I

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/sanctieusebiihie01jero
 PATROLOGI.^
CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIllM SS. PATRllM, DOCTORUM SCRIPTORUMO^E ECCLESIASTICORUM,

SIVE LATIXORUM, SIVE GR^CORU.M,

QUI AB JEVO APOSTOLICO AD TEMPORA CONCILIl TRIDENTINI [ANNO 134:;) PRO LATINIS,
ET CONCILII FLORENTINI [ANN. U39) PRO GR.ECIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QU^ EXSTITERE MONUMENTORUM CATIIOLIC.E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESIJ: S.ECULA ET AMPLIUS,
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS GODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGEN-
TER castigata; dissertationibus, commentariis, variisque lectionibus continenter illustrata; omnibus
operibus post amplissi.m.*.s editiones qu.-e tribus novissimis s^gulis debemtur .\bsolutas detegtis, aucta
)

indicibus partigularibus analytigis, singulos sive tomos sive augtores aligujus .momenti subsequenti-
bus,donata;capitulis intra ipsum textum rite dispositis, necnon et titulis singularum pagina-
RUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SLFBJEGTAMQUE MATERIAM SIGNIFIGANTIBUS, ADORNA-
ta ; OPERIBUS cum DUBIIS, TUM APOGRYPHIS, ALIQUA vero auctoritate in ordine ad
traditionem ecclesiastigam pollentibus, amplificata;
ducentis et amplius locupletata indicibus auctorum sicut et operum, alphabetigis. chronologicis, stati-
stigis, syntheticis, analytigis, analogicis, in quodque religionis punctum, dogmatigum, .morale, i.itur-
GIGUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNGTA ALIA SINE ULLA EXGEPTIONE; SED PRvESERTIM
DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILIGET RERUiM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS talisve pater, verum ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM o.misso,
iN quodlibet the.ma scripserit, uno intuitu conspiciatur; altero SCRIPTUR.i^
SACRyE, ex quo lectori comperire sit obvium quinam patres et in quibus operum
suorum locis singulos singulorum librorum s. scriptur.e versus, a primo
geneseos usque ad novissimum apocalypsis, gommentati sint:
editio acguratissima, c.eterisque omnibus facile anteponenda, si perpendantur characterum nitiditas,
chart/li qualitas, integritas textus, perfegtio correctionis, operu.m recusorum tum varietas,
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUJI PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGItE DEGURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR.-ESERTI.MQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET GHRONOLOGIGA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORU.M, primum autem
IN NOSTRA bibliotheca, ex operibus et MSS. ad omnes .ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE
PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES LATINA PRIOR.

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATIX.E
A TERTULIANO AD INNOCENTIUM III :

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliothecfe Cleri universie,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI.C ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITORE.

PA THOL OGL^ L A TINA: TOMUS XXIL

S. HIERONYMUS.

TOMUS PRIMUS.

PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J,-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VI A DICTA CHAUSSEE-DU-MAINE, 127.

1877
TME INSTITUTE OF KEDIAEVAL STUC!£3
10 ELWISLEy PLACE
TCRONTO 5, CANaCA,
 TRADITIO CATHOLICA.
SMCUHJM y. ANNUS 420.

SANGTI EUSEBII

HIERONYMI STRIDONENSIS PRESBYTERI

OPERA OMNIA,
POST MONACHORLIM ORDINIS S. BENEDICTI E CONGREGATIONE S. MAURI,

SED POTISSIMUM D. JOANNIS MARTIAN^I,

RECENSIONEM,

DENUO AD MANUSCRIPTOS ROMAIVOS, AMBROSIA^fOS, VERONENSES ET MULTOS ALIOS,

NEC NON AD OMNES EDITIONES GALLICAS ET EXTERAS CASTIGATA,
PLURIMIS ANTEA OMNINO INEDITIS MONUMENTIS
ALIISQUE S. DOCTORIS LUCUBRATIONIBUS SEORSIM TANTUM VULGATIS AUCTA,
NOTIS ET OBSERVATIONIBUS ILLUSTRATA,

STUDIO ET LADORE

VALLARSII ET MAFFJE II yERONJE PRESBTTERORUM,

EDmo
PARISIOIWM NOVISSIMA,
JUXTA SECUNDAM AB IPSIS VERONENSIBUS ITERAriS CUBIS RECENSITAM
TYPIS REPETITA,

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEC^ CLERI UI\IYERSiE,
SIVE

CURSUUM COMrLETORUM IN SINGULOS SCIENTI^. ECCLESIASTIC/E RAMOS EDITORE.

9^«
TOMUS PRIMUS.

VEMT SEPARATIM TOMUS 1'RIMUS 8 FRANCIS; VENEUNT AUTEM 9 VOLUMINA 60 FRANCIS GALLICIS.

PARISIIS,
AFUU GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN ^•lA DICTA CUAUSSEE-DU-MAINE, 127.

1877
 TRADlTfO CATHOLICA.
SjECULUM V. ANNUS 420.

ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO XXII CONTINENTUR.

S. EUSEBIUS HIERONYMUS, STRIDONENSIS PHESBYTER.

CoU

Epistola Vallarsii Clementi XII Pontifici summo V-VI

Praifatio generalis in tres partes divisa VII-XLIII

Pra3falio altera XLIII-XCII

Vita S. Hieronymi , . . 5-175

Vita alia S. Hieronymi auctore incerto 175-325

Epistolae S. Hieronymi in quatuor classes divisae secundum ordinem temporum .... 325-1191

Quinta classis complectens sex epistolas, tres tempore, tres auctore spurias 1192-1224

Notai Joannis 3Iartiana?i 1225-1272

CLICHT. — I.MPRIMERIE PAUL DUPONT, 12, RUK DU BAC-d'aSNIERES. (914, 9-7.)

 SANGTISSIMO DOxMINO NOSTRO
CLEMENTI XII,

PONTIFICl OPTIMO MAXIMO.

--r
; gO<gT»-

SANCTISSIME PATER.

Quam plane singulari existimationt', ac felici, dum vixit, fortuna apud sanctissimos decessores
tuos Romanos Poiiti/ices usus est Maximus iste ccclesiarum magister Hiekony.mus, tam prnsperam
apud TE hodie sortem habent eximii ejus ingenii fuetus, scriptiones istx, per guas tuo ille
amplissimo Nomini commendatus quodammodo reviviscit, et conspectus hominum alacrius subit.
Cum enim Romcc, qua catholicce religionis sedes est, Christi vestem [Ep. xv) adolcscens ac
pene puer induisset, a Damaso deinde pontifice longe sanctissimo amorem tantum inivil, el gra-
tiam, ut in Charlis Ecclesiasticis (Ep. cxxiii) adjutor ab illo adscitus, ipsius quoque nomine
Orientis atque Occidentis synodicis Consultationibus responderet. Tum romanm ecclesim
opinionem ita promeruit, atque animum devinxit sibi, ut Damaso ad superos evocato suinnio
ipse sacerdotio dignus haberetur {Ep. xlv), cotisentieute in ejus laudes Urbe universa. Quod
iile maximum inter homines decus ac dignitntem eremi silentio et latebris posthaberi si maluit,
eorum tamen qui dcinceps obtinueruni, ulcumque latens fugere existimationem, aut carcre
obsequio non potuit; {Lib. net iii, contr. Ruflin. Ep. cxxvii et cxxx) Anastasii autcm, cujus
scepe laudes prosequitur, benevolentiam usque adeo commodam experlus est, ut eo per amicos
tantummodo defcrente, {Ep. xcv et xcvu) origeniame causa' patroni, sui nempe hostcs, damnati
si7it. {Ep. cxxxv, cxxxvi et cxxxvii) Prwtereo Innoceutii prolixissimam. advcrsns eum vuluntalem,

datas utrinque amicissimas litteras, receptum contra factiusos homincs palrocinio, quem ille
i7icoleret Bclhleemi tocuni, fugatas inde summa auctorilate violentas manus, dcnique prolata
ad usque terrarum fines prtjcconia : quie sane fuerunt ejusmodi, {Ep. ad Innoc. i) ut sgnodi
milevitance patres, datis S. ponlifici lilteris, unum nominarent honoris causa fihuni Innocenlii
Hieronymum; Gelasius vero, cum ille non ila pridem ad ccelos evolasset, in romano concilio
proclamarit orbi universo, llla sentimus, qua3 beatuin Hieronyinum sentire cognoscimus.
{Decr. c. m) Jam vero quale tuum est, Beatissime Pater, hieronymiani nominis studium,
quo decessorcs tuos, si recte mentem ini.erpretor, non tam cemularis, quam superas? Jslud
nimirum, quod eximia ejus animi monimenta, quorum aiiquando virtute christiana res stctit,
novo cuUu exornata in publicum ut ederentur, causa exstitisti nescio an dicam omnium maxima.
Rei memoriam mihi c[uidem jucundissinm, Hierongmo autem gloriosce nunc repcto, Beatissime
Fatek, ([uando sub tui pontijicatus initia, cui divinitus muneri datus cs, Roma jamjam prufectu-
rum me, ut comparatis ibi e vaticuna pra;sertim bibUothcca subsidiis, in patria commodius,
huic quam paralmm editioni manum admoverem, tuisque pedibus advolutum apostolica bene-
dictione prosequercris, ea clementia hortalus es ad laborem exantlandum, ut etiam nullam
volueris nialurandi operis rationem a me praitermitti. Vere autem clixero, non quo fecisse
me putem aliquid imperiis tuis dignum, sed ut benignitati tux totum referam, sicubi res
nonniliil e sententia successisse videatur : c[uod in arduo facinore pertentando, tui recor-
dittione auspicii excitatus, si ([uid posse viderer mihi fuerim erecto animo periclitatus.
,

Quanciuam profecto, utcumque ad haic animum non adjecissem, Pateh Beatissime, aliud est
palrocinii genus, quod Hieronijmianis lucubrationibus impertiris, mcque in iilis cxornandis
prcKsidio rccreet. Dico sanctissimam vitx consuetudinem ac disciplinam ([ua summo ([uodam
ac pra;senti suffragio, quce Hieronymus ad elulendas vitiorum stirpes animosciue ad virtutem
arrigendos prceccpla dat, ita fide esse jubes, ut operosa imposterum nemini videri possint,
quorum in te imaginem transfers numeris omnibus absolutissimam. Nam cum ad scientioi
ac pietatis {duo sacerdotum arnia) rationem spectet quidciuid abs Hieronymo tractatum est,
te, maxime Clemens, finxit ipsa natura ad amplificandam sapientia: gloriam,bonarumque artium
fines, dcfercndos viriuti Iwnores et proimia : maxime vero ad rerum gerendaium prudentiam,
gruvitalem, justiliam, caiteras(iue dignas virtutes sacrorum principe. Tuo consilio dudum
imminuta sacrarum lcgum majestas in pristinam dignitatem ac splcndorcm reslituitur, reddnn-
tur ordini suo siiujuUe ecclesice partes, qucc antra vet coUapsw erant, vel lab-factcc, temporum
molliuntur difficnltatcs : tuacjue vel in componcndis gravissimis dissidiis suinma ingenii dexle-
rilas, vel in gcrcmlis christiana' reipublicoi ncgotiis par magnitudo animi sumniK potcsfatis
ampiHu(Uiii in omnium orc vcrsiintur. Quod si cle cultu pictatis sermonem conferam, ha:c porro
nobiUssima: Corsiniic tme genlis pcne singularis est digiiilas, pietalis laudc ut exccUat : qux
prxclurissimis jamdiu oUm cxemplis conspicua, exinde ab Andrea illo qni civlui, implet
,

divorum honoribus, proisentibus studiis amplissimi tui ex fratre nepotis Nerii eminentissimi
Patrol. XXII. m
 .

VII PRJIFATIO. VIII

cordinalis cumulatissime decoratur. Sed quce tui, Sangtissime Pater, m

hac laude sunt propria,
dicendi vim omnem, nedum exornandi facile superant, insignia opera, nunquam interituris
monimentis consignanda : in obeundis summi pontificatus officiis experrectus religiosi animi
vigor, in sublevandis egenorum angusliis exprompla Hberalitas, in sacris oedibus reparandis,
maxime vero ex integro erigendis magmjicentia, egreqium cunctis benefaciendi propositum,
benevolenlia, humanitas, n'quitas, c(xtera;que hujuscemodi laudes propemodum infinitoi, quas in
hisce magni Uieronymilucubrationibus, si a longe gravissimis rerum christianurum curis ad illas
aliquando convertas oculos, quodam velut in speculo necesse habeas intueri. Atque eo quidem
fine, quantum ingenii tenuitas dedit magnopere sum udnisus, ut nativa facie iuo se ipse sisteret
throno Hieromjmus, et qux adeo temporum vitio manubant ulcera, vel cicatrice, vel splenio
contexi; qu(e multa deerant nobilissimo corpori membra, aut disjecta pridem colleyi, aut in
lapsum jam prona ullimum, fortunx injuriis prccripui. Tu vero Beatissime Pater, quando
probe intelliyis, non jam divina ipsa mommenta, qmc et sponte complecteris, et suspicis
imitalione, sed quam ego in illis expoiiendis impindi operam, tuo proprie nomini ac patrocinio
commcndari; hanc ipsam, si quid auguror, benigno animo excipies : ac mihi studiisque meis,
quam sperare ex beuignitate tua licet, opem, promerente Hieronymo, non denegabis. Sic vovet
apostolicam benedictionem supplex efjlayitans

Sangtitatis TUyE, humillimus et obsequentissimus servus ac filius

DoMiNicus Valliarsius P. V.

GENERALIS.

1 Hieronymi operum pra'stantia. — Maximus ecclesiarum magister Hieronymus, si vitae

disciplinam, virtutum exempla, rerumque gestarum gloriam inspicias, totum longe lateque
sui admiratione et cultu terrarum orbem implevit si decus eruditionis, et laudem, divini-
:

que propemodum ingenii monimenta, nullus ferme est inter Ecclesise latinge patres, qui
tantam de se quantam ille sapientiee famam reliquerit apud posteros. Exinde a quarto
Gliristi ssecuio, quo medium pra3terlabente, figere stilum coepit, suisque animi foetibus judi-
cia liominum subiit, ad hanc usque setatem post fere quindecim sasculorum decursus, pri-
mus adeo in exponendis Scripturis est habilus, ut nemo tamen in cseteris qua3 ad illas per-
tinent disciplinis (perlinent vero illustriores omnes), ejus prsestantiam superaverit, pauci
admodum aitigerint. Neque enirn, quod cseteris ferme usuvenit, unius ille gentis eruditione
contenlus, illam modo coluit, in quam primum incubuisset sed post lalinam in studiis
;

litterarum industriam, quidquid bonarum artium docuit mater Graecia, quidquid Hebrseorum,
aliarumque ex Oriente gentium vetustissiniarum linguis est proditum : inque his omnibus
non sacra modo, sed etiam humana dogmafa studiose assecutus, semper conjunxit et mo-
nimentis amplissimis exornavit. Sunt adeo in omnium hbris, qui deince()s sacris pra?cipue
htteris inclaruerunt, de ilhus exiinia erudilione testimonia tam luculenta atque insignia ut
pra3clariora haud facile de alio quopiam invenias, tot vero ac propemodum innumera ut ne-
minem fuisse existimem unoquoque sseculo, qui laudem scientige aliquam obtinuerit, et Hie-
ronymiani nominis splendore sibi famam non aucuparit, Quorum ego singulas auctoritates
percensere si veiim, modum non teneam, et frustra sim contra si aggrediar ipse solertissi-
:

rnum auctorem, post tanti nominis viros, studiosis lectoribus commendare, nimium mihi
fortasse videar tribuere. Ecquis enim tandem est, qui illum vel ad sublimia impetu quodam se
attollentem persequi mentis acie, vel in profunda penetrantem mysteria animo comprehen-
dere, tanta jugiter disciplinarum varietate circumfluentem explicare deniquc sermonis digni-
late aique elegantia pene singulari excultissimum reprajsentare se posse putet ?
2. Nova^ editionis necessitas. —
Sed neciue istud propositum mihi est, hancque rem tan-
tum attigi in speciem, ut ad ea quae diceiida sunt, viam munirem. Si enim quanto scriptoris
alicujus opera vel doctrinse merito, vel nominis celebritate pluribus antecellunt, tanto ma-
jori studio continuo est enilendum, ut quam perfectissmie per hominum conatus licet, in
lucem prodeant, nemo profecto sit eruditionis homo cupidus, qui hanc in primis magno Hia-
roiiymo impendi operam oportere a?quo animu non fatealur. Sit igitur de S. doctore, deque
ecclesiasticis pra3cipue studiis bene meritus, qui ejus opera tametsi haud fortassismale prius
oxpohta rcddiderit. Quod si ahter illa se habeant, et vel temporum vitio, vel eorum,
incufii
CcCteroqui doclorum hominum culpa, qui in iilis evulgandis, sive etiam exponendis prima
fecerunt vestigia, sive, ut opinor, utrorumquc, ab ea perfectione multum distent, quse par

K
 IX PR^FATIO. X
est ne fruclus lectu debitus intercipiatur
illis, jani non parum utiiem tulisse laboris Iru-
:

ctum putandus sit, qui ad novam ex integro editionem exornandam vires omnes conlu-
ille
lerit, sed rem prsestitisse quffi in usus cedat, utilitatemque litlerotorum, maxime necessariam.
Acre vero ediiiones ad id usciue tempoiis elaboratas invenustas esse passim et mancas
facile quisquis intelliget, qui non plane oscitantem animum adjiciat. Cum sit enim utiie
imprimis et commodum, scripln penes se habere omnia simul collecla, qua? ab uno eodemaue
auctore prolecta sunt, mulla e contrario in Hieronymianis desiderantur, eaque omniu?i!
fere praestantissima, qua3 ex aliis iisque diversi instituti libris repetere non sine gravi tem-
poris jactura, et comparare non sine magnis impensis necesse sit. Niliil dico de aliquot inu-
ditis antea, quorum ab erasmiana collectione ad hunc usque diem nuUa penitus accessere :

sive quod illa in bibliothecis, in quibus maximo rei ecclesiasticse et litterarum iuipendio
latebant, non satis anxie fuerint conquisita, sive quod effugerint diligentiam. Enimvero ij)sa
qua? saspius recusa sunl, ac studiosorum teruntur manibus, labes deformant quamplurinife :

falsasque lectiones, ac menda qua veterum amanuensium, qua recentium criticorum occir-
runt, qua3 h^gentium profectui, quanto impedimento sint, ii probe norunt qui in ejusmodi
studiis versantur. Ad ha3c loci plerique dilficiliores tenebris usque hodie obsidentur, plures-
que alii lectorem in transversum rapiunt, maxiuie cum fuerint, sintque adeo postrema liac
setate homines haud illitterati, qui errores Hieronymo, qnos ipse minime omnium admisit
audeant impingere, et nondum purgata culpa, ima sublata calumnia, doctorum vul"o
fortasse imponat.
3. Quibiis de causis novam editionem aggrediamur. —
Hsec ego, ne quis me existimel
incommoda repHcare ea causa, ut doctissimis viris, qui in recognoscendis Hieronvuil
scriptis desudarunt, laudem imminuam, cum ante hos ferme septem annos admodum ado-
lescens eorum lectioni totus incumberem, meo ipse ])ericuIo sum expertus. Saspe etiam cum
doctis viris, qui in hac ipsa urbe sunt magna mecum studiorum societate conjuncti verba
faciens, quo pacto loci haud sane pauci restitui possent, defectusque suppleri, ut illis qiii-
dem videbalur, non infeliciler indicavi. Hinc vero novam editionem ut aggrederer et (|Uie
ad illam opus essent confei-rem, adhortabantur maxime cum deprehendissent, passim in
:

Italiae bibliothecis desideraii exemplaria eorum operum, qua3 post Parisiensem'pp.

Bene-
dictinorum editionem per ferme annos quadraginta nullibi recusa sunt uec illa tainen ut;

absque examine ac studio describereutur, quse sordida typographorum aliquot io-navia

est, sustinerent. Tergiversanti autem mihi, causasque nectenti ex causis, hoc ut
ne^face-
rem, occurrit illustrissimus Veronensis ecclesias archipresbyter Joannes Franciscus Mu-
sellius, qui ad reliquas laudes eximiam ad promovendas litteras, atque adversum
lilteratos
favorom ac benignitatem adjungit, tamque utile propositum in nihilum resolvi minime nas-
sus, quidquid necesse esset, qua consilio, qua opibus, qua libris, qua auctoritate, prgesUtu-
rum se ultro pollicitus, coepit continuo exhibere. Jussit ille mihi, et qua est
humanilate
vehementer etiam adhortatus est, in me curam omnem novee editionis adornandaB ut su,^-
ciperem, tum ii, quorum intererat Hieronymum splendido ornatu prodire, vel quos alioua
rerum mearum cura tangebat, ne demandatam provinciam respuerem, mihi mao-nonere
auctores erant. Horuin itaque hortatibus incilatus, maxime vero spe illectus prtesTdii
e\
quo futurum confiderem, ut non exiguum ad Ecclesiam bonasque litteras emolumentum
ad S. Patris vero doctrinam lux atque ornatus posset accedere, tantum onus, non m^is
certe
par humeris, subire tamen alacri animo non dubitavi. Enimvero pro virili studiosorum
pro-
fectui occurrere est animus, quibus si opella hac nostra aliquid prodesse potuimus
liben-
tissime devovimus sin minus, doctiorum hominum ingenia, ut meliora conferant
;
'excita-
verimus.
i. Ilujnsce prcefationis pars triplex. —
Jam vero antequam dico, quid illud laboris sil
luod mihi in hac Sparta exornanda [jroposui, qutedam enucleatius dicenda suut de
antiaui-
tis collectionibus tum iis qufo in Mss. asservantur, tuin aliis multo insignioribus,
ause nost
typographicam artem prodierunt : notandumque paucis quid ante nos alii prajsliterint
Ipsa
deinde explicanda indoles Hieronymianorum operum, eorumque dehbanda nolitia,
qure reapse
interciderunt deque aliis pluribns agendum paulo fusius, qua? communi qnklem
:
iudicio
putantur eamdem subiisse fortunam, minime vero nobis videntur fuisse elucul)rata
Hinc
enim plus fortasse lucis accedet atque utilitatis editioni nostrpe, quye totum quidquid
Hierony-
mianuin est, expendat et complectatur. Denique quibus nos simus auxiliis usi, quo
proposito '
quo ordine, quave melbodo in textu ac notis profecerimus, breviter exponendum.
PARS PRIMA. In qua de Mss. deque edilis collectionibus agitur singUlntim.
5. ManuscriptK Operum Uieromjm. collectiones. - Id ferme est Hieronymianisscriptioni-
bus peculiare, ut cum avidissime exciperentur, essent studiosi homiiies eo ipso
tempore
quo scribcbantur, inscio auctore curarent sedulo, publicam in lucem ut ederentur
Epistoh
in nostra reccnsione XLVIII. ad Pammachium, quam pro suis contra
Jovinianum libris
S. Doctor inscripsit, hanc suorum ipse openim celehritatem in vulgus dum
partim aniico
rum sliidiis, partim a^mulorum invirlja} Inculentissime contestatur
tribuit, : Nun sum hinuit"
'tantiii felicitatis, quantce plerique hujus temporis fractatores, ut nugas
meas, quando votue'
rim emendare possim. Statim ut aliquid scripsero, autamatores mei, 'auf invidi,
diverso (luidem
studio, ,^ed pari certamine in vulgus nostra disseminant. Eodem alihi sensii,
qui nec i-u\.
occurrit, vel jjrobat sua quae scripserat, publici juris ut fierent, vel {Quintiliani
plirasisetverlia
Procem. lib. I) temerario editionis honorc dolct vulgata. Vide in hanc rem
epistolumad P.^^;
XI PIl£FATIO. Xll

derium in hac editione XLVII. 6ed illa pra3 reliquis notissima eaque rursum copiosior
recensio est, quam Lucinii boetici notariis ipse permisit. Opuscula mea, inquit, eidem Lucinio
rescribens Epist. LXXI, n. 5, quce non sui jnerito, sed bonitate tua, desiderare te dicis, ad
describendum hominibus tuis dedi, et descripta vidi iyi chartaceis codicibus, ac frequenter admo-
nui, ut conferrent diligentius, et emendarent. Ego enim tanta volumina proe frequenlia com-
meantium et peregrinorum turbis relegere haud potui. Hinc porro suppetunt hodienum Mss.
codices, (pii ad Hieronymi a3tatem proxime accedanl, sseculo nempe sexto, vel ineunti septi-
mo adscribendi, cujus antiquitatis duo certe in Veronensi bibliotheca asservantur, qui ejus-
dem, ut ita dicam, instiluti opuscula complectuntur eo studio atque ordine, rerumque, ac
lectionum delectu, quem superare in hac Utterarum luce neoterici editoris diiigentia vix pos-
sit. Interdum etiam ejus, qui in iUis recognoscendis industriam suam probaverat, caUigra-
phi aut studiosi inscriptionem invenimus, prsecipue ex monachorum coetu, quorum hoc fer-
me erat institutum, sanctorum patrum hbros describere, eorumque editiones concinnare.
Unam e muUis, eamque omnium quae occurrerint antiquissimam iubet exhibere. Est iUa
Ursicini cujusdam nostrse hujus Veronensis ecclesiae lectoris, quam ilie parvo codici ex
Hieronymianis lucubrationibus S. Pauli primi eremitae vitam continenti, cum consulari
etiam epocha apposuit, qua3 annum designat quingentesimum decimum septimum. Nondum
scilicet centum exacli anni erant a S. Doctoris morte, nec scio equidem, sit aiium quempiam
tantse vetustatis ahcubi gentium sit invenire. Hujusmodi autem est nota, quam ut eruditi
saecuU ingenio obsequar, prout illa se habet religiosissime repraesento. PER. SCRIBTVS.
GODIX HEG SVB DIE KAL. AVG. AGAPITO VCC INDI DECIM^ PER VRSICINUM
LECT. EGGLESI^ VERONENSIS. Porro ex his qui in colUgendis atque emendandis Hiero-
nymi scriptis bene prse ceeteris meruerunt, primas obtinet Gassiodorus, qui singula facile
recognovit, inque armariis reposuit diUgentissime.Nilferme aUud loquitur totusille de institu-
tione divinarum litterarum liber, quem veluti ad instruendam patrum bibliothecam composuit.
Sequiori eevo plurimam a nobis gratiam inierunt Hieronymocentones muUi, ac praecipue Raba-
nus Maurus, qui integros ejus libros totidem verbis descripsit, eaque industria meliorem
ssepe lectionem servavit. Deinceps ut alia prasteream studiosorum exempla, insigne illud est
sub XI seeculi fmem Guigonis majoris Garthusise prioris V, quod ipse epist. ad Fratres Dur-
bonenses narrat : Epistolas, inquit, B. Hieronymi, quotquot potuimus undecumque quxsitas,
et pro concessa a Deo facultate, mendaciis expurgatas, in unum grande volumen redegimus.
Abscidimus autem ab eis quasdam, quas vel ex aliorum doclorum scriptis, vel ex stili, senten-
tiarumque distantia, titulo tanti viri comperimus indignas. Quam ipse epistolam, 7ie sine ratio-
nabili causa apud imperitos suo videretur numero minuisse. Hieronymianas elucubrationes, in
voluminis fronte jubet coUocari. Secutis temporibus plures hujusmodi alias, quas manuscri-
ptas ediliones appellare liceat, passim invenias in bibliothecis : certum quippe est, nulUus
auctoris tam obvios esse, quam Hieronymi Mss. post XII saeculum libros, confluente in ejus
studium orbe propemodum universo. Utinam vero amanuenses et critici non aliquid licentiaa
in iUis describendis sumpsissent sibi, neque pro reconditiori sensu proprium aliquando sub-
stituissent, aut glossas apposuissent ad libri album, qua? postea veris expunclis lectionibus
obtinuerunt.
6. Editio prima Romce. — Sed ut ad illas editiones veniamus, quas proprie typis excusse
sunt, ab ipsis usque primordns typographica3 artis invenias prsestantes aliquot viros, qui
illis adornandis magnopere desudarint. Cum vero innumerse passim, et vario tempore,
praecipueque epistolarum, quibus opuscula admiscebantur, editiones prodierint, non sin-
gulas fastidiose recensere aut animus, aut operse pretium est; sed illas duntaxat, quae
cum aliquo sacrarum litterarum atque eruditionis compendio ad manuscriptorum adornatae
fidem, vel denuo recognitae, non ex prioribus exscriptai sunt. Principem locum Romana
obtinet, quam anno MCIGCGLXX, non ita pridem abs Theodoro Laelio Interamnensi, postea
Tarvisino Episcopo coUectam, sub Paulo secundo Veneto Andreas Aleriensis Episcopus, et
Vaticanse bibliothecae custos elegantissime concinnavit, Eamdem et biennio antea, quod tamen
rarissimo occurrit, inscriptam catalogi aliquot praeferunt, nos in Novariensi bibliotheca vidi-
mus, et in Colbertina asservari Simonius tradit. Editor de re litteraria optime meritus, qui
in aliorurn quoque auctorum recognitione se antea exercuerat, quid in hac Hieronymiana
sibi negotn datum sit, quidve ipse consiUi ceperit, in praefixa ad pontificem epistola declarat.
Nuperrime, inquit, divi Hieronymi libellos, epistolasque perplures, mendose satis scriptas,
ei ex diversissimis codicibus prius colleclas in certum ordinem a doctissimo, et optimo patre
Tarvisino episcopo redactas, qui apud tuam sanctitatem, dum in mortalibus ageret, apocrisa-
rii mmius referendarii cum magna commendatione semper impleuit, amici quidam ad me dela-
tas poposcerunt, ut mea diligentia emendatiuscule redderentur, quo minore difficultate legi
possent. Atque id quidem multa se fide ac diligentia praestitisse in latino contextu profite-
tur. De hebraeis autem vocibus quaj passim occurrunt, Missa, inquit, hebraica feci, recogitans
in suo quemque volumine illa esse, si licuerit et voluerit, suppleturum. De Graecis vero con-
tinuo subdit, restabant cognitu necessaria in primis Grmca, sine quibus, ut prcccipua fere
latinorum volumina, nullo modo hujus sacratissimi doctoris legi scripta ad intelligendi pro-
fectum poterant. lu his igitur nequaquam omitiendis tum alios quosdam laude viros et memo-
ria dignos consului, tum cum primis meum doctissimum, humanissimumque Theodorum Gazam.
Et paulo post, Absque Theodoro meo non magis quidquam aggredior, quam absque meo genio.
Denique quod multa qua3 Hieronymum auctorem non habebant, inseri conniventibus ocuUs,
XIII PRJIFATIO. XIV

toleraverit potius, quam consenserit, factum excusat, ut nonnullis amicorum serviret. Prodiit
editio ex sedibus Maximorum, quorum sane pluriinum laudanda est opera. Eam statim se-
cutse sunt alise multa?, quin imo eodem anno 1470. Mop^untise per Petrum (alii Patrem le-
gunt) Scha^ffer de Gernsheim tum Venetiis sexennio post Antonii Barthoiomffii studio :quam
:

triennii sequitur aha Roma? elegantissima, eaque rursum recognita per Ven.
intervallo
virum Georgium Laurentium de Herbipoli deinde anno insequenti Parmse, quge omnium
:

splendidissima editio est, auctior ahquot tractatibus et epistolis, et post quiriquennium

Norimbergpe denique &\ice innumerae, quas sedulo coUigere nihil interest nostra. Unam
:

modo addimus anni MCGGGXGVI, die VII Januarii absque loci nomine, aut editoris, quae
penes nos est, eaque utimur ssepe, quod ex integro ad Mss. fidem, tametsi infinitis erroribus
scateat, expressa videatur.
t> 7.Commentarior aliorumque operum editiones antiquce.
. — Atque hae quidem editiones non
nisi Epistolas et Tractatus recensent; Gommentarios enim in Sacram Bibliam (sic enim in-
scribuntur) primum e situ et squalore redemptos exhibet Norimbergensis editio anni 1477,
et biennio post Goloniensis alia, tum Veneta anni 1498, quam Joannes et Gregorius de
Gregoriis excudere. GaBterum etiam hoc titulo Expositiones in Vetus et Novum Testamentum,
:

sed absque impressoris notatione, aut loci, aut tandem anni quo excusi sunt, duobus in
folio tomis memorantur. His partes aliai addi possunt Hieronymi operum, quse seorsim,
aliisque rursum in locis prodiere. Hujusmodi sunt ex Origene HomiHae ali(|uot, et in
Ganticum Ganticorum anno 1475 Basilea^, ut opinor, atque anno insequenti Norimbergge :

Vitse sanctorum patrum yEgyptiorum, atque eorum qui in Scythia, Thebaide, ac Mesopota-
mia morati sunt, ex quibus tamen non nisi tres illse notissimse, Pauli, Malchi, et Hilarionis
ex Auctoris nostri calamo profecerunt; quse rursum editio occurrit quinquennio post, alia-
que est, ut videtur, vetustior multo sine typographi, anni, aut loci inscriptione. S. Pacho-
mii regulam primum Roma3 edidit Achilles Statius an. 1575. Sed alia hujusmodi haud pauca
vel seorsum, vel aliorum auctorum scriptis admixta labente saBculo decimo quinto inve-
niuntur. Neque vero de Ghronici editionibus quidquam attigimus, quas in prselatione ejus
libri singulas ab illa Bonini Mombritii ad postremam usque recensebimus.
8. Universce imperfectce. —
Porro neque per otium licet, neque operse est pretium editio-
nes istas expendere, et vocare ad calculos. Doctis quidem viris, ipsisque typographis, qui
hanc sibi provinciam susceperunt, laudem haud velim invideri; sed optandum fuisse aio,
ut quemadmodum sumptibus non parcebant, ut de sacrarum litterarum studiosis bene quod
poterant, mererentur, ita ex variis archetypis lectiones expressissent, neque id sibi tantum
negotii datum esse existimassent, ut sumpto in manus uno veteri quod nancisci poterant
exemplari, illud occurate redderent, aut si qua minus recte habere viderentur, privato
judicio, quadque pejus est, inscio lectore, immutarent. Nam ita quidem usuvenit in latino
eontextu in hebraeis autem verbis, quorum supplendum spatium vacat, minus peccatum
;

est, quam in aliis quse tamen raro occurrunt, quse latinis litteris bono quidem consilio,
sed mendosa lectione, reprsesentantur. Grseca etiam vocabula conficta sunt passim ac depra-
vata.
9. Editio Desider. Erasmi. —
Sed meliora forte ex ejus tetatis ingenio minime erant
expetenda, quse haud multo post, an scil. 1516, Erasmus Roterodamus implevit. Hic non
unius modo aut alterius libri, sed collectioni operum omnium adornandse manum primus
admovit, doctusque longo pridem usu veterum scripta expolire, variis conquisitis unde-
cumque Mss. exemplaribus, singula recognovit, acri judicio expendit, argumenta ad lucem
tractatibus atque epistolis foenerandam prsefixit, denique satis eruditis schohis notisque
illustravit. Quin etiam quas erant, ementito Hieronymo, innumera ahorum scripta germanis
operibus admixta incredibili rei Iitteraria3 damno, primus ille submovit, non sine acri exa-
mine et censuris singulas fere lucubratiuncuhis breviter atque erudite perstrinxit, tum
personatos scriptores de nomine indicavit, aut certe iisdem cum Hieronymo auspiciis in
medium procedere, et eodem cum illo utiiare vetuit. Universum opus in novem in-folio tomos
digessit, genuinas epistolas, atque opuscula tribus prioribus dedit, quarto adscititia
: duobus
aliis commentaria in prophetas omnes attexuit :septimum atque octavum, si in Ecclesiastem
commentaria, atque ex hebraica veritate Psalterium excipias, supposititia congeries accre-
yit demum ultimo quse ad novi Testamenti expositionem pertinent, falsa cuni veris simul
:

immiscuit. Par fratrum Amerbacchiorum Bruno et Basilius, juncto patre eorum Joanne,
symbolam tanto operi contulerunt, iique rursus fatentur ex animo, id negotii oOx ovsu Qiatoi;,
quod aiunt, se confecisse; sed adjutos opera doctissimorum honiinum, (luos ex omni Ger-
mania Joannes acciverat, et prajcipue Joannis Reuclini, qui in hebraicis nonnulla repo-
suit, et Gononis Norimbergensis, qui in Gi-pecis et Latinis pleraque castigavit, et Gregorii
Reischii, denique Gonradi PeUicani Ruben(juensis, cujus auspicio potissiinum res peracta
est. Basileae priinum typis Frobenianis editio htec prodiit, quae plausibus eruditorum, sed
eoruin maxime qui ab Ecclesia romana desciverant, ita excepta est, iit decennio post ab
eodem Erasmo recognita ibidein, et Lugduni, et Parisiis, et Basileae tertium, atque alibi ad
annum usque 1565 sajpissime; quin etiam ante hos ferme quinquaginla annos Lipsiae,
tametsi Francofurli ad Mamuin inscribatur, recusa sit. Et nemo quidem ex eo labore
laudem Erasino debitam invideret, si ab effreni illo, et projectae temeritatis abstinuisset
cacoethe, carpendi sanctissimos Patres, ut sibi gloriam aucuparetur, quos sicubi etiam
impense laudat, de industria facit, ut poslea minus invidiose et suimet cum laude magis
XV PR/EFATIO. XVI

ndmordoal. Si sacranim rerum injuria lemperasset, neque inanibus

in ferendis cenj^itris, n
srppe conjci-turis ita permiscuisset tum aliorum veterum Fatruin, tum Hioranymi srripta,
nt nisi posteriorum theologorum contraivissent stuclia, de ecclesiastica Iradiliono vi\ C(;rti
ali(fuid ex ejus sententia constitui posset.
10. Eilitio Mariani Viclorii. —
Sed prsBterea adco non visa est doctis viris legilimam
attijrisse perfectionem erasmiana ut non minus ecclesiasticse doclrinte, quam rei
e^iitio,
iilterariffl inleresso arljitralus sit novam
adoriii M;irianus Victorius Ameriuus presbyler,
poslea Healinus episcopus. Ilic denuo conquisitis (liligenlissime per Ilaliam Mss. (xv£tYpo(;jic.i?,
el prtecipue Florentia et Brixia, ne dicam de Homanis, qua- prjesto erant, pricsidio et uu-
spiciis immortalis memoriae viri cardinalis Moronii, cui primas labons sui defert, quam
snsceperat sportam, ornavit satis. Tres priores tomos anno 1565 elegantissimis Manutii
typis emisit ; quos Pio IV inscripsit. E.x his (quam partem Hieronymianorum operum
Krasmus proprie recognoverat, tot menda, totque hallucinationes, quae partim imperitia,
partim incuria irrepserant, sustulit, ut afiirmare non dubitet, se loca plus minus mille et
quingenla restituisse, qua3 vel sua ille manu inaculaverat, vel tempore corrupta, restituere
ex rerum imporitia haud potuerat. In scholiis vero quee ad calcem adjecit, copiose satis le-
ctionum quas reposuit ration(^m, earumque varietatem e Mss. edisserit, ilhistratque perplu-
res locos qui sibi luce indigere videhantur. Nec minori reliquos tomos diHgentia prosecutus
est, quos anno 1517 et insequenti vul^avit ejusdem Marmtii prselo, et secutis pontiiicibus
Pio V et Greg-orio XIII dedicavit. Parem ex illis errorum multitudinem sustulisse se profi-
tetur, pares ig-norantias confutaro, sive quod Amerbachii fratres judicii admodum exquisiti
non fuerint, sive qui illis operam suam commodabant, cum ab Erasmi filo ac mente disce-
dere non liceret, rem perfunctorie obierint, ut s;epe (ii in iis quse alieno nomine laborantur.
Haec itaque editio, quanquam neque Erasmiaua recensione copiosior sit, et niliil ferme di-
stet ab illo ordine, est tamon illa mullo accuralior, ipsis, qui hodienum superant, Erasmi
pntronis minime diffitentibus. Statim atque ahsolula est, ubique locorum obtinuit, ssepius-
(jue repetita est variis in locis in primis Antuf^ipipe an. 1578, ipsius Victorii secundis curis
:

recognita, tum Parisiis anno insequenli, et 1602, et Golonife 1616; nec enim omnes instructo
catalopfo collie^ere est animus.
11. Eadem doctorum aliquot hominum accessionibm tocupletata. —
Quae expendi pauhsper
meretur est Parisiensis altera anni 1628, cui varise observationes emendationesque aliorum
doctorum hominum accesserunl. Sunt autcm hujusmodi. Diflicilia Hieronymi loca per Fran-
ciscum a Messana illustrata. Ferdinandi Velosiili Lucensis epicopi advertentiae theologicas,
sive in S. Patris opera animadversioues scliolnstica^ llieologise. Frederici Morellii observa-
tionum, et emendationum diatriba. Lcelii Episcopi Balneoregiani emendatio insignis Hierony-
miani loci. Tum eruditae Henrici Gravii in CII epistolas et librum de scriptoribus ecclesia-
slicis, nec non Frontonis Ducaei Notae, quae philologica imprimis fehciter dicuntur expedire :
denique Laiini Latiini emendationes et conjecturae ex ejus Inbliothecaadsciscuntur. Commen-
t;itiones istas doctorum hominum, quae supplementi quamdam vicem Viclorianae diligenlia?
praestare visa3 sunt, repetunt editiones aliae intra vicennium Parisiis ac Venetiis recusae; sed
Francofurtiensis, sive Lipsiensis illa, ante hos ferme quinquaginta annos elaborata, cujus
supra meminimus, ipsi Erasmiano codici ejusque notis, et scholiis adtexuit, quam Fride-
ricus Ulricus Galhxtus, et Adamus Tribbechovius, qui operam suam commodarunt, in duo-
decim tomos parliti sunt.
12. Nihilominus in hebraicis potissimum falsa. —
Gollatis tot eruditorum hominun^ studiis,
numeris tandom omnibus absolutam eorum operum editionem, si quis modo sibi pcrsuadeat,
quam longissime distet a veritate. Ut enim caetera bene essent, quae perperam multa sunt,
praecipuus tamen Hieronymiana3 lectionis fruclus, isque leclu faciUs perversa hominnm
cura intercipiebalur. Dico hebraicarun-x vocum, (phbus universum Hieronymi opus tertio
quoque verbo distinguitur, lectionem antiquam, eamque latinis expi*essam litteris, pro qua
recenliorem massoretiiicam continno editores oljtruderunt. Scilum inter ulramque quantum
intersil, et quanto interioris eruditionis et sacra: doctrinaa damno mutatio isthaec vertalur,
cum neque S. Doctoris judicium de variis vocabulis hebraicis, ac Scripturae locis, neque
veterum graecarum translationum, quarum ille fragmenta subdit, convenientia, neque tan-
dem ipsas Oudaicas traditiones, opinionesque de hebraicarum vocum signilicationc, ac
locopum Scripturae sententia, liceret saepe intelligere. Idque olim quidem doluerant doctis-
simi viii Drusius et Morinus, quorum primus in QuK?st. Heb, 1. III, c. 75 Dupliciter, inquit,
:

erratum a nuperis correcioribus in Hieroniitno, primum in eo qiiod characteribus hebraicis

scripserint, quoi Hieronymus latinis scripserat : deinde quod mutata vetere lectione, pro ea
novam ac Uieronymo incognitam posuerint. Aller Exercit, Bibl. ]). 108, imprudenter admo-
diim heliraica nomina latinis litteris scripta, queriliir fuisse sul)iata, et in eorum locum
hebraica hebraicis litteris et rabbinicis pwictis descripta reposita. Paiia habet Isacus Vossius
dc Sibyllinis Orar, c. 16, aliique ))lures, quibus melior est menti sententia,
13. Edilio \HK BeneiUctinorum sive D. Joannis Martiancei. —
Huic proinde malo potissimum
ut occurrerent celeberrimi Parisienses Monachi Benediclini e congregatione S. Mauri, quo-
rum in restituendis sanctorum patrum scriptis nunquam satis laudari posset industria,
duobus e suo coetu clarissimis alumnis Domno Joanni Martian»o, et Domno Antonio Pou-
getio recognoscendi iterum ac restituendi hioronymiana opera provinciam demandarunt,
Mnrtianseus, ut susceptae novae editionis periculum faceret eruditis, anno 1690, continuo
XVII PRiEFATIO. XVIIl

vulgavit Hieronymi Prodromnm^ quo epistolam ad Sunniam et Fretelam locis haud sane
paucis restitiiit, in primis vero germanam antiquam vocum hebraicarum scripturam e Mss.
ox[)ressit. Primns autem opernm lomus anno prodiit 1693, grande volumen, quod Divina
Biblioiheca inscriinlur, antehac inecUla, complectens Iranslationes lalinas Veteris ac Novi
TestauienLi cum ex hebrasis, tum e grsecis Ibntibus ab Hieronymo derivatas. Equidem si
Psalterium ex hebraica veritale excipias, nova istha3C universae operum collectioni moles
accrevit, sed puto veteres editores, cum latina hse versio locis non usque adeo muUis a
Vulgata Bibliorum editione distet, eaque in omnium manibus sit, jungendam Hieronymia-
nis lucubralionibus non exisLimarunt. Sed hac de re, deque ipso opere multa suo loco
dicenda erunt in ejus libri Prffifatione, ne ab insLituto divagari nunc longius necesse sit.
Post annos sex, nempe 1699, prodiit secundus tomus unius Martianaei studio elaboratus,
neque enim Pougetii, aut alterius meminit. Gomplectitur hic libros hebraicorum nomi-
num, et locorum, queestiones quoque hebraicas in Genesim, (juibus duodeviginti epistolae
ex iis quas Grilicas vocant, subnectuntur, commentarium in Ecclesiastem, duasque Orige-
nis homilias in Gantic. Canlicorum, quas latine Hieronymus explicavit denique appen-
:

dicem, quse supposititia qusedam scripta, ut qua3stiones in Regum et Paralipomenon libros,

commentarios in Jobum, et breviariinn Psalterii, continet, ne de levibus aliis scriptiun-
culis et epistolis dicam. Editor in Prolegomenis quod novam hanc plane incongruam instiLuit
disponendorum operum oeconomiam, probare ex eo niLitur quod Scripturarum, qui primus
Lomus est, reliquas Hieronymi scripLiones respondere, ad eumque referri ordinem praestet.
Estne vero qui nesciat, episLolis illis ridicule admodum commenLarii vices suppleri,
quin imo incredibili confusione nalivum ordinem epistolarum commentnriorumque
prseverti! Sed hsec quoque alibi. Tertius, exacLo quinquennio sive anno 170 i, lucem tomus
aspexil, isque commentarios in sexdecim prophetas majores nempe et minores complecti-
tur, quibus epistola de Seraphim et calculo ad Damasum admixta est. Prsecipuam laudem
ex eo meretur, quod asteriscos et obelos, quibus subinde opus suum S. Doctor notaverat, in
aliis eriitionibus desiderabantur, ipse suis locis multos ex Mss. restituit. Quartus post bien-
nium prodiit, duasque in partes dispertitur, quarimi altera commentarios in Novum TesLa-
menLum novem epistolis criticis intermixtis, altera caeteras episLolas tracLatusque, ordine,
ut intendit, chronologico, sa^pius autem nullo, reprsesentat. Eidem anno debetur quintus,
qui adscititia continet, prseter pauculas accessiones ab Erasmiano codice ex integro exscri-
ptus, quo itidem universa collectio absoluta est.
14. Ejus editionis prcecipua vitia.— Libros, quos ex heterodoxis Joannes Glericus, ex ca-
tholicis Richardus Simonius opposuerunt non replico, imo vero laudem, iterum dico et
gratiam MarLianasi piissimi hominis, et in graecis hebraeisque liLteris satis eruditi laboribus
deberi veliin. Atque ipse quidem quos ejus excuso errores, etiam libenti animo silentio pre-
merem, nisi me institutas recensionis necessitas cogeret, et prseposterum illud partium stu-
diuui, quo laborat certum hominum genus, ut quidquid ab uno aliquo coetu chartis illitum
fuit, nefas ducant ullo pactoconvellere."Acp9ovo( Mouuwv OupatiQuiMartianseam editionem errores
obsident, ut de illis tantum dicam, qui universum laborem spectant, ad hsec fere capita re-
feruntur. Erasmianam editionem exscribit fere conLinenter, neglecta, imo saepius nec me-
morata Victorji industria, a quo Lan^en errores quamplurimos emendaLos comperLum est,
qui denuo inscio lectore obtruduntui". Mss. exemplaria diligenter in unoquoque opere a capiLe
ad calcem omnino non conLulit, sed tantum vexatis aliquot locis in consilium adhibuit; fieri
enim nullo modn potest, ut niinquam, aut perquam raro, tot falsarum lectionum, quse ve-
teres editiones deformant, ab iis moneretur, aut moneret ipse lectores suos : variantes vero
adeo raras offenderet, ut mulLo plures in parvo libello nobis occurrerint, quam ille in prae-
grandi aliquo volumine adnoLaverit a se repudiaLas : earum dico, quarum delectus lectoris
judicio permiLtendus est, non quee librariorum menda sunt apertissima. Raro etiam inve-
nias difficilia loca ex|)Iicari, imo vero monitis et prajfationibus, quse lucem operibus fene-
rentur, prcCter argumenta episLolarum quas Erasmus condidit, fermc destitui. E contrario
adnolaLiones ipsas, quse si criLicas episLolas et duo lexica nominum, et locorum excipias,
Cieteris libris oppido paucas jejuuasque apposuit, plerumque falsa judicia occupant, srepe
etiam personales, ut ita dicam, coutroversise, quibus arre|)ta occasione doctissimos viros
suggillat, textum vero Hieronymianum minime interpretatur. Denique perversus ordo fal-
susquo, ubi temporum rationem habuit, et pleraque id genus alia, quae dechnandae invidise
causa dissimulamus.

PARS ALTERA. In qua exposita Hieronymianorum operum indole, de iis agitur qu(B
interciderunt aut putantur intercidisse.
15. Duplex Hieron. operum genus. — Igitur tanti Patris opera, tot jam pra^lis recusa, tot
editionibus recoguita, vel ex haiC simplici expositione constat indigere iterum, ut in pristi-
num nativumqiie splendorem restituautur. Quem ego Ia')orem inire cum sedulo constitue-
rim, prnemunienda nunc via est proposito, uL prirao statim aspectu aute legentis oculos
ohversetur, cujus mihi Patris memoria repetenda sit, ejusque et facilius percipi doctrina,
et commodiiis teneri possit. Primum itaque imienium, atquo indoles harum lucubrationum
esl ex|)licanda, dcinde non exstanLium uuoque delibanda notitia, ut quoniam veterum ediiio-
num vcsLigiis minime insistimus, multis qtia? deerant adscitis in unum corpus, qiia moni-
nientorum exhibitione ipsa, qua deperditorum notilia, totum veluti orbem Hieronymiano-
 :

XIX PR^FATIO. XX
runi openim complecfamiir. Est aiitem eorum dnplex veluti classis ac genus, alia enim
suiit, qua' suo ille serisu, latinaque lingua composuit, alia qua3 ex aliis auctoribus, Greecis
potissimum transferendo, sufc lingua? liominibus dedit. Ilujusmodi surit, qusedam in exem-
plum uL adducam, inmiensi laboris oj)Us, Sci'ipluiar'um inlerpr-ctalio Velei'is Novique Te-
slamcnli, quoruui allei"um grffica? reddidit lidei, allei'um juxta hebi-aicum tr^anstulit. Tum
Origenis opei-um nobilissimse partes, homilioe fere admodum lxx quod et inimicus ejus Ruf-
finus objicit, hebraicorum nominum liber, alius item Trtpl 'Apyoiv, cujus tamen cum ipso pa-
riter exemplari grseco Latinam inter'pretationem a?tas invidil, aliaque multa ex ejus ingenii
foelibus, quo maxime delectabatur, aTrocTraafjLaTta. Ex Didymo quoque latine explicavit librum
de Spiritu sancto, cujus ar-chetypum vetustas annorum non ser'vavit : ex Theophilo Alexan-
drino Paschales, eximiamque illam imprimis contra Origenem synodicam a nobis primum
inventam, pluresque alias epistolas, et libros contra Joannem Chrysostomum. Ex Eusebio
item Cffisariensi Chronicum omnimoda^ historise, thesaurum nempe illum totius aiite actorum
temporum longe luculentissimum, sacris ajque ac prolanis studiis cum primis necessarium :

librum preeLerea locorum divinae scripturte, eorumque situ ac distanLiis, veteris geogra-
phia^ nobilissimam pai'lem, tum alia id genus multa ex probalissimis aliis auctoribus ex-
cerpta, puLa Ephiphanio, Theodoro, Nazianzeno, Apollinaiio, quorum piaBcIariora dogmata
suis commentaiiis inseruit. Verissimum id qui|tpe est, ex graecis scriploribus, qui eloquen-
tise ac docti^inse merito excellerent, ignotum Hieronymo luisse neminem, ut adeo culpam,
si quam adversarii suis in libris notar-ent, objicerentque, hoc ille uno argumento saepius
excusaret, quod ex grascorum tractatorum seiitentia dixisset, pro sua fateri eamque prom-
plus deprecari, si in eorum commentariis non invenissent.
16. Genus allerum. —
Quas vero suo ipse cudit ingenio elucubrationes, et primigenias ap-
pellare placet, pleramque partem sacrarum sciipturarum inlerpretationem spectant. Primas
tenent, ex his quse supersunt, qusestiones in Genesim, hebraicarum traditionum, ac sen-
tenLiarum referlae, tum qui ad illarum sensum proxime accedunt, commentarii in Eccle-
siastem et in prophetas. Mirabiles porro quos fere auTocylStacTi fudit in Malthaium, libri, et
,

quos in Pauli Epistolas quatuor tam varia ac mulliplici eruditione composuit. Sunt autem
alia quee ad rem christianam vel contra haereticos tuendam, vel apud fideles ainplificandam
conscripta sunt. Priora Helvidium, Jovinianum, Vigilantium, sectasque hominum, lucife-
rianos ac pelagianos impugnant altera qua gestis sanctissimorum monachorum enarratis
;

exemplo sunt ad pietatem, qua epistolari sermone ad vitam probe instituendam invitant.
Hic est in universum Hieronymianorum operum conspectus, ad eum fere modum expositus,
quo quis pai'va in tabula immensa coeli spatia, terrarumque situs metitur. Unum porro, aut
alterum moneri prsestat de uti'oque scriptionis genere Grseca quse sibi proposuit latine
:

explicanda, ex iis esse, quse primas obtinebant longe docLissimorum patrurn, quse ille cum
romanis auribus dedit, ex gra3cis bonis latina fecit eximia. Qua quidem in re mihi sua-
rum laudiim ea maxima videtur esse, quod ejus industrise merito, maxime insignium viro-
rum scripLis aliquot fruimur, quorum antiqua exemplaria GraBca temporis injuria deperie-
runt. Alterum quod spectat primigenias lucubrationes, eas usque adeo setatum, doctorumque
omnium suffragia tuiisse universa, ut ex immenso patrum latinorum choro, ille Ecclesiae
judicio, quo nuUum germanius est ac securius, Doctoris Maximi prserogativa donatus sit.
17. Non exstantium ratio, ac primum de emendatione Scripturarum ex Grceco. — Jam vero
operiim qua3 amplius non exstant, quo tamen dignosci possint, ratio quoque aliqua habenda
esL. Ea vero in duas veluti classes iterum dispertior, quarum altera, quae verissime inter-
ciderunt, altera, de quibus dubitare liceat, an unquam exstiterint, complectatur. Nihil de
supposiLitiis dico, quee nimis multa sunt, et quorum recensio ad postremi tomi, in quem
emendantur, praefationem pertinebit. Heic primus ob dignitatem occurrit labor, quem in
emendanda ex Grseco tc5v LXXveteri latina interpretatione exantlavit. Memini, inquit sub
finem prsefatioiiis in librum Paralipomenon, editionem Septuaginta translatorum otim de
Grmco emendalam tribuisse me nostris. Et Epist. LXXI. ad Lucinum Septuaginta interpretum
editionem et te habere non dubito, et ante annos plurimos diligentissime emendatam studiosis
tradidi. Qualis haec autem esset emendatio, et in quem modum elaborata, discimus ex epi-
sLola in nostra recensione CXII. ad AugusLinum, ubi cur asteriscis atque obelis distingue-
1 elur, ralionem reddit. Specimen quoque ejus operis commentarii in Ecclesiastem, et prse-
cipue in propheLas majores, ut vocant, minoresque suppeditant, in quibus latinam illam
versionem a se recognilam cum illa sajpe componit, quam postea ad hebraicum exemplar
elaboravit. Quin eLiam duo superant integri ejus opeiis Ubri, Job, et Psalterium, quos in
secunda parte divinae bibliothecae post Martianasum collocabimus, eruntque satis argumento,
ne divagari longius necesse sit, quis ille esset signorum usus. Reliqui jamdiu olim inter'ci-
derunt, nam cum ipse Hieronymus adviveret, pleraque ejus prioris laboris ob fraudem cu-
jusdam se querii.ur amisisse. Facile etiam conligcrit, quod alias usuvenire solet, ut accuratior
ionge ex Hebraica veriiate latina versio, qua3 deinceps obtinuit, priorem illam emendatio-
nem signorum drfficuUatibus impeditam paulatim extruderet. Quamobrenri mirari subit,
quod earn universam Cassiodoius divinar. institut. c. 13. a se repositam in Armario tr-adit
fertia divisio est, inquit, inter alias
codice grandiore, littera clariore conscripto, qui habet
quatermones nonaginta quinque in quo LXX. Interpretum translatio Veteris Testamenti in
mris quadraginla quaiuor continetur. Cui subjuncti sunt Novi Testameuti libri viginti sex,
suntque simul. tibri septuaginta... hic textus
multorum translatione variatus, Patris Hiero-
XXI PR;EFAT10. XXH
nymi diligenti cura emendatus, compositusque relictus est. Bene vero est, quod hinc disci-
mus, ad eam usque eetatem integram studiosissimi liominis cura servari potuisse, si modo
tantam illi fidem velimus adhibere, ut in eo codice recoi^noscendo minime falleretur.
18. Evangelium juxta Uehrceos. — M{\\\e adversam jarndiu ohin fortunam subiil, Evangeliutn
juxta UebvKos, Ghaidaico sermone, Hebraicis autem htteris scriptum, quod S. Doctor, cum
sibi a Nazarseis, qui in Bercea urbe Syrise degebant, ejus describendi facultas fuisset con-
cessa, in grfficum, Intinumque sermonem transtulit, quemadmodum ipse et cap. 2 Hbri de
Yiris illustrHms, et Commentariis in Mattha?um XII, 13. luculeniissime proliletur. Neque
enim vero heic dispulo, utrum Matthasi authenticum illud esse crediderit, quod in cajsariensi
bibliolheca ad sua usque tempora servatum tradit, ut licet ex aliis ejusdem testimoniis sus-
picari, an vero sicuti Beda initio commentariorum in Lucam docet, aliud esse intcllexerit
secundum Hebrceos, aiiud secundum Apostolos Evangelium. lllud miror magis, qui tandem,
aut ()uo consilio librum ex Ghaldaico in grfficum sermonem transtulerit, cujus jam antea
gra3ca a\U\ua ti'anslatio obtinebat, ipso neutiquam dilfitente Hieronymo, cum de Origene,
quem nullus dubito grsece duntaxat legisse, subdit ex eo libro sffipius testimoiu'a usurpasse.
Nihilo secius quando tum ipso auctore teste, tum etiam sequioris ffivi scriptorum suffragio
accedente, puta Von, Bedaj et P>eculphi, de re ipsa dubitare non licet, tametsi ejus laboris
ne verbum quidem ad nostram usque setatem deveuerit, ita velim existimari, initum abs
Hieronymo, non ut in vulgus proferret illud quidquid erat operis sui, sed ut mera) exercita-
tionis gratia quantum in Ghaldaicis profecisset, in Gra^cis exporiretur, ct mox (piantum
gra3ce sciret, probaverit in latino. Re ipsa cum passim alibi ,maxime vero in catalogo
studiose ingerat laborem hunc suum, ubi ad suorum operum peculiarem recensionem deve-
nit ejusdein catalogi cap. ultiino, plane dissimulat, Confecerat tamen biennio plus minus
antea, sive circa annum 390, quod ex ?iM/)er , qua utitur temporis nolatione licet argumen-
tari. Porro latinas interpretationis exigua quaBdam fragmenta in aliis libris ab ipso servata
sunt, Ejusmodi est illud in Commentariis in Maltliseum VII, 6. ex persona Salvatoris,
Modo tulit Sanctus Spiritus, in uno capillorum meorum. Et illud in Gommen-
me mater mea,
tar. in Isai. XI. 2. Factum est autem cum ascendisset Dominus de aqua, descendit fons om-
nis Spiritus Sanvti, et requievit super eum, et dixit illi : Fili mi, in omnibus Prophetis expc-
ctabam teut venires,et requiescerem in te, tu es enim requiesmea, tu es filius meus primogenitus,
qui regnas in sempilernum. Item lib. 3. adversus pelagianos cap. 1. isthaec, Ecce mater Du-
mini, et fratres ejus dicebant ei iJoannes Baptista baptizat in remissionem peccatorum. Eamiis
et baptizemur ab eo. Dixit autem, eis : Quid peccavi, ut vadam, et baptizer ab eo? Nisi forte hoc
ipsum quod dixi ignorantia est. Et in eodem volumine : Si peccaverit, inquit, frater tuus
in verbo, et satis tihi fecerit, septies in die suscipe eum. Dixit illi Simon discipulus ejus :
septies indie ?respondit Dominus, et dixit ei : etiam ego dico tibi,usque septuagies septies.
Et lib. 2, in Matthseum ad illud XII. 13. ubi de homine qui aridam habebat manum, et
Cajmentarius in eo Evangelio scribitur fuisse, Ca'mentarius eram, manibus victum quairitans,
precor te Jesu, ut mihi restituas sanitatem, ne turpiter mendicem cibos. Denique ct pcrexigu-
um istud in commenlariis ad Ephesios V. 4, ex Domini persona ad discipulos loquentis :

Et nunquam, inquit, laHi sitis, nisi cum fratrem veslrum videritis in caritate. Quffi simul
omnia contulimus, ut quoniam ipsum opus temporum vetustate intercidit, aliquod quale-
cumque est, hieronymiani laboris specimen lectori invidere ne videremur.
19, Quid de itla interpretatione calumniaretur Theodorus mopsuestenus. — Greterum
quam ex eo libro Theodorus mopsuestenus a Fhotio relatuscod, 177. calumniam excogitarit,
minime prrotermittendum est dicere. Nempe haerelicus homo cum S. Doctoris dialogos con-
tra pelagianos impugnare vellet, volumen procudit in quinque libros digestum hoc titulo :

Contra asserentes peccare homines natura, non voluntate. In his Hieronymum quem Aram,
sive Aramum vocat, non de nomine, sive cognomine, ut Photius dubitat, sed ut in male-
dictum torqueat, eo in primis peccato culpat quod quintum evangelium confixerit
, ,

illudque se in Eusebii pala^stini bibliothecis reperisse commentus sit, Nimirum istud juxta
Hebrxos Evangelium tum aliis in locis, tum praecipue sub initium tertii dialogorum adver-
sus pelagianos libri in ciesariensi bibliotheca tum temporis servari Hieronymus dixerat ,

quod mopsuestenus episcopus parlim vitio vertit, partim mendacii arguit, He autem vera
perperam ipse et calumniosissime facit cum S. Do(;torem neutiquam mentiri liquido
,

constet, et antiquiorum patrum, Papia? scilicet, atque Hegesippi apud Eusebium ,tum
Clementis alexandrini, Origenis, aliorumque exemplis comprobetur, si testimonia nlentidem
ex illa historia proferre licuit, non ad auctoritatem sed ad anti^iuitatem ecclesiaslic;e sen-
tentia3 asserendam, interpretationem ipsam laudem mereri, non culpam. Quamobre.m et Ju-
lianus ejusdem ac Theodorus furfuris pelagiana? episcopus merito ab Augustino reprchen-
ditur in operis imperfecti lib, 4. cap. 87. quod crimini dederit Ilieronymo laborem illum
;

sed prorsus non yideo quo jure doctissimus conterraneus meus Norisius Histor. Pelag. lib.
1. cap. 9. ut in Julianum mendacii projecta^ijue temeritatis culpam regerat, translatum illud
abs Hieronymo negel. Nam licet in eo dialogo, quem unum pelagiani impugnare nervis
omnibus contendebant, nihil de illo a se inito labore dicat, est tamen ex supeVioribus qua?
addiiximus testimoniis certiim adeo ac (irmum, iit nullus dubitationi loeus relinquatur.
^O. Specimen Commentarii in Abdiam. — Teviio loco venit specimen commentarii in ^l^-
diam. Illud vero quid rei esset, cujusve prefii, et qua a?tate elaboratura libetex ipso Hierony-
mo hanc ubi telam retexuit, intelligere nam per vetera vestigia rursum ingressus, emenda-
,
;
XXIII PR/EFATIO. XXIV
turus ubi poterat, curvos apices Utterarum, vel certe culpam deprecaturus, cetatisprmtextu,
fieri
sic ad Painmacliium pi-?eratnr Mereri deben veniam, quod in adolescentia mea provocatus
:

ardore et studio scripturarum allcyorice

, interpretatus snm Abdiam prophetam , cujus hi~
storiam nesciebam. Ardebat animus cognitione myitica, et quia legeram omnia possibilia creden-
tibus, ignorabum divcrsa esse charismata : litteras sa^culi noveram, et ob id putabam me librum
lctjerc posse signatum. Turn hujusmodi aliis excusationibus intei-jeclis, Spcrabam , in(|uit,
latcrc quod scripscram, et ingenioli mei primam temeritatem ignibus voveram, cum subito de
Italia affertur exetnplar a quodamjuvene tot annis, quot et ego quondamscripseram , laudante
opusculum meum, Fateor miratus sum, quod quantumvis aluiuis male scripscrit, invenit simi-
lem lectorem sui. Ule prcedicabot, ego erubesccbam. lile quasi mysticos intelleclus ferebat ad
coelum, ego demisso capite, conjiteii meum pudorem prohibebar. Quid igilur? condemnamus,
in quibus pucri lusimus? minime. Scimus enim in tabernaculum Dci et aurum, et pilos capra-
rum similiter oblatos. Legimus in Evangelio, viduce pauperis duo minuta, magis quam divilum
substantias approbata, et tunc dedimus quod habuimus, et nunc si tamen aliquid profecimus,
Domino suum reddimus. Gratia enlm ejus sum id quod sum. Nec dilfiteor per hosce triginta
annos I7i ejus opere me ac labore sudasse. Haud piguit hsec paulo fusius exscribere, qnaiido-
quidem quid de illo opere constitui possit, hinc discimus. Exmde autein argumentari licet,
quod euindem laborem subiisse se post triginta annos innuere videatur, atque hic ad annum
pertineat 396. priorem illuin subducta ratione anno adscribendum 366. vel circiter, cum ille
nonduin a^tatis suae trigesimum attigisset. Nempe se ait, necdum ad CEtutem perfccti viri et
in mensuram Christi venisse. Ex quibus liaud temere coUigas circa annuin hsec scnbere
336. Vid. ipsam prcefationem ad fmem. Porro lactum ex ejus sententia, ut quam elucubra-
tionem igni devoverat, deleret penitus sequior setas; nam neque fragmentum ejus aliquod
occurrit, neque apud alios veteres scriptores mentio. Sed cur tamen suspicer alicubi latere
nosse, facit inscriplio vetuslissimi cujusdam Ms. in gothana bibholheca n. 34. in quo post
Commentarios in Jeremiam, Traclatus in Abdiam continelur quo nomine haud recte veniat
:

qui exstat in eum prophetam Gommentarius. Rei veritatem vel sciunt, vel scire possunt
clocti viri, qui iihs thesauris incubant. Quod si iUud rcvera est operis, tametsi non alio
numero habendum, quam quo ab ipso auctore notatum est, qui neque in catalogo in sua-
rum scriptionum censu numeravit, eo tamen sicubi exstat, utiliter frui nos posse, nec sine
injuria publico invideri judicamus.
21. Tractatus septem in psalmos. —
Nuno de psalmorumCommentariis dicendum. Vetus et
rancida conlroversia est, muUorumque jam inde ab Erasmo recentiorum interpretum dispu-
tationibus agitata, in omnesne psalmos, an in aliquot modo, quorum in ejus scriptis est
menlio, S. Doctor commentarios elaboraverit. Certe hujus loci, nostrique inslituti non est,
iilud quod Dreviarium in psalmos inscribitur, notissimse falsitatis convincere, cum ad ger-
mana tantum opera, quse perierunt, istlia3C disputatio pertineat. Hujusmodi porro sunt, in
psalmos a decimo usque ad decimum sextum Tractatus septem, quibus verbis in suorum ope-
rum catalogo auctore ab ipso recensentur. Horum ne fragmentum quidem aUquod superest,
nec vestigium, modo si, quod plerisque eruditis visum est, in eo quod diximus breviario,
muUis assutis, aUisque interpolalis, non latet. Interim ut de eorum natura aliquid constitui
possit, monent docli viri, alque in primis TiUcmontius non primigenium Hieronymi foetum,
sed ex origeniano opere homiliarum in universum psalterium, has septem debere intclligi
excerptas, ab eoque latine expositas. Quo id asserant, duplexest argumentum. Primum^iuod
homiliis triginta novem in Lucam, quas certo certius ex Origene latinis verbis expressit,
illas continuo subdit in catalogo alterum quod Tractatus vocat, quo nomine ad populum
:

homilias veteres indicabant ; ejus vero generis orationes Hieronymus, qui neque episcopi,
ne |ue Ka-Yi/YiTou presbyteri officio est functus, condiderit nuUam.
22. Num ex Origene latine redditi. —
His equidem si reponam, mediocritcr constituta vi-
dear velle subvertere reponendum tamen, ut res magis pateat. Haud tanti faciendum im-
:

primis ilUul videtur mihi ex recensionis proximit.ite argumentum. Si enim quae alicujus
laudato operi proxime subnectuntur, ejus sunt, licet auctoris nusquam apponatur nomen,
cur, quse his?e ilidem traclatibus subdilur, Malchi vitam non dicamus Origenem auctorem,
Hieronymum habuisse interpretem? Porro tractatus nomen non us(iue adeo peculiare est
SaiAviTixw dicendi generi ,
quin ad alias ssepe scriptiones transferalur ex veterum patrum
sensu; imo penos ipsum Hieronymum invonias pro certi alicujus e scriptura loci expla-
nalione, breviori illa quidem, seorsum tamen elucubrata commentariorum more usurpari.
Certe quam de Seraphim et calculo epistolam sive iibellum ad Damasum scripsit, minime
ex Origene aut Grseco quopiam alio scri[)tore int(^rpretatus est ,
quin imo contra
Origenis sententiam ipfam velitatur, neque aliquid profecto habet quod referat homiliam ;

eum tamen in commentariis in cap. 6. Isaia3 initio brevem subitumque tractatum vocat.
Quamobrem, ut ab aliis exemplis abstineam, priinitus eo nomine, non quod vulgo ei^uditi
exislimant, concioncs puto significari, sed expositionem, ut dixi, alicujus e Scriptura loci :

deinde quod in sacris allocuUonibus conlinuo aliquod esset e Scripturis disserendum, hinc ad
illas (paoque nomen latiori accepUone derivatum. Nam et Tractatoris vocabulum ex anti-
quioruin Ecclesiae scriptorum sensu eos proprie notat, qui scientia Scripturarum praesia-
bant in iisque exponendis ponebant operam, quos Gra3ci ilrr{r,rk(; tou X070U, Verbi Dei inter-
pretes vocant, Ipse adeo Hieronymus Epist. LXXXII ad Theophilum n. 7. tractatores ca-
nonicis OaoTivsij^jTO'.!: Auctoribus confert ex opposito, seque tractatorem esse non diffitetur. Sic
 XXV iPR.flFATIO. XXVI
ea verba restitnimns e Mss. Numquid ecjo in turbam mitto Orifjenem, aut mteris tractato-
rlbus socio mc
Srio aliter habere apostolos, aiiter tractatores. Tale quid aliis plerisque
?
locis de se conflnnat. At (pio pacto traotatorem se potuit dicere ex adversai'iorum sententia,
si tractatus mmcpiain composuit, aut componeio ex vitie institulo non licuiTMIis adde ar-
gumentum ex Rul'lini silentio. iSfempe ex Adamantio nihil Hieronymus unquam est inter-
pretatus, quod ille in invectivarum libris continuo non exagitet, expendalque, Notum qua
subtilitate riinetur, trahatque in invidiam pra:ifatioiies homiliarum in Lucam, in Jereuiiam,
in Ezechiel, in Ganlicum, qux origeniana opera a capite, ut aiunt, ad calcem laline S. Doctor
exposuit. Neque vero fVag-mentis sententiariim aUis parcat, quee exinde Iranslata sunt in
Commenlariis prascipue in epistolam ad Ephesios, et in Ecclesiastem ut nihil do familia-
:

ribus ipsis epistolis dicam, in quibus si qna latet origeniani dogmatis, imo et nominis
mentio, curiose investigat, expromit, lacerat. Qui igitur fit, ut septem integros ti-actatus,
in quorum prsefatione non poluit quin Adamantii, quo mire delectabatur, ingenium Hiero-
nymus celebraret, et causas suse interpretationi prffitexeret, Huffinus plane dissimulet,
idque tam longis, et oiauupTtxot^; dispulationibus, in quibus id ferme unum sibi proposuit, et
conquisitis undequaque argumentis enitiliir, ut ne quid favoris adversus Origonem in S. Uo-
ctoris nostri scriptionibus quibuscumque impune prtetereat? Attamen ad dubitationem vulgo
recepta? sentenlise injiciendam, hsec dicta sint, quo ejus operis natura explorari queat, non
pi'0 certis constituta. Nam et quae sit negativi argumenti infirmilati:'m sentiiuus, et reponere
aliquem posse, in Huffini prsefatione, quam libris Tiept ap/wv praefixit, ultra septuuginta libellos
Orige^ns homileticos in latinum abs Hieronymo tianslatos dici, qui numerus tum optime
constahit, cum tractatus in psalmos annumeres; si excluseris, vix septuagesimum attinges.
At in hoc ipso testimonio quantum de Rufrini molesta fide ambigenduia sit, docent quae sta-
tim subnectit verba de tomis in Apostolum ab eodem Hieronymo latine redditis, quod ta-
men iile neutiquam fecit, ut infra suo loco ostendimus. Unde satius videatur ex dissimulante
Ruffino aliquid evincere, quam ex cahimniante arguinentari.
23. Psalmi XCllI expositio. —
Sed prseter tractatus istos septem, psalmum quoque no-
nagesim.um teitium abs Hieronymo fuisse expositum, testis est locuplelissimus omnique
exceplione major Auguslinus in Commonitorio ad Fortunatianum num. 14 cujus ha3c est
pericopa Cum, inquit, ille vir (Hieronymus) in scripturis doctissimus psalmum exponeret,
:

ubi dictum est, hitelligite ergo qui insipientes estis in populo, et stulti aliquando sapite, qni
plantavit aurem, non audiet, aut qui finxit oculum, non considerat, inter cietera, hte locus,
inqiiit, adversus eos maxime fucit, qui anthropomorphitce sunt, qui dicunt Deum habere quce
etiam nos habemus; verbi cama, dicilur Dens hahere oculos, quia oculi Domini respiciunt
omnia : manus Duminiomnia. Et audivit, inquit, Adam sonum pedum Domini deambu-
facit
lantis in Paradiso. Hcec simpliciter audiunt, et humanas imbecillitates ad Dei magnificenliam
referunt. Ego autem dico quod Deus totus oculus est, totus manus est, lolus pes est. Tolus oculus
est, quia omnia videt; totus manus est, quia omnia operatur; totus pes est, quia ubique est. Enjo
videte, quid dicat, Qui plantavit aurem, non audiet, aut qui finxit oculos, non considerat? Et
non aurem, ergo ipse aurem non liabet; non dixU, ergo ipse oculos non
dixit, qui plantavit
habet sed quid dixit ? Qui plantavit aurem, non atuliet, qid finxit oculos, non c.nsiderat ?
:

membra tulit, efficientias dedit. Hgec tolidein verbis lacinia in eo Breviario inveniliir, quod
Hieronymo inscribitur in universum psalterium, unde non satis recte inter deperditas hanc
recensere elucubrationem videamur. Sed cum plane constet hieronymianum faUum illum baud
esse, sed studiosi hominis, qui variorum senfentias et commenta in unum congessit, multa-
que de suo assuit, quin etiam facile appareat pleraque omnia ejusdem bujus psalmi com-
menta ex S. Doctoris calamo non esse profecta, laudatam TTEptxo-jrviv ex alio deperdito opere
excerptain non dubitamus. Quodnain vero illiid fuerit, haud expeditum est divinare;non
enim Commentarios in psalmos a se elaboratos S. Pater un^juam tradit, imo vero cum ad
anmim 410 exponeret Isaiae cap. 63, duos illos, qui pro Torcularibus inscribuntur, octavum
it octogesimum tertium, si vita comes fuisset, Domino prcebente, pollicetur se explieaturum
;

et sub vita? linem cum Jeremiam commentaretur,

(fuem laborem mors intercepit, in cap. 2
fore dicit, ut plenius de Portis, quae in vicesimo tertio memorantur suo loco disserat. Unde
nullo negotio colligitur propositum quidem illi fuisse in animo istud operis condere, sed
aliis primiim de causis interpetlatum,
dcinde ipsa interceptum morte, perficere non potuisse.
Neque eniin in Commentariorum in psalmos censuin, quod ab aliis fieri videmus, referimiis
tres illas epislolas, quarum allera est in psalmum 44 ad Principiam, aftera in 80 ad Cypria-
num, tertia demuin in i2Q ad Marcellam, iisdem ferme de causis, qiiibus neque episto-
lam ad Hedihiam, aut Algasiam, vel tandem ad Damasum de frugi ac luxurioso filiis pro
Commeiitarioiiim in Apostolum vel in Matthajum parte ahqua pnssunt cVsfimari. Quam-
obrem et do hoc ipso quod ex Augustino laudavimus in psalmum 93 fragmento veliin consti-
tui, ex aliqua illud cpistola qua? interciderit,
fuisse desumptum, quain ille scripserit contra
^,£[yptios mon;ichos, qui antliropomorpiiitarum ha?resim per ea tempora ir.staurare conati
sunt quod ox Socrate lib. 6 Hist. Eccl. cap. 7, compertnm est, et nos quoque atligimus ex
:

parte, uhi Theophilo Alexandrinam ecclesiam regente diximus, hanc qua3stionem iis in
locis multis disput;jtionibus fuisse vexatam, corporeusne Deus esset humanam figuram
ge-
rens, nn incorporeus? quam postremam sentontiam cum Theophilus tuerefur, moiiachorum
eorumdem factione in vit.ip discrimen gravissimum adductus est.
24. Ureviores in psalmos commentarioli. —
Verum alii adhuc sunt deperditis accensendi
XXVII PR^FATIO. XXVIII
in psalmos Commentarioli, ut ipse Hieronymus in Apolo{?etico adversus RufTinum lihro 1,
non seniel vocat. Quippo ubi psaliiium secundum interpretaretur, pro eo qiiod erat in la-
tiuo AjiprehendHe (iiscipiinam, exposuerat cx hebraica? Iinrriia3 ambic^uitate, Adnrate Filnim.
IIoc Hullinus in c.iitiiiiniani traliebat, quasi ecclesiastica? ruioi nocens; contra ille primum
erudite excu.sal, liiin Quid peccavi, inqnit, si verbum ambi<iuum diversa interpretatione con-
verti? et qui in commcntariolis ubi libertas est disserendi, diaeram, Adorate Filium, ni ipso
corpore ne violentus viderer interpres, et judaica', calumnix locum darem, diierim, Adoiate
pure, sive electe! Ex hoc luculentissimo testimonio ininores quosdam commentarios iii
psalmos saltem alicjuos, eosque, multum a tractatibus diversos Hieronymum elucubrasse
quis dubitet? Niliilo secius si temporis rationes expendas, in difficultates ambagesque de-
scendes longe gravissimas. Certe antcqnam Psalterium ex hebraica veiitate lalinum faci!-
ret, istos Commentarios elucubraverit, hinc eniin «ivTtXoYia; occasionem aucupatur Ruffinn^^,
nec Hieronymus diffitetur loco laudato, Et rursum, inciuit, omne Psalterium in romahum
vertens somnn, quasi immemor expositionis antiquce posuerim, Adorate pure : quod utiqin!
sibi esse contrarium omnibus patet, Hanc vero Fsallerii versionem ante annum 392, sive
ante librum de Viris illustribus, et catalogum suorum operum concinnavit, quod etiam ex
capite 134, in Sophronio, qui illam grfece recudit, compertum est. Qua igitur de causa
istos ille Commentariolos iii suorum operum censu non agnoscit, qui et multo breviores
libros, ut par est credere, atque epistolas satis diligenter refert? Nimirum illa quam supra
innuimus, quod animo constituisset in omnes ex iritegro psalmos scribeie, et vix partem
aliquam attigisset tum temporis, neque fortassis ex ordine, sed pro lubitu, aut ex occasione
arrepta coinmentationis materia. Quamobrem iniperfecti operis in catalogo haud raeminit,
rationem ejus redditurus si perfecisset, quod animo proposuerat.
25. LibrfTztfia^yJav interpretalio. — Ceetera prosequamur. Insignis illa occurrit libri orige-
niani -Ktoi 'Ap/wv sive de principiis latina versio. Proposuerat sibi, quod omnes norunt, Ori-
genes in eo libro christianae religionis ac verse prsecepta philosophiae traderc; e confrario
autem vera dogmata multis involvit difficultatibus, erroresque plurimos, atque insanias
immiscuit. Ruffiniis librum hunc latinis auribus dare ausus, ne blasphemiis lector, aliisque
Y"*"^"^^"? srroribus offenderetur, nihil f-ibi non licere arbitratus, addens, mutilansque
<|'£uSwvuiy.ou

ubi placuit, pessiina fide expositum latine obtrudit. Hieronymus cum ex illa inlldelitate
multa christianse iidei pietatique imminere discrimina probe intelligeret, novam interpreta-
tionem nihil immutans adornavit, quo errores nullis artibus dissimulatos, nulloque falsa?
interpretationis fuco oblitos, sed in propatulo positos, lectores facilius caverent sibi. Fra-
gmenta ejiis operis exigua quidem, sed insignia, quseque magis noxia origeniani dogmatis
venena detegant, supersunt in epislola ad Avitum in nostra recensione CXXIV, quse ut fa-
cilius internoscerentur abs Hieronymi textu distinximus, et passim expendimus in notis.
Totus vero liber, quemadmodum et graecum exemplar male perdidit, jamdiu olim praspostera
hominum cura; cum e contrario ruffiniana versio, quae putida potius interpolatio dicenda
est, inhanc usque setatem perduret. Nempe qui tanto conatu in Origenis doctrinam ab illis
usque temporibus desaevierunt, ecclesiastici homines, synodorum, atque episcoporiim ana-
themata illum cum primis librum perdere atque omni studio abolere contenderunt, et qui
illum fideliter referret, utpote iisdem refertum erroribus nefas putarunt describere.
26. Libri contra S. Joan. Chrysost. versio. —
Tale quid contigit etiam libro Invectivarum,
ut vocant, in sanctum Joannem Chrysostomum, quem Theophilus alexandrinus episcopus,
homo impotentis animi, graece exaravit, et Hieronymo ut latinum faceret, persuasit. Ejus
perpauca supersunt fragnienta, et quse rursum non nisi meras in sanctissimum illum prae-
sulem injurias, et contumelias exhibeant, invidiam peraeque sanctissimo interpreti apud
magnopere religiosos, potius quam laudem comparatura. Neque vero institutae disputationis
ordo patilur, ut in excusando Hieronymo divagemur, quem satis illorum historia temporum
purgat quando Clirysostomus in gravissimam origenismi suspicionem delapsus jam fere
:

vulgo haereticus habebatur, episcoporum suflragiis exauctoratus, actusque est in exilium.

Prseterea minime compertum est, illum theophilensis animi fuisse conscium, contraquam
Huetius aliique eruditi ex falsa inscriptione epistolae CXIII. opinati sunt. Ilaque illa ipsa
fragmenta quod origeniana3 causae, atque historicB lucem haud modicam foenerari videren-
tur, ad epistolam in nostra recensione CXIV, qua? suae ilii interpretalioiri juncta est ab Hie-
ronymo invidiae declinandae causa, nos subnectimus ex Facundo hermianensi lib. VI. cap.
ultimo excerpta. Quae si cui minus aecepta sint, velim putet ille, quemadmodum in aurifi-
cum ipsa quoque purgamenta pretiosa sunt, ita in aureis magni Hieronyini reli-
officinis
quiis, etiam, quae secus videantur, exscrutari quo spiritu scripta sint, plurimum interesse.
Caeteruin erant eo in opere pleraque alia, quae ad utilitatem omninum ecciesiarum, ut sanctus
interpres loquitur, conferrent; licebatque ex eo discere qua essent veneratione sancta susci-
pienda, et deserviendum altaris Christi ministerio; sacrosque calices, et sancta velamina, et
ccetera quce ad cultum dominicce pertinent passionis, non quasi inania, et sensu carentia san-
ctimoniam non habere, sed ex consortio corporis, et sanguinis Domini eadem qua corpus ejus
et sanguis majestate veneranda. Hajc nimirum obtentui erant detractioni in religiosissimum
virum, cu.jus tamen, ut dixiinus, fides ac pietas per ea tempora origenismi suspicione la-
borabat. Sed perspecta demum integritate, subsecuta aetas, ut ne quid labis in illo admitte-
ret, librum oblivioni dedit, et penitus interire facile e.st passa.
Epistolce plures deperdita^. — Sed ex hieronymianorum operum numero quibus minime
XXIX PRiEFATIO. XXX
pepercit temporum inclementia, injuriam expertse prse caeteris sunt epistolse, quarum ali-
quot sic intercidere, ut vix interdum rescire liceat quod scriptee fuerint. Earum catalogum
magis quam nolitiam instruimuS; ut si quam e latebris bibiiolhecarum eruere aliquando
contigerit, ex inscriplione sallem innotescat. Ita |ue temporum, quibus datee sunt, ordine
quoad fieri potest servato, primae occurrunt ad Castorinam malerteram, quas ipse post an-
num ingerit denuo, ac momorat in illa quae una ad eamdem superest. In illis pacetn quam
reliquit Dominus, ut secum habere vellet, magnopere deprecabatur, veteri, cujus tamen cau-
sas ignoramus, rancore deposito. Ejusdem l'ere propositi fuerint decem illee, quas et per
idem fere tempus, sive in arripiendee solitudinis procinctu, ad Antonium ^monae (vicinum
patrise suae oppidum hoc olim erat) monachum scripsit. Decem (inquit epist. XII. ad eumdem)
jam nisi fallor epistolas plenas tam officii, quam precum misi. Rursum haud scio esedemne
cum illis censendse sint, quas ad Virgines ejusdem loci, sive^monenses, quibusfacile Antonius
prseerat, a se scriptas memorat ep. XI. iisque dolet nusquam repensam vicem : Ne unum
quidem, inquit, apicem toties vobis tribuenti officium prcestitistis. Gerte si temporum effugis-
sent injuriam, non dubito quin preeclara ex illis ad pacem reducendam, inslaurandamque
amicitiam exempla possemus repetere. Ad Didymum quoque magistrum suum, quem non
ita pridem in alexandrina schola docentem audiverat, epistolam dedit, ({uee non habetur.
Illa vero passim invidiose traducebatur ab semuhs, quod viro tametsi eruditissimo, Orige-
nis dog^mati impense addicto fuisset inscripta. Quam culpam sanctus doctor in epistola
LXXXIV. ad Pammachium et Oceanum purgat his verbis Audet quidam proferre litleras meas
:

ad Didymum, quasi ad mayistrum ! Grande crimen discipuli, si hominem eruditum, et senem

magistrum dixerim. Et tamen volo inspicere ipsam epistolam, quce tanto tempore in calumniam
reservata est. Nihil prceter honorem et salutationem continet. Et meri quidem officii minus
a3gre ferenda jactura videatur ; sed nullam ego majori cum voiuptate epistolam iegerem, si
superesset. Aliam nescio quam penes se habere dixit Ruffinus, in qua sancLum Ambrosium
Hieronymus suggillaret. Nempe cum undequadraginta homilias Origenis in Lucam laline
interpretaretur, quemdam in prsefatione tractatorem, cujus tamen nomen dissimulat, dixit
in simili opere verbis ludere et sententiis dormitare. His peti sanctie memoriae Ambrosium
episcopum Ruftlnus ut probet secundo Invectivarum libro, Scit, inquit, ille (Hieronymus)
me habere epistolam suam, in qua hoc ipsum de aliis excusans, in illum (Ambrosium) conver-
tit suspicionem. Verum quia epistola illa etiam secretiora qucedam continet, quce interim modo
publicari nolo ante tempus, ex aliis adhuc his similibus approbabimus. Imo vero si prolu-
lisset, haberemus gratiam; sed credo calumnise instruenda3 ilh magis intererat silentio pre-
mere. Priorem ad Auyustinum, quam non pro receptis litteris, sed pro subscripta salutatione
circa an. 397, plenam epistolam reddidit, iaudat ipse Augustin. epist. ad Hieronymum in
nostra recensione LXVII, et quid rei contineret non obscure indicat, tametsi doleat fuisse
breviorem multo, quam ex eo vellet suscipere, tali viro, a quo, tempora quantalibet occupet,
nuUus sermo prolixus est. Nescio quas alias ab utroque vicissim datas, sunt qui velint in-
tercidisse, sed falli eos puto, quod temporum rationes, quibus singulse exaratse sunt, non
satis bene composuerint, vel animadverterint. Utique ad Theophilum et vicissim plures vi-
deautur minime tulisse a^tatem, quod ex earum serie innotescit. Ad Paulinum vero non nisi
unam indicari puto, ubi ille queritur epistola LXXXV, sibi ab Hieronymo parvas et in-
comptas litlerulas mitti. Enimvero neque breves, neque incomptae dici uUo modo possunt, quae
supersunt LIII et LVIII, quarum altera scripturarum libros copiosissime edisserit, altera vilaj
sanctissimae instituendas norma proposita, ad divinarum litterarum studia antiquorum patrum
exemplis invitat. Alia itaque putanda est, qua de amico Pauhnus conqueritur, noster cul-
pam deprecatur. Ad Pammachium et Marcellam, cum priorem anni 401. Paschalem Theo-
phili epistolam latine explicatam milterel, junxisse litteras, ex eo etiam verosimillimum est,
quod insequentis anni itidem paschali epistolae ad eosdem praefatur Rursum orientalibus
:

vos locupleto mercibus : et infra, Accipite et grxcam et latinam etiam hoc anno epistolam.
Ea vero si exsturet, haud dubito quin origenianae causae primordia, factione que inde exor-
tas liceret intelligere. Ad Marcellinum et Anapsychiam non nisi una superest in recensione
nostra CXXVI. Ex illa tamen plerasque alias iisdem ab illo fuisse inscriptas planissime
constat, quod ejus slatim initio, Non me, inquit, pusnitet itnpudentia;, qua tacentibus vobis,
epistolas meas frequenter inyessi, ut rescriptum mererer. Non dissimili argumento ex
tribus illis Innocentii pap» epistolis, quas primum in hieronymianarum censum transtuli-
mus, alias nonnullas ad ipsum Innocentium, et ad Aurelium carthaginensem episcopum de
pelagianorum violentiis, deque sibi suisque illatis casdibus missas a S. Doctore non dubita-
mus tum suo, tum Eustochii et junioris Pauho nomine. Earum summa fuerit de monasterii
direptione, atque incendiis, quto primum Aurelio aperuit, quo deprecatore ad pontificem
usus est, et cujus opera epistolae ultro citroque deferebantur. Notum prtBterea fecit Inno-
centio, quod ejus usque invisendi, et coram consulendi studium Aurelius animo conceperat.
Tanta autem modestia gravissima ab haereticorum satellitibus mala suis illata, et qure ti-
menda sibi essent pejora deplorabat, ut probe notum persecutionis auctorem maluerit reti-
cere penitus, quam in eum videri i'eferre talionis vicem. UlLimo loco ad Firmum epistolam,
cujus lamen nientionem nuliam facit Ambrosianum exemplar, ex illa ad Augusti-
num CXXiy, scriptam inlelligimus. Atque hae hieronymiana? epistolae sunt, imo in uni-
versum scriptiones,quarum certa jactura de summa utiUtate, quae percipi e S. Patris le-
ctione potuit, multum imminuant.
 XXXI PK.i:FAT10. XXXIl
28. QucesUones liebraicoe in Vetm Testamentuin. —
Nuncillas reliquuin est edisserere, quce vul-
galo quideui doctorum judicio deperdilas existimantur, e^o vero niininie urbitror elucubra-
las. Primaj occurrunt Quuistiunes liebraica, (\\u\e, prajlcr Genesim, in quam superant unicce,
iu alias quoque Scriptura? i)urles, imo ut videtur in universum Velus Testameatum ipse
Hieronymus non uno aut ailero te^timoiiio, sed plane locis undoviginli, verbisque, ut vide-
re est, luculeutissimis, memoral in eo Ubro, quem ex Eusebio interpretatus est de Sciiplurm
locis. Vulf^o itaque eruditi deperditas passim (loient, et Martiana3us in primis quando earum
occurrit menlio, Ecclesia3 ac rei litterariw damuuui irreparabile e.\ illarum desiderio exag-
gerat. Tillemontius adhuc hairet uicertus, laulumque expendi perquam accurate vellet, num
quaj de casteris Scriptura^ libris explicata laudaulur, iu eo, qui iu Genesim suporest, iiiveniro
sit : quo studio si singula reperiaulur, illiim unum indicari continuo pulet. Sed imprinus
iibros Ilieroiiymus plurium numero appellat, et in Numeros, Deuteronomium, Judices, eL
niaxime in Reeres, in ipsos deni(|ue Prophetas laudat. Deinde illa, quod rei caput est, in Go-
neseos commentario nou invemuntur, unde 01, quoque ejus viri seutentia oporteat inlerci-
disse. Ego lamen aliter constiluo. Non equidem inlicior, licia et subtej^mina ejus operis
luisse ab Hieronymo prroparata, quaMlain etiam fortasse in schedulis digesta, qiiie si into-
grum luisset illi per otium, facile perfecisset. Libros, inquit ipse in praeCalione, kebraicarum
qucestionum in omnem Scripturam sanctam disposui scribere. Haud nmlto autem post in alia
prasfatione, quse est homiliaium in Lucam ad Paulam et Eustochium, Prietermisi, inquit,
paululum hebraicarum qucestionum libros, ut ad arbilrium veslrum liuic qualiacuinque di-
ctarem. Nec diffitebor, de ore saltem relii|Uos quoque Scripturai libros Paula3 alque Eusto-
cliio exposiiisse ex ipsiusmet illo testimouio constat in Commentar. iii c'j)ist. ad Titum cap.
2. in Moysi, inquit, tege fures nonnunquam septuplum, nonnunquam quadruplum reddere
compelluntur, et interdum vbtruncalur, interdum venditur fur ipse pro furto; de quibus nu-
PEK voBis i.\ LEviTico EXPOsuissE ME viemini. Sed ob quam tandein causam fuerit,
illum unum, qui Genesim explicat, absolvisse libium, nec uUum edidisse alium, liac
simplici expositione ostendam. Quo temjjore Qusestiones hebraicas S. Doclor adornabal,
librum quoque de Hebraicis locis ex Eusebio ob quamdam operis ac studiorum convenien-
liam sumpserat interpretaudum, imo umim opus alterum inlercepit. Hoc ut planissime
constet, in alterius libri, qui de hebraicis nominibus inscribitur, praefalione, libros, inquit,
hebraicarum Quceslionum nunc in manibus hubeo : et paulo post, librum quoque locorum,
quem editurus suin, si quis habere voluerit. Istud igitur eusebianum opus latine refudit,
cumque adhuc animo libros Qua3stionum moliretur (absolveral enim jam illas in Genesim)
quid sibi in caeteris propediem effundendis proposuisset, lectorem subinde ita docuit, ac si
jam perfecisset. Re ipsa in eo tantum Iibro iuvenias laudari in reliquas de nomine Scriptura3
partes Qusestiones istas, nam paulo pdst cum incepto destitisset, nusquam deinceps illaruin
meminit. Quin imo post ferme sexennium cum catalogum suorum ipse operuin texeret, et
Qua3stiones ipsas hebraicas recenseret, earum duntaxat agnoscit in Genesim librum unum.
lUas pobtea retexisse, minime omnium est verosimile; certe in libris, quos deiuceps elucu-
bravit, nec vesligium est quidem, licet se occasio earum reminisceudi obtulerit, ut dissimu-
lare omniuo non potuisset. Attamen e contrario agit; si qua enim earum difliculLatum, quas
in libri de Locis interpretatione se jam dixerat expedisse, iterum in aliis operibus occurrit,
perinde explicat, ac si nunquam aliigerit. Rem placet exemplo confirmare. Dixerat ad vo-
(!em Ariel ex Isaia, consueta clausula, De hoc in libris hebraicarum Quaistionum plenius di-
ctum est. Post annos circiter 24, audi quid in Commentariis dicat Ariet interpretatur leo Dei,
:

et pro civitate quam aquila interpretatus est, TroXr/v/iv, hoc est oppidulum sive viculum, in he-
braico lenitur cakuth, quod proprie vilUun sifjnificat, et iingua sgra dicitur cartlia, unde
et villa siwarum appellatur Cariath jarim... igiiur Ariel, id est ieo Dei quondam fortissima vo-
catur Jerusalem, sive ut alii arbitrantur, teinplum et altare Dei, quod erat in Jerusalem. Itaue
locuin, quem antea ex iuslituto exposuerat, dissimulato priori opere, latius edisserit? Id si
quis sibi persuadeat, ille sane in hieronymiana lectione hospes sit. Nam ex opposilo in
ejusdem Isaiie caput 54, sub initium, cum numero septem et sabbatum et plures dixisset
indelinite significaii ex hebriei sermonis ambiguitate, quod ha?c tamen etiam ad Genesis 21
attigisset, continuo subdit, De quo in hebraicarum qumtionum libro, Quem in Genesim scrip-
simus, plenius dictum est.
^9. Commentarii breviores in XII Prophetas. — Ad alia properemus.'V7co[i.v7ifxaTa, sive ftre-
viores in duodecim prophetas commentarios ab his qui supersunt diversos, docti aliquot, at-
(pie in primis pater Martianseus, j)ro certo ])onunt inleicidisse temporum iujuria, et dolent.
Querimonia3 locum lecere istha3C Hieronymi verba epist. XLIX, ad Paminach. n. 4. sub fi-
uem, miseramqucedam Toiv vT:oix\rriiJ.a.TO)y in prophetas duodecim S. patri Domnioni... quce si legere
rolueris, probabis quantce difjicultatis sit divinam Scripturam, et maxime prophetas, intelli-
yere, elc. Scilicet in universos duodecim prophetas, quos minores vocant, commentaria innui
videntur illis, qwK cum S. Doclor non ante annum 406 absolverit, istha3c autem epistola
393 cerlo certius ascribatur, alia ab liis qua3 supeisuiit iudicari n^xesse sit. Accedit ipsum
iiTtofjLVTfiaTojv vocabulum, quo ahud operis, aut monumenti siKnihcari ab iis commentariis
persuasum habent. Veruin ut quod sentio, pace dicam doctorum hominum, errare illos
existimo, S. vero doctorem eorum qui exstant commentariorum partein, (juam eo tempore
confecisset, omnino intelligere. Neque enim in primis cum in XII. prophetas opus aliquod
memorat, singulos prophetarum libros designat, quibus explicandis suara probasset ope-
XXXUl PRtEFATIO. XXXIV
ram; sed queniadmodum in Scripturarum est canone, unum, qui duodecim Prophetce inscri-
bitur, librum absolule indicat; neque adeo exinde singulos duodecim propbelas explonasse
inlelligitur, quod in duodecim prophetarum libi-um aliqua sit commentatus. Sic ipse Hiero-
nyinus in dialog. conlra lucirerianos num. 5. Osee locum laudalurus. In duodecim prophetis
scriptum esse dicit, sacrilicia eorum tanquam, etc. Deinde neque aTrXw; dixit Hieronymus,
u7io[j.v7i[;.aTa, sed qucedani twv &7ro(jLvyi|jiaTojv, ut non universos duodecim, sed aliquos ex illis tantum

per id temporis explanasse, apertissime denotaret. Reij)sa Michajam ab anno 392 ad usquc
insequentem, et Nahumum, et qui exinde sunt, Abacuchum, Sophoniam, atque Aggseum
exposuerat at((uc hi profecto sunt commenlarii, quos ad Domnionem misisse Pammachio
:

significat, neque onmino breviores aUos, aut ratione aha diversos, quos setas inviderit, de-
cet excogitare. Nam ut hoc etiam argumentum adjiciam, quis in animum inducat suum, si
bis eosdem prophetas Hieronymus est interpretatus, quos sernel elucubraverat, studioso
lectori dissimulasse commentarios, cum ilerum eamdem telam retexeret? Qui nempe su-
persunt usque hodie, ipsis rninime diffitentibus, qui in contraria opinione versantur, erudi-
tis viris, posteriores iis sunt, quos flngunt intercidisse. Exemplum repete ex Abdia, quem
secundis curis recognovit, prioribus oinnino repudiatis, vel ex Isaiaj Visionibus ad Amabi-
lem, quas pridem seorsim exposilas, ipsis commentariis attexuit.
30. Quatuordecim libri in Jeremiam. — Non absimilem aut sequiorem ista, quam ex mera
hallucinatione oriri demonstravimus, eam pulo cum veterum, tum recentiorum scriptorum
querelam, de qualuordecim libris Commentariorum in Jeremiam jamdiu olim deperditis.
Cassiodorus Institut. cap. 3. de prophetiis, Jeremiam inquit etiam sanctus Hieronymus vi-
,

GiNTi libris commentatus esse moustratur, ex quibus sex tantum nos potuimus iuvenire,
residuos vero adhuc, Domino juvante, perquirimus. Sic vetus auctor sermonis in Natali
S. Hieronymi, ([uem prostremo tomo exhibemus, cum in universos projjhetas quatuor el
septuaginta libris commentatum esse S. Doctorem dicat nihil dubium, quin in Jeremiam,
,

inita ratione, integros viginti enumeret. Jacturam impensius dolet Rhabanus, qui cum sex
priores libros suo operi inseruisset, quia deinceps memorati tractatoris (Hieronymi) ex-
positionem in Jeremiam nusquam reperit, necessarium existimavit, ut ab aliorum prophetanim
expositionibus excerperet, qux ipse de hac propheta videretur commemorasse. Paria sequioris
sevi scriptores habent, e quibus non nemo etiam unum aut alterum, ex his quos putaret
deperditos, invenisse sibi visus est. In quodam abbatiee S. Laurentii Ms. quem laudant in
Itinere litlerario duo patres benedictini e congregatione S, Mauri, post sex ihos in Jeremiam
libros, hsec apponitur nota. ISota quod yloriosus Doctor Hieronymus scripsit viginti U-
bros super Jeremiam prophetajn, quorum sex primi libri habentur in isto vohimine, thes ul-
timi reperiuntur apud regulares septem fuvtium in Brabantia : sed uxdecim medii non
inveniuniur, quod deplorat Cassiidorus, Hrhabanus, et {supra laudatus auctor sermon. in
Natal. S. Hier.) Joannes Aiidreas. E recentioribus docti quidam, cum ferme pro certo ha-
beant, non fuisse lUos commentarios, morte intercedente, absolutos, veterum ex adverso
occurrentium auctoritatem ac testimonia conantur elevare. Clarissimus TiUemontius maluit
vexari Cassiodori locum, ac nescio qui novem substitui pro viginti novem, quae sane vio-
lenta immutalio est, nec ulUs Mss. sive etiam editorum codicum suffragiis probata; imo
verius auctoris menti, et contextui plane contraria. Ad hsec temere mutatis Cassiodori co-
dicibus, cseterorum quoque hbros eadem licentia pervadere, et constantissimse auctoritati
refragari oporteat. Dicam ilaque paucis ego quid rei sit, et qui conciUanduJ sentenliae. Hie-
ronymus in Jcremiam quatuorclecim Tractatus, sive homiUas ex Origenis gra^co priilcm
converterat in latimim, deinde sex Ubris suo sensu eumdem prophetam est commentatus.
Ha3c duo veluli genera Commentariorum in idem argumentum si ex capitum, ut ita locpiar,
sive librorum numero, s^jjnimirum, et quatuordecim, in unum conjunxeris, summam viyinti
efficies, quot numero in Jeremiam dicuntur elucubrati. Sic autem existimo, in vetustissimo
aUquo ante Cassiodorum exemplari, et bono quidem consiUo, sex iUis commcnlnriorum li-
bfis, quatuordecim aUos tractatus fuissc subjunctos, ex eoque orlam de viginti in Jeremiam
librissententiam. Certe qui primum, quis tandem iUe fuerit, viginti numeravit, collecta ra-
tione, commcntariis tractatus junxit. Hi vero in aUis plerisque omnibus, et meUori quoque
consiUo, seorsim facile descripli sunt, quod miniine commentariorum vices ex hieronymia-
no sensu supplerent, et pro origenicis foelibus haberentur. Exinde cum sex proprie Cominen-
tariorum Ubri integram propliet;p expositionem non absolverent, et imperfecti operis
partes esse constaret liquido, qui vigmti libris Hieronymum fuissc cominentalum accepe-
rant, (luatuordecim posteriores doluere injurias temporum non tulisse nec enim procHve»
;

erat suspicari tractatibus iUis, numorum qucm vetustiores conslitueranl expleri. Interim
hsec una animadversio poterat commentilium iUud desiderium consoiari, totque disputa-
tionibus agilalam qua^stionem enodare. Quod ut evidentissime pateat, neque ullus dubi-
tandi locus reUquus sit, unum adhuc observandum est, ex quinqunginta duol)us capitihus,
quibus tolus constat Jeremias, pviora integi'a triginta tria exponi abs Hicronyino .'^cx ilUs
Commentariorum Ubris, unde reU([ua decem et novem, ([uibus una ferme historica narratio
colUgilur, et qure contractiori admodum stilo expositurum se fore ipse promiserat in prsela-
tione, si persequi ob morleni, vcl quee mortem ])ra3ivit a>gram valetu(Unein potuisset, trii)us
aut quatuor ad summutn, fortassis etiam paucioribus Ubris fuisse facturuni satis ; ininime
vero integris quatuordecim, quos inepte admodum somniant. Quod igitur nihilo secius qua-
tuordecim perlracte asserunt, ex mera hallucinatione est, quod totidem tractatus illos, siv^
 XXXV PRyEFATIO. XXXVl
homilias debere ad explendum eum numerum vocari in partes, post Cassiodorium, qui cae-
teros Iransversum traxit, nemo unus intellexit.
31. Interprelalio latina Commentarior Alcxandri, aphrodisei.
. — Vei'um alia est levior multo
de Alexandri aphrodisei Commentariis latine ab Hieronynio explicatis hiillucinatio docto-
rum hominum, pula, ut ahquem de nomine proferanius, Tillemontii in Vita artic. 10, et
Alberti Fahricii bibhothec. graec. lib. IV, cnp. XXV. Unum pera3que est omnibus de ejus
libiri jactura arguaientum ex S. Doctoris testiu)onio epistola L. ad Domnioncm num. i. Ibi
cum se diu in philosophorum Aristotchs, ac Ciceronis scriptis versatum protiteatur, ut ad-
versariorum projcctam rusticitatem expugnet, quibus philosophica3 discipHna? despectui
erant, Frustra eryo, inquit, Alexandri verti Commentarios ; 7iequidquam me doctus magister
per EtffaYWY^v Porphyrii introduxit ad logicam? Nec dubitant, quin sit ea signiticatione acci-
piendum vertendi verbum, qua de una in aham linguam, scilicet in latinam de graeca, de-
notatur inlerpretatio. At nihil Hieronymus de linguis addidit, sive in quam transferret,
sive ex qua mihique sane persuasum est, absque alterutrius notatione vix apud latinum
;

quempiam scriptorem ejus sensus exempla inveniri posse, apud Hieronymum ne vix qui-
dem. Quod enim ait Cicero I, de Finibus, si verterem Platonem, aut Aristotelem, ut verterunt
nostri poetx fabulas, etc, ex superiori contevf.u de Grsecis apertissime subintelligitur. Proin-
de certum debet esse et constans, cum aTi^Xw; dicitur quis iibros vertere, nihil sif^mificari aliud
quam versare manu, aut evolvere, italice scartabellai^e. Hoc intellectu Horatius, Vos
exemplaria grceca, noctwma versate manu, versate diurna. Nec profeclo aliter accepisse
Hieronymum, quam ista significatione, oppido multis probare possem. Ipse in primis con-
textus superiores ex illa epistola loci, ex quo uno tota istha^c in orbem litterarium impor-
tata est fabula, nil pra^terea loqiiitur quam in legendis, terendisque philosophorum hbris
studium ac diligentiam. Cur deinde quem proprie librum fuerit interpretatus, S. Doctor non
indicavit; verum indistincte Commenlarios dixit, quo nomine decem, ut minimum, ingen-
tia volumina designantur, ne dicam universa ejus auctoris opera, iis minime exceptis qua3
perierunt, inscribi 07:o[xvTi[jiaTa, seu Commentaria? Quid porro tantum laborem, tamque mo-
lestum in se susceperit, ea transferendi scripta, quse vulgo docti gra3ce jam intelligerenf,
qui maxime philosophicis disciphnis animum adjecissent? Sed malim ex uno Ruflini sensu,
quo iniquior hieronymianis operibus nemo unquam fuit, rem definiri. Hic nempe cum ver-
ba illa ad Domnionem quam poterat invidiosissime suggillaret lib. 2. InvecLivarum, nun-
quam tamen interpretationem Commentariorum Alexandri objecit, quod maximum fuisset
accusationis caput; sed lectionem tantummodo ejus libri perjurii arguit in Hieronymo,
qui in toties exagitata illa visione, Christo dixisset, Te negavi, si vel habuero genlilium co-
dices, vel legero. Si intellexisset Ruffmus, aut suspicai"i utcumque potuisset, latine con-
versos dici aphrodisei Commentarios, culpare lectionem, ac studium, dissimulare autem
tanti operis laborem, eumque rursum, ut calumniari cornmode licuisset, perniciosissimum
cum latinis quoque auribus daretur, voluisse quis credat? quin etiam totam in Porphyrii
audienda etaaYWY^ criminationem invenire, in convertendis a gra3Co Alexandri libris, nil
plane aliud objicere, quam quod syllogismi apud Deum de illius Commentariis non intexun-
tur? Quam vero lepide similem culpam in Hieronymum regerere potuisset, qui sibi inter-
pretationem origenici libri Trepl ap/oJv tantopere criminabatur? Ad ha3c apposite satis ad rem
nostram Ruffino notatum est, S. Doctorem antequam converteretur, htteras graecas, et lin-
guam penitus ignorasse, ex quo illud etiam exploditur jrpdSXrip.a, quod facile quis priBtexere
potuisset, in prima adolescenfia cum nondum christianse religioni dedisset nomen, transla-
tionem illam fuisse elaboratam. Nam si tum temporis grsecas litteras ignorabat, cum vero
didicit, jam in ethnicorum scriptis in latinum transferendis versari, non inlegrum sibi
esse intelligebat, nulla profecto est temporis epocha, cui jure interpretatio illa possit
ascribi,
32. Liber ad Abundantium. — Duo adhuc libri expendendi sunt paucis, ne quem hujus
generis pra3termiltamus. Primus exegeticus ille est ad Abundanlium, sive ut vetustiores editi
ferunt, Antium quem Cassiodorus Instit. c. 2. conceptis his verbismemorat : Beatus Hie-
ronym.us ad Ahundantium scribens, obscurissimas tres alias exposuit quoistiones, quarum
prima est, cur David, qui ad expugnandum Saul cum Achis Allophilorum rege ultroneus vc-
7iiebat, hominem qui ejusdem Saulis mortem postea nuntiavit, occiderit. Secunda est, cur Da-
vid moriens pra;cepit filio suo Salomoni, magistrum militicc su(e Joab interficere. Tertia vero
quxstio est de Semei, qui fugienti D:tvid intolerabiles maledictionum injurias missis etiam la-
pidibus irrogavit. Hujus autem scriptionis neque mentio est ulla, neque vestigium in Hie-
ronymianis, sive apud Scriptores alios, ex quibus certi aliquid possit extundi. Imposuisse
Cassiodoro veterem aliquem librum, in quo istha3c Epistola sive libellus Hieronymo ascri-
beretur, facile credam. Sed quando ipsum monumentum setatem non tuht, certam ferre
sententiam non est expeditum, Alterum laudat S. Agobardus libro adversus Felicem cap.
39 {De similitudine carnis peccati), eumque brevem, atque elegantismnum Tractalum de si-
militudine carnis peccati contra Manichxos vocat. Ac ne putes incuria quadam, et scribendi
festinafione in S. Docforis nomine decipi illum potuisse, tofa quam eo capite instituit, dis-
putatio est de Hieronymi sententia circa adoptionis vocabulum, alque adeo de hbri germa-
nitate securus quam qui maxime, ut neque adversariis de auctore dubitare, aut reponere
aliquid licerc crederet, satis longam ex ea laciniam exscribit, bisque et tertio Hieronymi
nomen ingerit, urgetque adversarium auctoritate. Baluzius qui postremo Agobardum re-
XKWn PR.^EFATIO XXXVIII
censuit, notisque illustravit, intactum reli<iuit hunc locuni sed facile opinor erunt hac a^tate
:

docti viri,qui Hieronymum ejus modi operis auctorem extitisse a?gre sibi persuadeant. Equi-
dem Aucientio episcopo hispano, qui circa annum 360, vixisse dicitur, malim ego ascri-
bi, quem tradit Gennadius cap. XIV, librum scripsisse adversus Manichceos, in quo osten-
deret antiquitatem Filii Dei (cternalem Patri fuisse nec initium Deitalis tunc a Deo Patre
,

accepisse, cum de Maria Virgine liomo, Deo falnicaj^te, conceptus et natus est. Aut si huic
forte minus, Sabbatio dederim gallicana3 ecclesise episcopo, circa annum 4i0, qui de si-
mili arguinento librum, eodem Gennadio teste cap. XXV, composuit, ost(3nditque, Christum
veram habuisse carnem, per quam jnanducando, bibendo, tassando, plorando, moriendo.
resurgendo, verus probatus est homo. Re autem vera cum nihil pro certo constitui possit, ne-
que ad opus ipsum Hieronymo abjudicandum certa suppetant argumenta, ne ejusdem Ago-
bardi auctoritatem elevare temere videamur, et si quid est operis hieronymiani inconsulto
pra3terire, ipsam illam laciniam describimus. Denique hoc conjirmat proposita ipsa sententia,
qum primum Adam in animarn viventem factum esse testatur, 7iovissimum in spiritu vivifican-
tem. Ecce cur tam post innumeros annos, et incomprehensa curricula soiculorum ab omnibus
mortalibus, a quibus ut qui secundum carnem nat^is est separatur, quod ille primus vivens,
hoc novissimus vivi/icans ; ille sibi data vix possidens hic possidenda condonans. Quod est
,

Psalmista duobus versiculis explanavit dicens. Quid est homo, quod memor es ejus, aut filius
ho7ninis, qaoniam visitas eum ? Homo Adam accipiendus est; filius hominis, Dominus intelli-
gendus est ; qui in niemoriam veteris visitatur, et in defwicti recordatione spiritu salutationis
impletur. Quod ipsa verba exprimunt, ut rem piajiam videre non mirum sit, dum et homini
memoria conjungitur , et filio hominis visitatio copulatur llli mortaii quid aliud poterat supe-
.

resse ? huic vivificanti quid aliud oportebat infundi ? Nam defunctis memoria debetur, visita
tio viventibusexhibetur. Quod utrumque in Domino per incarnationem constat impletum cum
ob primi commemorationem novissimus visitatur , et per novissimi visitationem salvatur et
primus. Huic sensui germana est illa sententia : Primus homo de terra terrenus, secundus e
coelo coelestis. Quis est iste caelestis? Sine dubio ille, qui eum quem qestabat in baptismate fecit
audire, quod ante ipsum nullus audierat : Filius meus es tu, ego hodie genui te. Et qualiter
dicitur hodie, si in principio Verbum, et Verbum apud Deum, et Deus erat Verbum. Quia
non est illud Verbum, quod semper in Patre, et apud Patrem, et cum Patre fuisse esse creden-
dum est ; sed homo quem in gratiam salutis Deus Verbum susceperat, audivit. Hic filius homi-
nis per Dei lilium Dei esse filius in Dei filio promeretur, nec adoptio a natura sejungitur, sed
,

natura cum adoptione co7ijungitur. Quoniam cum verbum caro factum est, non per assumptam
decrevit assumptor, sed in assumente crevit assumptio. Creaturx enim poterat per creatorem
infirmitatissubstantia commutari, creatoris autem in creaturam non poterat ceternitatis na-
tura converti. Et ideo cum dicitur, Prior honw de terra terrenus, secundus e coelo coelestis ;
non corporis materia separatur, sed forma vitalis ; nec caro tollitur, sed carnis susceptor os-
tenditur : iile, inquam, qui in Evangelio ait, Vos de inferioribus estis, ego de superioribus
sum. De superioribus ait, non utique siderea carne, sed virtute divina.
33. Duotibri contra Helvidium, etc. — Alia qusedamconsulto prajtereo, qu?e in recensendis
Hieronymi scriptis mera sunt hominum sphalmata. Tale est illud auctoris Prsedestinati, qui
duos, non unum memorat contra Helvidium libros. Contra Helvidianos scripsit Hieronymus
doctor egregius duos libros, quos lectos in lempore digna eos execratione anathematizabunt.
Sed neque locum inveniant heic illa, quse elucubraturum se fore Hieronymus promiserat
quidem, minime autem est exsecutus. Hujusmodi sunt commentarii in Canticum Ganti-
corum quos roganti Principite pollicitus est, cum psalmum 44. eidem exponeret epist.
,

LXXV, in line. Sed ab illo opere, quemadmodum in commentariis in Matthroum tradit, ex-
clusus cegrotatione diuturna, spem distulit in fulurum : neque ejus postea complendae occasio
uUa se obtulit. Item historia ecclesiastica, quam moliri se ut scriberet, statim in limite vitae
Malchi luculentissimis hisce verbis protitetur. Scribere enim disposui, si tamen vitam Domi-
nus dederit, et si vituperatores mei saltem fugientem me, et inclusum persequi desierint, ab ad-
ventu Salvatoris usque ad nostram cutatem, id est ab apostolis usque ad nostri temporis fecem,
quomodo et per quos Christi ecclesia nata sit, et adulta persecutionibus creverit, et marty-
riis coronata sit, ei postquam ad christianos principes venerit, potentia quidem et divitiis
major sed virtutibus minor facta sit. Verum ne jue ex catalogo, neiiue alio quopiam ex
,

opere votum istud explevisse satis manifesto concluditur. Quod enim ait primo contra Ruf-
finum libro, Laudavi Eusebium in ecclesiastica historia, in digestione temporum, in descri-
ptione terrn' sanctcE; et hcec ipse opuscula in latinum vertens, nme linguiv hominibus dedi,
ila satius est intelligere, ut laudem ecclesiaslicse historia^ translationem duobus aliis opu-
sculis referri sibi voluerit.
PARS TERTIA. — In qua in nova hac editione quid prcvstitum explicatur.
sit,
34. Operum partitio. — Jam itaque quid a nobis praBstitum hac adornanda editione
sit in
aliquando dicamus. Primum ooconomia et partitio, qua hieronymiana universa opera a no-
bis digesta sunt, breviter est exponenda, totaquo nostrcC editionis reddenda cst ratio. Quid-
quid hieronymianarum scriptionum corradere potuimus in decem a nobis ita distributum
est tomos, ut argumentorum ac rerum quas tractans ratio potissimum haberetur, atque
unus ad altci'nni lectorom quodammodo alliceret. Prior tomus continct cpistolas alter ,

traotaUis, sive libellos, (juibus peculiare argumentum, et ccrta maleries, qmecumque tan-

rATUOL. XXII. b
XXXIX PR^FATIO. XL
dein illa sit, sed proecipuc conlra hyereticos subjecta est. Tertius in sacram Scripturam pri-
luuni (luus qua.si apparatus, luia ipsos commenlaiios ad Canlicum usque Ganticorum exlii-
bi't. Propbelas c.\planant sequentes duo. Sextus novi Testainenti nobiUssimas partes. Sepli-
muin explet Eusebiaiii chronici latina interprctatio, ac supplementum. Octavum et nonum
heljraica verilas, sivo hebrtei canonis scriplui-aium iatina iLidein translalio , tum qua? e
Grtecis veteris Testamenti convei-til, et novi i^rajca.' reddidit lidei. Deniquo ultimo damus
qua? hieronymiauo quidcm se tilulo venditant, sed aUerius sunt, sive cerli auctoris, sive in-
certi, qua3 in S. Fatris famiham Inniiuam vernilem sobolem admisimus, ne si penilus repu-
lissemus, sine teclo vagari, al(pie interire necesse esset. Pra^fatio sua tonio unicuique prai-
ligetur, rerum omnium, quse ad iliud volumen perlinent, causas ralionesque exponens, et
maxime eoruin haud sane paucorum operuin, (luorum accessione unumquodque ditatum
est: e quibus, si antea inedita, autographis excerpta sint, indicantes, si aliunde adscita, qui-
bus de causis, quove ordine; nam el ratio temporum explicabitur, multaque aha edisse-
renlur,ut Ubrorum indoles in limiiie statiin eluceat.
80. Bibliulheea et Mss. quibus iitimur el quomodo. — His ita commode satis, ut videba-
tur, dispositis, ad tcxtum ipsum emaculandum me contuli, et quoad ejus fieri potuit totum
in id aniiiiuni inteiKh. Primum loculos bibholhecaiuui scrutari sludium 1'uit, et quidtpiid
manuscriptorum erat ad rem nostrain, sedulo conferre ac describere. Neque adeo laborem
hunc, (|uod passim usuvenit, aliena3 lidei, sive diligenliee commendavi, quod illos haud mul-
tum curiose alque utiliter hoc opere defungi compererim, qui vel in antiquis codicibus per-
legendis, vel in ejus quem conferunt auctoris lectione diu antea non fueriiit exercitati. Ut
ui igitur est labor iste ingratissimus, maximam certe partem meis ego oculis, meaque dili-
gentia exanllavi neque operis proxilitate, aut quod fere subrepit taidio, aniinum despondi,
:

quem variantium copia lectionum emendationumque certissimarum subinde recreabat.

Celcbriores quas luslravi biblioihecse sunt in primis Homa3 Vaticana, immensa optimorum
codicum supeliectile, aiiarumque bibliothecarum, Urbinatis, Palatinaa, ac Heginffi Svecorum
accessione, supra quam dici possit, ditissima. Tum alia ibidem Cisterciensium monacho-
rum, olim Nonautulana, nunc .'^ancta? Crucis in Jerusalem, cujus venerandtc antiquitatis
exemplaria satis multa liabui. Eximle Mediolanensis, vulgo Ambrosiana seque instruclissi-
ma, pracipue vero huc translalis S. Columbani de Bobio velustissimis atque optimas fere
pra3 cajteris notas exemplaribus. Denique Veronensis ha^c nostra, sive amphssimi canico-
rum capiluli, quffi si reliquis librorum numero longe esl inferior, anliquitate ac praeslantia
fere anlecellit. Ilis addi possunt Parinensis, ex qua pra^sertim elegantem atque emendatum
chronici Eusebio-Hieronymiani codicein ad nuluin habui, et Vercellensis instructior multo :

tum passim alige, quas privatas dixerim, neque enim singulos codices instructo catalogo re-
censere, de^jue eorum ffitale disserere per otium licet, maxime curn suo quemque nomine in
notis, ubi ad lidem faciendam oporlebat, compellarim. Vim porro ingenlem Mss. cum in
hisce bibliothccis offenderim, aha, qua licri vulgo amat, ratione, eorum mibi duxi utendum
auctoritate. Nempe antequam a capite, ut aiunt, ad calcein perlegerem, ipsorum lidei peri-
culuin feci cum enim multos sit reperire, (lui ex uno eodemque exemplari descripli non
:

immerito videantur, quod iisdem plane criticorum ansis, iisdemque erroribus amanuensium
consentirent, non plus uno codice valere illos arljilratus , alios subinde, quos e diverso
fonte lluxisse judicarem , in consilium adscivi, qui cum in aliqua minime levis momenti
lectione concordarent, tum demuin vincerent auctorilale, et cuin pugnu ac variatio esset,
suis quoque dissidiis autde loci sanitate suspicionem injicerent, aut medelam edocerent.
Hanc secutus legem, illos lameu pra3tuli cteteris, ([ui suo fonti, hoc est Hieronymi ievo pro-
prius accederent; neque lemere quis dictum putet, si ex his quibus utor, multos septimum,
omnesferme decimum sa.^culum veiim antevertere.
36. Qua ratione emendatus textus. — In religendo ex his dvTiypacpot? tcxtu, hanc insiq^er ra-
tionem tenui, ut nisi crrore ex veterum hbrariorum inscitia, aut criticorum audacia mani-
lesto se prodenle, quidquam immutare auderem ; neque tantum probatissimis licet inembra-
nis tribui, ut ex iis solis receptam scripturam exturbarem, sed orationis contextum, et
peniliorem sensum, usuin quoque Ilieronymi in scribendo, atque ingenium expendi atque
exegi. Uua3 se his dotibus, et recla3 rationis argumento, cum veterum librorum suffragio
probarentur, lectiones novas in textum intuli, ac sunt equidem satis muUa3, quw pruden-
tum antea editorum solerliam fugerant, multieque ali;e vulgo recepta, quas deserui, de qui-
bus perinde ac si in Mss. omnibus iuvenirentur, ne dubitatum est (juidem. Conjecturas qme
niulla' domi nascebanlur, stnpius in limine suppressi, ne mediocriter constituta sollicitarem ;

sicubi lainen corruplum locum aliquem sensiis ipse indicaret, eumque tacentibus Mss. pos-
sem ex ingenio restituere, quando erroris causas in notis evidentissime demonstrarem, cur
diutius paierer eruditis molestiam, lapsum objici ineruditis ? Id tamen raro admodum et
caule prtcstiti, et cum veterum co(iicum scriplura ipsa vitiosa non tam indicio esset, quam
argumento ut prudentes viros fore non dubitem, qui magis timiditatem, quam temeritatem
:

culpandi materiem inveniat. Nam religiosa quadam diligentia maluimus quandoque liqui-
dam ctiam vcritatem legentis judicio proponi, (juam de anctoris sensu periclilari.
37. yarianles lectiones. —
Variantes lectiones subnecto, in quibus excerpendis digeren-
disque, modum hunc ferme habui. In primis quae mera sunt scribarum ludibria, vimque
ingentem otiosarum diversitatuin, quas sive recuses, sive impressarum loco ponas, nihil
XLI PR^EFATIO. XLll

plane detrimenti oratio accipiat, nec nisi volumini molem addere possint, exsulare pcnitus
jussi, et si quas ejusmodi exhiboo, tum denique est, cum earum ali(iuis esse i^olest usus,
sive ut germana) lalsarum com{)aratione probentur magis, sive ut e viiiosis sani aliquid eli-
cerc criticorum iilii queant: qui si recisas promiscue omnes fecissem, dolerent forlassis mo-
rito, repudiatum a me, quod sua ipsi opiniouo pnetulissent. Keiiquas apposui (;ontinenler,
atque in hanc sane malui peccare partem, ut aliquas admitterem, ({use nihil intus habcrent
boni, quam cum periculo utilem resecarem. Qua^ denique ievioris momenti videbantur, maxi-
mum partem e velerum editionum libris excerpLas, non ad imum maryinem distuli, sed e re-
gione asterisco pra^notavi, ut voces ad quas relerrentur uno intuitu cog-noscere in promptu
sit, nec aliorsum diyredi levi de causa le^^-entem pigeat. Earum omnium utilitatem eruditi
homines prube norunt, neque iu hac mihi laborandum parte esse censeo, ut lastidiosam quo-
rumdam, qui illas fere despiciunt, rusticitatem ex{jugnem, cum plerosque alios esse sciam,
qui ex vai'iantium loctionun^ capite de editionis prccstanlia judicant.
38. —
Observatiunes, et nut(c. Unum {{uod reiiquurn erat, S, Doctoris textum nostris ob-
servationibus illustrare, ubi res ferret, conlinentibus notis sum persecutus. Atque in pri-
mis cum veteri lectione expuncta, male affecto loco novam e Mss. substitui, aut prideni
elimiiiatam reduxi, emendationis causas subnoclo, el quibus adductus fueriin argumentis
deinonstro. In aiiis haud quidom corruptis, sed intellectu difiicilioribus locis, phisculum
0{)er£e, et verborum im{jendo, si ad eoruin minuendam obscuritatem nonnihil meo studio
possit accedere. Nativum auctoris sensum, quicumque ille sit , exponere primum juvit,
sem()erque illud ob oculos habui sapientissinmm ipsius Hieronymi a;iwaa epistola XLVIII,
ad Fammachium num, 17, Cummentaturis ufjidum est, nonquid ipse velit, sed quid senliat ille
quem interpretatur, exponere. Alioqui si contraria dixerit, nun tam interpres erit, quam ad-
versarius. Leviores, et quse si e leclorum vulgo aliquem moveant, difticuUates, ex aliis
libris, maxiine lexicographis explicari queant , sintque ab aliis ex instiluto et copiose
ex{)licata3, aut omnino non attigi, aut quibus e fontibus peti debeant subindicavi, Ex his
vero locis, qui aut perperam accepti sunt, aut invidiose traducli, si quando aljsque sanctis-
simi doctoris injuria fit, cum aliqna veritatis specie, nullius ferme pra3terii culpam aut sus-
picionem purgare. Denique cum illo scribendi genere, quod Grteci jiapojStxov vocant, Hierony-
mus maxime sit delectatus, qua.; ex aliis scri{)toribus, prascipue Graicis accepit, aut acce-
pisse visus est , plerumque indico, laudatis nonnunquam solis patrum nominibus , cum
haud pluris interesse videbaf.ur, integris quandoque adductis iocis, cum fere ad vorbum
translaLa sunt, ac potuit scripLoris uLriusque Juvari sonsus. Interdum illa etiam adnotata
sunt, quffi alii ex auctore nostro sequioris tevi patres exscripserunt, sed htec {jarce admo-
duin, atque illis tantummodo in locis pra^stiti, quibus aut lucem, aut Rdein laudata sen-
tentia fueneraLur; si enim omnia persequi voluissem, cum ingonti laboro vix fecissem opcric
pretium. Eadem de causa, ut nimirum operi ac tempori parcerem, fere exsulare penitus
Jussi eorum testimonia, quibus vulgo solent scriptoris alicujus antiqui editores, librorum
margines onerare, cum non absimiles sententias ex aliis congerunt, et texlus TiafaX^rjXou?
vocant. In summa nuUam idtro proliteor a me obtinendto brevitatis raLionem fuisse pra)ter-
rnissam, sicque calamo temperavi, ut juxta doctissimi editoris nuperi sententiam , neque
omnia scire lectorem meum, neque rursum nescire omnia existimarem,
39. Aliurum ac prxcipue Benedictinorum notoi ad calcem lumi. — Atque ita quidem dehis
quas cgo adjeci notis. Fuerat vero Jamdudum animus omnium ante me editorum ad cujus-
({ue tomi calcem nuLas , ati{ue animadvorsiones adponere. Sed ab eo consilio revocatus
sum tum mei ipsius, tum prudentum virorum judicio, qui inani opere, et moliornm hora-
rinn dispendio futurum id fore arbitrati sunt. S;r{)ius enim veteres e;litores in locis oirmium
sermone contritis latissime exspatiantur crebro etiam ({ua:" a prioribus dicta sunt, non nisi
:

panlo iinmulntis verbis, alius alinm secuti replicant ; demum falsis lectionibus innituntur,
in quibus explicandis frustia desudant. Neque vero inficior, his qua^dam immisceri inter-
dum, q\iyo ad lectoris eruditionem conferre possint, ea tainen perquam exigua sunt et non
imminula eorum laude, co{)iosius nmUo in liac liLterarum luce pertracLaii a nobis polerant,
sunt(iue agitala. Ilenrici Gravii notce sunt illa3 quidem eruditiores, sed quoniam illud prte-
cipnum ac ferme unicum instituti sui u{)eris esse voluit Ilieroni/nuun componere, sivo sen-
tentias scntcntiis conferre, nec nisi e{)istolis, tracLalibusque lianc impendit o{)eram, earum
utilitati diligenti iiulice faLis consulitur, idque salius est, Pauciores tamen dlas, quae tex-
tuin ex{)odinnL, queniadmodum et Frontonis Ducici octo aut decom selectissimas , ut ne
quid dcesse vidcatur, annecto, Sed noii ita benedictini editoris coinmentationes accipienda)
erant, quie licet absque hujus nostrjT? editionis dispendio omitti penitus potuissenl, ad aii-
qnorum tamen declinaudam invidiam, ({ui ejus laboris sive commodis, sive incommodis se
qucrerentur IVaudatos, iutegras ad cujusque Lomi calcem ap{)0sui.
40. Laus virorum nominalorum. — MuUa pra^terea ad elogantiam operis, muUa ad legen-
tis ntilitatem elaboravi, qiue studiosi homincs ut a^ciuo animo excipiant, rogo, Hanc graliam
sin niinus ab uno aliquo obLineam, scio hieronymianam scnteiiLiam ei)ist. LXM, ad Fam-
machium, Quud vulqi standum cst judicio, el ille in turba metuendus, quem cum videris so-
Um, despicias. Nunc mearuni est{)artium, prastantissimos viros, qui Mss. codicum subsidia
mihi contulerunt, cum grati animi recordatione laudare. Eorum vero nomina instructo ca-
XLIIl PR.IiFATIO. XLIV
laloj^o heic non recito, ne, cum mulli sirit e ijlurimis Italise urbibus, quemquam illaudatum
ibrle j)riclcrcaui sed omiiibus singulisque gratiam liabeo, iisque debere fplurimum volo
;

lcctores benevolos, cum bibliothecas, quibus illi pra3sunt, laudalas legerint. Sed iilustris-
simum viruui , Marchionem Scipionem Maffpjum sint^nilare patrit-E nostra? ornamentum ,
,

sine ingrati animi culpa non taceam. Nempe tolum ille laborem hunc meum et promovit
primum praDsentibus auxiliis, et licet longe absens, et desiderium sui diu inGalliis proferens
continenti favore prosequitur, novusHieronymi l^^^oSibiA-zri^;.

JJraefatia

HUJUS Tom.
1. Epistolarum S. Hicrofiymi dotes. — Ex iliuslrium virorum scriplis Epistolaelonge caeleris praeslantiorcs

prudentum hominum judicio exislimantur ea polissiiaum de causa, quod ipsa in illis scribentis persona
ita propiiisob legenlis oculos versetur, ut quasi redivivum hominem complecti, laciemque ipsam intuerivi-
deamur. Hsc, si allerius cujusquam, est cerlc Epislolarnm Hieronymi pr?nrogativa, quarum muli apices
ingenii, virtulunique cjus effigiem retVrunt, arcanumque menlis habitum, ignemque illum pectoris reprse-
scntant, quem ipsum vivum non exhiberet. Sed iila oppido major est dignitas, quod
corpus, si adesset,
Sanclissimus doclor maximis ReipubliCfT Christian;e muneribus usus, sicut ipsa pene in adolescenlia Da-
masum Bomana; Urbis Episcopum in Chartis Ecclesiasticis juverat, ct Uricntis atque Occidentis Synodicis
consultationibus respondebat {Epist. CXXIII) ita deinceps veluticommune saeculi oraculum consulcretur de
:

gravissimis rebus ac difficillimis, quodque rei caput est, ab illis, qui vel sanctiiate, vel scientia, ve! dignitate,
primas lum temporis in longc eliam dissitisregionibus obtinebant. Exemplosunl magnus Augustinus, quem
nominareunum salis esset, ex AiVica : Lucinius, Exsuperius exHispania : eGailiis Minervius,alque Alexan-
der, Riparius, acRusticus : exremotiore Germania Sunnia, ac Fretella : ex Oriente Epiphanius : ex iEgypto,
jpsaque Alcxandrina sede Theophilus, ut neminem interea ex Italia, ac Romanse nobilitalis principibus viris
proferam, quorum innuincra sunt ac stepius augusliora nomina. Quamobrem non privali hominis modoerudita
negotiaejus Epistolae complecluntur, sedinsigniores fcre quasiiones: eximia ad Scripturarum expianaiionein
monumenta, imo etiam lotam ierme ejus sa^culi Ecclesiaslicam histoiiam, dogmata, resque geslas, qua;
eruditionis homo cupidus si ex purissimis fonlibusvelit ediscere , illas sedulo perscrulari necessehabcal.
2. Veterum Editionum in iis recensendis confusio. —
Hic igitur fruclus cuniulatissimusad leclorem ut
redeal, non solum in iis prajstandis, qua? in superiore Pra-falione exposui, veruin etiam in cujusque Epi-
stolae recensione, ul in rectum ordinem pro temporum ratione disponerenlur, operam impendi. Veleres

nempeEdiloreseam exhibenl Epislolarum seriem quae non ad lemporis, sed ad materiarum rationem aple-
tur magis cumque varii adeo argumeriti Epistolas ad tres tantuni classes, nec salis accurate redigant, ea
;

ipsa in oeconomia perturljationis vitio laborant, ut ssepe polemicis laudatoriae, moralibus criticae, theologi-
cis familiares permisceanlur. Editio vero Benedictina dum huic malo mederi studet (absil verbo invidia)
omnia magis confundit, nam et complures Epistolas, quas criticas vocat, e natali solo per vim avulsas in

alienum transtulit,el per lotum Hieronymi operum corpus hinc inde in unoquoque tomo commenlariis inler-
seruit, atque dispersit. Hujus intolerand;e confusionis si ab aliquot litteris qu;e ad unum eumdemque Dama-

sum inscribunlur, exemplum sumi velis, tomo posl Quaestiones in

qute Cain vindiclam explanat, in secundo
Genesim, qua; dc Seraphim agit, in leriio post Commentarios in Isaiam, qu» vocem Osanna explicat, in
quarta priore parte, et Matlh;ei expositioni subduntur tum alise id genus omissa', aliae suum extra locum
;

posita;,ut cliam in proprio judicio digerenda maieria parum illi feliciter accidisse perspicuum sit.In reliquis
porro omnibus, quas in quarli tomi parle alterain unum quidem egregio usus est, cum ad
collegit, consilio

temporis legessingulas exigeret, successu tamen non pariter quandoquidem quae prima siatim occur-
felici,

rit ad Ruffinum seplennii laborat anachronismo, ct Innocenlius, qui se ilineris comitem Hieronymo praebuit,
huic fato functus dicitur, posl sexdecim alias interjacentes Epistolas vivus compellatur. Quem errorem cum
volvit in prolcgomenis edilor emendare, eamque ad Innocentium epistolam ad annum 364 relrahere , novo
errore cumulavil. Exinde aulem reliquas hujus primae Classis ad hypothesin, quam animo conceperat ex
pra'judicata opinionc accommodavit. Nec.minus aliae Classes peccant, siqviidcm sae|)e priores Epistol»" pos-
crioribus succedunt. quff;dam uno, alicf duobus, aut tribus annis, quandoque etiam pluribus, conlra
quam par est, .praeferuntur, vel posthabentur, non sine ingenli lectoris incommodo, qucm iile, quoiies per-
turbalis calculis temporum
rationes confundii, tolies secura una transversum rapit.
Novi ordinis necessitas,et ra/jo. —Quamobrem cum neque incommodam veterum sortitionem repelere,
3. :

nec saepe deviis Monachi Bencdictini vestigiis liceret insistere quanquam in votis esset ab alterutro vulga-
:

|orum ordinum non discedere, ne inducta mulalio studiosis negotii aliquid facesseret: meliorem tamen ordi-

I
 ,

XLV PR.1<]FATI0. XLVl

nem auspicari, sive ipsum chronologicum ex integro reformare, quoad fieri potuit accuralissime, omnino
necesse fuit. Nam et multa e vulgalis Epistolarum colieclionibus exlurbare, multaque alia, qua; desideraban-
tur, sufficere oporluit in liac nostra; et cum semel veterem numerum vel aufrere, vel imminuere, movere eo
ipso necesse fuit; nec nisi graviori legentium ccssisset incommodo servare alicubi prescriptam seriem,
alicubi diverliculis pro re natis, inverlere. Satius igitur aliorum quoque EJilorum exemplis edocti, esse ar-

bitratus sum, si usitatis supcriorum temporum citationibus studiosi uti possent, et ne ejus ordinis, quodcum-
que tandem commodo
est, fraudarentur, annotarem ad uniuscujusque Epistohe initium, quem in veteri re-
censione numerum obtinerent. Proinde tabulam quoque inslrui in fronte operis,qua novus ordo veteri
coniparatur, ipsaque Benedicta editione, cujus seriem e regione apposui, ut queminter so respoctum

babeant, quove ordine quteque processerit, intelligere uno conspectu liceat. Caelerum ne novum ordinem
iniisse temere el levibus argumenlis videar, momenta rationum, quibus adductus sum ad eam seriem de.-i-

gnandam, ut in accuralioribus Patrum recensionibus fieri amat, seorsim infra subnecto, maxime cnni multas
qusfi peraegre vagabantur, ceriis locis atque annis, plerasque aliis ab his, quibus Ghronologi vulgo aftixerant,
asseruerim. Tres enim sunt lantum Epistote, quae non usque adeo certam temporis notam, aut historici

alicujus facii memoriam servant, ut ad certum annum revocari possint, easque ad aliarum calcem rejeci,
praefixo ad paginae album hoc lemmate, iiicerti temporis, ne recentiores quis putel, ex eo quod caeteris
postponantur. Altamen ferme nihil ad historiam faciunt, ut illarum aetatis ignoratio aegrius ferenda sit.

4. TractatusetopusculacumPrcefationibusaliorumoperumexcluduntur. Jam vero.ut proprie Epistola- —

rum, quod nemini hactenus in mentem venit, colleclionem adornarem, primum Tractalus et prolixiora opuscula,
quae ab ipso Hieronymo in Catalogo, atque alibi, si quando eorum mentio occurrit, inter libros censentur
hinc loco movi, alque alteri tomo reservavi. Quid enimvero cum Epistolis commune habent, ut in earum
ordinem referantur, Irium Monachorum Pauli, Hilarionis, et Malchi Vitse, Liber de lllustribus Viris, alius
contra Helvidium, duoque multo prolixiores contra Jovinianum, Orlhodoxi et Luciferiani Dialogus, tresque
cognomines contra Pelagium libri, aliaque id genus haud pauca, quse diversam sedem ex ipso syntagmatis
ingenio postulant? Exclusi pariler ex hac serie Epistolas illas, qucC aliis libris Pnefationis loco sunt, neque
indolem caeterarum servanl, et diverso fine exornantur. Ex eo genere sunt viginti illae, quas in totidem sa-
crarum Scripturarum libros S. Doctor elucubravit, iisque praefixit, cum de sua intorpretatione, atque opere
pnvmonere lectorem voluit Erasmus vero et Victorius reliquis in suis editionibus acconsuerunt, quod vel
:

illos libros excudere in animo non haberent, vel etiam extare integros non putarent. Hujus quoque modi
sunt, quas recensuit Martianaeus in octava Classe, praefationes librorum aliquot, quos in operum collectione
praetermisit, in quarum recensione hoc insuper vitio peccatum est, quod una qufedam pro Hieronymiana ob-
truditur, cum manifesto sit Ruffini in Origenis Homilias in epist. Pauli ad Romanos Praefalio, ut ex ipsa con-
stat peroralione iranslatoris in earum explanationum fine. Has itaque omnes suis e sedibus per vim divelli
ratus, si huc transferanlur, suis quasque libris affigi debere existimavi, et qucmadmodum quas veteres edi-
tores in Scripturam Praefationes recensuerant, Martiana^us non recepit, quod ipsam Scripturam excudens,
suis illas locis reprjesentaverit, ita quas Martianaeus ipse in diversos libros alios utcumque exhibuit,
exclusas volui ex hac serie, quod libros ipsos exhibilurus, veluli capita suis reddam corporibus.
5. Epistolce quinque nondxim antea Vulgatce addunfur. — Verum e contrario multas, quae in vulgatis hac-
tenus editionibus desiderabantur, adjeci, et fecisse operae pretium mihi visus sum. Sunt ilias in uaiversum
undecim, e quibus quinque non antea lucem aspexerant, reliquae diversis e libris adsciscuntur. Dicamus pri-
nium de (Jvexi^oTot;, Quatuor quaj sub numeris XCH. ad XCV. continentur, ex Ambrosianse Bibliolhecae, qua^
Mediolaoi est, codice manuscripto, olim S. Columbani de Bobio, num. 59. et II littera praenotato descripsi,
lantumque ex illis prelii nostrae editioni accessisse confido, ut si praeterca nihil praestitum a me esset, esse
tamen putem, cur satis bene de Hieronymianorum oporum amaloribus merear. Prima est celeberrima illa

Theophili contra Origenem ejusque seclatores Synodica Epislola, et qua totam ferme, eamque passim igno-
tam Origeniana^ causae historiam ediscimus : tum Isidoro affictas gravissimas accusaliones, Nitriensium Mo-
nachorum turbas, et Fralrum, qui Longi vulgo audiunt, exilia, aliaque hujusmodi, qua haereticorum senten-
tiis probe intelligendis, qua rebus utrinque gestis suo rite tempori consignandis, maxime necessaria, quorum
ignoraiione a doctis hominibus in illis edisserendis subinde peccatum est. Allera ad Theophilensem istam
Jerosolymitana' Synodi responsio est, iisdem ferme insistens vestigiis : quemadmodum et quie tertio loco
subdilur, Dionysii Liddensis ad ipsum Theophilum, ex quibus quantum sibi animorum sumerent Origeni-
sla', (piasve regiones pprvagarenlur, quibus tandem artibus imponerent, discimus. Ea vero de causa in Hie-

ronymianarum lucubrationum censum veniunt, quod abs Ilicronymo Laliniiale donata', ejus proprie sint ju-
ris. Id autem ut nemo ullus, qui tantum eas legcril, in dubium vocare audeat, utquc ipsa styli elegantia se

stallm prodal, consonet rerum series, quap edisseruntur, codicis quoque Mss. aucloritas accedat, praesto
etiam est soa^ ipse fidei jussor Hieronymus, qui contra Ruftinum disputans, illas se Laline reddidisse lucu-
lentissime profitetur his verbis lib. 3, Duas Synodicam, et Paschalem Theophili Epistolas contra Originem,
illiusque discipulosper hoc ferme biennium interpretatus sum,et in cedificationem Ecclesin' legendas nostrar.
linguoe hominibus dedi. El de aliis quoque lib.l .sub. initium,ubi,Si,inquit,7ui</^«/rf contra Originem et secta-
XLYII PR.EFATIO. XLVIII

tores ejux diciinr, in te diclum putas, ergo et Epixtolti' Papfe Theophili, et Epiphanii,
aliorum Episcoporum, et

quasnuperipsix juheiitibus trnnstuliJepetunt,telacerant.En\m\erocum\)rd\icrE\niAm\'mma\\o^E[)\sco\io^

adciii, si Jerosolyniitana^ Synodi PaLres, el Dionysium Liddensem, quorum episiolas ad Tlieophiluni conlra Ori-
genom in luccni C(linius,Ilieronymus non argumontorum genus ad oarum lillcrarum
intellexil,aliud excogilare

cum his quas llioronymus iudic:U,prohandam TauT6Tr,Ta,oliosum sil.Qua' porro his succedil XCV.Anastasii Papa;
ad Simplicianum.quod arcio cum superioribus nexu juncia sit ct conacrla.locumjuresuo inler Hieronymianas
exposccrevisaest. Deilliusgermanitate,alqueingcniophisfortassequamsalisinNolisdi.sputavi.His aliamadjeci
in V. Classe sub num. CXLIX. cxscriptam ex Valic. Cod. 642. haud magni quidem illani prctii, sed quod
Hieronymiani noniinis, tanietsi emenlili,pra,'rogativa insignirelur, post duas alias apocryphas non omitten-
dam.
6. Sex alios huc primum adscita'. — E sex aliis, quas aliunde adscitas Hieronymianis annumeramus, quod
vel ad Hieronymum ipsum, sive de propositis ad eum qua'slionihus scripla^ sint, vel ad ejns istoriam tota^
perlineant, tres Innocenlio cichentur CXXXV. et diue sequentcs, totidemque Augustino, scilicet centesima
frigesima prima et sogunJa, ol CXLIV. De posirema Jsta pra'fari nonnulia interesl, reiiquaj cnim noliores
sunl, quam opora nostra ul iniiijjeant.Inscribitur WUad Optatum denatura et origine animce de Ilieronymo :

autem qua^stionis ejus arbitro loquitur ad lere medium.Cum Augustinianam edilionem Benedictini adorna-
rent, nondum illa prodierat in lucem, qua; non ita pridem in Monasterio Goltwicensi reperta in ms. cod.
decimi tertii circiter sieculi una cum alia qua; ad Pctrum et Abraham inscribitur, Vienna; Austriie superiori

anno 1732. priinum typis est evulgala. Ejus Yvr,ai(jTr,Ta, de qua datis ad me litltris docii aliquot viri haud
plane merito sus|Mcahantur, ipse imprimis monumenli coniextus probal, cui mirum in modum concinit qu<e,-
stionis ejus historia, cl scriptionum ca de re Hioronymi, Augusiini, alque Optati serios, lum Possidii, ac
Fulgonlii tpstimonia planissime evincunt. Nam cum una tantummodo Auguslini ad Optalum epislola supersit
in oditis libris, qufe numerum ohtinet CXC. duas Possidius in Indiculo enumerat, Fulgenlius vero lih. 3.
de Veritate Prw.dcstinationis cap. 18. trob laudat. Nec disputo, cui polior adhibcnda sit tides; sedquodpro-
positum sppctat, unum urgeo, non solum Fulgentio, sed ip.si ctiam Possidio,quem penes minor est uumerus,
hanc fuisse cognitam, cum illas dicat contra Priscillianistas, sive de auimarum qucvstione exaratas. Sed ut
nulla amplius diibitHndi supersit ratio, facit Eugvjiii Abbalis auctoritas, ejus nempe, qui sub quinti saeculi
finom, ex operibus S.Augustini, ul Cassiodori verbis utar, qurestiones,ac sententias,ac diversas res deflorans,
in nno corpore collegit. Cujus operis, sive ut in ediiionibus Basileonsi, ac Venela inscribitur, Thesauri
eap. 345. (lametsimodo laudatus Cissiodorus noniiisi trecentis triginla octo lotum opus comprchensum di-
cat) Utrum singillatim a Deo creatore lineamenta formentur, et de animce qucestione, iugen-
de eo disputans,
tem ex hacipsa epistolalaciniam ab octavo numeroad fmem usque totidem verbis ita describil,uthanc Goitvvi-
censis Ms. illam ipsam revera csse, quam Hipoaensis episcopus ad Opialum dedil, manifestissime concludatur.
Quin eiiam duo aut trcs loci sunt in archetypo illo, et Vindoboncnsi edilione nonuihil corrupti scriharuni incu-
ria, qui ex Eugypiano opere facile rcslitui possint, atque hoic qaidem auctor sum ut restiluantur; cum eiiim
iliam epistolam lypographis dedi excudendam, nondum Eiigyfiii librum meis ipse oculis consulueram. Surit
aulem hujusmodi col. 1070. vers. M. pro Uirum Iiorum vis ut conlirmem? malim Eugypianum vnum ho-

rum, otc, abs(|uo interrogandi nota iufra versu quarlo a fiiie, verbis initium meum, a.dd\ posl parenlhesin
:

utinam tamen non initium^ lametsi pro non Abbas ille viliose nunc legat; denique col. 1072. vers. 10.
loco inluens substitui metuens : caeiera in quibus a nostra, atque adeo Ms. leclione differt Eugypius, aut
de nihilo sunt, aut librariorum sunl o(p4Xu.aTa.

7. Quinquc epistolarum Classes, Argumcnta, Capitulationes, etc. — Jam vero quod est pra?terea a me
prffist ita collectas in quinque Classes distinxi, quas e pra^cipuis
tum, dicere expediam. Universas Episiolas
Hioronymi momentis, nunquam interrupta rerum serie, sum auspicatus. Prima illas exhibet, quas Hie-
Vita?
ronyiMus ab anno 370, antequam eremum peteret, potissimum vero in ipsa eremo scripsit ad usque 381, quo
dudum relicta soliludiue, contendil Romam. lu aliera illse succedunt, quas Roma} dedit ab armo 382. ad
medium
ultra 385. quo Romani perla?sus incolalus, discessit, et Jerosolymam navigavii. Exin^le terlia illas
complectilur, quas e Bethleemi monasterio ab anno 386. scripsil, usque ad 400. quo demum in Alexandriua
Synodo Origenos damnatus est. Ea nenr.pc lemporis notatio ferme est ouinium utilissiina probi; intelligendis

Hioronymianis Epistolis, qua' in Adamautii, ejusquo fauloruni erroribu» exagilandis ut plurimum versantur.
Quarla ilJas repraesentat, quas ab eo tempore, sive anno 401 S. doclor ad vila; usque finem, sive annum
420. exaravit. In quintam denique classem Ires illas redcgi, quarum tempus minus compertum, iisque

Ircs alias, minori tamen characiere distinctas subdidi, quarum Auctor incertus csl. Poslremo singularum
argumenta, quse plurima cx Erasmo Editor Benedictinus dcscripseral, erroribus aulem scatebant, alque
historia) sa;pius adversabaniur, aul ex integroexcudi, aut certe niajori ex parle castigavi. Capilulationes
novas fere omnes induxi pra^fixis etiam numericis notis, quarum ope el logentis me noria sustiiietur, et
:

citalionum usus longe est expeditior. Dcnique ne lahorem ipse meum arroganler venditire vidcar, Indicns
Sciipturaruni, ac rerum duo ex amicis noslris studiose comparavcrunt. Superest, quod promisi, ralionos
chronologicas exhibere.
XLIX PR.flFATIO.

EPISTOLAUUII ORDO CIIROIVOLOGICUS

ARGUMENTIS DEMONSTRATUR.
EPISTOL^ I GLASSIS
OUAS HIERONYMUSPOTISS[MUM E CALCIDIS EUEMO SCRIPSIT AB ANNO 370 AD 380.
Scripta circ. an. ^IO. aut 371.
1. Huic primum —
tuum, ipsam Auxentii mortem indicari volunt eum- ;

in epislolarum serie locum asserimus, qucfi eumdein que adeo ille anno 374. diem denique oppetierit,
sibi videlur vincllcare in reliquis etiam Hieronymi post hanc temporis notam differri debere epistolam.
scriptis, iis saltem quie legi anctor a posleris voluil, Atque hfpc quidem sententia Cl. quoque Tillemonlio
el ad nos usque devenerunt. Protiletnr slatim inilio, persuaserat, et veritatis prse se fert speciem; sed ne
olium quasi quamdam ingenii rubiginem paruulam tamen illi subscriberem, haic in primis ratio vetuil.
licet pristini eloquiisui facultatem siccasse: et paulo Minirne verosimile visum est inler Auxentii mortem,
inlra se queriturhominem, qui nec dum scalmum in et S. Ambrosii, qui ei in episcopatu successit, ele-
lacu rexerity Euxini maris credi fragoribus ; quibus ctionem, seplem aut octo menses intercessisse, quod
profccto olium post romana studia,indiictamque pere- veterum nemo tradidit, qui ejushistoriae circumslan-
griiiationis diuturnitate rubiginem non obscure in- tias Atlamen et forlasse latius
sedulo persequuntur.
nuit; et quia nccdum in alio opere incrcnii sui peri- temporis intervallum putandam sit, si Antiochiae
culum fecerit, in hoc cxornando diftidit. .lam vero datam hanc epistolam ann. 374. velimus, neque enim
annus quo ipsa epistola exarata est, hac ratione in- Auxentii,'mortem ciliup. rescire potuerit Hieron. quam
vestigatur. Auxenlium, sub epist. linem, Mediolanis post duos saUem menses, quantum certe temporis,
incubantem Evagrii excubiis sepultum pcne ante- ut Mediolano Antiochiam noiitia deferatur, insumi
quam mortuum narrat, qnibus omnino Romanam necesse erat autem cum scriberet, ut serius
: ipse
Synodum Evagrii studjo praecipue congregalam de- putes, maio, aut ad summiimjunio mense erat, nam
signat, in qiia nonaginta trium ex Italia et Galiia Epis- julio insequenti idem ille Innocenlius, cui epistola
coporuni judicio Auxentius damnatus est. Hancautem inscribitur, jam satis cesserat, Ambrosius denique
Baronius, atque Ilolsienius ad annum referunt 369. st^plimo Idus decembris episcopus jussus est; unde
Valesius ad 370. cui concinunt CII. Monachi Bene- si rationen) ineas non tantum octo, sed decem ferme
dicliniin VitaS. Athanasii, tametsicumPagiodubitent, mcnsos ab Auxentii exitu, ad Ambrosii eleclionem
dilferrine serius possit. Sed nulla revera est cjus intercesserint, qnod neqne rerum serics nec ex vete-
protrahendflR necessilas, neque dilationem hujusmodi ribus indicia permitlcre videntur nobis.
probat S. Basilii epistola 220. ad Damasum de II. Scripta circ. an. 374. — Ad annum 374. refe-
Synodo contra Arianos cogenda, quse ad exitum rimus quae subsequitur ad Theodosium epist., quod
anni 37i. referri solet : siquidem ille dum scribcrcl, nempe Antiochia^ scripta sit, et cum non modo soli-
romanim anteaciam synodum ignorabat. Igilur cum tudinis arripiendse propositum non adimplevisset Hie-
anno 370, adscribenda sit, ipsa isthaec Hioronymi ronymus, sed adhuc in incerto hsereret.
epislola anle illum aunum consignari nequeat. Ex III. Scripta (estate an. 374. — Qufp hic in ordine
sequcntibus vero nulli salis commode potest illigari, terlia est ad Ruftinnm non ante hunc cumdem an-
nisi si velis 371. initio; ab lioc enim anno per to- num 374. potuit prodiisse, qnandoquidem Innocon-
tum usque 373. in Orienlis regionibus peregrinatus tium, quem in primaepistola vivum compellari intei-
est, diuque, ul ejns verbis iii Episl. HI, utamur in lii^imus, heic num. 3. repenlino fcbrium ardore
iticertoerrans, Tkraciam,Po)itum^ afque Bitlu/niam, abstractum e vivis detlet. Id quoquc manifestins evin-
totumque Galaliai.et Cappadocia' iter et Cilicum ter- cit num. 2. mentio Alexandrini Monachi qui ad yEgyp-
ras peragravit, donec in Sijria tanquam in /idissimo tios confessores etvohintatejam marlyres pio plebis
portu consiiiii. Ad hirc Innocentius, cui epistola iriscri- obsequio jamdudum transmissus dicitur; neque enim
bilur,jamcirca mediiim anni 374. repcntino febrium alii iEgyptii confessores inteli'gi omnino possunt,
ardore sublatus c vivis fuit, quod ex eadem Epist. HI. quain ii, quos hoc ipso anno 374. certe post magni
paulo iiifra oslendemus. Neque vero fieri non Athanasii mortem, qufemedio 373. conligit, propter
t)0-
tuisse dico, ul iu ipsa peregrinatione brevis hisloriola Christi divinitatis confessionem Valens imperator ege-
per epistolam Innoccnlio itineris comili scribcretur, ral in exilium : cpiarc nec sorius ciMsioLi produci ullo
sed multo verosimilius puto exaralam abs Hiero- modo potcst, cum se nondum ercmum suhiisse, verum
nymo, cum oliuin in Iialia, ah Occidenlis peregrina- Antiochia^ hactenusdegerc nolet, dum scriberet,me-
lione rcdux invcnisset, atque adeo ipsi 370. vel iiii- diamque fervere dicat a^latem, quam non aliam ab
tio insequenlis consignari. hujus anni 374. Iicet intelligere, n:im superiori non-
His ita constitutis, dissinnilare nequaquam licet dum acli in exilium fuerant confi^ssores -Egyptii, in
doctorum quorumdam hominum opiiiioneni,qui ver- sequenti vero non amplius,ipseHieronymusAntiochiae
bis illisde Auxenlio, sepultum pene antequammor- versabatur, sed in eremo.
 LI PR^.FATIO. Lll

IV. ^eripla endem tcmporc. — Ilipc superiori co- fice sanctum Domini cxpelere,exules iis in locis col-
puJabatur, simulque exarala est, ac missa. legasejus.iEgyptiosconfessoressiveEpiscopos sequi,
V. Scripla post (diquot mcnses n superiore. — eorumque se fidei adhaererc. Nimirum Vitalis anno
Posl plures a superiore menses hoc tamen anno 374. 376. quod nemo jure dillilealur, ab Apollinario
scripla ex tolo conlextu evincilur; neque enim am- magislro suo anliochenae ecclesiie episcopus jussus
plius Antiocliiie agebat Hieronymus, sedin ea Eremi est, sive duobus aliis Meletio ac Paulino superaddi-
partc,qua;}tixta Syriam Saracenis jungitur. Vid. tus. jEgyplii autem confessores jam ab ineunte
Pfcetat. in Abadiam versus fineni. anno 379. Gratiani decreto ab exilio revocati suisque
VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. Scripta cir. ecclesiis redditi sunl; neque exinde poluit Hioron.
an. 374. — Arrepta jam solitudine per hujus anni 374. eorum communione uti, sive ab illis sanclum Do-
et quod excurril spatium, hasce octo epistolas ad mini accipere. Biennio igilur illo, quod inlercedit,
amicos, et potissimuni Aquileienses Ilier. dedil. Una sive annis 377 et 378. consignanda! sunt, isque ea-
cerle eademque esl lemporis adnotatio, qute elucet rum ordo constituendus, ut prior ad Damasum vel
in singulis, vel dudum inilae solitudinis, vel Helio- labenti 376. vel proxime insequenlis initio, altcra
dori adventus in patriam. Is eliam ordo quem hic ipsi 377. quae post aliquot a priore menses data esl,
inter se tenenl, ex eo quem inter se habent respectu, consignetur : tertia denique ad Marcuin, quae et
facile constiluilur. Tantum _illam ad Antoniuin, qua' hyeme scripla est, et cum de accepta Romani Ponli-
duodecima numero, loco movimus, quod etsi
est ficis sententia videretur securus, vel ad finem 378.
temporis articulum quo dala est, haud expeditum sit puta dccembrem, vel ad insequentis initium referatur.
assignare, non paucorum tamen mensium interslitia Campensium quoque nomen.quo Meletianos in priore
par sit credere intercessisse; cum plures alias ad ex hisce tribus epistolis vocat num. 3. quod expulso
eumdem monachum antea scripserit, quae intercide- ab ecclesiis antiochenis Melelio, conventus in cam-
runt. pis agere cogerentur, eas diutius ditferri nonpatitur.
XIV. Scripta. an. 374.— Quod hanc epistolamad Neinpe auctor est Theodoretus lib. V. c. 3. slalim
liunc eumdem an 374, referamus non iia pridem post latam a Gratiano \egem,ut qui in exilium ejecti
initae eremi descriptio facil, et lotus contextus, quo fuerant, redirent, suisque gregibus restituerentur,
ad solilariae vita^ societatem Heliodorum conatur al- atque oedes sacrce iis truderentur, qui cum Damaso
licere, sicuti ei se facturum promiserat, cum disce- communicarent; missum Saporem magistrum mili-
dens ille ab Hieronymo postulavisset, ut posteaquam tum Anliochiam, ut de parlium ducibus sentenliam
ad deserta migrasset, invitatoria ad sescripta trans- ferret, et cum singuli Datnaso hasrere se dicerent, cui
mitteret. Quod voro post recensitassuperiores epis- veram Romani Pontificis communionem prae se ferenli
lolasullimoponamus loco,cogit chronologicusordo, Ecclesiae essent adjudicandai.Quie res feliciter Meletio
quo ipse Hieronymus suas lucubrationes in calalogo cessit,sibiquejudicio assignatas ecclesias occupavit,ut
enumerans, scripsi, inquit, vitam Pauli Monachi, qui eum sequebantur, non amplius extra civitatem in
Epistolarum ad diversos librum unum, ad Heliodo- agris conventus agerent, aut Campenses dici ullo
rum exhortatoriam. Nempe ex superioribus litteris modo possent. quod in urbis luce jam ab illo anno
librum videlur conficere, quem huic alteri epistolae 379. Ecclesiis omnibus polirentur.
temporum ralione aiiteponit. XVIII. Scripto an. 381. — Postquam e Calcidis
XV. XVI. XVII. Scriptce ab exeunte an. 376. ad deserto migravii Hieronymus, facile Antiochiam per-
ineuntem 379.— Tressimulepislolasjungimus, quod rexil, qua in apud Paulinum, quo cum ex
civitate
ad temporis rationem investigandam sibi invicem Damaso communicandum sibi intellexerat, haud pau-
suffragentur, neque inter se nisi quorumdam men- cos menses diversalus est. Ibi enim et Apollinarium
sium mlervallo dissideant. Scripserat quippe Hiero- Laodicenum, et in epistola ad Pammach. el Ocean.
nymus ad Damasum, ut cum quo e tribus uno tem- tcstalur, audivit, frequenter et coluit, et cum miro
pore Anliochiic episcopis communicare deberet et : discendi ardore ferrelur, tum doctrinae, tum morum
an tres in Deo hypostases dicendsR essent sibi signi- probitate eximia, non levi experimento Paulino fuit,
ficaret : cuicum Romanus Pontifex non
pelitioni ut eum ipse Antiochiae presbyterum ordinaret. Nam
respondisset, eum(Jemiterum aliaepistola post irium etsi alii dubitant, num revera Antiochenus episcopus
saltem vel qualuor mensium inlercapedinem, ut par fuerit,qui eumPaulinus presbyterumjussit,quodid ta-
est credere, obtestatus est. Sed cam alia ex parteur- men jure facianl non video cum ex Hieronymi epis-
;

gereni factiosi homines, ut tres hyposlases, novum tola ad Pammachium adversuserrores Joannis Hiero-
homini Romaiio nomen, admilteret, satius duxit eo- sol. paIamconslet,el Antiochiie, et per haec tempora,
rum se violenliis enpere, et ad IMarcum
scribens ad et a Paulino ordinalum. Sanctui, inquit, memoria;
summum exacta hyeme discessurum
se ab Eremo episcopus Paulinus audivit, Nuni rogavi te, ut ordi-
profitctur.Porro annus uniuscujusque hinc facile narer'l atque alia, quae in Vita fusius disputantur.
eruiiur, quod Viialem in
Antiochenasede jam consti- Interim vel sequenli an. 380. vel ineunte 381. inde
tulum, in utraque ad Damasum
planissime affirmet : conficitur discessisse, et Constautinopolim per Orion-
in prioreautem se dicat in Syria, cum tot
interja- lis urbes contendisse, quod Gregorium eo tempore,
centibus spaiiis haud possit ab ipso
Romano Ponti- quo regiae urbis tenuit episcopalum, a maio scilicet
Lllf PRiEFATIO. LIV

post abrogatum Maximum Cynicuin, ad Julium mon- niolimei,ef amicis juhentibus of>edirem.UcramE[>\S'
sem, quo sesc ipsc in oecumonico conciiio sponteab- tol. 84. ad Pammacli. et Ocean. In lectione, inquif,

dicavit, audivit, et coluit.IIis ita constitutis proslrema Jsaiii' in qua duo Seraphim clamantia describun-
hujus classis epistola ad Damasum de Seraphim huic tur, illo (Origeno) interpretante Filium et Spiri-

anno 381. iiliganda est, quod ipse in cap. Isaiae 6. tum Sanctum, nonne ego detestandam expositio-
apertissime notat. De hac visione, inquit, ante annos nem in duo festamenfa mutavi? Habetur liber in
circiter triginta cum apnd
essem Conslanfinopoli, et manilms ante vujinti annos editus. Porro eliam ex
virum eloquentissimum Greqorium Nazianzenum niajori sequentis anni parte naclus commodam sludiis

tunc ejusdemurbisepiscopumsanctarum Scriptura- suis occasionem Constantinopoli steterit, quo usque

rum studiis erudirer, seio^nebrevem dictasse, subi- cum supra laudato Paulino atque Epiphanio cpis-
iumque tractalum, ut experimentum caperemingc- copis Romam afi concilium adnavigavil.

EPISTOL^ II. CLASSIS

QUAS HIEIIONYMUS PER FEaME TUIENNILM ROMTE SCRIPSIT AB EXEUNTE ANNO CIIRISTI 382.

AD ULTHA MEDIUM 385.

XlXetXX.Srnptea». 383. — Cum Aiitiocbena;ec- epislola itam jam vulgatum dicil, ut aliquot saltem
clesiae negotia in perversum ageret scbisma, atque cxor- nienses quibus ad vulgi maniis devcnerit, subintelli-
dinatione Flaviani inconstantinopolitanasynodo facta gas pnecessissc. Jam itaque 384, annus decurrebat,
perturbatio augeretur, Orientis atque Occidentis Epi- cum Eustochium insigni baclucubrationede servanda
scopos Romam Imperiales litterce contraxerunt, qno Virginitatc monere voluit, siquidem nec domum
se nempeadmaximam Synodumquce illic parabatur, S. PauliK, cujus illa erat iiiia, cuin Romic degcrct,
conferrent, utTheodorelus exponit. IpscHieronymus stalim novit, iino post tantnm temporis intcrvallum,
ecclesiasticanecessitate compahns,quod in Marcella; ut anleqnam nosceret, omnium pene judicio dignus
Epitaphio ad Principiam tradit, Romam advenit cuni summo sacerdotio decerni virtutum experimento
Sanctis Pontificibus Paulino, ct Epiphanio, quorum posset quemadmodum ipse in epistola ad Ascllam
alter Antiochenam, alter Salaminiam Cypri rexit tradit. Insupcr et Bhesillam Eustochii sororem no-
ecclesiam. Porro non nisi sub fincm anni 382. et adve- minat, quam scptimo jam mense viduatam ejus vitiP
nisseeos,elSynodum habitamesse,idem Hieronymus, perfcctionem quaerere non obscure indicat. Illa

non obscure docet Epist. 108. ubi Episcopos Orien- autem ad anni proxime sulisequentis initium facto
taies, qui ad illam convenerant, non anle inseqneniis functa est, ut paulo infra ostendemus. Ad haec
anni,scilicet m.exactam hyemem, etapertummare cum an. 394. ut suo loco plane constabil, scriberet
discedere valuisse scribil : quod ruisus ex Epistola ad Nepotianuin, decenuium exinde supputat, seque
ad Asellam subducla ratione clarius constabit. Inte- dich lapidafojam Virginitatis libello,que)n S.Eusto-
rim Hieronymum qucm inslructissimimi cxperimento chio Ronup. scripserat, post annos decem rursus
noveral, ut sibi in Ecclesiaslicis causis inserviret, et Bethleem ora reserare : ex quo subducta ratione de
totius orbis consultationibus suo nomine rcspon- eo quod cpistobv pra'fiximus lcmpore, dubitarc non
deret,Damasus tenuit; eique subindc varias quiiestiones hcct. Sed potius cxrerum serie alque ipso Catalogi
proposuit,Primum de Osanna intcrrogavit, pcr epi- ordine proxime scquenti postponcnda vidcatur.
stolam XIX. cui statim XX. hac ille satisfecil, qnam XXIII. Scripta eodem an. 384. Ex pluribus quas —
eliam in Catalogo boc ordine eniunerat, atqiic ad iiunc ad Marcellam exaravit cpistolis, et quaruni integrum
annum 383. pertinere cx rerum, qiias exposuimus se libruin in Catalogo cital, quandoquidem dc annoquo
rie, comprobatur. singulye datte sunl, dubiLire nobis vix licet, hanc
XXI. Scripta eodem anno. — Damasus liaudmullo (jua' de exitu Lece inscribitur, primo loco consendam
post Ilicronymi erudilione utiiiter usus enodandis esse arbitrati sumus, liaud quideni, ut verum fatea-
sacrarum littcrarum difhcultatibus.Parabniainde duo- mur li(piido salis argumento, ea tamcn conjcclura,
bus filiis, Frugi, ac luxurioso sibi exponi pctiil qiiam ;
cui rcruni ordo suffragnlur. Marcclhi', aliarumque
ille satis eleganti ac longa cpistoia commentatur. HiEc Sanctarnm Virginurn choro, qna.m domesficam Pauhf
suporiorislatim subditur in catalogo, nec, licct peni- Ecclcsiam vocat, cum apud eas esset Hier. Psalmo-
tioradesint circa ejusdcm tempus argumfnta, ad rum librum sil)i suinpscrat doore exponcndtim. Hinc
insequentem tamenannum ullo paclovidclur transfe- passim Epislolu' occurrunt, quas ex aliciijiis Psalmi
renda. occasione dodil, vel ut altius insidercnt, quie ore
XXII. Scripfaan. 384.— Librumadvcrsus Helvi- tcnus Indidcrat, fusius cxponit. Exemplo erunt in-
dium, unde hujus ad Euslochiiim cinslolio ccrlior primis ha'C ipsa qiiam pric manihiis liabomiis, tum
Epocba elucet, ut citius Hieron. scripseril, cerlc alia de deccni Dei nominibus, iteiu de Iwbraico Al-
non anle anni 383. finem cjusmodi enim verbis uti-
; phabefo, et qua^ Psalmi cenlesimi vigesimi sexti loca
tur, quibus non ita pridein Romam advcnisse, ac diu qua'dam explanat. Porro minime sit verosimile, Hie-
distuiisse ne scriberet, profilctur. Eum lamen in hac nniynuiiii inverso ordino aut confuso, prout quisque
 :

LV PR.EPATIO. LVI
Psalmus casu oconrrftrel, id quodcumqiift est operis quoque putaro posset fuisse exarata. Alia hujusmodi
exegisso, sed iniiio a prioribus taclo, processissp ut argnmonla in re perquam coria brovilalis ergo pra;-
par eral ad poslcriop^s, maxime cum in ipsis liUeris terimus.
nihil fere occurrat quod refragetur. Proinde haec ad XXXIII. Scripta forie eodem tempore. Ejusdem —
Marceilam cum e Psalmi ordine ac numero, cn'leras tomporis videtur irigesima lertia ad Paulam, cujus
anlevertat, iisdem ctiam loco pra-ferri conuiiode vi- tamen non nisi fra,2;mentum superost, quod huc ad^
sum esl : eodem in rcliquis respectu hahito, qua; scitiim pst ex Uiiffini Invectivarum secundo libro.
integris Chronologia' calcuiis et
congrue magis suis X\Xl\ Scripta circ.idem temp.
. Hujus temporis —
quicque locissuccedunt. Annusenim unus alqueidem csse hanc ad Marcellam de Psalmo 126. nemo facile
fcre oninium est, nimirum 384. qui aperlissime ex dubilaverit. Quod autem hoc ordine censeatur, Psal-
hac priori staluilur, in qua L<'ae moriem cum de- mi ordo facil.

signatiConsuhs, scilicet Prcetextati, qui sub idem Quod si Ruftinus, ut Yerosimile est, examussim
tempus obierat, morte componit nempe illum hoc : temporis ordinein in his reccnsendis Hieronymianis
anno e vivis exces^isse constat ex Symmachi cpisiola, episiolis XXXIII. XXXIV. et XLIII. scrvavit in Apo-
qua Imperalores dcprecalur, ut slatuam defuncti log. lib. II. cap. 17. ct 18. quamquam ad eumdem
ejusdem Sonatoris memori;e collocari permiitaut. omnes annum pertineant, ordine tamen inverso pro-
XXIV. Scripta biduopost superiorem. — Qu;v sub- cesserit isthaec praecedenli, et utrisque ipsa XLIII,
sequilur de laudibua .UellcB biduo post superiorem pr<i'pononda eril.

data est. Nudius tertius, inqu.t, de beatce metnorice XXXV. et XXXVI. Scriptce circ. an. 385. —Cum
Lea aliquadixeramus. lllico pupugit animumet mihi Damasi epistolam accepit Hieronymus, librum Di-
venit in mentem non debere nos tacerede Virgine, dymi de Spiritu Sancto Laline explicandum suscepe-
(jui de secundo ordine casti-tatis locuti snmus. quem ejusdem Pontificis nomini volebat
rat, inscribi
XXV. XXVI. XXVII. XXVIII. etXXlX. Scriptcs quemadmodumipse in ejus lihri Praefalione testatur.
an. 384. — Quinque una subsequeiites ad Marcellam Sed ille, qui S. Doctorem primus impulerat, ut illud
lempus atque ordinem suum a priore 25. mu-
epislolffi opusculum in Lalinam liuguam tnnsferret, Roma'»'
tuantur. Scili' et proxima quiae de quibusdam hebraicis nus Ponlifex, interprelationi quae parabalur, immor-
verbis inscribitur, ubi vocem Alleluia explical, /« tuus est ; ex quo salis recte coiligitiir paulo anle
Dei noraen, quo vox illa componitur, supponit ex ejus obitum manum operi Hieronymum admovissc :

superiore dudum innotuisse. Allera in hujus defeu- qui labor sibi in vertendis e Graeco libris apprime
sionem scnbitur Contra obtrectatores, siquidem. in- instructo et de more properanli non nisi paucorum
qu\l,postpriorem Epistolam in qua de Hebrceis verbis dierum fuisset, nisi forte aliis elucubrationibus im-
pauca perstrinxeram adme repente perlatum est, peditus, lianc intermiserit ; tum qu;e Damasi mortem
quosdam homunculos mihi studiose detrahere. Dua§ praecessit sgriludinem causatus, rem distuierit in

reliquas seu 28. et 29. quarum illa de Diapsuhnate, futurum. Porro defuncius est Damasus hoc anno ex
iuec de Ephod et Teraphim agit, in eadem de IJe- vetustissimorum Marlyrologiorum ti leDecembris 10.
brfeis vocibus scripturum se fore promiserat, quod vel H. die; atque adeo ejus seque ac HiTOnymi
sialim implevisse ex utriusque contextu apparel. Suc- epistola, qua Didymi, inquit, de Spiritu Saneto li-
cedunt itaque singulcC paucorum fore dierum
sibi brum m manibus habeo, quem translatum tibi cupio
interstitiis tamen ulscias, priorem illamqute X.
: sic dedicare, facile mortem uno aut altero mense pr<e-
Dei nomina interpreiatur, ex qua reliquae pendent, cesserit. Si tamen latius intervallum comminii-ciquis
quod ex nonagesimi Psalmi occasione exarala sit, velit, alque ad ann. 384. retrahere, probabili aeque
juxta quam supra exposuimus corijecturam nostram, argumonto uiatur.
ca'teris apprime consentientibus chronologia} notis, XXXVII. Scripta idem tempus.
circ. Rheticii —
ad eum locum revocaiam a nobis esse, suoque or- commentarios in Caniica Nuper legeral, cum hanc
dini restituiam. epislolam quae de iisdem inscribitur, Marcellae dedit.
XX\.XXXl.X\XU.Script(eanno2SLvens:j.— Facile aiilem legeril sub idem tempus, auo duas Ori-
Eodem argumento. quK de Hebraico Alphabeto esl genis homilias Canticum canlicorum laline vertit
in

ad Paulam, subdimus hoc loco, quippe quae cum et Damaso dedicavit, nimirum ut sensus invicem utri-
centesimum octavum decimum psalmum insinuare usque Auctoris eruditionem, atque in interftrctandis

conaretur Hieronymus, dictata esl. Qu;e sequitur ad Scripluris ingenium cunlerret. Certe an. 384. Homi-
Eustochium de Munusculis labente junio hujus anni, lias illas latinas fecit, qiias in catalogo superiori ad

festo die Xaialis Bcdli Petri Aposlolorum principis Damasum epistolae statim subdit; nec alia ex parte
data est. Cum vero hunc simul atque illam, ne fru- haec ipsa ad Marcellam epislola ad alium annum com-
stra a se lilteras poslulassct Marcella brev iori illi quam mode relerri potesl, siquidem Romai data est, qua de
ad eam fecit, addiderit, tres una epistolas paucissi- re nemo unquam Jubitaveril. Uniusitaque anni utra-
rais mter se diebus (Jislare inielligis; neque enim que lucubratiocumsil, respectumque inter se hunc
nisi si recentisbima essent, quae aliis in uni tamen, haheant, ut unaalteri conscriben^iae occasiouem prae-
atque eadem domo manenlibus scripta fuerant, Mar- bere potuerit,ad postremam auni partem.cui prior asci i-

cell* millenda erant, quasi non prius audila, ut sibi bitur, haec pariler probabili conjectura referri possit.
LVIl PR^FATIO. LVIII

XXXVIII. Scripta circ. an. 385. — Trigesimam magnam sibi invidiam creavit Hioronymus, ut etiim
octavam ad eamdcm Marcellam, quod serius recense-r Ruma discedere compulsus sit, quod Urbis vitia,

mus, et anni 385. iniiio praefjgimus, haec in primis pravasque hominum quorumdam senlentia& carpcre
faciunt, qupn in priofationi; commenlariorum in Ec- cepisset, atque impugnare.
clesiastem dc Blirsiila ipse Hier. uarrat. Memini me, XLIII. Scripta an. 385. — Quadragosima terlia ad
inquit, ante hoc ferme quinquennium cum adhuo Marccllam ascribi iis lemporibus solet, quibus Ilie

Romce essem, et Ecclesiastem sanctce Blmillce lege- ronymus cum jam Roma evasisset, plurimis late re-
rem, ut eam ad contcmptum istius sceculi provoca- gionibus peragratis, non pridem in Beihleemi
ita
rem rogatum ab ea, ut in morem commentarioU specu consiitcrat. Quie nobis minime arridet sen-
obscura quteque dissererem, ut absque me posset in- tentia quandoquidem illo ruris quietom cum urbis
:

telliqere quce leyebat. Itac^ue cjuoniam in procinctu tumultihus alq;ie incommodis comparans, non tam
nostri operis subita morte subtracta est, elc, qui- Marcellam, quam semetipsum hortatur ad secretam
bus et postremum incolatus sui Romije tempus, quod aliquam solitiidinem arripiendam, ut a praesentibus,
adhuc adverbio satis aperte explicatur, et Biaesillae quiP ob oculos ponit Roma negotiis, atque impedi-
nondum initam perfectioris vitsc ralionem plane de- montis vacarenl. HiPc vero commodius non videntup
claral. Porro aliunde comperlum est sub acini 389. intelligi po^se, quam cum Romani eum incoiatus tie-
finem, vel sequenlis iniiium, quod suo loco certis doret, quod eliam ox reliquo contextu liquet, atque
argiimontis constabit, haec in Ecclesiastem commen- inde discessum suum animo jam pararet qua^ notae :

taria Hieronymum edidisse ; atque adco Biirsiilae hujus aimi sunt non obscurae. Neque voro alia de
a'grolationem, quam conversio slatim subsecuta est, causa arbitror, doctos viros hanc epistolam posl
lum qua beato finedevixit, subitammortem (quir om- an. 388. distulisse, quam qnod Elogium Belhol, toti-
nia non nisi duorum mensium iutervallo conligcrunt, dem verbis ex epistola Paula* et Eustochii ad Mar-
atque ihi post ferme quinquennium memOTanlur) ad ccllam descriptum, huic etiam perperam et conira
ejusdem 385, anni priiicipium censuimus esse refe- Mss. fidem in antiquis editionibus subjungeretur.
rondas. Nec inficiamur quidem, si alias rationes inire XLIV. Scrip. circ. idemtempus. Hanc quoque —
quis malit, sogrolalionem iliain paulo prius, et ad omnium qiia' ab Hieronymo scriplfe sunt, brevissi-
superioris anni exitum relraiii posse; quin imo ct mam, nec ni^i paucorum versuum nemo unquam
perquaui commode fieri sentimus, ita tamen ut epis- modo si attente perjicnderit, sibi persuadeat ex
tola ipsa, qus; de rjus cncjrotatione inscribitur, non eremo, tam dissila regione missam fuisse, Miabsen-
modo triginta post dies, quibus ardore febrium jugi- tia corporum (quod siatim initio auctor lestatur^.^syjj-
ter cestuavit, sed etiam recepia jam valetudine post ritusconfabulationelevaretur^s^cin^demnec^weo^terw
initarn striciioris viliE ralionem exarata sjt, ut jam quae pretium erat in eum finem lam exigua scripsisse, et
aWos sca.ndnVy/.a.reni^asperior victus,pulla tu7iica,soc- quibus non nisi parva quaedam munuscula perjocum
cus vilior, npad sasculi homiues excusare opus esset. allogorice inlerpretatur. Accedit ex his esse muneri-
XXXIX. Scripta paulo post superiorem. — Huic iii- hnssellas, qua^dono quidemdari a praisenlibus [los-
dem epistohe, quiE de obilu Bleesillae CQUSolatoriae&t sint, longius autem a Marcelia mitli voluisse, Roma
ad Paulam, suo loco as^ereuda", superioris ipsa argu- scilicet PaliT^stinam, et gravissimo, eoque rursus
menta inserviunt. Nimirum scripta cst post quatuor inulili dispendio, par non est crodore. Reliqua etiam
ferme menses, ex quo BliiesiUa, secundo quodammodo hujus lillerula' commaia indicio nobis sunt ad abscn-
propositi se baptismo laverat, id cst a saiculi cultu tes quidem muiuo conspeclu, sed una tamen in civi-
ad Dominum sese converteral. Qua^ rursus sub epis- tate, scilicot Romae commanentes fuisse exaratam.
tolai fiuem cum de se loquens inducitur, tauiorum,
Proindeipsam, ut et snperiorem, quas Martianaeus,
inquit, annorum labores (aeternae scilicot vitae pr$-
aliique docli homines immertto suis locis expulerant,
mium) ego in tribus mensibus consecuta sum. Uude nos propriae classi, ac sedibus postliminii jure resti-
intelligas subductis ralionibus, unum ferme mensem
luimus.
ab ejus obitu ad epistola; tcmpus intorcessisse; si-
XLV. Scriptamense Augusto an. 385 — Postre-
mulquo hanc a superiore non nisi trium mensium, aut
mum sociinda' classis locuin obtinot ad Asellam epi-
aliquot etiam dierum spatio posteriorem esse.
slola XLV. cujus fermo omnium ccrtissima Epocha,
XL.XLI.el XLII. Scriptce circ. au. 383. — Roinai, atque expeditissima ralio ost. Eam Hieronymus cum
eoquc lemporc, quo maxima jampridem M;ircellam
jnm navcm consccnderet de liabglone. ul loqui amal,
inler et Hieronymum necessitudo intercedebat, tres Jcrosolginam (Roina scilicel adEremum) regressurus,
istii' epistolii; dalae sunt, quae nec sccum Invicem raptim flensdolensque conscripsit. Porro ut exordine
connecluntur, nec nd superiores respcctum habcnt,
idem enarrat conlra Ruffin. I. 3. Mcnse augusto,
ex quo ordinem, singularcmque ppucham slaluoro
flantibus Elesiis,cum sancto Vincentiopresbijtcro, et
quis possit. Cum ilaqne non minus commode ad su- cidole.^^centefratreiVAvMwxAno^aliisquemonachis^na-
pcriorom, quam ad hunc aui-um refcrri possint, vi- vem in Romano portu securus ascendit. Unius igitur
sum est tamen huic saliiis illigari, lum ne illarum ejusdomque Augusli inensis epistolam hanc esse mi-
quae sibi inviceui succedunt senes inlonniitoretur. nime dubiiare liceat ; ipsum vero Augustum hujus
tum quia iiii magis videantur tempori accedere, quo anni 385. censendum planissimc ex aliis epistolae
 ; ,

LIX PR.KFATIO. LX
vcibis conficitiir. Enim vero supcriori 384. tribui obiil, Ilioronymum Sed neque licet po-
discessisse.
nequaquain potesl, siquidem conslat non nisi post sleriori 386. ascribore, quod expressis verbis ipse
Damasi niortein, qucm liic Beatce memorio'- vocat, ac testetur non nisi pene triennium cum eis (id est Ro-
laudat, quiqiie non aiile Decenihrem ojus anni diem manis) vi.risse.

EPISTOL^ III. CLASSIS

Ol'AS IllEUO.NVMUS AB ANNO 38G. E BE THLEliMI MONASTERIO SCRIPSIT USQUE AD S^CULI QUARTI FINEM,
DAMNATUMQUE IN ALEXANDRINA SVNODO ORIGENEM ANNO 400.
XLVI. Scripta an. 386. —
Tertiain classem abalie- rit Desiderius, quorum occasione alia absHicronymo

na quidem epistola, Paulae scilicei, alque Euslochii peteret. Sed cjus rei nullum in cpistola vestigium est,
incipimus, sed quae tamen et in vulgatis edilionibus isque pra^terea fuit Dcsiderius, nisi fallimur, qui non
ac Mss. recepla sit, el cui conscribenda^ sensus pra^- nisi per id lemporis Rom;e diversatus commode in-
stilisse Hieronymus videri possil. Ea vcro neque anie telligi possit : siquidem unus idemque cum celebri est
liunc annuin 386. ullo niodo censeri potesl, cum anno Aqnitano, qui haud muilo post in Palseslinammigra-
superiore Paula Jerosolymam navigarit, neque post- vit,undc discedens an. 398. dona qua?dam Hieronymi
poni commode, cum ex ipsius epislola^ inilio facile nomine ad Vitaiem delulit; lum Presbyter jussus,
constel, primamstatini scribendi occasionein sanctas Hieronymuin hortatus est, ut scriberet contra Vigi-
mulicres arripuisse, ul quo cilius fieritpoluisset, Mar- lanlium in quam sententiam alibi suo loco non levia,
:

cellam allicerent ad sancla loca, qu;e modo ipsse in- ut nobis videntur,argumenla congessimus.
slraveranl, et ad soliludines in quas se receperant. XLVIIl. Scripta an. 393. vel sequentis initio. —
Mensuram,inqmml.iCaritus7ionhabet.,etimpatientia Scriplis contra Jovinianum libris, isthaic succedit ad
nescit modum, et desiderium non sustinet. PammachiumEpislola,cui, ut ipse Ilier. ait, a^ieXoYVi-

XLVII. Scriptafortean. 393. Absuperiori anno — oajj.rjv utpotui,et Epistola disserui longiore. Id porro
ad hunc usque 393. nulias invenire est Hieronymi compcrlum est, conlra Jovinianum, qucm hoic jam
epistolas, qua; bujus iernie septennii Jacunam imple- Pammachii opcra damnalum nolat, vel ad superioris
ant. Fortasse commentariis, aliisquc lucubralionibus anni exilum, vel ineunle hoc anno 393. Hicronymum
cudcndis in Bethlemi specu occupalus, diu epistolare slylum acuisse : epislolam vero ipsam serius quam
olficium S. Doctor intermisil;undeneque in suorum post annum putare, nil cogil. Quod uteliamaliis ar-
opcrum Galalogo, quem ad annum usque392. Theo- gumenlis probari possil, illud in primis affcrre placet,
dosii Principis decimum quartum digessit, per id quod ex prafcfatione commenlariorum in Jonam erui-
temporisaliquid epislolarura recenset, quod aliis de- tur, quandoquidem aliarum aliquot epistolarum,quae
derit, si quas ad Paulam, et Euslochium quolidie hinc subsequuntur, ex ordine quo singulae recensen-
scribi dicit, excipias. At illae vcl ex iis sunt, qu* lur, tempus determinatur. Trienniim, inquit, circiter
commentariis pra^figuntur aliisqueoperibuspra^!'atio- postquam qumque prophetas interpretatus
fluxit
nis loco, vel si diversae ab iis indicantur, ad nostram sum Micheam, Naum, Abacuc, Sophoniam,Hagceum
,

usque «tatem non devenerunt. Igiturqua^cx eo tem- et alioopere detentus, non potui implere quod ce-
pore prima occurrit, h«c cst ad Desiderium epistola, peram. Scripsi enim librum de Illustribus Viris, et
cujus ajtasquani asserimiis, hac ralione non obscure adversiim Jovinianum duo volumina ; Apologeticum
colligilur. Petierat ab Hieronymo Desiderius, utsibi quoque, et de optimo genere interpretandi ad Pam-
qufe elucubrasset opera dcscribi faceret:adquem ille machium, ct ad Nepotiamim, vel de Nepotiano duos
cum pleraque temerario cditionis honore vulgala jani libros, ei alia quce enumerare longum est. IIoc porro
essent,niliil misit, ne eadem forlasse milleret, qua^ circiter triennixim ab anno 392. ad cujus fmein et
jam haberet; sed librum de Scriptoribus Ecclesiasiicis librum de Scriptoribus ecclesiasticis, et contra Jovi-
monet, ut apud Marcellam, aut Domuionem legat, in nianum scripsil ad inilium usque 396. supputandum
cujus voluminis calce,cum qua; usque ad annum est. Nam quod Tillemonlius Hieronymi locum sollici-

Theudosii principis decimum quarluni conscripscrat, tat, et quadriennium pro triennio substitui debere
breviter annotarentur, quidquid de Indice minus ha- pulat, id ab omni veritatis specie lam abhorrere de-
buisset, utdescriberenlur, moneret. Enimvero Hie- monstrabimus quam quod maxime. Interim cum
,

ronymus quae ad illum usque diem scripsissel plus istha-c oiiislola quam ibi Apologeticum. vocat, et quae
niinus omnia eo in calologo contineri supponit si ; ipsi altera juncla esl, XLIX. post tanti temporis in-
quaenim pneterea exlitissent scripta, illa procul du- tervallum data? sint, ut diu advcrsariorum querelas
Lioadjicere,eorumveincnlionemingerere debuisset dixisse potuerit Hicronymus dissimulasse, et tam
quod cum minime prajstet, indicio cst vix aliquid longe vulgati sint libri, ut aliquanti e.r Urbe ve-
supra habuisse, quud anxic postulanliamico indicarel. nientes stbi lcctitarent, qure Romce excepisse refe-
Assignandus ilaque ei)istoIae non imm;rito esl annus rebant, non immerito colligimus circiter unius anni
ille, qui conscriplo hbro de Viris illustribus proxiine spatium effluxisse, eique adeo 393, fincm, aul se-
succedil, nimirum 393, lamelsi fieri poluisse non dif- quenlis inilium Iribui oportere.
lilemur, ut recentiora opuscula habere se pra^monue- XLIX. Superiorijuncta. — Hsc, ut modo aunoia-
LXl PR.EFATIO. LXII

viinusjuncla eral superiori,eodem scripla lempore, commentarios citat, indicio est, et postquam dc
atque una ad Pammachium missa. lUustribus Viris scripsisset, sive post an. 392. et

L. Scripta circ. an. 394. — Dolet monaclium quem- antequam MallhH.'um explanaret, id est ante 398.
dam rumigerulum suis conlra Joviaianum libris adhuc faishc exaralam. Quippeex Ilicronymi more neutrum
etiam detrahere, r/z«',inquit//6'iuis,sei vel arguere,vei credi par est, vel Exegelicam Sacrarum lilterarum

interrogare per litteras,quodvir eruditus etnobihs epislolam, si tum temporis elucubrasset, cicteris ac-

fecitPammachius^cuiiTztloyr^aiixTi^i utpotui,etepisto- censere, vel si eamdem qua-slionem suo loco exposue-

Quare
la disserui longiore. si prioris ad Pammachium rat, nuilam ejus opcris menlionem injicere voluisse.

epocha lcgilima sit, hanc iiaud mullo post, sive ad Ulud igilur fermequinquennium, quod hisce terminis
anni 394. inilium refcrendam esse manifeslum est. ciauditur, certa hujus epistoise est epocha. Quod ta-

LI. Scri;j/rt67rc. <d(^m /emj9M5. — Epistoiam quam men proprius ad an. 394. eam dicemus pertinere,
paulo ante Gryece scripserat Epiphanius, iu Eusebii fecit doctorum hominum aucloritas, atque hiijusmodi

Cremonensis graliam latine Hieronymus explicavil, conjectura. Hier. dumad epistoia^ finem decorporum
hoc eodem anno394. Idque ex eo salis aperte coufi- resurrectione disputat, et sensu, quo Chrislus Deo
citur, quod LVII. quam infra expendcntcs ad 39u. Patri omnia.scque landem ipsum dicitur suijjecturus,

priorem parlem perlinere ostcndemus, isthaec anno, dala occasiune conlra Originem inlulit, imo ea
niliil

et sexmensibus prcecesserit. ferme interprelandi ralione usus est, qua se ostende-

LU. Scrpta koe an. 394. — Cum hanc ad Nepo- rel in cavenda Origenis doctrina, quam postea cul-
lianum de Cicricoruin viia episioiam scribercl, ullio pare cuepil, minus esse suilicilum.

annum hunc 394. ipse Hieronymus denotavil, qui in LVI. Scripla circ. an. 394. — Cui e duobus annis
fine cogi se dixit, lapidato jani Virginitatis libello, 394. et 395. islhaec Auguslini ad Hieronymum epislola
quem S. Eustochio Homce scripserat,post annos DE' sit ascribenda, non satis exploralum est. Et quidcm
CEMrursus Bethleem ora/eserare. Est autemiibeiius facile inciiiiaret animus in annum 394. cum adliuc in
ille epist. 22. ([uaiii ad an. 384. diximus perlinere. Presbylerii munerc Augustinus mereretur, sed ne
Rursus, ul panlo supra ex pra;fatione in Jonam ani- diulius lecturem muremur, atqiie actum agere videa-

madvertimus, eo ibi ordine censetur, ul nonnisi ad mur, ipsa Benedictinorum Editorum S. Augustini in
hunc annum commode referri possit. hanc rem argumenta subneclimus. Sub initium, in-
LIII. Scripta circ. idem temp. Acceperat a Pau-— quiunt, hujus epislolcv laudatur Ah/pius, episcopa-
lino Ilieronymus suavissimas litleras,(/«te a principio lem dignitalcni postsuum ab llieronymo regressuni
amicitiarum (quod indicio esl nuilas prius ulrinque jam consecutus. Porro Ahjpii profectionem in Pa-
missasfuisse) fidem probatw jam et veteris amieitice. lcestinam ad an. 39i. revocat Baronius, promotio-
prctiferebant. lilis rcspondct hac epistoia, qua cum nem ejusdem cid episcopatum in an. 394. Estigitur
piuribus cjusstudium acsciendi ardoremlaudavisset, Epistola anno 394. aut certe an. 393. scripta ;
lioc

eummaxime hortalur,utveiii. perfeclesaiculo renun- non seriusycum eam Augustinus scripserit nondum
tiare,et diviliarum funem, qui eum adhuc detinebat, Episcopus, ex Epist. heic 104. numero 2. Huc facit
veluti naviculam in solo hcerentem,prct'cidatmagis, quod Hierongmi de Petro reprehenso a Paulo srn-
quam solvatimmivum utquai sibi supererant, posses- tentiam liic improbatam exagitat itidem Augusti-
siunculas oranino dimilleret, nec curarel quain sa- nus (tacito tamen aucioris nomine) in Liftro de Men-
pienter vcnderet in pauperum usus, quando impedi- dacio, cap. 5. et 20. quod opusculum in Retraclat.
mentoessepossent,dum caute etpedetentim recrasti- Lib. \. inter illa, quce scripsit nondum episcopus
nat, et diem de die trahit. Cum igitur ex S. Paulini postretno loco reponit.
vita , ejusque epistoiis tertia elquarta coinpertum sil, LVII. Scripta sub (in. an. 395. — Cum ex hac
illuman.394. dudum incepisse partem l3onorum suo- cpistola non modo iiia, quam supra recensuimus
rnai vendere, scque terrenis rebus abdicare, facile cx Epiphanii, sed pieraque Origeniauiv causir momenta
superioribus colligas,ad eumdem huncannumHiero- pendeant, negotiuin facessil in ejus Ejioclia certo
nymi epislolam esse referendani. asserenda doclorum hominum aucloritas, quam aiibi
LIV. Scripta sub fiti. (in. 394. — IIujus aelatem nunquam expendimus, ne studiosum leclorem diutius
cpislola! quam ad Furiam scribit, ipse Ilieronymus inoraremur. Tillemontius enim, ac Martiana^us ad an.
indicavit, cum Scio me, ini\mi,anfe hoc ferme bien- 396. referunt; et conlerraiieus nosler Card. Norisius
nium edidisse libros eontra Jovinianum. Enimvero, biennio posl scriplam arbilralur. Sed Norisium quod
ulalibi ncc uno iu ioco diximusex prtpfaiion. com- speciat, eum credo in errorem, iliud induxit, quod
mentarior. in Jonam, ei suo loco fusius asserendum ante XX. fwxdsEusebii Clironicon a Hioronymo ia-
est,sub inilium anni 393. eos contraJovinianum iibros line versum falsa leclione deceptus legerit, cum ihi
S.Doclor coinposuit, quibus sifermebiennium addas, quindecim pro viginti, sive XV. pro XX. Romanis no-
adfinemdevenies394.quem huic epistoliP assignamus. tis, quaj facile in scribendo permiscentur, ac faliunt,
LV. Scripta circ. idcm /empu>'!.— Treshacepistoia omnino lcgendum sil. Illud enim in se operis susce-
qua^stiones e novo Teslamcntoexplical, quarum prima pisse Hieronymum cum Conslantiuopoli esset an. 380.
ex Malthaei Evangeiio, dune rcliquae cx Pauio ad Co- tut lamiiue certis lesliniouiis conslat, ut ncmo unquam
rinthios petuntur. Verum quod neque iliam in Cati- in dubium revocavcrit. Al si mcndosam episloicO le-
ogo enumerat, iieque in iila suos in Mattha-um ctionem reiinere voluerimus, jam non tantum ad 398
LXlll PRvGFATlO. LXIV
sed ad ipsum sa'culi iinein eain referrc nccesse sil : tias agit, ad eumdem annum 393. fortasse lamen gub
quod ab omni veiilatis specie immane quantum al)- finem esl rcferenda. Huc faciunl plcraque aliaargu-

horreal. Scd ab alteia eliam opinione revocanl nos menta, atiiue illud praccipue, (|uodex Vigilantio, qui
subjicta ralioiuim momonla. Eiiim voro quotcmiore sub epislola! fincni laudalur,depron)i solct. Hiccnim,
banc epi.xtolaiii llier. scribebal.llesycbium virumcon- (jui iiunc dicitiir discedere Pahrslina, ct forlasse lit-

sularcm dudum (\) Theodosius capilis supplicio da- torarum ad Paulinum porlitorfuil, aderatlamen anno
mnaverat. Sod ipse Tlieodosius ann. 395. Januarii nien- supcriori 394. oxeunle,quo teinporesubilo tcrrremotu
sis die 17. lalo iunclus csl ; iiec ab co lala in Hesy- de noctis niodio pcrterrilus,ac nudus exilioiis absquc
cliium capilis sentcntia, ut scrius, nisi ad ejus mensis tunica, iiiatiorum conspectu oravit, quam illi turpi-
inilium, ulcumquo potest inlelligi. Ciica idem igilur ludinem Hicronymus exprobrat in eo libello, qucin
tempus, cerle eodem anno, imo priore anni parle, conlra ipsum Vigilantium inscripsit.

ipsa li.ccepisloladaLa esl-, nam dudum advcrbium ita LIX. Scripta an. 39o vcl 396. — Inler alias e Novo
dicitur dc exiguo lempore, et pra^cipuo ex Hieronyiiii Teslamonio quicslioncs, quas Ilieronymo cnodandas
sensu,acmorc,utvix tum,acniodo pra^lcritumsignet; proposuorat Marcella, ea erat sccundo loco, quamse
nec si quando apud aiios inferioris nola; scriplores per transiluminejus Opusculis Iegissedicebat,(/uof/
lalius porrigitur, ad integrum tamen annum,etquod Ar/ni,(iui sta^it aderiris,et hcedi,fjuistant a sinistris,
excurritspatium signiiicanduin sumi un(juam potost. Christia7ii essenl,atque Gentiles,et non potius boni et
Ad liaic reliqui etiam episloiic cliaracteres in idem mali. Cui Hieronymus, ul se hoc aliqiiando dixisse
tempus apprime conveuiunt. In totics iaudala prtcfa- non recordari profiteatur, quanlum tamcn dictanti

lionecomineniariorum in Jonam ipsi ad Pammacliium subito occurrit, in secundo voluinino contia Jovinia-
Apoiogetico subijilur,aiquc intcr alia opera comi)ut!t- num hoc super capitulo, sive do co,quod in caindcm
tur.qua,' per iricnnium abineuntean.393.elucubrata qu.ustionem cadil, ubi pisces inali a bonis piscibus
sunt, ut mininie in nostra hypothesi necesse sil viin separanlur, se dispulasse non iuficiatur. Exinde vero
texlui S. Docloris inferrc, quod ox pra-concepla opi- non obscurc licet argumentari, post unum saliem,
nionc Tiilemonlius facil, ubi (juadriennium pro trien- al(|ue alterum annuin ab exaratis conira Jovinianum
nio legendum monet.reclainanlibus simul uiia cunctis libris, E|iisLolaiii fnisse conscriplHm, siquidem neque
Wss. atque editis libris et recta lemporum ralionc. alia Opuscula quam qute in Praefatione in Jonam me-
Rursus si ubi de Chronici vorsione in liac epistola inorantur, et ab anno 392 ad 395. exarala sunt, vi-
mentio esl, in \oce vigiuti iapsus agnosciilur quein- dctur MarcoHapricoculisliabuisse.nequeHieronymus
admoduin oportere conlendimus, et locum noslro lum demuma sceditos conLraJovinianum libros,quin
periculo emendari, quoque Epocha isli Oj^liiue
illa imo nonita pridem vulgalos notat, ut rem animo re-

couMjnabit, quod nimirum si annis 360. quindcciin pi'lcnli locus occurreret.

supcraddas,conficies, que:n cpisloltH assignamus 395. LX. Scripta sub initium nn. 396. Ila hanc ad —
Ad exlremum annus alque anni dimidiu:n, quo Epi- He iodorum de Nepoiiani niorte epistoiam an. 396.
phanii ex Grasco iranslata apud
supcrior epistoia iiiitio affingimus, ul nequc ulterius differri, quod
Eusebiurn unde ha'C Hieronymi inilium sumit,
laluit, passim docti honiiiics laciunt, neque rursus pr?eponi
perquam conmiode suppulantur, ut plane imincrilo posse, certis arguinenlis crcdamus. In priinis certo

videas a Tillenionlio, quod sa,'pe facit, S. Doctorem ceriius est, dcberi illani co circilcr iriennio concludi,
de incuria in recensendis annis accusari. quod ab exeunte an 392. in prfetatione comincnla-
LVIII. Scripta circ. eumdem an. 395. — Thcodosii riorumin Jonam ipse Hieronymus censet; non cnim,
Panegyricam Oralioneni, quam inodo Paulinus elucu- si ad aiinuin usquc 397. cuni Tillcmonlio produ-
bravcrul, cum logissct Hieronymus, plurimum laudaL jam tricnnium, scd quiidriennium cffluxerit.
catur,
hac Epislola, quam ad ejusauclorem Paulinum raisit. Nec minus exploralum esl ante 396. prodire non
Hinc ex ejus Orationis epocha, non obscure licet potuisse, siquiilem trium Consularium, Timasii,
ipsius cpislo!a> lempus invcnirc, siquiilcm illain as- Uiiffini, cl Abundantii miserabiles exilus, qui laben-
serit Gennadius c. 48. fuisse a Paulino dicatam ipsi lc superiori anno 393. conligorunt, enarrat ; et

Thoodosio, queni supracliam animadverlimus, priori Abundanlium quidem non Sidone, quo primum fuc-
mense an. 39o. supremum diem obiisse. Rursus non ral rclegatus, sed Pityunte exuleni notat; Ruffinus
antc se[iti'mbrein superioris anni 394. scriplain fuisse vero, quem priorem hislorici produnt ab altissimo
cvincit ipsuin Panegyrica' Oralionis argumcnlum, Vi- fortuna^ gradu excidisse, non nisi die 27. novcmbris
cloriai nempe, quam de tyrannis Maximo, atqueEu- cecidit, atque occisus esl. Quamobrcin solemnis ca-
genio Theodosius rctulerat : quorum aller Eugenius, vciidus est error, in quem non salis bcne intelleclis
non prius eo mense deviclus est, aiquc occisus. Ipsa S. Hieronyini verbis.plcrique docti virilabunlur,diiin
igitur liacc epislola, qua de ingenii felicitalc in eo ab eo dici pulanl hos illuslriuin virorum casus anlc
opere exornando cum Paulino graiulatur, eique gra- biennium accidissc; quod ilie nequaquam dixil, sed
cum Imperatorum conditionem deplorasset, ac vellet
(a) Sunt qui iJuduin pra-nomon Hesychio fuisse
privatas eliam riiinas in testimonium adduccre, eas
asserant, quibus adeo dicilur, Dudus Ilcsyrhms. Vid.
Basnag. Iiist. Jud. lib. III, cap. 11. |);ig.o4. Hic c^t qnic bionnium exccderent, se missas lacere protiletur,
lom. V. ui inscnbilur, sive lomi III, pars 1. atque ul caelera pra^tennitLal, suo proposiLo diciL suf-
LXV PRilFATIO. LXVl
liceretrium nuper Consularium diversos exitus. Ad enim interciderunt, ut suis locis monuimus, priorem
exlreinum illud eliam in rem noslram gravissimum locum lenere videtur isthiKC brevissima, quce neque
argumenlum videtur, quod nempe, cum iradidisset anle annum 396. neque post 399. revocari commode
Hieronymus Orientem anlea a malis, quibus alia! poiest, sed illo feime triennio, quodam veluti ter-

Romanae dilionis partes piemebanlur, fuisse immu- mino utiimque defuiiiur, ut facilius tamen ad lincm
nem.statim subdii: Ecce tibi anno prceterito ex ulti- 396. vel scijuentem 397. etiam ex aliorum Doc-
•mis Caucasi rupibus immissi in nos nonjamArabiw, torum i.ominum calculis referendam censcamus.
sedSeptentrionis lupi tantasbrevi provincias percur- Nimirum eum esset inter Joannem Jerosolymitanum,
rerunt. Ri& enim verbis apertissime innuit Hunnorum ac Hieronymum dissensio, quae ex Epiphand Episto-
Genles, quas, ut sua; rebeilioni prodessent, RutTinus he occasione inceperat, diu noster suslinuil Tlico-
an. 39[i,iii Impeiii lerras immisit, ut amplius dubitare philum, a quo dissidia cumjionenda erant, erga so
non liceat Epibtoiam, quae sequentis anni dicitur, ad reticentem, ejusque silenlium pro dispcnsatione ha-
396. esse revocandam. E conlrario in eoruni senicn- buit", nec lamen ab ofticiis cessavil, atque Evangelii
lia, qui iilam adhuc in 397. difterunl, explicari nullo Viduam duri Judicis interpeltutricem esi imilatus.
modo possit, qui dixcrit S. Doctor Orientcm superio- Nunc vero acceplis tandem Theophili epislolis aegre
ribus annis prielia, alque incursiones barbararum palitur, se de ecclesiasticis canonibus moneri, cum
Gentium minime expertum, cumex Ciaudianoin Eu- sibi nihilesset antiquius quam Christi jura servare,
Irop. 1. 1. aliisque aucloribus conslet Barbaros jara nec Patrum transferre terminos : quibus verbis non,
ab an. 393. Asiam ac Syriam fuisse laledepopuialos. ut primaslatim fronle videri potest, Pauliniaui fralris
LXl. Scripta an. 396. circ. fin. — Tolus in eo est ordinationcm defendit, quam dissidii caus uii prsetexe-

Hieronymus, ut calumniam Origenianae haereseos a se bat Joannes, quod potissimum in suaDioecesiabalieno

quam longissime repellat, ac Vigilantium acriter re- Episcopo cousecralusfuisset, conlra quam Canones ju-

prehendal, vaferrimum hominem, atque injuriosum, benl ;sed verius semetipsum tucri vult, qui jamab an.
qui cum e Pala^stina non ita pridem discessisset ticta 394. cum Jerosolymitanocpiscopo noncommunicaret,
reconciiiatione amicitias, in ipso iiinere, quo patriam qua in re sibi addit sufticere liomanam fidem Aposto-
tendebat, inter Adriatici maris fluctus atque Alpes lico ore laudatam, cujus se esse participem Alexan-
Cottias rursus os foelidum contra Hieronymum ape- drina Ecclesia gloriatur. QuoJ vero improbei Theo-
rire ausus est, ejusque nomen late inlamare.Ex quo phili consiiium, qui remissius,alque in multa patien-
ferme communis opiiiio est, cui nos quoque assenti- ffacontra Origenistas se gereret, alfirmetque mullis
mur, huicanno 396. epistolam debere ascribi, quaii- id Sanctisdisplicere, ne dum
Paucorum pmniten-
ille

doquideiii coiistal, noii nisi snperiori 395. eoque ad tiam prmstolatur, nutriat audaciam perditorum, et
fiiiLnivergenle, VigilanliumePala3Stinaevasisse;quod factio robustior fiat;\vd-csi cuin Suj)erioribus compo-
paulo supra in allera ad Paulinum Epistola innuimus. nantur,commoi.liusquamanno 396. vel sequenti intel-
LXIL Scripta an. 396. vel 397. — Annuin quem ligi non posse facile sibi quisque persuadeat.
liuic ad Tranquilliiium Epislola- iribuimus cx toto LXIV. Scripta an. 396. vel 397. .4d hunc vel ad —
feime contexlu non incongruis argumenlis eruisse superiorem annum passimetjure merito referri solet
nobis videmur. Origeniana causa lurbas ciere in Ec- isthsec ad Fabiolam epistola, poslquam videlicet illa

clesia tum lemporis incipiebat, et Rumoe ea demuni ingrurmlibus Hunnorum devastationibus,Belhleem,ubi

deOrigenc quaeslio erat,an penitus respuendus esset, aliquandiu constiterat, relicla, Romam reijrcssaest ;

cujus senleniiae non nisi quidam Faustinus in lesli- tunc enim in Urbe degisse eam, indicaut hcce in fine
nionium adducilur, an weTOjuxta quosdam legendus epistolfe verba, ubi Tertulliani quemdam librum de
ex parte. Hieronymus, qui alteram senlentiam pra> veslibusAaronin indice tantum vidisseseasserens,Sirt
ferre nequaquam dubilat, eos,quiin amorem Orige- vobis,\nqml,propter celebritatem Urbisfucrit inven-
nis nimiiim, vel in odium stomarki sui pruvitate du- tus.qnasonemeamstillamiHmsfluminicomparetis.
cuntur, asseril malediclo prophelico subjaccre : V<e LXV. Scripta med. an. 397. Anlequam com- —
his qui dicunt bonum malum, et malum bonum. Ad mentarios in Matihaium tcriberel datam hanc ad Prin-
haic Oceanum lepugnare illoruin insaiiia', qui se pa- cipiam epistolam, lurc nobis persuadent in Praelatioue
lereiUur Origenianis erroribus decipi, tum primum, eorumdem Commenlariorum verbaad Eusebium, Ob-
Tranquillino narranle, gaudei intelligere,dum ab eru- sccro ut des eaemplar, cum Rouiam veneris, Virgini
dito viro errantibus subvenitur. Oceanus autemjam Christi Principice, qua'. me rogavit ut in Canticum
a superiori anno 395. Bclhlemo discesserat cum S. Fa- Canticorumscriberem, a quo opere excltisus a^grota-
biola, ac Romam regressus, quos imbuerat, Hiero- tione dixiturna spem in futunim distuli. Quippe in
nymi sensus ac doclrinam explicavit. Nihil porro hujus epislola; tinc \>romisen\l, si vitacomes fuerit,
uspiam in epistola quod nolet facliones
occurrit, cxplicalurum se illi totum Canticum Canticorum,
hominuin pro Origenis noinine, aut de Ruffinoque- quod cum a^grolationc quinque mensiuin (supr. trcs
rclas replicet, atque ejusmodi alia, qua; in mox sc- dicil) iinpeditus perticere non poluissel, Eusebium
cuturis terlio quoque verbo ingeruiitur. postea cogal, ut se apud Principiain excusel. Exquo
LXIH. Scripta circ. an. 397.
his, quse su- — Ex illud etiam nobis compertum esl, non ut alii ac prse-
persunt Hieronymi ad Theophilum epistolis, plures cipue Marlianitius senliunt, eidein Eusebio cum Ro •
 LXVII PR.EFATIO. LXVIII

mam prolicisceretur, comnienJatam, ab eoque Priii- monct, cum primas

dicit litteras, sive quae heic CI.

cipi;t' reJdilani ipsam epiUoiaiii (luiic ciiim quod in censentur, a se adhuc presbytero prceparatas, ut po-
Canlicum canlicoruiii, queinadmoduin illa roi;avcrat, steriorcs ab episcopo intelligas profecisse. Compcr-
non scripsissel, eaindem a'grolalioncin llicronymus lum vero est, cum non anle fincm suj)erioris an. 39G.
causari dcbueral, quod lamen minimc facil); sed an- iinmincnte Doinini Nalali Episcopum fuisseordinatum.
lcquain Eusebius discederet inissam peraliiim quein- Ilis Auj^uslini litteris Benedictini cditores, illas

piain, atque adco aliqiiol sallem aiile a'grotationem Hicronymi pr;rponunt, quarum initium cst, Anno
menses.pula sub anni 397. niediuin, fuisse exaralam. praUerito pcr fratrcm noslrum Asterium ; atque iis
LXVI. Scripta circ. fin. an. 397. — Tola lcmpo- quoque annum assignant 39 7. Eoruin lamen conjcc-
ris ralio, qua vcra bujus opislolcC aelas assciitur, tunc cuni nobis haud satis itrobenlur, cam epistolam
ex LXWII. illa qu;c de morte Fahiola: inscribitur, loco niovimus, distulimusque ad nuin. CIII. et aii-

repetenda est ; ibi eniin Hicronymus aiiie fermelnen- nuin usque 402. ad quod tempus r.um devcnerimu?,
nmm, Pammachio suo, pro subita peregrinatione firmiora, ut nobis videntur,
argumenta proferemus,
Paulinre, hanc se epistolHin testatur dcdissse. Quamo- quibus adducti alium ordinem constituimus. Vid.
brem cum ccrlo cerlius sil, ul suo loco osteiulemus, etiam infra epist. CXI.
illam de morte FabioUe anni 399. a;slaii csse tri- LXVIII. Scripta an. 397. — Ileraclius Diaconus,
buendam ul veruin sit ferine biennium antea ex-
;
quo nuntiante, Hieronymus intellexerat Castrucium
currisse, pula decem supra annum nienses, hanc de sui cupiditate Cissam usque venisse, cum e Palaeslina
Pannoniam regiederetur harum portitor litterarum
I
Paulince obitu salis eril anni 397. poslremis mensi-
bus assignare. Iluic hypotliesi cum caitera apprime adCastruciumfuil.PorroeuinDiaconum,hocanno397.
quadrent, illud etiam sulfragatur, quod necdum Hic- miseral Betbleem Amabilis quidam cpiscopus Pan-
ronymiana' regrotalionis uliia fil mcnlio. nonia!, ut videtur regionis, ut cxplicalionem decem
LXVII. Scriptaan. 397. — HcC sccund;e sunt Au- Isai;r Visionum, quam alias ipse ab Hieronymo po-
gustini ad Hieronyniuin litlene, quibus statim in ex- stulaverat, prai-sens impctraret
ille quK sic in ca-:

ordio gratiam habet, quod pro subscripta salutatione rumdem praefatione ad Amabilem ipse exponil S. Do-
plenam sibi epistolam reddidisset. Sciiicet cum anno ctor : Misisti hoc anno fiiium nostrum Heraclium
superiore llipponcnsis episcopus alterius cujusdam Diaconum, qui me manu conserta in jus vocaret, et
ex Africa epistola' subscribens Hicronyiniini otficiose promissuni per momenta opus exigerel. Exinde iliud
saliilassel, hic per queradam Asteriura Diaconum, nobis videtur jure confici, ejusdem scilicet anni es-e
f
qui tunc in Occidentem navigabat promptum rcddidit epislolam, cuiVisionum interpretatio tribuitur, si-
salutationis obseijuium, peculi.iiibus ac plenislittcri?, quidem unus idemquc est, qui utrumque opus impe-
quai heic innuuntur, cl quibus haec, dc qua agimus travil, atque uno tempore deferendum suscepit. Quod

Augustiniresponsiodestinataest. Naraillas Hieronymi enim iterum sequenli anno Heraclius Bethleem con-
hodie non r st invenire, ac tantuin ex hujus responsio- lenderit, ul in recensendis ad Viialem litteris suo
nis n. 9. de Origene, cjusqne erroribus dala occasione loco exponcinus, id intelligi nequaquam potest ad
loculas fuisse alii argumentantur. Ut vero priorem, hanc Castrucio inscriptam epislolam perlinere ;
quan-
quam supra recensuimus Augustini epislolara ad doquidem Hieronymus, quem ex Oriente discedens
Hieronymum non detulit Profuturus, qui dura se iti- Heraclius sperare jusseral, ut iiluc iterum revertere-
ncri paral, episcopus creatus est : ita neque hanc eum libenter suscipiat,
lur, Caslrucio scribit fore ut

alteram Paulus, qui n<avigationis in Pala-stinam con- si cum denuo sanctus Diaconus Pahttslinam venisset,
silium mutavit, quod causa; fuit, ut prius haec per ilio comilante ac duce uterelur. Quod vero spectat

IlaUam vulgaretur, qu.am ad Hieronymum perveni- ad decem Isaiae Visionum commentaria, non est am-
rel : qui alio, nempe Sisinnio Diacono deferente ac- bigendi locus, quin eidem tempori sint ascribenda,
cepil, atque animo offendendi scriptam contra se, quo primum Heraclius e Pahestina regressus esl.
alque in vulgns editain pulavit. liinc quo data sit Ei.enim quando e Pannonia rursus Orientein adnavi-
tempore, facile investigatur; elenim illam Sisinnius gavit, et Vitalis Presbyteri lilteras ad Hieronymum
invenerat, ut ex CV. constal, inter cauteros Am/ustini dctulil, his iste respondens, Prophctiam haice me-
tractatus nonin Africa, neque apud ipsuni Am/usti- morat, quam inter decem Visiones nuper interpreta-
num, sed in insula Adricr, anno ad summum 398. ni- tum se dicit. Ad haec, in alia etiam ad Lucinium

mirum ante ferme quinquennium^ quam Ilicr. ipsam epislola, quam certis argumentis ad annum 398. re-

CV. scriberet, qua' anni esl 403, ul suo fusius loco ferendam ostendemus, Visiones Isaice valde obscuris-
ostcndenuis. Porro ut in Italiara mutalo consilio ira- simas testatur nuper historica ejcplanatione dis-
se
jiccret Paulus, epislolam proderet, eaque in lucem seruisse. Quamobrem si istarum ad Vitalem ac Lu-
edila CBeteris Auguslini tractatibus admisceretur, cinium epistolarum legitima est epocha, quam
brevius anno intcrvallum putari vix potest, neque constituimus an. 398. tum aliis argumentis, tum pra;-
adeo serius an. 307. ipsa cpislola ascribi. Id rur- cipue ex longa ;i'grolatione, qua per id temporis
sus intelligimus cx alia ejusdera August. quae heic Hieronymus detentus est, certo inde conficitur de-
est CIV. haud coramode satis praeponi posse, cum ab com Visionum librum, qui ibi nuper dicilur explica-
ipso jam episcopo dictala sit, quod ille haud obscurc lus, ad superiorcm annum 397. csse revocandum,
LXIX PHiliFATlO. LXX
atque adeo ipsani quoque, cujus gralia ha^c liactenus turus quasi sitarciam dari voluerit. Nec minus
dispuiata sunt, epislolam ad Castruciuni, ulpole exp!oralum est, ex lorlio Apologiie Libro contra Ruf-
quani ejusdem omnino temporis essc dcmonstravi- finum, Eusebii prolectionem Roma anno 398. conti-
mus, eidcm anno deberc ascribi. gisse, siquidcm post annum, cx quo isthuc Ruffinus
LXIX. Scripta circ. an. 397. — Posl Occani cum advencrat, collocanda est. Igitur ad ejusdem anni 398.
Fabiola regressumex Orienle Roniam, qui in annum a[)rilem, dic enim ejus mensis 18. eo anno Pascha
incidil 396 ac rursus ante priorem Apologiaj librura dicilur incidisse, in Mallha;um Comnienlarii referendi

contra Rulfinum, qui anni 402. initio tribuilur, certo sunt, ac trcs menses, quibus jugi languore Ilierony-
certius hcec epistola dala est. Primum ipsa nominis mus laboravit, a superioris anni circiter Decembri
inscriptio probat. Allerum ha,'C ex ilio apologi;e libro supputandi. Qu;e cum ita sint ipsa luecaJ Lucinium
verba : Audio objici miki Chrtjsogono sectatore ejus Epibtola, quie iisdem notis insignitur, eamdemquc
(Rulfmi) cur in baptismate dixerim universa peccaia praifert ajgrotationcm, quae sub Quadragesimae dies
dimitti,etmortxiobimariio,novumvirum in Christo utcumques permisit respirare, ad ejusdem anni 398.
resurgere...cuibrevisermonerespondebo.Uabentlibel- priorera partem, puta ad Aprilem mcnsi-m non immc-

lum/iuemin crimenvoca7it,illirespondeut,huncsua rito est refercnda. Ad h;ec decem Isaice Visio7ies

dispiUatione subvcrtat ,etscripta scriptis arauat.W c- valde obscu7'issimas heic dono ad Lucinium mittit,
rum cum minime expeditum sitaftirmare, cui proprie quas nuper testatur historica explanalione disseruisse,
ex intermediis annis sit assignanda, priori 397. dedi- qu;i! altera temporis nota ex superioris epistolae 68.
raus doctorum hominum auctorilale adducli, curn chronologicis rationibus impendio constabit.
pleraque omnia huic hypolhcsi non male quadrent. LXXIl. Scripta eodem an. 398. — Quemadmodum
LXX. Scripta fort. ««.398. — Quaesieratab Hiero- superior epistola, qucu post nuper historica expla-
nymo Magnus, cur in suis iile opusculis s?ecularium natione donatas decem Isaicc Visiones, scripta, anni

litterarum exempla admisceret, quasi candorem Ec- tamen 398. csse omnino, quam
constituitur, ita h;cc

clesiae ethnicorum sordibus poUucrei. Cui ille post- ad Viialem dedit Hieronymus, cum, ut ipse prodit,
quam tola epi^tola respondit, qusestionem lanicn a eadem Propheiiam decem VisioQum nuper esset in-
Calpurnio Sallusliano, quo nomine Rulfinum notat, terpretatiis, ad idem anni tcnipus est referenda, nisi

per Magnuni sibi proponi senlit, eamque suspicionem eaquaj ad superioris asscrendam Ejjocham urgcraus,
in primo contra Rulfinum eumdem libro saiis aperte argumenla nos fallunt. Caeterum cum Vitulis quaes-
conWrmal. lSimiru7n, inqa\Gns,iste est Calpurnius Sal- tionem, ut hic n. 1. dicitur, ad Hieronymum detulisset
lustianus, qui nobis per Magtium Oratorem
non ma- Heraclius Diaconus, is nirairum, quo dc plura dicta
gnammoveratqucestionem. Porro uthsecin mentom sunt in recensenda ad Caslruciura epistola; Hierouy-
Hieronymi suspicio venerit, ac sin vere, probabiii mus vcro diim Vilali rcspondet, decem iiljs Isaiaj
saltem argumento dixerit, necesse estaut certe vero- Visiones a sc nupcr explicatas memoret (quas supra
simillimum, ut qui Magno movendae qusestionis au- ostendimus Heraclium sibi commendatas ad Amabilem
ctor credebatur, Ruffious Romae jam dogeret, cuni dctulissc) hinc probc conficilur alteram ejus Diaconi
ipsa epistoladata est. Exduobus vero annis, nimiruni profectionem in Palaestinam heic indicari, quae hoc
397. ac sequenti 398. quibus ille posl red.tum e Pa- anno 398. contigerit.
Isestina sul) Siricio moralus est Romae, alter commo- LXXIH. Scripta eodem an. 398. — Non multo post
dior videlur, cui ad proposilam quaislionem isthsec exaratos in Malthaeum Commentarios h;ec ad Evan-
epistola ascribalur. golum cpistolaprodiit, quod quidcra ipsjHieronymus
LXXL Scripta an. 398. Quod circa Quadragesi- satis declarat his vcrbis : Ego post longam cegrota-
mamhujus anni398. ad Lucinium Epistolam revoca- tionem, vix in Quadragesimoi cliebus febri carei'e
mus, ha^c nobis persuadentHieronymi de se verba : potui, et cum alteri me opcri prccpararcm, paucos
Ego longo tentus incommodo vix indiebus Quadrage- dies, ([ui supererantin Matthiei exposilione con-
sima!,quibusNotariiproficiscebaniur,respirareccepi. sumpsi,ta7itaciue aviditate siudia omissa repetivi,
Ha5c nimirum segrolalio iisdem temporis characleribus ut quod exercitationi linguce profuit nocuerit cor-
praenotaturcumilla.quamcuminMatthreumCommenta- poris valetudini. Non est itaque opus, ut vcra epis-
riosscriberetadEusebiumcausatur,immmm/e,inquit tola^ aetas eluceat, nisi aIi([uot menscs Commenlariis
jam Pascha, dictare me cogis, cum scias me ita tribus in Maltlucum suporadderc, quibus, cum omissa slu-
mensibus languisse,ut vix 7iunc ingredi iiicipiain. Et dia avidissimc repetit, in morbum, cx quo vix tunc
paulo posl, sive sub ejusdem anni fiuem, cum ad Evan- convalesccrc inceperat, relapsus csl. Cum vcro eos
gelum scriberetdeMelchisedech: Ego, an,postlongam Commenlarios supra ex corunuiera Pra;falione, alquc
aigrotatio7iem,vix in Quadragesimoi diebus febri ca- Eusobii Cremoneiisis in Occideutcm profoclu, ad
rerepotui,et cum alteri meoperipraipararem,paucos hujus anni 398. Aprilem conslituerimus, facils est
dics,quisupererantinMattha;iexpositioneconsump- intelligcrc ad anni nicdium cpistol.im pTlincre.
si. Porro compertum est ex ipsa iu Matthaeum
pra^fa- LXXIV. Scripta sub fin an. 398. — Hanc Epis-
tione, cos commenlarios Eusebio Cromcneusi ab tolam Hieronymus in lcctulo decufubcns, longaque
Hieronymo inscriplos, cum ille cx Orientc Romam cvgrotatione confectus vix Noturio celeriier scri-
proficisceretur, alque hanc sibi ab illo subito naviga- bendam diciavit. Rursus sub cpisiolae finem duode-
Patrol. xxn. c
 LXXI PRtEFATIO. LXXll

cim wensfsenumerat, quibus jngi languore confectus tandem quod ad scribendum quictis aliquid lemporis

est. Porro hos nienses ab anni superioris 397. De- nactus esset? Haec si quis sibi in animum inducat,
cembri esse suppulandos faciie constabit, si banc hospes sit in Hieronymi jectione,
nec, ul alia sex-
animadverlas eamdem quam in
esse jcgrolationem, ccnta omillamus, noveril superiora exempla, ubi
Pra'lat. Commentar. in Malihirum, trium mensium singulis ad Eusebium, Evangelum, ac Lucinium lit-

dicit tunca Quadragesimse diebus, scu Martio mense teris, eos latere non sinit, ac prudenter causatur
rursum ralionem inions, tum in epistola ad Evange- trium mensium incommodum, quo lentus fuerat. Ad
lum, et in superiori ad Lucinium conlinuo inenioral. luecquaedam perid temporis Hieronymus ehicubravit,
Nenipe Sanctus Doclor, cum hoc anno diebus Qua- qu;e omnino, si febri aestuaret, eaque a^grolatione
dragesimiio rcspirare tantillum ctcpisset, propere delineretur, persequi non potuisset. Ihijusmodi sunt

Malth^um interpretatus est, tum omissa studia lanla Origenis Libri mf\ 'ApySiv, quos Pammachio, atque
aviditate rcpotivil, ut, qucmadniodum in epistola ad Oceano, vel sub fincm an. 399. vel sub quadringen-
Evangeium ipse tcstatur, tjuod ei UmjiKe excrcita- lesimi initium, enixe petentibus Latinos fecit accu- i
tioni profuit, nocuerit cornoris valetudini. Hinc ratissime reddens auctoris sensum, ac verba, ut
stalim in fcbrim el languorcm, exquo non benc con- versioni eorumdem librorum paulo ante a Ruffino
valucrat, rclapsus, eo usque ad anni fincm conlincn- adornala; respondcret, et, conteniione facta, de
ter laboravil undc ipsum mensem, et quod excurrit
: Origenis mente, alque crroribus certo judicaretur,
Quadragesimae, nunc inter coscompulat, quibus jugi E contrario haec et pleraque omnia apprime consonant
aegroialione confectus cst : atque adeo verissime ad in nostra hypothesi, iii qua coniinenter in ejus anni

novembrem hujus quo tcmpore dalam

anni 398. opistolis, quas, ut per valeludinem licuit, pauciores
hanc epistolam arbilramur, dixeritse duodecim mcn- dedit, illam aegrolalionem memorari, tum ad men- I
ses languisse. sem usque duodecimum, nuilis interpositis scriptis,

Sed ne levi conjectura ha>c a nobis constitui vi- deduci salis recla ratione oslendimus, ut ad anni 398.
deantur, pr.T ertim cum neminem sciamus, qui finem, quo etiam tempore sospilati redditus est Sanc-
certam Epocliam huic Epistoia} hactcnus allribuerit, tus Doctor, epistolam hanc revocare non dubitemus.
aul Hieronymianam hujus lemporis aegrotationem LXXV. Scripta circa an. 399, — Intercaetera,quae
recte dislinxerit, novuni hujusmodi argumcntum ob Lucinii Theodor* marilimortem Hieronymus do-
proponimus. Eo cerle lemporc data est hajc Epi- let in hac epistola,iIludin primis queritur,?2072 se me-
slola, quo Cremonensis Eusebius Roma- erat, et ruisse ejus virividere faciem,quem in brevi tempore
Ruffmo Romanae EcclesiEfi presbytero junctus, Hic- Bethleem venturum esse credebat. Ex his tametsi
ronymi nomcn late celebrabant. Id perspicuc ex j)aucis verbis, et quae certam epocham innuere non
Heronymi verbis Hquet, sialim inilio, ubi Gaudeo, videantur, commode satis conficimus, hanc ab ea,
inquit, quidcm super testimonio erga ine Sanctita- quffi ad Lucinium data est, unius cireiter anni spatio
tis tuce, etamoresanctipresbyteriEusebii,necdubito distare,nec faciie serius esse differendam. Nam cum
quinme publiceprcvdicetis. Porro istc Eusebius, qui Hieronymum inler ac Lucinium non nisi semel, idque
Romam, ut superius probalum est, ad anni 398. anno supcriore, epistolare officium inlercesserit ne- :

mediumadvenit, nonnisi per ferme biennium ibidem que adeo, nisi iis litteris, Jerosolymam adeundi hic
moratusest ; anno enim 400. circa medium, Medio- Hieronymo spem fecisse credendus sit, quod nunc
lanum perrexisse, tum aliis argumenlis constat, tum ait S. Doctor se speravisse fore, ut eum brevi in san-

pra^cipue ex quadam Anastasii epislola ad Simpli- tis locis complecteretur, facile post annum dici in-

cianum, quam nobis sorledalum est in Mediolanensi telligitur, hoc scilicet insequenti 399. cui epistolam
Mss. invenire, ct Hieronymi epistolis suo loco accen- assignanius.
sebimus. Igiiur cum evagari ultra illud ferme bien- LXXVI. Scripta per idem tempus. — Sub idem tem
nium, quo cremonensis presbyler Roma' degit, ea, pusdata eslhaec ad Abigaum, in qua Sanctam., inquit,

qufje de ejus cum Rulfino conjunclione retulimus, jiiiammeam TheodoramsororembeatcememorioiLu-

non permitiant, unum relinquitur, ul probemus, anno ciniiper se commendatam,meo sermone commendo,
insequenti 399. et 400. Hieronymi tam longam a^gro- ut in cceptoitinerenon lassetur ;sedadterram sanc-
lationem, quae praecipuum hujus cpistolae characterem tam multoper Eremum labore perveniat, alque alia
tenel, convenire non posse ; alque adeo ad superio- his similia, quibus indicalur, eam haud multo ante
rem 397. cui oplime quadrat, omnino esse referen- perfectionis viam inivisse.
dam. Quod ut facile compertum sit, satis crit, ca LXXVII et LXX\iU.Scripta;circa fin.an. 399. —
ipsa, qijte haud pauca per id temporis Hieronymus Ad hujus anni 399. partem, quae ad finem vergil, duas
scripsil, inspicere, io quibus nulla unquam a^gro- quoque istas epistolas perlinere,huncque inter se ha-
lationis est mentio, nullum vestigium. Qui autem bere ordinem quem constituimus, testis est ipse Hie-
lieri poluit. aut credere par est, ut qui per integrum ronymus. Prioremenim de morleFabioIae cumscribe-
annumjiigi languore decumbens in lcciulo conficie- circulum evolvi dicit abeo tempo-
relcjuartoi cestatis
batur, continuo litleras darel, nee unquam a;grota- re, q\ioNepotianiEpitaphiumscribens,quidquid ha-
lionem suam causaretur ; nunquam admoneret, non berepotueratviriuminillotuncdoloreconsumpserat.
se propria manu scribere. sed notariis dictare, nec Illud autem Epitaphium anno 396. primo statim initio
 ;

LKXIll PR^.FATIO. lAKlV

consignandum, neque serUis tantillum differri posse LXXX. Scripta quidemnn.i9i.sedaiiquanlopost
cerlis adeo argumentis probavimus, ut si aestates inde ad Hieron. delala. — Prajfatio quidem Ruffini in mp>
computari debeant, illa ejus anni in censum prima sit *Apx<^>v Origenis librum a se Laline explicatum, tam-
revocanda, et quarta demum ha?c sit anni 399. cui etsi pro epistola ad Hieronymum haberi non possit,
ipsam hanc epistolam assignamus. Neque enim Hie- heic lamen loci ponitur, quod cum in ea se figuralis
ronymus, sicut revera de Fabiolae, ita etiam de Ne- laudibus exornari Hieronymus senserit, ac pro Ori-
potiani morle se innuit sub ?pstatem scripsisse, sed genis Patrono adduci in lestimonium, illi respondere
lantum quartfe ff'slatis circulum volvi dicit, ex quo coaclus sit, ut hominum suspiciones purgaret, quod
illud operis composuerit : quod tamen primis, ut ita datis ad Ruffinum ipsum lilteris fecit. Hic igitur Ruf-
dixerim, ejus anni diebus elucubravit. Rursus aiite finus an. 397. ex Oriente Romam advenerat,quod ut
hoc ferme biennium Pammachio pro subita pere- nemo in dubium vocot, Kusebius Creraonensis, quem
qrinatione Paulince, epistolam indicat a se datam ;
anno insequenli 398. sub Pascha' dies Palaeslina Ro-
quaecum ad anni 397.finem commode satis referatur, mam aliisargumentisostendimusdiscessisse, in Apo-
hanc 399. ut illi temporis notaj respondeat, ascriberc \og.hh. 3. postannumsiRuitim peregrinatione profe-
necessc est. ctus dicitur. Ibi ille cum fere biennium substiterit,
Quod vero aliam, quae Fabiolce ipsi inscribitur, epi- puta ab Aprili mense 397. ad usque Septembrem in-
stolam spectat, eamideo heicloci subnectimus, quod, sequentis 398, primura Apologiam Pamphili pro Ori-
etsi pridem, cum nempe ipsa Fabiola Bethlemi esset, gene Latinam lum ipsum Origenis opus dePrin-
fecit,

scribi fortasse inceperit, usque tamen in prsesens cipiis pariter Latine vertit, unde totadissidii occasio,
tempus, postejus Domini voluntate
scilicet mortera, atque ingens in Ecclesia incendiura exortum est. Duos
dilata est, quod Hieronymus tradit. num. 8 hanc red- ejus operis priores libros Quadragesiras diebus pro-
dens memorice illius, ut Sacerdotalibus prioris ad pere interpretatus, reliquos paulo tardius explicuit
sevoluminis induta vestibus per ^nundi hujus so- quod indicio est, huic anno 398. inlerpretationem
litudinem gaiideret , se ad terram repromissionis Qua-
esse Iribuendam, siquidem ante superioris anni
aliquando venisse. dragesimam hyemali tempore, alque invio mari Ro-
LXXIX. Scripta an. 399. aut 400. — Ut certius mamannavigasse, tum illudoperisconfecisse minirae
ha?c temporum characteribus careal, haud
epistola credi par est. Interini divino consilio faclum est, ut
lemere tamen communi Doctorum hominum senten- hi Libri, quos caule intra domesticos parietes Ruffi-
lia circa an. 400. data censetur. Certe post 401. dif- nusservabat, ad Eusebium pervenirent, qui totis vi-
ferri haud commode potest etenim haec illa est Sal-
: ribus impugnare basphemias, venenum, quod late-
vina, quae primas Chrysostomo deferebat, eique sum- bat, in vulgus prodere, ul simpliciores caverent, et
ma in Chrislo necessitudine juncta erat, ut cum iile Hieronymum admonere, ut suspicionem, in quam ea
Constanlinopolitanam sedemdimittere compulsuses- prsefatione trahebatur, purgaret. Ha>c vero, ut citius,
sel, ingressns Daptisterium, quemadmodum Palladius sub anni exitum peragi potuerunl ; nam Ruffinus, qui
tradit, eamadse Salvinam beati Nebridii con-
vocaril ante Novembreni, quo Siricius P. diem obiil, commu-
ju(jem,quceviduitatem suamprcecipua virtute,ct ho- nicatorias ab eo litteras sati-i cautc impetraverat,
ncstofc decomia/. ChrysostomusverocumOrigenistas Aquileiam contendit, et Inveclivarum Hb. 1. de Eu-
Nistriaemonachos suscepisset, jam ab eo tempore sebio conqueriiur, quod elegisset absentem se lace-
male apud Hieronymum audiebat, qui cum c Theo- rare quem potuisset gravius confulare prsesentem.
phili parlibus slaret, pra>concepta in eum opinione LXXXl. Scripta an. 399. — Ad annum haecperti-
esl imbutus. Exinde autem minime est verosiraile per net 399. cujus assertionis pnecipua argimienta sunt.
id temporis datas ad eam litteras, quam una cum Primum quod cilius hoc anno, autcerteelapsi postre-
Joanne sentire de Origene non immerito suspicare- rais mensibus, ruffinianai pra^fationis, ad quam haec
lur. Sed neque ante 395. censeri ullo modo potest, responsio destinala est, exeraplaria ab Urbe accipere
quandoquidem in epistola ad Hedibiam
Quomodo, in- : potuisse Hieronyraus non videatur, quemadmodum
quit, Vidua vivere debeat... nos in duobus libellis, ex rerumab Eusebio gestarum serie, quam supra ex-
quos ad Furiam, et Salvinam scripsimuspleniusdic- posuimus, compertura est. Alterum, quod heic jam
tum putamus. Porro ad Furiara epistolam, qua? isti non dubitetS. Doctor Ruffinum spiritualium paren-
prajfertur, ad anni 394. tineni spectarejarasupraos- tum ,C\\rom^Uia.lqneEaseh .\,desiderio ad pa triam re-
tendimus. Ex his igitur quinque circiter annis, quos vocatum : qua de re sicut ante superioris anni finem
intra vagari hjec ad Salvinam posset, cui affigerelur, certioripse fieri non potuil ob locorum distantiam, a
longe commodior postremus visus est; quod Salvina; quibus ha?c mittebantur, ita non nisi postaliqnot sal-
maler Constantinopoli apud filiam fuisse, dum scribe- tem menses ab ejus reditu certo affirmaverit. Sic au-
ret indicetur. Certe, inquit, cum tecum sancta sit ma- tem rationes inimus, ut non ante ejus anni Septem-
ter, et la teri tuo amita hcerea t virgo perpetua elc. Illa brem Ruffinus discesserit, ac vere de Eusebio dixe-
,

autem non nisi post Gildonis raariii sui

mortem an. rit, se ab eo potuisse prcesentem gravius confutari,
398. CoDstantinopoli trajecisse credenda cst, quam quemabsentemlacerare maluisset. Adhaec silegitima
tamen ab uno, aui allero anno jam affuisse exiisdem supputatio est, qua aegrotationem Hieronymi anno
verbis pronum sit opinari. superiore exposuimus, necesse est, ut ab aliquot jam
 ;

LXXV IM^vEFATlO. LXXVl

niensibus convaluissel, ciim i)a?c ad Aquileicnscm Constantinopoli apud S.Grcgorium ejus urbis Episco-
prcsbylerum scripsit, quando ncque incommodi, nc- pum Hieronymus degerct. Sod viginli annos, quos
quc rccepla? valctudinis menlionom facil. numerat, incoepios, non voro exacios par est inlelli-

LXXXII. Scripta circ. a>i. 399. — Ex toto fermc gcre : jtariim quidcm quoilmedium 381. in censum
conlcxlu clucel scriplam hauc iuissc paulo post, co- putet, partim vero, quod numero utalur rolundo ;

dem lamcn anno, quo longiorem de codcm argumcn- nam certo certiuscst ex rerum seric, ipsoque cpislo-
to, seu conlra Joannem Jcrosolymiianuni, Tracialum Ih' conlextu, eam antc damnatum in Alexandrina Sy-
ad Pammacliium misit, (luem in Opusculoruni serio nodo Origenom, lioo anno [uodiisse. Ilinc tamen est,

cum dabimus, ad an. 399. pcrlinere osicndcmus, ac qiiod mallcmus Pammachii, atque Occani lilteras ad
doctorum hominum argumenlis, qui in aliud atquc siiperiorem 399. exeuniem revocare, ul nimirum ali-
aliud tempusdistulcrunl, facicmus satis. Sed duo in- quot menses intcrcosserint ad Hieronymi responsio-
lerim momenta opcr?L> preliuni vidclur oxindc pro- nem, quibus ille Origenis libros de Principiis Lati-
fcrre in medium, ut quod cerlo constiiui postulamus, nos facere, eosque una cum liac epislola mittere po-
suis rationibus utcumque non careat. Primum itaque tuerit Romam.
est, quod Commentarios in Ecclcsiastem, et explana- LXXXV. Scripta an. 400. — Earum, quae ad Pau-
lionem cpistolae ad Ephesios, a se ante annos fermc iinum scriptae habenlur, ordine postrema est. Ea llie-

decem concinnatam tradit; quos, ul de Conimcntariis ronymus se apud S. Presbyterum excusat, quod Da-
tantum dicamus, circa annum 390. adornasse idcm nielem, ul se factnrum promiserat, cxplicarc pcr
tum alibi, tum prsecipue in corumdcm
ipse tcstatur tompus iion potuerit : el Libros, inquit, mp^ 'Apywv
Paulamci uslochiuni,ubi, po.s/ ferme
praefatione ad nuper, Pammachio nostro jubente, interpretatus
quinquennium, ox quo Roma cvasissct, isiud se ope- suni...quo detentus opere implere non potui, quod
ris suscepisse, planissimcindic.il. His porro si fermc promiseram tibi, ctDanielem nostrum rursuni com-
decem adjunxeris, annus efticilur 399. Alterum, quo percndinavi: tum num. 4. suh CmGinabipsoprocinctu,
idem annus colligitur, argumentum inde polimus, el interpretationis exordio suvradicta necessitas
quod sub Opusculi fmemsedicitan/c annos tredecim me retraxit. Hinc nemo neget hanc Epislolam bre-
Antiochiam celeberrimam urbcm deseruisse, utin vissimo intervallo socutamcssc libros Origenis, quos
agris, ac solitudine adolescentice deflens peccata, modo sub hujus anni 400. initium Latine explicatos
Christi in se muericordia)ii deflecteref. Enimvero, diximus,camque interpretationem cum superioriepis-
non nisi abcxactoanno386. hi trcdecim supputari ullo 'ola ad Pammachium missam.
modo possunt, siquidem usquead superioris 385. Au- LXXXVI. LXXXVIL LXXXVHI. LXXXIX. XC el

gustummensemRomaecumconstilissecomperlumest XCl. Scriptce an. 400. — Subsequentium scx Epis-

quotemporecum in Orientem annavigasset,aliis sub- lolarum, quanquam facilc idem omnibus annus nata-
inde regionibus peragralis, tum demum subsliiit An- lis sit, sive tcmpus inter an. 400 et 401. ordo tamen
liochiEe : quam urbem ideo S9 indical deseruisse, pra?posterus in co est, quodLXXXIX.Theopliili cae-
quod in ejus Ecclesia, ad quam ob ordinalionem per- tcris praeponenda videalur.
tinere videretur, cumsplcndide posset munere Saccr- Una eademque in his sex epistolis lemporis nota
dolii defungi, maluit agros ac solitudincm appelcre, csl, et characler, niiuirum Origenis, ac furiosorum
ut adolesceutiae pcccaia poeniteutia deleret. Tredecim hominum, qui Origenis hceresim inNitria; Monaste-
orgo annis 386. superadditis, exoritur 399, qui illi riis serere, ac fundare cupiebant, damnatio in Ale-
Tractatui assignandus cst,- idemque ipsi ad Tiioophi- xandrina Synodo, quae Theophili in primis operasub
lum epislolae tribucndus, quic ct pauto post data est, liujus anni 400 iniiium omncs
coacta csl. Prajterea
ut lola oralionis serics ot conlextus probat, ct qua- data' sunt (quod ex earum contextu pcrspicue liquet)
dringentcsimum non atligisse persuadenl quae de antequam Synodicam ejus Concilii epistolam Graecea
Isidoro Alexandrino presbylcro ibidem dicuntur, Theopiiilo scriptam Hicronymus Latinam faccret,
quem inilio scquentis anni damnatum intelligemus. quod illepaulo post hujus anni medium cxecutus est,
Niliilotamen sccius videiur ordine pracponenda dua- ut cerlis argumentis mox adducendis ad seq. epist.
bus prseccdcniibus hoc tamen ipso anno 399. ostendemus. Prioribus itaque septem ad sumraum,
LXXXIII et LXXXIV. Scripta; an. 400. — Priores aul octo mcnsibus comprchenriunlur, alque illis adeo
amicorum Pammachii ct Oceani ad Ilieronymum lit- hic a nobis ordo constitutus cst, quem concinniorem
lerae, quandoquidempronum est opinari datas paucis cx eo, quem inier se habcnt respeclu, arbitrati su-
mensibus ante Ilicronymi rcsponsionem, quam suh- mus, ac res ipsa visa est postulare.
nectimus, ex liac ipsa aesiimandae sunt. Haec porro ad XCII. Latine reddita an. 400. post med. — Hanc,
annum iiunc 400. revocanda est, hoc, ut nobis vide- qua; hactenus tcmporum injusria intcrcidisse crcdeba-
lur ineiuciabili argumenlo, quod dum epistolam dc tur, Theophili Synodicam cpislolam ad Palaestinos,
Seraphim.et Calculo ai Damasum heic citat numero ac Cypri Episcopos, Lalinc redditam ab Hieronynio
3,eam anteviginti annoseJitam inoihcaiur.iaim vero diximus post medium anni quadringcntcsimi. Hujus
uemo, opiiior,dubium vocabil, quod nos certis
in asscrlionis illud palmaie est argumentum, quod ex
adeo rationihus suo loco ostendimus. eam epistoiam lertio S. Doctoris Libro contra Ruftinum desumitur,
ad an. 281. medium dcbere ascribi, cum uempc quem Librum nihil dubium est circa medium anni
LXXVll PR/EFATIO. L XX VIII
402. fiiisscexaralum. Nempe ibi dum cx ordineHie- siori indiget probatione, ut ad idem tempus referri
ronymus memorat, quae antoa ex Tlieophilo per ferme constet. Eam ille conventus litteris memorati (Theo-
biennium,esset inlerpretalus,pnmo statim loco ponii phili) scripsit, eiper Eusebium Presbyterum, qui sibi

Synodicam, deindc Paschalem an.401. contra Orige- qucedam obtulerat Capi lula hlasphem.ia^ ex Ongonis
nem, illiusque Discipulos, tum alteram insequnnlis Libris excerpta, (icferendem commisit. Hic porro
anni adversus Apollinarium, et etimdem Origenem; Eusebius non alius est ab illo Cremonensi celebri
nec aliud se profilctur Theophili Operum transtulisse. Hieronymi amico, ac Origenis fautoribus perquam
Ut igilur perspicue constct ex ordine, quo singula^i infenso,quem Romse ab anno 398. medio vidimus
recensentur, ad annum quadringentesimum hanc pcr- constitisse, atquc inde post ferme biennium disces-
tinere, quas caeteris loco prsecedit, id tamen commo- sisse, intelligimus tum aliis argumentis, tum praeci-
dius inita ratione inlelligitur, ut verum sit ferme pue cx primo Inveclivarum Ruffini Libro, iibi eum,
biennium excurrisse, quod aliter conslare non po- Mediolani cum esset, de quadam conimentitia Orige-
terit. nis sententia impugnasse se dicit. Tunc igilur Euse-
XCIII. XCIV. el XCV. Latine redditce, aut scriptce bio Mediolano proficiscenti epistolam commendaverit
paulo post superiorem. — Causas, quibus trcs istas Anaslasius, quse ideo anno quadringenlesimo sit

epistolas, quarum priores du9e tantum Hieronymum ascribenda. Sod idem lempus clarius fortasse evincitur
interpretem habeni, Hieronymianis tamen accensea- ex ipsa Simpliciani persona, cui epistola deslinatur.
mus, reddidimus superiori prsefationis parte, quas Ille enim, ut ex Mediolanensis Ecclesiae monumenlis
recolere heic loci non vacat. Sed quod lemporis Epc- comperlum est, cum XVIH. Calendas septembris
cham singularum spectat, ea:^ satis concinne cum su- obierit, docti Viri eum mensem anni hujus quadrin-
periori Synodica coha:>rent, atque inter se connectun- gentesimi esse facili argumento demonstrarunt. Nam

tur, ul eidem anno quadringeniesimo circiler, esso anno insequenli 401. post Consulatum Fl. Stiliconis
Iribuendas non dubium sit. Nimirum priores duse vii-i clarissimi, XVl. Calendas Julias, Venerius,qui

Theophilo, ejusque epistola; direclo respondent, nec Simpliciano successit, Mediolanensis Episcopus me-
dubiiandi locus est, quin id brcvi intervallo, imo moralur in codice Canonum Ecclesia? Africanae, cap.
quam cilissime fecerini Dionysius, ac Synodi Jeroso- LVI. ubi ad cum legatio destinatur e Concilio Car-
lymilanae Patres, tum pro rei magniiudine, de qua thaginensiV. Nequeigitur serius hoc anno 400. scri-
agebatur, lum etiam, quod ex earum contextu, ma- bere ad Simplicianum Anaslasius potuit, nequc rur-
gna id eos sollicitudine prueslitisse colligitur. Vcrum sus anle eumdom annum hanc dedii,quam coiiventum
iila, quam Anasiasius Papa ad Simplicianum, haud Theophili litteris dc Origcnis damnalione scribere so
dubium quin Mediolanensem Episcopum, dedit, fu- profitclur.

EPISTOL^ SV. CLASSIS

QUAS HIERONYMUS AB liNEUNTE ANNO 401. USQUE AD 420. SUJi SCILICET VIT.E FINEM SCRIPSIT.
XCVI. Scripta uc Latine reddita an. 401. — Epi- ab Hieronymo hoc ipso anno Lalinis auribus fuisse
slolarum quarts hujus Classis ordinem ducit isths-c donalam, quod ex terlio ejusdem in Ruftinum libro,
paschalis Theophili epislola contra Origenem, illius- ubi eam Synodica? interprctationi subneclil, aliisque
que discipulos, quam Hieronymus Latine explicavit. passim testimoniis planc compertum est.
In ejus calce xix. die mensis Pharmuli Pascha dc- XCVII et XCVIll. Scripta;an. 402. — Simul pro-
nuntialur, quod manifeslo annum spectat 401, ut dicrunt, alque inviccm junclaesunl dute istae epistolae,

oplime a Card. Norisio notatum est. Ea nempe Phar- quarum priore paschalis interpretationemPammachio
muli dies apud Latinos xiv. Aprilis respondet; ut ac Marcellae inscribit, ul anno praeti'rito feceral : Acci-
enim S. Ambrosiusepisl. ad Episcopos per Mmiliam pite,inqmi,gra'cam,etlatinametiam hoc anno epis'
verissime tradit, Pharmuti, qui primus apud /Egy- tolam,ne rursum hcereticimentianturanobisplera-
ptios est mcnsis, incipitvi. Caler.das Aprilis, et fini- que vel mutata: et paulo infra ; Si quid
addita., vel
tur VII. Calendas Maii : Ea vero die Aprilis xiv, an. autem hic minus adversus Origenem dictum est, in
401, in Ecclesia Rouiana paschale festum celebra- pra?feriti anni epistola continctur. Salis vero elucet
tum est, Cyclo Solisxviii. Lunie iii. iit. F, quod post epislola^aetas, cum Deatum Anastasium Papam hcere.
Norisii argumenla in dubium revocare non liceat. ticospersequidicil, eiquemnilos, imprecatur antios ut
Quamobrem Martiansei, aliorumque Editorum, qui hcerescosrediviva plantariaper illiusstudium longo
harum opislolarum orrlinom invertunt , eamque temporearcfacta moriantur. EteniniAnastasii obitus,
priori loco ccnsenl, qua? anni insequentis 402, pa- ut serius protrahi possit, huic anno 402. Aprilis 27,
schalem cyclum denuntiat, nobis error fuit emen- cousignandus esl, quod Prosperi, et Marcellini Cu-
dandus, quem et paschales characteres, qui certissimi mitis chronica, tumveterapleraqueMarlyrologia les-
annorum indiccs sunt, el Mediolanensis Ms. unde tantur. Quod autem primo vcrc alcxandrinas opes,
inedita origenianae causae monumenta mutuaii su- nempe Theophili alleram paschalem sc dicit trans-
mus, apprime cavent. Nihil vero dubium est, hanc mittcre; non de alia paschali loqui constat quam
 1
LXXIX PR^i-ATiO LXXX
subncxa, qu;o nimirum, ul llieronymus nolal, in mus, Hieronymi ad Augustinum epislolam Bcnedi-
qualuor parles dividitur, quarum prinia fideles lior- ctini antc sex annos dalam putant, nempe 397, cujus
lalur ad paschalia fcsla sanclissirnc celebranda, allera argumenta. Asterium hy-
sententiae isthaec afferunt
Apollinaru discipulos, terlia Origenem impugnat, podiaconum, qui superioris Hieronymi epistolfe por-
ac tandem lia^relicis ad poenitenliam invitatis, Pascha titor fuerit, alque in hac ipsa slatim initio laudatur,
undecima die mensis Pharmuti denuntiat : quod pc- bis volunt ex Oriente in Africam, et e conlra ex
rinde est Lalinis, ac viii. Idus Aprilis; qua sane die, Africa in Orientcm navigassc; quippe epistolam,
an. 402, cyclo Solis xix. Lunse iv. lit. E in romana quam hic Hieronymus recolit a se anno superiori
Ecciesia Dominicum Pascha peractum est. eidem Asterio commendatam, in qua promptum red-
XIX el C. Scriptce an. 404. — Heic semel, ut deret salutationis officitim, minime iuduci possunt,
paschales cpislolae, quse cjusdem argumenti atque ut credant eam ipsam esse, quam modo expendimus,
auctoris sunt, sibi continuo succedant, lemporum ct cujus initium est, In ipso Iprofectionis articido
ordinem antevertimus : qua' enim sequunlur dua^ad sancti filiinostri Asterii Uypodiaconi Pr?eterea,cum .

annum perlinent 404, post S. Paula? obitum, qui ejus heic significet Hieronymus se in monasterio consti-
anni vii. Calendas fcbruarias contigit. Nam, ita, in- tutum, nihilominus t^anVs hinc inde fluctibus quati,
quil Hieronymus in priore adTheophilum n. 2. Sayi- post annum 397, haec scribi potuisse non putant, sed
ctce ac venerahilis Pauhe confectus sumdormitione, antequam iile cum Joanne Jerosolymitano rediisset
ulabsqtietranslatione hujus Libri{pnleLpsiSCha\emc\n- in gratiam; quod minime legorinl ipsum ab illa re-
stolam) usque in prcesentiariim nihil aliud divini Opc- conciliatione usque ad persecutiones in eumdem a
ris scripserim. Prodierunt autem simul una, tum illa Pelagianis concitatas, occasionem ita conquerendi
ad Theophiium,quaadcum Paschahsinterprelalionem habuisse. Proinde istas, de quibus agimus Hieronymi
direxit, suique in eo opere Latinis auribus donando liltcras, quas lertias carum, quae Augustino inscri-
laboris rationem reddit; tum ipsa Alexandrini Pon- bunlur, nos ducimus, illi secundas faciunt : de primis
lificis paschalis epistola, quam laline explicalam enim, quae intcrciderunt, et quibus Augustinus re-
simul ad eumdem misil, ac prioribus litleris copu- spondit Habeo gratiam quod, elc, nullum utrimque
lavit. Ut vero nulla de epistolarum a-late dubitatio sit, est dubium.
quae planc intelligitur ex Pauhc obilu; id ipsum ex Atqui inprimis plane commentitium videlur nobis
paschali charactere certius constabit. Indicilur enim illud Asterii repetitum iter in Orientem ex Africa,
Pascha vigesima secunda die mensis Pharmuli, hoc cujus nec vola est, nec vestigium in Hioronymi, aut
est apud Romanos decima septima Aprilis, qua sane Augustini epistolis, imo una tantum vice susceptum
die, Norisio noslro annotantc, anno bissextili 404. ex iisdem est inlclligere : Quod suapte etiam natura
Pascha celebratum fuit, cyclo Solis xx:i. Lunaevi. verosimillimum est. Deinde, quod promptum saluta-
lit. C. B. tionis officium appellet Hieronymus, superiorem epi-
CI et Cll. Scripta'. circ. an. 402. — Benediclini stolam adeo non incongruum est arbitrari, ut non aliis

Monachi quibus acceplam referimus S. Augustini verbis satis convenicnter eam potuisset recolere : liaec

editionem, has duas epistolas in annum conferunt siquidem et brevior esl, et Hieronymi undequaque
402, his ducti conjecluris, quod nimirum scriptse sint amoremspirat in Augustinum. Vide, inquit, quantum
post Pauliniani regressum ex Occidentc in Palaisti- te diligam, ut ne provocatus voluerim respondere,
nam; quandoquidem Augustinus ipsum salutat, vi- nec credam tuum esse, quod in altero forte repre-
cissimque ab ipso per Hieronymum salutatur. Porro, henderem. Sed, quod summa argumenii
est, ideo

inquiunt, missus Paulinianus a fratre

suo Hierony- promptam salutationem vocat,quod eodem temporis
mo Occidenlem anno 398, ut suum commune pa-
in articulo data cst,quo sibi reddilae sunt Augustinilit-
Irimonium divenderet, de quo Hieronymus in epist. terae, In ipso, inquil, profectionis articulo sanctifi,lii
56, ad Pammachium, non rediit Bethleem, nisi sub nostri Asterii Hypodiaconi necessarii mei, Beatitudi-
finem anni 401. Prselerea Hieronymus Augustino nis tuce ad me pervenerunt. Illud quoque
litterce

nunc Iransmitlit Apologiam suam adversus Ruffinum, optime quadrat, quod ail Hier. variis hinc inde se
seu primam, seu secundam; cujus verba qusdam fluctibus quati; erat enim Jerosolymis eo tenipore,
profert Augustinus in epist. CLXVI, nu. 15. Certe cui nos epistolam consignamus, Ruffini factio : crant
jam ad Hieronymum Maledicta sua niiserat Ruffinus, Origenistai, qui Hieronymum qua maledictis, qua ca-
uti dicitur in hac epist. num. 30, quod quidem fecil lumniis, aliisque persecutionibus impeterent, et sic
ille post Apologiam priorem, sicque occasionem po- conquerendi S. Patri occasionem darent. Nullaigitur
sieriori pr?ebuit, ut ex eadem posleriore Apologia causa cum sit, qua alio lorquere Hieronymi verba
patet, quse Apologia pertinet ad an. 402. HaecBene- debeamus, eumque ordinem, quem sponte indicanl
diclinorum sunt argumenta, quibus ut nihil repona- pervertere, hanc epistolam superiori subnectimus,
mus, ea tamen qua3 de Asterio ejus epistolae peria- atque anno insequenti 403, Iribuimus, quod a se ab
tore subduDt, quaeque inde conjeclant, heic loci eo tempore datam primo statim verbo profiteatur.
omittimus, quod alio sensu, atque ordine consti- CIV. Scripta eodem an. 403. IUud, ex hujus —
tuenda censearaus, atque explicanda. epislolae toto contextu liquet, Hieronymi litteras tum

CIII. Scripta an. 403. — Hanc, ut supra nionui- illas superioris anni Asterio commendatas, tum re-
LXXXI PK^FATIO. LXXXU
centiores a Prsesidio defercndas, nondum Augusti- lationem, vix credi potest Hieronymus, ut adversarii

num acccpisse, cum arrepta occasione Cypriani Dia- calumniam retunderet, hinc indc exempla emendi-
coni peropportuna, hanc ejus diligenli;e, ac fidei carc voluisse, atque hanc unam epistolam silentio
commisit. Quippe, inquiunt doctissimi edilores Be- premere, qua continuo LXX. Interpretcs bene au-
nediclini, de illius cum Ruffino discordia nullum diunt, et qua omnium luculentissimum pro se testi-

verbum facit ; aperitque eliam hic libere quid de monium adducere potuisset. Nondum igitur eam
illius in iibris Veteris Testamenti ex Hebrseo verlen- adornaverat : quee proinde post medium anni 402,
dis labore senliat, haudquaquam id facturus non se- cui poslerior Hieronymi Apologia Iribuitur, statuen-
dato in primis Hieronymi animo, si eum prioribus da est. Sed rursus post insequentem annum 403
epistolis suis commotuin, offensumque fuissc inlel- non videtur differenda ; siquidem haud fallimur, cum
lexisset. Rursus tres simul aiias Epislolas antehac in hujus anni epistola CVIl ad Uetam mox subne-
scriptas jungit, quarum posteriores duas, nempe clenda, eam memorari nobis persuasimus. Ibi Hie-
LXVn etCI quod crederel ad Hieronymum non per. ronymus qu;e christianae Religioni lunc temporis ac-
venisse, priorem vero LVI quod minime perlalam cessissent incrementa enumerans : De India, inquit,

fuisse sciebat. Hinc porro conficitur ex rerum seiie, Persidc, /Ethiopia, monachorum quotidie turbas sus-
quam exposuimus, ad an. 403 ipsam, de qua agimus cipimus : deposuit pharetras Armenius, HUNNI
epistolam pertinere. PSALTERIUM discunf, elc, quibus postremis verbis
CV. Scripta eodem an. 403, Respondet Augu- — non alios, quam Sunniam ac Fretelam Hunnos, sive
slini litteris, non iis qiiidcra per Cyprianum allatis, Hiinnis finilimos credimus indicari, quos modo his,

sed duabus, quae sibi paulo anteredditse fucrant, ni- de quibus agimus litleris, Psalmos docuerat, eorum
mirum LXVII et CI ut ex num. 4 intelligilur, ubi variantes lectiones graecas atque latinas propius ad
quaidam de verbo repetit ex iisdem epistolis supe- hebraicam exigens veritatem. Cur enim, nisi eam
riore anno sibi directis unde haec ipsa facile ad
; epistolam in animo habuit, eainque scripto notat,
hunc annum 403 videtur referenda. Quod rursum Psalterium his tribuit, eoque illos dicit dudum eru-
facile conficitur cx num. 1, ubi Augustini epistolam ditos, etnon potius depositas sagittas, et bellicosa
LXVII, de qua heicexpostulat, ante hocferme quin- pectora in mansuoludincm cljrislianam conversa >

quennium in insula Adria? dicit invenlam fuisse a Si- aliaque id gnnus, quae eorum ingeniis aptari magis
sinnio, quod nos circaan. 398 ostendimus conligisse. viderentur? Cum vero illa ad Laeiam epistola an.
Addunt saepius laudati Benedictini Editores, equibus 403, ut mox ostendemus, anle obitum Sanctae Paute
haic fere sumpta sunt, Hieronymum partim quidem omnino sit collocanda, qui anni 404 septimo Calen-
superioribus epistolis respondere, sed partim etiam das februarias contigit : isthaec ad Sunniam ac Fre-
alteri, quse minime reperitur, in qua nimirum Augu- tplam, quae illam pra^cessisse intelligitur, ad supe-
stinus significabat epistolam quamdam, cui respon- riorera annum 403 post exaratos contra Ruffinum apo-
sum primum Profuturo traditam, se-
flagitabat, a se logeticos libros referri por quam commode polerit.
cundo missam fuisse perquemdam alium, atque hunc CVIl. Scripta an. 403. — Si, quae modo exposui-

maris timuisse discrimina, et naviyationis miitassc mus ad consignandam huic anno epistolam ad Sun-
consilium. Tum subdunt, istud tamen rescriptum niam ac Fretelam, legitima sunt, isthaec ad Laetam,
suum Hieronymum non misisse ante Cypriani reditum, qua» post aliquot saltem ab ea menses dictata est, ad
qui simul et illius perlator fuil, juxta epistolam Augu- anni finem spectabii.Certe ad insequentem 404 trans-
stini heic CXVI num. 30, et alterius Hieronymi CXlI ferri nequaquam polest quandoquidem heic passim
;

criptae exeunte anno 404. vel serius. meminit PauUe Matris, quaj adhuc vitam ageret, ac
CVI. Scripta forte an. 403. — Eximia isih;ipc ad posset neptcm suam, Laeta^ filiam gremio fovere, ac
Sunniam, ct Fretelam epistola inter illas computari tenellum animum ad virtutem efformare; cum illam
solet, quarum setas minus comperta est, ac certo constet hujus initio anni obiisse. Neque obscurior ea
tempori non affiguntur. Secus videtur nobis, et notas nota est, qua num. 2. Getarum rutilum, ac flavum
minime obscuras invenisse credimus, quibus illam(l) exercitum tradit Ecclesiarum circumferre tentoria,
ad annum 403 referre nec incommodum sit, nec contra nos (equa pugnare acie, quia
et ideo forsitan
difficile. Illud primum in confesso est, quod probe pari Reiigioncm confidunt. Elenim Gothi,quos Getas
eliam nolatumest Martianaoo, nunquam Ilieronymum vocat, cum ab anno 400 in Italiam irrupissenl, post
luculentissimam hanc epistolam silentio fuisse prie- biennium Arcadio V et Honorio V Coss. coulra Ro-
leriturum, tum temporis elucubrasset, cum
si illum manum exercitum fortitor a>qua acie dimicarunt :

adversus Ruffinum prose scriberet Apologiam. Cum quod Prosper in chronico Adversus Gothos dixil, ve-
enim id maxime per calumniam ohjiceret presbyter hementer utriusquc partis clade PoUentias fuisse
Aquileiensis, in suggillationem LXX. Interpretum pugnatttm. Quod Hieronymus pra^Iium satis aperte

susceptam ab Hieronymo Instrumenli veteris trans- respicit, scribens insequenti anno 403.
CVII. Scripta anno 404. — Dolorem.quo ob dor-
(1) Videsis hanc ipsam epistolam aJ Sen. el Fret. n. 12 mitionem S. Paula» conficiebatur , ul sibi, atquc
ex quo loco videtur eam prsescripsisse S. Pater antequam
Eustochio solaretur, hanc de ejus laudibus, ac vita
aiteram ex Graeco translalionem, sive Gallicanam, ut
vocant, emendaret vide;et in euni Psalterii locumNotas. epistolam ad dtias luciibratunculas diclavii, quod
LXXXlll PUitFATlO. LXXXIV
posl paucos mcnscs ab ejiis inorle fecisse, facile ex placari postulat Augustinus; undc ad idem lcmpus
lola oralionis scrie colligilur. Ouo vcro lcnipore illa seu an. 404 facile perlincre inlelligitur.
cvivis excesscril, liis sub epistolnc finem nolis expo- CXII. Scripta circ. fin. an. 404. — Bcnediclini
sml. Dormivit sancta ac beata Paula septimo Calen- ad hunc modum de hujus cpistola' epocha argu-
dasfebniarias, tcrtia SabbatipostsoUsoccubitum.Se- mcntantur. « Cyprianoin Africam revertenli,duas ad
pulta est quinto Calendas earumdcm,Honorio Augus- Augustinum epislolas, scilicet hcic CV el hanc
to sexies, et Aristceneto Consulibus : nimirum an.40i. ipsam CXII dedit Hieronymus, juxta cpistolam Au-
CIX. Scripta eodem an. 404. — Bicnnio antequam guslini heic CXVI, n. 36. In hac CXIl respondet
contra Vigilanlium Iraclatum ex proposito clucu- tribus ex allalis sibiper Cyprianum epistolis, scilice''
braret, hanc a se datam epislolam ad Riparium Tar- LVI, LXVII. et CIV. Nihil vero de CX, dicit, quam
raconensem ipse in eo Libro testatur Hicronymus, haud dubie nondum acccpcrat. Scribebatergo versus
ubi de i'iV/i///.s,inquit, et pernoctationibus in Basilicis finem anni 404. Certe non citius ; quandoquidem jam
Martyrum sa'pe celebrandis,in altera epistola, qiuim exaucloralus erat Joannes Chrysostomus, ut non ob-
ante lioc fcrme bietiniu^n, Sancto Ripario presbytero scure significat in hac ipsan, 6. »

scripseram, respondi breviter. Eum vcro iractatum, CXIII. Latinc rcddita et CXIV. Scripta an. 405.
ul ipsc notal, dictavit,/e5fma«^<? admodum fratre Si- — Id certis argumenlis in Notis constituimus de
sinnio,et propter Sanctorum refrigeriaad JEgyptum hiscc cpislolis, ul non una, qucmadmodum hactenus
ire properante. Qui Sisinnius partim ex pra^fatione obtinuit, scd du« sint habend;p, quarum allera polio-
secundi Commcnlariorum in Zacliariam, parlim
libri re sui parte truncala, Ilieronymum habuerit interpre-
ex alia lerlii libri in Amos, intcUigilur an 406 festi- lera, allera, quae integra visa est, eumdcm praeferat
nasse ire in .Egyptum, cum Commcntarios in cum- auctorcm. Hinc porro utramque sub idem lcmpus e
dem Zacbariam Exupcrio Tolosano defercndos a S. Doctoris calamo profecisse colligimus, quod in al-
sancto doctore accepisset, quos ipse eodem anno lcra, sive CXIV qua iheophilensem libruni cum prae-
406, qui sexti consulatus Arcadii Augusti, et Anicii fixa sua epistola, cujus breve istiid fragmenlum su-
Probi fastis nomen imposuit, a se lestalur elucubra- perest, ad Theophilum remittebat, impedimenia in
tos. Igitur subduclis ralionibus baec ad Riparium illo operc interprelando causatur, quae sunt Isaurorum
epistola, quae antc ferme biennium dala est, ad annum repentina eruptio, Phcenicis, Galila^ceque vastitas,
spectat 404. asperitas hyemis, ac fames intolerabilis. Haec vero
CX. Scripta circ. an. 404. — Ilaec de epistola? hu- annum denotant 405 quo Isauri, vastatis Phoenicis, Ga-
jus fptate disserunt Benediclini. « Post Cypriani pro- lilaeaeque regionihus, tcrrorem Pala^slina', ac praecipue
fectioncm in Pala^slinam, cum Augustinus reddita Jcrosolymae intulerunt; unclc et fames inlolerabilis
sibi per Asterium episi. hcic CII sentirct Hicr. non orta est. Hyems quoque hujus anni in aliquol jam
nihil offensum suis litieris, quas per Italiam sparsas exauctorati Chrysostomi litteris, solilo asperior dici-
fuisse, nec lamen ad ipsum, cui scriplae eranl, pcrlatas tur. Exinde autem Hieronymi epislolas ad ejus anni
querebalur ;non dislulit, quin conlinuo hanc ei'isto- fere medium deduci pracstat, quod ubi dilationem
lam rescriberet, ubi dum cjus querelis facere satis suam in convertendis Theophili scriplis excusat, se
sludet, leslatur se Apo'ogiam adversus Ruffinum ac- dicit diebus sanctas Quadragesimce gravissimo lan-
cepissc, aitque sc illius intcr eos enalae dissensionis guore correptum pene laortis limm fuisse ingres-
(1)
exemplo terrilum, cum quapdam ad se in Hieronymi sum. Vid. Notas ad easdcm Epist. CXIII el CXIV.
epistola legeret ipsius indignalionis indicia. Itaque CXV. Scripta eodem an. 405. Epistolae tempus —
pertinel haec epistola ad an. circiter 404, quo jam Bencdictini Editores itaHanc Hierony-
investigant. «
annum aetatis quinquagesimum atligerat Augustinus, mus per Firnium Iransmitlit, exsusins quod ab Au-
qui se senem esse profiletur, numcr. 5 nequaquam gustino provocatus, compulsusque ad respondendum,
ibi senis nomine (uii interdum solet) notans aelatem id demum fecerii vel invitus, scilicet epist. CXII, quae
ultimam, quac ab anno 61 inchoatur; alioquin remil- idcirco pauco tempore istam CXV. praecesserii. Su-
tenda esset epistola ultra an. 414. » spicantur quoque Augustinus in subsequenli epistola
CXl. Scripfa eodem un. 404. — Praesidius tamelsi num. 1. Ilieronymo, priusquam hanc ad ipsum di-
in hujus epistolae inscriptione Consacerdos, id est Epi- ctarel, redditam fuisse epistolam suam CX. Haec igi-

scopus appellatur, tamen omnino videtur esse,

is lur non lemere ad an. circiter 405. revocalur. »
i
quem, ad anni superioris pala inilium, Hieronymus CXVI. Scripta sub idem tempus. — « Denuo Benc-
Auguslino plurimum commendavit epist. Cllt., eum- diclini, Lecta, inquiunt, superiore epistola, mox
que Diaconum, acsibigcrmanissimumd\\\\. Ex quo hanc CXVI. ad Hieronymum rescripsit Augustinus,
iterum, sed niulio magis cx ipsa hac epistola licet qua tum isti postremae per Firmum allatae, tum aliis

intelligere, eam, qua Praesidius Augustino commen- duabus, quas Cyprianus rctuleratscilicel CV el CXII.
dabatur, commodius longe a nobis illi 403 tributam, respondet. »

quam vuigo fit 397. Haec interim, de qua agimus, ut CXVH. Scripta forte an. 405. — Hujus meminit
oplime Benediciini adnotarunt, data est occasione (1) Vereor ne Umc eadem illa gravissima aegrotatio sil

quam in praefatione tertii in Amos libri inemorat, quaeque

supenoris epistolae, quam per Prmidium Hieronymo
S. doctori conligit anno dubio procul 404. Sexli consu-
milti, imo ctiam Hieronymum per ejus litteras sibi lalus Arcadii Augusti, et Anitii Probi.
LXXXY PRtEFATIO. LXXXYI
in libro contraYigilantium, quem nihil dubitandum ad quam his litterisHieronymus memorat, quam tamen
annum 406. perLinere. Ne, inquit, rursum malignus minime sileniio pricteriisset, sipostcam cladem, qua
Interpres dicatffictam a me materiam,cui rheto- AquitaniiR, Narboneufis, aiiarumque Provinciarum
rica declamatione respondeam, sicut illam, quam urbcs foris gladius, alque intus fames vastabant,
scripsi ad Gallias MatrisetFilice inter sediscordan- Quippe Hedibia ex illis crat regionibus,
scripsisset.

tes. His porro recenlissimum opus dcsignari, clquod quod primis stalim hujus cpisiolsc verbis compertum
pauco sane tempore ab illo contra Vigilantium scripto est. Aiia cx pai'te qucTsiiones, quas enodandas hiec
conjecimus ut quid enimvctercnn caliimniam
dislaret, : pi'Oposuerat, per eumdem Apodemium delatcC sunt ad
lum demum commemoraret? Fortc eliam malignus Hieronymum, per quein, abiisdem, ut videtur, Galliae
interpres ^ufimus fuerit,qui cum in libris Invcctiva- finibus, Algasia suas ad eumdi-m sanctum Doclorem

rum niliil liujusmodi Hieronymo objecerii, de ore defercndas commendavcrar, quod ex utriusque epi-
postea detraxisso putandus sit : qua; conjeclura^ an- stola; initio constat. Sub idem ilaque tenipus ctiam

num facile 404. aut sequentcm 405. designant. utramque Hieronymi responsioncm datam fuisse,
CXVIII. Scriptaan. 406. — Juliano, uL saeculo pe- pronum est credere, et forte per eumdcm quoque
nitus valc dicat, proponit imitandos. Sanctumvirum Apodemium, dum in palriam regrederetur. Quod ut
Pamiyiachium , et ferventissimce fidei Paulinumpres- verosiinillimum sit, posterior ista ad Algasiam, nec
byterum, quinon solumdivitias,sed seipsos Domino ipsa Wandalorum meminit, et tamcn certo corlius,

obtulerunt. Ilincprobeconticitur, neque ante annum non nisi post anni 406. aliquot saltem menses data
397, aut 398. quo Pamtuachius monasticam viLam, esL. Cum enim quaeslion, X. Rempham mentio inci-
post Paulinse uxoris obitum, amplexus est; neque Propheta Amos plenius disse-
disset,Z)e eo, inquit,z«
posl409. quoPaulinusassumptus cst adEpiscopatum, ruimus. El porro nihil est dubitandum hoc eodein
epislolam recensendam. lalerim cum inter Juliani anno, qui sexti Consulatus Arcadii Augusti, et Anicii
tentationes commemorel, Vastationem totiusbnrbaro Probi fastisnomen imposuit, eos Commentarioselu-
hosieProvincice,etincommunidepopulationepriva- cubratos. Igitur sin minus ad annihujus finem, cujus
taspossessionum ejus ruinas, abactos armentorum, ultimo pene die in Gallias exercitus Barbarorum ir~
acpecorum greges^ vinctosoccisosque scrvulos, atque rupit,haj duae simul junclse epistolae referendae sunt,
aliahujusmodi,annum innuere406.quoha?c scriberet, hac poterunt ralione idanni insequentis 407. inilium
haud obscure inleliigilur. Eruptio enim Barbarorum, deduci, ut nondum Hieronymus tam longe dissita^ re-
quaj illas rcgiones pervasit, haud alia putanda est, gionis cladem audiverit, cujus tamcn fama orbem cito

quam illa, quae ad an. 405. SiiUchono 11. et Anlhe- pervasit.

mio Coss. contigit sub Rhadagaiso, quemadmodum CXXII. Scripta an. 407. — Haec demum epistola,
in Prosperi chronico consignatur. Igitur ad insequen- quam ideo ad an 407. distulimus, Barbarorum in Gal-
tis anni 406. simavisetiam finem,nonincongrue ipsa lias irruplionem ac vastilatem Hieronymus meraorat.
haec epistola revocatur. Ut nempe Rust'cum, ad qucm iilterae destinantur,
CXIX. Scripta sab fi7i. an. 406. Sisinnium Mo- — Artcmiao conjugis suae conscrvae exemplo ad pceni-
nachum qui lum aUorum, tum Minervii et Alexandri tentiam excitet, moDcatque jurisjurandi qua tes-
quajstiones ad Hieronymum deiulit, hoc anuo 406. tificatione pollicitus erat,iit conjugem ad sancta
legaverat in Orientem sanctus ExuperiusTolos<eEpi- transeuntem loca vel statim,vel postea sequeretur,
scopus cum ingenti pecunia,ut Monachorum Palssti- miserara provinciae ejus faciem ob oculos ponit quae :

nbe alque JEgypli iiiopia; subvenirct, ut constat ex annuin 407 ut supra osLendimus, designat. Quod si

pricfatione Commeritariorum inZacchariam. Pervenit le, inquit, rei familiaris tcjient reJiquia^, ut scilicet
\ielh\eemultimojamautumnitempore,qviod exiau- etmortes amicorum, et civium videas, et ruinas
data praefalionc comperlum cst, ac tradiiis Hieronymo urbium atque viilarum,saltem inter captivitatis
litteris, quod ex hac ipsa, de qua agimus epistola mala,et feroces hostium vultus, et Provincia; tuoe
n. l.liquet, moratururn se ibi nsque ad diem Epi- infinita naufragia^ teneto tabulam pooiitentioi.
phaniorum promiserat quo largissimo, subdit Hic-
: CXXIII. Scripta an. 409. — Ut Ageruchiam ab
ronymus, spatio, singulis me responsurum puta- ineunclissecundis nuptiis dchortetur, praeter Bigamiae
bam ; cumque furtivis no ctium lucubratiunculis ad incommoda, ea dcmum cxaggorat quae ejus temporis
plerosque dictarem,et expletis aliis, me ad vestram, calamilates inferebant. Ex his Hispanioi jamjani pe-
Mincrvii scilicel et Alexandri.^Masi difficillimamre^ rilura;, et Roma ipsa in gremio suo non progloria,
servarem, subito supervenit asserens se illico profec- sed pro salute pugnans ; imo nepugnans quidem sed ,

iurum. dubitandum anle Epiphaniorum

Nihil itaque auro,etcu7ictasupellectilevitamredimcns.Qu2eqni-
dies, atque adeo anle Januarium iusequentis anni dem satis apcrtae noi;Esuntanni409.cura5t'c/er6' semi-
mcnscm, coactum Hicronymum propere responderc, barbari proditoris, Stiliconis scilicet a Vandalis pro-
ipsamque cpistolam decembri hujus anni 406. com- gnati, sub finem superioris anni ab Alarico obscssa
modissimc trilmi. est Roma, quae, ut i-alutem ulcumque redimeret, bar-
CXX.ctCXXI. Scripia' sub idcm tempus. — Vas- baro Duci ingcntcm vim auri appendil.
lilatcm a Goiliorum, Wandalorumque irruptione Gal- CXXIY. Scriptaan. 409. vd 410. — Priina staiim
liis illatam, qua3 sub exisLum anni 406. contigit, nus-
 I
LXXXVll PR,fiFAT10. LXXXVni
cpistola» vcrba.quo scripla sit lempore.palam faciunl. lem 413. Hieronymi responsionem videri posse trans-
Anteannosinqml,circiterJ(\'em,Sa)ictusvirPamma ferendam. !
chius ad mc cujiisdaiii schedulas misit, qu^e Origenis CXXVII. Scripta eodeman. 412. — Post aliquot
jTspc 'Apxiiv interpretata volumina continerent, olc. dies ex quo capta Roma est, dircptaque ab Alaiico,
Enimvero Pammachii litleras LXXXIII. quas heic anno 410. puta Septembri mense, Marcella diem ob-
iil, quod sub
I
Uieron. recolit, ad an. 399. cssc rtvocandas suo ioco liiijus cpistol.T finem copiosc Hierony-

ostendimus; atquo adeo islhtfc ad Avilum, post annos mus narrat. Alqui sub cjusdcm iniiium, quod ab ejus

circiter decein data, ad 409. vel aM 410. spectabit. morte huc usque iaudibus prosequi Sancla! foemina)
CXXY. Scripta an. 4H. — Non possumus quin ad memoriam distulissct, el biennium [tripAenssel silen-
Ruffinumjani falo functum rcferamus, quir n. 18, de tio,tristiticeincrcdibilisfuhsi'Cnus&l\ir,qaaL&erormim
Grunnio dicuntur in liac cpistola : Testudineo Gru- imperii captivitas imo universus orbis et
affeccrat,
nnius incedebat ad loquendum (jradti, ct per inter- cladibus afflictus, ut nihildignum MarccU.ie laudibus
valla qumdam vix pauca verba carpebat, ut eumpu- dici tunc posse judicaret. Eo igitur expleto temporis

tares singultire, non proloqui. FA tamen crmimensa spalio, an. scil. 412 melioribns auspiciis Epilaphium
apposita librorumexposuisset str2iem,e\.c.,-Ad finera ejus memorioe dedicavit, quod Principiai Virgini in-
usquo cjus numeri. Atque hoc uno quidem argumento scribit.

infringi putamusconjecturas doclorum liominum,qui CXXyill. Scripta an.m. — Pacalulam, quam hisce
an. 406.sine ambiguitateepistolam tribuendam,unam- litteris quas postca lectura esset, erudire intelligit,
que ex iis esse volunt, quas Sisiimius tunc lemporis e natam biennio, aut triennio antequam epistolam is-
Pahestina redux detuHt in Hispaniam. Nam qua^ sub tam scriberet, satis manifesto indicat subejusfinem,
epistolfc finem deExuperio Toloss Episcopo, ejusque cum sui temporis deflens calamilates, Orbis, inquit,
eleernosynis dicit, ad praeteritum tempus spectant, terrarum ruit.Urbs inclyta, et Romaniimperii caput
ut eas eleemosynas, quas per Sisinnium .^Egypti mo- uno hausta est incendio : nulla est regio, quce non exu-
nasteriis elargiendas transmiserat, hcic omnino non lcs Romanos habeat. Et paulo infra : His Pacatula nos-
indicat, sed aiias, quas per id quoque temporis ero. tra nata est temporibus : inter hcec crepundia pri-
garet. Qiiamobrem, cum palam sit, sub finem anni mam carpsit cetatem, ante lacrymas scitura,quamri-
410. supremum diem Rulfinum obiisse, qu* hicejus sum. HtEC vero tristissima rerum facies, quam capta
jam demortui lit mentio, cogilut ad insequentem sal- jam Urbe, et romani imperii truncato capite, descri-
tem 411. episiolam dcducamus; in quem etiam ap- bit, in alium commodiusannum, quam 413convenire

prime convenit, quso sub ejus finem cxprimitur tri- non videlur; nec ipsa itidem infanlula, quae ut cilius
slissima iila universi orbis facie, post captam, dire- sub idcm tempus quo cecidit Roma, in lucem vene-
ptamque Urbcm, u\.juxtapost miserias ejus\tempo- rit, ex toto superiori contextu, triennium excessisse
ris, et ubique gladios scevientes, satis dives esset, credenda sit, quippe quoe interim in sinu matrisgar-
qui pane non indigeret, et nimium potens,qui ser- rula voce balbutiret, nec si modo litterarumele-
vire non cogeretur. menta cognosceret, nhri aliquid posset,quam sylla-
CXXVl. Scripta an. ^il. — Cum ad Marcellinum bas jungere.
Tribunum in Africam hae litterae datae sunt, in Eze- CXXIX. Scrtjsia an. 414. — Jam duplicis Praefe-
chiel commentarios, ut num. 2. perspicuum est in ctura3 honorem iransegerat Dardanus, cum istas ad
ipso dictandi exordio Ilicron. intermiserat, quod ni- euni litleras Ilieronymus destinavit, ut sub earum fi-

mium animus ejus Occidentalium Provinciarum, ct nem perspicuum est. Ac primum ille pra'fectus Prae-
maxiine Urbis Romce vastatione confusus esset. Hoc lorio Galliarum fuit, an. 409 notanteGothofredo Cod. i
autcm anno cum tres explicasset libros subitusim- Theod. lib. Xn,Tit.l,deCenturionibus, leg. CLXXI.
petus Barbarorum sic JEgypti limitem, Palcestina^, Rursum vero eamdem praefecturam gessit an, 413, ul
Phcenicis, Syricepercurrit.. ut vix manus eorum mi-
. ex Tironis Prosperi chronico elicitur, ubiDardanipo-
sericordia Chnsti poiuerit evadere. llaquealioabeo, lissimuminduslria Jovinum tyrannum, averso ab ejus
quo capta Roma est, anno hae Utlerae consignandae sunt, societate Ataulpho Rege, oppressum tradit: Olympio-
quod ipse verbis; hoc autcrn anno apertissime_declarat. dorus confirmat. Haoc autem salis argumento sunt,
Hicvero non nisi alter post Urbis vastationem, nempe scriptam non fuisseepistolam ante an.4I4. Sed rursus
412. commode potesl intcliigi ;
quandoquidemCom- cum cam primo commentariorum in Jeremiam libro

menlarii in Ezechielcm, quos eodem hoc anno iterum cap. 3 a se nuper cditam dicat, isque liber ut serius

ab exordio ad terlium usque librum perduxit, in an- ad insequentem an. 415 revocari queat, ut suo loco
1
num inscquentcm 413. differri non placct. Sentiota- monstramus, palam fit, superiori ipso, nempe 414,
men ex epistola hcic 131. n. 8. lum alia Augustini prodiisse.
190. num. 20 colligi posse, MarceUinum ab
c. 0. CXXX. Scriptaan. 414. — Tribus haud obscuris
Hieronymo non antea siscitatum fuisse de animarum nolis, quo tempore ad Demetriadem scriberet, ipse
origine, quam ab Augustino responsionem hac de re Ilieronymus indicavit. Prior iiia cst num. 2 ubi se
accepisset. Ilanc autem responsionem non aliam esse ailoccupatumin explanatione templi Ezechielis...et
quam ejusdcm Auguslini ep. 143, quae ad Augusl. in eaparte delubri in qua SanctaSanctorumet Thy-
mcnsem anni 412 speclat, atque adeo ad insequcn- miamatis altare describitur, maluisse parumperuti
 .

LXXXIX PR^FATIO. XG
hoc divcrticulo, ut de altari transiret ad altare,
scili- quod cum omnium primusscriptis Peiagiooccurrisse
cet Deraelriadem. Post nempean. 414ad quem usque
Hieronymus dicatur, sub ipsis Pelagiauce haereseos
deduci postremi Commentariorum in Ezechi"lem tres primordiis id prcestilisse videretur.

libri vix possunt, censeri nequa^juam debet epistola, CXXXIV .Scriptaan. HQ PerOrosium,quomsta- —
quae iilis intermissis dictaia est. Allcram designat cum limimpcnse laudatHier.quiquesub vernum tempusan.
Heraclianum Afric* Comitem iis verbis describit, ut 416 e Palaostina in Africam regressus est, non imme-
omnino post ejus nccemloqui perspicuum sit. Quem rito creditur isthfec epislola Augustino reddiia. Cerle
nescias, ait, utrum avarior, an crudelior fuerit ; cui post absolulos tres Dialogorum libros contra Peiagia-

nihildulce proitervinumet pretium, etqui suboc- nos, data est; tertium enim citat n. 1. in quo Augu-
casione partium clementissimi Principis, smissi- stinum laudasset. Certe, inquit, et in Dialogo, quem
mus extiterit tyrannorum, etc. Hic an. 413 quo nuper edidi, tuce beatitudinis, ut dignumfuerat, re-
Luciani V. Cl. collega ir» consulatu iuit, sub August. cordatus sum. Eos porro libros ex Orosii testimonio
mensem, Novarum, ul ait Prosper, in Africarerum intelligimus ad superioris anni 415 posteriorem par-

reus honorem amisit etvitam: ex quo facile eslin- tem speclarc, ipsam vero epistolam, qu?e nuper ab
telligere non ante ejusdem an. 413 finem, quae de illis non
diclata est, nisi ad proxime insequentem
nequissimis ejus moribus recilavimus, Hieronymum 416 hoc eliam argumenlo referendara censuimus.
scribere potuisse.Denique subepist. finem quse tertia CXXXV, CXXXVI et CXXXVII. Scriptcean. 417.
nota est, librum de Virginitate servanda ante annos — Harum causam intelligere est ex Augustini libro
circiter triginta edilum a se notat, qui liber, sive de Gestis Pelagii sub finem ; unde etiam lempus recte
epist. XXU cum ad 384 cerlis]argumentis perlineat, coUigitur, quo Dehis autem, inquit, quee
dalae sunt.

linnc propius docet ad ipsum 424 revocandam. post hoc judicium (nimirum Diospolilanse Synodi) ibi
CXXXL CXXXn. Scriptce an. 413. — Harum aeta- a nescio quo'cuneo perditorum, qui valde inperver-
lcm cumCll. Benedictinis ediloribus ad an. 415refe- sum perhibentur Pelagiosuffragari, incredibili au-
rimus, quod nempe occasione Orosii Presbyteri in dacia perpetrata dicuntur,ut servi Dei, et ancillce
Paljeslinam hoc anno sub vernum tempus navigantis, ad curam Sancti Hieronymi pertinentes, sceleratis-
prima dictata sit, quod ex num. 2 constat. Orosius sima ccede afficerentur diaconus occideretur, cedifi-
,

enimvero ante mensem Julium convincilur in Palffi- cia monasteriorum incenderentur, vix ipsum ab hoc
slinam appulisse hoc anno, quando eo mense hujus impetu, atque incursu impiorum in Deimisericordia
anni Jerosolymis in aciem descendisse contra Pela- turris munitior tueretur, tacendum nobis potius vi-
gium disputando, nemo inficiatur. Porro alteram, deo,et expectandum quidillic fratres nostri Episcopi
quam simulperferendam idera Orosius accepit,eodem de his tantis malis agendum existiment ; a quibus eos
eliam lempore cum superiore scriplam fuisse indicat dissimulare posse quis credat? ]\<^c sane mala hisce
non modo Auguslinus heic n. 1 et in alia epistola epistolis Innocentius execratur. Ex ea autem narra-
CLXIX, cap. 4, n. 13, et lib. 2. Retract. c. 45, sed tione liquet, post Diospolitanara Synodum, quse an.
etiamHieronymus rescripto suo,quceheic est epislola 415 mense Decembri celehrala est, sequenti anno 416

CXXXIV. ab illo perditorum hominura cuneo illata in Hierony-

CXXXIH. Scriptaeodem an. 413. — Tempus hu- mum mala, eaque post aliquot saltem ejus annimen-
jus epistola' Orosius, qui superiores ad Hieronymum ses. Scd epislolas ipsas ad anni 417 succedentis ini-

deferendas acceperat, in Apologetico cap. 4 non ob- tium deferendas esse ex priore illa, qufe est ad
scure significat. Nam de Jerosolymitano conventu dis- Aurelium, eruditi viri, et prsecipue Cl. P. Constantius
serens, acde Pelagii errore, quod homo suis viribus contendunt. Nam Aurelius, qui operam videtur de-
posset mandala Dei custodire, si vellet, Hoc, inquit, disse ut Hieronymi litterai, quPR jam interciderunt,
Beatus Hieronymus... in Epistola sua, quam nuper ad Innocenliumpervenirent,et vicissim ab Innocentio
ad Ctesiphontem edidit, condemnavit ; similiter et jubetur curare, ut Hieronymo ista3 reddantur, ille est
in libro, quem nunc scribit, collata in modum Dia- Episc. Carthaginensis, qui cum coUegis Millevilanse
logi altercatione confutat. Habitus porro est Conven- Synodi circa anni 416 tinem, ad Innocentium,contra
tus ille sub Joanneejus urbis Episcopo,an. 415 sub Pelagium, atque Cseleslium scribens, Hieronymum a
Julii mensis finem, ut ex eodem Orosio coUigereest, Pelagianorum faclione quidquam passum esse igno-
qui diem 47 fuisse tunc notat ante primum Encce- rabat ut ex Synodica recte coUigitur, ubi Hierony-
:

niorum dicm. Encamiorumautem dies primus, quod miani pro catholica fide zeli fit mentio. Rursus vero
alibi nolatum est nobis, erat xiv Septembris, teste ex ipso Innocentii ad Aurelium fcuniliari rescripto,
Niceplioro, lib. 8, Hist. cap. 10. Jam itaqueepistola omnique cjus Papas epistolarum serie, facinoris tam
ad Gtesiphontcm,quam ^iwperdatam ante Jerosolymi- atrocis notiiiam, ante hunc euradem annum 417 eum
tanum Conventum affirmat, si quis eam malit altius colligiturnon habuisse neque adeo ejus litter3e,de
:

cvehere, ad ejusdemanni415 fortasse initium specta- quibus agimus innoluisse videnlur Augustino, qui
bit, cerle diutius illum antcvertisse, ul vere dixerit dum lioc incunte anno librum dc Gestis Pelagii scri-
Orosius, nullatenus polest. Nec proindc quemquam beret, loco supra cilalo dixit cxpectandum quid
movcre debet nuperi cujusdam Chronologi opinio, Episcopi de his tantis malis agendum existimarent,
quieamtriennioante scriptamarbilratur,siYean.412, a quibus eos dissimulare posse non crederet. C&ilevum
XUl 'ii.>^:fatiu. cxli

cum hoc anno 12 marlii die vetera nionunicnla Inno- I)ori ulramque volumus consignari. Est autem annus
cenlii obilum consignenl, episiolas Februatio mensi, circit. 418. cum de Pelagianorum damnatione in Pa-
ul cilius, dcpulandas ncnio non judicet. Iseslina, satellilio, et molibus ferc loquantur, tametsi
CXXXVllI ct CXXXIX. Scnpltt' cirr. an. 417. sub a'nigmatibu3, ut cl illud capta; Jerusalem a Na-
— Idem facinus ab ha?relicorum salellitibus Hiero- buchodonosor, quce Jcremix nolit audire consilia :

nymo intentalum, Monaslerii incendium, ac domus laudent quoquc Augustinum,^ut contra flantes ven-
eversionem renunliarc nobis hai litlercO visse sunt, tos ardore fidei pcrsliterit.
quas iJeoad idem fcrc tempus perlinere judicavimus. CXLIII. Scripta videtur versus finem, an. 419. —
Indicat in priore, pulsumessenon solumde urhe, sed Patres Benediclini sic argumcnlantur de hujus «tate
etiam de Palcestinm finibus Catilinam, quo nomine cpistola). Earum quas Hicronymus scripsit, Epistola-

aliuni, quam Pelagium innuere voluisse, non cst ve- runi omnium novissimam pulal Baronius, remitlitquo
rosimile. Mox sibi dicit melius visum esse locum mu- an. 420 in quem Hicronymi obilus, juxta Prospcri
tare, quamfidei veritatem, fedificiorumque et chronicum, ineidit. Certe quidcm Eubtochii Virgi-
mansionis amoemtatem amittere, quam eorum com- nis dormitio, cujus dolore sese vehementer occu-
munione maculari, quibus in priesentiarum aut palum tcstatur hcic Ilieronymus, non multo ante
cedendum erat, aut certe quotidie non lingua, sed pra;iiictum annum 420, reponi potest : quandoqui-
gladiis dimicandum. In altera etiam, quiie est ad dem Palladius Lausiacam historiam an. 419 aut 420,
Apronium, non lam dolel domum suam secundum scribens, in vivis eam agere credidit cap. 125. Quod
carnales opes hcereticorum persccutionihus penitus vero ad Epislohr perlatorcm Innocentium presbyte-
eversam, quam gaud<_t eaai Christo propitio spiri- rum altinet, is an. 419, ad perquirendos Nicajnos
tualibus divitiis repleri. C*terum in Locis Sanclis Canones missus a Patribus Africanis ad Cyrillum,
protitctur quieta esse oninia, et hfereticos 05 impie- inde rediit in Africamanno codem, ante 26 Novem-
tatis non audere aperire : quse indicio sunt, hanc bris, ut ex Cod. Can. Eccl. Afric. litulo, c. 137 li-

aliquanto post superiorem lempore, tcmctsi easdem quet : eaque, dubio procul, occasione viso Hiero-
turbas ac molus denotet, esse collocandam. nymo, epistolam, dc qua agitur, afferendam accepii,
CXL. Scripta circ. idem tempus. — Praesenli in Iioc ipsoanno.non subscquenli. Quippe epistolae ini-

Sanclis Locis Cypriano daia est, el cum non uno in tio, cum Hieronymus cxcusat.quod Innocentius anno

loco Pelagianum dogma impugnet, non tamen acerbe proHerito, quasi nequaquam in Africam reversus
facit, ut non incongrae liceat argumentari, expulso ipsius ad Auguslinum scripta non sumpserit, indicat
jam de Palaestinae linibus Pelagio, cum quieta essent unam et alteramlnnocenlii peregrinationem in Orien-
omnia, ut in superiori epist. notat, lianc pariter lem quarumprima, siquidem Innocenlius de suo in
:

fuisse exaratam. Equidem praeponi biennioposse non Africam reditu incerluserat, non eadem est cum illa,
inficiamur, antcquam violenlas in Hieronymum manus quam anno 419, Africanae Synodi auctorilale susce-
haeretici injecissent sed nemo, speramus, moleste fe-
; pit. Ncqiie recle Baronius iis ex vcrbis Hieronymi

ret,nos aliis ex conjectur s hunc ei locum conslituisse, coUigit epistolam anno sequenti a legatione Innocen-
in quem pleraque commodius convenire visa sunt. lii datam fuisse. »

CXLI el CXLH. ScriptK circ. an. 418. — Induxi- CXLIV. Scripta initio an. 420, —
Hanc denique
mus jampridem in animum, non ut vulgo creditur, Augustini epist. sub anni 420 iniiium datam inde
duas Hieronymi ad Augustinum has esse epislolas, colligimus,quodnum.l,notetsescriberej[;osf ^win^ue
sed unam, cujus post subscriptionem quaidam vcluti ferme annos evolutos ex quo in Orientem miserat
appondix brevior altera putanda sit. Oralionis in librum non prccsumptionis, sed consultationis suce
utraque brevissima series, scriptiunculae posterioris ad Hieronymum. Hic enim liber ipsa illa est epistola
indoles, maxirae vcro Ms. Vindocinensis monaslerii in recensione noslra 131, per Orosium missa in Pa-
auctoritas persuasit, ut in Nolis diximus ad ipsas epi- la?stinam anno413, ut cxcjusdem Orosii profectione,
stolas CXLI, cl XLII. Unde licet pro una recensere atque habita Jerosolymis contra Pelagium disputa-
tantum non ausi siraus, ordinem tamen, quern etiam lione ad eam epist. ostendimus. Si adco annis 415,
apud S. Augustinum oblinebant, mutavimus, et ne- alio-i quinque addas, 420 efficies, cui epislolam con-
dum fcrme deccnnio disjungi, uno atque eidem tem-
Tres reliquoi Epistolce, quarum tempus minus compertum est.
Tres in V Classem distulimus Hieronymi cpistolas, CXLVI ccnseri ex eo velim, quod n. 2 se tradit vi-
quibus neque exprobabili ratione, nequecx erudito- disse Romas, Inter presbijteros , absente Episcopo se-
rum hominum constanti auctoritate certam temporis dere diaconum. CXLVII. Postrema ad Sabinianum
epocham as^ignare fuit expeditum. Prior tamcn quae iis ascribi temporibus solet, quibus barbari imperii
cst ad Exuperantium CXLV facilius inlclligitur posl lerras invaserant. Cerlc barbarum maritum ejus,
annum 386 data ex Bcthlemi, quam antea e Calcidis quam Sabinianus corruperat, feminse, eumque mili-
ercmo. Vide quac in Notis cx Palladio observamus. tem fuisse indicat num. U.
Post eumdem annum, qua? sequitur ad Evangelum
Jam itaque in recte ordina?idis Hieronymi epistolis, qui maximus ferme est editoris labor, summaque
inde studiosorum utilitas, quidciuid potuimus , in commune contulimus : nunc coitera quce nostrarum
partium sunt, conferamus.
 EUSEBII HIERONYMI
S.

STRIDONENSIS PRESBYTERI

VITA
EX EJUS POTISSIMUM SCRIPTIS CONCINNATA
AD EMINENTISS. S. R. E. CARDINALEM

DOMINICUM RIVIERA.

siasticse provinciae vetusliori partitioni saepius ad-

CAPUT PRIMUM.
hsereant. Pannonium quoque se ipse subindicat S.
I. Hieronymi Patria. II. Natalis annus. III. Nomen. Pater, ubi Patriam suam rusticitatis vernaculam
IV. Parentes et consanguinei. (Epist. VII) vocat, et Castrucium veterem amicum,
I. Eusebius Hieronymus, Doctor Ecclesiarum ma- fortasse et conterraneum Pannonium hominem, id ,

ximus, Stridonem, ignobile oppidum, quod,ut ipse est, terrenum animal (Ep. LXVIII) appellat ; quo

ait,a Gothiseversum,Dalmati(e quondam Pannonice- non videtur dicterio fuisse amicum petilurum,nisiet
que confinium fuit {Lih. de Vir illus. cap.ult.), ortu sibi illud commune ex genlis ingenio fuisset.Sed quod
suo nobililavit.Sed nanc iaudem, pristinis loci vestigiis aiunt qui ab hac parle slant, Stridonem eam fuisse
jam lum ab illius aevo fere delelis, plures hodie civi- ad Muram fluvium,alias in Pannonia superiori,hodie
tates sunt, diversseque provinciae,quae sibi vindicent. in Stiria XV. mille passibus iiifra Rakellburgum ir
Concerlaliones quoque recentiorum hac super illud Eurum, versus confluentcs Murae in Dravum, sive,
Dalmatiae adscribunt : et Dalmatam quidem Hiero- quodeo tamen recidit, propc arccm Csan Tornga^
nymum dixit suppar illi Scriplor Palladius. Vulgo nec nisi diei ilinere dislantem a Sabaria, quod nol
etiam, ne recitandis Auctorum nominibus immore- nominis in Hungaria est oppidum : hi, inquam, rem
mur, sententia ista obslinet, et magni nominis tes- dicunt incredibilem. Et siquidem nullus alius locus
tium nititur aucloritate. Sed primum ipse se nun- est, cui possint Hieronymianae palriae partcs adju-
quam DalmatamS. Patervocat. Quin potiusalio na- dicare, ipsi quod proposuerant, plane destruunl. Est
tum sub coelo indicat, cum alibi, tum inferius lau- enim locus ille in media fere Pannonia, non ad ejus
dando testimonio in Sophonise caput |primum. Non limitcs : nec potuit unquam, quod ait Hieronymus,
est deinde locum invenire in Dalmaiiiu finibus, qui fuisse Dalmatiae coofinis ; atque adeo illa ejus patria
vel nominis similitudine, vel lerreR situ, anliquam omnino non fuit.

Slridonem referre commode videatur.Nec vero quom- Propius ad verum dicere visi sunt, qui in Libur-
piam de nomine assignat Lucius, magnus sententia; nia eam. collocanl enim ea provincia Panno-
; erat
ejus vindex, ct nuperus rerum Dalmaticarum histo- niae et Dalmalise contermina, el ab hac quidem Be-
ricus ;
qui autem Sidrona Ptolemaei huc rcferunt, biis Montibus a Slrabone memoralis, ab illa autem
quam longe ab omni veri specieaberrrent, mox.ubi Thisio fiumine separabatur. Porro ibi Piolemaeus
de Liburnia dicemus, planum erit. {Lib. II. c. 17) cognomincm fcre urbem Sidronam
Alii Pannoniae malunt adtribui ; nam et in Nicae- inter mediterraneas recensel, datque Liburniae, ita

nis subscriplionibus Domnus nvnd^Lm Stridonensis ex tamen ut in limitem Dalmatiae incidat, paulo su-
Panno7iia Episcopus nominatur, et ab co, qui pro- pra Titii amnisfontes, qui Liburniam Salvahoc
finil.

xime praeccdit ibi, Episcopo Dalmatiae distinguilur. invento visa res cst : nam etsi Pannoniam, Dalma-
Et quanquam subscriptioncs illae, num sint Nicaense, tiamque, non autem Liburniam Hieronymus memo-
an alteri sequioris temporis Synodo iribuendae. di- rat, poiuit ejus aevo, muiatis subinde provinciarum
sputatum est nihilominus Stridonem Pannonia^ olim
; finibus, urbs illa ex Liburnia in Dalmaiiam, sive
acccnsilam, satis persuadent. Nec par crcdere est, Pannoniam immigrassc : imo et satis, ut sentio,cst,

quod aulumat doctus postmodum e Dal-

vir, fuisse si utranique provinciam neulri ipsa adscripta, lermi-
malia in Pannoniae censum Iranslatam, cum Eccle- naret. Multis ilaque haec sententia persuasit, timcisi

Patrol. XXII.
 S. HIERONYMI VITA.
invicem vel pro Pannonise, vel pro Dalmaliae laude porro contermina utrique regioni esl : atque hujus
cerlantibus quod meliorem Crilici magni
: el diu esl, quidem initio versus Ocram montem (ut sua his ra-
nominis amplecti nesciunt. At vero nimium illa dis- quae de perobscuro illo Dalmatiae olim
tio constet,

sita est civitas ab eo terrae tractu, quem rerum, el Pannoniaeque confinio, tradita ab eo sunt, quse alias
vitae Hicronyniianae series significat : neque est ve- minime, ut hactenus ostensum est, intelligi, aut ex-
rosimile longius eum ab eo solo ortum duxisse, in plicari possunt) StridonemcoUocari, recta ratio per-
quo apparet puerulum egisse, el a primis nucibus suadel. Ila et Pannonius et Dalmata, verius forlasse
junxisse amicilias. Traclum, inquam, qui iEmonam etiam Ilalus, quandoquidem Ilalis Istriajam abAu-
inter et Aquilciam intcrjacet, sive in earum vicinia gusti, Tiberiique temporibus atlributa est, juxtave-
est, a quo Sidrona Ptolemaei tola ipsa, in cujus op- terem divisionem vocari potuit. Neque ulla heicea-
posito cst limite, Liburnia intermedia provincia abest. rum objectionum locuni habet, quibus aliae superius
Deinde Liburnia, ut el Dalmatia Ulyrico coniineban- Quod vero locum eum
recilatae sententiff' refulantur.

tur; cujus dua- veluli partes crant ; el quanquam esse diximus, quem Sdrignam hac tempestate ap-
totus ille tractus Dalmatia etiam dictus aliquandoesl pellant, partim Antiquorum opinioni, partim nomi-
pro Illyrico. Liburnia nunquam nisi pro Illyrici.aut nis nescio cui similitudini damus denique et prae- :

si mavis, Dalmatiae parte intelligilur. Testalur au- vulgatai incolarum traditioni, qui in hujus rei fidem
tem ipse conceptis verbis S. Pater, in alio se ab monumentum ibidem Eusebii patris cum Epitaphio
Illyrici solo natum Testis, inquiens iu Sophon.cap.
: laminis insculto ostentant. Alioqui satis proposito
I. vers. 2. Illyrium est, testis Thracia, testis,in quo nostro est, si in eo Islriae tractu locandam Hierony-
orius sum solum. ]g\lur com-
Liburniae, quae Iliyrico rni palriam evicimus, tametsi alio, nobisque ignoto
prehendebatur,natus non est omnino autem non Si- : nomine oppidulum illud jam tum ab ejusdem S. Patris

dronae Piolemaei, quae Liburniam ad orientem finil,ac aevo a Gothis eversum, modo vocetur. Certe (quod
juxta ipsum Ptolemseum (qui Uiyricifinesab Islria ad alierum argumentum est in lianc rem) haud procul
Scardum usque monlem etsuperiorem Moesiam pro- ab Aquileiensi agro exslitisse, pleraque omniacom-
ducil) medio ferme Illyrico a tergo adjacet. probant vitas ejiis adjuncta, inque scriptistestimonia.
Atquoniam, inquies, denique loco natale S. Pa- Ejusmodi esl illud (Epist. VII), quod Chromalio,
Irissolum, el apudquas gentesinvestigabimus? Ego, Eusebio et Jovino Aquiieiensibus Presbytefis soro-
si quam olim Erasmus, ct non ita pridem Lucius, rem suam, quse bonos in patria vitte magistros non
praeposleri sludii et affectus parum digni gravibus haberet, commendat, eamque JulianiDiaconi, et qui-

viris insimularunt, sententiam repiicare licet, in dem, ut in mss. libris dicitur, Aquileiensis, iractum
Istria, atqueea Italiae quidem cum longe do-
nostrae, vocans, ut crebris epistolis in sancto proposito sus-
ctissimis Scriptoribus, e quorum numero est Tho- tentent, et ut etiam a Papa Valeriano, Aquileien-
mas Archidiaconus Spalatensis, qui initio Saeculi se tunc Episcopo, ad eam confortandam litteras im-
XIII. vixit, Blondus, et Marianus Victorius, consti- petrent, rogat. Si longius aberat, imo nisi finitima
lui malim. Sdrignam nunc vocant, sive Sdrin, oppi- erat Aquileiae Stridon, minime est verosimile, agen-
dulum in Tergestina dioecesi, interPelram pilosam, tem utique in patria et domi sororem praesentis fuis-

Portulam et Primontem situm vix millibus passuum se Juliani adhortationibus in sanctioris vilae, a quo

XL. distans ab Aquileia.Id ipse nobis visus est ma- exciderat, instituto solidatam : itemque ab Aquileien-
nifesto indicare Hieronymus loco superius laudato, sibus amicis petiisse Hieronymum, ut frequenti eam
simentem ejus recte percepimus. Quod enim ait, Epistolarum solatio confoverent, atque ab ipso Aqui-
eam civitatem fuisse quondam Dalmatiae Pannonia^- leiensi Episcopo litteras in eam rem cxigerent. Alia

que confinium, veterem se memoriam repetere, non ex parte jEmonenses virgines (non Hermonenses, ut
sui temporis, ostendit ; et quod duas confines pro- hactenus perperam lectum est) et Antonium fn ea-
vincias memorat, locum arbitrando facit, neutri dem civitate Monachum ita per Epistolas adloquitur,
fuisse eam proprie addictam. Porro Dahnatiam olim ut in vicinia exstitisse patriae suae indicet : atque ibi
ad Islriae usque limitem perligisse, cx antiquis Geo- cumprimis, ubi de sui nominis obtrectatore apud
graphis intelligas, atque his maxime, qui eam sub istos conqueritur, quem unum eumdemque esse cum
lllyrici vocabulo describunt, ut nec Dalmatiam de eo liquet, qui eum apud Aquileienses sinistro ore
nomitie unqnam vocent, cum primisPomponioMela, dilaniabat. Est autem JSmona, quae nunc Lubacum,
Scymno Chio, Scylace alque aliis. Sed neque ipse vulgo Laubac appellatur, limitanea olim urbs Italiae,
diffiletur dudum laudatus Lucius, cum coepit lilyrici et ut Ptolemaeo dicitur, inter Italiam sub Norico

maritimi nomen obsolesccre, proque cjus Dalmatice Pannoniae, distans passuum millibus ab Aquileiacir-
vocabulum frequeniari, hanc non solum veteres suos citer quinquaginta. Quid hoc itaque verosimilius,

lerminos, sed linilimam quoquc Liburniam compre- quod dicebamu.s, in isto Aquiliam interatque ^Emo-
hendibse. Confinium illud itaque Dalmatiae, ad quod nam tractu, Alpes Julias, quo loco juxta
versus
notat S. Pater positam patriam suam Stridonem, in veterem dislributionem in eosdem terminos Panno-
extremo Liburnis' ad Occasum limite omnino quae- nia et Dalmatia, sive, quae illo tunc vocabulo pars
rendum est. Eo nimirum fines Pannoniae superioris, ejus appellabatur, Lipurnia concurrebant, Stridonem
quae exinde ad septentrionem vergit, incurrunt.Istria natale Hieronymi solum eislitisse ?
 :

S. HIEROiNYMI VITA. 10

II. AHh est de anno, quo in lucem prodiit, eaque suae rcferl Motum terrx magnum, quando totius or-
liaud minus anceps atque obscura inter eruditos di- bis littustransgressa sunt maria, eademque nocte
sputatio. Locum quaeslioni, el variis hominum ea de Areopoleos muri conciderunt. Si enimeum dicit tcr-
re sententiis fecit Prosper in Chronico Inlegro, ut rsemotum, obquem refertAmmianusquoqueMarcelli-
vocant, quod ex Lodonensi codice ms. Philippus i\\xi,maresuos terminos excurrisse{lib. XXVI. Cap. 10)
Labbens primus edidit, et nuperus Anliquarum Ca- et Idatius mensi Augusto anni 363 inlelligat, atque

nisii lectionum Edilor recognovit. AnnoenimChristi ipse demum Hieronymus in Chronico, mare littus
331, Basso et Ablavio Consulibus, natalem S. Hiero- egressum narrat jam annum expleverat decimum
:

nymi diem cohsignat : et licet non satis benesibi in nonum, ad quem usque infanliam protrahere, nihil
annis supputandis conslet, ubi mortem ejus ad an. quidem vetat, si, ut supra nolatum est, pro pueritia
420 Theodosio IX. et Constanlio III. Coss. refert : sumitur proprie autem decimum quintum ea aetas
:

in eo lamen quod errat (quippe qui annos iili 91 non videtur excessisse. Sed et alii per ea tempora
vitae IribMit), ostendit ortum ejus citius poni maluisse motus terrae horribiles acciderunt, ad quos locum
quam serius. El errorem quidem illum alii commoda hUhcreferre forlasse quismalit an-
: et nos olim ibi

inlerprelatione elevant, conciliantque secum ipso num diximus designari 344, quod nunc lamen induci
Prosperum, et cum eo veterem Vita? Hieronymi Au- volumus, aique emendari. Ut ut se rcs habeat, alio-
ctorem, qui Gennadius vulgo habelur, et annos ei rum senlentise, quce orlum S. Patris nolaiit,
citius

tanlum 88 tribuit : denique et cum Auguslino, quem aptari huic testimonio nequaquam possunt. Verum
noslerinEpistolissubinde tanquam dignitatepairem, illud caeleris iliustrius esl, quod habot lib. de Locis ad

cetate autem (iliuni compellat. Cum vero adversus vocem Drys Mambre ex Genesi ; Quce, ait, usqu^ ad
hisloricam verilatem, seriemque rerum Hieronymia- cetatem infantice mece, et Constantii regisimperium
narum coniinuo pugnet illa Prosperi notalio, et terebinthus monstrabaiur pervetus,et annos magni-
longo nimis intervallo S. Patris ortum praevertat, no- tudim indicans. His, si quid video,uterque postremus
bisqui ejus Vitam ex ipsiusmet scriptis adornamus, cum infanliae suae scilicet, tumimperii Gonstantii ler-
hujus testimonia, quae de aetate sua profert, illius minusdesignatur. Enimvero iste imperarecum di^siit
auctoritaii, et quot snntquotque fuerunt Criticorum anno 361, annum agebat vitse decimum quintum S.
ea de re senientiis, praeferre liceat. Ratum primo Pater, quo nimirum infantiam concludi dudum oslen-
certumque sit, eum cum se vel infantem, vel pue- dimus. Id porro si verum est, ut veri speciem om-
rum, vel adolescentulum vel juvenem vocat, con- nem habet, nihil polerat accuratius ad ortus sui an-
fertque cum una quapiam rerum a se gestarum no- num, quem dicebamus 346, deciarandum dixisse.
tatione, Pythagoricam, ut Laertius tradit {lib. VIH. Sane infantiam excesserat, cum puerum se vocat
Sect. 9. 10), setatis humanae per vicennia computan- ut est illud in Abachuch {lib. I. Cap. 10), Dum adhuc
daemelhodum, qufe et passim tuhc obtinebat, sequi. essem puer, et in Grammaticce ludo exercerer, om-
Puer, inquit, vigintiannosimplet:Adolescens vigin- nesque urbesvictimarum sanguine polluerentur, ac
ti: Senex viginti. Solainfantia est, quama pueritia subito inipso persecutionis ardore Julianinuntiatus
ilon distinguebant, sed quasi pueritise partem ad esset interitus,eleganter unus de Ethnicis,eiG. Inter-
usque decimum quinlum annum prolrahebant, quem- fectus est Julianus annb 363, qni erat vilae Hieronymi
admodum de Varrone Gensorinus {de Die Nat. Cap. decimus seplimus. Alibi totos qui selati illi adtribuun-
XIV) docuit. Ila et S. Benedicli Regula cap. LXX. tur,viginli annos supputat. Ejusmodi esl illud Pra?fal.
Infantibususqueadquintumdecimumannumcetatis Commentar.inEpist.adGalat.A^OM ^wodt^noremCanm
disciplince diligentia et custodia adhibeatur ab omni- Marium Victorinum, qui Romce, mepuero, Rhetori-
bus.Hac probe constituta regula, si Hieronymi verba cam docuit,edidisse Commentarios in Apostolum,elc
expendamus, exploratum fiet, eum anno circiter 346 Cuigeminum est illud lib.XII.inEzechie! cap. 40. Z)m/u
ttatnm, serius quam Prosper tradit, annis admodum essem Romce puer, et liberalibus studiis erudirer, so-
qulndecim. Experiamur ilaque insigniora saltem ali- lebam cum cceteris ejusdem cetatis ef propositi, elc.
quot per gradus a^tatum loca. In Epistola LXVIII. ad Enim vero cum Romae daret litteris ediscendis ope-
Castrucium num. 2. Brevem, inquit, tibi fabulam refe- ram, factus jam grandior, et etiamnum tamen puer,
ram,qu<BinfanticBmeas temporibus accidit.Beatus An- annos viginti compleverat. Deinceps adeo eum Pue-
tonius cuma S. Athanasio Alexandria^Episcopoprop- ritia jungit Adolesccntiam, eoque clarius in rem uo-
terconfutaiionem hcereticorum in urbem Alexan- siram annum, quo nalus est, indicat, quo propius
driam esset accitus, isset ad eum Didymus, etc. Fa- terminos setatis utriusque, unde raliones siibducamus
ctum hoc narrant Chronologi accuratiores anno 355, certiores, atlingit. Epist. tll. ad Nepotianum, Dum
quo lcmporc annos natus erat llieronymus juxta no- essem, inquit, Adolescens, imo et pene Puer et pri-
Stt-am hypothesim fere decem : juxla cos autem, qui mosimpefus lascivientis a'taiis eremi duritia refre-
ProSperi calculos quoquo tandem modo sequuntur, narem, scripsiad avunculurn tuum Heliodorum ex-
vigesimum quartum excesserat, et non tnodo non hortatoriam Epistolam. Ea data esl anno, ut pluribus
infans adhuc eral, aut puer, sed jam adolescentiam
suo loco ostendimus 373, cum ipse initia adolescen-
ingressus. Ulterius quidem in Isaiam lib. V. cap. 15.
jam duceret. sive annos natus esset viginti se-
tiae
ppatia hujus setatis producit, ubi ad lempora infantije ptem id quod adeo in suppulalione hac noslra recte
:
 ?

11 S. HIERONYMI VITA. 12

habel, ut fere cx hoc uno leslimoaio verus, quem S. Pater,oIim se, qui necdum ad cetatemperfectiviri,
diximus, natalis ejus annus jam constet. Et vero et in mensuram Christi vcncrat, inadolescentia pro-
iisdem plane vcrbis usus est aetatem Imperatoris Va- vocatumardore et studio Scripturarum hunc eumdem
lcntiniani, cum mortem oppeliit, notaturus, Epist. Prophetam[M\%%c.allegoriceinlerpretatum.\\<e^c,i\\xiR
LX. sive Epilaphio Nepoliani, Adolescens, inquiens, et minimc ffitatcm tulil Expositio, Auctore ab ipso
Valentinianus, pene Puer, post fugam, post exst-
et repudiata, ad annum pertinet, ut alias declaratum
lia.... necatus est. Constat enim ab illorum histo- cst alque infra manifcstius constabit, 374 aut se-
riis temporum, eum lunc annum sextum supra vi- qucntem, quo tempore de sc prodit ipse, nondum
jresimum egisse, tot nimirum, aut uno minus, quot ad aetatem pcrfectam pleniludinis Christi venisse.
de se ipse loquens indicarat ; neque enim verosimile JEtas autem Christi perfecta triginta aunorum spatio
cst, eum iisdem verbis alio significatu de se, atque conlinetur, ipsoIlieronymo sui sensus interprete,
aliis usum. Eadem fermc annorum notatio est, cum qui Episl. LXXXII. ad Thcophilum, pro fratre suo
se v);:oxoptffTixaii adolescentulum vocat, Lib. I. contra Pauliniano disserens , cujus pracmaturam ordinalio-
Jovinian. cap. 36, Cum ip.se adolescentutus in Gallia nem Joannes caussabatur, JEtas, inquit, ejus et Bea-
viderim Atticotos, gentem Britannicam, humanis titudini tuce nota est, et qiium ad triginta annorum
vesci carnibus.(^\X9.v\,\xTa aul quintum, ut ex dicendis spatia jam pervenerit, putoeam in hoc non esse re-
inferius constabit, a vigesimo annum tunc agebat. prehendendam, qucejuxta mysteriumassumptiho-
Epist. CXX. ad Hedibiam, Majores tui Patera,atque niinisin Christoperfecta est. Si ergonondumipsead
Delphidius, qiiorum alter antequam ego nascerer., eam aetatem, sive ad annos triginta pervenerat, cum
Rhetoricam Romce docuit : alter,me jamadolescen- specimen illud Commentarii in Abdiam scripsit, sive
tiilo,omnes Galliasprosa versuquesuo illustravit in- anno 374, jam palet luce meridiana clarius, minime
genio. Quanquam movit hic locus plurimos, qui cum ejus ortum posse allius, quam ab anno 345 revocari.
in Chronicolegerent adannumChristi355DeIphidium Utveroadinsequcntemproxime 346 diffcratur,etquae
rcferri,Hieronymum, qui lunc etiam in sentenliahac superius disputata sunt, facile suadcnt, et laudatae
nostra annos decem ut summum ageret, solido adhuc hujusmcl Praefationis in Abdiam locus ille, ubi ap-
decennio ab adolescentiae initiis distare argumenlan tur. pellat sePMerMm,quo vocabulovideturvoluisse, quod
Sed alia in Chronico notalionis ejus est ratio : ne- paulo antc dixcrat in Adolescentia, conlemperare, ut
que enim quo tempore Delphidius Gallias nominis sehujus aetatis inilia potius quam medium agere, el

sui alque operum jam implcverat, sed quo primum non exiguo admodum ab 30 annis spatio tunc ab-
anno florere coepit, de more adnotatum ibi est id : fuisse significaret.
quod aliis ac fere perpetuis exemplis demonstrare, III. De nomine etiam S. Palris, ut ne quid disputa-
si res fcrat, in promptu esset. Porro quis non con- tionibus in utramque partem deesset, inter erudilos
sentaneum esse intelligat, post alterum sallem de- controversum est. Hieronymus., quod erat illi cogno-
cennium et quod excurrit, adlantam famae celebrita- menlum, aliiscum Victorio sacram legem significat:
tem, novi subindeelucubrationibus, demum venisse, aliis cum Erasrho, idque multo vcrius, sacri nominis
ul vere eum in-
dixeril S. Pater, se adolescentulo, appellationern. Eusehius (quod fuissc palri suo no-
genio suo Gallias illustrasse. Necquempiam moveat, men, declaratipse de se loquens inCatalogo Scripto-
quod Blcsillam in Epist. XXXIX. viginti annorum rum illuslrium, scque ab illo accepisse, ipsanominum
adolescentulam dixit, quam puellam ea de caussa ralio, et gentis antiquae consuetudo persuadenl) fue-
forlasse appellari, quis maluisset nam ubi sequiori ; runt, atqueadeo sunt nonnuUi, qui pcnilus removeri
generiaplanturejusmodi formulae,non eamdem plane abHieronymoveIint:alii,quorumdenumcroMenagius
vim commodamque habent significationem. Denique ad Laertium, qui ex aliquot Caesareensis Eusebii li-

satis apparet, quam ipse bene, juxta eam regulam, brorum interprctatione de Graeco in Latinum ab ipso
gradibus sRlalum insisteret, ubi se in adolescentia,\el adornaia, adeptum sibi contendant. Qui quidem, ut
adolescentem absolule nominat, quos terminoslicuit alias diximus, nugari potius, quam serio dicere nobis
ad quadragesimum usque annum producere. Com- videntur. Sed et aliud invenilur in antiquis librisad-
mentario XIII. in Ezechiel. cap. 44. Super qua, ait ditum illi sive nomcn, sivc pra^nomen Sophronius,
qucestiuncula, Romce adversum Helvidium, illius de quo, ut paulo altentius disquiramus, digna visa
temporis hcereticum,in adolescentianongrandem li- resest. Martianaeus quidem praenolatum inuno alte-
brum scripsi.sse me novi. Erat enimvero tunc anno- roque ex iis tantum libris invenit, qui falso adtributa
rum ferme 37, siquidem anno, ulsuo loco oslende- S. Patri opera quaedam exhibent, neque adeo satis

mus, 383, ille conscriptus 'esl liber. Alia id genus tes- eorum esselestimonium ad faciendam rei fidem,exis-
timonia praeterimus, quae in noslraquidemhypothesi limavil. Nobismeliore uti fortunacontigit,quigenui-
optime omnia conveniunt, cohaerentque inter se : nisquoque monimentis inscriptum invenimus, tamen-
juxta alios autcm omnes , qui Prosperiani Chronici etsi, ut nihil dissimulemus, in codicibus non usque
raliones amanl, neque intelligi, neque explicari ulio adco vetustis, etquiduodecimum, ul conjicere licuit,
modo possunt. Singularem modo animadversionem sajculum anteverterent. Duos possidet Ambrosiana,
adjiciam qua hactcnus disputata solidius constiluan- quae Mediolani est, Bibliotheca, quorum alter numero
lur. Praefaiione Coramenlarii in Abdiam profitetur 88 prfenotatur, continelque librum Nominum Hebrai-
13 S. HIEROiNYMI VITA. 14

coruni, qui sic inscribilur, Eusebii Sophronii Hierony- rediret, excipiendis undequaque confluentibus Mona-
mi, licel hsec Epigraphe perbrevi Epistolse, de formis chorum turbis expenderet, haud sane mediocre esse
Hebraicarum litterarum, quse Prsefalionis in eum Li- oportuit, licel modeste ipse vocet Epist. LXVI. Se-
brum vicem gerit, ab studioso quopiam, non Hiero- mirutasvillulas, qucebarbororumeffugeruntmanus^
nymo, adornatte, quam et huic Tomo nos primum ad- et parentum communium census. Denique et ubi

neclimus, prsefixa videatur. Alterius autem, qui Li- Epist. VII. describil patrise mores, in qua Deus venter
brum de Locis Terrse Sanctsecontinet, luculenlissima esset, et sanctior ille, qui ditior : XXII. ubi
et Epist.

inscriplioesthujusmodi: Incipitprcefatio Domini Eu- inter caetera vitse commoda, se ait, consuetudine lau-
sebiiSophroniiHieronymiinlibro Locorum,ab Euse- tioris cibi propter coelorum recjna castrasse, aliisque
bio Pamphili C(Bsariensi Episcopoprius editoquidem pluribus locis, ut cum loquitur de Bonosicontubernio,
in Grceco, sed a prcefato Hieronymo postmodum dili- de itineribus quae emensus est longis, de instructis-
gentiusinLatinumstylumtranslato.Qnoqnidem les- sima Bibliotheca, quam sibi comparaverat [Epist.
timonio facile jdducar, ul credam, hocquoque ei no- III), se prospera satis natum fortuna in-
non obscurc
men fuissc Sophronio, sive ilkid infans acceperit ipsis dicat. Patri nomen Eusebius fuit, quod el supra in-
ab incunabulis, sivepost,cumvitae doctrinaequemerito nuimus, et ad filium more Romano transiit Matris :

celebrari per orbem coepit. quodnam esset, non prodilur. Materlera, id est, ma-
IV.Igitur, utqufe latius disputare hactenus necesse trissoror, Castorina dicta est, quam malo adversum
fuit, paucis ad Vila; describendse modum colligamus, se animo ob nescio quas caussas, Hieronymus semel
Eusebius Sophronius Hieronymas Stridone,qu8ecivi- atque iterum, ut ex Epistola XIH. apparet, ad pacem
tas in Dalmatiae olim Pannoniaeque confinio, ad Italis concordiamque humanissimis lilteris invitavit. Habuit
polius Umitem videtur pertinuisse, certe quidem non et sororem, cujus ignoratur nomen, de qua saepius in

longe ab Aquiieia atque JEmona, nobilissimis Italia^ Epistolis VI et VII. loquitur, quod in proposito, ut
urbibus, aberat, natus est, anno Christi, ul videtur, videtur,Christoserviendi, a quo excideral, aJuliano
trecentesimo quadragesimo sexlo, annum jam unde- Diacono adhortante, pennanseril. Fratrem deniquo
cimum imperantibus Constantio, et Consiante, fra- natu minorcm, nomine Paulinianum, de quo postea
iribus Augustis, eumdemque Julio Papa Christianam nec semel redibit sermo.
rempublicam administrante. Parentes suos ambos
Chrislianae reiigioni addictos, ipse non uno loco, CAPUT n.
maxime vero Picefalione in Jobum affirmat : a quibus
I. Probe educatus domi una cum Bonoso, Bomam ad
et sancteeducatum se prodit. Jure eiiam colligas ex
literas ediscendas mittitur. U. Grammaticorum
Epist. LXXXII. ad Theophilum num. 2. eos Arianis
Rhetorum, et Philosophorum scholcis frequentat.
per ca 1 oca grassantibus nunquam animum aut aures
III. In vitia qucedam pueritice labitur.
accommodasse, siquidem se ab iis gioriatur ab ipsis,
utitadicam.incunabulis catholico lacte nutritum. I. Nihil dubium est, cum se ipse, ut superius ob-
Nemo namque magis Ecclesiasticus est^quam quinun- servavimus, Catholico lacte nutritum ab ipsis incuna-
quam hcereticus fuit. Quidamasseverant, etnobilissi- bulis dicat, quin fuerit infantulus adhuc sancta institu-

mos fuisse. Erit fortassis e contrario, qui ob nominis tione el prseceptis informatus, parentum opera, qui
Grsecam originem.non Romanam,de genere servili sub- animum rudem primis imbuerint Christianee pietatis

dubitent. Et mihi quidem scrupulum movit aliquando ac fidei elementis. CoIIactaneus ejus, et vilse comes
locus e dudum iaudata Epistola num. 3. ubi ad Joan- Bonosus quidam fuit, e generosa locupletique slirpe

nis Jerosolymilani criminationem de Pauliniano fratre progenitus, quem impense laudat, nec semel, prae-

eseroo Clericum facto, nihil aliud respondet, quam et III. ubi, lidem, ait, nos nutricum
cipue vero Epist.
ab ipsoJoanne nonnullosejusmodiClericoshaberi, et sinus, iidem amplexus foverint bajulorum. Studia
Onesimumlegi inter Pauli renatumvincula, Diaco- litterarum quod allinet, primam illam lilteraturam,

num CQipisse esse de servo. At vero, si ejus eral conditio- quse Grammatica^ velut infantia est, in patria edidicit
nis ipse, non videtur fore, ut Palladium servilis nequi- a prseceptore, quem Orbilium ab eo, de quo Sueto-
tias hominem in Prologo contra Pelagianos vocaret, nius, cclebri Beneventano Grammatico, acri atque
quod facilepotuisselnotae ejusdem scrviiis ab adversa- plagoso, cognominat, el ad quem scevientem, se ait

riisinsimulari eoque minus, ut per jocum adderet,

: de avice sinu tractum esse captivum.
non se ejus nobilitaii invidere. Ad ha;c divites, atque II. Grandior factus, et etiamnum tamen puer, ubi

amplo patrimonio honeslatos parentes ejus fuisse, in- domesticis pra^ceptionibus roboratus publicam lucem
tcr Scriptores fere conslat. Nolum illud quod et vulgo quaTcre coepit, Romam missus est, liberalibus

afferunt ex libro primo conlra Ruffinum, ut probent, artibus erudicndus. Annorum fuerit fere duodevi-
numcrosam servorum familiam illos habuisse Me- : ginti, nam Romte eum tunc egisse verosimillimum
mini mepuerum cursitasseper cellulas servulorum, est, cum de subilo Juliani interitu diclum illud
diem feriatum duxissc lusibus,eic. Quanquam hoc ve- elhaici audivit. Eral vero ille annus 363, ut superius
reor, ne satis apposite accipiant, ac recte inlerpre- animadveriimus, etpuerum se tunc m Grammaticce
tentur.Palrimonium certe a Patre relictum, quod ludo exercuisse testatur. Applicavit autem ibi se ad

Hieronymus divendi demum curavit, ut pecuniae quod Donalum Grammaticura lunc celebralissimum, eum
 15 S. Hll-RONYMl VITA
psum qui in Torontium et Virgilium Gommentarios ila do so ipso iu cfip. XL. Ezecliielis : Dum essem
reliquit: in cujus sclioia lantam sihi Latini sermo- Hotwcp puer,e< liberalibus studiis erudirer, solebam
nis periliam alquo eieganliam comparavit, ul facile cum cceteris ejusdem (y.lalis ct propositi[ex his eral
omnes eorum lemporum Scriplorcs hac laude supe- Pammachius, de quo sa-pius intra redibil sermo die- )

rarit. IMeminit ejus S. Paler in Commontariis in bus Dominicis sepulchra Apostolorum et Martyrum
Ecclcsiastem, aliisque pluribus locis, quorum unum circuire, crebroquecryptas ingredi, quce in terrarum
laudasse salis erit in Libro IL contra Ruffinum. Puto profundadefossa;,exutraqueparteingredientiumper
quod puer legeris Aspri in Virgilium et Sallustimn parieteshuberent corpora sepultorum : et ita obscura
Commentarios... Velcotii in Orationes Ciceronis, Vi- sunt omnia, ut propemodum illud Propheticum com-
ctoriniin Dialogosejus^et in Terentii Comoediasprce- pleatur : Descendant ad Infernum viventes, etc.
veptoris mei Donati, ceqxie in Virgilium, et aliorum IIL Cum nondum tamen Baptismo esset iniliatus,

in a/ios.Sunt qui et Viclorini, eximii per idem tempus jamque inilia duceret adolescentise. quae a-tas juxta
cloquentiae magistri, auditorem fuisse eum dicanl. ejus supputandi rationes, post vij§;e4>imum annum
Sed quando id nunquam ab ipso prodilum esl, qui succedit, non satis sibi cavit, lubricum adolescentias
cjus sa^pe, cum alibi et laudato dudum loco, lum in iter,in quoetlapsumse Epistol. VII. ad Chromatium,
C.atalogo Scriptorum iilustrium {Cap. CI), et in Prae- humillime confiletur. Peccati quoque genus, quo
fatione in Epist. ad Galatas meminit, nec verbo te- conscientiam suam polluit, ad Heliodorum scribens
ims id notat ; ut illis assentiamur, nulla nos argu- Epist.XIV. notat, ubi quam amiserat, virginitalem
menta adducunt. Imo vero refragalur hoc ipsum de deplorat Et hoc ego non integris rate vel mercibus,
:

co silentium prsesertim in Chronico, et modo lau- necquasiignarusfluctuumprcemoneo,sedquasinuper

dato leslimonio, quibus locis Rhetoris una illius naufragio ejectus in littus, timida navigaturis voce
cum Donato mentionem faciens, hunc unice, minori denuntio,Inillocestu Charybdis luxurice salutem vo-
numero Prasceptorem swjim appellat illum nec ma- : rat. Ibiore virgineo ad pudicitice perpetranda naufra-
gistrum, neque amicum vocat. Neque vero hinc gia, Scyllceumrenidens, libidoblanditur, etc. Manifes.
putes eum a Rhetorum exhedris abslinuisse; quin tius in EpistoL XLVIII. ad Pammachium,ubi primam,
imo primas eloquentiae dedit, et puerum se in Com- quae a nativitate est, virginitatem sibi adimens, al-

irovcrsiis lusisse, libro conlra Pelagianos primo teram quae est a Baptismo, vix sibi servat : Virginita-
teslalur ; et cap. 2. Commentariorum ad Galatas, tem, inquit, in ccelum fero, non quia habeam, sed
Aliquoties, inquit, cutn adolescentulus liomce Contro- quia magis mirer quod non habeo. Ingenua et vere-
versias declamarem, et ad vera certamina fictis mi- cunda confessioest,quo ipse careas,idin aliis prcedi-
litibus exercerer, etc. Accessit etiam ad Forum, el care Nullusse decipiat:nequeblando adulatore
tribunalia judicum, ut disertissimos Oratorum seprcecipitet.Primaestvirginitasaprimanativitate:
audiret. Denique et prcedicationis diasyrticce strophis secundavirginitasasecundanavitate.Sanl qui lapsus I
lusit, id est, Oratoriae arlis, quod fere praecipuum est, ejusmodi pluribus excusent ; mihi satius interdum
novit, cum ea ad qus respondere difficile esl, elevan- videlur, commissum aliquod, ceu cicatricem in San-
tur. Nec inter Grammaticos lantum, aulRhelores de- clis agnosci, quorum, ex vitiis ad pietatem resipi-
tritus est, sed et Dialecticae operam dedit, ei inler scentium, exempla efficacius nos moveant. Addam
Philosophos etiam se plurimam vitae parlem egisse propterea videri posse, etiam post Baptismum deli-

])Todil{Epist. L). Porphyrii Isagogas legit, Alexandri quisse, ac se polluisse iterum : ut quemadmodum ad
Aphrodisei Commenlarios inquam, id
vertit: verlit, secundam virginitatem induendam Baplismi aquis,
est, versavit diurna
nocturnaque manu, non, ut ita altero ignis baplismo ad sordes alias detergendas
falso hactenus crediium est, de Graeco in Latinum indigerei. Verba ejus sunt Ep. XVIH. ad Damas.
est interpretatus. In Epistola LX. ad Heliodorum num. 1 1 .Ego quia et oculis video adconcupiscendum,
legisse eliam se narrat, Platonis, Diogenis, Clito- et manu scandalizor et pede, etomniummembrorum
machi Carneadis, et Possidonii opuscula : et passim parte delinquo, habeo omnia immunda et quia semel :

alibi insignem sibi Philosophiae peritiam compa- spirifu baptizatus^ rursumtunicam pollui, secundi
rasse, iis quae scriptis suis iniermiscet, veterum huptismatis purgatione, id est, ignis indigeo. Verum
philosophorum placiiis ac sentenliis ostendit. Maxi- nihil habet in his singulare, et quod a vulgata Sanclo-
mam quoque Antiquilalis memoriam collegit, ad rum hominum phrasi, qui modesliae caussa sesedeji-
c
quam, ut et cseteras facultates perdiscendas, optimo ciunt, abhorreat.
ei

sane consilio, Bibliothecam sibi librorum omnigenae

CAPUT III. sii

erudiiionis referiissimam ingenti labore et sumpiibus

101
instruxil. NuIIum denique doctrinae genus inlactum I. homce Baptismum suscipit, IL Sub Liberio Papa,
reliquit, prffiler arlium sacrarum disciplinam, ad annocirciter cetatis suce XX.
quam omnes jam tum (neque enim heic alia com-
memoramus, quam qmc Romae puer egit) medita- l. Non alibi quam Romae fuisse Hioronymum la-
tiones videtur suas retulisse. Nam una
et pietalem vacro Baptismi ablutum, ita pro cerlo habemus, ut
adeo coluii, ad Ecclesiae et Religionis polissimum qui aliter senliunt, idque faclum Aquileiae volunt, el
incrementa intelligeres, studia conferri. lamen
1(1,
illa Scribit inscriptum olim lapidem (falso ) teslem ad-
17 S. HIERONYMI VITA. 18

hibent in eam rem, valere penitus jubeamus. Testis manam Ecclesiam administrante , baptizatum. Cum
ipse omni exceptione major est S. Pater in duabus enim ad illum Epistolas modo laudatas scribens, il-
ad Damasum Epistolis XV. ct XVI. Inde, inquiens, lud urgeat, quod Romae Christi vestimenta suscepe-
nuncmeceanimce postulans cibum.unde olim Christi rit, ut eo justius inde consilium de fide petat : si a
vesiimenta suscepi.Et,Ego igitur,ut antejam scrip- Damaso, aut illo Cathedram tenente, suscepisset,

si, Christi vestem in Romana urbe suscipiens, nunc utique istud, quod suae erat caussae palmarium, addi-
barbaro Syrioe limite teneor. Neque enira heic alia disset ;
plane autem tacet in utraque Epistola. Quin
Christi veslimenta intelligi ullo modo possunt, quam imo contrarium in priore innuit, olim illo adverbio,
quse juxta Aposlolum perGratiae lavacrum elFidera Vnde, inquiens, OLIM Christi vestimenta suscepi,
induimus, ut praeteream, ad candidasquoque vestes» perinde ac si diceret, antequam tu hujus Ecclesiae re-

quibus amiciri solehant olim Christiani Baptismi gimen obtineres. Iniit vero Pontificatum Damasus
tempore, iis verbis adludi. Cerlum praelerea, inio sub anni 366 finem, cum Hieronymus vigesimum
et senlentiae hujus consectarium est, eum non statim circiter vitae ageret. Idem arguere est ex temporis
k nativitate, neque primis infanlise annis, Bapti- notatione, quo amicus ejus Ruffinus Baptismum su-
smuOT suscepisse, sed adulta aetate, nimirum cum scepit, anno scilicei, ut serius 371, ut ex ejusdem
Romae esset. Verum heic perdifficilis quseslio oritur, Epistola ad Anastasium Papam, et lib. II. Invectiva-
num scilicet cum primo Romam advenit litterarum rum Hieronymi compertum est. Nostrum scilicet
studiis erudiendus, an postea, cum, peragratis jam fuisse aliquot ante illum annis hocce sacramento ini-

Galliis, et de solitudine ineunda cogitans, eo rediis- tiatum, et concors doctorum sententia, et nonnulla
set, sacris se undis abluerit. AUerara hanc opinio- S. ejusdem Patris testimonia comprobant. Accipe is-

nem eruditissimi quique recentiorum tuentur, ea tud ex Epist. IV. ad Florentium : Ille (Ruffinus) mo-
ducti cumprimis ralione, quod olim qui infanlesba- do se lavit., et mundus est, et tanquam nix dealba-
plizalinon fuissent, differre usque baplismum sole- tus : ego cunctis peccatorum sordibus inquinatus die-

rent, quoad juventutis discrimina acrioresque slimu- bus ac nQctibus opperior cum tremore reddere novis-
los evassisent id quod fervido Hieronymi iogenio
: simum quadrantem. At si post Gallicum demum iler

maxime consentaneum fuerit. Videri autem, aiunt, hic tinctus est, vix erat notatu digna temporis diffe-
pietati ejus ac reHgioni fieri injuriam,8i propositum rentia : cerle quidem non tanla, ex qua illa receptae
Deo inserviendi, quod coepit versare animo, ut mox dudum innocenliae, el contractarum temporis decursu
dicemus, cum in Galiias peregrinaretur, Baptismo sordium, inslitui comparatio possel. Igitur tincLus om-
poslerius fuit, nec sane modico temporis spalio, si nino est antequam emenso sludiorum curriculo Urbe
debet iste ad priorem Urbis incolatum referri. Sed decederet, annis plus minus anle Ruffinum quatuor.
haec nos mioime movent; nam neque solemne om- Atque huc referri illud eliam velim, quod alias lau-
nibus Christianis fuit, qui sine Baptismo selale pau- dalo loco lib. XII. in Ezechielem, se ait S. Pater,
lum processissent, ut serius differrent : neque po- cum essel Romae puer, et liberalibus studiis erudire-
sterius Hieronymi Deo serviendi propositum,
illud tur, solitum cum caeteris ejusdem aetatis ac proposili.
quidquam defuisse pielati ejus pristinse nolat. Quin diebus Dominicis sepulchra Apostolorum et Marly-
imo nova eam accessione cumulat : siquidem illud rum circuire. Quid enim aliud propositi nomine heic
erat, non ingrediendi tunc demum Christianam vi- loci commodius intelligas, quam religionem Christia-
tam, sed perfectiorem multo agendi, propositum, nam, cui nomen per Baptismum dedisset? Denique
quod postmodum in eremo implevit. Praelerea, quod vetusquoque Vilae Hieronymianae Auctor, qui Gen-
redux a Galiiis Romam repetierit S. Paler, nullo in nadius audit, eum testatur, cum puer adhuc esset
ejus vilse serie fundamento nititur, imo a veri spe- (quod est ex Anliquorum sensu, eum nondum vige-
cie omni abhorret. Sed haec plenius ex his, quae simum annum excessisset) Baptismura suscepisse.
dicenda sunt inferius, constabunt. Hoc testimonio, etsi aliis de caussis Auctori, qui et
II. Ralum itaque esto, eum antequam Roma dece- nomen mentilur, haud multura tribuamus nullum ,

dcret, cum eo primum ad sseculares litteras ediscen- tamen est aut velustius, aut propius ad faciendam fi-

dasvemss(;t,sacris fuisse undis ablutum : hoc nimi- dem. Sed hsec hacieuus.
rum lempore, ad quod nos ordo Vitae ejus quam
conscribimus, duxit, sub Liberio Papa, non Damaso, CAPUT IV.
etcum nondum ipse, ul videtur, annum felalis vige-
I. Post Romana studia domum revertitur. II. Aqui-
simum atligissel. Et vero si, utdudum ostendimus,
lei(£ parumper moratur. III. Gallias petit.
non eo usque Baptismum distulil, quod a Gallica pe-
regrinatione regrederclur, consequens est, ut antea I. Scecularibus itaque Romae ad plenum eru-
litteris

sasceperit, cum scilicet Romam (neque enim alibi ditus, diuque ibi in Rbelorum scholis cxercitatus,
tinctus est) lilieris erudiendus venit ; ut si jure illam Urbem relinquere, et Galiias petere eruditionis laude
falsi redarguimus, omnino altera hsec vera senten- tunc florenles, una cum Bonoso, perpeluo studiorum
tia sit. Sed et peculiaribus id evincere argumenlis ac vitae comile, instituit. Egerit tunc Hieronymus
Quippe nec ipse obscure indicat S, Paler, se
libet. vigesimum terlium plus minus aelalis annum, qui re-
non Damaso, sed pridem ejus decessore LiberioRo- paralae Salutis erat trecentesimus sexagesimus no-
 ,

19 S. HIERONYMI VITA. 20

nus. Colligerc hoc estex ipsiusmet testimonio lib. II. cum jam jam proficisceretur, ut S. Hilarii libros sibi
adversus Jovinianum, ubi adolescentulum se vocal, exscriberet : quod ipse cum Treviros venisset, egre-
cum quosdam Attacotos, gcn-
in G:»Iiis peregrinatus, gie persecutus cst, utque postmodum Epist. VI. ait,

tem hriiannicam^ humanis vesci carnibus vidit.Ea- ad Florenlium scribens, Prolixum valde de Synodis
dem aetalis notalio est, cum se jam adolescentulo librum S. Hilarii., ei (Ruffino) apud Treviros manu
Delpliidiiim omnes Gallias prosa versuque iliuslrassc mea ipse descripseram. Et sane scriptio illa codicis
adnolat : eanimirumde caussa, quod ipsemetinGa- Hillariani non ita brevi confici potuil.'A^ haec Trevi-
lliis ca tempestate ageret. rensium idioma probe se calluisse indicat in Prooe-
II. Nihil porro tam est verosimile, quamulRoma mio secundi libri Commentariorum in Epistolam ad
discedens, Slridonem primo remigraret, unde et rec- Galatas, ubi hos, excepto sermone Grseco, propriam
ta in Gallias contendere, el in paterna domo posset dicit linguam habuisse atque eamdem pene illam esse
longinquioris peregrinationis sumptus parare. Sed in quam in Gallia Trevirenses haberent id quod nosse :

patria, quse ad ingenium non erat, parum sletit. Pro- tam bene, ut prodit, haud certe exiguo temporis
xime aberat, ut Cap. I. ostendimus, Slridone Aqui- spatio potuit. Alias etiam cum peregrinationis suae
leia : erat haec eliam urbs multo nobilissima, et quod una cum Bonoso reminiscilur, eum slatim traclum
Ilieronymum magis alliceret, acdetineret, sanctis doc- regionis nominat, Rheni,sc\\\cel,semibarbaras ripas,
lisque viris, maxime qui in celeberrimo ibi Monas- ad quas secum illo post Romana siudia eodem cibo,
tcrio versabantur, abundabat, quorum illustria adliuc pari fruereiur hospitio {Episi. III.) Denique ibi pn-
inter Hieronymi amicos nomina multa superant. Ex mus ipse ccepit velle Deum colere {Ibid.), id est, de
his unus erat Ruffinus, cujus ob ingenii fortasse prses- ineunda novse vitae ralione, ac de ingredienda for-
lentiam supra cfeleros consueludine saepius uteretur, tassis eliam solitudine deliberare, et Bonoso, ut idem
et quocum de studiisverba conferrei. In hunc sensum institutum arriperet, auctor esse.
videlur post aliquot annos ad eum scribens Epistol.
III. dixisse, Quamillud os, quod mecum velerravit CAPUT V.
aliquando; vel sapuii, impressis figerem labiis? Ex
hoc certe primum tempore innolescere Hieronymum I. E Gallia Stridonem regreditur, ei Aquileiam.

inter et Ruffinum amicitia incepit, nec par credere

II. Scribit Epistolam ad Innocentium de muliere
septies percussa.
est, eos alibi quam Aquileise prima usos familiarita-
te ; rem enim plane novam dicunt, et cujus nullum I. Quod animo coeperat Christo serviendi proposi-
in Hieronymi scriptis, et rerum serie argumentum tum in Galliis, ut opere quantocius compleret, Italiam
reperire est, qui Romse eos multo pridem junxisse sibi et repetendam intellexit. Non quod
patriam
amicitias, volunt.
domo, inter cognatos et propin-
vellet in paterna
III. Conipertum hinc est, non ita exiguo tempore quos Monachum profiteri {Episi XV) cum ne in ;

Hieronymum Aquileise substitisse. Verum non per- urbibus quidem esse Monachos,aequo animo patere-
mittebat insitus discendi ardor, celebrioresque apud tur sed quod rei famiharis, sororis item, et fratris
;

exteras naliones doctrinse laude virosadeundideside-

Pauliniani, qui primos tunc annos infantiae ageret,
rium, ut diulius ibi consisterel. Arripuit itaque iter in cura nescio quae sibi incumberet. Certe quominus
Gallias, nequeunam modo autalteram ex his invisil, propositum illud statim perficcret, nonnulla impedi-
sed omnes, quoad ejus licuit, Galliarum oras perlu- mento fuere, quae ipse Chrislum adloquens Epist.III.
stravit, ut ex omnibusdociis viris, etbibliothecis the- quia implere non potui,
saurum
ad Ruffinum, verbis illis,
I
compararet.Idex eo potissimum
sibi scientise
excusal. Substitit proinde in patria, seu potius Aqui-
apparet, quod locorum per partesnon raro, nec sine propler loci viciniam, et amicorum in ea con-
leise
peculiari animi alfectu recordatur, quemadmodum suetudinem ; nam et videnlur eo referenda praecipua
Epist. CXXIII. ad Ageruchiam,ubi Quidquid inter Al- amiciliarum ejus cum Valeriano, Chromalio, Jovino,
pes et Pyremeum est, quod Oceano et Rheno ncluditur Eusebio, Juliano, Nicaea, Chrysogono, Ruffino,atque
direptum aBarbaris miserum inmodumdolet. Magun- aliis, quae et supra recensuimus exempla. Per idem
tiacum,inquit, nobilis quondam civitas capta atque tempus, sive etiam, si mavis, in itinere ad Gallias,
subversa est, et in Ecclesia multa hominum millia Concordiae, quod est Aquileiae (non, ut Victorius
trucidata. Vangiones longaobsidionedeleti.Remorum putat, aliud Mirandulae vicinum oppidum) senem
%irbs proipotens Ambiani^ Atrebatce, extremique ho- Paulum cognovit atque amicum sibi junxit, annos
minum Morini, Tornacus, Nemetoe, Argentoratus habentem centum, et qui S. Cypriani Notarium
translatiinGermaniam.Aquitania',Novemquepopti- Romae tractaverat. Sunt etiam qui eum Iradunt,
lorum^Lugdunensis etlSarbonensis provincice prceter inter Monachos Aquileienses, sive qui sub Valeriano
paucas urbes populata suntcuncta,quaset ipsasforis Episcopo ad Monachorum instar vitam dcgebant,
gladius,intusvastat fames.Non possum absque lacry- nomen profiteri suum voluisse. Sed neque hoc certo
mis mentionem ; quce ut hucusquenon
ToloscB facere aliquo testimonio constat, neque ex eo loco licet
rueret,S.Episcopi Exuperii merita prcesiiterunt.Sed quem
colligere, in eam rem laudant ex Epist.
iiullam videtur ex omni Galliarum regione diutius
LXXXII. ad Theophilum, ubi se aitS. Pater, Ab ado-
incoluissc quam Treviros. Petierat Ruffinus ab eo, lescentia in Monasterii clausum celluHs magis esse
21 S. fllEROiNYMI VITA. 22
voluisse aliquid quam videri. Omnino enim de Syriae dunt : nos sepultum quidem [lETatpopixu? dici, cum
soiitudine, quam adolescens adhuc inivit, non de anathemate percussus esl, intelligimus : morluum,
Aquileiensi Monasterio est inteliigendiis. Failuntur non ita.
autem eo magis, ac vilse Hieronymianae seriem in-
CAPUT VI.
verlunt, qui eum primum Romam.
volunt e Galliis
deinde Roma Aquileiam concessisse. Quod quidem I. Aquileice varias inimicitias incurrit. II. Inde su-
comminiscuntur, ut hypothesi suae inserviant, el Orientem navigat.
bito divulsus in

Baplismum S. Patris, quem certe non alibi susce- I.Perquam hbenterdegissel Hieronymus Aquileite,
pissc eum senliunt, quam Romae, in hoc tempus fortasse etiam propositum Deo perfectius scrviendi,

Iransferant, At nullum est iii Hieronymi scriptis

cujus miro ardore tenebatur, in eo quod ibi eral
totaqne ejus hisloria, quo id probent argumentum; Monasterio explesset, nisi eum subitus turbo, ulipse
et quod unum excudunt ex Epist. XLHI ad Marcel- ait, impiaque avulsio distraxisset. Quid istuc rei fue-

lam, ubi se ille significat invitum Romae in tanla

rit, ignoratur : sed plura videntur ad creandam illi

civium peregrinorum frequenlia versari, ac porro

et invidiarn concurrisse. Sororis nescio quis lapsus
malle se alio transferre, illud, inquam, nihil ad rem magnum illi odium concitavit. Inde ortum fortasse
facit. Daia quippe est Epistola illa post multo, quam dissidium etiam cum Lupicino, Sacerdole Strido-
jlli exislimanl, sive cum relicta Galcidis soliludine, nensi, quem acriter sugillat Epist. VII. dignum vo-
Romam venisset, et jamdiu ibi apud Damasum agens, cans patella operculum, videlicet, ut ccecus cascos
junxisset et cum Marcella amicitiam; quae anni cir- duceret infoveam, talisque esset rector, quales illi
citer 385 nota est. Nihil porro minus ex ejus con- qui regerentur. Suntetiam qui eum nolari putent sub
texlu colligas, eum in animo habuisse, quam Aqui- nomine Iberce excetrce, a qua sese queritur praece-
leiam, qui quantum haberet Roma molestiarum denti Epistola S. Pater sinistro ore dilaniatum.
exaggerans, non tam Marcellam, quam semelipsuni Sed et Castorinae materterae inimicitiasincurrit, quas
dehortaturab urbium tumultibus, et ad secreta ruris postea lenire humanissimis litteris conatus est.
invitat. Addo, nec verosimile prorsus esse ob regio- II. Alia tunc ejusmodi diaboli arte, ut ipse innuit,
num situm, atque institutum Hieronymianae peregri- gigni potuere dissidia, quibus cum aequo animo sus-
nationis, venisse eum de Galliis Romam, ut se post- tinendis par non esset, derepentepatriae, parenlibus,
modum in patria, sive Aquiieiae reciperet. Alia ex cognatis, amicisque vale dicere.alque in Orientem
parte jam ostendimus superiore Capite III. eum transire constituit, ut longius ab inimicorum odiis,
antea, cum primo scilicet Romse daret litteris operam, regionem solitarii proposito, tum locorum sanclilale,
Baptismum suscepisse, ut et caussa ciir eo regrede- cum habitantium Monachorum vicinia magis oppor-
retur, plane conficta sit, totaque illa hominum caetera tunam inveniret. Hoc nos iter ad an. 372 referimus,
doctissimorum narratio commentum sapial. Venit nec falli rationibus subducendis videmur nobis. Sed
ilaque S. Pater de Galliis recta Stridonem, pleram- quia impedita res est, multaque Hieronymianae Vitae
que autem temporis partem Aquileiae, iis quas dice- momenta ex ea temporis notatione pendent, propriis
bamus de caussis, commoratus esl. ipsa est argumentismunienda. Et citius quidem illud
II. Quin etiam scriptionem suarum videtur ibi referre, lota rerum ,
quas haclenus edisseruimus,
initia auspicatus narratione illa, de muliere septies series vetat. Ut serius autem putemus, multo magis
percussa, quam Innocenlio inscripsit, et cui primum quod ex Ruffini peregrinatione argumen-
vetal illud
nos in Epistolarum serie, quem et in reliquis ejus tum desumitur. Ante eum enim viae se dedisse Hie-
scriptis habet, locum adtribuimus. Innocentius ille ronymum, palam est omnibus, alque ipse luculentis-
idem est, qui paulo post migranti in Orientem Hie- simus testis est saepius iaudalo loco Epist. III. Post-
ronymo se comitem dedit neque enim cognomines : quam mea tuo latere subitus turbo convulsit,e\.c. Hoc
alios eidemque amicissimos, ut nonnulli faciunt, autem ipso anno 373, puta post aliquot aHieronymo
comminisci licet. Tempus quod spectat, in Chrono- menses, Ruffinum Aquileiense monasterium dese-
logicis ad eam Epistolam nolis, quas heic repelere ruisse, ut in iEgyptum cum Sancla Melanio trans-
longum esset, et praeter rem, videre est argumenta, miltere, compertum ex ejusmet verbis, quibus ad
quibus eam huic temporis tractui, sive anno Anaslasiura Ponlificem scribens anno 400 vel inse-
371,
adscribere persuasi sumus. Nunc velimus, anno quenti, se ailposi triginta fere annos parentibus red-
ad-
huc serius differri sive post damnatum Evagrii
, ditum. Fere, inquit, ul non solidos triginta dicere
opera Auxenlium Romana Synodo anni 372. Cds-
in eum putes, sed potius ab ea formula et rotundo nu-
lerum ncc probabilitate sua carent aliorum raliones, mero inlelligas salis esse, si vigesimus nonus vix
qui serius adhuc eam protrahunt, sive ad demum totidem a 372 ad 401 nu-
annum iiicepisset. Porro
usque 374, cum post longam in Oriente peregrina- merantur. Nec sane locus est isto ad Hieronymiani
lionem S. Pater Anliochiae diversaretur. Potissimum aeque atque Ruffiniani ilineris lempus probe consti-
autem argumcntiim, quod ab Auxenlii morlc repe- tuendum hiculentior. Nihilosecius erunt fortasse qui
lunt, ubi dicitur Evagrii excubiis sepultus pene ex eodem conclusum ibunt , in annum sequeniem,
ante-
quam mortuus, non eamdem apud nos vim habet. sive 373, debere iter differri, et quos memoratRuffi-
Nam mortuum revera indicari verbis illis conten- nus annos iriginta , ex quo parenlum consuetudine
 ,

23 S. HlERONYMI VITA. 24

caruisset, non «b eo lcmpore, quo in M^yplum na- 373 Martium, aut Aprilem intercedit quo tempore :

vigaTit, sed triennio ferme antea, ab eo quo Toram antequam Athanasius diem obirct, Alexandria fuit.
natale oppidmn dcseruil, et Aquiieiae sese recepit, Falsum porro est, nunlium de ejus in jEgypto mora
snppulari velinl. Quod esli a veri specie abhorreal solum circa insequenlis anni 374 medium Ilierony-
(erat enim Tora, sive Tyra, aul Tura oppidulum mum accepisse. Facile enim mullo anlea ab Hcliodoro
AquilcifP pcrqiiam vicinum, uta suis abesse Ruffinus, sui itineris socio, qui Jerosolymam perrexcrat, au-
cum cssel Aquileia^, non videretur : revera eliam cuni diit, cum Alexandriam regressus est. Confirmavil
se parenlibus renditum dicit, Hieronymo tesle,ini- paulo post, et supcriorc tamen anno 373 eumdem
tio alterius contra eum libri , Aquileise liabitarel), nuntium Alcxandrinus Monachus missus ad Confes-
snnt lamen alla in eam rem,anno 373 qu:i;sive pro sores, quos statim ab Athanasii morle in ^gypto
nobisvidemus opponi posse, el quibus nostrarum sil exsulare Valens Impcralor jussit. Sed his aliisque
pariium satisfecisse. PrimoEvagrius, cujus adeo fre- subinde nunliis non acquiescebat S. Pater, donec
quens in Hieronymi litteris liienlio est, eidem fuisse crebrae eo commeanlium multitudini, idque certiori-
ilincris socius videlur. Is autem, qui cura S. Euse- bus testimoniis landem anno 374 fidem
referenti,
bio Verceilcnsi ex Oriente in Occidentem venerat, ut adhibuit. Testatur haec omnia per partes ipsemet
gravissimis Ecclesiarum negotiis suppelias ferret Epistola illa III. ad Ruffinum, cx qua describere haec
posl damnatum sua cumprimis opera Auxentium, Tp^ucsiV\hel.Primainopinatigaudiiab Heliodoro fratre
nonnisi anno 373 in Orientem credilur remigrasse. mihi est nuntiata felicitas. Non credebam certum,
Gcrleanlcquam Antiochiam perveniret, transiens per quod certum esse cupiebam, prcesertim cum et ille
Cappadociam, qusdam cum S. Basilio contulit quse , ab alio se audissediceret, etreinovitas fidem sermo-
ab hoc in Epist. VI!I. scripta posl Autiimnum dicli nis auferret. Rursum suspensa vota nutantemque ,

aritli 373 rcferuntur. Qui igitur Evagrium comilalus mentemquidamAlexandrinusMonackus^quiad^gy-

vidctur Hieronymus, non ante eum annum viae se ptios Confessores, etvoluntatejamMartyrespio plebis
dediderit. Deinde ncc ipsc cituis iler arripuerit Ruf- jamdudumfuerattransmissusobsequio,manifestusad
finus, quem hoc ipso anno 373 ante S. Athanasii credulitatemnuntiiauctorimpulerat.Fateoretinhoc
obitum Alexandriae fuisse, compertum atque indu- meam labasse sententiam.fiam cum etpatriam tuam
bium est. Idem Ilieronymiana ad eum Epislola ter- ignoraret etnomen,in eo tamenplus videbaturafferre,
tia declarat, quae cum data sit, ut suo loco pluribus quod eademasserebat,qucejamalius indicaverat. Tan-
oslendemus, aestate anni 374 , tunc primum tamen demplenum pondus erupit, Ruffinum enim
veritatis
acceplum de illius in iEgyptum adventu nuntium, Nitrice esse,et ad beatum p^xrexisse Macharium,cre-
inopinali sibi gaudii caussam exstitisse significat. bra commeantium multitudo referebat.Hic vero tota
Nec sane videtur verosimile, sibicnnio ante in eas credulitatisfrenalaxavi,e\.c. Nihil itaqueimpediunt,
regiones Ruffinus Iransmiserat, tam sero fuisse ad ne anno 372 Hieronymi in Orieniem iter assignemus,
amicum Hieronymum perlatum id nuntii. quae maxime obstare videbantur.
His ut satisfaciamus ,
primo Evagrium dicimus,
inler primos quidem fuisse Hieronymi amicos, mini- CAPUT VII.
me vero itinerisejus socium. Cerle nihil esl ex omni
I. Iter S. Patris describitur. II. An Jerosolymam
reruni Hieronymianarum historia,
quo ad id creden-
dum adducamur. Quae adeo multa de ejus laudibus tunc adierit?\\\. Antiochix substitit.

praedicat S. Paler, nonnisi familiaris ejus consuetu-

Per Illyricum terrestre iter arripuisse Hierony-
i.
dinis, maxime cum Antiochiae pariter essent, testi-
mum nonnulli persuasum habent, atque Thraciam,
monia sunt, ne illo quidem excepto loco Epislolse III.
Pontum, Bithyniam, Galaliam, Cappadociam, ac tan-
dudum laudalae, ubi Innocenlium, suae uliquc comi-
Nobis haec niinime verosimilis
dem Syriam circuisse.
lem peregrinationis, cum illo comparat lanquam
,
sententia videtur : quin ipse etiam videtur S. Paler
oculum cum oculo, alque isto inopinata morte sub-
aperte indicare se, statim ab Aquilciensi lillore
satis
tracto, Nunc, inquil, mihi lumine Eva-
uno et toto
mare ingressum, navi in Thraciam appulisse, et pri-
grio nostro fruor. Ut vero eUam demus socium iti- Demus ejusmet
mo quidem aestum maris passum.
neris eum fuisse, non certe fuerit, cum primum Aqui-
verba, quae rem totam mirifice explicanl ex toties
leia Hieronymus solvit sed forte illi provincias jam-
laudata Epistola HI. ad Ruffinum. Postquam me, in-
:

dudum varias circumeunti, Cappadociae occurrit, ac

quit, a tuo latere subitus turbo convulsit :postquam
reliquum ilineris Syriam versus cum eo pcrfecit.
glutino caritatis hcerentem impia distraxit avulsio,
Allerum quod opponitur ex Ruffini discessu argu-
mcnlum, leviorc negotio expedimus neque enim ille
Tunc mihi cceruleus supra caput adstitit imber,
;

rccta in .Slgyptum contendit, sed Jerosolymam pri-

ccelum.
... tunc maria undique et undique
mo invisil, el loca Sancta, quibus ea qua par est reli-

gione perlustrandis, maxime vero tanto lerrarum, Tandem in incerio peregrinationis erranti, cum me
ac maris emetiendo spalio,haud certe nimium videri Thracia, Pontus, atque Bithynia, totumque Galatia;,

debet temporis intervallum, quod ab anni 372, ut et Cappadociceiter,etfervido Cilicum terra fregisset
cestu.Syria mihi velut/idissimus naufrago portus
oc-
par credere est postremis mensibus ad subsequentis
 S. HIERONYMl VITA. 26

currit. Alibi etiam regionum praler istas, atque ur- jam peregrinationis ejus incommodis, Antiochi» de-
bium per quas transierit, mentionem facit, ut in gcns, alque hinc scribens ssepius laudatam ad Ruf-
Zacliariae cap. XII. ubi Athcnis se prodit fuisse ;
finum Epistolam, inter multa, quse de suis itineribus
In arcCy inquiens, Atheniensiumjuxta simulaerum oidem per partcs narrat,hoc unum quod erat caeleris
Minervce., vidi Spkeram ceneam gravissimi ponderis, pra'slaiitius omnibus, priEteriret, Sanctam civilatem,

quamego proimbecillitatecorpusculimoverevixpo- in qua dudum fuisse amicum suum inlellexeral, ne

tui, ctc. Etin Prooemiosecundi libriCommenlariorum arrepla hinc quidem occasione nominaret! Praeter-
ad Galalas, Scit, inquit, mecum qui vidit Anchyram nondum inviserat. Et sane lib. III. contra
misit, quia

metropolim Galaticecivitatem^ quotnuncusque schis- eumdem Ruffmum de secunda in Orientis partibus

matibus dilacerata sit, quot dogmatum varietatibus peregrinalione sua loquens, ita si Loca Sancta invi-
constuprata. Alia id genus alibi rimatus est. Et Tarsi sisse profitetur, ac si antea solum de illis fando
in Cilicia aliquandiu eum mansissc, coUigere est ex aliquid audierit, viderit autem nihil. Intravi, in-
Epist. CXXI. ad Algacium Qufesl. ii. ubi Cilicum quit, Jerosolymam, vidi multa m.iracula, et quce
lingua' proprietates, quibus Paulus Apostolus in prius ad mefama pertulerat, oculorum judicio com-
Epistolis suis usus sit, optime se prodit novisse. Ita probavi. Noo est,si quid video, quod huic argumento
et Theodosium, qui creditur monasterium consti- reponi possit. Adductis autemsuperius in contrariam
tuisse apud Rhossum in Cilicia ad maris oram, partem facilis responsio est. Et primo quidem, eo
convenisse, ejusque ut et caeterorum sub eo Anacho- revera consilio atque animo S. Doctorem in Orien-
retarum mores fuisse perscrutatum, ac similis vitae tem migrasse, ut Jerosolymam inviseret, sed aliis

amore incensum, ex II. Epislola, quse ad eum data poslmodum de caussis in Syriam deductum, atque
est, liquel. Nimirum qu?ecumque insigniora vide- Anliochiam, propositum mutasse, aut in aliud tem-
rentur, oculis usurpare voluit, maxime Monachorum pus distulisse.Innuil hoc idem ipse, cumjamCalcidis
ccielus cetebriores, quorum prsesertim inslituta no- eremum ingressus, ex eaque scril)ons Epistolam V. ad
sccndi atque imitandi caussa, peregrinabatur. Viie Florentium, prodit,lectis ejusdem litteris, sibi reac-
comites perpetuos habebat, prseter Innocenlium, at- censum fuisse animum Jerosolymam proficiseendi.
que Heliodorum, quos supra memoravimus, Nica>am Ex eo certe nulla caussa est.cur in illa ad Eustochium
quoque Ilypodiaconum Aquileiae, el Hylam, Sanctce Epistola quidquam immutemus, ut visum esl Tille-
Melanii famulum,quipuritatemorum maculam ser- montio, qui censuit pro Jerosolymam legendum ibi
vitutis abluerat {Epist. III). Bonosus, quo cum ab Antiochiam aut Orientem esse. Reliqua duo loca
infantia educatus,et/jOMes^i5 sasculi artibus eruditxis movent nos multo minus ac fere nihil. Cum cnim
fuit, quique eum fuerat in Galliarum peregrinatione exploratum sit, cum ibi [isTaipoptxGJs Romam vocare
comitatus,solitudinem jam petierat in insulaquadam, Babylonem, res ipsa jubet, ut,quam illi opponit, Je-
Dalmalise ut videlur, pelago circumsonante, nau- rosolymam eodem sensu accipiamus pro solitudinis
fraga, et in qua nihil non terrori esset. et quietis loco, ut se iterum significet, a tumullibus
II. Num Jerosolymam hoc primo in Orientem iti- urbium et sseculi ad solitariam vitam transisse. Adoo
nerc adierit, disputatum inter eruditos. Atque ipse neque eorum opinioni assentimur, qui negant hoc
quidem S. Pater Epistola XXII. ad Eusiochium quidem tompore antequam in Calcide se reciperet
scribons, se testatur eo concilio a suis discessisse, S. Pater, Jerosolymam concessisse concessisse :

\iiJerosolymammilitaturuspergcret.lxi'S.'p\iio\diqno- autcm, idque primo, volunt, postquam e Calcidis

que XLV. ad Asellam, cum Romse esset, orare eam eremo exivit, circa anuum 378, antequam Ro-
jubet,ut de Babylone Jerosolymam regredi aliquando mam reverteretur. Enimvero probant quaj hactenus
sibi liceat quibus verbis se fuisse pridem Jeroso-
:
disputata sunt, eum nonnisi multo post illo se
lymae, indicio est. Item in Praefatione ad Didymi de traustulissc, cum Roma ilerum discossit postmortem
Spiritu Sancto librum, quem Latine de Graeco verlit, Damasi, reliquam vitae in Locis Sanciis et Belhloemi
se ait, de Bahylone, id est Roma, velut po^itUminio spocu Iransaclurus.
Jerosolymam esse reversum, et post Romuli Casam,et III. Tunc ilaque non videlur ulterius quam Antio-
luderum Lupercalia,diversoriumMarias,et Salvatoris chiam usque protectus qua in urbe apudEvagriuin,
:

speluncam expexisse. Accedit.Baronium, Victorium, cui erat cumprimis carus, aliquandiu subsistere, ut
atque alios magni nominis viros in eaesse sententia, mox dicemus, coaclus est cum aliis de caussis, tum
ut bisJerosolymam yenisse eum velint : et semel quod non amplius sufticerent sibi attonuati lam longo
quidem hac prima in Orientem peregrinatione, anle- iliuere corporis vires, et tegra valetudiue uti jam
quam Calcidis eremum ingrederelur : de altero onim coepisset. Caeterum nihilnobis exomni peregrinatione
advenlu, cum scilicet Roma posl Damasi mortem illa tam mirum quam quod, cum posset aequo
est,
discessit, nemo esl qui dubilet. Verum quidquid aliis animo, qucmadmodum de se ipse teslatur, carere
videatur, eum semel modo, neque hoc quidom itine- patria,domo, parentibus,sorore, cognatis, consuetu-
re, de quo agimus, sed altero diu post in Orientem dine lautioris cjfti(£pts^X.t//),aliisqueomnibus vitae
instiluto, Jcrosoiymam perrexisse, luculenliora ejus-
commodis, unam Bibliotiiocani, leclissimis libris,
met S. Auctoris testimouia persuadent. Enimvero ^i instructam, quam sibi summo labore atque impendio
eo tunc accessisset, qui ficri potuit, ut exanllanti;-. Romae confecerat, secum tulit,qaodeaomnmocarerff
 27 S. HIERONYMI VITA. 28 l
non poterat. Tantus in eo erat litlerarum, atque eru- lum monemus pro anno 374, cui illas adscri-
ditionis amor. bimus, alicubi anno
lypothctarum errore nolarum
373, quod vitium ad decimam quartam usque Episto-
CAPUT VIII.
lam inaliquot exeinplaribus durat nossedulo emen- :

I. Antiochia.' hospilatur, ubideineunda solitudinese- dari cupimus.

cum agit. II. Scribit ea super re ad amicos Episto- III. Ad Vitae seriem ut redeamus, non ila apud
las. III. Apollinarium Laodicenum auditabejusgue Evagrium moratus continuo est S. Paler, ut num-
hceresi cavet. l\ . Maronice diversatus historiamde quam Antiochia excederel : quin polius sacrarum
Malcho monacho ab ejusdemore excipit. studio Litterarum incensus, cum, utalibide setesta-
Ad finem vergebat annus trecentesimusseptua-
1. tur, haud quaquam ingcnii sui viribus confiderct,
gesimus tertius, si rationes recte instituimus, cuin seque ipse docere vellel, sed a doctis atque illuslri-
Antiochiam venit Hieronymus, qui eliam ultra sub- bus viris addisccndas putarel, Apollinarium Laodi-
sequentis anni medium
apudEvagrium hospitatus
ibi
cenum Episcopum (qua* urbs ab Antiochia parum
est. Morie causam fuissc comprimis innuimus ad- distabal) interpretem Scripturarum longe celeberri-
versam, in quam inciderat, valetudinem ;aitenim de mum frequenter adiit, inque ejus disciplinam se
se ipse, quod semper infirmus Evagrio amico ad
Rem narrat ipse
dedit. Epist. ad Pammachium et
laborem cumulus accessisset, fuisset vero, quidquid Oceanum LXXXIV. ubi et se multum ilU debere
morborum esse poterat expertus. Accessere hisaliai profitetur, quod in Scripturarum doctrina, quam
cum duriore fortuna conflictationes de quatuor enim ;
aniea vix de limine salutaverat, cxoticorum lectioni
peregrinalionis sua; sociis, Innocentium alque Hylam Auctorum adsuetus, haud sane parum profecerit. Id
subita unum post alium morsrapuit; ilhim repen- vero mirum magis, quod addit, nunquam se illius
iinus fcbrium ardor abstraxit ; hicnedumobductam contentiosum super sensu dogma suscepisse : id est,
iUius morte, morte sua rescidit cicatricem. Helio-
htereticum illud ejus placitum de Platonicorum coe-
dorus, cumque eo fortasse etiam Nicaeas, Jeroso- nosis fontibus derivatum (quod sit quaedamsubstan-
lymam jamdudum iverant ; nec brevi inde reversi tia anima separabilis, unde hominem, quem Domi-
Antiochiam, Hieronymo suo diutius adfuerunt, sed
nus assumpserat, ea parle qua ralionalis est, mutila-
in palriam regressum hic una, ille aha de caussa, lum ibat, ejusque munia in Verbum conferebat, ut
meditabantur. Et sane jus aequum HeHodorus ob-
Christus unus ex hallucinatione sua diceretur) nun-
tendebat, qui de cognati morte inopinato nuntio quam excepit, nec fucum fieri sibi passus est. Ex
admonitus, veluti sororis viduae, ac nepotis ex ea
quo confirmatur, quod diximus, per id
illud etiam
parvuli, Nepotiani nomine, rebus domesticis pro- temporis Laodicenum magistrum abs Hieronymo
specturus, patriam repetere cogeretur. Nec tamen auditum fuisse : ille enim cum diutius venenatum
arripiendae solitudinis propositum prorsus abjiciebat,
dogma dolose dissimulasset, anno demum 376
quin potius abs Hieronyino postulabal, ut postea- in apertam haeresim erupit. Nec sane veri speciem
quam ad deserta migrasset,invitatoria ad se scripta ullam habel, fuisse nostrum pr»ceptore usum homi-
transmitteret : id quod faclum paulo post, dicemus ne, qui palam scila Ecclesiae Platonicis sophismatis
suo loco. depravaret fuissetque jammanifestainuslus haereseos
II. Interim cum in dies magis, magisque S. Pater nota.
solitudinis adeundae studio tlagaret, nihilque aliud IV. Sed et alio interdum diverlit per id tempo-
animo secum versaret, scripsit ea de re ad Theodo- risS. Pater. Maronia, triginta fere millibus Antio-
sium, eum quem paulo superius diximus, et memo- chia dislans viculus, post mullos dominos vel
ratTheodoretus de Vitis Patrum cap. X. Praeposi- patronos in Evagrii Presbyteri possessionem ve-
tum Monaslerii apud Rhossum in Ciiicia et quem, ,
nerat. Huc Hieronymus pro familiaritate, quam
per eam ipse provinciam transiens, paulo ante invi- cuin Evagrio habebat, aliquandiu venit, ac diver-
sisse iadicat. Unde coUigas, errare eos qui Theodo- satus est : antequam cerle in eremum secederet,
sium hunc alium putant, qui Calcidis desertum ut pleraque omnia nobis argumento sunt. Erat qui-
nonduin enim cum haec scriberet, Hiero-
incolerel-,
dam ibi senex magni nominis Malchus, quem S. Pater
nymus eo accesseral. Orat aulem ilium, ac caeteros invisil, deque ejus ore excipere voluit ipsius vita;
cum iilo Anachoretas, a Deo impetrent, ut suum historiam, quam postea, ante annum 392, ut suo
hocce propositum Deo perfeclius serviendi exsequi loco exponemus, ex ejus diclorum fide, lilteris com-
demum veUt ac possit. S ecundum in noslra Recen- mcndavii.
sione locum Epistola illa obtinel. Duas autem alias

per idem tempus quo subslitit Antiochiae, scripsil

CAPUT IX.
|i
alleram ad Ruffinum, ac Florentinum alteram, quae I. In Calcidis eremumserecipit,ac pcenitentioi devo-
el sese in Edilione eadem noslra sub iiumeris terlio ad carnem magis edoman-
vet. II. Hebraicce linguce
et quarto consequuntur. Quid contineant, quibusque dam, studiose mancipat. III.A^wm etia^n Grcecam
de caussis huc eas referamus, replicare, instiluti tunc edidicerit ? lY.Per somniumadmonitus pro-
nostri non vidclur, maxime cum in Chronoiogicis ad fanis Scriptoribus nuntium remittit.
eas Notis sinl istaec satis abunde pertractata. Tan- I. Demum adquamomni studiorapiebatur, traos-
29 S. HIERONYMI VITA. 30

iil Hieronymus solitudinem quod factum sub hu-

: dinismedeserta vallarent,incentiva vitiorum, ardo-
jusce anni 374 fmem, vel subsequentis initio, ex remque naturce ferre non poteram: quem cumcrebris
his quse hactenus disputata sunt, liquet. Ut autem id mens tamen cogitationibus cbs-
jejuniis frangerem,
planiushoc loco, ac propemodum evidenti argumento tuabat :ad quum edomandam cuidam Fratri, qui ex
leneas, rationes ita subducito. Annus agebatur Hebrceis crediderat, me in disciplinam dedi, ut post
374, mediamque aRStatem attigerat, cum accepto Quintilianiacumina,Ciceronis fluvios^gravitalemque
de Ruftini adventu in Palsestinam nuntio, dedit Frontonis,et lenitatem Plinii,alphabetum discerem,
S. Pater ad cum Epistolam, quam, ut totius et stridentia anhelantiaque verba meditarer. Quid
redderetur, alteri ad Florentium copulavit. Erat ibi laboris insumpserim, quid sustinuerim difficul-
vero tunc ipse adhuc Antiochiae, sive nondum in tatis,quoties desperaverim,quotiesque cessaverim,et
eremum seccsserat, quod ex utriusque contextu Epi- contentionediscendi,rursusinceperim,testisestcons-
stoLT planum est. Eo autem se nuper receperat.cum tammea,qui passus sum,cjuameorum quime-
cientia
responsum a Florenlio accepit, quod sibi ait reddi- cum duxerunt vitam;et gratias ago Domino,quod de
lum, In ea eremi parte commoranti,guce juxta Syriam amaro semine litterarumdulces fructus carpo. Atque
Saracenisjungitur :cl cum arreptce solitudinis ter- huc etiam spectare videtur illud.quod Cap.lH.Libri de
minis arceretur. Igitur, nisi longius, quam par cre- VirisIllustribusnarrat,Hebraicum scilicet,ut ferebatur,
derc est, temporis spatium his Florentii ad Hierony- Matth8eiexemplar,cumfactasibifacultasfuissetaNaza-
mum litteris Iribuamus, palam fit, hunc sub finem renis,qui in Beroea urbe Syriae eovolumine utebantur,
hujusce anni 374,vel,ut summum, initiosubsequentis se descripsisse.Processu temporis cum ej us studii utili-
in eremum sese recepisse. Atque haec, ne quid sit tatem experimentojam didicisset,assiduaexercitatione
de teinporis nota dubium. excoluit, aliosque magistros, per quos profecerit, aliis
Ipsam soliludinem quod spectat, posita illa erat in locis nominat. Qwo /a^ore, inquitEpistol.LXXXIV.
in Calcide Syriae, hoc est, ubi Syri ab Agarenis bar- quo pretio Baratiinam nocturnum habui prcecepto-
baris disterminantur, vasto quaquaversus spatio ter- rem! Timebatenim Judceos,et mihialterum exhibebat
r»', (juce exusta soHs ardoribus, horridum Monachis Nicodemum. Hicidem ille videtur esse,quem et Com-
yrcestabat habitaculum. Sedebat solus ibi S. adoles- menlario in caputlll. Epistol. ad Galatas suum He-
cenfi, scorpionum tantum sociuset ferarum,qui ob ge- braeum vocat,et ex quo nonnullas sententias recitat :

hcnnce metum tali secarcere ipse damnaverat.Horre- quanquam alii,quos inter Morinu3,fuisseillum ex He-
bant sacco membradeformia,et squallida cutis situm brso Clirislianum,contendant.Deniqueetcum Librum
jEihiopicce carnis obduxerat.Quotidie lacrymce,quo- Paralipomenon juxta Septuaginta emendandum ex
tidie gemitus : et si quando repugnantem somnus im- Hebraeo archetypo, el Latine interpretandumsuscepit,
minens oppressisset^nuda humo ossa vix hcerentia alium ejus linguae magistrum consuluit, utin Praefa-
collidebat. Pallebantorajejuniis,elcsslera, quae tute lione teslaturDe Tyberiade,in(i\iicns,Legis quondam
;

repetas ex illa,unde hsec translata sunt,Epistol. XXII. doctorem,qui apud Hebrceos admirationi habcbatur,
adEustochium.Adhcfic ssepesaepiusacfere continenter assumpsi,et contuli cum eo a vertice,ut aiunt,usque
tentahatur valeludine.et stomacho laborabat. Etvini ad extremum unguem. Sed haec alio spectant.
lamen, olei, aliorumque ciborum, quibus reficiuntur III. Sunt qui eum Graecae etiam linguie primumin
vires, et ad laborem ferendum recreantur homines, Calcidis solitudine, conlendanl dedisse operam : id-
abstinentissimus,etiam cum langueret,frigidautebatur que ex Ruffini auctoritale inferant.qui illum teslatur,
aqua, et coctum aliquid accepisse, luxuriam reputa- antequamconverteretur,pariteretlitterasGrcecas,et
bat. Videtur etiam laboribus manuum partem diei linguam penitus igf?iorasse.Sedutvere,nonprurigine
aliquam Iribuisse, cxscribendis scilicet libris : in actus detrahendi Ruffinus, id scripserit : voluit con-
quam rem, habere alumnos, qui Antiquarice arti
se versionis nomine,non ut vulgo intelligunt,initam ab
serviant{ quo nomine Amanuenses indicari, non est Hieronymo solitudinem, sed susccptum Baptismum
qui ignoret) Epist. V. ad Florentium prodidit. Cae- significare quem sensum lotus quoqucloci ejus con-
:

terum vitam omnem ita orationem inter ac leclio- lextus praeferl. Ex quo illud iterum confirmatur,quod
nem parliebatur,ut cum multis alque oplimis sacrce superius suo loco diximus, illum cum Romae libera-
BibliotheccB codicibus abundaret, lectio orationem libus studiis erudiretur, non autem serius, ut volunt,
exciperel, oratio lcctionem sustentaret. Baptismi aquis lotum. Alioquin nihil eum scivisse
II. Ad Scripturarum maxime inlelligentiam, divi- penitus Graece, ciim in Orientem pcregrinaretur.mi-
narumque rerum pervestigalionem animum adjece- nime adduci possum, ut credam. Ut autem in dies
ral, in eoque se sludio quotidianis exercitalionibus, magis magisque calleret eam linguam, consuetudine
supraquam dici queat, diligenlissime subigcbat. Sed illa cum Gra^cis commode posuit obtinere. Et sane
cum operam suam absque Hebraica) lingua- notilia cum Tarsi agerel, ita novcrat, ut etiam qua' essent
minus utiliter consumi intoUigeret, vellel etiam ad Cilicum lingua^ proprielates, quibus in Epistolis suis
compescendos in diesmagis carnis motus, novo ali- Paulus usus est, ab reliqua Graecitale internosceret.
quo tormento uti.huic se studio,sive ul vocat ipse, pi- Ad hcvc, cum Anliochiam paulo post venil.Apollina-
slrinoaddixit.Facti historiam narrat ipseEpist.CXXV. rium, ut diximus, frequenter adiit. atque audivit.non
ad Ruslicum. Dum essem, in(\m{, juvenis,et solitu- alia certe quam Grjeca lingua Scripturas exponcntem :
31 S. HIERONYMI VITA. 32

cujus rtdeo pt«ceptiotiibus Imbul mitiime potuisset, CAPUT X.

nisi jam probe linguim iniellexissel. Jatti itnque hoc
I. Scribit Vitam Sancti Pauli Eremitce. II. Epis-
quoque ornainenlum ad reliquas docirinae suae laudes
tolas quoq^ie ad diversos. ill. Et Exhortatoriam
adjecerat, pflusquam Calcidisdcserlum ingrederelur.
quod 60 loci, ac fere tem- ad Ileliodorum.
IV. Sedesltillque aliud
pods placel referri, simulqiie smdia liiteranlm spe- I. Solitndine Vixdum arrepla, nihil proposito suo
ctat. Illud.inquam, Visum dul somnltim, quod maxi- consentaneum magis Hieronymus exisliniavit, quam
me pervuigatum est, atque Ipse pluribus S. Patcr insignioribus ejus Vila? exemplis incilare aniihum ad
EpistoU XXII. ad Euslochium narral. In media imitandum. Fecit ilaque initium ab cnarrand» Sancti
fernie QUadi'a^e^i^n (puta hujusmot anni 275 Pauli Vita, a quo primnm eremus habitari coeplaest,
aut subseqUentlS, Ul cx i*fet-Utti licetscHe colligere) quique ejus inslituii jure meriloque anctor longe in-
ardertlissiwa febri coft^plus, tit exhaustis jam mem- slghissihius habetur. Et primum quidem locum inter
bris, ossibus vix haprei-feljCt parUnt abfueril, quin age- scriplioiies suas omnes huic iribuit in suorum Cata-
ret revera attimain (nam fixequlae vcluti jam mo- logo operum, in quo concinnando rationem temporis
riehti parahantur^MiWfo raptttsin npiHiuadtribunal habuisse, nihil mihi dubium est : quin etiam ante-
Ckristi, quod Ciceronis lectiooi Vacard, ab eo qui ponil Epistolae ad Heliodorum, quam sub initium so-
pr?esid6bat, gravissime jUSsUs est ca^di. CuHi inter litudinis datam liquet, ct libello Epistolarum ad va-
verbetn ipse ejulans mis(<ficOrdiam Imploraret, et rios.de quo mox dicemus. Adeo coiiiperlum hincest,
qui atlslabanl, ad Prsesidentis genua provoluti preca- errare eos, qui illam exislimant scriptam aliquanto
rentur, ut veniam Iribueret adoiescenli*, el errori postquam ex SyHa" erertio S. Auctof fexisset. Falsa
iocum pdeniientiEe commodarel tartlo cOnslrlclus ar- : nempe lectione ejus loci decepli suhi, quam nos pri-
ticuio, promisil jurejuraridO, rtUiiquam se imposte- dem Ope codiciim prfpstanlissimorum cmcndavimus,
rum Genlilium lillerarum Scriptoros lecturtim : Do- ubi pro vidisse me,el vi.tit, et sustentabatur, in in-
mine,'\nq\iiens,siunqttam kahutlrocodiiis sc^illaHs, Slanti rescripsimus, videre, vihit et sttsteniatur.E]\i^

si legerd, fe n(?gra2;t.Addit ad faciehdamrei fidem,in memihit S. Pater etiam IH ChfOnico ad annum 19

lispc se V&rba sacramenli dimissum, atque experre- Conslanti, ubi se ait PauU
exitum brevi \i-
Thebice
ciurti, liventes habui?se scapulas, ct plagas scnsisse bello explicasse : nosque iterUm mentionem faciemus

posl somnum.Iia nempe illa terrilus est veri specie, piiulo post, cum Epistolam ad Paulum Concordien-

quse quarila fucrlt, somnium. Et Vero

ilihil erat hisi Sem reCensebimus.
renuntiasse eum penitus ab eo tempore Profanorum Iriterim cum Heiiodorus Aquileiam rediisset,
II.

lecliotii, nemo sibi pcrsuadeal, qui ejusdcm opera, deque Hierohyini rebu^,ac sancto propOsilo ceriiores
quPP poslniodUm elucubravit identidcm vidcat coruni amicos fecisset, dedere isti ad eum litteras et cum :

lestimoniis atque historiis respersa. Quare ipse etiam, prinils ChrOrtiatius Stque Eusebius ffaler una cUhi
ciim hac de caUsa a RufHno violata* religionis reus Jovirio amico, qui cl de illius sorore nonnulla retu-
jieragerelur, falsissime ridet hominis curiositatem, lere, qu» tamen ipse aliquanto anlea ab Juliano Dia-
qui fioctiljrn ludibria observaret, et quge quis dor- cono Aquileiense resciveral. Hae littera» Anliochiam
niicns sbmniasset, Illi ab vigilante exigeret (Lib. II. perlatse, Evagrii diligentia, Hieronymo jam in soli-

Contr.l\uffin).kAe\imdcmmodnm quod aemulus Idem tudine degenti transmissas suni. Is eigo Juliano pri-
objiciebal de Cicerbnis Dialogis, quos majore mer- mum,qui prior de sorore ad meliorem frugem reversa
cede t^ralribUS Ih mohle OlivafUhl deSferibendos lo- scripserat, dedit Epistolam in nostra recensione A^^I.

casset.et de Poetis.quos praftlegeretpueris,ridet magis enixe rogans uteamdem quibus potesl rebusadjuvet,
qiiam refellit,ut risu potius quam eJccUsatione digtiam seque de conimuni in Christo gloria crebis reddat
criiiiihaliOriertl significel. Nihil itaquB aliud narfatiO sermohibus Isetiorem. Tmri ad Chromatium,Jovinum,
illa visionis, aul somnii significat, quam, dimissisab atque Eusebium scfibens Epistolam VII. Bonosi, de

eo lempore Gehtilium SCriptOrum mdhimerilis, qui- quo ipsi etiam scnpserant, laudes adhjiscet, itcmque
bus maxime fuerat eousque Jelectalus, t'oti)hi se Sa- sororcm suam. quse bonos in patria magistros non

crarum Scripturarum sludio, qUarilhi sibl antea ser- commendat.His adjecisse vldelur VIII. ad
haberet,illis

hfio incultiis sordebat, devovisse, ut jairt safeciiltris Nicaeam Hypodiaconum Aquileiensem vctefem soda-
cruditionis minime ciiplcJiJS, qus6 nihiloseciils dc illb- lem, ac peregrinationis suae comitem, jam in patriam

rum scriptis proferebat, quemadmodUni ^espondct regressum (rM,enim inquit, mocfo a nobis abiens,etc.)
ipse Ruffino {Ibidem), ob memoriam eorum profer- cumque ut ad se aliquando scribat,cxemplo ChrO-
ret, quis pridcm legerat, omnino autem ea facerel matii, atque Eiisebii fratrum, hortatur. Ex quo colli-

ad ancillarum instar rerum divinarum exposilioni in- gas, hanc post acceptas ab illis litteras perscripsisse ;

servire. NuIIi autem commodius, quam huic tempe- peisnipsisse aulem eadem occasione, qua illis rc-

stali posse diximus abdicationem illam ab Ethhicis, spondit.Eodem lemporedcdit et IX.ad Chrysogonum
Iransitumque ad Ecclesiasticas litteras adscribi. Monaclmm Aquileiensem, quem simiiiler ad scriben-
dum ad se excitat : et X. ad Pauium senem Concor-
di* (quod est, ul alias diximus, et ne quid aliud
cum Victorio put^^s. Aquileiam inter, atque Altinum
33 S. HIERONYMl VITA. U
non ignobile Italiae oppidum) ad quem inlerea ador- ad Allinensis etiam Episcopi dignitatem per Christia-
natam abs se recens Vitam Sancti Pauli Eremitae, narum, maximeque insignium virtutum gradus pro-
quam modo recensuimus, dono miltil. Quse subse- cessit.
quunlur Ires, ad Virgines ^monenses, ad Antonium,
ad Castorinam eodem fortasse anno, sed aliatamen
CAPUT XI.
et

occasione, et aliquando post superiores datae videri I. Antiochem Ecclesia trium simul Episcoporum fa-
possunt. Dederat quippe illis antea plures alias, qui- ctionibus agitatur.U. Qtiarum unaqureque Hierony-
bus respoudere cum neglexissent, valde queritur, mum ad se rapere contendit. III. Ex his Meletiani
rursumque his, ut dcmum rescribant, hortatur. Duas trium ab illo hypostaseon professionem ex postu-
priores quod spectat, notatus primum nobis vetus liint, IV. Scribit ille ad Damasum semel, atque ite-
ille, et qui hactenus invaluit apud Editores, ac Vitan rum ea de re.W.Prioris Eptstolce tempusasseritur
Hieronymianae Scriptores omnes, cavendus est error. et vindicatur. VI. Factiosorum arrogantice cedere
Hermonenses enim Virgines istse, ut et AnloniusMo- conlpulsus S. adolescens.1 de eremo deserenda co-
nachus Hermonensis scrihehsnluTf etpersuasum vulgo gitat. VIL Scribit ad Marciim.
erat, eos in Hermon Palestinse montem vilam Ue- I. Ea mente Hieronymus sese in ea Syrtae eremo
gissCi Ostendimus autem nos luce meridianaclarius, abdiderat» ut longe positus a saeculi insidiis, contra-
idque etiam optimse notae codicum auctoritale evici- ctas per aelatis incogitanliam sordes imbre lacryma-
mus.rescribendum Mmonenses,Qi nequaquam montem rum vilaeque asperitate detergeret. Verum, ut ipse
Palaeslinae,in qua nondum versatus fuerat S» Pa- de se testatur {Epist. XVII), ita eum incessabilis
ter, urbem dici in Italiae finibus non ignobilem,
sed inimicus post tergum sequutus est, ut majora inso.
JEmonam^ sive Hemonam, antiquis Geographis lau- litudine bellajam pateretur,totque factionibus Antio-
datam, sub Norico Pannoniae, et quam incoluit ipse chenae EcclesiaeiSub clijus ditione erat, agitatus, satius
aliquandiu, uipote pitrifle suse Stridoui, ut videtur, ducerel mier feras habitare, quamcum talibus Chris-
conterminam. Altera. sive XIII. quse est ad Castori- tianis. Facli hisloria, ut probe intelligatur, pauld e^t
nam materteram posl annum data est a priore aiia, altius repetenda. Meletius Arianorum opera, sednon
quam ad eam scripserat (intercidit autem) ut illud ne- sine Catholicorum magna ex parte consensu, e Seba-
scioquid quodcum ea habueratdissidii,componeret,et stena sede Antiochenam iranslatusj cum in primo
ad pacem, quam in hac denuO orat, concordiamque quem habuit in ista Ecclesia sermone ad populum, ad-
invitaret. Visaadeo est postrema ex his quae super- versus Ariahorum dogma dispulasset, rejectus ab
sunl, et quae Epistolarum ad diversos libellum^ ut Euzoium
haerelicis est, qui in ejus locum sibi Epi-
ipse vocat Hieronymus in Catalogo, conficiebant: scopum suffeceruht. Sdd et Catholicae partis homines
III. Suecedil his sub peculiari recensione ad Helio- cum illum scirent olim cum Arianis communicasse,
dorum exhortatoria, quae omne tulit pietatis atque et Arianorum praesertim favore electum, ad ejus se
eruditionis punctum. Videtur etiam fuisse lemporis communione separarunt : maxime Eustathiani, sive
praerogativa nonnullis ex modo recensitis Epistolis nobiliorum coelus CalhOlicorum, qui nullis post Eu-
praeferenda : siquidem statim ab arrepta solitudine stathiUm ad Meletium usque, Arianis Antiochiae Epi-
scriptam se prodit ; eam referre singularis
sed huc scopis adhaesete. Huic malo, ut mederetur, Lucifer
litulus cogit, alque ordo quem in Gatalogo oblinet. Caralitatius, magni tuhe nominis; atque auctoritaiis
Abiens ab Hieronymo Heliodorus, ut paulo superius Episcopus, novum anno 372 Antiochiae antistilem
innuimus, spem ilh reliquerat fore, ut postquam re- creavil PatilinUm, bbho utiqUe cbnsilio, ut schisma
bus domesticis in patria consuluisset, in solitudinem, sustolleret, sed quod minime e sentenlia 'successsit.
inqua tunc detineri prbposili socius non potuit, pe- Tune enim prsler Arianorurii faclioneirt ili duas Ve-
dem referret. Quin etiam ipsum rogaverat, Ut cum luti partfes scissa est utiiVersa Eccl6sia. Oriens ad
eremum penetrasset, ea super re hortaloriam ad se Meletii commuhionetiisereeepit, maxime post Alexan-
Epistolam scriberet. Hanc itaqufe S. Palef Calcidis drinath Synodum, quae repudiatis quidem Arianff hae-
deserta vixdum ingressus, eloqueniissimam adhorta- reseos auctoribus ac primipilis, alios statuit in Ca-
tionem, quemadmodum discedenti promiserat, ad iholica communione suscipietidoSi qui vel cum Aria-
eum misit : in qua Vlt» eremilicae bealitudinem prae- nis pridem communicassent, vel promoli eorum ope-
dicans, nihil sibi in eo argumento, vel ex Rhetorica ra ad Ecclcsiasticos gradus fuissent. Occidens aique
arte, vel ex pietaiis cultu, divinisque Litteris reliquum .fligyplus Paulini partesseculi sunl. Sed hou hacti-
fecit. Tanti profeclo facta est,
cum Aquileiam atque ne stelit malum. Apollinarius enim Laodicenus hanc
in publicam lucem venil, ut certatim ab omnibus nactus dissidii occasionem, hseresi ((uam jamdiu oc-
ejus exempla describerentur, fuerint etiam Romae, cultavcrat, in apertum proferendiP opportunam, an-
qui eam memoriler didicerint. Ejus nec scmel alibi no 576 alium submisit AuliochenaeEcclesiae Episco-
mentionem S. ipse Auctor facil. Heliodotus autem, pum, Vitalem quemdam auditorem suum qui
, ,

cum eam accepit, et si nondum in Clero mererel, ad tradila sibi malesana dogmata Cathedrae auctoritate
eum tamen vilae ordinem vocatus, ut in Syriam redi- Sustineret.
ret, impetrare ab se ipso non potuit: sed Ecclesiae II. Erant ilaque qualuor uno lempore ejusdem
ministerio devotus, sacrisque poslmodum initiatus, Ecclesiae Episcopi, quorum praecipue Ires, Meletius,
35 S. HIERONYMI VITA 36

Vilalis, et Paulinus Hieronymum (ul ipse ail) ad se Et in prima abDamasum, Trium hypostaseon ab
quisque rapere feslinabanl, suas scilicel quisque par- Arianorum prole Catnpemibus, novellum a me
tes cl comnuinionem eum sequi intendebanl. Ipse homine Bomano nomen exigitur Interrogamus
de illorum rectafide anceps, Si^uzs, respondebat.Ca- fjuid tres' hypostases arbitren tur posse intelligi : tres

thedrre Petri ju7i(jitiir,Tneus cxtX^l^^oWcnm nempe personas suhsistentes, aiunt. Respondemus, nosita
eum baberi unice exislimabat, quicumPetri succes- credere : non sufficit sensus, ipsum nomen efflagi-
pelra' innileretur su tant, quianescioquid veneni in syllabis latet
sore tommunicarcl, alque illi , et

pcr quam Ecclesia est adificata. Quod ut de Paulim quia vocabula non edicimus, hceretici judicamur
communione satis scirel cum rcponerent tamen alia
: Quippe sine illa irium hyposlaseon cxplicationc, ut

rum quoque partium asseclae, se nihil a Romano Pon- vocabula profitcretur, nunquam S. adolescens adduci

lifice dissentirc(nam ad Damasum scribcns, Meletius, potuit, quod in ea esset sententia, hypostasim proprie
ait, Vitalis, Paulinus tibi hcerere se dicunt)
dubius substanliam significare, tresque absolute in Deo
iterum agebatur. Et possem, inquiebat, credere si hypostases dici, citra sacrilogium omnino non posse.

hoc umis assereret. Nuncaut duo mentiuntur, aut Tota, inquit, scecularium litterarum schola nihil
omnes. Et vero totus in hoc fcrmc controversiae car- aliud hypostasim, nisi Usiani novit : et quisquam,
do vertebatur, cum sibi omnes Damasi communio- rogo, ore sacrilego tres substantias prcedicabit?
nem arrogarent, quis jure meritoque de tribus id fa- IV. Confugit ergo S. Pater lantis undequaque an-
ccret. In eam rem missus est etiam a Graliano An- gustiis conslriclus ad Romanam Ecclesiam, cujus an-
partes de tequam oraculum consulerct, sustinendum
liochiam Sapores magister mililum, qui sibi esso

prcerogativa illa conlendcntes audiret, quemadmo- ab omni assensu existimabat. Scripsit, inquam, ad Da-

dum ex Theodoreto discinms. Intereadum S. Pater masum Epistolam in nostra recensione XV. multis
nemini ex illis adhyerebat, nullumqiie, ut ipse ait, eum precibus obtcstans, ut quidnam credendum sibi
primum,nisi Christum sequens, uni Damaso, idest, esset,et cui apud Antiochiam e tribus illis Episcopis

Caihedrce Petri animoconsociabatur.Atqueindeetiam communicandum, decerneret. Cujus Epistolae cum

diu multumque responsum frustra expectasset, ha^-
Sanctum Domini, sive Eucharisliam, nisi tot inter-
jacentium maris terrjeque spatiis prohibereiur, expe- rctici autem eo magis divexare illum in dies perge-

tere voluisset. Inlerim solos

iis in locis certissimos rent, datis iterum ad eumdcm Pontificem lilteris,

Damasi coUegas .Egyptios Confessores sequebatur, enixius id ipsum quod antea de communione sua ro-
nequaquam passus ailerutra factiosorum communio- gat. El prioris quidem Epistolae si vera genui-
ne se pollui. naque lectio illa esset, ab Arianorum Prcesule et

III. Sed Meletiani prse cseteris, illum ut in sua ra Campensibus.^ quamedili quidam libri, doclique viri

perent, nisi suum inter eos nomen profiterelur, hae- nonnuUi prseferunt, cum non alius sit ex Hieronymi
resis suspicione ac nola perterrebant,
quotidie cliam scntenlia Prfesul Arianorum, quam Meletius (hic au-

dc postulabanl. Index ad eam rem, sive potius

fidc
tem anno demum 378 ab cxsilio rcvocatus, eum po-
crat nomen //(/po5/as2S, quod Graeci tuerit ad trium hypostaseon confessionemprsesentem
offendiculum
ad personam significandam acciperent, tres in i^raesens adigerc) nihil jam dubium esset, quin ad
cum
Trinitate hyposlaees dicere non verebantur. Latini eumdem illum annum, aul insequentcm gesta refer-

autem substantiam eo vocabulo intelligenles, tres rentur. Sed nobis potior alia germanaque visa est,

proferre in Trinitale, ore atque animo refugicbant. ab Arianorum prole Campensibus, quam plerique ex-
cum nobis, tum a
Et sanctus tamen Athanasius sive unam sive tres
ca- hibent melioris notae mss. libri

definiveral in Alexan- Benedicliuo editoreinspecti. Congruit quoquc nomi-

tholico seque sensu dici posse
Synodo anni 372, quandoquidem qui unam nis significatio, neque cnim Campenses alia de causa
drina
adstruerent, substantiam intclligerent : qui vero tres, par credere est appellatos, quam quod in Campis
personas co nomine significarent. Verum insana- sacros coetus agerent : quemadmodum cum aliis,
quoddam mentes eru-
contentionis cacoethes ita tum ipsi Hieronymo sub finem Dialogi contra
bile
pervaserat, ut quod res Lueiferianos vocati sunt etiam Donatistae apud Ro-
ditorum quoque Prsesulum
erat intueri non sineret. Nodum in scirpo
qusrebanl, mam, qui cum vetarenlur in Urbe consistere, ad sa-

ipsumque vocabulum pro ulentium conceptu in hse- cra peragenda in agris conveniebant. Eodem intel-

trium hypos- lectu Melctii asseclas denolavit, et prolem quidcm

reseos calumniam torquebant. Melitiani
defensores, quia cum Arianis aliquando
com- Arianorum dixit, quod Episcopum, quem Ariani prae-
taseon
munione conjuncti fuerant, hiLTClicum animum ncc- serlim elegcrant, palrem haberent : Campenses au
dum penitus exuisse culpabantur : atque hi vicissim tem,quod ab Urbis Ecclesiis exturbati,
exsulabat, in agris se cogerent, ibique sacris opera-
quandiu ille
f
unius assertores Paulini asseclas criminabantur,perin-
de alque Marccllo, ac Sabellio favercnt. In camdem renlur. Nondum igitur Meletius fuerat per Gratiani

itaque suspicionem venit Hieronymus, de qua

mullis decretum AnliochenaeCathedraerestitutus ; tunccnim
ad Marcum queritur //«?rehcus,inquit, vo- ille, ejusque communionis sociiurbis Ecclesias post-
in Epistola :

homousian prcedicans Trinitatem : SabelliancB liminio receperunt, neque amplius poterant Campen-
cor,
impietatis arguor, tres subsistentes veras integras sium vocabulo traduci. Elucet ha;c eadem notatio
perfectasque personas itidefessa voce pronuntians. temporis, quae Graliani legem anni 378 nonnihil an-
37 S. HlERONYMl ViTA. 38

tecedal, ex eo loco, ubi se Hit S. Pater,

iritereudum Diodorum Episcopos, et cum Vitale communicare.
Damasi collegas sequi. Hi Erat hic igitur Vita'is jamdui^um Episf opus ab Apolli-
.Egyptios Confessores,
sciiicet iidem ilii contVssores sunt, quos E|)istol. narioconstitiitus. Mem confirmat S. Kphrem, qui teste
quoque leitiaad Ruftimim laudatos diximus,yEgypli
Hicronyir;o, libro de Viris Illustribus, diom obiit sub
Valente, ubi ha?reticos Vitalianos in testamento suo
Episcoi'i, aique sacerdotii gradu Collega' Damasi,
quos Valens Imperator in Caesaream Palae-tinse exsu- nominat, id est, Apoilinaristas, quorum doctrina!

ab istis Sanctum Domini su- jam Episcopus nomen, ob dignitatis locum,

Vitalis
iare jusserat. Iiaque si
mebal, liaud certe longe ipseabera, atuic adeo illi
commodabat. Denique S. E iphanius cum tertium
adliuc in exsilio agebaut. Nam si per Gratiani ve-
decimum Valenlis annum, qui vulgari 376 respon-
non eos modo det, signasset in Panario hasresi sexag''sima sexta,
iiiam in ^gyptum jam rediissent,

Coufessorcs Episcopos, sed universos ^Eiiyptios Ca- subsequenti sexagesima scptimi, qucie e>t ApoHina-
(hoiicos, et cump'imis Alexandrinum ipsum Episco- ri-tarum, atqueadeumdemmet annum, aut ins^quei:-

puni Petrum se inlerim sequi aftirmnssot. l'orro illi tem ad summum pertiint, Vitalem intor ros E i=co-

ri^dicrunt ad suos eadcin illaanni 378,Graliani lege, puin memorat. Non licet ilaciuo ejus ordinationem
qua Meletius Antiochena? Ecclesiae restitutus cst. post obiturn Valentis differre, nihilque e>t, quod ex
Igitur in praicedentem proxime annum 377 iucide- Anctore Synodici, non u^quc adeo probatte tidei ho-
runt roncertationes de hvpostasi, et quae tantopere mine, doctus Constai tius artnumentatur : cpiin potiiis

Ilieionymum turb* exagitarunt. In iilud propterea vulgiiris tenen a sententia esi, quae a annum circi-
I

lempus conjicienda est prior ejus Epi-tola ad Dama- ter 376 ordinaiionem illius nfert, el cum serie Epi-
sum, neque enim eam altius evehere, prsecedentia stolarum S. Ba-ilii, itom pie rerum, quEC in iis nar-
gesta, lotusque Vitse Hieronymianaj ordo peradttit. rantur, apprimo quadrat.

Ne aulem serius di feratur, prohibet iHud de M<lptii VI. N'que porro qui iquam est vero.«imilius, aLque
adhuc in exsilio agente, ex quo hactrnus argumentati hislorise Hieronymianaeconsonum maj^is, quam quod
sumus, indicium. Scd utique allera, sive XIII ad dicebamus, eum ab anno 377 vexari factiosjium
cumdcm Damasum videtur in spquentem an. 378 turbis, atque expostulalionibus coep sso, nec deindc

protrahi nda. Et certe quidem taniliu post primam licuisse illi totum bienniuin et qu id excunil, per
scripta est, quandiu ille rcsponsionem Rornani Pun- ipsos quieto esse. Hi enim nullo non dio urgere, in-
lifieis satis pati^nter et plusquam una vice prfestoli- fcstare, alque exposcere fidem, ut veie his molc4iis
tus sidcri possit. Quin etiam videtur nobis post ipsum velle S. adolescentem de eromo propeleic vidoren-
Gratiani decrotum s^cri, ta, >ive i
ostquam Saporis Ma- tur. Quotidie, in (uit, exposcor fidem, qucisi sine fide

gibtri »;ilitumjuJicio Moletiani Eccl sias recepissHT t, >i renatussim. Confitcor, ut volunf, non placel.Subs-
recte verborum illorum sensum assequimur : llic prce- cribo,non credunt. Unumtantum placet, ut liinc re-

sidiis fulta mnndi Ariana rabies fremit. Neque enim cedam. Atcpie cod-muin roactus reveiaest Jam, in- :

aliani, quam quae sibi maxime mole>la eral, artem i

quii. jam cedo : abruperuni a me partem animce mece,

co nomine S. Patr-r denotavil eaque de tribus qu* : carissimos fratres, eccediscederecupiunt, imo disce-
Eccle.>iam seiudobanl, una Meletianorum erat.q'»; dunl.Egoipse, nisimeetcorporis imbecillitas.ethye-
trium hypo^tasoon profcssioncm importune a ieo ab mis retineretasperitasjam modo fugerem. Verumta-
ipso exigebat. Ariana autem eo sensu dictitHtur, ul men dum vernum tempus udveniat, obsecro ul paucis
supra exposuimns, quod Meietius Arianorum prae- mihimensibuaeremiconcedatur hospitium,autsihoc
sortim opcra C.itliodram Antiochenam consceiiderit. tardum videtur, abscedo. Haeciile, priu-quain abiiet,
V. Doctus vero Paler Constantius, qui in sua Epi- scribenduduxita ManumPresbyterum Iheledensem
i

f.lolarum Romanorum 1'ontificum editione, has quo- Epi-tolainnosiiarecensioneXVlI.qua no lam illipos- /

que HiTonyini duas recudit , utramque contendit tulanti de fideisuaeprorcssione^re.^^ponditjquam de fac-

serius adhuc multo , annum usque 381
sive ad tiosorum molestiis iuiquissimisconquostusest. Acce-
dilfcrendam. Palmare argumentum (neque enim ejus perat vero jnm, cum ha>c scriberet, a Damasi litleris,

toiiscctaria persequi vacal) ex eo sumit, quod Vita- quod tantopere exoelebal, quo cum s-ibi esset Antio-
lcm, posl Valenlis denique obiium, id est, p.o^t chiae < ommunicandum ;
ait enim, hcereticum ine cum
annum 378 crealuin Antiochia; Episcopum, vileatur Occidente, hcereticumcum jEgypto, hoc est cum Da-
libellus Synodicus, apud Laboeum tom. 2. editus por- maso, Petroque condemncnt. Praeterea hyoinis quam
suudcro. S"d ut nolimus ejus nunc Libri auctorilatom caussalur, asj)oritJS vergeniis a i linem anni ejus 378
imminui, non est lainen illa tanti, qiia^ praierri ullo apertissima nota est ; nisi etiam putare ir.alis subse-
modo possit Epistohe Petri Alexandrini, apud Fa- quentis 379 piimordia designari. Profecto aun «rat
cunduiii Girmanensem scri|ita> Episcopis, Prcsbytc- illa piimaanni 378 tempestas, ut nonnemo sibi per-
ris, at.|ue Diaconis, pro vera fide in exsilio coiistiiu- suasit : hoc enim ipso a.ino alteram ad Daniasum
tis, ipso viilelicei an. 378, cum nempe Valcns atlhuc Epi^tolam, ut declar.itum est, Hieronymus d-dorat,
in vivis a^erel. Ibi autem Petrus de Timotheo loqu' ns, Marcum jani accepis-e se
cujus resjionsum in ista ad
qucm Apoilinarius Alexandria; Episcopum subroga- indicat. Quod si etiam demus scriptam praece lenli,
verat voluit etiam me, inquit, anatliematizare, ct
: sive eodemmet anuoquo et prima ge-torum tamen :

Basilium Ca'sare(e,ei Paulinum, et Epiphanium ct series, et quod a priore ad istam. rursumque ab isla
Patrol. XXII.
 ::

39 S. HIERONYMI VITA. iO

ad Ponliticis Uoiiiaiu rcspuii^uiii iiikiccJil lein(joris perseculiouibus haireiicorum inde ejeclus, Anlio-
iiilervallum. pulare omnino non sinit, ul quK in hac chiam repeiiit, et apud Evagrium facile divertit, qui

a.l iMarcumliyoiiisdenotatur, ejusdeni excuniis anni, ei, ut antc consueverat, omnibus rebus larg'^ commo-
vcl insequenti> 378 incunlis fuerit. Sin autem serius dabat. Ibi cuni Paulino episcopo , Occidentalium
bive post annum 381 liaec contigisse pertenderis, exemplum sequutus, maxime autem edoclus Damasi
iisdcm facileargumcntis dedoceberis, quibus 1'. Con- responso, credi polest, si quid unquain proxime ad
staiiiii senlentia modo a nobis oblrita esl. Igitiiranni verum, communicasse : non ita tamen, ut se partium
319 byeins illa erat, ad cujus usque anni vernuin contentioiiihus immisccret, sed polius oblala quietis
tempus in eremoS. Fater videtur constitisse, cum iis facullate, et beneticenlissimi amici liberalilate ad stu-

quas dicebamus ;rruinnis conflictatus. diorum, quibus intentus continuo eral, commodum
VII. Ad ftlarcum ipsum quod pertinet, nolatum uleretur.
jampridcm nobis, eiim in antiquis mss. libris Presby- II. Fucrat, ut diximus suo loco, Paulinus episco-
terum, sive Episcopum Calcidce, appellari, pro quo pus a Lucifero Caralitano, in Antiocliena Ecclesia
editi veleresalii Celedensem dicunt.Visum proplerea adviventi Meletio sobrogatus, bono quidem consilio,
multo verosimilliniiiin rescribi juxta alios codices sed quod minime e sententia successit. Hieronymus
Tcledensem, a Teledan oppido in Calcidis regione,a autcm, lamctsi Paulino Luciferi alumno adhfereret,
quo non longe abfuisse Monasleriuni S. Eusebii, ex eorum lamen, qui ab illo denominabantur, seclam
Tlieodorelo in Vitis Palium cap. IV. discimus, el ad Luciferianorum aversatus vehemenler, ct scriptis

cujus loci Prcsbylerum Marcum facile pertinel)at, de etiam insectatus esi. Contigit enim vero hoc ipso anno
Calcidensium fide cognoscere. Sub Epislohv linem, quo Antiocliiai substitil, ut Luciferianus nomine £/-
quoJ fe ait llieronymus, S. Cyrillo dedisse conscri- ladius disputationem in urbe (plateam enim et porti-
plam fidem, cum jamdiu blim interciderit, quidijuid cum nominat) cum Orthodoxo baberet, quam S. Pa-
illud sciiplioiiis fucril, pra-buil tamen ansarn impo- ter cxcopit scripiis, et ad Catholicce doctrinae laudem
stori, ut oiiusculum hoc lilulo, Explanatio fidei ad juris etiam publici fecit. Biduo transacta res illa est

Cyrilluin, sid)Sancti Docloris nomine mtniiretur, et primo qnidem conviciis potius quam argiimentis
quod nos ultimum huncTomum falso inscriplorum
in ulnnqueacixim, utdumaudientiametcirculumlumi-
ojierum rejecimus. Sed el conjecturae, quae minime na jaminplateis accensa solverent.,et inconditam dis'
probatur nobis locum fecere vcrba illa conjectuia' : putationemnox interrumperet consputa pene invi- ,

inquiim doclorum liominum, qui S. Cyrillum Jeroso- cem facierecesserint. Hoc tamen his quiadfuerunt,
lymilanum ibi innui putanl, in camque rem convenire statuentibus, ut in secretam porticum primo mane
aiunt, quod ille pcr id temjioris ab Episcopali sede conveniretur, di^putatioa notariis excepla, ilademum
pulsus, per Syria- deserlaoberrarel. Verum cum aliis feliciter Orlhodoxo ces^it, ut Luciferianus ad mcliora
cx locis vi lealur ejus Palris noinini Hieronymus profuiens,desereretquodmaletenebal.HancHierony-
fermeinfensus, cujus ordinalionem inChronico paulo musposterioris diei concerlaiionem,seuveriusCalhoIi-
pott lucubralo acribus verbis suggillal, alque impie- carumpartium victoriam. pra?missa, quse historiam ex-
latis uotat : minimeest verosimile, suam illi fidei
ul plicat, Prfefaiiuncula,iia per Dialogum reprssental, ut

professionem toncrederel, et Sanelwm appellarel. eam ex Actis omnino descripsisse,vix paucis de suo in-
Sed bKC hactenus. terdum addilis, non praeter verosimililudinem credi
CAPUT XII. possit: quamquam aliisstudiose opus illudcontextum,
I. Eremo decedit et Antiochiam remiyvat. II. Scri- atque expolitum in Catholica; veritalis gratiam videa-
bit hialoijum Luciferiani et Orthodoxi. III. Pres- tur.Cerle qu« Ariminensis Concilii gesla satis diligen-
I
byter a Paulino ordindtur. IV. Tempus ejus or- ti serie recilanlur, ex ipsiusmet Aclis descripta sunt

dinationis asseritur, quaeaurocontra gemmisque aeslimanda fragmenta non

I. Mcletianis nullum molesliis finem facientibus, alia hodie, neque alibi quam in hoc Libro superant.
par credere est, Hieronymum statim atque per aiini Jam quod huc isla referimus, ac porro dicimushoc
lempcstalem licuii, vere scilicet, ut promiseral, arce- ipso anno 379 contigisse, demonstrandum est. Et
denle, ex eremo excessisse, iu qua conlra ingeuii vero citius Hieronymi reditu e soliludine Anlio-
sui, alque loci naluram quielo sibi esse non Ucueral. chiam censeri nequeunt: siquidem el Euzoius jam
Annus irahcbalurClirisli 379, ul ex his qu.v superio- fato functus nominalur (qui anno 376 sub Valente

ri capile edisseruimus, comperlum csl : Quicum ae- diem obiit), ct Antiochiai habita illa dispulatio est,

talisillius Irigesimofere lerlio, ab initaCalcidis soli- a qaa. proxime haec se S. Paier, qui hocce anno, ut
liidinc quarlo, aut quinlo ad summum. coiicurrebat. ostendimus, eo venerat scribere profitetur. Sed ne-
Erat vtro illi adco iidixus alie animo soliludinis cjus que protrahi serius possunt itu ex ea urbe Constau-
amor, lolque cum licuii, in ea spiriius dulcediiu-s tinopolim, siquidem praecessil hic liber, S. ipso au-
cxpertus fueral, ut quod abire coaclus essel, pone ctore in suorum Calalogo operum teste, Chronici elu-
imcrcrc conficerelur. el sivpiiis cnm discessisse inde cubrationem, quam fuisse Constantinopoli editam
liujuilu ril. E(jo ijuidon, inquit ad Panunacbiuni anno insequenti,sive 380, interclironologos fere con-
scribens,Rom«MO« erum,etluncme tcnebat Eremus. slat. Adeo etiamsi perfracte quis velit, alibi quam
atque utinam pertenuisset. Egressusautem,seuverius Antiochiae habitam dispulationem, el sive Conslan-
 S. HlEROiNYMl VITA. 42

tinopoli , sive alia in iirbe: omnino anle chronici Palcr, ut nihil dubilamus, atque ipse conceptis ver-

scriptionem qu?e anno 380 depulatur, referrc dc- bis testdlur sub finem dudum laudati Libri contra
bcat, et vix demum paucis mensibus a ralioni- Jo. Jerosolymitanum : Ob id enim et ego Antiochiam,
bus hisce noslris abludal. Quod si quem adhnc et «7/e(Vincenlius) Constantinopolimurbesceleberri-

moveal, Lucilerum in chronico multa cum lau- mas deseruimus, nonutte in populis prcedicantem

de memorari, neque verosimile videatur, ejus ibi Inudaremus, sedut in agris et solitudine adolesccntice

celebrari constanliam ac iidem, cujus senlenliam, peccata dcfleremus : omnino cum iicrum eo venit e

imo errorem hic Dialogus impugnat, nisi si liber iste Galcidis eremo, non primo cum ibi ab Orientis peregri-

in qiK) male audit, illo in quo bene posterior sil : si natione substitil, ordinatnsest. Qnippe nondum fuissc
quem, inquam, hoc moveat, sciat, in hoc ipso etiam sacris inilialum,cum in eam solitudinem Syri<e secessit,
Dialogo saiis observanler cum Lucifero agi ul ibi. nibil esl dubium. Quin ipse etiam vcrbis illis Pauli-

Cogor de beato Lucifero secus quidquam, quani etil- num declarat Si sic Presbyteriim tribuis, ut Mona-
:

lius meritum,et mea humanitas 'poscit,existimare : chum nobis non auferas quod scilicet jam fuisset :

et vicissim in Chronico, non iia laudari hominem, ul

inlersohtarios nomen suumprofessus,ac porro vellcl,
ejus inclementia et factum reprehensione vacet.Neque etiamsi ad Sacerdolii gradum proveheretur, imposte-
igitur ex hac parle quodquempiam moveat. Nosquod rum profiteri. Non igilur cilius quam cum secundo
olim in admonilione ad hunc Librum censuimus, ad venit Anliochiam ordinatus est. Sed neque serius
prfecedentem proxime annum 378 esse referendum, potuit,cum enim neque alibi quam Antiochise, neque

nunc relraclari malumus, et ad subsequentem, de ab alio quam ab ejusdem Ecclesise Episcopo Paulino

quo esthaclenusdisputatum, differri. (nam sponte sua desipiunt, quibus hoc incertum vi-
in. Jam vero ejusmodi studia, ingeniumque ad detur) fuerit ordinalus : ipse tamen se, cum Roma^
res divinas traclandas natum, et cum primis morum paulo post degeret, inter Presbyteros recenset. Sunt,
eximia probitas, Hieronymum in magna hominum inquit, alii {de meiordinis hominibus loquor)qui ideo
celebritate asseruere, adeoque probata sunt Episcopo Presbyteratum et Diaconatum ambiunt, ut mulieres
suie partis Paulino, ut ciero eum adscribere, et ad licentius videant (Epist. XXII. n. 28). Consequilur
sacrum provehere Presbylerii ordinem, omnino vo- hinc recta, quod proposuimus, non posse ordinatio-
hieril.Quem ille tantum non invilus suscepit, ut ex- nem illam in aliud commode tempus rejici, quam
orari se tanli Pr?esulis judicio, a!que adhortalionibus quo Antiochiee secundo diversatus cst ab anno 379
sineret. Eam tamen conditionem adhibuit, ut nihil ad insequentis fere medium.
idcirio ab ineunda iterum. si vellet, solitudine impe- El luculentissimo lamen illi ipsiusmet Hieronymi
direlur, nullique Ecclesise alligatus susceptum ordi- lestimonio, in libro contra Joannom Jerosolymita-
nem exercere numquam cogi posset. Refert ipse sub num, ex quo disputatum est haclenus, repugnare me
finem libri contra Joannem Jerosolymitanum,quid tunc ralionibus istis video. Ait enim ibi (ut adversario

a.semisello, ut vocat, hominesanctcememoriceEpisco- respondeat, qui affectare eum in Ecclesia Dei princi-
pus Paulinus andi\eni : Num rogavi te, utordinarer? palum calumniabatur) Sid<?mee/ Presbytero Vincentio
Si sic Presbyterum tribuis^ut Monachumnobis nonau- dicis, satis multo dormisti tempore, qui post annos
feras,tu videris de judiciotuo. Sinautemsub nomine 13 nunc excitatus hcec loqueris. Ob id enim et ego
Presbijteri tollis mihi propter quod sceculum dereli- Antiochiam,et ille Constantinopolim urbes celeber-
qui : ego habeo quod semper habui; nullumdispendiicm rimas deseruimus... ut in agris et solitudine, adoles-
in Ordinatione passus es. Atque ineaquidem sententia centice peccata deflentes, Christi in nos misericor-
continuo perstilit, ut ex toto Vitfe ejus institutocoUi- diam rfe/^ec/erJmws.Etlicetquo proprie annohsecscri-
gere est, maxime vero ex S. Epiphanii testimonio berct, non usque adeo compertum est ipsi tamen nos :

Epist. inter Hieronyniianas Llubieum tradil adhuc an- indicari 399 bonisargumenlis contendimus etsii|ui- :

no 394 propier verecutidiam , et humilitatemnoUe de- dem aliorum prnpstet raliones sequi (qua de re suo loco

bita nomini suo exercere sacrificia,et laborarein hac pluribus dicemus) biennio citius referanlur. Ut ut se
parte ministerii quce christianorum prcecipua salus res habeat, si tredecim anni illi, quos notat S. Paler,
es^Eral iste illi,ut ct Presbytero Vincentio(de quoerit a Presbyteratus ordinalione suppulandi sunt iquod
poslea dicendi locus) instinctus minime ille quidem certe loci contcxlns prima slatim fronle iudicat, et

improbandus, sel ex alio quam vu'go solet, prove- vulgo erudili faciunl) consequitur, multo eum serius,
niens pietatis erga Deum ac religionis impulsu. Ex sive anno 386 aut ut minimum ex aliorum sonlentia,
60 autem licet in rem noslram conjicere, una illum 384 sacris fuisse initiatum id quod nuilo modo neque
:

y^tipoTovfa fuisse Presbyleralu inilialum, prout illis cum allatis superius argumeiilis, neque cum rcliqua
Ecclesise temporibus ob insignia personarum merila vilae ejus serie constare potcst. Verum alia nobis inita
aliquando usuvenit, nec certc Diaconum ministrasse ost ratio, atque ea, nisi admodum fallimur, ad mentem
antea, prioresquc ordines suscepisse. S. Docloris unice vera : esse scilicet annos illos a
IV.Nunc cst de tempore, quo h?ec gesta res est. 376 subducendos, quando ipse Anliochiam lertio

disquirendum. Contigisse autem hocce anno 319, rediit, posl Damasi mortem, una cum Vincentio,
aut sequenli, narralionnis ordo quem tenemus, mani- paulo anlequam Bethleemitico specu so abderet.
fc:to osiAndi'. Si enim Anliochifp ordinatus est S. Nihil enimvero aliud verbis illis significare voluit.
 :

43 IIIERONVMI VITA H
quaiii quod redux Aiiliocliiain, cuni iii ea posbel Ec- milius quoque Origenls vigintiocto intcrpretatur.
clcsia, ad quam praecedentis Ordinationis jure per- IV. Scribit etiam Tractatum de Seraphim.
linebat, forlasse etiam Episcopi, alque amicorum I. Oiiod nollcl Hieronymus solitariaR vita^ desiderio
adlioiliilionibiis alliciebatur , splcndidius munere accensiis, Ecclesia' servitiis mancipari, ijiud etiam
Prcsbyteratiis dcfungi, malueril agros ac soliiudi- caussa fiiil, quod amore in dies magis discendi age-
nem Neque sane poterat ad Ordinaiionis
appelere. relur, et eos qui erant pra^ ca-teris Ecclesiastica; lit-

tempns respexisse cum enim suum cum Vincenlii

: tcralur* fama insignes, adire, el magistros sibi
facto conjungat sub una eademque tredecim annorum adhibere vellet. Ea de caussa Antiochiam. studiis
iiolatione, quo ipse tempore orilinatus esl, iiondum partium misere agitalam, deiclinquens, Constanti-
(•..Tle erat eamdem Vincentius dignitaiem consequu- nopolim profectus estubi Sancto Gregorio Nazan-
:

iiis. Compprtum boc est ex ipsiusmet S, Patris Prae- zeno, cujus

eloquentiam et Scripturarum doctrinam
talione in Chronica ad eumdum Vinccntium, qufc cum summopere admirabatur, in dii-ciplinam se dedit,
iirino inscquenli, sive 380 data sit, dum simul ageret eumque Ciilechisten hahuisse,pluribus in locis glo-
Constanlinopoli, numqnam eum tamen sive in fronte riatur {Ep. L. atque alibi]. Profecisse eliam se mul-
Kpistoia\ sive in contextu lanquam Presbyterum tum, co pra-ceptore, in divinarum rerum scientia
compeliat : quem honorem, cum co postea donatus (ob quam ilie Theologi cognomento donatus est)
ost, aliis in iibris. sicubi ejus montiunem facit, nun- profitetur {Contra Jovin. lib. i. Conlr. liuff.lib.
1)
([uam non addil. Erii forlasse etiam qui eum putet, ct feermociualiones, quas secum habuit, nonnumquam
iionnisi post mediiim anni 385, quo se iterum Con- affert. Sed secum ipso actum existimavit
et pra;clare

stantinopoli reddidil (eo nimiruni lempore, ad quod [In Eph. c. 5), quod Sanclum quoque Gregorium
liieronymum conlendimus respexissse) fuisse ordi- Nyssenum per idem lempus ibidem novit qui sibi :

natum : tametsi libro 111. contra Ruffmum num. et cognomini Nazanzeno, quos scripserat contra Eu-

11. qiio temporo Orientem repetiturus navim pariter nomium, plenos eruditionis ac doctrinae libros prae-
' Lim Hicronymo
Roniano portu conscedil, Sanctus
in lcgit. Faciie hic se Conslautiuopolim contulerit ad
1'resbyter appelletur. Facile enim ita potuit per oecumenicam secundam Synodum, qim habiia esl
-p6Xr)(|/tv nuncupari, quod jamdudum Presbylor crea- anno antequam celebraretur, nimirum ut
381 et
f
lus essel, cum isia scriberentur, tametsi nondum qua'dam cum Nazanzeno conferret, eo venit. Hic
fiiisset, cum res ipsa contigit, qua- narralur. Ut ut enim regia' urbis Episcopalinn per idcm lantum-
SG res habeat, planum est. non debere annos illos modo lenipus tenuit, a Maio scilicet ejus anni, posl
Iredecim ab ppocha Ordinalionis subduci, quo tcm- abrogntum Maximum Cynicum, ad Jiilium mensem,
pore nihil aliud Hieronymus quam Monaclium in quo sese ipse in cecumenico Concilio sponle abdi-
animo agcbal, sed ab allera Presbyteralus abdica- cavil. EtEpiscopum tamen agebat, cuin ejusuteretur
lione, cuni Antiochiam lertio deseruit : qua iii urbe Hieronymus consueludine id quod Commentario in :

so lunc eliani gloriatur fuisse, fruitum coininunione Isaia- cap. 6, leslalixT Ante annos, inquiens, circiter
;

1'ontificis Confessorisque Paulini,et deductum ab eo triginta cum essem

Constantinopoli, et apud virum
niedia lujcmc, intra.sse Jerosolijinam. Nec sanealiam eloquentissimumGregoriumNa%anzenum,tuncejus-
dc&ignat S. Paler oblalam sibi merendi in Ecclesias- demurhis Episcopum, sanctarum Scripturarumstu-
tico gradu occasioncni. Nihil est enim tam verosimiie, diis erudirer, scio me brevem dictasse subitumque

quam fuisse eum perquam enixe et majorem in mo- rrac^a^Mw.e^c.Nequeenimjuresatisvideture/uswri^s

(ium, ut in Clerum coopiari se sineret. suique Episcopus dicipotuisseobeo tempore, quo eam Eccle-
ordinis munia obiret, invilalum, ac fere compulsum, siam admioistraturus acccssit, ineunte anno 379, vel
IIoc certe pacto recle habet, quod se dixeril anle insequenti. cum ab Impenitore Theodosio in Basi-
annos tredecim maluisse agros et soliludinem appe- licarum ejusdem urbis possessionem missus fuil, Et
tere, quam Ecclesicf minijterio addictum, magna quoquo tandem se res modo habeat, satis tamen
licet cum dignitalo, in populi frequciitia versari. inde recte conticitur, quod narrationis inslituta; ordo
E conlrario qui Ordiiiationem ipsam rcspici anno- designat Hieronymum Conslaniinopoli ab an. 380,
rum nolaiione illa existimant, nec habent quo se- ad insequentis circiter medium consiitisse.
cum invicem gesta concilicnt, et in diversa alia II. Porro inter ingenii sui monimenta, qua? ibidem
omnia abcunl. Denique ct cum audent S. Paliis tcxtui agens, litteris consignavii, primum obiinet locum
inanus iuferre, ul pro tredecim, rescribi sexdecim ve- Chroniconomnimodce historice, quod ab Eusebio Cae-
lint, animadversio:;e digni sunl, ut cautius ac reve- sareensi Graece perscriptum, in Lalinum convertit,

ifntius Anliquonini, el Patrum pra'sertim attingere piiiribus locis, qiia; ad Romanas praisertim res spe-
monumenla discant, clant, dc Suetonii aliorumquc Latinorum historiis
auxit, denique a vigesimo anno Constantini (quo fine
Eusebii opus concludilur) ad mortem usque Valen-
CAP. VI.
lis, id est, annum 378 tolum de suo continuavit.
I Aniiuclua ConstantinopoUm pcreyrinatur . ubi Sed mirum illud ac fere supra admirabilitatem, quod
liregorium yazanzenum audit. H. Ibidetn Chroni- tanla^ molis opus propere dictando lucubrarit. In
con Kusebii Latine vertit, continuatque. HI. Ho- Prspfatione, quam Vincentio, de quo satis superius
 , .

45 HIERONYMI VITA. 'jti

dictum esl, el Gallieno ,

qucin itfnoramus, in- CAP. XIV.
scripsil , suh finem , historiam Tlieodosii alleri I. Constuntinopoli liomamad Synodum proficiscilur.
se scriplioni rescrvare significat : ex qno jam II, Ibi Damaso ab Epistolis elegitur, ejusque nomine
aliquod ejus imperii, quod iniit anno 379 lempns consullationibus Orientis atque Occidentis respon-
efiluxisse intelligas, ipsumque adoo Ghronicum opus det .\\\.Num Prcsbi/ter Cardinalis fuerit /IV. Solvit
nonnisi insequenti anno, ut citius, adscribi commodi» Damaso qufvstiones de Osanna,etde duobus filiis,

posse. Alia ex parlo ne serius differatur, vetat, qua> frugict lu.Turioso. V. Ejusdem rogatu Evangrlia
ejus monlio iil in Epistola XVIII. ad Damasum dr Grcp.ca'. Psalterium quoque cur-
fidei reddit. VI.
Serapkim, qnam ineunte anno 381 scriptam mox sim juxta LXX. emendat.
ostendemus. Ht scio his quidem rationibus illud re- I.Intereadum ha^c geruntur, Orientiset Occidcntis
pugnare ipsiusmetS. Patris teslimonium Epist.LVII. Episcopos ob quasdam Ecclesiarum dissensiones,Ro-
num. 5. ubi ante annos circiter vigintiseaii Chro- mam Impcriales iitlerce contraxere ,ui\pse\oqu\\nv a
nicon istud in Lalinumvertisse, cum ipsa lamen E[ii-- Pdler Epist. CVIII. ad Eustochinm : ad maximuin
tola anno data sii 395 nemine dissentiente. Sed mo- nempe Synodum.ui Thcodorelo vocalur (///s^.rap 8),
nui ego jamdudum, erronm ihi in numericis notis quaj Romae habenda eral posl anni Irecenlesimi ocln-
irrepsisse, Antiquariorum oscitantia, qui XX. Ro- gesimi secundi medium. Inter eos (juiacciti fuerui.l
manas notas obvio lapsu scripsero pro XV. Quodcum ex Oriente, Paulious Antiochonus, el Epiphanius
sil ex hactenus dictis, aliisque suo loco allatis argu- Salamina' Cy()ri Episco|)i Constantinopolim conces-
mertis comperium plane atquo evidens, et nihilomi- sere, ut simul exinde recla Romam navigarent. Hi<-
nus textum immulareabsque mss. ope mihi religioni ronymus,qui opporlunam eoproiiciscendioccasionem
duxcrim : inventus est lamen tantae homo dicacita- aucupaiurus,in ea adhuc regia urbc delinebalur, hi^s

lis, qui hac ipsa de caussa stiidiis nosiris detraherot. se Pairibus alque amicis suis junxit, cumque iis Oc
III. Slatim ab Chronico in suorum Catalogo Opo- cidentem iransmisit. Verum quippe est, aut cerlo
rum recenset S. Pater in Jereminm, et in Ezechiel verosimillimum, quod Paronius olim existimavil.
Homiiias Origenis vigintiocto, quas, 'nv[\\\\,deGra;co fuisse eum qnoque a Damaso Ponlifice Romam
in Latinum lum ?>\\hdi\i,DeSeraphim. Etsane
verti : accitum, ut Syiiodo ii.teresset, el diffiillimis Eccle-
nihil est dubium, quin por hocce tempiis, cum adhuc si« rebus opem doctrina sua ferret.
esset Constanlinopoli, htrc quoque opera elucuhra- II. Atque hiec forieea Ecclcsiaslicaneccssilasesi.
rit. Quamquamaliis secus visum est de illis in Eze- qua se Romam tractiim Epist. laudala lestatur. Naii;
chicl,quas mullo serius ab oo redditas Latine et fiiisseeum Damaso ab Epistolis duhiiare non sinii
contcndunt.quod inearum Pra'fatione, Didymi (quem ipse Episi. CXXIl. ad Ageruchiam, Anteannos, in-
solum cum in yEgyptum profectus est idque posl , quiens,/j/!/?7'mo.'> cum chartis Ecclesiasticis juvarein
annos fere sex, audivii) sentfntiam laudet. Quasi de Romameurbis Episcopum^et Orientis,atque Occiden
illius ore, non, quod credere par est, ex aliquo ejus- tis Synodicis Consultationibus responderem. Ne.juo
dem libro, necesse sit, ul exceperit, est prseter verisimililudinem, hoc euni munere statim
IV. Tractatum de Seraphim., quem juslis de caus- atque ad Urbem accessit, fuisso ornatum, coque in
sis, ut suo loco videre esl, inter Epislolas sub num. Romana Synodo, qu<e paulo posl, ipso tamen anno
XVIII. ad Damasum recensuimus , amicis juben- 382 est habila, ofticio funclum. Quin eliam ab ea
libus,rcgiainurbedictavit. Dictavitauiem interruplo, istud nogocii acce|jissc, ut Fidei formulas hcerelicis
quoii oculorum dolore laboiarot : poslea Romam rccipiendis aiJhibendas conscriLerel, facile adductor
veniens, Djmaso , cui nunc inscribiiur, legeudum ul credam. Ntquc cnim hoc alibi inficiari eum exi-
dcdit.Ejus S. PalormeminilEpisiolaLXXXIV. qua> slimo, ut nonnulli \olunt, qui locum fjus ex libro
ad annum circiler 400 pertinet, ibique editum dicit II. num. 20. perpeiam inierpreian-
contra Ruftinum
an/e annos viginti.Locum si cum eoconferas hujus- tur. Ail qui(iomibi,C«/u mihi mea ingeratur fabella,
metTrartatus, ubi Chronici meniionem facit (quem, a Synodo vidclicet, et sub nominc cujusdam amici
ait, Tcmporum librum,nos in latinam iinguam e.v Damnsi Romanre urbis Episcopi ego petar,cui ille Ec-
Grceco sermone transtuiimus) itcmqMe cum ili.o in clesiasticas Epistolas dictandas tradidit:et .ipollina-
Isaiiecaput VI. uhi annos circitcr triginta ab elucu- rium quod Alhanasii libruni,
vcrsutice describantur^
bralione illa numerai,cumipsc
ConstantinopoU apud ubi DoiTiinicus liomo scriptus estad legendum nccej.-
S. Gregorium tunc ejusdcm urbis Episcopum erudi- fum., ita corruperint, ut in lilura idquod raserint,
relur subductisprobe rationibus,eum plaue intelli-
:
rursus scriberent,utscilicetnon ab illisfalsatum,sed
ges fuissc anno 381 fere medio Vorum non
conscriptum. Neque a ine additum pufaretur. illud his verljis,
vero noslr:irum est partium ha-c Romaiia Synodo, alque ipso cum
laiius perse.p.i. qua' quod fuorit a pri-
saiis abunde suis locis edisseruimus.
Caelera eliam. mis Djniaso deh clus. ul Lcclesiasiicas liiteras sciibe-
qua' ad ejus scriplionis indolem,
niaxime vero Addi- riH : seJ allcrum, qiiod ea occasione conligeiit, de
lionem iliam spectant quam Baronius insoquonli , Apollinaristarumdolc,l'abelia?deputat.D< puiaiveroita
anno, el cum Romam venisset S. Palor, subjunclam in subnexa ibi respousione : Utetiamsi, inquit,a me
aulumat, suis ilideni locis dispulaia <:unt. verum audisti, alius qui rei ignarus est, dicat a te
e^^se conipo^iituiiiiiib. II. C.ontr, Bu(f.^. Quibus sai.o
47 S. IIII':R0NYM VITA. '(«

verbis lautiim abfsl, ul facUiin negel, qiiiu poliiis duubus liUii liuyi.,el /u.t'U/'i()JO apud Lucam.quibiis
faleri videiur, a se prH'sente ipsi Rutfino narralum postulatisHieronymusdupliciEpistoIa sub nuineris in
anlea, ac solum ait, posse aliisqui igiiorarint, vidori Ediliono nostraXX, et XXI. rospondit, ac saiisfecil.
ab ipso, utpole inimico. confictum. Hepudial aulcm Eas lorerl ipsomet in Caialogo slalim al) ilia dc Se-
ea de caussa, quod in Ecciesiaslicis Tractatibus, ubi rapliiin, unam posl aliam, qiiod ad idc lu ulia'|UO
de verilate dogmatum quaeritur, gravissimam aucto- loiufujs periinoal, annum videlicct, ut series hi-loria?
ritatem proferri, el ab istiusniodi liisloriolis, quas Iiujus indicat, suisque locis probatum esl, 383. Alia
(olsi vere coutigerint) fabulas vocare consuevit. vo- poslinotiuiH iid eumdem PonliHcom rogatus scripsit,
lit esse abslinendnm. Nec ignoramus, quod prspter- quae in consequentom annum,el quod exciirrildilfe-
ea, ut ba^c fabulis adcenseal , opponit vir Eccicsia- ronda sunt.
siiccp anliquilaiis iilierato perilus P. Gonstantins; sc- V. Sed illudsane csoteris longegravius el difficilis
cundo scibcet opus non fuipse, ut Fidei formuia plenum opus alea% quod ab ipeo per hocce lempus
conderetur, cui Apollinarisla' subscriberenl, cuni (neque enim rejici potest commode in aliud) Dama-
Damasus ante aliquol annos adversus eorum baTe- sus postulavit, ut Evangelia ad Grsncos codices emen-
sim formam professionis Paulino Antiocbeno misis- darei ac reslilueret. Eranl lunc Latina^ Vulgala'
sel. Vcrum, cum de Apollinaristis in ea Synodo Versionis, qua passim Ecclesiae utebanlur, tot pene
ilerum disputalum fuisse, S. Ambrosius data bocmet exemplaria,quol codice8(£j; Pnef. in Euang.). RIuI-
anno Epislola lesletur : facile et novam condi for- ta a vitiosis Interprelibus inale roddita, alia a pree-
niulam oportuit, et fuisse revera conditam, e.x eo sumptorihus imperitis emendataperversius, pleraque
licet arguere. quod in prpecedonli ad Paulinuni An- ;i liiirariis dormitanlibus addita, vel mutala. Magna
tiochenum missa Christus /iomo Dominicus nunqtiam ctiam contextusEvaugelislrarum inolita pertnrbatio,
appelletur. Denique nihil est, cur hanc laudem Hie- ut in Miirco plura Lucye acMallhspi : rursusin Mal-
ronymo, cujus eximiae eruditionis jam aliquem Patres tha^o plura Joannis el Marci, atque iia in reliquis,
el D.imasus usum perceperant, denegemus. qua' unius propria sunl, in al is invenircnlur. Adeo
III. Sed et fuisseeum, slatim atque Romam venit, necesse erat, cum id sibi negotii dari passus esl
Roniano Clero adscriptum, atque adeo esse inter Car- S. Paler, ut intervaria et pugnantia secum invicem
dinales, ut nunc vocant, adcensendum, magno olim Latiua exemplaria toto jam orbe dispersa, quasi qui-
conaluquidam conlenderunt. Pelagius aulem seciiii- dam arbitor sedorel, doqiie tot lectionum dissidiis,
dus Romanae insupor Ecclesi;e Episcopum eum ap- trajcctionibus, additamenlis, ubi nihil non grave, el
pollat (Tom. 4. Concil. B. p. 314) : et Anasiasius momenii esl perquam magni ad divinorum sensuum
eumdem quem sibi , Ribliolhecarii tiiulum atquo iiitogrilatem discernorot, atque in.le unam tertio

officium ei donal (Mabil. Mus. Ital. t. l.p. 82). Ve- quoque verbo excuderet, quae ad Gra'ci exemplaris
rum cum Hieronymus ipsemet ejusmodi honorum omendatissimi fidem exacla, unice verilati consenti-
nec verbo lenus meminerit, maxime vero cum id e rot. Accepil lamen tanlum adornandi operis, alque
re sua fuisset ; imo a Joannis Jerosolymitmi so jiire invicto animo laborem exanllavii.Corroclisinnuineris
exemplurus, solius Presbyteratus recordelur, quciu forelocis, germanum Evangelislarum loxlum excu-
Anliochise, ul diximus, ea conditione suscepit, ut dit, el Praefatione, qua monuit de sui operis insli-
nulli Ecclesiae obligarelur : eadem, qua lisec propo- tulo, Damaso inscripsit. Snbloxuit praelerea Canones,
sila sunt, facililaie refelluntur. Neque sane est ho- quos Eusebius C^sareensis Alexandrinum sequulus
dienum quem prypposlera illa vulgi opinio adliuc Ammonium Grajce pra^scripscrat in Latinum con- ,

teneal, postquam eam Baronius summus llierony- , versos, ut distingui uno intuilu posset quid quisque
mianse glori* adsertor, relutare data opera non l^lvangetista peculiare, quidve cum aliis communo
dubitavit. Nibil enimvero potuit lam longo abhorrons h.iberet. Num reliquiim postea Novum Tostamenluin
ab S. Patris ingenio et moribus excogilari, qiiam ia'vieadem pumico ad Gr?ecam aucloritalem expoli-
voluisse eum se gradibus Ecclesiasticis ac litiilis ;id- veriUquod ipse quidemEpist. XX VH. et in Catalogo
stringi, hominem, qui aut conlinenter crcmos inco- iiinuil)in praefixa dccinio operum ojus Tomo Pcofa-
hiit, aut nihil aliud animo unquam veisavit. lione nostra disputatum esl.
IV. Sed utique carus Pontifici alque intimus inter VI. Sublatis evangeliorum erroribus, [iotn(e, iti-

ejus familiares fuit ; cui praesertim edisserendis dem , Psalterium juxta Scptuaginta Interpretes
Scripturis , ita ingenium atque eruditionom suam Uce\. cursim magna ta>7ien ex parte emendandum
.,

probavif, ul ille lnijus elucubrationes non logerei suscepil ( Prcefat. in Psalt. ex Grfcco). Ea nunc
modo perquam libenter, sed et sua ipse s;ppe manii recensio Ratnanum Psalterium audit ,
qiiod sive
describeret. Saepius eliam eum de locorum qua' dil- D.imasi, sive aliorum de Urbe amicoriim rogatu , in
ficiliora viderentur, sensu consulebat el cum magis : ejus cerle Ecclecia^ gratiam atque iisiim fuerit a
ille sacris libris perlegendis, quam novis conscri- Hieronymo elaboralum. Ea ulitur otiainniuTi Roma;
bendis dislineretur, ad scribendum invitabal, scri- Valicana Basilica. De alia eaque miiltam accuralioro
ptisque snis lacessebat. Inter qua^stiones, quas ipsi postmodum adornata ad Graecum Hexafiliro, cum
solvendas proposuit, illse est de vocisOsanna apud ohelis. atque asteriseis quod Gallicanum Psalte-
,

Malth*um significatione ex Hebraeo fonte lum de : rium dicitur iiemque de nova ex integro interprela-
;
 i,

49 S. HIBIUJNYMI VITA. 50

tione ex Hebraico archetypo , dicemus suis locis. tatione diuturna, quasi in naturamversum, hoc illa

CAPuf XV. libavit, hocdidicit, atque possedit: ita ut post profe-

l. Cogitur Romanasaliquot Virginesac Matronassa- ctionem noslram, si de aliquo lestimonio Scripturn-
cris litteris instituere. II. Ad quus plures Epistolns rum ad illam juiicem per-
esset oborta contentio,
scribit. III. De singulari illa ad Eustochium, quw.- gerefur{Epist. CXXVIl). Aliarum (neque enim vacat
dam seorsum. IV. A Damaso de quinque qucesti»- singularum historiam persequi) haud impar indolcs
nibus interrogatusrespondet. V. Editionem Aquilw alque anitnus fui( ct profectus: omnes enim ille ad
cum llehruio exemplari confert : Homilias quoque virtulem arrigebit, perque multas exercitationes tan-
Origenis in Cantica interpretatur. Yl.Scribitcon- tam edocuit sacrarum Litterarura scientiam, quanta
tra Helvidium, VII. Alia quredam seripta ejus et ad perfectam earuminterpretationem usui essetfutura.
gesta. n. Cujus oporffi is demum fru tus ad nos usque
I. Tot inter studia, et quod magis mirum est, in venit, ut etiamnum Epistolse ad t^as multae superent,
laula Summi Ponlilicis
Urbis freqnpntia, ei gralia, quibus difticiliora quaedam Scripturae loca exponun-
nihil de vitae au~terilaie, quam pridem in Calcidis lur, ul ea modo huc referam, quae ad earum postu-
ererao inierat, Hieronymus remiitebat; nam el f";ibis lata Romfe et per hocce tempUs ab eo scripta sunt.
corijuseuium sustenlare soliium, ei macieac pallore Tres habemus ad Paulam, ad Euslochium duas. ad
delectattim se, non uno loco profiietur (Ep. XLV); Ma^cellam a imodum sexdecim quas omnes ab :

cl si qui ejusmodi vitain raiserrimam putarel, eos exeunte anno 384 ad insequentis tere mediu n dedit.
mullo miserabiliores existimabat. Plerisqueaulem ea In Chronologicis al eas Notis de hoc ipso, al quo 1

(le caussa probaius adeo est, ut passim audiret Sanc- spectant, temporis intervallo, deque ordine quem
tus, humilis ac desertus, et omnium pene judicio inter se ob eamdem petatis prserogativam obtinent,
dignus summo Sacerdotio decernerelur. Ha-c vero satis multa disputatasunt, qdse replicare hei; itorum,
lanta de illo opinio plurium Matro larum studia ad tamelsi quaiidam peCuliaris ejus historige partem
capessendas ejusmodi vitam, ac disciplinas, ilaexci- contineant, neque noslrarum partium est, neque otii.
tavil, ut licel ipse muiieruni consoriia numquam non Et scimus prreterea aliu^n inter eas institui pojse
attente decliiiaril; nonnuliis timen longe sanctissi- orditiem, fortasse etiam propius a 1 vori speciem
mis, qufe id expelerent supremis precibus, praecep- priore illa ad Eustochium, quas numerum in recMi-

torcin se in Scripluiarum iiiteiligenlia dare coiclus sione nostra XXII. obtinet relata ad anni ejus 38
cst. jYa//« /uit, inquit, alia liomoi Matronaru)n, qiia; Octohrem aut Novembrem mensem. Sed quando
meam edomare mentem, nisi lugens, atque
posset conjici in aliud ab eo quod diximus, tempus non
iejunans, squalens sordibus, (letibus pene ccecata, possunt, et vix decem spatio mensium omnes conti-
quam continuis noctibus misericordiam Domini nentur non videtur e re nostra aut Loctoris esse
:

deprecantcm Sol stepe deprehendit. Fuere aulem istis momenti porquam exigui rationibus immorari.

ex his Paula mater, Rominse nobilitalis et pieialis Pra^stat ab hac temporis notatione colligere (quod
ornam "nlum, ejusque lilia Eustochium, qua nulla in ad modestiam Hieronymi prsedicandam plnrimum
Hicronyniianis scriplis cclebrior est, Bhesilla ilem inlerest) eum nonnisi sero admo lum ventitare pas-
soror, qua' monuo mirito totam se Deo conver- sum ad se mu^iores discendi graiii : nec proprie ad
tent, luin Lea religiosissima feniina, atque Asella se, sed in jedes Maixclls nobilissimae, sanctissimse-
virgo, qua' Romie velut in eremo solitiriam viiam que viduae, in quibus ipse hdspilabatur: neque antc
deufcl)al, Marcella tleiii(|ue viJua longe nobilissima, eas in disciplinam excepisse, quam singularum sibi

in cujiis a'des, ul Ilieronymuin de Scripiuris disse- esset virtus explorata, utpote qui proprio olim for-
renlem autiirent, ilhe atque aiite Matroiuv, ac Vir- tassis periculo verebatur, ne ox froquenli mulierum
gines conveuiebaat. Pia^ler istas Albina maler, consortio ad voluptat''m imoelleroiur homo, qui
MaiC''lliiia et Felicitas,quas salulat Epist. XLV. omnia pra> castitatis stu lio poslputibat.S 'rius atlhuc
Pridcipia qiioqiic, quam pUiribus locis impense lau- mu'to domum S. Paula^ novit, ut ex Epist. XLV.
dal, et F<iiiciana quam commemorat Epist. XXX. coiiiperlum est.
quarum una omniuin vila alque exemjjlis Christiun III. Idip^um ex XXII. ad Eustochiurn discimus,
res valtle ilhistrata est. Nonnulla; atitem cx his ita quse maxima Hieronymianarum caussa vici-siludi-
eo pncceplore in scieniia Scriplurarum oxcelluere, num fuit , estque adeo sigillatim recolen la. Ibi
ut Paula Hebrceam. lingunm persotiarel, niiai|ue ejus S. Paier nihil eorum qu?e id vir^inis i:i-;liiulionem,
Eusiochium Hebraico qnoque scirel codiccs nitidius ot virginilalem servandan pertinent, prfetermlsit
exscribere , ip-^aque soror cjus Bl;«'>illa brevi j-^m prieceptonim de fuga saeculi, de viciu, ac ves itu
linguie ejus di ficultr.tes vicisset, et in discendis ca- tVu^i, de caven iis (llericorum ali juot et Monacho u n
nondisque Htb ai(.'e Psalmis cuin m:\lro coiitende viliis, avaritia pneseriim ot gula, de Sincioram 'x-
rel. Ma-^coila vero lantam ex ejns prBeceptioniuus e.nplis, studio Scifituraru n, atque aliis, qn\e ibi

sanctiorum di ci|tliii iruin noiliam hanrivii, quaiilam copiose at |ue ornue sijuil alias odiss-Tii. Tam
vix longo i[)se sibi siuilio ac labore comparass'^ fa- orudita, tamquo elcgms, reru nque ol s'nioniia-um
solum dicam, quod quid-
tetur S. Piler. Hoc, inqiiit, pontlore gravis visa cst, ut ean Sophronius Iliero-
quidin nobis longo fuit studio congregatum, et medi- iiymi amious dignam duxerit, quain in Graecu n
 : ;

51 S. HlERONYMl ViTA. 52

Iransferrct. Nitiilominus quantam ex ea, et consorlio dendo abstinuil. Kt vidfntur ijuidem Hel)iaici isti codi
mulicruni in se acuerit invicliam in malcdicn civitatc, ces iidem, quWnincum jampridem Editionem AquHcB
etn urbe, in qua orbis quondam populus fuit, pal- con/erre Episi.XXXH. a'l Marcellam testatur. Ex
.sfc'

maque vitiorum, el quas iciimicitiab incurrctit, paulo quo ilem manifeslius liquel, hanc ad Damasum le-
post juxta rerum sericm cxponemus. Addimus inlr- sponsionem anle illam ac pnecedentes alias ad Mar-
rim non soiis euni, ut ail, crebris Viiginum lurbis cellam lilleras luisse lucubralam. Satis autem erit

circumdari soiitun?, quae de Scripturis intprrogarenl. prrcposlero apud nos ordini consultum, si vigesima»
ct cape^stre sancliorcs disciplinas vellent, sed et secundae ad Euslochium, dnas islas quae numeris
viros nonnullos exstiiisse,qiio* ipse Danioli, Anani;r, prienotanlur XXXV. el XXXVI. prseponas. Pcr idem
Azanse, et Mi.-acli in Babylone comparal, saci;r tempu*, ac Damasi ejusdcm horlalu binas Origcnis
crudilionis cupidos, qui ejus sa^pe opera et consuc- Homi ias in Cantica Canlicorum Latiniiate donavil,
tudine in eam rem usi sunt. Pra^ler summum Urbis ipsiu?que nomini S. Paler inscripsil.
Poiitificem Damasum, qui nulis non litterariis laudi- V.NfC multo posl calamum rogatusa frntribus con-
bu- abuudabal, insigniores fuere Pammachius, Mar- tra Hflvidium acuil, quem refutare diu recuaverat
c» llinus, Domnion, Bogatianus, Oceanus, ut ex illis, ne respondendo dignus ille fieret, qui vinceretur
quas ad cos po>tmodum iitteras dedit, compertum est. (Lib. contr. Helvid.). Eratille e populo vulgaris homo,
De liis postea re libit sermo. rusticanus, laiciis, ct vix primis inibulus littorarum
IV. Quod tem-
a mulieiibusinstituendis supererat elcmenlis, tamque obscuri nominis, ul qunmquam in
pus, leclioiii Hieionymus dabal, eique se tolum dc- eadem atque Hieronymui Urbe dcgeret, lumquam de
vover;it, ul excepto Didynii Traclaiu de Spiritu facie cogniius illi luerit, qui albus, aul aiunt, aterve
S:incto, quem L;itiiiitate donare inceperat (differre essrt, se ait ignorpre. Et Auxeniii tamen discipulum
aulem, ut diccmus; in aliud tompus, coactus est) eum Geniia'liusv(>cat,cladv('rsusnescio nnevn fratre))i
jam dietando aul sc:ibendo eiucubran t. Quod
niliil Craterium, aut Carterium, in quo cloquenliam ctlin-

cum 8e_re Damasusfenet (mirum enim in moium guae niior' m requireret liomo infaiili>>imus, scripsisse
ejus ingeiiii n onimentis deiectabatur) ut quasi dor- eum, lestisest S. Paler. Probare stulius ille conten-
mieniem longo jam tempore excitaret, ai> eo pf tiil, dit cx aliquot S. Scripturse testimouiis perperam in-
ut siquidopciiin promptuliaberel, sibi lei;endum tra- tellectis, duorumque Seriptorum veterum. Tertulliani

derel. Cumque bic niliil sup|ietere sibi respondisset stiiicpt. et Victorini Pctabiunensis auttoritatem. Ma-
prKter Epi^to:as scriptas olim in ercmo : luriivis la- riam post genilum nulla hominis, sed Spiritus Sancti
men noclium op ris, diclaiurum se novi aliquid, si opera Jesum Christum, alios ex Josepho communi ho-
vellet, pollicitus cst. Quod liberaliter accipieus Da- minum more tilios g(»nuisse, eos nimirum, qui Fratres
masus, iiatis tabellarioDiacono btteris, S. Palri quin- Domini ia Evangeliisappellantur. Neque hac fine ste-

que ex Vctere Teslamenio qu^stiones proposuii. Ex tit maium, nam ct Virginitati Nuptias cosequandas
his ille tres modo solvit perquam erudite : reliquas argumentis probare conatus est.
futilibus, ut potuit,
duas praeiermisct, quod Tertullianus, Novatus, atque Ejus erroris deMaaa, piurium tiliurum ex Josepho
Origcnes jamdudum eas agiiarint, atque expedierint. matre, doctor jampridem fuerat Eunomius, ul cx
Non autem ex hac lota narratione apparet,
obi-cure Philostorgio inlelligimus (Hist. lih. V. cap. 2), ca-

debuisse duas istas Damasi ad Hieronymum, et Hie- demque olim doctrina late patuit in Apoliinario, Epi- I
ronymi ad D<iniasum E|.istolas aliis hujusmet anni phanio tesle. Sed et per id lemporis quo Helvidius
ad tuslochium et Marcellam, quae in Edilione noblra scribebat, aliorum in Itaiia meotes hominum stultis-

ordine prteponuntur, anteferri: ad quem sane mo- simus error ille perv:iserat, ut cjus Episcopi, quem S.
duni resiiiui nunc velim. Si enim fuissent lunc ili;«^ Ambrosius confutavit libro de Inslitutione Viigini.^ad
Epistolae abs Hioionymo eiucubratte, neque eum Eusebium. H*c solito fortasse latius persequuti su-
dixiss' t Damasus dormientem longo jnm tempore, et mus, quod Hi-ronymianae contra eum haereticum di-
legentem potius quam scribentem, neque respon- sputationis historia et causa- peniiius intellectae, con-
dis-et Nosier,
ceptishis,
nullas se
qms aliquando
jam Epistolas habere, ex- ferre nounihii ad Vita- ejus seriem videantur.
XLVIH.
Scri- i
in eremo dictaoerat,quiis- psit autemS. Patcr huncLibrum, ut Epistol.
que S. Pontifex tota auiditate jam legerat, atquedes- ad Pammachium tcstatur, Dumadviveret sanctceme-
cripserat. Accedit, quod ipse in suorum Catalogo morice Damasus, cui et salis probalum iuissc indicat

operum S. Pali-r hanc de tribus Qucestionibus Legis verbis, qute subnectit : Nu7n vir cgregiuset eruditus
Veteris elucubrationem iaudatis aliquid
illis, ad Eusiochium in Scripturis, el virgo Ecclesice virginis doctor
el Mircellam Epistolis auiepoail, imo ct Homiliis in inillosermonereprehendit. Memiuitautemejus Epist.
Caniica Canticorum, et libro adversus Helvidium XXIL ad Eustochium, qua; codcni bocce anno posl
eumque ordiuem observari cieierii cuicuimodi argu- piucosmenscsdataest Quantas, inquiens, molestias
:

menilis piai>tel. Porro cum accito Notario responsio- habeant nuptice.... in eo libro, quem adversus Helvi-
nem dictaro Hieronymus jam coepisset, Hebraeus nfes- dinmdeB. Mariceperpctua Virginita te edidimus, puto
ad anni
breviter expressum. Quare si recte monuimus
cio quis advenit,qui Hebraicos Codices diu inultumque
hujus384 poslremos fere menses Epistolam eam
abillo exquisilosadluiil: quu inopiuato eventuascri- esse
bendo evocatus, iisque lotus inlentus jibris, a rcspoii- mullo est eliani propius aJ verum, ul
idiflcrendan).
53 S. HIERONYMI VITA. 54

eodcmmet anno, ncc sane multo ante medium, hic paucos alio interjectos dies, Siricius in demortui lo-
ipse Liber conscriplus sii, quam prifcedenli proximo, cum suffectus est : homo qui amore potius, quam
ut oiim in Admonilione ad oum conjiciebamus. auctoritale populos rpgendos suscepit, miti admo-
VI. Sunt porro alia S. Patris scripta, vol deiormala diim et simplici animo, et qui de suo ingenio, ut ait

dumlaxat,atqueadornari coepiajquff' poslmodum per- ilerum Nostor {Lib. III. contr. liuff.), ciPioros icui-
fecta siiut, vel quae adprivaios scholye, ul itadixerim, mabat. Tunc vero qui clanculum Hieionymo detra-
usus, non ad publicam iuccm parabantur, vel denique hebant, advivonte Damaso (apud quem poUobat plu-
promissa quidcm, atqueanimo prseconcepta, sod pra^- rimum gralia, el cunclis honorificentige significatio-

termissa poslca, neque ad umbilicum perducla. Qua* nibus colebalur) Siricio rerum poiicnte, qui male de
omnia si quis liuic tompori adscribi velit, cum vix in aliquo suspicari nesciobat, nequeadmodumsuo vide-
aliud rejici possint, lamelsi non usque adeocompcr- tur S.Doclorem praesidio eum
tutalns, insurgere in
tuin est de anno, ant verius anni parie, favcbo ron- palam, apertumquo bcllum inferre aiisi sunt. Quin
jecturcie : ita lamen, uljudicium suum sibi unusquis- ipsum eliam Siricium nonnulli, de quorum numero
quc iniegrumhabeat, atque aiia>,si res ferat, rationes Baronius, quereiarum in partem vocant, quod Ilie-
pro iubito inire possit. Exeorum numiTO mcmoran- ronymum honore ab Epistoiis sacris abdicatum, ini-

da cum primis est inchoata Didymi, quam et supe- micorum oblrectatiombus velut exposuerit. Accedit
rius innuimus, inierprelalio : tnm Psalmorum ad quod, elapso circiter mense ab ordinaiione sua, sive
Marcollam Expositio, cujus labcris paisqmedamexi- tertio Idus Feiruartas anni 383. Decretali, utvocant
gua in Epistolis eidem inscriptis superat : brevis item Episiola ad liimerium dala c. ii. adversus eam Hie-
Commentariolus in Eclcsiastem, ad B tesillaeinstilu- ronymi sententiam, quam supra exposuimus (dc
tionem, privato^squo iisus, ut difficiliora loca posspt uxore ante Baptismum, ei qui in Clerum coaptari
etiam abs|ue prseceptoris voce inlelligrre : Coliatio vollet, non impuianda) ju iicium dixit, constituitque,

quoque illa codicum Hebraicorum cum Aquilse edi- Clericos, qiiisecundam uxorom duxerinl, deponen-
lione, quo;l sane studium neque oporse pretio caruit, dos, el bigamiam etiMm a matrimoniis ante Bapti-
neque ita brevi lemporis spatio absoluuim est doni- : smum initis contrahi, suprema aucloritale siia slatuit.
que Opus i.iud quod in Epislola XXIf.Ad Euslochium Sed nomo hinc tamen sibi in animum inducat, eum
se scripturum receperat, Aduersus avaritiam, et si qui'iquam in S. Doctorem commisisse, unde is in
placoat, de vitce ratione Eremitarum /Egypticmie- aliorum criminationos atque odia inciderot. Quod
xendo operi, olsi licia forlasse tunc pararit, mimu^ quidom ox ipsomet Ilieronymo probari potest, qui
lamen poslea numquam admovit. Placot ctiam huc Ruffino lemere objicienti judicium, quod de seRomae
referre Disputaiionem,quam EpisiolaLXIX. ad Occ; - tunc habitum fuit, et quid postea scriptum, strenue
"um se narrat habuisse Romcecum viro eloquentissimo respondet niliil se horum limere, cum Scriptis Eccle-
super oa quavstione, niim qui unam anteguam bapti- siasticis arguendus sit {Lib. III. cap. 7). Stalimqoo
zaretur, alteram, post lavacrum, priore mortna, subnectii, quantum te timeam. Si vel parvam
Vide
duxerit uxorem, bigamuscenseri debeat, possitquead schedam contra m,e Romani Episcopi, aut alterius
sacros ordines promoveri. Senliebat Hieronymus, id Ecclesiceprotuleris, omnia quceintescriptasunt,meu
quod etiam posl annos ferme duodecim, ut suo loco crimina confitebor. Nihil ilaque heic, nihil alibi de
dicemus, scriptis con^ignavit,uxorcm anle Baptismuni Siricio queritur: neque ab eo est ilia contlictalionum
ei qui ordinandus fsset, minime esse imputandam.
S. Patris cum ciemulis malisque hominibus. caussa re-
Quibus autem tunc .'ueril argumentis usus.atque ad- petenda.
versnrio responderit, ex laudata ad Oceanum Epis- II. Sed ipse utique, quid caussie fuerit, Hieronymus
lola inlelliges, ubi dispulalionis hisloriam per partes XL. Nos, inquiens, vitiis
novit, et fassus est Epistol.
narrat. detrahentes,offendimusplurimos. Qiierelarum origo
CAP. XVI. ab Epistola.seu libello de virginitate servanda ad Eu-
stochium fuil, quom et Romio oblroclantium manu
I. Damasus muritur, cu i Sirici.us,non usque adeo Hie-
lapidatum, scribens ipsemet postmodum ad Nepolia-
ronymistudiosus, succedit. II. Hic inimicitiasplu-
num, narrat. Reprehenderal nempe ibi cumprimis
rimorum subit. IIL Calimmia criminis gravissima
Monaclios, qui alienam a proposito vitam agentes.
liberatur, lY.Decedere Roma i^istituit. V. Ad Asel-
guliie indulgeront et ventri, divitum domos frequen-
lam scribit.
larent, sluderent avaritiiie, insolcscerenl superbia el
I. Dum his intenlum studiis animum habet Hiero- superstitione ; Apudquos, diii, affectata sunt omnia.,
nymus, diem Summus
obit Pontifex,idemque sum- manicn^caligce follicantes, vestis grossior, cre-
la.rir.
mum ejus Operum el vitsp columen, Damasus, posl brasuspiria,visitatiovirginum,detracfioCli'ricorum:
adminislraiam annis duodevigimi singulari innoccn- Succensuii et Clerids, quiPre.d>yteratum et Diacona-
tia et Sanctitate Chrislianam
Rempublicam. Obiil au- tum ambiunt, ut mulieres licentius videant : quiuus
tem prope octogenarius, ut Nosier loquitur
libro de omnis curadevestibus,sibene oleant.sipes laxa pelle
Viris Illuslribus [c. 4. p. 130). et ut vetustissima nonfollent;Crinescalamistrivestigiorotati,digitian-
Mariyrologia lestantur, exeunte anno 384, decima, nulis rarfia«/es. Exhiseiiainunum,queinel/;r//?.c//)t'/»
Vvo uinlfcinia Decenibris dio. Eodem hoccoanno,post artis vocal. dvercdnriuni urbis breviter striciim jue
 ;

55 S. HIKRONYMI VITA. 56
(lescribil. Sed nec Virginibus pepercil, qu* virorum tum acceperal, ac porro acceptura erat ; peculiaris
consorlia non declinarent quod unuin cum pricce-
: etiam nescio cujus, gravissimi tamen criminis reus
pisspl, seu veriusdixii.sct, Yirgines swpiusdehcrecuni peragel'atur. Inventus esl quidatn ruinigorulus homo
mulieribus esse, quamcum masculis, totius oculos Vr- lam impudens,ei perfrict!*' frontis, qui teslis ap(tosi-
l>isoffendit,cuvctorumdigitisnotatusest{Ep.XXVIl). lus, iliud nescio quid sceleris vidisse se, vel audisse
Inter mullos aul( m qui liis oftenderentur, quidam assererel, et noquissima- criminilioni fidom tesiimo-
tuit Onasus Segeslanus, sive ex Pannonia ille luerit, nio suo facorel. Sed ubi qun'stioni adinotus est, in-
sive ex Sicilia(uiraque eniin in provincia cognominis strudam calumuiam laleri non dubilavit, et removere
civitas habetur) qui RomfC per id tempus degens, et quod impegerat deliclum innocenli. Qua de re S. Pa-
qu« vitia Hieronymus iu universum carpebat, se ter ad Asellam inscribons : Esto, inquit, credidenint
lorlassis peccare senlipns, dicta ejus et scripta in sui mentienti : cur non credunt neganti? Idem est homo
contumeliam accepil. Quantas hic lurbas concitaril, ipse,qui fuerat: fatetur insontem,quidudu7nnoxium
discere est ex Episiola XL. ad Marceilam, quahomi- loquebalur. Et certeveritatem magis exprimunt tor-
nis impudcDtiam falsissime S. Pater refeliit, ac ridet. menta, quam risiis ; nisi quod fueilius creditur quod
In dies autem magis oblreciantium vis aucla ct le- aut fictum, libenterauditur,autnonfictum utfinga-
mcrilas, ut passim vulgo Satijricus Scriptor audiret, tur,impcUitur {Epist. XLK.). Nequeheictameu, cujus
versipellis,e.t criminosus.ei iniquissimis subinde ca- proprie dolicti .iccu-aretur, indicium facit. Quod
lumniis impelilus, publico ditferri ac traduci coeperit. vero a nonnuilis prodilur, et vetus inuuit Auctor Vitae
El pra-nolaverat lamenipse cum scriberet cunctorum Hieronymiaiiae, dc supposita muliehri voste, (juam
advcrsus se maledicorum tela esse torqucnda. Quos, cumille imprudens pro sua induisset,eaque ornalusin
n\(ibnl, obsecro,ut quiescant,et desinant maledicere coetum Ecclesiaslicum noctu prodiisset, el risum, et

non enim, ut adversariis,sed ut amicis scripsimus, stupri suspicionem sibi contlaverit, nuliam veri spe-
ncc invccti siimus in eos qui peccant, sed ne peccent, ciem hahet. Nequc enim, quod ad tuendam i noccn-
monuimns. tipe su« famam, detecla inimici astulia, facile prae-
Neque vero sola in vitiis reprehendendis liberlas stare Hieronymus poterat, ac porro praestandum sibi
Hioronymo invidiam creaverat, sed et consilia ad eral, omnino lacitum dissimuiasset, neque rei nullam

virtulcs, snnctaque vitse institutio, qua nobiiissimas in duduin laudala Epistola, qua variis invidorum in

feminas ab illecebris ssieculi el pompis, ad Christiana' se calumniis rcspondet, mentionem fecisset. ftlulto

pietatis olficia, et Scripturarum nieditalionem evoca- est verosimilius in eo culpatum, quod nobiles ac di-
vit, civium acuere odia, el potentium inimicitias viles Matronas lucri et consueiudinis iilicitae caussa,

concilavcre. Biifsilhe, reccns vidusf-, quod auctor sanctioris vitif praetextu decepisset, et Jerosolymam
fuisset ad sancliorem vitif rationem ineundam, ut et oxplendae libidinis gralia vellel abducere ait enim :

Monacham proliteretur, iia mullorum pupugit animos, mihi aliud objicitur,nisi sexus meus,et hoc
ibi, ISihil

ut cum febrium ardore paulo post illa diem obiisset, nunquam objicitur, nisi cum Jerosolymam Paula
aspcritate vila^ veluli occisa dicerolur : inque ejus proficiscitur.
funere, de Paula matre fere ob dolorem cxanimo, IV. Denique cum eo vesaniae res processisset, ut
populus mussitarel,iVown<? illud est quod soepiusdice- quaecumque agerct S. Paler, in crimcn deputarenlur :

bamus-.dolet filiam jejuniisinterfectam^quod nonvel aliusenim,'w(\\\\{,inccssummeumcalumniabaturet

de secundo ejusmatrimonio tenuerit ncpotes. Quous- risum:illcveluti detrahcbat, hic insimplicitatealiud
que, arldebant, genus detcstabile Monachoruinnon ur- suspicabatur : de relinqueuda maledica Urbesecum
be pellitur?non lapidibus obruitur'!nonpr(ticipitatur ipso deliberavit. Neque alia crat declinaudi insidia-

inftuctus ? Matronam miserabilem seduxerunt, quw. tores pestilenlissiinos ratio. Subduxit se itaque ab
quain Monacha esse noluerit,hincprobatur ,quod nul- ois primum fuga in solitanum locum, et ruri se rece-
la Gentiliumitasuosunquamfleveritfilios. Narral de pit : undc et ad Marcellam dedijjse videtur Ejjisto-
se ipse in PraefationcadDidymi librum, cum adhuc iv lam in recensione noslra XLIII. inqua ipsam quoque
Babijlone {Id est Romae) versaretur, posl Damasi mor- liortatur, ut relictis Urbis molestiis, ac turbis, rus
tem, ut ex rerum serie manifestum esl, quod tanta so conferat, in cujus solitudine pace sibi frui liceal.

subierit maledica; urbisr^ purpuratre merctricis odia. Ipse autem non Urlds niodo, sed et yiciniarum per-
Ecce,'inqml,PharisceorumclamavitSenatus,etnullus tipsus, disccssum snum non tam animo, quam opere
Scribavel ftctus^^iorle velificatus uno verbo legendum jam parabat : cum landem Auguslo mense, spiranti-
cst) sedomnes quasi indicto sibiprcpMo doctrinarutn, hus Etesiis, commodam navigationi in Orienlem oe-
adversnm meimperiticefactiocoiijuravit.Qiiihusver- casionem nactus, Roma^, quae adeo se ejus consorlio
bis primores tum ex Clero, lum fortasse eliam ex Pairi- pra'bucrat indignam, vale uitimum dixit.
liorum ordine, inquorum magno essel odio, denotari V. Sod antequam lamen daret ventis vela, cum
per?picuum est. jnm navim in Romano portu conscendisset, raptim
III. In hac lanta quam apud multos nominis atque flcns dolensque Epibtolam XLV. ad Ascliam scrifisit,

exislimationis jaciuram fecerat S. Pater, \iielprobro- ex qua ei pauca superius deUbavimus, et quaedam
sus,etmendax,et lubricus,et Satan^ arte decipiens aliahcicin rem nostram des( riberc, operae pretium
audirei, a quo Christiana pielas magnum incremen- esi.Pene, inquit, certe triennium cum eis (Romanis)
 :

57 HIRRONYMI VtTA. 8«

vixi.Multa me Vij^gi^iuin crebro turbu circumdeUit.Di- cilrii jam Damasus fato functus esset, quem heatce

vinoslibros,utpotui,nonnullisscepe edisserui.Lectio memorice tilulo donat, et quem prseeedentis proxime

assiduitatem.,assiduitasfamiliaritatem,familiaritas anni mense Decembri, oslendimus ohiisse. Addit, ne

fiduciam fecerat. Dicant, quid unquam in me aliter coiitigisse haec seriu-; putes, penc triennium se cum

senserint ,quam Christianumdecebat? Pecuniam cu- Ronianis vixisse. Venil aulem, ui certis argumenlis
jusquam munera vel parva, vel magna iion
accepi ? evicimus, Romam atlho 382, circa septembrem.
sprevi?in manu mea ces alicujus insonuit ?obliqtms
CAP. XVII.
sermo yOCuluspetulans fuit? Nihilmihi aliud objicitur
numquam objiciturnisi cum I. In orientem Hieronymus navigat. Quo profici-
II.
nisisexusmeus, et hoc
secuntur S. quoque Paula ef Eustockium. III. Una
Jerosolymam Paula proficiscitur, etc.Et paulo post :

Namquid domum alicujus lascivioris ingressus siim ? omnes invisunt Palcestinam,et Loca Sancta. IV.
Numquid me vestes sericce,nitentes gemmce,picta fa- ^gyptum etiam et Nitrice Monasteria lustrant. V.
iies,aurirapuitambitio?Nullafuitaiiamatronarum, Bethleemi se recipiunt, ibique sedem figunt.
qucemeam posset edomare mentem ,nisilugens,atque Hieronymianfii in Oricntem navigationis historia
I.

jejunans Cujus canticum Psalmi, sermo Evange- percipi haud potest per parlesmelius, quam ab ipso-
Iium,delicicecontinentia,vitajejunium.Nullamepo- met, qui ejus perquam altente memor est lib. III. in

tuitalia delectarenisi illa,quammanducantem num- Ruffinum, eamque ad pemuli retundendas caviilatio-

quamvidi.Sedpostquameampro suomerito castitatis nes, luculentissimis verbis narrat : Vis, ait, nosse
venerari,colere,suspicere coepi,omnes meillico dese- perfectionis mece de Urbe ordinem? Mense Augusto,
ruere virtiites .0 invidia primum mordax tui! o Sata- flantibusEtesiis, cum S. Vincentio preshytero, etado-
nce caUiditas semper sancta persequens ! Nullce alice lescentefratre,etaliisMonachis,quinuncJerosolyma'
Roma nce urbi fabulam prcebuerunt, nisi Paula et commorantur,naviminEomanoportusecurusascen-
Melanium, qucecontemptis facultatibus, pignoribus- di,maxima Sanctorum frequentiaprosequenfe. Veni
quedesertiSyCrucem Domini quasi quoddam pietatis Rhegium:inScyllceolittorepaululumsteti,ubivcteres
levavere vexillum.Si balneas peterent,unguenta eli- didicifabuIas,etpra;cipiteinfaUacisUlyssiscursuin,et
gerent,divitias et viduitatem haberentmateriem tu- Syrenarumcantica,etin$atiabilemCharybdisvoragi-
xurice,et libertatis, Domince vocarentur et Sanctce. nem.Cumquemihiaccolceilliuslocimultanarrarent,
Nunc in sacco et cinere formosas volunt videri,et in darentqueconsilium,utnonad Protei coluinnas,sed
Gehennam ignis cum jejuniis etpcedore descendere ad Jonce portuin navigareiii iillum enim fugientium
videlicetnon eis licet,applaudentepopulo,perire cum etturbatorum, hunc securi hominis esse cursum) ma-
turbis. Si Gentiles kancvitamcarperent, si Judceiha- luiper Maleas, et Cycladas Cyprumpergere, ubi sus-
herent solatium non placendi eis, quibus displicet ceptusa Venerabili Episcopo Epiphanio,cujustu tes-
Christus.Nunc vero,proh nefas, homines Christiani, timonio gloriaris, veni Antiocliiam, ubi fruitus sum
prcetermissadomorum suarumcura,et proprii oculi communione Pontificis Confessorisque Paulini : Et
trabeneglecta,inalieno oculo festueam qucerunt La . deductui ab eo media hyeme et frigore gravissimo,
cerant sanctum proposilum,et remedium pcence suce intravi Jerosolymain. Vidi multa miracula, et quce
arbitrantur ,sinemo sit Sanctus.si omnibus detraha- prius ad me fama perfulerat, oculoruinjudicio com-
tur,si turba sitpereuntium,simultitudo peccantium. prohavi. Inde confendi .-Egyptum, lustravi monaste-
Denique, pluribus ejusmodi interjectis: Gratias ago ria Nitrif^, et inter Sanctotum choros, aspides la-
Deo meo, quod dignus sim, cjuem mundus oderit. fere perspexi. Profinus eoncito gradu Bethlcem
Ora autem tu,utdeBabiflone Jerosolymam regrediar, meam regressus siim, uhi adoravi prcesepe, et in-
ne mihi dominetur Nabuchodonosor, sed Jesus filius cunabula Salvaforis. Vidi quoque famosissimum la-

J osedech... ..Stultus ego,qui volebam cantare Canti- cum, nec me inerfi tradidi multa didici
otio, sed
cum Domini in terra aliena ,et desertomonteSina, quce a n fe nesciebain .l\\s iamn rerumsuarum abUrbe
/Egypti auxilium flagitabam.Non recordabar Evan- ad Bothleem historiani comploctitur S. Paler, quam
gelii,quia qni de Jerusalem egreditur ,statim incidif hoc nos capile laiius ct i)or partcs descriplum imus.
in latrones,spoliatur, vulneratur,occiditur.Sedlicet Sed prius qua^dam de Pauliuiano Hieronymi fratro
Sacerdos despiciat atque Levites Samaritanus, ille (Vincedtiusenim, quom allerum noiuinal iii^ieris sui

misericors est,etc.Maleficum quidam m.e garriunt : sooiom.salis ex supcrioribus iunotnit) monenda suiit.
tifuium fidei servusagnosco.Magnum vocant : et Ju- Hunc S. P:iter vidotur p.iulo anle, cum scilicet Ro-
dcei Dominummeum. Seductor : et Apostolus dictus mani accessisset, de patria Stridone, ad sui contu-
csf. Tcntatio menon apprehendat nisih^imana.Quo- bornium ovocasso. Quod ejus nulla, cum pariter iu

tam partem angustiarum perpessus sum,qui Cruci Urbo dogercul, facta sit menlio, pueiili ejus ;>H\li

milito? Infamiam falsi crimiinsiinpuiarunt; sed scio adtribuimus. qui, nisi ralionihus subduccndis lalli-

per honam etmalamfamamperveniri ad regna coe- miir. no hoc quidem anno, quo Roma in orienleui
/orw»t.Ca'tera longuni est persequi.Tempusvix potuii navigavil, vigesimum videturaHatis allij^isse. Frustra
denolari manifcstius : quandoquidem spirantibus Ete- ilaque sunt, qui num accssi-SLH necno lunc Monachi
siis scribere h;vc se, jam jamque solvere e portu. proposiio, disputant : slrenuc autom falluntur qui
nolal, quod est. Auguslo mense hujusce anni 385. muito etiam pridem. et Syriam adeunli Hieronymo
 ,

59 S. HIERONYMI VITA. 60
coiiiiiem tuisse . ibique in eremo pariler servisse duci. Longuiii nimis esset ea persequi quae prope-
Chrislo, arbitranlur. Recurrel de eo sermo iterum, modum innumera a singulis quibusque locis captat
et saepius. Caeiera prosequamur. mysteria. Ila ncmpe ille omnia perlustravit diligen-
II. S. Paula, quam iiiulio antca Jerosolymae invi- tcr, ut coinites eliam sibi adjunxerit sapifntissimos
sendae cupido incesserat (siquidem abeunlibus Epi- ex Judais. ad loca potissimnm, qua' in Scripluris
phanio et Paulino e Romana Sviiodo, cum ipsis in memorantur. coruniquo nomina, quibus ipsa rei si-
orientem navigare optaverat) postquam eo conlcndit gnificalio continetur, penitius iniernoscenda:maxime
Hieronymus, siatim itcr uni cum Enstochio tllia sua quia de vetere illa denominaiione, saepe etiam stalu
arripuit. Siatim. inquam. nam et ante Hieronvmuin. fuerant pleramque partem, postquam Romanorum
si per aiias dudum inila*; rationes licerel. dicenfla Imperio subjecta sunl, a'iis nominibus donata, ol
esset viae se dedidisse. Si enim cum lato funcla csl pristina fere deleta vesligia. Adeat ipsam Epistolam,
initio anni 404. Augusto sexies et Aristeneto Coss. in qui haec recenseri si i omnia de.-ideral.Sed non illnd
Bethleem, annos viginti jam degerat. nt in ejns Epi- pr8eiermiltamu«, videri eum scilicet hac occasione
taphio S. ipse Pater lesiatur, jam ante 385. atque omnes Veteris Test imenli libros ex Origenis Hexu-
adco ante ipsum Hieronymum, Roma debuit disces- plis descripsissc, quorum antiipia exemularia in
sisse. Sed lermino utroque incluso. et rotundo prae- Caesariensi Bibliothcca rcpererat. Horum ope iliam
terca numero (quod facere in his amat) S. Dociorem deinde Emendaiioiiem exGrfecoadornavit, qua? tam-
ibi usum. credere nos ali^ s cogit ejusdem locus. nisi etsi jamdin olim. ipsoque advivenlc Hieronymo.
int^rpolatus il e est, in tinc dudum iaudatai ad Ascl- maxima ox parie inlerciderit, in magna tamen con-
lam Ejjistolse, ubi discedens e Romano portu, inter tinuo fuit Ecclesiarum ae>timationo. qua parte su-
cfeteras sanctas feminas salvere ipsim quoque Pau- peravii, et nullis non probae recensionis laudibns
lam et Eusioi^hium jubet. Quin etiani cnm ipsis eadem inforiiis sermo.
abundavit. Redibit de
pariter navigasse videri possunt, >iquiilem unus IV. porquam diligenter PaLTSiina. in
Lusiraia
idemque e.sl, quem et ipse tenuit, earum itineris -Egyptum Hieronymus. eadom socia itineris Paulj
ordo, qui Epist. CVIH.Maleam et describitur, per conlendit, ut Nitria^ Monasteria,quorum fama ingens
Cytheram sparsasque per ceguor Cycladas, Cyprum percrobuerat, ct ad quae omni studio pariler fero-
usque ct Seleuciam, et denique Antiochiam. Atque baniur, inviserot. Occiirrit illis Sancliis et venerabi-
hac quidem in urbe nihil est dubium. quin una fue- lis Hermopoleos EpiL.copns Isidorus, tum innumera-
rint, et quin reliquum ab ea per Pala;stinam, perque biies Monachorum turbae,quorum aspectu vaidequi-
.E|;yptum iter una confecerint. Nam etmedia hyeme, dem ad gloriam Domini lcetati sunt : iiidignos au-
et a Paulino aeque alque ipsae, deductw illse dicun- tem sc tanto honore fatebantur. Vi'ierunt Macarios,
tur Jerosolymam : et se Bethleem advenisse cum Arsenios,\e\Arsis\os,Serapionas, et reliqua colum-
Paula, ac deinde ejus rogatu Alexandriam perrexisse, narum Christi nomina,quorumetceUulasintravere,
teslatur S. ipsemet Pater. alterum in Praefatione ad per singulos Christum se videre credentes. Verum
Osee, aherum laudata dudum EpisloIa : in qua eiiam Hieronwio in -Egyptum proficiscendi non illa unico
accuratissima illa descriptione locorum ,
per qua' caussa fuit, ut Niiriae monasieria perlustraret ; sed
iransierant, et rerum quas Paula admirata est, ge- ea quam iu Praefatione Commoniariorum in Episto-

storum denique in singulis, dictorumque ejus pro rc lam ad Ephcsios Iraiiit.O// lianc, inquiens, vel maxi-
nata : comiiem sc lateri ejus, nullo non loco prodit, me caussam Alexandriam perrexi,ut viderem Didy-
Quod igitur ibi sub Paulag nomine iter describit mum et ab eo in Scripturis omnibus qute hnbebam
Antiochia ad Palaestinse, atque jEgypii civitates et dubia sciscitarer .\\ibi,si\e PraefationeinOseam roga-
monasteria, suum quoque iter est, et nos perinde tu Paulao illud se ait iier suscepisse..l72^e anno.!i, inquil

alque de seipso narraret, huc referemus. circiter vigintiduos ,quum rogatu sanctceet venerabi
Nominat vero ea tantum loca. quoe Sacris Volumi- lis socrus, imo matris Alexan- tuce Paul(e...essem
nibus continentur- Ductoinitio a Sareptae littore, per drice.,vidi Didymum.eteum frequenter audivi,virum

arenas Tyri venit Acco, et per campos Mngeddo suitemporis eruditissimum. rogavique eum,ut quod
ad terram Philistiim : intravit deinde Dor, sive Stra- Oriqenesnon fecerat, ipse compleret, et scriberet in
tonis turrim, et Antipatrida, et Lyddam, Arimatham Osee Commentarios : qui tres libros.mepetente, dic-
quoque el Nobe, ad Joppem usque. fugientis portum tavit.Hos libros et sibi ab eo inscriptos.tcslaturipse de
Jonfo. Hinc itinere Nicopolim versus, sive Emmaus. Yiris Illu^tribus cap. CIX. et Apologia ultima contra
repetilo, ascendit Bethoron, ad dexleram aspiciens Ruffinum.Qui aiiospra-ierea quinque in Zachariam.et
Ajalon, et Gabaon, inque ipsa Gabaa urbe, adsolum tresin Michaeam tidem dedicatos existimant, falsa lec
usque diruta, paululum subsiitit. Intr-ivitdenique Je- tione, ut suis locis notatum tst, decipiuntur. SoJ ad
rosolymam cumque Proconsul Palcestin(f. qui fami-
; proposilum ut rovertamur.Epislola quoque LXXXIV.
liam Paula: optime noverat .^prcemissis Apparitoribus. ad Pammachiuin, Alexandriam, vi-
Perrexi, luquit,
jussissetparariPrcetorium,elegiti\\a,a.\,queipiieadco, di Didymum^et in multis ei gratiasago : quodnes-
qui lateri ejus adbserebaiHieronymus./iumi/ew cellu- civi, didici : quod sciebam, illo docente, non per-
lam ; ei cuncta loca tantoardore acstudio circumivit, didi. Nimirum sibi minime persuaderi passus esl i
ut nisi ad reliqua festinarjt. n primis non posset ab- illa ejus dogmala.qucf errorcs Origenis contirmaiuui
61 S. HIHRONYMl VITA. 62

ibanl, (nios jiiin solerter doprehenderal. Subiudc seu vcrius Ethnarcha;, lumulo incipiebat. Construxit
etiam Didyrni videntis discipulum se glorialur : et ibi, iriennio posl, Paala duplex Monasterium, ct di-
li|>islolam observanlite plenani ad eum dedisse, ex versas excipiendis peregrinis mansiones. Monaste-
Hiilfiiiocolligimus.Et huic tamen si credimus(nihilau- rium unum virgines i(iCoIcbant, quas illa e diversis
lciii csl, quoii hoc vetel) ISon totos triqinla diesAlexan- provincnscongrcgarattamnobiles,quammedii,etin-
driai, ubi erat Didtjmus , commoratus est {Invect. fimi generis , el ut vulgo ediii libri praeferunt, intres
lib- II). Neque hac cx parle S. ipse Paler rcpugnal, turmas,monasieriaque divisit. Earum hoceratvitce
(liii!i potius verbis illis consontil : Protinus concito genus, ut in opereet cibo separatfe ,psalmodiis ,et ora-
(jnidu Bclhleem nieamreversus sum(Lib. 11. contr. tionibusjungerentur. Dic tantumDominico ad Eccle-
Ruff.) ••
quibuseliam indicat se antequamad Didymum siamprocedebantyCxcujus habitabant latere;etunum-
accoderet, non postquam ab eo discessii, ut alii sen- quodque agmen matrem propriam sequebatur. Unus
liunl,NilriH'lVIonasleria luslrasse.Ul ut se reshabueril, omniumhabitus.Linteaminead tergendas solum ma-
nulli se unquam ilium, in peragrandis regiooibus, la- nus utebantur. A viris tanta separatio,ut a Spadoni-
bori subduxisse apparot, vel ut ex pluribus arriperet bus quoque sejungerentur. X\len\m MonasloriumyiVw
exempla pioialis, vel ut eximios rerum divinarum tradiderat gubernandum:ncc dubium esi.quin prccci-
scionlia magistros audiret. Insignis in eam rem locus puo Hieronymo curam ejus dereliquerit. Eadem quo-
ejusestin Praefalione adLibrum Paralipomenou juxta que plus minus eorum fuerii administralio, atquo illa
Sepluaginta, quem et supra innuimusex parte. Quo- mulierum. Et voro de his quaidam altigimus in eam
modo, inquit, Grrecorum historias magis intelligunt, rem, ut possint huc eiiam pro sexus ratione atque
qui Athenas viderint, et tertium Virgilii librum,qui (i vita! referri, cum reliquis, qua' late S. Pater in ea
Troadeper Leucaten et Acroceraunia adSiciliam.^ et Epistola CVin. ad Eustochium persequitur, et repeti
(nde ad ostia Tiberis navigarint: ita Sanctam Scrip- ab eo loco velim.
turam lucidius intuebitur , quiJudceam oculis coU' CiBterum nihil magis ad ejus solitudinis indolem
temphitus antiquarum urbium memorias loco.
esl.et percipiendam facii, quam qua; ab iisdem Paula, filia-

runique vel eadem vocabula, vel mutata cognoverit. que ejus Euslochio ad .Marcellam missa cst Epislola

Unde ct nobis cura' fuit, cum eruditissimis Hebra^o- in nostra recensione XLVI. cui coiiscribpndae sensus
ruin huiic laborem subire ut circumiremus provin- atque ipsa ideniidem verba pree^tilisse Hieronymus
ciam, quam universce Christi Ecclesire sonant. videri possit. Scripla certe est uno eodemqie animo
V. Ab iioc ilaque itinere rever.^us stalim cst Beth- statim atque in Belhleem pariter constiterunt, scdom-
\c(ivni.wAm,\\h\\>vmmmadoravitpra'sepeetincunabula que ibi perpetuam figere deliberaruni. Nullas non loci

Salvatoris, lum loci caplus religione, cum sanctissi- laudes, et reces^us opportunilales, ad sanctissime
mis, qui aderant, Monachis, sodcm ibi figore delibe- transigendam vitarn, commemoranl, quo animumeo
ravit. Olim Ephrala vocalus est locus isle, qucmad- commigrandi Marcella" accendanl qua^ si, relicia :

modum el iu Quteslionibus Hebraicis ipse teslalur, et demum Roma, Bclhleem se conferat, fruitura sit om-
in Libro Locorum ex Eusebio Ephrata, regio Be- : nibusChrisli monimenlis in locis, inquibus pleraque
thleem civitatis David, inquanatus est Christus... religionis nostra' mysieria |ieracta sunt. Id vero ne-

nixta viam ubi sepulta est Rachel,quinto milliario que anle hunc annum 386 gestum censeri ullo modo
ab Jerusalem (Dial. /).Uno plus dicit, sivc sox pas- polest, cum sub prcocedentis proxime anni fineni
suum millibus abfuisse ab Jerosolyma, Severus Sul- Paula Jerosolymam navigarit : neque poslponi com-
[)ilius,<|ui oratn illara aliquando invisisscdiciiur. sex- mode, cum ex ipsius Epistohr iniiio salis appareat,
que ibi degisse apud Hicronymum mi'n?es. Omnino scriplam fuisse cum primum miltendarum occasio
autem posita crat Bethleem in mcridiana plaga juxla litlerarum incidit. Noc tamon diffiteor, parum credi-
viam qua" ducit Chebron et Iribui Juda, non Benja-
, bile vidori posse, Marcollam anle Albinae malris obi-
min adiuimi'raia,.se,rf/er;)», ah Alexandria mansioni- tum fuisse al) iis ad Bethleemi rocessum evocalam,
bus (listans, ab Joppequadraginta scx millibus [Epist. ne quam ejus maximo contubirnio atque ope ob se-
CXXIX). Nequc vero in civiiatis tunc censu eral, nectutem indigcre scicbanl, hortari ut desereret, vi-
scd iguobilis viculus,cui succedebat vastissima solitu- dorenlur. Indicio etiam esse, illam cum haec data est
do plena ferocium barharorum. Verum quod fuerit Epislolaj jam diem suum obiisse, neque enim a filia

Salvaioris nostri Je~u Gliristi orlu nobililatus, eaque salulem ei dici Paula elEustochium jubent : id quod
cliam dc caussa osset oo concurreiitiniii religione pcr- sub Epistola' sallem finem, si advixissei, par credere
colebris, Cccleris pr?ofertur omnibus orbis civitalibus, cst, minime pra^tormissuras. Fato autem functa est
al(^ue ipsa diciliir augusiior Roma. Super ipsum spe- Albina, ul inforius consiabit, insequenli anno 387,
cum, undoSalus mundi em.Tsil, Ecclesia constructa illaquo adoo E,iistola |)0St aliquod lemporis intcrval-
erat, i-t supcr ipsiim praisopo, in (pio Agniis Doi rc- lum al) illius obitu, ol subsi tpuMUi, ut oitius, anno
ciinatus est, crocium allaro. Proximc ab illo specu scripla vidoatur. Voruni uiiuime adtluci ego possum
sila erat cellula S. Patris, v\ qua ilhid cum ingredi ex rerum serio, iit credain, PauLam ct Eustoohium
olim prohibitus cst, commodc aspicere lamen potuit. MarccliH' inspiritu. ul ita dixorim filias, passas bien-
Procul lanien oial a via publica,
in diverticulo, cujus ninm saltom eltluere, antequam ad eam, a qua tam
somita ab Archelai regis guondamJudcefe {Lib.Loc), se ypgre divulsas ferebaul, litlcras darent, cl illu
fio S HIERONYMl VITA II
64

lamdiu compressissedesiderium quod ejus consuclu- joris rei um divinarum notilise adipiscendic caussa.
dinis faciendK,' impaliciUia gerebanl. Sed nequc ila II. Sed mirum illud, imo incredibile, quod tradit
opinari permiLUint prima slalim lipislohv ipsiusmel de llieronymo PostumiaiiuiJ in Dialogo apud Siilpi-
verba : Mensuram caritas noii habet^ et impatientia tiuin Sevcrum, eum scilicet, lanlis licet, lamque di-
nescit modum, ct dcmlerium non mstinct. El paulo versis soliiariiP vilae muniis occupatum, Ecclesiam
posl Quod soium absentes facere possumus, queru-
: quoque illam qua; eratinBethleem roxiSbe.Ecc/esm»/,
las fundimiis preces,ct desiderium nostrum non tam inquit, loci illitis Hieronjjnms Fresbijtcr reyit : nam
fletibus, quamejulatibuscontestamur,ei caflcra, qua: parochia est Episcopi qui Jerosolymam lenet. Nequc
lule huc referas. vero hic falli potuissehac in re videtur, siquidcm et
CAP. VIIl. veriUUi caHera consenlanoa sunt, quie de illo narrat,
el se teslatur scx mensibus apud eum fuisse. Etlalli
I. Qitod fuerit Hieronijmi vitw gcnus in BcthlccTn.
eum lamen, ex Epislola inter Hieronymianas LI.
II. Nuin cjus Ecclcsue Rcctor, ut Sulpitio dicitw\
Sancti Epiphanii ad Joannem Jerosolymilanum, quam
fucrit ? III. Scribit in quatuor Pauli Epistolas
superius laudavimus, perspicuum esl. Enim vcro ex
Commcntarios. IV. !^um etreliquas omnes expo-
ea conslat, Hieronymum ab ordinalione sua ad an-
sucrit V. Ejus scriptionis in univcrsum indolcs
'!

num ufque 394, ne inmonasterio quidem voluisse

juxta Hieronymi sensum.
unquam propter verecundiam et humilitatem Pres-
I. Tranquillilali, quam semel in Syria guslaveral byieri ofticio fiingi.d debita nominisuo exerceresa-
S. 1'aler, rcddilus demuui in Betliieem, lotum sc ineaparte ministerii,quce Chris-
crificia^ct laborare
pietalis erga Deum cullui tolum rorum diyinarum tianorum prcbcipua sulus est: curam videlicet anima-
conlemplalioni ac sludiis, quae duo sunl Sacerdotmi rum agere. Quidquod olim cuni simultaies alqueodia
arma, dedicavil. Ksse aliquid, non videri cupidus, Joannes contra Hieronynium exerceret, ut ab ipso dis-
cellula claudebatur {Ep. LXXXIl), et iu eo qui in- cimus S. Patre, fuere aliquandiu ipse suique fralres
tra nos est homine, non qui extra nos, per virlulum ab ejiis ecclesia' ingressu prohibiti ? Quae quidem sunt
quotidie gradus proficere satagebat. Alicubi teslatur qui conciliari posse ita putent, si iib eotempore Sul-
ipse.ideo se eremi lalebrisclausisse, ut adolcscentice picium loqui existimes, quo redilum ulrimque est in

dcflcns pcccata,Cliristi in semisericordiam de/lectc- gratiam. anno 398, ut volunt. quum Sulpitius eo ac-
ret (Contr. Jo, Jem.):alibi aii,ul vel pr*terita plan- cessit, jamque illud muneris in se Hieronymus cum
gcrei vitia, vel vilare niteretur prcesentia item ut pa-
: Pauliniano fratre susceperal. Verum neque consiare
ralior il)i diem Domini, sive judicii prajslolaretur. hoc potest, neque veri simililiidinem ullam liabet. Si
Viie olusculun) el cibarius panis, atque is quidem enim S.Pater ab eo quod in Ordinaiione sua propo-
ojipido parcus etmoderatus, quem, ul testatur Palia- suerat. dimoveri tunc minime poluit, atque exorari,
dius [Laus. c. 10), cum reliquis ad vitam sustenlan- ut in monasterio saltem sacris operaretur, quum ab
dam necCBsariis de Paul* largitionibus accipiebat. Ecclesitf' publiciv^ ingressu arcebalur : quis sibi per-
Jcjunia ionga, somni breves, el quos vel humi tan- suadeal posi recor.cilialani cum Joanne amicitiam,
lum, vcl in storea abjectus capiebal. Veste utebalur cum potuit pro lubitu in ea Ecclesia rei sacrsein-
contcmpta, tametsi alicubi mundiore usum se indicet leresse, neque ejuserat minislcrio opus, a proposito
(Coutr. Jo. Jeros.). Neque enim qui monaciiura lunc discessise : maxime cum alii jamdudum fuissent

agebal, exti rno idcorporis cullu profileri cogebatur, pluresque Presbyteri eidcm Ecclesiie pniepositi, neque
tanium bimpiicilatem Christianam habitu pra'ferret, ab eo tempore, quo S. Pater a Joanne dissidebat,
Uis accedcbal, immo animam vilamque actibus in- ullam ejus rei necessitatem recurrisse intelligamus.
^piiabat, virtutum omnium qme esseiil Chri;liano, et Ut eniin transeat, quod minime tamendabo, Belhleem
ptrlectiorcni Christi imitalionem protitente digna^, aliquando concessisse Sulpitium, idque anno 398 ;
usus assiduus. Quod supererat oralioni tempus, in- transeat eliam fuisse tum initam cumJoanne pacem,
terdiu docendo, noclu legendo conlerebat. In Scri- quae post biennium sarta est,nisi rationes nostrae nos
pturarum mediiatione lotus erat, quas nulla non die fallunt : sane diu etiam ab co tempore imposlerum
Paulie prieserlim, alqiie Eustociiio explicabat (Inve- ibi vixit Hieronymus, et continuo tamen, sicubi vila^

cliv. II). Prodit Ruifinus, quamqtiam obtrectandi suae meminit, eam se agere cum monachis omuino
animo, illum pra-lerea nobilium pueros sibi commis- soliiariam significat. Sic Epistola CXVII. quse anno
sos in Rhetorum lilteris instiluisse.
Poctarum ac scripta est 409, se ait clausum cellula, et procul a
Quam criminalionem adeo non timet S. PaltM-, ut nec turbis remotum,q\ne. ce/te Ecclesiae Parocliialis Prae-
refellere dignetur, eaque dissimuialione signiticet, lccto nequaquam congruerepossunt. Prietereaquanta
se ad instar Pauli, omnibus omnia faclum, glo- illi esset jusli reverentia et quam sedulo caveret,
,

riari, ut omnes Christo lucrifacoret, omni sexui, fiarochialia jura ne liederel, dcclarat ipse toties lau-

ommquc ietali semet accomrnodasse. Et sane in dies clato contra Joannem libro, verbis. alque exemplo in
iiiagis magisquo contlucbant ad eum ex lolo undi- rem noslram locuplclissimo. Qui scindit Ecclesiam!
quc lerrarum oibe aetatis diversae homines, non Nos : quorum omnis domus Bethleem inEcclesia com-
lam loeorum religione, quam ejus celebritate no- municatfan tu, qui,&\.c.'^ Nos scindimus Ecclesiam,
minis, doelrinaeque admirabilitate ducti, el nia- qui ante paticos mensex circa die.s Pentecostes, quum
65 S. HlERUNYMl VITA. %
obscurato sole, omnismundus jam jumqiie venturum tamen munia numquam obirent propter humilitatem)
judicem formidaret, quadraginla diversce astatis el gradu ornali, ut ex superius laudaioconlra Joaiinem
sexuspresbyteristuisobtulimusbaptizandoslEtcertc leslimonio inlelligimus. Ex quo it-m licel coHigere,
quinque Presbyteri erant in monasterio,qui suojure quanlu eorum essel, qui eo conveniebant, vitae cjus
poterant baptizare, sed noluerunt quidquam contra amore frequenlia siquidem ad quadraginta
ducli, :

stomachum timm facere, ne et hcectibide fidereti- usque divence Ktatis eisexw.sde nondum baplizatis,
cendi daretur occasio. An non tu potius scindisEc- seu recens conversis, qnandoque ibidem dicunlur
clesiam, qui prfecepisti Bethleem Presbyteris tuis, exstilisse.Sed el Episeopum nescio quem Paulum no-
ne Competentibus nostris in Pascha baptismum tra- mine,quem Theophilus persequebatur^fuisseibiMona-
derent : quos nos Diospolim ad Confessorem et Epis- chiscooplatum.exUbro terlio in Ruffinumconjicimus.
eopum misimus Dionysium baptizandos? Ecclesiam Quem locum S. ipse Paler his verbis conciudii : JSobis

scindere dicimur, qui extra cellulas nostras locwn in Monasterio hospitalitas cordi est,omnesquc ad nos
Ecclesioi non habemus. Sed hsec, inquies, quae gra- venientes lceta humanitatis fronte suscipimus, etc.
liae reconciiiaiionem prsecesserant, spectant. Eslo, Et luculeniius anteaEpist. LXVI ad Pammacliium :

ut voles ex prseconcepta opinione: sed utique ea sunt, ISos in ista provincia, cedificato Monasterio, etdiver-
cx quibus jure dcinceps liceat de reliquo vitfe genere sorio propter exstructo. . . tantis de toto orbe confluen-
argumentari, et quale ingenium fueril S. Patris, et tibus turbis obruimur Monachorum, utnec coeptum
quis animus, monslrent. opusdeserere, necsupra vires ferrevaleamus. Unde
Sulpitius itaque benigno lectore, et commodo opus quia pene nobis illud de Evangelio contigit ut futu- ,

habet interprele. Ego ila accipio, ut privatam mo- non antes upp u ta rem us expensas,comp u Isi
rce tu rris

nasterii Ecclesiam, seu conventum, si mavis Latine sumus fratrem Paulinianum ad patriam miftere,uf
de Ecclesiasticoium phrasi, dixisse voiuerit abs Hie- semirutas villulas, quce barbarorum effugerunt ma-
ronymo adrainistralum. Atque hoc quidem sensu vere nus,et parentum communium census venderet, ne
dixerit : nam et primas ille partes ibi sustinebat, el cmptum Sanctorum ministerium deserentes,risum
1 ihil ad fidem propius, quam fralrum conventibus maledicis et cemulis prcebeamus. Sed ha;c hacle-
iuisse euni et virtuium merito, et Presbyterii honore nus.
praepositum. Conveniebant nempe in unum lecum IIL Monachorurn erat, quod stepius S. ipse Pater
quotidie ad preces et psalmodias, eaque privata erat fatetur, labore manuum sibi viclum quaerere : sed
Ecclesia ; nec certe par credere est, quo temporc satius ipse sibi, atque utilius universae Eeclesiae con-
Hieronymus cum suis ab Ecclesife publicae ingressu sultum fore existimavit, si manuum labori sfudium
prohibitus est, ab illo pietatis erga Deum actu ces- Scripturarum substitueret. Magis utile, inquit, quid
sasse, el tam longi temporis spatium 3Ionachos sine ex otio meo Ecclesice Christi venturum ratus,quam
precibus commuuibus traduxisse. Ibi S. Paler lotum e.valiorum negotio {Prwf. in Job ex LXX). In primis
Monachorum coetumsacrarum Scripturarum doctrina itaque se ad linguam Hebraic&m retulit quam etsi :

instruebat, novasque in dies propositas ex earum probe calleret, voiuil lamen, quoad ejus fieri potuit,
praelectione difficullatcs KaxrjyrjTou inslar explanabat. penitius adsequi. Prfieceptore tunc usus est quodam
Quamobrem adversionem LibriPa-
el in Prfefalione Barabba. sive Baranina (utroque enim modo ap-
ralipomenon ex Hebrse, LXX. inquit, Interpretes pellat) qui cum suorum odia incurrere eam ob rem
in Conventu fratrum semper edissero :etin fineEpi- timerct, noctu tantum ad Hieronymum accedebat,
stolse CXn. ad Augustinum, quae anno data est 404: unde nocturnus magister ei dicitur. Prodit diu
et

Tu,3iii,qui juvenis es,etin Pontificali culmine consti- post de se ipse. quod hanc linguam, quam ab adole-
tutus,doceto populos, etc.Mihi sufficit cum auditore scentia multo labore ac sudorc didiceral. iiifatigabili
etlectore pajiperculoinangulo monasteriisusurrare. meditatione numquam deseruerit, ne ab ea ipsedese-
Ejusmodi alia qufedam in Hicronymianis scriptioni- reretnr (Epist. CXVIII). Ab hoc autem studio, ad
bus lesiimonia invenies, quae nobis referre huc sin- Scripturaruni Interpretes gradum fecit. quorum non
gillatim longum essel, forlasse eliam a proposito unum atque alterum, sed quotquot fuerunt anle
devium •, duo enim ista in eam maxime rem lauda- ipsum, sedulo evolvit, adeo ut nemo sive Graecos
vimas, ul contra atque sensisse videtur Sulpitius, el sive inler Latinos Palres, plures quam Hieronymus
diu post ejus lemporis notaiionem, non aiiamconstet Auctores legisse videatur. Lectioni deinde scriptio-
abs Hieronymo administratam Ecclesiam, quam qufP nemadjecit :in qua facilem adto.cl sensus sponte sua,
privata in monasterio cogebatur, et propiore voca- ut ila dixerim slilum sortitus cst a natura, ut una in-
bulo Conventus ci diciluv {Lib.co7itr.Jo. JerosoL). la terdumlucubratione Coniuieniariis iu Scripturamcon-
venies aulem et qu;« loca testentur, ingcnlem fuisse scribendis mille vcrsus, scu liueas exararit. et sinerulis
degentium ibi Monachorum, atque aliorum eo con- diebus singulos Voleris Inslrumenti libros ex Hebra^o
fluenlium numerum, ut jam non sufficeret constru converieritAssiduus adeo etiam hac in re fuit.ut nulla
ctum a Paula monaslerium, sed et diversorium pro- non die sacrarum sludiis Lillerarum distineretur, id
pter exstrui peregrinis excipiendis necesse fuerit \
quod Postumiauus apud Sulpituim Severum (de quo
quibus una omnibus Hieronymus pracorat. Ex his superius multa) insigni clogio illo teslatur : Totus in
qualuor etiam aut quinque erant Presbyeratus (cujus lectione, fotus in Hbris est : non die non nocte re-
 . :

67 S. IIIERONYMI VITA. 68

ifuiescit: ttut letjit a liiju idxenii)er,it u t scrihit[ Diitl. 11} bilur, paulo post singuiari eoqne brevi Commenlario
IV. Sed scripta ejus peculiaria juxia liisloriaR or- explanavil. Nihil quod propositum nos'rum spectet
dincm rccenseamus. Peiierant ab eo Paula atque in ea Pra-fatione monuit. Ad Capitis aulem primi
Eustochium, ul in Pauli Epistolas, quas nemo antca versum undecimum se ait, ante paucos menses tria
Lalinorum fueral inierprelaius, Commenlarios scri- volumina in Epistolce ad Galatas explanationem di-
))eret. Quibus ille ut faceret satis, a breviore, et classe : ex quo luce ni(;ridiana claiius esl,hosce uni-
inagis expedita, quaj esl ad Philcmonem, initiuni versos in qunluor Pauli Epistolas Commenlarios

fecit. Sump^it posi aliquol digs exponendam illam ad non eodem modo anno, sed anni eiiam parte,
fuisse

Gaiaias, quam tribus libris absolvit. In hi- Origenem seu paucorum spatio mensium claboralos. Neque
secutux, novam de S. Petri cum Paulo disputatione porro alium videii diximus suis locis, quam 387,
litem commovil, dequa pluribus deinde
in utramque vel insequenlem quod uno atqueallero pra.nere*
: id

pariem ipsc, aique Augusiinus Episloiis contende- argumenlo cnnfiriiiare libet. Atque illo cum primis,
rnnt.In Pr;pfalionibus,quod liaec propeiedictare coge- quod se ait S. Patcr ub annis plusquam quinilecim
rciiir,elquod ncque excogitatum Ofus app£rer.t,neque nullum Gcnliliuiii litteraruni Auciorem iu manus sum-
admoduni limatus sermo, sa?pias cxcusat. Recoleuda psisse ab eo scilictl, ut nihil dubium esl, lempoie,
:

in hanc rem pauca quaeilam ex Prsefitione lerlia :

quo per somuium admonitus, cum seCalci lis eremo
Oinnem,'wqml,elegantiam,etLatini eloQuii venusta- abdidisset, profanorum Scriplorum lectioni jure ju-

temstridor lectionis Hebraicce sordidavit.ISostis en im rando renuntiavit. Huic autem lcmporis nolationi si
et ipsce(Pa\ila.!L\(\\ieE\isioch'mm^quodplusguam(juin- quindecim illos aunos addas, ad hunc niinirum de-
decim annisunt, ex quo in manus meas numquam veiiies,'quem diximus 387. Idipsuin Ruftini compro-
Tullius numquamMaro, numquam Gen tilium littera- bat leslimonium libro Inveclivarum hccundo (quem
rum quilibet Auctor ascendit : et si quid forte dum lo- scis nempc scriplum anno 401), ubi Coniiiuularium
quimur, obrepit, quasi antiqui pernehulamsomniire- Hieronymi in E|ii»tolain ad E|)hesios ante quindecim
cordamur. Quidautemprofecerimex linguce illius in- ferme annos scnpium atfirmai. Ei Hierouymu-» qui-
fatigahilistudio,aliorumjudicioderelinquo: ego quid demexacios janisi.ppuiarel Ruttinus vixdum incoe-
;

in mea amiserim,scio. Accedit adhoc, quia propter ptos. Eidein denique Chronica nola elucct ex Prae-
oculorum.et totius corpusculi infirmitatem, manu faliune CommMitarii ia Ecclesiaslcni, de qua erit

mea ipse non scribCi nec labore et diligenlia compen- sequeuti cipite dicendi locus. QuoJ i.nitur ait S. Pa-
sare queo eloquiitarditatem:quodde Virgilio quoque ter libro pnmo contra Riiflinum de ex^osiiione sua
tradunt, quia lihros suos inmodum ursorum fcetuum iu Epistolam ad Ephesios, Decem
et octo ferme

lambendo figuraverit. Verum accito Notario, aut sta- anni sunt,ex quo istos dictavi lihros,co tempore quo
tim dicto quodcumque in buccam venerit :autsipaulu- Ongenis nomen florebatin ?ttMnt/o,oniuinoautorrorc
lum voluero cogitare^melius aliquid prolaturus,tunc AnliquariorLMii iu numericis noiis laboral (siquidum
me tacitus ille reprehendit, nianum contrahit, et niliil dubium esl,eum anno 401, haec advcrsusaemu-
frontem rugat, et se frustra adesse, toto gestu cor- lum suum sciipjisse) et Quindecim ferme, biveXV.
poris contestatur . Neque est praBtereundum, quod ad pro Decem et octo, sive XVIII legcndum est aul :

rerum Hicronyniianarum hisioriam speciat, nuntiatum quod putjre malim, de eo tempore accipiendus esl
fuiss(> sibi, cum hisce adornandis in Episiolam ad loqui llieionymus, quo primum scriptiDnibusOrige-
Galalas Commentariis animum adjecissset, Albinam i)is in Lalinum relundeudis manum admovit.

venerabilem anum, Marcellae mairem, obiisse. Ad- IV. Niliil vero aliud praelereaCommentariorumin
h;esit huic stalim , matris contubernio dcstilutae, Apostoluin elucubratum ab eoest : ut ipsemet indi-
I'rincipia, quse post Hieronymi ab Urbe discessum io cai in suorum Catalogo operuni, ubi islas dumtaxal
sui lucuin successerat ; unnque ambae in suburbanum laudalas quaiuorEpisioiasabs se explicaias rccenset
ngrum, lanquam ia solitudinem sese receperunl, Rem tamclsi illam ad Philemoncm, a qua initium Expla-
tiarrai S. ipse Pater partim Pr^faiione in primum Com- naiionis suae fecit, poslremo loco collocai, ordinem
i,.entarium,partimEpisl. CXXVII. quod eslMarcell* polius Scripturarum, quam temporis secuius. Aber-
Epitaphium. rant itaque a vero longissime, qui totum fuisse abs
Porro auteni inca'plum sedulo persecutus, subsc- Hieronymo Apostolum Cominenlariisilluslralum jam
quentem ad Ephesios Epistolam exponendam, ut inde a Cassiodorii aevo arbitrati sunt. Fucum, opi-
alias feceral, sumpsit, et tribus ilidem libris absolvit, nior, fecit studiosis viris locus ille Prologi allerius
litPaui* quidem alque Euslochiode more inscripsit, libri in Epislolam ad Ephesios, ubi a^iXGj; S. Paler.
sedelMarcellam, ^uam \ocaI unicumviduitatis exem- Pauli ,'\nqi\'il,Epistolas conamur exponere : quod de
plary in Praifalione priore nominal, utadeam quo- univeisis diciuin acceperunt, cum vcl solas has qua-
que iransmiiii opus hoc suum velit, ea cautione ad- tuor spectel, vel certe prOMOsitum modo indicet at-
hibitautne maiedicisatque invidis legendum iradat. que auimum, quem in reliquas scribendi habcbat,
Quin etiam id ipsum per Epistolas flagitasse illam abs numquam auiem explevit. Neque hac iine sletit ma-
se, indicat Prsefatione secunda, inque ejus gratiam lum, subinde enim invenire est in aniiquis libris
hfTc se adornare significat, nova subinde Romam mu- Hieronymo adscriptus Commentarius inomnes Pauli
nusculatransmittenda.l>en'\q\ie adTitum quff- inscri- Epistolas, illa qus est ad Hebrsos excepta. Tantam

!]
 ,

69 S. HIERONYMl VITA. 70
olim fraudem inferre librarii ausi sunt, qufestus gra- commodum Loctorum incubuimus, ut quse loca cx
lia, ut opus a nequissimo hserelico, ct si Superis aliis, Origcne pra-serlim atque Eusebio S. Paler ex-
placel, nominis Hieronymiani hostc infensissimo elu- pressit, suis Aucloribus redderenius in Notis, vel
cubratum Hieronymo adscriberent. Sed cst
, ipsi ipso, cum licuit, apposito Graeco tcxtu, vel nomine
jamdudum inter suppOhililia amandalum, nosque in saltem et libro Sciiploris indicafo.
hunc "rf jccimus Opcrum id genus tomum, eaque de CAPUT XIX.
re satis in pra'Mxa Admonitione diximus. I. Scribitin Ecclesiastem Commentarios. IL Quces-
V. Sed sunt qusedam in anteccssum de ratione tionum quoque Hebraicarum in Genesim : de lo-
qua Commcntariis elucubrandis usus est S. Paler, cis item, de que Hebraicis nominihus libros sin-
scmel liac primum oblata occasione animadvertenda, gularcs. III. Didymi librum de Spiritu Sancto in
ne cadem sippius replicare, cum alios deinceps ad fi- Latinum transfert. IV. Homilias quoque triginta
nem usque rcccnsebimus, necesse sit. Ille enim cum novem Origenisin Lucam. V. Scribil in Psalmos
ingenio suo in Scripturis exponendisdiffideret,quod a dccimo usque ad decimum sextum Tractatus
sciret illas non ex arbilrio, sed esse ex majorum septem. VI. Denique Malchi captivi monachi vi-
Iraditionibus intcrpretendas , ad eos confugiebal tam, et Beati Hilarionis.
qui IneumLibrom, quem sibiexplicandum propone- I. Et solitariae vitis tranquillitate, qua nihil est ad
ret, antea aliquid edidissent. Ita vero sedulo omnes sludia lilterarum aptius, et Paulae matris beneficen-
pervestigabal, ut suam nemovidealur diligcnliam ef- lissima^ liberalitale usus Hieronymus, quse jam in
fogisse : legcbat ila propositi sui altente memor, ut Ecclesiarum utilitatem cedere ingenii sui monimenta
eorum qui« ad rem suam facerent, prseleriret,
nihil pcrcoeperat, iisdem elucubrandisin dies magis totum
non transferrel in sua. Et laudabat quidem in
nihil se animo et viribus devovit. Slatim ab Epistola ad
Commentariorum exordiis s?epe eorum nomina, quos Ephe^ios, scribere Ecclesiastem aggressus esl
in :

sequeretur; sed et s;rpe prselermissa faciebat, cum tam sane brevi atque exiguo temporisinterjecto spa-
magis opportunum vidcri poterat, atque eorum ta- tio, ut opus ulrumque ipsemet libro contra Jo. Jero-

men opiniones suimet operis contexlui inserebat. Id solymilanum sub chronica una notalione conjungat.
autem abs sc factum ail ex quadam, ut ipse autumat, Quin etiam prspostero ordine hoc illi praeferre vide-
Commentariorum Jege, in quibus multce diveraorum tur Ajite annos,inqmens,ferme
: decem in CommcHta-
ponunlur opiniones, vel tacitis, cel expressis Aucto- riis Ecclesiastce, et in explunatione Epistolce ad Ephe-
rum nominibus, ut Lectoris arbitrium sit, quid po- sios, sensum animi mei prudentibus explica-
arbitror
tissimum eligeredebeat, decernere. Atquehinc modo tum. Series autem rerum et quiie superius disputata
sua, modo se aliena dictare profiletur in Praefalionibus, sunt, saiis manisfesto evincunl, Commentarios in eam
ila tamen utdifficile internoscialiena absuis possint, Aposloli Epislolam, istis in Ecclesiastem prsecessis-
nisi ab eo, qui Auctores omnes, a quibus ille ex- se : alque illos quidem anno 388, ad finem vergente
cerpsit, legerit, eorumque dicta ac senlenlias in nu- adornalos, istos vero subsequcntis 389 initio ad-
merato habeal. Sa'pe adeo vel a Ruffino, qui ei di- scribendos. Idipsum scriptionis historia, ipsiusque
cameade remultamdixit, velabaliis, de opinionum, S. Auctoris locuplelissimus in Praefatione locus te-
quas dissimulato Auctore retulerat, levitate atque si3inlur.Memini,Ril,meantehocfcrmequinquen7iium,
incommodo interdum sensu accusaius est, perinde cum Romce adhuc essem^et Ecclesiastem S. Blcesillce
atque de suo, aut certc de probata sibi auctoritale legerem.. . rogatumab ea,ut in morem Commentarioli
protulerit. Quibus hac una conlinenter responsione obscura qucequedissererem, utabsque meposteaintel-
salis fccit, qua et ab Augustini se postulationibus ligeretquce legebat. haque quoniamin procinctuope-
defendil ; Si quid reprckensione digntim putavcras in 7'is nostri, subitamorte subtracta est...tantoque vu l-
explanatione nostra, eruditionis tuce fuerat quce- nere tuncperculsus obmutui :nuncin Bethleemposi-
rere, ulrum ea quce scripsimus haberentur in Grxcis, tus,angustiorividelicetcivitate,etillius memori(e,et
ut non dixissent, tunc meam proprie senten-
si illi t;o^ts(PauIaetEustochium)rerfrfo7uodde6(?o.Alqucan-
tiam condemnares, prcesertim cum libcre in Prcefa- noquiilem 384 exeunle, cum tres fcre menses fuisset
tione confessus sim.... vel mea, vel aliena dictasse. in Hieronymi disciplina, diem obii>se Blicsillam, suo
Pariahis sunt quse Ruffino rcponit, clquiie ut recolas loco ostendimus : cui si alterum ferme quinquennium
auclor suni neque enim ut huc a nobis referantur,
: superaddas, ad hunc nimirum devenies annum 389
insliluln' narralionis ordo pcrmiltit. Ac sane plurimum sallem incoeptum, quo istossentimus lucubralos, abs
sua, et nostra ad Scripturarum doctrinam inlerfuissot, Hieronymo Commentarios. Quaf Explanalionis ejus
si uniuscujusque Auctores senlcntia^ dc nomincbiu- naturam. ut ita dicam, alque ingenium spectant, par-
dassel, vel ex iis tantum in Commeniaria sua trans- tim altigimus paulo superius, partim sunt ex ipsa
tulisset probabilissimas opinioncs vel denique rcgu- Prajfalione, atque operis contexlu repctcnda.
lam ,
quam sibi lestatur proposuisse , ut apcrtc Ejusdem hujuscc anni decursu, aut si libet ad
II.

confiteretur quce siutt hieretica, et qua; sunt Ca- subsequentis usque initia, videtur S. Pater tres alios
tholica, sanctecontinuo observassel.Sedquando aliis diversi parum inter se argumenli Libros singulares
de causis salius ipse judicavit, Auclorum nominibus edidisse, quos hoc ipsemet ordine iu suorum Cata-
narcere, ne aliquem videretur lacerare : in hoc nos logo operum vQ<:Q\\SG\.:Quiestionum Hebraicarum in
Patrol. XXII.
 71 S. HIERONYMl VITA.
Genewn librum ununi.De Locis librum xinum Hebrai- Opposuit vero interprelationem hanc suam alteri,
corum Nominum librum unum. In primo allcrum ex quam quidam vix primis imbutus litteris cdere
his ntemoral, in altcro primum ac lerlium, alque in ausus fueral, ut ex comparationc utriusque prudens
hoc duos priores : ut uno eodemque lcmpore
illos Lector judicium faceret.
eum pr,T manibiis Itabuisse, ipsa hac recensione in- IH. His Didymi librum in Catalogo subnectil,
lelligas. Quin cliam primo in iuccm cdidil, qucm ibi quem annumjam quintum prcmcbat.ex quo illum
in
ordine poslremum ponit; sivc cum adhuc Hebraicis Ronne, cum Damasus adhuc in vivis agerel, sive
quiestionibus insudarct. et nondum libruni de He- anno 384, ut suo loco monuimus, ad finem vergenle
braicis Locis edidi^set, lerlium de Nominibus vulga- crrperat interpretari. Rcsumit eum iiaque in manus
vit. I''eieb;ilur iiic liber jamdiu olim Gra-ce a Philoue et sive secundis curis totum recognovcril, sive reli-
primum deformalus, deinde Origenis studio auclus, quam modo partem, quam pra^lermiserat, in Lati-
sed perlurbatus adeo cl confusus, ut debilcT ex eo num verlerit, eum sane diutius latere inlra cel-
percipi uliHtali parum consullum pularit Hicronymus, luhe sua» parietes minime passus est, sed honori, ut
si tanlum Latiiic vcrterct, non auteni novum tere ex ipse loqui amat, edilionis, hoc scilicct 389 anno ad
inlegro rcpararel. Profeclus, quem in Hebraicis liile- finem properanle, permisit, et Pauliniano fralri suo
ris fccerat, specimen atque experimentum hoc fuil, dedicavit. Rem totam narrat ipse in Pra^falione :

quodhac nimirum de causa hortatu fratrum Lupu- Cum in Babylone, inquiens, versarcr, et purpuratre
liani (vel Lupuli, ullibrialii pr^ferunt) et Valeriani meretricis essemcolonus, etjure Quiritum viverem,
scribendumsusccpit,rei ipsiusutilitate commotus,et volui garrire aliquid de Spiritu Sancto , et caiptum
quo fecisse se aliquicl gloriatur, quod aGrcecisquoque opusculum ejusdem Urbis Pontifici dedicare. Tum
appetendum essQl. Ut enim plerasque omnes qua-in paucis interjecti^ de odio, quo apud Romanos labo-
Greeco excmplari habebanlur etymologias nominum ravit, Illico ego, subdii, vclut postliminio Jerosoly-
retinucrit, ne Gnecis quidem exceptis aliquot nomi- mam sumreversus,et post Romuli casam et Ludo-
nibus, prfeposlera olim cura intrusis : sa^pius tamen rum Lupercalia, diversorium Marice et Salvatoris
de suo alias addidit, et eas quaj subabsurdfe videren- speluncam adspexi. Itaque, mi Pauliniane frater,
tur, et contra lingute Hebraicai ingenium, violenta quia supradictus Pontifex Damasus, qui me ad hoc
interpretatione explicari, professus est. Librum ita- opus primus impulerat, obdormivit in Christo, tam
que nunc suum vocal, nunc Philonis, vel Origenis, tuo, quam venerabilium mihi ancillarum Christi,
et qua^dam se alicubi ait in libro Nominum Hebrai- PaulcB ct Eustochii nunc adjutus oratu; canticum
corum reperisse, qu» minime in hoc suo leguntur. quod cantare nonpotui in terra alic^m, hic a vobis
Edilionis honorem subsecutce sunt Quaesliones in Judcea provocatus immurmuro... Et ut Auctorem
Hcbraicae in Genesim, novum plane opus, et tam Gne- titulofatear, maluialienioperis interpres existere,
cis quam Latinis prorsus antt'azMawrfjYwm,quo id sibi quam {ut quidam faciunt) informis cornicu-
proposuil, ut vel eorum, qui de libris Hebraicis va- la,alienism,e coloribus adonmre. Quibus postreniis
ria suspicabanlur, errores refellerel, vel ea quse in verbis, maxime vero his quas subsequuntur, S. Am-
Grsecis et Lalinis codicibus scatere viliis videbantur, brosium suggillaricontenditRuftinus, eaquedecaussa
auctoritali suse redderet. Ejusmodi qua^sliones in criminationem in Hieronymum gravissimam intentat.
csleros quoquc libros Scripturae adornare in animo Dictum aliis ea de re, et nobis suo loco.
habuil, forlasse eliam adorsus est : id quod subinde IV. Succedunt Homili* trigintanovem Origenis in
innuil ipse, ut quum de re quadam locuturum se re- Lucam, quas persuasum esl doctis viris fuisse ante
cum
cipit, Qucestiones in Josue exp\\ca.h\l.S(id({uem- ab eo redditas Laline, quam Hebraicas in Genesim
admodum in Generali Prsfatione oslcndimus, aut Qua-stiones, el Librum de Locis ederet, eoque magis
nequaquam postca perfecit qua; ad rudem earum anie eum quem modo recensuimus, Dydimi de Spi-
contexlum informaveral, aut quod propius ad fidem rilu quam sententiam locuples
Sancto Traclatum. In
videtur, mulalo consilio, cum deinde Commentarios quidem eos adduxit S. ipsiusmetPatris in Pra-fatione
elaboraret, liciis illis qua' lumultuario congesserat, ad Homilias illas locus paululum He-
: Prcetermisi
uliliter usus est : vcl denique quidquid illud erat braicarum Qucestio7ium libros,ut adarbitrium ves-
opcris, intra domesticos paricles cohibuit. Cerle non trum lucrativis operis hcec qualiacumque sunt,non
alias prajlerea Quaistiones Hcbraicas in suorum Ca- mea sed aliena dictarem. Verum valde ego aliter sen-
talogo operum, queni post ferme bicnniuni scripsit, lio, el perperam accepisse eos mentem S. Doctoris,

quam inGenesim recenset, ac retipilin focluum

istas sensumque ejus verborum, autumo. Neque enim Quiss-
suorum censum. Poslremo loco Librum de Locis tionum in Gencsim, sed a-'i.ihiQucestionum libros se ait
vulgavit, quem Gra^cc prscscriptum ab Eusebio in intermisisse mulloque probabilius est, et par cre-
:

Lalinum Iranslulil, alicubi eliam mulavit, et nonnihil dere, de aliis eum loqui, quas in reliquos Scripturae
auxil, ul ex Grteci textu, quem c Hieronymianai in- libros parabat (et semel lunc interceptas, postea, ut
tcrpretationis regionc edidimus, coliatione pcrspicuum diximus, omnino praelermisit) quani de singulari in
esi.Hanc liberlaiem ila i|)se excusat in Pra;fatione, Genesim libro, quem tota rerum series, ei quem
Semel enim et in Temporum libro]prcefatus sum, lenet ordo in Catalogo, perfectum jam antea, ac pu-
mc icl iiilcrpretcm esse, vel novioperis conditorcm. blici juris faclum, persuadent. Quod si verum est, ut
 73 S. HlliRONYMl VITA. 7\

veri speciern omnem habet : has anno demum 390 modi pcrveneril, neque ulla unqitam ejus apud anliquo
ex Graeco in Latinum converlendas Homilias susce- vola sit aut vcsliguim, affirmare tamen videtur ipse-
perit. In Praefatione ad Paulam ct Euslochium quem- met, idque posl annos admoduin decem, Lilirol. con-
dam quem ist't« legeranl, nec saiis lamen probave- tra Ruffinnm, ubi se ait Ecclesiasticam Eusebii hi-
ranl, Luca; inlerpretem S. Palcr sugt:,illat : cumquc sloriam (quam suis' potuisset inserere) in Latinum
S. Ambrosium esse, qui ante ferme quadricn- transtulisso. Laudavi, inquit, Eusebium in Historia
nium suos ediderat Commenlarios in Lucam {In- Ecclesiastica, indigestione Temporumihiec esiChro-
vect. II), Ruffmus contendit. Et probare eliain liim nici versio) in descriptione Terrce Sanctce (ha^c Libri
ex eo nititur, quod nullus ex Lalinis ad id usquc de Locis est) et hwc ipsa Opuscula in Latinumvertens
temporis prfetcr Ambrosium in Lucam scripsisset, mefelinguce hominibus dedi. Verura aliam nos ad eum
tum quod ipsiusmct Epistolam Ilieronymi proferre locum innuimus fuisse S. Doctoris mentem, quara
possel, in qua hoc ipsufn de aliis cxcusans, in illum vulgo intelligitur, ac primo stalim obtutu apparet :

convertit msipicAoncm. Sed nequc hanc Epislolam, atquc ita ha^c diximus accipienda verba, ut illud
quod secretiora qucedam alia conlinerel, Ruffinus in unice ad Ecclesiasticara hisloriam referatur, quod ait,

vulgus edidit, aut quisquam vidit, ut ex ca dispulare laudavi : ad reliqua autcm duo opuscula alterura,
liccat neque homini plusquam Vatiniana odia in
: quod sua^ !ingua> hominibus dcderit, spectet. Qua^
Hieronymum exercenti, facile erit qui hac in re fi- quidem genuina eliamnum sensus ejus explicatio vi-
dem adhibeal. Cielera qua; ejusdem calumnias spe- apud eum exemplis, si
detur, et qua; aliis ejusmodi
clant, quas in hanc instruit Homiliarum Origenis res ferat, oomprobari facile possit. Si cui tamen mi-
Lalinam interpretationem, satis abundc dispuncta et nus arrideat, ita etiara exislimare liceat, eara innui
'

refutala sunt nobis in Prffifalione ad Tomum septi- Eusebian;ie historia; partem, haud equidem magnam,
mum, qua; si tanti sunt, recolas. sed tamen Eusebii za-cdc Xe^iv, quaf Scriptores Eccle-
V. Paulo post, hoc tamen, ut videlur, anno elucu- siasticos recenset, et Nostcr suo de Viris Illustribus
bravit S. Pater cos etiam quos pone subdit in Psal- libro Latine reddilam de verbo ad verbum inseruit.
mos a decimo usquc ad dccivium sextum Tractatus Certe qui elucubratara revera ab eo historiam uni-
septem. Docli viri, de quorum numero Sixlus Senen- versam Ecclesiasticam putant, longius a veri specie
sis et Daniel Huetius, non alias prffiterea existimant omni aberrant.
fuisse, quam tolidem Origenis Homilias, quas de VII. Sed utique cum priraum silere desiit, anno ut
Gr?eco in Latinum transluterit. Nobis hac de re nihil videlur 391, Malchi Captivi Monachi, et Beati Hila-
pro certo aftirmare placet, maxime cum tota elucu-
rionis Vitas conscripsit, quas in Catalogo, uno, ut
bralio illa desiderelur, ex qua sumere in alterutram ila dixerim, spiritu recensens, ita connectit. Et prio-
parlem argumenlum liceret. Quin potius si quid con- rem quidem historiam, ut suo loco diximus, Maroniae
jicere ex modo, quo ab ipse recensentur, licet, ma- in Syria ab ipsius Malchi ore exceperat : alteram ab
lim ego primogenitos foetus S. Doctoris existimare :
^gypliis monachis enarratam digcssit. Addit qui
tanietsi maximam partem ex grsecis Scriptoribus Vitce Patrum Liber inscribilur, Asellaj fuisse Auctore
atque Origene pr;eserlim, ut in more positum tunc ab ipso nuncupatam : cujus laraen rei, neque in edi-
illi erat, desumplos, ullro etiam fatear. Porro cur tis in manu exaratis Ilieronymianis codicibus vola
intcrciderinl, aulccrle neque integri superent, neque est aut vestigium.Quod unum prodit S. ipscmet Pa-
eo cullu, ut ab aliorum interpolationibus internosci ter, hanc Sophronius in Groicum eleganti sermone
queant, caussam addidimus in Admonitione ad Bre-
transtulit : ex eoque Vossium falli, perspicuum est,
viarium in Psalmos, quod Seplimo Tomo Appendicis qui in Opere de hisloricis Gra'cis, Sophroniura vitae
loco subnectimus.
Hilarionis Auctorem, non interpretem facit.
VI. Videtur, his absolutis scriptionibus, aliquan-
CAPUT XX-
diu sibi silentium imposuisse S. Pater : Silere quippe,
ait, mc fecit, cui meus sermo suppUcium cst {Prolog. L Recensentur qiue Hieronymns cx nov LXX. exem-
ad Vit.Malchi). Sed graviorem interim, ac longioris plari in Latina tunc vulgata Edilione emendavit,
imuUo operte scriplionem animo jam parabat, uni- 11, Libri gui ex eo labore nunc superunt.
versam, vidclicet, rerum Christianre historiam, iitte- I. Nullam videtur S. Pater in Catalogo, laboris

ris consignare. Scribere enim, inquit, disposui (si ta- ejus perquam utilis, ac difficiilimi, quo Sacra* Scri-
men vitam Dominus dederit : et si vituperatores mei ptura^ libros ex Latina velere interpretatione ad
saltem fugientemme^ et inclusumpersequidesierint) eraendatissima twv LXX. exemplaria recensuit, re-

ib adventu Sa Ivatoris usque ad nostram mtatem, id est stiluitque innumeris locis, lationem habuisse, saltem
%h Apostolis usque ad nostri temporis fecem, quo- quai tcmporum notalionem spectct. Nec sane tam-
modo et per quos Christi Ecclesia nata sit, et adulta, quam elucubrali ab se opcris mentionera ibi uHam
nersecutionibus creverit, et martyriis coronata sit: et facit, ut)i alia omnia, minoris etiam si libet momenli,
oostquam ad Christianos Principes venerit, potentia in censum suorum recipit : et liquido tamen constat,
]uidem et diviliis major, sedvirtutibus minorfacta sit quo lcmpore Catalogum illura. seu Librum de Viris
Ibid.). Porro elucubrarit nec nc posleaistud operis, lllustribus scripsit, anno videlicet 392, pleramque
:lubitatum est intor eruditos,etsienim ad nosniliilejus- ejus laboris partcm jam exantlasse, nec sane raodi-
 ,

10 llliKONYMI VITA. 76

cain j)crinisi^sc jain in ])iil)licnin ul |)iodiret. LiJjro regionum varietalc atquc iisu Lcclosiaruiu diflcrrenl.

socundo in Ruffinum, Egone, inquil, contra Septua- Ahwandria. inquit, et /Egt/ptus in Scptuaginta suis
i/inta hitcrpretes alujuid stim locutus, quos nnte an- llesi/chium laudatauctorctn: ConstantinopoHs usque

nos plurimos diligentissiine emendatos mecn linguoi Antiochiam Luciani marttjris cxemplariaprobat. Me-
rfcrf/ ^Afque iisdenifere verbisLibro III. Sep-
sttidiosis dia' intcr has provincia; Pahfstitios codices legtint,

tuaginta Editionem diligentissime cmendatamante quosab Origenc claboratos Euscbiuset Pamphilus vul-
annos phirimos mece Hnguoihominibus dedi. Item in gavcrunt : totusque orbis hac inter sc trtfaria varic-
Prologo ad libros Salomonis ex Hebrsco, Si cui sane tate compugnat. Et certe Origenes non solum exem-
Septuaginta Interpretum magis Editio placet, habet plaria composidt quatuor editionum, e regione sin-
(\im a nobis emendalam. Denique, ul alia multa prav (jula verba describcns , tit unus disscnticns statitn
lormiltam, Episl. LXXI. ad Lucinium, Septuaginta cceteris inter se consentientibus arguatur, sed quod
hiterpretum Editionem et fe haberenon dubito, et majoris atidacice est, in editione Septuaginta Theodo-
(inte annos phtrimos diligentissime emendatum stu- tionis cditionem miscuit, asteriscis designans, quce
diosis tradidi. Ha^c satisabunde S. ipsiusmetlnterpre- m in us an tcfuerant, et virgu Hs quce cx superftuo vide-
tis testimoiiia evincunl, luisse ab eo istud Opcris non banturapposita (Prcef. in Libb. Paralip. exHebr.]. Prfe-
adornalum modo, sed et Editionis honori, ut ipse alias termitto qu;p alias alibi mcmoral
cditiones atque exem-
loquitur, bona saltem ex parte permissum. plaria. Unicead verum.aut certeca'terislongeomnibus
U. Satis quoque ex iis constat, contra atque Cri- propius accedebal illa, qua' fucrat olim Origenis indus-
tici quidam, ca^tera non indocti, arbitrantur, non Iria in 'E?a;:Xor; elaborala cum obelis atque asleriscis :

il'os modo Scripturae libros, ncc pra.'lerea alios, eaque nimirum in tantaeditionum varietateNosterusus
fuisse abs Hieronymo ad Grsecami exemplar recogni- csl.cujusexcmplar pcrquamemciidatum inCa^sareensi
los, qui vel superant etiamnum, vel de nomine ab Bibliolheca repercrat. Quinetiam eamdem illam ratio-
ipso laudantur. Cum enim aTiXw? Editionem Septua- nem notarum, obeli, inquam, atque asterisci in Lalina

ginta abs se dicat in Latino ad Grseca exemplaria restituendaVersionehabuit.UndeEpisl.CXII.adAugus-

cmendatam, eamque alteri comparet Translationi ex imwm.^Quod quce.ris,m(\mi,cur prior meainHbris Cano-
HebrfPO, manifeslum est, non quosdam tantummodo nicis intcrpretalio asteriscos habcat ct virgulas prce-
libellos, et ad summum sex, ut volunt, scd uniyer- notatas...iUa interpretatio Sepluagintainterprctum
sum Canonem sua illa cura expolitum denotare. Cu- est; et ubicumque virgulce, id est, obeli sunt, signifi,-
jus quidem rei alia argumenta sunt, qua^ latius in cattir ,
quodSeptuaginta plus di.terint quam tiabetur ,

Praefatione nostra ad decimum Tomum protulimus, in Hebr/eo. Ubi autemasterisci, id cst. steUuUeprcelu-
ct quse, si lanli vidcntur, consulas denuo ; atque huc ccntes, cx Theodotionis editioneab Origene additum
referas. Luculentissimum profecto est illud S. ipsius esUet ibi Grceca transtulimus,hic deipso Hebraico quod
Interpretis testimonium Epist. CXXXIV. ad Augusti- inteUigebamus, expressimus. Etalia ad eumdem Epis-
num, ubi jam tum fuisse pleramque ejus emendationis to!a CXXXIX . Prceceptis tuisparerenonpossum,ma-
partem a ncfcio quo comi)ilatam, dolet. In Editione, xim e in Editione Scp t uagin ta, qute asleriseis verubus-
inqmi, Septuaginta....pleraqueprioris laboris fraude que distincta est. Denique omnium luculentissime Epis-
cujusdam amisimus. Multa igitur alia erant prster ea toia CVI. ad Sunniam et Frelelam, ubi ctiamquantum
quse vulgo prostabant tunc temporis, ac supersunt inlersit Communem inter atque Hexaplarem Editionem
hodienum, qua' pleraque operis pars dici potuit, el docet, alque hanc a sc leslalur, in Latinum sermotiem
facile universum Canonem Scripturarutn explebant. fideliter vcrsam. Et paulo post: £a autetn, inquit, quoe

Cujus denique rei certior ipse factus Auguslinus habetur m'E|aTcXoT? et quain nos vertimus, ipsa est
Epistola inter Hieronymianas CXVI. integram ab co quce in eruditorum Ubris incorrupta, et immaculata
recensionem eam postulat. Mittas, ait, obsecro, inter- Septuaginta interpretum transhitio reservatur.
pretationem tuam de Septuuginta, quam te edidisse IV. Tempus quod spectat, cum neque unus idemque
nesciebam. sit annus uniuscujusque libri, neque cerlo possit suus
III. Porro, quanti labor hic S. Doctori stelerit, et cuique adsignari, vero simillimum lamen est, fuisse
quid proprie rei sit atque operis, apeiiendum ost. omnes annum 391 adornatos, neque enim par
ante
Erat Veteris Instrumenti Vulgata vetus inierprcla- crcdere esl, cum ab hoc lempore novam ex Hebraeo
lio, quae lunc lemporis passim in Ecclesiis obtinebal, lextu interpretationem adorsus esset S. Pater, eum
cx Graica alia twv LXX. versione in Latinum refusa, amplius de priore Correctione illa cogilassc. Adeo
sed ita librariis omne genus vitiis, lacunis, trajectio- qiiidquid istucoperis fuerit, perfectum jam fuisse ap-
nibus, assumentis deformata, ut inlerdum etiam alium paret, atque intra celluhi' parietes ad privatos mona-

a vero seusum pra^ferret, et divinte auctorilatis verba sterii usus magna ex parle reposiium, aut corte Au-

et sententias redderet Tectionum varietate incertas. ctori non probalum usque adeo, ut Ecclcsiaruin
Priecipua errorum caussa, quod a Gr»ca Editione necessitatibus satis putaret esse consultum. Neque
KcivfJ, id est, Communi, derivaia olim fuerit, qua- onim novam ex intcgro aggressus esset cx Hebraeo,
innumeris ejusmodi vitiis scatebat. Ad difficullatis si ad Graecorum exacta codicum fidem Editio illa
f:
aulem cumulum accedebal, quod aliae prseterea Gra^- suffecisset. Quinquennii autem plus minus spatio to-
cai editiones, quse ferebantur, multum inler se pro tus labor ille absolulus est; nam 392 anno quo Ca-

«
 77 S. HIEP.ONYMl VITA.

talogum suorum Operuni loxejjal ,

jam aliquol e^ Et maximam sane jam anno 392 absol-
ojus partcm
Uehneo libros ceperal inlcrprelari : quod indiciuiii vcral, siquidem vere atque ar).o>;oo tempore suorum
est, a Gr;r'cis jain (Ipslitissc : lui'C autem non nisi Catalogum operum conlexens, affirmavil, se \'etas
anno demuni 387, poslquam se Botlileem rccepisset, Instrumentum juxta Hebraicum transtulisse. Qua;
interpretari, sive ad eorum amussim Latina exigcrc, quidcm caussa est cur liuc scmel referri laborem
,

aggressus est. Et pncluscral lamen tanla' molis universum reruin qnoque Hicronymianarum liistorirr
operi recensionc illa Psalmorum prope dixeriui tu- conscnlaneum magis videatur : tametsi reliquuni
multuaria,quam ut ipse cursim et
ait, liomcti po-situs quod erat ejus opcris soquuitis tcmporibus, et qua'-
magna ex parfe adornaverat. Quod rudimentum cum dam post ferme bienniumjqua^dam etiam post multo
bene cessisset, el Romana' cumprimis Ecclesia' pro- transtulerit, ut non nisi post annos ab eo admo-
baretur usu (ctiamnum quippe Romanum Psalterium dum duodccim tota illa juxta Hebra'um Canoneiii
audit) animos ilii addidit, cum se paulo post Bclh- inlreprotalio absoluta sit. Sed enim quod fuerit
leem transtulisset, et Septuaginta editionem in con- uniuscujusque libri tempus, quisve ordo, explicemus.
ventu fralrumquolidie edissereret, ad illam versio- II.Neque cnim juxta Scripturarum ordincm, utiii
nem ex integro juxta Gra'cum lextum, atque eum Hebra^o Canone continetur, a primo ad novissimum,
quidem Hexaplarem emendatissimum, refigendam. .scd ut potuit, rogatusque est a Fratribus vertendos
Nec sane dubium videtur, quin universum Canonem sibi libros illos proposuit. Initium fecit a libris Re-
continenti illa comparationc ad Gra^cum expoliverit : gum, quos Hebra'i in duo tantum volumina disper-
qua dc re pluribus in Prpofationo ad decimum Tomum tiuntur, qufp Samuei;et Malachim vocant. Et primum
edisseruimus, qua> huc rcferas. quidem conalum hunc suum fuisse, manifesto ipse
V. Verum duo nunc soli ex universa recensione tradii in Prologo,quem idcirco,quasi galeatum prin-
illa libri integri superant, Job, et Psalterium, toti- cipium vocat^et convenireait omnibuslibris, quos de
dem Prologi in Salomonis ct Paralipomenon libros, Hebrceo in Latinum verlere in animo habebal. Ete-
qua' tanti operis vix qusedam indicia sunt, et magis nim parare defensionem sibi voluit adversus illos,
desiderare ac deflere quod periil, quam quod su- quos suo studio co infensiores futuros prsesentiebat,
porest, frui nobis pra^^bcnt. Quamquam possunt Pro- quo majoris hoc erat ausum momonti atque operse,
phetarum quoque omnium libri (qua^ haud sane exi- quam quod antea in reccnsenda atque emendanda
gua Scripturarum pars cst) instaurari ex versione versione Twv LXX. prsestiterat. Erat enimvcro ho-
illa, sive emendatione, quam
Commentariis S. Pa- in minis divina quadam pra^diti mente, atque ab omni
ler sua' Hebra>o versioni statim subnectit juxta
ex doctrinarum genere fere supra mortalium conditio-
Septuaginta. Verum haud scio, num ita inde excudi ncm exculti, inacccssos pridom omnibus Scriptura-
integra continenter possit, ut, quod rei caput est, rum fontos atlingoro, ac vclle non prius auditos ex
summa appareat S. Doctoris diligenlia in obelorum iis sensus et verba Ecclesias docere. Ilaque hos p»'t-

aique asleriscorum notis, quye facile per Antiquario- mum libros quasi eruditionis suse specimen prai^bilu-
rum oscitantiam, et locis quodammodo peregrinis rus, ne sibi nimium tribuere viderelur, legi postulat :

excidere potuerunt, ac re ipsa excidisse alicubi, eoque ipso fuisse primum, sive anle alios, ab se
compertum est. Reliqua jamdiu olim, alque ipso ad- translatos cx Hobr;BO, nolat. Misit deinde eos Ro-
vivente S. Inlerprete, pars operis ejus maxima pe- mam Patri Domnioni, ulin Epistola XLIX.ad Pam-
riil : quod nolatum nobis est antea ex cjus Epi- machium, qua' anuo scripla cst 393, prodit. Sed et
slola GXXXIV. ad Augustinum in 'i'\ne,\xh\,Prcece}}tis libros sedecim Prophetariim jam so in Latinum de
/w«,inquil, parere nonpossum,maxime ineditionc Hcbrceo sermone tunc verlisse, cum eam Epistolam
Septuacjinta, ciuce asteriscis verubusque distincta scriberet, tcstatiis est : quin et Pammachio ait ad
enimprioris laboris fraude cujusda»i
est, pleracjue logcndum fiiisse in promptu. Addit,si ista placuerint,

amisimus. De hac nos jactura, deque his qui super- et delectari eum hoc opcre compererit, fore ut pro-
sunt duobuslibris, in Pracfatione ad decimum Tomuni voceluT etiam Ccetera clausa armarionon tenere.Con-
satis multa. linuo posl Jobi versionem nominat,jam enim animos
sibi sumpserat ad multo difficilimum librum.non ex
CAPUT XXI.
Hebra^o laulum, sed et ox Arabo Syroque sermoue
I. VetusTestamentum ex Hebrwo interpretatur . II. intcrpretandum : in quam rem sibi eliam ex Lydda
Pra'postero ordine ,atque initio a Recjum libris pra'ceplorem JudaHim olim adscivcrat. Narrat ha?c
facto, maximam ante annum 392 ejus versionis ipse latius in Pra'fatione : lempus autem in laudata
partem edidit. Quamdam
etiam apud seali-
III.
modo Epislola ad Pammachium his verbis indicat.
quandiu rctinuit. VI .[hcliquum Hebrcei Canonis Transtuli nuper Job in linguam nostram, cujus ex-
ciuod supcrerat, secutis temporibus absolvit. emplar a S.Marcella consobrina tua poteris mutuari.
1. Verum recensione illa atque emendatione Scri- Nou solumigitur adornata dudum ea fucral interprela-
pturarum non usque adeo contenlus Hieronymus, ad tio,verum eliam invulgusedita.et Romam transmissa:
novam ex integro Latinam interpretationem de Hc- ul non ila modicum praecessisse temporis spatium,
braico ipso exemplari ulpole ca'leris pra>stantiore ex adverbio illo nuper conjicias. Urgel eo magis ra-
omnibus, el fidelioro adornandam. aiiimurii appnlit. tio, si quod csl rliam vorosimillimum, fucrunt isthwc
 i;

79 S. HIRliONYMl VITA. 80

volumina omnia coDlinuis quodanimodo opcris ia hinc veiiui pio aliis scriptis Ciialdaica dialecto libris,
Lalinum conversa, et eadem missa occasione Ro- cujusmodi Tobias est, argumentum sumi. Si enim
mam. Nam mullo ca citius, cl anlo an. 392 lucem cum Danielem Hi^ronymus translulit anlo annum.
aspexisse, cx iibro de Viris Illuslribus, quem hoc ut diximus, 393, nondum perlecle quidem linguam

ipso anno elucubravil S. Pater, perspicuum esl. Ex CiiaUlaicam noverat, novorat tainen : cum voio To-
quo ilem inlelligimus, Psalterium quoque fuisse ab biaiii iutcrpretaretur, ita se ejus ignarum lingua^
eo jam pridem su<« lingufc hominibus datum, alque confessus est, ut quai Chaldaice ibi scripta erant,
iioc ipsum antequam Prophetas, quos secundo loco nisi prius in Hebraicum reiunilerentur. por so intel-
recensuimus, interpretaretur. Sciiiccl inter alia opu- ligcrc ncquaquam posset: consequensest, iiunc mullo
scula sua, quai ibi capitc trigesimo quarlo supra ante libruin, quam illum Latine vertendum su.sce-.
centesjmum refert, fuisse in Graicum ab amico So- pissfc. Quia, inquit in Praefatione ad Chromatium et

phronio iranslata, Psalterium quoque et Prophetas Heliodorum, vicina est Chaldw.orum linxjua sermoni
recenset : quos, ait, nos de Uebrceo in Latinum con- llebraico, utriusque lingua peritissimum loquacem

vertimus. Et sane ante spalium temporis haud ila reperiens, unius diei laborem arripui : et quidquid
cxiguum, ut et in Graecum refundi ab illo possent,et ille mihi Hebraicis verbis expressit, hoc ego accito

a Nostro, utpote perfecta jam atque edita opuscula, notario, sermonibus Latinis exposui. Omnino ila-
recenseri. que fuerat jamdiu antea hiec adornata versio, quam
III. Omnino itaque anto annum 392, hajc quse no- ad Pammachium Epistolam tniies laudalam scriberel:
minatim recensuimus volumina ,
quibus universae cumque ejus ibi nulla sit mentio, inter ea omnino
Scriplurse parsallero lanto major continetur, perfe- computanda est, quff' se dixil armario clausa conti-

cerat S. Pater. Reiiqua subsecutis quidera tempori- nere. Nam etsi li])erde priore Hebnto canone,
ille

bus in lucem emisit : verum ex his ctiam quaedam qui Hebraice scriptos tantummodo ccmplectebatur,
tunc liabuisse eum in promptu, facile ex superius non essct : divinam lamen aucloritatem lum apud
laudato loco adducor ut credam, ubi se ait, ccetera eam gentem cum apud EcclesitP Palrcs obtinuit, el

clausa armario re/mere.Numfuerit dehorum numero in Scriplura^ sacra^censum continuo abs Hieronymo
Daniel, an quartus Prophetis majoribus accenseri receptus Ejusmodi liber quoque crat Judilha',
est.

existimandus sit, quaeri non incongrue potest. Nam quem S. Paler Chaldaicae linguie jam probe, ut vide-
Sanctus quidem ipse Inlerpres dum laudata ad Pam- tur, gnarus, atque adeo post ipsum Danielem, Laline

machiuni Epistola sedecim Prophetas ab se affirmat vertit. Addi fortasse his posset unus pra^terea atque
de Hebraico in Lalinum conversos, Danielem utique alius, quos per id quidem lemporis Romano cultu
in his computat; secus enim solos numerasse quinde- donalos, nondum in vulgus protulisset : sed haec
cim debuisset.Revera eliam ab alibi, ulEpistola Llil. minus explorata res est. Alia ex parte satishaec sunl,

ad Paulinum, Danielem in Prophciaium majorum anno 392

ut sua dicto veritas constet, jani scilicet ab
censum recipit, tribusque aUis adjungit. Alia ex VetusTestamentum Iranslatum ab eo fuisse juxta
parle liber ille in Hebraeo Canone inter Prophetas Hebraicam lidem quandoquidem qu* operis perfe-^
:

non computalur, sed inter Agiographa ncquo : clioni lunc deeraot, nec singillalim refert ipse in
alium in ipsa Hieronymiana versione locum habet, Epistola ad Pammachium, clausa armario magna ex
juxta veterum exemplarium fidem. In Prologo quo- parte jam tenebat : et iicel aliis subiiide annis in
que Galeato alque alibi S. ipse Doctor Danielem lucem protulerit, ab eo tamen a:rXfo; exordio actem-
Agiographis adcenset neque sane videtur ipse ])ro-
: pore,nisi cum secus jussit, repetcnda significavit.
positi sibi Canonis ordinem in sua adornanda inler- IV. Quse igitur volumina ex universo IIebra?o ca-
prelatione inveriere voluisse. Denique se opus istud noneaut nondumattigerat, aut certe nondum pubiici
a Prophetali longo intervallo distinxisse indicai in Pra?- juris fecerat S. Paler, Oclaleuclium fuisse, Paralipo-
fatione iis maxime verbis, Impegi novissime in Danie- mena, Salomonis libri atque Esdne vidcntur. Hunc
lem, et tanto tcedio affectus sum,ut desperatione su- autem cum Nehemia haud multo post, sive biennio,
bilaomnem veterem laborem voluerim contemnere. ut summum, ab edito libro de Viris Illustribus,

Verum adhortante me quodamHebraio,et illudmihi anno scilicet 394 Domnioni et Ro-

in lucem emisit,
crebrius in sua linyua i)igere7ite, La.ho\omi>\A vincit gatiano inscribens, a quibus jam a tribus retro
i mprobus, ^ui mihi videbar sciolus inter Hebrceos,ccep i annis contincnter, ul iaborcm hunc subiret, rogatus
rursum verum fa
discipulus esse Chaldaicus. Et ut fuerat. Rogat vero ipse eos vicissim in Prologo, iit

tear,usque ad prcesentem diem magis possum sermo- privaia lectione contenti, librum nonefferant in^^u-^
nem Chaldaicumlcgere ,et intelligere quam sonare.\]i blicum,necfastidiosisingerantcihos,vitentqueeorum
ut vero se reshabuerit,Dam disputari h«c posse viden- supercilium, quij udicaretantnmde aliis,etipsi face-
tur in utraraque partem, putare utique malim fuisse renihiinoverunt.Siquiautem{s,\}hii'H)Fratrumsunt,
Danielera ab Hieronymo ante annum saltem 393 quibusnostranondisplicent,histribuatis exemplar,
redditum Latine ex Hebraeo nullusque dubito, quin : admonentes,ut Hebrcea nomina, quorum grandis in
ab eo lerapore tanlam ille fuerit ejus linguai periliam hoc volumine copia est, distincte, et per intervaUa
assecutus ,
quanta sibi ad rectam concinnandam transcribant. Ex quibus denuo intelligis in rcm no-
ejus interpretalionem libriusui erat. Sed utique aliud stram, quanto ille studio publicam lucem effugerel,
 :

81 S. HIERONYMI VITA. 82

et sua vellet omnes praeler amicos lalere, quie caussa locum laudatiimusOrfateuchum vocat S. Pater
, ;

est, cur qusedam non a quo tempore clucubrata sunt, quamquam Heptateuchum, id esi, septetn dumtaxat
scd quo in vulgus prodierunt, repetenda vifleanlur. libri, veieres qua3 lam ejus loci e liliones praeferunt
Hujus autem versionis annu^, quem diximus 394, qua lectioue, eiiamsi Hebraei codicis tenenda e^set
manifesto ex eadem Prtetatione illa apcarel, ubi omnino Eslher excluderetur. Sed
ratio, uliq .e illa

muUaqusein Evangeliis, quasi de Veteri Testamento Octateuchum unice vera leciio esl, eique fnisse Es-
laudantur, et apud Sepluaginla non sunt, expeii- therse librum a S. Dootore adcensitum, locus infra
denda se ait, latiori operi reservcire- Nihil enim la- laudandus ex ejus Prsefatione in Josue persuadebit.
lioris operis nomine denotarc aliud voluil, quam Nihil proindenos movet, quod quidam magno conatu
Epistolam in nostra recensione LVII. sive libellum nrgent, conslare sci!icet ex ejus Praefalione libri, quod
de Optimo genere interpretandi, in quo de illaSeplua- agente adhuc in vivis Paula malre, Lalinilale donatus
giataviralis versionis comparaliono ad Hebrseum sit, cui ut et fi'iae ejus Eustochio inscribitur : cum e
textum pro inslituto disputal, eamque deduclam ab contrario si, ul debuit, ex ordine ultimus ex illo

Evangeliis quaestionem expedil. Porro eum libellum Oclateucho versus est in Latinum, Paula biennio, ut
sive Epistolam anno scriplam fuisse 395, niliil jam mininmm, anlea jam diem obierit. Scile enim vero
dubium est, et suo nos loco oslendimus. Esdrse sub- repositum huic argumento esl cum
tum ipso ab aliis,

junxit S. Doclor Paralipomenon inierpretaiionem Benediclino Editore, non debere scilicel ibi Paulam
eodem illo, ut videtur, anno : siquidem iu Proiogo Euslochii matrem, sed juniorem aliani inlelligi, Lselse
ad Ghromatiumeumdem iWam de Optimo generein- filiam, alque ex fratre neplim Eustochii, illudque

terpretandi libellum a se JVM^jeredilum dixil. Quam scribarum oscitantise, ac receptae in his ponendis
modicum eo adverbio temporis inlervallum denolet. noiiiinibus consuetudini imputandum, quod amilaj
ex rerum cum primis serie disces, lum aliis pleris- neplis, seniori junior anlefertur. Sed hsec hacte-
que apud eum exemplis. Proinde qui poslremo tus.

omnium ioco prodisse hsc aulumant, a vero longius Octateuchum igitur Epistola illa ad Lucinium tes-

aberrant, ut ex laudaio teslimonio, atque inferius di- Hieronymus sibi reliquum

tatus est esse, cum alios

cendis planius conslabit. Sunt qui Eslherae librum omnes Hebrsei Ganonis libros pueris ejus ac notariis
his addanl; sed videtur eum S. Paier, Octateuchi de describendosjam dedissel.Canonem,inqmt,Hebraicai
quo mox dicemus, numero comprehendisse, juxla veritatis, excepto Octateucho, quemnunc in mani-
propositi sibi cauonis Hebraei recensionem, in quo bus habeo pueris tuis ac notariis dedi describen-
Judices et Rulh libri in unum coalescunt. Probabi- dum. Annus agebatur, cum haec scriberet, 398, ut
hus ilaque Paralipomena exceperunt tres Saiomouis 9U0 loco cerlis argumenlis demonstratum est, et re-

liLelli, Proverbla, Ecclesiastes, el Ganlica, quos non rum, quas hactenus traclavimus, ordo evincit. Ve-
ampliusLiuam/rj(/«iopere inLaiinum vertit, et Ghro- rum Penlaleuchi, sive quinque Mosis librorum inter-
mutio alque Heliodoro Episcopis sua quolidie repo- prelaiionem duduin aggressus videtur horlatu Desi-
sceutibus ingenii moninienta, inscripsil. Atque hoc, derii Aquitani Presbyieri, ejus ad quem prideni
ne,Aii,longa wgrotatione fractus, penitus hocanm Epistolam in recensione nostra XLVII. dederat, el
reticerem, et apud oos mutus essem : quibus eam quo postmodum impellente, conlra Vigilantium scri-
cBgrotalionem indicare visus est nobis, quam alibi
in psit. Eidem illi opus hoc suum posiea dedicavit,

eliam se querilur incidisse, ut in Prsefalione Com- cujus aliquam tamen partem, puta Genesim atque
menlariorumin Matlhaeum, Epislola LXXI. ad Luci- Exodum saitem jam ante eum annum etiam absolve-
nium, et mullo luculenlius LXXIII. ad Evangelum, rat, quum vere se dixit aliis de Ociateucho libris

el ex qua demum convaluisse non ila pridem se indi- insudare. Hos porro alios qui superabHnt, aliquibus,

cat in Prologo terlii Commenlarii in Amos. Certis nescio quibus curis impediius in poslerum, diem de
aulem nos argumentis oslendimusex rerum prseser- die irahens, di.stulil, nec nisi posl Paulse mairis obi-
tim serie in Chronologicis ad eas Epistolas, etCom- tum, sive post anuum 404 ab^olvil. Gompertum hoc
mentarios Nolis, ab anni 398 inilio, nisi si eliam esl quam quod maxime ex Pryefdtione in libros Jo-
mavis, pr^cedenlis iine, eam S. Doctori ni^rotalio- sue, Judiciim et Rulh, quorum inierprelalioneni
nem obtigisse, a qua vix aliquol posl menses pau- Euslochio enixe flagilanli elucubravil, eidemque uni
lisper recrcaius, dum omissa sludia niuiia uviditalc donodedit. Tande m,inquil, finito Pentateucho Mosis,
repelit, iterum, et gravius decubuil. Posl hujus ita- veiuti grandifcenore liberati, ad Josum /ilium Nave
que anui uiedium, ac fere tiuem, id quod ipse iuni- manuin mittimus, quem Hebra-iii soebea^ai), id est
careliis verbis videtur, ne penitus hoc anno retice- Josue filium Nun vocant, et ad Judicum librum,
rem, Irts illos in Laiiuum ex llebiajolibilios couver- quem '^o\A\\.im appellant, ad Ruth quoque et Esther,
til. Reliquuin eralOclaieuchuin, priores soilicet oclo quos iisdem nominibus efferunt.Ei sab iinem, Crete-
sacii coutexlu^ libri, sive sepleui, ui alii conlcndunt, rum post Sanctce Paulce dormitionem, cujus vita vir-
qui ottavum numerum huc ad^cilo Esther hbro ex- tutis exemplum est,ethos lib>'os, quos Eustochio vir-
pleni, niun Ruth juxla Hebraioruin recensioncm unum gini Christi negare non potui, decrevimus, clc. Obiit
cum Judicuin libro suppuuuum diximus. Et cerle qui- vero diem suum Paul.i,ut alibi declaraluin esl nobis,
dem ipsc in Epislola LXXI. ad Luciuiuin, quem mox ipsoque ejus Epilaphio conslat, Honorio Aug. 17. et
 83 lUEnONYMI VITA. 84

Aristivncto Coss. qua' anui 404 nota est. Polesthspc Sophoniam librum unum, in Naum librum unum, in
igilur commode in subsequentem versio transferti, Abacuc libros duos, in Aggceum librum unum. Rcm
qua universus al)Solutus est Hebra'us canon, duclo. narrat lucuientioribus adhuc verbis in Praefalione
ut dicebamus, inilio a Samucle, seu Regum iibris, Commenlarii terlii in Amos, tantum quod ordine
ad Esllier, quo finem exantlalis ejusmodi per ferme inverso habel, et Abacucum ab hoc numoro eximit,
quindecciinium laboribus S. Paler imposuil. Jani ac differre in aliud lempus videtur. Prcepostero, in-
vero quae forlunam, ut ita dicam ejus Editionis apud quit, ordine atque confuso duodecim Prophetarum
Latinas Ecclesias, qutuqueliisloriam pertinent, et nos opus et cwpimus, et Christo udjuvaute, complebi-
attigimus ex parle in Prnifalione ad decimum To- mus. Non enim aprimo usquead novissimum juxta
mum, et alii pridem Critici eruditissimi, quorum ibi ordinem quo leguntur, sed ut potuimus etut rogati
laudamus de nomine aliquos, edisseruerunt; denique sumus, ita eos disseruimus. Naum, Michceam, So-
ad Vitam S. Doctoris, quam scribimus, parum aul phoniam,et Aggceumprimo^fO^ono^oToXiPaula?, ejus-
nihil spectant. que filice Eustochio npoai^a^ma^secundo in Abacuc
duos libros Chromatio Aquileiensi Episcopo delcgavi.
CAPUT XXII.
III. Difficilis explicatu res est, cum nullum prae-

I. Intereadum varias Hieronymus ad Paulam atque terea alium de nomine Prophetam abs seper id lem-
Eustochium Epistolas scribit. II. Scripsit etiam in poris Commentario illustratum referat, quid sibi tum

Michceam, Sophoniam, Naum, Abacuc, atque Ag- voluerit, cum secundo in Sophoniam capite se ait,

gceum Commentarios. III. Num Jonamantea expo- in JonaNinivem, id est, speciosam, quce ad prcedica-
su erit, et num breviores alios Commentarios in sin- tionem Jonce, id est, Columbae, egerit pcenitentiam
gulos duodecim Prophetas minores elucubrarit? Ecclesiaminterpretatum fuisset/e Gentibuscongrega-
IV. Eadem opera alios Prophetas illustrarepergit.
V. Librum de Viris Illustribus edit.
^aw.Tantum enimabest,quotemporeSophoniamexpo-
nebat, ut Jonam jam edisseruisset, ut in illa Praefa-
f
tione, quam modo laudavimus in Amos, et qua ra-
I. Compulit nos librorum'Scripturae series tantis- tionem laboris sui reddil , Sophoniam quidem in
per a proposito tramite temporum evagari : nunc ad prima claste, Jonam vero in tertia, et diu post sum-
illum Vitae Hieronymianae atque historiae ordinem psisse sihi intcrpretandum significet. Tertio, inquit,
revertamur. Statim a A'eteris Testamenti juxta He- post longi temporis silentium Abdiam et Jonam tibi
braicum translatione refert suorum Cata-
S. Pater in imperanti edisserui. Quin eiiam Praefatione hunc in
logooperum ad Paulamatque Eustochium Epistolas, ipsum, Tantopost tempore a Jonainterpretandisumo
quarumail, quiaquotidiescribuntur, incertus est nu- principium. Hancvulgoerudili difficulialemita expe-
merus. Quibus quidem eas ipsasvidelur nobismagna diunt. S. Doctorem bis volunt operam suam expli-
ex parte indicare Epistolas, quas cum iisdem sanctis candis Prophetis Minoribus impendisse : ac primo
feminis suas nuncuparet varias interpretationes ex quidem in singulos duodecim Animadversiones quas-
Hebneo. vel Commentarios in aliquot Scripturae li- dam breviores aique alterius, quam CommeDtarii
bros, elucubravit. Ejusmodi sunt Prspfationes in sunt generis, concinnasse, quaeminime nunc quidem
Regum libros, in Isaiam quoque, Jeremiam, atque exstent, sed jam ante 393 annum fuerint.
perfectae
Ezechielem, itemque in minores Prophetas duode- Ad eas porro, inquiunt, illo in Sophoniam loco re-
cim, et Jobum, Danielem denique et Paraiipomena, spexil.Quod ut verosimilius persuadeant, ipsuin Hie-
quarum tempus ex librorum, quibus praefiguntur, ronymum in Epislola XLIX. ad Pammachium nu. 4.
chronica notatione jam constat. His addi possunt fidejussoremadhibent, ubi, miseram, 'mquil, qucedam
aliae octo, quibus diu antea Commenlarios suos in t£)v u:co(j.vyifjiaTfdv duodecim S. Patri
in Prophctas
quatuor Pauli Epistolas iisdem nuncupavil et rur- : Domnioni, qucesi legerevolueris, etc. Nempehaec data
sum quibus Ecclesiastici explanationem, Homiliarum est 343 anno Epistola, et quae adeo ibi in duodecim
Origenis in Lucam interpretationem deGraeco iisdem Prophetas u;:o[j.vv^(j.aTa denotantur, anleriora omnino,
inscripsit. Si quai praeterea aliae exstiterunt, vel alte- atque alia ab his esse debent, quae nunc exstant,
rius sunt generis, quae ab eo notantur, ad nos mi- quippe quae post annum denique 406 perfecla .'-unt.

nime pervenerunt, aut certe nobis seque alque aliis Verum supinam salis hanc esse doctorum hominum
ante nos Criticis diligentissimis ignotae penitus sunt. hallucinationem eo perperam inlellecto S. Patris
II. Intermiserat, ut diximus, S. Pater Scriptura' testiinonio, ostendimus nos suo loco, eamque porro
versionem ex Hebraeo, ut aliis, prout rogabatur, multis in Generali Praefalione refutavimus. Neque
adornandis operibus insudarel. Interpellatus autem enim in primis in universos duoilecim Prophetas
esl primo, scribendis in Hieronymus adornatum abs se opus dixil, ncc singu-
Prophetas Minores aliquot
Commentariis, quibus certe cum manum admovit, los Prophetarum libros designat, quibus explicandis
annus adliuc391 aut subsequens agebatur, jam enim operam suam probarit; sed a;i/ti; librum, qui duo-
dimidium fere laboris ejus exantlaverat, cum decim Prophetce inscribitur, laudat, in eumquc se ait
hocmet
anno suorum Catalogum operum fuisse aliqua commentalum. Sic in Dialogo contra
scribens, istos de
nomine Prophetas recensuit Scripsi Luciferianos in duodecim Prophetis scriptum esse
prceterea , in-
:

quiens, in Michceam explanationum dixii, Sacrificia eorum tamquampanis luctus, etc, qui
libros duos, in
 85 S. HIERONYMI VITA. 86

unius Oseelocus est. Deinde neque ait absolute ur.o- que illorum Prophetarum interpretatione emisit, aut
[i.v7ijj.a-ca, Commenluria, sed (jufedam twv uTO|j.vr|[j.aTwv, verius quo opus illud Prophetale i(jlerrupit,ut laudata
ut non universos duodecim, sed aliquos modo cx Pra^fatione in Jonatii leslatur, Postquam, inquiens,
illis significaret, quos jam per id lemporis explana- quinque Prophetas interpretatus sum, Michceum,
vcrat. Nimirum istos quos recensebamus, Naum, Naiim, Abacuc, Sophoniam, et Aggaum, alio opere
Michaeam, Sophoniam, quibus si iubet unum adde detenttis,non potui implere quod cceperam. Scripsi
atque alterum, Aggajum puta atque Abacua enimlibrumde Viris lUustribus, etc. Atque ul nihil

IV. Qui igitur facium est, inquies, ut in Sopho- de anno dubites, tam inexordio,quam sub libri finem,
niam scribens, in Jonam Commentarios memoral S. annum laudat decimumquartum Imperatoris Theo-
Pater, quos post lerme quinquennium adornavit? dosii,quem iste a Calendis Februariis iniit, et dudum
Ego ibi adversaria sua quaedam in eum librum duo- nos n'T(e Christiana; 392 diximus respondere. Ad id
decim Vrophetarum, indicare eum autumo, qua' operis auctor atque hortator Hieronymo fuil Dexter,
antea in universos paraverit, quam unumqucmpiam Sanctus Paciani Barcinonensis , ut Baronius quidem
sibi sumeret perpetua explanatione illustrandum. autumat, filius, vir certeprimarius, et qui Prcefcctu-
Adoo iicet tanlo post Sophoniam tempore explicave- ram administravitPneiorii, quod ipse prodit sanclus
rit Jonam, potuit tamen in eum scribens, allegoriam Pater libro secundo contra Ruffinum, atque ex codi-
tanquam abs se pridem exposi-
illam laudare ex isto cis Theodosiani prosopographia maxime prespicuum
tam, cujus texenJo Commentario licia qu;rdam et esl. Accepit vero noster hanc a;:d(p-cav eo libentius,
sublegmina jamdudum in |)romplu habebat. Sed neque quo sibi pateiitiorem viam sterni sensitad retunden-
esl praeler verisimilitudinem, fuisse poslmodum ea das Gentilium adveisus Christianos obtrectationes,
verba,iYmtt)m, qucB ad prcedicationem Jonce, id est, et Celsi cum priniis Juliani et Porphyrii, quos rabi-
coIumba% egerit poenitcntiam, Ecclesiam interpre- dos adversus Christum canes vocat, eorumque secta-
tati sumus de Gentibus congregatam, a S. ipso Auc- torum maledicta el scripta refutanda, qui temere
tore addita, cum, universo expleio opere, librum in blaterabant, Ecclesiam nullos Philosophos et elo-
ordinem digessit, et supremis, ul fieri amat, curis quentes, nullos habuisse Doctores. Quam porro egre-
recognovit. Alterutrum, quod probalur magis, eligi- gie propositum sit persecutus, etquanam Scriptorum
10. Gertum est, S. Doctorem ab incepto minime de- non modoante se ferme omnium, sed eorum etiam ex
slitisse, perque id temporis, quo supra laudatos parle, qui adviverent, volumina vel suis ipse oculis
quinque Prophetas ab se Commcntariis expla-
dixit perlustraverit, vel certe nota satis ad ferendum de
natos, plerosque alios eadem opera fuisse prosequu- illis judicium habuerit, ex ipso disces immensae pro-
lum, quibus intereadum ad perfectum expoliendii pemodum eruditionis Libro, quem articulis CXXXV.
incumbebat. Testatur hoc ipse conceptis in Catalogo sive capilibus per singula Auctorum nomina et
verbis, qua; statim subncctit, suorumque librorum Nam quod nonnullos prsteriit, velut
scripta absolvit.
recensionem concludil, Multaque alia, inquiens, de Athenagoram, Hermam, atque alium quempiam, ea
opcreProphetali, qua; nunc habeo inmanibus, et nec- causa videtur, quod maluerit de non satis sibi no-
dum expleta sunt. Ex quo istud sedulo animadver- lis silere, quam temere aliquid pronuntiare. Ca>te-
tere est iterum quod proposuimus, fuisse ab eo scili- terum ne longiores *quo nos liisce persequendis
cet in omnes, vel certe plures exduodecim Prophelis videamur, qua' olim in pr<efixa eidem Libro admo-
quasdam sibi antea deformatas Animadversiones, nilione per^partes animadvertimus, accipe qua^ S.
quam unum aliquem suaieret exponendum ex inte- ipse Auctor de ea, quam fecisset illi inscriptionem,
gro :. alque eas quidem, ul sibi, et cum interpreta- deque ejus quodammodo indole ac natura ad Au-
tione sua totus apte conlextus Propheiarum coha^- gustinumEpistoIaCXlI. rescribensdocet. Dir;5 acce-
reret, idque ipsum si res ferret, ipse perspiceret, pisse te librummeuin a quodam frafre, qui titulum
in Adversaria conjecisse. Enimvero non unum aut non haberet, in quo Scripfores Ecclesiasficos fam
alterum, Abdiam pula, aut Jonam, se ait pra- mani- Grcecos, quamLatinosenumeraverim :cumque ab eo
bus tunc liabere, sed multa alia, et de opere Prophe- qucereres, ut tuis verbis utar,cur liminaris pagina
iali in universum, qua^ necdum, inciuit, expletasunf. non nomine, res-
esset inscripta,vel qtio censeretur
V. Atque his quidem totus concluditur Catalogus pondisseappellariEp\\<i^\\\\im etargumcntaris quod
:

operum, qua; abs se ad annum usque Theodosii rec.te sic vocaretur,si eorum tantum vel vifas , vel
Principis decimum quartum, sive Christi 392, lucu- scripta ibi legisses, cpd jam defuncti cssent ; cum
brata S. Palcr recensuit. Qua- subjungunt alia; vero multorumet eo tempore quo scribebatur,et nunc
ejus
Catalogi ediliones, Adversum Jovinianum libros usque vivenfium commeinorenfur opuscula, mirari
duos,
et ad Pammachium Apologeticum et Epifaphium, in te cureihunc titulum imposuerim. Puto inteUigere
Mss. anli(iuioribus ct melioris nota^ non habentur, prudenfiam tuam, quod ex opere ipso tifulum po-
seque produnt aliena manu adsuta, ut suo loco os- fuerisinfeUigere. Legistienim et Grcecos et Lafinos,
tcndimus, ex Praefatione Commeniariornm in Jonam. qui vitas vivorum iUustrium descripserunt, quod
Nondum certe fuerant abs Hieronymo adornata, cum numciuam Epitaphium huic operi inscripserint,sed
eum librum de viris Illustribus scriberel. Hic igilur (/(' Illustribus \ms,verbigrafia Ducibus, Philosophis,
postrrj4]us libcr esl ex hac serie, quem statima quin- Oraforibus,Historicis,Poefis,Epicis,Tragicis,Comicis.
 ,

i
87 S. HIERONYMI VITA. 88

Epilapliiiim nutem proprie scribitur mortuorum Ne glorieris, ait, quod multos discipulos habeas :

ijuod quidem in dormitione sanctce memorice Nepo- tametsi neminem e sacerdotibus (qiiod Augustinus
tinni Preslnjteriolim fecisse me novi. Ergo hic liber, lestatur) neque alicujus nominis Clericis [Lih. II)

vel cio IHuslribus Viris, i'e//>/'o/;/'/t;deScriploribiis lic- trahere ad se unquam poluerit.

clesi^sticis appellandus est : liceta plerisque einen- II. Porro aulem, adnitente cumprimis Pammachio
datorihus imperitisde Aucionhmdicatiir i?iscriptus. (Christianorum, ul Hieronymusloquitur, nobilissimo,
CAPUT XXIII, et nobilium Christianissimo) aliisqun, ut Syricius
l.Jovinianihceresim S. Pater impugnatduobus libris. ait, fidelissimis Christianis viris, genere optimis,
II. Quibusdum virginitatem extollit, nuptiis de-
religione prieclaris, fuerat de Romani Pontificissen-
trahere visus est. Ul.Scribit adeopro iisdem suis
tenlia damnalus, ejusque scriptura tiorrifica [sacer-
Apologeticum ad Pammachium. IV. Item ad
libris
dotali judicio detecta divince legi contraria, spiri-
Domnionem eadem de re. V. Litteris quoque Desi- tuali sentenfia deleta. Sed et Roma expulsus cum
derii, ut et propositis sibi ad Amando quKstioni- Mediolanum cum se recepisset, collecta ibi Sy-
suis
bus respondet. nodus illos omnium exsecratione damnatos Mediola-
l. Vixdum Gentiliumcalumniis erudilo illo de Viris
nensi ex iirbe quasi profugos repulit. Denique et
illustribus libro Hieronymlis satisfecerat, cum eodem Imperiali Rescripto in eum videdetur animadversum
hocce anno 392, sive initioinsequentis, ul ex laudata
Lege 53 Codicis Theodosiani Tit. V. de Haerclicis, de
ssepius in Jonam Praefatiune colligimus, difficlliorem
qua nos plura in prsfixa Ilieronymianislibris Admo-
multo laborem subire, el cum hfereiico homine con- nitione dispulavimus. Nihilo lamen secius cum ejus
gredicoactusest.Jovinianusdives monachus,quodsat!s iiritamenia nequiliao, scripta, inquam, Joviniani vulgo
dictu est, ut hominem nequissimum inlelligas, luxui
prostarent, fortasse etiam avidius legerentur, utpote
deditus in lantum ac dissolutus, ut Epicurus Chris-
qua> frena viliis adimerent, sancti ex Roma fratres,
tianorum meruerit audire, hseresim ,
quse vitse su<p
et Pammachius cum primis, islos haeretici Commen-
consuetudinem excusarevideretur.sive intulit primus, tariolos ad Hieronymum transmiserunt, rogantes, ut
sive olim extinctam post Basilidem in^jlauravit, atque
eorum ineptiis responderet, et Epicurum Christia-
editis Commenlariis, utlalius serperet.Romanis auri-
norum Evangelico atque Apostolico vigore contere-
bus insinuare contendit,vuIgari3 plane homo,nec elo-
ret (Lib. /). Quod praestare ipse post paucos admo-
quens nec erudilus, sed dicacitate atque arrogantia
dum dies aggressus, initio staiim professus est,
nemini postponendus, Nefaria; doctrinse capita ha^c
multo sibi esse difficilius, scriplionem iliam, cujus
erant. Primuin Virgines,\'iduas,et Maritas,quce semel
tanta erat barbaries et tantis vitiis spurcissimus
in Christo lotaisunt,sinon discrepent cceteris ope- sermo confusus, nosse quam vincere. Evicit autem
ribus, ejusdem esse meriti. Alteruin, Eos qui plena duobus libris, quorum priore primam, altero tres
fide in Baptismaterenati suni, a Diabolo non posse alias Joviniani propositiones exagilat, atque ita homi-
subverti.TeniumJnter abstinentiam ciborum,et cum nem innumeris Scripturae divinae locis obruit, profli-
gratiarum actione perceptionem eorum,nullam esse galquehistoriarum lestimoniis.elPhilosophorum sen-
distayitiam. Denique, Esse omnium qui suum Baptis- tentiis, ut nullum ei reliquum efTugium faciat. Eral hoc
ma servaverunt unam inregno ccelorum remunera- tamen opus perquam dilficile, quemadmodum ipse
tionem. S. Augusiinus duas ei prseterea, easque fer- etiam Augustinus olim animadveriit, tequanlem nup-
me exitiosiores blasphemiasimputit, quarum altera, tias virginitati refellere, ut ne istas reprehendere vi-
Omnia peccata esse paria : Deiparam Virginem
altera,
deretur, qui merilam ei vellet palmam deferre {Re-
Christi malrem , non in concipiendo quidem sed in ,
tract. Lib. II. cap. 22). Jactatum quoque tunc vulgo
pariendo fuisse violatam. Verum hsec duo sunt qui (versipellis enim haereticus ita blandis illecebrismul-
rumore tanlum populari jactata de Joviniano existi- lorurn animos fascinaveral) non posse illi Hieronymum
meni,praesertim cum peculiari absHieronymo respon- respondere cum laude, sed cum vituperatione con-
sione non refutentur. Attamen primum consectarium jugii. Ad haec supererant Manichaei, qui nupliasdam-
ejus videtur,quod de meritorum aequalitate haereticus nabant, in eoque multum periculi suberat, ne dum
asserebat : alterum ex S. quoque Ambro»ii Resciipto tolus in Virginitaiis commendatione S. Paicr versare-
evincilur, ab illo ejusque asseciis impie assertum, tur, favoris in hanc sectam siispicionem injiceret.
Virgo concepit, sed non Virgo generavit. Istiusmodi III. Satis adeo bene ac sapienier si quid alias, et
venena novus Ecclesiarum magistcr Romanis propi- verbis haud sane paucis ipso libri prioris exordio ab
nabal ; et quemadmodum usuvenire solet, cum vitiis ea sibi Hieronymus suspicione cavit, qua coujugia
fraenalaxantur,ulAugust niverbisutar, ^an/zimi^a/u// damnare videretur, palam protessus non ignorare se
in urbe Roma , ut nonnullas etiam sanctimoniales, cum Apostolo, honorabiles nupiias, et thorum imma-
de quorum pudicitia suspicio nulla prcecesserat,de- culatum. Nihilominus cum libri allali sunt Romam,
jecisse in nuptias diceretur ; etvirorum etiam sancto- facile quod lalius pro virginitate disseruerit, iniquior
rum sanctum ccelibatum commemoratione fratrum in matririionium visus esl, et non a laicis modo atque
etcomparatio7iefrangeret{Pietract. lib.IIj.Quin etiam quoque et momchis, liltera-
indocli^, sed a Ciericis
assecIashabuita/i^Manfos Romanos, nl in Syricii ej)is- lisquehominibus maie audiit, eaque passim aspcrsus
tola scribitur,tum alios, quos Hieronymus ibi nolat, ubi, est nota. Fuit inter caeteros rumigerulus nescio quis
 , ,

8^) S. HIERONYMl VITA. 90

iiionacliiis.fiui per imperitovnin circ.ulos,mulier<:ula- librum liunc scribens, insisteret, Pela^ium : quem
rumijue <J\)[Kiz6<3ia., adversum illum concionaretur.ejus- certe Joviniani discipulum conceplis verbis in PraL-fa-
que libros canino dente roderet, laceraret, convelle- lioiic primi in Jeremiam Commentarii \QCii.Praster-
ret. Pammachius his se, quoad ejus fieri poterat, ob- eo, inquit, in Jovinianum volumina, inquibus dolet
trectationibus objiciebat, ct convicia concoquebat, (Pclagius utique, ut ex prifcedenlibusliquel) virgini-
quibus amicum suum arlversae partis homines onera- tatem nuptiis,et nuptias digami{e,digamiam poly-
bant. Ad exlremum cum el sibi parum his proficere gamice esse prcelatam.Nec recordutur stolidissimus,
videretur, exomplaria Hicronymiani hujusce operis, et Scotorum pultihus prcegravatus, nos in ipso di-
quanta invenire potuil, undecumque conquisila, slu- xisse opere, Non damno digamo^, imo nec trigamos,
diose sublraxil, deditque ad ipsum Hieronymum lilte- et si fieri polest, ootogamos : plus aliquid inferam,

ras, sive interrogans, ut quod obscurum videbalur, etiam scortatorem recipio poenitentem.Quidquid aequa-
clarius edissererei, ut ex Episloia XLVHI. colligere lancepensandum est. Legat ejusdem
liter licet.aequali

est, sive, ut ex subsequenti, arguem, quod sibi minus operis Apologiam, quam ante annos plurimos adver-
placuisset : alicubi enim se quoque ipsum offensum sus magistrum ejusgaudens Roma suscepit et tunc :

nonnihil indicat. Libellos quoque sublractos, ut no- animadvertet, alienis se vocibus blasphemare, etc.
latis locis emendarenlur, ad eum remisit, Idem ferme Quin etiam inler Pelagianae hsereseos prsecursores Jo-
prppslitit Domnio, qui el censuras
aliquanto post vinianum in Prologo Dialogi adversus 1'elagianos re-
rabulae ejus monachi superius memorali addidit censel.et sub inilium libri terlii.iVo?* erubescis, inqiiit ,

eaque loca quce scandalum quibusdam facere vide- explosam atque damnatam Joviniani sententiam
bantur excerpta de volumine per ordinem digessit, sequi? Etille enim his testimoniis, tuisque nititur
poscens, ut vel emendaret, vel e-rponeret. argumentis, imo tu illius inventa sectaris. Minime
IV. Et sane nialuisset ipse etiam, ut videtur ,
hinc tamenconficias, fuisse in Joviniani disciplina Pe-
S. Pater morem amicis suis gerere,el qute illos mo- lagium,atque bunc abs Hieronymo librum Apologeli-
vebanl, loca ad eorura ingenium interpolare. Verum cum adversus eum poiissimum scribi.Si discipulus ille

minime id jam licebat, quod longe nimium iateque dicendus est,qui sententiamaliciijus aliquam alque cx
per amicos perque ye'mulos diffusa jamdudum ejus parte amplectitur, quicumqne lilteris damus operam,
operisexemplaria apud omnes essenl. Quamobrem ad nostri invicem discipuli sumus. Sedbene profecto csl,

Pammachium De opusculis, ait, meis con-

rescribens, quod ex laudato loco inielligiinus, miilto fuisse S.
traJovinianum, quod et prudenter et amanter feceris Doctorem meliore forlnna usum iii hoc conscribendo
exemplaria subtrahendo, optime novi. Sed nUUl pro- libro, quem gaudejis Roma siiscepit, cl quo adeo
fuit ista diligentia,cum aliquanti ex Urbe venientes omnes inspersos libris conlra Joviniauuiii nsevos,
mihi eadem lectitarent,quce se Romce excepisse refe- omnes adversariorum calumniassusluliti Niiiil revcra
rebant. Inhac quoque Provincia jam librifuerantdi- ex his libris, quod criminarotur, lluffiiius cxcepit,
vuiyati,etutipse legisti, Nescit vox missareverti. iYow qui niillam non Hieronymo duLralninili aus.-iin ex
sum tantcefelicitatis,quantceplerique hujus temporis ejus cieteris ferme omnibus scriptis avide arripuil.
Tractalores, ut nugas meas quando voluerim^emen- Alterum , ctijus ab iHo testimoiiio ailmoiicremiis
darepossim.Statimutaliquidscripsero ^aut amatores lemi oris uoia esl, juncta rcrum quas haclemis cdis-
mei,autinvidi,diverso quidemstudio,sedpari certa- jcriniis liistoria. Nam ipsos i|uidem coiitia Jovinia-
minein vulgusnostradisseminant^ etvel in laude,vel num iibros anno 393, aut proxiiiie j^uperiore ad exi-
in vituperatione nimii sunt, non meritum stili, sed lum vergente fuisse clucubratos, nihil est dubium. Id
suumstomachumsequentes.Itaquequod solum facere nos ex eo (IikUiiti evicimus,quo:l minimc islos recon-
potui Apologeticumipsiusoperis tibinpQaitfdi^iaaquem seat in suHriim lucubraiionum C italof^o, qiiom ad an-
cum legerisipse pronobis satisfacies; autsitu quoque num usquo392, Theodosii Principis (locimuiiiqu;\i lum
narem contraxeris, illum Apostoli TOpixoTvijv, in qua proluxit, momoret v(;ro in aliis iibris, lamjuam pro-
de virginitate et nuptiis disputat, aliter disserere com- xime ab illo adornalos. Scripsi, inquil in Pra^ralionc
pei/eris.AdDomnionemquoquede maledico illo mona- Commontari'irum iu Jonam, librum de Viris Illustri-
cho loquens, Utique, ail, si errare me arbitratitsest... bus, ct advcrsu)n Jovinia7ium duo volumina, Apolo-
debuit vel arguere, vel interrogare per literas : quod geticum quoque, et de Optimo genere interpretandi
vir eruditus et nobilis fecit Pammachius,cui ego iKt- ad Pammachium. Porro ne slalim a libris contra Jo-
Xofriad^w^ utpotui, et Epistoladtsserui longiorc, quo vinianum pulos conscriptum Apologoticum, monet
unumquodque sensu dixerim. Nirairum qua pra'cedil Epislola, qniehuicjunclaest,XLlX.adPainmachium,
proxime, etnumero XLVlll in recensione nostra pra-- quanlum intercisserit temporis inlervallum , cum
nolaiuradPammacliium Epislolaa7:£>.oyrj(jaTo, sivesdos diu se ail S. Pater querclas iemulorum dissimulasse,
defenditconlraJoviniauum libroi,eonominc traductos suosquo ita lalius divulgalos libros, ut aliquanti ex
invidioseab a-mulis, quod nimius in cominendatione Urlh' rcnicntcs sibi lcctitarcnt, quce Romce c.rccpisse
Virginilatis, iniquior in nuptias sil visus.
Ea de causa referebant.Hxc nobis unius ciiciler aniii intermcdii
etiam Liber Apologeticus inscriplus esl. Sunl autem s|)alium indicare visa sunt, adeoque vel ad Inijas-
qui velini, fuisse de obtrectatorum ejus numero, in met anni 393 finem, vel insecpientis initium Apo-
quem prascipuc mente atque animo, Apologelicui logeiicum mnc librum diximus esse rcferendum.
 .

yi S. HIKRONYMI VITA. 92

Hunc pioxime ad Domnionem Epistola secuta esl. Nepotianum de Clericorum vita, doctam, Deus bone,
V. Sed et alias per idem tompus Epislolas ad va- et laboriosam Epistolam, cujus ipse annum veluti

rios dedit. Ilarum una est XLVII. ad Desiderium, digito sub finom notat, ubi ait, Coegisti me, lapidato
quam et pauio ante scriplaiii existimamus, quamsty- jam virginitatis Libcllo,quem S. Eustochio Romcescri-
lum contra Jovinianum acueret. Hic autom iile idem pseram post aiinos decem, rursus Bethleem ora rese-
videtur Presbyler, quem olim diximus, abs Hiero- 7*a?T.Tumsubsequentes duas sub numeris Llll.et LIV.
nymo petiisse, wi tranaferretin Latinam linfiuam de quarum altera ad Paulinum, initia Conversionis ejus,
Hebrceo sermonc Pentateuchnm, el cui re ipsa in Ge- sive perfeclioris arreptse vitio (qua; nimirum huic
nesim Pra^fatio inscribitur. Cum Romae per occasio- anno 394 deputatur) laudat : altera ad Furiam, qua
nem nescio quam versaretur, denuo S. Doctorem ro- se testatur anteferme biennium libros contra Jo-
gavit, ut suorum operum exemplum ad se aliquod vinianum edidisse quae ejusdem anni ad finem
:

mitteret. Cui noster respondil, noscire se, cum vui- properantis nota est.

gala jam pleraque omnia essent, quid milteret, ne CAPUTXXIV.

eadem fortasse mitteret, quce jam haberet. Librum I. Recedit parumper a Ruffini amicitia declaratione
verode Scriptoribus Ecclesiasticis monet, utapud Mar- sua quadamin Origenem. II. Quce in apertam si-

cellam,aut Domnionem legat,/rt cujus me,\n(\\x\\,,cnlce multatem ahit occasione adventus S. Epiphanii
voluminis quasi abortivum et minimum omnium Jerosolymam. III. Hinc primordia schismatis Je-
Christianorumposui,ubimihinecesse fuitusqueXW rosolymitani, cujus pra^.stringitur historia. IV.
annum Theodosii Principis quce scripserim breviter Noster ab Epiphanii partibus stat contra Orige-
adnotare : quem librum cum a supradictis sumpse- nistas, Rnffinus Joanni Jerosohjmitano adhceret.
ris, quidquid de indice minus habueris, paulatim V. Dissidii aucta occasio ordinatione Pauliniani
scribi faciam, si volueris. Nihil praelerea de librisin fratris Hieronymi ab Epiphanio facta. VI. Ifem
Joviriianum, aut de Apologetico pro iis adjecit : ex acrius ob ejusdem Epiphanii Epistolam ad Joan-
quo colligere non immerito licet, nondum lia=!c fuisse nem Grcece scriptam, quam Hieronymus Latine
opuscula eiucubrala : lamelsi fieri potuisse, non dif- vertit, atque alia ad Pammachium Epistola de-
fitemur, ut haec habere jam apud se, utpote recens fendit.
scripta, et quae maxime Romse inomniumore essent, Ea erat ad haec usque tempora, aul certe proxime
I.

suismet lileris significaverit Desiderius, quorum oc- praecedentia, Hieronymum inter atque Rulfinum ne-
casione alia abs Hieronymo peteret. Ulut vero se res cessitudo, quae Christianis omnibus exemplo esset, et

habuerit, neque ante annum 393 , neque post in- nemo non admirarelur tomcara.s (ut loquilur Augusti-
sequentem datam hanc fuisse Epislolam, argumentum nus) familiaresque personas, cunctis pene Ecclesiis
lioc ipsum, totusque ordo rerum persuadet. notissimo amicitice vinculo copulatas (Epist. CX).
VI. Sed ulique insequenti, sive anno 394, sex alias Rebusnempecaeteris.quibus parneclitur amicitiae, ut
Epistolas credi ab Hieronymo scriptas, par est. Ex nempe a prima usque adolescentia juncla sit, et ma-
his praefert eliam nescio qnam aetatis pra^rogativam gnis utrinque virtutibus innutrita, loci proximitas ac-
quinquagesima quinta ad Amandum Burdigalonsem cedebat (jamdiu enim Jerosolym;p, ubi el Presbyleri
Presbyterum postea Episcopum, in qua Iribus ab eo ordinem susceperat, Ruffinus morabatur) ut conve-
propositis ex novo Testamento quaestionibus respon- deque pari ferme vitae insti-
nire frequentius possent,
del, atque illi praeterea, quam reperit adjunctam in tuto, ac ratione studiorum frui. Quid quod Origenis
brevi chartula, Utrum mulier, relicto viro adultero ingenio uterque plurimum delectabatnr, lametsi di-
et sodomita, et alio per vim accepto, possit absque verso, ut mox dicemus, intelleclu atque animo ? Con-
pcenitentia communicare Ecclesice, vivente adhuc tigit vero (annus tunc agebalur 393) ut Jerosolymam
eo, quem prius reliquerat. Enimvero quod ejus nul- adveniens Aterbius nescio quis una cum aliis, dicam
lam in Catalogo mentionem faciat, manifestum esl, ex eo diceret Ruffino gravissimam, quod Origenem
post annum 392, quo liber ille prodiit in lucem, hanc sectaretur, eaquc criminatione Hieronymum, ulpote
fuisse eiucubratam ; neque enim Epistolam tanti, et sa- Ruffini intimum, et olim Adamantii praeconem obvol-
crarum maxime literarum exegeticam, caeterisaccen- veret. Hinc prima mali labes, et discordiarum turbo :

sere praetermisissel. Aiia ex parte, quum in lerliaqiiae- Hieronymus enim quem non ita Origenianse doctrinae
stione (quam aliqui codices alteram ad Amandum admiratio ceperat, ul non subinde intelligeret, ab
Epistolam inscribunt) de corporum resurreclionedis- ejus sibi esse erroribus metuendum, ejurare palam
putans, deque sensu; quo Christus Deo Patri omnia, ejus auctoritatem, eique erranti nuntium remitlere,
seqiie tandern ipsum dicitur subjecturus, ila sentcn- nihil dubilavit. Ruffinus e contrario haud satis sciens

tiam suam explicet, ut ad lubricam Ori^enis interpre- sludiis suis moderari, clausus domi, nc videre qui- I
tationem videatur accedere, salis manifesio apparet, dom Aterbium ausus est, damnari auiem ab amico
hanc antea dictasse, quam se in Origenem adversa- Adamantium, perquam aegre tulit. Rem narrat S. ipse

rium inlendcret, post Epiphanii videiicet adventum, Paier luculenlissimis verbis lib. III. Apologi» : Qwzs,
de quo mox erit dicendi locus, atqueadeo circa anni inquiens, Aterbii contra te, et cwteroru m rabiem con-
394 medium. Rfdiquas porro per eumdem hunc dixi- cilavit? ISonne ille est qui et me hcereticum ex tuis
mus lemporis tractum scrinlas : illam, inquam, ad amicitiis judicabat ? cum saiisfecissem damnatione
 ,:

93 S. HIERONYMl VITA. 94

doyniatum Oviyenis, tu clausus domi numquam eum geuiana; doclrina^ ex diamctro opponilur, ausus est

videre ausus es, ne aut damnares quod nolebas, aut publice Epiphanio objicere. Statim isle nolam abs se

aperte resistens, luereseos invidiam sustineres. An htcreseos depulit, palam professus probari quidem
idcirco testis contra te esse poterit, quia accusator sibi Joannis concionem , ei damnatam ab eo liajrae-

tiii est? cl paucis inlerjeclis : Acerbius contra te sim damnari, velle autem ul vicissim ab ilio Origc-

latrabat Jerosolymis, et nisi cito abiisset, sensisset niana dogmaia respuerenlur. Verum Joannes animo

baculum non litterarium, seddexteroi tum, quo tu rixandi avido nihil nisi causas vindictit' qucjerebal,

canes abiyere consuevisti. lantaque S. Episcopum molestia affecil, ut inde ad

II. HcEc igitur prima Hieronynii in Origenem de- Belhieemi sccessum abire coaclus sil. Et regressus

ciaralio, non parum Ruffini ab eo animum averlil, quidem est dcnuo Jcrosolymam hortalu ac precibus
cui ob id maxime visus esl muluam amiciliam Isede- monachorum, ut iterum Joannem dc fide conveni-
re, quod ne ab sui amicitiis notam su-
ille Iitijrelici rct; sed cum vespere vix eo accessisset, compulsus
bircl, damnalione illa dogmatum Origenianorum inde est fugere sub niediam noclem , rursumque
ciivisse profiterelur. Non diu autem hac fine sletit apud Hieronymum ceeterosque sohlarios divertil.

malum, anno enim insequenli sive 394 hoc nimi- Testatus lunc etiam est, valde se communionis cum
rum, ad quem nos vitae Hieronymiana; series de- Joanne aliisque partiariis ejus habita', poenitere.

duxil,in apertam simultatem abiit, rixisque atque 111. Hoc discordiarum turbine via muniebatur schi-
odiis gravissimis utrinqueexarsit. Facti occasio atque smati Jerosolymitano. Cum enim ab Epiphanii, ca-
hisloriaita liabet. Cum aegre admodum ferrct S. Epi- thohcis videhcet parlibus starel Hieronymus, et qui
phanius Salaniina: Cypri Episcopus, partiarios Ori- magno numero monachi vilam cum ipso Bethleemi
genis pervagariialius, jamque sciret, ipsum Ecclesitf agebant : Rulfinus hanc avide occasionem in eum
Jerosolymilana' Autistitem Joannem in eorum per- velitandi arripuit ,
qnum se , suamque de Origene
iractum partes, ghscenli in dies malo, ut rnaturius prseconceptam opinionem tueri Ecclesiie, cujus erat
occiirrerel, circa dicli anni Pascha Jerosolyman ve- clero adscriptus, judicio licebat. Adliaesit ilaque iile

nii. Exceplus ab Joanne hospilio et mensa, blande continuo Joanni , cui etiam videtur Origenistarum
illum pro eo ac dcbuit, erroris commonefecit :quod doctrinas propinasse, et causam pro dignitate atque
lamcn adeo videlur Joannes parum curasse, utneque aucloritate sedis ,
quam obtinebat, promovendam
aiiimum adverlerit (£,t' Epist. LXXXII. et lib. contr. tradidisse. Neque hoc sane ignorabal Epiphanius,
Joan.). Itii enimvcro conciliari posse autumo, quod qui eum, ut diximus, cum primis convenerat, quique
posi ea, cum palam in Ecclesia correptus est, ve- oinne se punclum tulisse existimabat, si eum de te-
henienter doluit, el jurejurando aftirmavit, nihil mere suscepto Origenis patrocinio deterruissel. No-
primo secum locutum Epiphanium
fuisse ea de re : tatum id quoque sa^pius Hieronymo, et libro prse-
id quod falsi arguit Hieronymus, conlrarium evin- sertim illo contra Joannem, ubi hunc increpans que-
cere se posse affirmans adductis lestibus, nisi Epi- renlem, sibi privatini ab Epiphanio ante concionem
scopum perjurii reum agere, nofas putaret. Invisit publicam non fuisse objectas Adamantii parles, de
deinde illecl Hieronynium nostrum, apudquemetiam quibus palam deinde illum accusaverit : Ille, ait, ob-
diversatum fuisse, postea dicemus : tiim Ruffinum jecisse se dicit; tu neyas. Ille testes profert ; tu non

satis qucm maxime sciebat erroribus

diligcnler, vis audire productos. lUe etiam commemorat,ALH]M
Origcnis irrelitum, et quem ut facilius dedocerel, esse couveiitum, tu pro utroque dissimulas. Et quis
ac saniorem ad menlem ut relraherel, ad pacis iste alius fuerit , non alium scilicel a Ruffino
quoquc osculum, et ad preces excepit. Sed aut nihil explicat his iib. III. Apologiae, Eryo pollutus erit
proficiens, aut ceric parum privatis ejusinodi ad hor- Epiphanius, qui pacem dedit et in suo corde
tibi

talionibus, tandeni palani atque in populi frequenlia dolum servavit. Cur non illud veriiis sit, quod TE
in Anastasi, sive Teniplo Resurreclionis, magna ani- PlilMUM monuerit'.' Fuerat eliam Ruffinus ex his,
mi conlcnlione adversus Origenem declamavit, el qui Epiphanium in concione illa publica deriserunt
Joannem, qui aderat utpote ejusdem doclrina' alu- quod dudum laudato contra Joannem libro exprobrat
mnum non obscure perslrinxil, ubi adinonere eum S. Pater. Quando, inquit, contra Oriyenem in Eccle-
Yoluit,ne Ariipatrein, Oriyinemscilicct, etaUarum sia tua Papa Epiphanius loquebatur : quando sub il-
luereseon radicem, et pareiitemlaudare imposlerum lius nominein vosjacula torquebantur, tuet Chorus
vellet. His Joannes usque adeo excanduit, ut misso tuus canino rictu, naribusque contractis scalpen-
stcitim Arcliidiacono silentium illi iniposuerit, et ab tes capita, dcUrum senem nutibus loquebamini, elc.
incoepta publica concione, ul dcsisleret, imperarit. Qiim rursum ipsi Ruffino impropcrat lib. III. Apo-
Data haud multo po.sl occasione, in *de Sancta; Simulque risum tcnere non possum, quod a
logia'.
Grucis omnes a sc habitos sermones in Quadragesi- quodam prudente commonitus, in laudes Epiphanii
ma, sub ejus iitique finem, aul ccrle non mullo posl personas. Uic cst ille delirus senex, hic est Anthro-
Pascha : ob quain causam in id temporis Epiphanii pomorphitcs, etc. Denique, ul gemina his aha plera-
Jerosolymam advenliuu rejicimus, unica oratione que pra>lerniillamus. Ruffinus ipsemet sub finem
complcxus, non soluni pro Origene, atque adeo pro Prologi in Apologiam Pamphili non partes se modo
se multa disputavit; sed et Anthropoinorphitarum Joannis sequi, sed nec aliam tenere fidem jactat, quam
hspresim.qiia' hunianaiu Dco formam tribuit.el Ori- quae Jerosolymitan<p Ecclesiac ab illo pra^dicabatur.
 95 S. HIERONYMl VITA. %
Ilerc, inquit, Jeroxohpni.i in Ecclesin Dei a Sancto nemque in eos Iranstulit querelarum invidiam. Au-
Sacerdotc cjus Joantie prredicantur. Hmc nos cum suscstetiamscribere ad Theopliilum Alexandii;o,(/i<o(/
ipso et tenemus.
dicimus et antetiunm Pauliniunus Preshijter fieret, numquam sc
IV. Alque hsRC tanla Hieronymi inimicorum con- Papa Epiphnnius siipcr Origenis errore convenerif.
junctio, quoriim alteruin irae impotentem efferohat Quod rursum non sine stomacho refert Hieronymus
gradus auctoritas, alt( rum ofronsaR rocens amiciliae EpislolaaleumdomTheophiinm \.XW\\\..\nte(iuam
suspicio, el quffsita vindiclco opportunilas asperabat, ordinaretur frnter meus (PauliiiiHnus), numqunm
vix dictu est, quas S. Doctori molestias crearil. Ac- dixit fuisseinter se etsanctum Papam Epiphnnium
cessil tamen unde et jure in speciem qu;ori de Epi- dc doffmatibu: quwstionem. Et qun' eum ratio com-
l)lianio ac Hieronymo vidcri possent, aul sallcm quo pelU'hat,sicut ipse tandemscrihit, indeintcr populos
horiMn dc rccla fule poi^tulationes eluderent, rixa- disputare, undenemoqucerebatf^QC la-samodopani:-
rumcpie causam omnom , et culpam in eos lorque- liii^ sufejura, utcumqiie temere et falso, sed el Pauli-
ronl. I'auiiiiiani, inquam, fralris Hicronymi, ordina- nianl a-lalcmnondumsacordotio idoneam causabaiur;
lioab lipiphanio facta, Joanne ad cujus illo haclonus qua> duo S. Pater meum cuu-
ita exsultlat : Fratrem
parooliani pcrlinucrai, inc(msulto. Ila vero liabuit se sumdicit esse discordin', hominemqui quiescit inmo-
res. Jerosolymis abiens Epiphanius, imo aufugiens nasteriicellula,et Clericatumnon honorem interpre-
noctu , ob eas quas diximus causas , in Botlileemi tatur, sed onus. Quumque nos usqne ad prassentem
se nionasterio recopil. iMulta ibi de turbis ,
quas diemficta pacis ostentione lactnverit, Occidentalium
Joanaes concitaral, deqiie suspecta ejuscommunione commovit aurcs, dicens cum adolescentulum et pe-
conqucstus, mulios vicissim e monachis conqueron- ne puerum in parmtia sua Bethleem Presbylerum
tes audlil, quod Prcsbytorum noii haberent, qiii Sa- constitutum. Si hoc verum est, cuncti Palcestini
cris oporarclur : et si res ferret, ut se ab Episcopi Episcopi non i/jnorant. Monasterium enim S. Patris
Jerosoiymitani commnnione sejungerent, nerno unus
apud se esset qui Sacramenta conficeret. Eiiim-
,
Ephiphunii nomine Vetus dictum, in quo frater
,

nteus ordinutus est Preshyter, in Eltutheropolitano

I
vero Hieronymus, et Vincentius, ut alias noiatumesl, territorio, et non in ^liensi situm est. Porro (etas
(laamqiiam riiis^enl alior An!iocliiHt\ aller Constanli- cjus et Bentitudini tuw notn est, ct cum ad trin-
iiopoli l^ie^byteralu iniliali, numquam tamen adduci (jinta annorum spatia jam pcrvenerit, puto eam in
poluerunl propter reverentiam et hwnilitatem, ut hoc non esse reprehendendam, qurt; juxta myste-
olficio illo fungereniur, acNuster maxime, qui ordi- rinm as.mmpti hominis in Christo perfecta est, tic.
ncm ca condilione susceperat. Dignabanturaulem uno Doniqoe ul ha'C possenl objccta excusari. illud prw^-
omnes orc Paulinianum, ex quo, si Presbyteruin or- ca'teris in crimen vocab.it, quod promissis Ephipha-
dinari sc aliquando sinerel, plurimam universo mo- nius defuissel. Asserebal enim, sejscr sanctumPre-
nasterio utililatem rediluin iri affirmabant. Sed aut shyterum et Abhntem Monuchorum Gregoriumman-
frustra tentalus, iit alias s?ope, tunc iile est (nam el d(/.s.S(?illi,ne quemquum ordinaret; etille hoc pollicitus
fuga se aliquando ab ejusmodi ordinaiione sub- sitdicens : NnnKjuidjuvenis sum, autcnnones ignoro'!

Iraxii) aul opportunam certe magis occasionem au- V. Hjpc ille Epiphanio crimina objiciobat qu;t' hic
ciiperi Epiplianios inanimo habuit. Anno igitur inse- diluere stalim sategil miti Epistola, qucv nunc inter
quenti cuiii ox eodem monasterio ((uidam ad eum Ilieronymianas quinquagesiiiia priuia habetur. Et
Episcopum agentcm tunc, ut videlur, Eleuthoropoli, primum quidem, de 1h'S0 scilicet parati;»- Jorosoly-

Jegati fuisscnt, ut ei ncscio quibus de causis salisfa- mitana^' jurc, iisdem fermo, quae modoex Hieronymo
ccrenl, essetque inter eos Paulinianus, ille ct hujus deliberavimus verbis ( unice enira vera responsio illa

merilum, omnium monachorum testimonio sibi olim est ) refulat. Alterum de Pauliniani nondum idonea
comprobalum et necessitat( m monaslerii secum
,
ad Presbyleratum a-tale prorsus
negligit, quod
animo repulaBS, proposilum sancti adolescentis, qua nempofalsum constaret.jamque explosum videretur.
adhortationibus, quave imperiis expugnsvit, eumque Tertium vero his gravius, quo rainime stetisse con-
invitum fi rme ac reluctanlom prinio Diaconum, et venlis dicebatur, ita sub jurejurandi obtestatione abs

postquam ministravit rursus Preshyterum ordina-,

se removel. Audi, inquit, vcritatem in sermone Dei,
vit. Quod qtiidem non inlra Jerosolymitana^ aitionis ine hoc nec audisse, nec nosse, nec istiussermonispe-
fines prepslare ausus es», sed in monasterio fratrum, nitus recordari. Suspicatus autem sum, ne forsitan
et fratrum PercqrinorHm, qui provincirf Joannis inter multa, quasi homo ohlitus essetn, et oh hunc
nihil deberent : in nionasterio, inquam, qnod Vetus cuusam sanctum Gregorium suscitatus sum, ef Ze-
appeilabauir, inter Jerosolyniam et proximam Eleuthe- nonem Preshijferum, qui cum eo est. E quibus Ab-
ropolim sito, exstructoque olim ab ipso Epiphanio. hus Gregorius respondit, se hoc penitus ignorare. Zc-
Nihiiominus in eo se Joannes graviter offensum, hi'- non autem dixit, quia cum eis Presbijter Ruffinus
saqiic parceli»! sua' jura repulans, exarsit ira, mul- nescio qum alia transitoric loqueretur, etiam hoc
taque privalim et publice conquestus est, rem ^ese dixerit Putasne aliquos ordinaturus est sanctus
:

minilans apud omnes, et maxime Occidontales per Episcopus? et hucusque stetisse sermonem. Ego
litteras evulgaturum. Intorim hanc prsptexuil discor- aufem Epiphanius nec audivi ({uidquum, nec
diarum ab Epiphanio el Hieronymo causara, om- respondi. Wulccl deuique milioribus verbis homi-
07 S. HIERONYMl VITA. 9S

nem rixandi avidum, soque ab eo appetitum de- nanfio animum, auctor illis fuit, ne temere imposte-
monslrat non ob impositum quidcm Pauliniano rum cum illo commimicarent, ac nisi priui de fide

Presbylerii characlerem, sed ob reprehensum in eo salisfaceret,ab ejus communione omnino abstinerenl.

sludium Origenianorum dogmalum, k quibus denuo Cum igitur dare ille fidei satisfaetionem nollet, se-
ut sibi caveat, sedulo hortalur. Te autem,a\t, frater, cessionem ab eo fccerunt, Epiplianio auctore, et

liheret Deus,etsanctu7n populum Christi,qui tibi cre- Hieronymo, ut nihil dissimulcm, duce. Enimvero
(litus est,et omnes fratres qui tecum sunt,et maxime cum fidei negolium agebalur,nullum hic volebat esso
Ruf/inumPresbijterumab hmresi Origenis,et alis hce- dissimulalioni locum ; ipse auleni nequaquam impe-
resibus, et perditione earum. Missa EpisLoIa est por trare abs se ipso poterat, ut cum hffretico. aut qui
Clericum seu Leclorem ipsamque authenticam ih
: ejus labis suspicione laboraret, sinceram in Chrislo
manu Ruffmi vcnisse (quamquam ipse ignorare eam pacem concordiamque haberet.
se aliquando simulaverit) S. Doctor libro III contra VII. Tunc vero vix diclus est, quantam Joannes
eumdem evicit. Et sanedebuisset hujusmodi officium iili apud omnes virulentis oblreclationibus invidiam,

Jerosolymilani Antistitis animum recolligere, cum- et quas asseclis ejus molestias crearit. Calumniatus
que Eplphanio, et Hieronymo qui ab ejus partibus conlinuo quod Ecclesiam Dci scinderent, atque
esl,

stabat, pacem concordiamque reducere. Evenit ta- proprium sibifacercnt principatum : di\\xMT(\\ie adeo
men penitus c contrario. Summo illa cum plausu ab habuit, ut etiam pro sacrilegis traduceret, atque ab
aliis praeter Joannem ejusque partiarios excepta est omni rerum sacrarum usu, atque ipso Bcthleemitica;
Epistola, ejusque exemplariacertatimPalcestince ra- ecclesiaf! ingressu prohiberet. Qujrdam qua' inolilus

piebantur vel ob Auctorismeritum,vel ob elegantiam est illis, aut reapsc intulit mala, reterl ipso obiter
sermonis. Id vero ipsum magis magisque animos S. Pater sub finem libri, quemcontra ipsum ad Pam-
Joannis exasperabat, qui laudes illas, gratiamque machium scripsit, et qusc prsestat ab ipso audire :

adversus Epiphanium in sui conlumeliam transfere- An 7ion tu potins scindis Ecclesiam, qui pra'cepisti
bat. Illa per multorum oravolitabat, etmirabantur Bcthleem Presbytcris tuis,ne Competentibus nostris
cam docti pariter, et indocti : ipse nodum in scirpo in Pascha Baptismum traderent,quos nos Diospolim

quaerere, captare rumusculos, tristitias et rixas inter ad Confessorem et Episcopum misimus Dionysium
fratres corftitare, et suam haereseos nota do-
queri baptizandos? Ecclesiam scindere dicimur, qui extra
clrinam fidemque perstringi perquam injuriose, quae cellulas nostras locumnon habemus? An
Ecclesia:;

ab Orlhodoxa veritate adeo non desciscerent, ut eam non tuscindis Ecclesiam, quimandas Clericis tuis,
polius ab adversariorum, uli aiebat, ruslicitate asse- zit si quis Paulinianum ab Epiphanio Episcopo con-

rerent ac vindicarent. Pejore loco res erat, quod in secratum Presbyterum dixerit ,Ecclesiam prohibea-
promptuilli esset, a quibus etiam poenas repcleret, tur intrarc ? Ex quo tcmpore usque in pra^sentem
et in quos iram effunderet expleretque. Hieronymum diem videmus tantum specum Domini,et hcereticis
quam, cujus praeserlim causa motus istos conci- intrantibus,procul positi suspiramus. Nosne sumus
tatos volebat, et qui sub ipso erant fratres, ulpole qui Ecclesiam scindimus, an ille qui vivis habitacu-
doctrinis iisdem ac sludiis imbutos. lum, mortuis sepulcrum negat ? qui fratrum exsilia
VI. Sed nondum tamen communionis ulrinque ab- postulat ? Quis potcntissimam illam feram totius
rupla societas erat, quain certe Epiphanium ad id orbis cervicibus imminentem, contra nostras cervi-
usque temporis custodisse, lola illa Epistola prodit, ces specialiter incitavit ? quis ossa Sanctorum, et
ubi vel se in Joannem habuisse caritatem, quam is innoxios cineres hucusque verberari ab imbribus
studiose diruptum iret, vel pro ipso in publicis pre- sinit De exilio, quo ait, sibiet fratribusprocuraudo.
:'

cibus se orare solitum, declarat. Produnt etiam illa Joanncm laborasse.rursus ad eumdem Theophiluin lo-
multo luculentius, quibus eumdem Joannem monet, qiulurEpistoIa LXXXII.iV?<jJcr,inquiens,»oi« postu-
ut ab Origene recedat, in quo sin minus sibi obse- lavit, ct impetravit exsi(ium,atquc utinam implere
quens fuerit, minitantur velut pedem oculum ac potuisset,ut sicut illi voluntas imputaturpro opere,
manum, quae scandalo sint, juxla Evangelii praece- itaetnos nonsolum votuntate,sed et effeetu coronam
ptum, abs sc abcissum iri. Et vos, inquit, sive oculi haberemus exsilii.fQvxm autem illam.quam vocat po-
vcstri, sive pedes fueritis, similia sustincbitis. Neque tentissimam.videri diximus Ruffinum Arcadii lulorem,
cvi\msustinuistis,6\\\l,di\xisustinctis,%&Asustinebitis, iltum perducliem.qui Gothorum ducein Alaricum con-
ut nondumabejussecommunioneseparasse significet, tra Arcadium imperium occu-
arcessivit,ut ejus ipse
cum ha^c scriberct. Quod si nondum ipse se, mullo paret. Quod itcm verosiinilius ex eo fit quod addidii,
minus monachos Belhleemilas ab Episcopi sui cari- non potuisse Joannein implere quod volebat repiilso :

tatesejungi lunc voluisse, putandus est. Quin potius enim Alarico, IrucidaUis csl Rulfinus sub anni 395
apparet ex Hieronymi conlra Joannem libro, liiteras finem, ejusque adeo Rescripfum de Hieronymo in
ad eos dedisse, quibus monebat, ut in ejus, quoad exsilium dcportaudo. nihili fuil.

fieri poterat, comnumione pcrstarent. Sed utique ali- VII. Hiec movit feritatis ac duritiei exempla in
quanto post, cum neque Epistola" suae responsum Joannis efferato animo, muilaque Origenismi hie
Joannes facerel, nequo revocari ud meliorem fru- infecto. nata ad deducendum aberrore hominom,et
gem posse videretur, imo vero majores in dies tur- gratiam cum ipso reconciliandam Epiphanii Epistola.
bas concilaret, obfirmaretque in Origene patroci- Sed ei accidit ex Hieronymi parte paulo postquam
 99 S. HIERONYMI VITA. 100
illa ad vulgi raaiius devenil, ut graviorum ferme ri- centes infelicem Judam,fecerunt quod sibiutile exis-
xarum semina jacerentur, quae post terme annum et timabant. Urget idipsum lib. III. Apologiic, ubi ejus
scx menses, ul suis locis dicemus, efferbucrunt. Pla- arlibus ac dolis imputat, clam fuisse codicem quem-
cet vero qiiod in more positum habemus, ipsiusmel dam Bethleemium cubiculis S. P^abiola' senioris ct
S. Patris verbis hanc quoque rem loqui.tVai, inquit, Oceani, utroque inscio, coUocatiim, Quis, inquiens,
/// Moiiasterio nostro vir apud suos haud ujnobilis Eu- Bethleem de cubiculo fratris Euscbii furatus est
sebius Cremonensis,quicum hcec (Epiphanii)E/)/,s^o- Epistolam laudatricem tuam? cujus arti/icio,et a cu-
In per mxdtorum ora volitaret, et mirarentur eam jus ministris in sanctoi Fabioloi hospitio, et viri
pro doctrina, et puritate sermonis, doctipariter et Christinni et prudcntis Occani, inventus est codex,
indocti, ccepita meobnixe petere,ut sibi eam in La- quem illi numqunm vidcraut'! Anidcirco te cxisti-
tinum vertercm, et propter intelligendi facilitatem mes innocentem, si quidquid tuum est inalios con-
apertius explicarem : Grmci enim cloquii penitus ferasl Exislimo qua^dam eliam de illa Epistola, quiP
ignarus erat.Feci quod voluit,accitoquc Notario,rap- facile in calumniain irahi posscnt, Ruffino pridem
lim celeriterque dictuvi,ex latere inpayina breviter suboluisse :quamobrem scelestum monachum ad com-
adnotans,quemintrinsecus sensumsingulacapitula pilanda Eusebii scrinia sollicitaverit. Re enim vera
continerent ; si quidem et hoc,ut sibi soli facerem, cum in suas denique manus ea vcnit, tot illos trium-
oppido flagitarat.Postulavique ab eo mutuo,ut domi phos egit, et clamores excitavit, perinde ac rem diu
hnberet exemplar,nec facile in vulgus proderet. Res multumque cxpetitam, tandem esset conseculus. Nul-
ita anno etscx mensibus transiit, donec supradicta lus tum finis insultandi liberius in Hieronymi caput,
interpretatio de scriniis ejus novoproistigio Jeroso- ac debacchandi,'ejusque non tam imperitiBecarpendae,
lymam commigravit. Nam pecunia, utperspicue in- quam fidei, quippe qui aliis atque in Gra^co eranl, sen-
telligi datur, vel gratuita.malitia,ut incassum cor- tenliis ac verbis Epistolam illam in Latinum Iranstu-
ruptor nititur persuadere,compilatis chartis ejus et lisset.

stimptibus, Judas factus est proditor, deditque ad- Neque porro nostrarum est partium heic loci, ferre

versariis latrandicontra me occasionem,utinterim- de illa interpretalione judicium, et causam S. Docto-

peritos concionentur,me falsarium,me verbum non ris adversus a^mulorum impugnationes tueri. Quin
expressisse de verbo,pro honorabiii dixissse carissi- fateri potius non decet, siquidem a?^£(jt[xwTajpv ::a::7cav

mum, et maligna interpretatione,quod nefas dictu Joannem honoris gratia Epiphanius compellavit, ma-
sit, a?^£(jtrj.tiTaTov tAk7:ci.'^ ,noluisse trunsferre. Conci- le hanc reverentia; significalioncm fuisse ab illo aut
taverat autem has turbas omnes Ruflinus, cujus erat penitus prsetermissam, aut dilutiorc alia quapiam
00 infensior animus, atque inimicitia, quod in aciem formula imminutam. Maxime vero ob eam rcrum
procedere minime ausus,clarn ad scorpii,utabsHiero- conditionem ac temporis, cum, ingravescenlibus
nymo vocatur, iiislar feriebat, aliisque rixandi ansas, utrinque animorum motibus alque odiis, qiiod casu

atque arma suppeditabal. atque aliud agens in illius observantiam peccasset,

Atqne ejus quidem novo prcestigio imputat S. Paler, vix poterat, aut ne vix quidem oscitanti* tribui. Ul-
quod de scriniis Eusebii Jerosohjmam commigravit tro etiam dederim, eam interprelationem vitiis nec
illa Epistola, et ad ipsius manus, aliorumque hoslium levissimis sane, nec paucis laborare, siquidem expen-
suorum venit. Aperle, eliam culpam monachi, ad denda res est a Grsecis qua; supersunt verbis, et a
furlum perpetrandum soUicitati, in eum regerit, Isfa quibus initium ducebal Epi|»hanii Epislola, ''Eost •yap

cst, inqmens, Epistola quam de cubiculo fratris Eu- TjjjLJt;, i-^a.T:rtXZ

,
|j.r) TrJ oirjaet tuv y.Xr^f/uv tpspaaflai, quae
scbii nummis aureis produxisti.Qmmquam sunt qui- sic ab Hieronymo reddita sunt, Oportebat nos, dile-
bus verosimilius \iiiel\ir, ia\sse gratuita malitiafar- ctissimc, Clericatus honore non abuti in supcrbiam.
lum illud admissum,quandoqu'idem pseudomonachus Nequeenim jure primum illud yap prselermissum est,

non chartis modo,sed etiam sumptibus improbas ma- nec recte reddilum (J-jajinTe dilectissime pro dilecte,
nus dicitur injecisse neque par sane
: sit credere.fuisse tum additum honore, quod minime in Gra?co habetur,

illum pretio conduclum, ut aliud quam chartas de denique ahuti in superbiam pro eo quod est oJrjast

scriniis Eusebii auferret. Nihilosecius cum haud satis cpeaepGai, alienum fortasse adhuc magis videatur. Alia
conslet, quid sibi eo loci velit sumptus vocabulum, ejusmodi cursim dictata? inlerpretationis vitia facile

ac possit de ejusmodi ahis chartis aut rebus accipi, adducar in reiiquo conlexlu occurrisse, ul credam :

in quas Eusebius impensas egerit, levior illa videtur absit tamen, ut hinc putem merito S. Inlerpretem
excusalio, quam quae purgare Ruffinum, callidum Ruffino poenas dedisse. Millo quod nullum in his sen-
sane, et magnarum virium adversarium possit. Quin sus dispendium esl, tametsi longius interdum phra-
apud Hieronymum, ejus cor-
ipse eliamvidelur alibi ses et verba abludunt. Una illa Hieronymum ratio

ruptorem se monachi, tantum non inficiari Et au- : excusat, totamque ejus causam validissimo praBsidio
dct quidem c.t iis (utique RaiWnus) adducto superci- munit, quod in privaios amici usus, et intra dome-
lio,etconcrepantibus digitis eructareetdicere: quid sticos parietes perpeluo delinendam interpretationem
enimsiredemit,sisollicitavit'!Fecitquodsibiprofuit. illam adornarit, nihil aliud sollicitus, quam ut ab
QiiemHieronymusinsoctaripergit, Mira,in(\\i\em,sce- ignaro Gneci sernionis alumno, mens sensusque Au-
leris defensio,quasinonetlatroi/es,etfurcs,et piratoi ctoris apertius inlelligcretur. Ad hunc lucii sc mo-
faciantquodsibiprodest. CerteAnnaset Caiphas sedu- dum salis ipse habet Epist. LVII. Volo in chartulis
101 S. HlliRONYMl VITA. 102

meisqiiaslihet ineptias scriberc,coiaincntaride Scri- sunt Hicronynii, cujus vestigia accurate persequimur»
pturis, remordere lcedentes, digercre stomachum,in Repente mandavit, cvgrotare, nescio quam:illo die
tocismeexercerecommunibus^etquasilimatasadpu- senonposse venire. Ludione, subjungit Iheronymus,
gnandumsagittasreponere quamdiunonprofero co- : an Episcopus lucc loquifur 1 Pone verum esse quod
gitata,maledicta,noncriminasunt;imonemalcdicta dicis, propter unius mulierculoe delicias, ne te ab-
quidem^ quce aures publicce nesciant. Tu eorrumpas sente doleat caput, fastidium susiineat, stomacko
servulos^ sollicites clientes, et ut in fabulis legimits perfrigeseat, causam negligis ? tot viro-
Ecclesice
auro ad Danaem pcnetrcs, dissimulafoque quod fe- rum et et Monackorum contemnis
Ckristianorum
ceris, me falsarium voces : quu)n multo pejus crivien prcestantiam? Noluimus occasionem dare : videba-
accusando in tc confilcaris ,
quam in me arguis. mus enim stropkam dilationis tuce, injuriam patien-
Cffiteruni nequeilla inoplavcrsiohabila est, neque aliis tia vicimus. Reseribit Archelaus : monet altero et

beno miiltis bonaj inlcrprcialionis laudibus caruil. tertio die manere, sivellet venire. At ille occupntus
Scimns etiamab Alvnro s<eciiii IX.Scriplore non con- {mulierculaenimvomerenonccssavif)dumnansi'am
lemnendo laudari in S. Eulogii Vila , ut alios magno evasisset, nostripenitus oblitus est. Monentinimirum
ni.mcro secutis maxime lemporibus praetereamus. Afchelao, et ad paci^cendum pluries invitanli, eadem
VII. Sed el commode in rem litterariam ac no- conlinuo usus excusalione, minime paruit.
stram cessit, quod illa concertatione provocatus S. II. Post duos menses tandem exspectafus venit Isi-

Pator, ut calumnias advcrsariorum retunderet, suam- dorus (Ibid.), celebris iile Presbytor AlexaQdrinus
que in Graecis maxime Scriploribus Laline explican- et Monachus, legatus ad Joannem atque alios a
dis ralionem comprcl)aret, novam adPammachium Theophilo Alexandrino Episcopo missus cum littcris,

Epislolam adornavit, deoptimo gencreinterpretandi, quibus contentiones illa sedare, adversosque invi-
ni qua tam votcrum omnium erudiiorum, quam sacrai cem in graliam animos reducere lcnlabat. Sive enim
Scripturae Interpretum lestimoniis alqueexcmpli<do- censercl iile officii ho>; sui esse, pio sedis quaiu ob-
cct,quodnamsitoptimumejusartificii genus,illudscili- tinebat fastigio : sivo, quod abs Hieronymo proditum
cet esse ostendens, quo scnsus e seusu, non verbum est, Joannis precibus et querolis excitatus, ul his se
c verbo transfertur. Alii, inquit, syllabas aucupen- concertationibusopponcret, arbitrum sc intcr utram-
tur et litteras, tu qucere sententias. Locum lenet que parlem dedit. Verum idcm ipse ea tempcstate
hcTcin nostra recensione LVII ct cui proprie sit lui- Origeni favcbat, quippe qui lotu.s adyersus Anthro-
jusce anni, in cujus historia versamur, 395, parli ad pomorphilas, Origouiano (logiiiaii oppusitos, feroba-
scribcnda, salisabimde in Chronologicis ad cam nolis tur. Auclor quoquc est Palladius in Vita Chryso-
demonstratum est. Reliqua nos quaj ad Vitam S. stomi, scriptas ab eo litieras fuisso ad Siricium
Doctoris pcrtinenl, porsequamur. Romam, quibus Epiphaniuni lanquam htorcticum
atquc auctoroin schismatis, ob Pauliniani viileiicct
CAPUT XXVIII.
ordinationem, traducobat. Ad ha-c erat ipse cum
l.DissidentesinconcordiamredigereArckelausComes Joanne et Ruffino, discipulo olini suo, juiictu=; aniici-
incassum nititur. II. Id ipsum Tlicopkilus Alexan-
eorumque opiuionc jamduduni cccupatus. Quarc
tia,
drinus Episcopus frustra conatur.lU. Culpa potis.
istud inter ra^tcra jurc cxposlu'al S. Palcr, quoJ
simum Isidori Prcsbyteri Origenistce, quon lega- Joannes ad Alexandrinum EpiscojHini, a;l qucm ui-
lum in eam rcm miserat. IV. Hinc Tkeopkili advcr- hil de Pala^slina perlinebal, polius qiiani ad Ca^sa-
susIIieronymumbenevoloitiarefrigescit.X.Scribit ricnsom, cui suborat lamquam metropolitfe, et cui,
nikilominus SancfusPater ad eiimsa-pius.yi.Scri-'
ait, spreta conimunione tua, communicarc nos no-
bit etiam ad Marcctlam,et Epitapkium Nepotiani.
veras (Ibid.), vel ad Antioclicnum fofius Oricnlis
VII. Commentarios quoque in Jonam, VIII, IX, Patriarcham, litteras suas direx'ssct. Scd novi, tub-
X. Tum alias ad alios Epistolas, in quibus non-
dit,cur Ccesariam, cur Antiockiam nolueris mit~
nulla de Origeniana causa.
quid fugercs, quid vifarcs. Maluisti oc-
tere. Sciebas
1. Ingravcscentes quotidie magis Joannem inter cuPATis auribus molc.sfiam facere, quam debitum
atquc Epiphanium, sivc illos qui ab altorutrius par- metropolitano tuo honorem reddcre. Nec hoc dico,
libus animorum molus compcscere studuit
stabant, quod prcefer amicitias, qtue suspicio>iem gencrant,
Archolaus Comes, quem ornat Hieronymus disertis- quidquam in lcgafioyie reprekendam. Denique fue-
;,imi et Chrisfianissimi viri huuiibus {Lib. confr. Jo.). rat ctiam a Ruffino sa'pe iti Ilicronymum insligatus,
Hoc intcrccdcnle pacis sequestro, quoniam violatiu quod hic Paulum quemdam incerta^ scdis in jEgypto
fidei suspicio discordias pepereral, constitutum est, Episcopum, cjcclum a Theophilo, in suo Monasln*io
ut a tidci professione via ad concordiam munirclur. recopissct, et, ut .TinuUis ille blaterabat, summo nisu,
Postulatum w/,inquit S.Patcr, uf fufura; concordioi etomnibus .Hudiis dcfcndcrct, eique auclor esset,
fidcs jacerct fundamenta. Condicto, in quem pars utper Imperiale Rescripfum reciperet sacerdotiiim,
utraquc locum convcnircl, pflUicifus ipse eliam csl quod Episcopali judicio aniiscraf. Qua> ita (|iiidom
Joannes, csse .se vcnturum. Insfabant dies Paschce : ille exaggerabat, vertcbatque in Tlioophilii contume-
frcqucns Monachorum furbaconvencrat: iile unus e.t- liam, ul ctiam ejusdem ad Hieronyinum epistolas, ne
spcctabatur in loco : et quid faceret nesciebat : verba rcddcientur, aliquando prohiburrit. Mece autcm, re-
patuol. xxn.
 ,

103 S. niEUONYMl VITA. 104

ponlt S. Paler lib. III. Apologia', commxinionis, et commoverct, summo sludio egit. In iliis appetitum
PapCP Theophili nullnm alium testem vocabo, nisi se ab Epiphanio per summam injuriam, mininie vcro
ipsum, qucm a me l.bsum simulns : cujus Epistolas ob violatam uila ex parte Origenianis dogmalibus

ad me sempcr datas, etiam eo temporenon iynoras, lidom, ex eo polissimum declarabat, quod suam illc
quo mihi eas reddi prohibebas, et quotidie missis communionem nunquam refugerat. Proinde Hierony-
tabellariis inimicum ejus amicum nostrum et fami- 111 um, totque cum eo Monachorum choros,
quasi fac-
liarissimumjactitahns, et ea qxiCB nune impudcnter liosos homines, atque hostes publicos traducebal.
seribis, mentieharis, ut illius contra 7ios odia con- IV. Nec sane res male ex Joannis scnientia suc-
citares, et injuria' dolor, fidei fieret oppressio. cessit, occupatus siquidem hisce ejus litteris, atquc
III. Hujus erat ingenii Tlicopliilus, sicque lunc Isidori insusurrationibus Theophiii animus a^gre ferrc
lcmporis animalus, caetera pielatis juxla alque eru- visus csl,Hicronymum pacis conditiones, ad quas
dilionis laudibus maxinie insignis. Isidorus autem illum per legalum suum invitaverat, respuisse. Diu
ille, quem ad Joannem adlegaverat, et cujus volebat igitur mullumque fuil, quum nuUas ad euin lilteras
opera incensos animos delinire, merus erat Orige- dedit, neque ab illo scriptas ad se ullo responso di-
nisia. Joannis el Ruffini partibus impense addictus, gnatus est. Sed numquam tamen ah ofticiis cessavit
lurbandis denique rebus, quani componendis aptior. S. Pater, ct subiratum contra se malis adversario-
Ante tres menses quam Jerosolyniam accederet, litte- rum instigalionibus virum cajtcra eximiis virtutibus
ras dedit, qu* portantis errore (sive ut Vaslelius praeditum, suique anlea studiosum delinire, et qua
legendum autumat in Vindiciis portantes terrorem, voce, qua scriptis interpellare nunquam destitii.

neque enim satis placet portantes errorem [Lih. cont. Tandem hominem, qui diu-
et vicit crebris ofliciis

Joan.\, quod libri quidem omnes habent) Vicentio lurnum silentium rupit, et subamaras quidem, sed
Presbytero redditce sunt, quibus cohortabntur ducem litleras lamen ad S. Doctorem dedit. la his eum

excrcitus sui, ut super petram fidei {hoc quippe no- primo de sacrorum Canonum observantia monet,
mineOrigenismum donabat) stabili pcrsisteret gradu, quod nimirum Episcopo suo Jerosolymitano non ob-
nec Hieronymi, ejusqueseclatorum tninis terreretur: sequeretur, eique communicarel, et fralrem Pauli-
pollicitus, etiam antequamlegationis esset ullasuspi- nianum ordinatum contenderet. Queri deinde
rite

cio, affulurum se propediem ad cuneos adversario- videtur, quod Origeniano nomini, ejusque ingenii
rum proterendos. Quomodo (aiebat) fumus in aerc amatoribus usque adeo infensum se gererel, ubi nul-
dissolvitur, et eeraad viciniam ignis Hquescit : itadis- kim Fidei dispendium esset. Haec nos excepimus
sipabuntur qui semper Ecclesiasticce fideiresistentes querimoniae potius, quam amicitiarum et benevolen-
nuneper /tomme.sstm;?h'ccs(putaMonachos) eamdem tiai signa ex ipsiusmet S. Patris responsions ad
fidem inquietare eonantur. Etdesignari quidem per Theophilum, qua" locum in recensione nostra Epi-
ducem exercitus Ruffinum, ex his manifeslo liquet, stolarum tcnet LXllI etquam huc referre opera} pre-
quae eadem fere verba in eum profert Hieronymus lium cst. Meminit, inqmi, Beatitudo tua,quod eotem-
lib. III. Apologiae ubi de illislsidori litteris, iVe irasca- pore,quonobiscumtacebas,numquamabofficiismeus
tur.,m(\\ii\.,istibi,quicontraPapamEpiphaniumadte sermo cessaverit nec consideraverim quid tu pro
: dis-

Epistolasdirigens, hortabatur, utpermaneres in fidei pensatione tunc faceres, sed quid me faeere conveni-
veritate, et 7ion mutares ullo terrore sententiam quce : ret. Etnunc sumptisDignationis tuceEpistolis, fru-
Epistola holographa teiietur ab his, ad quos perlata ctum aliquem cepisse me video Evangelicce lectionis.
est, nimirum a Vi^icentio Presbytero. Ad hunc itaque Et paulo post, Quod de Canonibus Ecclesiasticis mo-
modum animatus venil egregius iste pacis seque- nes,gratins agimus quem enim diligit Dominus cor-
:

ster : Joannem ejnsque asseclas adit, legationemque ripit, et flagellat omnem filium, quem recipit. Sed ta-

suam renunliat. Adit etiam Theopheli nominc ite- me7i scito nobis nihil esse antiquius, quum Christi
rum ac tertio Hieronymum, sed commissas sibi -ad ju7'a se7'vare, nec Patrum ti^ansferre termi7tos se^n-
huncliileras reddere nunquam voluit. Quumque di- perque meminisse, Romanam fidem, Apostolico ore
cerel S. Pater, Si legatuses, rcdde lcgationis Episto- laudatatn, cujus se esse participem Alexandrina
las : si Epistolas non habes, quotnodo legatum tepro- Ecclesia gloriatur. Denique : Super nefaria hceresi
babis ? Respondit se habere quidetn litteras : adjura- (Origeniana u\.\c[MQ)(iuodmuUam patientiamgeris,et
tum tamen ab Jerosolytnorum Episcopo,ne easrcd- ptitasEcclesiaivisceribusincubantestua possecorrigi
deret [Ibid.). Ita studiosum se Joannis manifeslo lenitate,nullis Sanctis displicet, ne dum pauco)'um
prodens, spem pacis omnem peremit, reque infecla posnitentia7)iprcestolaris,nutriasaudacia)nperdito- I
discessit. Apologiam pro sua
Discedenli Joannes rum, etfactio robustiorfint. Hsecdataest Epistolaanno
causa ad Theophilum deferendam dedit cui con- : circiler 397;hocnimirum spatio temporis.incujusdes-

cinnanda^ operam ipse suam Isidorus contulerat, ut cribenda liistoria versamur, utsatis manifestoin Chro-
idem esset, quemadmodum Hieronymus exprobral, nologicis ad eam Notis ostendimus.
etdictator et bnjulus literaru)n (Ibid.). Has deinde IV. Sed el alia paulo ante, ab anno scilicet 395. me-
litieras idem Jerosolymorum Episcopus quaquaver- diis in altercationibus scripsit S. Pater, quae heic ia

sum misit, utque per lotum orbem diffunderentur, unum recensere historiae series atque ordo jubet.
prcpscrtim vero ul Occidentalium Sacerdotum aures Priore loco \enit Epistola ad Marcellam numero
105 S. HIERONYMI VITA. lOG

pricnolataLlX qua sancta' femina; rcspondet qute- plere quod crperam : enim librum de Illustri-
scripsi

renli inter Cfietera, quid illud sit, quod per transitum bus Viris, et adversxim Jovinianum duo volumina,
in ejus Opusculis Irgissc dicebat .•
ijuod Agni, qui Apologeticum quoque, et de Optimo genere interprc-
stanl a dextris, et lucdi qui stani a sinistris, Chri- tandi ad Pammachium,et ad Ncpotiamnn, vcl de Ne-
stiani essent atqne Gentiles, ct non potius boni et potiano duos lihros, ct alia qua; enumerare longum
mali. Respondel autem, lioc sc scripsisse aliquando, esl . Scilicet Nepotiani 1'^pitaphium, qui liber sive
minime quidem recordari quaiitum tamen dictanti
: Epistola verbis de ISepotiano indicatur, ct qucm nos
subito memoriii! occurrit, secundocontra Jovinianum anni 396 initio afligendum diximus, ut ncque ullerius
volumine ab se nescio (juid simiie disputalum. Conje- difforri, ncquc rursus praqjorii ullo modo possit. Adeo
cimus adeo nos S. Patris Epistolam (quando propiora cuma priorum quinquc PropIietai'um interpretatione,
ad verum argumcnta non suppelebani) post aliquot ipsoquc libro dc Viris Illustribus,ad Iiujus Epilapiiii
annos, duos puta, aut tres ab exaratis contra Jovi- elucubrationem (quod est ab exacto ut mullum anno
nianum libris, nam neque alia, quam quae in Prspfa- 392 ad 396) plus quam triennii spatium intcrcedat.
tione Gommentariorum in Jonam mcinorantur, et ab idque per Ilicronymum putare liceat, qui circiter ad-
anno 392 ad 395 elucubrala sunt, videtur Marcella verbio usus est : haud tamen licet ad subsequentem
pr.Te oculis tunc habuisse neque Hieronymus ita
: usque seplimum supra trecentesimum nonagesimum
recens vulgatosabs se contraJovinianum librossigni- excurrere, ut salis sibi illa temporis nolatio constet.
ficat, rem animo repelenli, ille demum locus oc-
ut Aliter jam nou trieirnium dicere S. Pater debuisset.

curreret. Per idem tempus, sive ipso 395 exeunte sed quadriennium : in quam lectioncm qiii locum
anno, subito febri correptus eximius ille Altiniensis ejus sollicitare ausus est vir celera doctissimus, te-
Eccleside decor, in qiio uno Clericalis vitae ornamenla mere et contra librorum omnium fidem egit, ul suo
omnia reposita videbantur, Nepotianus diem obiit. nos loco ostcndimus. Hoc igitur, quanlo quidcm se-
Erat illi jam inde a pucro, ul sscpius narratum su- rius licet, hoc tamen anno, post circiter triennio in

perius est, Hieronymus omni voluntate addictissi- torcepios in minores Prophetas Commentarios, Pam-
mus, accedente ad csteras Sancti adolesceniis lau- machii precibus superatus ad Jonam explicandum se
des, quffi amorem ab invilis extorquerent, vetere contulit.

avunculi ejus Hcliodori cum S. Doctorc amicilia, Facile eliam eidem Pammachio, sibi cum primis
qua; causas benevoientiae conduplicaret. Denique cum conjunctissimo, opus inscripsit : lametsi in editis

ipse, luctante anima, supremas jam voces emitlcret, libris, et quibus contigit ad hanc dicm uti mss. mi-
apprehcnsa avunculi manu necessitudiniscum Hiero- nimc ille quidem, sed Cromatius Papa venerabilis in

nymo recordatus, iianc, inquit, tunicani qua utebar Prajfationc compellatur. Diximus hac nos de re in
in viinisterio Christi, mitte dilectissimo mihi, Notis ad eum locum : nunc aliiid, nec sane prjeter
cetate patri, fratri collegio, et quidquid a te nepoti verisimilitudinem, in menlem venit. Fuerit olini in

debebatur affectus, in illum transfer, queni mecum aliquo exemplari scriplum Chromati, pro quo monue-
pariter diligebas.Atque in taiia verba defccit, avun- rit Anliquarius ad libri oram Pammachi restitucn-
culi manum, mei (Hieronymi) recordatione con- dum : alius qui cxcinplar illud sibi describendum
trectans. Itaque illo ad superos transiato, non po- sumpsit, literas, mentemque cjus. qui emendaveral.
luit S. Pater quin viccm suam, et amici lleliodori non asscquutus, putarit ibi compcndiariis nolis non
dolcret, seque et illum, quoad ejus fieri poterat, con- Paminachi (quandoquidcm Chromalius in textu legc-
solaluriis, in defuncli laudibus celebrandis lantispcr batur) sed Papa Venerabilis significari, quod el hujus
acquiesceret. Arripuit ilaque stylum, ct LX in no- propra honoris significatio csl, ct similitudinem lillc-

slra rccensiouc Epistolam ad Hcliodorum scripsit, rarum quamdam habet, alque ha-c adeo verba pro
(lua' ut in Chronologicis ad cam Notis, ita dcbct ini- nominc ilio intruserit. Ut ut habucrit se res, ccrie
tio anni 396, inilio adligi, ut ncque ultcrius diffcrri, hunc a sc fuissc Pammacliio inscriptuni Commcnta-
quod passim docli homines faciunt, neque rursus rium, asserere ipse alibi Sanclus Pater videtur. ubi
prspponi jurc possil. Argumcnta quibus id evicisse ipsum alloqucns amicum suum, Terlio, inquit, posl
nobis videmur, rccolcnda omnino, atque Iiuc trans- longi lcmporis silenlium Abdiaiii ctJonam libi impc-
fcrcnda sunl, nc iisdcm repetendis longiorcs a^quo ranti edisscrui (Pnrf. lib. III. in Amos). Sed ct plu-
simus, et filum abrumpere necesse sit historiae quam ribus hic locus difficullatibus obnoxiiis csl, et ul sa;pe
tcxinius. alias diximus, cf dicliu'i infra sumus, commodo opus
V. Ab hac panegyrica, ut ita dicam, Epislola ad Iiabet interpretc: aut tola isthajc dc Commcnlario in

Commcnlarium adornandum in Jonam sc contulit S. Jonam hisloria, dcpravalis aiicubi interpolatorum

Pater, quod opus intra anni 396 tincs conjicimus, fraude teslimoniis ,
componi nequit. Civlerum in-
licct subsequenlis initia altigisse, et nobis ipsis pcr- signis in rem nostram locus est in caput II. ex quo
suasum aliquando fucrit, et quas S. ipsc Patcr ratio- adhuc Origenismi faclionibus agitatam Jcrosdlymita-
ncs init in Prologo, indicarc videantur. Triennium nam Eccicsiam, cum ea scriberel Sanclus Paler de
inquit, circiter fluxit, postquani quinque Prophetas corruptionc et incorruptione corporum, liquet. IIoc,

interpretatus sum, Micha^am, Naum ,Abacuc,Sopho- ad Occasionem suce ducunt

inquil, illi (Origcnistse)
niam, .\ggcrum;ct alio opcre detentus non potui iin- hcereseos, ut sub persona Christi mcntiantur Anli-
 107 S. IUEKONYMI VITA. 1U8

christuiii, Eaicstas leneant^ ut ventrem pingidsd- mavit Sanclus Paler, quamquam non is essct Vigi-

mum nulriant,et carnaliter viventes,contru carnem lantius, qui rcsponsum mererctur, purgare obtrecta-
(li.siju/cnt. Jodinncs sciliccl, cjusquc asscchi' Origcnis loris impudcntissimi acusationcs ct calumnias; dc-
defensorcs, neque eniin alium quam Episcoiuini ditquc ad eum Epistolam in rccensione nostra LXI
dcuolanl vcrba ut Ecclesias teneani, quemadmoduin qua ct singulas ojus malignas posluhitiones refcllit,

crroribus irrclilos Origcnianis illa contra carneiii ct ut aliquando vcre ex animo rcsipiscat, el poeni-
dispulent; scilum est enim, (luod cuin corporum lentiam agat, hortalur. Scripsisse autcm cam circa
rcsurrcclionem iatcri cogcrcnlur, carncm nominarc anni 396 fifjcm vel subsequenlis inilia, cx hactenus
rcfugicbant. Hicronymus contra Joannem, ad deci- dictis liquet ;
jam enim redierat Vigilaniius in Occi-
piendas aures ignorantium novies corpus, et nc dentem, et S. Doctoris cum in itinere, lum in patria

seinel quidcm carnem nominas. Denique Rutfinum famam allerebat; decesserat vero e Palaislina sivc

propius illa pcv&lnn^nnl, ut ventrcm pinguissiinum Belhleemi monasterio, cum dcgerel ibi adhuc Vin-
nulriunt, qucm sa'pius alibi Sanclus Paler, ju?^(/«ew centius, quem anno 397, nisi si eliam mavis circa
et nitidum bcnc curata cute hominem ridet.
ct pra:cedentis fir.em, certe quidem multo tempore ante
VI. Acuit quoque slylum pcr hirc lempora Hicro- Raflinum Romam venisse, ex Apologiae libro terlio
nymus in Vigilantiurn, qui cum anlc ferme bieniiium discisnus.

apud euni fuissct in Pahrstina, Paulini ut vidctur VII. Ejusdem est lemporis, ut et ferme argumenti,
commcndalus, sibi ipsc dcfuit, nuHumque cx
liltcris quam dedit S. Pater LXII in rccensione nostra Epi-

illo contubcrnio alquc exemplis monachorum fru- stolam ad TranquilHnum, qui ab eo petierat de libro-
ctum pcrcepit unde et ipso quo advenerat, vel sub-
: rum Origenis lectionc, utrum vilanda illa penitus es-
scqucnli proxime anno ejus pcrta^sus vita' discessil. sel, ut Fauslinus nescio quis conlendebal, an, quod
Fueral hic subdola; mcnlis homo nationcGallus (Ba- alii passim existimabant, permiltenda ex parle. Cui
ronius Hispanuni pulat)Sulpitii SeveriadPauUnumNo- S. Palcr, qui sentenliam hancce alteram prsferrene-
lanum, et Pauliui ad Hieronymum liltcrarum portitor, quaquam (iubilat, asserens cos, qui in amorem Ori-
atquc liorum fortasso lcstimoniis inflalus, ahis fucuni genisnimium, vel in odium stomachi sui pravitatc
feceral, et ad Prcsbyteralus quoque gradum eveclus, ducunlur, maledicto Prophetico subjacere, Yce liis
cst. Cum Bethlecnii apud S. Doctorem diversarelur, qui dicunt bonum malum, ct malum bonum : auctor
Ruffino, ut credilur, aures accommodavit, eoque aii- csl tamen, ul in ejus auctoris scriptionibus cautus
ctorc Hicronymum despeclui habuisse in eo dicilur, incedat, approbatis melioribus, sequioribus rejectis.
quod et lcgerc palam Origenis libros, cl sequi erro- Elucet hinc vero satis aperte lcmporis nola; jam enim
res audcret. Cui S. Doctor licet muhis salisfacere ex Oricnte invidia nominis Origeniani Occidenlem
contendisset, haud tamen persuasit, sive cdomare pervaserat, ibique inter variorum studia, turbas ciere
cffrcnem ejus ingenii licentiam valuit : quin polius jam caperal : quae sane non alium quam 396 annum
ab ipso pcr summam injuriam hajreseos accusatus aut subsequentis initia designant.
est, in eamque pertraclus criminalionem el calum- VIH. Sed fit eadem multo eliam clarior ex Oceani,

niam amirus ejus Oceaiius, qui Roma tunc temporis Romu' luncdegentis,menlione,quam ingcrit in eadem
se iranslulcrat in Pahestinam. Neque niagis acquie- Epislola S, Patcr, et qua uotatu non inJigna eorum
vil ihc tcstimouio Presbytcrorum Yincentii ct Pau- teuiporum memoria continetur. Succurrat igilur menli
liniani (qui lunc forle e Cypro Hieronymum f, atrem quod diximus paulo ante, fui^se Oceanum superiore
inviscral) neque dcmum Eusebii Crcmonensis pro proxime anno Jerosolymis, sive in Belhlcemi mona-
rccta S. Patris fide judicium est voritus, Reccpit ta- £tcrio, ubi prscsens a Vigilantio, qui parilcr ibi tunc
men se landcm ahquando,
et facti poenitens, veniam agebat, ha^reseos accusalus est. Post aliquod spatium
abs Hieronymo eidemque dc Resurreclionc,
peliit, temporis,eodem tamen anno ad finem properante,dum
dequc cnrnis vcrilate vcrba facicnti, manibus ct voce in ulrrmque partem dc Origeniana doctiina conten-
applau^it. Iia sive ex animo reconciliatus, sive rc- ditur, subita Barbarorum irruptio plures Romani im-
conciliationem simulans, decesfit e Palaislina : cujus perii provineiis, hasqne inter Palaestinam aut depo-
discessus causam satius duxit Hieronymus ad Pauli- pulata e.-t, aut certe cladis proximitale perterruit.
nuin de illo 5cribcns,quem sibi commendaverat.silen- Kcce tibi (inquit, Sanclus Palcr Epistola ad Heliodo-
tiopra.'teiire,quam diccrc.6'e(r,inquil, l2(/i7aH/r«i-/rt»i rum LX) anno prcetcrito (sciliccl 395) ex tdtimis
nonpos-
cito a nobis profectus sit, et nos reliquerit, Caucasi rupibus immissi in nos, non jani Arabice,sed
sum dicere,ne lcedere quempiamvidear: tamen quasi Scptentrionis lupi, tantas breviprovincias percurre-
prcetereuntem et festinantcm paululumretinui clc. runt. Quot monasteria capta? quantre fluviorum
Rcgressus autera in Occidcntem, atque hanc proprie aqua^ humano cruore mutatce smit? Obsessa Antio-
llaH;r parlem ac rcgionem pertransions, i7iter Adrice chia, et urbes reliqure, quas Halis, Cydnus, Orontes,
fluctus, Cottiique Regis Alpes, denuo Hieronymum Euphratesque prceterfluunt. Tracti greges captivo-
cjusque amicos rcprehenderc, et tamquam hfereticos rum:Arabia.Pha-nice,ralcesti7ut,/Egyptustimorecap-
Iraducere occapit, quin eliam in patriam redux laces- /u'fc.Vixdum lufc scripserat,cumipsasibi oboculosPa-
serc scriplis S.Doclorem,et voluminibus suis obruere hc'stina,Barbarorumcoruscaregladiossuisqueimmine-
non dubiiavit. Suarum proindc parlium essc exisli- reccrvicibussensit. Uunnvrum (inquitEpist.LXXVII)
 ,

109 S. HIERONYMl VITA. 110

examina ]>ernicibus equis kuc illucque volitanlia.cre- ejus secunda^ sunl ad Noslrum Iitterso)de Origene prae"

ilis pariter acterroris cuncla cnmplelnmt...Insperati serlim lo^iuitur, cujus tamen errores sibi paruni notos
uhiqueaderant,et famam celeritatevincentes,non re- poslulat indicari. lllud 'm(\\\\\.,de prudentia doctrina-
li(/ioni,non difjnitatibus^non cetatiparcebant,non va- quetuadcsideraI)daiu,ctadhucdesidero,utnota7iobis
(lientismisercbantur infnntid'. Comonus inter om-
. . . faciaseaipsaejus{Ori^(i':is)crrata,quibj(s afidcveri-
nesrtimor, petere eos Jerosoljjmam,ctob nimiam au- tatisille vir tantus recessisse convincitur. Qnani\uRm
ri cupiditatem ad hanc urbem pcrcurrere...Tunc et vcro data ea fuerit hocmet anno Epistola, reddila ta-
nos compulsi sumus parare naves, esse in littore, men est multo scrius, et post saltem anni intcrmedii
adventuiii hostiumpr(ecavere,et s(evientibus vcntis spatium. Denique S. Pater ad Caslrucium, Panno-
magis Ba)barosmetuere,qua7n naufragiumrnon tam nium honiinem, scripsii, cujus sanc fuil ndmirabilis
propri(esaluti,quam virginum castimonice providen- adversus eura amor ac studium nam licel oculis la- ;

tes. Eratillo tempore qufcilam apud nos dissensio boraret, ejus invisendi cupiditate, iler in Pala^siinam
(dc Origcnis sciliccL doctriiia cuni Joanne Jerosoly- instituerat, ac venerat usque Cissam, nihil veritus
mitano, Rufiiiio alquealiisOrigenistis concerlatio, et Adriatici }laris cestus et Mg(ei atque loniisuhiredis-
,

Barbarorum pugnam domestica bella superabanl. crimina.ut nisicum pius fratrumretinuisset affeetus
His rcrum angustiis ot bellorum tcrrore perculsus vohintatem opcre complesset. Acceperat autem ha^c
Oceanus, qui cum SanctaFabiolaJcrosolymam vcne- Hieronymus de illius erga se prolixis^ima voluntate
rat (voluissontque in Sanctislocis rcliquum vitaj de- ab Heraclio Diacono, quem Amabilis quidam, ejus-
gere) dcspondit animum, atque una cum sancta femi- dem regionis, sive Pannoniae Episcopus, Bethleem
na in palriam, Romam vidclicet, rcversus est. Nos miserat, ut explicalionem decem Isaine visionum,
(subdilHieronymus) in Oriente tenuerunt fixce se- quam alias sa^pe a S. Doclore flagilaverat, prsesens
des, et inveteratum sanctorum Locorum deside- ille impetraret. Quod quidem cum oblinuisset, Epi-
rium : illa (FabioIa,ojusqueitineris comes pcrpeluus stolam quoque S. Patris Castrucio deferendam acce-
Occanu^) qu(e tota in sarciniserat, et in omniur- pit : ex quo intelligas ulramque ad unum idemqr.e
hepereqrina,reversa est ad patriam. Trahcbatur jam tempus scriirtiouom pertinere.
itaque annus 396, et valde etiam processerat, ut cx X. Altcra autem isthsec in decem Isaiae visiones tum
consequentibus planum fiet. Joannes enim Jerosoly- chronica nota insignior, luni elucubrationis genere
niitanus jamdudum suam illam adversus Hieronymum multo est nobilissima. Quamquam se ait S.Pater, pro
Apologiam, ut in alias plerasque orbis partes, itaet angusfiailliustcmporis, quid sibivideretur in singu-
Romam miserat, ubi et plurium animos jam commo- hrcviscrmoucperstrinxisse: requeipsa historiam
lis,

verat. Alia ex parte restiterat jam slrenue Oceanus tanium, quod Am^hWis petcbat, cdisseruerit. Postmo-
turbis, quasscripturailla in Urbe pepercrat, eorum- dum tamen, cum in totum ProphetamConimentarios
que insipientiix; occurrerat, qui se patiebanturOrige- scribcret, Mqne coloci pervenissct, supcrfluum ratus
nistaruni arlibus decipi. At^jue ha;c quidem omnia aut cadem rursus itcrare,aut in ano opere divcrsas
S. Pater cumTranquillino respondit,ab ipso primum scntentias ponere, quintum in Isaiam Librumexhoc
narrante didicissc se indicat ;
qoae haud sane levis iecil,qtiiquondamsoluse(iiiusest.\erb3iSunl\\ieT'dny-
cst ab Occani regressu in palriam, temporis interme- miinPra^fationeojus Libri ad Lustochium, cujusvesli-
dii nota. Quod, inquit, dicis, Origenis multos errore gia accuratepersequimur. In priore autem Pra^fatione
deceptos, et sanctum filium meum Oceanum illorum ad .\ma.]ii\cm,Hucusque,inquil,per litteras flagitabas,
insanite repugnarc,et doleo simul etgaudeo:dum aut ut tibidecemvisiones, qucein Isaia obscurissimie sunt
supplantati suntsimpiices,autaberudito viro erran- kisforicaexpositionedissererem.mequeretractantem
tibus subvenitur. etmolestissimumexplanationisgenusintempusaliud
IX. Per idem tempus sivo anno ferc modio 397 differentem, soepissime commonebas. Hoc autem anno
scripsit Hieronymus ad Principiam in Psalmum misistifilium nostrum Heraclium Diaco7ium, quime
XLIV et aliquanlo post ad Pammachium quoque de manu conserta in jus vocaret,ef promissum per mo-
morte Paulina- : quarum Epistolarum cum satis ab- mcntaexigcret.FAsnl)iinom,Silatius,ai[, nitarexpo-
unde sit explorati epocha in chronologicis ad eas nere, multis libris opus erit, ct exactoris mei naviga-
Notis,non est cur iisdem edisserendis diutius immo- tio inannum alterurn differetur. Ifa^iue ut vis, .<;in-

rcnmr. Scd cl Augustini ad Hieronymum littorir huc gulisfcsfimoniisbrevcs sententiolas coaptabo, ufrion
temporis referonda' sunt, quibus ci graliam habet, tam cxponam quidsentiam, quampaucis vcrbis fibi
quod pro subscriptasalutatione plcnam Epistolam si- scnfienda diiiiittain. Dictamus ka'c, non ,<;cribimus :

bi reddidissot. Hiuc autem jamdiu olim intercidil,nrc currente Notai-ionun tnanu, cur7'it ornfio. Temporis
supra quam conjpctura colligore licet, eruditi cxisti- autem nolalionom quod spoctat. non videtur ambi-
man', in ea Hioronymum de Origcne ejusque errori- gonili locus, quin sit anno 397 adtribuenda, quo pri-
buscapta occasionefuisscIociuutum.ctHipitonensom mum Horaclius e Pahrstina regrossus esl in Panno-
Episcopum piotate jam tum floroniem atque erudi- niam. Nam cum iterum ex hac regione in Orieutom
lione,quicum sibinotitia aliqua iiitercessorat, monore contendit, Vitalis Presbyleri lilleras ad Hieronynnim
voluisso, ut ab serpentis in dies magis lue Origenismi detulit, quibus iste respondens Isdiir
, Proj>licfiam
cavoroi. Emmvero islivc Augustini Responsio (qua) mcmorat, quam inter decem vi.vones miper )///(•;•-
 .

S. HIERONYNU VITA. 112

pirtulum se dicil. Agobaiur vcro lunc anniis 398, quod et Crux cl Martijrtum appellabatur, alteruni
iil mox sno loco corlisargninonlisostondcmus.el pr;r- in Resurrcctionis loco, cui proprium Anastasis
cipue ex alia cjus utique anni Epistola ad Lucinium ex Gra'CO idiomate nomen fuit. Peccatum itaque a

compertum est, ubi eadem usus iila tcmporis notatione. Henedictino Edilore satis siipine, qui Anastasii in

:VH;^cr,se ait S. Pater, visionra Isaice vnldc ohncuris- laudalo Ilicronymi texlu pro Anastasi Legit : quam
siinds historica e.rplanationc disscruisse. Igitur pr?r!- nos vocem resliluimus. AHbi S. Pater Hbro contra
oedenti proxinie anno edisseruit, ut el iliam, de qua Joannem, Nonne, inquil, cum dc Anastusi pergere-
diximus paulo ante, Epislolam, ad Caslrucium dcdil. tis ad Crucem etc. ubi el Graecis litteris 'AvaaTdtatt
CAPDT XXIX. codices nonnulli prseferunt. Sed haec hactenus.
I. Rnffiuus in Occidentem reversurus cum Uicro- II. Annus, quo hsec contigerunt, seu quo Ruffinus
fif/mo iti ieniplo Anastasis ex inimicitia redit in in Occidentoni navigavit, quin hic ipse fuerit 397 ad
ftratiam. II. Annus, quo id contigit, novis argu- quem demum perrerum Hieronymianarum narralio-
mentis adstruitur. III. iVum hoc temporCfet Iluf- nem devenimus, minime inter eruditos ambigitur.
fini MeUtni(t'que cum priniis opera cxtinctum pe- IdMpse etiam nuperus Vilao Ruffiniana^ scriptor Fon-
ttitus scliisnia Jerosolymitanu)u,sartague pax sit laninus pro certo babet, in eamque rem multa ex
inter Joannem quoque et Monachos reli(juos?iV. Antiquis lestimonia congerit, et Paulini Nolani cum
Argumcntis pro asserentium parte respondetur, primis, cujus eliam Epistolarum ac Nataiium ordi-
aliaijue afferunturquce idnegant. V. Quccdam obi- nem et Chronologiam refigerc cx liac praeconoepta
ler de Palladio. VI. Interea S. Pater in adversaru opinione audet. Pace tamen doctorum hominum
valetudinemincidit,etfebripertresmenseslaborai dixerim , videnlur hi nobis liallucinari, partim quod
Wl.Scribii nihilominus qucvdamgua^recensentur minus accurate expenderint ,
qua proprie anni parte
VIII. In Ids Commentarios in Matthanim. IX. Et dederit Ruffinus se via?, partim etiam quodhfec cum
coiitra Joannemad Pammachium, et ad Theophi- aliis ex Hieronymo testimoniis comparare neglexe-
lum. X. Tempus scriptionum istarum asscritur, rint. Pendent enim vero mulia cum Hieronymiante
et vindicatur. XI. Demuni instaurata inter om- Vila3, tum historiseeorum temporum, el Origenianfe
nespace, scrihitad Fahiolam de Veste Saccrdotali. cumprimis causa» momenta ex recle consignata Ruf-
I. Postactam tol annos in Orienle vitam, Rultinus, fini discessus epocha : qua? causa est, cur his tan-
sive lurbarum, qua? Jerosolymiianam Ecclesiam exa- tisper immorari nos deceat. Primum itaque ex Pal-
gilabant, pertaesus : sive, quod propius ad verum est, ladio, qui Melania; iter, quacuni erat Ruffinus,
ut Melanifp, iter Romam aliis dc causis meditanti, describit in Historia Lausiaca, compertum certumque
obsequorelur, et laleri comes auhaTerel, in Occi- cst, eos percito cursu fuissc ex Oriente in Iialiam
•lentem remeare ad patrias sedes constiluit. Ante- transvectos. Navem, inquit cap. CXVIII ascendit, et

quam vero se daret, suarum esse partium

itineri Cresarea navigans viginti dierum spatio Romam ve-
dnxit, soliicilare ad pacem concordiamque Hieronymi nit. Comperta deinde est ex Paulino, cuin illi lerrestri

animum, ut ne offensum ac dubium de sua fide ho- itinere Romam vorsus, Nolam in Campania advene-
minem, nova injuria cumularet, privatumque inimi- nml, qua' anni tempeslas agobatur. Initium nempe
cum, a quo sibi valde metueret, in Pala-stina relin- veris. Cum enim Epistola XXIX ad Sulpitium Se-
querel. More itaque solemni in Anastasi, post Missa? vorum Victorcm monachum ejusdem Severi
dicat,
sacrificium, junxit cum Hieronymo dexleram, atque labellarium,Nolam iis diehus advenisse, quibus
animis utrinque ad pacem compositis, ex inimicitia Mclania quoque advenerat e Paia>slina, in pnfcedenti
redit in gratiam. Suntqui pulanl in hac pace errores ad cundem scribit, illum abs se Nolae susceptum
Origenis silenlio damnalos : alii Ruffinum nuUius er- deccdentc Jani HIEME. Igitur sub iiiemis finom,
roris compcrtum fuisse dicunl; se cnim iile magnifice quibus verbis Fobruarii exilus, potius (juam Marlii
jaclai iib. II. Inveclivarum, Nunquam ego seguutus ille, de quo Paulinus
exordia significanlur, ut Victor
sum errantem autalium quempiitm,nisi Ecclesiam id referl, ita ct Melania cum Ruffino suo Nolam, ad
Catholicam sequar. Nunquid mea aliquid proferre familicC sua» cognatos diverloral. Placet audire Pau-
me vel in juvcntute crrasse
potes scripta, in quilnis linnm iterum. Reliqua,inqm\., ejus {Mehn\ie)negotia
convincus'! Sinccre Hieronymus ac iiona fide, In ac tcmpora transibo, et hoc ipsum, quo remeans navi-
Anastasi, incjuit, immolaio Agno, dexteras junxi- gavit,utcursumejuscEmuler,transfretabo,quocitius
mus : et paulo ante, Pacem dedimus, non hreresim scrmonemmeum in ejus Adven tu exponendo determ i-
suscepimus :junximus dexteras, abcuntes prosecuti nem:in quomagncp, Deigratia'. spectatorifui.Ncapolim
sumus, ut a privata dumlaxat simullale tunc se ani- urbembrevi spatioa Nolana/iua dcgimus,civitatedis-
mos recollegisse, indicet. Caiterum quod Anastasim tinctam,advecia est,ubi filiorum nepotumque occur-
nominal, locum in quo ad concordiam coalucruni, sv excepta,mox Nolam ad humilitatis nostrce hospi-
Templum Doniinic»' Resurroctionis significat, a tium feslinavit. Porro autem si hicme decedente
Constantino Magno olim exstructum, et Christi Re- {Epist. l.V/Xj.NoIam venerunt, etante vigintidiesna-
surgentis memorise dedicatum. Duo quippe Jero- viminCaesareae portu conscenderanl, par utique est
solymae templa sive basiHcas magnus ille Impera- credere cnm pridem Jerosolynia discedorent terrestri
lor cxstruxit, quorum alterum in loco Passionis, itinere, imo et antequam discederent, cum pacem abs
113 S. HIERONYMl VITA. 114

Hieronymo impetiarunl,annum vix lum coepisse. Sen- vecla eo est, in 398 terminatur : Certum est enira a
lio autem, nisi liis fallor ralionibus subducendis,eum Palladio hunc una supputari, tametsi duntaxat in-
397, ut volunt, cujus nempe primus adhuc mensis choatum, maxime cum unum et alterum mensem pri-
Januarius ageretur, credi nequaquam posse. Multa mte navigalioni impensum, ingruente jam hieme
enimvero sunl scripla Hieronymi et ge&la ,
qua; prtecedenlis anni novembre mense,
371, puta a
huicmct anno non ineunti tanlum, sod et salis adul- eo numero comprehendisse, perquam sit verosimile,
to,nemine jam dissenlienle, tribuuntur, qua; tamen Adeo cum Paulinus rotundo usus numero reducem
pacem cum Ruffino pra'cessisse, cerlo certiusliquet. Melaniam quinque lustra, perspicuum est ex
dixit post

Ejusmodi sunt quae superiori proxime capite recen- ipso computandi modo, minus eum fuisse accurate,
suimus, et Epistola cum primis illa S. Patris ad Theo- ut fieri in his amal, locutum unde intelligi ad Pal-
:

philum, ubi Sanctis displicere ait qnod super tiefa- ladii summam, atque explicari eum oporteat. Fonta-
ria fueresi multam patientiam gereret (Ep. LXIII). ninus tamen prsepostero studio ad Paulini rationes
Serics quoque rerum Ilieronymianarum ab adornatis redigere Palladium jubet : Qua in re falii eum et fal-

in Jonam Commenlariis ,
quos intra praicedentis lere, ut praeconcepta' opinioni suae inserviat, nemo
proxime anni fines conjicere vix potuimus, ad haec non vidct. Quippe alias Paulinus ipsemet hocce anno
usque tempora, haud sane poteet paucissimorum, qui 398 non priccedenti, ut inlerpretantur, Ruffinum ad-
intercedunt mensium spatio compreliendi. venisse noiat. In fine Epistolae dudum laudatae se ait,

Sed jam suis proprie argumentis opinionem illam Vilam S. Martini, olim a SulpitioSovero adornalam,
confulemus, et qui ab ea stant, haud stalis constare Melaniae hospiti tunc suae recitavisse, quemadmodum
sibi, oslendamus. Libruni S. Patris ad Pammachiuni recitaverat illam antea Venerabili Episcopo atque do-
contra Joannem Jerosolymitanum fuisse hoc anno ctissimo Mcetce, qui ex Dacia Romanis admirandus
397 conscriptum autumant : Quin imo id magno advenerat (Epist. XXIX). Advenerathic autem Iiic-

conatu agunt, et ut vere quod res esl, dicam, per vim me :'adfuit cnim die 14 Januarii, quo sancti Felicis
atque invitum hoc eum cogunt, qui post ferme bien- feslo solitum r/Mo/a/JwwNalale carmen Paulinus ceci-
nium scriptum sc prodit. Fuerit tamen.ut volunt, hoc nit. Quorum quidem Natalium, ut est erudite notatum
anno quando neque altius ipsi repeti posse
.scriptus, Baronio, atque ab ipso S. auctorecoliigitur, quintum
ullo modo, sentiunt, neque ut hypothesi suae inser- illud erat, cui primum Nicetas interfuit : alque adeo
viant, epocha vetustiore opus habent, Hoc ego ipsum anni erat 398, utpoto a priore quintum : siquidem ab
cvincere aio palamque ostendere, nondum illo anno anno 394, ut cerlis argumentis Chifflelius et Pagius
Ruffinum ex Orienle in Italiam trajecisse. Enimvero evincunl, condi coepta illa sunt. Hujus igitur initio

si advenit ille decedente hieme, liber circa autumnum anni post Nicetam, Melania cum Ruffino suo Nolaj
exaratus omnino est : et siquidem uno eodemque accosserunt ; atque hsec verior eorum ex Orieute ad
anno 397, cum iliius adventus, lum ejus clucubratio Patrias sedes regressus est epocha. Cur haec nos
contigit, lia^c tamen illo posterior dimidio ferme lalius persecuti sumus, quae pr;ieter rem esse, prima
anno cst, quantum scilicet ab hiemis fine ad finem statim fronte videbantur,ex consequentibus intelliges.
autumni exordium intercedit. Dabo rei
lEstatis, sive Persuasum vulgo eruditorum est, compositis
III.

testem ipsummet sanclum Patrem, qui sub ejus finem Hieronymum inter ac Ruffinum animis, dataque in-
Iibri,scribere eum se postpaucos menses aPentecoste vicem atque accepta salute, sublatum eo ipso fuisse,
putaauguslo aut septembri mense,significat. iYos, in- atque extinctum schisma Jerosolymitanum, sartamque
quit,aw/e paucos menses circadies Pentecostes,cum graliam inter omnes, Monachos inquam reliquos
obscurato sole,omnis mundus jamjamque venturum el Joannem. Cnjus quidem rei sane luculentum pro-
judicem formidarct quadra(jinta diiwrsre
, cetatis et ferunt lestimonium ex Palladio in Lausiaca ex anti-
sexus Presbyteris tuis ohtulimus baptix,andos. Alqui qua vcrsione Heraclidis cap. GXVIII ubi de Ruffiuo
omninopriCcedcrcRuffinidiscessumin eorum hypothc- et Melania loquens, conciliatam eorum opera pacem

sidebet.idque cst eorumdisputationis pr<Tcipuum,lnm inter omnes pra-dicat. Illos, inquit, etiam quadringen-
aliis de causis, cum
pra;sertim, ut quo tempore ille in tos numero monachon, qui propter Paulinum se ab
Occidcniem remeavit, subiatum jam penitus dicant Ecclesia separabant, sanctie rursus Ecclesice reddi-
schisma Jerosolymilanum sartamque inter omnes ,
derunt.Nec sanedinitendum, qui^npro Pau/rno legen-
eum Librum, qui scribi anto an-
gratiam. Igilur post dnm ihi sit Paulinianum, quemadmodum Vaslclius
num 397 omnino non poluil, Ruffinus advenil ad- : olimadmonuit, Hieronymi scilicet fralrem,cujus ordi-
venit adeo subsequenlis anni 398 iniiio. nationem ab Epiplianio factam Joannes abrumpend*
Hffic ex illorum, quae contrase pugnant, rationibus. communionis causam pra;lexebat. Congruit et nume-
Ca>terum hocoe dcmum alicro anno Melaniam cum- rus Monachorum, quem sane ingentem fuisse, cum
que ea Ruifinum Occidentem navigasse, pleraque
in perstarenl adhuc iu schismnlc, sigiiificat sanclus isie
alia Veterumtesiimonia sunt, qua; facile persuadeant. Joannem his verbis Tantam fra-
Paier Libro conlra :

Palladius cap. CXVIII Melaniim affirmal posi annos trum mulliiudinem, et Momchorum choros,qui tibi
viginti septem, ex quo cx Urbe so in /Egyptum coutu- in Pala'stinanonconimunicant. A\i:ie\])3irteps.r cre-
lerai, palriam reprtiisse qui nimirum temporis Ira-
: dere cst, cos, siculiHieronymumauciorem habueruot,
Clus ab ipso, indusive, ut aiunl, anno372 quo trans- cum secessionem a Joanne faccrcnt : iia ejus cxem-
11! S. HIBRONYMI VITA. IIG

pliim.siquidem in concordiam ipsese primum resli- Palladio Galata confudorunt, (\\x(im servilis nequitin^
tuprat, sl-ilim secutos. Iiaquc aiunt post trif.-nnaie homincm (Prol. Dial. cont. Pehui.), el Pelagian?e hiv-
donique spatium sublatum schisma Jerosoljmilanum rcseos inslauratorem Hieronymus vocat, et Epipha-
quod solum ca^litus tolli posse vidcbatur. niusindigere ail, misericordiaDci, quia Origcnis h(p.-
IV. Conlrarium nobis scriplionum rerumque Ilie- resim prwdicat et docet (Epist. inter Hier. Ll). Ut
ronyniinianarum serics persuadet, el nedum ad autem hinc illi fidei deroganda; nulla sit causa, Uiaxi-
usque discessum e Pala'Sl:na (atque eum qui-
Rulfirii ma est tamen, quod nimium se Uuffini ac Melania)
dem 398 anno, non superiore proxime, ut illi sen- studiosum prodit.lolusque estinhujus laudibus prae-
liunt), sed el per aliquod adhuc lemporis spatium, dicandis, in cujus etiam domo, cum Romae diversa-
pula unius ferme anui, abstinuisse S. Doctorem, cum- relur, omni officioium gcnere cumulalumse, indeque
que eo Monachos Bethleemiias ab Joannis commu- profisciscentem liberalissime adjutum testatur. E con-
nione, existimamus. iNon quod vere ineund;e pacis irario iniquior in Hieronymum fuit,cumque Bethleemi
parum Noster esset sollicitus, sed quod orlhodoxa ageret toto anno 388,obloquenli contra S. Doctorem
tides causa cadere videretur, si cum his qui haereseos Possidoniosolitario aures accommodavit (cap. XXI),
suspicione laborabant, facile cominunicaret. Denique eiqucsumma omnia pra^ Hieronymo tribuit quae mi- :

instauraiam ex integro concordiam, non Ruffini qui- nime ipse capilibus LXXVII et CXXII Historiae su;b
dcni aut Melaniye, sed quemadmodum visum
Baronio, Tiieophili opera, qui novo se sludio inter-
est etiam diffitetur. Praetereo fortassis posse etiam en
verba ejus explicari, ul exemplo quidem Melaniae ac
sensu
I
posuit, et quod pridem Isidori culpa non potuil, me- Ruffini,quaesecutapostmodumestMonachorumrecori-
riio suo demum el gratia obtinuit. Gonstabit senten- ciliationem, non praesenti eorum operae attribui velit.
tiaj hujus veritas evidenti propemodum argumento VI. Abstinebat itaque adhuc Hieronymus, ejusque
paulo post, ubi subsequenii anno 399, aul certe qui- socii Bethleemilae ab Joannis Communione, cumquo
dem isto, in quo versamur, ad finem properante, duriore fortuna illa, qaara diximus paulo ante, con-
quaedam ostendemus fuisse a S. Doctore coiitra Joan- fliciabantur, cum hoc ipso anno 398 novus laborum
nem scripta, atque ea quidem acriore quam aiias cumulus accessit, et adversa S. ipsum Patrem valc-
stylo atque offenso magis animo, quae profecto scribi,
percussa jam pace potuisse, nemo
ducat. Epistolam, inquam, ad Theophilum in recen-
sibi in animum in-
tudo invasit.Gorripuit
te
eum primo febris vel
superiore proxime Decembri, vel cerle quidem
primis slatim hujusce anni diebus per subsecutos tres
ab cxeun-
^
sioue nostra LXXXII el proprie librum hoc titulo menses,initio quidem toleranda, deinde ingravescens
ad PAmm&chmm Contra Joamiem Jerosolymitanum : in dies magis, ut tenue ejusque fractumque laboribus

quae cum evicerimus post Ruffini discessum edita, corpusculum lecto adegerit, el miserum in modum
quod urgemus, plane constabit, non eo-
illud etiam depopulata sit. Tandem melius ei fuit, et in diebus
dem atquetempore, Joannem ad concordiam gra-
ille Ouadragesimae assurgere ex morbo coepit et recreari.

tiamque cum Hieronymo ac sociis suis rediisse. Eo Ego, inquit Epist. LXXI ad Lucinium, longo tentus
itaque loci referenda pars istliaec disputalionis est, incommodo, vix in diebus Quadragcsimce ,quibus No-
sivc quae de illarum scriplionum epocha argumenta tnrii proficiscebantur, respirare ccepi. Et in Prologo
conleximus, huc revocanda. Commentariorum in Malthaeum ad Eusebium, Immi-
V. Quanquam ex his etiam quae dicta sunt hacte- nente, inquit, jam Pascha dictare mecogis.cum scias
nus, ferre hac de re judicium congrue jam licet. Ne- me ita tribus mensibus languisse.,uivix nuncingredi
quae enim aut Ruffinus aut Hieronymuscum mutuam incipiam. Tmn EpistolaLXXIII ad Evangelum, £(70
pacem illam commemorant, sive exprobrant sibi in- post lomjam (egrotationem, vix in QuadragesivKe
vicem, plus aliquid dicunt, quam quod privalae si- diebus febri carerepotui,et cum alteri me operi prce-

multati significct finem imposilum. Iino aperte, et pararem,paucos dies quisupererant, in Matth(ei ex-
Pacem,
conceplis, ut aiunl, verbis, S. Paler, inquit, positione consumpsi, tantaque aviditatestudia omissa
dedimus, non hceresim suscepimus. Junximus dex- repetivi, ut quod exercitationi linguce profuit, nO'
teras.abeuntes prosecutisumus, utvos essetis Catho- cueritcorporis valettidini. Hincstatinnn febrimetlan-
lici, non ut nos esscnms hxretici : quibus tantum guorem, ex quo noudumbeneconvaluerat, relapsus,
abest, ut redditam inter omnes pacem, ut vix aliud lenaci morbo ad anni fere finem continenter laboraviL

quam Christianae inter duos urbaniiatis, restitutaedu- Quo tempore ad Ruffinum Romanum Presbyterum
dum officia amicitiae notet. Palladii teslimoniumquod (alium utiqueab Aquileiensi)rescribens Epist. LXXIV
speclat, haud equidem scio quanli illud hac in re sit. cum ipsum mensem, sive paucos dies Qoadragesimae,

Nihil certe verili sunt doclissimi viri, quorum agmen quibus respirare tantillumcoeperat,cumhis computat,
Baronius ducit, ejus, utpoie Ruffino ac Melaniae,qui- quibus est continenter cum adversa valetudine con-
bijscum aliquando vixit, amicissimi,eorumque addic- tlictatus. Nos, inquil,^i ha;c ipsa in lectulo decum-
lissimi partibus, aucloriiatem imminuere. Nec igno- bentes, longaque cegrotatione confecti, vix Notario
ramus, falsos tamen in hoc eos esse, quod huncHis- celeriter scribenda dictavimus. Et paulo posl, Ora
toriae Lausiacae auclorem, primo Helenopolitanum, ut pro nobis a Domino sospitatem, ut post duodecim
ferurit, in 'Bilhynia,deinde Asponensem in primaGa- menses, quibus jugi languore confectus sum ,poS'
lalia Episcopum prob^itissimum, cum cognomine alio sim aliquid dignum vestrce scribere voluntati : et
 17 S. HIERONYMl VITA. 118

ignosce, si scantens oratio curmnon mlito fluat. ut mirari sul)eat lantis de rebus hominem lectulo

Nihilosecius a scribendo peiiitus abslinuisse il- decumbentom disscruisse.

lum, ne pules. Imo vero quoties licuisset per febrium VII. Sod el Scripturas, quod rei caput est, lucu-

intervaila, aut scriberc sua ipse manu, aut notariis ia eodem illo tempore exposuit.
lenlissimis libris
dictare aliquid, nunquam prajlermisit. Tot sane lioc Commentarios inquam in Mattha^um, a priore trium
ipso anno, quo ferc continenter languit , et lectulo mensium fobri vixdum recreatus (cum subito ex
tentus est habcnuis ab eo scripta, quanla hodie vix Oriente Romani navigalurus Cremonensis Eusebius,
aliquis nostrum, qui litteris operam damus, integris hanc sibi veluti sitarciam dari petiissel) quatuor so-
viribus,et secunda valeludine,fortasse adornaret. Epi- lidis libris, autcm quindecim dierum spalio, im-
vix
stolifi cxhis supersuntin nostra recensione a LXVIII minente jam Pascha, profudit. Has notat ipse operis
ad LXXV quarum unasjufrque non intcr amicos ofii- ciicumstantias S. Pater dudum laudatis Episiolis, ut
cia, sed de rebus grdvissimis Tractatus continenl. illa ad Lucinium, Et longo tentus incommodo, vix in
Prima cuidam Magno, cujus ct Sidonius videtur me- diebus Quadragesimce respirare ccepi.El alia ad Evan-
minisse, Rhetori Uomano respondet, quffirenli, cur golum, Ego post longam cegrotationem vix in Qua-
in opusculis suis S. Pater sa'cularium litterarum te- dragcsimoi diebus febri carere potui ; et cum alteri
stimoniis uteretur (L?/». y. Epist. X) : redditque facti me operi prcepararem, paucos dies qui supererant,
rationem, et quatenus id licoat, el quorum exemplo in Matthan cxpositione consumpsi : tantaque avidi-
id faciat. Noverat autem satis bcne, cujus ille subor- tate studia omissa repetivi, ut quod exercitationi
natus insusurralionibus qucPSlionem sibiproposuisset. linguce profuit, nocuerit corporis valetudini. Om-
quem ibi, ut vero ejus nomini parcat
Ruffini scilicot, nium autem luculenlissimc in eorumdem Commenta-
propter amorcm historiarum Sallustii Calpurnium riorum Prologo : Satis, inquit, miror, Eusebi dilec-
cognomentoLanarium vocut. ElV\bro\con{ra.c\imdcm tissime, cur Romam hanc tibi a
suhito navigalurus
Nimirumm(\nil,isteest CalpumiusSallustiauus,qui me quasi sitarciam dari volueris, ut Matthceum bre-
nohis per Magnum Oratorem non magnam moverat viter exponens, elc Si meminisses responsionis
(jucestionem. Ad\eneral]iim itaque RomamRuffinus,et mcce, numquam in paucis diebus rem annorum pe-
crcare nomini Hieronvmiano invidiamsata2;ebat. Al- tcrcs. Et paulo post; At tu in duabus hehdomadibus,
lera est ad Lucinium Bocticum, quem, ut in proposito imininente jam Pascha, et spirantibus ventis, dic-
castitatis, adsentiente uxore ejus Theodora perstet, tare me cocjis : ut quando Notarii excipiant, quando
hortatur, et, quemadmodum proposuerat, cito adna- scribantur schedulce^ quando emendentur, quo spa-
vigct Jerosolymam. Tum de jejuniis, de Eucharistiie tio digerantur adpurum, minime attendas : maxi-
sumptiono, deque Ecclesiasticis tradiiionibusdisputat. me cum scias me ita tribus mensibus languisse, ut
Menlio, quam a^grotationis suae facit, ex qua lum dc- vix nunc ingredi incipiam, nec possim laboris ma-
ir.um convalescere tantisper coepisset, de anno hoc gnitudinem brevitate temporis compensare. Porro
scilicet, cui Epistoiam adtribuimus, dubitaie non si- aulem Pascha eo anno Aprilis deciina octava die con-
nil. Accedit tamen alia eaque insignior temporis nola, tigit ; nec sane est prteter verisimilitudinem, et Sanc*
ubi decem Isaice visiones valde ohscurissimas, quas tum Palrem sub prsecedentis Martii exilum diclare coe-
dono ad Luciniummittit.seailnuperhislorica explana- pisse hoc operis, et Eusebium alia ex parte, non nisi
Nosquid illud ??Hp(TvaIeat,superius
tionedisseruisse. post exactos Paschatis dies, quod est Maio ineunte,
osiendimus. Idem character est subsoquentis ad Vita- navigalioni se commisisse. Intererat hanc temporis
lem Presbytetum de Salomone el Achaz qua multis nolam sedulo animadvertere siquidem negolium fa- :

docet pro certohabendum,SaIomonem,etAchaz unde- cessit, ut poslmodum cxplicabimus, quod \idetur

cimo a^tatis anno filios genuisse, quamquam minime S. Doctor asserere, post annum Ruffini profectione,
inficias eat, posse Scripturam, quse id asseverat, alia trajecisse Eusebium in Occidcntem.
ratione expiicari. Rursum aegrae valetudinis su* me- Jam vero quod ait, alteri se operi antea prce-
VIII.
miuit in subsequonti ad Evangelum deMelchiiedech, parasse, quam in Mattha?um scriberet, locum divina-
qua anonymi Auctoris librum refellit.negantem fuisse tionibus facit, quid isthuc tandem operis fuerit. Nobis
Melchisedech ex iiominum genere, sed spiritum San- niliil ad verum,aud cerle veri simililudinem propius
ctum ve! Angelum. Ipse nedum hominem fuisse os- videtur, quam Librum innui ad Pammachium conlra
tendit ex veterum maxime Christianorum sententiis, Joannem Jerosolymitanum, cujus Apologia ilia qua-
scd et ChananiKum gonere, ac si pnvsfet Juda-is hac qua versum missa, multoruin jam animos in diversi
inrefidem adhibere, Seni ipsum primun Noe
fuisse dislraxerat, ul pali iliutius non possel S. Puter, ve-
filium. Deriique et LXXIV ad Ruffinum,
quem Roma- ram ac genuinam conlenlionis causam explodi, fal-
num diximus , dedil subanni finem,quam ait se non sam autem ab eo iracundiae suae prsetendi. At enim
tam lectulo decu)nhciilcm,quam longa (pgrotatione, inviditr plenum opus hoc crat, stylum in Episco-
et duodecim mensium jugi languore confectum
No- pum suuin acuere : a leo S. Pater de indusiria scri-
tario dictasse. Dissorit autoni in ea perquani
orudite jilionis ojus argumentum reticuit. Ad hioc non vidctur
dejudicio Salomonis, ac jurgioduarum merelricum, summa illi ab Auctorc manus imposita : atque hoc
quod allegorico sensu dc Ecclesia ex Genlibus con- etiamin rem nostram cedii primo enim ilie est scri-
;

gregata, ac Judirorum Synagoga exponit. Hifc nos Maithivum Commenlariis

bendis in inlerpcllalus, dein
Epistolarum vekiti argumenta paucis perstrinximus, febri recidiva oppressus.intereadum Librum premere
119 S. HIERONYMI VITA. 120

morl)0 cogitur, Thcophili sliidio landcm inslaniala nmm hoc

iioc rcpelunt, quod ineunte 397, conclu-
inler omncs pax Dcniquc Ruffinum Traclalus hic
est. dunt, ac porro concludere ex eorum liypothesi coacti
latuil, in qucin certc fnrri tolo irarum a'Stii non de- sunt : cum liquido tamen conslet, sub finem ferme
stitisset in Inveclivarum libris. Nimirum neque cuiu anni, sive paucos menses a Pentecoste conscri-
])0?^[

clucubratus est, agebat ipse adhuc in Pala-stina, sed plum Librum. Alterum nec minoris sane ponderis ar-
Ronia-, neque ad ejus devenire manus potuil, quippc gumentum ex eo sumitur,qaod ait S. Palcr num XVII
qni nec ab auctore perfeclus, neque ab eo in vulgus ab se aute annos ferme decem Commentarios inEc-
esl cditus.Ha?c autcm nos omnia in ca qua sumus clesiasiem elucubralos. Probatum ncmpc nobis esl

menle confirmant eo magis,fidemquc opinioni accres- suo loco invictis argumcntis, quie hic replicare lon-
cunl, non alio, quam quo diximus anno, hoc scilicct gum esset , ad anni 388 fincm Commentarios illos

398, elucu])ratum videri, in quem unum perquam pertinere : decem intermedios prielerea addi-
cui si

commode adjuncta rei omnia conveniunt. Ejusdcm deris, ad hunc nimirum pervenies, cui Librum con-
porro atque ille (nomine jam dissenliente) anni est tendimus adscribendum. Denique palmare illud est
ut et argumenti S. Docloris Epislola ad Tlieophi- iu rem nostram,quod his qui aliter alque nos senliunt,
lum LXXXII quam aut prsRferre ordine mavis aul
illi cruccm, figit ubinum. XLI Joanni caluinnianii, qtiod
postponere, per nos licet, tantum ne longo, atque ul- propriunisibifaceretprincipatumS.P<i\.er,respondel,
ira anni ejus terminos,intervallo separes. Illius itaque Si deme multo
et dePresbytero Vincentio dicis, satis
est novis adhuc argumentis opocha comprobanda, ex dormisti tempore,qui post annos tredecim,nuncex-
qua tanta rerum Hieronymianarum mcraoria, et cer- citatuslicec loqucris. Ob idenim. et ego Antiocliiam,et
tus, ut notatum superius esl. schismatis Jerosolymi- illeConstaniinopolim,urbesceleberrimas,deseruinus
tani finis innotescit. non vt te in populis prcedicantem laudaremus , sed
IX. Ipso statim exordio Libri sc ait S. Paler, ut ut in acjris et solitudinem adolescenlice peccata de-
ne possit vel impatientise, vel temeriiatis reprehendi, flentes,C}iristi in nos misericordiani deflecteremus.
hsec demum contra Joannem post triennium. loqui. In hac enimvero, quam nos procudimus, ejus Libri
Paria habet infra num XIV ubi de Epiphanio, quem chronologia docere est in proraptu, ex quo tredecim.
Joannes multis offenderat, ille, inquiens, per totum illi anni supputandi sint,utsibi perquam bene ct re-
exinde triennium, suas injurias devorat, privataque rum series, et temporis ratio constet. Econtrario tor-
simultatecontempta,ftdei tantum correctionem pos- quent se misere,qui illum initio praecedentis anni ad-
tulat. Qnihus notat ipse initium ejus trienniiunde du- scribunt,nec tamen conciliare invicem possunt, atque
cal, ab anno scilicel 395, post Pauliniani consecratio- 80 landem adducunlur, ut vel Hieronymum de incuria
nem.postque datasab Epiphanio ad Joannem lilteras in computandis annis incusare audeant, velejusdem
Ab eo enim tempore lacessilum tum palam se ab Epi- textui temere^manusinferre, ac pro /redectm rescribl
phanio Jerosolymitanus Antistes reputans, jactare in sexdecim velint. AtquiS.Pater accuratissime rationes
eum maledicta, el qua voce, qua scriptis convicia in- iniit, voluitque omnioo, quod res erat, suppulari trc-
gerere, nimquam destitit : quas ille injurias, tantum decim eos annos a 386, quo uno verissime de sc illud
de fidei correctionc sollicitus, tacilus devoravit. Scio, affirmare potuit, AntiochenaeEcclesiaehonoribus agros
passim eruditos a superiori proxime anno 394, quo et soliludinem se praetulissc. Namcum ordinatus est
ordinatus est Paulinianus, triennium illud ita exordi- haud equidem utsolitariam vitam ageret, ab ejus se
ri, ut in 397 ineunte exeal. Sed pari utique ratione amplitudine ac servitio subduxit sed ut libere studio-
poterant, a praecedenti 393 sumere initium si- ; rum maxime causa peregrinaretur. Gum vero eo anno
quidem tunc primum Joannem inter atque Epipha- post Damasi mortem una cum Vincentio Antiochiam
nium dissensio cffipit, atque ab eo jam inde est iste reversus est, utique ui in eremum concederel, eam
conviciis proscissus. Quod cum minine tamen prae- Ecclesiam dcseruit, ad quam Ordinationis quoque jure
stenl(raiiones enim eorum omnes ab illa epocha ever- perlinebal, el in qua satis splcndide, si libuisset, Pre-

terentur) manifestum est, eos ita calculos subducere, sbyleratusfrui gradu polerat : facile etiam, ut eo mu-
ut hypothesi susp inserviant. Sanctus vero Pater non nere fungerelur Paulini Episcopi, atque amicorum
aliud pro eo ac debuit, tempus manifesto denolat, adhortationibus alliciebatur. Omnino eoanno
igiturab
quam quo in apertam simultaiem Joannes erupit, post tredecini isto numerat, ac termino utroque una sup-
datas ad eum ab Epiphanio litteras, humanissimas putato quod accuratissimarum ralionum est.ostendit
quidem, et rafaiveTtxa;, quas ille tamen contumeliis, ipse manifesto, et tamquam digito nolat, annum quo
ac virulenlis obtrectalionibus proscidit : poslque diu h*c scriberet, 388 fuisse,
exspectatam ab eo fidei satisfactioncm, ad quam pra^- X. Ejusmodi ha^c sunt argumenta, quai nisi admo-
standam cum adduci nunquam potuerit, ha*resis su- dum fallimur, assensum ab invilis extorqueant. Fa-
spicione gravissima laboravit, causamque Hieronymo tendum est nihilominus, quadam posse objici quae
et qui sub eo eranl,Monachis prtfibuit, ut ab ejus se negotium facessere videantur. Atque illud cum primis
communione separarent. Uno verbo, ab eo repetil quod ait S. Pater hoc ipso Libro et numcro dudum
Hieronymus tempore, quo schisma Jerosolymitanum laudatode Pauliniano Fratre, Vides eum Episcoposuo
conflalum est, quod anno factum 395 ex historia essesubjectum,versari Cypri^ad visitationemnostram
praescripta liquet. Praeter quam quod in eo etiam hiterdumvenirenonut tuum, sed utalienum, ejus
splendide fallunlur qui a praecedenle 394, trien- videlicet, a quo ordinatus est. Quodquidera^si qt con-
 ;:

121 S. HIERONYMI VITA. 12?

stituimus, anno 398. scribebat, vix conciliari posse XII. Reslituta, post satisfactionem utique fidei, ut
videlur, ut no vix qni(Jem cum alio ejiisdcm tcslimo- par credere cst, ex Joannis parte, sincere atque ex
nio lib, III conlra Uuffiniim, ubi calumnianli .Trnulo, animo hunc inter el Hieronymum alque , alterulriiis

quod accusalorcs sui Romani subiuisissel, rcspondcl, partis t^regales pace, velus obliterata pcnitus simultas

Paulirnanus ct liusebius post annum veslvn' naniija- cst, alque ita reditum ulrinque in graliam, ut et fa-

tionis profecti sunt. Nempc hoc ipso anno 398 lere miliarium deinceps se illi invicem loco habuerinl.
medio Romam navigasse Eusebium, acccplis in Illico Ecclesiam in loco Dominica' Nativitatis positam,
Matllicieum Commentariis, dcfinitum csl supra : unde a cujus diu fucrat ingressu prohibitus, S. Paler rece-
quod lota dispulalione ista conlendimus, Ruffinuui pil, quam pictale loci colere in dies magis, el cordi
hoc ipso incuntc ad Urbem accessisse, constarcdilfi- habcre non dcstitit. Atque hoc facilc est, quod sibi

cile potest : minime autem, si, quod videtur affirmare Postumianus voluit apud Sulpicium in Dialogo, ubi
S. Pater, Paulinianus unacum Eusebionavigavil.IIac- Ecclesiam loci ///n/s(Bethleem)abeo rcgi(\h\i,paro-
tcnus enim id cgimus, ut sui) anni finem conscriplum chiam Episcopi qui Jerosolymam tenef (Dialog. 1).
hunc eo Librum Oalendcremus, in quo fratrcm
al) Noque enim aut curam animarum egissc illum, aut
suum dicit versari Cypri, et ad visitationern sui in- debita nomini suo exercere sncrificia voluisse un-
ierdum venire, ([ui dicendus fuisset jam antcaliquol qiiani, ([uod est Prc^byteri oflicio defungi, superius
menscs in Occidenlem se contulisse, Huic eninivcro cap. XVHI oslendimus. Porro necpnflermisit Hiero-
cuidam veiuti scopulo allisa Crilicorum ingcnia suut nymus, qnam secum ageretur, arrepta occa-
prieclarc
quem doclinare tamen commode poterant, si quid sione, amicos certiores facere. Scripsit enimverohoc
istuc rei esset,penilus inspexissent. Est autem cuni- ipso cxeunle anno, seu subsequenlis 399 initio ad
primis sedulo animadvertendum, diverso inler se Eu- Fabiolam de Veste Sacerdotali Epistolam, in qua de
sebium et Paulinianum tonipore navigasse, atque illum percussa jam pace, dcque prospera qua uteretur for-
quidem valde isio citius, quem nonnisi subsequenti tuna exsultans, cjus vitfr salivam, ul vulgo dicitur,
anuo 399 remeasse discimus in Occidenlem. Salva eidem movet. Tu quidem, alt, optafo frucris otio : et
hac anlmadvcrsione res erai ad hunc enim proprie : ju.vta liabylonem (Romam) lictlileemifica forsitan
rcfertur, quod sit post annum a Ruffini navigatione rurasuspirans.NosinKplirafa,tandempacereddita,
profectus Romani, fametsi alius, sive Eusebius eodem vagientem de Prwsepi audimus Infantem, et queri-
venerit post aliquot tantum menses. Occurrunt ejus- monias ejus ac voculas ad tuasaurcs cupimns perve-
modi alia apud Hieronymum loculionis exempla, in nire. Quin ipsa Ikec verba, ut Epislolam ad haec usque
quibus uni aut altcri e plurihus, quas simul conjungit, tempora differcmus, fuerunt argumento nobis: quam-
rei verilas perfecte convenit. Ununi proferam ex I quam alias, et in chronologicis ad eam Notis, juxta
conlraeumdem Ruffinum libro num. II Laudavi, in- receptam vulgo sententiam, eam ipsi nos prifcedenli
i\n\i,Eusebi%im in Kcclesiastica kistoriajn Dujcstione anno alfixerimus. Habemus nunc pro cerlo, paccm
le mporum,in ethax ipsa
descript ione Tcrrcfsanctai: (jiiam nominal, non aliam ab hac esse, quam cum
opuscula in Latinam vertens, mece linguce hominibus Joanne Episcopo iniit. Nam quod nonnulli putant, eam
dcdi. El compertum est tamen, numquam fuisse ah dici quseIlunnorum irruptiones (de quibus paulo ante
illo Ecclesiasticam Eusebii Historiam Lalino cxplica- egimus) consequula est, alienum plane a S. Doctoris
tam, sed alia duo tanlum, qua> suis locisreccnsuimus, mente ostendunt qu;r continuo iiisc de Pra.>scpi, dc([uo
opera, Chronicum inquam Ganonem, el de Locis Scri- vagiente ibi infante subdit : quibus gratulari videtur
pturu' librum. Commodo est itaque inlellectu acci- ipse sibi de recepla per reconciliatas amicitias loci
piendus, ut h;rc qiiidom in Lalinum verlissc, illud cjus Ecclesia, cujus pridem ingrcssu ipso prohibe-
aulein, sive Historiam Ecclesiasticam laudasse dum- batur. Prohibitus usque lemporis,
autem fuerat ad id
taxal se dixerit. Ilaud alia in qua versamur, res esl quo Librum contra Joanneni scribebat quod deflet :

vere ciiim post annum a Ruffino Paulinus discessil, ijise ibi, Vsquc in prcescntem diem, inquiens, vidc-
eumcjue proprie notalio illa tcijiporis speclal. Imo et mus fantum specum Domini ; ct Iw.reticis infran-
verius mullo in hac habct : lamelsi cnim Eusebius, fibus.procul positi suspiramus. Ipsa ilaque ad Fa-
Cremonensis scilicet, quem cum Pauliniano S. Patcr biolam Epistola post paucos menses ab eo Libro dala
non intermedio solido anno, sed post ali-
con.iunf^it, videri debci : differri autom serius omnino non polest.
quol tanium menses a Ruflino navigarit, posl eum CAPUT XXX.
tamcn a-Xoi? navigavil, quod salis huic parli est, ut I. Nova cum Ruffino confcntio exoritur ob intcrprc-
vcritas sentenliaj consiet. Accedil quod posse videatur tatum ab eo Origcnis libruni Periarclion,et lamia-
illud posf annum uccipi perinde atque, anno post : tum Hieronymum. II. Qucin Pani-
in Priefatione
quod si probabatur, facile alia ex parle potuii Hiero- mucliius ct Occanus ad respondcndum Ruffino
nymus initia Ruffiiiiana' proleciionis respexisse, quai excitant.\U..id hunc Xostcr amicc conqucsfus ea
pra^cedenle utique anno exeunte, puta Decembri de re scribif. IV. ApiidiUosautem luculenta Epis-
mense conligerint illudquo de Eusebio quoque di-
: fola se purgat : quacum suam libri Penarchon
ctum conslabit. Utul so res habeat, haud sane hivc translationem fidclcm mitfif.X. Varias ifcinscri-
sunt ejus momenli objocta, quibusmoveri non deceat, bit varii argumentiEpistolas,qu(e reccnsentur.Yl.
ceterisque haclenus constitut<fi sentenliae argumentis Origenem intcrea cjusque asscclns damnat Theo-
rafragari. Redeamus ad Hioronymum. philus, eaque de rescribit ad Hieronymum, et ad
 :

m S. HIERONYMI VITA. 124

AnastaHum Papam. VII. Qiii damnat item excerp- n. At Pammachius et Occanus, Romani proceres,
tas ex eo libro Origeriis hlasphemias, datqne en sii- ct Hieronymi cumprimis amicitia clarissimi, schedas
per rc ad Simpliciamim Mediolanenscm Episcopum Ruffiniana' intcrprelationis,nondumquidem vulgata»:,
litteras.WW. llnffmum quoque Romam ad causam furliinque sibi porrectas, denique falsis alicubi sen-
dicendam accersit. IX. Qni ire detrectans, Apolo- tonliis incrustatas, ut Ruffinus quidem contendit, ad
giamprosemittit.X.Scribit codem tempore contra Hieronymum una cum subdola Pr?efatione ilia trans-
Hiero7iymum Apologinm,seu libros Invcctivarnm. miserunt, qua?dam causanles, qua; minus catholice
I. Vixdum percussa in Oriente pax fuerat, cum no- dicta sibi viderentur, aliaqiie ab inierprete subtracta,
vus cx Occidenle dlscordiarum turbo, eandem illam quic apertam impietatem Auctoris monstrare pote-
Origi^ninnam ob causam exortus est. Macarius noli rant (Lib. II. contra Ilieron. et alibi). Ruffini nomen
iiominis Monachus Pineti in agro Romano ad maris rrticuerunt,quod nec ipse operi suo adscribere ausus
oram, cum ab Rulfino, qui per id temporis in eudem est.MuItis autem ad reponendum iili S. Doctorem cx-
illo Monasterio agebat, gustum aliquem Origeniano- citarunt, petieruntque ut eosdem meliore fide libros
rum operum jam coepisset, ab illo etiam atque etiam ipse intcrpretaretur, et interpolata prodcret, elmale
flagitavil, ut libro? quoque Ilapt 'Apxwv, id est, de explicata convinceret{Epist. LXXA7/0-Maxime vero
Principiis, sive de Potestatibus{\xi verti posse inPro- auctores eraut, ut injectas de sc suspiciones purgaret:
logo dicitur) Laline sibi interpretaretur. Cujus ille stu- sciretque se Praefatione illa obliquis laudibus inter
diis obsecutus, priores duoslibroscum prooemiotrans- Origenistas posiium, atque ex sui nominis fama hae-
tulit, de opinione apud vulgus facturus periculum, resi patrocinium quaeri.
cum aliorum subinde amicorum impulsu, reliquos HI. Has Hieronymus schedas jam acceperat, cum
duos quoque verlit. Vertit autem? imo interpolavit ipsiusmet Ruffini ad eum litterae redditae sunt: quae,
et quemadmodum in priore Praefatione (duas enim ap- utcumque ex
tametsi interciderunt, quid continerent,
posuil) ipse profitetur CUOT aliquanta offendicula in- S. PatrisRcsponso coUigimus. Scilicet diutius dice-
venirentur in Grceco, ita elimavit omnia intcrpre- b.U se Roma» mansisse,quam voluisset, quod accepto
tando ,atque purgavit,utnihilinillis quoda fidenostra de obilu matris nuntio, prohibitus luctu sit, remeare
discrepet, Latinus Lector inveniret. Eiin aliera: lllnd ad palriam, ne maternae domus aspeclu, dolorem,
autem, inquit, necessario commoneo, quod sicuti in quom vix absens animo premebat, ferre Pr^sens
prioribus libris fecimus, etiam in istis observavimus, omninonon posset. Revocatum eo se tamen, spiritua-

ne ea quce reliquis ejussententiisetnostrceFideicon- lium parentum (Chromatii atque Eusebii) desiderio:

traria videbantur,interpretarer ; sed velut inserta ea sed ab semulis continuo impetitum, iisque Hieronymi
ab aliis et adulternta prceterirem. Sed malum longe cum primis familiaribus, ut queri videretur, quod
illud majus, quod conscientiae suae diffisus cum fore instigante illo, vel cerlc non inscio, horum odia sub-
non dubiiaret, ut ejus tametsi subdola interpretatione iisset. Contra se pacem secum illo reconciliatamsancte
obducta^ dcclrinap novitas multos percelleret, ausus est servare, utque ab eo pari studio observelur, expelere.
sibi ab Hieronymi auctoritate patrocinium petere ; Respondit Hieronymus Epistola in nostra recensione
ejusque exemplum causte suae prsetexuit, et laudes LXXXI nullis erga illum officiis se interim defuisse :

Hincmaxima mali
tota illa Preefatione persecutus est. ct conscientice, inquit, nostras testis est Dominus,post
labes, etquarum nuUus postmodum finis, discordia- reconciliatas amicitias nullum intercessisse ranco-
rum origo. Editus in lucem liber multorum quidem e rem, quo (juempiam lcBderemus : quin potius cum
Sacerdotibus et Monachis et Christianorum vulsio omni cautione providimus, ne saltem casus in male-
CXXV), plerosque lamcn
simplicitati illusit (Epist. volentiam verteretur. Sed quid possumus facere, si
ita perculil, ul totum orbem post Ruffini interpreta- unusqnisque juste putat se facere quod facit, et vi-
lionem in Origenis odium exarsisse, et translatum detur sibi remorderepotius quam mordere? Tumillud
opus expavisse Hieronymus tradat. Auctor idem est etiam amice ac leniler expostulat, qiiod oblique?r?eh-
{Lib. L cont. Ruf.), primam Marcellam Romanam su- lione i!la, imo aperte peteretur.ac monet, ne se in pos-
bolescentem errorem deprehendisse, cumque diu se terum simili modo laudet. Alque haec poterat subof-
cohibuisset, ne per cemulationem quidpiam facere fcnsos invicem animos Epistola recolligere; sed qui
videretur, postquam sensit, fidem. Apostolico ore Uni- eam curandam acceperant, et Roma Concordiam usque
datam tn plerisque violari {Epist. CXXVII), sump- transmittendam, Hieronymi familiares, Pammachius
sisse sibi etiam animos ad reprimendum. Ruffinus videlicet alque Oceanus, haud scio num meliore con-
aulem, cum jam se fere ul haereticum digito notari silio,successu certe non prospero suppresserunt. Ego,
intelligeret, discedere instituil : et ab Siricio urbis inquilHieronymuslib. I. Apologiae, scripsiad te sta-
Episcopo, qui, ut ait Hieronymus, de suo ingenioccete- tim brevem Epistolam, expostulans snper laudibus
ros (Bstimabat, Ecclesiasticas Epistolas impetravit, ut tuis, quam quia Romce non eras amici mei tibi mit-
Ecclesiae posset communione gloriari {Ibid. et cont. tere nolnerunt, eo qnod te dicerent, cnm sodalibus

Ruf. Lib. III). His communitus, perMediolanum.qua tuis indigno nomine Christiano de mea conversatione
Romana commodior via sternebatur, Aqui-
lunc fere jactitare : exemplum huic volumini subdidi,
cujus
leiam remeavit. Annusagebaturcum interpretationem ut scias quantum dolorcm quanta moderatione ne-
illam absolvil, 398 ultra medium cum Roma dis- : cessitudifiis temperavi. ElVib. HI Novum quoque
me
cessit, jam ad finem properabat. putas finxisse mendacium, ut Epistolam ad te meo
125 S. HlEKONYMl VITA. 126

nominecomponerem quasi olun s(riptain^([uo bonus esse autumo, dc quo mirari doclos liomines aliquando
subiit, cur haec scilicet perieril Sancti Docloris in-
esse videar et modestus: quam tu numguam omnino
Hkc res perfacile probari potest. Mulli terprelalio, qu?e et ad Gra-cum lexlum cxacta fidcli-
susceperis.
ler est, et ab inlcrprele elaborata sermonis utriusque
liomx ejuscxemplaria hubentante Iwc circitertrwn-
perilissimo conlra Ruffiniana ilia superstcs sit, qua>
nium, qui tibi eam mittere nolucrint, scientes quce
:

el laudibus hisce caruit, et ab ipsa cdiiione prima

de meo nomine jactitares, et quam indi(jna homine
in

Christiano, et quam infanda confingeres. Ego scripsi lucem, couvitiis bonorum pessumdata fere est, ac

nesciens (juasi ad amicum Uli non reddiderunt ei

:
diris omnibus dcvoia. Nempc ilia Origenianas bla-
meo errori^ sphemias, prout fuerant Auctore ab ipso prolalae, iis-
quem inimicum noverant^parcentes el

ct tuce conscientioi.
dem sentenliis ac totidem fere verbis refcrebat : quse

IV. Acceperaiit una aulem eximii ilii Hieronymi primo statim aditu aversari Christianos animos alque
familiares ab eodcm, ut par credere esl. iittcrarum exhorrcscere impia scripta rcs cogcrit; luec vcro

(Qucm S, Tatcr ob quan- cxitiosioribus prstcrmissis, reliquam sublcst* fidci

porlitore Rutfino, aitero Syro
dam catisam per Romam Mediolanum miserat, cl doclrinam vcrborum fuco oblilam commendabat, non

qucm sane interestab cognomine Aquilcicnsi distin- ab sui leclione ac descriptionc delerrebat. Porro au-

gucre)novam ab eo adornatam librorum IIspl 'Apx^uv tem Hieronymianam versionem eamque praesertim
versionem cum luculenta ad se proprie Epistola, qua Epistolam, suppressa illa ad Ruffinum, Romani Procc-
purgalque omnes de res in vulgus spargere, atquc ingercre omnibus, prae-
suam illc apud eos fidem liberal,
dicare, et Hieronymianse fidei proferre testem. Sunl
se suspiciones. Origenis ingenium quidem et erudi-

tionem laudasse se fatclur, dogmata lenuisse, aut qui addant, nec sane pra^ter verisimilitudinem, eos

lencre se, pernegat. Laudavi, inquil {Epist. l'i), in- quae cx eorumdem votis Epistolae dceranl (maluissent

terpretem, non dogmatisten, inijenium, non fidem; enim, conceptis verbis aemulum ab co perstringi)

Phiiosophum, non Apostolum. Quod si volunt super commentario supplesse atque exag-
vivae vocis veluti

Origene meum scirejudicium, legant in Ecclesiasten gerasse. Re quidem ipsa Hieronymus sibi admodum

Commcntarios,replicentinEpistolamadEphesiostria temperavit, nec Ruffinum de nomine, aut pecuhari

voiumina,et intelligcnt, me sempcr cjus dogmalibus quapiam nota lacessivit. Ego, inquit, moderatu^ in
contraiisse.El paulo post: Si mihi creditis, Origcni- Epistola publica (hac scilicet ad Pammachium et

stes numquam fui: si non creditis, nunc essecessavi, Oceanum) diligenter cavi, ne ((uid rn te dictum puta-
El sequculi capite : Fac me errasse in adolesccntia, ct rcs. Sed quse illi omnia in Ruffinum proprie dicta re-

Philosophorum, id cst, Gentilium studiis eruditum, ferebant, quae Sanclus Pater late in baarelicos de in-

in principio Fidei, dogmata ignorasse Christiana, et duslriadixerat : confliclusquoqueejusinterpretaticnis

hoc putasse in Apostolo,quod in Pythagora et Pla tone cum Ruffiniana, ul aiebant, perfidia, ita hujus acuerunt
cl Empedocle legeram. Cur parvuli in Christo at(jue aninmm, ul Hieronymum jam putaret jura violasse
lactentis errorem sequimini'! cur ab eo impielatem amiciiiae,et pristina in sc odia cxerccre : cui proindc

discitis, qui necdum pietatem noveraV! secunda post instiluit tanquam inimico atque arn:a inferenti re-

naufragium tabula est, culpam simplicitcr confiteri. sistcrc. Ita errore polius quam altcrutrius culpa, di-
Imitati cstis errantem, imitamini corrcctum. Mulla rcmpta iterum gralia est,qme nunquam inter eos
dcinde in eum protert (nomen enim Ruftini continuo poslea coaluit; ut etiam post obitum fanne sua* Ruf-
relicuit) qui propinarc Romanis auribus doctrinae ejus finus, caetera doctissimis sanctissimisque, quos ea
venena ausus esl. Qulsquis es, iiiquit, assertor novo- tulit actas, Patribus admodum carus, dispcndium sil

rum dogmatum, quceso tc, tit parcas l\omanis auri- passus. Redibit^de Hicronymiana libri Hsp^ 'Apytov in-
bus, parcas Fidei, quce Apostoli voce laudala est. Cur terpretalionc posmodum scrmo, ubi Epislolam ad
post quadringentos annos docere nos niteris, quod Avitum, quae post annos circiter decem data esl, re-
anlc nescivimus! curprofers in mcdium qtiod Petrus censebimns. Haec porro cum agercntur, annus Christi
et Paulus edere nohicrunt! Dcn\(\nc in eum propric trahei)atur 400 uno minus.
qui se iiguratis laudibus in Origeuiana^ causif palro- VI. Epistolas vero intereadum mult.is Hicronymus
cinium adsciveral; Malo, ait, cxistimatione pericli- ad varios scripsit, qu;c in Editione nostra a LXXV
tari, quam fide. lloc mihi pr^estiterunt amici mci deinceps reccnscntur. Ac priore quidem isla Theodo-
(Ruftinus utique) ut si tacucro, rcus : si respondero, ram Lucinii (ad quem pra^ccdcnti anno, ut suo loco
inimicus judicer. Dura ulraquc condiiio ; sed e duo- oslendimus scripscrat) viduam de mariti morte con-
hus eligam (juod levius est: simultas redintegrari non meruisse ejus viri videre fa-
solatur, ubi cl se, ait,
potest : blasphemia veniam non merctur. ciem,qucmiubrevi tetnporc \onlnvum ad se Belhleem
V. Ad ipsam quod allinct interprctationcm liijrorum sporabat. Ex quibus colligimus, hanc ab ea, qu;c ad
Ihpi 'Apx.^ov, (piam Epislola' jungit, miilum se ait Lucinium dala cst, unius circiter anni spatio distarc
in illa adornauda laboris sustinuisse, dum mutare Epistolam, ncc facile scrius esse differendam. Cum
quidpiam de GrcBCO, non cst vertc7itis, sed cvertentis enim hunc inlcr atque Hicronymum non nisi semel,
[Lih. 1. C071. Huffin.^. Adornatam abs se autcm eo idque superiore iiroximc anno, liltcrarum officia in-

consilio tcstatus cst ulibi, non ut crederel Leclor iis tcrcesserint, non aliis quam his utique crcdendus
qua^ interprctabatur, scd ne crederel ,iis, quae alius ipsc cst Jerosolymam adcundi spem S. Doctori fecissc :

anlc Iranstulcrat. Alque lianc quidem unice causam ncquc cum fulurum fuisse ail, ul eum brevi
hic adco
 127 S. HlHHONYMl VITA. 128

in SaDClis Locis comiilecteielur, longius qiiani quod cum sancta sit muter, elc. Illa enimvcro non nisi post
conslituimus, spalium lemporis designarit. Iniil sta- Gildonis marilisuimortem,anno 398 Constantinopolim

tim post sanclaillavidua Thcodora perfoclionisviam, se coniulisse credenda est. Caetera ne serius Epistola

dc qua Sanctus item Paler ad Abigaum scribens sub differalur, in Chronologicis ad eam Notis edisserui-
Thcodoram so-
iineni, Scuictam, inqiul, filiaiii iiicam nius. Denique et propositis sibi a Paulinoquaestionibus
rorem heatce memorice Lucinii pcrse commetidatam, hocmel anno, sive ut serius, subsequentis initio res-

inco scrmone conimcndo, ut in cwjito itinere non lax- pondit : cujus certe rei totus ferme conlextus EpisloisR
fctur, etc. quaj annum hunc ipsum non obscure indi- indicio ost. Sed omnium luculentissimus locus ille,

canl. Eodem lempore, sive anni ojus sub fmeni scri- ubi Responsionis sua; nioras excusans Sanctiis Paler,
ptas duas alias Sanclus ipsemet Auclor prodit. Priore L;7>ms,inquit, 'Apywv nwper, Pammachio nostro
Ilepi

ex his Fabiolam jam falo funclam funebri quadam jubente, interpretafus sum... quo detentus operc,
laudationc ])roscquitur : sanctlssimam cerle feminam, implere nonpotui quod promiseram tihi,ct Danielem
ut qua) passim superius gesta ejus recensuimus, com- nostrum rursum comperendinavi. Et quidem quam-
probant, ut autem vocat ipse, laudem Christianorxim, mei amantissimi et egregii viri Paminachii,tamen
vis

miraculuin Gentilium, luctuin pauperuiii, solatium unius voluntatem in ternpus aliud distulissem ,nisi
Monachoruni : qua? postquain ad Cliristum conversa oninis pcne fraternitas de Urbe eadem postulasset,
est, vere Chrislianam egerit vitam, gloriosumque me- usserens multos periclitari.,et perversis dogmatibus
rueril vitse finem. Eain porro scribere se lestatur, cum acquiescere.Unde necessitate compulsus sum trans-
jam quartce cestatis circulus evolvcretur ab eo tem- ferrelibros ,in quibus inaliplus quam boniest,ethanc
pore, quo Nepotiani Epitaphium scribcns,quidquid servare mensuram, ut nee adderem quid nec deme-
habere potucrat virium in illo tunc dolore consuiiip- rem, Grcecamciue fidem Latina integritate servarem.
serat. Proinde si recte istud initio anni 396 consigna- Quorum exemplaria a supradicto fratre poteris mu-
tum esl (quod certe nobis videmur ipsi palmaribus tuari, elc.
argumentis evicisse), jam nihil est dubium, quin tfslas VII. Reverlamur ad contentionuni Ilieronyinum
ab eo quarta hujus nimirum anni fuerit, cujus hislo- inler ac Ruftinum historiam,cujus laudatus locus isle

riam persequimur. Altera, quu; Fabiolae ipsimet ins- nos raonet. Cura duas in partes, ul fit, Romahorum
cribitur de XLII mansionibus in deserto, adornari animi abiissent, Ruffino scilicet alii, alii Hieronymo
quidem multo antea cum scilicet ageret ipsa Bethlcemi, faverent, quidam Apronianus Roraanoruni longe nobi-
abs Hieronymo coeperit, editionis lamen, ul loqui ipse lissiraus, olim Ruffini et Melania; opera ab Idoloruni
amat, honorem huic tempori debel : neque enim ipsi cultu ad Christi fidem Iraductus, suique in Christo
cum memorice eius est reddita. Rem
adviveret, sed palris studiosissimus, Versionis ut et Epislolae Hiero-

preestal ab ipso audire Quodain die, inquit proxime

: nymianae apographum ad eum Aquileiam raisit, utque
laudala Episiola, quum. iri manibus Moijsi Numeros par credere est, ad respondendum instigavit. Causa
teneremus, et mc verecunde rogaret illu (Fabiola) eninivero discordiarum istarum maxima, in parliarios
quid sibi vellet nominum tanta congeries, cur, etc... utriusque nominis esl refundenda, qui licet egregie
respondi ut potui, et visus sum interrogationi cjus catholici, el mente bona atque anirao, dura sibi taraen

satisfacere. llevolvens ergo Libruni, pervenit ad eum olfendicula pertimescunt, el partis cui nomen dede-
locum, ubi catalogus describitur omnium Mansio- rant,studio ducuntur.ejusmoditlammasdissensionum
nuin, per quas de Aigypto eyrediens populus, per- concitarunt. Silere, inquit Rulfintis, contra conscien-

venit usque ad ftuenta Jordanis, cumque causas qme- tiam criminati, minime potuimus, cum ipsius pene
reretet rationessingularnm, in quibusdam hwsifavi, Fidei suce nonnulli jacturam ducerent silentium
in aliis inoffcnso cuvurri pedc, in plcrisque siinpli- nostrum. Acceptis hic itaque Hieronymi scriptis, quae
ciier ignorantiam confcssus sum. Tunc vero magis in sui contumeliam dici cxistimabat, haudquaquam
coepit urgere, et quasi non mihi liccrct nescire quod negligenda ratus, aniraum statim ad reponendum ap-
nescio, cxpostularc, ac se indignum tantis mi/sieriis pulit. Sed antequam de Responsione ejus dico, alia

clicere. Quid plura Extorsit milii ncgandi verecun-

:' qu» jjraccesserunt in Orionte, alque hanc maximc
dia, ut proprium ei opus hujuscemodi disputatiun- causam spectant, exponenda sunl.

culce pollicerer quod usque in prwsens tcmpus, ut

: Theophilus Alexandrinus Episcopus simui atque
nunc intelligo, Doinini voluntate dilatum, reddetur pacem Joannera inler alque Hieronymum conciliavit,

memorice illius, ut Sacerdotalihus prioris ad se Vo- in Origenem, cui pridcm impense faverat, mutato de-
luminis induta vestibus per mundi hujus soUtudi- rcpente animo, signa convertil. El post pauca quidem
nem gaudeat se ad terram licproinissionis aliquando in eos quibus placita Origenis arridebanl, facta quae-
venissc- Conjecimus in hoc quoque tcmpusquam de- dam acerbiora aut dicta, eodem illo anno 399 ad exi-

dit S. Paler Episiolam ad Salvinam, ex geuere nobilis- lum properante, aut si mavis inilio subsequentis, diro

simo viduam, quam de Nebridii mariti sui morte con- Origenianam doclrinam ejusque asseclas omnes ana-
solatur, ac porro docetqua ratione superstiles ex eo themate perculit. Ejus synodi, quanquam tunc nul-
parvulos educare, qualemque ipsa \\[ie rationem tra- lam contra Origenistas habitara, Pagius aliique con-
ducere oporleat. Ut autem huc referremus, argumenlo tendant, meminisse visus est nobis Prosper in Chro-
cum primis fuit, quod dicitur Salvinae mater Constan- nico Imperiali, ubi, Contentio, ait, ex doctrina
tinopoli apud filiam tunc fuisse. Certe^inqml,quum te- Origenis, Synodum apud Alexandriam coegit, cujus
 :,

t2'J S. HlERONYMl VITA. 130

exstilit xententia, ut cxtra Erclesiam (icrct quicum' Chromatius, etomnis tain Orientis, (juatn Occidentis
(jue supradicti viri opera probauissct. Mox dedit ille Cutholicoruin Synodus, quipari sententia, quia pari
ad Papam Anastasium, qui Siricio successerat in Ro- et spiritu, illu7n{0ngencm) luereticum denuntiant
mana Calliedra, Epislolam, qua Origcnem subjectis populis. Tum lib. IH ineumdcm, Scntisne non h(t-

sibi populis b;Erelicuni denunliasso, sigciiticabat, ut- rcrc interse mendaciuin'! ct quod in articulo tempo-
que ii)se etiam in Occidcnlali Ecclesia damnaret, ejus- ris profuit, ut Episcoporum scntcntias subter fu(je-
que lectioni Operum interdicerot auctor erat. Dedit res, patere discussum. Denique et Theopbilus in

etiani ejusmodi ad Hieronymum litteras, qiiibus nc- Epistola ad quosdam nionachos, cujus fragmentum
(juamct furiosos liomiiies ha;resim Origciiis iii mo- profert Justinianus ad Menam, quod Latine ita sonat

nasteriis Nitriw fundarc cupientcs Prophctica fulcc Igitur anathema dice ntes in Origeneinaliosque hcere-
succisos nuntiat : borlalurque, ut si qui alii decepti ticos, quemadinoduin factum est a nobis, et ab Anas-

sunt, ipse congruis Scripturarum sermonibus emen- tasio sanctce Romanorum Ecclesiie Episcopo... quem
flct. Has ipse blleras Latinc interprelatus est S. Pa- et omnis Reatorum Occidcntis Episcoporuni seijuifur
ter, qua.' numerum obtincnt in recensione nostra ccetus, .Mexandrinorum Ecclesice scntentiam adver-
LXXXVn quibus et Responsum iis qua; subsequun- sus impium latani suscipiens.
lur, faciens, postquam zelum ejus eximiis laudibus Sed nihil a^que lucuientum atqueillud, quod nobis
extubsset, Equidein, subdit, supcr hac rc (Origeniana ])roferre in lucem ex antiquissimo Ambrosianae Bi-
scilicct causa) et antequam scribercs, ad Occidentcm bliolhecye Ms. libro monimenlum sorte datum est,

Epistolas miscram (illam utique ad Pammacbium et quo ipsa S. Ponlificis hac super re Epislola contine-
Oceanum) ex parte haireticorum strophas mete. lin- lur. Dodit quippe ille statim litteras ad Simplicia-
ijuu' hotninibus indicans. Ex dispcnsationc Dcifac- num Mediolanensem Episcopum, Thcophili studium
tum putOftit eodein temporc tu (juoquc ad Anasta- impense laudans, ejusque se litteris conventum refe-
siuin Papam scriberes, et nostram dum ignoras, rens, in Origenianam hieresim anathema pronun-
sententiam roborares. Verum a te nunc admoniti, Domino fratri SIMPLICIANO ANAS-
liasse incipit :

m(i(jis studium accomodabimus, ut hic et proculsim- TASIUS. Grandem soUicitudincm afquc cxcubias
plices ab errore revocenius. Sub finem subdil, Vin- super grcgein suum pastor habcre approbatur... Pari
centius Presbyter, antc biduum, (juam hanc Episto- animo virsanctus, et honorabilis Theophilus, frater
lain darcm, dc Urbcvcnit, et supplicitcr te sahitat, et coepiscopus noster circa salutis commoda non de-
1'rcbroquc scrmonc concelcbrat, Roinam ct fotam sinit vi(jilarc , nc Dci populus pcr divcrsas Ecclesias,
pcne Italiam tuispost Christuin Epistolis libcratani. Origcncm legendo, in magnas incurrat blasphcmias.
Jam itaque mullum intcrcesserat temporis ab illa Conventus litteris memorati, couvenio Sanctitatem
quam ad Romanum Alexandrinus Ponlifex dederat : tuam-.utsicutinos in UrbeRoma positi,(iuam Princeps
ut cuni lamen Iuec quoque sit Hieronymi Responsio Apostoloruinstatuit,et fidc sua confirmavit gloriosus
intra ejusdem 400 anni terminos coniprebendenda, Pcfrus, ncquiscontraprceccptuin legaf luec qucedixi-
illa quidem Iiieme, haec vero advenlante saltem ges- mus, damnavimus, et cum magnis precibus postu-
tate sit scripta. Quid igitur intereadum ab Anastasio lavimus, ut Evangclioruminstituta, elc. ..Igitur hoc
praeslitum sit, videamus. pra'ceptnm tenenfes, illud quid^juid cst fidei nostrce
VHLAcceplisTbeopbili Iilteris,oblata suiil illi etiani contrarium^ ab Origene quondam scripfum, indica-
ab Euscbio Cremonensi, vetere illo Hieronynii aniico, rimus a nobis esse alicnum, atque punitum. Ilcec
quccdam capitulablasphemice., quae ipse exRuffiniana Sanctitati tuce scripsimus per Eusebium Prcsbyfe-
librorumllept 'Apx^o)vinterpretatione,ad creandum ma- rirm qui calorcm fidei gcstans, ct amorcm circa Do-
gisque Origeniana- doctrina; odiuni, cxcerpserat. Tum minum habcns, qua'dam capifula blasphemice obtu-
vero suarum partium esse inlellexit Anaistasius statiin lil, qud' nos non solum horruimus, ef judicavimus,
noxium percutere caput, et sibilantia hydroe ora rcrum ctsi quaaliasunt ab Origeneexposita, cum suo
compescerc. Coacta ilaque, ut par credere esl,Roma' Auclorc parifer a nobis scias cssc dainnata. Epistolao
synodo [binos enim,ut S. Leo Magnus testatur,i« an- tenipus ex ipsa inscriptionead Simplicianum colligi-
nis singulis., vere scilicel atque autunmo cclebrari tur, quippe quem hujusmet aimi 400, mense Maio,
Episcoporum conventus [Epist IV. cap. 1] ex anti- vel Junio, ut summuni, jam diem obiisse, cerlissi-
quioruin prirceptis Palrum moseral)clrein utramque inis nionimenlis conslat. Hujus ulique alterius nien-
partcni inature perpensa.Origenis erroribus Inrreseos sis sub finem scribens Paulinus Nolanus Epistolani XX
nolam iinprossit.Passini dc ista inOrigenem lataatque succcssisse jam Catbedra- Mcdiolanensi Yencrium.
ex Synodo quidem sententia, occurrunt apud Veleres et prodit, ubi, Mediolanensis quoque, ait Episcopus
privcipue Hicronymum toslimonia. Quanquam, inquit iVOrCS, fiUusvcster hucu.<;quc, nunc frater Vcne-
Episl. XCVn ad Pammacbium et Marcellam, cclebri riusjamscripscratnobispostordinationemsuam,eic.
sermone vulgatum sit, beatum quoquc Papam Anas- Congruil et Cremonensis Eusebii Presbyleri men-
tasium eodem fervore, quia eodem spiritu est, lati- tio, quam ingerit Anaslasius, etquo litlerarum porti-
tantes in foveis suis hchreticos persccutum, ejusque torc usus est : bunc enim per id nempe tomporis Me-
littcrcr- damnatum in
doceant, Occidente, quod in diolanum vonisse. cum fuissol eliam lum Roma'
Oriente damnatum est. Et lib. Ilconlra Ruffinum, diversalus,rerum ejus, quas subindo attigimus, series
BeatiEpiscopi, Anastasius et Theophiluset Venerius et signiiicai. Tum illud ihi videtur conligisse, de quo
131 S. HlEROiVYMi VITA. 132

Rutfinus lib. 1 conlra Ilieronymuni qucrilur, fuisse vacat. Sixtus Sencn^is BibliolhccK' sua' Lib. VI sin-
scilicet ab Eusebio scnlentia quadan» impia scliedas gulas Ruffini accusationes (.If/ not. 287. et seq.) dili-
Quum, inquit, hu-
suae interprctationis adulteratas. genter excerpsit, cumque Hieronymi responsionibus
jusmodixcnteittiam apudMediolunum recitaret, et a comparavit : quem consuluisse , opcra! praetium
me qua' cxigebat, falsa esse dicereniur intcrrogatusa erit.

quo accepisset exemplaria, respondit, matronam X. Hanc autcm Ruftinus Apologiam non ea mente
9Urt»idamsi7>trferfis5C.Deniqueparumscsepromovisse scrij)sit, ut vel ad Hieronymum ipsuni mitterct, vel
ralus Anastasius, in ipsum selumultus Auctorem Ruf- facere publici juris vcllet, scJ ut amicis Romanis,
finuni verlit, ac Romam adcausani dicendani accersivit. atqu3 Aproniano cum j^rimis, cui illam inscripscrat,
Ncque eum lamen unum, scd et alios onmes per Ita- comnmnicaret, purgaretque apud ipsos suspicionem
liam,quiOrigenifaverenl,adpurgandamhtereseossus- hsereseos,apud quos bene audire, sua maxime in-
picionem saepius accilos, Hieronymus indicat : et laudi tereral. Factum quoque ex Aucloris voto, ul nequa-
MarcellcB tribuit, qucC in id tolis viribus incubuisset. quam in vulgus spargeretur, sed per an^u/os, ut ait

Damnationis , inquil Epist. CXXVII hxreticorum Hicronymus, ct inter ejus gregales nominis tai tum-
hcec fuitprincipium, dumadducit testesquiprius ab niodo legeretur. Quod hic quidem dolo factum raalo
eis eruditiyCtposteaabhcereticofucrant errore cor- interpretatur, quo nenipc simplicium crcduiilati illu-
recti; dum ostendit multitudinem dcceptorum, diim dercnt, sibique pro se respondendi facultatcni au-
impiaJltfi ^ApySy^yingerit volumina, quce oiiendata ferrent. Ruffini aulem animus fuit, quod cx ipso
manu scorpii (Ruffini) monstrabantur : dum acciti contra eum libro Sancti Patris III coUigilur, ut ad
frequentibus litteris hceretici, ut se defenderent, ve- eos tantum miitcretur, qui Hieronymi verbis lcesi
nire non sunt ausi : tantaque vis conscienlia' fuit, fucrant, et non ad plures. El sane alios diu mullum-
ut magis absentes damnari, quam prcescntes coar- que latuit, scriniis amicorum observata, ut tantum
gui maluerint. inaudire pr«cipua qusdam ejus capita, eaque cor-
IX. Cum hac igitur duriore fortuna Ruffinus con- rosa hinc inde mittere postmodum ad Hieronymum
fliclabatur, cum exislimationi sua3 consulcre, calamo Pammachius et Marcella potuerint. Quae causa est,

el scriplis Ac primum Epislolse Hiero-

deliberavit. cur post tres ferme annos cum demum integra ad
nymianae ad Pammachium respondere instituit, ex ejus manus devenisset, Ruffinum dixerit Noster, in
qna partem malorum contra sc maximam manare ca elaboranda triennium desudasse {Lib. III. cont.
sentiebal. Sunt qui hoc responsuni intercidisse au- Buf.). Locus ille eruditissimis viris fraudi olim fuit
lumant, magni in re lilleraria nominis viri, Huetius, el nunc est, qui vcie triennium elucubrationi suan
Caveus, alque alii hodienum, qui libros Invccliva- impensum ab Ruffino aulumant, cum ab hactamen
illi

rum, ut vulgo inscribuntur, diversum ab illo opus rerum ejus serie quam edisserimus, fuisse illam
existimant, atque Apologiic Ilieronymiana', nonEpi- conslct, paucis hujusmct anni 400 cjusque ad fincm
stola: refellend;c natum. Sed Ruffinus illos Epistoiae vergcntis, diebus ccoptani atque absolutam.
ipsi opposuit, ut ex universo scriplionis conlextu, si Sed ut amicis Romanis Presbyter Aquileiensis
alia in eam rem desint argumenta, pcrspicuum esl. multuni scriptione illa sua se probarit, satisfacien-
Ac sibi quidem, ait, respondendi ex parle juslam dum adhuc erat Anastasio Pontilici, a quo fueral, ul
nccessitatem imponi, siquidem, nisi impaclam jam modo vidimus, Romam ad causam dicendam acci-
ab se tiolam ha>reseos depelleret, famiL' apud multos tus. Eodcm ilaque tempore breviorem aliam Apolo-
fiericlitaretur. Priore ilaque libro (in duos enim giam ad eum pro fide sua misit, ad detrectandam eo
Apologiam hanc suam, sivc ut odioso nomine inscribi perfcctionem, his usus excusationibus : Quoniam, in-

solent, Invectivas, tribuit) lotus ferme est in refel- quit, ipse post triginta ferc annos parcntihus rcddi-
lendis de Fide criminalionibus, suumque dogma de tus sum, et durum satisatquc inhumanum crat, si
Trinilate, Incarnatione, Resurrectione, secundo Ad- tamcito desereremeos, quostamtardereviseram : si-
ventu, et futuro Judicio Salvalons, in quibus prse- mul ct quia tamlongi itineris labor fragiliorcm me
serlim de OrigenianBC sententijc pra^judiciis accusa- reddit ad itcrandos laborcs. Omnino autem hanc se
batur, unum idcmque piane esse cum dogmatc Ca- scribere profitetur, ut conflatam j-ibi ab aemulis apud
IholicH! Ecclesiffi, ostendit.Tum nihil sibicuraeaitesse eundcm invidiam diluat noti, ut ait, de sancta mente
;

de Origene, sive cnimstat apud Deum, sivc lapsus tua, quce velut quoddam Dci sacrarium aliquid ini-
est, ipse viderit. Adornatam abs se tamen librorum quum non recipit, maculam suspicionis absterge-
ejusIlEpi 'Af/S)vinterpretationcmralionibus,atquear- rem. Purgat deinde se fidei suae expositione in his,

gumentis sanenon contemnendis tuetur. Yaldeautem qua} Origeni ut Auctori, sibique ut interj^reti, haere-
de iis queritur, qui schcdas suas inemendatas, fur- tica dogmata objiciebantur, De Trinitate Verbi, Incar-
toque acceptas profcrrc in publicum nialo utiquc natione, Resurrectione carnis, Exlremo Judicio, Dia-

animo ausi sunt, et non solum pervcrsa intclligentia, boli damnalione aeterna, denique animarum origine.
verum etiam verborum adullerio conati sunt infa- Tum quod ferme rei capulerat,suam excusans libro-
mare. Altero libro Hieronynium prcccipue impc- rum n£p\ 'Apywv inlcrpretalionem, Origenis, ait, ego
lil, censuramque immitem in ejus gcsta dictaque neque defcnsor sum, ncque assertor, nequc primus
omma, maxime vero in Commentarios cjus supcr inferpres. Alii antc me hoc idcm opus fcccrunt : fcci
Epistolas Pauli cxcrcet. Nobis h.Tc pcrscqui non cl cgo poslrcmus rogatus a fratribus. Si jubctur,nc
 133 S. HIERONYMI VITA. 134

';il. ilchc/ ii> po^i/rnun. Si ndpan/ur, qui antc jiix- inlermixtis, congessit. Mic lemeritalis cum notalim-
.':ioneiii feceru/it^culpa a primis incipiat. lujo enini piidenlissimic, alibi, erroris manifcsti, tuin insanisn,

jira-tcr lianc fiilcin, quam supra e.rposui, idcst quam inipcritiR', superbia', impiclalis, dolirii, vccordia>, ct
Vyomana Ecclesia c/ Ale.randrina, et Aquileiensis si qiiii' alia sui;l qiiic malevoloniiam loctorum acuant.
iiostra teiiel. quirquc .Jcrnsoli/inis pru^dicalur, aliam Denifpie ci dicmoniaco aclum spiritu, et fautorem
iiec hahui unquam.nec habco in Christi nomine, nec da^monum, perpeliio aiilcm bl.isphemum, cl blasphe-
haheho. Terliiis quodanimoclo !iic cjus ost Apologin' miaruin auclorom nequissimiim vocat. Nec fere mi-
liijC!', qucm ccrte una cnin (luolnis aliis ;idve:suni sc lii)ribiis sectaloros c!Jns doclrinto verbis porstringit,
pcriijlis com[)utiivil Hicronyniu'', cum THES coii/ra ((iiosfaccsserojubcl, s/ul/issimos mortalium, ac des-
se libros venustate Atttea te.tuisse Ruffiniim, priino eenderein Infernum, utprivce/itoremimpietatissucc-
conlra cuindcni lihro sul) initium tc>latus est, ct cum ihi esse oculis suis ccrnant. Et paulo supcrius : Quie-
alibi tria volumina appellaviu Re eiiim vera A|)Olo- seant erijo, ail, aliquando, qui retjni Christi /inem
giam hanc quoque ad Aiiaslasium passim conira sc somniantes, verbositatis Origenis cupiunt esse para-
scribi, S. Palcr intelloxit, eidemque pcr parles rcs- siti, nec cum fidelibus ambulantes, fidem quam non
pondil. Ilactcnus voro, eiiin duo tantuni sint, qiii liahcnt, simulcnt, clc. Ei pronc finem : Capti, inquit,
cum propiio petunt, Invcctivarum libii, in li;ic cx- eloquentiii' (()rigciiib) sono, non intuentur dogma-
plicanda difficultate cnidilissimi viri abierunt a vcro tum veri/a/ein, eruhescunt errorem pristinum con-
lon^ius, ncquc nos in Pradatione sccundi Tomi, is- fi/eri, et arroijnntin' tuinorc civeati, nolunt essc dis-
Ihiic quod res erat, fuimus assequuti. eipuli, ne pos/quain cnrree/i fuerin/. prius crrasse
CAPUT XXXI. videan/ur. Carpil his veibis Nitrionscs prtccipue Mo-
I. Thcopliilus in Origenistas declarnat Paseliah Epi- nachos, Origoni pr rquam addictos, qui synodica; pra^-
slola. 11. Tum de Nitria' monasteriis. eoac/a ibi cedeniis ;inni daninalioni ejus miuime acquieveranl.
Si/iiodo cjieit. III. Synodieam quoquc, sive Gene- Sod nci|no modo obscciili sunt; ul cniin crrorcs illos
ralcm contra illos Kpistolam scribil. IV. Alia ejus, nhro oxsecrarci.lur, non Inmen Origcnis cssc con-
atque alioruni. ea de re scripta. V. Qiuv Hieroni/- icii(M);inl, .sed lia^rolicoruni, qui adultcraiis ejus opc-
mus Latineomnia verti/. VI. Inctpiens a Paschali. rihus do suo insoruissenl.
\\\. e/ VIH. .( qua iiliarum ejus inierpre/a/ioiium II. Movit hioc Monachorum pcrtinacia Theophili
ehronieusordo restitui/iir. IX. Etgermanitasllie- s^omachum, hominis suapte etiam nalura irarum ini-
ronijiniana', in iis opercv. eomprohatar. potcnlis : qui satius lanicn in pra'sentia slatuit rcpo-
I. Quod jiOiio scauilur ;il) iis Occiilontalis Ecc'c- nore odium, ut conmiodum ullioni sua" illcs niaclarot.
siir molibus liionnii circiior sp;ilium, OrioiUeni Ori- Diti quippe crat, quod Ecelesiio causam piivatis si-
goniiina 1'aclio lurbis, ac go.-tis omni diritaie lotcrri- iiiultalibiis pra'lexebat, si Palladio, Aiieloii Vil;v S.
mis exagilavit. Nos duinlaxai, quic niaxime sunt cum .loannis Clirysostomi (alio utiquc ab hisloriiv Lausiacio
Via' Ilicronvniiana' scri.; conjuncta, p.nicis perstrin- Auolore}So( ralictiam ct Sozomeno crodimus. Alquo
gcinus : (pi;in([uaui oinnis forc causa- cjiis hislori;i, iiivisos ccrlc canc pojus angue liabcbat gornianos
ot
vcl scriplis Uioronynii pi iniiucniis, vcl aliorum ab co noli^sinios fratros, cognomento Lomjvs ita a proecri-
Latinc cxplicalis conlineUir. Tlicopliilus simul aiquc late corporis appcllatos, cunique his iiiemoralum sii-
Anaslasii deperdiliis modo lilieras ;iccopil, quibus, liriius sa'pc Isidorum, variis quilcm do causis, ut
nl p.ol;iluni videlur S. Piitri, sit^iiiiic;iljiU, damnatuin piodiluin e.-l ab Antiqnis, sod ipiaruiii nuUa de niinia
I ;// Oceidente, qiiod iiiOricntc damna/um fuerat illuni scvcrilalc excusct. Quo autein irarum proces-
{Epist. XCVII), ai.inios sibi suincns alquc autlentior srrit, sivc obtentu Origenismi, sivc ut privalas inju-
lactus, novi.ni nmlloquc ;icrius co- Ira Origcnistas rias pcrscqucrclur, cx Palladio cai>ilc \'I, sub fincni
hclliim imlixll. Erat Alexandrina' Ecclosi;r, cujtis nudiamiis : Thcophilus miftit lit/eras ad vieinos
ipsc tlirouuin oblincb;il, Episcopis janidiu (liin in (Nitria') Episeopos, et jubet i/uosdam c priinariis a
morc po.«ilum, ut quol nnis initio fuliinim pi:;xinic moii/e ct ab iiiteriori eremo e.vpelli, eosque pnrei-
Pascha pricnunliaror.l or.oyclicis ad l-iliiis Ejiscopos puos inonachos, mliiiine additaeausa. Qui nionaehi
.Egypli Epislolis, (luihus esl eliani ea de causa n - eiim scnioribusAle.vandriam cum descendissent, ora-
mcn Paschalibus. llla occ-asione ad rocUo fidci caul- ban/ Theophilum, causam u/ diccret, ob quani eon-
cuslodiondnm ('c^iosiluni , sanclcipio lr;iduccnd;ir.i dcinnali ejee/ii/uc cssen/. Illeaulem sanijuinolen/is
vitMii, prout ros EccIosi;c rorreni. Iiorl;ib .ntur. An- oculis draeonuin instar intcndens, torvum taurino
i:uii) hiiiic iti-quc iOl Thcoiiliilu^ ;ipoiii Pascliali inorc intuebatur ; mudo quidem lividus, inndo palli-
Epistola, quu' [rimum do Irilnis i;u;i^ llio.onymus dus,niodo nufein aiiiare suhridens.Ab inimodica ira
Lalinc intcrprotattis cst, loruni iu Roconsiouc uosli;) abreptus, \iniiionio viro f/randivvo omophoriuin nia-
nblinol : suuiii, inquain, ocilra atquo h;ihcnl Hili- nihiisipse suis iiijieit in colluiii,cum maliscjuspla-
tioncs aiUr iios oiiincs, iu quihus oninium prjepo lc- pugnis nares ejus cruentasfcf,
ijas infli.vi.sset, et
rus ct confusus ordo csl. Scd dc his poslca. I i ca inelamans anatheniatiui Ori-
his vovibus., Ilivretiee
quid(|uiJ ad creand.im OrigoiiiHnis opi;;ionibus invi- ijcnem ; cum nihil esset propositum dc Origeneprn--
fiia:n, ipsumquc Auctorom diris dcvo\ou.!uiii, j.ic -a i ter poi^tulationem Isidori cansa. Talis enini ira cU,
potoral, conviciis odiosis^imis icrlio quoque voilo veluti canes, ca'ca et dicta et facta parit Igitur sic
Patuoi,. XXll.
 13:) S. illKHUNYMl VITA.

mniininc as}>crsi, cl •^inc rcsi>onso rcrcrsi (id^ud iiio- jujixcre comilatui, cl facto cunco,scdcnti inAlcxuii-
naxlcria, projinxitum vitir inntitutum iicrwqucbun- dria vim facerc conalisunt. Et, Pnvterinitto quoino-
tur,Scrijituraruin scicnfia inqcnium acucntcx, pcr do nohis nccem inferre tcnlavcrinf, et quibus insidiis

qtirts salus aajuiritur; iliius insanidm co curantcs id iiiaihiiiali sunfDlc.TumiWosquxii iransfiigas non
miniis, (juod millius mali sihi conscii csscnl. ilis non ab sc aulem oxactos de mouasteriis. significa-s aildil,

adfiiiicsccns Tlicopkilus, inillil ad vicinos cpiscojios, Condcmnatisunt. ct cjcclidc Eriicsia; scd fiilaitafi

cl advcrsus monachos coijil Concilium, nctjuc ad de- jancfnsupcrhia,Episcoporum judiciis confradiiuiii,

fensioium vocatis ipsis, nec facta illis diccndi pidcs- cohiercticum suuiii nitcntcs seditione dcfendere, cf
cxcommnnicat.veritas
idtc. Trcs viros expra'.cipuis pcralicnas provinciassubcrrantes, damnati damna-
simul contra multiludincm pivnam dcccrncre^ prir- tum habenf duccm (pulaIsidorum)e< hujusopcriseri-
tcxcns dogmatum jicrccrsildlcni ; et quos plusijuani guntur. Ohsccro ilnquc vos, Frntrcs carissimi, ut si

episcopos honoravcral ut magistros propter vitam, isthuc venianf,pnrccpfis Evanijeliciseos ad lacrijmas

doctrinainet cetatcm ,cos non puduil ajipcllareprces- provocetis... Scd ut audio iinituntcs Zabulum, huc
tiiiiatorcs,eo quodcrija Isidoruni oplimc affccli es- illucquediscurrunf, ct ijua^ruiit ijuos suisiiiipictati-

scnt.VicUvi dcindc, (lucnia Imoduin suboriiatis quin- hus dcvorent... Sicahiergo frafrcs el plcbcm, qwr vo-
que cx ipso Nitria' Monastcrio, ut lihellos darent ad- bis iredita cst, furbare tentaverint, custoditegrcijcm
versus trcs illossenes, falsic accusationis vcrha ipsc Doinini, ct insanos impelus corum reprimife.
ccnte.vit ct ingrcssus ad Auijustulcm pctiit, utmi-
:
IV. Vcrba hicc ipsa sunl, qua' ex Tbcophili Gra' o
litari manu cxpcllcrcntur ii homines cx univcrsii tcxlu Laliue refudit Ilicronymus, ut ct illa, qua' su-
JEgijpto. Et accepto (i ergii) m speciem nlilitc, unn primadeccrpMmus. Sanctus cnim-
pcrius cx Pascliali

cum mandato, scelcratorum multitudinem congrc- vcro Paler cum miro odio Origenisnmm avorsarclur,
qal, qui circii potcstates vcrsantur ad oiiinia parati, suamquc ad cum cxslirpandum confcirc opcram, cl
et rej>entc monastcria noctu invadit, cum priuspnc- sa'pius tlngiiarclur, ct spontc vcliet, niliil iu cam rem
ros qui secum erant, vino ingurgitasset. Ei paucis satius duxil, quam corum, qui aucloritale sua in Ori-
intcrjeclis de Dioscuro : Inde pra^datur niontcm , Mo- genistas animalverlerant, sentcntias et scripta pro-
nachorum rcculasjuniorihus privdam addiccns. Ex- fcrrct latius, ct sua3 lingu^e hominibus communica-
pilatiscellulis, trcsillos inquirit,quosin putcuin di- rol. Cujus certe rei maxima debctur ci gralia, ut

miserant imposita oriputei ftorea. Cumautem non sicubi etiam peccatum humanitus sit in ca pcragcnda
invenisset, corum cellulas sarmcntis inccndit, com- causa, privalis odiis ad Ecclcsia' partes acccdenti-
bustisuna lihris omnihus,clc. Cumaufcm impolcns bus ;
mouiincnla illa tainen, quibus liaTctica proili-

ejus ira paululum dcfcrhuissct, Alcxandriani rcpc- gata cst factio, cl S. Palcr cst intcrprolalus, ab hac
tit^ locum fugiv dans sanctis illis viris, quisumptis eliam sint labc iinmunia. Acccdit, qiiod Gra'cis jam-
statim mclotis suis, in Palocstinam profecti, ."Eliam diu olim catum scri;)tionurn depcrdiiis exemplaribus,

adventant. Cum iis egrcssi sunt, prceter Preshijlcros toliis fermeabhis fruclus repelendus est Origcniana'

ct Diaconos, illius montis treccntioptimorum Monii- hisloria', asscrta' lunc lcnqioris Catholii a' Fidei,

chorum; a lii vcroper diversa loca dispcrsisu ?( ^. Oper a- qua' aulhenlicis libris Ac!a contin' bantur. Neque
pretiuni fuit hspc pauio licet difrusiora.alquccx Auc- eiiim Paschalem lanlummodo illaiii et Synodicam
tore non usquc adco probala' in bis fidei dcscripsisse, Epislolam converlil, scd plcraque alia in eadem

ut qua- item de fugatis c Nilriie monte Origenislis cau>a, cum Tluoi)hili, lum aliorum scripta, Synodi,

Thcopiiilus in Synodica, sive Generali Epistola sua inquam. Jcrosolymilanae responsum , et Dionysii
narral, quanquam in sui gratiam serie geslorum coni- Liddensis, el Epiphanii, atque alia, utque esl verosi-
posita, buc tamcn onuiia spcclare videas, ncquc aliaiu mil imum, omnia, qua' hoc anno fuerunt cintra Ori-
cani essc, neque alterius lcnq^oris narrationcin. genistas elucubrata. Oua' quidem nos primum maxi-
111. Scripsit itaque stalim Tlicophilus Synoilicain, mam certe parlem in luccin protulimus, et cuni aiil

ul Nosler vocat, sive encyclicam, ijeneralem aiquo ncscirentur plane antea, aui depcrdita jamdiu crc-
uniformein E[)istolam ad Episcopos Palivstinos, ci nd dcrehlur, llieronymianis rcliquis ulpole germanam
Cijprios, aique eos quidem in .Eliiv Encceniis congrc- procul dubio in^^cnii ejus sobole adcensuimus. AIio
g-itos, quibus nunliat, quod c vicino Episcopis congrc- aulcm rcspeclu inlcr se atquc ordinc ibi recensenlur,

gatis, qui prope (fort. prohe) implcrent numerum ab eo qui nunc magis adrideret, eladquem heic loti

Synoditperrexerit Nitriam, et coram multis Palri- exigcre, non abs re videtur, lametsi, ut ajierte quod

bus,quidc tola pcnc.Egijptoconvolavcrunf, lccti sinl scnlio dicam, ncque hic salis probetur, neque porro
libri Origcnis, in quihus impio laborc sudavit, et con- videam, si quis in tanta pugnantiuin contra se iiivi-

.<icnsuomniuin co«(/('m««if. Erroresdeindepriocipuos cein tcstimoniorum divcrsitaie, quantam haud facilc

notal, quos cl pridcm anatliematc perculsos abs se in- crcdet, qui biscc monimentis manurn non ailmovciii,
dicat. Cujus quidem ait rei causa, cum Monachorum ccrtus cxcudi possit.

quidam Kilriiv indignc fcrrcnl, aui loreiii mitli lanli V. Fecerit itaque Sanclus Pdter ab iulcrprclaiionc

cum suo errore damnari, manu facta, advolasse Paschalis Epistobr initiuin : qua' priiiia in Ediiione

Alcxandriam, ac de sc interficiendo cogitasse : quoy- nostra csl, et juxta ccrtissimas Cycli Pasclialis icgu-
dam, inqmt,t«opf.s ct servos sj)c gulie t>ollicitalos suo las hujusmel anni 401 Pasclia denuntiat, quod nono'
 |:;7 S. IIIKUUNY Ml V l;]8

ih liino ilic inciisis Phannulhi, idcsl, Apriiis dcciiiio soqiienlis iiiiiio in Lalinum ver.-5a abs Hicroiiymo.
quaiio dcsigiiaUir. El priiuo quidcni Vcrc, si placot, VII. Sed interprelationoiniiisam quod sj ectat, dua'

I, ilinc li;inc rcfudcril, ul ab co tcmiiore ad subsc- aIi;o, nisi adiuodum falliinur, Epistola' pra'cesscruiit,

i|iicnlis anni irslaleiii, cuni lcrlium adversus RuOi- quarum altcra Tlicophili ad Ilieronyinum, all-ra Iiu-
nim Librum exararcl, verc dixcril, fcrnic hicnniiuii jus ad illum Rosponsio csl : illa ruinero LXXXIX,
iiilcrcrssis-^c. Locuiii intVa laudabinuis. lluc aulcm lurc LXXXVI in Edilionc noslra i)r;riiotanlur. Scri-
rcferre illud liccal, quod primam tcmpeslatcm illam bii Tlicophilus ])cr Tlicodorum luoiinchum, qui Ilo-
auni S. Inlcrprcs uolal, cuni Epistola XCVII. ad mam7iavigaturus,hci\c adferendum Anastasiodo pro-
['nnmacliiuni cl Marccllam, millcns Pascliiilcm alle- lligatisOrigcnislisnuntium,»r)/»/7«»/('/jra/i('/.sr/,///it
ram, Iliirsus^^iiUOricntalihus ros locuplcto incrcibus, Hieronymum ct sanctos fratrcs, ijui cam eo cvAul in
/ Alcxniidrinas ojicspriino Honiani Vcrc trammitto, Monastcrio,iitiiisisua visccra amplc.rarctur,ct invisc-
iii ilUid primo verc ad ulraiuquc Fasclialeni, hujus, rct.Qucm,%\ihi\\\.,cum sasceperis pro EcclcsiiF tran-
iiiquain, cl subscqucnlis auni, vi advcrliii rursus, quillitatc Iwtarc. Viditenim cuncta yitriivMonasicria
quod utruniqoc senicnlia' mcnibrum ntricial, refcra- ctrcfcrrcpotcsfcontincntiamctmansuctudincnimo-
Mir. iia nos rerum ordo componcre rationcs jubct, ut 7iacliorum : ijuomodoc.rtinctisct fugatis Origcnisscc-
kix dcindc aliqua affulgeat. tiitorihus,pax Ecclesiie rcddita sit.,ct disciplina Domi-
VI. Ccx;lcriiin non Pasclialcm, scd Synodicam priorc nironscrvctur. .[tquc utinnmapudvosquoquc dcpo-
.ipsc loco noniimt, cx his, quu' insii^ni teslimonio illo ncrciithypocrisiin,quiocculfcdicuntursubrucrcvcn-
|lib. III. conlra Uuflinum dc Tlieophili scriplis se ait tatem. H;oprima' vidcnlur Tlieopliili ad Nostruiu lille-

iransluhsse. l}aas,\M\\x\\., Synodicain ct Paschalcm no.quibus de ojccliscNitriirmonteOrigenistis mona-

.(^((.s (Thcophili) Epistolas c.onira Oriijcncm illiusiiue cliisnunliatumcsl.Intorcesscrat verojamaliquodab re
ilisiipulos,ct alias aduersus .[pollinarium ct cumdcm gi'sta toniporis spatium : siquidcin et qui Nitri;r re-
Orificnem per hoc fcrinc hiennium intcrpretatus manscrunt Monachi ox scdilionc jani sc in tranquil-

^inn. ct in (rdificationem Ecclesia' lcgendas nostroi lum conlulerant, cl ad eos qui fugte se dederant,
lniijun: hominihus dedi. Poiesl in cam quoquc rem pcrsequendos, submiserat Thoophilus in Pahcstinam
sumi argumcnlum ox loco, qiiciii in Ambrosiaiui' Icgatos, Priscum alquc Eubulum, quibus niliil ad se
liibliolhci a' manuscripto codicc auro contra acgeiu- lill-.'rarum dedisse, blandc Hieronymus qu;i'slus ost;
iiiis a'Slimando, oblinct ; in quo cum omnia ferme Vndc, inquions, liccl pcr Sanctos Fratres, Prisciim
)!igciiiatia' causic ac daninalionis inonimenta abs el Euhulum tuus ad nos sermo cessaverit: tamcn
licronymo in Lalinum Iranslala conlincantur, Syno- 7;//«,otc.Ha'cporroS.DoctorisEpistoIa,aItcra,inquaiii,
lica proxiinc raschalcm liujus anni Epistolaiu anlc- cx liis dc quibus dispulaiuus, queiuadmodum multis
•idit. Anlcccdil aulcm non imprudcntis Anliquarii vidclur,necsanceslpra;tcr verisimilitudincm,ad Tlico-
iihitu aut casu, scd dedita, ut colligcre licet ex philcusem illam Rcsponsio est : eadem cerle iiiullo
onscqucniibus, opcra; nam alioqui gcslorum odo, lucnl"ntius tomporis nolaiu designat. yiipcr, inquit,
'l malcrics poslulabat, ut illam ponc subscquerclir.' tuiv licaliiudinis acccpi scripta, cmcndantia vctiis
I^ynodi Jcrosolymilana* rcsponsio, non Paschalis illa silcntium, ct nic nd solitum officium provocantia.
^pistola,qua; inler ulramque conjccla.ad fidem vclus- Niinirum scripla isla non alia sunt, quantuin intelligo,
i.^simi cxcmplaris, ac lcmporis facile Ilicronyuiiani, a Synodica totics laiidata Epistola qua nupcr accc- :

I i olim collocatani sc indical. Qu;\: quidcm idco |ila, provociituni sc ait Sanctus Pater ad solitum offi-
1 plicamus, quod adluic rc ipsa nos movcinl, atquc ciuin, transfercndi scilicct in Latinum. Velus autem
\pcndi ab criulilioribus vclimus : dcnique ul no iUud silontium, quod scripta emendabmt, non orga
idcaiuur oliiii, cum Synodicam ipsam cdidiimis, se habitum cumprimis dicit, sed iu Origcniana uti-
'^ ilcr cx lioc ordinc conjccluram fccisse de Iransla- (piccausa,quod subscqucnscontcxlus dcclarat.O,s/f?i-
nnis pra'rogaliva. At enim si priorc loco reddilim (//.s7/, iiiquii, (/Horf hucusquc taciturnitas dispcnsattS
aliiic Synodicam diciuuis,qua' nisi post Scptcmbrcni fuit,nnn conscnsus. Libcrc cnim Uevcrcntia' tuce lo-
jicnsciu Uicronyiio iir.iolcscerc oinnino nou poluil quor. Dolcbamusfc niinium cssc paticnlcm, ct igno-
0 sii[uidcm meuse lcrc nicdio, Gra'ce adliuc per- rantcs mngistriguhcrnacula, gcstichamus in intcri-
lipla ab auclore ad Pala-slinos Episcopos in /Elia' tam pcrdilorum. Scd, ut video c.vstcndisti inanum
iictvniis congrcgalos missa csti miniinc illa bicnnii diu, ct suspcndisti plagam ,tit fcrircs fortius. Vidcs
ilio, quam nolat S. lutcrpres, conslabit, nisi si (juo silcnlium illud, tolusquo loci contoxius spectcl.
uu pulcmus pra'ccdcnli auno 400 scriplam. Qua' Siluii cniiu \oropo>lconditamPasclialcm primam,sive
luidcm srntcntia oliin noslia eral; scd obstarc ab hujus inilioanni hucusquc Thcophilus, scquc coii-
astmodum visa cst rcrum. quix) subscquuta- sunt, linuo salispalientergessiladversuscontcnliosum illuc
'rios, alquc illud cuiu primis quod dc transfiigis ac pngnax Monachorum gcnus. tjui frcqucnlibus Sy-
onachis, dcquc tot motibus quos Synotlica momo- nodis ac monitis Episcoporum nunquain parucrant.
il, Paschalis silct : qua; seijuioris Innporis nota IIoc aulem anno circa Scplembrem lacuisse jamsalis
t, cum oa cjiitigcrunt. Igitur po>-l novpiu b rc se,jair.que facto opus esse iu\c\\\go.n<, cvtendif ma-
I liac mcnses t-cripla illa videri poblcsl , el liaiid num, riopilipio iu cos p(onas : quas quidem paulo ini-

ulto post, codcm vcrtcnte lameu auno 401 aul sub- quioro inimoPalladius.Socratesac Sozomenusnarran-
 .

139 S. lllKUOiNYiMl VITA. 1 'lO

do cxaggcninl: nuii aliaab I)acl;imenres(.'sl,qiiaiii Sy- s(s a communione scjnn,vcrat,non rccepturos^ donec
nodica J-lpisloIa ijisa indicat. Oimiino ilafjuc nupcnis ipscjxvnitentiic eorum, si tamcn volucrint damiiarr
Scri|)lur,(iui laudala Hicronynii vcrba ad aliudlcmjius pervcrsa, vcniam dcderit. Poslremo el aliud adciini-
respicerc auUimat, quam q ;o oxacli sunl de Niliia' deiii ThcojibilumLalincluncNoster verlil Ucsponsum
iMonastoriis Origciii--Ia!, ol Synodica cuulra ilios cou- Dionysii Liddensis Ejiiscopi, quo eidoiii gralulalur dc
dila, a vcri speci;: oiiuii aberral. 1'jcctis (^li. clcctis) scelcratissimis blasphvmis (forl,
Vlil. Vidoii auloni adlnic dua' possunl anlc Syno- ld((sphcmi)Ori(jcnis discipnlis,^U\\\c utnullum ji' rse-
dicaiii Euistola' abs Ilicronymo ia Lalinum vcrsa', quendi cos fincm facial, borlalur. Has quoque duas
quirum alteram Tlicophilus ad Kjiiplianiuui, alifrain quanlivis prctiiiiiter omnia Lcclesiaslica; eruditionis
ad iSostriim Ejiiplianius dcilil. Qiianiquam parum rnoniiiicntn, Ejiislolas iios dc S'tii ac pcnc inlcritu ipso
oquidiiii rcfcit, dc Iraiislaliouis pittrogaliva scr.ipii- iii luccm silvas jirotulimu; : ijua' Hieronymianorum
losius invesiigarc, ciini iiilra paucos mcnscs, ct anlc Operum jiarlem, qua hactenus caruerunt, longc
iiiscqucnlcm aunum, a-quo oinne.s Uoniauo cultu do- nol)ilissimnin cxplcnl.
nala' siiit. Piiore iila Tboojdiliis Hpipbauio nunlial, luiimvoro, quod a'qiic omnes ab illo fueriiil Lali-

(•(ircdicnfcs dc cdvcniis suis Oriiienis colubros Kvun- nilatc donala', ut jilciaque alia nunc pra'tcrmil-
(jclico ci/se truncalus : ci secundum yitrice Mon((clio~ lanius arpiiincnta, ipsomcl S. Inlcrprcto fide jubcnlc,
ruin uijmcn contacjione pcstifer(( libcratum.Tmu ail, cjmpertum cst. Niliil eo clarius testimonio, quod cl

Puuc(( crgo c.v his (jucrfjcsta sunt,id Gcncrali (Syno- supra lauda\imusex lorlioojus coiitraRiiffinum libro:
dica scilicct) A'/j(.s7()/n, (juam adomncs in commnne Dims, Sijnodicam,ct l'aschalcm ejus (Tbco^bili) Kpi-
direxi, prout patiehatur an(jusii(( tcmporis cimiprc- stolas contra Ori(jcncni,illius(jue discipulos, et alias
lu'ndi.l)i(jnationistucecst.^(jufeinhujuscemodicertu- advcrsiis .[pollinarinm ct citmdcm Ori(jcnem per hoc
minibus saqic anic nos pugnavil . cl positos in pnc- fcrmc bicniiinm inlcrprclutns snm ct in cedificalio-
lio consolari, ct conyre^jarc totins imnld' Episcopos, ncm Kcclcsin' lcjcndas ^iostne Iiominibus dcdi Rcli-
pos, ac S(jnodi'us littcras iam ad nos,ijnam ad Cons- quai quod spcctat, nihil co luculenlius qiiod Inbel
tantinopolilaiKC urbis Kpiscopum (co enini intelle- Apologctieo lib. I. adversus eumdcmRuffini)in,niiiii.
xerat transrui^asMonaclios navigassc) ctsiijuos alins OrUjcncm, ct scc-
12. nbi,.SY, in-juil, (juidquid contra
putavcris, mittcrc, ut consensu omnium ct ipsc Ori- tatorcs cjus dicitur, in dictum putas, cr(jo ct
tc

(jcncs nominatim, ct lucresis nefaria condemnetur Kpistohe Papu' Theophili,et KPIPUANU ct ALIOIiUM
Allcra, qun' hanc proxime data (st, significat Ejii- KPlSCOPOnU)!, QUAS .-iPER, ipsis jubentibus,
pbanius Hieroiiyino gaudium ex Origcnislarum ])ros- niAiSSTULl, tc pctniit, ic l((ccrant. Quippc alii jira'-
criptionc perccplum, cni cl inillil (jcneralem Tboo- tcr laudalos de noinine Episcopi in Origcncm ejus-

phili Epistol.iin, facilc ui Lalinc inierpretelur, cl quC scclalores Epislolas scripsisse, quas per id trm-
lalius protera'.. Dcniqnc auclor csl, ut quos advcr- poris llicionymus Laline cxplicarit, minime iiiuui

sus cam haTesiin scriiisisscl iibros, in vulgus cdat. possunt, si Jerosolymilana' cumprimis Synodi Palics,
Indicio aulcin ba'c suiit, cl m^nduni abs Ilieronymo cl Dionysius istc Liddensis non sunl, quoruin bttcra'
fuisse Synodicain,r-.ive (iencraleii), ul vocant, Epislo- jiioFcri-.nlur. Res pra'tcrea ipsa postulabat, ul quando
lainLalinc cxplicatam, et postexignum ab ealcrnpo- Tbcoiihili Synodicam ad eos vcrlerat, horum etiam
risspatinni bas etiam litteras scriptas. Dicemus i)au'o ad euiii Responsa, qiui' jiluriinum Ecclcsi'!^ causam
post,quibus lcbtimoniij deharuni quoque lran?Ialiono contra Origenistas jjromovebanl, transferrct,Diony-
vore Hieronymiana conslct. sium eniin quod spcclat, ut ejus Epistolain interprc-
IX. Poslca igilur et Synodicain cciilios laudalam, larc'-ur, ratio alia accedcbal, quod ei scilicet junclus
et cujus t;ralia ha'C ciispulata sinl bactcnus veriit. pndcm erat amicilia, ul quo lcmiiorc ab Joaiinis
Veriit autcm. nisi nos series verosiniilisrcrum fallil, Jerosolyinil.ini se communionc sejiaraverai, ad eum
Octobri, aut Novcmbri mcnse ccrle ralioncs ila sub-
: iniseril bajHizatum Competenles, qiios in Monasterio
docere illud nos cogit, quod ipsam autoi^rapbam ab babobal. Quos,m(\\i\l, nos Diospolini ad Confes.'iorem
Alexandrino ADtislilc missarn/;; commuiwadKjiisco- Kpiscopnm misimus Divnijsium bapti~andos. Dios-
pos sul) inilium Sciiternbris, jani consiiluimus. Trans- |)oliin autem ct Liddam unain csse sub diverso
lulit aulem simul, cadcmquc oj»era Synodi quoque iiominc civilalem, ncmo estqui ncscial.
Jerosolymilana' ad illani Picsponsum, Synodiciin, His ilaque series Ilicionymianarum inlcri.rcia-

inquam,aliaiii ab Kpiscopis iii .Elia' Kncicniis coinjrc- tionum bujus anni concluditur : quas ot jioiierc ob
riatis Ejiibtolaiii adTlicoj)biluin. Iiicijjii \\h,J)omno ct lcgcnlium oculos ad indicis insiai prtestabil.

lionorabilissimo Kpiscopo, Theophilo,Kulo(jius,.]oan-

Thcophili Paschalis Kpist. /.
nes et c<) tcri Episcopi,(jui Jcrosoliimis insanctaEncft-
Kjnsd. ad Ilicroiiijm. qu;c incipil Didici.
niorum dic rcperti sunt. Suinina cout^jxius, Omncm liicronijm. ad Thcoph. cujus miliuin Niiper.
propemodiim Pulcestinam (jratia Christiab Jia^rctico- Theophili ud Epipluminm.
rum alienam esse scund((lo, pr(ctcr paucos cjui .ijiol- Kpijjhanii cid Hicronijmum.
Sijnodica Theophili ad Episcopos Pahrstinos et i
linaris erroribus adfjuiescerent. Ex;ccraii lamensc,
Cyjjrios.
quos suis illc litteris errorcsdcnuiitiaverat : et fjuos vel Sijnodica Jerosolyniit. Concilii ad Tlicophil.
prnpler doijmatum pravitatcm,vcl proptcr alias can- Dionijsii Liddciisis Kpisropi ad cnimlein.
14! S, inURO.NYMI VITA. 14-2

CAl-UT XXXII. conlra Uuflinum libris manum admovil. yiii factum

I. Pdsclialcin Throjjhili aUerani iiilcr{jrcfalur. H. id anloa, atqiie anno quideni superiore scriplos eos
Taiii si/iiojisi lihroruiii coiilra se Haf/iiii rcspoii- libros, hoc aiitom vulgatos, el Roniammissos cxisti-

det. Ul. Quo lcmpore ct llospitiaiii ju.rla Monas- manl, fii,!:^it erndilos canera honiinis ratio. Cuiii enini
lcriuiu teili/ical. IV. Ad cuia liuf/iiius iiitciiruiii ijisi miniiiic diflitoantur, Romam ante ver sequenlis
c.remplar Incectimrum xuarum, iiiittil. V. Afque anni, hujus scilicel, niitti non poluisse (quod cl.mso
ana Epistolam, iiuiic dcpcrditani, ijua illuiii cjus- jam luin por hioinein, cl procelloso, ut noverant
ijuc lihros pcssiiiie crcipit. VI. Adversus ijucui. Nos- pnclerea, maii, opporlunum navigationi lornpus 0|>e-
leriertium Apolouetici sui libruiu cudit. VII. lA- ricndum essel) primiim qiiod constitucranl, ratione
cctah .Ujuilcicnsi Epi.scopo Saucto Chromatio ro- hac altera plane destruunt. Enimvero neque oadcni,
ipihis, itt a scrihciido iii Ptuf/inum ahstiiicrcl. (|ua Paschalis lii)isiohc interpretatio, occasione missi
VIII. I)e commenlitia Epistola ad Afros sab ejus siiiil, quod ex adjnnctis rei oninibns conslat : nequo
uiiiiiine in vulgus cdita. IX. Scrihit ad varios priocedenli potorant, siquidem illa slatim al(|ue apor-
Kpistolas, quw- rcccnscutur. tum esl mare, Romam properare jussa est, et quio
1. Sulisrquenti anno vixdum inohoalo prodiit «Tllera illi jungebatur ad Marcelani Epistola de iis libris, ui
Tli 0])hiii Paschalis Ej^islohi adv-rsus ApoIliiKtrinni dudum ostcndimus, continuo Hoc sc ila^iiieor-
silol.

( l Oiigenoni, ciijus iniiiuni esl, Primuiii solciimilalis dine ac modo rcs habiiit. Pammachius et Marcella
iiuiiusta', ot qaam ex Paschali cyclo huic esse anno cum nulla adhibila diligentia, Ruffiniani Operisinte-
a 'hcribendani, coiilra alqiie Editionos, quio nos'rain grum oxeinplar obtinere potuissent, pra^cipua obje-
|iru'cessere , omnes habcnt , coinperlum est. Atque ctionum capita ex illo propore excopta ad Hierony-
iianc statim Lalitie Ilioronymns cxpUcavit, et siniul mum Iransmiscrunl. Addiderunl et lilteras, quibus
p.lqiie aportum ost navigationibus niare, Romam iina euin acrius ad respondendnm incitarenl. F;icile hioc
cuni Grirco exemplari, vcrsioni suio fidom coiilra ob- anlein deforenda tradidcrunt Pauliniano ojus fralri,

ircclaioros faclurus, r.d Panimachium et Marccllam qui ox Occidenlii Jerosolymain Iiocnimirum lompore
inisil. Dodil simul ad oos l^lpislolani, in recensione rom-abat, et de ore potcrat, quam ille ab Ruflini
uosiraXdVII, cui scilicct Pasclialcm ipsam adjunxit, amicis maledicc Iraduceretur, roforre. De ejas pro -

alquo oxordiiim hocfocit : Uursuiii Oriciilalihus vos fectione atquc rcdilu, quibus insignis Hieronymiana^
locuplclo iuercihus,cl Alc.raudriiias opcs primo Ro- piclatis momorii conlinelur, diccmus paulo post, ne
uiaiu vcre transmitto. Martii nempe mensis inilio, CQq3tuni historia' filimi intermittamiis. Accepis his
quod et faciie vorba ipsa priino vere innuunt, el se- ilaqiiolibiisllieronymiis, illico slylum ad rolundendas
dulo i.otnri in eum (]uom e vestigio dicturus sum icmuli calumnias arripuit : el geminam adversus illum
linein, vclim. Posl aliquanta : Vos Cliristiani Senalus Apok giam pro se scripsil. Atque eam quidem Roma-
lumina, accipite et Crircam ct Latinam etiam lioc nis iisdcm Proccribus, qui synoj^sin Riiftliiiani opcris
anno Episfolam^ne rursuin hicretici lucntiaiifur, a ad se Iransmiserat, Pammachio inquiim. cl Marcollte
noliispleraqueveladdita vel mutata inqua laborassc : (non Marcellino, utoliin leclum esl perpoiam) nun-
me fateor, tit verboruni elenantiampari interpreta- cupaxil. Ab his autoni exor.litus est : Et vesfris et
tionis venustatc servarcin. Supeiius aiitem cuni inalforuiu lifterisdidici,ohJicimilii inscholaTijranni
mnlia in Origonistas dixisscl, atque in aMiuilo^ siios, [liiniiia canuin iiieorum e.v iniinicis ab ipso) cur Hspi
qui mnledictoruoi pnniios hinc inde consuehaut, ac 'Apyoiv libros iii latinam vcrfcrim. Fiiissc Ruffino
dicorc porio peri,Mi pra'cipue in Ruftiniim, ([ueni la- pra'nomen Tijrannio, nos etiam aniniadverlimus so-
cito nomiiio, acrilcr sa'pius ])crstriniTii -.
niinqiaiii posl Fontanium, cum pridem ah
ciindis curis loci
tamcn, no verbo quidom tonus, Apoloi^otici coiilra nominc dcrivandiim vocabulum vidcrolur, Tyranniim
illiim Oiioris mcminil. Meminisso aulom oiiinino dc- ilaqiie illum, sivc ojus scholam Ti/raiinicain Nostcr
buit, si tiinc lcniporis elucubraverat : primo onim clii- nomiue in suggillationom detorlo, vocal sive illud :

cubrasscl ante paucos dies, quam Paschalem ipsam Acluiim cap. XIX. v. 9. disputans iii schola Tiiratini
iiilori)rclarolur(siquidem certo cerliiis est, ut suo loco alludil. l'orro ad singulas a'muli criminalioncs priorc
mox oslendcmus, non potuisse cilius hocmel aniio libro respondel, quo el multa de Origeniana Pam-
scrihi} deindo cuin iisdem Pammachio el MarcelUo, .Vpologia, quani huic Martyri abjudicai. deque
jiliili

quos his liltorls alloqiiitur, inscripscrit , ac niisorit Didymo. Eiiscbio Ciosaiiensi, aliisquo Scriptoribus
iiomani ; non iioluil, (juin rocenlissimi ojioi is ad eos Origeni addictis inlermiscct, ot qiio ipse animo el
ita dmliim iiiissi, ut accipere nondum iiotiiiss 'ui, mou- caiuione adhibita, illos Iractaveiit. monstral. Altero
tionom cisf.icerel. Igitiir postoa elucubravil. Selqiiid Riiflini Apologiana ad Anaslasium Papam specialiin
opus c.-t pluiibus? Apparetexadjunctis rci oninihiis, inqiiasibi calum nia strui \i\ehalur. El par-
refiilat,
ac i)rinium olucubratione S. Doclorom iniliiim fccissc qnidcm ejus idenliilem recitalis de verbo ad
liculis
liocanuo scribendi Uoiiiaiu, ncc quid<.iuam scri])iio- verbum (ex quo colligas hanc ob oculos integrani
nimi suarum pra'Codcnti hieme, sivo duohus ciicilor liabnisse) manum, perinde atqiie cuiu hoste suo con-
untoactis monsibus co misissc. scrit : etcum sententias do sublesta lide aut falsilate
li. Slilim ijj;ilur ab liis lilteris, alque boc ipso iii- acciisavcrit, vcrba ipsa persequitur, et sermonis bar-
eunto Vcro Sancliis l>ator scribentlis Apologelicis bariom risu et piobris exagitat. In hno cum pro ^uj
 ,

Ii3 S. IIIERONYMI VITA. I'i-i

Soriptiiram ex Ilebra^o iransliliono pororassol, ex- r.s'/, omnesiiuc ad nos venienta Uata liumanitatis
speclaro sc ail Iria antici volumina, o[ ad congericm frontc suscipimus : vercmur cnim, ne Mari(i cuvi
criiiiiniiiii ejiis lola esse iiienlc sus]»ensiim «i.s/ iiiiod Jdscpli lociim )ion invcnial in divcrsorio; ne nobis
snbdil. Icvias rsl jiri)fesstim inimicuitt cafcrc quaiii Jcsiisdiratc.rclusus, llospcs craiit, cl non su.^icepistis

lioslcm lalcnlcin stib amici nontinc stislincrc. Cons- iiie. Ilisloriaiii porsequaiiiur.
labit jioiTO ex liis (|ii;r diconda mox sunl, qnanli is- IV. Vixdiim Apologelicos cos libros SanclusPator
liid operis S. Doclori slclerit : ila cnim propere vi- ab^olvcral, (luum eorum oxcmplar jicr nogotialorcni
deliir ab eo adomatuni, nt foriasse nna alr|ue allcra nescio quem ex Oriente Aqiiileiam adRuffinum lans-
fliiciibraliooe absoiuliim sii, cerle quidem Uomani missiim cst. Incortum, dcdorilne ijise llioronymus
lioc i]tso verlonle Marlio mense iransniissum. (lofciondiini, an alius quispiam, iit ferme iisuvenit,
III. Dicamus nunc obilerquod rece])iuius de Paiili- concorlalionis acuondip ma^is niagisquc aninio. Ulo
niano. Causani, cur euni Sliidoncni aiilc duos annos aiilem nogoiialor, ca'lera ignolus liomo, cbartis illis

cl (jiiod excurrit, sive 399 lere nicdio, llieronymus Prosbylero Aquiieiensi rpddilis , cum se iiluc unde
niiseril, liis aperil ad Painmacbium veriiis Ejiislola vouerat, propore Irajecturum, robus ita suis fcrcnli-
LXVI, sub linom : Nos in isia provincia aulificato biis, affirmaret, biduum lanlummodo ad responden-
Mo7iasterio c.t Divcrsorio proptcr e.vstructo, iic fortc dum concessit. Ante biduum (inquit ille apnd Hiero-
et modo Joscpli citm Maria in Detlilccm vcnicns, nymum Ajiologia IH.) ntilii (juain proficisccrctur ha-
non inueniat hospitiim fantis de toto orbc con/lticn- rum bajulus, in manus vcnerunt, (jure in mc dccla-
lHius turbis obruimur Monachorum, ut nec ca-p- masli. repelit ipse quidcm S. ciiam Pater libro
Quod
iuin opus deserere, nec siipra vires ferre valeamus. laudalo, Ante biduum inquiens, iiuam ad nos Epis-
Unde pene nobisillud de Evangelio contigit. ut
(juia lolam scriberes, libellos meos in manus tuas venisse
futura: turris non ante stipputaremus expensas, testaris, et idcirco non habuissc spatiuin e.x otio res-
compulsi sumus fratrem Pauliiiianum ad Ihilriain pondendi. AUo(jui si meditatus in nos paratus^iue
ndttere ut semirutas villulas ijuii' Burbarurum cffu- di.risses ,
fuUnina jacere , non crimina videreris.
gerunt nuinus, et Parentum coinmunium census Miiiime autem adhibuit fidem : qiiin nequc ab eo
venderet ne creptum Sanctorum ministerium dese- scripla sua logi bidiio poliiisse, contcndit. Sed hivc
reiites risum malcdicis ct (cintilis pr/cbeantus. Hanc alibi. Ruffinus angusliissive bidui, sive dicrum paulo
nos Epistolam anle fcre bieiiniiim aliis oiim usi ar- plurium pressus, cum reponere advcrsario per sin-
gnmcntis scriptam diximiis, qiiam buc tamen dif- gulas criminaliones nonposscl,siiosip<^os libros, quos
ferri oportere, ad saltcrn 399 anni mediuni, nunc in- Nosler refutaveral nondum acccplos (illa videlicel-
lelligimus ex bis de Paiiliniano (cujns jirofeclioncm suiniiia usus, de qua paulo anie diximus) ad eiim per-

ex Orienle buic nosmet anno adsignavimns) ac jiorro forendos oidem negotiatori illuc redeunli dedit, ad-
iit dilferatur, auctores sumus. Discinnis ex bisauleni. juncla Kpistola, ul mox videbimus,conviciorum omne
quod rci cajMit esl, exemplum bieronymiana^ pictalis gonus et minariim roferta. Itaqiie NoU, inquit multo
longe insignissimum, at(pie inlcr Vilio cjus laudcs auro rcdimere notarium mcum, sicuti amici lui
memoria pra^cipua dignum. Cum enim recipiendis [Eii?-c]nnsCremonens\s) de meis PeriarchonscheduUs^
inniimcris prope Monacborum catervis iMonasteriiini noiidumad puruni digestis fecerunt, utfaciUus fal-
jam extruxisset, conlalis Paula> sumptibus acstudiis : sare possent, (juod autnuUus habcret,aut admodum
liospitcs ctiam de toto illuc orbe, lam loci religione, pauci. Gralis ame missum suscipe codicem, ijuein
quam sui nominis celebritate, conflucntes cordi ha- censu magno cuperes coinparatum. De iisdem cl
buit, nec deesse officiis erga illos potuit. Cumquo Noslor loquitur Epislola CII. ad Augustinum, Misit
iiihil sibi aliud suf^peterel, ad Xenodocbium iodifi- miliitemcritMesoUta sua maledicta Calpurniusco-
candum, quani parcnlum census ac villuln', ne liis gnomento Lanarius, quoe ad Africam quoquc studio
quidem pepercil gcntis sua; patrimoniis, quin di- ejus diiUci pervenisse, etc. Statis qiiippe sibi vindi-
straheret in fedificii ejus sumptus, et ut quibusque ciarum Presbytcr Aquileiensis iu liis positum libris

venientibus ad se, aut transeunlibu?, large in bis exislimabai, ut eos quaquaversum milteret, et nihil

qua' ad vitic nsus neccssaria suiil, commodaret. El sibi ab a^mulis meluendum piitaret.

mirum hoc magis, tanlam ab eo potuissc rcbiis ejus V. Sed i])sam quam adtexuit Epistolam, cl proprie
modi curam adhiberi, qucm vila^ ratio, tiim maxime Ilicronymianis dudum acceptis Libris opposuit
altercationibus ha-rcticarum sollicila;, longoque dis- op^^rio jiretium cst nossc. Quamquam cnim jamdiu
similes labores, ac studia distinebanl. Nam et anlc olim inlcicidil, ul neqiic Gennadius eam in Calalogo
aliqiiolannos ad Lucinium scribcns (Epist. LXXI), suo rencenseat, salis ex bis lamen, quic passiin ex ea
qiiod pra,' frequeiuia et peregrinorum lurbis relegere Sanclus Pater rcciiai, innotescil. Initio iucrepateum
qua; scripserat, nop poluerit, causalur. Hoc autcm Ruffmus ct commonot, ne offeusioni e.sse Christianis

poiissimum lempore, quo pretia villarum allulit concertalione Iiac siia pergal, ne rixando invicom,
Piiulinianus fraler, simul liuic operi, simul lilleris mortem aliis animic infcrant. Ad me, inquit Nosicr,
totas incumbebat. Idipseetiam satismanifcsloinnuit, Epislolam .'icribis, nt me commoneas, et emendatum
cum paiilo posl tertium scribens advorsus Ruffinum veUs,necceterisscandalumfaciat,etaUisfurentibus,
ibrum, Nobis, ait, in Monasterio hospitiiUtas cordi jugulenluraUi. Sensim verostimulis irarum agitatus,
 ii3 S. ll|^;i^QNY M( yjTA. 4(i

nt dplcrreat ciiiii metu a scril^cndo, vitam intcrinina- nii, tum elpquenii;i' rerK{uus omnis cqnte^ciis est
t.ir: i)e(itquc;factiit(ifmasconviciis'etturpibusprobris, Libti, liaud gane breyioris quam praecedenles duo
(lUir- gravisMma in S. Doctoremjacit.Specimen exiiis nec ininus expoliii.
f.ape, sin^ula enim commcmorare nos puclet. Postquam
Quod proi)cre tamen adornalus ab eo fuerit, et fa-
illum ironice, Philosopliiim, Wwtorcm, Grammati- more
cile una aut allera elucubrutione, quod in
cnm,Dinl('clii'iim,Uel)r<i'itm,,Gr(ecum,Latinum,tri- pDsiluii) illierat, series ipsa rerum i)ersuadel. Eniin-
liitgucmdixissGi, Ta,5u]Hl'aquitotdisciplinarumocu-
vprp priores ejus duo Llbri ante hujusmet anni Apri-
lisvi(jil(is, (luomoilovcnin donandnscs, sicrraneris, ct lcm mcnsem: nisi ralionibusab eorum condilu sub-
non pcrpctuo pudoris silcntio conlcycndusHlcmJmi- (lucondis fallinmr, ad Ruffinum deferri potuisse,
tnri tevolui, sed rc festinanteeoquiad tere meabat, eodem
miiiime videnlur; imo vero par credere esl,
mnluipnucisad tc, (junni. nd nlios pro tuis malcdictis illo inense fere niedio demum adlatos. Hic vero sla-
Intius scribcrc. Supcr/lun mihi rcprchensio fuit in liin posl biduum, sive, quod Noster contcndit, et
paucis.(]U(rprofcssntibihnbcturinomnibus.ElY)au\o propius accedil ad veri spccicm,postpIuresdies,fu]-
post,Entilndico:(jU(i^so(juistibipcriiiiserit,utinconi- mineam lipislolam illam iulorseril. Certe ut hsec
mcntariis tuis (judulnm de Ori(jene,({U(i'.dam de Appol- ilieronymo redderetur, uno adhuc ferme intermedio
linnrio, (]ua'dam dc tc ipso scribcresct iiondc Origcnc
mense opus fuit, tanto intcrjacente Aquileia ad Be-
totum,aut tc,aut ('^rt//o.Denique, Unbcsncultra
c.r thelcem maris si^atio. Dcvenimus jam ilaqueadMaii
nliiiu id,nuoncrvostu(elO(iuacitntis in tendasUitindi-
fere exitum, quo certo tcmporis termino serius dif-
(jnaris, siputideteloquianjuam, quum CotrueiUarum tcrre S. Pairis responsum non licet. Etenim Anasta-
turpitudincs,ets(:orforumamatorumquelu(Ucra.Ec- siuin putabat ille adhuc in vivis agere,quodnuntium
clcsinsticusscriptora.ssnmns. Mmnsq\.iodspecl^[,r\on dcrccenli ejusobitu nondum accepisset.£.s/(),inquil,
ipsaeasquidemRuffinivorba,sedIlieronymiidenlidem nnin, 21. pneteriti anni eijo Epistolam /in.rerim:
eH^vohrantisleslanlnr. Inultima,inqmlparteEpistot(e recentiaad Orientcmscripta (Epistolascilicct Anasla-
denuntintnmortcmcdcterres,neaudcamrespondere. sii adJoannem deRuffmo)(/«('.s misitHnquibus Papa
E m ortem minaris. ..niinaris interitu m,nisi tacucro.
l
utcum ca Icgcris,
Ana.^itasius tantis te ornatfloribus,
Denique, Terres mcgladiis tuis,et accusationcm non mayis te vclle defendercincipias, quam nos accusare.
Jani Ecclcsiasticam,sed tribwialium comminaris.. si Et, Siricii jam in Domino dormientis profers Episto-
alitcr crcditis, quid vu Itis occiderc An quia vobis
'!
dis- lam, viventis Anastasii (Ucta contemnis? Fatoaulem
senserit,occidendus cst'! et similia his alia plcraque, functus est Anaslasius, non superioris anni Decem-
quffi commcinorare longum est. bri mense (ut Pagius, Papcbrochius, Constantius et
VI. Tum vero Hicronyinus, quem lanlum abcrat, nos quoque olim exislimabamus aliis ducii argumen-
ut minilanlis a>muli verba deterrerent, quin potius lis), sed hocmet anno, V. Kalendas Maias quo me- ,

animosad Cliristiauam proferendnm doctrinam ad- moriaejus dic in pleiisque tabulis Ecclesiasticiscon-
derent, vixdum accepla l^uffmiana Epislola, signalur. Baronius qiioque olim raliones
slilum ila .suas
iu cam, si unquam alios animosc acuil, e t proprium iiiiit, quas dcindc pluribus Tillemontius confirmavit,
Lil^rum, qui tcrlius Apologiae sme inscribitur, cudit. ha'c demum Hieronymianarum scriplionum
al([ue
Pnccipuas quns et priorilms quidem Libris abs se sciies evincit. Porrocjiisobitusllieronymum laluisse
rriminaliones repulerat, hpc iterum diluit, et uniiis fere mensis spatio, idque ul mullum, poluit
in ad- :

\ersarium ita retoniuel, ut nullum oi reliquum per- diuliuscerte ut latuerit nemo sibi in animum inducat,
fugium facial. Epislolam vero illam proprie sibi Ut serius igilur hoc ipso pxeunte mense Maio adver-
refutandam sumii, ejus particulis sensim atquc ex sus Ruffinum librum S. Paler elucubrarit: acceperit
ordine recilalis, rcsponsionem suam verissimam vcro ante diesadmodiim paucosadversarii Epistolam,
quidcm, sed ct acri pcrfui-ani acelo subnectit. Illud (|uaui refutatum ibal.
quo I Ruffinus causahatur (unum enim quod maxime Fuerat vcro eadem ut
\'II. illa, videlur, occa-
liroposilam historian) speclal, delibare liceal) antoquam
de bi- sione, cerle rogatus ab Aqui-
scriberei,
(lui angusliis sihi ad resppndendun)
concessis, ita ex- leionsi Anlisiite Sancto Chromalio, apud quem Rul-
cipit, Qho,
tibi credei homini veracissimo, ut
ait,
finus morabalur, ut concertalioni Iiuic lanla', qua'
>iC(joli(ttorOricntaliummercitim,(iuiethincdeporta- cooperaf jam Christianorum animis offendicido esse,
a irndcre necesse habcbat,et ibicmere (jua'.
huc rurs us tinem imponeret. Cui quideni summo viro, et sibi
ndvchcret,biduuni tantum Aquilcia-fuerit, ut raptim cum primis vctere amicitia juncto, laudibus aulem
et e.rtempore contra nos dictare piolalis alipie erudilionisornalissimo, morem
Epistolam cotjcrc- gerere
ris ! Libri cnimtui,(juos Umasti per trienn.ium,di- voluisset, idque se animo habuisse. jurejurando te-
sertiorcs su7it !El paucis interjectis Tam apertum : slalus esl. Sed ubi sensit. deterreri se minis a re-
tcmporis mendacium non dicam rcsponderc,
cst, ut spondendo, ut crimen faieri quod abs se
viderelur.
scd lc(/erc biduomea .'^cripta non potucris.E.rquo repellerc destilisset, committere omnino non poluit.
aj)-
pnrettc illnm Epistolam,aui pluribus diebus scri- ut fama'periclitarelnr,sequein\itum cogi adscriben-
psissc, aut si tumultuaria diciatio est,. nimixm dum, doluit. Testem, inquit sub hujusmet Libri ini-
tc c^isc neqligcntem, qui quum e.rtempornlis talis tum inViH'o .Jcsum conscientianncccqui etlins litte-
sis, mcilitatus deterior fueris. IIujus cum inge- rasettuam Epistolamjudicaturus cst,>nead Comme-
141 S. HlEnONBlI VITA. 148

morutwiirtti S. Papa; Chromatii voluhae rcticcre, et hic Liber quantociiis iu Africain deferretur, sale-
finemfacere siinultatum, et vincerc in bono iualuin. gisso : nimirum ut apuJ eosmaximo raluinniam tol-
Scdijiiiu iiiiiiiiris iiitcrifuin, nixi tticucro, rcnjwndcrc lerol, apud {|iios contlala potissiiniiiu dioebatur. Soii-
roinpcllor,ne ridear tarcndocriincn aciiiosccrect lc- p.sit, iiaquo liocipsoanno ad Auj^ustiiium Epist. CIJ.
iiitatcinmeam mnlce conseientix crimeninterprete- cique hujusmet libcllisui cxempl.ir adiexuil. Et, Misit,
ris. Prii'lcrquam quod mulla niniiutnet gravia eranl, ail, inihitemeritate solita sua malcdicfa Carparnius
qua' conirascinvulgus inaledicla cf lioiiia ,in Italia, roiinomcntoLanarius,qu(i'ad Africamquoquc sfudio
et pcr Dnlmatiif insalns Hufliniani labeliarii, quos cjusdidicipcrrrni.ssc:afquc brcvilcr c.c parfcrcspon-

No.sler Cercalcs et Anabasios vocat, disseininalj.uil, ut di, rt libclli cjus vobis misi exemplaria, latius opus
roluntia foto orbc jacula falsitaiis, rhipco rcrifatis (prioresn mpediiosApo!ogia'Sua'libros)9«u»jio/;p6/"-
rxripcre, nonuviuuin inodo, sed cl noccssuiu illi e.-set. fuumfurrif, primo missurus frmporc: iu quoillud
Vlli. Ex lioiuin luit nuinoro comincntitia ([Uicdani cari, nc c.risfiinationcin UedrrcmChristianain, scd
Epislola subSaneti Docturis noinine prolaia in vul- taiituin utdcliranfis iinprrifiqur mcndacium ac ve-
gus, in qua pceniterc se adnioduin teslarelur, quod cordiamconfufarcm.SeiielAVuv suntad Auguslinum,
rucuin sibi fieri passus in adolescenli.i ab Ilebrteis, at(|ueliujusadHioroiiyinumE|iistola'liocmelannoscri-
ooruin voluniina, qua' niliil veri continereiil. Laline pla',quastamensubsequenliproxiineCapilulo,adcujus
rcluderil. Eusebius Creinononsis eain se reperisse 1 roprie conlextum perlinent, recensebiinus. Porroau-
priniuni significaveratrt;yud.4/m- Episcopos, quipro- lem aliaesl.qua-argumentoexejusconteiiationishislo
pter Ecclcsiasticas causas ad Coinitaluin vcnrrdnf. ria ducto, i^er id teniporis, sive isto aut subsoqucnti
Facile hi fuerint, quos legatos misit Cariliagiucnse proximo anno scripta Epislola vidoatur, aut cerle
ConciHuin IdibusSeplenibris superioris prox moanni cuni clironicis certioribus nolis carea!, referri huc
liabitum, ad Imperatorem, nt ab co peterent in Ec- non incongruc, scrie rcrum consenliente, possil.
clesia inanumittcndi facultatem, quaiii et concessani Eximia ca cst inler onmes divina' Scripiura" exoge-
fuisse, ex Augustino discimus. Fontaninus tamen licas ad Suuniain et Frelellani, viios e Gelaniin, ut
Comitatuin a]u)eYumAulamPontificiainscin'H, ot Le- volunt, genero sacra> crudiliouis lirrcujiidos, qua ad
gatos dici autumat acl Anastasium, de nomiuo Voue- singulas sibi projjositas ex Psalmis questioncs rc-
rinm Mcdiohmensera, ei Honorium Augusiuiii, qui s])0ndens Hieronymus docel, qua-nam sit inter va-
Epistolani iilam secum ex Alrica atluierint. Ulut Lainas ca'teris praife-
rianlos lcctiones Gra.'oasatquo
habuerit sc res, hoc audicnsobstupaif S. lal^r multo : rcnda,qu;eque propius ad Hobraicumfontem accedat.
autem n^agis demiratus est, quum idipsuni niultoruiii Aniinadvertimus in clionologicis ad eam Nolis, mi-
ex Urbe frafrumscripta docurrunf, .•iciscitaniiuin an nime eam videri aute Apologeticos contra Ruffiiiiun

ita se luibrref cfaquoipsaEjiislola disscminata cssci libros elucubratam, siquidem objicienti a'muIo, quod
iii vulyus, lacrijinabilifrr indirnntiuin. Nequ • vcro So|)iuaginla Interpretes conteuiptui haberet, inque
difficileoi fuit, cx sli o el formacloquii,quam sibifuis- eotuin suafsrillationem novam ex Hebra^o translatio-
sel falso afticta, demonslrare.deque ejus Auctori; doii ncmadornassot, hanc utique S. Paler elucubralionein
Rnftino conject-iram facere. Calumnia tainen scri- suam opposuissei, in qua bene Intcrpretes illi conli-
ptionis sublaia, noinini falsaiii pej^ercit. Sed illo, nuo audiunl, poliusquam, hoc luculenlissimo pro se
ut se culpari inteliexit, etiam atque eliam obleslanle, tosuiiionio pra'termisso, exemplasui erga illos sludii
nihil abs se tale unquam perpetratum, hauc ipsain hincindeex aliis suis openbus emendicaret. Addidi-
videlur S. Pater excusalionem eicul|a> verlere, qai mus.necmulto post videri differendam: siquidem ejus
])erperam puiarilsibidiotum,qiiod noiniiialim nemiiii qua^dam mentio haberetur in subsequente ad La'tam,
fuerat imputalum.Necideo euin unon ab l liujns con- ubi dicunlur Hunni Psalterium djA'cer<'; qua.-quideni
sci-ntia criminis liberavit. (^«o, inquithoc III. Libro, Epistola huicmet anno, aul inilio subsequentis 403
noneruinpntscincl cffrenata audacia? Alioruni cri- affigenda videbaiur. Sed ca nun<; pnetermissa conjoc-
men sibi utnos finxisse vidrainur. Quod
objecit, tura, aii.i ex j^arte arguimus, fuisse recens a profligalo
absque noinine dictum est, in se dictum rcfcrt : cf RuCfino scriptam. Ex eo scilicet ubi ad Psalinnm 88,
puryans e.rterna peccata, tantum de suasecurusest illum ironice appellat, disertissimum istius tcmporis
innorentia. Jurat enim se Epistolain non scripsissr infrrprcfcin, qui Gra^cum l^ou^svtoaa; veterit anni-
ad Afros sub iwmine ineo, inquaconfitear inductum hilasfi, vcl annulnsti, vel nullificnsti, et si quu ulia
mc a Jud(eis incndacia transtulissc : ct mittit libros possunt inveniriapud imperitos portenta verborum.
cadeni oinnia continentes ,
qum nescisse se jurat. Atquc ha>c tamen oinnia, quantum assequi conjeclura
Et mirar quomodo prudenfia ejus cuin alterins ne- lioet, argumenta proiionimus, non pro cerlisurgeinus.

quitiaconvenerit, ut quod aliusin .{frica laenlitus Verum Epistolaui ad La'tam quod spcctal, uliqiie
cst, hic concorditer verum diceret, stilique ejus elc- eam nunc malim ad praicedentem 401 revocare^
i/untiam nescio quis imperitus posset imitari. Sin quam in sequeulom 403 vixdum licet inoho^tuin
ilaque eam ipse Epistolam Rulfi nus commentus est, sed dilferre: tametsi liuic illam in Epistolarum receusioiie
«X ejus scholaaliquis.ipsoliaudtaineniuscio; noninju- affixerim. Nupserat La'la Toxolio, S. Paulaj filio.

riatainenabsHieronymoaltcruiraexparle reus agitur. ex quo et filiam, qu;« de avia* nomine Paula nuncu-
IX. II ic certe de cau-a vidclur^ S. 1'ater, ut suus pata cst juuior, susceperat. Ilanc S. Paler, quibus
 . ,

149 S. HUiRONYMI VITA. 150

inslilulis jam Tnde ah ipsjs inciinal)tilis ad Chrislianam Paulus Legalia tunc niodo quodain non necestario,
pielalem inforniari oporteal, docel : ciuiiqiie avus (ihservans, miniinefcrraverit, sed Polium quidem, qiii

ejus Aibinus adhiic in Elhnicismo perslarel, iuler ad ea Genliles exemplo suo adigeroi, jiire lepreheii-
alia qua> niagniticc extollil, rei Christiana' decora dorii. Ihcc crat conlcnlioiiis maleries toia, aiit ccrte
aii[ue incrcnicnla, illud meniorat, ex quo epocha priocipua, qua' multo <|uido:u antea oborta, lioc de -

scriptionis salis innolescit. Maritas, ait, Caz(e lutjcl inuiu leuifiore a<;iiaii iiiler cosctepil.
inclusns, et eversionem tenipli jutjiter periiinescit. II. Ut aiil(!m cuiu slomichi etiim si^nificatioue

Scilicet ex S. Por|)liyrii ejusdem urhis Episcopi Vila aliqiiaudo llior(>iiyniii.s rosponderel, in ciusa fiiil

coiiipertum est, fiiisse auno 398 luissuni Diacomuu ad Kpist(jlaruru qiiii' iillro cilrocpio inis^a' suiil. im-
Imperaloreiu Arcadiuiu, qui Templi ejus profauos prospera, iil ila dicam, forliiua. Scripserat primuui
cuilus curarel prohibendos. Tiim lata Lex est hoc (!o ea re Augustiuus jam imle ah aiiiio 394 Ej)isto-
codcm anno in eam rein, ejusque aucloritate haiid liim, qua' Hieroiiymo lamcu nuinqiiam c^t reddita.
muUo p i:l ipsu' Teuipli foros obseralu', et Marnas Tiim aliam posl forme tricnnium ad eimoJem dedil,
intdusus. Tricnnio j^ost nova Porphyrii legatione im- (pur diii mulliimipi.! pcr Urbem perqiie Italiam va-
pelralum, ul penitus dcleretur, reque ipsaTcmpIum i;ata, qiuuu (H canore illum :ia/avi<)o(av siipra ojus
absum|ilum inceiidio est. Cum ait ila^iue S. Pat'r, f .xjiosiiionc loci juberet, et satis esscl piolixa, ansadi

.Maruam eversionem sui jugiler perlimcscere, jam rumoii focit, ut libriiin advcrsus Ili/rouymiim com-
illa Idolioclades inmiinehal : quu' magis utiqne anni pusuis.^e, et misisse Romim Sanctus Antiftlos dico-
401, ad fincin ut libet [iroperanlis, quam proxime rolur. Ipse autem, qui uudenain ortiis hic es&et
insequentis est nota. Idem quoque lempus nou ob- vuIl^I sermo ignorabal, tertias superiore proxime
scure indical, quiluis siibsoquitur verbis, Getaruni aono 402 liUeras ad Nostrum scripsil, as.^cverans. id

rutilus et (lavus c.rcrcitus Ecclesiarum circumfcrt se nequaquain fecisse quod diccbatur, iiec illo pacio
tcntoria, et ideo forsitati contra nos tt'<iua putjnanf cjiis, qucm ex animo suspiccret, alque amaret, vellc
(icic, quia pari rclitjiotte confidunt. Nimirum ab orfensionem incurrere. Hie deinum Ilieronymo rcd-
aiino 400 iiriiporunt in Ilaliam Golhi, aliasque dihc sunt eodeni illo anno, cum essct Asterius Hy-
dcinceps provincias pervasere, stronue contra Ro- podiaconus('/« ipso profcctionisarticulo e Pala-slina iii

manuni cxercituni, ijcc sa:ie iniprosperc dimicarites, Africam. IIujus itaquc occasione rescribit Nosior,
ut eorum temporum historia; produiu. bene liabere lioc quitlem, quod satisfacis, ait, le
CAPUT XXXIII. contraparvitatcm mcamlibrum PiOmam nonmisisse.
!. Conlcitlio llicroiti/ntum iiitcr attpic .\iitju<^tinuin Sed Epistoltt' (suhdii) cujusduin quusiad me scriptte
oborilur. II. Episloltf liacsuper re ultro cilroquc. per fratrcmuostrumStjsinitiumDiaconumJiucexeni.-
miaste ll[. Comiiwntarius in Ahdiam Itiiic lcmpori plaria pervenerunt: in qua hortaris me utT.a.lao)8lM
adserilur IV. Sancta Paula dicm obit,citjus laudcs supcr quodam Apostoli capitulo canant. Qujmolircm
SattclusPatcrEpistolaadEuslocliitimjirosctjuitur. subiralusaddil, Etjosimjilicilcr fatcordtf/tialionilutr,
y. Tum hujus anni Pasclialcm ThcophHi Latinc licct stijlus c t ua mihividcrenfur,tamcn
lr.r/v.^r,[j.oi.7oi. t

certit.Vl. Iteiiiiiiie ]{ctjuUnnSaitctiPachoniii,cjus- non temere exemplaribus litteraruni credendurn pu-

qite ut cl Thcodorici Epislolas cl verba nnjslica. tavi,neforte nie respondcnte Jcesus justc c.vpostula-
Vll. llerum advcrsus .[utjuslinum dispufat. Vlll. rcs,quod probarc ante debuissem, tiiuni esse sermo-
Eorum hac super re Epi-^toUt'. IX. Scripfa alia nem, et sic rcscribere, ctc. Veruui luoc quoquc Saucii
qneedam Stiiicti Patris, quw huc perlincnl PatrisEpislolaAsteriocredita,salismuUopostiempori'
I. Olim Augusliiius, qiiuin Ilierouyini Commenta- quaiii debuissct.iuAfricamdelata cst. Intereadumcniin
rios in Epistolam ad Galatas legeret, co loco of- perbrcvem aliain ad oumdom scripsit, qua Pra'sidium
fensus nonuihil cst, quo Aposlolus Pctrtts a pcrni- illi commcndal, el salvere jubel Alypium (Episf.
ciosu simulatione rcvocatur. Quippe Noster haud Clll) : csetera observanlitie atque ainoris signitica-
vore Pauhiin Petro Apostolo rcslilisse, autumat; tionibus abundal. De hac nos mulia in cnronolonicis
sed factum utriusque dispcnsatione, ;// Paulus nova Nolis, qua' huc ut referas, auclores siinius. Scd cl

bcllafor vctususus artc pugnandi, di.spcnsafioncm Augustinus iiitorim II;cronymiani cjus responsi
Pctrt, qua Judtvossalviiri cupicbat, novaipsecontra- nescius duas alias ad cum dcdit, quarum jirior dici-

diclionis dispcnsatione corriijerct ; etresisteret eiin tur intorcidisse tomporum injuiia : altcra illa csl.

facicnt,nonartjuenspropositum, scdquasi in publico cujus iuilium, E.r quo ctvpi ad fe scribcrc : cui el
contradiccns, ufcx coquod Paulusvum arijiicns re- siiperioruiu Kplsiolaruiu .siiaium exompla adtexuit.
sistcbal, hi quicrcdidcraitt c.v Gcnlibus^.^ii-rvarcntur. (juod ea utruiii accepisset illo, iiecne, ignoraret. In
Ha'c Hippi)ncnsem Episcopum expositio uiovil, qui hac aulem no\a( concertaiioiii aiisain pra^buit, duni
patrociitium mendacii susccptum simulatione iUa libere proliteliir, minimeprubari sibi cjus studium ir.

exisiimabal, et exifiosissimc crcdi in .•iancfis Libris veiLcudis ex llobra'0 Scripluris, qua' vocuin iiovi-
haberi mendacium, homincs, per quos
itl cst, cos tate, adsuetos veleri Traiislalioni ex Gra'Co sa'pius
nobisilla Scriptura ministrata est atque concripta, percelleret. Quare et lumultus euin adinonel excilari
aliquid, in suislibris fuisse mcnfitos. Volebal autein apud Arricaui ia Oiioiisi Ecclesia occasione vocis
ipse alia ralione solvi difticuUatem : videlicel ul hedcrti',quAiu pro cucurbita, iil velus ferebal Versio,
151 S. HIERQNV Ml yiTA. I
5-2

in quodani Jona' loco iisurpavorat.nicronynuis priori fiicilc anno olaboiatum cum Comiiieiilaiiuni oxibli-
ex liis, ol vidclicel quif (lesidcralur, re.S(.oiidcl. iiiaiuus. NiUiiu porro quod dc priorc illo rudimonlo

Epislola in reccnsione noslra CV. multo quidem narrai S. Paier : Sper^bum in scriniolis lalere
acrius quam anlca exposlulans cum Hipponcnsi lipi- ({uod srripseram, et ingenioli inei primam lcm-
scopo injuriani, qua impetitum sc repulahat, et tKm critnlciii ignihus vooeraia, ijuum suhito de Ilalia
aimitHci animu sparsa in vulgus lipistoia lacessitum affcrlur crcmplar a quodani juccne toi aiinis,
ad resj)onilendum. Si, inquil, mcii, comimis dicta ijuot et cgo quondam scripseram, Inudante opus-
reprehendtts^ et rationemscriptorum expctas^elqua' culum incum. Ftitcor, miralus sum, quod quau-
scripscrim emendare compellas,ct ad -aXivoofav /n»- liimvis ali(juis mnle scripserit, invcnil siiiiilem lec-
voces,ct oculos milii rcddas, in hdchidilar amicitia, hircm sui. Hle pradicnbat, ego erubcscebam: illc

VI hoc necessitudinis jura violaniur. Admisccl(|uas- quasi mtjsticos intellectus ferebal ad cndum, ego
dam lamcn interdum benevoIcnliH' significationes; demisso capite confHeri mciim pudorcin prohibcbar
ulque intelligas inaxiniam iis qui credilas sibi liltc- (/// /^/Yt;/W/.). Facliim deiridc cx Aucloiis volo, ul hoc
ras, aiil seriu-, aut nun^juam ledJidorunt, conccr- novo Comni' ni.irio,numcrisomnibu3abs()lulo,iij vul- ¥
lalionis culpam voluisse Iribuere, liocfine concludil: giis prodeunlc, specinion illud scnsim evaniic; it, el

Hoc a me rogatus observa, u t quidq uid mih i scripseris ,

janidiu olim ox(;idi'rit.
ailme primum facias pcrvcn irc.Suiv Traiislalionis cx IV. Inilio suhsf^quonlis anni S. Paula, sumimim
Hebr;i'0 nec meniinit quideiii : id (|uod niaiiifcsio llioronymi pra-sidium et decus, dicin obil. Ttinc
indicio esl, nondiim lioc anno 403, quo lucc tcribe- cnimvero ailrila' ejus rcs sunl, toiusque ille saucto-
bal, ul in chronologis Xolis evicimus, accepisse nun ccolus, et iiiaximc Virginiim luco, ut ita dicam,
eum nlteram Aiigusiini ea de rc Epistolam, quam sua caruil. Fuoral adiuirabilis sanclilalis fcmina, ul
dudum laudavimus. Ilac fine eorum stelit controver- gcneris nobilitalc atquc opibus nuHi secunda, ita ol

sia hoc anno, qua' subsc({uenti 404 exeunte rcno- Clirislianarum virtuluni I.iudibus supra qiiam verhis
vala (juidem cst paulo majorc contentionc animi, sed complecti quis possit, longe nobilissima : Toxotio
salva tamon, qua cerlatum inler eos esl, caritalc. iuaiilo, cui quinque liberos edidcral, dofunclo, to-
III. Inlerea lempoiis S. Palrcm in Abdiam Com- tiun se Dco vovil, et in sanclo Projiosilo diu Roniijc
mentarios elucubrasse, persuasum nobis csl, conlra \ixil. Dcinde domus opulenlissimfc omnibus poue
omnes senliunt, qui cuni l'ro-
atquc eruditi plerique, civitiis inpauperes crogalis, non liberorum, non fa-
phelam quinquonnio ante, eodem scilicct alquc, inilid', nonpossession iim, non alicujus rei qucead sce- ,

Jonas tompore explicatum contcndunl. Et sanc culum pertinent,memor, in Orientem et Loca sancta
Sanctus ipse Auctor IVa-f lionc Libri Amos, III. iu uavigavil, amorem filioruni, majore in Deum amore
Ter^iOjir.quil/jio.s/ longitemporis silentium Ahdiamel contemnens,etinsolaEustoehiofi,lia,quaietPropositi
Jonam tibi (Pammachi) impcranti cdisserui. Vcrum, et niwigationis ejus comes erat, acquiescens.Pcrlus-
qno sil locus iste inlellecln accipiondus auiiic intcr- Iralis diligcntissimc sacris Juda':o locis, atquejEgypli

prclandus, nl sibi ct cum cicleris liac de re leslimo- niii:iasleriis Alexandriam usque unacum llieroiiymo,
niisconslcl, nos pra^fixa Tomo VI. Praf^aliono, qnaii_ iu I5i!lhloom jnxla Doniini pra'sepe cousedit. Ibi ex-

lum assequi conjcctando licuil, ostendimus. Paimaro slruflo Virginum monaslcrio, vix diclu csl, quibus

autom argiimentum ad eam elucubrationoni liuc rc- se inslitulis ad Angelica; Vilio instar composnoril,

Irahendam, ex ipsiusinet vcrbis S. Patris in Prologo quibusque alias cxi inplis ac prificeplis rexcrit. Inler

ad eum Prophclam excudimus, ut rationes ila ipsc cumulalissinias virtutes ejus eininebal quodammodo
colligerc videalur. Quippe sc ait, ab eo lcmporequo humililas, qute prinia Christianornm esl virtus: Inni

spfca/i('?«luijusCommenlarii in adolcsccuiia tcntave- palienlia pene singularis conlomplus Sioculi supra

:

rat, triyintajam annos in Dciopcre ab lahoresudasse. aiiniirabiliiatem in pauperes anieni alque iogrotos
:

Tuin iilud declarat quale tcnipus iaeril, quando, in- ciritaset liberaliias qux excedebatmodum. His accc-

c|uiens, egressi, mi Pammachi, scholam Wicforum, dcbaljugis Seriplurarum modilatio, non siue lingua
direrso siudio fcrehannir: quando e(/o,ct Ileliodorus rum Griecio at([ue H'-'braic<o poritia, quo veluli cif'-

carissimus pariter habilarc Chalcidis solitudinem ni- I >li pabiilo vilam animaesustenlabal, et ad pietalcm,

iebiiniur.Hicc \'ero salis perspicue trcceiitesimumsep- divinarumqnc rerum scientiam in dies magis j)rofi-

luagesiinum lcrlium annuni, aut insequentcm nolant. ciebat. Sa'pius mcrbis lentata, et fracto senili, debi-

qu0'lex totoViiii'IIieronyiiiiani('COntextu,etpri('Scrij)la litatoquc corpusculo,tantr£continentice\\nl,Vi[neque

Cai.iio IX. hisioria coinperlum cst. Neque sane alio Uinc dcmuui, quum jainjam animam agoret, oh refe-

cummodius, (juam quo tempore divcrsatns est Antio- ctionem corporisVmn uli voluerit, ncque ad id exorar
chiio, proxime antequam in Chalcidis solitudinein se se passa sit sive a Medicis, sive ab Ilicronynio, seu

reciperet, ct recons ab auditis Ecclesiaslicis Tracia- donique ab co, qui lunc adorat, siimmiocuin piclalis

loribns, alque Apollinario cumprimis, ingonii illc sui tum dignitalis viro lieato 1'apa Epiphniiio. Donique
perlculum feccril. Ilis igitur Irccenlis septnaginla virtutum, pene superanl fidem, laudibus cumu-
quii>

tribus annis si alios Iringinla addidcris, qui ab illo. ul \2Mi,Dormivit Sancta etBeataPaula, septimoKalen-
'\p^c Sih, pucrilis ingenii prx-ludio, ad hoc mntura'. dasFchruarias, tertiaSabhnthi posf Solisoccubituin.
senectutis opus inlerccsserunt, luinc loneas 403, quo Sepultaest quinto Kalendarum earumdem, Honono
 :

153 S. HjliROJJYMI VITA I5'£

Auf/uslo.sr.vicsetAri.sfciuefii (lonsulil)us,Ni.ritinsan- aliuil iliviin opcris scripseviin Pcrdidimus enim.

eto Proposiio lUmiw annos quiwjue, Betlileem annos 2it ipse nosti, repcnte solatium, quod (ut cons
vifiinfi. Omne vit(v tcmpus implevit annis ijuin- cicnfid' nostra- tcsfis est Dominus) non ad pro-
i/uaijinta se.v, nwnsibus ocfo, diebus viyinfi et uno. pvias ducinius nccessifates, sed ud Sancforum
Ilicronymusqiii tol ejus virlutum perpetuus fuerat }• 'frigcriu, quibus illu sollicite serviebaf.
a.lmirator, lanto animi moerorc pcrculsus cst, ut cuni \ I. Aliquandiu post, eodein hoc tamen anno, cl

proscqui eam laudihus veliet, idque Eiistochio filia' iiondrni ohducta, quam Pauhi' obitus intlixfrat plaga,
n^cepissct, aliquandiu pra' dolore non valuerii. iSam, aliam dc Grjeco translalionciii adornavil. Ilabuit vero
inquil, quotiescumijue stlluni fujere volui, et opus ila sercs. Cum in Tliehaidis coenobiis, ot in Mona-
c.varare promissum, toties obriguerunt diyiti, ceci- sterio Mclena'8e habitarenl plurimi Latiiiorum, qui
dit manus, sensus elancfuit. Prosequutus est tamen, ignorahant TEgypliacam Gra'cumque sermoncm, quo
et salis laagnificc liaud multo post, dictato ad dims Pachoinii et Theodori et Orsiesii Pra'Ccpla conscripia
lucubratiunculas libro, sive Epistola, cui titulum dc sunl, homoDei quidam Silvanus Presbyter libro?, qui-
niore Eintapliium fecit, eidemque Virgini Euslocliio busillacontincbantur,de.EgypliacajamversosinGra'-
iuscripsil. Ea nunc locum tenot in reconsione nos- cam linguani, ad Hieronymum direxit, etiam alque
tr.i CVIII, ex qua ilhe etiain plerseque omnes desump- etiam ilagitans, ut Latina de Gra'cis rcddercl. Misit
ta^ sunt, quas inodo S. xMatrona; laudes delibavimus. eliam ob eam causam Loontium Presbylerum et cse-

V. Dedimus quoque ilii inter hujus anni scripta loroscum eofratres, qui opusurgercnt, etferepermo-
priorem kiciim : cum enim mense Januario, vixdum mcnla oxigerent. Accepit itaque Nosler j)rovinciam,
mcdiuni pnrtergresso, Sancta illa feniina avolaril ad otGra'cam illam vcrsionom in Lalinumrefundens, ac-
superos, ininime visum cst verosimile, Hicronymum cilo Notario diclavit, tif tanfis, ul ait, viris imperan-
postquam ah illo infortunio respiravit, atque animum //7^?/.';, //<?(/«/« m/rt/A/«7'i/50bediret.AbsolulooperiPrae-
appollorc ad scribendum potuit, ab alia exorsum fationcm de suo prii'fixit, in qua tum hactenus deli-
scripiione qiiam ista, qua' ct cordi ipsi erat quani bata, tum pleraque alia rei adjuncta explicat, quibus
quod maxime, et memoriu' iliius grati quoque animi el de ipsa temj^oris notatione adnionemur. Initio si-
sensu debita. Ab hoc ilaque persolulo officio, gradum gnifical jamdudum esse, ex quo stilum non exerccrct
ad alia consignanda litleris fccit. Et primo quidom quem adeocomparat acufocjladio cflcvi()ato,quisidiu
Thcophili Paschalem Epistolam in Latinuni vertit : in viujinn conditus l'uerit,sordescit rubi(jinc,ct splen-
Paschalem, inquam, hujusanni 40i, quod ex Pascha- doreni prisfini dccoris amittit. Undc, subdit, et e(jo
tis denuntiatione vicesima
secunda die mensis Phar- nuvrcns supcr ilorniitione sancto'. et vemrabilis Pau-
mufhi, id esl, decima ootava Aprilis, compertum l(e,quod multorum incisailliusmorterefri(jcria sus-
est. Numerum ca obtinct in rccensionc nostra ccn- pirarcni, accepi, otc. Tum inter alias abs se adornalae
tosunum : cujus rei
causas in Chronologicis Notis versioniscausas.hancaddit: w/ioHO,i(/ aiunf, auspicio
adjccimus, Tertia autem ex his est, quas S.
Pator loncjum sHentium rumperem,reddensme pristinis
Latinc exphcavil; nam quartam qui dicunt, et
cum studiisetsanct(i'femina'{?A\i\iv)refri(jcransanimam,
n.u-onio contendunt, suporioris quoque proxime anni qxue Mona.sfcriorum semper amorc /laqvuvit. Iiemque
Paschalem ah Ilieronymo Laline rcdditam (qua'
mi- ht^?,\Myenerabilisquoqucvir(jofiliaejusEu.sfochium
nime tamen a'latem tuleril) toto ca^lo errant,
Sed habercfquodSororilms(ujen(lumfribueref:nostviquc
ipsum pra'stat S. Interprclcm hac de re loquenteni Fratrcs.E(jqptiorum,hocest,Taben)iensiumMonaclio-
audireEpistolaXGIX. quase apud Theophiliimexcu- vum
"
_
c.vcnipla scqucrcnfur. Pergitadco qiiaedam . -
com-
^3t, quod serius eain verterit, impeditus purtim
memorans
obitii pra^cijjua, ut vidcntur, eorum vita' insli-
Paula', parlim suo morbo, Ex co inquit, tem- ,
luta : quibus ciirsim exposilis de Cornelii el Syri,qui
porc. quo Beatitudinis ture accepi
Epuitolas,juncto tunc etiam ultra ccntum et decem annos advivcrc di-
Paschali libro, usque in proiscnfem diem, ita et nur- cobaliir, Alphabeto mystico atque Ei^istolis loqiiens,
roresuctus et sollicifudine, ac divcvsis super
sfalu ea se protiictur, ut rei)ererat, elcnienta posuisse : ca^-
Ecclesiii' hinc indc vumovibus
c.rcujitafus sum, ut lcra imitatum simplicitatem /Egijptii sermonis, ne
i'i.r volunien tuum potucvini in Latinum sermonem viros Apostolicos, et totos gratixe spiritalis, sermo
verfcre. Optinie enim nosti ju.vfa vcfcvcm sentcn- Bhctoricus immufarct. Denique alia qun^ in corum
fiam. Non
esse tvistcni cloqucnfiani : nui.vinie si ad Tractatibus contincnfur, consulto pra^lermisisse,
(Cijritudincni animi acccssevif
covpovis (vqvitudo, quod in suis Auctoribus disccndit, ct ab ipsis rcpe-
banc ipsamEpistolum fcbrc a'stuans,etquintum
i'^1
tonda /•<)»///>»,<; viderenlnr.UancnosRcgulamllieronv
jam dicm dccumbcns lectulo, nimia festinationc niianoriim Collectioni Oj^erum primi adcensuimus.
dictavi brcvitcr indicans Bcafifudini tu(v,
: nuuj- VII. \'ergonte hoc auuo ad exilum inslaurata esl
nuin mc lnborcm sustinuisse in translatione cjus, qii;i'siio ciim Auguslino. Astcriiis hypodiaconus, cui
uf omncs.scntencius pari vcnustatc
Iransferrem, elc. Noshr litlcras ad illum pcrferendasdedor.it, una cum
Et paulo post Vnde obsecro, ii/no.scas tardituti
:
allora advorsus Ruflinum Apologia, pcrvenil (lemiim
efiam me^e : ita enim sunctie ef vcncrabilis
Pau- iii Arricam, cum jam duas alias suprrius memoraias
lce confectus sum dormitione, uf absque transla- llipponensisEpiscopusHioronymiaiia-rosponsionisin-
tione hujus libri, usquc in pru-scnlcm
dicm nihil scius ad cum misisset. Ilas yero ubi accepil, subira-
 :

155 S. HIRRONYMI VITA. 15G

lum sil)i alt|ue ofTcnsum S. Palris animum inlcllpxil. seditionem ea de causa excilarit, noc .hida-orum cjus
Quamohrfini studicse Cfjil, ul recolligcrel : el prima urbis maliliam, qui hoc edi.vcrint csse insuis rolunii-
(lala occasiono proticisccnliuni in Pala-slinain aniio- nibus, ijuoil in Craris et Latinis contincbaf)u\cuni
runi. Kpisloiam ail i!lum scripsil in rccousioue noslra niauifesto (loinonstret, quod in llobrioo csl Ciccion,
CX. qua omnibus observanlia' signiticaiionibus ad- iion aliud rectius (piniii hederam posse vorli. Polil
versiis oum loquilur, el quam j^olcsl doniississimc in fine Kpistolae, ut jier eum sibi quiolo esse, jam

alquo subjcclissimo (ioinulcorc studcl. Additcl qn;o- emcrito seni, bccal. Ha'C nos jiaulo lusius pcr.soci.li

dani do illiuscouha Jiufliiuim Apologia, quani s;' le- sumus, quod o re noslr.i \idcrotur, llioroiiyiiiiana,'

statur accepissc, cl quum fcrre in alleruuam panc n concertalionis, el stomachi causa' qute fuerinl, iil

judiciuin nolit, dolcre lamen volicmenter, ac doplo- scires. Qui tamon kaud dubium est, quin animos re-
rarc miscras rcrum bumanaruni viccs, quando IuiIds collegerit, slalim at^jue Aiigusiini Epistolam su()r.i

viros el quondam amicissimos poluit tain auiarulonla incmoratam, toL doniissiouis alque ob^oquii toslinio-
discordia facerc invisos. Aliam buic Epistohc adjunxil niis refertaiii accepit. Accepit vero pancos post dics :

ad Pra'sidium, eum scilicet qucm sibi quondam Hie- cui liccl illa occasione haud rcsponderit, factuin sibi
roiiymiis co nmcndavcrat, alquc illi sciebat velere tanien ab oo satis, baud miilto post significavit, cuin
aiuicilia junclum. Rogalque cnixo, ut eain Epistolani rcdounte c Paboslina in Africam Eirmo, Sancti Pra--
eidcm Ilieronynio rcddendam curct, silii(iue illum sulis necessario, Epistolam ad eum scrip.sit CXV.
aJditis suisctiam litleris placet. In catn rem adncctit omnia prae sc ferenlcm amoris ac bencvolontiio sigua :

et Ili(;ronyniianaruin liiterarum ct suff-uiet responsio- nl cliam excusct, quod libeiius rospondorit, rogotquo
nis exenipla, ut scribendi ad euiii ralionem penilius nt, omissis iniposterum ejusmodi qua-.^tionibus,
noscal : simulqiie obsecral, ul si quid minusei pro- amice secnm in sacrarum Scri|)turarum canipo ver-
baretur abs se scriptuni ad sanctum scnem, id sibi selur. Quod quidem addidit Augustino animos, ul
quaniprimum, quo possct cniendarc, significarct. offensionis Ilieronymiana' jam sccurus, illam de Po-

VIII. Nosler auteiii, intereadum liEec geruntur, Iro reprebenso a Paulo qiia^slionoia roiraciaret. ct

certe
leris,
nondum acceplis bisco postreinis Auguslini
rcspondet ad quas sibi in pr^ecedentibus
lil-

mo-
prolixa Epistola
tius ei
in nostra recensionc

responderet, conlirmans quod Pctrus nicrito

CXVI, accura-
I
verat qua-slioiies una omncs Epislola, (jua' in noslra veracitcrque roprehonsus fuerit. Caelera mirum ,

roconsione locuiu CXII. leiut. Et (luainquam fratro, quam se demisse adversus eum geral, vcniam deprr-
quiinAfricam trajectuiuserat, fesLinanto,/v('»e inpro- calus, sicubi dictis incautioribus eum offcndcrit, at-

cinctu, ettumulluurio respondcreaermonc sedical, que excusans, quod nulla sua culpa prior illa Epistola
non muturitate stribentis, sed dictautis tcmeritatc: per inultorum manus obambularit, antequam ad euni
haud sibi tamen suisque ralionibus doest. Satisfacil pervcniicl. Hunc fincm habuit celeliris illa Hierony-
primo de
Crwcos quam
libri litulo, (/«o Scriptorcs Ecclesiasticos tam
Latinos enumcraccrat, oum-juc /'c/ tic
mum inler alque
deinccps gratia et
Angustinum
necessiliido
disjiulatio, quossumma
iutcrccssit. Annns
I
iUustribus Viris, vcl propric dc Scriptoribus Ecclc- irahebatur, cum finis concertationi imposilus est,
iiasticis docet Ci-se, nou E])itapliitin), ul illi fuorat a qiiadringontosimus quintns, ut ex cbronologicis ad
quodani friilre perperam signiticatum. Socundo loco laudatam modo AugusLiiii Epislolam Notis constal.
suam de Pelro rcprebenso a Paulo scntcnliam vin- IX. Por id aulem tomporis qua'dam alia fuisse ab
dicare ab officiosi mendacii criminalione nititur, et Ilieronymo scriplis tradila, nihil cst dubium. Et su-
quam pole^t, strcnuo tuctur cum velerum Tractalo- poriorc quidcm proxime anno admonilus a Ripario
rum aucloritato, tum excmplis Scripturaruni et sacise Tarracononsi Presbyloro, quod Vigilantius docerel,
hisiorise contextu, deniquc ratiouinn momentis, qua' Marlyniiu non esse colendos cinercs, dainaaretque
utrinquc excudit, atque urget. Quin etiam suggillal solcmnes Fidolium ad eorum scpulcra viyilias, Epi-
saqic acriter oppositani Auguslini exposiiionom. Et stolam ad illum 5cri])sit in receusione nostra CIX.
{juis, [\\i,lioc Cliristianorumpaticntcraudiat^quod in qua conlia nofaiiam Inorcsim velitatur, et quasi pru-
tuu Epistolacontinetur « Judrnuserat Paulus, Cliri- ludit ad piu',iiaiii, olfcrcns paratum se confuLaiioni li- -

stianusautem factus non Judmorum sacramenta rc- minis, si cjus ad sc libellos Sanctus Presbylor miiiai,

liquerut...ideo(iuc suscepit celcbrunda eaquu)n/(im Oslcndcmus subsequenti scctione,i|)Sum Sancti Pairi^i

Christi cssct Apostoius^ u t doceret nonessc perniciosa Tractatuni conlra Vigilantium anuo elucubratum 'lOG.
his, qui ea vellent, sicut a parentibus per Legemacce- Iii qiio cuiii toslclur ipsc do se luculciilissimis vorbis,
perant, custodirc. » Docet eum dcinde quid rci sit, dc Viijiliis ct pc)'noctatio)iibusin Uasilicis Martyrum
quod iu priore Trauslationc sua ex Septuagiiita, s(('pc celebrandis, in Epistola, quam ante fcrme
lioc

asteriscos atijue obelos posueril : alteram enim cx bienniwn Sancto Ripario Prcsb)jteiv scripseran),
Ilebra^o fontc derivalam, defendil perquam erudile, respondi hrcviter : nullus cst dubitandi locus, subiluc-
suamque oporam in ea elaboranda nedum bcne col- tis rationibus, quia ba!C sil Epislola quarlo supra qua-
locatam, scdct necessariam ad Juda^orum cxpugnau- driugeoLesimum anno, adscribcnda. InsequenLe 405,
dam perfidiam, et Ecclesiis inaxinieprotuluram evin- aliam sciipsil, sivc CXVII. ad libelli insLar ad Ma-
cit.Dcnique fabulani de hedera pro cucurbita apud trcia ct Filiain in Gallia commorantcs, qua id i)0-
Jonamexsutflat, nnc moratur populi imperiliam, (pii lissimum urgct ac docel, viduis et virginibus viian-
 o/ S. HIERONYMl VITA. 158

(laui (>sse (Jomeslicnmcoiisueludincm coruin,un(Io sit ipso Invecli\aruiii Libcr, qucm Noster Latine itidem

pCM-iculum vel piulicilia; vol fimiir. Ucliilcnil ci ncmpe cx])licavil, ol Facimdus Hermiancnsis iib. VI. caj'.

liiidiiin tViUor e G;illia, se habcre sororem vir- ''y.

vocat innormem librum, contumeliis et maledic-
7natremqueviduam, quceineadem urbedivisis
(jitiem, tis nimis horribilem. Sedcnim ille janidiu olim inlcr-

kabilnrciit rcUuUs^ ci vel ob liDspitii sulitudiiiem, vel ciilit; quam promcrilus crat, forluna usus : ita ciiim

oh custudiendas facultatulas, pnrsulcs sibi (juosdiiin limc ctiaiii, quuni suiierarot, liinis, ul aiunt, oculis

Clcricosassumpsissent, ut majore dedccorejungcreii- cxceplus Cst, ut Facundus, quod c-x co qua-dain

tiir aliciiis, ijuam a sc jueranl separaliv.. Rogabal iDiinoret, ex sola necessitate excuset. Nos eamdem
iliKlue Saiictum Palrem, nt eas corrineret lilteris suis, piiofati vcniam, Fragmcila, qua; ab eo recitant'ir
et ail coiiconiiain rcvociret. Qiiain cuin illc subiisscl cx Hieronymiana, ut lest itur, versioiie collegimus :

provinciam, cjusiiue essel Epistola in vulgus edita, ci.ctcra haud logrc ferenlcs, quod illo Sancti P.iliis

tucic (luitictam iil)illo materiaiu dicercnl, ulUliclorica opcre caroainus. Utinani nc illi unquam claborandii'

cxai^gciatioiic (lei^laiiiarct. Niirrat objoclijin id sibi inlcrprotationi manuiii adinovissct : lamel.si quod
ipsc Libro dudum laudato contrii Vigiiantiuni, quciii claboravit, iiihil ei cuipa' vcrtinius.

dixiinus ainio 40(5 eiucubralum. jVt', inquit, rursuin Allcra, sivc CXIV. ipsius cst Hieronymi E|iisloIa

inalifjnus Intcrpres dicat /ictain a mc inateriam,cui a 1 Theopliilum, quii suuni ci Libruni Latine coii-

iiliclorica declamationc respoiideain : sicut illam, vcrsiiin romillit, muMaque caiisiitur impe.iiiuenta ,

ijuaiii scripsiud Gallias Matris cl /iliiv intcr sc dis- quod Quod tardius inquit
scriiis sit intorprctatus. ,
,

cordantcs. Quibus s;ilis manifcsto innuit, reccns lioc Deatitudini tuw Latino sermonetranslatum Lihrum
fuissc alis ^c opiis ndorii.iiuin : eiviuo iiiagis si, qiiod tu u m rcmittcrein,multa in medio impcdimen ta fece-

crudili passiin cxisliniaiil, iiialiijnus infcrpresiWe non ruiit : Isaurorumrcpcntina cruptio, Phcenicis Galihe

iilius est a Uuftino, qui cum iiiliil tale in librislnvcc- (>',jucvastitiistcrrorPalcstiniv,pnecipucJerosolgin(r.

livarum (dijcccril, putandus, sii, de orc postmoduni Ail luvc aspcritas hi/cmis, fames intolerahilis, nobis
biatterassc : lioc vidclicet teinpore, sivc anno 404, jinrscrtim, <iuilms multorum fratrumcuraimposita
am insoqucnli, cui scriplionein illam idligimus. cst. Intcrnuasdif/liultatcs lucrativis^ct ut ila dicam,
CAl'UT XX.XIV. furtivispcrnoctem opcris, crcscebai interprctatio, ct
1. Lihruin Thcophili contra Sanctuiii Joaiinem Chrij- j.i m in schedulis tcnchatur, qmim dicbus sanctiv Qua-
sosloinumde Gneco verlit. 11. Conditet Coininenta- dr(igcsim(v, scripta ad purum collatione tantum indi-
rios iii ProphefasZiichariancl Malachiam : O^eain gcrcm,gravissimo languorc correptus, et inortis li-

quoque., Joclcm ct .Iniosum. III. Scribil ct Libruin mcn Domini miscricurdia,ct tuisprecibus
iiujrcdicns,
contra Vigilantium. IV. Tuin ad Minervium ct rcservatus sum. Hicc nobisannum 40()dosignare olim
Alcxandrum dc verbis Apostoli, Omncs quiiloin visasunt:siquidem el Isaurorum iriuplioctPalicstina?
dorniicmus, ctc. V. et in Daniclcin Commcnta- va-titas co anno conligcrunt, quas icruinnas famcs
rium. W. Cujusoccasionecriminatiuncm gravissi- iiiloloriiliiis subsccuta esl. Hioiiis quoiiue cjus auni
mam subit. \ll. Ejusdem ad varios Epistol'v,\l\[. videbalur, quic in aliquot jam oxauclorati Clirysos-
Deniijuc et Commentarius in Isaiam. lomi Epistolis solilo aspcrior dicitur. Vcruin ([uod
1. Epislola, qua^ numerun» in reccnsione noslra addit Sancliis Pater, sc indicbus Quadrugcsinuv gra-
CXIII. oblinet, quod juncla haclcnus fncril cuin sub- vissimo 1'inguore corrcptuin pene inortis limcn in-
sequciilc! in unum, continua oraiionis soric, Hicro- gressum, si, quod cst verosimilo,caindeiiinotatcf(/?'o-

nyniiaiiorum opcruin Editoribus fraudi fuit, cjusquc tafionem gravissiinam ,

quain Pr;efatione terlia in

Scrijilorcs Nilic Iransversum cgil. Sejunximus nos Amos inf^morat, ul ha)C illi ccrto ccrlius anno inci-
contoxliiin ulriusquo, ct in duas Iribuiiniis : quiirum dit 406, ila eo erit tcmporis inleri)retalio illa atquc
alleraiii poliorc quidcin sui parle mulctalam, Hiero- E] istola roferenda.
nymuin liaberc intcrpretein, alterani, qucK intcgra 11. Ultit vero habuoritcc rcs, lioc c rle auno liiero-
visa est, eunidcm jira-fcrre aucioreni, ostendimus. nymus quinqu.^ dc minoribus Prophelis, qui reliqui
Illa ilaqiie Theopiiili Epi^lola cst, quam suo conlra sibi crant expIanandi,Zachariaiii pula, ct Malacliiam,
Joaiiuein Chrysostoinuiu Libro |)r;ctixcrai, sivc ad tuin alios trcs posl aiiquod tcm|)oris inlervallum,
Hicrouymum una direxcrat, logans ul Latine.intcr- Osoain, Joclem etAmosuni Commentariis illuslra-
preliiretur. Et sane interpretein, nou auclorem redo- \il. Testatur id ncmpe ipsc liiculentissimis vcrbis
lot lola dictati ejus laniclsi exigui, slructura, eoqne dudum laudata Pricfalionc in Ainosum tertia. Pnt-
niiigis propositum. quo icrumnis Sanciissimi 1'alris scnti,'in({\.\\\.,anno quisc.vti Consulatus Arcadii Aii-
Clirysosloini de Sede Constanlinopolitana iteruin gusti et Anitii Prohi fastis nomen imposuit (utique
c.vturbati, acti([ue iu cxsiliuin. illuditur, flagitiaque 406,utConsuIarcsFasti. velerai[uoinonumentaalia pro
illi 01 scclcra immania iinputaiilur. Ut cnim Hiero- dunt) E.rusperio TolesancB Ecclcsioi Ponti/ici Zacha-
iiymus passus sil dcinuin cxorari sc abs Tbeophilo, riam^et cjusdcm urhis Mincrvio ct Ale.vandro inona-
ut malodi'. ta illa iu Lalinum refundercl : miiiimc chis Malachiam Prophctamintcrpretatus sum. Sta-
omniuin crrdi polest , dc suu unquain jccsse in timque rccurrens ad principiuin voluminis^ Osee et
sancluiu Ei)isco)um, (luai.tuiiivis apud sc male au- non potui. Et
Jocl et Ainos ///)MPaininachii ncgarc
(lire poluitset. Scd hicc nos hilius in Nolis ad eani posi gravissimam corporis regrotationcm, dictandi
Episioli.in persequuli sumus. Subjunclus huic eral releritatc ostendi temeritatcm meam ut quod alii, :
 m S. IIIKIUJNV.MI VITA.

slilinn S(ri)(' V(Tlciidv,wni aiidoil scrihcve,C(j(i coiit- ipsc Anclor, cx ([uo lcmporc l<^pislolam illain dc vi-

iiiillcrein cnsui, (jui scmpcr dictuiitcs sc^juitur, el (jiliis clpcnioclalionibus in Basilicis Marli/ruiu dedil,
dc imjciiioatque doclrinmuuddcifrpcriculKin facil: ad Iiunc alis sc coiiscriptum libcllum fcrnie bienniiim

ijuoniuin nl s(rpe testutus sum laborcm propna scri- oflluxisse. Ea vero anno (luadringcnlesimo quaiio
hcndi inaiiu fcrre no» valco. liaud dubic adfigiliir.

111. IiiUTiicUaUis aulcin hic laljor csl brcvi alio IV. Pcr idcm lempus, cadcm ccrlc discedcnlis Si-
conlra Vigilaniiuiii Libro, queni statiin ab cxplanalo sinnii opportunitatc, ad propusitas sibi qua^siiones a
Malachia, cl aiilequain ad Oseani recurrercl, vS. Pa- Mincrvio atque Alexandro Monachis, Saiictus Patcr
ler clucubravil. Iiinuimus jiaulo antc, quam lioino rcspondit. Qiiaiiiqinm non omnes lunc solvit, scd
illc liirrcsini, ct quibus in locis sererel. In Gallia propric illam de verbis Apostoli, Oinnesiiuidciii dur-
nenipe, ex ea enim erat ipse natione, ul Gennadius micmus,clc. (i. Cor. lo, 5), quaset caHeris visa esl
tradit cl proiirie Calagurritanus^ sive ex Galagurris
:
omnibiis gravior, cl majore cum studio proponi. Rc-
vico propc Convcnaruni uibcm, in infcriorc Aqiiila- liquis cur iion salisfacerel, causatur angu^tias lcni-

nia ad radices PyrcnaM. Ibi ct Ecclesiam, ut idcni poris, ct aliarum qua' abs se uno tcmporc certalim
Gennadius rcferl, parochice tenuit ;
quic cum essct rcjictebantur, scrijitionum ct litterarum vim nimiam.
sancloruni Prcsbyterorum Riparii acDesiderii parce- Sed rem pra-stat ab ipso audire conceplis verbis, ex
ciis conlci nVma, valdc lii sibi ab ejus vicinia inctuc- quibiis ijisa eliain, quara dixiinus, Epistohc cjus a'tas

banl. Nam ct lipiscopus, sub cujus illc ditione age- cluccL In ip.so.^\u(\m\,Jain pro/cctioiiis arliculosancti
bat, (iciiuicsccre furoricjus visus cst, dum corriporo fralris nostri Sisinii, tjui vcstramiki scripladclulc-
vesanos niotus aut ncgligerct, aut non audcrct. lla-- ral, Ikvc (jiialiacuimiac suiil,dicl(irc CDinpcUor ,•
ncc
rescos liac erant capita Priinum non csse marlyics
: vcslram cclareprudcnliain, scd obsccro, nc
]ios.<iuiii

ncque corum reliquias ven-crandas, non vigilandum hoc dicluinrcfcralis ad (jloriain, (juiii polius adplc-
<id corum scpiUcra in ecclesiis, nullos iis houorcs luiiii nccessiludincin, dum ila vobis <jnasi mihi lo-

deferendos. Tuin niinimeadjuvari nos prccibus Saii- (jiior. Mullassanctoruin friilrmn acsororuin dc vc.s-

ctorum, quos noslra^ neccssitates nihil tangaut, ct Ira provincia ad mc delulit (juccsiiones, adcjuasus-
(luorum signa incrcdulis dumlaxat prosinl. Tcrlio (juc ad dicm Epiphaniorain largissiiao spatio mc
EcclcsiiiM|uasdam ccremonias, atque illain cuniprimis responsuruin pulahain.CuiiKjiicfurlivis noctiuin lu-
ccreos inlerdiu accendcndi, paganam supcrsliiionem ciibraliunculis ad plcrasijuc diclarcin : cl c.i-plelis

rcdolerc, ncc Allcluia cantandum nisi in Pasclia. Sed aliis., me ad vestram (juasi ad difficiUiinain rcserua-
ncque abdicaiioncm a sa^culi rebus csse iu laudis rcin, subilo supcrvenit, asserens sc illico profcclu-
parlc; quin potius Monachorum paupcrlalcm ac soli- niin. CuiiKjue cum rogarcin ul differrclilcr,Libij(e
ludincm, desidiam ac tiirpemfugam vidcri. Elccmo- mihi ca>pit fumeniohtendere,inonasteriorum JEgijpli
synas quoque improbandas, qu;r Jcrosolymam in ncccssitales, Nili non plenas aquas, muUorum ine-
Sancloium suffragia niiiti consucvcranl. Dcniquc diain, ulpropeoffciisa csset inDominumillumullrd^
Cleiicos niininie oimiiuiu debere esse c<X'libcs, clnc- vclleretincre. Itaquc subtegmcn etstainina,liciaqae
mini crcdi debere castilatem : nullos c<«Ubes ordina- et lclas, (juui mihi ad vestram tunicam paraveram,
ri posse. H?ec blalerabal homo ex vila'olim insiiluto vobis inconfccta tramsmisi, ut quichjuid mihi deest,
cauponam exercens : qua; tcriplis etiam, ut lalius vcslro le.vatur cloquio. Rcliquiahuc tutc referas.
vcncna ECij)erent, consignavil. Jamdiu autcm illa \'. Jam itaquc in Piophelas minores omnes S. Pa-
Hieronymus cxspectabal : qua* statim atque acci^pit, tcr Comincntarios absolvcrat, quum ad Danieleni
Sanctorum Presbijterorutn^WipnTuSiC De,-iderii 7-oija- eadem opcra illuslrandum, animum adverlil. In Pra:-
/(t,per partes confutavit, qucinadmodum pra-stiturum fationc Ipsiu.s, iiHjiiil, Projihctie vcrba lc.rainus, non
se,illis ante biennium rccepcral. Extcculusest autcin ju.vla consucludinem nostram, proponenles oinnia,
siiigulari libcllo,qucm uiiius noctis lucubralionedic- ct omnia disserentes, utin Duodecim Prophetis fcci-
lavit, festincnleadniodum fratre Sisinnio, cujus ab inus: sedbreviter et per intcrvalla ea tantuin, (jiuv.

Jciosolymis iu iEgyptum properanli.s, atque exindc obscura sunt explananles. Annus proindc jam cxc(s-
in Gallias rcgrcdientis opportunitatcm co dcscrcnii;e serat quadringenlesimus scxtus, cujus postrcmic fcrc
scriptionissuauninimc duxit praacriiiitici.dam. Porro parli postreinaitem exduodecim Prophetisexplanaiio,
Sisinnius idem ilic est, cui Sanctus Paler Commcn- qnai est in Amos, ex rerum seric, etsexti Consulatus
tarios in Zacliariam Exsuperio Tolosano Eiiiscopo Arcadii Augusti el Anilii probi notatione afligitur.
rcddendos dcdil,ct cujus itidein festinalioncin rcvcr- Alia ex partc nondum quadringentesimus uctavus
suri in Pra-falione causatur. IIos aulem Commenta- agcbalur, ut cx liis qua' de Sliliconis nece mox di-
rios quum ipsese dicat, ut dudum oslendimus, anno cemus, conslabit. Igitur inlermedio quadringcntesimo
406 elucubrasbe, atque co quidem ineunte, qucm- fcptimo conscriiilus Commentarius hic est, cujus in
admodum aliis raiionum momentis cx eadcm PraTa- Pi;rfatione S. Auclor otV.ovoy.tav omnfjin, et causas
tionc illa colligiinus, consequiliir, ut hic quoquc suscepti abs sc opcris cxponit. Subinde enim Por-
Liber conlra Vigibantium ad caindcm anni cjus par- pliyrii, qui contra Daniclcm duodecimum proprie //-

tein sit rcferendus. Sed el illud (|uod supra alligi- brnin scripseral, calumnias refellit: oslonditque con-
musin rccensione Epistohe ad Riparium har.c ipsam tincnler, nuUuin Proi>hcl3rum tam aperle dixisse dc
tcmporis notaiioncm prcdil. Teslatur ((uiiiiic Sanctus Clirihto. Noneniin, ait, solumscnbit cumcssc ventu^
 :

IGI S. IIIKIIONYMI VITA. 102

quodesl coininuiw cuin cnicris scd ctiaia ijuo S. Pal'M- hoii;ii)Ciii olim pr.edivilcm consolatur; quod
niiii, :

docet ctrciicspcroi-dineindi- inlra paucos dies amisissel duas iilias et uxorem.

tempore venturus sil, :

(jcrit,etamiosenumcrai,acinanifcstis.<>imasiqiiapra'- atquo incursanliluis barbaris bonam (luoquc posses-

nuntiat. \iii^G\i\nl ;uitcin Panimachio cl Jlarclla', sionum partciu. Iloilatur aulciii ad i)crfcctarn vitaiu

quos et comi)cllat ibi \erbis honorificcntissiinis, Ob- excniplo Pammacliii ol Paulini, qiicm cum adliuc

secro vos, inquiens, Pawmat7ti <piXo;j.aOiaTaT£, ct Mar- Pre.shijtcruin voccl, salis manifesto indicat arUe an-
cella, unicuin Uoinancc sanctifatis e.re>nplar,juiic- num 409, cpio ille I^^piscopus crealiis est, lurc sc
scriberc. Aliaex [larte ([uadringcnlesimum .se(.tiinum
tos fule et samjuinc, utconatus ineos vcstris oratio-
nibus adjuvetis. [)Ius minus com-
notal, nbi intcr Juliani tentaliones

"iM.Factum vcro luncaliquol iiuprobilatehominuii!, mcmorat vaslatiiuicm totius harbaro hosie proviii-
cia', ct in coinmuni dcpopulationc privutas posscs-
qui llicronyiuiaiiis sludiiset noiuinis cclebrilali isivi-

dcbanl, uL r[uidaiu Coiumcntarii cjus locus iu cilu- sionum ejus ruinas, uhactos armcntorum fjrctjcs
lu .iim Iralierctur longc };;ravissitnam, pcrciudc alqno vinctos occisos(jue servulos atquc his similia, qu;i'

1'rinoipi lunc viro Sliliconi, qui de barbaris geiUibus sub RhadagaiiO in Thu^cla alque Italia, ex qua rc-
ail Romani cxcrcitus duceiu processerat, injuriam di- gione fuisse Julianus videlur, mala conligcrunt. iil

cercl. Sanctus Palcr in explanalionem magnu', illius Pros;;eri Chronicon, alqucali;i' corum lemporuni liii-

slatua', quam objccta animo specic, Nabuchodonosor toria' doceiU, Accc|)il p;iuIo post S. Doctor dc citre-
vidcral, luystcrium quarti Kcgni juxia Danielcm,di^il niis Gallia'. finibus duodecim proposilas sibi Ouas-
proprie ad Romanos ])erlinerc, et statuic pedes ct di- liones ;ib lledil)ia, alque undecim ;Uias ab AIg;isia,
gitosox pailc lcrreos et cx parte fictilos eo tcinporc ieiuinis cuiu plorisriue laudibus aliis pietalis al([uc

luanifcslissiine comprobari. Sicut eniin, ait, inprin- innocenlia' tum vero ob studia sacrarum
pra'ditis,

cijno niliil lloinano imperio fortius et durius fuit Scripturarum oximiis. Quibns singillatim cl ad sin-
ita in finc reruin nikil imbecillius, nuando ct in giihi qiKcslioiium capilula salis accurate, alquc adco
bcllis cioilihus, ct advcrsum diversns nationes alia- [irolixis ad Commeniariorum inslar Epistolis {Epp.
ruintjentiuin Uarbarum indigcmusauxilio. El sug- C\\. et CWI), respondens, nullibi tamen vastiuuis

gillari his quidem barbarnm duccm, res fcnuc ipsa V;iiidalorum Alanorumquc irru[itione Galliis illaUc
significabal, ut contlandasiccusationi in S.Doclorcni, mcminit : quam non vidclur silcnlio cladein pr;i'tc-
haud .saric cssct cjus a;mulis laborandum. E conlrario riturus, si proximc ab ea scripsisscl. Conligissc au-
0111 iiis iiupcndcuda a studiosis sui cura, ut bcnigna tcm ilhi vidctur, si [irobe ralioncs ab coruiii lempo-
iulorprclaiione Icci^ scnsum alio referrent, et suspi- rum hisloricis monimcnlis subducimus, ;inni 408
cioncm illam haud levem lietsc majesiatis purgarcnt. pridie Calcndas Januarias. Verosimillimum cst alia
Plaxlarius autcm acium cum eo est, quodante inter- cx parlc, pcr eumtJcm Apodemium. qni Algasin-
icclus csl Slilico, quaiu dcferri criminis indicia pos- Quioslioncs {Prospcr. in Cliron.) dclulcral, eas cliam
scnt. Rom narrat ipse Praifatione undecimi in Isaiam quas Iledibia ab iisdcm millcbat Galliarum tliiibus
Cominenlarii, quom po&t fcrme triennium elucubra- adlalas parque vicissim csl orodere. rcsponsum
:

vit.Non sic, iiiqnit, adulaiidum cst Principibus, ut utriquc uno lcni|iore , cjusdeiuque opportunilate
Sacrarum Scripturariim vcritus ncgliyatur ncccjC- : Apodciuii rodeunlis in p;itriam. Adeo quum ad
ncralis disputatio unius pcrsome (Sliliconis) injuria Qu;rslioncm dccimam, se dicat Sanctus I'a-
AIg;isia'

cst (jua; (juuin bcniyno incarum studio cavcretnr,

: lcr de Rempliam in Prophcta Amos plenius disse-

Dci judicio rcpcntc sublata cst. Annus agebalurqua- ruissc, isque Commonlarius ;id anni 406 fere cxilum
dringenlcsimus oclavus, cjusque mensis Augustu'^, spcotcl : omiiino crunl ilhc Epislohe in subscquontcs
quum Stiliconcm violciUia' manus sustulcrunt. Puiarc scplimum aut oct;ivum supra quadringentesimum
autemparest,antesexillosaulsepteininenses,quipra'- diffcrcndat'. Atque hujus ulique temporis est, qua-

ccsscrunt jam S. PalrisCommcntarium ad vulgimanus lus i;onc scquilur, CXXII., ad Rusticum ([ucm.quia :

dtvciiissc, ut illa inslrui accusalio in cum posset, ct ab proiuissam cuiu uxore Artemia continciitiam frogcrat,
aMiuilis quidcm uigeri,a sui auleiu studiosis caveri Ilicronymus ad pucnilenliam, et ut Loca s;inola invi-
bcuigne, atquo inbouaiu i)arlcm c\p)ni. Constatjam sat, conjugis exemplo adhortatur. Quo et vocari il-

ilaquc,quoJ diccb.nuus, nonduiu oclavum supra luin ait ab adversa Galliaruin forluna, luiseraque
quadringenlesimum annum illuxisse, quum scriberct I
roviuciic su;o vastil;ite, ([uam ob oculos ponit. Quod
in Danielcm; scd utiquo pra,'CC(IonLcm proxiiue qua- si lc, inquit, rci fainiliaris tenciit rclii/uia', ut sci-
dringentesiiuum scpliinuiu ad fcro tineiu prope- licct ct mortes amicorum ct civium videas,ct rui-
rassc. nus urbium ati/ue villarum, .saltcm inter captivi-
VII. Ouod subscciuinir lcrc bicnniuiu , scribendis tatis inala, ct fcroccs liostium vultus, et Provincicb

.
ad \arios Epistolis, qua' librorum specieni el Tra- tu(v infinita naufracjia tcncto tahulam pwiiitcn-
ctalum cx luolc aiquc iiigcuio scriplionis pru' se fc- ti(e. EjuMuodi iorumnas sub.cquenieanno 409, scri-
raiit, absumptum csl. Sed et ab anno pra-cedcnli bcns ad Agcruchiam, cxaggeral, ut c;.>m a sccundis
scripta una atque aUcra vidcii possit, quas licic la- nuptiis dchoitclur. Ilispaniir, 'nh[nil, jum/um jicri-
men rcccusendas dislulimus, no cccptuiu hisloria' turce, ct Pxoma ipsa in </rcmio suo non pro (jlorin,
ordinem abruiupcroiuus. Priorem cx his locuiu obli- sed pro salute pu(jnan$ imo nc pu(jnan^ (juidcm,
:

nol ilhi ad Julianuui iu Editione noslra CXVIII. (pia scd uuro ct cuncia supcllectilc vilam rcdimcns
 163 S. HIKaONYMl VITA. IH'1

[Epist. CWIIl). Posl anuum scilicel 408, qiio inetlinir. Lociis ilaqiic illo, qni ralionibus liisce obslal, iniiio
praMergre<.>o. .src/r/v srmilxirhari proditoris Slili- libri lcrlii. Dc liac
visionciScraihim) ante annos cir-
conis. obsessa ab Alario esl Rjina, qua' vilmii nl citcr triyinta quuin cssem Constantinopoli, etapud
rodiMierel. barburo duci ingculoni viin auri appenclil. rirum cloqucntissimum Greyorium ?iaxian%enum,
Dcnique ct ad Aviiuni bocniel anno, aui insequonti
tunccjusdemurbisEpiscopumSanctarumScriptura-
proxime fciipsit, ut prima sialim Kpistula- ejus vcrba rum studiis erudirer, scio me brevem dicfas.se .subi-
inilicaiil : Arite aniios rircitcr decem Sanctus vir tumquc Tractatuin, vt c.rpcrimcntum caperem in-
Pininiiachiiis ad mc ciijiisdam K ( .flini) scliedulas mi. ycnioli inei, isie, inquani, locu«, qui ct nos aliqiiando
sit. (jUd' Oriycnis 7T£i\ if/wv inlerpretata volumina movitcommodo lectoreopus habet. Cuni cnim, utsu-
contincre, imo vitiata, hoc inayitopcrc postulaiis, ut periussuo loco ostendimus, annusagerctur 381, quo
Crivcam veritatcm Latinasercarct translatio {Epist. lempore S. 1'ater Conslaniinofoli fiiii apud Grogoriuin
C'.V.\7r\ Eniinvcro circa aiinum .-99, Pammacliiiis Nazianzeniim, nequc liic rcvcra Callicdram regi« iir-

schcdas illas ad Hieronymum mi>it, ut superiore bis iiisi ab cjusanni .Maio nionse ad Juliuin lonueril :

Capite XXX. denionstralum cst. Porro aiitem pr;e- corisequens esscl, ut lolo adliuc bienno serius, sive
lerir.il tciida non ost quam ejus Origeniani lil)ri, abs in annuiiidoniquc undf cimum, aut dcciimmi saltPiii
ie in Latiimm convcrsi, liisloriaiii ipse subncctit. Mipia quadiingcntesimum ComiiHntaiii hujus inilia
Fecit, inquit, ut voluit, misique ei libros, quoscum differreiitur. Sed Hioronymus ipscmet iiumoro, ut
legissct e.vhorruit, et reclusit scrinio, neprolati in vocant, roi: ndo, ol cnrjYtr pra-lcrea usiis adverbw
lulgus, niultorum animos vulncrarcnt. A ijuodam I';cuiii accuraliori suppuiationi facil. ut otiamsi laii-
fratre, qui habchat xclaiii Dci, scd non sccundum Imn anni duodelriginlainterccssoiint, sibi ipse tamon
.tcientiam, rogatus ut traderet ad legcndum, qua.ti riiisqiie rationibus satis constet.
statim reddituro, proptcr dnyustiam temporis frau-
dcm iion potuit suspicari. Qui acccpcrat leyendos. CAPUT XXXV.
adhibitis yotariis. opus omne dcscripsit, ct mullo
I. yunlio de capta lloma, et Marccllfv obitu conste*>-
celerius quain promiserat, codicem reddidit. Ea-
natus, dcspondct animum. H. Creptos tamcn in
dcmquc tcmeritate, ct {ut lcvius dicam] incptia
quod inale surripucrat, pcjus aliis rrcdidit. Kt qiivi
difficile yrandcs libri de rehus mysticis dispvtantcs,
notarum pos-mnt .servare compendia , prwscHi m qui
Eiechiclem Commcntarios postea resumit. III. Ei
ad Marccllinum rcspondcns, queriiur de irruptio-
ncSaracenorum, a quibus vix salvus effugit. IV.
I
Scribitdcinde ad Principiam Marcclla' Epitaphium
furtim ccleriterquc dictantw : ita in illis confusa
V. ad Rusticumquoquc, ct ad Gaudentium Epis-
sunt omnia, ut ct ordinc in plerisque ct sensu ca-
lolas. VL Commeniarios in Ezechielem absolvit.
rcant. llac igitur de causa ipsum llagilanli Avito,
VII. Scrihit ad Demctriadcm et ad Dardanuin..
Iranslat onis sua' excmplar dirigit, tolRque Epistola
VIII. Qua;dam alia scripta ejus et gesta.
qu;v tucrint ab Origcne inipie dicla, cl scdulo ca-
veri opoitcot, notal. Alcaricus ingentcm vim auri aRiinanis qiiumVx'?-"
Vlll Jani tuin vero majoris longc ([uam ipios an- r;i«s(l, Urbis liberlatcm cum iis pactu-, iiiscqucnti
lea cUicubravcral operis, Commcntalrium ia I ai..iii
ITOxime aiino 409, fa'dus violavit, ct Romain pric-
scribcbat Sanclus Pater libris duodcvii!,iiiti. (juain- polenli cuni exercilu Harbarorum reversus, eam mi-
quani cx liis qui' luni, qui d( cem Yisioncs liist 'rica
seruiii in modum die mcnsis Augusti XXIV. lo oquc
explanalicno pro?cquitur, diu antea cdidit, quniii bidiio inscqucnli diripui!, ferro alquc incendiis
va-
universuin 1'rophotain cxiilicarc inslituisscl : obsocu- slavit. Narrant lotcrrimam stragom Olympiodorus
lus enixo id flagilanti Episcopo Aniabili, cujusotno- apud Photium Co-). LXXX. Rur(inusPr;i;fationo Ho-
mini inscripsit. Di.\imus dc lioc nos libro superius miliarum Origenis in Numcros apud Valcsium, el
Cap. XXVIII., ul ol in Clironologicis ad Epistolani Palladius in Lausiaca cap. CXVHI. Quorum nos se -

LXVIII., nolis, quibus locis ad annum 397 pertincrc fjuuti rationes, ad hunc annum cum ciudilissinio
illum oslendimus. Sedenim in universuni Prophctaiii Chroiiologorum Pagio Urbis casum revocavinius.
Comnuniarium non uno videlur capisse atquc absol- C»elera scimu?, vulgo obtinere aliorum sentcntiam,
vissc anno : siquidciii cl longi opeiis olucubratio iila qua' in annuni insequenlom 410 transfert : quani
crat, et aliis se fuisse tunc curis disl( ntum, el Nota- quidciii ot nos olim amploxi sumus. Tanlae auteiii

riorum laborasse inopia, denique scnecia ct corporis clidi procercs Romani complurcscx eorum numcro,
imbecilliiate pene contcctum, in PrK'fatioiiibus libro- (jiii Ilicronymo juncti amiciliis c;ant, succubuerunt.
rum qncrilur. Coopcrit cxcunlc 408 (piod subindical IIos intcr Pammacliius, quem de nomino landat S. Pa-
ipsc loco dudiiin hrulalo (x Pitclation: libri undc- ter : ct Marcila, cujus postoa ipsc, ut mox dicemus,
cimi, ubi Siilicoiicm Dci judicio repente suhlatum Epitaphium condidit. Sed harum nuntium calimitaium
narrat. Portrcf rii vcro inscquontc 409 medium pra:- ubi accepit, itart/nmo consiernatus es\, utpropemo-
lcrgivs-o, quod cx Pr.cfaliono priiiii in Ezeciiiokm dum obstupuisse, de se ipse tostctur. Diu certe mul-
Comnicntarii cdlligimu?, et niox clarius ex rerum lumquo, pula solidum annum. et quod excurrit, moc-
coDlineiiii seric ostondcmus. Certc oi)us universum rore superatus contxuil. etquem vixdum occoepcrat
aule delexerat, quam nuntium de cipta diicptaquc in Ezcchielem Commenlarium excidcre e manibus
TTrbe, rerum ollm domina ab Alarico, accepissol. passusest.
165 S. HIERONYMI VITA. m
H. Id vero praestal ab ipsomel inlelligcre, quum ad vastaiioni subducens, in Africam receperat) quorum
ejus se demum elucubrationem recepil. Finitis, in- cxemplasivolueris,abipsaj)oterismutuari;proan-
quil Prologo primo in Ezechiel, in Isaiam decemet gustia quippetemporis aliosdescriberenon potui.Fa-

octo Explanationum voluminihus ,ad Ezechicl, quod cile quod et tercium dcscribere non polueril, causac
tibi, et sanctm memorim matri tuaiPaulae^o Virgo fuit, quod confugieutium ad se de toto orbe frequen-

Christi Eustochium^ scepe pollicitus sum, transire tia iucredibili pressus, obeundis erga omnes hospi-
cupicbam, et extremam, ut dicitur, manum operi taUtatisofficiis dislineretor.Nimirum hocipse inejus-
imponerc Prophetali:ct ecce subito mors mihi Pam- dem Praefalione libri causatur, Quotidie, inquiens,

machii atque MarccUa;, Romana; urbis obsidio,mul- sancta Bethleem nobilcs quondam utriusque sexus
torumque fratrum ac sororum dormitio nuntiata atque omnibus mendi-
divitiis affluentes, suscipit

est. Atqueita consternatus obstupui,ut nihil aiiud cantes. Quibus quoniam opem
non possumus
ferre
diebus ac noctibus,niside salute omnium cogitarem: condolemus,et lacrymas lacrymis jungimus : occu-
meque in captivitate Sanctorum putarem essc cap- patique sancti operis sarcina,dum sine gemitu con-
tivum, ncc possem prius ora rcserare, nisi aliquid fluentes videre non patimur, Explanationemin Ez,c-
certiusdiscerem : dum inter spem et desperationem chiel, et pene omne studium omisimus, Scriptura-

sollicifus pendco,aliorumquemalis mc crucio. Posl- rumque cupimus verba in opera vertere, et noii
quam vero clarissimum terrarum omnium lumcn dicere sancta, sed facere.

cxlinctum cst, imo Romani imperii truncatum IV.InlerimS.Pater sxpe et mM/ium rogatusa Prin-
caput: et ut verius dicam,in una Urbe totus orbis in- memoriam sanclae Marcelhe litteris
cipia virgine, ul

teriit, Obmutui, cl humilialus sum, etc. Verum quia commendaret, cum hucusque moerore afiectus incre-
et iu indesinentcr hoc flagitas, et niagno vulncri dibili reticuisset, el biennium ab illius obiiu pra;teriis-
cicatrix paulatim inducitur : Scorpiusque (Ruffinus) set silentio, quod nihil lur.c sibi videretur promere
inter Encclddum Porphyrionem Trinacrioe humo
et posse laudibiispjusdignum : df^nique opjjoriunitatem
premitur et hydra multorum capitum contra nos nactus, Epistolam ad eam dedit in recensione no-
aliquando sibilare cessavit :datumque tcmpus, quo straCXXVII. qua debitum Marcelke virtulibus offi-
non hwreticorum responderc insidiis,sedScriptura- ciumuna lucubutionepCTSolnl. Alquo eam sanenullv
rumexpositiotiiincumberedebeamus,aggrediarEze- secundam, cum nobilissimi generis, tum pietaiis in
Prophetam,cujus difficultatem Hebrceorumpro-
chiel Deum laude mulierem magnifice praedicat, quod se-
batiraditio,eic.,q}iSi huc referas.Jam itaqueRuffmus ptimo anuptiis mense viro orbaia, Cercalem Consu-
fato functus eral, quem ait S. Pater Trinacriae jam lem secundas ejus nuptias ambientem rejeccrit, ot
hunio premi Messanae scilicet, ad
: quam ultimam Ualia; Monachae Vitam prima nobilium feminarum ausa sit
urbem,barbaricamprocellameffugiens,scsecum ulra- Romae profiteri, suoque exemplo multas ad idcm in-
quc Melania atjue aliis receperat,interSicanos, utique stitutum perlraxerii. Tum illud pluribus exornal,
gigaiitibus EnceladoetPorphyrioni (perperam lectum quod sanctarum Scripturarum sludiis accensa, abs se
anle nos Porphyrio) juxta fabulus Poetarum montcs Romae tunc agente divinas Litteras diligentissime di-
superimpositos. Morluus autem hic est ab illa cum dicerit, ulque altius infigeret menli, sa>plusad absen-

Romie tum Latii, subinde et magna Griociai depopu- tem scripserit, qua'sliones in difficiliora loca flagitans,

lalione anno insequenti,sive 4i0,eoque ferc medio, si ut sibi edissereret. Ad ha;c ejus narrat factum openi,

tidcm Marlyrologio illi adhibemus, quod Boiandiani ct intenierala" Religionis amore, ut faclio Origenisla-

socii sub nomine Florarii Sanctorum, identidem lau- rum, quae Romje coeperat invalescere, pro iiia atque
dant, cl in quo ejus memoria die xiv. Junii consigna- cxlinciasil. Denique et in Roniana' ejusdem urbis

tur.Denique naclusjam erat Hieronynius tantum olii, direptione, suique captivilate impensc laudat, quod
quo sibi quieto esse ab ha^relicorum insidiis liceret, constaniem animum gesserit, ut ctesa fustibus flagcl'-

animo Scripturarum explanalioni in-

et posset aequo lisque\'idercl\irnon sensisse tormenta, et inter cruen-
cumbere. Qua; omnia devenisse jani illum ad anni tos gladios invcncrit pietati locum, ef posf aliquoi
411 exordia satis manifcsto indicant. dies savo integro vegcfoquc corpuscnlo ohdormierit
III. Quae subsecula est rcrum suarum, ac Vita^ se- in Domino.
riemS.idem PalerEpistolaCXXVI,quam hocmel anno V. Per id quoquc lemporis scripsisse putandusesl
(post plures alias quie interciderunl) ad Marcellinum el S. Paler Epislolas duas alias, alleram ad Ruslicum
Anapsychiam scripsit, persecutus cst. Cumque n;tr- Monachum, ad Gaudentium alteram.IIla qucniadmo-
rasset pluribus, voluisse olim se volumen Ezechielis dum oporteat instiiuere vitam Monacho dignam, pcr
exf)lanare,malisautemingrucntibus, feredcspondisse parles docet : cumque pauperlatem cum primis am-
animum.diuque tacuisse,quod tcmpusesset lacryma- plectondam moncat, Cfftcrum,jHxla iiiiserias hujus
rum, addit, lloc autcm aniio (ulique 411) cum trcs teinporis, et uhiquc gladios scevicntes, satis divcs est

cxplicasscm libros, subitus impetus Barbarorum,... qui pane non indiget. Non aiias autem se quam modo
sic yEgypti limitem, Pahestince, Phcmicis, Syria^ narratas calamiialfs designare (contra atquc alii au-

pcrcurrit ad instar torrcntis cuncta sccum trahcns, tumant, qui eas huc referunt, qua^ ante quiiiquennium
ut vix manus eorum miscricordia Christi potueri- conligorunt) paido upciUis prudit, i\ Ruifirium jani

muscvaderc.DuositaquclibrosmisiSancta^filiiemea; fato futictum signiticat, l-ir.iitali ejus sub Gunniino-

Fahiolat (juniori scilicel. quae se Urbis et patriae dc- mioo insultans. Tcstudinco, iuquif. Gruimius ince-
Patrol. XXII.
 167 S. IIIERONYMI VITA. 168

debutad loquendum gradu, ct perinlcrvulla qucedam tcni 414, facile differendi. Quod quidem de poslremis

vix paucaverba carpebat,uteumputaressmgultire, duobus, qui Visionem Tempii edisserunl, liquido

nonproloqui. Et tamenquammensaposita,librorum constat. Quum enim pervcnisset ad eam parlem de-
exposuisset struem, adducto supercilio, contractis- lubri, in qua Sancta sanctorum, et Thymiamatis al-
qucnaribus,acfronterugata,duobusdigituliscon- tare describitur, se test>tur Sanclus Intcrpres ma-
cr^;)fl6fl^etc.,quiLusluiefatcaris,nonalium voluisse, luisse opus parumper inlcrmiiiere, ut ad virginem
quain Rulfinum, eumque non ila piidem vita defun- Demelriadem scriberet, quod est, ut ipse ait, De al-
clum pcrslringere. Allera, qua infantulam biennium tari trayisiret ad altare.
eirtilcr natam, Pacatulam noaiine, prbcceptis, quiC VII. Ilanc itaque Epislolam paulo antequam finem
poslmodum iectura sit, ad dhiislianam pietatem in- Commentario illo imponerel, dedit ad eximiam eam
stituit, eadem temporis indicia praeferl. Inter alias virginem, Julianae filiam, et Probae neptim, quam
quas terrarum
deflct saeculi calamilates, Orbis, inquit, sprctis illuslribus nuptiis, cum se Christo dedicasset,
ruit Vrbs inclyta, ct Romaniimperii caput uno hortatur ut in sancto proposito perseveret, et quibus
hausta est incendio ; nulla est regio, quce non exules id praestet officiis ac sludiis, docet. Quod autem an-
Romanos hubcat : Et paulo post : His Pacatula nostra nus tunc ageretur 414, pluribus ipse locis satismani-
nata est temporibus : inter hcec crepundiaprima car- festo prodit.atque illo cum primis,ubi se ait ante antios
psit cetatem, ante lacrijmas scitura quam risum.llla. triginta cognominem huic librum ad Eustochium de
vero vix tertium lunc annum iniisse putanda est di- : Virginitate servanda elucubrasse. Caitera in chro-
cilur quippe interimm sinu matris garrula vocebal- nologicis Noiis satis abunde persequuli sumus. Sed
hutire, nec 5t modo litterarum elemeritacognoscerct, et ad Dardanum dc terra Promissionis Epistolam in
ullra aliquid posse, quam sijllabas jungorc. nostra recensione CXXIX, hocmcl anno vergente ad
VI. Recepit continuo se ad Ezechielemsuum S. Pa- exitum, scripsit, Commenlario in Ezechielem jam, ut
ler, et lenicscente per tcmpus dolore, opus a quarto videlur, absolulo. Dicitur enimvero Dardanus jam
ad nonum usque librum, 12, supra 400 anno ver- duplicis Prcefecturoi honorem transegisse, Praefecti
genle ad finem, et subsequenlis inilio, persequutus Ecilicet Praetorio Galliarum quarum primam cbieral
:

est. Tanli autem labor liic slelit, ut vix posset lu- jam anno 409, alteram 413 gessit, ut ex Prosperi
critivas imo furlivis noctium horis coepto insistere. Tironis Chronico liquet, qui ejus potissimum opera
Fateor, ait {Prcef. lib. VU), me Explanationes in oppressum Jovinum tyrannum, averso ab ipsius so-
Ezechiel multo antc temporc promississe,et occupa- cietale Rege Ataulfo, tradit. Serius ne differatur, ve-
tione de toto hucorbe venientium implerenonpossc : talaliud S.Pairis leslimoniiim libro I. Commenlario-
dum nulla hora nullumqiie momentum est, in quo rum iu Jeremiam : quem certo certius insequenti

non fratrum occurramus turbis : in tantum utaut proxime anno adornavil, etcap. III. eam nuper ab se

claudendum sit nobis ostium, aut Scripturarum, per editam refert (Gothofr. cod. Theod. lib. XII. tit. l.

quas aperiendoi sunt fores, studia relinquenda. Ita- de Centurionib. Lege 171).
que lucrativis, imo furtiuis noctium horis, quoe hie- VIII. Coeptum deinde esl inter Ecclesiasticos viros

mc propinquante, longiores esse cceperunt, hcec ad de Animae origine disputari : cujus ad Hieronymum

lucernulam ciuaiiacumque sunt, dictare conamur, dispulaiionis arbilrium delatum est. Paulus Orosius,

etcestuants animi tcediuminterpretatiofiedigere : el Origenismi labe corripi sensim Hispanias animadver-

paulo posl Accedit ad hanc dictandi difficultatem,
: lens, ad Auguslinum in Africam irajecit, eumque
quod caligantibus oculis senectute ; ad nocturnum sciscitatus est inter alia multa de illa quaestione, ut-

lumen nequaquam valeamus Hebrceorum volumina poteab Adamantii fontibus derivata. Sed mioime au-
relegere, quce etiam ad Solis dieique fulgorem, litte- sus Hipponensis Episcopus ferre sententiam, ei aucior

rarum nobis parvitate ccecantur. Scdet Grcccorum fuit, ut in Pala?stinara ad Hieronymum, quasi petitu-

Commentarios fratrum tantum voce cognoscimus. rus oraculum, navigaret. Duas quoque ei dedil in

His praefiedilus difficultatibus, et novis subinde injec- eam rem deferendas ad ilium Epistoias, quae nume-

tis, ubi tantisper ab una respirasset,

occupationibus et ros in recensione noslra CXXXI. et sequ. obtinenl.

moris, reliquos libros per intervalla diclavit, ut ne- Harum prima recenscus varias de animae origine
dum reliquum quod erat hujus 413 anni in illa expo- sciilentias, petit doceri, quac potissimum tenenda sit,

sitione Iransegerit, sed et magnam insequentis par- et quomodo adversus Pelagianorum dogma illa ejus
tem. Et vero sub illius finem nonum librum se indical defendi possit, quam Epistola ad Marcellinum et Ana-

adornasse, ubi Heraclianum Africic Comitem, homi- psychiam insinuaverai, singulas animas novas nas-
impium, NUPER dedisse centibus crcari. Altera consulit de loco ex Jacobi
nem prs Barbaris ipsis
Epislola, Qui offcnderit in uno, factus est omnium
poenas pcrfidiae suae refert. Hic scilicelillo anno 413,
reus. Advcnil Orosius circa vernum tempus, ibique
quo Luciani V. CI. CuUega in Consulatu fuit, jam ul-
aliquandiu commoratus est aderat enim, ut mox di-
Ira medium (xcurrenle, sive Augusto mense, ISova- :

rum, ul Prosperait, in Africa rerum reus honorem cemus, ejusdem anni 415, adhuc mense Julio, quo
amisit et vitam{In Chron.).\]i proinde miuimum puies Jero^olymis coutra Pelagium in aciem descendit.

nuper illo adverbio, temporis anleacii spaiium desi- Hieronymoad AugustiniEpislolas respondendi,olium
gaari, poairemos propc dixerim dies ejusdem anui defuil tot undequaque concertationibus contra haere-
occupato id quod et narratum noscimus, et
ut notel nccesseest, Uioc reliqui libri in subsequen- licos :
m S. HIERONYMl VITA. 70

ipsemel anno insequenli ad illum scribens Epislola per haereticos iemulosque suos licuisset, extremam
CXXXIV causatur. operi Prophetali manum imponere. Ipsa autem hcBC
CAPUT XXXVI. baeresis in causa fuit, ut explere, quod in voiis ha-

I. Pelagius hceresim suam Importat in Palcestinam. bebat,nequaquam poluerit, dum verba subinde^.^ac
II. Quem Hieronymus in Jeremiam scribens,per- stylum in eam coactus convertere, cceptum opus
stringit. III. Mox impugnat dataad Ctesiphontem intermitlit, et seuio ingruenie, alque aliis quae
Epistola. l\. Et prcefationibussecunda et tertia mortem proxime antecedunt incommodis sensim ,

in Jeremiam. V. Tum proprio opere, sivc tribus deseril. Nec conlinuit se tamen hoc ipso scriplionis

libris Dialogoruni. VI. Uecipit se iterumad Com- genere ab impuguanda impia doctrina, ejusque au-
mentarios : quod tamen opus imperfectum relin- ctore exagilando, tamelsi nomini parceret. Et priori
quit. VII. Malc habetur a Pelagianis, qui inMo- quidem Prologo libri indoctum calumniatorem eum

nasterium ejus igne et coidibus sceviunt. VIII. vocat, et nimia stertentem Vecordia : Grunii, imo
Consolatorias ea de re accipit ab InnocentioPapa. etio\imsiD\ ?LSsec\amstolidissimum,qu\aliensvocibus
IX. Sedes mutat, nec tamen desinit hoeresi in- blasphemaret, et in tantum imperitum^ ut ne male-
festus esse. X. Eustochium moritur. XI. S. ipse dicta quidem haberet propria.
Pater diem obit, III. Hoc absoluto libro , Ctesiphon nescio
quis ,

Urbicus, vel Urbicis, ut in Mss. nonnuUis dicitur, ex

I. Jam se se itaque in Palajstinam ex Africa inlru-
sanctce atque illusiris domusconciliabulo, quod vide-
serat Pelagiana pestis, nonnuilosque de ipsius Jero-
Huic tur Pelagio et suis opes ad sustentandam vitam contu-
solymitanae Ecclesise primoribus corripuerat.
haeresi a Pelagio, ejus auctore, nomen esse, nemo lisse,Hieronymum de hujus doctrina, quae plurimos
esl quinesciat^ Ipsequis fuerit, paucis accipe. Natus Jam mov^at, consuluit. Ad quem statim ille Epi
unde Scotorum pultibus stola GXXXIII. quae ad Tractatus instar ordinata est,
csl huinili loco in Scolia,
dicilur {Prol. I et II in Jer.) respondit nihil hiereticorum veritus minas quin
proegravatus Hieronymo ,
,

potius idcirco animos sibi sumens, quod

et Albinus canis et corpulentus, a.h Albin si\e Albion, illi scripto-

quo nomine patriam insulam Scoti appeliabant: aliis rumsuorum fulmina minitarentur. Ac primo quidem
Britannus coluber, et Brito cognominatus {Prosp. dc ir.ihia.^ et ip.apTnatav quo vekUi gemino tibicine

Aug. ng. I. Ep. 186). Sequutus Monasticae Vitae in- superbissima hceresis fulciebatur, id est, immuni-
slitutum, diu Romae, nec sine sanclitatis existima- tatem ab animi perlurbalionibus, et impeccantiam,

lione aliqua vixit, erroris sui semina clanculum utpote diabolicae superbiae figmenta refulat, ostendit-

spargens, sibique valde a publica luce metuens. que ex Philosophorum coenosis fontibus, et maxime
Venit postea in Africam semel atque ilerum, ubi Pythagoricorum, qui hominem excequant Deo, ad
Caelestium erroris sui discipulum omnium facile Chrislian* fidei exitium derivari.Hinc dei gratiam,
principem inslituit : qui Garlhagine Presbylerii ho- cujus per singula opera nitamur et regamur auxiho,

norem consecutus, contra Chrisli gratiam pra; ma- ita adstruit, ut verborum fallaciis, quibus, obtentu
gislro suo classicum cecinit. Ipse in Pahfstinam con- liberi arbilrii , simplicioribus illudebant , reliquum
lendit, ct Jerosolymae commoratus est, ubi et fami- locum nullum faciat. Tum illos ad respondendiun
liaritaiem cum Hieronymo, dum bone ci nolus adhuc lacessit , quod credunt et quod
ut libere loquantur ,

non esset, fertur junxisse. Sanclus corte Pater tes- scmel scripserint negare haud possini. Denique
,

tatus est postea, se patienler adversus illam hairesim Ctesiphontem rogat, ei commonet, ne per unum, aut
gcssisse, ne velerem Uedere videretur necessitudi- ut multum tres homunculos sancta iUa atq ue illustris

nem (Prol. IV. in Jerem.). Cielerum lalcre sub ejus domus suscipictt iantarum fceces hcereseon, ut ubi
verborum melle, cordis venena, salis mature ani- primum virtus, et sanctitas laudabatur, ibi prce-
madvertit, jamque a superiore anno 413, cum sex- sumptionis diabolicce et sordidissimce societatis tur-
lum in Ezechielem Commentarium elucubiaret, in pitudo versetur: sciantque qui hujuscemodi homini-
Prologo questus est, reviviscere Hydrce novella plan- bus opes suggerunt, hcereticorum multitudinemcon-
taria,et hcetericis Dei percussis manu^ hoeresin gregare, etChristihostes facere^et enutrire adver-
ipsamnoti mori, hcereditariis odiorum suorum catu- sarios ejus. De anno quo haec scripta sunt, ct quem
lisderelictisyqui nostra simulantes, genitricis anti- diximus 415, dubitare non sinit dudum laudalu-; Oro-
quoevenetia nondeserunt. Ad Demetriadem quoque sius Apologelici cap. IV. ubi de Jerosolymitano con-
scribens(adquamipse etiam Pelagius,nobilissima;vir- veniu, quem constal hocce anno sub Julii mensisfinem
t^inis instituenda' obtenlu, Epistolam dederat h<«resis celebralum, deque Pelagii errore loquens, quod homo
suae veneno suffusam (monol, ut sibi cavcat ab impia suis viribus possit mandala Dei custodire, Hoc, inquit,
et sceleratadoctrina {?ehg\3LXidL utique, quam progna- Bcatus Ilieronyuius in Epistola sua, quam nuper ad
tam suspicabatur ab Origeniana) quce, inquit, olim in Ctesiphontem edidit. condemnavit.
JEgypto ct Orientispartibus versabcttur, et nunc ab- IV. Recepit statim se Sanctus Pater ad Commen-
scondite, quasi in foveis viperarum apud plerosque larios in Jeremiam : cl sccundi Prologo libri se ait,

versatur,illarumquepartiumpolluitpuritutem,e\.c. avertereparumperaures,neaudiatjudicizimsangui-
II. Insequenii anno Hieronymus Gommeniarios in nis et interfectorum animas deploret, qui opinione
Jeremiam scribere aggressus est : volebat cnim, si virtutum quotidie corruunt in superbiam,ct Dco <«
171 S. HlEROiNYMl VITA. 172

similes arbiiraiitur. Quoruin, subdil furori respondi- fratrum cxposlulalione compulsus sum, nec tamen
nius, iit potuimus, cl n Dominus vitam dederit, ple- hucusque prorupi, ut auctoruin (Pelagii cum primis,
niusresponsurisuwus. Interim ellerliumlibrum ex- et Ca^lestii) nominaponerem,malcns coscorrigiquam

cuditeadem in rrologo conquestus,no« pa/i7)i«io/ww, infamari, elc. Et prologo quinli, allero ait apud Je-
quo nominc seclam Pelagii notat, seoptata quictc con- rcmiain Ca\a.ihohaircticorumpcr/idi(K amaritudinem
leutum,Scripturarunisanctarumexplanationiinsis- dcmonstrari, notarique illos personis Ananiai, et Se-
tere,sedid a(jcrcdiebusetnoctibus,etaperte,et per in- mcia), et Sophonia.' sacerdolis, qui in propheta3 inie-
sidias, veris faha misccndo, imo universa mendacia ritum conjurabant. Deniqne ex sexto libro sub fincm
subdolo mellc circu)nlinentcm,ut quiauditverborum Scripturarum testimonia congerit multa, ad retun-
dulcedincm.venenapcctorisnon formidet. ElposlaiVia dcndam eorumimpudentiam^ quiputant, hominem
id gems.Latrare per Albinum canem (Pelagium) (/ran- omnia posse complere, quce se facturum esse polli-
dem et corpulentum, ct qui calcibus magis possit s(e- citus est. Alios pra^terea libros Commenlariorum ia

vire., quam dentibus. Habct cnim progeniem Scoticce reliquum Prophetai contextum non elucubravit Sanc-
gentis de Bnlannorum vicinia, quia juxta fabulas tus Pater, ut suo nos loco, et in generali pra;fatione
Poetarumspiritualipercutiendus est clava,utcetcrno certis argumentis probasse visi sumus. Aut certe si

cumsuomag>.siroPluto7iesilentioconticescat. Verum duos aut ires postea adjecit, quibus opus compleret
hoc alias, elc. non utique alios quatuordecim, ut hactenus perperam
V. Coartus revera est iterum, hoc absolulo libro existimalum est) iili jam lum advivente S. Auctore,
ab explanalione Prophetali manum revocare, ut pro- anlequam in vulgus ederentur, in direptione illa mo-
prium opus, quod facturum se receperat, in hcereticos nasterii, quam paulo post Pelagiani satellites perpe-
aggrcderelur. Conlexit hoc autem forma dialogorum trarunl ut imus narratum, deperierunt.
sub persona Attici catholici, el Cretuboli hteretici, VII. Facinoris ejus longe nequissimi hisloria ita
ex ordine oinnem de Divina gratia, deque libero ar- habet. Pelagius a Jerosolymitano convenlu, Joannis,
bilrio conlroversiam explicans , el verbum verbo ut diximus, opera, liber cum evasisset, post quinque
ad singulas hserelicorum sententias reponens. Sed fere menses Diospolim, quse urbs in Scripturis Lydda

utique scitu digna temporis, quoid moliretur, notatio appellalur, ad Concilium, cui admodum quatuorde-
esl. Extremo scilicet Julio praesentis anni, adniten- cim e Palaestina Episcopi aderant, vocalus est. Quae
tibus contra liostem antiqua; fidei Presbyteris Jero- sibi objiciebantur errorum Capitula, utloquitur Inno-

solymilanis, Joannes Episcopus, qui primas ha-retico centius Papa, parlim vitando suppressit,partim multa
deferebal, toiius Cleri synodum indixil. Eo vocatus in se verba retorquendo tota obscurilate confudit,
est etiam Orosius, et quid ex Africa contra Pelagia- aliqua magis falsis argumentis, quam vera ratione, ut
nam doctrmani advexisset ,
jussus exponere. Tum ad tempus polerat videri, purgavii, negando alia, alia

Pelagius quoque introductus esl ,

qui judice usus falsa interpretatione vertendo. Nempe ha^reticas opi-

suarum parlium sludioso, deque sua factione iiiter- niones laline scriptas Graeci Antistiies cum haud satis

preiibus, qui Orosii Latine dicta in Graecum refun- per se possent expendere, nullusque esset ex tdver-
derent, judicium Synodi deciinavit, quin etiam ha:- so,quiurgerel(Erotesenim etLazarus,quiineam rem
reseos invidiam in accusantem convertit. Nempe ex Galliis venerant in Palsestinam, propter gravem
Orosium aliquot post dies Joannes blasphemia-arguit, unius eorum a;gritudinem [Aug. de Gest. Pel.\. Syno-
quam ille criminalionem edita mox Apoiogia abs se do interesse minime potuerunt)Judices denuo fefellit,
coactus esl amovcrc. Eo autem Opere laudans inter- dequeDiospolitano conciiiovelutabsolutus, suo taraen
dum adserlam Hicronymi testimonio fidem , eum palam damnato dogmate egressus esi. Tum vcro hae-
eliam refert, lunc lemporis conscribendis contra hte- reticus triumphum agere, sparsaque in vulgus Epi-
reticum dogma Dialogorum insudasse, Hoc,
libris stola carnalis ventositatis et elationis (Idem, ibid.),
inquicns, Beatus Hicronymus... in libro, quem nunc tanquam Gallorum insultus fregisset, efferri atque
scribit, coUala in modum Dialogialtcrcationc, con- insolescere, sibique animos et suis conlra rectae fidei
futat. Jam itaque ad tinein annus properabat quum adsertores addere. In Hieronymum aulem pra'sentem
absoluti atque in lucem ediii libri sunt : nam inimicum, ejusque sanctos Monasterii fratres, non
September mensis, quum eam Apologiam Presbyter scriptis, aut verbis, sed igne et ca^dibus saevilum cst.
jam trahebatur.
llispanus scribcret, Tunc (v«rba sunt Augustini libro de Gestis Pelagii sub
VI. Aliquanto postcontulit sc tertium Sanctus Pater finem impie factum non sine exsecralione et lacrymis
ad Commenlarios in Jei"emiam, quos per tres adhuc li- cunco perditorum, quivalde
enarrantis) a 7icscioquo
bros sive ad sexlum usque , et ad Prophetae caput inperversuin perhibentur Pelagio suffragari, incre-
trigesimum secundum, aliis subinde occu|)alionibus dibili audacia perpelrata dicuntur tanta mala^ut
distentus, adornavit. Oblivisci tamen contra ha^reticos Dei scrui et ancillce ad curam sancti Hieronj/mi per-
pugnff» non potcrat, et inseclandi fidei hostes occa- tinentes sccleratissima ccede afficerentur, Diaconus
feioni semper imminebat. In prologo quartl libri Pa- occideretur, (edificia monasteriorum incemlerenlur,
iriarchas nefariir ejus secla' Pylliagoram , Zenonem, vi.rqueipsum Hieronijmumab hoc iinpctu, afquc in-
Origcnem, Grunnium, Evagrium Poniicum , Jovinia- cursu impiorum in Deimisericordia lurris munilior
num dicit : scriptaquc sua ingercns, Cmi, 'm(\mi, rcspon- tueretur.
dcre diu taccns.el dolorcm silentio devorans,crcbra VIII. Tanii scelcris haud in scium fuisso ipsum
 173 S. fllRRONYMl VITA 174
Joaimem Episcopum, qui Pelagio favebat, pleraquc aspides su7'dn; et obturantes aures suas. Nos~
indicio erant. Hieronymus sane, temque Eustochiuin autem domus secundum carnales opes hteretico-
tra
et Paula junior, scriptis conlinuo hac de re litteris rum persecutionibus penitus eversn, Christo pro-
Romam ad Innocentium (qiiarum tamen nulia iftatem pitio, spiritualibus divitiis plena est. Eadem plus
tulit) muita conquerenles Ponlifici de perditorum minus rcnuniiat scribens ad Augustinum Epistola
hominum facinoreimpio alque immani,ul opis aliquid CXLI. ct subsoquente, quarum altera congaudens
ferretextreinum laborantibus, implorarunt.cMw phis
ejus in Pelagianos strenuilati.verse eidem gloriae ver-
se adlmc metuerc dicerent, quam conquererentur
i\i,quodeum omnes hceretici detestantur; etme, in-
esseperpes.mx. Nomenlamen hominis causamque reti- qni[,pariperseqimntur,dodio,utquosgladiisnequeimt
cuerunt quae earum christiana modestia fuit. Re-
:
volo interficiant. Allera significal,multos adhuc asse-
spoudit sanctus Pontifex iribus Epistolis, qua^ inler qm,nefractisquidemcervicibusinclinantur,habentes
Hieronymianas a num. CXXXV. per subsequenles
affectum erroris pristini, cum prcedi candi eomdem
duos recensentur. Prima ad Aurelium, qua? et pau-
non habent libertatem. Esseetiam neminempotcntem
cissimis versibus constat, hunc prccatur ut quam-
qui dissimulaniereis faveat. Capta, inquit. Jerusalem
primum alleram Hieronymo reddendam curet. Hac tenetur a Nabuchodonosor, nec Jeremice vult audire
autem S. Patrem verbis lenissimis consolalur,
et consilia, etc. Hsec autem omnia cum reliquum quod
bono esse animo jubet, quod pro veritate perpessus
erat anni 417 tum subsequentem, aul tolum, aut ma-
exspectet beatitudinemMbornm in Christomercedem ximam certe parlem per historiie Pelagianae adjuncta
quam ipse aliis continuo praedicabal. Tum si, inquit, stalusque varios, satis manifesto denotant.
deposueris apertam manifestamque in hominesali-
X. Insequens annus 419 laborum cumulum et misc
quos accusationem, aut judices competentes
tnbu- riarum, jamjam properanti ad vilae finem Hieronymo
am, aut si aliquid urgentius sollicitiusque a nobis
attulit. Euslochium, quae ejus insliluti jam inde a
non retardabo. Intereaquidsibi prolem-
fieripotest,
Bethleemitici Monasterii conditi post Paulam malrem
pore faciendum duxerit, ac porro fecerit,
declarat. reliqua una lux eral, occubuil. Virgo rei Christianae
Tertiam ad ipsum dedit Joanncm episcopum
quem tum Monasticae vitae sanctissimae decus praecipuum :

pro Sedis Apostolicic auctoritate satis acriter

repre- cujus ego laiides, tolque edita perannos ferme vigin-
hendit, in eoque reum agit,quod
prospicere debuisset ti quinque virtutum exempla complecti verbis haud
scfilus admitlcreiur prorsMs enim, ne Sacerdotis
; ait, possim. Nata principe apudRomanos loco, parte To-
gravitateni condemnat tantum nefas in Ecclesia xotio, dc Julia gente, unde etJulia appellata ipsa esl
fuisse completum. Quod nisi deinceps
corrigat, vel matre, ul diximus, S. Paula, de Scipionum et Paulo-
relundat, fore ut jus Ecclesiasticum
de labefactatis rum stirpe, in tanta opulenlissimae domus, atque Ur-
causaseum, quinondefenderitprcestare humanaomnia, con-
compellat. bis frequenlia, pro nihilohabuit
HasJlpislolas in chronologicisad eas notis
anno scrip- iraque adnilenlibus summo studio Hymetio avo, el
tas fuisse 417 ineunte ossendimus post aliquot Pra^lexala ejus uxore, castitatem Deo vovil. Secuta
ab Hieronymum facinore
illo in
perpetrato menses. deiiide est S. malrem in Pala^stinam, et Bethleemi
Ex eo loco momenla ralionum repete. Innocenlius constructo Virginum monaslerio, secum illa in san-
paulo post,siveduodecimadie
mensisMarlii obiit, cui clo proposito, ad aperfectionis Evangelica^ summ
Zosimussuccessit nccdiu post falo quoque functum
:
contendil. Matre ad superos evocata anteannos fermc
esse Joannem Jerosolymitanum, quem Praylus exce- quindecim, Monasterium sola administravit, quod
pit, velera monumenta persuadent.
virginibus quinquaginta constasse, Palladius tradil :

IX, Sunt vero alia, quae ejus seriein temporis, at- incidisse autem in difficillima tempora, qua^ superius
quffihistoriaescripta SanctiPatiisconlinuant.
Epistola narrata sunt, monslrant. Annum, quo vivere desiit,
CXXXVHI ad Riparium, fuisse demum Pelagiana hunc nimirum 419 asserunt crudiliores {Laus cap.
dogmata rejecta indicat, el pulsum esse non
solum 26); diem, quo memoria ejus agitur, Martyrologium
deurbe, sed etiamde Pala^stina:. finibus Catilinam,
Romanum consignat Seplembris 28, eo scilicet que
quo nomine alium quam Pelagium denotare
voluisse, proxime Prsceptoris sui Hieronymi memoriam anto-
non verosimile. Dolel
autem plurimum, quod multi cedit. Hic autem tanto ob illius mTortcm, mcerore af-
conjurationis socii remanserint, qui in
Joppe remo- feclus est, ut animum feredesponderil. Testatur ipse
rantur. Nobis autem (subdit) melius oisum
est,locum scribens paulo post, hoc tamen verlente anno, Kpisto-
mutare, quamfidei veritatem, (pdificiorumque
et lam CXLIII. ad Alypium et Augustinum, affliclisjam
'mansionumamxnitatemamitterequameorumcom- rebus omnibus, necfuissesibi amplius cordi,suis si-
munionemaculari, quibus impra;sentiarum aut ce- ve Ecclesiiv; hostibus respondere. Quod, ait, quKritis,
dendumerat aut certe quotidie non linyua, sed gla- utrumrescripserimcontra libros Aniani pseudodiaco-
diisdimicandum. Quanta autem passi simus,et quo-
niCeledensis,quicopiosissimepascitur,utaliencebla'
modoexcelsa manus Christi pronobisinhostemsa;- sphemice verba frivolasubministret,sciatis meipsosli-
vierit,puto tecclebri nuntio omnia cognovisse. llem brosin schedulis missos a Sancto fratre nostro Eusebio
in subsequenti ad Apronium.profligalos jam hfereticos {Cremoncn-i\) Presbyterosuscepisse,nonantemultum
in Orientenuniiat.//ic enim.inqail^quieta
suntonmia; temporis,etexinde,veli?igrucntibusmorbis,veldormi-
fflicet venena pectoris non amiserint.tamenosim- tioneSanctieet venerabilis vestrce Eustochii ita
filiie
pietatis non audent aperire , sed sunt iirut dolnisse,utpropetnQdumcontemnend,ospuiarem,&[Q^
1 IJ S, IIIERONYMl VITA. 176
XI. Nulluiii ali li.ic Episiola oxslat aliudHieronymi (ftate aulera filiitvi vocel {Ep. CXX\ /r).Sunlenim
gestorum quoque ejus nuila deinceps esl
scriptunri, isia, ut dudum laudato cap. I. ostendimus.ex vetere
mentio. Facilo sanctum sencmaftate, laboribns, mor- humanai per vicennia compuland;e rationc
illa antatis

bisconleclum, trahentemque magis, quam agenlem desumpta, saepe eliam corpusculi inlirmitatem polius
vitfini, hocce anno 420 Dcus ad ccclestem patriam, quam selalcm nolant. Sed caquidem sequiorum tera-
merilaniqiic glorise coronam vocavit. Ccrle Augu>ti- porum Scriptoribus, quorum testimonia mox recita-
nns eodem hoc anno ad Oplatum Milevitaniun scri- bimus, causa fuil,cur S;\ncti Patris Vilam per plures,
bens Epistolam in recensione nostra CXLIV. quse non adhuc annos, el ad seplimum usque el nonagesimum
ila pridem detecla, cl vulgata primum est Vin'iobona\ eoque amplius proferront.Nec desuntqui cenlesimum
testaiur se nihil absHicronymo iiiterarum accepisse, eum scribant praieriisse. Narranl etiam ita eum
r=uper quaestione de orij^ine anima', quam illi s^i per vircs defecisse, ut nisi fune manibus apprehenso,
vitam licuissel,explicaturum receperat. In Enchriridio quod ad hoc ei de trabe pendebat, surgere de leclo
autem, quod inseqnenii proxime anno quadringen- haud posset. Tum in levem incidisse febriculam, quje
lesimo primo scripsisso dicitur {(j. 2. ??. \0 et q. \. illum, jam in carne prffimortuum dissolvit. Adfuisse
n. 4) Hieronymi tanquam dofuncti jamdudum meminit, juxta.eura monachos, et Chrislo dicatas Virgines,
et titulo5awci«TOemo?'/a?ornat.Concinit Prosper.cui atquc alios undique de sanctis Locis, quos ipse alacri
fidem in hac temporis notatione deferri par esl, la- vultu el laeto conspiciebat : aliaque his similia, quae
metsi in natali ejusdem adsignandaepocha, haud sa- ut probabiliiate non carent, nullo tamen certo Aucto-
tis constare eum sibi, oslendimus. Ait vero, cum re adserunlur. Prsetereo pseudo Eusebii ad Damasum
anno 420 vivere desiisse, Theodosio IX. et Consian- Portuensem fabulas, quarum ralionem nullam haberi
tio III. Coss. et pridie quidem kalendas Octobris : vclim. Sepultus in Bethleem est, ubi maximam vilae
quam Ecclesia^ fasti diem memoria ejusdem ronsi- parlem egit : inde Romam postea translatus, super
gnant. Nisi itaque fallimur, ab anno circiter 446, Exquilias in templo S. Mari<e Majoris summa cum
nalalilia ejus repelentes (quod nobis quidem mullis, veneralione populi frequentis colitur, et Maximi inter
nec sane intirmis argumentis capite hujus historiaj I. Ecclesiae Doctores titulo donalus est.
adprobasse visi sumus) quum fato functus est Sanctus Haec sunt, RIVERA Cardinalis Eminentissime, quae
Pater, annum agebat quarlum et septuagesi-
a-latis de Hieronymi Vita liltcris consignanda habni. Tuoque
mum. Nec movet nos, quod se ipse pene decrepitum volui amplissimo Nomini inscribere, ut palam omni-
{Ep. CXLII) alicubi dicat, et senio confectum, quac bus sit, me Tuo prsesidio, Tuisque adhortationibus
homini annos sepluaginta paulum praeiergresso im- acceptum referre, si quodres erat,in ejus adornanda
pulanda non videantur ut et iiludquod Augustinum
: Operum editione sum assequutus.
vix octo post annos natum dignitate quidem patrem.

INCIPIT '
'^
VITA
(b)

SANCTI HIERONYMI,
PRESBYTERI.
Hieronymus (c) nosler in oppido Siridonis, quod a GrammaticaDonalum habuit prseceptorem, in Rheto-
Gothis nunc eversum, Dalmatise quondam Pannoniae- rica autem Victorinum oratorem. Postquam vero (a)
que confinium fuit, patre Eusebio natus est. Vestem omnem mundanorem studiorum litteraluram adeplus
Christi puer Romse suscepit, ibique litteris Graecis
ac Latinis a primsevo erudilus est. In arte quidem nis facies Scriptorem octavi aut noni Sc-cculi potias quam
quinti refert.
Gennadio Massiliensi adscripsit, (jui primus banc Vi-
(a) (6)Hunc nos libelium cum antiquis satisque emendatis
tam ex antiqnis Mss. in lucem protulit, Cl. Mabillonius, tribus Mss. codicibus comparavimus, ad eorumque fidem
quem el nonnulli ex eruditorum choro sequuli sunl. Atque exegimus. Primus Vaticanus numero pra?notatur 641, duo
jpse etiam Martiaiia;us, liomo recensione, nedum leclione alii ex eadem quidem Bibliotheca sunt, sed ex his,
qui
Hicronymianorum uperum subactus, qui verosimile id sibi olim Reginae Sueoorum fuere, quosque ideo de illius no-
videri professus est, tum propler styii rationem, cum pro- mine appellamus. Alter numero 488, alter .^2.3 dem)ia-
tur. Denique el Varias Lectiones, quas seorsum
pter sileotium in causa Ruftini Aquilensis, cuei Gennadius edidit
impense favebat. Verura aliter, cum res ipsa, tum operis Mavliamcus, ct ad hujusmet Vita; calcem amandavil, in
contexlus omnis persuadet. Gennadius, qui Ruriinoadver- consilium adhibuimus, hucque transtulimus. Excerpta' au-
sus Hieronymum lantopere favet, ut in Catalogo hunc ob- tem illa? sunl ex quinque codicibus Manuscriptis, iisque,
trectatorem,el lemulalionis studio incitatum dicdLi, illum ut vocat ille, vetustissimis, uno Corbeiensi, altero Narbo-
nerjsis Ecclesice, tertio Monasterii Silva; Majons
vero, non minimam parlem Doctorum Ecclesi(e,xnimme prope
omnium credi potest, ejus voluisse aliqaando gesta laudi- Burdegalam, quarto Luxoviensi, quinlo Sancti Gallensi.
Lus exornare, cujus nomini et virtutibus ferme iniquior Heic pvimis statim verbis, Reginae altcr Beati habet pro
fuit. Nihil deinde eorum h;pc Viia conlinet, quae vorus Sancti : Yaticanus post Presbylcri addil et Confessons.
Gcnnadius referre potaisset, imo et debuisset satis enim : Trese\ his quosMarlianaeus \a\idal,PresbyteriOrlhodoxi.
habuilquisquisejusAuctorfuit, Hieronymumdescripsisse, Longius abludit Narbonensis, quialiam prafert inscriplio-
nec ferequidquain habet, quod non in sua ex iilo Iranstu- nem, In Natali S. Hieronymi Presbyleri.
lerit. De suo autem qure adtexuit falsa pleraque omnia Vaticanuscum Burdegalensi codice pro noster, 1 re-
(c)
sunt, et fabulas sequiorum temporum redolcnt. Denique ille cum duobus Reginae a Guthts
sbyste rlegit-.lum ever-
pse paalo incoioplir Gennadiano stylus, totaque scriptio- sum absaue nunc vocula.
 r S. HIERONYMI VITA. 178

est, probatissimorumquoque Monachorum habitum(i) tum si gentilium litterarum aliqaando legissem

factumqiio imitatus est. Gupidilatem siqiiidem animfe Ego qui tanto constrictus articulo vellem etiam
jugi sinccritate calcans voluptatemque corporis pe- majora promiltere {j) dejerare ccepi, etnomenejui
renni frangcns jejnnio,plerosquc(r)virorum bonormn ohtestans dicere : Domine, si unquam hahuero co-
et religiosorum meliores forc suo docuit instituto. dices smculares^ si legero, tenegavi. In hcec sacra-
Qiiodam igitur temporo, dum ex more idem Hie- mentiverba dtmissus revertor ad superos ; miranti-
ronymus, divina ad legendum pandit (d) volusnina, el Ims cunctis, oculos aperio fanto lacrymarum imbrc
inortalem bib!iotliftC/tP supp auctoremTullium recorda- perfusos, ut etiam incredulis fidem facerem ex
lur. Mox coelitus, ne tales quandoque revolveret libros, dolore. Nec vero sopor ille inanis fuit (k), ut vana
salutifero castigatus est verbere. Ita enim ipse de se somnia, quihus srepe deludimur. Teste est trihunal
ad Eustochium virginem scnbens asserit : Cum anfe anfe quod jacui, judicium teste quod timui ; ita
niuios phnimos (lomo, parentibus, sorore, cognafis, mihi nmiquam contingat talem incidere qiicestio-
rt {quod his difficilius est) [e] consuetudine Inutioris nem. Livientes (swp. fateor) me habuisse scapulas,
cihi propter coflorum m,e regna castrasseni, et Jero- plagas sensisse pcr somnium; et tantodehinc studio
solymam militaturus pergerem, hibliotheca, fjuam divina legisse, quanto mortalia antea nonlegeram.
liomre cum siimmo sfudio ac labore confeceram,, ca- Interea Hieronymus Romanae Ecclesise Presbyter,
rerenon poteram. Ita {f) miser ego lecturus Tul- os Damasi Sacerdotis, sacrpe Bibliothecse scrulator,
lium jejunabam : post noctium crebras vigilias, post divinorum disserfor voluminum, dum per triennium
lacrymas, quas mihi prceteritorum recordatio pecca- continuura carus acceplusque popularibus venera-
torum ex imis viscerihus eruebat{Plaufus), Plato su- tur, (i!) omniumque judicio dignus essesummo sacer-
mebatur in manibus. Si quando in memetipsum re- dotio decernitur, quidam ex Clericorum Monacho-
versus, Prophetas legere ca^pissem, sernio liorrebat rum ordinibus pro petulantia proque ingluvie discur-
incultus ; etquialumen ccecisoculisnonvidebam, non santes, ad effugandum Urbe Hieronymum, (m) qui.
oculoriimculpam putabam,sed solis. Dum me [al. ita) utrorumque eorum vitia scribens deprehenderat, in-
itaque antiquus serpens iUuderet, in media ferme sidias paraverunt. Verum enim vero hunc ego felicem
Quadragesima medullis infusa febris corpus meum dixerim, hujus fugff' eventum corrigentis, Christi ju-
invasit exhaustum ; et sine ulla requie (quod dictu dicio dispensatum, quem pravorum hominum perse-
quoque incredibile sii) sic infelicia membra depasta cutionibus [n) paratum fore existimo : Ro-
scilicct ut
simt, nt ossibus vix {g) Imrerent. Interim parahan- mana Ecclesia, Petrl instituta regimine, omniumque
tur exequice, et vitalis animi calor, toto frigescente veteris Testamenti librorum edocta verilate, Christo
jam corpore,in solo tantum tepentepectuscutopal' Deo volente, et Ilieronymi speciali studio desudanlo
pitabat. Cum suhito raptusin spirituad trihunalju- Hebraicamquoquehabeatveritatem;etGr3ecorumquo-
dicispertrahor, uhi tantum luminis, et tantum erat rumdam leviias, quae sibi Romanosa se omnes Scrip-
ex circumstantium claritate fulgoris, ut projectus turas divinitus inspiratas accepisse plauJebat, eos
in terram^ sursum aspicere non auderem. hiterro- habere quod non habet, recognoscat. Igilur Hiero-
gatus conditionem., Christianum me esse respondi, nymus Roma egressus, ad orientem lendens, pro-
Et ille qui prKsidebat : Mentiris, ail, Ciceronianus ad Gregorium Nazianzenum Constantino-
fectus est
rs,(h)non Chrisiianus. Vbithesaurus tuus, ihi et cor pohlanae urbi^ Episcopum; ubi ita proficere studuit,
fxium est. Illico obmutui, et inter verbera {nam ccedi mira scientiadonaretur. Qui ut sanctarum Scri-
(o) ut
iiie jusserat) conscientia? ignemagis torquebar, ilhim
pturarum studiis plene erudiretur, supplex docilisque
mecum. versiculum reputans : In inferno autem quis discipulus huncadiit prseceptorem, eumque Gonstan-
confitcbitur tibi? Clamare tamen cocpi, et ejulans
linopolitana urbe observabat. Hoc discipalatu Hierony-
dicere : Miscrere mei, Domine, miserere mei. Hcec
vox inter flagella resonahat. Tandem ad pra^siden- In Narbonensi ZJfiMTO jurare ccepi.Mox in Vaticano
(;')

vel legero. Denique in Burdegalensi Inter hcec sacra-

si
tis genua provoluti {i) qui assistebant precahantm\
menti verba dimissus revertor a superis, etc.
ut veniam tribueret adolescentia;, et errori locum {k) Narbonensis et Burdcgal Aut vann somuia. Tum

poinitentias commodafet, exacturus deinde crucia- imus Corbeien. Testis est tribtmal. Judicium leslis.
quod timui. i*aulo post pierique omnes Mss. Livenles
(a) lidem pari consensu Omnes mnndanarzim sludium habeni,unus Regia^ lividas. Idemposl so»n)i/«7«, rectius
Utterarum. Unus Narboiiensis « Omnem mundanorum quam per somnium, In fine legi pro legisse.
sludiorum lilleraturam. Corboiensis. Omnem peritiam (0 Absunt a Regina^ altero Ms. Dumper triennium
;

mundanarum studiiis litlerarum, » etc. conlinuum : lum a Vaticano istaec, omniumque judicio
(b) Haud eqaidcm puto, facti vocabulo ad morcs insti- dignus esse summo sacerdotio deceruitur.
tutaquc Monachorum denolanda usus Gennadius fuisset. {m) Vatic. « ulrumque eorum scribens vitium depre-
(c)Mss. nostri omnes plcrosque bonorum religiosorum, henderat. » Sequitur unus Reginaj, « utrum enim virum
absque intermediis virorum, atque et copula. liunc. » Burdegal. « Vere enim virum bunc, » etc.
[d] Unus Vaticanus acumina : qnod non improbarim. (n) Quidam libri pacatum pro paratum habent. Tum
Mox alter Regina3, cum quaudoque talns recolveret, etc. Vatic. verba elocta veritate\iVd2\.en\,, moxque cum utro
(e) Narbonensis, Safietatc lautinris cibi : tum aller que RegihcE addit, « Hieronymo spiritali studio. » Confer
ftegina;, quamviihi liomo', etc. totam pericopeii satis heic impeditam librariorum culpa,
\f) Uterque llegina', Itaque miser ego. eum ea, quEe in subsequenti Vita habetur cobiiii. 233,
) Regiiiai alter, ossibus vix hcererem. posl medium.
[h)
fi! Idem, Ciceroninnus eslu : tuni alter, Vbienim the- (o) Mss. nostri omnesa siuduit. ut sanctarnm Scripta
saurus. Deinde Narbonensis interverbera quibuscceime r;im stud'is erudirelur, » pr;elermissis qu;je iiiterpo-
jusserat : denique Vaticanus conscientice magis igne, etc. nuntur. Lnus Burifalensis « studuit, f l profecit.ut mira
(t Codices noslri omnes, qui adstiterani.
scientia duneratur qui ut sanctarum. » ctc.
:
llfl S. HIERONYMl VITA. 1:80

II1U9 peraclOj in Syri^m perexU : el dura in posses- exacto, ad Belhleem oppidura Hieronyraus remeavit,
sione Evagrii presbyteri moraretur, Malchum Mona- ubi prudens animal ad pra^sepe Domini sese obtulit
chum et aliquando captivum reperit, percunctalus- permaDsurum. Bibliolhecam suam quam sibi summo
que eum, omnem ejus captivitatis accepit historiam, studio ipse condiderat.clausara, omniumquelibrorum
qiiam poslea edidil scriplam el Romanis lidelibus orationes, quas penc memoriler retinebat, iterura
misit, haec in ejus hiblonse prologo interserens. rclegens, diem jejunansducebalad vesperam. Plures
Scribere, inquit, disposui, si tamen Deus vitam de- ad eura Religiosorum, quibus vitce ejus fama com-
derit, et si vituperatores mei saltem fugientem me perta erat, protinus confluxcrunt : bonumque Docto-
et clausum persequi dcsierint. ('«^ Ad desertadeinde rera parvo adhuc sub (e) lugurio boniobservaveredi-
loca, ad qua; ojira ad agendani inibi p(jenileniiara pro- scipuli. Nec multum post cellulam sibi ob discipu-
perare cupierat, ita lajlus accinlusque accessit, ut vo- lorum copiam, et propter frequentiam adventantium
lasse eum magisquam remeasse crederes. Quoraodo ad Belhleemiticam portam, quae ad Occidentem con-
vero per quadriennum coniinuum Christi polius auxi- spicit, ei egredientibus ad Septentrionem videtur,
lio poenituerit, idem Ilieronymus quae sponle (al. per- parvulum habitationis locelium construxil.
tulit) pertulerit, ipsius Dei adluisse gratiam verbis Interim Hieronymus dum eximiorum Eremitarum,
hujusmodi indicavit. Quoties in eremo constitutus, Monachorumque humilia subterraneaque peragrans
et illavasta solitudine, qu(e exusta solis ardoribus habitaculacontemplatur, vilasque eorum supplici voce
horridum Monacfiis prcestat habitaculum,putavime sciscitans, scribensque veritalem exponil, multaque
inquil, llomanis interesse deliciis. Sedebam solus alia libellis suis, epistolisque suo in Monasterio con-
quia amaritudine (b) repletus eram. Horrebant sacco ficiens edisserit ; beatus Damasus Romanae (f) urbis
membra deformia ; squalida cutis situm j^thiopi- Ecclesiae eloquentissimus Ponlifex, ut ad suam idem
cct carnis adduxerat. Quotidie lacryma;, quotidie Romanae urbis Ecclesiam, ad scribenda miltendaque
gemitus; et si aliquando repugnantem somnus volumina assiduo opere non desisieret, hujusraodi
imminens oppressisset, nuda humo vix ossa hasren- verbis exhortatus est. Dileclissimo filio Hieronymo
tia collidebam. Decibis veroet potu taceo, cum etiam Damasus. Dormitantem te, et longo jam tempore le-
languentes ibiaqua frigida utantur^ etcoctum ali- gentempotius quam scribentem, qucestiunculisad te
quid accepisse, luxurice sit. lUe igitur ego, qui ob missis excitare]disposui : non quo legerenon debeas,
metum gehennce tali me carcere ipse damnaveram hoc enim veluti qmtidiano cibo alitur et pinguescit
scorpionumt(intum socius et ferarum, sa;pe choris oratio sed quod lectionis fructus sitiste, si scribm.
intererampuellarum.Pallebantorajejuniis,etmens Itaque quoniam et tabellario ad te remisso, nullas te
(c) desideriis asstuabat; in frigido corpore, et ante jam habere Epistolas dixisti, exceptis hts qttas in
hominemsuumjaTncarneprcemortua,solalibidinum eremo aliquando dictaveras, quasque tota aviditate
incendia pullulabant. Itaqueomniauxiliodestitutus, legi atque scripsi, (g) et ultro pollicitus e$, furtivis
ad Jesujacebampedes,rigabamlacrymis,crine ter^e- noctium, operibus aliquas si velim posse dictare yh'
bam, repugnantem carnem hebdomadarum ine-
et benter accipio ab offerente, qiiod rogare volueram,
dia subigebam. Non erubescoinfelicitatisme(e, quin etiam si negasses. Neque enim ullam puto dignio'
potius plango non esse quod fuerim. Uernini me rem disputationis nostra; confabulationem fore,
clamantem diem crebro junxisse cum nocte, nec quamutde Scripturis vnternos sermocinemur, idest,
prius u pectoris cessasse verberibus, quam a Domino ut ego interrogem, tu respondeaSi qua vita nihil in
rediret (d) imperante tranquillitas. Ipsam quoque hac lueeputojucundius, {h) quoanimoe pabuloomnia
cellulam meamquasi cogitationum consciam perti- mella superantur. Quam dulcia, inquit Propheta,
mescebam : et mihi iratus et rigidus solus deserta gutturi n.eo eloquia tual super mel ori meo. Namcum
penetrabam. Sicubi concava vallium, aspera mon~ idcireo, ut ait prcecipuus Orator,homines a bestiis
tium, rupium prarupta cernebam, ibi me in ora- differamus, quod loqui possumus qua laude dignus :

tione miserrimce carnis ergastulo locabam; et (ut est, qui in ea re cceteros superat, in qua homines
mihitestis est Dominus) post multas lacrymas, post bestiis antecellunt? Accingere igitur {et mihi qua:
coelo oculosinhccrentes, nonnunquam videbarmihi subjecta suntedissere, servans utrobique moderumen,
interesse agminibus Angelorum ; et lastus gaudens- ut nec proposita solutionem (t) desiderent, nec Epis-
que cantabam : Post te in odorem unguentorura tuo- tola brevitatem. Fateor quippe tibi, quia libros

rum ciirrimus.
(e) Burdegalensis sub tuguriolo. Paulo post duo alii
'-
Quadriennio itaquededicatoepoenitentise(al.ea;ac/«?) penes MartianaDum ad Occidentem respicit. »
«
(/) Rectius in Vaiicano urbs reticetur Habelur deinda
la) Addit idem llurdegalensis, aab Adventu Salvaloris
usque ad nostram aetatem, » quai in laudata heic Praefa- negligenlem : tum a6 remisso pro te.
(g) Narbonensis cum Burdegalensi,
tione verLa consequuiUur. Mox inde pro deinde legit. « Et ultra pollicitus
Vaticanus paulo pojt cupiens pro cupierat, et cum tribus es, ut furtivis noctium operibus aliquas si velles, posses
aliis apuil Marliaiiaeum measse pro remensse. dictare, » etc. Vaticanus te pro ut habei, et si velispossis.
(6) Unus Burdegalensis j3ienuAprore;j/etuj(,tumseah'da ih) lu Vaticano quo epulo lantum. Moxunus Burdiga-

prosquatida.Seiuilur VniciLims etsi quandopro aliquaji- lensis « Super mel et favum ori meo. Nam idcirco, ut
do : e.i paulo po.st languentes aqua, [iraetermissa ibi vocula. ait, j> Valicanus « Nam si idcirco. » et mox differimut
(c) rdetii «niensdesi^ieriisjestuabat infrigidocorpore.Et pro differamus.
antehoriiinemsuum«etc.MoxRefe'in£eutcrque««cendia6u/- (i) Alter RfginJE, desiderent, nec soluta brevitatem

/ie6ant.pleriqueautenjomnesju6;iciebowpro*u6i5iei>a«». Tum uiius Burdegaleniis quia Eiiistoiw ejuf absqiff Tto

(«llCupi Vatji;mioBurdega!ensisiner5/.vinfepromj)pjan(« plurimc^. Manjfesia menda praetermittirau?,
1.«l S. HIERONYMI YITA. 182

quos mihi de fide Laotantii aederas, ideo non liben' prceceptorem, qui apud Hebrceos primus tuibebatur,
ter lego, quia plurimce Epistolce ejus usque ad mille non parvis redemisse nummis. Si ejus doctrina ali-
versuum spatia tenduntur, et raro de nostro dog- quid profecerim, nescio : hoc unum scio, non po-
mate disputat : quo fit, ut et legendi fastidium ge- tuisse me nisiquod antea intellexeram, interpretari.
neret longitudo ; et si qua brevia sunt, scholasticis Quo vcro labore sudoreque Chaldfeam linguam didice-
magis sunt apta quam nobis. De metris, et regio- rit, idem Hieronymus itascribcns, atqueadfirmans di-
num situ ct Philosophis disputans. cit.Ego aolescentulus post Quintiliuni et Tullii lec-
Quid quod ia Genesi scriplum est Omnis
sibi vult : tionem ac flores lihetoricos, cum me in lingu(e hujus
quiocciderit Cain, septem vindictas solvet. Sed el si pistrinum reclusissem, et multo sudore multoque
omnia fecit Deus bona valde, quare ad Noe de mun- tempore coepissem anhelantia stridentiaque verba
dis cl immundis animalibus mandat, cum immundum resonare^ et quasi per cryptam ambulans, rarum de-
nihil bonum esse possii; El in novo Testamento post super lumen aspicere, impegi novissimeinDanielem,
visionem qufePelro fueral ostensa dicenti : Absit, Do- et tanto tivdio affectus sum, ut desperatione subita
mine^quia commune et immundum nunquam introi- omnem veterem luborem voluerim contemnere. Ve-
vit in os meum, vox de cobIo respondit Quod Domi- rum adhortante if] me viro Hebrceo, et illud mihi sua
nus Deus mundavit (a), tunc commune ne dixeris. lingua crebrius ingercnte, labor omnia vincit impro-
Cur Deus ad Abraham loquilur dicens, quod quarta bus, qui mihi videbar sciolus inter eos, coepi rursus
progenie filii Israel de iEgypto essent reversuri et ; discipulus esseChaldaicus. Etut verius fatear,usque
postea Moyses scripsil Quinta autem generatione
: in prcesentem diem magis possum sermonem Chal-
vel progenie exierunt filii Israel de terra /Egypti. daicum legere et intelligere, quam sonare. Chrisli
Quod ulique nisi exponalur, videtur esseconlrarium. ilaque gralia Hieronyiiius fidem adeplus, litlerisque
Cur Abraham signum Circumcisionis suscepit? Cur Grscis ac Latinis atque Hebraicis doctus, cuncla He-
Isaac justus et Deo carus, non illi cui voluit, sed bra;orum volumina,qua' in Canone conlinentur,ex
(q)
cui noluil deceplus errore benedixit? veteri Testamento, vera Ediiione in linguam Latinam
Nunc quibus ausibus [b) quantisque laboribus solus vertil,eaque omnia commeniatusest.Danielemquoque
omnium Romanorum Hieronymus,Hebraicam linguam Chaldaico sermone locutum Romano slylo descripsit.
liiterasque, imo Chaldaicam linguam didicerit, sicut Psalterium videlicetquod a Soffronio poslulatus Hie-
ipse perhibuit, subneclendum est : Dum essem, in- ronymus ex Hebraeo Canone Latina modulatione ca-
qoil, juvenis, et solitudinis me deserta vallarent, in- nendum, verbum ad verbum exposuit, eumque bre-
centiva vitiorum, ardoremque (c) naturce ferre non viter disseruit et enchiridionem appellavit. Duos libros
poteram (al. qu(e);quem quum crebris jejuniis fran- Salomonis explanavit : Cantica vcro Cauticorum ex
gerem,mens tamencogitationibuscBstuabat.Ad quem Origenisinterpretalione: sicut et de Spiriiu Sancto(/t)
edomandum, cuidam fratri, qui ex Hebrceis credide- Didymi videniis librumin Latinam transtulit linguam.
mtime in discipulum dedi
ut post Quintiliani acu- :
Matthsei nihilominus Evangelium ex Hebrso fecil
mina, Ciceronis fiuvium, gravitatemque Frontonis,et esse Romanum; quodque compendiosa poiius quam
lcnitatem Plinii, alphabetum discerem, stridentia fastidiosa explanalione studiosis lectoribus interpre-
anhelantiaque verba meditarer. Quid ibilaboris (d) latus est. Sexdecim quoque Prophelarum volumina
insumpserim, quid sustinuerim difficultatis, quo- seu valicinia a nuUo quandoque Romanorum vel me-
ties desperaverim, quotiesque cessaverim, testis est
minissse vel scribere mchoasse reperta, disseruit
conscientia mea, qui passus sutn, quam eorum qui quatuor et septuagiata libris editos Commentatus est.
mecum duxerunt vitam. Et gratias Deo, quod de Plerasque prjetcrca Pauli Epislolas, et Joannis reve-
amaro semine litterarum, dulces fructus capio. lalionem disseruit. luter has itaque numerosas operis
Porro librum Job Hebraicis quidem lilteris, sed Chal- sui paginas, suis (o/. universis) universas praefatio-
daico quidtm sermone conscriptum, cum Hiero-
(6')
nibus pra?notatas, quinque et centum trigintaVirorum
nymus verteret in Latinum, hunc qui subler adnexus lllustrium Ecclesiasticos scriptoresa passione Christi
esl, habuil praiceptorem Memini me, inquit, ob
;
usque ad quarturu decimum Theodosii Iraperatoris
inteUigentiam hujus voluminis, Liddeum quemdam
annum, in ordimvMu digessit, omnesque qui de Scrip-
(a) Mss. noslri omnes tu ne commune dixeris.
(b) Vaticum quibutve laboribus : tum junctis duobus turis sanclismemorije aliquid tradiderunl, brcviler
aliisReginie, Hebraieam linguam didicerit, praetermissis exposuit. Veruni et conlra Celsum, Porpliyrium, e*
quae inlerserunlur,ii»e»ajque, imoChaldaicam Jinyuam.
(c) Vox uaturcE a Valicaiio nonnullisque aliis Mss.abest. (f) In Burdeg;ilensi
virum vero adhorlante Hebraeo
Tum habetillo.K Ad quem emendanilum, cuidam fralri... et illo milii, elc. Tum
caepirursus discipulus fieri Chal-
me disciplinam deJi. u
in daicus; unus lUgina; e< discipulus tacel ille mox prji- :

(d) Corbiensis susceperim. Tum addil Vaticanus post terit verba el intelligere.
eessaverim, istha?c, el contentions diseendi rursum in- ig) Idem qua; canonice contintntur : et paulo post
caperim : sequitur leslis e»l conscientiam quid passus cum Regin* altero Enchiridion appellavit. Hic autem
siiu, quem eoiun» qui mecum duxerutit vilam; suslinui subsequeulia,X>uo« libros Salontonis *a.;)Janat"i7,prorsus
scio.» Alii Mss. conscicntiam tam mea, quam, elc. Mox omittit : ille explanans legit.

/»6»«myo6proZ)a«»V/isexalteroRegina?Ms.substituin;us. i/i) Ouo Regina; ex Didymi videtitis, etc. Mox Vatica-

(e) Alterani quidem voculam reclius Regina? Mss. re- nus cum Burdej;alensi Sexdecim namque Propheta-
ticenl deinde, iuncto Vaticano, peritus Uabebatur pro
: rum, etc.,cunique uliis pluribus deinde reperta {a.lii re-
primus logunt. Deniquc uuus Burdegalensis, « Non o- \
pertum) disteruit solus quatuor et septua^inla ; ^Ui
titi$se me int«rpretari, njsj quod inteUexeram. » tamen duo verba quatuor el prvCttr.i itlunt.
18-5 HlRRONYMl VIT.V. 184

Juli^num Aupusium, rabiclos adversus Chrislum ca- cam fore arhitretur. Plunrnis quippe, ait, qui me
nes, cl conlra insectaiores Ecclo-i?o, vcl eos qui [lu- dicunt hoc opux inflammatum invidife facibus scri-
tanl Ecclesiam nullos Pliilosoplios et cl0([uenles ba- here, hreviter respondeo, nunquam me hcereticis
biiisse doclores, magno sudavit ingenio ut sciant : pepercisse; scd omni egisse studio., ut hostes Eccle-
([uanti et quales viri eam fundaverint, exstruxeriiit, sice, meiquoque hostes fierent.
adornaverint:ct dcsinant fidcm nostram rustic.i'' sim- Pergunt ilaque ad visitandum ,
consolandumque
plicitatis ari:;ui're, snamque potius im|)eritiani (a) rc- Hieronymum, dum in laboro cs^et (Al. idem) identi-
oognoscere. dem Gilholici soniores. Ad beatum quoque Augusti-
Innumeris prtrterea libris Apostolorum Proplieta- num Episcopum sccimi quidem animo in Ecciesisn
rum constructionibus : el post pauca, nunc quoquf' Catholica cooperantem, corpore autem in Africa
mysterium iniquilalis oper.itur. Et garrit unusq;)isquo scribenlem, sic in cfielera scripsit : Nostra hahuimus
quod senlit : ego solus snm qui cunclorum gloria tempora, cucxirrimus quantum potuimus : nunc te
niordear. Tanla dcnique lassitudine fatigalus esl, iit currente etlonga spatia transmittente,nobis dcbetur
etiam in stralu suo jacens, funicu'o trabc sus|ienso, otium. Igltur Hieronymus, quam Deo ado- Chrisio
pupinisque manibus apprelienso erigerctur ; ut scili- lescens voverat, hanc perfectam eidem jam corpore
cet ofiiciuin Monaslorii prout (lOLorat cxljibcret, Ira; s- senex ((/} obtulit viiam suam, castam, placibilem,
euntes in squalore corporis, vocisqne tenuitate dies unicam in c-emo poenitentiam Bethleemilicam. Li-
plurinii. Dehinc Ilieronymus lihrorum abiindantia bris praeterea suis per sex et quinquaginta annos sine
fullus, dictis suis Sando (Al. Spirifit) Sniritni dedi- uUo otio apud (e) Bethleemiticos, lolum implevit or-
catis, immobilem Calhoiicio.Er.cIcsiie liirrom conlra bom, spirilali opere irreprehensibiliier consummatis,
pcrfidorum jaciila, contra He!vi-iiiim, contnque Pela- octavo et ociogesimo aetatis su?e anno in Domino re-
gium, et adversus Jovinianum evidentis-ima volu- quievit. Bethleem eum alma tenet, iterum venturo
mina, Catholicaqiis correptione roborala, magnoque Domino offerendum. Dormivit autem Beatus Iliero-
scripla acumine laxavil : (h) juris quoque consultus nymus anno imperiiTheodosii junioris i2{f). Omnes
singularem tonantemque edidit librum. Plerasque auiem anni vitse ejus sic colliguniur. Ordinalus est
Eremitarum Patrum vitas insignium veracissimo elo- Romfp Presbyler annorum viginti novem, (g) annis
quio texuit historii*'. De Mansionibus quoque Israeli- tribus vixit apud Belhleeni, in proposito suo annis
tici populi scripsit lihrum ununi ;
Namq^ue de frugi ot qninquaginla et mensibus sex. Omae vitae suae tem-
luxurioso filio eleganter exposuilEvangclii historiam, pus implevit 88 annis et mensibus sex. Dormivil in
(r) ita consolaloriis disserlionibus declaravii, ut uni- Domino pridio kalendas Oclobris.

(0; Vaticanns recnijnoscnt. Porro Martianrcus pra^ter- Commentarios in MatdhTum, in quibus subinde speciem
miserat subs--queiUem pericopon totam InHumeris pris- a^ovitTjv l^vangeliis conatur tollere. Etiam in Epistola
iii

terea tibris Apostolorum etc.,usque aiJ gloria mordear,

. ad Hedibiam conciliat Evangelistarum loca de resurree
qiiam supplero ita fiJpjubentibiis cunctis, quos consului- tione.
mus Manuscriptiscodicibus.noslrarum pssp pariium duxi- (d) Burdegalensis hanc profeclo (|pg. perfeclo)]am cor-
mns. Cajterum el male liabilam fuisse a iibrariis, et ciau- pore eidem ublulil. tt' sene.v Reifinje quoque Ms. ivllcr
dicare alicuhi seiisu. quem instaurare in promptu erat, sie oniillit luni pro cnstnm, piicibilem laudati et ploriqun
:

libuissel, ininime diffiieinnr. Cl. Tillemontius nesciro sci alii omnes babent cnulam plncihUom.
prorsus ail, quid siffnKicet co»ish-Mi:tion)7;)(S qnod nobis .•
(e) Idem, «apud Betldeem spinluali opdre
irreprehen-
videlur nonien Giamniatico intellectu accipi. sibiliter con^nmmalis, tolum replpvit orbcm. »
{bj Uuo e nostris, aique alii quidem .Mss. habent Ad
(/) Addit aller Regin;p,
oporantc Dtmino nostro Jesu
juris quoqne Cnnsultos., ut scriptum ad ens Librnm. qni Christo.
Dumqain exsliiit, dicere videatur. Mov unus Regin;e ig) Verba amis tribm vetuslior Reginae Ms. tacet mox :

IHerumque Ere.nitarum, Patrumque vitas, elc. Buide- legil aunis quinquaginlasex et niensibus «ex. Subsequens
giiiensis Plerumque Ileremitarum, Patrum vita insig- vitae Hieronyinianae summa v;iriat in codicibus mads.
nium veracissimo eloquio contexuit historiam. Burdegalensis ocloi/inta septem: Vaticanus octtiginlnno-
(c) Maiim uUijueresciibi conciliatoriis, proxime ad Co- vem suppulat. Reliqua Dormivil, etc, in eodem Yati-
lcleriiemendaiioncm,conci7i«<o?'(S.Innuitautempriccipue cano iitque altero Regina; non habenlnr.

S. EUSEBII HIEEONYMI ^^

INCOMPARABILIS ECCLKSI.E CHRISTI DDCTORIS, ET EXIMIiE SANCTITATIS VIRI

VITA
EX IPSIUS PR^SERTIM SYNGRAMMATIS, E S.VNCTORUM ITEM AUGLSTINI, DAMASI, GREGORII, GELASJI
A LIORVJMQUE ALIUUOT COLLECTA TRACTATIBUS.

Beaii Hieronymi vitam diversis Auctoribus editam magnopore ad ejns prieconium pertinentia. Rursum-
cum legissem, comperi eos inseruisse qufcdam non que oportuna plurima omisisse, et ea maxime quae

(a) Exegimus ad dnos proba:' cumprimis nolce co lices fur, InscrihiMir aulem ibi ita, « Incipit Vila S. Hieronymi-
Ms. ex .\mbrosiana,quae Mediolani est, Bibliothcca, quo- collecta ex Tr.ictaiibus ejus ac Sanctorum Augustini, Da-
rum alterF. liltera el num 18. alter.Lel ;V3. pra?noun- masi, Gregorii, Gelasii, et aiiorum Palrum Sanctorura.»
 ,

S. HIERONYMI VIIW. 186

ab eodem in siiis Tractatibus tradita, in ejus Festo dum viriliter laborantem, au^ilium ccepit ei impen-
logi congnia vidobintur. Iudc ejusdcm provocalns derc, ac dc suis facultatibus ministrarc. Cujus devo-
cxemplo.qiii in divinis Voluminibus ea quic ab anti- tioncm et mcritum vir piudentissimus intuens
quis Traiislaloribus (a) suporflue cdita fuorant, am- eam et Rustochium ejus filiam in suis
frequcnter
pulaveril : qunr^ vero prtetcimis.sa tradidit, suis resti- commemorat Tractatibus. Curans otiain eas imbuere
tuit locis : tentavi et ego, liccl ut meritis ila et styio divinarum scicnlia Scripturarum. Nam et affectuosis
longo impar, tam ex scriplis prirf.iti Auctoris, quam Paulam consolatus cst scriptis de liliarum suarura,
ox sacris aliorum Sancloriim assertionibus ea qua; Blesiliii! scilicet, et Paulina' recenli obitu consterna-
congrucie vidobanliir, excerpcre, et qiia convenie- lain. Unde quiilam pseudoclerici ac monaclii , quo-
iial sorie instruere, ut cx mullis quasi unum cor- rum scriheiis vilam dciirehenderat, occasione dela-
l)us eCficicns, laborem oorum sublevare aliqualenus Irandi accepta, eum infamia subnotare miserrimi
possem, qui ea qua> de via et virtulibus Sancli viri hominos conabantur. Et quia i[isi vitiis subjaccbanl
por divrrsa digostasunt volumina, baboro sine liedio carnalibiis, ad excusandas excusationes in peccatis,
volui-.sent. lu quo si tomeiilas reprehendilur, atlen- id ipsum Hieronymo imponebanl (d). Denique isti

quam ei non immcrilo debeo qui ma-

tialurdevotio, : vestem mulicbrein prope lectum, qua se indueret
trom meam, cum me haberet in utero, a moriis pe- surrocturus ad matutinas, imposuerunl. Ut orgo vidil
riculo liberavif. Hieronymus, non miniis se a falsis, fralribus, quam
.Pra-fatus igilur Doctor patre Eusebio genilus ost, abhirreticis infostari,allendons ilhid Evangclicum : Si
sicul ipse in i.ibro do Viris liluslribus adstruit, vico- vospenecutifuerint incivitale ista, fugitc in atiam :

simo sexto annoimperii magni Goustantini in oppido deliboral cedere eorum malii^uitati, el ad Orionlales
Slridonis, qno.! a Gotliis oversum. balmatia' quon- regiones mihtaliirus Domino commigrare. Quod qui-
dam, Pannoniicque confininm 1'uil. Qui cum paren- dom et Jacob in fratre suo Esau tecisse legiiur, e''

tibus Christianis in pueritia Romam cum venisset, David in socero suo Saul : quorum unus ad Syros,
ubi vestem Chrisli suscepit, viris insignibus traditur alius ad Philistieos se contulit, malens hostibus qiiam
instruondus. Nam in Grammalica Donalum habuit invidis subjacere. Profoctionis aiitcm suie dc Urbe

pr;('ceptorem,ut Rhetorica Victorinum (b). Cum item ordincm (> ipse Ruifiuo scribcns, sic narrat : Meii.tc

liboralibus tam Grfpce quam Latine polleret, proba- Augu^to, flaiitibiis Zephirif^, cum Sancto Vincentio
tissimorum monachorum habitum factumque imitatus Prcsbyteroet ndolcscente fratre, ct aliis monach,is,
csl. Qui el per cougruos Ecclesiasiicos gradus ad qui nunc Jcrosolymis. commorantur nnviin in I\o- ,

Cardinalatus dignitatem conscendit. Nam tactus an- manoportu securusasccndi, ma.rimn mc Sanctoruni
norum triginla novem, a Liberio sedis Apostolicae frcqucntin prosequente, veni Rhcgium in Scytleo ,

Prsesule, Presbyler Ecclesia' Romanie tituli sanctae liftore pnnlulum steti, ubiveteres didici fnbulns,el
Anastasia^ ordinatur. Sed cum idem Apostolicuspost praripitem fallncis Ulyssis cursum et Sirenarum ,

annos tere quatuor in apostaticum versus, Ariano cantica, ct insatiabilcm Chnrybdis voraginem Cnin- .

dogmati consensissct, multique sc ob metum perse- ijue mihi accola-illius loci multn nnrrarent dnrent- ,

cutionis, qua^ a (c) Gonstanlio excitabatur, abscon- quc consilium, iif non nd Protei columnns, sed ad
dercnt : sermonem prophelicum, opposuit
iste juxla [Jona') Dio ne portum navignrem {illum enim fu-
se murum pro domo Israel, ut staret in prselio in dei gientium et turbntorum, hunc .<;ecuri hominis c.^^.w
Domini. Nam licet afficerentur injuriis, terroribus cur.sum), malui per Maleas et Cyclndas Gyprum.
pulsaretur : nunqiiam hierelicis acquievii. Imo pcrgere : ubi snsceptus n venerabiH Episcopo Epi-
secundum datam sibi sapii nliam eloquii sui sagittas phniiio, cujus fu in fesfimonio glorinris. Veni post-
emitlens, dissipavit eos : ol divinarum sonlenliarum modum .intiochinm, ubi fruitu.'; sum communionc
fulgura muUiplicaus, conturbabat illos. Eodem autcm pontificis confcssorisque Vnulini, et deductus nb eo
tempore prohibebatur Catholicis libere propriis robus media hieme (f) gravissimo frigore,intravi Jerosoly-
uli,dum eosclConslantius Augustus, etLiborius Pon- mam. multn miracula, et quo' prius nd me
Vidi
tifexpcrsequerentur. Tunc quiedam mairona Paula fninn pertulernf, ocuiorum judicio comprobnvi. Inde
nomiue, nobilis genore, sed nobilior sanclitale, vi- conscendi .Egyptum, lustravi monasteria Nitrice,
dens beatum Hieronymum in dofensionc fidei admo- et inter Snnctorum choros, aspides lafilare pers-
pe.vi. Quis auloin felicom non dixorit fuir;o hiijiis
(a) Mss. ulerque liber vocem .luperllue relicet. Tum
qiiiP i'cro pr(i'lfn)nssa re nihHlit, Tenlari et eqo cventum, Chrisiique providonlia dispepsaiuin, ul sci-
elc.
ab.squo suis reslituH locis. licet Romana Ecolosia Polri iusliiuta regimine, om-
(6,1 lideiii Cuiii iii liberalilius: tum cv liis all.^r vctuslior
niuiii oliaiu voteris et novi '1'osiainenli librorum ,
sivfii. Iillerai.leinitalus,« polleret, CAiriMi ve.>lL'm iii pr;e-
fa(,i Urhi' suscipieus.per loiigiuos Ecchsiasliros, » etc. /1 Periocham linnc ini.iui.
I
<i Di-iti jue isli vcslem mulii'-
iiuillo ad verum propius. Uonacliuruiu fnctum p.x
Illuil hiciu proiii' lecium. qua s,> nnliieri l, siirrecluriis ail ma-
i'spudo (ienuailio est. lilciu pauio post unnorum riyinti (iiliuiim, » qua riiliiiilii', ue qiii.l plus ilicum. f.ihula' im^-
iioveiii iileieuuio iulegro m;uus) a Liberiosedis Aposto- inoria coiitineliir, .VnUirosianns altcr Ms, liber peuilus
liar pnrsule Preshyter iirdinaliir : pnrlerniissis, qu;u uescit. Kt saiie viileiur ail ojus iiiiem expungeuila.
seipuoreui aiiliuc iniillo labuliuii reiloleni, f'^cclesi(v Jio- Atrjue lioc ivciius iJem AIss. ordinem cuin Ruflinn
(_t')

mana; tituli sanctir. Anaslasiu'. exj^o^itulans, sic niirral.

{c)Vro (.'oiistiinfio cuiii hcic, tuin paulo Inferius, ubi (/) Uocct idem Ms. ineptum alos^ema, in ijrarissimo
ConUniitius /tayustusscribilur, pra-feiunt M^is. nostri ,riijore, expuiigeudum ul qt paulo posl iegenduin, rou-
:

Constayitiiiuin. 'endi .iigyptum pro conscendi.

 ,,

l87 S. HIERONYMl VITA. 1»8

desudanle Hieronymo ,
(u) Hetiraicam el Gra^cam promernit ; MeTniniTne,inqu\\,obintelHgentiam huju''
habeal cerliludinem. Et quia quorumdam Grapcorum volumini$\f) Liddeum quemdemin prcvceptorem ,qui
levitas, quod cunclas Scripturas sibi divjnilus inspi- apud Judceosperitushabehatur, 71071 parvis redemisse
ratas Romanos se accepisse plaudebanl, fecii ab
a 7xummis. Porro ad scienliam linguse Clialdaica; quo la-
insultatione desislere. Idco Hieronymus locis vene- bore perveoerit, idem de se Hieronymus ila in prologo
rabilibus supra dictis perlustratis, pergit Constantino
Danielisenarral Ego adolescentulus post Quintiliani
:

polimad audiendumvenerabilem virumGregorium(/>) etTuUiilectionemacfloresrhetoricos,cumin linguce

Nazianzenum prspceptorem suum lunc ejusdem urbis hujus pistrinum me reclusissem, et multo sudore
Episcopum,ut sanctarum Scripturarumerudirelurstu- multoque tempore vix ccepissem anhelantiastriden-
diis. Quid verode hujusviri indefesso
sludio ei ele- tiaque verba resonareetquasipercryptamamhulans^
ganti iadustria.quam circa Grapcos,Latinos,Hebra>os,
(g)rarumdesuper lutnen aspicerem, impegi^iovissi-
Syros, et (c) Chald^os exhibuit iD discendo, aliud me in Danielem : et tanto tcedio affectus sum.utdes-
(dele) nihil dici potest praestantius, quam quod ipsius perationesumpta,om7iemveterem laboremvoluerim
ad Pammachium ei Oceanum raissa profitentur verba contemnere. Verum adhortante me Hebrceo,et illud
dicentis? Z)um essem juvenis, nimio discendi sua lingua crebrius ingere^ite : Labor improbus om-
ferve-
bam amore: nec juxtaquorumdam prcesumptionem, nia vincit: et qui mihi videbar sciolus, inter He-
ipse me docui. Appollinarem audivi Antiochice brceos, coepi rursus discipulus esse Chaldaicus. Etiit
fre-
quenter et colui. Jam canis spargebatur caput, et varius fatear, usque in prcesentem diem magispos-
magistrum potius quam discipulum (d) decebat. sum sermonem Chaldaicum legere, (h) et intelli~\
Perrexi amen Alexandriam, audivi Didymum : in gere, quam sonare.
multis gratias ei ago, quia quod nescivi, didici : Inierea pergit in Syriam, et dura in posscssione j

quod sciebam, illo docente, non perdidi. Putabant Evagrii Presbyteri moraretur, Malchum monachum
me homines finem fecisse discendi. Veni rursus et aliquando captivum reperit ; percunctatusque eura,
Jerosolymam et Bethleem, Quo labore quo pretio ordinem omnem caplivilatis ejus accepit, et scripsit
Barrabanum nocturnum habui prceceptoremf Ti- historiam. Cumque sanctos monachos el Eremiias,
mebat enim Judceos, et alterum mihi se exhibuit eorumque humilia peragrans habitacula contempla-
Nicodemum. Item ad Rusticum monachum : Dum tur, (i) orationibus sine intermissione insistens, vo-
essem juvenis, et solitudinis me deserta vallarent luptatemque carnis quotidiano labore jejunioque re-
incentiva vitiorum ardoremque naturce ferre non frenans, plerosque bonorum meliores fore, suo docali
poteram : quem cum crebris jejunii is frangerem institulo. Dum ilaque his bonis adeo insisteret, ut
mens tamen cogitationibus (estuabat. Ad quam edo- scribendietiamstudium intermitteret; Damasus Urbis
mandam, cuidam ex Hebrceis crediderat,
fratri qui Episcopus pro Ecclesia^ utilitate sollicitus, ut ab
me dedi in disciplinam
: ut post Quintiliani acu- assiduo scribendi opere non desisteret, hujuscemodi
mina, Ciceronis fluvios, gravitatemque Frontonis, eum exhortatus est scriptis : Dilectissimo filio Hi?^
et lenitatem Plinii, alphabetam discerem et stri- nymo Daraasus. Dormientem te, et longo jam tempore
dentia, anhelantiaque verba (e) meditarer. Quid ibi legentem potiusquam scribentem, qucestiunculis ad
laboris insumpserim, quidsusti^iuerim difficultatis te missis excitaredisposui. Nonquod etlegerenon de
,

quoties desperaverim quotiesque cessaverim : et beaSyhoc enim quasi quotidiano cibo alitur et pin-
,

contentione discendi rursus incceperi^n, testis est guescit oratio : sed quod lectionis fructus sit iste, si

conscientia, tammea qui passus sutn, quam eoruni scribas.Itaque quoniam pollicituses tefurtivis noc-
qui mecum vitam duxerunt. Etgratias ago Domino, tium operis aliqua si vellem posse dictare: libenter
quod de amaro semine litterarum dulces fructus accipio ab offerente, quod rogarevolueram, si negas-
carpo. Et inprologo libri Job, quem oidelicet librum ses. Nequc vero 7iullam puto digniorem disputatio-
ejus studio Latina lingua translatutn expositumque nis nostrce confabulationem fore, quamsi de Scrip-
turis sermocinemur inter nos : id est, ut egointer-
(o) Ambrosianus Ms. vetustior, a Hebraicam habeat
Tcritetem, et quorumdam Gracorum cerlitudinem » rogem, tu respondeas. Qua vita, in hac luce nihil
Idem,
Gregorium N'azianzenum, ul idem in tertio puto jucundius ; quo animce pabulo omnia mella-
(6) oc

Explanationum Isaiaelibro meminit, ubi Propheta Deura

se vidisse tesiatur, sic inquiens, Dehac Visione cum es- superantur. Quam dulcia, inquit Propheta, gulturi
sem Constantinopoli, et apud virum eloqueiitissimum meo eloquia tua Super mel ori meo Prcecipuus ora-
!

Gregorium Nazianzenum praeceptorem meum, etc. ut <>

videri hac facile possint, ob ejusdem noininis Grtgerii bet. El paulo post duo illa verba praetermitlit, Ego ado-
Nazianzeni recursnm, saepius obvio librariorum lapsu, letcentulut.
praetermissa. Sequitar iisdem Hieronymi verbis, tunc {g) Aique heic rarutn ex eodem Ms. emendavimos pro
ejusdemurbis EpiscopusSanctarnm Scripturarum studiis qno earum.
vitiose erat
crudirer, scio me brevem subitumque diclasse Tracta- {h) Duo verba et intelligere Ms. I littera donatns non
lum. Quid vero, » etc. hibet. Tum vero salis longam pericopen, quae utramque
(e) In eodera Ms. Chaldceosque in discendo habuil, elc. ferc implel columnam pagina 263, huc transfert, a verbis.
)d) Restiluimus ex eodem Ms. decebat, pro quo erat Pleniludinem itaque tapieutice, et tanctitatis(ai\. tcientice,
docebal. Idem paulo post Baranian habet pro Barra- usqoe ad illa probabilem esse evidenter insinuat). De
nanum. Baramnam Sanctus ipse Pater vocat. quibus tum redibit dicendi locus.
C) Plus idemhabet: Verba vix meditarer : tnm illa, (t) Addil idem Ms, « Ipse quoque eornm habitum fac-
quottesque ctstaverim , heic pratermissa, subdit his, tumque imitatns orationibus namque sine intermis-
est,
rurtut incaeperim. sioije, etc. » De monachorum
facto diximus ad praece-
i/i Atqtia heic ex eodem Ms.
resfituimuj Liddeum pro dcntem Pseudo Gepnadi scriptionem, unde hasc videniur
^udaum, quod eral. Mo.t (dem fhbrceot pro /udrt-os ha- dQSuni)pla.
189 S. HlERONYMl VITA. m
tor, inquit Cum
idcirco homines a bestiis differa-
;
querimus cibum, scienles ab Apostolo scriptum
possumus : qua laude dignus est, esse: Qui non operatur, non manducet. Placet eis ut
mu$, quod loqui
qui est in ea re cceteros supdraty in qua homines hinc recedam, jamjam recedo : arnpuerunt enim a

bestias antecellunt ? Accingere igitur, mihi quoe sub- me partem animce mece charissimos fratres. Ecce
jecta sunt edissere. QuidsibivultquodinGenesi scri- discedere cupiunt: imo discedunt, melius esse duceu'

ptum est; Omnis qui occideril Cain, seplem vindi- ies inter feras habitare, quam cum talibus Christia-

clas exsolvet. Si omnia fecit Deus honavalde, quare nis. Ad deserta deinde loca sic Isius accinctusque (<f)

Pioe de mundis et immundis prcecepit ; cum immun- successit, ut volasse illum magis crederes, quam
dum nihil bonum esse possitlCur Deus loquiturad measse. Qualiter autem se affligendo noxias etiam in

Abraham, quod quartaprogenie essent filii Israelde se cogitaliones exlinxerit, qualiler quoque visiialionem
JEgypto reversuri, et postea Moyses scribit : Quinia Domini meruerit : ita ut sa^pe choris interesset angeli-
auiemprogeniecxierunlfiliiIsraeldeterraiEgypti?Cwr cis, ipsiusmel Hieronymi ad Eustochium scripta tes-
AbrahamfideisuaisignumcircumcisioneaccepitlCur taniur. Epistola sic incipit, Audi filia et vide. In qua
Jsaacvirjustus nonillicuivoluit,benedixit? De qui- inter alia sic dixit : Quia impossibile est, inquit, in
bus omnibus bealus Hieronymusplenissime satisfecit: sensum hominis non irruere motum, etmedullarum
tempora Damaso
et quae subnotantur per diversa ejus calorem, ille tamen laudatur, ille prcedicatur bea-
Papat! inscripsit. Homilias scilicetin Canticum Canti- tus, qui statim ut cceperit cogilare, interficit cogi-
corum (a). De Osianna, vulgo Osanna librum unum. tatus et allidit eos ad petram : petra autem est
De morte Oziae, et de Seraphim et calculo candente Christus. Quoties ego ipse in eremo constitutus, et
librum unum ; de prodigo filio, iibrum unura ; de in illa vasta solitudine, quce exusta solis ardoribus,
Spirilu sanclo, librumunum. Textum quatuor Evan- horridum monachis prcestat habitaculum, putabam
geliorum, Scriplorum culpa confusum, diligenler me Romanis interesse deliciis. Sedebam solus, quia
correxit. Sed et Psalierium secundum vestigia se- amaritudine plenus eram : horrebant sacco membra
ptuaginta iuterprelum de Graxo iranstulit in Lati- deformia, ct squalida cutis situm ^thiopicce carnis
num, id quod etiani Pauia et Eustochio pelentibus obduxerat. Quotidie lacrymce, quotidie gemitus; et
emendavit. Demum autem a Sopbronio postulatus si quando repugnantem me somnus imminens op-
de Hebrffio expressit, eumque breviter librum disse- pressisset,7iuda humovix ossa hcerentia collidebam.
ruit, et Enchiridion appellavit. Per idem lempus De cibis vero et potu taceo, cum etiam languentes
scripsit vitam Pauli monachi, et vitam beati Hilario- monachi cibi aqua frigida utantur, et coctum ali-
nis: exhortatoriam ad contemplum mundi ad Helio- quid {e) accepisse, luxuria sit. Ille igitur ego qui ob
dorum Epistolam, el ad Nepolianum de viia Cierico- gehennce metum tali me carcere ipse dwmnaveram.
rum. Chronicum quoque omniinodae historiae, mul- scorpionum tantum socius et ferarum, scepe choris
tasque alias ad diversos Epistolas. Porro humani intereram puellarum. PaUcbant ora jejuniis, et
gaseris inimicus, qui eum Romae per suos ministros mens desideriis cestuabat in frigido corpore, et ante
fuerat persecutus : etiam in soliludine, Arianos ei liominem sicca jam carne prcemortuum sola libidin
adversarios suscilavit : de quibus beato Damaso scri- num inccndia bulliebant. Itaque omni auxilio des-
bens, ila conquerilur : Ego Christi vestcm in Roma- titutus,ad Jesu jacebam pedes, rigabam lacrymis,
naurbesuscipiens,nuncBarbaroSyricslimiteteneor. crine tergebam.Et repugnantem carnem hebdoma-
Verum, ut ait genlilis poeta ; Coiium non animum darum inedia subjugabam.Non dcpudesco infelici-
mutat,qui transmare currit.Ita me incessabHiter ini- tatis mece : quin potius plango me non essc quod
inicus post tergumpersecutus cst, u t majora in solitw fuerim. Meminimeclamantem, diem crebrojunxisse
dine betla nuncpatiar. Hic enimprcesidiis fulta mun- cumnocte nec prius a pectoris cessasse verberibus,
:

di rabies Ariana fremit. Ilic in trcs partes scissa quam, Domino imperante,rcdiret tranquillitas. Ip-
Ecclesia ad serapcre festinat, monochorum {b)circa sam quoque ccUulam mcam quasi cogifationum
commanentium antiqua inmcsurgitauctoritas. Ego mearum consciam pcrtimesccbam. Et mihimet ira-
interim clamito : si quis Cathedroi Petri jutigitur, tus et rigidus, solus descrta penetrabam : sicubi con-
mecum est. Meletius, Vitalis atquePaulinustibihce- cava vallium, aspera montium, rupium prcerupta
rere se dicunt: possern credere si hoc
unus assereret ccrnebam : ibi mece orationis erat locus, ibi illud

nuncautemduomentiuntur,automnes.\)eiisel\Am miserrimce carnis ergastulum (/') collocabam. Et (ut

persecutionibus (Marco.) Malcho Chalcide reverendo mihi testis est tpse Deus)post multas lacrymas,post
viro in quadani Epistola {c) proloquitur ccelo oculos inhoirentcs, nonnunquam videbar mihi
Si persecu- :

loribus meis placel, h(ercficum me cum intcrcssc agminibus angclorum, ct lcefus gaudcns,
occidcntc,
hoirclicum cum .Egyplo hoc csl, cum Damaso cantabam: Post in odorem unguenlorum tuorum
Pe- te,
troquc condcmncnt.Sirivus tenuitcr currit, non currimus. Quadriennii ilaquc lenipore sic exaclo in
cst
alvciculpa,sedfontis. ISihil alicui proiripui, nihil
((i) Atque hoc reclius idem Ms. habetsf^ceiiif. Ignorarat
otiosus accipio : manu quotidie ct proprio sudore vcro istlKic, qu.T subsequilur, qualiter quoque vitita-
tionem Domini merucril : tum illa pau lo post, £'pij(o/a
(a) Donuo idem adciit duas recte. Tuni do
,
Ofana sic incipit.Andi, filia, el vide, in qua iuler alia sic dixit.
glo.s.sema inlerpcllalons . i
"« (e) Ms. comedisse. Mox et mens cestuabat, absque
sapil.
desideriis : tum illud rectiu>, sua jam earne pro $icca
^* ^^'^'"' ^^'- 'leic circa, pro quo jam carne, ctc. Denique non erubesco eon^teri infeli-
.rSll^'?^"'^.^''''"",'
Jdcm habet Ms. meus csl.
citatis mea; m »« mo
pro depudesco infelicilatis mecr.
ic) Abcst verbum collocabam a Ms. tum illd quoque
(e) .\ls. fit prosequilur.
mox absunf, in prmfata vasta tolituiinc.
101 S. lllliKUNYMI VITA. 192

^ra-lala \asUi !>oliludiue, buuliciio iu se bealus Hie- iModo iiuiiiililjus suavUer blaudiens, modo superbo-
ronymus omncm carnis voIuplatemexuslani,nihilque rum colla confringens. modo derogaloribus suis
in ea esse, quod spiritui repugnaret : reverlitur Jero- vicem ncccssaria mordacilale repeiidens, modo vir-
solymam, ut dcrivarel fonlcs suos foras, el in plateis ginilatem prsedicans, modo malrimonia casta defen-
aquas scientiai suae divideret : ul de lorrenle lingua' dens, modo virtulum certamina gloriosa coUaudans,
ejus multi vina biberenl, qui hunc in deserto et in modo lapsus in clericis sive monachis veheinenler
invio et inaquoso reperire vix possent. Accedons accusans. Qui eliam duin adhuc Roma; suum tilu-
igitur ad ejusdem civitatis Episcopum Cyrillum no- lum {c) Cardinalilii presbylftralus in licclesia sanctae
inine, petiil ab eo, ut Bethleem, quae in sexto sita Anastasia) gubernaret, trcs clcricos nulla alia causa
est a Jerosolyma milliario, contra meridianam pla- culpabiles, nisi quia inordinale et incompositc ince-
gam, locum sibi habitandi tribuerel optans sci- :
debant, ab aspectu suo ac mensa continuo separavit.
licel, utprudens animal, pra^scpio Domini sui ju- Incessus enim incompositus, evidens signuni csl,
giter adhiprere. Cui mox quod devote poposcil quoniam slatusinlerioris hoininis male esl ordinaius.
digne concessum est. At ipse, favcnte Domino, (a) Unde idem in vila sanctie P&ulte Per exleiiorem, :

monaslerium construxit, ut ipse inquit in Epistola ad inquit, hoininem, et interioris hominis vila demon-
Pammachium, de morte Paulina^ uxoris sub finem, slratur. Frc«lerea tanta linguarum perilia erat pra^di-
in hiec verba : Sic et nos in ista provincia cedi/icato lus, ut quoscumque unius lingucc libros in manus
ct monasterio, et diversorio propter exstructo, ne acciperet : hos in aliam linguam nihil cuiictatus (d)
forte et modo Joseph cum Maria Bethleem veniens Iranscriberet, adeo ut crederes esse sic scriptuni, ila
non inveniat hospitium, tantis de totoorbe confluen- hos ejus inoffensa velocitas refundebat. Uude et iu
tibus turbisobruimur monachorum, ut nec cceptum derogationem «mulorum suorumquamdamEpistolam
opus deserere, nec supravires ferre valeamus. Unde Nec lucubratiuncula hmc tanta est ad
sic conclusii:
quia pene nobis illud de Evangclio contigit, ut fu- lucernce lumen, claritate perfusa : utvelnotariorum
lurce turris nOn ante computaremus e.rpensas,
niantis linguayrcecurreret . Peridemtempusad Pauli-
compulsi sumus fratrem PuuUnianum ad patriam num cx senalore presbyterum mirificam prtcdeslina-
mittere, ut semirutas viUulas, quce barbarorum
vit Epistolam. In qua mysterium uniuscujusque libri
manus parentum communium ccn-
effugerunt, et lam veleris, quam novi Testamenti breviter, summa-
sus venderet : ne cceptum sanctorum ministcrium
limque perstrinxit. Quis enim non solum in divinis,
'leserentes, risum. maledicis et (emuhs prcebeamus.
sed etiam in mundanis litteris Hieronymi sagacitateni
1(1 quo quidem monaslerio sub statuta ab Aposlolis
latere potuit? Ex quibus scilicet mundanis necessi-
degens rcgula cuepit, ut multum cupierat, cum illustri tate quandoque cogebatur, nonnihil suis immiscere
viro Eusebio Cremonensi, et cum aliis sanctis fratri-
Traclalibus : ut probaret ea qu.e a sanctis Prophetis
bus habilare. A quibus scilicet divino ministerio jugi-
ante siecula praedicta sunt, tam Gra^corum quam La-
ler insudantibus hoc niatutinale officium quod nunc tinorum et aliarum genlium Non
litteris conlineri.
observalur in occiduis maxinie rcgionibus, canonica enim credendum est id eo fuctum, quod libri Genli-
institutione primitus institulum est. Quod et Cassia-
lium lanloperc illius obleclarent menlem, cum prius
nus tcstatur dicens : Malutinu! soleninilatis ofticium
aliquanlo ad coeleste relractus examen, pro ejusmod
novo adhuc lempore constilulum est primilus in
lectione poenas luisset diviuo ac salutari verbere ca-
Bethleemilico monasterio, ubi Dominus noster Jesus sligatus. Quod qualiter actum, sit iu priedicta Epi-
Christus pro rcdemplione bumani generis, ex virgine
slola ad Eustochium legitur eodem Hieronymo sic
iiasci dignalus est. Sicque ex illo per universum
inter alia referente : Dum ante ctiam annos phirimos
mundum coniuetudo celebrandte istius matutina! fun-
domo, parentibus, cognatis et quod his difficilius est
clionis invaluil. Quo quideni tempore bealus Papa
consuetudine lautioris cibi propter ccelorum me
Damasus, healo Ilicronymo id officii componente, {b)
regna castrassem,etHierosohimam mihtaturus perge-
conslituit, ut psalmi die noctuque per omnes canta- rem,bibliotheca quam mihi Romm summo studio uc
renlur Ecclesias : el subnecteretur in fine uniuscu-
labore confeceram, carere nonpoteram. Itaque miser
jusque bic hymnus : Gloria Patri, el Filio, et Spiri-
ego lecturus TuUium, jejunabam: post noctium cre-
lui Sancto. Sicul erat in principio el nunc et semper
bras vigihas, post lacrymas,quce mihi prcBteritorum
et in sa'cula sfrculorum, amen. Plures iiaqueadeum
peccatorum recordatione ex intimis visceribus flue-
rcligiosorum, quibus vitio et .«cienli<t' ejus fania inno-
bani, Plato sumebatur in manibus. Si quando in
luerat, contlucbant : honumquc doctorem boni di-
mcmetipso reversus Prohetas legere ccepissem, ser-
scipuli frcquentantes in doctriuir illius eificacia nii-
mo horrebat incultus. Et quia lumen ccecis oculis
rabantur. Erat enim adeo copiosus in ratione red-
non videbam :non oculorum putabam culpam esse,
denda, ut undecumque interrogatus fuisset, paratum
scdsolis. Dumque ila me antiquus serpcns illude'
haberel, et competenssine dilalione responsum.
Alque haec penitus ignoral ideni Ms. verba Cardi-
(c)

(a) Longamqu£e hiuc subsequiiur septemdecim vcr- nalitii Presbyteratus in Ecdesia sanclui AnadasiuB, quas
suum pericopen, ab liis verbis favnle Domino ad sub sequiore adtiuc mariu videntur in texluni inirusa.
statuta abApostulis deyens regula, idemMs. prajlermittit, (tl) Ms. transcurreret. Nos quod subsequilur velocilas

errore, iil videtur, Anliquarii, cui fraudi fuerit idem 3/o- refundebat, emendavimus pro velocitas /Mnde6a/. Paulo
nasterii nonien, quo el inchoatur illa et concluditur. post idem Ms. conclusil. haclucubratiuncula tanta est
(6 Idem Ms. licato Hierunymo surj'jcreuic pro id ad lucernaj himen celeritate perfusa, quemadmorlum
officii com^/oneulr. salius uiiquc e^sc! locum rcfigeie.
 ,

193 S. HIERONYMl VITA. m

ret, in media fcnuc quadragesima medulli^ iiifusa qua; prius asinus geslare consueveral. Nec mirum
corpus invasit exhaustum : et sine ulta re- fratribus innocenter viventibus, ieonem obsequium
febris,
quie, quod dictu quoque incredibile, sic infclicia prifbuisse, cum in lestimonium primae creationis le-

membra depasta est, ut vixossibusinterim paraban- gamus viris sanctis Deo humiliter famulantibus et

iur exequia: et vitalis animoi calor^ toto jam fri- leoiies et volatiiia miniitrasse, el ictus cessisse fera-

(jescente corpore, in solo tantum repenle pectus- ram, et venenum non nocuissc serpentum. Ita cum
culo palpiiabat. Tunc subito raptus in spiritu, ad lco injunctum sibi opus indesinenler exequitur,
tribunal judicis pertrahor: ubi tantum luminis erat die quadam de subiimi prospiciens prajfatos viatores,
ex circumstantium claritate, fulgoris, ut projectus viditeminus venientes, et cum camciis eorum suuni
in terram sursum aspicere non auderem. Interro- illum comitem. Mox quasi deprelieosis liostibus,

gatus conditionem, Christianum me esse respondi. iiiiinane rugiens et contra eos vehementer iiisiliens,

Et ille qui prmsidebal : Mcntiris, ait ; Ciceronianus liomines in diversadispersit.Camelos autem onuslo
es, non Christianus. Ubi enim est thesaurus tuus^ una cum asino cogens, ad claustri porlam perduxil.
ibi cst et cor tuum. Illico obmutui, et intcr vcrbera Mirali fratres cum ha;c relulissent bealo Hieronymo,
(nam ccedi me jusserat (cgo conscientice magis igne jussit ilie deposilis oneribus, camelorum pedes ablui

torquebar, illum mecum versicuium repetens In : cisquepabula apponi, atqueadventanlibus hospilibus

inferno auiem quis conlitebitur clamare tum
tibi? convivium pr;eparari. El ecce illi continuo venienles

cmpi, et ejxUans dicere : Miserere mei Domine, mi- ad sancti Palris vestigia se prostraverunt, de com-

serere mei. Hcec vox inter ftagella saipius resonabat. misso furto veniam postulanles. Qui eos benigne
Tandem ad genua provoluti, qui astite-
prcesidentis suscipiens, ad cellam liospitum cum magna hilariiate

rant,precabantur ut veniam tribueret adolescentice, deduxit. Videntes illi in servo Dei tanlam clenientiam,

et errori locum pmnitcntitK, commodaret, exactu- medium quod de JEgypio altulerant, monasierio
olei

rus deinde cruciatum, si gentilium litterarum ali- obtulerunt. Quodque singulis annis tam ipsi, quani

quando libros legissem. Ego qui tanto constrictus eorum haeredes plenum olei hydriam in eodem cce-
articulo, velUm etiam majora promittere, dejerare nobio devotissime spoponderunt. Quos beatus Hiero-

ccepi, et nomen ejus obtestans dicere Domine, si :

nymus benigna commonitione rcfectos, et spiriluali

unquam .habuero cudices soiculares, axit si legero, tc benedictione roboratos, in pace dimisit. Inlerea

ncgavi. Inlcr lncc sacramenti verba dunissus, re- venerabilis Paula, cujus supra fecimus mentionem,

vjivtora superis : et mirantibus cunctis oculos ape- admirans religiosam vitun reverendorum Episcopo-
rio, lacrymarum imbre perfusos, ut etiam in-
tanto rum, Paulini scilicet Antiocheni, el Epiphanii Salami-

credulis fidem faccrcm cx dolorc. Ncc vero sopor illc naj (a), quos sedes Apostolica pro quibusdam Eccle-
fucrat, aut vana somnia, quibus swpe deludimur. siasticis negotiis detinebal eorum atque Hieronymi
;

Testc est tribunal illud, ante quod jacui. Judicium accensa virtulibus, urbem Romam imo Babyloniam
tfiste est, quod timui. Ulfra mihi nunquam contin- deserere cogitabat. Illis itaque ad sedes proprias se
gat in talem incidere quoistioncm. Nam fateor vul' recipientibus, hajc relictis tiliis, Toxotio scilicet et

neribus habuisse me plcnas scapulus,plagas scnsisse Ruftuia, facultaiibusque deserlis, sola Eustochio co-

post somnium, et tanto dehinc studio divina legisse, mitante, tolo cum eis desiderio na\igavit. Deniquc
quanto non anfe mortalia legcram. Posthsec itaque post multa pericula, immen^osque labores ingressa

cum quadam die sacras Scripturas fratribus ex more Hierosolymani, cum sancla loca sludiosissime perlu-

dissereret ,
subito Iribus claudicans ,
quaito sus- strasset, reversa Bclhleem diversorum peregrinorum
penso pede claustra ccenobii leo ingens ingreditur. cellulas monasleriaque construxit : de quibus mona-
Cumque fratres territi fugam arripuissent, vir Dei steriis, bealo disponente Hieronymo, unum viris

veluti hospili adventanti se obtuht : et inteiligens Iradiditgubernandum. Virginesquas dc diversiscon-

plantam ejus a sentibus vulnerAlam, praecepit fratri- gregavit locis, in tres turmas monasteriaque divisit.

bus, ui terrore deposito ,

curam ipsius gererent. Inler qiias tanta se humilitale dejecil, ut qui eam (b)

Quod cum soUicite fieret, omni ferocilate deposita, audissel, extremam crederet ancillarum. Hiec intuens
ita leo niansuetus efticilur, ut oi fratres jussu beali sorores suas circa cultum sancto' Dei genitricis ac
llieionymi asinum quemdam committerent, queni iib virginis dcvotissimas, beato Hieronymo uua cum tilia

opere redcuntcm in pascuis custodiret. Accidit in- supplicavit, ut de ipsius Assumplione sermonem fa-

lerea un;i dicrum, ul soporalo leone negotiatores coret, miritica ejusdem Virginis prieconia continen-
quidam qui ilit!;yplum adibant, videnles asinum tem. Quaruin piam pelilionem ipsc pariter devolus

st)Hva^um incedenteni, cupiditale victi, suo eum co- adiuitlons, cum summa diligentia quod rogabalur,
niitntui aggregaverunt. Expergefaclus autem leo implovit, Do cujus sancla vita et ejus discessu a

cuni cunimissam sibi bestiam miuime reperisset, con- Roma, elpro^ressu per viam, elaccessu ad Hieroso-
fusus ad monaslcrium rediit cl quasi culpfe con- : lymam omnibus^ue priodictis, idem Hieronymuslate
sci, usconnnune recei^laculum solus ingredi non au- iraclatalquc declaral in Tractaiu quem fecilde obitu
debal. Quod fratres una cum beato Ilieronymo per- (a) Adduiil Mss. quibus ulimur, Cjipr. : contra mox
reticenl atque Hicroiii/mi: deiiiqiie habent ad sedes pro-
peadentes, absentem asinum ab illo existimant devo- prias rc-.neantihus. pro recipicntibus
ratum. Nolenles tamen cum exasperare, abducii ei (6) lidom libri vidi el : et p.iulo po?i, qua$ pias peti'
tionc vir ipsi, 'Slc. Subsequpiilcm vero perioiium totam,
Aiumaiis opus injun^uiil ; ul scilicct ea ferret onera
Oe cujus tancla vitu, usque Paulie. prorsu» ignoraut.
 :

195 S. HlEROiNYMl VITA. 196

et transilu saoclse PaulDc. innumeros ira-

Sane inter sermo, Evangeliutn : delicice, continentia : vita,

clalus, quos ad diversos misit, ad quamdam virginem jejunium. I^ulla me potuit aliquando delectare,
Asellam nomine scripsit Epistolam ; in qua pro nisi illa^ quam manducantem numquam vidi. Sed
officio sibi abea exhibilo, gratias ei refcrt, et ab olim postquam eam pro sux merito castitatis venerari,
imposilo sibi crimine innocenlcm se astruens, fcmu- colere ac suscipere ccepi : omnes illico deserucre vir^
lorum suorum invidiam increpat. Quos etiam in sanctae tutes. invidia primum mordax tui, o SatancB
Paulffi discessus susurrasse acceperat. Hujus aulem ta- calliditas semper sancta persequens! Gratias au-
lis est lextus («) Epistolae : Si tibi putem gratias a tcm ago Dco meo, quod dignus sim quem mun-
me referri posse, non sapiam : potens est Deus super dus oderit (d). Maleficum quidam me garriunt
personam animce tuce restituere, quod merctur. Ego titulum fidei servus agnosco. Magum vocant et Ju-

enim indignusnec cesiimare unquam, potui,necop- dcei Dominum suum seductor, et Apostolus dictus
:

tare ut mihi tantum in Christo largireris affectum. est. Tentatio me non apprehendit nisi humana. Quo-

Et licet ine scckratum quidam putent, et flagitiis tam partem angustiarum perpessus sum qui cruci
meis obrutum,etpro peccatis meis etiam hcec parva milito! Infamiam falsi criminis importarunt : sed
sutit : tamentubene facis quod cx tuamente etiam scio pcr bonam famam et malam perveniri ad regna
malos, bonosputes. Periculosum quippeestdeservo ccelorum. Plenitudinem itaque sapientia? et (e) scien-

alterius judicare, etnonfacilis venia prava dixisse ticB adeptus, dedit ul abyssus vocem suam : et aqusc

de rectis. Veniet, vcniet illa dies etmecum dolebis Hcbraicse amaritudinis ad verbum ejus dulcoratac
ardore non pauco. Ego probrosus, ego versipellis sunt, ot revelata sunt abscondiia a sieculis et genera-

ct lubricus, ego mendax, et Satance arte decipiens tionibus. Cuncta enim volumina veteris Testamenli

Quis istas astutias, hoc vel credidisse,vel (b)sensis- prius de Grscco, postea vero veraciori editione de
se de insontibus^ an etiam de noxiis credere voluis- Hebraico transtulit in Latinum. Eodemque fere omnia
set? Osculabantur mihi quidam manwiy etore vipe- spiritu revelante, cujus instruclu sunt ediia, diligen-

reo detrahebant : dolebant labiis, corde gaudebant. ter exposuit. Scripsit Genesim iibrum unum,
enim in

Videbat Dominus, et subsannabat illos ; et miserum absque subnotaiis ad Daraasum quaestionibus cun- :

me servum suumfuturo cum eisjudicio reservabat. clasque Homilias Origenis in Pentaieuchura e Graeco
Alius incessum meum calumniabatur et risum. lUe sermone translulit in Laiinum. Regum vero, seu Pa-
vultui detrahebat, hic in simplicitate aliud suspi- ralipomenon quaesiiones, quae vocanlur Hebraicae,
cabatur. Pene iriennio cum eis vixi ; multa me duobus libris prudenter explicavit, praeler illas (ms
virginum crebro turba circumdedit : divinos libros obscurissimas, quas scribens abundantius exposuerat.
utpotui,nonnullis scepe disserui. Lectioassiduitatem Quarum prima est Cur David cum Achis ad expu-
:

assiduitas familiaritatem,familiaritas fiduciam fece- gnandum Saul ultroneus veniebal: Secunda, Cur
rat. Dicant quid unquam in me aliter senserint, David moriens praecepit filio, ut Joab magistrum
quam quod Christianum decebat. Dicant, si pecu- milititE interficeret. Terlia esl de Semei, qui David
niam cujusdam accepi : si munera parva vel magna fugienti maledictionis injurias irrogavit. Aliam quoque
non sprevi. In manu mea ces alicujus (c) fuit ? propositam de eisdem libris explicavit quaestionem.
mihi aliud objicitur nisi sexus meus : et hoc
JViVii/ Quomodo scilicet Salomon et Achas in duodecim annis
nunquam objicitur, nisi cum Paulaet Melania Hie- filios genuerint. Porro Isaiam commenlalus esl libris
rosolymam proficiscuntur. Isti crediderunt men- decem et oclo. Jeremiam libris viginti. Ezechielem li-

tienti; cur non credunt neganti ? Idemest homo bris quatuordecim. Danielem libris tribus.Ei duodecim
ipse, qui fuerat : fatetur insontem, qui dudum no- Prophetas libris viginti. De quibus, ut nihil relinque-
.vium prcedicebat. Et cerfe veritatem maris cxpri- retur dubium, nomina quoque eorum quemadmo-
munt tormenta, quam risus : nisiquia faciliuscre- dum intelligi debeant, Elymologiis propriis pulcher-
ditur,autnonfictum ut{I. tingatur, fingatur,impel- rimo palefecit decore. In quosdam psalmos edidit
litur. Antequam domum sanctce Paulce nossem,in me Traclatus luculentos, ct in Ecclcsiasten Commenta-
Urbis studia consonabant. Omnium pcne judicio rios, atque in Canticum Canlicorum duas ad Dama-
dignussummo sacerdotiodecerncbar. Beatce memoria; sum Novum praeterea Testamentum Graecae
Homilias.
Damasus,sermo meus erat : diccbar sanctus, dicebar fidei reddidit.Ex quo Malthaeum et Marcum compen-
humilisetdiscretus. yunquam domwn alicujuslas- diosa polius quam fastidiosa expositione sludiosis
civioris ingressus sum. ^uyiquam mevestes sericce: lectoribus explicavil. Sed et in Lucam Homilias vi-
nitentes gcmmce, picta facies, auri rapuit ambitio. ginti novem ab Origene Laiinum vertii, el
editas in
Nulla fuitaliquando matronarum I{oma;,qu(B meam plerasque Aposloli Epistolas, ac Joannis Apocalypsim
posset edomare mentem,nisi lugcns atque jcjunans cdisseruit. Postremo pra^cavens in fulurum si quid
Puula,squalen.$ sordibui,flctibuspcne ccecata : quam fortc in novo Teslamento vel veteri aliquando cor-
continuis noctibus Domini misericordiam dcprecan- rumjii contingeret, qua cura debeat reformari, scri-
tcm solo sctpc dcprchcndit. Cujuscanticum,psalmi : bens ad Lucinum insinuat, ut veterum, inquit, libro-
(a)Ms. vcluslior lacilo Epislohe nomine.inscriptionera rum fides ex Hebraeisvoluminibus examinanda est i/a :

hujttsmodi cleridicDlam praeponit, iVoi»i/i» Z)a/nio(a Uie-

novorum quoque Grceci sermonis normam desiderat,
ronymm Asellrr Virgini salutem.
(6) Mem, vel /inxisse de insontibas. {d] Reposuimus heic IUaleficum ex iisdem Mss. pro qno
(c) Mss. Sonutt : lum * nisi cum Jcrosolymam Paula erat duobus verbis, Male eum, etc.
proGciscitur, « pr.-Elermissa Slelania.quxdi lisc tcmpora (e) Pro seienlicB, praeferant Mss. sanetitatit. Quorum ope
neqaaquani spectaf , et cum Raffino diu antea navigaverat. et paulo posl vebum Editione suffecimus, quod deerat
 .

197 HIERONYMI VITA. 198

Dviiiquect ego hujus monitis adquiescem^ cum inter corpora, an alia? Quicumdixisset, eadem : scisci-

discordia veteris Testamenti Latina exemplAria fluc- fatus sum, In eodem sexu, an in altero ? Ad interro-

tuarcm, dd Hebraicam veritatem de cujus foniegus- ,

qata reticenti: et instar colubri huc atque illuc tran-
taverdm,recursum habui : ct intercorruptaetincor- sferenti caput, ne fcriretur : Quia, inquam, taces,

rupta, ejus testimonio discrevi, ac sententiam tuli. ego mihi pro te respondebo, et consequentiam infe-
Cumquc sic deprehendissem x,izuniorum (/ermina in- ram. Si non resurget mulier nec masculus, non erit

ter triticum divinorum pullulasse voluminum, cd (c) mortuorum : quiacum sexusmembra

resurrectio

studui ab radice cuncta revellerc : consignans etiam habeat, membra totum corpus cfficiunt. Si autem
pcr libros loca ad corrwnpendum proclivia, et brevi sexus et membra non fucrint, ubi erit resurrectio
opusculo explicans, quibusmaxime occasionibusso- mortuorum Sedct illud, quod de nuptiis objicis si
'! :

leunt exemplaria depravari. Sane Roniana Ecclesia, eadem membra fuerint^ sequi nuptias, a Salvatore
cujus arbitrio subjacenl universa, perilissinu viri non dmo/(;i7«/'.Errantnescienles Scripturas, nequc virtu-
jgnorans ingeniuni, translationeni ejusquam \iditaliis lem. In resurreclione enim non nubent neque nuben-
vdrioreni, lani in Ecclesiis legcndam, quam eliam ex- lur : sed erunt similes angelis. Ubi dicitur, non nu-
ponendam rocepil. De qua beatus Gregorius in libro bentneque nnheniar. sexuumdiversitas monstratur.
suorum Moraliuni, novam, inquit, Iransiationem dis- Nemo enim de lapide et ligno dicit, non nubent neque
sero. El in Ezechiole exponens illudquod de anima- mibentur ,quianaturam nubcndi non habent: scd de
libus dicitur, Unumquodque duabus alis velabat his qu(r possent nubere, et Christi gratia ct virtutc

CQrpus suum ; cum subjuuxissct : Et alterum simi- nonnubentur. Quodsi apposueris ,Quomodo ergo eri-
lilcl" vclabaiur, prolinus intulit : Translationem Sep- mus similes angclorum, cum intcrangelos non sit ma-
luagiula Inlerprclum, Aquila', el Tlieodotionis, ei sculus aut femina? brevitcr ausculta non substan-
Symmaclii sollicile perscrutantes, niliil ex his verbis tiumangclorum,sedconscrvationemeibeatitudinem
invonimus : sed beali Hieronymi scripta relegentes repromitti. Similitudo promittilur, nonnatura {d)

agnovimus, quia liancsentenliam in Hebraica veritate mutatur. Porro si qu(i'ris tn ([ua (etatc resurrccturi
ita posita non quidpmjuxla verbum.sed juxta sensum sumus. Juxta Ecclesiarum traditiones, et Apostolum
invenerit. Nam perilus interpres, ut omnino nil pra> Paulum ; illud est rcspondendum: quod in virum
lermilteret, aliquando verbum de verbo, aliquando perfectum, et in mensuram cetutis plenitudinis
cum lingua'repugnarelbarbaries,sensum soluniexpri- Christi resurrecturi sumus. In quaa^tate conditum
meftSft de verbis. Qucm ulique transferendi modum Adam Judad autumant : ct Salvatorcm Dominuni
idem Hieronymus in libro quem de oplimo genere in- lcgimus resurrexisse. Et multa, inquii, alia dc ulro-
terpretandi edidi t, probabilem esse evidenter insinual que Testamento in suffocationem hreretici protuli.
Scripsit prieterea adversus Jovinianum («), el conlra Scd numquid liis tanlum ha;rcsibus repurgavil
Hcividium de bcalte Mariae virginilate perpetualibrum Ecclesiam ? Nulla unquam ha^rcsis ejus lcmporc pul-

umiW. Quoruni priorem asserentcm nullam in fuluro lulavit, quam ipse falce su<3e eloquentiae non succi-
meritorum essedistantiam, ct huncvoluplati carnisju- derit. Nunquam enim pepercit hierelicis, sicut ipse-
.giterministrantem, haereticum atquc Epicurum Chris- met asserit : sedomni egit siiidio, ut hostes Ecclesia»

lianorumprobat.Hclvidium veroquiex Scriplurisnitc- ejus quoque hostcs {c) ficrcnt. Nam et Ruffini viri

balur oslcndere inlaclam Dei matrem aliob tilios ha- eruditi>simi, suique collegte cum quo mella sancta-
buisse, vclut idioiam,elScriplaraspenilusignorantem rum Scriplurarum consueverat lambere, ideo dicitur
redarguil. Porroalium quemdam hiiereticum,nondei- inimicilias incurrisse, quia cum de arbitrii libcrtate

cribendo, sed colloquendo confudil : qui dc resur- pravc scntientem vehemenler corrcxit : cujus zclum
rectionc carnis conlra fidcm calholicam scnliens. pro tidei rectitudinc Romana Ecclcsia approbat : ut

quieslioneshujusmodiproponcbat. In quaa'tale sur- bealus Papa Gelasius Scripturarum sagacissimus iu-

recluri sumus? Siin ipsa in qua morimur, ergoet nu- dagator ejusdeniRutfinilibros licct prieclaro sermone
tricibuspost resurrcclioncmopuserit.Si inallera, ne- editos repudiarc videatur, hoc in suis dccr'tis man-
quaquameritresurreclio morluorum, sed (/;) reforma- dans : Ruffinus vir religiosus plurimos Ecclesiaslici
lio in alios, Diversilas quoque sexus maris el femina' opcris edidit libros ; nounullas etiam Scripturas in-
erit.annonerit? Sierit,sequentur et nuptia? elconcu- tcrprelatusest : sed quoniam bcatissimusllieronymus
bitusetgeneralio.Si nonerit sublata diversitatesexus,
: in aliquibus eum dc arbitrii libcrtate noiavit : illa

cadem corpora non resurgcnt, scd tcnuia et spiritua- senlimus, quiv pricdiclum sentire cognoscimus. Et
lia.Et biucprobare volebal, inducensillud Apostoli :
non solum de Ruffino. sed etiam dc universis, quos
Seminatur corpus animale, surget corpus spirituale.
Ad quod ail bealus Hieronymus : Gum audisscm, Locuin paulrt aliter Mss. reritant,
(c) iion erit resiir- t<

niihiquc incubuisset ncccssitas, nequissima' viperii- rectio oorporum, quia siiie sexu rion constal el inenibris :

Forro si corporum iion eril resuneclio, nequaquain eril

respondi, elsohieum interrogationecoaveni. Credis, resurreclio mortuorum. » Confer Dpisiolani in re.eiisione
inquam, resurrcctioncm mortuorum, nn non ? -jui noslra CVIH. ad Knstocbium num. 22. ex quo is'luec laa-
dalur.
eum secredere respondisset; inluH: Eademresurgcnt Uestiluiinus ;hi<<'i<i<c ex iislem M^^s. ipsoqu.? Epis-
((/)

tjla' textu, pro ipio eral, nutritur.

(a) Addunt Mss. libros duus. (p) Atquc heic ficrent eorumJem librorum opa restilui-
(b) lidem liabenl, sed transformatio iu alios. mus pro /i<<"»"tn<.

Patrol. XXII.
 :

m S. HlEUONYMl VITA. 200

vir sjppius moiiioraliis ^cio Dei ot (idei religione re- seuectutefortecorporis, tion vigore auimi : tamen in
preliendit. Idcin, Origenis nonnulia opuscula, quae area dominica fructuoso labore desudans :eccesura,
vir bcalus llieronymus non ropudiat, logenda suscipi- si quid, perperam dixi, fortius fige pcdem. Nou
mihi
mus : reliqua vero omiiia cuiii {(i) auctoritalo sua di- molestum esse debet pondus setatis tuae, dummodo con-
cimtts esse renuenda. Inler pra-clara voro slndiorum tcratur palea culpa; inc<e. Praterea in libro quem ipse
suorum opuscula scripsit libruni de Illuslribus Viris, Auguslinus contra errorem Juliani (c) Pelagiani des-
a sanclis Apostolis usque ad suam fctalem imitalus cripsit, qui nuptias censobat damnabilcs, quod nihil
Tranquillum, Grcecumque ApoUonium, et posl cata- ex eis nasceretur ub omni liberum obhgatione pec-
logum plurimorum, sc quoquo in calce voluiiiinis cati : dum plurcs contra ejus pestiferum dogma ca-
quasi aborlivum el minimum omnium Christianorum tholicos testes inlroduxissol, ita eumdem pra-ferens
posuil : ubi sibi necesse fuil iisque ad quintum {b) et Hieronymum intulit. Nec sanctum Hieronymuni pres-
decimum annum Theodosii principis, si qua* scripse- byterum contemnendum arbilrcris, qui Greeco fl La-
rat, brevitcr annolare. Commemorans inler cyetora, tino, insuperllebraio eruditus eloquio, exoccidcnlali
qua' passim supra nolala sunt : quod scripseratalter- ad orientalem transicns Ecclesiam, in locis sanctis,
cationem Lucifcriani, et Orthodoxi. De locis librum atque in litteris sacris usque ad decrepitam vixit aela-
unnm do essentia Dei librum imum Hebraicorum
: : tem. Cujus nobiseloquium abOrientein Occidentem,
nominum librum unum. Epislolarum ad diversos li- ad instar solis re.^^plenduit. Omnis denique qui antc
brum unura. Ad Marcellam Epistolarum librum unum. illum aliquid ex utraque (ant. urbis) orbis parle de
Ad Paulam, inquit, et Eustochium, quia quolidie doctrina Ecclesije legit, nec alia de re hanc quam
scribunlur. incertus. Quisnostrum tanla potestlogere, pniedixi, lenuil (1. prompsitiiue) promisiique senten-
quanla scripsil Hieronymus? Quis
iste vir bealus ti.im. Igitur bealus Hieronymus posiquam exuberanti
hunc ardentem in Scripluris animum, et ferventem scriptorum suorum copia, inexpugnabilem Ecclesiae
in Dei servitio, non miretur? Quis eum non potius Chrisli turrim conlra jacula hffireticorum coerexit :

angelum, quam hominem dixcrit dum nulii magis ; (/') noiiagesimo a^tutis sua.' anno, imperiiautem Thco-
congruit illud Propheticum Labia sacerdotis custo- : dosii duodecimo, in senectute bona migravit ad Doini-
diunt scientiam, et legem requirunt ex ore ejus,(juia num, videlicet uliima Seiitembris, et ejusdem diei
angelus Domini exercitxmm est? Cerle si mancns in hora ultima cum sol occideret. Sanctae autem ac ve-
cariie, secundum hominem anibulassel : ad tanlum nerabiles feminaj Paula scilicef et Euslochium, exem-
culmen soienliae nullatenus pertigisset. Sed neque plo el commonitione ojus sseculi contemptrices^ ol

cuperel dissolvi cum Paulo (c), ncc cum Christo se crucis Christi bnjuho, ante ejus obitum vocante
connderet inler angelos regnalurum. Verum quia de sponso emigra:ant. Porro beatus Hieronymus dum
mundotriuinphaverat,quasi delaboris pia;miojam se- adhuc viverpl,scalpendo saxum in ingressu speluncae

curus ad He'iodorum loquebatur : Crede miJii, nescio domiuici pr<esepis, sepulcrum sibi fecerat non longe a
quidplus lucis (ispicio: libet sarcina corporis abjccta, sepulct praHiict irum sanclarum.Ubi steculi pervcrsi-

ad purum cetheris evolare fulgorem. Tanta demum tate devicta, sepultus est pridie Calend. Oclobris.
lassitudine fatit^atus est, ut etiam in stratu suo jacens Mirabilur forsan Lcctor, lam sanctas personas habere
funiculo, quem in trabeni suspenderat, supinus nia- invidos potuisse. Mirandum vero non est : semper
nibus apprehenso erigeretur. Ut videlicet officium enim virtutes persequitur invidia, feriuntque summos
monaslerii, poterat, exhiberet. Nihil tamen
prout fulrnina montes. Noc roirum videri debel, haec {g) bo-
minus sensus sincerilate vigebat ad rationem red- nis contingere, cum ipse Dominus Pharisaeorum zelo .

dcndam, undecumque interrogatus fuisset. Nam et sitcrucifixus, etomnes sancti aemuloshabuerunt. Esau ,

bealo Augustino HipponensiEpiscopo,suiseum qua;- persequebaLur Jacob. Saul qu<erebat animam David,
stionibus provocanti, verius abysso abyssum invo- etSalomoni Dominus Adad Idumaeura.
suscitavit ipse (i

canti plenissimc satisfecit : et se velut emeritum (d) Jezabel etiam bacerdotes fugere compulit et omnes :

judicans, his eum verbis a sui pro\ocatione deterret Prophetas perseculus est populus Juda^orum. Paulus
Nos nostra habuimus temporu, et cucurrimus quun- Apostolusdefratribusfalsisconqueritur, etpermurum
tumpotuimus, nwic te currente et longa spatiu trans- dcmittitur,ncabhostibuscapialur. Acmultimodaenar-
meante, nobis detur otium. Simulque, ut cumvenia ranspericula, de se suisqucsimilibus loquitur : Specta-
et honoreluo dixerim^ne solus mihi de Poetis propo- culum facti sumus huic mundo, et angelis et homini-
suisse aliquid videuris, memento Daretis et EntelH, tw.s.Et,iYo.s stultipropter Christum.El, Quodstultim
et vulgaris proverbii, quod bos lassus (ortiter pedem estDeo, sapientius esthominibus. Unde etSalvator !o-

figat. Ad quod beatus Augustinus suppliciter respon- quiturad Pdtrom. Tuscisinsipientiammeam;({\xQ\mTi

dens, ail ; Cur itaque conor contra conlraclum flumi-
(e) Perperam in uno Ambrosiano Ms. ManicJuci legitur
nis, et non piusdeprecor veniam ? Obsecro, ut si le pro Pelagiani. Subsequituribi alio sensu,« Nuplias vole-
laesi, dimittas mihi: et si bos ut tibi videris, lassus bat damnari; quod vero ex eis nasceretur, ab omni libe-
ruia obligalione peccali. »
(a) lidem Mss. ciim auctore suo, Oiigene scilicet. Exaggerat adhuc idem Ms. uonugesimo sexto ceta-
(^/j

'b) cum ipso Hieronymo Mss. nostrl « quartum

Rectius tum habet «Theodosii junioris duodecimo. » De-
tis, elc.
decimum annum Theodosii » numerant. nique isthaec preeterniittit,« videlicel ultimaSeptembris.el
(c) Mss. a cum Paulo, nisi se tum Christo, » etc. ejusdern diei lioia uitima, cum sol occideret. *
emeritum iudUans. (g) Idem Ms. « ha?c hominibus contingere.
(d) liiem- »
 201 S. HlEROiNYMl VITA. 202

Evangeliopropinquiquasi rnentisnnpolem ieslimabant culosuin ebtmalum dixissedebonis.Namsicutprobalis

el advcrsarii caiumniabantur, dicentes : Dcemoniuin ad coronam, ita exprobranlibus ad damnationis (ant.
habet. Et Samaritanus est. El, /n Belzebub principe tumulum) cumulum cedil. Quod et bealus Auguslinus
drfnioniorum ejicit dmnonia. Sed beatus qui dicere lestalur, dicens Nemo iacerel servos Dci, quia non
:

potesl ciim Aposloio : Gloria noatra hcec est testimo- expedil laceranlibus. Servis quidem Dei falsis detra-
nium conscientia; nostru'; quoniam in sanctitate et clioiiibus ciesc t merces, sed et pcena crescit detra-
sinceritate, et [u) gloria Dei conversati sumus in hcntibus. Nam non sine causa dictum est : Cum vos
mundo, Audiens proii)de Dominum dicentem : Ideo oderint homineset exprobraverint, mentientes :gau-
mundiisuosodit,{]uianonestisde7nundO'Sienimesse- dete et ejruUate, rjuia merces vestra copiosa est in
fis demundo,mundus quod suumeratdiligeret. Peri- cadis. Itaque consolemur invicem in verbis istis, bene-

{a) Uterquc Ambrosianus codex « et Gratia Dei, » pro

dicentes Dominum in omnibus viis suis. Qui vivit

« gloria, » elc. et regnat in ssecula saculoium. Amen.

(a)
^ITA
DIVl HIERONYMI
INCERTO AUCTORE.
Plerosque nimirum iiluslrium virorum non ambigo el Ghristi vestem suscipiens, presbyter quoque Car-
HOsse, quo natus, quibusque doctonbus, quibusve dinalis ibidcm est ordinatus.
Sfudilus sit litteris, quo denique quiescal sauctus Nam ut inexpugnabilem su.c Ecclesi»^ Dominus
I
Hieronymus Vcrumtamen quibus non vacal,
loco. murum contra pertidos dcinentesque lu«reticos cri-
\
vel legerc plurimum non valent, lioc si voluerint opu.s geiel; huic viro in litterarum studiis plcriquc (/.«ftyi-

compendiosa brevitate poteruiit scire. cathagcta^ id cst, praeceplores fuorc. Donalus

yriia?)

Beatus igitur Hieronymus , nobili genere ortus :

neinpo arthigraphus, Romanis eum imbucns elemen-
jpatre vero Eusebio nominc : oppido Stridonis, quod tis, liberaliuraque (rf) arlium sapore sufhcienler re-
a Gothis eversum, Dalmatise quondam Pannoni.Fque plens magister exlitit illi, sicul ipse in Clironica sua
confinium fuit. Congrue scilicet Eusebio generatus meminil diceus : Victorinus rhetor, et Donatus gram
est palre. Eusebius namque Attice, Romane dicitur maticus (e), magistri et prreceptores mei, Romce insi'
]iius. Hieronymus quoque ^EoIice, Latine omnino gnes habebantur. Gregorium namque Nazianzenura
(Sacm lex intelligilur. Jure igitur Hieronymus, id est, (ut idem in tertio explanatiouum Isai;o refert libro) di

jsacra lex, de pio gignilur patre : ut studioso ejus la- dascalum, id est, magistrum suum fuisse testalur
boreex Hebraeorum scriptisabsque(^)scrupulositate. Nam cum in praedicto Propheta ad eura venisset locum,
jalnia pateret Lex, quse humano generi, sua ausleritate •" ^"^o «^e Seraphim quiddam debuisset exponere, ita
remota, piiim ac sacrum, niisericordomquo palrem intulit dicens De hac visione ante annos circiter tri-
:

nuntiarct vonturum. Qui cum dudum inlcr pneritiam ginta,cum essein Constantinopoli,et apud virumelo-
ulolescentiamque incederet modius, inslinctu lactus quentissimum Gregorium Nazianzenum prrecepto.
(i>iesli, aflinibus cunctis, censuque patoriio relictis, rem meum, tunc ejusdem urbis Episcopum, sacra-
Jt perfectus Evangclii imitalor quivissel exislere, in- rum Scripturarum studiis erudirer, scio me brevem
i;ressus navem, aura tlante secunda, ad liniina subli- dictasse subit u mque tractatu m.ut experimcn tum ca-
nium Apostolorum Petri et Pauli, divina dispensantc perem ingeniolimei, etamicis jubentibus obedirem.
lementia, Romanam (r) adiiturbem. In quia videlicet Quid vero de hujus viri eleganti industria, quam
jitteris Gr?ecis etLatinis diligenter apprimeerudilus, erga Latinos, et Graecos, Hebrseos, et Arabicos,
Ghaldaeosque in disccndo clomcnlorum apices habuit,
\n) Hanc quoqiie lortiam ab inepto consaivinaloro de- pr;ostantius dici potest, quaiu ipsius ad Pammachium
riplani S. Hieronymi Vitam adteximus, ut ne quid
'

ex
nliquis cjiisiaodi moniinenlis desil, quod aiii ante nos
el Oceanum missa profitentur verba dicentis : Dum
\cuderint. Quin el laboris improbipalienlcs adeo fuimus, essem, (/) inquit, juvenis, miro disccndi fercbar ar-
t ad Ms. codices, unuin prieserlim Reginaj Suecorum! dore : ncc juxta quorumdam prcesumptionein ipse
unc in Vaticana Bibliollieca numero praMiotatum -439, a
ipite, ut aiunt, ad calccm exigeremus. Vere antem
me docui. Apollinarium audivi Antiochirs frerjuen-
prav
tus estolim Erasmus, liistoriam hanc parum respondere lcr, et colui, jam tu nc cum me in Scripturis sanctis
inti viri meritii, iiec omnino naetias hujusmodi, verius,
erndiret, canis spargcbatur caput : et magisfrum
'lam libros fuisse editurum, nisi decrctum jam sibi fuis-
I, nihil omiiiore, quod vel
erudilus desideraret Lector, potius quam discipulum deccbat. Perrexi tamen
1ineruditus.
Heic autem duo verba arlium sapore, tacet.
{d)
Plus habel Regina^ Ms. absquc omiii x >•«./; i<7o.v(-
'')
(i;) Minori numcro, el verius ideiu h.:\bet, magister e>
'<'
tum fieret lex pro pateret. Meiida qiuc inlor va-
;
pncceptor mfus : tuni habenlHr pio fiahebantur.
mtes lectiones occurrunt, pnfitermitiimus.
(f) Omitlilur ibi illud inquil : luin legitur fervebam
c\ Atque heic interseril idem
Ms. properaus. anioreni.
 203 S. HlERO.NYMl VITA.
204
Mcxandriam.auiiiviDUiymum : in multisei gratias eruebat, Plautus xiimcbatur in manus. ISi quando
ngo. Qiiod nescivi, didici quod sciebam, illo do-
:
in memetreversus Prophetas legere ccepissem sermo
ccnic, 71071 perdidi. Putabant me homines finem horrebat incultus. Et quia lumen ccecis oculis
non
Jccisse discendi. Veni rursum Jerosolymam et vidcbam : non oculorum putabam culpam esse, sed
Bcthlcem : quo pretio, quo labore (a) Barrabanum solis. Dum ita me
antiquus serpens illuderet, in
Ilcbrceum nocturnum habui pr(eceptor&m? Timebat media ferme Quadragesima, medullis infusa febris,
cnim Jud(eos et milii alfcrum exhibebat Mcode-
:
corpus invasit exhaustum, et sine ulla requie, quod
rnurn. Ha'c ilaqiic contuli : ul qui scire cupiunt, nosse dictu quoquc incredibilc est, sic infclicia
membra
queant, sicul pra-dixi, quo nalus loco, quibusve dcpasta cst, utossibus vix hoircrent. Interim para-
tanlus vir magislris fucril informalus. bantur exequice et vitalis animoi calor, toto friges-
Comniorans itaque Hieronymus Roma;, mentis ccnte jam corpore, in solo tantum tepente pectus-
corporisque virginilatem, et delictorum poenitentiam culo palpitabat : cum subito raptus in spiritu, ad
custodiens, fidelibus pr;edicabat. Multaque juxla fribunal judicis pertrahor, ubi tantum luminis, et
Sepluaginla iibrorum volumina atque psalterium tantum crat ex circum$tantiiim claritatc fulyoris :
ciiiendavit, Aposlolica^ sedi Liberio pra;sidente pon- ut projectus in terram, sursum aspicere non au-
lilice. Ea proculdubio lempestate Romanum populum derem. Interroyafus deconditione, Cliristianum me
per Constantium Augustum Ariana haresis niacula- esse respondi. Et ille qui prxsidebat: Mentiris ait:
bat. Idcirco ergo praedictus vir, occasione quam sem- Ciceronianus es, non Christianus. Ubi enim tuesau-
pcr oplaveral accepla, ul superius est diclum, relicla rus tuus, ibi est et cor tuum. Illicoobmutui: et inier
domo, parenlibus^ sorore, cognalis, et inclyta ac
verbera {nam me coedi jusserat) conscientioi magis 'M
gloriosissima Petri {b) urbe : corpus et sola tanium
igne torquebar: illum mecum versiculum reputans:
ferens quae itineri ulilia esse valuere, una cum biblio-
Ininfernoautemquisconfilebilur tibirC/amarcauim
tlieca quam sunimo sludio in pra^fata confecerat
coepi, et ejulans dicere : Miserere mei, Domine mi- :

urbe, Jerosolymam propter regnum coelorum juvenis

serere mei. Hcec vox inter flagella resonabat. Tan-
mililalurus advcnil.
dem ad prcesidentis genua provoluti qui astiteranty
Poslquam vero omne mundanarum litterarum stu-
precabantur, ut veniam tribueret adolescentice, et
dium adeplus est, probatissimorum quoque mona-
errori locum pmnitentioi commodaret
: exacturus
cliorum habitum factumque imitatus esl. Cupiditalem
deinde cruciatum, gentilium litterarum libros
si
siquidem animi jugi sinceritate calcans, voluptatem-
aliquando lcgissem. Ego qui in tanto constrictus
que corporis perenni frangens jejunio, plerosque
articulo, vellem etiam majora promittere, dejerare
bonorum religiosorum, ineliores fore suo docuit in-
coipi: et nomen cjus obfestans dicere: Domine, si
stiluto. Quodam igitur temporc, cum ex more idem
unquam habuero codices soiculares : si legero, te
Hieronymus divina ad legendum panderet volumina,
negavi. In hcac sacramenti verba dimissus, revcrtor
I
et iniinorlalem bibliothecai suae auctorem recordare-
ad superos., et mirantibus cunctis, oculos aperui:
tur Tullium, mox ccelitus ne (c) tales quandoque re-
tanto lacrymarum imbre perfusos, ut etiam incre- i
volvcret libros salutifero casligatus esl verbere. Ita
dulis fidem facerem ex dolore. Nec vero sopor ille
enim ipse de se ad Eusiochium scribens asserit.
fuerat, aut vana somnia, quibus scepe dcludimur.
Cum ante atmosplurimos,domo,parentibus,so-
Tcsfis est tribunul illud ante quodjacui. Testis tristc
rore, cognatis, ct quod his difficilius cst, consuetu-
judicium, quod timui. Ita mihi nunquam contingal
dine lautioris cibi propter coilorum me rcgna cas'
talem incidcre quoestionem. Livoribus habuisse me
trassem ct Jerosolymam militafurus pcrgercm,
:

plenas scapulas, plagas scnsisse per somnium : el

bibliotheca quam mihi Romoi summo sfudio ac la-
tanto dehinc studio divina leyisse, quanto morfalia
bore confcccram, carcrenon poteram. Itaque miser
antc perlegcram.
cgo lccturus Tullium jcjunabam. Post noctium
Idem igitur Hieronymus, quod prietermiseramus.
crcbras vigilias, post lacrymas^ quas mihi prmteri-
dum in Romana adhuc esset urbe, os Damasi Papa'
lorum recordatio peccatorum ex imis visceribus
et sacrae bibliotheca' scrutator, divinoruin disserloi
(a) Idem Jiaraniuam pijefert.
[b) Ms. «religiossima Petri corpore urbe, corpus et voluminum : dum per triennium conlinuum, charus
sola lantum qua^que in ilinere esse utilia, una cum. elc. acceptusque popularibus venerarelur : omniumqui
tum confeceral nom;e, conferens Jerosolymam propter judicio pontificalu dignus decerneretur: ordinatus-
%

regna coeloruni juvenis inilitaturus advcnil. Cumque ali-

quantis peractis morando diebus cognovisset, quod abs- quc a prffifaio Papa presbyter Cardinalis, ul superiu
que anim;c damno non valuissel vivere, caute in prae- scriptum esl, fuisset : quidam cx clericorum, moDa-
m.

sepe Dominico, ul prudens animal vellet esse contiguus,

(|uod ab Jerosolymissex millibus,» etc.quje alleraab hac chorumque ordinibus, pro pclulantia, ingluviequedis
pagina, sive columna 273 subsequuntur. Tota autem in-
IJJS

cursantes ad effugandum de urbe eumdem Hierony

lermedia historia per fere ducentos versus omnino abest,
qua; sane aut casu cxcisa, aut sequiore manu truncaia ex
inum, qui ulrorumque eorum scribens vilia, eo
antiquo exemplari videri liaud potest, cum e contrario reprehenderat, insidias paraverunt.
nunquam oxtitisse, ipse orationis contextus suhindicet, dixcrim hu
sed de prtecedentibus Vilis huc inlrusamfuisse atque ad-
Vcrum enim vero hunc ego felicein :

suiam, ut el pleraque alia quje potissimum cx ipsiusmet jus fugae eventum, corrigentis Christi judicio poliu
Hieronymi Epislolis excerpta occurrunt. quam pravorum hominum pcrsecutic
dispensatum,
(f) Satis supiuo crrore lc^iura antea est uno verbo
nali.ilen. uibus paratum fore existimo, sciliccl ui Koman 'Hffi
205 S. (IIRRONYMI VITA. 200

Ecclesia Pelri inslitula regimine, omnium veleris eslDominusjpost multas lacrymas, poslcoelo oculos
Testamenii librorum Christo Deo volente, el Hiero- inhflorenies, nonnunquam videbar mihi interesse ag-

nymo spiriluali studio desudanle, Hebraicam quoque ininibus angelorum; et Uetus gaudensquc cantabam :

liaberet veritatem, et GrsRCorum quorumdam levilas, Post te in odoremumjuentorum tuorum curremus.

quac sibi a Deo omnes scripturas divinitus inspiralas Quadriennio itaquededicata> poenitenliseexaclo, ad
accepisse plaudcbat, eos Iiabere, quod ipsa non ha- Bctlileem oppidum idem Hieronymus remeavit : ubi

bet, recognoscat. quasi prudens animal ad praesepc Dominisese contu-

Igitur Ilieronymus, ul jam diclum est, Roma lit,quod ab Jerosolymis sex millibus separatur, con-
egressus, ad Orienlem lcndens, profeclus est ad tra meridianaiii plagam accedensque ad ejusdein
:

Gregorium Nazianzcnum, ConslantinopolilanPf' urbis urbis pontificem Cyrillum nomine, petiit ul parcecire,

Episcopum, tibi ita proficere siuduit, ui sanclarum qufp Belhleem fueral sita, locum sibi habitandi iri-

Scripturarum studiis erudirelur : et supplex, doci- bueret. Cui nimirum (a) mox quod devotione popo-
lisque discipulus, adiit pra>ceptorem : eumque in scit, digne concessit. Digni etenim habilacuii, Belh-
Constantinopolilanaurbeobservabat. Hoc discipulalu leem, adjuvanlibus vicis vicinis catholicis, construxit
Hieronymus peracto, in Syriam perrexil; et dum in monasterium. In quo slatuta ab Aposlolis regula
posspssionc Evagrii presbyteri moraretur, Malchum degens quod olim multum cupierat, cum fra-
coepit,
monachum aliquando captivum reperit : percuncla- tribus habitare, et cum Eusebio Cremonensi nobili
tusque eum, omnem ejus caplivitatis didicit hislo- viro, cujus postulatione ex Gra;co sermonequamdann
riam, quam postea edidit, scriptamque RomanisfiJe- Epistolam transtulit in Latinum.
libus misit : hsec in istius historije inserens prologo -. In quo vere sciendum, hanc matulinam psalmodiii-,
Scribere^ inquit, disposui, si tarnen Deus vitam de- quae nunc observalur, inocciduismaxime regionibus
derit : et si vituperatores mei saltem fugientem me canonicam (b) functionem monasterio primilus insii-
rt clausum persequi desierint. tulam, ubi priedictus vir otiosus non fuisse credendus
Ad deserta deinde loca, ad quse olim ob agendam est : qui tantum nobis in translatione divinfe Scriplu-
inibi poenitentiam properare cupiebat, ita laelus ac- rae praestitit, ut ad Hebraeorum fontem pene non
cinctusque accessit, ut volasse eum magis, quam egeamus accedere : quoniam nos facundiae sus multa
measse crederes. Quomodo vero per quadrieniiium cognoscitur ubertate saliasse plurimis libris, copiosis

conlinue Chrisli polius auxilio poenituerit; idcmllie- Epistolis fecit esse beatos, quibus scribere, Domino
ronymus, quae sponte pertulerit ipsius Dci gratiam praestante dignatus est.
affuissc, hujusmodi verbis indicavit Quoties in : Inter caetcra profecto studiorum suorum opuscula,
eremo constitutus in illa vasta solitudine, quce a beato Petro sumens exordium,usque ad semelipsum
exusta solis ardoribushorridummonachis prcestabat de Viris illustribus scripsil : imitatus Tranquillum,
habitaculum:ptitavi7ne,inc[u\l,Romanisinteressede- Gnecumque ApoIIinium : ubi de se ita refert : Post
liciis. Sedebam solus,quia amaritudine rep letus eram: catalogum plurimorum, me quoque in calce volu-
horrehu ntsacco membra deformia,et squalida cutis si- minis quasi abortivum et minimum omnium Chris-
tum./FAhiopic(Kcarnis obduxerat :quotidie lacrymce, tianorum posui: quo mihi necesse fuitusciue ad quar'
quotidie gemitus : et si quando repugnantem somnus tum decimum annum Theodosii principis,qu(e scrip-
imtninens oppressisset, nuda humo vix ossa hcerentia serim, breviter annotare. Innumeris praeterea isle li-

collidebam. Decibis vero et potu taceo : cum etiam lan- bris, Apostolorum, Prophetarumqueconstructionibus
guentesmonachi aqua frigida utantur: etcoctumali- editis, immobilem Catholicae turrim Ecclesiie, contra
quid accepisse, luxuria sit. llle igitur ego qui ob gehcn- perfidorum jacula consummaviLOmnes VoterisTesta
ndmetum talime carere ipse damnaveram, scorpio- menti libros, ex Hebraeorum codicibus, in Lalinum
num tantum socius et ferarum-iSiepe choris intereram convertit. Danielem quoque Prophetam , Chaldaico
puellarum: pallebant ora jejuniis et mens desideriis slylo prolocutum, ol Job juslum Arabico, in Roma-
(estuahat. In frigido corpore et ante hominem suum nam linguam utrumquc auctoreni perfocla interpre-
jam carneprcemortua, sola libidinum incendia buliie- talione (c) muiavit.
bant. Itaque omni auxilio destitutus .,ad Jesu jacebam Matthifum nihilominus ex Hebrae'o fecil cssc Ro-

pedes rigaham lacrymis: crine tergebam et repag-

: : manum : Epistoiam quidem suam ad Paulinum ex
nantem carnem, hebdomadarum inedia subjugaham. senatore presbylerum mirificam deslinavit : doccns
Non dcpudesco infeUcitatis meai.,(iuin poliusplango quemadmodum Scripturas divinas adhibita cura per-
non esse (jtiod fucrim. Mcmini me clamantem diem legeret : ubi bre\iter viriulem uniuscujusque libri,

crebro jun.nsse ctim nocte: nec prius a pectoris ces- veteris et novi Testamenti mirabiliter indicavil : mi-
Domino increpante, redire^
sasse verberibus, (juam, rabiliter planus, honestc doctus, ac duicis, paraiaco-
tranquiUitas. Ipsam (juoque ceUulam meam, qtiasi (d) Codex Rfginre, « nimirum quod devotc poposcit :

cogitdfionum mearum consciam pertimesceham,et tum digno eteiiim habitando, concessum esl haLitandi li-
centia Bclhifem, adventaiilibus vicis vicinis, » etc.
mihimct iratusct rigidus,soius deserta pcnetraham. [b) Iiloiii Ms. canonicii instruclione : et paulo posl,

Sicubi coneavavaUium, aspera montium, vel rupium « noii c^ieamus accedere, quando iios facundiie, qu.x muit:i
co^Mioscit uborlatc. »
prwrupta cerneham, ihi mece orationis locus, iUud ((•) In codcm monstravit. Post aliquot versus, « mira-
miscrrimn' carnis ergasfulum : cl (nt niihi ipsc teslis biiiter osleiulit, niirabilitcr iiitlic^ivif, plaiius, » clc.
 .

•:oi S. HlliKUNYMl VITA. 20»

pia sennoniiin ad i^iiamcuniqiu» paitoin vertit inge- morlalem Dei tilium adipisci poteras sponsum. Qu
nium : ut unfiecnmque interroc;atu<? fuisset, paratiim efiam toipsam apternam faceret nunqnam libi,
, et

haherel competens sine aliqua dilalione responsum.

el neque ornamentis luis, nequegaudiisfmem permille-
Morio hamilibus snaviter blanriilur, modo superborum rof, aul (e) terminum evenire. Respondit eiDomitiila.
colia (ai. rnnfregit) contVingitmodo derogatoribus : of ait : Quae potest esse melior charitas, quam habere
suis vicem nece.ssaria inordaciiate resUtuens, modo virum.suscipere filios, per quosposteritas dulcissima
virginilalem prapdicans, modo matrimonia (a) casla possil propagari, ef tam generis dignitas, quam me-
dofendens, modo virlutum cerlamina gloriosa collau- moria nominis non deleri? Gui Nereus respondil :

daiis, modo lapsus in clericis, monachos pravitatis melior est virginitas, quae quando de matris lute
accusans. utero existi, tecum nata, tecum iactata, lecum sem-
Sf^d tamen ubicumque locus se attulit, genlilium per fuit a carnis corruptione aliena, quae est Deo
oxempla dulcissima veritale pormisciiit. Sed non eral amabilis, ejusque angelis chara : quam profecto cum
lioc sufe volunlatis, sed (ut ita dicam) gravissimflp quselibet perdiderit virgo, liujus reatum per poeniten-
nccessifalis : ut probarof ea qu!r> a sanctis prophetis liam evadore potest, ipsam vero integritatem adipisci
ante saecula prfrdicla sunt ,
fam Grspcorum qiiam noqiiaquam valet. Omnis namque sanclilas, dum per
Latiriorum, et aliarum gentium lilteris conlineri : vere aliquam voliiptatem , aut necessitatem violata aul
tntnm explicans. lolurn exornans, el per diversa (b) amissa fuerit, vel quaeque perdita virtus, ad statum
disputationis genera, disertus semper et tiequalis in- suum, vel infegritatem, seu ad suam gloriam per
cedons. Tanta namque utriusqne linguae peritia fun- poenitenti«> lacrymas recuperari et revocari potest.

gebatur, ut quoscumque libros yEolicos in manibiis Sola virginitas, si semel perierit, ad pristinae integri-

acciperet, Latine sine offensione transcurreret : iu?- tatis stabilitatem perlingere minime valet.

rumque Latinos attico sermone relegcrel, ut crederes Cumque Nereus et Achilleus hfec, laudando virgi-

hic esse scriptum, quod os ejus inoffensa velocitate latem, et alia proferendo, dissererent plurima, qui-
fundebat. busaeternam mereretur actibus vitam, Domililla pru-
Vere dixerim CalhoHcam istius hominis (c) pru- dentissima virgo dixit : Utinam ad me olim ista Dei
dentiam, sanamque doctrinam, quocumque conversa- sententia pervenissel, et nunquamego nomen sponsa?
lus fuisset loco, stabilis perstitii fidei firmifate. Nam suscepissem, nec hominis (/") mortalis sponsionem-
certissime ignorantise invidiaeque morbo languentes Nunc vero quia vobis Deus aperuit os ad lucran-
desipiunl, qui eum deviasse a Catholicse Ecclesife, id dum animam meam, quicquid me facere vullis, ac-
est, beali Petri fide, vel haereticum fuisse arbilranlur :
celerate quantocius. Quid multa? A sanclo Clemenfe
quod Eustochio mandaverit : Cave, quaeso, oe quando Papa consecrata, Aureliano sponso comtempto, ob
et de te dical Deus : Virgo Israel cecidit : non est qui hoc in Pontiana exulata est insula. Inde Tarracinam
suscitet eam .\]h\ ad lerrendoslubricosalqueincaufos, addncta, nolensque Idolis sacrificare, cum Eufro-
quia Deus justus sitjudex : subdons isla, dixerit do- sina ( t Theodora spoubis Sulpilii el Serviliani, a Lu-
ctor, Audenter loquor, cum omnia possit Deus : su- xurio frafre Aureliani igne crematse, palmam sus-
scitare virginem non potcst post ruinam. Valet qui- cepere martyrii, quas S. Csesarius diaconus, qui
dem liberaro de poona, sed non valel (d) loformare efiam posfea et ipse a praedicto Luxurio est martyri-
corruptam. Hoc procul dubio ita diceudo, non omni- zatus, in sarcophago novo simul condens sepelivit.
potentiam abstulit Deo, sed justum judicem inanife- Hffic ideo licet non fuerat (g) hic tantum necesse
Nam, nisi fallor, qualia sanotus Hie-
stans asseruii. loqiii, addidimus tamen, quia peflequod Nereus pru-

ronymus Eustochio mandavif, talia ad Domitillam denlissimar^ virgini Domifillae dixerat, virginitatem
neptem imperatoris Doniitiani admonilionis legimus perdiiam de reatu posse per poenitentiam veniam
verba. consequi nequaquam tamen valeret fierivirgo, sicut
:

Sed et ipsa verba qua de causa sinf illi prolala, fuerat prius. Hoc sanctus Hieronymus Eustochio ad
audire gratum puto. Haec omnimo virgo Nereum et meliora studuit hortando mandare Cum orania pos- :

Achilleum eunuchos cubicularios habuit : quos bea- sit Deus, susciiare Virginem non potest post ruinam.
lissimus Apostolus Petrus lucratus fuerat Chrislo. Qiiid enim est hic aliud non posse, quam non velle?
Isti dum viderent dominam suam gcmmis ornari, el qi'od nonnullis alii'^ dici poterat verbis. Per quemdam
purpureis vestibus, afque auro texfis indui, dixerunt namque sapientem dicitur Deo Tu autem dominator :

ei : Quanto studio ornaris in corpore, ut fiUum con- virtutum, cnm tranquiilitate judicas, el cum magna
sulis Aurclianum hominem mnrlalem accipias mari- reverentia dispimis. Subost enim libi cum volueris,

lum : si tanto studio in aniino ornareris, regem im- posse : ergo ubi non est velle Dei, deest posse. Deus
Iliufi cnsta a
(a) nostris Ms.s. abesl.
(6)Iidem Mss. expositionum habenlpro dispulalionis (/) Iii iiostris Mss.
« ego susciperem mortalis hominis
(c) Heic scientiam pro prudenliam, el mox PauUje pro sponsi nomen. Nunc vero, » elc. paulo posl Euphronisa
Eustocfiio habenl nostri Mss. pro Eufrosina, el sponsnlibus pro sponsis.
(d) Iterum curonare habeni pro reformare, et mox /ste [q) Rectius in tantum praeferl
unus Ms. Paulo autem
pro ita, ul et paulo posl Puulre mandaoerit pro Eusto- post /'fm/r/' pro Enslochio hsihe\,el statuit pro sluduit :nt
chio viandavit. et post riiinnm. Qund non celle alio onitiino dicipoterat
(e) In iisdem est, « aut |)ermilteret evenire » deinde :
verbo, per quemdam, etc. Denique dispunis nus, subest
« tam generis dignitatem, quam memoriam nominis non enim libi, ciira volueris, prielerinissis quae subsequuntur,
delere. « posse : erijo ubi non est velle Dei , deest posse.
2{yj S. HIERONYMI VITA. 210

quippe ut immutabilis est naJnrae, ila immnlahiiis est Impossibile est omnino ot longum de isto viro,

voluntalis. Et utique rum sii verax el juslu.s, noii ejusquo districta vila, el illius moribu" retexere
illuin nicndaciiim, neqiifi injuslilia (lecot : qiiia sicut omnia. Unius onini miraculi hiijus rnonasterii, quod-
non valel menliri, qni ost vprilas, iia injuslus esse dam priscorum similo, quod per succodentium rela-

non poiesl hoc. esl, noiens iiijusle iacero qiiicquam.

: tiouein momoriie nondum oblivio abslulit, el a reli-

Nam o//i?/?rt, lesle Propliela, //(/^/v«;»/7?<^ luiluil IJO' giosis viris,quif(oi(Slisj,alria' amoro Jlcthleem fuere,
minus, feoil in cwlo c1 iii terra : oiiiiiiaque ejvx huc est dolatum, liuic conipondio.so (//) neclo ser-
/udicia iusta. moni. Quadain namque die advesperascente, cum
Dum igitur iiitcremur o.^tendcro, quid volento Deo beatus Hicronymiis una cum fralribus, ut monachis
tieri po-^-sit : qnid vero illo noiente fiori non valeret, mos est, ad sacram leciionem audiendam sedisset,
el ul vcridico eximJoqne Dorloii, cui quoad \iveret, et prtecepta divina declararet, subito Iribus ciaudi-
in onini scienli» se comparare n?mo audebat, non cans, quarto suspensus pede, ingens leo coenobii
usurparel vaniloquus dolraliere qiiispiam, ca>pto ab clauslra ingressus est. Quo utique viso fratres per-
ordine loiigius sumus digressi. territi nonnuUi in fugam sunt, ut est melus fragili-

Veruintamen qualis, quantusve vir i le tiiorit, so- tatis liuinanto, conversi. Sanclus vero Hieronymus,
lius sancti Augnstini testimonio, qui velit, plenius veluti adventanti obviavil. Qui videlicet dum sibi
oognoscere vnlet. (a) Nam cuni in libro primo, quem pariter propinquasEent, el quia loqui leo, ut suae
contra errorem Juliani Manicha^i scripsorat : qui nalurae est, minime poterat, utcumqne valuit, prfe-
nuptias sine dubilatione dicebat drininari : quod vero dicto patri, lcesi quem habebat pedis oblulit pian-
ex eis nascereiur, ab omni esse liberura obligalione tam : vocatis tuuc fralribus, prfficepit ut diiigenter
peccati : plurimos contra hujusmodi pestiterum Isesum abluerent pedem, inquirenloscur ita leo clan-
dogma Cathoiieos intioduxissot lestes, ila intulit di- dicans iret. Quod dum factum sludiose fuissent
cens : Nec sanc.tiim Hieronymum qui pre-byter fuit, intuili, vulneratam a sentibus inveiicrunt planlam
contemnendum arbiireris, qui Graeco cl Lalino, in- leonis. Ei igitur cum alimento diligenter adhibila
-super et Hebraeo, eruditus eloquio, exOccidenlali ad cura de Ifesionis ictu, illico convaluit.
Orionlalem transiens Ecclt';iam, in Locis sanctis, Omni ergo belUiinae feiiiatis deposila rabie, coepit
alque in Litleris sacris usque ad decrr^pitam vixit inter eos ultro citroque quasi domesticum et tran-
sptatem : cujus nobis eloquium ab Orienle in Ocoi- quillum animal paritor commorari. Hoc etenim bi a-

dentpm insiar solis lampadis resplenduit. Omnes tus Hieronymus cognito, sicfratribus ait : Eiafralres
(toiilquo (h) vel peiie omnos qiii ante illum aliqui 1 ex sludiose adinviceni rogo perpendite : quid huic leon
utraque orbis parte de doclrina Ecclesi:islica scripse- operis congrui, nostrai utilitatis addamus, quatcnus
rant, legit : nec aliam de hac re quam prsedixi, te- ab eo leviter pertici, ot (e) efficaciler fieri possit :

nuit Qui cum exponeret

prompsitqiie senlentiam. quia certe crodo quod non tantum pro sui pedis
.lonam Proplielam, apertissimedixit qaod etiam par- ; salule,huc illum miserit Deus, qiii oi mederi sine
vuli, peccato, otTon^ioais Ada; liMierentur dbnoxii, (c) nobis potuorai qnanlum ut nobis sua' visilalionis
;

•Ha'C Auguslinus v\ prio liclo libro. demonstrarel indicio, per hunc noslra^ necessilati,
Idem itaque Uieronymus contra Cclsuni, Porphy- inii-abilitorse velle prajbere juvamen.
rium, el .lulianuni Augusliim, rabidos adversusChri- Tunc praidicti fratres, tale coucorditcr humililer-
•slum canes, et contra inseclatore; Ecclesia\ vol que palri responsumdedere, dicentes Tu paler bene :

eorunfi qui putant, Ecclesinm uullos Philosophos et nosti, quod asinus qui a saltu (/') usui nostro ligna
eloquentes habuisse doctores, inagno desudavit in- deferre solitus esl, cuslodis sollicitudine indiget, el
genio, ut sciant quales et quanti viri eam fundave- ne a qualibet imoroha bestia devorelur, satis vere-
rint, exstruxorint, atquc ornaveriil : et desinant mur. Idcirco ergo, si tibi placet, et rcclum videtur,
tidein nostram rustic* sitiiplicitiiis arguore, suam- huic looni aselli noslii injungatur solertia, ut eum
quc potius imperitiam rccognoscore, innumeris prae- subsequeps ducat ad paslum, reducatque remeans
lerea libris Aposloloruni Prophelarumque couslruclio- domuin. Ila et factum est nam injuucla leoui cura :

nil)u.s. El posl pauca : Nunc, iiiquit, mysteriuin ini- asiiii, more pastoris industrii, eundo ad pastiim
quitatia operatur: et qarritunusqimque quodaen- sociijs incessantcr ilineris, rure pa-condo ubicum-
tit : eyo xohm xum qui cunctoruin gloria mordear. que (iefensor, tutissimus er.u. Veru nlamen ut (g) se
Phirihu.s quippc, ail, quime dinint kocopiis inflam- cil^ar. t, ot asiuus solitum perficerel opus, consuetis
ma um inuidiie facihus scriherc: hreviter rcspondeho,
t
seinp^r lioris» cum oo domum redibii.
nmiquam me hcereticis pepercisse, sed omni eijissc Inlcrea dtim ha^c dilato tempore generenlur :

studio ui hostes Ecclesife, mci ijuoque hostesfierent. educlo qutuiam die ad loca pascuai asino, gravi leo

[<t) Pro Afirn aatea erat Num. Habet veio praeterea (d) Interserit noster Ms. subilendo : mo\ habet quarto
idem Ms. ilicchul pro docibnt. Recolo qua' acl luinr, in su- snspeuso pede, el quod subsequitur ///i /ii.s iiomen reticet.
pt,riore pro.\iiiie Vita locuni ailiiutaviaius. (
) Idein Ms. rl ne rffiKjetur.
[h) Alisnnt a Ms. verba, /'.7 pciie ovnws, el mo\oibis. Sid ab
(/! Mendo.se cral visui nostro, pro usui, etc. et
(c) Ab liis verbis lliec Aaiinslinntt, elc. per lotnni inse- agro, pro a saltu Mss. duo pneferunl.
qucnteni seclioneiii usque ad hoslcs fiin\'nl, siqira vigiiiti ((]] Noster Ms. iit rrcuinberet : et paulo po-t luci pn-
ycrsnuin poriuclia in nostro Ms. (lcsiileratnr. De liis qua? .S(«.(.Tum alius vcrba prrgrrent in .Lijyptuni.Qui ipsum,
illa conlinenlur, in aliera ad oum locnin Viii diximus. pixtermiltit. Sed jaindiu pudci nos hisce na^niisimmorari.
 :

211 S. HllinONYMl VITA 212

ultra inodiim somiio oppressiis obdormivil. Leone liter rugiens leo perculiebat cauda foriiter terram per-

namqui- Imi'' graviler^oporalo, conligil ul per eam- terrilosque camelos, sicul erani onusli, ante se ad

dem viam nt'gociittoresgradienles,oleiemendi causa, cellam ire cocgil.

porgerent in jEgyplum. Oui ipsum sa^pe videntes Insolitam ergo rem fraires videnles, quod pra^-

asinum pasctmicm : dum ncminem vidissenl adesse cedens asinus sarcinatique in mcdio cameli, et sub-

cuslodem, iniqua surrepente cupiditate, rapientes sequens eorum terga leo paritcr venirel, mox exeun-
sccum duxcrunl. Expergiscens ilaque ieo quid sibi tes modeste, curaverunl bealo nuiitiare Hieronymo.
damni accidissct, nesciens ut rcquireret tamen : Quo audito, foras egrediens, jauuas monasterii patc-

pascentem quem commissum iiabuit, irc ca;pit. Qui fieri jussit benigne : (a) summumque silenlium impe-

cum soliio non appareret in loco pascciidi, constri- ravil, dicens : Hospitibus nosiris, id est camelis et

ctus de discrimine ieo, moeslitia anxius, rugicndo asino, auferentes sarcinas eos levate, pedesquc
aliqua parte diei, huc illucque ibat qusfrens quem abluite, escas prccbete, expeclantes quid in hoc

perdiderat. facio suis voluerilDominus servis demonstrare. Om-

Sed cum jam omnis reperiendi asini spes fuissel nibus denique, quae erga camelos fuerant jussa, pe-

ablata, ad monasterii januam veniens perstiiil. Con- ractis, coepit leo, ut dudum huc atque illuc gratula

scius enim culpae, non ausus e>t ingredi, quod prius bundus per claustra monasterii ire, singulorum se

cum asello solebat. Quem beatus Hieronymus, una fratrum vestigiis sternens, el quasi de perpetrala,
cuni fratribus, absque asino videns ad cellic fores quam non fecerat culpa, alludens cauda, veniam
morari, et quia non solila liora fucrat reversus, in- postulabat.

sligante famis necessitate compulsum, pulaverunt Quo viso, fratres, poenitentiam agentes, quod ei

eum occidisse animal suum : noleniesque ei Iribuere crudclitatis intulissent crimen, dicebant : Ecce pa-
annonam consuelam, dicebant Vade, et reliquum :
storem nostrum, quem paulo ante ul voratorem
aselliquod libi remansit, mande, tuamque ingluviem crudeliler damnabamus, cum quanto eum praeconii

reple. Kt licet hsec illi dicercnt, erant tamen incerli miraculo, ut huic crimen auferret, ad nos dignatus

utrum hoc mali, an non is perpetrasset. est mittere Dominus. Beatus ergo Hieronymus futu-
Quapropter exeuntesfralresad(al. locapasc2ia)\oci rorum praescius, sic fralribus ail : Parati estotc fra-

pascua, quo jam praefatum animal deducere leo so- tres in his quae usui refectionis sunt necessaria : ut

litus erat, longe lateque peragrantes, ut quoddam hi qui nobis sunl futuri, absque molestia ul dignum

mortis indicium possent invenire. Qui nuUum inle- esl, hospites suscipiantur. Mox utique imperala sub-

rempiionis ejus signum reperienles, redeunles stu- secuti, veloci quaeque obedieniia sunt expleta.
duerunl hoc beaio Hieronymo nuntiarc. Quo audito, Peraclisquoque jussis, sermocinanlibus cum beato I

ail fratribusObsecro vos, fratres, quanquam susli-

:
Hieronymo fralribus, subito venit nuntius, qui dice- |

neaiis asinidamnum, hunc tamen ne exasperetis, ret ante inonasterii fores hospites adesse, qui coe-

neque abjiciatis leonem sed eum ut dudum guber- :

nobii patrem vellent videre. Hoc siepe dictus pater

nantes, prsebenlesque alimenta, nutrite; incidentes- audilo, portas cellae patefieri, cosque ad se ingredi

que in nemore ligna, ut ea vice asini nobis huc tra- jussit. Qui quaravis vocati, erubescendo lamen in-^
hens deferre valeat, moderate nectenles ligate : Ita
Iroeuntes, visoque bealo Hieronymo, ejus se prostra-

et factum est.Cumque sibiopus tuncnexum crebrius vere vesligiis, pro culpa veniam postulantes. Quos|

gereret, et jamredeundi lempus negoliatorum ades- ipse clementer elevans, admonuit, ut suis cum gra-

sel, expletodic quodam opere, quamvis animal bru- tiarum aciione utenles rebus, alianas langere non

tum, divinilus tamen ut pnto adtnonilum, exiens ivil usurparent : ac deindo sub Dei praeseniia caute
ad agrum, huc illucque discurrens gyrando, nosse viverent semper. Qua nimirum piaedicatione explela :

plenius cupiens quid fuissel de socio suo factum. pra^cepit ut retlcerenlur, rcceplisque camelis, abi-

Qui faligalus jam nimium, quandoque ad publici rent. Tunc illi una voce paritcr dixerunt : Obsecra-
itineris locum devenil subliinem, quo dum anxius, mus, pater, ul ad Ecclesiae luminaria, necessitatemque
ut poterat, circumspiciendo prospiceret : cernebat fratrum, dimidium liquoris olei, quod atlulerunl

procul vcnientcs contra se homines curn onustis ca- cameli, suscipi jubeas : quia scimus et certi sumus,
melis, quos praecedens asinus veniebat : sed quia quod plus propter vestram, quam pro nostra utili-
valdo [irocul erat, hunc cognoscere minime poluit tate, ut negotiaremur, perreximus in iEgyptum.
lamen pedelcntim sc illis obviam obtulit. Mos quippc Quibus beatus Hieronymus ait, non recte proculdu-

illi dicilur csse regioni, ul quoties cum camelis lon- bio postulalis, quin valde durum videtur, ut nos
gius proticiscuntur, toties anlecedenle asino, funcm qui aliis compati, aliorumque necessitatem sublevare
camelorum gestinle collo, subsequantur cameli. dando debemus, vos gravemus, vestra quibus non
Nam dum prH.'dicli itinerantes, id esl, negociatores, indigemus, tollentes.
appropiiiquasscniieoni: illocognilo asino, saj'.um ru- Tunc illi, neque, inquiunt, hic cibum, neque quae
giens, cum iogcnli slr.'pitu irruil ia cos, ncmiiiem nostra sunl, accipiemus : nisi quod poposciuius, prius
nempe laedens, eorum. Qui oinnibus statim rclictis,
(a) Idem Ms. « simulque iniperavit,» pro « summumque
dementesque, ut dignum fueral, eftecti, in fugam silriitiiim, » elc. mox alius auferenles onera, sarcina eo£
convcrsi sui.i. Quibu^ videlicct lujficnLibu^.. )i( riibi- iovaio.
 213 RELECTA VRTERUM TESTIMOXIA. 214

jusseris fieri. Itaque, ul prfediximus, nuncdimidium, beatus Hieronymus saxum scalpendo, monumenium
quod attuleruni camcli, ol<i liquorum suscipiatis; et sibi lieri jussil. (c) Tanta vero idem corporis lassitu-
deinceps polliceniur nos nostrosque liff!redes, vobis dine fatigalus est, ut etiam in stralu suo jacens, fu-
vcslrisquc succcssoribus omni anno olei mensuram niculo ad Irabem susponso, supinisquo manibus ap-
(a) hin esse daluros. Sicque constrictus beatus Hic- prohenso erigeretur, ut scilicet officium monasterii,
ronymus, coactusque eorum precibus violenlis, quif prout poterat, exhiberet; transcuntcsque in squa-
rogaverant, impleri prtecepit. Sumpto quoque cibo, lorf cori.oris , vocisque tenuilate dies plurimi
ac benediciione cum camelis accepta, exullantcs, fluerent.
gratulantesque ad propria remearunt. Haic autcm Dehinc ipse vir beatus in librorum abundaiitia
Bethleem acta, et ab incolis loci illius hactenus asse fullus, diclis suissanclo spiritudcdicatis, immobilem
rcndo ita luisse narrantur. Catholica) turrini EccIesiiP, contra peifidorum jacula
Bethleem vero iocus splendidus, civitas fuit David consummavit. Pergunt itaque ad visilandum, conso-
in iribu Juda : ubi quondam Dominus et Salvalor landumque Hieronymum, dum inlaboreesset, itidcm
(ut impleretur prophetia, Veritas deterra orta est) in Catholici, secum quidem animo Ecclesiae Calholicse
pra-sepio inlra spcluncam, ex Virgine nasci dignalus cooperantem, corpore autem in Alrica scribentem,
esl, cl parvulus vagiit. Quod prssepe auro argenlo- sic intercaitera scripsil [Sostra hubuimus tempora,
:

que ornatum (sicul sanclus refert Autonius) inces- et cucurrimus quantum potuimus nunc te cur- :

santer in eo (h) luminaria ardent : plurimisque ser- rente et longa spatia transmittente^ nobis debetur
vorum Dei habitaculis undiquecircumdalur.Os enim otixim. Igitur idem beatissimus, dicbus vils sufe in
spclunca! ad ingredicndumomnimo angustum est. In spirituali opcre irreprehcnvibdiler consummalis, no-
cujus itaque ore, id est, in ipso praesepii ingressu, nagesimo octavo antatis sut« anno in Dominorequie-
vit. Bethleeni eum alma tcnet iterum venturo Domino
Ex utroque Ms. IJin, quod mensurje nomen
(a) est,
pro liic adverbio quod erat, substiluimus. ofterendum. Dormivilautem beatus Hieronymus anno
(6) Unus M.s. AHtoninius pro Antonius. imperii Thoodosii junioris duodccimo : imperante
Quae hiiic subsequuntur ad fere usque finem bujus
(c)

elucubrationis.sivead eausqueverba, imperanle illo,etc.

ulique illo, cujus anni nec finicntur : Qui vivit et

in neulro e nostris Mss. habentur quorum loco ad : regnat per immorlalia sa^cula synculorum. Amen.
hunc modum prosequuntur : «ubi pra^stante Domino, soli
perversitatedevicta, positus est 11. Kal. Octobris explelo duodecimo anno, imperante utique illo, cujus anninec in-
ietatis suye anno nonagesimo primo. Imperii vero Honorii choantur, nec finieniur. Qui vivit, » etc.

SE1.ECTA VETERUM
TESTIHIONm
DE HIERONYMO
EJUSQUE SCRIPTIS.
S. AuGiiSTiNus, lib. XVIII. de Civit. Di'i,rap. XLII.
nos ego et Pr.Tcdictus venerabilis fraler Hieronymus
Quamvis non satis litteris egerimus, et in hoc Opere receulissimo,
defuerit, temporibus nostris presby-
ler Ilieronymus, homo doctissimus, el omnium trinni
quod sub nominc Crilobuli ndversusPoIagium modo
lingnarum peritus; qui non ex Gr;rco,3ed ex Hebra'o edidil, eamdemde ista re gesla diclisque Apostolicis
sentenliam tenuit, quain bealissimi Gypriani etiam
in Latinum cloquium easdcni Scripturas converterit.
Idem, lib. III, de Peccat.merit. et remiss., cap. nos seculi sumus. lUud polius de origineanimarum,
VI.
Illud tamen quod Sanctus Hieronymus, qui
scio,
non proplcr |)ar(usaduIteriiio<, sed propter innocen-
hodieque iu litleris Ecclesiaslicis tam excellcniis do- tium, quod absil, damnationem, quod, opinor, non
ctrinse fama ac laborc versalur, ad quasdam solven- stulte qu;Terilur, si quid a tali ac tanlo didicisli \iro,

das in suis libris qua^stiones, eliain hoc certissimum quod recte responderi ambigenlibus possit, qu;i'S0
adhibel sine ulla disceptatione documenlum. nobiscum conimuiiicarc non abnuas. Ita quippe in

epislolis tuis mihi erudilus et suavis apparuisli, ut

Idem, lih. I contra Julianum. operffi pretiuni sit, tecum litiei is colloqui. Nescio sane

Nec Sanctum llieronymum, quia presbyter fuit, quem librum ejusdenj hominis Dei, quem presbyter
contemnendum arbitreris, qui Gra^co et Latino insii- Orosius atlulil, tu;ieqiie dileciioni describendum dedit,
per el Hebr;i'o enidilu.s cloquio ex occidentaii ad ubi de resurroctione carnis pr;oclare disputasse lau-

orieiiialem trausicns Ecclcsiam, in Locis sanclis at- d;itur, jain nobis peto non difteras millere.

que in Liiteris sacris usque ad decrcpilain vixil ;ol;i-

Pleraquce alia ejusdem .-lugustini de Ilieronymo
tem. testimonia heic missa facimus, iitpotequa' in Epis-
tolis, quas ad eum dedit, nosque inter Hieronymia-
luEM, Epist. CCLXl. ad Oceanum,
nas recensuimus. jnm hahcntur. Eadem de causa
S»d guid hino dii liiis ? cinn dc li:ic tiu:v'slione inler pra-termitfimus quoijue DAMASI, ut etaliorum tcs.-
'2\:> SKLKCTA VKTI-IRUM 210

timotiia, ijuontm i|j.oi6arai litter/f ibiiiein prostant. auctore, adamanlino veritatis malloo conlrivit. Ad-
vorsus hoc ol ahos hieretieos oxsianl ejus probaiis-
Srvfrcs Sri.pinis <//<(/, /. cnp. 17/.
sima monumenta.
IIIii I nv adinodiim ])roiiiovcbat, (|iioi Hirroiiyiiiu\
(".fMis SEDULirs iii prief. o/ii^r/s- Pa-^cliuli^.
\if inaximp calliolicus el saciw logis poritissiimis
Noc //?>;v)»(/)///divina'Legis iulorprolis,et cneloslis
Origpiiom seciilus primo tciTHiore piitalKitiir. qunni
bibliolhecii' cnltoris oxompla le pudeat imilari : atque
ipinr iilcin pivocipiio, vcl oninia ejiis sciiptn flanin;i-
ad fifenerosas quoqiie femioas, et prsBclara indolis
n-i.
lama subnixas, in qiiarum montibus sacno leclionis
Idkm, cap. \ III.
inslantia sobrium s;ipienlia' doinicilium collocavit,
I^iluriiuledigtessus, Bcthleenioppiiluin petii, quod propria^ disputationis documenta iransmiltere.
ab Mioresolymis sex millibus disparalur. ab Aloxan- (lAssiANUs. lib. VII. de Incarnatione.
dria aulcm sodccim niansionibiis abesl. Ecclesiani Hieronymui^ Catholicorum magister, cujus scripta
loci iilius Hieroni/Duifi presliyltr rciiil : ii im jiarochia per nnivorsnm mundum quasi divinae lampades ruti-
esl Episcopi, qui llierosolynian. lonel. Milii ,iam pri- lanl, in libro ad Eustochium, etc... Fuit enim Hiero^
dem niero>ii/mux siiperiore i!l;i nioa pcrogrinat:ono
nymus vir sicut maxima' scientise, ita probitissimae
compoiliis, tacile obtiiiucral, ul niilliim milii cxpe- puraeque doctrinae, elc.
lendum rectius arbitrarei. Vir eiiim prsotor fi(l(>i me-
Prosper in Carmine de ingratis, cap. II.
rilum dolemquc virlutum, noii solum L-itinis atqiie
Grsecis, sed el llobrar-is iia liltcris insiiiuius ost, ul Tunc eliam Bethlemi prcPclari nominis hospes,
Hebiieo siiiiul et Graio, Laiioque venustus
se illi in omtii scieiilia n^^-nM) audoal compararo. Miror
Eloquio, morum exemplum, mundiqu(? magister,
autem i-i •
on et vobi.s p.ec niuUa quiie ?cripsit opera Hieronymus, libris valde excellentibus hostem
Dissecuil noscique dedil, quo turhiiie \eram
cnm
:

comperlus esl, pi r iolimi oiboin lor^aliir.

Vellenl exorlaj lucem obscurare tenebrte.
Idem, cap. l\.
Prosper in Chron. 01. CCXCI CCCXXXVI. Arca-
Ergo (inquit Posihumianus) apud ///erow(/rn?(m sex dio et Bautonr.
mensibus fui, cui jugis adver^us malos pugna perpe-
Hoc tompore Hieronymus presbyler in Belhleem
luumquocerlamen concivitodia poriliioriim. Oderunl jam mundo clarus h.Tbitahat, egregio ingenio,et
loto
eum luorotici, quia cos oppugnare non desinit ode- :
studio universali Eccle.siso serviens.
runl clerici, (|uia vitam corum insect^li.r ol crimina, '

SiDONius Apolmnaris, lih. IV. epist. III.

S^d plaiie fum boni omnes admiraului et diligunt,
Inslniit, iii Jlyroin/mus, doslruit, ul Lactaniiu^,
nam qui eum ha'relicum osse arbitiantur, insaniiint.
adsiruil, ut Augustiniis, ctc.
Vore dixerini, calho ica liominis scientia, sana do-
cirina cs'. Totus somper in leclioae, totus in iibris Idfm, lili. IX. cpist. II. \

est, uon (iio, non noclc requieseil; aui legit aliquid

No^jue eiiini cuni Hicronyinus iutorpres,diaIecticus

semper, aut scribit. Quod ni^i mibi fuissei fixum Augustinus, allogoricu- Origcnos f(ravidas libi Scri-
lituialiiim srnsiuini sj^ioas doctriiifo salubris inosso
animo el promis^um, Do() tosio, jiroiiosilain eremiim
p:irlurianl, non scilicet tibi partibiis mois arida joju-
adire, \el exigui tomporis puiiclnm a linto viro ilis-
nantis lingurt' slipnla ciopitabit?
cedere noliii^som.
Orosius in Apol. de liberf. arb. coiitra Pelagiiim, Claudianus .Mamertus de Stafu animce lib. II,

p. 621. cap. IX.

Latebam ergoiu Betliloem, tr.idilus p.itre Augu- ;i
Cumque ita fore lationibiis ina|^his atquc insolu-

stino ul timorom Dominidiscorom, sodens ad pedos bili argumeniatione convir.cat, ac super hoc Hierony-
Hieronymi. mi sententiam po«cal, laudis suae l;uitum ab lliero-

«lywwscripla recupc ral. Quin haud dubie Hieronymus

Idem, iternin p. 623.
uiliil lic a;iiina sculiri dicil vtiius, nihil dispiitari

Hoc et bealus //w'onj/mws, cujuseloquium nniver- posse perfectius. En tibi duos praeciarissimos virtu-
sus occidens s^icutros iii vellus, expectal. Mnlli oniui lum doctriiia umquo piieeminentia longe porro pr?e-
jam baerelici, ciim dngmaiibus suis ipso o pu^nanlo diios, supcr jtaiii Anima? senlirc nobiscum... Unde
supplosi sunt, el i;i Epistola sua, qu.un niiper ad luullutn iiiiror, Uicronyiiiun libi testem citatum, cum
Ctesiplionlom edidil, condomnavit. Similiter el in li- p 'lissimus Tractalorum minimc potuerit, el [iro ani-

bro, quem nuuc scribil, collata iu modum Dialogi nia, et in animam dispntare. ,

a'lercatione confutat. Hoc esl enim lubricum in anli-

Idem, lib. II, cap. V.
chii^lo dracoaem tcnere, ne possit eftngoro,
Hieionymus potissimus Tractatorum.
InAcius in Cliron. Gelasius Papa, C. Sancta Romana dist. 15.

Hieronymus, qm supra, priecipuusinoninibus.elo- 1 om Ruffinus, vir religiosus, plurimos ecclesiasiici

mcntorum quoque peritissimus Hebraeorum, in logo op -ris odidit libros : nounullas etiam Scripturas in-
Domini, quod sciiplumest, diurna nociunuquf m. - terprclatns esl. S' d quoniarn bealus Uicronyinus in
ditalioiie conliuuus, studia oporis sui icliquit iuiiu- aliqiiiiius eum do arbitrii libeil^ite noiavit : illa scn-
;nera. Ad uliimum Pelagiorum s- clam, cumeju'deiu timus, quiB bealum Hieronyinum praediclum scnliri;
 •^MT TRSTIMO.NIA 21«
cognoscinius : ot non solum de Ruffino, sftii etiam de superborum colla confringit, modo derogatoribus
universis, f|iio=; vir sfppius iiicnnoraruf. zoio Doi el suis vioem nooessaria mordacitaio restiluens, modo
tiijii relii(i()ne reprehenilit. ll»»iu Origenis nonnulla virginitatcm pr^dicans, niodo matriinonia casta do-
opuscula, (jusf vir bpnias Uieronijmus non ropudial, fendons. modo virtntum oprlamina gloriosa collau-
legenda suscipimus. Reliqua aul^m omnia, onm au- (ians, modo lapsus in c!ericis atqne monachis
ctore suo (licimHs esse renuenria. pnvilatos accnsans : sed tamon ubicumque so

Idem, hjpisl. ad Episcojios pcr PiceinDii. loous altiilil, Gcniilinm exeni])Ia diilcissima varie-
V.
t.Tto iionni.scuil, lolnm exidicans, totuin exornans, et
Adlnic majns scelus accessil, ul suIj conspcctu ol
por diyorsa dispuiiilioniim gcneia disrrtus scinper et
pra^senlia Sacerdotum, beatae mf^moriae Hieronymum
«qualis incedons. Namcum
magna ubortate li- alios
atque Augustinum,Ecciesiasticorum lumina ma?istro-
brosprotendat, tamcn pro dulcodine dicforiim suorum
rum, musca moriens, sicul scriptum est, exlerminans
semper gralum est. Quem in Bethlcem habitasje
oleumsuaviiatis, lacerare auderel.
otiosum ni n arhilror, nisi ut in torr.i illa miraculo-
Ennodius Ticinknsis DicHflnc VIII. riim, ad iiistar sojis, ejus quoque ab orionte nobis
Uicrnriymus nosfer,nisi prsecoplorom suum Grogo- iampa^et oloquiiiin. Is opistoiamsuam ad Paulinnm
liiim dicoroi, illo molior censoreUir. Sed illi appli- el Scnaforem ef Pivsbylcrum miriflcam desfinavit,
canda siint biina noiiiinati, a rpio sumpsisse videntnr docens, qiieinadmodum Scripturas divinas cnm cau-
originom. Insummfi, iit dixi, ca^Iiim pu'sat magislri tela pcrlegorit. Ubi brfvit-r virtnlcin uniuscnjusque
Ojiinio iiorfeclioiifi (liscipiili. libii veferis et novi Testamonti mirabiliter indioavif.

Mabcelijnus Comes inChvon. Quam si anle reperisr>om, cloquentiff' ipsius cadens,

conlonlus fyrlasso fueram, dc oa !oni parte isihil di-
Usque hunc XIV. Tlieodosii imperii annum beatus
cerc. Sed quia ot illo alin, cl nos diver;-a in opero
Uieronymus posl ascensionem D. N. Jesu Christi, a
jani coiilcclo, Domino largiento, conscripsoramns,
Petro Apostolo incipieus, el in semetipsum desinens,
crodo, quod Icctor dilig.'ns, ct in hic opusculo non
CXXXV. virorum illustrium Eoclosiastica volumina
inutilitcr occupet'ir. Illc enim scripsitad divinae lcgis
descripsit; apud Bothleem opjiidum degcns, ubi el
novuin lootorom, (|'ii famen eral liiteris socularibus
monasleriiim sibi condidii, et alia multa Ecclesiaslica
eriuiitus, ut otiam libiiiin de Tlieodosio Princi;ie
litteris quoqne Hebraicis edoctus scrifjsjt, finemquo
pru 'entcr ornUcqiie confeceril. Nec illa tempestale,
yita' sufo admodmn sencx tecil, ibiqiie sopultus est,
ut i'atur int''lligi, la;Uo.s soripto;cs sua; partis habuit,
Catholicjsquidom inoxpuguabilis Ecclesia' lurris, hip-
q'i0i eum in ordinc I'\;^cre co.niiiniiorct : quoniain
reticis autem omnibus infaligabilis, lam proposito
illo lcinporc mililcs Chri.li in gymnasio legis divime
vita? sua^, quam librorum a so edilorum assenionibus
salutari a !huc laborant sudoro, in (juo? et ipse pos-
dopugnans.
tea multa conscripsit.
Facundus Hermianensis, UI). IV. cn\). II.
1di;.>i iii Chroiiico.
Ilieronymns qiioqiie noslor, vir admodurn doctiis,
(pii eiiani laulrO fueral lectionis, ut (juines, ant pene Arcadio et Bautono Coss. Hieronymus Presbyter
omnes, sive lu Gra>co, sive in Laliiio eloqoio divina- in Bolhleom i
osifus foto miindo mirabilis habotur.
rum ScriplurarumTractaloresiegerot, bcripsil Ijbrum,
IsiuoRUS HjsPALKNsis Originum libro \l.
cujus csl litiiliis: Deviris illuslribiis, iii quo non so-
Presbyterquoqiie Ilieronymus triumlinguarumpe-
lum calholicos, sod eliain hicielicos momoravit, qui
riius, ex Hebra'0 in Latinum eloqiiium easdcm Scri-
dc Scripluiis san:Lis in iitraqiii' liiigua aliquid con-
pluras convcriit eloqucnterqne fransfudil. Cnjus
scripserunl. Non lacuit, qui ha.Tesum fueriut condi-
tores, quivo asserioios, vol (]ui eliam a quibusdam,
intcrprolatio niorito c»'ti'ris antefortur : nim esl el

ut
vorborum tenacior, et porspicuitito senlentipoclarior,
liperetici accusarontur, aliis conlra dofiMidonti-
bus, ctc.
Beda de Computo.
Idkm, lib. contra Mutianum. Divinae interpros Hislori?e Hieronymus.
Si displicot etiam sollii-itudo el caulela sancii atque
Aj<oNrMvsapud Canisium, tom. VI. .AntiqHar. Lect.
doclissimi oiiliodoxi viri Hieronymi, etc.
Hieroiijime intcr|n'cs variis doclissiine linguis.
Cassiodor. Dicin. Lcct. cap. X\I. Tc Bethler^ni cclcbrat, ti^ lolus (lersniKil orbis.
Te quoiiue noslra liiis proiiiii liililinlliciia libris.
Roatus oliim Hicroin/mits Latitin' linguir dilafator
oxiniius, (pii uobis in transliUione divina^ Scriplura^ EiNARDis iii Epistola ad Lupum.
taiifiim pra'stitit, iil ad HobraMuu fonlem pone nnn Ei int ad inaniis doctoros egr.'i; i, nedum n ni per-
cpoamiis acco.i- re, (piando nos faciimtia' sua^ miilta nonli. vrum oniniin liis audici li alque sequondi :

( op,iio..citiir ubortare «alias-e, pliirimis iibris e q^iosis gloiiosMS vidolicol mirtyr Cyori fiiis, ct illustrissimi

epi-loli< i cii licato.^ iiuibus scribore , Oomiuo pra^- saciarum di\inarum liifprirum ixnosilore> .\ugusti-
siHiUo, (r^.iialus cst. Planus, docuts, diileis, parata nus ai((iio Uicronymus : quorum sentonliis ac salu-
copi:i soimonuin nd q lamcuiiKpu^ partem eonverlit berrimis porsna-ionibus animatiis, deprcsmm gravi
ingoniuni : nioilo huniilihiis <navitor blanlilni', mo lo nui^rore cor sursuin levare conlus sum.
219 SKLEOTA VCTEfUIM ??()

beate Hieronymo hunc sermonem hisloricumobliqua-

TnEODULFUs AuHKLiANENSis episc. Carmhi. IV. ad
vit. Sive aulom propter hoc, sive propter illud omi-
Gislam, lib. III.
nescio Deus scit.
serit, :

Nam scribier isliid,

libi Psalleriuni pr.-ncepi
Afffento atque auro quod radiare vides. Rabanus in Martyrologio ad XXX. septembris.
Quo prior Hebrao concordat pagina vero, In Belhleem Judae deposilio Wi>rom/m/ preshyteri,
Kditio ut prisca estmox habet inde sequens.
cujus vila el docirina ubique in Ecclesiis Chrisli
Quam bene Hieron. iianc transfcrt, corrigil illam.
Senibus (n) egregiis ulraque, crede, micat. laudabilis exstat, quomodo divinos libros ex lingua

S. CoLUMBANUS Epistol. ad Gregorium papam. Hebraia in Latinam Iranstulil, Prophelicosque libros

Simpliciter ergo tibi confiieor, quodcontra S. Hie- sensu allegorico exposuil. Cum aulem ocloginla et

rony)iii auctoritalem vcniens, apud Occidentis Eccle- octo annorum dics explevit, vitam pnL-senlem dese-
sias ceu liserelicus rcspuendus erit : illi enini per rens, ad a;ternam requiem emigravit.
omnia indubitatam in Scripluris divinis accommo- Prudentius Tricassi., de praulest. rontra Scotum
danl fidein. Erigennm, cap. I.

NicoLAUs I. Epist. LI. ad Lothanum.

Beatissimus quoque Hieronymus tot linguarum al-
Audi quid coeleslis Bibliotheca; cullor dicat Iliero-
que librorum lilleris incomparabiliter eruditus, in
nymus, Grave pondus vitiorum est, etc. Ex cap. IX.
omnibus tam Propheticis, quam Apostolicis explana-
Comment. in Math. tionibus in sibi summopere studii fuisse, crebrius
Ratramnus Corbeiensis de Nativitate Christi^cap. X. replicando inculcat.
Ex Dacherii Spicileg., tom. I, p. 339.
Hincmahus Remensis, tom. I. Opcriim.
Hieronymus sacrae Legis interpres, omnium peri-
lissimus disciplinarum, tidei turris inconcussa, Sa- El saactus Hieronymus, Hebraicfe, ct Graecae et
Lalina? linguae peritissimus, quiut dicitur nucem
pientise lampadesplendidissimus, eloquio facundissi-
mus. Lalini, Gra^ci, H^^bra-ique sermonis doclissi- juxta nucleum frangens, meduUas ct ipsa viscera
Scriplur?p sanctae investigando, Domino inspirante
mus.
penetrare promeruit, in expositione Ezechielis pro-
Servatus Lupus de trib. Qucfst.
phetse ila dicit, etc.
Nostri aulem auctores, facile sapientia superiores,
quia divina eloquenlia parent, quam, cum volunt, Photius in Bibliotheca Cod. III.

exerunt : cum volunl. abscondunt : Cypriaiium lo-

"E"fpa'|£ Sl xat 'lepwvofAo; jrpEaSuTSpo; irpo? Kr/iai-
quor, Auguslinum Ilieronymum, Ambrosium el, ^(bvTa, XKTa Tfc)v ^^^'''''ffov iTziOiiM, r)Toi xaTa neXa*^iou*
quosdam aliios, et menlem divinorum eloquiorum ouTO? 81 )CTr,aajXEVo; tov
6 neXaY'0? (xovaxb; ?iv [xaByiTviv
penitus inspexerunt, ei nobis salubriler cxpresse-
KeXc'aTtov.
runt... Ilieronymum d\\'in3i et seculari doclrinapne- Scripsil etiam Hieronymus presbyler ad Ctesiphon-
cipuus, et velut quidam parens cum Auguslino Ec-
tem contra asserentes (Jjcd9£tav (id est impassibilita-
clesiasticse Philosophisp, qua^, humanam necmullum tem vel imperturbationem )seu contra Pelagium. Hic
appetit, nec in omnibus contemnit, Pelagianam \v<e-
autem Pelagius Monachus fuil, Cailestium discipulum
resim recens exortam potenler debellans, Si, inquit,
nactus.
in 60 tanlum, etc.

AcoBARDUS in Libro contra objectiones Fredegisi,

SiGEBERTUS m Chronoqraphia ad .4. C. 421.

cap. IX. Hieronymus per quinquaginla sex annos librissuis

quoque confectis, ita pectore prae laboribus dpjecto, ut leclo

Interpretis nostri Hieronymi presbyteri fi-

delis estEditio, qu<e de Hebraico in Latinum magni- surgere nequiret, apprehenso manibus fune qui
nisi

fice translulit. ad hocde trabe pendebat, obiilapud Belhleem, anno

«tatis suas 98.
Havmo Halberstrad. lih. X, cap. VIII.
Tunc Hieronymus Presbyter in Bethleem, imo lolo HoNORius AuGUSTODUN., de Luminaribus Ecclesice,

De quonon sine magna admira-

orbe, clanis babelur. cap. CXXXVI.
lione suspicio, quare in Iiac Historica narratione a Hieronymus natus patre Eusebio, oppido Strido
Ruffino prtPlermissus esl insigniri,maxime cumc^te- nis in Pannoniao confiniis, scripsil sub Theodosio
ros illustres viros, ei contemporaneos nobiliiaveril vilam Pauli Monachi ; Epistolarum ad diversos li-

eloquio, qui vel impares ei iuerunl scientia. vel si brum unum; ad Heliodorum exhortaloriam ; allcrca-
pares aut superiores, certe omnimodo minus utiles toriamLuciferianiet orlhodoxi; Chronicon omnimo-
Ecclesiis. Forlassis egil hoc Ruitinus induslria, ne vi- dae hisloriae, in Jeremiam etEzechielem homilias,
deretur injuriam illi libello lacerc, quem idcm boatus Origenis viginli sex vertit, de Seraphin, de Osanna,
Hieronymus scribil de viris illiislribus, ubi et de soipso de frugi el luxurioso filio, de tiibus qufcslioiiibus
facitin ullimis menlionem. Dicitur eliam quod ini- veleris legis homilias tres; in Cantica canlicorum
micitias aliquando habuerunt : et si fas dici de Uim duas adversus Hclvidiuin unam Epislolam, de san-
;

sanciis et prudcnlibus viris, obliquis se respexere cla Maria; ad Eustochium de virginilate servanda
vuUibus et sermonibus nolavere. Unde Jorsiiqn a unam : ad Marcellam epislolarum librum unum. In
{a) F. Sfvsibus. epistolam Pauli ad Galatas Commenlariorum hhfos
2-21 TESTIMONIA. 222

qualiior, ilem in Ef>islolam ad Ephesios iibros Ires, qui ulrumiiue eurum scribens vitium dcprehcnderat,
in Episiolam ad Titum librum unum, in Epislolam insidias paraverunt. Verum ipse propter cfceiorum

ad Philemonem librum unum ; in Ecclesiasten Com- regna domum, parentes, sororem, cognatos, Roma
mentarios Quffislionum Hebraicarum in Genesim egressus, dereliquit, et Jerosolymammilitaturus Dco
;

librum unum, de Locis, librum unum, de Spiritu San- pergens, primo ad Gregorium Nazianzenum, tunc
clo librum unum; in Lucam homilias triginla oclo, Constantinopolitana; urbis Episcopum, supplcxdoci-

in Psalmos a decimo usque ad sextum decimum tra- lisque discipulusaccessil, utsanctarum Scripturarum

clalus septem de captivo monacho, vitam beati

,•
sludiis erudirelur. Inde in Syriam perrexit, in pos-
Hilarionis, viiam Paulte. Novum Testamentum de sessione Evagrii presbyteri aliquantulum commora-
Gneco, velus de Hebraeo in Latinum transluiil; tus. Ad deserta deinde loca ita laetus accinctusque
duodecim Prophetas exposuit, infinilas Ei>istolas, el accessit, ut volasse eum magis, quam measse crede-

alia innumerabilia composuit. res. Quadriennium itaque in illa vasla solitudine, quse

exusta solis ardoribus horridum monachis praistat

CnRONicoN TuRONENS apud Martenc tom. V, p. 928.
habitaculum, exegit indeque ad Belhieem oppidum
Anno Honorii XL Uieronymus in Bethleem obiit
:

remeavit, ubi prudens animal ;id praesepe Domini se

anno ietatis octogesimo octavo in virginilate perma-
obtulit permansurum. Bibliolliecam sane suam,
nens, semper aut legons, aut scribens, Hebraicis,
quam suramo siudio ipse condiderat, omniumque
sibi
GraeciS; et Latinis litteris erudilus, Ecclesiae murus,
librorum orationes, quas pene memoriler retinebat,
paupertatis amantissimus, Monachorum rogula, spe-
iterum relegens, diem jejuniis ducebat ad vesperam.
culum sanciilatis. Hic denique libris per annos 56.
conteciis, ita corpore pro laboribus defecerat, ut de
Plures ad eum religiosorum, quibus vita? ejus fama
comperta est, prolinus confluxerunt, bonumque do-
Iccto surgere nequirct, nisi apprehenso manibus fu-
ctorem, parvo adhuc sub tugurio, boni observaveie
ne qui ad hoc pendcbat e irabe.
Nec multo post cellulas ibi ob discipulo-
discipuli.
JoANNEs Saresberiensis PoHcratici, sive de nugis rum suorum copiam et propter frequentiam adven-
curialium lib. II, cap. XXVH.
tanlium ad Bethleemiticam porlam, qutie ad occiden-
Doclor ille doctorum, cui in sacrario litierarum
tem conspicit, et egredientibus ad septentrionem
vix aliquem audeo comparare.
videtur, parvulum habitationis locellum conslruxit.
Idem, lib. VII, cap. X. Quibus vero nisibus quantisve laboribus Hebraicam
Doctor doclorum Ilieronymus. Et lib. VIII, cap. linguam atque Chaldaicam litterasque Hcbr«as didi-
XIII. Doctissimus patcr Hieronymus. cerit, verbis ejus edicam. Dum essem, etc.

GoDOFUiDus Viterbiensis, chronic. parte XVI. Gerardus, de Arvernia ad Ivonem Ab. Cluniac.
Scriptaquc Hieronymi, quie muliis contulit annis,
Legilur in Patrum Sanclorum Collalionibus, quas
Bclhleemita domus misit in omne solum. translulit Hieronymus, quod Joannes Evangelista
Bernakdus Iu Parabola de Christo et Eccl. Christi discipulus pcrdicem Iractabat manibus, divi-
Sed continuo egregii curi;c Christian<e milites nis sludiis fatigatus.
,

prtevalere videntes astulam inimici malitiam, spiritum NoTKERUs in Martyrologio ad XXX. septembr.
resumpserunl, arma fidci corripucrunt, ct malum ex
Eodem apud Bethleem Jud;*'. depositio Sancti
die
semeiipsis virilileraufcrentcs, Alexander cum muUis
lUeronymi Presbyteri. Hicnatus in oppido Slridonis,
Arium : Auguslinus Manichccum multosque alios :

quod Dalmati;e quondam Pannoni;eque conlinium

//jero»//mM.s Epicurcum Jovinianum, Cietcriquc ciete-
fuit, palre Eusebio, voslcm Christi puer Ronuo sus-
ras haereseon et schismalum pestes pervadenle?, vel
cepit, ibique litteris Gra-cis ac Latinis a priniiPvo
fortiter trucidaverunt, vel prudcnler a castris propu-
eruditus est, probatissimorum quoquc Monachorum
lerunl, paccniquc Ecclcsitc et gaudium restituerunt.
habitum factumque imilaUis csl : Romaini' cliam Ec-
AdoViennensis in Martyrologio d. XXX. septembris. clesia' presbytcr ordinaluscunctorum judicio dignis-
Ileniapud Bethleem Judtie deposilio S. Hieronymi simus summo sacerdotio csse decernitur. Scd post-
presbyieri. Hic natus in oppido Stridonis, quod Dal- quani aimulorum invidia Roma eflugatus csl Grego-
matite quondam Pannonia-que confmium fuit, patre rium Nazianzenum Conslantinopolilanum Episcopum
Eusebio, vestem Chrisli puer Ronne suscepit, ibique discendi gratia adivit. Inde Syriam petivit, ac deserla
litleris Graecis ac Latinis a prim;i'vo eruditus esl. loca accedens in h.orrida solilu.line quadrionnium
Postquam aulem omne mundanarum sludium liiiera- exegit. Deia Bethleem oppidum adiens in pra'sepe
rum adeptus est, probalissimorum (luoquc monaciio- Domini prudens se aninial conlulil permansurum.
rum habitum factunique imilalusesl, Roman;i' Ecclc- Quantis ibi denuo vigiliis jejuniisque insliteri!, quali
sia» presbylcr poslmodum ordinalur. Dumque per
instanlia Hebrijeorum Hibliothecasauribus Latinorum
Iriennium continuum charus acceptusque populis inseruerit, novit ille, cui sudores suos immolavit.
vcncraretur, omniumque judicio dignus csse surnmo Tandem post perfectam placilamqueDeoconversalio-
sacerdotio decerncretur, quidam ex clericorum mo- nem, nonagcsimo octavo ^clatis sua' anno apud
iiachorumque ordinibus pro petulanlia proque inglu- Belhleem oppidum in pace quievit, secundo Kalen-
vie discursanlcs, ad cffugandum Urbe Hieronymum,
das Octobris, duodecmio Honorii Imperatoris an-
 Ml SELEGTA VETEKUM •224

I n. Libios suo? poi {luiiiqiiagiiila ci sox anrios con- monaclii^ prK'slal habitaculum, Uonianis mepul;-
fecit. bam inleresse deliciis. Sedcbam soliis, qui amaritn-
Laurentius Justianus in operibus pag. 680. SeV' dine plcnus eram. Horiebant sacco meinbra defoi-
monein solemnitate hedtissimi Hietonijmi docto- mia, et squalida cutis ./Ethiopicfie carnis situm ob-
ri et Confessoris. duxerat. Quotidie lacrym;« quotidir- gemitus; et si
;

In labornaculo Spirituali gloriosus Uieronymus quando rcpugnantem me soinnus imminens oppres-

summum sortitus est locuni. MeritOfjuip|)e iilum colit sissol, nufUr humo vix ossa li;orentia collidebam. Illo

Ecclesia, qui cam scicnlise iiiunimine custodivil, igilur ego, quiob gehennit' melum tali me cnrcero
protexit, et fovit. Erat profcclo colunma argeiit(a, daniiiaveram, scorpionum lantum socius et feraruin,
erecta, fulgens el solida. Taniiuam columna super choris inlororam puellarum. Videsne quanta animi so-
bises aurcas fundatainensiilius erigebatur in ca^lum, lidilate virililer ])Ugnaveril contrase? sibi niinime pi -

coeli alta penetrabal, ut lunicn veritalis iulueretur in percit ut parceret. Dum enim contra se factus est cru-
lumine. Nuncpiam lamen imbrem potuisset ex se deiis et rigidus, suimet effectus est triumphator egrc-
proferre doclrina', nisi in coeleslibus et ipse fuissel gius. llocenim est singulare trophseum, carncmspiri-
imbutus. /•0//5 nanique sapientice Verbum Dciin ex- tui, spiritumque subigere conditori : nuiiquam Deo
celsis est, ef ingressus illius mandata ceterna : ad quis poieril esse subjeclus, qui inenti sute impcrarc
illum diligendo propinquans,saitienli{e fluenla perce- nequiverit. Hinc esl, quod amator Dci dcbel prius
pit. Namsccundum dalumetbenepiacitum ip.^iuspra-- esse amator virtulis. Dei nainque dilectio virtulis
ijel illam Deus diligenlibus sc. Non enim talis est, illa studio comprobatur. Tolle a corde virtutem, et cari-
de qua Ioquimur,sapientia, ut liumano valeal vindicari talis tedificium collabelur. Carilas (inquil Apostolus)
iagenio, impelratur precibus, cordis puritate suscipi patiens est, benigna esl, uon agit perperam non est ;

tur, humililate custoditur. Nenipe in malevolam ani- ambiliosa, non non cogitat malum, non gau-
inflatur,

mam non introibit sapientia,neque hahitabit incor- del super iniquitatem, congaudcl veritali, omnia
pofe siibdilopeccatis. TMmorcm evacuel,criminumfa- potesl, omnia credit, omnia sustinet. Caritas nunquam
cesabluat, gemilibusDoiniuum dcpreclur, quidivi- excidil. iEmulemur itaque, dilectissimi, caritatem,
lupsapienliiecupitvcrilatem cognosccie.Quantis(oro") quam iste, de quo loquimur, iemulalus cst Sanclus.
liic sanctub exliorlationibu^, quanlis protluviis lacry- Pcr ipsam quippe fuit inundo sublimior, Diabolo
marum, quantis vigiliarum laboribus, quantave humi- prudenlior, seipso robuslior, morteque forlior. Hac
liiatis virlule mentis sua; mundabal hospitium, ut di- prajcipue decoratus tentationibus non cessil, non est
^nus sapientiae contuberuio liaberetur ? Nempe illam lacessitus injuriis, non aemulalionibus fractus, non
concupivit, quansivit, invenil cl lenuit, alquc castis- carnis prostratus illecebris, nun infalualus lionoribus,
siniis illius est politus aniplexibus : unde lanquam non elatus laudibus, neque laboribus fatigatus, sed
amici;simo sibi incerla el occulta eloquiorum sau- permansit corde mundus, humilitate excelsus, puri-
ctorum mysieria reseravit iunumera. Factus plane tate conspicuus, castilate insignis,forlitudine insupe-
eral cx assidua medilalionc Scriplurarum lemplum rabilis, autorilate cretus, inente devotus, omniumque
Dei, sapientiae seJcs, Paraclili miiiisltr.vas mundum, virtutum candore veslilu'^. Totus plane vitae illius

«terni luminisoslensor, scienliaBmagislerium, atque decursus Christianae religionis est speculum. Jugum
angelorum imitalor. Corpoie nainque teuebalur in enirnDomini ab ipsa ineunie aetate portavit, Liltc-

lerris, re autem vera mente coiiversabatur in coelis. rarum sanctaruni sectatus esl sludia. ita ut scientia
Scalam namque sibi coiistruxeial Spirilualein; cujus incomparabilis haberetur, aridum mundum calcavit,

cacumen langebal cuilos, per quam ascjiisus fre- cum flore domum, palriam, parentes reliquens,Ronia
qucntabat el descensus, Ascendebat uliquc contem- egressus eremi descrla pcnelravit. Nemo illo in divi-

plando coelestia, ac modilando divina : descendebal norum eloquiorum explanalione ulilior, nullus conlra
autem, cum exigenle causa sibi iudulgerel el pro- corpus proprium ipso austcriui. Quis in corrigendis
ximo. Talibusquippe studiis assuetus singulari inter sceleribus fuil eo audacior? ignorabat prorsus homi-
homines emicuit sanctitate, vtluli lampas acceosa, nes mulcere blanditiis, nesciebat vilia palliare silenlio,

atque perlucida omncm domum illuslravit ecclesicc. nimio divini amoris zelo succensus. Erat profeclosi-
Ubique boniiatis illius radianle splendore noiiiinatis- cut malorum, ita et sui acerrimus insectator. Nam el
simus liabebatur. Quis inEccIesia^gremio Hieronymi ininimi delicta adeo lacrymis rigando tergebal, ul si

noii est eruditus scieiitia? Quis vitie illius non editi- ({uis non agnosceret illum, peccatorum maxiinum
catus exemplo ? Quis non cst ipsius imploralionibus Hieronymum esse faterelur. Denique omne vivendi
roboratus? Effeclus est connnunis paler, lux mundi, tcmpus iiidultum sic lideliter consummavil, quasi
annuiitiator regni, sa-culi intervcnior, speculum san- esset quotidie moriturus. Pugnavit, quippe fortiter
ctitatis, virtulum forma, et hdclium robuslissimus vixit temperanter, conversatus est juste, et pruden-
propugnalor. Nempe s-iue sanguinis effusione glorio- lissime perduravit. Bonum religionis sanclie certa-
sum martyrii Iriumplium obtinuil. Quod enim carni- cursum peregrinationis sufr' lanriabilitor
inen certavit,
mucrnne ncn
fici« perlulit, hoc in scipso caslilatis vivendo onsummavit, fidem reciam Domino Christo
amoie comple\il. quolies ogo, iiiquit, in eremo perseveiando servavit, sicque in seneclute bona ple-
constitutus, et inillava?la solitudine, quae horridum nus dierum, meritis locuples, celeberrimus sanctitate
 :

m TR8T1M0MA. 226

obiJoiiuivil in Domiiio, appositus ad paucssuos, as- nisquo fdcundiam, rectos fabularum sensus, nmllam
socialusangelis, coronalusa Christo Ecclesisp spon- historiarum memoriam, naturalium rerum cognitio-

so, qui est Deus super omnia benedictus in siscula nem, moralinmqiie sermonum, tum sacra' Scriplurte

sa;culorum, Amon. ac vera- iheologia» perceptionem. Hic ilaquc ut fidc

integor el vita purissimus cral, cum primos juventu-
Jo. BAPT. Platina in Innocentio I.
li-> annos exegisset, Dalmatis nationi sua3 propinquis
Eodem quoquc tomnorc Ilieroiiijrmis presbyter quasdani *
littcras a Lalinis Gr;rcisque diversas iin-
in Bellileem liabitaus, ingenio ac facundia Christi ti-
piiinis ailinvcnit, ct composuit, qu;i' quidem postca
dem mirum in modum auxil : quod eihm ejus scri-
Sclavonicae sunt appellata', eo quod Scl-ivonibusqui-
pta declarant, husdam Germanitr populis dtderit. Et lion solum eas

Franc. PHiLELpnus,//^. yi,epist.ultima. Ad Aloij- liltcras composuit, scd et oflicium, quo nos ulimur,
sium Crottum. cx Gr;eco in idipsum idioma tiaduxit, eleliani contu-
lit : quo i eliam novissimis tcmporibus Eugenius
Hieronymi quas pdieras Augusliniquo Epistolas
1'apaIV. Pontifcx maximus eisdem confirn avit. Adeo
ad tededi commodo. Quare ubi eas pro tua voluulale
cquidem ejus sanctissima vita verbis explicari possct
lcctitaveris, cura ad me redeant. Quod autcm qua'-
qiiai quidem, cum non sit propositi mci, oiiiitlendo,
ris, quid de ulroque scnliam, et quoad doclrinam,
de ojus taiitjmmodo scriplis luculcntius di.<seremus.
el quoad eloquentiam, brevitcr accipc. Oniuiuui
Qui cum esset cloqucntissimus alque disertissimus
primum dc rebus divinis non est ujeum judicare,
vir, ad utililalem hominum non modohcEcquce sub-
sed EcclesiasticiG diguilatis auctoiitatisque. Caete-
jccta sunt, edidit opuscuIa,sed alia niulto plura qu*
rum puto ulrumque pulcherrime divinarum roiuui
reperiri inininie potuerunt, etc.
omnium scientiam lenuisse. Sed quoad rehquas om-
*
Vetus h(ec halluciimtio est, quain nos ulibi expio-
nes parles philosophiie, Augustinus unus est longc
dimus.
lum acutior el peritior, tum etiam subtilior. Dialecti-
TuiTHKMits, dc Scriptor. Eccl.
cus Augustinus fuit egregius, et idem physcus atquc
Hieromjmus presbyter etmonachus patre naius Eu
mathematicus. Huic ilieronymm ^lnnmnm prseslitit
sebio ex oppido Stridonis, vir in secularibus lilterib
diccndi elegantia potius, quam doclrina : id quod ex-
valde erudilus, et in diyinis Scripturis inter omnes
ulriusque oralioiic iicel intueri. Gra-cam litteralu-
Doctores eruditissimus, multarum linguarum pcritia
nm Ilieroiujmus perpulchre calluil; Augustinus nii-
insignis, sacric legis iiUtrpres, haerelicorum inalleus
nus perfectc. llle Hebraicc quoque habelur eruditus,
et expugnalor fortissimus. Hic est verus dispensator
et Augustinus ilHus lingu;e ignarus omnino, Vita
Evangelicus, fidelis et prudens, qui prolercns de Ihe-
horridus Ilieronyinus, Augustinus auiem initis. Quod
sauro suo nova el velera, daiisque iii tempore spiri-
si ex iis duobus unum eflici i^otuisscl, nihil natura
talis tritici mensuram conservis suis, Hebraeos super-
absolulius edidissel.
bos spoliavit, humilesque dilavit I.alinos. Hic est
De hoc Philelphijudicio lege disquirentes Echium et
Ecclesis Chrisli docior egregius, qui vesles Esauper
Erasmum lib. II. Epist. A'.\V et XX\I. dcvia crrorum vagantis domi otioso reconditas cum
RAPHAELVoLATERRANUs.Cowmen/»/'. Urhan. lib.XVI. pia matrc Rebccca,id est,graiia Dci, protulil, ac man-
suelum Jacob fidelenu[ue Ghrisio servientem veslivit.
Hieroinimi Doclorum principis vitam recensere,
Hic est Hieronymus Jesu Christi sincerus amor, qui
parergon lorlasse fuerit, cum tol illustrium virorum
sil mandata monumentis qusedam tamen ex ejus li-
:
nuUum tempus otiose transicns, die ac nocte in lege

bris de se loquentis, priesertim adejus lilteras perli-

Domini meditabatur, et vix corpori necessario soinno

nentia in medium afferam. Ac primum in lib. de

iiululto, scmperdiebus acnoctibus scripsit, legit, do-
cuit vel oravit, quod testantur pene inliniti libri, quos
Viris illuslribus sc ox oppido Slridonis ortum falelur,
edidit. Hic verilatis defensor, cultor virlulis, viti«rum
palre Eusebio. Romam venil admodum adolescens,
ibique se studiis liberalium ailiumtiadidit.De quibus
acerrinius iiostis, cum esset Ecclesiai Romanac presby-
sic ipse in Apologia ad Panimachium, ter, el scelcra clericorum constanter argueret, eorum
etc.
invidia secessit ex urbe, veniensquc in Judaam glorio-
Jacob. Philippus Bergomensis iu Chronico ad an.
sum Domini visitavit sepulcrum, alque juxta praisepe
Chr. m. Belhleemiiicuni locuiii sibi habilationis constitueiis,
Hieronijmus vir familiarissiinus et Doctor celeber- totimundo clarusinnotuit,dispoucuteidnimirum divi-

rimus, sanctse Romana^Ecclesia-Cardinalis presbyter, naprovideiilia,utibiluxmundiquiesceret,ubiverus?ol

nationc Ilalicus, ex oppido Stridonis in Hislria pro- jusliliit' hoiiiinibus nasccndo innotuisset. Sanctissimi
vincia constituto : quod (luidem a Golhis evcrsum loci habiialor f-anclus alque coiiveniens ; fide lirmus,
fucrat. Pannonia! quondam Dalinali;cque continium. caritate ignitu?, couvoisalio c ri;aturus,qui seduci re-
Patre Eusebio nalus, aimo apud Bethleem Juda'
lioc bus secundis ,ion poiuit, quem asancto proposito nulla
civilatem pridic calondas Octobris nonagesimo primo uiiquamadvcrsitasdejecit. Scdquid fa-duslaudatorviri
vila-sutoannouigravilad Doininum : vir sane eloquen- sanctum vcrticcm labris coutingo impuris? silenduin
tibsimus, qui cl inultaruiii ilncrsarumque lilteraruni magis li uiiiliter nuhi luor.it, quaiii dc sanctissiiuo viro
periliam el ]ingu«rum expetienliam habuit, oralio- insufficienter, loquend'im.Nuncergo,quaedescripliset
227 SKLECTA VETERUM 228

opusculis cjus invenimus, pcr ordincm consiijncnius. Iliercnymianam oraiionem, cum Ciceroniana confero,
De quibus isla sunl, elc. videor niihi nescio quid in ipso eloquentiaj principe
desiderare. Tanta in hoc nostro varietas, tantum sen-
Des. Erasmus Reterodamus, lib. II, epist. 1. ad
tenliarum pondus, tanta enlhymemaluin volubililas.
Leonem X. P. M.
Quod artificium in eloquenliam litteris indicare, ut
Divus Hieroiiymtis sic apud Lalinos est Iheologo-
difticillimum est, ita longe uiilissimum. Id quod ila
rum hunc prope soluin habeamus Tiieo-
princeps, ul
me, modoipse dexler adsil, confecturum confido, ul
iogi dignum nominc. Non quod ca'leros damneni, sed
quihactenus Hieronymianam eloquentiam sunl admi-
quod illuslres alioqui, si cuni lioc conreranlur, ob
rati, jam eloquentem fuisse, se nescisse fateanlur. A
hujus eminentiam velut obscurentur. Denique tot
mc quidquid (juidem vigiliis,quidquid assiduosludio,
egrcgiis est cumulatus dotibus, ut vix ullum habeat et
quidquid eruditione mediocri, quidquid ingenio pcs-
ipsa docla Gra'cia, quemcum hoc viro queatcompo-
simo praistari poterit, id sedulo Hieronymo praesta-
nere. Quantum in ilio Romanct; facundiit' ? quanta
bitur.
iinguarum peritia"? omnium
quanta omnis antiquilatis
Alia Erasmiana Hieronymi eloyia alibi reperire est
liisioriarum notitia ? quam fida memoria? quam felix
in ejus Prwfationibus atque Epistolis.
rcruin onmium mixlura ? quam absoluta mysticarum
PoL. Vergilius, de rerum inventoribus lib. VII.
iiUcrarumcognitio?superomnia, quisardorillc,quam
cap. III.
admirabiiis divinipectorisalflatus?utunaetpiurimum
Hieronymus Eusebii filius, ortus Stridone, quod
deleclet eloquenlia, et doceat erudiiione, et rapiat
oppidum, olim ad Pannoniam et Dalmatiam pertine-
sanclimonia, elc.
bal, sed Gotbi direptum everlcrunt, Romae Graecis
Idem, lib. V, epist. XXVIadJo. Eckium.
Latinisque lilteris egregie institulus, sanctioris viiae
Ego de Augustino ita sentio, ut de viro sacro, exi- causa in Juda^am se contulit, ubi el Hebraicam lin-
miisque dotibus pra^dito par est.Nec lenebras offundo guam didicit. Ita triplici lingua eruditus, de rebus
iilius gloria', ut tu scribis, sed non patior obscurari divinis scribendi onus suscepit, in quo cmncs ner-
gloriam ///tTon(/»u', cui plane fieret injuria, si quem vos aetatis, indusiris, doctrina;que sua3 contondit :

longe pnecessit, ei posthaberetur. cujus scripla ut sancta, brevi post tempore patres
Idem, lib. V, epist. XIX ad Greverardum. receperuni, receptaque approbarunt. Elsi scio, esse
Flagrat jam olim mihi incredibih ardoreanimus, Hie- quosdam, qui id factum Damaso ponlifici falso assi-
ro«j/nM'a?/asEpislolasCommenlarioillustrandi, etnes- gnent ;
quippe qui perdiu ante Hieronymuin excessc-
cio quis Dcus mihi pectus accendil, agilque, ut rem rat e vita. Postremo locum circa Bethleem sibi con-
tantam, elanullo haclenus tenlatam, audeam animo struxit, ubi reliquum vilai Apostolico ritu egit. Hinc
concipere. .Movetmevirictt!lestis,etomniumChrisliana factum est,ut permulli deinde Ilieronymi ipsius insti-

rum sinecontrover&ialouge tumdoctissimi,tumfacun- tuti imilatores exstiterint, orlaque nova qua^dam sit

dissimi pietas: cujusscripta cum digna sint qua; ab om- familia, qua* ab Hieronymi nomine, quem sui insti-
nibus passim leganlur,etediscantur,vixpaucilegunt, tuli, quamvis longediversi ab eo quo ille vixerat, ut-
pauciores mirantur, paucissimi intelligunt. Deum im- cumque auctorem faciunt, Hieronyniiani sunt appel-
mortalem!Scotus,Albertus,ethisinipolilioresauctores, lati : qui nativo amiciuntur colore, pallioque super
omnibusin scholis pestrepent, et ille unicus religionis tunicam rugalo, atque superiore parle a summo ad
nostra3pugil,illustratoraclumen,7y/e/'on!/HiW.s,quime- imum sciosa, scortea zona tunicam succingunt, solcis

ruit,utunus celebraretur, unus ex omnibus tacebitur? ligncis pedesmuniunt.

Sed rem video in indignissimam.obhocipsum negligi Ex Ms. cod. Vatic, olim Ucyince, num. 571.
f//>ro».vm2/H(, perquodpromeritus est, ne negligere- Augustinus ad Hieron mum.
lur.Nocet auclori eloquentia,qua; religioni profuit. Alie- Te Bellileem celebral, te toius ptr.-=onat orbis,
Te quoque nostra tuis promit bibliotheca libris.
nat mullos abstrusior eruditio, qua potissimum oporte-
Ex ALio Ms coDicE, qui apud me est.
bnt,eumcommendari.Pauciitaquemiranturquemper-
Ecce Sacerdolis pandam prieconia lauli,
])auci intelligunt. Quod si talis auctor dignis Com- Menlio dum Sancli pulsal peuetralia cordis,
inentariis fuerit illustralus, futurum prospicio, ut Cujus quadratum crebrescit fama per orbem.
Atque per exlremas ful^'et prudenlia metas
llieronymiana gloria, lanquam nova luce accepta,
:

Qui fuil Inteipres, et custos virgo pudoris,

quam latissime enitcscat ut passim in scholis, in au-
:
Hebrea Romanis verlens oracuia verbis.
in templis, domi,publice privalimque legatur
iNam rudis, et prisca; legis patefecit abyssum.
(iiloriis,
Septuaginta duos recludeiis pagina biblos.
cl cdiscatur. Nec me adeo fallit, quam audax facinus ijuos nunc Sacratis describit littera cliartis.
aninio pra^sumpserim. Primnm, quanli negolii fucril Irisuper elicuit Tractatus jure stupendos,
Atque prophetarum Commenlis clancula cerlis
iiiendas, qua; per tot saecula penilus insederunt, era- Dicta retexebat, pandens mysteria rerum.
(lere : deinde, in illo antiquitatis, quanlum
quantum Inclytus hic conslat seclis per secla magister.
quanium historiarum tum Qua; nunc per mundum scribuntur rite quadralum,
Graecarum litterarum, :

Et licet illuslris leclorum turma per orbem,

qua' phrasis, quod dicendi artiiicium quo non Chri- Eiisebio genitore satus, ceu prodidit idem,
stianos modo omnes longo post se intervallo relinquit, Enumerans veterum vuigatu volumina Patrum,
Ex quo Salvator noslrai cunabula Cainis
verum etiam cum ipso Cicerone cerlare videretur. Ego Sumpseraf in terris, emundans crimina secli.
certe, nisi mo sanctissimi viri fallil amor, cum Quando Crucis gabulum sacrato Corpore scandit.
 ;

229 TESTIMONIA. 230

Et gomis liunianum polhitnm fraudft malit,'ni Hinc pioiuil, ilia animo semper rediviva, volupla-,
Vulnera perpessus purgarat San;^uiiie ruLro. Nos ergo exultantcm, atijue in diversa trabentem
Quis tanto studio fjeminarum lamina Le^tum, CasiigiMiius equum, iit siiaiiis inclusus iniquis,
Aut lam solcrler rimari nititur unipiain ? l'Jl moros ferat, et logos iiatialiir beriles.
Ceu meditatus erat sacras didascalus idcin Sed quoniam sine pra^siiiio, sine Numine divuin,
Et Psalmisla canil, noctesque diesquc liljellos, elc... Nitimur incassum, vis ct humana faliscit,
C/liLlUS calcaomiSls Heus age, et infandos animo miserante labores.
lii imaginem. D. Jlieronymi, iii nucis corlice Hiic ade, o pater, et propius res aspice nostras,
cxpr('ss<iin, Atque tua3 nobis plaga;, tua verbera prosiiit.
Ecquis in angusto spiiantcm marginc fixil
jULius c.ESAR .scALiGER iii D. Ilicronymum.
Te, Pater, incurvunKiiie gonu, impcxumque capillos,
Et multa illuvic sqnallentcm, incaiKKjue menta, Quimagnaj poteras natura; imponere leges,
Pallidaquc ora fanic, ct niiilto mcmbra liorrida tabo, Atque iii te patrii vcrtere jura jioli.
Pronienlem c sacco, et maculosa nebridc cinclum, En facilis desoendc vidcs furialia vulgi
I

Et duro totios plangenlcm peclora saxo? Pectora, et ancipil dissila regna fide.
Pectora tot fa-cunda Lonis, ([uaj Humiiia largo Cuncta ruunt infelici (Jisjecla tumultu,
Fuderunt nobis arcana volumina Mosis, Et rerum, interitus non nisi, iinis erit.
Divinas ct opes, priscorum oracula vatum, .lam pretium ost sentire male, atque avertcrc veruin,
Unde salus, undc ct vitaj melioris origo, Et facore aut fieri jarn bcne, nolle volunt.
Panditur, in cunctas priescripto ex tempore gentes. Inlcrdicla tibi quod si sunt juria (p. jnra) terra;,
Cum vero nullus tanti pomoeria limes Quo tua mens coram possit adeste minus.
Ingenii, nullus vim lingua; includere possit ; Exora ultricis felicia fulmina dextra;,
Nunc tamen ct niicis in lenui stas coriicc totus. Pejores mcrita est terra cloaca neces.
Et nucis area niagna vacat, quando altera luntum
Pars bilida' molis fuil acri obnoxia fcrro : JosEPHUs ScALiGER, Prolcgom. ad Eusebii Chrou.
Allcra adbuc rigot, et sociie manet indiga laudis.
At tu, docle senex, totus, non solus in illa es : Quod autem de Eusebio dixinnis idem meri.to de
Nam lccuni assurgit saxis impervia rupes magno Hieronymo arbitrari possumus, nullum de La-
llorrida : et attollens ad coelum immarie cacumen :

l']n eliaia nemus uinbrilerum gravis aura fatigat,

tinis scriploribus cxstare, ciii plus debeant Ecclesia-
Alqiie liuc alque illuc steriles provolvit arenas, slic« lilterae, lam in iis, qute ad origines sacras, c[uam
C.umquc ipsis angues sinuosos miscet arenis.
quffi ad interpretationem divinorum librorum perti-
Partcalia pendot sacrati ex more tropbaei
Ostro insignis apcx, duplici quem ta>nia nodo nent : neque illo sa'culo magis idoneum interpretem
Alligat, alquc abjuratos teslatur honores.
nostro Eusebio contigere potuisse, quam eum, qui
Hinc vidcs, ut lotam longe procumbat in alvum,
I Et defendat bcrile altus, vastosque reccssus Eusebii studiosissimus, et eorum, qua; ab Eusebio
I
Occupet ille Leo, limor ille Libystidis orai : iractantur, peritissimus fuit. Alqiie utinam per ejus
( Nunc jacet, alquc intra lliesauros colligil ungues,
Illos olini ungues manentes c;cdc frequenti.
occupaliones ista non diclare notario, sed scribere illi

Aspicis, ul posila nunc sc cervice reclinet, vacassel. Quod enim mullis,'vel invitatus, vel lacessilus
Exertaquo senis laiubat vestigia lingua?
respondere cogeretur, neque ulla ei a labore rcquies
At tc, sanctc Pater, nec saxa, nec horrida rupcs,
INoc fora, nec ncmoris fragor avocat : omnis Olympum daretur, tcmporis autem jacturam vel minimam facere
Blens inliiat, totum peclus suspirat Jesum. apparet eum, quum hu-
I ncque posset, neque vellet ;

I
Illum animo, illum oculis, illum omni concipis ore;
lUum unum adspcctas pendentem e robore celso, jus Chronici intcrprelalioneni dictaret, scriptioni alia
Suflixasquo manus, peifossaqiie pcctora, el heu, heu, rum rerum simul el notario eodem tempore operam
Omnc caput lacerum crudcliter oslenlanlom :

.\tque bac porpessum, noslras, ut sanguine noxas dedisse, ut proplerea necesse fuerit, qu<edam, quod
HUial et iniseros Goniis cucleslibus addat.
; vitari non poteral, lanlo viro humanitus excidisse,
Hrgo lantaruni to nunc miracula rerum,
qua; hodie apud magistellos el crilicicaslros non ve-
Nunc Piolas, nunc summa movcl clemontia Patris,
Muncraquc ct promissi animo obversaiitur bonores. nia, sedjurgiis, et conlumeliis, non ut hallucinalioncs,
Scilicot a-tboreas pra-clarum est scandero sedes,
sed ut criminaexciperentur.
Kt tandcm numeruin magnorum augurc Deorum.
Sic bcnc liabct, tiia caiia lides tuaquo inclyla virlus SixTus Senens., lib. IV. Biblioth. sancta'.
Mo juvat ex sanctis mens sancta exorcita faciis.
Ilieronymus Stridonensis, quem Severus Sulpitius
Iloc pigol, ipsc insonsatquc omnis criminis expors.
lleiimilii, tc nimium cxcmplis crudelibus urgcs. Bethlcemiticce paroecia; rcctorem, Gra^ci omnes Ilic-
runc adoo pius erga omnos, in to impius unum? rosolymiianum presbytcrum appellant, Eusebii filius,
Uuid male mulctatum lergus, quid livida cervix
Commeruero? quid in suporos committoro lanluin ox oppido Stridonis, quod a Golliis evcrsum, Dalma-
Ha> potuorc geiuu llagris netuqac rigenlcs? tia; quondam Pannonia?quc confinium eral, vir fuit in
Ouid latora baic Cilicum crudeliier obsila setis,
Kt spinis implexa? quid entliea peclora lanium omni doctrinaruin gcncre alisolutissimus, (piippe qui
Admiserc nefas ? quid mens o(Blestibus hausta splendore sermonis et eioquentia? viribus, in quibus
Ignibus, atque olim oudi pars magna fulura?
Nunc quociue nil spirans nisi coeluni in carcere tctro sub Donato grammaiico et Victorino rhetore. claris-

Ausa quurcst? tanlis quiu digiia piaoula poenis? simis viris, piofocit omnes Lalina' Ecclesiie scripto-
Quam lacrynus, et sollicitis
singuliibus usque resmulto post se intervallo reliciuit. Linguarum quo-
iNoctc dic ciucias. Eii vix cutis arida mombris
Nililur, atlritaquc ha-renl ooiupagine cosUd. que tantam habuit peritiam, ut Gra;cam, Hebrioam,
jNoo jam ille cs, gclidum qui quondam natus ad Islrum, ClialdiiCanict Latinam omnes a-que ac Dalmaticam sibi
(Arva Pahoslino poliisti torrida cancro.
lllius tenuis nunc vix agnnscilur umbra, malernam linguam tonorel. Scd ct in scliolispliiloso-
Cur tantuni licuil de le tibi? noii forus hostis phorum uilul de Aristoiclis, Plalonis ac Zciioiiis, hoc
Ihoc ausit? iiou monslra isiis crrantia sylvis.
Tun' inonstris, sa;voque iii te crudolior bosle?
cst, de Peripaleticis, Academicis, Stoicis, rcliquitin-
Parco. Patcr, tibi parcc, Pater : nos verba, nos liaec taclum. Quibus inslruclus apparatibus contulil se ad
Klagra docent, quos mille modis rapit impctus amens
Sacrarum Litlcrarum studia, usus in his Appollinari
Dum offilum loties supcrosque lacessimus ultro
Laodiceno, Didymo Alexandrino
:

Hmc vocat arabitio, trahil hinc vesaiia libiclo : ot Gregorio Nazian-

Hiiio inovcl ira suos stimulos, tiinor indc coercot zcnoprioceplorilnis. Suii quibus laulam bibidivinaium
:

Patrol. XX li.
231 SELECTA VETERU.M 232

reriiiii cruiiilioiic.n tt crudiiioins nonicii comijaravil, qucMi ad illum ablegavil,de arduis quaestionibus con-

ul in obscuris sanclorum Voluminum ditficultatibus sulere soleret, ejus vero libros adversus Joviiiiaruni

Ronianus Ponlifex Damasus, docli^^simus Auguslinus, vocaverit lucidiasimos, suavissimos atque pra^claris-
Paulinus, Chromatius, Hcliodorus, multique alii pas- sinios, intelligimus quanti faciendi sint, qui in Hiero-

sim per Italiam, Galliam. Hispsniam, Africam, Pa- nymi scriptis exstant thesauri.

Iseslinam et Griipciam eruditissimi episcopi ad hunc RiCHARDus SiMON in Historia critica lib.
unum confugcrunt, taniquam ad eum, qui multiplici Post Origenem doctior Hieronymus existit, quem
linguarum varietate adjutus, omnes legisset divina- meritos Latinorum Origenem dixeris, qui idem suae
Scriplursp interprelcs, Gra^cos, Hcbrivos ct Lalinos. Ecclesiifi, quod ante suic Origenes, pra'stare voluit;

Quod cl Auguslinus iibro primo advcrsus Julianum at in eo Origene priestanlior, quod illo in Hebraicis
palam his verbis ostcndit, inquiens : Sanctus prcsby- longe peritior esset, et plus illo Judaeis usus, subtili.
ter Hieronijmus, grseco, latino et hebrseo erudilus lale tamen et acumine illi inferior. Quocirca Iiand

eloquio, exoccidentali adorientalem transiens Eccle- ita sa'pius ac Origenes allegoriis ludit, prseteiea Hie-
siam, in locis sanctis atque in lilteris sacris usque ad ronymi allegoria% elymologia' plera^que et in verbio
dccrcpilam vixit ;etalem.Hic omnes, vcl pene omnes, allusioiies. Pne Cieteris Interpretibus seligendus, ct

qui ante illum ex utraque parte orbis de doctrina Ec- evolvendus, lum quod Hebraice, Syre, Graece, Latine
clesiaslica scripserunt, legit. sciret, scd et omnium aliorum versiones legisset, et

Ant. Possevinus, Ioiiw I. Apparafus. quolidie Judieos consuleret. Deinde in profanis eru-
Adeo perspicax divini Codicis, sive ipsius versio- ditissimus erat: non ubique lamen exactus, quoniam
num, fuitD. Hieronymus, ut Gelasius Ponlifex Maxi- non satis diu, quai dictabat, meditabatur, verum ut
mus una cum Episcopis septuaginta teslatus sit, se ipse fatelur, qua: apud alios legerat, aul a Judaeis ac-

voluniina illa probasse, quae Hieromjmus ipse proba- ceperal, dictare satis haberet. Hinc ipsi minime om-
omnibussecutum ejusessesentenliam
verat, atque in nia, qus in Commenlariis habet, Iribuenda sunt. Nam
renuisse autem quie ille renuerat. Qui et ab Ecclesia et inlcrdum Judseorum, Hijereticorum interdum senten-

Doctoris Maximi in sacris Litleris nomen est assecu- tias diclabat: quas ut a propriis lector discernerel,
tus, el a Damaso Pontifice maximo quasi arbiter regulas prsescripserat. Eoque modo impactum incon-
quidam divinarum Scriplurarum constitutus. Sed et stantii» crimen diluebal. Optimi omnium ipsius in
cumD. Augustinus eumper litleras, perque Orosium, Prophelas Commentarii, etc.

PETRI PAULI VERGERI

JUSTINOPOLITANl
DE DIVO HIERONYMO
0rati0.

Sanctissimum doctorem fidei nostrae Hieronymum, nii acumen magis magisque deterrent: sivequodprae
cujus dies solemnis adesl, ita mihi dari cupio recte desiderio meo, sludioque religionis in illum, tanto
laudare, ut in eo laudando laudem ipse meam non mihi retardari facultas videtur ingenii, quantoprse-
quaeram : sed quemadmodum sermo, ita
sit ci et mens currit studium volnntatis.
propria intentionededicata. Quamquam quid speran- Quarum equidem rerum, ut subesse utramque pri-
dum sit laudis loquuluro, non video : ubi magnitudi- marum non nego, ita adesse postremam magnopere
ne rerum, eloquentiae omnis obruitur el excel-
vis mihi cupio. Nam ofticio quidem ille meo, ant cujusque
lentiae meritorum omnis impar est sermo. Me vero alterius in reddendis de se laudibus nihil indiget : ac

minime omniumsperare id converit, acsi quid talium non delectari opmor, nisi boni profectusque noslri
mentem subeal, placere desipio qui cum obire quot- : gratia ; cum per seipse infmilo proprio bono in beata
annis munus hoc laudum soleo, semper tamen post- illa a^ternaque vita fruatur; devolione vero, cultu,
eaquam id coepi, ita deinceps per annos affectussum, religione, pietate, ac fide, cumi n hunc, tum in reli-
ut augeri mihi desideriura sentiam, mmui falcutatem. quos Ccelites nes ipsi nostra causa indigemus. Atque
Evenit autem hoc fortasse, sive quod nondum satis in primis ego, qui meritis hujus Sancti gloriosi, multa
sint mihi vires ingenii mci perpensaj, qui subire tanti magnaque sfepenumero beneficia apud Deum immor-
oneris causam non verear : quod quantum sit, et lalem consecutum, manifesta fide me deprehendi, el

intellexi lantisper dudum, et in dies perspicio magis ; difficillimis temporibus fuisse de gravissirais periculis
sivc quod illius merita apud plurimos quidem diligen- ejus ope atque intercessione liberatura.
ler parum animadvcrsa, a me vero etiam summo Quod si antehac devolionis ullum sludium a me
studio considerata, quo magis elucescunt, eo magis debebatur, multo certe nunc amplius adhibendum esl
affectum mentis alliciunt, ei a consequendi spe inge- raihi, ut parentis nuperrime diem functi (qui erat de-
233 TRSTIMONIA. Wi
voliiisimus tibi, Sanctc Patcr Hieronyme) vicem hic necessc esl? Ego sane cum trita isla vulgo vocabula,

rcfcram, cujus apud te prcccs, mea causa, plurimum erudilionem, eloquentiam, fortitudinem, prudentiam,

valuisse, sum crebro expertus ut quemadmodum : fidcm ac caritatem, et csetera hujusmodi commemoro,
prsclari hujus insliluli, familiarisque devotionis di- quaedam dicere mihi videor, qualia solent in
talia

scipulus viventis sui, ita el ei quoque defuncto sim communi hominum vita rcperiri, ct non eminentissi-
hseres : n quod niihi patrocinium in illo era», nunc mas illas virtutes, quas in exccllentissimis viris, pau-
omne sil in meipso, Quanquam cum cotifido luis me- cis illis quidcm omni a^tale fuisse constat.
ritis atquc prccibus,pr«terea quod rectus homo evnl, Quamobrem fegre ferrc soleo, et latinse orationi

ct limens Deum, excedentem ex hac luce in ca loca indignari, quod propriis atque exquisitis nominibus
dcdiictum, ubi a te, et pcr te multo facilius consequi exquisitissimas laudes efferre non Hcet : qute lantum
quidvis possit. penc a communibus distant virtulibus, quanlum fer-

Quod igitur ad mc attinct, quemadmodum devotio me virtus a vitio. Verum quod orationi deest, oro

animi et servanda, et augmentanda est ; ila munus suppleal audientis intellecius : et non quod dicam,
hoc annuum reddendaruni laudum, nullatonus negli- sed quod dicere velim accipiat. Quod et hioc quoque

gendum, in quo qualiscumque sit sermo, dum mens licebil iutcUigere; nam solont pauca horum, aut sin-
sil inlegra,ac pcnitus illidcvola,non magnifacicndum gula quaedam, dum intenso gradu cuipiam adsunt,
arbitror, quod in cum magis esse gratus cupio quam magnum virum constituere, admirabilisque excellen-

disertus. Nec me fallil, eum qui laudare quempiam tiae eum vidcri, qui plura cx his sit assoquutus. Quid
ex illustribus accedat, maxime vero, quod ad rem ergo is omnium virtutum cuncta-
debel exislimari, qui
divinam atlineal, debpre et ipsum quoque laude di- rumque bonarum arlium cumulum non perfunctorie,
gnum omni carere, ne dicentis vitam
essc, labeque sed ad summum in se collegisset cum vita, totius :

reprehendat oratio,verbisque speciosis morcs sordidi sanctitatis exemplum eloquentia, stupor :doctrina, :

lidem abrogent. Quod ul in me non sil, boni tamen miraculum. Itaque non tam sanctum nomen habuit,
piique ingenii solct esse argumentum,]audare studiose quod quidem ipsum denotat Hieronymi vocabulum
virtutem,et rebus sacris cultum adhibere praecipuum. quam ipsam in se habuit sanciitatem. Nam cum dua-
Quod si ex me quispiam quiv-ral, quam hujus Sancti bus rebus fundata est in initio sacra religio, praedica-

glonosi primam potissimamque laudem existimem, tione scilicet Apostolorum, et sanguine martyrum :

hanc scilicetincunctanter respondebo, quod meo qui- cum quod illi sernione docebant, hi per carceres et
dem non possit digne humano ore laudari
judicio : tormenta, ac denique mortem ipsam astruerenl : in
deinde quod in unoquoque genere laudum earum, utrorumque locum suo gradu subierunt sancti docto-

quae ad doclum rectumque hominem, ac plane reli- res, qui quod illi compendiose docuerant, latius ex-
giosissimum Christianum pertinent, laudari eximie plicarent:quodqueMartyrcssanguine suo testatisunt,
de singulis polest. Quod sijam eo laudando coepero hoc isti sanctimonia vitse conftrmarent, atque adver-
htlerarum peritiam commemorare,diversarum expe- sus omnem haeresim, omnemque vitiorum labem, pro
rientiam linguarum, orationis facundiam, rectosfabu- fide justitiaque consisterenl : iidem el militum vices
laruni sensus, mullam historiarum memoriam, natu- gerentes et ductorum.
ralium reruni cognitionem,moraliumquesermonum : Multa autem variaque Hieronymus, uti fortis miles,

luni vero Scriplur»^ sacrce, ver«^que Theologi?e per- in hnc vita bella sustinuit: cum mundo quippe bellum
ceptionem, non videbor forsitan aliquid magnum gessit et vicit, quando sacerdos jam factus,et summo
diccre,quod htec ipsa malis etiam hominibus possunt sacerdotio dignus habilus, ab Urbc cessit,pompisque
advenire neque enim : ista bonos faciunt,sed eruditos. saeculi et omni ambitioni mundanorum honorum re-
A.ut si pra'lerea conlinenliam, forlitudinem, pruden- nuntiavit, cum carne ac divmonibus: cum in illatrans

liam, constantiam, mansuetudinem, patienliam, beni- mare vasla soditndine, quae, ul ispe ail, exusta solis
gnilalemque in illius laudibus recognovero : nec sic ardoribus,horridum monachis habitaculum pra^stabat;
quidem forsitan magnopere eum ornare judicabor, carnem quidem jejuniis frangeret, spiritales autem
quod et his virluiibus plurimi Gentilium prsediti hostes oralionibus effugaret : cum improbis atque
fuere : suntque ha^ laudes, ut debiliv quidem viro ajmulis,in quo sxpe per Prologos sitpe perEpistoIas
Itono, ita plane non propriit homini Chrisliano : Po- scribendo invectus est : cum h;ereticis, quos libris

slremo si lidem constanlem, spem certam, caritatem tractat ibusque scribendis saepenumero de diversis
iiilcnsam, omnemque sanclimoniarM.et ceromoniarum convicit erroribus, disputandoque vi rationum supe-
cullum, religionis(iuc studium dcraonstravero, nec sic ravit. Doctoris ergo nomen ut habet, ita et officium
|uoquc forlassis laus criteximia, quod haec ipsa debct studiosissime vivcns gessit : pra'sentes voce el exem-
unusquisque do se rectus fidelisquc Christianus exhi- plis erudicns : abscntcs scriptis. Utrosque vero tam
iborc. At vcro, si hirc omnia, et quircumque his no- sua^ aHatis, quam posteros, voluminibus diversi idio-
uinibus, aut omnino nominc conlinentur, iu
virtutis malis, varia interpretatione linguarum vivorum do-
X) fuisse universa conlcster, eaque ipsa non niodio- ctorum erudilionem adjuvans : rudiores historia dele-
'liter, aul vulgiiri quodam summotenus modo, sed ctans : acutiores instruens arcanis Scripturae sensibus
'xcellentissimc atque incomparabiliter affuisse con- explicandis.
i ict : nonne hoc divinum quirldam, in homine videri Eloquentiam certe jam ejus laudare tentarem : qua?
 :

235 SELKGTA VBTliUUM 236

lauquam rivuslinipidissiinusleiiiler defluens, claspe- que sludia, cum de frequenlissiuia urbe cessisset, ad

clu el sono delcclat : nisi ipse mullo inclius quam a eremum se lranslu!it,el qui in urbc omnium urbanis-
mc fieri possii,clegantia sua lcgentibuscommcndaret sima homines perpessus crat bcslialcs, in deserlissi-

ad quam digne pricdicandam, ejus ipsius cloquentia ma eremo bestias est experliis humanas. Ibique leo

opus esset. Nec nie delcrret, quod damuatus luerit natura saevissimus imperium ejus pertulit, cum hic

cjus studii aliquando Hieronymus, cum exlalica visio- liomo natura mitis in se sii^virel. Roma igitur Betiile-

nc traclus ad Judicisa-terni trijjunal, etquisnam essel em permutavit : divitique ex urbc non tam pulsus,
interrogalus, pro Chrisliani nomiuc, quod intcr nie- quam cedcns, elcgit ibi pauper viverc, ubi pauper
lum irepidationemque profilcbatur, Ciceroniani sibi Clirislusest natus, etindc salulem pelcre,unde ortus
nomcu objici audivil. INcque enim rcs ipsa damnata Quid cnim advcrsus maligni-
csl auctor ipsc salutis.

esl, scd fortassis ejus sludium vehementius sine qua : latcm tutum uspiam csse poterit, quando tanta virlus
profeclo vix sacra; lillcra), certe non tanta cum voiu- pcrsccutore non caruit? Quod si quid nobis (ale acci-

plale icgerentur. dat, ex ejus casu consolari nos ipsos debenms. Interea
Ha'C igitur ut ca'tera' quoque dotes quas strictim vero malcdicos ijcnefaciendo vincere, et eorum in nos
commemoravi, multos accrbissimosque iiii a^mulos odium virlutc patientiae mansuetudinisque superare,
comparavere : quorunn ul improbitati cedcret, Roma illo pra'stante, qui vivit et regnat in saicuia sicculo-
migravit, et qui doctor late clarissimus habebatur, rum.
GregorioNazianzeuo in disciplinam se tradidit. Post-

EX ANTIQ. COD. AMBROSIAN. BIBLIOTEC.

QliM MEDIOLANI EST, N. 173.

DIVI IIIERONYMI VITA PER EUSEBIUM CREMONENSEM EDITA INIT.

Hieronymus Eusebii viri nobilissimi fihus ab oppido Hieronymus dignus summo sacerdotio ab
berio Papa,
Stridonis, quod Dalmatiffi et Pannoni* confinia tcnet, omnibusacclamatur;seddum quorumdam Clericorura
cxslitil oriundus. Hic adlmc puer Romam adiit, etlit- et Monachorum lasciviam increparet, illi nimium in-

tcris Graecis, Lalinis,et Hebraicis plene eruditus est. dignali ei insidias paraverunt. Sed et per vestem
In arte Grammalica Donalum habuit Pra5ceptorem,ia muliebrem, ul ait Joanncs Bclet, ab eis turpiler est
Rhetorica autcm Victorinum Oratorem. In Scripturis derisns. Nam cum Hieronymus ad Matutinum solito
aulem Divinis (Ms. cxcibatur) exercitabatur die ac morc surgeret, vestem mulieris, quam ajmuli juxta

nocte, et inde hausit avide, quod postmodum effudil lectum posuerant, reperit, suamque crcdens, induit,
abunde. Quodam vero tempore, sicut ipse in Epistola cl ,in Ecclesiam sic processit. Hoc aulem «muli facie-

ad Eustochium perhibet, dum die Tullium, et nocte baut, ut mulierem in thalamo habere crederelur,
Platonem avide legeret, eo quod sermo incultus sibi Quod ille videns tantae vesaniae locum dedit : ct ad

in libris Propheticis non placeret,circa mediam Qua- Gregorium Nazianzenum Constantinopolitana' urbis
dragesimam lam subita, et ardenti fcbrecorripitur,ut Episcopum pcrvenit. Poslquam aulem ab ipso sacras
loto jam frigescenle corpore vitalis (Ms. coior) calor lillcras didicit, in cremum properavit, ubi quanta

in soio pectore palpitaret. Dum ergo exequia' funeris pro Christo sustinucrit, ipse ad Eustochium narrat
pararentur, subito ante iribunal Judicis trahitur, et diicm^i. Quotiesin eremo constitutusin illa vasta soli-

iuterrogatus cujus condilionis esset,Cliristianum esse tudine,etc.,usq\.\eadi7iteressea(jminibus.l7igelorum,

sc liberc (iroiilelur. Ad ({ucm Judex, Mentiris, inquit, Per quadricnnium igitur poenitenlia sic peracla, ad
Ciceronianus es, non Christianus : ubi esl enim the- Belhleem oppidum remeavil, ubi ut prudens animal ad
saurus luus, ibi tuum. Tunc Hieronymus ob-
et cor Prccsepe Domini se obtulit permansurum. Bibliothe-
mutuit, ct conlinuo Judex ipsum durissime ca;di jus- cam autem suam, quam summo sludio sibi condiderat
Tunc
sit. exclamavii, et dixit, Miserere mei, Domine. clausam, aliosque Iibros iterum relegens, dieni jeju-
Tunc qui aslabant, prccabantur, ut veniam tribueret nus ducebat ad vesperam. Multos autem discipulos
adolescenli. Ipse autem per Deum jurare coepit ct coadunans, in sancto proposito et translatione Scri-

dicere, Domine, si unquam habuero codices sa;cula- plurarum quinquaginta annis et sex mensibusdesuda-
res : si legero, te negabo. In lioc igitur juramenti vit, et usquc ad iinem virgo permansit. Licet aulem

verbo dimissus, subilo rcviviscit. Tunc lacrymis se bic dicatur, quia virgo semper fuerit, ipse tamcn dc
totum invenit perfusum, et ex verberibus, quae ante se ita scribit : « Virginiiatem in coelo pra^fcro, non
tribunal susceperat, scapulas lcrribiliter repcrit li- quia habeo, sed quia magis quod non habeo. Tan-
vcntcs. Tanto autem studio Libros divinos ex lunc tacjuc lassiludine faligalus cst, ut suo lccto jacens funi-
lcgil, quanlo libros Gentilium unquam lcgerat. Dum culo ad iraben suspenso,supinus manibus se levaret.
annorum triginta noveni esset, in Ecclesia Romana Quadara \ero die advesperascente, cum Hieronynius
ordinalus est Presbyler Cardinalis. Mortuo aulem Li- cum suis fratribus ad sacram leclionem audiendam

i
 :

237 THSTIMONIA. 238

sederet, lco quidam claudicans, Monasteiium ingro- prcsbyter in Befhlem toto jam mundo clarus egregio
sus cst, quce superius totidem verbishabes col. 309. ingenio,etstudio universas Ecclesioe serviens habitat.
ct seqq. In Dialogo quoque Severi discipuli sancti Martini, qiii

Cnm olim in Ecclesia unusquisque cantaret, quod ejus tempore fuit, de eo Hieronymus
sic scribitur :

volebat Theodosius Impcrator, ut ait Joannes^Beleth, presbyter fidei merito, doteque virtutum non solum
Damasum Papam rogavit, ut alicui viro doclo Eccle- latinis atque Grcecis., sed etiam hwbraicis ita litteris

siasticum olficium conimitteret ordinandum. Ipse igi- instructus est, utse illi omni scientia nemo audeat
lur sciens Hieronymum in lingua lalina, graeca et comparare. Cui jugiter adversus malospugna,perpe-
Iiebra^a perfectum in omnium sapienlia summum, tutimqtie certamen. Oderunt eum h(eretici, quia eos
eidem praedictum officium committit. Hieronymus impiujnare non desinit. Oderunt mali Clerici, quia
igitur Psaltcrium per ferias distinxil, et unicuiquc vitam eorum insectabatur et crimina ; sed plane boni
feria3 Nocturnum propriuin assignavit, el Gloria Patri omnes etmirantur , et diligunt. Nam qui eum h(ereti-
in finc cujuslibet Psalmi diccndi instiluit. Deinde cum esse arbitrantur, insaniunl. Totus semperin lec
Epistolas, et Evangelia per anni circulum decantan- tione, totus in libris est; non die, non nocte quiescit
da, caeleraque ad officium perlinentia prseter cantum aut legit ali({uid semper, aut scribit. HaecSeverus. Et
ralionabiliter ordinavit. Misitque illud ad summum siculex hisverbispatel,sicutipse s8epetestatur,multos
Pontificem, ct ab eo et Cardinalibus fuit valde ap- persecutores. etmultos detraclores perpessus est.Quas
probatum, el perpetuo autenthieatum. Post autem in tamen persecutiones, quam libenter suslinuerit, patct

ore speluncffi, in qua Dominus venit et jacuit, Mona- ex hoc, quod sic dicit in Epislola ad Asellam : Gratias
sterium sibi construxit, ubi completis nonaginia octo ago Deo, quia. dignus sum habitus ;
quem oderit
annis et sex mensibus sepultus fuit. mundus ; maleficum me garriunt, sed scio ad re-
In quanta reverenlia Augustinus eum habuerit, pa- gnum perveniri per infamiam et bonam famam.
tet in Epistolis, quas sibi misit : in una quarum lali Item, Utinam ob Domini mei nomen atque jus-
modo ei scribil : Domino diiectissimo, et cultu since- titiam universa me infidelium turba persequatur.
rissimai charitatis observando, atque complectendo Utinam in opprobrium meum solidius exurgat hie
Hieronymo Augustinus. Aiibi quoque de eo sic scri- mundus : tantuyn ut merear a Christo laudari, et
bit Sanctus Hieronymus preshyter grceco, latino
: su(e pollicitationis sperare mercedem. Grata itaque
ct h(ebrtPO eloquio eruditus, in locis sanctis atqiie ac desideranda est lentatio, cujuspraemium aChristo
in liiteris sacris usgue ad decrepitam vixit comparatur : nec maledictio gravis est,quce divinarn
(etatem, cujus nobis eloquii ab Oriente in Occi- laudem imitatur. Obiit autem praenominatus D. Hie-
dentem instar solis lampas resplenduit. Bealus ronymus circa. An. Domini nostri Jesu Christi 398.
autem Prosper in suis Chronicis sic ail : Hieronymus Finis.

EX ALIO COD. AMBROSIAN. I. LIIl.

TRANSLATIO GORPORIS S. HIERONYMI.
QUALITER CORPUS D. IIIERONYMI DELATUM EST ROMAM, ET IX BASILICA BE.^T.^E VIRGINIS
MARI.E ANTE PR.ESEPE DOMINI DEVOTISSIME FUIT COLLOCATUM.

Inler laudabilos pra>rogativas, quas reverentius honestis Episcopis, et ab antiquioribus Patribus, et

alma' Urbi divina cienienlia contnlit abundantcr, Sacerdotibus Deuin timentibus asserlione veridica
corpora priEcipuoruin Aposlolorum scilicet Pclri, ct accepimus, ad laudem ipsius beatissiini brevi quidem
Pauli, Philippi, et Jacobi, Bartholomiiei atque Mat- sermone cum delectatione legentibus referamus. Igi-
thiiie, Symonis et Juda», ncc non pretiosorum Marly- tur postquain iila sancta civitas Hierusalem, propter
rum, Confessorum, Virginum ad tuitionem firmis- peccata mortalium, sanctissimis, imo cunclis mansit
simam, cl gloriam perpetuam possidendam, sibi orbata reliquiis, solo venerandi docloris corpore ma-
prtcbuit exultanler : quorum potcntissimis suffragiis nenle.... ad magnificam urbein, uiide prius cardinalis
temporaliler magnificata eniteat, et ab aeternajucun- recesserat, suuai corpus sanctissimum reportari, el

ditatc perennitcr in coclcslibus gloriosa resplendeat. nprasdicta domo Genitricis Altissimi venerabililer
Interquos Bcatus Hieronyinus Doctor egregius lo- locari.
cum maguificum in praslibata apud Basilicam perpe- Apparuit cuidam sanctissimo monacho in partibus
lu<E Virginis Mari;r, qua' ponilur ad Pra>sepe, meruit ultramarinis inanenti, cui placido, et dalci oraculo,
oblincre. Ut in ipsius rcgalidomo decentius quiescc- inquit, Frator amande, el in coelesti gloria mecum
ret, quain in vila nngnifiois et devolissimis laudibus locande, scias me cnm auxilio Regina? ccelestis a Deo
siuduit cxceilcnlius commendare fidcliicr. impelrasse, ut corpus meum suis laboribus, et expeo-
Qualiler itnquo cor[ius ejusdem mirabiiis Doctoris sis debeas extumulare, Romain quanto citius inte-
et

a Bethleem, ubi sopullum fuer.U, ad pneiatam glo- graliter, cl dovote portare, ot januam illius beatissi-
riosiB Virginis aulatn delalum luerit, sicut a sanctis, et mx crypta\ qua^ ad pra'scpc Domini appcllalur, in
 •239 EUSEBIUS, DH MORTE niERONYiMl. 240

luimilo humili salagcns collocare, ut corpus meum ctissimi laudatoris, et devolissimi sui Hieronymi luna
in sancla illa Basilica dulcissimae Reginse adhaereal iucidior, el sole splendidior, onmibus adornamentis
quam vivens ab infantia mea dilexi, in juventule suavior, rosis et convallium mysticis vallata pretiosis
qu;esivi,et in seneclute totis viribus, licel insulTiciens, Hliis, splendidissima Viigo Maria, quae cuncta prae-
praedicavi, el usque ad finem meum piis, et sanctis missa ad honorem sui fidelissimi, et ad possidendum
Scripturarum teslimoniis collaudavi. ineffabilem, quam ipsa meruerat, gloriam sempiter-
Quumque ille homo sanctus talia a B. Hieronymo nam dulcissima Domina ministravit ipsa per Salo- :

illa visitatione audisset, surrexit propere, et ad lo- monem de se ipsa perhibente suave testimonium,
cum accessit, et caute duobus sociis comitantibus, Qui elucidat me, vitam (eternam possidebit.
bealissimum corpus sustulit, miri odoris tlagrantia Gaude itaque, doctor Beate, gaude et exulta, Jesu
ibidem exuberante. Occulle ad propria rediit, ne scan- Christi amice, in caritate vera fundate, quia illa

dalum in locis illis excresceret secretum tenuit, : dulcissima cneli, et mundi Regina, quam vivens in

donec ad Urbem, sicut poposcerat Sanctus, veniret saeculo immensis laudibus, el pretiosis priedicalioni-

devotius. Etquia jam dictus Monachus Chrisli fidelis- bus elucidasli, in tuo te adventumirabiliter honoravit,
simus a S. Hieronymo intellexeral, ut in talibus popu- coram judice nostro illo superno aequanimiter ma-
lares vitaret auras obsequiis, ne a Curia minoralio- giiificavit, et in coelesli palalio cum Angelis et Archan-
nem suarum reliquiarum aliquam pateretur, ad Basi- gelis perenniter coronavit, atque in hac sua regali, et
licam ssepe diclam cum duobus illis sociis, clanculo aula pretiosa locum idoneum tandem tibi honorabi-
de nocte veniens, soUs Canonicisipsius aulse existon- liter prseparavit. Poscimus etiam te consequenter,
libus, el tam corde, quam mente, submissa voce, Venerande et Beatissime Virginis sacerdos, nos tan-
laudes Deo, et B, Virgini devotissimas referentibus, tae et gloriosae Virginis, et tuae sanctitatis, licet indi-
inler columnas Basilicse, et januam prsesepis plena gni, tamen assidui, ot devolissimi laudatores, quale-
mentis vigilantia sepelivit. nus, sicut nos tuum sacralissimum corpus assiduis
In quo sepuUurae officio nominati quidem Canonici laudibus magnificamus in terris, sic tuis precibus Sal-
cum monacho, et sociis suis duobus, inenarrabilis vatori nostro nos peccatores efficaciter commenda in

odoris suavilatemsenserunt, et claritatem immensam, CQ^lis. Ipso concedente, qni est super omnia Deus
quam in eadem Basihca nunquam viderant, bealis benediclus in saecula saeculorum. Amen.
oculis conspexerunt. Aderat namque scpulturae do-

ADMONITIO
DE SUBSEQUENTE OPUSCULO.

Istud, et quce suhseqiiuntur duo opuscula, auctorem saucliiatem perspeximus : et manus nostrae contre-
hahere Dam,asum Portuensem, qui sub noni sceculi ctaverunt de verbo ejus scientiae et doctrinae, quibus
finem Romanus Pontifex creatus est^seque Formo- vita manifeslata est. Quod ergo vidimus et audivimus
s II m nominavitfiudinus singulari de ejus Vita atque annuntiamus vobis. Eraraus enim tanquam oves er-
Operihus Dissertatione contendit. Non tamen ejus rantes, erroneis et superstitiosis fabulis : non au-
argumen tausque adeo bona visa sjint., et gravia, ut dientes sanam doctrinam, sed coacervantes nobis
rem persuadeant quod enim ille singulari ctiltu
;
pseudoprophetas, qui surgentes in populo magistri
S. Hieronymum prosequeretur,seque velletejus dis- mendaces, inlroducebant sectas variae perditionis,
cipulum in doctrina haberi, evincit fuisse etiam ab- donec iste illucesceret dies, qui tanquam sol reful-

surdis commentis usum, ad id, quod affectaba t, ob- gens, quinquaginta annis et sex mensibus, multis
tinendum. Erasmus et Criticorum filii, ad quorum laboribus et aerumnis, in lectionibus et vigiliis-, ut
huic censoriamvirgulam devenere ,nihil esse admo- nobis frangeret panem doctrinae desudans, tenebras
nent, in quo horarum ullam partem quis collocet. errorum profugans, et cunctos a perditioneliberan.'?,
EUSEBIUS, DE MORTE HIERONYMI effulsit in templo Dei; incipiensque abOriente usque
AD DAMASUM. ad Occidentem, auferens bella haereticorum, eorum-
Patri Heoerendissimo Damaso Portuensi Episcopo : que arcum conlerens, arma etscutaeorum combussit
et Christianissimo Thepdosio Romanorum Sena- igni.Quoniam inipso Deus posuit prodigia super ter-

iori, Eusebius olira Hieronymi sanctissimi disci- ram, ut nomon suum manifeslum fieretin nationibus.
pulus, nunc vero eodem orbatus lumine, pium Cap. II. Deinde pertransiens usque ad finos terra>,

dolorem et suavissimum gatidium. sanando oppressos ab haereticorum jaculis, illumi-

Cap. I. Multifariam multisque raodis olirn Deus nando mentes hominum, Scripturarum ;ienigmata re-

iocutus est omnibus nobis per suum dileciissimum serando, solvendo nodos, obscura dilucidando, dubia
filium sanctum Hieronyraum, de Scripturis sanclisin exponondo, confulando et corrigendo falsiiates, et
virliuibus el prodigiis multis, qua^ per illum fccit ip.se vcrissima ex linguisquamplurimis adiinando, ut no-
Dominus in medio nostri, sicut vos scitis, de quo et bis notas faceret vias vilae, et nosadimpleret gaudio,
lesies sumus, qui eum vidimus, el oculis nostris ejus laetitia ct exultatione : toniplum Domini corroboravit,
 :

J'll EIISRBIUS, DR MORTR HIRRONYMI. 242

et non sub modio, sed

ejus adilum instar lucernse operalionibus et interpretationibus miratee sunt gen-
siipra Domini aula posilae, donminico
candelabrum in los, Cujus nota farta ost in populis virtus : qnia im-
irriguo rore plenissime foecundattC, posteris omnibus pletus fiiil quasi tlumino sapientia. Sed ut vera dicam,
suorum verborum pra> c?eteris elegantia singulari, juxta illudRoginfle SabfP : Majorestenim sapientiaef
excellcnlius omnibus aliis patefecit : utirenl in civi- opera sun, quam rumor quem audistis. Quam cerle
taiem liabitationis, el locum glorife invenirent: et ne bonus est iste his qui recto sunt corde :quoniam ma-
tierent veiut priores eorum, genus peramarum, quos liliam sempcr odivit. Feoit enim mirabilia in terra
direxit, et liberavit ab errorum perditione, noslra. Sub umbra illius sedimus, et fructus illius

Cap. III. Cum enim sim sicul stipula ante faciem dulcis gutturi nostro. Quanta autem de eo audivimus
venti, et sicut lulem platearum balbutiens, loqui et cognovimus quomodo annuntiabimus?
:

nesciens, nec verba plene formare valens : quid im- Cap. VI. Atque ego quis sum, ut narrem laudem
pertiar vobis, carissimi palreset domini, suse laudis? ojus, et virtutes ejus, et mirabilia quse fecit ? Sed
Nempe juxta iliud Aposloli : Si lingiiix hominum lo- quoniam non sum eloquens ab heri et nudius tertius,
querer et Atujelortim, suum laudandi genus necdum ut breviter dicam, si vultis accipere, Joannes Baplista
attingerem. Idcirco non in arcu meo sperabo : nec ipse est : uterquo virgo, uterque eremita. DeJoanne
gladius mens salvabit me; sed Dominus erit illumina- dicitur : Erat Joannes veslitus pilis camelorum in de-
tio mea. Qui docuit et docebit manum meam ad scri- De se idem Hieronymus dicit Horrebant sacco
serto. :

bendum, et dirigit linguam meam ad loquendum, ut membra doformia, el squalida cutis silum .^thiopi-
quondam Balaam. Quoniam ipsius esl regnum
asinsie ca' carnis obduxorat. De Joanne iterum : Locustas et

imperium, dominatur amari usque ad mare :eta

et mel sylvestre edebat. De se iterum Hieronymus dicit

flumine usque ad terminos orbis terrarum. In cujus De cibis et polu taceo : cum etiam languenles inona-
cuncta sunt posita ditione coram quod procident re- : chi aqua frigida utantur, et coctum aliquid accepisse,
ges : nec est qui sua? possit resistore voluntaii. Quo- luxuriasit. Quidplura? Ille proptcr justiliam marlyr :

niam omnia quaecumque voluit, fecit, incifilo, terra, iste voro elsi ejus spiritum maierialeferrum non
mari et in abyssis. El sic lingua mea tanti viri laudem abstulit, tamen martyrii prsemiinon expers. Du-
meditabilur : et nomen suam annuntiabil universis. plex namque martyrium est. Unum, succumbere gla-
Cap. IV. Hic verc fuit Israelita, in quo dolus non diisimpiorum : altcrum, in infirmitatibus etadversi-
fuit : electus secundum cor Domini, ad loquen- tatibus in animo patientiam custodire.
dum omnia quse sibi mandaverat Dominus, universis Cap. VII. Certe hic esl marty r, qui propter justitiam
gentibus, et regnis,ctdoctor dalus in gentibus:utsen- et mansuetudinem, et salulifera doctrina:' suae verba,
tcs evelleret, destrueret, disporderet et dissiparet : et in hujus mundi lacrymarum salo, corlamcn forte a
sapienliam veram sominaret, a'dificaret atquo planta- malorum co'lu viriliter supporlavil, sciens quoniam
ret. Hic esl fratrum amator : hic est qui populo Chri- omnium forlior est sapienlia. Nec impie gessit in
stiano totlibrorum volumina ex linguis Hebraica et conspectu Dei, sed in omnibus tribulationibus suis,
Grseca n Latinam, non parvo pondero Iranslulit. Kc- invocans Dominum, non peccavil labiis suis : nec
clesipe officium primitivus ordinavit : et totius sacra' stultum aliquid contra Deum locutus est. Taoeam
Scriptur?e aspera fecil plana. Certe in hujus lumine namque quot tribulationes, labores, afflictiones, cru-
viilomus lumen : et pane sune salutifera> doctrin;r ciatus, agones, tlagella, fames, sitim, aniarituilines,
pasli, ambulamus usque ad montoni Dei Oreb. Ilic est tempestates, tontationes, abslinentias, vigilias, pere-
flumen aquae vivae splendidum tanciuam crystalius, grinnlionos, carnis nincerationes, nuditatos, jojuni:»,
procedens de sede Dei in medio Kcclesise, et ex utra- aerumnas, ot non snhim hsec, sed graviora el innu-
que parte ejus lignum vil.v, atTerens fructus tem- morabilia propter Jesu Chvisti nomen in suo glorio-
pore suo : ciijus folia ligni sunt ad genlium sanita- sissimo porpessus ost corpore, ul idem loquitur.
tem. Vir iste in populo suo mitissimus apparuit, et Stabam in ere»toconstitutus, et in illa vasia solifu-
Deo dilectus et hominibus, orat nunc pro Eoclesia dine, qwcexusta solisardoribus,monachis horridum
sanota Vas vore admirabile, omni ornatum lapide pvivsfaf hahitaculum, coqifans me Piomanis pofiri
sanota Vas vore admirabilo, onini ornatum lapido tlrliciis, fjiiofitlie (lemifus, quolidic lacri/mrc. Et w'

pretioso, opus excelsi. ijuntidontcsoinnusiDtmincnsoppressisscfrepuiinan-

Cap. V. Vernmtamendehoc quid pluradicam?cujus frni, nudti liumo ci.r o^sa lirvrentia collideham. Hor-
cnarraut coeli gloriam, etopora soripluraruin manuum
memhra
relnint sacco deformia, aqua frigida lan-
ojusannuntial tirmamentum? noc sinl loquela' neque coctum aliquid accepisse, lii.vuria
(juens utchar, et
hermones. cujus non audianturdoctrina" voi-ba cum : crat. Cufis inca propfcr incominoda squalida, car-
inomnom terram exiit sonus ejus? ineffabilis mi- iiis .€thiopic(v •<ifum ohduxcrat : cf faincn wcius
soricordia Salvatoris, qua' tol graiiarum cumulos in sri)rpi(mum tanfum ac feraruin, sivpe choris in-
llieronymo adunasti : ul ad oa qua^ sohn possidoi, fcrcram pucllarum : ef in frigido corpore, etiam
pone nulli hominum nisi parlioularilerfas sit aspirare. privinortuo jain homine, sola lihidinum inccndin
Ilic certe dux nostra» fidei ad se currenles in c(p\\ hiillicbant. Teste Deo, memini, me diem crebrojun-
contrahit arceni. Hunc pr:v oa-teris potioribus orna- .(•/ssc cum nocte. ncc a pecfori^ cessassr verberibus,
lum insigniis dignilatum, in canlileuis et proverbiis donrc iuhente Doniino,in nic rcdirct franquillitas.
 ::

ri3 EUSKBirS, l)R MORTR lllRRONYMI. V{

')/i/i

l-tehain i-oniiiiue.etrepngnuntcm carncm hebdomu- qua non esl. Et exacerbaverunl eum in consiliis, et

darum incdia subjugabain. Cellulam meam quasi in abominationibus suis ad iracundiam concitaverunt
coyitationum consciam perlimescebam, et mihiinet ipsum. Et perdito consilio sine disciplina, veste mu-
irafusct rigidus,solus deserta penetrabam : et si con- tanquamviro luxuriosoel iniquo,
liebri irridenles,ei,

cavavalliuin, et prferupta inontium cernebam, illud impetum fecerunt unanimiter in eum, et ejeccrunt
meoi miserrimce carnis erat ergastulwn, ibi mece eam extra Romanam civitatem. At ille benignus, pa-
orutionis locus. tiens, humiiis, etmansuetus^eorumvesania^Iocumdans
Cap. YIII. Qiiis ergo infiriiiatus est, el non ipse ? projiciens post terguin suum omnia peccata eorum.
Quis scandalizatiis, cl non ille? Sed si in infirmita- Cap. X. Recedensinde peragravit in Constantinopo-
libus el laboribus laudandi sunt Sancti, certe el hic lim, ad Antistitem sanctissimum Gregorium Nazian-
iaudandus est. Veniam autem ad contumelias, et zenum. vir ineffabiiis, o virtutum vas admirabile,
porsecutioncs, quas ab improbis et falsis perlulit splendor patientia", o lampas pr<€fulgida, o diade-
fraribus in hujus valle miseriif. Quid aiiud in hoc ma honoris et gloria^ angularis lapis Hrmissimus,
mundo sua semper fuit vita, nisi qusedam jugis ad- exemplar innocentiae, columnaaurea, et totius Ecclei

versus improbos ha^reticorum omnium et malorum siae fundamenlum. Cum plus tunderis, minus confun-
cuneos pugna, continuumque certamen? Super eum deris. Agnus innocens quid loqueris, piessus collo
rugierunl, ut leones, hifiretici, quoniam corripuil lotjugis? Gralias ego Deo meo, quia dignus sum
eos, ettabescere fecitsicut(fl) araneas animaseorum : habitus, ut me odiat mundus. Scio me namque per-
et fructus eorum dc terra perdidit, el semen eorum venire ad ccjelestem gloriam per infamiam et bonam
a fiiiis hominum. Aperuerunt in eum Clerici lasci- famam. Aperuit autem caelos patientia ejus quia ibi :

viis dedili ora sua, et despexerunt eum, et loculi confirmata semper fuit virtus gloriai ejus et in Deo :

sunt labiis dolosis, etodio iniqueoderunt eum quo-

: posuit firmam fortitudinem suam nec a Domino re-:

niam corum insecialus est vilam pessimam et crimi- cessit unquam cor ejus. Arcus fortium superatusest
na. Circumdederunt eum canes multi, ct tauri pin- et ipse accinclus est robore, et pra^valuil in infirmi-
gues obsederunl eum : et insurrexerunt in euni tate sua, el forlis factus est in bello, et dextera sua
lestes iniqui, acuentes linguas suas sicut serpenles, glorificata est in virtute. Dextera manus sua confre-
et venenum aspidum sub labiis eorum, cogitanles git inimicos : quoniam adjulor et protector factus esl
malitias in corde, tota die conslituentes praelia, sibiDominus in salutem. Et ideo canlemus Domino,
supplantantes gressus ejus. Et funes extenderunl in quoniam magnifice fecit. Annuntiemus hoc in uni-
laqueos pedibus ejus, ut delerent de terra memoriam versa terra. Hauriamus aquas in gaudio de fontibus
ejus, et ejicerent cum de nationibus, et opprobrium Evanuerunt impii de cogilalionibus suis
Salvatoris. :

fierct vicinis suis. quia obscuratum fuit insipiens coreorum, et creden-

Cap. IX. Super Romanum populum fuit magnifi- tes se esse sapienles in maliiiis suis, stuiti facti sunt
cenlia ejus, el virtus niirabiiis in verbis, et san- quia mutaverunt veritatem iii mendacium sed tamen :

'clus in omnibus operibus suis : allevans corruentes, veritasdeterraorlaest, el juslitia de coelo prospexit
solvens compedilos , iiluminans caecos, et dirigens Etenim fatui in lacuin, quemaperuerunt, et infoveam
juslos, dans forlitudinem et viriutem plcbi Dei, et quam fecerunt, inciderunt. El juslus nunquam fuit
quasi tuba altisonans, annuntians cunctis iniquis conturbatus : quia Dominus firmavitejus manum.
scelera : portas peccatorum, et vectes ferreos con- Cap. XI. Unde, sanctissimi Patres et domini, con-
fregil romphpea doctrinse supp. Audientes autem hipc siderate virum islum, quam fidelis et justus semper
impii, dissecabantur cordibus suis : et stridenles indomo Domini fuil, ad docendum nos, el illumi-
denlibus in cum, cogitaverunt, et loculi sunt nequi- nandum abscondita tenebrarum, et effugandum ne-
tias. Arcum suum tentenderunt, ct illum paraverunt, quitias peccatorum. De quo nobis grandis essot ser-

ct in ipso paraverunt vasa mortis. Cum autem es?et mo, et dicendum, sed nimis
ininterprelabilis ad
ille plenus Spiritu Sanclo, in ovalionibus el in ope- imbecillis factus sum, quoniam introivit tremor in
ribus bonis perseverans, vitia mortificans. bona vivi- ossa mea : et subtus me turbata sunt vestigia mea,
licans, snscilansde pulvere egenum, el de stercore ne nimisascendam. Estenim angusta porta, et arcta

engcns paupercm. Quoniam uon in viribus equi, via, et cibus iste soliilus perfeclorum esl sapienliuin,
neque in labernaculis viri beneplacitum fuil sibi, qui exercitaloshabent sensus ad discretionem. Qua-
nec speravit in divitiis, sed fortitudine Domini cor- propter non modica rclinquens, difficilia el ardua
roboratus, non formidavit adversarios, scd super tanii viri ineffabiiis : cujus laude plena est terra, cu-
ipsos correctionibus el doctrinis sanctis tonuil, dans jussplendorest sicul(al. lumen)\nm, et cornuasunl
imperium rcgi suo, et sublimans cornu Chrisli sui. in manibus ejus, ad praesens sui exitus gloriosi ali-

Alios docens laborando, sicut bonus miles Chrisli qua brevissime cupio reserare. Deus enim omnipo-
sciens quod non coronabitur qui in agone certat, nisi tens, cujus misericordia praeit ante faciem suam :

legilime certaverit. Videnles aulem htec viri iriiqui, qui ct justus cst, et recium judicium suum, reddens
iralisunt, et doloresconiprehenderunt eos: quiasunt mercedem laborum Sanclorum suorum : pastor verus
geneiatio pra\a el perversa, filii iu quibus fides ali- et bonus, in misericordia disponens omnia, et con-
(o) Perperam aulem lcrtum, sic.u{ nrenns. grcgansovos suas in sinu suo, qua^ novissime diebus
 EUSRRllI^;, nE MORTE IIIERONYMI. 246

islis cursu inlolorabili et oneroso agonis gravissimi, rituales estis, cur istas tol infructuosas funditis lacry-

in quo caroconcupiscit adversus spirilum, et spiritus mas Peccatorum vobis semper recordatio lacrymas
?

adversus carneai, feliciter consummato, poitu jam inducat. Tanto prompli estole ad lacrymas, quanto

diu concupito, de navigalione hujus maris procellosi, fuistis ad culpam. Si quis peccato moritur, flcle. Nam
in quo sunt reptiiiainnunieral^ilia, inimicorum agmi- si malus cum per pccnitentiam a morte surgit, Angeli

na coUuctantia : nt decipiant, et Irucidenl rectos gaudent bonus peccato moritur,

in ccelis : certe si

cordejam obtento, dilectissimum filium suum Hie- Angcli dolent. Mc vero non tanquam morientem
ronymum exutum toga morlalitatis, et putredinis lugealis sed mecum tanquam portum salulis attin-
;

liujus carnis miserrimiL", pcrpetuo immortalitatis bra- gentem gaudealis. Quid imbecillius miseria hujus
vio decoralum, ad cceleste atrium evocavit, ut quod vitae, qua tot dolorum et passionum agminibus cir-

videbat hic in tenigmate, ibi videat facie ad faciem.

cumdamur ut nulla pene hora sit, iii qua vivons
:

Cap. XII. Quem cum. extrema ejus hora, egredi quicumquc homo liber a dolore transeat? Si dives,
de corpore ejus urgeret jam complelis undique angustiatur timore, ne quod possidet, auiit-
: («) nonagiiita
et sex annis, febre iestuans valida, suos circa se vo- tat. Si pauper nunquam quiescitut invenial.Si bonus,
luit esse in unum filios, quos sicut novellas planta- hinc diaboli timet [lericulum : hinc ne navis mortalis

tiones slabilivil a juveututc sua. Quorum luclu vultus

corporis in hujus mundi pelago naufragetur, non
graves inluens, ut pius et misericors, his paulisper
mediocriler perlimescil. Idcirco nuUos sexus, vel
motus iletibus infremuit ?etas, vel conditio, doloris transit ex[)ers, quousque
spiritu et lacrymans, imo
aliquantulum elevans oculos, plana voce, inquit :
in hac manet miseria vila>. Si quid in me essescitis

Fiii Eiisebi, cur istas inuliles fundis lacrymas?Nonnc meum impediens iter, dolete. Heu quod navigantium
vanum super defunctum fundere lacrymas? Quis
est per hoc mare magnum et spatiosum in quo sum, tot

vivens non videbit hujus corporis dissolutionem? diversa genera inimicorum, secundum cujuslibet vi-

Quod semel locutus est Deus, et audisti, audes con- rium quantitalem colluctantium, post mullam navi-
tradiccre? Et nosti nullum posse resistere voluntati gandi felicitatem, post mulias victorias, jam creden-
tes finem capere peroptatum, aliqua diabolica suggc-
ejus. Jani, fili, rogo non sccundum carnem ambules :

flere desine, Certe nostraj niilitia> arma

stione in hac hora in laqueum perdilionis sua indi-
carnalia non
sunt. Deinde vultu hilari et jucuiido, alacri voce cs- scretione pervenerunt? Heu quot hic et vila recom-
teros alloquensfilios, exclaniavit
mendat et fama, quibus unico peccati assensu dira
: Cesset ma^ror, luc-
tus abcal, sit omnium una vox gaudentium. Quo-
mors immiiiel et ruina ? Idcirco dum vivitis, timeatis
niam ecce tempus acceptabile, ecce dies jubilationis frtiires. Pri7icipium sapientice,timorDomini. Vita no-

el Ifetitite, prse omnibus diebus vilse mea^

stra, militia est super terram : qui hic vicerit, alibi
in quo :

coronabilur. Duni hac pelle tegimur, nulla nobisinest

fidelis Dominus in veruis suis, et sanctus in omnibus
certa victoria. Si noster genitor timuisset, nunquam
operibus suis, apcruit manumsuam, ut meam exulcm
aniniam hucusque cecidisset.Principiumomnium malorum, sui pra^sum-
ia carcere mortis hujus ob realus
mei geniloris Ada", revocet ad supernam pairiam, ptio. Qui non timet, dese prsesumil. Quomodo inter
latrones quis onustus auro securus graditur? Salva-
recuperatam sui Filii sanguine pretioso. Nolile, filii
torquid nos aliuddocet, nisi limere? Vi(jilati\[aqun,
dilcclissimi, quos scmpcr habui in visceribus carila-
quianexcitis qua hora fur venturusest. Nam.Sisciret
lis, impodire gaudiuin meum, ne prohibealis reddere
paterfumilias qua Itora fnr veniret, vigilaret uli-
lerriequod suum esl. Corpus meum statim exuile,
tonie date, ex qua factum est, ut redeat unde venit.
que, etnon sinerct perfodi domu)n mam. Summus
illc claviger Petrus Sobrii, inquil, eslolc fratres, et
Quibus finilis verbis, omnes fratres lacrymis made- :

vigilale, quia adversarius vester diabolus tanquam

lacii,dcnudantes suum sacralissimum corpus, ita
squalidum ctdeforme abstinentis, quodquidem ter-
leo rugiens, circuinit qua-rens quem devorct.

cunclorum
Cap. XIV. Nemo inter serpcntcs cum securitatc
ribile visui, cernebatur : nam tanta erat
affectum macic, ul ossa ejus poiuissent per articulos
habitat : Qui sanctior et sapientior est, plus seniper

numerari sic verberibus cruentatum, ut leprosi

:
timeat. Nam qui ailius est cadens, majorcs casus
i)0-
tius corpus crcderetur recipit. Esca diaboli, electa est : de nialis non curat,
: nuda humo prolinus tra-
diderunt, el ipsum sacco linco cooperueruril.
quia sui sunt. Cccidit illc sapiens Salomon : cecidit
el cjus genitor David, eleclus secundum cor Dei.
Cai>. Xlll. Ast ubi vir Domini, terra; scnsit aspcri-
taleni :nimium jucundalus, conversusque ad tralres Tiinealis fratres, iterum rogo undique timeatis : quia
beatus cst vir limens Doniinum. Etonim si consisiant
prif dolorc ct anguslia lacrymarum fontibus inun-
danles, inquil: Hortor vos, carissimi mei el dilectis-
adversum cum castra : non timebil cor ejus. Si

simi lilii, (|uos genui in \iscenbus Jesu Chrisli, por

cxsurroxerit iu euiii pra^lium : in hoc ipse sperabit.
Perfcctus Dci timor foras vanum millit timorem. Ti-
dileclioneiii ct carilaiemqua dilcxi vos ut pacilicali :

nunc paccm habealis. Dobetis enim vos, lanquam Dei morom vaiiuni non habet caritas. Caritas et linior
Dei, unum sunt. Considerans eniin hiec Prophela,
niinisiios, domcsticos, cl anncos decet, ad spu-itua-
clamans diccbat :Confige timore tuo carnes ?He«s. Qui
lia anhclare : ut sitis aliis ado.xemplum. Vos qni spi-
ex vobis esl cupiens videredies bonos, acccdat huc,
(ff) Ouid propius vcyn <\\., ilisccs ox S. l)oclori.s siii. 01 illuminetur : et facies sua nou confuMdeliir. Qui
 '1
/ RUSEBIUS, l)R MOI\TR HIRRONYMI. 248
limel Deum, taciel bona, et demorabitur in bonis pertransiens. Intelligiie, fratres, inteliigile quae dico :

anima ejus, et semen ejus hferedilale possidebit ler- Multo plus merPtur qui facit ct prsedicat, quam qui
ram. Quia firmamentum esl dominus timcntihus fncit ct tacet. Sibonum solus facio, mihi soli prosum :

eum : et testamentum ipsius, ut manifestetur illis, scd si prosum. Undc

pra-dicans facio, et mihi cl aliis

cum magna cautela (a) timealis.

Si quid boni facitis, qaiadjustitiamcrudiuntplurivios^cruntquasistellce
MuUi bonafaciuDt, quorum fruclus surripit iiumanaj in perpetuasceternitates. Sunlenim sancti pr«dicato-
l;iudis appetitus. Deccni fuerunt virgines : el tamen rcs lux ad illuminandum : quia per corum doctrinam
mediie a cceli ostio sunt exclusa^ Heu quot hodie corda caiigantia et cicca nube peccati, a Christo vcro

sacro sunt renati baptismate, et Ghrisliano fungun- lumine qui lucet in tencbris, iliuminantur. Sunt sal
tur nomine : quibusforelmelius non fuisse. Est cnim etiam ad condiendum verbum Dci, quod cibus est
gehennalis poena pagauorum infiniio minor, quam animae operibus bonis. Cuilibet scienti injungitur
malorum Christianorum. Utinam non foret talium praedicationis officium, dummodo facit, imo, ut plus
major pars. Navis undique sana, unico mergitur fo- dicam : Qui scit et solum facit, et alios non docet,
ramine. Erraverunt homines in hac lata soiitudine, Domino reddere rationem. Cum enim juxta
tcnebitur
aiii colla jugo avaritis submiltenies, alii luxurite Apostolum Joannem Qui odit fratrem suum, homi- :

lii^ditaie, ut turpissimse sues dcinrpati : alii circa cida sit : ct, Qui habucrit substantiam hujus mundi,
inutilia diripienda occupati. Unde abjecto rationis et viderit frairem suum necessitatem patientem, et
usu, cooperantes, ut jumenta insipienlia, et utinam clauserit visccra sua ab illo, quomodo manet in eo
similes essent illis, viam civilatis novae Jerusalem caritas Dci : quanto magis qui viderit fratrem suum
non invenerunt. In reguum coelorum reprobus nullus errantem, et mortalibus opprcssum criminibus, et
ingreditur.Centupioarcta est via ejus quam creditur, non minislraverit ei verbum doctrinae ille quidoctus :

quamvis larga sit vere timenlibus. Timenli Ceiitu- est, homicida et sine caritale est?
lioni promittitChristus ad eum accedere : piafsumen- Cap. XVI. Timealis, o doctores, et rectores, qui-
ti regulo, cum illo ire ipse denegat. bus injungit Dominus praedicationis officia : ut populo
Cap. XV. Verenon omnes hodie obediunt Evange- suo verbum dominicum ministretis. Quot enim, vel
lio. Fertieijdicebat Apostolus, tempus, inquosanam vestro excmplo, vel vestri negligentia peccatis mo-
doctrinamnon sustinebunt homines. Piures praedi- riuntur tot de : manu vestra requiret Dominus. Quanto
cant sed non omnes veritatem praedicant
: : simpli- enim estis altiores gradu : tanto majoribus cruciabi-
cium corda in peccatis alligant. AliiganLoneragravia mini cruciatibus. Non estis domini : sed pastores.
in peccatis minimis, io gravibus oculo Irauseuni con- Unus Dominus est, et unus pastor principalis, qui
iiivente. Esi enim doctor falsus gladius anceps : hiuc cognoscit oves suas, et exquiret eas de manibus ve-
scindit opere et exemplo : hinc percutit el interficit stris. Heu quol hodie in Ecclesia sunt non pastores,
verbis dolosis etiniquis. Quomodo ignis frigiditaiem sed mercenarii, ad quos nihil pertinet de ovibus Jesu
donat, aquacalliditatem VLapis quomodo sursumgra- Christi. Quinimo, ut et vcra dicam, et ipsimet sciunt,
ditur? Et vir luxuriosus quomodo praedicabit casli- sunt lupi rapaces : qui et oves rapiunt etdispergunt.
latem ? Et si praedicai, quae audienlibus inde veniel Certe nil pejus, nil abominabilius, quam cum ille qui
utililas '?
Quid potest dicere audiens, nisi quare voce custodire deberet, dissipat. Heu quod hodiein aliqui-

praedicas, quie opere denegas ? Bene ioquens orC; et bus Ecclesiae non pastoribus, sed destructoribus,
male vivens opere, semetipsum damuat. Ecce quan- quorum non est pars minor, factum est, ut substan-
luin Dco talis praedicatio sit acceptabilis, ostenditur tias et labores hominum tanquam 'nfernus insatura-
per Psalmisiam: Peccatori dixii Deiis, quare tu enar- biliter deglutianl. Et non soium eos a peccatis non
rasjustitias meas,el assumis testamentum meum per emendant, sed et ipsimet vel ex sui negligentia, vel
os tuumHu vero odisti disciplinam: et projecistiser- suis pessimis ministris, vel suis nefandis operibus
mones nieos post te. Multi legunl grandia, addiscunt eos conlrahunt ad illicila. Ita quidcm dicam, hos tales

ardua, subtiliter disputant, ornate loquuntur, ut a si impuncs Dcus relinqucret, Deusaniplius non esset.

populo honores capiant, in plebibus magistri nomi- El ideOj ut .'^fepe dictum est, filii carissimi, dum vi-

nentur : el nihil faciunt. Si experlo creditur, mihi vitis, servitc Domino in limore, el exultale ei cum
credite. Plus movel corda hominum vit;o sanclilas, trcmore. Apprchenditc disciplinam ojus, ne quando
quam ornala eloquia. Facile, ct poslea praedicate. pereatis de via justa. Gustate . filiimci carissimi,
Goepit Jesus facere, etposlea pra'dicare. Valel facere, iterum dico, Guslate, et videte, quoniam suavis cst

sine prtedicare; sed non pncdicaro sine facere. Non Dominu?. Divites eguerunt et esurierunt, ct dormien
dixit Deus. Qui praedicaverit volunlatem Patris mei :
tes hic in divitiis ct vohiptatibus .suis, nihil invene-
sed, qui fecerit. Non vitupero priedicationom, nibi ruiit in manibiis suis. Inquirentes vero Dominum,
non facientium ea qu* praedicant. Subtilium verbo- non deficient omni bono. Junior fui et scnui,el nun-
lum doctor tantum et non opcrum, estquaedam levis qiiam vidi justum in fine derelictum, nec semen ejus
aiirium inftatio, ci veritatis fumus, cito sine fructu
egens panem.
Cap. XVII. Imitalores paupertatis estote, ut sequa-
ia)
GregoriusHoirsil. XII. in Mallh. ilt bona qutcuijilis,
cum matfna caulela teneatin : quod po!-tremuni verbum inini vestigia ejus, cui cum in forma Dei csset, por-
\idetur heic etiara reponendum pro limeatis.
tans omnia vcrbo virtutis suse, in cujus domo sunt di-
 : :

2'i0 EUSEBIUS, DE MORTE HIERONYMI. 250

viliae et glorja : semelipsum exinanivit, formam servi huraanfecreaturse propter Deum.Considerate, filii ca-

accipiens, et paupor, el inops natus est. Pauper et rissimi, quo censeamini vocabulp : Monachus, id est,

pius quani inops fuit quousque vixit. Pauperrimus unus. Non decet monachum velle liabere et nolle,
mortuus et sepultus est. Unde Vulpex, inquit idem, nisi innon peccando. Sic enim vobis velle et nolle
foveas habent, et volucres cceli nidos, filius autem hoc unum, in omnibusbonis, in rebus licitis obedire.
hominis non habet ubi caput suum reclinet. kposlo- Nec sint vobis plura prfocepta, ut faciatis. Non est
lis ctiam jubet non portare sacculum neque peram, obediens, sed negligens qui secundumexspectat man-
Et juveni consuluil venderequa^' habebat, et paupcri- datum. Ad unius vobis dicilur jussionis vocem, Pe-
bus erogare. Si Ghristum Deum creditis, eum
non (al. trum et Andream relictis reUctis relibus et omnibus
falli) faUi non posse credite ; alioquin nonesset Deus quff^ habebanl, Domini secutos esse vestigia. Hocseiu-
el si ipsum falli non posse creditis, ipsum sequamini. per vera optal obedientia, nunquam suae obtemperare
Impossibile est divitiis affluere, et Christum sequi. voluntali, sed reverenter alienae. Islud namque in ul-
Naluradenegat, ut contraria misceantur. Aut ego fal- tima coena exemplum Christus reUquit, cum suorum

lor, aul ipsi in fine decipientur. Qui mihi non credunt, abiuens pedes discipulorum, Petro dixit : quod nisi

credent cum divitise su<e iransierint in egesiatem. Di- obediens fieret, non haberet partem secum. Idcirco,

ves hic epulabatur quotidie splendide, indutus pur- dilectissimi filii, sicut vobis unum est nomen mona-
pura et bysso : sed mortuus, quod Moysi et Prophc- chi, istasitunumveileet unum nolle. Bonumestenim
tis noluit credere, in tormentis positus sensit. Nemo et jucundum habitare fratres in unum. Nec sit in vo-
militans Deo, implicat se negotiis siecularibus. Non bis major aui minor : sed qui priecessor est, fiat si-

salvabitur rex per mullam virlutem suam nec dives : cut junior : ne videlicet regum genlium instar, qui

(livitiis suis. Est enim equusdivitiarium fallax ad sa- major esl in vobis, dominetur ca^teris fratribus, ut

lulem. Nonne diviliis conjuncta est superbia? Et nbi ab eis gaudeat supervacuis iaudibus attoUi. Sed ad
supcrbia est, ibi pejus. Nonne omnia oriuntur mala exemplum regis Jesu Chrisli, major humilitate effi-

cx superbia, lanquam ex una radice ? Cum enim dives ciatur quasi minor,quibus regendis prteest. Sit enim
faclus est homo : et cum multiplicata fuerit gloria do- vesler major per humilitalem socius minori cum bene
mus nonne superbit, et cum superbierit, nonne
ejus, agit : sed cum delinquit, sit erectus contra vitium
polluuntur vi;e ejus in omni tempore? Et tunc sedens zelumjustitise.Nullum situnquam cum viliis foedus :

in insidiis cum divilibus in occuUo, cogitat ut interfi- sic diligatur homo, ut ejus vitium odiatur. Magnuin
ciat innocentem. Oculi ejus in pauperem respiciunt, dilectionis t>ignum est, hominem in quibuscumque
ei insidiantur in occulto, ut rapiat cum tanquam leo minimis reprehendere. Sa-pe multum vana nocet hu-
in cubili suo, dicens in corde suo : Oblitus est Deus, militas.Non vera humilitas esl, viliatacendo permit-
avertit faciem suam, ne videat usque in finem. Ete- tere. Clama,necesses^\?,?adi?, inquit,^Ma5i tuba exal-
nim est Dominus aliquandodormiens, quasicrapula- ta vocem tuam : annuntia populo meo scelera eo-
lu a vino. Cum vero plusmoralur Deus patienlia ad rum. Utinametconlra vilia omnis clamaret crealura.
inferendum judicia, plus inebrialur ira. Et ideo plus Quia si peccator Deum non tiinet, lamen hominesre-
cenluplo timendum est, cum longaniniiler toierat ma- veretur. Quod Aposlolus nos docens dicit : Irasci-
la, quam cum festinanter punit. Permittit enim Deus mini, et nolite peccare. Sol non occidat super iracun-
aliquo tempore cruciari bonos ab iniquis et superbis, diam vestram. Juslus est Dominus,et justitiam dilexil
iil supra dorsum bonorum fabricent peccatores, et apquilatem vidit vultus ejus. Si juslus, et vos justi
prolongent iniquitatem sibi.El ideo quamvis aliquan- estole. Negligenlia et vana pastoris humililas efficit,

luliim obliviscatur Deus, pauperem tamen in finem ui lupiin agnos audere pessint. Ne respiciatis in vul-
non obiiviscatur misereri. Sed quoniam pupillo ipse tumpotenlis: noneslpersonarum acccptioapudDeum.
adjutor est, cui derelictus est pauper, el superbis re- C.\p. XIX. Ubique quod justum esl operemini :

sislil Deus, humilibus dans gratiam conterit bra- Vult vera justitia unicuique reddere quod suum est.

chium peccatoris el maligni, exaudiens desidcrium Obedire oportct Dco, ot non hominibus. Nonne si vc-
pauperis, judicansque pupillo et humili : ut non appo- rilaiemlacetis ineluiiolonium, judiralis apud vosmei-
nat uiira suporbus magnilicarc sc homo super lorraiu. ipsos, el facli eisjudices cogilaliouum vcstraruni, ol
Gap. XVIII. Quapropter, dileclissimi filii nioi, si non plus veslra abundal jusiilia, quain scribarum ei

paupores cstis, humiiianiini sub polenli manu Dci :

pharisa'oruni ! Non plus divitem honoielis quam
ut nou aoiillalis, quod absit, qnii' facilis. Niliil pau- ]»aiiporem, nisi nieliorsil. Quinimo, ut verius dicam,
pcrtas Doo graliosa ost, sinc huniilitaie. Maluit Deus inulio plus paupeiemhonorelis. Heiuccieniin iu pau-
de bcala Maria incamari propter hunuliialem, quam perem imago Josu Gliri?>li : in divite autvni, mundi.
propler aliam quamcunique viiluloni. Sicnl eniiuex Oniuos nos ex una sumus carnis radice geniii : oinnes
sola supcrbiii' radico, onuiia oriuntur niala, sic ex sola iiiviiom membra sunuis in uno coipore, cujus capul
radice iuimilitalis, generantur onuiia bona. Discilc a Cbl Josus Chiisius. Quid ergo plus honoris meruil di-
Salvatore, quia mitisest, et humilis corde : hiiniiliavit ves el polons, quain puipor ? Forie, quia dives est et
scmetipsum [»ro noliis, f iclus obediens usque ad nior- poleiis? Sed si hoc ; quare divilias in sa-culo dete-^
lein : morlem aulem criicis. Propter quod dioo vobis, stamur / quare mundi gloriam contenmendam prsodi-
c|M humilcs esso vuUis, esloie ctiam obcdienles omni canius ? Neminem certe malorum usu honorandum
 :

EUSEBltiS. I)R MORTR IIIKIIONYMI. 2hi

piito. Si diviles honoras diviliis plus paupere, Dco mus dammari hominem mortali peccalo ? Sed si hoc,
pr;rpoiiis miinduiii. El si plus Deo aliquid in inundo iuquiet, ita cst ergo quomodo salvabitur centum
: mil-
diliyis, non dignus es Deo. Reddite quaRSO qua? sunl libus? Sed quid dives ct mortalis fama' aura pastus
Dei, Deo : quic sunt niundi, mundo. Bonilas ulji- quam quoddam peccatorum omnium vas
aliud est,
(jue honorclur, malilia omnino deturpetur. Sed quo- putridum? Ubi superbia?ubi avarilia? ubi luxuria?
iiiam milii nunc dc his qui in caducis diviliis suis Nonne in divitibus, nobilibus et potentibus ? Nonne
glorianlur, quique de quadam foelidae carnis posl mo- latrones sunt, qui pauperum mercedem violenter de-
dicum in cinerem reversurse nobililate, polentia, el praidaniur : et eos deprimunt alque necant ? qui ex
dignitate vana et levi (si(|uidem aurium quorumdam ubertate domus Domini faciunt iniqua, quam ut pau-
stullorum nominum insuftlatione extoUuntur : et alius peribus necessaiia condonarent, reccperunt ? Certe
contoninendo deprimunt : ac se ob hoc credunt illain superfluilatem vestimenlorum superfluitati nimiae ad-
atlingerc gloriam, quam solis humilibus et mundi con- dunt, de pauperibus frigore et nuditate inorientibus
lemptoribus pius Dominus pra'paravit) sermo est : non curanles. Palatia, el magna erigunt a^dificia, ut

quid de eis ui convenit disseram. Vse Vce vobis (^ui humanis oculis contemplentur: et pauperes in plateis
ad coilorum regna diviliarum itinere fesiinalis? Quo- moriuntur incommodis. Convivia frequenler aliis prfe-

niam facilius est transire camelum per foramen acus, parant divitibus, ul ferculis delicatissimis suam ven-
(luam divitem inlrare in regnum caelorum. Non mea Iris repleant ingluviem quibus pauperes fainc per-
:

sunt hcvc verba, sed Chrisli, Si ha!C revocabiiis est eunt. Quid aliud esl eorum vila, quam peccata ? Si
sententi3,GhrisuisomninoiioncstDeus. Coilum, idem vcnter repletus ciborum est copia, nonne ad
tanta
inquit, et term transibunt: verba autemmea non iran- fores ejus adest luxuiia ? Et quidergo amplius ioquar,
sibimt. Ulutate vos, o miseri, nomen instabilis lor- cum omnis mortalium lingua deficeret ut quai nrilia :

tunae, nobiles et polentcs, qui alios confunditis, et peccatorum faciunt, intiniaret? nec Deum nisi so-
tanquam ignobiles conculcalis quia hujus mundiho- : mniando cognoscunt, nec se, ut pulo, morituros arbi-
norum et falsarum dignitatum fumis obcaecati, cum trantur. Non enim facile in peccata labitur, qui se
vesticT) vilfe brevissimaj tela a morte velut a texenlc, moriturum cogilal et Deum sibi forc judicem non
:

forte hac nocle, succidelur : in Iiiforno fine intermi- ignorat. Vere nimis imbecillis et miser esl, cui ha-
nabili pra; aliiscruciabimini, continue moriendo. rum rerum est memoria si cuncla diabolica tenta- :

Cap. XX. Viventes in laboribus liominum, mundi menta non facile vilipendit. Idciico vere dicam, si
non estis imo cum hominibus non solum labores non
: Deuni judicem suum agnoscerent, et se mori credc-
ferlis, sed laborantes vivere non permittitis idcirco : rent, non peccarent saBem tam secure. Cur hi miser-
noncum hominibus, sed cum diabolis flagellabimini. rimi ad Ecclesias properant, ut divinis intersint

Quanto enim in mundo major fuit gloria, et Isetitia, mysteriis? an ut mulierum contemplentur vultus?
tanto major in inferno pra^paratur poena. Sed quid Haicsuaest meditatio, hsec prsdicatio, et Dei cogni-
dicam? Duodecim fatemur Christum Apostolos ele- tio. Sic divinam percunctantur legem, ut pecuniam,
gisse : quorum (a) omnium solus Bartholoma^us car- terram, mareque peragrantes; crebris vigiliis, etme-
nis origine fuit nobilis : et Matthif us divitiis (ante- dilationibus sibi el suis filiis congregent : cerlatim
quam reciperet Aposlolatum) insistebat. Cfeleri vero veslimenta in societate,miraartificii varietate frequen-
erant paupcrrimi piscatores. Curha^c retuli, audialis. ter mutent: quin ut ludos, hastiludia, choreas, pro-
Si Cliristus verax est, et si omnia quse ex ore ejns cationes, ebiietalcs, magnaconvivia, delicata fercula,
audivi, mendacia non sunt : hujusmodi hominum vix suis alternatim exliibeant sodalibus mulicres ad suam :

unus c^ptus regno Dei invenitur de mille.Qui vero voluptalem explendam sufficienter habeant.
ccrum niihi iion credunt, post modicum tempus in Cap. XXI. Sed va' miseri, quid faclis non agnos-
tormentis positi sentient. Sedforie quis veritalis lu- cilis : corpus ante lempus deslruitis, et animam inter-

niine caecus jam mirabitur. Ad quem ego, si ex hoc ficitis : undc infirmitates cst mors tam intempestiva
mc inlerrogarct, responderem Nonne unico credi- : ni.si ex nimia ciborum copia, ct frcquenti mulierum

(«) Incerla.' traditionis, hsec sunt qu;c ex injjenio sibi

usu? Deuni deiudere creditis?Cerle deludilis vosmc-
quisque confixit. Maiili;cuiii quicJeni publicanuni, et l'e- tipsos. Pro corpore obliviscimini aiiimam, et ecce cor-
lium, et AndreMin.cuni duuljus Zebeda-i filiis Jacubo et
Joanne, piscalores luisse non ignoramus; roliquos, vel
pus simul cum anima destruitis ante teinpus : et ideo

qua parentum nobilitatc sinl geiiili.vel qua bibiarle vi- gaudele, et jucundamini, et hetamini in hoc brevis-
clum compararint,nescimus. Inimo Barlholom;eum auclor simo quod habetis
temporis spatio ut postmoduni :

Indiculi Gr;eci a Cotelerio edili in calce secundi Constilu-

tionum Apostolicarum libri, facil « tle palre Sostliene, ma- cum diabolis sine fine omni tempore lugeatis. Quod
treUrinia, cullorem pascui, seu olerum satorem. » Adde, facitis,non differalis : frequentissime vestimentaper-
plane contraHieronyinimentemesse uiiiceBartliolonueum
mutetis : ne forte vestra disporeat nec sil qui vos ex-
nobilis g(3neris oxtifisse, qui in Epitapiiio Maicelliu lan-
tam tribuil Joaniii nobilitntem « Jesus, iiiquil, JoaiinL'm : cedat, ul in inferno vcrecundiam recipiatis et contu-
Evangelislam amabiilpluiimuin,qui proptergeneris nobi-
sionem. Ubi convivia? ubi delicala fercula ? ubi vina
litatem, erat notus PontiGci, et Judaorum insidias non li-
mebai, in taiilum ut Petium intioduceret inatrium,» etc. pretiosa melle mixta, etaromatibus pr^parata? Epu-
Quanquam incertum omnino est, an ille, qui iiotus I>oii- lemini, el inebriemini : non enim post moiiem am-
iilici diciiur in Evangeiio, Joaniies
Apostolus fueiit. Certe
hvangelista eum, Iratrem, palremque piscatores, avil plius facielis; sed cum divile, qui quotidic epulaba-
vajTwc. ut Oriwnes contra Celsum lib. 1. vocan»,
tur splondidi^ in tormentis gehennalibus guttam aqua,
253 EUSKBUJS, l)E MORTE HIEHONYMI. 254

iiiiniinam pcroptabilis, ncc liaberc potcrilis. AL!,ite iiiJuIgentiam unus. Vir lotus in peccatis genitus ct

solatia vestra, in luxuriis explele voluptates. Semi- enutritus, qui nec Deum, vidit, ncc agnovil, nec de eo

nale in corruptione, ul ile corruptionc colligalis di- aiidire voluit, nec se peccasse cognoscit, nec quid

vinam sentenliam : quam jiistus ille dal)il jiidcx, in l^uenilentia sit,nisi fortedormiendo novit.totusadhuc
magno judicii die diccns : Ite maledicti in ignem Scccularibus innodatus negotiis,quem anguslia premit
ceternum, qui parutus est diabolo et anfjelis ejus. tiliorum quos deserit, queminfirmitas conterit, quem

Ileu cor lapideum : si, curn talem tibi cogilas ob liujus dolor divitiarum, et lemporalium bonorum concutit,
mundi prava solatiaimminere sentenliam, iionformi- (^um eis non posse frui amplius sc cernil, quam ac-
das.Si illum exspectasdicm tam terribilem ct crude- ceptam Deo accipit pfKnilentiam, quam non accipe-
lem.in quo non solum de luxuriis, vestibus, et ebrie- adhuc se posse sanari crederet. Certc verc con-
ret, si

talibus, comessationibus, et de lolo tcmpore amisso cludam: qui dum sanus est juvenis, Deum offendere
quo vixisti, sed etiam de qualibet te oportebit cogi- non formidal in morle non mcrebilur divinam obti-
:

tatione vana Domino reddere rationem : cur non nere indulgentiam. Quae, dilectissimi filii, est poeni-

cniendaris? cur moraris de die in diem miser con- tentia, quam solum quis accipit, quia se vivere non
verli ad Dominum? cur tejammalorumnon poenitet? posse amplius ccrnit; qui si ex infirmitate convales-
Ecce mors properat, ut le conterat, dic noctuque cur- cerot, pejor quam prius fieret? Scio non modicos pe-
rens. Ecce diabolus jam properal ut te recipial. Ecce cuniosorum, accepta in mortis articulo poenitentia
divitiae tuse libi deficient. Ecce vermes corpus, quod convaluisse corpore, et pejorasse vitam. Hoc teneo,
tanta enutris diligenlia, exspectant, ut ilhtd rodaiit : hoc verum puto, hoc multiplici experientia didici,

quousquc iterum conjunclum animtP, cum illa pariter ijuod einon bonus est finis, cui mala semper fuit vita:
poenas habcat infinilas. Quid errando per hujus s;i'culi qui peccare non timuit, sed in mundi vanitatibus
invia, in vanitatibus petis solatia? Divitias, gaudia, semper vixit. Pretiosa, inquit Propheta, in conspectu
gloriam, el caitera tibi placita non invenies hic : quia Domini mors Sanctorum ejus, Et, Mors peccatorum
non hic sunt. pessima
Cai». XXII. ,Sed si veraquieris gaudia,3d illam coe- Cap. XXIV. Et ideo, filii praedileclissimi, accingi-
lestem gloriam propera, ad quam factus es. Ibi certe mini potentia: estote filii potentes, et nolite horum
ilia sunt gaudia vera, quae nec oculus vidit, nec au- miserorum divitum, et poteutum (quorum jaiu tan-

nec in cor hominis ascenderunt. Dimitte

ris audivit, tam ostendimus imbecillitatem et raiseriam esse,

qua^so caduca et momentanea, et quaere habere per- quantam non diceret lingua carnis) tenuem potcntium
petua. Sed quid de his qui nec Dei timore, nec amore, formidare in operando justitiam. Qui enim propter
nec moriis et lormentorum subsequentium terrore a justitiam perseculioncm palitur, beatus est, et bene
pcccalis cessant, scd condolent, si ut optanl, prava sibi erit: et si moritur, beatior. Pretiosa nempe est
agere non possunt, dicam? Vae vae miseri, qui hic ri- in conspectu Domini mors Sanctorum ejus. Si cupis
detis, quia plangetis. Vaj cum ista optatis gaudia lem- viiam tenere in Christo, noli mortem limere pro Chri-
poralia : quia vobis invitis sustinebitis lormenta in- sto. Non enim poles illa susiinere pro Christo, quae
fernalia. Ecce vobismodicum rcstat temporis : implete sunt condigna ad fulurain gloriam, quae revclabitur,
mcnsuras maliliarum vestrarum, ut veniat supei: vos cum apparuerit glorianostra, quaj sursum esl, el non
omnis divina indignatio. Fruamini hoc parvo temporc super terram. Non speret mercedem, qui non labo-
in jocis, ebrietatibus, pr;p|iis, et conteiitionibus, cho- rat. Non sufficit solum Chrisliani nomcn. Christianus
reis, el procationibus, ncc vacuum praHcrire tempus cs, imitare Christum. Frustra Christiani hahet ille

dimitlatis. Quid moramini, dum vivilis? Congregate nomen, qui diabolum sequitur. Quinimo Chrislia-
filiis vcslris honores, divitias, ct potenlias, vestram nus omnino non est, sed Antichristus Juxta illud :

augere nobilitatem, et famam, ut vestri filii qua' fe- beati Evangelisla! Joannis: Audistis quia Antichri-
cistis explere el ipsi queanl, quatenus cum illis pa- stus venit: nunc Antichristi niulti siint. Vis crgo rc-
riterin inferno ampliora paiiamini cruciamenta. gnarecum Christo? Patiaris cum Christo. Si Cliri-
Cap. XXUl. Sed forte quis dicet : Benignus esl slum Dominum et regem cui est nomen super
Dominus cl niisericors, qui omnem peccatorcm ad se omne nomen, oportuit pati, ut sic inlrarct in gloriam
redeuntem recipil,cl indulget. Verum quidem hoces- suam: quam fiduciam habes te inlrarc sinc laborc?0
se confitcor. Benignior estcnim Dominus, quam cre- quam stulti sumus et tardi corde ad crcdendum. Vo-
ditur : ct unicuique parcit ad se, ut condecet, re- lumus hic gaudere cum s?eculo, et postca regnarc cum
dcunti. Nonne bcnignissimus est Dominus, qui tantas Chrislo. Dominus nudus ingreditur: servus suportlui-
lolcral injuriasa peccatoribus, dans cis lcmporis spa- lale onustus vcstium, auri et gemmarum inlrabitr
tiiini, ut emendcnlur? Scd hoc noveris : quia sicut illc jejunus, iste crapula et luxuria plenus : Ille in

benignus esl in lolerando, ita justus est in puniendo. cruce pro ipso moriens, iste in lecto delicatc dor-
Sed forlc quis iteruin dicet : virqui lolo lompore quo miens? Quod Dominus non facit, servius faciel? Pro-
vixil, malefecit,inmortisarliculoaccepta pocnitentia, mitlil Dominus ZcbcdaM liliis reguum suum, si calicem
a Dco vcniam oblinebil. llcu quam vana susi)icio,ct (picm bibiturus crat, possent bibcre. Sic fatui filii ho-
falsa mcditalio. Vix de centum millibus hominum, minum non ncquc qnod vcrum est,
rcctc judicantes,
quorum mala semper fuit vita, merotur a Deo habere cognosceates: dicentes nialum bonum, etbonumma-
•>5.S KUSEBIUS, DE MORTR H1EH0.NYM[ '>:;
'>56

limi. Reveiliiiiiiii ail coi , veuientes audile ino : el per hominem didici, sed per Evangeliuin suum. lla-
narrabo vobis qua- audivi et cognovl, etpatres nostri que oporlcl nos per multas tribulaliones acquirere re-
narraverunl milii, tiec occuUetnr a filiis hominuni. gnum Dci. Erral in via, qui per divitias et delicias
Adhcprere Deo bonum est: ct sicut ille ambulavit, sic feslinal ire. Signum manifestae damnationis est, in

ambulare. Sicul Christus aniinam suain pro nobis po- hoc mundo sua beneplacila assequi, cl a mundo di-
suit : sic ct nos, si opus esl, pro veritate, quse ij^se ligi. QuosDeus diligit, hos saepe corripit et castigat.
Deus est, debemus aniuias ponere. Qui amat animain Cap. XXVI. Si in mundo gloriari oportet, libenter
.suam in hoc mundo, perdet eain. Cliristus pro nobis gloriemini in tribulationibus etadversitatibus vestris.
passus est: nobis relinquens exemplum, ut sequamur Promisit enim Christus haec suis discipulis, quos dile-
vesiigia ejus. Non se cogitel Chrislianum, qui pro xit usque in finem in signum pra^cipuaRdiIectionis,cum
Christo mori se non invenit praeparatum. Qui Ciiri- in ultima coena dnif.Amen dicovobis:quia plorabitis
slo ministrat, ipsum sequatur. Dicashomo, qui solum el flehitis vos, mundus autem gaudebit. Gaudete, filii

nomine et verboChristianus es: Fidem Christi habeo mei praedilectissimi, cum odit vos mundus. Desiderate
et pryedico. Bonum est, sed ubi opera? Fides ainc sufferre conlumelias el opprobriaab hominibus, quia
operibus mortua est, Certe dicam, qui Christuin tan- Beati eritis cum maledixerint vobis homines, etperse-
tum ore et non opere laudas, ipsum negas: quia si cutivos fuerint, ct dixerint omne malumadversum
quae dicit, crederes, sallem eum timeres, et de pec- vos .^mentientes propter filiumhominis : gaudete tunc
catis verecundareris. Et si credis, et mala facis, cen- ctexsultate,quoniam merces vestra copiosa estin cce-
luplo puniendus es? Nonne peccatum quod sit ex /ts.Utinaminvos insurgeret totus iste mundus.Scitote
certa maiitia, infinito pejus est peccato quod Hl ex quodde mundo noa eslis quoniam si de mundo essetis, :

ignorantia? peccavit angelus, peccavit homo: al- mundus quod suum esseldiligeret. Omnegaudium ves-
f^r veniam potuit invenire, alter non. Qua de lrumexistimate,cummuItahabetisinsaeculoopprobria
rc? Ille ex propria malitia: homo suggeslione dia- et adversitates : scientesquod fortitudo et patientia ex
bolica. ipsis oriuntur. Patientia autem perfectum opus ha-
Cap. XXV. Et forte dices; Et ego similiter pecco bet. Probantur autem virtutes in homine per patien-

siiggestionediabolica. Adquodego: Quodmiser me- tiani, tamquam auruni per ignem. Qui caeteras habel
rcris prsemium, nullum haberes prselium ? Nonne
si viriutes sine patientia, aurum in vasis fictilibus por-
terrestris milesadomne se exponit periculum, utsuo tat. In sola, dicebat Salvator, patientia vestra possi-
rogi pIaceat?Nec cerle ulla tibi esse potest excusalio, debilis animas vestras. Fortiludo connexa est patlen-

ti te peccare diabolica dicis suggestione, sicut et ille: tiae. Vir patiens, forlis est animo. Qui paliens et for-

([uia libi non esl occasio quae illi. Unum solum ha- tis est, secure bona sequentis vitae sperare potest.
bueral pr<tceptum, ut de ligno non comederel. Non- Servate patientiam in mente eamque dum tempus
dum, quid diabolica foret suggeslio, no\erat, nec est, exercete in operatione. Est enim patientia velum,

quanlum peccaliim Deo displiceai, scierat: et tu, ul quo in hujus mundi procellis, navis nostra quocum-
dicis, nosli, etbene credis, et tol millia facis peccata. que flanle vento navigat secure nullum timens per- :

Ei quid concludam? Qui lales sunt Christiani, diligunl culum. Nullum vestrum ad viodictam, vel odium pro-
iii ore 3U0, et lingua sua nfientiuntur ei. Cor aulem ximi, contumeliosa verba commoveant.
corum non esl rectum cum eo: nec fidem habentin Cap. XXVII. Estole misericordes, sicut et Paler
lcitamenlo ejus. Si quis diligit Christum, si quis ve- vester misericors, est : qui pluit super justos et inju-
rus est Christianus, et speciaiilcr Sacerdos et mona- stos : et solem suum facit oriri super bonum et ma-
clius, in quo tanquam in speculo relucet perfectio, non lum. Judiciumsine misericordia iili fiet, qui non facit
solum renunciet omnibus qu;T' possidet, sed etiam ab- misericordiani. Misericordia superexaltat judicium.
neget semelipsum, ita ut tolus sit mortuus mundo. Si non remiseritis de corde vestro illis qui offendunt
Quia nisi granum frumenti cadens in terram mortuum vos : nec Pater vester dimittet vobis. Frustra petit

ipsum solum manet. Qui mundi vivit negotiis,

fucrit, misericordiam, qui ^iis denegat misericordiam. Sus-
morluus estDeo. Oportet namque hominem, qui vult tinetis/mc^mik^o^iloXMSySiquivosinservitutemredi-
capere perfeclioneni et tencre, ila mortuum esse cjit : si quis in faciem vos caidit. Hic vestra stabililur
mundo, ul tamquam mortuus nihil de rebus saecula- virtus : haec tota merces et praemium, ut amicos dili-

ribus senliat, ita ut cum Aposlolo dicat : Nostra con- gamus in Deo, et inimicos propler Deum. Servus ille
versatio in ccelis est.Ei iterum : Viiojam non ego, vi- nequam, accepta misericordia, conservo suo denega-
vit autem in me Christus. Idcirco qui vere justusesl, vit misericordiam : et ideo meruit habere severitatem
vitam hanc quae mors est, no« metuat amitlere, ul justitiai. Justitia sine misericordia, crudelilas est : et

vilam qucc Chrislus est, veleat invenire. Eos qui oc- ideo justitiae misericordia miscenda esl. Lex nostratota
cidunt corpus, non limeat: quia animamnon possunt in miscricordiaest.Propler pcccatum quoque poterat
occidere. Hic tribulationcs quse cilo labuntur, susti- damnare nos Deus justitia, quos sua salvavit miseri-
neat ut gaudia quae sine fine manent, habeat. Haec cordia. Quapropler qui misericordia caret, Christianus
sola via est, qua itur ad patriam coeli. Certe si alio non est. Iinpossibile est esse hominem raisericordem,
posset tramite, in loto mendax Deus fieret. Non
iri etpium,et iram non placare divinam. Beati miseri-
cnim quie dico vobis verba, accepi ab hom^no, ne.jue conlc^ : quoniam ipsi tnisericordiam consequentur.
 :

KUSRBIUS, m MOHTE lllKP.ONVMI. 258

Sacerdos ct monachus praicipue siiie inisericorilia, exclamabunt. Qui luihet aures uudiendi, audiat.
navis est in medio pelagi undique pertbrata. Vana Qui mihi non vult credere : heu quam graviter sen-
religio est, quaE". caret misericordia. Parum prodcsl ticl, cum divitia^ suh^ Lransicrint in egestatem.
differentem esse vcslimenlisspecularibus et concor- Cap. XXIX. Lex naturalis hoc praecipit : ut quod
dem vita. Non vestimentis et ordine solum quis est ab aliis desideramus, hoc aliis faciamus. Quid aliud
sacerdos et monachus, sed vita. Heu quid dicam ? lcx vetus pra^dicat? Ac Evangelicam doctrinam per-
Saepe ex magna abundanlia tristitiae, homo multa lo- cunctare undique, quid aliud insinuat. Vere coram
quitur. Ecce mundus undique servet monachis et sa- Deo judice erunt testimonia. Quid ergo dicam de his,
cerdotibus; et lamenjamsunt rarissimi sacerdotes et qui solum lapides congregant, et muros erigunt in
monachi.quod vixde centum unus reperiatur bonus. altitudinem : quorum esicor et cogitatio, ut humanis
Nulla certe in mundotam crudelisbeslia, quani ma- oculis opus appareal? Laudatur ipdificium : et totam
lus saccrdos vel monachus : tiam corrigi non patilur : hic suam arbitrantur justiliam ? Sunt etiam aliqui
nec veritatem unquam audirc polest : et ut breviter qui de rapinis et pauperum sudore oblationes et vic-
dicam, omnes pra^eminet malilia, Sunt hi tales sacer- limas Deo offerunt. Tales oblationes ante divinam
dotes et monachi sokim habitu el nomine, quorum clemenliam non parum sunt abominabiles. Quis tam
vana est religio. Religio munda el immaculata apud insipiens esl, ut non intelligat quod talia tPdificia
Deum patrem haec est, visitare pupillos et viduas in non cedunt ad Dei gloriam, sed ad mundi pompam.
iHbuIatione eorum et immaculalum se cuslodire ab
: Sed si quis diceret Quid dicis? Nonne bonum est
:

hoc sseculo. Heu quantum in quibusdam spirilualibus ledificare monasteria, unde honorelur Deus? Ad
habitu et nomine crevit cupiditas, imo ut verius di- quod ego : Bonum est, dummodo pauperes violen-
cam, causa hujus spirilualitatis est avarilia : qui tiam nonsint passi : nec interpellent Deum contra eos.
certe sunt lupi rapaces in vestimentis ovium. Ubi Quomodo possum aedificare domum Deo placitam,
sacerdos et monachuscupidus est, et sine misericor- vel sanctis ejus, ex illis pecuniis de quibus pauperes
dia, ab eodem plus quam a serpente fuge. plorant? Qualis justitia potest esse munerare mor-
Cap, XXVHI. Sunt etiam nonnuliiqui totumsuum tuos, et spoliare viventes ? et de indigentia paupe-
Iructum existimani licclesiaset monasteria miro mo- rum offerre Deo? Certe si haac placeret Deo, justi-
do et opere ex pauperum mercede sedificare : in qui- tia, foret socius violentise. Et si hanc a nobis vellet
bus lantaviget cupiditas, ut terram etomnia de- sibi oblationem, conscius fieret inpeccato. Al si Deo dis-
ficere putent. Ibi cor, ibi mens, ibi semper sua est plicet, non potest placere Sanctis. Qua de re, filii

cogilalio, ut aliena possint exspoliare marsupia. Hos dilectissimi, deponentes omnem malitiam, omnem
lales Salvalor increpans : V(s vobis, inquit, (jui cedifi- dolum, et simulationes, et invidias, etomnes deirac-
catismonumentaP7'ophetarrim.Ecceqm monasteria tiones : sicut modo geniti infantes rationabile sine
iiidiiicant, Ecclesias miro artificio aptant bonum vi- : dolo lac concupiscite, ut in eo crescatis in salulem :

dentur opus facere. Sed siquidem misericordiam pau- si tamen gustatis, quoniam dulcis est Dominus.
peribusfaciunt, bonum est. Vis ut opus tuum Deopla- Cap. XXX. Vere si non erilis sicut parvuli, non
coal, fac ut de hoc pauperes gaudeant. Quod templum intrabitis in regnum coelorum. Parvulus videns pul-
est Deo carius, quam homo? Templimi Dei vos estis, chram non delectatur. Pretiosam vestem
raulieroni,
iuquit Aposlolus, Cum pauperi manum tribuis, cum intuens, In iracundia non perseveral:
non desiderat.
viro in suis necessitatibus subvenis : cum errantem hesus non recordatur, nec odit. Palrem sequitur :

ad viam rectam reducis, o quam admirabile et Deo matrem non deserit. Et ideo nullus se regnum coelo-
gratum templum a'dificasti? Frange esurienti panem rum cogitet attingere, nisi hanc parvuli innocentiam
tutim : et egenos vagosque induc in domum tuam. Ne- et simplicitatem imitare studeal : id est, castitatem
mo se excusans dicat non habeo quod pauperi fratri
: habere, mundum spernere, fratrem diligere; patien|
tribuam. Si vestimentum vel aliquid ultra extremam tiam servare : patrem Christum sequi : el in gre-
possides neccssitatcm et pauperiindigenli non sub-
: mio matris Ecclesife semper incumbere. Et exuile
venis, fur es ct latro, Sumus, dilectissimi filii, in re- vos, dilectissimi, veterem hominem et induite vos :

bus temporalibus solum dispensatores, et non pos- armatura Dci, ut possilis stare adversus insidias dia-
sessores, Si quid superfluum, quo frater egeatpossi- boli. Diabolus nihil in mundo posside'. Exspoliati
demus, furannir, imo pejus quam (lui furatur aliqua ergo mundanis rebus momenlaneis, el cito velut um-
ex inopia et necessilale, Iste tantum ultra necessita- br;o labentibus, cum mundo pugnetis, Qui oneratus
tem retinet, quo cenlum viverenl, qui fame pereunt. veslibus cum diabolo luctatur, citius ad lerram deji-
Ille uiii furtum facit istetot, quot non condonat pa-
: citur : quia unde tenealur, habet, Vis firmiter cum
tientibus necessitatem. Dices forte miser, meum esl diabolo dimicarc? Vcslimenta projice nc succumbas,
nam lioc dimiscrunt mihi parentes. Quomodotibi po- Terrcna oinnia sunt quasi quff>dam corporis indu-
tuerunt dimiltcre quod suum non eral? Ast si suum mcnta. Qui niliil possidet, citius vincet. Arma vestra
erat, inquies. Unde habuerunt? quis dediteis? quid pugnaturis sinl casliias, palienlia, humilitas, et cari-
iu luundum venientes, apportavcrunt? quid receden- las. Hsec sunt arma adversus versutias diaboli, qui-
ter secuso ferent? Certe qua- pauperum possidemus, bus si munili fueritis, accingetis fortitudine lumbos
in die judicii coram oculis divina; juslitiae vindictam vestros, et roborabitis brachium vesirum. Forlitudo
 : :

liUSEBlLS, UIJ MORTR HIKRONYMI. 260

<l decor indumonluni vcslrum oril clcum erilis iii : ct tu vagando mille modis eam illaqucas, ct aliquan-
jjra^lio, ridebilis.Non timebilis a frigoribus nivis : do cam cogis, ut vi faciat. Hajc cura facis, quia Deus
cl vere fundata eril domus veslra super firmani pe. tacct : quod sil tibi similis. Sed veniet
tu cogitas,

trani, qua> (llirislus csl. tempus quo arguct te, ei slaluet contra faciem tuam.
Cai>. XXXI. Ensis diaboli, iuxuria esl, Heu quoi Unde, filii, estote prudentcs sicul serpentcs, et sim-
illa interficit rompha-a? Non cst aliquod ])eccatuin, plicessicut columba;, et pugnale viriiiter cum anti-
quo toiies diabolus victor cxistat. Fu{>ite luxuriam : ([uoserpente. Sint lumbi vcslri pra^cincli, et lucernae
uani sicut virgiuitas homincm irquat Angelis, imo ardenles in manibus veslris : et tunc virililcr agitc
plus cuni facit quam Angelum : ila luxuria hominem el conforlelur cor vcstrum : quoniam illi qui debella-
l)lus quam bestiticat, cl, ul ila dicam, mullo pcjorem bant vos, timebunt et in Deo facielis virtutem : et

])eslia eum cfficil. Dc nulloalio peccato legilurDeum ipse ad nihilum deducet tribulantes vos.
dixisse, se pamitere fccisse honiinem. llirc hujus- Cap. XXXII. Pra'dilccli mei, diligilevos invicem.
raodi facit opera : corpus debililat, et quasi semper Non enim accepi hoc ab homine, sed a Salvalore.
cum morle deslruit, famam denigrat, marsupia eva- IIoc est, inquit, pneccptum meum, ut diligatis invi-

cuat, furia instruit, homicidia causat, memoriam he- ccm. In sola dilectione omnium virtutum bonaconsis-
betat, cor aufert, oculos ulriusque hominis ca-cat, el tunl. Sicul ex una radicc mulli excunt rami : sic ex ca-

jirae ca-teris peecalis iram Dci provocal. Ex radicc rilateonmosgeneranturvirtutes.S«7m(/uw/to/umu/«.,

guhr oritur. Pro nullo alio realu tam maoife.slam 'miimik^poiioXni^loquerer et Angelorum,siomnem ha-
justitiam cxercuil Deus sine misericordia, quam pro huero Prophetiam,et novero mysteria omnia, et om-
isto. Propler hoc namque pcccatum legitur Deus nem scientiam, et si habuero omnem fidem, ita ut
mundo iuduxisse diluvium, Sodomam et Gom.orram montcs iransferam caritatcm autem non habcam,
combussisse, el multos alios homines inlcremisse. iiihil sum, Qui veram habet caritatem, benignus esl et

lloc rete diaboli : si quis hoc capitur, non cito solvi- patiens. llle veram habet caritaiem, qui non tantum
lur. In isto timcn gravi pra>lio, nemo polest vinccre, proximos diligit per affeclum cognationis etcarnis,si-
nisi fugial : nemo polest iirmiter perdurare, nisi car- cutethnicietpublicanifaciunt, sedita diligit inimicum,
nem domet. Qui vino utilur, ignem portat in gremio. sicut amicum. la hoc uno polest homo agnoscere si

Nolitc, inquit Aposlolus, inebriari vino, in quo est niaoet in caritale, si ab eo diligitur, qui ei adversa-
luxuria. IIoc prajlium non sustinetur, nisi in absli- tur. Certe hic quamplurimum animadverdentum est.

nentia cl jejunio. Vinum nocel, sed vullus cenluplo Sant quamplurimi qui diligunt, sed male. In tanium
magis mulierum. Mulier diaboli sagitta est, qua in enim aliquem diligunt, ut dilectionem Dei perdant.
luxuriam homo cito trahitur. Nullus in hoc confidat Qui aliquid supra Deum diligunt, Deo non sunt digni.
vivens. Si sanclus es, nec tamen securns es. Mulier In cunctis virtutibus requiritur temperanlia. Virtus
viri pretiosam animam rapit. Numquid absconderc semper vult mcdium. Nimis diligere malum est, mi-
potest homo ignem in sinu suo, ut vestimenta illius nus diligere malum est, sed ul jus exigit diligere, bo-
non ardeanl?autambularesuper prunas, utnon com- num Omnis dilcctio qu<e nocet vitanda est. Pro-
est.

burantur planta' ejus ? Ilomo et mulier, ignis et paiea. ])tcr nimiam dilectionem aliqui in luxuriam cecide-

Diabolus nunquam insfluare ccssal, ul accendatur. runt; propter modicam, aliqui in indiviam devene-
Hujus nunquam fiet victor, nisi fugicns. Nun-
prcelii runt : multi orationes et Dei obsequia dimiscrunt.
quam viro cum mulicre sint longa colloquia. Sola si- Hoc quippe agit superfluus amor, ut quem diligit,

mul Inqui faciat neccssitas. Vir mulieris cuncta sper- semper videre vellet. Nimius et slultus cst lalis amor
nat munuscula, ct blanda vcrba, nou vult luxuriai
si ignorat siquidcm juslitiam et verilalem, ratione ca-
capi laqueis. Tanta sit intervirum et mulierem rari- ret, modum nescit, ncque aliud cogitarepolest, quam
tas, ut aller alterius nomen ncsciat. Plurinsi sanctis- (juod diligit. Amor iste non accipit deimpossibilitale

simi jam cecidcrunt hoc vitio, propler nimiam secu- solalium, neque ex difficultate remedium. Impossi-
il
ritatcm. Timcatis, filii, si in aliis peccatis limendum bile est hominem, qui taleni habetamorem, Deo posse
est : in islo mullo plus; sed verc dicam : Ilodic sub acccptabiles oralioncs facere, aul placere. Hic amor
spiritualitatis nomine, novum fit fornicalionis gcnus non est caritas, sed stultilia. Omnes nostros debemus
a pluribus. Ileu quid proferam? Hodic non verecun- (iiligcre fratres, sicut nosmetipsos; ita lamen utvilia
dantur homines, quinimo gloriantur, cuni malefcce- non diligantur. Punire malum, caritas est; plus me-
rint. Aliqualis in mulieribus viget vcrecundia, quam- liorem diligere, justum est. Sic diligendi sunt homi-
quam parva : sed in viris ita ha'c crevit malilia, ut nes, ut bonitas cxaltetur, et vitium deturpetur. Vera
illc putclur insipiens, qui hujusniodi doclus non cst. caritas exigit, ut Deum diligamus ex toto corde, et

Quid pIura?IIa'C sua est fcstivilas, ha'c omnis pra;- ex lola mcntc, et ex totis viribus nostris, et ita sin-

dicatio. Ob hoc frequcnlanl Ecclcsias, ul mulicres quod cum Deo nihil aliud diligamus, el
gulariler,
vidcant, cl carum utantur colloquiis : qualenus inde proximum nostrum sicut nos. In istisduobus manda-
luxuria! amplius crescat appctitus. Sed quid vir miser lis tola pendel lex, el Propheltfi. Qua^ sinc carilale
gloriaris iu malilia isla ''.'
Forte quia polens es in ini- csi, siue Deo est : quia Deus caritas est, et caritas

quilale? Centuplo jjIus peccas, quam mulier. Mulier Deus est. Qui manel in carilate, iu coelo jam coepit
mollis, et lu fortem te e.xistimas. Illa in domo sedet habilarc. In ccjcIo nala est caritasomnium beatoruni,
26t
EUSEBIUS, DE MORTE HIEROINYMI. 262

est, ibi invidia nulUcsl, ibi amL>iuo iiiala lioc. l conversatio, ita bona prodest. Nihii pot.^s^l
Ubi caritas vera
niilla cognoscitur, nec murmuratio,
nec delreclatio, huic comparari thesauro. Qui bonam invenit societa-
tem, vitam invenit, diviliis Certe vere dicam
nec irrisio, sed est omnibiis una et eadem
voluntas. alfluit. :

per- Perraro h rno vel bonus, vel malus ob

Hoc scitole, fratres,quia sinon habeliscarilatem efficitur, nisi

teciam, sub diabolica poteslaie estis, nec ultra vobis- societatis causam. Pucri cor tanquatn tabula, in qua

cum Deus habitet, et qui sine Deo esi, in inferno est. iiiliil piclum est, fore dicilur. Illud ergo quod a so-

Cap. XXXUI. idcirco, pr^idilcclissimi mei filii, cielato roci|'it, usque ad senec am retinet, sive bo-
hortor vos dum lempus hiibctis, ne in vacuum gra- num sive malum sit. Raro curn juvene juvenis ha-
tiam Dei recipiatis : graiia Dei dala esl omnibns, per bitet. Nam ignis si apponntur igni, calorem non
mortem Filii ejus. Dum lempore isto brevissimo exiinguit, sed enulrit. Semper \ir quem delectit sa-

vivimus, seminemus, quod poslmodum suo tempore pioniia, se majori a;tate et sapientia socius existat.
Alioquin sibi simili societur, assidua societate, de
melemus. Breves dies hominis sunt. Prseciditur ve- si

lul a texente vita veslra tanquam fur, mors venil. :

stultitia in i^tullitiam dilabetur.

Cum mortuus homo, non simul descendit cum

fuerit Cap. XXXIV. Anle onmia autem, filii mei, nolite

eo gloria domus ejus. Divites in bonisquamvis mini- jurare omnino, neque per coelum, neque per terram,

mis, ducunt dies suos, et in punclo ad inferna dc- neque aliud quodcumque juramentum. Sit autem
scendunt. Opera cujusiibet seqnunturiikim. Perrarum sermo vester, est, est : non, non. Cujus in ore fre-

est, semper ma!a fuil vita, bona

ut hominis, cujus quens sonal jui'ainenlum, iu ipso homine parva est
sit mors. Sive malum, sive bonum, quod tempore isto
Dei cognitio et dilectio. Si non est quod juro, Deum
fecerimus, illud idem post fmcm mortis inveniemus. csse nego. Prsceptum enim Dei prohibet, dicens :

Non exspectetia : quia temj)us istud acceptabile est. Non assumatis nomen Dei in vanum. Orationibus
Dum lucem habetis, non ambuletis in tenebris. Qui inslate continuis. MuUum valet frequens oratio el
ambulal in tcnebris nescit qno vadat. Lux vestra devota. Oratio hominetn a terra subleval, ad ccele-
Christus est, quae lucet in tenebris, et illuminal oni- slia vehit et facit hominem cuin Deo loqui. Gratias

nem hominem venientem hunc mundum. Ut ergo in ab eodem obtinei , dummodo sit devoia et mixia
lihi lucis sitis, et tenebra' vos con comprehendant : lacrymis. Multum valet oralio frequons conspersa
ud ipsum accedenles lapidem vivum, ab hominibus lacrymis ad promerendam divinam clementiam, ad
quidem reprobalum, a Deo autem eleclum et glorifi- exauditionis beneficium. Obtinuit Ezechias statim
catum : et i(-.si lanquam lapides vivi supera^dificabi- gratiam a Domino suis lacrymis et orationibus, ul
mini : et in omnibusexhibealisvosmetipsos sicutDei mutaret sententiam quam sibi indixerat. Liberavit
minislros, in mulla patienlia,in tribulationibus, in ne- Dominus Susannam a judicio dirae nr.ortis, propter
cessitatibus, in angustiis,inplagis, incarceribus, in se- orationem et lacrymas. Orationibus Eiiae coeluin de-
dilionibus, in laboribus, in vigiliis, in jejuniis, in casti- dit pluviam, quod clausum fuerat Iribus annis et

late, ia scienlia, in longanimilate, in suavilate, in Spi- sox mensibus. Si quo egelis, petatis a Domino ora-
rilu Sancto, in caritate non ficta, in verbo verilalis, in tionibus et lacrymis in fide nil dubitantes. Quia
virtute Dei. Non sit inter vos mendacium. Omnisvir qui fidem habct, ut granum sinapis, quicquidpetierit
mendax, abominabilis esl Deo. Est enim Deus veri- fiet stalim illi. Idem Oominus est dives in omnibus :

tas, et veriiali obstat mendacium. Omne fugialis ver- qui tunc erat et nunc est. Spes vestra, gaudium ve-
bum otiosum; dequolibet enim vcrbooiioso et vano strum, cogitatio vestra, et omne desiderium vestrum
reddemus Deo raiionem. Silentium diligite. Ubi est sit semper Deus. Quoniam ex ipso, et in ipso, et per
multiloquium, ibi frequentf r mendacium ubi nien- : ipsum snnt omnia, in quo vivimus, per quem mo-
dacium est, ibi peccalum. Sermo indicat qualis cfet vemur et sumus, sine quo nihil penilus sumus.
liomo. In ore sacerdotis vel monachi, nulium un- Cap. XXXV. Jam, fihi mei, non multa loquar vo-
quam sit verbum in quo non sonel Christi nonien : biscum ; venit enim hora, ad quam natus sum. Hac
semper divinam ruminet legem. Etenim qui in lege conditione huc veui, ut exireni. Nunquam natus
Domini medilatur die ac nocle, non abiens in con- fuissem, si mori non debuissem. Suo proprio non pe-
cilioimpiorum, neque in via slans peccatorum, orit pcrcit Dominus Filio : sed pro nobis omnibus fecil

tanquam iignum plantatum secus decursusaquarum, eum niori in crucis stipite, per cujus mortem mors
cujus folia non dtciiieut, sed dabil ftuclum in tem- noslra morlua est. Nrnio enim noslrum sibi vivit, vel
, pore suo : el omnia quircumque fecerit, semper mcrilur, Sive enim vivimus, Domino vivimus, sive
I
prosparabuntur. Ceite nil lam nocet homini, quam morimur, Domino morimnr. Sive ergo vivimus, sive
mala societas. Taiis enim homo, qualium
etficitur morimur. Domini sumus. In hoc enim vocaius Chris-
j
socielale fruilur. Nunquam cum agno lupus habital. tus vivorum Domiuus et mortuorum. Si enim Christus
1 Vir certe castus luxuriosi societalem liigit. Plusquam mortuus est (certe non est servus major Domino suo)
1 impossibile puto, virum diutius in bonis permanere idcirco el nos moricmur.Si enim resurrexil, habenius
operibus, qui malorum assidua conversalione utitur. spem firmissimam quod et nos resurgemus. Et si

Cum sancto, Psalmista vociferai, saucius eris : et Christus sic resurrexil, ut amplius non morere ur :

cum viro innocente, innocens eris, et cum eleclo certe et nos po>l resurreciionem nosiram nunquam
electuseris, ct cum perverso perverteris. Sicut enim moriemur, sed semper cum ipso in gloria stabimus.

1
Patrol. XXII.
 : :

?63 EUSEBIIJS, DH: MOHTE IIIERONYMI. 264

Cum enim mortuus fuil Chiisliis, velus lioiiio iioster mea, sponsa niea, amica mea, dilecta mea, indica niihi

siinul morluus ost, ul destruerelur corpus peccali.ot quem dihgit anima mea. Ostende mihi ubi pascal Do-
fieremus unum corpus cum illo. Idcirco si resiirrexit minus meus : ubi cubel Christus meus. Ne diiiiiltas

Chrislus, el nos resurgemus cum illo ; quia sumus me amphus vagari per invium hujus incolatus mei.
membra ejus. Si aulem et Christus nou phis morie- Exsurge gloria mea. Porrige milii manum, trahe me

lur, et nos simiMler. Quo quidem, dilectissimi fihi post te. Apertum est cor meum, ut exsurgam, etpost
mei, si nunc morior, credo quod Redcmptor meus te cui ram in odorc unguentorum luorum, donec in-
vivit, el in novissimo die de terra surrecturus sum : troduxeris me in cellaria domus Domini mei, ut ex-

et rursum circumdabor hac pelle mea, et in ista ultem gaudeam, cum apparebo ante faciem suam.
et

propria carne mea videbo ipsum Salvatorcm quem : Tunccantabo etpsalmum dicam Domino.Ecce tu pul-
visurus sum ego ipse qui nunc loquor, quem liic chra es amica mea jam noli morari amplius. Ecce
:

nunc cernitis morieDtem, el noncerte alius loco mei omnesdies mei defecerunl, et anni mei transieruntve-
el isti proprii mei oculi, quibus vos video, conspe- lut umbra. Converlere aliquantulum super me quia :

cturi sunt.Unde, dileclissimi filii mei, videie quo- le invenire exullavi.ei in sum omnibus
te delectatus
modo non quasi insipienies, sed
caute ambuletis : diebus vitae nam cum suscepisti
meae. Suscipe me,
ut sapientes. Et nolite secundum carnem ambulare; Dominum meum, me salvasti, me vivificasti. Jam re-
quia si secundum carnem ambulelis, moriemini. Sed spice in nie, salvum me fac, et libera me de aquis

spiritu ambiilanles, et facla carnis mortificantes, niullis, et de manu filiorum alienorum.Erue de car-

nunc mecum exsullate, cantate et psallite. Abjicite cereanimam et reduc eam pergraliam, quam ope-
:

vestimenta luctus et tristitiai : Spargite cinerem de rala fuisli suscipiendo Dominum meum, unde exsu-

capite vestro. Jubilate Deo, psalmum dicile nomini lavi per culpam, quam perpctravit meus genitor

ejus : date gloriam laudi ejus, quoniam hucusque Adam. Veniam per te in hortum dilecli mei, ut come-
transivi per igem et aquam, et ecce nunc inducit me dam fructum pomorum suorum.
ia rcfrigerium. Inlroibo in domum Doraini, et red- Cap. XXXVII. Defecerunt sicut fumus dies mei, et
dam vola mea de die in diera. caro jam sicut foenum aruit. Eccejam venit tenipus
Cap. XXXVI. quantum lucrum mihi est mori, miserendi mei, noli tardare, acceiera ut
cripias me,
quoniara vivere deinceps meum Christus erit. Ecce quia amore langueo. Per bona mors, fructum recipi-
te

lerrestris domus hujus habitationis dissolvitur, ut mus bonorum quae facimus, cognoscimus praemia quae
aha succedat non manufacta, habilatio aetcrna in speramus. Antequam venias, Deum ex parte cogno-
coelis. Ecce mortaie vestimentum exuor, ut aelernum scimus : dum veneris, perfecte videbimus eum siculi

induar. Hucusque peregrinalus sum jam redeo ad : est. Nigra es, sed formosa, pulchra es el decora,
patriam. Ecce bravium capio, pro quo in agonecu- favus disiillans labia tua. Terribilis es, et quis resi-
curri. Ecce porlum attingo, quem tanto desideravi stel tibi ? Terribilis quidein apud reges terra,', aufers
desiderio. Ecce de tenebris ad lucem, de periculis spirituni principum, nolam facis humilibis virtutem
ad securilatem, de inopia ad divitias, de praelio ad luam, tu confringis cornua peecatorum, et exaltas
victoriam, de tristilia ad gaudium, de temporali vita cornua justonim. Illuxerunl coruscationes tuae orbi

ad perpetuam, de fcetore ad odorem suavissimum lerrae, vidit et commota est terra. Aperi mihi, dulcis
vehor. Hic ctecus sum, et illuminor : undique vul- soror, etamica mea, januas vilae, quas aperire mihi
neratus, et sanor. Hic semper contrislatus sura : et promisisti cum fuisii cum Domino meo, ut jam sitin
ecce jain laetificor. Vere hic vivens morluus sum, et pace locus meus, et habitatio mea in Sjon. Exspolia
jam vere vivitlcor. Vita mundi non vita, sed mors : me isla mortali tunica mea, quam fero, utinduamme
vita fallax, vita onusta tristitiis, imbecillis et umbratica, vestimentis laetitiae.Anima mea liquefacta est, ul in-
vita mcndax. Nunc flores, et siatim arescis, vita pri- venire possimdilectum meum, quem in mundo quae-
vans vita cui ines, vita fragilis, vita momentanea et sivi, el non inveni. Invenerunt me in hac solitudine
caduca : quaequanto magis crescis, tanto magis de- cusiodes, quicircumeuntcivitatem, percusserunt me,
crescis. Cum plus procedis, plus ad mortem propin- et \ulneraverunt me, et tulerunt pallium meum cu-
quas. vila plena laqueis, quot in mundo homines stodes murorum. Percussus sum et humilialus sum
illaqueas, quot per te jam sustinent tormenta infer- a voce maiorum et doloruin. Tota die exprobrahanl
nalia? Quam heatus qui tuas agnoscit fallacias, quam mihi inimici mei : loqup.nles adversum me lingua do-
bealior qui de tuis non curat vauis blanditiis : quam losa, et sermonibus odii circumdantes me, et expu-
beatissimus qui te bene privatus esl! Melior esl ne- gnantes me gralis,posuerunt adversum me mala pro
gotiatio mortis argeoto et auro, primi et purissimi bonis, et odium pro Ergo jam, bona
dileclione mea.
ejus fruclus. mors dulcis et jucunda. Non certe mors, propera, confringe arcum,cornu, scutum, gla-
mors, quaj vitam veram largiris, quae fugas febres dium el bellum. Si moraris, jam deficil paulisper
et vulnera, fames extinguis et siiim. mors juslis- spiritus meuspropter niulliludinem dolorum nieorum
sima et pia bonis, et malis aspera : humilias super- jam cousolaliones tuae laetificent animam meam. Ho-
bum, divitem et potenlem, elexaltas humilem. Per te die vocem moain audiens noli obdurare cor luum.
pauperes salianiur cumavarum projicis. Tumalisdas Quando veniam etapparebo ante faciem Dei,utinha-
supplicium, et justis aeternum praemium. Veni, soror "
bitem in domo sua in lougiludinem dierum ? Fueruol J
 :

265 EOSEBIUS, DE MOHTE HIERONYMf. 766

iiiiiii in miseria hujus vilse lacrymfe punos dieac no- af>oo nunc, itcrum me videbitis, elgaudebimussiiu I.

cle, labores, contumeliae, afflictiones, airumna', fa- Quia non multos fjost dies quo ego vado, et vos potp-
mes, sitis, jejunia, vigilia-, tentationes, ct pcptilcn- ritis vcnirc : ct ubi ogo ero, et vos erilis in gaudio,
lian. Audi gcmitusvinculali, solvecoliigalioncs meas. quod nemo tollet a vobis. Mementote, filii carissimi,

Accipe filiiim hic famelicum in regione aliena, et quomodo post morlem Moysi Deus elegit Josue iii

redde eum patri suo t-uscipe : ulceribus plenum, et ducem et protectorem populo suo : Et elevato Elia
colloca eum in sinum Abraha; Pairiarcha^ Fac me per turbinem curru igneo in coelum, fecit Eliseum
intrare in vineam Domini sabaoth, non stem hic ut in populo csse Prophelam, in quo duplex requievit
otiosus. Suscipe me dc manu iniqnitatis, et deduc spirilus Eliae. Numquid nunc exinanita est manus
me vitam aeternam. Educ me de tenebris et um-
in Domini? An oblitus Deus misereri, aut contine-
est

bra mortis. Disrnmpe vincula, solve compeditum, bit in ira misericordiam suam? Dominus eril pars
illumina caecum, crige elisum, custodi advenam et ha^re oYtatis vestrae et calicis vestri, et ipse restiluel

pupillum. Sedenti in tenebris, el habitanti in regio- vobis hajreditatem veslram.

ne umbrae mortis, ostendelumen luum, illumina nunc Cap. XL. Suscitabit namque cx vobis alium pasto-
me, nunquam amplius obdormiam in morte.
nt rem, cui dabit verbum evangelizandi et ille ingre- :

Cap. XXXVIII. Haec et his similia prosequente dietur sine niacula, et opcrabitur justitiam. Et rogo

sanctis.simo viro, omnium astantium crevit mceror et Deum meum, qui eduxit et reduxil me secundum
Iristilitia : nostrum poterat se a lacrymis
nec quis voluntatem suam, ut si quis in me fuit spiritus ad
continere, sed omnium una erat vo\ plangentinm : obediendum praeceptis suis, quod in isto, quom vobis
quid sine te faciemus, pater? quo pergemus? Vi- mitlet, paracleto ct pastore fiat duplcx. En Euse-
neam istam ex iEgypto Iranstulisti et plantasti eam, bium filium meum dileclissimumhabebilis vobiscum,
ut quid avertis faciem tuam ab ea? Inlumine vullns et ipsum tanquam me audietis. Ipse enim erit vobis

lui ambulabamus, gloria virlutis nostra^ tu eras. Heu in patrem, et vos ei tanquam filii obedietis in cari-

quid sine te amplius faciemus? Tu pater, tu doctor tate, cum omni humilitate et mansuetudine, et cum

et refugium, tu exemplar innocentia^ : uiinam nobis omni palienlia. Si quid vobis fueril necessilatis, refe-
tecum mori liceat ! Jam ad nihilum deveniemus, retis ad eum. Obsecro vos ut solliciti siiis servare

sicut oves erimus sine pastore, ad nihilum devenie- unitatem spiritus in vinculo pacis. Unum corpus et

mus velut aqua decurrens : non erit qui consoletur unus spirilussitis, sicutvocati estis in una spe voca-
nos. Fient filii tui orphani, et famem palientur ut tionis vestrae. Unus estDeus et pater omnium Jesus
canes, circumeuntes undique te non invenienl. Ileu Chrislus : cui soli in una simul viventes fraternitate
quantus super nos cecidit ignis. Non te deinceps vi- placere cupiatis. Ergo ejus estote iuiitatores sicut filii

debimus solem. Congregatio quid faciet fidelium carissimi, et ambulaie in dileciione, sicut et ipse
sine te ? Tu dispersio ha^reticorumeras : tu inler- dilexit vos, et tradidit semetipsum pro vobis, ut vos
. feclor eorum gladio oris tui : tu eorum malleus et redimeret, et faceret vos sibi acceptabiies seclatores
securis, conterens eorum dentes in ore ipsorum, mo- bonorum operum. Unicuique veslrum det ipse gra-
las leonum confringens, etdeducens eos in puteum tiam secundum mensuram donationis sus. Det vobis
inteiilus.Gaudebunl nunc, et exsultabunl, et humi- de rore Spiritus Sancti abunde, ut habeatis cor ad
liabunt populum tuum, et haereditatem tuam vexa- colendum eum. Adaperiat cor vestrum in lege sua,
bunt. Captabunt in animam justi, et sangiiinem in- et in praeceptis suis, ut cognoscatis eum, et faciatis
nocentem condemnahunt. Incendenligni sanctuarium ejus voluntatem, ncc vos unquam deserat.
Dei, et veritalem fidei lacerabunt. Cap. XLI. Tu autcm, mi fili Eusebi, consurge, in-
Cap. XXXIX. Tunc illemotus hisverbis, aliquantu- duere fortitudincm, semper subditus esto Domino,
lum lacrymatus est, ut lolusscmper in Domino mise- nec aemuleris eum, ut nequiier facias. Salus taa
ricordise visceribus aftlucbat : conversusque ad eos, Deus in sempilernum erit, et justilia lua non deficial
hac eis flentibus voce respondit : Eia, boni milites liumilior sis oinnibus : leva in ccelum oculos tuos,
Chrisli, confidatis inDomino, et in potentia virlutis lex Dei semper sit in corde tuo. Noli timere oppro-
ejus. Nolite limere, consequemini aDomino miseri- brium hominum, et blasphemias eorum ne meluas.
cordiam, si sperabitis in eum. Est enim ipse iuset j Si sperabisin Domino, assumes forliiudinem, et ve.
misericors, et nuUuin deserit sperantinm in se. Quis nient tibi pennaj ul aquilae, et volabis, et non defi-
confisus est in Domino et derelictus est? Si autem cies. Universa legis Domini secure lo^ueris umnibus.
nunc vos derelinquo, Dominus nonne vos recipiet? Ne hominum, quia cum illis semper
limeas a facie
IpaC enim legem vobisconstituet iu viasua, dirigetvos est Dominus cum quibus est verilas, desccnditque
insemitam rectam, el non iradet vos in animas per- cum illisin foveam, el in vinculis non dereliquit eos,
sequentium vos. Virililer ergo agite, et confortelur sed a seductoribus tuiatur eos, et est illis adjutor el
cor veslruin, et sustinete Dominum . Est enim Deus proiector in tempore tribulaiionis. Cerle non facile

in coelo pius et misericors, qui suos niille modis scit limet morlem hanc, imo ut plus dico, odit hanc
juvare famulos. Non turbelur cor veslrum neque for- vitam, qui se bcne agere cernit. Ecce constituo le
midet. Sperate in Domino, et effundite coram illo supcr societaieni istam, ut evellas, et destruas, ei
corda vcstra, quia ipse adjulor erit vestcr. Si enmi dissipes, et disperdas, reaedifices, et plantes. Oportet
 2G7 . KUSERUJS, UE MORTE HlliKONYMl 268

le enitn esse irreprehensibilem. Potosl inale alios luine, ne moreris : quia tempus est ul pulvis in pul-
oorrigpre, cui polesl is quem corrigil dicerc et tu : verem reverlatur, el spiritii»; redeat ad te Salvatorom,
similiier lacis. Tibi amodo major erit laijor, sed ma- qui huc misisti illum. Ap^^ri illi januas vitie. Nam
jiis praemiuin. Eslo sobiius, prudens, et pudicus, cum pro me in iigno crucistanquam latropependisli,
liospitalis el doclor. Nemini violenliam iacito, sod tu promisisli mihi, quod eum recipercs. Veni, dilecte
omnes aequalilcr dilige el lanto plus quanto melior
: mi, teneam le, nec dimittam le : introduc me indo-
est. Non sis persequulor, sed modestus, non liligio- mum luam. Tu susceptor nieus es, gloria mea, el
sus, nec cupidus. Tu autem praedica opporlune ver- exaltans caput meum : salus mea et benediclio mea.
bum Dei. Omnis Scriptura divinitus inspirata utilis Suscipe me, misericors Deus, secundum multitudi-
est ad docendum. Acquire verl)a qua^ praedices ora- ncm miscrationum tuarum. Namlalronem ad tecur-
iionibus. Valet enim hujusmodi prsedicalio et do- renlcm in cruce moriens suscepisli. Possideam te,

clrina ad illuminandum et arguendum, ad corripien- beatitudo sempiterna. Caecum juxta viam claman-
dum erudiendum in juslitia, ut perfectus sit
et t^uKJesu fili David miserere mei, luminetuae visionis
audiens, et iii omni bono opere instructus. Esteuim ajternae illumina. lux invisibilis, quacarens Tobias
(^hristus Jesus in cuelo sedcns ad dexteram viitutis clamabat : Quale mihi yaudium est cumin tenebris
Dei, revelans mysteria, et docens omnem scientiam. sedeo, et lumen
non video lux sine qua non
coeli '!

In omnibus, fili dilectissime, teipsum praebe exem- est veritas, non non esl sapientia ne-
est discretio,

plum bonorum operum, in omni sanctitate et boni- que bonitas Illumina oculos meos ne unquain ob-
:

tate. Nam capite paliento, totum debililatur corpus. dormiamin morle, ne quando dicat inimicus rneus :

Ut ergo breviter te doceam : facies omnia bona, si Praevalui adversus eum. Taedet animam meam vitae
timueris Deum. mea", loquar in amaritudine anima; meae, tegrolus
Cap. XLII. Patri meo Reverendissimo Damaso sum. Infirmala esl mea, et ossa
in paupertate vita
Portuensi Episcopo scribens, facies mei memoriam, mea sicul in frixorio confrixa sunt. Et ideo ad le,
ut habeat me in orauonibus suis, nec corrumpi di- Domine, curro medicum.Sana me, Domine, et sana-
mittat opera, quae tanto labore conlexui, ab homini- bor : salvum mefac, et salvus ero. Ei quoniam in te

bus iniquiset dolosis, a quibus stepe expugnatus sum confido non erubescam. At quis ego sum, piissime
a juventute mea. Ecclesiam prudenter custodiat, Deus, ut tam audacter loquar ad te ? Peccator sum,
sciens quoniam mali erigenl se, illaqueantes animas et in peccaiis totus naius, et geniius et educaius,
simplicium, quos conatus sum educere in viam re- cadaver putridum, vas foetiduin, esca vermium,
ctam, ioquentes in ore suo, et gladium habenies in Cap. XLIV. Heu mihi, Domine, parce mihi. Quae
labiis suis.Quoniam obmutui et silui a bonis, et pro- vicioria si pugnando mecum me viceris, qui sum mi -
jectus sum in monumento dormiens. Spero enim in nus quam stipula ante faciem venti? Dimitte omnia
Domino quod benignus est, et non dcrelinquel fideles peccata mea, et erige de siercore pauperem. Certe,
suos. Gaudium enim habeo magnum"et consolationem, Domine, si placet, dicam, non debes me ad te eur-
prsesumens de misericordia Domini, quod \irummi- rentem fugere quia tu es Deus meus. Caro tua de
:

rabilem et rauliae scientise et bonitatis Augustinum carne mea, et ossa tua de ossibus meis. Propter hoc
Hipponensem Episcopum post me reiinquo. Propter namque non relinquens patris dexteram, adhaesisti
quem mullam habeo fiduciam in Chrislo Jesususten- meae humanitali, faclus D( us el homo, quod prius
landi fidem vestrain. Cui de me scribens hoc ipsum eras permanens in una eademque persona. Et hoc
rogato, ul tanquam fidelis pugnet miles, ne veniant quare tam arduum el inopinabile perpetrasti, nisi ut
(quod absit) mala geuti uosira^, Theodosio Senalori, confidenier ad recurrerem quasi ad fralrem, et ut
te

el omnibus in Chrislo fratribus me recommendes. mihi tuam misericorditer condonares divimialem ?

Cap. XLIII. Finitis his verbis, vir sanctissimus ju- Quapropter exsurge et adjuva me, Domine exsurge, : n
cunda voce versus ad fratres, inquil : Accedite huc et ne repellasmein finem. Sicut cervusdesiderat ad
ul tangam vos, filii niei, antequam a vobis recedam. fontes aquarum, itasitiensanima mea petit te fonteai

Ad quem appropinquantibus iliis, singulos brachiis, vivum, ut hauriat aquas in gaudio de fontibus Sal-
utmelius poterat, amplecions, cuilibet pacis osculum Quando veniet et appare-
vatoris, ne sitiat amplius.
tribuit. Diinde vocem mediocriter elevans, vullu bit anie faciem tuam?Domine mi, quando respiciens

placido et jucundo, exiensis in coelum manibus, con- reslitues animam meam ? a malefactis eorum, et a
ver^isque ad Dominum oculis, gaudii licrymis inun- leonibusunicam meam? Utinam appenderentur pec-
dantibus, dixit : Pie Jesu, virtus mea, refrigerium cata mea quibus iram nierui, et calamitas, quam
meum, susceptor meus et liberator meus, laus mea, patior, in statera : quasi arena maris gravior haec
in quem speravi, cui credidi, et quem dilexi summa : appareret. Unde et si amplius exspecies, tribulatio-

dulcedo, lurris fortiluditiis, et spes niea a juventule nem et doiorem inveniam. Veni, gaudium spiritus
mea : voca me, dux vitne mese, et ego rcspondcbo mei, ut delecter in te. Revela mihi misericordiam
libi : operi manuum luarum, quod lu de limo lerrae tuam, laetitia cordis mci, inveniam te, desiderium
crealor omriium foimasti, quod ossibus et nervis nieum. Sicutservus praeslolutur finem operis sui, sic
co.niiegisii, cui vitam et misericordiim moriens tri- et ego exspecto te. Inirel postulaiio nipa m con>peclu

buisii, tuse clemenli* p(riige dexleraai. Jube, Do- luo,Domine, et fial manus lua, ut salvum me facial.
 .

269 EUSBBFUS, DE MORTE niERONYMI. 270

Ecce virurn qui dcscendens aJcricho, capms

alatro- corpns, quafnus in suo luinine vi^ieam lumen, ul

nibus vulneratus sum, semivivus relictus

sum, ln, firmans supcr me oculos suos det mihi intellectum
pie Samaritane, recipe me. Peccavi nimis in vita et inslruat me in via qua gradior. Tunc quidam
mea, et maium coram le feci. Non le cognovi, in- fratcr ad locum accedens, sacratissimum corpus Jesu
gralus fui lot beneficiorum tuorum, non ui decebat,
Chrisii obluiit. Quod ubi vir Domini videre potuit,
te laudavi. Forte mullolies verilatem tacui.
In corde nobis ci auxiliantibus, prostravit se in terram pro-
meo cum pulsabas ad ostium cordis mei, piger fui, quantum pote-al clamans
nus, et voce et lacrymis :

ut te reciperem reverenter. Corpus pulridum quod Domine, quis ego sum, ul sim dignus quod sub
velut umbra declinatur, nimio dilexi affectu. Verbis tectum meum inlres? Meruit hoc poccator homo?
vanis os inquinavi: mens mea non semper fuit iu non sum dignus. Numquid ego melior
Cerle, Domine,

lestamenlo legis tua;. Non averti oculos meos, ut non sum quam omnes patres mei?Tu noiuisli Moysi uno
aliquando vidcrem vanitaiem. Aures meas quandoque ictu oculi te monstrare. Cur nunc tanlum te humi-
verbis inutilibus inquinavi. Manus meas ad proximi lias, ut patiaris ad hominem descendere publicanum
necessitatem multotiesnon extendi. Pedibus ad iniqui- et peccatorem? Et non soium cum illo manducare
latem cucurri. Quid plura dicam ? A planta pedis vis, sed teipsum manducari ab illo jubes.
usque ad verticcm non esl in me saniias.
cajiitis Cap. XLVI. Cumque prope illum esset sacerdos,
Certe nisi in ligno crucis moriens me adjuvisses, crigens se vir gloriosus genibus tlexis, eum cunctis
digna erat habitare in inferno anima mca. Ego, pie tonentibus, magnis lacrymis et suspiriis, et quam-
Jesu, sum pars lanti pretii : pro me fudisti sangui- pluries percuiiens peclus suum dixit Tu es Deus :

nem tuum pretiosum non me refutes. Ego sum

; meus, Dominus meus, qui pro me passus es, an
et

ovis quff! crravi :require eam, bone pastor, et ap- fofte alius? Certe tu es ille, qui cum Deus esses solus

pone eam ovili luOjUijustificerisin sermonibus tuis. ante omnia tempora et sine principio genitus a Deo
Nam quod quacumque hora pcc-
promisisti mihi, Patre asterna et ininvesligabili generatione, qui cum
cator ingemucrit, salvus erit. Dolens factus sum, ipso Patre et Spiritu Sancto unus Deus es,
permanens
iniquilales meas ego cognosco, et delicta mea illudidem quod eras et es, intra unius puellae cor-
coram me sunl. Vere non sum dignus vocari filius pusculum te clausisti, factus homo sicut ego sum.
tuus, quia peccavi in coelum et coram te. Auditui Vere et Deus et bomo es. Sic enim in virginali utero
meo dabis gaudium et la-titiam. Averte faciem tuam hominem suscepisti, quod nec sine homine Deus es,

a peccatis meis. Dele iuiquiiaies meas secundum nec sine Deo homo : quamvis neque humanitas sit

magnam misericordiam tuam. Ne projicias m * a divinitas,nec divinitas humanitas. Non sunt confusa^
facie tua. Non secundum peccata mea facias milii, naturae, quamvis sil una et eadem in le persona.

neque secundum iniquitates meas retribuas mihi. Nonne es caro ei frater meus? Vere sic. Famem ha-
Sed adjuva me, Deus salutaris meus, et propter ho- buisli, sitisti, flevisli, meas infirmitates hahuisti ut
norQm nominis tui libera me. Benigne fac in bona ego. Sed tamen in te pcccandi infirmitas el defectus
voluntate tua, ut inhabitem in domo tua omnibus non fuit non enim peccare potuisii ut ego.
ul in me,
diebus vitaj niea% ul in sa^culum sseculicum habiian- In te fuil corporaliler et est omnis plenitudo graliae,
tibus in ea iaudem le. Surge, propera, sponse dile- non enim data fuittibi gralia ad monsuram. Tua enim
ctissime anim.ie meae, el noli considcrare quod fusca anima statim cum unita inseparabiliter fuitdiviuitali,
et nigra est peccatis. Ostcnde illi faciem tuam. Soncl omnia perfecte scivit et potuit, quae ipsi scit et potcst
vox lua in auribus suis : vox lua dulcis, et facies tua divinitas. Quantum ad divinam naturam, quae in te

decora. Ne avertas eam a me, et ne declines in hac est, aeterno Patri Deo
Sed ob illam, quam
apqualis es.

hora a servo tuo. Ne tradas me in animas perse- pro nostra redemptione assumpsi? ti humanilatem, mi-
quenlium me ; exspecto te, Domine. Credo videie nor es nec tamen ex eo aliquod incurris vituperium
:

bona Domini iu tcrra vivenlium. Veni ergo, dilocle Tu nempe es ille quem in Jordanis alveo bapiizante

rai, egrediamnr in agrum, videamus si floruit vinea. Joanne, vox subito palerna coelitus inionuil : Hie
Converte plancium meum in gaudium mihi. Inclina (inquiens) est Filitis meus dilectus in quo mihi bene
ad me aurem tuam, accelera, ut de hac lacrymaruni complacui, J/;sMm«HYfz7e. EtSpiriiusSanctusin le, ul
el miscriarum valle eripias me. columba descendims, te unum esse cum Patre el
Cap. XLV. Ha^c ubi vir sanctissimus contioualis eumdem in substantia declaravit. Tu, bone Jesu. pro
lacrymis, et manibus in coelum erectis dixit, parum- me crucis tam grande in luo isto. quod praesens ceriio,
pcr siluit. Deinde fratres intuens dixit : Pnr-ipio corpore subisti supplicium, ut mortcm, quam meis
vobis, filii mei dileclissimi, per virlutem ei nomon incurreram Ilagiiiis, interimcres : animas antiquo-
Domini Jesu, ut corpus meum dissolutum fnoril, rum, quas duduni diabolica potestas miscras in in-
in lerra juxta praisepe Domini nostri nudum sepelia- ferna'ibus mansionibus retiucbat, recuperare-, ct
lis, uiillud forat socuni redieus,quod venions appor- tolam humanam naturam, qu;v corruerat iu morlem
tavit. Nudus inde egressus sum, nudus rcvcrlar perpeluam, luo cum ipsa pacificato Patre ad vitam
illuc. Societur terra terrae : non licel t» rram sociari interminabilem, tuo quem pro ipsa fudisti preiioso
lapidibu-. Appelit enim naturaliter suum similo, sanguine, revocares. Cujns quidem vitap, dio resur-
quodlibet. Iterum rogo vos, ut Domini mei afferafis gens tertia, dc illo in quo morluus jacuisti j^arathro.
 :

271 EUSEBIUS, UE MORTE IIIERONYMI. 272

certitudincm firmissimam comprobasti. Quo quidem illa non fore accidentia. Hinc certe per sc sola exis-

noslra est solidaia fides et aucta spes, ut sicul in- tunl accidenlia sine subjocio quia non, ut humanis :

corrupiibilis et impassibilis el immortalis resurre- videtur sensibus, panis es, sed Jesus Ghristus integer,
xisii, ila similiter et nos resurgamus. Tu certe, bone sicut in coclo ad Patris
dexteram resides Deus et homo.
el pie Domine. post tuam mirabileni et singularem Ave panis vitfp, qui de coelo descondisti, dans te
su-
resurrectionem quadraginta explelis diebus, quibus mentibus digne vitam, non sicut manna quod in de-
experientia lucida indiciorum mulliplicium, te ab scrto nostris pluit patribus, de quo omnes qui man-
interis vivum resurrexisse declarasti, et ut nulla du- ducaverunt mortui sunt. Cerl" qiii le Higne sumit,
bitationis oriretur caligo, ad coelos cunctis cernen- quanquam morte corporali anima a corpore separetur,
tibus discipulis tua propria virtute ascendisli, mihique non morietur in a^lernum quia non illa separalio ;

januas reserans paradisi, ad Dei Patris omnipoleniis mors esi, sed de morle ad viiam transitus. Und^ qui
dexteram consedisti, ubi sine fine sedes. te digne manducat inmundo, moriens tecum seierne
Cap. XLVII.Tu insuper, bone Jesu, a Doo consti- vivere incipil. quam preiiosa mors illa est, antequam
tutus judex vivorum ct mortuorum, sicut in illa die homines mortui sunt, postquani incipiunl vivere.
asccndisti, ita ja tremendo ethorribili universalis ju- Tu panis Angelorum, tua visione Angelos reficis
et
dicii die descendes reddere singulis secundum opera glorificas. Tu esca es animap, non corporis
im- :

qu?p fecerunt. Coram te certe tunc procident reges, pinguans mentem, non ventrem. Qui in te non
omnis slrata erit dominatio. Te tunc omnes timebunt, impinguatur in virtutibu«, nimis aeger jacet in flagi-
qui te nunc contemnunl. Quid tunc tibi infeiices, qui tiis. Tu te manducantem, ut condecetin te transmu-
nunc cum malefecerint gloriantur, dicent qui te :
las, ut tui participatione efficiatur Deus : nec tamen
omnia scientem cernent, quibus nullum ampliuserit in illum Iransmularis, velut alia corporea facit esca.
remedium misericordise? Quid in conspeclu polenlis Sed vas le indigne sumenlibus. Certe ad sui poenam

omnia, cernenlis omnia, et solum quod justum est et reatum iterum te cruficigunt, uon quod te dijudi-
judicanlis, facient miseri, qui tolum suum in mundi cet illa manducatio, quoniam impassibilis et immor-
vanitatibus et flagitiisamiserunt tempus, plus divitiis talis omnino es.

fallacibus, quam tibi insistentes, plus filios, ei filias, Cap. XLIX. Heu ! domine mi, quid dicain ? Quod
et mundi g'oriam momentaneam quam te diligentes :
liodie te sacerdotes "comedunl in altari, ut carnes
quid tunc facient cum tuum erga eos iratum cernent pecudum et volucrum, imo pejus. Nocte mulierum
vultum, cum tam severam exspectabunt sententiam, fruunlur aclu turpissimo, et te mane masticando co-

cum eos de minimo quoquecogitamine et propria ac- medunt. Ubi, Domine, latitas ? dormis ne, an vigilas?
cusabit conscientia, et daemonum caterva, et simul Est tibi hoc acceptum sacrificium ? Est hsc oblatio
quaelibet creatura, quam te Deum offendendo offen- quam eligis ? Exaudis preces eorum de coelo, et de
derunt : cum videbunt statim cum tuerit sententia sede mejestatis tuae ? Vere si hoc velles sacrificium
divulgata, se adepturos lormenta, quibus et corpus et iibamen, mendax fieres et peccatorum socius.
etanima simul cruciabuntur cum diabolis sine fine, Certe Domine, si vera sunl quae per os loquuius es
nullum inde in perpetuum refrigerium exspectantes? Prophetarum, si solum supplicalionibus praesto
justis

Vee, vaemiseris, qui in isio tam brevi tempore vilissi- est : et si tibi placet aequitas, hoc tale est impedien-
mis bonis temporalibus ebrii, quae non solum ino- dum sacrificium ne fiat, quanquam in se et natura sui
piam non auferunt suis possessoribus, sed et ipsa sacrificium bonum sil, nec possit violari malis sacer-
suam faciunt indigentiam, negligentes in beiluam re- dotibus, quia malitia non judicat s.acrificium. Unde
diguntur. Vae, vae qui saltem lanlo hoc timore pec- hujusmodi sacrificium fit ad sacerdotis praejudicium
care, et tuam provocare iracundiam non desinunt, si
et damnationem, nec ici) pro quibus fil prodest imo :
,

tuo nolunt amore, ut teneantur. Sed quomodo, pie (ut verissime dicam) qui vitam sacerdolis agnoscit, et

Jesu, tu cujus tanta est magnificentia, ut nulla queat eum pro se celebrare facit, fit in ejusdem peccato
cxplicare creatura : quem coeli, mare, el omnia qutfi conscius, nec non cl pcenae particeps. magnum et
ejus ambilu continentur, ca[iere non possunt : qui inscrulabile mysterium. Panis accidentia franguntur

idem lolus ubique locorum prsesens es, nec intus in- per partes, et tamen in qualibct permanes particula

clusus, nec extra exclusus idem in coelo ad Patris

:
totus et integer Christus sicut eras antea. humano-
dexteram omnium supernorum civium beatitudo et rumillusiosensuum.Franguntur iilaquaehumanissen-
gloria, qui tuae celsitudinis speciem contemplantur sibusin te videntur accidentia, et tamen nec frangens,
idem in terra pugillo ipsam continens et concludens :
nec corrumperi.s. Te dentes videniur masiicaro veluli
idem in mari el in abyssis ad nutum regcns omnia et materialem panem, et tamen nunquam masticaris.
conservans : idem in inferno potentcr dominans, sub nobile convivium, in quo sub panis et vini sp-cie,

tanla oanis brevitate contineris, non particulariter, totus Christus Deus et homo suraitur, et ita totus in

sed integre el perfecte ac inseparabiliter. specie panis, et qualibet ejus particula, et in vini

Cap. XLVIII. incffabilis admiratio, o omniuni specie cum qualibet gutta, siculin panis tolius el vini
novitatum novitas. Oculi in te vident albedinem, sa- (a) Nedum ab Hieronymo.cujus summe Catholicam hac
porem in re senleniiam, cum alibi, lum in Dialogo conira Laci-
seniii gustus.odorem olfactus, tactusque sub-
ferianos exposuimus, sed et ab ipsa hoc ahhorrel Chri-
tilitatcra repeni. Sed audilus cordi repraeseniai in le stiana fide, nisi cui videatur posse benignius accipi.
 ,

273 EUSEBIUS, DE MORTE HIERONYMI. 27 'i

specie simnl. Nam totus perfeclus elinleger Cliriblus, eras et finis et principium. Tu solus sine tempore
sub panis specie, et sub qualibet quantumcumquc a'tcrne a Deo Palre genitus. Quam beati qui te dili-
niinima conlinelur parlicula, el idem lotus in vini gunt, qui aliudquam le non desiderant, qui de te as-
spocie et in qualicumquc gulta permanet. esca sidue cogitant, quite digne comedunt, qni tecum

sacratissima, quam vere comedens, Deus efficitur, manentes omnes vias tuas omni tempore custodiunt.
juxta illud : Ego dixi dii estis, et filii exoelsi omnes. Cerle qui te inveniunt, inveniunt vitam, quoniam
Liberatur a malis, Impletur bonis, el immortalis in- et hauriunt vilam interminabilem. esca mirabilis
dubitanter efficilur. sacrum peregrinationis nostrae ac stupenda, delectabilis ac jucunda, tutissima ac su-
viaticum, quo de hoc nequam saeculo pervenitur ad pcr omnia peroptanda In qua ! lot sunt innovata signa.
coeleslisJerusalem consortium. Patres noslri in de- et mirabilia immulata. In qua omne habetur delecta-
serlo manna comedentes, non pervenerunt ad terram meutum, et ad omnium gratiarum proficimus incre-
promissionis. Qui vero te comedit, in forliiudine tui mentum. Quam singuiarisel inaudita tua liberalitas.
ambulabit usque ad montem Dei Oreb. comestio Quam superabundantissima ac prodiga largitas, ut

delicatissima, in qua omnis saporis et odoris est tui neminem exsortem facias, nisi ad te venire con-
suavitas, omne deleclamenlum, omnis medicina temnat. Si quis ego parvulus est, secure ad te veniat,"
omnis snsteniatio, omnis requies a labore, nec non
et et te comedens fiat magnus, et relinquens semitas

et omne quod desiderari potest. Tu certe vita es, qua infantiae, per vias arabulabit prudenliae. Si quis debi-
omnis vivit creatura, et sine qua moritur. Tu es vita lis est, ad te declinel, et protinus fiet fortis. Si quis
viialis, dulcis, et amabiiis, atque jucunda. Odoris tui infirmus, sanabitur. Si quis mortuus est, si audire
suavitas a^gros recreat el debiles, quos tuus facit sa- le voluerit, vitam interminabilem apprehendel. Sed
por salubres et fortissimos. Tu lux illa incomprehen- qui magnus esl et fortis, nechic te deserat : nam su-
sibilis, quae omnem illuminas hominem venientem perabundanter in te inveniet quo pascatur. Nemo
in hunc mundum. certe sine te polest vivere ad momentum.
Cap. L. Tua, rai Domine, esl omnis polenlia,luum Cap. LI. Tu solusvitam das omnibus creaturis. Id-
omne regnum, ante te curvabitur omne genu. Omnia circo defecit cor meum, et caro mea : Deus cordis
quaecumque vis, facis in coeio, et in terra, et in mari, mei, et pars niea Deus in soicula. In te solum delec-
et abyssis. Tu« nihil esl quod possit resistere voiun- laturcor meum. In te exsullal anima mea. Tibi soli
tati. In te, et cx te, et per te sunt omnia, el sine te adhaerere cupit raens mea : quoniam qui eiongant
nihil. Eia ergo fidelis anirai gaude, epulare, ne mo- se a le, peribunt. Tu autem, Domine, ne longe facias
reris his pasci deliciis, ne pigriteris hoc frul convi- auxilium tuum a me, sed tuam ad me inclina aurem
vio, inquo non carnes hircorum aul taurorum, ut raisericordiae. Te edat pauper, et inops, et satietur :

olim in lege, sed Salvatoris tui corpus suraendum et lunc vivens cor hudabit te. lux invisibilis,

proponitur. signum dileclionisinopinabilis, ut idem inextinguibilis, et omnia vere iiluminans, sedcnti

sit dator quod (a) datur, et donator idem sitquod c«'co huic secus viam miserere mihi, fili David, cla-
ipsum donum. Quam magna dulcedo tua, Domine, manli, visum tribue, quaeso, quo le videal. Propitius
quam abscoudisti limentibus le, el perfecisti eam quaeso,Domine, huic esto peccatori. ut sis mihi in
speraniibus in te. ferculum excellentissimum, ve- adjutorium et in locum refugii, ul salvum mefacias.
nerandum, colendum. adorandum, glorificandum, et Et lunc si ambulem in medio unibra> morlis, non ti-
amplectendum, omnibus exiollenduni laudibus, ex- mebo mala quoniam tu mecum es. Morluus en, pie
:

altandum cunctis praeconiis, firmiler in cordis viscc- Jesu, jaceo, exsurge, et resuscita me, et confitebor
ribus retmendum , et perpeluis temporibus illigan- tibi. .Eger et infirmus sum, cui nuUa est amplius in
dum animo. Cecidit homo per cibum li^ni veliti ad carne sanitas : medicus es, sana me. Nudus affligor
miseriam, per te relevatur ad seternam gloriam. Tu frigore : dives es,indue me. Fame in hac soiitudine
cerle in rectis et eruditis habilas cogitationibus. Tu pereo : cibus es, salia me : Sitio : salubre poculum
miserrimum, arrogantem, superbum detestaris di-el cs, inebria me. Infixus sum in limo profundo, et non
vitem, eum dimitlis inanem el vacuum, ac de te fa- est substantia. Veni in allitudinemmaris, etlempestas
melicum. Tu pauperem juslum, pium et humilem, demersit me. Lahornci clamans, raucie facfce sunt
omnibus eum implens divitiis, tuae domus ubertale faucesmece. Jam intraverunt aquae usque ad animam
satias. In teet per le est rcctum judicium et aequilas, meam. Educ me de laqueo isto, prolector meus, gu-
lecum prudenlia, et fortiludo, et omnis vicloria. Per bernator meus,firmamentum ineum, refugium meum,
te sancti regnanl in coelestibas. Per te doclores pra^- dux meus, el rex meus, el Deus meus. In cujus com-
dicant. Per le justus viriliter contra hostes dimicat. raendo manibus spirilum menm, r\upm in crucis sii-
Tu superbum potenlem deponis dc sede exaltando pile redemisii, cui vitam el nii-ericordiam iribiiisli

humilem. Tecum sunt omnes diviliip et gloria. Tu Respice, Domine, humililatoin moam, noc coucludas
diligentes dilii^is. Qui ad tc puro corde vigilant, te me in manus inimici. Hodie locum ingrediar in locum
inveniunl, quoniam cum siniplicibus el reclis corde tabernaculi admirabilis, ut inhabitem in domo tua,
gradieris. Tu solus anle omne principium, omnium in longitudinc dierum in sa?culum sa^culi.

[a\ Lege cum anliqua Lugduncnsi

Cap. LII. His Domini glonosum sacrum
finitis, vir
Editione. datum,
non datur. Domini Corpus suscipiens, ad lenam supinus rcdiii.
t?75 EUSEBIUS, DE MORTE HIEnONYMI. 276

Dcinde manus mOLlum crucis supra peclus lenens,

in rei hujus anxius exspectans eventum, interrogassel
Siineonis Pcophel* vaticinium decanlavit. Quo finilo, quidem quid boc esset seti ita eum stupor oppres- :

subiio cunciis qui aderant cernentibus, tanta in loco serat, quod quid dicerel, nesciebat. Ast illo diulius
in quo jact'i)at diviiiitus iux effulsit, ul instar solis exspectanle, gioriosam vidit Uieronymi animam pr;e
radii splendor quorumiiljct vibraret oculos, ne pos- cunctis qui pninbanl Angelis, et sequebantur, mira
sent morientem virum gloriosum aliqualiter intueri. decoraiam pulchritudine venientem. Ad cujus erat
Qua quidem luce ad horam permanentc, circumstan- dexleram Salvator, cum illa paritir veniendo. Qu?r
tiumquidem agmen aiigelicum ibidem viderunt imdi- quidem in loco, quo Gyiillus dcgebat gradum figens
que discurrentium, uti scintilla? in arundineto solenl. et stans, ei taliler est loquuta : Agnoscisne me?Ad
Quidam vero Angelos non viderunt, sed vocem la- quam ille : Minime quidein. Quis enim es, qui tanto
psam coelilus audierunl sic dicenlem Veni, dilecte : caHeris honore emines ? At illa De Hieronymo un- :

mi lempus est enim, ul mcrccdem accipias pro la-

:
quam fuit aliqua Libi cogiiilio ? Al ille : Certe quein
boribus, quos mei causa virililer supportasti. Qui- nominas, singulari affectu diligo cariialis. Sed quaeso
dam nec viderunt Angelos, nec hanc audierunt vo- ille es? Et iila, ejus sum anima, quae gloriam jam
cem : sed tantu n cum his a beato Hieronymo illa obtineo quam sperabam. Ad meos pergito filios, el
finita voce, haec audierunl verba : Ecce ad te venio, quae vidisli nunlia, ut et a luctu desinant, et meo
pie Jesu, suscipe auimam quam congaudeant quem Quibus omnibus
guine. TiiDC subito illa lux disparuit, et
tuo recuperasti san-
illa anima
stalui

tis, omnis illa beala visio ab ejus evanuii oculis, et

elegi. fini-
I
sanclissima tanquam sidus omnibus virtulibus ra- fuit in semet reversus protinus Cyrillus iiieflabili
dians, carnis resolula coeno, ccelorum regna adiil gaudio perabundans ita tamen quod per totain no-
:

gloriosa. In quibus jani certe tanquam luminarecnn- ctem illain non se poluit a lacrymis prae mentis laeli-
spicuum renitet, et splendore beatitudiois, et multo- tia conlinere.
rum coruscatione prodigiorum.
abscondi civitas
Quoniam non
supra montem posila. Nec
potest
voluit
Cap. LIV.
Sanclis suis :
Quam ergo mirabilis esl Dominus
mirabilis in majestale, faciens prodigia.
in
i
Deus, ut in morte ipsius laterel sanctitas, cujus viia Dexlcra Domini fecit virtulem, dexlera Domini exal-
sanctitatis causa fuerat, et salutis tolius Ecclesice lavil eum, noiam faciens in populis viriutem ejus.
militantis. Tanlus denique illa recedente sanctissi- Odivini amoris immensitas, divinae largilatis aftluen-
ma aniraa odor subsequulus esl per dies non modi- tia. Quid enim isti suo poiuit facere fiiio honoris e
cos, ut nulla forte velustatis recordetur aetas. Sed gratise, et non fecit : cum tam copiosa et in vita et i

certe dignum erat, ut illius merita, odoris praecipue morte erga eum fueril munificentia? Dedit enim ei

darerent indicio, qui ad unilatem fidei intemerata; Dominus clariiatem seternam, et nomine ?eterno bse-
menabra foetida suorum verborum odore cvocaverat. reditavit illum : et fecit eum h«redem gaudiorura
Hora i/amque, carissimi Patres et Domini, hujus supernorum, in quibus permanebit in ssecula. Qiiam
transitus gloriosse diei erat ullima. In qua qui- singularis honor el admiranda gloria, excedens pcne
dem, ut sui Dominus gloriam de-
athlet* pius aliorum gloriam Sanclorum et honorem. Ubi non
monstraret, et omnibus qui in Ecclesia? domo habi- solum illam sanclissiniam animam oumes coelestes
tanl proferret clarura lumen hoc modo Cyrillo : comitantur cohortes : sed etiam ipse proprius Salva^
Episcopo transitum gloriosi Hieronymi ipse Dominus tor. Nec enim solain coelo fulget insignis dignitatu
revelavit. illa beata anima : sed eliaui corpus suum non cessatl

Cap. LHI. Cumque dicta jam hora Cyriilus Episco- in terris radiare miraculis. Ad cujus narrationern;
pus devolis in sua cellula oralionibus inharerel, congruura est redire. Defuncto namque (ut diclum
sursum in sjiiritu raptus, velut in extasi factus, su- est) viro sanctissimo hora Completorii , corpus illu

bito quoddam
a monasterio, a quo vir sancti»siinus tantis fragrans aromatibus custodienles, totam illai

migravcrat, usque ad coelum, mirabile et specio- insomnem noclem duccntes circa eum in magiiis, si
sissimum vidit iter. Cujus tanta erat pulchriiudo et quidem pro damno quod cunctis evenerat, fletibus
admiralio, ut (sicut eodem postmodum test^nte co- et pro sua quam jam obtinuerat gloria, gaudiis vigi*

gnovimus) stupore velut amens effcctus, huc illucque lavimus. Maiie autem facto, divinis peractis (ut con-
admirans, sui paulisj^er crederet oblivisci. In h.tc si- dccebai) mysteriis, debitisque obscquiis honore de-
quidem mentis posilus anxietate, elevavil oculos : bito consummatis, in Bethleem juxta prsesepe, in quo
et ecce Angelorum maxima a rrionasterio societas pro nobis Chrislus de intemerata ibidem natus vir-

veniebal, allernatim melodiarum et melhfluoiuiii gine iufans vagiit, corpiis illud sacralissimum sacci
cantunm vocibus concinentium, quorum videbanliir coopertum linteo, in terram (ul ordiuaverat) sepoli-

vocibus coelum et terra, el omnia quai continentur vimus. Quantis autem ipso die et etiam ad prsesens
eorum ambitu, undique resonare. Ferebant etiani miraculis gloriosis mirificavit Dominus filium suum
singuli Angelorum singulos manibus accensoscereos, sanctum Hieronymum, cerlc non foret enarrare suf-
quorum claritas solis repellebat lumen. Sed quid ficiens lingua carnis.Sed lamen aliqua de mullis (ne ^ ,

a<lditur admiralioni admiralio? Ad coelos verlens noster nimis prolongelur sermo) releram. ip^j
Cyriilus oculos, nou minorem Angelorum cernit nu- Cap. LV. Quidam a nativitate caecus, in ipso sepul-
merum, modo simili istis obviam venientium qui : turae die, videndi beneficium corpus langens san-
 :

277 EUSEBIUS, DE MORTE niERONYMl. 278

cliim, oblinuit. Cui<Jam eliam juveni surdo et muto abundantia plura homo loquitur quam vcllet. Qnid
sanctissimum corpus deosculanti, soluto auris el lin- heu, carissimi patres etdomini, nunc vobis referam?
{?U8R ligamine, et loquendi et audiendi gratia est con- CircumquaqueprospiciensetpergeDS,utsifortemeum,
cessa. Et certe diguum erat, ut qui cyecitatis verse quem diramors abstulit patrem Hieronymum inveni-
lucis, qufe Chrislus esl, lenebi is obca^calos, suis san- rem, et non invenio quemdiligit anima mea, cujus
ctissimis doclrinis et exemplis illuminaverat, surdis amore langueo.
quoque et mulis in divinis operibus veram exercue- Cap. LVII. Ta-det animam meam vitse meae, quo-
rat medelam, ul el divina inlelligerenl docamenta, et niam ablata est a mevita mea, et excussus sum sicut

calhoiicfB fidei coiifilcrentur rationes, quas spernc- mea el lumen oculorum

locusla, et exaruit virtus

bant in die sui obitus gloriosi, et c<ecis lumen tri- meorum exlinctum est. Quale amplius erit mihi gau-
buerel corporale , el surdis ac mutis concederct dium in mundo.cum lumen meum videre non possim?
sanitatem. Quampiurinii (ut asserunt qui viderunt) a obscuratus est cnim sol meus, et luna non stat in
nefandis spiritibus obumbrati, in loco quo sanctum ordine suo. Ovis cum lupis quid faciet, pastorispri-
quiescilcorpus,clarnantibusdirisvocibusd;iemonibus vata munimine ?Quomodo viget arbor radice detrun-
Sancle Hieronyme, cur nos tam graviter insequeris? cala ? Quid heu dira lecisti mors : cur patrem reci-
tu nostrum semper llagellum fuisti, et vivus et nunc piens, filium tam mendicum ei omnibus bonis exulem

mortuus, pereumsunl mirabiliter libarati. Hsereticus dimisisii? mors crudelis.non il:i sed mihi,et peae
quidam dum pryedictum beatum Hieronymum bla- toti Ecclesia", quem surripuisti alhletam? Cur non
phemaret, et ejus fore dignum corpus incendio distulisli eum recipere? Quare aliquanlulum non
diceret, ultione divina ad aliorum haereticorum for- averlisli faciem tuam ab eo ?Scis quid fecisti ? Num-
midinem, in ligni -speciem est mutalus.^ El subito quid non considerasti quem tam velociter a nobis
cunctis qui aderant videnlibus, ignis ccelitus eum in- surripuisli, quod non sil in mundo ei similis, in do-

vasit, ac eum taliter coT.bussit, quod totus in cinerem ctrina, in sanclitate? Hic cerle princcps pacis, dux

est conversus. Ad ha?cmagna hiiereticorum multituiio, jusiitiae, doctor veritatis et aequiiaiis, armiger inle-
cum lantam suae sanclilatisadverterent experientiam, meraia; fidei, contra haereiicos bellator fortis, cujus
ct ad veritatem sacrae fidei tanlis et tot apertis si- sagilla nunquam abiit retrorsum, nec declinatclypeus
gnorum indiciis tanquam quibusdam ctamanlibus ejus in bello, el ojus nunquam est aversa hasta.
prseconibus vocarentur, ad ipsius sacratissimae et Inclyti Chrislianorum plebis flete, quoniam cecidit

in'emerat3P fidei lumen redierunt. dux vester. Vox in Rama souel. Tanti filii recessum
Cap. LVI. Quid plura dicam ? Certe in generatione pie plorel Ecclesia.Jam circumdabunt eam canes
el generalionem vix annuntiarem qua' per illumDeus multi, et malignantium obsidebit eam
concilium :

ostendere voluit. ut magnificaret eum et colendum quoniam longe factus est ab ea auxiliator ejus. Jam
exhiberet universis. Quam magnus certe est iste lot ad suam non aspicit defensionem. Jam tribulatio
non est similis secundum
faciens mirabilia, cui cerle proxima est, et non esl qui adjuvel. Jam in sepulcro

opera sua. Magna magnaliade hoc per mundum roso- jacel protpctor solitus : non certe exsurget adversus
nant universum sui gloriosi exilil Iriumphi fama in
:
inalignantes in ea. Idcirco clamainciiicio et planclu,

omnem terram, et in exlrema terrarum spatia ruiilant pia mater: induere viduitalis veste tanto viduata

sua lucida signa, jam tanlorum miraculorum mullitu- filio. Heu valicinabunlur pseudoprophetae, et prophe-
dine corroboratur intemerala fides. Quod enim infirmis labunt visiones meudaces, et fraudulentas divinatio-
integram sauitatem concesserit peroptatam, enarrare nes, et sui cordis in nobis seductiones, el certe non

cederel in immensum. Et tempus et vita, et omiiis erit qui resislat eis. Siccatus esl enim fons vita^, et

humanus deficerct sensus, si vellet omnia indagare vena disparuil aquarum viventium.
quac opcratus est in diebus nostris, quae auribus au- Cap. LVIII. Sed et lu quid dices, carissime paler

divimus, nec sunt occultata filiishominum. LaUetur Damase? Ubi quem plus diligebasquam le, Hierony-
itaque totus fidelium coelus, et canticum laetiii* et mus?Ubi tui normam iiineris? Consiliator, doctor
exsultationis Deo concrepent alla voce, quod ex eis et rector quo abiil luus? Quando, quaeso, scribes ei :

prosiliit slella micans, cujus fulgenlis lucis radii, eos Sine tuo sum, Hieronvme carissmie, consiiio velul
dirigunl ad coelestem palriam adeundam. Istius certe abscissum a corpore membrum ?Scribe, scribe, quae-
vila sacratissima esl omnibus disciplina. Mores sui so,ne pigriteris,ut si lua locorum distantia peropiata
sunl omnium fidelium instituta. Adsint hodie sacrse careo visione, saltem tua uiihi adsit memoria tre-
matri Ecclesia', el pro lanti filii recessu pia> lacry- quens tuis assiduis litteris graliosis. Teste Deo in
mse, el pro tantaejus gloria, imestimabile gaudium, nullo viventium, ul in le meae spei Hrmavi aiichoram.
Liceal ergo instar piae matris ei pias lameutationes Plora igilur, plora, deducaut oculi lui lacrymas per
impendere, cuin lanlo se cernit privalam niio, vidua- diem el noctem, qiioniam defecit anchora lua- spei.

tam viro, dcstitulam pugiie, et capitaneo vitis su;i3 Aruit scribentis maniis lanquam flos foeai : jam non
incisam palniite, quam in agro fidei plantavil et co- libi erit amplius memoria ejus. Vox certe sua dulcis
luit. Non mihi, quaeso, imputelur filio tanto orbato et jucunda. quae eral in fidelium auribus rael dulcis-
palre, pr* dolore damni tam inaestimabilis ea re-
si simum, siluit. Heu qualeni amisisli consiliatorem el

feram quap non decent. Sa^pe namque nimia cordis adjutorem I Cerle jam iu multitudine consiiiorum
 27^ EUSKBIUS. DE MORTE HlERONYMl. 280

fiiorum defecisti. Non erit qui panen» frangal libi tanto aestuabal desiderio. Hodie diviclis hostibus,
vitap. Extincia esl luccrni» in medio Ecciesia; micans, securum obtinuil triumplium. Gerte omnibusexplelis
ut iion nobis, sed sibi luceal : non mundo, sed ccelo iaboribus, requiem possidet sine fine. Jam non esu-

splcndeat. Qnid ergo dicam ? Cui conquerar? Unde riet neque sitiet amplius, neque cadet super illum sol,

mihi in hoc veniel auxilinm, ut consoler? (^erte, ul neque ullus a^stus. Abiata esl ab oculis ejus omnis
intueor, a Domino factum est istud, et ideo sibi di- lacryraa abiit enim luctus. Jam certe sibi dolor dein-
:

cam Cur, bone Jesu, tam veloriter a tua sponsa,

: ceps non erit :jam certe mercedem habet, pro qua
quam in cruce moriens desponsasli, tantum abstulisli loto vilae sua; tempore laboravit. Consolemur ergo,
filium prolectorem, et contraejus hostes belligcrum? demus magnificenliam Deo noslro, quoniam Dei per-
Forte voluisli eum tecum esse. Cerle, Domine, non fecta sunl opera, et omnes viae ejus judicia. Confi-
eo egebas, ut ipsa. Bene quidem ei snbvenisli, sed teamur Domino, et collaudemus Deum Salvatorem
nos orphanos reliquisti. Non conqueror, quod aliud nostrum, quoniam non dereliquit Sanctum suumsine
quam justum et «^quum feceris quoniam certe jam : adjutorio in tribulationibus, quae in agonehujus vitae
ipse merebatur finem imponere hujus vitae laboribus, miserrimae circumdederunt illum-, sed adjutor et
et fecum esse. Sed doleo quod tantum incurrit da- protector suus factus, liberavit corpus suum a perdi-
mnum Ecclesia eo abeunte. Uliuani eum redderes, ut tione, a laqueo lingua' iniqua^ ef a labiis operantium
tuam regeret, stabiliret, ef defenderet Ecclesiam ve- mendacium, et eum sublimiter collocavit infra Patris
lut prius. Quid bone Domine, ejus deinceps facient mansiones, ubi omne est gaudium, omnis suavitas,
filii, jacenfes, esurientes, circumeuntes famelici civi- omne quod desiderari polest. Ubi gloriosa et felix

latem ul canes, non habentes qui eis pancm frangal ? esl refectio animarum post labores el aerumnas, ubi
Sunl oves errantes non habentes pastorem, discipuli dulcis soleinnitas Angclorum ubi una societas et :

sine doctore, caeci sineductore. cariias omnium civium supernorum. Ibi certe nemi-
Cap. LIX.Heu pater pie Hieronyme, nostrae suslen- nem limor aut dolor conculit. Ibi nuUa penitus agno-
lationisbaculus ubi es?Quid tuusfaciet currus sine tet scitur angustia, tribulatio aul diversitas. Nulla ibi

dulcis auriga? Ubi cubas, indica nobis. Gur es nunc infirmitas nominatur. Nemo enim fraudatur suo desi-
terrae socius, qui in te nihil voluisti esse lerrenum ? derio. Procul ibi distat mors. Nulla ibi prorsus prae-
Bethleem, Belhleem civiias Juda, quae non minorem senfis gloriae exspeclatur minoratio, sed augmenium,
de principibus Ecclesiae retines, quid fecisti ? Redde scilicet cum omnium universaliserit resurrectio mor-
nobis quem reiines patrera. Sed et lu terra, quare tuorum : ibi lunc corpus cujuslitiet beatorum simul
audcs retinere hominem non tuum, qui nihil gessitter- cum anima, praediciam gloriam, quam nunc sola
renum, nil caniale certe sua redoluit caro. Suspende possidet anima, fine interminabili possidebit.
el tu, piissime Theodosi, fua in salicibus organa. Cap. LXI. Quis aufem Angelorum vel hominum,
Non pius cesset fletus, cum tui diiecfi Hicronymi re- quanla sitminorparliculagaudiorum et glorian quae ibi
cordaris quem aniisisti. Tania denique libi insil do- sunt, esset sufficiens enarrare? Quis essel intellectus
loris affectio, quanta exstitit dilectio : tanta sit ad haec inlcUigendum idoneus, quaenccoculus vidit,

lamertatio, quantum damnum. Sed quae posset nec auris andivit, nec in cor hominis ascenderunt?
mortalium explicare lingua, quanta eo superstite Gerte si haec quanta sint gaudia considerentur, ter-
aderat toti Ecclesia; utilitas, quanla Chrislianorum renaomnia viliora omni stercore apparebunt, Si haec
singulis salubrilas, quantum certamen, quanlai|ue temporalis vita illi comparelur, hanc quilibet homi-
haereiicis destructio ac dispersio ? Hic crrte omnibus num extinguere quam cilius poterit, ardescet, ut
Christicolis amabilis erat, et decorus in vita sua, illius capax efficiatur. Haec vita caduca et momenta-
et ideo ejus reces>u singulis flere licet, nec est qui nea, respeclu illius mors potius est dicenda quam
se abscondere vel excusare possit. Ne igitur noster vila. Omnis munli fallax et vana laetilia, pondus
nimis protrahatur sermo, ut breviter concludam quae amarissimum et gravis sarcina est. Hanc quippe sar-
pro nostro damno ad dolorem attinent, ut quae ex cinam deponensHicronymus sacralissimiis, optimam
illo proveniebat omnibus utilitas el exullatio, cxpli- illam elegit partem, quse ab eo nullo lempore aufe-
cari non polest, ita dolorum est lamentatio. Cessef retur. Rogo, gaudele et exsultale, cantate et psallile,
igitur dolor, abeat tristitia, quibus famen atiingere quia pater nosler gloriosus navim plenam coelesti-
non possumus quae vellemus, non solum nullum
qiiae bus divitiis aeternisque mercibus jam concupito in

reraedium adhibet dolori, sed auget. Si patrem no- littore collocavit, anchoram spei tranquilla jam in

strum diligimus, de ejus laeiifia gaudeamus. Non vere statione firmavit (Ex Homil. S- Maximi secunda de
diligit, qui suam tanlum ufiliiaiem diligit. Idcirco et S. Eusebio). Jam certe bravium obtinet, pro quo in

si pro ea qua^ nobis evenit inutilitate dolemus : et pro agone hujus saeculi ab omnibus se illicilis abslinendo
eis quae recepit gaudiis coIlaeiemur.Adsil ergo hodie cucurrit. Jam victor de suis hostibus triumphavit.
nobiscausamagnailaetiliae. Gantetquilibelnostrum no- cum quibus scuto amoris Domini munitus viriliier
vum Domino canticum. Sonoris jubilet vocibus mater dimicavit. Jam denarium accepit, pro quo tanto la-
Ecclesia. In hymnis et confessionibus plaudat hodie bore in vinea sanctae Ecclesiae laboravit. Jam talen-
plebsCatholica.Undique jucundeturchrislianaconcio. tum Domino reddidit duplicatum, pro cujus mercede
C,^i». LX. Hodic certe obtinuit Hicronymus quod in gaudium Domini meruit introire. Propter haec
 28t DE MAGNIFIGENTIIS BEATl HIERONyMI 282

gaudens gaiidebo, el cantabo dilecto patri meo can- mortuus, ut existimant sui hostes, sed ccrte victor
ticum novum, ul sit laus ejus in Ecclesia sanclorum. regnat in t^rra viventium : jam certe ejus refulgel
Ecce dilectus pater meus, canciidus, speciosissimus, claritas per a^tema palalia : jam veleribus depositis
eleclus ex millibus,inquo nulia estmacula, pascilur armis fragilibus, nova induit ac perpetua. Hodie un-
inler lilia in vinea Domini sabaolh. Ecce flos campi, dique facta sit in populo Christiano laetilia. Exsultet
el rosa nimio fragrans odore, de horlo nuper Eccle- prcccipue sacra mater Ecclesia, cujus hodie glorio-
siaj, in viridarium esl Domini transplantatus. Ecce sus filius et cultor, amator et propugnator pra^cipuus,
cypressus ad coeli allitudinem se extollil. Ad insulas omnibus extirpatis hfpreticis dogmalibus, cum suis
longe divulgetur nomen suum, ul sil in aeternum fallacibus auctoribus de agro fidei Catholicae, et do-
ejus memoria in benedictione. ctrinis sacralissimiri ei prsefulgidis signis ac prodi-
Cap. LXII. Exsultate igilur, carissimi patres el giis, ut sol relucet inler agmina Bealorum. Vale igi-
domini, I?elamini et laudate : quia decet laudare Do- tur Hieronyme gloriose, nostri semper faciens apud
minum, qui mirabilem se in suis declarat Sanctis. Dcum memoriam. ut tua vaieamus piissima interces-
Lflptetur totus orbis. Erubescant fallaces haeretici, et sione, et in praesenii ab omnibus protrgi nocivis,

jam se noscanl ad nihilum devenisse. Certe non est et in futuro, gaudia (qua? jam tu possides) adipisci.

ADMONITIO
DE SUBSEQUENTIBUS DUABUS EPISTOLIS
Hahentur et inter supposititia cum Cyrilli, tum haereat, quoniam magnus esl iste vir sanctissi -"
certe
Augustini apud quem isthcec Lovaniensium Theo- mus, mirabilis et meluendus super omnes qui in
logorum- Censura prcefigitur : Impostor indoctus circuitu nostro sunt. Magnus certe in vit?e excellen-
fuit quisquis sequentes Epistolas de obitu Hiero- tissimae sanciitate magnus in sapienlise ineffabilis
:

nymi confinxit sub nominibus S. Augustini ad profunditate, magnus in majoris nunc gloriae quan-
Cyrillum Jerosolymorutn Kpiscopuni, et contra titate. Mirabilis in prodigiis insuetis. Metuendus ob
S. Cyrilli ad Augustinum. Nam constat Cyrillum sibi a Domino Iraditam potestalem. Quam itaque ma-
ante Hieronymum obiisse. Unde Hieronymus in gnus sit iste gloriosissimus Hieronymus in vil?e ex-
librode Viris Hlustribus scribit, Cyrillus Jeroso- cellentissimaR sanctitate, quomodo patefaceret mea
lymfp EpiscopuS; sa?pe pulsus ab Ecclesia, et re- lingua, cum prsecipue cunctorum non sufficerenl
ceptus : ad extremum sub Theodosio principe oclo mortalium lingua', ut ejus excellenliam explicarent?
annis inconcussum episcopalum tenuit. Prceterea Liceat ergo dici : alter hic Elias, alter hic Samuel,
hic falsus Cyrillus in suo rescripto cap. 4. Sabi- allerhic Joannes Baptista, vilae excellenlissimae san-
nianum vocat hceresiarcham pestiferum, cjuia in ciilate. Elias et Joannes Eremilae, magnis ciborum et
Christo duas asserebat voluntates : additque vestium asperitatibus carnem maceraverunt. Non
Hieronymum Epistolam super hujus erroris des- minoris vitae Hieronymus gloriosissimus Eremita,
tructione edidisse. Ex quo consequitur, hunc idem per quadriennium in eremo, ferarum tantum
auctorem hcereticum fuisse, ac impostorem. Et sncius perstilit. Quinquaginla annis (ut venerabilis
hcEC contra has Epistolas e multis pauca, sed Eusebii Wllene, quas pridie recepi, plenius fatebanlur,
pratcipua, sufficiant. <H ut me certius tu idem nosti) vinum et siceram ali-
AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI AD CYRILLUM JERO- qualiter non gustavii. Ab omni carnium, et eliam
SOLYMITANUM EPISCOPUM, DE MAGNIFICKNTIIS BEATI piscium esu, ita se abslinuit, quod vix ea nominare
HIERONVMI. volebat. Coctum quidem non nisi in ultima aegritu-
Gloriosissimi Christianfe fidei athletfe, sanct<ip ma- dine bis comedit. Cilicino sacco carnem veluti .Ethio-
tris Ecclesife lapidis angularis, in quo admodum fir- jds macerans, desuper panno vilissimo se tegebat.
mala consistit nunc vero in coelesti gloria sideris
: Stratum aliud nisi lerram nunquam scivit. Non nisi

j
radiantis, olim Hieronymi presbyteri laudes, venera- somel fructibus, aut herbarum foiiis sive radicibus
. bilispater Cyrille, silendumne putas, aut lingua bal- p islus in die : posi vesperas se oralionibus praebens,
butiensis pueri, ul virum pollutum labiis me locu- d"inceps usiue secundam noctis horam quolidie vi-
j
turum forc rcris? Coeli enarrant gioriam Dei, el gilabat. Postmodum vero somno fessus in terra dor-'
omnia qua» fecil Dominus, eum in Sanclis suis lau- miens, usque ad mediani nocteni quiescebat. Qua
I
dant. Silere debet rationalis creatura a laude Dei, quidem continue surgens hora, leclioaibus et Scri-
t irrationabili non silenle? Taceam, an loquar? cum pluris sanctissimis (quibus tota radiat Ecclesia uti
si laceam lapidibus jubelur clamare. Certe loquar, lapidibus preliosis) inlentus, usque ad esus horam
non laccbo totis nisibus eximium Hieronymum lau- perdurabat, Ila lovissima flebal peccata, ut quis eum
darc. Qui quamvis indignus et insufficiens laudator a^stimasset homineminteremisse. Ter in die conlinue
exislam, cum non sit pulchra in ore peccatoris laus, carnem diris verberibus flagellavit, ila ut ex ejus
lamen ab ejus laudibus rainime cessabo. Firmetur corpore rivuli sanguinis effluerent. Quin verbum
aaque manus nosira, et lingua noslra palato non ad- otiosum ali^uod ut pestem maximam fugiebat. Sibi
 :

283 UE M.VGNIFIGliNTIlS BEiTI HIEUONIMY. 284

olium nullum crat : semper aul sacris lectionibus, coi^itarem qualisinesselanimabus Beatorum, qui cum
aul scribcndo, aut docendo cunclos, exercilabatur, Christo gaudent, gloriue el la^tiliarum qi antilas, cu-
Quid plura loquar? Si Sanctorum singulorum perqui- piens inde rx hac materia brcvem componere Tracla-
rerem \ilas, eo (ul puto) majorem neminem inveni- tum, precibus compulsus nostri Severi, quodam ve-
rem. Sed quia superius Samuelem nominavimus, nerahilis Martini Turonensis Episcopi discipuli,
fuisse hunc Samuelem oslendamus. Hic cerle ille charla, calamo, pugillarique in manibus susceptis,
Samuel, qni de vanis littcrarum sludiis verberibus brevem vellem scribere Epistolam sanclissimo Hic-
evocatus, sacra^ Scriplura- minisierio deputalur : in rouymo desliuandam ut quicquid ex hoc scntiret,
:

rujusviillus luinme divina gratia inlluente, ulriusquc responderet (sci-bam enim in tam difficili quaestione
Teslamenti lumen vidimus : el in cujus brachii forti- a nullo viventium me posse doceri evidentius) cum- ;

tudine haerelicorum pars maxima est dispersa. Hic que jam scribens salutationis exordium Hieronymo
certe gloria virtulis nobtrae transfcrens ulrumque praenolarem, ineffabilc subilo lumen nostris invisum
Teslamenlum ex Hebraeorum lingua in Grsecam pa- lemporibus nostrisque minime linguis declarandum,
riler et Latinam: disponensque ipsum posteris iii cum ineffabili inauditaque odorum omnium fragran-
aeternum, declarans lenigmata el obscura dubia et tia, cellulam in qua slabam, inlravit hora complcto-
nodosa. prieparans officiorum scriem cunclis Eccle- rii. Quo a me viso, stupore admirationeque commo-
siae minislris, lolam pene Ecclesiam aedificavit. Unde tus, animimerabrorum virtutes repente amisi.
et

bene magnus apparet in sapientia,' ineffabilis profun- Nesciebam enim tunc quod dextera mirabilis Dei
ditate. Liberales aulem scientias ita perfecte scivil, exaltasset servum suum, noias faciens in populis
quod relatione omnium nuUus sibi similis apparet virlutes suas. Nesciebam etenim quod Deus antiquae
adhuc. De Scripturis vero sacris, uli mullarum sua- miserationis, servum suum fidelem a carnis immun-
rum Epistolarum, quas ad me direxil, experienlia ditiisdissolvisset, et tam sublimem ei in coelo sedem
a'qualem ^ibi neminem unquam novimus. He-
didici, praeparassel. Nesciebam certc investigabiles vias Do-
brdicorum, G-ai-corum, Chaldaeorum, Persarum, et mini. Nesciebam thesauros infinitie Dei sapientiae el
Medorum, Arabicorum, et pone omnium natinnum scienii* : sccreta et occulta Dei judicia non agnosce-
tanquam si fuissel in eisdem natus
linguas et litleras, bam ;
quoniam quos vult, facitsuaineffabili sapientia
et educatos, scivit. Quid plura dicam ? Qua? Hiero- ad sui agnitionem venire. Quos autem prsedcstinat, vo-
nymus ignoravit in natura humana, nullus hominum cat, justificat, etbeatificat, proul discernitconvenire.
unquam scivil. Non me ista, venerabilis pater, exi- Itaque quia lalem oculi mei nunquam perspexerant
slimes dicere, ut puiem te Hieronymi et vilam el vir- lucem, talem oltactus meus odorem non senserat :

tutrs pejus mescire. cum sibi socius cxstileris mullo lam novis, lam inauditis miris obstupebam. Inler
lempore. Sed testor Deum, quoniam ob tam ineffabilis haec autem meis in me perstrepenlibus cogitalioni-
viri sanctitatem, si voluissem tacere, non potuissem. bus ijuid hoc esset, de luce haec dicens verba, vox
Confitentur mirabilia et sanclilatem suam el ipsi emicuit Augustine, quidquceris? Putasnehreviim-
:

coeli, in quibus magnus, majoris gloriae quantitalc, mittere vasculo mare totum,brevi induderepugillo
quam multi Sanclorum, habitat sine fine. Nulli ilaque terrarum orbem : coelum firmare ne usitatos exer-
dubium est, et intra Pairis mansiones ipsum unam ex ceat motus ? Quce oculusnullus hominum videre po-
majoribus et sublimioribus sedibus oblincre. Cum tuit, tuusvidebitfQucBaurisnullapersonumhausit,
enim homo secundum opcra praemietur, et iste pcr- audiet tua? Quce cor humanum nullatenus intel-
fectioris pene vitae exstiteril, clare patet ipsum unum lexit, necetiam cogitavit, existimas te posse intel-
de majoribus et sublimioribus coeleslis Jerusalem ci- ligere? Infinitoe rei quis erit finis? Immensa^ qua
vibus fore. Quod ut a nobis plenius et certius creda- mensura metieris ? Potius totum mare in arctissi-
tur in mundo, prai cunclis, qnorum nostra recordatur mo clauderetur vau^ulo : potius terrarum orbem
SPlas, valde mirabilisapparel prodigiis insuclis ct mi- parvulus teneret pugillus, potius ccclum a motu
raculis infinilis: quorum mihi aliqua venerabilisEu- continuo'desisteret, quam gaudiorum et gloricequi-
sebius suis liiteris dcclaravit. De caeteris vero prodigiis bus Beatorum animce sinefine potiuntur, minorem
qu»' mir.ibiliter fiunt quotidie, ut conlinue intelligo intelligeres particulam, nisi, uti ego, experientia
relatibus plurimorum, avidus peraudire, tibi ipsi, docereris. Discurre adhuc brevis temporis spatium :

paler carissime, snpplico, ut mihi in brevi volimiine impossibilia facere non coneris,donec tuus impleatur
quaecumque polcri^ vera et utilia miracula coHecta, vitce cursus. Hicnon quceras, quce nonalibi,nisiquo
quam citius facultas aderit, cjusde n Hieronymi san- tam feliciter propero,inveniri possunt. Hicsatageta-
ctissimi devoiione Iransmitlere uon deneges. Sed ut liaexercereopera,utpostmoium ibiquce aliqualiter
multa merita Hieronymi sanctissimi non lateant, quid hic intelligere cupis, totaliter in ceternum habeas
erga mc, divina annuente clementia, iu ipso sui obi- indequiintrant,nullatenusexeunt.Ad\y,i'cegop3i\o-
tus die acciderit, enarrabo. Eodem namque die el re stupens, aiimiratione tam iuvisa pene amens, omni
hora, qua exuius putredinis el immunditia." carnis quasi vigore carens, his verbis aliqualem sumens
toga Hieronymus sanctissimus, vestimentum perpe- audaciam, tremebunda voce dixi : Fas ulinam milii

tuae immortalilalis.inaestim^bilis laetitiae et gloriae in- foret, qui tam felix es, tam gloriosus, honorifice ad
duit, dum Hippone in cellula mea quicscens, avide illa properans gaudia : quitam dulcia eloqnia guUuri
285 DE MAGNlFrcENTUS BEAT! HIEUONYMI. 286

meo faris.non ambigere. Alille.inquil, Aomcn meum crgo isie est, faciens tot mirabilia, tot et tanta i.i-

quceris ? Hieronymi illiua preabyteri, cui transmitten- sucta hominibus prodigia? Ad ipsum ergo ore nos-

dam Epistolam jam scrihens cepisti,sumanima,qu<K tro clamcmus, etdomusque gloriam lau-
cxsultemus :

di ejus, quoniam cerie dignus est omni laude, nec

in hac hora in Bethleem Juda carnis onere deposito,
Christo, omnique cwlesti comitata cohorte, omni de- sumus sufficieiiles purn laudare. Iiiiroivit enim in do-
corata pulchritudine, omniillustrata splendore, illo mum Domini candidus cl puicherrimus ubi sine :

induta immortalitatisdeaurato vestimento,circuma- dubio de sublimioribus et pr;pc!arioribus gloriae

mictaomniumbonorumetgaudiorumvarietate,terre- sedcm oblinet.Ouod ut iierum clarius vcritatis iunicn

norum omnium t riumphatrix, omni diademate coro- paieat, piuribus testibus quam uno censui, quod su-
nata, et omni beatitudine et felicitate vallata, tam pradictus noster Severus, vir doctrina el sapientia

gloriose, tamque ineffabiliter pergo ad rcgna coelo- pollens, cum tribus aliis in ipso die et hora obitus
rum, sine (ine manvura. Jam nullum etenim dein- llieronymi in Turonensi civilale videril, meije addere

ceps exspecto glorice defectum, sed augmentum, visioni : de quo quidem solummodo ipsemet pridie
quando iterum jungar corpori glorificando, et non ad me veniens, fuit teslis. Volens iiaque Deus, ul
morituro, sed gloriam quam nunc sola habeo, cum sublimis Hieronymi gloria mundum non lateret : ve-

illo habitura : inilla sciiicet universce rationis die. luti sanctitas sublimis, ei pene cunctorum viventium
Tunc ego ainplius animi in me colleclis viribus prfe excellentissima, non latebat, ne illi quos sanctitatis
gaudio a lacrymis non cessans, sic respondi : Uti- illius delectabat sequi vestigia, habiturum praemium
nam, virorum eximie, tui mererer fieri pedissequus. ignorantes, aliquando a sanctitatis deviarent traraile,
Sed quaeso lui servuli quanquam vilissimi, quem et ul etiam alii sibi tot et tanla elargiri cernenles
dilexisii in mundo nimia carilalis affeclione, rccor- pr?emia, illius sanctitalis et virtutis inhsererent ve-
deris ul tuis iniervenlionibus a peccalis emunder,
: stigiis, minuit enim laborem ponderis, pr<emiorum
lua gul)ornalione recto calle, inoffenso pede proce- spes : die et hora qua idem gloriosus Hieronymus
dam, tuis defensionibus assiduis, ab inimicis mihi feiiciler exspiravit, elargiendam sibi gloriam, Severo
conlinue iusidiantibus protegar, tuoque sancto ductu et iribus aliis cum eo stanlibus, taliter declaravil.
saiulis attingam portum. Placcret ulinam voluntati Hora completorii die domo sua Severus cum
illo in

tuae aliqua mihi interroganti respondere. At iila : tribus viris Catholicis, quorum duo monasterii quon-
Quod optas, dicito : me omnituce voluntati respon- dam venerabilis Martini erant monachi, in di\inis
suram sciens. Vellem (inquam) intelligere, utrum legcns locutionibus, in ccelo, in sethere, terraque
Beatorum animae quaedam velle possint, quae obtinere canluum suavissimorum, inauditorum, ineffabilium et

nequearit. Al illa : Unum, Augustine, noveris, quod incredibilium infinitas repente audivit voces , el

Sanctorum animce ita in illa wterna gloria in Deo organorum, tympanorum, et psalteriorum, et totius
sunt solidatoi et/irmatce, quod nulla sibiinest alia symphoniae et instrumentorum sonos, quibus ccelum
voluntas, nisi Dei ; quod nil velle aliud possunf, et lerra el omnia(utsibi vi'iebatur) undique resona-
nisi quce Deus vult : ideo quce volunt, obtinere bant, quorum eorum animae pene a cor-
suavitatibus
possunt. Etenim qucecumque volunt, Deus et vult poribus exhalabant. Stupefacli illico omnes illi ele-

et adimplet. Nemo quippe yiostrum suis fraudatur vantes oculos, coelum totum, aHhera et omnia quae
desideriis : Deum aliquis nostrum
quia nil praster eorum continentur ambilu, quadam viderunt luce
optat. Quoniam vero semper, ut volumus, Deum habe- septies solis luce praeclariore clarescere ex qua om- :

mus : nostra semper desideria sunt plenissime adim- nia odorum aromata erumpebanl. Haec ilii tam mi-
pleta. Longa quidem, paier carissime Cyrille, veibo- randa cernentes, Deum exoiarunt precibus, ut eos
rum lexeretur series, si omnia quse mihi gloriosa illa cur talia Herent, non lateret.Quibus vox de coelo
anima perscrutanti palefecit, scriberem in iiac bre- veniens, ista dixit : Nulla vos moveat admiratio ;
vilatis Epislola. Spero enim quod Bellileem ad tan- nil vobis videatur admirabile, si talia et videtis et
tas reliquias visilandum veniam non post muitos auditis: hodie enim regum rex, et Dominus domi-

annorum circulos, ubi tunc qu<B audivi, et in scri- nantium, ChristusDominus, exeunti dehoc nequam
ptis tradidi, videbo perspicaciter. Pluribus itaque sceculo,anima;gloriosissimiHieronymipresbyteri in
horis illa gloriosissima anima ibidem mecum ma- liethlcem Judce commorantis, totus festivus obviam
nens, Triuitatis sanctissimie Unitatem, et Unitali vcnit : ut eamprceccetcristantohonorificentius, tan-
Trinitatem, Filii a Patre generationem, Spirilus San- to excellentius et sublimius ad sua introducat re-
cti a Paire et Filio processionem, angelicas hierar- gna, quan toprce ccnteris sublimioris etsanctioris vitce
chias et ordines, et eorumdem beatorum spirituum meritis fulget. Ilodie oninium Angclorum ordines
mysteria, beatarum etiam auimarum felicitates et : exsultantes et talibus vocibus alteriiatim concinen-
alia utiiia el gravia humanis intclleclibus, quam sub- fes,suum. sociantur Dominum hodie omtiium Pa- :

tiliier, quam evidentcr, quam niirabililer mihi pate- triarcharum et Prophetarum coitus, hodie Aposto-
1'ecerit avido, si omnium hominum linguis loquerer, lorum et Discipulorum chorus, hodie omnes sancti
non exphcarem sermone. Ucinde a meis oculis hix Martyres, hodie Confessores, hodie gloriosa Dei Ge-
illa disparuit : sed muliis poslmodum diebus inncffa- nitrt.T sanctis omnibus comitata virginibus, hodie
bilis odoruin suavilas rimansit : Quam mirabilis omnium Beatorum anima;lcetabundce et festivce suo
 287 DK MAGMFICEiNTllS BKATl HIKUOiNYMI. 288
orcu rrunt coinpalriotu; etcivl. His andilis, vox hiluil : amho veninius,utejus tibigloriam indicemus. Uicccr-
sed tamen lux el canliis et odor per horam postmo- temeussocitisqtiemvides,Hieronymusipseest,quisi-
dum perdurantes cossaverunt. llaquc liipiido laiet ciit (rquaUsmihiin vitcesanctitate fuit,itaper ofnnia
ipsum <le sublimioribus ct majoribus rivibus forc, in (jloria a^qualis est.Et quce possum,et ipse potest,et
quo magnus ct mirabilis est, et meluendus super
et qucg volo, et ipse vult, et sicuti Deum video, et ipse
pcne omnes Sanctos ob sibi tradilam potestatem. videt, et cognoscit,etintelligitJnquoomnisnostra,et
Nulli sit dubium, ita prao celcris quip vult, posse Sanctorum omnium consistit glorice beatitudo. ISec
ipsum assequi : sicut prie ca'teris sua volunias di- habet majorem vel minorem gloriam alter ab altero
vinsB magis coba>ret. Nullos vcro me tanla; audacia' Sanctorum, nisiin quantum magisetminusdivinam
putet, ut fatear ipsum Joanne Baplisla, quo (testanle conlemplaturspeciem,sivecognoscit.Sertumveroter-
ipso Salvaiore) nullus majorsurrexit : 1'oiroel Pauio, lium quodplus illo fero, aureola martyrii est, quovi-
et ca^leris duoderini Apostolorum, qui ab ipso Cliris- tamfinivicorporis.Quietsiinmundooblahores,pa'ni-
to elecli et sanciificati sunl, pra^stare gloria. Sed ta- tentias,(erumnas,afflictiones,verbera, contumelias,
men et si prohibeat ratio ipsum illis majorem obtinc- et hominum opprobria et derisiones, et ccetera valde
re gloriani in cali regno, aliquem audere dicere ;
gravia, qu(e ita pacifice pertulit, ita gaudenter
tamen nullas video rationes, cur sil nefas dicere, propter Deum, ut in infirmitatibus exsultaret, et
aequalem iilis in gloria Hieronymum fore, dnmmodo verus martyr exstiterit, et pra;mia martyrii non
iilis in vilse sanctitale discors non fueril : cum non amiserit : tamen quia gladio vitam non finivit, au-
sit personarum acceptor Deus, sed singulorum mo- reolam, qu(e in signum datur martyrii, non ha-
rita decernens, et reddens unicuique quod meruit_ het. Serta vero duo alia qu(B habemus, aureolas

Al cuiquam videatur minorem Joanne et Apostolis

si sunt, quce solum virginibus et doctoribus dantur,
Hieronymum gloriam oblinere, parum videatur mi- ut ab aliis discernantur. Ad haec (ut mihi videba-
norem ipsum obtinere cum, et si illius sanclilatis
: lur) respondi : Quis enira es, Domiae mi? Et ille :

merita, illius laboris gravia, illius scripturae et veris- Joannes, inquit, Baptista sum, qui huc ad te des-

simae Translationis utriusque Testamenli, Officio- cendi^ ut nuntiarem tibi Hieronymi gloriam : qua-
rumque ordinalionis frucius, non solum praeseutibus, tenus ipsam gentibus nunties. Hoc enim noveris :
sed eliam futuris, perspicaciter cernat : paulominus (luia honor et reverentia qu(e situjulis Sanctorum ex-
fore nil ipsum ab eisdem in gloria discordem : ut ve- hihetur, cceteris omnibus exhibetur : ne putes ut
rum testor Deum, puto judicabit. Porro ne aiiquibus aliqua sit in coelo invidia, ut in mundo. Sicut enim
deridondi laqueum injicere videar, dum Joanni et in mundo quilibet hominum cceteris prceesse potius
Apostolis in sanclitate et gloria, sequalem esse Hie- vellet, quam suhesse ita in ccelo propter caritatem
:

ronymum sanctissimum fateor unum quod explctis : ineffahilem, (jua se invicem diligunt beata; animce,
nondum diebus quatuor in visione vidi, enarrabo, quilibet Sanctorum ita alterius gloria gaudet,sicut
ut veritas non lateat, et ne quis mo has laudes re- sua. Quinetiam vellet quisque major, ut (juisque mi-
texere credat, vel amore carnali, quo homo a veri- nor sihi esset cequalis etpene major : quia ejus gloria
tatis cognilione maxime deviat, vel vesanae men- esset sua :ita minor majoris gloria gaudet, sicuti si

tis imperitia, vel alia quacumque causa. Sed me hoc eam haheret nec velleteam
: habere, ut ille non habe-
ambiganl ab homine intellexisse rainime : sed per ret : imopotius desua^ si fasesset, impartiret. Unde
relationem quam Deus omnipolens, qui suos exaltat gloria singulorum est gloria cunctorum, et gloria
Sanclos, et exaltando magnifical. Quarta praeeunte cunctorum^ estgloria siw^w/orum. Hisdiclis.societas
nocte, mihi avide cogilanti, quid laudis quidve omnis illa discessit. Et expergefactus ita a somno,
reverentiai debitse Hieronyrao in brevi retexerem me subito sensi caritatis ardores, quanlos
taiitos in

Epistola, demonstravit hoc modo : Dum itaqae (ut inme nunquam senseram. Nam deinceps haclenus
dixi) disponens hanc Epislolara tibi scribere, cogi- nunquam aliqualis in me vel invidiae, vel superbiae,
larem aplam laudis materiam invenire : hora adve- sive arroganlia; fuit appetilus vel cogitatio. Testis
nienie noctis media, me somnus oppresMt : et ecce enim est Deus ,
qui omnia antequam fiant novit,

maxima mihi affuit angelorum multitudo, inter quos quod inde tantus in rae cxstilit caritatis fervor, quod
fulgenles plus infinito sole duo erant viri ita similes plus alieno bono gaudeo, quam meo? plus aftecto
ei uniformcs, ut nulla in eis videretur differenlia^ omnibus subesse, quam praeesse. Ha3c idcirco dixe-
qua aiter ab altero differre posset : nisi quod Iria rim, non ut laudis acquiram famam, sed ut quis haec
serla ferebat ailerin capite, ex auro_et lapidibus prc- non pulet vana fuisse somnia, quibus saipe deiuditur

liosis : alter vero duo. Hi candidissimis induti col- raens nostra. Saepe enim Deus abscondita et maxima
lobiis, undique gemmisqne contexlis, lanlie
auro per sorania reserat. Magnificeraus ergo opera sua :

erant pulchritudinis, ut non valeat quispiam imagi- quoniam perfecta sunt, nec est in eis iniquitas. San-
nari. Accedentes itaque iili ambo prope me, sub si- ctum Domini Hieronymum, propler Deum, cum quo
lenlio paulisper stelerunt. Deinde iile qui tria fere- regnat secure, magnificemus quoniam in vita sua :

bat serta, his me verbis fuitallocutus : Cogitas,Augu- magnifice fecit, in morte sua magnifica reccpit. Qua-
sline,(juiddebeaslaudisdeHieronymoinveritatepro- propler magnus esi in medio nostri : et sanctus et
ferre? Et certe diu cogitans, nondum nosti : sed huc excelsus in viiae excellentissimae sanctitale. Magnus,
 ,

m DE MmAGOLlS HrEUOWYMI. 290

saiictus et excelsus, in sapienliae inellabiiib protLimli- im--*, uteum cclebicn munJo taceret, et cunctis lio-

lale. Magnus sanclus et praeexcelsus, in majoris nunc minibus gloriosum : tuis confisus orationibus opus
gloriae quanlilatp. Mirabilis et laudabiiis el gloriosus aggrediar, ut tua poscit devoiio, et breviloquio per-
in prodigiis invitis, inaudilis et insuetis. Metuendus, stringam de multis pauca. Gloriosum hujusviri obi-
colendus, cl venerandus, ob sibi Iraditam a Domino tum, visionemque meam, necnon et mirifica lunc
potesiatem, tionorem, ct gloriam sempiternam. Ma- temporis peracta, te nosse non ambigo. Nam vir

gnificemus ergo, obsecro, eum, nec taceamus* quo- utique reverendus, et memoriae oblivioni non dandus,
niam majorest omni laude. Nolasfaciamus in populis Eusebius nobilis Cremonensis ejus discipulus,in quo
gloriae suse laudes. Non miretur homosi eum, quem magistri refulsit sanctitas et doctrina, cujus sapien-
Deusmaguiticavil elcoluit, laiidarous. Non hominem tiam, probilatem el excellentiam non ignoras : qui
pigeat venerari, et colere quem Deus coluit et vene- post biennium a noslrae mortalilalis miseria ere-
ralus est. Non putel quispiam Joanni et Apostolis in plus, suum praedilectissimum magistrum Hierony-
gloria et sanclitate iequando Hieronymum, Joanni et mum in cceli patriam est secutus, ut nobis indicant
Apostolis exercere injuriam : quoniam illis praebtare, ejus crebra miracula, de quibus etiam inferius ali-

et gloria et sanctilate si possent, oplarent. Gloria qualiter pertractabo : Reverendo Patri Damaso Por-
enim et beatitudo ejus, eorum esl gloria : et beati- tuensi Episcopo, et Theodosio Romanorum Senatori,
ludo eorum est sua. Honor, laus, et reverentia a no- ejus fratri Severo probissimo viro, Eustochio sanciis-

bis exhibita Hieronymo, eorum singulis cxliibelur : simae mulieri, et tibi et mullis aliis, quos singillatim
et quae illis sigillatim exhibetur, Hieronymo exliibe- nominari non eget, tunc temporis per suas litteras

tur. Si ergo cupis Joannem Baptistam et Apostolos lotius ejus obitus seriem intimavit. Unde amplius ea
Venerari, simul venerare quoniam illis per
ipsum : quae nosti, reilerare esset superfluum, et dicendorum
omnia est aequalis. Secura igiiur mente, omni depulsa impedimentum. His ergo omissis, ad ejusdem quae
tormidine, Joannem Baptistam Hieronymo aequalem non cessant continue clareremiracula, noster se sly-
et non majorem quoniam nullus major surrexit,
: lus vertat : ut lua poscitdevotio. Et primo ab Euse-
omni devotione el reverentia fateamur quem si mi- : bio viro sanctissimo, ejusdem Hieronymi sanctissimi
norem facimus, Joannis gloriae derogamus et magis ; discipulo sumat initium.
injurias exercemus quam laudes. Hujus mei imperili Cap. II. Post obilum gloriosissimi Hieronymi, quae-
sermonis opus, quanquam insufficienter, quanquam dam haeresis inter Graecos, id est, secta surrexit, qu*
vilissime, quanquam nihil, lamen devote et reverei:- ad Latinos usque dcvenit: quae suis nefandis niteba-
ler a nobis explelum, ad te, venerabilis pater, puro tur rationibus probarc, quod animae Beatorum usque
corde et magna animi devoti affeciione dirigo : sup- ad universalis judicii diem, in quo eorum corporibus
plicans ut ingenioli mei verbula, quas de nieae impe- erant iterum conjungcndae, visione ct cognitione di-
ritiae pauperie in laudeseximii Hieronymiobtuli, non vina, in qua tota consisiit beatiludo Sanclorum
deridendo, sed caritate debila aiquanimitcr tolerando privabuntur : et damnatorum aniraae similiter usque
legas. El quae niinus debite dixi ad tanti viri laudes, ad diem illum, nullis cruciabuntur poenis. Quorum
et meae imputes imperiti*, el Epistolaj brevitati, et ratio talis erat : Sicut anima cum corpore meruit,
ejus laudum immens* majestati. Quoniam certe si vel peccavit : ita cum corpore praimia recipit, sive
omnium morlalium linguae solum ejus laudes prome- poenas. Asserebanl etiam illius sectae nequissimi,
rent, minus debito halis csset. Mei peccatoris, vene- nuUum fore purgatorii locum : in quo animae qua^
rabilis pater, esto niemor : ut dum in illo steteris lo- nondum de suis peccatis in mundo plenam egis-
co, quoillud sacrum eximii Hieronymi cadaver quie- sent poenitentiam, purgarentur. Qua quidem secta
scil,ejusme intervenlionibus recommendes :quoniam pestifera crebrescente, tantus in nos dolor irruit,
nullibi dubium est quod ea quae optat, idem Hiero- ut nos amplius pigerel \ivere. Quocirca meis cun-
nymus potest continuo obtinere. Non enim suo ali- ctis suffraganeis Episcopis, et aliis viris Catholi-
qualiter detraudatur desiderio. cis convocatis, eis jejunia et oraliones indixi :

CYIUI.LI EPISCOPI JEROSOLYMITANI DE MIRACULIS HIE- ut suam sic agilari fidem, divina non permitteret
RONYMI Al) SANCTIJM AUGUSTINUM EPISC. HIPPONENSEM. bonitas. Mira res, et forte huic similis nunquam visa.
Venerahili viro, Episco})onim eximio^ Augustino Tribus expleiis diebus jejuniorum ei oralionum,
Hipponensi CyriUus Jerosolymitaiius
prcesuU, subsequenli nocle gloriosus Hieronymus, suo prse-
Pontifex, et omnium sacerdotum infimus. dileclissimo filio Eusebio oralionibus incumbenli
Cap. I. Illiussequi vestigia, cujus in lerra sanctilas manifeste apparcns, beniguaque eum allocutione
radiare noii cessat, illius scilicet Hieronymi gloriosi, coiifortaus, ei dixit, In hac secta pestifera minime
cujus memoria erii in benediclione in saeculum ise- formidandum,cumstbi/inisjampo7iend.userat.Q\.\em
culi, qui quantus sit, et tu simiiiter bene nosli : ejus Eusebius nimio fulgentem spleudore, ita ut eum
usus maxime colloquiis el doctrinis : de quo me velle oculus humanus aspicere non valerei, inluilus, quasi
disserere, cum sim reproljus in toto, et iiidignus, de gravi sonmo evigilans, dulces per oculos fundeus
.quasi reputoaudaciam. Scd tamen quia lua nie ccgit lacrymas, ita ul pene vocem formare non possel :

dileciio, ut alia tibi scribam de prodigiis hominibus quaiitum potirat, clamare coepit Pater meus Hiero- :

r insueiis, qua' per illiim in diebus nostris fecit Donii- nymus esl Quare meam societatem spernis ? Ctrte
 ::

291 DK iMIIUGULIS IIIERONYMI. 292

tc7ieam te, necdiviittam: necsine tuoquem dilexisti Hi>'ioii\nii merita egregia cernenles, rnf.gnis vocibus

filio.gradieris. Ad quem gloriosus Hieronyinus:iVon immensas gratias referunt creatori, qui suos in se

te, fili dilectissime, deseram. Confortare, vicesimo sperantes non deserit. El sic, Augusliue carissime,
namque die me sequeris, et simul in gaudio perma- pius Domiiius naviculam suffi fidei sacralissimip, in
nebimus sine fine. Sed Cyrillo cunctisque fratribus liujus mundi rniiri eruclantibus malorum hominum
nuntia, ut crastina die juxta prcesepc Domini, ubi lluctibus agitari permiltit, sed minirae naufragari.
meum omnesin unum conveniant,
quiescit corpus, Quo quidem forti qua'so esto animo viriliier age : :

tam quam etiam iUius sectoeviri. Et tu

Cutfiolici, non formides conlra fidei persecutores magnaniniu»
trium hominum,quiin hac sunt urbe,hac noctede- diniicare, sub unibra aiarurn tam pii patris qui suo- :

functi cadavera inhumata, in locum in quo meum rum fideiium preees inefficaces non sinit, dummodo
est humaiumcorpus facies deportari : supcr quibus lota s|ie et puro fiant animo. Non enim noslrae ne-
saccum quo utebar pones, et statim vitw pristince queunl exauuiri preces, nisi cum Deo nostra non
in

redditi, hanc radicitus hceresim extirpabunt. Cui perfecte spes consislil : vel quia petimus non petenda.
vaiedicens gloriosusHieronyinus, disparuit. Mane au- Ad ipsum Dominum non lantum ore, sed toto
ergo
lom facto, ad me, qui Bethleem tunc eram, venerabi- corde clamemus dum aflligimur et ipse qui domina- :

lisEusebius vcniens, cuncta quae videral, enarravil. tur in sua, et nos quolidie oculo respicit
\irtute
Quo immensas crealori graliasagens, etglorioso Hie- non permitlet nos tentarisupra id quod pos-
pietatis,
ronymo omnibus in prfediclo loco, in quo pro uobis sumus. Sed ne nimis devius a proposito modo gradiar,
de intemerata Virgine Salvaior nalus est, et ubi etiam ad incoepla redeam, et venerabilis Eusebii obilum
sacratissimum Hieronymi cadaver humatum est con- expiens priino, et virorum illorum trium similiter,
gregalis, prsedictorum defuuclorum cadavera deferri quos resusciiatos nosli, migrationem scribens : quia
fecii. mira erga homines Dei miseratio el dispen- eadem hora sunt et die, qua Eusebius, de hujus
satio! Quot modis in se sperantes scit juvare : quan- mundi et vaile miseriae exempli, aiiqua Hieronymi
tis et quot honoribus suos exaltal Sancios ! Fiebat miracula de multis introducam.
inlerea ab iliiussectse cultoribus derisio : credenlibus Cap. III. Adveniente aulem die quo venerabilis
quod foret nxinaniia manus Doraini. Lseietur iiaque Eusebius a beato Hieronymo in visione, de qua supra
omnis tidelium coetus et Deo in voce exuiiaiionis
: falus sum, se migraturum scierat, die tertia prae-
psallant,quando suscipimus misericordiam in medio eunte, languore febrium concussus vaiide, se super
templi sui. Accedens nanique vir venerabilis Eusc- lerram {magistri non immemor) nudum deferri fecii
bius ad singulorum cadavera, flexis genibus mani- a fratribus et singulum fratrem benigna consoiatione
busque in coelum extensis, cunclis audientibus sic confortavil, et ut in sancto manerent proposito, ad-
oravit : Deus, cui nihil est impossibile, nihil grave monuit. Deinde saccum quo gioriosus induebatur
invictce fortitudinis etvirtutis : qui facisnnrabilia Hieronymus, deferri fecit, et supra se poni jussit,
magna solus, et nullum in te sperantium spernis : ordinavitque se nudum inslar gloriosi magistri exti'a
nunc preces tuorum exaudifidelium, et ut tua, quam Ecclesiam in quajacebat sanctum Hieronymi cadaver
dedisti,fides intemerata inviolataque per scecula ma- sepeliri. Post byc comraunione sacralissimi corporis
neat, ac etiam ut horum error appareat, per merita Jesu Christi se muniens, Domino se et beato Hiero-
Hieronymi dilecti, in-
et intercessiones gloriosi tui nymo commendavil, et sic per triduum locutione
troduc in hcec cadavera animas quas de ipsis egredi corporaiique visione privatus, circumslanlibus fra-
voluisti. Qua quidem oralione iinila, singula sacco tribus allernaiim psallerium, passiones Domini et

quo supra carnem gioriosus Hieronymus utebatur tan- alia sacra continue iegentibus, jacuit. Durum quippe
gens cadavera.protinus in ea vitse spiritum introduxit. et cunctisrecte in mundo degentibus formidabile hoc
Qui horaines apertis oculis, omnibusque vilse signis quod narro. Die aulem quo moriturus erat, per duas
osiensis, sunl perlecle resuscilaii : et cceperunt bea- horas anieanimae beatse exiium, venerabilisEusebius
larum auiraarura gloriam, el peccatorum pcenas, tara tam teriibiies aclus coepit peragere, quod circum-
Purgatorii, quam Inferni clara voce omnibus inli- slantes raonachi pavore perterriti, velut amentes io
mare. Nam, ut miiii postmodum interroganli dixerunl, terra jacercnt. Nam quandoque transversis oculis,
bealus Hicronynius eos conduxerat secum in Paradi- manibus junclis, faeie lerribili, voceque dira quasi
sum, Purgatorium, et Infernum, ut qute ibi ageban- sseviens clamabal : f^on faciam, non faciam: menti'
tur, paiefaceret universis. Sibique dixerat quod ad ris, mentiris. Post liaec ad terram rediens, faciem fir-

corpora redirent, et de perpetratis peccatis ibi age- mabat in terram quantum potuit, clamans : Adjuvate
rent pcenilenliam : quia eo die el liora qua venerabi- me, fratres, ne peream. Quod monachi videnles, la-
iis Eusebius moriturus eral, et ipsi moriluri eraut : ac crymantes et trementes, eura mlerrogaverunt Quid :

tiiam si bene agerent pcjenitenliam, cum eo gloriam habes, pater? Ad quos ille Non videtis dcemonum :

adepiuri : quod ei factum est, ut inferius deciarabo. agmina, quceme debellare cupiunt? El iili Qtiid te :

His igiiur peractis, mulliludo maxima populorum facturum volebant, cumdicebas:Non faciam?E\. il e
tarn fidelium, quam eliam illius seclce defensorum, Concmtur namque, ut divini nominis blasphemus in-
qui ad grande concurrerant speciacuium, lam cerium veniar, et ideo hoc me non facere clamabam. Et illi

indiciurn ei verilalis expeiimenium : necoon beati Quare,pater,faciem abscondebas in terram?E\.'i\\e :

293 UB MIKAGULIS HIERONYMI. m
Ne ejus aspectum cernerem, qui tam turpis et terribi- jusle dantur. Scio namque me erga Deum meum
lis est, quod omnes pene formidines quce in mundo peccasseet ipsum justum fore non dubilo. Qua de re
sunt, respectu ejns nihil sunt. Inter hsRc verl)a actus non mireris, si plango, cum poiius si non plange-
priores reilerans, sic ad extrennann horam usque deve- rem, vehementer admirari deberes ; sed potius ad-
nit. Fraires aulem qui aslabant,pavoreetdoloreperter- mirare, quare homines qui se mori non dubitant
riti, velut mortui stabant, quid facerent, nescientes. (saltem aliorum experimento ) lanla hic securitate
Gloriosus Dpus in Sanclis suis, mirabilis in majestate vivunt, nec tantas cogiiant evadere poenas. » Ad haec
sua, benignus, el se amanlibus misericors, Sauctos dolore tactus intrinsecus, ita ut vix verba formare
suos non derelinquit in tcmpore neccssitalis. Ad possem, dixi : Heu quid audio? Sed quaeso, in quo
extremam namque horam venerabili Eusebio praeve- tormenta differunt infernaliaabhis quae sunt in Pur-
niente, gloriosus Hieronymus apparuit, eum benigne gatorio, dicas. Et ille : « Nihil inter se differunt : quia
conforlans. Cujus adventu omnis illa daemonum turba eadem sunt magnitudine, pcenae Purgatorii et Inferni.

quasi inlinita, ejus tiraore perterriia, ab eo velut Sed unum est quo differre possunt : quia infernales
fumus evanuil, ut plures leslantur monachi, qui pro- finem noci exspectant, sed augmentum : scilicet in
priis oculisdispensalionedivina se hoc vidisse dicunt. judicii universalis die, quando corpora ibidem cru-
Sed hoc magis approbaiur : nam omnes circumslanles ciabuniur cum animabus, et Purgatorii poeiiae sunt
audieruni has ab Eusebio voces : (Jnde venis, pater? cum fine. Nam post expletam poenitentiam inde
Quare tantum moratus es? Cui subdito, cunclis au- exempti, gaudiis beatissimis perfruentur. * Ad hsec
dieniibus,alia vox respondit Exspecta,fili,ne formi- : ego : Sunt omnibus in Purgatorio existentibus,
des, quia te non deseram, quem tantum diligo. Qua aequalia tormenta, vel diversa? Ad haec ille : « Di-
audita voce, brevi inde decursa morula, venerabilis versa quidem. In aliquibus majora , aliquibusve
Eusebius expiravil. Qua quidem hora et iili Ires leviora, juxta magnitudinem peccatorum. Nam in
qui resuscitati sunt,migravere : et (ut pulo) cum Euse- patria etiam Beatorum omnes animae gloriosae divi-
bio ad aeterna gaudia pervenerunt. Nam per illos om- nam conlemplantur speciem : in quo omnis consistit
nes viginti dies, quibus poslquam (ut nosti) resuscilati gloria. Quse quamvis singulae lanla habeant gaudia,
sunt, se in tanta pcsnitentia tradiderunl, quod sine quanta velle vel cogitare possunt : tamen gaudiis
dubio ?elerna bealiiudine potianiur et praemiantur. non sunt pares, quia majora haec possidet, minora
Silentio prsetermiltendum nequaquam puto, quse ab illa, juxla opera quae fecerunt. Sed si libi aliqua ex
eisdem iribus viris per illos dies, quibus vixeruiit, hoc orirelur admiratio, ut Sanctis possit inesse di-
liidici. Continue toto hoc tempre cum aliquo eorum versitas gaudiorum ,
quorum causa est solus ipse
secreta vilse illius, quam post hanc brevem et mo- Deus : in quo nulla potuit unquam esse diversilas :

mentaneam exspectamus, rimari cupiens, allernam solulio satis patet. Nam cum divina contemplatio et
diem ducens ad vesperam. Sed quamvis multa ab cogniiio, sive inielligentia, sit tota merces et gloria,
cisdem didicerem lamen ad praesens brevitatis causa
: in aliquo potest esse Sanctorum minor, in aliquo vero
quffidam tantum referam, caetera vero alias ea dictu* major. Idcirco cum omnes simul animae Deum siculi
rus omittam. Quadam vice ad unum eorum me ivisse est, videanl et cognoscant , aliqua minus videt et
contigit : quem dure lacrymantem, nec meis verbis intelligit, el sic minor inest sibi gloria. Aliqua vero
consolationem aliquam admittentem comperiens, clarius videt, et subtilius intelligit : et sic majorem
causam ab eo coepi inquirere. Qui pluries
tanii tletus possidet gloriam. Sic etiam de illorum miserorum
de hoc a me interrogatus, nec tamen ad interrogata damnaiorum poenis dici potest nam cum omnes ;

respondens tandem meis coactus importunilatibus,

: animae damnatorum in uno consislant pcenarum loco :

sic respondil : Si quce pridie sum expertus,nonigno- tamen diversis cruciantur poenis, juxta vitiorum
rares,tibi inesset semper causa fletus. Ad quem ego : qualitates. Tantum siquideni dilfert inter Chrislia-
Quaeso ul quae vidisti, edisscras. Tunc ille paulisper norum, qui ibi lorquentur, pcenas et paganorum,
taceus, dixit : Quales credis pcenas et tormenta, non nt paganorum cruciamenta respectu eorum quae falsi
solum damnatis, sed etiam in Purgatorio existenti- Christiani peccalores sustinent, sint quasi nulla :

bus prceparari? Ad quem ego De incerlis quae vera : quanquam inelfabilia sunt, nec a viventibus cogita-
potest proferri sentenlia ? Ul enim puto, nostris qui- bilia. Et dignum est. Nam illi gratiam Dei in vanum
L)us alfligimur pcenis, aequari non possunt. Ad quod receperunt, nec voluerunt a peccatis corrigi dum
Ile «Si omnes quae in mundo cogitari possunt poeuae,
: vlxerunt, sacris continue vociferantibus Scripturis,
.ormenla, alflicliones, minori quae illic habentur poe- quas pro nihilo putavere. » Tum ego : Horribile est,
ii.e tormcnlo comparentur, solatia erunt. Mallct
et inquam, quod dicis, et utinain sedulo mortalium in-
n\n quilibet viventium (si illas experienlia nosceret sisleret menlibus, ut vel lautarum poenarum terrore
joenas) usque ad finem mundi, omnibus his simul a pravis cessarent , si nollent amore gloriae. Sed
ine remedio cruciari pcenis, quas omnes homines ab quajso quid erga te pridie exeunte anima peractum
.\.dain hucusque sigillatim pcrtulerunt, quam uno est, breviter innote.sce. Ad quod ille : « Advenienie,
iie in Inferno, sive Purgatorio minori quic illic ha- inquil, mortis mea^ hora, tanta in loco quo migratu-
telur poena, torqueri. Ei ideo si causain mei llelus rus jacebam, nefandorum affuit spirituum multitudo
nterrogas, limor poenarum est, quae peccatoribus quo praj multitudinc dinumerari omnino non i)03»ent,

Patrol. XXII. 10
 :

295 Uli MIRAGULIS HlERONVMl. 296

quorum species lalis erat, quod ea nil poenosius,nilve vissimae corruplibile portas onus, non intelligiSi nisi
horribilius cxcogitari potest. Polius enim quilibet per speculum el in aenigmale : sic etiam de angelis et
hominum tlammis ardentibus arsurum se oxponeret, caeteris incorporeis idem liquei. Cum enim mulla
quam earum formarum iclu ocuii visione potiri.Quid qua3 sunt noti.ssima in natura, nostrae parvae intelli-
ad me venienles? omnia qu?pcumque perpelravi gentiae defoclu, inteHigere non possumus : supercoc-
opcra contra Dcum,ad meam memoriam revocabant, lcstia et spiritualia omnino aliena anaturte cognilione,
suadentes raihi, ut amplius divinam misericordiam, quomodo intelligemus? » Ul dicis, inquam, est : scd
quam tam graviter offenderam, non spcrarem. Et uti potes, quaeso dicas. At ille « Gircumloquar, in-
:

cerle noveris quod nisi divina miseralio me adju- quit, id quod optas : ct dicam paulominus quod non

visset , eis non valuissem.

resistere Nam dum omni possum. At hi qui mecum ea quae pridie dixi, sunl
vigore spiritus destitutus eorum verbis paulum as-
, experti, si ita est, teslificabuntur, Mea pridie anima
sentirem gloriosus affuit Hieronymus magno valla-
: a corpore tot (ut supra factus sum) pressuris et dolo-
lus agmine Angelorum, species sole splendidior, me ribus dissoluta, subito in ictu oculi ineffabiliter fuit
confortans. Qui ubi illos spirilus immundos fuit in- ante Dei judicantis praesentiam deporlata. Sed a qui-
tuilus, me lam dure cxarcebanles, valde commotus bus, el quomodo, non agnosco. Nec certe mirum :

erga eos, voce lerribili eis dixit : Quid ad hunc nam nunc mole aggravor
carnis tunc autem eril :

nequitise et omnis maledictionis spiritus venistrs? anirna sinc carne. Fuerunt etiam ibidem istorum
j

nesciebatis liunc meis fore lovendum auxiliis ? Pro- animae, terroribus inexcogitabilibusquid judex ageret :

tinus hunc rclinquentes, abite, et vestras ab eo elon- formidantes. Heu cur morlales nesciunt, quibus hoc
gate nequitias, quantum disiat crlus ab occasu. His eveniet quod tunc nobis Certe si illius non foret
!

illa maledictorum spirituum societas perterrila,diris ignorantia, toiies non peccarent. Nullum, quae toto ;

ululalibus et clamoribus, limen loci in quo jacebam, tempore gessimus peccatorum, judicera latcre potuit
excessit.Tunc gloriosus Hieronymus aliquibus impe- imo cuncta quae fecimus lanquam si forent praesen-
rans Angelis ne a me discederent , sed quousque tia, cunctis astantibus clara erant : ila ut minimum
reverteretur, exspeclarent, cum cseteris Angelis fe- nostrorum cogilaminum, sicuti fuerat, apparebat.
stiuanter abscessrit. Eodem quoque abeunte, Angeli Considera namque quibus ct quo agitabamur terro*
qui ad me cuslodiendum remanseranl, me confortare ribus : hinc daemonum multitudo stabat, mala testifi-
coepere, blanda et dulcia promitlentes, si forti animo cantcs quae fecimus, locum, modum, et tempora
perdurarem. Inter haec autem consolalionis colio- declarantes. Hinc nosmetipsi ad ea quae objicieban- ,

quia, hora quasidecursa, secundo beatus Hieronymus tur, nuUatenus contradicere poteramustum quia :

veniens, stansque in limine, velociter, inquit, venite. judiccm cuncla scientem, tum quia ipsum quilibel
Tunc subito anima corpus reliquit, tam graviter et nosirum justi^simum cognoscebat. Heu quid dicam?
,

acerbe, quod cerie quantae fuerint pressurae et an- Quam sententiam praestolabamur, ob ejus memoriam
gusliae, intellectu non caperet mens humana, nisi, nunc formido. Hinc inde mala undique, vindictam
ut ego, experientia didicisset. Si enim omnis huma- judici acclamabant : nec ullum pene apparebat bo-
norum iDlelligenlia, quas vellet anguslias et dolores num quo quid misericordiae speraremus. Hinc nos
aestimaret, respectu animse dissolutionis a corpore dignos supplicio omnes qui aderant , exclamabant. ,,

lanquam pro nihilo computaret. » Haec et alia non Gumquc jam nihil deesset nisi sententiam publicari, .

minus ardua et valde morlalibus formidanda, quae quae peccatoribus digna dalur : ecce gloriosus Hiero-
pro non inscribam, eo
longiludine, prsesenli operi nymus cunctis splendidior astris, beato Joanne Ba- >

loquenle, incipiebat claudi dies, occasu solis, quo ptista, summoque Apostolorum principe Petro, nec
I
necesse fuil, quid ei post mortem conligeril, non non Angelorum ingenti muliitudine coraitatus, ad
k
explere. Sed quia prae caeteris affectabani, sequenli praesidentis judicis thronum veniens, nostram sen- ,

die, duobus aliis cum eo insimul convocalis ad nar- tentiara suspendi modico temporis, nosque sibi dari
».

ralionis illius seriem redii, hoc cupiens ab illis etiam ob reverentiam et devotionem quam sibi contulera-

duobus aliis peraudire, ut trium lestimonio solidius mus, et propter erroris deslruendi necessitatem, nt
edocercr. Itaque cum hi jara dictare incipierent, sic voluit, impetravit. Deinde nos secum ducens, omni
respondi. Quanquam haec ulilia sint, nec tsederet in illa beata vallatus socielaie, ubi fidelium animae ine-
vacuum saepius ipsa fari, tamen his quae jam audivi stimabili gloriaperpctuo perfruuntur, quae ibi gere-

omissis, quaeso ut quid vobis post dissolutionem cor- bantur, ut redderemus lestimonium, declaravit. Post
poiis evenerit, meo hianti detegatis animo, Ad hoc haec ad Purgalorium et Infernum nos deducens, non

ilie qui rnihi, quae audisii, transacto narraverat die : solum quae ibi erant, indicavit sed voluit ut poena- : 1.,

« Quod, Gyrille, » inquit,'.* interrogas, non est possibile rum experientiam probaremus. His igitur omnibus
plene fari : quoniam spiriluaiia nostris minime sen- sic peractis, hora qua noslra cadavera sacco, quo
sibus comprehenduntur. Scis namque non te exani- beatus usus fuit Hieronymus, letigit venerabilis Eu-
mem fore, et tamen quid aul qualis sil anima, non sebius, idem gloriosus Hieronymus nobis imperavit,
agnoscis. Deum cerle scis omnium esse principium et ut ad corpora rediremus mandans ut de his quae
:

fincm, a quo incipiunt omnia atque lenduut ; et ta- vidimus, testaremur : promittensque nobis vicesimo
men quid sil Deus aut qualis, dum carnis islius gra- die, si de perpetratis peccatis nos conlingeret debi- j
 :

297 m MIKAGULIS HlEROiNYMI. 298

lani poRniteniiam exercere, cum bealo Eusebio, qui Et ut saeviiiam diri pectoris efficacius exerceret, opu-
lunc erat ex hoc sseculo migraturus, gloriam finis sculum quoddam compilaverat, falsis proijans ratio-

nesciam adipisci; sicque corporibus noslrae animae nibus hoc sicesse. Quod quidem opusculum, ut fidem

sunl conjunclse. » Miilta siquitlem, Augustine carissi- ei daremus,glorioso Ilicronymo, totius verilalis spe-

mc, formidanda, quae morlalium impressamentibus, culo intitulavcrat. Cujus falsitatis notitiam com-
ab eisdem labentium omnium lerrcnorum amorem, periens, sciens tibi gloriosum Hieronymum Epis-
et curam pervigilem, qua tot aberrant homines, tolam super hujus crroris destructione, non multum
ut puto fimdilus exstirparent, patenter didici : quae ante sui obitum edidisse : pra^dictum haeresiarcham
S

si his charlis imprimerem, plus cogitato opus proce- cum suis discipulis, et ejusdem nequilia! ministris,

deret, nec essem compos subscribere jam promissa. invitavi quodara dominico die in Ecclesiam Jeroso-

Itaqne cum de proximo te exspectem, visitaturum et suum errorem nequis-

lymitanam ad dispulandum,
gloriosi Hieronymi reliquias, ut quse quas pridie re- simum comprobandum. Quo namque die universis
cepi, littera; fatebantur : csetera qu?e timc ad meam meis sulTraganeis Episcopis, et aliis quampluribus
reducere polero memoriam, declarabo. Hsec omnia orthodoxis, necnon el ipso hieresiarcha cum suis

iioc finc claudam, tangens venerabilis Eusebii sepul- nefandis discipulis in praedicta Ecclesia adunatis,
liiram, ut ad miracula redeam enarranda, quse supe- dispulatio anona incepta, ad vesperas usque tendi-
rius sum polhcitus cnarrarc. Obilus namque Eusebii tur. Cum idem hajreisiarcha conlra nos opus-
aiilera

venerabilis ct trium liominum prtedictorum seriem, culum ab ipso falbO composilura, quod glorioso inti-
in praecedenlibus quara brevius potui inserui : quee- tulabatur Hieronymo, allcgaret, has tanlas beati

dam libi, ut puto, affectuosa inlerponens. Sed pra^- Hieronymi injurias ferre non valens bonse memoriae
dictorum sepulturte series ita palet. Mortuo namque Sylvanus, sanctae Nazareth Ecclesise Archiepiscopus,
venerabili Eusebio, plura sunt miracula cunclis visa, qui tanta beatum Hieronymura affectione animi et

lUH! prsecedenlis vitae sanctitatem testantur quorum :

dcvotione colebat, ut si quid faceret, divinum nomen
id praesens duo solum dicam. Monachus quidam cu- et beati Hieronymi praemittebat, unde quasi ab omni-
usdam ccenobii, pra; iacrymis et vigiiiis privatus nibus Hieronymus dicebatur : praeiJicto haeresiarchae

lumine oculorum, statim ut Eusebii corpus

lorporali protinus assurrexit, dire eum increpans, quod tot et

'cnerandum facie tetigit, pristinse lucis graliam est tantas exercuisset nequitias. Dum autem inter eos

nleptus. Dsemoniacus autem quidam dum sacrum longa oriretur contentio, et uterque opprobria sibi

'urpus ad Ecclesiam duceremus, eidem obvians, esl invicem pro posse diceret, in fine sic ambo pariter

)rolinus liberatus. Juxta Ecclesiam, in qua gloriosi statuerunt, quod si usque in subsequenlis diei horam
lieronymi cadaver sanctissimum est humatum, ve- nonam, beatus Hieronymus hoc opus falso composi-
lerabilis Eusebii corpus honore debito nudum, ma- tum evidenter ostenderet, prsedictus haeresiarcha ca-
islri iustar sepelivimus. In cujus etiam Ecclesice pite puniretur : sin autem, Archiepiscopus. Quibus
uMneterlo, hominum illorum trium qui eadem sunt finitis, singuli ad propria remearunt. Per totam au-

ora morlui, fuere corpora lumulata. His ergo dictis, tem nociem quisque nostrum oraiionibus vacabal,
cnerabiiis Eusebii cuncla sileant, ut prsegrandia et ut nobis in opportunitalibus auxilium iuveniret a
leffabilia locum leneant prodigia eximii beati Hie- Domino, qui neminem unquam in se sperantium
jnymi jam proraissa. sprevit. Magnus Dominus et laudabilis nimis cujus :

Cap. IV. In amoeno et jucundissimo siquidem mi- certe sapienliae non est numerus. Statuto autem die
\bilium gestorum sanclissimi Hieronymi prato po- et hora laelus haeresiarcha in Ecclesiam cum suis
lus : uti sertum faciens, pra^cipuos et decoros nequitiaefiliis veniens.huc illucque discurrens, quae-
liraculorum flores, ad hujus opusculi venustatem, rebatDei servum, tanquam leo rugiens paratus eum
. nostriie, posteriorumve saluti utiles pro posse le- devorare, veluli si foret Deus non intelligens, nec
im. Quorum omnium quid pridie erga Sabinianum suorum servorura preces exaudiens. Sed tamen cum
rresiarcham pestiferum (quem agnoscis) peractum solidius se fatuus stare crederet, miserabilius ceci-
t, primo dicam. Sabinianus namque hseresiarcha, dit. autem omnis fidelium concio in Ecclesia,
Slabat
erelicorum fautor, duas in Christo asserens volun- quilibet sancti Hieronymi clamans nomen. Clauseral
tes, et quod pejus est, inter se quandoque discor- siquidem gloriosus Hieronymus aures fingens se :

!S : ad cujus tam inopinabilis falsitaiis probationem, dormire, oralionem supplicantium non inlendens,
troducebat illud quod in Evangelio Christus dixit ut mirabilior appareret. At ego totus perfusus la-
iter,si fieripotest, transeata me cnlixiste,e\iciens crymis, slupens et admirans, cur Hieronymus sic
hoc rationes gravissimas et penc inextricabiles, abesset, quid deinceps accideret, exspectabam. De-
od passionem voiuerit una fugere volunlate, el nique cum nil miraculi appareret, saevire 'coepit hae-
era eamdem coacte subire oportuerit passionem : resiarcha canina rabie, ut Sylvanus quod promiserat,
ex his dicebat, quod multa Cliristus voluit, qu»! jam explerel. Ad locum aulem quo decoUandus erat
tinere non potuit : tantum in nos doloris exercuit, Sylvanus sanctissimus,gaudens et intrcpidus,tanquam
od niagnitudinem explicare nequimus. Pervertebat ad nupiias veniens, lacrymantes Episcopos el omnes
mque idem pestifcr anguis, et lupus rapax, sc ve- alios Calholicos qui ad hoc concurreranl his confor-
mento ovium induens, nobis coramissum gregcm. labat verbis : Exsultatemecum, carissimi, gaudete
 299 DE MIRACULIS IIIERONYMl. 300

et nolite contristari, quoniam non derelinquit Deus nientes, ubi pestifer latebat anguis, aliena specie
sperantes in se. Sinonexaudiar, phis meis jam per- ocrultatum hominem invenerunt. Qui eumdein can-
petratis merui peccatis. Post haec geniia neclens, delis accensis inluentes, Sylvanum Archiepiscopura
Sancte (inquil) Hieronyme, adesto milii si placet : crediderunt. Ad quod omncs qui aderant, stupefacti
quanquam et hoc majore sim dignus supplicio, ta- et velut amentes effecti, quasi quid agerent, quidve
men ne locum tencat, veritati succurre.
falsitas riicerent, ignorabant, scicnles ejusdem sanclitalis

Quod si fas non est, ut adjuver, propitius mihi esto nomen. Et quia hoc tain detestabile inopinabileque
in hora morlis, ut glorice finis nescioe non sim ex- cernebant, eum inlerrogaverunt : ciir tantas nequi-

pers. Haec dicens, spiculatori colluni prfPbuU, ut fe- tias perpetrasset. At ille : Quid {inqml) male feci,si
rlat, ipsum rogat. Elevat autemspiculalor ensem, an- mulier hcec me ad hujusmodi negotium invitavit*
tfstitis venerandi caput uno ictu cupiens amputare. Quod mulier audiens, eum fore mendacem lacry-
AdestsubiloHieronymusgloriosuscunctiscernenlibus, mans, respondit. Tunc ille ut homines illos erga Dci
manuextensa tenensensem, Sylvano imperans, ut ex- virum ad majus odium incilaret, quatenus illum ci-

surgat. Deinde ha^resiarcham increpans,scripturas fal- tius ditfamarent, taliacoepit et tam abhorrenda verba
so composilas innuens, ciqiie minans ab omnium eva- fari, qufe nullusprae turbatione auribuspoterat susti-
nuit oculis. Quod huic ejusqtie similibus utinam nere. Quocirca eum contumeliis et opprobriis exa-
eveniret, conleslim ut gloriosus Hieronymus dispa- cerbantes, coacte extra domicilium exfiulerunt. Mane
ruit, haeresiarchffi caput terram petiit a corpore de- aulem facto, quae gesla fuerant enarrantes, Sylvanum
truncatum : tanquam si ense spiculatoris manus am- Archiepiscopum hypocritam, et dignum incendio ac-

putasset ictu uno. ciamabant. Qua de re quasi tota est Nazarelh cora-
Cap. V. Quod tam mirabile cuncli vidcnles qui mota adversus Archiepiscopum, ita ut audiendo ejus
aderant, illico slupefacti, Deo gratias egerunl et Hic- nomen, quilibet blasphemaret. Mira hujus viri patien.
ronymo glorioso, et ad verilatis iramitem hseresiar- lia, et magnae sanclitalis indicium. Volat ad innoxii

chse discipuli rediere. Ecce quanlurn venerabilis an- antistitis aures tanti fama discriminis os tamen :

listitis fiducia in Domino et beato Hieronymo fuit ef- non movetur ad injurias. Inter totadversa, cor mancl
ticax, qui pro verilate mori minime formidavit. immobile, ad nullam se vertens impalientiam, gra-
Exemplar certe faclus est venerandus antistes caete- tias divino semper agens nomini, sua hoc confitetur

ris Christianis. Non enim Christianus ille est, qui pro noxa meruisse. Heu quid dicam, Augustine? Noa
veritate mori enim Christus pro nobis
timet. Si solum injurias et opprobria, ut possum, fugio sed :

animam suam posuit, ut nos ab omni redimeret eliam quibusque verbulis frangor, pra^mia opto, nec
servitute et nos pro ipso dum tempus esi animas
: de laboribus curo, quanquam sciam ad regna ccelo-
ponere minime timeamus : quia nemo nisi legitime ruin non aliter quempiam nisi laborum et affliclio-

certaus, potest coronam gloriae Verum

oblinere. num tramite pervenire. Quid enim aliud debeo judi-
quia de Sylvano aliquid dictum nosti, aliud quoddam care, cum me a Sanclis in moribus et vita discordem
non minus (ut puto) mirabile erga eum factum invenio, nisi et discordem in morle et praemio repe-
narro : cujus tot fuerunt testes, quod Nazareth urbs riri 'l Flebilia et gravia mihi adsunt, si Sanctorum
et Bethlcem tenent, qui propriis oculis hoc viderunt. vitam et meam recordor. Miro quippeauditu Sancio-
Serpens ille anliquiis diabolus, ob suam dejectus rura gesta revolvunt homines uti ego, et tamen nil

superbiam in inferni profuadum, venerandi antisti- ipsi volunt peragere. Porro hoc ad raeam delegen-
tis Sylvani nimia^ invidens sanclitati, in eum dohs, dam insipientiam est quod dicam : pluries me ab
ul callidior cunctis animantibus graviter est com- ejusdem Sylvani ore audisse scio, nunquam tanlum i

motus. Qui ut virum Dei infamem redderet, quate- se felicem fuisse, quantum cum se ab hominibus '

nus qui suae sanctitatis exemplo relevabantur ad despici et conculcari cernebat. Crevit in tantum ejus
reclae conversalionis semitas, suo casu deciderent infaaiia, quod ejus opiiiio Uique ad Alexandriam,
ad pejora. Nocte quadam formam sancti viri su- Cyprum, et per civitates affines pene ore omnium
mens, cuidam muUeri nobilis^im* jam in stratu est delata. Atqui limen domus innoxii antistitis, calx

quiescenti apparuit : et se ad illam iliicite accedere alicujus langere non audebat. Manens vero in super-
fingens,consensum sui corporis inquirebat. Ad quod nis Dominus speclator omnium, suos sinit labi San-

perterrita mulier, viri ignorans speciem, dum se ctos in tribulationum aerumnas, ut tunc fideles pa-
cura homine solam in thalamo cerneret, nec quid tientia eos reddal, sed eos exigente necessilate in

faceret, sciret : diras coepil voces emittere, ita ut pressuris minime derelinquit. Revoluto itaque anno,
clamoribus assiduis omnes excitarentur dormienles. quod diaboli astulia talia erga Dei hominem perpe-
el non solum de illa domo, sed etiam convicini. traverat; civitatera Nazareth (ut illarum gentium
Qui omnes ad praedicta; muiieris tlialamum accur- aliqualiter scandalum miligaret) vir Dei occulle de-
renles, quid hoc esset, inlerrogavere pavidam mu- serens, ad ecclesiam qua gloriosi Hieronymi hu-
in
iierem. Interea callidus serpens sub thoro seponens, matum quiescit corpus, tanquam ad refugii portum
coepit laiere : qui autem occurrerani haec audienles, veniens, se in sepulturae loco posuit oraturus. Quo
quis hic homo fuerit, ubique perquirere incoeperunt. per duarum horarum spatium sic manente, vir qui-
Verum ilii diu perscrutanles, tandem ad locum ve- dam nequitiai spiritu inflammalus, in praedictam
 301 DE MIRAGULIS HIERONYMI. 302

Ecclesiam inlrans, sanclumque reperiens super se- venerandi capiens dexterara, his qui eumdem captum
pulcrum in oratione posilum, ad eum velut draco relinebanl anlistitera, voce terribili, ut eumdera di-
cucurrit, et improperans quod mulierum menles, ac raitterent imperavit. Tanlae siquidem fuil virtutis hsec

libidinosas suas voluplates continue incitaret. Cui visio, ut antequara finiretur vox omnes repente
talis,

agnus innocens Sylvanus, se despici gaudens, humi- lantus tiraor invaserit, quod omni vigore corporis
litate solita, ut isla saepe ei diceret, blandis collo- destituti, in terrara velut mortui cecidere. Inler haec

quiis invitabat, quod pessimus ille iatro audiens, mulier (jusedam a nefando spirilu obumbrata, catenis
gladium ex vagina suo pcndeniem lateri, impudica vincta, compedibus, raanicisque ferreis alligata, plu-
traiiens dextera, ipsum ut in Syivani antitislis gullur riura hominum manibus liberationis obtinends causa
immergeret, elevavit. Cui cum lioc verbum, Succurre, ad Ecclesiam deportatur. At ubi mulieris pes tangit
Hieronyme gloriose, venerandus anlisles opponeret, limen, ululatus et voces terribiles : Miserere mei,
in gutlur proprium elcvalum gladiura immersit viri gloriose Hieronyrao, nam per te crucior ante tera-
illius dextera retroversa. Et sic, ut decebat, seipsum pus, diabolus eraittere non cessabat, Cui Hieronyraus
vir nequissimus inleremit, ul in lacum caderet, quem gloriosus : Nefande, inquit, spiritus,ab hac exi famu-
effodit. Admirabile iioc, sed non minus est mirabile la Dei, et tuas detege quas erga Sylvanum egistifalla-
id quod restal. Casu itaque alius superveniens vir cias, in Sylvani forma omnibus te demonstrans.
nequissimus, hoc quod ultione divina perpetratum Tunc diaboIus,ut gloriosus Hieronymus jusseral, in
fueral ut vidit.protinus giadium arripiens, a Dei viro Sylvani forma, itauiab omnibus Sylvanus Archiepis-
liominem illum exislimans interemptum, Sylvanum copus putaretur, apparuit,et rera quarafecerat, ut in-
iiiterticere conabatur. Ne nimia verba loquar, id famera redJeret Dei faraulura, enarravit. His diclis
quod primo acciderat, huic evenit. Quiu nondum vir diris claraoribus el ululatibus, nefandus spiritus de
iste secuiidus in terrara ceciderat, duo alii viri Eccle- templo disparuit. Quod ubi lara mirabile negotium
siam iniravere. Qui id videntes, divini ignari judicii, est peractum, glosiosus Hieronyraus anlistitis sui

iioc lantum fuisse peractum scelus a Dei homine dexterara non reVinqneas, iQuidoptas, inquit voce le-
putaveruiit, quorum unus id prae alio grave ferens, ni, Sylvane carissime, placitum me facturum ?
tibi
furia vesaiii;e undi(]ue inlliiiiimalus latro,coepit
quan- Atille Mi domine,ut mehic amplius non relinquas.
:

lum poterat exclamare, usquequo tua vigei malitia? Ad quem gloriosus Hieronymus correspoodit Quod :

Tu nuilieres ad tuas libidinosas cogis voluptates, et postulas, ita fiat. Post me velociter ergo veni. Haec
homines interficis in occulto, certe tuse hodie ne- dicens, cunctorum visui se negavit. Intervallo autera
quitiae finis erit. El subito pro posse cucurrit, uleura horae unius facto, SylvanusArchiepiscopusexspiravit.
exlingueret vibrato et denudalo ense. At ubi Sylva- Fit ob hoc cunctis stupor et admiralio inaudila. Un-
nus more solito, Succurre.gloriose Hieronyme, excla- dique mulierum et virorura, necnonet puerorura con-
mavit, vir ille ul duo primi se manu et ense proprio fluilmultitudo. Lacryraarum lerraeffusione raadet,vo-
inierfecit. Vir autem alius, qui cum ipso venerat, hoc ces, lamentationes,ululatus, gemitus,et suspiriainRa-
intuens, tremebundus ob visionem, ad Ecclesiaj fores raa sonant : quilibet se reum, eo quod in Sylvanum
cucurrit. Qui id quidem maleficiis factum pulans, commisisset, veniam pelens clamabat. Per tolam
quantum poterat, exclamare ccepit : Huc omnes ac- autem sequenlem noctem, genlium mulliludo ab Ec-
currite, ecce maleficus
Sylvanus Archiepiscopus, non clesia non recedit. Itaque mane facto, clero ad anli-
solum mulierem vituperat, sed suis eliam incantalio- stitis funus praeparato, corpus ejusdem ad Nazareth
nibus nccat homines toio pro posse. Fit his auditis Ecclesiam deportatur, tam istius civitatis, quam
nimius virorum el mulierum concursus, verbcrant illius, scilicet Bethleem, populi multitudine comita-
acra voces conibustione dignum Sylvanum Arcliie-
: tum. In qua quidem Ecclesia Nazareth, corpus illud
piscopum ncquissimum acclaniantes. Hsec ad meas venerandum humavimus ut decebat. Longa certe
sonanl aurcs tristis ego et lacrymans, ad lantuni
: adhuc verba, ac etiam admiranda miracula Sylvani
pergo monstrum. Stabat agnus inler lupos atrocisti- venerandi praesulis merita plene promerent, sed quia
mos, StBvientes ut canes famelici, rabie non minima, dicendorum praegrandis area, ejusdem venerandi
mitissimus et laUus lanquam fungens prosperis, nil quaedam alia non minusgran-
praesulis actus finiam,
dicens aliud, nisi hoc, juste patior, quia in Deum dia, brevi verborum schemate narraturus.
meum peccavi graviter. Verberatur vir innocens, Cap. VI. Narrandum puto quoddam satis mirabile,
capitur ab omnibus, ut ad supplicia lastior, quanto quod partira relatione veridicorum testium didici,
poena gravior, deducalur. Al dum ego manu silen- partim oculorum visu. Duo viri nobilissimi, et rebus
tium populo, ejus oplans furorcm nimium miiigare, transitoriis locupletes, licet Galholica^ fidei verilalis
insinuo, eo amplius iracundia el furore populus inscii, tamen ut in genlili ritu geniti satis boni, glo-
inflammalur. Cumque jam captus Sylvanus extra riosi Hieronymi mirabilia audientes, ex civitate
Ecclesiam duceretur : subito gloriosus Hioronymus, Alexandrina, mullis adunatis opibus devotione ejus-
ul visum esl, de loco
quo jactbat surgens, lanto
in deni fervidi, coeperunt iter, ul ejusdem gloriosi Hie-
circumfusus lumine, quod radiis in eum inluentium ronymi reiiquias visitarent. Cumque jam incoepto
oculi vibrarentur, cunctis apparuil, suo devotissiino ilinere quoddam a tramile devii inlroiss-ent nemus,
aniisiiti auxilia donaturus, qui sua dextera Svlvani ubi nulla hominum, aul equorum vestigia videban-
 303 DE MIRAGULIS IlIliRONYMl. 304

tur :
ejusdem se
bcati Ilicronymi invocanlcs nonnen, nisse, se nescire dicunt. Ad hoc latrones Spiritu

cuslodiiv tradiderunt. In eodem siquidem nemore, Sancio, qui uhi vull spiral, subito inspirante, omni
quidam lalronum liabens sul) se plures quingenlis quam ])rius habcbant fcrocilate dcposiia, in tcrram
lalronibus iiabilabat princeps, hos cl illos ad ali- eorum pedibus provoluli, pro cxcogila'is flagitiis ve-

quo 1 pr.rdcslinans iler, ut transcuntcs inteificerent, niam postulantcs, illos ad latrones alios perduxcrunl.
et ad cumdetn el cifiteros spoiia reportarent. Is ita- Sed quod dico non minus patetad conluendum. Hora
que princeps lios transcuntes inluens tribus convo- prima noctis ad latrones exspcctanles deveniunt,
calis lalronibus, ulad eos interficiendum accederent, post hoc quid accidcrat dcclaranl eosdem supplici- :

iraperavit. Qui sui principis impiere jussa cupientes, ter exoranles, ul his flagitiis solitis jam expulsis, ad

assumptis armis illorsum qua gradiebantur Alexan- gloriosura visitandum cadaverHieronymi secum irent.
drini, concito Magna siquidein glo-
cursu tendunt. Fit his verbis ciElcris latronibus irrisio. Promittunt

riosi Hieronymi merita, magna ct prodigia, forte siquidem suo principi,et illis aliis necem durissimam,
ut puto, a Sanctis mcdicis non talia unquam si audeant amplius ista fari. Non cessantibus illis

visa. Accelerant lalrones, ut transeuntes mactcnt ; priora iterum loqui verba, latronum quamplurimi
sed dum pro))e fiunt, quos prius solum duos cer- canis rabie furibundi, mox in eos insurgunl ensibus
nebant, paulominus innumerabiies esse vidcnt, denudatis. Potuerunt ncmpe romphacas clovare : sed
inter quos \ir pricibat tanlo lumine circumfusus, ipsis gloriosi Hieronymi auxilia postulantibus, enscs
ut inluendi in eum aiiqualiter fas non esset. deponere nullatenus valuerunt : donec illi qui fue-
Appreliendit timor, slupor et adrniralio lios latrones : rant occidendi, ab Hieronymo poslularunt. ineffa-

quid aliud possint facere nesciunt, nisi ad latroncs bilis clementia Salvatoris, quot modis quosvult facit

aiios remeare. Al ubi jam forcnt a longe redeuntes ad agnitionem sui nominis dcvenire? Repente hajc
retroversi, solum duos ut prius homincs reviderunt. lam insueta omnis illa latronum videns concio, altis
Mirantur nimis latrones : ct sc illusos arbitrantes, Deo et glorioso Hieronymo vocibus debitas agunl
C(jcperunt ad transeuntes homines retrogrcdi. At ubi laudcs :ejusdem se vovenies reliquias visitare. Facto
appropinquarunt, uti prius viderant, nunc vidcrunt. igilur mane, plures ireccnlis hominibus qui tunc
Magis ac raagis slupefacti latrones, cernentes in va- temporis ibi erant talia perpctrantes, cum eisdcm
cuum se redisse, terga verterunt : et velociter ad Alexandrinis ex illo exeuntes nemore, ad gloriosi
suum quid hi fecissent exspectantem principcm de- Hieronymi tumulum devcncrunt, cunctis tam insueta
venerunt. Increpal eos princeps quid tandiu peregis- prodigia enarrantcs. Baptizantur iiaque gentiles

sent. Sed cum rcm gestam audis-set, eos insipienies Alexandrini : et cunctis mundi vanilatibus conculca-
ct fatuos existimans, duodecira aliis latronibus con- tis, religiosam in quodam coenobio vitam ducunt.
vocaiis, cum cisdem versus homines transeunlcs Lalrones autem illi similiter ad lucem veritatis san-

meat. Rursum a longe duos cernunt ; sed propinqui, claique et laudabilis vitae, divina gratia ct gloriosi

uli primi viderant, sic et isti. Eorumdem protinus Hieronymi merilis pervenerunt.
Iremunt bases, trepidat cor, fiunt velut amentes, Cap. VII. Sicut Conslantinopolitanis litteris hac de
omni vigore animi destituti. Tandem in seredeuntes, re mihi specialiter directis, transacto non lorigo

eos latentcr scquuntur, cupientes qiiid dcinceps ac- dierum spalio inlellexi, simile pene miraculum illi

cidat edoceri. Trepidant vero hujus nescii transeun- quod supra fatus sum, duobus accidit Romanis juve-
tes hos videntcs homines, et inter se qui hi sint nibus a Romana urbeBethleem venientibus, pro glo-
avide pcrcunctantur. Denique jam occasu solis in- riosi Hieronymi visitando corpore. Quod traclabo
clinata die, cum quid in nocle faciant nesciant, illos sicutibrevius potero.Cum igitur duo illi juvenes cui-
duodecim lalrones, viatores existimantes, ad eosdem dam appropinquarent ruri, a Constaniinopoli per
consulendum statuunl dechnare. At ubi ad lalrones duodecim forte dislante milliariorum spatium, ante-
voniendi iter carpunt, eosdem ipsi latroncs solum quam rus a duobus miIIiaribusintroirent,eadem fere
duos cernunt. Quovigoremlatrones adepti, transeun- hora duos contigerat homines inlerimi. Quorum mor-
libus el ipsi protinus obviavcrunt. Qui omnes invi- lis rumore prfediclo resonante ruri, loci ejusdem viri

cem juncli, se simul salutarunt. Interim interrogaot congregati circumquaque, quis horura fuerit inter-
lairones qui sint : unde vcnianl : et quo pergani. At fector, coeperunt inquirere vehementer. Cumque dili-

inqmnnU Siimus de Alexandria, inde venientes,

illi genter perquirerent usquequaque, adesse cernunt
bethleem pctimus, ut yloriosi Uieromjmi reliquias neminem nisi praidictos juvenes, qui jam prope ve-
visitemus. Ad hsec latronum princepscjjju.inquit,/"?!*?- nerant reperientes eosdem, protinus lenuerunt : ab
runti'iri,qui hucusquevobiscum tantU7nmodo venie- eisdem credenles fuisse homines intcrfectos. Mirantur
/'««/^''Mirantur hos talia fari viatores:et se poslquam ilaque hujus ignari juvenes horum se nihil scire,
: et
nemus intraverunt, neminem nisi ipsos et tres alios tolis nisibus conjurabant. At eorum pro nihilo
illi

vidisse vel audisse dicunt. Quse gesta fuerunt tunc computantes verba, caplos eosdem ad rus conantur
latronum narral princeps : illos obsecrans, ut ipsis ducere festinanler. Post hoc de rure quia ad eosdem
ob quam causam hoc acciderit, si noscant, debeant non speclabat cum accusationibus ad
viros justitia :

indicare. Quibus illi, non ob aliam causam, nisi quia Constantinopolitanum dominium capti juvenes desti-
gloriosi Hieronymi cuslodiie se dederunt, hoc eve-
nanlur. Quin (ne nimis longus fiam verbis) quod
 :: ;

305 DE MIRAGULIS HIERONYMI. 306

non fecerant tormentorum rigorejuvenibus jamcon- Suspensis itaque illis mox, Hieronymi gloriosi prae-
fessis: adjicitur more solilo sententia decollandi. sentia minime defuil :qui plantas manibus lenens
Heu quale cor audiendo tot lamenta innocentium pedum,illa)sos et vivaccs, statutis diebus miserabil -
(quos et juventulis et pulchritudinis maxima venu- ler observavil. Currunt igitur octavo die toiius civi-
stas, et orius nobilissimus decorabant) posset se a tatis et circumadjacentium viilarum viri, currit et
lacrymis continere ? Flentes ilaque juvenes gravibus judex, cernunt clare gloriosum miraculum, patefa-
lacrymis, pallidas facies irriganles, ululatus gemitus- cientibus quae viderunt, qui ad custodiendos juvenes
que et suspiria promere non cessantes : Gloriose, fuerant depulati. Mirantur omnes, in vocibus excel-
dicebant, Hieronyme, hoc tale ne est 'prosmium quod sis laudes peragunt creatori et Hieronymo glorioso.
obsequentibus tibiprcestas ? est tale quod labore tui Mox de eculeo innoxii juvenes deponuntur, et maxi-
meruimus ititieris ? Heu Romana urbs nostri prces- mis honorum obsequiis ab omni populo venerantur.
cia ortus non sic te credebamus nesciam nostri ftnis. Verum qui in urbem Constanlinopolitanam capti, et
Ad locum itaque tantisupplicii, ibidem gentium mul- dolore veheraenlissirao inlraverant, liberi honorifice
litudine maxima exspectante, innoxii juvenescondu- et cum gaudio ineffabili exierunt. Et tandem, an-
cuntur. ineffabilis misericordia Dei nostri qua coe- nuente Deo, a multis Conslantinopolitani populi co-
lum redundat et terra, nec ulli ad se currenti oblivis- mitati, Bethleem atlingentes, veneralione debita glo-
citur misereri.Flexis in loco quo plectendi erant geni- riosi Hieronymi reliquias visitaverunt. Stalimque de-
bus, in coelum uterque juvenis manibus elevatis Glo- : posita ssecularium omni cura, coenobium in quo vixit
nwe.magna voce mq\}'mnl,Hieronyme,nostrcesalutis gloriosus Hieronymus intraverunt, et vacantes die
et auxilii portus nostrceque speianchora saluberri-
, noctuque pcenitenliffict orationibus, celebri vitasan-
ma hac inclina hora nostris indignis sup-
et vitalis, ctitatis perspicuae in praedicto coenobio adhuc manent.
plicationibuspiasaures tuas : utsihocciuo punimur Cap. VHI. Magnae admirationis, gaudii, devotionis-
scelus non gessimus, tuas liberationis opes pietate que causa praecedens juvenum miraculum exstitit
solita sentiamus. Quod si jecimus, exigente justitia sed multffi formidini exstal sequens, in sacris ordini-
condemnemur. H.nec ubi dixerunt colia extenderunt : bus maximeconslitutis. Apud superiorem Thebaidem
carnif)cibusferienda,nildicentesaliudquam,5MCCMrrg, quoddam Dominarum fuisse ante duos annosdicitur
succurre, Hieronyme gloriose. Quid mirum, si tol ia- eximium et dives monasteriura, omni pulchritudine
crymis cunctorum ad se currentium misericors opifer ac excellentia decoratum : in quo penc ducentc^Do-
Hieronymus, se a miserando non potuit abstinere cum : rainse, vita honestse, religionis reclusione oonlinua,
circumstantium omnium, et carnificum etiam corda ad decorisque moribus permanebant. Ad h8ec,quibus in-
compassionem moverentur? Elevatissiquidem ensibus, sunt, figant aures, ne quod una hauserit auricula,
juvenumcarnifices coUa feriunt ac colla percussionum : fundat altera. Navis quantocumque sana sit et inte-
signa uti porphyretici lapides forent, recipiunt. Miran- gra, modicum imo nihil prodest, sialta volens secare
turcarnifices, credentes se ictus fefellisse : denuo ele- maria, parvum quod fundo inest foramen relinquat,
vant, ut plus possunt, enses, feriunt : sed tunc uti prius ut dira naufragia non admittat. Cur haec sim fatus,
inseusibiliajuvenumcoUamanent.Atiterumetiterum prcBsentis narrationis historia reserabit. Multisitaque
feriunt : sed enses uti essent paleae, juvenes nun- pollens praedictum monasterium virtutibus, unum
quam hoc inter astantes admira-
laedunt. Oritur ex pessimum, quo ruit, simoniae vitium retinebat. Nam
tio, et stupor vehemenlissimus omncs capit. Hinc insligante diabolo in eisdem Dominabus haec obser-
inde gcntium ad lam insuetam visionem confluit mul- vabatur abusio, ut si quam vellenl in monialem reci-
liludo. Audit hoc et ipse scntentiae lator, et currit pere, non lantum intuilu caritalis et raisericordiae
Jubet iterum carnificibus, ut, se vidente, denuo fe- recipiendaeque monialis bonitate, quantum recipie-
riant : et lamen omnimode illaesa juvenum colla bant respeclu pecunia?. NuUa enim monasteriura in-
manent. Stupens magis ac magis judex, tantique trare mansura poterat, nisi ceria pecuniae quantitas
ignarus miraculi, nil scit aliud cur litec fiant, quam secum irct. In hoc siquidem erat raonasterio sancti-
veneficia cogilare. Pr?ecepit itaque ministris, omni monialis quaedam Domina, aetate grandaeva, quae ab
mora postposita, nudos tradi arsuros juvenes rogi infantia sua jejuniiset orationibus omni terreno reso-
Hammis. Circa illos mox copiosus ignis accenditur luta coeno, Deo vixerat quae vitium illud quamplu-
:

infundilur lignis oleum et pix : ul vitaeorum citius rimum abhorrebat. Cui nocte quadam, ut erat solita,
iestruatur. Quid mirandum, si compos protegendi Hieronymus apparens,
in oratione positas, gloriosus
ib ensibus gloriosus Hieronymus, a flammis etiam locum illum imraenso illustrans lumine, eidem prae-
j3uos se invocanies sedulis vocibus juvenes potuit li-
cepit, ul ad Abbatissam caelerasquc iliius coenobii
iherare? Sursum ignium flamma^ in immensum scan. moniales mane pergerel nunlians quod nisi a pec-
:

iunl. At juvenes sub alis consislcntes Hieronymi cato jam inveterato manum retraherenl, ultionem
^loriosi, permanent, vehni in amceno si
salubriter divinam subito exspectarent. His diclis disparuit.
jquiescerent viridario ct jik undo. Post h;(>c judex Perlerrita visione insueta sanctimoni.ilis Domina,
iitrum hoc sil adscribendu.ii miraculis an vcneficiis,
quis hic fucrit. jubcns talia nuntiari, in seipsa avide
certius cupiensexperiri. nt si hi diehus octo suspensi pertraclans, toiam illam noctem peregit insomnem.
nverent, quo vellent abirent soluti et liheri, censuil. omnes
Crepusculo diei adveniente, n Capilulo mo«
807 DE MIRACULIS HlERONYMl. 308

nialcs, pulsato linlinnabulo, congiegavit, Quibusad- monasterio noveratcvenire. Terribilis siquidem Deus,
mirantibus, ad qua- forent lanta festinatione in Capi- fortis atque potens et quis resislet ei ? Heu cur ho-
:

tnlo convocata^, sanctimonialis Domina ex earum mines eum nou formidant, scientes se nullalenus
a?surgens mcdio, quae viderat et audierat, omnibus posse ab ejus effugere manibus, ui ejus eos magnum
paiefecit. Fit illico ex hoc monialibus cunctis irrisio: et jnenarrabile judicium non comprehendat : sallem
hanc cxclamant faluam, mullisque garriunt derisio- his miseri terreantur excmplis. Audianl qui in suis

nibus, hanc forte illa nimia ebrietate somniasse. lila confidunl divitiis, quiquein iram concitani excelsum
vero accepia contumelia, patienlise se scuto muniens, Dominum, suae avariliae siccilaie, quale huic mona-
de earura siquidem pertinacia niraium dolens, sed de slerio a Deo propter pecunias faciera avertenii, de

sua despectione gaudens, ad solilas rediit oraiiones: coelo est judicium jaculalum. Pene limen ostii sancti-

supplicans continuo, ne suismoniahbus quodaudie- monialis Domina excesseral : elsubito tolum corruii
rat eveniret. Transactis igilur dieLius decem, nocie monaslerium, omnes opprimens raoniales, iia ul ex

media praedictae sanctimoniali Dominpe, hac de re eis viva aliqua non remansit. banctimonialis vero illa

devotis orationibus incumbenti, gloriosus iterum ap- in quodam venerabih Dominarum monaslerio, quod
paruil Hieronymus idem, ut quse [prius nunliaveral esl apud inferiorem Thebaidem, hacienus sanctilaLe

raonialibus,denuo intrepide nuntiaret, alloculione praecipua viva manet.

mandavit benigna. Ad quemilla Quis, iaqml, esDo- :

Cap. IX. Dignum censui praemissis miraculis aliqua

mine,talia mihimandans.'.' Hieronymiis,'mqui\,sum:
alia divini contra peccant''S manifesti judicii decla-
et ab ejusdem evanuil oculis. Illa vero sciens earum
rativa jungere : utsi forle prae indiciorura multitudi-
duritiem, quid ageret, quidve diceret, nesciebat. Ta-
ne, ppccatornm C'rda tcnacia et plus quam lapidca
men malens a monialibus insana el ebria repulari,
in carnea verterentur, quatcnps cum se ob peccata
quam divinis contraireprasceplis, congregatis iterura
cerneront fieri br^Iluas, rationc et cognitiono sui co-
monialibus, quse viderat ei audierat voluit inliraare.
narentur ut fierent homines, adipisci. Abjectaelenim
Ast ut eam assurgere moniales pestiferae conspexe- ratione, qua sunt homines, infrabruta animalia redi-
runt, divini nescise judicii sibi proximo fuiuri, an-
guntur. Graecorum quidam haereticus, die quadam
tequam verba inciperet, e Capitulo cum magnis ca-
cum sacerdote quodam in Jrrosolymitana Ecclesia
chinnalionibus exierunt. Quin transactis insuper die-
publice dispulabat. Cumque
sacerdos ob suae parlis
bus tribus dormienli praedictae sanctimoniali Dominie defensionem auctorilatem quamdara gloriosi Hiero-
g oriosus Hieronynius ineffabili quadam socieiate val- nymi allegaret, ut Graeci destruerel rationes. teme-
latus Angelorum, nocteapparens raedia, eara excita- Hierony-
rario pestifer Graecus ore gloriosum fuisse
vit, eique jussilprotinus, ut de iHoexiret monasterio: mum (toiius verilatis lumen) mentilum non erubuit
nec subito futuram sententiam exspectaret. Ciim illa
voce fari. At quia voce talem nequitiam perpetrave-
vero multis lacryniis supplicaret ne hoc fierei : glo-
rat, vocem deinceps ullalenus non formavil.
riosus inquii Hieronymus, Ad Abbatissam et cceteras

pergitoomnimorapostposita,eisdemnuntians,quod Cap. X. Quidam insuper alius haereticus peslifer

nisip(Bniteant,hacnoctedivinamsentientultionem. Ariauorum, in quadam disputuiune cuidam glorioai

Siautem in sua permanebunt duritia statim exiens, Hieionymi auctoritateui conira eum inducenti, ut
mentitur, sua temeritatc resjjondii : subilo fuit divina
amplius in monasterio ne moreris. His fniilis absces-
sit. Haec igituraudiens sanctimonialis,anxia, plenaque ullione percussus. Nam nondum verbum voce finiens,

iristitiis, Capitulum adiit, et carapanam cepit vehe- clamare per totum diem sine aliqua cessalione noa

raenter, ut ad Capitulum accederenl moniales, reso- desiil : Miserere mei, Hieronyme gloriose, qui a ts

nare. Quo Abbaiissa de somno pcenis durissimis torqueor. El hoc per totuni illum
evigilans, cognoscens-
que ab hac fore carapanara pulsatara, cum iracundia diem quanlis poieral vocibus clamaas, hora comple-^
torii miserabiliter cunctis qui ad haec concurrcr^nl'
ad Capitulum pi operavit. Ai ubi illara vidit, diris eara
ceroeatibus, exspiravit.
minis increpans, nullum voluit audire verbum, pro-
railtens quod nisi cessarel hoc agere, secum amplius Cap. XI. Haereticusquidam aiius pestiferae haeresis
in monasierio non manerel. Cui sanctimonialis Do- Arianae, cui ante meum obitum, finem pius imponal
mina, /Ye tardes,quceso,agere quce promittis. Profecto Dominus in Ecclesia Sion gloriosi Hieronymi ima-.
:

me noscas hoc in loco amplius non mansuram : glo- ginem cernens Utinam, inquit, sicte cum vivebas
:

riosus equidem Hieronymus apparens mihi

tantum- meis manibus tenuissem, quia te meo gladio jugu-
modohocstatim monasterio futurum judicium pa- lassem. Haec ut iia dixil, gladium evaginans, tota vi

tefecit. Haec audiens Abbatissa, deridere coepit, hanc ipsum in iraaginis illius guttur infixit. Quammagnus
a^stmians vesano capile ista fari. Et Osiiariani con- iste Hieronymus, tot faciens mirabilia, cui secuudum
\ocaus, jussit ut hanc denionasterio protinus effuga- sua opera similisnon apparet, potuit equidem imbecil-
ret : mandanseideni,utaliquahorasicextradimissam, lis in imaginis guUure gladium figere dextera sed :

postmodum faceret introire, ut sic ab incoeplis operi- de imagine gladium, et a gladio manum quousque res
bus jam cessaret. Hac de re laela sanctimouialis Do- innotuit, extraherenuUatenus fuit compos. Mox quo-
mina, quam citius potuii e monasterio est egressa , que ex percussionis loco, lanquam ex hominis corpore
lacrymis transfusa, doloribusque repleta, pro his quae vivi, sanguinis unda fluxit, quae usque modo pro mi-
309 DE MIRACULIS HIERONYMI. 310

raculo dftclarando fluerc nunquam cessat. Eadem in- sito rcvocarel.cujusdam nobilissimi juvenis animum
super hora, qua res sicacta est.judici in atrio exi- ejusdem sanctimonialis in tantam incilavit concu-
stenti, idcm gloriosus Hioronymus cum gladio gutluri piscentiam, quod nil poterat die noctuque aliud, nisi
infixo apparens, pro offensione hujusmodi vindictnm quomodo posset eam altingere cogilare. Circa mona-
fieri postulavit, narrans equidem sibi factum. El haec sterium vea luminis obcaecatus contioue pergens,
dicens abiit. Stupefactus itaque judex cum caeteris nuUum reraedium aiiud reperire quibat.Tanta nainque
qui adstabant, ad Ecclesiam properans, hfereticum insciliae nube caligatus exstitil, ut multoties se suis
manu gladium imaginisgutluri infixum tenentem re- perniciosis lurbatum afifectibus cernens, voluerit se
peril, qui protinus, ut hi viderunt, manum fuitcom- aquis tradere suffocandum. Stulti amoris slultum ju-
pos a gladio removendi.Gaptusilaquehaerelicus in sua venem catena de die in diem stringit. Ul haec ad san-
permanens duritia.ob aliud se non dolere,nisiquod vi- ctimonialis aures resonent, ob suam non audel pu-
vumnon teneret Hieronymiim garriens, a populi mul- dicitiam. Qua de re omni ad hoc auxilio destilulus,
litudine lapidibus, lignis,ensibus,et lanceis jugulatur. queradam inveniens magura, veneficia daeraonura el
Cap, XII. Nepos meus Joannes, quem agnoscis, incanlaliones nefandas artibus exercentem adiit el
omni fulgens pulchritudine, quem mihi in locum tilii magnam quod optat experlus fuerit
promiltit (si

adoptavi,ul puto,tibipridiequid eievenerit enarravi. Tunc venehcioruin magus, suis

pecuniae quantilatera.
Sed tamen, ul praeslantius memoriae commendetur, carminibus convocatum daemonem, decipiendi causa,
silentio non transibo. Caplus ilaque idem Joannes nocte media festine ad sanclam deslinat monialem.
ante duos annos aPersis, et Persarum regis minislris Ad cellulam itaque accedens daemon, transire ullra
vendilus, propter eminentem suam pulchriludinem cellulae Hieronymi imaginis in cella piclae timore ni-
ad regis exercenda obsequia deputatur. Cumque per raio nequit limen. Mira res, Augustine (ut mulliplici-
annum in curia regis, non parvo dolore et tsedio per- bus patet exemplis), tantus gloriosi Hieronymi tiraor
mansissol, eodem revolulionisanni die prandenli regi diabolo inest,ut eliam suae picturae non audeatappa-
serviens, prse tristitia se a lacryniis non potuil coiiti- rere.Nam si cui obsesso corpori pretiosa demonstralur
nete. Hoc rex intuens.lacrymarum ab eoavidequae- imago, ab eodem conlinuo diabolus effugatur. Igilur
rit causam. Qua coraperta, in quodam eum castro a commissum explendi opus nequam spirilus desperans,
quibusdam prsecepit militibus cuslodiri. Sequenti ad mitlentem revertitur : sibique negari ad monialem
namque nocte, eodem in castro existenlediris lacry- introitum pandit, ob gloriosi Hieronymi imaginemin
mis undique madetaclo in somnis eidem gloriosus quem deridens magus dimisit. Moxque
cella pictara,
Hieronymus veniens, manumque ejus, ul sibi vide- convocatum alium daemonem, quam potesl raittit ci-
batur, capiens, ad civitalem Jerusalem secum duxit, lius ad hujusmodi opera finienda fitque secundo id :

Expergefaclus mane, in domo, in castro a mihtibus quod primo. At secundus per horam forle manens,
reiineri putans se, qua maneo, se invenit. Qui admi- coactus excelsas coepit voces emittere : Si me,Hiero-
ratione velut amens factus, utruin in castro vel in do- nyme, hinc sinis recedere, huculterius non revertar.
micilio meo staret, nuUatenusdiscernebat. In se pos- Ad haec stupefecla raulier, quae orationibus in cellula
tremo rediens, emissa voce, dormienlem familiam inhaerebat, quis islas fundai voces,nimio pavoreper-
excitavit. Currunt igilur ad me famuli adesse Joan- cunctatur. Non cessante diabolo sic clamare, excitatae
nem ineflabili gaudio muntiantes. Quare dubius ac- illius coenobii moniales, limore percussae grandi tre-
currens, quem a Persis vinctum pulabam, praescntem mulae ad illam accurrunt celiulam, cruce Domini
cerno, Quo quidem quid ei accideril enarrante, Deo praeeunte. At ubi illura neqnara spirilum sciunt, eum-
el {•iorioso Hieronymo laudes maximse persolvunlur. dem conjurant, ul debeat qua de causa venerit, inli-
Cap. \ III. Sanctimonialis quaedam Domina, omnium mare. Narrans equidem diabolus rei seriem, seque
peiie pulcherrima feminarum, a^tate juvencula, sed gemitibus el ululatibus pandens catenis igneis vin-
animi sapienlia valde cana, beati Hieronymi devolis- ctum ab Hieronymo retineri. rogal eas, ul suis me-
sima, iu quodam coenobio Dominarura raulta sancli- reatur precibus abeundi graliam invenire. At ubi mo-
tale, ut opinor, adhuc vivit, cui quod audies dicitur niales haec audiunt.Deo et glorioso Hieronymo laudes
conligisse. Sil mulier hsec aliis in exemplum, quse reddunt : suppliciter poslulantes, ul daemonem hunc
huc illucquc per plateas et vicos discurrere non ces- nuUatenus reversurum de eodem coenobio eflugarel.
sant,sua stuliorum hominum illaqueantes aninias vi- Vix orationum verbis bnitis. diabolus magnis slrido-
sione. Nullo tot diabolus animas reti capit, quot laqueo ribus ex eodem loco recedens, magum adiit : eum-
pessimo mulierum. Sanctimonialis hgec (ut omnium que capiens, laiiiis verberibus et crucialibus flagella-
Dominarum lestimonio coinprobalur) nunquam nisi per mulla horarum spalia aliquod viiale signum
vit, ut

eam maxima compellat nece.^silas, exlra suam cellu- paulominus apparerei, diris clamans vocibus Mei :

lam gradum figit, neque enim aliud agil opus, quin iruciatus causa fuisti,ad illam me destinans monia-
aut oralionibus vacal, aut leclionibus el meditationi- lem. Certe in te eisdem verbcribus vindicabor. Inter
bus implicatur, aut corpus reticil doriniondo,aul ali- hivcaulem verbera tani horreuda,inagus cira se pene
qua exercel mauibus opera, seraper tanien dominicam perniciei propinquum ceriieiel,suas >idens arles nul-
scripturam ruminando. His durus serpens aiiliquus, ium sibi auxiiiuin adhibcre,ad lotius refugii porlura,
diabolus, operibus invidens, ut eam a sancio propo- Hieronymum glorjosum jam naufragus se dirigens,
 ;

31: DE MIRAGULIS HlERONYMl. 312

Glonose,iai\\iH,llieronyme, huic udtuam clementiam quodaui liora nona, tantus evenii foeior, quod nulla-
subveni misero accurrenti, solita misericordice dona lenus naribus poteram lolerare. Haec dum mccum ta-
prcegrandia non denegans. Promittonamque situis citus reputans, unde hic tantus adesset foetor, admi-
hac hora adjutus auxiliis perniciei tam horribiii meum verlicem elevatis oculis, infelicem
rarcr,supra
nonsuccumbam, quoddeinceps cunctis exutus falla- nepotem meum vidi lerribilis visionis ila quod in :

a tuis obseguiis non recedam. His finitis, velut

ciis, eum visum imprimerc non audebam. Nam catenis
fumus ab codem nequara spirilus evanuit. Per annum igneis circumligatus fornacis instar flamraas foetidissi-
autem idem jacuit verberibus magus in tanlum sui mas erumpebat. Ad hanc itaque visionem subito me
corporis impos, quod non nisiaiieno auxilio poluil se tam vehemens timor arripuit, ut dum pluries loqui
raovere.Moxidemaccepla poenitentiamagus anlequam vellem, formandi vocem nullalenus compos eram.
de lecto surgeret.cunclis combustis codicibus,quibus Postremo aliquantulum in me rediens : si raeusesset
arles iilasnequissimasexercebat.venditisqueomnibus nepos, voce ccepi perquirere tremebunda. Ad haec ille
quaehabebal et pauperibus erogalis :completoanno se ululatibuset suspiriis : Utinam,'wqu\l, non fuissem.
ob pcenitentiam peragendam inquadamspeluncaclau- ne tam essem cruciatibus deputatus. Nam scias
diris
dens in eremo, in qua per quadriennium gloriosus me in tartareis mansionibus perpetuis temporibus
stetit Hieronymus, multa sanctitate et viiae, etpoeni- permansurum. Heu quid dicara? His dictis, tantus
tentiae asperitate pollet.Huc quaeso juvenes omnes mihi dolor affuit, ut sim pluries admiratus,quomodo e
currant, et insani juvenis excmplo discant, ne quod viia protinus non discessi. Longis autem expletis col-
illi contigit, sibi postmodum doleant contigisse.Insa- loquiis, ab eodem sciscitatus fui, cur divinse fuisset

nus itaque juvenis tantis circumligatus luxuriai la- misericordiae sic expers,cum in mundo tot virtutibus

queis, videns se omnimodesuae miserrimae voluplaiis pollercl. P7'o nulla, inquit, me scias causa fore da-
desiderio nefandissimo defraudari, quadam nocle la- mnatum : nisi quia in ludis maxime delectabar. At
queo se suspendit et sic se infelix temporali vila
: quia in morte accepta pcenitentia quasi stulta igno-
potius et perpetua privavit. Ecce quotmalorumcau- rantia, ut debcbam postposui confiteri, divinam non
sam turpissimum iuxuriae vitium esse liquet. Nil lam meruiveniam adipisci. Et haec dicens, a meis dispa-
ruinae animse paiiler et corporis promptum, quantum ruit oculis. Talis autem eo abeunte remansit fcetor.ut
islud nequissimum arbitror scelus. Ex ipso namque in locum illura hactenus nullus audeat introire. Ecce
homicidia, ebrielates, et conlentiones, et pene uni- quantum turpissimum ludi scelus divinae abhorrent
versa oriuntur mala : ut veleris et novi Testamenii majestatis ocuii. Timeamusergo ne nos bonorum ra-
infinitis palet exemplis : nec non et conliriuis manife- piat inermes tam repenlinus interitus ne non poeni- :

stisque experientiis declaralur. Ad hoc aulem ut ma- tere non vitiorum conlingat, dum tempus inest quia :

jor juvenibus detur asiutia se tuendi (nam status postmodum poenitenlia foret fruslra. Ut igitur a Chris-
ullus periculosiornonest insipientis juventutis statu) tianis tantse ruinae ludi procul effugiat nefas imo ul :

aliud censui exemplum mei nepotis Ruffi, a^iateforte ab omnium memoria deleatur, exempla alia quaedam,
annorum decem et octo, quanquam dolore nimio, quam brevius potero, subrogabo,
subrogare. XV. In Samaria quindecim nondum expletis
Cap.
Cap. XIV. Non est ambiguum ista quae incipio diebus, dum miser quidam ludens, quasi omnia quae
enarrare magnis tribulationibus mese memorije revo- habere poterat, consumpsisset, gloriosi coepit Hiero-
cari : sed tamen ut prsemissum est, ut omnibus ct nymi nomen ausu temerario blasphemare. Qucm ne-
maxime juvenibus proveniat in exemplum, silentio fanda blasphemiae vix finientem verba, videntibus et
illa nequeo praeterire. Nepos quidara meus Ruffus stupentibus cunctis, mox e coelo fulmen veniens in-
nomine, ulroque privatus parenle anniculus ad meas teremit.
devenit manus qui utinam ex matris visceribus non
: Cap. XVI. Tribus aliis, in Tyro ludentibus, hoc
exisset, ne illi quod sustinet contigisset. Quem tanta accidit quod cnarro. Cum enim ilii suum vellent in-
diligentia suo infortunio enutrivi, ut a pluribus a me cipereludum, ut hi qui se hoc ab eisdem audisse,
genitus putarelur. Crescens itaque in diem puer infe- et lotam rei seriem etiam se vidisse, fantur et refe-
lix aelate, scd non sapientia : ingenti pulchritudine runt, sic dixerunt Quamcumque poles exerce vim,
:

corporis, sed non animae, decorisque et probis mori- Hieronyme : quia te invito ludum istum alacriter
Dus, honeslate, bonilateet multae sapientiae elegantia /iniemus. His itaque dictis, suum incoeperunt ludum,
quanquam vane decoralus, a cunclis dileclione su- quo quidem primordiato, quasi uno elapso instanti,
perflua colebatur. Is namque in decimo octavo jetatis se terra aperiens, illos solum absorbuit,ita ul nil ex
suae anno, imbecillis et mi?errimus exspiravit.Proptar eis amplius fuerit visum.
quem tantus ab oranibus sonuit luctus, ut vix per Cap. XVII. Quod visu noscilur, verissimo testi-
mensem finem potuerit invenire. Sed certe luctus monio comprobatur. Idcirco quae dico quammultis
pro eo quod evenerai non suffecit. Astego ejus nimia; possent comprobatur tesiibus lamen meipso leste, :

incumbens dileclioni, pluries gloriosum rogavi Hic- qui ea visione propria didici comprobabo. Juxta
ronymum, ut mihi quid nepoti meo acciderat revela- meam in qua Jeru^alem habito aedem, nobilissimus
ret. Igitur meisannuens gloriosus Hieronymus pre- quidam milesfuit, transitoriis nimium locuples, qui
cibus, oblinui quod gliscebam. Oranti eniai mihi die unicum habens filium, ejusdem stultissimi amoris
313 DE MIRAGULIS fllERONYMl. 314
caecitate perculsus, non solum a pravis eum non studeat itinere festinare. His jam fine dalo, exem-
corrigere, sed eliam eum ipsemet prava instruere pla et prodigiaquaedam jam hujus opcris fini pro-
conabatur. Parentes fatuict isli similes, mentisquceso pinquus breviter introducam Et duo praecipue ad- .

oculos huc inclinent, ut quis finis eveniat, non igno- miranda, qua:; a venerabili viro Nicolao Cretensis
rent. Multi enim homines, magnas animae et corpo- Insula; Archiepiscopo referenle didici, primo dicara.
ris inciderunt ruiuas, ob pravorum parentum insi- Cap. XVIII. Venerabilis idem Archiepiscopus jiridie

pientiam. Crescens namque illius miiilis filius, cun- gloriosi Ilicronymi devotione nimia Bethleem veniens,
clis bonis moribus deslitutus, de die in diem ut ejusdem cunctis lionoribus colendas reliquias vi-
pejerando, totum suum tcmpus amittens, in ludis sitaret, el totus caritate fervidus redire noiuit, do-
et blasphemiis cunctisque immunditiis, patre cau- nec me sua gratissima visitatione eximiis la:'titiis

sante, annum attigit duodenum. Qui quodam adve- adimpleret. Qui uti donorum praecipuis, ut gratissi-
sperascente die, solitis cum palre ludis insistens, ma mihi donaria superabundantissime more solito
ludum eodem, ut gliscebat, non habenle, primo irapertiret; me visitare minime contentus, mecum
prorupit in hcec verba : Si quid ille potest Hierony- dignatus est jam diebus pluribus commorari, et etiam
mus, qui ludos prohibet exerceri,jam exerceat, nam adliuc manet, quod utinam tempore longo duret. In
se invito hinc non nisi victor exsurgam. Verum haec Christo namque, Augustine carissime, venerabilis
dumtaxat ipso prosequente, nequam spiritus teter- idem pontifex
te salutat. Quamplurics igitur mihi
rimi homiais specie, cunctis videntibus locum in suorum verborum avido, venerabilis idem ponlifex
quo ludebat, veloci gradu adiens, eumdeni puerum enarravit, hoc tale in civitate Candia conligissc.
infehcem rapuit : sed quo eum detulit, nulli hacle- Sacerdos quidara suus, sus majoris Ecclesiae custos,
nus hominum est compertum. Verum ul puto, eum impudicus, luxuriae et ebrietati dcditus, nonduin
detulit in Infernum. Eadem namque hora casu ad completo anno de hoc saeculo migravit. Cujus cor-
quamdam mea^ domus fenestram, quae inloco, in quo pore in caeterorum sepulto atrio sacerdotum, ut ejus
ludcntes degebant pater et filius ex opposito sita est, punitio cunctis innotesceret ad exemplum, subse-
me posueram : quo me videre fuit necesse veritate quenti nocte tantus in Ecclesia ejusque coemeterio
perspicua seriem tam formidandce rei gesla?. Discant fuit slrepitus, quod rumore nimio in urbe illa com-
ergo juvenes in juventutis tempore, quod coeteris est morantes excitati pavore ingenti velut amentes ad
prcestanlius, expetendis moribus
ne vili- se fulcire, Ecciesiam cucurrcrunt. Stant itaque oranes circa
bus caducisque raoribus juvenilis animus informatus, Ecclesiara, strepitus vehementes campanarumque
statum in canitic nequeat permutare. Quod enim sonilus audientes, divinam quidam exorant clemen-
novae chart<fi inscribitur, de facili non deletur. Di- tiam, quatenus cur isla fiant debeat revelare : sed
canl eliara parenles fatui, filios correctionibus et nullura exauditionis sentiunt adjuvamen. Diluculo
verbcribus erudire : nec vitiorum sinant vepres ra- hoc cessante, cuncta quae fueranl in Ecclesia repe-
dices figere non faciliter evellendas, ne flendi et hic riunt revolula, et quasi undique flamrais ignium vio-
et in futuro eis succedat evenlus. Nam nisi fallor, lata. Ad haec memoratus pontifex orationes indicens
ad aeternorum gaudiorumpalricam dcveniendi, arctis- populo, quid sequenti eveniat nocte praecepit exspe-
sima et sine ambiguilate aliqua, a paucissimis certe ctari. Ne nimis succumbam verbis, sequcnt; nocte
cognita exstat via. Eundi ad perditionem, et multis, duplex strepitus et pavoris tribulatio est secuta. Qua
imo pene infinitis limilibiis plenam fore constat. de re repletus populusamaritudine et dolore, cernens
Quodlibet enim m.orlalium pcccatorum ad perdilio- nullum sibi a Domino adjutoriura evenire, sicut
nem suam tramitcm struit : quorumdam horainum vulnerati, qui in raonumentis projecti dormiunt,
non solum Paganorura, sed eliara illorum quos sacri existebat. Dieautem elucescente, omnibus in Eccle-
Baptismaiis unda lavit (nam de Paganis nulla orilur sia pro orationibus congregatis, gloriosus Hierony-
qusestio, quod non damnentur) majorem fore liquet mus subilo septies sole splendidior in Ecclesiara ve-
numerum multiplicibusinsistcntium flagitiis, quorum niens, de altareque gradiens, cunctis videnlibus el
nuUa pene unquam cognoscituremendatio. Quin imo mirantibus, per horam forle sub silentio manens :

respective quidem dico, pariter bonis et malis homi- obstupenli populo, hocpropter sacerdotis mi-
illius
nibus consideralis, non cst qui faciat bonum, non serrimi cadaver, sacris indignc locis conditum, ad
est usque ad unum, sed omnes post suas improhas terrorem peccantium contigisse intimavit : eidemque
et pessimas ambulant voluptatcs. Consequenter con- mandans, ut cadaver miserum, tartareis post resur-
cludi debet, quod ad seternae bealitudinis gaudia ra- rectionem omnium mansionibus dcputandum, disse-
rissimi gradianlur. InfiniliP, quinimo omnes pene pullum flammis traderent protinus concremandum.
sacra^ Scriplur;r auctoritates hoc lestanlur, infiniia alioquin iucLOpla pestileniia non abiret : et sic ab
quoque excmpla posscmus perspicaciler intueri, ad intuentium oculis est invisus. Quod ut ordinaverat,
hujusniodi veritatcm sufficientius dcmonstriindam. l.Ttaliundus popuius protinus adimplevit, Deo el

Hoc cx omnibus unum ceiiseri debet, nec ab hoc di- boato Hicronymo laudes prscipuas persolvendo, et
screpari polest, nullum scihcet ad aHcrna modo ali- sic pestis isla cessavit. Qui deinceps beatissimum
quo pervenire posse gaudia, nisi oranibus non parii- Hioronymum oranes unanimiter devotione maxiraa
culariter, sed totaliier vitiis cxstirpatis, virtutum incaperunt colere.
315 m MIKAGULIS HlKRONYMl. 316

Cap. XIX. In cadem insuper civitate quidam pul- manum elcvat inlerficiendi gladium relinenlem, ul
cherrimus exsiilil juvenis, Tiius nomine, honesius scelustantum valeat jam explere. Ad haec Hierony-
moribus, ingenio iuculenlus, carnali non ignobiliori mus gloriosus : « Amore, » inquit, « Hieronymi,
nalus projrenie, pra^dives valde, totam pene devo- quem tu diligis, aliqua loquendi brevis licentia mihi
lionem el fiduciam habens in bealo Hieronymo. Hic delur : postmodum si volueris, facito id quod optas. »
siquidem juvenis virgineo nitens candore, ejusdem in Ad haec Tilus, « Amore, » inquit, « ejus quem no-
sanclae virginilatis proposito usque ad vicesimum minasli, et loquendi et vivendi licenlia tibi, ut po-
annum probis viue moribus perduravit. Quo itaque stulas, concedatur : tantum qu;fi portas mercimonia,
tempore, sui fratris netando consilio incitatus, spre- jamdepone. » At gloriosus Hieronymus « Ego ipsc :

tis tam nobilissimis virginilatis gemmis, auri pretio- sum Hieronymus, qui huc propier tuam liberationem
sissimum metalium calcans, ad carnis spiircitias et veni, ne mihi a te impensa obsequia in vanum prae-
lutum ac foetorem luxuriae vehenienler declinans, terirent. Te tot quae gessisti peccaminum, jarn

puellam quamdam omni pulchritudine corporis roni- poeniteat : ad teipsum redeas, ne formides : liucus-
ipntem, sibi in matrimonium copulavit, in cujus que me noveris propter tuam salutem, et animae et
amoris reiibus ita se capiens, quod aliud praeter corporis, supplicem apud Deum et erga te iratam
ipsam poleral rainime cogitare, de diein diem coepit divinam justiliam exstitisse, ne in te dignas tibi ssf;-

divina obsequia oblivisci. At quia miser dereliquil vitias exerceret. Ad pcenitenliae igitur quamcitius
jusliliam, et oblitus fuit Deum alentem se, oblitus perge callem, et peccatorum opera jam depone :

fuit sibi Dominus misereri. Completo namque anno, alioquin me tui custodem etsupplicemnon habebis. »

quo cum puella juvenis insensatus steterat, non ut His dictis, Hieronymus gloriosus ab iliorum oculis
in raairimonio, sed causa explendge libidinis copu- disparuit. Ad haec stupefactus Titus, et qui cum illo

latus, suggerente diabolica astulia juvenis frater, erant, timore et admiratione tam ingenti ad terram
puellae illaqueatus amore, avide diu quaerens ejus procidens, per horam non potuit elevari. Tuncsubito
amplexibus frui, tandem quod optaverat est adeplus. in Titum, etqui cum ijlo eraiit, Spiritus Sancti gratia
Huc accurrant juvenes, et exemplo juvenis sint astu- esl etfusa. el lux eos coelitus illustravil. Qui protinus
li. Fiunt nola juveni, puellae viro, jam peracta. Ta- in viros alteros jam mutati, spretiscunciis spurcitiis

cens idem cogiiat avide, quo valeat modo certitudi- vitiorum, ad poenitentiae tramitem rediere. Deinde
nem reperire. Expectat diebus aliquot, se' simulans ad eremorum antra devia et ignota properantes, ma-
hoc nescire. Ast die quadam ordinat, urbem dese- gnis se corporum asperilatibus et vitte sanctissimse
rens, peregre proficisci, et lalens per diem in civi- Iradiderunt.
tate, nocte media domum veniens, reseratis seris a Cap. XX. Miraculum aliud quod veridicorum testi-

puella scrvitrice, clam ut prius simul ordinaveranl, monio solidissime in superioribus yEgypli parlibus
ambo usque ad thalamum, in quo ejus trater et peracturn inteilexi : quatenus hominibus et maxime
uxor in lecto stabant, procedens, sibi postulabat juvenibus, quantumcumque castis, proveniat rn
aperiri. Miranlur illi, et timore perlerriti vehementi, exemplum ad evitandum periculum mulierum, prae-
pulsanti negligunt ostium reserare. Tandem confra- cedenti miraculo addere cogito fore ralum. Monachus
II
clis seris thalami, juvenis ira et furore nimio, for- quidam juvenis el decorus, honestate praecipuus,
nacis inslar ardentis undique iiiflammatus, uxorem morum maturus, quasi senex virginalis pudicitiae cu-
primo evagiuato gladio interfecit. Deinde sub thoio stos, cunctisque illius monaslerii monachis speculum
proprium latitantem fratrem inveniensinteremit. His sanctitatis, et gloriosissimi Hieroiiymi amator devo-

itaque gestis, ex civitale exiens, multo terapore per tissimus fuit : duodcciradegens annis in monasterio,
mundum huc illucque errans, cum quibusdam aliis conlinue orationibus vacans, et studio Scriptura-

coep't quosdam transeuntes in itinere depraedari, ac rum. Hic amore castitalis timens, ne cor aliqualiter
eliam jugulare. Permanente itaque eodem Tito per violaret, mulierum visus ineffabiliier abhorrobat, ita
decem annos talibus negotiis implicato, gloriosissi- ut earum memoriam foimidarel. Huic proposilo dia-

mus Hieronymus salubre refugium et vitale, die qua- bolusanliquus serpeus el liominum inimicusinvidcns,
dam jam advesperascente luce, in modum mercato- suae nequitiae iuveleratae contra eum dolos et artes
ris se monsiravit ne ille solummodo habila? devo-
: multiplices incitavit, conlinue co^itationum slimulis,
tionis prsemiis privaretur. Nam ille quanquam tol juveuein pessiinus lentalor aftligens, die noctuque a
el tanta vilia abhorrenda conlinue exerceret : lamen tentationibus duobus mensibus non cessavil. Juvenis
in beato Hieronymo devolionem aliquam retinebat, vero providus, sese Doraiui et beati Hieronymi, cujus
ita ul eidem quolidie se commendans, boni aliquid dilectionis ardore fervebal, commendans custodiae,

diebus singulis ad cjas honorem facere nuliatenus victrici dexiera, tentamenla diaboli, jejuniis et ora-

postponebat. Cernens itaque Titus mercatorem, ne- tionibus se muniens, triuraphabat. Confluant liuc

tandis sociis ad solita nequiliae opera convocaiis, quaeiO juvenesatque senes, el qiianii sit casus mu-
concito cum eisdem pergens cursu, vibratis lanccis, lierum fallax pulchritudo hinc doceautur maxime per
Hieronymo mercatoris inslar obviant venienti. iVlox- exemplum.Cernensseaspisperfidus diabolusa juvene
que in eum insurgens a sociis, eumdem praecepit superari, lauquam leo rugiens, subliliores nocendi
retineri, donec ejus lateri gladius intigatur. Deinde artes coepit quaerere. Fit itaque inler eos pugna gravis,
317 DE MIRAGULIS HIERONYMl. 318

H^nc astutiis consuetis castra adversus juvenem Scripturarum, ut altingat pessimaqua affectat. Haec
sfruit pessimus inimicus, liinc juvenis orationes et coiiiemplatio divinorum, ui peccatorum modum in-
Hieronymi proteclio, caslrorum sternunt munitioncs, veniat explcndorum. 1'erculilur aiienus sui, et a

et vires ejus iriumpho nobili vilipendunt. Intereagc- veritalis cognilione Uevius, conlinua a diabolo, cujus
nitoris ad mortem aegrotantis visitationis causa m- Jugo gravissimo imbecille coUum submLsit, libidinis
gruente, ex monasterio in civitatem ad paternain novai telis. Sicut fumus deliciunt dies ejus, confrin-

aedem venire juvenis esi compulsus. Nam se paler gunlur sicul in frixorio ossa ejus, etinfirmatur dolo-

dolorc iiimio moriturum, si visione fruslraretur tilii, ribus vita ejus, irraiionabili fit similis animali. Obli-

crebris clamoribus acclamabat. Ob hoc doiens mona- viscitur in lolo divinam clementiam exorare : tota

clms, timens ne mulierum visii, cor mundum et vir- die cogiians quis m.odus appareal habilis, ut poculum
gineo candorc nilidum violarel, potius, nisi fratrura morlis valeal degustare. Heu quam sunl luopes e''

sui coenobii fuisset supplicaiiooibus inclinatus, erga miseri, et ab omnious bonis egenles et exules, qui a

palrem crudelitatem volcbat propter Dominum exer- Domiiio se elunganl. Tanto fit pejor brutis animali-
cere, quam eidem infirmanti compati a monasterio bus vir in peccaiis, quibus ab anima Deus majori
recedendo. Sciebal enim monacho niitam nocuum, spatio elongatur, quam id quo ccelum a terra distat,

detestabile el morlale, quam vicos el civilates,et geu- el orieus ab occasu : quanlo eisdem prsestat, cum
tium multitudinera circumire. Nuila certe permanel divina gratiaest fulcilus. Cogitanti denique monaci~iO
in liominequiesmenlis,quimullorumverbosilatibusel veritatis luminisnescio, nefandissimse etauditui hor-
vaniloquiis implicalur. Quod aqua piscibus, monachis ribilis volupiatis adipiscendse reperire modum, mali
idem praxipue silentium operatur. In paterna ilaque confilii seminaior diabolus hoc sibi tale insinual con-
manensaede monachus diebus iribus, tccdiotam velie- silium occulio cogitamine vani cordis, ut scilicet

menli affectus quod sibi poiius videbalur tetris

esl, iiitempestae noctis medio cunctis dormientibus, vesle
se fore carceribus mancipatum. Compieto die teriio, deposita monachali, sumptoque habitu laicali ex
dum eum cum sorore sua quadam pulchritudinis monasterio exiens, paturnas clam adeat mansiones,
inauditse. infirmilatis causa patris crura simui con- et domum crepusculo noctis latenter inlrans, sub
lingeret confiicare, casu sororis dexlra ejusdem thoro sororis lateat, donec dormiente ipsa, ad eam-
langente dexleram, tam diris jibidinis et ejusdem dem accedat suae voluptaiis libidines expleturus.
sororis inepta?, et abominabilis concupiscentiae fuit 1'lacet iusana! mentis imperitiae consilium erogatum,
subito jaculis cor ejusdern monachi instigante dia- studetque ipsum toto posse quam polesi brevius ef-
i)olo vulneralum, quod pene eam ad illicita, el om- fectui mancipare. Sequenti igitur advenienti noctis
iiino ab hominibus abliorrenda, nisi exslitisset timor medio, sub silentio ad fores coenobii claves gerens
verecundia;, invitasset. Heu quid dicam? Quae mona- manibus properat; sed ad ostia venieus, per lolam
chis illis inerit observantia castilaiis, qui coutinue illam noctem huc illucque discurrens, quo sint in
muUerum visibus potiuntur in simul coUoquendo? loco posita non invenit. Stupore et admirdtione per-
Sic manel in castitate homo faciem intuens assidue territus, cur hoc sit nesciens, interim jam matutinali,
mulierum, manet palea stans in igne. Fallax
sicul qua ad laudes debitas Dominicas raonachi excuba-
certe, et ruinse maximse propinquus casus, inevita- bant, appropinquante bora : compelliiur ille ad cel-
bilequepericulumestfeminsepulchritudo. Timorcerte lulam retrogredi. Manct in cellula ille admirans per
monacho evenil, qucm timebat, et silii accidit quod diem illum, proponii sequenti nocte facere quod non
lanto tempore verebatur, nec sine exemplo maximo Audet imbecillis dextera quae non potesl spe-
fecit. :

aliorum. Non in iilo jussum est parentibus obedire, ral slullum pccus contra leouem pugnans triumphi
in quo animae periculum formidatur. A monasterio gloriam adipisci. Quid insensate reris? Pulas agere
invile monachus egreditur, sed ardore libidinis tam vile pecus, quat; leo fortissimus Hieronymus conlra-
nefandtficor inflammante, nil aliud quem sororis hoc dicit ? Cessa imagini gloriosissimi Hieronymi genua
nescientis scelus faciem improbis oculorum visibus flectere, ipsum ulterius non salutes, et libi polestas
viderc cogilans, pene nunquam fuisse se in mona- protinus concedetur, ul cadas in foveam, quam effo-
slerio recordalur. Sanatur interim paler, At mona- dis, ut dira Non possunt im-
naufragia jam admiltas.
chus excusalionibus adinverilis, tardat de die in diem pensa gloriosibsimo Hieroiiymo servitia, quoquo modo
ad iiionasterium remeare. Manente aulem eodem in fiant, mercedibus vacuari. Retinebat siquidem incel-
paternadomo tribus mensibus, hinc monachos, hinc lula monachus ille devius et errans et diabolico do-
patrem maxima movit admiratio omnemque fami- miniomancipatuSjimaginemgloriosiHieronymitabula
liam, cur istum tam vehemens irrepserit mutatio ct insignitam, cuidiebus singnlis, antiqua consuetudine
alteralio iuaudila. Ignorant siquidem rei causam, tlectens genua, se eidein pluries commendabat. Idcirco
idcirco effeclum eos conligil ignorare. Ad monaste- ut ejus miia clemeutiacunclis inuotesceret, illum eo
riuin cum duobus ad se ex monasterio destinatis mo- die retinebal, ne malum facerel quod volebat. Igno-
nachis landem reveriitur, illud referens ta;dium re- rans vero ha.'C ille monaclius, subsequenti nocte ad
deundo, quod prius detulerat exeundo. Coepil itaquc coenobii iterum fores pergit. Scd quod pra^cedenti
in monasterio corpus degere monachi, cor vero a nocte feceral, id hac fecit. Ne igilur inhaeream ver-
sorore aliqualiter non recedit. Uoc sibi fit studium bis ;
per unum fere mensem, singulis noclibus con-
319 UE MllUGULlS HIERO.WMI. 320
tinue hoc evenil. Completo itaque, ut pulo, mensis in tanta miseria captivatum, protinus suffragiis glo-
circulo, in somnis beatus Hieronymus sanclissimo riosissimi Hieronymi semper devolus exstiterat)
(cui

cuidam illius monasterii monacho apparuit, in stratu suam miseriam et culpam vehcmentissimam reco-
suo quicscenti noctC; eidem revelansquid iste mona- gnoscens, in seipsum rcdiit, et de eadem palerna
chus faciebal mandansque illi ut debeat eidem
: exiens domo, omni retardatione abjecta, lugens et
monacho sic erranti declarare, quomodo ipse eum, dolens, ad fontem poenitentiae properavit. Deinde
ob sibi impensam reverentiam, custodivit, ut ostia vero in suo monasterio per annos duos in tanta se
non viderel ad cogitatum perpetrandum scelus. Et abstinentia' asperilate afflixit, ut foret cor hominum
quod nisi sibi velox de incoeplis subsequatur emen- insufficiens cogitare, ct completo anriorum duorum
dalio, sese de ipsius custodia rcmovebil : discessit- spatio anie dies modicos, ex hoc saeculo feliciter
que protinus ab eodem. Mane aulem facto qufo exspiravil.
videral monachus, alteri monacho enarravit. Al ille Cap. XXI. Venerabilis Damasi Porluensis Epi-
se quid hic dicat non intelligere, pluribus deteslans scopi ,
pridie receptis litteris, aliqua eis inscriptacorde
sacramentis, coepit dicere propler cerebri vacuita- avido intellexi, quae ob ejus reverentiam non dimit-
tem haec somnia evenisse. Tacct monachus, et tam. Romae Cardinalis quidara Caelestinus nomine,
recedit. Hic gaudens proponit nocte sequenti, Hieronymi gloriosi aemulus et detractor, dum die
nuliam aniplius exhibens solitam Hieronymo reve- quodam in conventu existens Cardinalium more so-
rentiam, ostia monasterii ad nequam opus, quod lam lito, ore audaci et temerario in eumdem injurise verba
diu affectaveral peragendum, ad suum libitum rese- proruraperet, dolore subito viscerum impellente, ad
rare. Ut breviler dicam. Quod miser diu hianti occulta naturae loca properans, viscera omnia proli-
animocogitaveralmaiaoperandi.abHieronymoIionore nus emanavit, et antequam illinc rccederet, exspi-
solito privato, sibi tradita potestate, ut voluit, sic ravit.
effecit : sed tamen in Hne gloriosissimi Hieronymi Cap. XXII. Alius quoque presbyler Cardioalis
clement a non defecit. Recedens itaque ille mona- Andreas nomine (isli non similis, sed gloriosissimi
sterio nocturna hora, alieno habitu occultatus, patris Hieronymi devolissimus cultor) pridie in eadera Ro-
domum adveniens, per diem illum undique circum- mana urbe, raultis circunistantibus exspiravit. Qui
ivit. Dumque noctis crepusculo domura intrasset, ad cum jam in Ecclesia esset paralis exequiis, quae so-
lectum, in quo virgo soror quiescere tunc solebat, lent fidelium tumulandis exhiberi corporibus, assi-
clam procedens, landiu sub eodem lalitavit, quandiu slente summo Pontifice cum pene toto clero et po-
sororem dormire potuit existimare. Tunc idem pulo Romanorum, qui ad eumdem Andream conve-
exiens, exspoliatis vestibus, sororis se dextero lateri nerant honorandum eraissis ululatibus et crebris
:

somno dormiens excitatur,

applicavit. Hsec soror levi gemitibus in feretro, cunctis stupentibus, et veluti
et virum juxta se manu sentiens, admodum expa- araentibus effectis, taoquam si a somni dormitione
ve.scens, diris einissis clamoribus, ad se omnes pari- excitarclur, mi.^^abiliter exsurrexit. Cumque a Ro-
ter evocavit. Currunt ad puellae thalamum cuncti raano Pontifice, remoto de Ecclesia majori beati Pe-
cum lumine, et tandem in leclo invenerunt hunc tri Apostoliuniverso populo,cIausisque foribus inter-
jacentem. Miranturparentes etslupent: cernunt hsec rogaretur, inlulit ista verba : Dum starem divino
cuncli qui cucurreranl, et condolenl. Interrogat a examini judicandus etjamper vestium , et ciborum,
filio paler discriminis tanti causam, reatum suum quibus hactenus usus eram, nimiam superfluitatem
filius silentio confiletur. Ut enim dixi, voluit glorio- tartareis cruciatibus condemnarer,subi to adveniens
sus Hieronymus hunc suam stultitiam expcriri, ut in (jiiida^n sole splendidior, niveque candidior, quem
posierum humilior et astutior fierct ad cavendum, et fuisse gloriosum Hieronymum, ad se invicem refe-
in praeiio se tuendum, et nc amplius exemplo suo, rcntibus, qui astabant, intellexi, -prcesidenti judici
quis de sanctitate confideret et speraret. Quanto flexis genibus animam meam corpori jungi, por-
enlm major inest homini sanctitas, dum in mari rectis precibus impetravit. Quibus finitis verbiSy in
mundi hujus procelloso, et inimicorum agminibus ictu ocuii inde recedens anima, uti cernitis, cor-
pleno, imbecilli carnis navicula navigat : lanto ma- pori est conjuncta. Ad liocmiratur suramus Pon-
jor inest timor et asiutia se luendi. Infinitas pessi- tifex et caeteri audientes. Fiunt liaec nota populo ex-
mus ille tentator diabolus nocendi possidet artes. tra ecclesiam exspectanti, confractis ecclesia? foribus
Qui incautus pergil, levissime capitur. Qui in cunctis protinus ecclesiam intrant, oranes raagnis vocibus
timet, ab omnibus diabolis hic timetur. Certe nil Deum et gloriosum Hieronymum collaudantes.
plus nocet, quam spreto aliorum consilio, ut propria Cap. XXIII. Multa nos mentis afflictio commovet

voluntas praecipit ambulare. Qui suae tantum volun- et contristat, intcllecto quod quamplurimi Episcopo-
tati credit, in cunclis quae facit, finem odibilem rum Deum et Dominum Jesum Christura (cujus vi-
adinveniet. Magnus exemplo jam finito timor de fra- cem gerunt) abnegantes, terrenorum, quorum Deus
gilitate nostra maxima, et de diabolica calliditale et venter est, vestigiisinhaerentes, destipendiis paupe-
astutia nobis omnibus demonstratur magna, et spes rum et sanguine Jesu Christi, dehcatissimis ferculis,
veniae peccatoribus declaratur. Cernens namque se cum histrionibus et cseleris divitibus, suam ventris
monachus sic diabolo deturpatum, delusum, ac etiam replent ingluviem, ad fceditaiera luxuriae incilandara :
 321 DE MIRACULIS HIERONYMl. 322
vestimentorumque de die in diem superfluitatibus vehementem, vidit quoddam praeparari tribunal a
abutuntur, de pauperibus, quorum mercedem raplam quibusdam nimiaj pulchriludinis juvenibus, slratis
manu latrocinii devorant, fame morientibus el fri- lapetibus, et veslibus auro, et gemmis, ac multa ar-
gore, non curantes. Hi certe non Episcopi sed dia- tificii varietate decoratis, circumquaque pariete invo-
boli. Episcopus autem, aut sanctissimus est, aut lulo. In quo postmodum, rex quidam maximus el
diabolus. Magni certe merili status Episcopalis, sed decorus, cujus aspecius tantge eral suavitatis, ui
periculi infinili : levissimum pcccatum aliis imputan- nil vellet aliud quis habere, magna virorum, sole
dum, gravissimum Episcopo imputatur. _Ponlificis lucidiorum, comilatus socielate
veniens, se po-
elenim vitium in subditosdiffunditur per exemplum. suit ut judicia exerceret. Inter hipccujusdam anima,
Majora recipienti ralio major crescit. Quol enim quem fuisse Anconitanum praesulem ab aliquibus
ovium Chrisli vel negligenlia Episcopi vel exemplo ibidem consistentibus postmodum intellexil, a ne-

in peccata deviant, de tot tenetur Domino reddere quam spirilibus, catenis, igneisque vinculis vincta,
rationem. Heu quid, Augustine carissime, dicam ? instar fornacis flammas erumpens sulphureas, depor-
Grave nobis inest pondus, gravis sarcina. Sed debi- tata majestali regiae praesentalur. Quae priusquam de
lesego habens humeros, quid portabo ? Sunt cerie aliquo interrogaretur, coepit diris vocibusse inferna-
angustiae mihi undique me torquentes. At dum gra- libusmansionibusdignissimam acclamare : hanc inter
ves mihi promptos casus inlueor, timore maximo ctcleras maxime assignans principalem causam, quo-
succresconte continue affligor et conlristor. Securius niam vanis mundi pompis inlentus, in conviviis, el
est Episcopalem statum fugere quam appetere. Laudo vestibus, et hujusmodi slulliliis delectabatur. Quibus
cerle Episcopalum tanquam vicariatum Domini no- finitis, lala per judicem sententia, ut pcenis infer-
stri Jesu Chrisli, sed illos qui in eo vitam agunt mi- nalibus traderetur, donec corpori juncta, duplices
lilium terrenorum, qui mundi gloriam et pompas poenas in perpetuum sustineret : mox illam secum
appetunt, non collaudo, imo eis consulo, ut effugiant ferens omnis illa nequam spirituum turba, inde diris
quantum possunt. Melius certe fuisset eiscum lerre- clamoribus recessit. Deinde alterius cujusdam anima,
nis vitam agere terrenorum, quam in pontificali cul- quam fuisse Theodosii senaloris, fratris venerabilis
mine hoc agentes, ad infima et profundiora inferni Damasi praedicii Episcopi Portuensis similiter inlel-
loca decidere, tanto prae caeteris cruciandi, quanio lexit, ante majestalem regiam, circumstantibus mul-
prae cseteris plura donaria receperunt. Intelligentes tis nequam spiritibus, eum gravissirae accusantibus,
itaque Episcoporum plurimos potius nomen gerere praesentatur. Cumque a diabolis in longum accusatio
quam essentiam, potius lupos rapaces fore Christi traheretur, el nullus ex adverso aliqua responderet,
ovium, quam pastores : destructores magis esseChri- vir quidam sepiies sole splendidior, et ut sibi vide-
sii Ecclesiae, quam rectores, qui Chrisiianorum elee- batur pene caeteris astantibus eminenlior, ad regis
mosynas deprajdantes, mercedem pauperum lupinis sedens dexteram in pedibus, se erexit. Quo quidem
faucibus in superfluitalibus ciborum et vestium de- surgente, silenlium rex manu propria a cunctis fieri

vorant et consumunt, quod absurdum est, abomina- imperavit. Tunc qui steterat, omnibus opponens ac-
bilc, deflendum. Haec idcirco dixerim, ut taiis
et cusantibus, hunc suum fuisse fidelissimum el devo-
abominatio cunctis genlibus innotescat, quaienus si lum, et ei conlinue exhibuisse reverentiam specia-
Deum non metuunt, homines verenies, a suis aliqua- lem, eisdem mox loquendi audaciam. abstulitet taci-
liter abominationibus retardentur. Audiant, quseso, hi turnitate pra;nolavit. Poslraodum vero is flectens
talcsEpiscopi quae narranda proponimus, et saltem anle regem genua, huic suo fidelissimo veniam et
aliorum calamitatibus terreantur. aelernam requiem, solita pietate et misericordia inti-
Cap. XXIV. In superioribus iEgypti partibus in nita clementissirae, ita tamen quod pro commissisin
deserto quodam ab hominibus propter vitce incom- mundo flagiiiis, in Purgatorio purgaretur, suis pre-
moda inhabitabili, quidam degebat monachus Elias cibus, ut voluit, est adeptus. Tunc omnis illa nefan-
nomine antiquissimus, et magnae vilaj sanctitate ra- dorum spirituum multitudo gemens et ululans, de illo
dians, qui ia vita beatissimi Hieronymi eidem fami- loco protinus se Intervallo autem facto
removit.
liarissimus valde fuit : quem idem beatissimus Hie- hora^ unius, juvenis quidam pulcherrimus concito
ronymus, habuisse propheliae spiritum, pluries enar- gradu, per palalium veniens, ad huncque accedens,
ravil. Hic die quodam (ut plures mihi testificabantur qui tam eminens el pra^clarus in auxilium exsurre-
monachi vita venerabiles fideque digni, qui
se dixe- xeral Theodosii senatoris, se fore dixit a Petro pa-
runt haec ab ejusdem sanciiviri oremultotiesperau- trilio Romanoruni ejus devotissimo missum : quate-
disse) solitis incumbens orationibus, somno repentino nus ejusdem preces exaudiens, sibi impetrare a Do-
adveniento aliquantulum obdormivit. Et ecce in vi- mino filinm dignaretur. Ad hacc rcx : Quod, inquii, a
sione, quo quidcm modo muItotiesDeus omnipotens, filio Hicromjmo Petruspontulat, certcfiat. His
ineo
grandia et occulta suis fidelibus reserat sacramenla : omnibus somno illo mox Elias monachus
sic finilis, a
in quodam palatio mint' pulchritudinis et ineffabilis, excitatur, laudes immensas Deo reddens et Hiero-
et a mortalibus nunquam visa^ ut sibi videbatur, nymo glorioso. Qui dicm illum, in quo tam miranda
erat. Cumquc pcr horam per palalium illud, huc codem postea intellexit die Epi-
viilcrat, pra;notans,
illucque gradiens, ejus admirarelur pulchritudinem scopum Anconitanum, et Theodosium senatorem ex
 :

323 IJB MllUGULlS HlEKONVMl. 324

hoc saeculo migravisse. Quo<J liquide palet, hfloc vana rant nominabant, eidem gratias referens multiplices,

somnia non fuisse. haec circumsiantibus, ad ejus honorem et gloriam est

Cap. XXV. Magnam pulabas, Angustine carissime, locutus. Socius iste meus carissimus Hierofiymus
aiiquibus admiralionom inducere, velut si quid no- cequalis mihiin gloria, cequalis etiam in sanctitate,
vum el inauditum eis proponeres: dum in tuis pri- seriem mearum laudum esthactenusprosecutus : id-
stinis lilleris quas recepi, Joanni Baplisiae et caeieris circo diynum estut ejus laudibus nunc insistam.Hic
Apostolis Hieronymum sanctissimum aequalem in vere lux est Ecclcsioe, tenebras effugans errorum, et
sanctitate et gloria, ralionibus sine dubio efficacibus cunctos illuminans homines veritatis claritate ccecos.
et visionibus miriticis comprobabas. Certe non est Hic fons Sstaqucesapienticesalutaris, adquem sitien-
aliqualis ambiguitas, verissima et omni fide eldevo- tesdumaccedunt, largissime satiantur. Hic arbor al-
lione dignissima ista fore. Nec puto aliquibus ojus tissima, cxijuscacumencmlumascendit subcujus do- :

vilam sanciissiraam, et ejus tanta prodigia homini- ctrincB frondibus, de suavi ejusdem oris fructu, aves
bus insuela non ignorantibns admirationis aliquid coeli, scilicet homines multumintelligentes : et bes-

evenire. Sedqnoniam tales tuae fuerunt rationes ad tice terrce, scilicethominesparuminteUigentes,uber-

verilatem hujusmodi declarandam, quod meas levis- rime satiantur. His mecum fuit in sceculo Eremita
simas et imperitas nunc iHis apponere non deceret, certe nonminus me carnem abstinentiis maceravit.
oinissis omnibus, visionem mirabilem quam venera- Hic mecum virgo nitidus, atque purus. Hic mecum
bilis vir Cyrillus Episcopus Aiexandrinus se vidisse, fuit prophetico spiritu illustratus. Hicmecumdoctor
suis ad me diebus pluribus jam elapsis, deslinalis exstitit veritatis.Ego propter justitiam et veritatem,
litteris aftirmabat, breviter introduram. Post beali vitam corpoream dereliqui. Hic etsi non amiserit vi-
Hieronymi obitum gloriosum, anno completo in die tam corporalem prop terjustitice et doctrince sucepers-
nativitatis gloriosissimi Joannis Domini praecursoris, picacissimce veritatem : tempus suum tamen totum
laudibus expletis matutinis, dum memoratus ponti- gessit insceculo inmartyrio, afflictionibus,etdolore.
fex, raore solito in Ecclesia solus, anie allare ejus- Ego Christiance fidei prcecucurri nuntius et gentium
dem praecursoris Doraini gloriosi, flexis genibus invitator : hic postmodum veniens, ejusdem exstitit
ipsius gloriam et excellentiam, multa spirilus dulce- sustentator :et ab hcereticis eamdemlacerantibus de-
dine contemplaretur, repentino somno aliquantulum fensator. Ego semel in baptismate manibus propriis
ibidem obdormivil. Et ecce in Ecciesiam, ut sibi Christum Dominum tetigi in Jordane : hicipsumnon
clarissime videbalur, binalim quorumdam specio- solum manibus propriis habuit multoties in altari,
sissimorum hominum, ultra humanam aestimationem, sed et oreproprio manducavit. Hicmihiin sanctitate
cantus aliematim suavissimos concinentium, turba per omnia fuit cequalis :nunc vero cequali ambo vitce
vehementissima miro ordine vemebat. Deinde bina- ceternce prcemio insimul congaudemus. Haec et alia
tim omnes ad allare procedentes, et ibidem fleclen- multa prosequente bealo Joanne, quae idem beatus
tes genua, ad sedendum singuli se ponebant. Cum- Cyrillus non potuit toialiier memoriffi commendare,
que illorum hominum Ecclesia esset valde plena, jam hora diei prima adveniente, Ecclesiam cuslos
post omnes duo viri eminenliores caeleris, in toto intrans, Episcopum intuitus dormientem, eumdem
similes atque pares, infmilo sole lucidiores, stola manibus excitavil. Expergefactusitaque pontifex, stu-
induti candidissima, auro et gemmis undique inef- pore et admiralione et gaudio admodunj plenus :

fabiliter rutilante, venientes ad ecclesiam pariter quae viderat, custodi cum lacrymis enarravit. Dein-
intraverunt. Ad quorum introilum, omnes in ecciesia de illo die missam solemnissime celebrans, visionem
residentes, protinus flexis genibus, eisdem summam mirabilem omni populo declaiavit.
reverentiam persolverunt. Tunc duo illi viri ante Cap. XXVI. Sunt infinito plura, qnaedici possent,

allare ab eisdem reverentia exhibita, in duabus ca- miracula verissima et utilia enarranda, quam ea quae
thedris aureis, mira lapidum preliosorum varietale in brevi hoc Opusculo sunt inscripta. Sed ne pro-
et pulchritudine decoratis, sibi a quibusdam pul- lixilate operis aliquiil legenlibus taedii orialur, uno
cherrimis juvenibus praeparalis, ambo pariter conse- solo miraculo quod nondum expielo mense in Be-
derunt, et sic silentes aliquanlulum permanserunt. thleem peractum est, perfecto huic operi fiois erit.

Interim factointer illos silentio, coepit alter eorum Die dominico transacto, post ociavas Pentecostes,
duorum alterum impellere ad loquendum. Cumque omnibus meis suffraganeis Episcopis, et mullitudine
longa ad inviccm altercatio oriretur, ut quis primo maxima, tam virorum quam mulierum in Ecclesia,
inciperet praedicare, coeperunt singuli, ut Hieronymus in qua sanctissimum quiescit Hieronymi cadaver, in-

Joannis, cujus erat in die illa solemnitas, laudes et simul congregatis, honore debito et veneratione tam
magnihcentias explicaret, magnis vocibus accla- debita, quam primo egomet sacris indulus
devota :

mare. Quo unus illorum sermonem mox incipiens, vestibus ad locum foveae, in qua corpus venerandum
laudes beatissimi praecursoris Domini, tanta loquelae jacet accedens, lerram coepi effodere sepuliurae, qua<
dulcedine, tantoque verborum ornalu, necoon et sen- tenus sacratissimum illud corpus inde ablatum, in
tenliae gravitate contexuit, quod fas non esset lin- tumulo marmoreo mira pulchritudine undique de-
guae hominum declarare. Finito itaque sermone corato, quod hac de causa fuerai iabricatum, post-
illo : quem Joannem Baptistara cuncti qui ade-
alier, modum ponerelur. Cumque jam fovea foret vacua,
 325 EPISTOLA I. 326

cunclis cernentibus, corpus bealissimum in raedio pene sunt miracuia, quae peracta sunt a mane usque
foveae, tauquam in aere a nulla parte terram tangens ad vesperas quo quidem tempore gloriosum Hie
:

pcrmanebal inlegrum, nec corruplione aliqua viola- ronymi corpus dissepultum in altari exstitit colloca-
lum. Quod inde elevantes,cum odore lam vehemen- tum. Sed tamen ad hujusmodi miracula ullerius
tissimo el suavi, quod talem oUaclus liorainum nun- non procedam unum quod nocte sequenti accidil,
:

quam sensit, collocavimus in allari, quatenus a non silebo.

populo reiiquiae sanctissimae vidercnlur. Quot autem Cap. XXVII. In hora siquidera vespertina corpus
illo die, rae cunctisque qui aderant slanlibus, siat illud sacratissimum in monumenlo quod prseparavi-
peracta miracula gloriosa, explicare ea nullatenus mus, posuimus. Sed mane monuraentum vacuum
compos essem. Cffici sedecim illas reliquias tangentes fuit inventum, et corpus sanciissimum fove» pri-

facie, visum protinus receperunt. Tres praecipue dae- stinae invenimus reslitutum. Quod dum ego pluri-
moniaci catenis vincti, in illam Ecclesiam plurimo- mum admirarer, nocte sequenti, mihi dormienti,
rum hominum manibus doportali, suntprolinus hbe- beatus Hieronymus apparens in visione plurima mihi
rati. Mulieris cujusdam viduai paupercuhr puerulus, grandia patefecit. Sed inter csetera, talia mihi verba
ejus unicus filius, in Ecclesiam fuit praa genlium dixit : Noveris, Cijrille, quod corpus meum de fovea
multitudine suffocalus.Quem mater inveniens, do- in qua jacet, nullatenus extrahetur, quousque ci-
lens et lugens, mox in ulnis pueruli cadaver ad fo- vitas Jerusalem ab infidelibus capietur. Quo quidem
veam, in qua sepultum fuerat corpus Hieronymi tempore Romam delatum, ibidem ynulto tempore
gloriosi deferens, eura in foveam projecit, hac di- requiescet. Ad haec expergefactus, quae videram,
cens verba : Sancte Hieronyme gloriose, hinc non re- cunctis Episcopis et aliis viris Catholicis enarravi.
cedam, donec restituas mihi unicum meum filium Quid, et quando haec evenient, aliternon agnosco. Si
quem amisi. Mirabilis certe Deus in Sanctissuis, fa- quid utile, aut bonum in hac Episloladixi, non meis,
ciens prodigia insueta. Statim utterram extincti pue- sed gloriosissimi Hieronymi meritis imputetur. Si
ruli corpustetigit, eidem anima estconjuncta. Quidam quid vero superfluum, inutile et non bonura, solum
vir corpus cujusdam sui filii de sepullura, in qua. et negligenliae causa hoc accidisse,
moae insipientiae
per triduum steterat, extractum mox ad foveam illam ab omnibus judicetur. Mei, Augustine carissime, in
detulit, et illud in foveam sic projccit. Qui juvenis tuis orationibus memor esto.

fuit illico vilse pristinse restituius. Innumerabiiia

SANCTI

EUSEBII HIERONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERI
EPISTOLiE
SEGUNDUM ORDINEM TEMPORUM AD AMUSSIM DIGEST^ ET IN QUATUOR
CLASSES DISTRIBUT^.

PRIMA CLASSIS
COMPLECTENS EPISTOLAS POTISSIMUM E CALCIDIS EREMO SCRIPTAS AB ANNO CHRISTI 370 AD 380.
EPISTOLA I (a). ciendamveritatemcruciantur. Hicimpatiens con-
'aD INNOCENTIUMDE MULIERE SEPTIES PERCUSSA.
(b) fitetur quod non admiserat, ista constanter ne-
Hieronymus Innocentiiprecibus historiamcujusdam gans, nulla vi ad confessionem non admissi scele-
miraculirefert;quod Vercellisin Liguria sua cetate risadduci potest. Ducitur uterque ad supplicium,
acciderat. Qua^dam mulier aviro adulierii falsoac et juvenis quidem occiditur, mulier vero scepius
cusata,atqueunadelatusjuvenis tormentisad eli- icta mori non potest. Demum cum vidcretur nc-
cem occubuisse, stiblatum cadaver revivit, etcum
(a) Alias 49. Scripta circ. an. 370.
ad Innocentlum
(b) Vitiose iiabent vetustiores editi libri denuo ad supplicium requireretur, Evagrius ci ab
Papam, ahus enim Innocontius iste, qui Hieronymo
est Imperatore veniam suis precibus impetrat.
^e comitem junxit in Syriam, ibique biennio post mortuus
Jst. Vid. Epist. 3. n. 3. not. a, ad Ruflinum. Saepc 1 a me, Innoccuti carissimc, postulasli, ut
Patrol. XXII. 11
 ;

327 SANGTl HlEROiNYMl 328

de ejus rei miraculo, quae nosira «lale acciderat, non peream, sed ideo mentiri nolle. ne peccem. At tu
tacerem. Cumque ego id verecunde et vere, ul nunc misserrime homo,si interire festinas, cur duos inleri-
experior, negarem, meque assequi posse diffiderem; mis innocentes ? Equidem el ipsa cupio mori, cupio
sive quia omnis sermo humanus 9 inferior est invisum (Mss. infirmum) hoc corpus exuere, sed non
laude calesti : sive quia otium quasi quaedam inge- quasi adultera, Praesto jugulum, micantem intrepida

nii rubigo, parvulam licet facultatem jiristini siccas- excipio 4 mucronem, innocentiam tamen [Mss.
set eloquii : tu e contrario asserebas, in divinis re- tantum] mecum feram. Non moritur, quisquis sic
bus (a) non possibilitatem inspici debere, sed animum victurus occiditur.

neque posse cum verba deficere, qui credidisset in 4. Igitur Consularis partis cruore luminibiis, ut
Verbura. fera, quae gustatum semei sanguinem semper sitit,

2. Quid igitur faciam? quod implere non possum, duplicari torraenta jubet, et saevura dentibus fren-
negare non audeo. Super onerariam navem rudis dens, similem carnifici miuilatus est poenam, uisi

vector imponor. Et 3
homo, qui necdum (b) scal- confiteretur sexus infirmior, quod non potuerat ro-
mura in lacu rexi, Euxini maris credor fragoribus. bur virile reticere.

Nunc mihi evanescentibus lerris, ccelum undique et 5. Succurre, Domine Jesu ad unum hominem :

undique pontus {JEneid. lib. Y] : nuncunda tenebris tuum quam plura suut inventa supplicia. Grines li-
inhorrescit, et caeca nocte nimborum spumei fluctus gantur ad stipitera.el toto corpore ad eculeum fortius
canescunt. Hortaris, ut (c) tumida malo vela suspen- alligato, vicinus pedibus ignis apponitur, utrumque

dam, rudentes explicera, clavum regam. Pareo jam latus carnifex fodit, nec papillis dantur inducise :

jubenti, et quia caritas omnia potest, Spiritu Sancto immota mulier manet, et a dolore corporis,spiritu [g)

cursum prosequente confidam, habiturus in ulraque superato, dum conscientiae bono fruitur, vetuit circa

parte solalium : si me ad oplalos portus seslus {d) se saevire tormenta. Judex crudelis, quasi superatus
impulerit, gubernator putabor infirmior; si inter attollitur : illa Deum deprecatur ; solvuntur membra
asperos orationis anfractus impolitus sermo subslile- compagibus : illa oculos ad coelum lendit; quasi de
rit, facultatem forsitan quaeras, voluntatem certe fla- communi scelere alius confitetur : illa pro confitente
gitare non poteris. negat, et periclitans ipsa, alium vindicat pericUtan-
3. Vercellce Ligurum civitas. — Igitur Vercellse tem.
Ligurum haud procul a radicibus Alpium sita,
civitas 6. Una interim vox est : Caede, ure, lacera, noa
olim potens, nunc raroest habitatore serairuta. Hanc feci. Si dictis tollitur fides, venietdies, quae hoc cri-
quum ex more Consularis inviseret, oblatam sibi men diligenter discutiat, habeo [al. habebo] judi-
quamdam mulierculam una cum adultero (nam hoc cem (h) meum. Jam lassus tortor suspirabat in ge-
crimen maritus impegerat) poenaU carceris horrore mittrai, nec erat novo vuineri locus. Jam victa saevi-
circumdedil. Neque multo post, quum lividas carnes tia, corpus quod laniarat, horrebat. Extemplo ira
ungula cruenta pulsaret, et sulcatis lateribus dolor excitus Gonsularis : quid niiramini, inquit, circum-
quaereret veritatera, infelicissimus juvenis volens stantes, si torqueri mulier mavull, quam perire?
compendio mortis longos cruciatus vitare, dum in Adulterium certe sine duobus committi non potest
suura menlitur sanguinem, accusavit alienura; solus- [al. potuit], et esse credibilius reor, noxiam ream
que omnium iniser,raerito (e) visus est percuti,quia negare de scelere, quam innocentem juvenem con-
non reliquit innoxiae, unde posset negare. At vero fiteri.
mulier sexu infirmior, virtute forlior, quum eculeus 7. Pari igitur prolata in ulrumque sententia, da-
corpus exieaderet, et sordidas foetore carceris manus mnatos carnifex trahit. Totus ad spectaculum popu-
post tergum vincula cohiberent, oculis, quos tantum lus effunditur, ut prorsus quasi migrare civitas puta-
»ortor alligare non poterat, suspexit ad coelum, et retur; stipatis proruens portis turba densatur. Et
evolutis per ora lacrymis : Tu, inquit, testis es, Do- quidem raiserrimi juvenis ad primum statim ictum
mine Jesu, cui occultum nihil est, qui es scrutator
ampuiatur gladio caput, truncumque in suo sanguine
renuni et cordis, non (/") ideo me negare veile, ne
volutatur cadaver. Postquam vero 5 ad feminam
(a) Alias in Dei rebus, et mox Veronensis liber verbo ventum est, et flexis iu terram poplitibus, super tre-
deficere .
(b) Pro scalmoailu codices clavum, a.\ii scapham legant.
mentem cervicem micans elevatus est gladius, el
Scalmum vero minorem cymbam onerariae majori navi exertam carnifex dexteram lotis viribus concitavit;
eleganter opponi liquet.
ad primum corporis tactum stetit mucro lethalis, et
(c) Latinius mavulc legi humida.
(d) Marlian atlulerit, mox vocem infirmior Victorius leviter perstringens cutem, (t) rasurae modicae san-
non iiabet. Integriur vero fiet locus, si eam vocem vel ad
sequens commamutata interpunctione referas, vel prae- (g) Olim vitiose erat separato. At non oscitanter Bar-
posita negaudi particula legas haud gubernator putabor ihius in Adverss. a voculam contendit iransponi debere,
tnfirmior. Sed Mss. omnes et vulgati, ut edidimus. ac legi et dolore corporis a spiritu superato, ut sensus
(e) Locum immulavimus ex Mss. omnium consensu, sit a spiritu superatum esse dolorem corporis, non vice
eorum etiam, quos inspexit edilor Benedictinus. Antea versa. Sed Mss. non suffragantur.
enim eraxjussus est, et qui pro quia. Mox Victorius sexu (h) Mallem legere judicem Deum, ut in epistola ad
forlior suo iegit pro sexu infirmior, virtute fortior, quod Julianum Diaconum, non timebo hominum judicium, ha-
Mss. alque editi alii habent. biturus judicem Deum.
(f) Idem Victorius non Deo me negare velle, verum (1) Exantiquo exemplari Gravius, fiflSMrce modicosan-
mendose. Alia quaedam minoris momenti non adnotamus. guine aspersit imbellem manum. Percussor expavit.
 329 EPISTOLA 1

guinem aspersit. Imbellera manum percursor expavil, nuncio urbs propinqua : ellota lictorum catervaglo-
et victam dexteram gladio marcescente (a) miralus, in meratur. E quibus medius, ad quem damnatorum
secundos impetus torquet. Languidus rursus in fe- cura pertinebat, erumpens, et Canitiem immundam
minam mucro delabilur, et quasi lerrum eam tiraerel perfuso pulvere turpans (/Eneid. lib. XII) : Quin
atlingere, circa cervicem torpet innoxium, Itaque meum, inquit, o cives, petilis caput? me illi vicarium
furens et anhelans lictor, paludamento in cervicem dalis ? Si estis misericordes, si clemenles eslis, si
retorto, dnm totas expendil [al. expedit et expetit] vultis servare damnatam ; innocens certe perire non
vires, fibulam quae chlamydis mordebat oras, in hu- debeo. Quo fletu vulgi concussus est animus, moetus-
mum excussit, ingnarusque rei.ensem iibrabat in vul- que se per omnes torpor insinuat, et mirum in mo-
uus. Hn tibi, ait mulier, ex humero aurum ruit, coi- dum volunt.ite mulala, quum pietatis fuisset, quod
ligemulto quaesilum labore, ne pereat. anle defenderant, pietatis visum est genus, ul pate-
8. Proh, rogo, quae est ista securitas? Impenden- rentur occidi.
lem non timel mortem ,
laetatur percussa; carnifex 11. Novus igitur ensis, novus percussor apponitur.
pallet; ocuiigladium non videntes, lantum fibulam Slat victima, Christo tantum favente munila. Semel
vident; et ne parum esset, quod non formidabat in- percussa concutitur, iterum repetita quassatur, tertio
rerilum praestal beneficium saevienti. Jam igitur el (b) vulnerata prosternitur. divinae potentiae sublimanda
lerlium ictum sacramenlura frustraverat Trinilatis. majestas ! quae prius fuerat quarto percussa, nec
Jam spiculator exterrilus et non credens ferro, mu- aesa, ideo post paululum visa est mori, ne pro ea
cronem aplabat in jugulum, ut qui secare non pote- periret innoxius.
rat, sallem premenle manu, corpori conderetur. 12. Clericorum officium in sepeliendis cadaveri-
omnibus res inaudita ssecuiis! Ad capulum gladius bus. — Glerici, (/"^quibusid officiierat, cruentum lin-
reflectilur, et velut dominum suum viclus aspicieus, teo cadaver obvolvunt, el fossam humum lapidibus
confessus esl se ferire non posse. construcnies, ex more tumulum parant, Festinato sol
9.Huc huc mihi trium exempia puerorum, qui in- cursu occasum petit, et misericordia 7 Domini, cele-
ter frigidos tlammarum globos hymnos edidere pro riore (1) cursu nalurae nox advenit. Subito feminas
fleiibus [Dan, 3) circa quorum (c) saraballa, san-
:
palpitat pectus, et oculis quaerentibus Iumen,corpu3
ctamque csesariem iunoxium lusit incendium. Huc animatur ad viiam jam spirat ai. suspirai], i^m vi-
: [

beali Danielis revocetur historia, juxta quem aduian- det,jam sublevatur, et loquitur. Jam in illam potest
libus caudis, 6 prsdam suam leonum ora timue- vocem erumpere Dominus auxiliator meus, non ti-
:

runl, Nunc {d) Susanna nobiiis fide, omnium subeat mebo quid faciatmihi homo (Psal. 117).
mentibus, quaeiniquo damnata judicio, Spiritu Sanclo
13. Anus interim quaedam quae Ecclesiae sustentaba-
puerum repiente, salvala est, Ecce non dispar in lur opibus, debitum coelo spirilum reddidit, et quasi
utraque misericordia Domini. llla liberala per judi- de industria ordine currente rerum, vicarium tumulo
:em, ne iret ad gladiura haec a judice damnata,
:
corpus operitur. Dubia adhuc luce, in lictore diabolus
ibsoluta per gladium est.
occurrit, quaerit cadaver occisae, sepulcrum sibi mon-
Tandem ergo ad feminam vindicandam popu-
10.
strari petit : vivere putat, quam mori potuisse mi-
us armatur. Omnis aelas, omnis sexus carnificem
ratur. Recens a Clericis cespes ostendilur, et dudum
ugat, et coetu in circulum coeunle exciamat, Non (c)
superjecta humus cum his vocibus ingeritur flagitanti.
redit pene unusquisque quod videt, Turbalur taji
Erue scilicet ossa jam condita. Infer novum sepulcro
(a) Veronenses Mss. aliique iratus; nam quod ante bellum ; et si hoc parum est, avibus ferisque lanianda
mbellem quidamaddunl sinebello, glossatoris est vitiurn.
(b) Perperam Veteres edili tertius ictus sacramentum
membra discerpe. Septies percussa debet aliquid plus
rustratus erat Trinitatis. Leclionem quam Marlianjeus morte perpeti.
Bsliluil, confirmant codices nostri. Vitiose lamen legerat
14. Tali ergo invidia carnifice confuso, clam domi
le speculator pro spiculator. Gravius legendum statuit
im lertius ictus fustralus erat sacramentum Trinitalis. mulier refocillalur, Et ne fortecreber medici adEc-
(c) In aliquot edilis ac Mss. hic atque alibi scribitur
per clcsiam commeatus suspicionis panderet viam, cum
sara&ara.quemadmodum et LXX.neulro gen.o-apdSapa,
Julius Pollux, Hesychius, Pholius, aiquee Latinis vo- quibusdam virginibus ad secretiorem villulam secto
istioribus Tertulliaiius non semel, aliique scribunt. Im- ciine transmiliitur. Ibi paulalim virili habitu, vesie
!robat vero nosler Hier. eum scribendi modum ia Daniel.
inutata, in cicatricem vulnus obducilur. Et, o vere
21, conlendilque aliis teslimoiiiis legendum sara^a//a,
l edidimus alii e quibus S. Augustinus malunt surabal-
: Jus summum, summa malitia ! post tanta miracula
s femininigeneris. Porro ex tam varia ejus vocabuli in-
adhuc saeviunt leges.
rpretalione, de qua in Coramentariis in Daniel. suo loco
ura nobis dicenda sunt, eani hic loci videtur Hier. 15. En quo me gestorum ordo prolraxil. Jam enira
qua tegmina capitum signilicantur, quamaliis
•aelulisso,
loqiie aucioribus probari refert Isidorus I. 19. c. 23.
ux innoxium legimus ex Veronen. antea enim erat (f) Hi Clerici, quibus id officii crat, Fossarii appella-
noxiam, sed non eo s<nsu, quem inlendit Hier, qui baiitur. Pseudohieronymus Epistola de septem gradibus
am infra innoxium, inquil, luslt incendium. Ecclesi;E, quain poslremo lomo dabimus. Primus, iiiquit,
(d) Unus Vcronens. Major Susanna: nobis fidcm mentes igilur in Clericis Fossariorum ordo est, etc. ut non putes
mium subeant, et vocem quidem mentes, vel mentibus cum Victorio, id lanlum muneris eorum fuisse, quod
i Mss. atquo edili retinent. procibus funus comitarentur.
(e) Vocem exclamat princeps edit. non habet, qui vero Gravius suffragante veteri libro, ceteriori cursu
(1)
ra est versus, paulo aliter penes Virgilium est, matura nox advenit ; In vita Malchi, Jam igitur venerat
Canitiem immundo perfusam pulvere turpans. tenebrosior solito et mihi nimium matura nox.
331 SANGTl HIEROiNYMI 332

ad (at Evagrii noslri nomen advenimus. Cujus ego dum mc ad genitoris genua submisi necdum coepi :

arbitrer a mc dici posse, non prioris a me luxuria^ blandimcnta depellere. Et quia

pro Chrislo laborem, si

sapiam; si penilus tacere velim, voce in gaudium paululum non lam desivi a viliis, quam coepi velle

crumpente, non possim. Quis enim valcal digno ca- desinere, nunc me novis diabolus ligal retibus : nunc
ncre pra^conio ,Auxenlium (/;) Medioiani incubantem, nova impedimenta O proponens, maria undique
quam mortuum?
liujuscxcubiis sepultum pene ante circumdat, et undique pontum {JEneid. lib. V) :

Romanum Episcopum {Damasum) jam bene (c) factio- nunc medio conslitutus elemento, nec regredi (t)
in

nis laqueis irrelilum et vicisse adversarios, et non volo, nec progredi possum. Superest ul oratu vestro

nocuisse superalis? Verum hcec ipse equidem spatiis Sancii Spiritusaurame provehat, et ad porlum optati

exclusus iniquis. Prcetereo, atque aliis 8 post me liltoris prosequatur.

memoranda relinquo {Georgic. lib. IV). Pra^sentis lan- EPISTOLA III (j).
tum rei fine contenlus sum. Imperalorem {Valenti-
AD RUFFINUM MONACHOM (/c).
nianum) de industria adit, precibus fatigat, merito
lcnit, sollicitudine promeretur ut redditam
; vilae, red- Ruffinum Aquileiensem, quem in JEgyptum conces-
deret libertati.
sisse audierat, videre,et alloqui vehementer optat,
eumque desuo statu, deque Bonosi sodalis caris-
EPISTOLA II {d).
simi, qui in insulam quamdam posnitentice pera-
AD THEODOSIUM ET C^TEROS ANACHORETAS {c).
gendce causa secesserat^certiorem reddit. Denique
Theodosiiim^ ac cceteros sub eo Anachoretas rogat, ut ut in mutua caritate perseveret, deprecatur.
suis precibus a Deo impetrent, ut abdicato peni- 1. Plus Deum tribuere quam rogalur, et ea saepe
tus Sceculo, vivere in Deserto velit, ac possit. concedere, quae nec oculus vidit, nec auris audivit, nec
Quam
vellem nunc veslro interesse conventui et : in cor hominis ascenderunt (1. Cor. 2), licet ex sa-
admirandum consortium, licet isti oculi non merean- crorum (/) mysterio voluminum ante cognoverim ; la-

tur aspicere, tota cum exultatione complecti. Spe- men in causa propria nunc probavi, Ruffine caris-
clarem deserlum omni amcenius civitate. Viderem sime. Ego enim (m) qui audacia satis vota credebam,
desolata ab accolis loca, quasi ad quoddam paradisi si vicissitudine litterarum imaginem nobis praesenliae

instar, Sanctorum coelibus obsideri. Verum quia hoc mentiremur, audio te iEgypli secreta penelrare, Mo-
mea feceredelicla, ne consortio beatorum (/") insere- nachorum invisere choros, el coelestem in terris cir-
retur obsessum omni crimine capul idcirco obsecro : cumire farailiam. si nunc mihi Dominus Jesus
(quia vos impetrare posse non ambigo) ut me ex istius Christus, vel Philippi ad Eunuchum (Act. 2), vel
tenebris saeculi vestro liberetis oratu. Et {g) ul ante Abacuc ad Danielem {Dan. 14) translationem repente
dixeram praesens, et nunc per litteras votum indicare concederel, (n) quam ego nunc tua arctis siringerem
non cesso, quod mens mea omni ad id studium cupi- colla complexibus, quam illud os, quod mecum vel

ditaie rapiatur. Nunc vesirum est, ul voluntatem se- erravit aliquando, vel sapuit, impressis figerem la-

qualur effectus.Meum est,(/i) ut velim, obsecrationum biis ? Verum quia non tam te sic ad me venire, quam
vestrarum est, ut velim, et possim. Ego ita sum, ego ad te sic ire non mereor ; et invalidum (o) etiam

quasi a cuncto grege morbida aberrans ovis. Quod quum sanum est,corpuscuIum crebri fregere morbi,
nisi me bonus Pastor ad sua stabula humeris impo- has mei vicarias, et tibi obvias mitto, quae te copula
situm reporlarit {Luc. 15), lababunt gressus, et in amoris innexum, ad me usque perducant.
ipso conamine fal. certamine] vestigia concidcnt as- 2. Prima inopinati gaudii ab Heliodoro fratre mihi
surgenlis. Ego sum ille prodigus filius, qui omni, estnuntiaia felicitas. lO Noncredebamcertum.quod
quam mihi paler credideral, portione profusa, nec- certura esse cupiebam,pr3esertim quum et ille ab alio

se audisse diceret, et rei novitas fidem sermonisau-

(a) De hoc Evagrio vid. Epistolas ad Chromat. et ad ferret. Rursum suspensa vota, nutantemque men-
(p)
Ruflinum. Presbyler Antiochemus erat, postea ejusdem
Ecclesiie Episcopiis factus. Quidam editi, ac Mss. valeo.
(i)
(b) Antea erat Mediolanis penes Martian. qui lectio- Aliasii. scripta Antiochice media cestate an. 374.
(j)
nem hanc laudat. Porro Auxentium Arianum liominem (k) In Veronensi Ms. Ad Ruffinum de Bonoso fflom-
factiosissimum Mediolani Episcopum daranavit Ilomana cho inscribitur.
Synodus, et deposuit anno 369. Evagrius in eam iabores (l) Vitiose ante nos editi ministerio. Hieronymus autem
suos forte contulerat, quem mox eliam laudat Hierony- ipso eodem Pauli vocabulo mysterium vocat, quod per
mus, quod Damasi partes conlra Ursicinum tutatus sil. Isaiamdicitur, quodoculustionvidif , necauris audivit, elc.
(c) Nimirum Ursini, sive Ursicini. qui anno 367. No- (m) Veteres vulgati Erasm. et Victor, qui audaci fleri
Tembris 15. die, Imperatoris edicto in Galliam relegatus salis voto credebam. Impressam lectionem Mss. nostri
est, ut nulla ullerius populos conlentio nefanda collide- omnes confirmant.
rel, ut e\ Marcell. et Fauslin. Praefat. conslat. (n) Duo Mss. quibus ego nunc tua stringerem colla
(d) Alias 38. scripla an. 374. complexibus, elc.
(e) Velus Cod. S. Crucis in Jerusal. de Urbe addit, (o) Invalidum Hier. corpusculum.
intrinstcus. commorantes. Hic autem Theodosius idein (p) Sequimur veteramanu exaralaexemplaria, quornm
esse creditur, cujus liistoriam coascripsit Tlieodoretus
ille concinnior est sensus antea enim erat suspensam voti
;

de Vitis Palruni cap. 10 Monasterium consliluerat apud nutante mentem. In his Veronens. Ms. antiquior pro Mo-
Rhossum in Cilicia ad maris oram. nachus habet Dei famulus, et quae postea subsequitur, vo-
(f) Idem inferretur, alii editi inseralur. Impressam cem jamdudum ignorat. Porro i^^lgyptii Confessores, quos
lectiunem probat Veronensis liber. memorat hoc loco Hier. quidquid Benedictino interpreti
(g) Voculam ut Victorius expunxerat. videatur, non alii ab iis sunt, quos ob Christi divinitatis
(/») Idem non satis bene ut quod velim, etc. confessionem ad an. 372. Valens Imperalor exulare jussit.

1
 :

333 EPISTOLA IIL 334

lem quidam Alexandrinus Monachus.qui ad ^gyptios biscum arlibus institutus, cui opes affatim, digni-
Confessores, et voluntate jam Marlyres, pio plebis tas (d)apprime inter a^quales erat, comtempta matre,
jam dudum fuerat irausmissus obsequio, manifestus sororibus, et carissimo sibi germano, insulam pelago
ad creduiitatem nuntii auctor impulerat. Faleor et in circumsonante naufragam, cui asperse cautes et nuda
boc meam labasse sententiam. Nam cum et patriam saxa et solitudo terrori est, quasi quidam novus pa-
luam igDoraret, et nomen, in eo tamen. [al. tantum] radisi colonus insedit. Nullus ibi agricolarura, nullus
plus videbatur afferre, quod eadem asserebal, quae Monachorum ne parvulus quidem quem nosli, One-
jam alius indicaverat. Tandem plenum veritatis pon- simus, quo velut fratre in osculo fruebalur, in tanta
dus erupit Ruffmum enim Nilriifi esse, et ad bea-
: vastitate adhseret lateri [al. alteri] comes. Solus ibi,

tum perrexisse Macarium, crebra commeantium mui- imo jara Christo comitante non solus, videt gloriam
tiludo referebat. Hic vero lola crcdulitatis frena Dei, quam eliam Apostoli, nisi in deserto non vide-
laxavi, et tunc vere segrotum esse me dolui. Et nisi rant. Non quidem conspicit lurritas urbes; sed in
me altenuati corporis vires quadam compede praepe- novae civitatis censu dedit nomen suum. Horrent
nec medice fervor ?estatis, nec navigantibus
dissent, sacco membra deformi [al. deformia] sed sic melius ;

semper incertum mare, pia festinatione gradienti obviam Christo rapietur in nubibus. Nulla euriporura
valuisset obsistere. Credas mihi , frater, non sic araoenitaie perfruitur; sed de latere Domini aquam
tempestate jactatus portum nauta prospectat : non vitae bibit. (e) Propone haec tibi ante oculos, amice
sic sitientia imbres arva desiderant : nec sic curvo dulcissime, et in praesentiam rei totus animo ac
assidens littori anxia filium mater exspectat. mente convertere. Tunc poteris laudare victoriam,
Postquam me a tuo
3. latere subitus turbo con- cum laborem praeliantis agnoveris. Totam circa in-
vulsil poslquam glutino
: caritalis hserentem impia sulam fremit insanum mare, el sinuosis montium
distraxil avulsio ; Timc mihi ccerulcus supra caput illisum scopulis aequor reclamat. Nullo terra gramine
astitit imber: tuncmaria undigue,etundique coelum viret, nullis 12 vernans campus densatur urabra-

{JEneid. lib. 111). Tandem in incerk) peregrinationis culis.Abruptae rupes.quasi quemdam horrore [al. hor-
erranti, cum me Thracia, Pontus, atque Bithynia, roris] carcerem claudunt. llle securus, intrepidus, et
totumque Galatiae et Cappadocise iter, et fervido Ci- totus de Apostolo armaius (Ephes. 6. 16), nunc Deum
licuni lerra fregissct ?estu, Syria mihi velut fidissimus audit, dum divina relegit, nunc cum Deo loquitur,
naufrago porlus occurrit. Ubi ego quidquid morbo- cum Dominum rogat et fortasse ad exemplum Joan-
:

rum esse poterat experlus, ex duobus oculis unum nis (Apoc. 1. 9) aliquid videt, dum in insula comrao-
perdidi, Innocentium enim, partem animse meae, ratur,
repenlinus febrium ardor abstraxit (a). Nunc uno et 5. Quas nunc diabolum neciere credis tricas ? quas
toto mihi (b) lumine Evagrio nostro fruor, cui ego parare arbitraris insidias? Forsan antiquae fraudis
semper infirmus ad laborem cumulus accessi. II meraor, famem suadere tentabit. Sed jam illi respon-
Erai nobiscum etHylas (c) sanctae Melanii famulus.qui sum est :Non in solo pane vivit horno (Matth. 4).
puritate morum, maculam servitulis abluerat : et hic Opes forsilan gloriamque proponet. Sed dicetur illi

necdum obductam rescidit cicatricem. Verum quia de Quicupiuntdivites fieri, incidunt in muscipulam, et
dormienlibus contristari Apostoli voce prohibemur, tentaiiones {i. Tim.Q).E{. Mihi gloriatio omnisin
et nimia vis moerorii laelo supervenientc nuntio Christo est [Gal. 6). Fessa membra jejuniis, morbo
temperata est, indicamus haec tibi, ut si nescis, dis- gravante concutiet; sed Apostoli repercutietur elo-
cas; si ante cognovisti, pariter gaudeamus. quio : Quando enim infirmor tunc fortior sum (2.

4. Bonosi laudes, et ejus solitudo. — Bonosus tuus, Cor.l2).El virtus in infirmitate perficitur {Ibidem).
imo ut verius dicam,noster, scalam praesagatam meus, Minabiturmortem; sed audiet: Cupio dissolvi, et esse
et, Jacob somniantejam scandit : portat crucem suam, cum Christo {Philipp. 1). Ignita jacula vibrabit, sed
necdecraslinocogiteil,necposttergum respicit. Semi- excipientur[aI.ea;cMfien^wr]scutotidei.Etnemultare-
nat iu lacrymis.ut in gaudio metat.Et sacramento Moy- plicem (.Ejj/!C5. 6.): impugnabit Satanas, sed lutabi-
si, serpentcminereinosuspendit(iVMm. 21. 9).Cedant lur Christus. Gratia libi, Dominc Jesu, quod in die
Ihuic veritali, tam Grseco quam Romano stylo, mcn- tua habeo, qui pro me le possit rogare. Scis ipse
daciis ticta miracula. Ecce puer honestis sfeculi no- (tibienim patent pectora singulorum, qui cordis

(a) Innocentii repentiaa mors. Hic idem esl Innocentius,

arcana rimaris, qui tanta? bestire alvo inclusum Pro-
cui do muliere septies perciissa epislolam hic 1. inscripsil phetam profundo vides) ut ego, et ille pariter a
in
Hier. etsi diversum alii coraminiscantur.
tenera infantia ad florentem usque adoleverimus
(^)iQuidam Erasmo anliquiores ediii toto mihi carissimo
l el mox infirmus quidein ad laVorem,elc.
um i iie, jelatera, ut iidem nos nulricum sinus, iidem ara-
(c)Editor Benediclinus Sff«c/(r.Ve/fl«j<c, veriustamenle- plexus foverint bajulorum cum post Romana
: et
gendum Melanii,ay edidimus; non lamen SaHC//,utvitiose
habent veleres edili. Sic apud S. Paulinum epistol. 31. studia ad Rheni semibarbaras ripas, codem cibo, par
Sancta Melanius dicituret episiol. 2S). Saiictizfemina; Me- frueremur hospitio, ut egoprimus coeperim velle le
lanii. Scilicel in iuin nomina Tmilierum diminuliva effere-
colere. Memento quaesohuncbellatorem tuum mecum
banlur.Sic Eubuliuin invenies pro Euliole, Greijorium pro
GVegorJa venuslissime for\iiataapud Wetliodium coUoquen-
lesin Symposio. Omitto Glycerium, Pliilarium, Erotium,
Veronensis liber, dignitas prima.
(d)
Adelptiasium, Pliilocomasiuin Pliilomatliiuin, atque alias
,
(tMAnteaeral, Proponatur tibi,\e\ proponetibi. Poitea
quibusdam veluti blanduiis liugux sic appellatas. nostri Mss. epitbetum illud dulcissiine noQ •gnoscuat.
335 SANGTl HIERONYMI 336

tyronem. Habeo promissum maje- exedit, pennatis, ut aiunt, pcdibus, (g) gestu carila-
quondam fuisse

slatis lu.-e, Qui docuerit, et non fecerit, minimus tis et voto 14 le salutaverim, et etiam complexus
sim. Gralulor itaque libi, ei nascentem amicitiam, ul
vocahikir in regno ccelorum (Matlh. 5). (a) Fruatur
ille virlutis corona, et ob quotidiana
mariyria stola- Dominus confoederare dignetur, precor.
tus agnum scquatur (Apoc. 14) Mult(e enim sunt :
2. Ruffinus et Melania. — Et quia frater Riiffinus,

mansiones apud Patrem (Joan. 14). Et Stella ab qui cum sancla Melania ab JEg.yplo Jerosolymam ve-
nisse narratur, individua mihi germanitatis caritate
stella differt in claritate{i. Cor. 15). Mihi con-
cede (1), ut inler Sancorum calcanea caput pos- 13 connexus est, quaeso ut Epistolam meam huic Epi-

cum ego voluerim, ille perfecerit, slolae tuae copulatam, ei reddere non gravcris. Noli
sim levare : ut (b)
tribuas prae- nos ejus aestimare virtutibus; in iilo conspicies ex-
rnihi ignoscas, quia implere non polui, illi

mium quod meretur. Plura forlasse quam Epislolae pressa sanctitatis (/i) insignia : et ego cinis et vilissi-

breviias paliebatur, longo sermone protaxerim, quod ma pars luli, el jam favilla dum vertor (Clun.Cod.dwm

raihi semper accidere consuevit, quando aliquid de vegetor), satis habeo, si splendorem morum illius

Bonosi noslri laude dicendura est. imbecillitas oculorum meorum ferre sustineat. lile

6. Sed ut ad illud redeam, unde discesseram, ob- modo se lavit, et mundus est, et tanquam nix deal-
secro te, ne amicum, qui diu quaeritur, vix inveniiur, batus ego cunctis peccalorum sordibus inquinatus,
:

difficile servatur, pariter cum oculis mens amittat. diebus ac noctibus opperior cum tremore reddere

(c) Fulgeat cuilibet auro ; et pompaticis ferculis co- novissimum quadrantem. Sed tamen quia Dominus
rusca ex sarcinis metalla radient. Caritas non potes* solvit compeditos (Psal. 45. Isai. 66), et super humi-
comparari. Dilectio pretium non habet. Araicitia quae lera et trementem verba sua requiescit , forsitan et

desinere potest, vera nunquam fuit. Vale in Christo. mihi in sepulcro scelerum jacenti, dicat; Hieronyme,
yetii foras.Sanctus Presbyter Evagrius [plurimum le
EPISTOLA IV (d). salutal : et [i] Marlinianum fratrem junclo saluta-
AD FLORENTIUU (e). mus obsequio, quera ego videre desiderans, catena
Superiorem Epistolam Ruffino reddendam isti ad 1
anguoris innector. Vale in Christo.
Florentiumjungit,eumqueJerosolymcedegentem,
EPISTOLA V (».
quod multorum pauperum necessitatibus subveni'
ret, plurimum laudat tum Ruffinietiam laudes
:
AD FLORENTIUM.
admiscet. Respondet Florentio, eumque certiorem facit sejam
1. Quantus Beatitudinis tuse rumor diversa popu-
solitudinem ^uojjuxta Syriam Saracenis jungitur,
lorum ora complcverit, hinc poteris aestimare, quod arripuisse. Tum petit ab eo libros quosdam, alios'

cgo te ante incipio amare, quam nosse. Ut enim ait que illi offert, quibus abundabat.
Apostolus, ^«orumrfam hominum peccata manifesta 1. In ea mihi parle eremi commoranti, quae juxta
sunt, prcecedentia adjudicium (1. Tim. 5) : ita e con- Syriam Siracenis jungitur, dilcctionis tuae scripla
trario tuae dilectionis fama dispergitur, utnon tam lau- perlala suot. Quibus lectis, ita reaccensus est animus
dandus sit ille qui te amat, quam scelus putetur facere Jerosolymam proficiscendi, nt pene nocuerit propo-
illequi non amat, praetermitto innumerabiles, in qui- sito, quod profuerit caritati. Nunc igitur quomodo

bus Christum sustentasti, pavisli, vestisti, visilasti. valeo, pro me tibi litteras repraesento : et si corpore

Heliodori fratris a to adjuta necessiiasmutorumetiam absens, amore tamen et spiritu 15 venio : impe-
potest ora laxare, quibus gratiis, quo ille praeconio dio exposcens, ne nascentes amicitias, quae Christi
peregrinationis incommoda a te fota referebat? Ita glutino cohaeserunt,aut lemporis, aut locorum magni
ut ego iile (f) tardissimus quem intolerabilis languor tudo divellat ;
quin poiius foederemus eas reciprocis
epistolis. Illae inter iios currant, illae sibi obvient,
Subdunt veteres editialiam ex Malthaeo sentenliam,
(ff)

quae magis ad rem facit, qtci autem docuerit et fecerit, illae nobiscum loquantur. Non multum perdilura erit
maximus vocabilur in regno ccelorum Marlianjeus inscio
caritas, si talisecum sermone fabuletur.
lectoreexpunxit; nos quod in Mss. non invenerimus.iJlam
tantum addere non audemus. 2.Ruffinus autem frater, ut scribis, necdum venil;
Haud minusbene Veronens. Ms.,
(ft) ego voverim. cm et si veuerit, non multum proderit desiderio meo,
Mutat EditorBenediclinusad hunc modum,«Fulgeat
(c)
quilibet auro, et pompalicis ferculis coruscet, ei sarcinis cum eum jam visurus non sim.Ita enim et ille longo
metalla radient. » iNos anliquam lecliouem, quae germa- intervallo a rae separaius est, ul huc non possit ex-
nior est, et longe conclnnior, reponimus ex Mss. a quibus
item abest, quaj in fine est, salutaiio, Vale in Christo. {g) Victor. eodem sensu certe caritatis w/o.Nerape ;egri-
id) Alias 5. Scripta eodem tempore, ac superiori addita. tuainem suam causatur, quod non poluerit nisi caritalis
(e) In Chronico adan.381.F/ore«/trt«sappellatur, ei .Mo- voio Floreniium salutare, et complecti, cum ad eum Je-
nachus insignis ^icituT, et « tam misericors in egentes.ut rosolymam Heliodorus profirisceretur quem locum non :

vulgo pater pauperum nominatus sit. » Al Florentium le- satis attendenies viri doctissimi, duos Heliodoros ex su-
git ipse Ruffinus, hunc locum ubi recitat lib. 2. conlra periori epislola falso comraenli sunt.
Hier. {h) Idem Victorius maluit vestigia. Sed mox vitiose Edi-
Vetus editio an. 1496, cui etiam quidam Mss. suffra-
{f\ tor Benediciinus etiam uno verbo pro et jam, utemen-
ganlur, conlrario sensu legit, « iia ut ego ibe ardentissi- davfmus, legerat.
mus,quem intolerabilislanguorafficiebat,» Victor. vexat. (i)Forte est celebris ille inter Graecos anachorela, qui
(1) Ex Tertulliano de cultu feminarum, notante Gravio, in quodam monte apud Caesaream Palaeslin;e solitariam
« Atque utinam miserrimus ego in illo die Christianae Titam tum temporis degisse traditur.
exultaiionis vel inter calcanea vestra capul elcvem. » (;) AliasQ.Scriptapost aliquot men*es a superiore,aji .374.
337 EPISTOLA VII. 338
•currere : et cgo arreplse soliludinis terminis arceor, objurgatus de silenlio litterarum, accidisse video,
ul cceperit jam mihi non licere quod volui. Ob hoc el Dicam, saepe scripsi, sed negligentia bajulorum fuil?
ego obsecro, et tu, utpelas, plurimura quaeso, uitibi Respondebis : omnium non scribentium vetus ista
beati Rhetilii Augustodunensis Episcopi Comraenta- excusatio est. Dicam,non reperi qui epistolasferret?
ad describendum largiatur, in quibus Canlicum
rio.s Dices, hinc istuc (al. illinc) isse quam pluriraos.
Canticorum sublimi ore disseruit. Scripsit et raihi Contendara, rae eliam his dedisse ? At illi, quia non
quidam de patria supradicti fratris Ruffini, Paulus reddiderunt, negabunt : et erit inter absentes incerta
senex, TertuUiani suum codicem apud eum esse, cognilio. Quid igitur faciara? Sine culpa veniam po-
quem vehemenier rcposcil. Ei ex hoc quaeso, ut eos stulabo, rectius arbilrans, pacera loco motum petere,
libros, quos me non habere Brevis subditusedocebit, quam acquo gradu certamina concitare quanquam:

librarii manu incharia scribijubeas. Inlerpretalionem ita me jugis tam corporis aegrotatio, quam ani-
quoque Pbalmorum Davidicorum, et prolixura valde mae aegritudo consumpsit, ut morte imminenle,
de Synodis librum sancti Hilarii ,
quera ei apud Tre- nec mei pene raemor fuerim. Quod ne falsum 17
viros manu mea ipse descripseram, ut mihi transfe- putes (g), oratorio more, post argumenla testes
ras peto. Noslihoc esse animae Christianae pabulum, vocabo. Sanctus frater Heliodorus hic adfuit, qui
siin lege Domini meditetur die ac nocle (Psal. 1). cum mecum eremum vellet incolere, meis sceleribus
Caeleros hospitio recipis, solatio foves, sumptibus ju- fugatus abscessit. Verum omnem culpam praesens
vas. Mihi si rogata praestiteris, cuncta largituses.Et verbositas excusabit. Nara, ut ait Flaccus in satyra :

quoniam, largiente Doraino, multis sacrae Bibliothecae « Omnibus hoc vilium est cantoribus inter amicos, >•

(a) codicibus abundamus, impera vicissim, quodcum- rogati ut nunquam nunquam desi-
cantent, Injussi
que vis miitam. Nec putes mihi grave esse,si jubeas. stant » (Horat. Carm. Sat. 3)
lib. i, ita te de- :

Habeo alumnos,(/;)qui Anliquariaeartiserviant.Nequc inceps fascibus obruam lilterarum, ut econtra-

vero benoficium pro eo quod postulo, polliceor. He- rio incipias rogare, ne s^ribara. Sororem meam,
liodorus frater mihi indicavit, te multa de Scripturis filiam in Christo tuara, gaudeo, te primura nun-
quaerere, nec invenire ; aut si orania habes, (c) incipit tianle, in eo permanere, quod coeperat. Hic enim
sibi plus caritas vindicare, plus petere. ubi nunc sum, non solura quid agatur in patria, sed
IG 3. Magistrum autem pueri tui, de quo digna- an ipsa patria perstet, ignoro. Et licet me sinistro
tus es scribere (quem piagiatorem ejus esse non du- (h) Ibera excetra ore dilaniet, non tiraebo horainum
bium est), saepe Evagrius Presbyter, dum adhuc An- judiciura, habiturus judicem Deum : juxta illud quod
tiochiaB essem, me praesente corripuit.Cui ille respon- quidam ait : « Si fractus illabatur orbis, impavidura
dit : Ego nihil timeo. Dicit se a Domino suo fuisse ferient ruinae » (Horat. l. 3. carm. Od. 3). Quapro-
dimissum : el si vobis placet, ecce hic est, iransmiltite pter quaeso ut Apostolici memor praecepti, quo docet
quo vultis. In hoc arbitror me non peccare, si homi- opus nostrum permanere debere (1. Cor. 3); et tibi
nem vagum non sinam longius fugere. Quapropler a Domino praeraium iu illius salute pares, et me de
quia ego in hac solitudine conslitutus, non possum coramuni in Christo gloria crebris reddas sermonibus
agere quod jussisti, rogavi carissimum mihi Eva- laetiorem.
grium,ul tam tni quam mei causa instauter negotium EPISTOLA VII (i).

prosequatur. Cupio le valere in Chrislo. AD CHROMATIUM, JOVINUM, ET EUSEBIUM.

EPISTOLA VI {d).
Chromatium et Eusebium fratres, una cum Jovino
AD JULIANUM {e) AQUILEI^. DIACONUM. amico, nec non matre et sororibus virginibus,
Excusatse ap2id Julianum de silentiolitterarum,et eadem in domo sancte viventes resalutat, atque
cum, eo primum nuntiante,intellexisset,sororem eorum contubernium pluribus laudat. Ttinc Bo-
suam, in eo pemianere quod cceperat, rogat ut de nosi, de quo illi scripserant, laudes admiscet, ac
ejuspropositocrebris ad selitteris lcetiorem faciat; probat. Demum sororem suam, qiice bonos in pa-
addens se obtrectatorem suum interea despicere. tria magistros vitce non haberet, illis commendat.
Antiquus sermo ost (/") Mendaces faciunt, ut nec
: i. Non debet charta dividere, quos amor mutuus

sibi vera dicenlibus credatur : quod mihi a te, ego ritusnempe snm auctoritatem P. de Rubeis, cui in Monum.
{a) Sacra Bibliotheca vocantur Biblia. Eccles. AgwiZ.pag. 78. dicitur illaomnium Mss. wjeHrfosa
(b) Vetustiores editi, quibus el Mss. quidam concinunt, fortasse lectio.lam alte illi infixum est animo Hieronymi.
qul antiqiKT artis me erudiimt \\tiose,ulaon dubito.Porro palriam Aquileia abesse.utillius sororis conversioni facile
Antiquariam artem flici coDs'at, quie in describei.dis anti- incumbere Julianus non potiiisset. Ostendimus nos econ-
quorum operibus exercetur. trario,|commodum id illi luisse, nimirum ob loci vicinila-
(c) Al incipiet, tum quse priori loco habelur plus vocula tem. Consule quam scripsimus Vitam S. Doctor\S.
penes Martianaeum deerat. (f) Aristotelis apud Laertium.
(d)Aliasn3. Scripta anno 374. ((/) Tota haec pericope, oratorio more post argumenta
(e) Hunc Julianum Aquilciah\a.convim miroconsensu fa- testes vocabo, abest a Veronensi Ms.
ciunt Mss. omnes. NuUus autem dubitat, quin idem sit, cu- Mss.atque excusi vetusliores, Hiberia excetrarum ore,
(h)
jus monitis sororis snre conversionem accepiam refert vel more. Porro Iberae excetrae nomine pessimum hominis
Hieronymus sequenli ad Chrnmalium epislola unde :
monstrum sugillat, siveis Lupicinus Episcopus, sivequis
non longe a S. Doctoris patria eum abfuissecolligitur.At- alius fuerit, non enim quod Iberum vocet, Hispanum ho-
que adeo Aquileio' fuisse, v^rosimillimum est.quidquid ea minem comminifci necesse est. aut verosimile. Pauiopost
decausa, quod abs Hieronymi patrialongius Ajuileia di- Deum pro meum placuit legere coucinniori sensu, ac fa-
slare videretur, mihi olim scrupuli injectum sit.utAqrH?- ventibus Mss.
lei(E (quod nomen Mss. omnes addunt) reticuerim. Reve- (i) Alias 43. Scripta eodem antio, ec superior.
 »

339 SANCTI HIKRONYMI 340

copulavii nec pcr singulos officia mei sunt particnda

:
pristinacontagione sordentes,quasi reguli ctscorpio-

sermonis, cum sic invicem vos ametis, (a), ut non nes arenliaqua-que scctamur.llle jamcalcat super co-
lubri caput nos scrpenti, lerrani ex divina sentcntia
mimis irescaritasjuugal, quamduosnalura sociavit; :

qtiin potius si rei conditio pateretur, sub uno litterulae comedenti, adhuccibussumus. Ille jam polestsummum
18 apice nomina iudivisa concluderem, v?slris Graduum Psalmum scandere . nobis adhuc in primo

quoque ita me llteris provocanlibus, ut et in uno ascensu flenlibus [al. fluentibus], nescio an dicere

tres, el in tribus unum pularem. Nam postquam aliquando conlingat: Levavi oculos meosin montes>
sancto Evagrio iransmittente, in eaad meeremi parte unde veniet auxiliummihi ('Ps.120 l).IIle interrai-

delatse sunt, quse inter Syros ac Saracenos vastum naces hoc esl, Ecclesiae
saeculi fluctus in tuto insulae,

limitem ducit, sic gavisus sum, ut illum diem Ro- gremio sedens, ad exemplum Joannis, librum forte
mana; quo primum Marcelli apud Nolam
felicilaiis, jam devorat {.ipoc. 10) ego in scelerum meorum :

prselio, post Cannensem pugnam, Hannibalis agmina sepulcro jacens {Joan. H), et peccatorum vinculis
conciderunl, ego vicerim. El licet supradicius frater colligatus, Dominicum de Evangeiio exspectoclarao-
ScPpe me visitet, atque me ita ut sua in Chrisio viscera rem : Hieronyme, veni foras, Bonosus inquam (e).
foveat; tamen longo a me spalio sejunclus, non mi- (quia secundiim Prophetam, omnis diaboli virtus in

nus mihi dereliquit abeundo desiderium, quam attu- lumbis est (Jerem.iS) trans Euphralcm tulit lumbare
leril [al. attulerat] veniendo laetitiam. suum, ubi foramine petrce abscondens {Job
illud in

2.Nunc cum vestris lilteris fabulor, illas amplector, 40. il), et poslea scissum reperiens,cecinitDomine, :

illaemecumloquunlur, illaehic tanlum Laiine sciunt. tu possedisti renes meos {Psal. 138). Dirupisti vin-
Hic enim aut barbarus [b) semisermo discendus cst, cula mea : tibi sacrificabo hostiam laudis {Ps. 105).
aut lacendum. Quotiescumqae carissimos mihi vultus Me vero [al. verus] Nabuchodonosor ad Babylonem,
notse manus referunl impressa vestigia, tolies aut id est, confusionem mentis me?e catenatum duxit ibi :

ego hic non sum, aut vos hic eslis. Credite amori mihi caplivitatis jugum imposuit : ibi ferri circulum
vera dicenti cum has scriberem, vos videbam. De
: et naribus meis innectens,de Canticis Sion cantare prae-

quibus hoc primum queror, cur tot interjacentibus cepit (Ps. 136). Cui ego dixi : Dominus solvit com-
spatiis maris atque terrarum, tum parvam Epislolam peditos, Dominus illuminat ccecos [Ps. 145). Ut bre-
miserilis, nisi quod ita merui, qui vobis, ut scribitis, viler coeptam dissimilituclinem finiam,pgo veniam de-
ante non scripsi. Chartara defuisse non puto, .(Egypto precor, ille exspectat coronam.
ministrantc commercia. Et si (c) alicubi Ptolomaeus 4. Soror mea,sancti Juliani in Christo fructus est.
maria clausisset; tamen rex Attalus membranas a llle plantavit , vos rigate : Dominus incrementuiu
Pergamo miserat, ut penuria chartce pellibus pensa- ilabit (1 Hanc mihi Jesus, pro eo vulnere
Cor. 6;.

retur. Unde el Pergamenarum nomen ad hunc usque quod diabolus inflixerat, praestitit, vivam reddendo
diem, tradeute sibi invicem posteritate, servatum esl. pro mortua. Huic ego, ut ait gentilis Poeta {Virgil.

Quid igiiur? arbilrer bajulum festinasse? Quamvis l. 4. JEneid.), omnia etiam tuta timeo. Scitis ipsi
longae Epistolpe una nox sufficit. An vos aliqua oc- lubricum adolescentiae iter,in quo et ego lapsussum,

cupatione detenlos? Nu'Ia necessitas major est cari- pt vos non sine timore transitis. Hoc illa nunc ma-
tate. Restanl duo : ut aut vos piguerit, aut ego non xime 30 ingrediens, omnium est fulcienda piaecep-

meruerim. E quibus magis volo vos incusare [al. tis, omnium est su>tenlaiKlaso!atiis,id est,crebris ve-

incessere] larditatis, quam me condenmare non me- slrae sauctitudinis epislolis roboranda.Elquia caritas
ritum. Facilius enim negligentia emendari potcst, omnia sustinet obsecro : ut etiam a Papa Valcriano (/)
quam amor nasci. ad eam conforlandam liiteras exigatis. Noslis puella-

3. Donosi laudes. — Bonosus, ut scribilis, quasi res animos his rebus plerumque solidari, si se inlelli'-

filius {d) %9 iyjidoc, id esl, p/.scis, aquosa pelil. Nos gant curae esse majoribus.
(fl) Chromalium ei Eusebium. 5. In mea enim patria rusticitatis [al. rusticitas"]
Veronens. barbarus senisermo discendus est. Vitiose
[b) vernacula, Deus venier est, et in diem vivilur : et
tameo, ut non dubiio, neque enim tum temporis seneni
se poiuit Hier. dicere. sanctior est ille ,
qui ditior est. Accessit huic
(c) Idem eleganlins et si aliquis Ptolemceus. Conferendus patelhp (juxta tritum populi sermone proverhium)
cst Plinius 1. 13, c. II, ubi irmutatione, iuquit, « circa Bi-
dignum operculum, Lupicinus Sacerdos, secundum
bliothecas Regum Ptolemaei et Eumenis, supprimenle ,

chartas Ptolemaeo, Varro membranas Pergami tradit re- iilud quoque, de quo semel in vila {g) Crassum ait
jiertas; » (juarum inde Attalus Eumenis fraler magnam
\im Romam misit. refert.Porro mysleria hinc nonnulla eliciebant SS. Pa-
GraecK vocisinterpretationemomiltitVeronens. liber.
{(!]
tres,Augustinns de Civit. Dei lib. 18. c. 2.3. Prosper de
lllud vero perquam erudile atque eleganter, dictum est ab Praedestin. c. 19. Paulinus epist. 33. Optalus contraPar-
Hieronymo,Bonosuraquasifiiium I76O0;, sivePiscisaquosa men. lib. 3. et praeeipue Terlnliiauus de Baptismocap. 1.
petcre. A primis enim Ecclesia: temporibus fideles, ut de qui rursum aquam et aqiin.<;a EccJesiam interpretatur. Hie-
sua (ide Paganos reiarent, quinque jilterarum siglas exco- ronymus vero in quadam Dalmatiae insulaBonosum suum
gitarunt, quae si uno verbo legerentur ixQOi;, id est pisci.'i sibi eremum innuil constituisse.
reddebant, singulisautem proprium suberat nomen ac si- {e) Mallem quia voculam transponi ad hunc fere mo-

gnificatio prima enim Iri-joOv Jesum,a.\teTa xpia-zw Cfiris-

:
dum, BotMSUS, inquam, secundum Prophetam quia omnis
tum, lerlia btvj Dei, alia ulov /ilium pustrema aoi-zfipa Sal- Diaboli Jr/MS, etc, aliter enim Prophctae nomen minns
i^

valorem significabant.Supersunl autem ad hanc usque diem commode referlur ad Job. cnm pertineal ad Jeremiam.
hujusniodiyeterumChristianorumsymbola,equibusprss- [fl Valerianus Aquileiensis episcop.
taiitissima in Mnsoeo nostrodomeslico gemma, quae Chris- {g) Prodit hoc M.Tullius de Finibas 1 .5.« Marco Crasso,
lum DommumsubPiscatorisfiguraadnotatisIxerS litteris
ipqniens, « qnem semel ait in vila jua risisse Lucilliug,
 —

341 EPISTOLA IX, 342

risisse Lucillius : Similcm habent labra lactucam, des illi Italia! homines, (/") quos Cascos Ennius ap-
asino carduos comcdente : videlicel ut perfoialam pellat, qui sibi (ut in Rhetoricis Cicero ait) ritu

navem dcbilis gubernalor regat, et caecus caecos du- forino victum quaerebant, ante chartse et membrana-
cat in foveam, Talisquo sit rector, quales illi qui rum usum, aut in dedolatis e ligno codicillis, aut in
reguntur. corticibus arborum mutuo epistolarum alloquia mis-
6. Matrem communem (quae cum vobis sanctitate sitabant. Unde et portitores earum Tabellarios, et

socielur, in eo vos praevenit, quia tales genuit, cujus scriptores a libris arborum Librarios vocavere,

vero vcnter aureus potcst dici) eo salutamus honorc, Quanto magis igitur nos, expolito jam artibus mundo,
quo noslis : una quoque suscipiendas cunctas [al. id non debemus omittere, quod illi sibi prsestilerunt,

cunctis] sorores, quae soxum vicere cura saeculo, qus apud quos eral cruda rusticitas, et qui humanitatem
oleo ad lampadas largiter prseparato, sponsi ope- quodammodo nesciebant? Ecce bealus Chromatius
riuntur adventnm {Matth. 25). bcata domus, in qua cum sancto Eusebio non plus natura quam morum
morantur Annavidua, Virgines Prophetissae, geminus apqualitate (1) germano, liltcrario me provocavit offi-

Samuel nutritus in templo! lecta felicia, in quibus cio. Tu modo a nobis abiens, recentem amicitiam

ccrnimus Machabseorum martyrum coronis cinctam scindis polius, quam dif suis, quod prudenter apud (g)
martyrem matrem Nam licet quotidie Chrislum
! Ciceronem Lselius vetat. Nisi forte ita tibi exosus est
confitcamini, dum ejus prsecepta servatis ; tamen aJ Oriens, ut litteras 22 quoque tuas huc venire for-

privalam gloriam publica hsec accessit vobis etaperta mides, Expergiscere, expergiscere, evigila desomrao,

confessio, quod pcr vos ab urbe veslra Ariani quon- pra^sta unam chartse schedulam caritali. loter delicias
dam dogmatis virus exclusum csl (a). Et miramini patriae, et communes quas habuimus peregrinationes,

forsitan, quod in fine jam Epislolfe rursum cxor- aliquando suspira. Si amas, scribe obsecranti : siira-

sus sim. Quid faciam ? voccm pectori negare non va- sccris, iratus licet scribe. Magnum et hoc desiderii so-
leo. Epistolae brevitas compellit tacere : deside- lamenhabeo,si amici litteras,vel indignantis accipiam,

rium vestri cogit loqui. Prcepropcrus sermo : 31 EPISTOLA IX (/i).

confusa lurbatur oratio : amor ordinem nescit. AD (i) CHRYSOGONUM MONACHUM AQUILEIiE,
EPISTOLA VIII (rt). Expostulat cum Chrysogono Aquileice Monacho, re-

centi amico, quod nihil ad se scripserit.

AD NICEAM HYPPODIACONUM AQUILEIiE (b).
Qui circa te affectus meus sit, carissimas ambobus
Niceam veterem sodalem, ac peregrinationis suce
Heliodorus tibi potuit fideliter nunliare ;
qui non
comitem, jamin patriam regressum, ut ad se ali-
miiiore te diligit amore, quam ego diligo ut ego :

quando scribat exemplo Chromatii, et Eusebii

semper in ore meo nomcn tuum soneni ut ad pri- :

fratrum hortatur.
mam quamque confabulationem jucundissimi mihi (j)
TURPiLius {d) Comicus tractans de vicissitudine consorlii recorder, ut humilitatcm admirer, virtu-
litleraruni : sola, inquit, res est, qaae homines abscn- tem efferam, praedicem carilatem. Yerum lu, quod
tes, praesentes facit. Noc falsam dedit, quanquam in natura Lynccs insitum habent, (2) ne post tergum
re [e] non vera, sentcnliam. Quid enim est (ut ita rcspicitntes meminerint priorum, et mens perda^
dicam) tam praesens inter absentes, quam per epi- quod oculi videre desierint, ila nostrae es oecessitu-
stolaset alloqui, et audire quos diligas? Nam et ru- dinis penitus oblitus, ut illam epistolam, quam in

non minus ayE^affTo?, ut ait idem, vo-

contigit, ut ea re corde Christianorum scripiam Apostolus (1. Cor.
caretur, etc. »
3. 2) rcfert, non parva litura, sed imis, ut aiunt
(a) Arii dogma exclusum ab Aquileia per Chrom., elc,
(l)) Alias 42. Scripta paulo posl superiorem. cerib eraseris, Et illse quidem, quas dixiraus, lerae,
(c) Hic Niceas vulgo idem esse credilur, quem sub
sub frondcnle capiantes arboris ramo fugaces capreas,
Nicetse nomine non scmel laudat S. Pauliinis. fuitque
poslea Daciae Episcopus. Minime vero idem ille est, sed aultimidum, cervos, animal comprehendunl : curren-
quem rcfert Gennadius cap. xxn. Niceas Romatiana' civi- t( mque frustra prsedaiiijdum hoslem suum secum ve-
tatis Episcopus, id est Aquileia', ut Baronius rectc in-
rabido desuper ore diliniant ; et tamdiu mcmincre
terpretatur, Aquileia enim inter Romanorum colonias
nobilissima,Romatiana,seu Romanacivitas audiil. Niceas pra^dandi, 23
quamdiu venter vacuus siccum
porro ejus ex Hypodiacono Episcopus urbis fuit et suc- :
fame guttur exasperat. Ubi vcro sanguine pasta feri-
cessisse quidem Lliromatio altero Hieronymi sodali cre-
ditur circa ann. 410 vel serius. In Martyrologio Romano (/) Ennius ex I. Annal. fragmento.
ad diem 22. Juiiii Sanctorum fastis adscnliilur. Quo Qnos homines quondam Laurentis terra recepit,
terapore hancS. Pater Epistolam ad eum misit, par rre- Qunm primum Cascei popnlei tcnuere Latinei.
dere est, pl. min. triginta annos egisse. Episcopalus Dehis Cicero in 1. Tusculan. Ilaque unum illud erat in-
Epocha cum hac ejus aetate comparata. silum priscis illis, quos Cascos appellat Ennius, elc.
(d) Turpilius iste citatur a Servio in VirgiHum, e\t;inl- Hos Livius lib. I. priscos Latinos dicit, et Virgilius 5.
que cjus exigua frat?menta, inter ea veterum Poetarum, Et priscos docuil celebrare Latinos. Festus vero Cascum
quaj Ktiberlus Slcphanus, alque llenricus coil*gil. Ejus a tiquum iiiterpretaiur, et Varro I. 4. de Liiig. Lalfth-~—
meminit oliam Eusebius in Clironico. Sabinam esse vocis originem tradit.
(e) Sub rei non ver;e nomine ConiiKiliam intelligunt (g) Vid. Ciceroiiis libruin, qui inscribilur La-lin.'i.
Hieronymi SiholiasliE Victorius et Martiana?us, quod sci- (Ii) Alia.<< 44. Scripta eodem tempore qiio superior.
licet in quadam
sua Comcedia, qiiK ficia rcs csl, illam (i) Mss. alii Gisocliomam vocant, alii Chrisocomam.
sententi;»m Turpilius effudcrit. IVobis vcro longe verosi- (j) Ptotui .Mariiana'us milii. Victorius utruraque legit,
rnillimum est, idem sibi voluisse Hieronymum, ac si Gravius (rqnalitate sibi germano.
(1)
dixisset rei non verre, cum prajsentia, quam epistolae Ex antiquo cod. Gravius, ut post
(2) tergum respi-
conciliant, veia ac propria non sif. cientes non meminerint priorum.
 :

343 SANGTI HlERONYMl 344

las viscora distcma complevcrit, cum salurilatc suc- memoriye tenacitatem, ut in plerisque ccrnimus, anti-
cecJit oblivio : lamdiu nescitura quid capiai, donec quior senecta dissolvit. Non caUdi acumen ingenii,
memoriam revocaverit csuries. Tu necdum saliatus frigidus sanguisobtundit. Non conctractam rugis fa
c nobis, cur finem jungis exordio ? cur amiliis anle- ciem, arata frons asperal. Non denique iremula ma-
quam leneas ? Nisi forle negligentife semper excusa- nus per curvos cerae tramites errantem slylum ducit.
tione soria, asseras le non habuisse quod scriberes Futurae nobis resurrectionis virorem \Ms. vigorem] in
cum hoc ipsum debueris scribere, (a) te non ha- tenobisDominusostendit,utpeccali'sciamusesse,quod
buisse quod scriberes. caeteri adhucviventospraemoriuntur in carne;justitiae,
EPISTOLA X {b]. quod tu adolescentiam in aliena aetate mentiris Et
AD PAULUM SENEM CONCORDI^ (c). quanquam multis istam corporis sanitatem, eiiam
Paulum Concordiensem centesimum agentem an- poccatoribns evenire videamus, tamen illis hoc dis-
num, et tamen integro virentique corpore, lau- bolus minisirat, ut peccent : libi Dominus praeslal,

dat, petitque ab eo libros aliquot, mittens ei in- ul gaudeas.

terea vitam Pauli Eremitce, quam nuper adorna- 3. Doclissimi quique Grjecorum (de quibus pro
verat. Flacco agens luculenter TuIIius ait : Ingenita levitas
i. Huraanae vitae brevitas, damnatio delictorum et erudita vanitas) regum suorum, vel principum lau-
esl. Et in ipso sagpe lucis exordio, mors secuta des, acccpta mercede, dicebanl. Hocego nunc faciene,
nascentem, labentia quotidie in vilium saecula profi- pretium posco pro laudibus. Et ne putes modica esse,
tetur. Nam cum primum Paradisi colonum, viperi- quae deprecor, margaritam de Evangelio postularis.
nis nexibus prsepeditum, coluber deduxisset ad ter- Eloquia Domini, eloquia casta, argentum igne ex-
ras, aeiernitas mortalilate mutata, et in nongentos et aminatum, probatum terrce, purgatum septuplum
eo aniplius annos, secundam quodammodo immorta- (Ps. H. 7) : scJlicet Commenlarios Fortunatiani, et

litatem raaledicti hominis distulerat (d) elogium. propler notitiam (f) perseculorum, Aurelii Victoris
Exinde paulatim recrudescente peccato, totius orbis Hisloriam, simuIqueEpistoIasNovatiani, ut dumschis-
naufragium Giganlum adduxit impietas. Post illud, malici hominis S5 venena cognoscimus, libentius
ut ita dixerim, purgati baptisma mundi, in breve sancli Marlyris Cypriani bibamus anlidotum. Rlisimus
terapus hominum vita contraota est. Hoc quoque spa- interim tc tibi, id est, Paulo seni (g) Paulum senio-
tium, sceleribus nostris semper contra divina pu- rem in quo propter simpliciores quosque mullum in
;

gnantibus, pene perdidimus. Quotus enim quisque dejiciendo sermonelaboravimus. Sed nescio qnomo-
aut centenariam Iransgreditur setatem, aut non ad do, etiam si aqua plena sit, lamen eumdem odorem
eam sic pervenit, ul pervenisse poeniteat, secundum lagena servat, quo dum rudis esset, imbuta esl. Si

quod in libro Psalmorum Scriptura testatur Dies : hoc munusculum placuerit, habemus etiam alia con-
vitas nostroe septuaginta anni : si autem multum, dita, qu« cum plurimis orientalibus mercibus ad te,

octoginta : quidquid reliquum est, labor et dolor si Spiritus Sanctus afflaverit, navigabunt.

{Ps. 89. 10). EPISTOLA XI (h).

®4 2. Quorsum, ais, isla tam alio repetita princi-
Ad ViRGINES (i) iEMONENSES.
pio, et ita procul coepta ut merilo quis Horatiano de
Conqueritur, quod Virgines Mmonx in Italice fini-
nobis possit sale ludere : Et gemino bellum Troja-
bus degentes, scepe ab eo litteris provocatce, tiun-
num orditur ab ovo {Ex arte Poet.) ? Videlicct iit sc-
quam rescripserint, ostenditque non esse suis ob-
nectutem tuam, et caput ad Christi similitudinem can-
trectatoribus credendum.
didum [Apoc. i.H), dignis vocibuspraedicemus. Ecce
Chartae exiguitas inrlicium solitudinis est ; el id-
jam centenus aetalis circulus volvitur, et lu semper
Domini praecepta cnstodiens, (e) futurae beatiludinem antea locum, qui in multas ambages eru-
(f) Vitiatum
ditos viros impulit, Veronons. Ms. duorumque Romano-
vilae per prsesentia exempla meditaris. Oculi puro lu- scilicot pro Persecutorum
rum ope emendavimus; anlea
minevigent; pedes imprimunt certa vestigia; audi- eral persecutionum, ut dixisse videretur Hieronymus,
tus penetrabilis ; dentes candidi, vox canora(al. so- Historiam Persecutionum ab Aurelio Victore scriptam
fuisse, cnm sensus sil, ejusdem Victorishistoriam, in qua
nora) ; corpus soiidum, et succi plenum ; cani cum de Imperatorum usque ad Julianum vitis agitur, utilem
rubore discrcpanl ; vires cum aetatc dissentiunt. Non sibi fuiuram eupienti hahere notitiam Persecutorum, id
est eorum Principum, qui Ecclesiam Dei persecuti sunt.
(a) Mss. quidam, atque editi fe aliud non habuisse, etc. Fruslra igiiur sunl et Marianus Victorius, qui opus Au-
relii Vicloris de Persecutionibus Ecclesice usque ad
Dio-
(b) Aliasli. Scripta circa idem tempus,quo superior.
(c) Hujus meminil etiam in Catalogo ad Terlullianura. dc/mnjimin VaticanaBiblioihecasuis temporibus exlitisse
Concordia aulem Pauli patria non ul Victorius in Vi(a scnbil et Andreas Schotlus, qui cum Victorem hunc,
;

S. Hier. scribit, erat MiranJula; viciuura oppidum, seJ horainem minime Christianum istius modi historiam
inler Aquileiam, et Aliinum longe notissima Ilalia civitas, scribere haud potuisse recle argumentarelur, plurcs alios
cum alia ejusdem noroinis civitate in Hispania, Qt alii Victores commentus esi, quos inter unum Chrislianum,
facinnl, non confundciida. cuius hoc loco Hieronymus meminisset.
(d) Hoc sensu etiam apud alios Latinos auctores hoc (g) Innuit S. Pauli
primi Eremitae vitam ase scriptam.
superior.
nomen usurpari invenies. Noster Zeno in sermon. de (h) Alias 39. Scripta eodem tempore, quo
(i) Edili omnes, excepla veteri illa
edit. an. 1496, quae
Martyrio Isaiae, Isaias, inquit, cum Christum prfedicaret,
bis legit Hermonenses, falso eliam plerique
Mss. Hermo-
vel eum
futurce damnationis Elogium Israelitieo populo duo,
nuntiaret. nenses habent. Sed optime in primis Veronenses
{e) Ver. Ms. futurm beatittidinis prcestantia exempla quorum ope emendamus, .Emonenses. Siquidem ex JLmo-
m-editaris. nae civitatis ignoraiione error invaluit, quod m monte
 :

345 EPISTOLA Xin. 346

circo longum sermonem brevi spaiio coarctavi : quia busde dignitate discipulis,unum apprehendit e par-

et vobiscum volebam prolixius loqui, et anguslia vulis, dicens : Quicumque vestrum non fuerit con-
schaedulse cogebat tacere. Nuncigilur ingenio est vi- versus sicut infans, non potest introire in regnum
cla pauperies, Minutaequidem Iitieiae,sed confabula- ccelorum {Matth. 18). Quodne tantum docere,nec fa-
tio longa est. Et tamen in hoc necessiialis articulo cere videretur, implevit exemplo : dum discipulo-
animadvertite carilalem, cum me nec penuria scri- rum pedcs lavat (Joan. 13) dum traditorem osculo :

ptionis valuerit prohibere, ne scriberem. Vos autem, excipit {Luc 22) dum loquitur cum Samaritana
:

ignoscite, obsecro, dolenli ; dico enim Isesus, dico la- (Joan.i) dumad pedessibi sedente Maria, de coelorum
crymans (a) et irascens: ne unum quidem apicem, disputatregno (tMc.7):dumabinferis resurgens,pri-
loties vobis tribuenti officium, prsestitistis. Scio quia mum mulierculis apparescit (Marc. 16). Satanas ^7
nulla communio luci et tenebris est: nulla cum an- autem ex Archangelico non aliam ob causam,
fasligio
cillis Dei, peccatori societas. Attamen et meretrix nisi ob conlrariam humilitati superbiam ruit. Et Ju-
Domino pedes lacrymis lavit (Luc. 1), et de doraino- daicus populus primas (e) sibicathedras, et salutatio-
rum micis canes ed\ml (Matth. 15j. Et ipse Salvalor nes in foro vindicans, deputato antea in stillamsitulae
non venit justos vocare, sed peccatores. Non enim (Isai. 40), Gentili populo succedenle,deletus est.Con-
egent sani medico (Ibid.6. 31). Et magis vult pceni- tra sophislas quoque sseculi, etsapientes mundi, Pe-
lentiam peccatoris, quammortem. Et errantem ovi- trus et Jacobus piscalores mittuntur, Cujus rei causa
culam suis humeris refert. ®G Et prodigum fiiium Scriptura ait : Superbis Deus resistit, humilibus au-
revertentem, excipit laetus pater (ttic. 15). Quin po- tem dat gratiam{l. Petr. 5. 5). Vide, fraler, quale
tiusApostoIusait: Nolitejudicareantetempusil. Cor. malum sit, quod adversarium habet Deum. Ob quod
4. 5).Tu enim quis es, qui alienum servum judices? in Evangelio et Pharisseus arrogans spernitur. et hii-
Suo Domino stat, aut cadit{Rom. 14. 4). Et, qui stat, milis Publicanus Decem jam, nisi fallor,
auditur.
videat ne cadat. Et, invicem onera vestra portaie Epistolas plenas tam quam precum misi, (/")
officii
(Galat. 6. 2). Aliter, sorores carissimse, hominum cum lu ne mu quidem facere dignaris: et Domino
livor, aliter Christus judicat. Non eadem sententia loquente cum servis, frater cum fratre non loqueris.
est tribunalis ejus, et anguli susurronum.il/M/te ho- Nimis, inquies, contumeliose. Crede mihi, nisi styli
minibus videntur justas {Prov. 14. 12), quae pos-
vice verecundia prohiberet tanta laesusingererem, ul in-
tea reperiuntur pravae. Etin testaceis vasculis thesau- ciperes mihi rescribere, vel iratus. Sed quoniam et
rus saepe reconditur.Petrum ter negantem {Matth. 26), irasci hominis est, et injuriam non facere, Christiani,
amarae in suum locum restituere lacrymse. Cui plus ad autiquum morem revertens, rursus precor; ut et
dimittitur, plus amat {Luc. 7. 47). De toto grege si- diligentem te diligas, et conservo serraonem conser-
letur, et ob unius morbidae (b) pecudis salutem Aa- vus impertias. Vale in Doraino.
{g)
g^eli laeiantur in coelo. Quod si cui videtur indignum,
audiataDomino:j4mice siegobonus sum, quare ocu- EPISTOLA XIII (/i).
lustuus nequam est (Matth. 20. 15)? Ad Castorinam Materteram.
EPISTOLA XII (c). Castorinam materteram suam, cum qua aliquid
habuerat dissidii, ad pacem et concordiam, quod
Ad''^) Antonium Monachum.
per alias etiam fecerat litteras, adhortatur.
Antonium Monachum JEmonce reprehendit, quod to-
Joannes idem Apostolus et Evangelista in Epistola
ties rogatus nnnquam rescripserit : rursumque
hortatur, ut diligentem se diligat, et scribenti res-
suaait: Quicumque odit fratrem suum, homicida est

cribat.
(l. Joan. 3. 15): et recle. Cum enim homicidiumex
odio saepe nascatur: quicumque odit, eliam si nec-
Dominus noster humilitatis magister, disceptanti-
dum gladio percusserit, animo tamen liomicida est.
Hermon in Palastina hse Virgines degerent, cum tamen Cur, ais, tale principium ? Scilicet ut veleri rancore
ipse episloiae contextus doceat, in ea illas civitate exti-
lisse, in qua diu Hier. versalus sil ; Palaestinam vero
deposito, 38 mundum pectoris Deo pareraus ha-
non-
dum ille attigisset. Vid. not. d. in
bitaculum. Irascimini, inquit David, et nolite peccare
sequenti epist. ad
Antonium qui ejusdem loci monachum
agebat, et forte
Virginibus hisce auctor fuit, ne Hieronymo responderent. nus ad Italiam refert, et TrpwTYjv iTaXia; 7r6),iv, primam,
(fl) Verba et irascens, quae plerique seu limitaneam, Italiw urbem facit. Verissime Ptolemaeus,
codd. habent Vi- '
ctorius respuii. aliique confinem dicunt \ifza.^\i iTaXtoi utio t6 NopixSv
(b) Quaedam exemplaria pecudis animain. Ilavvovta?, inter Italiam sub Norico Pannonia:. Hic ali-
{c} Alias 46. Scripta eodem tempore quo quamdiu Hieronymus stetit, nec multum a Patria sua
superior.
(d) Pauci quidam codices ad Ammonium, duo Stridone aberai.
ad ciirij-
sochomain Diaconum Aquileur, reliqui onines magno nii- \e) Quam Martian. respuit, voeulara sibi ex editis ac
mero, ut edidimus. Hos inter quidam .iddunt de^modex- Mss. omnibns reposnimus.
(/) Ha decem Hieronymi Epistolae interciderunt; et
tia, rectius Nonantulanus instigat ad scribendum. At
caeteris praifcro, qui Monachum /Emoim Antonium tiunc quidam codiccs reiinent.ynf/H non fallor. De sequenti Mu
faciunl,quos iiiler vetustissimi duo a Martian;roinsnecti interjectione ronsule si libct Varronem lib.6. Lucillius :

etsi perperam velit Hemonx nomen in HerinoiKr Nec laudare hominem, neque mu facere unquam, id esl,
muian-
dum, ut alteri autiqu» depravalionicouseiitiat, qua huius ne miuimam quidem voculam proferre, quod commoui
Monasterii virgines Hermonenses e Pala;stina male pro proverbio dicunt, ou5l ypu.
/Emonenses diclje sunt. Erat aulem /Emona, vei 'Hu.<Sva (g) .4best haec salutatio a Veronensi ac Nonantulano
Emona, ut verius Graece scribitur, Pannoniae colonia, ut exemplaribus.
ex Plinio lib.3, cap. 25, habetur. Etiam tamen Hercdia- (h) Alias 36. Scripta circa idein tempus, quo superior.
 , :

U7 SANCTI HlERONYMl 348

(Psal. 4. 5). IIoc quid velit intelligi, Apostolus plc- Impensius obsecrarem? sed audirc nolebas, quia si-
nius interprelatur : So/«o« occulat supcr iracundiam militer non amabas. Quod unum potuil,sprclacarita8

vestram {Ephes. 4. 26). Quid agemus nos in die judi- fecil. Quem praesenlem retinere non valuit, nunc
cii, super quorum iram non unius diei,sed tantorum quaerit absentem. Quoniam igiiur et tu ipse abiens
snnorum sol teslis occubuit? Dominus loquitur in postularas, ut postea quam ad dcserta migrassem,
Evangelio: Sioffers munustuum ad altare, ibique- invilatoria ad te scrijita transmillerem, et ego me fac-
recordatus fueris quiafrater tuus habet aliquidad- lurum promiseram : jam propera. Nolo
(I) Invito,

versum te, (a) relinque ibi munus tuumantealtare, pristinarum necessitatum recorderis. Nudos amat
et vade reconcHiari priusfratri tuo,ettunc venicns EHEMUS. Nole le anliquie peregrinationis terreat dif-

offeres munus tuum (Mafth. 5.23). Vfe mihi misero ficultas. Qui in Chrislum credis, et ejuscrede sermo-
ne dicam et tibi, qui tanto tempore, aut non obtulimus nibus. Qurerite primum regnum Dei., et hoec omnia
munus ad altare, aut, ira pcrmanente (b) sine causa, apponentur vobis [Matth. 6. 33). Non pera tibi sumen-
obtulimus.Quomodo in quotiriiana prece unquamdixi- da, non virga est. Affalim dives est, qui cum Christo
mus Dimittenobis
; debita nostra, sicutetnos dimitti- pauper est.

mus debitoribus nostris (Matth. 6.12), animo discre- 2. Sed quidago? Rursus improvidus obsecro? Ab-
pante cnm verbis, oratione dissidente cum factis ? eant preces, blandimenla discedant. Debet amor laesus
Precor itaque, quod ot anleannum prioribuslilteris irasci. Qui rogantem contcmpseras, forsilan audies
rogaveram (1 ), ut pacem, quam nobis reliquit Domi- objurganteui. Quid facis in paterna domo delicalemi-
nus, habeamus (Joan. 14); et meum desiderium, et les? Ubi vallum? ubi fossa, ubi hyems acta sub pel-
tuam mentem Chrislus intueatur. In brevi ante tri- libus? Ecce dc coelo tuba canit : ecce cum nubibus
bunal ejus reconciliata, seu scissaconcordia.autprsn- dcbcllalurus orbem, imperator armatus egrcdilur;
mium recuperabit.aut poenam. Quod si tu, quod pro- ecce bis acutus gladius ex regis ore procedens (Apoc.
cul absit, nolueris: ego liber ero. Epistola me haec 1. 16), obvia quaeque metit ; et tu mihi (2) de cubi-
mea, cum lecta fuerit, absolvet. culo ad aciem, tu de umbra egrcderis ad solem? Cor-
EPISTOLA XIV (c). pus assuetum tunica, loricse onus non fert. Caput
Ad Heliodorum (d) Monachum. opertum linteo, galeam recusat. Mollem otio manum,

Heliodorumpegrinationissucecomitem, quem frustra durus exasperat capuius. Audi edictum (e) regis tui

conatus erat apud sein Eremo detinere propositi Qui non est mecum, contra me est : et qui mecum
non colligit,spargit {Luc.il.2i; il/a^i. 12.30). Recor-
socium, datis litteris, quemadmodum discedenti
dare lyrocinii tui diem, quo Ciiristo in baptismate
promiserat^ ad se invitat, et vitm eremiticce bea-
consepultus, in sacramenti verba jurasti : pro nomi-
titudinem prcedicat.
ne ejus non te matri parciturum esse , non patri.
Quanto amore etstudio contenderim, ut pariter
i.

ineremo moraremur, consciummutu«j caritalis pecius

Ecceadversarius inpectoretuo 30 Christum conatur
occidere. Ecce donalivum, quod mililaturus accepe-
29 agnoscit. Quibus lamentis, quo dolore, quo ge-
ras, hostilia caslra suspirant. Licet parvulus ex collo
mitu, te abeuntem prosecutus sim, isla^ quoque
pendeat nepos (3 ), licet sparso crine et scissis vesti-
litlerse lestes sunt, quas lacryrais cernis interlitas.
bus, ubera quibus le nutrierat, mater ostendat, licet
Verum tu quasi parvulus delicatus, contemptum ro-
in limine pater jaceat, per calcatum perge patrem,
gantis per blandimenla fovisti, et ego incaulus, quid
siccis oculisad vexillum crucis evola. Solum pietatis
tunc agerem, nesciebam. Tacerem ? sed quod arden-
genus est, in hac re esse crudelem.
ter volebara, moderate dissimulare non poterara
— Veniet,
•

Oratio sanctorum in coelopro viatoribus.

(flj Absunt a nostris Mss. relinqiie ibi mutiiis tuiim veniel postea dics, quo viclor revertaris in palriara;
ante altare.
[b) Respicit comma illud sine causa, quod Domini verbis quo (/) per Jerosolymam coelestem vir fortis coronatus II
apud Matlh. c. 5, v. 22. omtiis qui irascitur fratri suo, in incedas. Tunc municipalum cum Paulo capies. Tunc
quibusdam codicibus addebalur; a quibus tamen raden-
et parentibus tuis ejusdem civitalis jus petcs. Tunc et
dum postea contendit ipse Hier. in Commentar. in Mat
tha;um,et Iib.3. in epist. ad Ephesios. Legerunt vero oHm pro mc rogabis, qui te ut vinceres, incitavi. Neque
haud pauci Patres tum Latini, lum Graeci, quos suo loco vero nescio, qua le dicas nunc compede praepediri.
adducemus; quiii etiam antiquissimus noster Veroneiisis
codex, qui Itahcam versionem vulgo creditnr continere, Non est nobis ferrcum pectus, nec dura prsecordia.
hodienum exhibet. Iterum noster Hieron. lib. 2. contra Non ex silice natos Hyrcanse nutricre tigrides. Et
Pelagianos, quos hbros sub vila; suis finem scripsit, /n
nos per ista transivimus. Nunc tibi blandis vidua so-
eodem, inquit, Evangelio legimus : qui irascilur fratri
suo sine causa, reus erit judirio « licet in plerisque
: ror haeret lacertis, nunc illi, cum quibus adolevisti,
codicibus antiquis sine causa additum non sit, ut scili-
cet ne cnm causa quidem debeamus irasci. »
(c) Alias 1. Scripta eodem tempore sive an. 373. (e\ Mss. quidam, edictum Domini tui.
(d) Haec una germana est inscriptio, non vero quam pra;- If) Voculam per ex Victorio el
Mss. restituimus.
ferunt alii coiJices Presbyterum vel Episcopum, aut quae (1) Cod. unus apud Gravium^if//o pro invito.
Fortasse
Marliana-o placet Mnuachum, postea Episcopum. Vetus verius. Mox necessitudinum pro necessitatum.
(2) Ex Tertulliani lib. ad Martyres, notante
Gravio.
edit. habet ad Heliodorum mndum Episcopum. Scilicet,
cum ex Aquileiensi Monacho Allini Episcopus jussus fueril « Nemo miles ad bellum cum deliciis venit, ncc de cubi-
Heliodorus, sequfl in ea dignitate pr.Tclare ailmodum ges- culo ad aciem procedit, sed de papilionibus expeditis et
seril, clariorem Episcopi titnlum suffecerunt librarii pro substriclis, ubi omnis duritia elc. « Mox » De umbra ad
eo, quem Hieronj mus tum lemporis scripserat Monachi. solem, de sole ad ccBlum, de lunica ai loricam, clc. »
ll) Hanc priorem Epistolam amisimus. (3) iNepotianus ad quem alias
est Hieron. Episl.
 .

349 EPisTOLA XIV. 350

vernaculi aiunt : Cui nos servituros relinquis? Nunc lorum servitus, non habet hmreditatem in regno
et gerula quondam, jam anus, et nulricius, secundus Christi, el Dei {Ephes. 5. 5). Et quanquam generaiiter
post naluralem pieiatem pater, (a) clamital : Moritu- adversus Dcum sapiat, quidquid diaboli est;etquod
ros exspecta paulisper, et sepeli. Forsilan et laxis diaboli est, idololalria sit, cuiomnia idola mancipan-
uberum pellibus mater, nrata rugis fronle, antiquum tur : tamcn ct in aho loco specialim, nominalimque de-
referens mammae lallare, congeminet. Dicant si vo- terminal, dicens : Mortificatc membra vestra, quce
luntet Grammatici : In te omnis domus inclinata re- suntsuper terram, deponentes H*^ fornicationem
cumbit{JEneid. 12). Facile rumpithsec vinculaamor immunditiam, et concupiscentiam malam, et cu-
Dei, et timor geliennae. At contra Scriptura pnecipit piditatem, quce sunt idolorum servitus, propter
parentibus obsequendum sed quicumque eos supra: quce venit ira Dei. (1. Coloss. 3. 5 et 6).

Cliristum amat, perdit animam suam. Gladium tenet Servitus idolorum in vitiiset peccatis. — Non est
hostis, ut me perimal, et ego de matris lacrymis co- tantum in eo servilus idoli,siquisduobusdigitulis,(c)
gitabo? Propter patrom militiam Christideseram, cui thura in bustum arse jaciat, aut haustum paterse po-
sepulturam Christi causa non debeo, quam eiiam culo fundat merum.Neget avariliam essc idololatriam,
omnibus ejus causa debeo ? Domino passuro limide qui potest triginta argcnteis Dominum venditura ap-
Petrus consuiens scandalum fuit [Matth. 16). Paulus pellare justitiam.Negel sacrilegium in libidine, ((/^sed
retincntibus se fratribus, ne Jerosolymam pergeret, is, membra Chrisli, cl hosliam vivam placenlem
qui
respondit : Quid facitis plorantes, et conturbantes Deo (1), cum pubhcarum libidinum victimis, nefaria
cor meum'f Ego enim non solum ligari, sed et mori colluvione violavit. Non fateatur fraudem idololatriam
in Jerusalem paratus sum pro nomine Domiui Jesu esse, sed similis eorurn, qui'in Actibus Apostolorum
Christi (Act. 21. 13j. Aries iste pietatis, quo fides ex palrimonio suo partem pretii reservanles, prae-
quatitur, Evangelii 31 retundendus cst muro. Mater senti pcriere vindicta {Act. 5). Animadverte, frater,

mea, et fratres mei hi sunt, quicumque faciunt vo- non tibi licere [al. licet]quidquam habere
de tuis

luntatem Patris mei, quiin ccelis est{Luc. 8. 21; rebus. Omnis., inquit Dominus, qui non renuntiave-
Matth. 12. 30). Si credunt in Christum, favcantmihi rit cunctis, quce possidet, non potest meus esse dis-
pro ejus nomine pugnaturo. Si non creduni, morlui Ci;)M/w5(LMC.14.33).CurtirnidoaijimoChristianuses?
sepeliant mortuos suos {Matth. 8. 22). Sed hoc, ais, 6. Respice Pelro [al. cum Petro\ relictum rete :

in Martyrio. respice surgentem dc telonio Publicanum, statim

4. Erras, frater, erras, si putas unquam Chrislia- Apostoluni. Filius hominis non habet, ubi caput re-
num persecutionem non pati : et tung maxime op- clinet : et tu amplas porticus, et ingentia tectorum
pugnaris, si te oppugnari nescis. Adversarius noster, spatia metiris ? {e) HiEREDiTATEM exspectans saeculi/

lanquam leo rugiens, aliquem devorare quserens, cohajres Christi esse non poteris. Interpretare voca-
[al. cupiens], circumit (1. Petr. 5. 8),et tupacempu- bulum Monachi, hoc nomen tuum. Quid
est facis in
tas? Sedet in insidiis ciim divitibus, ci in occultis turba qui solus es? Et hoc ego, non integris rate, vel

interficiat innocentem. Oculi ejus in pauperem res- mercibus, nec quasi ignarus fluctuum (2) doctus
piciunt. Insidiatur in occulto, sicut leo in spelunca nauta praemoneo; sed quasi nuper naufragio ejectus
sua : insidiatur ut rapiat pauperem {Psal. 9. 30) in littus, timida navigaturis voce denuntio. In illo

et tu frondosa; arboris tectus umbraculo, molles som- aestu Charybdis luxuri;c, salutem vorat. Ibi ore vir-
nos, fulura [al. /Mfu?'?<s]pracda,carpis? Inde mepcrse-
quilur luxuria : inde avaritia conatur irrumpere :
tor, unum habet Gra^cus textus it).Eov£'x-rii; ; atque ipsa La-
tina exemplaria non simul ulrumque habent, sed vel pri-
inde ventcr meus Deus esse pro Christo,
vult mihi mum, at hodierna, vel alterum tantum, ut vetera, et quae
compellit libido, ut habilantcm in meSpiritum San- Gypriani teniporibus obtinebant. Videtur autem Hiero-
nymus hoc loco simul utrumque juaxisse, ut duplicem
clum fugem, ut templum ejus violera. Persequitur, exprimeret Graeci vocabuli interpretationem, eaque vellet
inquam, me hostis, cui nominamille, Millenocendi alludere 1. Thessal. i.&.ne quis supergrediatur,neque
circumveniat in ncgotio fratrem suum, quae ex veterum
artes {Mneid. lib. VII] : et ego infelix victorom me Palrum sensu ipse Hier. explicat in Commentariis ad
putabo, dum capior ? Epliesios de libidinosis, irapurisque hominibus, qui dolis
5. Nolo, fratcr carissime, examinato pondere deli- ac blanditiis ad impudicitia) sordes aliorum mulieres illi-
ciunt. Nam et ipsam avaritiam pro adulterio positam
ctorum,minora arbilreris [al. nolo te arbitrari] ido- ibidem ipse teslatur.
lolatriaj crimine [al. crimina] esse, qua; diximus. (c) Alias tliura compressa in bustum, ut legunt etiam qui-

Imo Apostoli disce scntenliam, quiait

dam Mss. Hinc forte emendandus Laclantius, qui 1. v. 19.
hoc enimsci-
ex menle Gentilium, « Nam, inquit, cruciari, atque inter-
:

tote intelligentes, quia omnis fornicator, aut im- lici malie, quam thura tribus Uigiiis comprehensa (lege

miindus compressa) in focum jactare, tam ineptura videlur, etc.

{b), aut avarus,aut fraudator, quod est ido-
(d) Cislerciens. Cod. esse is pro scd is : vetus autem
edit. negat sacrilegium esse, qui in libidine sedet, qui
(a) Plurainterserit vetusedilan. 1496. Etad huncmo- membra, etc.
dum, « clamilanl, cui nos morituros relinquis, exspecta Nescio quid magis Hieronymianum sapil haec qno-
(e)

fiaulisper, el sepeii, cras forsilan morituros. Forsitan et rumdam Mss. lectio, /Iwreditalem exspectas sceculi co-
axis, etc. » Maminae autem lallare solemiiis estnutricum hmres Chrisli ? interpretare, etc.
nffinia. Cornutus ad Persium Sat. 3. « Aut cur a nutrice (1) CaHerum expressus locus est cx Tertulliani lib.de
jussus dormire, ploras quic infantibus, ut dormiant, so-
;
cultu feminar. Quid minus habent infelicissima^ ilhe pu-
lenl dicere s;epe lalla, ialla. » In aliis codil. invenit Gravius blicarum libidinum viclinur : notante Gravio.
pater clamitat moriturus expccta paulisper, et sepelies. {'i) Maluit Gravius et indoctus nauta, rcctissime : at
(b) Produobus hisce nominibus aut avarus,aut frauda- Mss. non suffragantur.
 , ::

351 SANCTi HlEKOiNYMl 352

gineo, ad pudiciiiae perpelrandu naufragia, (a) Scyl- lur. Ubi autem per inquieludinem aliquid aufertur
Iseum renidens libido blanditur. Hic barbarum liltus ex studio, rainusfit ab eo, quod tollitur et ubi mi- :

hic diabolus pirata, cum sociis portat vincula capicn- nus est, perfectum non potesldici. Ex hac supputa-
dis. Nolitc credere, 33 nolite esse securi. Licet in lione summa illa nascitur, Monachum in palria sua

modum stagni fusum aequor arrideat : licet vix sum- peifoclum esse non posse. Perfecium auiera esse
ma jacenlis eiemenii spirilu terga crispentur, magnos nolle, dtlinquere est.

hic campus [b) montes habel. Intus inclusumest pe- 8. — Dignitas Clericorum. Seddehocgradupulsus
riculum, inlus esi hoslis. Expedile rudentes, vela su- provocabis ad Clericos. An dc liis aliquid audeam
spendiie. {c) Crucis antenua figalur in froniibus. dicere, qui certe in suis urbibus commorantur? Absil
Tranquillilas ista tempestas est. Sed torsitan dictu- ul de hisquidquam sinistrum loquar, quia Apostolico
rus es ? Quid ergo ? quicumque in civitate sunt gradui succedentes, christi gorpus sacro ore confi-
Chrisiiani non sunl ? non est tibi eadem causa quae ciuni ;
pcr quos et iios Clirisiiani suinus. Qui claves
caeteris. Dominum auscuita diceniem : Si visperfectus regni coelorum habentes, quodammodo ante judicii
esse :vade, vende omnia tua, et da pauperibus, et diera judicant : qui spon^am Domini sobria castitate
veni, sequere me {Matth. 19. 21^. Tu autem perfe- conservant. Sed alia, ut ante perstriuxi, Monachorum
clura le esse pollicitus es. Nam quum derelicta mili- est causa, alia Clericorum. Clerici pascunt oves
tia [al. derelicta domo, militia], te caslrasli propter ego pascor. Illi de allario vivunl : mihi quasi infru-
regna caelorum, quid aliud quara perfectam sequutus ctuosae arbori, securis poaitur ad radicem, si munus
es vitam ? Perfectus autem servus Chrisli, nihil ad aitare non dcforo. Nec possum obtendere pau-
praeter Christum liabel. Aut si quid praeier Christuni pertatera, cum in Evangelio anum viduam, duo,
habet, perlectus non est. El si perfectus non esl, quae sola sibi supererant, aera mitlentem in gazophy-
cum se perfeclum fore Deo pollicilus sit, anie men- lacium, laudaveritDominus (Luc. 21. 24). Mihi ante
tiius est. Os autem, quod mentitur, occidit animam prcTsbytcrum sedere non licet : illi, si peccavero, li-

{Sap. 1. llj. Igilur, utconciudam si pertectus es, :

cet tradere me Satanae in interitum carnis,utspirilus
cur bona paterna desideras? Si perlectus non es, salvus sit (1. Cor. 5. 5). Et in veteri quidem Lege,
Dominum fefellisti. Divinis Evangelium vocibus con- quicumque Sacerdoiibus non obtemperasset, aut
. lonai Non potestis duobus dominis servire (Luc. 16.
:
extra castra posilus, lapidabatur a populo aut gladio
;

13); el audel quisquam niendacem Christum facere, cervice subjecta, conlemptum expiabat cruore (Deut.
Mammonae,elDominoserviendo? Vociferaturilletaepe: 17. 12). Nunc vero inobediens spirituah mucrone
Si quis vultpost me venire,abnegetsemetipsumsibi, truncalur : aui ejeclus de Ecclesia rabido daemonum
et tollat crucem suam et sequatur me {Ib. 9. 23j. ore discerpitur. Quod si tequoque ad eumdem Ordi-
Et ego onuslus auro aibitror me Christum sequi? nem gaudebo de
pia fratrum blandiinenta sollicitanl,
« Qui dicit se in Christum credere, debel quomodo ascensu, sed limebo de lapsu. Qut Episcopatum deside-
ilie anr.bulavit, et ipse ambularc. » (I, Joan. 2. 6). raijionumo/Jusdeiidera^ Scirausista:sedjungequod
7. Quod si nihil habes (ut te responsurum scio) cur, sequitur : Oportet autem hujusmodi irreprehensibi-
tam bene paratus ad bella, non mililas ? Nisi forle in lem esse,unius uxoris virum^sobrium,pudicum,pru-
pairia tua te arbitraris hoc lacere, cum in sua Do- dentem,ornatu7n, hospitalem, docibilem, nonvino-
rainus signa non fecerit. Et cur id ? Cum auctoritate lentum,nonpercussorem,sedmodestum(i. Tim. 3).
sume rationem. iVmo Propheta inpatria sua hono- Elc?eteris,35 quaedeeo sequuntur, explicilis, nonmi-
rem habet {Luc 4j. Non quaero, inquies, honorera :
norem (d) in terliograduadhibuitdiiigentiam, dicens
sufficit mihi conscientia mea. Neque Dominus quaere- Diaconos similiter pudicos : non bilitigues,nonmulto
bat, quippe qui ne a turbis rex conslitueretur, aufugit. vino deditos non turpilucros [al. turpis lucriappe^
Sed ubihonor non esl, ibi conlemptus est. Ubi con- titores]: liabentes {\)ministerium fideiin conscien-
temptus , ibi frequens injuria: ubi autem injuria, ibi tiapura. Et hi autem probentur primum :etsic mini-
el indignaliu : ubi 3-1 indignatio, ibi quies nulla : strent, nullum crimen habentes.Xds illi homini, qui
ubi quies non est, ibi mens a proposiio saepe deduci- vcslem non habens nuptialem, ingreditur ad coenara.
(«) Victorius et Martianaeus Scylla ceu renidens, nec Nihil superest, nisi ut stalim audiat : Amice quomodo
satis concinije, nec vere. Kobis statim occurrit uoo verbo huc inlrasti ?Et ilio obmutescente dicatur ministris :

legi Scyllacceum, quod et navifragum dixit Maro. Com-

modius lamen veiustiores editos, et manuscriptorum ToUiteillum, ligatis manibus et pedibus, etmittite
magaam vim sequi placuit, e quibus duo, sed e glossa- eum in tenebras exteriores, ubi erit fktus et stridor
toris manu, /n illo maris fervore vorago quccdam etprce-
dentium{Mat. 22. 12. 13J. Vse illi qui acceptumtalen-
cipilium inter fluctus est Charybdis luxurios, etc. Cha-
rybdis autem et Scylt£ notissima historia est, deque tum insudario ligans, caeteris lucrafacieniibus, id tan-
iisdem fabulae Poetarum. indignantisDo-
tum quod acceperat, reservavit.Iilico
{b) Antiquiores ediii montes habet intus inclusos. In-
tus est periculum, etc. Alia iofra glossemata, qua; olim
irrepserant, adnolare non est opera pretium. ((/) Cum tertimn gradum Diaconum dicat, vide quam aper-
(C) Cisleiciensis, aliique Mss. iion pauci, atque editi, te Episcoporum praeeminenliam hinc, et a Presb} teris fa-
Crux antennee. Scilicet navis antennam Cruci comparare teatur, contra quam
sensisse illum toties blaierani hete-
8ol«bant veteres. Hinc Pseudo Hieronymus sermon. de rodoxi. Diligenter adnolandus est eiiam superior locus de
Nativ. Antennce navium, et velarum cornua sub figura Presbyterorum dignitalc contra hsereticorum caiumnias.
nosira: Crucis volitant. Simiha apud Minucium Felicem, (1) 'Grav. corngit, mysterium ex Grec. IxovTa; Ti
Maximum Taunnensem, aiiosque passim invenies. p.u7Ti^piov T>j( xiaTew;.

i
353 EPISTOLA XIV, 364

mini clamore ferietur : Serve nequam,quare non de- civitas magni regis extruitur (^poc.21.18) I ere-
disti pecuniam meam ad mensam,et ego veniens cum mus Deo gaudens Quid agis fraler (3) in
familiarius !

usuris exegissem eam (Mai^/i. 35. 16.17)? Id est.depo- saeculo, qui major os mundo? Quamdiu te tectorum

suissesadaUare,quod ferre non poteras.Dum enimlu umbrae praemunt? quamdiu fumosarum urbium carccr
ignavus negoliator denarium tenes, alteriusIocum,qui includit? Crede mihi, nescio quid plus lucis aspicio.

pecuniam duplicare polerat, occupasli. Quamobrcm (4) Libet, sarciaa corporis abjecta, ad purum sethe-'

siculiqui bene ministrat, bonum gradum sibi acqui- ris evolare lulgorem. Pauperlalem limes?sed beatos
rit ita qui indigne ad calicem Domini accedil, reus
: Christus pauperes appellal.Labore terreris?at nemo
erit Dominici Corporis et Sanguinis (1. Cor. 11). athlela 37 sine sudore coronatur. De cibo cogi-
Non omnes Episcopi, Episcopi sont. Attendis
9. tas? sed lides famem non limet (5).Super nudam me-
Petrum sed et Judam considera. Stephanum suspicis
: ; tuis humum exesa jejuniis membra collidere? sed
sed el Nicolaum respice, quem Dominusin Apocaly- Dominus tecum jacet. Squalidi capitis horret inculta

psi sua damnat sententia : qui tam turpia et nefanda casaries? sed caput tuum Christus esi. Infinita ere-
commentus est, ut (a) Nicolaitarum haeresis ex illa mi vaslilas te terrtt? sed tu paradisum mente deam-
radice nascatur. Probet se unusquisque, et sic accc- bula. Quoliescumque illuc cogitatione conscenderis,
dat. NoN FACIT Ecclesiaslica dignitas Christianum. lolies in eremo iion eris. Scabra sine balneis aitra-
Cornelius Centurio adhuc ethnicus, dono Sancti Spi- hilur cutis? sed qui in Christo semel lotus est, non
ritus mundatur {Act. 10). Presbyteros Daniel puer ille necesse esl iierum lavare (Joan. 13). Et ut brevi-
judicat {Dan. 13) : Amos ruborum mora distringens, ler, ad cuncla audias Aposlolum respondentem ; Non
repente Propheta effectus est. 36 David pastor sunt,iuqml,condignce passiones hujus sceculi ad su-
eligitur inRegem(l. Reg. 16). Minimum discipulum perventuram gloriam, quce revelabitur in nobis
Jesus amat plurimum. luferius frater accumbo, ut {Rom. 8. 18). Delicalus es, frater, si et hic vis gau-
minore adveniente, sursum jubearis asceudere (L«c. dere cum ssculo, el postea regnare cum Christo.
14). Super quemDominusrequiescit, nisisuperhumi- 11. Veniet, veniet illa dies, qita corruptivum hoc
]cm et quielum, et Irementem verba sua [Isai. 66. i)? et morlale incorruplionem induat et immorialitalem.
Cui plus credilur, plus ab eo exigitur. Potentes po- Tunc beatus Dominus invenerit vigi-
servus, quera
tenter tormenta patientur [Sap. 6.3). Nec sibi quis- lantem {Luc, 12. 43). Tunc ad vocem tubse pavebit
quam de corporis (1) tantum mundi caslitate sup- terra cum populis, et tu gaudebis. Judicaluro Domino
plaudat, cum omne verbum otiosum, quodcumque lugubre mundus immugiet et tribus ad tribum pe-:

locuti fuerint bomines, reddiluri sint pro eo ralionem clora ferient.Potentissimi quondam reges nudo latere
in die judicii {Matth. 12. 5) cum eliam convicium
: palpitabunt. Exhibebilur cum (c) prole sua Venus.
in fratrem, homicidii sit i-eatus. Non est facile stare Tunc ignitus Jupiter adducetur, et cum suis stultus
loco Pauli, teneregradum Petri, jam cum Chrislo re- Plato discipulis. Aristotelis argumenta non prode-
gaantium : ne forte veniat angelus, qui scindat ve- runt. Tunc tu rusiicanus et pauper exultabis, et ri-
lum templi tui^ qui candelabrum tuum de loco mo- debis, et dices : Ecce crucifixus meus, ecce judex,
veat {Apoc.2. 5). ^dihcaturus turrim, fuLuri operis qui obvolutus pannis in prsesepio vagiil. Hic est ille

sumplus supputa {Luc. i4. 28). Infatua um sal ad operarii, et {d) qusestuariae filius : hic qui matris ge-
nihil est utile, nisi ut projiciatur foras, et a porcis stalus sinu, hominem Deus fugit in ^Egyptum {Matth.
conculcetur. Monachus si ceciderit, rogabit pro eo 2) : hic vestitus coccino : hic sentibus coronatus : hic
Sacerdos. Pro Sacerdotis lapsu quis rogaturus est ? Magus, daemonium habens, et Samarites. Cerne
10. Sed quoniam (2) e scopulosis locis enavigavit
oratio, et inter cavas spumeis fluctibus caules, fragi- (c) Intelligecumfrliosuo Cupidine; Vicloriusenimquod
numerosam prolem his verbis innui suspicaretur, tantum
lis in allum cimba processit, cxpandenda vela sunt
ex quibusdam Mss. sic immuiavit, Exhibebitur cum
venlis, ct qusestionum scopulis transvadalis, laetan- prole sua vere tunc ignitus Jupiter : adducetur et cum
suis, etc. El vere ignitum interpretatur jeterrro ignis
lium more nautarum, epilogi {b) celeuma cantandum
supplicio addictum.
est. desertum, Christi floribus vernans ! solitudo, (d) Cur Latinius malit Quiestuarii, maximerenuentibus
in qua illi nascuntur lapides, dequibus in Apocalypsi Mss. non video. Expressus locus ex Tertulliano de specta-
culis in frne. Hicest ille (dicam) Fabri, et quoestuarim
Nonnulli Codices etpraecipue Cisterc. olirn Nonan-
(a) filius, Sabbati destructor,Samarites, etc. notanteGravio.
tulanus Neophitarum legunl pro Nicolaitaruin, cui voci (3) Ex Gyprian. de opere eleleemosyn. « qui saeculo et
addunt vel Opliitaniin,id(i\ie arbitror e Hie-
reclius alii mundo majoresjam esse cupimus, cursum noslrum nuUa
ronymi calamo profecisse, nam ut ahbi fusiu» oslende- ScEculi ac mundi cupidilale tardemus. » Et Eprsl. ad
mus S. Epiphanius, et auctor indicuU hareseon sub falso Donalum. Nihil appetere,jamnihil desiderare de saculo
Hieronymr nomine, S. Augustinus, aUique, a Nrcolaitis potest, qui saxulomajor est. Gravius.
Ophilas deducunt. Vid. in Epist. ad Sabinian. (4) Videtur Gravio sumptumex Pytliagorae Aureis car-
(b) Naularum proprie acelamatio est, quam maxime minibus in frne, riv 6'd7vo),snJ/a; eXeOeepov
(ja)p.a sJ; aiOep'
insorrant, cum porlui proximi sunt. Dii-itur etiam ce- gXOY]!;, etc.
leusma, e.vemplaque apud vetercs passim suppetunt. (5) tiuaj hinc sequuntur, ex Cypriani Epist. ad Martyres
Sidonius I. 6. episi. X. Responsantibus alleluia ripis, Ad sumi Gravius animadverlit, « Hurni jacent fessalaboribus
Christum levat amnicum celeusma, Paulmus de redrtu viscera ? sed poena nonest cum Cliristo jacere. Semitonsi
Nicajlse, Navilw lceti sotitum ccleuma Concinent versis capitis capillus horrescit ? sed cum sit capul viri Christus,
modulis in hi/mnos. Noster Hieron. etiam ad calcantes qualecuaique caput illud deceat necesse est, (juod ob
in torcuiari tiansfert in Jerem. cap. 25. Domini nomen insigne Squallent sine balners mem-
est.
(1) Alias notante Grav. tantummodo castitate. brasitu et sed spiriiualtler intus ablui-
sorde detormia ?
(2) Ex Cicerou. Tusculanar. lib. 4. atquo alibi. lur quod foris carnaliler sordidalur. >•
 35: SANCTl HIEUONYMI 356
manus, Juda;e, quas fixeias : cernc lalus, Romane, commigravi, qua? Syriam juncto Barbaritc fine
(/)
quoil fodoras. ViJelo corpus, an idein sit, quoJ dice- dcterminat; nec possum sanctum Domini tr,t interja-
balis clam nocle suslulisse discipulos.Dileclio lua mc ccntii)us spatiis a Sancliinonia lua seniper expetcre :

conipulil, ul h;ic libi fraler 38 dicerem; (a) ul ideo hic collegas tuos (cj) ^gyptios Confessores se-
liis inieresse conlingal, cui nunc labor durus cst. quor; sub onerariis navibus parva navicula deli-
ct

EPISTOl.A XV (b). tesco. Non novi Vitalem, Mclctium respuo, ignoro

Ad DAMAsuM Papam. Paulinum. Quicumquc tecum non colligit, spargit :

Rogat, ut sibi significet, an tres Hypostases in Deo lioc cst, qui Christi noii est, Anticliristi est.

dicendce sint, vel tacendce : et cum quo apud An- 3. Vis illata llieronymo ut trcs in Deo hypostases
tiochiam communicare debeat. confiteatur. — Nunc igilur proh dolor I ])ost Nicaenam
i. Cathedram Petri consulcndam. Orientis et Oc- fidem, |)0si Alcxandrinum junclo paritcr Occidenle
cidentis status qua diversus. Quoniam vctusto — (h) dccretum, irium hyposlaseon (/) ab Arianorum
Oriens intcr se populorum furorc coliisus, indisci>sam prole, Campensibus, novellum a me homine Romano
Domini tunicam, et desuper textam, niinulatiin per nomcn exigitur. Qui, quaeso, ista Apostoli prodidere?
frusta discorpit : et Chiisli vineam exterminant vul- Quis novus magistergentium Paulus hajc docuit?In-
pes, ut inler lacus contrilos, qui aquani non habent tcrrogamus, quid tres hypostases posse arbitrentur
(Jerem. 2), difficile, ubi fons signalus, et liortusille inlelligi : trespersonas subsistentes aiunt. Responde-
conclusus sil (Ca«i. 4. H), possil intelligi : ideo mihi mus nos ita credere non sufficit sensus, : ipsura
cathedram Pelri et fidem Apostolico ore laudatam nomen tfflagitani quia nescio quid veneni in
;
sylla-

censui consuiendam inde nunc : mes animae posluians bis 40 latct. Clamamus, si quis trcs hypostases,
cibum, unde olim Ghristi vestimenta suscepi. Ncque ut triaenliypostata,hoccst, trcs subsistcntes personas

vero tanta vastilas elcmenti iiquentis, el inlerjacens non confitetur,anathema sit.Et quia vocabula non edi-
longiludo lcrrarum, me a proliosae margaritse poluit sciinus, haeretici judicamur. Si qiiis autcm hyposta-
inquisilione proliibere. Ubicumque fuerit corpus, il- sini, usian intclligens, non in tribus personis unam
lic congregabuntur aquilce {Matth. 24. 28). Profliga- hypostasim dicit, alienus a Chri&to est : et sub hac
mala palrimonio, apud vos soios incorrup-
to a sobole confessione vobiscum paritcr cauterio (j) Unionis
tapatrum servatur (c) liaereditas. Ibi cespile terra fe- inurimur.
cundo, Dominici semiiiis purilatem centeno fructu
refert. Hic obruta sulcis frumenta in lolium avenas- (f) Exempl. Ambrosian. g«ce%nfip; tum alibi dister-
minat. Porro Sanctum Domini vulgo sacra Euciiaristia
que degenerant. Nunc in Occidente sol justitiae ori- dicebalur, quam sihi invicem Pastores oiim communis
tur in Oiiente aulem Lucifer ille qui ceciderat, supra
:
fidei symbolum mittebant.
(g) Hoc nomine, non
ut alii, et praecipue CI. V. P. Con-
sidera posuil thronuin suum. Vos cslis lux mundi, slautius interpretaniur, unum Petrum Alexandrinum,
vos sal lerrff' {Matih. o. 14 et 13), vos aurea vasa ct eique adliajrentcs iutelligo, sed eos ipsos jEgyptios Con-
fessores, quos in Epist. 3. ad Ruffinum laudat, illos
argcniea : hic testaceavasa vel lignea(2. Tim. 2. 20)
scilicel i^gypti Episcopos, qui a Valente Diocaesaream in
virgam ferreara et ajternum opperiuntur inccndium. Palffistina antea relegati, in exsilio perscverabanl. Neque
2. Extra Ecclesiam nulla salus. Quamquam igi- — enim satis recte Hieronymus illos se diceret sequi, si
tum temporis jam suis Ecclesiis fuissent restituti, que-
turtuime terreat magnitudo, invitat tamen humani- madmodum postea Gratiani Lege jussum est anno 378.
las. A Sacerdote (d) victimaj salutem, a Paslore prassi- Vid. Notas Chronologicas.
(h) Alexandrinura concilium an. 362. in quo tam unius,
dium ovis flagito. Facessat invidia : Romani culminis quam trium hypostaseon propugnatoresinterrogati,unum
recedal ambilio, 30 cum successore Piscatoris et alque idem contra Arium pariter, ac Sabellium sentire
deprehensi sunt, atque adeo sancitum est a Patribu.s,
discipulo (e) crucij loquor. Ego nuUum primum, nisi
a iis vocabulis priestantiorem et accuratiorem esse fidem
Christum sequens, Bealiludini luse, id est, cathedrae a Patribus Nicaeae promulgatam, atque illius verba suf-
licere debere, iisque utendum. »
Pelri, cummunione consocior. Super illam petram
(i) Ambrosiani ahorumque pencs alios Editores Mss.
aedificatamEcclesiam scio. Quicumque extra hanc codicum lianc leclionem prajtulimus, cum hactenus obti-
domum agnum comederit, profanus est. Si quis in nuisset ab Arianorum Pra^sule, et Campensibus, quasi
diversa' factionis essent ab Arianorum Pra^suie Cam-
Noe Arca non fuerit, peribit regnante diluvio. Et penses ejusdem asseclaj. Contra Arianorum proles Cam-
quia pro facinoribus meis ad eam solitudinein (1) penses dicuntur, sive Melctiani, quod eorum pater Mele-
lius ab Accacio, et Georgio Arianis Sebastia Antiochiam
(a) Meliorem hunc verioremqne sensum arbilrati sumus,
translatus fuerit, ut ipse Hieronymus in Chronico Iradit.
quem exhibet Cisterciensis liber, et cui etiam velustis-
lAeo \eTo Campenses audiunt, quod conventus in campis
.sima edilio suffragalur ut, tibi \idelkel, cuinu7ic labor
:
agcre cogerentur, aut in Ecclesia quK Palcea dicebatur
dunis est,quaj supra dixeral, sub judicii dic inte-
hls,
extra civilatem. Eo sensu Donatistas in Diaiogo contra
resse conlinfjnt. Warlianaeus vero, El ut his interesse
Luciferianos Campates Hieronymus vocat. Praeferenda
contingat, quibus nunc labor durus est, aggredere. Et
aulem est Ambrosiani codicis iectio, Arianorum prole
reiiqui veleres editores, ut iis tuuminteresse contingat,
Campensibus, de qua in Notis Chronologicis. Campenses
pro quibuH nunc labor durus esl.
adeo alios ab illis, quos in Diaiogo contra Luciferian.
(b) Alias 57. Scripla circa finem anni 376.
S. Pater memoral, hos esse intelligimus.
(c) Quidam Mss. se/i'a/«r «MC/on/as. Deinde velustiss.
(j) Scilicet, quod unam ac singularem personam dice-
Ambrosian. S. 33. ubi ce^pile, etc.
rentur profiteri. Sic in sequenti ad Marcum epistola Sa-
(d) lidem, victimam salutarem : alii editi, victimam
belliana, inquit, impietatis arguor. Nempe cum Sabeliius
salutis.
unum dumtaxat 7tp6<Ta)irov evunoiTTaTov profiteretur, ejus
(e)Mss.qviaLiViOTdiscipulo Christi loquor. Confer qua;
ha?resis,ut optimeuoctis viris notalumest apud S.Hiiarium
sequuntnr cum Cyprianilibro de Vnitate Ecciesice,un(\e
lib. de Synodis num. 26. simpiiciter Hceresis Unionis
haec hausisse Hier. videatur.
dicebatur. Et contra Unionitas, id est, Sabellianos heere-
(1) Caiicidis dictam-
ticos proprium poema scripsit Prudentius in Apotheosi.
 . ;

EPISTOLA XVI. 358

357
hypostasesdicerecurnon liceat. SolusDeus sic credo, ut ipsi sentire se simulant, permittant et
4. Tres

est ; creaturce non sunt. Una natura Deitatiintribus mihi meis verbis suum sensum loqui.

personis. — Dcccrnite, obsccro, si placct, ct non ti- 5. Quamobrem obtestor Beatitudinem tuam percru-

mebo tres hypostases dicere. Si jubetis, condatur cifixam (/") mundi salutem, pcr homousian Trinita-

similibus verbis, cum tem, ut mihi epistolis tuis, sive tacendarum, sive
nova post Nicisenam fides, et

Aiianis confiteamur orthodoxi. Tota saecularium lit- diccndarum hypostaseon detur auctoritas. Et ne forte
terarum schola nihil aliud hypostasim, nisi (a) usian obscuritasloci, inquodego, fallatbajulos litterarum,

novit.Et quisquam, rogo, ore sacrilego tres substan- ad Evagrium Presbyterum, quem optime nosti, di-
tias prtedicabit? Una est Dei et sola natura, quse vere
gnare scripta transmittere. Simul etiam, cui apud

Id enim quod subsisiit, non habet aliunde, sed

est.
Antiochiam debeam communicare significes : quia

suum est. Caetera quae creata sunl, eliamsi videntur Campenses cum {g) Tharsensibus hiereticis copulali,
nihil aliud ambiunt, quam ut auctorilate communio-
esse,non sunt quia aliquando non fuerunt; et potest
:

rursum non esse, quod non fuit. Dcus solus qui aeter- nis vestrse fulti, tres hypostases cum aniiquo sensu

nus esl, hoc est, qui exordium non habet, essenlioe prsedicent.

nomen vere tenet. Idcirco et ad Moysen de rubo lo- 4« EPISTOLA XVI (h).

quitur : Ego siim qui sum : et rursum : Qui est, me

AD DAMASUM PAPAM.
misit {Ea:od. 3. 14). Erant utique lunc Angeli, ccclum,
maiia et quomodo communeDomen esscntife, Apud quem ex Antiochenam Ecclesiam
tribus, qui
terra, :

(b) proprie sibi vindicat Deus? Sed quia il!a sola na- scindunt, debeat communicare, ut sibi significet.

tura esl pcrfecta, et in tribus personis Deitas una sub- iterum obiestatur.
sislit [al. persistit], quse est vere, •II et una natura 1. Importuna in EvangeHo mulier tandem meruit
esl : quisquis tria esse, hoc esl, trcs esse hypostases, audiri {Matth. 15. 28) : et clauso cum servis ostio,
(c) id est usias, dicit, s ib nomine pietalis, ires na- media licet nocte, ab amico panes amicus accepit
turas conatur asscrere. Et si ita esi, cur ab Ario [al.
{Luc. 11. 8). Deus ipse, qui nuilis contra se viribus
Arianis'] parielibus separamur, perfidia copulali ? superari potest, publicani precibus vincitur. Ninive
Jungatur cum Beaiitudine tua (d) Ursinus cum Am-
; civitas, quae peccato periit, fletibus stetit (Jon. 3. 10).
brosio societur Auxentius. Absit hoc a Romana fide :
Quorsum ista tam longo repetita principio ? Videli-
sacrilcgium tantum rcligiosa populorum corda non parvum magnus aspicias ut dives Pastor mor-
cet, ul :

hauriant. Suflicial nobis dic^re unam subslantiam, bidam non conteranas ovem. Christus in paradisum
tres personas subsistentes perfcctas, scquales, coae- de cruce latronem intulit {Luc. 11. 42) : et ne quis
lernas. Taceantur tres hypostases, si placet, et una aliquando seram conversionem putaret, fecit {i) ho-
tencatur. Non bon?e suspicionis est, cum
eodem in micidii poena martyrium. Cliristus, inquam, prodigum
sensu verbadisseDtiuiit. Sufticial nobis memorata cre- filium revertentem Isetus ampleclitur {Luc. 15. 20),
duliias. Aul si rectum putatjs tres hypolases cum et nonaginta novem (1) pecudibus derelictis, una ovi-
suis inlerprelalionibus debere nos dicere, non nega- cula, quae remanserat, humeris boni Pastoris advehi-
mus. Scd mihi credite, venenum sub melle latet tur ( Luc. 15. 5). Paulus ex persecutore fit praedica-
transfiguravit se angelus SatautE in angelum lucis tor ; oculis carnalibus excajcatur, ut mente plus
(2.Cor. ii. 14). Benc interpretantur hypostasim, et videat, etqui vinctos Chrisii famulosducebat ad con-
cum id quod ipsi exponunt, habere me dicam,h9ere- cilium JudcBOram, ipse postea etiamde Christi vincu-
ticus judicor. Qnid tam anxie unum verbum tenent? lis gloriatur {Act. 9).

quid sub ambiguo sernione latilant? Si sic credunt, 2. Ego igitur, ut ante jam scripsi. (2), Christi ve-
(e) ut interpretanlur, non damno quod retinent. Si stem in Roniana urbc suscipiens, nunc barbaro Syrise
liniiie teneor. Et ne putes alterius hanc de me fuisse
(«"I sane, et retro temporibus hj-poslasis vocabulum
lis
sententiam, quid mererer, ipse consiitui. Verum, ut
ouffiav apud Gr;ucos et apud Latinos subslantiam signi-
ficabat.unile haudraro occurit oOcrtav.et-jTOffTaTtv pro una ail Gentihs Poeta : Cocium non animum miUat, qui
eademque ro sumi apud veteres. Verum cum Grieci Irium
hypostaspon assertores ingenue aperuissent, quid sibi if) Reponimus quod vetustiora oxemplaria magno nu
vellent co vocabulo, quod pro subsistentia accipi commo- mero, concinnius habent anlea enim vuigati, per cru-
et
de polerat,Latini persomT. nonu^n subslituerunt.Videndi in cifi.rum iniindi salutem, ct lioinousion Trinitatem.
hanc rem praicipue S. Gregorius Nazianzenus Orat. 32. (l7) Qui Campenscs intelligendi
sinl,supra Jiximus Thar- ;

et Basilius epist. 349. ad Tcrentiuni. raulo post quidam sonses vero hitretici eraut Tharsensis Episeopi assecla;,
; Mss. ml siiiim est, qiiod est Sive quidam Semiariani, aut Macedoniani. qui cum Silva-
{b) Verior facilc videatur .\mbrosiani excmplaris lectio num Thar^i ad Liberium misissent au. 3G6, in communio-
«proprium sil)i vindical Deus Sed quia illa sola esl, et
I nem recepli sunt, et paulo postetiau} in Tvannensi Con-
infecla u :itura,et in Iribus personis subsistil.qua vera una ciiio, cum ab iKcresi receJore simulassent. ,Vlii asseclas
1'

natura est. » Suum tameu oiiam impressa iocum tueri po- Diodori, quom Meleiius ab exsilio redux Tharsensium
tesl; atque adeo nou immulamus. Episcopum constituit, inlelligunt; sod male Hieronymi
{c) Ineodem Ambrosianovoces «/<?.</ («jrt.«desideranlur. mcntem assequuntur et temporum rationes iueunt.
Mox eoJem sensu, seJ brevius Et si ilu esl, qiii ab Arii : {h) Alias 58. Scripta post aliquot menses a superiore.
imrtibiis sepnramiir perfidia? Jiiiigatiir, etc. (i) In aliquot Mss. Iiomicidii pivnam cssc marti/rium,

ld"iHunc Ursiciiiiiiii recentiores vocant,fuilque,ut noturn lectione hauJ oninino incongrua invenilur. Victorius
est.Damaso in Poutilicalu competitor.el Ariana; haTeseos vcro picnam maluit pro pivna.
Mispeclus. Auxentius vero Arianorum acerrimus.advorsus ^l) Gravius e vetusto coJice e/ nonaginta nofem sanis
HUfim S. Ambrosii sermo extat de noii tradendis Basilicis. pecudihiis, etc.
[c) Ambrosian.; si sic credtint, interpretcntur, {'2) Superiore epistola n. 1.

Patrol. XXII. J2
 :

3&9 SANCTl IIIKRONYMI 360

trans marecurrit (Iloratius lib. i,epist. 11), ila me UcUa cient; primaque vetant consistere terra.
incessabilis ininiicus post lergum scquulus esl, u^ ctc. (/Eneid. lib. 1).

majora in solitudine bella nunc patiar. Hinc enim {a) Qua3 idcirco de Gentih Pocta sumpsimus , ul
prsesidiis fulta mundi Ariana 43 rabies fremit. Uinc qui Chrisii paccm non servat, parem saJti-ra di-
in tres partes scissa Ecclesia ad so rapcre nie festi- scat ab Elhnico. Ilcerelicus vocor homousian pia3-
nat. (b) iMonacliOrum circa manentiuni anliqua in me dicans Trinitatem. Sabellianaj impictatis arguor,
surgit auctoritas. Ego interim clamito, si quis cathe- ties sub.sistentes, veras, integras, perfectasque per-

drae Petri jungitur, meus est. (c) Melelius, Vitalis, sonas, indefessa voce pronuntians. Si ab Arianis,
aique Paulinus libi lia?rere se dicunl, possem credere merito : si ab Orthodoxis, qui hujusmodi arguunt
sihoc uuus asspreret. Nunc aul duo mentiuntur, aut fidem, Orthodoxi esse desierunt, aut si eis pla-
omnes. Idcirco oblestor Beatitudinem luam, pcr cru- cet, haerelicum me cum Occidonte, haereticum cum
cem Domini, per(rf) necessarium fidei nosirae dccus, iEgypto, hoc esi, cum Damaso, Petroque condem-
passionem Christi, ut qui Apostolos hoaore scqueris, nent. Quid unum hominem exceptis sociis, cri-
sequaris ei mcrilo : ila in soliocum duodccim judica- minantur?si nvus tenuiter fluit, non est alvoiculpa,
turus sedeas : ita le alius senem cum Petro (e) cingat sed fontis. Pudtt dicere : de cavernis cellularum
jta municipatum coelicum Paulo cousequaris, ut mihi damnamus orbem.In sacco et cinere volutali, de
littcris tuis, (/") apud quern in Syria debeam commu- Episcopis sentenliam ferimus. Quid facit sub tunica
nicare, significes. Noli despicere animam, pro qua poeniitniis regius animus? Catcnae, soi'des, et comae
Chrisius mortuus est. non sunt diadematis signa, sed flolus. Permittant me,
EPISTOLA XVII (g). quaeso, nihil loqui. Cur eum lacerant, qui non mere-
AD (h) MABCLM PRESBTTERUM. tur invidiam? Haercticus sum, quid ad tc? quiesce,
Marco fidei sucn dc Irinitate 'profcssionem cum Ro- jam dictum est. Plane times, ne eloquenlissimus ho-
mana Alcxandrina Ecclesiis congruentem ex-
et moin Syro sermone, velGiaecoEcclesiascircuineam,
ponit, doletque plurimum, quod Arianorum fac- populos seducam, schisma conficiam. Nihil ahcui
tione amici sui discedere ex Ercmo compulsi sint, praeripui, nihil otiosus accipio. Manu quotidieet pro-
ipseque ad relinquendaea loca quotidie expctatur, prio sudore quaerimus cibum, scit.ntes ab Apostolo
1. Decreveram quidem utendum mihi Psalmistae scriptum esse : Qui autem non operatur, nec man-
voce dicenlis Cum consisteret adversum me pecca-
: ducet(2. Thess. 3).

tor, obmutui, et humiliatus sum, ct silui a bonis 3. Haec, venerabilis et sancte Pater, cum quali ge-
(Ps. 38). Et iterum Ego vero tayiquam surdus non
: mitu, cum quali dolore conscripserini testis est Jesus. ,

audiebam^ et tanquammutusnon aperiens os suum, Tacui, nunquid •t5 semper tacebo, dicit Dominus
et factus sum ut homo non audiens (Ps. 37). Sed (Psal. 49 ; et Isai. 42. 14)? Non mihi conceditur unus
quia caritas omnia superat, et proposilum vincit affe- anguIuseremi.Quotidie exposcorfidem,quasi sinefide
clus non lam injuriam facientibus reddo vicem,
: renatus sim. Confiteor,ut\olunt, nonplacet. Subscri-
quam tibi res{>ondeo postulanli. Apud Chrislianos bo, iion credunt. Unum tantum placct, ut hinc rece-
enim, non qui patilur, ut ait (i) quidam, sed qui fa- dam. Jamjamcedo : abruperunt a me partem aoimae
cit conlumeliam, miser est. meae, carissimos fratres : ecce discedere cupiunt, imo
J'! 2. Queriiur suam offendi fidem, quce eadem discedunt, melius esse dicentes, inter feras habitare,
esset cum illa Damasi et Petri Alex. El primo qui- — quam cum talibus Christianis : et ego ipse, nisi me
dcm antequam de fide mea, quam optime nosti, le- et corporis imbecillitas, et hyemis retineret asperitas,
cum ioquar, adversus barbariem istius loci, versu co- jam modo fugerem. Verumtamen dum vernum tempus
gor clamare vulgato : adveniat, obsecro ut paucis mihi mensibus eremi
Quod genus hoc hominum 1 quceve hunc tam bar- concedalur hospiiium aut si et hoc tardum videtur,
:

bara morem ahscedo. Dominiest terra,et plenitudoejus(Psal.23).

Permittit patria ? hospitio prohibemur arence. Ascendant soli coelum, proplcr illos tanlum Christus
mortuus sil, habeant, possidcant, glorieutur. Mihi
(a) Nimirum Meietius, qui Gratiani lege, et Saporis ma- autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri
gistri mihtum judicio controversas Arianorum Ecclesias
oblinuit, ejusque fultus priesidio trium Jiypostasium pro-
Jesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus
fessionem a Hieronymo importnne exigebat. est, et cgo mundo (Gai. 6).
(p) Vetuslior editio, ac Mss. nonnulli commanentium.
4. De fide autem quod [al. quam] dignatus es scri-
Porro Monachos illos in sequenli ad Marcum epistola
num. 2. pluribus inseclatur.
(c) Meletius quidcm sensu cum Damaso concordabat,sed (/() Veteres edit. hunc Marcum Presbyterum Celeden-
non quibus se exprimebat verbis. Pauhnus vero nec sen- sem faciunt. Mss. autem pleruinque Presbyterum, aut
su, nec verbis ab eo dissidebat. Episcopum CalcidcE.Esl porro verosimillimum legi deLere
(d) Vetusiiores editi per nvcessitatem decoris fidei nos- Teledensem, nl codd. aliihabent; quippe Teledan in Cal-
trce, tum cum aUquot ftlss. et passionem, ut qtii (alii ila cidaj regione grande oppidum crat, a quo non longe Mo-
qui) Apostoios, etc. mox judicaturis. nasterium S. Eusebii fuisse ex Theodoreto in Vil. Palrum
(e) Haud dubium, quin verba alludat, quibus Petro mar- cap. 4. discimus; adeoqoepoluit ejus loci Presbyter Cal-
tyrium Christus pradixit, cum autem senueris, aliuscin- cidensiuni Qdem agnoscere.
get te, et ducet quo non vis, quare non probalur nobis (?) Cyprianus epistol.LV.quae est ad Cornelium, Ne-
S.
quorumdam Ms?. leclio jungat pro cingat. que enim qui patitur, sed qui facit convicium, miser est
(f) Duo probse notaj Mss. cui apud Syriam debeam, etc. Sed et Cicero lib. 5. qua;st. Tusculanar. Accipere quam
(g) Alias 77. Scripta sub initium anni 379. facere prwstat injuriam.
m EPISTOLA XVIII. 862

bere (a) sanoto Cyrillo deili conscriptam fidem. Qui tui {Psal. 4. l^)Domine : in qua allophylus procax {d)
sic non credit, alienus a Ctirislo est. Caeterum ego funda? lapide ictus interiit. Rpgnavil autero Ozias
HHci meffi tesies habeo auros tuas, et beali fratris annis quinquagintaduobus (2. lieg. 17), quo tempore
Zenobii, quem tecumomnes.quihicsumus, plurimum apud Latinos Amulius, apud Athenienses Agameslor
salutamus. undecimus imperabat. Post cujus mortem Isaias Pro-
EPISTOLA XVIII {b). pheta hanc Visionem, quam explanare nunc niti-
AD DAMASUM PAPAM. mur, vidit^ id est, eo anno quo Romulus Romani
impcrii conditor natus est : sicut manifestum esse
De Seraphim et ealculo.
poterit his, qui voluerint legere Temporum librum
Exponit Visionem sexti CapUiilHsaiie Propheta; ; et
quem nos Latinam linguam, ex Grsco sermone
in
post nonnuUa de historia et morte Regis Ozice, de
tanstulimus (e), Etfactum est in anno, qxio mortuus
Seraphim ac Trisagio erudite suo more pertractat.
est Ozias rex : vidi Dominum sedentem super thro -

Et factum est in anno, quo mortuus est rex Ozias: num excelsum et elevatum {Isai. 6). Praemissa histo-
vidi Dominum sedentem super thronum excelsum ria,spiritalis sequitur inlelleclus, cujus causa historia
et elevatum, 414», etc. {Isai. 6. 2). Antequam de Vi- ipsa 47 (/") leplicata est. Vivente leproso rege, {g)
sione dicanms, perlraclandum viJeturquis sit Ozias, et quanlum in se est, sacerdotium dissipanto, Isaias
quot annis regnaverit, qui ei in caeteris gentibus sint Visionem videre non potuit. Quamdiu ille regnum
coaevi. Et de porsona quidem, sicut in Regnorum, et tenuit in Judsea, Prophela oculos non levavil ad ca-
Praetorilorumlibrislpgimus(4. Bcg. i^\et2.Paral. 26. lum(/saz. 6) noa ei sunt rescrata coeleslia, non ap-
:

18), fuit vir justus, et fecit rectum in conspoct'i Do- paruil Dominus Sabaoth, nec in mysterio fidei, tor
mini, aedificans Templum, aquaeductum fabricans, Sancti nomen auditum est. Quando vero illemortuus
offerens vasa, et pro hoc, merito adversarios supe- est, universa quae subsoquens sermo monstrabit,
rans : quodquo maximum pietatis indicium e^t, ha- aperto sese lumine prodiderunt. Tale quiddam et in
bens mullos in Ilic, quamdiu
suo imperio Prophetas. Exodo {Cap. 2) scriptum est, dum Pharao vixit, po-
vixit Zachdrias cognomenio Inlelligens,
sacerdos, pulus Israel cx luti et lateris palearumque opere
placuit Deo, el cum omni veneralione delubrumejus prcssus, non suspiravit ad Dominum : dum ille re-
ingressus es-t. Postquam vero Zacharias obiit, volens gnavit, nemo quaeaivit Deum patrum, Abraham, Isa;ic
per se offorre donaiia, sacerdotalrm ordinera non et Jacob. Quando vero ille mortuus est, suspiravo-
tam pie, quam audacler invasit : et reclamantibus runl filii Israel, ut Scriptura dicit : Et ascendit cla-
Levitis et Sacerdotibus ca^eris : Nomie tu es rex mor eorum ad Dominum {Exod. 2. 23) : cura utiquo
Ozias, et non sacerdos ? audire noluit, statinique le- juxta historiam, tunc magis gaudere debuerint, ' t

pra (c) perfusus in fronle est, juxta Prophetaj vocem, ante suspirarc dum viverei [h). Ezechiel quoque pro-
dicentis Imple, : Domine, facies eorum ignominia {Ps. pbetanle, Phaltias filius Banaias occubuit, et post
82'. 17). Quam corporis partem sacerdos auri lamina pessimi ducis interilum, Cecidi, inqnit, super faciem
protegebat, quaui in Ezechicl Dominus jubet tiiau meam et clamavi voce magna,etdixi : Ileu mihi, Jieu
liltera' impressionesignarl [Ex-ech. 9), de qua David mihi, Adonai Domitie,in consummatione[3A. consum-
cxultat, dicens : Signatmn est super nos lumcn vultus mationem\ tu facisreliquias Israel {Ezec. H. 13). Si
ergo intcliigiis in Ozia, et Pharaone, et Phaltia, el
{a) Haud expedilum est divinare ex Hieronymi verbis,
guis iste Cyrillus lueril.Innui autumanlquidam celebrem caHeris isliusmodi contrarias fortitudines, vidobis
illum Jerosolymitanum, qui ab Episcopali sede pulsus, quomodo illis viventibus nullus noslrum videat, ac
tum lemporis pcr Syriao deserla vagaretur; qua; conjectu-
ranimium infirmis nititur argumentiSjpra-cipue cum con-
suspirot, el in pcenitentiam corruat. Non regnet, ail

stet, ejus nominifere infensum fuisse Hieronymum. L'tut Aposlolus {Hom. 6), poccatum in niorlali vestro cor-
sit, locus iste ansam imposlori prwbuit, ul opu?culum pore. Rognante peccaio, ifigyptiis exstruimusciviia-
qnoildam, quod inscripsit, Expjanatio (idei ad Cyrillum,
sub S. Docloris nomine mentiretur, quod in postremo tes; in cinere vorsamur r t sordibus; pro frumenti
operum tomo exbibebimus. paleas, pro solida petra, luti opera seclamur.
(b)Alias in daas difisa sul> nuweris 142. ct 143. scripla
circ. med. an. 381. —
Valican. 215. olim Regin;«, Incipit 3. Scquilur : Vidi Dominumsedentem super thro-
brevis subilusque Traclalus li. Hieronijmi dc Seraphim; num excehum etelevatum [Dan. 7). Vidit pl Daniol
quie in Visione Esaur. Ie()unlur,qucni iii Coiistanlinopoli
adhuc discipulu.t eloquciilissiini viri Cregorii Naziamcui sedenlem Dorainum, sed non super thronum exccl-
experimcnlo sui sensus, el amicornm rogatu edidit, cui sum et elevatum. Pollicctur el alibi vox divina, di-
tituluni iniposuit dc Seraphim.Povro hunc libeUum,nt e.c-
cens : Veniam,etsedebo,etjudicabopopulumin valle
perimcnliiin capcrel inijeniolisui,el aniicisjubeulibusobc-
dire,subito dictasse, ipse teslaiur llier. in cap. Isaia> 6. Josaphat,q\iod interpretatur, Dominijudicium {Joel.
init. Cum vero nulio iu loco Traclatus isle Epislolce inge-
nium et r»ustutn refi rat, falso ad Damasum inscribi cun- \d) Vitiose antea legebatur fundw lapidis iclu, quod
tenilit Si\Uis Seneiisis. Nobis quod usque hodic in edids emondavimus e Mss.
libris Epistolu! nomen obtinuerit ad Damasum,iil,seu vele- (o) Expunximus verbum Sequilur,({\xoA huic versiculo
rum librariorum arbitrio factum sil.seu quod explanatio- nou recle pra>ponunt edili libri.
nem ipsam Damaso legendam Hioronymus dederit, cum [f) In Cisterc.
Ms. replicanda est, invenimus, qua; lec-
Roma; fuit, ojusque nomini postea iiiscripseril, imnuilare tio incoiigrua ipsa quoque non est.
non licuit.maxime cum in Operum suorum Calalogo alleri (f7)
Additvetuslacdilio^/jrHffw/i/mrfa//^;' JH/^///;/i,etpanlo
epist. de Osanna, quw ad Damasum est, ab ipso Hier. infra ter Sanctum pro Sancti cum quibusdam Wss. legit.
copulelur. (//) Inconcinno Marlianaus repelil boc lo«o Pharaonis
(c) Sa)pius Mss. perctissus. nomen, quod nec editi alii nec Mss. habent.
 ; ;

363 SANCTI IIIERONYMI %k

3. 12.)Qui pcccalor cst, cl mci similis, videl Domi- secundum sensum Psalmista^ dicentis Do-
nisi forte :

niim scilcntcm in vallc Josaphal: non in coiie, non mini esl tcrra, et plenitudo cjus {Ps. 23. 1). Nos
iii montc; sed in vallc, et in valle judicii. Qui vero quoque dicamus cos esse in lcrra plenos gloria, qui
jusius, et Isaiffi similis esi, videt illum sedentem su- possini dicere : Nos omnes ex plenitudine ejusacce-
per tlironum excclsum et elevatum. Ulaulem ctaliud pimus (Joan. 1. 16). Istamdomum sapientes mulieres
inferam, 48 quando eum menle pertracto rcgnare a^dificant, et insipientes dissipant manibus {i^rov.

iu Tlironis, Dominalionibus, Angclis, c&uterisque Vir- 14). De ista et Isaias loquilur : Et erit iv novissimis
tutibus, yideo cxcclsum Ihronum ejus. Quando au- diebus (c) prceparatus mons domw Domini
in sum-
lem considero quomodo genus dispenset humanum, mis montibus, et elevabitur super colles{Isai. 2. 2).
1 1 pro nostra salute saepe descendcre dicatur ad ler- Ha;c cst domus, dc qua ct alibi supradictus Paulus sa-
ras, video humilemciproximum terriethronum ejus. cra voce testatur Et Moyses quidcm fideUs in tota
:

4. Sequitur : Vidi Dominum scdentem super thro- domo ejus,quasi famulus intestimonium eorum,qu(s
num exceUum et elevatum letpletia ercit doniiis ma- diccnda erant. Christus autemut FiUus superdomum
Scraphim stabant in circuitu ejus
jestatc ejiis, et cjus, cujus domus sumus nos : si tamen principium
(juxta LXX). Quidam ante me tam Grajci (a) substantioi ejus usque ad finem firmum teneamus
quam Latini hunc locum exponenies, Dominum su- (Hebr. 35. 6). De hac et ad Timotheum loquitur Hcec :

per thronum sedentcm, Deum Patrem et duo Sera- ; autemscribo,ui scias quemadmodum oporteat tecon-
phim, quye ex utraque i^arte slanlia pncdicantur, versariin domoDei,(juce estEcelesia{\.Tim.3.i^.^5).
Dominum nostrum Jesum Ghrislum, et Spiritum 6. Sequitur : Et Seraphim stabant in circuitu ejus
Sanctum interpretati sunt. Quorum ego auctoritati. sex aloi uni, et sex alce aUeri ; et duabus quidem
quamvis sint erudilissimi, non assentior. Multo si- velabant faciem, et duabus velabant pcdes, et dua-
QUiDEJi MELius EST vcra rustice, quam falsa diserte bus volabant, et elamabant aUer ad alterum, etdi-
proferre maxime cum Joannes Evangelista in liac
: cebant : Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus
eadcm Visione, non Dcum Palrem, sed Cbristum Sabaoth, plena est universa terra gloria ejus. Volu-
scribat esse conspectum. Nam cum de incredulitate mus scire qus sint Seraphim stantia in circuitu Dei,
dicerel Judseorum, slalim causas increduliiatis ex- qua} sex al* unius, cl simul juncta; duodecim ;
quo-
posuit,dicens : Et ideo non poterant credere ineum, modo duabus velent faciem, et duabus pedes, ctdua-
quia dixit Isaias Aure audietis,et non inteUigetis:
: bus volcnt cum superius in circuitu Dei stare dican-
:

et cernentes aspicietis, et non videbitis. Hoec aulcm tur: aut quomodo slcniincircuitu,cumduosint,elalibi

dixit, quando vidit (jloriam Unifjeniii, et iestificatus volent : quid sit illud quod altcr ad alterum clamilenl,
estde eo {Is. 6, 9. 10 ; Joan. 12. 40. 41). In prsesenti et ler Sancii nomen ingeminent quomodo : superius
ergo volumine Isaict" ab eo qui sedet in throno jube- domus plona gloria, ct nunc lerra esse dicalur.
tur, ut dicat : Au7'e audietis et non intelUgetis. Qui Orandum in interpretationes Scripturarum. —
autem ha-c jubet, ul Evangelisla inleliigit, Cliristus Qu<T cum non minimum pulverem moveant, et prima
est unde nunc coliigilur, non posse Seraphim Chri-
: statim frontc difficultatem interpretationis objiciani,in
stum intelligi, cum Ghristus sit ipse qui scdeat. Et commune Dominum deprecemur, ut mihi SOquoque
licet in Actis Apostolorum aJversus Juda^os inter se de altari carbo mittatur, ut omni peccatorum sorde
dissidentcs, Paulus dicat Bene Spiritus Sanctus : « delersa,primum possim Dei sacramenta conspicere,
loculus esl per Isaiam Prophelam adpatres nostros, dehinc enarrare qua3 videro. Seraphim sicut in inter-
dicens Vade ad populum istum, et dic Aure au-
: : prelationc Nominum Hebrajorum invenimus, ardor,
dietis, ct non inteliigclis : ct videntes vidcbitis, et aut incendium, aut principiwn oris eorum, inlerpre-
non pcrspicietis. Incrassatum est ciiim cor populi tantur. Qutcrimus quid sit hoc incendium? Salvator
hujus, et auribus suis graviter audierunt, et oculos ait : Icjnem veni mittere in terram,ct (juum [al. quem\
suos clauserunt : ne quando vidcant oculis, et auri- volo, utardeat (Luc. 12. 49). {d) Duo discipuli, qui-

bus audiant, et corde intelligant, el converlantur {b) bus in itinere Dominus Scripturas aperuerat, a Moyse
ad nie, et sanem illos )> (Act. 28. 2'6,et seqq.), milii etomnibusProphetis incipiens, postquamrescrali suat
lamen personffi diversitas non facit quteslioncm, cum oculi eorum, cognoscentcs eum, dixerunt ad alteru-
sciam et Christum el Spirilum JO Sanctum unius trum : Nonne cor nostrum ardens erat in nobis,dum
esse subslanlia?; nec alia Spirilus verba esse, quam loqueretur invia, et aperiret nobis Scripturas{Luc.
Filii, Bcc aliud Filium jussisse, quam Spiritujn. 24. 32) ? Et in Deuteronomio {cap. i) Dtus ipse igais

(J. Sequilur : Et plena eral domus majestate ejus. scribitur es&econsumens et in Ezechiele {cap. 8) ;

Domus Dei qutc sursum esl, gloria pjena conspicitur: quoque,a renibus usquead pedes \idolur esse igneus
hajc vero quae deorsum est, nescio au plena sii gloria Et eloquia Domini eloquia casta, argentum icjne

(fl) Ex his erat Origenes, ul ipse Hieron. in Epist. ad (c) Merabrana; Rcgiae nianifestus mons Domini, et Do-
Pamm.etOcean. « In leclione« iiiquit,» lsaia3,in qua duo miis Dei in summis montibus elc. Sep uaginta ad unguem,
Seraphim ciamaiitia desiribunlur, illo inlerpretanle Fi- i\).^yM\c, 10 opoi; Kupiou y.al 6 oTxo; tou 0£oO, etc; neque
lium el Spirjtum Sanclum, nonneego deleslandani expo- enim juxla Hebraicam verilalein Sciipturas tunc Hiciony-
siiioneni in duo Teslamenta mulavi y Habelur liber in mus recitabat.
manibus aiile viginli annos editus, etc. Sic Mss. magno numero, anlea lamen erat, duohus
(d)
Uuiilam Mss.e/ convertaul se,et saHe... Grcecusutro-
(t; DiscipuUs. Mox iidem, Nonne cor nostrum eral nobis ar-
que in loco xai eTtioTpe^/wci xai ld(7W|xai. dens in via, cuin aperiret, elc.

i
 365 EPISTOLA XVIII. 3G6
examinatum, probatum terrai,piirgatum septuplum et quid post mundum fulurum sit, enarrare. Et dua-
(Psal. 17).EtmuIta aliaquae si do omnibus Scriptu- bus volabant. Media tantum cognoscimus, quae ex
ris voluero replicarc, pcrlongum cst. Ergo quasrimus Scripturarum nobis lcctione quando
panduntur,
ubi sit hoc inccndium salutarc? Nulli dubium quin mundus factus sit, quando plasmatus homo, quando
in sacris voluminibus, cx quorum lectione universa diluvium, quando lex data sit ut ex uno hominc
:

hominum vitia purganiur. Dc eo vcro quod sequilur, univcrsa tcrrarum spatia completa sinl : et in extre-
principium oris corum, quomodo possit ad Scripturas mo tcmpore Dei Filius pro nostra salute sumpscrit
referri, vereor ne si diccre cocpcrimus, non tam in- carncm. Ctctcra vcro qu?c diximus, ista duoSeraphim,
terprctari, quanj vim Scripturis inferre vidcamur. pedibusquc texerunt. Etclamabant alter ad
in facie

Lingua Hebneaprima et communis. Victorinus La- alterum. Pulchre posilum est, alter ad alterum.
tinus Auctor. — Initium
ctcommunis eloquii, et
oris dissonum in veteri et novo Testamento.
Nihil —
hoc omne [nl.omne verbum]qnod loquimur,IIebra;am Quidquid enim in vetcri Icgimus Testamenlo, hoe
linguam.qua vetus Testamcntum scriptum est, uni- idem in Evangclio reperimus ct quod in Evangelio :

versa antiquitas tradidit. Postquam vcro in fabrica- fuerit Icctitatum, hoc ex veteris Testamenti auctori-
tione turris per offcnsarn Dci linguarum divcrsitas tate deducitur :nihil in eisdissonum, nihil diversuni
altribula est, tunc scrmonis varictas in omnci dis- est. Et dicebant, Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus
persa est nationes. Igitur ct incendium et inilium Deus Sabaoth. In ambobus Testamentis Trinilas pra"-
oris, induobus animadvcrtitur Testimentis quae :
dicatur. Quod autera sabaoth ct Salvator nostcr essc
circa Deum stare, non mirum est, cum per ea Do- dicatur, accipe exemplum in vicesimo tcrlio 5^
minus ipscdiscatur.Se^ alce uni,ct sex alrn alteri. Psalmo. Virtutcs qufc Domino ministrabant, ad cccle-
Victorinus noster duodecim Apostolos interpretatus stes alias Fortitudines proclamabant, ut pandant ja
est. Nos possumus ct duodecim lapides altaris, quos nuamDominorcvcrtenti : Tollite portas principes ve-
fcrrum non tetigit, ct duodecim gcmmas, cx quibus stras, (c) sive ut Aquila interpretatur, attollite portic
sacerdotis insigne constructum cst {Exod. 28),
(a) capitavestra,et introibit rex gloria;.R\irsum'^\x({\iem
51 accipere; quos et Ezechiel (cap. 28) memorat, indutum carne conspiciunt, novo mysterio stupefacta)
et Apocalypsis (cap. 21) non tacct, quorum quid intcrrogant Quis est iste rex glorice (Ps. 23. 9)? acci
:

verum sit, Dcus vidcrit : quid verisimile, in se- piuntque rcsponsum « Dominus virtutum ipse est rex
:

qucntibus cxponemus. gloria:; : »quod in Hebra^o scribitur, « Dominus sa-

7. Sequitur
£i duabus quidem velabant faciem, et
: baoth. » Sciendumque quia ubicumque Septuaginta
duabus velabantpedes, etdiiabusvolabant. Velabanl Intcrpretcs Dominum virtutum, ct Dominum Onini-
faciem non suam, sed Dei. Quis enim ejus scire po- polentem exprcsserint, in Hebra;o « Do- sit positum,
test principium, quid antequam istumconderet mun- minus sabaoth, quod interprctatur Aquila, « Domi-
»

dum, (b) in rerum quando Thro-

fuerit aeternilate :
nus militiarum. » Dominus quoque ipse hic quatuor
nos, Dominationes, Potestates, Angclos, totumque lilterarum est, quod proprie in Deo ponilur (d) jod he,
minislerium coalesle condiderit?Sequitur: Et duabus JOD HE, id est duobus ja, qu?e duplicata ineffabile
velahant pedes, non suos, sed Dei. Extrcma quippc illud et gloriosum Dci nomcn efficiunt. « Plcna est
ejus scire quis potest? quid post consummationcm universa terra gloria ejus. « IIoc adhuc (a.\.autem) a
saeculi sitfuturum, quid postquam gcnus hominum Seraphiin dicitur de adventu Domini Salvatoris, quo-
fuerit judicntum, qufc sequatur vita? an rursum alia modo in omnein terram pra^dicatio iilius porrigatur,

sitfutura tcrra, ctpost Iransitionem, alia rursum ele- et Apostolorutn sonus mundi limitcs penetrct.
menta.vel alius mundiis solquc condcndus sit?yv/om 8. Scquitur : « Et elevatum est superliminare a
annuntiate mihi, et novissima qua; futura sunt, et » Legimus
voce quaciamabant. in veteri Testamento,
dicam, quia dii estis, ait Isaias (cap. 41. v. 23), si- qnod sempcr Dominus Moysi et Aaron ad ostium
gnificans ncmincm possc, quid ante mundum fucrit,
Tabcrnaculi sit locutus (Levit. 1. et 4. Num. 10),
quasi antc Evangelium necduin eos in Sancta sancto-
(a) Hactenus Editi oranes insigiie diadema conslructnm
est. Scilicel cum
voccni idsignc non salis assequeretur (c) Voculam sire ex edilis omnibus ac Mss. reposui-
non nemo vctcruni amanuonsium, r//ffr/mrt aildit ail libri mus. Leviora hujusmodi alia nec indicamus.
oram. Et, faiso id quiilcm, sod vox poslea in textum illata, Insignem hunclocum depravant editi libri, potissi-
(rf)

hucusqueedilorcs felellit, ut non aninuulvenerent ex (luo- mum quoii dnabtis legunt pro duobus alii ita pro ja.Sed :

deciin genimis non diadema, sou Cydarim cousirui, sod el llicronymo erit qui puherem moveat, quod duobus Jod
.tnsif/H<' Sacerdoiis magni, seu veslem, i(iia^ lintionalc.
di-
Hr, V0I./V/ Dei nonien incffabile componi dixerit, quod ex
cebatur. Nos regii exemplaris auctoriiate locum emacu- ,Jod He Vau Hr, seu ja va conslare nulhis ignoral. Mar-
lavimus. tian;eus respici putat cclebre Grc-ecorum iiiin, sic enim
Placuit Manuscriptorum omnium, ct vetustiss. edi-
(h) hcbraicas litteras Dei nonien componentes scribebant
tionis lidem sequi. Alii oiliti intrrim pirrit in wtcrnitfite. Gnuci, pro T\yy unde et 7«/« legi potuit hebraico more;
Confer in Episl. ad Tilura cap. 1. ubi Angelos plnribus sed forlasso verius respoxit Hieronymus Juda;orum quo-
sa^cuiis ante mundi creationem extilisse vel ex sna vel ex ruiudam senteiUiam,qni ita duobus j"«,vein'' scriptnm Dci
aliorum sententia Iradidil. « Sex raille,» inquit, » nocdum nomen pulabant.utalterum tamen in Vau transierit quaj ;

noslri oibis implciilur anni , et quantas prius ailornila- littera \ix sola magniludine differl a Jod.Interim non pra>-
tes, mianta tempora, quaulas sa^culorura origines arbi- tereundum in Cistorcicnsi Ms. legi Jod lie Van lir, id est
Irandum est in quibus Angeli, Tbroni, Dominaliones, dnabns, rt dnabns qniv dnplicatir, etc. Veriori quidem
caeterneque Virtutos servierint Deo, et absqne tempornin scnsu, ac loctione, qu;i3 superiori dil(irultati minime sit
vicibus, atiTue mensuris, Deo, jubcnte substiterint. » obnoxia; sod veroor, ne a Hior.mymi calamo profecta sit,
Vid.
quse ibi adnotabimus. siquidom Critici alicujus ingenium supit.
367 SAiNGTl HIERONYMl 368

rum inlrodnxcrit sicul Pei Ecclesia posiea introdu- dicisse me gaudeo, et qui H^brreorum sermonem ita

cla csl (licens : « Introduxit me rcx in cubiculum elimarit, ul inter Scribas eorum Chald.Tus existi-
suum » {Cant. \. 3). Quando ergo Dominus noster metur. Is longe aUa via ingressus est; ail enim nul-

dsscendit ad terras, superliminare illud, id est, quasi lum Prophelarum extra Isaiam vidisse Seraphim
quoddam obstaculum intrare cupiontibus sublalum circa Deum stantia,etne ipsa quidem Seraphim alibi
est : et universus hic mundus fumo impletus esl, id lectitari.Dchinc consummationis et captivitatis Jeru-
esl gloria Dei. Ubi autem elevatum legimus,
in Latino salem, quae sub Nabuchodonosor facta est, signum
in Graeco ejijipfl/), sublatum, ponilur. Scd quia verbi esse prsomissum. Ab Ozia quippe, sub quo orsus est
ainbiguitas utroque modo interpretari polcst, nosiri prophelare, usque ad Sedeciam, qui extremus regna-
elevatum interpretati sunl pro ablato. « Et domus vit, et qui c.tcus 51 in Bal)ylonem ductus est,
impleta est fumo. > Deus, ut supra diximus, ignis fuisse reges undecim, ct duodecimum Godoliam,
est: hic cum in Sina monte descendisset ad Moysen, quem consliluerat rex Babylonis super terram, quem
ad 53adventum ejus videbantur lampades discur- interfecit Ismael filius (c) Nalhanifle inter medias
rentes, ct plenus omnis mons fumo. Unde in Psal- cpulas, reliquiarum patria^ parricida (4. Reg. 25 ;
et
mis dicitur « Qni tangit monles, et fumigant » {Ps.
:
2. Paral. ult.; et Jer. 41); et has esse duodecim
103. 32). Ex igne quoniam lotam substanliam
ergo, alas, e quibus quatuor faciem suam velent, sicut in
c.ipere non possumus, ]?ovior quredam in universum nonnullis excmplaribus invenitur, quatuor volent,
mundum, et (ut ita dicam) rarior fumi natura disper- quatuor pedes contegant. Ex liis quippe duodecin,
gitur, quam nos capientes, dicamus : « Ex parle co- regibus tamum quatuor juslos fuisse, Oziam, Joa-
gnoscimus, et ex parte prophetamus » (1. Cor. 13. 9), tham, Ezcchiam,ct Josiam, qui sublimes per singulas
El : « Nunc videmus per speculum in ffinigmatc » captivitates audeantglorificare Deum, Sanctus, Sanc-
(Ibicl. 12). tus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth. Reliquos vero
9. Et, Seraphim stabant in circuitu ejus : sex aUe propter peccata sua velare faciem : et alios qui in
uni,etsex alce alteri. Quidam Gr?ecorum in Scripturis captivilalem ducti sunt, pedum velare vestigia. Su-
apprime eruditus (1), Seraphim virlutcs quasdam in perliminare vero sublalum, el domum impletam
coelis esseexposuit, qute anle tribunal Dei assistentes fumo, sicut supra diximus, ever?ionem Jerusalem et
laudenteum, et in diversa ministeria mittautur, incendium templi exposuit.
maximeque ad eos qui purgatione indigent, et ob 11. Et quia semel ejus coepi referre sententiam,
pristina pcccala, aliqua cx parte suppliciis (a"! pur- etiam ea quie nocdum ame sunt t^icta, conlingamus.
gari merenlur. Quod autcm sublaium est, inquit, Forcipem de qua aliaris carbo comprchensus est, et
superliminarc, et domus impleta esi fumo, signum labia purgata, propriam Isaise asseruit passionem, et
est Templi Judaici destruendi, et incendendre uni- qua sub Manasse interfectus est rege, et tunc vere
vcrsae Jerusaiem, quam vidcmus mmc destructam. purgalis labiis dixit ad Dominum : Ecce ego, mitte
Nonnulli vcro in superioribus consenticntes, in ex- me, et dixi : miserego, quoniam compunctus sum
trema parte dissentiunt. Nam superliminare subla- {Juxta LXX)! Donec Ozias vivii non intelligis, o
lum tempore praedieant, quando velum templi
illo Isaia, te esse miserum, non compungeris, non mo-
scissum est, et uoiversa domus Israel erroris nubo veris :sed quando ille mortuus e^t, tunc animadver-
confusa (Matth. 17; et Marc. 15; ct Luc. 23) :
tis, non munda habere te labia, tunc indignum
quando (b) Josephus refert sacprdotes ex adyiis tem- cognoscis te esse visione Dei. Utinam autem et ego
pti, virtutum coelest'um audisse vocera, Transeamus compungar, et postcompunctionem (d), Dei visione
cx his sedibus. dignus efliciar, cum sini homo, ei non munda labia
lO.Est vir (Mss. vcro) qmdsim a quo cgo plura di- habeam, medio quoque populi immunda labia
et in
(a) Absunl a Reginae maiiuscripto duo verba purf/ari habentis habitem. Isaias ut justus lantum in sermone
msrentur, integro sensu. Hanc senlentiam alibi in Eze-
peccaverat idoo sola labia habebat immunda, non
:
cliiel, cap. 30. Hieronymus videtur improbare, cum, Ne-
quc enim, inquit, boni, sed mali Anfjeli tormentis prwpo- conscienliam. Ego vero quia et oculis video ad coii-
sili sunt. Sed hacde re plura dicemus suo loco in Daniel.
cupiscendum,et niauu scandalizor etpede.et omnium
cap 7. Etiam paulo infra absunt ah eodcm Ms. vcrba
tjuam videmus nunc destructam, quae pariter in Cisler- membrorum 55 parto delinquo, babeo omnia im-
ciensi desideraniur; sed hic modo legerat et incendii sub- munda et quia semel spirilu baptizatus, rursum tu-
:

versce Jerusalem, pro incendendm universm, etc.

(b) Hoc ex Josepho miraculum eliam in Epist. aU Hedib. nicam pollui, secundi baptismatis purgatioae, id est,
quaest. 8. et in illa Paulae et Eustochiiad Marcellani; at- ignis indigeo (Matth. 3. 11).
que ahbi sajpe Hieronjmus memorat. Josephus vero lib.
VI de Bell. Jud. cap. V. non ad Chrisli morlcra.cum Tem- 12./n Scripturis non sunt simplicia verba. — Non
pli velum scissum est, refert, sed qninquennio ante Tem- sunl, ut quidam putant, in Scripluris verba simplicia,
pli ejusdem excidium, et annis fere 32 a Christi pa.ssi"-
ne inter monstra
plurimum in his abscondituin est. Aliud lillera, aliud
qua; urbis cladem anteceseernnt,
,

ermmerat. Imposuit auteni, ut videtur, Hieronymo Euse- mysticus sernio siguifical. Ecce Dominus in Evan-
bius in Chronic. qui aut in vitiatos Josephi cudices inci-
dil, aut ex aho auctoro fortasse hausit, certe in
Josopho (c) Pro Nathaniw, ut e Mss. emendamus, erat Natha-
non legit. Utriusque verba alibi dahimus, ubi haec paulo nael in editis omnibus, quod alterius personje est no-
fusiusjprosequemur. Monemus interim ab ipjo Hii^ro ymo men, non palris Ismael, quein Hieronymus notat.
"1 I.sai. cap. G6. illam vocem in Jerojolymitanpn cladis (d) Cistercieiiscs chartae, Deo dignus efficiar ; vetus
tcmpus recte conferri.
autem editio, Dei prmdicatione; ei mox quia cum tim
[i) Forte Gregorius Naziamenus.
homo, Tel ul Ms. qui cum sim, etc.
 :

369 EPISTOLA XVIII. 370

gelio cingitur liiiteo, pelviin ad lavandos discipu- ejus loci super Moysen habuerint intellectum, ctiam
lorum pcdos prpfiparat, servi fungitur ministerio nos ad Isaiae lemperabimus visionem.
[Joan. 13) : {a) eslo, ut doccat huniilitatem, *ut 14. Sequitur : Et missum est ad me unum de Sera-
nobis inviceni minislremus : non abnuo, non recuso. phim,el inmanusuahabebat carbonem,quem forcipe
Quid est quod Petro recusanti dicit : Nisi lavero sumpserat de altari,ettetigitosmeum,et dixit Ecce. :

pedes tuos,nonhabelnspartemmecuin?Ei illerespon- tetigit hoc labia tua.,et (6) auferet iniquitates tuas,

dit Domine, non solum pedes, sed ct manus et capiit

: et peccata tua purgabit. Secundum omnesEditiones,
Ascensurus ergo Dominus ad ccclum
(Ibid. V. 8. 9). quas supra exposuimus, sive duo Testamenta intelli-

(quia Apostoli ut homines terrse insistentes, adhuc gere volucris, sive aliquas apparatrices in coekstibus
habebant peccatorum sordibus pedes pollutos) vult virtutes, sive in signum capiivitatis futuraj umbram
eos a delictis pcnitus liberare, ut eis possit Prophe- quamdam vcritatis futuraeprsefiguratam, nunc accipe
lalis sermo congruere : Quam speciosi pedes evange- Seraphim. Nos quia primam sententiam sequimur,
Hxantixim pacem {Isai. 52. 7); et imitari valeant Evangelicum Testamentum missum asserimus ad
Ecclesiae verba, diccniis : Lavi pedes meos, quomodo Prophetam ; quod habens in se utraque mandata, id
inquinaho illos (Cant. Ij. 3)? ut etiam si quis post est, et sua et veteris Testamenti, ignitum sermonem
resurrectionem postea his adhiEserit pulvis, io im- Dei, duplici praeceptorum acie comprehendit : et
piam eum excutiant civitatem, in testimonium labo- lactis labiis, quidquid fuerat igoorantiae, hoc siqui-
ris: quod eo usque pro omnium salute contenderint, dem nos labia inlerpretamur immunda, purgationis
facti Judaeis ut Judifii, gentibus ut gentiles ; ut ctiam suan pepulit veritate. Hanc forcipem Jacob in scala
propria vestigia aliqua ex parte pollueriot. Igitur, ut conspicit ( Genes. 28) : hic est gladius bis acutus : haec
ad propositnm revertamur, sicui Aposloli purgatione duo minuta, quae mulier vidua mittit in dona Dci
indigebant pedum : sic I«aias qui tantum in ser- (3/arc. 12) : hic stater duos denarios habens, qui in ore

mone peccaverat, labia habebat immunda et quan- : piscis repertus, pro Domino et Petro redditur (Matth.
tum ego arbitror, quia Oziam in Templum irruentem, 17) ; hac duplici forcipe 57 quae unionis retine-
non corripuerat, nec juxta Eliae exemplum libera tur virtute, carbo comprehensus raittitur ad Prophe-
voce impium dcsignarat, labia habebat immunda. In tam, quem in centesimo decinio nono Psalmo, cum
mcdio quoque populi immunda labia habenfis habi- ProphetaDeum rogaret dicens : « Domine, libera
iem. Isaias qui compunctus est,et se raiserum contes- animam meam a labiis iniquis, et a lingua dolosa, »
talur, purgatinne dignus efficitur. Populus vero non et post interrogationem Spiritus Sancli : « Quid detur
solum non agens pocnitentiam, sed ne sciens quidem tibi, aut quid apponatur tibi ad linguam dolosam? »

quia labia habobat immunda, purgationis remedium dictum est : « Sagittae potentis acutse cum carbonibus
non meretur. Providendum igiiur sub hoc exemplo, desolatoriis » {Ps. 119. 2. et seqq.), scimas Prophetae
non sohim ut ipsi simus justi, sed ne cum peccatori- esse concessum. Vere quippe desolatorius carbo, qui
bus moremur quia ct hoc in peccati ac miserife
: linguam puram facit a peccato, sermo divinus est, de
parte ducit Propbeta. quo el in Isaiadicitur : « Habes carbones ignis, sede-
13. Quomodo Deus videtur. — Sequitur : Et regem bis super eos, hi erunt tibi in adjulorium t {Isai. 47.
Dominum sabaoth 5C ego vidi. Aiunl Judaei Isaiam 145. sec. LXX).
a majoribus suis idcirco interemptum.quia cum Moy- 15. Sequitur : Et audivi vocem Domini diccntis,
ses posteriora Dei viderit, hic Dominum sabaoih ocu- Quem mittam,etquis ibitadpopulum istum ? Et dixi
lis carnalibus vidisse se scribat, super hoc Deo diceu- Ecce ego, mitte me. Et ait : Vade et dic populo huic :

le : JSemo faciem meam videbit, et vivet(Exod. 33. Aurc audietis, et nonintelligetis. Interrogantis sunt
20). Quos si interrogemu?,quomodose Deus in Lege verba Domini, non jubentis, quem debeat mittere, et
aliis Prophetis in visione et somno dicat ostendi, qnis iturus sit ad populum, cui facilis Propheta re-
Moysi vero facie ad faciem colloqui; et quomodo spondet : Ecce ego, mitte me, etpost pollicitationem
stet illa sententia : JVmo faciem meam videbit, et jubetur, ut dicat : Vade, et dic populo huic : Aure
vivet, cum facie ad far-i^m se ad Moysen locutum audietis,et non intelligetis : et cernentes aspicietis, et
esse fdlcalur : responlebunl utiqno, juxla possibili- non sermo
videbitis ;eic?elera. quae ipsius Prophetiae
tatem humanam Doum
visum, non ut est, sed ul vo- contexit. Audivi ego in hoc loco non parvam Hebraei
luil se videri
quibus et nos dicimus eodeni modo ab
: raei disputationem, cujus pauca ponam, ut sensura
Isaia esse visum, restante summa, ut Moyses Deum hominis advertas. Aicbat, de Moyse et Isaia, quis
aut vidcrit, aut non vidorit. Si vidit, vidit ergo et molius fccerit, requiramus. Utrum ne Moyses, qui
Isaias, qui vidisse se dicons, impie ost interfeclus a cum a Deo mitteretur ad populum, ait Precor, :

vobis: quia Deus videri potest. Si non vidit, inte. fi- Domine, non sum dignus; et rursura, proviie alium
citc et Moysen cum Isaia, quia ejusdem mcnddcii quem mittas{Exod.^. 13) An Isaias, qui cum non :

rous est, diccns se vidisse eum, qui vidcri non po- fuisset electus, ultro se obtulit, dicens : Ecce ego,
tesl. Quemcumquc [al. quodcutnquc] in cxpositione (b) Mariian. abstiilit, el mox purgavil \\i\ia, Erasinia-

nus coJices hic atque infra. Scd VtMius plorique alii ut

{a) Duo Mss. pro E.tto, lcgunt Ciir ixla ?
q>\h\ minns edidimusutroqueinloco, ex Gra?co a?a>£tt't irtpixaOaipEr.
probalur, aliam onini ob causam quam humilitalis id
Paulo infra post vocem captivitatis, abest futuroF a Re-
fecisse ait. Victorius »equentem ut particuiam
omitlit. gio ac Cislerciensi.
 ;

371 SANGTl UIEUONYMl

mitte me : Nec i{^noro, dicebal, pcriculosum essede dicens : Ne accesseris huc : solve calceamcnta de pe-
Sanclorum merilis dispulare; cl aliquid vel niinus dibus tuis, locus enim in quo 50 stas, terra sancta

vcl plus dissercre velle de eo qucm Dominuscorona- e5/;etscierilsibiadversusmagos et adversusPharao-

vil; sed quia ipse dixil: QuaTite, et invcnietis ; pul- nem pessinmm regem futurumesse certamen,se excu-
sate, et apcrietur vobis [Matth. 7; et Luc. H), eiiam sasse dicenlem {c) :\Precor, Do7nine,non sum dignus

nos, non ul de aliquo delrahamus, sed ul Scriplur» pro quo in Hebraso \egiUiv,7ion habeo labia circum-
sensum scienles, ad ejus nos dirigamus exempla, de- cisa, Septuaginla Inierpretibus sensum potius ex
bemus inquirere quodpotest facercquxslionem. Qui sensu quam verbum de verbo exprimentibus. Ex quo
Moysi, inquit, assertor esl, iiuniililalem ejus preedicat manifeste possit intelligi, Isaiam recle post circum-
ac mansueludinem, quod se indignumjudicans mini- cisa iabia, in Dei se obtuiisse ministerium, et Moysen
slerio Dei, major 58 effectus sit Isaias vero, qui : adhuc incircumcisis labiis tam grande ministerium
ultro se obtulit, incipiens propiictare, a malediclis recusasse.
coepit: Aureaudietis,et7ionintelligetis{a)^etcernen- 16. Aure audietis,etnonintelligetis: et cernentes
tesaspicietis, ctnonvidebitis. Obquod inde multamala aspicictis, et 7ion videbitis. Totus hic iocus sicul Sal-

perpessus, et ab omni populo pro insano habiius, vaior dicit in Evangelio, ad id periinet tempus, quo
cum iterum ei vox divina dixisset, clania, sciens ipse est dignatus descendere ad terras, et signa Ju-

quid superiori facililaie seipsum offerensperlulissel, da?is non intelligentibus perpelravit. Et quoniam
non ait : Ecceego, mitte me : sed iuterrogavii, quid usque ad finem Capituli explanaiio multiplex sequi-
illud esset quod clamare deberet, et dixit : Quid tur;et excipientisjam explicuimus [M&?,.implevimus\

clamabo? Cui simile est illud in Jeremia Accipe ca- : ceras, hucusque dictasse sufficiat quia el oratio, :

Hcemvini meri hujus de manu mea,et potionabis om- quae non propriae manus stilo expolitur, cum per
nes gentes, ad quas ego. te mittani, et bibent^ et vo- se inculta est, tum multo raoleslior fil si tsedium sui ;

ment,etinsanient,et cadent a faciegladii,quemmit- prolixitate congerainet; ut oculorum dolore cruciati,

tam in medio eorum {Jerem. 25. 15. 16). Quod cum auribus tanlum studeamus et Ungua.
audisse Propheta, non renuit : non secundum exem- 17. {d) Sepluaginta Et missum est ad me unum de
:

plum Moysi dixit : Precor, Domine, non sum dignus, Seraphim ; Aquila, et Tlieodolion, Et volavit ad 7ne
provide alium quem mittas {Exod. 4.13); sed amator unum de Seraphi^n {e); Symmachus,£f volavit ad me
populi sui, et putans quia ex potu calicis inimicse unus de Seraphim. Quotidie ad nos mittitur Sera-
gentes interficerentur et ruerent, calicem meri li- phim, quotidie ingemiscentium atque dicentium :

benter accepit, intelligensin omnibus genlibusetiara miser ego,quoniam compunctus sum, ora purganlur,
Jerusalem comprehendi. Denique inler ca;teras na- et cum a peccalis fuerint liberali, praeparant se
tiones : Et accepi, ait, calicem de manu Domini^ et ministerio Dei. Quod autera ca^teri Interpretes, pro
potionavi omnes gentes,adquas misit me Dominus,et 7nissum esse, volasse dixerint, intellige velocem di-
Jerusalem, et civitates Juda,etreges ejus,etprincipes vini advenlum super eos, qui digni socie-
serraonis

ejus, adponendaseasindesolationem,et ininvium,et tate illius judicantur. In generequoque diversitasest.

sibilationem {Jerem. 25. 17. 18). Proqua Prophetia, Septuaginta, Aquila, et Tlieodolion Seraphim neutro

licet in plerisque codicibus ordo sit perversus : quid genere transtulerunt : Symmachus masculino. Nec
in alio loco dicatausculta .•
Seduxisti me, Domine, ct putandumsexumesseiii VirtutibusDei,cum etiamipse
seductussum:tenuistimeetpotuisti{b):factussumin Spiritus Sanctus secundum proprietates linguae Ile-

derisum, totam diemexegiin subsannationem {Jer. braeae,feminino genere proferatur suha: Graece neutro

20. 7). Et econtrario qui assertor est Isaiae (dicebat) ttO To 7r^£u[Aa : Latine masculino, Spiritus. Ex quo
proferet Prophetam, non tam intelligendum est,quando desuperioribus disputatur,
illa : sui merito, quam
misericordia Dei confisum, postquam a et masculinum aliquid, seu feminimim ponilur, noa %
Seraphim
audierat, Ecce tetigit hoc labia tua, et auferet iniqui- tam sexum significari, quam idioma sonare linguae.
tates tuas,et peccata tua purgabit, otio noluisse tor- (c) Sic resarcimus e Mss. antea enim erat potius sen-

pere, sedultro in ministerium Dei, quasi a peccatis li-

sum quam verbunuMque o\im potius qum dixi verbum,etc.
(d) Omnia fere Mss. exemplaria hoc loco epistolam ita
berum, zelo se oblulisse fidei. Moysenvcro quia sae- conciudunt, Explicit Hieronymi de Seraphim ; nec reii-
cularibus erudilas fuerat disciplinis, et interfecto qua subdunt qus sequunlur hujus interprelationis. Ve-
teres quoque editi aham hinc epistolam incipiunt, alio
jEgyptio, conscieniia ejus aliqua ex parle sorducrat
numero. Martianaeus ha3c in unum cujusdam Mss. codicis
{Exod. 2); unde et vox ad eum de rubo facta sit, auctoritate conjunxit, cujus consiiium, majori tantum di-
visioueadposita,non improbamus, quod uno tempore etsi
(fl) Sic reliquum versiculi, pro
quo in edilis tautnm non uno spiritu diciata videantur, nec aliud sit posterior
supplevimus. Passim irifra qutedam alia
erat, etc. ex Mss. haec pars, quam fusior explanatio eorum, quae in supe-
emendamns minoris momenti,quibus adnotaQdis subinde rioris flne explicata sunt. Hinc ipse eliam Hier. sub unius
immorari pigct. libeUi nomine hunc Tractatum cilat in Comment. in c. 6.
[b) Veram hujusversiculi lcctionem ex Regio codice de hacvisione,m(7««7, ante annoscii-
Isaiae initio, « nbi
emendalissimo restiliiimus. Hucusque enim aniiqnus eiTor citer triginta cum essem
Constantinopoli, et apud virum
inoleverat, ut logereiur, fnctus sum in derisum tota die, eloquentissimum Gregorium Nazianzenum, tunc ejusdem
exiviin subsnnnalionem, pro totam diem exegi insubsan- urbis Episcopum, Sanctarum Scripturarum studiis erudi-
no/ione .utGraJcus textus uaTav ^,\j.ipav Sit-re) eaa \i.\>-x.Tr\pi^6- rer, scio me brevem dictasse subitumque trai'tatum,etc.
(levo?. Forte exegi de more olim
scripserat amanuensis, Ad illum itaque libellum mitto lectorem, etc. »
ex quo sciolns non nemo exivi, et totadie, quod (e) Non tantum in excusis Erasmi et Victorii, sed in ali-
trans-
tulit ad superius comma.
quot etiam Mss. Symmachi nomen et lectio desiderantur.
 :

373 EPISTOL \ XVIII. 374

Siquidcni ipse Deus invisiblis el incorruptibilis linrjUK mors, et vita (Prov. 18. 21) ; et in Psalmo :

omnibus pene linguis profertnr genere masculino, Cadent in manu gladii {Ps. 62. 11 ); Autcertevere
cum in eum non cadat scxus. Ulonim ([iioquc, pius manus apparuit, ut per simiiitudinem humanaeformRp,
licet, attamcn coargucndus crror, qui in ora- dum manus cernitur porrigenlis, Propheta non ti-
lionibus et oblationibus suis audenl dicere : Qui se- mcat juxta quod et ipsum Deum,et Angelos in hu-
:

det super Chcrubim et Seraphim. Nam ct supcr manas vidimus se mutasse formas, ut metus videnti-
Cherubim sedcre Deum, scriplum est ul : ibi Qui
: bus domcretur.
sedes super Cherubim, ostendere (Ps. T9. 2). Super 19. Scptuaginta : Et dixit, ecce tetigit hoc labia
Scraphim vero scdere Deum, nuila Scriptura com- tua, et auferet iniquitatcs tuas, et peccata tua [b]

memorat, el ne ipsa quidein Scraphim, circa Dcum purgabit. Aquila : Ecce tetigit hic labia tua,et re-
stantia, cxcepto praescnti loco, Scripturis sanclis cedet iniquitas tua, etpeccatwn tuwn propitiabitur.
omnibus invenimus. Caeteri Inlerpretes in Aquilae verba consentiunt. Pri-
IS.Septuaginla : «Etin manuhabebat carbonem, mum necesse est, ut labia nostra tanganiur : Deinde
quem forcipe acceperal de altari, ct tetigil os cum tacta fuerint, fugetur iniquitas; et cuminiquitas
meum. » Aquila et Thcodotion : « et in manu ejus fuerit effugata, Dominus quia apud
propitietur :

calculus in forcipe, quem acceperat de altari, el te- ipsum est propitialio et secundum Apostolum Ipse : :

tigil os meum.
Symmachus « Et in manu ejus
» : est propitiatio pro peccatis nostris Purgatis autem
calculus in forcipibus, quem sumpserat de altari, et peccatis noslris, audiemus vocem Domini dicen-
detulit ad os meum. » Quantum ad historiam perti- tis : Quem mitiam? Et rcspondcbimus : Ecce ego,
net, videlurDeus sedcre in Templo Jerasalem, et niitteme.
anie eum de altari, secundum Sepluaginta ad Isaiam 20. Septuaginla: Et audivi vocem DotniniO^ di-
carbo defcrri : de altari vero inccnsi sive holocau- centis,quem )nittam?et quisibitabpopulum istum?
storum. Quantum autem ad mysticos intellectus, ille Aquila, Theodotion et Symmachus Etaudivi vocon
:

ei ignis mittiiur, quem Jeremias ferre non poterat Dominidicentis :quemmitta)n ?etquisibitnobis ?bQ
quin quum anim^e nostrae arcana penetrarit, iia nos comparatione Isaiae et Moysi, quomodoalius ministe-
dissolvit, ita a veteri homine in novum excoquit, ut rium recusarit, aiius ultro se offerensdura perpessus
in illam vocem possimus crumpere « Vivo aulcm : sit, in (1) aiio loco (c)dispulavimus. Sed ne videamur
jam non ego, sed gratia Dci quae in me esl » {Galat. aliquid praeterisse earum. quas Judaei vocant ^euTepa)-

2. 20). Forcipes quoque secundum Interpretes cx- CTt;, et in quibus universam scientiam ponunt, nunc
teros licet in sacerdotaii semper supellectile fuerint, brevilcr illud altingimus [ al. attingamus^^ quare in

diversas gratiasdebemus accipere, quibus rauitifarie, Hebrfeo sit positum, ct quis ibit nobis? Sicut enim in
et multis modis olim Deus patribus noslris loculus Genesi dicitur : Faciamus hominem ad imaginem ct

est in Prophetis. Quia in Hebrseo pro carbone, calcu- similitudinem nostram (Genes. 1 26) ; ita elhic puio .

hfs logitur, cpeteris quoque super hoc consonanlibus, dictum et quis ibit nobis ? Nobis autem quibus aliis
,

videtur mihi sermo divinus caiculi appeliatione si- aestimandum est, nisi Patri et Filio et Spiritui Sancto,
gnari. Gt Sicut enim calculus genus esl lapidis quibus vadit eorum obsequitur volun-
quicuraque
durissimi et rotundi, et omni (a) puritate Itevissimi, tati? Et in eo quidem quodunius loquentis persona

ita sermo Dei, qui neque hterelicorum, ncque omnium proponitur, divinitatis est unitas. In eo vero quod
adversariorum polest contradictionibus ccdero, cal- dicitur, nobis, personarum diversitas indicatur. Le-

culus dicitur. De hoc calculo Sephora Hlium circum- gimus in Canticis Canticorum vocem sponsi dicentis
cidit et Jesus populum purgat a viliis
: et in Apo- :
ad sponsam •.Surge, veni,proximamea, speciosamea

calypsl Dominus pollicetur vinccntibus, ut accipiant (al. sponsa),columba meatquia ecce hyons transiit,

calculum et scribatur super eum nomen novum. Vi- pluvia abiit sibi [Cant. 5. 2). Quando enim anima in
dentur autem mihi el Septuaginta in eo quod divflpaxa cogitatione {d) iranquiilitaicra sentit, quando supra

transtuleruot, idem sensisse quod cseteri, avOpa? pclram fundata est, et fides ejus alla radice fixa est,
quippe, quem nos carbunculum interpretamur, genus univcrsi tcnlationem fluctus sibi pertranseunt : et ei

est lapidis fulgidi atque nitcntis, quem eliam in duo- non pertranscunt, qui tentatur. Notandum autem
decimlapidibusinvenimus. Sive igitur ra/czi/?i?«, sive quomodo ad id quod Dominus dixerat, queni Diittam,
carbunculum lapiJem accipimus, in calculo divini
(b) hoc loco Cisterciensis liber cum
In instanli legit
sermonis veritas et rigor,- in carbunculo lucens do- vetusta edit. aiifert, Supra alios in prwterito
el pitrgat.
ctrina et manifcsia monstratur. « Eloquia enim Do- legisse auimad\crtimus.
(c) Pr;eposterum itlartianffius simul locum hunc de su-
mini, eloquia casta, argontum igue probatum lcrrae,
periori oxposilione iiilerpretatur, et simul legit cum an-
purgatum septuplum » {Ps. 11.7). Et abbi Man- : «. tca editis dispiitalfimiis, iiisi si alteram hancpartem, quam
etiam ipse secundo loeo exhibuit, ante illam qu;p primo
dalum Domiui lucidum, iiluminaiis oculos »{Ps. 18.
ioco est, scriptam credidit, quod ratio nulla siispicari per-
19). Quod aiuem ait In )))anu habcbat carbonon,
: mittit. .\deo palam est, legi debere ut nos emendaiiius ex
trilius mss. et vetusta edit. dispiitavimiis. }\o\ aulem
manuum intclligamus operalioncm, ut ibi, In )nnu
Cisterc. « aliquid prseleriisse eorum qua Judtei deuteron
Mendosc, sed non f} pothclarum incuria logiint hn-
(ff)
vocant vel deutosis.
cusque editi absque iliphliiongo levissi)!ii, cum perspi- (d) ldi'm Cistero. « tranquillilato concedit,quando,elc.»
cnum, ai". limpidum signilicari dobere constcl Gra)c. :
Mox « universi cogilaliomnu fluctus. »
Xeio; plaiius, poliliis. ^lj In superiori exposition».
 :

375 SANGTI HIERONYMl 376

et quis ibit riohis, Propheta cx parle responderil : quit, etisie suse mortis {Marc. 2, Lmc. 6. et Joan.
Ecce ego, mitte me, el de scqucnli lacuerit, inielli- II).QuoNiAM oMNrA quac absque eo sunt, non sunt.
gens nullum hominem dignum esse, qui Deo perge- Unde Projihria purgatus a viiiis ausus esldicere Ecce :

rct, el omiie iter suum ojus faceret esse, qoi mille- ego sum : licet in Latiuis codicibus propter luterpre-
ret, Quam humililatcm Domimis adverlcns («) quod tum varielalem, sum, non sil apposilum. Quidam
sc secuudis pularet indignum, imperavit sequentia, observandum putanl, ad quos Proplictas miltenlis,
dicens : Vade. aul missi sermo dicatur, quod est Gr£.c(i Apostolus.
21. Sepluaginta : Et dixit : Ecco ego sum, mifle C4 El hanc esse differenliam volunl ul quicum- :

me. Aquiia et Thcodolion Ecce adsuin, mittc me.

: que mittaiUu^ ct Prophelie sint pariter et Apostoli :

Symmachus : Ecce., mitte me. Deus qui vocalcaqna' ad quos vcro mitlentis sermo non |)onitur, tanlum
non sunt, quasi sint, et qui dixii Ego sum qui sum ;
: Propheta; sint quod cgo snpcrfluum pulo. Et quia
:

ei alibi : Qui est, misit me {Exod. 3. 14), quoscum- scmel ad tractatura islius vocabuii vcuimus scien :

que vocaveril, siatim facit subsistere : quod salis cla- duin, Sz/amcoliegamPdiiiilingua lIebr;oa Apostolum
ret exempiis m vivenie 03 Maithaao Evangelisla, ct dici : qui cum eo nounulias Epistolas scribit. Et
in Lazaro qualriduano jam morluo : qui statira ut viliose Silvanus legttur pro Sila, quum Silvanum in
sunt vocati a Domino, et ille sepuicrum avaritias reli- Apostoiorum Actis non legamus.

(a) Velus edil. quod se sequendi putaret, elc.

SECVNDA CLASSIS
COMPLECTENS EPISTOLAS, QUAS HIERONYMUS PEU FERME TRIENNIUM ROM.E SCRIPSIT AB
EXEUNTE ANNO CHRISTl 382 AD ULTRA MEDIUM 385.

EPISTOLA XIX (rt) sermone diversa finxerunl, e quibus nosier Hilarius

DAMASI PAP.E AD HIERONVMUM. inCommeutariis Matlliatd (c. 21. w, 3) ita posuit :

Quid apud Hebrceos sonet Osanna perspicue sibi ex- Osanna Hebraico sermone significatur, {f) redemptio
plicari rogat. domus David. Primum redemptio lingua Hebrfea
Dilectiss. filio Hieronymo (b) Damasus Episcopus Pheduth interpretatur deinde donius beth. David:

in Domino salulem. vero in hoc loco non essc nomen insertuin, omnibus
patet. Alii opinati sunt, Osanna, gloriamdici. Porro
Commentariacum legeremGra;co Latinoque ser-
gloria chabod appellatur nonnulli gratiam, cum :

mone in Evangelioruminterpretatione a nostris,id

gratia, tiioda sive anna nuncupetur.
orthodoxis viris olim, ac nuper scripta de eo
est,

quod legitur, Osanua fiiio David {Mattk. 21 9) ; non .

2. Ad Ilebrceum fontem recurrendum. Reslat —
ergo, ut omissis opinionum rivulis, ad ipsum fonleni,
solum diversa, sed etiam contraria sibimet prufe-
unde ab Evangelistis suinptum est, recurramus. Nam
runt. {c) Dilectionis tuce est, ut ardenti illo str&-
quomodo illud neque in Grrecis, neque in Latinis co-
nuilatis ingenio, abscissis opinionibus, ambiguita-
dicibus 05 possumus invcnire, Vt complcretur id
tibusque [d) supplosis, quid se habeat apud Ile-
quod dictum estper Prophetas : Quoniam Naxaroeui
brceos, vivo sensu scribas;ut et de hoc, sicut et de
vocabilur [Matth. 2. 23 ) et illiid, ex ^gypto vocavi ;
multis, tibi curce nostrce in Christo Jesu gratias re-
filiummeum {Ibid. v. 15): ita etnunc exHebraeiscodi-
ferant.
cibus veritasexprimendacst.undc in hancvoccm vul-

EPISTOLA XX (e) gus et maxirae consona inter se parvulorum turba

proruperit,dicenteMatthpeo : Turbceautem,quce vrce-
SBU nESCRIPTUM HIERONYMI AD DAMASUM.
cedebant et quce sequebantur, clamabant dicentes
Quid vox OSANNA significet juxta hebraicum fon- Osanna filio David : benedictus qui venit in nomine
tem^ et cur hebrceum hoc verbum, ita ut est apud Domini, Osanna inexcelsis{Matt. 21.2). Marcus vero
, Hebraeos, relictum apud omnes sit Linguas, docet.
ita posuit Clamabant dicentes, Osanna :benedictus
:

1. Varioruminterpretationes. — Multi super hoc quivenit in nomine Domini: benodictumquodvenitin

nomine Domini regnum patrisnostri David, Osanna
in excelsis {Marc. 11 . 9). Joannes vero pari voce con-
Al. 124. Scripta circa initium an. 383.
(a)
{b) In ano,aUeroveMs. additur Presbijtern, qua quidem
(lignilate lum temporis Hieronymum fuisse insignitum, (/") Palam esl unum illud vocabnlum, Osanna tria simul
non diibium est. redemplionem Divid significjre non posse, unde
do:!iiis
[C) Dileclonis tum ardcnli iUo
Anliquiss. Vatic. 355. Hiiarii interpretatsonem non probat Hieronymus. Sed fa-
sluaium (Ztalis jH^enw, foite lisgend. \xm ^mho studiosi- cile eiiam apparet non priorem dnmta\at vocem.sed to-
talis, quod vocabuiuin elsi longe barbaruin heic loci lam acclaiualioiiein laiine ab illo reddi voluisse, Osanna
magis quam slrenuilalis placet. Alii « studium ergo di- leben David, seu Osanna fllio Dai7rf;atgue in eo magis
leciionis tua deprecor, ut, » eic. vel o Ideo dileclionis faUi, quod Belh doinus, pro Beii fllius accepit, quam
luae affectum rogaitius, ut, » etc. quod etymologias, quae non haberentur, cxcogitarit. Am-
(d) Alii ex eiiiis scrupulosis :\.\xm duo Mss. vivi sensus. brosius quoque in Lucam lib. 9. n. 15. Osanna filio Da-
[f) Eodem lempnre scripln quo superior. vid redemptorem domu* David jnterpretatur.
 377 EPISTOLA XX. 378

Et clamabant, Osanna : benedictusqui venit in

seniit : Sed quoniam h?e minutife et istiusmodi disputa-
nomine Domini, rex Israel(JoanA2. 14).Solus Liicas tiouis arcanum, propter barbariem linguae paritcrac
verbum Osanna, non posuil, in reli.^ua interpretalio- liiteranim, logenti moicstiam tribuunt, ad explanandi
nis parle consentiens : Benedictus qui venit re.v in compcndium vcnio, ut dicam de ccntesimo decimo
nomine Domini, pax in cmlo, et gloria in excelsis. seplimo Pdalfno, qai manifesle de Christo prophelat,
[Luc. 19. 38). Igiiur, ut diximiis, ipsa verba Hebraea et in synagojjis Judaiorum (e) creberrime iegcbatur,
ponenda sunl, rt omnium In:cr|.rctiim opinio flige- unde ct populis notior crai, hos vcrsus esse assum-
renda, quo facilius quid supcr hoc scntiendum sit,(a) ptos : quod ille, qui rcpromittebatur dc genere David,
ex relraclatione cunftorum ipse sibi Lector iiivenial. venerit salvaturus Isracl, dicentc David, « Lapidem
3. Interpretum Hebrmi textus opinio In centesi- — quem reprobaverunt sedificantes, hic factus est in
mo decimo seiitimo Psalmo, ubi nos legimus, Do- caput anguli. A Domino, (f) factum est. Hic csl mi-
mine salvumme fac Dominebene prosperare bene- , o : rabilis in oculis nostris. IIbcc cst dies quam fecii Do-
dictus qui venitinnomine Domini, in Ilebraeolegitur, minus : exultemus et lajtemur in ea. Domine sal-
(';)ANNA ADONAI, OSIANNA, ANNA ADONAI AS- vum me fac : o Domine bene prosperare : benedictus
I.IANNA ; BARUCH ABBA BASEM ADONAI. Quod qui venit in nomine Domini. Benediximus vobis de
Aquila, Symmachus, Theodotio, etQuinta Editio, ne ©7 domo Domini : Deus Dominus et iiluxit nobis >
quid in (c) Latino mutare videamur, ita exprimunl : (Psal.lM. 22. etc). UndeetEvangelistarum scriptura
10 8rj KuptE, awaov 5r] lo Stj Kupte eud^cooov ^rj, £uXoyvi[j.^vo; commemorat, Pharisseos et Scribas hac indignatione
a ep)(^6[AEvo? sv ovojj.aTi Kup(ou. Sola Sexta Editio cum commotos, quod viderenl populum, Psalmi prophe-
Interprelibus Septuaginla ita congruit, ut ubi Cceteri tiam super Christo intelligerecompletam, et claman-
posuerunt S> ^r), illi scripserint w. Et quia OSIANNA, tes parvulos Osianna, filio David, dixisse ei : Audis
quod nos corruptc proptcr ignorantiam dicimus quidisti loquuntur ? ciiesnm respondisse eis : *Nun-
OSANNA, salvifica, salvum fac exprimatur,
sive quam legistis, Quia ex ore infantium el lactentium
omnium OO interpretatione signatum est nunc : perfecisti laudera » (Matth. 21. Luc. 19. Joan. 12)?
illud in cura est, quid (d) sine adjectione salvandi, so- centesimum decimum septimum Psalmum octavi
lus ANNA sermo signiticet. Sciendumque. quod in hoc Psalmi assertione firmanlem. Et de eo quidem, quod
loco ter dicatur ANNA;
primum quidem ac secun- et facile exprimi poterat, « Benedictus qui venit in no-
dum iisdem litteris scribitur, ALEPH, NUN, IIE, ter- mine Domini, omnium Evangelistarum Scriptura
»

tium vero HE, NUN, HE, Symmachus igitur, qui in consentit. De verbo autem OSIANNA, quia in Grae-
centcsimo dccimo soplimo Psalmo cum omnium in- cum non poterant transferre sermonem, sicut in
lerpretatione consenserat, ut nobis manifestiorcra ALLELUIA, et in AMEN, et in plerisque factum
iribuerel intcllectum, in centosimo decimo quarto videmus, ipsum Hebrseum posuerunt, dicentes,
Psalmo, ubi dicitur : ODomine,libera animam meam, OSIANNA. Lucas igitur, qui inter omnes Evangeli-
ita interpretatus est : Obsecro, Domine.libera animani stas Gra3ci scrmonis erudilissimus fuit, quippe ut
meam. Ubi aulem Scptuaginta, w, et ilie, Obsecro, medicus, et qui Evangelium (g) Grsecis scripsit, quia
iranstulerunt, Aquila, et ctoteris Editionibus w 5t) se vidit proprietatem sermonis transferre non posse,
interpretantibus, in Hcbrseo scribitur ANNA : verum melius arbilratus est tacere, quam id ponere quod
ita ut in principio ALEPH habeal, non HE. Ex quo legenti facerct quaestionem.
animadvertimus, si ex ALEPH scribatur ANNA, 5. Ad sunimam, sicuti nos in lingua Lalina habe-
significari obsecro ; autem ex HE, esse coiijun-
sin mus interjectiones quasdam, ut insultando dicamus
ctionem, sive interjectionem, quiie apud Graecos po- vah, et in admirando papce, et in dolendo heu : et
uitur 8rj, et est in owoov Sr], cujus interpretationem quando silentium volumus imponore, strictis denti-
Lalinus sermo non exprimit. bus spiritura coarctamus (h) et agimus tantum sibi-
(ffl) Cisterciens. Ms. ex tractatione; mox plerique editi,
lum, insonando 5fY/t : ita Hebraii inter reliquas pro-
lector qiiid sequatur iuveniat. utquan-
prietalcs linguae suiGjhabcnt interjectionem,
(ft) H;bc Hebraice sic habentur, ^^
riVVJ^T] mm NJ!^ do volunt Dominum deprecari, ponant verbum
nini Du;i Kin -jni nj njj<. ai Orige-
Rlatthceum tbaisvva Osienna pro Osianna legerat,
iies in
nmyn mm pctentis affcctu,et dicant.ANNA
(i)

Domine, quod Septua-

quemadmodum pro aslianna Cislercieiisis liber aslieiina. ginta dixerunt, o Domine. Osi ergo salvifica interpre"
(c) Antca erat in laiinum : paulo post uuum Ms. cxem-
plar awffov (le pro 6^. tatur; anna interjeclio deprecantiscst. Si cx duobus
(rf) H«cadjectionc salvandi verba eo intellcctu di-
sitie his vclis compositum verbum facere, dices osianna,
xisse videtur Hieronymus, ul excludoret, seponeretque
illud anna, quod verbo salvandi, id cst osia additur sive ul nos loquimur, osanna, media vocali litlera
tunc ;

cnim ter dumlaxat reliquum est; et primum quidem, ac

{e) Al. celeberrime, deinde pro legehatur Mss. duo
secundum cum iniliali aleph auto Adonai, tortium vero ad
noslri leyilur.
verbum«A7w,ultimavocaliUtterainitio kj perdaghesim-
if) Yictorius faclus esl hic; et est mirabilis, etc. Sicque
pressa queinadmodum revera etiam ad osia verbum ha-
;
habent vetera quaedam Psalteria manu exarata, et S. Cy-
helur,scd illudse dicit seponcre data opera. inlcrira hanc prianus 1. 2. Tostimon. .Vugustin. vero facttis est ei.elc.
Uieronymi mentem esse non animadvertens Editor Bene
(g) Unus Ms. in Griccis scripseht.
aictinus, eumdem immerito accusat incuria, quod junior
(Ii) Cisterciens. duoque aliiMss. coarctamus,et cogimus
adhuc ad Damasum scrihens non nisi ter in lioc Psalmi iiisonandum, ita, etc.
loco anna esse dixerit, cura quartum habeii constet. Victo- ((') Mss. duo probcp notse ponant verbum exprimens
nus e conlra, olim.Hebraica exemplaria lertio tantum anna petentis affeclum ; et paulo post, Ergo qnod cst Osi, sal-
liabuisse in S. Doctoris excusationem •oramentus est. vifica interpretatur.
 :, :

379 SANGTI lllERONYMI 380

elisa; sicul faccrc solcmus in versibus (a) Virgilii facta, a principo regionis pra'ponitar porcis, siliquas

quando pro menc incocpto OS desistere victam,scan- comedit; ad palrcmredll : accipil annulum ct siolam ;

dimus, mcn incccpto. Aleph namque iittera prima et immolatur ci vitulus saginatus? Quis sit major
verbi soquontis, {h) extremam prioris verlii ain ve- fratcr, el quomodo de agro veniens, susceptioni fra-
niens excludit. Quapropter ut ad quu'Slionis originem iris invideat? et cauora quffi iu Evangelio plenius
rcvertamur, ubi nos legimus in Laiino. « Domirie explicantur. Addis insuper : Scio multos in hac le-
salvum me fac : o Domine (r) bene complace benedi- : ctione diversa dixisse : et fratrem majorem, Judaeum,
clus qui venil in nomine Domini, « juxla IIcbr.Tum niinoremexistimasse Gentilem populum. Sed quairo,
sensum legere possimus « Obsecro,Domine salvum
: quomodo Judaico populo possit aptari : Ecce tot annis
fac ; obsecro Doininc, prosperarc, obsecro : benedi- servivi tibi ^etminquummandatum tuum pr(eterii,et
clus qui venil innominc Domini. • Salvumautem fac, nunquam dedistimihi }uedum,ut cum amicis meis
dicitur, ut subaudiamus populum luum Israel, sive eptilarer.Ei illud: Fili,tu scmper mecum es,etomnia
generalitcr mundum. Deniquc Malth;i!us, qui Evan- mea tua sunt. (h) Si autem, ut ais, de justo et pecca-

geliuin Hebnco sormone conscripsit, ita posuit, lore voluerimus esse parabolam, justo non poteril
(rf)osANNA BARRAMA, id cst, Osanua in excelsis quod : convenire, ut de saluto alterius el maxime fralris
Salvaloro nascente salus in calum usque, id cst, contristetur. Si mors iniroivit
enim iuvidia diaboli,
etiam ad excelsa pervenerit, pace facta non solum in in orbcm terrarum et imitantur eum,
; qui sunl ex
lcrra, scd etincoelo; utjam dici aliquando cessaret parte ejus, nunquid personic jusli tam immanis in-
« Inobriatus est gladius meus in ccelo » (Isai. 34. 5). vidia polerit coaplari, ut foris steterit, et clemenlis-
9. Haec interim juxta mediocritatem sensus mei simo palii rigidus obstiterit; solusque livore crucia-
breviter slrictimque dictavi.Cseterum sciat, Beatiludo tus, laetiliaj domus inleresse noluerit?
tua.in istiusmodi dispulationibus molestiaminlegen- 2. Itaque sicut in ca^icris parabolis, quae nonsunt
do non debere subrcpere; quia facilc et nos potui- a Salvatore dissertse, quam ob causam diclae sint,

mus aliquid cmeniiri, quod ex una voce solveret solemus inquirere ; ita et in liac facere debemus.
quaestioncm, sicut et caBleros fecissc monstravimus : quare Dominus in isliusmodi verba proruperil; etob
sed magis condecet ob veritatem laborare paulispcr, quam interrogalioncm, responsionis simililudo pro-
et peregrino aurcm accommodare sermoni, quam de lata sit. Scrlbae et Pharisaei mussilabant, dicentes :

aliena lingua (c) fictam referre sentenliam. (i) « Quare hic pcccatores recipit,et vescitur cum eis »

(Luc. 13. 2)? Superior quippe sermo pra-miserat :

EPISTOLA XXI (/•)

« Erant autem accedentes ad eum pubiicani ot pecca -
AD DAMASUM DE DUOBUS FILIIS.
lorcs, « volentps audire eum. Itaque hinc omnis in-
Evangelicam Parabolam, quce est apud Lucam de vidia,curquosLegis preecepta damnarent,eorum con-
Filio prodigo, et/ilio friigi in modum Commen- fabulalionem atque convivium Dominus non vilaret.
tarii rogatus ipse a Damaso intcrpretatur. Et haec Lucas, Caeierum Malihaius ila loquiuir : Cum
1. Bealitudinis tuse interrogatio, disputalio fuit : ct
autemdiscumberetin domo,eccemultipeccatores et

sic qucTsisse (g) quaerendo ©9 viam est dedisse publicani venientes 70 recumbebant cum Jesu, et

quaesitis. Sapienter quippe interroganli, sapientia re- cumdiscipulisejus(Natth.'i. 20). Quodvidenle&PhaiTi-

putabilur. Ais, « quisest iste in Evangelio pater, qui S8ci, dicebantdiscipulisejus : Quare cum peccatonbus
duobus filiis substantiam dividit (Luc. 15)? qui duo et publicanis manducat magister vcster? Quiaudiens
filii? qui major? quive minor? Quomodo minor ac- dixit Non necesse habent sani medicum,sed male ha-
:

ceptam subslantiara cum meretricibus dissipat ?Fame bentes. Euntes autem discite quid sit, misericordiam
volo,etnonsacrificium:nonenimvenivocare justos,
(a) lidem cum Cislerciens. in versibtis, iit est illud Vir- sedpeccatores. Marcusquoqueineademverba consen-
gilii.
(b) Omnino hinc ronslat, Hieronymum suo iii codice le- tit.Igitur,ut diximuSjOmnis ex Lege qua^stio nascebatur.
gisseKJN yU^in Osi anna, non ut hodierna pr;vferunt Lex quippe juslitifE tenax, clementiam non habebal
exemplaria, j<j n^iWin cum enim exlremam verbi Htle-
;
sed quicumque adulter, homicida, fraudator, et ul
ram ain unius cum jod soni efficiat, pro lie Masorethici
texlus, alepfi ad sequentem na voceiii rcfert, ac jungil. breviter dicam, morlali crimine tencbatur, nulla venia
(c) Sic editi ad Mss. uno consensulegunt heic loci, cuni oculum pro oculo,
poenitentipB laxabatur a crimine,
tamen superius benc prosperare constanter pra-lulerint.
(d) inlellige peculiare Nazarenorum exemplar.quod Hc- dentem pro dent«, animam pro anima jubebantur
braicis quidem litteris, sed Chaldaifo Syrove sermone cxsolvere (Exod. 21). Omnes itaque declinaverant,
scriptum alibi tradit, et pracipue in Catalogo Script.
simul inutiles facli erant : non erat qui faceret bo-
Eccles. cap. -2. in quem locum plura congessimus. Hinc
etiam nuilo negotio poteris cum Hicronymo eorum coii- num, non erat usque ad unum [Psal. 13). « Ubi au-
ciliare seiiteniiam, qui GrKco, non HebtiPO sermone scri-
tom abundavit peccatum, supcrabundavil et gr.itia, »
ptum ab ipso Matlhajo Evangelium contendunt. Denique
Hebraice HDIl scribitur.
(e) Martian. ferre, minus commode de eo qui docelur. hujas
(/i) Sic tamen de justo etpeccatore exponillibellus
Pro fictam Vfiro Mss. quidam falsam ; alii, quos vpteres argumcnti HiHronymo, sed falso, inscriptus, quem in ul-
Vulgati secuii sunt, ulraque lectione rctenta, fictani fal- linio Operum toino exhibemus. Iii cxHeris yero eodeni fere
samque. ordine, iisque argumentis uterque procedit. Poiro \icto-
140. Scripta circa flnem anni 383.
{f] '^lias rius si aiiteni vis, absque ut pariicula.
Alipra h;pc vox qiKrrendo facile videatur abundarc,
17)
(i) Victorius Qiiia liic, et paulo post omncspitblicani,
:

neceam certe habet vetustiss. Edit. ann. 1496.

juxta Groecum exemplar Tcavrei ol xeXwvat.
 »;::

EPISTOLA XXI. 382-

381

{Bom. 3. 20). E(, « misit Deus filium suum (a) fa- menter admiror, Terlullianum in eo libro, quem de
cliim cx muliore » {Gal. 4. 4), qui de&lrucio meclio Pudicitia adversum poenilenliam scripsit, et senton-

parietc, fecit utraque unum {Ephes. 2. 2), el auste- tiam veterem,novaopinionedissolvit,hocvoluissesen-

ritalem Legis Evangelii gralia tcmperavit. Unde ct tire, {c) quod Publicani ct peccatores, qui cum Domino
Paulus ad Ecclesias scribens : t Gratia vobis, inquit vescHbantur, Ethnici fuerinl, dicente Scriplura

et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu ChrislO)) « Noa crit vecligal pendens ex Israel {Deut. 23. 18.
{Rom. non ex merito retributa, sed
iy. gratia qu?e secundum LXX) quasi vero et Matthseus, non ex
:

ex donanle concessa est. Pax vero qua reconciliati Circumcisione fuerit Publicanus, et ille qui cum Pha-
Deo sumus, habenles propiiiatorem Dominum nos- risKO in Templo orans, oculos ad coelum non aude-
Irum Jesum Christum qui donavit nobis delicta bat erigere, non ex Israel fuerit Publicauus : aut non
,

nostra; et delevit chirographum mortis, quod eral Lucas memoret : € Et omnis populus audiens, etPu-

conlra nos, aflligens illud «Tuci et principatus et po- :

blicani justificaverunt Deum, baptizati baptismo Joan-

tcslates fecit oslentui, triumphans eas in ligno. Quae nis » {Luc. 7. 29) ; aut cuiquam credibile possil

aulem major potcst esse.clemenlia,quam ut Filius Dei, videri Ethnicum Templum y^ingressum, aut Domi-
hominis Filius {0) decem mensium fasti-
nasceretur ? Hum cum Eihnicis habuisse convivium, cum id ma-
xime cavcret, ne Legem solvere videretur et primum
dia snsiineret ? partus exspectaret advenlum ? invol- :

veretur pannis?subjiceretur parentibus ? per singulas venerit ad oves perditas domus Israel ; Chananseae

adolercl aitates? Et post contumelias vocum, alapas quoque deprecanti pro salute filia?, responderil

et fiagella,crucis quoque pro nobis fierel maledictum, « Non oportet tollcre panem filiorum, et dare eum
ut nos a malediclo legis absolveret, Patri faclus obe- canibus. » Et alibi discipulis praiceperil : In viam gen-
diens usque ad morlem: opere compleret, quod tium ne abicritis, et in civitatesSamaritanorum ne
et id
anle ex persona mediatoris fnerat «ieprecatus, dicens :
intraveritis {Matth. 10. 5). Ex quibus omnibus edo-
« Pater volo, ut quomodo ego el tu unum [al. idem] cemur, in Publicaais, non tam Gentilium, quam ge-
sumus, ila et isti in nobis unuin sint » {Joan. 17.22). nerahter omnium peccatorum, id esl, qui erant et

de Gentibus, et de Judseis, accipi posse personas.

Ergo yi quia ad hoc venorat, ut quod eral, impos-
lllc autem qui [al. (juia\ juxta insauas et blasphemas
sibile Legis, quia ncmo ex ea justificabatur, ineffa-
bili miscricordia vinceret, publicanos et peccatores ad
feminas suas, id dogmatis defendebat, quo Chrislia-

poenitenliam provocabat, conviviumquoqueeoruni ex- nos nollet recipiro poenitentcs, frustra argumentatus

peiens, ut in convivio docerentur : sicut manifestum cst, Publicanos Jndaeos non fuisse, ut in persona eo-

esse poterit ei, qui Evangelia soUicila meute perlege-

rum Gcntilium tantum populus possit intelligi. Itaque
nc longum faciam, ipsa Evangelii verba proponam
rit, quomodo el cibus ejus ct potus, et deambuiatio,
et universa qua? gessil in corpore, salutem hominum et in modum commentarii, quid mihi videatur, ad
singula quaeque subnectam.
procurarint. Hoc videotes Scribie et Pharistei, adver-
sus Legeui eum facere dicebanl : « Eccehomo vorax 4. Ilomo quidam habebat duos filios {Luc. 15. 11).
et vini potalor, amicus publicauorura et peccatorum » Hominem Deum dici, multis leslimoniis approbatur,
{Matlli. 11. 19). Nam ante reprehenderant quare ut ubi « Duorum hominum testimonium verum esl.
:

curarct in sabbatis. Dominus ergo, ut hanc eorum Ego de me lestiraoniumdico, el Paterqui memisit
accusationem clcmenti ratione supcraret, tres para- {Joan. 10. 17. 18). In alia parabola Pastor, iu alia
bolas p;oposuit : e quibus una est, nonaginta novem paterfamilias nuncupatur, in alia vineam locat, in
ovium in montibus rcliclarum,ct unius perdila', qucC alia invilat ad nuptias, et diversis simililudinibus rem
pastoris humeris est revecta. Alia drachma', quam significateamdem, nt Juda;orum superbiam reprobet:
mulier accenso lumine pcrquisivii, el inventa ea, vi- et in communi omnium peccatorum, sive Gentilium
cinas ad lauiliam convccavil, dicens : « Congratula- sivc Israelilarum poenitentiam probet. Quod aulem
mini mihi, quia inveni drachmani quam perdideram » ait, duos filios, omnts pene Scriplur.-e de duorum
{Luc. 15. 9). Terlia vero duorum tilionim, de qua, vocalione populorum plen?e sunt sacrarnenlis.
ut disputarem pauca, jussisti.
5. « Et dixit illi adolescenlior : Pater da mihi por-
3. Et de ove quidem, ac drachma, licel ad unum tionem substantia), quff! me contingil. » Subslan-
perlincant intelleclum, non cst islius tcmporisdispu- tia Dei est, om.ne quod vivimus, sapimus, cogitamus,
tatio; hoc tanlum dixisse sufficuit, ob id hasp;jrabo-
in verba prorumpimus. Ha'c Dcus a^qualiler univer-
las esse proposilas, ut qucmodo ibi in invcnlione pe- sis ct in commune largitus cst, Evaugelista dicente.
coris el drachma^ la?litia esl Angclorum, el circa ma- « Erat lux vera, quae illuminat omuem hominem ve-
ncnlium viciuarum publicanorum pcccato-
: sic in
nientem in Imnc mundum » {Joan 1. 9). Iste esl
rumque pojnitentia, omnium debere esse hetiiiam,
quibus non est necessaria fceniteniia. Undc vehe-
[c] Torlulliani locus lib. de Pudicil. cap. 9. est hujus-
Cislerciens.Ms. commalo factum exmuliere omisso,
(a)
moiii : « Aut si quis dubitat ethnicos fuisse publicanos
sunsliiiiil sequens factuin sub lctje.
{l>) Pro iiasccrclur Mss. Coild. duo pularetur. Hunc
apud Judicani usurpalam jam pridem Pompeii manu,
porro locum cx llieronymo recilal, alquo urgct Agobar- atquc LucuUi, legat Deuleronomium Non crit vectigal :

flus contra Feiicem cap. 10. sed viliose apud euni de-
peudens ex liliis Israel. » Voculas tamea c.v filiis in hoc
mentia legitur pro clcmcntia. Deulcronomii loco codices Uieronymiani uon leguul,
tametsi Victorius addiderit.
 383 SANGTI IIIliROiNVMI 384
iJexler oculus, qui a scandalis observandus esl: hsec tatisinregioneumbra;mortis, lux fulgebit super vos
lucorna cor| oris : hoc talerilum quod non est in su- At contra est alia n gio, quam possessuri
{Isa. 9. 2).

dario collig^anfium, id est, delicate olioseque Iraclan- sumus mundo cordo atque puro vivcntcs.quain san-
dum ; noc in lcrra defodiendum, terrcnis sciiiccl cc- clus Ddvid desiderat, dicens : Credovidere bonaDo-
gitalionibus obscurandum. minl in terra viuentium {Psal. 26. 13).
73 6. Qui divisit eis substantiam. Significaniius ii. Et ipse coepit egere, et abiit et conjunxit se ,

in Gra?co legitur ^ttiXev auToT? t&v p(ov, id est, dedit eis uni de principibus regionis illius. Deserto nutricio
liberum arbitrium, dedil mentis propri.T! libertatem, qui ad primam \ocem bona ei fucrat cuncta largiius,
et ui viveret unusquisque non ex imperio Dei sed junxit se principi hujus mundi, id est, diabolo, rcc-
obscquio suo, non ex nccessitate, scd ex volun-
id est, tori tenebrarum. (c) Quem nuiic inimicum liominem,
laln, ut virtus haberrt locum, ut a c;ieteris animan- nuncjudicem iniquilitis.nunc draconem, nuncSatan,
tibus distaremus, duin ad oxompluni Doi, permissum nunc malleum, nunc perdicem, nunc Belial, nunc
esl nobis facerc quod veiimus. Uiide et in peccatores rugientem leonem, nunc Leviaihan, nunc Thaninim,
atiquum judicium, et in sanclos ei justos justum prae- iiunc Behemoth, et mullis aliis vocabulis Scriptura
mium rotribuerotur [al. retribuelur']. cognominat. Quod autem ait, uni de principibus,
Quomodo sumus cum
7. Deo, vel ab eo discedi- p'ures esse inielligenduin est, qui pcr istum volitent
mus. —
Et non post multos dies, collectis omnihus, aerem, et diversorum fraudc vitiorum, gcnus homi-
adolescentiorfiliusperegre profectus est inregionem num suae subjiciant scrvituti,
longinquam. Si Deus coelum tonet pahno, et terram pu- 12. Qui misit illum in agrum suum ut pasceret
gillo et Jeremias dicit, Deus appropinquans : etnon
: porcos. Porcus animal immundum esl, quod coeno el
Deus de longincjuo (Jerem. 23) per David quoque, : sordibus delectalur. Talis ost daemonum muliitudo,
quia nnllus absque eo locus sit, praidicalur quomodo ;
qua; 75 manufacla, (1) cruore pccudum
por idola
filius peregre proficiscitur, et a palre discedit? scien- et viclimis pascitur; et novissime saginaliore quadain
dum igilur, non locorum spatiis, scd affectu, aut esse iiostia, ipsius hominis morte saturatur. Misit ergoeum
noscum D. o, aul ab eo discodere. Quoinodo ei.im ad in possessionem suani,id est, suum effecit esse famu-
discipulos loquilur : Ecce ego vobiscum sumomnibus lum, ul pascerot porcos, immolans ei animain suam.
diehus^ usque ad consummationem scbcuU (Matth. 1£^ cupiebat implere ventrem suum de siliquis
3.

28. 20) : ita ad eos qui sui jactanliam pra^Forunl, et porcorum ; etnemo illi dabat. In quod in Ezechiele
esse cum Domino nou mercnlur,!i[c'.l: Discedite a me, cum increpalione dicitur ad Jerusalem El factum est :

non novivos, qui operamini iniquitatem{Ibid.l 23). . in te perversum ultra muliercs{d) quce anie forni-
8. Recessit ergo junior filius cum universa subs- cationem luam, etpost te sunt fornicatai, ineo quod
tantia a patre, et peregre profectus est. Et Cain
egressus a facie Domini h^bitavil in torra I^aid, quod XtlAoO layy^ov id esl valide, adscitis ex Evangelio verbis !e-
gubant, quam leclionem eiuendare conatus Erasmus e ma-
interpretatur, fluctuatio. Quicumque a Doo recedit, iiuscri[)tis subslituil, Fames aulem |j.£Ta iv.aiaatuxi Ivyy-
statim saeculi fluclibus quatilur ei moventur pedes ^bc,. HcL'C est, etc. quie Victorius in co tantum non probat,
quod iy.-za.i7s.uic, legentlum veUl pro iv.aa.atioi quod scihci t
ejus. Nam postquam moti sunt homines ab oriente, et
IxTaut; productionem, sive extensionem significet, dicta-
a vero lumine recesserunt, tunc adversus Deum im- que sit fames illa cum extensiono valida. Sod uterqne a
pielalis sua^ aedifiravere lurrim dogmatum su- Benedictino editore vapulat, qui locum subsidio decein
; tunc
exempiaiium manuscriptoium sibi gratulatur ita resti-
perbias confinxerunt, volentes curiosilate non licita in luisse, Famis autem (AETa^optxw? valide Iicec est regio, etc.
ipsius coeli alta penelrare. Et vocatus est locus ilie Nos GiU'cas iitteras in manuscriptis hactenus probe lec-
tas negamus, licet eas veteia iiostra exemplaria vel oni-
Babel, id est, confusio. nino non iiabeant, vel depravatissime habeant. Legimus
9. Et ibidissipavit substantiam suam,vivens luxu- autem |X£Ta ijx^daew; valide, minlma ut vides immuta-
lione ab aliis |X£Ta £y.(7Ta«7£(ij; sive EXTduEwc, et [XETa^o-
riose. Luxuria iiiimica Deo, inimica 74 virlutibus, pcr- ptxwc, ea tameii necessaria, ut sensus constet, el Auc-
dit omnem substanliam patris ,• et ad priescns volup- loris meiis pateal, vult enim Hieronymus ea in voce
valide signifioantiuiem esse gravioremque sensum, qui
tate deliniens.futuram non sinit cogitare pauportatem.
Ijgurate emphaticus, scu \i.tx7. £(j.cpd(7£w; appellalur.
iO. Cumque consumpsisset omnia, facta est fames (t) Victorius addit Itarum. Paulo posl Beliemoth no-

valida per regionem illam. Acceperat a patre faculta- men omittit Cislerciens. iiber.
(f/)Etsi non immutamus, veriorem tamen credimus Ci-
tes, ut in\isibilia ejus per ea quu! erant visibilia co-
slerciensis Ms. leclionem hanc « ullra mulieres in for-
:

gnoscerot, et ex pulchritudine crealurarum conse- iiicalioiie tua, et post le noii sunl furnicatae, » ad hunc

quenter intplligerot Creatorem. Qui vorilatem {a) in

eniiii modum Ezechiclis texlus habel in hbris omnibus,
si negandi particulam apud LXX. ijque in Vatic. tantuin
injuslitia detinens, et pro Deo idola colens, n:ilura3 e.xemplaii excipias.
bona universa consumpsit : et consumptis omnibus, (1) Origeniana st-nlonlia est, DcTmones nidoribus satiari
et sanguine,utpote qni cibo indigerent. His paria habet
coepil egere virtutibus, derelicto fonte virtulum. Fa- Tcrtullian. advers. genies cap. 22 et 23 et lib. de Idolo-
cta est fames valida per regionem illam. Omnis lo- lair. C.7. atque alibi. Albenagoras quoque in Legatione
pro Christiaiiis,quin etiain Gregor. Nazianzenus Oiat. 18.
cus quem palre incolimus absente, famis, penuriae el
Arnobius lib. 3. el 5. contra gentes aliique ecclesiastici
egestatis est. Famis {h) autem !i.5Ta lji.9aa£w; valide hioc sciiptores antiqui quibus Paganica istlia;c opinio non
;

u.sque adeo inqirobatur. Vid. infra epistol. S,>nodicam

est regio, de qua dicitur per Prophetam : Qui kabi-
num. 3. et qu;e ibi aduotamus Hieronymus vero a).)Tiyo-
Haud bene Victorius in jiistilia.
{a') ^'.MK hiec de cibo da^monum dixisse facile putandusest,
(*)Muhifariam locum hunc, et prffisertim graecas voces cum passim Origeni exprobret quod crediderit corporeos
hucusquedepravanl ediiores omnes.Et vetustiores quidem fuisse, ipse vero penitus incorporeos senserit.
 ;

385 EPISTOLA XXI. 386

dedisti mercedes, et mercedes tibi non sunt datce perfectum, quem sciret de idololhytis manducare?
{Ezech. 16. 34), viJeinus in filio minore completum. Absit, ut de ore Christiano sonet, € Jupiter omnipo-
Substanliam suam in regione principis perdidit; el post lens ; et me Hercule, et me Castor, » et caitera magis
perditas facultales, missus ad porcos, egeslate conta- portenta, quam (b) numina. At nunc etiam Sacerdo-
biiil.DiEMONUMciBusestebrietas,luxuria,fornicatio,el tes Dci, omissis Evangeliis
et Prophetis, videmus

universa vitia. HaiC blanda sunt el lasciva, el sensus Comoedias legere, amatoria Bucolicorum versuum
voluplate demuicenl : statiuiquc ut apparuerint, ad verba canere, tenere Virgilium et id quod in pue- :

usum sui provocant. Quibus ideo luxuriosus adole- Ris necessitaiis est, crimen in se facere (c) voluptatis.
scens non poterat saturari, quia semper voluptas fa- Cavendum igitur, 77 si captivam velimus habere
mem sui habet ; et iransacla non saiiat : el Salanas uxorem, nc in idolio recumbamus aut si certe fue- ;

cum aliquem sua arte deceperit, et proprium ei rimus ejus amore decepti, mundemus eam, el omni
imposuerit jugum, ullra ad abundantiam viliorum sordium errore purgemus, ne scandalum patiatur
non procurat, sciens esse jam mortuum, sicuti mul- trater, pro quo Christus mortuus est, cum in ore
tos idololatras videmus panis miseria et egostate Christiani carmina in idolorum laudem composita
sermo com-
confeclos. Hi sunt in quibus Propheticus audierit peroonare.

pletur « Omnibus merelricibus dantur mercedes

: : 14. Mercenarii quinam. — « In se autem conversus
tu autem dedisti mercedes omnibus amatoribus tuis, dixit : Quanli mercenarii in domo patris mei abun-
etnon accepisti mercedes » (Ezech. 16. 33). Possu- dant panibus, ego autcm bic fame pereo. Merce- »

mus autcm et aliter siliquas inlerpretari. Daemonum narios secundum [d) alium intellectum eos anim-
cibus est carmina Poelaruin, saicularis sapientia, advertimus ex Jud«is qui ob praesentia tantum ,

Rheioricorum pompa verborum. Htec sua omnes bona, Legis praecepla custodiunt. Hi justi sunt et
suavilate deiectant : et duiu aures versibus dulci mo- misericordes, non ob ipsam juslitiam, et ob ipsum
dulaticme currentibus capiunl, animam quoque pene- misericordiae bonum; sed ut a Deo lerrense felicitatis
traut, el pecloris inlerna devinciunt. Veruni ubi cum et longae vilae praemium consequanlur. Qui autem
summo studio fuerint ac labore perlecta, nihil aliud, ista desiderat, merito compellilurad obsequium prae-
nisiinauem sonum, et sermonum strepilum suis le- ceptoruni, ne eorum picevaricatione quae jussa sunt,
ctoribus iribuunt nulla ibi saturitas veritalis, nul-
: careat concupilis. Porro ubi metus est, non e^-t dile-

la refectio justitiai reperitur. Sludiosi earum in TG ctio. Perfecta quippe dilectio foras mittil timorem.
fame veri, et virtutum penuria perseverant. Hujussa- Nam qui diligit, non ideo imperata custodit, quia aut
pienliae lypus, et in Dcuteronomio sub mulieris ca- limore poenarum, aut praemii avidilate compellitur
livifi figura describilur : dc qua divina vox prsecipit; sed quia hoc ipsum quod aDeo jubetur, est optimum.
l si Israelites cam lubere voluerit uxorem, calvitium Sensus itaque iste est Quanti ex Judaeis ob praesen-
:

ei faciat, ungues prsesecct, et pilos auferat : et cum tia tantum bona a Dei obsequio non recedunt, et ego
munda fuerit effecla, lunc transeat in victoris ample- egestale conficior.
xus. Hffic si secundum hileram inlelligimus, nonne 15. « Surgens ibo ad patrem meum. » Pulchre ait,
ridicula sunt? Iiaque et nos facere solemus, quando surgens : patre quippe absente, non steterat. Pecca-

Philosophos legimus, quando in manus nottras libri torum jacere, juslorum starc est. Ad Moysen dicitur,
veniunt sapieutifc stiecularis, si quid in eis ulile rcpe- « Tu vero hic sta mecum » [Deut. 5. 31). Et incen-
rimus, ad nostrum dogma converlimus : si quid vero tesirao tricesimo tertio Psalmo : Ecce nunc bene-
«

supoHluum, (a) de idolis, de amore, de cura saicula- dicite Dominura, omnes servi Domini, qui stalis in
rium rerum, haec radimus, his calyitium inducimus, dorao Domini, » ad benedictionem Domici stantes
ha;c in unguium morem ferro aculissimo desecamus. Propheta in domo Domini cohortatur.
Unde et Apostolus prohibet, ne in idolio quis recum- 16. « Et dicam illi : Pater, peccavi in coelum tt
bal, dicens : « Videte autem, ne hirc licentia vestra coram te, jam non sum dignus vocari filius tuus. »

offendiculum fiat infirmis. Si enini quis viderit eum, Poccaverat in ccelum, qui Jerusalem ccelesiem reli-
qui habet scieniiam, in idolio recumbentem, nomie querat matrem, Peccaverat coram palre, qui Condi-
conscientia ejus cum sit infirma, tedificabilur ad tore deserto, fuerat hgna veneralus. Non erat dignus
manducandum idolothyta, et peribit qui infirmus est vocari filius Dei, qui servus esse maluerat idolorum.
in tua scicntia frater, propler quem Christus mor- « Omnis enim qui facit peccatum, (c) de diabolo pa-
tuus esl » (1. Cor. 8. 9)?Noime libi videtur sub aliis tre nalus esl. » (1. Joan. 3. 1).
l verbis dicerc, ne legas Philosophos,Oralores, Poetas; 17. « Fac me sicul unum de mercenariis tuis. »

y nec in eorum lectiorie rrquiescas? Nec nobis blandia- Facme, inquit, sicut unum ex Juda^is, qui teobprae-
mur, si in eis, non credimus, cuni
qure sunt scripta, senlium tantura rerum 78 promissa venerantur.
aliorum conscientia vulneretur, tt pulemur prubare, Recipe filium pceniten em, qui mercenariis tuis pec-
qucC dum leginms, non rcprobamus. Aiioqui quale canlibus sa'pissime pepcrcisti.
erit, ut existimemus Apostolum ojus,qui vescebatur
{b} Quidam edili ac Mss. quain nomina.
ia idolio, conscientiam comprobasse, et euin dixisse Al. vohtntatis, et mox ne captivaui pro si.
(c\

Marijanaius alienum intellectum.

(d)
(e) Interseruui vetustiores editi servus est peccati,ett.
(a) Duo Mss. superflmm apparuerit de idolis, etc. Sed bsec ex alio Scripturse loco adsciscuntur.
 387 SANGTl HlKRONYMl
388
18. « Et vcnil iisque ad patrcm suum. » Venimus Dei nalus es » {E%ech.28. 12. 13). Isaias quoque
de
ad palicm, quando recedinius a porcoruni paslione, hoc signaculo loquilur « Tunc manifesti erunt qui :

secundum illud : « Slalim ul conversus ingeniueris, signantur. » IIoc signaculum manu

in datur, quando
salvus eris » (Ezecli- 18). opera juslitiae Scriptura significat, ut ibi : « Factum
19. « Cumque adliuc longe esset, vidit eum pater est verbum Domini in manii Aggfei Propheta; » {Agg.
ejus", et niisericordia niotus esl. » Antcquam dif^nis 1. c/ 2), dicentis ad Jerusalom « Ornavi
: te, inquit,
operibus, et vera pceniienlia ad patrem rediret an- ornamento, ct imposui tibi armillas circa manus
ti(|uum, Dcus, apud quem cuncta fulura jam facta tuas » {Ezech. 16. 11). Rursum ad eum (b) qui indu-
sunt, et qui est omnium praiscius luturorum, ad ejus tus est podere, alius locus s'gnaculi demonstratur :

praicurrit adventum, et pcr Verbuin suum, quod car- « Pertransi per mediam Jerusalcm, et da signaculum
neni sumpsit ex Virgine, reditum (ilii sui junioris in frontibus virorum gcmentium, ct dolenlium in
anlicipai. omnibus iniquitatibus, quae fiunt in medio eorum »
20. * Et pra^currens incubuil super collum ipsius. » {Ihid. 9. 4). Quare? ut postea possint dicere : « Si-
Anle veuit ad lerram, quani ille domuni confessionis gnatum est super nos lumen vullus tui, Domine »
iniraret. Incubuil super collum ipsius, id est, corpus (Psal. 4. 7).
sumpsit humanum. Et aiculi Joaunes super peclus Jesu 25. « Et calceamentum in pedibus ejus. » Sponsi
recubuil [Joan. 13), qui sccrelorum ejus effeclus est quippe pcriiiderat dignitatem, et nudis pedibus Pa-
particeps : ita et juguni suum luve, id est, mandalc- scha celebraro non poterat. ILtc sunt calceamenta de
rum suorum facilia prKcepia, ex gratia magis quam quibus Dominus ait Et calceavi
: « te hiacyntho. Et
ex merito super juniorem filium collocavit. calceamenta pedibus ejus
in » {Ezec. 16. 10); necubi
21. « Et osculatus est eum ;
» juxta illud quod in coluber insidians, planlam ingredientis invaderet et :

Cantico Canticorum Ecclesia de sponsi precatur ad- super scorpionps et serpentes securius ambularet;ut
ventu : « Osculelur me osculo oris sui. » {Cant. 1. 1).
Evangelium pacis jam non gradiens
prar^pararetur ad :

Nolo niihi, dicens, per Moysen, nolo per Prophetas secundum carnem,sed secuudum spiritum; et diclum
loquatur : ipse meum corpus assumat, ipse iiie oscu- ei Propheticum conveniret : « Quam speciosi pedes
letur in carne : ut et illud quoque quod iu Isaia icri- evangelizantium pacem, evangelizantium bona » {Isai.
plum est, Imic sententia' coaptemus : « Si quaeris, 52. 7).
qusere : et ad me habita in saliu. » {Isa. 21. i^.juxta 26. « Et affeile vitulum saginatum, et occidite, et
LXX). Ei ibi qui|jpe flens Ecclesia clamare jubeiur
manducemus, et epulemur; quoniam hic filius meus
ex Seir ;
qnia Seir, pilosus cl hispidus inteipretatur :
morluus fuerat, et revixit, perierat, et inventus est. »
ut et antiquum Gentilium significet («) horrorem, Vitulus saginatus qui ad (c) poenitentis immolatur sa-
pari similitudine respoiidcnte Nigra sum, sed
illa : «
lutem, ipse Salvator est, cujus quotidie 80 carne
forniosa, filia; Jerusalem » {Cant. 1.4). pascimur.cruore potamur.Fidelis mecum lector intel- I'
22. « autcm illi filius Pater, peccavi in coe-
Dixit :
qua pinguedine
ligis, saturati, in ructum laudis ejus
lum et coram te, jam non sum dignus vocari filius erumpimus, diccntes meum verbum
: « Eructavit cor
tuus. » Dicit se non esse dignum filium nuncupari, et
bonum, dico ego opera mea regi [Ps. 44. 1); licel y>

lamen ex natura} voce, ex illa substantia, quam ilh

quidam suptrstitiose magis, quam vere, non conside-
pater fuerat aliquando largitus, in nomen trepidus
rantes lextum Psalmi, tx Patris pcrsona arbitrentur
veritatis erumpii P«7c?', inqniens, pdccavi in ccelum.
:
hoc intelligi. Quod auiem, ait, « epulemur, quoniam
Frustra igitur quidam argumentantur, nomen patris hic filius mcus morluus fuerat, et revixit, perierat,
in sanctos tantummodo convcnire : 7© cum etiam et inventus est, > ad eumdcni parabolse superioris
Deum hic patrem vocct, qui se filii nominc confitelur
pertinct sensum, in qua dicitur : « Sic dico vobis,
indiguum : nisi forle idco patrem audet vocare,quia quia gaudium erit coram Angolis Dci super uno pec-
plena mente conversus est.
calore pccnitentiani agente. »
23. « Dixit autem paler ad pueros suos : Celerius
El cceperunt epulari. Hoc convivium quoii-
27. « »

proferlo stulam priorem, et induile eum; » stolam, die celebralur, quolidie pater filium recipit : seinper
quam Adam peccaudo perdiderat, slolam, quaMU alia
Christus crcdcntibus immolatur.
parabola indumentum dicitur nuptiale {Mattli. 22),
28. « Erat autem filius illius senior in agro. » Huc-
id est, vestem Spirilus Sancti, quam qui non habue- quem
usque de persona filii junioris dispulatum est,
rit, non potcst regis interesse convivio.
sccundum pra^sentem parabolam, in publicai-is et
2i. « Et datc annulum in manu illius; » signacu-
Domino ad pocnitentiam provo-
pcccafoiibus, qui a
lum simihtndinis Christi, secundum illud : « In quem secundum myslicos
cabantur, dcbemus accipere :

credentes, signati estis spiritu repromissionissancto »

autem intellectus, dc futura quoque vocatione Gen-
{Ephes. 1. 13). Et od principem dicilur Tyri, qui m- sermo
tium prophftari. Nunc ad seniorem filium
mililudinem Condiloris amiserat : « Tu signaculum
simililudinis, et corona decoris, in deliciis paradisi
[b) Victorius ad eum rirum qui, elc.
Itareponimus e velnsliss. editione, qua sa?piusuli
(a) (c) Erasm.cumque ^eculvts Mdrliana-us pamitent iw pro
mur.aiin alii editi acMss.m'om« legerent, minus reclc pcvitilentis, scilicet fiiii : et quia pinguedine pro qua.
mox
ad Hieronymi menlem, qui Seir pUoso, atque hispido, Reclius dao Mss. quia e.v ejus pinguedine. INotandus au-
ut interpreiatur, Genlilium horrorem comparat. tem Lic, et subsequens locuspro Eucliarislia; sacrtojieHto.
 : :

389 EPISTOLA XXI. 396

transgreditur, quem mulli simpliciter ad omnium quia repulistis illud, et indignos vos judicastis a?ter-

Sanctorum personam, multi proprie ad Judseos refe- na3 vita^, ecce convertimur ad gentes » (Act.li, 46).

runt. Et rie Sanctis quidem non difficilis interpretatio 34. f Ipse autem respondeus, ait patri suo : Ecce
est, in eo quod dicitur, nun((uam mandatum tuum tot annis scrvio tibi. Pater suplex ad concordiam

praHerivi: licct illud videatur obs.istere, quod rever- deprccalur : ille justitiam, qua; in Legc est, sequens,

sioni fratris invideal. In Judseosautem cum livor in Dei justitia} non subjicitur. Porro quae major justitia

fratris saiute conveniat, hoc repugnat, quod nun-

Dei, quam (b) ignoscere pcenitentibus, filium susci-

quam se dicat ejus pra-terisse mandatum; de quibus pere redeuniem? « Ecce tot annisservio nun-
tibi, et

quid nobis videalur.suis in locis conabimur explana- quam mandatum tuum praeterivi; quasi hoc ipsum

re. « Erat autem filius illius senior in agro, « in ter- 8^ non sit praeterire raandatum, saluti alterius in-

renis opcribus laborc desudans, longe a gralia Spiri-

videre, ante Deum se jactare juslitiai, cum nemo co-

tus Sancli, et a consilio patris extorris. Hic est, qui

rain eo mundus sil.Quis enim laetabitur castum se ha-
« Agrum emi, et necesse habeo exire el videre i)ere cor, ne [al. vel] si unius quidem diei fuerit? Da-
ait:

illum : rogo lc, habe me excusatum » (Lmc. 14. 18). vid confitetur: « In iniquiiatibus conceptus sum, et in

Hic, qui juga boum emit quinque, et Legis onere deliclis concepit me mater mea » {Ps. 50. 7). Et in

depressus,terrenorumsensuum voluptate perfruitur. alio loco : « Si iniquitatem attendis, Domine, quis su-
Hic, qui uxore ducta, ire ad nuptias non potest; stinebit » {Ps. 129. 3)? Et hic dicit nunquara seprse-

elfectus caro, nequaquam unum potest esse cum spi- terisse mandalum,tolies ob idololatriam captivitatibus
ritu. In hujuspersona etiam illius parabolse operarii traditus. « Ecce tot aunis servio tibi, et nunquam
congruunt, in qua prima, tertia, sexla, nona hora, id mandalum tuum prailerivi. » Hoc est quod Paulus
est, vocalionibus variis miltuntur ad vineam, 81 ct Apostolus loquitur : « Quid ergo dicemus?quia gcn-
indignantur sibi undeciraffi hora; operarioscosequari. les quai non sectabanlur justiliam, apprchenderunt
29. « Et cum veniret, et appropinquaret domui, justitiam, {c) justiliamautem quae ex fide est. Israel
audivit « lllud quod in quo-
symphoniam et chorum. vero sectando legem jusiitiae, ad legem justitise non

dam Psalmo superscribitur pro meleth, huic sensui pervenit » (Rom. 9. 30. et 31). Quare? quia non ex

convenit. Siquidcm meleth, chorus in unum conci- tide, sed quasi ex operibus Legis. Potest ergo et ex

nens dicitur. Male autcm (a) quidam de Latinis sym- ejus persona dici, qui juxia eumdem Apostolum in

phoniarapulant esse genus organi, cum concors in juslitia, quaj ex lege est, sine reprehensione versalus

Dei laudibus concenlus, hoc vocabulo significetur sit : licet raihi videatur magis se jaclare Judaeus,quam

oujA(pwv(a quippe consonantia exprimitur in Latino. vera dicere, ad exemplura illius Pharissei, dicentis :

30. « Et vocavil unum de pueris, et interrogavit « Deus gratias ago tibi, quia non sura sicut caeteri

quidnam essent ha?c. » Et nunc interrogat Israel, homines, raptores, injusti, aduUeri, sicut et hic Pu-

quare Deus in Gentium assumptione hetetur et :

blicanus » {Luc. 18. 11). Oro te, nonne tibi videlur

ffimulaiione cruciatus paternam scire non potest ea quae ille de publicano dixerat, dicere iste de fra-
,

vohmialem. Ire? qui comediiomnem subslantiam suam,

lllic est

31. t Qui ait illi, quoniam frater luus venit, et oc- vivens cum meretricibus. Ad id autera quod ait :

cidit pater tuus vilulum sagiualum, quoniam incolu-

« Mandatum tuum nunquam prseterivi, » patris ser-
mem illum recepit. « Causa Isetiti*, quod pari in mo non congruit : non cnira confirmavit vera esse
Dei laudes toto orbe concinitur, salus esl Gentium, quaB dixerat filius, sed irascentem alia ratione cora-

salus est peccatorum la^tanlur Angeli omnis in

: :
pescuit : « Fili, lu scmper raecum es. » Numquid,
gaudium creatura consenlit ; et de solo dicitur ail, bcne quidem dicis, et fecisli cuncta quai jusse-

Israel
ram? {d) Sed mecum es, inquit, semper. Mecum es

32. « Iratus autem noluit intrare. » Irascitur se ab- lege qua stringeris : mecumcs, dum mihi et in capli-

sente fratrem essc susceplum, irascitur eum vivere, vilalibus erudiris: mecum es, non quia pra^cepta mea
qucm pulabal extincium : et nunc foris sial Israel, et corapleveris, sed quod te in longinquam regiooem

nunc discipuHs Evangclia in Ecclesia audienlibus, abirc non passus mccum es ad extrcmum,
sum : se-

matcr ejus ct fratres foris stant qua^rentes eum cundum illud quod loquulus sum ad David « Si : de-

.{Matih.\2). reliqucrint hlii cjus Icgcm meam, cl in judiciis n>ois

33. « Kgressus autcm pator illius cocpit rogare non ambulavcrinl; si juslitias » {Ps. 88. 31. ct seq(].)
« mcas profanavcrint, et mandata mca non custodie-
eum. » ()uam benignus et clcmens patcr: rogat filium,
ut lauitia! domus particeps fial: rogat autcm patcr per rinl, visitabo in virga iniquitatcs oorum, et in flagel-
injuslilias eoriim misericordiam aulom nieam
Aposiolos, rogat per Evangclii pra'dicatores. E qui- lis :

bus Pauhis ait : « Prccamur pro Chrislo, reconcilia- non aufcram ab eis \3.\.justilicHtioncs]. i Quo tesli-

mini Dco(2. Cor. 5. 20). » El alibi « Vobisoporlebat Uuicinm mss. ignoscere delinquentihus, elc.
(b)
[c) juslilia anlem, quK cl in llieronymianis
Uuo verba,
primum annuutiari [al. anvu7itiare] verbum Dei : sed
quibus utimur iuijus cpistola' mss. inveniunlur, aliisque
omnilms Graois Lalinisquo s;iori textus codicibus, Mar-
liana'us post Krasmum expunxerat.
(a) S. lsi(1orus in Originibus, quod corlo cxan-
E\ iiis
(rf) Noganili p3rliculam pra'ponit hoc loco Cisierciensis
snmpsit, Si/mplioiiitnii, dicit, viilgo appeJlari
liqiiioribiis
liLer, ex quo paulo infra legimus in longinquam regio-
lifiniim caviiiii cx utraqiu: parte pelle exteiisa, quam
«CH/, cum aptca excusi omnos Iiabeienl in longain/
viigulis liiiic iiulc Musici feriiml.
13
rATROL. >iXlI.
 :

391 SANCTl HIERONYMl 392

monio H3 ol id in quo filius scnior gloriatur, fal- cceteni'que Yirtutcs? Omnia ergo intelligamus. Le-
suni csse coiivincitur,dumin Dci judiciis non ainbulat, gcm, Piopiielas, cloquia divina. H;cc ci dedit, ul in
ct cjusmandata non facit.Et quomodo isla non faciens, lcge cjus meditarcntur dicac nocte, secundum illum
cum palrc semper fuisse dicitur? Dum pcccans visila- canoncm quem ssepecxposuimus Scripiurarum. Om-
lur in virga,ct visilalo miscricordia non ncgatur. Ncc nia non ad totum rcfcrcnda esse,sod ad parlem ma-
mirandum patri cum ausum fuisse mentiri, qui fralri ximam,ut ibi : « Omnes declinavcrunt, simul inulilos
poluit invidere : maxiine cum in die judicii quidam facti sunt » {Psal 13). Et alibi : « Omnes qui vene-
impudenlius mentianlur, dicentcs : « Nonne in nomi- runl ante mc, furcs fucruntctlatrones » {Joan. 10, 8).
ne tuo comedimus ct bibimus, et virtulcs mullas fe- Et Paulus ad Corintiuos : « Omnibus, inquit, omnia
cimus, et dfcmonia ejccinius (Matth. 7. 22)? Quid factus sum, ut omnes lucrifacerem » (1. Cor. 9. 22),
vero sit, et ovinia mea tua sunt suo loco congruen- Et ad Philippenses : « Omnes enim quai sua suni,
tius cxplicabitur. qua^runt; non ea qusesuntJesu Christi » (Philipp.2.
35. « El nunquam dedisti mihi ha3dum, ut cum Quanquum
21). niliil unquam iili ncgasse creden-
aniicis meis epularcr. » Tantus, inquit, Israel san- dum sit, quem (a)ad vituli horlalur esum.
guis effusus esl, tot hominum caesa sunt millia, et 38. < Epulari nosoportet, et gaudere, quoniamhic
nuUus eorum nostrae exstitit saluiis redemptor. Ipse fraler tuus morluus fuerat, et revixil; perierat, et
Josias qui placuit in conspeclu tuo (4. Reg. 23); el invcntus cst. » Confidamus igitur etnos vivere posse
nuper Machaba;i, qui pro tua hasreditate pugnabant, per poeniteutiam, qui fueramus mortui per delicta. Et
conira fas sanctilatis, hostium gladiis inlerempti hic quidem ipse filius revertitur : in superioribusvero,

sunt, et nuUius cruor nobis rcddidit hbertatem. Ecce in Ovc scilicet, el in Drachma, quod erraverat, affer-
adhuc Romano imperio subjaccmus : non Propheta, tur ; el quod perierat invenitur : ct simli trcs para-
non Sacerdos, non juslus quisquam immolatus est bolse fine cianduntur, dum in ista ponitur, perierat,

pro nobis. Et pro luxurioso filio, id est, pro genti- et inventus est : ut inielligamus diversis similitudini-
bus, pro peccatoribus, totius creaturac gloriosus san- bus, de eadem peccatorum susceptione signatum. El
guis effusus est. Cumque merentibus minora non hsec quidem in Ethnici persona dicta sint, et Judaei.
dederis, immeritis majora tribuisti. « Nunquam de- 39. Vidcamus autera quomodo super sancto gene-
disti mihi hajdum, ut cum amicis meis epularer. » raliter et peccalore parabola ista possit intelligi. Et
Erras, Israel : tecum epularer. Aui
dic potius, ul de caeteris quinjusto conveniat, non ambigitur. lilud
potest esse tibi aliqua jucunditas, nisi patre tecum cf^t, in quo legenti scrupulus commovetur, curjustus
celebrante convivium? Saltem exemplo docere prie- saiuli peccaloris invideat: ct io tantum iracundia re-

senti. Reverso filiojuniore, et pater laetatur et pueri. pleatur, ut 85 nec fratris misericordia, nec patris
Manducemus, ait, et epulemur : non manducate, et precibus, nec totins domus jucunditate superetur. Ad
epulamini. At tu ea mente, qua invides fratri, quia a quod breviter respondebiinus omnem mundi islius :

patris recedis aspectu, et semper in agro es, nunc justiliam, ad Dei comparalionem non esse justitiam.
quoque vis eo abscnte inire convivium, « Nunquam Quomodo enim ex pcccatis Jerusalem, Sodoma juslifi-
dedisti mihi haedum. » Nunquam palcr deteriora dat catur, non quod ipsa sit justa, sed quod majoribus de-
munera habes vituium immolatum ingredere, man-
: : lictis {h) fiant minora delicta ita et hominum omnium :

duca cum fralre. Quid hsdum qua^ris, cui agnus est universa juslitia non est Deo coUata jusiilia, Deni-
missus? Et ne simules tc nescire, quod missus est, que Paulus quidixerat: « Quotquol ergo perfecti su-
Joannes tibi eum
eremo demonstravit in« Ecce : mus, hoc sapiamus » {Philipp. 3. 15), in alio loco
Agnus Dei, ecce qui lolht peccata mundi » (Joa7i. 1. confilelur,et clamilat: « profundum divitiarum
29). Et palcr quidem quasi clemcns, et poenitentiam sapientias et scicntife Dei, quam inscrustabilia sunt
tribuens, te hortatur ad vitulum, non immolans has- judiciaejus, et ininvestigabiles viae ejus » {l\om. H.
dum,quem slare scit ad sinistram. Tu vero in fine 33) ? Et aiibi, t Ex parle cognoscimus, et ex parte
sa3culi, ipse tibi es haedum immolaturus 8-1 Anti- proplietamus. » Et, « Nunc videmus per speculumin
christum, et cum amicis luis, spiritibus immundis, senigmate » (1. Cor. 13. 9. et 12), Et ad Romanos
ejus carnc saturandus, expleto vaiicinio « Tu con-
: « Miserego homo, quis mc liberabi-t de corporemor-
fregisti caput draconis magni : dedisli eum escam po- tis hujus » {Rom. 7. 24)? Ex quibus omnibus edoce-

puli jElhiopum {Psal. 73, 14). mur, Dei solius perfectam essc justitiam, qui solem
36. a Cum autem fi ius tuus hic, qui devoravit suum oriri facit super justoset injustos : dat pluviam
omnem subsiantiam suam, vivens cum meretricibus, serolinam et matulinam, merenlibus pariter et non
venit, occidisli ci vitulum saginalum. » Confitetur et merenlibus; qui de vicis, angulis, et plateis invitat
nunc Israel saginatum vitulum fuisse qui csesus est : ad nuplias, et jc) deintus quosdam jam quasisecuros
intelligunl venisse Chrislum: sed torquentur invidia, («) Idem Cislerciens. et vetnsta sapius laudata ediiio
et nohmt, fratre non pcreunte, salvari. ad suum viiulum hortatur edendum.
II)) tjuidam mss. appareantpTO fiant codcm sensD,at
37. a Ipse aulem dixit illi : Fili, tu sempcr mccum etiam paulo post altiludo loco profundum.
esl ct mea omnia tua sunt. » Filium vocat, licet in- (c) Totum istud comma et deintus quosdamjam quast

trarc noientem. Quomodo autem Dei omnia Jud*o- securos expcllit foras, veluli alienum a proposito.etquod
aensumipsum turbare videretur siLi, expunxit Episcopus
rum sunl? Nunquid Angcli, Throni, Dominalior.es, Rcalinus^ Lrixiano^ quosdam,acFlorentirK)s Codiccsse-
 , :

393 EPISTOLA XXII. 394

expellit foras : ovem, quae ad exemplum filii pce-

et rem, cum alterius invideat felicilaii. Denique e
nitenlis ipsa redire non poterat, vcl nolebat, qusfirit, Dominus oculum in eis arguit invidentem, dicens
el invenil; el inventam suis humeris reporlat {Luc. {h)Amice, an oculus tuus nequam est^ 87 quia ego
15). Muitum enim errando laboraveral. bonus sumt Undectab Apostolo solus justus, solus
40. Ul auleni doceamur in Sanclos quoque cadere dicitur immortalis : non quod Angcli sinl injusti et

posse invidiam, et soli Deo puram clcmentiam de- mortales, sed quod ipse sil immorlalis et justus,

relinqui , filiorum Zebedsei consideremus excm- cui collaia universa justitia, iniquitas invcnitur.
plum : pro quibus cum mater niota pietatis affectu, 41. Ut autem in hac eadem parabola, quam nunc
nimis grandia postulasset, reliqui decem discipuli proposuimus, injustiliam intelligas conduclorum,
indignati sunt. EtJcsus advocans eos, dixit : « Scitis attende paulisper. Qui prima hora conductus est,

quia principcs genlium dominantur corum; ct qui plus meretur ab eo, qui hora tertia missus est ad vi-
majores sunt, potestatcm cxercent in eis. Non ila neam : rursum horae tertiie operarius, et sextae horae
erit inter vos : sedquicumque voluerit inler vos ma- operarium antecedit : et sexla3 horae, nonas horai
jor esse, sit vester minister : et quicumque veslrum vincit operarium. Quomodo igitur novissimo omnes
voiuerit inter vos esse primus, sit vesier scrvus : invident, eteamdem interse justiliam non requirunl?
(a) quoniam Filius hominis non venit ministrari, sed Tu qui hora nona conduclus es, cur invides ei qui
ministrare, et dare animam suam redemptionem pro undecima hora est missus in vineam? Quodcuinque
muitis » {Matth. 20. 25. et scqq). Nulli periculosum, responderis, quamvis diversum asserucris laborem,
nulli videatur esse blasphemum, 8G quod et in Apos- ut et praemium majus indiverso labore merearis, ei-

lolos invidiae malum diximus potuisse subreperc dem apud scxtum sentcntise subjacebis. Et tu qui
cum etiam de Angelis hoc dictum putemus. « Sidera hora sexta conductus es, novissimo invides, cur te-
quippe non sunt munda in conspectu ejus, et contra cum denarium, id est, a^qualem consequatur salutem :

Angelos suos perversum quid inlellexit » {Job 15. 15. licet salulis pro labore diversa sit gloria, eadem de
et 4. 18). Et in Psalmis dicitur : « Non justificabi- te potest teriius dicere : ct de tertio rursum primus.
tur in conspectu tuo omnis vivcns. » Non ait, « non Verum ipsi inter se ob non oequalem laborem, et vo-
juslificabiluromnis homo, » sed « omnis vivens, »id calionis spatia divcrsa, Kquale prsemium libenter
est, non Evangelista, non Aposiolus, non Propheta. accipiunt : in novissimo tantum opcrario, id esl, in

Ad majora conscendo, non angeli, non Throni, Gentium salute discordant, et Domino injuriam fa-
non Dominaliones, non Potestates, ca:"tera!que Vir- ciunt, et sub omnibus parabolis arguuntur invidiae.
ilules. Solus Deus est, in quem peccatum non cadit : 42. Non ambigo, quin inculta tibi noslrae parviialis
cailera cum sint iiberi arbitrii, juxta quod el homo vidcaiur oralio ; sed saspe causatus sum, expoliri non
ad imagincm el similitudinem Dei factus est,in utrara- posse sermonem, nisi quem propria manuslimaverit.
que partcm possunt siiam flectcre voluntatem. Quod Itaque ignosce dolcntibus oculis, id est, ignosce di-
si hac sententia non adduceris, saltem illius auctori- cianti, maxime cum in ecclesiasticis rebus non quae-
,tale parabola^ commovere, in qua per lotum diem rantur verba, sed sensus, id est, panibus sit vita
operarii mittunlur ad vineam {Matth. 20); et in sustenlanda, non siliquis.
;prima hora vocantur Adam, Abel, Scth in ter-
:
EPISTOLAXXII {c) §8
|tia Noe : in sexta Abraham : in nona Moyses : in
jundecima Gcntium populus, cui dicitur
AD EUSTOCHIUM, PAULyE FILIAM.
: Quid hic
tStatis tola die otiosi'! etilli respondcrunt : Nemo nos De custodia virginitatis.
^conduxit. Quod autem extremahora, noslri silSalva- Eustochium Virginem, Paulce nobiliss. apud Roma-
itoris adventus, lesiis estJoannes Apostolus, dicens : nos Matronoi filiam, docetquomodo Virginitatem
« Etenim sicut audistis,
Fratres, novissima hora est. custodire debeat, quam professa erat : atque
quia Antichristus venit, nunc aulem Anlichristi muUi eos qui castitatis specie vcntri avariticeque inser-
facti sunt, propter quod cognoscimus, quia novis- viunt, acritcr insectatur.
sima liora est « {Joan. 2. 18). Si h?ec displicel inler- 1. « Audi filia, et vide, et inclina aurem tuam, et
prelatio, sequor quocumque duxeris : ita tamen ut obliviscerepopulum tuum, et domum palris tui et ;

eos qui vocali sunt primi, justos esse fatearis. Quod concupiscct rex decorem tuum » {Ps. 44. 11). In qua-
cum obtinucro, illud inferam : et quoniodo justi dragesimo quarto Psalmo Deus ad aniniam loquitur
jmurmuraverunl adversum palremfamilias, dicentes : humanam, secundum cxemplum Abrahiv, cxiens
ut
1« Hi novissimi venerunt, et una hora fecerunt et : de terra sua, et de cognalione sua, relinquat Chaldxos
jaequalcs illos nobis fecisti, qui portavimus pondus qui qxiasi dannonia interpiciatur, et habitcl in re-
diei et a^stus? Videntur quidem jusle diccrc, non gionc vi\enlium, quam alibi Pro|ilicia suspiral, di-

aequalem debere esse mercedcm cjus, qui prima hora

[b) Hic quoque Victorius vocem /lM;/tv delevit, quod in
ad noctem usque sudaverit, et cjus qui una hora sit suis manu^ciiptis codd. non venerit. CaHerum cum Hiero-
in labore versalus. Sed ista juslilia habet in se livo- nymiana interpivtalione tota conferenda esl illa Tertul-
liani lib. do Pudicil. capp. 8. ol 9. ul et videas per quos
,;utus nos cum haheant expmplaria noslra, aliique om-
; S. Doctc.r iirufecorit, et quanto lielectu easdem sententias
jnes vulgali, loco movore tantum non audemus. in Calliolicum sensum atlducat, quas iile ul lapsis de-
1
(«)Idein Roatinus editorsuperiori voce m'/n(w.' omissa,
. neget puinitontiam, iu perversum trahit.
\quomodo logit pro qmniam jnxta Gracum el Vulgalum. [c) Alias quoque ti. Scripta an. 384.
395 SANGTI IllERONYMI 396

cens : t Crcdo vicicre Domini in

l)ona tcrra viven- inquit Dominus, gladius mcus in ctclo (Isai. 34), et

lium » (Ps. 26. 13). Vcrum non sufticit libi cxirc de lu pacem arl)itraris in terra, quK tribulos generat, et

lerra tua, nisi obliviscaris populi lui, domus

et spinas, quam serpens comedit? (b) Non est nobis col-

patris tui, ut carne conlcmpla, sponsi jungaris am- (uctatio adversus carnem et sanguinem, sed adver-
picxibus. « Ne respcxcris, inquil, retro : ncc suspri7icipatus,etpotestateshujusmundi.,etrectores
steleris in orani circa regionc, sed in nionle salvum harum tcnebrarum,adversus spiritualia nequitice in
le fac,ne fortecompreliendaris» (Gen. 19. 17).Non ccc/fs^/ftw.^.lJEp/ics.e.l^^.Magnisinimicorumcircumda-
cxpcdil apprchenso aralro, rcspicerc post tergum, mur agminibus,hostium piena suntomnia. Caro fra-
ncc de agro rcverti domum, nec post Clirisli tunicam, GiLis, et cinis fulura post modicum, pugnat soia cum
ad toliendura aliud veslimenlura teclo descendere OO piuribus. Cum autem fuerit dissoiuta, et ve-
(Maff/i. 24). Grande miraculum: Pater fiiiamcohor- neril princcps mundi hujus, ct invencrit in ea (c)

tatur, ne memincril patris sui. « Vos de palre dia- peccali nihil, tunc secura audies pcrProphetam : Non
boio cslis, ct dcsidcria patris vestri vuitis facere » timcbis a timore nocturno : a sagitta volante per
{Joan. 8. 44), dicitur ad Judaios. Et aiil)i : » Qui diem, a negotioperambulante in tenebris, ab incursu
facit peccatum, de diabolo est » (Joan. 3. 8). Taii et dcemonio meridiano. Cadent a latere tuo mille, et
primum parente gcnerati, nigri sumus, et post poe- decem millia a dextris tuis, ad te autem non appro-

nilenliam, nec dum culmine virtutis ascenso, dici- pinquabunt iPs. 90. 5. 6). Quod si corum te multi-
nms : Niyra sum, («) sed speciosa, filice Jerusalem tudoturbaverit, et ad singula incitamenta vitiorum coe-
(Cant. i. 4). Exivi de domo infanlia} meae, obiita peris aestuare, et dixerit libi cogitatio tua : quid fa-
sum palris mei, renascor in Clirislo. Quid pro hoc ciemus? respondebit tibi Elisaeus Noli timere, quia :

mercedisaccipio? Sequilur Et conctipiscet rex deco- : plures nobiscum sunt, quam cum illis, et orabit, et
rem tuum. Hoc ergo iiiud magura est Sacramenlum. dicet Domine, aperi oculos puellce tuce, ut videat
:

Propterhocrelinquethomopatrem, elraatrera suam, (4. Reg. 6. 16) : et apertis oculis videbis igneum

et adhaerebit uxori suae, et erunt ambo, S9 jam currum, qui te ad exempiura Eliae in astra susioilat
non, ul ibi, in una carne (Gen. 2. 44), sed io uno spi- (Ps. 123. 7); et tunc la^ta cantabis : Anima nostra
rilu. Non est sponsus luus arrogans, non superbus, sicut passer erepta est de laqueo venantium : La-
.^thiopissam duxil uxorem : slatimut volucrissapien- queus contritus est, et nos liberati sumus (Ibid. 2).

tiam audire veri Salomonis, et ad eum veneris, con- 4. In hae vita nulla est certa victoria. — Quamdiu
fitebitur til)i cuncla quse novit, el inducct te rcx in hoc fragiii corpore detinemur, quamdiu habemus tlie-

cubicuium suum, et mirum in modum coiore mutato, saurum istum in vasis fictiiibus (2. Cor. i), el con-
sermo tibi ilie conveniet : Qucb est ista,quai ascendit cupiscit spirilus adver.^us carnem, et caro adversus
dealbata (Cant. 3. 6. et 8. 5). spiritum (Galat. 5), nuiia est certa victoria. Adver-
2. Dominx virgines vocandce. — Haic idcirco, mi sarius nostcr (d) diabolus, tanquam leo rugiens ali-

Domina Eustochium, scribo (Dominam quippe vo- quera devorare qua^rens, circumil (1. Petr. 5). Po
care del)eo sponsara Domini mei) ut ex ipso princi- suisti tenebras, ait David, et facta est nox. In ipsa
pio lectionis agnosceres, non me nunc laudem Vir- pertransibunt omnes bestice sylvce.Catuli leonum ru-
ginitatis esse " dicturum, quam probasti optimam, ei cjientes, ut rapiant, et ciucerant a Deo cscam sibi (Ps.

consecuta es : nec enumeraturum moleslias nu- i03. 20). Non quaerit diabolus horaincs infideies :

ptiarum quomodo uterus inluraescat, infans vagiat, non eos qui foris sunt, et quorura carnes rex Assy-
cruciel peliex, domus cura soiiiciiet, et omnia quai rius in olia succendit : de Ecciesia Chrisli rapere
pulanfur bona, morsextrcma prtecidat. Habent enim fcsiinat. Escse ejus secundum Ai)acuc eiectae sunt.

el marilalio ordinera suum, honorabiles nuplias, et Job subvertere cupit, etdevorato Juda, ad cribrandos
cubile immacuiaium (Hebr. 13) ; sed ut inteiligeres Apostoios expetil polestatem. Non venit Salvator
libi exeunti de Sodoma, tiraendum esse Lot uxoris pacem mittere super terrara, sed gladium. Cecidit
exempium [Gcncs. 19). Nuliacslenim in hociibeilo Lucifer, qui raane oriebalur; ct iiie qui in Paradiso
aduialio. Aduiator quippe biandus inimicus esl. NuIIa dcliciarum nutritus esl, mcruit audire : Si exaliatus
crit Rheiorici pompa sermonis, (1) quaj te etiam
inler Angeios statuat, ct bealiludine Virginitalis
(//)Accuratissimaqusedam hujus epistol» editio seorsim
cxposita, raundum subjiciat pedibus luis. Romae adornata an. 1562. apud Paul. Manutium, qua non
raro utemur, addit lioc ioco, dicit Apostolus. Mox decrat
3. Nolo tibi venire superbiam de proposito, sed
apud Henedictinum Interpretem nomen rectores, quod ex
timorem. Onusta incedis auro, latro libi, vitandus eiiitis omnibns ac Mss. supple^imus.

vila mortalibus, hic conten- (c) Viclorius in ea nihil, absque peccati.

est, Stadium csl l)a'c
(d) magno numero Zfl/^M/fW.quam vocem,quod alibi
Mss.
dimus, ut aiibi coronemur. Nemo intcr serpenlcs srppius occurrat, nec penes Hieronymum tantum, sed alios
quoque LatinosScriptores,semeil)OC loco monendum est,
et scorpiones securus ingrcdilur. Et inebriatus est,
proferri ex Gracorumi€olicje dialecli pronuntiatione, oi
YJcp Aio).£T?, inquiuiit Grammatici, t6 cid^a «paTi
xat xdv
(a) Hanc Epistolam magna ex parte cxscribit Aquisgra- oid7r),oyTov i^aTi^.ourrov, JEo\e% quippe pro Diu, profurunt
nense Concilium anni 816. sub Ludovico Pio, cumijuc sa;- Zn, et pro Diapluton, Zapluton. Hinc et Za/ovo; pro
pius emendatiori codice usum videatur, qua'dam ex eo Aidxovo^.Latini Zflconw.sQuin et Azabemcus\^ToAdiubem-
loca adnotamus, ejusmodi est istud, sed el formosa : ct cus pru,'ferunt Hier. codd. in Chronico ad an. 201., et pro
mox sum patris; renascor, etc.
ohliius Dicmum, quod est Hispania; oppidum, Zanium legit Isi-
(1) Apud Gravium sed qui etiam le. dorus, aliaque id frenus quam plurima.
 397 EPISTOLA XXll. 398

fueris, ut aquila, inde detraham te, dicit Dominus ad altiora tendentcm, in profundum inferni cadere.
(Abdice 4). Dixerat enim in corde suo: Super sidera Ne fiat obsecro civitas merctrix, fidelis Sion, (2) ne

cceli ponam sedem meam, et ero similis Altissimo post Trinitatis hospitium, ibi djemones saltcnt, et

(Isai. 14. 13). Undc quolidie tH ad cos qui per sca- sirenje nidificent, ct hericii. Non solvatur fascia pe-

lam Jacob (a) somniantis descendunt, loquitur Deus :

ctoralis; sed slatim ul libido tilillaverit sensum,
Ego dixi dii estis, et /ilii Altissimi omnes. Vos autcm aut blandum voluptalis inccndium dulci nos calore

sicut homines moriemini, ct tanquam unus de prin- pcrfuderit, erumpamus in vocem Dominus auxilia- :

cipibus cadetis (Ps. 81. 6. 7). Cecidil enim priiruis tor meus, non timebo quid faciat mihi caro {Psal.
diabolus, ct cum stet Dcus in synagoga dcoruin, iu 117. 9). (b) Cum paululum interior homo inter vitia

mcdio autem deos disccrnat, Apostolus iis qui dii atquc virtutes cceperit fluctuare, diciio : « Quare
esse desinunt, scribit : Ubi enim in vobis sunt dis- tristis cs anima mea, et quare conturbas me ? Spera
sensiones et cemulationes, nonne homines estis., et in Domino |al. Deo], quia confitebor illi, salutare

secundum hominem ambutatis (2. Cor. 3. 3)? vultus mei, et Deus meus » {Ps. 41. 12). Nolo sinas
5. Si Apostolus vas electionis, ct separatus in cogitationes crescere. Nihil in tc Babylonium. nihil

Evangelium ob carnis aculeos ct inccntiva

Christi, confusionis adolcscat. Dum parvus cst hostis, inter-
vitiorum reprimit corpus suum, et serviluti subjicit, ficc : nequitia, ne zizania crescant, elidatur in se-

ne aliis praedicans ipse rcprobus inveniatur ; et ta- mine. Audi Psalraistam dicentcm : « Filia Babylonis
men videt aliam legcm in mcmbris suis repugnan- misera, beatus qui retribuet libi rclributionem
tcm legi mcnlis sua}, et caplivum se in legcm duci tuam {c) quam retribuisti nobis. Beatus qui tenebit,
peccati, si post nuditatem, jejunia, famcm, carcc- et allidct parvulos tuos ad Petram » {Ps. 136. 8).

rem, flagclla, supplicia, in seraetipsum reversus ex- Quia enim impossibile est in sensum hominis noQ
clamat ; Infelix ego homo,quis me liberabit de cor- irrucre innatum medullarum calorem, ille laudatur,

poremortis hujus {Rom. 7. 24), tu te putas securam ille praedicatur bealus, qui ut coeperit cogitare sor-

esse debere ? Cave, qufeso, ne quando de le dicat dida, statim intcrficit cogitatus, el alliditad petram :

Deus : Virgo Israel cecidit, et non est qui suscitet petra autem Christus est (1. Cor. 104).

eam {Amos 5. 2). Audenter loquar : Cum omnia Hieronymi tentationes in eremo.
7. quoties —
possit Dcus, suscitare virginem non potcst post rui- ego ipse in ercmo constilutus, et in illa vasta solitu-
nam. Valet quidem liberare de poena, sed non vult dine, quic exusta solis ardoribus, horridum Monachis

coronare corruptam. Timcamus illam Prophetiam, prcBstai habitaculum, putabara me Romanis inicresse

ne in nobis etiam compleatur : Virgines bonce defi- deliciis. Scdebam solus, quia amaritudine repletus

cient {Amos 8. 13). Obscrva quid dicat, et virgines eram. Horrebant sacco membra deformia, et squa-
bonce deficient quia sunt et virgines malae. Qui lida cutis situma^thiopicae carnisobduxerat. Quotidie
;

viderit, inquit, mulierem ad concupiscendum cam, lacryma^, quotidie gemitus, et si quando repugnan-
jam mcechatus est eam in corde suo{Matth. 5. 28). tem somnus imminens oppressisset, nuda bumo ossa
Perit ergo, et mente virginitas. Istaj sunt virginos vix ha^rcnlia collidcbam. De cibis vcro et potu laceo,

malae, virgines carne, non spiritu : virgines stulla% cum cliam languenles 03 (rf) Monachi aqua frigida
quffi oleum non habentes, excluduntur a sponso. utantur, et coctum aliquid accepisse, luxuria sit. Ille

6. Si aulem et illsc quai virgines sunt, ob alias

igitur ego, qui ob gchenna:' metum , tali me carccre

'tamen culpas, virginilatc corporum non salvanlur :

ipsedamnaveram, scorpionum tantum socius cl fe-
quid tiel illis, quai prostitucrunt membra Christi, ct rarum, saepe choris intereram pucUarum. Pallebant

mulaverunt templum Sancti Spiritus in lupanar? ora jejuniis, ct mens desideriis «sluabat in frigido
Illico audient : < Descende, sede in terra virgo filia
corporc, et anle hominem (e) sua jam in carnc pr?e-
Babylonis : sede in lerra, non cst solium filiffi Chal- mortuum, sola libidinum incendia bulliebant. Itaquc
da?orum : non vocaberis ultra niollis, el delicata.
omni auxilio desliiutus, ad Jesu jacebam pedes,
Accipe molam, mole farinam, discoopcri velamcu
rigabam lacrymis, crine tergcbam ; et repugnantem
luum, denudacrura, iransi fiumina, revclabilur igno- carncm hebdomadarum inedia subjugabam. Non
minia tua, apparcbunt opprohria lua » {Isai. 47). Et crubcsco infclicitalis mcai miscriam (/') confiteri,

tioc posl Doi Filii Ihalamos,9*^ posl oscula Ira- quin i)Olius plango me non cssc, quod fuerim. Mc-
truelis, et sponsi, illa dc quu quondam sermo Prophc- Viclorius, cl ciim post paululiim.
[b)
licus concincbai : Astilit regina a dextris tuis, in Excidorat ab edilis aiiloa coinuia islud Psalmi qiiain
(c)
relribiiisli nobis, quod nos o duobus Mss. atquc ca, qu;e
')eslitu dcanrato, circumdata vartetate{PsA!i. 10),
apud su[)ra lautlatuin Aquis;;raiicuso Conciliuin cst,
ludabitur ; et postcriora ejus poncuur in faciLMn ip- liujus epistoUo leclionc, sulTecinius.
(rfl Noinen Monachi cx pleris(pic ediiis ac Mss. repo-
>ius : sedcbit ad aquas solitudiuis, (1) posilo vase, et
niinus.
livaricabit pedes suos omni iranseunli, usquc ad
ct
(<) Miiius oxpediia,ncc vilio imrauuis crat poslErasm.
i'erlicom polluolnr. Rectius Fuiin.vT hominis [al ho- Mariianau lociio anle lioinincm suum jani in carne prw-
morlua.
nini] subiissc conjugium, ambulassc per plana, quam
(f) Duo vcrba confilcri, ct iniscriam addunt quidain
Mss. editi libri oimics, Erasmo, el Benoilictiuo intcrprcte
1
(a) lienodict. EMLsomniaiUe, quod anlea emeudavcrat oxccpti?.
jilpiscopus Uealinus. (-2] Idem lcgi jubct mcrelrix civitas fidclis, elc. Ex
(1) In aliis libris, notanlo Grav. portabit vasa. Isai. 1. juxta LXX.
 399 SANGTI IIIEUO.NY.MI m
mini me clamaniem, dicm crebo junxisse cum no- Moabita", el Amnioniisn, inimici Israel, qui usque ad

tle, ncc prius a pccloris cessasse verbcribus, quain (luarlamcldecimim progeniem,clusque in <C't<rnuni,

redirel, Doniino incrcpanie, tranquilliias. Ipsam non ingrcdiuiitur i» Ecclcsiam Dci.

quoque cclluiam meam, quasi cogilalionum nicarum 9. lilias cum Jczabel fugcrct, ct sub ([ucrcu jace-
consciim perlimescebam. Et miliimct iratus et rigi- rct lassus (a) iu solitudine, venientcad se Angelosu-
dus, solus descrla pcnclrabam. Sicubi concava val- scilatur, ct dicitur ei : c Surgc, et manduca. Respexit,
lium, aspera montium, rupium pricru|)la ccrncbam, ct ecce ad caput cjus panis {b) collyrida.ct vas nqua^
ibi mcic oralionis locus, ibi illud miscrrim;c carnis 19.5 ci 6),Rcvcra nunquid non potcrat Deus
(4. /}(Y/.

ergaslulum ; et, ul ipsc milii testis est Dominus, post conditum ci merum millcre, el clectos cibos, ct car-
muitas lacrymas, posl ccelo inhasrentes oculos, non- nes conlusione mulatas? Elisaeus filios Propbetarum
nunquam videbar mihi inlcrcsse agminibus Ange- t>5 invitat ad prandium, et iierbis agrestil)us eos

lorum, et hetus gaudensque caniabam Post te in : alens, consonum prandcntium audit clamorem: « Mors
odorem unguentorum tuorum curremus [Cant.i. 3). in olla » (4 l\eg. 4. 40). Homo Dei non iratus est cocis,
8. Si aulem («) hoc sustincnt iili, qui exeso corpore, laulioris enim mensa; consuetudinem non habebat,
solis cogitationibusoppugnanlur,quid palitur puella, sed farina desuper jacta, amaritudinem dulcoravil :

qufe deliciis fruitur? Nempc illud AposloU: Fimi.s eadem spiritus virtute, qua Moyses malavcral Marain
mortua est (1 Tim. 5.C). Si quid ilaque in me polest in dulcedinem. Necnon et illos qui ad eum compre-
esse consilii, si experto crcdiiur, hocprimum moneo, liendendum venerant,oculis pariter ac mente caecatos,

hoc obtcslor, ut sponsa Chrisli vinum fugiat pro vc- cum in Samariam nescios induxisscl, qualibus eos
neno. H;ec adversus adolescentiam prima arma sunt cpulis rcfici imperaveril, ausculla, « Ponc eis, in-

dremonum, Non sic avaritia quatit, inflat supcrbia, quit, panem et aquam ; manducenl, et bibant, et
delectat ambitio. Facile aliis caremus vitiis; hic ho- remittantur ad Dominum suum » (4 Reg. 6.22).Po-
stis nobis inclusus est. Quocumquc pcrgimus, nobis- tuit et Danieli de rcgiis ferculis opulcntior mensa
cum portamus inimicum. Vinum et adolescentia, transfcrri; sed Abacuc ei mossorum prandium portat,

duplcx incendium voluptatis cst. Quidoleum flammse arbitror ruslic.uium. Ideoquc ci dcsideriorum iwrap-

adjicimus? Quid ardenti corpusculo fomenta igniuni pellalus est, quia panem desidcrii non manducavil,
minislramus ? Taulus OJ ad Timothcum : t Jam ct vinum concupiscentia; ncm bibil.

aquam bibcre, sed vinum modico uterc,

noli, inquit, iO. Innumerabilia sunt do Scripturis divina respon-

propter stomachum luum,ct frcquentes luas infirmi- sa, quaj gulam damiicnt, ct simplices cibos probenl
tates » (1.Tim. 5.23). Videquibus causis vini potio |al. prcebeant\.y QTwm quia nunc non est propositum
concedatur, ut cx hoc stomachi dolor, et frcquens de jcjuniis disputare, et universa cxequi, sui et tiluli

mcderelur infirmitas. El ne nobis forsilan de tegrota- sit et voluminis, ba'C sufficiant pauca de plurimis.
tionibus biandiremur,modicumpra!cepit esse sumen- AIi(jquin ad exempluniborum, poteris tilji ipsa coili-
dum, medici potius consilio, quam Apostoli: licet et gere, quomodo primus de paradiso homo,venlri ma-
Apostolus sit medicus spirilualis : et ne Timotheus gis obediens, quam Deo, in hanc lacrymarum dejeclus
imbecillilate supcralus , Evangelii praedicandi non cst vallem. Et ipsum Dominum Satanas fame tenla-
posset implerc discursus: alioquin sc dixissc memi- vcrit in deserto. El Aposlolus clarailet : « Escffi ven-

nerat: « Vinum in quo est luxuria » {Ephes. 5, 18) Iri, el venterescis :Deusautem huncei illas deslruel»
Et, « bonum est homini vinum non bibere, et (l. Cor. 6. 13). Et de luxuriosis, « quorura Deus
carncm non manducare » {Rom. 14. 21). Noe vi- venter est » {Philipp. 3). Id enim colil unusqui que,
numbibit, et inebriatus est {Gen. 9. 21). Posl Dilu- quod diligit. Ex quo sollicite providfmdum csl, ut

vium, rudi adhuc sseculo, et lunc primum plantata quos saturitas de paradiso expulit, rediicat esuries.
viuea, inebriare vinum forsilan nesciebat. Etutintel- 11. Deus non delectatur nostra inedia. — (juodsi
ligas Scripturpc in omnibus sacramentum, Margarila voluoris respondere, te nobili stirpc goncrntam, sern-

quippe estsermo Dci, et cx omni parte forari polcs!, pcr in dcliciis, sempcr in plumis, non posse a vino
posl ebrietatcm nudatio fcmorum subsecuta est, li- et ebculenlioribus cibis al)stinere, ncc his legibus vi-

bido juncta luxuriae. Prius enim venter extenditnr, verc districtius, rcspondcbo : Vivc ergo lcge tua, quae

ct sic CKitcra membra concitantur. « Manducavit enitn Dci non poles. Non quod Deus universilatis Croalor

populus, et bibit, et surrexerunt ludere » {Exod. 32. et Dominus, mtesliuorum nostrorum rugilu et inani-

6). Lot amicus Dei in montc salvatus (Genes. 19), tate veniris, iiulmonisque delecteturardore; sed quod

et de lot millibus populi solus justus inventus, iu- alitcr pudicilia tuta esse non possit. Job Dco carus,

ebriatur a filiabus suis ; cl iicet ill?e putarcnt gcnus cl tcstimonio ipsius immaculatus et simplex, autli

hominum dcfecisse , ct hoc facerent liberorum magis

(b) Absiinl a Vicloriana edit. verba in solitudine,'ei
desiderio, quam lamen sciebant virum ju-
libidinis :
paulo intra nHnquid.
sium, hoc nisi ebrium non esse faclurum. Denique {(] Sic eiiainsi minus Latino vocabulo dicere amalve-
lus Lalinus iriierprc<, ut ev aliis Scriptura! locis patet;
quid fecerit, ignoravil: ct quanquam volunlas non sil
ubi Colli/rida, vl Collyridam occunit. Nec proinde nobisi
in crimine, tamen error in culpaest. Inde nascuniur prohatur Viclorii emendalio, (jui Colh/ra suhstituit ex
IMauti.ahoruraque exemplis, nnn utvire, sed ut elegan-
(o) Aliter supra laudata Manutii edit. Si autem hax tius legeret. Paulo post ubi dicilur numquid non pote-
tuttinent tentatioiies Uhidinum, qui exexo, tu,. rat, Gravius negandi parliculam expungi jubet.
 '

401 EPISTOLA XXII. 402

quid de diabolo suspicetur : «Virtus cjus in lumbis, necdum nati filii parricidsc. Islae sunt qufo soienl di-
el potestas tlG ojus in umbilico » {Job 4). Honeste ccre : <r Omnia munda mundis » (fiom. 14. 20). Sufficit
viri mulierisque genitalia immutatis sunt appcUata mihi conscientia mea. Cor mundum desiderat Deus.
nomiaibus. Unde et dc lumbis David super scdom Cur me abstineam a cibis quos creavil Deusad utcn-
ejus promiltitur esse scssurus. Et septuaginta quinque dum?Et si quando (c) lepida: et fostivffi volunt videri,

^gyptuni quu; exierunt de fc-

animcX' introicrunt in ubi se mcro ingurgitaverint, cbrietati sacrilegium co-
more Jacob. Al postquam colluctantc Domino, latilu- pulantes, aiunt : Absit, ut cgo rae aChristi Sanguine
do femorisejus emarcuit, alibcrorumoperecessavil. abstineam. Et quam vidcrint pallentem atque tristem,
Et qui Pascha facturus est, accinctis mortiticatisque miserara, Maniclueam vocant consequenter
{f) et : et :

lumbis,faccre pra^cipitur. Etad Job dicit Deus: «Ac- lalienim proposito jejuniura ha^resis est. Ha^ sunt,
cinge sicut virlumbos tuos » {ibid.Si 3):Et Joanncs quae pcr publicum nolabiliter incedunt, et furtivis
zona peliicea cingilur (a) etAposloli jubentur accinclis oculorum nulibus, adolescentiura greges post se tra-
lumbis.Evangelii tencre lucernas. Ad Jcrusalem vcro, hunt, quae semper audiunt pcr Prophctan : » Facies
quse respersasanguinc,in campo inveniturerroris, in meretricis facta est tibi, impudorata es tu » {Jercm.
Ezechiele dicitur: «Non est pr;ecisusumbiiicus tuus» 3). {fj) Purpura tantum in veste tenuis, et laxius,
{Ezech. 16. 4). Oranis igitur adversus viros diaboli ul crines decidanl, ligatum caput, soccus vilior, ei
virtus in lumbis est: omnisin umbilico contra femi- super humeros {h) hyacinthina I?ena Maforte volitans :

nas fortitudo. succinctse manichffi brachiis adhffirentcs, et solutis

12. Vis scirc ita esse.utdicimus? Accipe exempla: genubus factus incessus. Hfec cst apud illas tota vir-

Samson leone forlior et saxo durior, qui et unus el ginitas. Habeant (/) isliusmodi laudatores suos, ut
nudus millc persecutus est armatos, in Dalilse moi- sub virginali nomine lucrosius pcreant. Libcntcr lali-
lcscit amplexibus. David secundum cor Domini elc- bus non placemus.
ctus , et qui venlurum Christum sanctum sa^pe ore OS 14. Pudet dicere, proh nefas : triste, sed verum
cantaverat, postquam deambulans supcr tectum do- csl : unde in Ecclesias (;') Agapelarum pcstis introiii?
mus suse, Bethsabee captus est nudiiate, aduiterio
tendunt legant illud vero nati pro sati obvium.
junxil homicidium. Ubi,el illud breviter attende, , :

Ante nos erat in cditis omnibus lepide et festive

(e)
quod nullus sit, etiam indomo, tutusaspectus. Qua- volunt i/iyere, conlraHieronymimentem, quam nec Rea-
propter ad Dominum pcenitens loquilur : «Tibi soli tinus Sclioliastes assecutus est, qui exponit de iis, quae
cum mortali pcccato ad Eucharistiam accedunt. At eas
•peccavi.el malum coram te feci » {Psal. 50. 5). Rox sacrilegium ebrietati copulare dicit Hieronymus, qu.T; ut
enim erat, alium non limebat. Salomon, perquem se lepidw, et fcstiva; viderentur, vinum, quo sc ingurgita-
rent, Christi Sanguincm appellabant, ut repidam, iino
cecinil ipsa Sapientia, qui dispulavit a cedro Libani
s.acrilegam cbrictatis causam pra^texerenl, quod in vino
usque ad hyssopum, qu<ie exit per parietem, recessit Chrisli Sanguis conficerotur. Eti.am contra Novatores
a Domino, quia amator mulierum fuit. Et nc quis notandus esl locus iste, quem nos Cisterciensis Ms. ct
vetuslissim;e editionis ope rostituimus.
sibi de sanguinis propinquitate confiderel, illicito (/") Martianjcus miseram Monacham et Manichwam. Sed

Thamar sororis Amnon frater exarsil incendio. alterum Monaclia vocabulum nec Mss. nec alii excusi li-
bri habcnt; tum palam est nominis simililudinem .1/o«a-
13. Pudet(a/. Piget) dicere, quot quotidie Virgi-
chic et Maniclmca'. in convicium torqueri. Accedit quod
nes {b) ruant ,
quantas de suo gremio mater perdat Manichasi, hairetico, ut rao.x. Hier. vocat, jejunii propo-
sito, carnem iion comedercnl, etavino abstinerent, quod
Ecclesia, super qua; sidera inimicus superbus ponat
fel Priucipis teiwbrariim vocabant, ul ex adverso falsai
thronum suum : quotpetras excavet, el liabilet colu- Virgincs Chrisli Saugiiinem.
ber in foraminibus earum. Videas plerasque viduas, {(j) Hunc illustral Hilarii locus Epist. ad Abram filiain,
propler cousuetudinem piirpuram perangustam vestis
.antequam^nuptas,infelicem conscientiammenlita tan- liabeat, non eliam purpura ipsa diffundaiur in vestem,
lum veste protegerc. Quas nisi lumor uleri,cl infan- A(\ distinctionem scilicet latioris purpunc, cujus memi-
nit Tertullianus de Pallio n. 4. undc et latus clavus ab
tium prodidcrit^ vagitus (c), erecta ccrvico, el ludcii-
eodem num. 1.3. do Corona.
libus pedibus incedunt. Aliie vcro sterilitatem ((/) (/() Voces hyaciutliiua lirna oxpunxit editor Bcncdicli-

nus, quod in suis codd. Mss. noii invonisset, at nostri,

07 pra^bibunt, ct necdum sati hominis homicidlum
aliiguo etiam vulgati habcnt, nec dubium quin ex Per-
faciunt Nonnulla^ cum sc scnserint concepissc de sii Satyr. 1 versu 32.

scelerc aborlii vencna mcdiiantur , ei frcquenler Hic aliquis, cui circum humeros hijacinthina hvna,
expresserit S. Doctor. Qua3 vcro vestis sit L;ona, notuin.
otiam ipsse commortua', trium criminum rcye , ad Quid autcm Maforlc, vel Mavors, aut Maplioriuni, ui ox
inferos perducuntur, homicidse sui, Ghrisli adultera', Glossis Arabico-Laiinis Moursius, et Suidas, ac IMiavo-
rinus, vol tandem Mafors, V. lillera pro digamma F, et
(«) Addit Victorius circa iKmhos skos. vicissim de more usurpala, discero potes ox Isidoro lib. 19.
ib) Roman. edil. alia;que passiin addunt, Deo sacrata'. cap. iiS.Cassiano lib. primo de h;ibiui Monachi,aliisquo.
{c) Post nagilits vocem addilur apud Aquisgraneiisc Slohc diniidia pars vulgo creditur fuisso, qu.T, cum post
Conciliun), et Viclorium saiictas, et caslas se esse glo- tergum rojicoretur, Uiciuium dicla est, et Mavorte, ut
riantiir, qu;c tamelsi ad propositum faciunt, e.\ alio Servius, et Nonnius traduiit.
tamen Imjus opistoho loco liuc videntur jidsciia. (i) Inantca oxcusis er.at duobus verbis ista hujusmodi,
(rf) Ad liunc moilum volores membraii.-e tum a nohis, corrupla janidudum loctione. Quod subdit lucrosius per-
tum ab lipiscopo lioatin inspoci;o, ;i quilnis liinlum C.is- cunl, Cistcroionse oxomplar legit tiicris suis, alia lutius
lercicnsos mMv hilnnil oAsalis luiiiiiiiilnis liahent.
vari;iiil, dicunturh.aborc, sod ploraque, cilius. Quam soi|uiinur lo-
Scd vilialo prorsus codid' iisiis ost l'"diior Benodiclinus, ciionem, Victorius noii prohat, sed verior t;inion ost, ct
(\mpr(vbi'iil pro privbilnnil ot iiali lioiiiiiiis pro snli loj,'il,
, conformior ;iltori in Kpisiola ail Domeliiadom Vt sub :

cum p;ilam constel, oas liic Hieroiiymuiii insoclari, qu;i' ne nomiiie Virijiuali veudibilius pcreant.
conciperent de scclero, pluirnuaouni aiiquot pnobibebant. [}) Fallilur Victorius. qui
conlra Aqaparum abusum
Sunt et alii laudati Mss. codices, qui sterilitatem prw- hic loqui Hieronymuni putat. Notissiini sunt in Ecclcsias-
m SANCTI HIEIIONYMI 404

undc sinc nupliis aliud nonicn uxonim? iino undc (]uod datam occasioncm non libcnier acce-
pudicilia)

iiovuni roncubinaruin genus? Plus inferan» : unde perint. Nuncvcro lantum vcste mulata prisiina non
incrclriccs univira? liadeni doino, uno cubiciilo , inutalur amltitio. Pra-cedit caveas ((/) Bastcrnaruni
sicpc uno lcncnlur cl lectulo, et suspiciosos nos vo- ordo scmivirorum : ot rubcnlibus buccis, culis farta
cant, si aliquid cxistimamus. Frater (a) sororcm disicnditur, ut cas pules marilos non ainisisse, sed

virgiuem deseril, ccelibcm spernil virgo gcrmanum, ([Uffircre. Plcna adulatoribus domus, plena conviviis.
Iratrcm quifril extraneum, et cum in codcm propo- Clerici ipsi ,
quos in magisterio esse oportucrat
sito cssc se simulenl, quiiTunt alienoium spirilale doctrimc paritcr et timoris, oscuiantur capilamatro-
solatium, ul domi liabcant carnale commcrcium. narum, ct cxtenla manu, ut benediccre eos putes
Istiusmodi homines Salomon in Proverbiis spernil velle, si nescias, pretia accipiunt salutandi. Illa; in-
[al. anjiiit.]: diccns : « Alligabit quis in sinu ignem, lcrim, qu?e Saccrdotes suovidcrintindigere praisidio,
ct vestimenla cjus non coniburentur? Aut ambulabit crigunlur in superbiam : ct quia maritorum expertre
supcr carboncs ignis, et pcdes iliius non ardcbunl » dominalum, viduitatis pra^ferunt libertatem , castu'

(Prov. 6. 27. 28)? vocantur, et (e) Nonna', lOO ct post coenam

15. Explosis igitur et exterminatis his quiie nolunt dubiam, Apostolos somniant.
esse virgines, scd videri, nunc ad le mihi omnis di- 17. Sint sibi socia^ quas jejunia tenuant, quibus
rigatur oralio, quae quanto prima Roman;e urbis pallor in facie est, quas ct fctas probavit ct vita,

virgo nobilis esse coepisti, tanto tibi amplius labo- qu.ne quotidie in cor<iibus suis canunt : «Ubi pascis ? ||
randum est, ne et pra^sentibus bonis careas, et futu- ubi cubas in meridic » {Cant. 1.6)? (ju;c ex affcctu
ris. Et quidem molestias nupliarum, et incerta con- dicunt : (( Cupio dissolvi , et esse cum Christo »
jugii domestico exemplo didicisti, cum soror tua [Phitipp. 2. 23). Esto subjecta parentibus : imilare
Blesilla iPtate major, sed proposito minor, post ac- sponsum tuum. Rarus sit egressus in publicum.
ceplum maritum, scptimb mcnse viduata cst. infe- Martyrcs libi quasrantur in cubiculo tuo. Nunquam
lix humana conditio et futuri nescia : et virginitatis causa dcerit procedendi, si semper quando neccsse
coronam, ct nuptiarum perdidit voluptatem. Et est processura sis. Sit tibi modcratus cibus, et nun-
quanquam secundum pudicitiae gradum teneat vidui- quam venter expletus. Plures quippe sunt, quffi cum
las, tamcn 99 quas illam pcr momenta sustinere vino sint sobriae, ciborum largilate sunt cbri;c. Ad
existimas cruccs, spectantcm quolidie in sorore, quod orationcm tibi noctc surgenli, non indigestio ructum
ipsa perdiderit, et cum difficilius experta careat vo- facial, scd inanitas. Crebrius icge, disce quamplu-
luptate, minorem conlinentia) (b) habere mercedem? rima.Tenenti codicem somnus obrepat, etcadentera
Sil tamen el illa secura, sit gaudens. Ccntesimus ct faciem pagina sancta suscipiat. Sinl libi quotidiana
scxagesimus fructus de uno sunt semine castitatis. jejunia,et rcfcctioi/^^satielatem fugicns. Nihil prod-
16. Virgo debet fugere Matrojiarum consortium. Vi- EST BiDuo triduoque transmisso, vacuum portare
duarumvitia, et Clericorum. —
Nolohabeasconsortia ventrem, si pariter obruatur, si compensetur, saiu-
matronarum : nolo ad nobiiium domos accedas nolo :
ritale jejunium. Illico mens repleta torpescit, et i'ri-4|
lc frequentcr videre, quod contemnens, virgo esse gata humus spinas libidinum germinat. Si quando"
voluisti. Sic sibi solent applaudere mulierculse de senseris exleriorem hominem florem adolesccnti?e \
judicibus viris, et in aliqua positis dignitate. Si ad suspirare, et accepto cib'^, cum te in leciulo com-
Imperatoris uxorem concurrit ambitio salutantium, positam dulcis libidinum pompa concusserit, arripe
cur tu facis injuriam viro tuo? Ad hominis conjugem, scutum fidei, in quo ignit?e diaboli extinguuniur
Dci sponsa quid propcras ? Discc in hac parte su- sagiltffi « Omnes adultcranies, quasi clibanus» (Ose.
pcrbiam sanctam : scito te illis esse meliorem. Neque 7. 4) corda eorum. At tu Christi comitata vesti-

vero carum tantum te cupio declinare congrcssus,

qupc maritorum inflanlur honoribus, quas cunucho- {(l) lisdem pcne vorbis sequioris sexus fastum re-
pruhendciiteinChrysostomuin prajstat audire hoinil. XX.
rum greges scpiunt, et in quarum vestibus altc-
in Paul. ail Ephes. V. -^ yuv:^ y^pyrocpoptt xai inl ^z\tyo\)i
nuala in (ilum auri metalla texunlur; sed eliam cas ),£\jxi5v r)|xCov()>v irpoEiTi Trept^epeTat, Travta/oO olxexctfv

fuge, quas viduas necessitas non voluntas no'i

fccit, :
Hasternaaulem eralLec-
o.yilac, e/_ci,y.ai£ijvoOya)v £a(ii<3v.
licjo gcnus nostris fcre siniile,uldoccl velus epigramma :

quod morlcm (c) optare debucrint maritorum; scd Aiireu matronas ctnudit Basterna pudicas,
Qita' radinns patutum (/estat utrinque latus.
tica Hislor. Af/apetic, ot fratres Si/nisacli, el Extranci. Augusiinus ad Nebridiuin \i\). 0. « mittalur ne ad le
Variant lioc loco votera manu oxarala cxcmplaria,
(rt) accoinmndissimum libi veliiculum? nam basterna innoxie
scJ plerumqueaddunt, Fratcr qid spiritnliscst.Qux ta- le vehi posse nosler Lucini^mus auctor cst. » Ha^c vox
mon nonagnosiii Sulpicius,qui Dialojjo L.perioduni lianc iii Lsidori Giussar. exponitur, tecla manuatis, puta ges-
ex Hieronym rccitat, tanquam mordacis stiii spccimcn. laloriam sellam, qu;e famuloium manibus porlarctur.
(b) Velustiores cditi continentia se sciat habere, etc. Sed ex eodem Uriginiim I. 20. c. 12. Icclicam jumonlo-
Quod subdil de centesimo, et sexagesimo fruclu, alludil rum dorso impuni solilam, alii iiilerprelanlur.
Mallh. cap. 13. v. 8. « Aiia cecidcrunl in terram bo- ie) Nonnas n^m, ipiud aliis visum esl, a seneclulc
nam,etdaDant fructum aliud centesimum, aliud sexage- dixit, sod quod ita appellarenlur Virgines Dco devotw,(^t
simum, aliud trigesimum, » quem postremum conjugio quae casle vilam degerent. Fulborlus in prcnitenliis Lai-
dum comparat, conferendus est cum S. Cyprian. de Habit. coriim, Si quis Nonnam corruperit, septem annis pw.ni-
Virgin. p.73. aliter ralionis islas instituit. teat. Ad coMiam anlem, quam dubiam vucat, vide Terenlii
(t) Prajferimus Cisterciensis Ms. lectionem, utpote ve- interpietes inillud iii Phurminne, Cirna dubia apponitur.
riorem, et Hieronymiana; menti magis conformem an : Pro satietatem fugiens Homan. Kdit. hujus seorsira
(f)
tea enim crai alio sensu optaverint. cpistolaj ad vesperam .wtietatem.
 »

405 EPISTOLA XXII. 406

giis, et scrmonibus ejus inlenta, dic : « Nonne cor coelis cbl. « Crescitc ct muliiplicamini, » hoc cxple-
noslrum ardcns erat in via. ciiin apcriret nobis tur cdictum post paradisum et nuditatem, et ficus

Jesus Scripturas {Luc 24. 32)? El illud a Ignitum

v : folia, auspicanlia pruriginem nupliarum. Nubat, el

eloquium tuum vehcmcnter, ct servus tuus dilcxit nubatur ille, qui in sudore facici comedit panem
ilUid » {Psal. 118). Difficilc cst humanam aiiimam suum, cujus terra tribuloset s[)inas gcnerat, ct cujus
aliquidnon amare, ct noccsse cst, ut in quoscumque hcrba senlibus suffocatur. Mcum seinen ccntenaria
mens nostra trahatur alTcclus. Carnis amor spiritus fruge fcjccundum esl. « Non omncs capiunt vcrbum
amore (a) supcratur. Dcsidcrium desiderio lOl Dci, scd hi quibus datum est » {Matth. 19.11). Alium
restinguitur. Quidquid inde minuitur, hinc crescit. cuuuchum nccessitas faciat, mc voluntas. « Tcmpus
Quin potius scmper [b) ingcmina, et dicito super amplc.xandi, tcmpus abstinendi a complexibus
et :

lectulumtuum « In noclil)us quajsivi qucm dilcxit

: tempus miltendi Iapide3,ct tcmpus colligendi » {Ec-
anima mca {Cant. 3. 1). Mortificalc ergo, inquit Apo- cles. 3. 5). Postquain de duritia nationum gcnerati

stolus,membra vcstra qua3 suiit supcrtorram {Coloss. sunt filii Abrahaj, (c) coeperunt « sancti lapides volvi

3. 5). Unde ct ipsc postoa confidcnter aicbat : supcr terram » {Zach. 9. 16). Pcrtranscunt quippc
« Vivo autem, jam non cgo, vivit vcro mc Chri-
in mundi islius turbincs, et in curru Dei, rotarum ce-
sius » {Galat. 2. 20). Qui mortificat membra sua, ct leritate volvuntur. Consuant tunicas, qui inconsuiam
in imagine perarabulat, non timet dicerc : « Factus dcsursum tunicam perdiderunt, quos vagitus delectat
sum sicututcr in pruina » {Psal. 118. 83). Quidquid infanlium, in ipso lucis exordio fletu lugentium quod
in me fuit humoris libidinis excoctum esl; Et « In- : nali sunt. Eva in paradiso virgo fuil : post pelliccas
firmata sunt in jejunio genua mca; Et » oblitus sum : tunicas, initium sumpsit nuptiarum. Tua regio para-
manducare panem mcum. A vocc gemitus mei adha^- disus est. Serva quod nata es, ct dic « Revertcre :

sit os mcum carni meaj » {Ps. 101. 6). anima mea in requiem' tuam n {Ps. 124. 7). Et ut
18. Esto cicada noctium. Lava per singulas noctes scias virginitatem csse natur<T,nuptiaspostdelictum :

lectum tuum, lacrymis tuis stratum riga. Vigila, et virgo nascitur caro de nuptiis, et in fruclu reddens,
sis sicut passer in solitudine. Psalle spiritu ,
psalle quod in radice perdiderat. « Exiet virga de radice
et sensu : « Benedic, anima mea, Dominum, et ne Jesse, et tlos dc radice ejus ascendet » {Isai. H. 1).
obliviscaris omnes retributiones cjus : qui propitia- Virga Mater est Domini, simplcx, pura, sinccra,
tur cunctis iniquitatibus tuis : Qui sanat omncs intir- nullo extrinsecus germine coha^rente, et ad similiiu-
mitates tuas, et redimit ex corruptione vitam luam » dincm Dei {d) unione foecunda. Virgae flos Ghrisius
{Psal 101. 1. et seqq ). Et quis nostrum ex corde cst, diccns : « Ego flos campi, et lilium convallium »

dicerepotest : « Quia clnerem tanquam pancm man- (Cftn^.2.1). Qui el in alio loco, lapis prsedicatur ab-
ducabam, et potionem meam cum fletu miscebam » scissus de monte sine manibus » {Dan. 2), signifi-
{Ps. 101, 10). An non flcndum cst, non gemendum, canie Propheta,virginem nascilurum csse de Virgine.
cum me rursus serpens invitat aJ illicitos cibos? Manus quippe accipiuntur pro opere nupliarum, ut
Cum de paradiso Virginitatis ejeclos, tunicis vult ibi : « Sinistra ejus sub capile meo, et dextera illius
vestire pclliceis, quas Elias ad paradisum rcdicns, amplexabitur me » {Cant. 2).In hujus seusus congruit
projecit interram? Quid mihi etvoluplati, quse bre- 1 08 quod animalia, quse
voluntalcra ctiam illud,
vi perit? quid cum hoc dulci el mortifero carmine in Arcam Noc bina inducuntur, immunda
sunt: impar
sirenarum? Nolo te illi subjacere senteniiae, qua in enim numerus est mundus. Et Moyscs et Jesus Nave
hominem cst illata damnatio : « In doloribus, el in nudis in sanctam Tcrram pedibus jubentur incedere.
anxictalibus paries > {Gen. 3. 16). Mulicris lex ista Et discipuli sine calcearacntorum onere, et vinculis
est, non mea : « Et ad virum conversio lua. » Sit pelUum ad prpedicationem novi Evangelii destinantur:
conversio illius ad maritum, qufe virum non habct Et milites, vcslimentis Jesu sorlc divisis, caligas non
Christuin. Etad extremum, « morte morieris. » Fiiiis habcbant [al. habacre] quas lollerent. Nec enim po-
isie conjugii ; meum proposilum sine sexu est. Ha- teral haberc Dominus, quod prohibuerai servis.
beant nuptaj suum tempus, ct titulum. Mihi yirgini- 20. Laudo nuptias, laudo conjugium.sed quia mihi
tas in Maria dedicatur el Christo. virgiaes generant : lcgo de spinis rosam, dc terra
19. Dicat aliquis : Et audcsnuptiisdclrahcrc, quro
(c) Confer in Zachariam Commenlarios, nbi ha;c dilu-
a Dco benedict;ie sunl? Non c.^t deiraherc nuptiis,
cide senlentia explicatur.
ciim illis virginitas 10!9 antofcrtur. Ncmo malum Inleliige sinijiilaritute, cui Grajce ixovd; respontlel;
(rf)

Ijono comparat. Gloricnlur cl nupt;ie, cum quo scnsu sa;pius alibi vocem iinionem sumit Hier.ut in
a virgini-
Osee cap. 13. ad iin. Yirqa simplc.v et piirissima, et
bus sinl sccund;i'. « Croscilo, ait, etmalli|)licaraiiii,el UMONE f<rcnn(l(i,clc.\'A in 'cap. 10. E/.ecIiid.ad verba, Et

rcplolc lcrram » {Genes. 1. 28). Crcscit ct multiijli- coliimna earnm... una liinc, el allera inde, Non di.til, in-
quit//;/(r seil nna.iiui perfectiis est numerus,et UN/0-
celur ilIe,quiirapleturusosl urram. Tiiuin agmenin h'E sui imitatnr Deum,(ilc.Vndc apparcl lieic quonuo loci
id sibi voluisse, ut quomadmodum Dous Pater Vcrbum
(a) Quiilam oditi, quibus AquisgruuMisis synodi leolio solus absquo malro gignil sic Maria Virgo soia absque
,

concinil, « nocesso ost, ul in quoscuiiique nioiis noslra viro Cliristum gonuerii. Nec dcsunt aliorum Palrum
Irahatur affeclus, carnis anior spMilusamorc superelur. » exompla, qui eo sensu vocem illam usurparint,et pra^ci-
1/)) Verius fortasse alii ingemina: Stipcr lectidiim meum puc S.Hilarius in libris de Trinilalo. Inlcrim Cislerc. Ms.
in noctibns, etc, unde Cantici versiculus ipse incho;i- et alii quid;im legunl unitate, qu;c synonima unioni vox
tur. Infra pauca qu;cilam eraendainus minorls momenii. est, ut apud Tertullianum adversus Praxeam inveniiur;
407 SANGTI niERONYMI 408

aurum, dc conclia margaritam. Nunquid qui aral, diviti prffifcrtur (2) in purpura. Nunc qui infirmus
lola die arabii? Nonne ct laboris sui truge lanabi- est, fortior est. Vacuus erat orbis : et ut de typicis
lur? (rt) Plns. honorantur nuplin^ quando quod dc taceam, sola erat bcnodictio libcrorum. Proptcrea et
illis nascitur plus amatur. Quid iuvides maler filia^? Abraham jam sencx Ccthura) copulatur : ct Jacob
Tuo lactc nutrita cst, luis cducaia visceribus, in tuo mandragoris redimitur : et conclusam vulvam in Ec-
adolcvil sinu. Tu illam virginem sedula pietate ser- clesiEe figuram Rachel pulchra conqueritur. Paulatim
vasli. Indignaris, quod noluil miliiis essc uxor, sed vero increscentc scgete, messor immissus est. Virgo
regis? Grandc tibi bcncficium pra^slitit. (/>) Socrus Eiias, Eliseus virgo, virgines multi filii Prophcta-
Dei esse coepisti. « De Yirginibus, inquit Aposlolus, rum. Jercmiie dicitur : « Et lu ne accipias uxorem »

praeceptum Domini non habeo » (1. Cor. 7. 25). Cur? {Jerem. 16. 2). Sanctificatus in utero , captivitate
Quia et ipse ut cssel virgo, non fuit imperii, sed pro- propinqua, uxorem prohibetur accipere. Aliis verbis
priiB voluntatis. Nequc enim audiendi sunt, qui eum idipsum Apostolus loquitur : « Existimo hoc bonum
uxorem babuisse confingunt, cum dc continentia dis- esse proptcr instantem necessilatem,quoniambonum
serens et suadens perpeluam castitatem, intule-
{c) cst hominisic esse » (1. Cor.l. 26). Quse est ista ne-

rit : « Volo autem omnesesscsicutmeipsum » (t. Cor. ccssitas, qucB aufcrt gaudia nuptiarum? « Tempus
7. 8). El infra « Dico autem innuptis el viduis Bo-
: : breviatum esl Reiiquum est, ul et qui habenl uxo-
:

num est illis, si sic pcrmaneant, sicut et ego. » El ros, sic sint quasi non habeant » {Ibid. 19). In pro-
in alio loco : < Nunquid non habemus potestatem cir- ximo esl Nabuchodonosor. Promovii se leo de cubili
cumducendi mulieres.sicut et Ccieteri Apostoli » {Ihid. suo. Quo mihi superbissimo regiservilura conjugia?
9. 5) ? Quare ergo non habet Domini dc Virginitate Quo parvulos, quos Propheta complorat, dicens :

praeceptum? Quia majoris est mercedis, qnod non « Adhsesit lingua lacienlis ad fauccm ipsius in siti.

cogitur, ct offertur. Quia, si fuisset Virginitas impe- Parvuli postulaverunt panem, et qui frangeret eis,
rata, nuptise videbaniur ablat?e : et durissimum crat ^ non erat» {Thren. 4. 4). Inveniebatur crgo, ut dixi-
conlra naturam cogere, Angelorumque vitam lOl mus, in viris tantum hoc continentipe bonum, el in

ab hominibus extorquere, et id quodam modo da- doIoribusjugiterEva parturiebat. Postquam vero Vir-
mnare, quod conditum est. go 105 concepit in utero, et peperit nobis puerum,
21.Alia fuit in veteri Lege felicitas.Ibi dicilur :
(1) « cujusprincipatus in humeros ejus» {Is. 9. 6),Deum,
« Beatus qui habet semen in Sion, et domeslicos in fortem, patrem futuri soeculi, soluta maledictio est.

Jerusalem.» El: « maledicta sterilis,quffi nonpariebat» Mors per Evam : vita per Mariam. Ideoque ct ditius

(Isai. 10). Et : « filii tui sicut novella^ olivarum, in virginitatis donum {$) fluxil in feminas, quia coepit

circuitu mensse tuae » (Ps. 127). Et repromissio divitia- a femina. Statim ut filius Dei ingressus est super ter-
rum.Et,» noneritinfirmusin tribubustuis » {Isai.bG). ram, novam sibi familiam instituit, UT qpi ab An-
Nunc {d) dicitur, ne te lignum arbitreris aridum : GELis adorabatur in coelo, haberel Angelos ct in ter-

habes locum pro filiis et filiabus in ccelestibus sem- ris. Tunc Holofernis caput, Judith continens ampu-
piternum. Nunc benedicuntur pauperes, et Lazarus tavit {Judith. 13). Tunc Aman, qui interpretalur

quanquam ex SS. Patrum sensu unitas proprie ad na- iniquitas, suo combustus est igni {Esther. 15). Tunc
turam, unio ad personam referri soleat. Jacobus et Joannes relicto patre, rete, navicula, se-
(0) Cisterciense exemplar, cum Romana hujus seorsim Salvalorem affeclum sanguinis et vincula
culi sunt ;

libelii ediiione, Sed dicet forsitan mater tua, plus hono-

rantur, elc.quac pauca verba, quod integro adiiuc sensu saeculi, et curam domus paritcr relinquentes. Tunc
possint abosse, in textum inferre non audemus, nec tamen primum auditum esl : « Qui vult venire post me,
respuimus, cum optime toto contextui respondeant, et
praecipue his, Quid invides mater filiw ? abneget semetipsum et tollat crucem suam, et se-
:

]p) Hanc S. Doctoris sententiam acriter Ruffinus repre- quatur me. » Nemo enim miles cum uxore pergit ad
hendit lib. 2. Invectivar. Deum socrum habere dixisti, :

et quid tam impium, vel profanum a quoquam Gentilium prselium. Discipulo ad sepulturam patris irccupienti,
Poetarum saltem dici potuit, et ca^tera quaj praBslabit non permillilur {Matth. 8). Vulpes foveas habent, et
vidisse. Sed quando Christi sponsas, ut ait Sulp. Severus
volucres cceli nidos, ubi requiescant : Filius autem
epist. 2. Virgines dicere Ecclesiastica nob'is permittit auc-
toritas (quod nempc Christo nubore dicerentur,qua? reli- hominis, non habet ubi caput suum reclinct {Luc. 9,
gionis causa virginitatem vovebant)non in pravum sensum anguste manseris.
58). Ne forsitan contristeris, si
torquere deljuerat Ruffinus, quod Socrus Dei monialis Vir-
gims mater sit appellata. Huc pertinel quoJ ipsiu Virgines « Qui sine uxore est, sollicitus est qu?e Domini sunt,
Domime frequenter in veterum scriptis appellanlur: Domi- quomodo placeatDomino. Qui autem cum uxore est,
nam quippe^inquilUier.vocare debeo SponsamDomini mei.
(c) Inseri heic voces per suam tmitationem in aiiquot
soUicitus est qupe sunt mundi, quomodo placeat
Mss. Victorius testatur, quas suo calculo, nec immerito pro- uxori. (/) Divisa esl mulier, ct Virgo. Quae non est
bal .Ca!tcrum,qui ev anliquis Paulo uxorem tribuerint, rari
admodum sunt; ac nescio an unum Ciementem Alexandri- (2) llectius notante Grav. alia exemplaria ptirpurato,
num heic prte oculis habuerit Hier.cujus sententiam slrom. ut alibi Hier. loquiiur.
iib. 3. de Apostoli conjungio damnat. Mss. diufi'-:; lUilam autem liixit pro fluxit, et in
(e)

(d) Idem Victorius, nunc Enucltin dicitur. feminis pro in fcminas.

(1) De hoc scripturx- loco vide Sabalierum Edit. Veteris (f) Recitatur
hio Pauli locus cx veteri latino interprele,
Versionis Ital. Hodierna Vulg. Di.rit Dominus, cujus ignis quemadmodamet TertuUianus in libro de velandis virgini-
est in Sion, et camintis in Jerusalem. Pro quo Gra;c. Isai. bus. Haud rccte igitur editores a.\ii,et virf/o quK non est
cap. 51. V. ultim. Maxapio; Siwv mt£p(j.a, xai bt; eyei £v nupta, quod ex ejus interpreiis sensu, qni Mnlierem Vir-
olx£io'j; £v 1epou(7a).r,u.. Vide ct Montfaucunium in Hexa- Kini opponit.emendandum esl, inducia.dia
punctorumdi-
'

plis ad hunc locum Tom. 2. pag. 144. Laudalur iterum stinctione Divisa est mulier et Virgo. Qitm non est nupta,
:

bic locus infra Epiu f.VII. num. 11. cogitat, elc. GraiCiJ.EpLepirTTat r) ^\f4^y.ai n Ttapeevo;. Atque
 » ;

409 EllSTOLA XXII. 410

nupla, cogitat quae suntDomini, utsil sancta corpo- blanda non despicis, sed aliter vident impudici oculi.
re el spiritu » (1. Cor. 7. 31. et seqq). Nam qu?f nu- NoN NORUNT anima? pulchriludinem considcrare, sed
pta est, cogilat quae sunt muncli,quomodo placcat viro. corporum, Ezechias thcsaurumDei monstrat Assyriis :

22. Quantas molestias habeant nuptiai, et quot sed Assyrii non debucrunt videre, quod cuperenl. De
solliciludinibus vinciantur, in eo libro quem adversus nique frequcniibus bellis Judaja convulsa, vasa pri-
Helvidium de beata; Marise perpetua Virginitate edi- mumDomini capta atque translata sunt. Inter epulas
dimus, puto breviler exprcssum, Nunc eadem repli- et concubinarum greges (quia palma vitiorum est

care perlongum esset ; et si cui placet, de illo potest honesta poUuere) Balthasar potat in phialis.
haurire fonticulo. Verum ne penitus videar omisisse : 24. Ne declines aurem tuam in verba malitia^.
lOO nunc dicam ,
quod cum Apostolus sine inter- Sa?pe enim indecens aliquid loquentes, tentant mentis
missione orarenos jubeat, et qui in conjugio debitum arbitrium, si libenter audias virgo quod dicitur, si

solvit, orare non possit : aut oramus semper, et virgi- ad ridicula quaeque solvaris, quidquid dixeris, laudant
nes sumus : aut orare desinimus, ut conjugio servia- quidquid negaveris, negant : (a) facetam vocant et
mus. « Etsi nupserit, inquit, virgo, non peccat : Tri- sanctam, et in qua nullus sit dolus : Ecce vere ancilla
bulationem carnis habebunt hujusmodi » (1. Cor. 7. Christi, dicentes : ecce lota simplicitas. Non ut illa

28). Et in principio libelli prcefalus sum, me de horrida, turpis, rusticana, terribilis, et quse ideo for -

angustiis nuptiarum, aut nihil omnino, aut pauca sitan maritum non habuit, quia invenire non potuit,
dicturum : et nunc eadem admoneo , ut si tibi placet Naturali ducimur malo. Adulatoribus nostrislibenler
scire quot raolestiis virgo libera, quot uxor astricta favemus, et quanquam nos respondeamus indignos,
sit, legas Tertullianum ad amicum Philosophum, (a) et calidus rubor ora perfgndat; attamen ad laudem ^,
et de Virginitatealioslibellos, et beati Cypriani volu- suam intrinsecus anima Isetatur. Sponsa Ghristi arca
men egregium, et Papse Damasi super hac re, versu, est Testamenti, inlrinsecus et extrinsecus deaurala,
prosaque composita ; et Ambrosii nostri quaj nuper custos legis Domini. Sicut in illa nihil alliud fuit, nisi

scripsit ad Sororem opuscula, In quibus tanto se*ef- tabultie Testamenti, ita et in le nullus sit extrinsecus
fudit eloquio, ut quidquid ad laudes virginum perti- cogitatus. Super hoc propitiatorium quasi super Che-
nei, exquisierit, expresserit, ordinarit. rubira, sedere vult Dominus. Mittit discipulos suos,

23. Nobisdiverso tramite incedendum. Virginitatem ut in te sicut in pullo asinae sedeat, curis te ssecula-
non tantum efferimus, sed servamus, Nec sufficit ribus (2) solvat, ut paleas et lateres iEgypti derelin-
quod bonum est, nisi custodiatur altenlius quod
scire, quens, Moysen sequaris in eremo, et terram repro-
electum est : quia illud judicii est, hoc laboris : et il- raissionis introeas, Nemo sit qui prohibeat, non raaler,
lud commune cum pluribus, hoc cum paucis, « Qui non soror, non cognata, non germanus : Dominus
perseveraverit, inquit, usque in fmem, hic salvus erit te necessariara habel, Quod si voluerint irapedire,
{Matth. 24. 13). Et, « muiti vocati, pauci vero elecii » tiraeant flagella Pharaonis, qui populum Dei ad co-
{Ibid. 20,16.6^ 22.14). Itaqueobtestor te coram Deo, et lendum eum nolens dimittere, passus est ea quae
Christo Jesu,et electis Angelis ej us [b) ut custodias qnai scripta sunt. Jesus ingressus in Templura, ea qu?e
coepisti, ne vasatempliDomini,qu8esoIis Sacerdotibus Templi non eranl, projccit. Deuscnim zelotes est, et

\idere concessum est, facile in publicum proferas ; ne non vull Patris domum fiori speluncam latronum.
sacrarium Dei quisquam profanus aspiciat. Oza Ar- Alioquiaubi aera numcrantur, ubi sunt caveae colum-
cam, quam non liccbal tangere, atlingens, subita barum, et simplicilas enecatur, ubi in pectore virgi-
morte prostratus Neque cnim vas aureum, et ar-
est. nali saccularium 108 ncgoliorum cura a?stuat, sia-
gcnteum tam carum Deo fuit,quam templum corporis tim velum Terapli scindilur sponsus consurgit iratus,
;

virginalis. Praccessit umbra, nuncveritas cst. Tuqui- eidiciURelinquetur uobis domusvestradeserta{Matth.

dem simpliciter loqueris,et ignotos 107 quosque (i) 15. 38), Lege Evangelium, et vide quomodo Mariaad
eum quidem sensum alibiurgetS.Doctor contra Helvidium pcdes Domini sedens, MarthaB studio pr;eferatur. Et
ex latinis exemplaribus. Sed iii primo contra Jovinian. li- Domino
certe {d) Martha sedulo hospitalitatis officio,
bro veterem lectionem respuil,£/ illu(l,m(imt,breviter ad-
tnoneo in Latinis codicibus hunc locuiii ita legi : Divisa atque discipulis ejus convivium pra-parabat, cui Jesus,
est virgo et mulier : quod quanquam habeat suuin sensum, erga
a Martha, inquit, Martha, sollicila es, turbaris
el a me quoqiie pro qualitate loci sic edissertum sit,tamen
non est Apostolicce veritatis,siquidem Apostohis ita scrip- plurima : pauca autem neccssaria sunt, ut unum :

sif: Sollicitus est qua; sitnt miuidi, quoinodo placeat uxori, Maria bonam partem elegil, qua3 non auferelur ab
ct divisus est : et hmc sentenlia definita, transgreditur
ad Virgines, et continentes, et ait,niulier innupta, et Vir- ca » {Luc. 10. 41. et seqq.), Esto et tu Maria, cibis
go cogitat qiue sunt Doinini. Quaj Vulgala lcciio est. Vid. praeferto doctrinam. Sorores tuae cursitent, el quae-
Augustin lib. de Sancta Virginitate cap. 22. et lib. de
,

bono Viiluilatis cap. 2. ubi loclionem lianc explicat. Pro facetam aHi cod. castam, aiii innocentem leguiit.
[c]

[a) Non probatur nobis, quod addit Victorius scriben- Nomen Martha, quod lioc loco deerat, e\ aliis ediiis
[d)
trm, titulus enim libri videtur luisse, Ad ainicum Philo- ac Mss. supple\imus tum e\ iisdem duas alias voces,
;

sophuin, quem alibi conlra Joviuian. cilat, sed jamdiii cui Jesus. Paulo infra, ubi pauca aulein nccessaria
intercidit. Paulo post. Cislcn-c. ms. quod niiper scripsit hodiorni codices sacri tum Gra^ci
suiit ut uiiuin ((jua^ alilor
ad sororeni opusculuin. Tres autem Amlirosii hbri sunt tum L habent^ pro ut unuin plerique manuscripli ha-
ilini
ad sororem Marccllinam, quos ad an. 3i7. exaravit. beiil aul uiiuin, quemadmodum Auctor moraUum quie al
ib) Rxc, Ut custodias qna; ctvpisti, ex Cisterciensi ma- Basilium M.referuntur reg. 38. el Olympiodurus in cap.l.
nuscripto et Romana liujus libelli cditione addidimus, Ecclesiasles legunt oXytov Se etti xP^'* "«' l^^o^. Nobis
quod suporioribus ita nectantur, ut necessaria visa sint. in ancipiti re immutare noii placuil.
(1) Gravius adiii vuh voce, id est blanda voee. (2) Legit Gravius tolvant, ut referatur ad discipulos.
 »

411 SANGTI IIIERONYiMI 412

rant quomodo Clirislum hospilem suscipiant. Tu sc- virgincs slull,io, lu intrinsecus csto cum Sponso quia ;

mcl s;rculioncro|al. hoiion'] projcclo, sodead pcdcs si osiium clauseris, et secundum Evangelii pra^cc-
Domini, ct dic : « Invcni eum, quem quacrcbit anima plum in occulto oravcris Palrcm luum, vcnict, cl pul-
mca : tcncbo cum, et non diraillam {Cant. 3. 4) ->
: sabit, et dicct : « Eccecgostoantejanuam, etpulso.
el ille rcs|>onleal : < Una cst columbi mca, pertccta Si quis mihi aperuerit, introibo et coenabo cum eo, et
mca : una cst malri suai, clccta gcnilrici su;« » {Ibid. ipse mecum » {Apoc. 3. 20), ct tu slalim soUicita, rcs-
6. 8), coclesti vidclicct Jcrusalcm. pondebis: « Vox fratruelis mei pulsanlis [al. addilur ct
25. In oratione ad Deum lo(juimtir,c[c. — Sempor diccntis\ : Apcri mihi soror mea, proxima mca, co-
te cubiculi lui sccreta custodiant, sempcr tecum spon- lumba mea, pcrfecta mea » (a) (
Cant. 5. 2). Nec est ut
sus ludat iiitrinsecus. Oras, loqueris ad Sponsum : dicas: « Despoliavi mc tunica mea, quomodo induam
lcgis, illc libi loquitur : el cum te somnus opprcs- illam ? iavi pedcs mcos, quomodo inquinabo cos ? »
scrit, vcniet posL pariotcm, et niillot manum suam Iliico consurge, ct apori, nete rcmorante,pcrlranseal,
pcr foramen, ct langct ventrcm luum : ct cxpergo- IIO ct postea conquoraris, et dicas : « Aperui ego
facta consurgos, et diccs : « Vulnerata caritate ogo f ralrucli meo, fralruelis meus pertransivil. »Quid enim
sum » : ct rursus ab co audies, « Hortus conclusus necesse est, ut cordis lui oslia clausa sini sponso ? Pa-
soror iiea sponsa : borlus conclusus, fons signalus » leant Chrislo, claudanlur diabolo, secundum illud.
{Cant. 4. 12). Cave ne domum exeas, et velis vi- '< Sispiritus potestatem habentisascenderit superc,
dero filias rogionis alicnnc, quamvis fratrcs habcas nedimiscrislociimtuum»(£cc/.10.4),(/;) Danielincoc-
Patriarchas, el Israel parcnte heteris : Dina cgr.jssa naculosuo manebal in suporioribus (neque cnim ma-
corrumpitur. Nolo tc Sponsum quserere por plateas. nere poterat in humili) fenestras apertas ad Jcrusalem
Nolo lc circumireangulo civitatis, dicas licet : « Sur- habuit. El lu habeto apcrtas fenestras, sed undc lu-
gam, el circumibo civitaiem, et inforo, ct in plateis men introcat, unde videas civitatem Domini. Ne ape-
quferam qucm dilexit anima mea » {Ibid. 3, 2); et rians illas fenostras,de quibus dicilur : « Intravit mors
interroges : « Numquem dilexit anima mea, vldisiis » per fenestras veslras »|al. nostras )
{Jer. 9. 21).
{Ibid. 3)? nemo libi respondere dignabitur. Sponsus 27. Inanis gloria fugienda. quoque tibi vi- — Illud
in plateis non potest inveniri. « Arcta, et angusta tandum estcautius, nc inanis gloriae ardore capiaris.
via est,quae ducit ad vitam » {Matth. 7. 14). Denique « Quomodo, inquit Je&us, potcstis credere, gloriam ab

Gcquilur : « Qu;osivi eum, ct nou inveni, vocavi cum, hominibus accipienles » {Joan. 5) ? Vide quale malum
et non respondit mihi » {Cant. 5. 6). Alque utinam quod qui habuerit, non potest credere. Nos vero
sit,

non invenisse sufficiat I Vulneraberis, nudaberis, et dicamus a Quoniam gloriatio mea tu es {Psal. 3. 4).
:

gemebunda narrabis
circumcunl civitatem
vcrunt me, lulerunt Iherislrum
: «

:
Invenerunt
percusserunt me,
109
me cusiodes, qui

meum
et vulnera-
mihi »
Et «Qui gloriatur,in Domino glorietur » (2. Cor. 10.
17).
:

servus non esscm

Et : » Si adhuc
»
hominibus placcrem,
{Galat. 1. 10). Et : «
Chrisli
Mihi autcm
H
{Ibid. V. 7). Si autem hoc exiens patilur illa, qnse absil gloriari,nisi in cruce Domini nostri Jesus Christi,
dixerat : « Ego dormio,etcor mcum vigilat > {Cant.^. per quem mihi mundus crucifixus est, et ego mun-
2). Et, « fasciculus stactes fralruelis meus mihi, in do. » Et illud : « In te laudabimur tota die, in Do-
medio ubcrum meorum commorabitur ;
quid de no- mino laudabilur anima mea » {Psal. 33). Cum facis
bis fiet, quae adhucadolescentulae sumus; quse sponsa eleemosynam, Deus solus videat. Cum jejunas, Isela
intrante cum sponso, remanemus extrinsecus ? Zelo- sil facies tua. Vestis nec satis munda, nec sordida,

typus esl Jesus, non vult ab aliis videri faciem tuam. et nuUa diversiiate notabilis ; ne ad te obviam prx-

Excuses iicet, atque causeris, obducto velamine ora tcrcuntium turba consistat, et digito monstreris (c).

contexi, et quaesivi te ibi, el dixi : « Annunlia mihi,

quem dilexit anima mea : ubi pasois, ubi cubas in Voces columba mea aberant ab Erasm. et Benedicli-
(fl)

mcridic,ne quando efficiar sicut opertasupcr greges

na Tum pro Nec est, Victorius Necesse est :
edilione.
contra Hieronymi mentem, atque oralionis seriem.
sodalium tuorum » {Cant. 1. 6. juxt. LXX) : indigna- (&)Victoriusexpunctis his manebat in superioribus,\ege-
bitur, lumcbit, et dicel : a Si non cognoveris teip?am, rat sublimi crcnaculo, quam lectionem longe prajfert; nos
ab oxemplariuni Mss. Ude non discedere, satius duximus.
pulchra inter mulieres, cgrederc tu in vesligiis (c) Eustochio unicus fraler erat Toxutius, qui ne dum

gregum, et pasce h?edos tuos in laberraculis pastn- vivebat tum lemporis, sed et muUo post soror Blesilia :

\i(Jua adiiuc vivens. Dc his igilur non est inlelligendus

runi. » Sis liccl pulchra, et inler omnrs muHciej spe- luqui Hieronymus, sed neque de aliis ejus cogualionis,
cies tuadiligatur a Sponso, nisi lecognoveris, cl onmi ul male nuperus quidam auctor interpretatur de affine,
el Blesilla, cum e\ his quae subdit, Cave ne, dum licec sre-
cuslodia servavcris cor tuum : nisi oculos juvenum
pius facis, ipsa moriaris, paleat in genere loqui S. Do-
fugcris, egredieris do ihalamo mco, ei pasces hcodos, ctorem, qui pielati devolos viros, cl feminas copncloxiie
qui statucndi [al. st'tturi\ sunt a sinislris. culpa bonorum operum merito cxcidisse indicai. Sic in
epistola ad Furiam, si videres, inquit. sororent tuam,
26. Itaque, mi Eustochium, filia, domina, conserva, Eustochium vidclicel, qua; lamen Furiie soror non eral,
gcrmana (aiiud enim setatis, aliud mcrili, aliud roli- nisi si spirilus.Sophronium qnem infra carpil posl morlem,
hic forte sub fratris nomine inlelligit. Non indignum no-
pionis, hoc caritatis esl nomcn) audi Isaiam loqucn- talu in hanc rem quod olim puilis sordidis vestibus praj-
lem « Populus meus intra cubicuium tuum. Claude
: texebant vulgo luctum ob consanguineorum mortem, ex
ostium tuum, abscondere pusillum aliquantulum, do- quo inferius, illos quoque qui mona>;ticam, ul ea furubaiit
tempora,vitam protilebaniur, proprias professionis vestes,
nec transeat ira Domini » {Isai, 26). Foris vagentur sive pui]as,aptasquenon habuisse, et sordido illo iiabitu
413 EPISTOLA XXII. 414

Frater est morluus, sororis cst corpusculum dedu- nunquam ad scientiam veritaiis pervenientcs, tristi-

cendum : cave ne duni hroc sa'pius facis, ipsa mo- tiam simulant;et quasi longa jojunia,furtivis noctium
riaris. Nec salis religiosa velis videri, ncc plus liumi- cibis prolrahunt. Pudct diccrc reliqua, ne videarpo-
lis quam necessc est, ne gloriam fugiendo quaeras. tius invehi, quam monere. Sunl alii (de mei ordinis

Piures enim pauperlatis (a), misericordia}, aiquejc- hominibus loquor) qui ideo Presbyteratum et Diaco-
junii arbitros declinanlcs, hoc ipso cupiunt placere, natum anibiuiit,ut mulieres licentius videant.Omnis
quod placerc conlcmnunt elmirum inmodum laus, :
liis cura devcslibus, si bcne oleant,si pes, laxa pelle,

dum vitatur, appetilur. Cajteris j)erlurbalionibus qui- non folleat. Crinescalamistrivestigio rotantur; digiti
bus hominis mens gaudet, ajgrescit, sperat et metuit, de annulis radiant: et ne plantas humidiorviaasper-

111 plures invenio extraneos. Hoc vitio pauci ad- gat, vix unprimunt summa vestigia. Tales cum vi-

modum sunt qui carucrinl : et illc est oplimus, qui deris, sponsos magis sestimato quam Clericos. Qui-
quasi in pulchrocorporc, rara ntcvorum sorde resper- dam in hoc omne studium vitamque posuerunt, ut

gitur. Ncquevero monco, ne de divitiisglorieris, ne de matronarum nomina, domos, moresque cognoscant.

generis nobililale le jactes, ne te ca^teris pra,>feras. Scio Ex quibus unum, quihujus artis est princcps, brevi-
Immilitatem tuam : scio tccx affectu dicerc: « Domine, tcr strictim(iuo describam : quo facilius magistro
non cst cxaitatum cor mcum, neque elali sunt oculi cognito, discipulos recognoscas. Cum sole fcstinus

mci» {Psal. 130. 1). Novi apud te, et apud matrem cxurgit ; salutandi ei ordo disponitur ; viarum com-
tuam, superbiam, per quam diabolus cecidit, penitus pendia requiruntur, et penc usque ad cubicula dor-
locum non habere. Unde ad le super ea scribere su- mientium, srnex imporlunus ingredilur. Si pulvillum
perfluum sit. Stultissimum quippe est docere, quod vidcrit,si mantile elogans, si aliquid domesticae su-

noverit ille quem doccas. Sed ne lioc ipsum tibi ja- pelleclilis, laudat, miratur, attrectat, et se his indi-

ctantiamgeneret,quodsa!Cuhjaclanliamconlempsisli; gcre conquercns,non tam impetrat quam extorquet:

ne cogitatio taclta subrepat, ul quia in auralis vcsti- quia singute metuunt Veredarium urbis offondere.
bus piacere desisti, placere coneris in sordidis : et si Huic inimicacaslitas,inimicajejunia : prandiuin nido.
quando in conventum fratrum veneris vel soro- ribusprobat (e) etaliili geranopepa,quae vulgo pipizo
rum, (b) humilius sedcas, scabello te causeris indi- (e) Difficillimum hunc Hieronymi locum, cum e Mss. li-

gnam. Vocem ex industria, quasi confecta jejuuiis, bris, qui corrupte et varie exhibent, restitui salis non
possit, 01 ingonio supplere, atque expiicare Interpretes
non tcnues et deficientis imitata gressum, humeris
;
conali sunt.Erasmus,velYEpavo7TeTrTaacoquendisgruibus,
innitaris alterius. Sunt quippe nonnulla; exterminan- vel ab instrumento quodam farinaceo YepavoxoTTTalegen-
tes facies suas, ut appareant hominibus jcjunantes
dum censuit.Victorius vero et altili legit, ei Yepwv 6 tceuwv,
:
qmhns senem effeminatum ac mollem delicalumque signi-
quiie statim ut aliqucm viderint, ingemiscunt, dc- qui cum allihum ac saginatarum avium
ficari contendit,
mitiunl supercilium et operla facie, vix escas probaret, Pipizo ipsc vulgo diccretur. At Ca?lius
unum ocu-
Rhodiginus 1. 3. antiq. lect.cap. 11. Y^pavomTta? prffifert,
lum liberant [Mss. librant] ad videndum. Vestis pulla, senex temulentus, inquit iile, quemplebea voce pipizonem
cingulum sacceum, et sordidis manibus pedibusquc, (lici conjectamus, nain Tciuti^eiv sugere significat. Ca;lii
omendationem plurimum improLat Aldovrandus Ornilhol.
venter solus, quia videri non potcst, a^bluat cibo. His
lib. 20. cap. 5. vultque legi debere YspavovnviTtoi;, vipio,
quolidie Psalmus ille canitur : « Dominus dissipabit sive Gruis galliis. Aliam viam ingressus est Martianajus,
ossa hominum sibi placcntium
quem vide ad calcem libri. Nos ut brcvissimis verbia
» {Psal. 52. 6). Alia3
sentcnliam noslram explicemus, propius accedimus Aldo-
virili habitu, \este mutata, erubcscunt esse femina; vrando, ac legcndum pulanius et altili YspavoiriuY], quw
quod nata; suiit, crincm ampulant, et impudenter vulgo pipizo nominatur. In primis enim Mss. in hac fere
lectione geranopepa consentiunl, maximc vero vocis ler-
erigunt facies cunuchinas. Sunl quce vesliun-
ciliciis minatione Pepa, aut pepan. Hax aulem vulgi sermone fa-
tur, ct cucullis fabrefaclis, ut ad infantiam rcdeant, cilc dicla ost, quasi tiiutivi a kIt^ixq;, pullus quod latina

imitantur noctuas et buboncs. voce pepa de more vulgaris loquela; paulo corrupte pro-
nuntiaretur. Siquidem milii verosimillimum esl, Gruis
28. Scd nc tanlum vidcar dispuiare dc il^ fe- pullum, seu rcctius minorem Grucm olim hoc vocabulo sir
minis,virosquoque tuge,quos vidcriscatcnatos.quibus gniQcari solitam. Erant enim, inquit Plinius in lib. 10
cap. 49. in mensarum lionore vipiones (al. Pipiones) sic
fcminoi contraApostoiumcrincs,hircoruin barbara,ni- vocant MINOllES GRUES et Cornelius Nepos in pretio
:

grum pallium, et nudi in paticntia frigoris pedes.HKC essedixit.; el VarroTiepUSsfrfjLaTwv^el Plularchus Orat. 11«
de Carnium esu saginandi etiam modum Iradnnt, ut aUos
oninia argumcnfa sunt diaboli. Tulcm oliin (d) Anli- nunc omitlam. Quod addil pipizo vulgo nominari, nos non
mum. talcm nup er Sophronium
Roma congcmuif.Qui movet, ut cx pravaVulgi loquela pro pipio dictumpute-
poslquam nobilium iniroicrunt domus, ct dccepcrunl mus; nam iit^Tit^ojv est pipio a mm^M verbo ;ejusquc vo-
cabuli in inlima etiam lalinitato usum Ducangius nolat.
mulicrculas oneratas pcccaiis, sempc r discentes, et Nunc vcro sic rcscribcndum lcgendumque locum puta-
mus Prandium nidoribus probat, et Jeram Agapenuo-
:

inccJero affoclarciil, confralrum sivo consororum funora

miuat : aliis qua) interscrunlur verbis repudialis, quK
oblendisso.
Scboliasla" do suo, voccm Jeran agapen, seu Upiv aYa~iriv
{<0'y,^^crCi»tCTc\ons,pniiperla{is,miseriw,afquejejunii, quid rci ossel ignoranlcs, ct allilcm rali primo ad libri
iit arOilror, gloria/u declinautes.
oram commcnli sunl, dcindc in textum intruserunt. Erant
(/') Nori improbo qiiod quidam Mss. Iiabenl humi sc- llicronymianis temporibus,quin mullo etiam anle, Chris-
(teas, pluros tamcn liumilius srflras,\n
^\na,\cs praiercam tiani ([uiilam intcmporaniiorcs qui cum dclicala obsonia
Sic luuilo post urgnndi parliculam quidam
ctiam cditi contiuircrcni, pararentquc, tum hanc aijapen et sacrara
omiiiuiit codcm lamcn scnsu , si teuues vcrbum ad su- sivc proprio mn\\x\cjeran agaprn dicere audebanl ; quod
penus ue rcrcras. vehcnicnter rcdarguit Clemens Alcxandrin. in Pa^dagog.
1^\ 'il
^^•I'<'mCI \u\^.ossa eorum quiliomiuibus placent. lib. II. c. quem locum
hic lantum latine daho.cum Gra'ce
Sunt qui legant Antoiiium pro Antimo, qui certo
(rf)
non sit ad maims
Carnalis inquit, vii.i, i)uam .iudcnt
:

perpcram Monachum illum interprctantur,aa quem exs- quidam Aga^un voc.-.rc, cffrajnala lingua utentcs. Ncmpo
lai llicronymi cpislola 12. quxdam praudida nidorem, et jus redolentia, puichrum
 :

415 SANGTI HIEUONYMI 416

nominalur. 113 Os barbaruni ct procax , el ia balbutientem linguam in dimidiata verba moderantur,
convicia seiiipei arnialum. Quocumque le vcrleris ruslicum putantcsomne quod (e) nascitur. Adeo illis
prinius in lacie csl. Quidquid novum insonucril, aut adullcrium etiam linguai placct « Qua; enim com- :

aucior, aul exaggcralor est fama;. Equi per horarum municalio luci ad lenebras? Qui consensus Christo
momenta mutanlur, tam nitidi.tamque feroces, ul (a) cum Bolial » (2 Cor. 6. U) ? Qui facil cum Psaltc-
Thracii rcg^is illum putes csse gcrmanum. rio Iloralius? cum Evangeliis Maro? cum Aposlolo
29. Variis callidus liostis pugnat insidiis. Sapicn- Ciccro ? Nonne scandalizatur frater, si le viderii in
tior erat coluber omnibus bcstiis ,
quas crcavcrat idolio recumbonlem ? Et licot omnia munda mundis
Dominus super terram. Unde et Aposlolus : Non^ in- ot nihil rejicicndum, quod cum gratiarum actione
qm[,i(jnoramus ejus astutias.^NEc \FFECT\TJEsoRDE%, percipitur :tamen simul bibcre non debcmus calicem
ncc exquisilcC munditiit' conveniunt Christiano. Si Ciirisli, et calicem d<cmoniorum. Referam tibi mea!
quid ignoras, si quid de Scripturis dubitas, inlerro- infelicitaiis historiam.
ga eum, quem vita commondat, excusat tetas, fama 30. Cum anle annos plurimos domo, parentibus
non reprobat ;
qui possildicere, <t Desponsavi onim sororc, cognatis,elquodhisdifficiIiusesl,consuctiidine
vos uni viro, virginem castam exhibere Christo » lautioris cibi, propter coelorum me regna 115 ca-
(2 Cor. H. 2). Aul si non est qui possit exponere, sirassem, et (/") Jcrosolymam militaturus pergerem,
MELiusESTALiQuiD nescirc secure,quam cum periculo Bibliotheca, quam mihi Roma; summo studio ac la-
discere.Memenio.quia in medio laqueoriim ambulas bore confeccram, carere omnino non poteram, Ita-
et mullae veterana^ virgines cabtitatis indubitatse que miser ego ieciurus Tullium, jejunabam. Post
in ipso mortis limine coronam perdidere de mani- noctium crcbras vigilias, post iacrymas, quas mihi
bus. Si quae ancillulac sunl comites propositi tui, ne praeleritorum recordatio peccatorum ex imis visceri-
erigaris adversus eas, ne infleris ut doinina. Unum bus eruebat, (g) Plautus sumcbalur inmanus (al. ma-
sponsum habere cocpistis, simui psallitis.Chrisli si- nibus]. Si quando in memetipsum reversus, Prophe-
mul corpus accipitis, {b) curmenda diversa sit ? Pro- tas legere cocpissem, sermo horrebat incultus; et
vocentur et aUae. Honor virginum sit invitatio caete- quia lumen caicis oculis non videbam, non oculorum
rarum.Quod si aliquam senseris infirmiorem in fide, putabam culpam esse,sed solis. Dum ita me antiquus
suspice, consolare, blandire et pudicitiam illius fac serpens, [al. Iiostis] illuderet.in media fermeQuadra-
lucrum luuin. Si qua simulat,fugiens servitutem,huic gesima medullis infusa febris, corpus invasit exhau-
aperte Apostolum lege : « Melius esl nubere, quam stum et sine ulla requie (quod dictu quoque incre-
:

uri v (i. Cor. 7. 9). Eas autem virgines et viduas dibile sit) sic infolicia membra depasta esi, (/i) ut
114 qua3 otiosaj et curiosffi domos circumeunt ossibus vix hffirerem. Interim parantur exequice, et

matronarum, quai rubore frontis (c) altrito, parasitos vitalis anima; calor, toto frigescente jam cor[iore, in

vincunt mimorum, quasi quasdam pestes abjice. solo tantuni tepente pectusculo palpilabat : Cum
« Corrumpunt mores bonos confabulationes pessi- subito raptus in spiritu, ad tribunal judicis pertra-
mae »(1. Cor. 15.33). Nulla illis nisi vcntris cura est, hor; ubi tanlun) luminis, et tantum orat ex circum-
ot qua^venlrisunt proxima. Istiusmodiliortari solenl, stanlium claritaie fulgoris, ut projeclus in terram,
etdicere : Micatella, rcbus tuis utere, et vive dum sursum aspiccre non auderem. Interrogatus de con-
vivis : et nunquid filiis tuis servas ? (1) Vinosae at- ditione, Christianum me esse rcspondi. Et ille qui
que lascivcc ,
quidvis mali insinuant, ac fcrreas quo- pra?sidebat : Mentiris, ait, Ciceronianus es, non
que mcnlcs ad delicias cmolliunl. < Et cum luxu- Christianus : ubi enim thcsaurus tuus, ibi el cor

riata) fuerint in Christo, nubere vtlunt, habentes tuum {Matth. 6. 21). Illico obmutui, et inter verbera
damnalionem, quod primam fidem irrilam fcccrunt » (nam cfedi me jusserat) conscientiK magis igne tor-
(1. Tiin. 0. 11. 12). Nec tibi diserta multuni velis quebar, illum mecum versiculum repulans : c In in-
videri,aut(t?)Lyricis fcsliva carminibus,meiro ludere. ferno autem quisconfilebilur libi » {Ps. 6. 6) ? Clama-
Nondelumbem matronarum salivam delicata secleris, re tamen coepi, et ejulans dicere : Miserere mei,
quse nunc striclis dentibns, nunc labiis dissolulis, Domine, miserere mei. Uxc vox intcr flagelia reso-
Sacrani Aijapen ollis nescio nabat. Tandem ad prajsidentis genua provoluti qui
ac salularc Verbi opus :

quibus et liquido jure dcdecorantes poluque, deliciis et astal)ant, precabantur, ut veniam tribueret adole-
fumo illud ^omen inalediclo prosequenles.Failuntur exi
stimalione ut qui Dei promissum prandiolis se posse oinnino est hic locus apud Zenonme nostrum Sermone de
cmerc expeclaverinl. Evangelio sec. Lucam de duplici tentationem specie, an-
(«) Diomedis vidclicet, de cujus equis Lucret. Hb. 5. gustus animus etparum putans esse quod nascitur etc. Imo
Et Diomedis eqiti spirantes naribus ignem. el Minucius Felix in Octavio Cap. XXXVIII. editionis
Uuidam Mss. apud Victorium, cur mens adversa
[b) Cantabrii,'iensis pag. 182. et seq. Omne qiiod nascitur, ut
sit, alii citr mens diversa sit. inviolabile Dei mumts, nullo opere corrumpitur ec. Yideri
(c) AriteaeralflZis/ri/o, qnod mutavimus ex Cislercien- locum. Tum pro Adeo, quod reposaimus, alii edili, Inde.
si, qui etiam Parasiti diversanles in modum, fcre nt prio- {/') Maliet Tiilemontius Antiochiam legere pro Jerosoly-

res durc ediliones, liabet, pro parasitos vincunt mimorum. mam, quod nimirum, cum hajc scriberet, nondum Jeroso-
((i) Alia; Editiones Lijrici festiva carminis, etc. et apud
^
lyma) fuisse Hier. videatur. Scd renuentibus Mss. atque
Gravium in circo pro mctro. editis libris, id unum perquara commode intelligitur indi-
(e) Immutat Victorius in noscilur; sed relinenda prior care, illuc quidem in animo liabuisse, ut pergerel, eisi mu-
leclio nascitur, quaj est veterum omnium exemplarium, tato consiiio.Antiochiie primum, tum in eremo subsliterit.
quod nativnm est, seu naturaie. ((/) Tres Mss, Plato sumebatur in manibus.
significatque Addendus
(1) Fortasse verius vinulce, ul alilu. (h) Ctsterciens. ut ossibus ossa vix hcererent.
 »
, ,

417 EPISTOLA X.X1I. 418

scentire, ct errori locum pcenitentian commodaret pare, tunicas mutarc quotidie, et tamen tineas non
cxacturus dciiide cruciatum, si Gcntilium litlerarum posse superare. Quac rcligiosior fuerit, unum extcril

libros aliquando legissem. Ego qui in tanlo constri- [al. exerit] vestimcntum, et plenis arcis pannos Ira-
ctus articulo, vellem etiam majora promiltcre, deje- hit. Inficiuntur membranse colore purpureo. Aurum
rare coepi, etnomen cjus obtestans, diccre, Domine, liqucscit in liltcras, gcmmis codices vcsliuntur, et
si unquam habucro codiccs sseculares, si legero, te nudus ante fores carum Ghristus emoritur. Cum
negavi. In hsec sacramcnii verba diraissus, revertor manum cgcnti porrexcrint, buccinant. Cum ad aga-
lf<» ad superos, et miranlibus cunctis, oculos pen vocaverintjpraeco conducitur. Vidi nuper(nomen
aperio tanlo lacrymarum imbre perfusos, ut etiam, laceo , nc Satyram pulcs) nobilissimam mulierum
incredulis fidcm faccrcm ex dolore. Nec vero sopor Romanarum in Basilica Beati Petri, semiviris ante-

ille fuerat, aut vana somnia, quibusseepedeludimur. cedentibus, propria raanu, quo religiosior putaretur,
Testis esl tribunal illud, ante quod jacui, tcstis ju- singulos nummos dispertire pauperibus. Interea {d)
dicium triste, quod timui : ita mihi nunquam con- [ut usu nosse perfacile est] anus qu«dam annis pan.
tingat in talem iocidere quscslionem. (a) Liventes fa- nisquc obsita prcccucurril, utalterum nummum acci-
tcor habuisse me scapulas, plagas sensisse post peret : ad quam cum ordine pervenisset, pugnus
somnum, el tanto dehinc studio divina legisse, porrigitur pro denario, ettanti criminis reus sanguis
quanto non anle mortalia legeram. effunditur. Radix omnium malorum est avaritia
31. quoque vitandum est malum,
AvaritisG tibi ideoque ab Apostolo idolorum servitus appellatur.
non ut aliena non appetas(hoc enim et publicfE leges Quaire primum regnum Dei, et hsec omnia apponen-
puniuni) sed quo tua, {b) quae tibi suni aliena, non tur tibi. Non occidet fame animam justam Domious.
serves. « Si in alieno, inquit, fideles non fuistis, « Junior fui, et senui, et juslum derelictum, non vidi
quod vestrum est, quis dabil vobis » {Luc. 16. 12)? neque semen ejus quajrens panem » [Ps. 36. 25).
Aliena nobis auri argenlique sunt pondera, nostra Elias corvis ministrantibus pascitur. Vidua Sare-
posscssio spiritalis est : dc qua alibi dicitur : a Re- plana, ipsa cum filiis nocte moritura, Prophetam pa-
demplio animae viri, propriae diviliae {Prov. 13), scit esuriens : et mirum in modum capsace com-
Nemo polest duobus dominis servire : aut enim unum plcto, qui alendus venerat, alit. Petrus Apostolus
odiet, et alterum amabit; aut unum patietur, et al- inquit Argentum, et aurura non habeo, quod au-
: «

terum contemnet. Non potestls Deo servire,et mam- tem habeo hoc tibi do. la nomine Domini Jesu
,

monae » {Matth. 6. 24), id est « diviliis. » Nam gen- surge, et ambula « {Acf. 3. 6). At nunc multi, licet
tili Syrorum lingua, Mammona diviliai nuncupantur. sermone taceant, opere loquuntur Fidem et mise- :

CoGiTATio viCTUS, spina) sunt fidei. Radix avaritia^ ricordiam non habeo quod aulem habeo, argentum
:

cura gentilium. At dicis : Puella sum delicata, ct cl aurum, hoc libi non do. « Habentes autem victum
quao manibus meis laborare non possim. Si ad sene- veslilum, his 1 18 contenti sumus » (1. Tim. 6. 8).
clam venero, si tegrotare coepero, quis mei miserc- Audi Jacob, quid sua oralione postulet Do- : t Si fuerit
bitur? Audi Apostolis loquentem Jesum : « Ne cogi- minus meus mecum, et servaverit me in via hac, per
tetis in corde veslro, quid manducelis : neque cor- quam ego iter facio, et dederil mihi panem ad man-
pori vestro, quid induamini. Nonne anima plus est ducandum, etvestitum ad vestiendum » {Ge7i.2S.20).
quam esca, ct corpus plus quam vcslimentum? Rc- Tantum necessaria deprecatus est : ct post annos
spicile volalilia cajli, quoniam non scrunt, nequo viginti dives dominus, et ditior pater, ad terram re-
mciunt, neque congregant in horrea, et Pater vester vcrlitur Ghanaan. Infinita de Scripturis exempla sup-
coelestis pascit illa » (Matth. o. 23. 26). Si vestis petunt, quse avariliam doceant esse fugiendam.
defuerit, lilia proponanlur. Si csuricris, audias bea- 33. Verum quia nunc ex parte de ea dicitur (et
tos pauperes et esurientcs. Si aliquis te aftlixerit suo, si Christus annuerit voluraini reservatur) quid
dolor, legito : « Propter hoc complaceo mihi in in- ante (c) non plurcs annos Nitriai gestum sit, refere-
firmitatibus meis. » Et, « datus est mihi stimulus mus. Quidam ex fratribus parcior magis quam ava-
carnis mcae, angelus Satanse, qui me colaphizet » rior, ct nesciens triginta argenteis Dominum vendi-
(1. Cor. 12. 30. 7), {c) ne extollar. Laitarc in omni- tum, centum solidos, quos lino texendo acquisierat,
bus judiciis Dei. « Exullaverunt enim filia; Judae in moriens dereliquit. Initiim est inter Monacbcs consi-
omibus Judiciis tuis, Domine. » llla tibi semper in ore lium (nam in codem loco circiler quinque millia di-
vox Nudus exivi de 117 utero matris
resoncl : «
visis ccllulis habitabant) quid faclo opus esset. Alii
mea\nudus rcdeam » {Job 1. 21). Et « Nihil inluli- :
paupcribus distnbuendos csse dicebant : alii dandos
musin hunc mundum/.neque auferre quid possumus. Ecclesice : nonnulli parcntibus remiltendos. Macarius
32. At nunc plerasque videas armaria vestibus sli- vcro, ct Pambo, et Isidorus, et cailcri, quos Patres vo-
(a) Sequimur Episcopi Rcatini fideni, qui vcrbum faleor cant, Sancioin eis loquente Spiritu, decreverunt {f.\
supplevil, ut videlur o Ms^^., elsi o noslris nullus, et nc
excdsi quidcm alii habcaiit. (d) Idcm velus cod. tit ustii nostro perfacile est : lum
(If) Yoculam iWi, quam Murtian. posl Erasni. expunxc- paunin obnita absque annis voco.
rat, cx editis aliis, et Mss. rcposuimus supra cliam ple- : ((') Unum tantum velus excmplar, illudque Victorio
raque hujusmodi, qua) tanli non sunt, ui Lcclorcm mo- tcsto, ante conipltires amios.
rcaiur, emendavimus. (/) ARlea crai ciinwodcm : quodediJinius dominosuo,
(c) Gistercien. Ne cxtollas te : lcelare, etc c Ji'ss. J(])roiripsiir.U!».
 ;

419 SANGTl lUEKONYMl 420

infodicncios esse cum domino suo, dicentcs : « Pe- nis, quos diximus, ut si cogitalionibus forlc quis
cutiia lua lecum sit in pcrdilionem t {Act. 8, 10). nuclual, illius consoletur alloquiis. Post horam no-
Nec hoc quisquam putet lactum
ciuJelilcr lan- : nam in cominunc concurrilur,Psalmi resonant.Scri-
lus cunclos pcr totani iEgyptum tcrror invasit, ut ptura; recilaulur cx morc. Et complclis orationibus,

unuui soliduni dimississc, sit criminis. cunctisque rcsidcntibus, mcdius, qucm Palreni vo-
34. Et quoniam Monachorum fecimus mentioncm, caut, incifiit disputare. Quo loquenle, tantum silin"
el le scio Ubcnlcr audirc, qua; sancta sunt, aurem liiiin fil, ul nemo alium respicere, nemo audeat ex-
paulispcr accommoda. Tria sunt in ^gypto genera CPiare. Dicenlis laus in fletu ftst audicntium. Ta-
Monacliornm. Unum, Cxnobitoi, quodilli SimsesgGn- cile [Leg. Tacita;] volvuntur per ora lacrymae, et nc
liliHngua vocant, nos in cowmunc viventes possumus in singultus quidem erumpit dolor. Cum vero de
appcllare. Secundum, Anachoretce, qui soli habilant regno Christi, et de fulura bcatitudine, et de gloria
per deserla; ci ab co quod procul ab hominibus re- coepcrit anuuutiare ventura, vidcas cunclos modc-
cesscrinl, nuncupantur. Tcrtium genus est, (a) quod rato suspirio, ct oculis ad coelum levatis, iulra se

Remoboth dicunt, deterrimum llt> [al. ieterri' dicere : « Quis dabit mihi pennas sicut columbae, ct
mum] aique negleclum, et quod in noslra provincia volabo, et requiescam » {Ps. 54. 7)? Posl haec conci-
aut solum, aut priamm est. Hi bini vel lerni,nec multo lium solvitur, et unaqujeque decuria cum suo parente
plurcs bimul habitant, suo arbitratu ac dilione viven- pcigit ad mensas, 120 quibus pcr singulas heb-
tts : ctde eo quod laDoraverinl, in medium paitescon- domadas vicissim ministrant. Nullus in cibo slrcpitus
ferunt, ut habeant alinaenta communia. Habitanl au- cst; nemo comedens loquitur.Vivitur pane,)eguinini-
temquam pluriiium in urbibus ct castellis : et quasi bus et olcribus, quaj sale (c) solo condiuntur.Vinum
ars sit sancia, non vita, quidquid vendidcrint, majoris lantum senes accipiunl, quibus cum parvulis saepe
est prclii. Inter hos ssepe sunt jurgia : quia suo vi- fit prandium, ut aliorum fessa suslentetur aatas, alio"

ventes cibo, non patiuntur se alicui esse subjectos. rum non frangatur incipiens. Dehinc consurgunt pa-
Revcra soleiit ceriare jejuniis; el rcm secreli, victo- riter, et hymno dicto, ad pra?sepia redeunt ibi usque :

ritE faciunl. Apud hos affectata sunt omnia; laxa^ ma- ad vesperam cura suis uusquisque loquilur, et di-

nicifi,caliga3 follicantes,vestis crassior [Mss. grossior], cil : Vidistis illum et illum? quanta in ipso sit gra-

crebra suspiria; visitatio Yirginum, detractio Cleri- lia? quantura silentium? quam moderatus incessus?
corum : et si quando dies festus veneril, saturantur Si infirmum viderint, consolanlur : si in Dei amore
ad vomilum. ferventem, cohortantur ad studium. Et quia nocte
35. Coinobitce. — llis igitur quasi quibusdam pe- extra orationes publicas in suo cubili [Aliquol Mss.
slibus exterminalis, veniamus ad eos qui plures sunt, cubiculo] unusquisque vigilat, circumeunt cellulas
el in commune habitant, id est, quos vocari Ccenobi- singulorum; et aure apposila, quid facianl, diligen-
tas diximus. Prima apud eos confoederatio est, obc- ter explorant. Quem tardiorem depichendcriut, non
dirc majoribus, et quidquid jusserint, facere. Divisi incrcpant : sed dissimulalo quod norunt,eum saepius
sunt per decurias atque centuiias, ila novem ho-
ut visitani : et prius incipientes, piovocant magis orare
minibus detimus prajsit. Et rursus deccm praeposi- quam cogunt. Opus diei statum est : quod Decano
los sub se centesimus habeat. Manent separati (b) redditum, ierlur ad Oeconomum, qui et ipse per
sejunctis cellulis. Dsque ad horam nonam, ut insli- siugulos menses Patri omnium cum magno tremore
tutum est, nemo pergil ad alium, exccptis hia Dcca- reddil rationeni. A quo cliam cibi cum facli fue-
(«) Mss. Anses,3iln Sauches.Tum pro lo quod infra
est, rint, pra^gustantur: et quia non licet dicere cuiquam :

Remohoth, alii RenuoUi, et Remnoth. Ilorum convprsatio- Tunicam el sagum textaque juncis strata non habeo,
nem,sub nomine Sarabaitarum,fusius describit Cassian.
Coil. 18, cap. 7. Benediclus, Humberlus, Ivo aliique. Con-
ille ita univcrsa inoderatur, (d) ul nemo quid poslu-
fer eliam, si luLet, Petrum Criiiiluin 111. 15. de bonesla let, ncmo dehabeat. Si quis vero coeperit aegrotare,
disriplina, aliosquo. Quod autem dicit Hier. in noslra
transfcrlur ad excdram latiorem, et tanlo senum
Provinciu, Palajstinam male vulgo intelligunl eruditi \iri,
cum Pannonia poiius significetur, aut llalia; quis enini ministerio confovetur, ut nec dclicias urbium, nec
in Pala-slina^ubi apprimeflorebantMonachorum instilula, matris qua^rat affectum. Domiuicis dicbus orationl
aut solum.aut primumhoc deterrimum genus fuissc sibi
lantum vacanl quod quidem el omni
persuadeal? Sarabaitte dicli videniur a nn, quod con- et lectionibus :

tumaceni et refractarium sonat; q\i\ma\\i\\\. Rcmbolh vo- teinpore complelis opusculis faciunt. Quotidie aliquid
ccm aGra>co p£(j.66;, quod nomenvagum hominem, atque dc Scripturis discitur. Jcjunium lotius anni aequale
erronem significat, deiorlam facile credunt. Qui vero Re-
hoboth pra^ferunt a SniS seu n:im arabica voce, qua; csl, exccpla Quadragesima, in qua sola concedilur
nionaclium nolat, deducunt. Isidorus lib. 2. de Offic. dislrictius vivcre (e). A Pcntccoslc coena^ mutantur
Eccles. c. 15. Ai.(jypliorum limjua Sarahaitie, sife Re-
in prandia : quo ct tradilioui EcclcsiasiicK saiisfiat,
nuitienuncupantur, nimnum li^idem soasii ac Renuil
scd non lamen Latina est altcra nominis eljmologia ta- Plerique Mss. sale et oleo condiuntur. Mox ex w-
(c)

metsi pro Latina babuerit eliam Odo Cluniacensis Collal. dem Rom. Editione leg. quibus cum parvulis, elc. pro
el
3. a Nosmiseri,non sumus Monachi.ut falso nominamur, quo antea crat ct parvulis.
sed Sarabailte, id est Renoila', qui jugum Regularis dis- Irf) Peccant omnes ante Marliaiiirum edili, qui legunt
ciplino! renuimus. » Probant vero ista olim lectum Rc- nemo quid postulet, habeat, vcl nemo non habcat, qus
vuoth, unde Renuilse licet alii ex Rehoboth, Rchivitm la.-
; frequeniior eliam in Mss. cst leclio. Verbum dehabere,
cili muiatione apud Latinos scribi velint, quo manifesiius eisi barbarum pro minus habere, oWm osuipalum docenl
utraque appellatio ex iEgyptiaco sermone constet l^m. exempla non pauca.
\b) Eril cui magis arrideatVicforii lectio.sedjMnc/Mcd- (c) Reatinus Intcrpres a Pascha ad Pentecoslen,qaam

/j<aA-,pro4('j«Hc/J«;scdelpaulo supra divisis cellulis\li\it. aliquol manuscriptorum opo locliouem luetur.

 EPISTOLA XXll. 422
421
Quale illud polest esse jejunium, cujus iram
ventrem cibo non onerent duplicalo. Tales Philo
natis'?
et
tales Josej)hus, Gracus non dicam nox occupat, sed luna integram derelin-
Platonici sermonis imitator :

caplivitalis hisloria (a) quit? Tc ipsam considerans, noli in alterius ruina,

Livius, in secunda Judaicae
sed in luo opcre gloriari.
Essenos refert.
nunc de Yirginibus scribens, 38. Exempia malorum. Meliorum exempla sectan-
36. Verum quia
de Monachis disputavi.ad ter- da. — Ncc illarum exempla proponas, quae carnis
tibi
t9t pene superfluum
curam facientcs, possessionum redilus, et quotidia-
tium genus veniam, quos Anachoretas vocant; qui et
el sale,ad deserta nas domus impensas supputant. Neque enim undecim
deCoenobiis exeuntes.exccptopane
auctor Paulus, Apostoli Judae prodilione sunt fracli : nec (c) Phy-
nihil perferunl amplius. Hujus vilis
gelo, et Alexandro facientibus naufragium, caeteri a
illustralor ad superiora conscendam,
Anlonius : el ut
cursu fidei subsliterunt. Nec dicas, illa et illa suis
princeps Joannes Baplista fuit. Talem vero virum
rebus fruitur honoratur ab hominibus; fratres ad
« Bo-
;
Jeremias quoque Propheta describit, dicens :

eam conveniunt et sorores. Nunquid ideo virgo esse

! num est viro cum portaverit jugum ab adolescen-
quoniam suslu- desiit? Primo dubium esl, an virgo sit talis. « Non
sua. Sedebit solitarius,et tacebil,
'

tia

super se jugum,el dabit percutienti se maxillam :

enim quomodo videt homo videt Deus. Homo videt
I lit

i! saturabilur opprobriis, quia non in sempilernum

in facie, Deus autem vidct in corde » (1. Heg. 16).

Horum labo- Dehinc etiam si corpore virgo est, spiritu virgo sit,
Ij
abjiciet Dominus » (Thren. 27. etseqq.).
1 rcm et conversationem in carne non carnis, alio nescio. Apostolus autem ita virginem definivit : Ut

tempore, si volueris, explicabo. Nunc ad propositum sitsancta corpore et spiritu (1. Cor.l. 34). Ad ex-

redeam, quia de avarilia disserens, ad Monachos ve- Iremum habeat gloriamsuam. Vincat Pauli sen-
sibi
I

fruatur et vivat, Nos meliorum

neram. Quorum tibi exempla proponens, non dico tcntiam, deliciis

aurum atque argentum, et cseteras opes, sed ipsam exempla sectemur. Propone tibi bealam Mariam, quae
lcrram et ccelum dcspiciens, ct Christo copulata lantae exstitit puritatis, ut Mater Domini esse mere-

cantabis mea Dominus. »

: « Pars retur. Ad quam cum Angelus Gabriel in viri specie

37. Post h«c quanquam Apostolus orare nos sem- descendissct, dicensiAve gratia plena, Dominus te-

pcr jubeat, Et Sanctis etiam ipsesit somnus oratio, cum (Luc. \. 28), con^ternala el perlerrila, respon-

sic tamen divisas orandi horas debemus habere,utsi

dere non potuit. Nunquam enim a viro fuerat salu-

forte aliquo fuerimus opere detenli, ipsum nos ad

tata. Denique nuntium discit et loquitur. Et qu«
officium tempus admoneat. Horam lertiam, sextam, hominem formidabat, cum Angelo fabulatur intre-
pida. Potes et lu esse Mater Domini. Accipe tibi to-
nonam, diluculumquoque el vesperam, nemo estqui
: ncsciat. Nec cibi sumantur, nisi oratione prsemissa :
mum magnum, novum, et scribe in eo stilo hominis:

nec recedalur a mensa, nisi referatur Crealori gratia. velociter spolia detrahe : et postquam accesseris ad
Noctibus bis terque surgendum, revolvenda quse de
Prophetissam, ei conceperis in utero, et pepereris

Scripluris memoriter retinemus. Egrodientes de ho-

filium, dic (rf). « A timore tuo, Domine, concepi-
spilio, armel oralio ; regredientibus de platea, oratio mus, et doluimus, et peperimus spiritum salvationis
'
occurrat antequam scssio : nec prius corpusculum rc- tua% quem fecimus super terram » {Isa Tunc 26).

quiescal, quam anima pascatur. Ad omnem aclum, et filius tuus tibi respondebil, et dicet Ecce mater
:

mea, etfratres mei {Marc. 3. 34). Et mirum in modum

ad omnem incessum manus pingat Domini crucem.
ille,quem in lutitudine pectoris tui paulo anle descri-
, NuUi detrahas, nec adversus filium matris tua^ ponas
scandalum. Tu alienumservum
qua' [Ms.i/wjs] es, ut
pseras, quem in noviiale cordis stilo signaveras post- ;

judices? « Suo Domino stal, aut cadit. Stabit aulem :

quam spolia ex hostibus receperil, postquam denuda-
potens est enim Dominus slaluore illum n {Rom. 14. verii principatus et fJJl poieslates, et affixerit eas

. 4). Nec si biduo triduoque jejunaveris, putes le non cruci, conceptus adolescit, et major effectus sponsam

jejunantibus esse mcliorem. Tu jejunas, et irasce- te incipithaberedcmalre. Grandis LABOR,sed grande

ris : ille comcdit, et {b) fronte blanditur. Tu vexa- pra'mium, esse quod Martyres, esse quod Apostoli,
I

esse quod Christus cst. Quae quideni universa lunc

tionein menlis el venlris esuriem rixando digeris
[al. detegis] : ille moderalius alitur, el Deo gralias
prosunt, ciim in Ecclesia fiunl cum in una donio
:

agil. Unde quotidie clamat Isaias : « Non taie jeju-

Pascha cerebramus ; si Arcam ingredimur cum Noe;
si pereunte Jericho, Rahab meretrix justificata nos
nium clegi, dicit Dominus » {Isai. 58. 5). Et iterum:
conlinet. Ca;lcruiii virgines, quales apud diversas
IS® « In diebus jejuniorum vcstrorum inveniuntur
haTcsos, ct quales apud impurissimuni Maniclurum
voluntales vestr;r, et omncs qui sub veslra polcstute
csse dicunlur, scorla sunt exislimandte, non virgi-
sunt, slimulatis. In judiciis cl iilibus jojunatis,ct per-
pugnis liumilem nes. Si enim corporis earuni auctor esl diabolub,
culitis » (//><W.(j.3j.Utquid mihi jeju-
quomodo possunl lionoraro plasnialionem liostls sui?
(n) Mss. quidani alnue edili veluslioro.s exse nos
Viliose, [c) Viclorius maluil Pliijteto. Sed cuiu uU;rque el Pbyg-

Idebere queinadmoduiii olim elianilegeral Abadar-

refert, gcllus,el Pbiletiis iii alieraPauli ad Timotheum epistola
dus lib. "1. Tliealof;. Chrisiiana'. Porro de Essenis scripsit a tide excidisse referanlur, leclionein qu;e jaindiu obti-
Philo. in lih. oTiTra^cjTTOuoalo? eXeuOepo; Josephi auteni lo- ; nuit, el maiiuscriptoruni est, imnuUare non placuit.
r.us, queiii llier, jnnuil, est lib. "1. de HelKi Judaico cap. 8. (d) Mss. iion pauci addunl in corde tuo. 1'aulo infra Hle,
[b) Mariian. el fortc biamlitur, repugnanlibus Mss. quem sic e Mss. emendavimus post Victorium, pro quo
alque editis castigatioribus. Marlian. el Erasm. illum, quem, elc.
P.\TKOL. XXU. 14
 ;

423 SANGTl HlEKONYiMl 424

Sed quia sciuiil virginale vocabulum gloriosuni, sub 20). Unde ct ipse postea (c) memorat : In die iire-
oviuni poilibus lupos lejijunl. Clirislum nienlilur An- bar iKstu,el gelunocle {Gen. 31.40).An)cmus et nos
liclirislus; cl lurpiludinoni vila; lalso noininis lionore Cliristiim, cjusque semper qujcramus am])loxus, et

convesiiunt. Gaude soror, j^aude iilia, gaude ini facilc videbitur omnedifficile; brevia pulabiiuus uui-

virj(0 : quia quod alicu siniulanl, lu vere esse coe- versa quaj longa sunt ; et jaculo illius vulnerati, per

pisti. hor.irum momenla dicemus : « Hcu me, quia pere-

39. Ha'C oinnia quie digessinius, dura videbnnlur griiialio mea prolongala est a ine. {Ps. 119. 2). iNon
ei quie non amal Cbrisium. Qui aulem oinneni sa'- sunt enim condigna,' passiones hujus lemporis ad fu-
culi pompam pro purgamenlo habuerit ; el vana turam gloriam,qucC revelabitur in nobis(/?om.8.18).
duxeril universa sub sole, ul Chrisium lucritacial Quia tribulaiio patienliam opcratur, palicnlia aulem
qui commorluus est Domino suo, el consurrexit, et probationcm, probatio autem spem, spes autem non
crucilixit carnem cum vitiis etconcupiscentiis, libcre confundit » (Ibid. 5. 3. 4). Quando tibi grave vide-
proclamabit : « Quis nos separabit a carilale Dei jai. tur essequod suslines, Pauli secundam Epistolam ad
Clirixli]'! an lribulalio?an augustia? an persecutio? Corinthios lege: c In laboribus plurinmm; in carce-
an famcs? an nudilas? an periculum ? an gladius? » ribus abundantius; in plagis supra modum; in mor-
El iterum Certus sum, quia neque mors, neque
: tibus frequenter. A Judans quinquies quadragenas
vila, neque Angelus, neque Principaius, neque Po- una minus accepi ter virgis : ca^sus sum : semel la-

testates, neque instantia, neque futura, neque forti- pidatussum ter naufragium : foci : nocte et die in
tudo, neque excelsum, neque profundum, neque alia profundo maris fui. In itineribus sfepius, periculis
crealura poterit nos separare a caritale Dei, qu;e cst fluminum, iiericulis latronum, periculis ex genere,
in Christo Jesu Domiao nostro • {Rom. 8. 35. et seqq.). periculis ex gentibus, periculis in civitate, periculis
Dci Filius pro nostra salute, hominis factus esl fi- in deserto, pcriculis in mari, periculis in falsis fra-
lius (a) Novem mensibus in utero ut nascatur ex- tribus : in laboribus, in miscriis, in vigiliis multis, in
speclat, faslidia sustinet, cruentus egreditur, pannis fame et siti, in jejuniis plurimis, in frigoro et nudi-
involvitur, blanditiis deiinilur [al. deridetur] : etille tate » (2. Cor. H). Quisnostrum saltem 1^5niini-
pugillo mundum includens, pnesepis continetur an- mam portionem dc catalogo harum sibi potest vindicare
Tacco quod usque ad triginta annos ignobilis,
gustiis. virtutuin? Ob qu;B ille postea confidenter aiebat :

paronlum paupertate contentus est verbcralur, et : « Cursum consummavi, fidem scrvavi. Superest mihi
tacet : crucifigitur. et pro crucifigentibus deprecatur. corona justitiae, quam relribuet mihi in illa die Do-
« Quid igitur relribuam Domino pro omnibus quse re- minus justus judex » (2. Tim. 4. 7, 8). Si cibus in-
tribuilmibi? Calicera salutaris accipiam, et nomen sulsior fuerit, conslristamur : et putamus Deo nos
Domini invocabo. i^JPretiosa estin conspectuDo- aliquod pra^stare beneficium {d), cum aquatius vi-
niini mors Sanctorum ejus » (Psal. 115.4.5.6). Haec num bibimus. Calix frangitur, mensa subvertitur;
est solaoiGNA RETRiBUTio,cum sanguis sanguine com- verbcra rcsonant, et aqua tepidior sanguine vindica-
pensatur ; et redempti cruore Christi, pro redcmptore tur. « Regnum coelorum \im patitur, et violenti ra-

libcnler occunibimus. Quis sanclorum sine certamine piunt iliud » {Mattli. 11. 12),Nisi vim fcceris, coelo-

coronatus est? Abel justus occiditur ;Abrahamuxo- rum regna non (1) capies.Nisi pulsaveris importune,
rem pcriclitatur amitlere. Et ne in immensum voki- panem non accipies Sacramenti. Annon tibividetur
rnen extendam, qua;re ct invenies singulos adversa vioLEN"Ti.\,cum caro cupit csse quod Deus est : et iiluc
perpessos. Solus in deliciis Salomon fuit, et forsitan undeAngeiicorruerunt,Angelosjudicaluraconscendil?
ideo corruit. « Quem enim diligit Dominus, corripit 41. Merces Virginum et pudicitice. Egredere —
[al. /lagellat]. Castigat autcm omnem filium quem qu«so paulisper de carcere, ct prajsentis laboris |

recipit » (Prov. 3. 12). Nonne melius estbrevi tem- ante oculos tuos tibi pinge mercedem, quam
pore dimicare (b), ferre vallum, arma sumere, lasse- nec oculu^ vidit, nec auris audivit, nec in cor ho-
scere sub lorica, et postea gaudere victorem, quam minis ascendit. Qualis erit illa dies, curn libi

impatieniia unius horse servire pcrpetuo ? Maria Matcr Domini choris occurret comitata Yirgi-
^^
40. Nihil amantibusDURUM est, nuliusdifficiliscu- neis ? cum post Rubrum mare, submcrso cum stio

pienli labor est. llespice quanta Jacob pro Rachel cxercitu Pharaone, tympauum tenens {e) Maria so-
pacta uxore sustinuit. « Et servivit, inquit Scriptura, ror Aaron in sua manu, pra^cinel responsuris : « Can-
Jacdb pro Rachel annis septem. Et erant in conspectu tcmus Domino, gloriosc enim honorificatus est ; j|,

ejusquasi dies pauci, quia amabat illam » {Genes. 29. equum et ascensorem projecit inmare » (Exod.ib.i).
Tuiic Thccla in tuos laeta volabit amplexus. Tunc el ,^^

(a)Benediclinus uditor Decem. Vulgali alii omnes, no-

strique Mss.codices.ut edidimus, novem : quanquam alibi (c) Idem Ms. postea memor ait. In die, etc. Et panlo
uon ignoramus decein recenseri non abs Hieronymo tan- infra recilalis Pauli verbis spes autem nun confundit, ad-
lum, scd ab aliis etiam antiquis scriploribus menses, qui- dit, quoniam caritas iJei di/fusa est in cordibus nostris,
bu6 infantesinulerogcstari solcnl.Auctorum supra vigiri- qua; eliam velustiores editi liabent.
ti Irsiiinonia in lianc senlenliam indicat Baluzius in nolis (d) llerum Cistorc. exemplar cum aquu bibiuius.
ad Cypriani E))islolam ad F*orlunatum; iios mullo ))lura ie) Uesuntisia in Victoriana Edilion. Maria soror .iaron
eorum afferre possemns, qui non nisi novem enumeranl. iu saa manu : ul ad Matrem Domini islud etiam comma
(0) (]i^i.tirdca<. (liinicare, /crire, vai/ui/i armi)> circum- refcralur.
dare, lacessere, etc.
(1) Verius pulo Gravius legit rapies.
 : :

425 EPISTOLA XKIII. 426

ipsc sponsus occurret, et dicet: Surgc, vcni proxi- cibus non ita habemus expressum repenle nobis :

nia nica, speciosa niea, columba mea, quia ecce nuntiatum est sanctissimamLeam exissc de corpore.
liy(!ms transivil, phivia abiit sibi » (CaH^ 1. 10. H). Ibiquc iia te palluisse
conspexi, ut vere aut pauca,
Tunc et Anii,eli mirabuntur, ct ciicent : o Quse esl aul nulla sit anima, qua; fracto vase testaceo, non
ista prospiciens [al. pro/iciscens] quasi diluculum, tristis erumpat. Et tu quidem, non quod futuri incerta
speciosa ul luna, electa ul sol » {Ibid. 6. 9)? Videbunl esses, dolebas; sed quod triste funeri obsequium
te filiae, et laudabunl legina^ et concubina; praedica- non dedisses. Denique in mediis fabulis {Colloquiis),
bnnl. Hinc et alius casiitatis cliorus occurret : Sara rursum didicimus, reliquias rjus jam Ostiam fuisse
cum nupiis veniel ^filia Phanuelis Anna cum viduis. delatas.
Erunt io diversis gregibus carnis et spiritus malres Quseras, quo pertineat isla replicatio ? 1
2.
®7
tuse. La'labitur illa, quod genuil : exultabilur ista, Respondcbo tibi verbis Apostoli,« multum per omnem
quod docuit. Tunc vere supcr asinam Dominus ascen- modum.» Primum, quod universorum gaudiis prose-
det, et coeleslcm ingredilur Jerusalem. Tuncparvuli, quendasit, qus calcato diabolo, coronam jam secu-

de quibus in Isaia Salvalor effatur : « Eccc ego, et rilatis acccpil. Secundo, ut ejus vita breviterexplice-
pueri mei, quos mihi dedit Deus » {Isai. 8. 18), pal- tur. Tertio, ut {a) designalum Consulem, de suis soc-
mas victori;c sublevantes, consono orc cantabunt culis (al. sceculis) detrahentem, esse doceamus in lar-
« Osanna in cxcclsis : Bencdiclus qui venit in nomi- laro. Et quidemconversationem Letn nostrae, quis pos-
ne Domini, osanna in excelsis » [Joan. 12. 13). Tunc sildigno allevarc pneconio? Ita eam totam ad Domi-
cenlum 190 quadraginta quatuormillia in conspe- num fuisse conversam, utMonasterii princeps, mater
ctu throni et seniorum tenebunt citharas, et cantabunt virginum fieret post mollitiem vestium sacco mem-
:

Canlicum novum. Et nemo poterit dicere Ganticum bra trivisse : insomnes orationibus duxisse noctes
illud,nisi numerus definitus. « Hi sunt quicum mulie- comites suas plus exemplo docuisse
el quam verbis.
ribus se non coinquinaverunl : Virgines enim per- Humililatis fuit tant<e tainque sub.ject3e, ut quondam
manserunt. Hi sunl qui sequunlur agnum quocumque domina plurimorum ancilla omnium (al. hominis)
vadit » {Apoc. 14. 4). Quotiescumque te vana sa;culi putaretur : quod eo Christi magis essel ancilla,
nisi
deleclavcril ambitio: quoties iu mundo aliquid vide-
dum domina horainum non putatur. Inculta vestis,
ris gloriosum, ad paradisum meiite iransgredere :
vilis cibus, neglectum caput : ita tamen, ut cum
esse incipequod iulura es, et audies a sponso tuo (a)
:
omnia faceret, ostenlationem fugeret singulorum, ne
« Pone me sicut umbraculum in corde tuo sicul si- ;
reciperet in prsesenti saeculo mercedem suam.
gnaculum in brachio luo » {Cant. 8. 6), ct corpore 3. Nunc igitur pro brevi labore a'terna beatitudine
pariler ac mente munila clamabis, et dices « Aquye :
fruitur; excipitur Angelorum choris, Abrahaj sini-
multyenon potuerunl extinguere carilatem, etflumina bus confovetur, el cum paupere quondam Lazaro,
non operient eam » {Ihid. v. 7). divitem purpuratum, et nonpalmatum Consulem, sed
EPISTOLA XXUI {b.) atratum, slillam digiti minoris cernit inquirere. O
AD MARCELLAM, quanta rcrum mutatio! IUe, quem anle paucos dies

De exitu Lem. dignitatum omnium culmina praicedebant, qui, quasi

Le(b rcUgiosissimce femince niortem ctim Consulis de subjectis hostibus triumpharet, Capitolinasascen-

desiffiuiti, qui sub idem tempns obierat, morte dit arces, quem plausu quodam el tripudio populus

comparat, ostendeiis (juantum discrimen sit intev Romanus excepit, ad cujus (1) interilum urbs uni-
Sanclorum ei Etlmicoruni e.ritas. vcrsacommoia cst, nunc desolatas, et nudus, non
in lacteo coeli palalio, ut (e) uxor raenlitur infelix,
1. Cum hora ferme terlia hodiernai diei, septuage-
sed in sordentibus teuebris continetur. H;ec vero
simum secundum Psalmum, id est, tertii libri prin-
quam unius cubiculi secrela vallabant, quae pauper
cipium legero coepissemus ; et docere cogercmur,
vidcbatur, el lenuis, cujus vila pulabalur ameniia,
liluli ipsius p;.rtcm {c) ad linem secundi libri, partem
Chiislum sequitur,etdicit : « Qua;cumqueaudivimus,
ad principium lcrtii libri perlincrc: quod scilicct,
ita et vidimus in civitate Dei nostri » {Psal. 47. 9),
« defcccrunt hymni David, filii Jesse, » finis csset
ct reliqua,
prioris : « Psalmus » Asaph » principium se-
vero «
4. Quapropter moneo, ct flens gcmeasquc conle*
quiMilis ; et us([u5 ad cum locum pervcnissomus, iii
(pio juslus loquitur : « Si dicebam, narrabo [al narra
i\'ro\ sic, ecce generationcm filiorum tuorum prae- [(l) Hic Veltius Agorius Pnetevtatus
dicebatur, ut docel

viuicatus sum » {Psal. 72. 15); quod in Lalinis codi- vetus Inscriplio. Praefectus Urbi fuil Valeuliniano II. el
Valeiile il. Coss. ul scribil .Marcoflinus luin Pixfectus :

Pr;ctorio snb Tlicodosio decessit, cuiu essel Consui desi-

(ff) Uomaua luijus opislolae cdii. siciil signaculuin \no pn;vtus in scquenlein annuni.
'
si,(iuo \ ul^Mla parilcr el L\X.
iibraciitiiiii, [e] Pru;texlati u\or erat P;uUlina Corcris Sacerdos
(b) Alias 24. Scri/ila codein auiii) quo superior. ina"iia, ul ex antiqua InsLTiplione a Smetio ailata appa-
(c) Sic ([uiil(!iii llcljiici (_lisiuig(iiii»l. cx (luorum scnlcnlia ret.°Porro in lactco Ca'li p;il;uio niariti aniinara degere
iic loquUur, cl iii {'IpisU^la acl Cypri;iiiuni in ([uinque li- ineniiebalur, quod in Uicleo circulo .seu via iiumortali-
ros fsalinos csse ilispeililos dicil. Vcruni l*r;ctat. \n latis sciem. eoruin([uo. ((ni iu Deorum nunieruui adscri-
-lumi c\ llcljr.eo inlorpiclalionciu ad Sophroniuin, alijue berenlur.palatia etlinici conslilucreiil.
ilibi, se non cjus esso seiilcnli;c clare proiitdur, ali|ue ;l) Gravius legit introitum, cui Mss. aliquot adslipu-
oinnes vull uno lanluin libio conlineri. laiilu..
427 SANGTl HIERONYMl ^i28

stor, ut (luni bujus inuudi viam currimus, non dua- virgulas latescente, quaidam ordinis flexuosi catona
bus tunicis, icJ esl, duplici vesliamur tide : non cal- contexitur, absque parenlibus vendidit ; pt lunicam
ceamcnlorum l*iH peUibus, morluis vidclicet operi- fiisciorcin, quam a matre impetrare non poterat, in-
bus.privgravemur: non diviliarum nos(a) pera ad ler- duta, pio negotialionis auspicio, se repenlc Domino
ram premal : non virga', id est, potentis siecularis consecravit, ut intelligeret universa cognatio, non
qucTratur auxilium : non pariter, et Christum velimus posse aliud ei extorqueri, quae jam sieculum damnas-
habere, el saeculum ; sed pro brcvibus, et caducis, set in veslibus.

celerna succedant : el cum quotidie ( secundum cor- 4. Sed, ul dicere cccperamus, ita se semper mode-
pus loquor) praimoriamur, iN c^teris non nos per- rale habuit, et intra cubiculi sui sccreta cu^todivil,
petuosexislimenus, ut possimus esse perpetui. ut nunquam pedem proforret in publicum, nunquam
EPISTOLA XXIV (b). \in nosset alloquium. Et quod magis sil admiran-
Al) EAMDEM MARCELLAM, dum,sororem virginem amaretpotius, quamvideret.
Operabatur manibus suis, sciens scriptum esse « Qui :
De laudibus Asellce.
non operatur, non manducet » (2. Thess. 3. 10).
Asellam Virginem, quoi Romre veluti in eremo
Sponso aut orans loquebatur, aut psallcns. Ad Mar-
solitariam vitam sanctissime degeret, laudat apud
lyrum limina pene invisa properai)at. Et cum gau-
Marcellam, a qua de illius sanctitate audierat.
deret proposito suo, in eo vehementius exultabal,
1. Nerao reprehendat, quod in Epistolis aliquos
quod se nullus cognosceret. Cumque per omnem
aut laudamus, aut carpimus ;
cum, et in arguendis
annum jugi jejunio pasceretur, biduo triduoque sic
malis, sit correptio caeterorum, et in opiimis praedi-
permanens, tum vero Quadragesima navigii sui
in
candis, bonorum aJ virtutem studia concitenlur. Nu-
vela tendebat, omnespene hebdomadas vullu laetante
diustertius de beata' memoriae Lea aliqua dixeramus :

conjungens. Et quod impossibileforsitan est homini-

illico pupugit animum, ct niihi vcnit in mentem, non
bus ad crcdendum, Dco aulem pra?stante possibile
debere nos tacere de Virgine, qui de secundo ordine
est, ita ad quinquagenariam pervenit aelatem, ut non
castitatis loculi sumus. Igitur Asellae nostra^ vita
doleret stomachum, non viscerum cruciaretur inju-
breviler explicanda est; cui qua^so ne hanc Episto-
ria ; non sicca humusiacentia membra confringeret;
lam legas : gravatur quippe laudibus suis sed his
potius quae adolescenlulas sunt, legere dignarc, ul ad
:

non sacco asperata 130 cutis foetorem aliquem

situmque conlraheret : sed sana corpore, anima sh-
excmplum ejus se inslituentes, conversationemillius,
nior, solitudinem putaret esse delicias, et in urbe
pertectae vitae normam arbitrentur.
turbida, inveniret eremum Monachorum.
2. Prajtermitto, quod in matris ulero benedicitur
5. Et hisec quidem tu melius no.-ti, a qua pauca
ei, anlequam nascatur : quod in phiala nitenlis vitri,
didicimus ; el cujus oculis durities de genibus carne-
pt omni speculo purioris, patri virgo traditur per
lorum in illo sancto corpusculo prai orandi frequenlia
quieteni. Quod adhuc infantia; involuta pannis, et
obcalluisse perspecta est. Nos quod scirc possumus,
vix annum [c) decimum aetalis excedens, honore lu-
explicamus. Nihil illius severitaie jucundius, nihil
tiirae bealitudinis consecratur. Sit gratiteomno, quod
jucunditate severius, nihil suavitate trislius, nihil
ante laborem fuit : licel Deus pra^scius futurorum, ct
tristiliasuavius. Ita pallor in facie est, ut quum con-
Jeremiam Joannem in alvo
sanctificet in utero ; el
tinentiam indicel, non redoleat ostentationem. Sermo
matris facial l^O exultare;et Paulum ante con-
silens, el silenlium loquens. Nec citus, nec lardus
stitutionem mundi, separet in Evangelium Filii sui.
incessus. Idem semper habitus. Neglecta mundities,
3. Ad ea venio, qua; posl duodecimum annum su-
et (b) inculta veste, cullus ipsesine cultu.SoIa vitae
dore proprio elegit, arripuit, tenuit, coepit, implevit.
suai aequalitate promeruit, ut in Urbe pompip, lasci-
Unius cellulie clausa angustiis, latitudine Paradisi
viae, deliciarum, in qua humilem esse miseria est, el
fruebalur. Idem terrie solum, et orationis locus ex-
boni eam praedicent, et mali detrahere non audeant.
stilit et quietis. Jejunium pro ludo habuil, inediam
Viduae eam imitentur et virgines, maritaL' colant,
pro refectione. Et cum eam non vescendi desidc-
noxia^ timeant, suspicianl Sacerdotes.
rium, sed humana confectioad cibum traheret, pane,
aqua frigida concitabat magis esuriem,
EPISTOLA XXV (a).
et sale, et
AD EAMDEM MARCELLAM,
quam reslinguebat. Et quia pene obiitus suni, quod
De decem Nominibiis Dei.
in principio debui dicere : Cum primum hoc propo-
Decem ISomina, quibus apiid Hebra'.os Deus vocatur,
silum arripuil, aurum colii sui, quod {d) quidcm
Marcellce id ab se posfulauti, explicat.
Murenulam vulgus vocat ;
quod scilicet metallo in
Nonagesimum Psalmuni legens, in eo loco quo

(a) Mendose Victor. divitiarum nos opera.

\h) Alias 15. Scripta biduo posl superiorem. aulem dicta est, quod Murenai pisci assimilaretur. Anas-
Privatam quamdam consecralioncm inlellige, non
\c) lasius in Greg. IV. Murenam, in qua pendent gemmw
soliMTineni, cujusmodi alia exempla non desunt apud anti- hyacintliicm XIII. Item, Murenas prasinales, et Mure-
quos nam ex Carlhagin. Synod. 3. can. 4. ante annos ^5.
;
nam triplem, ctc.
Virgines consecrare haud licebat. Quod lcmpus poslea [e) Olim erat inculla reslis; vitiose itom Mai liana-us
Leo primus in antiquo Ponlificali ad (luadragenariam us- duobus verbis inculta reste; sed pigetin liis immorari,
que atatem produxil.
qua; sa;pius inconsullo lectore emendamus.
//) Reciins a quibusdam Codd. ahot ijiihIcih. MurenuU»
(/) Alias 13C. Scripta anno eodem 384.
 ;;

429 EPISTOLA XXVI. m

scribitur : « Qui liabitat in arljutorio Altissimi, in unus Detis sic vocetur ot plurcs, ad quam similitudi-
protectione Dei ccei". commorabitur, » dixeram apud nem coelum quoque appellatur etcudi, id est,.sANAiM.
Hebraeos pro Deo cceli esse positum, saddai, quod Unde et s«!pe Interpretes variant, cujus rei exem-
Aquiia ftilerpretatur (a) Ixavbv,quodnos rohustum et plum nos in lingua nostra habere possumus : Athe-
sufficicntem ad omnia perpetranda accipere possu- nas, Thebas, Salonas.
mus : unumque esse de decem Nominibus, (1 qui-
)
EPISTOLA XXVI (/).
bus apud Hebrseos Deus vocatur. Illico studiosissime
nomina cum sua interpre-
postulasti, ul tibi universa
ad eamdem marcellam,
tatione digererem. Faciam quod pelisti. De quibusdam Hebrans nominibus.
Primum Nomen Dei cst el, quod Septuaginta Exponit cur nomina qucedam Hebraica sine inter-
Deum, AquiliB eTU(ioXoYiav, cjus exprimens la/^upbv, id pretatione in Scripturarum Translationibus re-
est,fortem interpretatur. manserint, et quid significent^.
Deinde eloim et {b) eloe, quod et ipsum Deus di- 1. Nupor cum pariter essemus, non per Episto-
citur. lam, ut ante consueveras, sed praesens ipsa quiesisii,
131 Quartum sabaoth ,
quod Septuaginla, vir- quid ea verba, quae ex Hebraeo in Latinum non ha-
tutum, Aquilae, exercituum, transtulerunt. bemus 13^ expressa, apud suos sonarent; curque
Quintum elion, quem nos excelsum, dicimus. ig) sine intcrpretatione sint posita, nt est illud, AUe-
Sextum (c) eser iEJE,quod in Exodo legitur « Qui : luia, Amen, J^aran atlia, Ephod, et csetera, qui3e in

est, misit me. » Scripturis respersa memorasti.

Septimum adonai, quem nos Dominum generaliter 2. Ad quod nos, quia dictandi angustia coarcta-
appellamus. mur, breviter res|)ondemus, sive Septuaginta Inter-
Octavum ia, quod in Deo tantum ponitur : et in preles, sive Apostolos id curasse, ut quoniam priraa
ALLELUiA extrema quoque syllaba sonat. Ecclesia ex Juda-is fuerat congregata, nihil ad cre-^

Nonum (d) T£TpaYpa|jL(juov, quod iv£X(pojv7]Tov, id est dentium scandalum innovarent : (/i) sed ita ut a par-
quod his litteris scribitur, jod
ineffabile pulaverunt, vo imbiberant, traderent. Postea vero quam in univer-
HE, VAV, HE. Quod quidam non intelligenles propter sas genles, Evangclii dilatatus est sermo, non po-
cicmenlorum similiiudinem cum in Graecis ii- , tuisse semel suscepta mutari. Licet et illud in libris

i)ris (2) repererint, nni[ legere consueverunt. suis, quos £?riYTiTtxous vocant, Origenes asserat, pro-
Decimum, quod superius dictum est, saddai, et in pter vernaculum linguae uniuscujusque idioma, non
Ezechiel {e) non inlerpreiatum ponitur. Scire autem posse ita apud alios sonare, ut apud suos dicla sunt
(lebemus quod eloim communis numeri sit ,
quodet et multo melius esse non interpretata ponere, quam
vim eorum interpretatione tenuare.
(a) Vetus Regiiise exemplar 497. Aquila interpretatur
3. Igitur alleluia exprimitur, Laudate Dominum,
IKA.NON AMANUY qmd nos, etc. quse Graeca elernentasie
legas velim 'inavov oupavou hanc enim suspicor integram
;
Ja quippe apud Uebrseos unum de decem Dei nomi-
esse Aquilae leclionem.Olim perperamerat a),xt(Aov,penes nibus est. Et in illo Psalino ubi iegimus « Laudate :
Victorium, atque Erasmum cui etiam immerito visa est
hiec epistoia fragmenlum ex commentario quopiam in Dominum, quoniam bonus est Psalmus [Ps. 146. 1)
Psalmos. apud Hebrfeos legitur, alleluia chi tob {i) zammer.
[b) Male "in^N hebraicis litteris legunt veteres editi 4. Amen vero Aquila TC£;:iaT(ojj.f/u)? exprimit, quod
Eras, et Vicl. quos jure Drusius castigat.
nos, fideliter, possumusdicere,(/) ductum adverbium
(c\ Rectius puto legunt codices nostri cum aspiratione
HiElE, qua Aluph futuri Characteristicum denotatur.
Kegi.-e membraiu'e vocein Eser omitiunt. error, qui in edit. Er. et Vict. obtinet, interpretatum,
(d) Sic veteres amabant dicere, nec audiendus Dru- conira ac habet EzechieUs locus c. 10. v. 5. ^wvri Qeou
sius, qui T£TpaYpatJi-jj.aTov omnino legendum contendit ,ut XaSoal Ko.c Dei Saddai, in qucm locum consule Hiero-
quidam editi habeiit. nymi nostri commeiitarios.
(e)QuidamM»s. inintcrprclatum,e\(^ViO facile ortus est. (f) Alias tOi2. Scripta paulo post superiorem.
(1) Confer Graecum Anonymum scnptorem de X. Dei (g) Minus hene Reginae cod. cum finc.
nominihus.quem et nos post Martianaeum Tom. HI. inter (Ii) Omittit idem Ms. sed ita ut a parro imbiberant. tra-
Giieca recensemus. derent. Sed paulo postnon male delatus legit pro ditalatus.
(2) In eo etiam quod modo laudavimus Grieco Anonymi (i) Idem z.amcr cum simDJici m. Fortoerat in Hierony-
Fragmento tle X. Dei nominibus montio fil nominis IMPl miano exemplari liO", vel "IQ^ cerle nullam inveni-
;

in quem locum lo. Nicolai lib. de siglis pa>r. 283. scrihit :

mus m. in quo zimra legatur vel zamera, nt habet ho-
Explicandum id esse censemus, vel quia duobus Jod Sa-
maritanis numen Dei repniesentabatur, qua3 ad figuram iiii diernus Hebraeus nin" 11)2 ^l m iS^^n ; sed eadem
Gnecorum pro.vime videbanlur accedere, vel voces nim scriptionis analogia Se pro Seta, hSd hahcnl supra alque
aul ntiT a Gra;cis retrograda leclione et scriptione fue- alibi Mss. omnes. Gonferendus Kusebius Comment. in
Psal. 104. atque illapriucipue veiha, t6 jxev a),),r|),ou, alvo;
runt usurpata', undo facili lapsu iiiiii tluere potuit, vel
voetTai, 6; ei; 8e6v ti^v avaqsopav lx£i, t6 Se la f.v to5v spur,-
(piia Coplo-.^Egijpliibtium per articulum desigiiahanl.Cum
veuTixcov Trji; ipuffetoi; Ti;; Oeiai; effTiv 6vo|ia Vox quiaem
vero 111 sit arlieulus ^Egypliacus, hinc fieripoluit, ut per
allelu laudem significal,quip ad Deum lendit ; ipsum vero
iiiiii designaretur quasi 6 6 sicul apud Hohrieos per
ni la unum
exliis,quibus dirina natura denolalur.est nomrn.
ssepe designatur. Vox vero iniii in hoc Fragmento est reposuimus e\ odiiis plerisque et Mss. Marlian
ij) Sic
indicium manileslum, illud esse veiieranda> autiquitalis. dictum. Statim pro Amen Kegiuslibcr hahei amuna, qua
Nam tantum apud OrKjenem Uiero-
occurrit illa vox ex voce, cuiu fidcin signilici-t, polest mehor elici sensus,
nyntum, cximio isto codice Parisiensi in quo Pro-
el iii
mulala paulum inlerpunriione, duclum adrerbium e.i no
pheise cx L\X Interprelum versione continenlur, et ad
mine fidei, ncmpe amuna, sic enim hebraicc diciliir. Cerle
iijus margincin vucem illam iiiiii pro mni magna eum
non placet repeli hic vocem .\men. De Psalicrii vero in
volunlale deprehensani Stephano te Moi/ne Disscrt. ad
;i
quinquc lihros divisione secundum Hubra>os, recole supe-
locum Jerem. cap. .XXilI. 5. quem pluribus Vide. riorein adnolalionem c in Epist. 23. ad Marccllam.
 ;

431 SANCTl HIRMONYMI /132

ex noniinc ficlH Amen Sepinaginla -fevoiTo, id oal^fiat, que in liac re tanlum simplires, ut Christi verba
Unde o.i in fine librorum (in quinque siquidem volu- exislimcnt rusticana, in quil)us per tantajamsa'cula,
mina, Psaltcrium apud Ilebra^os divisum est) fiat, fiat lantorum ingcnia sudaverunt , ut rationem verbi
translulerunl : quod in Hebraico legitur, amen amen, uniuscujusquc |al. unusquisquc] magis opinali sint,

quo scilicet eo vere dicla quse sunt supra, confirmen- quam exprcsscrint. Apostolum arguant imperilia^
tur. Undc et Paulus asseril, non posse aliqucm re- qui ob multas litteras insanirc dicatur.
spondere Amcn^ id est, confinnare qiiae pra,'dicala 2. Scio te cum ista legeris, rugare frontem, et

^33 sunl, nisi inlellexerit pra^dicationem. Maran libcrlatem meam rursum seminarium timere rixa-
ATHA magis Syrum esl quam Ilebraicam, tametsi ex rum ; ac meum, si fieri potest, os digito velle com-
confinio utrarumque linguarum aliquid et Hebra^um primere.ne audeam dicere, qua; alii facere non eru-
sonet,ct inlerpretelur,« Dominus noster venit; » ut sit bescunt. Rogo quid a nobis libere diclum est ? Nun-
sensus « Si quis non amat Dominum Jesum Ghri-
: quid in lancibus idola ca'iata descripsi ? nunquid
stuni, anathema sit » (1. Cor. 16. 22), el illo com- inter epulas Christianas, virginaiibus oculis Baccha-
pleto, deinccps infcratur » Dominus noster venil »
: : rum Satyrorumque complexus innexui unquam : aut
quod superfluum sit adversum eum odiis pertinacibus aliquem amarior sermo pulsavit? Nunquid ex mcn-
velle contcndere, quem venisse jam constel. dicis diviles fieri doluimus ? nunquid reprehendi
5. Vellem tibi aliquid ct de Diapsalmate scribere, haereditarias sepulturas?Unummiscr locutus, quod
quod apud Hebra^os scribitur sela et de Ephod, et : virgines sa^pius deberent cum mulieribus essc, quam
de eo quod iu cujusdam Psalmi titulo habelur: (a) cum mascuiis, totius oculos urbis offendi, cunclo-

Pro AiELETH, et caHcris istiusmodi ; nisi et niodum rum digitis nolor. « Muitiplicali sunt super capillos

epistolici characleris excederem, et tibi aviditatem capitis mci, qui oderunt me gratis,et factus sum eis

magis dilala? (b) debereot facere qusestiones. Tritum in parabolam » {Psal. 119) : et lu putas mc aliquid

quippe est proverbium : Ultronoas pulere merces. dcinceps locuturum ?

Unde et nos de industria diccnda relicemus, ut avi- 3. Verum ne Flaccus de nobis rideat : « Amphora
dius velis audire quse tacila sunt. coepit Instilui, currente rota , cnr urceus exit ? »

EPISTOLA XXVn (Horat. de Art. Poetica.) (d) revertimur ad nostros

(c).

AD EAMDEM MARCELLAM. bipcdes ascilos ; et illorum in aure buccinna magis

quamcilharaconcrepamus, Illi legant, « spe gauden-
Respondet iis, qui sibi obtrectabant, quod qucedam
tes, tempori servientes : » nos legamus, « spe gau-
exnovo Testamento jam recepta mutasset^etvir-
ginum cum viris consuetudinem vituperasset. dentes, Domino servientcs » (Rom. 12. 12^ 11). Illi

adversus Presbylerum accusalionem oranino (e) pu-

i Omnia verba Scripturce divinitus inspirata.
. Vi-
tent recipiendam nos legamus, « adversus Presby-
:

tiositas Codicum latinorumad Grcecam originemre-

accusationem ne receperis,{l) nisisub duobus,
—
vocanda. Post priorem Epistolam,in quade Hebraeis
terum
135 aut tribus testibus : pcccantes autem coram
verbis pauca perslrinxeram, ad me repente perlatum
omnibus argue » (.1. Tim. 5. 19). Illis piaceat, « llii-
est, quosdam homunculos mihi studiose delrahero,
manussermo et omni acccplione dignus : > noscum
cur adversum auctoritalem veterum, et totius mundi
opinionem, aliqua in Evangeliis emendare tentave-
Graecis, id est, cum Apostolo, qui Graece locutus est,

erremus » Fidelis sermo, et omni accepiione di-

rim. Quos ego cnm possem meo jure contemnere
:

(Asino quippe lyra superflue canit) tamen ne nos

gnus. » Ad extremuraiUi gaudeant Gallicis (/"jCan-

superbife, ut facerc solent, arguant, ita responsum

Plerique Mss. divertamur, et mox concrepemus.
(d)
habeant Non adeo me hebeiis fuisse cordis, et lam
:
Contrario sensu, sed verius, haljet unus Reginae
(e)
crassse rusticitatis (quam illi solam pro sanctitate cod. 215, et vetus editio, omnino non putcnt.
(f) Caiilerius
esl equus castratus, cujus elymoiogiam a
habent, piscatorum se discipuios asserentes, quasi
seminis curilale Varro, et Cato deducunt. GallicosCanle-
idcirco sancti sint, si nihil scierint) ut aliquid deDo- rios memorat etiam Plautus in Aulularia; et de mulahiis
minicis verbis, aut corrigendum pulaverim, aut non Gallicis exsiat Claudiani cpigramma, atque aliud Enriodii
de eodem argumento adversus Claudianum. Non hinc ta-
divinitus inspiratum ; sed Latinorum 13-1 codicum men satis l^enc colligitur, eam fiiisse Hieronymi mentem,
vitiositatem, quae ex diversitate librorum omnium ut his verbis notaret detracloris sui palriam, quod qnidam
0|iinali sunt, et Martiana-o tesie, pnefert quorumdam co-
comprobatur, ad Gra^cam originem , unde et ipsi
dicum Mss. istud glossema,frfl!/ enim Gulliis, qui de trans-
Iranslata non denegant, voluisse revocare. Quibus si latione dctraxerat. Sed neque aliquis Monlani seclaior,
displicet fontis unda purissimi, coenosos rivulos bi- quod edilor Benedict. pulat, notatur his verbis; imo
iguari quidam hoinines, quos,cum inscienter sibi detrahe-
bant ; et diligentiam qua avium silvas, et concharum rent,Asinosprjegsandes\ocat,y.av6/i>ioi;enimAsinus pne-
gurgites norunt,in Scripturislegendis adjiciant : sinl- I(
Hilarius Diaconus, qui Anihrosiasier audit, hanc duo-
)

rum vpI trium teslium coniiiiionnni haudnovit,nequei|t>e

Hier. alibi legit neque Primasius. neque OEcumenius.ne-
(a) Martian. Ejeleth, qui dandum librariorum socordiae que Cyprianus. Sunt qui putent ea verba falso iniriisa
notal, quod codices omnes l<',gant Meletli. pro Ajeletli in Pauli textum,alii ab aniiquis lihris alirasa tanquam
facile enim in ignoto vocabulo M, et Al. confunduntur. supLTllua. Quoad alteram leiiionem, tempuri servienles,
Titulus est PsalmijuxtaHebr. 22. quem pro Cervo matu- plerisque illa Palribus nota est, lameisi repudiatur, itia'-
tino interpretalnr Hier. qua de re dicemus suo ioco. ferturque illa Domino servientes. Varietas ex. Gra.'cis
[b] .Nobis magis arridei Hegii codicis lectio deberem
fa- exemplarihus orta est, in quorum aliquibusob iitlerarum
iifre qiueslionis ; sed non immutamus. affinitatem erat Ttp y.atpw, in aliis -cm y.uf.iw uiide et La-
(•) Alias 120. Scripta paulo post siiperiorem. tini Mss. aliquot anliquissimi variant.
 . ::

VS.', RPISTOL A XX vm. m

teriis ; nos solutiis vinculis, ot in Salvaloris nniniste- initium silenlii, Canticum silcntii esse non possit.
rium prfpparatiis Zacliaria! asellus ille delectet, qui 3. Ex (pio animadvertimus hoc verbum suporiora
posiquam Domino terga prsebuit, cccpit Isaia^ conso- pariter inferioraquc conneclere, aut certe docere
nare vaticinio : « Bealus qui scminat secus omnem sempiterna esse qucc dicta sunt ; ut esl illud in ter-
aquam, ubi bos et asinus calcant » {Isai. 32. xec. LXX). tio : (( Multi dicunt animfe meae, non est salus ipsi

EPISTOLA XXVIII (a).

in Deo suo, semper. » Et rursum
Voce me.''. ad : «

Dominum clamavi, et exaudivit me de monte sancto

AD EAMDEM MARCELLAM,
suo, semper. » Et in quarto « Ut quid diligitis :

De voce Diapsalma.
vanilatem et quffiritis mendacium ? semper. > (f) Et
Quid sit Sela, sive Diapsalma, interpretatur ; tiim
iterum, « Qua? dicitis in cordibus vcstris, et incubi-
Origenis Epislolam verbo ad verhum latine repo-
libus vestris compungimini, semper. » Et inAbacuc :
nit, ut quid ille senserit de proposita qucestione
(( Deus ab Austro veniet, et Sanctus de monte Pha-
Marcella uberius cognoscat.
ran, semper. » Et infra : « .luramenta tribubus, qua?
1 Qii;r acceperis reddcnda sunl cum foenore : forlis-
loquutus es, scmper (Abac. 3).
(|ue dilatio usuram parturit. Dc Diapsaimate nostram
4. Scire autem debemus apud Hebraeos in fme li-
sentenliam flagitaras, EpistoUie brevilatem causali
brorum, unume tribus solere subnccti, ut aut amen
sumus, et rem libri non posse explicari litteris [)ri(;-
scribant, aut sela, aut salom, quod exprimit pacem.
texuimus. Verum (/;) quid prodest ad Ip-^ooioSx.Trjv
Unde et Salomon pacificus dicitur. Igitur ut solemtis
meum? major libi cupidiias silenlio concitatur.
nos completis opusculis ad distinclionem rci altcrius
Itaque ne te diutius traham, habeto pauca pro plu-
sequentis, medium IJiy interponcre Explicit, aut
rihus.
Feliciter, aut aliquid istiusmodi : ita et Hcbrsci, ut
2. Quidam Diapsalma (c) commutalionem melri
qusc scripta suot roborentur, facere solent. ut dicant
dixerunt esse ; alii pausationem spirilus ; nonnulli
amen, aut in sempiternum, (g) ut scribenda com-
alterius sensua exordium. Sunt qui rythmi dictinctio-
memorent, et ponant sela; aut transacta feliciler
nem : et quia Psalmi tunc temporis juncta voce ad
protcstantur, pacem in ultimo subnotantes.
organum canebantur, cujusdam musica; varielalis
5. Hiec nos de intimo Hebrreorum fonte libavimus,
((/) exisliment silentium. Nobis nihil horum vidctur ;
non opinionum rivulos persequentes,neque errorum,
cum 130 Aquila, qui verborum Hebrseorum dili-
quibus totus mundus repl(?tus est, varietate perterriti
genlissimus explicator est, sela, hoc cst, Diapsalma,
sed cupientes et scire et docere quae vera sunt. Quod
quod ex Samecli, Lamcd,He semper Irainsln-
scribitur,
si fibi non videtur onerosum, quid Origenos dc Dia-
lcrit : et inveniamus in Psalmorum quoque fine, Dia-
psalraate senserit, verbum intcrprelabor ad verbum,
psalma positum, ut est iilud in tertio ; (( Dcnles pec-
ut quia novitia rausta contemnis, saltem veteris vini
catorum contrivisti : Domini est salus, et super popu-
auctoritate ducaris.
lum tuum bcnedictio lua, sela, » Id est, « semper: » Et
6. (/t) Siepe quifirens causas cur in quibusdam
vigesimo tertio : « Quis est iste rex glorise? Dominus
Psalmis interponatur Diapsalma, observavi diligen-
virtutum ipse est rex gloria;, semper. » E contra in
Hebrseo, et cum
tissirae in Gra?co contuli, inveniquo
Psalmis multorum versuum penitus non invcniatur :
quia ubi lingua Hebra^a sela habet, Graeca vero scm-
in triccsimo videlicet scxto, el sepluagesimo se-
per, aut aliquid istiusmodi, ibi Septuaginla, et
plimo, et in centesimo decimo ocfAvo. Rursus nonus
Theodolion, etSymmachus transtuIeruntZ>w/;.w/?/irt.
Psalmus distinguatur Cantico Diapsalmatis : cum
Neque vero nocet exeraplis affirmare quod diciinus.
ulique {e) si, ut quibusdara videtur, Diapsalma esl
In septuagesimo quarto Psalmo, cujus principium est
« Confitebimur tibi Deus, confitebimur, (i) et invo-
grandi,? est, unde oliam Cantheliis mallet quis pro Caii-
llicriis logere. Certe in Jon.io cap. iv. « Quidam, inquit
Cantcrius (al. Canlhellius) de aiiliquissimo genere Cor- hunc hactenus depravatum ot mancum in edilis omnibns,
nelioniin, sive ut ipso se jactal de slirpe Asinii Pollionis qui logunt imperfecto sensn, cum utique, sicul quibu.t-
duilum Rotn:e ilicilur me accusasse sacrilegii, quod pro dam videtur Diapsalma iudicium silentiiesse non possil.
Cucurbita Hodoram Iranstulerim. » Qua de ro plura no- Nompe cum bis vov. eadem silenlii occurroret, in allera
bis suo loco diccnda sunl.. falsus cst aiitiquarius, qui etalias peccat sicut pro si nt,
(//) Alias. 138. Scripta eodem tempore qm supcrior. et indicium scribens pro initium.
(l)) Ila Henedictinns interprcs cx Cluniaccusi et San Cy- Male improssi omnes et alibi, cum sil ejusdem
(/)
giruno codicibus, quibus duo o nostris suffragantur. Sig- Psilini vorsicuius uno post superiorcm inlcrmedio.
nificat exactorem operis, ulilurquc alias hac voco Hio- [ij) Partiin inierpunctionis, partim scriptunc viiio male

roiiyuius. Olim, sod falso, eral, quid prodest eitKjtcoTtav depravatam periodum hanc in antea editis omnibiis ita
|A?, cum meo major, etc. resarcimus magis, ut vorum fateamur, ox ingonio, 'juam
(c) Sir S.llilarius (lcmuKttionem aul persomv aut sen- Mss. in quibus vocul;o aul, »//, c/,quibus tota visseiisus
sus, sub rourcrsiouc modi musici inclioari docot, ot post inest, vetoriim librariorum negligentia confunduntur. Sed
euiu Augiislinus, ol Cassiodorus. Sed lucem non exiguani postulat res ijisa legendum, ut edidimus. .Vntea orat, « fa-
huic loro miiluatur Euiliyinius Pr;cfat. in Psaltor. « Uiap- ccro solent; ut dicanl Amen, aul in senipilornum aul :

salma inqiiii, mut;ilionom sontonlia;, aut cantus signiti- scribenda commemorant, ut poiiani sola, aut, » elc. Re-
cal, aut pausaiu sou inlerjectionem quamdani pulsationis, gin;o liber liabot, el scripla el scrilicnda commemoranl.
vol fulgorein atquo illuniinationem divini spiritus, qu;o (Ii) Hanc Origenis epistolam, quain primus publici juris
lum canonlibiis apparebat. focil ]\lonfaucoiiius iii Ho\a])lis, putaviinus
liic o re nostni
[d) Absuni a Uogin;o Ms. duo ha-c werh^ exislimenl si- apponondam.quain soprotiietur verbuin ad \orbuni Ilior.
lenlium ; iogiturquo rarietntes pro rarictatis, sensu iiiior|irotari.Sii(ir;i hiudatus Regin;o \\bor,Sirpcinquirens.
into^ro, sed iion molioro. \i) Vocein /;/)/ itorum addunt quidam Mss. juvia Orijro-

[O Ita rostituimus e Mss. et Regio pr;i^sortim loruin nianain lectioneni.

 .

43" SANGTI HlKRONYMl 436

cabiinusnomen liium (a) post illud, » ego confirmavi
; dammodo absentes inter se prjrsentes fieri, <lum
colunmas ejus, n apud Sepluaginla et Theodoliouem, muluo quid aut vclint, aut gestum sil, nunliant : licei
el Symmaclium 138
Diapsalma ; pro quo apud est interdum confabulationis tale convivium, doctrinaj
Aquilam, « ponderavi columnas ejus, semper. > In quoque sale condiatur. Verum tu, dum tota in trac-
Quinla autem Edilione « ego suin (b) qui paravi :
talibus occuparis, nihil mihi scribis, nisi 140 quod
coluninas ejus, sernper. » In Sexla vero : « ego firmavi me lorqueat, et Scripturas legere compellat. Denique
columnas ejus jugiter. » Porro in Hebraico habet heri famosissima quieslionc proposiia, poslulasli,
post (c) AML'DA, quod est, columnas ejus, sela. Et ut, quid sentirem, statim rescriberem. Quasi vero
rursum septuagesimo quinlo,cujusprincipium est:
in Pharisaeorum teneam cathedram, ut quotiescumque
« Nolus in JudivaDeus invenimusapud Septuaginla; de verbis Hebraicis jurgium esl, ego arbiter el litis
et Thcodotionem, posl « scutum et frameam, et sequester exposcar. [h) Non sunt suaves epistolae,
bellum, Diapsalma. » Apud Symmachum, post « cly- qua» non placentam redoleant, quas non condit Api-
peum et gladium et bellum, » similiter Diapsalma. cius, in quibus nihil de magislrorum hujus temporis
Pro quo apud Aquilam, post < clypeum et gla-
(d)
jure suffumat. Sed quia veclor et internuntius ser-
dmm et bellum, semper. » Apud Quintam Editionem, monis nostri redire feslinat, rem grandem celerius
post « scutum
rompha^am lei bellum, semper. »
et dicto, quam habeo licet de ScRiPTURissanctis dis-
:

In Sexta vero, post « scutum et gladium et bcllum,

putanti, non tam necessaria sinl verba, quam sen-
in finem. » Eratque rursum in Hebraico post
(e) sus. Quod si eloquenliam quseris (al. quierimus),
umalama, quod est, et hellum, sela. Et in eodem Demosihenes legendus, aut Tullius cst si Sacra- :

Paalmo post illum locum, < ut salvos faciat mites menta divina, nostri codices. qui de HcbrffiO in Lati-
terrffi, Diapsalma : » 13» apud Symmachum simi- num non bene resonant, pervidendi.
liter Diapsalma : et apud Aquilam, semper : necnon 2. In fronte Epistoia' tuae posueras, quid sibi velit,
et apud Quintam. In Sextavero, infinem. El in He- quod in Regnorum libro primo scriptum est. « Et
braico erat post anie ares, quod est, mites terra;,
Samuel puer serviebat anle conspectum Domini,
SELA. Alque ila cum talem uniuscujus que Editionis
cinclus Ephod bad, et diploidem habebal pusillam,
opiriionem reperissemus, haec annotavimus. Utrum au- quam dediebus
fecerat ei mater sua : et afferebat ei
lem cujusdam musica^ cantilena;, aut rythmi immuta- in dies, cum ascenderet cum viro suo sacrificare
tionem,qui interpretati suntflmp.sa/mrt, (/') senserint
sacrificium dierum » {\.Reg. 2. 8. et 9).Itaquequyeris
aliudve intellexerint, tuo judicio derelinquo.
quid sit Ephod bad, quo (al. quod) futurus Propheta
Hucusque Origenes, cujus nos maluimus in hac
7.
praecingitur, utrumne zona, an, ut quidam putant,
disputalione dumtaxat imperiiiam sequi, quam stul-
thuribulum, vel genus aliquod vestimenti sit. Et si
tam habere scientiam nescientium.
vestis, quomodo ea praecingitur? et post ipsum Ephod,
EPISTOLA XXIX {g).
quare adjungitur eibad? In sequentibus quoque le-

AD EAMDEM MARCELLAM. gisse te scribis : « Venit homo Dei ad Eli, et dicit

De Ephod
ei : Haec dicit Dominus : Manifeste ostendi me ad do-
et Theraphim.
Roganti Marcelloi, ut quid sibi vellet Ephod Bad mum palris tui, ex omnibus tribubus Israel, cum
in Regnorum Libro i . sibi exponeret, satisfacit, essent in terra ^gypti servientes in domo Pharaonis,

addens quoque quid Theraphim significet in Judi- et elegi domum patris tui ex omnibus iribubus Israel

cum volumine. mihi in sacerdotium, ut ascenderet ad altare meum,

1. Epislolare officium
et incenderenl incensum, et portarent Ephod »
est d; re familiari, aut de
quotidiana conversatione aliquid scribere, [Ibid. 27. totumque libri ordinem pro-
et 2S) :

et quo-
secuta, etiam de illo loco exemplar sumpsisti, ia

(a) Conjunctionem et inlerserunt editi, quam sensus quo Doec Idumaeus jussu regis interfecit sacerdo-
respuit et Graec. textus. tes. « Et conversus, inquit Scriptura, Doec Syrus
(t) Quidam Mss. constitui, \iro quo in Graeco mendose
erat effTa6|j.ta:a(jL£v, quod emendaviriius £(TTa6(jn'ffa|ArjV. Ite- morlificavit ipse sacerdotes Domini : et occidit in illa
rum ia Grffico ante verbum yjToCiiiaaa, lorte 6 articulus die trecentos quinque viros {Ibid. c. 22. v. iS et 19),
e\cidit, qui paravi : in Lalino autem Mss. Reginae, ego
(/i) Victorius et Martianaeus ex vitiatis Mss. non sunt
sum, qui confirmavi.
(c)Juxta Massoretas Er. et Vict. Ammudeia. suaves epulce, quce non et placeant, et redoleant, quorum
(d) Krasm. pro quo Aquila. sensus, ut attendenti constabit, aut nulliis est, aut plane
(e) Hic quoque vitiose iiabent veteres editi
inani [JaTTo) oyitx expressus. Nos, quam Erasinus conje-
Umilhnma, cerat ex veleruni exemplarium vestigiis, et Viclorius pro-
qui iterum sequentem alteram Hebraicamvocem Anieares
ex hodierno Massorethico textu legont aneve erez bat, germanam lectioiiem in textum recepimus ex unius
yij^ Veronensis codicis auctoritate, ex quo eliam, non ut
l^jy cum legisse ii^y Origenes, ev eoque Hieroiiymus
reliqui vulgati libri habent, Epulce, sed Epistolce legi-
plane videantur; et certe "ij^ et lay sajpe confunduntur
mus concinniore sensu; ut eas epistolas causetur in-
in sacro textu, nempe conditione humilis, el humilis suaves esse, quw de Hebraicis verbis agant, non de libis,
spirilu ac mansuetus. Deniqne pro Ares Origenes ap;, atque Apicii condimentis, et eorum, quos proprie carpit
ars, quod non improbo, quemadmoduni neque sel his verbis, magistroruin sui temporis jure. Unde eliam
pro
sela, (|uod juxla Grfficum ci\, constanler supra, atque videatur non satis feliciter conjecisse Erasmus, pro tna-
infra habent plerique iMss. melioris notae.
(jistrorum fortasse iegendum magirorum. Nec male lamen
\f) Rig. Mss. senserint aliud, vel quid inlellexerint liabel epulce. siquidem hoc fere dedilorum gula; horni-
Jnfra peritiam pro imperitlam male
prseferunt veteres num riat axiuma, epuias naviores esse, qua; ad placen-
" '^™*'" mallebat prudentem imperitiam. tarum instar conlicerentur. Vid. Observationes in Laer-
f^VAT^^""'
yg) Al. 130 scripta eodem tempore quo superior. tium Edii. Londinensis, p. lli.
 :

/|37 EPISTOLA XXIX 438

sivc (iit inllobrteo Iegitur)octoginlaquinque, omnes post multa ([Uce in mcdio (i) prailermisisti : « Et
qiii portabant Ephod : 141 et Nob civitaiem sa- ascenderunt, inquit. quinque viri, el illuc irruerunt,
cerdotium occidit in ore gladii a viro usque ad mu- et sumpserunt sculptile atque conflatile, Ephod et
liercm, ab infante usque ad nutrientem, et vitulum, Theraphim. Et sexcenti viri qui cincti erant vasis
et asinum, et ovem in ore gladii. Et salvatus est bellicis ingressi siint domum Micha', el sumpserunt

unus filius (a) Abimelech filii Achitob; et nomen ei sculplile atque conflatile, Ephod et Theraphim » (e).

Abiathar, et fugit post David. » Coarguit igitur eorum opinionem, qui ut indissolu-
a. Non me teneo, quin problematis ordinem bilem facerent qusestionem, Ephod, argenteum puia-
responsione prjcveniam, ubi nunc legimus : « Et verunl. lllud breviter atlende, quod nunquam nisi in

omnes portantes Ephod » (i. Reg. 22) : (b) in He- sacerdolio nominctur. Nam etSamue! qui iiio cinctus
braeo habet, portantes Ephod bad. Hoc quare ita refcrtur, Levites fuit, et (/") Sacerdotes Nobe hoc di-
dixerim, in sequentibus disces. Illud quoque quod gnitatis sua> insigne portabant. Et (quod in Latinis
sequitur addidisti : « Et facium est, cum fugeret codicibus non habetur) quando David fugiens a Saul,
Abiathar Abimelech ad David, et ipse cum
fdius venit ad Abimelech, et gladium postulavit, dicens :

David descendit in Ceila, habens Ephod in manu « Vide si est ad manum tuam lancea et gladius, quo-
sua : et renuntiatum est Saul, quia venit David in niam gladium meum, et vasa mea non susluli in
Ceila » (Ibid. c. 23. 6. et seqq.) : ubi cum regis manu mea : respondensque sacerdos dixit : Ecce
adventus et civitatis timeretur obsidio, dixit David gladius Goliath alienigenae, quem percussisti in valle
ad Abiathar : « Defer Ephod Domini. » H?ec sunt Terebinlhi , et hic involutus est vestimento post
quse deRegnorum libro excerpta proponens, ad vo- Ephod in sacrario » (1. fieg 21. 8 et 9) ulique :

lumen Judicum transcendisli, inquoMicha de monte Ephod conditum servabatur. Hoc quoque quod iiunc
Ephraim scribitur mille cenlum argenti siclos matri, posuimus, ubi scuiptile atque contlatile legitur ; li-

quos illa voverat, reddidisse; eamque [al. atque] cel idolum sit, tamen quia per errorem religio puta-
sculptile inde fecisse et conflaiile. Et addis hsec batur, ad venerationem ejus, sicut ad Dei ministe-
post modicum vocari Ephod et Teruphim, cum uti- rium [al. mysterium], Ephod et Theraphim insigne
que si zona sit, aut vestimenli genus (c), sculptile conficitur.
atque conflatile esse non possit. Agnosco errorem Theraphim quid sit, si spatium dictandi fuerit,
4.

pene omnium Latinorum putantium Ephod et Tem- prosequemur. Nunc interim de Ephod, ut ccepimus,
phim, qutC poslea nominantur, de hoc argenlo, quod explicandum est. In Exodo ubi Moysi praecipitur, ut
Micha malri dederat, fuisse conflatum; cum Scri- sacerdotalia jubeat fieri vestimenta, post c*lera legi-
ptura sic referat : « Et accepil niater ejus, » haud tur : « Et hfe stolfe quas facienl, 14*t pectorale,et su-
dubium quin Michse, « argentum et dedit illud con- perhumerale(2), et tunicas (g) xo<Tuu.6wT!i(;,f t cidarim,
flalori, el fecit illud sculptile alque conflatile {d). Et et cinctorium » {Exod.2S. 4). Ubi autem nos posui-
fuit in domo Miclife; el vir Micha, et domus ejus mus supcrhumerale, in Graeco iTTwpo* Septuaginta
Dci; el fecit Ephod et Theraphim, et implevil ma- Interpretes transtulerunt, quod scilicet super hume-
num unius de filiis suis, et factus est ei in sacerdo- ros istiusmodi veniat vestiinentum. Deinde jungitur
tem » [Jud. 17. 4. et 5). Si autem putas ea quse « Et hi accipient aurum, et hyacinlhum, el coccum,
superius appellala sunt sculptile atque conflaiile, et purpuram, et byssum, et facient superhumerale de
Ephod,ei Thei^aphimdeiaceps nominari,disce essenon bysso retorta, opus textile varium. » Quid plura?
eadem. 14^
Siquidem post matris idolum, quod totus Exodi liber hac vestium plenus est specie.
dicitur sculptile atque conflatile, fecit MichaE/j/iorf et Nam ot in fine ejusdem volumiuis scribitur : « Et
Thcraphim, sicutex consequentibus approbatur. « Et fecit omnis sapiens in operibus stolas sanclorum,
responderunt quinque viri qui abierant considerare qute sunt Aaron sacerdotis, sicut Dominus pra?cepit
terrain, et dixerunt ad fratres suos : Ecce nostis, quia Moysi. Et fecerimt superhumerale de auro, et hya-
esl in domibus istis Ephod el Theraphim et scul-
plile atque conflatile » [Ibid. c. 18. \k.et seqq.) Et (e) Victor. ex quo coarguuntur eorum opiniones. Hic
autem magna conlentioest, uirum indi.<<so-
inler edilores
lubilem cum Erasmo.an contrario sensu dissolubilem, ut
(a) Ut Graeca tc5v LXX.exemplaria inter se et ab Hebrseo
Viclorio placuit, legeiidum sit. Probabilia ulrin(|ue argu-
variant, ila el Hieron. cudd., alii Abimelech\&\.eTo errore,
menla suppetunt; plures tamen Mss. pro dissolubili slani.
alu Ahimelech,yG{ Achimelech juxia Hebra>um prteferunt. Sed quo tandem modo legas, quave ralione ilixeiint lii,
(b) Nitnirum Gra'cus, ex eoque Latina versio non nisi
^ qui Ephod vas argenteum interprelabantur, sive ut solve-
Ephod. et e^ouS legebant, non eliam bacl, ul Hebriuus ex : renl. sive ut indissolubilem quicstionem facerent, nihil
hac vero textuum collalioiie pra-cipuuni sua' responsionis inlerest disseruisse.
argunientun) sumi Hier. imlicat. Pruinde conslat quam su-
(/) Krasinum, qui legerat, et Sacerdotes Nob bad. id
piuo eriore.ac sensus ilispendio in Benodictina eilit.desint est dignilatis sua' insigne portabant, Victor. et Mariia-
h;ec verba, in Hebra-o habet, porlantes /^phod, cui bad
n»us casiigant.
jungitur,qua> nos ex abis tum Mss. lum editis restiiuimus.
(g) Siguilicat timbrialam veslem Vulgata lineam slri- :

(c) Noniiuili Mss. si z-ona sit, vestimentitm, vel vesti-

ctam.
menti genns esse non possit, omissis qua> interserunlur. {\\ Aptius lcgi coiitenditDucanis in .Vgennensi quodam
{d) Sensus ost Micham se, suamque domum l.lolo illi Ms. pnrtermiltimus, ut uon Marcella, sed Hieronymus
sculpiili consecras.se. Victorius tamen maluit ev
Romano pnelermiltere videatur.
Tdiv LXX. exeinplari legere.f/Hod/wj/ in domo
Michx,et ['i) Idem ex eodem Ms. et superhumerale et poderem,
dumus Micha domus ejus Dei : qua de re plus satis aBe- et tunicas. Sic Exod. 28, 31. LX.\. yiroSuTriv 7ro5iipr|, tu-
nedictino editore vapulat. nicam talarem.
 ,

\y SA;\'CTI HIKMONYMl 440

rintlio. et purpnra, Pt cocc.o, et hys-?o retorla. » gnus solus habebat iicentiam Ephod non lineo ve-
(E.rod. 39. 1 rf 2). Sed ([iiin in Exodo liocgcnus ve- sliondi; verum (ut Scriplura commcmorat) auro,
stimenti pr:i'cipitur l;intum ut fiat, ei poslea factum hiacyntho, purpura, cocco, byssoque contexto. C.t-
refcrlur, non tamen eo Aaron veslitur, in Levilico teri habebant Ephod, non illa varietale distinctum, et
quomodo sacerdotalibus vcslimenlis indutus fuerit, duodecim lapidibus ornatum, qui in humero ulroque
explicatur. « Et applicuil Moyscs Aaron, et filios rcsidebant, sed lineum ct simplex, el toto candore
ejus, et lavit eos aqua, el vestivit eum tunica, et purissimum.
cinxit eum zona, el vestivit enm (fl) \jr.wj-:r^^ » qiiod 6. Verum quia supra promiseram, me, si spatium
nos, .<;ubfunicalem, sive tunicam, qua subtus vesti- dictandi fuisset, deTheraphim quoque breviter dis-
lus est, possumus intorprelari. c El imposuitei super- sorturum nec quisquam interim interpellator adve-
:

humerale,» inquit, « et cinxil cum secundum faclu- nil: Scito Theraphim ab Aquila [Aopcpo)[j.aTa interpre-
ram superhumcralis, et constrinxit eam in ipso * tari, quas nos fujuras sive figurationes possumus
(Levit. 8. 6 et 7). Vides ilaque hoc Aarou superhu- dicere. Nam in eo loco, quando Saul misit nuntios,
meraii ciiigi, quomodo Samu<'i Kpliod had illo, nescio ut acciporent David : el respondorunt, vexari iliuin
(|U0, ciiigebatur. Sed n^ ic longius traham, hanc graviter, misit rursum diccns : « Affertc illumin lecto
Inbc sententiam. Ubicumquc in Septuaginta Inler- ad me, ut occidam ilium : et venerunt nuntii, ct ecce
pretibus, hoc est, iu codicibus nosiris l;:w[j.(;, id cst, cenotaphia 145 in lecto >. (1. Reg. 19. 15) : pro
mperhjimerale legitur in Hebraeo scriutum est
,
cenoiaphiis^mUehrceo Theraphim, id est,[xop9()')ij.aTa
Ephod. Quod quare alibi inli rpiotari voluerinl, et posita sunt non
caprarum ut noslr
: et (c) jecur
alibi (b) inlerpretatum reliquoriiit, non est mei judi- codices habent, sod pulvillus de caprarum pelle con-
oii, cum hoc ipsum in pluribus fecerint : ul qusc sutus, qui intonsis pilis, caput involuli in lcclulo
alibi aliter alque aliler expresscrant, uovissime tran- hominis racnliretur. Ut aulem ulriusque sermonis
slalionis varietate lassati, ipsa llebrfea verba po- vcritatem pariter explicem, in Osce comminatur
suerint (c). Aquila autem id quod illi brM^jxr^v et Dous, se a populofornicante omnom gratiam ablatu-
Eroo[i(a dixerunt, E"v8u[jia et li:iv8\nj.a., id osi, ventimen- rum, dicens, quod « diebus multis sedebunt filii

tum vestimentum dixit. l^J Quod scilicet

el .tuper Israel [f] sine Rege, et principe, sine sacrificio, sine
Evouu.a, quod Hebraeo sermone vocatur mail, suhierio- altari, et sine sacerdotio, et manifestationibus » [Osee
rem tunicam; l-h^\>^a. vero, ost, l;:(oij.(?, quod i I 3. 4). Pro sacerdotio elmanifestationibus, in Hebrseo
Hebraice dicitur ephod, superius pallinm significct, est,sineEphod, et sine Theraphim : sicutTheodotion
quo tola sacerdotalis protegatur ambitio. el Symmachus transtulerunt. Ex quo inteliigimus in
o. Quseras forsilan, si Ephod saccrdotale sit pal- £p/tod, juxta Septuaginta quoque,qui sensum magis
lium, quare in quibusdam locis addatur bar'! Au- quam verba interprotati sunt, sacerdotium interpre-
diens (d) bar, risum tenere non possum. Nam cura tari ; in Theraphim vero, id est, figurationibus vel /i-
apud llebnoos dicalur bad, ipsos quoque Septuaginta (juris, varia opera (1), quae Theraphim vocantur,
Interpretes sic transtulisse manifostum sit : ut pro inteliigi. Nam el in Exodo c£olerisque locis, ubi
bad, bar, scriberelur, error obtinuit : Bad autem He- describuntur vestes plumaria arte contextae,oj9U.s Che-
l)raica lingua linum dicitur, licl linum phestha ruhim, id est, varium atque depictum, esse factum .

sii^nificaulius exprimatur. Denique ubi nos legimus : describitur : ita tamen, ut VAulitteram Cherubim non

« El fac eis femorale lineum, ut operiant carnis tur- habeat : quia (fj) ubicuraque cum hac littera scri-
pitudines, a lumbis usque ad crura eorum » {Exod. 28. bitur, animalia magis quam opera significat. Juxta
42) Hebr«o pro lineo, bad ponitur. Qua specie
: in
(e) Editor Benedictin. vera lectione ad libri album re-
vir quoque ilie qui Daiiieli monsiratur, indutus est.
jecta falsum hanc, decor caprarum, qua; eliam iu aliis
(( Et oxtuli oculos meos, et vidi : et ecce vir unus editis ohtinueiai, in ie\tum recepit. Constai lameii et
^Tzap Twv alywv jecitr caprarum LX.X,. translulisse, et Imnc
vesiitus est baddim
5), plurali nu-
» (Dan. 10. quo (jsse lalinorum codicum errorem quem Hier. notat. Id
mero, vestes linecp. nuncupantur. Propterea autem porro contigit, ut ni''is virletur, quod lam sa^pe obvio
Samuel et octoginta quinque viri sacerdotes, Ephod errore "T JJeletli, pro "^ Res LXX. acceperint, et "723 quod
esl jecur, pro 1^2X,quod est pulrinar,\o\ culcitra ex lana
lineum portasse reforunlur, quoniam SacerJos ma-
caprina, scriptum imtaverint.
(a) Martianajus juxta Alexandrinum LXX. inlerpretum (/') Hursus peccat edit. Benedictin. qui .une Lege, pro

exeinplar, et quosfJam Hieronymianos codices, If^git ir^z-ivj- sine Rege subsiiluit.

Tviv aiii quos sequimur Mss. alque eiliii liliri
: 'jTZOc-J-r,-/ {g) Vide Ezechielis locum, ubi nomen Cherub bovem,
qua; eliam proprie verlilur subtiinicalis, sive subucula. aiit vilulum nolat, cap. 10. v. 1. Ihiquc adainussim, ut
velustiores aulem excusi \jrzwjzr,'i, non alio sensu. legimus, vau habetur, ^nDH
^IS focies Clierub, etsiiii
<b) Al. non interprctatum. Hoc aulem.ut auiumo, dicit reliquis lam accurata exemplaria, ut Hier. animadvertit,
Hier. proplei' e^oOo .tudic. cap. 8. 27. el cap. 17. 5, nec liodie nuii cxient Vid. etiam qua; adnola])imus in Epis-
iiou sso-Jo [iao 1. He„'um caj). 21., sive ut veteri vitioesi, tol. ad Paulinum de stiulio Scripliirariim Significatiouera :

e^ovo fsap qiiod auiem addit LXX. alibi aliter atfjiie nliter
: porro ilhm, qiia ('lierubim varium vldepiclum interpiela-
irauslulisse, pulas7ro)u.{;,(7To)-/;.etsfmt'l i£paT£taUsra' c. '.',.
lur apud Lexicograplios vix, aut ne vix qiiidem invenies,
(C) Hiiiic locuiii, qufin imperiti aiiliqiiarii, sed pra^cij^ue ('1, omniuin tainen primo meo quidem judicio esl, unde
crilici \;iriis interpulaiionibus detormaverant, ex qiiindo alia; omnes, el C.herubim ipsa [;.op9(/)(J.aTa derivanliir, qu;e
cim Mss., qiiihus et duo noslri coiisenliuiil, i\lartiau^us ligura; erante phiribus coalesceiites,liomine,aquila,leoiie,
resiiiuii, cnjus adnolationem ci.nsule ad liLri calccm. bove, ita tamen ul postr.ema isthajc excelleret.
('/) VHlercii hunc errorem, quem passim apud alio< ve- (I T)ur;eus e duobus M<s. vnria opera volunt ivleUigi,
leres scrip ores invenire est, ncque ris,'idum illuiii Aquilse expunctis nempe, qute theraphim, et volunl pro vocanlur
ingenium vilavit, siquidem verlit eitevSufjia e^aipeTOv. reposito. Conoiunius certe.
 ;

441 RP1ST0LA XXX. 442

ig^ilur hunc scnsiim el Micha onm v^ste Rarerdolali, ticorum, et in Evangeliis (licet Apostolus sjepe pro-
CH'lern (|noquo, qn:t' ad sacrrdolalia perliiienl. orna- ponat, assumat, confirmet alquc concludat, qufe
nienta, pfr Tlicrapkim fecisse nionstratur. proprie artis dialectica:' sunt) studiosissime perqui-
7. Quam vellem nuiic tibi omnem habitum sacer- sisti, quid sibi velint Hebrseae litterae, quse Psalmo,
dotalem exponere, et per singulas vestium species, quem iegebamus, videbanlur inserlae.
divina oslcndere sacramonla. Verum quia inhocipso 2. Respoodi secundum ordinem litterarum eum esse
hrcvilalem Epistolse cxcessiinus, et («) Josephus ac compositum, quod videlicet (/) cx prima littera.qua-
Philo viri doctissinii Judseorum, multique de nostris apud eos vocatur Aleph, octo vcrsus inciperent. Rur-
idlatissime (l)pcrsccuti sunt, quorum, utaiunt, voce sus ex sequenti Deth totidem versus exordium sume-
audics me : qii* de cfietero veiis, 146 priesens {h) ront ac postea ex Gemel idem numerus complere-
:

percunctalor praesentem, ut si quid forte nescimus, lur;atque ita usque ad Thau, quse apud eos extrema
sine teste, sine judice in fida aure morialur. Mater littcra est, Psalmum e.sse conscriptum : el ex singulis
communis si valeat, gaudeo, et ut valeal, Dominum quibusque elementis secundum interpretaliones eo-
prccor. Nos, ut scis, Hcbrpnorum lectione detenti, in rum debere intelligi quai sequcrentur. Idenlidcm fia-

Latina Hiigua rubiginem obiluxinuis ; in lantuni, ut gitasti, ut libi intcrpretationes singularum edicciem
loquentibus quoque nobis stridor quidam non lalinus litterarum.Dixi, fateor, verum quia jiropter barbariem
interstrepat. Unde ignosce ariditati : et si imperilus lingufB memoria labitur omne quod diximus, dcside-
siim scrmone, inquit ApostoJus, sed non scientia. ras Commentariolum fieri, ut si in aliquo forle tilu-
illiutrumque non dcerat, et unum humiliter rcnue- baveris,oblivionem leclio consoletur.
bat. Nobis utrumque deest, quia et quod pucri plaii- 3. Quatuor Psalmi Alpliabetici. — Ac priusquam
sibile habueramus, amisimus ; nec seicnliam qiiam dc singulis disseram, scire debes, quatuor Psalmos
volciwmus, consecuti sumus, juxta .^Esopici canis seeundum ordinem Hebra^orum incipere elemenlo-
fabulam, dum magna seclamur, ctiam minora per- rum (g) centesimum decimum, et ecntesimum undc-
dcnles. cimum, et hunc de quo nunc scribimus, et centesi-
EPISTOLA XXX (r). mum quadragesimum quartum. Verum debcs scire
Ad (d) Paulam. in prioribns Psalmis, singulis litteris singulos (h)
De Alphabeto Uebraico Pmlmi cxviri. versiculos, qui triinetro iainbico conslant, csse sub-
Etymologias litterarum Hebraicaritm^ etinterpreta- nexos. Inferiorcs vero tetramelro 148 iambicocon-
tionessanctam Paulam edocet : et guanta sint iu stare, sicuti et Deuteronomii Canticum scriptum est-
connexione eorumdem elementorum divina mys- In ccntesimo decimo octavo Psalmo singulas litteras
teria, breviter exponit. octoni versus soqiiuntur. In contesimo quadragesimo
\. Nudius terlius, cum centesimum octavum de- quarto singulis litteris singuli (i) versus gernini dcpu-
cimum Psaimum tibi insinuare conarer, et dicerem, tantur. Sunt qui et alios hoc ordine putenl incipere,
oinnem moralem locum in eo esse comprehensum sed falsa eorum opinio est. Habes et in Lamentatio-
et quoinodo Phiiosophi solent disputaliones suas in nibus Jeremiae qualuor Alphabeta, e quibus duo
Physicam,'Ethicam, Logicamque partiri, ita ot elo- Tlieoricen,syihf\t\tn\l, Theologiain, quod scioli corrnptoris
quia divina aut de natura disputare, ut in Genesi, et est mendum, etsi plerosqae Mss. Iibros irrepscrit. Qiia in
re eliam Henricus Valesius peccat, qui Gncce scriptum con-
iii Eeclcsiastc, aut dc nioribus, ut in Provcrbiis, et in
tendit in lIieronyniiiibris6jo),OYiav. Theoricem autem.sive
oinnibus sparsim libris, aut de Logica, proqua 1417 Qstopixrjv facnltatem in sol coniemplatione, alque inspcc-
i

nostri (c) Theoricen sihi vindicant, tiono positam, nemoignoral..Sed clariusapudcuiiideinOri-

utin Canticocan-
gcnem, inspectira dicitiir,qiia siipergressi visibilia dc diri-
(a) Illucl argumentum prnseculus crat Josephns Anii- nis aliqiiid et civlestihiis contemplamnr,eaqiicsola nienle
qiiitalum lib. 3. cap. 7. et Philo in Vita Moysis. Patnim intuenuir. Vide hanc camdein cmeudationem in Lpist. ad
vcro Latinorum scripta, qua; multorum fnisse tradit, ;eta- Algasiam (|ua5st. X. et in Comm. in Ecclosiiisteni, etc.
tem non tulere. Ipse jiostea votuin suuiu liier. in Epist. (/) Quidain Mss. e.v prima littera a Alepli. quir apiid
ad Fabiolam explevit. 710Svocatur A, ocfo rersus, etc. Infra legimus c\ Ambro-
(I>) mater coinmuim (Albinam intellijro) « si
Istha-c, siano i. 6. olim S. Columbani, ct Uegiua^ altero Gemel,
valeat gaudco, ct ut valcat, Dominuiu pic.-or, » Mss. at- ([uemadmodiim et Alphabeium iMurbacense legit apml
quc odili pluros lihri nnii iiahcnt. Moiitfaucoiiiiim. {'^diti Giinel.
(f) .'1/. 15.'i. Scripta eodcm aiino qiio siiperiores. i'ra'poiiil hic .Vmbrosiannm exemplar, quemadmo-
(fl)
(d) Falso qnidcm Mss. etiam apud Marliamcum hanc dum et vetusla cdit an. 40(5. tricesimum se.rtiun,i\\x'\ iii
epistolam nd Marcellain iuscvWmni, nlu edili vcinsiiores aliis edilis ct Mss. eo vcriiis desideialur, quo (piatnor i;u- I

ad Paiilam iirlncam. qmc cur ila appellaretur, alibi e\pli- merum dciinilum exeedat. Ipse aiitcm flier. iiim alihi tum
camus. jiriescriim iii 1'iologo Galeai. qiiiniuin iiiioijue oimiiicrat.
((') Qnomodo hic locns, quem alibi ncc raro ex Oiigcne « Stfd ci. Psaliiii, » i,i;|iiiL .< TiilCE.-^IMUS SE.\TUS, .. ct
usurpai Hieroiiymus, lej,'ondus esscl.cx ipso Origene di- ccntcsimus decimus,et cenlesinuis undecimus, et ccnlesi-
dicimiis in lloniil. iii Caiitic. canlic.(inas in lom.lOainan- mus octavus decimiis, et ceiilcsimusqiiailra.'esimus quar-
liivimiis, iil)i sic inlcrprcs » Gcneralcs discipliiKC. qui-
:
tiis, quaiu(uam diverso scrilaaiur mctro, ejusdem numeri
hus ail rcrum sciontiam porvciiiiur, Iros sunt.quas Gia'ci le\iiiilnr Alphabeto qua dc pliira ihi diceiida sunl no-
: i

Kthicam, Ph\sicam, el TIIKOUICKN appolhuerunt nos : bis ad seiaini invicem conciliaiidas S. Uoctorissenleniias;
has dicerc possiimus Moraletn, Naluralem, el Iiispccti- sicut et dc liebricis ver>ibus, quos ud Latinorum, Gra*-
vam. Nonmili sane apud Gntcos etiani Loaiccn, (luam corum pio mclrum comparat, suus crit dici^ndi locns.
iios Uatioiialcm possuiims dicerc, quarlo in niimero
pos- (//; Ucgiiis, « versiciuos, quos melro lainbico conslat
neruiii. » Non igilur satis consullo Marliana'us, vcrissinuu cssc siihnexos, ul Deuloroiioniii canticum » cti-.
antiquiB lcciioni, qua; ohliiichat, et ipiam reponimus, (/) Voccm (/('»(/«/, quam scnsns, et rcs ipsa poslulat, ox
(I) Idem « pcrscciili sunl, viva, nl aiunl, vocc audics! Ambrosiano codicc. ct veteri ediliono re|ionimus: quod
mcquc de caHero ut vclis prxsens • etc. ex Ageniieiisi rite factuin, ut intellijias. confer Psalmum hunc 144. cuiu
Ws. quod non probamus. superioribus 110. et 111. in Hebraeo textu.
44:^ SANCTl HIEKONYMl 444
|iriina qua<; Sapliif^o niplro scripla sunl : quia trfts pium : quia quainvis nunc sriamus universa qute
V(Msi('iilos qui sibi connexi sunt, cl ah una lanlum scriptii siint, tainrn cx paric coi^noscimiis, etexpirle
lillera incipiuiit lleroici coiuma conclucJii. Tertium prophetamus : ol nunc per speculum videnius in
vero Alphabetuni trimetro scriplum est, cl a lernis amigmate. Cum aulem meruerimns essecum Chrislo,
litteris, sed eisdcni lerni versus incipiunt. Qnartum el similes Angelis fuerimus, tuuc librorum doctrina
AlpliH^jelum simiie est primo, et secundo. Proverbia cessabit, (/) et tunc videbimus iacie ad facicm bo-
quoque Salomonis extremum claudit Alphabelum, nuni principium sicuti est.
quod lelrametro iambico supputatur, ab eo loco, in 9. Quarla connexio est, Caph, Lamed, manus, di-
quo Hil: Muliercm fortein (juis invenict {Pr..i\. 10). sciplinri', sivc cordis. Manus inlelliguntur inopere,
4. Quomodoaulem in liis uoslris lillcris nou potest cor et disciplina interpretanlur jal. inteUiguntur.]
quis ad legenda verba, t(,'xendaque procedere, nisi in sensu : quia nihil facerepossumus, nisi priusquae
prius ab elementis coeperit : itaet in Scripturis divi-
facienda sunt scierimus.
uis non valemus ea qaa^ majora sunt nosse, («) nisi 10. Quinta counexio est, Mem, Nun, Samech, ex
Ethica^ habuerimus exorJium, secuudum illud quod
ipsis, sempiternum, adjutorium. Hoc explanatione
Propheta dicit « A mandatis luis intellexi » {Ps. 1 18.
:
non indiget, sedomni luce manifestiusest, ex Scrip-
104) ;
quod videlicel post opera coeperit habere sci(^n-
turis aelerna subsidia ministrari.
liam secrelorum. Verum jam complendum est quod 11. Sexta connexio habet, Ain, Phe, Sado, fons
petisti, ut sensum, uniuscujusque elemenli interprc- quod
sive oculua, oris, justitifE : secundum illud in
tatio annexa significet.
(g) tertio numero exposuimus.
Aleph interpretatur rfoc/nna. Beth. domus. Ge-
5.
150 12. Septima connexio est, quae el exlrema,
mel, plenittido.(b)De\eth, tnbularum. i-iOHe./.sia.
quod el in ipso quoque septenarionumero sit mysticus
Yau, et (c) Zai, hcec. Heth, vita. Tet, bonum. lod, intellectus, Coph, Res, Sen, Thau, vocatio, capitis,
principium. Caph, manus. L?Lmed, disciplincesive vox promilur,
dentium, signa. Per dentes arliculata
cordis. Mom, ex ipsis.i>ian, sempiternum. Samech,
et in his signis ad caput omnium, qui est Christus,
adjutorium. Ain, fons sive oculus. (d) Fhe, o.t, ab regnum sempiter-
pervenitur, per quem venitur ad
ore, uon ab osse diclum inlellige, ne litterarum ambi- num (h).
guitate fallaris. Sade, justitia. Coph, vocatio. Res, 13. Oro te, quid hoc sacratius sacramento? quid
capiiis. (e) Sen, dentium. Thau, signa.
hac voluptate jucundius? Qui cibi, quae mella sunt
6. Post inierprclationem elementorumintelligentia^
dulciora, quam Dei scire prudentiam, et in abdita
ordo diceudus est Aleph, Betli, GemeI,Delelh, prima
ejus intrare, et sensum Creatoris inspicere, et ser-
connexio est, doctrina, domus, pleniludo, tabula- mundi
mones Domini Dei tui, qui ab hujus sapienti-
rum; quod videlicet doctrinaEccIesise.qu» domusDei discere sapienlia spiritali?
bus deridentur, plenos (j;)

esl, in librorum reperiatur plenitudine divinorum. suas opes, gemma bi-

Habeanl sibi Cfeteri, si velint,
7. Secunda connexio est.He, Vau, Zai, Heth, ista,
bant, serico niteant, plausu populi delectentur; et per
et, hcec, vita. QuiE enim alia potest esse vita sine
varias voluptates.divilias suas vincere nequcant.Nos-
scienlia Scripturarum, per quas etiam ipse Christus
tr« divitise sint, in lege Domlni meditari die ac nocte,
agnoscitur, qui estvita credentium?
pulsare januam non patentem, panes Trinitatis acci-
8. Tertia connexio habet, Tet, lod, bonum princi-
pere, et sseculi fluclus, Domino praeeunle, calcare.

14. Saluta Biaesillam, et Euslochium tirunculas

(a) Mss. ab Ethice, idque optime, sed alii Grtecam for-
mam non assecuti, mire depravanl ignotam vocem. Simi- noslras. Saluta (/) Felicianam, vere carnis, et spiri-
lis error in S. Paulini Epist. 49. obtinuit, ubi altior et feliccm. Saluta reliquum caslitatis
lus virginitate
fiic tntellectus pro Etliicus.
(b) Excusi Dalelli, ut el Giinel, aliaque e\ Massoreta- chorum, et domesticam tuam Ecclesiam, cui omnia,
rum Ingenio. Nobis, ut semel dicamus. veleiuni inlerpre- etiam qua' luta sunt, timto ne dormiente patrefa- ;

tuni fidera.el nostrorum Mss. consensum sequi religio esU

milias, inimicus homo zizania superseminet : quamvis
Porro interpretationem hanc tabularum, seu ut infraex-
plicat ipse Hier. librorum, Lexicographi ignoraiit, nec etiam dicere audeant, Ego civitas firma, civitas quce
aliam litlerae Delrtli significationem, quam joor/^r norunt. (Isai. 27. 3. juxt. LXX). Nulhis,
El viri quidam docli, ui illam etymologiam explicent, mo-
non oppugnatur
lem Hebrieorum adducunt, (jui iirimam iibri paginam Tpo- hostili obsidente exercitu, securus est. Nemo, (A) ut
Koloy\.tt.ui(; portam dicunl. Sed puto luce meridiana clanus periculo proximus.
beatus Cyprianus ail, satis lutus,
e\ Grxco nomiue Ail-coi liber, /a^w/a, cognoscipotest,qua"
eliam olim in Hebrica origiiie ejus vocis vis esset, ac signi- Exemplar Episiolae, si accipere voluerit (ftXoTtovoTdTri

ticatio. Rectissime adeo Jo.scplms, vdus Christianus auc- QU'P sequuntur usque ad periodi finem absunt a
(f)
tor, in Hyponinestico Drletli Ae>To; iiilerprt^latur. Ca;tera plerisque Mss.
ad tiunc modum, He ipsa, Vau, iii illa, Zai rivit, Heth vi- (g) Ita Mss. omnes, nec
dubium terliam connexionem
vens, Caph tainen, Lamed discite, etc. Vidc Driisium in adeoque perpeiam
resjiici, in antea vnlgatis haberi, in
Alphab. Hebraico et Jo. Moiin. Exercit. Bibl. p. 504. quurto numero.
(C) Sic pro ZaJ7i, quod editi legunt, expressiinus e Mss. (h) Confei- sffipius laudali Josephi Christiani auctons
omiiibus, Kusebio, Alphabeto Murbacens. aliisque. Griece Hypomnestic. cap. '26. ubi interdum aliler has litleras in-
est Zai, Tet, ac ,Jod quidam Mss. aspirant, ut etiam Euse- terpretatnr, ot connexiones instituit paulo diversas. Vide
bius Tr,6, loe vel IwO forle pro PIG olim erat Ta^C et TiV et Euseb Prwparat. Evang. lib. X. c. 5. et XI. c. 6.
pro 7^1. (i) Siquimur Mss. et veteris editionis fidem. Alii editi
Ambrosian. Ms. Fe, ulquidam ex antiquis. Hier. in
(d) lei^unt docere. Mox abest a Mss. si velint.

Isaiam, P. inquit, « litteram sermo Hebraicus non habet, (j) Martiauffius, Felicitatein, lectore inconsulto.
S. Cyprianus Epist. mihi IV. ad Pomponium
sed pro ea PHI Grajco utitur. » Vid. et in Dan. c. 11. (A:)
de
(ej Vulgati Sin de more. Virginibas : Nemo diu tiitus est, periculo proximus.
 . :

445 EPISTOLA XXXIII. m

(Id esl laboris 5<Mdiosi.s.sma)nostraMarcella,lribiiilo.
Deus dicit: Quia bona, bona valde. Nihil quippeSal-
Et mcmento mei, obsecrans, ulDominus noster Jesus vator medium amat.Et sicuti frigidum non refugiens,

Chrislus conteral Saianam sub pedibus noslris velo- calidis delectatur, ita tepidos in Apocalypsi evomere

citer.
Unde nobis sollicitius provi-
se loquitur {Apoc. 3).
dendum est, ut solemnem diem, non lam ciborum
151 EPISTOLA XXXI («j.
abundantia, quam spirilus exultatione celcbremus.
AD EUSTOCHIUM. QuiA VALDE ABSURDUM EST, nimia saturitate velle
honorareMartyrpm,queni sciasDeoplacuisse jejuniis.
De Munusculis.
Ita tibi semper comedendum est, ut cibum et oralio
Quredam munuscula sibi in natali S. Pctri ah
sequatur, et lectio.Quod si aiiquibus displicet, Apo-
Eustochio missa, mystica[interpretatione trahit sloli verba cantalo Si adhuc hominibus placerem,
:

ad morum institutionem.
Christi ancilla non essem.
i. Parva specie, sed caritate sunt magna, munera
EPISTOLA XXXII [f).
accepisse a Virgine, armillas, epistolam, el colum-
bas. Et quoniam mel non offertur,
in Dei sacrificiis AD MARGELLAM.
nimia dulcedo arte mutata esl, et quadam, ut ita Excusat quod paucis scripserit ,nimirum confe-
se,

dicam, piperis austeritate condita. Apud Deum enim rcndis cum

Aquilce translatione Hcbrceis volumi-

nihilvoluptuosiim; nihil tantura suave placet; nisi nibus occupatus. Brevitatem vero hujus EpistoUe

quod in se habet mordacis aliqnid veritatis. Pascha compensat duabus superioribus Epistolis Paulceet
Christi cum amaritudinibus manducatur. Eustochio directis, quas Marcellw legendasmittit.
2. Festusdies B. Petri quomodo cclebrandus. — Fe- 1. Ut tam parvam Epistolam scriberem, causa; du-
slus esl dies, el natalis beati Petri, festivius est solito plicis luit; quod, el tabellarius festinabat, el ego alio

condiendus : ila tamen, ul Scrijilurarum cardinem opere detenlus, hoc quasi Ttapepyq} me occupare nolui.
jocularis sermo non fugiat nec a pr;escriplo pala^- : Quseris quidnam illud sit tain grande, tam nccessa-
slric nostnclongius evagcmur. Armillis in {Izechiele rium, quo epistolicae confabulationis munus exclusum
{h) ornatur Jerusaiem. Baruch epistolas accipit ab sit. Jam pridem cum voluminibus Hebrseorum Edi-
Jeremia. In colnmbae specie Spiritus Sanctus allabilur lionem Aquilae confero, ne quid forsitan propter
(Joan. 1). Itaque uttealiquid, st piperis mordeat, el odium Christi Synagoga mutaverit : et ut amicae menti
pristini libelli (Epist. de Virgin. servanda) etiam nunc fatear, quae ad nostram fidcm pertineant roboran-
recorderis, cavc ne operis ornamenta dimiltas, qua; dam, plura reperio. Nunc a Prophetis, Salomone,
verae armillae sunt brachiorum ; ne epistolam pectoris Regnorumque libris examussim recensilis,
Psalterio,
lui scindas, quam a Baruch Iraditam novacula (c) Exodum teneo, quem illi elle smoth vocant, ad
Rex profanus incidit; ne ad similitudineni Ephraim Levilicum transiturus. quod nuUum Vides igitur
pcr Osee audias Facta es insipiens, ut columba (Osee
: officium huic operi praeponendum sit. Attamen ne
7). Nimium, respomlebis, austere, et quod festo non Currentius nosler forte fruslra cucurrerit (g) duas
coiiveniat diei. Talibus ipsa muneribus provocasti Epistolas, quasad sororem tuam Paulam eju- 153
dum dulcibus amara sociata sunt, et a nobis paria re- sque pignus Eustochiiim miseram, huic sermunculo
cipies, laudem amariludo comilabitur. anuexui : ut dum illas legeris, et in his aliquid doc-
3. Verum ne videar dona minuisse : accepimus et trinae pariter ac leporis inveneris, putes libi quoque
canistrum cerasis retertum, talibus et tam virginali scripta esse, quae illis scripta sunt.
verecundia rubonlibus, ut ca nunc a (d) Lucullo de- 2. Albinam communem matrem valere cupio : de
lata exislimarim. Siquideni hoc genus pomi, Ponio, corpore loquor, ut spiritu valeal, non ignorans :

et Armenia subjugatis, de (e) Cerasunto primus Ro- eamque per te saluiari obsecro, et duplici pietatis
mam pcrlulit {Plin. lib. 15. cap. 25). Unde ct dc pa- oflicio locillari, quod in una aique eadem Christiana
tria arbor nomen accepit. Igitur quia in Scripturis simul diligatur, et mater.
canislrum plenum legimus, cerasa vero non in-
ficis
EPISTOLA XXXIII (/i).
venimus, 15^ in eo quo allalum esl, id quod
AD PAULAM (i) PABS QUiCDAM.
allatum non esl, prsedicamus ; optamusque te de illis
poniisfieri,qui«contraTemplum Doi sunt,et dcquibus Indicem operum Origenis contra Varronis Opera,
ronferens., osiendit, Ecclcsiam Chrisii habuisse
(flf) AHas 19. Scripta eodem anao 384. Scriptorem, qui omnes Grrecos Latinosque supe-
(/;) Haud bene Marliana-ns posl Erasm. armatur rasset etiam librorum editorum multitudine.
(c) Joachimus Rcx .luda', m ex Jcrem.cap. 36. \ . 23.
Mo\ iwqiie ornl pro nc. i. Varro cl Chalcentcrus copiosissimi Scripiores.
(d) Hicc Florus Irailil lib. 3. c. .%. Plutarcbus in Vila — Marcum Tercntium Varroiiem miratur Anliquitas,
Luculli, (>l IMiiiius lib. \. c. xx. aliiquo. Tertullian. Apn-
logelic. ailvers. (ientes. « male rum Lucullo actum esl, Alias 74. Srripta paucis diebus po.<it duassupcriores.
(fl
qui primus ceiasa ex Poiitn Italia' proinulgavit. » Diue nempe supeiiores, quarum una ad Paiilam dc
(!/)

(e) Quidain Mss. de Ccrasosiimpfiini qua' non incongrua Hcbrairo Alphabclo, altera ad Eiislochinm dc munusculis
liHlio est, piopiie enim urbs illa Cerasus, m'U xepaaoO!; .ip- in-^criliiiur.
pellatur, tainelsi quemadmoduma Sipiis Sii)iiiitiim,(!\, Hi- (/() Scripln circilcr an. 384.
dninliim al> lliilnix ilicitur, hiec quoqueCerasuiituni vu- (i) Huc ex Rufflni Invectivaruin I. -i. adscila esl epi-
cari poteril. stol.i, cujus ineniinil ipse Hier. iib. de Script. Ecclesia-
447 SANGTl lliEKOiNYMl 448

(liiod ajiud Lalinos Ihiii iiiiiumcrabiles libros scri- El'ISTOLA XXXIV (c).

Gruci (</) Clialceuicruiu niiris cfferuiU iaudi-

Ijseril AO MAU(.Ii:LL.V.M (2),

bus, quod laiilos libros coiuposucrit, quanlos qnivis De aliquot locix Psalmi oxxvi.
ncslruinaiienos sua manu de>cribore non possil. El Quid sit |)anis doloris, quidqiic filii oxcu.ssorura in
(|uia iiunc oliosuin cst apud Lalinos, Graicorum vo- Psalmo 126. clcifanter cxponit, excusans intcrea
iiiminuin indicem lexerc, de oo qni laline scripsit, sanctuni Uilarium, (luod dcccptus ab llchodoro
aliqua commemorabo; ul inlclligamus nos Epimeni- Presbytero,non bene intellexerit excussorum ver-
(lisdonnire somuum, ct studiuni quod iili posucrum hum.
in crudilione sa;culariuin scripturarum, nos in con- 1 . Beatus Painphilus Martyr, cujus vitara Eusebius
^Ti^gandis opibus ponere. Caesariensis Episcopus, 155 tribus (d) ferme vo-
2. Scripsit ilaque Varo quadraginla quinquc li- himinibus expiicavit, cum Demetriura Phalereum, el

bros Aniiquitalum: qualuor de vila popuii Romani... Pisistratum in sacra' Bibliotheca; studio vellet iequare,
3. Oriijcncs. —
Quorsum Varronis el Glialcnleri iraaginesqui^ in^enioruni, qua' vora sunt, et aeterna
menlio facta sit qua^ritis? Yidelicet, ut ad Adaman- monumenta, loto orbc pcrquireret, tunc vel maxime
tium, nostrumque Ciialcenterum veniamus ; qui tanto Origenis libros impensius prosecutus, Caisariensi
studio in sanctarum Scripturarum iaborc sudavil, ut Ecclesiae dedicavit : quara ex parte corruptam, Aca-
jusle Adamantii nomcn accoperit. Vultis nossc cius dehinc, et Euzoius ejusdera Ecclesiae sacerdo-
quanta ingenii sui reliquoril monimenta 1 sequens tes in membranis inslaurarc conati sunt. Hic cum
titulus osiendit. mulla repererit, et inventorum nobis indicera dere-
154 Scripsit in Genesim libros [b) Iredecim. liquerit, centesimi vigesimi scxli Psalmi Coinraenta-

iMysticarum Uomiliarum libros duos. rium (e) ct phe litteni; Tractalum, ex oo quod non
In Exodum Excerpla. inscripsit, confcssus est non repertura. Non quod

In Leviticum Excerpta.... talis tantusque vir (Adamantium dicimus) aliquid

Ilem Monobibiia. praeterierit, sed quod negligentia posterorum ad no-
IIcpl 'Ap/(Jv libros quatuor. stram usque niemoriam non durarit. Hoc ideo dixi,

De llesurreclione libros duos. ut quia de eodem Psalmo mihi proposuisli, quid

Et alios de Resurrectioue dialogos duos... essei panis doloris, in eo quod dicitur : « Vanum
4. Videtisne, et Gr«cos pariter, cl Laiinos unius vobis est anle lucem surgere, surgite postquam sed-
labore superatos? Quis cniiu unquain tdula legere erilis, qui manducatis panem doloiis, » ostenderem
poluit, quanta ipse conscrifisit? Porro (al. Pro) lioc rae de Origenis Commentariis quid senserit, non
su.iore quid accepit prelii ? Damnatur a Demeirio habere.

Episcopo, excpptis PalestiuJH, ol Arabiae, et Phoenicis 2. Unde ad Hebraeum recurrens, inveni pro pane
atque AchaitP Sacordotibus. In damnaiionem ojus doloris scriptum, leem aasabim, quod Aquila inter-
consenlit urbs Romana ipsa contra huiic cogit sena-
:
prctatus esl, «pTov (/) tuv Sisir.oir^ixd-cdi^, id est, panem
tura, non propter dogmatum novilalera, non propter elaborationum. Symmachus apT&v xaxo;:«6ou(j.evov, quod
hieresim, ut nunc adversus eum rabidi canes simu- exponilur, panem (erumnosum. Quinta Edilio, et
lant : sed quia gloriam eloquentia; ojus, et scientia; Theodotion, qui in caeteris cum Septuaginla Trans-
lerrc non poterant, et iilo dicento, omnes multi pu- laloribus facil, panem idolorum. Sexta -'/Air,i, id est,

tabantnr. erroris. Nec niirandum est de Aquila, si oi«;tovrijj.aT«

o. Haec quare scripserim, et ad pauperis luccrnae pro idolis ponat, cura opera manuum hominis sint,

igniculiiin, cito sermone, sed non caulo dictaverim, et prophelice populus argualur ad templura diluculo
potestis intelligerc, si Epicuros (1) et Aristippos co- Irustra consurgere, et post quietera ad sanctuarium

gitelis. festinare, cuni idola, Dei honore venerentur : se-

stic. in Origen. ubi, Indicem, inquit, operum ejus in volu- fuissedisperlitum,quorumalter terlius dccimusprienota-
miiiibas Epistol(iram,qu(is ad Paulam scripsimus, in (/ua- retur.Adde praeter hbruimcepe kfiy&^j, atque eum quidcm
(luiii Epislola conlru Varronis oijcra ron/erens,posui. Ipsn ex Ruflini v< rsione, reliquos liic memoratos periisse.
aulein pro majori partc cum aliis plerisirue \idelurexci- (cj .4/. 141 scripla eodcin anno 384.
dissc, Meniinil eliam S. Isidorus (Jriijinuin bb. (i. c. 7. at- (d) ISiuiirum intc^Tis; ferine eniin liic pro facUedCci-
que cxscribit. pilur, neqne corum proijamus sentcnliam, qui aliquid
(rtyDitlymuiiinempe AiexandriuumGrammaticnm.quiob ainplius Hieroiiymiwvofuisse volumen, quamliber, exeo
imiefessum scribendi studiurn, alque assiJuam circa libros putanl, quod in Catalogo absolute tres libros dicat de vila
morain,C7(a/c(;«/^r<,sive (creipccloris nomeu eslconsecu- Pamphili ab Euseijio exaraios.
tus. Qualuor milic libio- Iradilur sciipsisse, quorum ne (e) Innuiputat MarlianseusinHebraiciAlpliabetilitteras
nnus quidem ad hanc usquc a'tatem pervenit. edilos ab Origeue traclatus;nobis est L. nge verosimiliimum
(b) lolidem enumerat etiam in sequenti Epist. 36. ad supcrioris Psalmi centesimi decimis octavi partem illam
Dam^isuin in tincquajst. prim.Sed iJuodeciinUiiaxxm Euse- iiidicari, qute sub Plie evhibetur; peculiari eniin unaquje-
bius inumora: Vi,;24. cx eoqiie SuiJas iii yofe Oriijenes, que lillera Iractalu donata esl a votenbus, quod apud Ili-
al Nicepliorus XV. 5. Cuin vero apud llierocyrnum nu- larium,Augustinum,aliosque vidcre est, ul veluti tot seor-
strum, ijtii aJ Damasum I(jCO' italo expressis verbis« duo- sim Psaliui habcrentur, ijuod ab una littcra versicuU ins-
dcciriium.el lertium decimumiii GciK.-simlibiumvasscrii ciipli sunt.
ab Origcne dictatum super (^ain vindicta, errorein in nu- (/) .Miousbene veinsla editio,6aitovouvTa)v; nec satis vere
mero suspicari non possimus, incxemplari ([Uud pra; ina- ad Sy inmachum legendumquidamputaiitxaxo7ra6ou[jL£'v(.)v,
nibus lialjebat, opinari licel, (luodeiimum libruni in iluos et wruiiniosoruiH.
(1) lloinani l*iesbyteri his tradu.uiiliir nominibus qui ii) C(jnsule chronicas posteriores notas ad hanc Epist.
Hieronymum «tatim a Damasi obil(j insectabaulur. in J^rajlatione.
 ;

440 EPISTOLA XX XIV. 450

cuudum quodEzechiel scripsit in ipso lemplo, sacri- slum est, adolescentia! popuios inlelligi Christianos,

fjcare idolis sacerdoles. Ul autcm plenius adducaris, secundum iilud exemjdum, quod Deus suos sancios
pro dolore inllebriKO tdola posita, hoc ipsum verbum, in luodum arcus el sagitlarum dicatur extendere; ut

hocest, ASA.BiM,eliamin cenlesimodccimo tertio Psal- in Propheia Zacharia « quoniam exlendi le mihi :

mo scripluni esl Scpluaginla quoquc idula transluie- Juda, ut arcum « {Zach. 9. 13). El Salvator de se-
runt. 150 Nam et in eo loco ubi legimus, idola mctipso : « Posui me sicut sagiltam electam. Et in
gentiuni., argentum, et aurum, operamunuum homi- pharetra sua abscondit rae « {Isai. 49. 2) Denique
num; inHebraiO habetur, ASAREEM,quod Aquilain- in sequenti versu, cxceptis Septuaginta ,
qui ahler
terprelatur claborationes eoru)n, Unde cum ita veri- transtulerunt, et in Hebra;o, el in cunctis Editioni-
las se habeal, non Iruslra quidam doloris panem, aut bus ita reperi : « Beatus vir, qui replevit pharetram
ha^reticorum uitcllignnl sacramenta, aut vila' istius suara ex ipsis; utquia metaphoram semel sumpserat
miserabilis, et ccrumnosa; interpretantur laborem : ex sagiltis, ei in pharelra quoque translatio scrvare-
apud quam in sudore faciei comedimus panem no- tur. E.rcus.ws autem et consuetudo sermonis humani
strum, ct inter spinas, et tribulos brevis viliu ali- vegetos et robustos et expeditos vocat : el ipsi Sepiua-
menta nascuntur. ginta Inlerpreles in Esdrae libro, pro juvenibus
3. quoque dc eodem Psahno interrogare
Illud translulerunt, in quo ita scribitur ; « Et factum est
dignaia es Qai sint filii excussorum Miror te in
: '/ ex dic illa, medii excussorum faciebaut opus, et me-
Hilarii Commentariis non lcgisse, excussorum filios, dii eorum habebant haslas et scuta et arcus et tho-
credentium populos intcrprelari, qaod scilicet Apo- races et principes posl omnem domum Juda, jedifi-

stolos illonomine putaverit appelialos, quibus in cantium in muro » (Neem. 4. 16). Ex quo animad-
Evangeliis sit prcECeptum, in quaracumque civita- verlimus, et in praesenti loco pro adolescenlibus
lem introierint, cl non fuerint rccepti, excutere pul- atque puberibus, excussos positos : non ut ille opi-
vercm pedum suorum in testimonium non creden- naius est pro Apostolis, qui excussi a pedura excus-
lium {Matth. 10; et Marc. 6). Licet tu argule praica- sionc dicantur. Legi et cujusdam librum, et clegau-
vcris, nou posse Aposlolos sub nomine excussorum lera in eo sensum repcri, cxcussos iudivosdici a
intclligi, cum sit ahud excutientium, aliud cxcus- templo, et lege et gratia Doraini, pro eo quod est
sorum quia cxcutienles sunl, qui excutiant, excussi
: reprobos : et eorum esse lilios Apostolos, qui ex
vero, qui ab aliis cxcutianlur. Et incongruum csse ipsorum semine procrcentur , ei in simiJitudinem
excussos Apostolos accipi, qui magis excutientes sagiitarum manu Domini contineantur.
debucrint appellari. Quid igilur faciam ? Tanlum vi- 5. In scquenti quoqiie Psalmo Heliodorus magis
rum, et temporibus suis disertissiraum {a) reprehcn- quara nosier Hilarius erravit, qui de eo loco, in quo
dere non audeo : (|ui et confessionis suae merito, et scriptum esi : 158 « Labores fructuum tuorura man-
viut! industria, et eloquentiic claritate, ubicumque ducabis, » varia opinatus, asseruitmagis stare senten-
Romanum nomi^n est, pniedicatur : nisi quod non tiam, si scribatur (d) : fructus laborum aliquem man-
ejus culpae ascribendum est, qui Hebrici sermonis ducarc, et non labores fructuum : unde spiritualera
ignarus fuit, Griecarum quoque htterarum quamdam intclligenliam deberc perquiri. Et ex h.jc occasiouc
auram coeperat, sed Heliodori Presbyleri, (juo ille longam ingrcdiens dispulationem, tanta operositate,
familiariter usus esl,'ea quae inleingcre non (loierat, quod volebat inlclligi, usus est persuadendi, quanta
quomodo ab Origene essent dicta, quiijrebal. Qui semper faisitas indiget, ut vcra vidcatur cum in :

quia in hoc Psalmo Commentiirium Origenis iuve- hoc loco uon Septuaginta lulerpretcs, sed Latini dc
nirc non potuil, opinionem magis insinuare suara, (c) Grivci verbi ambiguitate deccpii, xapTrouS fructus,
quam inscitiam voluit confitcri. Quam iile sumptam magis quani inanus interprelati sint; cum xap7:oi,

claro sermone disseruit, et ahenum errorcm disertius manus quoquc dicantur : quod in Hebraeo ponitur
{b) executus cst.
(XKoveoi; fecit ex Mss. e quibus rursum alii malunt exoveax;
157 4.Restat igitur, ut rursum ad fonlemsermonis lUroque aulem modo non aciiliiin, sive e.vaciiluin, quod
rocurranuis Ilcbrau, et videaraus, quomodo scripluni Ilieronymus inlondit, sod acunien ipsum siguilicalur, no-
quc adco satis reclo filii aciiininisscnsiis pro filii e.vaciiti
sil.Ubi noshabemus, sicut filii excussorum : ii)ilegi- sensiis (licorenlur. Nos quam rostilui dohoro duximus le-
lur, CHEN BNE ANNAURiM, quod Aquila inler(.rclatus cti(mom r;x6veo;, novo conalu cx Mss.expiscali sumus, etsi
eniin plorumi|uo ibi EKOiNEOC per E litleram inilioeffer-
est, sicut filii pubertatum. Symraachus, ct Theodo-
tur, ea tamen el sono oadem cum H. ol scliemalo haud
ftlii juvciitutis.{c) Scxta Tjxoveo; vou.qiiod
tion, siciit niuliuiu distal certe A longo proximiorest. Acceditper-
:

nos diccre possumus, exacuti sensus.Exqwo manife- quam coinmodior Gra'ci vocabuli analogia, qua nimirum
facile potuit sexta' hiijus versionis auctor r,-Ko^r\i adjecti-
Modesto Hilarii scntcntiam lespuil Hieron> inus,
(fl) vum nonien ah tixovsw vorbo, quod esl ('.rfl('/((>,dednxisse,
inio rulpam, si qua est, tolam conrerl m Holiodorilui. At quan(ioquidoinelv£oxo"jri; proreceusacutoaSophocle,aliis-
alioqui docliss. 5i. Uilarii cilitor Uenediclinus nou inlol- que inolionsGra'cilalis auiloribus usurpariconiperlumost.
lecluni ab Hicrouynio llilnrium conlcnijit, (}U0(l luc vocem ((/^ N(Mi igitur su^'illat Hilarium, quoil pr;ttulorit labo-

ejciissoriiiii aclive sumpserit ab e.cciisiior, non passive res frnclnnin pro labores inannnm, ul sibi persuadot Hi-
ab c.iciissus; qiuid npprimo falsuni ost, et Hilarii locuin laiii ejusdom edilor Uonodictinus, sed quod \el ipse. vel
atlondcnti constabit. polius Holiodorus, inconsulto Grseeo lo\lu, fructus /fl-
(,//> Duo noslri probio nola^ Mss. aliitjuo penes Martian. bornin pio laborea (rnctnnni approbaveril, oam(]uc
el ulicno errorc iliscrliiis e.vciisnliis rsl. magis slare sonlonliani dixorii. Vide Traclal. in Pjaiui.
[c) Sin verius, ol ad Mss. lidcni, corlo conoiiiniori >onsu 1^7. nuiu. i. ol 5.
legeranl Viclorius el Drusius dxovri6evco;. Al Marliana-us «< Martiaiia'us post
1 Erasninm Latiiii de Graco.
 iol SANCTl HIERONYMI 452
CHAPHACH. El Symniachus, Quinlaque Edilio trans- mille spatia versuum lendunlur, et raro de nostro

uilerunl ituniuuni tuurum, ul ambiguilatem prioris dogmate dispulanl quo Iit, ut et legendi fastidium
:

sermonis effugcrent. generet longitudo : et si qua brevia sunt, scholaslicis

6. Cutii liaec furtivis, ul aiunt, oporis ad Incu- magis sitit apta, quam nobis, de metris et regionum
braiiunculam velox nolarii manus mediciante signa- silu et philosopliis {i\ disputanlia.

rel, et plura dicere cogilarem, jam ferme quarta 1. « Quid sibi vult quod in Genesi scriptum est :

noclis hora excesserat, et repenle stimulisquibusdam Omnis qui occiderit Cain,septem vindictas exsolvet?
dolentis slomachi suscilalus, ia oralionem prorupi, (Gen. 4. 15.)
ul salteni reliquo horaruni spalio, subrepente somno, 2. omnia Deus (;) fecit bona valde, quare
« Si
frublrarelur infirmiias. Noe de mundis et immundis animalibus praecepit,
EPISTOLA XXXV (a).
cum immundum nihil bonum esse possit? El in
novo Teslamento post visionem, qucp Petro fuerat
DAMA&I PAPiE AD HIERGNYMUM.
ostensa dicenli Absit, Domine, a me, quoniam com-
:

Hieronymum, cujus multa se cum aviditate

scripta mune, et immundum nunquam introivit in os
legere profitctur,enixe Damasus rogat,ut subjectis meum, vox de ccelo responderit Quod Deus munda- :

V. qucestionibus ex Veteri Testnmento respondeat.

vit, tu communenedixeris? « [Act. 10. 14 et 15.)
Dileclissimo fiiio Hieronymo Damasus.
3. « Cur Deus loquitur ad Abraham, quod quarta
1. « Dormientem le, et longo jam tempore legen- progenie filii Israel essent (A;^ de ^Egypto 100
tem potius, quam scribentem, quaestiunculis ad te reversuri, et postea Moyses scribit « : Quinta autem
missis cxcilare [b) disposui : non quo et legere non progenie exierunt filii Israel deterra JEgypti\{Exod.
debeas : hoc enim veluti quotidiano cibo alitur et 13. 18. juxta LX\) : » quod utique nisi exponalur,
pinguescit oratio sed quod lectionis fruclus sit isle,
: videtur esse conlrarium. »
si scribas. Ilaque quooiam et (c)heri tabeliario ad me 4. t Cur Abraham fidei suae signum in circumci-
remisso, nullas lo«> te jam epislolas haberedixisli, sione suscepit ? »

exceplis Iiis, quas aliquando in eremo diciaveras, 5. « Cur Isaac vir justus, et Deo carus, non illi cu'
quasque tota aviditate legi atque descripsi : (rf) et ultro voluit, sed cui noluil dcceptus errore, benedixit? »

pollicitus es te furtivis noctium operis aliquas, si EPISTOLA XXXVI ^l).

vellem, posse dictare ; libenter accipio ab offerente,
Seu rescriptum
quod rogare volueram (e) eliam si negasses. Nequc
HIERONYMl AD DAMASCM.
vcro ullam puto digniorem dispuiationis nostrae con-
fabulalionem fore, quara si de Scripturis sermocine- Prcemissa excusatione morarum, ac prcstermissis
mur inter nos; id est,utego interrogem, tu respon-
tantum duabus Qucestiunculis, secundaet quarta
deas. Qua vita nihil jiulo in hac luce jucundius, quo a Tcrtulliano, yovatiano, uc Origene disputalis,
aninm- pabulo omnia mella supcrantur. reliquis tribus copiose respondet.
» Quamdul-
cia, iDquitPropheia^i/^gfu^^Mn meo eloquiatua,super Beatissimo Papa3 Damaso Hieronymus.
mel ori meo {Ps. 118. 103 \ « Nam cum idcirco, u^ 1. Postquam epistolam tuae Sanctitatis accepi,con-
ait prtecipuus oralor, homioes a' besliis differamus, festim accito notario, ul exciperet imperavi : quo
quod loqui possunius : qua laude dignus est, qui in ad officium prasparato, quod eram voce promplurus,
ea re ca-leros superat, in qua hoiniiies beslias ante- ante mihi cogitatione pingebam. Interim jam el ego
cellunl? » linguam, et ille articulum movebamus, cum subito
2. « Accingere igitur, ot milii qute subjecta sunt Hebraeus ym) intervenit, deferens non pauca volumi-
dissere, servans [g) ulrobique moderanien, ut nec na, quae de Synagoga quasi lecturus accepcrat. Et
proposita solutionem desidereni, nec epistola brevi- illico habes, inquit, quod postulaveras meque du- :

latem. Fateor quippe libi, eos quos mihi jampridem bium, et quid facerem nescientom, ita festinus exler-

(/i) Lactanlii dederas libros, ideo non libenter lego, ruit, ut omnibus pra-termissis ad scribendum trans-
quia et plurimae epistolsR ejus (al hujus) usque ad volarem : quod quidem usque ad prsesens facio.

Verum quia (»i heri diacono ad me misso,ut tu pu-

[a) Alias 124. Scripta anno 384.
Quidam Mss. debui. tas Epistolam, ut ego sentio, Commentarium te ex-
[b)
[c) Olim Ellwrio tabellario,quo modo ne
unum quidem peclare dixisti, brevem responsionem ad ea deside-
manuscriptum legisse invenimus;sed cum daUm Hieroso-
Ijmishanc epistolam aLs Hieronymo e\ praeconcepla Ba- (i) Non pauci Codd. disputandis, alii disputanlibus,
ronii ad an. 37S. opiniorm sibi persuasissel Reatinus Kpi- quod ad superioreni vocem Scholaslicis referri polest.
scopus, tonfictani lectionem tueriimpeiidio conatus esi. Sed et supra piurimum veteres membrauie variant, dum
(d\ Valicanus et quia pollicitus es; idcmque fiirliiii uo- pro metris ali;e muniis, alia; merilis habent.
ctium operis, quod alii plerique Mss. furlivi.s noclium {jj Valicanus facil, et paulo infra in liac eadem quae-
lioris, vel operibus. stione introivit pro inlroibit.
Victorii Codices omillunt etiam.
e) [h) Cisterciensis ohm Nonantulanus habet exituri.
\f) Alii Mss. inverso parumper ordine, « supcr mel et (/) Alias. \T6 Scripta allero post superiorem die.
favum ori mco eloquia tua Domine. » (m) Idem Cisterciens. Ms. « Hebneus quidam inter-
'!l\ el mox LpistolcB, ut el alii
Valicanus ulrumque, venit. »
Mss. pro Epislola.
liaJieni (n) Idpin rursus lieri a Diacono : Vatic. 393. heri ar-
cliidiacono. Victorius vcro ex prseconcepta opinione qnam
{Ii) bleni Vaiicanus menduse lectitunti, et paulo post
pro liuju!, usque legit ejus neqtie. in superiori epistola expIodimu<, EUierio Uiacono.
453 EPJSTOLA XXXVl. 454

rans, quae singula magnorum voluniinum (a) prolixi- nunquid cuslos fraris mei sum? Quamobrem ma-
»

tale indigent, tauxii aci la-/zoi(XGa, du.ibus lanlum Quae- ledictione damnatus, ut gemens et lO*5 iremens
stiunculis pra'lermissis : non quo non poluorim, ad vivcrcl supcr terram, noluil veniam deprecari : sed
illas aliquid respondero, sed ([iiod ab eloqucnlissimis peccatis peccata congeminans, tantum putavit nefas,
viris, TerluIIiano (Ji) nosiro scilicet, et Novaliano, cui a Domiiio iioa posset ignosci. Dcnique respondil
latino sermone sint edilie ; et si nova voluerimus Domino : « iMajor mea causa est, quam ut dimittar, •»

afferre, sit lalius dispulandum. 10I Gerte exspe- id est, plus peccavi, quam ut merear absolvi. « Ecce
cto quid placeat : utrumne epislolari brevitate sen- ejicis me hodie a facie terrcfi,et a facie tua abscondar,
tenlias tibi velis digeri aut singulorum libros confici. et CiO gemens ct trcmens super terram : et erit, om-
Nam et Origenes inquarto Pauli ad Romanos (c) 1?/)- nis qui invenerit me, occidcl me. » Ejicior, inquit,

Yr^dEwv tomo de circumcisione magnificcdisputavit : et a conspectu luo, ct conscienlia sceleris, (g) lucem.
de mundisatqueimmundisanimalibusinLeviticoplura ipsam ferre non sustinens, abscondar ut latitera.
disseruit : ut si ipse invenire niliil posscm, de cjus « Eritque, omnis qui invenerit me, occidet me : »

tamen fontibusmutuarer. Et ut verius loquar, Didy- dum ex tremore corporis (/t) et furialae mentis agitatu.
mi de Spiritu sancto librum in manibus Iiabeo, quem eum esse inteiligit, qui mereatur interfici. Verum
Iraiislalum libi cupio dedicarc : ne nie existin.es lan- Deus nolens eum compendio mortis finire cruciatus,

tummodo dormilare, qui lcclioiicin sine stiio soinnum nec tradens puena', qua se ipse damnaverat, ait :

putas. Autclatis ilaqiie probleinatibus, qua? cpistolie « Non sic, t id csl, non ut aestimas, morieris, et
tu;e subjoceras, qi)id inilii videretur annexui,veniam mortem pro remedio accipies : vei uni vJvcs usque ad
postulans, et fcslinrUionis pariter et morarum : fcsti- septimam f^encraLionom.et conscientiio tuio i^ne tor-
nalionis, qiiia ad unam lucLibraliunciilam dictarc {d) ([ucberis, iia ut qnicumque te occiderit, secundum
voluerim multoruni opus dicrum ;
tarditalis, quia alio duplicem intelligentiam, aut in septima generalione.
opere detonlus, non slatim ad interrogata rescripsi. aut septimo te libcret crucialu. Non quod ipse qui
2. Qui quod in Genesi scriptum est :
sibi vult Oinnis occiderit Cain, seplcm ultionibus suljjiciendus sit :

qui occiderit Cain, septem vindictas cxsoivet ? sed quod septem vindictas, quiL' in Cain tanto tem-
Antequam de Quaestionc dicamus, rectum videtur pore cucurrerunt, solvat inlerfector, occidens eum
ut editioncs interpretum singulorum cum ipso He- qui vitae fueral derelictus ad pamam.
braico (e) confcrentes sermone, digeramus, quo faci- 3. Ut autem quod dicimus niaiiilestius fiat, quoti-

lius Scriplurse sensus possit intelligi. Vaiomer lo diante consueludinis ponamus exemplum. Loquatur
ADONAI LOCHEN CliOL OREC CAIN SOBATHAIM JOCCAMO inter verbera sorvus ad domiuuin : quia in.;endi do-
Aquila. » Et dixit ei Dominus : Propterea omnis qui nium tuam, et universam substaritiam tuam dissipavi,
occiporct Cain, septemplicilcr ulsciceretur. » Symma- interfice me. Dominusque rcspondeat : Non ut vis,

clius : « Et dixit ei Dominiis: Non sic, scd omnis morieris, el morte supplicia; verum longo
finies

qui occiderit Gain, (/') liebdomas, sive scptimus vin- teniporc custodieris ad vitam, et tam iufelicitcr in
dicabitur, » Scptuaginta ot Theodotio : Et dixit ei hac luce versaberis, ut quicumque te occiderit, be-
Dominus : « Non sic, sed omnis qui occiderit Cain, neficiuin praeslet occiso dum lcde tam muitis libe- :

septem vindictai; exsolvet. » Postcpiam Gain occide- rel cruciatibus. Et secundum Sepluaginla quidcm
rat fratrem, intorrogatus a Domino : « Ubi r st Abel edilionem hic nobis sensus videtur.
frater tuus ? » conlumeliose rospondit, « Nescio : lOS 4.De eo autem quod Aqnila, posuit, septem-
(rt) Vocem prolixitate ignorat Vatic. lilier; gr.Tca au- pUeiter:el S\m\mc\ms,(i\ hebdomasiwc septimnsul
tem verha, qua? sa-pius iVIss. dopravant, latine significant, eiscettir, majorum nostrorum ista sententia est.quod
« hrec tibi ex tcnipore commentatus sum. »
[b) In Valic. Ms. aliisque anliquioribus desideratur no-
putantin septima gcneratione a Laniech interfectuin
s/ro, quo nomine ex Hicronyini sensu ac j^hrasi nil nisi Cain. Adam quippe genuit Cain,Cain genuitEnoch,!/)
lalinus auctor designatur.
Enoch genuit Irad, Irad genuit Maviao), Maviael go-
(f) Giaicam voceni E^rjyriffewv, quiu laline emrrationes,
sive connncntfirios sonat, duo prob;e notx Mss. penitus {g) Excusi adduiit hic tremehumlns, quod plerique Mss.
ignorant, alii E^riYrjTixoiv Ipgnnt. non haljent, nec llieronymiana^ inlerpreiatioi.i interest.
(d) Valic. « biclare volui rem dierum. »
: (/0 Alii Mss. « t'urial;e mcntis agilatum eum esse inlel-
:

(e) Kxpungi absque sensusdi.spcndio coiiiniodc possunt ligel; )i compendiosie mortis. » AuiL.rosian.« dmu
et mox «
dua> voces con(\'rentes sermone, qua^i aut nullus aut re- exlremo corporis et furiai;e mcniis agilatu oum, » etc.
centior aliquis Ms. tanlum agiioscit. In Vatic. aulpni de- (/) Hursum cadem occurril ditTicullas; qi:aiii su|ieiiori
sidcralur etiam Scriplnrw sensns, cxpnnlo posl Sol)olliai adnotaiione eveiitiliivimus. Si conjeclura nosiia tanli
(/.

le^ilur [^ro SolHilhaini. In Anibrosiari. P. 60 antiquissimo est,ea C( rte locus restiluilur el scn^us; Mss. enim onuiCS
laclieni, et Saplialaini. Vid. Qu.Tstinn. in Genesiu. conslauler liocquoque in loco /(('//r/(i;««(/«.v le<;unt, quaii-
(/') Plciiiiiie oinnes Mss. Iichdoniadas, uiule lOrasm. /(('- quam iu sequenli voce varient uonnulii, qui sivcseptcm,
bdoinada. Mallem ego hchdomalos, ex gia'co i&o6[i.aio:^, et sire scptics [jriL-ferunt, \iiiose lamen, ut nudus dubi-
quod latine est *<'/;///»«,<,• nam quod Marlian£Eus conjicit tal. Porro, majorum fuisse de Lamecho Gaiiii in
quam
lortasse legcndum hehdomos, sive e66o[jLo;, etsi idcm est seplima gcneralioi.e iuterfoclore, senlentiam tradit Hie-
sensus, longius lamcn dislal a Mss. leclioue. Ilphdomas ron., occurrit ea quidein iii vetustioruin scriptis, cauique
autem,quaiu vocem ex iugenio cudil Victorius, alii omncs luetur Josephus vetus christiauus auclor in Hyiiomncs-
amplexati sunt, et veterum codicum caret auclorilatc, et tico cap. 3; sed alii e conlra ab anliquis temporibiis
maxime incongrua esl,nou seplimnm, <cd iiamernm cmm confutanl, el pra^cipue S. Basilius Magnus, Epist. 317,
septenariuin, el sepleni diernin spalinm sonat. Interiin quam non pigehit consuluisse.
lolam Symniaolii inlerprotalionem sicexldhel .\mbrosian. [j) God. Gisterciens. cum Valicano, aliisque, « Enoch
« Synimachns, et di\it ei Domiuus Propterea omnis : gcnuit Gainan ialii Gaidad) Cainan genuit Jlalaleel, Ma-
qui occidcrit Cain,hcbdoinadas, aut septies viudicabitur.» laleel genuit Mailiu>alem, » etc.

PaTROL. XXII. 15
 S\NCTI IIIHRONYMI '»5(5

nuit Maihusala, Mallmsala genuit Lamccli, qui sepli- plem gcnerationes fuisse dilatum, ut saltem malis
mus ab Adam, non sponle (ul in quotlam hebr;co ipsis, el (</) longcevitale maToris compulsus, poeni-

voluminc scribilun inlcrfecil Cain : ut ii)se poslea tentiam agerel, et mercretur absolvi.
conlilelur, « quia virum ociidi in vulnere meo, et 7. Nonnulii septcnarium numerumplenumet por-
juvcnem mco quoniam septies vindicabilur
in livore : fectum interpretantur, de multis Sciiptuiarum locis

dc Cain dcLamech aulemsepluagies septies v [Gen.

: lestimonia conlrahentes : et hunc esse sensum quem
4. 23. 24). Hoc quidem de Cain, quod in scplima supra perslrinximus, ([uod qui inlerfecerit Cain, ab
generatioue («) a Lamcch iulerfcclus sii, et juxla ingenti eum (c) afllictione, et omnia supplicia trans-

aUam editionem, poenam sui sceleris dederit quod : eunte liberet poena.
tot generationibus gemens et iremens viveret super 8. Sunt autem qui el de Evangelio interrogalionem
terram, nihil obscuri arhitror rcniansisse. Petri replicent : « Domine, quoties peccabit in mc
o. VindicUii 77. in Liimcck exsolvend(e. — Nunc fraler meus, et dimiilam ei : usque seplics? Dicit o
illud quod non interrogaveras, dum aiiud agimus, Jesus : Nondico libi usquesepties, sed usqueseplua-
irrepsit. Quaisint septuaginta septem vindiclje, qua' gies seplies » (Matth. 18. 21. et 22). Et putant mor-
in Lainech exsolvendai sint. Aiunt, ab Adam usque tem atque peccalum in seplima progenie sabbatizasse
ad Chrislum generationes septuaginla septcm. Lcge quando Enoch raptusest, « et non inveniebalur, quia
Lucam Evangelistam,et invenies ila esse,ut dicimus. transtulil illum Deus » {Gen. 5. 24). De scptuaginta

Sicut ergo septima generaiione Cain peccatum est autem ct septem, iilam expositioncm 105 se-
dissolutum, non enim vindicabit Dcus bis in idipsum, quunlur : in advcntu Christi, morlis atque peccali
et qui semel rccepit mala in vila sua, non eosdem aculeum esse confractum.
cruciatus patietur in morle, quos est passus in vita : 9. Ponam ct aliani opinionem, ne quid videar prap-
ita el Lamech peccatum, id est, totius mundi atque tergressus.Quidam septimum annum remissionis et
sanguinis, qui effusus est, Christi [b] solveretur ad- quinquagesimum Jubihiei,etquadringentesimumnona-
venlu : qui tuht mundi pcccala, qui lavil amictum gcsimum, quod voluntintelligisepluagies septies mul-
suum sanguine uv;tp, et torcular calcavil soUis : qui tis modis interpretantur : asserenles ob hanc causam
de Edom ad coelurn rubicundus ascendens {Isai. 63. quinquagesimi et quingentesimi numeri (/") sacratiin
1. 3},clamantibus angelis miraculum pra'buit: « Ele- Evangeiioposilumdebilorem:etquinquagesitnumPs3l-
vate porlas, principes, vestras, et introibit rex glo- mum poenitentise : qui septcm coaiicitur septimanis,
riae» (Psal. 23. 7), et ca^tera. Referebat mihi quidam el in principium ogdoadiserumpit. Verumnelongius
Hebraeus in apocryphorum libris septuaginta septem sermoprocedat, hucusque super hoclocutum esse suf-

animas ex Lamech lOJ progenie reperiri, qua? ficiat, quia et ex his quse respersimus, ingentem tibi

diluvio deletcc sint : ei in hoc numero de Lamech disputationis silvam poteris ipse conficere : sciens
faclam esse vindiclam, quod gcnus ipsius usque ad Origenem,duodecimum et uj) lertium decimum in Gc*
caiaclysmum persevrraverit. nesim librum de hac tantum Quastione diclasse.
6. Cain septem peccata. — Aliide seplem vindictis 10. Cur Dcus loquitur ab Abraham, quod quartu
Cain varia suspicantur. Primum ejus asserunt fuisse profjenic Jilii Israel essent de .Egijpfo reversuri:
peccatum, quod non recle di\iseril. Secundum, quod et postea Moijses scribit : Quinta auiem progcnie
inviderit fratri suo. Terlium, quod dolose egerit, di- ascenderunt tilii Israel de terra iEgypti ? Quoduti-

cens Transeamus in campum » (Ge/r?4. 8).Quar-

: « que nisi exponatur, videtur esse eontrarium.
lum, quod inleriecerit. Quinlum, quoJ procaciter ne- Hoc vero problema cuin legissem, coepi mecum
gaverit, dicens : « Nescio, nunquid cuslos fralris mci tacitus ifsLuare, ct e vcstigio Genesim, Exodumque
sum » {v. 9)? Sextum, quod se ipsum damnaverit, percurrens, rcperi loca, in quibus scripta sunt, quae
dicens : « Major culpa mea est,quam ut dimiltar » [v. videntur facere quffistionem. Ac primo cfislimabam
13). Septimum, quia nec damnatus egerit pceni- spiritualibus spiritualia comparans, indissolubilia csse
tcniiam,secundumNinivitas,etEzechiam regem Juda: sicul ct multa sunt alia. Nam et Malhusalam qua-
qui imminentem mortem lacrymis suslulerunt (r) ut luordeciin annos post diluvium vixisse scribitur, nec
qui damnati fuerant, non perirent, sed agentes poeni- tamen ingressus est arc^am cum Noe. Et cum ipse
teniiam, impelrarent misericordiam Dei. Nam tra- Deus loculiis sit ad Abraham « Sciendo scies, :

dunt illum a clemenlissimo Deo, ideo usque ad se- quia percgrinum crit scmen tuum in tcrranon sus.et
in scrvitulem redigent eos et affligent, et humiiiabunl
In plurimis M.«s. desiderantur a Lamech, et paulo
(a)
posl lola hiRC pericope « quoii tot generationibus ge-
:

mens ac iremens ^iverel super lerram. Aliquot Mss. longoi viloe ma^rore. non alio sensa.
(d)

[h) Antea vulgati solveliir. Mox Cisterc. Ms. : « qui Duo Mss. ul qiil interficeret, et mox Uberaret. VaF
(e)

lollit peccala mundi. » tic. aulem inlegro adliuc sensu vocem ff////c//o«^ omillit.

(c) Ferme glossatoris ingenium sapiunt mihiisla: « ut Ambrosian. deinde, ad omnia supplicia Iranseuntem,
qui damnati fuerunt non pciirent, sed agenles poenilen- quae ad eum refert.
(/) Vatic.atqije AmLro.-ianus cum aliis decem
liam, iiiipetrarent misericordiam Dei. » Certe in Vatican. Mss. ««-
antiquissimo.atque opiimie nola; Mss. non haLentur,neque crate, quod est myslice, elsi minus latinc, forlasse verius.
eliuiii ea Ilieronjmi mens el «•onlextLs iioslulal, quin (</) Non nisi duodecim
Originis hbros iii Gencsim enu-
iino sensum laxiorem faciunt. In Amhrosiano quoque nicranl Eusehius, i\icepliorns, .Suidas, aliique, quos supra
aUtt.* el mendose efferuntur. EaJofte studiosus alii[uisiii adduximusin epistol. 33. ad Paulaiii.uhieiiam quifactuna
libri albo annotaverat <]\mv poslea irrep^ere in texlum. »it, ul leilium decirauin Ilicronymus uoveiit, explicamus.
 :

157 EIMSTOLA XXXVI. 458

15. i3) » postea v/rtT:liaiiJ.vioi i^^iCr^aw o\ 'Ao\ 'lapav^XiTO xr^i^jri; A?yu7:to'j,

eos annis quaclrinf^pnlis (6'^??. :

Moyses scribit in Exodo : « Ht iaclutn esl post qiia- id esl, « Et armati ascendcrunt filii Isracl dc terra
(Iringonlos el triginta annos, exivit omnis Ui) polcnlia yEgypli. » Licot pro co quod nos annati diximns,
Domini dc torra yEgypli » (/uw/. 12, 41). Agnr quo- sccundum grjoci scrmonis ambiguitalem, instructi,
que Ismaelem, quasi lalontem et tcncruin porlal in sivc nmniti, proptcr supellectilcm, qua /Egyptios
humeris, cum (lcconi ei octo fcnne, ct amplius re- spoliavcriint, possit intclligi.

annorum et ridiculum sit tam KJG gran-

perialur ; 13. ^Estimanli curiositatem essc finilam, major
dcm juvenom malris sedissc cervicibus. Roboam quaTcndi anlor oxoritur : ot ad siinililudincn Jcremiae
vero fdius Salomonisquadragesimo primo selatis suae dissolvor undique ct ferre non possum (Jerem. 20)
anno regni sumpsit exordiuni,elrognavil in Jerusalem quare Septuginia, quintam (jenerationcm, el Aquiia
annis sexdccim : cum utiquc patcr ojus duodecimo Iranstuleril armatos, Volumen IlebrKum replico,

anno regnarc incipiens, annis ([uadraginta regnavcrit (piod Paulus ((/) 'fsvoXv juxta quosdam vocat, et ipsos

et undecimo filium gcnerare non quiverit. charactercs sollicilus altcndcns, scriptum reperio.

11. Dum hscc et multahujusmodi mecum sollicilus Vamusim alu bne israel mearez mesraim. In reli-

volverem, aperuit mihi osiium, qni habct clavem qua parte interpretaliones non discordant : omnis pu-
David, et introduxit mc in cubiculum suuni, posuit- gna de verbo cst amusim, quod liis litleris scribitur,

que in foramine pelra; : ut post spiritum sanienlem, HETH, MEM, siN. JOD, MEM, utrum nam quinque, an
post terrje meye motum, post inccndium ignoranti» inunitos sonct (c). Et quidem quinquc hoc sermono
quo urcbar, vox ad me aurcO lenioris acccderet, dicc- dici, ncgare non possumus : verum quinque plurali

remquc : « Inveui quemquirsivit anima mea : tencbo numero, non quinla, ut illi inierprelati sunt, singu-

eum ct non dimittam » {Cant. 3. 4). Etenim cum lari : scd nec generatio invenitur adjuncta, quae lin-
videatur Scriplura inter se csse contraria, utrumque gua hebrrea non dicilur : ut si esset quinta generatio,
verum est, cum divcrsum slt. Egrcssi sunl quarla sermone legeretur illorum (/') amesa dor. Nunc au-
generatione fiUi Israeldclcrraiigypti: Replicagenca. lem AMUSiM, id est, quinquc, imo quinta, tanlum scri-

1 ogiam Levi. Lcvi gcnuit Caalh, Caath gcnmt Aniram, ptum est, ut sit quasi sensus : « Quinta autem ascen-
Amram genuit Aaron, Aaron genuit Eleazar, Eleazar derunt filii Israel de tcrra ^Egypli : » quod quia mi-
genuit Finees. Caath cum patre suo Levi ingrcssus nus videbatur inlelligi, adjuncla (jic^errt/io est. Aqui-
est ^gyptum. Rursum Eieazar cum patre suo Aaron lam vero ut in cajteris, ct in hoc maxime loco proprie
egressus est de jEgyplo. A Caath usque ad Eleazar Iranstulisse omnis Judsea conclamat : et Synagogarum
computantur generaliones quatuor consonant univcrsa subsellia, quod videlicct idem
: licet quidam
velintab {b) Amram inciperc et ad Finees, ut nos in sermo, et eisdem littcris scriptus, diversas apud eos
Eleazarum fecimus, porvenirc. Si vero volueris dis- et voces et intelligentias habeat. Ex quibus exempli
parem numcrum ostcndere, qu(unodo secundum causa unum ponimus, ut quod dicimus pcrspicuum
i
Exodum quiiua gencrationcegressi sint fihi Israoldc l€8 fiat ;
paslores et amatores eisdem litteris scri-

' lerra iEgypti, tribus libi Juda> et ordo numeretur.

bunlur res, ain, jod, mem : seJ pastores roim, ama-
Juda gcnuit Phares, Pharcs gcnuit Esrom, Esrom torcs leguntur reim. UnJe evenit, ul ubi Jerusalem in

genuit Aram, Aram genuit Aminadab, Aminadab gc- Prophetis, cum amatoribus suis fornicalionis scelere

nuit Naason, Naason geimitSalmon. Phares cum pa- arguilur, ibi in nostris codicibus, pro amatoribus, pas.

jlrc 8uo Juda ingressusestyEgyptum, Naason princcps torum nomen sit immutatum.
jlribus Juda 14. Scio ha?c molesta esse Icctori, sed de Ilebrai-
in deserto describitur: cujusfiliusSalmon
iterram repromissionis intravil. disputantcm, non decet Aristotolis argu-
cis litlcris
Compuia a Phares
jusquead Naason, invcnies generalioiics quinquc menta conquirere, nec ex tlumine TuIIiano eloquentiai
:

jlametsi nonnuili Jucendus est rivulus uec aures Quiniiliaui tlosculis

:
(ut in Iribu Levi ostendimus) in
lEsrom iniiium faciant, et ad Salmon usqiie perve- Aquiiic locum£va)7r).i(7(A£voi.legit.Nec pra^lereundum quoJ
niant. hahit iJeni Vatic. Trj; dirci yf,; qn;e fortasse verior esl iii-
12. Pulo problcnia dissolutum miuin contentiosi interpretis kclio, ul llebrwum VTN^
: quod si dis|)licel,
prcssius rediieret.
3d conipcndmm veniam, et dicam in hebra^o non esse.
((/) (Juos contulimnsMss. peH(j/eH. aut p/Jt'«o/t.'H habent

Jiversum. 107 Aquila namquc qui non conlcntio- aut />c«o/(/»;,"nequeaJeo satis bene vetereseJiiicpai>6vr,v
aut^E)(ovr,v aut priuferuiit. SequeiH locus sic hebra.'is liile-
pius, ul quidam pulant,sed slud'osius verbum intorprc-
ilalurad verbum,ineo locoubi Se[iluaginla posuerunt:
risefferlur nnAia y"IN"2 "Xlk!;' IJI "S^^J 'C^m.
(f) Ut quantum fieii polest aJ hebraicum lexiuin ve-
Quinla autem generalione asccnderunt filii Israel de
lerum interiirctalioucs e\igat, grammalicas Hebrwa; lin-
erra /Egypli » {Exod. 13. 18), ita translulit: Kal (c) gua) regulas viJelur llier. sciihenJi lestinalione minus
atlenJisse, Juni conceJilverbum C*w"2ri po-se quiiique
(ffl)Edit. Itcned. cxivlt omnis populvs Domiin Griecus signilicare quoJ nvtra Sdial quiuquaijiutu.
,

iutem,ciu eliani Hebranis consentil -Kiaa ^ cuvot{xi;, omiiis if) Acerbe luinc locum sudllanl crilici, qaod noniini
lotentia, quod ex quindecini llieron) mianis.iMss.noscliam yico masculinl ^'eneris, Amesa aJjcclivum feminini copu-
xpressiiuus. Paulo posl pro decem et octo ferine, non hiril. Scd vercor nc prava ipsi lectione fallantur. Mss.
lauci Mss. haJKMU XVI. /(vvwt' Viclorius aecem et seplem. eiiim coJices aliquot, e\ quorum numero Cisterciensis
ifi) Sic locnm ex
Mss. noslris supiilovinuis cum anlca perquaiu emenJalus, amese habenl, quod ex masculino
iies MarlianaHim esstt ab Amram iisqiie ad
Finees. "
w'"''2n ^-'"'do Ipiri p» tuii. Imprcssam \ero lcctionem non
(<> Vaiic. puto quam quod reclius let;! quoJ
£V(ji)7r),t(7(X£'voi, iiniiuitaiiiu.", ul scripseril auctor, nonsalisconiper-
vo7rXiaciJ.£vo;,nam eliamUiodorusinCateiiisliuncricitaiis luiii sil.
 45» SANCTl KlliHONYMI 'fCa

ei scliolari declamalione mulcenda'. Pcdeslris, et voluntatcm. Ego puto diviuac dispensalionis fuisse,
quolidianiie ^imilis, et nullam lucubrationem redolens ut oculis citcaretur, el cum ipse diceret « Vox :

oratio nccessaria rem cxplicet, scnsuni

esl, quro quidcra, vox Jacob est : manusaulem, manus Esau »
cdisseral, obscura manifesiel, non qua* vcrboriim {(ien. 27. 22) : tainen non inteliigercl minorera esse
compositione irondescat. Sint alii diserti, laudenlur, filium,qui adbenedictionemfralrispra,'reptorastiterat.

ut volunt, et flaiis buccis, spumanlia verba iruti- 16. Ilipijolyti martyris mystica interpretatio.QoO'
ncnt:mihi sufficit sic loqui, ut inloUigar, ul dc niam autem polliciti sumus,etde eo quid significaroi

Scripluris dispulans, Scripturarum imiter simi)lici- in figura, adjungere, Ilippolyli martyris verba pona-
latem. mus, a quo et Victorinus nostcr non plurimum nis-
15. Cur Isanc vir justus ct Dco carus non illi cui vo- crepat non quod omnia plenius executus sit, sed
:

luit, sed cui noluit, deceptus errore benedixit ? quod possit occasionrm pra'bere lectori ad inlelli-
{Genes. 17.) gentiam iatiorem. (c) « Isaac portat imagincra Dei
Differo paulisper lypos, et ea qu<ie a majoribus no- Patris, Rebecca Spiritus sancti, Esau populi prioris,

stris super hoc loco sunlinterprctata, praetereo, non ct diaboli. Jacob Ecclesia; sive Christi.Senuisse Isaac,
quod opinioni eorum non acquie^cam, sed quod tu consumraationem orbis ostendit : oculis caligasse,
hoc tanlum qua^ras, quare vir justus aliquid ignora- fidem periisse de mundo, et religionis lumen ante eum
verit, et contra suam fecerit voluntatem. Ad quod ncglectum 170 esse significat. Quod filius major
disiricta responsio est Nullum hominem, excepto eo
:
vocatur, acceptio legiscst Judauorum. Quod escas ejus
qui ob nostram salutem carnem est dignatus mduere, atque capturam diligit paier, homines sunt ab errore
plenam habuisse screntiam, ct certissimam verilatom. salvati, quos per doctrinara justus quisque venatur.
Denique Paulus ex parte cognoscit, et ex parle pro- Sermo Dei benediclionis est repromissio, et spes re-
phetat (1 Cor. 13. 9), el nunc per speculum videt in gni futuri, in quo cum Christo sancii sunt regnaluri,
aenigmale, et secundum quod oporlet orare, nescire et verurasabbatum celebraturi. Rebecca plenaSpirilu

nos dicit {Rom. 8, 26) Quia cum venerit quod: antequam parcret quia
sancto, sciens quid audiisset
perfectum esl, tunc quod ex parte esl destruetur (l. major servietminori» {Gen. 25, 23); magis autem for-
Cor. 13. 10). Samuel Propheta connumeratus Moysi ma Spirilus sancli, quae futura noverat in Christo,
in (a) Psalterio, a'd ungendum regem missus, cum in Jacob {d) ante meditatur loquitur ad filium mino-
:

409 maximum filiorum Jesse vidissct Eliab, ail: rem : Vade ad gregem, et accipe mihi inde duos
« Ecce coram Domino Christus ejus » (1. Rcg. 16. 6)? hcedos i> {Gen. 27.9); « prasfigurans carneum Salva-
Et dixitDominus ad Samuel: « Noli respicere faciom toris adventura, in quo eos vel maxime liberaret,
ejus, ncque staturam, quoniam reprobavi eum: quia qui peccatis tenebantur obnoxii in omni- : siquidem
non quomodo videt Deus, videt homo. Homo videt in bus Scripturis haedi pro peccaloribus accipiunlur.
facie, Deus autem inspicit cor » {Ibid. v. 7). Et per Quod autera duosjubeiur alferre, duoruni populorum
singulos(t)semper ignorans, usque adDavid nescisse significatur assumplio : quod teneros, et bonos, do-
describitur. Elisaeus quoque qui duplici glorificalus ciles, et innocenles anima' {e). Slola vel vestimen-
est Spiritu, cujus ossa vitam exanimi cadaveri red- tum Esau, fides el Scriptura' suot Hebiieorura, quibus
diderunt (4. Reg. 1 et 13) : cum Sunamitis ad eum geniilium indulus est populus. Pelles quae ejus bra-

venissel in montem, el ad pedes ejus flebiiiler cor- chiis circumdalae sunt, peccala utriusquesunt plebis,
ruisset, Giezi prohibenle ne faceret, ait : « Dimilte qua^ Christus in extensione manuum cruci secuin
eam, quia animaejus in amaritudine est, et Dominus pariler alfixit. Quod Isaac qmcril ab Jacob, cur tam

abscoiidit a me, el non nuntiavit mihi » (4. Reg. 4. ciio venerit, (/') admiralur celereni credentium fidem.
27j. Piura sunt quam ut exemplis debeamus do- Quod cibi delectabilcs offeruntur, hostia placens Deo,

oere, Dco caros, ea tanlummodo

sanclos viros et salus est peccatorum. Post esum sequitur benediclio,

scisse, qua? eis a Domino revelata sunt ignorasse :

et ejus odore perfruilur : virtutem resurreclionis, el

vero, quae eis revelata non fuerint et ad singulas vi- :

regni aperla voce pronunlians : quoinodo cliam ado-
siones Zachariam atque Danielem inlerrogare ange- rent eura fratres sui ct serviant ei, credentes ex Is-
lum, et suppliciter deprecari, ut exponat sibi quae sint rael. Quia igilur iniquitas et inimica justitiae, Esau
illa quaj videant. Uude non mirum esl, et Isaac in in discordiam concitatur, etnccem fraudulenluscxco-

suam maxime utililalera ncscisse quid faceret, cum gitatjdicensin corde suo {g):Appropinquent dies pas-

magis eo tempore erraret, quo filium sanguinariae de- (c) E\ S.Hyppoliti JibroekTa (leTdtTviv e?ar,(Aepov,ut Euse-

dilum voluptati, et eum, qui postea fratrem posset bius vocal, ul Hieronjmo autem viiJetur, Commenlarioin
Genesim, qui tamea liber intercidit, pauca isthaic servala
occidere, praeiermisso illo qui in innocenterhabilabat sunl, at latii.e conversa.
domi, vellet efferre, et suam magis quara Dei facere (rf) Quidam Mss. medilalur el loquitur.

{e) Subaudi signi/icalur ;npc enim placet quod habent

(fl) Haclenus Vulgati in sacerdotio Dei, quam lectioncm veteres edili dociles et innoccnles animw signi/icat.Pvo-
immulare non duLitavimus ex lide Mss. supra iriginta, xime vero vel veslimenlum ex iisdem editis. Vaticano,
quos partira nos, partini alii editores consuiuerunt. Ailu- aliisque uonnullis Mss. reposuimus,
(litur autem illud I*salnii 95. (5. « Moyses, et Aaron in
(/) Duo Mss. admiralur, ul loqualur celerem, etc. An-
sacerdolibus ejus cl Samuel intcr eos, qiii invocaiit
: lea trat adniiraOalur.
nomen ejus. » Mox Valic. nomen Eliab omiltit. {(j) Victorinus Apprnpinquunl immuiavit contra Mss.
[b) Pro semper plerique septem : et slatim Mss.
editi liiJcm. Deinde duo veteia excmplaria, (/j<?s ;«(;/•/«, quam
u.ai;i'i) nunicro )iescil Lrcviu», pro nescisse descrilnlur. lamen infra Jectionem haud seryanl.
 461 EPISTOLA XXXVn. 162

sionispatnsmei,et occidam Jacob fratrem meum » idem Petrus sit appellatus (/"). Ilabuerat ulique et in

(Gen. 27,41). « DiabolusfratricidasJiuljPOsinCainanle Ezechiele idipsum verbum, ubi de quatuor animalibus

priiBmeditans,in Esau manifestissime confitelur : tem- scribitur : « Etspecies rotarum sicut species Tharsis»
pusquoque interlectionis oslendens Appropinquent, : (Ezech. 10. 9.), ef in Danie!e de Domino « Et cor-
:

inquit, dies passionis patris, ut interficiam fratrem pus ejusdem ut Tharsis » (Dan. 10. 6). Quod Aquila

m^wm. Quapropter Rebecca 1 VI , id est paLienlia,nun- chrysolitum, Symmachus /tj«cy??/«m inlerprelanlur.

liavit viro fratrls iiisidia-!, ([ui vocalo Jacob, pra;cepit, El in psalmo : « In spiritu violcnto conteres naves
ei ut in Mcsopolaniiain pcr^eret.et inde acciperet uxo- Tharsis » {Psal, 47. 8). Et inter lapides qui in orn.itu
rem de genere Laban Syri fratris matris sux, Quo- sacerdoiis, tribuum nominibus sculpti sunt ejusdem
modo itaque fralris dolos fugiens, Mesopotamiam ten- lapidis nomen inseritur, et omnis fere Scriptura hoc

dit Jacob {Gcn, 28), ita etChristus Judaiorum incre- vocabalo relerta est. De Ophaz vero quid dicam,
dulitate compulsus, proficiscitur in Galiia^am : iiide curn supra dictus Daniel prophf^ta in terlio anno
sibi ex gentibus sponsam sumpturus Ecclesiam. » Cyri regis Persarum, post tres hebdomadas jejunii
llifc supra dictus vir. atque trislitia; dicat: » Extuli oculos meos, et vidi,
17. Nos autem diciinus non venissc Dominum, nisi ol ecce vir unus veslitus baddim, etrcnes ejus cincti

ad ovcs perdilas domus Israei, ncc voluisse panem auro {(j) Ophaz » {Dan. 10. 5). Plura quippe apud
filiornm accipere et dare eum canibus, et bencJictio- llebraeos auri sunt genera. Unde ob distinctionem,
ncm primam JudtBorum populo dctulisse, quibus sunt nunc oPHAz positum cst, ne quis zaab pularet quod in

[Rom, 3,
credita eloquia Dei 2), et ropromissio et Genesi cum lapide carbunculo pra^dicatur {Gcn.
icgisiatio, et (a) confectio (Rom. 9. 4] Testamenii ;
2.12).
verum quia illi credere noluerunt, ad Jacobminorem 2. QuaTis si Tharsis lapis chrysolilhus sit, aul hia-
populumbenedictionem essetranslatam.Neque tamen cynthus, ut diversi interprttes volunt, cujus coloris
majorem filium penitus fuisse dcspeclum, quia cum similitudinem Dei species scribatur : quare Jonas
intraverit plenitudo genlium, luncomnis Israei salvus prophcta Tharsis ire vcUe dicalur (./oMtE l),et Salo-
erit {Rom. H. 25 et26). mon et Josaphat in regnorum libris naves habuerint,
quse de Tharsis solitae sint {h) exercere commercia
EPISTOLA XXXVII (h).
(2 Reg. 10). Ad quod facilis est responsio 6p.(ivup.ov
AD MARCELLAM. esse vocabulum, quod et Indi.ne regioita appelletur, ct
c) De Commentariis Rlieticii inCanticum Cantico- ipsum mare, quia caTuIeum sit, et ssepe solis radii"
rum. percussum, colorem supra diclorum lapidum trahat,

Ileduorum Episcojmm Rheticium coarguit, qnod

S.
cl acolore (;') nomen acceperit. Licct Josephus 173
in Commentariis super Cantico Caniirorum, Thar- Tau littera commulata, Grsecos pulet Tarsum appcl-
lassc proTharsis.
sis pro Tarso Cilicice, ct aurum Ophax> pro Petro
Apostolorum principe inepte nimis acceperit. 3. lanuincrabilia sunt,quie in illius mihi commen-
tariis sorderc visa sunt, Est quidem sernio composi-
1Nupcr cum (rf) Rheticii Augustodunensis episco-
.

^us, Gallicino {j) cothurno fluens : scd quiu ad

pi, qui quondam a Constanlino Imperatore (c) sub
interpretcm, cujus professio est, non quo ipse diser-
Silvestro Episcopo, ob causam Montensium misnis
tus appareat, sed quo eum, qui lecturus est sic fa-
est Romam, Commentarios in CaiUicum Canticoruin
ciat intelligere, quomodo ipse intellexlt qui scripsit.
perlegissem, quoJ 17*J Ilebrrei vocant sm assirim,
vehementer miratus suin, virum eloquenlem prseler
{f) In vulg<ata el ipsa Hieronymiana versione ulroquo
ineplias sensuum ciclerorum Tharsis urbem, putassc in loco Ezpchi-^lis et Danielispro T/ir/r.s(.< habetur, Chryso-
lithns. Et ipse Hieronymus in c. 10. Danielis docet no-
Tarsum, in qua Paulus apostolus natus sit, et auruni
men Tharsis sij,'nificare maro, « juxla illud quod in
Opha^ Petrum significare, quia Cephas in Evangelio psalmo Ipgimu';,in spirilu violento conteres n.aves Thar-
sis, id est maris. »
[a) Alii Mss. Confessio teslamenti. Vulg. ()l>ri:o.
((/)
[b) Alias 133. scripla anno eodem. 384. (Ii) Roginre Co le\, solil(r sint afferrc, vel exercere,
[c) Aiiler in vi'lusiiss. Uegiii.T i\!ss. inscribilur de Ba-
etc, quod
infra ost rjjxwvjixov latine (Vqntrocum dicilur.
(lin, cl Tharsis.
Tliarsum alterum Jovanni tilium, ul Tharsensibus,
[i\
((/) Coiifer quio do hoc codoiii Riielicio lidbbt in Caia- antiijuis Cilicia' iiopulis nomen focisse probet Josophus
logo. Falliturauiein Viclorius, qiii Montenses a Monlaiio lib. 1. Antiq. cap. 6., indicio esse dicit, quod nrbs apud
hairetico diclos putat Hieron. iu (llironico ad an. 3S6. eos colebernma, eademque m6lr0|)olis dicta si Tarsns,
« Quidain seclaioros Doiiati eliaiii Moiiteiises vocant, eo
absque aspiratione, Thela ad nomen rnnntiandum ab iis
quod Ecclesiam Uoin;u iiriiniuu in monte liaberc ctepe- conrerso in Tau. t6 TaO Trpor ttjv x)f|fjiv, ivTi tou OfjTa
ruiit. » iii Di.iloj,'. coiilra Lucirerianos, Monlcnscs sire (j.sTa'>aX),6vT(i)v. Hinc forlo lejjil Erasm. apud Hieruiiy-
Campalrs vocal. Vid. Opliaum 1.2. et Auguslin. Episl. mum, losrphus pro lillcra /««/«/a.quod rotinuil eti.im
, t: ()

52. et lib. de iKrresibiis cup. (ii). Yictor.,in o;i saltom qiiaiuiir;o manibus Iiabeo ediliono
(f) Datus hic Illieticius a Constai.lino
Imper. iii coj;no- Aldi F., iiam aliam illi leciionem afrinuit Mariiana^xs.
scenda caiisi Donalislarnni judex una cum Malerno ac Nos niliil ullra M^s. (idom audomus. Vid. Ceographun.i
Marino. Vul. Constantiiii Iinper. opislol. ad Miltiadem Dy/.aiitium, Zonaram, Nicepliornm Cillix, elc.
Romanum, et Marcum siyo Meioilem iModioLiniMiscm ornato ol sublimi stvlo, ut ipse se explical
ly) Iiitelli^'o
apud Kuseb. Hislor. lib. \. ,">, Quod igilur ;iil llieronymus Hior. iiiEpisl.V. n. 2. ad Floroniiurn. Sic (()//;;</•«««» /a-
sub Silreslro Episcopo (Avriaovixov d|xdpTr;jia esl non ; lialis eloiinii dixit Sidonius Iib. 2. epist. 9. laio et Pli-
enim Donatistarum cjusa sub Silvostro Iniperatoris no- iiiusdoiSicopliaiie pictore, Cothurnus ei et gravitasartis.
mine cognita ost, sed sub Milliado, quod ev publicis do- Movquidam Mss. « noiiquouiodo ipse disertus appareat.
cuinentis consl-.it. Vid. Aii;.'ustin. iib. 1. roiitra Julianuni. »ed 'lUonio lo eum, etc.
463 SANCTI IllRnONYMI Wi
Ro^'0, non haliucral deccm Orijji;ciiis \olumina? nou bat sepulcro. Sed in^-muii Jesus, et conturbatus in
linorprcles ca'leros ? non ccrle aliquos necessarios spiritn, clamavil diceiis : Bhcoilla, veni foras {Joan.

Heljra'orum, ul aul inlerrogarei, aul lofi;crct, quid 11. 43. de Ijizaro). Qu;e vocaia surrexit, et cgressa
sibi vcllent qunc ignorabat ? Scd lain male vidclur cum Domino vescilur. Ju Jici niinenlurlal. mircntur),
exisiimasse de poslcris {a), ut ncmo j^osset dc ejus et tumeant, quaoianl occidere suscitatam : soli Apo-
crroribus judicare. stoli ghirientur. Scit se vitam suam ci debcre, qu'
4. Fruslra crgo a nic cjusdeni viri commcnlarios rcddidit. Scit se ejus amplexari pedes, cujus paulo
postulas, cum milii in illis displiccanl multo plura, ante judicium pertimescebil. (lorpus pcne jacebal
quam placeant. Quod si opposucris, cur Cfelerisde- exanime, el anhelos artus mors vicina qualiebat. Ubi
derim, audies, non omnes iisdcm vesci dcbcre cibis. lunc erant auxilia propinquorum ? ubi verba omni
Jesus in deserto plurcs liordcaccis panibus pascit, inaniora fumo? Nihil tibi debel, o ingrata cognalio,
fiumcntaceis pauciores. Corintliii in quibus audicba- qua3 mundo periil, et Christo revixit. Qui Chrisiia-
tur fornicitio qualis ncc inlcr genles, lacte pascun- nus est, gaudeat : qui irascitur, non sc esse indicat
tur, nccdum poterant solidum cibum c<jperc.
qiii christianum.
Eplicsii autcm in quibus nullum crimcn arguitur, ab 3. Vidua qua3 soluta cst vinculo maritali, nihil nc-

ipso Domino coclcsti vescuntur pane, ct sacramen- cesse liabet nisi perscverare. At scandalizal quem-
tum, qiiod a scculis absconditum fuerat, agnoscunt. piam vestis fuscior. Scandalizet Joannes, quo inler
Ncque vero eorum qui me exemplaria acceperunt,
a na'os mulierum major nuUus fuit : qui Angelus di-
vel auctorilate vel a^tate ducari?, quum ct Diinicl ctus, ipsum quoqiicDominum baplizavit : qui camc-
puer sencs judicct, ct Amos pastor cajirarum, in lorum vc&titus tcgmine, zona pcllicea cingebatur.
saccrdotum principes invehatur. Cibi displicent viiiores? nihil vilius cst locustis. Illae

chrislianas oculos scandalizent potius. quae purpu-

EPISTOLA XXXVIII (b).
risso, cl quibusdam fucis ora oculosque dcpingunl :

AD M\RCELLAM (c). quarum facies gypsea', ct nimio candorc dcformcs,

De JEgrotatione Ulcesillce. idola mentiuntur ;"quibussiforle improvidis lacryma-

BkesillamPaulce filiam, qiue mortuo marito, ad rum stilla erupcrit, 175 sulco defluit : quas nec

monita valida febri, totam sese convertcrat ad numcrus annorum potest doccrc, quod vctulae sint,

Christum, et Monachnm profiteri ccepcrat, dc pro. qua^ capillis alienis verticem struunt, ct pra^teritam
juventutem in rugis anilibus poliunt : qua? denique
posito laudat, cjusquc obtrectatoribus respondct.
ante nepotumgregem {a) trementes virgunculae com-
1. Abraham tentatur in filio, et fidelior irivenitur.
ponuntur. Erubescat mulier christiana, si natur?e
Joseph in .4£t^ypUim 174 venditur, ut patrem pa-
cogit decorem, si carnis curam ad concupiscen-
facit
tcat, ct fratres. Ezechias vicina morte terrctur, ullu-
tiam, in qua qui sunt, secundum Apostolum, Christo
sus in hicrymas,'quindccim annorum spatiumciproie-
placere non possunt.
letur ad vitam. Petras Apostolus Domini pasvione
4. Vidua nostra anle (/"; morosius ornabatur, el
concutitur, ut amare flens audiat : Pasce ovcs meas
die lota quid sibi de csset, quforebat ad speculum.
{Joan. 21. 17). {d) Pnulus lupus rapax, cl Bcnjamin
Nunc loquitur confidcnter : « Nos autem omnes re-
adolcscentior, in cxlasi {Gcn. 49,P,s. 67. 28) caeca-
velata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem
lur ul vidcal, ct rcpcnlino tenebrarum horrore cir-
imaginem transformamur, a gloria in gloriam, quasi
cumdatus, Dominum vocal, qucm dudum ut liomi-
a Domini spiritu. » Tunc crines ancillulac disnone-
ncm persequebaliir,
banl, el mitcl!is crispantibus vertcx arctabatur inno-
2. Ita ct nunc, mi Marcella, Bkfsillam nostram
xius nunc ncgleclum caput scit sibi tanlum sufficcre
:

vidimus ardore lebrium jier Iriginia ferine dies jugi-

quod velatur. Ilio lcmpore plumarum quoque dura
ter ivstuasse : ut sciret rejiciendas delicias corporis
mollities videbalur, el in exstructis ihoris jacerc vix
quod paulo post vcrniibus cxarandum sii. Vcnit ct
potor.it. Nunc ad orandum festina consurgit, ct tin-
ad lianc Dominus Jesus, toligitque manum ejus, et
nula (al. hymnula) voce cajteris alleluia praeripicns,
eccc surgcns ministrat ci. Rcdolcbat ali juid negli-
priorincipit laudarc Dominum suum. Flectuntur ge-
gcnlia», eldivitiarum fasciis colligata, in saxuli jacc-
nua supcr nudam humum, et crcbris lacrymis facies

psimmylhio ante sordidata purgatur. Post oralionem

{(!) Sic emcndavimus cx regiis mcmbranis, aliisqiic,
quiii etiam ex Cluniacensi Ms., in quo cuiii ulraque leclio P.salmi concrepant, et lassa cervix, poplites vacillan
(xliiljcaliir, mcliorein respuit M;irliana;us, lefjilqiie cura
tes, in somnumque vergentes oculi, nimio mentis
vul.L-atis de r(rlrris,clpi).ssil ]>ro possct. Paulo infru duo e
noslris, ciini iiiilii iiinlln diaplirraiil. Qnod si, elc.
iii illi.^i ardoie vix impolranl ut quiescant. Pulla tunica, mi-
rejeclis ncmpe pliira ijiiam plarranl.
iiiiillo nus cuni liumi jacuerit, sordidalur. Soccus vilior
tlf) Alia.s 2.3 scriptu rodrni lcmporc qiio siiperior.
(c) Unus Vcrom-nsis aliifjiicMss. de Conversionc Blrv- (c)Maluisset Marlianaeus lcgere, inlerjecta ut vocula,
filhr, qu;c haud iiicoiigiu;i ipsa (pio:|u« csl Jnscri|ilio. In trrincnlcs,'iil virijnncnla' :;i\quKii;i rjuideni ad sui capUira

ipsa auicm l^lpislola staiirn ubi de Ezecliia alltT Veroncn. locum liunc iinmutavit, ubi ab Hieroiiymo -repetitiir in
.tliolin protrlrlnr nd vitfim. cnp. f>. Epist. ad Tilum. Sed priclcr qiiaiii quod eam voru-
[(I) Diio siiiuil cuiii iJi- irilju Henjamin cssel S. Paiiliis l;irii Slss. exenijilana iicutro inloco liiilient, iilc. ironicain
alluilii hoc loco liieronyiiius Gen. 49. « J{"iij.Tmin lupus viiii, <x (jua tola pendel sensus elc^jantia, uoii inlellexit.
rapax. elPsalm. 67. 28. Ibi Benjamin adolcscentuius in (/) Duo Veronenses Mss. ac vetus edilio, ante moni-
mentis excessu. » libus ornabntur.
 ,

46.") EPISTOfA XXXIX. 466

auratorum prclium calcooriim cgenlibus iargilur. paucis non dicam mensibus , sed dicbus , hebra-ae
Cinguium non auro, geminis(|i!0 distinctum csl; scd lingui.0 viccrat difficull;ites, ut in discendis canen-
ianeum et tota simplicitatc purissimum : et quod disque Psalmis , cum matre coutenderet. Humilitas
possit magis astringcre vestimenta, quam scindcre. vestium non (ut in plcrisquc solet) tumantes animos
Si Imic proposiloinvidei scorpius, et sermoncblando nrgucbat : sed cum inleriori se menle dejecerat, in-
de velita rursinn arbore comcdere porsnadct, illida- ter ancillarum virginum |In aliis libris ciliuni pro
lur eiprosolea anathema, et in suomorienti pulvcre ii/)Y/mww,quod et Graviusstatuit] cultum dominam-
dicatur : Vade relro Satana {Marc. 8. 33), quod in- quc medium, nisi quod in eofacilius dignosce-
nihil
lerprelatur, adverse. Adversauius quippk Christi est, batur, quod ncgloctius inccdebat. Vacillabanl segro-
et Antichristus, cui pra'cepta displiccnt Christi. talione grcssus, ct pallcntem ac tromentem fa-
5. Oro te, quid unquam, quale Apostoli foci-
talc ciem, vix colhim lenue suslinebat et tamen aut
mus, ut merito scanrlalizcntiir? Patrem scncm cum Prophetam, aut Evangelium semper in manibus te-
navicula, ct reti 170 dimitlunt. Publicanus a te- nebat. Lacrymis ora complontur, singultus occupat
loneo surgit, elscquiturSalvatornm :volcnsdiscipuIus vocom : ot hirrcnlcm linguam, visccra commota non
revcrti domum, et suis antc rcnuniiare, magistri voce laxanl. Cum sanctum corpusculum fcbrium ardor
prohibctur. Sepultura non datur palri : kt pietatis excoqucrct, et semianimis [al. .semianime] leclulum
genus est, impium esse pro Domino. Nos qiiia serica vallaret circulus propinquorum, h?eccxlrema [^I. in
vestenon utimur, monachi judicamur quia cbrii : e.rlrcmo] verba mandabat : Orate Dominnm Jesum
non sumus, nec cachinno ora dissolvimus, conlinen- ut mihi ignoscat, quia implere non potui quod vole-
tes vocamur et trisles. Si tunica non canduerii, sta- bam. Secura esto, mi Blaesilla (/"), sentiens omni
lim illud e Irivio (a) : Impostor, cl Griccusest. Ca- tempore vestimcnta tua candida. Candor vcslium,
vilientur vafriora licct, ct |)ingui aqualiculo {!>) faitos sempitcrnir virginitatis est puritas. Confidimus pro-
circumfcrant hominos, llhvsilla nostra ridcbit, nec barc veraesscqua' dicimus : Nunquam isst scra con-
dedignabiiiir loquacium ranarum audire convilia, vcrsio. Vox ha'C primum dcdicata est in latronc :

cum Dominus ejus dictus sit Bcelzebub. « Amcn dico tibi, hodie mocum eris in Paradiso »

EPISTOLA XXXIX {Luc. 23. 43). Postquam aulcm sarcina carnis ab-
(c).
jccta, ad siium anima rcvolavit auctorcm, et in anti-
Ad Paulam super obitu Blaesillie filiae.
quam possessionem diu pcrogrinata conscendil, ex
Blcesilla, paalo post morteni niarili, manique con- more parantur cxequia et nobilium ordine pr<o- ,

versionem dcfancla, Paulani matrem eonsolatur

eunte, aurum ferctro volamcn obtcnditur. Vidoba-
IIieronymus,atque nimiumejus doloremobjurgal
tur mihi tunc clannarc de coelo (1). Non agnosco
admiscetque interim BUesilke virtutes, et vitam.
vcstes ; amictus iste non cst meus : hic ornalus
1. « Quis dabit capiti mco aquam, et oculis mcis alienus est.
foniem lacrymarum, et plorabo » [Jer. 9. \) : non, 2. Sed quid agimus ? Malris prohibituri lacrymas,
ut Jcremias ait, « vulncralos {d) populi mei; nec ipsi planginms. Confiteor affoclus moos , totus liic

ut Jesus (1) miseriam Jerusalem : sed plorabo san- iiber fletibus scribilur. Flcvit et Jesus Lazarum,quia
clitalem, misoricordiam, innocenliam, castilatcm :
amabat illnm {Joan. 1 1). Non est optimus consolator,
plorabo omnes pariler in unius morte dcfecisso vir- qucm proprii vincimt gomitus, cuiusvisccribus emol-
tutcs. Non quoJ lugcnda sit illa quio abiit, sed quod litis, fracta in Lacrymis verba dosudant. Tcstor, mi
Dobis impatientius dolcndum, quod sil |al. rjui.] la- 1'aula, Jesum, quem Bla^silla nunc soqnitur tostor
lem videre desiviimis. Quis enim siccis oculis recor- sanclos Angelos, quorum consortio 178 fruitur,
delur, viginti annorum adolosccntulam tam ardenli oadommodolorumpor|icti lormenla quio patoris : pa-
fido crucis levasse vexillum, ut magis amissam vir- Irom cssospiritu, nutricium caritatc, at inlcrdum di-
ginitatcm, (|uain inariti dolerct inloritum'? Quis sinc ocro : «Porcat dies illa, iii qua natus sum » (Jerem.
sipgultibus transeat orandi inslantiam, nitorcm lin- 20.14). Et,« Hei mihi materut quidgenuistimevirum
guir, memoria" tenacitalcm, acumen ingcnii ? Si qui diccrcr discrimcn omni tcrri»^ » {Ilnd. 15.10).
{())
(Irioce loiiuontem audiissos, latine cam nescireputa- El illud : H Justus es, Domino verumtamen judicia
res : si in romanum sonum lingua sc vcrterat, nihil loquar ad lc. Quid csl,quodvi<u peccUorum prosj^c-
omiiino percgriiii scrrno rodolcbat. Jam vero quod in rantur ? « Et, « Mci quoquc pene moli suul pedcs
177 Origenc (c) quoquc illo Grivcia tola miratur, in
{f) Pericopen hanc duorum
vorsuum a .sciilieiis usque
(«)Gra^ce iHxil inRpisl, ad Furiain rpatxo; 6 i-KMri)i roiifidiiiuis, ex Cliiniaccnsi codicc] invcxil Martiana'us,
[f>) Nimiriiin su|H'rhc sc goraiil, (|U0 scnsu alilii s;cpo qiuim nos Cislcrcionsis, alioruiiique optiin;c noUu aucto-
poiiiixilicis frrciili.i compiiriil liujusmoili lioinines qui riUitc inipeiulio a.lforimus.
noii siuc aliuriiin dcspeclu passibus in grcssu lanlioribus ((/1 Mull;\s c\oiiiplariuni varietates hoc in loco repcriri
uluntur. leslalus cst aiilc iios Reaiiiius Episcopus. qui tamcn nul-
[c) Alinx^iliScripla postsiipcriorcm trcs circilcr moiscs. huii cxhibuil, iicc quidqiiam voluil imiuulare. In lioc au-
((/) Cislcic. Ms. ciiliicriilos /ilios poiiiili mci niallom ej,'o (cm tcrc consenliunt ea (juibus nos uliinur, ut legant,
fHiir, ul Jcremia^ sensus pi:clVrl. Mox adilil Curitatcm qiii jiidiccr ct ilcrcriinr omiii tcrnc, qu* Graicae prae-
expancla alicra voco plorubo. scrlini interprctalioui av5pa 6'.xas6(jievov xw6iaxpiv6p.Evov,
{(;) Concinnior vidoliirscnsus iii voleri edilionc, « quod apprime coiiaMCui.
in Origeiic iniror, quodquc ju illo Grapcia tola, » etc. (i)Aculiorem leciionem vocal Giavius hanc : A'o»
(I) Gravius miscram lcgi jubcl. ttgnosro : vcslcr amictiis iste, noii meus.
 :

467 SANGTI HIKnnNYMI '168

(d) porK^ offusi snnt {rrcssus inci. Ouia zclavi iri pcc- (|U()iJ uon viilt, pro qno ler Dominum doprecalur.
caloril)iis, paccin pcccalorum viiJens el dixi : Quo- Sod dicitur ci : « Suflicil tibi gratia iiiea; quia virtus
moclo cognovit Deus, el si esl scienlia in excelso ? in infirmitaie perficitur » (2. Cor. 12. 9)
ad revo- ; et
licce ipsi paccalores et abnndantes in s,ipcuIo, obti- lationum bumiliandam superbiam, mouilor quidam
nuorunt divilias. » Scd rursus illud occurril : t Si bumaiut; imbecillilatis apponitur, in similitudinem
nari-avero sic, ecce gencralionem liliorum luorum triumphantium, (1) quibus
curru rotro comes ad- in

praevaricatus sum. » Nunquid et in moam mentem hffirebat per singulas acclamationes civium, dicens :

non hic sa^pius tluclus iiliditur ? quare senes impii, Hominem te esse memento.
«a^ciilis divitiis perfruunlur?quare adolosconliarudis, 3. Cur autem duriim sit, qnod quandoque patien-

et sine peccato puerilia , immaiuro ilore moliLiir ? dum est? et cur dolomus quemquam morluum? (c) ad
quid causiB est, utsjvpe biinuli, trimulique et nbera hoc enim nati non sumus. ut maneamus ;rterni.
maierna lactanies a da^monio corri|iiantur, roplcan- Atiraham, Moys''S, I.^aias, Petrus, Jacobus, Joannes.

tiir lcpra, morbo rogio devorantur, et e coiilrario Paulus elodionis vis, elsuper omnia Filius Dei,mo-
iuipii, adullcri, liomicid* sacrilegi, vegeti atque so- ritur : et nos indignamur, aliquem exire decorpore,
curi de sua saniiate, in Deum blaspbement? Pra^ser- qui ad hoc forsitan raptus est, « ne malitia mutaret
litn cum injusiilia patris non redundet ad filium : intellectum ejus? Placita enim erat Deo anima ejus.
ct animcfi([ua3 pcccaverit, ipsa morialur. Aiit si manot Propter hoc proiieravil educerc cam do media iniqni-
vctus illa senlenlia, peccata patrum in filios oportore tate » {Sap. 4), ne !ongo vil;o ilinere [a.\.lo))(ja vita
resliiui[Exod. 34), iniquumsit iongpevi patris innu- in ili)iere\, deviis oberraret anfractibus. Lugeatur
mera delicta in innocentem infantiam ropensare. « E' morluus; sed illcquem gehonna suscipit, quemtarta-
dixi : Ergo sine causa juslificavi cor meum, et lavi rus dcvorat, in cujus pcenam ;oternus tSO ignis
iiitcr innoccntes manus meas : ei faclus sum flagel- a,'stuat. Nos, quoruin exilum Angclorumlurba comi-
lalusiota die » (Ps. 72. t3. 14). Setl cum hjpc cogi- tatur, quibns obviam Christus occurril gravomur ma-
tarem stalim didici cum Propheta ; « El suscepi, ut gis, si diutius in tabornaculo i>to mortis habitemus.
cognoscerem : hic labor ost in conspeclu ineo, doncc Quia quamdiu hic moramur, peregrinamur a Domino
ingrediarsancluariuui Dei,ct intelligam in novissima (1. Cor. 5). Illa, illaiioscupidoteneat: «Hei mihi, quia
corum »(lbide))i,vA&). « Judiciaenim Dominiabyssus licregrinatiomea prolongalaest ame,habitavicum ha-
multa. » El, Oprofundum divitiarum sapienlise el
« l)ilanlibus Cedar, multum peregrinata est animamea »
scicnlicC Dei, quam insciutabilia suiit judicia cjus, ( P.ml. 1 1 9). Si Cedar, tenehree sunt, et mundus iste sunt
et (/7) invesli^abilos via^ ejus! >j
{Ro))i. 11.33.; Bunus tonebrse; quia lux lucot in tenebris, et ienchrcs eam
est Deus ct omniaqua; bonus facii, bonasint noccsse non co))iprehe)idernnt {Joa)i. 1 5), faveamus Bl.Tesilla;
est. Maritiorbitas irrogatur,iilango quod accidit. Sed nostrae, qnae de tenebris migravit ad lucem, et inter
quia sic plicet Domino, ;equo ITO
animo susli- fiiei incipientis ardorem, consummati operis percepit
iiebo. Unicusraptusesl filius ; durumquidcm, sed to- coronam. Revera si s;ocuIare desiderium; et, quod

leraliilo.quia snstulit iile, quidederat. Si c;ecus fucro Deus a suis avert^t, delicias vita^ hujus cogilantem
amici me lcctio ccnso'abiiur.Siauditumquoque sur- mors immatura rapuisset, plangenda erat, el omni
da' auresnogavorint, vacabo h vitiis : niliil aliud, nisi lacrymarum fonte ploranda. Nunc vero cum, propi-
Dominum cogitabo. Imminebit super hsc et dura tio Christo, ante quatuor ferme menses, secundo
paupcries, fiigus, languor, et nuditas ; extrcmam quodam modo propositi se baptismo laverit, et ita
exspectabo niottem,etbreveputabo malum, qnodfinis deinceps vixerit, utcalcato mundo, semper monaste-
mclior subsoqur4ur. Consideremus quid elhicus ille rium cogitarit, non vereris, ne tibi Salvator dicat :

Psalmus sonel : « Justus es, Domine et roctum judi- Irasceris, Paula, quia tua filia, mea facta est filia ?
cium tuum « {Psal. 118). IIoc non potost diccre, nis; indignaris de judicio meo, el robollibus lacrymis fa-
ille, (jui ad universa qure patitur, magnificat Domi- cis (rf) invidiam possidenii? Scis enim quid de te,
niim ct suo merilo imfiulans, in adversis ile ejus quid de c;eteris tuis cogitem. Cibum tibi denegas,
cicmonlia gioriatui'. Exullaverunl cnim fi!i;c Jud;o in non jejuniorum studio, sed doloris. Non amo fruga-
omnibus judiciis Domini.Si Juda, confcssio inlerpre- litalem istam. Jcjnniaisla, adversarii mei sunt. NuL-
tatur : ronfitons autcm oinnis anima credcnlis cst LAM ANiMAM recipio, qua? me nolento, separatur a
necesse est, ut qui se credere dicit in Cliristo, in
corpore. Tales stulta philosophia habeat martyres,
om iibus Christi judiciis gaudeat. Saiius sum i^ralias
habeal (c) Zenonem, Cleobrotum, vel Catonem. Sii-
refero Crealori. Langueo, et in hoc laudo Domini por nullum requioscit spiritus meus, nisi « super
voluntalem. « Quando enim infirmor, lunc fortis [al

forlior] sum» (2. Cor.\2): et virlus spiritus in carnis

((;) Absque negamii particula,
sub interrogationis tamen
infirmilatc perficiiur. Patitur et Aposlolus aliquid nota legil Martianajuscuin qiiibusiiam edilis.Nobis polior
est Mss. auctorilas, quani etiam Yictorius [irajtulit.
(,(/) Antca erat facis injnriani.
H.Tc « pene effusi sunt gressus mei, quia zclavi in
(n) ((') Hi ircs sibi manus injccere, quorum notissima lii-

pecciiloribns, » absnnl a plerisqne M^s. Cddiribns. Nrc sloria.

pauci li:ihei i|i^.nlo mU:i reprofxivi yiro pn"rarieali(s snm. il). Ex Tertullian. in Apologet. notanle Grayio,
[h] tioscril)onJuiri iiii)iresti(jahiles, qvema \m()iii\m, iit « Imperator hominem se esse eliam triumphans in illo
nihil diciimus de Gr;ci'o lexlo, aveliyviaTxot al oooi, ipse sublimissimo curru admonelur suggeriturenim aterj,'o; :

etiam Hier. supra Kpist. t>l ai| Danias. n, 3f). legit. Be^pice pos' te, hominem memenfo te. »
469 EPISTOLA XXXIX. 470

humilem el r|uiel!mi, el (rementemverbamea « (fsai. magno.etforli ninti-s» (Gen.^O.l. et .s^^/r/.). Planctus

66, Juxta LXX). Hocest quO'i(rt) miiii Monasterium iste solemnis non longis ^gypiiis imperal lacrymas,
promillebas? quod habitu a matronis ca'teris separa- M'd funcris monstrat ornatum. Juxta quem modum
to, libi quasi reiigiosior vibebaris? Mens isla quie Aaron quoque et Moysen, tlctos esse manifestum est.
plangil, sericarum vestium esl, Inlerciperis, el emo- N"queo lH*i satis Scripturse laudare mysleria,
reris, etquasi non in mens niaaus ventura sis, cru- cl divinum sensum in verbis licel simplicibus admi-

de!cm judicem fugis. Fugerat quondani et Jonas ani- rari, quid sibi velit quod Moyses plangitur, et Jesus

mosus Prophela, se I in profundo maris meusfuil.Si Nave vir sanctus sspuUus rcferlur, cl tamen fletus
viventem crederes filiam,nunquam plangeresad me- essc non scribitur. Nempe illud quod in Moyse, id
liora migrasse. Hoc est quod per Apostolum nieum est, in Lege vetcri sub pcccali Adain omnes teneban-
jusscram, ne pro dormientibus in similitudinem Geii- lur clogio [damnatione']; ct ad inferos descendentcs

tium tristarcmini. Erubesce, tSi [b) EthnicaJ com- consequenter lacrymse prosequobantur, sccundum
patione superari--. Melior diaboli anciiia, quam mea Apostohim, qui ait : <c Et regnavit mors ab Adam
est. Illa infidelem marilum iranslatum fingit in coe- iis(iue ad Moysen, etiam supcr cos qui non peccave-
lum, tu mocum tuam filiam commorantem, aut non runt )> (Hom. 5. 14). In Jesu vero, id est, in Evan-
credis, aut non vis. geiio, per qu?m Paradisus esl apertus, morleni gan-
3, Scd dicis quomodo lugere me prohibes, cum dia prosequiintur. Flentusque hodie Judan, et nuda-
et Jacob Josoph in sacco fieverit, congrcgatisque ad tis pedilnis in cinere vdutati sacco incubant. Ac ne
se omnibus propinquis, noluerit consolari, dicens : ([uid dcsit supcrslitioni, ex ritu vanissimo Pharisaeo-
« Descendam ad filium mcum lugens in infernum? » rum, primum cibum lentis accipient ; videlicet os-

{Genes. 37. 35.) Et David Absalon cooperto capilc tcndcntes luali edulio primogenita perdiderint. Sed
planxerit, repctens: cFilimi, Absalon, Absalon, fili incrito, quia in resurrectionem Domini non creden-
mi : qnis dabit, ut moriar pro te, fiii mi, Absalon? » tes, Antichrisli Nos vero qui
prpeparanlur ad\entui.
(-2. Reg. 18. 33.)Moysi quoque et Aaron, cicterisque Cliristum induimus, et facti sumus, juxla Aposlolum
Sanctorum solemnis sit luctus exhibitus? Perfacilis genus regium et sacrrdotale (Petr. 2)> non dcbemus
ad ista responsio esl* Luxisse Jacob illium, quem supcr mortuos contristari. « Et dixit, inquit, Movfes
pulabat occisum, ad quemel i[)se erat adinferos des- ad Aaron et Eleazar et Ithamar filios ejus, qui relicti
censurus, dicens. Dcscendam ad filium meum lugens
'<
erant : Caput vestrum non denuf^labitis, etvestimenta
in infernum t (Gcn. 37 ), quia necdum paradisi ja- vestra non scindetis, ne moriamini; et supcr omnem
nuam Cliristus effregerat, nec dum tlammeam illam synagogim veniat ira » (Levit. 10. 6). Nolite, in-
romphfEam et vertiginem praesidentium Cherubim, ic) quit, scindere vestimenla vestra, et luctum exhibere
sanguis ejus extinxeral. Unde Abraham licet in loco Gentilcin, ne moriamiui. Morsnostra peccatumcst.
rcfrigetii, tamen apud inferos cum Lazaro fuisse Et, quod forsitan crudele a'icui videatur, sed fidei
scribitur (L?(r. 16). Ei Uavidjuslo tlevisse tiliuin par- r.eccssarium est, in eodem Levitico scribitur, quo-
ricidam,qui alium parvulum, postquain, ul viveret, modo Sacerdos magnus ad patrem, matrem, fratres-
impetrarc non poiuit, quia sciebat non peccasse.non que, vel liberos mortuos prohib^^atur accedere, ne
ileyil^i.Reg. 12).De Moyse vero et Aaron, quod eis videlicel anima Dei sacrificiis vacans, et tota in il-
ex veteri more sit planctusexhibitus, non mirandum lius mysleriis [al. ministeriis] occupata, aliquo ini-
est, cum et in Actis Apostolorum, jam Evangelio co- pedialur affectu.Nonnc aliis verbis idipsum in Evan-
ruscantc, Siephano facerint Jerosolyma^fratres planc- gelio praecipitur, ut non (d) renunliet domui disci-
tum magnum [Act. 8) et utique planclus magnus,
:
pulus ? ut mortuo patri non exhibeal sepnlturam?
non in plangentium exanimatione,ut tu puias, sed in « Et do sanctis, inquil, non exiet, et aon conlami-
pompa fuii(M'is, etexequiarumfrequentia inlclligendus nabitur sanclificatio Dei ejus, quia sanctuin olcum
sil. Douique de Jacob Scriptura sic loquilur: < Et as- unctionis a Deo super eum cst » (Lcuit. 21). Certe
cendil Joseph sepelire patrem suuni, et ascenderunt postquam credimus in Christim, et o'eo unctionis
cum eo omnes pucri Pharaonis, et senioresdomusejus, ojiis accOiUo, illuin pirtamis in nobis, non dcbemus
et seniores omnis terra" ^gypli.et oinuis domus Jo- cxire de templo, id est, de proposilo Christiano :

seph et iratrcs cjiis.» Et posl paululum : Et asccndc- non foras cgredi, incrcdulilati vidclicel Geniilium
runtcum eo quadriga^ ct equites,etfacta sunl castra I8IJ commisccri; sed csse scmper in'rinsecus, id
» Ac deinde
grandia nimis. Ei pianxeruntcum p^anctu :
est voluutali Domini ministraP'».
4. Ha'c idcirco dicimus, ne ignoraniia Scriplura-
rum auctoriiatem libi pra-bcrot in luctu, et vidercris
(a) Mss. codicos nostri habenl, el quos Victorius
Ita
consnluit. Falso Erasnius, cuniquo secutiis Marliana?us ralionabilitcr errare. Et adhuc sic locutus sum,
in Monasleriii, quud uoudum arripueral Paula. sed quasiu iam dc lurbis convencriin Christianam. Nunc
tanliini proniiserat.
{!)] Pauliiia Pr;rte\tali n\or, qua; Saccrdos crai, ul
vero cum sciam toti tc reuunliasse mundo et ab- ;

supra iii lipit. 2:5. alnolaviimK ex vetcri lapido.

[c) Confcr Aucloris coiuin''iit.irios in Eccles. capp. 3 ((/i Marlian;i'us absque uegaudi parlicula, itt renunlief,
el !). tum Orixenis Hoinil. de Engastrim. quibus locis conira quaiu sentil Maltlisiis 9. Hi.elHier. in superiori
haec de tlaranieo gladio Paradisi atlituscustodiente lalius Epist. n. 5. « voleiis, inqnit, iliscipulu- reverli domum,
•'xponiuilur. ol suis anie renuniiare, mi^^islri voce prohibelur. »
471 SANCTI IIIERONYMI m
jcclis calcalisqiic (icliciis sjcculi, oralioni, jojuniis, unam ccrnit dc tuis libcris triumphanlcm, obtrilum
lcclioni vacarc qiiolidic; cum ad exemi)lum Ahra- {\\\.flhrulum\^o. essc condolons,qii;prit in rcmanenle
ham cupias cxire de lcrra lua, ct de cognalione lus, victoriam, quam in pra^eunle jam perdidil. Gbandis
ut el Clialdaeisct Mesopolamia dercliclis, tcrram ro- in suos pietas, impielas in Deum Abraham uni-
est.
promissionis introeas; cum omncm substanliolam, cum filium l?Ptus inlcrficit, et tu unam de plaribns
aut paupcribus dilargita sis. atit (a) filiis ante nior- quereris coronatam? Non possum sino gemilu cloqui
tem mundo mortua dcdcris, miror le ca facere, qnfp quod diclurus sum, Cum de media pompa funeris,
si faccrent caplera^ reprchensionedignfic viderentur, te cxaminem roferrcnl, hoc inter se populus mussi-
Rcdil tibi in memoriam confabulatio cjns, blanditia" tabat Nonnc illud est quod sfppiusdicebamus? Do-
:

scrmo, consoilium; el quod liis careas, pali non lcl filiam jojuniis interfectam, quod non vol de se-
polcs, Ignoscimns malris lacrymis, sed inodum qua3- cundo cjus malrimonio tcnuerit nepotcs, Quousque
riraus in dolore, Si parentem cogito,non reprehcn- genus detestabile Monachorum non urbe pellilur ?
do quod plangis; cl Christianani et Monacham, islis nonlapilibus obruilur? non prsecipitatur influctus?
nominihus maler cxcludiiur, Recens vulnus cst et Malronsm miscrabilem scduxerunt, qurc cum |al.
laclus istc quo blandior, non tam cural, qiiam ex- quia'] Monacha esse noluerit, hiuc probalur, quod
aspcral. Attamcn quod tPm|jore miligandumcsl, cur nulla Gentilium ita suos unquam fleverit filios. Qua-
ralione non vincitur?Nam el Noemi famem lugicns lem pulas ad istas voces Christum habuissetristitiam?
in terra Moab, et marilum pcrdidil clfilios. El cum Quomodo exultasse Satanam, qui niinc tuam aiiimam
suorum auxilio essct deslilula, Ruth alicnigena ah cripcre feslinans, el pii tibi proponcns doloris ille-

cjus latcre non reccdit [lUifh. ]). Vidc quanli merili ccbram, duin ante oculos tuos fili;x> semper imago
sit descrt?e prfestitisse solalium, Ex ejus semine versalur, cupit malrem simul necare viclricis, et so-
Christus oritiir. Rcspice .lob, quanla suslinuil, cl liiudincm sororis invadere relict;c. Non ul terream
videbis lc nimium delicatani, illuni crectis
incfflum loquor, scd ul milii teslis cst Dominus, quasi anlc
oculis, inter ruinas domus, pocnas ulceris, innumc- tribunal ejus assistens, in h<pc tc verba convenio,
ras orbitalcs, et ad cxtrcmum uxoris iiisidias, invi- DelcstandcC sunl ishc lacrymic, plense sacrilegio, in-
ctam tcnuisse palienliam. Scio quid rcsjionsura sis : crcdulilate pleiiissim;i', 185 qu;i' non habcnt mo-
Hoc illi quasi justo ad probalioncm evenisse, El lu dum,qu;e usque ad viciniam morlis accedunl. Utulas
e duobuselige, quod vclis : aut sancla es, el proba- et exclamitas, ct quasi quibusdam facibus accensa,
ris : aut pcccatrix, et injustc qucrcris, minora susli- quantum in te esl, tui semper homicidaes, foSedad
nens, quam mercris. Quid vciera repliccm ? pric^en- talom clemens ingreditur Jcsus, etdicit: ». Quod plo-
liaexempla seclarc. (b) Sancla Mc'aiiia nosiri lempo- ras?Non estmorlua puella, seddormit» (iV«/r.5.39 ;

ris inler Christianos vcra nobililas (cum qua libi Do- d Luc. 8, 52). Irrideant circumstantes : ista infide-

minus, mihique concedat in die sua habereparteni) litas Judseorum est. Te quoque, si ad sepulcrum filiae

calcnle adhuc mariti tSA corpusculo el, necdum volueris volutari, Angelus increpabit: Quid qusoris
humalo, duossimul pordidit filios. Rem sumdi''turus viventem cummortuis?» ( Luc. 24. 5.) Quodquia Ma-
incredibilem, scd tesle Chris(o,non falsam. Quis illam ria fecerat Magdalene, posquam vocem Dominisecla-
lunc non putaret more lymphalico, sparsis crinibus, mantis agnovit, ad ejus provolula pedes, audil: «Ne
vesle conscissa, Inccrum pectus invadere? Lacryma^ t''ligeris me, necdumcnim asceudi ad Palrem meum
gutla non fluxit ; slclil immobiiis,ct ad pcdcs advo- iJoan. 20. 27), id esl, non morcris langere resur-
lula Chrisli, quasi ipsum lcnoret, arrisil. Expedilius, gentcm quem mortuum existimas in sepulcro.
inquil, tibi scrvitura sum, Domine, quia tanto me 6. Qiias nunc exislimas Blsesillam noslram pali
onrre libcrasli. Scd forsilan .supcratnr in caHeris. cruccs, qua* ferre lormenla, quod libi Clirislum yi-
Quinimo qua illos mente conlempsorii, in unico post- deat subiratum? Clamat nunc illa higendi Si un- :

ea filio omni quam habebal possessiono

probat, ciii quam me aniasti, iiiater, si lua ubera suxi, si tuis

concessa, ingruenle jam hiemo, Jcrosolymam navi- insliluta sum moniiis, ne invideas gloriae meao; nec
gavil. hoc agas, ut a nobis in pcrpeluum separemur.Pu-
5. Parce qu;rso libi, parce filia^ ciim Christo jnm las esse me solam ? Ilabco pro lo Mariam Malrem Do-
rea,nanti, parcc sallcm Euslochio tua', cujus parva mini.Mullas hic video quas anlo ncscicbam. quanlo
adhuc aetas, et rudis pene infantia, te magistra [a!. melior est iste comitatus, Habeo Annam quondam iii

mcuiutrante] dirigitur. Sa'vit nunc diabolus, ct quia Evangelio prophelantom, el, quo magis gaudeas, lan-
tortim annoriuTi labnros, ego in iribiis mensibus cou
(«) Sunt qui legant fili(v., el mortiKr., vitiosc tamen ul
nallus duliiial. socula suni. Uiifitn palmam raslitatis accopimus. Mi-
(b) Hocole alnotalioiiem nostram a. in Kpia. 3 ad seierismei, quia mnndum reliqni? Atego vestri sor-
Riif(inuin, ;ttqiic isliia' iii priiiiis cx Hioion. (llirunico ad
lom doleo, qucs adhuc sroeuli carccr includit; qiios
aii. (^jiri.sli ,'577. < Mcl;uiia nuliilissima rnulicruiii Hoina-
iiaruni, ot Marcflliiii qiionihiiii (^onsulis lilia, unico I*ni!- quolidic in acie p a'Iianlos. niinc ira, niinc avarilia,
lori (sic resrribimus \\to Prwtore) lunc Urliano liiio de-
nunc libido, nunc variorum iiiccniiva viiiorutn per-
reliclo, Jerosolymam navigavil, uhi taiilo \irtutuin, pra;-
cipu<'fjuc humililalis fuil miraculo, ul Techc nonien Iraluint ad ruinain. Si vis, ut maler mea sis cura (d)
acceperii. » Recole rjuae superius de Melanil nomine (c) ('isterciensis .sed ad te ille cleinens, etc.
animadveriiinus in Epist. III. qiiae est ad Ruffiiium, lum (fl) Plures ex cditis et Mss. iibri cur placere Chri&lo
infr. in Epist. 143. ad Alypium el Au^uslinum. itoH ris.
 :

473 EPISTOLA XLl. 47 '(

placere Christo. Non agnosco malrem, mco Domino 2. Unde non mirum, est, si et nosipsi viliis detra-
displicentcm. Loquitur ilia et alia multa, qu:o laceo, bentcs, ofiendimus plurimos. Disposni nasumsecarc
ct pro te Dominum rogal; mihique utdeejus mentc fa'lcntem, limeal qui struiiiosus esl. Volo cornicuhe
securus sum (al sim), veniam impetrat peccatorum, detrahor garrienti, rancidulana (al. raueidulam) se
quod monui, quod hortatus sum, quod invidiam pro- inlelligat cornix.Nunquid unus in urbe Romana est,

pinquorum, ut snlva essel, excepi. qiii haboal (( truncasinlionosto vulnerenares?(/£ttetVi.

7. Itaque dum spiritus hos arlus rogil, dum vila' lih. r/. ) Niinquid solus (e) Onasus Segestanus cava
hujus fruimur commcatu, spondeo, promilio, poli- vertja,oi in modum vessicirum tumentia, buccis tru-
ceor, illam mea lingua resonabit, illi mei dedicabunlur linatur inflitis? Dico quosdam scelere, pcrjurio, fal-
•SC labores, nieum sudabit ingenium. Nulla
illi sitaie ad dignitalem nescio quam pervonisse. Quid ad
eril pagina, qua' non Bi;iesillam sonel. Quocumquc to, qui te inlelligis inoccnlem ? Rideo adverbium,
sermonis noslri monumenla pervenerint, illa cum qui patrono egeat : quadrante (f) dignam eloquen-
meis opusculis peregrinabitur. Hinc in mea mcnle liam nare subsanno : qiiid ad te, qui diserlus es?
dcfixam legent Virgines, Vidu<p, Monachi, sacerdoles, Volo nummarios invehi Sacerdoles lu qui dives
in :

Brevis vita' spalium, lelorna memoria compensabit. (fl)

es, quid irasceris ? Clausum cupio suis ignibus

Quse cum Christo vivil in coelis, in hominum quoque ardere Vulcanum nunquid hospes ejus es, aut vi-
:

ore victura cst. Transibit et praesens aetas, sequen- ciiius, quod a delubris idoli niteris incendium submo-

lur sKCula posL futura, qu?p sine amore, sine invidia vere ? Placet mihi de larvis, de noclua, de bubone,
judicabunt. Inter Paula^ Eiistochiique nomen mcdia de Niliacis ridere porlenlis. Quidquid dictum fueril,
ponetur. Nunquam in meis moritura estlibris. Audiel in le dictum pulas. In quodcumque vilium slilti mci

me semper loquenlem cum sorore, cum matre. mucro contorquelur, leclamitas designari. Conserla
m.inu in jus vocas, el satyricum scriptorem (h) in
EPISTOLA XL (rt).

AD {b) MARCELLAM, DE ONASO.

prosa stulle arguis. An ideo libi belius videris quia

Onasum fausto vocaris nomines? quasi non, et lucus ideo di-

ahtrcclorcm quempiam ridet, quid quod
Uieronijmus in suis
quod minime luceat : et Parc<e ab eo, quod
calur,
libris adversus vitia scrip-
scrat, ad suam contumeliam pertinere pulabat, nequaquam parcarit et Eumenides furi<equod non :

sint benigiue : et vulgo /Ethiopcs vocentnr argentei.

1. Medici, quos vocanl Cliirurgicos, cr^diiles pu-
tantur, et miscri suiit. An non est miseria, alienis non
Quod si in descriplione foedorum seinper irasceris,
dolore vulneribus, et moituas carnes inclementi
jam tibi cum Pcrsio cantabo :

(i) Oplent te generum re.v, et regina, puelUe.

secare ferro ? Non horrere curantem, quod horrct
ipse qui palitur, Te rapia7it:quidquid calcaveris hoc rosa fiat Satt/r. -2).
et inimicum putari? Ila se natura (

Inbet, ut amara 3. Dabo tamen consilium,quibus absconditis, pos-

sit veriias, blanda vilia exi^li-
mcnlur. sis pulchrior apparere. Nasus non videatur in facie
Isaias in exemplum captivitaiis futura',
nudus non crubescit incedere {Isai. 20). Jeremias sormo non sonet ad loquendum : alque ila et formo-
sus, et disertus videri poteris.
de media Jcrusalem ad Euphralom fluvium Meso-
polamiiie millitur (Jcrem. 13) : ut inler inimicas
18SEPIST0LAXLI (/).

gentes, ubi est Assyrius, ct caslra sunt Chaldioorum,

AD MABCELLAM (k).

ponal corrumpendum. Ezechiel stercore

7:£p!!^(jjij.a
llefcUit Montaniha'retici dogmata, ostenditqueqmd
(c)
intcr cjus errores, atque EcclesicB sententiamin-
primum humano, deinde bubulo, panem de orani
tersit.
semcnle conspcrsum edere jubetur {Ezcch. 4. 24);
1. Testimonia de Joannis Evangelio congregata,
ct uxoris interitum siccis oculis vidcl. Ainos de Sa-
quaUibi quidam Mnntani seclalor ingessit, in quibus
maria peilitur {Amos 7). Cur quapso ? Nempe ideo {d)
Salvator noster se ad Patreni iturum, raissurumqiie
pellilur, quia chirurgici spirituales, secantes vitia
peccaloruin, ad pa-nitcntiam cohortanlur. Paiilus (c) Viclorius ex pra^concrpta opinione lioiiasus .Scgcsla-

Apostolus
niis. Cumvoro Segesla altera PannoniK, altcra Ligiiriai
: a Inimicus, inquit, vobis factus sum, ve- civilas fuorit, qu;en;ini liic dcnoletur, liaud expeiiituin
rumdicens» [Galat. 4). Et quiaSalvatoris duravide- eslderinire.Veiosimiliiistaineii l'aiinoni,x'Scgcstum nolat.
(/') Al. indii)iiain, id cst no ([uadraiite quidoin dignani.
banlur 187 cloquia, plurimi discipuloruin rclror-
Ueatiiius Kpiscopus cuin negaiidi pariicula, lii qui
(fl)
sum abicrunt. divcs iion es : meliori (luidoin sensu. sed Wss. aut editis
aliis libris non suffragantibus.
(a) Allas 100. Scripta circa ictcm lempiis. (/i) Niinirum quod non nisi carniinibus Satyra' compo-
(b) Sic pra-ftTuiU Mss. al(|ue edili veluslioros. Victor. luinlur, tl sulula oralioiie sciibentem. salyricum scriplo-
veru quoilErasni.prohavinil ail llniiasiim inscribil, quod renistultunisitappcllaie, ac siqiiis Italice dicorot Siril- :

illi n )mpn ali OMdrini naso iiuHluni pnlcl. .\lii lioiiiisiim lor ili Sonclli in prosn. Qiiod addit /V7«.s'/y vocaris nomi-
scribi dclierc non salis tirinis argiinnuilis runleiulunl. Iluc nc, e\|ilicat Marli in.,qiiO(l Onasiis idem sil ac Oiicsimiis,
ergo refcreiula illa iid lloiiasiim, sivo (lc Uonnso inscri- quciii iii INominuin liliro ilcconim ilier. inleiiiret.iiur.
piio viilctnr : (jiio anini:ilis noiniiic ail\ cisaiiiini siuini vo- Vorius pulo, doilucerelur .ib o'iiv Gr;nco llieinalo, qiiod
iuuritS. Palei pcistiiiiijorc. Dicuur Hoiiasus aniinalcor- e<t jiiiu). cl prosiim, und<^ Oiiasiis latine Profiilurus,
nua liaboic inipicxa, nec posse qiioniipiimi kcdcre, Hinum laiisto nominc vocari potuil.
erjjo \ersis calcibus ejaciilari, quo sc(]uonlcs adurit. \otnstiores vulgali, ac Mss. aliquot Fonnosum lc
(/')

(c) Quidain Mss. adilunt Gr;v!c;c vocis inlerprelalionera, opicnl qcncrum, elc.
id esl liimharc. (}• .llias oi. Scripla corlcm anno 38i

(f/)Viclor. allerum/)('//?7w verbumnon habet, el deinde (A) NClcres cditi, el noniiulli .Mss. a Idunt adversuf
cjliorlabnnlitr pru cohorlanlnr. Montanum.
 : :

475 SANGTI HIERO.NYMI 476

Parac!cluiii pollicelur. Ou;»' in rjuod proini-sa sinl ceat ; sed quod aliud sit nccessilalc, aliud volunlaie
lcmpus, cl quo complcta sint tcmpore, Aposlolorum munus Apud nos Apostolorum locum Epi-
oflorre.

Acli lestantur. Dccima die dixil post ascensum Do- scopi tenentapud cos Episcopus lertius cst. Ilabcnl
:

mini, hoc est quinqi.agesima post ressurrcctionem, enim primos de Pepusa (c) Phrygiie Palriarchas:
Spirilum Sanctum descendisse, lingnasque credcn- sccun los, quos appollant (d) Cenonas
: atque ita in :

ila ui unusquisqueomninmgentium
tiumesse divisas, terliuin, id esl, pcue ultimum locum Episcopi devol-
sermone loqucretur quando quidam adhuc parum : vuntur ;
quasi exinde ambitiosior religio fial, si quod
credentium, miisto cos ebrios asserehant, et Pelrus apud nos primum est apud illos novissimum sit. Illi

slans in niclio Aposlolorum omnisque conventiis, ad omne pcne delictum Ecclesia' obserant fores;
ail : « Viri JudaM, el omnes qui habitatis in Jerusa- nos quolidie legimus : « Malo iioenilcoliam peccalo-
lem hoc vobis nolum sit, el auribus pcrcipite verba ris, quam mortem » {Ezech. 18. 23). Et, >, Nunquid
mea. Non enim sicul vos exislimatis, hi ebril sunt : qui cadit, non resurgel, dicit Dominus » {Jerem. 8.

nam est hora diei tertia : sed lioc est quod dictum 4). Et, « Convertimini ad me filii converlenles, el

cst per Jocl Prophetam : in novissimis diebus, dicit ego curabo contritiones vcslras » {Jerem. 3. 22. sec.
Dominiis, effundam de spiritu meo in omnem car- LXX). aulem sunt, non quo,
Rigidi et ipsi pejora
nem, eiprophelabunt filli, et fili?c eorum : et juvoncs non peccent sed hoc inter nos, et : illos intcrest.
visioncs videbunt, et scniores somnia somniabunt quod illi erubescunl confileri peccaia quasi jusii

el quidcm in scrvos mcos, el ancillas mcas cffundam nos dum poenitontiam agimus, facilius veniaui pro-
dc spiritu meo » (Act. 2. 14). meremur, tOO
fundata super Peirum.
2. Ecclesia — Si igitT 4. Prffitermilto scelerata niysteria, qua; dicunlur
Apostolus Pctrus, super qu*'m Dominus fundavil Ec- de lactente pucro, (c) et vicluro martyre confarralH.
clcsiam, ct propheliam et promissionem Doniini, illo Malo iiiquam noii credere : sil falsum omne quo'1
lempore completam menioravit, (luomodo possumus sangniiiis est. Aperia est convincenda blasphcmia
nobis aliud tempus vindicarc? Quod si voluerint re- dicentiuin, Deum primum voluisse in veteri Testa-
spondere, el Philippi dcinceps quatuor filias prophe- mento per Moysen, cl Prophetis salvare mundum ;

tasse, et Prophetam Agabum rcperiri, et in divisioni- sed quia non poluciit cxplcre, corpus sumpsis-c dc
bus spirilus inter Aposlolos, et Dociorcs, Propheias Virgino, et in Ghrisio sub spccie Filii pr?edicant'
m,
quoque, Apostolo scribenle, formato', ipsumque morttm obiisse pro nobis. Et quia per duos gradus
Paulum Apostolum, mulia de futuris hirresibus, et mundum salvare nequiverit, ad cxtrcmum pcr Spi-
de fiiie sscculi prophetasse, sciant a nobis non tam ritum Sanctum in Mon'anum, Priscain, el Maxiinillam
prophetiam repclli, qua" Domini est signaia passione, insanas feminas doscendisse, et plcniludinem quam
I8tl quam cos non recipi, qui cum Scriplura' ve- Paulus non habuerit, dicens : « Ex parle cognosci-
leris, et nov<T auctoritale noa copgrunnl. mus, et cx parle prophetamus » (1. Cor. 13. 9). Et,

3. Primum in fidei regula (a) discrepamus. Nos « nunc vidcmus porspcculum in a^nigmate » abscisum,
Patrem, ctFiliuni, et Spiriium Sanclum in sua unum- el semivirum habuisse Montanum. Ihec suiil qua;

qucmque persona ponimns, licet substanlia copule- coargutione non indigent: perfidiam corum cxpo-
mus illi Sabcllii dogma sectantes Trinilalem in unius
: suisse, superasse csl. Nec necesse esl ut singula de-

personpe angustias cogunt. Nos sccundas nupiias non liramcnla quae proforunt, brevior epi5to!<c scrmo
lam appeiimus, quam concedimus, Paulo jubente, ul subvertal, cum et lu ipsas Scripturas apprimc lo-

viduseadolescenlulaenubant: illi in lanlum putantsce- nens, non tam ad eorum mola sis quaestiones, quam
lerata conjugia ilerata, ut quicumque Iioc fecerit, adul- quid sentirem, a me volueris sciscitari.
lcr habeatur. Nos unam quariragesimam sccundum
traditioncm Apostolorum, toto {b) nobis orbe coa-
(c) Ignobile Phrypiae oppidum eratPepnsa, ipsius Hie-
gruo, jejunamus : Illi trcs in anno faciunt Quadragc- ronymi lemporibus piane dirulum, ubi Calapliryges, (jui

sinias, qnasi t es passi siut Salvatores. Nonquod, et inde et Popusiani appellati suiit,convcniebant. Qiiod etiam
Epiplianius IraclitHteres.XLVllI. 14.,voratqiie tottovtiv^x
per toium annum, excepta Pentecoste, jejunare non li-
efir|U.ov iv Tiji <I>puY'°fin£7ro'j!^av 7ioT£y.a),ou(J.£vrjVTt6Aiv, etc.
(«1 : unus Bononien-
Pro Cenonan, ('luidam Mss. Zenonos
Negant lioc a'ii, quos inler S. Epiphan.I. 2. Hicros.
(a) sis Mona?tcrii S. Salvatoiis />»o??r>.?, alii. eliam Victnrio
48. de Calaphrygis, seuMonlanislis, eosi]UL'« dc Palrc,et lesle, lconomos. Vide igitur, num ila iegeiulum sit oiy.ovo-
Filio, et Spirilu Sancto ea(l'nn ciiiii Kcclesia (^alliolica jj.ouc-t ex Giiuco, quoJ eo intellcctu dici potuit, ut dispeii-
sentire » apertissime iradil. Scd (lu;e Montanislarum sc salores secundi ordinis Sacerdotes a[)p(;ilarc(ilur, siciili
cta; cum essent.qnarum anacrt/« Procluin nVm cala /Es- prinii Palriarchic,ei lertii Episcopi; mim Cenones,qw
chinem appellabalur, de hac aliera iiitelligendus venil \ox landem sit, qiiidve sigiiifh;! t, penitus ignoranius.
HitTonymus, qua;, ul ex TertuUian. de Prw.scripl. cap. (('} .\ntc.i, qu i.si (lc duabns scorsim jieisonis, au( my-
52. discinius, Jesum Gliristum Palrcm simul ac Filium sleriis sermo esset, de priepositio iterabatur. ViiJendus
ese blaspUemaljal. porro est S. Augiist. ile ll;ere»ibus in Calapliryg. Auctor
(h) iNon ul Martiana'us susjiicatur, Erasmns fccit, /o/rt Pncdestinati hajres. XXVL aliique, eisi, iit iino veiho di-
anno, temporc nobisconfjriio (\mid el alii anleipsum ediii, cam, iion luecrnntJo scelerata mystcriaile iiifanle minulis
et Mss. alujuol lioiJieiiuin liabent nccscio ulruin vcrius. ;
punctionibus perfosso, qui pio niagiio sacenJote liaherc-
liilcrim notatu peiquam tlij,'num est, quod Ilier. Iradit, tur, si viveret, uro marlyre. si morerelur sed aliaqua;- ;

Jejunia ab,\posiolis constitula, eaque ex nuci:ssilati', non (lam, quai .supraHier. retulil d' gmata Montanistarum, iis
ex voluiitate obstrvari, qua; in Quadragesima indicta vere adsoribi aut negaiit auctores alii, aut data opeia
suni, quod loculenlissime Caesarius Arelatensis, « Aliis quasi incerla praetereuat.
iiquit, (iiebus jejunare aut remedium, aut prsemium est
in Quatlragesinu non jejuiiaie pecaatum est, etc.
477 EPISTOLA XLIII. 178

lilMSTOLA XLIl (aj. trein pulal, patris nulla esl a negatore montio facla
AD MARCELLAM. cum nogaret. Petrus Apostolus eo tempore, quo an-
Contra Novatianos Hcereticos. cilte inlerrogalione peilcrritus, Dominum negavit, in

Roganti Marcelln' quid sit verbum contra Spiritum Filium hominis, an in Spiritum Sanclum vidcturcom-
Sanctum, respondet, scnsum Novatiani docens misisse peccatum? Si id quod ait, ncscio ho7ninem,T\-
esse falsum. dicule vokierit interprelari, non Christum eum ne-
{. Brevis (b) csl qu?estiuncula, qnam misisli, et gassc, sed liominein; mendacem faciel Salvaloreni,
-aperla responsio cst. Si enim de eo quod in Evaiige- qui se, hoc est, Filium Dei, negandum esse praedixeral
lio scribitur : « Quicumquc dixerit verbum conira {Malth. 26 ; et Joan. 13). Si aulcm uegavii Filium Dei,
Filium homiiiis, remilietur ei : quiautcm dixerit con- undeetamarcf!cvit,ettrinam ncgationem,trina postea
Ira %9i Spiritum Sai)Clum non remilleturei, neque confcssione delevii, manifeslum est, peccatum in

inhocsa'culo,nequeinfuluro»(^/a^//i. 12.32 ,-e<j¥arc. Spiritum Sauctum, ideo non posse dimilti, quod ha-
3. 29), Novatianus aflimat non posse peccare in Spi- beat blasphemiam : ut cum videas in virlulibus

ritum Sanclum, nisi eum qui Chrislianus sit, et post- Deum, Beelzebub calumnieris in factis. Doceat igitur
ea iiegaverit; manifcstum est Juda-os quieo tempore aliquem negatorem, Beelzebub vocasso Christum, et

blasphemnbant, peccato blasphemia! non leneri : ullro referam gradum, negatorem non posse veniam
quippc, qui impii coloni, interfectis Prophelis, dc consequi post ruinain. Aliud est tormenlis cedere, et

nece Domini cogitabanl, et in tantum erant perditi, sc Chrislianum ncgare : aliud Christum, diabolum
ut ad salvandos, eos se Dei Filius venisse responde- dicere, sicut libi ipsa Scriptura, atque conlexlus,
rit. Undede toto ipsius Scriplurae ordine convincen- lecta attenlius polerunt [al. potuerunt] demon-
dus est, non his irremissibilem essedictam blasphe- strare.

miam, qui tormentis compulii, et variis eviscerati 3. Fucrat quidem prolixius disserendum : sed
cruciatibus, Dominum denegassent; sed his qui quoniam amicis, et qui ad nostruin hospitiolum con-
cum in virtutibus videant opera Dei, caiumnientur venerunt, prsesentiam ncslram negare r.on possumus.
et clamilenl, da-monis essc virtutem, cl omnia signa et non slalim respondere, admodum visum esl
tibi

qu;e facta sunt, non ad divinam magnificentiam, sed sermone com-

arrogantis, latam disputationem brevi
ad diabolum pertinere {Matth. 12; Marc. 3; ct Luc. prchendimus, ut non tam Epistolam, quam Gominen-
H). Unde el Salvator noster toto responsionis sua^ tariolum diclaremus.
hoc agit argumento, ut doceat, non posse Salanam
ejici a Satana, et regniim ejus inter se non esse di- EPISTOLA XLIII (c).

visum. Cum enim diaboli studium sit, Dei hedere

(1) AD MARCELLAM.
crealuram, quomodo ejusdem poterit esse volunlatis
Marcellam hortatur, ut Homa relicta, se rus confe-
sanare languentes, el seipsum de obsessis fiigare
rat : per conteniionem ostendens, et quantum
corporibusV Probel itaque Novatianus, aliquem de
habeat Roma molestiarum, et quantum commo-
his, qui sacrificare compulsi sunt ante tribunal judi-
ditatum solitudo.
cis, respondisse omniaquie in Evangelio scriplasunt,
non a Filio Dei, sed a Beelzebub principe dauuo- 1. Ambrosius, (d) quo chartas, sumptus, notarios

niorum fuisse perfecta, et lunc poterit approbare ministrante, tam innumerabiles libros vere Adaman-
irremissibilem in Spiritum Sanctum esse blasphe- tius, et quadam
Chalcenterus noster explicavit in
miam. Epistola, quam ad eumdem de Alhenis scripserat,
2. Ut aulem ct aculius aliquid interrogemus, re- referl, nunquam se cibum Origene pra?sente sine

spondoat, quid sit conlra Filium hominis dicere. et lcclione sumpsisse; nunquam inisse somnum, nisi

in Spiritum Sanctum blasphemare. Ego quippe as- unus e fralribus sacris lilteris personaret. Hoc die-
sero juxia sensum illius, eos qui Christum in perse- bus ltl3 egisse et noclibus, ut et lectio oralio-

cutione negaverint, conlra Filium hoininis dixisse, et nem exciperet, et oratio lectionem.

non in Spiriium Sanctum blasphemasse. Qui enim Quid nos ventris animalia lale unquam fcci-
2.

inlerrogatur, an Christianus sit, et Christianum se mus? quos si vel secunda hora legentes invenerit.
non esse respondeiil; utique negaiido Christum, hoc oscitamus : manu faciem defricanles, conlinemus

esl, Filium hominis, Spiritui Sancto non facit iiiju- stomaehum; et quasi post multum laborem muudia-
riam. Si autem Christum ncgando, negavit et Spiri-
Alias 18 Scripta circa an. 383.
(cl
tum; edisserat ILcreticus, quomodo non peccet in
Hic « primum iMarcionites, deinde ab Origine cor-
{(l)
Spirilum,qui Filium hominisdenegavorit. AulsiSpi- rectus, Ecclesiajdiaconus, etcoiif-jssionis Doniinicaegloiia
rilum Sanctum hoc loco 192 inlcUigendum Pa- insignis » dicitur in Caialogo Script. Eccles. c. J)6;etcum
ejus « indusiria, sumpiu, et inslantia inlinita Orijienes
diitaveiil volumiiia, »ejus ifYoSiwxTr,;, s\\6 operuin im-
(«Al. 149. scripta circa euindem aitnuin 384. pulsor audiit. Videtur auiem memorise lapsu peccare Hie-
Pluribus verbis, sed nullo fenr.e seusu Edit. Be-
{l>) ron. cuin AmLrosio illam epistolam, de improbo Ori-
ned. « Brcvis atque succiiicta quiesliuncuia, quam misisti, genis labore, cuin e contrarioit'Sius .\damanliiexstet fra-
et obscura, et aperla responsio est. » Nos Viotorium, gmentuni epistokead quemdam de Anibrosioid perhibens.
aliosque eijitos vetustiores seqniuiur malleinus lamen : At veroor ne falso inscribatur.
hoc legi niodo,« Brevisc[u;L'sliuncuki', quaui niisisli.suc- (1) Gonsule chrouicas posteriores Nolas ia Praefalione
fincta, elaperta respousio est. ad Episl. x\xiv.
•47U SANGTI HIEKONYMl m
libus [u} rursuin negoliis occiipaniur. rraelermillo lanta roperiamus in coelo, parva ot raduca ([Uff^sisso

prandia, quibus m^nsonorala preniilur. Piidit dicerc nos doleamus in lerra (d). Vale.

rre^iuenliam salulandi,qua aul ipsi (|UOlidic ad alios KPISTOI.A XJ.IV (e).

pergimus, aut ad nos veniontcs (f) c;eleros exspe- Ai) Marceu.am.

ctamus. Deinceps iiur in verba, sermo leriiur, lace- De .Muiieribus.

ranlur absenlcs, vita aliena dcscribitur.el mordenlcs Munusculamissaa !\larcella,sibi, et Paulte, fHimque
iuvicem, consumimur ab ii.vicem. Talisnos cibusoc- liujus Eustocliio, per jocum allegorice inierprc-
cupal el dimitiit. Cum vero amici recesserint, ra- tatur.
liociiiia supputamus. Nunc ira personam loonis nol)is Ul absentiam corporum, Spiritus confabulatione
inducil [al. impo»it\ : nunc cura supeitlua in aimos solemur (f) facit unusquisque quod praevalet. Vos
:

plurimos duratura praicogital. Necrecordamur Evan- dona transmiltilis : nos Epistolas remittimus gralia-
gclii, dicenlis : « Stulle, liac noctc aufercnt animam rum. lia temen ut, quia velatarum virginum munus
luam a te : (|uae autom pru'paiaslicujus crunt? iLuc. esl, aliqua in ipsis munusculis osse mysloria demon-
12. 20.) Vesles non ad usus tantum, sed ad deli- siremus. Saccus, orationis sigiium atque jejunii esl.

cias conquiruutur. Ubicuniqi:e compendium est,vo- Sellae, ul foras pedes virgo non movcat. Ccrei, ui
locior pes, citus sermo, auris attentior. Si dainnum accenso liimino, sponsi exspecteluradvei.tus. Calices
(ul sifpe io re lamiliari accidere soleh lueiit nun- moililicalionem carnis ostondunl, et semperanimum
liatum vultus moerore deprimitur. Lffitamur ad num- ad martyriura pra^paratum. > Calix quippe Domini
mum, (b) obolo conslristamur. Unde cum in uno ho- inebrians, quam prKcIar«is 105 est » (Ps. 22. 5).
mine animorum tam diversa sit facies, Pro|)heta Quod aulom et matronis (</) oltertis muscaria parva,
Dominum deprecatur, diccns : « Domine, in civitatc parvisanimalibuseventilandis,elcganssignificaiioest,
lua imaginem eorum dissipa > [Ps. 72. 20). Cum debcre luxuriam cilo restinguere; quia muscae mori-
enim ad imaginem et similitudinem Dei condili si- tur;j', oleum suavitatis exterminant. Hic typus sil

mus, exvilio nostro personas nobis plurimas supcr virginum : h;ec figura matronarum. Nobis autem, li-

induc''mus. El quomcdo in Ihealralibus scenis unus cel in perversum, munera veslra conveniunt : Sedere
atque idemhistrio, nunc llerculem robustus oslendit, aptum est oliosis, in sacco jacere poenitentibus, cali-

nunc moll.s in Venerem frangitur, nunc tremulus in ccs habere potantibus. Licetet propter nocturnos me-
Cybelem ila et nos (qui si de mundo non essemus,
:
tus, etanimos semper malo conscientiai lormidantes,
odiremur a mundo) lot habemus pcrsonarum (c-) si- cereos quoque accendisse sit j:,ratum.
militudines, quot peccata. EPISTOLA XLV yh).

3. Quapropter quia multa jam vit;e spatia Irans- Ad Asellam.

misimus fluctuando, el navis nostra nunc procellarum Navem, Roma discessurus^ ronscendens, purgatse ab
con«ussa turbine, nunc scopulorum illusioiiibus per- oblrectatorum calumniis, apud quos ingens sibi
forata est fal, perturbatci], cum primum licet, quasi odiumcouflaverat,quod Paula)n,et Eustochiumpri-
portuni quemdam sccreta ruris intremus. Ibi cibarius marias feminas traxissetad Monaclioruminstitu-
panis.et olus nostris manibus I04I irrigatum, et lac tiim.

delicia? rusticannp, viles quidem, sed innocentes cibos 1. Si tibi putem gratias a me referri posse, non

pr^ebent |al. prcfbeant]. Itaviventos, non yb oralione sapiam. Potens est Deus supor persona mea sanc.se
somnus, nec saluritas a lectione revocabit. Si a;.-las animae luae restiiuere quod merctur. Ego enim indi-
est, secrelum arboris umbra pra-bebit. Si autumnus, gnus nec ;ipstimare unquam potui,nec oplarc, ut mihi
ipsa aeris temperies, et strata subter folia, locnm tanlum in Chrisio largireris afiectum. Et licet me
qui( tis ostendent. Vcre ager floribus pingitur, ei inter sccleralum quidam pulent, et onmibus flagitiis ob-
querulas aves, Psalmi dulcius cantabuntur. Si frigus rutum, et pro peccatis meis, etiam ha'C parva siot :

fueril et brumales nives, ligna non coemam, etcali- lamen tu benc facis, quod ex tua mente eiiam ma'os,
dius vigilabo vcl dormiam. Cerle quod sciam, vilius bonos pi.tas. Periculosum quippe est de servo alte-

non algebo, Habcat sibi Roma suos tumullus, arena ((/) Heic in antiquis edill. elogium Belhel, cujus ini-
liam, Yerum ad /7//«/«/« ^;/»/*//, ejusijue cum Roma
u/
taevial, circus insanial, theatra luxurient, et qi ia de compara'io, usque ad lia?c, ut vulijo dicituramaloricecan-
noslris dicendum matronarum quolidie visitelur
esl, tiones, adsuunlur qua,' totidem vf-rbis iii ea quain paulo
:

postsubdcmus Pauhe, el Euslochiiad Marcellum episl. 46

senalos. Nobis adh;i'rere Domino Lonum est, el po-
liabenlur' nec dubium esl, inde obargumentisimililudi-
nere in Domino Deo spem noslram (Psal. 72 ut 1 : nem Iranslata.
cum pauperlatem islam coclorum regna mutaveiint, ie) .\lias ±0. Scripta circa idem tempus quce superior.
[f] Hieronynii quidem ingenio ac mariD, sed alterius
erumpamusin vocem : t Quid enim mihi esl in ca'lo, nomiiie, et torlasse Paui;e, et Euslochii scripla videtur
et a te quid volui super terram ? » Quo scilicet cum islhojc Epistola ex loto coniextu, sed iis maxime vtrbis
quibus ex velalarum Virginom nominesuum munus esse
(a) Mss. quidam ac velus edit. j30s//n«//«;n/fl!^om«/a- constituit, mysteria in munusculis Invenire. Veronensis
bimur, el mundialibus,e\.c. major, faciat.
aliique edit veluslioresflwmo obolo; sed {g\ Idem Veroneii. « offejimus parata parvis animali-
(b) Victorius,
prion m vorem Mss.
ignorant. venlilanda » ^f^^rt. ventolibra) x\nde quidemconjiciasim-
(c) Mariiriieus nullo, aui Hieroriymi menti contrario pressam pariter, et M.ss. Ifctioiipm aliquot mendis non
sensu, tot hubemus peccalorum similitudiiies,elc. Repo- larcre; noii autem quo pacto sii re.-tituenda, satis inlel-
snimus personarum ex aliis edilis ac Mss. ligimus. Vid nola« Clironologicas.
(1) Al. liaLeri nolal Gravius exteros. (//) Alias 99. Sfripla mense Aug. anui 383.
 m EPISTOLA XLV. 482

rius judicare (Rom. 14. 4), el non facilis venia, prava vitias et vidultatem 107 haberent materiem luxu-
(lixisse dc rectis. Verjict, veniel illa dies in qua et ri,T et liberlatis, domime vocarentur, et sancta^. Nunc
mecum dolebis arderc non paucos. in sacco et cinere formosfe volunt videri, el in gehei.-
2. Ego protjrosus, ego versipellis cl lubricus : ego nam ignis cumpedore descendere vide-
jfjuniis, et :

mendax, et Satanee arledecipiens. Quid enim esttu- licet non eis licet appkudente populo perire cura

tius, haec vel credidisse, vel finxisse de insonlihus, lurbis. Si Genliles hanc vitam carperent, si Judaii
an etiam de noxiis credere noluisse ? Osculabanlur Iiaberent solalium non placendi eis, quibus displicet
mihi manus (a) quidam, et ore vipereo detrahebanl: Christus. Nunc vero, proh nefas! homines Christiani,
dolebant labiis, corde gaudebant. Videbal Doininus pra'lermissa doinorum suorum cura, el proprii oculi
et subsannabat illos, et miscrum me servum suum trabe neglecla, in alieno oculo festucam quajrunt.
futuro cum eis judicio reservabal. Alius incessum Lacerant sanctum proposiium, et remedium poenge
meumcalumniabatur etrisum : ilie vullui detrahebat; suie arbitrantur, si nemo sit sanclus : si omnibus
hic in simplicitate aliud suspicabatur. 19G Pene detrahatur : si turba sit pereunlium : si multiludo
certe triennium cum eis vixi. Multa me virginum cre- peccantium.
bro turba circumdedit. Divinos Libros, ut potui,non- 5. Tibi placet lavare quotidie : alius has munditias
nullis saepe disserui. Lectio assiduitatem, assiduitas sordes putat. Tu (d) attagcnem ruclas, et de comeso
familiaritatem, familiaritas fiduciam fecerat. Dicant, acipensere gloriaris : ego (1) faba ventrera impleo.
quid unquam in me aliler senserint, quam Chrislia- Te delectant cachinnantium greges me Paula, (2) :

num decebat ? Pecuniam cujusquam accepi ? munera Metaniumque plarigenles. Tu aliena desideras illie :

vel parva, vel magna non sprevi ? in manu mca ses contemnunt sua. Te delibuta raelle vina deleclant :

ahcujus insonuit? obliquus sermo, oculus petulans illce potant aquam frigidam suaviorem. Tu te perdere

fuit ? Nihil mihi aliud objicitur nisi sexus meus, et existimas, quidquid iu pra;senti non habueris, come-
hoc nunquam objicitur, nisi quum Jerosolymam Paula dcris, devoraveris : illae futura desiderant, et credunt
(b) proficiscilur. Esto, crediderunt mentienti : cur non vera esse quse scripta sunt. Esto, inepte et ioaniter,
crcdunt neganti ? Idem homo ipse qui fuerat
est : quibus resurrectio corporum persuasit : quid ad te?
fatetur insontem, qui dudum noxium loquebalur, et Nobis e contrario tua vitadisplicet. Bono tuo crassus
cerle veritatem magis exprimunt tormenia quani ri- sis : me macies delectal et pallor. Tu tales miseros
sus : nisi quod facilius creditur quod aut fictum , Ji- arbitraris : nos te miserabiliorem pulamus. Par pari
benler auditur, aut non ficlum, ul fingatur impellitur. refertur. et invicem nobis
videmur insanire.
3. Antequam domum sanctae Paula^ nossem, totius 6. Haec,mi domina Asella, cum jam navem con-
iame urbis studia consouabant. Omnium pene judicio scenderem, raptim fiens dolensque t9S conscri-
dignus summo Sacerdotio decernebar. Beata^ memo- psi, et gratias ago Deo raeo, quod dignus sim, quem
riae Damasus, meus sermo erat. Dicebar sanctus : mundus oderit. Ora autem ut de Babylone Jerosoly-
dicebar humilis et disertus. Nunquid domum alicujus mam regrediar, ne mihidominetur Nabuchodonosor,
lascivioris ingressus sum? Nunquid me vesles se- sed Jesus filius Josedcc : veniat (e) Ezi-as, qui inter-
ric.e, nitentes gemmse, picla facies, auri rapuil am- prctatur adjiitor, et reducat me in patriam meam.
bitio? Nulla fuil aliaRom;e matronarum, quae meam Stullus ego qui volebam cantare Canticum Domini iu
posscl edomarc mentem, nisi lugens atque jejunans, terra alicna, etdeserto monte Sina, ,Egypti auxilium
squalens sordibus, fletibus pene ca^cata ;
quam con- llagitabam (Jer. 42.) Non recordabar Evangelii, quia
linuis noctibus misericordiam Domini deprecantem qui de Jerusalem egreditur, statim incidit in latrones,
sol saepe deprehendit. Cujus Canticum Psalmi,serrao spolialur, vnlueratur, occiditur. Sed licet Sacerdos
Evangelium, delicitc continentia, vilae jejunium. Nulla despiciat atque Levites, Saraarilanus ille misericors
me potuit alia delectare, nisi quam manducan-
illa,

tcm nunquam vidi. Sed poslquam eam pro sua3 me- renuenlibus Mss. non improbo, sicenim ex amoenissimmi,
ac celebenimi Campanite oppidi nonnne,aliaamcenilatis
rito castiiaiis venerari,colere, suspicere coepi, oranes loca, el pradia Bajas vocabant vetTes et Cicero in Oral. :

me illico deseruere virtutes. pro Calio, « cujus, inquif, in liortos, domum, Bajas jure
suo libidines oinniuui conimearenl. » Sed ali(juot paulo
4. invidia prinuim mordax tui 1 o Satana^ calli- posl « maleriem luxuriotaj libertatis [iro luXuriae et li-
ditas scmper sanciapersequens ! Nullaialiae Romana^ berlatis babent. »
(rfj Altagenem avem laudat Apicius lib, 6. cap. 3. Aci-
urbi fabulam prsebuerunt, nisi Paula et Melaniura,
penserem piscem Pbnius I. 9. c. 17 Alhena?us Deipno-
qua' conlemptis facultulibus, pignoribusque deserlis, soph. lib.7. » Archestratus, inquit. qui vitam Sardanapali
cruccm Domini quasiquoddam pietatislevavere vexil- vixil, dc Galeo Rhodio cum verba facit, eum esse pulat,
quem Acipenserem (Graic. (xxxiTtr.triov) vocant Romani, ,et
lum. Si (d) balneas peterent, ungaenla eligcreui.di-
cum libiis, et coronis circumferunt in ccenis, coronatis
etiam illis qui portant. Veruni Acipenser minor cst, ros-
Iro lon^iore, » ct.*.
{(i) Marliananis quhlem cujus leviora qua;datn alia pa- {e) interpretalur atijutor, qi^ae Uieronymi
Vorba, qiti
ragrainmala iiifra enuMidainus. propositum multum juvanl, dierant autem apud Erasm.
[b) Peccat Viclorius, qui adilil,*-; Melania profidscun- et Martiantuuui, nos e M-^s. codicibus, et vetusiiori edi-
lin; ([ua! lamen diu ante Paulam discesserat, ut supra lione cum
Victorio restiluimus,
episl. 3J). de obitu Bbosilia^ adnotavimus ex Hieronymo.
(1) Graviusalias Iliba legi adnelal; pro quavocemal-
(<) Swpe Hicr. balncasatliie inter moliiliei irritamcnla lel Sloeba, de qua Plinius lib. til. c. l.-i. et 22. c. 11.
compulal, et feminis pra'cipue intcrdicit. Henodiciin. la- (2) Aiilca cral Melaniusqiif. Rccole superiorem notani
nien cdii. iioc ioco liajas legerat pro balneas, qaod et Epist. 3. et in Epist. U3. ad Alypiuru el Au^ustinum.
m SANGTI HIERONYMI m
est [Luc. 10), qui cimi dicerelur : SamaTilanm, es tarunt : sed scio per bonam ot nialam famam pcrve-
et dipinonium Itahfs (Joan. 8},d<Tiiioniuin rcnufiis, iiiri ad regiia Cd-lorum.
SamaritPin sc non negavil ; quia qucm nos custodem, 7. Saluta Paulam et Eustocliium, volit nolit mun-
Ilcl>ra'i sai)iaritc))i vocanl. Maleficum quidani me gar- dus, meas. Saluta malrem Albinam, soio-
in Clirislo
riunl : lilulum fidei, servus at^ncsco. iMagnuni vocant, rrnique Marccllam, Marcellinam quoque, el s;uictam
el Juda'i Dominuni ineum. Seduclor el Aposlolusdi- Fclicitaiem, et dic eis : Anle Iribunal Ctiiisti bimul
ctus esi. Tonlalio me non appreiiendat, nisi liuinana slabiinus, ibi apparebit qua mente quis vixeril. Me-
(i. Cor. 10). Quotam parlem angusiiarum perpessus mento mei, exemplum piidiciti?p, et virginitalis in-
sum, qui cruci milito? Iniamiam talsi criuiinis impu- signe; flucluque niaristuis precibus mitiga.

i»9 TERTIA CLASSIS,

COMPLECTENS EPISTOLAS AB ANNO 38G E BETHLEEMl MONASTERIO SCRIPTAS USQUE AD S^ECULI
QUARTl FLNEM, DAMNATUMQUE IN ALEXANDRINA SYNODO ORIGENEM ANNO 400.

EPISTOLA XLVI (»). ejus : rclinqual campum Scnnaar, in quo superbia-

PAULiE ET ELSTOCHII AD MARCELLAM. usque ad coelum erccta turris est : et posl tluclus

De Sanctis locis. istius siieculi, post tlumina, super (jufe sederunt sancti,
Paula filiaque Eustochium, cum ad Sancta loca
ejus et fleverunt cum recordarenlur Sion, post gravcm
devenissent, Marceilam hortanlur, ut rel i mi gurgitcm Chob^r, de quo Ezechiel capillo verticis

Roma ad eas Bethleem commigret, fruitura omni- sublevalus, Jenisalem usque transfertur; ul habitet
bus Christi monumentis in locis,in quibus plera- terram repromissionis, quse non rigatur ut ^Egyptus
que religionis nostrce mystena peracta sunt. de deorsum, sed de sursum : nec facit olera languen-
i. Mensuiam caritas non habet, et impatieniia tium cibos; sed lemperaneum cl serolinum de ccnio

nescil modum, el desiderium non sustinel. Unde el exspectat imbrem. Ilaec terra montuosa, et in sublimi
nos oblila' virium nostrarum, et non quid possimiis sita : quantum a dcliciis sa^culi vacat, tanlum inajo-
sed quid velimus tantum cogitanies, magistram cu- res habet delicias spiritus. Denique et Maria mater
dimus dccere discipula;; et ut est vulgare prover- Domini, postquam ad eam Angeli estfacta promissio,
oium Sus artium repertricem (Su.s Minervani). Tu
: et uterum suum intellexit esse domum filii Dei, de
quse prima [al. primam] sciniillam nostro lomili reliclis c^mpeslribus ad moniana perroxit. De hac
subjecisti, quae ad hoc studium nos et sermone hor- urbe, allophylo quondam hoste superalo, et diaboli-
tata es, et exemplo; et quasi gallina congregasti sub cff! percussa frontisaudacia, postqnam ille in faciem
alas pullos luos {Matth. 23) : nunc nos liberc absque corruil, exullanlium animarum t 'rba proccssil : et

malre volilare palieris [al. pateris], et accipilris pa- concincns chorus decem millium, David nostri victo-
vere formidinem, et ad omnem unibram prsetervo- riam prtedicavit. In hac Angelus gladium tenens, et

lantium avium formidare? Igilur, quod solum ab<.en- tolam impielalis devastans urbem, in Ornam Jebu-
tes facere possumus, querulas fundimus preces; ct sscorum regis area templum Domini designavit : jam
desiderium riostrum non lam (b) fletibus, quam ejula- lunc significans Ecclesiam Chrisli, non in Israel, sed

libus conteslamur, ut Marcellam nostram nobis red- in gentibus consurgentem. Recurre ad Genesim, et

das, et illam niitem, illam suavem, illam omni melle Melchisedech regem Salem [d) hujus principem in-
et dulcedine dulciorem non patiaris apud eas esse venies civitatis : qui jam lunc in lypo Christi pancm
rigidam, et iristem rugare frontem, quas aflabililaie et vinum obtulit, et mysterium Christianum in Sal-

sua ad simile vitae studium provocavit. vatoris sanguine etcorpore dedicavit.

2. Certe si sunt meliora quae poscimus, non est 3. Tacita forsitan mente reprehendes, cur non

impudens desiderium. Si cuncta' Scriplurarum voces scquamur onlinrm Scripturarum sod passim, ct ul ;

noslra,' sentcntia' congruunt, non facimus audacter, quidquid obviam venerit, turbidus sormo peislringat.
ad ea te provocantes, ad quae lu nos ssepissime co- Et in principio testatse sumus, dilectioncm ordlnem
hoilata es. Prima vox Dei ad Abraham : « Exi, in- non liabere, ct impatienliam nescire mcnsuram.
quit, de terra tua, et de cognatione tua, et vade in Undc et in Canlico Canticoriim quasi difficile prteci-

lerram quam monstravero tibi (Gen. 12. 1;. Jube- »>

\>'\\.uv:Oi'dinatein mecaritatem^I^Of {Cant. 2, i)\ct

tur Pairiarcha', ad quem primum de Cliristo facla est nunc eadem dicimusnos,nonig(ioratione, sed alfectu

repromissio, ulrelinquat ChahJa^os, relinquat 900

confusionis urLem, el Rooboth, id esl (c), latitudines

(d) Non ejus Salem, quae poslea Jerusalem dicta est,

(a) Alias 17. Scripta circ. an. 386. setlaltPriushujusnoniiiiiscppidijiixlaScythopolira,Regein
Cislerciens. fortasse verius » noii tam precibus,
ib) fuisseMelchisedech contendil Hieronymus in Epist. paulo
quam fletibus el uluialibus conlestamur, » elc. inferius recensenda ad Evangeluin. Paula, et Eustochiuin,
(c) Iia reclius plurali iiumero quidam Mss. legunl pro qua; (ommuniorem scnlenliam lieic proferunt, in aliis
singulari Latitudinem , ul antea ediu. quoque infra a S. Doctoris placilis discordanl.
485 EPISTOLA XLVI. 486

labi. Denique ut (a) niullo inordinatius aiiquid pro- gratiam recessisse. Denique eiiam Josephum, qui
feranuis, antiquiora repctenda !-unl. In hac urbo, vernaciilus scriptor est Jud;ooruin, (rf) assererc, illo

itno in hoc tunc loco, el habitasse dicitur, et inor- tempore quo crucifixus est Dominus, ex adytis Tem-
tuus esse Adam. Unde et locus in quo crucifixus est pli Virtutum co^lestium erupisse voces, dicentium :

Dominus noster, Calvaria appellatur, scilicet quod Transmigremus ex his sedibus (Josepkus de hello
ibi sit anliqui bominis calvaria condita, ut secundus Jud. lib. 6. c. 5). Ex quibus et aliis apparere, ubi
{h) Adam, id esl sanguis Cliristi de cruce slillans, abunrlavit gratia, ibi superabundisse poccalum. Et
primi Adam et jacentis protoplasti peccaia diluerct : postquam audicrunt Apostoli « Euntes docete om-
:

el lunc sermo ille Apostoli compleretur : a Excilare nes genles -d (Matth. 28. 19) : Et ipsi Apostoli dixe-

qui dormis, et exsurge a nioi tuis, el illuminabil le runl. " Oportebat quidem vobis primum annunliare
Cbristus » (Ephes. 5. 14). Quantos hccc urbs l'ro- verbum Dei: quoniam aulem noluistis, ecce transimus

phctas, quanlos emiscrit sanctos viros, longum est ad genles )> {Act. 13. 46); tunc omne sacramentum
recensere. Tolum mysterium nostrum, islius provin- Judaece, et anliquam Dei familiarilatem, per Aposto-
cia', urbisque vernaculum esl. In tribus nominibus los in naliones fuisse translatain.

Trinilatis demonstrat fidem. JeMis, et Salcm, et Je- 5.Valida quidem qua'stio,et qu* possit eliam eos,
rusalem appellalur. Primum nomen, calcata : secun- qui Scripturarum aliquid atligerunt, concutere sed :

dum, ]mx : lertium, visio pacis. Paulatim quippe perfacile solvitur. Nunquam enim eam tleret Domi-
pervenimus ad finem, et post conculcaiionem ad pa- nus corruentem, nisi diligeret. Flevil et Lazarum,
cis visionem erigimur ; (c) ex qua pace Salomon, id quia ainabat euin. Et hoc tamen prima fronte co-
est, paci/icus, in ea natus est, ct factus est in pace gnoscito, non loci, sed hominum fuisse peccatum.
locus ejus {Psal. 75). Et in figura Christi, sub ety- Verum quia interfectio populi, captivitas civitatisest,
mologia urbis, Dominus dominantium,elRex regum, propterea urbem deletam, ut populus puniretur :

nomcn accepit. Quid releremus de David et lola ideo Tcraplum subrulum, ul lypica? hosti<o tolleren-
l)rLgcnic ejus, quae in hac civilate regnavit? Quanlo tur. Ca'ierum qnanlum ad locum pertinet, per pro-
.Iiidiea caeteris provinciis, tanio haec urbs cuncta su- fectus tempoium mullo nunc auguslior [al. angus-
blimioresl Juda^a. Et (ut coaclius disseranius) lolius tior\ est, quam antc fuit. Venerdbanlur quondam
provincia' gloria metropoli vindicatur : el quidquid Judaei Sancta sanetorum, (piia ibi cranl Cherubim,
in membris laudis esl, onme refertur ad caput. et propitiatorium, elArca tcslamenti, manna, el virga

, 4. Jamdudum le cupientem in verba prorumpere, Aaron, et altare aureum. Nonne tibi venerabilius
ipsi lillerarum apices sentiunt, et vcnientem conlra videlur sepulcrum Domini ? quod quoiiescum-
clinrta intelligil (lua^stionem. Rospondcbis quippo, et que ingredimur, toties jacere in sindone cernimus
dices, lioc olim iuisse, quando v. dilcxil Dominus Salvcatorem et populum ibidem commorantes, rur-
:

porlas Sion super omnia tabernacula Jacob » (Psal. sum videmus !50*f Angelumsedere ad pedes ejus
86) : el fucrunt fundamenta ejus in montibus sm- et ad caput sudarium convolutum. Cujus sepulcri glo-
(tis : licet et hsec possinl altius iiiter|)rctari. Posl- riam, muUo ,anle(iuain excideretur a Joseph, scimns
quam vero consurgentis Domiui vox illa pcrionuil :
l.saite vaticinio prophelatam, dicentis : « Et erit re-
« Relinquelur vobis donius vesira descrta » [Mattk. quies ejus honor » (Isai.ii.scc. LXX) : quod scilicet

29. 39); ot flobiliter ruinam ejus prophetavit, *Hi^ sepulturteDomini locus esset ab omnibus honorandus.
dicens : « Jerusalem, Jerusalein, qufe occidis Pro- 6. Sed dices, qnoinodo in Apocalypsi Joannis le-

plielas, et lapidas eos qui ad le missi sunt : quoties gimus « El occidet illos {haud dubium 'juin Pro-
:

volui congrogarc filios luos, sicnt gallina congregat pketas) bestia qua; ascendit ex abysso, et corpora
pullos suos sub alis, et noluisli. Efce dimilictur vo- eorum jacebunt in platcis civitalis magn<ie, qua^. vo-
bis domus vestra descrta » (Luc. \'i. 34. 3o) : cl calur spiritualitor cl Sodoma et .EgypUis, ubi ct Do-
postquam vclum lompli scissum esl, et circumdata miniis eorum crucifixus esl » {Apoc. II. 7. 8. 13.
ab exercilu Jerusalem et Dominico cruore violata, et seqq.) ie) Si enim, ais : Civiias magna, in qua
lunc ab ca etiam Angoloruni pra?sidia, et Chrisli crucifixus est Dominus nidla esl alia nisi Jerusalem;

ubi autem crucifixus esl Dominus, spirilualiter So-

(fl) Aiitea (M-at coiUrano sensu multo ordinalius, cum appellatur ct .Egyplus; ergo Jerusalem Sodoina
alitcr et conloxtus petal, el Mss. fere onines luin ndsiri,
doma
tiim ([iios alii consuluerunl, («o;'f/(»«////.s' liaheanl.Di' C.al- esl et ./Egyptus, in qua crucifixus est Dominus. Pri-
vari;u aulein ialcrpretalione, quam subilunl Paiil.i et Ku- volumus, omnein sanclam Scripturam
nium te scire
siochiuiu, consiilo Hicr. iii Epbes.c. 5. v. li. ul)i postnuam
non posse sibi esse con irariam ;ot niaximcunumad
li;iiicfabulaina(]thi(lainin Ecclcsiadisputanlca se audita.n
iiainisset, Hirc iitnou vcra sinl, necne^lecloris urbilrio veisuin sc non uiscrepnre librum : et ut plus adji-
leliiKiuit. Ca^tcrum cliaiii a S. Ambrosio in Liic.2:i. pro-
b:itur:scd iiiirun),quod senlcnliam hanc Hcbr;i'is tribuat,
et magis vitiose Marlianwus
ab eisnui; disputalani dical. Viclorius, e.r <iiio Salomon,
{h) Respiciunt nominis Aci;im inlerprctalionem, quffi in uarle pro puce, cdidi^set. . .

iiallucinalionis arguere, quie no-

Gj'a}cis Hcbrreuiuin uominnm rnigmciilis invciiilur A6d(i. id) Pi"cl lia-c itcrum
ai|i*' Adam sanniiinis ^ni;dlem in recto, ^««(/«(.s) exclusa tavimns^in Episl. ad Damasum dc Seraplum, alquealibi,

nempe priori lilicra, u, et reliquis dam TD Uiiitum ex- Hieronymo Kusebium imposuisse ostendimus.
libi

^iositis. Iliiic iioii salis recte anica iinpressi, tniu qui se-
Pcrpcram post Erasm. Bcnediclin. Editor. Sic enim
ic"!

cundi pro secnndns, tum qui el pro id esl lc^unt. «K.Mss.omnes el vulg;ili plerique ut edidimus. Gravius
enim, nl ail, civitas, etc.
(c) Reslituimus e Mss. et velusla editione, cum anlea legi jubel, */
l(i
Patrol. XXU.
 'i81 SANCTl lllEliONYMl 488

ciaiDUS, eumilcin ojusdcniquc libri locum. (1) In proferamus, ubi manifestissimemundushic yEgyptus
Api-calypsi ((uippe, qua nuucloslimonium pioln-
<le a|>pollatur. InEpistola (c) CalliolicaJudas Apostolus.

lisii, aiile decrm circiler vcrsiculos scribilur Surge : fralor Jacobi, Conimonoro autom
scribit, diccns : «

el nielirc Templuin Dei, ei allare, eL ailoranlcs in vos volo, scientes semel omnia, quoniam Josus po-
eo. Alrium aulem quod esl foris lempliim, ejice fo- pulum de terraiEgypti salvans, socundo pos qui non
ras, cl ne mcliaris illud, quoiiiim dalnm est genli- crodidenint, pordidit » (Jud. 1. 5). Et nc putares
bus, cl civilaleni sanclam calca nnl monsiljus qua- de Jesu dici lilio Navo, stalim soquilur : « Angelos
draginta duobus > {Apoc. II. 1. 2). Si cnim Apoca- voro qui non ser\averunt suum principalum, sed
ly|)Sismullo post passioncai Doniini scripla est a dereliquerunt suum domicilium, in judicium magni
Joaniie, et in ea Jerusalem sancla civilas appcHalur, dioi vinculis fptornis sub caligine resorvavit. » Et ut
quomodo rursum spirilualiter Sodoma vocatur et credas ubicumque simul .(Egyplus ot Sodonia ct
yEgyplus ? Nec statim potes dicere, sanclam dici Gomorra nominantur, non loca, sed mundum hunc
Jerusalom coelestem, quae fulura est, et Sodomam interprelari, slatim SCK» jungit exemplum < Sicut :

qua! corruil appellari, quia dc futura dicitiir, quod Sodoma et Gomorra et finititimaF' civitates, simili
bcstia qua; ascensura est de abysso, faciet adversus modo fornicata', et abeunles post carnem alteram,
duos proplielas bellum, et vincet illos et occidet, el faclao sunt exomplum, ignis iolerni poenam suslinen-
corpora eorum jacebunl in platea civitalis magnae. tes. » Et quid necesse est plura conquirere, cum post
De qua civitate el in fme ejusdom libri scribitur : passionem et resurrectionom Domini Matthious Hvan-
« Et civitas in quadro posila cst, et longitudo ejus gelista commomorel : < Et petrce scissae sunl, et se-
et lalitudo tanta est quanta et altitudo : et mensus pulcra apcrta, et plurima corpora dorraieniium san-
est civilatem de aruudine {.a) aurea, per stadia duo- ctorum surrexerunt : el egredienles de sepulcrispost
decim millia. Longitudo et latiludo et allitudo ejus resurroctionom suam ingrossi sunt sanctam civitalem,
a-qualia sunt. El mensus esl niuros *^04 cjus cen- ct apparuerunt miillis » (Maltk. 27. 51. et seqq.).
tumquadrai^intaqiialuorcubltoruiii iiiensuralioniiniR, Nec statim Jorosolyma coelostis, d) sicut plorique
quae est Angeli. El erat stuctura muri ojus cx ia- ridicule arbiirantur, in hoc loco inlcUigitur, cura

pide jaspide. Ipsa vero civitas ex auro mundo, » et signum niillum esso potuorit apud homines Domini
csolcra. Ubi quadrum esl, ibi nec longitudo, nec ia- resurgcntis, si corpora Sanctoriini in cadesti Jeru-

tiludo appcllari potest. Et qu;o est isla mensnra, ut saiem visa sunt. Ciiin er^o ot Evaiigelistfo, el omnes
tanta sit longitudo et ialitudo, quanta altiludo ejus, Scriptura; Jerosolymam sanclam nominentcivitatem ;

et niuri dc lapide jaspido, et tola civitas de auro et Psalmista pra-cipiat, ut adoremus in loco uhi
mundo, et fundamenta et platea; ejus de iapidibus stcterunt pedex ejus (Ps. 131 1, ne (o patiaris eain
pretiosis, et duo lccim portai fulgentes margaritis ? appellari Sodoinam etiEgyptum, per quam Dominus
7. Cum ergo hpec non possint carnaliter accipi jurare vetal, quia sit civilas magni regis.

(absurdum quippe est, per duodecim millia sladio- 8. Maledictam lcrram nominant, quod cruorem
rum tantam civilatis longitudinem et latitudinem, Domi i hausorit. Et quomodo benodicta loca putant,
quantam et alliludinem i)rsedic;iri) spiritualiier intel- in quibus Pctrus et Paulus, Christiani exercitus duces,
ligenda sunt singula : et quamcivitas magna, (b) sanguinem fudere pro Christo ? Si servorum et homi-
videlicet prius sedificavit Cain, et nominavil eam ex num confessio gloriosa est, cur Domini et Dei non
vocahulofilii sui, iiicmundus inlelligendus est, quem sit gloriosa confessio?Et Martyrum ubique sepulcra
accusalor fratruin siiorum diabolus, et fratricida veneramur, et (I ) sanctam favillam cculis apponentos,
pcritiirus oxstruxit vitiis, .'^celeribus con(lidil,iniqiii- si liccat ctiam ore conlingimus : ot monumentum in

tat(! complovit : qua» spirilualiter appellaturSodoma quo Dominus conditus ost, qiiidam iostimant negli-
et .E|iyptus. De qua Sodoma scribitur : Restituctur gendum ? Si nobis non crodimus, credamus saltem
Soiloma in aiitiijuum; quod scilioct ita restituen- diabolo etangolis ejus, qui quotioscumque anlc illud
dus sit mundus, ut aiite fuit. Neque enim possu-
(c) Legiraus ex Cisterciensi, antea enim erat Canonica,
mus credoro rursum a^ificandam Sodomam et c*- noiiiine ijiulto posl, et Cassiodorii a-tate septem illae
quo
tcras, Gomorram scilicel et Adamnm et Soboim. epistohe appellal.o sunl. Certe nunquam. Hieronymus Ca-
sed in perpetuos cineres relinquendas. .Egyptuin uonicas, sed semper Cnlliolica.s dixit, quod ilem hasce
cjus discipulas fecisse non dul)itamus.
aulem nunquam pro Jerusalem logimus, sed somper [d\ Sic tamen ipse earum magisler Hieron. sentit, tum
pro lioc mundo. El quia longum est de Scripluris alibi tum praecipue Epist. 60. ad Heliodorum num. 3. in
quciii locum alios quoque Patres adducemus, Origenem,
innumcrabilid cxeti.pla congercrOjUnum teslimoniuni
Hil.irium, Ruflinuin, elc, qui non in terrena sed « in coe-
lesti Jcnisalein, qu.-o surro\eranl dormientium corpora
(rti Vocem aiirra Cistorciensis cod. aliique iioii habent, visa esse, » docuerunl.
scd nc: Grteca exemidaiia. ie) Idem Ms. ex quo modo supplevimus voculas in loco,
1&: Scripseranl, credo, Paula cl Eustocliium, r/unm vi- lum ne paliarin aiidire eam, etc.
legit
(leliat (iiempe S. Joannisi el piias. etc. qua; duo verba (li S. Gaudentius Serm. in die Dedicalionis Basilic;e
ridrlial el, in uuum rideliret facile mulala sunt. (lerle dequadragintamailyribus: «Porlionem, inqiiil, reliqula-
coilices Mss. legiuit rideliat. (|uoriiraeg'j leclioiiera pra-- runisumpsimus: elnilii! noii niinns possidere conliilimus,
fen\ni, si eliai!! el corijuuctii.inpm adderent. Victorius dum lotos quadraginla insuis fa^illis lionoiantes a;TipIe-
maluii primuiii ioco pria.s. Moduin explical Pliiiius lih. HJ. c. I. doliiiovi-
cliiiiur. »
(t Alit.;r Giavius lejjit ac diMingoil, « locuin Apo- vo « Regum, inquit, iiide funeljres lunic;*
iii vocat
iit :

caljpsi do (|ua nuuc. » elc.

corporis favillani ab reliquo separanl cinere.
 .

480 EPISTOLA XLVI. 490

dc obsessis corporibus expclluntur, ([iiasi in conspe- nihil de continenlia supercihi humilitalis inter omnes
:

cUi Iribunalis Christi stantes contremiscuni, rugiunt, contentio est. Quicumque novissimus fueril, hic pri-
et sero cloienl crucifixisse (luem timeant. Si post mus [lutatur. In vestc nulia discrelio, nulla admiratio.
passionem Domini (ut scelerata vox concrepatj hic Utcumque placucrit incedere, nec detractionis est,
detestabiHs locus est, quid sibi vohiit Pauhis Jeroso- ncc laudis. Jejunia quoque neminem subievant nec ;

lymam festinare, ul ibi faceret Pcntecosten? qni ro- defertur inediso, nec moderata saturitas condcmnatur.

nitentibus se loquutus est, dicens. « Quid facilis llen- Suo Domino stat unusifuisque aut cadit. Nemo judioat
tes et conlurbanlcs cor meum? ^4>0 Hgo cnim aitcrum, nc a Domino judicetur. Et ([uod in pierisque

non solum hgari, scd el mori in Jerusaiem paralus provinciis familiareest, utgenuino dento se hicerent,

sum pro nomineDomini Jesu » {Act.2l. 13). Quid ca-- hic pcnitus non habetur. Procul luxuria, procul volu-
teriSancti el illustres viri,quorum votaetoblationes ptas. [d) Tania in ipsa urbe oraiionum loca, ut ad

post pra^dicationem Chrisli ad fralres, qui eranl Jcro- ea peragranda dies sufficere non possit.

solymis, deferebantur. 10. Verum ut ad villuiam Chrisli, et Mariff" diver-

9. Longum cst nunc ab ascensu Domini usque ad sorium veniamus (plus enim laudat unusquisque quod
pr;psentem diem per singulas a^tates currere, qui possidcl) quo sermone, qua voce speluncam libi pos-
Episcoporum, qui Marlyrum, qui eloqueutium in do- sumus Salvatoris exponerc ? Et illud praesepe, iu quo
clriua Ecclesiaslica virorum venerint Jerosolymam, infanlulus vagiit, silentio magis, quain infirmo |al.

pulantesminus se rehgionis,minus hal^ere scientiae ;

infimo\ sermone honorandum est. Ubisunl lalse por-
nec summam,ut dicitur, manum accepisse virlutum, ticus ? ubi aurata laquearia ? ubi domus miserorum
nisi in iilis Chrislumadorassent locis, de quibus pri- poenis, et damnatorum labore vestitse ? ubi iustar pa-
mum Evangelium dc paiibulo coruscaverat. Certe si latii, opibus privalorum exslructa^ basilic;i', ut vile
etiam prspciarns Orator reprehendendum (a) nescio corpusculum honiiuis [iretiosus inambulet, et quasi
quem putal, quod lilteras Gr*cas non Athenis, sed mundo quidquam possit csse ornatius, recta magis sua
Liiybid, Laliuas non Romsv, scd in Sicilia didicciit : volil aspicore, ([uam ctieium?Ecco in hoc parvo lorrae

quod videlicel unaquiW[ue provincia habeal ahqui.l foraminc, ca^lorum conditor natus osl : hic involutus

proprium,quod alia aique habcre non possil; cur nos pannis, hic visus a pastoribus, liic deironslratus a
putamus absque Allienis nostris qucmquam ad studio- stella, hic adoratus a Magis. Et hic puto locus sanctior
rum fastigia pervenisse? est lupe Tarpeia,qu;o de ccelo saepius fulminala osten-
lO.Nochoc diciinus, quod renuamus regnum Dei dil, quod Doraiuo displicerel.

intra nos esse,ct sanctos viros eliam iu cseteris esse H. Lege Apocalypsim Joannis, et quid de muliere
regionibus; sed quod hoc asseramus vel maxime,eos purpurata, et scripta in ejus fronte blas{ihemia, se-
qui in toto orbe sunl primi, huc pariter congregari. plem montibus, aquis muIlis,ot Babylonis cautelur ex-
Ad qu;e nos loca non ut prima; (/;), sed ut extrema," ilu, contuere. « Exite, inquit Dominus, de illa populus

veninms; ul primos in eis omnimn genlium cernorc- meus, et ne participes 'iOS sitis delictorum ejus, et
mus. Certe flos quidam ct pretiosissimus lapis inter dc plagis ojus non accipiatis » (Apoc. 18. 4). (e) Ad
Ecclesiastica ornamenta, Monachorum et Virgiuuni Joremiam quoque rogrediens, scriplum pariler atlon-
chorus esl. Quicumqnc in Gallia fucrit primus, huc de, « Fugito de inedio Babyionis, et ^'''''te unusquis-

proi)eral. Divisus ab oriic uostro Britannus, si in rc- que aiiimam suam. Cecidit enim, cecidit Baliylon
ligionc proccsserit, occiduo sole dimisso, quseril lo- magna, et facta est liabitatio daemonum, et custodia
cum fama sibi lanlum ot Scripturarum relaliono oo- omnis spiriius immundi » [Jerem. li\. 8). Est quidom
gniluni. Qaid refcramus Armenios, (jnid Porsas, quid ibi sancta Ecclosia, suut tropha-a Aiiostolorum. ct
Imiiise, ot iElhiopia^ populos, ipsaniqiio juxta M-J.\- Marlyrtim ; et Chrisli vera confessio ; esl ab Apostolo
plum, ferlilem Monachorum,Pontum ol Cappadociaui, praedicata fides, et gcniililate calcala,-in sublime se

Syriam Cirlen et Mesopolamiatti, cunctaquc OricnLis quoliJie erigens vocabuluni Christianum : sed ipsa
examina? quse juxta Salvatoris ^OT oloquium, di- ;unbitio, potentia, magniludo urbis, videri et viderc,
centis.((Ubicumquel'ucritcorpus,illuccongrcgabunlur salulari ot salutaro, laudarc ct delrahere, vcl audire

aquila^ « [Matlh. 24. 2). Concurrunt ad hffic loca, ot vel proloqui, et tantam frequentiam hominum saltom
diversanun nobis virlutum specimen ostondunt. Vox invilutn viderc, a projtosilo Mouachorum ct quiete
(juulotn dissona,sc(l unaroligio. Tot pcno psallcnlintn aliena sunt.Aut cnim vidonuis vcnientcs ad nos. el
cliori, quot gctitium diversilates.lnler ha'C (aua' vel silenlium perdimus aut non videmus, et supcrbiae
:

prima in Christianis virtus esl) niliil (c) arrogans, arguimur. Inl rdumque ut visilanlibus reddamus vi-
com ad superbas fores pergimus, et inter linguas
(«) iJuintum (l;cciiium qui causam Siculorum contra
Vorreni agilarc voieb;U, sic reprehendil Cicero, « Si \itte (d)Non stuis li;ec lum superioribus n^ctere videntur
ras Gra^ca^ Athents, tiou Liljljsei.Latitias Uonui', non in nubis.Luvatum vero locmn ut snspicemur, lacil etiain
Sictlia diilicisses, » elc. snbnexnm eloijium netl>el,ejus(]ue oum Koma comparatio
[b) Verba scd iit e.ilmnic, otniltit Cisterciens. e\em- snb niitnens 10. ei II. ([n;)' olim totidem verbis rcpele-
plar. Erasmus vciro, etimqnc secutus Martiau. i)riiiii et banlur in calceepisl. iS.ail.Uarcellam. uud'eKpun\iiniis,
extrcmi legunl. qnod art,'umeiiUi est, mubilom istam i»eric>i,ieu miilatis
[c)Viclorius, « iiiliil .•irrogaiU sibi do conlienlia super- jamptidiMii sedibus iuiii iisipie adeo beiic suis locis ;n)lari
cilii. » Alii « niliil arrogatili;e, niliil » eic. Uuus aulein o (('( H;ec iid Jcrcfiiiaiiiqiioqnc, usfiuc, 'illcnic apud Vi-
nostris codJ. iiiliil de jiiclaiilia siii)crcHii, olc. cturium desiderantur.
 V.)l SANC"1 IIIKKONVMI VM
rodonlmm iiiiiiihlioiuni,|i( -los inp[icdiinurauratos. In vidua* filius suscitalus est. Videbitur el llcrmoniin,
Chrisli vcio, nl Mi|Ma dixiiiius, villula lola ruslicitas, el tnrrens Endor,
quo superatus est Sisaia. Ca-
in

cl cxtr.i Psaliiios silciiiiuni < sl. Quocuinque te ver- pharnaum quoquc signorum Domini familiare,et oiii-
lcris, araior slivani lencns, allcluia docanlat. Sudans iiis pariter Galila;a cernetur. Et luiic comilante Cliri-
iressor Psalmis se avocat, et curva altondens vitem slo, cum per Silo et Bethel et ca'tera loca, in quibus
falce vinilor, aliquid Davidicum canit. Hajc sunt in Ecclesiae(iuasiqua'damvicloriarumDominisunierccta
hac provincia carmina : liii;, ul vulgo dicitur, amato- vcxilla, ad nostram speluncam redierimus, canemus
ria- canlalioncs. Ilic pastorum sibilus : ha;c arma jugiler, crebro ilcbimus, indcsineiiler orabimiis, et
cuilura'. vulncratte jaculo Salvatoris in conimunc dicemus :

i'2. Verum quid agimus, nec quid deceat cogitan- <( Inveni quem quaesivit anima mea tenebo eum et
: :

tcs, solum quod hoc videnius?

cu|jiii!us, quando non dimittam illum » [Canl. 3. 4).
lenipus iliud aavoiiict, cum anhcius nunlium vialor
apportet, I\laici?llam nosLiam ad Palaistina* lillus ap-
aiO EPISTOLA XLVII (a)

pulsain : cl loti Monachorum chori, tota virginum Ad Desiderium.

agmiiia concrcpabunl? Obviam jam geslimus occur- Deaidcrium Serenillam sororem,a quibus litteras
et
rerc :non cxpectato vehiculo, concilum pedibus
ct
acceperat, ex nominum ctijmologia diicto inilio,
terre corpus. Tenebimus manus, ora cernemus; el a commtndat ;et ut ad sancta loca, suum implentes
desidcralo \ix avellemur amplexu. Ergo ne erit illa propositum, accedant, kortatur, et cur suorum
dies, quando nobis liceatspeluncam Salvatoris intra- operum interea nihilillismittat,rationem reddit.
re? in sepulcro Domini flere (a) cum sorore, tlere
i.Lecto sermoncDignationis tuse, quem mihi ncc
cuni matre? Crucis deinde lignum lambere, el in
opinanli tua benevolenlia tribuit, gavisus quidem
Oliveti monte cum ascendenle Domino, voto cl ani-
sum testimonio honesti el eloquentis viri sed in :

mo sublevari ? Vidcre exire Lazarum fasciis colliga-

memet reversus, satis dolui, iudignum tantis laudi-
tum; el lluenla '!JOO Jordanis ad lavacrum Domini
bus atque praeconio opprimi me polius quam levari.
puiiora? Inde ad pastorum caulas pergere: in Davi<j(l i

Scis enim dogma noslrum, humilitatis tenere vexil-

orare Mausoleo ? Amos Prophetam eliam nunc buccina
lum, et per ima gradicntes, ad summa nos scandcre.
pastorali in sua conspicere jal. prospicere] rupe clan-
Quotus igitur ego, vel quantus sum, ut crudilte vo-
^'entem? Ad Abraham, Isaac, et Jacob, (b) trium
cis merear tebtimonium; ul mihi ab eo palma elo-
([uoquc illuslrium feminarum, vel labornacula pro])e-
quentiae deferatur, qui scribendo disertissime, deter-
memorias? Videre fontem, in quo
raie, vel a Philippo
ruit ne scriberem ? Vcrumtamen (d) audendum est,
eunuchus cst linclus? Sauiariam pergore, et Joannis
ul caritas, qua^ non quaerit qufe sua sunl, sed quic
Baptista;, Elisaei
adorarc? Ingrodi speluncas,
el
ijuoque et Abdia;

famis tempore Prophelarum agmina sunt nutrita?

in
pariler cineres
quibus persecutionis
proximi, reddat salutationis
implere non valet prfpcepioris.
officia, quoniam locum
M
2. Gralulor libi et sanctae alque venerabili (e)
Ibimus ad Na7.areth,et juxtainlcr[)retationem nominis
sorori tuae Serenillac, quae (f) «pefovuixw? calcaiis flu-
cjus, Haud procul inde
/lorem, vidcbimus Galilcae.
ctibus sfeculi, ad Christi iranquilla pervenil : quan-
cernelur lal. cerniiur] Cana, in qua aqua: in vinum
([uain hoc nominis {(j) vaticinio eliam in te prfede-
vcrsae suiil. Po:gemus ad Ilabyrium (Thabor monlem)
stinatum Legimus enim sanclum quoque Danic-
sit.
cl labcrnacula Salvatoris, non ut Petrus quondani
lem appellatum desideriorum virum (Dan. 9), et
voluit ciim Moyse et Elia sed cum jiatre cernfinus
,

et SpiriluSancio.Inde ad mare venicmus Genezaroth,

(c) Alias 1.^)4. aunum 3!).i.
Scripta circa
et dc quinque ct septem (c) panibus \iileliimus iu (!c- (rf) Vcronem. Verumtamem audiendum rsl ; et ca-
serlo quinjue el quatuor hunjiuuni •nijlia saturata. rilas, clc. nec incongruo sensu.
(e] Facile est opinari Sereniliam Desiderii sororem de
Apparebit Ofipidum Naini, iu cujiis poru.-. ,
""'«!
Ecclesiasiico sensu dici, qucmadmodum ot Tiierasia S.
\a) Soroiem inlelligc Mariaiii, Aipliici conjugem, aui Paulini, quaj de coiijuge facla soror in Clirunico ab
Gleophe jnxla Joanncm, malrcm Jacobi minoris,adeoqi)e Idalio dicitur, atque alia- innumcnB. Sciiicct uxor con-
sororis Wariaj Virginis. vcrsa, qua; carnis commercio penitus abdicalo, non nisi
(b) Tres illuslrcs fcmiiias pula Sararn, Hchcccaiu, il .sancte ac pudice cum virodcgcret, eumquenon ut mari-
Liam,nonRacliclem,iit Vicloriiis piitat. Vid. (ifn. 49. :{|. lum, sed ul fratrem iialicret jam non amplius conjux,
[f) Duo ntmpe sunt diveisa Jesu (llirisli miiacula. scd soror auiliebat. Vcrissime adeo in vita Cermani Au-
Primum [lenes MallliiPum 14. 21. cuiii qiiinquc panibus tissiorodcnsi s Consiaiilius prcsliv ter IJxor in sororem ex :

et duobus i»iscibus quinijue liominum inillia ahciiim : roiijuqe mulatur. Vid. llier. Epist. ad Lucinium de Tfie-
ibid. \:'>. 38. cum qualuor lioniinum millia sf-iilcm iinni- odora. alqiic in illa ;i(l Abigaum, clc.
bus, et quibusdam pisci!)ns saliavil. (/) Gr;ccam voccm ct iilteras cx uno Veronensi Ms. ac-

(I) Hinc arguunt multi post l?aroiiium in boc Davidis cepimns. Cncce anlein (pepovu^ux; dicitur, cui suum ap-
sepulcro selegissc sibi Oiaiorium Hicronymum. El qui- l>iiinc coiivcnil nnmin, uiide Serenillam, quod in iran-
dein fuisse iliud sepulcruin ;inleaa]illir(ano thesaurisspo- qniliiiate \erseiur, ^spovoiiajc, se (iicit egisse. Sii cinitio

lifiluni iiigenlibus, tum iliiuium ct Cullapsum H diiani i/i Abdiam, ••< inquil, Christi pascit Ecclesias, et
Abdias,
ifinporc, inter (jus rudcra dciej,'issi' illud sihi iociiii. ad 9£povu|X(i);, siiut in Actis Apostolorum Steplianus marly-
urandum, non iiicoiigrnum c^l. Erant incxlrcmitatcmon- ri.i coroiiatusest, ita el liic servus appellatus est Doniiiii.

tis Si(in SfU jnopc mncnia scpuicra Rc;;iim in borto re- (ij) Quid;iin Mss. (juaNqiiam lioc miiniis, vaticiniumque
galis palalii. cujus mentio lit I. Reg. X\V. 4. et 2. Pa- in Ip, \'lc. quud minimc placet. Vocula etiam, quam iio?
iali|.. XWl. "i'}. iibi Rex Ozias dicitur s. piilins in A^to cx Veronciisi supilcviinus, atque oiiin Giaxius voiuitin-
rcgaliam sepulcroruni, iioii in ijisis regiis scpuicris. lcisercndam, locum piane reslitujl, etHieronymi menteni
Coiifer, si lubet, Benjamin. Tudelcnscm in Iliner., e prodit.
493 KPISTOLA XLVlll m
amicum Dei, qnia mysteria ejus scire desideravil. voiiimine scripsit Antonius, Primam causam esse
Itaque quod me est
vonerabilis Paula (Jeprecatii, ui victoria?, diligenter causam, pro qua dicturus esl,

facerem, ;^11 sponte facio horlorque vos el pre- : discere.

cor per Domini caritalem, ut nobis vestros tribualis 2. ""prehendunt me quidam, qiiod in libris quos
aspectus, et peroccasionem sanclorum Locorum, lanto adversiis .Jovinianum scripsi, nimius fuerim, vel in
nos ditetis munere. Certe si consortia nostra displi- laude virifinum, vel in sugillatione nuptarum (al,

cuerint ; adorasse ubi steterunt pcdes Doinini, pars nuptiaru)n\ ; et aiiint comdeinnationem quodammodo
fidii est ; et quasi recentia nativitatis et crucis ac esse matrimonii, iii tanlum pudicitiani pra;dicare, ut
passionis vidisse vestigia. nulla videatur inter uxorem cl virginein comparalio
3. Opusculorum meorum, quia plurima evolave- derelinqui. Ego si bene problemalis memini, intcr
runt dc niduio suo, et temerario edilionis iionorc .lovinianum et nos ista contentio cst, qciod illc ex;e-
vulgata sunt, niliil misi; ne eadem forsitan mitterem ([uet virginitati nuptias, nos subjiciamus : ille vel

quifi hahebas. Quod si exempiaria lil)ueril mutuari, parum, vel nihil : nos mullum inleresse dicamus.
vel a sancla Marcella, quae manet («) in Aventino, Denique idcirco le post Dominum faciente, damnatus
vcl a Lot tomporis nostri, Domuione, viro sanctis- est, quod ausus sil perpeluae castitati (al. virgi)iitati)
simo accipere poteris. Ego autem operiens pra;sen- matrimoniura comparare. Aut si idipsum virgo puta-
tiam tuam, aut toium tibi dabo cum atfueris, aut si tur, et nupta, cur piaculum vocis hujus (d) Roina
hoc aliquae impedierintdifficultates,qua3cumque pne- auJire non potuit? Virgo a viro, non vir a virgine
ceperis, libens mittam. Scripsi librum de Ulustribus gencratur. Medium esse nihil potest : aut mea seri-

Viris, ab Apostolis usque ad nostram itlatem, iini- lentia sequenda est, aut Joviniani. Si reprehendor
tatus Traiiqulllum, Graecuinque Apollonium et post : quod iiuptias virginitali subjicio, laudetur ipse qui
catalogum plurimorum, me quoque iii calce volumi- comparat. Si autem darnnatus esl qui sequales pu-
nis quasi abortivum et minimum om lium Chrislia- tabat, damnatio ejus mei ojioris testiraoniura sit, Si
norum posui; ubi raihi necesse fuil usque ad deci- sieculi nomines indignanlur in minori gradu se esse
mum quartumannum Thcodosii Friiicipis [al. Impe- quam virgines, miror Clericos et Monachos con-
ratoris et Principis] qua; scripserim breviler anno- tinenles id non laudare quod faciiuu. Castrant se ab
tare : quem librum cum a supradictis sumpseris, uxoribus suis, ut iraitentur virginwm castitatera ; et
quidiiiiiLl de imlice minus habueris, paulalim scribi id ipsum voluut esse maritatas, quod virgines ? Aut
faciam, si volueris. juirgantur ilaque uxoribus suis, quibus renuntiave-
EPISTOLA XLVIII (b), rant : aut si se abstinuerint, 'Htt etiara tacentes
Seu mber apologetigus, ad pammachium, pro libris confitebunlur meliusesse, quod nuptiarum operi pra'-
CONTRA JOVmiANUM. tulerunt. An ego rudis in Scripturis, et nunc primmn
Defendit stw.s contra Jovinianum libros,quos accepe- sacra volumina legens, lineara, et (ul ita dicani)
rat a Pammachio, eonomine invidiose traduci ab tenue dicendi filum inter virginitatem et n;iptias
oblrectatoribus suis, quod nimius in Uiudem vir- servare non potui ? Videlicoi nesciebam diciuin :

(jinitatis videretur, atque e contra iniquior in Noli esse justus multum {Eccl. 1. 17): et dum unum
matrimo)iiu)n. latus protego, in aitero vulneratus sum : atque, ut
\. Quod ad te hucusque non scripsi, causa fuit manifestius loquar, duracontra Jovinianum presso
silentium tuum. Verebar enim, ne si tacenti scribe- gradu pugno, a Manichajo terga rae'^ confossa sunt.
rem, molestum '^l^ me magis quam officiosum « Nonne, qua^so, statim in princiino cp.ris mei ista
putares. Nunc autem provocatus dulcissimis litteris praelatus sum ? Neque enim nos Marcionia et Mani-
tuis, ct huJLiscemodi litleris, quae me adphilosophiam chaji dogma sectantes, nupliis detrahimus, Nec Ta-
nosiri dogmaiis provocarent, et condiscipulum quon- tiani principis Encratitarum errorc decepti, omnem
dam et soJ.iIem et amicum obviis, ut aiunt, manibus coitum spurcum putamiis ;
qui non solum nuptias,
excipio; defensoremque ffort. defensio)ie)n\ meorum sed cibos quoque, quos Dcus creavit ad utendum,
opusculorum paro : ita tamen si ante te placatum damnal et reprobat. Scimus in domo magna, non
judicem habuero : imo si oratorem meum super solum vasa aurea et argentea esse, sed et lignoa et
omnibus quiie in me arguuntur, instruxero, Hoc enim fictilia; et super fundamentum Chri^ti, quod Paulus
el (c) Tullius luus; et aute illum in brevi et solo architectus posuit {e), alios supeia'dificar-e aurum,
argentum, lapides pretiosos : alios c contrario foe-
(«) Kruditos viros hic locus in eam senlentiam traxit,
iit aliiun rib Aquitano Presbytero.cujus hortaiu contra Vi-
vel primas eloquentia; patruni nostrorum tribuebat ietas,
^ilantium posiea Hier. scripsil, Desiderium hunc esse ar- vir natura peracutus ci prudeiis in eo libro, quein unum
bitraivulur, et Romanuui facereut. Veruin ex hoc ipso, reliquit, » etc. Ejusdiin liliii alibi ctiam mcminit Cicero,
qiiod Marrella; douuisilli monsinUurin Avenlino,Runuun et, qui eum impcrfcclum dicil, Quiiitilianus Sicpissime.
hospps adviMiissf, pju-<que civilalis, ac loconim uescius Purro e Mss. codicibus lcjjimus pri))iai)i causa))) esse vi-
ostenditur; ucque adoo disliiigueudus videtur nohi.s ub cloritr, pro quo editi minus recie /;/-tfnfl»» causiv essevi~
Aquiiaiio.qucm iinum priBtcrca facimus cum illo, cuiiilem rlorifiiii.
Hieron. 1'cntatruclium cc Hobrico vertil ct ad quem o\- ((/(Haud inlclligimus curomues ante Marliaua^-um edili,
let S. Paulini Kpistola XLIIl, el ciii dcuii]uc S. Marlini imu et Mss. non pauci \cg:int, HoDiir llrtoriiiiis nudire
vitam Siilpicius inscripsii. Non ijoliiil. Placuii tameii monuisso lectorem, quandoa
[b) Al. .'iO. Sciipla rirr. fiiicni iiiini ;U);5. nobis nihil post Renedictum. ediiionem est immutatum,
TuUius de Oralore, « Marcus Anloiiius » inquit, « ciii (<'i Aiitea eat iu instanii alius suprrwdifical.
Wr, SANGTl 11 IKKONYMl m
niim, lifrna/ slipulam. Nnn ignoramiis lionorahilos ha-c qu»'slio de his ost qui in matrimonio sunl, an
nuplias, et cubilc immaculaluiii. Legiiniis primam eis liceat uxores dimitlore , quod et Dominus in

Dei sentcnli.im: Crescite cl mvltipllrainini, ct reple- Kvangelio prohibuit. Unde ol Apostolus : hovutn e.<!f,

te terram (Gen. \. 28). Sed ila niiptias rrci|.iinus, ut ait, homitii uxorcm id) vel tnulierem non tanijere
virginiiaiem, qu» de nuptiis nascitiir, pra-tVramus. {Matth.H) : quasi in tactu ejus periculiun sil, quasi
Numquid argenlum non erit argenium, si auruin ar- qui eam tetigeril non evadat. Unde et Josepli, qiiia

gcnto preliosius esl? aul arboris et segetis contu- illuni tangere volebat .l^gyptia, fngiens de maiiibus
inelia est, si radici et tbliis, culmo et ari-<tis, poma ejus pallium abjecil. Sedquiaqiii semel duxiluxorein,
privlcrantur el frucius ? Ul poma ex arbore, irumen- nisi ex conscnsu se non valet abstinere, "it^ nec
lum ex stipula, ita virginitas ex nuptiis. Cenlesimus dare repudium non peccanli, reddatconjugi debitum,
et sexagesimus el Iricesimus fruclus, quanquam de quia sponto se alligavit, ul reddere cogerelur. > Qui
una terra, et de una semente nascatur, tainen inul- Domini dicit esse pra-ceptum, ne dimiltantur uxores,
tum difterl in numero. Triginta referuntur ad nu- el absque consensu, c Quod Deus conjunxit, homo
ptias, quia et (a) ipsa digitorum conjunctio, quasi non separet » (Matth. 19. 6), hic polest dici nuplias
molli osculo se complexans et foederans, marilum condemnare? Rursum in soquentibus : « Sed unus-
pingit et conjugem. Sexaginta vero ad viduas, eo quisqae, ail, habet proprium donum ex Deo. Alius
quod in angustia et tribulatione sint posila;. Unde el quidem sic, alius aulem sic » (1 Cor. 7, 7). Quam
superiori digito deprimuctur : quia quanio majorest senlcntiam nos exponenles (LiT». i. c. 8), hsec intuli-
diflicullas experl.v quondam voluptatis illecebris ab- mus : « Quid, inquit, velim, perspicuum est. Scd
slinero, tanto niajus ^$141 esl prfeniium. Porro quoniam in Ecclesia divcrsa sunt dona, concedo ot
nunierus cenlcsimus (qua'so diligonter lecloraltende) nuptias, ne videar damnare naturam. Simulque coii-
de siiai&lra transfertiir ad dexleram: etiisdem quidem sidera, quod aliud donum virginilatis sit, aliud nu-
digitis; sed non eadem manu, quibus in l<Tva, nuptie pliarum. Si enim eadem esset mcrces nuptarum et
significantur et viduse, circulum faciens, expriniil virginum, nequaquam <iixissct post prceceptum conli-
virginilatis coronam. » ncntia;: Scd unusijuisque proprium hahet donutn ex
3. Oro te, qui htec loquilur, damnat nupti;is? Au- Deo: Alius quidem sic,aliusautemsic.\Jhi proprietas
rum virginitatem, argenlum diximus matrimonium. singulorum esl, ibi allrinsccusdiversitas. Concedo et
Centesimuni el sexagesimum et tricesimum fruclum nuptias esse doniim Dei, sed inter donum el donum
de una terra exposuimus, et de una semente generari, niagna diversilas est. Denique et Apostolus de quo-
licet raullum differat in numero. Et quisquam tam dam post incestum poenitente: E contrario, inquit,(/o-

iniquus lector erit, ut non ex meis dictis, sed ex suo nate ei etconsolamini; et si cui quiddonastis, et ego
mesensu judicet? Et cerie multo clemenliores erga (2 Cor. 2. 7). Ac iie putaremus donum hominiscon-
conjugia fuiinus, omnibus {b) pene Latinis el Graicis lcmnendum, addidit Nam et ego quod donavi, si
:

Traclatoribus, qui centesimum numerurh ad Martyres quid donavi, propter vos coram Christo [al. in per-
referunt, sexagesimum ad Virgines, tricesimum ad sona Christi]. Diversa suntdona Chrisli. Unde elJo-
Yiduas : atque ita fit juxta illorum sententiam, ut de scph inlypoejusvariamhabebattunicam. Et in Psalmo
bona terra, et de patrisfamilias semine excludantur quadragesimo quarto logimus : Astitit regina a dex-
raariti. Verum (c) ne in principio cautus, in reliquis tris tuisinvestitu deaurato circumdata varietate. El
forsitan improvidus fuerira : nonne post partiiionem Petrus Apostolus : Sicut (e) cohceredes, ail, multipU-
opusculi, cum ad quajstiones venircm, statim inluli, cis gratice Dei (i. Petr. 3. 7). Quod significantius
« Vos quajso utriusque sexus virgines et continenles, GriEce dicitur r.ovdx-hc,, id esl varice. «

mariti quoque et digami, ul conatus meos orationi- 5. Rogo, qnae est ista contenlio claudere oculos,
bus adjuvetis. » Cunctorum in commune Jovinianus nec apertissimum Inmen aspicere? In Ecclesia dixi-
hostis est. Quorum ego orationibus indigeo, et quos mus esse dona divcrsa : et aliud donum virginitalis,

adjutores mei operis precor, eos possum Manichaji et «liud nuptiarum. Et post paululura : Concedo et

errore damnare. t.ia« '*sse donum Dci. Sed inter donum et donum
4. Curramus ad reliqua. Neque enim Epistolifi magnau.versitasest. > Et quod Dei donum voceaper-
brevitas palitur diutius in singulis immorari. Inter- Ussiina pronunliamus, damnare dicimur? Porro si_

pretantes illud Apostoli testiinonium : « Uxor proprii Joseph in typo Domini accipilur, tunicaejus varia al-
corporis sui non habet polestatem, sed vir : simililer que dislincta in virginibus, viduis, continentibus, ao,

et vir corporis sui non habet potestatem, sed uxor, » maritatis esl. Et polest videri quasi alienus, ^lft
(1 Cor. 7), hoc subjunximus {Lib. i.c. 4) : « Omnis qui de tunica Christi est*: cum et ipsam reginam, hoc
(a) Hac inipso conlra Jovinian. libro, et inEpistolaad est Ecclcsiam Salvatoris in vestitu deauralo, eadem
Ageruchiara a nobis fuse explicanlur.
[b) Sic e LatinisS. Cjprianus de Habitu Vir^inum pro-
pe finem, « Primus enim centenarius Martyrurn fruclus (il) Duo verbayei mulierem non recitanlur in eo
conlra
est, secundus sexageiiarius vester ost, » etc. item et Prii- Jovin. Iractalu, el Graicus ipse tanlum liabel Yuvatxo?.
dentius in carminede S. Agnele, et lib. -2. adversus Sym- Tum quae liic subnecluntur de yE^'yplia femina, paulo ali-
maohum de virgine. ter, ac suh alia oralionis serie exhibenlur.
Hic decies xetii rediguntur in liorrea fruclux. [e) VictoriiiseK ingeiiio fecil .sjcm/ disperisalnres. Le-
E Grfficis adilucilur OrigenesHomil. 1. in Josuc. ctionis noslra; germanilatem in ipso conlra Jovinian. U-
{€} Viclorius ne particulam oxpungit. bro osteiuJimus,
 '1^7 EPISTOLA XLVIll 411'^

VfiriPtato circundalain fJixerimus? « Seil ol, in conso- nascitur. Si prsecidisset radioem ,

quoinodo frugcs
(|iiontibus de conjugio disputantes, eumdem sensum qiitPreret?Nisi ante fundamenla jecisset, qua rauotie
secuti surnus. Hic («) lociis ad prfoseiitcm coiitrovcr- a'dificium exstrucrot, et operturum cuncta desupor
siamnoii perlinet.DocetenimjuxtaseiitentianiDomini, culmen imponeret? » Si radicem nuptias, si viigini-
uxorem exceplacausa tbrnicationisnonropudiandam, tatern diximus fructus : si fundamentuin matrimo-
eirepudiatam.vivo marito,alterinon nubere:autcerte nium, et a^dificium vel culmen perpetuam casiita-
viio suo deboro reconciliari. Noc non et in alio loco : tem; quis vel tam invidus, vel tam caicus obtrectator
Mulicr alLujataesl, [b) (luanto temporevir ejus viint. mei erit, ut eadem domo cedificiuni vel culmen
in
Quod si dormierit vir ejus, liberata est a lege viri : videal ot fundamentum quod icdificium et ciilmen
cui vult nubat, tantum inDomino {\ . Cor. 7. 39^ id porlat , ignorot? Porro et in alio loco proponentes
csl Christiano. Qui secundas nuplias lertiasque con- Apostoli testimonium, in quo ait : « Ailigatns es
ccdit in Domino, primas cum Etimico prohibet. uxori, noli qua^rere solutionem. Solutus es ab uxore,
6. Aperiant, qua^so, aures obtrectatores mei, ct noli qua;rere uxorem » (1. Cor. 7. 27). Illico ha'c
videant me secundas et tertias nuptias concessisse in subjecunus {Lib. 1 . c. 7) : « Habet unusquisque no-
Domino. Qui secundas et tertias non damnavi, pri- strum terminos suos, redde mihi meum, et tu lene
iiimn potui damnare raatrimonium? In eo quoque timni. Si alligatus es uxori tua;, ne illi des repudium.
loco, ubi interpretamur capitulum Apostoli : « Cir- Si solutus sum ab uxore, non qua-ram uxorem. Ut
cumcisus aliquis vocatusest, non adducatprseputium. ego non solvo conjugia, si semel ligata sunt : ita tu
In [iraeputio vocatus est, non circumcidatur » (Ibid. non liges, quod solutum est. » Sed et in alio testi-
V. 18) (licet quidam prudentissimi Interpretes Scrip- monio ,
quid de virginilate et nuptiis senserimus,
turarum hoc de circumcisione et servitute Legis dic- manifestissime declaratur {Lib. 1. c. 7). » Non ini-
tiim esse conlendant) nonne aperlissime foedera ponit nobis Apostolus laqueum, nec cogit esse quod
servamus nupliarum? Diximus ei\\m (Lib. i. c. 6): nolumus, sed suadet quod honestum est et decorum,
« Siin pra'putio quis vocatus est, non circumcidatur. et inlente facit servire Domino, et semper esse sol-
Habobas, inquit, uxorem, cum credidisti : noli fidem licitos, et exspectare (<;) paratam Domini voluntatem,
ClirisU causam putare dissidii ;
quia in paco nos ut cum quid imperaverit, quasi strenuus et armatus
vocavit Dcus. Circumcisio nihil est, et prceputium quod pra-ceptum est, elhoc faciat
miles, statim inipleat
nihil estised observatio mandatorum Dei {\.Cor. 7. sine uUa !^18 distentione, quse data esl secundum
19; et Galat. '6. 6). Nihil enim prodest absque operi- Ecclesiasten hominibus hujus mundi, ut distendan-
bus coelibatus el nuptite : cum etiam fides, quso tur in ea. » In fine quoque comparationis nuplarum
proprie Christianorum est, si opera non habuerit, virginum, et disputationem nostram hoc serraone
et
mortua esse dicatur, et hac lege virgines quoque conclusimus (Lib. 1. c. 7). Ubibonum ct meliusest,
Vestai et Junonis uiiivirse, in sanctarum queanl or- ubi boni et melioris non unum est prfemium, et ubi
dine numerari. Et post panlulum : Servus vocatus es, non est unum praemium, ibi utique dona diversa.
non sit tibi curoi : sed et si potes fieri liber, magis « Tanlum igilur interesl inter nuptias et virginita-
utcre (1. Cor. 7. 21). Etiam si habes, inquit, uxorem tem quantum inter non peccare et benefacere
: imo :

et alligatus es etnon habestui

et solvis debiluin,
ut levius dicam, quantum inter bonum et melius. »
illi :

corporis potestatem : atque (ut manifestius loquar) 8. Porro in consequentibus, cum dicimus (Lib. 1.
^17 servusuxorises, noli propier hoc habere iristi- c. 8) : « Finita disputatione conjugiorum et virgini-
(iam, nec de amissa virginilate suspires. Sed etiam utrumque cauto moderamine prsecepto-
tatis, ut inler
si potes causas aliquas invenire dissidii, ut libertate rum,nec ad sinistram, nec ad dexteram diverteret,
pudicitiae perfruaris, noli salutem tuara cum alterius sed via regia graderetur, et illud implcret : Ne sis
interitu quairere. » Habeto paulisper uxorem, nec nmltum justus » {Eccl. 7. 17), rursus raonogamiam
pra!curras morantem : expecta dum sequitur. Si digamia^ comparat, et quomodo nuptias subdiderat
egcris patientor, conjux mutabitur in sororem. virginitali, ita diganiiam (rf) nuptiis subjicit : nonne
quoque loco ubi iractavimus, cur dixisset
7. In eo
perspicue ostendimus; quae sit in Scripturis sanctis
Paulus « De virginibus autem Doraini praeceplum quid significet, ne mul-
sinistra, qu?e dextra
:
: et « sis
non habeo consilium autem do, tanquam miseri-
:
tum justus? » Quod videlicet sinistra sit, si Jud;i'0-
cordiam conseculus a Doinino, ut sim tidelis, » ita rum, et Gentilium sequamur libidinem, et somper
virginitatem prajtulimus [al. exlulim\^s\,Vii nuptiarum a>sluomus ad coilum; dextra.si Manichseorum sequa-
ordinora servaremus. « Si virginitatem Dominus im- mur crrorem, et simulata pudicitia, impudiciliai reti-
perasset, videbatur nuptias condemnare, et homi- bus iniplicemur. Via auiem regia sit, ita appetere
num auferre seminarium, unde et ipsa virginitas virginitatem ne nuptiae condemnentur. Pra-terea
,

quis tam iniquus meorum opusculorum judex erit ,

(rt) Est Pauli I. ad Corinth. 7. 10. quo raaxime loco
Jovinianus abulcbalnr. ut prima matrimonia damnare me dicat, cum etiam
(/') Adcluiil quidcin cum Victorio legi, ul niinirum e\
Vufuato inlurpiclc l(!j;aiU,iii Gr;ecis enim exeinplaribus tm
v6|A(.) s;epius dosuteratiir. Mox voces a lege riri nec Vul- (c)Minus bene alii editi hic atque in ipso contra Jovi-
gata', nec Grtecus,neqiie ipse Ilieronymus contra Joviniaii nia. paratum.
agiiosciuiit. Sequeiilem vero senlentiani editi aiite;i oinnes (d) Scilicet primiis,q\iiv fortasse vox excidit heic loci ;

perperam sub iiUerrogandi nota alio seiisu efferebant. in eo enimTraclalu habetur.

 , .

m SAiNCTl HIRHONYMl 5(JU

do secundis dixisse me legeril? « Concedit Aposlolus probanda. » '.J^iO Talianum Encratilarum princi-
secuiidas iiuplias ; sed volcnlibus, sed liis quae se pem, qui abjicit inatrimonia, reprchendiraus, et ipsi
coiilinere non possunl : ne luxurialae in Chrisio, nuplias con(lemnanius?llursumqueubi virgincs.etvi-

nuberc velint : habentes damnaiionem ,

quod pri- duas coinparo, quid denuptiis scnsorim; ot quoinodo
mam lidem irritam fecerint ; el hoc concodil, quia tres gradiis virginitalis, viduitalisque vel conlinentiae

mulise abierunt relrorsum posl Satanam (1. Tim. 5). et conjugii fecerim, dpclaranl ipsaquae scripia sunt.

Cttlerum beatiores erunt, si sic permanscrinl. Con- « Non nego beatas esse viduas, quao ita (d) post ba-

tinuoquc subjungit Aposlolicam auctoritalom : sec.un- ptismum manserinl : nec illarum detraho merito,

duin consilium meum. Porro nc auctoritas Aposloli quae cum viris in castitate perdurant : sed sicut hae
qnasi hominis, lcvior videretur, addidit : Puto autem majoris praemii apud Deum sunt, quam nupttt! conju-

(fttod et egospiritum Deihabeam.Ubi adcontinentiam gali officio servientes : ila et ipsae a;quo paliantur

provocat non hominis, sed spiritus Dei (a) con-

: ibi animo, virginitatem sibi praeferri. »

silio usus esl. Ubi aulem nubendi 219 concedit 10. Ad Galatas quoque testimonium Apostoli pro-
vcniam, spiritum Dei non nominat; sed prudentiae li- ponentes : « Ex operibus legis non justificabitur

bratconsilium ila singulis relaxans, ut unusquisque

: oiiinis caro » [Galat. 2. 16), hujuscemodi sensum in-
ferre possit. » Propositis ergo testimoniis, in quibus tiilimus (Lib. 1. c. 23). « Opera legis ei nuptia; sunl.
Apostolus secundas concedil nuplias, statim subjeci- Unde ci inaledicunlur in ea, qua; non habent filios :

mus. Quomodo virginibus ob fornicationis periculuni, qua; si coiicedunlur etiam in Evangolio, aliud tamen
concedit nuptias ; et excusabile facii ,
quod per esl indulgontiam infirmilali tribuere, aliud cst virtu-
se non .ippetitur : ita ob eamdem fornicationem , tibus praMiiia poliiccri. » Ecce perspicue nuptias dixi-

(b) concedit viduis secunda matrimonia. « Meliusest iiius concedi in Evangelio : sed tamen oasdem in suo
enim, licel allerum el tertium, unuin virum nosse, officio ijcrmanentes, praemia ca&litatis capere non
quam plurimos : id est, tolerabilius est uni homini posse. Quod si indigne accipiunt mariii, non mihi
prosliuitam esse, quam multis. » Facessat calumnia. irascaulur, sed Scripturis sanctis : imo Episcopis,
Do secundo bic el de terlio et quarto (si libet) ma- et Presbyteris, et Diaconis, et univcrso choro Sacer-
Irimonio disputavimus, noa do primo. Sed ne quis in dotali el Leviiico, qui se noverunt hoslias «fferre
eo quod diximus, tolerabilius cst uni homini prosti- non posse, si operi serviant conjugali. Sed ot iii eo
tutam esse quam multis, ad primum inaritum (ai. loco ubi de Apocalypsi leslimonium posuimus {Lib. 1

matrinionium] releral cum omnis nobis quiestio , c. 25), nonne manifestum est, quid de viiginibus et

de digamia et trigamia fuerit; denique digamia' viduis el coujugibus senaerimus ? Hi sunl qui can-
et trigamia» disputationom hac calce signavimus « lant canticum novum, quod nemo poiest cautare,
t Omnialicent, sed non omnia expediunt »
(1. Cor. 6). « nisi qui virgo est. Hi sunt primilia* Dei ci Agui, el
« Non dainno digamos, imo nec trigaiiios, ct si « sine macula {Apoc. 14. 5). Si virgines primitia;
dici potest , oclogamos. Plus aliquid inferam; eiiam « Dei sunt, ergo viduae, et in matrimonio continen-
scortatorem recipio poenileiilem. Quidquid squaliter « tes, erunt post primitias, hoc est, in secundo
licet, a^quali lance pensandum est. » « et tertio gradu. In secundo et lertio gradu viduas
9. Erubescat calumniator meus, dicens me prima « ponimus et maritalas : et haeretico furore dicimur
damnare matrimonia ,
quando legit, « Non damno « damnare nuptias? »

digamos, el trigamos, cl si dici potest, oclogamos. > 11. Multa suntquae per omnem librum cauto mo-
Aliud cst non dainnart\ aliud praedicare : aliud est deraiiiine de virginitate, de viduis, de nuptiis dixi-
veniam concedere, aliud laudare virtutem. Si aulem mus. Sed brevitatis studio unum adhuc ponam te-
durus in eo vidoor, quia dixi : « (juidquid aequaliler stimonium, cui non reor contradicturum, nisi eum,
licel, aequali lance pensandum esl; » puto non me qui aut se inimicum probare 29t volucrit, aut
crudelem judicabit et rigidum, qui alia loca virgini- vecordem. Nam cum prnposuissem, quod Dominus is-

tati el nupliis, alia trigamis, el octogamis, et poeni- set ad nuptias in Cana Galilaeae, posl quaedam etiam
lenlibus legerit prseparata. Christum in carne virgi- haec addidi {Lib. 1. c. 25) : « Qui enim semel ivit ad
nem , in spiiitu monogamum, quod unam haberet nuptias, semel docuilesse nubendum,et tunc virgi-
Ecclesiam, noster in reliquis sermo testatus esl : et nitati posset officere, si nuptias post virginitatem, et
crediti sumus nuptias condemnaie! Damnaro dicor viduitatis caslimoniam, non in gradu tertio ponere-
nuptias,cujushic sermo est?(Li7>. i.c. 13.)Nullique mus. Nunc aulem cum Haereticorum sit damnare
dubium est, " Sacerdotes de Aaron el Eleazar et coiijugia, et Dei spernere condiiionem : qnidqnid de
Phinees stirpe generatos ;
qui cum et ipsi uxores laude dixorit nuptiarnm, libenter audimns. Erclesia
habuerint, recte nobis opponerenlur, si enore En- enim non damnat matrimonia, sed subjicit : nec ab»
cralitaruin (c) ducti conlenderemus matrimonia re- jicit, sed dispensat, sciens (sicut supra dixiraiis) in
domo magna, non solum esse vasa aurea et argenr
ta) Aliter Spiritus Dei comilium est.
(I>\ In eo libit) ailditur, vilandam. Variant autem hoc
loco Ms^i.quiforuicalionispericulum; moxque eadem for- Objecerat quippe Jovinianus, « Si virgo, et viduic
(d)
uicalio in rfClo legunt. baplizato;, et ita permanserint, nullam fere inl.-r
fu(^riiit
(c) Voculam tliicti e\ aliquol Mss. juxta ejus Tractalus ulranique divcrsitaiem, » quam objectionem Hier. cap.
leclioiieiuadditlinius. 18, copiosissime diluit.
5Ut EPISTOLA XLVllI. 502

lea, sed cl lignc:i et ticlilia : et alia esse iii hoiiorem, ter ; et Aiistotela ilia vel de Gorgi<je foniibus ma-
alia in contumeiiam (1. Tim. 2. 21). Et quicnmque nanlia simul didipimus, plura esse videlicet genera
sc mundaverit, eum futurum osse vas honorabiie et diccndi : el inler cfetera, aliud esse •(j\>.->y.<s-:vM)z ^cri-

necessarium, in omne opus bonum praeparalum. » bere, aliud f^jyaaTi/.u;. In priori vagam esse disputa-
Quidquid, inquam, de laude dixerit [al. dixermt\ nu- lioncm ; et advers.irio respondenlem , nunc hsec,

piiarum, libenter audimus. Laudari niiplias, libenter nunc illa proponere. Argumentari ut libet ,
aliud

audimus, et nuptias condemnamus? Ecclesia matri- loqui, aliud agere, paucm, ut dicitur, ostendere ; la-

nionia non damnat, scd subjicit. Velitis, nolitis, ma- pidem tenere. In sequcnti autcm aperla frons ,

ritus subjicilur virginitati, el yiduilati. Ecclesia et ut ita dicam , ingcniiitis necessaria est. Aliud
nuptias, sed nuptias in suo opere permanentes, sub- csl quaTcre, aliud definire. In allero pugnandum : in

jicit, non damnat, nec abjicit, sed dispensat. In po- altero doccndum est. Tu meslantem in praelio, el de
lestate vestra est, si velilis secundum pudicilise gra- vita periclitantemstudiosus inagister doceas. Noli ex
dum scanderc. Quid indignamini, si in terlio slantes, obliquo, ct unde non putaris, vulnus inferre. Dire-
nolitis ad superiora pro|)erare ? cto percute gladio.Turpe tibi est hostem dolis ferire,
12. Igilur cum toties et crebro lectorem admo- non viribus. Quasi non et haec ars summa pugnan-
nuerim, et per singula pene iractuum millia, cautus tium sit, alibi minari, alibi percutere. Legite, obsecro
vialor incesserim, me ita recipcre nuplias, ut eis vos, Demosthenem, legite Tullium : ac ne forsiian
continenles, viduas, virginesque pra;ferrem;debuerat Rhetores vobis 229 dispiiceant (quoruni artis est,
prudens et benignus Lector, eliam ea quse videntur magis quam vera dicere), legite Platonem,
verisimilia
dura, aestimare de caeteris, et non in uno atque Theophrastum, Xenophontem, Aristolelem, et reli-
eodem libro, criminaii, mc diversas senlentias pro- quos qui de Socratis fo /te mananles , diversis cu-
tuiisse. Quis euim (a) lam hebes, et sic inscribendo currere rivulis : quid in illis aperlum, quid simplex
rudis est, ut idera laudet el damnet? aedificata de- est? quae verba non sensuum? qui sensus non victo-
slrual, et destructa sedificet? et cuin adversarium rise ? Origenes, Methodius, Eusebius, Apollinaris
vicerit,suo novissime mucrone t'eriatur?Si rusticani [al. ApolUnarius ], multis versuum millibus scri-
Iiomines, et vel rhetoricse, vel di^lectica^ artis ignari bunt adversus Celsum et Porphyrium. Consider.ite
delraherent mihi, tribuerem veniam imperitiae, nec quibus argumentis, el quam lubricis (d) problemati-
accusationem reprehenderem, 9^^ ubi non vo- busdiaboli spiritu contexta subverlant : et quia in-
luntatem in culpa cernerem, sed ignorantiam. Nunc terdum coguntur loqui, non quod sentiunt, sed quod
vero cum diserli homines, el liberalibus studiis necesse est, dicuat adversus ea ,
quie dicunt Gen-
erudili, magis velint I?edere, quam inteliigere, bre- liles. Taceo de Latinis Scriptoi ibus, Tcrtulliano,
viter a me responsuni habeant, corrigere eos debere Cypriano, Minutio, Victoriiio, Lactantio ,
Hilario, no
poccaia, non repreliendere. Patet campus, stat e non tam me defendisse,quam alios videar accu.Nassc.
contra acies, adversarii dogma manifestum est, et Paulum Apostolum proferara, quem quoiiescuinqne
(ut Virgilianum aliquid interam) « illum aspice lego, videor mihi non verba audire , sed tonitrua.
coutaa, Qui vocat » {Mneid. II) : Respondeant ad- Legite Epistolas ejus, et maxirne ad Romanos ,
ad
versario. Alitcr leneant (b) modum in disputando, Galatas, ad Ephesios, in quibus tolus in certamine
aliier virgam in docendo; et me in libris suis, quid posilus est ; et videbitis eum in testimoniis qu;e
\el praetermiserim, vel addiderim, doceaut. Repre- sumit de veleri Testamento ,
quam artifex, quam
hensores non audio, sequor magistros. Delicata do- prudens, quam dissimulator fit ejus quod agit. Vi-
ctrina est, pugnanti iclus dictare de muro, et cum denlur quideiu verba siinplicia, et quasi innocentis
ipse unguenlis delibutus sis, cruenlum militem accu- horainis et rusticani ; et qui (e) nec facere nec de-
sare formidinis. Nec hoc dicens, statim jactantiae clinare noverit insidias: sed quocumqiie respexeris,
reus sum, quod cirteris dormientibus solus certa- fulmina sunt. Hseret in causa, capit orane quod te-
verim; sed hoc dico, cautius eos posse [lugnare, qui tigerit : tergum fugam simulat,
vertit, ut supcret :

ine viderial vulneratum. Nolo tale certamen adeas, ut occidat. Calumniemur ergo illum, atque dicamus
in quo tantum te protegas, ot torpente dextra, si- ei : Tesliraonia quibus contra Judivos, vel caeteras
nistra clypeum circumferas. Aut leriendum tibi est, haereses usus es, aliter in suis locis, aliter in tuis

aut cadendum. Non possura te sslimare victorem, Epislolis sonant. Videmus exempla capliva (/') sor-
nisi adversarium video [al. videro] trucidatum.
reposuimus, ipsa eliam orationis serie co^'ente. .Martia-
13. Legimus, (<•) erudilissinii viri, in scholis pari- n;eusvero,riitas Hicronymumsolum alloquifannnachiura,
de suo fecerat in singiilari, eriidilissime rir.
(a) UeliquilMarlinnaeus lamen hebes. Siepe autem cum (d) (iuidum M^^. prol/lemala, quoil e( Graviu-; jirobat.
luvioraliujusmoili emeinlamus, lccloiem iioii atlmonemus. Scquentem vero conteMum ex Mss. quidem, ul prutileiur,
(h) E&Mw lelratjaniibus Mss. Erasmus nodum pru mo- in pejus lameii mutat editor Benediclinus legens, diciint
diim coiitiMiiiit ik'i)eie legi, «Nam,»inquil, ei allilelarum adrersns eos, qni dicunlnr esse gentiles; quanquam nec
et t*aUe-triiarum nexus vocantur, et qui clisputat, in lioc inipressa leclio usque aileo arridel, qua> forie integrior
teiiol, cl (lissimulal iioiUim, ut illai)ueel adversarium. » erit, si legeris ex parle ju\la vetuslioreni edilioncm, mu-
Infelicem conjecluram [ilunbus ri'fellere liaud vacat. Atla- lala eliani paupulum iiuerpunctione, loqui qnod non sen-
men infrn. forlis cst ,i ii di.fpiilaiHlo iiodosiis et teiiax, di\it linnt sed quod necesse est dicunl, etc.
;
Hieronymus et iiesoio quid rei virija' iu docendo respon- Kdilor Bene lict. i/w/ /V/mv absque negandi parli-
(e)
dere e conlrario dehel. cula, et paulo aiite qnicdam pro quidem legerat.
(c) Plurium uumerum ex aiiis omnibus edilis ac Msa. (/) Vitiose post Erasm. Martiau servierunt.
 :

:m SANCTl HIERONYMI 504

viro tilii ad viclciam.qua; suis iu voluniiiiibus iioii nebrfe sunt. Ego sum, imjuit, (jui sum [Exod. 3. 14).

dimicaiit. Ndime nobis Io([iii(ur cum Salvalore : Omnem igitur creaturam si Deo conliileris, non
aliler foris, alitor domi ioquiiiuir ? Turbar parabolas, subsislit. « Ne tradas, inquit Ksther, ha'reditatcm
discipiili audiiinl vcrilatoin {Mattli. 13). Proponil tuain his qui non sunt » {Eather. 14. 11), idolis sci-
Pliarisifis Doiniiius qua'sliones, el non odissoril. licel el dsnmonibus. lit certe erant idola cl dfemo-
Aliiid (\sl docero discipulum, aliud advcrsarium viii- nes, quibus ne tradcrentur, orabat. In Job quoque
cere. « Mysterium, inquit, meum mihi, mystcrium legimus, a Baldad fal. Daldach] dictum de impio :

meum milii ei meis. » ihai. 24. \V>). « Avcllalur de tabernaculo suo fiducia ejus, el calcet
14. Indignamini milii, quod.lovini;inumnon docue- supcr eum quasi rex interitus. Habitent iu tabcrna-
rim, sed vicerim. Imo indignanlur mihi, qui iliuni culo ejus socii ejus, (jui non est : » haud dubium
aniuhemalizalum dolenl: et cum laudent qnod *i'i I quin diaboli, qui cum liabeat socios, non autem ha
sunf, accusaiit quod esse se siniulant. Quasi vero ro- berel nisi esset : taiTKm quia Dco pcriil, non cssc
gandus fueril, ut mihi cedcrut, et non iiivitus ac dicitur. Iirgo secundum hunc comparationis sensum,
repugnans in veritatis vincula ducendus. Et ha^c di- « malum diximus mulierem tangere (licet uxori
cerem, si vincendi siudio, contra regulam Scriptura- nnlla facta sit mentio) quiabonum est non tangere. »
rum quippiam locutus fui^sem ; et siciil viri forles El subjecimus « Virginitatem frumentum, niiptias
:

in coiilrovcrsiis solenl facere, culpam pnvmio re- hordeum, fornicaiiouem slercus bubulum nuncupan-
dimorem. Nunc vero cum interpros magis A; osloli tes. » Utique frumentum et bordeum creatura Dei

fucrim quam dogmatistos, et commenlatoris sim

,
est. Verum in Evangelio major lurba hordcacois

Usiis ofticio, durum vidctur, ei niagis im-

quidquid panibus, minor frumcnlaccis pascilur (Mar.G. 44) :

putolur qucin exposuimus, quam nobis qui cxposui- « Ifomines, inquit, et jumcnta salvos facies, Domine t

mus. Nisi forle ille aliter dixil, ct nos simplicitatem {Ps. 35. 7). Aliis verbis id ipsum locuti sumus,
vcrborum ejus maligna interprelalione (ielorsimus. quando aurum virginitatcm, argentum nupliasdixi-
Oiii hocarguil, de ipsis Scripturis probcl.« Diximus: mus et centum quadraginta quatuor millia virgi-
:

Siitoiium est mulierem non tangcre, malum ergo esl num signalorum, qui cum mulieribus non sunt coin-
lang(;re : niliil enim bono contrarium esl, ni malum. quinati in quo ostcndi voluimus, omnes qui virgines
:

Si autem malum est et ignoscitur, ideo con<-editur, non permanserint, ad comparationem purissima; el
nc malo qniil delerius fiat : » et caetera usque ad Angelicae caslitatis, et ipsius Domini nostri Jesu
prO|)Ositionem alterius capituli.Hoc ideo subjecimus, Christi, esse pollulos. Quod si cui asperum et reprc-

quia Aposlolus dixerat« Bonum est homini mulie- :

hensione dignum videlur, lantam nos inter virginita-
remnon langere proptcr fornicationem autem unus-
:
tem et nuplias fecisse distantiam; ([uanta inter fru-
quisque uxorem suam habeat, el unaqua^que suum mentum el hordeum est, legal S. Ambrosii de Vi-
virum habeat » (l.Cor. 7. 2). In quodifterunt verba duis librum, et inveniel illum inter caetera quse de
mea a sensu Apostoli? Nisi forte iu eo, quod ille virginitate el nupliis disputavit, etiam hoc dixisse.

pronutitiat, ego sciscitor

ego dubito : illc definil, :
» Neque ita conjugium praeiulit A[)Oslolus, ut sludia

ille aperte dicit « Bonum esthoinini mulierem non

:
virginitatis |Amb. integritatis] exlini:,ueret : sed a

tangere, « ego timidc [al. (/Mo/?dze.] qusro si bonum conlinentise persuasione [al. perfectione] incipiens,

est mulicrcm non langere. Si dubiianiis st, non <

ad incontincntiae remedia descendit. Etcum bravium
conlirmantis. Ille dicit : « Bonum est non langere :
superna; vocationis fortibus 2'iG demonstrasset,

ego quid bono contrarium esse possit, adjungo. Sia- deficere tamen in via neminem passus est : ita plau-

limque in consequentibus Animadverlenda Apos- :

dens prioribus, ut non despiceret et sequentes.Didi*
toli prudeiitia. Non dixit Bonum est homini uxo-
: « cerat cnim et ipse, quia Dominus Jesus aliis panem

rem non habere, sed Bonum e.sl mulierem non tan- hordeaceum, ne in viadeficerent (/oan. 6. 5. etseq.)

gere : » quasi et in taclu ejus periculum sit quasi qu i

aliis corpus suum , ut ad regnum. conlendcrent
;

illam tetigerit,non evadat.Vides igiturnon de conju- (Matth. 26), demoiistravit. El in consequentibus :

gibusnosexponere,seddecoitu simpliciler disputare, Non ergo copula nupiialis quasi culpa vitanda, sed

quod ad comparationera pudicitiae et virginitaiis, ct

qiiasi necessitatis sarcina declinanda est. Lex enim
Angelicae similitudinis, bonum est honiini mulierem a<tringil uxorem, ut in laboribus et tristitia filios

non tangere. « Vanitas vanitatum,et omuia vanil,»s«, generet : conversio ejus (a) ad virum sit, ut ei ipse

dominetur (Geti. 3. 16). Ergo laboribus et doloribus

dicit Ecclesiastes [Eccle. i. 2). Si omnes creaturic
boniE, uta bono Crealore conditae, quomodo universa in gcneratione filiorum addicitur nupta, non vidua :

vanitas? Si terra vanitas, numquid elcoeli, el Angcli, ctdominatui viri sola subditur copulala, non virgo.

el Throiii.. Dominaliones, Potestates, caetera^que Vir- Eiinalioloco: Pretio,\ttqa\t,empti estis,nolite fieri

9'^^ Scd bono send liominuni (1. Co/'.7). Videtis quam evidens con-
lutes ? quie per se bona sunt, ut a
jugalissitdefinitio servilutis. Et post pusillum. (b) Si
Creatore condita, ad comparationem meliorum vani-
tas appcllantur. Verbi gratia: lucerna lampadis com-
paratione (a) Olim ad unum virum sif. Mox jcviora quajiam alia
i^ro nihilo est : lampas steliae coliulione
ex Mss. ipsoque D. Ambro.sii libro de Viduis emendamus.
non lucet
Haic a nobis in texlum reeepla est Ipctio, quam
: slellam lunio confer, c;eca est : lunaiu (li)
boli junge, non rulilal ; solem Christo confer, et 10' YJclorius reposuerai, et Hieronjmiaui, at(juo Ambrosiani
 505 HPISTOLA XLVIII. 50G

igitur lionum conjnoinm servilns ost, malnm qnid Monte jussum osse ab uxoribus
Sina, iribui diebus
est, ([niiiiiio neciueuiil so inviceni sanctificare, sed abstinere (Exod. 19). Scio Romje hanc esse consuc-
perdere, » Univor.^a qua; nosdo virginilaleac nnptiis ludinem, ut fideles semper Christi corpus accipiant,
lalo sermone dilluilimus, ille i)revi arctavit rompea- quod iiec reprehendo,nec probo Unusquisque enim :

dio, in pancis multa conipreliendeus. Virginitas ab iii suo seusu ahundut (fiom. 14). Sed ipsoruni con-

eo persuasio continentia; : nuplia^, remedia inconli- scientiam convenio, qui eodem die post coitum coni-
nentia^ praidicantur. Et significariler a majoribus ad municant, et juxla Persium, noctem fluminc purgant
minora descendcns, virgiuibus bravium supenia! vo- (Sati/r. 2); quare ad Martyres ire non audent? quare
cationis ostendit, nuptas ne in via deticianl, conso- non ingrediuntur Ecclesias? An alius in puldico, (a)
lalur. Alios laudal, alios non despicit. Conjugium alius in domo Christus est? Quod in Ecclesia non li-
hordeo, virginilatem corpori Christi comparat. Et cel, nec domi iicet. Nihil Deo clausum est, et tene-
puto multo minorem distanliam inler frumcntuni bra^ quoque iuccnt apud Deum.Probet se unusquisque,
esse ct hordeum, quam inler hordeum et corpus ct sic ad Corpus Christi accoda" non quod dilatje ;

Chrisli. Deniquc nuptias dicit, quasi necessilatis communionis unus dies, autbiduum sanctiorem effi-
sarcinam decUnandas, et definitionem esse evidentis- ciat Christianum, ut qiiod liodie non merui, cras vel
sima' servilutis. Et multa aUa qua' tribus libellis de perendie morear 2'iH sed quod dum doleo me,
:

virginibus laUssime proseculus est. non communicasse Corpori Cliristi, abslincam me

Ex quibus universis perspicuum est, me nihil
15. paulisperab uxoris amplexu ut amori conjugis, amo- :

noyi de virginibus nuptisque dixisse sed majorum : rem Christi pr*feram. Durum est, et non ferendum
in omnibus seculum esse sentenliam, tam hnjus vi- est.Quis hocsa'Cu!arium sustinere potest Qui potest !

delicet, (luam reliquorum, qui de Ecclesiaslicis do- sustiuere, suslineat qui non potest,
: ipse viderit. No-
gmatibus disputarunt quorum ^emulari exopto ne-
: bis curae est, non quid unusquisque possit, autvelil;
gligentiam potius, quam aliorum obscuram dili- sed quid Scriptura^ praecipiant, dicere.
gentiam. Tumeant contra me mariti, quarc dixerim : 16. Illud quoque in commentariolis meis ejusdein
f Oro te, quale illud bonum est, quod orare prohi- Apostoli carpitur, in quibus dixi (Lib. 1 c. 4), (( Yc-
bet quod corpus Chrisii accipere non permittit ?
: rum ne quis pulet ex eo quod sequitur : ut vacetisora-
Quando '^^7 impleo nnriti officiuni, non impleo iterum ad idipsum revertimini{\. Cor. 7.5),
iioni,et
continentis. » Jubet idem Apostolus in alio loco, ut Apostolum hoc velle, et non propter majorem ruinam
semper oremus (1. Thess. 5). <« Si semper orandum concndere, stalim infert, ne tentet vos Safanas pro-
esl, nunquam ergo conjugio serviondum. Qnoniam pf.erincontinentiamvestram.Fu\chra.nim[rani indul-
quotiescumque uxori d.'bitum reddo, orare non pos- geulisi,etiterumrevertiminiadidipsum.(blQ\iodeTu
sum. n Hoc quare dixerim, perspicuum est, quia in- bescilsuo vocarenomine :
quodtentationi pra^fcrtSita-
terpretabar illud Apostoli dictum : Nolite fraudare n;e,quod rausam habel incontinentiam; laboramus quasi
invicem,nisi forte ex consensu ad tempus.ut vacetis obscnrumdi<5serere,cumexposueritse ipsequi scripsil?
orationi (1 . Cor. 7. 5). Paulus Aposlolus dicil, (juando l!oc autemdico, juxta indulgentiam^ non se-
inquii,
coimus cum uxoribus, nos orare non posse. Si per cundum imperium.Et mus.sitaniusadhuc nuptias non
coilum quod minus esl impedilur, id est, orare : Vfjcare indulgentiam sed praeceplum quasi non
; :

quanto plus quod majus est, id est, Corpus Ghristi eodem modo, et secunda, et tortia inatrimonia con-
prohibelur accipere? Petrus ad continentiam hoi ta- codantur, el reliqua? Quid hic locutus sum, qnod
tnr Ne impediantur orationes {l. Pet. 3. 7) nosirte.
: Apo.-5lolus non dixeril? Nimirum ilhid, Quod erube-
Qnod hic, qua?so, peccalum meumest? quidcomnie- scit suo vocare nomine? » Ego arhitrorquando dicit,

rui?quid deliqui? Si turbida>, et nebulosa aqna" ad idipsum, et rem ipsam tacet, non eum nominarc
fluunt, non est alvei culpa, sed fonlis. An idcirco ar- palam coitum, sed verecunde ostcndere. An quia se-
guor, quod de mco ausus sum adjicere : a Quale illud quitur, « Quod tentationi pra-fert Satana*, quod ha-
bonum est, quod CorpusChristi accipere non permit- bet causam incontinentiam? » Nonne alio verborum
tii ? Ad hoc breviter respondebo. Quid est majus ora ordine idipsuin est, netentct vosSatanas propter in-
re, an Corpns Chrisli accipore? » Utique accipere contincntiamvestram? kn({xi\?i.d\xi, c Etmussitamus
corpus Christi. Si per coitum quod rainus eslimpedi- adhuc nuptias non vocare indulgenliam, sed praece-
tur, multo magis quod majus est. Diximus in codem ptum? » Qiiod si durumest, imputetur .\postolo, qui
voluminf> {Lib. 1. c. 10). Pancs propositionis ex Lege ait Hoc autem dico sccundnm indulgentiatn, non se-
:

non potuisse comedere David, et socios ejus nisi se cundum imperium; non mihi,qui excepto praipostero
Iriduo mundos a mulieribus rcspondissent (1. Heg. ordine, necsensum, nec verba mutavi.
21). non utique a meretricibus, quod damnabatur a 17. Transeamus ad reliqu.i, epislolari enim brevi-
Lege : sed ab uxoribus, quibus licile jungcbanlur. late festinat oratio : » Dico, inquit Aposlolus, innu-
Populum quoque quando accepturus erat Legem in plis, et viduis, bonum esl eis, si sic permanserint, ut

Mss. Magno nunKMO pr.xfcrunt. Ilujus opuscnli odilores (n) Hinc apparet obtinuisse ad ha>r us>{ue lenipora con-
KiMirilictiiii re|>oliint (V))/yH.(/// vocabulum, scilicel inuluin suetuiliiiem.ut lidcjes Eucharistiif Sacramentuiudomiha
coniniiiinn quiil es/ : se viiiose omnino Marliananis post
I Lereut, ipiod sumerent.
Erisinuin: « Si ijiitur bonum conjugium, snrvitus malum (I>) l'r;cpouunt vesiusliores edili. Reverti concedil.
quidom, (puuido, » etc. Quod, etc,
50" SANGTl HlRRONYMl r)us

ego. Si aulPni sc iion coiiliixMit, nubunl : nieliu-^ i'sl hondilur : quare oxjionons rai^iluluiii Apostoli, in qiio
enim nubore, quam Mri » (I. Cor. 7. 8. 9). Quod ca- (le conjugibus scripsii, « tribulatioiiom carnis habe-
pilulum '*'ii^ nos sic inlorpretaii sunius : « Post- bunthujusmodi» (l. /;o/-.7,28), dixerim «Nos ignari :

quani nuptis 'oncessorat usuni conjugii, otostftn(l(Ma rerum putabamus nii|)tias sallem camis habore la;ti-
ipso quid vellcl, qiiidve concedcret, Iransu ad iiinu- liam. Si auteiii nubonlibus el in carno irihulatio ost,
pias, el viduas, et sui proponit exemplum; et telics in qua sola videbantur habere delicias, quid crit reli-
vocat, si sic permanserinl:siautem se non (•oiiiinonl, quum proptcr quod nubant, cum et in spirilu, et in
nubant idipsum,dicensquodsupra: Vvoplcr fornifu-
: anima, et in ipsa carne tribulatio sit ? » Quio ha;c
tioncm autem : el, ne tentet vos Sulauax proptcr in- condcninatio matrimonii ost, si infantium vagilus,
continentiam vestram. Redditque causam cur dixorii, filiorum mortes, abortia [al. divortia\, damna domus,
Sise non continent ,mit)ant : Melius estenimnuhere, et caHera hiijusmodi tribulationem diximus niiptia-
i/uam uri. Idoo mclius esl iiul:oro,qnia |)cjus esl uri. rum ? Duni adviveret |al. adhuc viveret\ sancla; me-
Tolle ardorem libidinis, el iion dicol, quia inclius est moria; Damasus, librumcontra llelvidium « de BeataB
nubere. Melius semper ad comparationem deterioris Mariae virgiiiitale jx^rpetua » scripsimus, in qiio ne-
respicit non ad simplicitatem incomparabilis por se
: cesse fuit nobis ad virginitatis bi^aliludinem praidi-
boni. Velut si diceret Melius est unum oculum ha- : candam, multa de molosliis dioere nuptiaruni. Num
bere, quam nullum. Et post pauluium cum aposiro- vir egregius, et cruditus in Scripturis, et virgo Eccle-
pham fecissem ad Apostolum, intuli : « Si per se sia? virginis doctor, aliquid in illosermone reprelion-
bonae nuptijo sunl, noli eas incendio compararo : sed dit? In libro quoquo ad Eustochium multo duriora
dic simpliciter, bonum est nul)ere. Suspecla ost mihi de niiptiis diximus, et (c) nemo super hac re hesus
bonitas ejus rei, quam magnitudo ailerius mali, nia- est. Amator quippe caslilatis, prioconium pudicitiie
lum cogit (!Sso inferius.Ego autem non lovius malum, inlenta aure captabat. Lege Tcrtullianum, loge Gy-
sed simplox pi r se bonuin volo. Vull Aposlolus in- prianurn, lege Anibrosium etcum illismo vel accusa,
;

nuplas, el viduas absque coitu permanere, et ad vel libera. Inventa' sunt Plaulina^ familiiie |al. fa-
exomplum sui provocat, ot feliciores vocal, si sic por- bulce], et scioli tanlum ad dotrahendum, qui in eo se
manserint. Si aulem se continere non possunt, ot doctos Oirtentare volint, si omnium dicta lacerent, et
ardorem libidinis, non tam continenlia volunt qujin in una atque eadem causa, ulrumque, id esl, et mo,
forni(aliono reslinguere, melius esl nubere, quam et adversarium reprohendant, et cum e duohiis
uri. Ad quud nos inlulimus; idoo moiius ost nuhere, altorum necesse sit vinccre, ambos victos esse con-
quia pejus esl uri : non noslram sentenliam pro- tendant. « Porro ubi de (ligamis, et trigamis 931
forenles, sed interpretantes iliud Apostuli, me/m.s est dissorentes diximus, melius est licet alterum, et ter-
nubere, quam uri. id e.st, moiius est marituni ducore, tium, unum virum nosse, quam plurimos, id est, lolo-

quam fornicari. Si uri vel fornicari bonum esse do- rabilius est uni homini prostiiulam esse, quam multis,
cueris, tunc bono melius praef' rolur. (a) Si autem nonne statim cur hoc dixerim, subjecimus? Siquidcm
nubere melius est, quod malo praefertur, non est et illa in Evangelio Saxnarilana, sexlum marilum ha-

german.T, et purse integrilatis, nec ejus beaiiiudinis, bere se dicens, ar^uitur a Doinino, quod non sit vir
quno Angelis comparatur. Si dixero, melius esl virgi- ejus » (Joan. 4).Ego etiam nunc libera voce procla-
nem quam nuptam
esse, boiio melius prsotuli. Si : mo, non damnari in Ecclesia digamiam, imo nec
autem alterura gradum feccro, melius esl nubere, trigamiam, et ila licere quinto, et sexto, el ultra,

quam fornicari, ibi non bono melins, sed malo bonum quomodo, el secundo marito nubere sed quomodo :

praeluli.Multa diversitas esl intcr id nielius, quod non damnanlur istae nuptia?, ila nec priiedicaiUur. So-
nuptiis.^^t intor id (|uod foruicationi anloponitur. Obse- LATU MiSERi^ suiNT, non laudcs continentia^ « Unde
cro te, quid 9«tO in hac dissertione peccavi? Pro- et in alio loco dixi Ubi unus marilus exceditur,
:

positum mihi erat, non ad meam volunlatem Scripiu- nihil rcfert, secundus an tertius sit : qiiia dcsinitesse

ras trahere, sod id dicere, quod Scripturas velle iu- monogamus. Omnia licent,sed non omnia expediunt.
lolligebam. Commeiitatoris officium est, non quid ipse Non damno digamos, imo nec trigamos, et si dici
velit : sed quid senliat ille quem in.erpretatur, expo- potest, octogamos habeat cuilibet octavum marilum,
:

nere. Alioqui si contraria dixerit, non tam interpres ot esse desinat prostituta.

erit, quam adversarius ejus, quem nititur explanare. 19. Veniam etad illum locum in quo arguor, quare
Cerle ubicumque Scripluras non interprelor, ot li- dixorim [Lib. 1. c. 9) [d) dumlaxat juxta Hebraicam
bere de meo sensu loquor, arguat mequilibot, (iu-um Veritalem, in die secundo non additum, sicut in pri-

quid dixisse contra nuptias. Quod si non roporo- mo et in terlio, el reliquis : « Vidii Deus, quia boiiuin
rit, quidquid vel ausierum esse videlur, vol durum, (/>) e.-5t » (Gen. 1); stalimque subjecerim : « Nobis in-

id Scriptorisaiictoritaii,non interpretisofficio depulet. tellige itiam (h^relinqui : non csse bonum dupliooin
18. Illud vero ferre quis possit, quod in me repre-
(c) H:iuil lam(?n mullo post injuriarum in euni libniin
conqueritur apuil N.'poliaiium Epist. 5:2. in fine, Lnpidalo
((t) Velus Editio, aulem uri maluin csl, quod iiialo
,<;/
jaiH virgiiiilaHs libello, etc.
prirferlur, elc. (f/j Adnolamus in eo libro, lanliim quod sciamus, ;i))U(l
{b) Eadein, jrfnoH Scriptoris auctoritali, sed inlerprelis LX.\, Hi Arabicam versiononi ad sccundum diem clausu-
officio (ieputet. lam illam haberi.
m EPISTOLA XLVIIl. 510

iiunKirum, qui ab unione dividat, ot pnefigurel fu;- Ingciiua, et verecunda confessio esi, quo ipse careas,
dcra iiuptiarum. Undeetii) arca Noc omnia animalia id in aliis pra-dicare. Numquid quia gravi corpore
qua-cumque bina ingrediuntur, iminunda sunt. Impar terru' hifreo, avium non miror volalus, nec columbam
iiunierus est mundus. » In hoc noscio quid reprchen- pra!dioo, quod « Radit iter liquidum, celeres neque
dalur inlerim de socuiKia die utrum quia sciiplum ; comiiiovet alas » {/Kneid. 5)? Nullus se decipial :

csl, et scriplum non esso diximus : anquia etiain si nemo blando ^33 aduiatore se pra'cipitet. Prima
scriptuni est, nos aliter intellcximus, quam Scriplurio esl virginilas a (c) nativitale, secunda virginitas a se-
simplicitas puliiur. Scripium non esseinsecundo die, cunda nativitale. Non est meus sermo, anliqua sen-
f Vidii Dous quia boiium est : x non meum accipiant tonlia est : « Nemo
duobus dominis servire «
potest
tcstimoniuin, sod cunctorumIIcbra'Oium, et aliorum [Maitli. 6. 24), carni ctspirilui. « Garo concupiscit ad-
Inierprelum, Aquil8evidelicct,ct Synimachi, ctTlieo- versus spiritum, spiritus autem adversus carnem hiec ;

dotionis. Si autcm scriplum non est, cumin ctetoris invicem sibi adversantur, ut non quae volumus illa fa-
diebus scriplum sit, aut reddant aliam probabiHorem ciamus (Galat. 5. 17). Quando aliquid libi asperum
causam, quare non scriptum sit : aul si non repcre- vidotur in nostro opusculo, non ad mea vcrba respi-
rint, ingratis 29*i quod a nobis dictum
suscipiant cias, .sed ad Scripturam, unde mea tracta sunt verba.

cft. Porro si iii arca Noe omnia animalia, quac bina 21. Christus virgo, Maler virginis nostri Virgo pcr-
ingrodiuntur immuiida sunt,et impar numerus mun- polua, mater, et virgo. Jesus enim clausis ingressus
dus est, et iioc scriptum esse nemo dubilal ;
qiiarc est osliis, et in sepulcro ejus, quod novum, et in pe-
scriplum si cdisserant. Si autem non edissorunl,quod tra durissmia fuerat excisum, nec antea quis, nec
a me expositun;i est, velint, nolint, suscipient. Aut poslea positus est. Hortus conclusus, fons signatus
profer meliores epulas, et me conviva utcre : aut (Cantic. 4. 12) : de quo fonte ille fluviusmanatjuxta
qualicum [ue ndstra coenula conlentus esto. Scilicet Joel (3. 18), qui irrigat torrenlem, (rf) vc! funiuin,
nunc cnumerandum mihi cst, qui Ecciesiaslicorum de vel s|)innrum funium peccalorum, quibus ante alli-
:

iiiijiari numcro disputarint, Clemens, Hippoiytus, Ori- gabantur[al. «/%fl/>amMr] ;spinarum,quiesuffocabant

goiies, Dionysius, Eusehius, Didymus, nostrorumque [al . suffocant] sementem patris familias. Ha^c est |)orta

Trrtullianus, Cyi-irianus, Vicloriuus, Lactantius,Hila- orientalis, ul ait Ezechiel, seniper clau^i, et lucida,
riiis : quorum (a) Cyprianus de sejitenario, id est, et operiens in se, vel ox se proferens Sancta sancto-

impari numcrodisserens,qu<ie,etquanladixerit adFor- rum pcr quam

;
sol justitia;, et Pontifex noster secun-
lunalum, liber illius tesliinonioest. An forsitanPytha- dum ordinem Melchisedech ingredilur, et egreditur.
goram, et Archiiam Puhlium
Tarentinum, et [b) Respondeant mihi, quomodo Jesus ingressus est
Scipioncm in sexto de Republica, de impari numero clausis ostiis, cum palpandas manus, et latus consi-

pfotVram disputantes ? Et si hos audire noluerint ob- derandum, et ossa carnemque monstraverit, ne veri-
treclalorcs mei, Grammalicornm scholas eis faciam las corporis, phantasma putaretur; et ego responde-
couclamare : t Numero Deus imparc gaudet » [Virg. bo, quomodo sancta Maria sil ct mater, et virgo.
Fxloff. 8). Virgo post parluni, miiter anle quam nupta. Igitur,
20. Grande piaculum, evcrsse suntEcclesi;ip, orbis ul dicere cceperamus, Ghrislus virgo, virgo Maria, (e)

audire non potosl, si mundiorem virginitalem dixi- utrique sexui virginitatis dedicavere principia. Apo-
nius csse quain nuptias : si parem numerum impari sloli, vel virgines, vel post nuplias continentes. (/")

subjecimus, et vcteris Testameuti typos, Evangelicie Episcopi, Presbyleri, Diaconi, aut virgines ellguntur,
verilali profecisse monstravimus. Ctfilera qusE in aul vidui, aut certe post Saccrdotium in celernum
libio nostro roprohcnsa sunt, vel lcviora pulo, vel pudici.Quid nobismctipsis ilindimus, et irasoiinur, si
ad eumdem sensum portinciilia : unde ad eu respon- scmper ad coiluin, pra.'mia pudiciliae
.suliantibus iiobis

ilerc nolui, no libelli cxcedcre magnitudinem, et tuo dcnegontur? Volumus opipare comcdere, uxorum
vidrrer diffidere, quem palronum causai
ingenio adhiorcre coniplexibus, cl iii numero \irginum, et
mcio anlc habui, quam rogarcm. Igilur hoc cxlroma viduarum rognarc cuin Christo. Idem ergo habebit
voce proieslor, me neg damnasse nuptias, nec damna- ^31 fames priomium, el ingluvies, sordes, et mun-
re respoiKlisso atlvorsario, non meorum insidias
;
diiiio, saccus, ct sericum? I.azarus recepit niala iu vita
formidasse. Virginitatem autein in coelum fero, non siia, et dives ilie purpuratus, crassus et nitidus,fruitus
(piia habcam, sed quia magismirerquod non habeo.
((•) Viclorius u prima nalivilate.
(u) Edili veleros anle Martian;ouin fere omnes HUciriuiw ((I) Primum Hebriei texlus est, Diay; : alterum Inter-
iegeranl pro Cijiiriuno, renueiilihu.s ouiicti.s exemplaribus liretuiii LXX. xoiviov.
Mss. FraudiiuilViciorio cojjiioniiiiisForluuatus, ([uivilam ((') Olimcum Victorio, « utriusque sexus virgiuitaleia
Filiaj S. Uilaiii scripsil, quein eunKieiu (^sse putavit cum dedica\ere. Aposioli, etc.
illo, cui liber de septeiiario nuiiiero tructans iiiscril)itur,
(f) Huc niaxime spectat Epiplianii locus H;eies. 59.
alqueaileo ii)siiiii lihniiii lliiario tribuit, ipuu cjus lialluci- qiKi' estCalaplirvf,'. i. « (juia eiim, inquil, insuper,
ji
qui
iiatio esl, ,iiiai'liioiiisino, aliisijue erroribus scalens. ailiiiic iii malriiiioiiio (les;il. ac libeiis dat opcrani tametsi
(li) Gra'ce lialict Veioneiisis hber in srxlo f^; 7ro),iT£iac uiiuis uxons sit vir. nequ;v(iuam taineii ad Diaciuii, l»re-
Ue inipnri nniiirro, elc. Seil iioii alius |iutari \iiiiesl, ipiaiu sliytcri, Kpiscopi, aut Hyppoili;icoiii ordinemaJmiitit, sed
Laliiius liber ille, si^u libri, quos (1' lirpnhHcii Tullius qui abuniusuxoris coiisuetudine sesecoii-
cuiii iliiiiil;ixal,
scripsit, iu iiuoruin sexlo l*ul). Scipio de iinpari nuin(M\i iinuenl,auL ea sil orbatus. Quod in illis locis
pra'cipue
dispulaus iiiiluceretur. Ne^pie enim ejus oporis liodio tit, iibi Ecclesi;istici caiiuues pi\'ecipue servanlur, »
()aa'
cxstaiit, iiisi cxi^Mia qu;etlaiu Irajjiueiila ;\puil Seiiecam, postrema verba de Ecclesiastica regula luagis pensajida
Nonuium, Agelluiin, Lacliintium, AuKUsliiium. sunt.
 511 SANGTl I IIEIUJNYMI 512
csl carnis l)onis dum advivoret : sed diversa posl pioposuissel illud expoiiorc : « Volo autcm oumes
mnrltm lonont loca (Luc. 16) : Miserim nEMciis, ct cssc sicut mcipsum » (1 ,
C„r. \.l). adjccit, xauTa
(icliciic miseriis comnuilanlur. In noslro arbitrio est, XEyiov 6 nail)vOt,avTiy.po? (iYa|j.{av xr,p'jfioci.Qiiod liicqiiicso
vci Liizaruin sequi, vci divilem. peccatiim tncutn, ([uie durilia ?
Universa qua- scripsi,
EPISTOLA XLIX (a)
huic sententia! comparala lenissima (al. levissima)
sunt. Rovolve omniiim quos supra memoravi, com-
AD PAMMACIIIUM.
meniarios Ecclesiarum Bihliolhocis friiere, ctma-
ct
Apologetica^n superiorem Epixtolam Pammachio gis concilo gradu ad oplati cocptaque pervenies.
mittit,eidcmque qratulatxir quod ab omnihtis di-
4. Audio loliusin Urbis sludiaconcitata. Audio
te
gnus haberetur Sacerdotio; tandem eum invitat
Pontificis et populi volunlatem pari mente congruere,
ad lectinnem iranslationum suarum ex Hebra;o, MiNUs EST lcnere Saccrdolium, quam mereri. Lihros
et aliorum opusculorum.
seadcciin Prophelaium, quos in Lalinum de Hehra;o
1. Chrisliaiii interdum pudotis est, eliam apud sermone verti, si legeris, et dolectari te hoc opere
amicos iacere, et iiumilitalcm suam magis silentio coinperero, provocabis nos etiam ca^tera claitsa ar-
consolari, quam retractando velercs amicilias, ambi- mario non teneie. Transtuli nup('r Joh in linguam
lioiiis crimen incurrere. Quamdiu tacuisli, laciii, noc nostram : cujus oxemplar a sancta iMarcella conso-
cxposlularc unquam super liac re volui ne non :
brina tua poteris mutuari. Lcge eumdem Gra-cum
amicum quaTcre, sed potentiorem videror expctere. et Latinum; et veterem Editionem nostrce Transla-
Nunc autem provocatus ofticio lilierarum, primas tioni compara : quantum distet
el liquido pervidehis
sempcr partcs habere lentabo et non tam rescri- :
inter vcrilatem, et mendaciuin. Miseram (c) quaedam
bere, quam scribere; ut el verecunde hucusque ta- Ttbv uivojj.vrjjj.d(T(jov in Prophctas duodecim sancto patri
cuisse, et verecutidius loqui ccnpisse cognoscar. Domnioni, Samuelem quoque et Malachim, id cst,
2. De opusculis meis conlra Jovinianum, quod et quatuor Regum libros. Quic si Icgere volueris, pro-
prudenlcr el ainanter leccris, exemplaria sublralien- babis quanlic dtfficullatis "iSti» sit divinam Scri-
do, oplime novi. Sed nihil profuit ista diligentia, piuram, ct inaxime Prophctas inlelligcre : et Inler-
cutn aliquanli ex Urbe venientos, mihi cadem lecli- pretuin vitio quaeapud suos purissimo cursu oratio-
larcnl, qua^ se Roma' excepisse rererebanl. In hac nislabunlur,apud nos scalcre vitiis.Porroeloqucntiam
quoque proviucia jam libri fueranl divulgati : et ut quam proGhrtsto in Cicerone contetnnis, iu parvulis
ipse legisti, « nescit vox missa reverti » (Horat. de ne requiras. Ecclesiastica interpretatio etiainsi Itabel
Art. Poet.). Non sum tanta' fclicitatis, quanlic ple- eloquii venuslatem, dissimulare eam debetet fugere,
riquo hujus lemporis Traclalores, ut nugas ineas ut nonoliosisPhilosophorum scholir^ p<iucisque disci-
quando volueritn emendare possim. Statim ul aliquid pulis, sed universo Io(jualur hominum generi.
scripsero, aut amatores mei, aut invidi, diverso qui-
EPISTOLA L ((/).
dem sludio, scd pari ccrtamine, in vulgus nostra dis-
scinitianl
AD DOMNIONEM.
: et vel in laud?, vel in vituperalione nimii
sunt : non meriluin slili, sed suum stomachum se- Admonitus a Sancto Domnione de comiciis quibus
quentes. Itaquequod solum facere potuijanoXoyriTtxbv Roma' lacerabant multi libros adversus Jovinia-
^35 ipsiiis operislibi (/)) Trpoaretpt/jvrjaa; quem cum le- num, in primis autem Monaehus quidum juve-
geris, ipsc pro nobis ca'lcris salisfacies : aut si tu nis,rumigeru}us,hunc mire exagitat,ejusque ini-

quoque narem conlraxeris, illain Aposioli7:£pi)torf(V,in periiiam objurgans, provocat ad scribendum.

qua de virginitate el nuptiis disputat, aliter disserere \. Littera^ tufc et amorom parilor sonant, et que-
compelUris. relam. Amorem tuum, quo scdulo monens, etiam
3. Nec hoc dico, quod le ad scribendum provocem : qua' luta sunl in ncbis perlimoscis rquerelam oorutn
cujus in sacris litleris studium mihi pra^fero : sed ut qui nonamatit, et quaerenles occasionem in peccatis.
alios qui nos lacerant, hoc facere" compellas. Noruiit garriunt adversus fratrem suuin, et contra filium
litteras, videntur sibi scioli : possunt me non repre- matris sufio ponunt scandalum [Ps. 39. 20). Scribis
hendere, sed docere. Si quid scripserint, magis cx enim eos, imo noscio (ptem dc trivin, de coinpilis,
operis eorum comparalione, mca inlerpretalio ncgli- de plalcis circumforanetitn Monachuni rumigcrul im,
getur. Lege, qutcso te, ci diligentcr Aposloli verha
(c) Benediclinus ad mar}rinem:iVow(?.i7rtH/, iiiquil, lurc
considera, el tiinc vidobis me propter calumniani
Commentaria induoflecimProplietas; ratus videlicet (qu<e
dcclinandam inulto pUi.s quani ilic voluit in marilds aliis quoque Criliiis viris opinio persuasit) iii singulos

fuissc clemcnteni. Origenes, Dionysius, Pierius, Ku- qu .sqiic iJuodi! im Prophetas Commentaria.liic innui.qiiae
ulia certe ab tiis qnte snpeisunt ijutaiida essciil, siquiclein
sebius Cajsaricnsis, Dydimus, Apollinaris laiissime priores Ires ac poslreinos duos non nisi posi decenuium
hanc Epislolani inlerpret ti sunt : quoriim Pi^^-rius et quodexcurrit, esl commentalus. At Hieronymus qute-
dam tautuniTtiv u7to!J.vYi(j.dT(ov, seu comineniariorum suo-
cuin sciisum Apostoli ventiiaret atque edisserei, ei rnmdixit, non cninia;eaquo n jn insingulosminores Pro-
phelas. scd in cum simpliciior librnm, qui diioilecim Pro-
(«) A lias3'2..Scripta eodem l('iiipore,ao.<iuperioriju>icla. phetainscribilur.UndefacileeslopiuaiiaMichcausquead
(b) EEasm.etVict. tibimiai, quem npv^jtifdiyriaa^et le po- AgfT' la, quas asiiperiori anno 392. inlerprelationes elu-
sm//^ t'dj(/i,eglos.salori.s ii!.|icritiniariu,qui verbi TVf.odifw cubraveiat, ad Domnionem inisisse, nec proiiidc alias,
vEtv,i|uodest uuncupare, Ayyl inscribere, hoc loco sij;nifica- qu;e perieiinl, excogitare oportere.
lionem non iniellcxit. {d) Alias oi. Scriptapaulo posl superiorem.
 :

513 EPISTOLA L. 511

rabulam, vafrum lantumad detrahcnfhim, qiiipcrtra- sibi tanlum cancrct et niusis) eloquenlia; suae mole
bem oculi sui foslucani allcrius nitatur eruere, con- oppresserit.

cionari adversum me, et iibros, quos contra Jovinianum 3. Qua;so igitur tc, pater carissime, ut moneas eum,
scripsi, c:mino drnte rodcre, iacerare, convellere. ne loquatur contra proposilum suum; ne castitatem
Hunc Dialocticum urbis vestra^ el Plautina3 familitc habitu pollicens, 338 verbis destruat; .ne virgo
cohimen, non logisse qnidem KaT/i-fopfa? Aristolelis, vel contincns (ipse onini viderit quid esse se jactet)

uou Tcepi Ep[j.r)VEfai; {Prtcdicarnenla De Interprela- maritatas |al. maritos] virginibus comparet, et fru-
tione), non avaXuxwta (Rexolutiones), non saltem slra adversus hominem diserlissimum, tanto tempore
CiceronisT^TOu?, sed per imperito; um circulos, mulier- digladiatus sit. Audio |)ra;terea cum libentcr virginum
cularumque au[j.7t^<Jta {Comjwtationex), syllogismos et viduarum cellulas circumire, etadducto supercilio,
aauXAOYbTou? toxere, ot quasisopliismatano tra calliHa de sacris inter eas litteris philosophari. Quid in socre-
argumenlatione dissolverere. Stultus ego qui me to, quid in cubiculo mulierculas docet ? Ut hoc sciant
putaverira hsec absque Philosophis scire non posse; esse virgines, quod maritatfe [al maritce] ut ilorom ;

qui meliorcm stili partem ram lej^erim, qua:^ delercl, aetatis non nogligant, ut comedani el bibant, et bal-
quam qua; scriberet. Frustra *i37 ergo (a) Alcxan- neas adeant, mundiiias appetant, unguenta non
dri verli Commentariosnequidquam me doctus ma-
: spernant ? an magis pudicitiam, ct jejjnia, et illu-

gister per efoaywYi^v Porphyrii introduxit ad Logicam viem corporis? Ulique illa [ira^cipit quae plcna virtu-
et ut humana contemnam, sine causa Gregorium Na- tis sunt. Fateatur ergo publice (|Uod domi loquilur.

zianzenum et Didymum in Scripturis sanclis calechi- Aut sietdomi eadem docet qua' et publice, a puella-
stas habui : nihil mihi profuit Hebrsorum eruditio, ot rum consortio separandus Miroraulem non eru- '.-st.

ab adolescentia usque ad hanc ;etatem quolidiana in bescere juvenem, ct Monachum, ut sibi videlur,
Lege, Prophelis, Evangeliis, Apostolisque meditatio. diserlum (cujus de ore voneres fluunt; qui tanta; in

2. Inventus est homo absque pra'ceptore perfectus sermocinando elogantia! Comico sale ac lepo- est, ul

Tvveup.aTocp6po;, (/;) xa\ auTooioaxTO?, qui elocjuontia re conspersus sit) iustrare nobilium
domos, luerere
Tullium, argumentis Aristotelem, prudentia Plato- salutationibus matronarum, (/) religionem nostram
nem, erudilione Aristarchum, muliitudine librorum pugnam faccre, et fidem Cliristi conlentione lorque.-e
Clialccntcrum, Didynium scientia Scripturarum, om- vcrborum; alque interhaec fratri suo detrahere. Uti-
nesque sui temporis vincat Tractatores. Denique di- que si orrare me arbitralus est ( in multis enim ol-
citur materiam poscere : et (c) Carneadis aliquid fendimus omnes, et « si quis in verbo non peccat,
referens, in uiramque partem, hoc est, et pro justitia hic perfectus ost vir )
» ( Jacob. 30. 2 ), debuil vel ar-
el c.ontra justiliam disputare. Liberatus est mundus gucro, vel inlerrogare per lilteras, quod vireruditus
a poriculo, et (d) Ha^reditarise vel Gentumvirales et nobilis fccit Pammachius, cui ego ax:£Xo-j'ia<i(xr,v

causse de barathro erutae, quod hic forum negligens, ut potui,et Epistola disserui longiore {Superior. Epist.
se ad Kcclesiam transtulit. Quis hoc nolenlo (al.fo- XLVIII), quo unumquodque sensu dixerim. Imilatus
leiitc) fuisset innoxius?quem criminosum iion hujus saltem fuisset tuam verecundiara, qui ea loca, qiua!
servasset oratio, cum ccepissct in digitis partiii scandalum quibusdam facere videbantur, excerplade
causam, el syllogismorum suorum retia tendere? volumine pcr ordinem digessisti, poscens ut vcl
Nam si applosisset pedem, intendissct oculos, rugas- emcndarem, vol exponerem, el non tantae me putas-
sot frontem, jaclassot manum, (e) barbam tornasset, set dementia', ut in uno atquc codem libro, et pro
tenebrasillico ob oculos o!fudisset (al. elfudisset) ]u- nuptiis, et conlra nuptias scriberem,
dicibus. Nec mirum si me et abscntem jamdiu, et !$39 4. Parcat sibi, parcat mihi, parcat nomini
absque usu Lalina^ lingua\ scmigra'culuin, barbarum- Chrisiiano. Monachum se esse non loquendo, et di-
qiie, iionio lalinissimus ct facundissimus suporct; scuisando, sed tacen^io, ct sedendo noverit. Legal
cuin prseseutem Jovinianum (Jesu bone qualem et Jercmiam,dicentera: « Bonum est virocumporlaverit
quantum virum : cujus nemo scripta intelligerel, qui jugum ab adolescentia sua. Sedebit solus et tacebit:
quia tulit super se jugum » {Thren. 3. 27. 28). Aut si
(a) Commenlarios Alexandri Aphrodisei Latine ab Ilie-
roiiymo vcrsos liic vulgo iiiiclli^'unl orui-lili. iniinqiiein-
corto iii omnos Scriptorcs censoriam accepit virgu-
torprelalioiicm inter o|H-ra ilcperdila eiiumeranl. Al non
LaLine so, aul in iiliam lingiuini translulis.se tlivil S. Do- ((>) Ha'c nobis prohatur lcctio quam ex Cislcrciens. Ms.
clor, sed tantum vcrlissc, quod iili'm lioc locoest, ac ver- exprcssimus antca eniiu crat verba tornasscl, vcl tonas-
;

sasse, acsa^pius sludomlo cvolvisse, ul phirihns adduclis sel, non iiicongrua solum lectione, sed falsa; hic onim
exeiiiplisiii PrjcfaUoncostendimus. Mox Porpliifru iionicn Hicr. utadversarium irridcat,solos ejus gestus anie verba,
quod etiam Rufliiius legit Inveciiva 2. supplevimus e Mss. poluissi' dicit |ua?stigias judicibus faccre. Accedit hunc
(I>) Addniit vetercs eiUlioucs evOso:. bavbam lornaiidi sive in gyruni movendi morem, gestum-
(tjAlias Carncadcuin, De Carneade autem Cyrena,'0 vide quc, cuni quis ad diccnduin paratur, ab aliis quoquc no-
Laertium lib.4. Plutarcluim in Catonc majore, alios([ue. tari apud (Jrieulales.
(d) ^'ereor ne menduin iii voce Hirrcditaiiic cubet; (/) lirasmus ct Victorius lieliijionem nostram paijanam
nam qu;e causa^ Ihereditarito lucrint, nisi Ules iiarciiti- faccrc. MariiaiKcus Hcliijioni nostro' puijnani. cic. ^ohis
bus iu lilios derivalas soiiaut, omnino non iiililliitilur. seiiiii placuii Mss. codicum, el \elustioris editionis tidem,
Ut vero .sciisus coiistct Criiiiinalcs iiileUifieiuUc sunt, sic- eoqiic scnsu iutclliglmus. l\eligionem in pugnam vrrlcre,
que ('.ciiliiiiiriralilnis, i|ua',ul vocant, Civiles cranl.op- cum aliud liabiiu et rcligione, aliud verbis el nioribus
poiKulur. Verissimc lacilus Dial. deOrat. « aul.inquit, Mouaclius ilic pi;c se IVrret, vel polius quod rcligionis
rcum prosperc dclVmlcre, aui aiuid (!i'iilum\ iros cuu-am dogmala iii disputatiouis et conlrovcrsi;i; argumeulum
aliquam fclicitcr orare. » vcrteret.
 :

SANCTI llIERONYMl 516

lam, cl idcirco sc oruoiluni pulal, qiii;i i.loviiiiai!um, vcal nianum, figal slilum, commoveal se; et quid-

soli.s inlcllij,'!! (ost quippc proverbium : BaU)um iiic- quid poiest srriplis oslendal. Del nobis occasioncm
luis I ailii \(Mba cognoscore) («) r.iv-zn ou ouiYpat^er? rospoiidendi diserliludiiii su?c.l'ossuin remorderelal.

apiicllaniur Atlilio judicc. Ipse quoque Joviniaims, respondere], sivelim, possum genuinum laesus infi-
auY^prffvJi aYpa[j.|j.axo5, id ci juslissime proclamabil, gcre. El nosdidicimusiilteras; « Elnos stepe manum

Qiiod mc damnant Kpiscoi^i, non esl ralio, scd coii- feriilai sublraximus » (Juvouil. Sut. \.) De nobis

spiraiio. Nolo iiiilii ille, vel ille rcspondcal, quoruin quoqiie dici polest; Fa^num habel in cornu, longe
me auclorilas opprimere polesl, docere nun poiest. fugc (Hor. Serm. 1. sat. 4). Scd magisvolumus esse

Scribal conira mc vir, cujiisel cgo linguam iiilelligo : (liscipiili ejus, qui ait :« Dorsum meum posui ad

quem cum viccro, omiies bomines simiil vicerim. ilngclla; et faciem meam non averti a confusionc
Ego cnim bene novi (
cxperlo credile) « quantus In sputorum » {Isai 50. 6. juxtaLXX). « Qui cum iiia-

clypeum assurgal, quo lurbiiie torqueat hastam » lcdiceretur, non remaledixit » (1. Petr. 2. 23)-, et

[^j7U'i(l. lib. X)- Forlis est, ct in dispulando nodosus post alapas, cruccm, flagella, blasphcmias, novissiinc
ct lcuax, et qui obliquo {b) et arcuato pugnet capite. pro crucifigcntibus dcprecalus est, dicens : t Pater
Sivpc de nocle usque ad vesperam conlra nos in pla- ignosce cis, quod enim faciunt, nesciunl»(L?tC. 13.

teis clamavit : liabel lalera et athlett.rum robur, el 34). Et ego ignosco errori fratris : intclligo, quia
belle corpulentus esl. Yidetur mihi occulle mei do- diaboli arte deceplus csl. Inter mulierculas sciolus
gmatis csse sectalor. PraHerea nunquam erubescit, sibi et eloquens videbalur. Postquam Romam mea
ncc consideral quid, scd quanlum dical el in lan- ; opuscula pervenerunl, quasi aunuium exhorruit, el
tam vcnit opinionem eloqueniise, ut soleant dicia ejus de me quoque caplavit gloriam, ut nullus esset in
Cirratorura esse dictaia. Quoties me iste in circulis lerris, qui non ejus eloquenlise displiceret, exceplis
stomachari fecil el adduxit ad choleram? [c) quolies his quorum potentiae non parcit, sed cedit; imo quos
conspuil, el conspulus absccssit? Sed haec vulgaria non honorat, sed meluit. Yoluit scilicet liomo pcri-
sunt,el aquolibetde sectatoribus meis possunt fieri tissimus, ut vcteranus miles uno rotatu gladii percu-

ad libros provoco, ad memoriam in posLeros trans- tere ulrumque, et oslendeic populis quod quidquid
miltendiim.Loquamur scriplis, ul de nobis tacilus ipse vellel, hoc Scriplura sentiret. Dip:n('tur igitur

leclor judicelul quomodo cgo discipulorum gre-

; nobis sermoncm suuin mittere, ct non rc))iehcndendo,
gem ductito; sic ex hujus nomine Gnathonici, vel sed doceiido, garrulitatem noslram coriigerc. Tunc
Pliormionici vocentur. iiilelliget aliam vim fori esse, aliam Iriclinii; noii

5. Non est grande, mi Domnion, garrire *^40 a^quc inler fusos el calathos piiollariun, cl inlcr eru-
per angulos, ei mcdicoruni tabernas, ac deinundo terre ditos viros dc di\ina' h gis liogmatibus dispuiaii.
sentenliam : hic bene dixil, illc male ; iste Scriplu- Nunc libeie, et impudcnter jactat in vulgu-;, 'iMt
ras novil, ille dcliral : isie loquax, ille infanlissimus et iierstrepit, (rf) dainnat nuptias; cl inler uteros lu-
est. Ut de omnibus judicet, cujus hoc judicio nie- menlcs, infaniium va^itus, ct loctulos maritorum, quid
ruil ? Conlra quenilibct pa.ssiin in Iriviis strepere, et Aposlolusdixerit,lacel, ut me soluin iii invidiamvo-
congerere maledicla, non crimina, scurrarum est; cet. Cum aulem ad libros veneril, et pedem pedi
ei paratorum [al. 'parasitorum \
scmperad liles. 3Io- contulcrit, et vel proposucrit aliquid de Scripturis,
vel audierit proponentem, tuncsudabit, tonc hfcrebil.

(«) Non immutamus

Benedictina; editionis lectionem, Procul Epicurus, longe Arislippus, subulci non ad-
cum non salis noLis auxilii conferanlveteres codices no-
slii. Alii lameii edili, sin \erius, concinniori certesensu,
crunt, scropha non grunniet.
TiavTo; aMy^fo.^f&i!; pellamus, cui leclioni, quam prai-ferre « Et nos tela, paler, ferrumque haud debile dextr.i
eliam mallemus, maxime favet, quotl alibiHieronymusde « Spargirnus, el nostro sequilur de vulnore sanguis»
quiljusdam ait, qui sibi tantum iribuerent, ut aliosTrac-
tatores de Scriplorum honore ac gradu expellereiu. Sic {j^neid. lib. XII).
epist. ad Husiic. Monacli. de Rufliiio loquens, « Censorem Porro si non vult scribcre, ct laniiim iualcdiclis
Komana; faciindia> notare quem vellel, et de Seiialudoo-
torum EXCLUDKKE. » Iterum opist ad Ripariumcontra agendiim putat, audiat tot inlerjaccnlib.is lcrris, flu-
Vigilaiiliuin, Tibi >oli licct tw (7a6poTdTo) xpaviw de cun-
« clibus, pojiulis, {e) salt'm Eclio clamoris iiioi : Xoii
ctis elGrwcis Lalinis Tiai'tatorii)us fcrre s.^ntentiam, et
quasi censoria viij.'iil,i alios LILI-RE df- Bibliotliecis.alios
damno i uptias, non dami;o conjugium. Kl ut ccrlius

recipere, » elc. Porro i\l. .Viiilius Rrgulus lieic innui vulgo scntcnliam mcam tcucal, \olo onines qui proptor (/^)

ercdilur, (]ui Ceiisoris ofliciiim iiiulia severilale tenuit,

nocturnos forsitan mclus soli cubiiare non possi.nt,
ul Valcriu^Maximus lesiauir iil). '2, cap. 9. sed paruiii illa
ad rem iioslraiii sunt. .Nobis Atlilius isle noii aliu^ ab eo uxorcs (lu'Cro.
videlur, cujus iiieiiiinit junior IMiiiius lib. l.epislola9.
et quom criidilis-iiiuim simiil, cl facetissimuiii vo<mI.
parlem, ac me conspui jiiliel. Vid. Se.>ecain de injiirii
Aul verius M. Alilins (^ive Aciliu:<j l'alicanus, <\\ii iii Siipieiiti.s, Ciip. 1.
Saluslii Iragnienlis lib. VI. Uicitur, liumili loco. l'icens.
((/) Id esl Hieroiiymus, cui hoc crimen impiiigitur.Alii
lofjiiax maf/i.s quum facundus, qua^ verba ex Salusiio re-
lamen codices habent damnavit.
citat. Qiiinlilian. 1. 4. c. 2. el Cellius quin eliam ipse ;
[e) Pro echo viliose erat antea et /i(;c, quod emeiidare
liieroii. coiilra llelvjdiuin, Quie si'quunlur e\ Jovini.ini
noii duliitavimus etiam absifue .^lss. suffragio.
oie viilentur dici.
[f) Expre-sa hicc sentenlia est cx iilia Ciceronis le
{h- Antea erat acuminalo, iiicoiigrua lecliunc, quam
Clodio. Cistcrciense tamen cxemplar, possinl it*ores'li
Vicluriiis, idiiquc tucntur. Alibi conlia Vigil. Ilior. di-
cere.
.\ilarciialo vnlnere : alibi arcualo iiiipelu.
De veteri hac conspucndi iiijuria l'elroiiiu>, Con-
{c)
vocal oiiincx quassillarias, Inmitioeque sorddfLssimam
 517 EPISTOLA LI. 518
PISTOLA LI (a) (e) singuli Ecclcsiarum Episcopi habent sub se Eccle-
S. Kpipiianii Ai) JoANNEM Episcopum Jerosolyinoruin sias, ([uibus curam videntur impcndorc et nemo :

A Hieronyino Latinc reddila. supcr alienam mensuram extendilur, tamen pra^po-

Epiphanius Episcopus Salamiva; Cypri excusat se nitur omnibus caritas Chrisli, in qua nulla simulatio
Joamii Episcopo Jerosolymitaiw, (juod Paulinia- cst ncc ronsiderandum quid factum sit, sed quo
:

num Prcshijtcrum ordinasset ipso inconsul/o. Dein- temporc, et quo modo, etiu quibus, et quarc factum
de comnionct,ut al) Oriyenis crroribus abstineat. sit. Cum enim vidisscm, quia muUitudo sanctorum
Domino dilecliss. Fratri Joanni Episc. Epiphanius. fratrum in monaslerio consisteret, ct sancti Presbyteri
\. Oporlcbat ib) nos, dilectissimc, Clcricalus Iio- Ilicroiiymus, et Vincenlius, propter verccundiam, et

norc non abuli in superbiain, sed custodia mandalo- huniililatem, nollcnt dcbila nomini suo exercere sa-

rum Dci, ct obscrvalione diligcnlissimahoc esso quod crificia, et laborare in h.ac parte ministerii, quaj

dicimur. Si enim sancta Scriplura loquitur : « Cleri Christianorum pra^cipua salus est : invcnireautem, et
eorum non proderunt eis « {Jerem. i2.jiu-ta LXX) : comprchcnderc scrvum Dei non posscs, qui (/) te, eo
quic arroganlia clericatus conducere nobis poterit, S 13 quod gravc oniis sacerdotii nollet suscipere
qui non solum cogitatione, el sensu, verum eliam sa'pe fugiebat : sed nec alius quis Episcoporum fa-
scrmone peccamus? ^4^ Audivi quiiipe quod lu- eum reperiret. Unde, ct satis miratus sum, quo-
cile

meas contra nos, et irascaris, et miniteris scriberein modo dispensationc Dei ad nos vcncrit cum Diaconis
cxlremos fines terr<T, ut loca provinciasque non nonii- monastcrii, ct c;eleris fralribus, ul inihi satisfaccrel.

ncm. Et ubi est Dei limor, qui nos debct illo treniore quia ncscio quid adversum eos habebam tristilia^,

conculere, qui dictus est a Domino : « Si quis irascitur Cum igitur celebrarelur CoUecta in ecclesia villje,
fratri suo sine causa, reus erit judicio? » {Matth. 3. qua' cst juxta monasierium nostrum, ignorantem,
23.) Non quod magnopere curem, si scribas quod cum, el nullam penitus habeutern suspicionem,
placuerit. Scribebantur enim, cl {c) cpistolic biblinif per nuiltos Diaconos apprehendi jussimus, et teneri
juxla Isaiam : et mittebantur super aquas, qua- cilo os ejus, ne forteliberari secupiens, adjuraret nosper
cum sificulo transeunt. Nihil tibi nocuimus, nihil in- nomeu Chrisli : et primum Diaconum ordinavimus,
jiiriic fecimus, nec quicqnain violenler extorsimus, proponentes ei timorcm Dci, et compcllcntes, ut mi-
In inonasterio fratrum, et fratrum Pcregrinorum, (d) nislrarct ; valdc quippc obnilebatur, indignuin sc
qiii provincia; nihil lua' deberent : et propter nostram essc {y) clamitans, et grave onus ultra vires suas esse

parvilatem, etlitleras, quas ad eos crebro direximus, contestans. Vix ergo compulimus eum, et persuadere
communionis quoquc tu?c coeperunt haberc discor- potuimus testimoniis Scripturarum, et propositione
diam, nc viderentur quadam duritia, et conscientia mandatorum Dei. Et cum minislrasset fal. ministra-
nostra, antiqufc fidei ab Ecclesia separari, ordinavi- ret\ in sanclis sacrificiis, rursus cum ingenti dificul-
mus Diaconum postquam ministravit, rursum
: et tate tento ore cjus , ordinavimus Presbyterum : ct

Prcsbyterum, super quo debueras gralulari, in(clli- iisdem verbis, quibus aute.i suaseramus, impulimus
gens quod ob Dei timorcm hoc sumus faccre com- ut sederet in ordine Presbyterii.Po.st hiEC scripsimus

pulsi : maxime cum nulla sit diversitas in sacerdotio ad sanctos Prcsbyteros monasterii, et ctfteros fra-
Dci, ct ubi utilitati Ecclesia; providetur. Nam, et si tres : et increpavimus cos, quare non scripsissent

(«) AUas 60. Scripla ac latine reddita circa eumdem super eo, cum ante annum multos eorum queri au-
annum 394. dissem, cur non habercnt, qui sibi Domini sacra-
{l>) Consiile infra episl, S7. de optimo Qcncre inler-
prelancli, ijua se tuelur Hier. contra Ruftinuin Ciivilianteni menia conliccrent, el illum omnes suo posccrent
priora hivc fipiplianii verba, qu.-ein Gra'co sunt, eost yap tcstimonio, et grandem utilitatem in communc mo-
^|j,d?, ayaTtriTs, \x-}\ t^ olrja-ei twv xXripcov (pspsaOai a S.
nastorii teslarcntur : ipiare tunc reperla opportuni-
Doclore inale conversa in Li\tiuum.
(c) Inllebrico lsai;c textu esl NDJ "i
v3,!l. quod csl in talc non scripsissent nobis, ncipic super ordinationc
vasis pnpijri, at LXX.
litteram pro 3 qu;c f^cil-
aliiini 3, cjus ali([uid poposcisscnt.
limc cominutanturjlegenteslSllsT^tffToXa; p 6 Xiva? Irans- 2. Ilivc ila acla sunl, ut loculus sum, in carilato
lulcrunt, accipientes XDC seupa/;//r»/tt pio opist. quod Christi quam le erga parvilatcm noslram haberc
viilelicet in papyro scribcrenlur. Videndus Plinius lib.
Xlll. 0. 11. cl Cassiodor. 1. Xl.epist. 38. Hinc AUlclmus
ciedcbam quanquam inmonastcrio ordinavcriin,cl
:

de Nycticoraco, non in iiartccia, qtuc libi sulijccta sil. vcrc benc-

homnleis scribor biblis, sed vocc Pelasya.
dicta Episcoporum Cypri mansuetudo ct bonitas, cl
Et Ennodius :

Olia lyHiiicis non passus carmina biblis. nostra rusticitas sensu tuo ct arbitraiu digna miseri-
Snlcari, etc. cordia Dci. Nain mulli (^lpiscopi commuiiionis nostno
Sed do peiiitidri liujus loci sonsu atque usu, ))lui'a di-
cenda iiobis crunt in lib. -2. ;i(ivers. Pclag. Inlcriin su- ci Prcsbyteros in nostra ordinaverunl provincia, quos
periorcm libi voculam reposuimus c Mss.
(d) Duo velusliorcs codd. \'atic. qui prorinciic iiiliil [e]Piaepostcro onlino velustis.s. Valic. exemphir 35.^.
dcbuerc. Eral autcm Paulinianus S. llicrunynii fralcr, sinijuhr. Errlesiu' Episcoporuin babenl, etc. qneiuadino-
' queni Uiaconum, mox
Prfsbylcruni (irdin;ivil Epiplui-
ot duiii (liam in vctori priin;i editione Icgcnduni ost. Mox
i
niu,'!, mouaslorio, quod ad Joannis diic-
in Pcrc^Tiiioruiu Ambros. siiper niiiiin niensurain.
j
cesin non portinohat. Pono (lislercieus. Mss. ne vule- <<
(/') llootius forio .Vmbrosiau. exemplar te vooulu;n non
,
rentur qu:idaiii durilia el consciontia fulei antiqiuc, (|iiaiu agnosrit.
I
siuiul liabuinuis, ;ib Ei'closi;i separari. » Sed Ainluosi.m. ((/) Vorba clamitans, et grave onus utlra vires suas
paulo ante civperuiit liabere cousortia, nec vidercntur esse, qua; in hucusque editis deerant, supplcvimus cx
quadain duritia, ctc. Ambros. Ms.
Patuol. XXII. 17
 U

51 SANCTl HIERONYMI 520

nos coini»rclien(lorc non polcramus, cl niisoriinl ad advoluiu^|)edibu6 tuis precor, pra^sta mihi ei libi.ul
uos l)iucon»is cl lly|)Ocliaconos, quos subCfc])imus cuni salvcris, sicuti scriptum csl, « a genoratiotie ])cr-
gialia. El ipsc coiiorlalus sum beala- memoriii; Phi- versa; » el recede ab Irdcresi Origenis, ct ii cunctis
ioiiem Episcopum, clsaiiclum («) Thcopre[)um, ulin hiorcsibus, dilectissime. Video eiiim quod i)ropter
ccclcsiis Cypri, ([luc juxla se eranl, ad !8 1'! mcii' hanc causani omnis vcslra [al. noslra] indignatio
aulom paiiKciai vi(Jebaniur ccclesiam pcriinere, co concitata sit, quod dixerim vobis /;), Arii paticm, ct
^uod grandis essei,et lale palens provincia, ordina- aliarum hiercseon radiceni, et parentem laudarc non
•^enl l're8byleros,olGhrisli Ecclesiie provideront.Nuin- debctis. Et cum vos rogarem, ne ita erraretis, el
quam aulcm ego ordinavi Diaconissas, el ad alienas moiiercm, contradixislis, et (c) me ad iristiliam at-
misi provincias, ncciue ioci quicquam ul ecclcsiam que lacrymas adduxislis. Non soluin auleni nie, sed
scindcren). Quid ergo tibi visuni est, sic graviter in- et alios i)lurimos calholicos qui intercrant. Inde, ul
lumescere el jaclari contra nos pro opere Uei, quod intelligo, hfec est omnis iudignatio, ei iste furor. Et

in tcJificalionem, el non in deslruclioncm fralrum idcirco comminamiui, qnod mittaiis adversum iiie

factuin cst '! Sed el illud vehementer admiratus sum, epistolas, ut huc illucquc sermo vcsler discurral :

quod nieis locutus cs Ciericis, asserens te per san- et projiter defcnsioncm hffircseos adversum me odia
clum Presbylerum et Abbalcm raonachorum Grogo- suscitantcs, rumpitis caiitatem quam in vos habui-
rium mandiisse mihi, ne quemquani ordinarem et • mus : inlantum ut fecerilis nos etiam pttmilentiam
cgo hoc pollicitijs sini,dicens : Nunquiii juvonis sum, agere, quare vobis communicaverimus, ita Origeiiis

aut canoncs iLjnoro V Audi igilur verilalcm in ser- errores et dogmala (d) dcfendenles.

mone Dei, me hoc necaudisse, nec nosse, nec istius 4. Simpliciter loquor [al. loquar] : nos secuudum
scrmoiiis penilus recordari. Suspicatus autem sum, quod scrii)tuin cst, nec oculo noslro parcimus, ut noii

110 forsilan inier mulla, quasi liomo oblitus esscm ;

effodiamus euii), si nos scandilizaverit : ncc manui,
et ob lianc causam sanctum Gregorium sciscitatus neijue pedi, si iiobis scandalum fecciit. Et vos crgo

sum, el Zenonem Presbyteruiii, qui cuni eo es-t. E sive oculi nostri, sive manus, sive pedes faeritis,

quibns Al)bas Gregorius rcspondit, sc hoc penitus similia F.uslinebitis. Quis enim catholicoruin possit
ignorare. Zeiion autem dixit, quia cum ei Presbyler iequo animo !-ustinere, et eorum qui fidem suam
Rulfinus nescio quiE alia triinsitorieloquerelur, eliam bonis operibus exornant, ut audiant Origenis ^ltt
hoc dixerit Pulasne aliquos ordinalurus est sanctus
: doclrinam atque consilium, credant praeclarae illius

Episcopus [al. Epi\)lianus\> et hucusfjue sletisse ?er- praedicatioiii : Non polest Filius videre Patrem, nequc
monem.Ego auteni Epiphanius nec audivi quicquam, Spiritus sanflus videre Filium? Ilicc in libris 7i£p\ A'p-
nec respondi. Unde, dilectissime, non te prie\eniat ywv sciibuniur, his verbis lcgimus, el ita locutusest

furor, rec occupcl indignatio, nec frustra movearis Origenes. (( Sicut enim incongruum est dicero, quod
el aliud dolens, te vertas ad alia, ut peccandi occa- possit Filius videre Patrem, sic in conseqoens cst

sionem invenisse videaris. Quod Propheta devilans. opinari, quod Spiritus sanctuspossit videreFiliiim. >-

Domiaum precatur, dicens : «Nou declines cor mcum Illud quoque quis Origcnem dicenlcm paliatur, quod
in Ycrba rnalitia; : ad excusandans cxcusationes in aniniic, angeli fuerinl in coelis : et poslquam pecca-
peccatis » [Ps. 140. 4). verint in hupernis, dejeclas esse in istum mundum,
3. Illud quoquo audiens admiralus suni, quod qui- et quasi in t;imulos el sepulcra, sic in cr^rpora isla
dam, qui solent ullro citroquejporlare rumusculos, relegatas, poenas antiquorum lucre pcccatorum? et

et liis ([uae audierunt semper aliquid addere, ut Iri- cor])Ora crcdentium non templa Christi esse, scd
slilias ( t rixiis inter fratres concilent, te quoquc fur- carceres damnatorum ? Exinde veritatem historiic,

bavcrunl, et dixerunt, quod ia oratione quando allegoriif! depravans mendacio, infinita verba rnulti-

offoriinus sacrificia Deo, soleamus pro le dicere : plicat : et simpliccs qiiosque varia persuasione sup-
« Domine, priesia Joanni, utrette credat. » Noli nos lanlans, nunc asseril animas, juxla GrcTcam elymo-
in tanlum putare ruslicos, ut hoc tam aperle dicoro l0i,iani (e) (J/u/a; iKo too <|(jyEa6at, idcirco vocitatas,
potuerimiH. Ouanquam enim hoc in corde meoseiii- quia do coelestibus ad inferiora venientos, calorcm
per orem, tamen ut sim])liciter fiUear, nunquam in jirislinum aiiiiscrint : nunc corpus hoc, ob id juxla

alionas aures protuii, ne te viderer parvipendere,di- Griccos osjjia;, id est, t;?H6u/?iJn,sivejuxta aliani pro-
leciissime. Quando !8fi» autem complemus ora- prietalem, (/} cadaver dici : quia animaj de coelo rue-
tiouem secuuduni ritum mysteriorum, ei ])ro omnibus (fti Duo \erba Origenem post Arii patrein,
scilicet,

el pro to quoque dicimuj » Custodi illum qui hic iiiscrunt cdili, quae tamen nulli Mss. agnoscunt, el
: orffidi-
nos eoruru iuictoritale lanquam e glossatoris manu pro-
cat veritalem : » vel certe ila : « Tu priosta, Domine, fecta expiiiixiinus.
ct cuslodi, ut ille vcrbum praedicet veritalis : » sicut (c) .\bsunt a Vatic. vocula me ad, ctpaulo post inde.
[d) lllud defendentes ad nos coinmode referri [jotesl :
occasio sermouis .se tulorit, elliabuorii oralio conse- Ainbrosiaii. lainen exein|ilar cum legat defendentibus,
quentiam. Quapropter obsecro Lc, dileclissiinc, ct referl ad vobis.
('(?;Veluslioresediti, aTtoToO >\>'j/_(,iUn^%:, id esla frif/es-
cendo, idcirco, etc. Al. ab anfjele.scentlo, Il-<;. aUjescendo. Vi-
(«) Sic cmemJaTinius ox :inli(jiiis.s. Valiiano et Ambro- tio^o Val. ju.vta (jnecain eli/molo(jiam,(/nod corporu carce-
siano exempfui, cuiu aiitca esset Theoprobuin latiuo
res dicas,idcirco, etc. Poito sententiam hanc a Pythagtra
pailim ei parlim gr£(ico nomine. Paulo supra vucem Z>ia- posi Plaloiiem, Origeuem hausisse, est longe notissimum.
r.nnox vclusta edit. non habet. (fj Mailem ipsum etiam graecum nomeninseri, ellegi
 521 EI'1ST0LA Ll. 522

riiit : k plcrisquc autem secunduni variam Gruciser- an rideam nescio. Doclor egregius [b) audct docerc,

moiiis suppellectilcma(b(j.a, id est corj>us,<sf,[j.a,id cst diabolum rursum futurum esse quod fuerat, el ad
id

monumentum interpretari: co(iuod ita aniniamin se camdem rediturum dignitatem, et conscensurum re-
clausam liabeat, (luomodo sepulcra el luniuli cada- gna coelorum, Proh ncfas, quis lam vecors et stoli-
vera morluorum. Et si lioc vcrum cst ubi, cst lides dus, ut lioc recipiat, quod sanctus Joanncs Bapli.sla,

noslru ? ubi prtcconium resurreclionis ? ubi Apostolica ol Pcl-rus, et Joannes Aposlolus ct livangelisla, Isaias

doctrina, quse in ecclesiis Chrislihucusque perdurat? quoque, el Jeremias, et rcliqui Propheta; coha;redes

ubi illa bcnedictio ad Adam,et ad semcn cjus,et ad tiantdiaboliin rcgno ca;Iorum?Pra'tereo frivolam ejus

Noe,etadfilios ejus: Cresciteetmultiplicamini,etre- cxposilionem super tunicis pelliccis, quanto conalu,

plete terram? (Vc)ies. 1. 18, et9. 7.) Jam enim non quanlis([ue egcrit argumentis, ut tunicas pelliceas hu-
erit benedictio,®4y sed maledictio juxlaOrigenem, niana esse corpora crederemus. Qui inter multa ait :

qui angelosvertit inanimas : et de sublimi fasligiodi- ^JS (( Nunquid coriarius aut sordiscarius [al, sior^i-

gnitalis facit ad inferiora desccndere, quasi Deusge- .«trjM.sJeratDeus^utconficerclpellcsanimaliumjetcon-

neri hnmano non [)0ssit animas per benedictionem sucrct ex eis tunicas pelliceas Adam et Evae? Manife-
darc, nisi angeli peccaverint : tt tot incoelosint rui- stum est ergo, inquit,quod dccorporibus nostris loqua-
nse, quol in terra nalivitates. Dimittenda ergo nobis tur, » Et si hoc ita esi, quomodo legimus ante pelliceas

est doctrina Apostolorumct Prophetarum, ct Legis et tunicas, ct ante inobedientiam, ctde paradiso ruinam
ipsius Domini Salvatoris in Evangelio pertonanlis, Adam loquentem non sccundum allegoriam, sed vere :

E contrario Origcnes praicipil et lcgem dat, ut non « Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea »

dicain constringit discipulos suos, ne quis oret in {Gen. 2. 23)?Aut unde assumptum est quod divi-
illud,

c«;lnm ascendere, ne pejus ilerum peccans quam in nussermo tcstatur : (( Et injecit Dcus soporcm in Adam,
tcrris ante peccaverat ,
prfccipitetur in mundum. ct dormivit : et sumpsil unam de costis ejns ; et adim-
Quanquam isliusmodi nugas et dellramcnta solcat plevit pro ea carnem, et tcdificavit coslam, quam
ille Scriptuiarum interpretatione i^erversa ct aliud tulcrat ex eo, illi in uxorem? » {Ibid. 21) Aut quic
signiticanie, quanu|uod vcrum est affirmarc, diceris: corpora contegebat Adam et Eva foliis ficus, post-

Priusiiuarn u malitia kui)iiliarcs,egO(leli(jui(Ps. 118. quam comcderunt de arbore vetita? Quis autem pa-
47). Kl illiid : Hevertereanima mea in reguiem iuam tienter ferat Origenem lubricis argumentationibus
[Ps. 114. 7). Necnoa ct iliud Educ de carcere ani-
:
resurrectionem carnis hujus negantcm : sicutdeclarat

mani meam (Ps. 141.8). Et in alio loco : Confttebor manifcstissime in volumine Explanationum primi
DoDiino in regione vivoruin (Ps. 114. 8) cum alius psalmi, tt in aliis multis locis? Aut quis audiat in

procul dubio sensus Scriptura? divina^ sit, quam ille tertio coelo donantem nobis Origenem paradisum, et

in hseresim suam raaligna interpretaiione detorquet. illum quem Scriptura coramemoral, de terra ad coe-
Quod faciuntet ManiclKTi,et Gnoslici, et Hebionitn', leslia transfercnlem : omncs arborcs qua^ scribun-
et

el Marcionis sectatores, et aliu; han-escs niiincro {a) tur in Genesi, sic a!legoric(^ inlelligentem quod :

octoginla, qua; dc purissimo Scripluraruni fonlc as- scilicct arbores, angelicae Forlitudines sint, cum hoc
sumentcs tcstimonia, nonita intcrprctantur,ulscripta vcrilas non recipiat? Neque enim dixit Scriptura

sunt, scd simplicitatem sermonis ecclesiastici id vo- diviiia : Deposuit Deus Adam et Evam in lerram : scd,

lunt significare, quod ipsi scnliunt. cjecit cos de paradiso, ct luibitare {c) fccit cos contra
B, Illud quo([uc quod asserere nititur , doleamnc paradisuDi. Non ait, sub paradiso. Et posuit roin'
plumm flammeam, el Chcrubini custodireintroitum
jiid:lnaliampropri('late))iiiT:(7)[iai(tesfca(l(ii.'er,nam^rxco ligni vitd' {Genes. 3). Non dixit, ascensum. Et /luvitis
corpus exaniine iTTwjj.a dicilur dTTo tou TriTiTEiv, ut latiiie
cadaner deducitura cadeiido, siquidein ipsain Grjrcain ety- cgredicbatur ex Edoi : non dixit, dcscendit ex Eden.
molugiam, quam ad li;eresiin suain torquebal Origciies, liic Iste dividitur in quatuor priiicipia: nomen uni Phi-
affcrie salius erat, ut supra sit, atque iutVa ubi tanien :

Vatic.et Ambros. Mss. vocabulo <T(ojj.a,et vocula id est e\- son,etnomm sccundi Geon{lbid. 2. 10), Ego vidi aquas
punctis, coiitinuo legunt, « socuiiduin vMiiam Cira!ci ser- (lcon, aquas quas his caincis oculis aspexi. Isle est
monis supelleclilem corpus (jr,[xaid esl memoriam (al. ?//()-
Geon,quei'.i Jeicmias demonstrat dicens Quid vobis :

«M/Hew/H//i)interpietari.»PlaloexcujussententiaOrigenes
l()cutus esi, in Cratylo, el «jorgia, corpora auimis deser- ct vice .Efjijpti, ut bibatis aquam Ccon turbidamyJe-
vire sepulcrorum vice, ditit, el aw[j.a, quasi ayi|j.a nun-
rein. 2. 10.) Bibi cl de [d) magno fluminc Euphrale
cupalum. kai Y(xp (Tyj(j.(x xivs^; cpa(Tiv auTo eivai t^i; •i^^yric, (bi;
T£Opa(j.ix£VYi? Ev T(o vOv TTapovTi, ct ca"tera qu;e laiiiie pra^stat a^juas simpliciler, quas niaiiu potes langerc,ore sorbciv,
audire. « Eteiiim uo5(j.a iionnuli aiunt esse auimi (T^(J.a, lan- non aquas spiritales. Ubiautcintlumiiia sunt,qua'elvi-
quam ad iioc quidem leinpus anima sit in corpore sei^ulta,
v«l recte ideo cst infifja, quoiiiam corporis miiiisterio utitur
dentur ct bibuntur, ibi conseijucns cst quod ct ficus et

lauima ad eas res, quas sibi obsignarit

significandas, alia ligna sint: de quibus ^ltldicit Deus : Exomm
explicandasque. » El in Gorgia, Kal t(o ovti i(T(o;
Vjfjisic
ligno quod est in paradiso coinedes (Genes. 2. 16) : (e)
[Te6va[j.ev OTrep yi5t]ttou I^m-^z, xal rixouiTa t(ov (Tocptov (o; vuv
^ili.ei; T20vajj.£v xai t6 |X£v (T(o[j.(x £(ttiv f,[X(;)v (Tr,[xa. Et uos
;
(h) Hinc Orifiriiis nomeii, quod neque Mss. nequeediti
jrevera morimipr. llliid eiiiin a sapieutibus audivi nosuunc
vetustidros liabeiil, e\puii\imus.
jmori, et noslrum CT(o[xa corpus csse (Tyi[xa, sepulcrum. ((•) Valic. et veius edilio habitarc fccit ronlra para-
(a) Ambrosian. Iriijinla nuuieral, alii iMss. ([Kudra-
I
(lisam, cl noii adjcril cos sab paradiso.
\(]tnla; sed (piod oplimc aiile uos Viiiorius ([uoque aiii-
((/) Aiilea [leiies Marliaii. aliosque. rf(' //oc maijno. Mox
madvertcral, propierea ()(7().(//(;/r/ iiomiiiat E|)iidiaiiius,
'

diia' [iriores Ediliones, ac lolidem Mss. flaminn siint et

cujus luyc est epislola, quod coiilra toliilem liKreses
aqinr bibantarcl vidcnliir : ivclissiiue.
scripseril, qua; ad sua usque tempora pullularani. (c) Duosveisusistos,«///ji/ja suiiltignisaliis, etc. Victo- -
 :

523 SANCTl HlERONYMl 524

siiiiilia siinl lij^nis aliis cl arlioribus, sicut lluinina magis hic inter ha^relicos habcbitur ,
qui tantas per-

similia sunl lluniinibus el aquis. Si aulcni aqna qu;r versitates, cl lam inala dogmala contra iidciii adin-

rcrnilur, verc aqua esl, necesse esl ul el ficus vcra venil. Denique cl Ecclesia; hostisexlilit? Inler mulla
sil, ct alia ligna : cl Adam vcrus statim a princijiio enim mala cliam illud ausus est dicere, perdidisse
phsmatus in corporc, sicut ct Eva, ct non in plian- im-iginem Dci Adam, cuin lioc in nullo penitus loco
tasmate, cl post ruinam (ut vu!t Origenes) propler Scriplura significct. Si cnim ita csscl , nunciuam
peccalum postea corpus acccperil. Sed dicis : Legi- omnia qua; in mundo sunt servirent scmini Adam,
mus quod sanclus Paulus raplus sit usque ad terlium id est, universo generi hominum : sicut et Jacobus
ccdum, et usque in paradisum (2. Cor. 12). Bene Apostolusloquitur ; « Oninia domautur, ct subjecia

dicis : Quando ponit tertium ccclum, cl postea addit, sunt humana: nalurai (Jaco/^. 3. 7). » Nunquam cnim
et in paradisum, ostendit alibi esse ca'lum, ct alibi universa subjccla essent hominibus si non habcrenl
paradisum. Illas vero pra!Sligias quis non statim homines juxta id quod universis imperarent, imagi-
altjiciat alque conlcmnat : diccnle Origene dc aquis ncm Dci. Conjungens autem atque consociansScrip-
qua' supcr firmamentum sunt, non csse aquas, sed plura divina gratiam benedictionis, quam Adam do-
Forliludincs quasdam angclic?e potestatis, et rursum naverat, et generationibus quae ex co eranl, ne qui
aquas qua3 super terram sunt, hoc est, sub firma- forsitan maligna intcrpretatione auderent dicere.uni
menlo, esse Virtutes conlrarias, id ebt, djemones ? dalam gratiam Dei, et illum solum factum csse ad

El quomodo legimus, in diluvio apertas cataractas imaginem Dei («) quia plasmatus esset ex humo, cl
:

c(x;Ii, et aquas inundasse diluvii? unde aperli sunt uxorem ejus, quam creasset de costa viri eos vero :

fonles abyssi, ct totus mundus opertus est aquis (Ge- qui conciperentur in utero et non ila nascerentur ,

nes. 7). ut Adam, Dei non liabere imagincin, staliin pcr or-

6. furor hominum juuclus stultitia', qui reliqne- dineni jungit , et dicit : » El vixit Adam duccntos
runt illud quod in Provcrbiis dicilur : « Audi fili trigiiita annos, cl cognovil Evam uxorem suam et ,

scrmonem patris tui, et ne abjicias legem matris pej)erit ci filium juxta speciem et juxta imaginein
luae » (Prov. 6. 20), et convcrsi sunt ad crrorcm, el cjus, ct vocavit nomen cjus Sclh »{Genes. 5, 3).

dicunl stullo, ut princeps sui sit; ncc contemnunt Rursumquc in decima generalione post annos bis
res fatuatas, qua3 dicuntur a fatuo, sicut Scriptura inille ducentos (b) quadraginta duos, vindicans Deus
testatur : « Faluus autem fatua loquitur, et cor ejus imaginem suam, et ostendens , ^51 qaod gralia

vana intelligit » {Isai. 32. 6). Unde obsecro te, dile- quam dedisset hominibus perscveraret in eis ait ,

ctissime, et quasi menibris mcis parcens, propler ca- « Nc comederiliscarnem insanguinem (al. cnmsan-

rilalem quam in le habeo, precor scribens et orans, (jui?ie) cgo enim ulciscar sanguinem vestrumde manu

ul impleas illud quod dicitur : « Nonne odientes tc,

omnis hominis cffundentisillum : quia ad imagiiiem
Domine, odivi, et supcr inimicos tuos tabcscebam? » Dei feci hominem Nec non post alteras
» {Genes. 9).

iPsal. 138. 21.) Inimica et digna odio Origenis deccm geucrationes usque ad Abraham, et ab Abra-
verba sunt, ct Deo repugnantia, el sanctis cjus, et ham usque ad David alias generaliones quatuorde-
non ista sola qua; dixi, sed et alia innumerabilia. Ne- ci:n, quifi viginti quatuor generationes simul faciunt
que enim nunc mihi propositum est adversus omnia annos bis mille centum decem et septem : Spiritus

Origcnis dogmala disputare. Nihil mihi subripuit Sanctus in Iricc^imo oclavo psalmo, cum querereiur

Origcnes, nec in mea gcneratione fuit : nec propicr deomnibus hominibus,quod in vanitate ambularcnt,

aliquas res mundi ct bsereditalem, odium adversum et peccatis essent obnoxii, loquitur : « Verumtamen
illum, pugnasque suscepi sed (ul simpliciter fatear)
:
in imagine pcrambulat omnis homo » (Ps. 38. 7).

doleo, ctvaldedolco, vidensjilurimos frairum, •^,>0 Nec non post David, etiam sub Salonione filio ejus,

et eorum pra^cipue, qui professionem liaDcnl legimuslale quiddam super Dei imagine nominalum.
non mi-
nimam, gradiim quoque sacerdotii maximuni
et in
Dicit enim in Sapicntia, qua; tilulo ejus inscribitur:
pcrvenerunt, cjus pcrsuasionibus deceplos, et pcr- « Creavit Deus incorruptum hominem, cl imaginom

versissima doctrina cibos factos cssc diaboli : in qui- («) Aliter et brcvius Cislercicnses cliarla;, qui plasmu-
Uis esset Iwino, et uxorem ejus, eos vero, eic. Ambro-
buscompIctumcstilIud,quoddicitur:a Superomncm
sianae aulem sic etiam in superioribus variant, « audc-
muniiionem ludit, ct esca; cjuselecta', et congregavit rent dicere, imminutam graiiani Dei, et illum solum f.ic-
sicut arcnam captivitatcm luin esse ex humo, ct uxorem ejus; eos vcro, etc.
(Abac. 1). Te aulem,
»
(b) Ab orbe coudito ad pcrditos diluvio bomines secun-
fralcr, liberet Deus, ct sanctum ])opuIamChristi, qui dum LXX, bis mille ducentos quadraginta duos annos
crcdilus cst, ci omnes fratres qui lccum sunl, ct
tibi supputanl Eusebius, Hieronymus, Beda, aliique. Sed alii
itidem cuni Augustino, do Civil. Dci. lib. 15. numeranl
maxime Rulfmum Presbyterum ab ha;resi Origcnis, 22G"2. Cum itaque dc Epipbanii menle baud constaret,
cl ab aliis haeresibus el perdilione carum. Sicnim alque inipressi anlea libri, quns eliam Rlarliana!us se-
quilur, lcgerent sexaijinta iliios, Victorius e\ lile Mss.
propt(.r unum vcrbum, aut duo quic contraria fidci
e\emplarium, prajtulit (juadratjinta Ouos, cui Itxtioni duo
sunl, multse liaTCics abjccta;sunl ab Ecclc£ia,quanto etiam nostri codices sutfraganlur, quibuscum et nos fa-
cimus. Omnium aulem lectissirne Ambio.>ianus lib.

utianiijue leclioneni boc modo exbibet, < post iinnos bis

rius expunxil, quod in suis AIss. cxemplaribus noninve- niille ducentos septuaginla duos, si\e ut in aliis exem-
nisset, et sensuiii pcrlurbare sibi
viderentur. iNobis e plaribus ponitur, bis mille ducento.3 quadraginla duos, »
contra cum satis probe sensum perscqui
visi sint,ex tri- ex quo facilis aliorum umanuensiiuu lapsus ex vocum
Uus AIss. antiquissimus,atquuedilis
omnibus reposuiinus. pene carumdem occursu apparet.

k
 :

u
525 EPISTOLA )f^ 520

sute proprielatis dnrlit ei » (Sap. 2. 23). Et rursum les futuri sumus. Novimusautom, qnia cum illo reve-
post annos («) millcnos centcnos undenos plus mi- lalus fuerit, similes ei erimus. Videbimus cnim cum
nus, in novo legimus Testamenlo, quod non penJi- sicuti est » (i. Joan. 3. 2). Hoc enim propter glo-
derunt homines imagincm Dei. Jacobus enim Apo- riam, qusr ibi revclanda est sanclis ejus, dictum est
stolus et fraler Domini, cujus ct su[ira meminimus, sicut el in alio loco lcgimus : « A gloria in gloriam »
instriiit nos, ne Origonis laqucis capiamur, habcre (2. Cor. 3) : cujus gloriio jam in isto Sicculo sancti

hominem imaginein el similitudinem Dei. Nam cum arrabonem ot portiunculam susccperunt. Primus eo-
de lingua hominis latius disputasset, adjecil : « Insta- runi Moyses, cnjus fulsit facies valde, et radiabal ve-
bile malum, in ipsa quippe bnnedicimus Deum pa- luti fulgor et sol. Sccundus Elias, igncocurru raptus
trom, et in ipsa maledicimus homines, qui ad simi- incuelum,el ignisdetrimenta non sentiens.Slephanus
litudinem Dei condili siint » (Jacoh. 3. 8. et 9]. !Sv»3 lapidabatur, et faciem habebat angeli, qua^
Paulus quoque vas eleciionis, et qui doctrinam Evan- ab omnibus cernebatur. Hoc autem quod in paucis
gelicam sua prwdicationc complcvit, docct nos, quod diximus, dc omnibus intelligcndum ost, ut implealur
homo ad imaginem et timililudincm Dci conditus illud quod scriplum est : « Omnis qui sanctifical sc-
sit, « Vir non debct nutrire
diccns : comam, cum metipsum, intcr beatos numerabitur. Beati enim
gloria et imago Dei sit « (2. Cor. 11. 7) imagincrn : mundo corde, (|uoniam ipsi Deumvidebunt » [Malth.
simplicitcr appcllans suo nominc, siniilitudinem au- 5. 8).
tem glorias appellatione significans. 8. Cum ha^c ita sc habeant, dilectissime, custorli
7. Pro Iribus igitur testimoniis, quai tibi, si dc animam tuam, et dcsine contra [al. circa'] nos mur-
Scriptura sancta reperirem, dicebas posse sufficere :
miirare. Dicilenim Scriplura divina « Nolite mur- :

eccc septem lcstimonia dedimus. Quis crgo suslinebil murare adinvicem, sicut quidam murmur-avcrunt, ot
Origenis ^5"? incptias? ut non gravius aliquid lo- a serpcntibus pericrunt « (1. Cor. 10, 9. e/ 10) ma- :

quar, et similis efficiar vel ipsi vel discipulis cjus, qui gis acquicsce veritati, et dilige nos diligentes te, ct
audent in periculo anima? su?r asserere, quodcumquo veritatem.Dcus autem pacis praistetnobisjiixta suam
eis in buccam vcncrit, et magis jubere Deo, et nou clemenliam, ut contoratur Salanas sub pedibus Cliri-
ab 00 vel orare vel discere veritatem. Quidam enim stianorum, et abjicialur omnis occasio perversa, ne
eorum dicunt, quod imago Dei, quam prius accepit scindatur in nobis vinculum carilalis et pacis, et
Adam, illo peccante, perierit. Alii suspicantur cor- rectse fidei prsedicitio.
pus, quod Filius Dei habiturus csset ex Maria, ipsiim Notanda historiola.
9. ^(e)Pr8eterea audivi quos- —
esse imaginem (/>) conditoris. Nonnulli animam esse dam murmurare contra me, quia qunndo simul per-
imaginem, alii sensum, alii virtutem isli baptisma : :
gebamus ad sanclum locum qui vocalur Bethel, ut
hi,quod homo ad imagincm Dei dominetur omnibus, ibi Collectam tecum ex more ecclesiastico facerem,
ebriorum more h;ec vcl illa ruclanlcs, quos oporte- et venissem ad villam qua^ dicitur Anablatlia, vidis-
bal tantum clfugere, disci imen, ncc negare qua^ lo- semque ibi pra^teriens lucernam ardentcm, et inter-
quilur Deus, ct credcnles simpliciler salvos tieri, rogassem, quis locu-> ossct, didicissemque esse ecclc-
Deoqae concedere donalionis suic (c) certam ct ve- siani, ct inlrassem ut orarem : inveni ibi vcliim
rain scicntiam, in qua polissinmm parle Iiomincs pcndens in foribus ejusdem ccclesise tinctum atque
condiderit ad imaginem cl simililudincm suam. Qiii depictum, et habens imaginem quasi Chrisli, vel san-
ha!c relinquentes, mullis se qucvstionibus implica- cti cujusdam; non enim satis niemini, cujus imago
runt, ct pcr has in coenum dcmcrsi sunt pecoatc- fuerit. Cum crgo hoc (/') vidissem, et deteslalus essem
rum. Nos autem, dilcctissime, credimus liis, qua' lo- in ecclesia Chrisli contra auctoritatem Scripturarum
culus est Dominus, et scimus, quod in cunctis hominis penderc imaginem, scidi illud, et magis dedi
homiiiibus imago Dci pcrmaneat, ipsiquc concediinus consilium custodibus ejusdem loci, ul paupcrcm mor-
nossc, iu ([ua parte homo ad imaginem Dei conditus tuum eo obvolverent et efferrent. Illique contra ((

sil. Sed ncquc lllud, quod quidamin epistola Joannis murmurantcs dixerunt Si scindere voluerat, justiim
:

lcgcntos non intclligunt, quemquam dccipiat, ubi lo- erat, ut aliud daret velum alque mularet. » Quod
quilur : « Nunc filiiDei sumus ((/), et nescimus qua- cum audisscm, mc daturum csse pollicitus sum, el
(«) Sic velusliores editiones dua; ante an. 1500, tum illico esse missurum. Pauhilum autem morarum fuit
Victovius e Mss. et Valicaniim ac ('islorcieiiso e\empl;ir
in medio, dum quiiero optimum velum pro co miltere;
e\ illis qua'nos conlulimus roliqui omnes libri, Rrasm.
;

el Marliaiurus supinu errore non nisi aitiios Irccenlos iiii- arbilrabar enim de Cypro mihi esse miltendum. Nunc
(leciiit numeranl, cum palam sil o\ iiistoria a Salomone, aulcm misi quod polui ropcriro, et precor ut jubeas ((/)
unilo iiiimcrandi initium liic sumilur, ad novum usque
Tesfanieiiluni, el Jacobum Fralrem Domini plusquam presbylcro ejusdcm !J5I loci suspicere velum a
niille cl ciMitum aniios inlercessisse.
(b) Ui'(>r;\iu lijcc iii aliis edilis ac Mss. verba, qurc inter sfepius autem locis e Scriplura petitis ulitur Epiphanius
utramc]uevocem iwa///«('/H,qua'r('p('litur,mo(lo suiU.eaipic iu liac epistola, qui cum liodiernis e\emplaribus haud
nlpoto ni'C(>ssaria, el ((iia' \e:eriim librariorum oscitaiilia s:itis coMvenianl.
f;icile e\ci(l('riiit, ex Anil)rosianu excmplari su|nilevinuis. Vitiosc Martian;cus cum aliis quibusdam editis, PriP-
(C)

(c) Turpi crrore iii liucusqiu? editis eral ccrlamcii, pro lcrcu qnod audivi; uisi iorle legeudum lieic al, Pnr-
ccrlaiii cl dualius vociilis, ut c;isiigavimus e Mss. lerea.
(d) Anteaerat cum Vulj;ala (|uidem,el Cira'co textu, el i/") Verba el deleslatus essem , quse prius deerunt, ex

nondiiin apijarcl qnod criinns. Sod Mss. Ambrosiau. Vatic. proba' nolie Mss. sulfecimus.
Cislercici». alii(pic cuiu vetcri edilioiu^ iit edidimus; ((/) Vulgali plurium wwmcro, preshijteros,e\.mo\ a la-
 . :

527 SANCTl HlEHONYMl 528

Lcctorc, qnod a nobis missum cst, cl doincops prrc- flam vir, scnccliite frigcsccntc, nonpotcrat calcfieri.
ripere,in ccclesia Clirisli isiiiisinodi vcla, quic conlra niiiiTilur ilaque pucUa de universis (/') tinibus Israel
religioiicm noslram vcninnl, non appcndi. Dccel cnim Abisag Sunamilis, qua* cum rege dormiret, et senile

lionestalem luam hanc magis haberc (a) soiliciludi- corpus calcfaccrel (3. hcg. \). Nonne tilii vidctur,
nem, ul scrui)nlositaleni lollal, qiiae indigna esl cc- si occidontem soquaris litteram, vel tigmentum esse
cicsia Chrisii, cl popnlis qui libi crcditi sunt. Palla- dc miiDO , vcl {(j) Alcllanarum ludicra? Frigidus se-
dium vere Galatam,qui ([uondam nobis carus fuit, et nex obvolvilur vcstimentis, et nisi complcxu adolo-
nuiic misericordia Dei iudigel, cave, quia Origcnis sccntuUc non tepescit. Vivebat adhucBethsabee, su-
ha-rcsim pra-dicat et docel,ne torle arupios dc jiopulo pererat Abigail, et rcli([uiic uxorcs ejus, cl concubiuic,
tii)i crcdito ad perversilatem sui inducat crroris. (l>) quas Scriptura coinmeinorat. Omncs quasi frigidje
Oplo ut valcalis in Domino. rcpiidiimlur, et in unius tantum adolescenlula' gran-

EPISTOLA LII (c). daevus calescit amplexibus. Abrah.am multo David

An NEPOTIANUM. scniorfuit, ettamen vivente Sara, aliam non quirsivit

De Vita Clericorum et Monachonim. uxorem. Isaac dupiiccs David annos habuit cl cum ;

Nepotijno, UcUodori ex sorore nepoti, prceacribit vi- Rcbccca jam vctula nunqiiam friguit. Taceo de prio-
vendi formam, qiiam Clerici, ac Monaohi aequi de- ribus anteDiluvium viris, qui post annos nonagcntos
beant, i^ahiberrimaper ainqulasvirtutca qute ad eo- non dico senilibus, sed pene jam cariosis artubus,
rum vitam pertine?it,prfeceptapar(enetice expo- ncquaquam puellares quicsicre amplexus. Ccrte Moy-
nens. scs dux Israclitici populi, centum et viginti annos

1 (d) Petis a me, Nepotiane carissime, litteris trans- habebat, et Sephoram non mutavit (h).
marinis, ct crcbro pctis, ut libi brevi voluminc di- 3. Quae est igitur ista Sunamilis uxor et virgo, lam
gc-ram prfficcpta vivendi,et qua ratione is, qui Sccculi fcrvens, ui fi igidum calefaceret, tam sancta, ut ca-
militia derelicta, yel Monachus coepcrit esse, vcl lentem ad libidinem non provocarct ? Exponat sa-
Clericus, rectum Chrisli tramitcm teneat, ne ad di- pientissimus Salomon patris sui delicias , et pacificus,

versa vitiorum diverticula rapiatur. (c) Dum cssem bellatoris viri narret amplexus. « Posside sapientiam
adolesccns, imo penc puer, el primos impetus lasci- posside intelligentiam. Ne obiiviscaris, et ne decli-

vicntis aHatis eremi duritia refrenarem, scripsi ad naveris a verbis oris mei {{). NVque deielinquas illam

avuncalum tuum sanctum Ileliodorum cxhortatoriam et apprehendet tc : ama illam, et servabit te. Princi-

Epistoiam, plenam lacrymis querimoniisque, el qua; pium sapientia^ posside sapicntiam, et inomni pos-
deserti sodalis monstraret afTectum. Sed in illo opere sessione tua posside intclligentiam : circumda illam,
pro a^late tunc lusimus, et calmtibus adhuc Rlieto- et exaltabit tc : honora illam, ct amplexabitur te ; ut

rum studiis atque doclrinis, qua^dam scliolastico fiore det capiti tuo coroiiam graiiarum. Corona 950
dcpinximus. Nunc jam cano rapiie, et arata rugis quoque deliciarum protegat te » (Prov. 4. 5. seqq.).
frontc, ct ad instar bovum pendentibus a mento pa- Omnes pene virlutes corj^oris mutantur in scnibus,

learibus, et crescente sola sapientia ,

(i) decrescunt caetera

Frigidus obsistit circum prcecordia sanguis jejunia, vigilife, el cleemosynse, chameunise, huc
(Virgil. Georg. lib. 2). illucque discursus, peregrinorum susceptio, defcnsio
Undc et in alio loco ideni Pocta canit :
pauperum, instantia orationum, perseverantia, visita-

Omnia fert (etas, animum quoque. tio languenlium, labor manuum, unde praebeantur

Et post modicum :
eleemosynae : et, ne serraonem longius traham, cun-
^^9Nuncobhtamihitotcarmina,voxquoqueMa>rin cla quffi per corpus exerccntur, fracto corpore (j)

Jam fugit ipsa. minora fiunt. Nec hoc dico, quod in juvcnibus ct ad-

(In Bucol. Eclog. 8).

huc solidioris ictatis, hisdumtaxat qui laborc, et ar-

2. Quod ne de Gentili lantum litteratura proferre dentissimo studio, quoque sanclimonia, ot ora-
vitic

videamur, divinorum voluminum sacramenta cogno- tionis ad Dominum Jesum frequentia, scientiam cou-

scc. David annos natus septuaginta, bellicosus quon- secuti sunt, frigeal sapientia, qufi! in plcrisque
senibus iclate marcescit : sed quod adolescentia mull&
tore pro Lectore. Probabiiior nobis et f,'ermanior visa corporis suslineat bella, et inter incentiva vitiorum, et
cst M.ss. codicum lectio.
(a) Vatic. cui veluse.litio concinit, « ut scrupulositale (/) Falso editi vetusliores, et Valicanum exemplar, ile
remota, qute digna Ecclesia Cliristi, et po-
est (leg. siint) univer.<iis /Uiabus, vel filiis.
pulis, (^ui liLi credili suiil, inluncetur » (leg. inlueutur) [()) Notissimum ComceJiie genus ab Atella Oscorum op-
aul quid simile. Ambro.-ian. vero retlissiine, liahere solli- piilo prope Aversam in Campania sic appellatum. Vidc
ciludinem et scrupulosilntem. iju(c (Jtfiua est Ecclesia Livium lib. 7. cap. 2.
Clirisli, et populis, etc. Sed in taiita exeinjilarium va- (/() OUm non miitavil nxorem.
rietate impressnm leclionem immulare non placnit. Marlianicus post l^rasmum, ap/m/ ?iJrfM/(?s, perpe-
\i)
[b) Saiutalioiiem hanc plerique .Mss. atquo edili vetu- lam, ac renilentibus nostris omnibiis et Victorianis Mss.
stioreslibri non liabent. Alii ruleas liabent, pro valealis. aiiisque vulgatis. Tnm
Cislerciense e\emplar,c/v'/'/-rt jcju-
(c) Alias 2. Scripla anno 394. Hif/, el vetus aAnu) eleemosijna' \nQ,a.-
Vaticanum autBm,
[d) Hujusmodi epigrapben, Hieroui/mus Presbijler Ne- l)ulum noii \\a.\)e.M.CIiameunia, ne quid pr;ctcrmiltainus,
poliano Presbijtero salulem, quani Mariiansns post Kras- Gra-oe xa[AE'jvia, sil humi ciibalio.
mum nescioan veriiis.i^morant.
prajfert, Alss. aiiiquelibri, (j) Idem Cislercien. minora fiant nece.Hse esf.
(e\ ea, quam recens adornavimus S. Doctoris Vita,
Iii
(1) Alia evemplaria, notante Gravio, ne dereli(/ueris
locus iste discutitur, atque explicalur. eum, juxta Groecum.
529 EPISTOLA Lll. 530

carnislilillaliones, quasiignis in lignis vindibussuffo- tiam senum indicat ampliorcm. Interprelaturenim,

celur, et snum non possit cxplicaro fulgorem. Scncc- pater meus superfhius , vel patris mei rurjitus.
lus vcro oorum, qui adolescenliam suam honostis ar- Vcrbum superflui, ambiguum est; sed in prajsenli
libus instruxerunl, elin logo Domini mcditatisunl die loco virtutem sonat, quod amplior sit in senibus, ct

ac nocle, a'lale tit doclior, usu Irilior, processu tcm- rodundans ac larga sapienlia. In alio aulem loco su-
poris sapientior, ct vetcruni studiorum dulcissimos perfluus, quasi non necessarius ponitur. Abi-jag au-
fructusmeiil {Confer.Prcefat. lib. 2. in Amos).\]nAG. tem, id est, rugitus, proprie nuncupatur, cum maris
ct sapicns iilc vir Griccia; (a) Tlicmistoclcs, cuni cx- fluclus resonat, et ut ita dicam, de pelago veniens
l)lelis centum et septem annis, se niori cernerot, frcmitus auditur. Ex quo ostenditur abundanti-si-
dixisse fcrtur, se dolerc, (juod tunc egredcretur e vita, mum, el uUra bumanam vocem divini sermonis in
quando sapere coepisset. Platooctogesimo primo anno senibus lonilruum commorari. Porro Sunamitis in
scrijjens, mortuus ost. El (/;) Isocratcs, nonaginla ct lingua nostra 6'(76'6'«2c'ft dicilur: utsigniticel calere sa-

noveni annos in doceudi scrii)endique lal)ore com- pienliam et divina lectionc fervere ; quod licel l)o-

plevit. Tacco caetcros Pliilosoplios, Pythagoram, minici sanguinis indicct sacramentum, lamcn ct fer-
Democritum, Xenocratem, Zenonem, el Cleanlhom, vorem ostendit sapienlia^. Unde ot ob>tetrix ilia in

qui jam ictate long;eva in sapienliii' stiidiis tloruerunt. Geiiesi (c. 38) coccintmi li^^at in inann Ph ires, qui ab
Ad Poetas venio, Ilomeruin, Hesiodum, Simonidom, eo quod parictem diviseral, duos ante populos sepa-
Slesichorum, qui grandcs natu ,cygneum nescio quid, ranlem, divisoris, id est, Pharcs, sortitns esl nomcn.
etsolito dulcius, vicina morte, cecinerunt. Sophocles Et Rabal) nierotrix in typo Ec':lesiae resticulam, my-
cum propter nimiam sonectutem et rei familiaris no- sleriiim sanguinis continentem, ut .Icricho pereunle
gligcntiam, a liliis accusarctur amentia',CSi;dipi '^.>7 doinusojiis salvaretur, appendit [al. additur /» fenc-
fabulam, quam nuper scripserat, recitavit judicibus ; stra\. Undc cl in alio loco de viris sanctis Scriptura

ct tantum sapientia' in ietate jam fracla specimen commemorat Ui sunt, qui venerunt de calore domus
:

dedit, ut scveritatem ti'ibunalium in thoalri favorem patris licckal) {i.Paral.2. 53). Ei Dominus noster in
verterel. Nec mirum, cum eliam Gato Gensorius Ro- Kvangelio : Ignem, inqnit, veni mittere in ierrani,et
mani goueris disertissimus jam et scnex, Graecas lil- quamvoloutardeal.{Luc.\2.^d).Qmindisdpnlomm
teras discere, nec erubuerit, nec desperaverit. Certe corda succensus, '^58 cogebat eos dicere Nonne : ((

Homcrus refcrt, quod de lingua Nestoris, jam vc- cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in
luli ct pene decrepili, dulcior melle oraiio fluxcril. via, et aperirct nobis Scripturas? » {Ib. 24. 32.)
Sed et ipsius nominis Ahisng sacrauicntuni, sai)ien- 4. Quorsum biec lam longo repetita principio?Ne

(n) Sic quidem edili omnes ac Mss. liabent, quotquol a me qua^ras pueriles declamationcs, sontenliarum
inspeximus. Sed cum Tliemistoclem iiiciytum illumAt- ilosculos, verborum lenocinia, et per fines capitulo-
Duccni hic intelligeri! liaud liccat, nei{ue duo
liuiiioiisiuin
aliiThemisloclesSloici.quorum altoium Longiiius iiiemo- rum singuloruin acuta quiedambreviterquc concluso,
lat, allerum IMularclius lib. 1. Symp. loquentom iinlucil, (pite phusus cl clamorcs excitent audientinm. Am-
liiic leroiri satis commodo
possint, vorosiinillimum osl
mc modo Abisag nostra, quiu
plexetur sajiientia, et
pio Tliciinslorles legendum Tlipoplirasliis, qui celoLeiri-
miis Gra;i'i:e Piiilosopli!is,ut cx Lacrlio constat, cum diu- nunquam senescit, in m(;0 requiescat sinu. Lnpollula
tissimo vivissel, ncciluni salis vixisse sibi visus est. Aii-
enim cst, virginitalisque perpctuaT, ct qua' insiinili-
iios quidom viia; ojus enumeral idem Laertiiis8."i,s('dil)i
vitialus esl iiumerus pro 10.'>, sive ul reclius Mier. sup- tudinem Mariie, cuin quolidic genorcl, seinpei((uo
liiilal 107, nam ipse Theoplirastus sc annoriim 9f), cum parluriat, incorrupta est. Ilinc reor dixisse et Aposto-
(Miaracteres scriberet, riiisse prolitetur in Prteralioiie.
Isocnitr. obtrudiint ijuidam lum, spiritu ferventes (/lOm. 12. 11). Et in Evangolio
(/)) Vitioso Si)rr(i/cin pro
Mss. alqiio oditi vetustidrcs Isocratis aulom annos toti- Dominum priodicas-.o, qnod in tine ninndi, quaudo
dem iii Macrobiis Luciauiis eiiiiiiiorat, ulsciasralli Vic- juxta Prophetain Zachiriam, stultus pasior cs.c ccopc-
lorium, (pii ceiitum etuniini ex eodom supputat. Suiitau-
teni ex (liocroiio sumpt.i luoc omnia,Uialoj!. (le Scnccliile : rit, sapienlia decrescente, refrigcscct caritas multo-
« Est ciiiin (piiete et puie et eleganter a'tatis act;c [ilaci-
ruin (Matth. 24; Zach. 11). Audi igitur, ut Bcatus («)
da ac leiiis seiieclus qualein accepimus Phitonis, (pii
:

niio ct octogesimo aiiiio si-rihons, iuorluus esl. Qualem Gyprianus ait, non disorta, sed fortia. Audi fr;Urcin
Jsocralis, qui lihrum (pii Paiiathcnaicus iiiscribitur,qu;ulo collegio, patrcm senio, qui te ab incunabulis lidci,
et iionagcsimo aiiiio scripsisse dicilur, vixitque qiiiiiqnen-
nium postea... Sophoclos ad suminam sonectiiiem Tra- usque ad pcrfcclam ducat aetatem, ct pcr singnlos
go'dias fecil, qiii proptor stiidiuin cum rom lauiiliarem gvadus vivendi prtiecepta conslituens, in le ca^teros
negligere viderelur, a filiis iii judicium vocalus ei^i, ut
qiicinailmodiim noslro iuore m;ile regontibus patribus eruiliat. Scio quidom ab avunculo tuo bcalo Holio-

hoiiis interdici solct, sic illuin (juasi dissipatorem a re doro, qui nunc Ponlifex Ghrisli ost, te ct didicisse,
familiari reinoverent judiccs. Tum scnex dicilur cam fa-
qiia' sancla sunt, et quolidic disccrc : normamque
liiilam nuam in manihus habehal ot proviine scripserat
Olvlqiiim Cofiiioum recilasse judicihus, qu;esivissequc viue ejus, exemplum habere virtutum. Sed cl nostra
iiniu illud carmou desi|)ieiitis videroiur, quo rocilato, qnaliacumquc snnt suscipc, et libellum hunc, libcHo
Si'iit('i liis judicum esl libcratus. Niim igiliir liuiic, num

llosiodiim, iiuiii Simonidom, iium Stesicluirum, iium (|iios iioscio an \cre, si Sophoclis singulare exeinplum exci-
aiiie (IkI Isocralem, Ciorgiain, num Ildmeruii', iinm Phi- pias, dici dereliiiuis possinl.
hisophorum priucipos Pytliagoram, DoinoiTiluni, iiuin (c) S. Cyprianus Episi. l.ad Dona'uin. « Deniquc ac-
Platoiioui.iiuin Socralein.iium poslea Zoiionem,Gleaiilem, cipc iion diserla, sed forlia, ncc ail ainliciili;c punularis
aul ciim (piein vi s cliam IU)iii;c vidislis, Diogciieni Sioi- illcccbram cnlto scrmouofucala, scd addivinam iuiiulgon-
cum coegit suis stiiiliis ohiu(it('scero sonectus ? Au non ti;impr;eilicaiidam riidi voril;itesimiilicia.»Panlo piwl cum
iu omuihus iis sludioun agitalio vil;e ;i'qualis fuil? » Ponlilicem r.hrisli lleliodoium dicit, iulelligc eum Alliiii
Qu;e poslrema verba ex;u:oral Ilieronsmus his ci/ijiiciim fuisse Episcopum, quaornatus dignitale Aquileiensi Con-
nescio quid et solito didciiis vicina morte cecinenint,t[ViX oilio an. 381. sub Damaso intcrfuit.
 i3l SANGTl HIERONYMI 532
illius copulalo, iit ciim illo le Monaclium erudieril, potes osse sapienlior. Memento sompor,quod paradisi
liic Glei'ic;im doceal esse perfeclum. colonum,dopossessionesua mulierejeceril iGenes. 3).
5. Igilur Clericus qui Clirisli sorvil Ecclesim, inler- .Kgrolanti tibi quililiet sanclusfrater "iiW assistal.
prelalur primo vocahulum suum, el nominis dcfini- ot gormana, vol maler,aut probaia- quiolibet apud om-
lione prolala, nilalnr esse quod dicilur. Si enim -/.Xrj- ncs fidei. Quod si luijuscemodi non fuorint consangui-
po; Grffico, sors Lalinc appellalur : propterea vocan- iiitatis, castinioniaKpie persona', multas anus nutrit
turClerici, velquiadesorte suntDomini,Yelquia ipse Ecclcsia, quaist ofticium pr.nebcaut, et bcneficium ac-
Dominus sors, id est, pars Clcricorum est. Qui autem cipiant ministrando, ut infirmitas quoque tua fructum
vcl ipse pars Domini est, vel Dominum parteni ^50 liabeatelcomosynae.Scioquosdamconvaluissc corpore
liabet, talem se exhiberc dei)et, ut el ipsc possidoal Do- elanirnOiPgrotarecoepisse.PERicuLoSE tiui minislrat,
niinum,et possideatur a Domino.Qui Dominuni possi- cujus vultum frequonter attendis. Si propter officium
det, etcum Propliola dicit,/V;r.'; mca Dominus (Ps. 15. Clericalus, aut vidua a te visitatur, aut virgo, nun-
\'i. etll.lf)), niliiloxlra Dominum habere potesl.Quod quani domum solus introeas. Tales habeto socios,
si quippiam aliud habueril pra^ter Dominum, pars quorum conlubernio non infameris. Si Lector, si

ejus non erit Dominus. Yerbi gralia : si aurum, si Acolytus, si Psaltes, te sequitur, non ornenlur veste,
argenlum, si posscssiones, si variamsuppelleclilem : sed moribus : nec calamistro crispent conias; sed
cum istis Dominus pars ejus fieri non di-
parlibus, pudicitiam habitu polliceantur. Solus cum sola, se-
gnabitur.Si auiemego pars Domini sum, etfuniculus creto, et ahsque arbilro, vel
non sedeas. Si leste,
hffiredititis ejus : nec accipio partem inter cseteras loquendum, habet nutricem
familiarius est aliquid
iribus, sed quasi Levila et Sacerdos vivo de decimis, majorem domus, virginem, viduam, vel marilam ;

ol altari serviens, altaris oblatione sustentor, habens non esl tam inhumana, ut nullum praeter le habeal,
victum et veslitum, his contentus cro, el nudam cui se audeal credere. Caveio omncs suspiciones, el
crucem nudus sequar. Obsecro ilaque te, ct repetens, quidquid probabiliter fingi potest, ne fingalur, aute
iteriimitcrumquemonebo, neofficiura Clericatus gc- devila. Crebra Mdnuscula, etsudariola, otfasciolas,
nusanliqusfi iuililiH' putes : id esl, ne lucra s.^culi in otvcstes ori applicitas, et oblalos (d) ac degustatos
Chrisli quitrasmililia : ne p!us habeas qiiam quando cibos, jjlandasque et dulces lilterulas sanctus amor
Clericus esse coepisli : et dicalur tibi , Cleri eorum non liabet. t Mel meum, meum desiderium : omnes
non proderunt eissecundum LXX).
(Jerem. 12. iZ. delicias, et lepores, » et risu dignas urbanitates, et
(a)Mensulam tuam paupereset perogrini, et cum illis caeterasineptias amatorum, in Comoediis crubescimus,
Cliii&tus conviva noverit. Negotiatorem Clericum, el in siBCuli hominibus deleslamur : quanlo magis in
ex inopedivitem, ex ignobili gloriosum, quasi quam- Monachis quorum elSacerdotium pro-
et in Clericis,
dam pestemfugo. Corrtimpunt mores bonos confabu- posito, et propositum ornatur Sacerdotio? Nec hoe
lutiones pessima' (1. Cor. 13. 33). Tu auruni conteni- dico, quod aut in te aut in sanclis viiis isia formidem,
nis, alius diligit : tu calcas opes, ille sectatur : tibi cor- sed quod in omni proposito, in omni gradu el sexu,
di esl silentium, mansuetudo, secrelum; illi verbosi- et boni et mali reperianlur: Malorumque condemna-

tas (b) attrita frons, fora placent et plate?e, ac medi- tio, laus boiioruni sil.

corum laberna'. In tanla morum discordia, qufo po- 6. Pudet dicore, sacerdotos idolorum, mimi, et

tesl esse concordia? (1) Hospitiolu.m tuum aut raro, aurigte, el scorla, liaTedilates *^d capiunt : solis

aut nuoquam mulierum pedes terant. Omncs puellas Clericis et Monachis hoc (e) Lege prohibetur: etpro-
et virgines Christi, aut foqualiler ignora, aut sequaliter hibetur non a persecutoribus, sed a Principibus Chri-

dilige. Ne sub ooJem tocto mansiles nec in prfelerita

: Necde legeconqueror,- seddoleocur merucri-
slianis.

castitate confidas.Nec David sanclior(c): nec Salomone mus hanclegem. Cauteriuni bonum est, sed quo mili
(a) Glossema liujusmodi addunl veteres editi
vulnus, ut indigeam caulerio? Provida severaque legis
Nonnul- :

li enim sunt ditores Monachii, quam fuerant swculares, cautio, el tamen nec sic refrenatur avaritia. Per (/)
et Clerici (sed Clericorum nomen
abest a velustioribus, fideicommissa legibus illiidimus; et quasi majora
ijui possident opes sul> Christo paupere, quas sub locu-
plete et fallace diabolo non habuerant, ut suspiret (ai. .Samsone fortior ; alii et priccipue Mss. lihri, quos se-
siisciperet) eos Ecclesia diviles,quos mundus tenuit ante qui placet, omitlunt.
mendicos qua- perperam px Kpitapliio Nepotiani huc
:
{d) Deerant in Erasniiana ac Ben^^dictina editione vo-
translata suiit, neque in ullo i\Is<. cxemplari inveniun- cula? etnblatos, (]uixs e\ aliisetiam Mss.libris reposuimus.
tur. Cffileruni iii liis qu£E snhdit Hierini. de Clericorum (e) JNimirum Constitutione Valentiniani Imperat. ad
hospitalitate, ct nej^otialione, (lonstantii Constitutio an. Damasum Papam « Ecclesiastici, aut ex Ecciesiasticis,
:

3'i3. conferenda est, qiia ille Clcricos ab onere hospites vcl qui continentium se vohint nomine nuncupari.vidua-
su^cij)ieniJi cxeniil, et i)ra'terea his, qni alimoniir causa rum ac pupillorum domosnon adcant,» etc. De liac eliain
negolialionem exercere voluissenl, immunilalem largie- S. Amhrosius epist. 18. n. 13. ad Valentinianum junio-
Ijatnr. Qua; duo hic Hier. improhat, voiens, paupcreset reni loquens, « Nohis,inquit, privalffi successionisemolu-
peregrinos a Ctiricis suscipi hospitio, tamelsi ea Lege ex- menta rccentibus iegibus denegantnr, et nemo conqueri-
cusari viderentur, et negoliationis qua;stus jam illiljera- tur, » etc. Et illa quidem postniodum abrogala est iMar-
tenonlicere, quosalii passim AucloresetPatres (lamnant. ciani Imperat. Novella, qua; liabetur Cod. Tni^od. I. 16.
(b) Vocem .sccretum (luaMlammanu CNar.ita exemplaria tit. 3. Sed interim uteri|ue Hieronyrni, atque Ambrosii
non habent, et slaliin lof/uacita.s pro rerbositas. Ex editis locns utinam exem|jIo sint, temporalia lucra Clericis, Mo-
vero plcriqu" attrita frons, cui nundina; et fora, etc. iiaciii^que nun esse (juaTenda, quibus soli animarum
(c) Addit Victorius cum aliis quibusdam excusis nec qua^slus cordi esse debent, non pictatis obtentu opibus
inliiaro.
(1) Graviiis, suffiagante Constitutione.w/
'
nervetusto exemplari, legi jiu-
» (f) Caulum erat laudata Valentiniani
bel osttolum. j »
ne quepersubjectam personam valerenl Clerici aul Moiia-
 :

533 EPISTOLA Lll 534

sinl imperatorum scita, quam Christi, leges timemus, tum illud esl oraloris {c) Domitii Cur ego te, inquii, ;

Evangelia contemnimus. Sit ii<iores, sed mater fiiio- haheam ut principem, cum tu nie non habeas ut
rum, id est, gregis sui (a) Ecclesia, quii- illos geniiit, Senatorem? Quod Aaron ct filios ejus, hoc esso
nutrivit et pavit. Quid nos inserimus, intcr malrem et Episcopum ct Presbyteros noverimus Unus Domi- :

liberos ? Gloria Episcopi est, pauperum iuopiie nus, unum templum, unum sit etiam minislerium.
[Pierique Mss. opibus] j)rovidere. Ignominia omnium Recordemur scmporquid Apostolus Petrus prajcipial
Sacerdotum est, propriis sludcre diviliis. Natus in Sacerdotibus « Pascite euin qui in vobis estgregem
:

paupere domo, et in tugurio rusticano ;

qui vix lai- Domini providontes non coacte, scd spontanee se-
:

lio et cibario pane rugientemsaturare ventrem pote- cunduin Deum ncque turpis Iiicri gralia, sed volun-
:

ram, nunc similani el mclla fastidio. Novi et genera tarie :neque ut dominanles in clerum, sed forma
et noniina piscium, in ([uo littore (h) conclia lccta facti gregis ex animo ut cum apparuerit princeps
:

sit callco : saporibus avium disccrno provincias; ct pastorum, percipialis iinmarcescibilein gloriu! coro-
ciborum preliosorum me raritas, ac novissimodamna nain » (1. Pctr. .').2. ctseqq.). Pessima; consuetudinis
ipsa dclectant. Audio prseterea in senes, et anus abs(iue est in quibusdam Ecclesiis, tacerc 'iiiii (d) Presby-
liberis, quorumdam turpe servitium. Ipsi apponunt teros, et pnesentibus Episcopis non loqui, quasi aut
matulam [al. mappulain), obsidenl lecluin, puiulen- invideant, aut non digncntur audire. » Et si alii, >

tiam stomachi, et phlegmala pulnionis, inanupropria inquit AposloUis Paulus, » fucrit revelatum sedenli,
suscipiunt. Paventad introitum medici, trementibus- prior taceal. Potestis enim pcr singulos prophetare,
que labiis, aii commodius habeant, sciscitantur et :
ut omnrs discant, ct omncs consolentur : ct spiritus
si paululuni senex vegetior fucrit; periclitaninr : si- Prophetaruni Proiihelis subjectus est. Non enim est
MULATAQUE hTolilia, mcns intrin^ecus avara torquelur. dissensionisDcus,sod pacis » (1. Cor. \'-k.iQ.ctseqq.).
Tinient enim, ne perdant ministcrium : et vivacein < Gloria patris est filius sapiens » {Prov. 10. l).Gau-
senem^Mathusalfe annis comparant. quanta apud deat Episcopus judicio suo, cum lales Clirislo elegc-
Deum merces, si in prresenti prctium non sperarent I
ril Sacerdotes.
Quantis sudoribus hajreditas cassa cxpelitur. Minori 8. Conciones in Ecclesia. — Docnte te iu Ecclc-
labore margaritum Christi eini poterat. sia, non clamor populi, sed gemitus suscitetur. La-
7. Divinas Scripluras sajpius lege, imo nunquam de crym?e auditorum, laudes tuae sint. Sermo Presbyleri,
manibus tuis sacra lectio 2ii'i deponatur. Disce Scripturarum leclione conditus sit. Nolo te declamato-
quod doceas : obtine eum qui secundum doclrinam rem esseet rabiilam garrulumque sine ratione,sedmy-
est,fidelem sermonem ; ut possisexliortari in doctrina steriorumperitum,etsacramentorum Deituieruditissi-
sana,et contradicentes revincere. Permaneinhis qua^ mum. Verba volvcre, et celeritate dicendiapud imperi-
didicisti, et credita sunt libi; scicns a quo didiceris :
tum vulgusadmir.Uione sui facere,indoctorum homi-
paralus semper ad salisfaclionein omni poscenti le num est. Attrita frons inlerprelalur sa'pe qiiod nescil
ralioucm, deea quae in te est spe et fidc. Non con- etcuin aliis pfrsuusciit,sibiquoque usurpal scienliam.
fuiulant opcra tua sermonem tuum : nc cum in Ec- Praiceptor quondam meus Gregorius Nazianzenus,
clesia loqueris, lacitus quiiibet respondeal, Cur ergo rogalus a me ul exponeret, quid sibi vellet in Luca
ha'c (pia; dicis, ipse non facis? Deligatus MAGisTEa sabbalum Jc'jT£p67:p(OTov, id esl, sccundoprimiun Luc. (

EST, qui pleno veutre de jejuniis disputat. Accusare 6. 1), eleganter lusil, docebo Uy, inquiens, super
avariliam et latro potest. Sacerdotis Ghristi os, mcns hac re in Ecclesia : in qua mihi omni populo accla-
manusque concordcnt. Esto subjeclus Poniifiri luo, mante, cogeris invitus scire quod nescis. Aut certe
et quasi aninuc parcnlem suscipe. Amure filiorum.
si solus tacueris, solus ab omnibus stultilia' coiide-
limere servorum est. « Si pater sum, inquit, ulii
innaberis. Nihil lam facilc, quani vilem plebcculam
est Iioiior meus ? Si Dominus ego sum, ubi est tiinor
et indoclam concionem, linguas volubilitale decipere,
meus? » {Malach. \. 1.) Plura libi in eodem viro qua; quidquid non intelligit, plus miratur. M. Tullius
observanda sunt nomina Monacluis, Pontifcx, avuu-
;
(in quem pulcherrimum illud elogium est : « Dcmo-
culus luus, qui te jam in omnibus, quae sanc a sunt,
sthcnes tibi pra'ripuil, ne esses primus Orator : » lu
docuit. Illudetiam dico, quodEpiscopi, Sacerdolcsse illi, ne solus, in oralione pro Quinto U') Gallio, qiiid
csse noverint, non doniinos ( Alibi se Patrcs cssc non Est L. Licinii Crassi, qui (In.Domitii /Enobarhi in
(c)
dominos) : honorent Clericos quasi Clcricos, ut et Censura colleffa fiiit, ut nolatum est Victorio, e\ terlio
ipsis aClericis,quasi Episcopis Ciccroiiis dc Uralorc. At ille viliatos codices pulat, cul-
honor defcratur. Sci-
pam(]ue in librarios confcrcn-:, ('rr/,s',s7 leirciuhim vultpro
chi (ilhjiiid rti donatione vel Wslamenlo perciperc, ot Domilii. Nos memoria^ lapsum iu Aucioie iiostro, ex eo
tanuMi adtiiic. (juod miruni est, por /ideicominism legi- quod collega; ambo fucrinl, pulamus vcrosimilius.
bus iHiidi Ilior. (}ua'iilur. (d) Prcsbytcris facnUatcm qiiidcm vcrbi facicndi in Ec-
(«) lliiic vcris.^iine Ambmsius citata Kpist. 18. « Qiiod clcsia conccsscral (^aiioii 33. Concilii Carlliagin. i. laii-
Saccrdotihus laiii lci;av(M-i! Cluistian i \ idiia, val(U; (|iiod lum ne coram cpiscopis coiicionarcnl. Hiinc pcssimum
iiiinistris Uoi, noii valct. Sii|uidi'm Ecclesiasli(;is laiiliun morem, qui taincn diii mulluiiKiuc iii quiluisdam Eccle-
persoMis, iioii itcin Ecclesiis legata caiicrc ca Lcyc iiilcr- siis obtiiuiii.imjiroljal S. Doctor, cumquc imilatiis Pseudo
dicUini eral. Hicroiiyiiuis ICpistola dc scpiem Ecclesi;e ordiiiilms. ViJ,
(/') Cistcrcicns. (luo(]uc alii Mss. in qito lillore colleclu aliaiu llpisiolam Aiij;usiin. et Aly[)ii ad Aurcliuiu Car-
sinl, vitiiisc. l'clroiiiu.s Spcciin. bclli cixilis, thajj. Episc. aliosqiic iKissim Aiictores.
Lnrrinis ((') Ikcc aimd llictouy mum Tulliana' liiijus Oralio-
Una
Erula lilloribua rcndnnl concinjlia ca'nas, nis, ([u:ejamdiu intercidit, mciuio est. nec satis proinde
VI rcnoccnl pcr danina {amcm, otc. constat, Gallio nc aji Gallo le^^enduiu sil, utramque enini
 ;

m SANGTl lllRROXYMi 536

(lc tavoro viilgi, ct dc impcritis concionaloribus lo- mus suu! paupor Dominus dedicarit, Co(;itemus cru-
(luatiir, allcnlo, no liis Irandihus Indaris. Loqiior cem ojus, ct lulum i)Ulal)imus. Quid
divitiiis inira-
oniiu, qua' sum ipse nupcr expcrtus. Unus quiiiani mur, quod Christus vocat iniquum mammoiia? (f.M(;.

l\)('la iioniiiiaius homo, porlitlpratus, ciijus sutit illa 16.) Qiiid susiiicimus {al. .mscipimus) cl amamus,
colloquia l'oolaruiii ac Pliiio.soi.liorinn, cinu lacit (juod l'etrussenon haberc.gloriose tcstatur:'' (/lr;/.,3).

Euripidem ct Mcnandrum inlcr sc, I^O-i ct alio Alioqui si tanlum litteram sequimur, et in auroalque
loco Socratein atque Epicurum disserentes, quoruin divitiissimplex nos delectat bisloria, cum auro ob-
a'(alosnon annis sed fivculis scinius esso disjnnclas, sorvcmus ct ca'.lora. Ducaiit Ponlificcs Christi, uxo-
quantos is plausus ct clamorcs movcl? Mullos enim rcs virgincs : quamvis boniL; mcnlissit qui cicatriccm
condiscipulos habct in tiioalro, qui simul litteras non habuerit, etdoformis esl, privetur Sacerdotio : lepra
didiccrunt. corporis, anima; vitiis praeferatur. Crescamus et
9. Ciillus qualis. Divcrsa moiibra iii luxlcsia. — mullipliccmur, et rcploamus terram : nec innnolcmus
Vcstcs pullas ccquc («) dcvila, ul candidas. Ornalus agiuim, ncc myslicum r;vscha celebrenius {!>) quia
ut sordcs pari modo fugiondic £unt, quia alterun) de- ha'cabsque Templo iiori lege proliibentur. Figamus
licias, altcrum gloriam redolct. Non absque amictu scptimo mense labernaculuin, et solemne jojunium
linoo iiicedere, scd prctium vcsiium linearum uon buccina concrepomus. Ouod si hioc omnia spiriliia-

liabcic, laudabilc osl. Alioqui ridiculum ct plcnum libus spirilualia comp<Trantes, scienlcsquc cum Paiilo
dedccoris esl, referto marsupio, quod sudarinm ora quod lcx si)iritualis cst {Hom. 7),el David verba can-
riumque non habcas, rrioriari. Sunt ([ui paupcribus tantis (al. cantantes) : » Revelaoculos ineos, el con-
pauluin liibuunt, ut amnlius accipiant; et sub pr<i> sidcrabo mirabilia dc loge tua » {Ps. 118. 18), sicin-
texiu clccmosyuiiB qua^runl divilias, quio magisvcna- tolligimus, ut Domiiius quoque nostor intellexit, et

tio appcUanda est, quam eleemosyn;»; gonnus Sic intcrprctatus est sabbalum : aut auruni repudiemus
beslia3, sic aves, sic capiunlur et pisces. Modica in cum csetcris superstitionibus Judaeorum : aut, si au-
hamo esoa ponilur, ut malronarum in eo sacculi rum placcl, placeanl el Judiui, ([uos cum auro, aut
prolrahantur. Sciatcommissa est
Episcopus, cui probare nobis nocesse est, aut damnare.
Ecclesia, quom dispensalioni pauperum cura-que 11. Convivia fugienda. — Convivia tibi vitandi
pra'ficiat. Mijlius est non habere quod tiibuam, sunt saecutarium, et mixime eorum, qui honoribus
quain impudenler petere quod recondam. Sed et ge- tument. Turpe esi ante foressacerdoiisChristi cruci-
nus arrogantia' est, clomciiliorem te velle vidcri, Jixi ct paupcris, etqui cibo(}noque vesccbatur alieno,
quam Ponlifcx Christi est. Non omnia possumus oni- liclores Consulum, et »mililcs oxcubare, judicemque
nes. Alius in Ecclcsia oculus est, alius lingiia, alius provinciic melius apud te prandere, quam in palalio.
manus, alius pe.s, auris, vcnter, ct cauera. Lege Pauli Quod si obtenderis te facere haec, ut roges pro misc-
Epistolam ad Corintliios : quomodo diversa menibra ris alque subji'ctis,JiiDEx s.tjculi plus deferet Clcrico
unum corpus cfiiciunt (1. Cor. 12\ Ncc rusticus la- conlincnli, quam divili : et magis sanclilatem tuam
men et simplex fralcr idco sc sancluni putet, si nihil vencrabitur, quamopes. Autsi talisest, qui non "iiia
novcrit : nec perilus cl eloquens, lingua, a^stimet aadi;'t Clericos pro quibuslibel tribulatis, nisi inter
sanclilalem. Multoque melius est e duobus imper- phialas (al. inter calices et phialas), Hbcnler carebo
fectis, rusticitalem hahere sanctam, quam eloquen- hujuscemodi bcneiicio", et Christum rogabo pro ju-
liam peccatricem. dicc, qui magis el cilius subvenire quam
potest,
iO. Tcmplorum ornafus. — ]\Iulli aHlificant parie- judox : « Melius enim est confiderein Domino, quam
tes, et columnas ecclesiii' subslruunt : marmora conlidere iti homine. Mclius cst sperare in Domino,
nitcnt, auro splendenl laquearia, genimis altarc dis- qiiam sperare in prinoipibus » {Ps. 117. 8. 9} Nun-
tinguilur, et mininrorum Christi nulla electio est. quam vinurn redoleas, ne audias illud Philosoplii :

Nc(iuevero mihi aliquis opponat, diresin Judisea Tem IIoc non esl o.^culum porrigore, sed vinum propi-
plum, men-am, liicernas, thiiribuki, pale]las,scyphos, narc. Vinolentos Saccrdotes et Aposlolus damnat, et
niorlariola, et cajtcra ex auro fabrefacta (3. licf/. vcliis lex prohibct [Lcvit. 10). Qui altario deserviunt
5. et 6). Tunc haec probabantur a Domino, quando vinum, et siceram non bibant. Siccra Hebr.TO ser-
Sacordotes hoslias immolabant, et sanguis pecudum mono omnis potio nuncupalur, quae inebriare potest
erat ^05 rcdcmptio poccalorum. Quanquam ha!c sivc illa quao frumcnto conficitur ; sive pomorum
omnia priicesserint in ligura : « Scripta sunt aulem ilulos, noque alba, scd ejus, qui intor ufrumf[uc esl,
proptor nos, in qu(*s fines sa'Culornm devenerunl » coloris.
(/') Nempe sancilum est Deutcron. l(i. 6. ne Pascha
(-2. Cor. 10. 11). Nunc vero cuin pauperlatem do-
ubivis locorum mactarc licerel ; liuc(]ue iii primis spr^ctat
Aiigiistin. IV-tiactal. I. 1. caii. 10. de .liidici.s locus, (luoil

lcclionpm Mss. proLanl alfiue cdili, fjuorum vetusliores << apud genles sacrificarc non poterant siciii cos et nuiic :

liiiliebant o\im, pro Q. Ufjario Gallo. i*aiilo post Cisler- videmiis sine saciificJis reinatisisse nisi forlc (juod per ;

cien^e oxemiilar coiiviriu lepil ])ro colloijiiia, et IV.rlo ve- Pa^cliii iinmolaiit o\em, liociii sacrilicio de;iiilelnr. » Adde
rius, sic cnim in?cri!ji soleljant luijusrnodi Dialogi, et Z.Mioni^iii nostruin senii. 7. dc Exodo, et senn.13.de eo-
Gr;r;ce (Tujj.Tioiria, compolationes. di'm argiimeiito. Priore, « Phiiri^^a^us quemadinodiim legi-
lieitissime Petriis CluiiiaC('i)-.is liunc locum cxpo-
Ui) liiiiuin 1'asclia possit celelirarc iion video, cujus cininftiis,
iiil, lanlum adirioiieatur Ncpoiiaiius,iii nijiri alljiipio
iiuotJ faiiiiisiiniqiic illiiil tein]ilum, niiscrahili vaslationc cainpis
roloris usu fa^lum ca\ere; non nt alii et praecipue Baro- a:iiiiatum, suo luilvoie jacet sc])ultuin. tn altero, « Judiiios
nius, ut piobent Clericos antiquilus iieque atra
veslein- lc^ilimum Pascha celebrare non posse paucis accijie,
 537 EPISTOLA Lll. 538

succo, aul cum favi decoquanlur in dulcem et bar- non in corpore, sed in corde gestare; cl Deum
h;('C

baram potionem, aut palmariun fruclus cxprimuntur babore faulorcm, non aspcctus hominuni? Inde pen-
in liquorem, coctisque fr^iij^ibus, aqua pinguior (a) det Evangelium inde lex et Prophetae; sive sacra et
coloralur. Quirlquid inobriat, ot stalum menlis evor- Aposloiica doctrina. (( Melius csl cnim h<cc omnia in
tit, fuge similiter ut vinuin. Nec lioc dico, quod Dci inenle porlare, quain in corpore. » Fi Jelis mecum
a nobiscreaturadamnelur (siquidem etDominus vini Lcclor intelligis quid taceam, el quid magis tacendo
potator est appellalus (Maith. 11) : et Timotbeo do- loquar. Tot te reguhn, quot species gloriarum percur-
lonti stomacbum, modica vini sorbitio relaxata est rant. Vis scire quales Dominus quajrat ornatus? Ha-
(4. Tvti. 5, sed moduin pro aHatis, et valeludiniset bclo prudenliam, justitiam, temperanliam, forliludi-
corporum qualitate exigimus in potando. Quod si nem. His cceli plagis includere, ha^c te quadriga |al.

absqiie vino ardeo adolescentia, et intlammor calorc addiiur in altum], velut aurigam Chrisli, ad metam
sanguinis, et succulento validoque sum corpore, li- concituni [al. eoncita] ferat. Nihil hoc monili pretio-
benter carcbo poculo, quo suspicio veneni cst.
in sius, nihil hac germarum varietate dislinctius. Ex
Pulchre dicitur apud Gnrcos, et ncscio aii apud nos oumi, parte decoraris, cingeris, atque protegeris, et
asque resonet : Pinguisventer, non gignit {!>) sensum ornamento tibi sunt ^G8 et tutamini, gemmae
tcnuem. vertuntur in scuta.
12. Modus m
jejunii.'^. — Tantum tibi jojunionim 14. Obtrectationescavendir'.. — Cavequoque, neaut
modiim inqiene, quantum ferre potes. Sint lilupura, linguain aut aures habeas prurientes, id est, ne aut
casta, simplicia, moderata, et non superstitio^a joju- ipse ahis detrahas, aut aiios audias detrabentes.
nia. Quid prodest oleo non vesci, ct molestias quas- « Seletis, inquit, adversus fratrem tuum loquebaris,
daiTi difficuUatesque ciborum quaTcre, carycas, pi- et adversus tilium matris tupo ponebas scandalum :

per, nuccs,palmarum fructus, siinilaai, mcl, pisla- h;oc fccisti et tacui. Existimasti iiiiiiue, quod ero tui

cia?Tota bortorum cultura vexalur, ut cibario non similis : arguam te et slatuam contra faciem tuam. ;>

vescamur pane (c), etdum delicias soctamur, a regno {Ps. 49. 20. 21). {d) Parce a detractione linguse,
coelorum relraliimur. Audio pr;elerea quosdam con- custodi scrmones tuos, et scilo quia per cuncla, quae
tra rcrum huminumque naturam, aquani noii ^tt7 dc aliis loquoris, tua scnlcntia judicaris, et in his
bibere, nec vesci pane; sedsorbitiunculas dclicalas et ipse dcprehenderis, qua; in aliis arguebas. « Noquc
contrila olera, belarumqiie succum, non ralicc sor- vero illa justa est excusatio. Referentibus aliis inju-
bere, sed concba. Proh pudor, non erubescimus riain racere non possum. » Nemo invito audilori li-

iliusmodi ineptis; nec tsedet superstitionis ! insuper benter retcrt. Sagitta in lapidern nunquam figitur,

etiam famam abstinentia^ in deliciis quscrimus. For- interdum resiliens perculit dirigenlem. Discat de-
TissiMUM jejunium est aqua et panis. Sed quia glo- traclor, dum te videt non libenter audire, non facile
riani noii habet, et omnes pane et aqua vivimus, dctrahere : Cum dctractoribus, ait Salomon, ne
quai-i publicuiu et commune jejunium non putatur. miscearis, quoniam rcpente venit perditio eoruni,
13. Gloria cavenda. Cvltus superstitiosuf!. — Cave elruinamulriusque quis novit? « {Prov. 24. 21. 22)
ne hominum nimusculos aucuperis : no in offcnsam lam videlicet ejus ipii delrahil, quain illius ([iii au-
Dei, pO])ulorum laudem commules. Si adhuc, inquit rcm accomodal delraheiiti.
Apostolus, hominibus placerem; Christi senms non lo. Silcntium ct secretum. —
Oflicii tui cst visi-

essem{Galat. 1. 10). Desiit placerc hominibus, el ser- lare languenles, nosse domos matronarum, ac liberos
vus faclus est Ghrisli. Per lionain famain ct malam a earum,el nohiliuin virorum cuslodire socreta. Officii
dextris el a sinistris Christi mile-; gra litur : nec landc lui sit, non solum oculos castos servare, sed ct lin-

exlollitur, noc vituperalione frangitur : non divitiis guam. NuiKpiani de formis mulierum dis()ules, noc
lumet, non contrahilur paupcrtat\ et laHa conte-
mnit, ct tristia. Perdiemsol non urileum, neque luna licet usqiie Vii scire, si quod sonlimus, aperte piolilerl
licot,aut lliiTonymum auctorcm non babot, aut nimium
per noctem {Ps. 120. 6). Nolo le orare in angulis dopravata ost, at^iue invcrsa a librariis. Kam cerle si de-
platearum, ne reclum iter prcciim tuarum frangat leas, oplimo contoxlns lluet; si retineas, iiiipioxa omnia
aura popularis. Nolo sunl, abruplusqiie soiisus. Ad Ikoc (li>tanl qnam maxime
le dilaiaro fiinbrias, et oslcntui
el verbis, ol sorio odili a Alss., atquo isti iiiler so (juod
habere phylacteria, et conscientia repugnante,. pha- alterum jilossomalis indicium est. Vorba « Inde pendot
risaica ainbitionc circumdari {d). Quanto melius cral
Evangrlium, indo Lox (Marliait. (Irux) ot Propliota". Fi-
dolis mccum l.ccldr inleiiiiris qiiid taceam.et quid tacendo
loiinar. Tot reguia; (]uot species gloriarum, d boc ordinc
Chrisliane. Salomonis tompluni liDstili vaslatione submer- in iMss. prtcforunlur, ol stitini, Qiiaiilo mclias rral, elc.
sum cum ruina suu j,ic(>at sopiiil.uni, ubi sacrilioant ? » Qui ordo elsi pra^posterus aliis edilDribns visus sit.anti-
[a] iNol)is lei,'ondum vuWuwrolaliir pro coloraliir, (|uoil (|uior lamon cst, ct concinnior, eumquo lanlum iioii sc-
habenl libii onines Qiioii vcPd bnrbavam potinnom dirit, quiniur, qnml lolus lucus satins viil''atur una litliira cmen-
eaqiio li (rl).irinini trcnliiim inlelli,;;on(i.i est, niaxime so- (landiis. ('aMornni etiam (pubiisdain intorpobitionibMS
plointridnalinm, alii amnrani volunt scnbi (! bnisse, se 1 si-atei, ut vcrbis sivc sarra el Aposlolira doclrina, et
l)cr|ioraiii. vocuiis /^'anle rcjiiitir.el ranarain jwrrarranl. ({Uiv quid
I^i Alitir mciilciii ; >^cd el sonarins apud (iiiocos vorsus signilicent. omnino noa viden.
habot Traysta yaTTTip oO rixTsi vcjov.
),E7tT6v ((/) Scq-ions inleiirum comina lonjre alit'r (iistorciens.
(r) dclicias sccl(iiiii(r,a rcijuo cvloriim rc-
lla-c r! (Iinii lojjil e\ pcrsona Doi « Subaudiam sernionos tuos, ot
:

Irahimiir duo i\lss. iion balionl. Paulo inlra Itctariim \o- cuncla qua- de aliis os lucutns,ut tua siMitenlia juilicoris,
cabiiio conlictnin alind liacrariim substituil Viciorius. in bis i|)so doprobojisns, qua' iii aliis artruoba;. « Uolii[ui
((/) Tola ba'c pcricopo decem fero vorsuum, ab binc sci. Mss. libri, quos seqiiimur, ma_i;no luimoro iii bac tanium
539 SANCTl HIPJIONYMI 5'i0

quid agatur (I) in alia, donius alia j^er te novcrit post annos decem rursus Beliheem ora roserarc, el
(fl). Hippocralesadjuraldiscipulossuos, anlcquam (lo- confodiendum mc linguisomnium prodere. Aut enim
vcrba sua jurare compcUil extor([uet sa-
ceat, et in : niiiil scribendum fuit, ne hominum judicium subirc-
franicnto silcniium, scrnionem, inccssum, habilum, nius, quod tu facere prohibuisli : aut scribentes
moresque pra^scribil. Quanto magis nos, quibus ani- nosse, cunctorum adversum nos maledicorum tela
inarum medicina [al. cura\ commissa est , omnium esse torquenda. Quos obsecro ut quiescant et desi-
Clirislianorumdomos dcbemus amarc quasiproprias? naiit malediccre ; non enim ut adversariis, sed ut
Consolatores potius nos in nia;roribus suis, quam nmicis scripsimus ; nec invecli sumus in eosquipec-
convivas in prosperis noverint. Facile contemmtlii canl, sed ne peccent, S70 monuimus. Neque in
Clericus, qui sa'pe vocalus ad prandium, ire non re- illos tantum, sed et in nosmetipsos severi judices lui-
cusat. mus : volcnlcsque fcstucam de oculo allerius tollere,
16. haro accipinuhtm. JSuptiar, CAcricus non con- nostram j^rius Irahcm ejecimus. NuIIum lypsi, nullius
ciliaf. Sacrilcgiutn Ecclcsiam fraudare. '^4»0 — nomcn saltcm descriptionelal. mea scriplura^-sAgm-
Niuiquam petentes, raro accii^ianius rogali. Beaiius tum est. Neminem specialiter meus sermo pulsavii.
enim est magis dare quam accipere [Act. 20). Nes- Generalis de vitiis disputalio cst (rf). Qui mihi irasci
cio qiio enim modo etiam ipse qui deprecatur, ut iri- volucril, prius ipse de se quod talis sit conlitebitur.
bual, cum accepcris, viliorem lo judicat, el mirum in EPISTOLA LIIl ((?).

niodum si eum roganlem

contempseris, (2) plus tc AD PAULINUM.
posterius veneratur. Pra^dicator continentiae {b), nu- De studio Scripturarum{f).
plias ne conciliet. Qui Aposloium legit, dicentem. Omnium sapientum cvemplis provocat ad studium
Supcrcst, ut qui liahcnt uxores, sic sint, quasi non Littcrarum sacrarum, ctin his quantum sit dif-
habeant (1. Cor. 7); cur virginem cogit ul nubal? Dcinde quo magis in/lammet
ficultatis, ostendit.
qui de monogamia Sacerdos est, quare viduam hor- ad earum studium, singulos libros, Auctores et
latur ut digama sit? (c) Procuratores el dispensato- argumenta elogiis quibusdam hreviter comnien-
res domorum ahenarum atque villarum, quomodo dat. Denique, ut se a sceculi rcbus penitus expe-
[)0ssunt esse Clerici, qui proprias jubentur conle- diat, hortatur.
muerefacultates? Amico quippiam rapere, lurtum est: l . Vera necessitudo. Sapientum peregrinationes. —
Ecclosiam IVaudare, saciilegium est. Accepisse quod F"rater Ambrosius tua mihi munuscula perferens.
pauperibus erogandum est, et esurienlibus plurimis dctulit et suavissimas litteras, qu;o a principio ami-
vcl caulum essc volle, vel timidum; aut quod aper- citiarum, fidem jam probata:' fidei et veteris amici-

lissimi sceleris est, aliquid inde subtrahere, omnium tise (4) prajferebant. Vera enim illa necessitudo est,
praedonumcrudclilatom superat. Ergo famc lorqueor, et Christi glutino copulala, quam non utilitas rei

ct lu judicas quantum vonlri meo satis sit? Aut dividc familiaris, non praisentia lantum corporum, non sub-
slatim quod acceperis, aut si limidus dispensator es, dola et palpans adulalio; sed Dei timor et divinarum
dimitle largitorem, ut(0 sua
suB occasione mea sacculus tuus plenus
ipse distribuat.
sit.
Nolo
Nemo
Scriplurarum studia conciliant.Legimusin veleribus
hisioriis, quosdam lustrasse provincias, i.ovos adisso
f
mc molius, mea servare poicst, Optimus dispensator populos, maria transisse, ut eos quos cx libris novo.
cbt qui sibi nihil roservat. rant, coram quoque viderent. Sic Pytiiagoras Mem-
•17. Coegisti me.Nepotiane carissimc, lapidalo jam phiticos vates ; sic Plato jEgyptum ct Architam
Yirginitatis libello [Epistola XXII. de Yii'ginit. ser- Tarentinum, eamque oram Italia^, quie quondam
vanda], quem sanct;o Eustochio Rom;o scripseram, magna Graecia dicebatur, laboriosissime peragiavit ;

ut qui Aihenis magister erat et potens, cujusquedo-

voce sentenlia a vulgalis differutit, qui legebant con-
ctrinam Academiao gymnasia personabant, fierct pe-
scieutia.
(a) Kxstat Hippocratis juramenlum, et Largi de eo tcs- rogrinus atque discipulus, malen.s aliena verecundc
limonium « Hippocrates conilitor noslrte i)rofessioiiis
:
"i^ 1 discere, quam sua impudenter ingercre. Doni-
iiiitia ilisciijlina' ah jurc jurando Iradidit. « et, » longo
])i;i'formans animos discenlium aii luiinanitatom. » quo cum littorasquasi loto fugientes orbe pcrsequitur,
\b) Adnotaiu dignum, quo<l ad vetei'es inatiiiiionii cere-
inonias primis Ec-iosia.- saiculis usilalas pertinet, et Ijono lins Severus hisl. lib. 1. S. Gregorius lih. 8. epist. II.
quidern institulo Hieroii\mus im])robat, olim voro Terlul- adveisus Ba-ilium Episcopum Capuanum, aliaque id
liaiius laudaxerat, cujus duo loci nostri Doctoris seiiieii- genus quam pluriina.
tiam maxime iiluslrant alter lib. 2. ad Uxorem cap. ul-
; (di Kx Ciceronepro Leg. Manii. « Ego autem neminem
limo, ubi pra-ilicat feHcilalciii ejiix mutrimonii, quod noinino. Quare irasci mihi nemo poierit, nisi qui ante
Lcclcfiiu cuncilial ; alter lib.de Munogainia cap XI. ubi de se voluerit confileri. » Vid. similem fententiam iii
u. iiialrimonium, inqiiit, |)osluias quoil eis a quibus pos- Apol. prima conlra Ruffinum.
lulas non iicot liabore, ab Kjjiscopo monogamo, a
: ((') .4/IV/.S- 103. Scripla circ. an. 394.
Presbyleris, et Dijconis ejusdcm sacraiiienii, elc. if) Nolanum iitiquo, quidquid visum sit Baronio ad an.
(C) Velilum isiud semper in Ivclesia, « Divina procu- 394. aliisqiie non iiidoclis viris quorum praei-ipuuin ar- ;

raiioiK' cjnleinplaprocuratoresrerum sicculariumCIericos giimenturn pelituin a contradiclione qu;o inter haiic :

(ieri. qiiemadiDodum dolel Cyprianus lih. de Lapsis. Coii- Kpisioi., et aliam ad Pauliniim hic oS. cujus initium est
foronUusin lianc rom cai.on. 10. Comilii tiarihaginiensis lionus liomo, inlercodcre videbalur, utriu-que conloxtum
liabiii P. C. Honorii XIL et Theodosii Vlll. Tum Sulpi- dili^'oniius conferenii, nullum esse conslabit. Porro Mar-
tianaiiis addil Preshijlerum, reticentibus hanc dignitatem
H) Ploiiius ap. Grav. ncr quid in cujusque domo agalur.
, c;etoris vulgatis libris ac Mss.
(.2) A])ud Cravium, ;;/«.'> miralur. (4) Velus cditio hihliorum sino loci, temporis, aut ty-
(3) Al. apud Graviura ul xua sponle ipse distribuat. pograpbi dcsigiialioiie hic inlerseril vocem nova.
541 EPISTOLA LIII. 542

caplus a piratis et vcnnndatus, cliani lyranno 0111110- cit. Non quid iuvenias, sed ([uid qiKoras, considera-
lissimo (Dionysio Siciliic) paruit, captivus, vinclus, iiius. Moilis cera et ad formandum facilis , ctiam si

ct servus ; tamen (juia Philosopiuis, major cmentc artificis et plastae cessentmanus (c), lamen ttJ ouva;y.£i

se fuit. Ad T. Livium laclco c!o(iucnli;i' foute ma- totum est, quidquid esse potest. Paulus Aposiohis
nantem, de uilimis Ilispania' (a Gadiijusj, Galliaruni- ad Pedes Gamaliclis logem Moysi et Prophetas didi-
que finibus quosdam venisse nobiles lcgimus et qnos ;
cisse sc glorialur, ut armatus spirilualibus tclis, po-
ad contcmplationem sui Roma non traxerat, unius stca diccrct confidenter : » Arma militi^c nostra;, non
hominis fama perduxit. Ilabuit illa a'tas inaudituni oarnalia sunt, sed potentia Dei, ad dcslructioncm
omnibus celcbrandumque niiraculum, ut ur-
s:«culis munitionum : Concilia destruenlcs, ct omnem altitii-

beni tantam ingressi, aliud extra urbem quicrcronl. dinem cxlollentem se adversus scienliam D(m ; ct ca-
Apollonius (sivc ille Magus, ut vulgus loquitur, sivc plivantes [al. captivantem] omnem intellcctum, ad
Philosoplius, ut Pythagorici Iradunt) intravit Persa'^, obediendum Christo ; et parati subJMgarc cunctam
pertransivit Caucasum, Albanos, Scythas, Massage- inobedientiam « ( 4. Cor. 10. 4. 5). Ad Timoihcum
tas, opulentissima Indite regna pcnctravit et ad :
scribit, ab infantia sacris litlcris eruditum ; et hor-
extremum latissimo Physon amne (Gange) transniis- tatur ad studium lcclionis, ne negligat gratiam,qu<e
so, pervenit ad Brachmanas ; ut Iliarcam in ihrono data sit ci per impositionem manus Prcsbyterii.
sedentem aureo (a) ct de Tantali fonte potantem, Tito pnecipit, ut inter c;('leras virlules Episcoiii,
inter paucos discipulos, de natura, de molibus, ac quem brevi sermone dcpinxit, scienliam quoqne
sidcrum cursu audiret docentem : inde per Elamitas, eligat [al iiitelli(jat\ Scrlpinvarum : « Obtincntem,
Babylonios , Chaldgeos , Medos, Assyrios, Parthos, in([uit, cum qui secundum doctrinam est, fidclcm
Syros , Phoenices , Arabes , Palaestinos , reversus scrmonem ut potens sit exhorlari in doctrina sana,
;

Alcxandriam, perrexit iEthiopiam, ut Gymnosoplii- et contradicentes rcvinccrc » (Tim. 1. Sancta

9).
stas, et famosissimam Solis mensam vidcret in sa-
{[uippe rusticilas solum sibi prodest: et quanlum
bulo. Invcnit ille vir ubique quod disceret ; et sem- icdificat cx vitic merilo Ecclesiam Christi, tanlum
l)fir proficicns, semper se melior fierct. Scripsit nocct, si destruentibus non resislal. ((/) Agga'us
suj)cr hoc plenissime oclo voluminibus Philostratus. Propheta, imo per Aggscum Dominus, interroija,
2. Quid loquar de saeculi hominibus? eum Apo- ait, Saeerdotes Lccjem {.igg. 2).
stolus Pauius vas electionis etmagister gentiura, qui
Sacerdotis ofticium,Paulus cur vas electionis. — In
de conscientia tanti in se hospitis loquebatur. Aii interrogatum respon-
tantum Saccrdolis officium est,
experimentum quceritiscjusqui in me loquitur Cliri- derc de Lcge. Elin Dcutcronomio lcgimus : Interroga
tus? (2. Cor. 13. 3.) post Damascum Arabiamque 9?*$
patrcm tuum et annuntiabit tibi ; seniorcs
luslratam, ascenderit Jcrosolymam, ut videret Pe- Psalmo quoquc
tuos, et dicent tibi [Deut. 32. 7). In
Irum, et manserit apud eum diebus quindocim. Hoc centesimo decimo octavo. Cantabiles mihil erant ju-
enim mysterio hebdomadis et ogdoadis, futurus Gen-
sti/icatioiics tuce^in loco percgrinationis meii' [v.o\).
tium praedicator instruendus erat. Rursumqne post Et in descriptione jusli viri, cum eum Da\id arbori
annos qualuordecim, assumpto Barnaba et Tilo ex-
vitce, quae est in paradiso, compararet, inter c?eteras
posuerit Apostolis Evangclium, ne forte in vacuum virtutes et hocintulit : In legeDomini voluntas ejus
curreret, 27*^ aut cucurrisset. Habet nescio quid
etinlegecjus meditabiturdie ae nocte (Psalm. 1.2).
latcntis energiae viva vox ; el in aures discipuli de au- Daniel in fine sacratissim;e Visionis justos, ait, ful-
ctoris ore transfusa fortius sonal. Unde et Eschyncs, gere sicut stellas ; et intelligcntes, hoc est doclos .

cuni Rhodi exuhuet ct Icgeretur ilU Demosthenis

;
quasi firmamentum. Vides quantum inter se distent,
Oratio, quam adversus euin habuerat, miranlibus justa rusticitas, cl docta justilia? Alii stcllis, alii coelo
cunctis alque laudanlibus, suspirans ait (b) : Quid si
comparantur. Quanquam juxta Hcbraic;im Vorila-
ipsam audissetis bcstiam, sua verba resonantem ?
lem, nlrumquc dc cruditis {lossit intelligi : ita eniin
3. II;i'C non dico, quod sit in me aliquid t;ilc, quod apud cos lcgiinus: « Qui autem docti fucrint, fulgc-
vel possis, vel velis disccre : scd quod ardor tuus cc
bunt quasi s|>lendor firmamcnti : ct qui ad justitiaiii
discendi studium, etiam abs([ue nobis pcr sc probari
erudiunt multos, quasi stclhe in peipctuas ielcrnita-
dcbeat. Ingcnium docilc, et sine doctore laudabilc
lcs » {Dim. 12. 3). Cur dicitur Paulus Apostolus vas
eleetionis? Neinpe ([uia (e) legis et sanctarum Scri-
^
(rt) Eam iiilelligo, qu.-c in Ili;ircha> scliola erat, staluain pturam armarium est. Pharisivi stupent ad doctri-
TaiUaluni rcfcronteiii, cujus inami poculum crut ariua
iii

))lciiuin,unilo attiiigcbaiit pliilosoplii aiitc cuhituin. llicio- ((') Al. laline tamcn virlntc lolnm csl, clc. Mox pio
uyinus foiileni vocat, quod iicniiic i]uaiituin indo haurio- Moijsi noniine orat Domiiii. Lcviora iiifra cmcndainus.
balur, tantunicoiitinuo suppclcrct.llisloi-iamPliilostvatus [d) Ueatini interprelis cinoiulalionom soquinuir, antea
lr<idit I. H. c. 7. Supeiioics ipias a Laertio, IMinio, Ilero- eniin pones l'iasm. ac Marlian. pro Aifgtri iioniine erat
iloto.iiliisquo latc didicissc potcris,non nioraiiuir.lntciim utroiiue iii loco Maliicliias,(\u<m\ lcclionem revera sciolus
Martian. li'.i^eral di' inorilniK pro inoliinis; Victorius vcro iRiii iicmo iudiiMt, ([uod putarit illud Walacliia; c. 2. v. 7.
(/(' morilnis siilcniiii,ac dicniin ciirsii. Vctus
(iiiociiu- lau- alludit, « Labia saccrdolis custodiont sciciitiain, et legom
(lata cdilio Uiblioruin, ita in luic Epistula pr;cl'crt, dc na- lequironl c\ ore cjus, » cum sint imo li;oc Agg^ci c. 'i.
tiira, de inoril/iis, ac dc cnrsii dicrnin ac siderum. «.ll;oc dicit Dominus exerciluum, Interroga sacerdolos
(/') Cicero qui utranupic orationeni vertit, lib. 3. do legom, (licens. » etc.
Orat. (Juanto, inquil, maijis admiraremiui, si ipsum au- (e) Frustra Mctorius vns leijis, cum })ro armario 00 loco
(tissetis. vas suiniconstel. Sic iu OsoO o-.oaxTot duobus verbis, quod
 : ,

543 SANGTI HlEROiNYMl 544

nam Domini ; ol iiiiiantur iii l'clro ol Joaimo quo- nisi aliquis me docucrit? « (,l(./. 8.) ligo, ut de me
modo iogcm sciaiil, cum lilteras non didicerint. interim loquar, nec sanctior sum hoc eunucho, ncc
Quidquid cuim aliis cxercilalio ct quolidiana in Lcge studiosior; qui de ^thiopia, id est, de cxtremis
nicdilalio tiiluuM-e soU'1 illis Sjjiiitus SancliiS sui(- niundi finibus vcnit ad Tcmplum, reliquil aulani re-

gcicbat : ol crant, juxta quod scriptum est, Oecot- giam : ct tantus amalor Lcgis, divina'que scicntia;
^axToi. Duodocim anrios Salvalor implcvcral , ct in luit, ut eliain in vohiculo sacras litteras legeret : et
Tomplo scnesdequa'stionibus lcgisinlcrrogans, ina- tamen cum librum teneret, et vcrba Domini cogita-
gis docet, dum prudcnter intcrrogat. lione concipcret , lingua volvorot , labiis persoiiarol,

4. ISisi forlc ruslicum Pelruin, rusticum diciinus ignorabat oum, queiii in libro nescicns venerabatur.
Joannem ;
quoruni utcrque diccro polerat : « lit-i Venit Philippus, oslendil ei Jesum, qui clausus late-

imperitus scrmone, non tamen scicnlia « (2. Cor. 11. bat in littera. mira doctoris virtus! Eadem hora
6). Joanncs ruslicus, piscaior, indoclus? Et unde crcdit eunuchus, baptizatur, fidelis et sanctus est; ac
vox obsccro. » In principio crat Verbum, cl Ver-
illa de discipulo magister : plus in deserto fontc Eccle-

bum cral apud Deuin, ct Deus erat Verbum? « [Joan. sia', quam in aurato synagogffi Templo reperit.

1.1.) A6fo; cnim Gnece multa significal ; nam et 6. Haic a me perstricta sunl breviter 27^ (neque
verbum cst, et ralio, et supputatio, et causa unius- cnim Epistolaris angustiaevagari longius patiebalur)
cujusquorci, per quani sunt singula qua'subsisiunt. ut intelligeres te in Scripturis sanctis, sine pra'vio
QuH' univcrsa recte intelligimus in Ciiristo. Ilocdoc- ct monstrante semitam, non posse ingredi. Taceo
tus Plato nescivit : koc Demosthenes eloqucns igno- de Grammaticis, Rbetoribus, Philosophis, Gcomctris,
ravil. » Pcrdani, inquil, sapientiam sapientium, et Dialecticis, Musicis, Astronomis, Astrologis, Medicis,
prudcntiam prudentium reprobabo » (1. Cor. 1.19). quorum scientia mortalibus vcl utilissima est, el

Vera sapientia pcrdet falsani sapienliam ; ct quan- in ires partes scindilur, {b)-:o ^6Y(J.a, xrjv (j.£Oo^ov, ttjv

quam stultilia praedicalionis inCruce sit, tamen Pau- ep.7i:£ip(av. Ad minores artes veniam et quae non ,

lus « Sapientiani loquilur inter perfoclos. Sapien- tam AOYoj, quam manu administrantur. Agricohio
tiam autcm non sa;culi hujus, nec principum sieciili csemcntarii, fabri, metallorum, lignorumve ca^soros,
istius, (a) qui dcstruuntur : ^74 sed loquilur Dei lanarii quoque et fullones, ct caiteri qui variam su-
sapientiam in mysterio absconditam, quam pra^^desli- pellectilem et vilia opuscula fabricantur, absque do-
navit Deus antc sa^cula » (1. Cor. 2. 7). Dei sapientia ctorenon possunt esse quod cupiunt. « Quod Medi-
Christus est a Christus cnim Dei virtus, Dei sapien- corum est. »
iidii){lbid. 24). IIh'C sapienlia in mysterio ai^scondiia
Promittunt medici, tractant fabrilia fabri.
est, de qua el noni Psahni litulus prronotatur, » pro-
{Uorat. Epist. lib. 1. Epist. 1.)
occultis fiiii : t in quo sunt omncs ihesauri sapien-
7. Sola Scripturarum ars est, quam sibi oranes pas-
tin' ct scientia' absronditi : cl qui in mysterio abs-
sim vindicant.
conditus crat, pra-dcstinatus esl antc sa^cula. Pra>
dcstinatus aulem, ct pra^liguratus, in Logc et pro- Scribimus indocti, doctiquc poemata passim.
{Ibid.)
phelis. Uudc et Pro|)lietcX! appcllabanlur Videntes :

quia vidcbanl eum, quem cx'teri non videbanit. llanc garrula anus, hanc delirus sonex, hanc so-
« Abrahaiii viditdiem ejus : el lajtalus est « {Jodii. S. pliisla. verbosus, hanc universi pnosumunt, lacerant,
56). Apericbantur coeli Ezechioli; qui populo pec- docenl, antequam discant. Alii adducto supcrcilio.
catori erant. < Ilevela, inquit David , oculos mcos : grandia verba trutinantes, inter mulierculas de sacris
ct considerado mirabilia do lege lua » (P.s. 118.18), litteris philosophantur. Alii di.scunt, proli pudor, a
Lex cnim spiritualis est, et revelatione opus esl, ut feminis, quod viros doceant : et ne parum hoc sit,

intclligatur, ac revelala facie Dei gloriam conlemple- quadam faciliiate verborum, imo audacia edisse-
mur. runt aliis, quod ipsi non ii.telliguiit. Taceo de mei
5. Lihcr iuApocalypsi septem sigillis signatusos- similibus, qui si forte ad Scripturas sanclas, post
tendilur [Ajjoc. '6) : quem si dederis homini scienti sa'culares sermone composilo
litleras venerint; ot
littcras, ut legat, rcspondcbit tibi: Non possum, si- aurem populi mulserint, quidquid dixerint, hoc le-
gnatus esl enim. Quiinti hodie putant se nosse lilte- gem Dei putant : noc scire dignanlur, quid Prophc-
ras, et tenentsignatumlibrum ; ncc aperire possunt, tff-, quid Apostoli senserint; sed ad scnsum suum
nisi ille reseravorit « qui habel clavem David : qui incongrua aptant teslimonia quasi grande sit et ;
,

aperit, et nemo claudil, claudit et nemo aperit? » {Ibid. non viliosissimum docendi genus, depravare senten-
3. 7.) In Actis Aposlolorum sanctus eunuchus, imo tias, et ad voluntatem suam Scripturam trahere re-
vir (sic cnirn cum Scriptura cognominat), cum lc- pugnantem. Quasi non legerimus, Homerocentonas,
gerct Isaiam, inlerrogatus a Philippo : « Putasne in- et Virgiliocenlonas : ac non sic ctiam Maronem sine
tolligis qua; legis ? « respondit. » Quomodo possum, Christo possimus dicere Christianum, qui scripserit

unico reclius exprimilur, juxta Aposloii locum ad Thcs- (/>) Subdunt dfi moro vclusliores cditi et quidam Mss.
salonic. 0|jL£i; OeoSioaxToi eaTe, quem Hier. alladit. Graecar. Vocum interprctationeni iiaiic, id esl in doctri-
[a) Manian. postErdjm. qiiiic deslruitiir, renuenle Vul- nani, rationem, et usuin; qui etiam raox cum plerisque
galo ac Graeco lextu, el Hieronymianis plerisque Mss. aliis pro \6yu> habent lingua.
 RPISTOLA LIII. 546

Jam rcdit el vinjo, rcdeuni Siilurnia refjna. teriam viclori |'0|iulo, et pcr singulas urbes viculos.
Jani nova protjenies cado deiniUilur alto. moutcs, ilumina, torreutes, alque confinia, Ecclcsiic,
{Virgil. Ecloy. 1.) calestisquc Jcrusaleni spiritualia rcgna describit. In
970 Et pa[rcm loqiicntem aJ filium, Judicum libro quot principes po|)uIi, tot fii^urae sunt.

Nale, ine(f, vires, mea inagna potenlia solus. Ruth Moabitis. Isaiic explot vaticinium, diccnlis :

Et post verba Salvriloris in cruco. « Emitlo ai^num, Domine, dominatorfm terra-, dc

Talia perstabat inemorans, fixusque manebat. p;lra dcserti ad montcm filiaiSion « {Isai. 16. 1). Sa-
Pncrilia sunt iiacc, ct circulatorum ludo similia, muel in lleli mortuo, et in occiso |al. occisione\ Saul
(locore quod igriorcs : imo, ut cum stomacho lo- vclercm legem abolilam monstrat. Porro in Sadoc
quar, ne lioc quidcm scirc (luod nt^scias. alque David, novi Saccrdotii, novi([ue Imperii sacra-
8. Videlicet manifestissima esl Gcnesis, iu qna de menta testatur. Malachim, id est, Regum tertius, el
nalura mundi, dc exordio gencris liumani, de di\i- quartus lihcr a Salomone usque ad Jechoniam : el ab
sione terrae, («) dc confusionc linguarum, ct dcsccn- Jeroboam filio Nabaih, usque ad Osee, qui duclus
sionc usque ad ^gyplum, gentis scrijjitur IIel)r;t'- est in Assyrios, rognum Juda el regnum describit
orum. Patet Exodus cum dccem plagis, cum decalogo, Israel. Si hisloriam respicias, vcrba simplicia sunt :

cum mysticis divinisquc pra^ceptis. In promptu est si in liiteris sensum latcnteni inspexcris, Ecclesifc
Lcvilicus libcr, in ([uo singuia sacrificia, imo sin- paucitas, o[ IlaTclicorum contra Ecclesiam bolla
gula' pene syllaba', et vestes Aaron, et totus onio narranlur. Duodccim Prophetse in unius voluminis
Leviticus, spirant cuilestia sacramenta. Numeri vero, angusiias coarclati, multo aliud quam sonant in lit-

nonnc totius arithmeticffi, et Prophetiiie Balaam, et tera, Osce crebro nominat Ephraim,
])ra'figurant.

([uadrnginta duarum per eremum mansionum mystc- Samariam, Joscph, Jezracl, et uxorem fornicariam,
ria continenl? Deuteronomium quoque secunda icx, et fornicalionis iilios, et adulteram cubiculo clausam
ct Evangeiica' legis pra-figuratio, nonne sic ca habct mariti, multo tcmpore sedere viduam, et sub veste
qua' priora sunt, ul tamcn nova sint omnia de vele- lugubri, viri ad se reditum prirstolari. Jocl filius
ribus? {b) Hucusquc Pentateuchus ; quibus quinque Phathuel, describit terram duodecim tribuum, he-
verbis (i. Cor. 14. 19), ioqui se velle Aposlolus in ruca, brucho, locusla, rubigine vasiante corruptam :

(r) Job exemplar paLicntia:!, qua'

Ecclesia gloriatur. etpost eversiouem prioris populi, effusum iri Spiri-
non mysteria suo sermone complectitur? Prosa inci- tum Sanctum super servos Dei et ancillas, id est,
pit, versu labilur, pedcstri sermone finitur : omnes- super centum viginli credentium nomina, qui effun-
que leges dialectica;, proposilione, assumptione, con- dendus erat in coenaculo Sion qui centum viginli, :

firmatione, conclusionc dclerniinal. Singula in eo ab uno usque ad quindecim paulalim et per incre-
verba plena sunt sensibus. Et, ut de cseteris sileam, menta surgcntes, quindecim graduum nnmerum effi-
resurrectioncm corporum sic proi)hetal; ut nullus de ciunt ,
qui in Psalterio mystice continentur. Amos
ca vcl nanifeslius, vel caulius scripserit « Scio, in- : pastor et rusticus, et « ruborum mora distringens, »
quit, quod redemptor meus vivit, et in novissimodic paucis verbis explicari non potesl. Quis enini digne
de lcrra resurrecturus sum : ct rursum circumdahor cxprimat Iria, aut ([uataor scelera Damasci, Gazte,
peile mca; et in carne mca videbo Deum. Oucm vi- ct Tyri, et Idume;ip, et filiorum Ammon, et Moab, et
surus sum ego ipse, et oculi mci conspecturi sunt, in septimo octavoque gradu, Judir et Israel? Hic lo-
cl non alius. Reposita est hicc spes mea
meo» in sinu quitur ad vaccas pingues, ([ui€ sunt in monte Sama-
{Job. 19. 25. 26). Veniamad JesumNavc.qiii ly|)usDo- ria% et ruituram douium majorem minoremque te-
mini non solum in gestis, scd etiam in nomine, ^77 statur. Ipse cernit fictorem Iocusta> ; et stanlem Domi-
transiit Jordanem, hoslium rcgna subvcrtil, divisit num suiier murum litum vcl ad.imantinum, et ^58
uncinum pomorum, altraheniem sup|)Iicia {)eccalori-
(a) Ad Erasmi ingonium Editur Bpnedictinus, de confii-
sUmeliniiuarnm el !icnlinin,iis(/nead e.vitiiin srril>itnr lle- bus,etfamem in terram non fiimem panis, nec sitim :

brworuin; cum.ut Vicloriusaiiiinadvertil, cxilus llobraio- aqu», scd audiendi verbum Dei. Abdias qui intcr-
ruiii ex .Egypio iion slalim a (leiie^i, sed luulla i)Ost Exo(Ji
Cnpitiila (iescribatur. Veram loctionem protatur « servus Dei « \al Doinini], pertonal contra
e\ Vulgalis aute
ann. 1500. eodem Victorio ol Mss. reposuimus. Edom sanguineum, terrenumque hominem. Fratris

quem adiiotavniHis, ubi in Ecclcsia, inquil, colo quinquc tuah. Jonas (( columba » pulcherrima, naufragio suo
vcrbu scnsu meo loqni, quic ex sensu velerum aliorum
Palrum inystice interprotatur, ad quiuquo Penlaleuclii
passionem Domini pra^igurans, mundum ad paniten-
libros quuique Pauli verba referens. tiam rcvocal : et sub nomiuc Ninive, salutem gcnti-
(<;) Quod Moysi lihris Jobi liinoi iani proxime subjiciat, busnuntiat. Michisas deMorasthi, « cohivres -(
Chri-
quio jiixta voteruin omuiuni o;inonein ot llieionymianum
ipsum Cdnstaiitcr posl IM-o|ihoi;isiiiAi.'iogra|iliuruin ordine sii, vastalionem annunliat filiic latronis, et obsidio-
recoiisetur, nisi si liix;itus (!sl lociis isto. lihnriorum incu- nom ponit conlra eam : ([iiia maxillam percusserit
ria, perqnam prohahilis ratiij esi, quod cjusdem auctoris,
sive ab eodom Mo\ se coiisori[)tuiii lilnuiii t-.-so
judicis Israel, Nahum « cousolator » orbis, increpat
s(>nsoiit,
qu;e uoc pauooruiii osle\ ;(iiliqiiis. itvc. a voro imiltuni ab- civitalemsanguiuum, et post eversioncin illius loqui-
borrel senti'ulia.Uiiod si pro gorniana haheatur suporins
lur: « Ecce super monlcs pedcs cvaugelizantis ct
a(biolataquorumdam oodd. lectio, llucu.^tquc Mo(j.sc>i, luiic
scrieni toinporum, el Johi remolissiuuim antiquilaleiu
annunlianlis piicem « {Num. 1, 15). Abacuc <( lucta-
sibi proposuisse crodeudus crit. tor » fortis el rigidus, stat super custodiam suam, cl
 :

5'i7 SANGTI HIEHONYMl 548

ligil graduin siipor inuiiiiionem, ul Ciirisluin iu cruce 01 iiilcriocto Aman, qui mlorprolatnr « iniquilas, >

conlempietur, otditat : « Opcruit co3los gloriaojus, cl partos convivii ei dicm cclebrcm miitit in posteros.
laudis cjus plena esl terra. Si)lcndor cjus, ul lux erit Paralipomenon liber , id est , Instrumenti veleris
cornua in manibus, ojus, ibi abscondili osl fortitudo l-izo^r] lantusac talis c^t, ul absque illo si quis
cjus «(.l/;f/('.3). Sopbouias" spcculalor» cl arcanorum scionliam Scripturarum sibi volucritarrogaro,stipsum
Douuni cognitor, audil clamorem a porla piscium, irridcal. Per singula quippe nomina, juncturasquc
el ejulaluni a secunda, ct contrilioncni a collibus. vcrborum, et prfolermissio in Regum libris langunlur
Indicil quociuc ululalum liabilatoribus j)iho : quia liistoria', et innumerabiles explicantur Evangelii
conlicuil omnis j)0pulus Chauaam disj)erieiunt uui- : quicstiones. Ezras el Ncemias, « adjutor > videlicet
vcrsi, qui involuli erant argonlo. Agga'us € feslivu.s » cl « consolalor a Domino, > in unum volumen coar-
et la-tus, qui scminavit in lacryniis, ut in gaudio mc- clantur :inslaurantTemplum, muros cxlruunt civila-
lerel, deslruclum Temj^Ium ro.odiHcat, Domiuuni^juc lis : omnisque illa turba populi redeuntis in patriam,
Palrem inducit loqucntom : « Adliuc unum modicuni, et dcscriplio Sacerdoium, Loviiarum, Isi^aelis, pro-
el cgo conuuovobo ccrlum el terram, et niare, ctari- selytorum ac per singulas lamilias murorum ac tur-
dam, et movebo omnes gentcs : cl veniel dosidera- rium opera divisa, aliud in corlicc pnoforunt, aliud
lus cunctisgenlibus « mc-
(Af/g.2. 7. 8). Zacliarias « rclinenl in medulld.
morDomini sui, > iinilliplcx in Prophetia, («) Jesum 2HO 8. Cernis me Scriplurarum amore raptum
veslibus sordidis indutum, et Iai)idcm oculorum se- exccssisse modum
Epistolu', ot tamon non implesse
ptcm, candclabruniqueaureum cum toiidemlucerni?, quod Audivimus tantum quid nosse, quid cupere
volui.
quot oculis, duas quoque olivas a sinistris lampadis debeamus, ut el nos quoque possimus dicere cCon- :

cernit el dextris : ut posl {b) cquos, rufos, nigros et cupivil anima mca desiderare justificationcs tuas in
albos, et \arios, et dissipatas quadrigas ex Ephraim, omni tempore » {Ps. 118. 20). Caiterura Socraticum
et equum dc Jerusaleni,paupcrcm regcm valicinetur illud implctur in nobis : Hoctantum scio, quod nescio,
et priodicel, sedenlem super puUum filium asiucC Tangam et novum hrevitor Testamentum, Maltha-us,
subjugalis. 3Ialachias aperte, ct in fine omnium Pro- Marcus Lucas, et Joanncs, quadriga Domini, et
phctarum, de abjcclionc Israel el vocatione genlium :
vcrum [d] Cherubim; quod interprelatur c scienlicC
« Non est miiii, ait, volunlas in vobis, dicit Dominus multiludo, » per totum corpus oculati sunt, scinlillai
exercituum, et munus 'JJO non suscipiam de emicanl, discurrunt fulgura, pedes habent rectos et
manu vcslra. Ab ortu enim solis usquc adoccasuni, in sublime tondenles, terga pcnnata et ubiquc
magnumeslnomcn mcum in genlibus : et inomni loco volitanlia. Tenent se muluo , sibique perplexi
sacrificalur, et offertur nomini meo oblalio munda » sunt, et quasi rota in rota volvuntur, et pergunt
{Mal. 1. 10). Isaiam, Jeremiam, Ezechielem, etDanie- quocumque eos flatus Sancti Spiritus perduxerit.
lem quis possit vel inlelligere, velexponere? Quorum Paulus Apostolus ad septem Ecclesias scribit (octava
prLmus non Prophetlam ndul videlur texere, scd enim ad Hcbrcoos [e\ a plerisque cxtra numerum
Evangelium. Secundusvirgan- nuceam [V^ulg. vUjilan- ponitur.) Timotheum instruit ac Titum, Philemo-
teni] el oUam succensam a facie Aquilonis, et par- nem pro fugitivo famulo (Onesimo) deprecalur.
dum spolialum suis coloribus; et quadruplex diversis Super quo tacerc melius puto, quam pauca scri-
melris neclit alphabelum {Latncntationcs). Terlius bere. Actus Apostolorum nudam quidem sonare vi-
principia et finem tantis habct obscuritatibus invo- dentur historiam, ct nascentis Ecclcsia; infanliam
luta, ut apud IIebra'Os islae parlcs cum exordio Ge- texere sedsi noverimus scriplorum eorum Lucam

neseos anle annos triginla non leganlur. Quartus ossemedicum, cujus « Laus cst in Evangelio, » ani-
vero qui et exlremus inter qualuor Prophctas, tem- madvertemus pariter omnia verba illius, animre lan-
porum conscius, cl totius mundi (r) (piXoiTTtop, lapidem gucntis essc medicinam. Jacobus, Potrus, Joannos,
prfficisum de monte sine manibus, el regna omrjia Judas Apostoli, septcm Epistolas edidcrunt tammy-
subverlenlem, claro scrmone pronuntial. David Si- sticas quam succinclas, et breves pariter ct longas :

monides noster, Pindarus ot Alcjous, Flaccus quo- brcves in verbis, longas in scntcntiis, ul rarus sit

que, Calullus et Sercnus, Chrislum lyra personat, et qui non in earum lcclione cajcutiat [al. conciitiatur].
in dccachordo psalterio ab inferis suscitat rcsurgen- Apocalypsis Joannis lot habet sacramenta, quot ver-
tem. Salomon, pacificus, et amabilis Domini, mores
(d) Hanc alibi quoque inlerprelalionem urge Hierony-
corrigit, naluram docet, Ecclcsiam jungil etChristum mus, et exponit in Lexico, qua; lamen plerisque verilali
sanctarumque nupliariim dulce canil cpilhalamium. consona non videtur, alii.iit lueanlur, \alde desudanl. Sed
Hcbr;oos antiquioresad nolandam scienliaj mulliuidinem
Esthcr in Ecclesia' lypo populum liberat de periculo, ca voce n"i3 usos esse, probat Pljilonis testimonium de
simulacris Arcie : KoVirc
/_£pou6t[i...-S7riYvwfficzat£7ri<7T-/^|xr,
et Clemens Alexandr. t6 &vo|xa twv yspouSiix
rfiilfi Zt
(fl) Josuam inlellige lilium Josedecli Poniificem.
ib) Sequin)ur, quai)) ex Bnxianis Codicibus lecliouem ir)o-ri imfioinri TMlr,-'- Xccedil Isabar Ali in Lexico, //(-
Viclorius resliluil, cum verosimiliimum sil primum Za- terpretatio alia Iikjks est multitudo scientice. Et tandem
cliariic caput innui a Hieronymo,non sexlum, quod posl JoannesMetropolila Darensis Quid etiam nomen Clieru- :

Erasmum Martiana^us pulasse videlur dum legit, equos bim ? multitudo cofinitionis, sive ef/u.sio sapienlifi;, sive
varios, riifos, et albos, et dissipatas, etc. abundantia et opulentia sapientiie, Videtur nominis ely-
(c) Plerique Mss. Pliilostoriciis : o:nnino autem viliose mologia ex affini Arabic. Kabir, Hebr. "ii^S facta litierar.
cum Erasm.Marlian. Pliitostoros; nos cpO.oicTwp, quodest melalhesi,quodsd«;»,/>''M(/£'K/m,e/^nff/-M;«not.,desumi,
crudilioniscupidus.exvulgalis cmendatioribus scripsimus. (e) Vid. Lib. de S. E. in Paulo cap. V.
/i9 EPISTOLA LIV. 550

ba. Parum dixi pro merilo voluminis. Laus omnis in- «8*^ EPISTOLA LIV {d).

1'erior est : in \erbis singulis niullipliccslatenl intcl- AD FURIAM.

ligcntia!. I)e Viduitate nervanda.

9. Oro tc, frater carissimc, intcr h;fic viverc, isla Fiiriam vitluani, Titiame filiam, Prohi Consulis nu-
mcditari, nihil aliud nossc, nihil ([ua!rere, noimc rum, hortatur ut in uiduitate perseveret,nec ite-
libi vidclur jam hic in terris regni ca'lcstis habilacu- ret matrirnoniwn; et tjuoniam adhuc virenti erat

lum ? Nolo offendaris in Scripturis sanclis simplici- cetate, quibus modis pudicitiam simul ac famaiii

late, et quasi vilitate vcrborum, quK^ vcl vitio intor- tueri debeat, prcecipit.

prclum, vel de industria sic prolala sunt, ^Sl \. Obsecras lilteris, et suppliciterdeprecaris, ut li-

ul rusticam concionem [al. contcntionem] facilius in- bi (c) scribam, imorescribam, quomodoviveredebeas,

struercnt ct in una eademque sententia, aliter do-

:
ct viduitalis coronam ilkcso pudicitiiL' nomineconser-
ctus, aliter audirct indoctus. Non sum tam petulans vare. Gaudet animus, exsultant viscera, gestit affe-
et hebes, ul hicc me nosse pollicear, ct eorum fruc- clus, hoc te cuperc esse post virum, quod sanctac

tus in (rt) tcrra capcre, quorum radices in ccelo fixa; memoria; inater tua Titiana multo temporc fuil sub
sunl ; sed velle fateor : sedcnli mc priefero, magi- marito. Exaudilat; sunt preces et orationes ejus. Im-
slrum renuens, comilem spondeo. Petcnti datur,pul- pelravit, ul adipisceretur in unica hlia, quod vivens
santi aperitur : qua;rens invenil. Discamus in lerris, ipsa possederat. Ilabcs pra'lcrea gencris lui grande

quorum nubis scientia pcrsevercl in ccclo. privilegium, quod exinde a Camillo (L. Furius Ca-

10. Obviis te manibus excipiam, et, ut inepte ali- millus), vcl nuUa, vel rara vestra; familise scribitur sc-

quid, ac dc Ilcrmagorse lumiditatc (t) effuliam,quid- cundos nosse concubitus : ut non tam laudanda sis,

quid (juiiosicris, lecum scireconabor. Habcs hic aman. si vidua pcrsevcres, (juam execranda, si id Christiana
tissimum tui fratremEusebium, qui litterarumluarum non serves, quod per tanta sa^cula gcnlilcs femin;e
mihi gratiam duplicavit, referens honestatcm morum custodierunl.
luorum, contemplum sa'culi, fidem amicitia;, amorem 2. Taceo de Paula et Eustochio, stirpis vestrte llo-

Christi. Nam prudcnliam ct eloquii venustatem, eliam ribus, ne pcr occasionem exhortalionis tua; illas lau-

abs((uc illo, ipsa Epislola pra,'fercbat. Festina,qua'SO darc vidcar. Bhcsillamque pia'terco, qute {f) maritum
tc, et hajrenlis in salo navicula; funem magis pra'ci- suum, tuum sccuta germanuin, in brevi vitye spatio

dc, quam solve. Ncmo renunlialurus sfficulo bene po- tempora virtulum multa complevit. Atque utinam pra;-
tesl vendere, qua; conteiDpsit ut venderet. Qiiidquid conia feminarum imitarentur viri et bugosa scnc- :

in buinplus de tuo luleris, pro lucro compula. (1) An- ctusrcdderet, quod sponle offert adolescentia. Sciens
tiquum dictura est : Avaro tamdeestquod habct,quam el videns in tlammam niitto manum : adducentur su-
quod non habct. (c) « Credcnti totus mundus divitia-'' percilia, extendelur brachium ; Iratusque (</) Chre-
rum est. Inlidciis autem eliam obolo indiget. » Sic ines tumido desceoiet ore. Gonsurgent proceres adver-
vivamus tanquam nihil habentes, et omnia possiden- sus Epistolam mcam ; lurba patritia detonabil [al. de-
les. ViOTus el vcslitus, divitiic Chrislianorum sunt. notabit], mc magum, me seduclorem clamitans, et
Si habcs in potestalc rem luam, vende non habes, : si in terras ultimas deportandum. Addant, 'iSli si vo-
projice. Tollenli lunicam, et pallium relinqucndum lunt, et Samarilciii, ut Domini mei titulum recognos-
est. Scilicct nisi tu scmper rccraslinans, el diem de cam. Certc non divido nec dico iliud
filiam a parcnie ,

dic trahcns, caute cl pcdelcnlim tuas possessiunculas de Evangclio Sineut inortui scpeliant mortuossuos
:

vendideris, non habet Christus unde alat paupercs [Matth. 8. 22 et Luc. 9. 60). Vivit enim, qui crcdit
:

suos. Tolum Deo dedit, qui seipsuin obtulil. Apos- iii Christura. Et qui in illum credit, debct uiique quo-
loli navcm lantum el retia reliqucrunt. Vidua duo modo ille ambulavit, el ipse ambulare ( i . Joan. 2.6).
8cra misil ad gazopliyiacium, et prccferctur Croesi di- 3. Quando honorandiparentcs. — Facessalinvidia,
vitiis. Facile contemnit omnia, qui se sempcr cogi- quam noraini Christiano maledicorum semper genui-
tat esse morilurum. nus inligit : ut, dum
probra mctuunt, ad virtutes {h\
noii provoccnlur. Exceplis epistolis, ignoramus alle-
{(t) lllud in lcrra ex Biixianis codd. Victoiius reslituit.

qui mo\. pro ncdenli me prwfcro, in quodam S. Pauli rulrum. Solaquk causa pielatis esl, ubi carnis nulla
dc Urbo Ms. inveiiisso dicil. Sed cnite mc pro/iteor.
(I>) Uliin .sed faiso, limidilute: luin Marlianicus quoque tunUtm. dccst qnod hubet, qttaiituiii qnod non liabet.
cjfHndum pro cffnlium. Alludil aulem Uier. Ciceroiiis lo- {d) Alias 10. Scripla circiter ann. 'Mi.
cum lib. 1. de Invenl. Herniuijorus ncc qiiid dicut ullcn- (c) Alii Editi ac Mss. rcscribam, imo .scribam, qui et
derc, ncc qitid pollicealur ridchtr inlclliijere. El paulo paulo infra votcs nt adipisccretnr, iion habent.
intra, Ilerntagorus sna frcUts scientia non qtiid ars, scd (/') Vitiose habeiit phu-es Wss. et \etus (n.\\\.\o post ma-

qiiid ipsc posscl, e.vposni.'ise tndclur. ritum, c[c. deiiide sortila pro sccnta. Uno scilicet viro;
Oitalur istluuc sententia ab Hieronymo passim, el ab
(c) eoquo Furi;c gcrmano jiiiicla esl Bkcsilla, quai paulo
aliis etiam Patribus, Augustino sa'pe, (Jassiano Collat. 'ii jiost cjus mortem socuta est.
cap. iJG. bernardo in vita S. Malaclna' c\ Gr;v'cis vcro Cie- ; (V/j Duo maiin exaraia cxeinplari;!. //«//M^wc Tcrcnlia-
mcntc Alexandrino Slrom. lib. :2., aliisque. Ksi aulcin nas CJiremcs, elc, juxla quani lcciioncm vid. Tereiiiium
apud L.W. Piovcib. 17. posl vers. G. ToO twjtoO 6).o; o llc;iut(intimoi'. Act. 5. Sccn. 5. atque alibi. Est autcin
y.6(T|xo; tdiv /pYi[J,aTtov, tou ol aTtiTtoy oOoe 66o),6;. Horatii versus in .Vrte Poetica, alque ihi (juidcin cst
(1) Seneca' alii (ribuunt, sed jam J-^niiio, at([ue Catoni dcliUijul jiro dcsicrict.
iilsciipsit Jo. Salisber. ('arni, ad Opus suum Policr.
• (/()'Contra Mss. noii jiauci, et velusta editio, iion prii-
Araro litin dccsl qttod lialni, qnam qnod non hubcl. Yido vocent. Superiori eHam voci ijcnniuus ;iddunt quidam
Tbeophih Paschal. 111. iium. io. ^cscil incnsurum cui serino, vel livor : nempe ^'enuinum denlem essc, alque
r.viuoL. xxii. 18
 : ,

531 SANCTl lllEKO.NYMI 552

csl. Uuiiora palrcm luum ; sod si lc a vero Solane perpctua murens carpcrc juvcnta '!

iiolilia
scrro sanguinis copulam, Nec dulces natos., Venens ncc prwmia 7ioris!
l'alro iioii soparal. Tamuiu
(^Eneid. /I.)
quamdiu ille suum noveril Crcalorcm. Alioqui David
/.

Ubi pudiciliiu sanctilas |al. pudicilic el sanctitas],

libi Audi lilia, el vide, cl inclina
protious canel : «
ibi Irugalitas esl. Ubi frugalitas, ibi damna servulo-
aurem luam, el obliviscere populum el donuiii patris
rum. Quidquid non tulerinl [al. intulerinl], sibi abla-
lui el concupiscet rex dccorcm tuum, quoniam ipsc
:

prcwnium tum putaiit ncc considerant de quanlo, scd quan-

esl Dominus tuus » [Ps. 44. H). Grande {a)
:

tum accipianl. Ubicumque viderinl Christianum,sla-

parcntis obliti : Concupiscet rcx dccorcm tuiun. Quia
aurem tuam ct liin illud de trivio, {C) 6 ypalxo;, 6 etviOjtt,?. Ili rumo-
audisli, quia vidisti, quia inclinasli ;

obUla cs, idcirco con- res lurpissinios serunt : ct quod ab ipsis egrcssuin
populi lui, domusquc patris tui
Totapul- esl, id ab aliis audissese siraulant, iidem aucloresel
cupiscet rex decorem tuum, eldicel libi :

cxaggeratores. {[) Exil fama de mcndacio iqua-cum

chra es amic-a mea, et macula non cst in te (Cant. 4.
nuncupatur, ct
ad malronas pcrveneril, et earum linguis fueritven-
1). Quid pulclirius anima, quie Dci fiiia
tilata, provincias pcnetrdt. Videas plcrasque rabido
nuUos extrinsccus querit ornatus? [Mss. ampkxus.^
orc sa.-vire, et lincta facie, viperinis orbibus, denti-
'Jredil in Chrislum, elhac ambitione ditatapergitad
bus pumicalis carpere Christiaiios. Ilic aliqua,
sponsum : cumdemhabens Dominum, (luem elvirum.
— Quid angustiarum ha- Cui circa humcros hiacynthina huna cst
4. Niiptiarum anguntin^
Rancidulum guiddam, balba de narc locuta.
beant nuptiie, didicisti in ipsis nuptiis et quasi
:
Perstrepit, ac tenero supplantat verba palato.
coturnicum carnibus usque ad nauseam salurata es (Pers. Sat. prima.)
{Num. H) amarissimam choleram lua; sensere fau-
:
Omnis consonat chorus, el lairantuniversa subsel-
ces. Egessisti acesccntes ct morbidos cibos : relevasli
lia. Jungunlur nostri ordinis, qui ct rodunlur ct ro-
;vsluanlem stomachum, Quid vis rursum ingerere, dunt. Adversus ^85 nos loquaces, pro se muti;
quod tiln noxium fuit ? Ganis rcvertens ad vomitum, quasi ct ipsi aliud sint, quam Monachi; ot non quid-
et sus lota, ad volutabrum luti{^. Petr. 2. 22). Bruta quid iiiMonachos dicitur, redundet in Clericos, qui
quoque animulia et vaga; aves, in easdem pedicasrc- sunt Monachorum. Detrimenlum pccoris, pastoris
tiaque non incidunt. An ne proles Furiana
vcreris, patres ignominia esl. Sicut e regione, illius Monachi
dcficiat, et cx te parens tuus non habeat pusionem, vita laudanda est, qui veneralioni habet Sacerdolcs
qui reptet in peclore, et cervicem ejus stercore ^* 1 Christi : et non detrahit gradui, per quem faclus est
liniat ? {b) Quippe omnes habent filios, (|ui habuere
Clirislianus.
malrimonia et quil>us nati sunt liberi, suo geueri sum,
; G. IIa;c locutus in Christo filia, non dubi-
respondcrunt. Exhibuit Ciceronis fihus patrem in clo- tans do proposilo tuo (nunquam enim exhorlatorias
quenlia ? {c) Corueha vestra, pudicitiie simul et fecun- litteras postulares, si ambigcrcs de bono monoga-
ditatis exemphir, Graccos suos se genuisse laHata esl? miai), scd ut nequitiam servulorum, (jui le vcnalem
RioicuLUM eslspcrare pro certo,quod multos et non portant, el insidias affinium, ac pium parcntiserrorcm
habcrc videas, et cum Labuerint, perdidisse. Cui
intelligcres : cui, ut amorem in te tribuam, amoris
non potcst.
dimiltes lanlas divitias? Christo, qui mori scientiam non concedo, dicens aliquid cum Apostolo:
Quem habebishseredcm? Ipsum, quem ct Dominum. « Confiteor, zelum Dei habent, sed non secundum
Contristabitur iialer, sed la'labitur Chrislus : lugebit
scieniiam » [liom. 10. 1). Imitarepotius((:rcbro eniin
famiUa, sed Angeli gralulabuntur. Faciat pater quod idipsum repetam) sanclam malrem tuam, cujus ego
viilt de substantia sua : non es ejus, cui nata es, sed quoties recordor,venit in mentem ardor in Christuni,
cuircnala:etquitcgrandi prelio redemit,sanguinesuo. pailor cx jejuniis, eleemosynai in paupcres, obse-
5. Cavendce nutriccs et scrvi. — Cave nutrices, quium in scrvos Dei, humilitas vestium el cordis,
el gerulas, et istiusmodi venenata animaha, qua'
((/) alquc in cunclis sermo moderatus. Pater tuus, quem
dc corio luo saturari venlrem suum cupiunt. Non sua- cgo honoris causa nomino (non quia Consularis cl
ucnt quod tibi, sed quod sibi prosil. Et sfppe ihud Patritius, sed quia Ghrisiianus cst) impleal nomcn
obganniunt suum. L;etetur filiam genuisse Christo, non saeculo.
Quin polius doleat, quod el virginilalem fruslra ami-
oxpressani a Persio phrasin amanuensis non nemo igno-
lans, glossema de suo aditidit. seris, et fruclus perdideris nuptiarum. Uhi est mari-
[(I) Cislerciciis. prfrminm relicH rel obliH parenlis. tus qucm libi dedit? Eliam siamabiiis, ctiam si bo-
(b) Veleris eJili Qidppe ni, vcl qiiippe ne lii, quihus
nam hiec ironiccleysenda suiil. nus fuissel. mors rapuisset omiiia et copulam : carnis
voculis rcclius alii careiU,
[q Scilicct PauUc, (luam Graccurum
nuboleni in Eitila- solvisset interilus. Arripe, qutoso, occasionem, el
pliio vocat Hier. cogiiala eral Furia, ul ex liac ipsa cpislola Chri-
fac de necessilalevirlulem. No.n qu.kuu.ntcu iii
couslat. Cornclia vero Sempronii Giacci u\or, T iberium el
Caium iilios hahuit, (lui occisi suiit, quod Populi Koinaiii
parlosconiraScnaluriiluerenuir. PorioGraccoruinnomen, Latine dixeral in Epislola ad MarccUam de /Egrolu-
le)

qiiod scmp| ilala oi:casione luoneiuus, siiic adspiraliorii-- tioiie IJhcsilhc,slalim illud c Irivio, Impontor el Onccm
iiota scribcnJuin docet Terenlius Scaurus ex Varroiic. Cil, (juic ideo adJuximus, ut lectio isla, (fua; iri Mss. fcie
(d) Mss. aliquol rumifierulus, viiwla unimuUa. Vcliin omnibusdepruvata est, coiifinuetur. \ictoiiuspost Gra-(;a
(.go legi vinnulu, '|uoJ cst rnollia. seu illecebrosa, ac sua- \erba adJil, rocunl impo.slorcni, dclrulinnt,i-ic. ViJ. Ci-
iler falleutia. Plautus Asiii. 1. 3. compcllanilo blunili- ccroneui in Epistola aJ Quiiituin fralrcin Asiyj iruberna-
'^'cr, otcnlunilu, oruiiunc vinnuln, rcnnslula : eoquo seiisu lorein.
^ manuscriplain lectioaew louge pra.'fero. [I) Ciblerciens, cx infumia ; alii exil in/ainia.
 :

55;; lilMSTULA LIV. 554

sliaiiis iniliu, scd finis. Paulus inalc ca-pit, sed bciic sunt, in aliis longo usu discimus. Quid crgo nccesso
finivit. Juda; laudantur exordia ; scd finis proditionc est nos jactare pudicitiam, qua; sine 'iH7 comi-
damnalur. Lcge Ezecluclcm : « Juslilia justi non li- tibus ct appendiciis suis, contincnlia et parcilatc, li-

bcrnijit cuni, in quacumque dic peccavcrit. Et im- deir! sui faccie non potest? Apostolus maccrat corpus
pietas imi)ii non nocebit ci, in quacuniquc dic con- suum, et aninuc subjicit imperio
ne quod aliis pra;- ;

versus fuerit ab impictate sua » [Ezecli. 33). Ista ost cipit, ipse non servet: kt adolescentula fervenle ci-
scala Jacob, per quam Angeli (a) ascendunt, ct dc- bis corpore, de castitate secura est ?
scendunt : cui Dominus innititur lapsis porrigcns 9. Nequc vcro lucc dicens, condemno cibos, quos

manum, ct fessos asccndentium gradus, sui contem- Dcuscreavitad utendum cum gratiarum actione; sed
plalionc sustentans. Sed sicut non vult mortem pcc- juvenibus et puellis (r;) incentiva aufero voluptatuni.
catoris, tantum |al. tantum quantum\ ut convertatur Non yEtnan ignes, non Vulcania tellus, non Vesevus
et vivat : ita tei)idosodit, et cito ei nauseam faciunl. et (1) Olympus tantis ardoribus a'stuant, ut juveniics

'iSa Cui plus dimittitur, plus diligil. mcdulhcvino plcna;, et dapibus intlammataj. Avaritia
7. Vestiuvi culius. — Mcretrix illa in Evangclio calcalura plcrisque, et cum marsupio deponilur. Ma-
bapiizata lacrymis suis, et crine, quo multos ante lcdicam linguam indictum cmendat silenlium. Cullus
decepcrat, pedes Domini tcrgens, salvata cst {Luc. corporis et habitus vestium, unius, hora; spalio
1). Non habuil crispantes mitras, ncc stridcntcs cal- commulatur. Omnia alia peccata cxtrinsecus sunt;
ccolos, nec orbcs slibio fuliginalos. Quanto foedior, ct (luod foris cst, facile abjicitur. Sola libido insita

tanto puichrior. Quid facit in facie Christianfc pur- a Deo, ob liberorum procreationein,
si fines suos
purissus et cerussa ? quorum altcrum ruborem gena- ogressa fuerit, rcdundat in vitium, et quadam legc
rum labiorunique mcnlitur : alterum candorem oris natura> in coilum gcstit erunipere. Giandis igitur
cl colii : ignisjuvcnum, fomentalibidinum, impudica: viitutis est, et soliicitaj diiigentia^, supcrare quod
mentis indicia. Quoniodo llere potest pro peccalis nata sis : in carne,non carnalitcr vivere : lecum pu-
suis, quie lacrymis cutem nudat, et sulcos ducit in gnare quolidie, et inclusum hostcm Argi (ut fabulae,
facie? Ornatus iste non Domini cst; velamen istud fcrunt) centuin oculis obscrvarc. IIoc est quod Apo-
Anlicluisti est. QuA fiducia erigit ad cujluin vuitus, stolus verbisaliis loqucbatur ; " Omnepeccatum quod
(pios Condilor (b)non agnoscal? Frustra obtenditur fccerit homo, extra corpus cst. Qiii autem fornicaliir,
adolcscentia, et aUas imellaris asseritur. Vidua quu' incorpus suum peccat» (2 Cor. 6. 18). Aiunt medici
niarito placerc dcsivit, et juxta Apostolum vcrc vi- cl qui de humanorum corporum scripscre naluris,

dua est, nihil liabet necessariuin, nisi perseveran- pra'cipueque Galenus in libris, quorum titulus TTefl
tiam. Mcminit prislina; voluptatis, scit quid araiscrit, ((/) 'YfiiviSiv {Galenilibri de Tuendasaniiale), puc-
quo dclectata sit. Ardentes diaboli sagittic, jcjunio- rorum et juvenum, ac perfccta! a;tatis virorum iiiu-

ruin ct vigiliarura rigorc |al. fri(jorc\ rcslingucnda' lieruinquc corpora (c) insilo calorc forverc, ct noxios
sunt. Aut loqucudum nobis cst, ut vestiti sumus : cssc his a'latibuscibos,qui calorcni augeant,sanitaliquc
aut vcstiendum, ut loquimur. Quid aliud poliicemur, conducercfrigidaquaiquein esu et potusuincre. Sicut

cl aiiud ostcndimus? linoua pcrsonat castitalem, et c contrario senibus, qui pituita laborant ct frigoro,
totum corpus i)rajfert iiupudicitiam. calicios cibos, ct velcra vina prodessc. Uudc ct Sal-
8. lloc quanlum ad habitum pertinct ct ornalum. valor : « Attendile, inquit, vobis, ne fortc gravcntur

Caitcruin vidua <iua: mcum.sed

iii deliciis est (non est corda vestra in crapula ct cbrietate, et curis hujus
Aposloli) viueiis moriua cst. Quid sibi vult hoc quod vitEc « {Uic. 21. 34). Et 'iSH Aposiolus : « Nolitc
ait vivciis morluu cst '!{i Tiin. '6. 6.j Vivcre quidem
:
incbriari vino, in quo cst luxuria » {Ephcs. '6.
18).

videtur ignoranlibus, ct non esse peccato inorlua, Ncc iniruin hoc figulum scnsisse de vasculo, quod
scd Christo, qucm secrela non fallunt, mortua cst. ipse fabricatus esl, cum etiam Coniicus, cujus linis

« Anima (lua; pcccavcrit, ipsa morictur » {Ezech.i%). cst hunianos morcs nosse atque describcrc, dixerit
« Quorumdam hominum peccata raanifesla sunt,i)ra!- Sine Cerere ct Libero friijct Vcnus.
codentia ad judiciuin quosdam aulem ct subsequun-
:
(TEKiiNT. in Eunuc.)
tur. Simililcr cl facta boua nianifcsla sunt : et qua! [c) Mss. feie onincs, atiiuo edili vetusliorcs iiuciiliim
alitor hc liabent, abscondi non possunt » (1. Tim. 5. cssc (idscro voliiplulis : (luomadmodum oliam iii Aipiis-
granensi toncilio an. 816. a (luo potior hujus Episloko
2i. ct 25). Quod dicit istiusinodi esl : Ouidam lam pa.rs exsciibilur lib. '1.
libcre cl palam peccant, ut i^ostquani eos videris, (d) Perporam hucusiiuo vulgatiTrspl uyuKov, veteri edi-

stalim inlelligas peccatores. Alios autcm, lione, (jua siepc utinuir, oxcepta, ox qua, et luaxime e
(lui callidc
i\iss. oY'.s'vtov restituiiuus, sic eiiiiu liabol oliam Galonici
occultaul vitia sua, cx scquenti convcrsalionc cogno- lihri tilulus, el pr;oteiea Oy.sia; plurium numero Giii;ce

sciiuus. Siinililcr ct bona apud aliquos noii diciimis, sicut neque Laliiic ralcladiiics.
in propatulo
^t')\aiiat Cisloicicus. exemplur,aut poliuspcccal; piimo
oiiiin lioic voihuin coiidiucrc iiilerserit, lum subseijueiili
[a) Poslrcma
oJitio Ueiicdictiu. juvla velusliuros alias, v( rsu logil contrario scnsn, sanitaliqac iioccre fritfula.
uiio lauluin tum liissis pro lapsis,
vcrbo, coiisecudinil. (1) Pro Olyiiipo, ([uom i^Miihas ardere non legunus,
([uod ulini in J']rasiiii;uia Victoriiis coiioxnrat ; nusijuo ilocti viri suhsiitucndum piitanl Clnnurram, Taurl monlis
rostiluero non (liihitaviiiius, no TauxoXoyia; vilio pecearot iii l.ycia, de ipia Pompoiiius Mela lih. 1 cap. XV. » Lvcia,
liic locus, cuiii .sliUiiii fcssos nuiiiiuot. iiii(uit, ul lcruut iulestata olim ('.liiiu;vi;e ijrnibus, Sid;c
cunexiiiius e HI^s. aiiti'a eiiiiii er.il iios aijuoscil.
[I>) ll,i poriu Tauri promoiitorio i;raii(leiii sinum claHiJit.
el >.

ConlcromU porro csl Eiiist. !2'J. ad Luslochium u. 13. lil Pliuius, « inons Chimxra noctibus llagrans, » elc.
 555 SANGTI Hllil\ON'YMl
55n
10. Quid vHandutn juvenilmsin cihis. — Primiim aiires tu:i!cum Jeriisalem sermone Dei; ut pretiosa
ifjitur, si lariicn stomaclii (n) firinilas i^alitur, doiicc cx illis novarum segelum grana depcndeant. lla-
puciiarcs annos transcas, aquam in polu sume, qu;r bes (c) Sanctum Exsuperium, probat;o a^latis ct tidei,
natura fiigidissima cst. Aul si lioc imljcciililas prolii- qui te monilis suis frequenter instiluat.
bot, audi cuniTimoilico : « Yino modico utere pro- 12. Fac tibi amicos de iniquo mammona, qiii le

plcr sloniaclium, ct frequenlcstuas intirmitates » (1. recipianl in ;i!lerna tabernacula {Luc. 16i. Illistribiie
Tim. 5. 23). Dcinde in ipsis cibis calida qujTcque divitias non Phasides aves, sed cibariam
tuas, qui
dovita : non solum de carnibus loquor, super quibus j)anem comedant; qui famcm expfcllal non qui au- ,

vas clcctionis profcrt scntcntiam : a 15onum esl vi- geat luxuriam. Intellige supcr egennm el pauperem
num non bil)cre, cl carnem non manducare ; » sed (P.s«/.40).Omni pelenti te, da; sed maxinic domesti-
cliam in ipsis leguminibus innanliaquajque, elgravia cis fidei : nudum Tcsli, esurientem ciba, a'grotantem
fal. f/ravida] decHnanda sunt niliilqueila scias con-
: visila (Licc. 6). Quoliescumque manum extendis,
duccre Cbrisiianis adolescentibus, ul csum olerum. Christiim cogita. Cave ne, mendicante Domino Deo
Undc ct in alio loco : « Qui infirmus esl, ait, olera luo, alienas divitias augeas.
manducet » {Rom. 14. 2) ; ardorque corporum frigi- 13. Cavendce juvenum confabulationes. Confalm-
dioribus cpulis teniperandus est. Sic |al. Si] aulem landi fiducia in viduis.Sanctus amor impatientiam
ircs pucri et Danicl leguminibus vesccbanlur. Fueri non habct.Laudcs Eustochii virqinis. —Juvenum fuge
craiil, nccdum (b) ad sartagincni venerant, in qua consortia. Comatulos, comjitos, atque lascivos, domus
rex Babylonius senes judices frixit. Nobis non cor- lu?e tecta non videant. Canlor pellatur, ut noxius. Fi-
])oris cultus, qui in illis (excepto privilcgio gralia; dicinas et psaUrias,et istiusmodi chorum diaboIi,quasi
Dei) cx liujuscemodi cibiscnitucral; sed anima- vigor mortiferasircnarum carminaproturba|al.(/ciiz7artc/)ro-
(lUicritur, qux' carnis infirmitate fit forlior. Inde est turba\Q\ iedibus tuis. Noli ad publicum subinde :900
quod nonnulli vitam pudicam appeteniium, in medio procederc, el spadonum exercitu pra^euntc, vidua-
ilinerc conuunt, dum solam abstinentiam carnium rum circumferri libertate. Pessima; consuetudinis est,
pulant; ct lci^uminibus oneranlslomachum,qua' mo- cum fragilis sexus et imbecilla aetas suo arbitrio
dcrate parceque sumpla, innoxia sunt. El, ul quod abutitur, ct putal licere, quod libet. « Omnia quidem
sentio loquar, niiiil sic intlammat corpora, et titiliat licent, sed non omnia expediunt ;> (1. Cor. 6. 12).
membra gcnitalia, sicul indigeslus cibus, ructusqne Nec procurator calamistratus, nec formosus collacla-
convulsus. Malo apud te, filia, verecundiaparumper, neus, ncc candidus [al. candidulus] et rubiciindus
(juam causa periclitari. Quidquid seminarium volu- assecla adha^reat lateri tuo. Inlerdum animus domi-
platum est, vcnenuin pula. Parcus cibus, et vcnler narum ex ancillaruni Iiabilu judicalur. Sanclarum
semper esuricns, triduanis jejuniis "iH^ praTer- virginum et viduarum societatem appete. Et si ser-
tur; cl mullo inelius est quotidie parum, quam raro mocinandi cum viris inciibuerit necessitas, arbitros

sslis sumerc. Piuvia illa optima est, qu;e sensim dc- ne diviles : tantaque confabulandi fiducia sit, ut in-
scendit in terram. Subitus et nimius imber in pra'- trante alio, nec paveas, nec erubescas. Speculum
ceps arva subvertit. mentis est facics, et tacili oculi cordis fatentur arca-
I 4'1.Quando comedis, cogita quod statim tibi oran- na.Vidimus nuper ignominiosum quemdam j)er to-
dum, illico cl legcndum sit. De Scripluris sanctis tum Orienlem volitasse ((/) rumorem. Et a^las, et cul-
iiabeto fixuin \ersuum numcrum; islud persum Do- tus, et habitus, et incessus, et indiscreta societas,

mino tuo redde. Nec ante qiiieti menibra concedas, exquisilae epulae, regius apparalus, Neronis et Sarda-
quam calalliuin pectoris tui, hoc sublegmine imple- napali nuplias loquebantur. Aliorum vulnus, noslra
veris. Post Scripturas sanclas doclorum bominum sil cautio. « Pestilcnte flagcllato, (e) slullussapientior

Iractatus lege eorum dumtaxat, (luorum fidcs nota

: erit. » {Prov. 19). Sanctus amor impatientiam non
cst. Non necesse habcs aurum in luto quserere; mui- habet. Falsus rumor cito opprimitur, et vita posle- 1

tismargarilis, unam redime margaritam. Sta, ju.xta rior judicat de priore. Fieri quidem non potest, ut 1

Jercmiam, in viis pluribus (J^rcm. 6. 16), utad illam

vi;im quic ad Patrein |al. Patriam'] ducit, pervenias. Est bic Exsnperius Tolosanus Episcopus, cuieliam
(c)
Commenlarios in Zacliariam nuncupavit Hier. el cujus
Aiiiorem monilium atque gemmarum, sericarumque laudes fusius iii Epistola ad Uuflinum prosccutus est.
veslium, transfer ad scientiam Scriplurarum. Ingre- [d] Haud dubium quin in liac vocc rumorem mendum
cubct,qui enim \idelur ruinor alquc huiiianis liabitu,mo-
dere terram rcpromissionis, lacte et iiielle manantem cullu describitur V Sic lamen pra'ferunt iino con-
ribiis, ct
(E.ind. 2.) Comcde similam cl oleum : veslire cuin sensu atqueedili, quos magno numero consuluimus,
l\lss.

Joseph variis indumenlis (Genes. 37) : perforentur ul ab eoruni auctoiitate disccdere non audeamus. Scd
quaiido priores editores locum hunc nequc castigant, ne-
quc tentant, nos alterum e duobus mallemus, aut cum
(a) Eodem sensu, sed forlc verius duo Mss. Stomacln vctusliori c(Jitione vocein iilam pciiilus expungi, quod
in/irmitus. citra scnsus dispcndium commode fieri polesl, aut illam
Rectissime Viclorius sartagineni hoc loco interpre-
(l>) liansfcrre ad scqucns comma, mutala interpunctione, ac
laiur accensam atque eliullientem ad libidinus carnem. legere in recto Riimor ct iclas, elc. quod fortasse verius,
Senes vero judices, Achabum, el Sedecliiam fuisse Hc- cl ad S. Doctoris memtem scriberelur.
braiorum traditio est, illos eosdem, qui Susannffi pudici- (c) Favent Imic lcctioiii Proverbioruiii Codices tara
tiam tentarani, quos Jcremias quidcm igne damnatos, Hcbnrj, quam Gr;cci ac Lalini.et ex Hicronyrnianis ple-
Daiiicl vcro l.ipiJalos dicil. Vide Hieionynium in Coni- rique, lametsi Erasm. ac Martiamcus malunl Sapicns sa-
nientariis in uirumciue locufli. pientior, etc.
 ;

557 EPISTOLA LIV. 558

absquo morsu liomimim, vilrp bujns curricula quis Inflammata libidino, obliviscilur uteri sui : oi inlor
pcrtranscat : malorumquo solatium est, bonos car- parvulos suas misorias nescienles , lugons dudum
perc, dum pcccantium multiludine putant culpaui nova nupta 'i9'i componitur. Quid oblcndis fc)
minui peccatorum. Sedtamencito ignis stipulaj con- patrimonium? quidsuperbiamservulorum ? Confiterc
quiescit, et exundans flamnia, deficienlibus nutri- turpiludincm. Nulla idcirco maritum ducit, ut cum
mentis, paulatim omoritur. Si anno pra;terito fama marito non dormiat. Aut si ccrto libido noii stinuilat
mcnlila est, aut verum dixit, cesset vitium,
si certc ipiu' tanla insaniaest, in morem scortorum {irostituoro
cessabit et ruinor. Uxc dico, non quod de te sini- castitatcm, ut augeantur divitia;, et propter rem vi-
strum quid meluam, sed quod pietalis affectu, etiam tem atquc pcriluram, pudicitia, quae ot pretiosa et

qua; tula sunt, portimcscam. si videres (a) sororem irtorna ost, polluatur ? Si habes liberos, nuptias fjiiid

tuani, et iilud sacri oris cloquium coram te audirc rcquiris ? si non habes, quarc expertam non moliiis
conlingeret, cerncres in parvulo corpusculo ingentos storilitalem ; et rem incertam, certo prajfers pudori ?

aniiuos. Audires lotam veteris et novi Testamenti su- Sponsalestabulce. Nuptiarum secundarum mise-
pellectilem ex illius corde fervere. Jejunia pro ludo ri(i'. — Scribuntur libi nunc sponsales tabuUo, ut post
habot, orationem pro deliciis. Tenet tympanum in paululum (/) testamentum facerc compcllaris. Simu-
^tli exemplum Maria;, ct Pharaone merso, Vir- labitur inariti infirmitas :ct quodtemorituram facorc
ginum choro praecinit « Cantemus Domino, gloriose : volct, ipse victurus faciet : aut si cvenerit , ul ex
enim magnificatus est, equum et ascensorem dejecit iu socundo marito habeas filios. domestica oritur pu-
mare » {Exod. IB. Ij.Has docet psaltriasGhrislo, lias gna, intestinum prailium. Non licebit tibi amarc li-

fidicinas erudit Salvatori. Sic dies, sic nox ducitur, beros, nec a^quis aspicere oculis, quos gonuisti.CIam
et oleo ad lampades prtcparato, sponsi exspeclatur porrigescibos, invidebit mortuo : et nisi oderisfilios,

adventus. Imitare ergo et lu consanguineam tuam. adhuc corum amare vidcbcris patrem. Quod si de
Habeat Roma, (b) quod augustior urbe Romana pos- priore uxorc sobolom habens,domum te introduxeril
sidet Bethleom. otiain si clementissima fueris , omnes Comtt'di , et
14. Habesopes, facile tibi est indigentibus victus Mimographi, ct communes Rhetorum loci, in novcr-
subsidia ministrare. Quod luxuriae parabatur, virtus cam sa^vissiinam declamabunt. Siprivignus langucrit
insumat : nullam [al. nulla.] nuptias contomplura et condolueriteapul, infamaberis ut venefica. Si nou
timoat egcstatcm. Rcdime virgines, quas in cubicu- doderis cibos, crudelis ; si dederis, malefica dicoris
lum rogis inducas. Suscipe viduas, quas inter Virgi- Oro te, quid habent tantum boni secunda^ nuptia',
nuin lilia, < t Martyrum
quasiquasdam violas, rosas, ut ba-c mala valeant compensare ?

misceas pro corona spinea, in qua Chrislus mundi

: 16. Volumus scire quales esse debeant vidua-? Lc-
delicta portavit, talia serta compone. Lsetetur et ad- gamusEvangeliumsecundum Lucam: Eterat, inquit,
juvetur nobilissimus pater tuus : discat a filia, quod Anna prophetisa,/iliaPhanuel de tribuAser{Luc.9,.
didicerat ab uxore. Jam incanuit caput, tromnnt 36). Anna interpretatur gratia Phanuel in lingua.
genua, dentcs cadunt : et fronte ob sonium rugis nostra, resonat vnltum Dei. Aser, vol in bcatitudi-
arata, vicina est mors in foribus ; designalur rogus ncm, vcl in diuitias verlitur. Quia igitur ab adolcs-
prope. Velimus, nolimus, senescimus.Paret sibi via- centiausqueadocloginlaqualuorannosviduitatisonus
ticum, quod longo itineri necessarium est. Secum sustinueral, et non recedebat de templo Dei, dicbiis
portel, quod invitus dimissurus est ; iino priBmittat ac noctibus insistcns jejuniis et obsecrationibus ;

in ccolum, quod si negaveril, terra sumptura est. idcirco meruit gratiam spiritualem [al. spccialcm\.
15. Solent adolescentulai viduim, quarum nonnuila! et nuncupari filia vultus Dei : {cj) el ab atavis 'ii^lX
abierunt retro post Satanam, cum luxuriata' fuerint beatiludine, divitiisqiio censetur. Recordemur vidua'
in Christo (r-)nubentosdicere : Patrimoniolum meum Sareplan;o, qua' etsua' filiorum sahiti, Eliff! pra'tulit

quotidie perit majoruni ha-rodilas dissipatur

: sor- :
faincm : ut in ipsa noclc morilura cum filio, supcrsti-
vus contumeliosc locutus est imperium ancilla :
tem hospitem relinqueret , malens vitam pordere
ncglexit. Quis procedct ad publicum?quis responde- quam eleemosynam ; et in pugillo (h) farinne semi-
bit pro agrorum tribulis? Parvulosmeos quis orudiot ((') Heic quoque Erasmum secutus Elitor Hcnediciinus
ct vernulas quis educabit? Et hanc, pcrpcram lcgil iiiatriiiioiiiiim [iro palriiiioiiiiiiii. coulra
proh nefas, cau-
Hieronyiui mentem, ut e\ superiori contextu apparet,
sam opponunt matrimonii, qua< vel sola debuit iiii- et Mss. fidem.
ptias impedire. Suporducit mater filiis, non {d) nutri-
Confercndus Ammian. Marcelliniis I. 2S. qiio frau-
(f'\
dcm illam, se inviccm coinpellcudi coiijugcs ad teslamen-
lium, scd hoslem ; non parentem, sed lyrannuui. tuiiiconlicicndum.phirilius damiiat. « Parte aliauxor ma-
rilum lestiiri compellil, liocquc idem ul faciat u\or, urt;cl
[a] Kustooln"um viJelur intelligeiula, qiuecon^^anguiiica
inaritus insianler. Pcriii jiiris altrinsecus adsciscun-
quiilein erat Fiiria\ non lanieii soror, nisi si siiiriiiis ili-
tur, etc. » Sed el noster Zeuo Serm. 2. de .\variiia.
ceiiila sil; qiiod el supraiiotaUim t'stnobis('pist.2"2. n.^iT.
« Inde est, in)uil, quod conjuges nuptiali sanclissimo
(b) Pleri(|ne eilili ac Mss. angm^/ior, vitiose (amen,
repu^Miantcs ,ini.'o, jiro se qnisqiie nitente>, amoro vide-
nec ad S. Docloris mentom, quodex aliis similibus locis liccl iiimio, iiaTcditatcm caplant altcr allcrins. »
constat.
((/) Victorius cl alari hcaliludiiic (liriliisquc ccuscri.
((•) Poslrcma cditio Hcncdiclina ftiibaiili^s, incon;frna
(h) Anlea crat l'arris; sed ul eJidimus, liabeut vetera
lieic i.u-i loclionc. Viilgati ahi, ac Mss. ul edidinms. At
cxeiiiplaria oinni;i, qua' nos. et qua- FScalinus iiUerpres
.v«^^/;i/('.s'(;iMvius eliam iiroliat ex vcluslis codicihus. consuluil : (|uem eiiam paulo iiifra se^juimnr, le^'(>nti's /;/
ic/) Aliter duo Mss. rilriciitii.
gculium lidua, pro eo quod erat iuyculia viduu'.
 :

r^r^a SANCTT 111B1U)NYMI 560

nariiim sibi mossis Dominicfr pra^paravit. Farina versasipic divitias in utroque fidoi suro ohtuHl Testa-

soiilnr ol nloi onpsacos nasciinr. In Jiida>a Irnnionli monlo. II;oc sunt duo Soraphim lcr glorilicantia
osl pcnuria. (iranum onim lrili(;i ihi morliium fncral Trinitatom, et in thcsauros Ecclesiai condita. Unde
(Joan. 12 ) et in i^enlium vidua oiei nuenia mana- cl forcipe ulriusquc Tcstamenti, ardens carbo com-
banl. Logimus in Judilh («) (si cni tameii placet prclicnsus, purgat labia iicccatoris.
voliimen rcciperc') viduam confodani jojuniis , et 18. Quid vetera repetam, et virtutes fcniinarum
habilu lugubri sordilatam,qua" non Ingcbal luorluum (lo libris ])roferain, cum possis multas anle oculos
virum, scd squaloro corporis, sponsi quiorebat ad- tibi proiioncre in Urbc ([ua vivis, quarum imilari
venlum. Vidco armatam gladio manum , cruentam cxemplum debcas? El nc vidcar adulationc pcr sin-
doxiorani. Rocognosoo caput lloloplicrnis dc m(!dii gulas currerc, sufficit tibi sancta .Marcella, qua^ re-
hoslibus rcporlalum {Jiiililh. S.clsc(]q.). Yincilviros spond(!ns gcneri suo, aliquid nobis dc Evangclio
fcmina cl caslitas truncat Hbidinem : liabiluquc re rctulit. Aniia scptcm annis a virginitatc sua vixeral
ponle mulato, ad victriccs sordes redit, oinnibus sa^- cum marito,
scplem mcnsibus. Illa Chrisli ex-
ista

cuh cuUibus mundioros. spcctabat advcntum ista lcnct, quem illa suscepc-
:

47. Quidam imperile ct Doboram inlcr viduas

{!>) ral.Iila vagientcni cauebat |al. ceriiebai] : ista pra;-
n,^merant, duccmque Barac, arbitranlur Dcbora* fi- dicat triumphantcm. IUa loquebatur de eo omnibus
liam cum aliud Scriptura commcmorct. Nobis ad
; qui expectabant redemptionem Israel [^lJerusalem\ :

hoc noiiiinabitur, (juod Prophctissa fuerit, et in cr- htTC cum redcmptis genlibus clamitat ; « Frater non
dinc Judicum supputctur. Et quia dicere potoral : redimit, rcdimet hoino » {Ps. 48. 8), cl dc alio Psalmo.
« Quam dulcia gulturi meo eloqiiia tua supor mol
: a Ilomonatus cst in ea, ot ipse fundavit eam. allissimus

ct favum ori meo (Psal. 118.. 103). Apis nomcn acce- (Ps. 86. 5). Scio mc ante hoc fermc bicnnium, edi-
pit , Scriplurarum floribus pasla, Spiritus Sancti disse libros contra Jovinianum, quibus voniontos e
odore perfusa, ct dulccs ambrosia; succos propheiali contrario quiicstioncs, ubi Aposlolusconccdit sccunda
ore componens. Nocmi (qua^ nobiscum (c) sonat vra- matrimonia, Scripturam auctorilate contrivi. Et
DaxexXTr,;iivr), quam interprclari possumus consolatam) non est necesse eadcm ex integro scriberc, cum
niarito et libcris pcrcgre mortuis ,
pudicitiam rcpor- possis inde quro scripta sunt. mutuari. IIoc tantum
tavit in palriam ; ct lioc sustcntala vialico ((/) nuruin nc modiim egrediar cpistoho, admonilam te volo
Moabitidem tenuit [Rnih. 1) ; ut illud IsaitO valici- CoGiTA quotidic, lc esse moriturain, ct nunquam de
nium complcrclur : « Emittcagnum Domine domina- sccundis nuptiis cogitabis.
torem terrio de petra deserti, ad montemfiJiiE Sion » •»»5 EPISTOLA LV (e).

{Isai. 16. 1). Vcnio ad Viduam deEvangeIio,viduam An AMAXDUM.

pauperculam {Luc. 21), omni Israeliiico *-50I po- Amando Prcshrjlcro^ qui siln yroposuerai per lil-

l)ulo ditiorcm, quae accipiens granum sinapis, ct mit- icras ires qna;stiones, simulquede cujusdam So-
tens fermcntum in farin;o salis tribus ; Palrisct Filii rorisslalu consuluerat, ad siufjula rcsjiondel.
confcssionem, Spirilus Sancli gratia temperavil , et Domino vere sancto ct suscipiondo fratri (/) Amaxdo
duo minuta misit in Gazophylacium. Quidquid [al id Presbytcro Hikronymus.
cst quidquid] habere potcrat in substantia sua, uni- 1. Brevis Epistola longas explanare non valet qua?-
stiones, ct in arclum multa concludcns, slringerc
vcrbis.quod sensibus dilatatum ost. Interrogas, quid
((^()Otiosum puto cx anliquioribus reoon^ore, qui libnim
haiic laudanl Clomens cpistol. arl (^orinlh. et qui eum
:
significct illud in Evangelio juxta Matthieum : » No-
mcutitnrin Constiliil. Apostolicis. Ori;,'cnespluribus iocis, lile sollicili csse de crastino; sufficit cnim diei ma-
Africanus.Clemcns aliiisAlcxandrin.Stiom. 4. Terluliian.
do Monofjamia cap. 17. Ambrosius de Ofliciis 3. et de Vi- lilia sua » {Matth. 6. 34). Crastinum, in Scripliiris
duis; ne dicam de Auguslino Doctriii. Clirist. lib. 2, cnp. sanctis, futunim tcmpus significat : sicutel Jacob in
8. et Carthagincn. Conciiio 3. can. ^".aliisqnc innumeris
Gencsi loquilur : « Exaudict mc cras justitia mca »
tcstimoniis, qnic secutis lemporibus proferri possunl.
Praslabit vero totam ipsius llieron. in hunc librum, qucm {Gcn. 30. 3.3). Et ubi altare exslruitur a duabus tri-
e Chaldaio vertit, Pra^falionein conferre; hac enim ad
bubus Rubcn et Gad, cl dimidia Iribu Manasse, a
hujus loci sensum explanaiidum adducimii.s, cum cajternm
probe teneas, non licere hodie ejus authenlicilatem vo- cuncto Israole ad eas legatio miltitur, cum Phinccs
care in dubium. Ponlifici rospoiidissent, idcirco sc altare fccisse, no
{b) Prio caiteris S. Ambrosium lib. de Viduis cap. 8.
videtur insiinnlare, ille enim Darac Dcbora! lilium senlit, cras filiis suis colendi Dcum possessio dcnegarclur
quod iiegant pleriquo alii,ex iis eliam qiii Deboram inter {Josue22.2i). El multa istiusmodiin voteri reperios
^idiias censcnt. Scriplura autem illam vocal uxorem La-
Instrumcnto. Qni crgo de fuluris nos cogitare pro-
piilolh, ex quo tamen.viduam recte dici.alii volunt, vel
quiKl demcrtuus jam esset maritus, vel (juod Lapidoth hibuit, concessit dc pnvscntibus, propler humana'
non viii sil nomen, sed artis, ut vertcndum sit, mulie- vitao fragilitatcm. Quod autem adjicit, « sulficit dioi
rcm li/chnariam.
(r) H;ec porro nominis intorprctalio Noemi haud con- (e) Al. 147. Scripfa circ. eiimdem anniim 3D4.
venit, et quanlum novimus, veteribus quoque Lexicogra- Hic est ille Amandus Btirdigahi- Presbytor, el po-
(f)
pis prorsus ignola cst. Yeriusdiceretiirr///m^ni/fl.<; Domini: stea Episcopus, ad quem plures S. faulinus epislolas
non enim jier ri scribitur, sed per •; lilteram 1)2";. dudit. Inter Sanctos refcrtur in llom. Martyrolo.i,'. 14. Kal.
Sed (orte Hieronymus sonum vocis huius attendit, noii Jiilii. Sed aliamad Amandiimo|)istoiam,eamffUfi di; trilnis
elementa. aiiis fuicstionibnsmcmoral Gassiodorus instit. 1.1. cuju-;
(A) Ruih iiempe, qua; Booz niipsit,
genuitque Obed, nulhim supcrest vesti.yiiim, nec apud alios veleres, aut
unrte Jesse, ct Uavid, per quein .Tesns Cliristus. recentiorcs est mcntio. Viilc prafationem.
 561 EPISTOLA LV. 562

malilia siin» (Matlli. 0. 3'i), liof iriodoiniciligc: Suffi- tur; ot pocoat in oorpiis suum, dum tcmplum Clirisli

cil nobis dfi pncsonlii^ns liiijiis Sicciili cogitare angn- facit corpus esso morctricis. Dicamus ol alitcr, nc
sliis. Qiiid nocossc osi scnsum ail incorta ct futura ullam Gnocorum sentenliam praUerire vidcamur.
cxtnndcre, qna) aut consoqiii non possuntiiis, aut for- Aliud cst "^97 pccoare pcr corpus, aliud in cor-
•sitan cito invonta perdamus? Kax.ta cnim quam («) poro. Furtiim, homifidinm, et ca,'tcra absque fornica-
Lalinus vcrlitin ludlitianL, apiid Gra^cos duo si^nili- liimc [icccata, m.inu admiiiistramus exlrinsccus :

catjCt malitiam, et afllictionem, quam xdt/cwaiv Gra;ci fornicatio sola intrinsccus in corporc noslro exerce-
dicunt, et hic magis pro mnlilia, transfcrri debuit tur a nobis, nonpercorpus in alios : et per, praopo-
afllictio. Qnod si conlcntiose (al. contcntionc) quis silio ministcrium liabct : m, autem in se }iassionem.
ducitur, nolcns y.a/.(av sonarc et angu-
aftlictioncm l/')Sunt qui ita edisseranl, quod ,'^ccundum Scriplu-
slias, sod malitiam, scnsuexplanandum est, quo
illo ram uxor viri corpus sit, et quicumquefuerit forni-
niundus in maligno, hoc est in malo ])0situs sit; ct catus, peccct in corpus suum, hoc cst in uxorom,
in Oominira Orationo dicimiis: Liheras }iox a vialo dnm oam sua fornicaliono cominaculat, ol facil oam
(Matth. f). 3) : ut sufticiat nobis contra maliliam hu- non pcccanlcm, sua commixtione pcccare.
jus sa'culi pra^sens haberc certamcn. (c) 3. Reperi junclam Epistoiiio et Commonitoriolo

^OC 2. In secundo qua^sisti loco de beati Apo- |al. Commentariolo] luo brevem chartulam, in qua
stoli 1'auli prima ad CorinlhiosEpistoIa,in qua loqiii- liaic indila fcrebantur : QuaTondum ab co, id cst a

lur: «Omno pcccatum quod fecerit homo, cxlra cor- mo, utrum mulier relictoviro adultero,et sodomita,
pusest. Quiautcm fornicaturincorpussuumpcccat(l. ei alio pervimaccepto, possitabsque poenitcntiacom-

Cor. 18).Lpgamusergo paulosuperius,etsic adhaec

fi. municare Ecclcsia), vivenle adhuceo quem prius ro-
vorha voniamus.ncdc extremis parlibus, et ut ila di- liqucrat. Quod Icgcns, illius vorsiculi recordatiissum:
cam, caudacapiluli lolam sontcnliam nosso cupiamus. « Ad excusandas cxcusationcsin peccalis j (P.s. 140j.
« Corpus, inquit, non fornicalioni, sod Domino, ot Omnes enim homines vitiis nostris favcmus ot quod ;

Dominus corpori. Deus autem qui Dominum suscita- propria facimus voluntate, ad natura? rcfcriinus no-
vit, et nos cum illo suscitahit per virtulem suam. cpssitatem. Quomodo si dicat adolcscens vim palior :

Ncscitis quia corpora vestra membra Christi sunl ? corporis, me ad libidinem ardor impellit, ipsaorga-
ToUcns crgo mcmbra Chrisli, faciam mcmbra merc- na membrorum gcnilalium, ct compositio corporis,
tricis? Absit. An nescitis, quia qui conjungit se me- fcmineos quicrit amplcxus. Etrursumsi homicida,in
unum corpus
rctrici, csl? lirunt cnim inquil, duo in cgestate, inquit, cram, indigebam cibo, lcgmon cor-
carncm unam » (Ihid. \'.i.et aeqq.) « Qui aulom con- poris non habobam; idco alienum sanguincm fudi,
jungit sc Domino, unus spiritus ost. Fugitc fornica- nc ipsc fame cl frigorc morercr. Resjionde itaiiuo
tioncm. Omno peccatum quodcumque fecerit homo, sorori, quse a nobis super suo statu qua^rit, non no-
extra corpus cst. Qui autcm fornicatur, in corpus slram, sed Apostoli sententiam. « An ignoratis, fra-
suum peccal» (Gen. 2.24; ctMarc. 10. H),ct rcliqua Iros, scicntihus enini Legem loquor, quoniam lcx
Sanctus Apostolus contra luxuriam disputsns, et in dominatur homini, quanlo temporc vivit ? IMulier
siipprioribus dicens: « Esca^ venlri, et vcnlcr escis: enim qua; sub viro csl, viventc viro, aslricta cst Legi.
Deus autcm ct hunc ct illasdcstruct » (1. Cor. 6. 13), Quod si mortuus fucrit vir ejus, liberata cst a loge
conscqucntcr vonit ad fornicalioncm. Etenim lnxuria viri. Ergo vivontc viro, adultera erit, siduxoril allo-

matcr libidinis cst, vcntremquo distentum cibo, et rum virum» {llom. 7. 1. ct scqq.''. Et in alio loco :

vini potionibus irrigatum, voluptas genitalium soqui- « Mulier alligata cst, quanto temporc vivit vir ejus.
tur; atquo ut alibi dictum est, pro membrorum or- Si autem dormierit vir ejus, liberata csl : cui vull
dinc,ordo vitiorum ost. Omnoitaquc poccatum, verbi, nubat.lantum inDomino» (1. Cor. 1. 39). Onmcs igi-
gratia furtum, homicidium, rapina, pcrjurium, ct lur causationes Apostolus amputans, aperlissimo dc-
cirtcraliis similia, post factum poonitudincm habcnt: tinivit, vivente viro adultcram csse muliorem, si alle-
ot licol invitet lucrum, tamen mordet conscicnlia. ri nupscrit. Nolo milii proferas raptoris 'i9H vio-
Voluplas sola ac libido cliam in ipso temnorc pooni- lontiam, matris pcrsuasionem, palris auctoritatem,
tondi, pra'toritos slimulos palitur, et titillationcm propinquorurn calorvam, [d) scrvorum insidi.is atquo
carnis, ct inccntiva pcccati: ut per ha>c, qua' corrigi
cu(nmus, cogilanlos, rursum sit nintoria delinquondi. (/)) Kx ejusiloni Vntic. lcctione, .sw/ qiii ita di.txcriiiil
aiiiiit qiioil .scciiudiim, cli\ verior forla.Nse scnsu.s coiista-
Alitor : CaMcra poccata forinseciis sunl. Qiiid(|ui(I
hit. Paulo infr.a siii coniiiii.rlioiic pro .iiia, etc.
onim egerimus,in aliosagimus: fornicatio non solum (c) tvlili omiies .nnlc Martian;emu lil)ri lerliam hoc loco
cniiscientiam cjua^stioncni olilruduiil,cni iiroximc qu;c liic siilisequunlur
fornicantis, sed el cori)US maculat, ac
(le nuilicrc, qn;c iilieium vinini .Tccei>it, serie iminutata.
secundum scnlentiam Domini, qna ait: « Propler hoc in fine sultjiciunl. Et revera coiicinnior ille ordo viileri
rolinqucl homo palrom ol matrom, el adhaerebit possil, spil cum nullius quoil \iileriinus, aul sciamus Ms.
excnipl;iris ;)ncloril;ile nil:ilur, ab eoiuiii lide recedcre no-
uxori sua-, ot oruiil duo in carncm unam (Marc. 10. liis non licet. Forte cli;un h;vc jnnxerit ipse Hicronymus,
7. 8), etiam ipso cum morolricc unum corpus effici- quod ad ipsam quam niodo edisscril qu;i'siioncni, rcs-
pcctum iicscio (HiLni liabcaiil. Iiiterini Valic. iiidicala
legit }iro iiidila.
{(i) Sic, vploros pfliliac Mss. MiuiiannMis tampii fAiliini. \il) Valic.aliter.s'(T('()n/w in.<;idin.<:,parciitiiiiidai>i'iin. elc.
Votiisliss. Valic. cxcmplnr. .'i^^, qiKV l.iiliiiis rcrlit: [cn. Velus cditio nlr.ique vocc reicnla, alqiic conlciiqitii pa-
vrrlitiir. rciilinii, daiiiiia.
 :;

m SANGTI HIERONYMl 564

conlompUim, (i.imna roi familiaris. Onamdiu vivil vir, ohsecro tc.ut ronsoloris oam.imo provoces ad salutem.
licel adullcr sit, liccl sodomila, liccl ilagiliis omnibiis Pulrida' carnos fcrro indigont el cautcrio,- noc esl
coopcrlus, cl ab uxore propler ha^c scclcra dcreli- medicina) culpa, sed vulneris, cum clcmcnti crudeli-
clus, maritus ejus rcpulalur, cuiallerum virum acci- talc nonparcit medicus, ut parcal, sa^vit, ul mise-
pcrc non licet. Nec Aposlolus 1ih'C propria auctori- rcatur.
tate deccrnit, sed Cliristo in sc ioquente, Christi 5.(r)Tcrtia, id esl, extroma pro[)Ositio lua fuit de
verha scculus est, qui ait in Evangclio : « Qui di- eadcm Apostoli Epistola, ubi dc rcsurreclione dis-
mitlil uxorem suam, excepta causa fornicalioni.s,fa- l)utans, venil eum locum, in quo scriptum ost
ad
cit cam moechari el qui dimissam : acccj^erit, adiil- 'I
Oportet enim cum regnarc, donec ponat omnes ini-
ter est » (Muttlt. 5. 32). Animadvertc quid dicat : micos suos sub pcdihus suis. Novissimo autcm ini-
tt Qui dimissam acccperit, aduller est : » sive ipsa mica destruelur mors. Onmia enim subjecta sunl suh
dimiserit virum, sivo a viro dimissa sit, adulter cst pedibusejus » (1. Cor. 15. 25. 26). Cum autem dixe-
qui eam acceperit. Unde et Apostoli gravem conju- rit, quia omnia subjecta sunt ei, haud dubium quin
gii sarcinam inlclligentes : « Si ilaest, inquiunt,non l^raHcr cum (]ui subjecil ei omnia. Cum vcro suhjccta
expedit hominiuxorcm accipcre. » Ad quosDominus: ci fucrint oninia, tunc et ipsc Fiiius subjicietur ci,
« Qui potest, inquit, capere, capiat » {Matth. 10. 10 quisibi subjecit omnia ;
« ul sit Dcus omnia in om-
et 20). Stalimque sub excmplo trium eunuchorum, nibus. » Etmiror te hoc a me ([uaTere voluisse, cum
virginitatis infertbeatitudinem, quaj nulla carnis loge sanctus Hilarius PictavicnsisEpiscopus, undecimum
lenelur. librum conlra Arianos hac quaistionc ct solulione
4. Nequesatis animadvertere potui,quid sit quod compleverit. Tamcn pauca saltem dicamus. Omne in
dicere voluit, alio viro per vim accepio. Quid est, per hoc scandalum cst, quare Filius Patri subjectus esse
vim accepto? Congrcgata videlicel multiludine.no- dicatur. Quid cst turpius sive inferius, Patri subjici
icntem rapuit : (a) et qiiare postea raplorem rapia (quod sa^pe pietatis est, ut in Psalmo scribilur:
non dimisit?Legat libros Moysi, et inveniet despon- « Nonne Dco subjecta erit anima mea? » (Rs. 61.
satam viro, si in civitaie fuerit opprossa, et non cla- 1) an crucifigi, el maledictum crucis fieri ? « Male-
maverit, puniri quasi adulteram (Deut. 22). Si aulem dictns euim omnis qui pendet in ligno » {Deut. 21.
in agro oppressa sit, innoxiam esse a scelere ; et 23). Qui ergo pro nobis malediclum factus est, ul
violcntum legibus su!)jacere. Ergo etista soror, quae, nosde nialediclione liberarel, miraris si pro nobis
ut dicit, vim passa est, ut alteri jungeretur, si vult subjecius sit, ut nos Patri faciat esse subjectos dicens
corpus Christiaccipere, elnon adultera reputari,agal in Evanj^elio Nemo vadit ad Patrcm, nisi per me »
: n
pctmitentiam : ita duntaxat, utsecundo viro, qui non (./o«n.l4. 6): Et « Cum «SOO exallalus fuero a
appellatur vir, sedadulter, a lempore pocnitentia; non lerra, omnia traham ad me « (Ib. 12. 32). Christus in
copuletur. Quod si ei durum videtur, et semel dile- his qui fidcles sunt, sub.jeclus est Palri: quia omnes
ctura non potest derelinquere, nec prftjferre Dominnm crodcntes, imo omne hominum genus, corporis
voluplali, audiat Apostolum conclamanlem « Non :
ipsius membra reputantur. In his auleni ((ui incrcduli
Domini bibere, etcalicem da-monio-
potestis calicem sunt, id esl, Juda^is ct Ethnicis et HaMcticis, insub-
rum. Non poleslis mensae Domini communicare, et jectus csse dicilur, quia pars membrorum ojus non
mensa; dannoniorum » (1. Cor. 10. 20). Et in aliolo- esl subjecta fidei. In fine aulem mundi cum omnia
co : « Qufo communicalio luci ac tcnebris ? Qui con- mcmbra regnantem viderinl Christum, id est, corpus
sensus Chrislo, et Belial ? » (2. Cor. 6. 1 4. 15). Rem suum, etiam ipsa subjicientur Christo, id est,cor|)ori
novam SOt> loquor, imo non novam, sed veterem, suo, ut omne Christi corpus subjicialur Deo, et Patti
qua* veteris Teslamenti auctoritate firmatur. Si reli- « ut sit Deus omnia in omnibus. » Non ait: « ut sil
querit secundum viruni, et reconciliari volueril prio- Pater omnia in omnibus ; » sed « ut sit Deus : » quod
ri, non potest. Scriptum est enim in Deuteronomio: proprium nomen est Trinitalis, ct tam ad Patrem,
« Si acceperii homo uxorem, et habueriteam:etnon quam ad Filium el Spiritum Sanctum referri polest»
invenerit gratiam in conspectu ejus propter aliquam ut humanitas subjiciatur divinitati. Humanitatom hoc
fuedilatem, scribet libellum repudii, et (/;) dabit in loco dicimus, non mansuctudinem el clomenliam,
mnnus ejus ; et dimillet eam de domo sua. Cumque ([uam Grpeci «pi/.avOpumavvocant, sed omnehominuni
egressa alterum maritum duxerit ; et illc quoquc ode- genus. Porro quod Deus omnia in omni-
ait, « ut sit

rit eam, dederitque ei libellum repudii, el dimiserit biis, » hoc scnsu accipiendum esl Dominus atque :

de domo sua, vel certe morluus fuerit, non poterit, Saivator noster nunc omni.i non osl in omnibus,sod
prior maritus recipere eam
uxorem quia polluia in :
pars in singulis. Vcrbigralia, in Salomone sa[jientia,
esl, et abominabilis facta est coramDomino. Ne pec- m David bonitas,in Job patientia, in Daniele cogni-
care facias terram tuam, quam Dominus Deus tuus tio futurorum, in Petro fides, in Phinees et Paulo
iradidil tihipossidendam).'(Deuf. 24. \.et seijfi.).\]ndc zcius, in Joanne virginiias, in ca-leris ca^tera. Cum
(c) Ilinc alteram rpistolam incipiunt Mss. vcleres libri
(a) Idem Vatic, e( viniin postea non raptorem rapla Vaticaniis.Nonanlulaiius, aliiqoe, hac pr^posita npigraphfi
dimmt. I.ef/at, elc. ex minio, «Epistolaris sermoad quem supra. Vel ejusdcm
(I>j Uuidam Ms. el dabit ei, et dimillet, vitiose lamen Epistolaris lespoiisio, undc supra. Proposilio fuit de ea-
ut JiUtO. dem Apostoli, » ctc. Vel « Propositio tua fuit. »
 ,

r)65 EPISTOLA LVI. 5G6

aiilem rerum omninni finis arlvonprit, tiinc omnia in

landis eorum libris qui Grfpce Scripturas nostra''
omnibus crit, ul singoli Sanclorum omnos virlales
quam optimc traclavcrunt, curam atquo operain iiii-
habeant, ul sit Christus totus in cunctis.
pendere non graveris. Potcs cnim efticere, ut nos
EPISTOLA LVI (rt).
quoquo babeamus illos talc-; viros, et unum potissi-
AUGUSTINI AD HIERONVMUM.
mum (jucm tu bbentius in tuis lilteris sonas [Ori-
Augustinua Ilieronymo de nova post L.V.V. veteris Te-
(jene)n].\^e verlcndis autemin linguam Latinam san-
stamenti versionc^ deque Petro reprekenso a Pau- ctis lilteris Canonicis, laborare te noliem nisi co modo
loadGalat. 2. expostulans de susceptohinc pa- quo Job interpretatus est : ut signis adhibitis, qiiid
trocinio mendacii officiosi. iutor lianc tuam, et Septuaginla, quorum estgravis-
{})) Domino dilcctissimo, ct cultu sinccrissiuiiin cari- simaauctoritas.interpretationem distet, apj^aroat. Sa-
latis obsequcndo alfjuo amplcctcndo fralri ct Com- tisaulem nequoo mirari, si aliciuidadhucin Ilobraicis
presbytero Hieronymo, Augustinus. lilteriset ISO*^ cxomplaribus invenitur, ([uod tot
'
I. « Nunquain a-quc quisquam tam faciie cuilihot Inlerpretes illius lingua; peritissimos fugorit. Omilto
innoluit, quam milii tuorum ^OI iu Domino slu- enim Sepluaginia, de quorum vel consilii, vel majore
diorum quieta laUitia, et verc excrcitalio liberalis. spirilus coucordia, quam si |al. quasi\ unus bomo es-
Quanquam crgo pcrcupiam omuino to nosse, tamcn
sct, nou audco in aiiquam parteiu cerlam fcrre sen-
exiguum quiddam miuus babco, prsesentiam
tui (r)
tontiam; nisi quod ois prioeminentem auctoritatem iu
vidclicet corporis : quam ipsam ctiam poslea quam te Iioc muncre sine controversia tribuendam cxistimo.
bealissimus nunc Episcopus, tunc vero jam Episco- Illi me plus movent, qui cum posteriorcs intcrprota-
palu dignus, frater (d\ Alypius vidit, remeansque a rentur, et vcrborum loculionumquo Ilebrtearum viaiu
me visus est, negare non possum, magna ex parte alque rcgulas mordicus (ut fcrtur) tcnerent, non solum
raibi esse rclatu ejus impressam : ct ante rcdituin
inlor se non consenscrunt; scd etiam reliquerunt mulla
cuin te illc ibi videbat, et ego vidcbam, sed oculis qua? tanlo post eruenda et prodonda remanoronl. Si
ejus. Non enim animo me atquc illum, sed corporc
enim obscura sunt, te quoquc in iJlis falli poluisso
duos, qui noverit, dixerit, concordia dumlaxat et fa-
creditur : si autem manifesta,((/) illos in eis falli po-
miliaritate fidissima, non ineritis, quibus ille antccel-
tuisse non creditur. IIujus igitur rei pro lua caritate
lit. Quia ergo me primilus conununione spiritus, quo
exposilis causis, certum me facias obsecraverim. »

in unum {e) nectimur : deinde illius ex orejam dili-

3. Simulatio patrocinium mcndacii. « Logi eliam
gis, nequaquam impudenler, quasi aliquis ignotus,
qua;dam scripta, qu;e lua dicerentur, in Epislolas
conunendo gormanitali tua^ fratrcm (/') Profuturum,
cum eno-
Apostoli Pauli, quarum unam ad Galalas,
quoui noslris conalibus, deinde adjutorio tuo vere
dare velles, venit in manus locus iilo, quo Apostolus
profuturum speramus : nisi forte quod lalis est, ut
patro-
Petrus a perniciosa simulaiionc rcvocatur. Ibi
ipse tibi pcr eum fiam commendalior, quam ille per
ciniuin mendaciisusceptum esse, vel abs le tali viro,
mo. Hactenus fortassc scribere dcbuerim,si essc vcl-
vel a quopiam, si alius illa scripsit, fateor, non
leiu Ojiistolarum solcninium more contentus : sed sca-
niediocriter dolco, doncc refellantur (si forto refdli
tel animus in loquelas com.municandas tecum de stu-
possiinl) ea qun^ me movent. .Alihi enim vidolur exi-
diis noslris, quae babemus in Cbristo Jesu Domino tiosissime credi aliquod in sanctis libris haberi men-
nostro; qui nobis multas utilitates et viatica qupodam
d;icium, id cst, eos homines, per quos nobis illa Scri-
demonstrati a se ilineris, etiam |al. demonstravititi-
ptura ministrata est atcpie conscripta, aliquid in suis
neri^; et jam\ pcr luam caritatcm non mediocritcr libris fuisso mentitos. Alia quippe qua^siio cst, Sitnc
niinistrarc dignatur. >
aliijuando mentiri viri boni : et alia quaistio est, Uirum
2. « Petimus ergo.ctnobiscum petit omnis Africa-
scriptorem sanctarum Scripturarum menliri oportue-
narum Ecclcsiarum studiosa sociclas, ul in intcrprc-
rit : imo vero non alia. sed nulla est qua'stio. Ad-
AIias8G. Srriplii cir. annitni 394. sed non rcddila.
(tt)
misso enim scmcl iu tantum auctoritatis fasligiuiu
(b) Cislorciensis Ms. refereiitibus Heneiliclinis cditori- ofticioso aliquo mendacio, nulla illorum Hbrornm
bus S. Augustini, « observando atquo suhsequenilo, ma-
gisque amploclenJo, elc. in Domino salutcrn. » Unus vero parlicula remanebit, qua^ non, ut cuique videbilur
Corbeiensis, penes .Martianioum, in fine, .Xuijnslinus Pre- vel ad mores diftlcilis, vel ad fidem iucredibilis, oa-
sl)!/lrr, qua de re confer Notas Ciiroiiolnf^jcas.
(c) Viclorius ninniis lc/n, quam lectioneni sic explicat,
dem perniciosissima reguia ad mentioutis aucloris
ut praisentia corporis, aUerins lantuin relalu j)ercepta, consilium ofticium([ue refcratur. Si enim nionliebalur
pro exiguo munerc lieic sit accipienda. Aposlolus Paulus cum Apostolum Petrum objurgans
Alypius an. 3!)4. hoc nempe eodem.qno Iutc scri-
((/)
jisisse credilur Auguslinus, crealus esl Tagasta Episco- ((/) llerum ot lerlio Martiiinreus i^ecoat, ut cum Erasmo
pus. faciat, lcgens, « Si auteiu manifesta, supertluum est. to
(c) Ilaud bono Marliananis juxta Krasmianos codices, volnisse e\planare, quod illos latere noii poluit. » (jii;o
in uinnn niliniur, qiioil \'ictorius castigat, verbo, utail, verha, ut nolalum est Victoiio, llioronymi suiil, nim .Vii-
communioiiis maris respondente. gusliiii,ex epistola, cujus initium r/v.s" ,<//««/, in liunc hi-
(/') Profulnrns iste cnm iter in PalaNtinain aggrederc- cum perper:im alscila,pro !iis,qua3 oxMss. omnihns.alquo
lur, Cirla' E])iscopus jiissus est, et panlo posl obiit.Hiiic odilis plerisque rostiluuntur, illos iii eis falli polui.tse
S. Hieronymo non esl li;ec epistola eo lompore reddila, non rrrdilnr. Prohanlur auti'm eiium Hieronymi tesii-
ut e\ (io, inlra rocensoiida ojusdem .Viiitusliiii constaliil. nioiiio cilata Epislola. duai iuec ex -Vugnstino repelil :

Memim'roaulein hnjns Prolutuvi eliain Paulinusopist.3'i. « Si obscura, to qnoque in illis falli [loluisse crod"'n-
et Evodius 15S. quod ante iios Hcnediclinis ediloribus dum ost. Sin manifesta, illos in eis non falli [)otuisse
notatum est. peispiouuiu est. »
 !

567 SANCTI IIIEHONYMI m

(licerol: .SV tv cum f^i^ iWit.liiilirii^^Jiculililcr, cl iioii "). Mnlta aliii oiiin sincerissimo cordelno loqui cu-
Juildiccriri'', iiucmiidiHDiUnii coqix iicnlcxjudaixnrc percni, ct do Cliristiano sludio (•oiiforrc : sed liuic
(I El roctc ilii vidclialur Pclrus lccisso, qucm non rccle dosiderio ineo nulia epislola salis ^st. Tborius id-
fecisse cl dixil, cl scripsil » {Galcit. 2. 14): ut quasi ipsum possumpcr fratrem Profulurum, quem misccn-
animos tumult'Kuiliuni delinirct. Quid rcspondobi- dum et alendum dulcibus atque ulilibus sermocina-
mus, cum cxsurrexcriiU pcrvcrsi liomincs, proliiben- lionibus luis misisse mc gaudeo. Et tamon quanlum
tcs nuplias, quos futuros ipse pricnuntiavit ; ct dixc- vcUcm, ncc ipse ((piod cjus pacc dixorim) forsitan
rint quod idem Apostolus de mairimonio-
totum illud capit, quanquam (a) in nihilo mc illi praHuIerim.
rum jurc firmando loculus cst, proplcr homines qui Fj^o enini me fateor lui capaciorcm; sed ipsum video
dilcctione lal. dilcclioni] conjugum lumultuari pole- liori pleniorcm, quo mo sino dubitationo antocollit, e^
rant, fuisse mcnlitum : scilicoinoiiquod hocscuscrit, postea quim rcdierit, quod Domino adjuvanle pro-
scd ul illoruin pI;icaroturadversilas?Non enim opus spcrato fiat cursu, cum ejiis pcctoris abs to cuniu-
cst multa cnnniicniorare. Possunt onim videri etiam lati particcps fuero : non est impleturus, quod in me
dc laudiltus Dci csse ofliciosa mcndacia, ut apud lio- adliuc vacuum cril, atquo avidum scnsuum tuorum.
mincs pigriorcs dileciio ejus ardcscat alquc ita nus- : I'a ficl, ut ci cgo etiam tuncegentior sim, ille copio-
quam certa crit in sanctis litteris caslfc verilalis au- sior. Sanc idem frater aliqua scripta noslra fert sc-
ctorilas. Nonne attcndimus oiimdcm Aposloluni, cum cum, quibus Icgendis, si dignalionem adhibueris,
ingonti cura vcritaiisconimendand;ie,dicere » : Si au- ctiam sinceram fralernamquc scverilatem adhiboas,
leiii Chrislus non resurrcxit, inanis cst prcrdicatio qiifeso.Non enim aliler intelligo quod scriptumcst » :

nostra,inanis cst et fides vestra.lnvenimur autcm ct Emendabit mejustus in misericordia, ct arguet me :

falsi testes Dei: quia tcstimqnium duximus advcrsus olcum aulcmpeccaloris non impinquct c.aput meum
Dcum /juod suscilavit Chrislum ,qiic)n nnn suscitaiiil (l's. 140. 5l; nisi quia magis amai objurgalor sanans,

(1 . Cor. 1'6. 14. 15). « Si qiiis liuic diciTCt: quid iu lioc quim adulalor ungens caput. Ego altkm difficillime
mcndacio perhorrescis, cum id dixcris, quod cliam si bonus judex lego quod scripscrim; sed aut timidior
falsum sit,ad laudcm Dei maxime pcrtincl.?Nonne hu- rccto, aut cupidior. Video etiam interdum vitia raea;

jusdcleslTtns insaniam, quihus possct vcrbiset signi- scd ca malo audire a ih) mclioritius : no cuin me
ticalionibus in lucem pcneiralia sui cordis apcrircl ? rccte fortasse roprehendero, rursus mihi blandiar : el

Clamans non minore, aut fortasse etiani majore sce- moticulosam mihi videar in mc potius, quam justain
lcre in Dco laudari falsitalom, quam verilalem vitupc- tulisse sentontiam. »

rari ? Agcndum csl igilur, ut ad cognitionem divina- «05 EPISTOLA LVII (c).
rum Scripturarum lalis homo accctiat, qui de sanciis
AD PAMMACIIIUM.
libris lam sancte et veraciter cxisiimct, ut nolit aliqua

corum partedelcctari per officiosa mendacia: potiusque De oplimo (lenerc interpretnndi.

id quod non inlelligit, transcat, quam cor suum pno- Cum, quod Epiplianii supcriorcm cpislolam 51 nd
ferat illi vcritati. Pmfecto onim cum hoc dicit, crodi .loanncm Episcopum .Jcrosoli/mitanum 7ion rcctc
sibi expeiit : et id agit, ut divinarum Scripturarum Iranslulisset Ilieroni/mus, cavillnretur Uuffitius,
aucloritatibusnon crcdamus. » post qucrclas,quod, se inscio, e scriniis suffuratus
4. « Et ego quidem qualibuscumquo viribus, quas epistolamnondum plene eniendafam, aliquis sit,
Dominus suggcrit, omnia illa lcstimonia qua^ adhibila tam veterum omnium crudilorum, quam sacra-
sunt, adstrucnda! utilitaii mcndacii, aliler oportore rum Scriplurarum testimoniis doccl, quodnam
intclligi ostendcrem, ut ubiquc corum firma veritas sit optimum qenus intcrpretandi, illud scilicet

doceretur. Quam cnim testiir.oniamondacia cssc non csse osfcndcns, quo ipse in vcrtenda illa cpistola

delionl, lam non dcbent favcrc mendacio. Sed liocin- usus cst,hoeesf, quo seiisus c sensu, non vcrbum
tclligcntia' tuio rolinquo.Admola enimlcctioni^diligcn- c rerbo transfcrtur.

tiori consideraiione: multo id fortasse facilius vidcbis 1. Paulus Apostolus, pr.Tsentc Agrippa rcgc, de
quam cgo. Ad hanc autem consideralioncm JIO I (Timinibus rcsponsurus, quod posset intolligere qui
cogot te pietas, qiia cognoscis iTucluare auctoriiateni audilurus erat, securus de causic victoria statim in
Scripturarum divinarum, ut in cis quod vult quisque principio sibi gratulatur, dicens : « De onmibus qui-

crodat : quod non vult, non credat : si semel fucril bus accusor a Judans, o rcx Agrippa, existimo mo
persuasiim, aliquaratione illos viros per quos nobis l)r>atuni, cum apud te sim odie defondendus, qui
hiPC ininistrala suril, in Scripluris suis officiose po- ])rircipuc nosli cuncias quao inJudiicis sunt consuetu-

tuisso mcntiri; nisi fortc rogulasquasdam daturus es, dinos et quffistiones » (Act. 2G. 13). Legeral enim
quibus noverimus nbi oporteat mentiri, et ubi non illud (rf) Jesu : « Boatus qui in aures loquitur audien-

oporlcat. Qiiodsi ficri potcst,nulIo modomendacibus l'S » (Eccli. 2o. 12 sccundum LXX); ot noverat tm-
dubiisque rationibus id expliccs, qiin^so. Nccmc ono-
(a) Voculam in ailditJimus ox Victorio.
rosum, impudcntcm judices, p^r humanitatcm
aut
(h) Qualuor pencs Bonciiictinos edilores Mss. : n se-
veracissimam Domini noslri. Nam,ul non dicam Hiiirihiis uniis n Mfijnrihiis.
:

nulla, cerlc (c) Alias 101. Scripta ctrc. an. .W.^.

i/icd,
non magna culpa, mcus orror voritati fa-
|f/t Pcrpcram ciuidam ev 3I,s. ilhid /sai(r, cat
edilis .ic
vot : si recte in lc vcrilas potest favoro mendacio. eniin Jesu filii Siracli, qui vulgo audit Ecclesiaslicus.
 : :

m EP1ST0L\ LVn. .70

lum ontoris vorhaprofi^rTO, qiiantnmJMiiioispnulon- stalitunt : ot cuiii suscipiant prodilionom, damnant

li;i cognovissct. Undeot ci^o l)oatiim mo in lioc diiti- proditorom. Lucrum videlicol plaoot : volunlas dis-
laxal iict^otio jiidioo, ([uodapud cruditas aurcs inipe- ])licet. (/>) Duduin Ilesychium *B07 virum Cunsu-
rilic linguiie rcsponsurus sum: qua; objicil mihi vcl larom (contra quem Patriarcha Gamaliel gravissimas
ifnoranliam, vcl mcndacium : si aut ncscivi alicnas oxercuit inimicitias) Theodosius princeps capite dam-
litteras vcre intcrprelari, aul nolui: quorum alteruni navit,quod sollicitato Notario,charlas illius inv.asisset.

3rror, altcriim crimcn cst. Ac nc forsitau accusalor Loguiuisinvclcribushistoriis (T.Livii Dcc. 1./.5), ludi
mcus faciiitate, qua cuncta loquitur, el impunitale, magistrum,(pa Faliscorum liberos prodiderat,vinctum
qua sibi liccre omnia pulat, nic quoquo apud vos pueris traditum ; ct ad eos quos prodcb.it, remissum
arguerct, ut Papam Epiphanium criminatus cst, hano noc scolcratam populum Romanum suscepissc victo-
cpistolani inisi, qu;otc, ct pcr tc alios, qui nos ainarc riam. Pyrrhum Epirotarum rcgcm, cum in casiris
dignantur, roi ordincin doccal. cx vulnere curaretur, medici sui proditione interfici

2, Epiplianii litterKad JoannemEpixcopjim.Eusc- ncfas duxit Fabricius (l'lorus l. 1); quin potius
hius Crc))iO)icnsis Grivci ser))ionis if/narus. Pscuilo- vinctum remisil ad dominum, ul scelus nec in ad-
monachus quid cgcrit. — Ante lioc ferme biennium vcrsario comprobarot. Quod lcgcs piiblicK, (juod
miseral Joanni Episcopo supradictusPapa Epiphanius hostes tuentur, quod inter bclla et gladios sanctum
httcras, argucns eum in (luibusdam dogmalibus, ct cst, hoc nobis inler Monachos et Sacerdoles Christi,
postea clemcnter ad noenitentiam provocans. Ilarum intutum fuit. Et audct quidam ex cis adducto supcr-
cxcmplaria •{QN» corlatim Pal.Tslinio rapicbantur, cilio et concrejianiihus digitis, eructare et dicerc :

voi ob aucloris meritum, vel ob clegantiam scriptio- Quid cnim, si redemit, quodsi sollicitavit? fecit sibi
nis. Eratinmonasterio nostrovirapudsuoshaudigno- profuit. MiRA scELERis defensio; quasi non ct latro-
bilis, Euscl)iusCrcmoncnsis,quicumhiccEpislohi por nos el furos et piratfe faciant, quod sibi prodcst. Corlo
mullorum ora vohlarol, ct mirarcntur cam pro do- Annas ct Caiphas scducentes infelicem Judam fooo-
clrina ct puritatc sermonis, docti pariter et indocti, runl quod sibi ulilo cxistimabant.
cccpit a me ol)nixc petere, ut sibi eam in Lalinum 4. Volo in chartulis meis quaslibct ineptias sori-
vorlcrcm, el proptcr intclligcndi (rt) facililatem apcr- berc; comniontari do Scripturis, remordcre la-dcn-
tius cxplicarem : Gr.Tci cnim eloquii pcnitus ignarus tos, digercre stoniachum, in locis mo cxercore com-
crat. Feci quod voluit; accitoque Notario, raplim munibus, et quasi limatas pugnandum (al. e.rpu-
ad
colcriterque dictavi : ex(l) latere in pagina breviter (piandum) sagittas rcponere. Quamdiu non proioro
adnotans, qucm intrinsccus sensum singula capiuda cogilata, malcdicta, non crimina sunt imo nc ma- :

contincrcnt. Siquidcin ct hoc ut sibi soh facercm, 'edicta quidcm, quff; aures publica! nesciant. Tu cor-
oppido flagitarat ;
postulavique ab eo mutuo, utdomi rumpas servulos, solliciles clienies : et,ut in fabulis
haltcrct exemplar nec facilo in vulgus proderet. Rcs
: logimus {Mcta))i. I. 4), auro ad Danacn penclres, dis-
ila aiino el sex mcnsibus transiit doncc supradica : siiiiulatoque quod fcceris, me falsarium vocos :cum
inlcrprelatio dc scriniisejus novo pra^sligio Jcresoly- mullopcjus crimen accusando in tc contitcaris, quam
niaiii commigravit. Nam quidcm Pseudomonacluis, in me arguis. Alius lc liaTolicum, alius insiinulat
vol accepla pecunia, ut perspicue intelligi datur, vcl dogmatum pcrvcrsorem. Tacesipse : respondcre non
gratuita malitia, ut incassum corruptor nititur pcr- audos : intcrpretom laccras; dc syllabiscalumniaris;
suadere, compilatis charlis cjus et sumptibus, Judas ct lotam defonsionom lui putas, si tacenli tlelrahas.

factus cst proditor : dcdilquc advcrsarfis lalrandi con- Fingo in Iransferendo vel crrasse, vcl inlcrmisisso me
tiame ocoasionom ut intcr impcritos concionentur,
,
quippiam. Ilic totustui nogotii (al. iotius titi ingcnii)
me lalsarium, mc vcrbum non expressisse do verbo cardo vcrsalur : h.TC tua cst dcfensio. Num idcirco

pro /(r)»()ra/)/7/dixissc carissimu))i,cl inaHgna intor- tn non es haTCticus, si ego nialus intcrprcs sim? Noc
prctalionnc, quod ncfas diclu sit, aioca'.[A(.')-«7ov nd-- hoc dico, quod tc ha>rclicum noverim, sciat illo qui
-av, noluissc transferrc. Hajc et istiusmodi nuga> cri- arcusavit, novcril ille qui scripsil; sod quod 30S
mina moa sunt. stultissimurn sit accusatum idj alio, alium crimi-
2. Ac primum anto^piam dc translationc rcsjion- n.iri, ct confo5?o undi^juc corpore, de dormicntis vul-
doain volo intcrrogarc oos, qui nialiliam prudcmiaiii iiore solatium qusororc.

vocatit : Unde apud vos exoniphar cpisto!a> ^Quis tlo- 5. Haclenus sic locutus sum quasi aliquil dc
dit? qua frontc profcrlis, quod scelerc rcdcmislis ? Epistola commutaverim, cl simplex iranslalio possit

Ouid apud honiincs luliun crit, si ne pariotibus qui-

Hesychium huno (non Esycliium, ul ni.ile oditi prse-
(/))
dcni ol scriniis nostra po?suni!is sccrcta cclarc ? Si f.Tunl) ctiin inlor C.onsuics non sii lepoiiro, miilaiulnm
antc tribunalia judiciim, hoc vubis crimcn imjtingc- pnlant ali(pii in Enlycluanam, ijui in C.a^^siodorii F.isiis
sni) Arcadio ot ilonorio (^onsul. aii. 398. iavenitur. Sed
rom, rcos lcgibus subjugarom, quii^ ctiam pro ulili- cnin ih((liii)), id ost niipcr, dical Hioronymus dainnainm -

tatihus (isci, no^iis (al. i<ariis) delatoribus pamas ininc a Tlioodosio, Incanlcm qiii in euin cipitis sonliTi-
tiiun tidil, iniiio anni 3i);>. ohiorit; liqiiet Eulyciiiannm
((() Duo \(M('ia exomplaria facullatou : fortasse V(>- crodi non posse. lino verosimillimum noliis vidotur, iniiui
lins. lI(«yoliinin Achaia^ Ihdoonsuloin, ;ul quom Thoodosii tev
(1) SciiicPl cv lat.MXuIo, quod Qxxk (jioitur r, -).tvfjo; in G(v,lii-(' Tliooilos. L nllim. do principilins .\i;ontium iii
Vidcsis C.oniinonlai'. in Kzcehiol. cai). 4. v. I. sKitir tilii robus ; ot brovissiina. S. Aili opistola liaholiir, ut alia
lalcrciii. omiltamus.
 :

SANCTl IllERONYMI 572

errorom lial)oro, non riimon. Niinr vero cum ips;i li, el simili lunc quoque orrore decoptus, cerle hoc
Kpisloladocoalnihil imilaliitnosso(]oson£ii,nocresad- milii a vobis ohjiciendum nesciens, cum Kusebii
dilas, nec aliquod doj^nia conficluni, («) « Kaciunt na; C.csariensis Xpovixov in Latinum verlereni, lali inler
intelli^^endoulniliil inlelliganl» {Tere^iLProl.Andr.): ctetera usus sum Pra^fatione : < Difiicile cst alienas
ct duiii alienani iniperiliam volunt coarguere, siiain linoas inscquentem, non alicubi excidere : el arduum,
produnt. Ego enini non solum faleor, sed ,'ibera voce ut qu;e in alia lingua bencdicta sunt, eumdem deco-
profiteor, mc in intcrprelalione Gra-corum, absque rem in translalione conservonl. Significatuin cst ali-
Scripturis sanctis, ubi ct verborum ordo (h) myste- quid unius verbi propriotate: non liabeo mcum quo
rium non verbum e
est, verbo, sed sensum exprimere id efforam : ct dum qua;ro imjilcrc scntontiam longo
dc sensu. Habeoquc Inijiis rei magislrum Tullium, qui ambitu, vix brevis vila' sjmtia |al. In^evia spatiu] con-
Prolagoram Plalonis, et Dliconomicon Xonophonlis summo. Acccduiit hypcrbatorum anfractus, dissimi-
el iEschinis acDemoslhonis duas conlra se oralion^^s liiudincs casuum, varietates llgurarum : ipsum po-
pulchcrrimas transtulit. Quantain illispranermiserit, slremo suum, et, ut ita dicam, vernaculum lingua;
quanta addidcrit, quanta mutavcrit, ut proprictatos gcnus. Si ad verbum intcrjiretor, absurde resonanl
altcritis linguic, suis proprielatibus explicarel, non si ob necessitalem aliquid in ordine, vel in sermonc
est hujus tcmporis dicere. Sulficit mihi ij)sius trans- mutavcro, ab inlcrpretis vidcbor ofiicio rccessisse. »

latoris (Ciceronis) auctoritas, qui ita in Prologo ea- Et i)Osl multa, qutc nunc prosequi otiosum est, ctiam
rumdem oraiionum locutus est : « Putavi mihi sus- hoc addidi : « Quod si cui non videtur lingua; gra-
cipiendum laborem ulilom studiosis, mihi quidom tiam in interpretatione mutari, Ilomerum ad verbum
ipsi non necossarium. Converti cnim ex Atticis duo- cxprimat in Latinum. Plus aliquid dicam : eumdem
rum eloquentissimorum nobilissimas orationes, inter sua in lingua prosfo verbis interpretelur : videbis or-
sequc conlrarias, .Eschinis ct Demosthenis : nec con- dinem ridiculum, ct Poetam cloquenlissimum vix
verli, ut intcrpres, sed ut Orator, sententiis iisdcm et loquenlem. »

earum formis, tam figuris quam verbis ad riostram 6. Verum nc meorum scriptorum parva sitaucto-
consuctudinem aptis. In quibus non verbum pro verbo ritas(quanquam hoc tantum probare voluerim, me
neccsse habui reddere sed genus omne verborum
: semper ab adolescentia non verba, sed sententias
vimqne Non enim me annumerare ea lectori
servavi. transtulisse), qualis supcr l:oc genere prffifatiuncula
putavi oportere, scd tanquam appendere. Rursum sit, in libro quo beati Antonii Vita describitur (Ex
in calce sermonis Quorum ego, ait, orationcs, si, ut
: Prcefatione Evagrii ad l7inocentium),i\isins leclione
(c) spero, ita expressero, virtutibus utcns illorum om- cognosce. « Ex alia in aliam linguam expressa ad
nibus, id esl sonlenliis, et earum figuris, et rerum verbum translatio, sensum oj^erit ;
et veluti Ia'lo

ordine verba persequens eatenus, ut ea non abhor-

: Dum enim casibus et figuris
gramine, sata strangulat.
reantamore nostro. Qufe si e Graicis omnia conversa quod brevi poterat indicare scrmone,
servit oratio,

non erunt tamen ut gencris ejusdem sint, elaboravi-

:
longc ambitu circumacta vix explicat. » Hoc igitur cgo
mus. » Sed et Horatius vir acutus et doctus, hoc idem vilans, ita UIO beatum Antonium, le petente,

in 300 Artc Poctica erudito interpreti prflocipit :

transposui, ut nihil desitex sensu, cum aliquid desit

Nec verbum verho curabis reddere, fidus cx verbis. Aliisyllabas aucupentur et litleras|al. «;///«-

Interpres. bis occupcntur et litteris], lu quaere sententias.Dies

Terentius Menandrum, Plautus et Csocilius vete- me omniiim qui ad sensum interpretati sunt,
deticiet,si

res comicos interpretati sunt. Numquid ha^rent

testimonia replicavero. Sufficil in praesenti nominas-
in verbis : ac non decorem magis et elegantiam in
se Hilarium Confessorem, qui Homilias in Job, et in
iranslatione conservant? Quam vos veritatem inter- Psalmos traclatus plurimos in Latinum vertit e Gra:;-
prolalionis, hanc eruditi y.ay.or/,).{av nuncupant. Unde co, nec assedit littcra' dormitanti, et pulida rusticorum

et ego doctus a talibus ante annos inlcrpretalione se torsit : sed quasi captivos sensus
circiter (^/ivigin-
in suam linguam, victoris jure transposuit.
Martianaeus quidera ne absque dyphlhongo in fllss.
(«) 7. Nec hoc mirum in ca-teris sa;culi videlicet, aut
so dicit invenisse, quod perindc osl,-"sed jamdin alitcr
Ecclesiai viris, cum Scptuagintainterpretes, ct Evan-
usus oblinuit, prn eo qiKul cxt apiifl (Inrros ^jolI; ut loqui-
lur 'Diomedes. Vide Doiiatum iii illum Terenlii versum. gclisla' alque Aposloli idcm iu sacris voluminibus
(b) Viiiose erat in antea ediiis cum alia et parlicula,
feccrint. Legimus in Alarco dicentem Dominum :
et verbonim orrlo, et tiii/slerium est.
(c) Pcrperam edilorBenedictinus sicut pro si, ?/;;alia- Talith.v cumi, statimque subjectuin esl, « quod in-
quc passim hujusmodi, et pryicipueinterpurictioiiis vilia, terpretatur, puella, libi dico, surge » [Marc. 5. 41).
qua; coniinuo indicare haud vacat.
Arguatur Lvangelisia mendacii, quarc addiderit,
(rf) NuUus dubitat, qnin Hieronymus scripseril ijuindC'

c//« pro rifjinli, non enim aliter conslahii tcmporum ratio tibi dico, cum in Hebrseo tanlum sit, puella surge,
certissimaa Chronici versionc aii. :i80. ad hanc ducubra-
tam cpislolam sub linjus anni 39.'). mediiim. Scd vcte- Scd ut sensum vocaniis al-
l|jL!pa.Tiy.tJjTepov faceret ; el
res libraril Iiomanas iiotas XV. facile pro XX. scribendi que imperantis exprimeret, n.dd\cV\l,tihi dico. Rursum
feslinatione acccpcruiit, iinde vulgatos omnes a-que ac
in Matthajo redditis ab prodilore Juda triginta argen-
Mss. quos vidimus libros, error pervasit, qucm ncmo hac-
tonus animadvcrlit. Confer ChrnnoJogica liujus Kpistola; tcis ct empto ex eis agro figuli, scribiiur, « Tunc
:

argumcnta, uhi h;ec pcrspicue demonstrantur; lieic eniin,

laaietsi nobis de errorc constal,
implclum est quod scriptum cst per Jercmiam Pro-
textum immutare absque
Mss. opc religio fuit. phetam, dicentem : et acceperunt triginta argenleos
 :

573 EPISTOLA LVU. 574

pretium appretiali, quod appretiaveruiil a filiislsracl iiuin meum » [Usee. 11. 2). Pro quo et in codem loc.

ct dcderunt pos in agrumfiguli, sicul conslitnil niilii Septuaginta transtulerunt : « qui parvulus est Israel,

Dominus » (Mo///(,.27.9).Hoc in .Jcremiapcnitusn )n oidilcxieum: el ox /Egyplo vocavi filiosejus. « Num

invenitur, sed in Zaciiaria, aliis mullo verbis, ac loto oinnino repudiandi sunt, quia islum locum, qui ad
ordine discrcpante : (a) Vulgalaquippe Editio ilasc Christi maxime pertinet sacramcntum, itl^ aliter

habet :« Etdicamad eos: si Itonum cst coram vobis, transtulerunt ? an danda j)Otius venia ut hominibus,

date mercedem mihi, aut renuite. Et appcnderunt juxla Jacjobi sententiam, dicentis : « Mulla peccamus
mercedem meam triginta argonteos. Dixitque Domi- omnes : et, si quis in vcrbo non onendit, iste perfe-
nus ad me Pone ilios in conflatorium et considera
: ;
ctus est vir, (c) et potest refrenare omne corpus y>

si probalum sil, sicut probatus sum ab eis.Et tuli (Jacob.3). Illud vero quod in eodem Evangelisla
triginta argenteos, et misi eos in donio Domini in scribitur : « El veniens habitavit in civitate quae di-
conflatorium > (Za6'/(. 11.12. 13). Quantum distet citur Nazarelh ut implerelur quod dictum est por
:

ab Evangelistu! testimonio Septuaginta translatio, prophetas, quia Nazara^us vocabitur » {Matlli. n. 23).

pcrspicuum est. Sed et in Hebra^o cum scnsus idem Ilespondeant(c{) XoYoSaito.oi, et fastidiosi itstimatores

siljverba pra^poslera sunt, ct pene diversa. « Eldixi, omnium Traclatornm, ubi legerint; discantque (e)
inquit, ad eos : Si bonum est in oculis vestris, aflorle in Isaia positum. Naiu in eo loco ubi nos legimus al-
mcrcedem meam et si non, quiescite. Et appende-
: quc Iranstulimus « Exiet virga de radice Jesse, et:

runt mercedem meam triginlaargonteos. Et dixitDo- rtos de radice ejus ascendet » (Isai. 11. 1) In He- :

minus ad ijl 1 me Projice illad ad statuarium

: :
bra'0 juxla lingUciR illius Ji^fojjj.a ita scriptum est :

decorum pretium, (b) quod appretiatus sum ab eis. « Exiet virga de radicc Jesse, et Nazar^eus de radice
Ei tuii triginta argenleos, ct projeci eos in domo Do- ejus crescet. > Cur hoc omiserunt Septnaginla, si
miiii ad slaluarium. » Accusent Apostolum falsitatis, non licet transfcrre verbum pro vcrbo? Sacrilegium
quod nec cuni Hebraico, nec cum Septuaginla con- cst, vel cclasse, vel ignorasse mysterium.
gruat translatoribus et quod his majus esl, erret in
: 8. Transcamus ad c;etera : ncque onim epistohe
nomine, iiro Zacharia fiuippe, Jcremiam posuil. Sed brevitas palitur diutius singulis immorari. Idem Mat-
absit hoc de pedissequo Clirisli dicere : cui cur* fuit tliaius loquilur factum est, ut
: « Hoc aulom totuin
non verba et syllabas aucupari , sed senlenlias do- compleretur quod dictum est a Domino per Prophc-
gmatum poncro. Vcniamus ad aliud ejusdeni Zacha- tam dicenlem Ecce virgo in utero habebit, et pa-
:

ricC tostimonium, quod Joannes Evangelista assumit rict filium, vocabunt nomen ejns Emmanuel »
et

juxta Hebraicam Veritatem , « Videbunt in quem {Matfh. 1. 22. 23 et Isai. 7. 14). Quod Septuaginta
;

compunxerunt » (Zach. 12. 10 ; et Joan. 19. 37), pro transtulerunt : <( Ecce virgo in utero accipiet , et pa-
quo in Septuaginta iegimus, xai l7:i6>.£'{/ovtat rpb; [xz, riet filium, et vocabitis nomen ejus Emmanuel. » Si
avO' o)v £vt.)pyj,aavTo, quod inlcrprctali sunt Latini: « Et verbacalumniantur [a\.calumniamur\, uliquenonest
aspicient ad me, pro liis quse illuserunl, sive insul- idem, « habebil, et accipiel; noque vocabunt, et
taverunl, » Discrepat Evangelistu;, Sepluaginlainter- vocabitis. » Porro in Hebrteo legimus ita scriptum :

prelum, noslraque translatio : et tamen sermonum « Ecce virgo concipiet et pariei fiiium, et vocabit
varietas, spirilus unitaloconcordat. In Malthteo quo- nomen ejus Emmauuel. » Non Achaz, qui arguebatur
quc Icginms Dominum prtedicentcm'Apostolisfugam, infidelitatis.non Jud;ei qui erant negaturi Dominum
et hoc ipsum Zacharia! testimonio confirmanlem. sed vocabit, inquil, ipsa qufc concipiet, ipsa virgo,
Scriptum esf, ciil, Perctitianipa.storeni, etdispergen- qua' parict. In oodein Evangelista legimus, Herodcm
fur oves (Zacfi. 13. 7; et Matili, 26. 31). Al in Sep- ad adventuiu Magorum fuisse turbatum; Scribisque
luaginta et in Hebneo rnullo aliter ; non enim ex ct Sacerdotibus congrcgatis, sciscilatum ab eis, ubi
persona Dei dicitur, ut Evangelista vult : scd ex Pro- Christus nascerelur; illosque respondisse, (( in Be-
plieta',Deum Palrem rogantis: « Percute pastorem,et thlecm Judse : Sic eniiu scriplum est in Prophcta :

dispcrgcnlur oves. » In hoc, ut arbitror, loco, juxla Et tu Bethloom terra Juda, ncquaquam minima es in
quorumdam prudenliam , Evangelista piaculi rcus ducibus Juda: Et enim egredietur dux, qui vc"a.t
te

csi, quod ausus sit Prophela; verba ad Dei referre populum meum IsracK » Hoc exemplum in Vulgala
porsonani. Scribit supradiclus Evangclista,ad Angeli Editione sic forlur : « Et tu Bcthleem domus Ephralha,
monilum, lulisse Joscph parvulum et malrem ejus ;
Itcrum Viclorius polens pro el potcst, cx Graico
{c)
SuvaTo;, ct (j[uos consuluit Mss. codicibus. Noslii ilem,
cl intrasse in /Egyptum , ibiquo mansisse us(iue ad
(juin eliam excjisi oiniics.
obilum Horodis, ut implereturquod dictum est i\ Do- [d) Quasi vocHm iirlifices morosi. Cicero iu
Oralore
inino pcr Prophclam « Ex .Egyplo vocavi « lla;c tractassc Tluasyinachum Cliakedoniuin, primum
: filiuin
cl Leoulinum ferunt Gorgiam Theodoruin inde ISyzan- :

lucuni. Hoc nostri coJiccs non habent: scd in Osec

"
lium, multosquc alios, quos XoyoSaiSaJ.ou; a!)pel"lat iu
juxla Hcbraicam scribitur Verilatcm « Quia puor :
1'luedro Socraics, » ctc.
((') In Coiuincntariis autcm in liunc MatlluTi
Isracl est, et dilexi eum : ot cx .(Egyplo vocaVi fi-
locnm, idco
por prophelus plurium numcro dici mavull, (juod apud
ccrtumaliqnemPiopliclampcculiarisisduccsentcntianon
Vulgala: iionune. quod simucI liceal ailnionuisse, rcpcrialur; scd passini apud omncs Prophetas,
(a) quando
velus Lalina vcisio inlclli;^eiuia csl cx L\X. cditiono Clinslum saiichiiii appcllanl sic cniin ISazarwum inter- ;

expressa, qu;c lum lcmpoiis oblinebal. prctantur, pula Gcncs. 4S). Ueutcron. ;?3. sub
Josephi
(/') Alii Mss, 7«() apprelintii.t, ctc. (lueuuulinodum lo- imagine, et sub aha Samsoiiis Judic. 13.qui duo
Naza-
Sendmn coulcndit Viclorius pro quvd. ra;i vocabulo appcllali sunt.
 :

J75 SANCTI HlEKO.NYiMI .570

iiiodicus cs, {in ut sis •filCt iii ii)iiiil)iis Juila, dc le Jh)cc.\ cuin CH-lcris Saccrdolibus, Saul jubente, per-
milii ejjrediouir, ul sil priiiccps in Isracl.vQuanla sil cussus Pcrgamus ad Apostulum Paulum.Scribit
cst.
inlcr Malliia-uinel Sepliiai,'iiita vcrljoruni ordinisquc ad Corinthios « Si enim cognovissenl Doniinum
:

discordia, magis [al, sic iiKu/is] admiraljcris, si llc- gloria-, non crucifixisscnt. Sed sicut scriptum est :

l)iaicum vidcas, in quo ila scriptum cst : » Et tu IJc- Quod ociilus non vidit, ncc auris audivit, noc in cor
tlilcem Epliratlia, parvulus es in millibus Juda, ex hominisascendit, quae pra;paravit Dciis diligentibus
tc niilii egredielur, qui sit dominator in Isracl. « se {b) Solent in lioc Joco apocryphorum quidam
i>

Considera gradalini, qua> ab Evangelistasint posita : deliramenta seclari, et dicerc, quod dc Apocalyp.si
IJ lu Bclklccm icrraJuda.Wo, lcrra Juda, in Hir- Eliic tostimoninm sumptum sit : cum in Isaia juxta
braico habet Ephruiha : in Septuaginta, domus Hebraicum ita legatur
non audierunt, : « A Sioculo
Ephrutlia. Eifvo, « nccjuaquam niinima es in ducibus nec auribus perceperunt. Oculus non vidit , Deus,
Juda, » in Seiituaginia legitur, « modicus cs, ul sis iibsque te, qu;o prioparasli cxspcctantibus te » {Isai.
in inillibus Juda : )> in Ilebra^o , « parvulus es in 04. 4). IIoc Scptuaginta mulio aliter translulerunt
niillibus Juda; » sensusque conlrarius est, Septua- « A.sjeculo non audivimu.s; ncqueoculi non viderunt
ginla sibi iii lioc duntaxat loco et Hebraico coiicor- Dcuni absque tc, ct (1) opera tua vcra, et facics cx-
dautc. Evangclisla cnim dixil, quod non sil parvulus spcctantibus te misericordiam. » Inlelligimus undc
in ducibus Juda, cum e rcgiouc sii posilum, parvu- sumj)tum sit leslimonium, ct lanicn Apostolus non
lus quidem es et modicus; sed tamen de te mihi verbum expressi te verbo, sed naia-^paai/.w;, eumdcm
parvulo ct niodico cgredietur dux in Isracl, sccun- sensum aliis sermonibus indicavit. In Epistola ad
dum illud Apostuli : « Elegit infirma mundi Deus, ul Romanos idem Aposlolus Paulus exemplum de Isaia
confundat fortia >. [^i. Cor. 1). Porro quod sequllur, suincns Ecce, inquil, ponam
: « in Sion lapidcm of-
« qui rcgat, vcl qui pascat populuni meum Israel, » fcnsionis, ct petram scandali » {Isai. 8. 14», discor-
alitcr in 1'roplieta esse perspicuum esl. dat a Translatione veteri; et tamen cum Ilebraica
9. H;l'C replico non ut Evangclibtas arguam falsi- veritale concordat. In Scptuaginta cnim contrarius
talis (hoc quippe impiorum cst, Celsi, Porphyrii, scusus esl : « Non ut lapidi ulTensionis occurrerclis,
Juliani) sed ul repruhensores meos arguam impcri- noque ut peira' ruin;i! : » cum Apostolus quoque
tia^ : et impetrcm ab eis veniam, ut concedant inihi Pelrus iSI5 IIebr;vis Pauloque consenticns, ita
in simpliciepislola,quod in Scripturis sanctis, velint, posucril: «Incrodulis autem lapis offensionis cl pelra
uoiiut, Apostolis oouccssuri sunt. Marcus discipulis scandali » {Uoin 9. 33. ct ). Pe/r. 2). Ex quibus uni-
Petri ita suum orditur Evangelium : « Principium vcrsis perspicuum est, Apostolos et Evangelistas in
Evangelii Jesu Christi, sicut scriptum ost in Isaia intcrpretationc vcterum Scripturarum, sensum quio-
Prophcla : Eccc cgo niitlo Angelum mcum anle fa- sisse, non verba : nec magnopere de ordine sernio-
cicni tuani, qui pra;parabit viam luam antc te. Vox nibusque curassc, dum inlcllectui rcs pateret.
clamantis in deserto ,
viam Domini, rectas
parale 10. Lucas vir Apostolicus el Evangclista scribil,
'
facite semilasejus, » IIoc exemplum ex duobus Pro-
Slephanum primum Christi Martyrem in Judaica
phetis compositum cst, dcMalacliia videlicct el Isaia,
(r) concione narrantcm : « In sepluaginla quinquc
Nani primum quoddicitur « Ecce ego mitlo Ange- :
animabus desccndil Jacob iii .Egyptuin : ci defunctus
lum nieum ante facicm tuam, qui pra^paiabit viam cst ipsc, ct patres nostri Sychem translati sunt in ;

tuam aute te » {Malac. 3. 1), in Malachia' tine scri- el posili sunt in sepulcro quod ^mit Abraham pretio
plum cst. Sequens aulem quod infertur « Vox cla- :
argonti a filiis (rf) EmorpalrisSychem » {acf. 7, 15.
nianiis in dcserto, » ct ctctera, in Isaia legimus. Et
16. et Gencs. 23). Hic locus in Gencsi mullo alitcr
quomodo Marcus iH 1 slatim inprincipio volumiiiis
[li) Prx'cipue Gnosiicos, et Bafilidis discipulos impugirj,l,
sui posuit, « sicul scriptum est in IsaiaPropheta : Eece ut ox cpistola ad Desitieriuin Pciilaleuciio pra;li\a, ct ex
ego mitto Angelum meum » {Lsai 40. 3i, quod non cup, LXIV. iii Isaiain lalissime apparet; si-d ncc cv;ulit
ceiisuraui Urigenes, qui Tract. 155. aJ Matlh. ;27. cadem
scrihitur in Isaia, ut diximus : sed iuMalachia novis-
docuit, ct in nnllo sinijnlari lihni Itoc posilntu lestinio-
sinioduodecim Prophetarum'^ Solvat hanc quicstiun- nium inreniri dixit, ni.si in sccretis Eliie Proplieliv. Ilac
de causa etiani Hegesipiium accusat Sleph. GoJjarus apud
culam imperita prsesumptio et ego erroris veniani :

Pliolium, quod hocce tesliinonium pro falso respucrit. Vid.

dcprecabor. Idem Marcus inducit ad Pharisa-os Sal- quif alibi adnotamus in Isaiam c. G4. et iri citata ad Desi-
vatorem loquentcm : « Nunquam legistis quid fecerit derium epistola. Yiliose aulcm quidam Codd. dc ApocU'
lijpsi Ecclesiw.
David, quando necessitatem habuil, el csurivit ipse
[c) Cisterc. in Jndaica contentione.

cl sucii ejus ;
quomodo ingrcssus donium Dei sub (d) Idem Enior /ilii Si/cliem. Nec contondo, si falso dici
velis \no palris ; .sed velustamenliic crror Vulgaticauti-
Abiathar Ponlificc, ct pancs proposiiionis comcdil,
quic versionis esso potuil,etfacilc fuil; GrajcuscniinAuc-
qnibus nun liccbat vcsci, nisi solis Sacerdotibus? » tor.tcxtus Trajia ToJv olwv E\).\i.'j[, toO 1'j/_!|j. :a /iliis Emmor,
ijiu fnil Si/clicin ; aique adeu etiam verius ab Uieron. iiitcr
(Mar. 2. 25. 26. ct Luc. G. 3. 4). Lcgamus Saniuc-
diversitales a Gencsi hx'c quoque poluil adnuinerari.
lem : sive (ut in communi titulo habetur) Regnorum (li Gr;i'cus lextus habety.al -ra spva aoO a TroiriTit; tov;

libros, ibique repericmusnon/li^ia^/iftrscriptum esse, •jT,o\j.V'o-j'7'.'i £).£ov videlur proindo Hieionymus pro unico
relativo a legisse in suo e.veinpiari iXriOfi -/.at (Tcoivio-ii;-/..
scd Abimclcch Poutificcin, qui postea a Docg [al.
-. ),.) rcrii cl facies, etc, cnjusmodi varianlis iiec vola

<u) Voculas «/ sis uec Mss. noslri, iiec velusliores viil- est nec vestigiuin in Gra;cis qu;e su|)orsmil exeiiiplaribus.
feMii iKibiui. lluiic voio Mailhu;i locum iu Commentariis nuiii polius c.\.coiijcctura auluiiuuit docli viri el laljiim iii
expoiicmub cl couciliahimus. iioc luisic Uieronymuui, qui uuo vcrliu legerit 0.1^^0.1 pro
 :

577 EPISTOLA LVll. 578

invenilur, quod scilicel Al)rahain emerit ab Epliron pres, qui non solum verlja, scd ctymologias quoquc
lletlico, filio Scor, juxla Hcl)run, quadringentis dr;i- vcrborum transferrc conatus cst, jure projicitur a
clirnis argcnti , speluncam duplicem, et agrum circa nobis. Quis cnim pro frumento el vino et oleo, pos-
cam, sopelicril(iue in ea Saram uxorem suam. Atque sit, vel legero, vel iotelligore, (ri) y£U]j.«, (jT^cjptiaiiv,

ineodem legimus libro, postea revertenlem de ftle- cdTvv^T/jTc/., quod nos possumus dicere « fusioncm,
sopotamia Jacob cum uxoribus et fdiis suis, posuissc pomationemque, et )> (( splendenliam. Aut quia Ile- ))

tabernaculum ante Saleni urbem Sychimorum, quui bra'i non solum habont apOpa, sed ct 7:p'j7.p9p«, illc

cst in terra Chanaan, ct habitasse ibi, et emissc par- 7.').-/.'/J')mc,, ct syllabas interpretatur, et lilter.is dicit-

lem agri, in quo habcbat tcr.toria, ab Emor patro que abv Tov oupxvov quod Grioca el
x.at oyv tt)v yi^v,

Sycliem ccntum agnis : el statuisse ibi altare, et in- Latina lingua omnimo non rei exem- recipit; cujus

vocasse ibi Deum Israel (Ibid. 33). Abraham non eniit pium ex nostro sermonc capcre possumus. Quanta
specum ab Emor palre Sychem sed ab Epliron lilio : cnim apud Gra^cos bcnc dicunlur, qua' si ad vorbuin
Seor nec sepultus esl in Sychem, scd in Ilcbron,
: transfcramus, 317 in Lalino non rcionant ct c :

qua; corrupte dicilur Arboch. Duodecim autem Pa- regione, quaj apud nos placenl si vertantur juxta
Iriarchic non sunl sepulli in Arboch; sed in Sychem, ordinein, apud illos displicobunt.
qui ager non est cmptus ab Abraham, sed a Jacob 12. Sed ut infinita praileream, et ostcndam libi,
{Jos. 24. 32). Diftcru solulioncm ct islius qua'Stiiin- vir omnium nol)i!iain Christianissime, ct Christiano-

culie, ut obtieclalores mei quserant, et inlelligant, rum nobilissime, cujusmodi falsitalis me in epis-
non verba in Scripturis consideranda, sed sensus. loUc translatioiie reprehendanl, ipsius epistolai po-
Vicesimi primi Psalmi juxta lIebra'OS idipsum exor- nain cum Gra^co sermone principium, nt ex uno cri-
dium est,quod Dominus locutus est in crucc (/() : mine iutelliganlur ct CH;lcra, "E^;ifj;j.a:;,aYa-riT3,aT]Tfi
liLi EU LAMA AZABTiiANi quod intcrprelatur, « Deus : otrlaEi Twv (tXr^ptov cpepEaOai/juod ita me vcriisse memini
iiieus, Deus meus, quare me dcreliquisti? j Reddanl cc Oportebat nos, dilcctissime, clericalus honore non
31 rationom, cur Septuaginla Iraiislalorcs inlor- abuti in supcrbiani. )) Eccc, inquiunt, in uno vcrsiculo
posucrint, « respicc mc « [al. iu vie\. Ita eiiim vertc- quanta mendacia. Primum aYa;:r,Tb;, dilectiis est non
runt : « Deus Deus meus, rcspice me, quare me dere- dilcctissimus. Deinde olVj(ji;, (tistimatio dicitur, noa
liiiuisti? Respondebunt utique niliil damni in sensu
)j
superbia; non cnim dixit &trjaaTi [al. oiiJT,[j.aTtJ, scd
esse, si duo verba sial addita. Audiant et a mc non oirjasi : quorum alterum tuttiorcm, altcruni arbilriutti
pcriclitari Ecclesiarum statum, si celerilate dictandi, sonat. Tolumque (pod sequilur, (f clcricatus honore
alitiua vcrba diiniscrim. non abuti in supcrbiam, tuum est. Quid ais |al. agis\,

11. Longum est nunc revolvere, quanta Septua- columen lilterarum , et nostrorum temporum Ari-
ginta dc suo addiderint , (pianta dimiscrint, qua^ in slarchc, qui de univcrsis scriploribus sentcnliam fe-
cxomplaribus Ecclesia', obelis, asteriscisquc distin- ras ? Ergo frustra tanto lcmpore studuimus; ct a sa^pe

cta sunt. (1) Ulud enim quod legimus iii Isaia : manum subduximus » {Juaciial, Sat. 1). Egre-
ferula^
« Beatus qui habet scmen in Sion , et domesticos in dicntes dc porlu, statim impegimus. Igitur quia ct
Jcrusalcm » {Isai. 31. sec. LXX), solcnt llcbraii dc- errassc humanum est; ct conhteri crrorem, prudcu-
ridcrc, cuni audicrinl. Nec non ct in Amos post lis ; tu quicumquc reprehcnsor es, tu me obsecro
descrii)tionem luxuria; : « Slanlia pulaverunt ha!C, cmenda pneccptor, et vcrbum dc vcrbo exprimc.
et non fugientia » [Amos 6. scc. LXX). Revera sen- Debueras, inquit, dicere : <( Oportcbat nos , dilecte,
sus rhetoricus ct declamatio Tulliana. Sed quid fa- non aestimalionc Clcricorum ferri. » Ha>cest Plaulina
ciemus ad authcnticos libros, in (luibus heec [b) non Musarum. ut dicunl,
cloquentia, hic lepos Atlicus, et
foruntur adscri[ita, ct ca^tera liis similia, qua' si cloquio comparandus. Complclur in mc tritum vulgi
profcrrc nitamur, iniinitis libris opus est. Porro scrmone proverbium Oleum perdit et iinpensas,:

(luanla dimiserint, vel asterisci tcstes, ut dixi, sunt, qui bovem miltit ad {e) ceroma. ILcc non esl illius
vol nostra inlerprelalio, si a diligcnti leclorc Trans- culpa, cujus sub persona alius agit Tragoediam ; scd
hitioni vetcri conloratur : ct tamcn (c) jure Septua- Ruflini ct (/') Melanii magistrorum ejus, qui illum
ginta Editio oblinuit in Ecclcsiis, vel quia prima cst, magna merccdc nihil scire docuerunt. Ncc rcpre-
cl antc Christi facta advenlum, vel quiaab Apostolis hcndo in quolibct Ghristiano sermonis imperitiam :

(in quibus taincn ab llcbraico non discrepat) usur-

(f/) AquiliC locusiste y£'j(ia oTrtopKjjjLov, quem llierony-
pala. Aquila auteni proselylus ol contenliosus inter- mus carpil, est Deuleronomii cap. 7. n. J3.aUer ol)\uis
Guu. 1. l. Graica prajserliin verha clepravaiil \cieres edili,
duobus a "krfiz'., qui sensus conlexlui magis congruit, sod
ubi (iTt).66Tr|Ta est pro c<Ti),7rv6T:r|Ta,et vocabulum TrpoapOpa
in lextu IIebra3o tanlum esl 'ib^nsna'^ n\yy "~inS"17 omiiniur, el cfsiii pro cruv lcgiiur. quam vocem Aquila
id esl ahsqtw fxspcdatitihits etttti. Vcrum seii-
ti\ fitclcl pio llebra'0 articulo n posuit. Martiaiiieus post Gra\ium
lio, quod LX.\. lliciouyinus laudal, non Grtvcum le\Uuii, rcslituit, eaque leclio Mss. quoquc nostrorum auctorilale
setl M'lerem Laliiiain csse iiileriireliUionein. asseritur. Coiisulc, si lihct, ejusdem IJenedictiui edilons
(«) Syriaco, ul esl [lones Maltlueuin :i7. 16. MarcumlS. annolalioiiciu.
34. orilT" f'1'liiictatti, cl qucmaihnoilum Cluislus cle (() GeroiiKi non lantum, ul Marliau. putat, ungueiiluin

Cruce [troiiuiiliavit veniaeula S>ioruin liiii;ua, lcguni quo Allilela' unirereulur, sed el iocuin ipsiirn, in quo uii-
hcic loci etiain Ilicroii^miani codiccs heiie inulli. jjebaular sic veteres appellaliaiit. IMin.lib. ;>o. c. iJ. J'a-
{!>) Mss. uoii |iauii, anit jacniiit adsnipla. licstras Allilclaratii iiiiaiiittibiis, cl C.croiitala saa c.cor-
[('] Victoriuin,qui nKiliiit/'(/c.vi)io7'«/r,casiigut.MarUan. ivtl. Inio pioprie locuin iieic Ilieionymus imlicat.
i/') Kullini, ot Mclanii, scu Melauii.c uyiuiua peuilus
Vi) Vid. nos supr. iu Episl. .Wll. c. tJ. uou
57*) SANGTl lllKKOiNYMl 580

aliuc utiiiam Socralicum illud liabercmus : Scio, in Chrisli exercilu coeperim militarc. Paulus Aposlo-
quod noscio; cl allcrius sapientis (Chilonix ul pula-- lus, vas eleclionis, dc pcrseculore muiatus, novissi-
lur) : Teipi^uin inlcHigc. ViiNinuTiOM inilri scmper mus in ordiiie, primus in mcrilis cst quia cxlremus :

fuil non veri.)Osa ruslicitas, 6cd saucta sinipiicilas.Qui licet, plus omnibus laboravit. Judas, qui quondam
in scrmone iinilari iVlH se dicit Apostolus, prius audicrat Tu aulcm liomo, qui simul mecuni dulccs
: «

imitclur virtules in vita iiiorum (n),in quibus loquendi mcus ct notus meus; in domo
capiebas cibos, dux
simplicitalcm excusabai saiicliinonia> magniludo; ct Dci ambulavimus cum consessu » (Ps. K4. 14. 15)
syllogismos Arislotclis, coiitorlaque Ghrysippi acu- prodilor amici ct magislri, Salvatoris arguitur voce;
mina, rcsurgcns mortuus confulal)at. Cicterum ridi- Et nodum informis lcthi trabe ncctit ab alta.
culum, si quis e nobis rnanens inter Croesi opes, ct (^NEiD. lib. Xn.)
Sardanapaii dclicias, de sola rusticilate se jaclct : E contrario lalro cruccm mutat paradiso, et facit

QUASi oMNEs lalroncs, et diversorum criminum rei, homicidii pocnam martyrium. Quanli hodie diu vi-
diserti sint : el crucntos gladios, Plulosopliorura vo- vcndo (c) portant funera sua, el quasi sepulcra deal.
luminibus, ac non arborum truncis occulant. bala, plena sunt ossibus mortuorum? Subitus calor
13. Exccssi mcnsuram cpistohi' , sed non cxcessi longum vincit leporem.
doloris niodum. Nam qui falsarius vocor; ct intcr 2. Denique et tu, audita sententia Salvatoris : « Si

mulicrcularum radios et textrina dilanior, contenius vis perfcclus csse, vade, et vcnde omnia qua3 habes,
sum crimen abnuere, non referre. Unde arbitrio tuo et da pauperibus, et veni sequere mc » [Matth. 19.
cuncla pcrmitlo ;
ut legas ipsam epislolam, tam Gra> 21); verba verlis in opcra, et nudam crucem nudus
cam quam Latinam : ct illico intelliges accusatorum scquens, expeditior et levior scandis scalam Jacob.
meoruni na^nias, et probrosas quorelas. Porro mihi Tunicam mutas cum animo, nec plcno marsupio
sufficit amicum instruxisse.carissiinuin : et in ceHula gloriosas sordes appetis sed puris manibus et can-
:

latitantem diem lantum cxspectare judicii. Optoquc, dido pectore, paupcrem te et spiritu ct operibus glo-
si fieri potesl, et si adversarii siverint, Coaimcnta- riaris.Nihil est enim grande, trisli cL lurida facie,
rios polius Scripturarum, quam Demoslhenis et Tul- vel simulare, vel ostentare jejunia : possessionum
lii Philippicas tibi scribere. redditibus abundare, et vile jactare palliolum. Crates
EPISTOLA LVIII (/;). ille Thcbanus, homo quondam ditissimus, cum ad

Ad Paulinum (c). philosophandum Alhenas pergeret, magnum auri

liccusans ob hiunilitatem Christianam laudcs Pau- pondus abjccil; nec putavitscsimul posse etvirtutes
lini, vicissimque laudes laudibus repensans, ob ctdivitias possidere. Nos suffarcinati [al, subsarcinati]
cloquentiani cjus cl morum honcstatem, hortatur
ipsum ad studia diL>inarum Littcrarum; normam-
auro, Christum 390 pauperem sequimur ; et sub
(jue illi vita; sancfcac caste pcragendn; propo7iit. praitextu cleemosyna^, pristinis opibus incubantes,
1. Bonus liomo dc bono thesauro cordis sui pro- (juomodo possumus aliena fidclitcr distribuere, qui

lerl ea quct; bona sunt {Mattti. 12), el ex fruclibus |al. cui\ nostra timide reservamus? Plenus venter
arbor cognoscitur {Luc. 6. 44). Metiris nos virtuti- facile de jejuniis disputat. Non (1) Jerosolymis fuisse,
bus tuis, et parvos magnus extollis : ullimamque sed Jerosolymis bene vixisse, laudandum est. Illa

partem convivii occupas, ut patrisfamilias judicio expetenda, illa laudanda est civitas, non qua^ occidit

proveharis. Quid enim in nobis, aut quantulum est, Prophetas, et Chrisli sanguinem fudit ; sed quam
ut docta; vocis mereamur prajconium? ut illo ore, fluminis impelus Isetificat {Ps. 45. 4; Luc. 11) : quae
quo [d] religiosissimus Princcps defenditur, humiies in monte sita, caelari non potest : quam malrem san-
modicique laudemur? Noli igitur, fraler carissime, ctorum Aposlolus clamitat : in qua sc (/') municipa-
annorum nos 31 a'slimare numero : nec sapien- lum cum justis hetatur haberc.
tiam canos reputes, sed canos sapientiam, Salomone 3. Neque vero hoc dicens, memetipsum inconstan-

teslante : « Cani hominis prudentia ejus » Sap. 4. 8). tia' rcdarguOjdamnoque quod facio ut frustra videar :

Nam etMoysessepluagintaPresbyterosjubetureligere ad cxemplum Abraham et meos ct palriam reli- ,

{Nnm. 11), quosipse scirct csse Prcsbyteros : utiquc quisse sed non audeo Dei omnipotentiam angusto
:

non <£vo, scd prudenlia judicandos. Et Daniel adhuc fine concluderc, et coarctare parvo terra; loco, quem

puer, longicvos judicat, atque impudicos senes tetas non capit ciplum. Singuli quique credentium, non
lasciva condemnat. Noli, inquam, lidem pensare tem-
poribus : nec nie ilcirco meliorem pules, (luod prior (e) Cyprianus de Lapsis et ipsa ambulatis funus tuum
porlare cwpisli, et apud Oplalum lib. 2. ereptm porlanl
liabent duo Mss. Exemplaria. Sequenlem voro de iis sen- fnneru diijnilulis.
tcnliam sumpsit Hieron. ex Cicerone dc Anlonii Ulielorc. {/)Quod invenire ccrlo non poluil Erasmus,unde hanc
(a) Veleres editi, //« loqaendo siinplirilutem e.unsubil, liausisselsenlcntiamHieronymus,ex epistoiaadHebraeos,
el mox confnlubil, magis oratorio ac forliuri sensu. cl alia ad Gaiatas locum indical Victorius, quem Martia-

(l)) Scripta an. 395, vel circiler.

Aliiis 13. iKcus sequilur. Nunc vero coiislal c\ eo expressam, quod
(c) In plcrisque Mss. inscribilur, Ad Panlinnm Presbij- habetur epistola ad Philippenses 3. 20. ISostra anlem con-
lernin de institulione Clericornin, in aliis a^Milw el Mu- versulio in ewlis esl, ubi Gr;ccus lcxtus rifxwv yotp -Koli-
viichorum, el de Dirinie liistoriw exposilionihns aicersis. it\)\xa. Noslcr enim municiputus. Quic eliam Tertullianus

[il) liiuuil Pane.qyrin. Paulini iii laudem Jmpcraloris M'ciiat lib.3. contra Marcion. cap.24. et 2. de Resurrecl.
Theodosii snpcr Vicloria Ti/runnornin, ul lofiuilur Genna- carnis cap. 47.
ilius c. 48. Kara infia iii liac cadcm cpislola iiosler Hie- (1) Ex Ciccronc pro Murena ; pauio post absunt ab
ronjmus pluiimum laudat, sed jamdiu jnlercidit. aliquol libris illa laudanda.
581 EPISTOLA LVlll. 5R2

locoriim divcrsilalibus,sed fidei merila pondeiaiilur. 4. Cur, inquics, hffic tam longo repetita principio ?

El veri adoratores, neque Jerosolymis, neque in Vidclicel ne quidquam fidei lu» deesse pules, quia
monle Garizim adoranl Patrem quia Deus Spiritus : Jerosolymam non vidisti nec nos idcirco meliores
:

est, et adoratores ejus in spiritu et verilate adorare aestimes, quod hujus loci habilaculo fruimur sed sive :

oportet. « Spiritus autem spirat ubi vult. Domini est hic, sive alibi, sequalem te pro operibus tuisapud Do-
terra et pieniludo cjus » {Joan. 3, 8 ; Ps. 23. 1). minum nostrum habere mcrcedem. Revcra, ut sim-
Postquam siccato Juda^ae vellere, universus orbis pliciter motus mentis meie fatear, considerans et pro-
coelesti rore pertusus est, et multi de Oriente et Oc- positum tuum, et ardorem quo sa^culo renuntiasti

cidente venientes, rocubuerunt in sinu Abrahae ; de- differenlias 3^9 in locis arbitror, si urbibus el fre-
siit nolus esse tantum in Juda^a Deus, et in Israel quentia urbiura derelicta,in agello habites,el Christum
magnum nomen ejus : sed in omnem terram exivit quaeras in solitudine, et ores solus in monte cum Jesu,
sonus Apostolorum,et in fines orbis terrae verba eo- Sanctorumque tantum locorum vicinitalibus perfrua-

rum {Ps. 75 ; et 18). Salvalor ad discipulos suos ris, id est, ut et urbe careas, et propositum Monachi
loquens, cum esset in («) templo : Surgite, inquit, non amiltas. Quod loquor, non de Episcopis, non de
abeamus hinc (Joan. 14. 31) et ad Judseos : : Relin- Presbyteris, non de Clericis loquor, quorum aliud of-
quetur vobis domus vcstra deserta [Matth. 23, 38). ficium est; sed de Monacho, et Monacho quondam
Si coelum et terra transibunt, utique transibuntomnia apud saeculum nobili qui idcirco pretiiim possessio-
:

quae terrena sunt. Et Crucis igitur et Resurrectionis num suarum ad pedes Aposlolorum posuit, docens
loca prosunt. his, qui porlant crucem suam; et cum pecuniam esse calcandam ut humiliter et secreio;

Christo resiirgunt quotidie; qui dignos sc tanto exhi- \ictitans, semper contcmnat quod semel contempsit.
benthabilaculo. 3^1 Cseterum qui dicunt: Templum Si Crucis et Resurrectionis loca non essent in Urbe
Domini, Templum Domini [Jer. 7), audiant ab A[)OS- celeberrima, in qua curia, in qua (1) aula militum,
tolo: Vos estis templum Domini, et Spiritus Sanctus in qua scorta, mimi, scurrse, el omnia sunt, quae so-
habitat in vohis (2. Cor. 6, 16). Et de Jerosolymis et lent in caeteris urbibus ; vel si Monachorum turbis
de Britannia iequaliter patet aula coelestis : Regnum solummodo frequentaretur, expetendum revera hu-
enim Dei intra vos est. Antonius, el cuncla ^Egypti, et juscemodi cunctis Monachis esset habitaculum. nunc
Mesopotamiae, Ponti, Cappadociae, et Armeniae exa- VERO summae stultitiae est renuntiare saeculo, dimit-
mina Monachorumnon viderunt Jerosolymamietpatet tere patriam, urbes deserere, Monachum profileri, et

illis absque hac urbe paradisi janua. Bcatus Hilarion, inter niajores populos {d) peraeque vivere, quam eras
cum Pal?eslinus esset, et in Palsestina viveret, uno viclurus in patria. De toio huc orbe concurritur.
tantum die vidil Jerosolymam, ut nec contemnere Plena esl civitas universi generis hominum : et tanla

loca sancta propter viciniain, nec rursus Dominum ustriusque sexus constipatio, ut quod alibi ex parte fu-
loco claudere videretur. Ab Hadriani temporibus giebas, hic lotum sustiiiere cogaris.
usque ad imperium Constantini, per annos circiler 5. Quia igitur fraterne interrogas, per quam viam
centum octoginta,in loco Resurrectionis simulacrum incedere debeas, revelata tecum facie loquar. Si (e)
Jovis ; in Crucis rupe, {b) statua ex marmore Veneris officium vis exercere Presbyteri, si Episcopatus te

a geiilibus posila colebatur : existimantibus perse- vel opus, vel honor forte delectat, vive in urbibus et
cutionis auctoribus.quod tollerent nobis fidem resur- castelIis;ET aliouum salutatein,faclucriimanimaetuae.
rectionis et crucis, si loca sancia per idola polluis- Platonem in Ph8edro,et Philostratum VI. 5. memoratur.
Porro vocem hanc Ezechiel. 8. 14. Vulgata interpretatur
sent. Bethleem nunc nostram, et augustissimum orbis
Adonidem, et Hicron. in eum locum queni nos, inquit, :

lociun de quo Psalmista canit : Vcritas de terra orta Adonidem interpretati sumus et Hebra:us, et Sijrus sernio
est {Ps. 84, 12), lucusinunibrabal (c) Thaniuz, id est
Thamuz vocat. Ejus autem Amasii Veneris vulgatissima
est fabula.
Adonidis : el in specu, ubi quondam Christus par- (d) Cisterc. cujusmodi etiam Erasmiani codices, aliique

vulus vagiit, Veneris amasius plangebatur. antiquiores vulgati, inter majores populos pergere, vi-
vere melius, quam eras victurus, elc. .Mutavit Victorius
(a) Imo vero in c«nacuIo primum diclumest ad Disci- majores populos periculosius vivere
ineliori sensu, inter
pulos, allerum utique in Templo ad Jud;eus. Sed islh;ec quam, Wartian. peregre vivere, quam leclionem la-
etc.
duo longe diversaCliristieffataad unum tempus,ac locum melsi e Mss. omnibus se dicat espressisse, vitiosam ta-
Hier. reforebat. Sic in Isaiai cap. 1. « Reliquil Tempium
men esse mancus atque alienus a Hieronymi mente sen-
suuiu Doiniuus, iratusque consurg ns ait Surgite, abea-
sus ostendit. Nos ex pcregre fecimus cx ingenio pencque,
:

nius hinc, et Keliuquelur vobis doiiius vestra deserla^ »

id est ad eumdem niodum, quo uuo vocabulo etsi rariori,
Qiiod furte liauserit, non queinadmodum in margine adno-
Latino tamen, locus emaculalur, sensusque perlicilur.
tamus cx Joanne, elLuca, sed ex Matlliaii Evangelio se- Cicero in Bruto « tria sunt omniiio genera dicencli,
:

cunduin Hcbra;os, cujus sienius meminit, et locos usurpat.

quibus in singuhs quidam floruoiuiit, pcia'que aulem id
Cerle peculiare exemplar dicendum est, quod ea simul
quod volumus perpauci in oinnibus. •
necterel, eodenniue iii leco dicia proferrel.
{e) Apposite officium Presbyleri di>iit, cuni enim jam
[l)) Coiifer Eusebium bb. 3. de Vita Conslanlini, So-
invitus Prcsbyteratu initiatus luisset Paulinus, ea lamen
cralem, Tlieodoreium, Sozomenum in hisloria, et Geor-
Ie"e se consecrari permiseiat, ne officium quoquc Pres-
gium llamartolum in Clironico. Indo etiain Calvarise mons byleri alicubi exercere toncretur, .sed cui tandem vellel
Venerarium appellalus videlur in quodam sermoneapud
Ecclesitc servitio se manciparet; siveut ipse de se loqui-
Anibrosium in Psalm. 47. « Dominus socundum coeli turepist. l. in sacerdotium lantuni Domini, non etiam in
tr.iclum in Venerario passus esl, qui eral locus in latere
locum EcclesiiV dedicatus,ii[iju<modi ferc ordinaiioncm
Aquilonis. » Hieronjmus.
suslinuil ipse
(c) erat in prajsenti inumbrat : tum
Falso Thamus, Parum quin ala militum pro aula militum
abfuij»,
(1)
aliis lypis Thannius, verius Thamnuz ex Hebr. 11C12n. legerem; sed cum Mss. codicos nulli suffragantur, quid-
Grsec. Oa|x|iouc, cujus nominis ^Egypli Rex quidam apud quam ex ingenio immulare, religiu est.
Patrol. XXH. 19
 583 SA.NCTl HlKUONYMl :.84

Sin aiitoni cupis osse, quod dicoris MonMclins, id consorlia dovila. Qu\d libi necesse esl ea vidcre cre-
esl, soius, quid facis in urbibns, (|ua! ulique non sunt brius, quoruni contemplu Monachus csse cocpisli ?

soloruni habilacula, sed niullorum? Habcl unum quod- Soror priocipue tua matronarnm declinetcolIoquia[aI.
que proposilum principes suos. S'iii Romani duces consortia\\ nec inter sericas vestes et gemmas cir-
imilenlur Camillos, Fabricios, Regulos Scipiones. , cum scdenlium feminarum so sordidalam, aut dolcat,
Piiilosophi proponant sibi Fytha^oram, Socratem, autmirelur : quia alterum proposili poenilentiam,
Platonem, Aristotelem. Poeta' a^ninleniur Uomerum, alterum jaclantiae seminarium est. Cave ne quasi
Virgilium, .Menandrum, Tercntium. Historici, Thu- fidelis et famosus tuorum quondam disponsator ,

cydideni, Sallusliuin, Uerodotuni, Livium. Oratores, alienam pecuniam «lislribuendam accipias. Intelligis
Lysiam, Graccos, Demosllienem, Tullium. Et ut ad quid loquar ; dedit enim tibi Dominus in omnibus
nostra veuiamus, Episcopi et Presbyleri habeant in intelleclum. Habelo simplicitatcm columbae , ne cui-
exemplum Apostolos et Apostolicos viros quorum : quam machinerisdolos: etserpentis astutiam, nealio-
honorem possidentes, habere nilantur et meritum. rum supplanteris insidiis. NoN multum disiat in vilio,
Nos aulem habeamns [al. huhemus] propositi nostri vel decipere posse , vel decipi Christianum. Quem
priucipes, Paulos el Antonios, («.) Julianos, Hilario- senseris tibi aut semper, antcrebrodenummisloquen-
nes, Macarios. El ut ad Scripturarum auctoritatem tem, excepta eleemosyna, quae indifferenter omnibus
rcdeam, noster princeps Elias , noster Elisaeus patet, institorem potius habelo, quam Monachum.
nosiri duces filii Prophetarum, qui haliitabanl in Praeter victum et vestitum, et manifestas neccssitatcs

agris el solitudinibus, et faciebant sibi tabernacula nihil cuiquam tribuas : ne filiorum panem canes co-
prope flucnta Jordanis. De his sunt et illi fiiii Rechab, medant.
qui vinumet siceram non bibebant,qiii morabantur in 7. Verum Christi templum anima credentis est :

tentoriis, qui Dei per Jeremiam {Cap. 55) voce lau- illamexorna, illam vesti, illi offer donaria , in illa

dantur, et promitlitur eis quod non deficiat de stirpe Christum suscipe. qvx. utilas est parietes tulgere
eorum vir stans coram Domino. Hoc reor et septua- gemmis et Christum in paupere fame periclitari (1 ) ?
gesirai Psalmi {b) titulum significare : Filiorum Jo- Jam non sunt tua quae possides , sed dispensaiio libi
nadab : et eorum qui primi in captiuitatum ducti credita est. Memento Ananice et Sapphirae. Uli sua
sunt. Iste est Jonadab filius Rechab, qui in Regorum timide servaverunt : tu considera, neChristi substan-
libro scribitur currum ascendisse cum Jeu. Et hujus tiam imprudenler effundas; id est, ne imraoderato
filii sunl,qui in tabernaculis semper habitanles, ad rem pauperum tribuas non pauperibus, et
judicio
extremum propler irruptionem Chaldaici exercilus, secundum dictum prudenlissimi viri {Cic. l. 2. Of/ic.
Jerosolymam intrare compulsi, hanc primi cantivita- liberalitate liberalitas pereat. Noli.

lem sustinuisse dicuntur, quod post solitudinis liber- Respicere ad phaleras, et nomina vana Catonum.
taiem, urbe quasi carcere sunt reclusi. (LucAN. Pharsal. i.)

6. Obsecro itaque te, ut quoniam sanctae sororis lufe Ego te, inquit, intus et incute novi.
(Therasiae uxotiS; ligatus es vinculo, et non peni- (Pers. Satyr. 3.)
tus expedito pergis gradu, sive hic, sive ibi., mulli- 3!55EssE Christianum grande est, non videri.
tudines hominum, el officia, et salutationes, et con- Etnescio quomodo pius placent mundo, qui Christo
vivia, veluti quasdam catenasfugias voluptalnm. Sit displicent : Haec non sicul aiunt, Sus Minervam;
vilis et vespertinus cibus, olera et legumina : inter- se i ingredientem pelagu?, amicus amicum monui,ma-
dumque pisciculos pro summis ducas deliciis. Qui lens a te facultatem meara requiri,quam voluntatem :

Christum desiderat, et illo pane vescitur, nonquaerit in quo ego lapsus sum, tu firmo pergeres gradu.
magnopere de qnam pretiosis cibis storcus conficiat, 8. Liber Paulini prn Theodosio. — Librum tuum,
Quidquid post gulam non senlitur, idem tibi silquod quem pro Thcodosio principe prudenter ornateque
panis el legumina. Habes advorsus Jovinianum libros compositum transmisisti, libenter legi ; el praecipue

decontcmptu ventris et gutluris plenius disserenies. mihi in eo subdivisio placuit. Cumque in [rimis

Serapor in manu lua sacra sii lectio. 394 Frequenter parlibub vincasalios, in penullimis teipsum superas.

orandum,otflexocoriiore,menserigendaadDominum. Sed ipsum genus eloquii pressum est et nitidum

ei :

Crebrae vigiliae : et ventre vacuo saepius dormiendura, el cum TuUiana luceat puritate, crebrum esl in sen-
Rumusculos et gioriolas et palpantes adulatores, tentiis. Jacet enim (ut ait (a) quidam) oratio in qua
quasi hostes fuge. Pauperibus el fralr'bus refrigeria tantura verba laudaniur. Praeterea magna est rerum
sumptnum manu propria distrihue. Rara esl in hori.i- consequenlia, el alterum pendet ex altero. Quidquid
nibus tides. Non crodis vrrum quod dico assumpseris, vel finis superiorum, vel initium sequen-
es^e ? Co-
gita Judte loculos. Huniilitatem vesliura tumenli ani- tium est.Felix Theodosius, qui a taliChristi oratore
mo non appetas. Saecularinm, et maximo pot( ntium defenditur. Illnstrasti purpuras ejus, et utilitalem le-
gum fuiuris sfpculis coisecrasti. Macte virlute ; qui
(0) Eum nempc, qui cuin Jiasilis.sa uxore sanctlsnmu lalia Imbes rudimenta, quilis exercitattismiies eri> ?
voto carnem suam lirfjinem Clirislo servavil, ut ad de-
eeni millia Mnnaclwrnm paler fieret, quemadmodum in
ejus Passioiie proditum esl. {€) Quintilian. Prooem. I. 8. sub finem, « Non iiileili-
gunt jacere seiisiis in oralione, in ([ua vcrba lainlantiir. »
"^*^'"' Hebrv'!i>s !p\Ih.s
1/ Gruvius Jam nuiic noii sunt, reposiio nunc c \ct«ri
iiunc tituluiii, .sed cdiiio
Tfiv LXX
codice.
 : m .

)85 KPISTOLA LiX. 586

J si milii liccret istiusniodi ingcniuni nun pcr Aonios breviarcein lenerenostrorum : etascendentem u;) cum
nonlebCt Ileliconis verticc^, ul Poeta! canunt, s-ed Joab tectum Sion (\.Paral. H), canere in doraa-
Sion elltal-yrium [Thabor\, et Sina excelsa
,ior <lu- tibus, quod in cubilibus cognovissos. Accingere, qua;so
cero. Si contingcret doccrc qua> didici : et quasi per le, accingere. •> Nihil sine magno labore vita dedil
manus mysteria tradere Propiietarum [al. Scriplu- mortalibus » (Ex Hor. l. 1. Sat. 9). Nobilem te Eccle-
rarum\, nasceretur nobis aliquid quod doctaGra-cia sia habeat, ut prius Senatus habuit. Pra^para tibi di-

non iiaberet. vitias, quas quotidie eroges : et nunquam deficiant,

9. Audi ergo, mi conserve, amice, germane : au- dum viget a»tas, dum (d) nondum canis spargitur
sculta paulisper, quo in Scripturis sanctis calle gra- caput: antequam«subeant morbi, tristisquc senoctus,
rliaris. ToTUM quod legimus in divinis Libris, nitel 397 et labor, et durse » rapiat « inclemeiitia mor-
quidem, et fulget eliam in cortice, sed dulcius in me- tis. »Nihil in le mediocre essecontcntus sum ; totum
dulla est. Qui edercvull nucleum, frangat nucem (£.r summum, totum porfectum desidero. (e) Sanctum
Plauto). « Revela, » inquit David, « oculos meos, el Vigilantium Presbytorum qua aviditate suscoperim,
considerabo mirabilia de lcge lua » {Ps. 118, 18). melius est utipsius verbis, quam meis discaslitteris :

Si tantus Propheta tenebras ignorantiae confitetur, qui cur tam cilo a nobis profectus sit, et nos reli-

qua nos putas parvulos, et peno lactentes insciliae querit, non possum dicere, ne laedere quon)piam
noclc circunidari? Hoc autem velainen non soluni vidcar. Tamen quasi prcOtereuntem et lestinant'
in facie Moysi, sed et in Evangelistis et in Apostolis paululuin retinui, ot gustuin ei nostra; amicilia: dedi,
posilum est. Turbis Salvator in parabolis loqunbatur, ut per eum
discas, quid in nobis (f) desideres. San-
et conicstans niysticnm esse quod dicebatur, aiebat ctam conservani tuain, et lecum in Doniino militan-
Qui habel aures audicndi audiat {Luc. 8. 8). Nisi tem, per te salutari volo.
aperta fuerint univorsa quse scripta sunt ab eo, 39G EPISTOLA LIX (g).
qui habet clavem David : qui aperit, et nemo claudit,
AD MARCELLAM.
claudit, et nemo aperit : nullo alio reserante, pan-
De (h) quihusdam Qucestionibus novi Testamenti.
dentur. Si habcres hoc fundamentum, imo si quasi
Sinqulis quinque Queestionibus sibi a Marcella
extrema manus (a) operi tuo induceretur, nihil pul-
chrius, nihil doctius, nihil dulcius, nihilque Lalinius
propositis respondet.

tuis haberemus voluminihus. 1. Magis nos provocas Qusstionibus; et torpens

10. Tertullianus creber est in sententiis, sed difti-

otio ingenium, dum interrogas, doces. Prima tua
sciscitatio fiiil, quse sint illa, « quae nec oculus vidit,
cilis in loqnendo. Beatus Cyprianus instar fontis pu-
nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt,
rissimi, dulcis incedit et placidus; et cum totus sit

in [b) oxhortatione virtulum, occupatus persecutio-

quse prseparavit Deus his qui ddigunl eum» (1. Cor.

num 2. 9). Et quomodo rursus idem Apostolus inferat :

angustiis, de Scripturis divinis nequaquam dis-
« Nobis autem revelavit Deus per spiritum suum »
seruit. Inclyto Victorinus marlyrio coronatus, quod
(Ibid. c. 10). Et si revelatum est Apostolo.intelligere
inleUigit, eloqui non potest. Lactantius quasi quidam
fluvius eloquentiffi Tulliancie, ulinam tam no-Ura af-
debeamus, (i) quomodo et aliis revelaverit. Ad qua;
brcvis responsio est, non dcbere nos quaerore, quid
firmare potuisset, quam facile aliena destruxit. Ar-
nobius iniequalis et nimius, et absque operis sui
;, (c)Pcrperam post Erasmum Victorius, aliique editi
partitione confusus. Sanctus Hilarius Gallicano co- curam .Jacob. .\lluditur enim hfic loci illud 1, Paial. 1.
v.hurno attollilnr : et cum Gra>cia' floribns adorne- 6. Ascendil igitiir primiis Joab filiiis Sarria', etc.
(rf) [raniutaveraleiJit, Benedict. contrario ^ensu dum :

'.ur, longis inlordum pcriodis involvitur, et a leclione adliuc canis spargitur capiit, quemadmodum revera ali-
iiimpliciorum fratrum procul ost. Tacoo do cseteris, quot Mss. hab.^nt. Sed in illis erroris occasio fuii, quod
velustiores aliier pro nondum lej;eriiit adliiic non, quse
ji'el defunctis, vei etiam adhuc vivcntibus, super qui- postrema ne^andi particula facile excidil aliis iiidiligeu-
Dus in utramque pirtem posl nos alii judicabunt. tibus aiitiquaiiis, quorum eiiam nonnemo sciolus verbum
viget in iirget corrupit. CaJteruiii aut nondum, aiit qnod
i 11. Ad veni.m symmysten
leipsuin sodalem ,
idem est,adliuc Mou.scribendum liquel ev toto contcxtu
rieum,ot amicum, amicum.inquam, meum, anlequam ipsaquc S. Paulini »tale,qui annum 43. vi\ fortasse at-
olum cl prec^bor, ne assentalionem in necessitu- tigcral, ciii aeiati cani non imputanlur.
;

(e) Vigilantius isic alius ab eo, coiilra quem scripsil

ine [.^X. nccessitudincm] suspiccris quin potius vel :
Hieronymus, videtur Gravio, alii-que noii iiidoctis \iris,
rraro [al. errore'] me ^stimalo, vel aniori' labi, quam qui eum sanctum dici poiuisse noii putant. At nondum in
haeresim eruperal; el cuin ex Aquilania, ex qua S. quo-
micum Magnum habes ingo-
adulatione deciporo.
que Paulinus regione oral, pietalis ergo in Palsestiiiam
ium, et infinitam scrmonis supellectilem et facile : proticisceietur,e|US(Jem lilteris llieronymo cummendatus
hquoris et pnrc, facilitasquo ipsa el purilas niixla esl; quod ipse lestaiur Enislula aii Riparium, atque alia
heic 61, ad eumdem Vigil. lum aliis tum hi» ])rsecipue
rudenlia' est. Capitv' ([uippe sano omnos sensus vi- verbis Credidi sancti Presbyteri Pauliiii cpislolis, el
: i<

iit. Huic prudentia' el cloquoniia' si accedoroi V'd illius siper nomine luo non putavi errare judieium. »
1^/1 Veteres edili cum neganiU particula, quid in nobis
iudium, vel intellii;entia Scripturaium, viderem te
iion dcsideres.
[g] Al. 148. Scripta an. 395. vel sequenti.
(li) Titulum bunc e Veronensi Ms. restituimus.

"i Qiiidam Mss. /// Iho opcre diiccrclitr. Mox aulem e [i) llerum c\ Veronen. legimus, in modo eiiim diffi-
iinbus, uiliil (locliiis, niliil diilciiis, alleruin videlur essc cultas est, qno Apostolus ea aliis tradiderit, qucC nec
Ki allero, et abundarc.
auris audivii, nec oculus \idit, etc. Antea tamen lege-
b) Al. iii exercilatione, qua; leclio Vietorio placuil. batur quod et ille aliis, eic.
587 SANGTl HIHUONYlMl 588
sit illiid, quod nccoculus vidil, nec auris audivil, nec ut absorbeatiir morlale hoc a vila » (1. Cor. 9, 4),
iu cor liominis asccndil. Si eniin i!j[noratnr, quoniodo ne sciiicct corpus ab anima deseratur; sed animaha-
sciri polcst? Quod non ccrni-
promitlilur in luturo, biianle in corpore, fiat inclytum quod ante inglorium
lur in pra^senli. « Spcs cnim quae vidclur, non est fuil. De Enocli autem ct Elia, quos venturos Apooa-
spes » {Rom. 8. 24), sed jam cerla posscssio ;
qno- K'psis refert et csse morituros {Apoc. 11), non est
niodo si velil qnispiam dicere : oslende milii (|uo(l isiius temporis dispulatio, cum omnis illc libcr aut
invisibile esl : loiiuere quod audiri non polesl : spiritualilcrintelligendus sit, ut nos exislimnmus,
3^8 expone quod cogitalio non comprehendit liu- aul carnalem intcrprelationem sequimur, Judaicis
si

mana.Ergohocsensn Apostolusdixisse credendusesl, fabulis acqnicscendum sit, ut rursum aedificetur Je-

quod carnalibus oculis, et aurc carnali, ctcogilationc rusalem, ct hostia» offerantur in Templo; et spi-
mortali non possint spiritualia comprehcndi. t Elsi rituali cultu imminulo, carnalcs oblineant cajre-
enim novcramus quondam Jesum secundum carncm, moniie.
scd nunc jam non novimus eum » (2. Cor. 5. 16). El 4. Quarlum est quod qua^sisli, quomodo in Joannis
in .loannis Epistola scribitur « Carissinii, nunc filii : Evangeiio post resurreclionem dicalur ad Mariam
Dci sumus, el nccdum manifestum esl quod futuri 31agdalcnam : « Noli me tangere, nondum enim
sumns. Scimus cnim quoniam cum apparucrit, ascendi ad Patrem meum » {Joan. 20. 17). Et rur-
similes ei erimus, quia vidcbimus cnm sicuti cst » sum in Mattha'0 scriplum sit, quo3 ad vestigia Sal-
(1 Joan. 3. 2). Quodquc revelaium sibi cl Sanctis vatoris mulicres corruerint {Matlh. "28); cum uti-
per spirilum esse testatur, non stalim sequiiur, ul que non sit idipsum tangere posl rcsurrcciionem
ipse aliis revelaverit. Alioqui audivit el in paradiso pedes ejus, non tangere. Maiia M;:gdalona ipsa
et

verba incffabiiia, qua; aliis narrarc non polerat est, a qua septem da^monia expulerat [Marc. 16);

(2. Cor. 12) : aut si narravit, nequaquam ineffabilia ut ubi abundaverat peccatum, superabundaret gralia
sunt. {Rom. Dominum hortulanum putab t,
5); quae quia
2. S(3cunda Qua-stio fuil, in qua dicis legissc le per el quasi cum homine loquebatur, el quffircbal viveu-
Iransitum in Opusculis meis, quod agni qui stant a tem cum mortuis, recle audivit, « Noli me langcrc »

dextris, el hipdi qui slant a sinistris {Matth. 25), [Joan. 20. 17). Et est sensus : Non mereris meis
Christiani sint atquc gentiles : et non polius boni et hpprcre vestigiis, nec adorare quasi Dominum, ncc
mali. Non memini me hoc aliquando dixisse, et si ejus tenere pedes, qucm non existimas surrcxissc.
dixissem, non essem in errore perlinax. Qnanlum Tibi enim necdum ascendi ad Patremmeum. Cieterae

autem dictanti subilo occurrit, in secundo voiumine vero mulieres, qua' pedes tangunt, Dominum confi-
contra Jovinianum super hoc capitulo dispulasse me tentur, et merentur ejus ha'rcre quem ad
vesiigiis,

novi, et non solnm super hoc, scd et de eo quod in Patrem ascendisse confidunt. Quanquam etiamsi ea-
eamdem qua-stioncm cadit, ubi pisces mali a bonis dcm mulier diversis in Evangcliis et tenuisse pcdes,

piscibus separabunlur {Matlh. 13). Quod crgo ibi et non tenuisse refcratur, facilis solutio sil, cum
plenc diclum nuncomittendum videlur.
est, poluerit corrigi primum quasi incredula, cl postea
3. Tertio interrogaveras, quod dicit Apostolus in non repelli, quasi ea qute errorem confessione muta-
adventu Domini Salvaloris, rapi quosdam vivenles verat, quod el de ialronibns intelligi potest, cum
obviiim in nubibus, ita ut non praiveniantur ab liis alius Evangelista ulrumque blasphemasse, aliusnar-
qui in Chrislo dormicrunt (1, Thess. 4, : visquc rct allerum esse confessum {Matth.21\ et Marc. 15).
nosse, utrum sic occurrant in corporibus el [al. ut] 5. Exlrema schedula continebat, utrum 330 posl
DOn ante moriantur cum el Dominus noster mor-;
resurreclionem, quadraginti diebus Dominus cumdi-
tuus sit, ct Enoch atque Eiias secundum Apocalypsim scipulis conversalus sit {Lxic, 23); ct nunquam [forl.

Joannis morituri csse dicantnr {Apoc. 21) : ne scili- nunquid\ alibi fuerit? an lalenter ad coelum asccn-
cet uUus sit qui non guslaverit mortem {Psal. 88). derit, atque descenderit, el nihilominus Aposiolis
Hoc ex ipsius loci continentia sciri potest, quod san- suam pra?senliam non negaril? Si Dominum Dei Fi-
cli qui in adventu Salvatoris fuerint deprehcnsi in lium consideres, de quo sermo est, et illum esse qui
corpore, in iisdem corporibus occurrant ei : ila ta- loquilur : « Nonne coelum et terram ego replco, dicit

men ut inglorium etcorruptivum el mortalc, gloria cl Dominus » {Jerem. 23-24), et de quo alius Prophela
incorruplione et immorlalitate 3*^9 mutetur (1. Cor. lestatur : « Coelum mihi thronus est, terra aulein
15); ul qualia corpora («) morluorum surrectura scabellum pedum meorum >) [Isai. 66. 1) ; et rur-
sint, ul lalem subslantiam ctiam vivorum corpora sum alibi : « Qui tenet ccelum palmo et terram pu-
Iransformcntur. Unde dicit in alio loco Aposlolus :
gillo f. {Ihid. 40, 12), dc quo David canit : « Quo ibo
« Proptcrquod nolumus exspoliari, sed supervesliri, a spirilu tuo; ct a facie tua quo fugiam? Si asccn-
(a) Vox mnrliionim ia aliquot proba; nota; codicibus dero in coclum, lu ibi es ; si descendero ad infernum,'
desideratur, ea lamen retenla e.sl, quod ex opposilo sub- ades : Et si habitavero in extremis maris ; ctenim
nex;c voci vironim concinne respondeat. Caeierum confe-
rendus in hanc quaslioncm Terlulliani liber de Resurre- ibi nianus tua deducel mc, el coiilincbit me dexlera
ctionc carnis capp. 24. el i2. in eumque doclorum virorum tua » {Ps. 138. 7. et seqq.), profecio non ambiges.
nolie, el lib. 5. adversus Marcioncm. vero in primis Tum eliam ante resurrcclionem sic in Dominico corpore
ipse Hieronymus irifra cpislola ad Minervium etAlex.-ni
urum, qua lolam (lifficuUatcm copiosissime expendit. habitasse Deum verbum, ut ct in Patre cssct, cl c«;li
 ,

.89 KPISTOLA LX. J90

circulum clauderet, atque in omnibus [al. hominibus] canore vox dulcior? Slupet animus, manus tremii,
infusus essel el circumfusus, id esi, ul cuncta penc- caligant oculi, lingua baibutit. Quidquid dixero, quia

traret (a) inlerior, et contineretexlerior. Slultum est ilie non audil, mutum videtur. Slylusipse quasi sen-

igitur iiiius potcnliam unius corpusculi parvitale liens [al. dissentiens], et cera subtrislior, vel rubi-

finire [aL /inin], quem non capit coelum : el tamen gine, vel situ obducilur. Quotiescumque nitor in

qni ubique erat, eliam in Filio hominis tolus erat. verba prorumpeie, et super tumulum ejus Epitaphii
Divina quippe natura, et Dei sermo in partes secari hujus tlorcs spargere, tolies lacrymis impienlur
non potest, nec locis dividi sed cum ubiquo : sit, oculi, et renovato dolore,totus in funere ^um. Moris
tolus ubique est. Eral igilur uno eodemque tempore quondam fuit, ut super cadavera [d) defunctorum in
et cum Apostolis quadragiiita diebus, ct cum Ange- concione pro rosiris laudes liberi dicerenl, et inslar

lis, el in Patre, et in extremis maris finibus erat; in lugubrium carminuni ad tlelus,et gemitus audienlium
omnibus locis versabatur cum Tlioma in India, cum
:
peclora concilarent. En rerum in nobis ordo mutalus
Pelro Roma), cum Paulo in lilyrico, cum Tito in est,et in calamilatem nostram perdidit suajura 339
Creta, cum Andrea in Achaia, cum singulis Aposto- natura. Quod exhibere senibus juvenis debuit, hoc
lis et Aposlolicis viris, in singulis cunctisque regio- juveni exhibemus senes.
nibus, Quod autem dicitur quosdam deserere, vel 2. Quid igitur faciam ? Jungam tecum lacrymas ?

non deserere, non naturae illius terminus ponitur; Sed Apostolus prohibet, Chrislianorum mortuos,
sed eorum merila describunlur, apud quos esse, vel dorniientes vocans {\. Thess. 4). El Dominus in

non esse dignalur [al. dedicjnatur]. Evangelio : « Non est, » inquil, € mortua puella,sed
dormit {Marc. 3. 39, et Luc. 8. 52). Lazarus quo-
331 EPISTOLA LX (6).
»

AD HEUODORUM. que quia dormieral, suscitatus est [Joan. H). Laeter

Epitaphium Nepotiani. et gaudeam, quia « raptus est, ne maliiia immularel

Super Nepotiani Presbyteri morte, Heliodorum ejus mentem ejus, » quia « placuerat Deo anima illius »

avunculum Altinensem Episcopum consolatur ; {Sap. 4). Sed invito et ropugnanti per genas lacry-

ostenditque mortem non esse timendam, quce a

ma; fluunt, et inler praecepta virtutum, resurrcclio-
nisque spem, credulam mentem, desiderii frangit
Christo devicta sit ; tum multis propositis vete-
rum ethnicorum exemplis, Nepotiani laudes ex- affectus. mors qnae fratres dividis, el amore socia-
plicat, et demum ex eorum temporum calami-
tos, crudelis ac dura dissocias. Adduxil urentem
tatibus ad vitce contemptum hortatur. ventum Dominus de deserto ascendentem, qui sicca-
i. Grandcs maierias ingenia parva non sufferunt vit venas tuas, et desolavit fontem tuum {Osee 13.

[al. sustinent], et in ipso conatu ullra vires ausa, 15). Devorasli quidem Jonam, sed et in utero tuo

quantoque majus quod dicen- vivus fuit. Portasti quasi mortuum, ul tempestas
succumbunt : fuerit,

dum csl, tanto magis obruilur, qui magnitudinem mundi conquiesceret; el Ninive nostra illius praeco-
rei non polest explicare. Nepotianus meus,
verbis nio salvaretur. Ille ille te vicit : ille le jugulavil»

tuus, noster, imo Chribti, el quia Christi, idcirco fugitivus Prophela, qui reliquildomuni suam, dimi-
sit haireditatcm suam, dedit dileciam animam suam
plus noster, reliquit senes, desiderii sui jaculo vul-
neratos, et intolerabili dolore confectos [al. confecit]. in manibus quaercnlium eum fal. eam]. Qui per Osee

Quem hferetlem putavimus, funus tenemus. Guijam quondam tibi rigidus minabatur « Ero mors tua, o :

meum sudahit ingenium ? cui litteruhe placere ge- mors ero morsus luus, inferne » [Osee 13. 17). Illius
:

stienl ? Ubi esi ille (c) ipYo5twx-c»i; noster, et cygneo morte, tu mortua es illius morle nos vivimus. De-: ,

vorasti, et devorala es. Dumque assumpti corporis

(a) Duo
Mss. penetrarel, introiret, et contineret. sollicitaris illecebra , faucibus pra^dam pu-
et avidis
{b) 3. Scripta init. an. 396.
Alias tas, interiora tua adunco denleconfossa sunt.
(6) Sic quidem edili plerique habeiit epYoSitoxTr)?, id
est inslitor, sive impulsor operis, atMss. ut saepe Gr.fcas 3. Graiias libi, Chrisle Salvator, tua agimus crea"
voces legendo depravent, lieic tamen eTtwSiouTyi;, vel inoy tura, quod lam potentem adversarium nostrum dum
retinent, imo quidam anliquior, lesle Victorio, eTrto-
^i(sir[c,

So;, id esl incantator, aut qui cantibus animos allicit ; qua-

occideris, occidisti (c). Quis ante te miserior homine,
rum vocnm una, si aut satis recla scriptione, aul plurium qui aHernse mortis terrore proslralus , vivendi sen-
auctoritate exeniplarium niteretur, praferenda videretur
ex liis, qua; subdit, et Ci/gneo canore vox diilcior; minime
sum ad hoc lantum acceperat , ut periret? t Regna-
enim nobis probatur impressa leclio, quam tantum non vitenim mors ab Adam usque ad Moysen, etiam supep
immulamus, ne conjecturis
dulgere. C;utcrum
nostris plus aequo videamur in-
cum denuo
attentius litterarum vesligia
eos, qui non peccaverunt, in similitudinem 333
in VeronensiMs. inspiceremus, venit in menlem. qui des- praevaricitionis Adae » [Rom. 5. 14). Si Abraham
peratus locus satis bene restitui posset. Scribitur ibi
OIOXZHKNZ quie littcne si lantillum emendenlur, ac
, avi compararit, seu ipsum offOTTffiJjYiv di\erit, pula quod
ductus rectju scripturse reddantur in liunc modum 0101- ille dum \iveret, sibi crcbro insusurraret, aliquid operis
niZHI, elegans statim exsurgel sensus, ac lectio, ut nos a se petens. quam ejus tamen vocem subdit sihi Cijgneo
quidem putamus, verissima. Est quippe opocriti!;?!; Frin- canore fuisse dulciorem.Certe avim denotarc voluisse pro-
gilhi, seu vcrius Montifrin^'illa, Italice Fringiiello, avis bant postrema liaec verba.
noiis-iima, itaa sono (|uem cantanilo edit, appellala. de (rf) Victorius super cadavera parentnm defunctorum,
qua loquitur Aristoleles lib. 8. Animal. cap. 3. Martialis quam lectionem probat quod subsequilur, laudes liberi
t). Epiiiram. 5o. dicerent. .\t vocem illam parentum neque evemplaria no-
Niinc Sturnos inopes, Friyillarumque querelas, stra habent, nec ipse Victor. admonet unde expresserit.
Audit, elc. [e) Sic Veron. exemplar; prius enim vel /evoculaabe-
Hi«ronyraus vero perquam eleganter. Nepotianum illi rat, vel qtiid ante miserius legebatur.
591 SANGTI HllillONYMl 592

Isaac el Jacob in iiifiTtio, quis iii coolorum regno ? solationem damiiationis sua' Socralos disputavil in
Si amici Ini sub pcrna offendonlis Adam, et qui non carcere, Indus, Persa, Golhus, iEgyptius philoso-
peccaverant, alicnis peccalis tenebantur obnoxii, phanlur. {b) Bessorum feritas, ot pollilorum liuha
qiiid de bis cre leii(lum est, qui dixerunl « in cordibus po|)ulorum, qiii morluorum quoiidam infcriis homi-
suis, non est Deus? * Qui« corrupti cl abominabiies nes immolabaiii, stridoreni suuin in dulco Crucis
facti sunt, in voluntatibus suls? » Qui t declinave- fregerunt melos, et [tolius mundi una vox Chri-
runt, simul inutiles facii suni ; non esl qui faciat slus est.
bonum, non nst usqiie ad uniim ? » (Ps 13. 1) Quod 5. Quid agimus, anima? quo nos verlimus? quid
si Lazarus videlur in sinu Abrabie, locoque refrigo- primuin assumimus? quid tacemus? Exciderunlne
rii, quid simile inferuus el rogna coelorum ? Ante tibi praDcepla Rhetorum? et occupata luctu, oppressa
Christum Abraham apud inferos : post Christuni lacrymis, praopedita singultibus, dicendi ordin'>m
lalro in paradiso. Kt idcirco in resurrectionc ejus, non tenes? Ubi illud ab infaiitia studium lilterarum,
mulla dormientium corpora surrexerunt, ct visa el (c) Anaxagorao, ac Telamonis semper laudata sen-
sunt in (a) coelesti Jerusalem. Tiincque impletum esl t^ntia? Scieb.im me genuisse mortalem. Legimus
illud elo .iuni : « Surge qui dormis, et elevare, et illu- Cranlorem, cujus volumen ad confovendura dolorem
miuabil le Christus » (Ephea. 5. 14). Joannes Bapti- suum, secutus est Cicero {Lib. de Consolat. qui in-
sl.i eremo pi rsonat « Poenitentiam agite appro-
in : : icrcidit); Platonis, Diogenis, Clitomachi, Carneadis,
pinquavit enim regnum ccelorum. A diebus enim Posidonii ad sedandos luctus opuscula percurrimus,
Joannis Baplisla' rognnm coelorum vim paiitur, et qui diversis aetalibus, diversorum luctum vel libris,

violenti diripiunt illud » {Mattli. 2. i.et ll.H).FIam- vo! opislolis niinnere sunt conati, ut eliam si nostrum
mea illa romphapd castos paradisi , et prsesidenlia arerot ingenium, de illorum posset fontibus irrigari.
foribus Cherubim Christi reslincta et reserala sunt
, Proponunt innumerabiles maxime Periclemviros, et
sanguine. Necmirum hoc nobis in resurrectione pro- et Xenophontem Socraticum, quorum alter amissis
milti, cum omnes qiii in carne, non secuudum car- duobus filiis, coronatus in concione disseruit : alter
norn vivimus, municipalum habeamiis in coelo : et cum sacrificans filium {d) in bello audisset occisum,
hic adhuc positis dicalur in terra : « Regnum Dei deposuisse coronam dicitur, et eamdem capiti repo-
inlra vos est » {Luc. 17. 21). suisse, postquam fortiter in acie dimicantem reperit
4. Adde quod anle resurrectionem Chrisli, « no- concidisse. 335 Quid meraorem Romanos duces,
tus » lantum « in Juda-a » er.il « Deus : in Israel in.i- quorum virtutibusquasi quibusdam stellis, Latinaemi-
gnum nomon ejus » {Ps. 75). Et ipsi qui noveranl cani historia'? Pulvillus Capitolium dedicans, mor-
eum, lamen ad inferos trahebantur. Ubi tunc lolius tnum, ut nuntiabatur, subilo filium, se jussit absente
orbis hominps, ;ib India usqiie ad Britanniam, a ri- sopeIiri.L.Paulusse)itom diebus interduorum exequias
gida SepteiUrionis |)laga, usque ad forvores Allan- filiorum triumphans,urbem ingressusest. Pra'lermitto
tici Oceani, tam innumerabiles populi, ct tantarum Maximos, Catones (e), Gallos, Pisones, Brutos, Scse-
gentium mullitudines ? volas, Motcllos, Scauros, Marios, Crassos, Marccllos,
atquo Aufidios, quorum iion minor in luclu quam in
Quam varice linguis, habitu tam vestis, et armis.
bellis virtus fuit, et quorum orbilaies in {f) Conso-
{Mneid. 8.)
lationis libro Tullius explicavit, ne videar potius
Piscium rilu ac locuslarum, et velut muscae 334
{b) De Bessis videndus Strabo lib. 7. qui eos notat
el culices conterebaniur : absque notitia etenim Crea- « majorem yEmi montis partem tenere, propter latrocinia
toris sui, omnis homo pecus est. Nunc vero passio- latrones appellari, et duram asperamque vilam agcre. »
nem Chrisii, et resurrectionem ejus, cunclarum gen- AdJe si placet Herodotum, Solinum, Ovidium, Piinium,
pluresque alios, Qui;d autem pellitos dicit, praecipuos e
tium et voces ct lilterai sonant. Taceo de Hebraeis, Getis, aut Uacis populos designat: f\m ferarum more pel-
Graecis, ot Lalinis, quas naliunes fidei sufe in Crucis libus obtegebantur. Porroomnium elegantissimeutronim-
que coiiversionem laudat S. Paulinus Poem. 17. Et sua
titulo Dominus Immortalem animam et
dedicavit. Bessi nive duriores, Nunc oves facti. Tiiin paulo infra,
post dissolulionem corporis subsistentem, quod Py- Et Getce currunt, et uterque Dacus,
thagoras somniavil.Democritus non credidil, in con- Qui terrx medio, vel ille
colit
Uivitis multo bove pilleatus
Non una hac de Accola ripce.
(a) re velerum est scnientia, aliis ajter-
nam, temporariam resurreclionem liis qui cum Chri-
aliis (c) Vid. Ciceronem in Tuscul. 3. unde fere omnia hsc
sto resurrexerunl, Iribueiitibus. Juxta primos in coRlesli illuslrium virorum exempla Hieron. Iranstulit. Quaeilam
Jerusalein Sanclorum corpora apparuerurit, juxta alios in etiam apud Valerium Max. prajcipue lib., 5. exstant,
lerrena. Priori SPnlentiiE, in quam vergil heic lociHicro- /Elianum 1. S. cap. 2.
nymus, favent Origenes in c. 27. Maithaii, Euseb. Demon- (rf) Duas voculas in bello ev Mss. et Victorii editione
strat. Evaiig. liber Hilar. Tract. in 2. Psaimum,
4. S. sufferimus. Vid. yElianum lib. 3. cap. 3. de Xenopiionte.
RufQnus in expositione Symboli. uliique. Sed alleram {e\ Pro Gallos quajdarn exempiaria Caios legunt, quod
tuenlur plerique alii, quos inter opiime Augustinus non improbo; Gaii scilicel prajnomen Gallo erai. Sed pro (1
~
epist. 99. ad Evodium, Clirysostoinus in epistolamad He- Marios sunt, Victori.i leste, qui malinl Martios, et Q. Mar-
braeos, atque ibidein Tlieodoretus. eic. Conferenda, iiuod tiura Regem innui, qui cum in Consulatu unicum lilium,
praecipue est aiJ rem nostram, Paulce el Euslocbii ad Mar- eumque magna; spei juvenem amisisset, ejus ni' rtem t nii
cellam epistDla 46. n. 7. quse jara suo loco notavimus a;quo animo tiilit, ul slatim ah ejus rogo Senalum in cu-
verba « Nec staiim Jerosolyma coeiestis sicul plerique
: riain evocaret, quod Valerius Maximus tradit.
ridicule arbitrantur, in hoc loco intelligitur, cum signum (/) Intercidit germanus Ciceronis [iher de Consolatione,
nulium esse potiieril apud homines Domini resurgenlis, quem ipse in Filiae suaj morle composuit, ut testatur
si corpora Sanctorum Tusculanar. quaest.
in cuelesli Jerusalem visa sunl. » lib. 5.
 »

593 EinSTOLA LX. 594

aliciiii (luam noslra qusesisse. Qiiariquam et haRC genwcrinl {Genes. 16. et2o}. El c region'',Jei)iile in

in sujjillationom nostri breviter dicla sint, si iion calalogo justorum, Apostoli voce numcratus , de
pra'slot fides quod cxhibuil infidehtas. moretiice sit natus {Ilebr. 11, Judic. H). « Anima,
6. Ig^itur ad iiostra veniamus. Non plangam cum 'nquit, « quae peccaveiit, ipsa morietur » {Ezech. 18.
Jacobet Davidfilios in lege morientes sed cum Ciiri-
; 4); ergo quai non peccaverit, ipsa vivet. Nec vir-
sto in Evangelio recipiam resurgentes. ivDJEoma tutes, nec vilia parentum hberis imputantur. Ab eo

LUCTUS, Cliristianoruni gaudiuin est. « Ad Vesperam tempore censcmur, ex quo in Christo renascimurj
deinorabitur flclus, el ad malutinum Ifetitia (P.s.29. Paulus persecutor Ecclesise, et mane lupus rapax»
6).Nox pr8ecessit,dies aulem appropinquavit »(flom. Benjamin {Genes. 49), ad vesperam (a) doditescam,
13). Unde et Moyses morions plangitur {Deut. 34), Ananiaj ovi submittens caput {Act. 9). Igitur et Ne-
Jesus absque iunere et lacrymis in monte sepelitur. potianus noster, quasi infantulus vagiens, et rudis
Quidquid dt; Scripturis super lamenlatione dici po- puer, subito nobis, quasi de Jordane nascatur.
test, in eo libro quo Paulum Roinae consolati sumus, 9. Alius forsitan scriberet, quod ob salutem iUius,

breviter explicavimus. Nunc nobis per aliam semi- Orienlem, eremumque dimiseris ; et mo carissimum
tam adeumdemiocumperveniendum est, ne videamur sodalem tuum, redeundi spe laclaveris, ut primum,
praeirita (aL pruiterita) et aboiita quondam calcare si fieri posset, sororem cum parvulo viduam ; deinde,
vestigia. si consilium illa 337 respueret, sallem nepotem
Scimus quidem Nepotianum nostrum esse cum
7. dulcissimum conservares. Hic est enim ille de quo tibi
Christo, et Sanctorum mixtum choris, quod hic no- quondam vaticinatus sum : licet parvulus ex collo
biscum eminus rimabatur in lerris, et aestimatione pendeat nepos. Referret, inquam, alius, quod in {b)

quajrebal, ibi videntem cominus dicere « Sicut au- : palatii militia, sub chlamyde et candenti lino, cor-
divimus, sic et vidimus, in civitaie Domini virtutum, pus ejus cilicio tritum sit : quod stans ante saeculi

in civitate Dei nostri » (Ps. 47. 9) : sed desiderium potestates, lurida jejuniis ora portaveril : qiiod ad-
absentiae ejus ferre non possumus,non illius, sed no- huc sub alterius indumentis, alteri mililaverii : et ad
stram vicem dolentes. Quanlo ille felicior, lantoam- hoc habuerit cingulum, ut viduis, pupillis (c), op-
plius nos in dolore, quod tali caremusbono. Flebant pressis, miserisque subveniret. Mihi non placent di-
et sorores Lazarum {Joan. 11), quem resurrecturum lationes istae imperfectpe servitutis Dei. Et centu-
Doverant. Et ut veros hominis exprimeret affeclus, rionem Cornelium, ut lego justum, slatim audio
ipse Salvator ploravit quem resuscitaturus erat {Ibi- baptizatum {Act. 10).
dm). Apostolus quoqueejusqui dixit : « Cupiodis- 10. Verumtaroen velut incunabula qusedam na-
solvi et esse cum 330 Chrislo » {Philip. 1. 23): et scentis fidei comprobemus ; ut qui sub alienis signis

alibi : « Mihi vivere Christus esl, et mori lucrum » devotus miles fuit, donandus laurea sit, postquam
{Ibid. V. 21), gratias agit.quod Epaphras [al. JSpap/iro- suo regi coeporil mililare. Baltheo po.^ito habiiuque
ditus\ de mortis sibi vicinia reddilus sit, ne haberet mutato, quidquid castrensis peculii fuit, in pauperes
Iristiliam super trislitiam {Philipp. 2),non increduhla- erogavit. Legerat enim .- « Qui vult perfectus esse,

lis motu, sed desiderio caritatis. Quanlo magis tu et vendat omnia quae habet, et det pauperibus, et se-
avunculus el Episcopus, hoc est, et in carne et in quatur me » {Matth. 19). Et iterum « Non potestis
:

spirilu pater, doles abesse yiscera tua, et quasi a te duobus dominis servire, Deo, et mamonae » {Matth.
divulsa suspiras? Sed obsecro, ut modum adhibeas 6. 14). Excepta vili lunica, et operimento pari, quo
in dolore, memor illius sententiae : Ne quid nimis :
tecto tantum corpore, frigus excluderet, nihil sibj

obligatoque parumper vulnere, audias laudes ejus, amplius reservavit. Cultiis ipse, provinciae raorem
cujus semper virtule Isetatus es nec doleas, quod ; sequens, nec munditiis, nec sordibus notabilis erat.
talem amiseris, sed gaudeas quod talem habueris. Et Cumque arderet quotidie, aul ad Egypti monasieria
sicut hi qui in brevi tabella terrarum situs pingunt, pergere, aut Mesopotamiae inviserc choros; vel certe
ita in parvo isto volumine ccrnas adumbrata, non insularum Dalmati<e,qu?fi Altino tantum freto distant,
expressu signa virtutum : suscipiasque a nobis non solitudines occupare : avunculum Pontificem deserere
vires, sed voluntatem.
(a) GrcBco textu variant heic loci exemplaria,
Ut in
i.Prcecepta Hhetorum. — Haec pnecepta sunt aliis aliis 5ta6a)(T£i praeferenlibus, ita et apud
5t5tD(Tt,

Rhetorum, ut majores cjus qui laudandus est,et eorum Auctorem nostrum editi ac Mss. libri, alii dedit, alii
quorum pars major est, dividil, el cum Veioiiensi Ms.
gesta alliiis repetantur, sicque ad ipsum per gradus spolia mo escam legunt.
sermo pervenial quo videliccl aviiis paternisque
:
(b) Ex nempe erat, quos Ageiites in reftMS vocant
illis
Scripiores veleres, iisque Chlamyilem, et hneam vestem,
virtulibus illuslrior tiat, ot aut non dogenerasse a sive ut ail Libaiiius in Orat., coiitraFlorentiurnx^a|J.06a;
bonis, aut mediocres ipse ornasse vidcatur. Ego xat ava^upiSa;, cum Baltheo iribuunt. Vide epislolam aJ
Salvinam, ubi de Nebridio. Fortunatus Presbyter hb. 1
cARNis bona, qu?e semper et ipse contempsil, in ani-
de Vita S. Marlini cap. 1. Militis alba chlami/s pltit
maj iaudibus non rcqniiam : nec me jactabo de ge- est qiiam purpura Regis. Hinc etCandidati miliiesvulgo
bonis, cuin Abraham auiliunt a reliquis Scriploribus. Conippus Africanus
nere, id est, do (1) alienis et
lib. III. de laudibus Justini Cumque Palalinis slans can-
el Isaac sancli viri, Ismaolem, et Esau peccatores dida turba lribuuis,elc. Claudian. Panegyr. ia quartum
Consulatnm Honorii niveas cohortes vocat Trebellius :

Poliio in Gallieno albatos milites.

(1) Alia$ alienig»nit, quod el Gravio probatur magis (c) Victorius addit orphanis.
.V.lj SANGTI HIRHONYMl r>96

i.dii aii(l('l)al, lol in illo cernens onMiipla virluluiii, 11. Quoties ilie tran?marinis Epistolis deprecatus
(lomi(iuc liiibriis uiide disccrol. lu uno alquo eodcm csl, ul aliquid ad se scriherem? quoties nocturnum
cl imitabalur Monaclium, cl Episcopum veiierabaUir. de Evangelio pctilorcm, et inlerpcllalricem duri ju-
Non, ul plciisijuc accidcro soiet, assiduilas familia- dicis inihi viduam exhiluil ? [Luc. 15. 5) Cum.|ue

ritatcm, famiiiaritas conlemptum illius fecorat ; scd ego siicntiomagis quam litterisdencgarem, et pudo-
ila cum colcba', quasi parentcm, ila admirabalur, re reticeniis, |)udorom suffundciem poslulantis.avun-
quasi quolidie novum cerncrel. Quid mulla? Fil CIc- culum mihi opposuit precalorem, qui el liberius pro
ricus, ol jier solilos gradus Presbyler ordinatur. Jesu alio pclerct, ct pro reverentia Sacerdotii faciliusim-
bone, qui gcmilus, qui cjnlalus, qna' cibi intordictio, petraret. Feci ergo quod voiuit, el brevi IibelIo,ami-

qua^ fuga oculorum oiiinium? Tum primum et solum citias noslras aeternae niemoricB consecravi. Quo
avunculo iralus est. Querebalur sc fcrre non possc, et susceplo, Crassi opes, et Darii divilias se vicisse jacla-
juvenilem wtaton incongruamSaccrdolio causabatur. bat. lilum oculis, iilum manibus, illum sinu, illum
Scd quanlo 33S
plus repugnabat, tanto magis in se ore tenebat. Cumqne in stratu frequenter cvolveret,
sludia omnium concilabat, ot merebatur negando, saepe super peclus soporati, dulcis pagina docidebat.
quod essc nolebat, eoque dignior erat, quo se cla- Si vero peregrinorum, si amicorum quispiam vene-
mabai indignum.Vidimus (a) Timolheum noslri tem- rat, laetabalur nostro super se testimonio. Etquid-
poris, et canos in saj)icntia, electumque a Moyse quid minus in ojiusculo erat, distinctione moderata,
Presbyterum, quem ipse sciret esse Presbyterum- et pronuntiationis varietate pensabat ; utin recitando
Igilur Clericalum non honorem intolligens, sed onus, illo, [b] ipse vel placerc quotidie, vel displicere vi-
primam curam habuit, ul humilitate superarct invi- derelur. Unde hic fervor, nisi ex amore Dci ? unde
diam, dcinde ul nullam obscoini in sc rumorisfabu- legis Chritti indefcssa medilatio, nisi ex desidcrio
lam daret; utquiworfie^««<Mrad«frt/mejus, slupc- ejus qui legem dcdit ? Alii nummum addanl nummo,
rcnl ad continentiam ; suhvenire pauperibus, visitare et marsupium suffocantes, matronarum opes venen-
languentes, provocare hospitio, lenire bianditiis, tur obsequiis : sint ditioros Monachi, quam fuerant
gaudcrc cum gaudentihus, flere cum flentibus. Ca'- saoculares : possideanl opcs sub Christo paupere,
corum baculum, csnrientium cibus, spes miserorum, quas sub iocupletT diabolonon habuerant : el suspi-

solamen lugenlium fuit. Ita in singulis virtulibus rcl eos Ecclesia divites, quos lenuit mundus anle
eminobat, quasi csetcras non haberet. Intcr Presby- mendicos. Nepolianus nosler aurum calcans, schedu-
teros et coa-qualcs, primus in opere, cxtremus in las consectalur. Sodsicut sui in carnecontemptor esl

ordinc. Quiquid boni foccrat, ad avunculum refere- et paupertate incedit ornaiior ; ita totum [c) Ecr lesiao
bat. Si quid forte aliter evenerat quam pularat, illura investigat ornalum.
nescire, se crrasse dicebat. In publico Espiscopum, 12. Ad comp<irationem quidem superiorum,modica
domi palrem noverat gravitatcm morum, hilarilate
: sunt quie dicturi sumus,340 sed et in parvis idem
frontis lcmperabat. Gaudium in risu, non cachinnum animus ostendilur. Ut enim Creatorem non in coelo I
intelligercs. Virgines et viduas Christi honorare ut tantum niiramur, et tcrra, sole, oceano, clephanlis,
matres, horlari ut sorores, cum omni castitate. Jam camclis, equis, bobus, pardis, ursis, leonibus ; sed
vero postquani domum sc contulerat, et reliclo foris et in minutis quoque animalibus, formica, culice,

Clerico, duritiao se iradiderat Monachorum, creber in muscis, veniiculis, et istiusmodi genere, quorum
oralionibus, vigilans in precando, lacrynias Deo non magis corpora scimus quam nomina, eamdemque in
hominibus offerebat; jcjunia in aurigae modum pro- cunclis veneramur solertiam ita mcns Chrislo de- :

lassitudine et viribus corporis moderabatur. Mensae dita, aeque cl in majoribus, o'. in minoribus intcnta
avunculi intereral, ct sic apposita qurrque libabat, ut est, sciens eiiain pro otioso vorbo reddendam esse
et superstilionem fugeret, et continentiam servnrct. rationem. Erat ergo sollicitus, si niterel altare, si

Scrmo ejus per omnc convivium de Scripturis aliquid parictes absque fuiigine, si pavimcnta tersa, si ja-
proponere, libeiitcr audire, rcspondere verecundo nilor crober in porla, veia scmpcr in ostiis, si sa-
recia suscipere, prava non acriter confuiare, dispu- crarium mundum, si vasa luculenta (al. lucentia) :

lantem contra se magis docere, quam vincere. El et inomnes caeremonias pia solliciludo disposita, non
ingenno pndore, qui ornahat aeiatcm, qnid cujus es- minus, non majus nogligebal officium. Ubicumque
sct, simpliciter confileri; atque in hunc modumeru- eum in Ecclesia qiuireros, invenircs. Nobilem vi-

dilionis "loriam declinando,cruditissimus habcbatur. rum {(l) Qu. Fabium miratur Antiquitas, qui ctiam
lihid, aicbat, Terluliiani, istud Cypriani : hoc La- Malim sibi pro ipne, quod a Veronensi cod. abest.
(b)
Veteres editi Erasm. alque Victnr. quibus nonnuUi
clanlii, iiliid Hiiarii cst. Sic Minutius Folix, 330 (c)
Mss. eliam .suffiagantur, anima' iegunt pro Ecclesi(e; sed
ila Viclorinus, in hunc modum osl locutus Arnohius. impressam iectionem Veronensis cum plerisque aiiis
Me quoque, quia pro sodalilate avunculi diligcbal. codd. et quffi subsequuntur Hieronymiani conle\tus
maxime probant.
interdum proferobat in medium. Lectioneque assidua, {(l) Caium Fabiuin cum Quinlo Fabio videtur (lonfundtiic
et medilalione diulurna, pectus suum bibliothecain memoriae lapsu, unuinque e duobus Primus enim
facere.
Picloris arle excelluit, et Salutis Templiim an. ab Uibe
fecerat Chrisii.
condila 4.10, pinxit, ut Plinius tesiatur lib. .35. c. 4. unde
et Pictoris cognomine donatus est. AUer hujusce ncpos
(a) Quod nimirum Tiinfjlheus junior Episcopus creatus fuit, clQ. Fabius Pictor de nomine a|jpellabalur.Hic porro
sit : cui Nepoiianum coniparal. Vid. 1. Tim. 4. 12. hisloriamsecundibelliCarth.scripsit,dequeilloAppianus,
 59^ EPISTOLA LX. 598

Romanae scriptor historia' o^l; sed magis ex pictiira probare, et affectum palriae magis quaesisse in pro-
quam cx lilteris nomcn invcnil ; ei, Beseleel nostrum i^peris. Sed hujusccmodi officium in bonis jucun-
pienum sapienlia ct spirilu Dei, Scriptura testatiir. dius est, in malis gratius. Tola hunc civitas, tota

Hyram quoque tilium mulieris Tyria', quod alter t:- planxit Ilalia. Gorpus terra suscepit, anima Ghristo
bernacuii, alter Tempii supcllectilem fabricati bint reddita est. Tu nepotem quaerebas, Ecclesia Sacer-
(Exod. 31 ; ei3. Reg. 5). Quomodo enim laelae sege- dotem. Praecessit te successor tuus. Quod tu cras,
tes, et ubcres agri, interdum culmis, aristisque luxu- ille post te judicio omnium merebatur. Atque ila ex
Tmn(E.x: Virgil. Georg. 1) : ita pr^eclara ingenia, et una domo duplex Pontificatus egressa est dignitas,
mens plena virtutibus, in variarum arlium redundat dum in altero gratulatio est, quod tenuerit : in ahero
elegantiam. Unde et apud Graecos (a) Philosoplius moeror, quod raplus sit, ne teneret. PIatonis(/« Phce»
ille omnc quo uteretur usque
iaudatur, qui ad pal- done) sententia est, 9M2 Omncm sapientium vi-
lium Gtannulum, manu sua factum gloriatus est. Iloc tam, meiitationem csse mortis. Laudant hoc Philo-
idem possumus et de isto dicere, qui basilicasEccle- sophi, et in coelum usque ferunt. Sed multo fortius
siae, et (b) Marlyrum Gonciliabula, diversis floribus, Aposlolus : Quotidie, inquit, moriorper gloriam ve-
et arborum comis, vitiuinque pampinis adumbrarit : stram (1. Cor. 15. 31). Aliud est enim conari, aliud
ut quidquid placebat in Ecclesia, tam dispositione, agere : aliud vivere morilurum, aliud mori victu-
quam visu, Prcsbyteri laborem etstudium testaretur. rum. llle moriturus est ex gloria ; isle moritur sem-
13. Macte virtute, cujus talja principia, qualis finis per ad gloriam. Debemus
animo prae- igitur et nos
erit? miserabilis humana conditio, et sine Ghristo medilari, sumus
quod aliquando et quod futuri :

vanum omne quod vivimus! Quid to subtraliis? S-li velimus, nolimus, abesse longius non potest. Nam
quid tergiversaris , oratio : quasi enim moriem si nongentos \itge cxcedereinus annos, ut ante Dilu-
illius dilferre possimus, et vitam facere longiorem, vium vivebat humanu n genus, et Mathusalem nobis
sic timemus ad ultimum pervenire. « Omnis caro tempora donarentur lamen nihil esset praeterila
:

foenum, et omnis gloria ejus quasi flos foeni > (hai. longitudo, quae esse desiisset. Etenim inter eum qui
40. 6). Ubi nunc decora illa facies, ubi tolius cor- decem vixit annos, et illum qui mille, postquam
poris dignitas, quo veluti pulchro indumenlo, pul- idem vitae finis advcnerit, et irrecusabilis mortis ne-
chritudo animae vestiebatur? Marcescebat, proh do- cessitas, transactum omne tantumdem est : nisi quod
lor, flante auslro lilium, etpurpura violse in pallorem senex magis onnstus peccatorum fasce proficiscilur.
sensim migrabat. Gumque febribus tesluaret , ct Optima (juceque dies miseris mortalibus cevi
venarum fontes hauriret calor, lasso anholitu trislem Prima fugit., subeunt morbi, tristisque senectus.^
avunculum consolabatur. Laetus eral vultus, et uni- Et labor, et durce rapit inclementia mortis.
versis circa plorantibus, solus ipse ridebat. Projicere [Virgil. lib. 3. Georg.)
pallium, manus extendere, videre quod alii non vide- Naevius Poeta: : Pati, est multa
inquit, «eresse
bant, el quasi in occursum se erigens, salulare ve- mortalem mala. Unde etNiobem quia multum fleve-
,

nientes : intelligeres illum non emori, sed emigrare, ril, in lapidem (d) et diversas besiias commuialam
et mutare amicos, non relinquere. Volvuntur per ora finxit Antiquitas. Et Hesiodus naiales horainum plan-
lacrymae, et obfirmato animo, non queo dolorem gens, gaudel in funere : prudenierque Ennius (e).
dissimulare quem palior. Quis crederel in tali illum Plebes, ait, in hoc Regei antestat loco : licet
tempore nostrae necessitudinis recordari, et luctante Lacrymare plebei, Regei koneste non licet.
anima, sludiorum scire dulcedinem ? Apprchensa Ut Regi, sic Episcopo (j), imo minus Episcopo
avunculi manu, hanc, inquit (c), tunicam, qua ulebar quam Regi. llle enim nolentibus praeest, hic volcn
in ministerio Christi, miite dilectissimo mihi, a-tate libus : ille terrore subjicit (^),hic servitute domina-
patri, fratri collegio, et quidquid a te nepoti debeba- tur : ille corpora custodit ad mortem, hic animas
tur affectus, iii illum transfer, quem mecum pariier servat ad vilam. In te oculi omnium diriguntur, do-
diligebas. Atque in talia verba defecit, avuaculi ma- mus tua, el conversatio, quasi in specula conslitula,
num, mei recordatione contrcctans. quidem mutatam Niobein finxit antiiiui-
(d) In jietram
14. Scio, quod nolueris amorem in le civium sic tas, non autem, quod noverim, ol iii diver.sas beslias.
Ipse Hieron. ad Uceanum, Niobent, ^nqmt. putares, ([ua;
nitnio fletu in lapidem versaest. Omnino igilur heic ali-
« Senatiis, inquit. Quinlum Fabium, quielipse Hanniba- quid deest, supplendumque videtur, et ahos in diversas
icarum rerum liisloriam conscripsit. D.^jphos ad
oracu- bestias commutatos, etc. aut verba illa et diversas l>eslias
iuiii inisil. iit Livius lib. tl. cap. 7.
..
Fnlninn (vqtialcm delenda sunt.
temponliiis liujiisce hcUi ^socuiidi CartlKigincnsis)
potissi- (e) Ennii duos hosce versus veleri lectioni reddimiis,
miini (tuvlorem se Itnliuisse testatus esl.
Dotandumque Plebes pro plebs dictuiu inore antiquo, ut
(rt) Hippias Eleus, qiiem post
Platonem in Hinpia iiii- trabes pro trabs in minori numero.
nore Jauilat Cicero 3. de Oratore, Lucianus,
(f) Ha;c verba into tninus Episcopo (luain Regi, Vero-
aliiqup.
(^) Saeolla martjribus dedicata, quae etiam, Marlnriu nense exemplar i;ou habet. Martiana-us conlrario sensu
dicebanlur, .! Marli/rum eoncilia. Hinc sermones
occiir- legit, « imo minus regi quam episcopo, » ot falsi .icriter
ruiit apiiil votcres in iledicatione concilii
Marli/rum et impiessam lectioiioni accusat ; sed falii eum ex loto
in Horiiaiio (luoqiie Martyrolog.
concilia Marliirttm hoc contextu liquet, bancque esse Hieronymi mcnlem, quod
sensu invenies.
miiius Episropo liceat indoloro quam Regi.
[c) Cerlo hinc colligas ah iis usquc
tcmpoiibus pecu- dl) Prieferiinus votorum exemplarium magno numero
liari veste usos saconlotes, dum sacns
oporaretilur sivc ; auciurilaleiii, oa otiam de causa quod concinnior antithe-
illa munditie lantum, sive otiam
forma a quotitiiana sis verborum siibjicit el domiiialur, mcliorquc seusus
distmgueretur.
visus sit. Anlea eral scrvituti donatur.
 599 SANGTl IIIKPvONYMl (100

niagi>lra esl publicio discipiiiise. Quidqiiid teceris, iil terrori gentibus erant? Omnes capti slelerunl ante

sihi oinnos faciondum pulant. Cavenecommillas, quod ora viclorum, et (quod polentissimis quondam miser-
aul qui reprehcndore volunl, digne lacoriisse «t^tt rimum est) prius ignominia servilutis, quain hostili
videanlur : aul qui imitari, (a) cogautur dolinquere. mucrone confossi sunt.
Vince quanlum potes, imo etiani plus quam potest, 16. Dicat aliquis : Regum liilisconditioest^/^ertun/-
mollilieni animi lui, et nberlim fluenies lacrymas re- que summos Fulfpira montes (llor. l. 2. Od. X). Ad
prime, iie grandis pietasin nepotem, apud incredulas privalas venian digiiitates, nec de his loquar qui
nientes desperatio [(Utetur in Doum. Desiderandus bionniiim excedunl ; atque, ut Cfeteros |)raelermittam,
est tibi quasi absens, non quasi morluus : ul illuin sufficit nobis trium nuper Consularlum diversos exi-
exspeclare, nou amisisse vidcaiis. lus scribere. Abundantius egens (f) Pityiinte exulat.
15. Verum qnid ago, modens dolori quem jam reor, Ruftini capul pilo Constantinopolim gesiatum est, et
et tempore et ratione sedatum, ac non potius replico abscissa manus dextia ad dedecus insatiabilis avari-

tibi vicinas Reguin miserias, et nostri tomporisca- lide, ostialim slipem mcndicavil. Timasius praecipi-
lamitatos, ul non tam plangendus sit, qui hac luce talus repente de altissimo dignilatis gradu , evasisse
[al. j;/ce]carueril, quam gralulandum ei, qui de tan- se pulat, quod Assae \ivit inglorius. Non calainitatos

tis malis evaserit? Conslanlius Arianae fautor haere- miserorum, sed Iragilem humanu' conditionis narro
seos, dum contra inimicum paratur, et concitus fer- slatum. Horrel animus teniporum noslrorum ruinas
lur ad pugnam, in (h) Mopsi viculo moriens, magno persequi, Viginti el eo amplius anni sunt, quod inter
dolore hosti reliquil imperium. Julianus proditor Couslantino|)oIim, el alpcs Julias, quotidie Romanus
animee suae, et Christiani jugulalor exercitus, Chri- sanguis effuiiditur. Scythiam , Tiiraciam, Macedo-
stum qnem primum in Gallia dene-
sensit in Media, niam, Dardaniam, Daciam (g) Thessaliam, Achaiam,
garat; dumque Romanos propa^are vuit fines, perdi- Epiros, Dalinaliam, cunclasque Pannonias; Gothus,
dit propaguos. Jovianus [al. Jovinianus] gustalis tan- Sarmala, Quadus, Alauus, Hunni, Wandali Marco- ,

tuni rogalibus bonis , fceiore prunarum suiTocatus nianni vastant, trahunt, rapiunt. Quot matronae, quot
interiit : ostendens omnibus, quid sit humma po- virgines Dei, et ingenua nobiliaque corpora, his bel-
tentia (c). Valentinianus vastato genilali solo, ot luis fuere Uidibrio? Capti Episcopi, interfecli Pres-
inultam patriam derelinquens, vomitu sanguinis ex- byteri, et diversorum officia Clericorum. Subversae
linclus est. Hujus germanus Valens Gothico bello Ecclesiae, ad altaria Christi slabulati equi, Martyrum
victus in Thracia, eumdem locnm el mortis habuit, effossae reliquiae : ubique Luctus,uhique gemilus (pa-
el sepulcri. Gratianus ab exercitu suo proditus, ei vor), et plurima mortis imago {Ex Virg. Mneid. 2).

obviis ab urbibus non receptus, ludibrio hosti fuit, Romanus orbis ruit, el tamen cervix nostra 345
cruentaeque manus vestigia parietes tui, Lugdune, erecta non tleclitur.Quid putas nunc animi habere Co-
teslantur. (d) Adolescens Valeniinianus ei pene puer. rinthios, Athenienses, Laceda'monios, Arcadas, cun-
post fugam, postexilia, post recnperatum multo san- ctamque Graeciam ,
quibus imperanl Barbari ? El
guiiie imperium, haud procul ab urbe fraternae mor- cerle paucas urbes nominavi, in quibus olim fuere
tis conscia, necatus est : el cadaver 344 exanime regna non modica. Immunis ab his malis videbatur

suspendio infamatum. Quid loquar (e) de Procopio, Oriens, el tantum nuntiis conslernatus. Ecce libi

Maximo, Eugenio, qui utique dum rerum potirenlur, anno praeterito ex ultimis Caucasi rupibus immissi
Mallet quis conantur, id est mutala interpunclione,
(«) in nos (h), non jam Arabiae, sed Septentrionis lupi,
aiit qiiiimitari conantur, delinquere.
lanlas brevi provincias percurrerunl. Quot mona-
\b) Hoc nomine Mopsi vtculo Mopsuestia Cihciifi medi-
terraneae civilas vulgo a doClis accipitur. E^o vero Mo- steria capta ? quantae fluviorum aquae humano cruore
psucrenas inteWigi velim, civiiatem sub Tauri inontis ra- mulalae sunt? Obsessa Antiochia, et urbes reliquae,
dicibus posilam, ubi Constantius ohiit, ut testatur Am-
mian. Marcellinusl. 31. c. 15. et Chronic. Alexandrin. qu.^s Halis, Cydnus, Oronies, Eupltralesque praeler-
aliique. Hosiem vero, quem Julianum inlellige, qui
dicit, fluunt. Tracli gieges caplivorum : Arabia, Phoenice,
acclamalus in Gallds Imperalor Constantinopolim con-
tondebat, ut imperium arriperel. Palaestina, iEgyptus timore caplivae.
(f) Confer epislolam ad pra^sidium de Cereo Paschali « Non raihi si linguae centuin sint, oraque cenlum,
quiE Hieronymo nosiro tribuilur certe ex eo sumpta est. :

« F"errea vox
« Nuper, inquit, Imperalor Valenlinianiis cum adversus
Sarmalas, Quadosque propler lllyrii vastationem incon-
sistorio ssvius infremeret, et totius gentis excidium rigi- dum eliam Maximus et Eugenius a Theodosii militibus
dus minaretur, sanguine erumpenle, discrppuil. Quid lo- capite miiiuti sunt.
quar de fralre ejus, quem contra regale fastigium Thraci» Abundatium noii Pityunle, sed Sidone in Phainicia,
(f)
ignis absorbuit. Necdum annus completus est, quo Prin- et Timasium Oassi in ./Egypto exulasse alii traduni. Con-
cipem Gratianum, prodente exercitu suo,ante fcedacap- cilianlur ex Asteiio Amaseno Homiliain feslum Kalenda-
tivitas, dehinc miserabilior oppressit interitus. » Vide rum ;in. 398, uiide cognoscilur, exilii locum Abundantio
ruisum Ammian. Marcell. 1. 30. c. 6. cui adde Socratem fuis.se mutatum, quem tum temporis in Colchide exulare
I. 4. c. :26. ct ex eo Sozomeiiuin I. G. cap. 36. Tum Vic- dicit, cuin anlea Sidone fuisset.
torem in Epitonie, qui paulo aliler expirasse Valentinia- (7)Pcccanl hucusque editi. qui Ttiessalonicam pro
num tradit, cui assenlitur Zosiinuslib. 4. et vetus Auctor Tliessalia obliudunt. llla Macedoni» civitas est, heic vero
apud Suidam in )£(a;. Hier. provincias tanlum eniimerat. Emendavimus ope
[d] annorum viginti quinque, aut etiam
Eiat cniin vero codicis Veronensis, qui prajterea Achaiie nomeii omittit.
(h\ Hunnos inlelli;,'e, quos, ut suae rebellioni
prodes-
26. quorum sexdecim Imperator exegeral. Sed ajtatis
seiit, Ruffinus in Imperii provincias immisit.
Caeterum
computanila- Pyihagoricum morem sequitur. Puer. 20.
annos implet, etc. Vid. Uiog. Laeri. lib. 8. alludit ad Abacuc 9. ubi deClialda;is diclum juxW LXX.
(e) Proeopius a Valente capite damnatug quemadmo- ;
Velociores erant Ittpis Arabice.
 »

601 EPISTOLA LXI. 602

« Omnia poenarum percurrere nomina possim. nunc vivunt, in brevi spatio defuluros. Vincitur ser-
{Virgil. 6. JEneid.) mo rei magnitudine,('t minus est omne quod dicimus.
Neque enim historiam proposui scribere, sed noslras 19. Redeamus igitur ad nos, et quasi e coelo de-
breviter flere miserias. Alioquin ad haec merito ex- scendentes ,
paulisper nostra videamus. Sentisne,
plicanda, et Thucydides, et Sallustius muti sint [al. obsecro te, qnando puer, quando ju-
quando infans,
sunt\. venis, quando robustae a-tatis, quando senex faclus
17. Felix Nepotianus, qui haec non videt : felix sis? Quolidie morimur, quotidie commutamur, et
qui ista non audit. Nos miseri, qui aut patimur, aut lamen aeternos nos esse credimus. Hoc ipsum quod
patientes fratres noslros tanta perspicimus; et taraen dicto, quod scribitur, quod relego, quod emendo, de
vivere voiumus, eosquc qui his caront, flendos potius vita mea tollitur. Quot puncta notarii, tot meorum

quam beatos putamus. Olim offknsum sentimus, nec damna sunt tempornm. Scribimus atque rescribimus
placamus Deum. Nostris peccatis Barbari forlessuni. transeunl mare epistolfe, el findente sulcum [al.

Nostris viliis Romanus superatur exercitus : et quasi solum f. salum] carina, per singulos fluctus setatis
non liaecsufficcrent cladibus, plus pene bella civilia, noslrae moaienta minuuiitur. Solum habemus lucri,
quam hoslilis mucro consumpsit. Miseri Israelitae, ad quod Christi nobis amore sociamur. « Caritas patiens
quorum comparationem Nabuchodonosor servus Dei est, benigua est caritas non zelatur, non agit perpe-
;

scribilur [al. dicitur] (Jerem. 25. 9). Infelices nos, ram, non inflatur, omniasustinet, omnia credil,omnia
qui tantum displicemus Deo, rt per rabiem Barbaro- sperat, omnia patilur : 347 Caritas nunquam ex
rum, illius in nos ira desaeviat. Ezechias egit poeni- cidit. » Ha3C semper vivii in pectore ; ob hanc Nepolia-
lentiam, et cenlum octoginta quinque millia Assyrio- nus noster absens, praesens est, et per tanta terrarum
rum ab uno Angelo, una nocte deleta sutit (4 Reg. spatia divisos, utraque compleclitur manu. Habemus
19. 25). Josaphat laudes Domini concinebat, et Do- mutuae obsi-lem carilalis. Junganiur spirilu, stringa-
minus pro laudante superabat (2. Paralip. 26. 21). mur affectu, el fortiluilinem mentls, quaiii beatus
Moyses contra Amalec non gladio, sed oratione pu- Papa Chromalius ostendil in dormilione germani
gnavit {Exod 17. H). Si erigi volumus, prosterna- (Eusebii fratris sui), nos imilemur in filio. Illuni
mur. Proh pudor, et stolida usque ad incredulitalem nostra pagella decautet, illum cunctae [aL nostrce]
mens : Romanus exercitus, viclor orbis et dominus, litterae sonent. Quem corpore non valen.us, recorda-
340 ab his vincitur, hos pavet, horum terretur as- tione teneamus. Et cum quo loqui non possumus, de
pectu (a), qui ingredi non valent, qui si terram te- eo loqui nunquam desinamus.
mortuos arbitrantur. Et non intelligimus
tigerinl, se
EPISTOLA LXI {b).
Prophelarumvoces:«Fugientmilleunopersequente?
(Isai. 30. 17) Necamputamuscausas morbi, ul mor- AD (c) VIGILANTIUM.
bus pariter auferatur : siatimque cernamus sagittas Vigilantium, qui in Occidentem regressus Hierony-
pilis, tiaras galeis, caballos equis cedere. mianum nomen,et illius amicos infamabat^repre-
18. Excessimus consolandi modum, et dum unius hendit : et hortatur ut aliquando resipiscat, ac
morlem flere prohibemus , lolius orbis mortuos desinat calumniari; blasphemias ejus in fine acri-
planximus. Xerxes ille rex potenlissimus, qui suh- ter coarguens.
vertit monles, maria constravit, cum de sublimi 1. Juslum quidem fuerat, nequaquam tibi liileris
loco infinitam hominum mullitudinem, et innumera- satisfacere, qui tuis auribus non credidisli : neque
bilem vidisset exercitum, flesse dicitur, quod post
enim schedulae poteris acquiescere, qui vivo ser-
centum annos nullus eorum, quos tunccernehal, su-
moni non accommodasti fidem. Sed quia Christus
perfuturus esset. si possemus in talem ascendere
perfeciae nobis humilitatis exemplar in se tribuit,
speculaui, de qua universam terrara sub nostris (le- dans osculuin proditori, et latronis poeniicnliam in
dibuscemeremus; jam tibi ostenderem totius orbis patibulo suscipiens, eadem abseuli significo, quae
niinas, genles gentibus, et regnis regna collisa; alios
praesenti quoque loeuiUN sum, me ita Origenem le-
lorqueri, alios necari, alios absorberi [al. oln^ui] gisse vel legere, ul Apollinarium [al. ApoUinarem),
fluclibus, alios ad servitutem trahi hic nuptias, ibi
:
vel csleros Tractalores, quorum, in quibusdam, li-
planctum : ilios nasci, istos m iri : alios affluere di- bros Ecclesia non recipil. Non quo omnia dicani esse
viliis [al. delictis'], alios mo^ndicare et non Xerxis
:
damnanda, quae inillorum voluminibus contmentur :

tanlum exercilum, sed totius mundi homines, qui sed quod quaedam reprehendenda confilcar. Verum
(fl) Hunnos iterum respicit, quos, ut
Iradit Ammianus quia opcris mei est ct studii, niultos legere, ul ex
Marceli. lih. 31. cap. 2. « calcei forinulis nuljis aptali
plurimis diversos tlores carpam, non tam probatuius
vetant iucedcro gressibus liheris. » unde dcTroSe? elaxpoCToa-
Xei? dicuntur ah Scriptore apiid Suidam, et avsu
aiitiqui) 0'iinia, quam quie bona sunl eleclurus,assumo mul-
l'Trawv ou pa6i(o? dv
Ouvvo; -z-^v yrjii TcaTricreisv « Neque . los in iiianiis meas, ut a niultis multa cognoscam,
ab-quejumenlo Hunnusfacile amlmlaveiit:» optiir.e adeo
Hier. ingredi non valenles, et .si terram teligissenl,
secuudniii illiid qnod ^crioluin ( sl : Omnia legentes :
ac-
tum de se arhilranles di\it, quippc (ini pedihus iiostem iHH qu(f bonasuntretinetites{\ .lhess.^.2i). Unde,
insequentem haud pussent effugeie. Allerum de terrifico
eorum aspectu testalur Jornand. de RehusGeticis, « Quos {b) Alias 7S. Scripta eodem an. 39().
bello forsitan minime super.bant, vullus sui lerrore In Veron. Ms. ad Vigilantium de Origene inscribi-
ni- (c^
mium pavorem ingerenies, fugabanl. » tnr et statim Utile quidem fueral, pro Jnstum, elc.
 ;. .

im SANCTl HIRHONYMl 604

sutismiror e vo.uisscOngcnismihiobjicercdogmala, bibliothccis, alios recipere : el cum tibi placuerit,

cujus in plerisquc errorcm usque ad hanc a'lalem me Galholicum, vel Ilicreticum pronuntiare
vcl no- :

penilus igiionis. Kgonc liiirclicus ? et curmo, qu.vso bis non licet perversa rcspucre, et damnarc quod

hferetici non amanl? Tu orlhodoxus ? qui eliam (a) sa'pe damnaviiims? Lege ad Ephesios libros, legc
contra sententiam tuam, el linguam alia praidican- caetera opuscula mea, maximc in Ecclesiasten Com-
tem, aut invitus subscripsisli, et praevaricalor es : mcntarios : cl liquido pervidebis, me ab adolesccnlia
aut volens, el haTCticus. Dimisisli yEgyplum (/;) nunquam alicujus auctoritale deterrilum, acquievissc
cunctas provincias reliquisti, in quibus seclain luam haTCtica' pravitali
libera plerique fronte derenduni : ct elegisli me ad 3. Non paruin cst scire quod nescias : prudentis
insectandum ; qui omnia contra Ecclesiam dogm.ila hominis est nosse mensuram suam, ncc zelo diaboli
reprchendo, et publica vocc condemno. concitatum, imperitiae suai cunctum orbem testem
2. Origcnis crrores. — Origcneshaereticus : quid a facere. Scilicet et gloriari cupis, (0 et in patria tua
me, qui ilium in pierisque haereticum non nego? jactitas, me non potuisse responderc cloquenliae tu«,
Erravit dc resurreclionc corporis [al. corporum] ;
et acumen in te Chrysippi formid.asse. Chiisliana
erravit deanimarum statu,dc diaboii poenitentia : ct verecundia lencor, etcelluia! metie latebras nolo mor-
quod his majus esl, Filium (6)Dei, et Spiritum San- daci sermone rcserare. Alioqui proferrem (^/)
^caoav
ctum in Commentariis Seraphim esse lostatus
Isaise, Trjv ipiaTEfav aou xai Tf07caio!pop(av.
Scd haec aliis : aut
est, Si errasse non dicerem eum, et haec quotidio loquenda, aut ridcnda dimitto. Ego [al Ergo\ quasi
non anathematizarem, essem erroris illius socius. Christianus cum Christiano loqucns, obsecro tc, fra-
Neque enim ita debemus bona ejus recipere, ut mala ter, nc plus velis sapcre, quam sapis : ne vcl inno-
quoque suscipcre cogamur. (rf) At idem el Scripluras centiam, vel simplicitatem tuam, vel certe ea quae
in muliis bene interpretatus est, et Prophetarum tacco, et tc non inlelligente, caileri iiilelligunt, stylo
obscura disseruil : et tam novi quam veteris Testa- proferas, et inepti.nrum luarum cunctis cachinnum
menli revclavit maxiina sacramenta. Si igitur qua' praebeas. Aliud a parva aetate didicisti : aliis assue-
bona mala vel amputavi, (e) vcl
sunl, transtuli, el lus es disciplinis. Non est ejusdem hominis, et au-
correxi, vel tacui; argucndus sum cur per me Lalini reos nummos, et Scripturas probare, et degustare
bona ejus liabeant, ct mala ignorcnl ? Si hoccrimon vina, et Prophetas, vel Apostolos inlclligerc. Me la-
est,argualur Confesssor Hilarius qui Psalmorum in- ceras sanctum fratrem Oceanum
: 350 in culpam
terpretalionem, et Homilias in Job cx libris cjus, ii haercseos vocas Prcsbyterorum tibi
: Vincentii et {k)

est, ex Graeco in Latinum transtulit. Sit in cul|)a Pauliniani, ct fralris Eusebii judicium displicet.SoIus
ejusdem (/") confessionis Vcrcellensis Eusebius, (|ui es Cato Romani generisdiscrtissimus, qui tcstimonio
omnium Psalmorum Commeniarios haeretlci hominis tuo et prudentiae velis credi. Recordare, quaeso,illius
{Euselni Ccesariensis) vertil nostrum eioquium :Ii- in diei quando me de Resurrcctione, ct veritate corpo-
cet haereiica praHermittens, optima qua^quc translu- ris praedicante, ex latere subsultabas, [l) et plaude-
leril. Taceo de Victorino {g) Petabioncnsi, et ca^tc- has manu, et aoplodebas pedem, el orthodoxura
ris, qui Originem in explanationc duntaxat Scriptu- (t) AI. cum Bononiensi Ms. Scilicet gloriari cupis, ut

rarum secuti sunt, et exprcsscrunt : nc non tam me in patria tua jactiles, me, etc.
(j) Tot inter variantes Mss. alque editorum codicum
defendere, quam socios criminis videar quaerere. Ad lectiones. eam sequimur, qua; pridem obtinuil germana :

leipsum S-lfl veniam : cur Iraciatus cjus in Job de- enirn qua' sii, haud expeditum estaffirmare, cumalii.quos
inler Veronenses duo, pa.<ian ten narstran, vel Ttaaav t;^v
scriplos habes? In quibus contra diabolum, et dc stel-
api(TT£tav, vel jrdv T6a6)ov, et mox plerique TpoTratyopov,
lis coeloque disputans, qua'dam loculus est,quae Eccle- alii TpoTraio^opov, vel xpoTraiwv vEtoTepwi toiio^opov, atque
alia liujus modi verborum poilenta pneferant. In Latina
sia non rccipit ? Tilii soli licet toj aotpwTdtTw xpavft» (/t)
etiam interprelatione quam snbdunt, plerique omnes va-
de cunctis et Graicis ct Lalinis Tractatoribus ferre riant quo ad priorein parlein, dum vel omnem infirmitatem
sententiam ? et quasi ccnsoria virgula, alios ejicere de tuam, ut Veronenses. vel, ut alii, omnia prcelia tiia, vel
tandem, omnem rirtutem tiiam legunl ; alteram enim par-
(a) Idem contra conscientiam tiiam, etc. tem, parvulorum quoque cantatum, vel voce cantatum,
Minus congruo sensu velusliores cdiiiones cum Ro-
(l>) pari fere consensu exliibent illi etiam Mss. apud quos vocat
noniensi cod. proprias proinncias : lum alii Mss. sectam •ira;carum lilterarum lacuna.cujusmodi est Bononiensis.
sitam pro tiiain. llic vero de Vigilanlii fide locus vKletur Hanc Martianious tamcn adtexuit, Latinte interpretationis
esse, quem Ruflinus intendil, dum
eum dici ptitat Alexan- parlem cam esse debere non animadvertens, alque adeo
driaj haeresim contraxisse : cui reponens Hieron. lib. verba, qua) a Hieronymi cahimo non profecerunt quod
Apoi. 3. cap. 6. a In Vigilantii, inquit, nomine quid som- optime velercs alii editores cavent. Porro nos, si quando
nies nescio. Ubi cnim enm scripsi hgereticaapud Alexan- corruplo huic loco medica manus est admovenda, a La-
driam cominunione maculalum? Da libruin, profer epislo- tinis vocibus Grajcas esse reslituendas opinamur, et si
iam, nusquam omnino rcperies. » Denuo auleni Viclorius quidem Veronenses Mss. sequimur, qui iH/i('mJ/a<m ha-
fallilur, qui hunc Vigilanlium diversum ah eo facil, <|ui benl, pro dpicrTstav lejjendum erit levissima mutalione,
ha^relicus audil, et contra quem Hier. librum scripsil. aSpoxTTtav ; el cum nihil inGra-cis verbis sit, cui Latina
(c) A Bononiensi abesl Dei, inm paulo post eiim. parvulorum voce cantatum respondeai, pro TpoTratocpopov,
(</) Veronens. Nam et scriptiiras bene interpretatus est ulMss.pIerique habent^TOTiatoocptovov legi poterit.Conjec-
\e) Iterum a Bononiensi ;djesl /•(;/ correxi. luras nostras liaud multi facimus ; Icctor quod magis pla-
(f) Idem et Confessor Verceilensis, etc. cet, sequatur.
[g; Falso etconlra Mss. fidem veteres ediii Pictaviensi Bononi.m. et Pauliiii, vitiose tamen. Legendum
(/.)
non enim Anquilaniasecunda, sed in superiore Panno-
in foi Pauliniani fratris, et Eusebii.
tasse
nia Episcopus fuit, quod aliis anlea noiatnm esl. (/) Idem siibsultabas, et applaudebas
pede, omissus et
(/*) .^diJunt Veroncns aliique pauci Mss. GrjEcarum vo- plaudebas maiiu : tum legit, et orthodoxum clamabas
cum inlerijrelalionem, id esf sapientissimo cerebro. deridendo, quod glossatoris inepti est yitium.
 im EinSTOLA LXll. ()()tj

conclamabas. Postquam navigare coepisti, et ad inli- non Undeel(d) visus sum mordaciusinextremo
potui.
muin cerebrum tuum sentin;e putredo pcrvenit, tunc epistilffi scribcrcquam promiseram quamquam posi :

nos haereticos recordatus es. Quid tibi faciam V Gre- priorem poenilentiam, qua a me veniam dcprecatus
di^i sancti Presbyteri Paulini epislolis, et illius super es, iterum commisissc unde agas poenitentiam, stoli-

no iiinc tuo non putavi errare judicium. Et licet sta- dissimum sit. Tribuat libi Christus, ut audias, et la-
tim accepta epistola aauvipTrjTov (a) sermonem tuum ccas : ut intelligas, et sic loquaris.
intclligcrem : tamen rusticitatem et simplicitatem EPISTOLA LXII {e).

magis iu te arbitrabar, quam vecordiam. Nec repre- (/) AD TRANQUILLINCM.

hcndo sanctum virum; maluit enim apud me dissi Tranquillinum amicum docet,quatenus amplecteu-
mularo quod novcrat, quam portitorcm clicntulum suis dus, ac legendus Origenes sit.
liltcris accusare, Sed memetipsum arguo, qui alterius 1. Majora spirilus vincula esse quam corporum, si

potius acquievi, quam meo judicio : et oculis a'iud olim ambigebamus, nunc 359 probavimus : dum et
ccrncntibus, aliud schedulae credidi quam videbam. mihi sanclitas tua haeret animo, et ego tibi Cliristi
4. Carpit lepideimperitiam Vigilantii. —
Quamo- amore conjungor. Vere enim et simpliciler caudi-
brem desine me lacessere,etvo!uminibustuisobruere. dissimo pcctori tuo loquor,ipsa schedula et muti apices
Parce saltem nummis tuis, quibus notarios libraiios- litteraruin inspiraul in nos lua; mentis affectum.
quc conducens, eisdem et scriptoribus uteris ct fau- 2. Oceanus Origenistis rcpugnabat. — Quod diois,
lo ibus : qui tc ideo forsitan laudant, ut lucrum in Origenis multos errore deceptos, et sanctum filium
scribendo [al. scribendis] faciant, Si libet exercerc meum Oceanum illorum insani* repugnare, ct doleo
ingenium, trade te Grammaticis atque Rhetoribus, simul et gaudeo : dum aut supplanlati sunl simplices :

disce Dialccticam, seclis instruere Philosophorum : autab erudito viroerrantibus subvenitur. Et quia mefe
ut cum oirmia didiceris, saltem lune lacere incipias. parvitatis quaeris senlentiam utrum secunduin fra- :

Quamquam stulte faciam, magistro cunctorum magi- trem Faustinum peniius respuendus sit, an secundum
stros quaercrc, et ei modum imponcre [al ponere], quosiiam legendus ex parte : cgo Origenem propter
ui loqui nescit, et lacere non potest. Verum est illud erudilionem .sic interdum legeiidurn arbitror, quo-
s/Ji
ajjud Graecos proverbium, Ego 351 (h) ovm Xupa. modo Tertuliianum, (1) Novatum, Arnobium, Apol-
rcor, et nomenlibixat' (ivTt^paaiv impositum.Nam loia linarium, ct nonnullosEcclesiasticos Scriptores Grse-
mcutc dormitas, etprofundissimo non tam somnosler- cos pariter et Latinos : ut bona eorum eligamus,
tis, quam lethargo. Inter caeterasquippe blasphemias vitemusque contraria, juxta Apostolum dicentem :

quas ore sacrilego protulisti, ausus es dicere, Mon- «Omniaprobale,(^)quod bonumcst,tenele» {X.TIiess.
tcm de quo abscissus est in (c) Daniele lapis sine 5). Caeterum qui vel in amorem ejus nimium, vel in
maiiibus {Daniel. 2), esse diabolum ; et lapidem odium stomachi sui pravitale ducuntur, videntur inihi

Christiim, qui quia assumpsit corpus ex Adam, qui illi maledicto Prophetico subjacere : « Vae his, qui
diabolo ante per vilia coba-scrat, natum esse dc bonum malum, ct malum bonum qui faciunt
dicunt :

Virgine : ut a monte, hoc esl, a diabolo liomi- amarum dulce, et dulce amarum {Isai. 5). Nec enim
uem separarel. prsecidendam linguam, ac per par- propter doctrinam ejus, prava suscipienda sunt do-
tes et frusta lacerandam. Quisquam ne Chrislia- gmata nec propter dogmatum pravilatem, si quos
:

nus Deum Patrem omnipotentem in pcrsona diaboli Commentarios in Scripturas sanclas utiles edidit, pe-
iiiterpretatur, et tanto piaculo toius orbis aures ma- nitus respuendi sunt. Quod
conlenliosum inter se si

culal? Si interprelationem luam [al. istam], quisquam amatorcs ejusetobtrectalores funemduxerint: ul nihil
non dicam Catholicorum, sed litcreticorum, siveGcn- medium appetant, nec servent modum : sed totum aut
lilium unquam recepit, pium sit quod locutus es. probent, aut improbeni; libentius piam rusticitatem,
Sin autem lantum nefas nunquam audivit Chrisli quam doctam blasphemiam eligam. Sanctus frater
Ecclesia : et per tuum priraum os, ipse se montem Tatianus [h) Diaconus te impendio resalutat.
interprelatus est, qui dixerat : « Ero similis Altissi-
mo; agc pccnilentiam, (rf) Veron. Mss. et ausus sum mordacius in extrema
» in sacco versare et cinere :

epistola, elc, quce coneinnior leclio viJeatur.

et tantum scelus jugibus absterge lacrymis : si tamen (e) Alias 7. Script. an. 306. velsequenti.
[hI. tandem] tibi dimittatur haec impielas; et juxla (f) Cassiodorius Institut. cap. 1 Tranquillum vocat.

crrorcm Origenis tunc veniam consequaris, quando (g) Velusliores eJiti, qucc bona sunt retinete, renuen-
tibus Mss. et sacro textu. Tum codd. Veronenses duo,
conseculurus est ct diaboUis, qui nunquam [ilus Certe qui in amorem ejus nimium, vel modicam stoma-
([uam per os tuum deprehendilur blasphemasse. cliipravilate ducunlur, etc.
Meam (h)Diaconi dignilalem relicent Veronenses membran»,
injuriam palienter luli.Impietatemcontra Deum ferrc apud quas iteni est salutat pro resalulat.
(1) Sic quidem edili et Mss. uno omnes conscnsu pra>-
(rt) Veroncn. et Bononien. Mss. ac vetus edit. addunt id fcrunt: quare nobis immut;ire non pl;icuit. Mallemus la-
est mconditum, quoJ Erasm. probat rproprieautcm dau- men Novutianum [noNovato legi, ille enim est Uoniaua"
vapTioTOi;incongruum,seuminimeconveniontemsit;nilicat. ecclesiiB Presbytor, cujus cruJitione nonniliil Hier. dele-
{b) Oliin 6vo<; 7vp6; Xupav eodem sensu; nec er;il ciir ctabatur, ejusque opcra recenset in Cataloir. cap. L.\X, etc.
eam iectionem Marlianieus falsitatis incusaret. epist. .\. ad Paulum ii. 3. ab eo niitli sibi rogat Epistotas
(c) GennaJius quiJeni c. 33. pravo ingenio secnndam Novatiani..., ut dum scliismatici liominis venena cognosci-
uislonem Danielis a Vigilanlio cxpositam traJit, lieic mus libenlins S. Martyris Cijpriani hihamus antidotnm.
vero priina innuilur, qu;c 2. capilo Daniel. exhibelur, Novatus auteiu C;irlb;iginitnsis est Presbyler de non reci-
iiisi si illc secunJum capui pro secuiula visione accepit. piendis lapsis, bigamisque auclor, cui ipse Novatianus
fi07 SA.NCTl IIIHRONYMI 608

:f5» EPISTOLA LXIIl (a). rum, dequevasis Templi. Invitataulemillumvere-

AD THKOPIIILUM. cunde ut quando quidempacatajam esset Betklee-
Signi/irnt, rcspondens Tkeopkilo^nihil sibiesxeanti- mitica regio, redeat ad pristinum conlubcrnium.
(juiux quam Ckristi juraservare^ graiias agens in- 1. Usque hodic- in leclione voleris Testamenli super

terim de commonitione circa Canones Ecclesias- facicm Moysi velanien positum est. Loquitur glorificato
licos; nec probans quod ille remissius ageret in vuliu, et populus loquentis gloriam ferro non susti-
ciusa Origenistarum. nel (Exod. 34). Cum autem convcrsi fuerimus ad
BEATISIMO PAP.E THEOPHILO HIERONYMUS. Dominum, auferetur (^\.aufertur) velamen : occidens
1. Meminii Bealiludo lua, quod eo tempore quo littora Domi-
moritur, vivificans spiritus suscitntur.
(b) nobiscum lacebas, iiunquamab officiis meus scr- nus enim spiritus Unde et David
c-t, et lex spiritalis.

mo cessaverit : nec consideraverim, quid lu pro dis- orabat in psalmo, « Revela oculos meos et consi- :

pensalione (c) tunc faceres; sed quid me facere derabo mirabilia de lege tua (Ps. 118. 18). Numquid
conveniret. Et nunc sumptisDit^nalionis tUcE epistolis, de bobus cura est Deo ? (1. Cor. 9. 10.) Utique non.
fruclum aliquem coepisse me video Evangelica' lec- Multo magis de jecore bovis, arielis, et hircornm, et

tionis. Si euiin duri judicis scnteniiam crelja mulie- armo dextero, (g) pcclore, et ventre, quo stercora
ris intlexit peliiio {Luc. 18. 15), quanlo magis pa- digeruntur; quorum duo in esum accipiunt sacer-
terna viscera interpellatione sodula molliunlur? dotes tertium Phinees meretur in praemium. De
:

2.Quodde Canonibus Ecclesiaslicis mones, gralias victimis salutaribus, adep- quo peclus obvolvitur, et
agimus; «Quem enim diligit Dominus, corripit et ; pinnula jecoris offeruntur super altare : ipsum vero
Hagollat omnem tiiium, quem recipil (Hebr. 12. 6). liectus et brachium dextrum dantur Aaron et filiis

Sed tamen scito nobis nihil esse antiquius, quam ejus legitimuin sempiternum a filiis Israel (Levit. 7).

Christi jura serv;ire, nec Patruni trarisfLrre (al. Sensus in corde esi, habitaculum cordis in pectore.

transire) tcrminos, semperque merainisse Roinanam Quaeritur ubi sit (li) anirnae principale. Piato iu cere-
fidera, Aposlolico ore laudatara, cujus se esse parti- bro : Christus monstrat 355 in corde : « Beati
cipem Alexandrina Ecclesia gloriatur. mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Et, De
3. Super nefaria hyeresi (Origeniana), (d) quod corde, procedunt cogitationes malae. Et, Quid cogitatis
muhara palientiam geris : et putas Ecclesiae visceri- noquam in cordibus vcslris» (iVaY^/i. 5.8. e/15. 18. e^
bus incubanies tua posse corrigi lenilate, multis 9. 4). Voluptas et concupiscentia, juxta eos qui de
Sanctis displicet : ne dum paucorum poenitentiam physicis disputant, consistil in jecore. Hujus pinnu-
praestolaris, nutrias audaciam perditorum, et factio lam in diversa volitantem, el per oculorum fenestras
lobustior fiat. Vale in Chrislo, erumpentem foras, offerunt sacerdotes Deo : ut post-
35-1 EPISTOLA LXIV (e). quam opere dixerint Deo, « holocaustum tuum pin-
AD FABIOLAM. gue fiat » (Psal. 19) : et concupiscentiam, libidinis
De veste Sacerdotali.
(/) seminarium, igno Spiritus concremaverint, merean-
Fabiolceiquce Betkleemse contulerat,illic cum Paulu tur accipere prsemium, peclus et brachium. In pec-
et Eustocki ovictura, sed ingruentibus barbaris coa- tore, mundas cogitationos, legis notitiam, dogmatum
cta est subito revertiRomam) explicat quid kabeat veritalem : in brachio bona opera et pugnara contra
mysterii vestitus Sacerdotumac Levitarum, addit- diabolum armatam manum
et ut quod mente con- :

que velutauctarium de ritu c(eremoniisque sucra- ceperint, cxemplo probent. Jesus enim « coepit
397. facereet doccre » (Act. 1). Ipsum quoque pectusculum
(a) Alias 68. Sciipt.circ. aii.
(b) In aliis edilts desideralurnubiscum, qua insuper appcllatur (i) iTd^t^a.,, id est additamentum, slve
expuncia voce, varianl Mss. exempl. pro tacebas, aliis
prcecipuum, et egregium : thexupha quippe hoc
monebas, aiiis manebas noii salis congrue legenlibus :

tamelsi quibusdam doctis viris videaluralleraleclio ad id

lemporis referri posse, quo Hieroijymum nionebat Teophi- (g) Wi&s pectusculo Philo dicit dito Se toO (ttiqOoui; Se-ov
lusuisimulialescum JoanneJerosolymilanodissimularet; irtov, pecloris pinguediuem Sed non spernendaleclio Regii
.

altera ad illud, quo apud ipsum S. Uuclorem manebat, codicis supra laiidali,duorumqui' aliorum,quos cilatMar-
cum ut ea^dem liles coinijoiierel, in Pala-stiiiam ad an. tiaiiaius, armo dextri pedis, et ventre. Confer Philonis
396. dicitur advenisse. Sed unum germanum sen-um re- librum de prsemiis et honoribus Sacerdoluin, unde subse-
ferriab impressa lacebas, evincit oralionis series, et prse- quenlem mysticam expositionem videtur Hieroiiy mus tran-
cipue verba niinc tiumplis IJignationis Iniv epistolis.
: stulisse. Venlrem aulem vocat Pliilo r,vj(jTf)ov, Omentum.
(c) Veroii. Ms. prodispeusalioue non feceris, sed, elc. (h illud animo' principale proportio vocabulo Hegemo-
(rf) Pe.ies. Eiasin. ac Mariianaiuni luinus beiie erat quam nicon, Graec. riYS(j.ovix6v veteres dixere. Umle Fei tiiliian.
in multa patienlia qeris. Reciius casiit;aliss. Mediolanensis De fjemoiiico an sil, et ubi sil, disputat e.\ Pliilosophorum
H. 59. quem sequiinur, quique mox Ecclesim viribus pro placitis lib. de anima. el lib. de Hesiirrect carnis c. 15.
visceribus legit. Hegemouicum animce in corde consecratum esse adductis
Alias \t>i. Scripta an. 397. vel superiori.
(«) e >criplura teslimoniis probat, cui sententi;e nostcr subs-
In Reginae codice -ito. iiiscrilutur « Libellus S. Hier.
(/) cribii lum heic, lum priecipue in Mattli. c. 15. Ergo animce
ad Fabiolara de cihis Sacerdotalibus, ac vesle Ponlificali » ;
principale uon secundum Platonem in cerebro, .ted juxta
idqueftgo,nequjd dissimulem, \erius puto; namutcwtera Clirislum in corde esl. Vid. 'ju;e in euni locum adnota-
oniillam infra sub numero 8 « Conipulisti me, inquit,
:
bimus.
Fabiola. htteris tuis, ul de Aaron libi Sacerdolio scribe- (j) Legeiat in gignendi casUgEra^mum seculus
Martian.
rem, et sesiim^-niis; cKO plus obluii, ut de cibis, et pri- e\ Levitici. c. 7. ETxiesiiaToc, non tamen ut ille iii eodpin
miliis SactTiloium, el de observalione Pontilicis pr^fa- casu interprelationem subdiderat, addilamenti. iVobis Vic-
tiunculam slruerem. » torii,qui in recto habel exeju^dem Levitici c.8. lecliouem
dogmaii propugnAndo junctus est, sed ejus scripta noa prieferre maluimus, tametsi Mss. nostia exemplaiia suum
pruferunlur. calculum non addiderint.
 .

609 EPISTOLA LXIV. m

magissonat. Ex quo intelligimiis jnxta iilud Mala- alterius amore teneatur. Vicinus et mercenarius ex-

chiae : « Lahia sacerdolis cinlodiunt scientiam, etle- cluduntur a convi\io sacerdotum, sorvis ciborum re-
gem requirunt ex oreejus » (Malack. 1.7): pra'ci- liquia; conceduntur. Jam t'inc n jiciebantur Phygelus
puam debere esse in sacerdotibus legis doctrinfeque et Hermogenes, et recipiebatur (1 ) Onesiphorus. Pri-
notiliam : et addilamenlo grati;r spiritualis, talem vi- milia' 'ciborum et omnium frugura atque pomorum
rum instiini, qui possit conlradicentibus resistere offeruntur Antisliti : ut hahens victum atque vesti-

Tit. 1 .), et nihil in sc sinistri habere operis, quod du- lum, absque ullo impedimento securus et liber ser-

cal ad tartarum : sed dextrum braciiium et sepa- viat Domino. Primogenita mundorum animalium
ratum, ut opeka sacerdotis comparaiione virluluin accipiunt sacerdotes : iminundorum prelia. Hominum
ejus, a cunctis hominibus separat^ sinl. Haec de vic- quoque primi partus redimuntur, et quia conditio una
timis, et de his quse offeruntur in allari : et quae nascendi est, (d) prctium 357 aequaliter oftertur,
sacerdotibus danlura Domino. sic moderatum et leve : ut nec dives intumescat, nec
2. Caaerum et ali^i tria, exceptis primiliishostiarum, tenuis prfEgrnvelur. ^Editui et janitores accipiunt
elde privato, et de macello publico, ubi non religio, decimas : et rursum decimas decimarum offerunt
sed victus necessitas est, sacerdotibus membra tri- sacerdolibus [Num. 18. et 35'
tanlo illis minores,:

buuntur brachium, maxilla, (a) el venter. De brachio quanto ipsi majores populo. Quadraginta octo civi-
jam diximus. Maxilla eloquenlem erudituraque signi- tates ad habilandum Levilis et Sacerdotibus sepa-
ficat, ut quod pectorc concipimus, ore promamus. raotur : sex urbes fugitivorum trans Jordanem ct
Venter receptaculuni ciborum, in scorto Madianitide intra Jordanem eliguntur : et finis exilii mors Ponti-
saccrdotali pugione confossus (Num. 25), universos ficis est. Universa quae festinus sermo perstrinxit,
354» hominnm labores, et momenianea blandimenta et quorum pulsavi tantum, nec aperui sacramenta,
gulae, stercoris fine condemnat : et oslendit mentihus ad cunclos pertinent sacerdotes : Ponlifex aulem
consecratisDeo, totum quod curamus,(/;) (luod vora- quantis polleat privilegiis, dicam breviter.
miis, in secessum projici. Unde et Apostolus : « Esca, 3. Caput, inquit, suum non discooperiet (Levit. 21).
inquit, ventri, et venler escis:Deus autem el hunc ct Habet cidarim, et nomenDei porlatin fronte : diade-
illas destruet » (1, Cor. 6. 13) : Et e conlrario de mate ornatus est regio, ad perfectam Christi venit
luxuriosis : « Quorum Deus vcnter est : el gloria in aetatem,semper ejus gloria protegendusest et vesti- :

confusione eorum » (Philip. 3. 19). Viiuli pulverem menta sua non scindel, quia candida sunt, quia im-
quem adoraveral Israel, in contemplum supersli- pollula, quia agnum sequentia el : de atlonste ovis
tionis in potum accepit populus, ut discat con- confecla velleribus. Thamar araissa pudicitia, scidit
temnere quod in secessum projici videral. Prae- tunicam (Gen. 38). Caiphas p^rdilo sacerdolio, rupit
cipitur sacerdotibus, ne ministraturi in lemplo, publice veslimenta (Matth, 26). (e) « Super onmeni
vinum et siceram bibant, nc ebrietale et crapula, et animam, qase mortuaesset,non ingredietur » (Levit. 21
curis hujus Tit?e prsegraventur corda eorum : nec 11). Ubicumque peccatum est, et in peccato mors,

partem habeant in lerra,nisisolum Heum (Levit. 10); illuc Pontifex non accedit. « Auima quse peccaverit,

ut nulla debiiitate (c) jnsignes sinl : ne truncis auri- ipsa morielur » (Ezech. 18). Quamvis ille sit dives,
bus, la!SO oculo, simis naribus, claudo pede, cutis quamvis potens, ot multitudinem offerat victimarum,
colore mutato, qust^ omnia refcrunlur ad anima> si mortuus est, (/) non langilur a Pontifice, non vi-
vilia. VoLUNTAS ENIM in hominc, non nalura damna- detur. Quod si resurgit, et ad vocem Salvaloris egre-
tur. Si quis e sacerdotibus semine fluxerit, ad sacer- ditur de sepulcro, et fasciis peccatorum solutiis in-
dotalem mensam prohibetur accedere ; et e contrario cedit (Joan. H. 12), intrabit ad eum Ponlifex : et
vidua, cujus cum Sara defecerunl muliebria, propter ibi faciet mansionem, et cum resnrgente prandebit.
continenliara et castitatcm recipilur in domura pa- 4. « Superpatie suo et malre sua non inquinabi-
tris : et de templi aerario alitur. Quod si filios liabue- lur (i(Levit.2[ .11). Multa nos faccre cogit affcctus:
rit, reddilur soboli sua", ut juxta Aposlolum iis mi- ctnuM PROPiNQuiTATEM respicimiis corporu:n, ctcor-
nislietur, « quse vere vidupe sunt » (1 . Tim. 5. 3) : cl poris et aiiima- otfendimiis Crealorem. Qui ;imat pa-
ut qucp de sacerdotalibus suslentalur cibis, nullius trem aut matrem super Christum, iion esl eo dignus
[Luc. 9). Discipulus ad sepulturam patris ire deside-
(a) In commentariis in Malachice c. 2 addit etiam Un-
guain, quoi\ «t Juda)i Babyionici faciunt. Iiifra pro voco
confossns (juidam editi, et maiiii oxaiaii libri apml veteres (rf) Male quidam edili et Mss. « quia conditio liuinaii;i
editor(=s liabeni con/ijins, alii dclossns. nascendi eslcodinuuiis.omnos pretium a^qualilerofferunt.
{b] Iteruin Erasmo coiiseiiliens edilor Benijdicrt. ;iddit \e) aio vetus interpres os Gia'Co £7ri Tiaffvi ^[/uyr] ifcslvj-
hoc loco qiiod salaijimiis, qu;e duo verba, ut (iliin Victo- TrjxviTa, etc. nnde etiani pro iniiredilur.xii anica eral in
rius, sic iios plurium Mss. lide addncli expunximus. iNoii instaiili.iecimus ingreilietur, non enim, ut passim istiiaH-,
tamen eo s;ilis consullum loci integrilali crediinus, qiiod atque alia infra habebantur, Hieronymi verba sunt, sed
enim nos ciim Victorio rHrfl/H^.v.alii c»/vv'/«/^s- edid^^runl, Scriptui;i'.
falso utrumqu(^ scribi, suspicamur, nisi ciiranius referatur (/) He|;in8e e\einplar, « non tangilur a Sacerdole, sive
ad liominain labores, de qiiilius modo. Fort.isse oral yhit- a Puiililice iion videtur. Mox leviviscit pro resurgit. »
timus, ;int (juid similc, sed ullru Mss. auctorilatem noii (i) Duc;eus exconsensu Mss. el Mogunlinae piimie eili-
audenms. tionis an. 1470. retineri jubet Vnesimus. Pr;eterea quod
{c\ Perperam cuni Erasmo Benedirtina edilio segiies Onesimus Philomenis s«rvus erai ex e| istola Pauli ad
pru insiyiics, quani voceni e\ aliis edilis, ct Mss. f«re eumdeiii v. lo, etc Onesipliorus iion ilem, sed injfenuus
omnibus restituimus. el liospes Apostuli.
 btl SANCTI UIBUO.NYMI ()I2

rans, Salvaloris probibclur impcrio. Qlanti Mona- sedcc c {l>Mil. 109. \'v). Et in Z;icharia : « Audi Jc-
ciiORUH duni palris malrisquc niisercnlur,suas aiiimas su sacordos magne
{Zach. 3. 8) et cui sordida pec-
» :

pcrdidcrunl Super palre cl malrc pollui nobis iion

I caiorum noslrorum veslimenta lolluntur, ut recipiant
licet, quando magis supcr fralrc, sororibiis, tt5S gloriam quam habuit apad patrem prius quam mun-
consobrinis, familia,servulis? Gcnusregalcetsacerdo. diK^esset.
sumus. Illum attendamus palrcm, qui nunquam
lalc 7. Sed ne quis me vim facere Scriplura^ putet, et
morilur, aut qui pro nobis moritur el qui ideo ri- : sic amarc Christum, ut hislorife auferam verilatem,
vcns mortuus est, ut nos mortuos vivificarcl. Si quid inlerprelabor in inembris, quod referalur (b) ad ca-
habemus de iEgyplo quod princeps mundi suum put : intelligam dc servis, quod impleatur in Domino.
possit agnoscere, lenenli JEgvpUfe cum pallio reliu- Quanquam gioria Domini, gloriam famulorum sit. Et
quamus {Gen. 39). Sindone operlus adoloscens, vin- ubicumquc opportunitas loci tuleril, sic de vero lu-
clum Doniinum scquebalur {Marc. 14) incurrisset : mine disputabo, ut deriveturad cos, quibus Christus
in laqueos, nisi cxpediius et nudus persequenlium donavit, ul lumcn sinl. Ponlifex iste, qucm Mosai-
declinassct impelum. Rcddamus parenlibus quic pa- cus sermo d^scribit, viduam ejectam el increlricem
rentum sunl : si tamen vivunt : si servientesDomino non ducit uxorem. Vidua est, cujus marilus estmor-
filios suos pra'ferri sibi glorianlur. tuus. Ejccta, quse a marilo vivcnle projicitur. Mcre-
5. « Et de sanclis non egrcdietur : et non polluct trix,quaeniultorum jibidini patet. Sed am;«c/, inquit,
sanclificationem Dei sui » {Levit. 21. 12). Pio olioso uxorem virginem et de genere suo, non alienigenam,
quoque verbo ralioncm reddiluri sumus et omne : ne in mala lerra nobilium seminum frumenla dege-
QUOD non ajdificat audienles, in pcriculum vcrlitur neret. Non merctricem, qu;e multis expositaestama-
loquenlium. Ego si fecero, si dixero quippiam, quod toribus.Non ejeclam qua' etiam priori conjugio indi-
,

reprehensione diguum esl : de sanclis egredior, ct gna Non viduam, ne prislinarum mcminerit
fuit.

poUuo vocabulum Christi, in quo mihi blandior : voluptalum sed illam animam, quiE non hahet ma-
:

quanto magis Pontifex cl Episcopus, quem oporlet culam, nequerugam, qua' cum Chrislo renata, inno-
esse sine crimine {Tit. 1) : tantarunique virtuluin, valur de die in diem, dc qua Apostolus loquitur :

ut senipcr moretur in Sanctis : et paralus sil victi- Dcspondi enim vos uni viro, virginemcastumexhibe-
mas offerre pro populo, (l)sequesier hominutn ct re Christo (1. Cor. 11. 2). Nolo discipulam conjugem
Dei, et carnes agni sacro ore conficicns : Quia san- quidquam haberi de veteri homine. Si con-
Pontificis

clum olcunri («) Christi Dei sui supereum est. » Non surreximuscum Christo, ea qua; sursum sunt, sapia-
egredielur de sancto, ne veslimentiim quo indulus mus. PraUeritorum obliti, fulurorum avidi. Infelix
est, polluat. Quotquot enim in Christo baptizati su- Simon, quia post baptismum de antiquo matrimonio
mus, Chrislum induimus {Gal. 3). Servemus tunicam cogitabat, nec ad virginalem venerat puritatem, Pe-
quam accepimus, sanclam custodiamus insancLo. llle tri consortio indignus fuit.

monlanus habitalor, qui de Jeiusalem descendcbat 8. Compulisti mc, Fabiola, lilteris tuis, ul dc

in Jericho, non prius vulneralus est, quam nudatus. Aaron (c) tibi sacerdotio scriberem et vestimentis.
Infunditur ei oleum medicamentum lene, et miseri- Ego plus obtuli, ut de cibis el primitiis sacerdolum, et
cordia temperalum et quia debuit negligentiae sen-
: de observatione Pontificis Pra'fatiunculam struerem.
tire cruciatum, vini austeritate mordetur {Luc. 10) : Egressa de Sodomis, montana fcslinans, non
et ad

ut per oleum ad poenitenliam provocetur, per vinum vis habilare in parva urbe Segor. Transcendens 300
severilalem sentiat judicanlis. proselyios, prseteris Israelilas, dimitlens Leviticum
6. « Uxorem virginem accipiet, viduam autem et gradum, et prspele penna iransvoians sacerdotcs,
ejectam el meretricem non accipiel, sed virginem ad Ponlificeni venis. Seddum vesles ejus et Ralionale
de generc suo, et non contaminabil scmen suum in pectoris diligeiiter inquiris, nostra libi displicuere
populo. Ego Dominus qui sanctifico eum » {Levit. 21. consortia. Et tu quidcm optato Irueris otio : et juxla

14). Scio pontificem, cui pra^cepta nimc danlur a Babylonem Belhleemilici forsitan rura suspiras.
plcrisqueChrislum 350 inlelligi :ciid quod dictum Nos in Ephrata, tandem pace reddila, vagientem de
esl, « super palre et matre non inquinabitur, « de pr;t'sepi audimus infanlem : et querimonias ejus ac
vlrginali Maria^ partu edisscri : multoquc facilior est voculas ad tuas aures cupimus pervenirc.
super Domino inlcrprelatio, qui audilin Psalmo « Tu : 9. Legimus in Exodo, lahernaculum, mcnsam,
es sacerdos in neternum, secundum ordincm Melchi- candelabrum, altaro, columnas, lenloria, coccum,
byssum, hiacynthum, purpuram cxauro, argcnto,aere
(0) Ex Gra^co oti t6 ayiov £).atov to XpiaxoO toO BsoO I-k vasa diversa, tabernaculum divisum in tria, duode-
auToO. Et Clirisli quidem nomen a veluslioribus Hierony-
mianis edilionibusaberat, in Mss.auteminvenitur; sed fa-
cirn panes persingulas licbdomadasmcnsa?impositos,
ciie aul c/<;is;«ff, aul verius Crlmtum ; ejus loco legcndum in candclabro scplem lucernas, altare hostiis holo-
est.
Vitiose liabenl d«o codd. Regin;e ad corpus pro ca-
(1) Paria habet in Malacliia; cap. 2. eique Origenes
(b)

Homil.^i. mLevitic. BasiliusConslit.Monast. cap. 22.alii- piit. Infra leviora quiedam emendamus.
que vetcres adslipulaiitur.S. Auguslinus tamen lib.iJ.con- [c\ Veieri eililiom an. 1490. consenliens aller Reg. liber

ira Parmeiiiarium cap. S'. hunc Uoiiatislam repreheiidit, II t de Aaron tibi ncribercm vestimentis, absque sacerdoti

quod mediaioiem esse dixisselEpiseopum inler bomines mentioiie ulla; qua; forlasse veiius oiiiiitiiur, ejus cnim
et Deum.quod uiius meilialor sil Cluislus Jcsus. Quare dignitatis saciaineiila non expiical.
eu sensa accipiendus est ipse Hieron. ul ministcrii lanlum, atque intercessionis mediatorein episcopum esse velil.
 (ii; liinSTULA LXIV. 614

causlisfine cxpo.Mluin, crateras, scyphos, Ihuribula, •/.iToiv, quod Hcbra^o scrmone in lineam vertitur. Hsec
phyalas, morlariola, paxillos, pcllos rubras, pillos ca- adhairet corpori, el lam arcta est ct striclis manicis,
prarum et hgna imputribilia {Exod. 35. et seqq.). ul nulla omnino in veste sit ruga et usque ad crura :

Tanta et talia oiTcruntur in tabcrnaculo Dei, ut nul- descendat. Volo pro legenlis facilitate abuti sermone
lus dcspercl salutem. Aliusaurum scnsuum, aliusar- vulgato. {c) Solent militantes habere lineas, t{uas
genlum eloquii, alius voccm iciis cxhibeal. Tolus camisias vocant, sic aptas membris etadslrictas cor-
mundus in tabernaculi describitur sacramcnto. Pri- poribus, ui cxpediti sint vel ad cursum, vcl ad prae-
mum et secundum vcstibulum omiiibus i)atel. Aqua lia, dirigendo jaculo, tenendo clypeo, ense vibrando,
enim et tcrra, cunctis mortalibns data sunt. In san" et quocumque necessitas traxerit. Ergo et sacerdotes
clis vero saiictorum, (luasi ad tethcra cl in coelum, parati in ministerium Dei, utuntur liactunica; ul ha-
paucorum introilus et volatus est. Duodecim panes bentes pulchritudinem vestimentorum, nudorum ce-
duodecim mcnsium sigiiificant circulum. Septem lu- lerilate discurrant.

ccrn;e, scptem erraritia astrademonstrant. Et nelon- 3<>'^ 12.Tertium genus est vestimenti,quod illi ap-
gum faciam (neque cuim propositum mihi est nunc pellant ABANET,nos cingulum vel balteum, vel zonam
de tabcrnaculo scribere) vciiiam ad sacerdotalia ves- possumus diccre. {f) Babylonii novo vocnbulo hemiaiX
timenla et antequam mysticam scruler intelligen-
: vocant. Diversa vocabula ponimus, ne quis erret in
morc judaico, qu.T scripta sunt, simpliciter ex-
liam, nomine. Hoc cingulum in similitudinem pellis colu-
ponam ut postquam ve^titLim viderissaceidotcin, et
: bri, {(f) qua exuit senectutem : sic iu rotundum tex-
oculis tuis omnis ejus patiicrit (a) ornatus, tunc sin- tum est, ut marsupium longius putes. Textum est
gulorum causas pariter exquiramus. autem subtegmine cocci, purpurtL-, hyacinthi, et sta-
" 10. Discamus primiim communes saccrdotuin ve- mine byssino,ob decorem et fortitudinem : atque ita

stes atquc ponlificum. Lineis femiiialibus, qua' usque polymita artc distinctum, ut diversos Ilores ac gem-
ad gcnua et poplites veniunl, vercnda celantur, ct su- mas artificis manu non lextas, sed additas arbitreris.
perior pars sub umbilico vehemenler astringilur : ut Lineam tunicam, de qua supradiximus, inter umbili-
si quando cxpedili maclant victimas, tauros et arie- cum el peclus hoc slringunt balteo, qui quatuor
lcs trahunt, portanlque onera, et in officio minis- digitoriim habens latitudinem, ex una parle
[h) et
Irandi 3G1 sunt, eliam si lapsi fuerint, et femora ad crura dependens, cum ad sacrificia cursu, et ex-
rcvelavcrint, non pateat quod opertum est. Inde et peditione opus est, in la^vum humerum retorquetur.
gradus altaris prohibentur fiori, ne inferior populus 13. Quartum genus est vestimenli, rotundum pi-
asccndentium verenda conspiciat : vocaturque lin- leolum, quale piclum in {i) Ulyxi conspicimus, quasi
gua Hebryea hoc genus veslimenti {b) machnase, sphsera media sil divisa, et pars uaa ponatur in ca-
Griiecc TTEpiaxsXT], a nostris feminalia, vel bracte pite : hoc Grseci et nostri Tiapav, nonnulli galerum
usque ad genua perlingenles. Refert Josephus (nam vocant, Hebrici {j) misnepheth : non habet acumen in
ielate ejus adliuc lempluni slabal ; et necdum Vcs- summo, nec lotum usque ad comam caput tegit; sed
pasianus et Titus Jerosolymam subverterant, et erat que vau scribit riJns) vestis est linea;atque inde deri-
ipse dc genero sacerdolali ; mulioque plus inlelligi- vatum xiTwv Graic. et Latin. tnnica, non ambigitur.
(e) Vide Macrobium 1. 7. Salurnal.clS.Demilitantium
lur quod oculis videlur, quam quod aure percipilur)
camisiis.sivc lineis ctiamUionysiusloquilur liisversibus.
hioc feminalia (c) de bysso rclorta ob forliludinem Kat Xvteo) x6ffniiff£ 6£'[jia; fio-^uiCiZK ttettXu).
solere contexi, et postquaiu incisa fuerint, acu con- Otov £ff<«) Otop^^xo; d£t ^opeoufft (jiaxriTat!
Posleriores Graici £7ttxdiJ.tffa dixerunt leste Eustathio in 11-
sui. Non enim posse in tela hujuscemodi fieri. liad. X nbi contendit -/atTiiiva simpliciter non esse tuni-
11. Secunda ex lino tunica est TO^rjpr-,;, id est, ta- cam interulam.
{f) Nunc Persice dicitur Hemiam vocem notare bal-
laris, duplici sindonc, quain ct ipsam (</) Josephus Iheum, et a Babyloniis Persae facile didicerunt.
byssinam vocat, appcllalurque chotonath, id esl, (^f) Ms. Regina', qua exuit se in mstate.

Qi) Idem ex magna parte... descendens.

(«) Martianreus ornamentiim, retenla voce omnis, quo J [i) Antea legebaiur in Ulysse, vel in Uli/xeo, que no-
inininie Latinum est. mine Victoriusinterpretatur porticum, in quaUlyxis gesta
(b) In plcrisque Mss. Machtnasen, in Reginai duobus depicta conspiciebantur. Oliravero in Ulijxi scriptum est,
Ma.sclwnse, Erasinus legerat Micliense, Froben. Michnese, etscripturamulramquecomprobant auclores boni. Notum
aliis lypis Maschinase,el Machinase. Gredce ^jiaxavffriv^aul quippe cx PIinio,aiiisque in labula errantis Ulyxis ex au-
(i.a)(ava<Tuv, e'. jj.eyavao-tv, viliose apud Josephum, (xava- sis Nicomaciii pictoris galcruin nauticum capiti vaferrimo
Xaa-vjv. Tum loco u£pi(Tx.e>-^, ju.xta Erasni. oliin erat, uept- imfiositum. Ulyxis vero nomen sic scribunt docii ; non enim
i
ffxeXri?, et in Mss. TC£pi<TX£>E?. Chaldan "jiDJDQ micnesin Ulyssem dicebant veteres Latini, et in veluslis exemplari-
'
aul in medio numero micnesain, et macnesin, lioc
diciint busLalinorum fcreomniumUly\es scribitur;impressiau
quod proprie signilicat ver-
esl TuvaxTripei;, constrictoriie, tem coJices male aiteram scripiuram, pr;eferun[. Vid. Plu
1
buin DJD. Sed in sacro textu materies continuo additur, tarchum in Marcello Ta oe ou X'Jtou, TouTJffTtvOouffffEioc.
:

Sed de pileo Ulyxis coiisuleHoineruiniii Iliad. /,. in eum-

ut T2 1DC3D, et 1DJ313 DTIQS. Vitl. adnotationes
que rursus Euslalhium. Duca?us tamen mavult Ulixeo
noslras in Dan.
c. 3.
quod Latini nomina qua' in £u: apud Gra;cos proferuntur,
(c)Nimirum Ant. I.S.c.S.evpuaaouxXtoffTri:; slpYvujiEvov. in eus syllabas enuntieiit, sic Acltilleus, Theseus., etc.
(rf) Pra'stat ipsa audire cx Joseplio verba, sTrioeTouTti)
{]] ApudJosephum (jiaffva£(JifOr,;, aut Chaldaico propius,
Atveov £v6u(j.a ^opet fftvSovo? pufffftvr] /^sOojAevri (isv
(x^ffvae^Or,;, Masnaephtes: Olim lecluiuapud Hier. Mane-
St7t),ri?
xaXettat, Atveov touto ffr((Aatv£t. )(£66v y*? "^^ ^.ivov f|[i£t?
phet, aui Masnephrt, subsliluto .1 pro / more Syrorum
xa),ou!X£v. Nec prointle teniere quis suspicelur, heic quoque
in hujus lormaj vocibus, qua; a Mem, et Chirech incipiunt.
i»pud Hier. legentlum ysfJov.aul ysOwv proxi^wv. Derivatur
Sed utraque vox Hebnri .Misnephes desideratur iii Regi-
autem a rp^-^ V.etlun 'Ciialda.'oriim Arabumque, quod li-
iia; Mss. Quod autem do eo subdit S. Doctor, quod iion
nuniLatine liirjtur, uiide ri.:irr lUun ul Maitianieusa,bt;- babcret ucunien in summo, erroris convincit quod neote-

Patrol. XXII. 20
 . .

«15 SANCTl HlliKU.NY.Ml 616

lorliani iMrlem ;i Ironlc inoi)orlamrolin(|uil:alquc ila pcctus nihil contoxium cst, et locus futuro Ralionali

in occipiliovitla corislriclum esl : ul non facile laba- (lcrelictus. lu utroque huuicro liabet singulos lapides
lur ex capile. Eslauieml)yssinum,el sicfabrc operlum clausos et astrictos auro, qui Hebraice dicuntur
linlcolo, ul nuUa acus vosligia forinsecus a|)paroant. sooM : ab (/") Aquila et Symmacho ot Theodotione
i 4. His quatuor veslimenlis, id esl, fc^minalibiis, lu- onychini Septuaginta smaragdi Iransferunlur
: a :

nica linea, cingulo, quod purpura,cocco, bysso, hya- Josephus sardonychas vocat, cum {g) Hebra-o Aqui-
cinliioquc 303 conlcxilur, elpileo, de quo nunc dixi- laquo consontiens : ut vel colorcm lapidum, vel pa-
mus, lam Sacerdolcs, quam i*ontificos utuntur. Keli- triam (lemonstrarct. Ht in singulis lapidibus(/i) sona

(jua qualuor proprie l*onlifuum sunt, quorumprimum Patriarcharum nomina sunt, quibus Israeliticus popu-
est (rt) MAiL, id est, tuuica talaris, lola hyacinthina, lus dividitur. In dextro humero majores filii Jacob,
c-x laleribus ejusdem coloris assulas liabons manicas, in laivo miiiores scripti sunt : ul Pontifex ingrediens
el in supcriori parlo, quacollo induilur, aperta, quod Sancta Sanctorum, nomina populi pro quo rogaturus
vulgo capilium vocanl, oris firmissimis ex si^ lexlis, est Dominum, portet in humeris.
(ft) ne facile rumpantur. In exlrema parle, id esl, ad- •^ 16. Septimum vestimentum est mensura parvu-
pedes, septuaginla duo sunl tintinnabula, et totidem lum, sed cunclis supra dictis sacratius. Intende,
mala punica, iisdera contoxta coloribus ut supra quaeso, animum, ut quae dicuntur,intelligas. flebraice
cingulum. Inter duo tinlinnaliula unum malum esl : vocatur (/') hosen, Gra^ce autem X6710V, nos Hationale
inler duo mala unum tintinnabulum, ut alierutrum possumus appellare, ut ex ipso statim nomine scias
sibi media sint causaquc redditur. ^dcirco liniin-
: mysticum esse quod dicilur. Pannus est brevis cx
nabula vesli apposita sunt, ut cum ingredilur Pon- auro et quatuor textus coloribus, hoc est, iisdcm
lifex in Sancta Sanclorum, totus vocalis incoflal, quibus Superhumerale, habons magniludinem pal-
et

statim moriturus, si hoc non fecerit. mi per quadrum et duplex, ne facile rumpalur.ln-
-,

15. Sextum est vestimenlum, quod Hebraica iin- texti sunt enim ei duodecim lajiides mira? magnitudi-
gua dicitur ephod. Sepluagintaenw[j.(oa, id est, super- nis atque prelii per quatuor ordines : ita utin singulis
humerale appellaut. (c) Aquila lirdvou[Aa, nos ephod versiculis 3I»£» terni lapides collocentur. In primo
suo ponimus nomine. Et ubictimque in Exodo, sive ordine sard^ius, topazius, smaragdus ponitur. Sym-
in Levitico superhumerale legilur, sciamus apud He- machus dissentit iri smaragdo, (/) ceraunium pro eo
brgeos Ephod appellari. Hoc autem esse Ponlificis transferens. In secundo carbunculus, sappiiirus, j '.-

vestimentum, ol in quadam Epistola {Ad Mflrcell. spis. In lertio ligurius, achates, amethystus. In quarto
XXIX) scripsissc me mcmini : et omnis Scriptura chrysolilhus, onychinus, berillus. Satisque miror cur
teslatur, sacrum quiddam esse, et solis conveniens hyacinthus pretiosissimus lapis in horum numero
Ponlificibus. Ncc statim illud occurrat, quod Samuel non ponatur : nisi torte ipse est alio nomine ligurius.
qui Levila fuil, scribitur Regum primo libro, ha- Scrulans eos qui de lapidum alque gemmarum scri-
buisse aelatis adhuc |)arvula' ephod bad, id est, super- psere naturis, (fc) ligurium invenire non potui. In sin-
humcrale lineum: cumDavid quoque ante arcam Do- gulis lapidibus secundum aetaies duodecim iribuum
mini idem portasse refcralur. Aliud est enim ex Sic Hieronymiani codices omnes eamdem Symma-
(f)
quatuor supra dictis coloribus, id cst, hyacintho, cho etTheod. versionem iribuunt, unde perperam Dru-
sius putavit, intrusa haec duo noniina, et leclionein uiii
bysso, cocco, purpura, et ex 304 auro habere con- Aquilae ascribendam.
textum; aliud in simililudinem sacerdoium simplex et {g} Quod Hebrteum spectat, credo alludi ab Hicronymo

lineum. Auri lamin», id est, bractefo, mira (rf) tenui-

nomen Tx
quod Sardonyv verlilur neque enim alio no- ;

mine Hebraeo textu scimus scribi iii Exodo, Isaia, et

iii :

tate tenduritur, ex quibus secta fila torquentur, cum Ezechiele. Congruil et nominis inlerprelatio quae ad colo-
subtegn)ine trium colorum, hyacinthi, cocci, pur- rem lapidis, ui ipse innuit referlur UMlH quippe Rubeum
dicitur, unde Rubinum vulgo audit Quod adJit, cum
purye, et cum stamine byssiilo : et efficitur(6) pallio-
Aquila consenlire Josephum, puloalterara Aquilte edilio-
lum mira^ pulchriludinis, prsstringens fulgore oculos nem velle inteiligi, modo eiiim dixeral ab Aquila, Sym-
niacho, el Theodotione onijchinos dici. Deiiique quod pa-
in modum Caracallarum, sed absque cucullis. Conira
triani notari vnlt eo nomine, concinit Plinio, qui Sarda
riciexpositores Iradunt, tetendisse superius in aculum. gemina, inijuit, nomen cuni Sardonyche communicavit, et
Mov pro forinsecns appareant, Mss. pareanl, antea ie- libro ultimo, Sardam, ut Sardibus (Lydorum videlicet)
gebatur rxtrinsecus appareant primum reperlam, sed laudatissimam circa Babi/lonem
(«) Josephus Mslp xa),eTTat xa-raTrivyi(iiiTepav y^.wcrTav. testalur. Quin etiam S. Epiphanius in hac ipsa Epislula
non semel ubi degemmis laudalus ab Hieronymo, Tou ),o-
Hicr. ex S'j;C <^l
^E»\n ^'"U, quod LXX. varie reddi-
YEiou, inquit, 6 [X£v TtpoJTOC XtOo?, oapoto; effTt 0£ 7tupt<)ii6;
derunt, modo uiioouTT|i;ytTwv, id est sub Ephoda,,s7//;/w-
"zih cioEt xat aip.aT0£t6ri(;* 'Ev Ba6u).wvt oe Tvi Tipo? 'Attou-
nicalis, ul in Epist. nijnc 29. ad Marcell. n. 4. iiiodo
ptav YtvETat, £(TTt 0£ StauYTji; 6 ).(9oc, etc. qute inlerpre-
duevouTyi? supra tunica. Siy?^ veio superulam,sive£7C£v- talione non indigent.
6uTr,v proprie significat ab ny^ origine. (h) Vetus editio bis sena. Viliose.
\b)Viclorius legendum conttndit rM»«/>a/Mr,id est tala- (i) Quidam Wss. Hosin; vetus editio Osuin.

ris tunica. <

ij) Graece x£pauvtov, quod fucus iste scintilla:' instar

(c) Alias i7rippa{j.(xa cum duplici p. Edil. votus £7ctpa(X|xa, micet. Infra e\ veleri editione Ligurium vel Lijgnrium,
id esl super veslinienliim. Regia' membranae, cuni paucis restituimus pro Lyncurio, qua de re mox dicemus.
aliis Mss. £ir£vou(xa, id esl (lesuper vestinienlim (/i) Sic jam u.sque ab Erasmo edilum, sed Liyurius legen-

id) Duo Codd. lenuilute condiinlur,ex qiiibusaliasecla dum esl juxla priscos codices, ut alii ante nos anini:iil
septem filu torqiientur : in aliis /HHdw?//«r, iiivenimus. verterunl Lyncurius enim aliud est, et succinuni poiiu
:

(.onfer Exoili cap. 3S. r,. ct Philoiiem iii viu Hoysis. quamHyacinlhi quoddam oenusaut alteriusgemma-.ijuoci
(^l Rej/. Ms. Palliolum i'ermiculal/n pulihritiidiuis, suaa;taiePliniusvidoicpoiuit.HincHesyi:liius).uY7.ouptov,
aiqu9 infr» .losephus Sardinos vocat, pro Sardonychas. r,).f/.Tpov, tamelsi Tlieoplirastus aliique veterum cum
 : . ;

17 liinSTOLA LXIV. 618

tiulpla sunt nomina. Hos lapides in diademaic piin- jiro Israel, sed el pro universo mundo roget : siqui-
ipis Tyri, et in Ai)Ocaiypsi Joannis legimus, de qni- dem ex terra et aqua et aere et igne mundus iste

us exlruitur coileslis Jerusalem {Ezech. 28; Apoc. consistit : et hfec elementa sini omnium. Unde pri-

\] ct sub liorum nominibus el specic, virtutum

:
mum veslimeiitum lineum, terram significat : secun-
el ordo, vel diversiias ifidicalur. Pcr quatuor Ralio- dum byacintliinum, aercm iii colore demonstrat (al.

alis angulos, quatuor annuli sunl aurei, iiabenlcs demonstrans) : quia de terrenis paulalim ad excelsa
ontra se in Superliumerali alios qualuor, ul cum (c) sustollimur : ct ipsa vestis hyacinthina a capitc

pposilum fueril X6ytov in loco, quem in Ephod dixi- usquc ad talos veniens, indicat aercm de ccpIis usque
lus derelictum, annulus veniat conlra annulum, ct ad lerram fusum. Mala autem punica et lintinnabula
niluo sibi viltis copuicntur hyacinthinis. Porro ne in inferioribus posita, fulgura tonitruaque demon-
lagnitudo et pondus lapidum contexta stamina rum- strant : sive terram et aquam, et omnium elemcnto-
leret, auro ligati sunt atqiie conclusi : nec suffecil ruminter seconsonanliam: et sic sibi universa perple-
oc ad firmitatem, nisi et catena; ex auro fiercnt, xa, ut in singulis 305' omniareperiantur. Quod au-
uae ob pulchritudinem fistulis aureis lcgerenlur, tem supradicti colores auro intexti sunt id significari :

aberentque et in Ralionali supra duos major* s an- volunt, quod vilalis calor, et divini sensus providen-

ulos, qui uncinis SuperhumeraJis aurcis necteren- tia univcrsa penctret. Superhumeraleetduos lapides,

ur, et dcorsum alios duos : nam post tergum in Su- vel smaragdinos, ve! onychinos, qui desuper sunt, et

lerhumerali contra peclus etstomachum, ex utroquc utrumque humerum tegunt, duo hemisphceria inter-

itere erant annuli aurei,qui catcnis cum Ralionalis pretanlur : quorum aliud super terram, aliud sub
nfcrioribus annulis jungebatitur : atquc ita fiebat, ul terra sit ; sive solem et lunam, qufe desuper rutilant.

slringeretur ct Rationale Superhumerali, et Supci- Zonam illam, qua sacerdotis pectus arclatur, et linea

lumerale Ralionali, ut una textura contravidenlibus tunica, {d) id est terra, constringitur : interpretantur

mtaretur. oceanum. Rationale in medio positum terram edisse-

18. Oclava lamina aurea, id est, SIS ZAAB, in
est runt : quse instar puncti, iicet omnia in se habeat,

jua scriptum est nomen 360 Dei Hebraicisquatuor tamen a cunctisvallalur elementis. Duodecimlapides,
illeris JOD, HE, VAV, HE, quod apud illos ineffabile vel zodiacum interpretantur circulum, vel duodecim

luncupatur. Hgecsuper pileolum lineum et commune menses, et singulis versiculis singula assignant tem-
)mnium Sacerdolum, in Pontifice plus additur, ut in pora, el his ternos deputant menses. Nec alicui gen-
Tonte vitahyacinthinaconstringatur,TOTAMQUE Ponti- tilis videatur expositio. NoN enim si ccelestia et Dei
icispulchritudinem,Deivocabuhimcoroneletprotegat. disposilionem, idolorum nominibus infamarunt, id-
19. Didicimus, quae vel communia cum Sacerdo- circo Dei est neganda providentia, quae certa lege
;ibus, vel quai specialia Pontificis vcstimcnta sinl :
currit et fertur, et regit omnia. Ar- Nam et in Job,

Jt si tanta difficullas fuit in vasis fictilibus, quanta cturum et mazuroth, hoc est, zodia-
Orionem, et {e)

majestas erit in thesauro, qui intrinsecus latel? Di- cum circulum et ca-tera astrorum nomina legimus
camus igitur prius quod ab Hebrseis accepimus : et {Job. 9. e^39). Non quod eadem apud Hebraeos voca-

juxta morcm nostrum, spiritualis postea intelligen- bula sint, sed quia nos non possumus qua? dicuntur,
li?e vela pandamus. Quatuor colores et quatuor ele- nisi consuetis vocibus intelligere. Pulchre autena hoc
menta referimtur, ex quibus universa subsistunt. ipsum quod in medio est, appellatur Rationale ; ra-

Byssus terrae deputatur, quia cx terra gignilur. Pur- tione enim cuncta sunl plena, et terrena hserent coe-
pura mari,quia ex ejus cochlcolis tingitur. Hyacinthus lefctibus imo ratio leirenorum et temporum, calo-
:

(a) aeri, propter coloris simililudinem. Coccus igni ris et frigoris, et duplex inter utraque temperies, de
el jetheri, qui Hebraice sani appeliatur : quod Aquila coeli cursu et ratione descendit. Unde et Rationale
Stdttpopov, Symmachus 8t6acpov intcrpretalus est. Pro cum Ephod fortius slringitur. Porro quod dicitur in
cocco juxta Latinum eloquiuin, apud Hebra^os tho- ipso Rationali 6T^>.&)at? esse et aXr]6eia, id est, manife-

L\TH, id est, vermiculus scribitur : et justum esse statio, aique doctritta, \e\verftas, hoc ipsum signifi-

;onimemorant, ut Pontifex {b) Creatoris non solum cat, quod nunquam mendacium silin Dei ratione

sed et ipsa veritas multis signis el argumentis mon-

.}iicurio electro,XiYupiov, autXtYYviptov Ligurium, majoris
stretur hominibus, et usque ad mortales veniat. Unde
jrelii gemmam confudirunt. llieronymus autem
iiiale
laec cx Epiphanio Iranscripsit, qui itidcni gemmae natu- adornatus nonsolum, elc. qnx non Glossatoris ingcnium
am ignorare se prolitelur, el Psellus quoque inter igno- sed ipsius Hieronymi nobis referre visa suut; infra enim
*as gemmas recunset. hoc sensu « justum.inquit, ergo erat, sicul supra ex parte
(fl) Pleiique Mss. et aeri. Sod Joseplius lib. 3. cap. 7. dixiinus, ut Ponlifex. Dei creaturaruin omniuni typum
inde \\x-c Hieronymus transtulit, et Philo, neulram sive portaus in vestibus, indicaret cuncla indigere misericor-
sivo
iieris a-tlieris comparationem cocco Iribuunt. Origenes dia Uei, etc.
'luoque in Exodum
luuc veluti vulgo nolissima recitat [c) Victorius legit sustollitur, scilicet aer, eamque le-
1 Hyacintlius ergo ad aerem rtforlur, lioc eiiim ipso imli- clionem ex subsequenlibus probat, alque impressam falsi
jat color; sicul coccus ad igneni; purpura' aquae tenet arguit. Nos nostra sequinuir e\emplaria.
'iguram, iiuasi quie de aquis accijjial fucum byssus ; {(I) Cluniacensis Ms. Apud Manian. leclio, eo quod ter-

'rra% quia orilur e\ torra. I'ro oiaipopov, quod infra est, ram constringat.pressius te.vlui Joseplii Grmco respondet.
i^avov legit Drusius, atque editio twv L\X. Uomana Zcdvri T£ uspioSsuffacra tov <ox£av6v aT:o(Tr|(jLaiv£t. xat yap
il Aqudam, aliiquo fere omnes e\ edilis Hieroiiymianis ouTo; £[j.7T£pi£i).r,?£ -a TtavTd, quae Hieronymus fero vertil.
'dicibus et pro Symmaclii otoa^ov plcrique Mss. per-
; (e) rSou lypographoruin vitio, ut Marlian. putal, sed ev
'orani (liafor, Lafinis litteris. Hebrteo te\tu 4. Reg. c.:2.?. legoraut Lrasm. el Victorius
{l>) Unus Reginae codex, ut Pontifex creaturis otniiibm
myfia Mazolotli ; tametsi Job. 39. 32. quem locuui Uier.
liT.i SANGTl HlRUONYMl 620

1'acluiii Cbl, ul ralioinMii solis ollun;i' ct auni ct men- cnim noviim in novis ulribus mittiUir. Quod aulem
siuni cl lcniiicrum itiiH ot lioraruni, tempcslatmn Moyscs lavat, logis iiplicium cst. Habetit Moysen ct
quoquc, sercuilatis al<.|uc \onloruni, el reruin omninm Prophctas, ipsos audiant. Et \h Adamusijuc ad Moy-
noscercnius,A(:(:iPiENTES iNsiTAMancosapienliam, cl sen omw('s;^(?mti;cn(n/.Pra;coptisDei lavandi sumus,
ipjo haljitatorc ali|ue cloclore, (iomiciiii sui nol'is ct et cum parali ad indumontum Christi, tunicas pel-

fabrica' scienliani (lemonstrante. Siiper omnia cidaris liccjs tunc induemur veste linea,
(le[iosuerimus,
el vitta iiyaciiilliiin ca'lum inonslrat ; cl anri lamina nihil in scse mortis habcnie, sed tota candida ut dc :

qu?e in fronle 1'onlificis est, inscriplnmquc nomcn baptismo consurgentes, cingamus lumbosin veritaic,
Dci, universa (a) ([ua; subler sunt, Dci arbilric gii- et tota pristinorum peccalorum turpiludo celetur.
bcrnari. Idipsum cgo pulo sub aliis nominibus et iii Undc ct David ; heati (juoruni remissm sunt iniifui-
Chcrubim ct qualuor animalibus figuratum, quae iia lates, et quorum tccta sunt peccata (Ps. 31. 1).
sibi pcrniixla siinl et ha>rent, ul in uiio iuvcniantur 21. Po^t fominalia et lineam lunicam induimur
et ca'ter<i : cl quo'! instanicr, el «into se vadant, ct non liyacinlhino vestimenlo, ct incipimus de terrenis ad
revcrtanlur. Labuntur ciiim tiiinpora, ct priotcrila a!la coasccndcre. Hau: ipsa hyacinthina tunica, a Se-
rclinqucntin, ad futura fcstiiiant. Quod aulom senipcr ptuaginla (c) Ijnooiivn;, id est, subucula nominatiir,
in inotii siint, illud significanl quod ct philosoplii ct proprie Pontificis esl, significatque rationem su-
suspicantur, cuirore inuiiduin suo ordine, ct incossa- b'imium non patcre omnibus, sod niajoribus atquc
biliier vclut rotam iii suo axe lorqucri : undc et rola pcrfcctis. Hanc habucrunt Moyscs cl Aaron et Pro-

in rota esl, id est, tempus in tempore, el annus in phet;o, ct omncs quibus dicitur : In montcm cxccl-
semeliiisum rcvolvilur : ct ipsa- rola^ elevantur ad sum ascendetu,quievangelizasSion(Isai.M.^).Ncc
coelum, ct supcr crystallum thronus cx sapfihiro csl, nobis sufficit priorum ablutio peccatorum, baptismi
et super thronum similitudo sedenlis : cujus interioia gratia, doctrina secrctior, nisi habucrimus el opcra.

ignea suiit, supi^riora leleclrina ; ut demonsticl quffi Undejungitur et Ephod, id est, Supcrhumeralo,quod
inieriora sunt, igne et purgatione indigcre : quai sur- Rationali copulatur : ul nonsit laxum, neque disso-
sum, iii conditionis su*- puritale persistere. Et quo- Uilum, scd hccreant sibi inviceni, ct auxilio sinl.

modo liic in habilu sacerdoiis, auri lamina esl desu- Ratio cnim ojicribus, el opera ratione indigent : ut
per : ita iii Ezecliiclc clcctrum in pectore, ct in ver- quod mente porcipimus opcre perpetremus. Duoque
tice coUocalur (Ezcch. 1. 8). Justuni crgo cral (sicut lapidcs in Supcrhumorali, vcl Christurn significantet
supra ox parle diximus) utPontitex Dei, crealurarum Ecclesiani, duodociiii Aposlolorum, 370 qui ad prae
omnium typum portans in vestibus suis, indicaret dicationcm missi suut, noinina conlinontes : vel lit-
cuNCTA indigere misericordia Dei : el cum sacrifica- tera'u ct spiritum,iii quibus continentur legisuniversa
rct ei, expiaretur univcrsalis condilio, ut non pro mysteria. In dextra spirilus, in laeva litlera esl. Per
liberis ac parcntibiis ct propinquis, sed pro cuncta lilteras ad verba desccndimus, per verba venimusad
crealura, et voce el habilu precarctur. sensum. Quani pulchcr ordo, et ex ipso habitusacra-
20. Tetigimus expositionem Hebraicam, el infini- menta dcmonstrans. In humerisopcra sunt, in pcctore

lam sensuum sylvam alteri tempori reservantos, quav raiio.Unde ct pectusculum comedunt sacerdoles. Hoc
dam domus stravimus fundamenta. De fcini-
futura' autem Rationale duplex est, apcrtumet absconditum,
nalibus lineis hoc solent dicere, Ratio seminum et simplcx ct mysticum, duodecim in se lapides habens,
gencrationis ad cRrncm pertinens, terra; (/;) por eam et qualuor ordiiies, quos quituor pulo esse virlules,
dcputalur. *f09 Undc ct ad Adam loquitur Deus : Prudentiam, Fortitudinem, Justitiam etTempcran-
Terra es, et in terratn ihis (Gen. 3. 19). Causasquo tiam, quH' sibi hairent invicem : ct dum muiuo mis-
liujus rei, quomodo de parvulo semine et fccdissimis ccntur, duodenarium efficiunt numerum : vel qua-
iniliis lanla vel hominum vel diversarum rerum pul- tuor (d) Evangelia, quse in Apocalypsi dcscribuntur
chriludo nascatur, esse obvolutas, et humanis oculis plena oculis (Apoc. 14. 6), et Domini luce radiantia
non paterc. Legimusin Levitico [Lcvit. 8), j ixla pra;- munduni illuminant. In uno quattuor, et in quattuor
ccptumDei, Moysen lavissc Aaron cl filios ojus :,j;uii singula, Undc ^t^aojoi;, el iXT^Oeta, id est (e) doctrina,
lunc purgationcm mundi, ct rcrum omnium sanctita- auctoritatem,(iuaverissimus,etperspicuusexeriturseiisus.
lem Baptismi sacramcnta signabant. Non accipiunl (c)Vid. Levit. 8. 7.ubi lamen Alex.Ms.£7t=v6uT-/ivhabet;
veslcs, nisi lotis prius sordibus, nec ornantur ad sa-
sedet Hieionymiana exemplaria mirumquantuminter se
variant.QuaedamuTtoouTri;, alia notante Marlian. OTtoouio;.
cra, nisiinChristo novi homines renascantur. Vinum {(I) Erasm. et Viclorius animalia, quam vocem de suo
subrogasse arbilramur Hieronymiano contextui ; Mss.
nolal, sil niTiQ Mazurotli jiixla LXX, sive Maznroth, enim omnes tum a nobis cum a Renediclino inspecti,
qucmadmodum ipse alihi legit in lib. Nomini ad 4. Rog. quin et vetusUe cditiones retiueiit Evangelia. Nec inele-
Thcodorolus in eum locum : T6 MaiJoupwO, inquil, aerTspoc i,'anter potuit Hier. zpomy.uiii quaj symbolis Evangeliorum
0'.(J.a'. ovo|j.a 3lvai,"/-al TOTraiJa) tov 'Ecoir^opov outw; (ovo- in Apocalypsi Iribuuniur, Evangsliis ipsis adscriberc;
[i.ddxxi. Maziirotli noiiicii pnto esse stellic, conjicioijue eoque magis cnm verba in uno qiiatuor, et in quatuor sin-
Lnciferiim nominari.
sic qula i)roprie de Evangeliis dicantur. Nisi forlescripscral
(«) Reginae, quo in primi.sutimurMss. liber, qucc super S. Doclor ulrumque, vel quatuor Evanijeiia, ct quatuor
lerram sunt. finimalia, quoruni aherum verborum eorumdem occnrsu
(b) InlcUige cdrnem, pcr quam terr;e deputatur. Mar- iiilt3rciderii Mox pro Domiiti luce radiantia, quidam
liana,'us legil protima, Erasm. et Viclor. pcr ea. Nuljis lodices, Domini luccrna' ardentes.
sequi placuit Cluiiiacensis Ms., queni respnit cditor Re- Edili omues pra;ter Martian.
ie\
addunt mHnifestatio
nediclinus, luinalierius Regina;, elvctustissiinw editionis vel, iiec scio an verius.
()2I EPISTOLA LXV. 022

et veritas in pectore Sucerdotis ost. Cmn enini indii- jussa faciente : (h) oclo vestium genora Ponlificis. In
liis quis fuerit vcsle multiplici, consequens est, veri- Levitico de septom tanlum scriptum ost {Levit. 8)
tatem quam corde retinel, sermone prolerrc : et ob et refertur quomodoMoysesfrairem suum Aaron illis

id in Rationali veritas est, id est, scientia, iit noverit induerit : de solis feminalibus nihil dicitur, hac (ut
quae docendasint : et manifestatio atque doctrina, ut arbitror) causa, quod ad gcnilalia nostra ct verenda
possit instruere alios, quod mente concepit. Ubi sunt lex non mittit manum, sed ipsi socretiora nostra ct
qui innocentiam Sacerdoti dicunt posse sutficere? confusionedigna tegere etvelare debemus,et consci-
Vetus lex nova' congruit : idipsum Moyses quod Apo- enliam puritatis feminum (c) Deo judici reservare. De
stolus. Ille sacerdotis scienliam ornit in veslibus : ccteris virtutibus, verbi gratia, sapientia, fortiludine

iste Timotheum et Titum instruit disciplinis. Sed et justitia, temperantia, 37*^ huiTiilitate,mansucludine,
ipse vestimentorum ordo prsecipuus. Legamus Leviti- liberalitate, possunl et alii judicare : pudicitiamsola
cum. Non prius Rationale, ct sic Su|ierhumerale, sed [al. solain] novit conscientia, et humani oculi hujus
ante Superhumerale, et deinceps Rationale {Leuit. 8). rei certi judices esse non possunt ; absque his qui
A mandatis tuis, inquit, intellexi {Psal. 118, 104) : passim in morem brutorum animalium libidini sunt
prius faciamus, et sic doceamus ne docirinae aucto- : Unde et aposlolus : De virginibus, inquil,
exposili,
rilas, cassis operibus deslruatur. Hoc est quod in prceceptum Domini no7i habeo (1. Cor. 7. 25) quasi :

Prophetalegimus: Seminateuobisinjustitia.etmctite Moyses loquatur fominalibus ego non vestio, nec

:

fructum vitce : illuminatc vobis lumen scientiai{Osee impono alicui necessilatein qui vult Sacerdos esse, :

10. 12). Primum seminale in justitia, et fructum vita^ ipse se vestiat. quantae virgines, et quantorum spe-
seternae metile, poslea vobis scientiam vindicaie. Nec rata pudicitia in die judicii dehoneslabitur : quanto-
stalim absoluta perieclio est, si quisSuperhumerale et rum infamata pudicitia a Deojudicecoronabitur. Ipsi
Ralionalehabeat: nisi ha;c ipsa inler se Ibrti compagi- igitur assumamus feminalia ipsi nostra verenda ope- :

ne solidentur, et sibi invicem connexa sint : 371 riamus : non quaeramus alienos oculos, Ila tegantur
ul et operatio rationi, et ratio operibus ha^reat : genitalia, ut nuUorum oculis pateanl : ne quando in-

ei his prfficedenlibus, doclrina sequatur et voriias. tramus Sancta Sanctorum, si qua apparuerit turpi-
22. Quatuor elementa, de quibus supra diximus, tudo, morte moriamur.
et duos lapides vel onychinos, vel smaragdinos, et 23. Jain sermo finitur, et ad superiora reirahor.
gemmasduodecim,qi)a! ponunturin Rationali,si essel Tanta debet esse scientia et eruditio Pontificis Dei,
tempus ut discuterem, ^ingulorum naturas et causas ut et gressus ejus, et motns,et universa vocalia sint.
tibi exponerem : et quid unusquisquo valeat, et quo- Veritalem mente concipiat, et toto eam habitu reso-
modo virtutibus singulis comparentur, plenius quae- net et ornatu : ut quidquid agit, quidquid loquitur,
sita(a) demonstrarem. SufKciat, quod et sanctus Papa sit doctrina populorum. Absque tintinnabulis enirn et
Epiphaniusegregiumsuper hocvolumen edidit : quod diversis coloribus, et gemmis tloribusque virtutum,
si legere volueris,plenissimam scienliam consequeris. nec Sancta ingredi potest, nec nomen Antislitis pos-
Ego jam mensuram episiolse excedere me intelligo, sidere, Haec ad uiiam lucubratiunculam cum jam
et excipienlis ceras video esse completns. Tnde ad funis solveretur a littore, et nautae crebrius inclama-
reliqua transeo, ut tandem finiatur oratio. Lamina rent, propero sermone dictavi, quae memoria teiiere
aurea rutilat in fronte : nihil enim nobis prodest poteram, et qme diuturna in Rationali pectoris mei
omnium rerum eruditio, nisi Dei scientia coronemur. lectione congesseram : saiis intelligens magis nie lo-
Linois induimur, ornaniur hyacinthinis, sacro bal- quendi impetu.quamjudicio scribentisfluere, et more
teo cingimur, dantur nobis oppra , Rationale iu torrentis turbidum proferre sermonem. Fertur in

peclore ponilur : accipimus verilatem, profort sernio indice Septimii Terlulliani (d Aaron vesti- liber de
doclrinam : imperfecta sunl universa, nisi lam dc- bus, qui interim usque ad hanc diem a me non est
coro currui dignus quuTatiir aurign, ot super crea- repertns. Si a vobis proptor celebritalem Urbis fueril
turas creator insislens, rcgat ipse quae condidit. Quod inventus, qua^so ne meam stillam illius flumini com-
olim in lamina monstrabaiur, nunc in signo oslendi- paretis. Non enim magnorum virorum ingeniis, sod
lur Crucis. Auro legis, sanguis Evangelii pretiosior meis sum viribus aestimandus.
est. Tunc signum juxtaEzechielis vocem gemeniibus 373 EPISTOLA LXV (e).

figebatur in fronte (Ezech. 9. 4) nunc portantes :

ADPRINCIPIAMVIUGINEM.SIVEEXPLANATIOPSALMIXLIV.
crucem dicimus Signatum est super nos lumen vul-
:
Quadragesimum quartum Psalmum, cujus initium
tus tui, Domine {Psal. 4. 7}. Bis in Exodo leginms es^Eruclavit cormeumverbum hon\im,inquospon-
{Exod. 28. el 29), pra-cipiente Domino, et Moyse si Ckristij sponsceque Ecclesice epithalamium ca-

(h) S. Isidorus Originum lib. 19. cap. 21, Octosunt in

Ne duo quidem Mss. exempiariainvenias.qucehuuc
(a) Lege yenera Saccrdolalium vestimentorum, elc, quse ex
locum iisdem verbis e\piimanl sunt tamon variantes ;
hac Hieronymi epistola exscripsit.
lecliones tum a nobis, luni abaliis recensilae, nullius fere (c) Marliana-us ac seminum, expuncta verissima lec-
momenti, ex ([uibus id unuin argnas, fore ad hunc mo- tione, feminum, quam reposnimus.
(lum, scriptum olini aHieionymo, pleniiisqua^sita deinon- (d) Jamdiu hic Tertulliani iiber intercidit, imo quod
strnrem. Memorasse sufficial, etc. Obvius porro esl ah illo fuerit elucubratus, ex hoc ferme uno Hieron. les-
S. Epip anii lib(!r iste, queni laudat, ixepi twv StoSexa timonio discimus.
XiBwv, sive de gemmis in Aaronis voste. (e) M
140. Scripta circ. medium anni 397.
 :

«23 SANCTl HIEROXYMl 624

nitur,Pnncipitf' Romima'. i<irgini, post defensnm a voce (Matth. 2). Anna filia Plianuelis in templo,
cnlwnniis sc ac nniliebron scxumjjueniin expo- templiim eificitur Dei, el quoii liano jejunio, coelestem
sitione Scripturarum maribus interdumpra'fe-
invenil panem [Luc. 1). Sequunlur mulicres Salva-
rebat, interpretutur.
lorem, el ministraiit ei de substanlia sua (Ibid. 2).
1. Scio me, Principia, in Ghrislo filia, a plerisque
IIIc qui dc quinque panibus, quinque millia hominum,
reprehendi, quod interdum scribam ad mulieres, et
exceptis mulieribus et parvuUs, aluit, cscas sancla-
fragilioreiii sexum maribus prijeleram. El idcirco de-
rum inulierum non recusat accipere. Cum Samari-
boo |)rimum obtreclatoribus ineis rcspondere, el sic
tana loquitur ad puleum, et saluratus conversione
venire ad dispuiatiunculam, quam rogasti. Si viri de
credentis,cibos qui coempti fuerant negligit.(rf) Apollo
Scripluris qua;rercnl, mulicribus non loquerer. Si
virum Apostolicum et in lege doctissimum, Aquila et
Barac ire ad praelium voluissel, Debbora de victis
hoslibus non iriumphasset (Jud. 5). Jeremias carcere
Priscilla eiudiunt,et instruunt eum de via Domini(.lc/.

clauditur (Jer. 36), el quiaperiturus Israel virum 18.25). Si doceri a femina non fuit turpe Apostolo,
non
mihi quare turpe sit post viros docere etfeminas?
receperat prophetanlem, Olda, eis muHer suscitatur
2. Haec et istiusmodi, azy.wxoizr^ filia, perstrinxi bre-
(4. Reg. 22) Sacerdoles el Pharisiei crucifiguut Fi-
lium Dei {Matth. 27}, et Maria IMagdalene plorat ad viler, ut nec le poeniterel sexus tui, nec viros noinen

crucem, unguenla paral, quaerit in lumulo {Marc. 16), suum erigeret in quorum condemnationem, femi-
:

horlulanum interrogat, Dominum rccognoscil (Joan. narum in Scripturis sanctis vita laudatur. Gaudeo, el
veluti quodam tripudio effertur animus meus, cum iu
2), pergit ad Apostolos, repertum nuntiat. llli dubi-
Babylone invenilur Daniel, Ananias, Azarias, Misael.
tanl, ista confidit. Vere (a) m^-^l-zni;, vere turris can-
doris et Libani, qute prospicit faciem Damasci (Cant.
quam mulli sunt 375 (e) senes el Judices Israel,

7),sanguinem videlicet Salvatoris ad sacci poeniten-

quos rex Babylonius frigil iu sarlagine sua. Quam
mullae Susanna;, quod inlerpretatur lilium, quae can-
tiam provocantem. Defecerant Sarse muliebria, el
dore pudicitiae sponso serta componuni, et coronam
ideo Abraham ei subjicitur,et dicitur ad eum : Omnia
spineam mutaiil in gloriam triumphanlis. Habes ibi
quce dicit Sara, audi vocem ejus {Gen. 18). Illi
tibi
in studio Scripturarum, et in sanctimonia menlis et
defecerantmuliebria.tu nunquam habuisti muliebria?
corporis Marcellam et Asellam : quarum altera te
Sexus devoratur a virgine, Chrislum portat in cor-
per prata virenlia, et varios divinorum Voluminura
pore. Jam possidel quod futura est. Rebecca pergit
flores ducat ad eum qui dicit in Cantico : Ego flos
ad interrogandum Deum et sua responsione oon.li-
:

campi, et lilium convallium (Cant. 2. 1) altera ipsa ;

gna audit oracula Duoi gentes in utero tuo, et duo
:

flos Domini tecum raercatur audire Ut lilium in me- :

populide ventre tuo dividentur Gew. 25.23). llla duos (

dio spinarum, sic proxima mea in medio filiarum

generat dissidentes : tu unum quotidie concipis, par-
[Ibid. 2). Et quia de floribus et liliis loqui coepimus,
luris, 374 generas, (b) unione fecundum, majestale
semperque virginilas floribus comnaratur, opportu-
mulliplicem, Irinitate concordem.Maria soror Moysi,
num mihi videtur, ut ad florem Chrisli scribens, de
victorias Dominicanit (JKxo(/.15), el Rachei Belhleem
multis floribus disputem.
nostram atque Ephratham slirpe nominis sui signat
3. Quadragesimura quartum Psalmum legens in ti-
in posteros (Gen. 35). Fili* Salphaad haireditatem
tulo reperi : In finem pro his qui commutabuntur,
inter fratres mereniur accipere (Num. 27). Rulh et
filiorum Core(f) intelligen tice,Canticum pro dilecto
Eslher et Judith tantae gloriae sunt, ut sacris volumi-
in Hebraico scriptum est, lamaxasse al sosannim la-
nibus nomina indiderint. Anna Propheiissa generat
BNE coRE MESCHiL siR iDiDOTii quod nos in Latinum
:

fiiium Levitam, Prophetam, Judicem, sacro crine ve-

veriimus: Victoripro liliis filiorutn Core,eruditionts
nerabilcm, et offert eum in tabernaculo Dei (\. Reg.
(g) Canticum amantissimi.Symmachus more suo mi-
1. 2). Thecuites mulier, regem Uavid interrogatione
nifeslius, triumphumpro floribus interpretatus est.
concludit, snigmale docet, exemplo Dei mitigat (2.
Igitur sosan.niMjVpI, pro hisqui commutandi sunt,ve\
Reg. 14). Legimus et aliam sapientem feminani, quae
in lilia transfertur et flores : MESCHii. quoque et e7'udi-
cum obsideretur civitas, et propter (c) unum per-
[d) Unde sumptum exemplum esset, minime alii ani-
duellem, dux exercitus Joab muros ariete quateret, madverlerunt. Yere lanien supposililius Hieron. in Epis-
locuta est ad populum in sapienlia sua, el lantiie tol. ad Rom. cap. 16. /k ministerio, inquii, verbi pri-
vatim docuisse feminas invenimus, sicut Priscillam, cujus
multitudinis periculum, muliebri auctoritate sedavit vir Aquila vocabatur.
(3 Rey. 10). Quid loquar de regina Saba (Ibid.), [e) Kodem sensu dixit in epist. 54. n. 10. ab Futiam,
tres pueros necdum ad sartayinem venisse, in qua Rex
quae venit a finibus terrae audire sapientiam Sa-
Babylonius senes judices frixit. Scilicet qui Susannam
lomonis, et teslimonio Domini condemnatura est deperibant, senes Judices,de nomine Achalium, el Sede-
omnes viros Jerusalem? Elisabeth utero prophetat et cliiam, ut Hebraji opinantur, Jeremias tradit a Rege Baby-
lonis frixos in sarlagine, etsi Daniel lapidalos fuisse dicat.
[0] Id est turrensis a turre, sicut a monte montanus ut
[f) Martian.ex aliis Mss. maluit i«/e//j^e»/ia in recto ;

mavult ipse Hier. in libro Nominum. Iterum eleganter sed pouor visa est vetus lectio, cui praecipue suffragalur,
ludil in Damasci nomine, quod Sauguinemsacci signiGcat. quod aliaeLatinaeanliquaeYersioneslegunl, «rfi«/e//ec/ttm.
(b) Quod nimirum
sui iinitatc si\e sinyularitale (eciin- Hpbr;uca [(orro elementa, quae veteres Ediloies ex Mas-
dns sil; hoc enim sensu Unionis voce utitur tum alibi, snretliarum ingenio le^unt, Benedictinus non uno in loco,
tum praicipue iii epistola ±2. num. 19. ad Eustochium lorte operarum incuria depravat isthaec suiit, ijy/QT'
de Virginitate, ut eo in loco fusius explicalum est.
(c) Intellige Sibam filium Bochri, cujus e lecundo
Re-
gum Ubro notissima hisloria est. (il) Qaidam Mss. canticum amantissimum : Symwa-
 EPISTOLA LX.V. 62b
tionem el docfixaimutn sonal sir, raviicum ididia : : coronam, de fiandore bononim nperum et de varie-
anliquum Salomonis esl nomen, quia ;ilio sensu pa- tate virlutum lexuit Salvaiori.
cificus appellalur. Quatuor autem JPsalmi, licet in po- 5. Eructavit cor meum verbum bonum. ^77 Pro
sleriori lilulorum parte dissenliant , hoc [irincipio quo interpretatus esl Symmachus, (c) Commotum est
prajnotanlur, quadragesimus quarlus, quinquagesi- cor meum verbo bono : indicans ad allerius serntionem
mus nonus, sexagesimus octavus, septuagesimus no- cor dicentis esse commotum, et Spiritu .Sanclo futura
nus equibusduo mcdii inscribuntur, Z)aM'd; primus et
: Christi sacramenta pandentc, etiara hunc in eloquium
novissimus,F//zorMm Core ct Asaph.Dc cunctisdiccre prorupisse ut : quemadmodum caeteri de adventu ejus
non est hujus temporis, quom coepimusi explicemus. locuti sunt, et isto loqueretur. Ructus auicm pro-
4. Recte, qui in sa^culorum flne mulandi sunt, de prie dicitur digestio cibi, et concoclarum escarum in
quibus Apostolus loquitur : Omnes dormiemus, sed ventura efflatio. Quomodo enim juxta qualitatem ci-
riQn omnes immutabimur (1 . Cor. 15. 51 ), referuntur borum de slomacho ructus erumpit, et boni vel raali
ad finem. Et hoc ipsum mysterium lectorem praiparat odoris flatus indicinm est : ita interioris hominisco-
ad intelligeiitiam spiritalem. Ubi cnim 374» siiuplex ex abunduntia cordis
gitationes verba proferunt, et
el apertiis est sensus, quid necesse est auiiientem in- os loquitur [Matth. 12). Justuscomedens replel ani-
telligentiae priemoneri, et dici acl euin, (^ui (labet mam suam, cumque sacris doctrinis fuerit satiatus,
aures auiiendi,audiat? \Matth. 13) Canlicum quoque (le boni cordis thesauro profert ea quae bona sunt, et
canitur carissimo atque dilecto, quia propter illum cumAposiolo loquitur : /l?i experimentum quieritis
veniet sanctis promissa mutatio. Quse quiderri et in ejus, qui in me loquitur Christus? (2. Cor. H. 3)
hac vila inteliigi potesi, quando exuimiir veteri ho- (l)Quidam ex persona Patrisdictum intelligi volunt,
mine, et iinduimur novo, qui renovatur in cognilione quod ex imis vitalibus et cordis arcanis, Verbum suum
secundum imaginem Crcatoris, et gloriam Domini quod in se erat semper, proluleril, jnxta alterius
contempiantes, in eamdem imaginem transformamur Psalmi vaiicinium : Ex utero ante luciferum genui te
quasi a gloria in gloriam. Nec est tempus ullum quo (Ps. 109. 3). Ut quomodo uterus non signihcat uierum
non mutetur Sanctus, praeteritorum obliviscens et in (neque enim Deus dividitur in membra) sed eamdein
futurum se exlendens, cum interior noster homo suhsiantiam Patris Filiique demonstrat; sic cor et
renovetui" de die in diem, et immulabiHs Deus qui verbura quod profertur ex corde, Patrem ostendit et
loquitur pei" prophelam : Ego Deus, et non mutor Fihura. Etquod sequilur: Dico egooperamearegi{Ps.
(Malach. 5. 6), propter nos mutaverit faciem suam, 32.9), i\\iapUnlmie\\\genl\x: Ipsedixit etfactasunt,
formamque servi acceperit, et de Judaea transmigrans ipsemandavitet creata sunt (Joan.M) quod dicente :

ad Philistiim, qui interpretantur poculo corruentes Patre, operatus sil Filius. Omnia enim qua^curaque
(inebriati enim fueranl aureo calice Babylonis) pri- Pater facit, eadera et Filium facere similiter, el Pa-
iriilm derisus sit propter stuUitiam crucis, deinde Irem manentera in eo opcrari cuncta per Filium.
siisceptus propter t:;loriam triumphorum. Carissimus 6. « Dico ego opera mea regi. » Propheticuscho-
dulem ille est, de quo Isaias canit : Caniabo Canticum rus Chrisli et Ecclesise sacramenta dicturus, ne car-
dilecto vinece mece (Isai. 5. 1); et Evangelium Hic :
mine videatur indignus, et ob conscientiam peccato-
estFiliusmeus dilectus,in quomihi bene complacui, rum dicatur ei « Ut quid tu enarras justiiias raeas^
:

hunc audite (Matth. 17. 5). Cui non unus Propheta, et assurais testamentumraeumperos tuum? » (P.s. 49.
scd omnis chorus filiorum Core nunc laudes canit. 16.) opera sua regi quem laudaturus esl, confitetur,
Qui sinlautem filii Core, id est, Calvarice ,'\n quadra- ut vel si bona sunt, ipse suscipiat, vel, si mala sunt,
gesimo prirao Psahno (a) competentius dispulatur. mundet; facitque quod jussus esl : « Dic tu iniqui-
Et ut sciamus textum Cantici tilulo convenire, rau- tates tuas, ut justificeris » [Isai. 43. 26). Et, « Ju-
lationem de alio ad aliud dicit; utfilia cui praecipitur, stus accusator sui est in princi[)io sermonis » {Prov.
ut antiqui parentis obliviscatur, regis se amplexibus 18. 17). Idioma autera non solum Hebraicae, sed
paret. Victorem autem eum esse qui ilicit : Confidiie, et Latinae lingua? esi, pro syntagmatibus el scriplis
ego vici mundum [Joan. 16. 33) ; et ad quem ista (b) opuscula dicere. Ergo et iste qui 378 laudcs canta-
adolescentis oratio est : A te victoria, et sapientia, et turus est Domino, carmen suum et opusculum conse-
gloria, et ecjo tuus servus (3. Esd. 4. 59), profecto no- crai ei, et pro Milsis gentilium, ipsum, invocat in
vit qui, Domino vincente, superavit, el esl particeps
principio, quem laudaturus est.
triumphorum ejus, et qui immarcescibilem gloriae 7. « Lingua mea calamus scriba;, vclociter scri-

bentis. » Pro quo nos interpretati sumus. Lingua t

raea stilus scribae velocis. » Extrema pars prologi

chus autem proprie triumphale pro floribm transtulit
eitivixio; uirep tojv avGwv, non triumphum. est; et cum praecedentibus junge quod sequitur :

\a) Ciive intellij;as abs Hieroiiymo disputatum, sed eo

Eructavit cor meum in laudes Dei sermonem bonum
in Psalmo de Filius Core compeleniius dici.
(b) Mirum e\ apocrypho Esdraj libro testimonium ad-
duci ab Hieronymo, qui ab hujusmodi scriptis cum pri- Graece in Hexaplis £xivr,9r, i, xop5ia (loO Xoyw 0^06«^.
(c)
mis abhorrebal; unde elahbi conlra Vigilaulium scribeus, lllorum sentenliam jamdiu anloa respuerat Orig«nes
(l)
« Proponis, » inquii, » mihi librum apocrypbum, qui hac de causa. Ei Y*p 'f'? ^"p 6 TTan^p a7tr,YY£i),£v, eupeSr,-
sul) ['^sdrai nomine a le el simihbus tuis le^'ilur, » et ffetai aYvowv 6 ulo? xal Ttov epYtov |i£TaY£ve(iT£po;. » Nam
paiilo posl, « Quid necesse est in manus sumere quod si Pater hiuc Filio annuntiarci, inscius eorum, et op«ri-
t^ccUsia aou r»oipil? » bus posterior, Filius inveniretur. »
62 SANGTl HIERONYMl G28

et opuscula mca quibus oum pnvdicalurus sum, ipsi cicin suam, » id cst, pauliiluin divinitale subtracla,

polissimum consecravi. Dcbeo ergo el linguammcani corpusinjiiria' dcrcliquit.Quidam liunc versiculumsu-

qnasi slilum cl calamiim prvpararo, ut per illam in perioribus copulant, ui speciosus lorma priie filiis ho-
cordccl auribus audicnliiim scribal Spirilus Sancliis. minum, non ad Christum, sed ad calamum rcferalur.
Moum cnim cst quasi organum prii'l)erc Imguam : 9. « Elfusa est gralia in labiis luis, proplerea bc-
illius quasi per organum sonare quae sua sunl. Stilus iiedixit te Deus in seternum. » In Editione Vulgata
scribit in ccra : calamus vcl in charla vel in mem- pro benedixit, unxii legimus. Sed sciendum quod
branis, aut in quacumquc maleria quic apta esl ad error scriptorum Sepluaginta Translatoribus non
scribendum. Mea aulem lingua in simililudinem debeal imputari, qui hoc loco cum Hebraica Verilalc
scriboe velocis, quem notarium possumus inlclligere, concordant. Legentes iilud, « Jesu proficicbal aitate

quodam signorum compendio, breviatuni Evangelii et sapientia el gratia apud Deum homines » {Luc. 2.
el

slrictumque sermoncm exaravit in labuUs cordis car- 52) : Et in alio loco : « Admirabantur super verbis
nalibus. Si enim Lcx per manuni Mediatoris digito gratiae ejus qu* egrediebantur de ore illius » {Matth.
Dei scripla est, et quod dcstruclum esl glorifi- , 7. 16) : El quod « In potcstate habebal sermo-
catum esl : quanlo magis Evangeliuni, quod mansu- nem » {Marc. 6. 7); intelligere possumus, quo sensu
rum est, per meam linguam scribetur a Spiritu dictum sit : « EfFusa est gratia in labiis luis. » Noo
Sancto : ul illius laudes, ad quem in Isaia dicilur, invenil gratiam coram Domino in diebus suis, et
« Velocitur spolia detrahe,cito praedare {Isai, 8. 1), » Moyses, et reliqui Prophelarum. Sed omnis gratiae
velox in corde credentium sermo describat. multitudo in labiis Salvatoris ctfusa est, qua' in brcvi
forma prpe tiliis hominura.
8. « Speciosiis » In tempore totum implevit orbem. Et ipse tanquam
Hebraico Decore pulchrior es filiis hominum. »
: « sponsus processit de thalamo suo. « A summo coelo
Finilo procemio, («) hinc narrationis exordium esl, egressio ejus, et occursus illius usque ad summum
et fit apostropha ad ipsum amantissimum, et dile- ejus » {Ps. 18). Nam et sancta Maria, quia concepe-
ctum et regem, cui dicentis opera consecrala sunt. ral eum, in quo omnis pl^eniludo divinitatis habitat
Quaeritur autem quomodo pulchrior sit cunclis filiis corporaliter, plena gratia salutatur {Luc. 1). Et
hominum, de quo legimus in Isaia « Vidimus eum, et : Apostolus scicns prffidicationem suam, non in elo-
non habebat speciem neque decorem, sed erat spe- quentia saeculari, sed in virlule Dei, omnes mundi
cies ejus inhonorata et deficiens a fiiiis hominum. superasse doctrinas, ait : « Et sermo meus et prae-
Homo in plaga positus, et scicns ferre infirmitatem, dicatio mea, nou in persuasibilibus humanifi sapien-
quia avertit faciem suara » {Isai. 53. 2. et seqq.). Nec liii! verbis, sed in ostensione spiritus et virlutis : ut
statim scriptura dissonare [h) videatur : quia ibi sit fides hominum, sed in
nostra non in sapicntia
ignobililas corporis propter flagella ct sputa et alapas virtuie Dei » 3SO(l. Tliess. 1. 5). SequiMpsum re-
et clavos, et injurias palibuli, commemoralur : hic prehendens, quia dixeral « Amplius autcm omni- :

pulchritudo virtutum in sacro et venerando corpore. bus laboravi : » statim inlulit : « Non autem ego,
Non quo divinitas Christi hominibus 370
compa- sed gralia Dei, qua* mecum est. « Et rursum : « Quia
rata (c) formosior sit; ha^c enim non habet compa- gralia ejus qui in ine est, non fuit vacua » (1. Cor.
rationem : sed absquo passionibus crucis, universis 15. 10). Proprie autem iii Salvaiorem vcrbum effu-
pulchrior est. Virgo dc virgino, qui non ex voluntate sionis adjungitur, ut significet gratia? largilatem,
viri, sed ex Dco nalus est. Nisi enim habuissct et in secundum iliud : « Effundam de spiritu meo super
vullu quiddam oculisque sidereum, nunquam oum omnem carnem « {Joel. 2. 28 . El, « caritas Dei
statim secuti fuisscnt Apostoli, nec qui ad com- diffusa est in cordibus noslris » {Rom. 5.5). Et nota
prehendendumeum venerant,corruissent {Joan. 18). quod omnium quae dicuntur, inteiligentiam ad per-
Dcnique et in praisenti testimonio, in quo ait. « Homo sonam referat, qui assumptus ex Maria est quod :

in plaga positus et sciens forre infirmitatem, » red- propter gratiam labiorum in «tcrnum bcncdictus
dit causas quare ista perpessus sit. » Quia avertit fa- essc dicalur : tale quid et Aposlolo pra'dicante :

« Humiliavil se, factus obediens usque ad morlem,

(«) Transtulit ex Eusebio, qui in Commontariis testa-
lur supcriore prooBmio a velustioribus interpretibus sic
niortem aulcin crucis. Propter quod et Deus ilium
iinito, fieri a.nh iiipa', apyijc -rrjv exGsTiv, id est ex alio exallavit : et dedit illi nomen super oiiine nomen »
piincipio exposilione»!, suljdilque suimet exeniijlum,
{Pliilipp. 2. 8). Sicul onim ibi torina servi, passio-
unde, ait congntenler nos quoque illud, Speciosus formn
hominum, ab alio inilio duximus.
pra) libis nis injuria esl : el oxaltatio nominisque donatio ad
Antea erat videtur ; sed hujusmodi paraf^rammaia,
ib]
Paircm redit; ita liic effusio gratise et licnedictionis
quorum Leclorem admonere iion est opene pretium, la-
ciii siepe emendamus. in sempiternum, ad eum roferanda est, qui potest
(c) Edili ante Martiaiiaeum, non formusior, quae negamii humiliari, ol crescere.
parlicula sensum
immutat, imo clariorem facit,
niiiil
quiiiquid videatur
10. « Accingore gladio tuo super femur luum,
Bcnedictino interpreti, qui primus
expunxit (^uorumdam ope Mss. Hunc pono locum de potontissime : Specic lua, ei piilchritudine tua. » In
priestanti Clinsli forma confer cum alio in c. 9. Matllia^i,
Hebrfeo < Accingrro giadio tuo super feinnr {d)
N
:
unde colligas non existimasse Hieronymum fufnorem et
sidereum islud corporis Christi decus fuisse perpetuum, tuum, fortissimo. Gloria tua et d.'Core luo. » Istum
sed ad aliquod lempus lantum, cum nempevel>elipse iio
mines ad se allicere, \el lerrero, vel in Dei admirationem {d) At iliud luum heic loci neque Hebr. tcxtus neque
rapercut inTransfiguralionismyslerio,aIiisquefactumest. ipsa Hicronymiana versio habet.

I
 :

629 BPISTULA LXV. 630

arhitror lo locum 0(ilime inloUigere, accinctam in corpore, ut exigaulur in membris. Victoria Domi-
Cliristi glarlio militare. Ul aiitem scias semper (1) ni,servorum triumphus est. Magistri erudilio, disci-
virgitiit:itfcm ghidiuni habero pudicilia', per quein pulorum profectus. Et quod sequitur, Deducet te
Iruncat opera carnis, el suporal voluptates ; Gentiiis mirahilitcrdexteratua^AViidesignisiiyMfin Evangelio
quoque orror Deas virgines finxit armatas. Accinxit perpetravit aut Tpo7:i»w; de caede, quam exercuil in
et Pelrus lumbos suos, el ardentem lucernam lia- hostibus, sentiendum est. Cor sapientis in dextera, et
buit in manibus suis. Quod autem femur signiticet cor stultiin sinistra e/us.Ghristus totusin dextris est
opera nuptiarum, liis breviter exem|ilis doceberis. Antichristus 383 in sinistris. Hebraica interpretatio
Abraliam niiltens ad uxorem qua^-rendam filio suo distat in verbis, non distat in sensu.

Isaac, dicit Majori doiuus sua\ Pone manum luam ii.Sacjitlce tua;acut(e {b) potentissime, populi sub

super lemore meo, et adjurabo Dominum le per te cad6nt in corda inimicorum regis.ln Hebraico,abs-
Deum coeli > {Gen. 24. 2). Non dubium quin per eum que potentissime, relicjua similiter. El hic versicuhis
qui de ejus seinine orat nasciturus. Jacob poslquani tibi potissimum aptus est, quse jaculo Domini vulne-
luctatus est cum bomine, qui ei apparueral ad tor- rata, cum sponsa in Gantico canis Vulnerata caritate
rentem Jaboc, Mesopotamia derelicta, et lerram ego sum {Cant.iL. o). Nec mirum, si sponsus tuus
Repromissionis ingrediens, non ante Israel sortitus habeat plures sagiltas,de quibus in centesimo decimo
est nomcn, quam nervus femoris ejus emarcuit. Et nono Psalmo dicitur Sagittoi potenfis acutte cum
: car-
ad lilium « Nondeficietprincepsex Juda, nequedux
: bonibzis desolatoriis ; cum Patris ipse sit jaculum,
de femoribus 381 ejus » (Gen. 49. 50). Et rursum etloquaturin Is.aio: Posuit me quasi sagittamelectam,
ipse moriturus, Josepb adjurat in femore suo, ne in pharetra sua absconditme {Isai. 49. 2). His sagiltis
eum in ^Egypto sepeUat. In Judicum quoque libro et Cleophas in itinere cum allero vulneratus aiebat,
legimus « Gedeoni erant
: filii septuagiula, qui Nonnecornostrumardens eratinnobis,dumloquere-
egressi sunt dc femoribus ejus » {Judic. 8. 30j. In tur in via,et aperiret nobis Scripturas ?{Luc. 24.39).
Cantico Canticorum dicitur, « Ecce lectulus Salomo- Et in alio loco legimus Sicut sagittce in ma?m poten-
:

nis, sexaginta polentes incircuitu ejus depotenlibus tis, ita filii excussorum {Ps. 126. 4). His sagiitis totus

Israel, omnes tenentes gladios docti ad beilum, vir orbis vulneralus et captus est. (2) Paulus sagitia fuit
et gladius ejus super femur ejus » {Cant.3. 7. etS). Domini, qui postquam ab Jerosolymis usque ad Illy-
Gioria ergo et decore suo,sive specie et pulcbritudine .ricum missus arcu Domini, huc illucque volilavit, ad
divinitatis suae,carnis opera mortificans ; et natus ex Hispanias ire festinat : ut velox sagitta sub pedibus
virgine, futuris virginibus virginilatis princeps fuit. Domini sui, orienlem occidentemque prosternat. Et
11.« Etintende prospere, procode et regna. Pro- quia plures sunt potentissimi regis inimici, qui vul-
pier veritatem et mansuetudinem et juslitiam et ; nerati fuerant ignilis sagitiis diaboli, et quasi cervus
deducet te mirabiliter dextera tua. » In Hebra?o : spiculo percussi in jecore; sagittae Dominimittuntur
« Decore tuo prospereascende propter veritatem et : ignitse cura carbonibus desolatoriis, ut quidquid vitii

mansuetudinem justitiae, (a) et deducet le mirabiliter in corde inimicorum regis fuerit, excoquant, et sa-
dextera tua. » Secundo scriptum est apud Hebraios, lutari igne ignem ejiciant perditorem.
decore tuo, ne quis idipsum vitio librariorum repeti- 13. <t Sedes tua Deus in s«culum sreculi, virga di-
tum putel. Etestfigura qute apudRhetores,Repelitio rectionis, virga regni tui. Dilexisti justiliam, et odisti
nominatur. More ergo Panetiyrici, quo laudatores iniquitatem, propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo
loquuntur ad eos tjuos prajconiis efferunt, armatum lcetitia! prae consortibus luis. » In Hebraico : « Thro-
cohortalur ad pnBlium : ut semel arropta belia nou de- nus tuus {c) Deus in s?pculum {d) et in seternum :
serat,et super hoslium strages victor incedens,pra^pa- (/;) Quidam potentissiine legunt alque interpretanlur :

Gra.'cus tamen SuvaTs. Utut sit, e\ superiori versiculo, Ac-

ret sibi regnum in his, quos de diaboli eripiens potcs- cimjere, etc, i\\\xA potciitissiiue, hoc loco intrusum, in
tate suo copulavit imperio ; eldical : Ego autem cons- Kpist. ad Sunniam et Frelell. docet. Mox ]«ro in corda,
titutus sum rcx ab eo super Sioii moiitcm sanctum malim in corde, sit enim in Graecus xap6i(f , el qui ilii h
Hieronymi testimonio concinit, Hebrwus "S^.
cjus{Psal. 2.6).Nullique dubium, veritale.n, et mo-
(c) Quod raox A.quilam fecisse tradil S. Doctor, ut prius
destiam,etjustiliam, Chrislumappellari, quidicil, Ego
Dei nomen, Gse soriberet pro Oso;, a se quoque faclum
sumvia, veritas, et vita {Joan. 14. 6). Et, Discite a statim profiletur, ut propter intelligcntiam, Dee, poneret.
Noii igilur salis bene, et ad Hieron. menlem, quanquam
me, quia mitissum, ct humilis corde {Matth. II. 29).
cum libris omnibus legimusheic loci, Deits, proquo Dee,
Et, Qui factusest nobis a Dcojusfitia,etredemptio,et elsi minus latine scriptam fuerit. Sod absque Mss. ope no-
sanctitas (1. Cor. 36). Htec autem univcrsa dicunhir bis immutare non licet, maMme cum iii ipsa versione cum
vocandi casus nola dixisse Hieroii. videalur, o Deiis.
(n) Ipse vero transtulit, ct docrhit tc lcrrihilia, qu;v (rf) Legobatur anlea in swciilnin sa'cnli, renilentibns
HeLra.'i.s niNIIJ "[11112 apprimc icspondent, sccus islh;cc Mss. magno numero lum hujus epistola^ tum eliam Psal-
impressa, etdeducelte iiiirabiliter, quae cx Gra^cis, siveex terii ex Hebraico, ubi quemadmodum leposuimus. esl in
veteri Latina interpretaiione huc irrepsisse facilecredam. scrcnlnin et in wternum ex Tj^ QSiy^quas voces eliam
(1) Ha?c quoque S. Pater e\ Origeno doliba-se viJe.i- in poslremo hujus Psalmi versu, ad epislola? linem ad
lur, ciijus iulor c.netera lia;c suiil ; dysia piou Xoyo?, avai- eumdem modum inlerprelatur.
poiv Ta TvaOT), irEpiJ^tofjOat pojx^aiav liyezoLi ettito (ArjXpov «0- (2) Atque hoic Origenem imitatur qui tou Ixavw; itpsff-
ToCi. nproTo? Si '1it7o0<;to0to Euotricrev, etc. « Castu vivomii fisuovTo; OiTsp a>.y,0£ia;,xai 6\jvaTo5<;T6 ^}/£u6o:; xaOaipoOvTo;,
ralio, qua malos effeclus e medio toliil, gladiiim acciiigero « ejus qui suflicionlor pro veritale concionatur, ei po-
dicitur super femur suum. Primus auteni lioc foiii Jo- tenier rodarguil falsiiatem, » rationabiles e\ acutas sa-
gitlas interpretatur.
 :

631 SANCTl HIKI^ONYMI ()32

sceplniiJi ;i' luitalis, sooptrum rcf,'ni lui. Diloxisli jii- diloctiim audiat onm, accinctum gladio sujier femur,
slitiam, et oilisli iniquilatcin : proplerca unxit in ol rognare propter verilaiem mansuetudinem,
ei
Deus, Deus tuus oleo exsultaiionis pr;i' participihns ungi ob dileclam juslitiam et exosam iniquilatem, et
tuis. Duas personas, ejiis qui unctus cst noi,el(]ni
>)
unclum esse pra' consortibus suis, dequibus scriptum
iinxil, inlelli!;;e.Un(le et Aquila eloim iiH9 verbuni est : « Participes Chrisli facti sumus, si tamen prin-
Hobraicum. non nominativo casu, sed vocativo inler- cipium substanliai usque ad finem tirmum retinea-
pretalur, dicens Qd et nos proplor intelligenliain mus 14); miror cur [h) solum Deum Dei
» [llebr. 3.

((() Dec posiiimus, quod Latina lini,nia non recipil; ne ad calumniam vocet, quasi universa quae dicta sunl,
quis perverse pulel Denin dilecti el amanlissimi et divinitati Verbi et non humilitati hominisconvenianl.
regis bis Patrem nominari. Quanquam enim P;itor Audiat Actus Aposlolorum : « Jesum Nazaronum,
in Filio, el Filius in Patre, et ailerulrum sibi et ha- quem unxil Deus Spiritu sancto »{Act. 10. 38). Au-
bitator et Ihronus sint : lanmn in hoc loco ad regem, diat Evaiigolium : « Spiritussanctus veniet super te,
qui Deus est, sermo dirigitur; ct dicitur ei quod im- el virtus Altissimi obrumbrabit tibi: propteroa quod
periu.n ejus (hoc enim intelligo, thronum, juxta iliud nascetur ex te sanctum, vocal)ilur Filius Dei » {Luc.
quodscriptumest : De fructu ventrisiuiponamsuper 1.35).IpsumDominum sentiat inlonanlem : « Spirilus
throuiimtuum {Ps. 131. H) finem non habeat. Quod Doinini super me, eo quod unxerit me » {Isai. 61. 1).
qiiidcm et Mariaj nuntiavil Angelus : « Dabit ei Domi- Participes autem Apostolos credentesque significal ;

iiusDeusthronum David palris sui, et regnabilsui^er quibus unclionis suae vocabulum Iribuil, ut ab unclo
doinuin Jacob in saecula,et regni ejus non erit finis » vocentur uncti, id est, a Clirislo Christiani.
{Ltic. 1. 32). Ncc putemus hoc illi esse contrarium, 14. Myrrha et gntla et casia a vestimenlis tuis a
((

quod Apostolus scrib(3ns ad Coririthios ait, Filium domibus eburneis, ex quibus delectaverunt te fili;e
Deo traditurum rognum, et subjiciendum ei qui sibi regura inhonore luo. » In Hebraico, (( Myrrhaetstacte
subjecit omnia ut sit Deus omnia in omnibus{l.Cor.
:
et casia in cunctis veslimentis tuis de domibus ebur-
15).Non enim dixit, tradet Patri, ut videretur sepa- neis, quibus l;Tetificavcrunt le filise regum in honore
rare Filium, sed iradet Deo, hoc est, habitanti in tuo. » Pra^fatio ipsa te docuit, idcirco me huncPsal-
assumptione corporis Deo ut sit Deus omnia in omni- :
nmm expianare voluisse, quia ad virginem scribens,
bus : et Chrislus, qui ante per paucas virtutes erat in pro liliis ct floribus titulum reperi. Itaque conseqiien-
singulis, per omnes in omnibus comraoretur. Sce- ter et istos versiculosad lereferami, cui volumen hoc
plrum autem et virgam insigne esse regnantis, ipse scribitur. Mortificasti inombra tua super terram, el
Propheta significat, dicens Sceptrumcequitatis, sce- myrrham.
:
quotidie Cliristo offers Ghristi bonus odor
ptrum regni tui{Isai\i. 1). Quidam de Isaia lestimo- es, et proptorea stacten, id est, stillam vel guttam
nium proferenles Exiet virga de radice : Jesse,et flos exhibes Domino. Narrant et hi qui aromatum novere
de radice ejus ascendet, hominem qui est assumpius, virtules, stacten florem esse myrrhaL'. Quod autem
intelligunt, cui et defcratur imperium, et qui propler sequitur casia, est ipsa quse ab aliis aupiY?, id esl fi-
dilectam justili;im et exosam iniquiiaiem regnare di- stula nuucupatur, vocalis 3S& in laudes Dei, et
catur, et unctus esse oleo exsultalionis prae pariici- omnes pituitas et rheumata voluptatum suo calbre
pibus suis : quasi praemium carilatis, et odii [al. cxcoqucns. Ubi in nostris codicibus scriptum est,
odium] iniquitatis in unctione sumpturus. Docemur gutta,\e\ stdcte, in Hebraico haloth legitur.tjnde et
autom In utraque parte et amoris et odii esse io Nicodemus centum libras myrrhae et aloes ad sepe-
nobis semina, ciim ipse qui primitias massae nostro- liendum Dominum praeparavit. Et sponsus ioquitur
rum corporum 1- vavit ad ccelos, et justitiam dilexerit,
ad sponsam Myrrha et aloecum omnibus unguentis
:

oi oderil iniquitatem. Unde David Nonne odientes : te, primis{Cant. 4).Et illa respondet: Manus mea; distil-
Domine, oderam,et super inimicos iuos iabescebam'/ lavcrunt myrrham ; digiti mei myrrha pleni Ibid. 5. (

perfectoodio ofl(emwif//o5(P5.138.21).Quo 1 sequitur;

5). Projice et tu mortis opera. Clirislo in baptismale
Unxit te Deus,Deus tuus. Primum nonicn Dei vocaii- consepulta, el huic mundo mortua esto, et nihil aliud
vo c;iS'i inlelligendum esl, sequens nominalivo. Quod niside coelestibus cogitans, loquere ad sponsum tuum
satis miror, cur 384 Aquila non ut cceperatin primo Manusmece stillaverunt myrrham; digiti mei myrrha
versiculo, vocativo cisu interprelatus sit, scd nomi-
pleni. Legimus et unguentum sacerdotale, cujus et
nativo, bis nominans Deum qui supradictum unxerit David meminit Sicut unguentum in capite, quod
:

Deum. In hoc loco Photinus oppriniitur. sed Arrius descendit in barbam, barbam Aaron, quod descen-
caput levat, de Evangelio proferens testimonium :
ditin oram vestimenti ejus {Ps. 132. 2). In quo cum
«Ascendo ad Palrem meumet Patrem V' strum,D 'uni caeteris aromatibus miscetur et stacte. Offerunl et
meum ot Deum vestrum » {Joan. 20. 17). Sed cum Magi myrrham. Et in praesenti loco, initium vesti-
mentorum Christi est suscipcre mortem illius, et in
(a) Quod explicare e Mss. non licet, ex ingenio nolumus. sua c.irue monstrare. Haec indumenta para sponso
Sed integriorcerle erilsensus, et qui nia^is Hieronymum
doceat. si leftas, « nos proptei intplligenliam, o Deus, non
Dee posuimus, ifUDiJ Latina lingua non recipit. « Conje- (/;) Quidam Mss. quibus \elustissima editio concinit,
•tnri-i proforendis locum ipsi prfebenl Mss.in quibus lum « mirur cur solium Domini Dei ad calumniam vocet, quasi
vux Uee desidnratur, lum alia veterum exscriptoram vilia verba, Sedes lua, vel Thronus luus Deus in sa-culum sae-
.<

iugruerunt. hecoie superior»m acinotalionem c. culi,» Arriusprseienderel, atque in hasresim suam trah«r«l.
 ;

633 EPISTOLA LXV. 634

tuo : his a te vesliiius comptus incedat. Cumque ei s?eculum sa^culi est. Quse autem jam super petram
hujuscemodi texucris veslimenta, efhcieris ipsa tem- Clirislum stabili radico fundala esl Catbolica Eccle-

plum Dei, et Iselificabis eum de domibus eburneis, sive sia, una columba, perfecta ct proxima stat a dexlris,

ut meiius inHebraicoscril3itur,c/efemp/o dentium;ol et nihil in se sinislrum habct. Stat in vestibus deau-

laudes Domino canes, totaque sseculo mortua, Ange- ratis, de sermonibus Scriplurarum ad sensum trans-
lorum imitaberis choros. Ebur enim et dentes, insignc icns, et cunctis plena virtutibus : sive ut nos Irans-

esse nominum natura teslatur.

mortis et vocis ipsa tulimus,in diademate aureo. Est enim regina, regnal-
Et consequenter adjunctum est Ex quibus delectave- :
quecum rege cujus filias possumus intelligere, et in
:

runt te filun regum in honore tuo. Rex regum et Do- commune credenlium animas, et proprio virginum
minus dominantium sponsus tuus est. (1) Reges isli choros. Ophir genus auri est, vel a loco Indiae, vel

qui sub tanto rege sunt reguli, patrestui suni, qui te a colore nomine indito. (c) Septem quippe apud He-
Evangelica genuere docfrina. Horum tu filia, honori- brseos auri vocabula sunt. Uxorem quoque et concu-
ficas in omnibus vestimentis et odoribus bonis et binam intelligamus de cantico Solomonis, 387 quae
templo eburnco cum, cui supra dictum est : Effusa sine sponso suo vel marito dormire non potest.

; Et
est gratia in labiis tuis Accin^ere : 386 gladio 16. « Audi, filia, el vide, ct inclina aurem tuam, el

tuo super femur tuum potentissime ; Et, Sagittce tuce obliviscere populum tuum ct domum patris tui, el

acutce Thronus tuus Deus in sceculum sceculi.

; Rt, concupiscet rex decorem tuum quoniam ipse est :

Pro eo quod nos translulimus domibus eburneis, quia Dominus Deus tuus, et adorabunt eum. » In Hebraico :

in Grseco scripluni est «JTtb ^ap^wv IXstpavTivwv quidam « Audi, filia, et vide, et incliiia aurem luam, et oblivis-

Lalinorum ob verbi ambiguitatem, a gravibus inter- cere populi tui, et domus patris lui, el concupiscet
pretati sunt, cum (a) Pdpi; verbum sit Imyjii^io^ Pa- rex decorem tuum ;
quia ipse est Dominus tuus, et
isestinae : et usque hodie domus ex omni parte con- adora eum. » Hucusque per Prophetae linguara, quam
clusse, et in modum ajdificatse turrium ac moenium calamo scribenti velociter comparat, loquitur Spiri-
pubiicorum, pdepeti; appellentur. tus Sanctus, ipsum i-egem, Deum, et bellatorem, et
15. « Astilit reo;ina a dextris tuis in vestitu deau- sponsumque compellans. Hinc persona Palris indu-
ralo; «quodquesoquimur:» circumdalavarietate^sex- cilur loquentis ad sponsam Filii sui, et cohortantis
cepta Editione Vulgala, faullus interpretum transtu- eam, tit veieris gentilitatis et idololatriae errore con-
lit. In Hebraico, < Stetit conjux in dextra tua in dia- tempto, primum his quae dicantur atlendat; et pro-
demale aureo. » Ubi nos conjugem vertimus, ibi apud pter quod de alienigena filia nominetur deinde videat
;

Hebraeos legitur segal. Pro quo Aquila (/)) aufxoiTov, vel ipsa quae dicunlur, vel universam conditionem,
id est, concubinam :Syramachus etQuinta EditioxaX- ex visibilibus intelligens invisibilia, el ex creaturis
Xaxrjv, id est, pellicem, Septuaginta, Theodotion, et seiitiens Creatorem , ei diligenter inclinet aurem
Sexla, reginam interpretati sunt. Deinde ubi ego po- suam, ut quse dicuniur, iriemoriler teneat. Cumque
sui,indiarfmafe(mreo,Symmachustranstulit,tHaMro audioril, viderit et inclinaverit aurem suam, totam-
primd : Aquila, Quinta etSexta Editio, in tinctura, \ el que se doclrinae tradiderit, et eorum inlelligentias quaj
in auro Ophir. Quse filia" regum sunt, et in sponsi pa- dicuntur, obliviscatur primum populum suum et :

ranlur amplexus, per myrrham et gultam et easiam cum Abraham de Chaldea egrediens, relinquat lerram
et domos eburneas delectant eum, cujus thronus in nativitatis et cognationis suae. Nemo dubilal palrem
nostrum, antequam adoplaremur a Doo, fuisse dia-
(«) Verbum pdpt;, quod eTrtj^wpvov sive vernaculum Pa-
Iseslinae esso docet, quid antea inlerpretes
sij;nificaret, alii bolum, unde Salvator ait : « Vos ex patre diabolo
non videnlur assecuti, scribunt enim pari omnes vitio {d) nati estis {Joan. 8. 44). Cum ergo, ail, antiqui
papu; cum ypsilon, quod est grave, et paulo post eodem
palri? fueris oblita, et lalem le exhibueri^;, depositis
sensu etiam piurium numero papEt^ At Ilicroii. pdpt?, et
pdpet? scribi vult, non ut grave aliquid ; sed ut magncp. do- prislinis sordibus, ut super fratruelem dealbala con-
mus significcnlur. Scholia Graeca apud Drusium pdpet? scendas, ot quam dilit;ere Filius meus, tunc
possil
ETrtj^wpttus XEyovTat Trapd lupoti; at (xeydXat otxtat. Baris
i<ulgo,iiea,jt(xta loci idioma vocantur a Sijris magna do- concnpiscet rex docor. tuum.Et ne putes unum esse
ni
7nus. In singulari item numero tradit Josephus de Bello de turba, a quo amanda os, ipse osl Rox luus et Do-
lib. 1. C.6. pdpti; appellatam fuisse turrim, quaipostea An-
lonia dicta esi, ^poOptov TidXat (jtev pdpt; 6vo(j.a^6(j.evov minus luus. Quia vero interdum qui reges et domiiii
profirie enini in modum
turriuni aediticata? domu? pdpet; sunt, sunt quidem potostate reges el domini, tamon
appellabaiitur. HeLraice est nii2 Birali, lum 1. Paralip.
ejusdem naturae, cujus sunt illi, in quos dominantur
XXI\. 1. ubi pro magnifico sediticio, seu lomplo sumi-
lur, tum plurium numero n^iJll 2. Paralip. XVII. 12. et regnant; indico tibi quod etDeus tuus sil, et debeas
quod Vulgatavertit domos ad instur turrium. Sed verius adorare eum. Scptuaginla JJSS Intorpretes non di-
ChaldiEum nomen est, quod. 2. Esd. 1. 1. Daniel. 8. 2.
Ksther 1. 2. atque alibi additum mm\n\ Susan invenitur.
xcrunt, ei arforrtft/s e?/ »t, sed n(/ora/m«< CMw, ut sil sen-
Susan-Birah quod ealSusan Arx,\el Regia. Vid. HiHro- sus : Isto qui le amaturus esl, qui tuam pulchriiudi-
nymum in Amos cap. 1. 12. el cap. ultimo in Isaiara.
nem dilccturus, Dous est, ct adorandus ab omnibus.
(b) Viclorius ffuYxotxtv, quemadmodum olim etiam
Agellius legcrat. (c)Singulae\DrusioenumeratMarlianaeus,quem vide.si
(1) Haud aliter Origenes
qui Reges cos esse exponit lubei, ad libri calcem ;nos alilii aicuratius cxplicabimus.
sanctosdisripulos, qui regnum (•oMorum obliimerunt.lilias (rf) Pra'ter Mss. priorumque editionum fidem, S. quo-

vero Regum Tdi; Oti' auTtov Y£vva)|i£va; xaT' dpeTiiv <|/M/d; ?ut' C\ prlaiius Traclatu de Uraiione Doininica hanc apud
animas ab illis ad rirtutis normam efformatas scu gene- oan. lectioiiem asserit, qiiam proinde Victorius immu-
ratas. Reginam porro ipsam in vosliiu di-auraio Eccle- taro.et vocem nati ad Vulgatae exemplar expungere non
sidin Catholicam Adamanlius quoque inlerpretalur. debebat.
 ;;

635 SANGTI IIIRHONYMI (i3(i

Quochlo Kcclesia ox gonlibus congrpgiiia pxposuitnus, vestila est. » Proeoquod in Septuaginlascriptum cst
iiiiusqui>quc ad soipsuin referal, nniniainquocredenlis ?ooj9£v, et nos vel « ab intus, » vel « inlrinsecns >

quod prioribus viliis dcreliclis, ailoplelur in filiani inierpretali sumus ; in quibusdam exemplaribus in-
inclincl aun-m siinni, oblivi^calur vcleris conversa- venitur [c) esebon, quod « cogitationes » sonat. Ex

lioriis : et cuui (a) Apostolo diniillat morluum palrem, quo oslenditur, omnem gloriam Ecclesia;, cui supra
et talom se pra-beat, qui anielur a rege. Ipse esl enim dictum est, « Audi filia, el vide, » Et, « filiaTyri, »
Doniinus ejus, qui tlecterc debeal genu, et deposila et nunc appellatur filia regis, esse intrinsecus, et in
superbia, jugum iiumilitalis assumere. cogitationibus, id est, in inleriori homine, ct in cir-
17. Inlerrogcmus Juda^os, qua? sit ista filia, ad cumcisione non manufacta , scd spirilu ; habente
quam loquitur Deus. Non dubilo quin Synagogam rc- conscientiic fiduciam apud Deum, et tola pulchritu-
spondeanl. Et quomodo dicitur Synagog* et Israeli- dine posita magis sensuum nomine, quam in flore
in

lico « Dimille populum luum, ei domum

populo : verborum. Quomodo autemin siamine, ex quo dcpcn-
patris »?Nunquid derelinquet gentem Hebra>am,
lui denl fimbria*, sublegmen intexitur, et lola vestimenli
el Abraham antiquum palrem ? Si dixerint de voca- virtus in slamine est : ita in (d) variis sensibusScri-
lione significari Abraliam, qui [al. (fua] Clialda;os re- pturarum, in quibus vestis Ecclesiic omnis inlexitur,
liqueril, qiiis esl iste rex, qui amaturus decorem
est niiscentur aliqua de natura , de moribus , et hoc
Abraham? Certe alius est qui loquitur : Audi /ilia, el ipsum significat vestis Aaron auro, purpura, cocco,
alius de quo loquitur, : Concupiscet rex decorem bysso, hiacynthoque contexta (Exod. 28. 39), quam
tuum. Qui aiius, non solum rex, sed et Dominus el fecerunt mulieres, quibus Deus ad texendum dedit sa-
Deus est, qui adorandus est. pientiam. El ut intelligere possimusomnem ornatum
18. « Filia Tyri, in munerii>us vultum tuum depre- filia; 390 regis intrinsecus, ipsa loquilur in Canlico :

cabunturdivilesplebis. « InHebrseoest: » Ofiliafortis- « Introduxit me rex in cubiculum suum » (Cant. 1,

simi, inmuneribus faciem luam depiecabuntur divites 50. Matth. 6) qua clauso oslio labiorum, Deum
: in

populi. » Verbum Hebraicum sor, quod in Ezechiele Patrem jubemur orare. In nono quoque Psalmo titu-
juxta Septuaginta legimus , interpretari potesl el lus inscribitur, « Pro absconditis filii. » Variam ha-
Tyrus, et tribulatio, et fortissimus, sive fortissima, buil et Joseph tunicam {Gen. 37), quam ei texuit ma-
ct Silex, id cst, lapis durissimus. Unde in pr«senii ter Ecclesia. De his fimbriis Salvatoris aljj.o^foouoa
loco error ortus est (b) : Aquilaenim, et Septuaginta, unam teligit; et sanata est (Matth. 9. Marc. 6.

et Theodotion, el Quiiila Editio, Tyrum interprelali Luc. 8). Quod autem in Hebraico scribitur, « lasciis

sunt. Scxta verbum Hebraicum posuit Sor : Symnia- aureis vestita est, » id ipsum significat quod supra :

chusxpaTaiavidest,/br<mJm«m.NosidipsumadDeum « Omnis gloria filiff- regis inlrinsecus; » fasciis sen-

retulimus, ut illa, cui supra dixerat Audi filia, el : snum divinorum [e) inleriora membra obvolvuntur
vide,i\ViAfortissimin\incu[)e\,\ir.AulcerleiphOfortissi- Ecclesiae, et tota uteri tegilur ambilio. Harum lascia-
ma sit, quia iiiiitala est forlem Palrem, cujus vuliuin rum non potest oblivisci sponsa, secundum Jere-
in diversis muneribus deprecabuntur divites pli^his. miam (Cap. 2), qua; mammas ligant, el pectus, in

Divites in 3^«^ cunclis operibus bonis et scieclia ; quo cogitaiioncs sunt, protegunt.
sive qui divites pulantur in lioc sa^culo, sapienles 20. « Adducentur regi virgines posl eam, proximae
hujus mundi, et Fhilosophoruui diaciplinis eruditi ejus afferentur tibi. Afferenlur in loetitia et exsulta-

vel quod melius est, qui anteadivites fuerant, haben- tione, adduceniur in templum regis. » Juxla Soptua-

tes eloquia Dci, et Testamenla, et Prophetas, id est, ginta prior versiculus adliuc de filia? canitur ornaiu;

de populo Israel. Ut enim anie Salvaloris adventum, sequens ad ipsum sponsum regemque dirigitur. Porro
hi qui de Tyro eraol, hoc est de populo gentium, et juxta Hebraicum, totum ad sponsam dicilur usque ad
proselyti esse cupiebant, deprecabantur divitem po- eum locum, ubi scriptum est : « Pones cos jirincipcs

puiura Israel, ei piT eos introducebantur in Tem- in universa terra. » Et legitur « In scululatis ;

plum ; sic post advenlum Domini ,

quicumque cx (/) ducelur ad regem, virgines sequentur eam, ami-
Israel credere voluerinl (divites quondam familiari- cae ejus ducenlur illuc, duceniur in laeiiliis et exsul-

tate, et protectionc Dei) venient ad filiam Tyri, el latione, ingredientur Ihalamum regis. » Muliam esse
offerentes varia dona virtutum ct confessionis in distantiam animarum in Christo credenlium,demon-
Cliristuin, deprecabunlur eam, ulKaliitem quam per-
liaud discedimus. Antea eral xpaxiffTriv, ut aUos inter-
diderunl in Judiea, invenianl in gentibus. liretes vertisse constat.
19. « Omnis gloria ejus filia; regis ab intus, in fim- (c) Benedicliiii edilorislectionem islamconfirmantetiam
quos iios consuiuimus, anliqui libri olim erat i% ewoiwv :

briis aureis circumamicta varielalibus. » In Hebriieo

Graicis litteris, aliipropius veio iyt^to-i. LXX. iaiSi^'/, ubi
:

« Omnis gloria filise regis intrinsecus, fasciis aureis etiam .^illhiopicum Psalterium dicitur legere Hesbon.
(d) Princeps editio, quin et Mss. non pauci in aureis
(a) Sentit, ut nobis videtur, Hieronymus, discipulnm pro in variis. .

illum, cui diverat Jesiis Mattli. <S. ^li. sequere me, et di- quod pridem in Erasmo Victorius, iios in Mar-
(e) Ita
lian;eo emendamus, interiora pro inferiora reponentes
ex
mitti' mortuos xepelire mortiios suos, unum ex iis fuisse,
Mss. et vetustse editionis fide, quem sensum ipse con-
qui (leindc Aposloli iippellati sunl.
l/») Secus HexapLi a Monlfaucon. adornala, Aquite, et textus postulat.
^.i-diiionivocem Sor. seulop non interpretatam tribuunt. 1/) Peiperam in hucusque
editis libns ducentnr. lum
In sequeiili autem Syminaciii inlerprelatione, cum ple- quidam Mss. sequuntur, et hetitia pro lielttm. Adito,
runiqueyiiiose legant codices uoslri, aMartiana>i «ditione si placet, ipsam Hieron>mi ex
Hebrseo versionem.
637 EPISTOLA LKV. 638

slrat Canlicum Canticorum, in quo scriplum cst, patrcs tuos, cum de discipulis eos feceris magistros,
« Sexaginia sunt rcginae, et octoginta concubiua?, et el in saccrdotali gradu omnium lcstimonio colloca-
adolescenlulae quarum non est numcrus. Una cst co- veris. (1) Sin autcm Patrcs Ecclesiae inlclligimus
lumba mea, perfecta mea, proxima niea, » de qua Abraham, Isaac, ct Jacob, ct reliquos Patria^-chas;
dicitur, « Viilcruiit cam filia-, ct beatificanl eam re- filios, 309 qui ei in patrum honore sunt iiati, Apos-
£vina' ei concubinHo, ct iaudant eam » {Cant. 6. 7. et tolos intelligamus, qui iiiissisuntaDomino pncdicare

seqq.). Qua^ ergo perfecta cst ct sancta corpore et usquc ad extremum terr»', et baptizare credentcs in
spiritu, et columba et proxima merelur vocari. Ha;c nomine Trinitatis. Sed qua-ritur quomodo Ecclcsia
cst dc qua supra dictum esl « Astitit regina a
filia, de gcntibus palres habcre possit, Abraham, Isaac, el
dextris tuis in vcstitu deaurato » Quae autcm super- Jacob, cum ei supradiclum sil « Obliviscere popu- :

gressae sunt scx dies (a) mundi, et futura regna su- lum tuum et domum patris tui. » Legamus Evangc-
si)iranl, regina; appcllantur. Si quavero circumcisio- lium : « Nolite dicere, patrem habemus Abraham :

ricm quidem habet octava; diei, sed adhuc non venit putens est Dcus de lapidibus islis, » hoc est, de
ad nuplias, iiyec concubina «ttll vocilatur. Diversa duro cordc gentilium, « suscitare filios Abraha' «

autcm multitudo credentium, qua^ necdum polesl {Mutth. 2. 9). Et iu alio loco : « Si filii essctis
sponsi copulari amplexibus, nec de eo liberos parere, Abraha^ opera Abrahse faccretis » {Joa7i. 8. 39). Et in
adolcsccntula dicitur. Ego puto de istis virginibus, Genesi ad ipsum Abraham loquitur Dcus « In sc- :

qucfi scquuntur Ecclesiam, et in primo ponuntur minc tuo benedicenlur omnos gentcs » [Geti. 12. 3).
gradu, {b) et le esse el omnes, qui in virginitalc Sicut enim illc in praeputio ex fide justificatus esi,
corporis et anima; perseverant. Proximas autem ct ita et nos justificabimurin eadem fidc, si habucrimus
amicas, viduas esse, ct in malrimonio coniinentes :
fidem et opera palris nostri Abraham. Polcsl hoc
quae omnes cura laetilia ct cxsultatione ducuntur ad ipsum ad Salvatorem dici, vel a Patre, vcl a Prophe-
lemplum et in tlialauuuu regis. In templum qunsi tali choro et Spiritu Sancto. Pro patribus tuis, slirpe
sacerdotes Dei in thalamum quasi sponstc regis ct
:
videlicct Juda'oruin, (lui tc reli(iucront el ncgavc-
si)onsi. Hoc temphuu ct Joanncs vidii in Apocalypsi runt, nati sunt tibi filii, Apostoii, cl de nalionibus cre-
Apoc. 21), cl 1'ropheta dcsiderat. « Unam, inquil, dcntes, quos conslituisti principcs in univcrsa lcrra.
])etii a Domino, hanc requiram; ut inhabilem in 22. « Memor ero nominis tui in omni generatione
domo Doniini, cmnibus diebus vilte n)e;e » (Ps. 26. et generatione. Propterea populi confitebunlur tibi
4). Et ilernm t Domine, dilcxi decorem domus
:
in aeternum, et in siieculum saeculi, » In Hebraico :

tuae, et locum habitationis gloria: tuae » (Ps. 25. 8). « Recordabor nominis tui in omni generatione et
Et in alio loco : « Quia transibo in iocum labcrua- gencratione. Propterca confitcbuntur tibi populi in
culi admirabilis, usque ad domum Dei in voce cxsu'- saiculum et in ;ctcrnum. n Quod nos interpretati su-
lationis ct confessionis, sonitus fcsla celebrantmm »
mus, (( confitebunlur libi, » Symmachus transtulit,
(Ps. 41. 5). Scutulata autem quibus sponso suo (c) « laudabunt tc. » Regina, qua: steterat a dexlris
rcgina componitur, ipsa suut, qua; in Septuaginla rcgis in vestitu deaurato, ct jussa fuerat oblivisci
legimus « (ircumamicta variclate. »
populi ct domus palris sui ; et ilerum illi diclum
21. « Pro patribus luis nati sunt libi filii, consli- eral : « Pro palribus tuis nati sunl libi filii, consti-
tues cos piincipes supcr omncm terram. > In Ilc- lucs eos principes super onmem tcrram, » intclli-
braico : « Pro patribus tuis crunt tibi filii, pones cos gens quanta decoranda sit gloria, et quibus praemiis
principcs in univcrsa tcrra. » Et ex Palris persona sublevanda, convertit ad sponsum voces suas, cl
nequaquam dc filia, sed rursum ad filiam scrmo in- poliicetur recordaturam se semper nominis sponsi,
telligi potest; et ex Spiritus Sancti, ct ex filiorum in omni gcneratione el generatione. Quod promisit,
Corc. Si ergo ad liliam sponsam sermo dirigitur, videmus cxpletum. Ipsa Christiana nobis omnibus
sponsa aulem de nationihus congregata est, cui supra Ghristianorum nomen imposuit : nomen novum, in
dicitur : « Obliviscere populum luum et domum pa- quo t( bcncdiccntur [al. bencdiciintur]omnes faniili;i;

tris lui, » dcbcmus sponsic patres nosse : ut consc- gcntium. » Recordatur autcm nonin iina gcncralionc,
quentcr novcrimus et filios. Pro palribus tuis, de scd in omnibus : vel cunctas signific;ms nationes,
quibus in Jcrcmia locuta cs : « Quam falsa posscde- vel duas gencralioiies, Juda'oriim alqueGenliiium. El
runl pulrcs nostri idola, et uou cst in eis qui plual » quia hoc parum cst, si in duabus ilWf generationi-
(Jerem. 14. 22. et 16. 19). Pro Plalonc ct pro c;c- bus nominis Doniini rccordelur, propterea popiili qui
icris diversorum dogmalum ei errorum magistris, in Ecclesia fueriut, contilcbuntur et laudabunt Domi-
nati sunt tibi filii, quos conslituisli principes luos, ct num in ;elernum et iii strculuiu saeculi. Quando ct
fccisti in populis pra'ceptores. Vel ccrle aliier :
tii, filia Priticipia, sanctorum mixta clioro, inlcr
Ecclcsia, filii tui quos genuisti libi, vertcntur in virgincs ducoris ;ul regcm, et ex domibus cburncis
Unus Cislorcicn.s. cmendaliss. munda, quaiu vocem
(«) (c)Nimirum u|jLvri(Tovi<yi (requlbus invcrbis siniul Aquila
referl ad regna. Hicron. vero sexa^'inla Keginaium, ct el Theodotioii coiisentiunl.
octogiiita concubiiiarum iiumerum,cum diebus scx, qui- (1 ) Re ipsaad hunc moduni Adamanlius." Pro Abraiiam,
bus crealus est muiidus, ct cuui oclava Logalis Circum- el Isaac, etJacob, ot pro aiiis leliquis, qui illi placuorunt
cisionis die componit, el mystice inlerprclalur de anima. iiiveteri Testaiiiento,iiati suiit Discipuli.et nos qui per
[0) Voculas et tc, lum aUerain et purliculam Cister- ipsos credidimus et eoruni lidei, ac coyiiitionis hsredes
ciens. Ms. omittil. facli sumus. (;ra.'t,i \idesis iii Ciitena iJaibari.
>.
 :

630 SANGTl lUEIlONYMl m

dcleciabis sponsum in honore tuo lunc rocordaro ct
: ct equitatio tua salus {Ahac. 3. 8). Impari cursu, pari

niei, qui hujus Psalmi libi, Dnniino revelante, intel- aninio ad palmam tenditur. Discolores equi, sed vo-
litjenliim lril)ui,('l dicilo: « Momor oronominis tui; » lunlate concordes, unnm auriga' jugum trahunt, non
ut qu;r partem inlellcxisli carrainis, si \ila comes exspectanles ilagelli verbera, sed ad vocis horlanienta
fuerit, (rt) el totum Canticum Ganticorum intclligas. ferventes.
EPISTOLA LXVI (b). 3. Quatuor virtutes sibi cohrerentes. — Dicamus
AD PAMMACHIUM. aliquid et de Philosophis. Quatuor virtules dcscri-
Paulinam Pauloe filiam, quce Pammachio nupscrat, bunt Stoici, ila sibi invicom nexas, el mutuo coha;-
juueni docto cum primis et nobili, defunctam lau- renles, ut qui unam non habuerit, omnibus careat
dat, ipnumcjue Pammachium, qui statim ab ejus prudentiam, juslitiam, fortitudinem, temperantiam.
mortc Moiiachi propositum arripuerat, opes suas Has oranes sic habetis singuli, ut tamen eminealis in
in pauperum subsidium elargitus, hortatur, ut singulis. Prudenlia in te, in malre justilia, in vir-
in sancto proposito pergat. gine fortitudo, in nupta temperantia praedicatur.
i. Saiiato vuliieri el in cicalricem superductao cuti, Quii) ENiM EO sapientius, qui contempla mundi slul-
si medicina colorem rcddere volueril, dum pulchri- titia, Christum seculus est, Dei virtutem et Dei sa-
tudinem corporis quairit, plagam doloris inslaurat. pientiam? Quid matre justius, quae inter libeios
Iia et ego (c) serus consolator, qui imporlune per opibus distributis, docuit divitias contemnendo, quid
biennium tacui, veroor ne nunc importunius loquar, filii amare deberent? Quid Eustochio fortius, quae
et ailreclans vulnus pectoris lui, quod lempore et nobilitatis portas, et arrogantiam generis Consula-
ralione curatum est, commemoratione exulcerem. ris, virginali proposito fregerit, el in urbe prima,
Qu?o enim aures tam durae, quae de silice excisa primum genus subjugaverit pudicitiae? Quid Paulina
prajcordia, et Hyrcanarum lygrium lacte nutrila, temperantius, quae legens illud ApostoU : Honorabiles
possunt sine lacryitiis Paulinae tua? audirenomen? nuptice et cubile immaculatum (Hebr. 13. 4), nec
Quis parlurientem rosam et (d) papyilatum corym- sororis lelicitatem, nec matris continentiam ausa
bum, antequam in calalhum fundalur orbis, et tota appetere, maluit in humilioribus tula pergere, quam
rubrmtium loliorum pandalur ambilio [al. ambitione], pendulo gradu in sublimioribus fluctuare? quanquam
immature do messuin aequis oculis marcescere vi- illa semel inito matrimonio, nihil aliud diebus ac
deat? Fractum est prtliosissimum margarilum. Virens noctibus cogilaveril, nisi ut reddito fructu nuplia-
smaragdi gemma contrila est. Quid boni habeat sa- rum, secundum castimoniae 395 gradum acciperel,
nitas, languor ostendit. Plus sensimus quod habui- et tanti dux femina facti {^neid. 1), virum propo-
mus, posiquam habere desivimus. sito suo jungeret, non relinquens salutis coinitem,
2. In agro terrai bona', tres fructus legimus, cen- sed exspeclans. Dumque crebris aborliis, et experta
tesimuin, sexagesimum, el 394 iricesimum {Matth. fecunditate conceptuum, non desperat liberos, et so-

23). In tribus mulieribus et sanguinc et virlute con- crus aviditatem, maritique tristiliam praeponit imbe-
junclis, tria Chrisli pnrmia recognosco. Eustochium cillitati suao, passa est aliquid de Rachelis exemplo ;

virginalis flores metit : Paula laboriosam viduilalis et pro tilio doloris, ac dexterae {Gen. 35. 18), virum
aream terit : Paulina caslum malrinionii cubile ser- desiderii sui peperit hseredem. Certisque auctoribus

vat. Tali filiarum mater fulta comitatu, totum sibi didici illam, non primae sententiae Dei : Creseite et
quod Christus promisit in coelo. Et
in terris vindicat multiplicami, et replete terram {Gen. 1, 28), nec
ul quadrigam doinus una emitleret sanctitaiis, et fe- officio coi.jugali servire voiuisse : sed ad hoc optasse
minarum virtutibus responderent viri, additur comes filios, ut Christo virgines pareret.
Painmachius, verum Ezecliielis Cherubim, (e) co- 4. Legimus et uxorem sacerdotis Phinees, audila
gnalus, gener, inaritus, imo frater amantissimus, captivilate Arcae Domini, subito uteri dolore corre-
QUiA Sancta consortia spirilus, vocabula noii tenent plam, edidisse filium Icabod (1. Reg. 4. 19), et in-
nupliaruin. Huic quadrigae Jesus praesidet. De his ter manus et otficia feminarum, animam emisisse
equis et Abacuc cauit : Ascende (i.) super equos tuos. cum prole. De prima Benjamin, hoc est, fiHus vir-
tutis ac dexterce; de secunda inclytus Sacerdos Dei,
(«) Hinc ad Eusebium Praifat. Comment. in Malthaeum,
« Obsecro, inquil, ul des exemplar, cum ttomain veneris, (/) ex Arcan cognomine nascitur. Nobis post dormi-
Virgini Clirisli Priiicipia',qua) ine rogavil, ut iii Canticum lionem somnumque Paulinae, Pamraachium Mona-
Caiiticorum scriberein, a quo opere exclusus tegrotalione
rliuiurna spem in futuruni distuli; » sed nec postea sci- chum Ecclesia peperil posthumum, et patris et con-
mus potuisse explere. jugis nobilitale patricium, eleeinosynis divitem, hu-
{b) Alias 26. Scripla sub finem an. 397.
(c) Viliose legit Marlian. vilioseeliam editores -dMi^ego
militate sublimem. Apostolus scribit ad Corinthios:
servus consolator, pro aerus, quemadmodum emendamus Videte fratres vocationem vestram, quia non multi
contextu ipso cojrente.
sapientes, non multi nobiles (1. Cor. 1. 26). (2) Hoc
\d) Ex veieri Epigrammate de Rois : Prima papylla-
tttm protendens spica corijmbum, etc,
(e) iNimirum Ensiocliii co(;natus, Paula; gener, el Pau- {f) Nomenquippe Jcabod Latine significat ubi glona?
linae marilus. cum 7T23 enim est gloria, iti ubi?
interrogandi nota,
tli Gravius ex Gra-co legi \uU ascendes. Paulo post ubi Hinc ArCcC cognomino appellatus dicitur lcabod,
verr, (;x
diciiui untim aurigirjugum pro aiirigceidem quadrigie re- Israelitanim, Arca Domini
(jiiod sa;pius gloria et divitiae
poni juLct. Hanc revcra S. Pater quadrigam Pammacliii, Cabod appellata sit.
Paui.i', Eusioiliii et l'aulin.i , in line epislola; memorat. (2) Addii Gravius secundum carnem.
m EPISTOLA lAVI. m
nasconlis Ecclesue rudlmenta poscebant, ut granum coeiiim. C- leri mariti super tumulos conjugum spar-
sinapispaulalim in. arborem crosceret (Lmc. 13.19), giint violas, rosas, lilia, floresque purpureos : ot do-
ul sensim el Evangelii ferinentum lolam Ecclesia' lorem pecloris his officiis consolantur. Pammachius
massam altiiis clevaret. Nostpis temporibus Roma nosler sanctam favillam ossaque IJOy veneranda,
j)0ssi(lct, quod nmndus ante nescivit. Tunc rari sa- eleemosynae balsamis atque rigat. His pigmentis
pientes, potentes, nobiles, Chrisliani nunc multi
; odoribus fovet cinores quiescentes,scions scriptum :
Monachi, sapiciites, potenles, nobiles. Qnibus cun- « Sicut aqua oxtinguit ignem, ita eleemosyna pecca-

clis Pammachius meus sapienlior, pot"ntior, nobi- tum {Eccli. i, Quantas vires habeat misericor-
33).
Uor magnus 31IO in magnis, primus in primis,
: dia etquibiis donanda sit pr«miis,et beatusCyprianus
apx.icsTpaTrjYo$ Monachorum. Tales Paulina morle sua (c) grandi volumine prosequitur, el Danielis consi-

nobis liberos dodit,quos vivensconcupivcrat possidc- lium probat, qui regem impiissinium si se audire
rc. « Latare steiilisquai non paris,erumpe et clama, voluisset, ( rit pauperum susteiUatione salvandum.
([uae non parturis (Isai. 54. 1), quoniam quot Roma; Gaudet huji.scemodi filia' matcr ha^rede. Non dolct
sunt pauperes, tot filios repenle genuisti. opes ad alium pervenisse, quas cernit iisdem quibus
5. Ardenlcs gemmsr, quibus ante collum et facies ipsa voluerat, erogari.Quin poiius gratulaturabsque
ornabantur, egentium ventrcs saturant. Vestes se- labore suo, sua vota compleri. Non enim substanliie
ricae, et aurum in fila lentescens, in mollia lanarum dimunitio, sed operarii commutalio esl.
vestimenta mutata sunt, quibus ropollatur frigus, 6. Quis enim hoc crederet,utGonsulum proncpos,

non quibus nudctnr ambitio. Deliciarum quondam ot Furiani gcrminis decus, inler purpurasSenatorum
supellectilem virtus insumil. Ille cascus cxtendens furva tunica pullalus incederet, et non erubesceret
manum, et sa'pe ubi nemo est, clamitans, haoros oculos sodalium, ut deridentes se ipse deridorei?
Paulin?R, cohaTCs Pammachii est. Illum truncum « Est confusio quae ducil ad mortem: et est confusio,
pedibus, et toio corpore se trahenlem, tener;e [al. qua^ ducit ad vitam » {Eccli. 4). Prima virtus esl
Lcnera\ puelhc sustentat manus. Fores qua' prius sa- Monachi, contemnerc hominum judicia, et sempor
lulantium turbas vomebant, nunca miseris obsiden- Apostoli recordari, dicentis ,
(( Si adbuc hominibus
tur. Alius tumenti aqualiculo mortom parturit alius : placerem [al. placere vetlem], Chrisli servus non
elinguis et mulus, et ne hoc quidem habcns unde essem » {Galat. \. 10). Tale quid et Dominus loqui-
roget, magis rogat, dum rogare non potesl. Hic de- tur ad Prophetas : quod posuerit faciem eorura.quasi
bilitatus (a) a parvo, non sibi mendicat stipem. Ille urbem aeneam , et lapidem adamantinum, et colu-
putrefactus morbo regio, supravivit cadaveri suo. mam ferream {Jerem. 1), ne paverent ad injurias po-
Nonmiki si linguoi centumsint, oraque centum; puli, sed impu lenliam subsannantium. fronlis rigore
Omia pcenarum percurrere nomina possim.
conlererent {Ezecli. 3). Ingenia libcraliler educata,
[jEneid. 6),
facilius verecundia, quam metus superat. Et quos
Hoc exercilu comitatus incedit, in his Ghristum
horum sordibus dealbatur.
confovel, Muncrarius
tormenta ncn vincunt, interdum vincit pudor. Non
{b)
est parum, virum nobilem, virum disorlum, virum
pauperum et egentium candidalus sic festinat ad
locupletem, polentium in plateis vitaro comitatum,
Rmcndandum conlcBdit Valesius « lepra, ((uod nii-
[(t)
miscere se lurbis, adhRBrere pauperibus, ruslicis po-
maxime cum veteicsiil ri omnes impressam
iiime arridet,
leclionem summo consensu pra^ferant eaque facile inlel- ; pulari , de principe vulgum fieri. Sed quanto humi-
iigatur, parvatetale quempiain de-
a primis annis, sive a
lior, tanto sublimior est.
bilitaluni non sibi stipein menclicare. Adde quod lepram,
et quein stalim subdit, moibum rej;ium,ejus levi sciiplo- 7. Lucel margaritum in sordibus, cl fulgor gcm-
les fere pro uno eodemque habent; atque ip.se quidem mae purissima\otiam in lulo radial. Hoc est quod Do-
Hier. in Vila S.Hilarionis ile Adriano.pos/ allquantitm,
inquit, temporis compulruit morbo regio ; tamelsi alibi
miiius repromisit : « Glorificantes me, glorificabo »

videatur distinguere. (1. l\eg. 2. 30). Alii hoc intelligant de fuluro,

{b) Olim, ne quid dissimulemus, arbitrati sumus, Aume-
quando mceror verlolur in gaudium, et transcunlc
rariutn legi debere pro Munerario, ^icut enim Numerarii
(quod Isidorus Hispalensis Lradilorigiii. I.ii. cap. 4.), oo- muado, Sanctorum corona non transit Ego el in :

cati suiit (jiti publicum iiummum icrariis inferebant, sic

praesentiarum video Sanciorum promissa compleri.
pauperum iVii?Ht'/ff?'»<s, qui in eorum subsidium diviiias
conferret,verius dici videbalur.Al prajslata pervulgata iec- Anteqnam »{97 Christo tota menle serviret, notus
lione minime ccdere,duabus quippchis vocibusA/wHtvrt- orat inSenatu.sed mulli alii habcbantinsulasPro-
((/)
riuselCandidatus duplex alludiiur niuneruni species.quiE
ab antiquis elhiiico ritu spoctaculoium cdilonbus daliaii- consulares.Tolusorbishujuscemodi honoribus (>lonus
tur Mimis, Histrionibus, Aiirigis, clc. Hoc i^eile sensu Cliri- est. Primus erat, sed inter priinos. Pra-cedobal alios
sli Muiicrarios vocat S. ('yprianus, qui elecmos^nas elar-
dignitate ; sed et alios seqncbatiir. Quamvis clarus
gironlur, lib.de Oiieroetfvleeinosyniscircanicdiun^uQuale
munus est, inqiiit, cnjus editio, Ueo spectanlc, celi'bratur. lii Muiius Arca et Muitus Kandida oppDniinlui. Iii acti.s
Si iii gentilium muiioro grande et gloiiosuin videtur Pm- pasniunis S. Uoiiifacii Martyiisde Aglao .MalronaUomana
consulcs, vol Iniporalores habere prajsentes, et apiuiraius, scribiiur,quo(l ter Candidam egeral apud urbein Romain.
ac sumptus apud Miuierariosmajor osi, ut possinl iilaceio Sod alii; pra'terea e\eiiiplis non opus est quae a Sirmon o
niajoribus, (}uaiilo illustrior muneris etmajor est gloria ac Baluzio afferunlur.
Deuni ol Cliristum speclatoios liabcre? » Alloram speciom {f! Lihio de Opere el Eleemostjnis, in quo stalim post
liaud miniis oiegantor alludit S. .Vnibrosius sorniono oliiii iiiiliiun do Nabuchodonosoris somnio, et conseculis ad-
81. Pnrparemus itorarl prtrclarissima iiiuncra. Edamits versitalibus loqiieiis, evadcro, ini^uit, oi viiare potuis-
<<

primam Candidam iii reslilu nudorum, etc. Candida autem sel. si peccala sua elooinosynis re(lemissei. »
dicebatur Editio, qua' (iebal a Magistratihus sumpiuipso- {d\ \x\ aliis lib. et apud Grav. sed et malti. Mox insutas,
rum, seu ex Arca publica. Lnde etin Kalendario Herwar- credo typographuruin uiendo, pro iufulas Marlian, iogit.
 6'i3 SANCTl lUKUUiWMl
644
lionor vilcscil in lurba : cl aputl viros bonos indi- |)ueros, prctiosas vcstes, picta tapctia, ibi ditior csl
gnior litipsa dijrnilas, <iuani multi iiidigni ]ossidcnt. largitorc, cui largicndum
csl. Pahs sAcnii-iiGii cst,
Undc egrogie dc C;i'sarc Tullius, cuni qiiosdaiii, ;iil, rcni paupcrum dare non pauperibus. Et tamcn non
ornare voluit , non iilos iioneslavil, scd ornamcnla cst satis pcrfecto el consummato
viro opcs conle-
nunc omnes
ipsa lurbavil. El Clirisli Ecclcsia' Pam- mncrc, pccuniam dissipare, et projicere quod iii mo-
machium loquuntur. Miralum orbis paupcrem, quem mcnto et pcrdi, ci invcniri potcst. Fccit hoc Cialcs
hucusquc divilcmnescicbal.OuidCoiisuIatu iliustrius? Thebanns, fccit Antislhenes, feccrunt plurimi, quos
Annuus lionor est, et postquam alius successciit, vitiosissimos legimus. Plus dcbct Chrisli dicipulus
prior desinil. Latenl in mullitudiuc laure;c,el Iriiim- ])r;i'slare, quam mundi Philosoiihns, gloria' animali,
phi interdum triumpliantium sordibus polluuntur. ct poi)ularis aura; atque rumoruni vciiale inancipium.
Quod anle pcr {a) mauus patritias tradebatur, ct sola Tibi non sufficit opes contcmnerc, nisi Christum se-
nobilitas possidcbat, quo Consul Marius, victor Nu- quaris. CiiniSTUM AUTEM sequitur, qui jicccala dimit-
midia! et Tlicutonnm, alquc Cimbrorum, ob ignobili- lil, et virtnlum conics csl. Cbristum scimus sapicn-
latcn\fal. novitatcm] familiae pulabalur indignus :
liam. Ilic tlicsaurus in agro Scripturarum nascilur
quod Sci|)io ullra amios pro virtulo mcruit.nimcsoia ha^c gemma multis emitur margaritis. Sin autcm ad-
miiitia pos^idet , ct [li) agrcstia dudum corpora, lul- amaveris captivam muiicrem, id est, sapicntiam
gcns palma circuiiidat. Flus ergo accepimus, quam s;ccularem, ct cjus piilchriludinc captus fucris, dc-
dedimus. Parva dimisimus, et granilia possidemus, calva eam, et illecebras crinium atque ornainenla
Cenluplicnto loenore Christi promissa reddnntur. In verborum cum cmortui.s unguibus seca. Lava cam
taliet Isaacquondam agro severat.qui paralusad mor- Prophetali nitro, ct tunc rcquiescens cum ilIa,dicilo ,•

lem, aute Evangeliuni,Evangelicam portavit cruceni. « Sinistra cjus sub caiiilc meo, et dcxtra illius am-
8. « Si vis, inquit, perlcctus esse, vadc et vcndc plexabitur mc » {Cant. 2. ct multos
6), tibi foctus
omnia qua; habcs, et da pauperibus, ct vcni, seque- captiva dabit, ac de Moabilidc (•fticiclur Israelitis.
re me » {Malth. 19. 21j. Si vis pcrfcctus essc. Scm- Christus sanctificatio csl, sinc qua iicmo vidcbil fa-
pcr grandia in audientium ponuntur arbitrio. Et idco cicm Dei. Ghristus redcmplio, idciu rcdcmi^tor ct
virginitatem Apostolus non impcrat, quia Doniiiins prelium,Christus omnia, ut qui omnii proptcrChri-
disputans dc cunuclii3,qui sc castrasscnt propter r«;- stum dimiserit, unum invcniat pro omnibus, ct pos-
gna cadorum, ad exlremum intulit : « Qui poiest c;i-
sit libcrcproclamare : Pars mea Dominus (/^s.72.26)-
pere, capiat (//)»/. 12). Non csl cnim volcntis neque 9. Scnlio te diviuis ardcre doctrinis, nec temeri-
currentis, sed miserentis Dei « {lioru. 9,16). Si \is tate quorumdam docere quod nescias; scd antedisce-
perfecius esse.Non tibi imponilur necessitas, ut vo- re, quod docturus 400 sis. Sinipliccs Epistola; lua;
luntas pricmium consequatur. Si vis crgo essc pcr- olent Prophcias, Apostolos sapiunt. Non cothurna-
fectus, et desideras esse quod Prophcla:, quod Apo- tam affcctas eloquentiam ; ncc niorc puerorum argu-
sloli, quod Christus esl, vende, non pariem substan- tas scntcntiolas in clausulis struis. CiTO tuugens
ti* ne limor pcnuriai intidelitalis occasio sit, et cum spuma dilabitur; et quamvis grandis tumor, conlra-
Anania et Sapphir-i pereas ; sed 300 universa quic
rius sanilati cst. Scitum cst illnd quoque Catonis :

possides. Cumque vendideris , da pauperibus, iion

Snt cito, si sat l)enc.« Quod iios quondam adolcscen-
locupletibus,non superbis. Da quo necessilas sustcu- tuli. cum a perfecto Oratore in Priefatiuncula dicc-
telur, non quo augeantur opes. Cuinquc iegeris illud
rctur, risinius. » Meminisse lc puto crroris mului,
Aposloli « Bovi trituranti os non alligabis Et, :
:
qusndo onine Atliena'um Scholasticorum vocibus
Dignus est operariusmcrcede sua» (1 Cor.9.9;i Tim.
consoimbat : Sal cito, si sal benc. Feliccs, inquit [d)
5. 18): Et, « Qui aliario ininistrant, de aliarioparti-
Fabius, cssent artcs, si dc illis soli artifkes judica-
cipanlur » {l. Cor, 9. 13); memento quoque liujus
rcnl. Poctam non pole,>:t iiosso, iiisi qui vcrsuni po-
sententia' : < Habenles victum et veslilum, liis con- lcst struere. Philoso])lios noii iiiti,'lligil, nisi ipii scit
lenti sumus » (1. Tiin 6. 8). Ubi videris fumare pa- dogmatuin variclales. Manulacta cl oculis palientia,
tiuas, ct Phasides avcs lentis vaporibus decoqui, ubi magis probant arlifices. Nostra quam dura sit ne-
(1)
argcnii pondus, ubi (c) lerventes Mannos, comatulos cessitas, hinc potes animadverterc, quod vulgi stan-
iii Mario, Ciccro Oratione pio
Videiidi Plutarchus
(ff)
dum cst judicio, ct illc iu lurba metuciidus, qucm
Plancio de Prov. Cous. c. Vlll. S.dluslius in Jugurtlia
el
cap. 65. alque alii qui haec passim exenipla eiuirrant. cuin videris solum, dcsjiicias. Hoc pneteriens tetigi,

[b) rSimirum ea lempeslalepnuias fere obtinebanthar- ut crudilis contenlus auribus, non magnopcrc cures,
bari^ uiide iu Feslis barbara passini occurrunt iiomina
ordiuario Consulalu iiisigiiila. Quod ail fulfjeits palma
quid imperitorum de ingenio tuo rumusculi jactitent;
circumdal, veslem paluiatain sive palinis plirygionico .<cd Prophetarum quolidic mcdullas bib.is, Cliristi
opere contex.lam signiiic;it, cujusiiiodi in Consularibus
iiiysles, Patriarcharum syuunisles.
aliquol Dyplichis \idere esl.
(c) Veteres edili, ac iionnulli Mss. libri ferventes Buri- 10. Sivc Icgas, sivc scribas, sivc vigile.-?, si\c dor-
ciioa mannos ; ul neinpe quid essout manni, parvi equi,
iiidicaret, noliorem eo tempore Uuriclii vocem non nemo ))ar\us, qucin burdiiin, et et burdonem, cl bu-
buiidum,
ad marginein addidit, qu;e poslea in lcxtum irrepsit. Esl ricliiiin nominarunl velus Glossaiium Mannns
: un lc ut
enim Buriclius, non uidumenli [^'eaus, iiequc a Diirris [loupi/ou? inlerprelatur. Vid. S. l.siduruin lib. 12. cap. 1.
Achaia: urbe lieiiuclum nonieii,ut quida.ui iii suis iiolis iii id] Fabii Pictoris ;ipud Quiiililiaiiuin senlentia est.
liunc locum scripsere, sed ul velercs Horatii inlcrpreles Epitapii. Paul;e ci in
(1) Gravius mavult diru : cuin in
explioaiil inOJen27 lib. 1. Epodon. 4. alque alibi. equus Osee 13. et Abaouc. .3. diram necessitntem Hier. vocet.
645 EPISTOLA LXVl. m
mias, Amos [al. amor\ tibi semper bucoina in auribus vus, peregrinis prandcntibus, et Sarse manibus coctos
sonel. Hic lituus excilet animain tuam : lioc amore cibos jejunaturu^ apposuil.
furibundus, qusere in leclulo tuo qucm desiderat 12. Hajc moneo, frater carissime, pietate qua te

anima Ina (Cant. 3. 1), el loquere (•onfidcnter : « Ego diligo; ut non solum pecuniam, sed teipsum Ghristo
dorniio,et cor meum vigilal(//nd. 3. 2).Cumque inve- offeras', hostiam vivam, sanctam, placentem Deo.

ncris eum et lenueris, ne diniittas. Et si pauxillulum rationabile obsequium tuuni {Rom. 12. 1) et imiteris ;

dormitanti elapsus fuerit e manibus, noli protinus filium hominis, qui non venit ministrari, sed mini-
desporare. Egredere in plateas, adjura filias Jerusa- strare {Matth. 20. 28). Et quod 40*
palriarcha alie-
lem (Ibid. 3. 2), reperies cum cubantem in meridie, nis, hoc discipuiis et servis Magister exhibuit et Domi-

lassum, ebrium, noctis ore madefactum, inter gre- nus. '< Corium procorio, etomniaqusehomo possidet,
ges sodalium , in aromatum varictatibus, inter poma dare potest pro anima sua. Sed tange, » inquit diabo-
paradisi. Ibi ei de mammillas luas [Ibid. 7. 12), su- lus, t carnes ejus, nisi in faciem benedixerit libi »

gat de erudito pectorc, rcquicscat inler mediosCle- {Job 2. 4. 5). Scit hostis anliquus, majus continen-
ros, pennae columba; deargentala-, et interiora ejus tiae quam nummorum esse ccrlamen. Facile abjici-
in fulgoreauri (Ps. 67. 14).Parvulus iste etpuer, qui TUR, quod haeret extrinsecus ; intestinum bellum
butyro de melle saginatur (Isai. 7, 15), qui inler ca- periculosius est. Conjuncta disglutinamus, unita di-
seatos nutritus esl monles, cito crcjcit in juvenem, scindimus [al. dissuimus]. Zachseus dives erat, Apo-
401 velociter in le liosles spoiial, mature prsedatur stoli pauperes. Reddidit ille quadruplum quod rapue-
Damascum, et regem vincit Assyrium. pauperibus medietatem substantise suae
rat, divisitque

11. Xenedochiwm exstructum a Pammac. Audio — quie remanserat; suscepit Chrislum hospitem, salus
tc Xeiiodochium in portu fecisse romano el (a) vir- facla est domui ejus {Luc. 19); et tamen quia par-
gam de arbore Abraham in Ausonio plantasso littore. vulus erat, et apostolicse proccrilati se non poterat
Quasi ^neas nova castra melaris, et super undam extendere, non duodecim numero Apostolo-
fuit in

Tybcris, ubi ille, cogenle quondam penuria, cruslis rum. Apostoli autem quantum addivitiasnihil, quan-
fatalibus et quadris patulis non pepercit, tu viculum lum ad volunlatem, totum mundum pariter reiique-
nostrum, id est, domum panis (Bethlecm) sedificas : runt. Si offeramus Christo opes cum anima nostra,
el diuturnam famem repentina saturitate compensas. libenter suscipiet. Si autem quse foris sunt Deo,quce
{b) Euge : nostra initia transgrederis ; stalum sum- intus sunt, diabolo demus, non est «qua partitio, et
mum tenes:de radice pervenisad cacumen; primus dicitur nobis : « Nonne si recte offeras, et non recte
inter monachos, in prima urbe, primum sequeris dividas, peccasti ? » {Genes. 4. 7. sec. LXX.)
palriarcham. Lot, quod [al. qui] interpretatur decli- 13. Quod patritii generis {d) primus inter primos,
nans, campestria eligat, et juxta Pythagorae (c) litte- monachus esse coepisti, non tibi sit tumoris, sed hu-
ram, facilia magis ac sinistra sectetur. Tu in arduis ei militatis occasio, scienti Filium Dei factum Filium
saxosis cum Sara libi monumentum para {Gen. 23). hominis. Quantumcumque te dejeceris, humilior
Juxla sit civitas litterarum, delelisque gigantibus, Christo non eris. Esto, incedas nudis pedibus, fusca
filiisEnac [al. Enacim], hsereditatem luam, gaudium tunica vestiaris, ?equeris pauperibus, inopum celluias
et risus excipiat. Dives erat Abraham auro, argenlo, dignanler inlroeas; cajcorum oculus sis, manus de-

pecore, posscssione, veslibus {Gen. 24) : tantam ha- bilium, pes claudorum; ipse aquam porles, ligna
bebat faniiliani, ut ad subitos nuntios, juvenibus ele- concidas, fucum exstruas, ubi vincula? ubi alapae?
ctis armare possct exercitum, et ([uatuor reges,quos ubi sputa? ubi flagella? ubi patibulum? ubi mors?
quinque reges lugerant, in Dan conseculus occide- Et cum omnia quse dixi feceris, ab Eustochio tua,
ret; et tamen posl lam crebra hospitalitatis oificia, Paulaque vinceris, si non opere, at certe sexu. Ego

dum non refutal homines, suscipere meruit Deum. quidem Romae noneram, et tuncme tenebat eremus
Non scrvis, et ancillulis imperabat, ut ministrarent (atque utinam pertenuisset), quando socero tuo vi
hospilibus,nec bonum quod exercebat, pcr alios mi- venle {e) Toxotio, sseculo serviebant. Scd lamen audio
nuil; sed quasi reperla pra^da, cuni Sara sua huma- quae imraunditias piatearum 403 fcrre non poterant,
nitali solus incubuil. Ipse pedes lavil, ipse pinguem qu?e eunuchorum manibus porlabanlur, el inaequale
vitulum porlavil humeris de arinento. Stetil ut ser- solum molestius transcendebant; quibus serica veslis
oneri erat, et solis calor incendium, nunc sordidatae
{(i) Arborein illam Xenodochii inslar habet, sub qua
Abraliami hospitio excipit trcs Angelos in Valle Mambre; el lugubres, et sui comparalione forticulae, vel lu-
ac Virgam de illa arbore, xenodochium ad Abrahami exem- cernas concinnant, vel succendunt focum, pavimenta
plum elegantissime vocat, quod in Ausonio Uttore Pam-
machius extruxerat. verrunt, mundant legumina, oleruni fasciculos in

{b) Martianaeus nuUo sensu, Euge ; nosler hinc tram- ferventcm ollani dejiciunt, apponunt mensas, calices
grederis. Vetustiorcs auteni vulgaliac. Ms. quidani, Euge
noster initia transgrederis, quod expUcari commode po- {(I) E\ Patrilio genere primus inler primos erat Pam-
test,euge noster Abraliam, sive nostn temporis .-Eneas; machius,utsupra nuin.Giiisdemverbisproditumest. Adeo
sed nostra initia, longe concinniori sensu, ul etiam cx mininie plaoet, qua' liucusque in \ulgatis libris leclio ob-
consequenlibus liquet duximus lepoiicnduni. Vid. infra linuit, ut \erhix primiis inlcr primos ad monnchos refer-
num. 14. ubi de monasterio,quod ipse Bethleemi C(Bperat rentur, \itiosa eliam interpunclionc. quam emendavimus,
aedificare. et tnonachns pro monnchos restiuiiinus,
{c) Niniii um Y. lilteram, qua de infra dicemus in Epis- (C) To\otius liic senior est, S. Paulse maritus, «t Pau-
lola ad La.'t:im. lin;c, qy^x Painmachin nupscrat, paler.

Patrol. XXII. 21
U'»7
SANCTI HlKKOWYMl 648

porritiuiil, cflundunl cibos, Imc illuc.|iic discurrunl. cliann^i ab slilo quiescamus, atquc taccamus. Et libri

lil cerle niagnus virji,iiium cliorus cum illis liabital. quidem quos de horroo Dominico elaborasli, peiie
Num hujusccmodi miuisteria aiiis impcrare non po- lotum nobis le exhibenl. Si enim propterea te non
leranl? Sed nolunt viqci ab liis iabore corporiim, novimus, (|uia faciem corporis lui iion vidimus, hoc
(|uas ipsa; supcrant virtule anirni. Ha'C cjico, non quod inodo ncc ipsc tc nosli nain lu quoque non vidos
:

de ardore mentis lua; quidijuam dubitem, sed quQ eam. aulem tit^i non ob aliud nolus es, nisi quia
Si

curn-nle.ni impellam, el acriler dimicanlj, fervorem nosli animum tuum etnoseum non mediocriter no-
:

(a) fervori augeaip. vimus in iitleris tuis, in quibus benodicimus Domino,

14. Monaster. ab Hieron. e.vslruct. — Nos in ista quod libi, el nobis, omnibusque fralribus qui lua
provincia sedifici^o monastcrio, ct diversoriopropler legunl, te talem dedit. »

exslrucio, ne rorle el modo Joseph cum Maria in 2. « Liber quidam luus, inter caetera non diu esi,

Belhleem veniens, non invenial hospitium {Luc, 2), quod venit in niauus noslras : quae sit ejus inscriptio,

tantisde loio orbc contluentibus turbis obruimur nescinius adhuc. Non euim hoc codex ipse, ut assolet,

monachorunti "t "'^c coeptum opus deserere, necsu-

; in liniinari pagina praetendebat. Epilaphium tamen
pra vires ferre valcamus. Unde quia pene nobis illud appellari dicebat frater, apud quem inventus est,

de Evangolioconligit, ut fuluraJ tmris non anlesup- quod ei nomen libi placuisse ut inderetur, credere-
pularcmus expensas {Luc. 14), compulsi sumus fra- mus, si eorum tantuin <105 hominum vel vitas, vel

uem Pauiinianum ad palriam mittere, ul semirutas scripta {e) ibi legi.-isemus, qui jam defuncti essent.

villulas, quae barbarorum offugeruiit manus; {b) cl Gum vero mullorum et eo tempore quo scribebatur,
parenlum communium census venderet, iie cocptum el nunc usque viventium, ibi commemor( nlur opu-
Sanctorum ministerium deserentes, risum maiedicis scula, miramur cur hunc ei litulum vel imposueris,
et ?euiulis praebeamus. vei imposuisse credaris. Tamen [al. Sane] utiliter a

15. In caice Epislolge recordatus sum, quadrigae te conscriplum eumdem librum saiis approbamus. »

veslrae, et proposito quintam deesse Blaesillam, pene 3. « In expositione quoque Epistolae Pauli Apostoli
oblitus de ea loqui, quse prima de vobis pracesscrit ad Galatas, inveniiDUs aiiquid, quod nos multum mo-
ad Dominum. Vere nunc quinque in tres, ac duas veat. Si enim ad Scripturas sanctas admissa fuc-
videmns ease divisas, illa cum sorore Paulina dulci rinl, (/) velul officiosa mendacia, quid in eis rema-
somno fruitur, lu duarum medius, ad Christum levius nebit auctoritatis? Quae tandem de Scripturis illis

subvolabis. senienlia proferetur, cujus pondere contentiosae fal-

EPISTOLA L^VII (c),
sitalis subrualur (al. obruatur) improbilas? Stalim
AUGUSTINl AD IIIERONYMUM. enim ut protuleris, si aliler sapil, qui coutra nititur;
Hieronymum 401 sciscitatur de titulo vulgati ab dicel illud quod prolalum erit, honosto aliquo otficio
ipso ^e Scriptoribus Ecclesiasticis ; tum de
libri scriploreiii fuisse menlilum. Ubi enim hoc non pote-
Petro reprehenso non mendaciter a Paulo, quod rit, si poluit in e i narraiione, quam exorsus Apostolus
etiamsuperioriepist.^^.quoisierat.Postremopetit, ait: Quce autem scribo vobis, eccecoramDeo quianon
ut quce sini Origenis aliorumque hcereticorum er- mentior {Gal. 1. 20), credi affirmarique mentitus, eo
rata., sibi indicet. loco ubi dixit de Petro et Barnaba : Quum viderem,
Domino dilcclissimo, et cultu sincerissimo carita-
quia non recte ingrediebantur ad veritatem Evange-
tisobservando atque amplectendo fratri et Gompre-
lii? (Gal. 2. 14.)Si enim recteingrediobantur illi, iste
Shytoro HlERONYMO. AUGUSTINUS. meiilitus est. Siautem ibi menlitus est, ubi verum
1. « Habeo graliam, quo^ pro subscripla salula- dixit? An ibi verum dixisse videljitur, ubi hoc dixe-
tione, plenam milii {d) Epistolam reddidisti, sed rit, quod lector sapit? Cum vero conlra sensum
breviorem mulio quam ex te vellem suscipere, tali
lectoris aliquid occurrerit, officioso mendacio depu-
viro, a quo, t( mpora quantalibet occupet, nuUus ser-
tabitur? Non enim deesse poterunt causse, cur exi-
mo prolixus csl. Quanquam iiaque nos negotiorum
stimetur non solum potuisse, verum etiarn debuisse
alienorum, eorumque ssecularium, curis circum^te- rneniiri, si huic regulae conceditur locus.Non opusest
mur ingentibus ; tamen Epistolae lu* breviiati facile
hanc causam multis verbis agere, praesertim apud
non ignoscerem, nisi cogilarem quam paucioribus
te, cui sapienter providonli dictum osl satis. Neqna-
V(^rbismeis redderetur. Quare aggredere, quKso, quam vero mihi arrogaverim, ul ingenium tuum divino
islam nobiscum litterariam coUoculionem, ne muitum dono aurcum, meis obolis dilarc contondam nec est :

ad nos disjungendos liccat absentiae corporali quan- ;

quisquam te magis idoneus, qui opus illud emendet.»
quam simus in Domino spiritus uoitate conjuncii,
4 « Neque enim a me docendus es, quomodo in-

(al Bono sphsu vetiTes editi fervorem favore aU'

aefiue telligatur, quod idem dicit : Factus sum Judceis tan-
qeatii, alii eiiam Mss. fervorem fervore augenm.
{b) Commoda ac perhella Viclorio videbalur quorum-
quam Judceus,ut Judceos lucrifacerem (l.Co?'.9,20),
dam (ixempiariiini ha^c lectio, el parenlum communium et caeiera quae ibi dicuntur compassione misericordia',
habenl cineres, venderet, (Mc, quam in vetusliorihusqui-
(lem vulgalis inveiiimus, non aulem in Mss. quorurn abs-
qae .suffragio nihil audemus. (e) Voculam j*j, quam Victorius e Wss. supplevcral, ol

(c) Alias tS7. Scripta circ. an. 397. praeferunt libri oirmfs, I\hirlian;cus post Erasmum ex-
(d) iCiatem non lulit i^lhaec Hieroiiymi epislohi, aut punxit.
c«rte nondum in lucem prodiit. (/) Illud velut Victorius ut superfluum amovit.
 ;

649 EPISTOLA LXVll. 650

non simiilatione fallacise.Fit enim tanquam aegrolus ,

sicut Judaeicelebrandas putabant, aut fallaci simula-

qui minisli-ataij^roto : non cumse febresiiabere men- lione, quod in Petro reiirehenderal. Nam si propte-
titur, sed cum animo condolenlis cogitat, quemad- rea illa sacranienta celebravit, quia simnlavit se Ju-
modum sibi sorviri vellel, si ipse a^grotaret. Nam daeum, ut illos lucrifaceret : cur non etiam sacrifica-
utiquo Judaeus erat ; Ciirislianus autem factus, non vit cuin Gentibus, quia el iis qui sine lege erant, lan-
Judaeorum sacramcnta 40G reliquerat, quae conve- quam sine legi; factus est, ut eos quoque lucrifaceret
nienlcrillepopulusetlegitimo tcmpore quo oporlebat, (1. Cor. 9) : nisi quia et illud. fecit, ul natura Ju-
acceperat. (a) Sed adeosusceperatea celebranda, cum dajus : et hoc tolum dixil, non ut fallacitor sc finge-
jam Chrisii esset Apostolus ; ut docpret non esse per ret esse quod non erat; sed ul misericordilcr eis ita
niciosa iis, qui ea vellent, sicul a parenlibus per Le- subveniendum esse .sentiret, ac si ipse in eodem er-
gem acceperant, custodire, cliam cum in Chrislo rore laborarct? non scilicet mentientis astu, sed
credidissent, non lanien in eis jam constituerent spem comp;itientis affectu : sicut eo ipso loco generaliter
salulis, quoniam per Doiniuum Jesum saius ipsa, qucB intulit : Factus sum infirmis infirmus, ut infirmos
illis sacramenlis signiticabatur, advenerat. Ideoque lucrifacerem {Ibid. v. 22), ut sequens conclusio :

gentibus, quod insueto:^ a fide revocarent (b) oiiere Omnibus omnia factus sum,ut omnes lucrifacerem,
gravi et non necessario, nullo modo imponenda csse ad hoc refercnda intelligatur, ui cujusque infirmila-
censebat. tem tanquam in soipso miseratusappareat. Non enim

5. « Quapropter non ideo Petrum cmendavit, quod et cum diceret Quis infirmatur, et ego non infir-
:

palernas traditiones observarel : quod si facere vellet mor? (2. Cor.U. 29.) infirmitalem alterius simulasse
nec mendaciter, nec incongrue faceret; quamvis enim polius quam condoluisse, volebal intelligi.
jam superflua, tamen solita non nocerent : sed quo- 7. « Quare arripo, obsecro te, ingenuam et vere
niain genles cogebat judaizare {Galat. 2. 14), quod Christianam cum caritate severilatem, ad illud opus
nullo modo posset, nisi ea sic ageret, tanquam adhuc corrigendum atquc emendandum, et ::aXivw5(av, ut
etiam post Domini adventum nccessaria saluti forent dicitur, cane. Incomparabiliter
enim pulchrior est ve-
quod vehementer per Aposlolaium Pauli veritas dis- ritas Chrisiianorum, quam Helena Grfecorum. Pro

suasit. Nec Apostolus Pelrus hoc ignorabat : sed id ISTA ENiM fortius nostri Martyres adversus hanc So-
faciebat, timens eos qui ex Circumcisione erant. Ita- domam, quam pro illa illi haeres adversus Trojam,
que et ipse vere correctus est, et Paulus vera narra- dimicaverunt. Neque hoc ideo dico, ut oculos cordis
vit; nesancta scriptura, qua:! ad fulem f/osteris edita recipias, quos absit, ut amiseris ; sed ut advertas,
est, admissa auctoritale meiidacii, tota dubia nutet quos cum habeas sanos et vigiles, nescio qua dissi-
ac fluctuet. Non enimpotest aut oportet litterisexpli- mulalione avertisti; ut non inienderes quae conse-
cari, quanta et quam inexplicabilia mala consequan- quantur adversa, si semel creditum fuerit, {e) posse
tur, si hoc concesserimus. Posset autem opportune, honeste atquc pie scriptorem divinorum librorum
mmusque periculose demonstrari, si coram inter nos in aliqua sui operis parte mentiri.

colloquereniur. 8. « Scripseram jam hinc aliquando ad te Episto-

Hoc ergo Judaeorum Paulus dimiserat, quod
6. « lam, quae non perlata est, quia nec is perrexit, cui
malum habebant :et in primis illud, quod ignorantes perfercndam tradideram. Ex qua illud mihi sugge-
Dei justiliam, el suam jusliliam volentes constituere, slum est, cum ista dictarem, quod in hac quoque
justitiae Dei non sunt subjecti {Rom. 10. 3). Deinde prselermiltere non debui, ut si alia est sentenlia lua,
quod post passionem et resurrcctionem Christi, dalo eademque est melior, tiraori meo libenter ignoscas.
ac manifesiato sacramento gratise, secundum ordinem Si enim aliier sentis verumque lu sentis (nam nisi
Melchisedech, adhuc putabant velera sacramenta, verum sit, melius esse non potest) ut non dicam
non ex consuetudine solemnitatis, sed cx necessitate nulla, cerle non magna culpa,meus error verilati fa-

salutisessecelebranda. Qiije laraen si nunquam fuis- vet, si recte in quoquam veritas potest favere men-
sent necessaria, infrucluose atque inaniter pro eis dacio. »

Machabtei Martyrcs fierent (2. Macli. 7. 1). Postremo 408 9. DeOrigeneautem quod rescribere digna-

illud, quod pra^dicatores gratifP Christianos [f. Chri- lus es, jam sciebam non tantum in Ecclesiasticis litte-
istian(e] Judtei tanquam hosles legis persequcbantur. ris, sed in omnibus, recta et vcra qufe invenerimus,
IHos itaque alquc hujusmodi errores cl vitia, dicit approbare atque laudaro. falsa vero el prava impro-
'36 (c) daiiina el slcrcora arbitralum, ut Clirislum lu- bare aique reprebondere. Sed illud de prudentia do-
firifaceret {Philip. 3. 8) : iion observationes legis,si cirinaque lua desiderabam, et adhuc desidero, ut
'Tiore patrio -107 celebrarcnlur : sicut ab ipso ce- nola nobis facias ea ipsi ejus errata, quibus a fide
ebralae sunt sine ulla salutis necessitate : (d) non voritatisille vir tantus recessissccoiivincitur. In libro

otiam, quo cunctos, quoruni meminisse poluisli.

(o) Paulo aliler Benediclini edilores, Itaqtie suscepit
['«, elc. Mox sed iit (toceret, elc. Scriptores Ecclesiasticos, ot eorum scripta comme-
I
(b) Ilerum Victorius ex Brixianis Codd. onera gravia, morasti, commodius ut arbitror fieret, si nominaiis
j'< non necessaria.
(c) Plerique editi dicitso damnare, et ut stercora ar-
<t
eis quos hff-resiarchas [al. hoiresiotas] esse nosii
;

;iitraiuni, vcl arbitratiir. »

Desideralur nej^andi particula in nonnullis editis, et
(d) {e) Olini, uotante Victorio, posse iioneste, atque pie ac-
lerisque Mss. apud Benedictinos. cipi scriptorem, etc.
 ;

651 SANGTl lUEROiNYMl 652

(quando iio ipsos quidcm iirfplerinitloro volueris, in ipso{.Ioan.9. 2. 3).Quanlos cnim cprnimusEthnicos
suhjuiigores cliain in quibus cavciidi esscnl : quan- atquo Juda'os, haereticos, atquc diversorum dogma-
quam nonnullos eliain prielermiseris, quod sciro cu- tum liomincs voUitari in coeno libidinum, madere
perem, quo consilio facluin sil Aul si illud voiumen sanguino, feritate lupos, rapacitate milvos vincere;
forte oncrare noiuisli, ul commemoralis luorelicis, et nihilominus tlagellum non appro[)in(]uarc taberna-
non adderes, iii (juibus eos Calliolica damnant au- culis eorum(P.scj/. 90), nec eos cum hominibus ver-
ctorilas, quff-so ne grave sit lilterario labori luo, berari : etidcirco superbire contraDeum, el transire
quo non mediocriler per Domini Dei noslri gratiam usque ad coelum os eorum. Cum sanclos e conlrario
in lalina lingua sanclorum studia ct accendisti ct viros, sciamus a'grotationibus, miseriis el egestale
adjuvisli, id quod libi i)er Immilitalem ineain fra- torqueri, qui forsitan dicunt. {e) Ergo frustra sancti-
terna caritas indicit, ul si occupationes tuiP sinunt, ficavi animam meam,et lavi inter innocentes manus
omnium liaTelicorum perversa dogmala, qui reclitu- meas {Psal. 72. i31. El slatim se reprehendentes
diiieui fidei clirislianfft usque ad hoc tempus, vel aiunt : Si narravero sic,ecce natio7iem,\a.\.generaiio-
imprudcntia, vel imperilia, vel pervicacia depravare ncni] filioruni tuonim rcprohavi {lbid.13. 15). Si c<t.
conati sunt, (a) uno libello brcviter digesta edas, in citatis causam putas esse peccatum, et id Dei inferre

notitiam corum, quibus aut non vacat propler alia iram, quod crebro medici remediantur, insimulabis
ncgotia, aul non valent propter alienain linguam tam Isaac, qui in tantum liicis istius expers fuit, ut oliam
mulia legcrc atque cognoscere. Diu te rogarem, cui nollet, errore deceptus bcnediceret {Gcn. 27).

nisi hoc soleret esse indicium minus de carilate pra?- Rcferes crimen in Jacob, cujus caligaverat acies, ct
ftumcntis. Hunc inlerea fralrem nostrum in Chrislo cum intcrioribus oculis, et spirilu prophetali longe
Paulum niulluni commendo bcnignitati tua\ cujus in post futura prospioeret, {f) et Chrisluin ccrnercl de
noslris regionibus existimationi bonum coram Deo stirpe regia esse venturum, Ephraim et iManas.^cm
teslimonium perhibemus. » videre non poterat (Ibid. 48 et 49), Quid inter rcges
EPISTOLA LXVIII (b). Josia sanctius ? /Egyplio mucrone intorfcctus410
AD CASTRUTIUM. est (4. Reg. 23). Quid Petro, quid Paulo sublimius?
Castriiiio c Pannonia, qiii ut Hieronymum invisc- Neronianum gladium cruenlarunt.Et (ut de hominibus
ret, navigare constituerat, gratias agit, eumquc taceam) DeiFilius sustinuit ignominiam crucis: et tu
consolatur de ccecitate oculorum, docens eam putas beatos, qui felicitate istius sseculi et deliciis

aliquotics a Dco propitio immitti, perfruuntur ? Magna ira esl, quando peccantibus non
'\. Sanctus filius mcusHt.TacIius diaconus mihi re- irascitur Unde et in Ezechiele ad Jerusalem,
Deus.
tulit, quod cupiditale 400 nostri (c) Cissam usque Jam, inquil, non irascar tibi,zelus meus recessit a te
venisses : et homo Pannonius, id est, torrenum ani- {Ezech. 16.42). Queni enim diligit Dominus, corripit
mal, non timueris Adrialici maris festus [al. Syrtes), (P;'OD.3.12) ; Et, castigat omnem filium quem recipit
et ^gei atquc lonii subire discrimina. El nisi te pius {Ilcbr. 12). Non erudit pater, nisi quem amat. Non
fratrum retinuisset affectus, voluntatem opere com- corripit magister discipulum, nisi eum quein ardon-
plesses.Habeo itaquc gralias, et in acceptum refcro. tioris cernit ingenii. Medicus si cessaverit curare,
In amicisenim non rcs qua'rilur, scd volunlas. Quia despcrat. {g) Quod si responderis : quo modo Laza-
altcrum ab inimicis s;npe prsebetur : altcrum sola rus rccepit mala in vita sua {Luc. 16), libenter nunc
carilas iribuit. Simulquc obsecro, ne imbecilliiatem tormcnla paliar, ut futura mihi gloria reservelur
corporis quam sustines, de pcccato libi existimes Non enini vindicabit Doininus bis inidipsum {Naum.
evenisse. Quodquidcm et Apostoli suspicantes dc co 1). Job vir sanctus et immacuiatus, ct juslus in genc-
qui natus eral ciBcus ex utero, interrogantesque Do- ralione sua cur tanta perpessus sit ipsius volumine
minum Salvatorem : Iste peccavit, an parentes ejus, continetur.
ut ccecus nasceretur, audiunt : Neque hic peccavit, 2. Et ne veteres rcplicando historias, longum fa-

nec parcntes ejus;sed ut manifesfenturopera Dci {d) ciam, et cxccdam monsuram epistolae, brevcm tibi

Sane hujusmodi libellum cle Hwresibus a Hieron.

(o) fabulam |JNarratiuncuIam] refcram,quai infantiae meae
elucuhnaum posl aliquot annos Augustinus credidil, idque leinporibus accidit. Beaius Antonius cum a sanclo
se teslalur cx aliorum sermonibus accepisse in uno posle-
riorum suorum operum, nempe in Jerem. c. 88. Vorum, Athanasio, Alexandriae Episcopo, propter confulatio-
qui nunc exstal, liber eo tilulo, et a nobis postremo lomo nem haereticorum (Arianorum), in urbem Aiexan-
exliibendus esl, Hieronynium auctorem mentilur.
[b\ Al. 33. Scripta Itoc. un. 397.
driam esset accilus, ct isset ad cum Didyinus vir

(c) ad Caslricianum de ccecitate oculo-

Veron. liber qui eruditissimus, captus oculis, inler caeleras sermoci-
rnm, ad Caslrianuni lanlum inscri-
el Cislerciensis, qui
hunt, heic loci praeferunt, ad Ldissam usque, minus pro- (e) lidem viliose habent Ego pro Ergo.
Laljili leclione; Edessa cnim Macedoniae esl civilas, ad (/) Duo
velusiiores Mss. coclices Christum canerel de
quani ul vinirei, non eranl Castrulio JEgxi maris su- Iribu regia, et paulo posl confossus loco interfectus.
bfunda disciiinina, ac si ad Cissam Tliracia) urbem ad {g) Sic quidem libri omnes legunl impressi ac Mss. sed
Hellcspontum venil; lametsi Ci.ssam Jiane Ferrarius ad mcndum cubare his vcrbis, Quod si responderis, hiulcus,
Plinium ad fauces liinavi ad mare Adrialicum collocat, abruplusquc sensus, ac S. Doctoris menli contrariu.s in-
quu; rioljis opinio pcrsuasit, ul isthajc marium pcricula ila dicio est. Lcgerim, Quarc si respondebis, aul tale quip-
accipiamus, non qn jam evasissel Caslrulius, sed qu» piam. Nisi si malis, vaiialapaulum mterpunclione, atque
subirc promplo ai:iiiio non dubitaret. cnini expuncta vocula in Naumi senlenlia, illam una serie
(rf) Duo verbam ipso editor Benedictinus posl Era.sm. suljiicclcre,quasi superjoiis responsum. Veronen. interim
•xpimxerat. habet respondes, et receperit.
 ;

r,53 EPISTOLA LXIX. 654

naliones, quas de Scripluris sanctis habebant, cum dit invidus salutis alienae Amice, si ego bonus sum,
,

ejus admiraretur ingenium, et acumen animi collau- quare oculus tuus nequam est? {Matth. 20. 15.) Coti-
darct, sciscitans ait : Num tristis es,quod oculis car- clusit Deus omnia subpeccato, ut omnibus miserea-

nis careas? Cum ille pudore reticcret; secundo tur {I\om. H. 32). Ubi abundavit peccatum, supera-
terlioque inlerrogans. tandem elicuit, ut moerorem bundavit gratia {Ibid.b. 20) .Caesa sunt jEgypti priino-
animi simpliciter falerelur. Cui Anlonius : Miror, ait, genita(£xod. 42), et nc jumentum quidem Israeliticum
prudentem virum ejus rei dolere damno, quam for- in iEgypto derelictum En) consurgit mihi
est. El (al.

mica; et muscifi et culiccs liabont, ol non hfitari iiiius (c/)Cainaha^resis,atqueoIim emortua vipera contrilum
possessione, quam sanctisoli el Apostoii meruerunt. caput levat, qua? non ex parte ut aute oonsueverat,
Ex quo pervides, quod inuito melius silspiritu videre sed totum Christi subruit sacramentum. (1) Dicit
quam carne et illos oculos possidere, in quos pec-
:
enim esse aliqua peccata, quae Christus non possit
cati'111 festuca {Luc. 6) non possit iiiciderc. Nos purgare sanguine suo ;et tam profundas scelerum pri-

[aL Ad nos], licet hoc anno non vcneris, tamen non stinorum 41^ inlucrere (al. inseri) corporibus atque
desperamusadventum tuum.QuodsisanctusDiaconus animis cicatrices, ut medicina illius allenuari non
portilor litterarum, tuis (a) rursum amplexibus fuerit queant. Quid aliud agil, nisi ut Christus frustra mor-
irrctitus, ct illo comitanto, huc vcneris, libentpr su- tuus sil? PVustra autem mortuus est, si aliquos vivi-
scipiam, dispensalionis moram magnitudine foouoris ficare non potest. Mentitur Joannes Baptista, et di-
duplicari. gito Christum et voce demonstrans Ecce Agnus Dei :

EPISTOLA LXIX (b). qui tollit peccata mundi {Joan. 1 29), si suat adhuc .

AD OCEANUM. in saeculo, quorum Christus peccata non tuleril. Aut

Carteni Hispani Episcopi, qui unam ante baptis- enim ostendendi sunt non esse de mundo, quos Chri-
mum alteram , ea mortua post baptismum
, ,
sli ignoret indulgentia aut si de mundo sunt, eli-
:

uxorem duxerat, ordinationem defendit, nebiga- gendum e duobus alterum. Liberati a peccalis, Christi
mus censeatur, contra fiuam Oceanus sentiebat. potentiam probant : non liberati, quasi adhuc rei.

Hinc arrepta occasione de verbis Apostoli, Unius imbecillitalein demonstrant. Sed absit hoc de Omni-
uxoris virum, deque iis qua; in Episcopo cumpri- potento credere, quod in aliquo impotens sit. Omnia
mis requiruntur, virtutibus disserit. quce Pater facit et Filius facit similiter (Ibid. 5.19).
1. Nunquam, (c) fili Oceane, fore putabam, ut in- Infirmilas Filii redundat ad Patrem. Cuncta oviculae

dulgentia Principis calumniam sustineret reorum membra portata sunl : totse Apostoii EpislolifiChristi

et de carceribus exeunles, post sordes ac vestigia gratiam sonant. Et ne parum videretur simplex gra-
catenarum dolerent alios relaxatos. In Evangelio au- tiaenuncupatio : Gratia,\nqa\t,vobis et pax multipli-
cetur (1. Petr. 1. 2). Multiplicatio promillitur, ct a
(a) Vocem rursum e\ Veronensi, ac Cisterciensi codi-
nobis paucitas affirmatur.
cibus emendalissimis reposuimus, unde intelligas Hera-
clium ilineris comitem Castrulio primum fuisse. In fine 2. Quorsum ista ? {e) Nosti problema tuum : Car-
pro duplicari,a\\\ codd. duplicatam, a\ii ampUatam legunt. terius Hispaniae Episcopus, homo et setate vetus et
Gravius mavult duplicati.
{b) Alias 83. Scripta circ. an. 397.
sacerdotio, unam antequam baptizaretur, alteram post
(c) Digamum eum non censeri, qui antequam baptiza- lavacrum, priore mortua, duxit uxoreni et arbitraris
;
tus esset, uxnrem habuerit, si post baptismum aliani
iunxerit, neque adeo uxoreni ante baptismum ei qui ordi-
eum contra Apostoli fecisse sententiam, qui in cala-
uandus e.st, debere imputari, tota hac cpistola contendit logo virtutum,Episcopum uniusuxoris vintm pnece-
Hicronymus, qui alibi quoque lib. 1. in .lovinian. ct in
Miror autem te unum protraxisse
perit ordinandiim.
Epistola ad Tilum C. 1. eamdem opinionem tuetur, quam
forle iiiiitex Tertulliano, qui lib. de Monogamia c. 11. in medium, cum omnis mundus his ordinationibus
digamiam ex marito ante baptismum conlractam viduis plenus sit non dico de Presbyteris, non de inferiori
;

obesse noluii. At contrasenliuntConcilium Valentinum I.

ann. 374. Can. 1. S. Ambrosius lib. 1. de Officiis c. 50., gradu : ad Episcopos venio, quossisigillatim voluero
ctEpislol. ad Vercellenses.S. Augustinus de bonoConjug. 413 nominare.tantus numerus congregabitur,ut (/)
cap. 18. n. '21. praecipue vero Innocentius I. epist. ad Ma-
Ariminensis Synodi multitudo superetnr. Sed. inde-
cedones, et Leo quoque primus aliique deinceps, quorum
in Occidentali Ecclesia definiiio oblinuit. Ut vero non de- CENS EST,sic unum tueri,ut plures accusare videaris; et
sint qui Hieronymi sontenliam ulcumque tueantur eruditi
viri, eam apuil Orieiitales valuisse volunt, quod potissi-
quem ratione non possis, societate peccantium defen-
mum argumentatur ex adnotationihus Zonarae, ac Balsa- {d) Cainam hineresim secundo Ecclesise sseculo sciunt om-
monis in Canon. 17. Apostolorum, quem S. Doctori favere nes appellatam, quod Caino praesertim honorem de-
ita
exislimant. Scd nullam revera Canon ille conjugii ante ba- ferret; seil novam heic S. Doctor nominis allusionem ex
ptismuni mentionem facil, et ul demum Zonara^- ac Balsa- eo facit, quod sicuti Cain majorem culpam suam dixit,
monis, (jui non di^ conjugio loquuntur, sed iJe peccalis quam qutB posset a Deo dimitti.ita hi, contra quos scri-
regenerationis sacramenlum pra^cedcnlibus, eam, quae bit, aliqua esse dicerent, qua Cliristus non possit purgare
ipsis tribuitur, mentem osse, quid tameii ipsi senserinl, sanguine suo, sive in baptismo dimittere.
produnt, non quid totaOrienlis l'>cclesia. Quin ipse idem {e) Alii coild. Quorum sunl ista qucc nosti problemata?
Hieronymus cum iii hac epistola contrariam sibi seiiten- vel Quorsum isla no.tti problemata?
liam Cainitanim ii;nrcsi fere arcenseat, haud mullo post Ten-enti circiter Episcopi interfuere. Severus Sul-
(f)
infine libri iirimi contraRuffinum.animosdemittens.a in- pitius numerum atlhuc auget, supra quadringentos; sed
tcrrogali,inquil, a fratrihijs,quid nobis videretur, respon- fallilur. Hierouymus vero tam grandem ejusmodi ordina-
nuUi pra'juilicanles seipii quod velit, nec alterius
di.nius, lionum vim ita in Apolog. lib. 1 conlra Ruffin. lemperat, .

decrelum nostra senlcnlia subvertenles. » Hwc anlequam ut non jam dicat pleuum illis muudum, sed lantum
ad ipsam opistolam accedat, l.eclorem semel docuisse istiusmodi sacerdotes in Ecclesia essc nonnutlos.
oportehat.ul singulis in eam sententiamargumenlisquid (l) Ma\ult Gravius, dicendo enim, el mox quid aliud
reponendum conlinuo sit, intellijjerst. agit, ut sit una periodus cum subsequenti.
 ;;

05.) SANCTI HIBRONYMI 056

das. Su-siinni Roniye a viro eioquenlissiino cornulum rat.Oportet ergo Episcopum irreprehensihilem esse,

ul dicitur, syllogisinum, ui qiiocumque me vorlerem unius uxoris virum, sohrium, prudentem, ornatum,
slriclius |al. xtrictiis^lciierer. Uxorem, inquit.ducere hospiialem, doctorcm, non vinolentum, non percus-
peccatuni esl, an non? Ego simpiex, et qui insidia sorom;sed mndestum, non litigiosum, non avarum,
vitare nescirem, dixi non csse peccatum. Rursuin domum suam benc regentcm; filios habenlem subdi-
aliud proposuil, in baplismaie bona opera dimittun- tos cuin omni castitate. Si quis autem domui suai prge-
tur, an mala? Elin hoc eadem simplicitate respondi esse nescit, quomodo Ecclesiae Dei diligeniiam adhihe-
peccata dimilti. Cum me securum putarem, coepe- bil? Non neophytum, ne in superbiam clatus, in judi-

runt miiii liinc inde coriiua increscere, et abscondita' cium incidal diaboli. Oportct aulem eum et leslimo-
prius acies dilatari, Si, inquit, uxorem ducere, non nium habere bonura ab his qui loris sunl, ut non in op-
esi peccatum; ba|ilismiis antem pcccala dimittit : probrium incidat,et inlaqueum diaboli « (d. Tim. 5. 1.
quidquid non dimitlur, reservalur. Illico mihi, quasi etseqq.). Ad Titum staiim in principio haic mandata
a forlissiino pugile percussus csscm, anle oculos ca- ponuntur. « llujus rei gratia reliqui te Gretae, ut ea
ligo observari ccepit, stalimque recordatus Chrysip- q-se deerant, corrigas ; et constituas per civitates
pei [al. Chrysippi] sopiiismatis : « Si mentiris, idque Presbyteros, sicut ego tibi disposui. Si quis est sine
vere dicis; meniiris : » et in me reversusconverti in crimine unius uxoris vir, filios habens fideles, non in

adver.sarium propositionis slropham. Quseso, inquam, accusatione luxuriae, aut non subditos. Oportet ergo
le ut respondeas. Baptismus hominem facit novum, Episcopum esse i-ine crimine, tanquam Dei dispensa-
annon?Vix dedit, quod novum faceret. Gradalim torem, non protervum, non iracundum, non vinolen-
inluli: ex toto novuni facil, an ex parte ? Respondit, tnm, non percussorem, non turpis lucri cupidum, sed
ex tolo. DL'inceps inicrrogavi, nihil ergo veteris ho- hospilaiem, benevolum, prudentem, justuin, sanctura,
minis in baptismate re^ervatur ? Movit caput. Coepi continenlem,obtineniem eum,qui secundum doclrinam
protinus texere: Si baptismus novum hominem facil est, fidelem sermonem ; ut possil exhortari in doctrina
el ex t"to novum creat, nihilque in eo veieris reser- sana, etcontradicentesrevincere «{Cap.i.h.etseqq.).
valur, non potest novo iiiijiutari, (|uodin veteri quon- In utraque 415 Epistoia , sive Episcopi, sive
dam fuit. Primum (a) spinosuius nosLer obmutuit Presbyteri, {b) quanquam apud veteres iidem Episco-
postea vero Pisoniano vitio, cum loqui nesciret, la- pi et Presbyteri fuerint : quia illud noraen dignilatis
cere non potuit. Sudare lamen frons, pallere gena', esl, hocaetalis, jubentur monogami
Clerum eligi. in
Iremere iabia, hserere lingua, saiiva siccari, et plus Certe de baplizalis Apostoli sermonem esse, nemo
timore quam aelate contrahi. Erupuit aliquando : dubitat. Si ergo omnia quae in ordinatione quaerunlur
Nonne legisli ab Apostolo , unius uxoris virum as- Episcopi, non praejudicant ordinando, licet ea ante
sumi iu sacerdotium, et rem non t''mpora definiri? baptisma non habuerit (quaeritur enim quid sit, et non
Qiiia me syliogismis provocaveral, et videbam tendere quid fuerit) quare solum nomen uxoris impediat
hominem ad interrogatiunculas tortuosas, sua contra quod solum peccatum non fuit? Dicis, quia peccatum
ilium lela jaciebam. Baplizalos, 414 inquam, Apo- Tion fuit, idcirco non esl dimissum in baitismate. Rem
stolus elegit in Episcopaium, an Catechumenos ? novam audio quia (c) peccatum non fuit.in peccatum
:

Respoiidcre nolebat. Ego tamen idipsum ingerere, et reputabitur. Omnia scorla,et publicae coiluvionis sor-
secundo ac tertio sciscitari (al. additur ccepit). Nioben des , impielas in Deum ,
parricidium , et iucestus ia

putares, quae nimio fletu in lapidem versa est. Verli parentes, atque in extraorJinarias voluptates utrius-
me ad auditores : nihil interesi, o boni judices, ad- que sexus mutata nalura, Christi fonte purgantur;
versariura vigilantem, an dormientem ligem , nisi uxoris inhaerebuiit maculae , el lupanaria IhalamiS
quod faciiius e.st quiescenti, quam relucianli vincula praeforentur? Ego non tibi imputo meretricum exer-
inneclere. Si Apostolus non catechiimenos in clerum citus, exoletorum greges, eftusionem sanguinis, el
allegit, sed fidelesautem est qui EpiscopKs
: fidelis iiislar suis in omni coeno libidinum voiutabra et tu ;

ordinalur vitia catechumeni non impulabuntur fi-

; mitii oiimmorluamde sepulcro uxorculam prolraliis :

deli. Torquebam istiusmodi spicula, ei vibrantes quam ideo accepi, he facerem quod fecisti? Audiant
hastas in lethargicum dirigebam. Oscitabat tandem, ethnici messes [al. messis] Ecclesiae, de quibus quo-
et quasi per meniis crapulara ructans et nauseans tidie horrea nostra complenlur : audianl catechumeni,
evomebat : Apostolus, dixit, Paiilus haec docuil. qui suntfiilei canditati, ne uxoresducant anie baplis-
3. Proforuntur ergo Apostoli Epistolae, una ad Ti- ma, ne honesta jungant matrimonia; (d) sed Scotto-
mothcum, aitera ad Titum. In prima scriplum erat rurn ei Alticotorum ritu, ac de Republica Plalonis,
« Si quis episcopatum desiderat, bonum opusdeside- Vid. quae adnolamus in Epist. ad Evangelnm ad
[b)
tomi hujus finem.
[a) Pisoni, qui cum
balbusesset, tacere tamea no/i po- Verba quae inler iitramque vocem peccatum sunl,
[c)
leral, oris haesitantiamexprobrat Cicero, aitque illum nec iii Victorii ediiione desiderantur.
tacere posse nec I6qui. Conjicimus hinc nos pro spinosulus [d) Lib. 2. ci/nlra Jovinian. Scoltorum, inquit, natto
legendum Pisonulus, seu recens ac parvus Piso, quod no- uxores proprias non liabel ..nulla apud eos conjux propria
.

men facile librarii corruperidt vocis insolentia oflensi, est, sed ut cui libitum fuerit, pecudum more tasciviunt.
alia supposiia, qu* a^J illius >irailiiudinem pioxime ac- Sic paulo posl barbaros turpesque Aticotorum vel Atta-
cederet; Hieroinnius vero per quam eleganlius, suoque CGlorum mores describens, impressam heic leclionem ipse
ex ingeriio vidoatur scripsisse, maxime cura noster pro- conQrmat, cujus loco Erasm. Scortorum et Azotorum,
nomeii subdnlerit. Victorius Asotorum ab dcawTo?, impudicus, substitueraat.
 : :

6r.7 EPISTOLA LXIX. 65»

promisr.uas uxoros, communes liberos habpanl : imo Ne contentiosum clames essequod diximus, accipe ei

cav ant qualecumque vocabuUim conjugis, ne post- aiiam explanationem : ne tibi soli liceat, non volun-
quam in Ghristo crediderint, doccat eis quod aliquando tatem Legi, sed Legem jungere vohmlati Quidara
non concubinas, nec merelrices, sed uxores habue- coacle interpretantur uxores pro Ecclesiis, viros pro
rintt Episcopis debore accipi. El hoc in Nicaena qaoque
4. Rocolal unusqui^^ijuo conscienliam suam, ot lo- Synodo a patribus esse decrotum, (a) ne de alia ad
lius vulnera plangal aetatis : cumque verum judicem aliam Ecclosiam Episcopus transferatur : ne virginali
prioruin se exhibuerit deliclorum, audiat increpanlem (ai. Virginis) pauperculyo societate contempta, ditioris

Jesum Hypocrita,: ejice prinium trabem de oculo tuo adullerae quaerat amplexus : ut quomodo culpa et fi-

et tunc videhis 6jicere festucam de oculo fratris tui iiorum vilinm in XoYtar|AoT?,id esl,cogitationibUs, acci-
{Matth. 1. 5]et Luo. 6.42). Vere Scribarum et Pha- piiur; domusque dispensatio ad animam refertur et

ristKOrumsimiies, culicem liquantes et cameium glu- corpus, ita et uxores Poniificum dici Ecclesias. De
tientos, deciraamus mentamei auelhum et Dei judi- ;
quibus in Isaiascriplnm est: Mulieres properantesde
cium prailermitlimns {Matth. 23). Quid siniile uxoret spectaculo venite : non enim populus habens in-
est

scorlum? 41© Imputatur infelicitas conjugis mor- telligentiam {Isai. 27. W.juxta LXX). Et rursum
lUtfi, et libido morotricia coronalur? lile si prior uxor Mulieres divites, surgite, et audite vocem meam
vivercl, aliani coiijugem non habcrel : tu ut passim {Ibid.il. 9). Et in Proverbiis Mulierem fortem quis
:

caninas nuptiasjungeres, quidpoteslexcusare?Forsi- inueniet?{Prov. i\. 10. juxta LXX.)HonorabiHor est

tan timuisse ledicas, ne si matrimonium copulasses, pretiosislapidibus,qu8e talisest. Confiditinea corviri

non posses aliquando Ciericus ordiiiari. Ille in uxore sui. Et in eodem volumine: Sapientes mulieres cedifi-
oplavit liberos, tu in meretrice sobolem perdidisti. caverunt domum; insipiens autem destruxitmanibus
lilum naturae et benediciioni Domini servientem :
[Ibid. 14. 1). Nec hoc,inquiunt,Episcopis videatur in-

Crescite et multiplicamini,et replete terram {GenA. dignum, ciim de Deo quoque scriptum sit Sicut des- :

28), cubicnlorum sccrela texeriint te subantem ad :

pictt uxor virum suum,sic despexit medomus Israel

coitum piiblica facies exccrata est. IUo quod licebat, {Jerem.^i^.VX in Ajiostolo: Despondienimvosuni viro,

verecundo pudore celavit tu quod non licebal, im- :

virginem castam exhibere Christo (2. Cor.) H. 2)
pudenler omnium oculis ingessisti. Illi scriptum est IVIulierem autem, id estjyuvatxa juxta 414 Graeci ser-
Honorabitesnuptice,etculnleimmaculatiim{Hebr.l3, monis ambiguitatem, in his omnibus testimoniis (b)

4) ; tibi legitur : Fornicatores autem etadulterosjudi- uxorem potius intellige. Violeiitaest, inquies, et satis

cabit [ah perdet.] Deus {Ibidem) : Et, qui corrumpit dura eliam haec interpreiatio. Reddeigitur Scripturae
ternplum Dei, corrumpet illum Deus (1. Cor. 6. 7). simplicitatem suam, ne tuis contra te legibus dimi-

Oraiiia, inquit, nobis in baptismate condonata sunt ecmus. Quaeram et ilUid : Si qnis et ante baptismum
crimina: nec post indulgentiaiii, judicisesl nietuonda habuerit concubinara, et illa mortua, baptizatus
severitas, dicenle Apostolo : « Et hseo. quidem luistis, uxorem duxerit, utrum Clericus fieri debeat an
sed abluti estis, sed sanclificati estis, sed justificati non? Respondebis posse fieri quia concubinam :

estis in nomine Domiiii Je.su Christi, etin Spirilu Dei habuerit, non nxorem, Gonjiigales ergo tabulae

nostri {Ibid. 3. 17). Omniapeccala donata sunt; bene et jura dotalia, non coitus ab Apostolo condemna-

et fideliler. Sed qupero quomodo tuse sordes lottesint, tur. Multos viiiemus ob nimiara pauperlatem, uxo-

et mese mundiliie sordidatae? Nondico, ais, tuas sor- rum virorum) sarcinam declinare, et ancillas
(al.

(lidatas, sed in eodem statu mansisse quo fuerant si :

suas habere pro uxoribus, susceptosque ex his li-

enim sordes fuissent, lotfe ulique fuissent ut mea'. beros colere (al. tollere) ut proprios : qui si forle di-

Rogo quae est ista lergiversatio, ot acumen omni pi- tati ab Imperaiore, (c) slolam illis meruerint, confe-

stillo relusius? Quia non e.st peccatum, peccalum esl (a) Nicaeum 15 canonem vulgo intelligunt eruditi, sed
verius forte Sardicensis piiinus nobis videtur iadicari,
qiiia non est sordidum, sordidum est? Non dimisil
cujMS Coricilii canoiies pro ('Jicsenis olim habitos nerao ne-
Dominus, quia noii habuit quod dimitteret ; et quia scit. Certe quod suhjicit, « ne Virginis paupercula socie-

non dimisit, idcirco manet^ quod dimissum llon fiiit. late conteinpla, ditioris adultera^ quiorat aniplexus, » ap-
prime concinit his Osii in eodem ^aidicensi, « Cum nullus
5. Quaniam viiri habeat baplisma, et aqua in Chri- in hac re inventus sit Episcopus, qui de majoro civitale
slo sanctiticata gratiam, paululum posl docebo : in- ad minorem transiret. » Porro li^piscoporum uxores vocari
Ecclesias jamdiu olim usu receptum est in Ecclesia, cujus
terimjuxlii vuigaro proverbium : lM;ilo arboris nodo,
rei passim occurrunt exempla.
maluscimeus requirendu-; est Hoc quod dicit, unius (b) Ita et S. Ambrosiiis, quan^uam lib. de Instilut.
Virg. c. 3 mulieris nomen non corruptel(Z,sed sexus vo-
uxoris virum, potest etaliter dissori. Ex Judaeis erat
cabiilnm esse propugnat, aliud tamen vulgo sonare non
Aposlohis : prima Chrisli Ecclesia ilo Israel reliquiis inliciatiir. Et frequenlius pro maritala accipi invenias in

congrOij,abatur. Sciobat, Lcge concess^im, et exemplo veterum monimeniis, guam pro viri ignara, imo Virgi-
nem mulieri opponi. Hoc auiem in eum tlnem S. Doclor
Patriarcliarum ac Moysi familiare populo novorat in coiistitiiit, quem paulo post nolat, ul nempe quod .\posto-

muUis uxoribusliberosspargere: ipsis quoquo Sacer- lus di\it « nnius uxoris virum.iia unius mulieris virum
possil intelligi, ul ad coilum magis referalur. quam ad do-
doiibus hujus licenti;v patehat arbilrium : Pra^copit
tales labulas. »
ergo, ne 41 7 eamdcm Ucenliam Ecclesia^ sibi vindi- (c) Mirum esi, quantulae res quantum interdum eruditis

viris negotiura facessani. Cum antea legcreiur, Stolain

cent Sac( rdotes : ne bina pariter ct irina conjugia sor-
illiiis menterint in libris omnibus, quos videre contigit
tiantur ; sed ut singulas uno tempore uxoreshabeant. nobis,depravari sensum inlellevimus librariorum incuria,
r)59 SANCTl lllKRONYMl 660
Slim Aposlolo coUa submiltciit,el iiivili inler uxores /j/o, et contru soHs ortum vadens {Ezech. 47. 1\
eas recipere cogenlur. Sin aulem Principale rescri- amaras aquas mortuasque vivilicat. Peccat mundus,
plum eadem lenuilas inipelrare non quiveril, cum et sine aquarum Diiuvio non purgalur [Gen. 7. 47).
roinanis legibus scita Ecclesia? nuilabunlur. Vide ne Statimque columba Spirilus sancli, expulso alite te-
lioc quod dicilur : unius uxoris virum, umus muiieris lerrimo, ita ad Noe quasi ad Christum in Jordane de-
possit intelligi, ul ad coilum magis reteratur, (juam volat, ct ramo refeclionis ac luminis, pacem orbi
ad dotales tabulas. Haec universa prolcrimus, non annuntiat {Ibid. 8. 11). Pharao cum exercitu suo
quo verae et simplici inlelligenlia' resislamus : sed ut nolens (a) populum Dei exire de ./Egypto, in lypo
doceamus te Scripluras sanclas sic inteiligere ul scri- baptismatis suffocatur {Exod. 14. 13). Et in Psalmis
ptfe sunt : nec evacuare baplismum Salvaloris, et to- de interfeclione illius scribitur : « Tu confirmasli in
tum patibuli sacramcnlum irriium facere. virtute tuamare, contrivisli [al.conini«/as//] capita
6. Reddamus quod paulo ante promisimus, et de draconum in aquis; tu confregisti capita draconis
schola Rhelorum, aquarum 416 laudos el baplismi magni > {Psal. 73. 13). Undeetreguli et scorpiones
pr8edicemus(l). Rudismundus, needumsole rutilante, arentia qu*que sectantur; et postquam ad aquas ve-
nec pailenle luna, nec astris micanlibus, incomposi- nerint Oop6<p(i£ou5 (Aquai pavidos) , et lymphaticos
lamet invisibilem maleriam.abyssoruni magnitudine, laciunt. Mare mutalur sacramenlo crucis ; ctseptua-
et deformibus tenebris opprimebal. Solus Spiritus ginta palmsApostolorum, dulcoralisLegis gurgitibus
Dei in aurigae modum super aquasferebalur {Gen. 1. irrigantur. Abraham et Isaac puteos fodiunl, repu-
2), et nascentem mundum in figura baptismi partu- gnant Allophyli. Et Bersabee, civitas juramenti
riebat. Inter ccelum ei terram, mtdium exstruilur [Gen. 21), regnumque Salomonis nomen sumit a
firmamentum; et juxta Hebraici sermonis hujxoXoYiav fontibus (3. Reg. 1). Rebecca invenitur ad puteum
coelum, id est, samaim ex aquis sortilur vocabulum :
{Gen. 24). Rachel propter aquas, supplantatoris
et aquae quae super crelos sunt, in laudes Dei sepa- osculo salutatur {Ibid. 29). Moyses filias sacerdotis
rantur. Unde et in Ezechiele Propheta, Crystallum Madiam aperto puleo ab injuria vindicat. Pra?cursor
super Cherubin videlur extensum [Ezech. 1), id est, Domini in aquis fonliumjuxta Salim, quod interpre-
compacla? et densiores aquas. Primum de aquis, quod \.'a.i\xv jmx sive perfectio, Chrislo populum AfOparat

vivit, egreditur et pennatos fideles de terra ad coelum (Matth. 4. 27). Ipse Salvator post baptisma, el san-
levat. Fabricatur homo de limo [Gen. 2. 7), et inter ctificalas suo lavacro Jordanis aquas, regnum ccelo-
manus Dei aquarum sacramenta versantur. Plantatur rum incipil praidicare. Primum signum ex aquis facit
paradisus in Eden [Ibid. v. 8); el unus fons
qua- in {Joan. 2. 9), Samaritana vocatur ad puteum, sitiens
tuor principia dividitur, qui postea egrediensrfe tem- invilalur ad potum. Nicodemo dicit occulte : n Nisi
cui suppetias ferre oporteret. Stolam enim Imperatoris quisrenatus fuerit ex aquaet Spiritu {b), non intrare
ijuis meruisse unquam pofuit? et ut meruerit, quid hoc
acit ad rem uxoriam, ut quam antea concubinam habue-
eum in regnum coelorum » {Jonn. 3). Quia ab aquis
ral, ctiam invitus in uxorem cogatur recipere, qui merue- coeperat, finivit in aquis. Latus Chrisli perculitur
rit? Stolum proiude pro stolain vir quidam doctissimus,
lancea, et baptismi atque martyrii p iriter sacramenta
quem nos consuluimus, legi debere opinatus est, eamque
indicari publici frumenti partem, quam ex Imperatoris mu- funduntur. Posl rcsurrectionem miuit Apostolos ad
nere nonimlli consequerentur unde in Theodos. Cod. nec Gentes, et praecipit eis, ut baptizent eos myslerio
uno in loco Stoli Alexandriui mentioest, ad cujusexem-
plum alii exhiberi debuissent. Id vero non satis opportune, Trinilatis. Pcenitcl facti populum Judieorum, ot slalim
el ad rem, ut, nobis tacentibus, facile lotus Hieronymi a Petro ad baptisma miititur. Antequam parturiat, parit
conlexlus i>ersuadebit. Neque ea ex parte locus tentandus
Sion, et nascitur gens simul {Isai, 66. 7. 8). Paulus
erat, sed Stolam omnino retinendum non vero illius, ut ;

(1(1 Imperatorem referatur, sed illis, ut ad ancillas concu-

, perseciitor Ecclesia', el lupus rapax Benjamin, Ana-
binas. Stolam quippe, quie non modo proprie muliebris
nia; ovisubmiltit caput : nec anle reouperat aspectum
Testis erat, sed etiam honestje lantum mulieris, et matris
familias, ut Ulpianus, aliique docent, ancilla, et servilis quam curet bapiismo caecitatem {Act. 9, 18). Eu-
conditioiiis femina deferrenon poterat, quod pluribus ve- nuchus Candacis regina^ jEthiopum, lcctione Prophe-
lerum testimoniis compertum esl; minime vero omnium
concubina ac meretrix, quas leoe a matronalibus decora- lica, Christi baptismali prsparatur. Mutat contra na-
mentis coercitas, ut Tertullianus de feminarum cullu lo- turam .rEthiops pellem suam,et pardus varietates suas
quilur, planissime liquet. Si quis porro dilatus ad Impe-
{Jer. 13. 23). Qui Joannis acccperant, quia Spiritum
ralore aiiciilte concubinae suae Stolam impclrasset, jam
non ancillffi etconcubinaj, sed uxoris legitima' atque iio Sanctum nesciebant, iterum baptizdntur, ne quis pu-
nestse matronae loco haberet ev Homanis legibus, atque
tarel (c) Genlibus acJuda^is, aquassine Spiritu Sancto
adeo,juxta eos ApostoU inlerpretes, ex quorum senlenlia
sequi dixil Hier. conjugales tal)ulas ac jura dotalia non ad salutem posse VoxDomini super aquas,
sui'ticer<\ «
coitum daranari, etiam invitus colla submitteret Apostolo Dominus super aquasmultas, Dominus diluviuminha-
unius uxoris virum prtedicanti. Sin vero ob paupertalem
impelrare non potuissei, sibi cum Romanis legibus scita
Ecclesiie commutarentur, sive ul concubinam continuo (a) Olim populum hei permittere exire. Porro dsemo-
haberel. Hinc explicari etiam poterit Isidori locus, isijue nis aut peccati, (juaj in baplisini aquissuffocantur, in ty-
mutuam nostro dare lucem, ubi Origin. 1. 9. c. 7. Matri- pum adhiberi Pharaonem a Patribus, pervulgatum est.
monium esse nobilium justam conventionem, dixit, aiil {!)) Victorius addit Sancto exBrixiaiiis codicibus, qui-
quod Civium tantum esset Romanorum, aut quod matri- bus renuit Graecum exemplar.
monia auspicato (ien-nl, niiiia aulem essent Plebicorum (c) Vetus edilio, ne quis putaret ex Gentibus, atque
antiqua auspicia, ut ex Livio comjiertum est. adeo qua; slaiim subsequitur ac parlicula deienda erit,
- (1) Gravius ad fidem veteris libri « Rudis mundi, et prteposila distinclionis nota, ut sensus sit, potiiisse quos
mox abyssorum multitudo, vel magnitudo et deformes (lani ex Gentibus suspicari, aquas sine Spiritu Sancto
tenebrsc opprimebant. Judajis sufficere.
 :

661 EPISTOLA LKIX. 662

bilare facit » (P.^ta/. 28. 3). « Dentosejussicul grex de- bitur, cursim exponere; ut Apostohim non in unius
tonsarum, qu^e asccnrierunl de lavacro, omnes ge- uxoris elogio, sed inomnibusqua; pra^cipit^Doctorum
mellos liabenies foetus, ct infoecunda non est in cis » Gentium suscipiamus. Simul obsecro, ne quis me in
(Cantic 4. 2). Si noii est infoecunda, nec sterilis sugillationem istius temporis Sacerdotum scripsissc,
omnes habcnt ubera lacto rorantia.qua! cum Apostolo qute scripsi, existimct, sed in Ecclesia; utilitatom.

pos^\nld\cere:Filiolint.ei,(juosUerumparturio,donec Ut enim oratores, et philosophi describontes qualein

Christus formetur in vobis {Gal. 4. 19) : Lac vobis
et, velint esse perfectum oratorom, 4*^^ et phiioso-
potum dedi, non escam (1. Cor. 3. 2). Michfieas de ba- phum, non faciunt injuriam Demostlioni el Platoni,
ptismi gralia vaticinatur : Ipseavertet^et miserebitur sed res ipsas absque personis dofiniunt : sic in descri-

nostri: demerget ini(juitates nostras, et projiciel in ptione Hpiscopi, et in eoruni oxpositione qua; scripta
profundummarisomnia peccata nostra{Mich. 7.19). sunt, quasi spoculum Sacerdolii proponitur. Jain in
7. Quomodo ergo in lavacro omnia poccata inor- poiestate et conscientia singulorum est, quales se ib'
guntur,si unauxorsupernatat: Beatinuorum remissa'. aspicianl; ul vei dolere ad deformitatem, vel gaudere
sunt ini(juiiates,et quorumtecta sunt peccata.Beatus ad pulchritudinem possint. Si quis Episcopatumdesi-
vir, cui non imputavit Dominus peccatum {Psal.ii. derat,bonum opus desiderat (1. Tm.3. 1). (/))Opus,
i. 2). Arbitror quod possumus et nos huic aliquid non dignitatcm ; laborem, r,on delicias: opus, per
cantico jungere Beatus vir, cui non imputabit Do-
: quod humilitate decrescat, non intumescat fastigio.
minus uxorem. Audiamusel Ezechieleni filium liomi- Oportet ergo Episcopum irreprehcnsibilem esse[ Ibid.
nis, quomodo de ejus virtute pronunliet,qui hominis 2). IdipsumquoqueadTitum : Si quis est sine crimine
fulurus est filius: /Is.fwmam 4SJ1 vosdegentibus, et {Tit. 1. 6). Omnes uno sermone conpre-
\irlutes in
aspergamsuper vosaquam mundam,etmundab^imini hendit, et penc remcontra naturam exigit. Si enim
ab omnibus immunditiis vestris : et dabo vobis cor no- omne peccatum,etiam in olioso verboreprehensione
vum,et spiritumnovum.Ab omnibus,'\nqu'\t,mundabo dignum est : quis est ille qui absque peccato, id est,
vossordibus{Ezech.i6.2^.2(!)).lnomn'\husn\Wi\pTiPAer- sine reprehensione, vcrsetur in hoc mundo? Sed fu-
mittilur. Si sordes emundantur, quanto magis mun- turus Pastor Ecclesiae talis eligitur, ad cujuscompa-
ditiai non coinquinantur? Dabo vobis cor novum, et rationem recle grex caHeri nominentur. Dofiniunt
spiritum novum In : Christo enim Jesu,neque circum- Rhetores oratorem, qui sit vir bonus, dicendi peritus.
cisioaliquid valet, 7iequeprceputium,sed nova{a) na- Ante vita, sic lingua irreprehensibiiis quseritur, ul
tura {Gal. 5. 6). Unde cantamus canticum novum : merito suscipiatur. Perdit enim auctoritatem docendi,
et vetere homine doposito, non ambulamus in vetu- cujus sermo opore destruitur. Vnius uxorisvirum ; de
state littercesedinnovitatespiritus (fiom.7.6).Hicest hoc supra diximus. Nunc hoc tantum admonemus, ut
calcuius novus, cui novum nomen inscribitur; quod si unius uxoris vir, etiam ante baptismum quaeritur;

nemo scit logero, nisi qui illud accoperil {Apoc. 2. caetora quoque qua? pra^cepta sunt, ante baptismum
17). « Quotquot enini baptizali sumus in Chrislo Josu, requiramus. Neque enim competit universa post ba-
in raortem illius baptizati sumus.Consepulti enini ei ptismum et unum hoc mandatum intelligere anie
sumus per baplismum in mortem [a.\.morte],utquo- haphsmum. Sobrium s'\ve vigilantem, ^ritfdXioiqu^ppe
,

moiio surrcxit Ch' islus a morluis per gloriam Patris, utrumque significat. Prudentcm., ornatum., hospita-
ita et nos in novitalem vil* ambulemus {Rom. 6. 3).
» lem, doclorem (Levit. 1 0). Sacerdoles qui ministranl in
Toties novitatem legimus, et tanien maculosum no- lemplo Dei, prohibentur vinum et siceram bibere :

men uxoiisnon potest ulla novitaledeleri? Consepulli nein crapula et ebrietate aggraventur corda eorum;
sumus Christo in baplismate, et resurreximus per et ut sensus officium exhibens, Deo vigeat sempor,
tidem operationis Dei, qui suscitavit eum a morluis. et tenuis sit. Quod autem
infert prudentem, excludit
Cumquo essemus mortui in delictis, et pra'puiio eos, qui sub nomine simplicitatis excusant stultiliam
carnis nostrae, convivificavit nos cum illo, donans Sacerdotiim. Nisi enim cerebrum sanum fucrit, omnia
omnia delicla; delcns qiiod advorsum nos erat chiro- membra in vilio erunt. Ornatum quoquo, l;itTacri; (c)
giaphum dccreli, quod orat contrarium nobis : cl est prioris verbi, id esl, irreprehensibilis. Qui vitia
ipsum lulit (lc niodio, aftigens illud cruci (Coloss. 2). non habet, irroprehensibilis appellalur : qui viituli-
Omnia nostra ciim Cliristo inorlua sunt, universa buspollol, ornatuscst. Possumusotaliud J*J3intL'I-
chiroi^raphi votoris peccala dolcta sunt;solum nomen ligere ex hoc vorbo, juxta illud Tullii : Caput est
vivituxoris? Diosmo deticiet si cuiicla qua' ad poton- artis, deceroquod facias. Sunt eiiim quidam ignoran-
tiam baptismi perlinenl,iloScripturis sanctis voluoro tes mensuiam suam, et tania^stoliditatis ac vecordia>,
digerore; et nativitatis secunJa*, imo in Chrisio ut ot in motu ct iii incessu, ct in habitu, et in sermone
prima', poncro sacramc nla. communi, risuin spcctanlibus pra-boant et quasi :

8. Anteqiiam dictanili linem faciam (jam onim iii- intolligonlcs quid sil ornatus, coin'inl se veslibus et
telligo mensuram me excedere Epistolic), volo supc- munditiis corporis, et lautioris mensie epulas paranl
riora capil.ila, iii (luibiis futuri Episcopi vita doscii- cuin omnis isliusmodi ornatus et cullus sordihus
{b) Confer quie in Epislol. iid Titura cap. 1. eodeni in-
(a) In Gnccn antem ost xaivr) xTiati;, nova creatura, tellpctu, atijue iisdem lere seiitenliis commentatnr.
queinadmoihiin el Vnlgalus liiterpros vertit, et Viclorius {c) Gra-caj vocis interpretaiionem hanc, sice incremen-
ad ejus exeinplar fecil. /u/n, apponunt editi vetusliores.
t)G3 SANGTl HIERONYMl 66'i

ta-dior sil. Quod auloni doclrina a Sacertiolihus < x- elargnmenlorum ineptias nesciebat?Qui dixil, unius
pelalur, el veUTis |>ra'iepla suiit Logis, et ad Tilum uxoris virum {Ibid.), ipse mandavit irroprchensibi-
pleiiius scribitur. In.noce.ns enim cl absque sermone lem, sobrium, prudenlem, ornaium, hospilalem, do-
coiivt.'rsaii(),quaiiluin exemplo prodisl, tanlum silen- clorem, modeslum non vinolenlum, non percusso-
:

lio nocel. Nam eilatratu canum, b.culoque pastoris, rem, noii non avarum, non neophylum,
litigiosum,
luporum rabies deterrenda e<t. A^o/i vinolentum,non Ad ha?c omnia claudimus oculos, solas vidcmus uxo-
percussorem {Tit. 7). Virlulibus vitia opposuil. res. Quod aulem ait Ne in superbiam elatus^ incidat
:

9. Diiicimus quales esso dohoamus discamus : in judiciumdiaboU,quh nonexemplo verumprobet?

quales non essedeboant Sacerdoies. Vinolentia scur- Ignorat {b) inomentaneus Sacerdos humililatem, et
rarum esl, et comessatorum vciiterque mero
: niansuetudinem rusticorum : ignorat blandilias Chri-
aestuans, cito despumal in iibidines. In vino luxuria, stianas; noscit seipsum contemnere de dignitale :

iii hixuria voluptas, in voluplate iin()udiciiia csl. Qui Iransfertur ad dignitalem non jojunavit, non flovit,
:

luxuriatur, vivcns mortuus est : CTgo qui inebriatur, non mores suossffiperoprehendit,et assidua medita-
cl mortuus et sepuhus esl. Noe ad unius horae ebrie- tione correxit: non substantiam pauperibus erogavit,
tatem nudai femorasua (Gen. 9. 21), quae per sex- De cathedra quodammodo ducitur ad caihedram, id
centos annos sobriclale conlexcral. Lot per lemulen- est, de superbia ad superbiani. Judicium autem el

tiam, nescicns libidini raiscel ineeslum ; eiquemSodo- ruiiiii diaboli,nnlli dubium,quin arrojjantia sit. Inci-
ma non viceral,vina vicerunl. Percussurem autemEpi- DUNT INEAM qui in punclo horae, necdum discipuli
scopum ille condemnai, qui dorsum suum posuit ad -l*i«> jam magistri sunt. Oportet autem eum et testi'
flagella : et maledictus non remaledixit {I.mi. 50; Marc. monium habere bonum ab his qui fons sunt. Qnale
15). Sed modestum (1. Tim. 3). Duobus maiisunum principium, talis et clausula. Qui irreprehensibilis est,
opposuit bonum; ut lemulentia elira, modestia refre- non solum a domesticis, sed et ab alienis consono ore
nentur.iVon litigiosum, non avarum.KihW enimimpu- l.uidalur. Alieni et extra Ecclesiam suni Judaei,haere-
denlius arrogantia rusticorum, qui garrulilatem aucio- lici, alque Gentiles. Talis ergo sit Pontifex Christi,
ritatem putant; et paralisempera-i liles, in subjeclum ut qui religioni detrahunt, vilip ejus detrahere non
sibigregem tumidis sermonibus lonant. Avariliam in audeant. At nunc plerosque cernimus, vel favorem
Sacerdole vitandam, et Samuel docel nihil coram : populi, in aurigarum raorem pretio redimere : vel
populo eripuisse se ciiiquam probans (1. Reg. 12) : tanto omnium hominum odio vivere, ul non extor-
et Aposlolorum paupertas, qui refrigeria sumptuum quoant pecunia, quod mimi impelrant gestibus.
a fratrihus accipiebant, et praeter victum atque vesti- 10. Haec, fili Oceane, sollicito timore perquircre
tum nihil se aliud nec habere, nec vello gloriabanlur. (al. perquire) : haecmagisiri Ecclesiae custodire debe-
Qiiam ad Timotheum avaritiam, 4!54 ad Titum bunt : hos in Sacerdolibus eligendis canones obser-
turpis lucri cupiditalem apertissime nolat (Tit.l). vare non juxta propria odia el privatas simullates,
:

Domum suambene re^en^gm.Nonutopesaugeai, non carpentemque semper auctorem suum, invidiam,

ul regias paret epulas, non ut caelaias palinas slruat, legem Chrisli inlerprelari. Vide quantum sit testi-

non ut Phasides aves lentis vaporibus coquat, qui ad monium hujus, quem arguunl, mariti, cui praeter

ossa perveniant et superficiem carnis non dissolvant vinculum conjugale, et hoc anle baptisraura, nihil

artifici temperamenlo : sed utquod populo praeceptn- aliud ab aemulis objici potest. « Qui praecipit non
rus est, prius a domesticis exigat. Filios habentem moech3ndum,ipsedixit,ct non occides )> {Jacob.2.il).
subditos, cum omni castitate; ne scilicet imitentur Si non moechamur, sed occidimus, transgressores
filios Eli, qui in vestibulo Templi cura mulienbus legis sumus. « Qui totam legera servaverit, et offen-

dormiebani ; el (a) religionom praedam pulantes, derit in uno,fit omnium reus » {Ibid. 10). Itaque cum
quidquid optimiim in hostiis erat in suas delicias con- opposuerint nobis uxorem ante baptismum, nos ab
verlebant (1. Reg. 2). Non neophytum, ne in super- cis :inia quio posl baplismum praecepia sunl, re-
hiamelatus injudicium i?icidatdiaboli{\. Tim.Z.et quiramus. PR.f;TEREUNT quod non licet : et objiciunt

Tit. 1). Mirari satis non queo, quae hominum tanta quod concessum est.

sitcaeciias, de uxoribus ante baptismum disputare ;

et rem in baptismale morluam, imo cum Christo

EPISTOLA LXX (c).

vivificatam in calumniam trahcre, cum lam apertum AD {d) MAGNUM ORATOREM URBIS ROMjE.
evidensque praeceptum nemo custodiat. Heri cate-
Magno cuidam Rhetori Romano, quem Ruffinus so-
chumenus, hodie pontifex heri in amphilheatro,
:
bornarat,ut quoireret ab Hieronymo,cur in opus-
hidiein Ecclesia ; vespere in circo, liiaiie inaltario
culis suis scecularium litteranum exempla po-
:

dudum fauior histrionum, nunc virginumconsecralor.

(b) Qui iion sensim et per gradus, sed repente ex laico
Num ignorabat Aposlolus liTgiversaiiones iiosiras,
sacerdos esl jussus nam vocera momentaneus, aut nus-
:

quam apud probalos auciores, aut etiam in sequiori lati-

(a) Scilicet oblentu relisjionis prajilari. Sic epist. ,^0. niliile alio sensu invenies. Tertullian. l. 3. advers. Mar-
ad DomnioinMn num. 3. rumijjerulo cuid:im monacho ex- cion. c. 17. de Chrislo, « qui linum ardens, id est momen-
probrai, qunl rt'.li(jionem pugnani l'aceret,quemaiJmodum laneum ardorem gentium, nnn e.xtinxit. »
ibiex Mss. legimus, el liic iusuper locus contirmal. Mox (c Alias 84. Scripta circ. idem tempus quo superior.
forieopimam pio oplimum Hier. scripserat, etsi impres- [d) Hujus, ui videtur, Magni Oratoris meminit Sidonius
sam leciionem non est cur improbemus. lib. V. epist. X. eique riyorem in dicendo tribuit.
 065 EPISTOLA LXX 666

neret, rationem reddit, oxtenditque quatenus id luiiam, arlctorquot in argumenium fidei. Didicerat
liceat, et quorum exemplo id faciat. piiim a vero David, extorquere de 4^7 manibus
i. (a) Sebesiiim noslrutn luis monilis profecisse, hostium gladium, et Golian superbissimi caputfiroprio
non tam Epislola lua, quaiu ipsius poenitucline didi- mucrone truncare. L'"gerat in Deuteronomio {Cap. 21)
cimus. lit ^96 mirum in modum plus correplus Domini voce prseceptum, mtilieris caplivae radendum
placuil, quam errms la^serat. Certaverunl inter se caput, supercilia, omnes pilos,et unguescorporis ain-
indulgentia parentis, etfilii piotas : dum alterpraete- putandos, et sic eam habendara in conjugio. Quid
rilorum non memiiiil, aller in lulurum quoque olficia ergomir"m,si et ego sapienliam sifcularera propler
pollicctur. Unde cl muluo nobis tihique gaiidendum eloquii venustatem, et membrorum pulchritudinem,
est : quia nos filium recepimus, lu discipulum com- de ancilla atque capiiva Israelitidem (aL Israelitem)
probasti. facere cupio? et si quidquid in ea raortuum est,

2. Quod autem qu«ris in calce Epistolse tuse, cur idololalriae, voluplalis, erroris, libidinum, vel prae-
in opusculis nostris saecularium (al scholarium) lilte- cidio, vel rado : et (/") mixtuspuri-simo corpori ver-
rarum interdum ponamus exempla, et candorem Ec- naculos ex ea genero Domino Sabaolh ? Labor meus
clesiaj, Ethnicorum sordibus poiluamus ; breviter in familiara Chrisli proficit; stuprum in alienara,
responsum habeto. Nunquam hoc quaereres, nisi te augel numerura conservorum. Osee accepit uxorem
lotum Tuilius possiderel; si Scripturas sanctas lege- fornicariam Gomerfiliam Dcbelaim, et nascitur ei de
res, si Interpretes earum, omisso (b) Volcaiio, evol- meretricefilius Jezrael,qui vocaiursemewDet(05eel).
veres. Quisenim nesciat et in Moyse, et in Prophe- Isuns novacula acuta barbam, et crura peccantium
larum voluminibus qusedam assurapta deGenlilium radit {hai. 7) : el Ezechiel in typo fornicanlis Jeru-
libris, (c) elSalomonem PhilosophisTyri et nonnulia salem, tondet caesariem suam; ut quidquid in ea
proposuisse et aliqua respondisse? Unde in exordio absqiie sensu et vita est, auferatur.
Proverbiorum comraoiiel, ut inlclligamus sermones 3. Cyprianus vir eloquentia pollens et martyrio,
prudenlise, versuliasque verborum, parabolas, et [g] Firmiano narrante, mordetur, cur adversus De-
obscurum serraonem, dicla sajjientum, el aenigmata metrianum scribens, testimoniis usus sit Propheta-
{Prov. 1), quaepropriedialeclicorum et philosophorum rura, et Aposiolorum, quae ille ficta et commeniitia
sunt. Sedet Paulus Aposlolus Ejiimenidis PoeiEe abu- esse dicebat, et non potius Phiiosophorura et Poeta-
sus versiculo est, scribens ad Tilum : {d) Creteiises rura, quorum auctoritati, ut Ethnicus, contraria non
semper niendaces, raalae besliae, ventres pigri » {Tit. poteral. Scripserunt conlranos Celsiis aique Porphy-
1. 22). Cujus heroici hemistichium poi^tea Callima- rius : priori Origenes, alteri Melhodius, Eusebius, et
chus usurpavil. Nec mirum siapud Latinos ractrum Apollinaris fortissime responderunt, Quorum Orige-
non servet ad verbiim expressa Iranslalio, cum nes octo sf^ripsil libros : Metho-lius usque ad dccem
Homerus eadem lingua versus in prosam, vixcohae- millia procedit versuum : Easebius, et Apollinaris
reat. In alia quoque Epistola, Menandri ponit sena- viginti quinque, et triginta volumina condiderunt.
rium Gorrumpunl mores bonos confabulaiio-
(e) : « Lege eos, et invenies nos comparatione eorum im-
nes pessima^. » Et apud Alhenienses in Martis curia peritissiiiios : et post t.inli lemporis otium, vix quasi
dispulans, Araium te=lem vocat. « Ipsius enim el per somnium quod pueri didicimus , recordari. Ju-
genus sumus, » quod Grsece dicitur tou yap xa\ yevo; : lianus Angustus septem libros in expeditione Par-
eajxev ; et esi clausula versus heroici. Ac ne paruin hoc thica, advPisum Christum evomuii; et juxta fabulas

esset, duclor Christiani cxercitus, et orator invictus Poetarum, suo se ense laceravil. Si contra hunc scri-

prj Chrislo causam agens, etiam inscripiionem for- bere tentavero, pulo, interdices mihi, ne rabidura
canein,Philosophorum -438 et Stoicorum doctrinis,
(fl) In aliquot Mss. Severum invenimus, in aliis Marlia-
najiis SeOastiitm leyi aduotavit. id ost, Herculis clava pcrcutiam (al. repercutiam) ?
(b) Nun, ut quibusilani placet, Volcalium Sedigitum quanqu^in Nazaren ra nostrum, et (ut ipse solebat
Poeiam, cujus vix pauci versus supersunt, sed cugnoiiii-
nem aiiuni Volcatiuin Nobilem, qui Cexellium jus cirile dicore) G.ililanim, slatiin in praelio senseril; et mer-
docuit, ut Pliiiius lih. 8. cap. 40. teslalur, innui arbitra- cedem linguae putidissimae, (/i) conto ilia perfossus
mur. Seil inlerim pro Fo/ca/io, quidam Mss. habentA«-
acccperit. Josephus antiqiiiiatem approbans Judaici
percilio.
(c)Haruin quicstionum inter Saloinonem et Philosophos populi,diios libros scrip.>it contra Appionem Aiexan-
Tyri meminii Josephus lib. 8. Aiiiiquil. c. 2. lum contra drinum Graminaticuin : el tanta saecularium profert
Appioneiii lib. 1. el S. Tbeopliilus Anliucli. lib. 3. ad Au-
lolyc, iii cujusrei testimon um cilalur ab utroque Menan- testinionia, ut mihi miraculura subeal, quomodo vir
der Epliesius, qui Tyriorum bislonam conscripsit. Paulo Perperam hucu>que editi, OTJ.r/os, quod referunl ad
{f)
posi alii ediii, versulasque verborum parabolas. rernaculos, cum ad dicentis personam conslet esse rcfe-
(d) Graecuin Epiriienidis versum, KprjTg; aei iJ/eOaTai,
reiiilum. Veram lectionein, quam restituimus, asserit
xaxd 67if/ia, Ya<TT£pe; dpyat, adilunl Erasm. alque Vic- etiam Abaelardus, qui lib I.Tlieolog. Chri^lianae potio-
torius, reiiceniibus Mss.
rem hujus epislola; part-'m exscribit. Gravius mivult
(e) lidem lieic quoque loci Gra;ca iirajponuni Menandri uixus. l'aulo post Gomer filiam Uebelaim, id esl dulcedi-
verba, (pOeipouffiv TiOri XP^<^9" 6(jii),iaixaxai, quae Mss.igno- iium, i]UiV diio verba ultiiiia in aliis non habentur, Gra-
rant. Tum in iaiino Unhnni coUoquia ;jr«ya. Falli tamen
vius e\ .M-s. sulfecit, sed Unle dulcedinum lej;endum est.
videniur Socratcs Hisi. I. 3. c. 14. et iNice|i!ioriis lib. \. M. Formiano et Formano. eiinm in Mss. ciimnihil
(.(/)
c. 2(>. qui ex Euripide ex|iressuni senarium tradiiiit,
cum dubiuiii sii, Laclanlium Firniianum indicari, qiii Instit.
ex Menandri sii Thaide, ui Hier. noiat. Vid. Episl. ad lib. 5. cap. 4. ha super ro Cyprianiim cnmininatur.
Demetiiad. Sic quidam sacri levliis codices heic aJ niar (//) Vicioriuf Gonlo in iliis ; ol\m \ ero contuineliit, vel
ginem Meiiandrum notaat. contumelia, mendose ulrumque.
 ;

667 SANCTl HIEKONYMI 668

Uebranis, e( ab infaniia sacris l.iileris cruditus, cun- Basilii, Grogorii, Amphilocliii : qui omnes in tantum
ctam Gra-corurii Hibliolliecani evolvcril. Quitl loquar Philosophorum doctrinis alque seiilcntiis suos resar-
do Philone, quem («) vel alteruin, vel Judaeuni Pla- ciunt libros, ut nescias quid inillis primum admirari

loncm critici proiiuntiant? debeas,erudilionem sa'culi,an scientiam Scripturarum.

i.ScriptoresKccti'!ii(isticis(frularibuslitt('riseru- 5. Veniam ad Laiinos. Quid Terlulliano eruditius,
diti. — Cnrram per singulos : Quadratus Aposlolo- (piid acutius? Apologeticus ejus, et contra Gentes
rumdiscipulus ^elAlheniensisPonlifexEccIesiae, non- libri.cunclam s;eculi obtinenl (al. continent) discipli-
ne Adriano Principi, EIeusin;r sacra invisenli, lihrum nam. Minutius Felix causidicus Roinani fori , in
pro nostra religione iradidil? VA tanliK admirationi libro, cui titulus Oclavius cst ; et in altero contra
oinuibus fuil, ut persecutionem gravissimam, illius Mathematicos (si lamen inscriplio non mentitur auc-
excellens sedaret ingenium. Arislidcs Philosophus, torem)quid Gentilium scriplurarum dimisil intactum?
vir eloquentissimus, eidcm Principi Apologeticum Seplem libros ndversus Gentes Arnobius edidit, toti-
pro Ghristianis oblulit, conloxtum Philosophorum deinque discipulus ejus Laclantius, qui de Ira ([uoque,
sententiis : qucin iniitatus postea Juslinus, ei ipso ct Opificio Dei duo volumina condidit: quos si legcrC
Philosophus, Antonino Pio et filiis ejus, Senatuique volueris , dialogorum Ciceronis in cis ejittojxrjv repc-
librum contra Gentiles tradidit, defendens ignomi- ries. Victorino Martyri in libris suis, licel desil
niam crucis, et resurreclionem Glirisli tota pra;dicans eiuditio, tamen non deest erudilionis voluntas. Cy-
libertate. Quid loquar de Melilonc Sardensi Epis- prianus, 430 Quod idola dii non sint, qua brevi-
copo? quid de Apollinario Hierapolitanae Ecclesite tate ,
qua historiarum omnium scientia ,
quorum
Sacerdote, Dionysioque Gorinthiorum Episcopo, ct verborum et sensuum si)lendorc pcrslrinxit? Hilarius
Tatiano, el Bardesane, el Irenaeo Photini Martyris meorum Confessor tcmporum et Episcopus , duode-
successore : qui origines ha^reseon singularum, et cim Quintiliani libros et slylo imitatus est, et

ex quibus Philosophorum Ibnlibus cmaiiarint, multis numero brevique libello, quem

: scripsit contra Dios-

voluminibus explicarunt ? Pantsenus Stoicie secia^ corum Medicum, quid in litteris possit, ostendit. Ju-

Philosophus, ob pra^cipuse eruditionis gloriam, a vencus Presbyler, sub Conslantino historiam Domini
Demetrio Alcxandriae Episcopo missusest in Indiam, Salvatoris versibus explicavit : nec pertimuit Evan-
ut Christum apud Brachmanas, et illins gentisPhilc- gelii majestatem sub metri leges mittere. De cffileris

sophos praidicarel. Clemens Alexandrinae Ecclesiic vel mortuis, vel viventibus laceo : quorum inscriptis
Presbyter, meo judicio (al. vir nieojudicio, etc.)', om- suis et vires manifeslaj sunt el voluntas.
nium eruditissimus , octo scripsit Slromalum libros Nec
6. statim prava opinione fallaris, contra
et tolidem uTroTUTwiaEwv, el alium contra Genles, Pa;- Genteshoc esse licitum, in aliis dispulationibus dis-
dagogi quoque Iria volumina. Quid in iliis indoclum? simulandum, quia omnes pene omnium libri,

imo 4^0 quid non de media Philosophia e.-il? exceplis his qui cum Epicuro litleras non didi-
Hunc imitaius Origenes, decem scripsit Stromatcas, cerunl, eruditionis doctrinajque plenissimi sunt.
Christianorum etPhilosophorum inter sc sentenlias Quanquam ego illud magis reor, quod dictanli venit
comparans : et omnia nostra? religionis dogmata de in mentem. non le ignorare quod semper a doctis
Platone et Arislotele, Numcnio, Gornutoque conlir- viris usurpalum est : sed per te mihi proponi abalio
mans. Scripsit et Miltiades conlra Gentes volumen qusstionem, qui forte propter amorem hisloriarum
cgregium. Hippolytus quoque, ei Apollonius, Roma- Sallustii, (c) Calpurnius cognomento Lanarius sit.

na? urbis (b) Senator, propria opuscula condiderunt. Cui qua'SO ut suadeas, ne vescenlium dcntibus eden-
Exstant et Julii Africani libri, qui temporum scrip- lulus invide.it, et oculos caprearum, talpa contemnat.
sit historias; ctTheodori, qui posteaGregorius appe- Divos, ut cernis, ad disputandum mat'ria ; sed jam
latusesl(S. Gregorius Thaumaturgus), viri Aposto- epistolaris angustia finienda est.
licorum signorum atque virtutum ; et Dionysii EPISTOLA LXXl (d).

Alexindrini Episcopi : Anatolii quoque Laodicena; {e) AD LIJCINIUM.

Ecclesia; SacerJotis; nec non Presbylerorum Pam- Lucinium Uoiticum (jenere, (jui cum uxore sua Tiieo-

phili, Pierii, Luciani, Malchionis, Eusebii Gaesarien-

(c) Denuo haud recte Mait. post Erasin. Culpkurnius
sis Episcopi, et Eustathii Antiocheni, et Athanasii heic atque alibi. Quem pono Sallusiius memoral, Calpur-
nius NumidiajConsul,.iquoRempublicamproditam ob in-
Alexaiidrini : Eu-cb i quoque Einisoni, el Triphilii Cy-
famem avariliam in bello .lugurlliiuo narrai, eral L. Cal-
prii.el AsteriiS('ythopolil;e,et Serapionis Gonfessoris: purnius Beslia.^amCalpurnium Lanariumnou Sallusiius
Tili quoquc Bostrcnsis Episcopi : Cappadocumque memorat, sed Plutarchus in vita Sertorii, ab eoque dicit
Julium Salinatoiem proditione occisum; quae aulem Vale-
{(i) Vitiose erat antrta, vel allerim, vel secundum, vel rius Maximus lib. 8. cap. 2. et Ciccro de Olf. lib. do ."{

Judicum Platonem superflua duo verba, vel secun-

; noi, Calpurnio Laiiario produnt, minime sunt ad rem nostram.
duin, qucC ex fflossemate aliquo in ordinem Hieronytniaiii, Forte Hier. duos hosce Calpurnios Bestiam, et Lanarium
contextus defluxisse videbaiitur, expuiiximus Mss. aucto- data opera,ut ejus etiam indicaie \idenlur verba, in unum
ritale. conjunvil, ul malas adversarii .sui Ruffini artes varias, et
{!>) Falso Erasmum secutns Editor Benedictinus legeral vitia sugillaret. Hunc enim omnino prie oculis habuisse
Senalores, cam de Apollonio lantum, ul ex Calalogo ii- apporet ex Apolo?. contra eumdem lib. 1. ubi, Nimirum,
quet, dicium sit, imo cum ncdum de Hippolylo, sed de inquit, isle e.st Calpurnius Sallusttanus qui nobis per
Apollonio ipso alii dubitenl, fuerit ne unquain Senator, Ma(/num Oratorem non magnam moverat ({U(estionem.
an proprio ingenio ex Eusebio Hieronymus exaggeraverit. (d) Alius^ia. Scripta anno 398.
Qua de re in Cutalu^o suo loco diceiauii. (e) Hsec epistola in Veronensi Ms. Hieronymo
abjudi-
m EPISTOLA LXXl. 670

dora castam ducebal vitam, etJerosolymam navi- Atconlra dc nobis dicitur :Sic currite, ut apprehen-
(jareconstituerat hortaturut inproposito perstet
, dft/j.s.NoNEST iNvinus Agonotheta nosler,ncc altcrius

et adnauigct. Interea opera qumdam sua, quce ille palma {b) alteri parat ignominiam. Omncs athlelas
postulaverat,una cum quatuor ciliciolis, ct Isaice suos dcsiderat coronari. Gaudcl anima mca, et ma-
codicc, niittit; tumdejejuniis, Eucharistiui sump- gnitudine hcliliic Ruthin lacry-
rem moeroris palior.

tione, ac traditionibus Ecclesiasticis disserit. mas verba prorumpunl. Zachaius ad unius hor« con-
Nec opinanti milii subito litlcriE lua; rcdditae
i. versinnem, hospitcm habere meruit Salvatorcm.
sunl quse quanio 431 iusperala', lanto gaudio-
: Martha et Maria, convivio piicparato Dominum sus-
rum plcna' («) quiesccnlcm animain suscitarunt, ut cepcrc. Merelrix lavat fjplibus pedes, ct unguentis
stalim amore com[ileclerer, quem oculis ignorabam, bonorum operum Dominici corporis dedicat scpul-
ct illud mecum tacilus mussilarcm Quis dabit mihi : turam. Simou lcprosus invitat magistrum cum disci-
pennassicutcolumbfe,etvolabo,etquicscam{Ps.b!k.l), pulis, et non contcmnitur. Abraba^ dicitur : Egre-
ut invenial quem diligit amima mea. Vere nunc in dere de terra iua, et de cognatione tua, et de domo
tc scrmo Dominicus complelus esl : Multi de Oriente patris tui, et vade in terram quam monstravero tibi

et Occidentc venient, et recumbent in sinu {Gen. \2.l). Rclinquit Ghaldseam, relinquit Mesopo-
Abraha'. Gornelius cenlurio cohortis Italicae, jam lamiam : qvmmt quod ncscit (c) ne perdat quem
tunc Lucinii nici prfEfigurabat fidem. Apostolus Pau- inveneral. Non enim arbilratus est simul se habere

]us scribens ad Romanos : Cum in Hispaniam pro- posse et patriam et Dominum; sed jam tunc illud
ficisci ccepero,spero quod prceteriens videam vos, Prophela; David operc complebat {Advena sumapud
:

et a vobis deducar illuc {Rom,. 15. 24), tantis fruc- tc, et pere(jrinus, sicut omnespatresmei{Ps.3S. 13):
tibus (al. /luctibus) approbavit, quid de ilia pro- Hebrams id est, (rf) mpi-^r^;, atque transitor : dum
vincia qua^reret. In brevi tempore ab Jerosolymis non est priEsenli virlute contentus; sed praeleritorum
usque ad Illyricum Evangelii jacicns fundamenta, obliviscens, in futurum se extendit, et scit illud,

Uoniam vinctus ingreditur, ut vinctos superstitionis Ibunt de virtute in virtutem {Ps. 83. 8), mysticum
crroribus liberos facial. Manet in hospitio conducto sortilus est iiomen, et viam tibi aperuit, quomodo
p rbienniuni; ut nobis utriusque Instrumenti tcter- noii quaeras ea quse tua sunl, sed quse aliena : et illos

naiu reddat domum. Piscator hominum, misso rete pules parcnles, fratres, affines, atque cognatos, qui
Ai)Ostolico, tc quoque quasi pulcherrimum Auratam tibi in Ghrislo copulali sunl. Mater, inquil, mea, et
iiiter innumera piscium genera traxit ad littu?. Reli- fratres meihi sunt, qui faciunt voluntatem Patris
qui-ti amaros fluctus, salsos gurgites, scissuras mo- mci {Matth. 12. 48).
nitum, et Leviathan regnanlcm in aquis.cum Jesu de- 3. Habes tecum prius in carne, nunc iu spiritu

scrta expelens, contempsisti, ut possis Propheticum sociam; de conjuge germanam, de femina virum,
iilud canere : In terra deserta, et invio, et in ina- de subjecta parem : qua; sub eodem jugo ad coeleslia

quoso, sic in sancto apparui tibi [Ps. 62. 3). Et itc- simul regiia feslinat. (lauta rci familiaris dispensatio,
rum Ecce elongavi fugiens, et mansi in solitudine.
: el ad (e) calculos rediens, non cilo deponitur. Joseph
Exspectabam eum qui salvum me fecit a pusillani- cum lunica JEgypliam effugere non potuil.Adolescens
mitate spiritus et tempestate {Ps. 54. 8. 9). Obse- illc, qui operlus sindonc scqucbatur Jesum : quia
cro te et moneo parentis affectu, ul qui Sodomam tentus fuerat a minislris, lerrenum abjiciens operi-
rcliquisti, ad montana festinans, post lergum ne res- mentum, nudus evasit. Elias igneo curru raptus ad
picias : ne aralri stivam, ne fimbriain Salvatoris, nc coelum, meloten reliquit in 433 tcrris. Elisa^us
cinciunos ejus, noclis rore madcfactos, quos semcl boves, et juga prioris operis vertit in vota. Loquitur
lenere coepisti, aliquando dimiitas : ne de tecto vir- sapientissimus vir Qui tangit picem,inquinabitur ab
:

lutum prislina quaisiturus vestimenta descendas; ne ca (£cc/i.1.13).QuAMDiu versamur in rebus saeculi,

dc agro revertaris domum, ne campestria cum Lot et anima nostra posscssionum ac reddituum procura-
cl amoena hortorum diligas, qua' non irrigantur de tione devincta esl, de Deo libere cogitare non possu-
ca'lo, ut terra sancta, scd de turbido tlumine Jorda- nms.Quoi enim participatio justitice cuminiquitate,
nis, postquam dulces aquas maris mortui commix- aut qu(c societas lucis ad tenebras? Qui consensus
tione mutavil. Christiad Bclial? Qme pars fi.deli cum infideli?{2.
2. Coepissc multorum cst, ad culmen pcrvenisso pau- Cor. 6, 14. et seqq.) Non potestis, inquit Dominus,
corum. Qui in stadio currunt, 439 omnes quidem Deo servire etmamona; (Matth. 6. 24). Aurum depo-
currunt : sed unus accipit coronam (1 Cor. 9. 24. 25). . ncre inci])ientium cst, non perfectorum. Fecit hoc
Tbcbanus Graies, fecit Antisihencs. Seipsum offerre
c;Uur, et Beati Liicidii ad Lucianum Heticumtlicnm, qua
do re in Pralatione disserinius. Lucinium aulem istum Deo, proprieChristianorum est et Aposlolorum qui :

ulii codices LuciaiU(m,a,\ii LiciH»(;«, Cassioilorius Lucium Gazophylacium

duo cum vidua paupertalis suae in
vocanl. Bxlicum (quod est ex Hispania Boctica) aililunt in
inscriptione vetusliores quidam c.vcusi; Mss. reticont. (6) Aliler Victorius, nec alteri palmam, alteri parat
(f?) UnoU-i^i. tabesccHtem. Pauloposl versiculuin ilium ignominiam.
Psalm. 54., et quse subnccluntur verba, \ere minc in le (c) Veteres editi et quidam e Mss. ne perdat quod in-
.scrmo dominicus completusest,Usirii3imms c\punxit,quo(l venerat.
in suis Mss. non inveiiisset, nos ex aliis oiunibus quos (d) lidem et plerique Mss. TttpwTYi;, alii pro Graeco vo-
contuliinus niauu exaralis, alque impressis libris iii vcte- cabulo hospes legunt.
rem quasi possessioneni reslituimus. [e\ Vcron. liber et ud caulas rediens.
 :

(i71 SANCTI HIEHONYMI 672

.era niitlenlcs, lotum ceivum quom habuerunt, Do- libronim fidos de Hobriris voluniinibus examinanda
miiio iriididcruul, cl inciciuur uudirc : Sedebitis su- est; iu no^orum Graec<i; scnnonis norin;im desiderat.
per (tuodecim solia, judicantes duodecim tribus Is- 6Jejunium Sabbati,et FMcharistioisumptio quoti-
rael {Matth. 19. 28). diana. — Dt' Sabbaloquod qu}pris,ulrum jejunandum
4, auimo rcpiiccm et
Ha-c ol ipso iiUolligis, quo ; sit; ct de Eucharistia, an accipienda qiiotidie, quod
quod sub aliis vcrbis le ad sauclorum Locorum irivi- Romana Ecclesia [al. Roiname Ecclesin>] oi His|)aniff!
tem habilaculum. Abundanlia lua muliornm inopiam observare perhibentur, scripsit quidein el Hippolytus
sustcntavit, ut et horum divitiae in tuam iiidigentiam vir discrlissimus carptim diversi Scriplores e va-
; et
redundarenl. Fccisli libi aniicos de iniquo mam- riis auctoribus edidore. Sed ogoillud breviler le ad-
mona, qui te recipercnt in a-tcrna labernacuia [Luc. moncndum pulo, iraditioiics Ecclesiasticas (praeser-
16). Laudanda res, el Apo-lolicornm leinporum vir- tim quae fidei nou ofticiant) ita observandas, ul a
lulibus coaequanda : quando vendilis possei»sionibus majoribus traditae sunl : necaliorum consueiudmem,
suis, credeutes artorebaiit |iocunias, atqiie fundi bant aliorum contrario more sub\erti. Atquo utinam omni
ante pedes Apostoiorum, ostendentes avaritiam csse lempore jejunare possimus, quod in Aclibus Aposto-
calcandam. Sod Dominus magis quaeril animas cre- lorum diebus Pcntecostes cl die Dominico, Aposto-
deDtium, quam opes. Logimus : liedemptio animce lum Paulum, et cum eo credentes fecisse legimus
i>iri,propricRdivitire{ProvA3.S.sec.LXX}.?06i,unms {Act. 13.20. 21). Nec tamen Manictiaea' haerescos
quidem divitias jroprias intelligcre, quae uon de accusandi sunt, cum carnalis cibus praoforri non
alieno, non de rapinis sunt, juxta illud : « Honora debuerit spirituali. Eucharistiamquoqueabsque con-
Deum de luis juslis laboribus » {Ibid. 3. 9) : sed me- demnatione nostri, ct pungente conscientia, sempcr
iior est illa intelligeniia, ut divitias proprias cogno- accipere, et Psalmistam audire dicentem: Gustateet
scamus thesauros absconditos, quos nec fur possit vidcte, quoniam suavis est Dominus {Psal. 39, 9), et
suftodere, necialro violenius eripere {Luc. 12). cum 00 canere 435 Eructavit cor meum verbum
:

5. Opuscula mea, quae non sui merito, sed boniiate bonum^Psal.^^.i^.Nec hoc dico,(d) quod diebus fe-
tua desidcrare le dicis, ad describendum hominibus stisjejunandumpuicm ;etconlcxtasquinquagintadie-
luis dedi, et 'lescripta vidi in chartaceis codicibus : bus ferias auferam : sedunaquacqueprovinciaabundet
ac frequenter admonui, ut conlerrenl diligentius, et in sensu suo, et praccepia majorum, leges Apostolicas
cmendarent. Ego enini tanta volumina prse frequen- arbitretur.
lia commeantium et pcregrinorum turbis relegere non 7. Duo palliola, et (e) amphimallum do tuisusibus
potui, et ut ipsi probavere jiraesentes, 434 longo vel utonda, vcl sanctis danda suscepi. Ego insignia
lentusincommodo.vix diebus Quadragesima^, quibus paupertatis, et quoiidianae symbola poeniienlise, tibi
respirare coepi. Unde si para-
ipsi proficiscebaniur, el sorori tuae misi : quatuor ciliciola apta proposito
grammata repereris, vel minus aliquadescripta sunl, et usibus vestris : et codicem, hoc est {f) dccem vi-
quae sensum legentis impediant, non mihi debes im- siones Isaiae valdc obscuiissimas, quas nuper histo-
putare, sed tuis, et impeiiticonolariorum liDrariorum rica ex[)Ianatione disserui : ut quotiescumquc mea
que incuriae, qui scribunt non quod inveniunt, sed opuscula vidcris, toiies amici duicissimi recordatus,
quod intelligunt; el dum alienos errores emendare navigationem quam parumper distuleras, pares. Et
niluntur, oslendunt suos. Porro (a) Josephi iibros, quia non est in homine via ejus, et a Domino gres-
et sanclorum Papiae et Polycarpi volumina, falsus ad sus hominis diri^untur [Jer. 10. 23) : si forte (quod
te rumor pertulit a me esse Iranslala : quia nec otii procul absit) aliquid fuerit impedimenti, quaeso ut
mei, nec virium est, lantas res eadein in alteram quos caritas jungit, terrarum longitu Jonon separet
linguam exprimere venusiate. Origenis et {b) Didymi el abseiitem Lucinium nostrum, semper praesentem
pauca transtulimus, volenles nostris ex parte oslen- liltterarum vicissitudine sentiamus.
dere, quid Graeca doctrina reiineret. Canonem He- EPISTOLA LXXII {g).

braicae Yerilatis, exceplo (c) Octaleucho, quein nunc AD VITALEM {h) PRESBYTERUM.
in manibus habeo, pueris tuis et nolHriis dedi de- De Salomone et Achaz.
scribendum. Scptuaginta inlorprctum edilionem et te Alteri Vitalis epistola; respondens, docet pro vero
habere non dubito; et a:ite annos plurimos diligeii- Depravaiis codd. usus editor Benedictinus omiserat
(</)

tissime emendalam, sludiosis tradidi. Novum Testa- vocem jejunaiidum, qua, sine lolus sensu> inlercidit, nos
reslittiiinus ex Mss. atiisque edilis qui tamen Dominicis ;

mentum Graecae reddidi auctorilati. Ut enim veteruni pro festis legunt.

Cassiodor. Di\inar. Institul. cap. 17. « Josephus
(c) (c) Plinins i. 8. c. 48. villosam vestem amphimcelen
pene secundus Livius iu Libris Judaicarum Antiquilaruin olim appellalam dicit et Pollux d[j.?>i[Aa),)vOv xtfwva, tu-
iale diffusus, quem 1'ater Hieronynius scribens ad 1 uci- nicam Sed Kcclesiaslicis auctoribus fre-
villis liisiiiilam.
nium Boiticum prupter magniluilinem prolixi operis, a quentius amphibalum scribitur,estque obvio magis sensu,
se pcrhibet non potui^se Irausferri, » otc. laxa; vestis genus corjius circumquaque ambieiis. Sever.
^ftjVulgalioiiines iiawc/ Jlitulum Ditlynioap|ionunt,quem Su]p.l.2.DiaI iii VitaS.Martini c.l.« Sanctus,pauperenon
cum alibi nusquam illi iribuat Hier. iniiume vero tunc videiile. intra arnphibalum .sibi tunicam latcnter educit.»
lemporisascripsisse credendus e-l.QuamolTem iMss.exem- (/) lllud decem ex Veronensi Ms. supplevinius, a tertio
plarium hI jiraeciiiue Venjnens fidem secuti cxpunviraus. eniin ca|ute usque ad vigesimum quartum Isaiae visiones
(ci Ulim, Heplaleucho id est sepiem pro octo prionlius inti rprelatus erat, quas AmabiliKpiscopoinscripstrat. £x
liis Coinmenlarioruui in universuiii Isaiam quintus
Scripiuraj libiis. Sed. JiUs. duo l'entaleuclio,ul non sa- est liber.
lis mamfesio liinc liceal
iiiielligere, quo? lihros tuni tem- ryi Mias 132. Scripta hoc an. 398.
poris Hier. iranslulibse». (h) In Verones. uliisque Mss. « ad Vitalem Presbyte-
673 EPISTOLA LXXll. 674

credcndum esse, Salomonem, et Achaz undecimo annorum puer generaret filium? iVIulta et aiia dicun-

cetatis anno (ilios genuisse. Posse tamen alia ru- tur in Scripturis, quae vid-ntur 437 incredibilia,

tione Scripturam id asseverantem explicari ;ve- ct tamen vera snnt. Neque enim valet natura conira
rum ab hujusmodi qucestionibus anxie discutien- naturae Dominum : aut potest vas figulo dicere :

dis dehortatur. quare me iia fecisti, aut itaV Licct quod pro mira-
1. Zenon nauclerus, per quem mihi dicis tuae san- culo, signo atque portento fit, legem (g) natura? fa-
ctitatis litteras esse transmissas, unam lantum el bre- cere non possit. Nnm quia nostra fetale dupiex Lyddae
vem 430 Epislolam beali Pap» (a) Amabilis rcd- natus est liomo, duorum capitum, quatuor manuiim,
didit, solita munusciila continentem. Satisque miror unum ventre,et duobus pedibus, omnes homines ita

quid causse fuerit, ul cum in benedictiouibus et tuis nasci necesse est? Leganiu^ veteres (h) historias et

et illius perferendis fidelis extiteril, in {b) reddenda maxime Graccasac Lalinas, (tinveniemus lustralibus

epistola negligens comprobetur. Ncque enim te falli hostiis, secundum errorem veteram, portenluosas
arbitror discipulum verilatis; nisi lorle Graeco ho- sobulcs, tam in hominibus, quam in armenlis ac pe-

mini Latinus sermo iuter chartulas oberravil. Itaqne cudibus, expiatas Audivi, iJomino tcste non mentior :

ad secundam rcscribo E|)istoIam, quam mihi sanctus quaedam muliercula cum expositum nutriret infan-

filius meus Heraclius {c) DiaC' nus reddidit, in qua tem, ct instillaret cibos, ac nutricis officio fungere-
inter caetera deprecaris, ul exponam libi causas, tur, cubarctquecum ea parvulus, qui usque ad deci-
Quare Salomon, et Achaz undecim annorum, filios mum jnm pervenerat annum; accidit, ut plus quam
genuisse dicantur. Si enim duodecimo anno Salonion pudicitia patitur, so mero ingurgitaret, accensaque

super Israel acccpit imperium, et quadraginta annis libidine, obscoenis motibus ad coitum diiceret infan-
regnavii in Jcrusalcm; filiusquc ejus Roboam cum tem. Priuia ebrielas alterius noctis et caeterarum
{d) quadragesimum et prinium annumageret actalis, deinceps lecit consuetudinem. Nec dum duo menses
palri successit in reguum, pcrspicuum est undecim fueraiit evoluti, et ecce feminae uierus intimiuit. Quid
annorum fuisse Salomonem, sive decem, quia decem plura? dispensatione Dei faclum est, ut quae contra
menses a conceptu usque ad partum sibi maler vin- naturam simpliciiaie parvuli in contemptum Deiabu-
dicat. Rursum Achaz filius Joathan cum viginli es- tebatur, a naiurae Doinino proderetur, impleto ser-
sel annorum, rex conslitutus est super duas tribus, mone quo dicitur ; Nihil occultum quod non ma-
id est,Judam et Benjamin (4. Reg. 16), regnavitque nifestetur (Matth. 10).
annis sedecim (2. Par. 28) quo morluo, Ezechias
: 3. Simulque consideremus, quod occulte Scriptura
cum vicesimum et quiniuni annum ageret aetalis, et Salomon<!m Achaz voluptatis et impietatis ac-
el

patri successil in legnum (4. Reg. 18). Ex quo intel- cuset. Uterque enim cum esset de stirpe David,
ligilur, Achaz quoque undecimo (e) sive decimo recessit a Domino el altcr in tanlum secutus est
:

anno, Ezechiam fihum procreasso. libidinem, ut seplingenlas habueril uxores, et tre-

2. El si quidem inhistoriis aliler haberent Seplua- centas concubinas, el adolescentnlas, et scorta (i)

gmta interpretes, ahter Hebraica Verilas, conlugcre passiva, quorum non erat niimerus : neglectoque Deo.
potcramus ad solita pra^sidia et arcem linguae : patrum suoriim, cxtruxeril idola genlium plurima-
tenere (/') vernacuia^ nunc vcro cum el ipsum au-
: rum;et fueril, non ut prius Ioidia, id est, ama-
ihcniicum, et cajteri inlerpretes pari auctoritale con- bilis Domini, «ed amator nmlierum (3. Reg. 11) :

sentiant, non in Scriptura, sed in sensu esl difficul- alter miserit ad regem Assyriorum, auxilium po-
tas. Quis enim crederel morlalium, ut undecim stulans, et in tempore angustiae suae, auxerit conlem-
ptum in Dominum, immolaveritque 43S diisDa-
rum quomoJo Salomon et Achaz undecim annorum ge- masci victimas percussoribus suis, el in omnibus
nuissc dicanlur. »
(a) Veleres editores Erasm. et Victorius rali Amabilis
nomen non esse proprium Episcopi, et Papw, vocabulura (g) Anlea erat nalura in recto, Portentum aulem hoc
Romaiio Episcopomaxime convenire, lieic Damasi iiomen Liddie refert ctiam S. .\ugust. de Civit. Dei c. 8. atque
obiruderunt, falso et incongruo sensu legenles, beali in Enchiridio de Fide, Spe el Carit. hunc Hieronymiana;
Papce Damasi amabilis ; cuni Damasus multo ante jain epistola; locum respiciens ac laudans, « illuiii bimem-
diem obiisset, tolusque conlextus epislolai, ct iVlss. libii brem, inquit, qiii nuper natus esi in Oriente, de quo et
repugnent. Ainabilis autem idem ille esl, cui decem Vi- fratres lidelissiini, quod eum videriut, relulerunt, et S.
siones IsaijE nuper fueral iiilerpretatus, et quem pluri- memoria' Hieronyinus Presbyter scriptum reliquit. » In
mum ea in priefalione huidat. Anastasii Bibliolh. Historia legitur evenisse circa ann.
Pro reddcnda, Martian. re;'inenda, a,\n edil. retenla
{b) Cbrisli 374. xaxa IlaXataTivrjV in Caslello Emmaus, qaod
iegunt. Benedictiones auli-in, quod aliis qu^que notaliim etiain Theophanes tradil sv llaXaiffTivr] 'L[i.[xaoO(; xwjjiyi,
est, vocal Hieron. miinuscula aiquc eleeniosynas |u.\ta il- eisi quadriennio pust referat. Minime autem credi potest
lud Apos(oli,9«j seminat in lienedicHouibus, de Benedic- duo istiusmodi nionslia, Lydda', atque Emmaus, vicinis
tionibus et melet. Vid. Forlunatum lib. :2. Carm. li. et locis,atque eodem tempore contigisse.
seqq. et Albaspinaeura de Euiogiis lib. 1. Observat. 8. Aliquot Mss. lnsloricos,el Grircos et Latinos. Hujus-
(/()

(c) Antiquissimus Veron. Iiber Heraclius reddidil, modi aulemexpiationis liaud pauca exenipla invenire est
absque addito Diaconus. apud Li\iuni. Se per quam apposite ad rem nostram .\m-
I

(«) Non iiisi qiiadragesinium annum euumerant codi- niiauus Marcell. lib. 19. c. 12. « .Na.scuniur, inquii, liujiis-
ces nostii, jduresque alii quos Marlian. consuluit. Al 3. modi sa'pe porleiila quae quoniaiu non ex])iantur, ut
Regum li. '21. Quadraijiiila el uniux anni cral Roboam, apud veteres, publice inaudita prtetereuiit, et incognila. »
cum regnare ccepisset, etc. Intellige vaga, et licentia, ei --i mavis etiaui vilia,
((')

(e) Victorius, a ii )ue velustiores, sire duodecimo. el vulgaria. Eo sensu dixit TerluUianus Concubinarum
if) Ejus nempe, quai Soriplura veinacula est, sive He- passivam licentiam, id osl vulgo usurpal>im. Olun tamen
braici textus, quem deinde authcnticum vocat. erat passim, sed repugnaulibus Mss.
 :

675 SANCTl lllliRONYMl 676

urbibus (1) Juda cxlruxeril aras ad tremanduin ulnon tam scribcrc, quam loqiii tibicoram viiloamur.
Ihus; alquc ad iracuiidiain provocavcril Domiiuiin Csptorum Aj^ostolus iutorminabiies gonealogias
ei
Deum Palrum buorum (2. Paral. 28) : iu lanluin ul di- Judaicas fabulas proliibens, de istiusmodi mihi vide-
replis vasis domus Domini al(|ne coiifraclis, clauserit tur interdiccre qua>slionibus.Quid eniin
prodest hae-
januas Templi Dci, el fcceril sibi altaria in univer- reio in litlcra,et vcl scriptoris crrorcm, vel aniiorum
sis angul'S Jerusalem, ainbulavcritque in viis rogum soriem calumniari, cum manifestissime scribatur :
Israel, et statuas fuderil Baalim, cl adoloveril inceu- Littera occidit,spiritus autem viuificat?{2.Cor. 3.)
suin in valle filiorum Ivnnon, et lusrlraveril filios suos Relcgo omnes et veteris et novi Testamcuti iibros,
in igne, juxta riluin genlium, ijuas interfcci'. Do- el taiiiani aiinorum repcrics dissonanliam, et nume-
minus in adventu (ilioruin Isiacl. Ex (juo perspicuuin rum inler Judam et Israel, id esl, inlor regnuni
est,homines a parva anate libidini dcdilos, imma- utrumque confusum, ut hujuscemodihaercrcquaestio-
turacorum sobole demonstrari, quod etiain eo lem- nibus,non tain sludiosi, quain oiiosi hominis csse
pore pcccarc coeperint, quo nalura non j)atiinr. vidcatur. Munuscula a te missa libentcr suscepi, et
Ad summam illud dici polest. quod in regno
4. impendio precor, ut in amore quo nos appetere ccc-
David Salomon cum duodecim csset annorum, so- pisti, ad finem usque perdures. Non enim coepisse.
liuni palris obtinucrit : cl postca, (juia Scrij)lura sed iiermansisse virtulis est. Nostra vicissim per De-
reliquit incertum, vixeril David, rcgnante jam lilio, siderium (Puta Aquitanum Presbyt.) missa suscipe.
aliquol anuos, qui sibi ct non Saioinoni imputentur
EPISTOLA LXXIII (c).
mortuo autem patre, post filius regnaverit annis
AD
EVANGELU.M PRESBYTERUM.
(d)
quadraginta, quos sinc j)arente rognavil aljuc ila :
Auctoris 4€0
anonymi librum, qui Pontificem Mcl-
et initium regni Salomonis, et tempus quo solus chisedec, non homincm, sed Spiritum Sanrlum
ipse regnavit, ab liistoria demonstralum. Ncc tamen fuisse affirmabat, ex veterum Christianorumsen-
omnes annos vilae iilius quinquaginla tarUum etduo- tentiis impugnat ; osteiiditque, illum revera homi-
nemgenere Chananxum exstitisse; aut si Judceis
rum annorum circulis contineri. Sin aulem dubitas,
credatur, Sem primum filium ISoe Patriarchce.
quod rcgnantibus filiis, paiiibusquc vivenlibus, non
filiis lempus regni coruin,sed parenlibus impiilclur,
I. Lib. anonymum ct absque auctore. — Misisti
mihi volumen (ivo')vu|j.ov i^hm-zo^^ (e) et nescio
lege ipsum Regnorum volumen, el inveuies, quod
utrum tu de titulo nomen subtraxeris, an ille qui
Ozias rox Juda postquam lepra pcrcussus est, habi-
scripsit, ul periculum fugeret disputandi, aucto-
tavit in domo separala, et filius ejus Joathan impc-
rem noluerit confileri. Quod cum legisscm, inlcl-
rium rexerit, judicaveritque populum lerrae, usque
lexi iamosissimam qua^stionem super Pontifice Mel-
ad diem mortis patris sui (4. Reg. 5) : et tamen post
chisedec illuc plurimis argumcntis esse perductam,
morlem illius, cum viginti quinquc esset annoium,
ut docere conatus sit, eum qui benedixcrit tanto
sedecim annis regnasse dicatur, quos solus ipse re-
Patriarchse, (f) divinioris fuissc natura^ nce de ho-
gnaverit. Quod de Salomone intelleximus, de Aihaz
minibus aestimandum. El ad extremum ausus cst
similiier inteliigendum est, (jui Joalhae filius, Eze-
dicere Spirilum Sanctum occurrisse Abrahae, ct
chise pater fucrit (2. Paral. 27. 28). Audivi quemad-
ipsum esse qui sub hominis figura visus sit. Quomodo
modum Hebrseum hujuscemodi narrare fabulam juxla
Prophetiam -ISO Isaiae, (a) quam inler decem Vi- Al. 126. Script. circ. med. an. 398.
(c)
Plerique Mss. Codices noniinis insrriplionem non
(d)
siones nuper interpretalus sum quod mortuo Achaz,
:
habent, sed tanlum, Incipit Epistola de Melchiscdech.
Philislaea laetata sit, et Scriptura postea comminetur Promiscue aulcm alii Evangelium, et Evagrium; quorum
ac dical « Ne laeteris Philislsea omnis quoniam alterum edili praeferebant sed si Benediclino edit-jri cre-
;
: tu :

dimus, omnes quos ille inspexit Mss. libri, Evangelium,

comminuta est virga percussoris tui. De radiceenim vel Evangelum legunt. At inconsulto quidem priorem vo-
colubri egredietur regulus, ct semen ejus absorbens cem ipse pra-tulit, nam Evangelus vera esl lectio juxia
Gra^cam analogiam el in MacroLii Suturnalibus Evange-
;

volucrem » (Isai. 14) : hoc esl de Achaz constiluelur lits quidam interloquilur lib. 7. cap. S. Procopius Hislor.

rex l']zechias. Ex quo voluil, non slalim

inlelligi Arcan. p.l33. Tc5v £v Kaiaapeia priTopiov EOaYyeXio; ti? ^v
ovv. a<rf\\i.oi; dvrjp, offTiep eui^opou tov Tvj^Tuxri; 7tv£ij|jiaT0i;
posl moriem imperium subrogatum,
paliis, filium in
Y£v6(A£vou, xpi^t^afwv te (x),),(ov xal y^uipa.^ Tto),"),y)? xOpto? y^-
sed vel sedilionibus populi, vel quibusdam (b) inter- YOvevutrTepovOExaixtojxriViTiiOa^aTffiau^IIop^uptcovaovoixa
Tptiov /puo-iwv xevTrivaptoov eTtptaTo. « (Jaesariensiuin cau-
regnis, aul ccrie premcntibus malis, el hinc indo
sidicoriim unus fuil Evangelius, vir non ignobilis, qui
consurgontibus beilis, regnum ejus fuisse dilatum. prospera usus fortuiiffi aura, et pccunias etprasdia com-
5. In rebus obscuris diversas ponimus opiniones, plura possedit lan Jem et Porphyrionem maritimum pa-
;

gum pondo auii terccntum coemit. »

(e) Concinnius vetcres editi xat particulam inlerserunt,

(«)Nuncquintum Commenlariorum in Isaiam librum (lute tamen a noslris, et Martianaji Ms. abest. Mox qui-
supra diximus, Amabili Episcopo in-
faciunt, ijuae, ut liam de tituli inscriptione nomen, elc.
.scriptae sunt. (f) Unus S. Crucis de Urbe addilidf'*/ Abrahce. Porro
(b) Locum hunc pluribusanlea interpolationibus vitia- libellus isle absque auctoris nomine, in quo Melcliisedec
tum Viclorius restituil; Mss. nostri, aliique magno nu- non liominem fuisse, sed divinioris naturce, etlanJem Spi-
mero asserunt. Abas erat, inter se reynis. Duca;us in suis ritum Sanctum traditur, majori sallem ex jiarte superesse
Mss. legit internis, quam iectionem ex eo probat, quod adhuc videtur in Qurestionibus ex utroque mi.vtim, Quae-
inter Acliaz el Ezecliiam non multa inlerregna, sed stione CIX. apuJ Augustinum in Appendice tomi tertii
unum intercederc poluerit. Sic vero locuiu e\ conjeclura pariis secunda;; quem consule. Vide in hanc rem Terlul-
refici vellet, « velseditionibus populi quibusdam inter- lianum quoque de Praescript. c.ultimo, Epiplianium, Da-
nis, vcl pxtra premeniibus malis, » etc. mascenum haeres. 55. Philastrium, Augustuium, auclorem
(1) AI. Jud(Vfv, quuJ Uui icus non improbat. Prcedcblinali, aiiosque si lubet.
 : ;:
:

077 EPISTOLA LXXUl. 678

auU:m Spiritus Sanctus, panem vinumque protulerit, typum Salvaloris praebuit, etCham populi Judseorum :

ct ducimas pra'cla;, quas Abraham victis qualuor Samson quoque amator meretricis et pauperis Da-
regibus reportarat, acccpcrit, omnino langere noluit lilae, multo plures hostium mortuus, quam vivus oc-
pctiscjue ut quid mihi, vcl dc Scriptore, vel de qtia!- cidit (Judic. 16), ut Christi exprimerct passionem :

slione videatur, respondeam. Faleor volui dissimu- omnesqiie pcne 41*^ Sancti et Patriarchse et Prophe-
lare sentenliam, nec me periculoso (a) el tpiX£Yy.X75[j.&vt ta;, in aliqua re figuram exprcsserunt Salvatoris; sic
miscerc tractalui , in quo quodcunique dixissem, et Melcliisedcch, oo quod Chanana^us fueril, et non de
reprchensores habilurus forem. Sed rursum cum genere Judaeorum, in typum praicessisse sacerdotis
Epistolain legcrem, elinvenissem in extrema pagella, (al. Sacerdotii) Filii Dei, de quo dicitur in centesimo
rairis me obtestationibus adjuratum, ne spernerem nono Psalmo Tu es Sacerdos in ceternum, secundum
:

prccatorem : revolvi 141 Vclerum libros, ut vide- ordinem Melckisedech. Ordinem autem ejus multis
rem qmd singuli dicerent, et tibi quasi de multorum modis interprelanlur, quod solus et rex fuerit, et sa-
consilio, responderem. cerdos, et ante circumcisionem functus sacerdotio :

2. Statimque in fronte Gencseos (b) primim Homi- utnon gei tescx Juda^is, sed Judsei a gentibus sacer-
liarum Origenis reperi scriplam de Melchisedcch, in dotiinn acceperint, neque unctus oleo sacerdotali, ut
qua mulliplici sermonc disputans, illuc devolutusest, Moysi praecepta constituunt (Levit. 81) : sed oleo
ut eum Angclum diceret. lisdcmque pene argumentis, exsultationis, et fidei puritate, neque caruis et san-
quibus Scriptor luus dc Spirilu sancto, ille de super- guinis victimas immolaverii, (f) et brulorum anima-
nis virtulibus est loculus. Transivi ad Didymum sec- lium exta susceperit : sed pane et vino, simplici
tatorem ejus, et vidi hominem pedibus in magistri puroque sacrificio Christi dedicaverit sacramcnlmn
isse sentenliam. Verti me ad Hippolylum, Irena^um, et multa alia quae epistolaris brevitas non recipit.
Eusebium Cassarienscm, ei Emisenum, (c) Apollina- 4. Pr?eterea (fort. Prcetcreo) plenius esse tractatura
rem quoquc, et liustathium nostrum, qui primus in Epistola ad Hebrajos [Cap. 7), quam omnes Gra?ci
Antiochena; Eccle.-iae Episcopus contra Arium claris- recipiunl, et nonnulli Latinorum, quod iste Melchise-
sima luba bellicum cecinit : et deprehendi, horum dech, id est, rex justus, rex fuerit Salem, id est, rex
oranium opiniones, diversis argumcntationibus ac pacisj sine patre, sine matre, (g) et quomodo hoc in-
diverticulis ad unum compitum pervenissc, ut dicerent teliigendum sit, uno statim verbo explicari iyrjveaXo-
Melchisedech liominem fuisso Chanan*um, regeni non quod absque patre el matre fuerit, cum
Yj)To;.
primum Salcm, postea Jebus,
urbis Jerosolyma.', quae Christus quoque secundum utramque naluram et pa-
ad exlremum Jerusalem appellala sit. Nec mirum trem habuerit et matrem, sed quod subito iutroduca-
esse, si Saccrdos Dei altissimi describatur absque tur in Genesi occurrisse Abraham a CH'de hostium
circumcisione et legalibus cffiremoniis, et genere revertenti; et nec ante, nec poslea cjus nomen fera-
Aaron : cum Abel quoquc, et Enoch, et Noe pla- tur adscripluni. Aftirmat autem Apostolus, quod
cuerint Deo, et victim.is oblulerint : et in Job volu- Aaron sacerdotium, id est, populi Judseorum, et
niine legamus, quod ipse el oblator munerum fuerit, principium habucrit ct tinem : Melchisedech autem,
ct sacerdos, el quolidie pro llliis suis hoslias immo- id est, Christi ct Ecclesia', et in prtclcrilum et m
larit (Job. i). Et aiunl ipsum quoquc Job non fuissc futurura a'ternum sit, nuUumque habuerit auctore.m
de gonere Levi, sed de slirpe Esau : licet aliud (d)
et quod translato saccrdotio, legis quoque mutalio fiat
Hcbrai autument. ul nequaquam de Agar ancilla, et mont 4 13 Sina, m

3. Quomodo autem Noe incbrialus in domo sua,

scd dc Sara libera, ct arce Sion egrediatur verbum
et nudatus atquc derisus a {e) mediano filio [Gen. 9), Domini, et lex Dei de Jerusalem. El difficultatem rei
(rtj Erasmus inallebat 9i).£Yxai[j.ovi. Esl auleni ^iXsyxXri- (h) primo exagerat, dicens : Super quo multus nobis
(Awv idcm ac libenter accusaas, seu accusaUoni, imo etiaiu
calumnia' facilc Paulo supra ubi de Scriplorr,
patens.
unus ct habent de Scripliira.
alter c nostris codicibus liora exemplaria tantum habeant a filio, baud segrefer-
remus si quis illam e\pungerct
Chami iiomen quod sub-
[b) Veteruni oditorum par, Erasmus, el Viclorius, quin
dit, nullus iiispeclorum a
Martianieo codicum habuit, nos
eliam quidam Mss. lum uostri lum Benedict. in priiiia
Homiiiariim Origeiiis reperi scriplum. unicum nacli sumus S. Crucis in Jerusalem de Urbe
(c) Piomiscue Apollinarem, cl Apollinariiim exhibent num. r>9. Paulo infra pro morlnus, quidam habenl mo-
nostri codices. o qulbus duo tanlum addunl huic vocem rilnrns, quod magis placet.
nostram, cum ci.liiis ab Erasm. et Victorio, loguntqnc (n Peccaiithuc usque cditi legenles, f/ /'/•«/o;v(w san-
ijiiinem animaliiimdextra susceperil,
quomodo '^itialam
" Apollinavium quoquc uostrum,et Eustalhiuin qui, » etc.
locum emendasse sibi persuaserat Victonus,
quam lcclionem pluribus iiuprol^al MartiaiKDUs, qui et peius anlca
duo recital aliorum exemplaiium glosseinata. quem soquilur MarliaiKcus. Nos veram lectionemnostro-
(d) Nimirum e contra llebra'i asserunt, de ISaclior
>< rum oiuuium, quod mirum est, codicum consensu et fide
eum stirpe geiieratum, > ul ips<! loquilur Hicron. in Qua'- restituimus; quibus suffragalur vetusedilio an. 1496, etsi
slioiiib. in Gcn. c. 36. eamiiue soiitcntiam suo ipse cal- "lossema quod retinet post vocem e.tta, id est quidqmd
culo conlirmal in cap. '2-1: « Male igitur quidam aesti- super escam esl. erroris lolius causa fuent, ut rem at-
mant, .lob dc genere osse Esau, »
rcliqua, qute suo el tendenli constabit. ^

tamotsi nequc (ii) lutcrpretalioncm

sequentis vocis ayevEaXoYTiTo; iieic
I
loco oxpendemus; argumcutis neque ,

inserunl quidani Mss. quam forle ex libri ora in texlum

Scriplorum auctoritate putemus oerlum aliquid explora-
tuniqiie baberi. Sed Sacerdolii honorem Jobo communis receperuni, leguulque sine patre, sinc matre, sine ije-
veterum Palrum sentenlia tribuit. ncalogia, et:. . , . , •
,

[h\ Edili proirmio : male, cst euim

ad epislolaj fere
[e) Leguut a majori filio duo e nostris, totidemque
Benediclini inlcrprctis Mss. libri. altcr (/ ininore. Vocem mediuiu, cui subslituimus vocem prinio ev Uegime excni-
plari '215, et^i ulruiiniue pleraque omitlant; alia
habeant
mediuno nusquam invenimus. imo cum pleraque vetus-
22
Patuol. XXIl.
 :

(i7'.i 8A.iMlTl lllKllUiNYMI 680

seniio est,et ininterpret(il)ilis(Hebr. 5. 11); non quiii ruiii logiinu. gcnuisse Phalcg. Rursum 1'haleg cxple-
Apostulus iion poluerit id interpretari, sed quia illitis tis annis Iriginla, genuit Rehu qui : et ipso, post
toinporis non iuoril. Ilobra-is eniin, id osl, Judipis liigesimiium et secundum naiivilalis suan annum,
persuadebai, non jani Fidelibus, quilius passim pro- edidil Soriig de quo cum ad Iriginta pervenissei
:

derct sacramentuin. Vorumlamcn si vas electionis annos, ortus est Nachor: qui viginli novem an:iorum,
stupet ad mysterium, et de 'luo disputal, inetiabilc genuit Thare quem legimus quod sepiuagenarius
:

conliletur; quanto magis nos veiniiculi et puliccs, genuit Abram, el Nachor, et Aran. Suppula per sin-
solam debemus scientiam inscilia' confileri, el am- gulas aRlatos annorum numerum, et iiivonies ab or-
plissimam domuin, parvo quasi foramine oslondere lu Sem, usque ad generationem Abram, trecentos
ut dicanins duo sacerdolia inlur se ab Apostolo com- nonaginla annos. Mortuus esl autem Abraham cente-
parata, prioris pi.puli el poslfrioris? Et hoc agil lola simo septuagesimo quinto aotatis suae anno. Ralioiie
disputatione, ut anle Levi et Aaron, sacerdos tueril deducia, inveniiur Som, abiiepoti suo decimi gradvs,
Melcbisedech ex genlibus, ciijus taiitum («) praocedat {c) Abraham, supervixis.se annos iriginta quinque.
meritum, ul futuris sacerdotibus Judaeoruin, in lum- 6. Simulque et hoc tradunl, quod usque ad sacer-

bis benedixeril Abraham. Totnmque quod sequilur in dotium Aaron, oraiios primogenili ox stirpe Noe,
laudes Meicliisedech, ad Christi typum rcferri, cujus cujus series et ordo doscribitur, fuerint sacerdotes,
profectus Ecclesite sacramenta sunt. el Deo viclimas immoiarint : et h«c esse piim:ige-
5. Haec legi inGraecorum voluminibus, etquasi la- nita, quae Esau fratri suo vendiderit Jacob [Gen. 27).
tissimos terrarum situs, in brevi tabeila volui dcmons- Nec esse mirum, si Molchi^edech victori Abram ob-
trare, non extendens spalia sensuum atquo tractatuum, viam proccsserit, et iii retoclionem tam ipsius, quam
sod quibusdam [lunctis atque compendiis infuiita si- pugnatorum ejus, panes vinuinque protuleril, el be-
gnificans, ut in parva Epislola multorum simul dis- neJixerit ei, cum abnepoti suo hoc jure debuerit :

ceres voluntates. Verum qiiia amanter interrogas, el et decimas praidae atque victoriaL' accepcrit ab eo :

universa quae didici, fidis auribus instillanda sunt, sive quod habelur ambiguum, ipse dederii ei [d]

ponani et Hebraeorum opinionem : et ne qui 1 desit substantiat^ suae decimas, et avilam largitalem osten-
curiositati, ipsa Hebraica verba subnectam (b) umel- derit in nepotem. J-lft Utrumque euim intcliigi

CHISEDEC MELEC SALEM HOSI LEHEM VAJAIN, UHU CHOEN potest, ct juxta Hebraicum ct juxla Septuaginta in-
LEEL ELION : VAIBAR CHEU AIOMER BARUCH ABRAM LEEL terpreles, quod et ipse acceperil decimas spoliarum,
ELION CONE SAMAIM VA ARES : UBARUCH EL ELION ESER et AbrahK' dederit decimas subslantiae suae : quan-
MAGGEN SARACH BIADACH VAJE rHEN LO MAA8ER MEC- quam Apostolus in Epislola sua ad Hebrseos (Cap. 7)
CHOL {Gen. 14. 18). Quod interpretatur in Latinum apertissime dcfinial, non Abrahain suscepisse a Moi-
hoc inodo : Et Melchisedech rex Salem, protulit pa~ chisedech decimas divitiarum ojus, sed de spoliis
nem ct vinum ; erat autem sacerdos 4I'14 Dei ex- hostium, partem accepisse Pontificom.
celsi : benedixitquc illi^ et ait^ Benedictus Abram 7. Salem autera non, ut Josephus, el nostri omnes
Deo excelso, qui creavit coelum et terram : et bene- arbilrantur esse (f. est) Jerusalem, nnmcn ex Graeco
dictus Deus altissimus, qui tradidit inimicos tuosin Hebraicoque compositum, quod absurdum esse, pe-
manu tua; et dedit ei decimas ex omni bus.Tra.dnni- regrinae iinguae mixtura demonstral : sed oppidum
que hunc esseSem primum filium Noe.et eo lempore juxta Scythoiolim, quod usque hodie appellatur Sa-
quo ortus esl Abram, habuisse aetatis annos trecentos lem, et ostendilur ibi palatium Melchisedech, ex ma-
nonaginta, qui ila suppulantur. Sem posl diluvium gnitudine ruinarum, vetcris oieris oslendens magni-
anno secund >, cum centum essel anuorum, genuil ficentiam : de quo in posleriore quoque parte Gene-
Arphaxad : post cujusortum, vixit annos quingenlo.s, seos scriptum est. Venit Jacob in Socoth, id est, in
hoc est, simul sexcenlos. Arphaxad annos natus tri- tabernacula, et fecit sibi ibi domos atque tentoria.,

ginta el quinque, genuil Salem, qui el ipse tricena- et transivit in Salem civitatem regiomis Sichem,
rius, procrcavit Eber, quem triginta qualuor anno- quoe est in terra Chanaan {Gen. 33. 17. et 18).
8. Considcrandum quoque est, quod Abrahae a
probando. Poslvocem ininterpretabilis, pro qua Vulgala,
et pauci quidam Mss. apud Marlianaeum inlerprelabilis, caede hoslium rcvertenti ;
quos persecutus est usque
quae sequunlur omnia tisque ad, Si vas electionis, ab- Pameas) ap-
Dan {Gen. 14), quae hodie Paneas (al.
suiit a Reginse codicibus.
(«) E Mss. plerisque, el veteri saepiuslaudata edilione. pellatur: non (e) devia Jeru.-,alem, scd oppidum
Anlea crat prcedicat. metropoleos Sichem, in itinere fuorit de quo in :

\b) Vide ad hunc locuin Mariianaeum veteres editiones

acerbe casliganlein. Difficilioresvoces soac/ibiarfac/i, qua;- Evangelio quoque legimusErat autem Joannes ba- :

damex mpiarianostiaefforunl.vara//i, ^idac/i/cumaspira- ptizans in Ennon, juxta Salim, quia aquoB erant
tioue autem coiisianler, llel, el Helion. Hebraice imeger
lucus sic habet vii pnS N^iyiH nSn "jSa pii— isSai (c) Non repetunt hoc ioco Abraha.' nomen vetustiores
membranK, in editis \ero sensus eo ipso obscurior, iii-
terpunctioiiis quoque vilio liiburjbal.
(rf) In quibusdain Mss. primitice habetyr
pro substan-
v;c lyjyc Martianajus cum ria, et abari pro avitam.
"iS rpii^ "(T3 1 legil . .

Sensuin pervertunt hacienus editi, imo tollunl,

ie)
n;ip; cjelera ex Massorediarnm inf?enio veterps ediiio- letentps, non de ria iduobus vc-bisl ./enisalem, sed oppido
nes subduni; tt quar inde sequunldt v^rba qiiod mter- Metropoleos, etc. Nos trium vetustiorum codicum ope
pretatur, etc. omiltuut. emundamus, ut textus et s°ries necesse habent.
}S1 EPISTOLA LXXIV. 682

multce t*i(7oaft. 3). Nec retert, ulrum Saleiii.au Salim 447 EPISTOLA LXXIV (c)

fioiniiielur, cum vocalibus in mcdio lilieris porraro AD RUFFINUM PRESBVTERUM.

(d)
ulanlur Hobra-i, et pro volunlai.; lci lorum, ac varie-
De jurgio duarurnmeretricum,etjudicio Salomonis.
;ale, regioiiein cadciri verba diversis sonis alque
iccentihus proferantur.
Recetites cum Ruffino amicitiw officiis hreviter pers-
trictis, jurgium duarum meretricum interpreta-
9. Haec ab eruditissiniis gentis illius didicimus,
tur allegorice de Ecclesia ex Gcntibus congregala
:jui tantum non recipiunt Spirilum sanctuin, vei
in
ac Judceorum Synagoga.
fVngelum fuisse Mclchisedecli, u|. etiam certissimum
bominis noraen adcribant. Et revera stultum est, id 1. Multum in utram [Ue fama
partem crebro

[juod in typo discitur eo quod Christi sacerdotium

:
mealitnr, el lam de bonis mala, quam de malis
rmem nou habeat ; el ipse rex et sacerdos nobis bona, (e) falso rumore coucelebrat. Unde :l ego
utrumque donaverit, ut simus genus regale et sacer- gaudeo quidem super ii^sliinonio erga me sanctitatis
dotale (i. Petr. 2. 9), et quasi angiilaris lapis (Isai.) tua;, et amore sancti Presbyteri (/) Eusrjui nec du- :

parietem ulrumque conjunxeril, et 4lJiftde duobus bilo quin me publice praedicelis, sed tacitura vestrse

grctiibus bonus pasior unum effecorit gregem {Eph. prudentiae judicium perliinesco. Itaque obsccro, ut

2. 16); sic quosdam referre ad Mayw^r]^,ul historiae inagis mcmiuerius mei,cl dignum vestra laudc faciu-
auferaiil veritalem, ei dicant iion fuisse regem, sed lis. Quod primus ad olhciuin provocasii, et raihi

imagine Angclum deinonstratum

hominis cum : secunda; in rescribendo (al. scribendo) partes datae
in lantum nilaiiturHebra^i .Melchise lech regem Salem, sunt, non venit de incuria in amicos, sed de igno-
tilium Noe, Sem osten iere, ut anlo hoc scriplum sic ranlia; si enirn scissem, pra'Otcupassem sermonem
referant : Egressus est autem rex Sodomorum in oc- tuura.

cursam ei (haud dubium, quin Abrahae) postquam 2. Interprelatio judicii Salomonis super jurgio

reversus estaccede Chodorlahomor,etregum quicum duarum raulieruin 3j, quantum

mcretiicum (3. Reg.
eo erant in valle Save : hoic est vallis regis ;de (|ua ad simplicem histo iam pertinet, perspicua est quod :

statim sequitur ; Et Melchisedech rex Salem protulit puer annorum duodeciracontra aetatis sua;mensuram
panem et vinum (Gen. 14), et reliqua. Si ergo haec de intimo huinanae uaturae judicarit affectu. Unde et
civitas regis esl, et vallis regis, sive nt Septuaginta admiratus e.st, et pertimuit illum omnis Israel, quod
Iranstuleriini, campus, qucm hodie Aulonem Palse- scilicet eum manifesta noii fugerent, qui tam pru-
stini vocant : manifesium esl hominem fuisse, qui in denler abscondita df prehendissel. Quanium autem
lerrena et valle et urbe regnavit (al. regnaverii). ad typicos pertinel inlellectus, dicente Apostolo :

10. Habes quae audierim, qu?e legerim de Melchi- Hcecomnia in figura contingebant illis, scripta sunt
sedech.Meum fuil citare (al. rccitarc) testes : tuuin autem (g) de nobis,in quos fincs sceculorum decurre-
sit de fide te^tium judicare. Quod siomnes repuleris, runt (i. Cor. 10. 11), quidam Graecorura autumant
luum certe spirilualem illum interprelem non reci- super Synagog.i et Ecclesia sentiendum, 44S et

pies, qui imperitus sermone, etscientia, tanto super- Alias 131. Scriptu sub finem anni 398.
(c)
cilio et auctoritate MelchiseJech Spiriluui sanctiin (d)Veronens. antiquior iiber, cui manu exarali alii
plures conseniiuni, /?«//?«(; presbi/tero Romano de judicio
prouuutiavit, ut illud verissimum coinpro: arit, quod
Salomonit;, quidam a dunt in .seclione parvuli. Porro
apud Graecos canitur, (a) Imperitia con/identiam, hunc iiuffinum alium ab Aquileiensi, ac longe diversum
eruditio timorem creat. Ego post longam ;vgrulatio- esse, sin iiiinus ipsa episioke inscnptio, qua Romanus,
certe evincunt verba sub tideni num. 6. quibus recens ami-
j

'nem, vixin Quadragesima> dicbus {b) fcbri careie cus dicilur. " Hsec, iuquit, celeriier scribendadictavimus,
polui, et cum alteii me operi paucos
pra^parareiii, ne tibi in principio amiciliarum aliquid iinperanti videre-
mur negare. Sed non ideo alia nobis probaiur .\lariiansei,
>.

dies qui supererant in Muihaei exposilione cousum- doctornmquepassim hominumopinio,qui hufbnum istum
psi : tantaqiie aviditate studia ouiissa repetivi, ut eumdem cuin illo esse constiluunt, quo de loquitur S. Doc-
quod exercitationi linguai profuit, tor infra epistola 81. ad cogiiominem Aquileiensem :
iiocuerit corporis
« Sanctum ciuoque presbyterum Ruflinum ob quamdam
valetudini. causam per Romam Mediolanum misimus, etc. Heic >.

eiiim, quod ex supra recilatis verbis, toioque inferiori

contexiu liquet, liominem alloquitur sibi de facie igno-
(a) Thucydidis hanc ferri senlentiain Victorius
adnoia- tum, rerumque suaruni plane inscium, ct aut Komanum,
kV|)|rat. a|iaOia [i.£v QpddO;, >.oyict(i6; Ss oxvov qjepei. Imperi- autccrle hoc ipso anno 398. Roiiiffi degenlein, qu;v Ruflino
pio confidentiam, consideratio autem cunctationem fert. illi, qui .Mediolaiium missus esl, aplari nullo modo pos-
{b) llerum ^jcccanl cdiii oinnes, cum uiio lanlum ex liis sunt, siquidem et ex Oriente mittebalur, et noUis de fa-
luos coi.tulimus. Ms. lihro, dum leguiil, hcc fubricare po- cie Hierunynio fueril, iiecesse est. Ad ha^c raliu tenipo-
fi«,iinpruprio ac deridiculo sensu. In eoauiemconveniunt ruin, ex qua nobis consiat, missuni eum fuisse hoc eodem
lexemplaria noslra, quod exclusa bac vocula. pro fabri- anno. qiio istliiec epistoia data est, omnino pro illo ha-
}Mfe habeni febricari vel febricitart:, vel febricare, duo beri, ad quem nunc scribiUir, non penniitil.
jex his reclissime,ul emendavimus, febri carere. Ultimum Vetustiores edili, junctis quibusdam yiis. falsorum
(e)
jre vel scriptionis compenJiu, \el pi-r errorem non nemo ora concelebranl, vol ore concelebrat.
|(^(|a oiniserit, unde factuui pusiea uno verbo fabricare, (/) Nobis iste est Cremonensis Eusebius, cui e Betbleem
jBt a sciolo correclure alio, fabricare. Sed el pio Qua- moiiasterio Homani proliciscenii Coinmentarios in Mat-
''^nifesimw, quicdam liabeni quadraginta. quorum secjui th:cum Hieronymus qn.isi sytarciam eiucubravii. Romse
lcloiiialem uon placnit; cuin de MailhKi expositione aulem cum e>set, faciie Pr sbyter jussus est.
hfi Eu>ebium in Priefat. loqiialur Hier. « Tu in duabus (g^ Atl liuiic inodum c\ veieri Latina versione reci.asse
llfljdomaJibus, immiiienle jain Pascha, et spirantibus S. Uoctorem. perquam verosimile est, Mss. onim omnes
>i'uiis, diciare me cogis... ma.xime cum scias, me ita iidenujue luaguo numero sic leguut de nobis, non ut Vic-
iibus mensibus languisse, ut vL\ nuuc ingredi incipiam. torius ex Vulgala mutavit ad correptionem nostram. .
 .!

683 SANGTl 111KI5UNYMI 084

ad illutl lempus cuncUi rderenda, quando posl cru- Cfjo sum

a sangume jusli hujus (Mutth. 27. 24): si
cem et resurreclioncm, lam in Israel, quam in Gen- Cenliirioncm ante paiibulum confitcnlcm Vcrc hic :

liumpopulo verus Salomun, id esl, pucificus, reguare erat Filius Dei(Marc. 15. 39), si eosqui ante passio-
ccopcril. Quod aulcm adultera; el mcrelrices, Syna- nem jier Pliilippum, Dominum videre desidcranl :

yogii el Ecclcsia iliranlur in Scripluris, nulla dubi- linudamhiges primam pepcrissc Ecclcsiam, el |)Oslea
latio esi. nalum populum Jud;eorum, pro quo Dominus prcca-
3. Et hoc prima Ironle videtur essc blasphcmum; batur Pater ,i(jnosce eis, quod enim faciunt ,nesciunt
:

canrnmi h recurramns ad Prophelas, Oseo videliccl, {Luc. 23. 34). Unaque die credidcrunl tria millia: et

qui accepit uxorem loruicariam, el generavil tiiios alia die quinquemillia [Act. 2.ct 4). Et eramus simul
fornicationis [Osce 1), el dcinde adulleram : el ad (mullitudinis enim credentium erat cor {b) unum, el
Ezecliiol, (pii Jrru^alcni quasi merelricem arguil, animauna) millusque alius iri domo nobiscum excep-
quod ?cquul;i sil arnaloros suos, cl divaricaveril tis nobis duahus :non blasphemantium Juda'orum,non

omiii iranspunti pcdcs, lupanarque in loco ceiebri Gcnlilium idoWs serylcnuum. Mortuusestautein filius
cxsiruxerit (Ezcch. 16) ; animadvertcmus Chrislum mulieris hujus nocte.Dum enim Legi.s sequiturobser-
idcirco \enisse, ut mcretriccs donarct matrimonio, vantiam, et graliae Evangclii jugum Mosaicae doclri-
et de duobus grogibus unum ovile faccrel, medioque na'copuIal, tenebrarum errore cooperta est. Oppres-
paricle dcslructo {Ephes. 2), in easdem caulas ovcs sil(juc cum mater sua
dormiens, quie non potcrat
prius morbidas congregaret. Hse sunt dua' virga", dicerc Ego dormio, etcor meumvigilat {Cant. 5. 2.
:

qucR junguntur in Ezechicl (Cap.31), ct dc quibus {c) Media nocte consurgens, tulitftlium de latere(Ec-
pcr Zaciiariam Dominus refcrt : Et assimpsi mihi clesia!) dormientis,etin suo collocavit simi.T{e]ege
diias vivijas, uruun vocavi decorem,etalteram vocavi lolam ad Galatas Apostoli EpistoIam,et animadverles
funicuium, et pavigregem (Zach. 11.8). Mulierquo- quomodo filios Ecclesiae suos facere Synagoga festi-

que illa meretrix in Evangelio, qua^ pedes Jesii lacry- net, et dical Aposlolus : Filioli mei, quos iterum par-
mis lavat, crinc dctergit, el cui peccata omnia dimil- turio,doncc Christus formetur in vobis {Gal. k, 19).

tunlur, manifesto pingil Ecclesiam de Genlibus Vivum tulit, non ut possideret , sed ul 150 oc-
congregatam {Luc. 7). Hfec idcirco in prima fronle cideret. Non onim amore fecit hoc filii, sed ajmula;
rcplicavi, nc cui videatur incongruum, si merctrices odio, et suum mortuumper Legis caTemonias in sinu
dicantur Synagoga et Ecclcsia, quarum una Saiomo- Ecclesia? supposuil.
nis judicio, filii posse!=sione donata esl. Prudens J3. Loiigum csi (d) si velim per singula currere ;

quomodo meretrix sit Ecclesia, qu(P

qua?rat audilor, quoniodo per Aposlolum Paulum, et Ecclesiasticos
non habet maculam, 7ieque rugam? {Ephes. S) Non viros inlellexit Ecclrsia, non esse suum filium, qui
dicimus Ecclesiam perman?isse meretricem, sed loncbalur in Lege : et in luce cognoverit, quem in

fuissc. Nam et in Simonis leprosi domo Salvalor tenebris non vidcbat. Inde jurgium orlum est, pra^-

scribilur inisse convivium {Matth. 26), ulique non sonte rego, altera dicenle : Fiiius tuus mortuus est,

quia leprosus eral eo tempore, quo liabebat lio- meusautem vivit altera res]>oniien[c, Mentiris ,/iitus
:

spilem Salvatorem, scd quia leprosus antc fuerat. quippe mcus vivit,et fiiivsttms mortuus cst alque :

Mallha'us quoque in 440 cataiogo Aposlolorum in hunc modum conlendebant coram rege. Tunc rex
Publicanus dicilur, non quo permanserit Publicanus Saloraon, qui maiiifesteSalvator accipitur (secundum
posl Aposlolicam dignitatem, sed quia prius fuerit Psalmum septuagesimum primum, qui lilulo Salomo- '

Publicanus : ut ubi superabundavit peccatum, supe- nis inscribitur ; ubi nulla dubitalio cst, quin cuncla
ral)uiidarct gralia. quae dicunlur, non Salomoni mortiio, scd Christi
4. Simulquc considera quid dicat Ecclesia conlra conveniant majestati) simulat ignorantiam, el Iiuma-^

Synagogam calumnialricem Ego et mulier hcec habi- : nos pro dispensatione carnis mentilur affectus, sicuii ii

tabamus iu domo una (3. Reg. 3. 17).Poslresurre- et {e) in alio loco : Ubi posuistis Lazarum '/
{Joan.il. '

ctionem enim Domini Salvaloris, una de ulroque 34.) et ad mulicrcm fluentem sanguine, Quis me te-

populo Ecc-.Iesia coiigregata esl;et quam eleganter : tigit'! [Mattii. 9.) gladium poslulal, de quo dixeral:'
Peperi, inquid, apud eam m cubiculo. Ecclesia enim JSolite putare ,quodvenerimpacemmittere super ter-'
de Genlibus, quae non Iiabebat prius Legem et Pro- ram: non venipacemmittere,sed gladium. Venienim
phetas, peperit in domo Synagoga; : nec cgressa ost dividere homrnem contrapatrcm suum,et filiam con-
de cubiculo, sed ingressa. Unde dicit in CanticoCan- tramatrem suam,ct nurum contra socrxim suam:et
l'icon\m:Introduxitme7'exincubiculumsuum{Cant. inimici hominis iomesticiejus (Matth. 10) : et tenlal •

mci

1 .3). hen\m:Etquidem7ionspernamte.Assumens
Et naluram naturaeDominus.vuIlque secundum utriusquc tjf

infroducam tein domummalrismece^etin cubiculum %t

ejus [a) qva; concepit mc Cant. 3. 4). Tertia autcm
Viclor. cor novum. Cod. Veron. eral cor et animu
(
{b)
die postquumcgopeperi.peperitethcec.Slconsidicrcs
: una.
Pilatum lavantem manus atque dicentcm (c) Ilerum ju\ta Gra'cum xoci aviiz-ri jaeVo? tvjc vjxto;
Mundus
loco Vulgalus interpres, £l coiisurgens inlem-
:

quorum
pesUc noclis silenlio.
(d) velim simjula percurrere. Sed pieraquf
Alit., st
(a) Juxla Gr;ccura Trj; ffuX^aeoOffr,? (j.£. Ms. tamrn Vc- liujusmodi frequentius dissimulamus.
rotien>. aliiijue cum nntea ecJili.s, qu(E me genuit. (e) \n Vcron. JM alio loco idem Dominus dixil, Uln, etc
"iiiii
 ;

585 EPISTOLA LXXV. 686

vivontem filium in Lcgcm, Gratiamque
voluo,tatenn, virga de radice Jesse, ot flos de virglnali fruticepul-
(lividcrenon quod probet, sed quod ad arguondum
: lulavit {Isai. W. 1) : qui loquitur in 45^ Cantico
calumniam Synagog.T, hoc vellc se dicat. lila, qua; Ganticorum : Eijo flos campi, et lilium convallium
holebal Ecclesia' fiiium in gratia vivere, ncc perba- {Cant. 2. 1). Flos noster morlis interitus ; idooquo
ptismum liberari,libentcr habet dividi pucrum non : ot mortuus est, ul mors illius morle moreretur.
ut possideat, sed ut interficiat. Ecclesia quem scit Quod autem de deserto dicitur adducendus, virgina-
suum esse, libenter concedit a'mula', dum vivat sal- lis nterus demonstratur, qui absque coitu et scmine
tem apud advcrsariam : ne inter Legoin divisus ct viri, Deum nobis fudit infantem : qui calore Sfiiritus
Gratiam, Salvaloris mucrone fcriatur. Unde dicit Sancti exsiccaret fontes libidinum, el caneret in
Aposioliis:£cce cgo Paulus dico vobis, quod si Legoii Psalmo : In terra deserta et invia et inaquosa, sic in
observatis, Christus volns nihil prodest {Gal. 5). sancto apparui tibi {Ps. 62. 3'. Adversum ergo mor-
6. Ha!c sub allegoricC nubilo dicta sint. C.-eterum lis duritiam et crudolissimam necessitatom hocsola-
oplime novit prudcntia tua, non easdem esse regulas tioorigimur, quod brevi visuri sumus eos, quos
in TropoIogia3 umbris, qua^ in iiisloria) veritate. dolemus absenles. Neque ENiMmors, sed dormitio cL
51 Quod sicubi pedem offendimus, et sapienli somnus appoUatur. Unde et beatus Apostolus velat
lectori irivolum vidcalur esse
quod scripsimus, cul- de dormientibus contrislari (1. Thess. 4) : ut quos
pam in auctorem referal. Nos enim et lm'c ipsa in dormire novimus, suscitari posse crcdamus : ct post
lectulo dccumbentes,Iongaque cRgrotatione confecti, digestum soporem, vigilare cum Sanctis, elcum An-
vix notario celeriter scribenda diclavimus non gelis dicere Gloria in excelsis Deo, et super tcrram
: ut :

impleremus materiam, sed ne tibi in principio ami- pax hoininibus bonre voluntatis {Luc. 2. 14). In coelo,
citiarum aiiquid imperanti, videremur negare. Ora ubi non est peccalum, gloria est, et perpetua laus,
nobis a Domino sospitatem, duodecim meii-
ut post et indefessa praeconia. In terra autem, ubi seditio,
ses, quibus jugi languore confectus sum, possim ali- bella alquo discordiifi, pax imprecanda est : et ,pax
quid digniim vcstr^e scribere voluntati et ignosce non in omnibus; sed in his qui bon;e sunt volunta-
si :

scatens oratio, cursu («) solito non flual. Non enim tis; et salulaiionem audiunt Apostolicam : Gratia
oodem lepore dictamus, quo scribimus : quia in al- vobis et pax a Deo Patre, etDomino nostro Jesu Chri-
tero sa^pe stylum verlimus, iterum qua> legi digna sto multipiicetur {l\om. \.l) : ut in pacc sit locus
sint, scripturi in aitcro quidquid
buccam venerit in
:
ejus, et habitatio ejus in Sion {Ps. 75. 2), id est, in
celeri sermoue convolvimus. Caninium libenter vidi, specula, in sublimilate dogmatum atque virtutum, in
qui narrare tibi poterit, quam difficile et periculo- anima credentis ; cujus quotidie Angelus videt fa-
sum manus dextera», usque in pnesentem diem, quo ciem Dei {Matth. 18. revelato vultu gloriam
10), ot
ista dictavi, vulnus sustinuerim. Doi coritemplatur.
2. Unde obsecro te, et currenteni, ut aiunt, im-
EPISTOLA LXXV {b).
pello, ut Lucinium tuum desideres quidom ut fra-
AD THEODORAM VIDUAM. trcm ; sed gaudeas regnare cum Christo Quia raptus :

est, ne inalitia immutaret mentem ejus. Placita enim

Theodoram Lucinii viduam consolatur de morte ma-
eral Deo animaillius,ef inbrevi spatio tempora multa
riti, cujus virtutes, etcastitatemprcecipue laudat.
complevit{Sap. 4.) Nos dolendi magis, qui quotidie
Lugubri nuntio consternatus super sancti et
\.
stamus in praelio peccatorum, vitiis sordidamur, acci-
^enerabiiis mihi dormilione Lucinii, vix brevem
Epi- pimus vulnera, el de otioso verbo reddituri sumus
ilolam dictare potui. Non quod ejus vicem
doleam, ralionem. Ille jam securus et victor te aspicit de
luem scio ad meliora transisse dicente Moyse , : excelso, et favet laboranti : el juxta se locurn pr*-.
Transicns videbo visioncm hanc magnam Exod.
3.3); ( parat, eodem amore et eadem caritate, {d) qua obli-
ied quod lorquear desiderio, non
mcruisse me ejus tus officii conjugalis, in terram quoque sororem te
nri videre faciem, quem in brevi tempore huc ven- haberc ccepcrat, {e) inio fratrcm quia casta con-
;

urum esso credebim. Verum est illud super neces- junctio sexum noii habet nuplialem. Et si adhuc in
litate mortis pro[)hetaIe vaticiiiium, (piod fralres di- non su-
carne positi, 4d*t el renati in Christo,
'idat {Osec 13), et carissima inler sc nomina crude-
mus Gra^cus et Barbarus.servus et liber, maseulus et
is et dura dissociet. SeJ hnbemus cmsolaiionein,
femina; sed omnes in co unuin su mu s : qnnnio magis
piia {c) Domini sermone jugulalur, et diciiur
ad cum corruptivum hoc induerit incorruptionem, et
:aiii Kro inors tua, o mors, cro morsus tuus inferne non
:
mortale hoc induerit immorlalitalem [Gal. 3. 28),
t in conse(pientibus
Adducct urentem vcntumDomi'-
:
nubent, ncque nubentur, sed erunt sicut .huicli in
lus de dcserto ascendentem, qui siccahit
omnesvenas
'jus, et desolabit fontem illius {Ibid.). Exivil ouim [d) Martian. qnia cuiusinodi aliamulUi emendavimus.
:

{e) Falso, et contia ilieronyini nienlem hactenus obti-

nuit, ('/Ho tu illum fralrcm. qua ex leclione frustra e.<set
Victor. eiirsii
alqne inutilis ralio. quain subdit S. Doclor, quiii cnsla
(fii iioii solilo /linil. Qh.t norro subse-
juunliu Horat. Satvr. 10 Sirp,- sli/liini vertas, ilcriim
,,x
CQiiJHnclio scxum iion liabcl uuplialem. .Vdeo verum est,
'
, r'J'!!'
'''<!' -'<'"' Seripliinis, ('U-. Hvpressa
nemo JKiiorat. duo verba lu illum, a sciolo qao(.lani iiitrusa, caplandaB
[D) AlKis 'Id. Srriijld riir.
iiiin. 399. antilhesis gralia; qiuv nos cum aliis de causis, tum etiam
J'!^'"^'"'
Victor. Doinini voce jugulatur, per qiieiii Verononsis ac Nonantulani exempUriuin auctoritatn
*a eain dicilur, etc.
expuuximus.
 ;

r,87 SANGTl HIERONYMl 688

c(rUs?iMatih. 22, et luc. 20.) Qiiando dicil, won nw- porum volupialo, aniorem sui concilians (c). Inde

bent, neqne nubentur, sed erunt sicut .Anyeli in Pyrenaeum transiens, Hispaniasoccuparit.et hoc studii
cccHs, non nanira ei substantia corporutn tollilnr, sed liabuerit, ul divilum doinos, el in ipsis leniinas ma-
gloria' niagniindo monstralur. Nequo onim scriptiim xime appetcret : qua- dncuntur ariis dosidiTiis, sem-
est, ernnt .ingeli; sed, sicut .\ngeli, ubi simili udo per discenies, ct nunquam ad scieiitiam verilatisperve-
proniillitur, veritas denegatur. Erunt, inquit, sicxit nientes. Hoc ille scripsit ante annoscirciter (d) irecen-

Angeli, id cst, similes Angelorum : crgo homines tos.Eiscripsitinhislibris^quosadversusomneshsereses

esse non deMneni. Indyll quidcm, el Angclico splen- doctissimo el eloquenlissimd sermone composuii.
dore decorali ; sed lamen liomines : ut ct Apostolus, 4. l:!x quo |)erpondal prudenlia tua, qna Lucinius
Apostolus sil, el Maria, Maria : et confundalur (a) noster laude sii dignusj qui clausil aureif», ne audi-
haeresis, quae ideo incerta et magna promiltil, ul quse rei judicium saiiguinis : et omnem substanliam suam
certa et moderala sunt, auferat. dispersit et dedit pauperibus, ut justitiaejus maneret
3. Et quia haereseos somel
fecimus mentionem, in aeternum {Ps. 111). Nec patriae suae largiiate con-
qua Lucinius nosterdigna' oloquenliae tuba prasdicari lentus, misil Jcrosolymarum et Aiexandrinae Ecclesiae
potesl? qui, spurcissima per Hispanias Basilidis hae- tanlum auri, quantum multorum possil inopiaesubve-
resi sfpviente, et inslar pestis et morbi, totas inira niii. Quod cum multi mirentur et praedicent, ego in

Pyren«um et Oceanum vaslanle (irovincias, fidei Ec- illo magis laudabo fervorem et stiidium Scriplurarum.
clesiasticae tenuit puritatem, nequaquani .suscipiens, Quo ille desiderio opuscula no^traflagilavit, et missis
Armngil, Barbelon, Ahfaxas, Balsamum, et ridiculum sex notariis (quia in hac provincia Latini sermoniS
Leusiboram, ca^ter.ique magis porlenta, quam nomi- (e) scriplorum ponuria ost) de^cribi 455 sibi fecit,

na, quff" ad imperilorum, el muliercularum animos quaecumque abadolescentia usque in praesens lempus
concitandos, (b} quasi deHebraicis foniibus hauriunt, diciavimus? Non nos honoravit, qui parvuli et mini-
barbaro simplices qupsque terrentes sono : ul quod mi Chrisiianorum omnium sumus, ei obconscienliarrt

non intelligunt, plus 45 1 mirentur. Retert In^na-us, peccatorum, Bethleemilici ruris saxa incolimus ;
sed
vir Aposloiicorum lemporum, et Papi*, auditoris Christum, qui honoratur in servis suis; el Apostolis
Evangelistse Joannis discipulus, Episfopusque Eccle- repromittil,dicens:Qui vos recipiunt, me recipiunt.
«

si* Lugdunensis quod Marcus quidam de Basilidis

:
Et qui me recipiunt, recipiunt eum, qui me misit
Gnostici stiipe dcscendens, piimum ad Galliasvene- [Matth. 10).
rit et eas partes per quas Rhodanus el Garumua
: 5. Itaque, carissima filia, hanc Epistolam amoris
tluunt, sua doctrina maculaveril maximequenobiles : mei in illum habeto Epitaphium el quidquid posse
:

feminas, qua^dam in occullo niysieria repromittens, me scieris iu opore spiriiuali, audacier impera, ut
hoc errore seduxeiii : magicis ariibus, et socretacor- scianl sa'cula posl futnra, eum, qui dicit in Isaia :

Origenislarum, quae per id temporis inva-

(a) Scilicel a Posi.it me ut sagiitani eleclam, in pharetra suaabs-
lescebat, et quam saepe infra, et in Epitaphio P.iulcfi ina-
tris post medium late impugnat; tametsi hiec eadem Pe-
condil me » (Isai. 49), duos viros lantis inaris atque
lagiani promiitebaiit, ul ex Epist. Hilarii ad Augustiiium lorraruni inler se spatiis separatos, suo acumine
comperlum est; et Mss. quoque piurium numero habeut, cum mutuo carne se nesciant,
vulnerasse, ut in
confundantur hcereses, et promittunt, etc.
[b) Quiportentosa ha-c nomina qUasi <l<^ Hebraicis fon- amore spiritus copulentur.
libus hauriantur.et pra;cipue Armagil, Balsamon, Leusi-
Subscrifitio.
boram, quae vix, aut ne vix quidem invenias apud aiios
Scriplores, nullibi certe, ncque apud Irenaeum explica-
Sanctam te corpore elspiritu servet ille Samarites,
tnr. Uuo tamen obvia snnt, Barbelon,ei Abraxas, quorum
id est, Servator tt custos, de quo in Psalmo scribitur
alierium filium Dei, seu Beli sonat, ex by^ll, et con-
« Non dormitabil, neqne dormiet, qui cuslodil Israel »
tracte "Jl Bet, Graec. PtjXo?, notnm Idoli nomen alterum ;

confictum nomen est ex 365. localium coelorum positio- (P.s. 120); ui Hir, qui interpietaiur vigil,qn\ doscen-
nuni, ut Irenaeus loquilur, numero. Sed Armagil idem
putamus quod ei Harmogenes scribilur, et Harmoge, et unctum, ut perfectum fieret; indeque Christum appella-
Harmogen, et Armazenon, iii Mss. plerisque Armazel. lum ;
qua de le praistabil ipsum S. Irena;i locum lib. I
Ltcumque aulem legas, puta Oromazum, vel ut aliis pla- cap.29 conferre.
cet, Oromagdam, velerum Persarum Deum, auctore Zo- (c) Non heic modo, sed et mullo posl Epist. ad Hedi-
roastre, significjiri cujus Hebrnicam nominis et) mologian.
; biam quaest. 10, et Comtnentarior. in Isaiaiii cap. LXIV;
a lucis praestaniia ac magnitudine innuere \idelur Piu- mernoria,' fortasse Cunfidens Hieron. Irenaeo aflingii pro-
tarchus in Alexandro. Porro Balsamus Solis nomen est, feclioiiem Marci Egyptii in Hispanias, dnosque in unura
qaem et Phoenices adorantes, patria voce appellabanl confundii hnjusce nominis li«reiicos, quoiuin prior Ma-
Beelsamen,\ii leslis esl Sanchoniaton apuil Eiiseb. 1. 1. gus, quem S. Irena-us confiitat Gallias latie infecit,siv« :

Prajpar. Evang. et apudcumdem cap. 7. m''moTa.n<, Philo ut ipse ioquilur eap. 9. in iis, quir secundum nos sunt,
culium Solis apud Phoenices, « deum hunc, inquit, ununi re!7io?jes/J/(0(/aH^'n.'iP.vmultasseduxiimulieres;allerjunior
essecceli moderalorem pulabanl.eum vocantes Beelsama, /Egyptius, siveMemphitis ducentos fere post annus Hispa-
quod Phoenicuni lingua hominum, firaeca autcm Joveni nias pervasil, ubi Ajiapeu.Helpidium, el riscillianum, Ut .

notal. Atque inde ortum Punicum Buahamen, iioiainni

1- Sulidtius Severns iiarrat, luditores habuii, qui ad an. 380.
ab Auguslino lib. 7. Loculion. c. 1. Sed et Balsamen jjro inCajsarauguslaiio Concilio damnali sunt.Hujus rei veri-

Baalsamen invenies in Plauli Pa-nulo Acl. ;>. Scen. 2. tas ut magis coustet, coiiler cum Sulpilio Isidorum His-
Ut auiem Belenus pro Belen, et Belus pro Bel, iia Bal- paleiisem, uhi de Malio aj;it, et cum utroqne Ireiueum.
iamum pru Balsamen Laiini dixerint, quod signiHcat ex id)M:illem i-quidein ducentos dici pio trecentos, quippe
Hebraica radice Veum; sive Dominum coeli, uiide et iu circa an. 180. contra ha;reses scripsil IreniBus, et quem
quadam Insiripliune apud Seltlenum .Minerva Belisama imfiugnat Marcuin, in vivis adhuc agent. m videlur sup-
dicla est. Deniqae Leusibora, quod mediiulium lucis ponere.
expom potesi, iilad idem putamus esse, quod Irenieus (gi Minus recte aiite nos edili scriptorumque. Alia quas-
•X Haereiicorum seiilentia Magnum Lnniiii vocat, a Palre dam leviora supia einendavimiis.
 : ,

6Sn EPISTOLA LXXVIl. 690

(lit ad Daniel, ad fe quoque veniat, el possis dicere : 18). Unde prafcifiitur eis, ut levent oculos, et vi-
dormio, et cor meum viyilat {Cant. o). deant caniidas segf-tes, quae paralae sunt ad meten-

EPISTOLA LXXVI (a)

dum {Luc. 21 -, et Joan. 4).

AB ABIGAInr.
3. Quod autem precaris, ut nostris monitis Nabu-
choionosor, et Rapsaces, et Nabuzardan, el Holo-
Abigao Pre.sbylero excusat se, quod non scripserit
fernes in te occidanlur, nunquam nostra auxilia pos-
eumque consolatur, ne moleste ferat ccecitatem
lularcs, si in te viverint. Sed quia illi mortui sunt, et
corporis, cum, animo cernat. Denique integritatem
cum Zorobabel, el cum Jesu filio .losedec Sacerdote
ejus laudat, eique commendat Theodoram viduam
magno(l. Esd. 3), cum Ezra quoque,et Neemia rui-
Lucinii.
nas Jerusalem sdificare coepisti ; nec miltis merce-
\. Quanquam mihi multorum sim conscius pec-
des in perlusum sacculum, sed thesauros tibi in coe-
catoruiii, et quotidie in oralione flexis genibus loquar -.

lestibus paras, idcirco nostras appetis amicitias, quos

Delicla juventuiis inea", et ignorantias meas ne me-
«
Christi famulos arbitraris. 457 Sanciam filiam meam
iiiineris » [Psul.lk.l): lamen sciens dictuni esseab
Theodoram, sororem beatae memorise Lucinii, per se
Aposiolo : « Ne inflatus superbia incidat in judicium
commendatam, meo sermone commendo, ut in cceplo
diaboli»(l,rim.3. 6):Etinaiioloco scriplum: fSuper-
itinere non Terram sanctam multo per
lassetur ; ut ad
bisDeus resistit; huniiiibusaulemdatgraiiam »{Jacob.
eremum labore perveniat ut non putet perfectam :

4. 6), nihil ita a (uiTiiia conatus sumvitare quam tu-

esse virlulem exisse de ^Egypto sed per innumera- ;

mentem animum, el cervicem erectam, Dei contrase

biles insidias ad montem Nabo, el ad Jordanem flu-
odia provocantem. Novi 4I5€> enim magistrura et
vium pervenire {ISum. 33) ut accipial secundam in :

DominumctDeum meum in carnishumilitatedixisse :

Gaigala circumcisionem : ut illi {e) Jericho corruat,
« Discite a me, quia milis sum el Immilis corde y>

sacerdotalium tubarum subversa clangoribus : ut ju-

[Matth. H . 29) et anle i)er os David cecinisse « Me-
: :
guletur Adonisedec : ut Hai, et Azor pulcherriraae
menio, Domine, David,et omnis mansueludinis ejus »
quondam corruant civitates {Jos. 3. 5. 6. 10. 11).
[Ps. 131 . 1). Et in alio loco legiinus : « Ante gloriam
Fratres qui nobiscum in Monasterio sunt, le salutant.
humiliabitur cor viri; ot ante ruinam elevatur »
Sanctos quinosdiligere dignantur [al. conantur], per
(Prov. 18. 12). Ilaque obsocro te, ne me pulessumptis te oppido salutamus.
hlleris tuis ante tacuisse ; et aliorum, vel infidflita-
tem, vel negiigeniiam in me referas. Quid enim
EPISTOLA LXXVII (/").

causae erat, ut provocalns officio, tacerem, el ami- AD OCEANUM.

citias tuas meo silenlio repellen m, qui ultro soleo De morte Fabiolce.
bonorura appetere nrcessitudinera, et me eorura in Fabiolam nobilem feminam laudat ,quodpost lapsum
gerere caritati ? a Quia melioressuut duo,quam unus: ad Christum conversa sanctissimam vereque ,

et sialter ceciderit, aballoio fuiciptur. Fnniculus tri-

christianam egerit vitam, gloriosumque meruerit
plex non facile rumpitur, et frater fralrem adjuvans, vitoi finem. Tum alteram de 42. Mansionibus epis-
exalt.ibilur » {Eccles. 4. 9). Scribe igitur audacter ; tolam huic jungit., atque ejus memorice reddit.
et abseniiam corporum, crebro (t) vince sermone.
1. Plures anni sunt ,
quod super dormitione Blae-
2. Nec doleas, si hoc non habeas quod formiculae,
sillae, Paulam venerabilera feminam, recenti adhuc
et muscai, et sorpenles habent, id est, carnis oculos :
vulnero,consolatu8 sum {Epist. 39. de Obit. Blcesil.).
sed illum te oculnm habere laelare, de quo in Can-
Quartae aestatis circulus volviiur, ex quo ad Heliodo-
lico dicitur Canticorum ; « Vulnerasti me, soror mea rum Episcopum Neputiani seribens Epitaphium
sponsa, uno de oculis tuis » {Cant. 4. 9); quo Deus quidquid habere potui viritun, in illo lunc dolore
videlur ; dequo aMoyse dicitur : « Transiens videbo
consump.^i.Ante hoc ferme bienniuui.Pammachio meo
visionera hanc magnam » {Exod. 3. 3). (c) Denique pro subita peregrinatione Paulinae, brevem Epislolam
quosdam ctiam mundiPhilosophos legimus, uttoiam virum plura loqui,
dedi, erubescens ad disertissimum
cogilationem ad mentis cogerent puritatem, sibi ocu- et ei sua ingerere, ne non tam consolari amicura vi-
los eruisse. El a Prophela dicitur : « Intravil mor^ Nunc
derer, quara stulta jaclintia docere perfcctum.
per leneslras (d) vestras > {Jer. 9. 21). El Apostuli
mihi,fili el uliro appeienli, debitum
Oceane, volenti
auiliuni ; « Qui videritmulieiem ad concupiscendum
munus quo pro novitate viriutum, veterem
iinponis,
eani, jam moechatus cst eam in corde suo » {Matth.6.
maleriam no\am facism. In illis enim vel parentis
Alias 3-2. Scripta paiilo post superiorem.
(a) alfectus, vel moeror avunculi, vel desiderium mariti
[b)Iinpres.sam leclioiicm reliquimus, quod ei plerique
temperanduni fitit; et pro di\ersitate personarum,
Mss. assenliaiilur; forlasse lamen verius liabfnl alii editi
JKnge [iro rince. i^ux vero liinc soquuiilur argumenlapro diver^a de Scripturis adhibenda medicamina.
forliler feienda corporis cjecitate, confer cuin iis, quce
sunt scripia ail Caslruliuiu epistola 68. (e'^ Victor. muri Jericho corruant tum Marliaiiaeus :

(c) Deniocrilus, et Meirodorus, quos Cicero in Tuscul. lurt>arum,i\iiod forle lypographorum est mendum. Deni-
quaest. et lib. V. de Finibus sibi ociilos iradit iTuisse, que pro Adonisedec velusliorcs el Mss. aliquol Adoni-
ul natnra' secreta siiblilius rimaretur. hez-ech ; sed hic alius i'si, cui post Jusue iiiortem, pe-
[d) Jiic liabenl Mss. juxta LXX. ahi tamen impressi, no- dum manuuunjue digili tamum truncaii sunt. Adouise-
slras cuni Vulgaia interprete. Mox verba jam mwchatiis dec auiem cum quinque aliis regibus jugulatus est. Vide
est eam in corde suo, quorum loco erat et reliqua, ex Josue cilalis locis.
duobus Mss. et v«leri editione reposuimus. (/) Al. 30. Scripla hoc anno 399.
 :

(i'.ll SANGTI HlliRONYMl 092

2. Fuhifllo' laudex. — In pr;vseiUiarum Iradis niilii vitiosiiin : dimisit illiusot illius criminisnoxium : di-
Fabiolam, Iniidpm Clirisliannrinii, niiracnliim Gcn- misil (pene quod, clamante vicinia, uxor sola
dixi)
liliuni, iiiclum paiiporum. 1^^ solaliuni Moiiacho- non prodidil. Sin autom arguitur, quaro ro|)iidiato
ri:m. Qnidtpiid primum arripuoro, soiiueiitiiim com- mariio, nou iimupla permanserit, facilo cnipam fatc-
paialione vilescil. Jcjnnium prK'dicem ? sed praeva- bor, dum tamen referam necessitatem. Melius est,
loscunt eleemosyna'.IIumilitalem landcm ? sed major inquit Apo9>lo\\is,nubere, quamuri (1 Cor. 7. 9). Ado-
.

csl tidci ardor. Dic.im appetilas sordos,ot in condem- lescentuia eml, vidnitatom snam servare nonpolerat.
nalionem veslium sericarum plcbcium cultiim el ser- Videbat aliani legem in membris suis repugnanlom
vilia indumenlK quaesita?PLUSESTanimumdopopuissc, legi mentis suae {hom. 7. 23), et scvinctam eicapli-
quam cullum. Difficilius arroganlia, quam auro care- vam ad coitum trahi. IMeliusarbitrata cst aperte con-
mus ct gommis. llis onim abjectis, inlordum glorio- fitori imbecillitaiem suam, ol umbram quamdam inise-
sis lumemus sordibus el vomiibilem panperlatom po-
: rabilis subiro conjugii, quam sub gloria univira! opera
pulari aurae ufferimus. Cef.ata viRTUs.et conscienlise exerccre meretricum. Idom Apostolus vult viduas
fota secreto, Deum solum judicem respicit.Unde no- adolescentulas nubere, filios procreare, nullam dare
vis mihi ost efforonda pra^coniis, et ordinc Rholonun occasionem advorsario maledicli gratia {} Tim. 5).
pra'tormisso, tola de conversionis ac pusnitentiir' [al. Et protinuscur hoc velit, exponit : « Jam enim qua'-
confessionis , et conversationis] incunabulis assumen- dam abierunt rotro postSatanani. » Igitur et Fabiola,
da. Alius forsitan scholae memor, Q. Maximum. quia persuaserat sibi, et putabat a se virum jure di-
Vnum qtii nobis,cunciando restituit remiJEneid. missum, nec Evangeiii vigorom noverat, in quo nu-
6), et totam Fabiorum gentem proferret in medium : bendi universa causatio, vivenlibus viris, feminis
diceret pugnas, describeret praelia, et per tant* nobi- amputatur, dum niulla diaboli vitat vulnera, unnm
litatis gradiis Fabiolam venisse jactarel, ut quod in incauta vulnus accepit.
virga non poterat, in radicibus demonstrarel. Ego 4. Fabiohe pamitentia publica. — Sed quid ego
diversorii Bethleemitici, et praesepis Dominicianiator, in abolitis et antiquis moror, quaerens excusare
in quo virgopuerperaDeum fuJit infantem, ancillam culpam, cujus poenitentiam ipsa confessa est? Quis
Christi, non de nobilitate veteris historiae, sed de hoc crederet, nt post mortem secundi viri in se-
Ecclesiii' humililale prodncam. melipsam reversa, quo tempore solent viduae ne-
3, Et quia statim in principio, quasi scopulus qui- giigentes, jugo servilutis excusso, agere se liberius,
dam, et procella mihi obtreclatorum ejus opponitur, adire {b) balneas, volitare per plateas, vultus circum-
quod secundum sortita matrimonium, prius relique- ferre meretricios •, saccnm indueret, ut errorcm publi-
rit, non laudabo conversam, nisi prius ream absol- ce faleretur,et tota urbo spectanle Romana, ante diem
vero. Tania prior maritus vilia habuisse narralur, ut Paschaein Basilica quondam (/) Leterani.qui Caesaria-
ne scortum quidem el vile mancipium ea sustinere no truncalus 4[©Ostaretin ordino poeni-
est gladio,

posset. Quae si voluero dicere, perdam virtutem fe- tentium, Episcopo, Presbyteris, et omni populo col-
minae, quse maluit culpam subire dissidii, quam cor- lacrymantibus, sparsuni crinem, ora Inrida, squalidas
poris sui infamare partem, et maculasejus deiegere. manus, sordida coiia submilteret? Qua! peccata tlo-
Hoc solum proferam, quod verecundae matronae et tus iste non purgei? quas inveteratas maculas haec
Christianae satis est. Praecepil Dominus uxorem non lamenta non abiuant? Petrus trinam negationem
debcre dimitti, cxcepta cansa fornicationis : el si trinaconfessionedelevit (,/ort7i.21). Aaronsacrilegium,
dimissa manere innuptam {Matth. 5 et 49).
fiieril, [d) et conflalum cx auro viluli caput, fraternae cor-
Quidquid viris jubetur, hocconsequenter redundat in rexere precesiExod. 32). David sancti et mansuetis-
feminas. Neque enim adultera uxor dimittenda est, simi homicidium paiiter et adulterium, septcm
viri

et vir moechus tenendns. " Si quis mcretricijnngilur, dicrum emendavit fames (2. Reg. 11. 12). Jacebat in
unum corpus facit »
(1 . Cor.6.1 6) : ergo et quae scorta- terra, volutabalur in cinere, et oblilus regiae poles-
tori impuroque sociatur, unum 459 cum fo eor- tatis, lumen quaerebat in tenebris. Illumque lantum
pus efficitur. Aliae sunt leges Caesarum, aliae Christi respiciens quem offenderat, lacrymabili (al. lacry-
aliud Papianus, aliud Paulus nosler pra?cipit. Apud maU) Yoce dicebat : Tibi soH peccavi, et malum coram
illos («j viris impudicitia> frcna laxautur : et soio slu- te feci (Ps. 50.6). Et : l\edde mihi UHtitiam salutaris
pro alque adullerio condemnato, (1) passim per lu- tui, etspirituprincipaliconfirmame{lbid. 14).Atque
panaria et ancillulas libido permitlitur : quasi cui-
pam dignilas non voluntas. Apud nos, quod
faciat,

non iiccl feminis, aeque non iicel viris et eadom ser- :

{b) In editis aliquot, et Mss. occurrit interdum balnea

vitus pari conditione censctur. Dimisit ergo, ut aiunt,

pro balneas non tam lieic loci, qiiani alibi; nec dubium.
quin ex criticorum liccntia, nam balnea iilurium numero
dici negat Varro dc Ling. Lat. lib. 7. Neque ab eo qiiod
dicunt balneum, habet miiltitudinem consuetudo.
[c) Plautii Laterani, qui ut Taciins Annal .lib. XV. cap. 60.
(0) Augusiin. deCivit. Dei 1. 14 c. 17. « innsu, inquit, tradit. in Neronem conjura^^se deprehensus, pleiius cons
scorlnrum, qnam terrena Civitas licitam turpitudinem tantis silentii triicidatiis est. Ejus palatium in Cffilio
f''cii, quariivis id a;,'atur, quod ejus civitatis nulla lex monte postna incoluit Constantinus, tiim Siivesiro Pap^
vuidicat, etc. Vidend. porro ff. lib. 48. et Cod. 1. 9. til.
..
donu dedii,a quo in Basihcam S. Joarinis, qiia; ad hanc
A(l les. .lul. de .\clult. I. I. 22. el 2';.
iisque diem de iiomine Laterani appellatur, conversum est.
(1) Duhitat Gravius iium paxsira Hier. scripserit
pro ((!> Alitcr ob conflalum, etc. et quidam Mss. penes Vi-
passim quemaflmodum alibi ex TertuUiano
notatum est. etorium, ex conflato ex auro vituli capite.
Q
m EPISTOLA LXXVIl. 694
taclum esl, ul qui mo prius dociicrat virtulibus in vadosis locis resedimus, ul major nobisetabsque
suis, quomodo slans non caderom, docoretpcr poeni- ullo impedimento se laudum ejus campus aperirct.
iftnliam, f[womO(lo cadons rcsurirorom. Quid lam im- Recepla sub oculis omnis communione, quid
Ecclesi;c'
pium legimus inler reges, quam quo Scri-
Acliab, cle f.cil ? scilicet in die bona malorum non oblita est
plura dicit : Non fuit aliustalis ut Achab, quivenun- {Eccli. 11); et post iiaufragium rursuintentare noluit
datus est, ut faceret malum in conspectu Domini'*. periculanavigandi.Quin potius omnem censum.quem
(3, Rcg. 21.) Ilic cum proptcr sanguiiiem Nabuliice habere poterat (iTat autem amplissiuius, et respon-
corrcptus fuisset ab Elia, elaudissel iram Domini per dens gencri ejus) dilapidavil, ac vendidit : et in pe-
Prophelam: « Occidisli,etinsu|)er po^sedisti : cl ecce cuniam congrogatum, usibus pauperum pra^paravit :

ego inducam super lo malum, ot demetam posleriora et prima onmium (c) voaoKOjxetov inslituil, in quo aegro-
lua, 11 el reliqua : sciJit veslimeula sua, el operuit tantos coUigerctde plateis, et consumpta languoribus
cilicio elambu-
carnoni suam, jejunabalque in sacco, atque inedia miserorum membra foveret. Describam
iabat dcmisso capite. Tunc 1'aclus cst scrmo Dei ad ego nunc diversas hominum calamitales, truncas na-
Eliam Thcabyten, dicens « Nonrie vidisti Achab hu- : res, elfossos oculos, semiustos pedes, luridas JG9
miliatum coram me ? Quia ergo humiliatus est inanu-, lumenles alvos , exilo femur, crura tur-
mei |al. tinioris meijcausa, noninducam maluinindie- genlia, et de exesis ac putridis carnibus vermiculos
bus ejus. » felix poenitenlia, quse ad se Dei traxit bullientos ? Quoties morbo regio, et pedore confoc-
oculos, ([im furenlem senlentiam Dei, confesso er- tos humeris suis ipsa porlavil ? quoiies lavit purulen-
ronr mutavil. Hoc idem et Mannssen in Paralipome- lam vulnorum saniom quam alius aspicere non vale-
iion (2. Par. 330 suppie Hbr.), oi Niniveu fecisse legi- bal ? Praebebat cibos propria manu, et spirans cada-
nius in Prophela ( Jon. 3. 4), Publicanum quoque in vcr sorbitiunculis irrigabal. Scio mullos divites el reli-
Evangelio (Ltic. 10). E quibus primus non solum in- giosos ob stomachi angustiam exercere hujusmodi
dulgentiam, sed el regnum recipere ineruit; aller miseticordiam per aliena ministeria, et clementes
impendenlcm Dei fregitiram ; lertius pectus verberans, esse pecunia, non manu. Quos equidem non reprobo
pugnis, oculosnon levabat ad ca>lum ; etmuUojuslifi- et toneritudinemaiiinu ncquaquam interpretor intide-
catior 'ittl recessit Publicanus humili confessione litatcm : sod sicul imbecillitati stomachi veniam Iri-
vitiorum, quam Pliaris;cus su|)erba jaclatione virlu- buo, sic perfoclce mentis ardorem in ca'lum laudibus
tum. Non est loci hujus ul pccnitenliam praerdicem, fero. Magna fides ista contemnit. Scio [al. Scit] quid in
et quasi conlra (a) Montanum,Novatumque scribens Lazarodives purpuratus aliquando non fcceril, qua-
dicam, illam hostiam Domino esse placabilem li superba meus retributione damnala sit {Luc. 16),
{Psal. 26) ; et, « Sacrificium Deo, spiritumcontribu- Illequem despicimus, quem videre non possumus,ad
latum » {Psal. 50. 19): Et, « Malo poenitentiam pec- cujus intuitum nobis vomitus erumpit, nostri similis
caloris, quam mortem : « {Ezech. 18. 23) : Et, « Ex- est, de eodem nobiscum formatus est luio, iisdem
surge,exsurgeJerusalem » {Isai. 60. 1 ;et Baruch, 5.
compactus elementis. Quidquid patitur et nos pati
5) ; ct multa alia, quffi prophetarum clangunt tubse. possumus. Vulnera ejus exislimemus propria ; el
5. Hoc unum loquar, quod et legentibus utilo si;, omnis animi in allerum duritia, clemenli in nosmcl-
el pneseiUi causse convoniat. Non esl confusa Do- ipsos cogilatione fiangetur.
minum in terriset ille eam non confundelur [al. con- Non, mihisi linguce centum sint, oraquecentum,
fundet\ in coelo {Luc. 9). Aperuit cunclis vulnus Ferrea vox,
suum, ctdecolorem [al. dedecorem] in corporc cica- Omnia morborum percurerre nomina possim.
Iricem tlens Ronia conspoxit. Dissula habuit lalera, {E.V /Eneid. 6.)
nudum caput, clausum os. Non est ingressa Ecclc- qua; Fabiola in tanta miserorum refrigeria commula-
siam Domioi, sed cxtra castra cum Maria sorore vil, ul multi pauperum sani languontibus inviderent.
Moysi separala censedil (Num. 12. 15), ut quam Sa- Quanquam illa simili liberalitate crga Clcricos, ct
ccrdos ejecerat, ipse revocarcl. Descendit de solio .Monachos, ac Virgines fueril. QuoJ Monasterium
deliciarum suarum, accepil molam, fecit farinam, el non illius opibus sustentatum esl? quem nudum , et
(liscalceatispedibus transiviltluenla lacrymarum.Sedit clinicum non FabioUe veslimcnta lexerunl ? in quo-
super {b) carboncs ignis. Hi oi fnere in adjutoriuin. rum se indigentiain non clfudit pra^cops el fojlina
Faciem, per quam secundo viro placuerat, verbora- largiiio? Angusla misericordia' c^jus Ronia fuit. Pera-
bai, oderal gemmas, linteamina videre non poterat, grabat ergo insulas , et totum Elruscuin mare, Vol-
ornamenta fugiebat. Sic dolebat, quasi adulteiium scorumque provinoiam.et recondiios curvorum litto-

commisisset et multis iinpendiis modicaminuin unuin rum sinus, in cpiibus Monachorum consislunt chori,
vulnussanarc cni^iebat. vel proprlo corporc, vol transmissa per viros sanclos
6. Diu niorali siimus in poenitenlia, in ((ua voiul ac lidcles muniticonlia circumibat.
7. Uude repente el contia opinioDcm omuiuni Jc-
(rt) Hi rluii liaTiUici lapsis pccniloutiam doiieg.ibaiit.
(I>) Krasmiis i-arboiies David desolalorios, vel eum ([iio
Isaia' labra piiri,'ita sunl, iicrpoiani iiitiTprelatiir, (pioiii (f) Ileniiv Erasin. interprelalur voijouvTox(ofi.tov, quod
Victoriiis siii;illal, oslcndilque eos alludi, (pios suli liiii'iii est rinculiim, liiiic forle ailducliis, quoii in
laiiijiieittiiiiii
cap. -i". Isuias, lialiyli)i;ein ad puTiilentiaiii exliorlaiis, aliquol vetusiioribus iinpressis Grajco vocabuio vo<toxo-
proponil : " llabes carboiies igiiis : sedebis super eos : |jL£tov islh;ec interprelalio, id esl languentiiim lilla, ad-
hi erunl libi iii adjutorium. " debatur.
695 SAN('T1 HIERONYMI m
rosolymani uavigavil. ni»i 40«< imilloruiu cxceiila pub Pario, regc Medormn, viginli annis Orientem te-

coiicursii, nostro parumpcr usa esl liospitio : cujus nuissc captivum , et ab .Egyptiis alijue ^Elhiopibus
socieialis recordans, videor mihi adlmc videre quam annum exegisse vecligal. Avertal Jesus ab orbe Ro-
vidi. Jesu bono, quo illa lervore, quo sludio inlenla mano talcs ullra lieslias. Insperali ubiqiie aderant,
eraldivinis voluminibus ? et veluli quamiiam famem cl famain celeritate vinconles, non rcligioni, non di-
satiare desiderans, per Prophelas, Evanjjclia, Psal- gnitatibiis, non a'tati parcebant, non vagientis mise-
niosquc currebal : quaesliones et proponens, et so- rabantur infantia'. Cogebanlur mori, qui nondum
lulas recondens in scriiiiolo pectoris sui. Nec vcro viveie coe|)eraiil ; et nescientes malum suum, inter
satiabaliir audiendi cupidiiie, sed adilons scientiam, hostiiim manus ac lela ridebant, Consonus inter om-
a'idebat dolorem {EccL 3) ; ei quasi oleum flamma' nes rumor, petere eos Jerosolymara, el ob nimiam
adjicicDS [al. adjeceris], majoris ardoris fomenla ca- auri cupidiialem ad hanc urbem percurrere (d) Muri
piebat. Quodam diecum mauibus Movsi Nuineros
iii neglecti pacis incmia, sarciebaniur. Antiochia ohsi-
lenereinus, et mo vcrecunde rogaret, quid sibi vel- debatur. Tyrus se volens a terra abrumpcre, insulam
lel honiinum tanla congeries : cur singula' tribus in quaerebal antiquam. Tunc et nos compulsisumiis pa-
aliis atque aliis locis varie jungerenlur : quomodo rare naves, esse in littore, advenlura honiura praeca-
Balaam ariolus siclutura Christi mysteria propheta- ver.', eisaevientibus ventis, magis barbaros meluerc,
rit {Niim. 20), ut nullus propemodum Prophctarurh quam nautragium ;non tam propria^ salut', quam Vir-
tam aperie de co vaticii alus sit ; respondi ut poiui, ginum cistimonia' providenles. Eral illo tempore
etvisus[al. nisus\ sum interrogalioniejus satisfacere. quaedam apud [al. inter] nos (e) di>sensio, el barba-
Revolvens ergo librum, pervenii ad eum locum, ubi rorum pugnam domestica bella superabant. Nos in
catalogus describitur omniiim Mansionum, per quas Oriente lenueruni jam fixae sedes, et inveteralum
de JEgypto egrediens populus, pcrvenit usque ad sanciorum Locorum desiderium. Illa, quae tota in

tluenta Jordanis [Nmn. 33). Cumque causas quaere- sarciais orat, et in omni urbe peregrina, reversa
ret etraliones singularum |al. singulorum), in qui- est ad patriam, ul ibi pauper vivoret, ubi dives fuerai;
busdam ha!silavi, in aliis inoffenso cucurri p' de, in manens in alieno, qua; -i05 multos prius hospites
plerisque simpliciler ignorantiam confessiis sum. liabuit sermonem longius protraham) in cons-
: el (ne
Tunc vero magis coepit urgere, etquasi noii mihi li- peclu Romanae urbis pauperibus erogarel, quod, illa
ceret nescire, quod nescio, exposiulare, ac se indi- tesle, vendiderat.
gnam tantis mysteriis dicere. Quid pliira ? Extorsit 9. Nos hoc tanlum dolemus, quod pretiosissimum
mihi negandi verecundia, ul proprium ei opus hu- de sanclis Locis monile perdidiraus. Recepit Roma
juscemodi disputaiiunculae pollicerer, quod usque in quod amiserat, el procax ac maledica lingua Genti-
praesens terapus,ul nunc inteiligo, Doraini voluntale lium oculorum leslimonio confutata est. Laudenl
dilatum, rediletur memorice illius : ul sacerdotalibus misericordiam ejus, huiniliatalcm,fidem
ca'teri ego :

prioris ad se vohiminis induia vestibus per mnndi ardorem animi plus laudabo. Librum quo Heliodo-
hujus solitudinemgaudeatsead terram repromissionis rum quondam juvenis ad eremum cohortatus sum
aliquando venisse. {Epist. 14), tenebal memoriter ;
elRomana cernens
Verum quod coepimus, prosequamur. Quaeren-
8. moenia, inclusam se esse plangebat. Oblita sexus,
tibus nobis dignum tantae 46-1 femina^ hal-itacu- fragilitalis immemor, ac solitudinis tanlum cupida,
lum, cum illa ila solitudinem cuperel, ut diverso- ibi eral, nbi atiimo morabatur. Non polcrat leneri
rio Mari» carere nollei : ccce subito discurrentibus amicorum
consiliis ila ex urbe, quasi de vinculis,
:

nu[.tiis,Oriens totus iniremuil [ai intonuit \ zh u\- gestiebat erumpce. Dispensationem pccuniae, el
tiraa Moeotide inler glacialcra Tanaiu et Massageta- caulam distribulionem genus infide itatis vocabat.
rum immanes populos, ubi Caucasi rupilius feras -^on aliis dislributionem eleeraosynarum tribuere;
genies (a) Alexandri clau?tfa cohibent,ernpisse Hun- sed s iis pariier eflusis, ipsa pro Christo stipes optabat
norum examina, quaj pernicibus equis huo iliucquc accipere. Sic festinabat, sic impaiienseral morarum,
volita[itia,caedis pariter,ac lerroriscunclacomplerent. ul illam crederes profecturam. Itaque dum semper
Aberat lunc Roraaniisexefciius,et (fc) bellis civilibus paratur, mors eam invenire non poiuit imparalam.
in Italia l( nebalur. Hanc gentem (c) Herodotusreferi, 10. Inter laudes feminae subito mihi Paminachius
meus exorilur. Paulina dormit ut iste vigilel. Prae-
Tauri monlls angnsiise sunt, quas Caucasias portas
(a)
vocai Plinius hb. 6. et saiis accuiate describil, aiii ple- peram leclionein ex Herodoto, sed
Scaliger. Hieronyini
rumqiie Auctorts, Caspias dicuot. Herodoti e\ ita legissc a(iparet, puto
Hierun\mu, qui
[b) Bellum cixile Argobasius excilaverat, qui occiso emeiulandam idque eo libentius, quod ininori hujus sup-
;

Valenliniano Juniore, Eugenium Irnpeialorem conslitue- pulatii-ni et Josephus, el Kusebms suffragentur.

ral. Conira hunc curi) |.ergeret Tlieodosius ann. 394. Ro- (d) Voceui muri duo Mss. et velus edrlio ignoranl; mox
manas secuni Le^iones duxil, qUiC adhiic in Italia eiant, alio, eoque facde meliori sensu legunt, « iNeglecta pacis
cum Hunni imperii lerras an. 39.5 vaslareiit. iiicuria sarcieljalur Autioctiia. Tyrus, se volens a teira
Ha'c narral Herodolus lib. 1. ca|i. 106. sub Scyllia-
;() altrumpere, » etc. Porru insulam antiquam intellige Pa-
runi nourne; sed aniios XWIII. pia-ferunl tiodie Hero- l.pljrum-, el Vid. Plinium lib. 5. cap. 19. lum veteres
doli coilices, qua de causa Hieroiiynmm Scaiiger notat, Geographos.
quod suppuici tantum XX. Sed in eo apud Hcrodolura Celebris nempe illa cuni Joanne Jeiosoiyirjii. ac
{e\
numero cnagnam inesse difficultatem, observarunt alii : Ri.flino in causa Origenistarum. Paulo infra quidamWss.
ego viUum insedisse non dul/ito, adeoqu •, non ul per- atque edui vetusliores, tenuil jam pxa fides.
6^7 EPISTOLA LX XVIII. 698

cedil marilum, ul Christo famiiiurn derelinquat. Hic dinem confluentem. Non plue?e, non porlicus, non
ha.'res uxoris, et haere'iilalis alii possessores. Gerta- imrnincntia desupcr tocia capere poteranl prospe-
bant vir ei femina, quis in (a) Porlu Abrahae laber- ctantes. Tunc siios in unum populos Rdma conspe-
naculum figercl : et erai haec inter utruinque con- xit : favebant sibi omnes in gloria poenitenlis. Nec
tenlio, quis humanitale superarel. Vicit ulerque, et mirurn si de ejus salute hornines exuUarenl, de cujus
ulerque superatus esl. Ambo se victos et viclores fa- convorsioiie Angeli lctJtabanlur in coelo.
tenlur, dum qiiO'l alier ciipiebat, uterque perfecit. Hoc tibi, Fabiola [al. mi Fabiola], ingenii mei
12.
Jiingunt opes, socianl voluntates, ul quod aemulatio senilcmunus, has officiorum inferias dedi. Laudavi-
dissipatura erat, concordia cresceret. Necdum di- mus sa^pe virgines, viduas, ac mariiatas, quarum
ctum, jam factum. Emitur hospitiiim, et ad hospi- semper fuere candida vestimenta, qu;r sequuntur •

tium [al. et hospitum] turba concurrit. a Non est Agnum quoqne vadit » {Apoc. 14. 4). Felix prae-
enim labor in Jacob, nec dolor in Israel » {Num 23. conium, quod nulla lotius vitae sorde 4G7 macula-
21. juxta LXX). Addiicunt inaria, quos in gremio tur. Procul livor, facessat invidia. Si paierfamilias
suo terra suscipiat. Mitlal Roma properantes [al. bonus est, quare oculus noster malus est ? Quae inci-
navigantes], quo% navig;)iuros littus molle confoveat. derat in latrones, Christi humeris reportata est {Luc.
Quod Publius semel fecit in insula (1) Melite erga 10). Multae mansione,'; suiil ajiud Patrein [Joan. 14).
unum Aposto!um,et (necontradictioni locum tribuam) Ubi abundavit peccatum , superabundavii gralia
400 in una navi; hoc isti et frequenter faciunl et [Eom. 5). Cui plus dimitittur, plus amat {Luc. 7).
in plures solum inopum necessitas sustenlatur,
: iiec
EPISTOLA LXXVIII (c)
sed prona omnes munificentia aliquid et habenti-
in

bus providet. Xenodochium in Portu Romano situm SEU LIBER EXEGETICUS AD FABIOLAM.
loluspariter niundus audivil. Sub una aestate didicil
De XLii mansionibus Israelitarum in deserto.
Britannia(2) quodiEgyplus et Parthus noverantVere.
Postquam egressus Hebneorum ex Egypto,et diutur-
H. Quod scriptuiii csi : a Timentibus Dominum, ni itineris historiam spiritualiter intelligendam
omnia cooperamur in bonum (Rom. 8. 28), in obitu
docuit,Mansionumordinem prosequitur,singulam
tantae feminaj vidimus comprobaium. Quodam praesa- quamijue juxta tropologiam exponens ; redditque
gio futurorum ad multos scripserat Monaclios, ut ve-
ita memorice Fabiolce opus, quod ei viventi promi-
nirent, et se gravi onere laboiantem absolverent, serat.
faceretque sibi de iniqno mammona amicos, qui eam 1. In septuagesimo septimo Psalmo, quem juxta
reciperent in aeterna tabernncula {Luc 19. i9). Ve- Evangeiistam Matthaeum iCap. 13. v. 35) ex persona
nerunt, amici facti sunt : dormivit illa quo modo Domifii diclura credimus, decem plagarum in iEgy-
voluit : et deposita tandem sarcina, levior volavit ad
pto, et egressionis Israel in solitudinem, narratur
coelum. Quanlum haberel viveniis Fabiola; Roma historia. i^umque nulli diibium sit, facta esse quae
miraculum, in mortua demoiislravit. Ntcdura spiri-
scripta sunt, quasi aliud littera sonet, aliud spiritus
tum exhalaverat, necdnm debitam Christo reddide- clausum teneat : « Aperiam, » iiiquit, « in parabola
rat animam,
os meum : loquar propositioncs ab initio. Quanta
Et jam fama volans, tanti prcenuntia luctus. audivimus et vidimus, ea et patres nostri narraverunt
{Mneid. /. l.)
nobis » {Ps. 77. 2. et 3). Uride et Apostolus iisdem
totius Urbispopulum ad exequias congregabai. So- verbis, quia eodem et spiritu : « Haec autem, » ait,
nabant Psalmi, et aurala Templorum [b] tecla re- <iomnia in figura contingebanl illis scripla sunt au- :

boans in sublime quatiebat alleluia. [laudes, tem ad (rf) commonitionem nostram, in quos fines
Hic juvenum cliorus, ille senum, qui carmine saxuloruin devenerunt '> {i.Cor.\Q.[i) : Et, « Nolo
Femineas, et facta, ferant. [Ibid.l. 8.)
vos iguorare, fratres, (juoniam patres nostri omnes
Non sicFurius de Gallis, iion Papirius de Samniti- subnube fucrunt, etomnes maie transierunt, et om-
bus, non Scipio de Nuinainia, non Pom|ieiiis de
nes in Moyse baptizali sunt, in nube et in mari el :

Ponli gentibus triumphavil. IUicorporaviccrani, ha^c

oiii! es eamdem escam spiritualem manducaverunl,
spiriluales nequiiias subjugavit. Audio pra^ceden- et omnes eumdein potum spiritualeni biberunt. B be-
lium turnias, et ratervatim in exeiuiis ijus multitu-
bantautem de spirituali coiisequente eos petra pe- :

{n) Conferonda illa ad Pammachium ICpisiola nuni. 11. tra autem erat Christus » [Ibidem 1 et seqq.). Si ergo
ubi, « Audio te, inquil, Xeiiotlocliium in portu fecisse
Roinano, et virgHm lic arbore Abialiam in .\iisonio plan- par^ histori* itiueris ex iEgypto spirilualitcr accipi-
tasse lillore » lum qua' iii eum locuin adnolavimus.
: lur, et ca'tera, qua* ab Apostolo pro angustia teni -

{b) Ab impressis Krasm. el Martian. aberal tecta, qua

poris praUerinissa sunl, ejusdem esse iuteliigenliit^
delracla voce, claudicai sensus nos ex aiiis cditis ac :

Mss. suffecimus. Poi ro vtterem Chrisllanorum islam con- convincentur. Nam idem Propheta, ([iii iu alio loco
supiudinem Iwtandi in pioruin funeribus.quam plerique
alii Scriplores probanl, menlo nosior Hienm. iii Vita (t) .ilias i^il. Edita eodem tempore quo sitperior.
Pauli Eiemiice Christianam traditionem \ocat. Huiic locum ubi logimus supra epist. "4. ad Kurtin.
(d)
(1) Aniea cum esset Mitytene, Gravius e Mss. codd. n. 2 pro Verbis ad commonitionem, \el correptionem no-
fecit Milela. s/r«/H, expressimiis e .Mss. de nobis. Heic autein loci non
(2) Haud satis placet, quod alio sensii rescribere Gra- eadem consoiial Mss. aucloritas. Kt Terludianus quidem
vius inaluitex uno veteri cod. q^wyrf .liyyptits et Parthus ad nos commonendos legit, aique ipso in Gra-co est «p6i;
agnoverant : vere quod scriptum est, etc. vou; Qeaiav ifiiAtov qu* lidein impressae lectioni adstrnant.
 :

090 SANCTl IIIEIIONYMI 700

(lixcrat : « Ha!>ilavi ciini lial)ilami])iis Codar ; inul- transtulimus. Fitautem calalogiis Mansionum a priina
lum iiicola ruit aniina mca > (Ps. 1 19. ii) : absenliani usque ad ultimain; el numerautur simul quadraginla
Terni' sancta' non lOK susliiiens, lacrymnl)ililcr dua', de qulbus Mattlncus lo(|uitur : « Ab Abraham
ingcmiscii, el dicit : « Uiv.c rccordatus sum, ct cfiudi usque ad David
gcnerationes qualuordecim, et a
in me animam meani : doncc tianseam in locum la- David usque ad Iransmigrationem Babylonis genera-
bernaculi admirabilis, usquo ad donmm Dei : in voce tioncs quatuordeciin : ot a transmigratione Babylo-
exsultationis et confossionis, sonus epulantis » (/',;. nis usque ad Christum genoiaiiones quatuordecim,
41. •')). Et in alio Psalmo : < Uevcla oculos meos, idcstjSimul generationcs quadraginta ^\\x\\\ » {Malth.
el considerabo mirabilia dc lege tua » (Ps. 118. 18). \. 17). Per has currit (c) verus Hebrious, qui de
Paulus quoque, « Lex spiritualis est » {Rom. 7. 14) terra transire festinat ad coelum : et ^Egypto sa'culi
El ipse Dominus, « Si croderetis Moysi, et milii cre- derelicla, lerram repromissionis ingreditur. Nec mi-
dorelis : de me enim illo scripsit » {Joan. ii. 47). El rum, si in illo uumori sacramento perveniamus ad
Evangelium secundum Lucam : « Tunc incipiens a rogna ctiilorum sub quo ((/)Dominus atque Salvator
:

Moyse, el omnibus Proplietis, interpretabatur illis in a primo Palriarcha pervenit ad virginem, quasi ad
cunctis Scripturis, qua.' de se ipso dicla eranl » {Luc. Jordanem, qna; pleno gurgile fluens, Spiritus sancti
24. 27). Igitur Juda^i parvuli, et qui solidiim cibuin gratiis redundabat. Quod autem in inanu Moysi et
glutire neqiieunt, sed adiiuc lacte nulriuntur infan- Aaron egressus scribitur, intelligo legom et sacerdo-
liie (1. Cor. 3), lcgant Pharaonem carneum, et mare tium ; opera, el cultum Dei : quorum alterum altcro
Rubrum, per quod ad Indiam navigatur : et Manna indiget. Nihil enim prodest exercere virtutes, nisi
coriandro simile : et omnia qm« scripta sunt, audianl noveris Creatorem : nec Dei vcneratio proficit ad
corporaliler, lepram domorum, et lepram pellis, el salutem, nisi prteccpta Condiloris iinplcveris. Ilis

staminis ; jumentum adul-

taurum homicidam, et duabus manibus, quasi duobus Seraphim in confes-
terii reura et Hebraei propler uxorom ac liberos
; sionein sancta; Trinitatis erumpimus, dicentcs, San-
servire (a) cupientis, aurem subula perforaiam. Nos ctus, sanclus, sanctus Dominus Dous sabaoth.
autem derelinqucntes Capharnaum, agrum quondam
Prima Mansio.
pulcherrimum, eicnmiesa egredientcs in desertum,
pascamur panibus ejus {Matth. 14; et Marc. 6) : si Moverunt autem castra deRamesse,mense primo,
insipientes sumus rt jumenlorum similes, hordea- quinta decima diemensis primi, altcradic post Pas-
ceis : sin ralionale animal, triliceis, et cx grano fru- cha cgressi suntfilii Israel in manu cxcclsa in cons-
menti commolitis : quod in terram cadens et mor- pectu omnium /Egyptiorum : et .^gyptii sepeliebant,

tuum mullos fruclus altulit. Novem plagis porcussa quos percusserat Dominus ex eis omne primogeni-

cst yEgyplus, fractus Pharao, ut dimilteret populum tiim in terra yEgypti : et in 4170 diis eorum fecit
Dei. Ad extremum primogenila perdidit, ut priirio- Dominus judicia {Num. 33. 2 et seqq.).
genita Israelis Domino sacrarenlur. Qui prius tenere RAMESSEsa quibusdam 'miQr\)reUlur commotio tur-
cupiebant, instanter expellunl. Exterminator transit, hulcnta, mlamaritudo [d) commotioque tinea'. ; nos
et terram Gessen pasloralem et pluviis 'irrigatam, autemverius sostimamus cxprimi, tonitruum gaudii.
non audet attingero : erant enim postcs eoruni agni Ad hanc urbem quae iu extremis finibus erat, popu-
cruore signati, et opere loquebantur : « Signatum lus congregatus ost, qui in desertum exire cupiobat,
est super nos lumen vultus tui, Domine » {Ps. 4. 7). eo quod tumultum s?eculi derelinquons, movebatur a
Unde et appellatur ipsa solemnitas Phase, quam nos vitiis pristinis, et ab oxcomodente se prius tinea poc-
^ransi7?/m appellare possumus, eo quo I do pojoribus catorum, ul omncm amariludinem vertens in dulce-
ad meliora pergonles, tenebrosam iEgyptum reliii- dinem, Dei vocem in Sina monle desuper tonantis
quimus. Sed jam tempus promissa comp'en-
les, Mansionnm Israel
esl, ut

ordinem prosequamur. qui

{c) Nimirum a transeundo Hebricus
Graice TrepaTri; transilor nuncupalur, ut in supe-
et
"i::j; nomen Jucit,
i
liori epist. 71. n.'i. atque infra Mans. 31. abs Hier.no-
2. Scriplum est in ultima parte voluminis Nume- tatum est.
rorum (Cap. 33), quod apud Hebraeos appellalur {</) Quod scilicel ab Abraham ad Christum quadraginta
VAJKDABBER dua; geneialiones inlercedant nosque sub eodem numero ;

: « HiGC sunt castra filiorum Israel, qui

quadrajjinta duaruin mansionum, ad veiam promissionis
egrcssi sunt lOO de tcrra -Egypti per turmas sua'> terram, qujie Christus est, et iiealorum glcriam pervenirc
in manu Moysi el Aaron; » quas Graici {b) ar.ifair, possimus.
{e) Subnexa Hieronymi verba, quibus propositas /{«;««.«-
vocanl, nos propter lingua; proprietatem significan- ses etymologias sigillalim explicat, eaque pra-sertim ab
tius Mansionex, sive quia de exercitu dicilur, castra ejccomedenle ne prius tinea, eTiorem irrepsisse hocloco,
et pro commolioque, legendum comestioque, lacile nobis
persuadent. Hevera in Nominum libro Ramesses pabulum
{a) Velosiiores edili cum quibusdam Mss. servire cu-
de /iwea vertilur, el in Origeniano lexico 'Paixecrri 7toi|i.a(Ti'a
pientes aiire sibilent perforata. Porro Capharnaum op-
jy.<7r|To;(ulestemcndandum,nonff£Tou)/{awmep«47iosit'e
lime heic afjruin pulclwrrimum inlerpretalur, licet ex alia
comestio de tinea ; i.ectolmier hujus nominis inlerpreta-
leclione in lihro Noniiniim ^.it ufier consolationis.
liones, eam, quie lorlasse magis ohtinebal, prajteriisse
(b) Sic vocanl LXX. aTrapiei;, id eslprofeclioues etdis-
Hieronymus credendus est. Quod autem ipse malit inler-
cessus ab aipw Gra.'c. lhemate,dum enim caslra moven-
prelari tonilruum ijnudii, ini\e est, qiiod iegerit cum du-
tnr, lenloria, el reliqu;e exercitus sarcince tolluiitur. Ra-
plici yj^ sin pio DD samech m line, quJE lilterai facil-
banus lamon.quem omniiim studiosissime fecisse conslat,
nl iiij;eiiii's lacinias a noslro Auctore desumplas in sua liine inter se commulantur. Tunc enim nVI lonitruum,
dubitandilocusrelin-
scriplalransferri I, liunc locuin ev;scribens, non dTraptrEi; XIT^ ijaudium sig.iificantihus.nullus
legil, sed 5ia|j.ovo(; sive mansiones, slationesque. quilur. Cietera in Nominum libro fusius prosequemur.
701 EiMSTULA LXXVUl. 702

audircl. Quod autcm verba divina ct eloquia Scri- per cgrcssioni'-. cx .Egypto memorei simus : ut ce-

ptiirarum, in islius s,TCuli ci. mun li roia, lonitrus lebrcmus transittim, id est, Phase Domini; ut primo-
appcllenlur, Psaimisla declarat, dicens : « Vox loni- gcnila nostri uteri, cunclarumque virtiitum, pro
trui tui in rota » (I*s. 76. 12). El Dei 1'alris vocem primogenitis yEgypti, qua; percussa sunt, Domino
in baptismo Salvatoris audientes («) tonilruum puta- consecremus.
verunt. Cumquc coiTimoti luerimus ad Evangelicam III. Mansio.
tubam, el excitali lonilruo gaiidii, eximus in niens,e Et profecti de Soccoth, castra metati sunt in
[rrimo, (piando « hyems praelrriit, el abiit sibi » (Cant. Etham,quce est in extremo solitudinis {Num. 33. 6).

2), quando veris exordium quando lerra par- esi, Tertia Mansio offertur post tabernacula, in qua
lurit, quando cuncta renovantur, et eximus quinta primum vidclur Dominus nocte in columna ignis,

decima dio mensis primi {Exod. 12), in crastinnm et per diem in columna nubis, ut praicedat popu-
Pascha! plcno mensis luminc, post esum agni imma- lum, et dux itineris tiat. Etham {b) nobis sonal
culali : cl calceatos pedes habontes de Apostolo fortitudo, atque perfectio, de qiia 4L7^ ct Da-
(Elihca. 6), cl accinclos pudicitia lumbos, et baculos vid canit : (( Tu dirupisli lluvios (c) Etham, >; {Psal.

in manibus praeparatos. Quamvis enim in jEgyplo 73, 1o), id csl, (£ forles. » Grandis est forlitudo,
quarta dcciina dic mcnsis Pascha faciente?, comede- yEgyplum dimitlere, et in extrcma soliludine corn-
rimus agnum, lamcn tunc nobis lux plena comple- niorari. Ex quo inteiligimus locum Soccoth ad-

tur, quando in manu excelsa Ramessem dimiltimus, liuc juxta jEgypti fuisse regiones. In eo enim quod

qua; cxcclsa dicitur, vcl quod ^Egyptum pcrcusserit, diciiur, c/Mrt; est in extremis finibus solitudinis, os-
vel quod protexerit Israel, videntibus yEgyptiis, qui lendiiur inter confinia esse eremi et ^Egypli. Pra;pa-
admirantur nos exirc de saeculo, el lorquentnr in- rcmus nobis fortitudinem, assumamus perfcctum ro-
vidia, et postea nos lenere cupientes, in perseculio- bur, ut inler errorum tenebras, et confusionem
nibus sulTocantur : quando et iigyptii sepeliunt pri- noclis, scientiaj Christi lumen appareat. Dies quoque

mogeuHos suos, et patres morlui lerrenis operibus, noslcr nubem (d) habeatprolegentem uthis ducibus :

opprimunt mortuos filios suos. Mihi videntur 171 ad sanclam Terram pervenirc valcamus.
yEiiyptiorum primogenita, dogmata esse Philosopho- IV. Mansio.
luni, quibus dcceptos homines atque irretilos tene- Profcctique de Etham, reversi sunt ad Phialdroth,
biint. Qua' cum Israel vivus etiugerit, circumdant [al. quod est contra Dcel sephon,
et castra metati sunt

circumdantur] mortuis suis, ne exeuntium imiten- e regiofie Magdol {Num. 33. 7).
lur cxemplum. Porro quod sequitur ; In diis eorum <« Quarta Mansio est phiahiroth, quse interpretalur
iccit judicia » [Num. 33. 9), sive ut Scpluaginta Iran- os nobilium, scribiturque per lilteram heth. Quidam
stulerunl, « ultioncs » illud Hebrfiei autumant, quod
: male, hirotli, villas putant, errorque manifestus,
nocle qua egressus esl populus, omnia in yEgypto quod pro supradicto elemento, ai litteram legant.
lcmpla dcstructa sint, sive molu terra;, sive ictu ful- Beel-sephon in linguam nostram vcrtitur Dominus
minum. Spiritualiler autem discimus quod egredicn- ascensus specuUc,dMl habens arcana.
aijuilonis, aut

lilnis nobis de .(Egypto, errorum idola corruant, cl Porro Magdol, magnitudo vel /«rm'. Assumpta igi-
oinnis pervcrsarum doctrinarum cultura qualialur. tur forlitudine nobililamur in Domino,et Becl-sephon
idoli arcana conlemnimus, illiusque magnificenliam
II. Mansio.
el turritam superbiam declinamus. Non enim est ab
Et proficisccnte!; filii Israel de Ramesse, castra
austro, unde Dominus venil, et a meridie, in qua
mctati S2int in Soccotk (Num. 33. 5).
sponsus recumbit in tloribus ; sed possessor Aquilo-
Secunda Mansio. In hac coquunt panes azymos, ct
nis venti frigidissimi, a quo exardescunt mala super
primum lendunt tabernacula, unde et ex rc 'ocus
terram : qui cum sit IVigidissimus, nominc dexter
nomen acccpil. Soccoth quippe intcrpretatur in lin-
vocatur, falsum sibi assumens vocabulum virlutis ac
gua noslra, tabcrnacula, sive tcntoria. Et ob hocse-
dexlra', cum tolus sit in sinistra.
plimo mense, quinta decima die mensis solemnitas
Alii ediii nolnscum sonat, vel nol)is consonal.
Tabcrnaculorum est (Lcvit. 23). Cum crgo exieri- [b)
Hcbraico est W^N, (luam vocein in origiiiali lextu
(c)
mus ex yEj^yplo, prlrnum tHbernacula figimus, scien- vitialam pro DriN, sivc n'N', Yiclorius contcndit, luni
les nobis adulleriora pcrgcndum. Tunc non come- ex simili leclione Exod. 13. 20. et Nuin. 33.ubi liujus loci
dimus de fermento jEgypti, dc fcrmcuto nialitia' ct mentio csl, luin vero in primis ex Hieronyniiana inter-
pretatione, ({ua perfectio verlitur; porfectioaem enim non
iicquilia; : sed vescimur azymis sinceritalis ct vcri- signilicarct ox ejus senloutia, nisi litteravox claudere-
latis (1. Cor. D) : Domini pra^cepta opere consum- tur..VtChaldaicamiorminalionem,quauli amal Psalmisles,
ille non attendit, et prirtoroa ejusdom signilicationis voces
manlcs : » Cavcte a fermcnto Phari.«a'orum )){Mattli.
esso an^S', et p-N, sicuti ariTl, et ^ni"!, et liy, et
16. 11). In hac nobis pra'ci})ilur Mansionc, ut sem-
p*y,alque alias pasr.iir, dcnique e\ Exodo piiniilus, aut
;

(a) In ((uiliusdam codd. desidoralur.S«/iiff/(;;7'.s'. Cum vero iiumcris Etliam ad perreclionis significalionem iralii, ac
111)11 iii I?ai)lisii)o, sed cum Palrcm rogarol Jesus, ul clari- dciudo camdein essc vocis Ellian in Psalmo rectissimc
licarot iioiiien suuin, loiiitrKum tactuin esse inilaveriiit concludi, ulpote qua; iion iiisi ex ClialdaiciC liugu;e in-
iiutlieiiles, ut Joan. 12. 29. lestnlur, rectissime ciTdiHir e\ genio linalis lilteruho scriplura diversa sit.
ajiocrypho libro hausissc Hier. et forlasse ex Nazareiio- [(I) QuiUam velustiores vulgali aldunt rt nox i{fncm,
rum l'.vaiigrlio, qiiod ipse Latine explicaveral, el suljiiiJe quas voces, ut niale iufarlas jampridem Viclorius oxpun-
allegal. xerat; editor Benodiotiuus iierum adscivil in toxtum.
 703 SANGTI HIERONYMl 704

V. Mansio. pulcher ordo virtnlum : post vicloriam tentalio, post

lentationem Dc amaritudino vcnimus ad
refpclio.
Et profccti de Phiahiroth, transierunt per me-
arietes, et robuslos principes gt cgis,
quos apnd Eze-
dium mare ambulaverunt viam trium
in deserto :
chiclem (Ezech. 34) Dominus judicaturum esse se
dierinn in solitudine Elham, ct castra metati sunt
dicii quod alii eorum concuicaverint aquas et
:
,

in Mara {Num. 33. 8).

compresserinl ovcs : alii lencs el piacabiles fucrinl.
Quinta Mansio est in mara, quae iiiterprelatur ama- De his et vicesimus oclavus P.-almus loquitur : Af-
ritudo Non poicrant ad Rubri maris giircriles pi^rve- ferte Domino Domino filios ari^tum
Filii Dei,Afferte
nire, el l'haraoncm cum suo exercitu videre pcreun- Sexia' Mansionis tenemus hospitium. Nunquam prius
lem; nisi postquam habuerunt in 4173 ore nobiiiia- occurrerunt fontes purissimi, nisi ubi magistrorum
tes,id i'st, in Dominiconfessione virtuies, quando cre- doctrina prorupit. Nec dubium quin de dnodecim
diderunt Deo, et Moysi famulo ejus : ei audicrunl ab A|iOstolis serrno sit de quorum fonlibus derivatae
:

eo : " Dominus pugnavil pro vobis fal. nobis], et vos aquae, totins mundi siccitatem rigant. Juxta has
lacebiti^ » (E.xod. 14. 14) : et victores, Maria prseci- aquas sepluaginta creverunt palma;, quos et ipsos
nenle, in tympanis el choris resonare cceperunt car- secundi ordinis intelligimus praeceptores, LucaEvan-
mina Iriumphanlium. « Canlemus Doniino, gloriose gelista lestanle, duodecim fuisse Apostolos, et
enim honorificalus est, equum elascensorem pojecit septuagiiita discipulos ir.inoris gradus, quos et binos
in mare » [Exod. 15. 1). Post prsedicalionem Evan- ante se Dominus pracmitlebat (Luc. 6. et 10). De
gelii, post labernacula transmigrantium, posl assum- quibus et Paulus referl (1. Cor. 15. 5. 6. et 1), quod
ptam fortiludinem, post confessionis nobiiilaiem («), .i|iparuerit Dominus primum (c) undecim, deinde
jEgyptii et Pharao rursus occurrunt Unde disciinus Aposlolis omiiibus, alios volens intclligi primos, et
cavendas semper insidias, et invocandam niisericor- aliossecundos Chrisii discipulos. Bibamus de hujus-
diam Dei,ut insequentem Pharaonera possimus effu- modi fonlibus, et dulces fruclus vicloriae devorantes,
gere, et nobis in spirituali baptismo suffocetur. Egres- ad Mansiones reliquas praeparemur.
sis de mari Rubro, occurrit eremus Sur, quse ot so-
VII. Maissio.
litudoElham dicitur, in qua tribus diebus ingredien-
Profectique de Elim, castra metati sunt ad mare
tes non habuerunt aquam : et pervenerunt ad Mara, Rubrum (Num. 33. 10) (d).
quae ex amaritudine nomen accepit. Habebat fons Mare Rubrum, quod Heliraice dicitur, Jam suph,
aquam, et dulcedinerr, non habebat. Murmurat po- seplima Mansio est. El quaeritur, quomo 'o post Irans-
pulus videns aquas, et potare non sustinens. Mara itionem maris Rubri, et fontis .Mara, et Elim, rur-
intellige, aquas occidenlis litterse, quibus si immilta- sum ad mare Rubrum venerint, nisi forie in itinere
tur confessio crucis, et passionis Dominicae sacra- pergpntibus, sinus quidam maris occurrerit, juxta
menta junganiur : omr.e quod impolabile et irisle
quem castra metati est enim transire
sinl. Aiiud
videbatur ac rigidum, vertitur in duicedmem. Unde mare : aiiud in proximo figere labernacula. Ex qui-
et scriptum est : « Constiiuil Deus populo legem et
bus moneinur, etiam post Evangelicara disciplinam
judicia, et tentavit eum » (Exod. d5. 25). Ubi eiiim et cibos dulcissimos triumphorum, apparere nobis
magnitudo gratife, ilji magniludo discriminis. Nec interdum mare : et prseterita discrimina poni ante
terrearis, si post victoriam venias ad aniaritndinem :
oculos. Qnanquam multae differenlia' 475 sit
quia verum Pascha facientes, azyma cum amaritudi- transire mare, et mare procul aspicere. Verbum
nibus comedunt, et tentatio probationem, probatio Jam suph, apud Hebraeos ex mari et rubro composi-
spem, spes parit saluiem {Rom. 5). Apud medicos tum e.>t (e). Suph autem et Rubrum et Sci/rpus vo-
qnoqne, quaedam antidotus, noxios humores lempe- catur. Unde possumus suspicari, quod veuerint ad
rans, cx ib) amaritudine nuncupalur, quff" dulcis paludem quamdam et lacum, qui el carecto et juncis
ostpnditur, rcstiiuens sanitatem : sicul c contrario
(c) Unus Ms. duodecim habet.quae minime contemnenda
voluptas atque luxuria amaritudine lerminanlur, di- lectio est, siquidein prioris ordinis
Apostolos dislinguere
cente Scriptura : « Quse ad lempus ()inguefacit fauces ab septuaginta intendit. Ad haec Pauli Grtecus textus
aliis
in accuratioribus libris frequentius 5u)5exa, quam £v5exa
tuas, novissime vero amarius felle invenies » {Frov. prajferre invenilur.
5. 3. juxta LXX). (d) Scriptuiae verba cum Hieronymi inlerpretalione
confundunt hujusquc vulgati libri, sensunique ipsum alio

Et profecti de Mara, venerunt in Elim, ubi erant

VI. Mansio. lori^uenl, ac depravtini; quo enim iisdem vocibus, mare
i

rubrum, ei te.xius sacer desinit, et Hieronymi incipiat,

eas in allero oiuiltunt, corruptis usi Mss. in quibus so-
I
lemni veterum librariorum errore, voces ilia; excidcrunt.
duodecim fontes aquarum, et 4741 septuaginta
ivos ex Rabano. quiantequam locus vitiaretur, exscripsit,
palma;; ibique castra metati suni {Num. 33. 9). reslitiiimus alque emendavimus.
(e) Apud Hebrajos Suph nu.-.piam rubrum significare,
Sexta Mansio in arietes fortesque vertitur. Quam
sed algam, aiit juncum, jampridem eiudilis viris Molatum
est; neque adeo unquam in veleri Testamenlo rubri maris
(«) Quoscontulimus Mss. post confessionis nobilitatem
pericula rursus occurrunt.
fieri mentionem, sed maris algosi sn^ci Verum eo no- D\
{b) Mmirum jcixpa quod medicainenti genus est ex aloe mine sinum Arabicum.alii Persicum iutelligunt, qui
alii
composilum, et iJuoLus quidrm nominibus lepot Ttt/.pa, di- sinus ErythriBum, sive rubrum mare vulgo audiimt.
ciiur, spil absolute (-liam, Galeni lempore. ule\ ejus liquel Hinc aulirn facile, quo seiisu Hieronynii verba accipienda
iel 8. lib. tujv y.aTa touo"j; dielum estiiiy.pi, propter in- sint, e\plicatur. eo nimirum. ut riibrum, per catacbre-
signem amariiudinero. Vid. Epist. ad Alfasiam in Prsef. sim Erylhicei mari« Suph \ocabiilo sentiat significarL
705 EPISTOLA LXXVili 706

plenus luerit. Quod autcm omnos congregationes inina juxta Hebraicam Veritatem. Aiioquin in Grtecis
aquarum Scriptura saucia mare vocel, nuUa ilubita- ct Latiiiis codicibus pra?ter p^uca, omnia corrupta
Lio esl. Ha;c .Mansio iii Exodonon liabetui : sod scri- rcperimus : el iniror quosdain eruditos el Ecclosia-
ptuni esl pro ea, quod de mari Rnltro vonorini ad siicos viros ea voluisse transierre, quae in Hebraico
desertum Sin, quod interElimet Sinui, quinta
esl non habcntur, ol de male inlerpretatis, tictas expla-
decima dic men.sis secundi egressionis eorum ex nationos quicrere, ul in pra,'senti pro Dephca {e), le-

Mgypto {Exod. 16. 1), id est, tricesima priuia post- gant Rephca, lilteram ponentes pro liitera, eo quod

quam egressi sunt de Ramesse. RES DELETH [larvo apicc, distinguantur, et inler-
ot

pretanlur rurationem : alqwe cxinde tropologiam si-

VIII. iVlANSIO.
milem prosequuntur.
Et profecti de mari l\ubro,castra metati sunt in
soHtudine Sin [Num. 33. 11). X. Mansio.
Octava Mansio, licot juxta ordineni bCxodi seplima ProfcQti de Dephoa, castra rr^ctati sunt in Alus
sit. Sc I sciendum, qnod omnis usquo ad monlom {Num. 33. 13).
Sinai oremiis Sin vocotur, t cx lola provincia otinm
<
Docima Mansio in Exodo non liabetur, crediturque
locus unius Mansionis nomon acceperil ; sicut ot
iil Sin eremo contineri, eodcin narraiile libro. Pro-
Moab tam urbis qu;im provinciaj n^imen est. In hac
fecta est omnis multitudo filiorum Israel de ereino
soliludine quinque Mansiones suiit : Jam suph, de Sin per Mansiones suas juxta os Domini, et vene-
qua supra dixinins, et cremusSin, et (a) Dephca, cl
runt Huphidim. Ex quo perspicunm est piures Man-
Alus, el Raphidim, de quibus loquemnr in consc- siones, unius regionis vocabulo demonstrari. Inter-
quentibus. Sin auiem,interprotatiir rubus, vel odiuni,
pretaturqne alus, fer menium : q^od tollens mulier,
quoriim ulruinque facit ad mysticos iii'eileclus, quod
miscuit farince satis tribus, donec fermentaretur
postqnam vonerinuis ad eun; locum, de quo sii nobis
totum {Matth. 13. 33). In hac solitudine murmurat
Dominus locuturus (al. locutus), grande odium nie- popuius jiropter famem, et conver.sus respicit procul
roamur inimici. Tunc videbimus ardere rubum, ct iu nube gloriam Dei ; acce|)itqiie vespere coLurnicem,
non coinburi : inflammari Ecclesiam per.secutioni- mane
et alteriiis diei maniia [Num. H).
bus, cl eam, ioi|uonle Doniino, non perire. Et
in ilia
477 Et nola Mansione decima fermentim
in
nota, quod in octava Mansione, in qua torcuiaria jioni, et post esum carnium, irianna trihui, impleri-
nostra sunt, und(! et octavus Psaiinus, iioc tituio
que Scripturam : Panem Angelorum manducavit
prff-notatur, desertiuii capimus rubi:quia/>/wres filii
homo {Ps. 77. 35).
desertce magis, quam ejusquce habet virum {Isai. 54).
XI. Mansio.
IX. Mansio.
Profecti de Alus, castra metati sunt in Raphi-
Et profecti de deserto Sin, castra metati sunt in
dim : et non erat ibi aqua populo. {Num. 33. 14.)
Dephca [Num. 33. 12).
Undecima Mansio esl, quam violeuler intorprcta-
{b) Nona Mansio. Hoc nomen apud Hebraeos IIO
tam in hbro Hebraicorum Nominum ropori, vidit os
xpoujxa, id est, pMisaiiodicilur juxlaquodel Doini- :

sufficienseis, aut cerle,<'iSi:o oiisfortium: meliusque

nus ail : Pulsate etaperietur vobis \Matth. 7). In li-
Iransforlur, dissolutio fortium, vei sanitas fortiuni,
bro autcm Hebraicorum Nominum (c) adhcesionem,
sive juxta proprietalcm linguaj Syrae, remissio ma-
remissionemijue transtulimus, quod lectorem lurbare
nuum. HaiC et in Exodo h^gitur (Cap. 17. 1) post pro-
non debet. Nec putet nos dissonanlia scribere ibi ;

fectionom de ercmo Sin. Queritur in ea populus ob

enim juxla id quod vulgo habetur, odidimus, {d) si
ardoiem sitis : fons de petra Oreb erumpit, et pro-
medium verbuin scribalur per beth iitleram hic aii- :

fluit : et qnia tentavorunt Deum, locus Raphidim,

lem in Hebraico volumine scriplum reperi per phe,
tcutationis quoqne, id cst, messe [al. Masa], .sortilus
quod (lementum magis pulsationcm, quam gluiinuin
est noinen. Moyscs ascendit in monlcm : Jesus conlra
sonat : sensusqueest manifestns : post rcs[)OusaDo-
Amaiec militat : ad crucis signum superalur iuimi-
mini, post octavum numcrum resurrcctionis, Ghristi
cns : remissis oranlis manibus, iiosiis viclor insequi-
incipimus sacramcutapulsare. Prudcntom studiosum-
tur.Sedet Moyses super la[)idcm dictum a Zachaiia
que iectorem rogalum vehm, ut scial rae vertere no-
{Cap. 2. V. o), qui soplem habebat oculos el in :

(o) lieic aique infra constanlerMss. aliquot, tum eliain

vulgali, Daphca. Samuelis volnmiue appclialur aben ezer, id esl,

Forlasso supplendum csl ileruin noinen Uephca, al-

{0) lapis adjutorii (1. lieg. 4. 1 el uiramque ) : manum
que lcgeiuluiu in hunc moduiu, Dcphca noiia Maiisioest.
ejus Aaron, et Ur, id est, niontanu.s, lucidusque su-
Hoc noiiieii, elc.
(c) Veleres edili adhccsionem retentioiieiiique, meliori stenlat. Deviclo adversario supervonit Jethro, educil
forle sensu, ac voce, quae magis glutinum soitat, ut ipsc Zeplioram, cl ulrumqne tilium ; dat couciliuni septua-
infra auclor siMUil sed repugnanlibiis Mss. lum liujus
;

epislolu! lumlibri Hebraicorum nominum, e quibus unus ginta Soniorum : cl in ly|)uin Ecclesi* de geniibus
perquaiii ('intiidalus bibliotliec;e nostra;, queiu non ila congrogata', Legis [f)
immunilio. Evangeho su^ge-
pridein adc|ili suinus, cl cujus posthac tesiimonio sapins
utoniur. {e) Sugillat lectioneiu td-j \.W. qui 'I^a^axa, vol 'Pa-
(rf) Scilicel si pio Dephca scribatur Debca, ut legissc ^axau lct;unl,Res pro Daleth obvio errore subslilnentes.
apparet Aurtorem libri nominum Hcbraicorum, quem (/') Vicloiius ex Mss. auctonlate legit imininulio.suse-
liiier. Latitj;^ vertji. que lectioni ex conlcvtus serie fidem adstruit, qnoii
707 SANC1I IIIHIUONYMI 707
rcnlc, complctur. Piilclire aulcm flissolulio, ac .s«?a'- qui cum eis erant, in centum viginti .Mosaica: adalis
las fortiuiii, rai-hidim dicilur, vel propUTdissiiialiim numero constitutis, d(scenlerit SpiritMS sinctus, et
Amalec, vel proplcr sanalum Israol. Smi aulcm {a) divisis linguiscrodontium, totus Iwangolica prH'dica-
remissioncm manuum juxla Syros RAPiiiniM sonai, tionc imindus explelus sit, Longum esl si replicarc
diccmus, ])roplcr offensani populi quia conlra Domi- velim,quod lege prioceptum
:
in sit : quomodo fabri-
niim murmuravit, islud loco nomen imposilum. lla-c calum labornaciiium, quae varietas hostiarum, ([ua;
langimus polius quam exponimiis, b cvilcr indicasse vasorum divorsilas, qu;c indumenta Pontificis, 17W
conienii, quod post fcrmenUim AIus, ct Mcssam qua' Sacerdolum, et Lcvitarum cafremoniHJ, (|uid
Ecclesite, soleanl multiplicia da':rionum advcrsum oi^erinl : qm niodo populus numoratus sit. Hoc tan-
nos tcntamonta consurgcre. lum dicam, quod media parsExodi, et toius Leviti-

17» XII. .Mansio. cus liber, ot Numerorum prscopta non modica, ct

per singulas populi tribus distributio, et oblationcs
Et profccti de lUiphidim, castra mctati sunt in
princijium in hac Mansione descripta; sint, multo-
solitudinc Sinai [Num. 33. 15).
rumque voluminum disputatio huic loco sufficere \ix
Duodecima Mansio cst. Slalim tibi veniat in nieii-
possil. Intcrpreialur autem sinai rubi; non unus ut
tem Aposiolorum numerus. Una de pluribus, sed
supra in solitudine Sin, sed plures : ut ibi princi-
major (/>) omnibus,,non sepnralur iii ordine: ct pra'-
pium sit, hic perfectio ; ibi solitarius, numerus hic
cellil in merilo. Ad luinc iocum quadragesima septima
mulliplex. Aliud esl enim unain, ot aliud oranesgra-
die perveniunl, Scripiura dicentc : « Mense tertio
tias possidere.
egressionis filiorum Israel de ^Egypto, in die hac
XIII. Mansio.
Iransierunl in soliludine Sinai, profectique de Raphi-
Et profecti desolitudine Sinai,castra metati sunt
dim, venerunl in desertum Sinai, et castra melaii
in sepulcris concupiscentice {Num. 33. 16).
sunt in eremo, sedilque ibi Israol e regione montis ;
Tcrlia decima Mansio, cujus nomen (rf) ex iiitcr-
el Moyses ascendit ad Deum vocavilque eum Doini- :
prelationc editum cst, apud Hebnoos appellatur ca-
nus de nionte dicens » {E.vod. 19. 1. et seqq.) : et
batorh (e) ATTHAVA. Est autcm scnsusille dc Evan-
reiiqua. Et rursum : « Vade, inquit, ad populum, (t
gelio, quod Jesus baplizatus statiin a Spiritu ductus
sanctifica eos hodie el cras : el lavcnt vestimenla sua,
est in desertum, et tontatus (al. tentabutur) a diabolo.
sintque parati in diem teriium : quia tertia die dc-
cum Domino sermo-
llaquc et Israel post famiiiarem
scendet Dominus, vidente univorso populo, super
nem, postquam juxta montem Sinai commoratus est
monlem. Sinai >' {Ibid. 10.) Quod el factum cst. La-
anno uno et diebus quatuor, mira disjiositione ca-
veruntque vcstimenta sua, et ab uxorum coiiu sepa-
strorum egressus ia soiitudinem [f) PiiARAN,quK' in-
ratis, die tertio descendit Dominus in montem quo :
terprelatur, onr((jfcr,aut ferilas, ibique succumbit ma-
fumante, et fulgorc, loniiruo, caligine, voce, tuba,
lae bestisB, fastidiens coelestem panein, ot ^gyptio-
mortalium corda lerrenlibus, Moyses loquebatur, et
rum carnes desiderans, quando multos subitum
Dorainus respondebal ei. Supputemus numerum, ct
voravit incendium ; et intercedcutc Moyse(iV«m. 11.
iiivenicmus quinquagesimo die egressionis Israel c.\
1. ct 2), humum vorax flamma consumpsit. Tunc ac-
jE^ypto in verlice monlis Sinai legem datam. Unde
cipiunt colurnices, et usque ad nauseam ac vomitum
ct Pcnlecostes celebratur solemnitas, el postea Evan-
dcvorant. Eliguntnr septuaginta Presbyteri ; vadunt
gelii sacramenlum Spirilus sancti desccnsione com-
ad oslium tabernaculi, duo remanent, Heldad et Me-
pletur : ul sicut priori populo quinquagesimo die,
dad, non imperii negligentes, sed liumilitale sub-
vero Jubiteo, et vero anno Remissionis, et veris
missi, dum se Iionore arbitrantur indignos. Undc ct
quinquaginta et quingentis denariis, qui dcbiloribus
absentes prophetant ; saluratoquc popuio, dumadhuc
dimittunlur, lex data est (c) Aposlolis quoquo, ct :

esc(e cssent in orc eorum,ira Dci asccndit super eos,

et occidit pingues eorum, ei electos Israelprcepedivit

nempe Lex, qna; per Moysem sigiiificatui, debilis erat {Ps. 77. 5) : ne ad maium velocitcr currerent unde :

atque imminuta, nihil enrm ad perfectum adduxit Lex, nppcUatusesl locus, sepulcra concupiscenti(e;m'e
ct
ejusque defectus ex Evangelii divitiis supplelur; nam ad
Evangelium pertinere 70. Seniorum concilium, ipse Hic- ul Jl»0 in Scptuaginta logimus, memoria dcside-
roiiymus docel. Sed proinde immulare non oportebal, rii. {g) Ex quibus omuibus iios omnes (ioccmur,qui
mciiori enim scnsu immunitio accipilur pro iiumunitate
ab onere, ct vacatione ab officio, qua Moyses, qui sub (d) Haud recte vulgali, cum iiiterpretatione ; emendau-
Legis nomine inlelligilur, tunc lemporis fruehatur, cum tur a sciiplis.
LX.X. Seniores ad populi regimen adsciii suut. Mss. aliquot cum veluslioribus editis Atava^mAle^
{e)
(a; Proprie noiniiiis etymologia. quod landem hceat ad- ;iul( m
posl Erasmum Victorius aliunde induxerat \Ciba-
nolare, deducendaesl a Tir"! minorinumero, xiiiniue sui rvUi A laave. Sed quam in legoiidis Hehraeis vocabulis
nominis a mi£T, quod esl .slratum, obtinet, unde slrata Massorethicam illi scquunlur ralionem, terlio quoque
seu caslra. Sed Hieronymiana; suhne\a; inlerpretalioni \erbo castigare non v;icat, et piget.
consonat cum primis illud Thahnud Bechorotli Quare :
{fj Malc "jNIS scripscrat Martiaiiajus pro ;
nisi nxs
vocatus esl locus isle Rliepiiidim? (iuod nimirum 121^7 sit,ut propius designaret, unde noiniiiis iiiterpretatio
,-|i-|i REMISERViST Un MAMJS suas a rcrbis Legi.s. hauriretur, nomeii illud confinxit est cnim ; a NTS, <"'«-
[b) Viiiose antea major nb omiiibus. Hoc aulem sensu ijer, iiomen Sed quandoque sonum vocis, non
'["'NE.
omnium celebratissimain .M;insionemlianc vocat etiam ve-
lus Auctor Imjusinoili liaclatus in Appendice Operum S. litteras allendisse Hieronymum in Hebraicis nominibus
Amhrosii, qui Hieronymum nostrum interdum exscribit. interprelandis, constat.
(c) Al. j« Apostolns, et mox centesimo vicesimo. [q) Supra laudatus Auctor in Append. Operum S. Am-
m EPISTOLA LlXVIii. 710

sapienliam dimisimus sa3cularem, et ^gyplias oUas braicam sonat, ubi scriptum

est Quid detur tibi,aut :

conlompsimus, non debere murmurare conlra coele- quid apponatur tibiad linguam dolosam?(Ps. 119.3.
sl<-in Scripturarum paneiii, nec virulentias iEgyptio- e/4),et Propheta respondcl : Sugittoi potentis acutce,
ruin, qui sunt magnaruni carnium, sed simplicem cum carbonibus juniperorum : pro quo apud nos legi-

mannae cibum qua.'rere ; alioquin si rursus eas volue- tur, desolatoriis. Ferunt autem lignum hoc ignem
rimus appetere , vorabimus usque ad nauseam ; et multo tempore conservare, ita ut si prunse ex ejus
statim Domini («) igne torquebimur desideriumque ,
cinere fuerint opertae, usque ad annum perveniant.
no trum vcrtetu r in tuinulos, u t simus sepulcra dealba- Ex quo discimus post sepulcra concupiscenlia;, et

ta,quceforis parent hominibus spcciosa, inlus autcm vestibula, transire nos ad lignum, quod multo tein-

plena sunt ossibus mortuorum, ei omni spurcitia. pore calorem tenet, ut simus fervenles spiritu, et
claro alque {d) exaltata voce, Evangelium
sonitu
XIV. Mansio. Domini praedicemus. Ab hac itaque Mansione usque
Et profccti de scpulcris concupiscentice , castra ad tricesimam secundam istiusmodi continentur hi-
metati sunt in Aseroth {Num. 33. 17). storife. Duodecirn exploratores mittunlur ad Terram
sanctam : botrus refertur in ligno, (e) et Christi
Quarta decima Mansio esl in solitudine Pharan,
breviter passio demonstratur. Murraurat populus
qu» in {b) Aaron et Maria,
atria vertitur. In hac
propter ^thyopissam conlra Moysen murmurant, et
Judffiorum, gigantum impetum reformidans. Pugnal
contra Amalec et Ghananajum, nolente Deo, et vi-
in typum zeli, adversus Ecclesiam de gentibus con-
ctus intelligit qua; debebat in Terra sancta exercere
gregalam, populus Juda^orum leprse sorde perfundi-
tur : nec redit ad labernaculum, (c) el pristinam re- sacrificia. Dathan et Abiron, et filii Core consurgunt
cipit sanitatem,donec slatutum plenitudinis genlium contra Moysen et Aaron, et terne voragine glutiuntur.

tempus impleat |al. impleatur]. Et hoc prudens leclor 48^ Inler mortuos et viventes Pontilex medius
thuribulo armatus ingreditur, et currens furens] [f.
atlende, quod post consummatam in duodccimo nu-
ira Dei, sacerdotis voce prohibetur. Virga Aaron et
mero virtuteni, quia superbivit Israel : et in sepul-
cris concupiscentife carnes iEgyptias desideravit :
florem profert et folia, et in memoriam
.eternam

rursum jacit aliud fundamentum , et atria, id esl,

virens siccitas (/") consecratur {Num. 17). Necdum
vestibulum virtutis ingreditur, ostendens nobis, et templum, et jam aeditui, necdum Sacerdotes, et Le-
vitse obtulere sacrificia, et partes eorum mysticus
eos qui stant, possc cadcre, et qui ceciderunt, posse
resurgere. Positus est enim Jesus in ruinam et re- sermo describit. Vilula rufa in holocausto concre-

surrectionem multorum (Luc. 2), et ipse loquitur per matur, el cinis ejus, piacularis aspersio est (
Num.
Prophetam : Numquid qui cadit, non resurget ? [Je-
19). Quorum omnium figurae proprios libros flagiiant,

rem. 8. 4.)
et melius reor tacere, quam pauca dicere.

XV. Mansio. XVI. Mansio.

Et profecti de Aseroth, castra metati sunt in Et profecti de Rethma,castra metati sunt in Rem-
Rethma {Num. 33. 18) •, pro quo supra in hoc eodeni mon Phares {Num. 33. 19).
libro legimus : Postquam profectus est populus de Sexta decima Mansio est,quae interprelalur Griieco
Aseroth, castra metati sunt in solitudine Pharan. sermonepota; ir.ox.oTz-/i, Laiine, mali punici divi-
(g)
181 Hkc autem quinta decima Mansio. Et
est sio,(\\io<\ alii malum granatum vocant. Cujus arboris
notandum quod reliqua^ Mansionesdccem etocto,qua- fniclus in Scriptura dupliciter accipitur : aut in
rum nunc breviler calalogus dcscribitur, a Rethma Ecclesiae gremio, quffi omnem turbam credentium
usquead Asiongaber, id esl, usque ad iricesimam sc- suo cortice tegit : aut in varietate et consonantia
cundam Mansionem, sub Pharan solitudinis noininc virtulum, juxla illud quod scriptum est: Multitudinis

contineantur, in quibus universa quu' scripla sunt, di- autem credentium crat cor unum,ct anima una
versis temporibus gcsta scntimus : qnx quia non [Act. 4. 32) : sicque divisi (al. diversi) sunt singuli
sunt per Mansiones singulas distributa, a nobis quo- gradus, ut omncs eadem compage teneantur.
que communc dicentur, ut postca veniamus ad
in

reliqua. Rethma transfertur, sonitus, aut juniperus, (d) Al. atque in altum exaltata voce.
(e)Botrum, quein pr« luagnitudine Iransverso h'gno
quanquam pleriquc, apxsuOov apud Gra^cos aliud ge-
exploralores retulerunt, pro typo Salvatoris de Crucis
iins arboris significare contendant. Junipcrum autem ligno pendentis passim alii Paties accipiunt.
{f) Victorius ut pro
consecraUir, legendum probet con-
ei primns Graduum Psalmus, juxta Verilatem He-
servalur, pra^ler quoruindam exemplariuni Hdem, hunc
quoque ex Num. cap. 17. locum adducit. Refer virgam
Ex quibus docemur, ut qui convoisalionem re-
brosii, « Aaron in tabernaculnm leslimonii, ul servetur ibi in si-
liquimus sa'culi, et paiilo posl, nec virulenta .•Egyptio- (jnum rebellium, etc Mo\ alii codices babent. Necdum
nini appetcre, quae sunt iiuignaruni carniuni, quo in loco lemplum scrvabanl adjuli, necdum, etc.
ilii [iiinilcntias, alii jiinilnnlias legunt » Hieronymus : ((/) [dein ex l?rixianis coild. clvaipscrii; proaTcoxoTrr,, quod

iiiilein alibi, iiec uno in loco, quoil et Mailian. animatl- vocabulumabscissioneni polius, seciioneinque si^nilicat,
verlit, .Egyptios clicit esse inagnarum carniuin, et o\ conjecluris lanliini lj-asmus dicitur posuisse. Sed
(f/) lilem vetus Auctor Domini ira. Gr.Tcarum litlerarum vesljgii», qua' in Mss. habentur, mi-
\l>) Sive Hebra'o pressius snburbia, aut paiji, qu;c sui.l nime ad Victorii lecliimcm accetlunl; aliaaulem de cansa
rivitaluni (iiumlani vestibula. ipsa vo\ aTioxo-Tianidet.sive ejus loco Staxoirri, quae pro-
[c) Aiuul Rabaniiin, ul i)risliiiiim n-cipin! snnilatcm. prius divisioncra, atque int.' isioncm notat.

Patkol. XXII. 23
 ,

711 SANGTI HIERONYMl il2

XVII. Mansio. XIX. Mansio.

Et profecti de Ressa, cnstra metati sunt in Caal-
Et profecti de Retnmon-Phares, casira metati Htrnt

in Lohiia{JSum. 33. 20).

tha (Num. 33. 22).
Scplima dccima Mansio csl, qiiani iii laterem Nona decima Mansio interprelatur Ecclesia. Vagi

possumus veriero : licclquiiiam Lchbona Ir.insferen- currentiumgressus ffenis adEccIesiam retrahuntur :

malc candorem inlerprolati et fores quas anle reliquerant rursum intrare ,

tes, [a) sint. Lej^imus ,

feslinani.
jEgyplios lateres in Exodo, qnos populus faciens
ingemuil [Exod. 1. 14). Legiinus in [b) Malachia XX. Mansio.
[Cap. \. V. '*) l:ileres, pro quibus IdumcCa dcstiuctis, Et profecti de Caaltha, castra metati sunt in
politos lapides rcponere nitilur. Et laterem in Eze- monte Sapher (Num. 33. 23).
cliiel [Cap. 14. v. 1) : in quo obsessae Jerusalem Vicosima Mansio inlcrpretatur pulchritudo, el in
piclura describitur. Ex quibns discimus in ilinerc monte decoris est conslilula,de qua et quarti decimi
islius viiai, et de alio in aliud (c) transitu, nunc nos Psalmi princitiium sonal Domine, quis habitabit in ta-
:

CREscERE, nunc decroscere, 183 et post ordinem bernaculo tuo aut quis requiescet in monte sancto
:

Ecclesiaslicum saepe ad laierum opcra transmigrare. tuo? ViDE QuiD prosint fiena. A viliis nos retrahunt,
XVIll. Mansio. introducunl ad virluluni ehoros, et in Ghrislo, monte
pulchorriino, habitare faciunt. Iste, juxta Daniolem,
Et profecti de Lebna, castra metati sunt in Ressa
lapis excisus de monle sine manibus, crevil in mon-
[Num. 33. 21).
Octava decima Mansio
tem magnum, et implevit omncm terram (Dan. 2.
in frenos [d) verlilur. Si
34). Iste juxla Ezechielem, (/') vulneravil principem
enim post profectum, lursum ad luti opcra descen-
dimus, infrenandi sumns et cursus vagi atque prsR-
Tyri (Ezech. 27). Ad istuin in Isaia et Michsea po-
puli contluuni, dicentes : Venite dseendamus in mon-
cipites, Scripturarum retinaculis dirigendi. Hoc ver-
buni, quantum meraoria suggerit, nusquam alibi in
tsm Domini, et ad domum Dei Jacob : et docebit nos
vias suas; etambulabiinus in ,<<emitis ejus (Isa. 2. 2,
Scripturis sanctis apud Hebraeos invenisse me novi,
Mich. 4. 1).
absiiue apocrypho, qui a Gra?cis (e) Xetvtij, id
libro
est parva, Genesis appellatur ibi in aedificatione :
1S4 XXI. Mansio.
turris, pro stadio poniiur, in quo exercentur pugiles Et profecti de monte Sapher, castra metati sunt
et athletse, el cursorum velocitas comprobatur. Dicit in Arada (Num. 33. 24).
et Fsalmista : In freno et chamo maxiUas eorum con- Vicesima prima Mansio vertitur in miracu-
stringe, quinon approximant ad te {Ps. 31. 9). Et /uw. Quam pulcher ordo profeciuum, quam egregia
Apostolus Nescitis guodgui in stadio currunt, om-
: lextura credenlium. Post opus lateris infrenamur :

nes quidem currunt ; sed unus accipit palmam'! Sic post frenos in Ecclesiam inlroducimur : post habi-
currite, ut comprehendatis (1. Cor. 9. 24). tationem Ecclesiio, ad Chrisium monlem ascendi-
Esl quidem
mus, in quo positi stupemus atque miramur : ut no-
(a) njl^ scu libena,
seu tator, aut 7t).iv6o?,

laterculus; sed nec eorum respuenda esl senlentia qui ex ster in laudibus ejus sermo superelur, invenientes
albedine deducunl, quod et faciunl interdum Sepluaginta; in eo, quce nec oculus vidit, nec auris audivit, nec
eslenim proprie nJ^S /«^«ffpopulusalba :nec dubium vi-
in cor hominis ascenderunt (1. Cor. 2).
delur, quiii ab cjus arboris frequentiaislhiEc Israelitarum
stalio nomen ;icceperit. XXII. Mansio.
(b)At] huncmudumiii libris omnibus,etapudRabanum
inveiiitur ; Martian£eus lamen vel memoriae lapsum in Hie- Et profecti de Arada, castra mctati sunt in Mace-
ronymo.vel in antiquis Malachi;e exemplaribus diversi-
loth {Num. 33. 23).
tatem, vei denique exscriplorum iucuriam causatur, quod
pro Isaia posuerint Walachiam. Islhaec enim innui conten- Vicesima secunda Maiisio in ccetusxerinuT. In hac
dit Isaite verba cap. 9. v. 10. Laleres ceciierunt, sed qua-
cnim consiblit niultitudo crodentiuin : Ecclesia pri-
dralis lapidibus (edi/icabimus ; etsi haic apopulo Ephraim,
el hahilatoribus Samaria;, non ab Idumaeis dici, nihilomi- milivorum, virtulum omnium consonantia. Tum vere
niis faleaiur. Scilicet Malachiae lociim, quem indicavimus, possuinusdicere : Eccequam bonumet quamjucun-
« (juod si Judaea, ilestructi sumus, sed revertentes
ili\erit
aedihcabimus, quae deslrucia sunt, » etc, quem aperte dum,habitare fratres in unum(Ps. 132. 1). El, Do-
Hieron. innuil, ille^ aul non saiis altendit, aul cum re- minus habitare fecit unius moris in domo {Ps. 67. 7).
liquis ediloribus fienilus ignoravit.
(c) Rursus peccat edit. Benedii t. transitum legens pro XXIII. Mansio.
transitu.
(d) Scilicet in Nominurn libro a tq"), quod cst habena, Et profecti de Maceloth, castra metati sunt in
aut frenum: sed verius fortasse ao^DT quod est rup- Thaat [Num. 33. 26).
lura, aut slillicidium deduceretur cujus forma; alia ;
Vicesima tertia mansio potest ct subter intelligi,
exempla non desunl.
(«t Vetu-liores vulgali etMss. nonnuDi habenl (i.txpoY£ve-
sed melius [g) pavorem interpretabimur. Venisli ad
Ti?, quemadmodum et Uabanus lcgit, iiec proindft vocem Ecclesiam , ascendisti ad montem pulcherrimuni ,

de suo elfiii\er;inl Erasm. edilor Bene-

et Viclorius, quod
dictinus putal.Sed a Giaecis saepius^.eTr-r^i Yevedicdicilur, ut
stuporeet miraculo Christo magniludinem confiteris :

ab Epiphanio h;eres. 39. Zonara I. Annal. Syncello in

Clironographia, alii>que rjuare impressam lectionem
;
(/) Consule Cummenlarios in Ezechiel. c. 28.
reliquinius. .\ppar6l ;:uieni tx Haronymo, quod apocry- ((/' Hoc enimvero perquaiii docti' a nnn, f^^ta litte-
phug isie liber Hebraio- .scriptus, non Graeoe fuerit, ut rarum inetalhesi, expressit, est enim nn consternatio
alii putant.
aut terror.
 A

7l;5 EPISTULA LXXVlll. 71

vides ibi muUos virlutis tuse socios : noli allum sa- lanl labiatua, soror mea sponsa « (Cant. 4. H).

pere, sed lime. Dominus enim superbis resistil, liu- QuiD ENiM suavis disciplina?quid eruditione melius?
milibus aulem dal graliam (Jac. 4). Et qni se exal- quiddulcius Domino? « Gnstate,et videte, quoniani

tat, videal he cadat (1. Cor. 10). Potentes potenter suavis est Dominus » (P.v. 33. 9). Unde et Samsun
tormenta patientur (Sap.6. 7). Timor virtutumcu- qui abegerat a fruclibus suis aves, et vulpes, qu»
stos est stcuritas ad iapsum iacilis. Unde et in
:
exterminant vineas, colligaverat, leonemque inlerfe-

(piodam Psalmo, postquam prepheta dixerat Do- :

cerat rugientem, favum invenit in ore morlui

me,et nihil mihideerit, in locopascuce {Jud. 14).

minus retjit

ibime collocauit{P.s. 22. 2) jungil timorcm, qui cus- :

XXVI. Mansio.
tosest beatitudinis, et iufert Virga tua et baculus :
Et profecti de Methca, castra metati sunt in
tuus, ipsa me consolata sunt {Ibid. 4). Et est sen- Asmona {Num 33. 29).
sus : dum tormenta formido, servavi gratiam, quam
4ISO Vicesima sexla Mansio in lingua nostra « fe
acceperam.
stiiiationem » sonat : juxta quod in Psalmo scri-
illud
XXIV. Mansio.
bitur, (( Vcnient legati ex ^gypio » (Ps. 67. 32). Pro
Et profecti de Thaath, castra metati sunt in (( legatis » in Hebraeo, (( festinantes » legimus : ut
Thare {Num. 33. 27). postquam dulces fructus laboris messucrimus, non
Vicesima quarta Mansio, quam nonnulli 485 simus quicte contenti et olio; sed rursum ad ulte-
vertunt in malitiam, vel pasturam, nec errarent si riora properantes, obliviscamur praeterilorum, et in
per Ai litteram scriberelur, nunc vero cum aspi- futura nos exteudamus.
iluplex in extrema sit syllaba, erroris causa
ratio
XX VH. Mansio.
manifesta est. Hoc eodem vocabulo et iisdem itleris

invenio palrem Abraham, qui in (a) su-

Et profecti de Asmona, castra (d) metati sunt in
scri|>lum
pradicto apocrypho Geneseos vohimine, abactis cor-
Moseroth (Num 33. 30).

vis, qui hominum frumenta vastabanl, afta<^^om, vel Vicesima «epiima Mansio « vincula, » sive « disci-
depulsoris sortitus esl nomer). Itaque et nos limile- plinas » pergamus ad magi-
sonat, ut festino gradu
mur Thare : et volncres coeli quae juxta viam satum stros, et eorum teramus
et PR.iECEPTA yirtu- limina,

triticum devorare feslinant, soliiciti prohibeamus. TUM, ac mysteria Scripturarum, vincula putemus
Nam et Abraham Patriarcha in typo Israelis, (b) ho- aeterna juxta illud quod in Isaia dicitur
: Et Sa- : ((

sliarum divisit membra sacrificii, quse a volucribus baim viri sublimes ad te transibunt, et tui erunt;
non sinit devorari (Gen. 15. 11); et c) conlempto- post te ambulabuiit vincti manicis » {Isai. 45. 14).
remoculuiri effodiunt corvi de convallibus; verusque Et (( Paulus, vinctus Jesu Christi » (Ephes. 3. 4).
Moyses ducit ^thiopissam et Elias a c rvis pasci- ; Duplicia sunt in Scripturis vincula (e) quse quamdiu
tur. Si habueris pavorem, solliciius eris si sollicitus : rupil Sam=on, vicit inimicos. Et de mereirice legi-
fueris, leo in caulas ovium tuarum introire non po- mus, « vinculum in manibus ejus c (Eccl.l. 27). Et
terit quod vel ad prsepositos Ecclesiarum, vel ad
: ex persona Domini dicentis, Dirumpamus vihcula
«

custodiam refer animae tuae, ad quam leo, diabo- eorum, et projiciamus a nobis jugum ipsorum »
lus, per diversa vitiorum foramiua ingredi nititur (Psal. 2. 3).Etalibi, « Laqueus contritus est, et nos
(1. Petr. 5). liberati sumus » (Psal. 123. 7). Christi autem vin-
XXV. Mansio. cula volunlaria siinl, ct verluntur in amplexus. Qui-
cumque his fuerit colligatus, dicet, • Sinistra ejus
Et profecti de Thare, castra metati sunt in Me-
sub capite meo; el dextra ejus complectetur me »
thca (Num. 33. 28).
{Cant. 2. 6).
Vicesima quinla Mansio vertilur in « dulcedinem. »
XXVIIL Mansio.
Ascendisti in excelsum, admiratus es virtutum cho-
ros, limuisti ruinani, abegisli insidiatores, dulcis te Et profecti de Moseroth, castra metati sunt in

protinus fructus laboris insequitur morem lit- : et in Banejacan (Num 33. 31).

teraruni, radicum amaritudinem, pomorum suavitas Vicesima octava Mansio trsnsfertur in « filios ne-
compensabit, et diccs : « Quani dulci-i faucibus nieis cessitatis, » seu « siridoris. » Si ab uno incipias nu-
eloquia tua, super mel ori raco » {Ps. Hl. 103). mero, et paulatim addensad septimuni usque perve-
Sponsumque tibi audies concincntem : Mel distiU nias, vicesimus octavus elTicitur numerus. Qui sint
i.>ti filii necossitatis, Psalmus ipse nos doceal : « Af-
Parva Genesis, seu XeitTi^ yivtaiti. Cactera confer
(a)
libroNominum ad hanc vocem ox Numeris. ferte Domino filii Dei, ajferle Domino filios arietum »

(l>) Pro hostiantm i^erperam in hucusque vulgatis om- 28. 1). Qjiae est tanta necessitas, qu* nolentibus
(l's.
nibus eral e/ hosliiiin,(\uo\\un lypus, .siculilsrapiis, Abra-
ham supino errore diiobatur. rum caHera eli:im niinus iniponatur? Cum divinis Scripturis fueris eruditus,
cohierebant. Nox ex Habano, qui locuni hunc antequam et leges earum ac teslimonia vinculo scieris verita-
ab iinperitis librariis vitiaretur, exscripsil, germanam
leclionem cxpressimus.
tis; contendes cum adversariis, ligabis eos,et vincios

(c) AlUulil illud Proverb. 30. 17. « Oculum, qui sub- duces in (Mptivilatem; el de hostibus quondam (e)
sannal patrcm, el qui despicil partum matris suae, suffo
dient euni corvi de lorrenlibus. LXX. Ix xaiv qpapaYYw^, (d) Apud Rabanuin, qiiw dirnpit Samson, etc.
de convallibus. (e) In plerisque codicibus vo\ mi^eris desideratur.
 715 SANCTI illEKO.NYMl 716

miseris alquc captivis, 4W7 libcros Dei facics, ais, id cst, « Iransilus, » sive « Iransitio. > Ad hanc
ul tcpenle ilicas cnm Sioii : « ligo slcrilis et i)Oii i)a- vcnit verus IIel)ra;us, id est, r.zfizrfi, sive « traiisi-
rieiis, transinigraia cl ca|iti\a, ct islos quis ciiulrivil? lor » qui diccrc polest : « Transiens videbo visioneni
Ego desiituta ei sola, el isti ubi eranl? » {Isai. 49. hanc ma<;nam » [E.rod. 3. 3) ; de qua et Psalmisla
21) Miraris Isaiani cjusdcm Psalmi sacramenla co-
: canit El non dixerunt qui pra-teribanl, benedictio
: t

gnosco. « Vox IJoinini in viilutc, vox Domini iri ma- Domini super vos » {Ps. 128. 8). Pra-leril enim ligura
gnifieriilia,vox Doniiniconrringeiilis cedros » (P.s.28. liujus mundi Cor. proptorea sancti cupiunt
(1. 7), et
4), ut postquam advcrsarios frcgerit, ot concubseril ad meliora transire, nec pra^senli slatu contcnli, iu-
dcserlos prius gcnlium populos, pra'parentur cervi gemiscunt quotidie. « Uasc rccordatus sum, et effudi
in monlibiis, ct sit dilcctus sicul filius unicornium, in me animam meam, (|uoniam transibo iii lo-
in tcmploquc rjus omnes aicant gloriani.Porro quod cum tabcinaculi admirabilis usque ad domum Dei »

verlimus, « liiios slridoris, » a 1 illum sensum refer, (Ps. 41. '6). Multuni (st, si de omnibus Scripturis
(juod timore supplicii ct cjus ioci ubi a esl fletus el supcr veri)0 traiisilionis velim exempla fongcrero.
slridor (lcntium » {L21C. 13), descrens diaboli vincula,
XXXH. Mansio.
Cliristo Domino credentium lurba coUa submiilat.
Ei profecti de Hebrona, castra metati sunt in
XXIX. Mansio. Asion-Gaber {Num. 33. 35).
Et profccti de Banejacan^ castra metati sunt in
Tricesima secunda Mansio translcrtur in « ligiia
monte Gadgad {Num. 33. 32).
sive {b) « dolationes liominis,
viri, » » quod signili-
Vice^ima nona Mansio interpretalur « nuntius, »
caiilius Gr*ce dicitur 5uAoxia[xci avopb;, scribitur-
sive " expediiio, » et « accinctio » vel ceric (quod quc per « Ai » litteram, non, tit Gra^ci ct Laiini cr-
nos verius arbilramur) xaxaxo-Tj, id est « concisio. »
rant, per « Gimel. Undc solitudine
» in multitudo
Haud aliter possumus magislri discipulorum atque lignorum, nisi quod seduli et diligcntis magistri di-
credenlium eos facere filios necessiiatis, nisi praecc- sciplina monstratur, ca;dentis ligua informia, et do-
ptores eorum interfecerimus. Grudeles simus in oc- lantis facientisque vasa diversa, qua- in domo magna
cisiono eorum non parcat manus nostra, armum,
:
necessaria suiit ? (2. Tim. 2} Possunt « lignationes
aut extremum auriculae de ore leonis exlrahere. viri, » saltuum et omnium arborum genera, ac per
« Malediclus qui facil opiis Domini ncgligenter, et hoc credentium multitudinem figurare, dicente Da-
qui proliibel gladium suum a sanguine « iJer. 48. vid « Inveiiinius eam in campis sihat; » (Ps. 131).
:

10).Unde et David « In matutino, inquit, interfi-

:
Hucusque solitudo Pharan decem et oclo continet
ciebam omues peccatores lerrae » {Psal. 100. 8). De Mansiones, quae dcscripta in catalogo, in superiori
nuniio aulciii, el accinctione haec breviter possumus itinore nou ponuiitur.
dicere, quod filiis necessilalis grandes ad virtutem
XXXHI. Mansio.
stimulos suggcrainus, cum eis nunliaverimus praj-
Et profecti de Asion-Gaber, castra metati sunt
mia futurorum, el accinctos inire bella docuerimus.
Horum trium quidquid magister fecerit, in monte
in deserte Sin : Hcec cst Cades [Num. 33. 36),

consislit. Qiia'riiur cur octava Mansio nunc tricesima tertia

XXX. Mansio. esse dicatur.Scd scicndum quod prior per « Samcch »

liltcram scribitur, inlcrpretaturque « rubus, » sive

Et )>ro/'ecii de montc Gadgad, castrametati sunt
in Jctabatka {yum. 33. 33). « odium : » 4S9 lia-c autcm per « Sade, » ct

Triccsima Mansio « bonitas » interprcialur, ut (c) veriitur in « manJ.itum. » Illudque quod jungi-

cuin pervcnerimiis ad perfectum virum, in sacer- tur, « Cades, » non ut plcrique lestimaut, sancta »

dotalem gradum, et in a^tatem plcnitudinis Cliristi dicitur : scd «t mutata, v sive « translata. » Legimus
{Ephes. 4), in qua ct Ezecliiel cral juxla fluvluni in Genesi iCap. 28. r. 21)juxla Ilcbiaicam Verila-
Chobar {Ezech. I. 1), 4SS possimus cum David tem, ubi Judas meretricem pulans Thamar, dona
in tiicesiino Ptaimo canere. « In lc, Domine,sj)cravi, transmisil : ct sequesier munerum interrogat, « ubi

non confundar in ccternum. Pastor » enim « bonus est cadesa, » hoc esl, « scortum, » cujus liabitus a

ponit animam suam pro ovibus suis » [Joan. 10). caeteris feminis immutatus est. In mullis quoque lo-

cis hoc idem reperimus. Sin aulem « sancta » inter-

XXXI. Mansio.
pretatur, y.aTa ivrf^pastv est intelligendum : quo-
Et profccti de Jetahaflui, castru metati sunt in
modo Parca' dicuntur ab eo quod minime parcanl,
Hebrona {iSum. 33. 34).
et bellum, quod nequaquam bellum sit, et lucus,
Tricesima prima Mansio iiilerpretatur (a) naplXcj-
[l>iO\imdedolatioites: deindeVictoriusperperam^v).axiT;
(a)MultiscoiilondilReiilinusi;piscopuslegendum7Vcpatw [lofpopo; pro ?'j.loy.i(7!J.o"t dvopo?, quoJ codicesquoqui: iioslri
ai;, id esi Iransitus sive Iransilio, pro TtapeXeuai:, qu.un- coiitirmaiit. InJilum luco nunien liynalio uiri, ah co nempc
voceni suLiie\;u Hieioiiymiana} iiuerprelationi repugiiarc, qui Sabbatho ligna collegil, et morte multalus est, Num.
el suapte iialura potius advenlum, seu praMer advintuiii V). 32. PoiTO \i litteram pro Gimel ab anliquis inierpre-
NuUsignilian; quam iraiisiluro.Nos fcreeaiiidem in utrius- tibus sa-pius suini, mulla probaut exempla, ut non Jelue-
'luevocis compositione, Gryecis Scriptoribus ignola, difli- rit, qui arbilratus sit, duplicem oliin fuisse ejus littera;
cnlialein seniinius; impressam tamen reliquimus, quod in pronuntiationem. quarum altera quasi gain diceietur.
Iilcriscp.ic cc*JiciLus inveniatur.Erit forlasse cui legenJum \c] PutaniV praxepit, sive a rj£ prwceptum, munda-
videalur 7:apd6a(Tt; propriori vocabulo, ac sensu. lum qute larnen salis violenta interpretatio est nobis.
;
 ;

717 EPISTOLA LX XVIII. 718

qiiod niinime luccat. In hac Mansiotio moriliir Ma- tremis terrenorum operum finibus : el plangit oiim
ria, et sepelittir : ct propter aquas conlradictionis populus triginla diebus. (b) Aaron plangitur Jesus ,

Moyses et Aaron otCondnnt Dominnin, et ptoliibeiitnr non plangitur. In lege Descensus ad inferos
transire Jordaneni, missisqiie nuntiis ad Hdoin, trans- in Evangidio ad paradisum Iransmigratio. Audivit
itus petitur, nec impetratur. Quis timeret post taii- quoquc Cbanan;i'us quod venisset Israel, et in loci

los profeclus murmur populi, et olTensam magisfo- exploratorum, ubi quondam offendisse popu^um
rum, et via' transilus denegatos? Vidotur milii in (f) noverat, infert prselium, et captivum ducit Israol.
Maria Prophetia morliia ; in Moyso Aaron Lcgi ot
et Rursumque in codem loco pugnatur .•
ex voto victor
Sacerdotio Juda^orum linis impositus quod nec ip^i
:
viucitur, victi superant appellaturque nomen lori
ad terram repromissionis transcenderc valeant, nec M Horma, » id est, « anathema. « Eidem diccre
crcdentem populum de soliludine hujus mundi edu- mihi non est pigrum, legentibus necessarium, quod
cere. Et notaquod post mortem Prophelia', ct aquas semper humanus stalus in hujussseculi via fluctuet,

coniradiciionis Idumirum |al. jduma^aml carneuin

; et alius in valle, alius in campis, alius moriatur in

atque terrenum transirc non possint el cum multis : monte : nec in monle simplicitcr, sod in monlis
precibus et conatu viam non impetrcnt; sed egre- montc, id cst, in excelso verlice. Cumque nos Dei
dialur Edom adversus eos in populo multo, et in auxilio destilutos hostis invaserii, duxcrit([ue capti-
manu forti. Interpreiatio (juoque nominis morti d vos; non desperemus salutem, sed ilerum armemur
offensae, et negato transitui convenit. Ubi enim mau- ad priolium. Potest fieri, ut vincamus, ubi victi fui-

datum, ibi ct peccatum: ubi peccatum, ibi offensa : mus, et in eodem loco triumphemus, ubi fuimus anie
ubi oflcnsa, ibi mors, H<ec cst Mansio de qua Psal- captivi.
mista canit, « Commovebil Dominus desertum Ca- XXXV. et XXXVI. Mansio.
des » [Psal. 28. 8).
Etprofecti de monte Or, castra metati sunt in Sel-
XXXIV. Mansio. mona. Profectique deSelmona, veneruntin Phinon
[Num. 13. 41. et 42).
Et profecti de Cades, castra metati sunt in Or
4fH Hio dua; Mansiones, tricesima quinta el tri-
monte, inextremo Edom. Ascenditque Aaron terrce
cesima sexta in ordine historiwe non inveniuntur,
sacerdos in montem Or, juxta prreceptum Domini,
sed scriptum esl pro eis. « Egressi sunt de monte
et mortuus est ibi anno quadragesimo egressionis
Or, pcr viam maris Rubri, et circumierunt terram
filiorum Israel de terra Aiqypti, mense quinto,
Edom » Ex quo ostcnditur in finibus
(Ntim. 21. 4).
prima die mensis. Eratque Aaron centum viginti
atque circumiiu terrse Edom eas posiias. Nec secun-
trium annorum quando mortuus est in monte Or.
dura morem lcgitur « Et profecli de monte Or, ca-
Et audivit Chananceus rex Arad, qui habita- 400 stra metali sunt in Selmona » sive « in Phinon, »
:

bat ud Austrum in terra Chanaan, quod venissent

sed post ambitum terrie Idumseoruin venil ad extre-
filii Israel {Num. 33. 17 et sqq.)
mum, et ait, « Profecti filii Israel caslra metali sunt
Tricesima quarta Mansio est, quam plerique inter- in Oboth > {Num. 33. 43). Nec dixit, profccti sunt
prciantur « lumen : > (a) nec crrarent, si pcr « Aleph « de {d) illo et illo loco, quia duas Mansiones silentio
litleram scriberetur. Alii « pellem, » et ipsi verum prselermiserat, quas cum in supputaiione tacuerit,
dicerent, si esset « Ai » positum. Nonnulli « fora- reddit in summa. Prima Mansio
« Selmona, » inler-

men, quod posset accipi, si « Heth » haberet ele-

> prelalur « Secunda « Phinon, » dimi-
imaguncula. »
mcntum. Cum autem legatur per « He; » magis nutive « os, » ab ore, non ab osse, inlellige. In his
« mons » intelligitur : et legi potest, « Ascendit Aaron morluo, mumurant contra Deum et Moysen,
Aaron sacerdos in montis monlem, » id cst, in verii- manna faslidiunl, a serpentibus vulnerantur, el in
cem ejus. Ex quo animadverlimus non in monte typum Salvatoris, qui verum anliquumque serpen-
simpliciter, sed in montis monte Poulificem mor- tem in patibulo crucis triumphavit, diaboli venena
tuum, ul dignus locus meritis illius monstrarelur. superanlur. Undo ci imaguncula verio expressifque
Moritur autem eo anno, quo novus populus rcpro- imaginis Filii Dei. Passioncm ejus intuens conserva-
missionis terram intraturus erat, in exlremis finibus lur : tt quod corde credil, ore pronuntiat, legens
terrse Iduma^orum. El quanquam inmonte sacerdo- illud Aposloli « Corde creditur ad justiiiam, ore
:

tium Eleazaro filio dereliqiierit, Lexque eos, qui aulem confessio fit ad salutcm » (liom. 10. 10). Si-
eam implcvcrint, perJucat ad summum : tamen ipsa mulque nota, quod utraque Mansio {e) ujioxopt^rtocci?
sublimitas non csl irans fluenla Jordanis, sed in ex- appellatur, quia ex partc videmus, ot ex parte pro-
phetamus : ct « nunc per specuhrn videmus in aeni-
(a)Hebraica nomina heic,atque alibi saepenos adposui-
mus. lllud vero pninereunJiim iion esl, (uiod licel Moysos, gmale» (l. Cor. 23).
omnisque hisloria in Or moiite Aaron sacerdolem tradai
occubuisse, in Douleron. tainen c. 10. v. G. esi « Filii {b) Confer Epistolam 39. ad Paulam nura. 3. ubi per-
Israel movennt castra t'\ Berolh liliorum Jacan in Mose- quam clef;;\ntem cjus rei causain affert.
ra, ubi Aarou morluusac sei)iiltusesl,pro quo Sacerdolio (c) Aiilea minus bene erat plurium inimero, noverant,
functus est Eieazar, » etc, qnam contiMiliciioncni ob con- ineinit prirtiiim, ct mo\ dnciint.
fusas atiiue invcrsas Mansiones XXVII. XXVllI et XXV. ((/) Apud Raban. de illo isi illuin locuin.
esse quidam arbitranlur, alii explicanl probabilius. .\dito Id est diniinulive,
le) scilicet iniaquncula, et pnrvum
si lubet ejus loci inlerpretes. os, sive oscilluin.
 SANCTI HlKRONYMl 720

XXXVII. Mansio. eorum est proprie, qui solis justiiiae ortum conside-
ranl.
Elprofecti de Pliinon,cnstra metntimnt in Ohoth.
(NiuH. 33. 43).
XXXIX. Mansio.
Et profecti de Jeabarim (sive ut in secundo loco
Tricesinia seplima IMansio verlilur in « nnagos, >
apud Hebraeos habes) lim, castra metati sunt in
sive « pyliiones; » vel secundum verl)a Heliu, « la-
Dibon-Gad (Num. 33. 45.)
genas grandes, quae cum musto plenae fuerinl, abs-
Tricesima nona Mansio inlerpretatur, » fortiter
que spiramine, illico disrumpuntur. » Pugnaverunt
inlellecta tentatio. » Pro hac in ordine historiae ali-
magi contra Moysen et Aaron (Exod. 7 etseqq.); et
ler scriptum rcperi. Postquam enim castra metali
a muliore, quye erat in Kndor, et habehat, juxta Se-
sunt in Jeabarim, in finibus Moab, contra ortum
ptuaginta interpretes, spiritum « pythonem, "juxia
solis, legilur: < Inde profecti sunt, et diverierunt ad
Hebraeos, « magum, » regi Israelis iiluditur (1.
torrenlem Zared. Et de hoc loco proficiscentes, ca-
Heg. 28). MultcB suni priesugiae, et innumcrabiles
stra metati sunt trans .\rnon : quae esl in solitudine
laquei, quibus anim;e capiuntur human:i' ; sed nos
finium Amorraei : eo quod Arnon in terminis sit
dicamus, in Uomino coiifidenles, « Laqueus conlri-
sumus
Moabitarum 403 et Amorraeorum » [Num. 21. 12.
tus esl :et nos liberati » (Ps. 123. 7). Et, o Si
et 13) : et post haec venerunt ad puteum, ubi cecinit
ambulavero in medio umbrae morlis, non timebo
Israel carmen hoc : « Ascende putee, quem foderunt
mala, quoniam tu mocum es » (Ps. 22. 4) : Cadent a
principes, et aperuerunt duces populorura in datore
latere nostro mille, el decem millia a dextris nostris
legum, et in baculo ejus : et de solitudine in Mat-
{Ps. 90. 7). Non timebimus 492 ab incursu, et
thana [al. Marthana] : el de Malthana ad torrentes
daemonio meridiano; sed obturabimus aures nostras,
Dei : et de torrentibus [al. torrente] Doi, ad excelsa :

ne audiamus voces incantantium, et Sirenarun car-

et de excclsis, ad vallem, quae est in regione Moab,
mina negligamus. Post imaginem Dei, quae in cordis,
in verlice Phasga, qni prospicit contra desertum »
ratione monsiratur, et confessionem fidei, quae ore
(Ibid. 17. etsegq.). Haec loca in finibus Amorraeorura
profertur, consurgunt (a) serpentes, el artes malefi-
quidam inlerpretanles, putant non Mansiones esse,
cse ad bella nos provocanl. Sed nos, qui habemus
sed transilus, nec praejudicare debere catalogo Man-
preiiosissinum Lhesaurum in vasis fictilibus (2.Cor. 4),
sionum extraordinariam exposilionem. Alii autem
quae fraugi possunt, ita ut qusedam vix
reman- lesta
spiritualibus spirilualia comparantes, nolunt regio-
serit, in qua hauriri possit aquae pusillum, omni cu-
nes significari ; sed per locorum nomina, virtulum
stodia circumderaus cor nostrum.
profectus esse quod post magos, et congregationera
:

XXXVHI. Mansio. lapidum, frequenter veniamusad torrentes « Zared, »

quod interpietalur, (c) « aliena descensio » el in :

Et profectide Oboth, castra metati sunt in Jeaba-

(lescensione positi, transeamus ad « Arnon, » quod
rtm, in finibus Moab {Num. 33. 44).
« maledictionem » sonat, quae est posita in finibus
Tricesima oclava Mansio « acervos lapidum tran- « Amorraeorum, » qui vel « amari » hostes sunt, vel
seunliuni » sonat. Sunl saiicti lapidfes, qui volvuntur « mulla loquuntur » inflati. Sin autcm transierimus
super terram, laeves, politi et rolunditate sua rota- terminos Moab, qui de inceslu generatus est, et re-
rum cursibus similes. Sunt et alii quos Propheta ju- cessit a vero patre : statim nobis occurril puteus,
bet tolli de via, ne ambulantium in eos offendant quem nemo de plebe fodii, niillus ignobiiis, sed
pedes. Qui sunt isti ambulanies ? utique viatores et principes et duces, qui jura danl populis : et canen-
praetereuntes, qui per islud saecuium ad alias Man- tes carmen in aqua pulei, et in Dei maneribus gra-
siones transire festinant. Quod autem dicitur, « in tulantes, prophelant, quo transiluri sunt : ad quae
finibus Moab, » et supra scriplumest « in solitudine perventuri loca, quod scilicet de deserto veniant in
quag respicit Moab contra solis ortum : » ostendit « Matthana, quod interpretatur « donum, » et de
»

juxta lilieram, quod hucusque in finibus terrae Idu- « Matthana ad « Naaliel, » qnod dicitui;ad o lorrentes
maeorum nunc veniant ad terminos Moab,
fuerint, el Dei, » et de Naalit^l ad « Baraoth, » quae interpre-
de alia provincia ad aliam transeunles. (b) Non enim latur, « excelsa, » sive « adveniens mors : » quando
semper uni virtuli danda est opera sed sicut scri- :
conformes efficimur mortis Christi, et de, Bamolh
ptum esl « Ibunt de virtute in virtutem » (Ps. 81.
:
occurrit nobis vallis humililaiis, quae tamen posita
8), de alia transeundum esl ad aliam quia haerent :
esl in vertice monli^ « Phnsga, » qui interpretalur,
sibi, et ita inier se nexae sunt, ut qui una caruerit « dolalus, ') quod nihil habeat informe et rude, sed
omnibus careat. El tamen transire de alia ad aliam, arlificis sit politus manu : qui mons respiciat solitu-
dinem, quae Hebraice dicitur Isimon. Quando enim
(a) Recole Numeror. cap. 21, v«rs. 6 et 7. Quod enim
post igiiiios serpentes prima profeclione in Obotfi vene-
rint Israelitai, istud ei ioco nomen a serpentibus viden-
inr imposuisse. Certe Hebraicmii O^o//} perquam affine (c) Ex nomiiium libro, ubi duabus etymologiis explica-
esl iEgyptioium vocabuloOu6aTov, quod Orus Apollo de tur, alienus, vel descensio. Proprie autem Zared est sar-
iEgyptiis loquens, Grcece serpentem aitreum verli lcsta- mentum : unde Tiy bn^l '» vf^tle sarmentorum : ut pro
tur, 6 daxiv t'/lr,'/iazl BaffiXixov /puaoyv, ctc. Hibraicis verbis Tliargum Jonalhanis exponit : w valle,
Kb) Additur penes Rabanum, .sicut in superioribus jam quce multas producit salices, et mandragoras. Keliqua
atctum est. suo loco ad lib. Nomin. expendemus.
 m HPISTOLA LXXVin. 7-.'2

tiiorimiis in virtutum ۩4 culmi.ne coiistiluii,tiinc sita sit, et adhiic profectu indigeal. Post montesenim
loius miiiKJi luiiias, el oinniuiii poccalorum rospici- piurimos ad campestria Moab ot .fordanis fluenla des-
mus vasiilatcm. Pone oblili siimiis, curronle ora- cendiirius, qui interpretatur, (b) descensio. Nihil
tione, dicorc, quare « Dihon-fiad » intorpretolur, ENiM, ut crebro diximus, tam periculosum est, quam
« fortiter inleilecta teiilalio. >- l'ostDiboii-Gad geri- gioria; cupiditas et jactanlia, et animus coiiscienlia
tur belluni conlra Soon regem Amorraiorum, et Og virtutum tu nens.

regem Basan; ci discimus, quod cura venerimus ad XLII. Mansio.

sumnnim, el do fonle principum regumque biberi- Et profecti de montibus Abarim castra metati
mus, ascendcnles ad montem Phasga, iioiidebeamus sunt in campestribus Moab super Jordanemjuxta
elevari in superbiam, sod [al. si] proposiiam nobis e Jericho, ibique fixerunt tentoria. Ab domo solitudv-
contrario solitudinem noverimus. Anle contrilionem nis usque Ahel Sitim, in planitie Moab {Num. 33.
enim elevalur cor viri, ot ante gloriam humiliatur. 48. eU9).
XL. Mansio. In quadragesima socunda, quae et exlrema Mansio
Etprofectide Dioon-Gad, cuStfu metati sunt in esl, cursim quiie sint gosta narremus. Residensin ea
Almon Deblnthaim {Num. 33. 46). populus a Divino Balaam, quem mercede conduxerat
Quadragesirna Mansio vertilur in («) contemptum Balac filius Sephor, Dei jussione benedicilur, et ma-
palatharum, sive opprobriorum. Et per hanc disci- lodictio mutatur
iii laudes audit vocem Domini ex :

mus, omniadulcia et illecebras voluptatum in sseculo profano ore resonantem, Orietur stella ex Jacob et
contemnendas, nec inebriari nos dcbere vino, in quo consurget homo de Israel : et percutiet principes
est luxuria {Eph. 5). Mel non otforlur iii sacrificiis Moab, et vastabit cunctos filios Seth, et erit Edom
Dei (Levit. 2), et cera qua^ dulcia continet, non lu- hcereditas ejus {Num. 24.17. 18). Fornicatur cum
cet in Tabernaciilo, sed oleuni purissimum (Exod. filiabus Madian : el Phinees filius Eleazar, zolatus ze-
25), quod de oliviie profcrtur amariludine. Mel enim lum Domini, Zamri et scorlum Madianitidem pugione
distillaia labiis mulieris moretricis {Prou. 5) ; dequo transfigit; unde etaccepil pra^mium in aeternam me-
pulo juxta myslicos intelleclus gustasse Jonathan, et moriam, armum ^ictimse. Numoratur rursiim popu-
forte deprehensum, vix populi precibus liberatum \ns{Num. 26), (c) ut interfectis pessimis, novus po-
(1. Reg. 14). Quod autem opprobria contemnenda pulus Doi censeatur. Interpellant quinque filise Sal-
sint, et, si falso objiciantur, bealitudinem pariant, phaad, et ex judicio Domini hiereditatem accipiunt
Salvator plenissime docel. [Num. 28. 6), nec femineus a pos-
inter fratres suos
XLI. Mansio. sessione Dei sexus excluditur. Jesus Moysi in mon-
Et profecti de Almon-Deblathaim, castrametati tem succedit, et (d) discit a Lege, quae spirituaHter
sunt in montibus Abarim, contra faciem Nabo offerre debeat in Ecclesia. Primum quid per singulos
{Num. 33. 47).
dies, deinde quid in sabbato, quid in Kalendis, quid
Quadragesima prima Mansio montes
vertitur in
in Pascba, quid in Pentccoste, quid in Neomenia
transeuntium,e\. est contra faciem montisNabo, ubi Jcjunio ejusdem mensis, die
mensis soptimi, quid in
moritur et sepelitnr Moyses, terra repromissionis Scenopegia, quando fi^juntur taber-
decimo : quid in
ante conspecta {Deuter. 34). Nabo interpretatur.core-
riacula, decima quinta ilie supradicii 400 mensis.
clusio, in qua finitur Lex, et non invenilur ejus me-
et filiarum vota absquc auctoriiate patrum
Uxorum
moria. Porro gratia Evangelii absque ullo fine leodi-
et virorum cassa memorantur ;
bellum contra Madia-
tur. In omnem ternim exivii sonus ejus : el in fines
nitas : el mors Diviii Balaam, et praedae divisio, et
405 orbis terr* verba ipsius {Psai. 18). Simulque
oblatio ex ea in labernaculo Dei. Primi Ruben el
considera, quod habitatio transeunlium in inontibus
Gad dimidia tribus Manasse, ultra Jordanem in
et

(ffi) Enormem hinc errorem sustulimus ex ingenio, ererao possessionem accipiunt. Plurima enim habe-
Mss. eiiim omnes, pariler alquo cditi depravali sunl, ut
banl jumenta, el necdum ad id venerant, ut possent
nemiiiiantc nos iiilerpntani ulla quidem meadi suspicio
suboluerit. Deblalhaini vcrti in conlemptum plagariim, habitaro cuni Tcmplo. Docetur populus, ut in Terra
pari omnes consensu leftunt, cum neque uilo modo ex co
noinine hujusmodi significalio exlorqueri possit; et sub-
(ft)Sic equidemSyri JorrfaHe/M a descensu vocant; estque
no\.i Hieronymi interprelatio^qua o/HH/a dulcia,et illece-
bras voluptalum contemmendas etplicat, immane quaii-
Syiiaca prouuntiaiione niVquo J Hebraei duali forma dice-
tum a tali distet etymologia. Proiiule suffecimus pala- renl DTT1>. Grtecisautem ex aliaetyinologiaplacelappel-
tharum loco plagarum, Palatha enim cx Grseco iia.ldb-f\ lare 'Iop6dvYi?,quasiexduabusHebraicis vocibus p~"lKV
Hieronymo ipso tesle in Nominuin libro, « est iWassa, quae
de rccenlilius ficls compingi solet, quam Hebrsei Debe- Oa««, quaiu senleniiani, tum alibi saepe, tum
id est,/?i«'J«s
prfficipue in Qu;vslionibus in Genesim cap. 14. Hierony-
latli, Graeci Palalliam nuncupanl. » Fusius veroinOsee 1.
de palatha. « Est, inquit, massa pingiiiuin caricarum, mns probat, ubi, Dan, inquit, unus e fontibus est Jor-
qnas in morem lateruni ligi)ra.ntes, ut diu illfPSic perma- danis : nani alter vocatur Jor, quod interpretatur ^tX-
neant, calcant, aique impiiiguni. » Deldatliaim itaque 6pov id est rivus.
(c\ Apud Ribanum, aliosque edilos libros.junctis ah-
plurium iiumero eriint palnthir. 8cd el ip-^e, quem paulo
anle adduximus, Auclor libri dn XLll. Mansionibus in quot etiam Mss. additur numerantur et Levita.
[d) Hinc tolus Rabbinismus et ratio twv SeviTspcoffewv
J

Appeiidice operum. S. Ambrosii, « Vox biec, inquit, Al-

mon Deblatliaim siciit cst duplex, ila et duo indical, pendet.qu im sic deinde S. Doctorexponit, acsi pnc oculjs
nempi" contemplum ficuiim, lioc est coiiteni|itum terren» baliueritPharisaicum illiul acroama,quod estinitio .Vboth
dulcedinis, ficus namque dulcedinem oslenduni, » etc, yunniS niDai i^ian: .Tnn S::p nu;»2 « w^jses de
quemadmodum ct Hieronymus inlerprelalur.ut de emen- Sinai Legem accepil. iribuium vero, sive oblationum ra-
aatiooe noBira ao lectione nequaquam dubites. tij Josua! praecepta e.st. »
733 SANCTI HIERONYMl 724

sancta idola doslruat ; el nullus do piiori habilalore viiT Domini ot jusli ambulabunl
: in eis. Prsevarira

servelur. Describitur olim cupila provincia, et (hi:t- tores aulem corrucnliii illis.
rum seniis tribuuin hiureiiilas separalur.NumeraiUur EPISTOLA LXXIX (d).

Iribuum principos, qui Terram sanctam dcbeant in- AU SALVINAM.

troirc (A'«w. 34). Quaiiraginta duas urbes cum sul)- Salvinam mulierem liobilissimuni deNcbridii mariti
urbanis suis usque ad mille passus por circuilum, morte consolatur, et post mortui viri laudes,quo
Lovita! accipiunt, tot numero, quot el isla) sunt Man- modo superstites ex eo parvulos, educare, qua-
siones. El adduntur lugilivoruin sex alia' civitates, lemque ipsa vitam traducere debeat, docet, et a
Ires inlra Jordanom, cl Ires Irans Jordanem, ut sint sccundis nuptiis dehortatur.
simul quadraginta oclo (Num. 35). Quid lugitivorum 1. Vereor, ne officium putelur ambitio ; et quod
suscipi. qui interlici debeant, qui usque ad morteni illius exemplo facimus, qui ait : Discite a me, quia
Ponlificis maximi rescrvari. Succedil Deutcronomium miiis sum eihiimiliscorde. (Matth. 11. 29),gloriae fa-
secunda Lex, (n) medilatoiium Evaiii^elii : ibiquo cere appelilione dicamur : et non viduam alloqui,ol
breviter discimus qune inter Pharan et Tophel et in angustia constitulam ; sed aula^ nos insinuare re-
Laban el Azerolh, et loca aurea, abjeclo Juda infeli- gali; et sub occasione 408 sermonis, amicilias
cissimo, undccim dierum via de Clorob, per viam polentium quserere. Quod liquido non putabil, qui
montis Seir usque ad Cades-BarneMoyses popuio si^ scierit esse praeccplum. Personam pauperisnon acci-
locutus, cl extremum canat Canticum (Deuter. 32). pies in judicio (Levit. 19. 15) : ne sub praetextu mise-
in quo apertissime Synagoga projicitur, et Ecclesia ricordiao, quod injusiumest judicemus. Unusquisqije
Domino copulatur, t Impinguatus esl et incrassatus enim non (c) hominum, sed rerum ponderc judican-
ac dilatalus, et recalcitravit dilectus, ct oblitus est dus est. Nec diviti obsunt opes, si eis bene utalur :

Dei Salvaloris sui. » Et ilerum : » Generatio pessi- nec pauperem egeslas commendabiiiorem facil,si in-
ma : fiiii ineruditi :me provo-
ipsi ad aemulationem ter sordes et inopiam pecc Ua non caveat. Ulriusque
caverunt in eo qui non erat Deus. Irritaverunl mein nobis rei testimonium, et Abraham Palriarcha, et
scuipiilibus suis : et ego zelare hos faciam natione?, quotidiana exempla suppedilanl quorum altor
: iu

et conlra gentem slultam irritabo eos » (Jerem. 5). summis divitiis amicus Dei fuil ; alii quotidie in sce-
Bencdicunlurfilii Israel. Et rursus in Simeone Judas leribus deprehensi, poenas legibus solvunt. Alloqui-
miserandus excludilur. Ascendit 3Ioyses ad montem mur igitur pauperem (f) divitem, ul nesciat
ipsa quje
Nabo, in verticemPhasga, qui est contra Jericho : possidct. Nequeenim marsupiumejusdiscutimus,sed
et ostendit ei Dominus oinnem terram Galaad usque animcC puritatem. Loquimur ad eam, cujus aciem
4I07 Dan, et Nophlhalim et Ephraim et Manassen, ignoramus, et virtutes novimus, quam nobis fama
et univer.sam terram Juda, usque ad mare magnum commendat, cujus venerabiliorem pudiciliam ado-
contra austrum, et regionem campestrem Jerichon- lescenlia facit. Quio mortoin juvmis mariti sic flevit,
tis, civitaiis palmarum, usque Segor (Deut. 34). Quis ut exemplum conjugii dederit, sic lulit, ul eum pro-
potest tanla nosse mysteria? [b) Quis in exlremis feclum crederet (al. crederes), non amissum. Orbi-
Legis, el hujus vitse finibus constitutus inlelligit tatis magniludo, religionis occasio fuil. Nebridium

semper sibi esse pugnandum : et tunc plenam victo. suum sic quaeril absentem, ut in Chiislo prsesentem
riara dari, si fuerit in campestribus, si in Abel sitim noveril. Cur ergo ad eam scribimus, quam ignora-
quod inlerpretatur, luctus spinarum, fleverit antiqua mus ? Triplex nimirum causa est. Prima, quia pro
peccata, el spinas ,
quai suffocaverunt sementem officio Sacerdotii omnes Christianos filiorum loco di-
verbi Dei {Luc. 8), et de quibus Proplieta dicit : Ver- ligimus, el profectus eorumnosl aostgloria. Altera,
satussuminmiseria,dummihicon/igiturspina(Psal. quia pater defuncti inlima mihi necessitudine copu-
31. 4) : et tunc pra^paratus, deficiente Manna, sub lalus fuit. Exlrema, quaj et validior, quod filio meo
duce Jesu Jordanem transeat (Jos. 5) : et circumci- Avito roganti negare nihil potui ;
qui crebris lilleris
suscullroEvHngelii,primumcomedatde coelesti pane inlerpellatricem duri judicis viduam [Luc. 8) supe-
et occurrat ei princeps exercituum Dei, ut verum rans, et multorum mihi, ad quos ante super eadem
Pascha nequaquam in^gypto, sed in finibus Terrae materia scripseram, exempla proponens, ita suffudit

sanctae comedat. profundumdivitiarwn sapientice pudorem neganlis, ut plus considerarem quid ille

et scientice Dei, quam inscrutabilia sunt judicia cuperel, quam quid me facere conveniret.
ejus, et{c) investigabiles vice illius. Quis sapiens et 2. Alius forsitan laudct Nebridium, quod de so-
intclliget hcec? intelligens et cognoscet ea?Qmsireci?c rore (g) generatus AuguslcE, 4t>0 el in materterfe

(fl) Ha(' itidem voce Md'df/fl/onMm lib. contra Jovinian. (rf) A lias 9. Scripta circa an
400. .

secundo utitur, hoc totlem serisu Gtitlur nostrum me- : (e) Ita quidem hominum impressi
pariter et Mss. lihri
ditdlorium efficitur latrinarum. Vid. quoj ibiadnotamus. omnes legunt, erit lameii cui magis arrid»at, nominum,
Mediatorium ut le;,'unt quidam Mss., el Rabanus, proba quod recte nomen et res o|jponanlLir, et lacile ujusdem n
interpretatione ipsum quoque nou caiet. lilterte occursum appareat Iraudi fuisse aniiquario. Ac-
(b) Victorius qui suIj aflirmandi nota, id est ille in- ceditquod aliter habeant (|uidem codices unumquodque
telliget, qui in extiemis legis, i;t hujus vitae fiiiibus et judicandum. At iu sequenii Epist. 8.5. ad Pauimacii.
cohstitus sit. et Oceanum de erronbus Ongen. unumquodque, inquit.
((^) Mirnm
si ita ex veteri errore pro ininvestigabiles, non personarum, sed rerum pondere judicandum esl.
leclore inconsutto, Hier. posuit, eoque magis qaod alibi Aliter divilempauperem nescientem ipsu, utc.
(f)
rocte legent; at nobis ultra Mss. fidem licet.
(g) Totam pro»opograpliiara lieic semel et paucis accipe.
 :

725 KPISTOLA lAXIX. 7-2f)

niiUilus sinu (a), invictissinio Princi|ii ila carus fuit, gnibus, sic Deo carus fnii, ut super omnes Palriar-
ut el conjugem nobilissimam (|u;('rerot, et bellis ci- clias, duarum tribuum pater fieret ? Daniel el Ires

vilibus Atricam tlissidentem, iiac velut obside sibi pueri sic prfneranl Babylonia; (b) opibus, et sic erant
fidam rcdderct. Milii a principio suiim iliud esl prffi- inler princifies civitatis, ut habitu Nabuchodonosor,
dicandum ,
quod quasi viciiia; inorlis priuscius, inter Doo mente servircnt. Mardochicus et Esllier inlcr
fulgorem paiatii, el honoruin culmina quae aeialem puipuram, sericum, et gemmas, superbiam humili-
anleibant, sic vixit, ut se ad C-liristum crederet pro- tate vicerunt, tanlique fuere meriti, ut captivi victo-

feclnrimi. Sacra narrat iiisloria, Cornpiium conliuio- ribiis iniporaront.

nem coliorlis Ilalica; in Lanluni acccplum Doo, ut An- 3. H;('c illudtendit oratio, ut ostendam juvenem

gelum ad eum millercl, et omne myslcriun), ijuo meum conjunctionem rogalis sanguinis, et affluentiam
Pelrus de circumcisionis angusliis transferebatur ad divitiarum, alque insignia potestaiis, materiam ha-
pncputii latitutlineni, ad illius merita pertinere do- buissc virtulum, dicente Ecclesiaste : Sicut protcyit
ceret, qni prinjus ab Apostolo baplizalus, saluleni sapicntia, sicprotcgif ct peciinia(EccL 7. 13). Nec
Genlium deiiicavit. Scriptumquo (vA de eo : Erat vir slatim illud huic teslimonio putemus adversum :

quidam in Ccesarea, nomine Cornclius, centurio co- .Imen dico vobis, difficile dives intrabit in regnum
Jiortis ijua; diciturItalica,reliqiosiis et timcns Deum calorum (Matth. 19. 23. 24). Et rursum : Dico vohis,
cum omni domo sua,j'acicns eleonosynas rnultasple- facilius camelum per foramen acus transire,
est

l)i,etorans Deum semper{Act. 10. 1.2). Quidquid de quam divitem intrare in regnum coglorum (Marc. 0. 1

illo dicilur, hoc nomine commutalo, in Nebridio meo 24.25).Alio(|uinZachseuspublicanus,quemditissimum

vindico. Sic religiosus fuit, et amator pudicitise, ut commomoral Scriptura, contra hanc sententiam saiva-
virgo sorliretur uxorem : sic timens Deum cum uni- tus videbilnr. Sed quomodo quod apud homines im-
versa domo sua,ut obiilusdignilatis, omne consortium possibile est, apud Deum possibile fial, Aposloli con-
cum Monachis baberet et Clcricis : tantasquc elee- silium docet scribentis ad Timotheum. Divitibus hu-
mosynas pauperum
faceret in populis, ut lores ejus Jus soiculiprcecipe, non superbe sapere, nec sperare
ac debilium obsidercnt examiiia. Certe sic sempor in incerto divitiarum siiarum, sed in Deo vivo, qui
orans Deum, ut illi quod optimum esset, evenirct. prccstat nobis omnia ahundanter ad fruendum (1.
Raptus est, ne malitia mutaret mentem ejus, qiua Tim.6. nj.Benefaciant, divitessintin operibus bonis,
placita erat Deo anima illius (Sap.i. 1 1). Unde et ego facile tribuant; communicent, ihesaurizent sibi funda-

possum supereovere abuti Apostoli voce, dicentis :

mentum bonuminfuiurum,ul apprehendant \eram vi-

In veritate cognnvi^quoniamnon est personarum ac- tam. Didicimus quomodo camelus introire possit per
ceptor Deus; sed in omniproposito,qui timet Deum, foramen acus:quomodo (s)animaltortuosum, deposito
et operaiur justitiam, acceptus est illi [Act. 10. 34). pondere sarcinarum, assumat sibi pennas coiumbte
Niliil nocuit miliianli paludamenlum, el ballbeus, et (Ps. 54), et requiescat in ramis arboris,quae de sina-

Apparitortmi catorvie : quiasub liabitu alterius, alteri pis semente succrevit (Mattli. 13). Legimus in 50I
militabat. Sicut o contrario aliis nihil prodest vile Isaia, camelos Madian ot Eplia el Saba, aurum et
palliolum, furva tunica, corporis illuvies, el simulata Ihus ad ufbem Domini dcporlantes (Isai. 60). In typo
paupertas, si nominis dignitatem operibus destruant. horum camelorum, Ismaelilie negotiaLores staclen et
Legimus, et 500 in Evangclio de alio cenlurione thymiama, et resinam, quae nascilur in Galaad (Jer.
Dominitostimonium : Nec in Israel tantam fidem in- 8), et cutem vulneribus obducit, iEgyptiis deferunt
veni{M(itth.S. \(}).Eluiad superioraredeamus,Joseph tantii^que felicilalis sunl, ut emant et vendant Josepli

qui (;t in egestato ct in divitiis dedit experimenta vir- (Gcn. mercimonium eorum salus mundi sit.
37), el
tutum, qni et servus et dominus, docuit anima' li- Docet et yEsopi fabula, plenum muris ventrem per
bertatem, nonne post Pharaonem regiis ornatus insi- angustum foramen egredi non valere.
4 Ergo Nebridius meus quolidie illud revolvens :

Nebridm.s ergo pater, quo cum iiitima necessitudine copu-

« Qui volunt diviles fieri, incidunt in tenlationem el
latum fuisse se dixeral modo Hierimyiiius, ille videlur iVe-
bridiuSjde quo interdum AmmianusMarcellinus loquitur, laqueum diaboli, et desideria multa » (1. Tim. 6. 9).
et anno 3()5. Pra'lectuiii Pra,'torio per Orieiitein fuissedi-
Quidquid ct Imperatoris largitio, et honoris insuhi?
cit. Hujus filius Nobridius junior Salvin;e nostriu maritus
est generatus cx sorore 'Aufinshr, piila /Elia- Flarill^e
:
dederant, in usus pauporum conferebal. Xoverat ennn
conjuf;isTlieodusii Magui. Salviiia vito liliaGildcniis eiat, a Domino esse jirieceptum : « Si vis periectus esso,
qui Firnii Maurilani;i; llegis tValfr fuil, eoque murluo
aiiiio 373. regiiuin sub Honianoruin p;»trociiiio lenuil. De vade, vende omnia quac habes, et da pauperibus, et
his plura apud Ainniiaii. Marcelliu. lib. !2a. cap. 5. etseqq. veni, sequere me » (Mattli.\9. 21). Et quia lianc sen-
(a) Nimiruin Tlieoiiosio Magno, qui postquain de Firiiij
tentiam implero uon polerat, babens uxorem el par-
Gildonis fratre Iriurnpliasset circaanniini 374. iiuinquen-
nio post ad iinperiuiu evectus, nirtuens, ne siil) Gildonc vulos liberos, et mnllain familiam, fiiciebat sibi ami-
iteruiii Africa a Koinanis delicerel, INepolein siiuiii iXebi i-
dium Salvin;e Gildonis (ilia) coiijiigeni dedit, cl liac volut (b) Legendum opcribus, ul quidam Mss. ipso Viclorio
obside pacis, Africain sibi lidam reddidil, quaindiii ipse constatex Daiiiel. 'i. 19. » Consti-
teste retineui, el liquido
regnavit. Belluiu enini Gildoiiiciiiiiiriliiis salleiu aniiis osl tuil Nabudiodonosor super OPER.\ provincia' Babilonis
a Tlieodosii luurle. Iliuc infra ilicitiu llieron) iiio iNeliri- Sydracb. Misach, el Abdenago. » Excusi tameit omnes el
dius « coiuiibeinalis, el coiuliscipuhis .Vul,'usl(iriiiii. . pierique nianu exarati habent, opihus. sic forte ab am.a-
Purpuraloruin inupinquus, socius, cuiisobriniis, iisdciii nucnsi litteraium coinpendio scriplum.
cuni aniboliiis sliidiis cruditus, » qu;e de Arcadio, el (t) Confer Coinmentarios in Maltluiniin cap. 19. snb
Houorio Tlieodosii M;i«iii liliis iulcUigciida suul. finem, et qu;e in euiu locum adnoumus.
 :

7^' SANCTl HIRIIONYMI 7?8

cos dc iniquo mainon.T, qui ^o ror,i)icicnl in iclerna banl, ipiod sciebanl, non uni, sed pluribus indul-
labernaoiila {Lue. 16). Nec semcl abjiciebal sarcinanfi, geri.
quod fccerunl Aposloli. palrem, rete, d navicnlrim 6. Qiiid iiltra differimus? Omnis caro f(enum,
relin'|uenles (/</. o) : socl px a'qualiiale, aliorum in- et omnis gloria cjus quasi flos fn-ni {Isai. 40. 6). Re-
opia^ suam abundanliam conuniinicidml, ul posiea vor.sa esl terra in teiram suam : dormivil in Domino,
iiioruni divitiae, liujus indigentiam sustonlarenl (2. et appositus est ad palres suos, plenus dierum ac
Cor. 8). Scil ipsa, cui lib.iius iiic scribitur, me non luminis, ot nntritiis in senectulo bona. Cani onim
nota, sed audita narrnrc : nec ox aliqno in me be- hominis sunt ?a|)ieMtia ojus (Sap. 4). \n brevi aetate
noticio, scriptorum more Gra-cornm, graliam lingiia teinpora niuila complovlt. Tenemus pro eo dulcissi-
reddero. Procul a Christianis isla suspicio. « Haben- mos Uxor hores iiudicitiae (b) pretium
iiberos. esl.

les viclum el vpslitum, bis contonli sumus » (l. Tim. Nei)ridius pusio, patrem quaerentibus exhibel.
6. 8). Ubi vile olusculum, et cibarius panis, et cibus Sic oculos, sic ille manus, sic ora ferehat {JEneid.
poiusquo modcralus ; ibi diviliae supervacuae, ibi lib. 3). Scintilla vigDris paterni lucet in filio : et simi-

nulla adulaiio, quae vel praecipue fructum respicit. liludo morum per speculum carnis erumpens. 503
Ex quo colligilur, fidelo essc lestimonium, quod Ingentes animos angusto in pectore versatiGeorg.i).
causas non habet menliendi. Jungitur ei girmana, rosarum et iiliorum calatlius,

5. Ac ne quis putet me solas in Nobridio praedicare cboiis ostrique commercium. Sic refert o:e patrem,
eleemosynas, quanquam et has exercuisse sit ma- ut ad venustatom propensior sit. Sic malrem raixta

gnum,dequibus(licilur: «Sicutaqua exlinguit ignem, pingit similitudine, ut in uno corpore utrumque

ita eleemosynaexlinguit peccatum n{Eccli. 3. 33,).id agnoscas. Iia suavis ost, el moHitula, ut honor sit

caeteras virtutesejus veni^m, quas singulas in pauris omnium propinquorum. Hanc lenore non dedignatnr
hominibus deprehendimus; Qui fornacem regis Ba- Auguslus : hanc fovere (c) in sinu Regina laetalur.
bylonii sine adustiono ingressus osl ?(i)an. 3.)Cujus Certatim ad se omne.- rapiunt. Pendet ex collo, hae-
adolesceniis .'Egyplia domina pallium non lenuit? rel in brachiis singulorum. Garrula atque balbutiens,
(Gen. 39.) Quae uxor (o) Eunuchi nullos creal libe- linguae offensione til dulcior.
ros 509 voluptate transacta ? Quem hominum di- Habes igitur, Salvina, quos nutrias, in quibus
7.
sputalio illa non terreat « Video aliam legom in : \iriim absentem lenere te credas. Ecce hcereditas
membris meis, repugnantem legi mentis meae, et ca- Domini, filii merces, frucius ventris {Ps. 126. 3).
plivum me ducenlem in lege peccali, qua^est in meiii- Pro uno homine duos filios recepisti, auclus est nu-
bris meis? » (Rom. 7. 23.) Mirnm dictu esi, nutrilus merus caritalis. Quidquid debebas marito, redde fi-
in palatio, contubernalis et condiscipulus Augusto- liis. Amore pia'sentium absentis desideriiim lem-
rum [Arcadii et Honorii], quorum mensa? ministrat pera. Non est parvi apud Ueuni moriti, bene filios

orbis, et terrae ac maria serviunl, inter rcrum oni- educare. Audi Apostolum commonentem : o Vidua
nium abundanliam, in primo aelatis flore tantae ve- eligatur non minus annorum sexaginta, quae fuerit
recundiae fuit, ut virginalem pudorem vinceret, et ne unius viri uxor, in bonis operibus habens testimo-
levem quidem obsceni rumoris in se fabulam daret. nium, si filios educavit, si hospitalis fuit, si sancto-
Deinde purpuratorum proquinquus, socius, consobri- rum pedes lavit, si alflictis abundanter praebuit, si

nus, iisdem cum ambobus studiis eruditus (quae res omne opus bonum subsecuta est ^l. Tim. 5. 9. et

eliara externorum menies sibi conciliai) non est in- dO). Didicisti catalogum virtulum luarum, quid de-
flatus superbia, nec caeteros homines adducta fronte beas nomini luo, quibus ineritis secundum pudicitiae
contempsit : sed cunctis amabilis, ipsos principes gradum possideas.Nec le movoat, quod sexagenaria
amabat ut fralres, venerabalur ut dominos ; et in il- eligatur vidua, et putes adolescentulas ab Apostolo
lorumsdute, suam salulem positam fatebatur. Mi- re|)robari. Et te crede eligi ab eo, qui discipulo di-
nislros autem eorum, el universum ordinem palatii, xorat : iSemo adolescentiam tuam contemnat {Ibid.

quo regalis frequenlatur anibitio, sic sihi c iritaie so- 4. 12); non continontiam, sed aetatem. Alioquin
ciarat, ul qui merito inferiores erant, officiis se pares omnes quae ante sexaginta annos vidualae sunl, hac
arbitrarenlur. Dilficile faclu est, gloriam virtute su- lege accipient maritos. Sed qiiia rudemChrisii insli-

peraie : et ab his diiigi, quos praecedas. Qua' vidua tuebat Ecclesiani, et omni ordini provideliat, praeci-
non hujus auxiliosuslentata esi ? quispupillus non in puequo pauperibus, quoruni oi cura cum Barnaba
eo reperit palrem? Totius Orientis Episcopi ad hunc fuerat demandata; illas vdt Ecclesiae operibns susten-
iniserorum preces, ol laborantium desideria confere- tari, quae propriis nianibus non queunt laborare, qnae

bant. Quidquid ab Imperatore poscebat, eleemosyna vere viduae sunt, quas ei aetas probat, et vila. Heli

in pauperes, protium caplivorum, misoricordia in af- Sacerdos offendit Deum ob vitia liberorum. Ergo e
fliclos er.it. Unde et ipsi Principes iibenter prsesta- conlrario placaliir Dous virtutibus eorum, c si per-

manserint 504 in fide el caritato , et sanctitate

Panlo impliealiorem senlentiam sic vulgo explicant

(a) (rf) cum pudicitia » (1 Tim. 2. 10). Timothee, le
qiiae Eunuctii uxor est, qure sola voliiptaie contenta, non
Cister-
aliis viris admiscealur, ut liberos creet ? Obvio enim sensu (*) Heclius, ut videtur, voce pretium omissa,
Euni.chi nomen heic loci accipitur, non eo, quo dignilas ciensis codex Uxor liceres pudicitiw est.
cum priinis nobilis in Hegis aula signilicatur ei quem (c) Aliquot Mss. ht sinu regio
lcptatur.
;

reapse prieferl Putipharis, quam alladit, historia. {d) Vulg. cum sobrietate, quam leclionem
rainime pro-
729 RPISTOLA LXXIX 730

ijjsum caslum cusiodi t {Tim. 5. 22). Absil ut sini- oalcoolos, candidce vestis et aurali socci depositione
slnini quippiam uiihi <le te siisjiicari liceal; sed ex sumpsisti, nihil habes nec''sse aliud, nisi perseverare
abiindanlia luliricain aslatom monuisse, pietalis est. (a)iii jejunio. Pallor et sonlos gemmseiua; sinf : plu-

Qua; (iiclurus sum, non tibi, soii puellaribus annis mariim molliiies juvenilia membra non foveat. Bal-
dicla iniellige. a Vidtia qua? in doliciis est, vivens noarum calor novnm adoloscentulio sanguinem non
mortuaest » (2. Tim. 5. 6). Hoc vas eiectionis loqui- inccndat. Amli ijuid ox persona viduae (Didonis) con-
lur; et de illo profertur thesauro, qui confidenler linenlis ethnicus Poeta decantel :

aiebat, « An expcrimenlum quioritis ejus, qui in me Ilte meos, primtis qui me sibi Junxit, amores
loquilur Christus? » (2. Cor. 13.3.) Hoc iile pronun- Abstulit : ille habeat secum, servetque sepulcro.
tiat, qui libere sub persona sua fragiiitatem liumani {Aineid. lib. 4.)

corporis fatebatur. « Non enim quod volo bonum, Si tanli villissimum vitrum, quanti preliosissimum
lioc operor, sed quoii noio inalum » {[\om. 7. 19). Et margarilum ? Si communi lege natura' damnat omnes
propterea suljjicio [ii\. caxtigo] etredigoin servilulem Gontilis vidua volu[itates, quid oxspeclandum est a

corpus meum, ne aliis pra^dicans, ipse reprobus in- vidua Christiana, qu^ pudicitiam suam non solum ei

veniar » (1. Cor. 9). Si ille timet, quis nostrum po- debet, qui defunctus est, sed ot ci, cum quo regnan-
test esse securus ? Si David amicus Domini, ei Salo- tura est?
mon amabilis ejus, victi sunt quasi homines, ut et 8. Qua-so te, ne generalia monita, et conveniens
ruinae nobis ad cautionem, et poenitudinis ad salutem puellari sormo personse suspicioneni tibi injuriae mo-
exempla praeberent, quis in lubrica via lapsum non vcant, et arbilreris me objurgantis animo scribere,
melual? Procul sint a conviviis tuis Phasides aves, non timentis cujus votum ost, te nescire qua; me-
:

crassi turtures, Allagen Ionicus,et omnes aves, qiii- tuo. Tenera res in fominis fama pudicitiae est et :

bus ampiit^sima patrimonia avolant, Nec ideo te car- quasi tlos pulclierrimus cito ad levem marcescit au-
nibiis vesci suum, leporum atque
non putes, si ram, levique llatu corrumpitur, maxime ubi et aetas
cervorum, cl quadrupedum animanlium esculentias consentit ad vitium, et maiitalis doest auctoritas,
reprobes. Non enim haec (1) pedum numero,sed sua- cujus umbra tuiameii uxoris est. Quid facit vidua
vitate gusius judicantur. Sciiiiu<5 ab Apostolo dic- inter familise multiiudinem ? inter minislrorum gre-
tum : « Omnis creatura Doi bona est, et nihil reji- ges ? quos nolo contemnat ut famulos, sed ut viros
ciendum, quod cum graliarum actiono percipitur » erubescat. Certe si ambitiosa domus hioc officia fla-
(1. Tim. 3. 4). Sed idem loquitur « Bonum esl :
gitat,prirficiat his senem honestis moribus, cujus
vinum non bibere,et carnem non manducare » {Rom. honor dominae dignitas sit. Scio multas, clausis ad
14. 21). El in alio loco : « Nolite inebriari vino, publicum foribus, non caruisse infamia servulorum,
in quo est luxuria r> {Ephea. 5. 18). Omnis crealura quos suspectos faciebat, aut cultus immoderatus, aut
Dei bona est. Audianl haec mulieres, qua; sollicita! crassi corporis nitor, aut a;Las apta libidini, aut ex
sunt, quomodo placeant Comedant carnes, quae
viris. conscientia amoris occulti, securusanimi lumor ;
qui
carni serviunt, quarum fervor despumal in coitum etiam bene dissimulatus, frequenter erumpit in pu-
qua; maritis alligatse, gcnerationi ac lilterisdant ope- blicum, et conservos quasi sorvo- despicit. Hoc ex
rara. Quarum uleri portant fcetus, earum el inleslina abundantia dictum sii, nt omni diligentia custodias
carnibus impleantur. Tu vero quse in tumulo marili cor tuum, el caveas qnicquid de te fingi potest.

sepelisli omnes pariter volupiates ;

quse Jilam purpu- 9. Non ainbulet juxta te calamistratus Procurator,
risso et cerussa 50c» faciem, supcr ferotrum ejus non histrio fractus in 50G feminam, non cantoris
lacrymis diluisti ;
quse pullam lunicam, nigrosque diabolici venenata dulcedo, non juvcnis {b) volsus et
nilidus. Nihil arlium sccnicarum, nihil tibi in obse-
bat Hier. noster libro 1. contra Jovin. cap. 14. Quod sub-
quiis molle jungatnr. Habeto tecum viduarum et vir-
seqiiilur, Thnolhee, te ip.iuin castiim citstodi, nos ita ad
sacri tixtus liilera excgimus tametsi nullus vel ex.cusus,
; giiiuni choros, habeto tui sexus solitia. Ex ancilla-
vel manu exaratus iiber suffr:igareliir. Sed locus est inte- cum
rum quoqiio moribus dominae judicantur. Certe
ger Pauli 1. ad Tinmtli. cap. 5. v. 22. qucm nec animaj-
vertisse videnlur veteres editores. Prailerea inconjtruus tocum sancta sit mater, el lateri tuo amila haireat
etiam et hiulcus luijusmcdi seiisus erat O Timothee. Te :
virgo perpftlua, non dobes periculoso exlernorum
ipsain caslain custodi,etc., eoqun ma^ns, quod priusno-
men aii Apo^toli, reliqua veiba, ea qiialieic notantur, in- consorlia quairere,de tuorum societate socura.
terpunciiuni', ad Hieroii. loxluni releretiantur. Ha!c cutn Semper in maniUus tuis sit divina leclio, et lam cre-
ila scripsissemus, animadvcrtimus in veteri quoque editio-
ne anni 1496. ail euin inoiium legi, quo lieic eiiieiidamiis.
(1) Eraut nempe oliin hujusmodi ralilloiies, qui religiosi {a) Castigatissimus Cisleroiensium Ms.«m persererare.
haberi voiebant, quod a quadrupeduin carnibus absline- Jejiinium, pallor, elc, qute verior lectio facile videatur,
rent, avi>s autem et volalilia comederent. S. Prosper si ea qiia heic distinguimiis, interpunctione notetur.
Aquiianic. lih.2. de vitacontemplativ. cap. 23.« Ca;leruni, {b) Antea iegebalur cultus, non in excusis tnntuin libris,
inquit, si a quadrupedibus abslinenles,phasianis altilibus, sed eliam in Mss. plerisque, qnain tainen scriptnrani reje-
vel aliis avibus preliosis aut piscihiis perfruantur, non mihi cimus, istamque alleram rolsus reposuiinus ex Veronensis
videnlur rfsecare deleclationes siii corporis, sed mutare ;
auclorilate, pra'sertiiii fum facile essel conjicere, homincs
nec pro abstinenlia,sed velut pro nescio quia iinmunditia, imperitos rarioris vocabuli antiquiinsolentia offensosaliud
vel cerle (luoil V( rius esl pro stumaclii nausi'antis t^ncri- supposuisse, quod ad ejus siimiiliidinem proxinii' acceJe-
tuitine didiciasillascomiiiiiiiesetvilesabjiccre.quop.issiiil rei. Volsos anicin molles, i'l luvui dedilos veleresdixere
aliisnon solumcarnihus, snl eliain delicatioribus ac proiio- eieguntissime, el corpora rolsa, iinibus pili vulsi erant,
sioribus carnilms snas voluptates expleie. » Vide Pruden- eaque niulicbriter fucala. Vide Propert. lih. 4. Eieg. 8.
tiuni in Hymno post cibuni S. Benedicti Hegulam cap. 39.; nec enim plurilms e\emplis opus est.
731 SANCTl niRRONYMl 732

bra' or.ilioiT^s, ut omncs cogiutionnm siijiU.T, qui- Apostoli : Melius est nuhere.^ (juain iiri (1. Cor. 1. 9.)
hiis a<iolescenlia porculi solol, liujusinocii clypeo re- Tolle ([uod pejus est uri, el por sc bonum non oiil

pellantur. DiHicile esl, qnin polius iinpossibile, per- nulcre. Procul siiit (c) Ihcreticorum caiumnia". S i-

lurlwlionuni iniliis carere qiienipiaii, quassignificni- uius honorahilcs nupfias, et cuhilc immaculatum
tius Gra'ci («) 7:po7raOeta; vocml: nos, ul verbnni (Hebr. 13. 4). Etiam de Paradiso expulsus Adam, unam
verlamus c vrrbo, aiitepasxiones possuniusdicere, eo uxorem liabuil. Primus Lamech maiediclus et sau-
qnod incor.tiva vitiortim, omniuni lilillent aoimos, cl guinarius, ot de Gaiii stirpe (iesccndens, [d) unam
qiiasi in mediluliio nostrum judicium sit, vol abjicor.' costanidivisit in duas, et pianiariuni iligamiio proli-
cogitala, vel recipere. Unde ol nalura» Doniinus iii nus diluvii pocna subverlit. Unde iUud Aposloli.quod
Evangelio loquebatur :« Do corde oxeuul cogilatio- fornicationisinetu iuduigere rompeiiitur, scribens ad
ncs mala", bomicidia, adulieria, tbrnicaliones, furla, Timothoum : « Volo adoiesccntuliis nubcre, filios

falsa testimonia. blaspliomiae >< [Matlh. i.-J. 19). V.\ procroare, matris lamilias cssc, iiullam occasioncm
qiio perspicunm esl, juxla ailerius libri testimonium, dare advcrsario maiedicli causa » (1. Tim. 5. 14).

malum [Ge-
proclivius csse cor boiniriis a pueritia ad Et cur indulscrit, statim subjecit : « Jam iiUtedam
nes. 8) : et inter qu* Apo-
opera carnis ot spiritus, deciinaverunl posl Satanam. » Ex quo intcliigimns,
stolusenumerat(6V(/«/.5),mo(iiani animam flnctuare, illum non stantibus coronaiii, sed jiicenlibus inanuin
nunc ha!c, nunc iila cupienloin. porrigcre. Vide qualia sint secunda matrimonia, qua'
Nam vitiis nemo sine nascifitr : optimus ille est, lnpanaribus pra^feruntur, * quia declinaverunt qua^-
Qui minimis urgetur. dam posl Satanam. » Ideo adolescentula vidua, quii>

(Horat. lih. 1. Sat. 3.) se non potest conlinerc, vel non vult, maritum potiiis
velut si accipiat, quam diabolum.
Egref/io inspersos reprehendas corpore ncevos. H. Pulchranimirum et appelandares, qua; Satana;
(Ihid. Sat. 6.) comparatione su-cipitur. Fornicala est quondam et

Hoc quod aliis verbis Propheta

est significat : Turba- Jerusalein, et divaricavii pedes suos omni iranseunti
tussum,etno7i suni locutus {Ps. 76. 5). El in eodeni (Ezech. 16. 25). In iEgyplo primum devirginata cst,

volumine : Irascimini, et nolite peccare (Ps. 4. 5). Et 50S el ibi fracta; sunt mamma; ejus. Cumque ad
illud Archilio Tarentiniad viiiicum negligenlem :Jam deserta venisset, et morarum Moysi ductoris impa-
le verberibus enecassem, nisi iratus essem. li-a eiiim liens, quasi oestro libidinis furibunda dixisset. : « Isti

virijustitiumDcinonoperatur (Jacoh. 20. i). Quod sunt diitui Israel, qui le eduxerunt delerra iE^^ypti »

de una perturbalione dicium est, referamus ad ca'- [E.xod. 32. 4), accepii pnieccpla non bona, et justi-

teras. (b) Sicut irasci hominis est, et iram nonper- ficationes pessimas, in quibus non viverct, seJ puni-
ficere, Christiani : sic omnis caro concupiscit quideiu rctur : Quid ergo mirum, si et iascivientibus viduis

ea, qua; carnis sunl; et quibusdam illecobris ad mor- de quibus in aiio loco Aposlolus dixerat : t Cuin
tiferas animam voiuplates trahit : sed 507 nostruui luxuriat* fuerint in Chrislo, nubere volunt habenies
est, voluplaiis ardorem majore amore restriii-
Christi damnatiouem, quia primam fidem irrilam fecerunl »
gere, el lascivions [al. /a.scjyml jumentum frenis ino_ (1. Tim. 5. 11), concessit digamis prsecepta non
diae subjugare non libidinom, sed cibos quaeral
: ul bona, et justificationes pessimas; ita secundum in-
ac desideret, et sessorem Spirilum Sanclum, niode- dulgens maritum, ut et tcrtium, et si liberet, eliam
rato atque composito portet incessu. vicesimum ; ut scirent sibi non lam viros datos quam
10. Quorsum ista; Ut hominem esse te novcris, et p.dulteros anipntatos? Haec, filiain Christo carissima
passionibus iiunianis, nisi caveris, subjacero. De eo- iiicuico, et crebrius repeto, nt posteriorum obiita,

denn cuncli facli sumus luto, iisdem compacti exor- inpriora te exiendas : liabens lui ordinis quassoqua-
diis. In serico et in pannis eadem iibido dominatur. ris, Judith de Hr bnBa hisloria, ot Annam fiiiam Pha-
Nec regum purpurastimet, nec mendicaniium spernit nuelis de Evangelii clarilate(ai. caritafe), quaediebus

squaiorem.MuItoque meli'is est,slomaclium le dolere, et noclibus versabantur in Teniplo, et oralionibus

quam mentem : impcrare corpori, quam servire :
atque jejuuiis thesaurum pudicilia; conservabant.
gressu vacillare, quam pndicilia. Nec statim nobis Unde et aliera in typo Ecelesiae, diabolumcapitetrun-
poenitenliae suljsirlia blandiaiitur, quae sunt infelicium cavit; aitera Salvalorem mundi prima suscopit, sa-
remcdia. Cavendum esl vulnus, qnod dolore curalur. cramentorum conscia futurorum. Illud in caice ser-
Aliud est, inlejra nave el salvis mercibus, portum monis quaeso, ut brevilalem libelli, non de inopia
salutis intrare : aliud, uudum liaerere tabula;, et crc- eloquii,vel de materiae sleriiitate, sed de pudoris ma-
bris fluctuuin i'ecursibus ad asperrima saxa coliidi. gnitudine cPStimcs accidisse ; dum vereor ignotis ine
Nesciat vidua digamite iniuigentiam, nec noverit iliud diu ingerere auribus, etoccuUumlegenlium judiciun;

(a) Aliter qniilam Mss. pertimesco.

el velus editio npoizabri, vel
irf/OTia-ri, meiidose. (c) Puta Novatianorum, Montanistarum, Calaphrygum,
[h\ Hue facit quod alicubi S. Augustinus distinguit inter qui secundas nuptias damnabanl nisi si proprius ad\er- ;

facpie malum, et perfieere malum; nam faceie malum ex sarios suos ipse intelligit, ac siigillat, qui locum l*aulia
ejiis senieiitia est tentari, perlicere malum, cst lentationi S. Doclore iri perversum tiatii sensum, ac perperam e\-
succumbere. l>orro infra episl. ad Demetriadem paulo ali- plicari tantopere calumniabantur. Confer epist. 48. at^ue
ter iiosier idem Hieroii. Irasci, inquil, hominis exl, el ipsos contia Jovinianum libros passim.
fniem iracundia' impunere, Christiani. (U) Primus nimirum duas habuit uxores.
m EPiSTOLA LXXX 73-4

EPISTOLA LXXX (a). orgo etiani iios, licel nun eioquentiae viribus, di-
Si vc Pr/EFatio RuFFiNi mLiTros HEPI APXQN Ori- sciplina! lamfiii rcgulis in([uanlum possiirnus se-
GENIS. quimur, observantes scilicel, ne [al. ut] ea quKj in

liuffiniia ul Origenern veluti abadscriptis erroribus libris Origenis a seipso discrepantia inveniuntur at-
r.vpunjatuin, cunctis leijcndum obtrudat, lliero- quc contraria, profcramus. Ciijus divcrsit.ilis causam
nynium sucn sentcntice sociuni laudat, ct Orige- plenius tibi in Apoiogetico, quem Pampliilianus pro
nianarum opinionum fautorem mentitur : qu(e jibris ipsius Origenis 5lO scripsil, edidimus, bre-
res ma.vimum intcr utrumquc dissidium pepcrit. vissimo libello supcraddito, in quo evidenlibus, utar-
1. « Scio quani plurimos fralrum scienlia! scriptu- bitror, probamentis corruptos esse in quain plurimis

rarum desiderio provocatos, poposcisse ajj aliquantis ab Haereticis ct malevolis libros ejus ostendimus :
erudilis viris, el Gra-carum litterarum pcritis, ut Ori- el istos prspcipue, quos nunc exigis ut interpreter,
gcnem Uomanum facerent, el Latinis auribus 500 id esi,7:£pi 'Apyojv, quode///7//6'ii>H.v, velde principa-

(/;) condonarenl. Inler quos eliam fraler et collega tihus [al. potestatibus], dici potest, qui sunt revera
II' slcr aij Episcopo Damaso deprecalus, cum Homi- aliaset obscurissimi et difHcillimi. De rebus enim ibi

iias duas de Canlico Canticorum in Lalinum transtu- talibus ((?) disputal, in quibus Philosophi omni sua
lisset cx Grajco, itain illo opere ornatc magnificeque a'tate consumpta, nihil invonire potuerunt. Hic vero
prasfalus est, ut cuivis legendi Origenem, et avidis- nostcr quanlum poluit id ogit, ul creatoris fidem et
sime perquirendi desiderium commoveret, diccns creatarum rcrum rationem [al. creaturarum natu-
illius animie convenire quod dictum est : j Inlro- rani], qnam illi ad impietaiem lraxerunt,ad pietatem
duxit mc rex in cubiculum suum (Cant. L3j (1) ; ipso convcrteret.Sicubi ergo nosin libris ejusaliquid
« assercns (c) quod cum in c;elcris libris onines contra [al. circa] id invenimus, quod ab eo ca-teris
vincat,in CanticisCanlicorum eliam ipse se viceril. » locis fideliterde Triniiale [a^.depietate de, ctc.| fuc-
(d) Pollicctur sane in ipsa Praefatione, se el ipsos in rat dcHnitum, veluti adulleratum hoc et alienum,
Cantica Canticorum libros, et alios quam pluriinos aut pra-lermisimus, aut secundum eam regulam pro-
Origenis, Romanis auribus iargiturum. Sed iili', ul tulimus, quam ab ipso frequenter invenimus affirma-
video, in stylo proprio placens, rem majoris gloriae tam. Si qua sane, velut peritis jam et scientibus
sequilur, ut paler verbi sit potius, quam interpres. loquens, dum breviter transire vult, obscurius pro-
Nos ergo rem ab illo quidem cceptam soquimur el tulit : nos ut manifestior fieret locus, ea qua; de ipsa
jirobatam : sed non aequis eloquentia; viribus, lanti rc in aliis ejus libris apertius legeramus, adjecimus,
viri ornare possumus dicla. Unde vereor ne vitio explanationi studentes; nihil tamen nostrum dixi-
moo id accidat, ut is vir, quem ille, allerum post nms : sed licet in aliis locis, dicla sua tamen ipsi
Apostolos Ecclcsiaj doctorcm scientiae ac sapienticc reddidimus [al. sibi reddinms]. Hoc autem idcirco
irierito comprobavit [al. compi'obat] inopia sermonis in Pra'falione commonui ne ; forle calumniatores (4)
iioslri longe esse inferior videatur. inde se criminandi putarent invenisse materiam. Scd
2. € Quod ego saepe [al. Scepius] considerans relice- viderint ipsi, quid perversi et contentiosi liomines
bain, ncc (2) deprecantibus me frequenter in hoc opus agant.
Iralribus annuebam. Sed tua vis, fidelissime frater 3. « Nobis interim tantus labor, si lamen orantibus
Macari, tanta est, cui obsislere ne imperitia quidem vobis Deusannuerit[al./ui;e/v'i««irtrf/«y(?/77J,idcirco
l'Olest;>i)ropterquod ne te ultralam gravem palerer susc'>ptus est, non ut ca'umniosorum ora [al. calum-
exactorem, eliam contra [al. citra] propositum niosis os] (quod fieri non hoc
potest, licel forteetiam
meum cessi : ea tamenlege atque ordinc, (3) utquan- Deus faciet) clauderemus; sed ut proficere ad scien-
lum fieri potost, interpretando sequar regulam pra»- tiam rerum volcntibus, materiain pra^beremus. lllud
cessorum. Et ejus pra:!cipue viri (Hieronymi), cujus sanc omnem, qui hos libros vel descripturus est, vel
supcrius fecimus mentionem ;
qui cum ullra seplua- lecturus, in conspectu Dei Patris el Filii et Spiritus
ginta libellos Origenis, quos Homiliticos appeliavil, Sancti contestor atque convenio, per futnri rcgni
aliquantos etiam de Tomisin Apostolum scriptistians- fidcm, por resurreclionis ex inortuis sacramentum,
tuiisset in Lalinum, in quibus cum aliquanta offen- per illum qui pra'paratus csl diabolo et angelis suis
dicula inveniantur in Grsco, ila elimavil omnia, a'lernum ignem, sic non illum locum «terna haeredi-
inlerpretando, atquc purgavit, ut niliil in illis quoda
fido nostra discrepet, Latinus leclor inveniai. llunc
{d) Minimc vero id ihiHieron>mus pollicefur. SedPrs-
falionem ad Damasum
Homilias de Canlico Cantico
in -

(«) In anliquis editionibus 63 In Benedictinam caret. runi, cuin alia quae ad liuscbium usi, iii (luatuordecim
\b) Ad vclerem Jacobi Morlini Oiigeniauoruni operuiii super Ezecliiel. Homilias Ruflinus confundil.
iHlitionein L;itiiiam locum exegimus, cum essel inHcrie- ((M Verba dispntat, in qnibus Veronenses inembrana;
iliclin. euni donurcnt. In qno, elc. Sed Hieronymi noinen, ignorant, quaruiu ope iiifra qu;edam leviora emcndamus.
quod velus illa e<lilio exprimit, non pul.ivimus appo- ['i) lidem in quantnm et mox pnrdecessorum.

nendum. (ij Legendum omnino est iterum pro inde, qucmadino-

(<;) Ex eadein voculam cnin, sivc, ul alii edili
editione dum scriptur;e saiie tidejussor Kufiinus ipse contraHier.
liabent amovinms. Infraalia subinde recepiinus.
(?«//(, iiinc ln\ectivar. lib. 1. testatur. « Quoddixi, ilernm, illa causa
(ii In Mss. sex penes. P. de la Rue dictnm est quia est, (iui;i jam sancti episcopi Joannis epistolani de iide ad
Inliodn.vit ec mox cuin cditis, asscrens cuin ec. sanctum Iheophilum scriptam criminati sunl, quando
(2i Merlinus et Genebrardiis<7 (/(•pr<;f«/j//7'M.s' ///c'... //o// corpus hnmanum aliud nescio quid iingcbant esse, quam
amuebam. carncm; idcirco itcruin jiosui. »
735 SANGTl HIERONYMl 736

la[e\iO%^'\dc!H, iibl eat /letuset stridordentium Matlh). Prcsbyteruni [e) Ruffinuni ob quamdam causarn per

eorum ii07i extiiiguetur^etvermis

8. l-i);»"!!!!)! i(piis Romam Meilioanuin mi;,imus; cl oraviinus, ul no-
eorum vonmorietur {Marc. 9. 43), ne quis&ddatali- slro animo et obsequio vos videret. CiEterisque ami-

quid huic scriplur.T, ue auferat, ne iiiferal, ne iui- cis eadem significavimus, ne mordentes mvicem, (/")

mutct; sed conferal cuni excniploribus, unde scri- consumamini ab itivicem. Jam tua' nioderalionisesl,
emendel ad lilleram, el disiinguat, 511
pseril, el el tuorum, nullam occasionem impalientibus dare,
etinemendatum vel non disiinctum codicem noii ha- ne non omnes similes mei invenias, qui possint
beat;ne sensuum dif(icuilales,si distinctuscodex non tiguratis laudibus delectari.

sil, majores obscurilaies legeniibus generet. » EPISTOLA LXXXII {g).

EPISTOLA LXXXI (i) AD THEOPHILUM.

(«)
Adversus Joannem Jerosolymitanum.
[b) AD RUFFI.NUM.
Missis a Theopliilo Alexandrino Episcopo litterisad
Cumobliquisliuf/ini laudibus in suspicionem truhe- se et Monachos, qui secum degebant, ut pacem
returhairesisOrigenian(B,incitantibusetiamami-
inter eos etJoannem Episcopum Jcrosolymitaiium
cis,respondet superiori epistoloi, quaeummonet, reconciliaret., respondet, nihil potius habere se,
ne se posthac simili modo laudet.
quam ut dissidium componatur, et pax Chnsti
i. Diu te Romae iiioraLum sermo [irojirius indicavit.
inter utrosque resarciatur. Suas deinde interpre-
Nec dubilo spiiitalium parenlum •ui palriam revoca- tationes Latinas Origenis, ac Jratris
Pauliniani
tum desiderio, queui (c) matris luclus ire prohibcb; t, ordinationem defenditadversus querimonias ejus-
ne magis coram doleres, quod absens vix ferrc po- dem Joannis.
teras. Quod quereris, stomacho suo unumquemque Epistola tua hereditatis Dominicae
1. te indicans
servire, ot nostro non acquiescere judicio, conscien- possessorom, qui pergens ad Patrem, Apostolis lo-
lise nostrae tostis est Dominus, post reconciliatas
quebatur : « Pacem meam do vobis, pacom meam
amiciiias nulhmi inlercessisse rancorem, quo quom- relinquo vobis » {Joan. 14. 20), illius quoque felici-
piam laederemus quiu potius cum omni caulione
:
compotem te esse teslala
talis est, in qiia « beali
providimus, ne saltem casus iu malevolenliam ver- pacifici » nuncupantur {Matth. Rlandiris ut pater,
5).
terelur. Sed quid possumus facere, si unusquisque erudis ut magister, instiluis ut Pontifex. {h) Venisti
jusle pulal se facere quod facit? et videtur sibi (d)
ad nos non in austeritate virgae, sed in spiritu beni-
remordere polius quam morderc? Vera amicilia quod gnitatiset lonitatiset mansuoludinis ut hiimilitatem :

senlit dissimulare non debet. Praefatiuncula librorurn

Christiprimo slalim sormonc resonaros, qui morta-
nsp\ 'Ap)(^<*vad me missa est, quam ex slylo inteilexi
lium gonus non fulrainans el tonans, 5l3 sed in
tuam esse, in qiia oblique, imo aperte ego petor :

praesepi vagiens, et lacens salvavii in cruce. Legeras

qua mente sit scripla, tu videris qua inlelligalur,
:

enim lypo illius ante praedictum : « Memeiilo, Do-

el stul is patel. Poieram et ego, qui saepissime figu-
mine,David,et omnismansuetudinis ejus» {Ps. 31. 1);
ratas conlroversias declamavi, aliquid de vetere arii- in ipso postea praesentatum
et « Discite a me, :

ficio repetero, el luo te more iaudaro. Sed absit a me quia mitissum,et humiliscorde » {Matth. H. 19).
ut quod reprehendo in le, imiler quin potius ita
:
Unde multa de sacris voluminibus super pacis lau-
et
senteniiam teniperavi, ut et objectum crimen effu- de perstringons, ac per varios Scripturarum campos
gerem, et amicum quantum in me est, nec laesus- more apum voiaus, quidquid dulce et aptum concor-
laederem. Sed obsecro le, ul si deinceps aliquem se- diae fuit, artifici eloquio messuisti. Currentes igitur
qui volueris, tuo tantum judicio >is conlentus. Aut ad pacem incilati sumus : exposita ad navigandum
enim bona sunt qus appelimus, aut mala. Si bona, vela, crebrior exhorlationis tuae aura coraplevit ut
;

non indigenialterius auxilio;simala, eccanliummul- j

non tam retrectantibus et fastidiosis, quam avidis
titudo non paritSl^ errori patrociniiim. Hiiec apud [al. quam ut avidi.';] et plenis faucibus, dulcia pacis
le amice potitis expostulare volui, qu,:m lacessilus fluonla bibereraus.
publice desaevire; ut animadvertas, me reconciliatas
2. Vei Uiu quid facimus, in quorum potestate volun-
amicitias pure co'ere, et non juxta Plauiinam sen- tas taritum pacis est, non effectus ? El quanquam vo-
tentiam, allera manu lapidem lcnere, panem offerre
luntas quoque apud Deum proposiii sui mercedem
altera. habeat, lamen imperfectum opus eiiam volenles moe-
2. Frater meus Paulinianus necdum de palri.i
rore contristat. Quod scienset Apostolus, perfeclissi-
reversus est, et puto quod eum Aquileiae apud sanc mam videlicet pacem in ulriusque partis voluntate con-
tum Pajam Cliromatium videris. Sanctum quoque slitere : Quantum, \uqml,exvobis est, cum omnibus
Alias 66. Scripla lioc an. 399.
(a) (e) Conjicimus hunc esse Riiffiiium Syrum, a quo apud
Htec epislola Uiiffino non r-sl leddita, quod ex Apo-
^b) Pammachium Roma; commoranle, CcElestius dixil se au-
logelico HiiTouymi librc primo, alque altero Invectivarum disse, non csse traducom peccati.
ipsius Rulfiiii liquel. Ila Mss. omnes
{() ediii autem consumamur.
:

(c) Iniiuil disliilisse Ruftinum patriam remeire, quod Alias G^. Scripla sub flnem. an. 399.
ig)
dum Roinaj diversarelur, malris suae iiiorlom intellexis- \h) Veroiions. Ms. in instanti Venis; tum Viclor. absque
set, ne magis coram dijleret de inforlunio, ipiod vix ferre negandi particula ad nos in amteritale, elc.
:

absens polueral. (1) Kecole clironicas posteriores notas ad hanc et sub-

(rfi Antea erat renwrderi. si'quentei!i Kpist. in Prrpfatione.
 .

ir, EPISTOLA. LXXXll. 738

hominibuspaeemhabentesiliomA^AS). Elitrophela, ilh colia submiltunl. Exhibes militem, et ducem im-

petras, quasi unus in pluribus es, ut sis unus ex plu-
Pax, pax. Et ubi est pax? (Jer. 4. \0.juxt. LXX).
Nihil cuim grande est, pacem voce prielciidere, et ribus. Cito indignatur libert as, si opprimilur. Nemo
opere dcstruerc. Aliud nili, aliud dcmonstrare : verbis plus impetrat a libero (2),quamqui servire non cogit.

son;ireconcor(liam : re cxigere servilulem. Volumus Novimus Canoncs Ecclesiasticos. Non ignoramus or-

etnos pacem ; et non solum volumus sed et rogamus. :

dincs singulorum : et lcclione elquotidianis cxemplis,

Sed pacem Chrisii, pacem vcram, pacem sine inimi- usque ad haiic setatem multa (d) ilidicimus, multa
citiis, pacem In qua non sit belkiminvoiutuiii; pacem
experti sumus. Qui scorpionibus caedit^et lumbis
quae non ut adversarios subjiciat, sed ul amico* jun- patris habere se putat digilos grossiores, cito regnum
gat. Quid doniinationem paceni vocamus cl non red- ;
mansueti Daviil dissipat (3, l\eq. 12). Ccrle Ronianus

dimus unicuique rei vocabulum suum ? Ubi odium est, populus, ne in rege quidem 515 superbiam tulit.
appellentur inimicitise : ubi caritas, ibi tantummodo Dux ille Israelilici decem plagis aftlixe-
excrcitus, qui

pax vocelur. Nos ncc Ecclosiain .scindimiis, neque a ral iEgypliim, et ad cujus imperium cadum ct terra
palruin communioiie diviihmur : sed ab ipsis, ut ita et niaria sci vicbant, inter
cunctos hoinines, quos tuiic
dicam, incunabuiis catholico ^umus lacte nutrili. Ne- lerra generavii,mansuetissimus praedicalur. El ideo
nionamque magis Ecclosiaslicus est, quam qui nun- per quadraginta annos obtinuil principatum, quia po-
quam haereticus fuit. Sed ignoramus absque carilale testalis supcrbiam lenitatc ct man-ueiudine tempera-
51 41 paccm, sine pace coinmunionem. Legimus quo- bal. Lapi>labatur a populo, et pro lapidantibus roga-

que in Evangelio : Si offers munus tuum ad altare, bal; qiiin potius deieri ipse vult de libro Dei, ne
et ibi recordatus fueris, quia frater tuus habet ali- commissus sibi grex pereal. Cupiebal cnim illum
quid adversum te, dimittc ibi iniinus tuum corain imilari Pastorcm, quem sciei»al etiam errantes oves
altari, et vade prius reconciliari frairituo ; c.ttunc suishumerisportaturum, Pastor, inquii, bonus ponit
veniens, offer munus tuum (Matth. 5,13. 24). Si mu- animam suam pro ovibus suis {Joan. 10. 11). Boni
ncra nostra absqiie paceofterre non possumus: quanlo quippe pastoris discipulus optal anathem.i esse pro
magis ei Christi corpus accipere?Qua conscientia ad fratribus suis {Hom, 9, 4), atque cognatis, qui sunt
Eucharisliam Cliristi («) accedam , et respondebo Israelitaj secundum carnem, Et siilleperire cupit, ne

Amen, dum de cai itale dubitem porrigenlis? perditi pcreant : quanto magis bonis parentibus pro-
3. Quaeso te, ut paiicnter me audias, nec veritatem vidcndum est, ne ad iracundiam provocent filios suos
adulationem putes. Quisquumne tibi inviius commu- eL nimietate duritiae, etiam lenissimos, asperos esse
nicat? quisquamne extenla manu vertit faciem; cl compellant?
inler sacras epulas Jud;c osculuui porrigii? Ad ad- 4, Epistolacogit me brevius loqui, dolor longius.
ventum, (b) ut reor, tuum non pavet Monachoruni Scribit in suis iliis, ut ille vult pacihcis, ut ego senlio,
turba; sed gaudel : cum cerlatim tibi procedunt inordacissimis litteris, quod nunquam a me laesus sit,
obviam, el de eremi lalibulis exeuntes, sua te cupiuiil ncc dictus ha^reticus. Quonam igilur modo me ipse
huniiiilate superare. Quis eos compellil exire? Nonnc la;dit, «egrolanlera inorbo pessimo, ei rebellem Eccle-
amor tui? Quis per eremum separalos in unum cogil? sise ventilans? Ab aliis lacessitus, accurrit adversariis
Nonne tua dileclio? (c) Amare enirn parens debet. parcere, la'deie iion laedeniem? Antequam ordinare-
AwARi parens el Episcopus debel, non timeri. Anli- tur frater meus {PauUnianus), nunquain [A\.nullam]
qua sentenlia esl: quemmetuitquis, odit: quemodit, dixit fuisse inter se et sanctum Papam Epiphanium

periisse cupit{Apud Cicer. lib.1. Officior.){i). Unde de dogmalibus quaestionem. Et quae eum ratio com-
et in noslris lilcris, cum inilia parvulorum in liinore pellebat, sicut ipse tandem scribil, (e) inde intcr po-
consislant, perfectu diiectio foras inittit timorcm (1 pulos disputare, unde nemo qusrebal? Scii enim
Joan. 4. 18). Non qu?eris Monachos tibi esse subje- lirudontia tua periculosas esse hujusmodi quse^tioncs,
clos : ideo magis subjecios habes. Tuoffers osculum, et nihil esse tulius quam tacerc : nisi forlc necesse
est loqui de grandibus. Cerie quod illud tantum inge-
(«) Veronensis liber, qui unus est, quo cuin ha;c epi-
stola conferri potuil(non eniinMs. coilif-ein ullum Marlia- nium tluineniuc [fulmoiquc] eloqucntise fuil, ul in
nieus invenil, aul Viclorius luemoral) duo veiba uccedam uno Ecclesi* iractatu, cnncia comprehendisse se di-
et non agnoscit, idquerecliusutvidelur; hoc quippeuiium
senlilHieron.dilticileesse ^/«e«respondeie Eucliaristiain
cat, de quibus singuiis novimus erudilissimos viros
porrigcnti, dc cujus caritate dubites. Nam oJim in sacro infinita versuum iniliia conscripsisse? Sed hoc quid
Eucharislia' actu porrigens diccbat, Corpus Cluisti; acci-
piens vero rospoiidcbai Aiiwit, quam vocein rursum subji-
ad me? Noveril iilequi audivit.sciat ipsequi scrip>it,
ciebat liis caliceni iradcnlis, Sanguis Clirisli, calix viUc. mcque ab accusationc sui ipsc ctiain liberet. Ego ncc
Hinc Auguslinus Serm. ;27a. nov. edition. .Xudis Corpiis intcifui, iicc audivi. Unus c populo sum, imo nc
Cltrisli ; et respondes Amen.El iib. 1;^. contra P^ausium
cap. 10. « Habet enini magnam vocem Chrisli sanguis iu unus quidcui, quia inultis clamanlibus, 5IO lacui.
terris, cum oo acccpio ab omnibus responilciur Amoii. » Confcranius arguenlis accusalique pcrsonas : ct cujus
Vid. Clemenl. Constit. lib. 8. cap. 10. Cyrilluin Catech. 5.
Ambrosium de Sacramcnl, lib. i. insignem vero locum
vcl merilum, vel vita, vcl doclrina pra-cesserit, illi

rccole apud liuseb. Hisl. 1. 6. c. 43. inagis accommodeinus fideni.

(b) Pro duabus voculis ul reor, Veronensis Ms. igitur,
\c) Ulroque in loco Vicloriiis «/«ari, cumprimuincon- Idem. Ms. Multa dedimus.
(d)
slet acliva leriiiinalione acscnsu debere legi. Veronensis liber, in die dum in populis dispufarel.
(e)
(1) Est Ennii apudCiceroii. loc. cii. quem metuunl,ode- Gravius inde diu inter populos disputare.
riuit, qiiem qtiisque odit periisse expelil.
(2) In aliis libris Netno plus imperat libero, elc.
739 SA.NCTl HlEKUNYMl 7'i*J

5. Videsnc, quod clausis, ul dicilur, oculis snmnia 1. Hilaruis vcrt.il Ontjencin. — Origcncm inc ar-
qua-quc perslringani : non lam eloqueiis quod mcnte guit vcrlissein Lalinum. Hoc non solus ego ieci, sod
concepi, quam indicans quid reliccam. («) Intellexi ct et Confesi-or Hilarius iecil: et tamen uterque nOstrum
prol)avi dispensaiioncm l;il (Uapulatiinievi] luam, noxia (iu<equed('truncans, utilia transtulit. Legatipse,
quod Ecclesiasticae paci consulcns, qnasi sircneos (() si novil (arbitror cnim eura assidua coiifabula-
canlus obturata aure perlransis. Alioqui quia aparva Latinorum consortio Romauum
tione et quotidiano
a>tale sacris lilteris erudilus es, nosli quo sensu unum- non ignorare scrmonem) aut si certe penitus iion
quodque dicalur : quomodo in ;imi)iguis scntentiis imbibit, interpretcntur ci qui .solenl, et tunc sciet,
[)iU.amhiguas scntcntius\ luus scrniolibralus,ci alic- iiic in hoc i|iso laudaiidum csse quod dctrahil. Sicut
na non damnel, ct noslra non denegel. Sed iides eniin interprelaiionem et (/) idiouiala Scripturarum
pura et aperla confessio non qua-rit strophas el Origenisemper atlribui,iladogmatum constantissimc
argumenla verborum, QuO'! siiiipliciier creditur, sim- ahsluli veritalem. NuiTKjuid cgo in turbam mitlo Ori-
pliciler confiiendum est. roieram quidem libere |)ro- genem? nuniquid caiterosTraclatores? Scio (g) alitcr
clamare,et inter gladios quoque igncsque Babylonios habere Anostolos, aliter reliquos Traclalores. HIos
dicere : cur aliud respondelur quam quserilur? cur sempcr vera dicere, istos in quibusdam ul homines
non simplex est, nec aperla confessio? Totum timet, aberrare. Novum defensionis [al. nuiiiti(c]gem\s, sic
lotuni temperat, totum rolinquitambiguum, et quasi Origenis vitia non r.egare, ut cum illo ca.'teros crimi-
super arislasgradilur. Vcrumstudio et exspectatione neris. Videlicet cum [al. (jucm] aperte defendere non
pacis, fervente siomacho, verba non quomodo quac audeas, multorum simili crrore tucaris.(/i) Sex mille
runtur, respondct.(/)) L;rdunt lihorc alii,(|uos hrdere Origenis tomos non poterat quisquam legere, quos
la^sus ipse non audet. Ego inleiim sileo : nunc et di- ille non scripsil : faciliusque credo leslem hujus ser-
spensationem mcam vel impcritiam simulabo, vel mc- monis, quam auctorem csse mcntitum.
tum. Quid mihi accusanti facturus esl, qui ut ipsc 8. Fralrem meum (Paulinianum) causam dicit esse
testatur, laudandi detrahit ? discordia^ 518 : hominein, qui quiescitiu Monaslcrii
6. Tola cjus Epislola, non tam exposilione, ([uaiii ccUula; et Clericatum noii honorcm interpretatur,
nostri [al. nostris\ plena csl contumeliis. Noir.en mcum sed onus. Cumque nos usque ad prajsentem diem ficla

absque uUis officiis, quibus non invicem palpare so- pacis ostensione laclaveiit, Occidentalium Sacerdo-
lemus homines, frequcnior assumitur, carpilur, ven- tum commovit aures, diccns eum adolescentulum el
lilalur, {c) quasl de libro vivontium deletus sim : pcne puerum in paraxia sua Belhleem Presbyterum
quasi illius me lillera! suggillaverint; aut istiusmodi consiilutum. Si hoc verum esl, cuncti Pala-slini Epi-
nugas unquam qusesierini, (jui ab adolescentia in scopi non ignorant. Monaslerium enim sancli papa;
Monasterii clausus cellulis, magis esse voluerim ali- Epiphanii nomine Velus («) dictum, in quo frater
quid, quam Quosdam ex nobis sic cum honorc
videri. meus ordinatus est Presbyter, in EleutheropoUlano
appellat, ut laceret,quasi el nosnon possimus dicere, territorio, et non in .Eliensi silum esl. Porro ivtas

quaenemo lacel. E servo Glericum factum criminatur, ejus et Beatitudini tuae nota ost, et cum ad iriginla
cum etipse nonnullos ejusccmodi Clericos habeal; ct annorum jam perveneril, puto eam in hoc non
spatia
Onesimum legi.rit intcr Pauli renatum vincula.Diaco- esse reprehendendam, qua; juxta mysieriumassumpli
num coepisse c^se de servo {Pldlcm. \). Sycophantam hominis in Christo perfecta est. Recordelur Icgisan-
jaciilat, et ne probare cogalur, audisse se dicit. si Uqme, et post viginti quinque annos a Levilica tribu
el mihi 517 liberet dicerc, qua- niulti clamitant, [C)August. Episl. 179. qu^e ad liunc eumdem Joannem
Jerosolymiianum est, eum dicit per interpretem audire
el aliorum malediclis acquiescerem; jam et no inlel- lilleras suas, Latinas sciUcet; et Orosius quoque in Apo-
ligeret sciie qua- omnes sciunt, ct mc quoque audirc, log. iinperitum Latina3 lingua! eum innuil fuisse.
Veronens. J::oixvr,|j.aTa Ms. aliud apud Gravium
(/)
quse nullus ignorat. Dicit ei veiut prajmia pro caluin-
£p[Ar|V£U(AaTa pro idiomula. Mo.^c autem vetus editio,
nia reslitula. Quis lam argutum et callens non per- semper attributa transiri, sic iinpietalem dogmatum
horrescat ingcnium ?quis tanto possil cloquentia! abstuli. Numquid, etc.
ful-
[g] Antea, non tanien sine soloeco, erat, scio mc aliler
mini [al./Z«mmj]r8spondcre?Quid cst plus, sustinere liabcre Aposlolos. Porro Ms. Numquidcirteris Tractatori-
calumniam, an faccre? Accusarcquem posteadiligas, bus socio mc? atiler habere Aposlolos, etc. quod altcruin
comma liiulco sensu scribitur; restitui autemfacile pote-
an pcccanti [al. pcccati] veniam Iribuere? Quid minus rit, si \eTh\xmscio inlerseras ISumquid C(Pteris Traclato-
:

fciendum.de sycoplianla (f/i /Edilem fieri.an Consu- ribus socio mc? Scio aliter liabere .ipostotos, elc. Nos
vero me voculam expungi satius lestimantes, monitum
cm? Scil et ipse quid taceam, quid loquar, qiiid el
iectorem voluimus. Sed notandum estquoqueTractaloris
ei;o audicrim : quid pro Christi mctu forlasse non vocabulum, ejusque vis ac differentia, qua aulhenticis
credam. aucloribus Propbelis,el Apostolis proprie opponitur. Vin-
ceritius Lirinensis in ("ommonitorio, « Doclores, inqiiil,
ic) Vetuslior editio Inlelle.ri le ; ct mox, quod enim qui Traclatores nunc appellanlur, quos liic idem Apos-
ecclesiastic<p paci roiisideres. tohis etiain Propbetas inierdum nuncupat, eo quod per
(t>) Cum eadem velusliori edilione noslcr Ms. Liliere eos Prophetarum m\>teria populis aperiuntur.
lir.dere lirsus ip.se non andet. (h) S. Epiphanium criminabantur Joannes.et Ruffinus,
(c) Nescio an venus rosler Ms. altera hac voculary««.V( quod tot Origenis libros se legissc dixissel. Hicron. con-
omissa, habet uria serie « quasi de libro vi\entium
: tia Ruflinum lib. Ne nie mittas ad sex niillia
2. Apoloj,'. «
deletus sim, illius rr>e iitterae su^rgillaverint. librorum Origenis, quos legisse Bealum Papam Epipha-
fd) Sinipliccm Presbjlerum .-Edili, Episcopum vero nium criminaris. »
toiisuU licic comp.>rat. exprobratque Jo. .Icrosolymitano Erasm. vetus ad dictnm : Ms vetiis ndduci, utrum-
(C
qiiod de ^ycopliaute faclus cs.-ct Episcopus. quc vitiose, ut nullus dubitat.
 ;

741 EPISTOLA LXXXII. 742

eligi in SacerdOlium pervidebit {Num. 8). Aut si in tumelias, Christi fundata est Ecclesia. Pbrsecutioni-
lioc testimonio solo Hebraicam sequitur Verilatem, Bcs crevit, martyriis cororata est. Aut si isti soli (c)

noveril iriginti annorum fieri Sacerdotem. Ac ne juxta quosdegimus, amant rigorem, et non noverunt
forsilan dicat, Vetcra tramicrunt ,et factu suni omnia porseculionem suslinere, scd facere; sunt et hic
nova (2. Cor. 5.17), audial cum Tiinothco : Adoles- Judii'i : sunl variorum dogmatum Ilifrelici, et maxime
ccntiam tuam nemo contemnat {i.Tim. 4. 12). Certc *>*^0 impurissimi Manichsei, cur eorum ne verbo
ipse quando Episcopus ordinatus est, non multum ab quidem quempiam audent laedere? Nos solos expel-
ea, in qua nunc fraler meus cst, dislabat aUalo. Vel lere cupiunl? Nos soli qui Ecclesia.' communicamus,
si hoc in Episcopis licel, in Presbyteris non licet, Ecclesiam scindere dicimur?Oro tc, nonncccqua est
ne pcr antiplirasim a suo nomine discrepare videan- isla poslulatio, ut aut illos nobiscum expellant, aut
tur (1) : cur ipse autejus, aut minoris aetatis-, etquod nos cum teneant? Nisi quod in eo magis hono-
illis

his amplius e&l, niinislrum alterius Ecclesia? ordiiia- rant, quos saltem exilio ab Haereticis separant. Mo-
vil Prosbylerum? Quod si non polest paccm habere nachus, proh dolorl Monnchis et minaiur et impetrat
cum fratre : nisi cum subdilo, et ordinalionis sua^ [al. importat] exilium, et hoc Monachus, Apostoli-
(a) Episcopo renuuliante, ostendil se non tam pacem cam Catliedram habere se jactans. Non novit terrori
cupere, quam sub pacis occasione viudictam; nec natio ista succumberc, et impendenti gladio magis
aliter quielis et pacis olio esse contentum, nisi icle- ceivices, quam manus subjicit. Quis enim Monacho-
grum ha!;eai quod minatur. Etiam si ipse eum ordi- rum exul palriie, non exul est mundi ? Quid opus
nassft, et sic secreli amaior quiescere vellet; ne est auctoritalc publica, et Rescripti impendiis, et
quidquam exerceret. 51 Quod si Ecclc iam scin- tolo oibe discursibus? Tangat saltem digitulo, et
dcrel, nihil ei deberel prailer honorem cunciis Sa- ultro exibimus, Domini est terra^ et plenitudo ejut
cerdolibus dcbitum. {Ps. 23. 1). Christus Ioco non lenetur inclusus.
Hucusque apologia ejus, imo calegoria, et
9. H. Praeterea, quod scribit nos [d) per te, et Ro-
laciuiosus contra nos sermo protraclus esl. Cui ego manam Ecclesiam communicare ei, a qua videmur
quidem in Epistola breviter praeleriensque respondi, communione separati : non necesseesl iretamlonge,
ul cx liis qua^ dixi, inlelligat, quid lacuerim; el no- cl hic in Palacstina eodem modo ei jungiraur. Et ne
verit nos homines esse ralionale animal, el pruden- hoe quod procul sit, in viculo Bethlehem Presbyteris
tiam suam posse intelligere : nec ita obtusi cordis, ejus, quantum in nobis est, communione sociamur.

ut inslar brutorum animalium, verborum tanlum Ex (juo perspicuum est, dolorem proprium causam
souum cl non sententias audiamus. Nunc quaBSO te, Ecclesia3 non putandum nec Ptomachum unius ho-
:

julveniam tribuas dolori meo; Et si superbum est minis, imo per illum aliorum, generali Ecclesiae
'respoudisse, multo sil superbius accusasse. Quan- vocabulo nuncupandum. Quapropter quod in princi-
iquam ila responderim, ut silenlium polius meumin- pio Epistolffi dixi, etiam nunc repeto, nos velle pacem
dicavcrim, quam sermonem. Quid procul pacem Chrisli, oplare concordiam : et le rogare, ut illum
quferunt, et volunl eam nobis ab aliis imperari? Sint [al. illos] moneas, pacem non exlorquere, sed velle.

pacifici, et illico pax sequetur. Cur nomine Sanctitu- Sit praHeritarum noslrarum contumeliarum dolore
diuis tuae contra nos pro tcrrore abutuntur, cum contentus. Veterala vulnera, saltem nova olditeret
Epislola tua pacem ut mansuctudinem sonel illorum : quando nos suo
caritate. Sit talis, qualis ante fuil,
verba duriticm comminentur? Denique quam pacifi- arbitrio diligebat.Verba ei de alieno stomacho non
;as el ad concordiam pertinentes pcr Isidorum Pres- lluant. Faciat quod vult, et non quod velle compol-

jylcrum nobis niiseris, hinc probamus, quod

litteras litur. AuT QUASi PoNTiFEX cuuctis aequaliler impont

llas [li) quipacem falso jactant, reddere noluerinl. aut quasi imitator Apostoli, universorum saluli ex
illigant itaquc quod volunt Aut boni sumus, aut: acquo serviat. Si talem se prasbuerii, ultro pra^bcmus
inali. Si boni, dimittant quiescere : si mali, quid manus, extrndimus brachia ; amicos 5*^1 ct pa-
nalorum expelunt socielatem ? Quamum valcat hu- rentcs haboat; et sentiat in Christo, sicut omnibus
lilitas, cxi)orimento didicit. Qui nunc dissuit, quiB Sanctis, ila ct sibi nos esse subjectos. « Caritas
uo coiisilio olim disjuncla sociavit, probat se nunc patiens est, caritas benigna est, caritas non a?mula-
'J alterius voluntalem, tunc copulata discerpere. tur, non intlalur, omnia sustiuct, omnia credit (1.
10. Exilium impctratum Hieronymo abJoannc. — Cor. 13). Cunctarum virtutum mater est caritas ; cl

uper nobis postulavit et impetravit cxilium : atciue

linam implere potuissct, ul sicut illi voluntas im- (cl Emendal Veroncnsis Ms. in edilis enim antea erat
ju.rla quod legimu.f, viliose, ut liquido constat e\ ora-
Jlalur pro opere; ila ct nos non solum volunlale,
tionis serie, et auctoris mente.
d et etfcctu coronam haberemus exilii. Fuudendo (d) Seqnimur Veroncnsis Ms. atque e\ parto veleris

nguinem, paliendo magis, quam edilionis lidem ; alii eniin impressi libri falso. et incori-
el facicndo con-
grnosensu liabebant, nosperqeretecHm Romam,et Eccle-
si(C communicare ei, elc. luin velus editio hauJ male a quo
'(a) Vulgali Eptscopo renunlianle. Tum eodem sonsu juliemur communione separari. iNunc autein perspicuo
\\. vetus eilitio. « nec altorius qiiiete, el otio esse
el Hieron. dicit, non sibi opus esse Theophili ac Uomanje
jntentuin, dummodo integruin habeal, » elc. Ecclcsia) communiouem proferre in ine.liuin, ne ab Jero-
\{b] Victorius mule quiv pro qui legil Ms. autem pro :
solymitana separari videainr, cuin eo inoilo in ipsa Pa-
Iso habel velle se. la!sliiia ac (ler ejusilem Jero^olyinitan.ne Ecclesi;e Prei-
(1) Quod Presbyter Graco seiiex tit. Lyteros sibi comnunioiie junctos, ab ipsa non sepaietur.
Patrol. XXII. 24
743 SANCTl niERONYMI 744

quasi sparium iriplex (1) Aposloli sentenlia roiiOra- legicupiat,sifieripossitabsquepericulopietatis:et

iwT diccmis, fidex,spes,cantas. Credimvis,speramus : cemalorum calumnias refelUt, ac suspiciones ho-
atqne ila per fidem et spem, dilectionis vinculo co- minum diluit. Coactusque prodit errores Orige"
pulamur. Idcirco enim et nos patrias nostras dimisi- nis, quos frustra conabantur dcfendere qui suarn
mus, ct quicti absquc ullis simultalibus in agris et in hcvresim illius prcvtextu defendere studebant
solitudine vivcremus : ut Ponliticos Chrisli, (qui IIiERONYMUs pammachio et oceano Fralribus Sa-
tamen reclam fidem praedicant) non dominorum melu, lulem.
sed potrum honore veneremur; ut defcramus Episco- 1. Schedul?e quas misistis, honorifica me affecere
pis ut Episcopis, et non sub nominc alterius, aliis contumelia, sic ingenium praedicantos, ut fidoi tolle-

quibus nolumus, servire cogamur. Non sumus lam rent veritatem. Et quia eadem et Aloxandriae et Ro-
ignoremus quid debeatur Saccrdoti-
inflati cordis, ut mse, (e)et in toto pene orbe boni hominea super meo
bus Christi. Qui enim cos recipil, non tam cos reci- nomine jactare consueverunt; et lantum me diligunl,
pit, quam illum cujus Episcopi sunt. Sed contenti ut sine me ha^retici esse non possint, omittam per-
sint honore suo. Patres se sciant esse, non dominos, sonas : rebus tantum ct criminibus respondebo. Ne-
maxime apud cos qui spretis ambitionibus saeculi, que enim causae prodest maledicentibus remalcdi-
nihil quieti et otio praeferunl. Tribuat autcm oratio- cere, et adversarios talione mordcro, cui praecipitur
nibus tuis Christus Deus omnipotens, ut pacis non malum pro malo non reddere, sed vincere in bono
ficto nomine, seJ vero et fideli amore sociemur : ne malum [Rom. 12; e/ 1. Thes. 5) saturari opprobriis, :

mordentes invicem, consumamur ab invicem (Gal. 5). et alteram verberanti praebere maxillam (Matth. 5).
EPISTOLA LXXXIII («). Quare Origenem laudaverit.
2. Objiciunt mihi, —
Pammachius Oceanus exstimulant Hieronymum,
el quare Origenem aliquando laudaverim. Ni fallorduo
ut librum in Latinum sermonem ex-
7csp\ 'Ap)(^wv loca sunt, (/") in quibus eum laudavi : Prcefatiuncula
acte transferat, eta calumniis Ruffini et homi- ad Daraasum in Homilias 5l9*t Canlici Canticorum,
num suspicionibus se purget, et ostendat ab Ori- et Prologus in librum Hebraicorum Nominum. Quid
genistarum errore alienum. ibi de dogmatibus Ecclesiac dicitur? quid de Patreet
Pammachius et Oceancs Hieronvmo presbytero Fiiio et Spiritu Sanclo? quid de carnis resurrectione?
Salutem. quid de animae statu atque substantia? Simplex in-

Sanctus aliquis ex fratribus schedulas ad nos cu- terpretatio, atque doctrina, simplici voce laudaia esl.
jusdam detulit, quce Origenis volumen, quod TOp\ Nihil ibi de fide, niliil de dogmatibus comprchonsum
Laiinum sermonem conver-
'Apxwv inscribitur, in esl. Moralis tanlum traclatur locus, et allegoriae nu-
sum tenerent. Et quoniam in his multa sunt, quce bilum, serena exposilione disculitur. Laudavi inter-
tenuitatem nostri ingenii [b) permovent, quceque prelem, non dogmatisten : ingenium, non fidem . 1
minus catholice dicta existimamus, suspicamur Philosophum, non Aposlolum. Quod si volunt super 1
etiam ad excusationem Auctoris, multa de libris Origene meum scire judicium, legantin Ecclesiastem '

ejus esse subtracta, quce apertam impietatem ejus- Commentarios : replicent in Epistolam ad Ephesios
dem monstrare potuissent, gucesumus 5^^ Prxs- tria volumina, el intelligent, me semper ejus dogma-
tantiam tuam,ut in hoc specialiter, non tam nobis, tibus contraisse. Quae enim slultitia esl, sic alicujus

quam universis qui in Urbe habitant, profuturum laudare doclrinam, ut sequaris et blasphemiatn? Et
opus digneris impendere, ut supra dictum librum bealus Cyprianus Tertulliano magislro utitur, utejus
Origcnis ad fidem, quemadmodum ab ipso Auctore scripta probant; cumque (g) eruditi et ardentis viri
editus est, tuo sermone manifestes; et quce a defen- delectetur ingenio, Montanum cum eo Maximillam-

sore ejus interpolata sunt, prodas. Et quce etiam in que noa sequilur. Fortissimos libros contra Porphy-

hisschedulis,quas ad Sanctitatem tuam direximus, rium scribit Appollinarius : Ecclesiasticam pulchre

vel contra catholicam rcgulam vel imperite edita Eusehius historiam texuit; alter eorum (h) dimidia-

sunt, redarguas atque convincas. Sane subtiliter lam Ctiristi introduxit oeconomiam; alter impietatis

in PrcefatioJie operis sui (c) mentionem, tacito no- Arii apcrtissimus propugnatorest. F«, inquit Isaias,

mine tuK Sanctitatis, expressit, quod a te promis- qui dicunt honum malum, et malum bonum et qui fa-

sum opus ipse complevcrit : illud oblique agens, ciunt amarum dulce, et dulce amarum (Isai. 5. 20.)

etiam te simili ratione sentire. Purga ergo suspi- Nec bonis adversariorum (si honestum quid habue-
ciones hominum, et convince criminantem, ne si (e) Expunximus Mss. auctoritale verbum audieram,
dissimulaveris, consentire videaris. quod heic ediii libri omnes, falso lamea et contra S. Doc-
toris mentem, interserunt.
EPISTOLA LXXXIV (d). (f) Veronen. ac Vatic. olim Reginae
490. non habenl
quo animo istaec, in quibus eum laudavi.
Respondens superiori Epistolce, exponit, eristici, fortasse verius sumptnm
Pro erudili Veron. :
(g)
legerit, laudaritque Origenem, quem ab omnibus nempe vocabulum a Graece tpiffTixo;, id est contenliostu
et clamosus, quod a Tertulliani ingenio haud abhorret.
(a) Alias 64. Scripta an. 399. vel sequcnli. (h) Pierique Mss. Grsece habenl olxovojiiav : sic Veleres
(b) Duo Mss. removent, qme minus
calliolice, etc. Incarnationis mysterium vocabant. JNotum porro esl,
(c) isia mentionem penes Victorium deeral. Qute-
Vox quoil effutiebat Apollinaris sive Apollinarius (utroqne
dam ex Mss. restiluimus.
alia enim modo promiscue scribitur) dimidiatum hominem a
(d) Alias 65. Scripta nt videtur an. 400. Christo fuisse assumptum,quamdimidiatam oeconomiatn
(l^ Funiculus de quo Eccles. 4. Hier. vocat. Vide quoe mox dicentur nola d.
 745 EPISTOLA LXXXIV. 74G
rinl) detrahondum est, nec amicorum laudanda sunt omnium Tractatorum haberem volumina, ut tardita-
viiia; ET UNUMQUODQUE non personarum, scd rerum tem ingenii, 595 [lectionis diligentia compensa-
pondcrejudicanduin Cbt. Modelurel (rt)LuciIius,quod rem. Congregavi libros ejus, fateor; et ideo errores
incomposito curral pede ; ct tamcn sales ejus lepos- non sequor, quia scio uaiversa qu;p. scripsit. Creditc
que iaudantiir. expcrto, quasi Christianus Chri^tianis loquor : Ve-
3. Dum
essem juvenis, miro disccndi ferebar ar- nenata sunt illius dogmata, aliena a Scripturis san-
dorc, ncc juxta (luorumdam praesumptionem, ipse me ctis, vim Scripturis facientia. Legi, inquam, legi
docui. Apoiliuarium Laodicenum audivi Antiociiiic Origenem et si in legendo crimen est fatcor; el
;

frequenter, et colui; ct cum me in sanciis Scriplu- nostrum marsupium Alexandrina; chart;e evacuarunt.
ris erudiret, nunquam 5*^4 illius contentiosum (b) Si mihi creditis, Origenistes nunquam fui si non ;

super sensu dogma suscepi. Jam canis spargebatur croditis, nunc esse cessavi. Quod si ncc sic adduci-
caput, et magistrum potius quam discipulum decebat. mini ad fidem, compellitis me ad defensionem mei,
PeiTcxi tamen Alexandriara, audivi Didymum in : conlra amasium vestrum scribere : ut si non creditis
multis ei gratias ago. Quod ncscivi, didici qnod scie- : neganti, credalis saltem accusanti. Sed libentius mihi
bam, illo (c) docenle, non perdidi. Putabant me lio- erranti creditur, quam correcto. Nec mirum, putaat
mines finem fecisse discemli. Veni rursum Jerosoly- enim me suum esse (juij.poTriv , et propter animales
mam et Betlileem. Quo labore, quo pretio Baraninam ct luleos nolle palamdogmataconfiteri. Ipsorum enim
nocturnum habui prseceptorem ! Timcbat enim Ju- decretum est, non facile margaritas ante porcos esse
daeos, et milii alteium exliibebat Nicodemura {Joan. mittendas, nec dandum sanclum canibus (Matth. 7),
3. 1j. Horum omaiuin frequcuter in opuscuiis meis ct cum David dicere : Absconcli in corde meo elotjuia
fricio mentionem. Cerle ApoIIinarii el Didymi interse tua, utnon pecccm tibii^Ps. 118. 11). Ei in alio loco
dogma conlrarium est. Rapial meergo utraque tur- super justo: Qui /o^Ui^wr^inquit, veritatem cumpro-
ma diversum altiinsecus, quia magistrum utrumque ximo suo {Ps. 14. 3. et 23. 4),idest, cum his qui
confiteor. Si expedil odisse homines, el gentem ali- domcstici fidei sunt. Ex quo volunt iutelligi, (d) nos
quam detestari, miro odio adversor (1) circumcisos. qui necdum initiati sumus, debere audire raenJa-
Usque hodie enim persequuntur Dominum nostrum cium : nc parvuli atque lactentes solidioris cibi cdulio
Jesum Christum in synagogis Satanae. Objiciat raihi suffocemur. Quod autera perjuriorum atque mendacii
quispiam.cur hominem Judaeum habuerim pr;eccpto- intor se orgiis f<]edorentur, sextus Stromateon liber
Ti m. Et audet quidam proferre litteras meas ad Di- (in quo [e] Platonis sententise nostrum dogma coni- \,
dymum, quasi ad Magistrum ? Grande crimen disci- ponit) planissime docet.
puli, si hominem eruditum et senem magistrum 4. Quid igitur faciam ? Negem me ejusdem dogma-
dixerim. Et tamen volo inspicere ipsam Epistolam, tis esse? Non credent. Jureui ? Ridebunt, et dicent :

qu;e tanto tempore in calumniam reservata est. Nihil domi nobis ista nascuntur. Faciam quod solum ci-

||
praetor houorem et salutatioucm conlinct. Incpia sunt vent, ut sacra eorum atque rayslcria in publicum
htec et frivola. Arguite polius u bi ha;resim defenderim, proferam, et omnis prudentia eorum qua nos sirapli-
ubi pravum Origenis dogma laudavcrim. Li lectione ces ludunt, in propatulo sit : ct qui neganti voci non
IsaiiE iCap. 6), in qua duo Seraphim clamanlia de- creduut, credant saltem arguemi stylo. lloc enimvel
scribuutur, iliointerpretanle Filium et Spiritum San- maxime caveni, ne quando contra auctorem suum
clum, nonne ego deteslandam expositionem ,in duo eorum scripta teneantur. Facile dicunt cuni jura-
Testamenta mulavi? Ilabeiur liber in manibus, ante mento, quod poslea alio solvanl 590 perjurio, Ad
viginti annos editus. Tot opuscula mca, et maxime subscriptionem lergiversantur, quaeruntque (/") suf-
Comnienlarii, juxta 0(>porlunitalem locorum geniilem fugia. Alius, Non possum,
damnare, quod inquit,
si^clam lacerant. Quod autem opponunt, congregasse nemo damnavit. Alius, Nihil super hoca Patribus sta-
me libros illius, super cunctos homines : utinam lutuin est : ui dum lotius orbisfirovocaturauctoritas,

(a) Ex Horal. 1. 1. Salyr. 4. ubi de Lucilio dixit, quod subscribendi necessilas dilferatur. Quidam cons-
nimirum esset facetus, lantius, Quomodo, inquil, drfranabimus, quos Syno-
Emuncliv naris, durus componcre vcrsus.
(l>) Abest a quibusdam Mss. et volustiori
dus Nicsena non teligii ? Quae enim damnavit Arium,
e.lilione super
sensu. Qiiod tamen reclissime habent pleriquo alii, eslqae damnasset utiquo et Origenom, dogmata re-
si illius
tperinde iutelligoiidum. ac si (\i\issel super mcnlc, aut de
probasset. Scilicel uno medicamiue omnes simul-
\mentc ; nam, ut Nemosius observat. c. 1. de AV;//(;-. Hom.
Apollinarius juxia Platonicorum placita arbitrahalur.voOv niorbos ((/) debuere curare; et idirco Spiritus Sincli
{inentcm, sou 7iv£0(j.a spiritum, esse quamdain substrtntiani quia in Synodo super sub-
noganda m;ijestas esl, iila
labaniina soparabilom cum |ue ;vstimarct e duabus per-
;

feclis alque inlegns rebiis unum aliquod componi liaud [d) Viilelur e\ defensorum Origenis persona Joqui; ali-
posse hominein, quein Dominus assumpseral ea parto,
: ter cuim paulo supra se Origenis (ry|x(i.'J(jTr,v, sive con-
lua ratioiiali-; est, mulilavil, ejnsquo munia in Vorbuin sacerdotem putari ili\erat, qui ob ruslicos, lutoosque
translnlit, ut Cliristus unus ex suo captu diceretur. homines, quos infra Pclusiotas vocat, nollet palam dog-
(c Duo Mss. Veroiiensis ac Hegius illo dircrsuni do- niala coiiliteri, et memlacio opporlune uteretur.
cnlc. Seil variiint paulo iufra ad /iflra«(H(r nomeii, quod [e) Sic vetustiores editi ct plerique .Mss. prius enim
um veteribus editis Wss. alii non pauci llarablxinum vo- eral e.c Plalonis sententia. Porro decom Siroinateou Ori
ant, qucniadmodum el Rufilnus legerat, quem lamen genis libri jampridem inlerciderunt.
llier. impugnat. [f) In
Rogio Ms. ac vetustiori edilione suffragia, for
Gr;ivius sulTr.igio veteris libri concisionem raavull,
(I) tasse vorius habeiur.
p>oJ noii ])robatur. {g) Viliose antea eral dcberCy quod emendamus c Mss.
747 SANGTI HIERONYMI 748

stanlia cjus silenlium fuil. Dc Ario lunc, non de membra negant, el corpus quod constat ex membris,
Origcne qua?slio fuit : dc Filio, non dc Spiritu Sancto. (b) dicunt resurgcre.
CoNFESsi suNT (juod ucgabatur : lacueruni de quo 6. Non cst liujus lemporis contra dogma perver-

nemo quaercbat. Quanquam Origenem fon-

lalentcr sum rhetoricum jaciare sermonem. Non mihi dives
tem Arii percusscrunl ; damnantcs enim eos, qui Ciccronis liiigua sufficiat, non fervcns Demoslhenis
Filium de Patris negant esse substantia, illum pari- oralio animi mci possil implere fcrvorem, si vciim
ler, Ariumque damnaveruiil. Alioqui hoc argumenlo, Haerelicorum fraudulentias prodere, qui vcrbo tenus
nec Valenlinus, nec Marcion, nec Calaphryges nec resurrectionem fatentes, animo negant. Solent enim
Manichffius damnari debent quia synodus Nicaena : mulierculac eorum mammas tenere, ventri applau-
eos non nominat quos certe ante : Synodum fuisse, dere, lumbos et semina et (c) putrcs attrectare axil-

non dubium cst. Quod si quando urgcri cccperint, el las, et diccre : Quid nobis prodest resurrectio, si

aut subscribendum eis fuerit, aut excundum de Ec- fragile corpus resurget ?Etfuturae Angelorum simi-
clesia, miras slrophas videas. Sic verba temperanl, les [d) Angelorum habebimus ct naturam. Dedignan-
sic ordinem verlunt, et ambigua quaeque concinnant, tur vidclicet cum carne et ossibus resurgere, cum
ut ctnostram et adversariorum confessionem leneant, quibus resurrexit el Ghrislus. Sed fac 5^8 me er-
ut alitcr haereticus, aliter calhohcus audiat. Quasi rasse in adolescentia, et Philosophorum, id est,

non eodem spiritu et (a) Apollo Delphicus, atque Gentilium studiis erudiium, in principio fidei do-
Loxias oracula fuderil Crceso et Pyrrho <liversis tem- gmaia ignorasse Clirisliana et hoc putasse in Apo- :

poribus, sed pari illudens stropha ? Exempli causa stolis, quod in Pythagora el Platone et Empedocle

pauca subjiciam. legeram : Cur parvuli in Christo atque lactentis erro-

5. Crcdimus, inquiunt, resurrectionem fuluram rem sequimini ? cur ab eo impietatem discitis,
corporum. Hoc si bene dicatur, pura confessio est. qui necdum pietatem noverat ? Secunda post naufra-
Sed quia corpora sunt coelestia et terreslria, el aer gium tabula est, culpam simpliciter confitcri. Imitati
iste et aura tenuis, juxti naturam suam corpora no- estis errantcm, imitamini et correctum. Erravimus
minantur, corpus ponunt, non carncm, ut orlho- juvenes, emendemur senes. Jungamus gemitus, la-
doxus corpus audien?, carnem putet; haereticus crymas copulemus, ploremus, et convertamur ad
spiritum rccognoscat. Haec ^^O esl eorum prima Dominum, qui fecit nos {Psal. 94) : non expeclemus
decipula : quae si deprehensa fucrit, instruunt (Ms. diaboii poenitentiam. Vana est illa pracsumplio, et in
struunt) alios dolos, et innocentiam simulant, et ma- gehennae trahensprofundum : hic aul quaeritur vita,
litiosos nos vocant, ct quasi simpliciler credentes, aut amiltitur. Si Origenem nunquam secutus sum,
aiuntCrcdimus resurreclionem carnis. Hoc vcro
: frustra infamare mequajrilis (Ms. cupilis) ; si disci-

cum dixerint, vulgus indoclum putal sibi sufficere pulus ejus fui, imitamini poenilenlem. Credidistis
[Ms. posse suf/icere], maxime quia idipsum et in Sym- confiteuli : credite el neganli.
bolo credilur, Interrogos ullra, circuli slrepituscom- 7. Si ista, ul ais, inquit, noveras, cur eum lauda-
movetur, faulores clamitant : Audisti resurrcctionem sti in opusculis tuis ? Et hodie laudarcm, nisi vos
carnis, quid qua^ris amplius ? et in pervcrsum studiis ejus laudaretis erroces : non mihi disphccrel inge-
commutatis, nos sycophantae, illi simplices appeilan- nium, nisi quibusdam ejus (ah etiam) placeret impie-
tur. Quod si obduraveris frontcm, el urgere coeperis, tas. Et Apostolus praecipit : Omnia legentes, quce
carnem digilis tonens, an ipsam dicant resurrectu- bona sunt retinentes (1 . Thess.5). Lactantius in libris
ram, quae cernitur, quae tangitur, quse incedit et lo- suis, et maxime in epistolis ad Demetrianum, Spiri-
quitur; primo rident, deinde annuunt. Dicentibusque tus sancti (e) omnino negat substantiam, et errore
nobis, utrum capiilos et denles, pectus et ventrem, Judaico dicit eum vel ad Patrem referri, vel Filium,

manus ct pedes, csterosque artus ex integro resur- et sanctihcationem utriusque personse sub ejus no-
rectio oxhibeat : tunc vero risu se tenere non pos- mine demonstrari. Quis mihi intcrdicere pote.st, ne
sunt, cachinnoque ora solventes, tonsores nobis legani Insiitutionum ejus libros, quibus conlra gen-
[Ms. bonis] necessarios, et placentas, et medicos, ac tes scripsil fortissime, quia supcrior sentenlia dete
sutorcs ingerunt.Ultroque inlerrogant, uirum creda- slanda esl ? Apollinarius contra Porphyrium egregia
mus ct gcnitalia utriusque sexus resurgerc, nostras scripsit volumina, probo laborem viri, licet fatuum
genas hirtas, feminarum Iseves fore, et habitudinem in plerisquedogma contemnam. Confitemini ei vos
corporis pro maris ac feminae dislinctione diversara.
Quod si dederimus, statim expetunt vulvam et coitum, {b) Emendat Veronens.liberquod falso, ac Hieronymi
menii contrario sensu, hucusque edili habebant, et pleri-
et caetera qua^ in venire sunt cl sub ventre. Singula
que etiam Mss. cum negandi particula, dictmt non resur-
gere. Lectionis noslra; veritas facile ex conlextu liquet.
(c) Alit. Femora. Plerique autem Mss. purai altrec-
(a) Confer Ciceronem lib. 2. de Divinat. et Herodoti li- tare maxillas.
brum pi Imum, ubi quiJ Crceso Delphicus Apollo respon- (rf) Denuo vocem Angelorum, ([asim etiam
Ruffinus le-
derit, nairat. Loxiain vero, sive Ao^iav, aUi ab obhquis gerat, ex Veronensi Ms. aliisque repetimus. Olim erat
rcsponsis, alii ab obiiquo Zodiaci cursu dici eumdem et tempore futurce resurrectionis Angelorum tiabebimut
A|)ollinem autem loco erat. Unde Ma-
voluiit. Proverbii naturam.
riiis Mercator in Commonit. pag. 14. « Rogo .si simplici- (e) Vox omnino pcnes MartiantEum deerat.
Confercndus
ter, et non dilemmatus, lanquam ad Crcjisum ct Pyrrhum Tero est locus isle cum aUo Hieronymi nostri in Com-
Loxias unus el lu nunc erroris spirilu loqueris, » elc. menlariis in 4. caput epistola ad ^alatas.
 749 EPISTOLA LXXXIV. 750

in (luibusdam crrarc Origencm ; el («) mu ullra non [Lconidis Martyris] filius : Alcxandria:^ ecclesiasticam
faciam. Dicite eum male sensissc dc Filio, pejus do. scholam tenuit, succedens cruditissimo viro Glementi
Spirilu sancto : animarum de coelo ruinasitnpie pro- presbytoro : voluptates in tantum fugit, ut zelo Dei,
tulisso ; resurrectionem carnis vcrbo tantum CDnfiteri sed tamen non secundum scientiam (c) fcrro trunca-
caeierum assertione destruere; ct post mnlla saccula, rel gcnitalia : calcavit avaritiam : Scripturas memo-
alque unam omnium restituiioncm , id ipsum tore riter tenuit, et in studio explanationis earum, dicbus
Gabrielem, quod diabolum ; Paulum, quod 590 desudavit ac noctibus. Mille el eo araplius tractatus
Caif)liam,virgines, quod prostibulas. Gum ha!C re- (rf) in Erclesia loculus cst : edidit innumerabiles prae-
jecerilis, et quasi censoria virgula separaveritis a torea commentarios,quos ipseappcllat t6[;.ou? ct quos ,

fide Ecclesife.tuto legam csctera; nec venena jam ti- nunc praetereo,ne videar opernm ejus indicem texere.
mcbo, cum anlidolum prsebibero. Non mibi nocebit, Quis nostrum tanta potest legerc, quanta ille con-
si (iixero: Origcnes,cumin ca^teris libris omncs vice- scripsit? quis ardentem id Scripturis animum non
rit, in Cantico canlicorumipsese vicil; nec formidabo miretur? Quod si quis Judas zelotes opposueril nobis
sententiam, qua illum doctorem Ecclesiarum quon- errores ejus, audial libere :

darn (1) adolescentulus nominavi. Nisi forte accusare Interdum magnus dormitat Homerus.
debui,cujus rogatu [al. rogatus] opuscula.transfere- Verum opere in longo fas est obrepere somnum.
(HoRAT. Art. Poet.)
bam, et dicere in prologo : Hic cujus interpretor li-

bros haereticus est, cave lcctor, nc lcgas : fuge vipe-

Non imitemurejus vitia, cujus virtutes non possu-
ram : ant si legere volueris, scilo a malis hominibus
mus sequi. Erraverunt in fide alii lam Grajci, quam
Latini, quorum non necesse cst proferre nomina, ne
et hffiretici s corrupta esse ,
qu» transtuli ;
quanquam
videamur eum non sui mcrito, sed aliorum errore
timore non debeas ego enim omnia qua^
; ,
vitiala
defendere. Hoc non est, inquies, excusare Origenem,
fuerant, correxi. Hoc est aliis verbis dicere : ego,
qui interpretor, catholicus sum hic quem inter-
sed accusare ca^leros. Pulchre, si eum errasse non
;

Denique dicerem, si in fidci pravilate saltem Apostolum Pau-

pretor, hsereticus est. et vos satis simplici-

ter, et ingenue, et non maliliose, parvi scilicet pen-

lum, vel Angelum de coelo audiendum crederem
(Galat. 1). Nunc vero, cum simpliciter errorem ejus
denlcs praecepta rhetorica, el prajstigias oratorum,
dum fatcar, sic legam ut caeleros, quia sic erravit ut ca^-
libros ejus Ttspi 'Apx.wv haTeticosconfitemini, et
in alios crimen transferre vultis injecislis legentibus
teri. multorum communis est error,
Sed dicas : si

scnipulum, ut totam auctoris vitam discuterent, cur solum perscquimini? Quia vos solum laudatis ut
et

c\ casleris libris ejus conjecturam pra^sentis facercnt

Apostolum. ToUe amoris u7:£p6oX7iv, et nos tollimus
odii magnitudinem. Caetcrorum vitia delibris suis ad
qn;estionis. Ego callidus, qui emendavi, silens quod
hoc lantum excerpitis, ut hujusdefendatis errorem :
voiui, et dissimulans crimina, non feci invidiam
criminoso. Aiunt et medici, grandcs morbos non essc Origenem sic fertis in coelum, ut nihil eum errasse

curandos, scd dimitlendos naturse, ne medcla lango- dicatis. Quisquis es assertor novorum dogmatum,

rcm exasporet. Centum quinquaginta anni prope quaeso te,Romanis auribus parcas fidei,
ut parcas :

sunt, ex quoOrigenes mortuus est Tyri QuisLatino- qus est. Cur post quadringen-
Apostoli voce laudala
tos 331 annos docere nos nileris, quod ante nesci-
rum ausus est unqnam Iransferrc libros cjus de re-
vimus? cur profors in medium, quod Petrus et Pau-
surrectio-nc, :i£p\ 'Apx^wv, (jTW(xaTea(; et {b) to'(aou?? quis
lus cdcre noluerunt? Usque ad hiinc diem sine isia
por infame opus sc ipsum votuit infamari ? Nec di-
sertioressumus Hilario, noc hdeliores Victorino, qui
doctrina mundus Christianus fuit. Illam senex tencbo
fidem, in qua puer (e) renatus sum. Pelusiolas nos
ejus tractatus non nt inlcrpretes, sed ut auciorcs
proprii operis transtulerunt. Nuper Sanctus Ambro-
appcllant, et luteos animalesque, et carneos, quod
non rccipiamus ea, qus spiritus sunt; illi scilicet
sius sic Hexaemeron illius compilavit , ui ma:;is
Jerosolymila^ quorum mater in coclo esl. Non con-
Hi[)poIyti scntentias Basiliique sequeretur. Ego ipse,
ad cseteros
temno carnem, in qua Chrislus nalus est, et resur-
ciijiis ff-mulatores essc vos dicitis, et,
rexil non dcspicio lutum, quod excoclum in testain
:
talpa^, caprearum in me oculos possidetis, si malo
purissimam, regnat in cuelo; et lamen miror, cur
nnimo fuissem erga Origenem, intcrpretatus essem
carni dctralier.tes, vivant carnaliter, et inimicam
j
hos ipsos, quos supra dixi, libros, ut mala ejiis
suam (/) foveant, et nutriant delicate, nisi forle im-
'
etiam Latinis nola facerem ; sed «^SO nunquaiti
plere volunt Scripturam dicentem : Amate inimicos
foci, et mullis roganlibus acquiescere nolui. Non
vestros : benefacite iis, qui pcrsequuntur vos (Luc.
erim consuevi corum insultare erroribus ,
quorum
miror ingonia. Ipse, si adhuc viveret, Origenos ira-
(c) Nicepliorus lib. 5. c. 8. non (erro truncasse, sed
o''reiur vobis fautoribus suis, et cum .lacob diceret, medicameiito e^siccasse tradit, qnod aliis persuasura est.
Epiplianius autem in incerto reiinquil.
Odiosum me fecisHs in mundo [Gen, 3'()
(rf) Voculain qiios Victcirius omiitit; qnidain e conira
8. Vull ahquis laudare Origcnem ? laudet, nl Mss. traclaliis Irgi, quos iii Ecclesia, etc.
laudo maguus vir ab infanlia cl vere mariyris (c) Miniis btMii'. alii editi ac Mss. naliis pro renaliix,
; ,
cuin baptisino hoic euin loipii coiislet Pcliisiota' vero
<lo
noinpii deducitur a iz-r^loz Graica voco. qua; cvniini. si-
(0) Vid. Epist. 1^2. ad Antonium Nota c. pniticat. nnde liilcos intorpretatnr, non, quod Bironius
(b) \hcsi,el Toixouc, a Vorononsi ac Re^io oxeniplaribus. putat, a voce latina piliis, ijuod alibi castipanius.
(1) In Praefat. in Homilias Origcn. in Ezechielem. (f) Ms. Reg. foveant volupliiose, et nulrianl dclicate.
751 SANGTI IIIERONYMI 752

6; Mafth. 5). Amo carnem caslam,virginem,jojunan- opus Painphili : nusquam ropcrictis hoc unum : esi;

tem : aino carnis non opera, sed substaiiliani : amo uiidc igilur sciain, quod Pamphili sit ? videlicet sty-
carnein, qu;r judicandam se cssc novit : amo illani, lus el saliva docere me polerit. Nunquam credam,
qua' pro Clirislo in martyrio cifditur, lanialur, cxu- quod doctus vir priinosingenii suifruclusquaeslioni-
ritur. bus et infamipe dedicaril et ipsum nomen apologe- :

10. An corrupti Origenis libri? — Illud vero, quod tici ostendit accusalionem : noneniindefenditur, nisi
asserunl, a quibusdam haTclicis el malevolis homini- quod in criminecst. Unum nunc proferam, cui con-
bus hbros cjusesse vio!alos, quam ineplum sit, hinc tradicere vel stulti sit, vel impudentis. Sexli libri
probari poiest. Quis prudenlior, doclior, eloquen- Eusebii super Origenis defensione principium usque
tior Eusebio, et Didymo, asserloribus Origenis, invc- ad mille ferme versus liber iste,qui Phamphili dicitur
niri potesl? quorum alter sex voluminibus xr]; ixolo- conlinct. Et in rehquis scriptor ejusdem operis pro-
yfacita cum, ut sc, sensisse confirmal : alter sic ejus fert testimonia, quibiis nilitur approbare Origenem
errores nililur excusare, ut lamen illius essc atea- fuisse caLlioIicum. Eusebius et Phamphilus tantam
lur; nou scripluin negans, sed sensum scribcnlis intcr se habuere concordiam, ut unius animae homi-
edissercns. Aliud est, si qua al) haereticis addila nes putes, et ab uno alter nomen acceperil. Quomodo
sunl, (a) aliud si quis quasi bcne dicta defendat. So- igilur inter se dissentire poluerunt, ut Eusebius in

lus inventus est Origeues, cujus scripla in toto orbe tolo opere suo Orii^enem Ariani probet dogmalis, et
falsarentur, cl, quasi ad (b) Mithridalis litteras, omnis Pamphilus Nicaeme synodi, qua3 fuit postea, defenso-
veritas uno die de voluminibus illius raderelur. Si rera? Exquo oslenditur, vel Didymi, vel cujushbet
unus violatus esl liber, num universa ejus opcra, alterius esse opusculum ,
qui sexti libri 533
quse diversis et locis el temporibus cdidit, simul capite detruncalo , csetera membra sociarit. Scd
corrumpi potuerunt? Ipse Origenes iu epistola, {c) cuncedamus, ex supertluo, et Phamphili sit, sed nec-
quam scribil ad Fabiauum Romana^ uibis Episcopum, dum martyris ;
anle enim scripsit, quam martyrium
poenitenliam 539 agit, cur talia scripscril, el cau- perpeteretur. El quo modo,inquies, marlyrio dignus
sas temeritalis in Ambrosium referl, quod secrelo fuil? Scilicel ul martyrio deleret errorem, ut unam
edita, iu publicum protulerit : el quid adhuc (d) culpam sanguinis sui effusione purgaret. Quanti in

EupsaiXo-youaiv, ahena esse, quae displicent? tolo orbe martyres, antequam cyederentur , variis

ii. AiiPamphilusOrigenislaudator. — Porro,quod subjacuere p»ccatis? Defendamus ergo peccata, quia

Pamphilum proferuut iaudalorem ejus, gralias ilHs qui postea marlyrcs, prius peccalores fuerunl.
ago mco nomine, quod dignum me putaverunt, 15. Ha;c, fratres amanlissimi, ad episloiam ve-
quem eum marlyre calumniarentur. Si enim ab ini- stram ceieri sermone dictavi, vincens proposituin,ut
micis Origcnis libros ejus dicilis esse violalos, ut conlra eum scribereni, cujus ingenium aute laudave-
infamarcntur : quare mihi non liceat diccre, ab ram malens existimatione perichlari, quam fide.
,

amicis ejus et sectaioribus compositum esse sub no- Hoc mihi prfestiterunt ainici mei ut si tacuero, ,

mine Pamphili volumen,quod illum testimonio mar- reus : si respondero, inimicus judicer. Dura utraque
tyris ab infamia vindicaret? Ecce vos emendatis in coaditio ; sed e duobus eligam quod levius est : si-

Origcnis libris, quod ille non scripsit et .miramini, : muilas redintegrari potest , blasphemia veniain non

si edat aliquis Ubrum, quem ille uon edidit? Vos iu meretur. Quid autem laboris in libris transferendis

edito opere potestis coargui : illc, qui nihil aliud edi- Ttept 'Apx^wv sustinuerim, vestro judicio dereiinquo ;

dit, facilius patet calumniae. Dale quodhbet aliud dum et mutare quippiam de Grseco, non est verten-

tissed evertentis ; et eadem ad verbum exprimere,

nequaquam ejus, qui servare velit eloquiivenustatem.
(fl) Didymi nomen adlibri oram, ut hodienum inanli-
quissimo Regio exemplari videre est, non nemo olim EPISTOLA LXXXV [e).
ascripserat, ut quis ille fuerit, qui Origenis dogmata,
Ad Paulinum.
qiiasi bene dicta defenderet, ox|j|icaret. Sed factum inde
esl, ul eo nomine in textuin intruso, voces aliud si giiis Alteri duabus Paulini qucestionibus sibi propositis
perperam expungerentur in ahis omnibus, quos videre breuiterrespondet priorem, guod in libris wspl
:
nobis conligit, excepto Regio, Mss. atque editis iibris, in
quibus hiulco, atque imperfecto sen»u h-gitur, Aliudest, 'Apyuv o se nuper Latine versis enucleetur., omitit.
si qu(B ul? lucreticis addita sunt, Didymus quasi bene dicta Tum quo animo Origcnem legerit, docet.
defendat. Solus, eic. Debes Regio codici veram iectio-
nem quam restituimus. l.Voceme provocas ad scribendum, terres elo-

sive edictuin hujusmodi fuit,

{b) Midiridalis litlera;, qu';nlia ; et in epislolari slylo prope Tullium reprae-
ut omnes, qui in lotaAsia erant, Romani generis iiomi- me parvas el incomptas
sentas. Quod quereiis, (/")
nes pariier, atque uno tempore intcrficerentur. Auctor
Appianu^, Plutarchus, Florus, ahique, sed ex Cicerone lilte ulas mitleie, non venit de incuria, sed timore
pro Lege Manilia sumpsisse videtur Hieronymus. Est tui, ne verbosius ad te ioquens, plura reprelienden-
autem concinnius quod e Ms. suo quodam Gravius le-
gil, in tnto orbe pariter falsarentur. da transiniliam : et ut sanctte menti tuae
simpliciter
(c) Intercidit genuiiia isthaic ad Fabianum epistola, fatear, uno ad Occidentcm navigandi tempore, lailae
quam Ruffinus qnoque Invectiv. I. in fine ex hoc ipso
Hieronymi loco memorat Lamentum enim, quodexstat,
:
a me simul eplslol* flagitantur, ut si cuncta ad sin-
ipsumque Hieronymum interpretem mentitur, sequioris gulos vel'.m rescribore , occurrere nequeam. Unde
aelaiisest fcetus. Vid. Euseb. VI. 36. et Gelasii Catalogum.
(d) Veteres editi alTio),oYoyCTiv, id est caiisantur, quos
pluribus confuiat MariianJEOs. Porro eOpeirO.oYETv est nu- ie) Alias 153. Scnpta paulo post superiorem.
gacibus alque exquisitis verbis loqui, aut contendere. If) Brcviores hae hltera; vidcniur intercidisse.
 ;

753 EPISTOLA LXXXVI. 734

accidit, ut omissa compositione verborum el scri- mus, ct caetera quaa ad rituin ca?rcmoniarum por-
benlium sollicitudine, diclem quidquid 534 in tincnt : cum utique sancta esse non possint, nisi ea

biiccam venerit; et amicum te tanium meorura dic- quae sentiunt et veneranlur Deum. Idioma igitur

torum, non judicem considerera. Scriplurarum est, ut interdum sanctos pro mundis
2. Duas quaesliunculas tuai littcrie prseferebanl. et purificalis atque expialis nominent : sicut et Belh-

Un;im, Quare sit a Deo induratum cor Piiaraonis sabee sanctificata scribitur ab immundiiia sua ct :

(Exod. 4. 7. 10. 14); et Apostolus dixerit : Non vo- ipjum Templum, Sanciuarium nominalur.
lentis, neque currentis ; sed miserentis est Dei{l\om. 6. Obsecro to, ne tacito mentis judicio, me aut

9. 16), et cselera, quae liberum videnlur tollere arbi- vanitatisarguas, aul falsitatis. Testis esl enim railii

trium. (a) Alleram, Quomodo sancii sint, qui de conscientise mese Deus, quod ab, ipso procioctu
fidelibus, id est, baplizatis nascuntur : cum sine et (d) interpretationis exordio supradicta necessitas
douo gratiae poslea acceptae ct custodita?, salvi esse me retraxit ; et scis ipse non bene fieri, quod occh-
non possint. pato animo fial. Pileolum textura breve, caritate

3. Libri jrepl 'Apy(l)v, Latine redditi. — Primae in li- latissimum, senili capiti confovcndo, libenler acce-
bris nzpi 'Apjfwv quos nuper, Pammachio nostro ju- pi, cl munere et muneris auctore laetatus.

benie, interpretatus sum, Origenes fortissime re- EPISTOLA (1) LXXXVI (e).
spondet quo detentus opere, implere non polui
:

Ad Theophilum.
quod promiseram libi, el Ddnielcm nostrum rursum
comperendiuavi. Et quidem quamvis mci amantis- Laudat prudentiam Theophili, cujus opera victa
siuii et egre^ii viri Pammachii, tamen unius volua- est factio Origenistarum.
taleui in lempus aliud distulissem,
nisi omnis pene BeATISSIMO PAP.E THEOPHILO HIERONYMUS.
fralernitas de Urbe eadem postu!asset, asserens mul- i. Nuper tuae Beatitudinis percepi scripta, emcn-
tos periclitari, et pcrversis dogmalibus acquiescerc. dantia vetus silentium, et me ad solilum officium
Uude necessilate compulsus sum transferre libros, provocaniia. Unde per sanctos
fratres, Priscum
licet

in quibus mali plus, quam boni est : et hanc servare et Eubulum, tuus ad nos sermo cessaverit tamen
mensuram, ut nec addcrcm quid, nec demerem quia vidimus illos zelo fidei concitatos, rapiira Pa-
Grsecamque fidem Latina integritate servarcm. Quo- lajstinae luslrasse regiones, et dispersos regulos
rum exemplaria a supradiclofratre poteris mutuari : {Basiliscos) usque ad suas latebras persecutos, bre-
licet tibi Grseca sufficiant ; et non debeas turbidos viter scribimus, quod totus mundus exultet, et in
nostri ingenioli rivulos quserere, qui de ipsis fonti- tuis victoriis glorictur : (/") erLCtumque Alexandiiae
bus bibis. vexillum crucis, et adversus haeresim trophaea ful-
4. Quo animo legciidus Origcncs. — Praeterea quia gentia, gaudens populorum turba prospectet. Macte
doclo viro loquor, et lam divinis Scripluris, quam virtute, macte zclo fidei : ostendisti, quod hucusque
sajculi littcris irudito, iliud dignatiooem tuam aJmo- taciturnilas dispensatio fuit, non consensus. Libere
nilam volo, ne me putes in moduni rustici Balatro- enim Reverentiae tua' loquor. Dolebaraus le nimium
nis cuncta Origenis reprobare quse scripsil : quod in essc patientem, et ignorantes magislri gubernacula,
me criminantur (/;) aKatpoaxou^aaTal cjus : etquasi (c) gestiebamus iii interitum perditorum. (g) Sed, ut
Dionysiuui Philusophum arguant, subito mutasse video, exaltasti manum diu, et suspendisti plagam,
sentenliam : sed lantum prava dogmala repudiare. ut ferires fortius. Super susceptione cujusdam non
Scio enim aiquali maledicto eos subjacere, qui bona debes contra urbis hujus dolere (h) Pontificem quia :

niala dicunt ; et illos qui mala bona judicant : qui nihil tuis litteris piaecepisti, et temerarium fuit de

faciunt amarum dulce, et dulce ainarum {hai. 5). eo quod nescicbal, ferre sentcntiam : tamen reor
Aut quai est tanta perlinacia, sic laudare alicujus ilium, nec audere, nec velle te in aliquo laedere.
dociriuam, ul sequare blaspheniiam ?
mutasset, et a Sioicis ad Cyrenaicos defecisset, eliam
5. Deaccuiido problmiatet iO,TcrtulIianus in libris (xeTaffTaiisvo; et Desertor cognominatus est.
de Jlonogainia, disseruit, 53o asserens, sanclos [d) Iiiterpretationem vocal, non ipsam e Chaldaico ver-
sionem, quam anle sex annos e\p!everat, et Romam mi-
dici fidelium filios, quod quasi caudidati siat fidei, serat, ut ex Epistola ad Pammachium 31. colligiiur; sed
et nullis idololalria; sordibus polluantur. Siraulque ipsos in Danielem Commeiitarios, quos Paulino promi-
sorat, Pt post aliquot annos absolvit, iisdemque Pam-
considera, auod el vasa sacra in taberuaculo Ie_;i-
macliio et MarcelUe inscripsit.
{e) Alias 70 Scripta an. 401.
(o) Huic alteri qiuTstioni occasionem dat Pauli locusl. (/) Duo proba? noiaj Mss. erectumque ve.rillinn Alexan-
ad Coriiilh. cap. Vll. v. 13. « Sanclilicalus esl eniin vir drime cruci advcrsus lurresim, etc. Verius forte crucis
infnlelis pT
niulierem fidelem,*'/ e co/i/r» ; aiioquin filii vocabulum omiltit MediolaDciisis liber, cui concinil Epi-
nostri iinmunili essent, nunc aulem sancli sunt. » phanius epist. mox subdenda ad Hier. itt supcr altare
[h] Factiosos liomines, quos suppresso nomine dxai- Ecclcsiiv Alc.raudrinic coutra Oriijcnem ve.tillum poncret.
po(T7rou6a<7Ta;, id esl faiilores intcmpestivos. Hicron.vo-
{q) Idem Mediolanen. Scd idco tu exaltasti manum, etc!
cat, olim stiidiosus nonnemo llulliniiin, ejusqnc disci- (h) Sunt qui non Joaniiem Jerosolymiianum, sedChry-
pulos esse opinatus, cum Gr;v!cum vocaLulum non asse- sostomum notari putent. At nnum quemdam susceptum
quereiur, suljsiiluu Calpiirnius Lanariiis ct discipnli, quM dicilHier. Cliry sostoraus veroquinquaginla simul sus«epit
poste;i lectio edilos lil)ros pervasit, doiiec ex GnBcarum et verba Jiujus urhis non loiige dissitam Solim facile desi-
litlerarum vesligiis voram lectionem Marliauieus restiluil, gnant, sed Jerosolyman;, iii cujus vicinia luxcscribebat.
quam nostri quoque Mss. coufirinant. iD Recole chronicas posteriores notas ad sex ista»
[c) Dionysias Heracleotes, qui quod magistros subinde epistolas LXXXV. ad XCI. in Prsfatione.
 ;

755 SANGTl IIIERONYMI 756

EPISTOLA LXXXVII (n) quam a nobis oppngnelur. Simulquc obsocro : m si

TllEOPIIILI AD IIlERONTMUM. qua Synodica hab^s, ad me dirigas : quo possim tanti

Niniliat ejcpulsos c Nitrice monasteriis Origenistas, Ponlificis auctorilate firmatus, liborius ot confiden-

hortaturque, si qui aliidecepti sunt, ut cmendet. lius pro Cliristo ora reserare. Vincentius Presbyter
Dileclissimo el amanlissimo fratri iiieronymo Pre- ante biduum, quam hanc Epistolam darem, de Urbe
sbylero Theophilus Episcopiis. venit, et suppliciter te salutai, crebroque sermone
€ Sanctus Episcopus Agatlio, cnm dilectissimo concelebrat, Romam et totam (k) pene Italiam tuis
Diacono Alhanasio in ecclesiaslica dircctus est post Christum Epistolis liberatam. Adnitere ergo,
causa : quam cum didiccris, non anibigo quin no- Papa amanlissimc alque bealissimo, et per omnem
strum studium probcs, et in Ecclesiae vicioria glo- occasionem ad Occidentales Episcopos scribe, ut
ricris, Namq;ic Origenis hffircsim in monasteriis Ni- mala germina, acuta, ut ipse significas, succidore
trite quidam nequam ct furiosi homines sercre et falcc non cessenl.
fundare [al. fundere] cupicnles, Prophclica falce EPISTOLA LXXXIX (i).

succisi sunt. Quia recordati sumus commonentis Theophili ad Hieronymum.

Apostoli : > Argiie eos severe {Tit. 2. 15). « Feslina Monet, cxplosos Origenistas, ut occultos, si qui sunt
igitur et tu, partem hujus pr;riiiii receplurus, dece- Palcestime, insectetur.
ptos (h) quosquc congruis Scriplurarum emendare Domino dileclissimo et fratri Hiero-
amantissimo
sermonibus. Optamus, si fieri polest, in diebus no- nymo, presbytero Theophilus Episcopus.
siris catboHcam fidem, et Ecclcsise regulas cum sub- t Didici, quod et sanctitas tua noverit, Theodorum
jectis nobis popuiis custodire, et omnesnovas sopire Monactium.ejusque studium 53$ comprobavi :quia
doctrinas. » cum a nobis Romara navigaiurus exiret, noluit ante

EPISTOLA LXXXVIII (c) proficisci, nisi te sanctos fratres qui tecum sunt in Mo-
Ad Theophilum. naslerio.quasi sua viscera amplexaretur et inviseret.
Respondet supcriori, laudatque Theophilum, per Quem cum susceperis, pro Ecclesia^ tranquillitalc
quem non solum /Egyptus et Syina, sed et Italia laHarc. Vidit enim cuncta Nilrisc Monasteria, et re-
omnis liberata sit ab hceresi. ferre potest continentiam et mansuetudinem Mona-
Beatissimo PAPiE Theophilo Hieronymus. chorum quomodo: extinclis elfugatis Origenis sccta-

Duplicem mihi graliam Beatitudinis tii?n litler.ne toribus, pax Ecclesia) reddila sit, et disciplina Do-
prajstiterunt : quod ct sanclos et venerabiles Aga- mini conscrvetur. Atque utinam apud vos quoquc
thoncm Episcopum, el Diaconum Athanasium deponerent hypocrisim, qui occuite dicuntur subrucre
537 habucrint portitores : et adversum scelera- veritatcm : de quibus non bene sentienlcs,in iis re-

tissimam ha;rcsim, zelum fidei dcmonstrarint. Vox gionibus (/) fralres, haec mc scribere provocarunt.
Beatitudinis tuaj in toto orbe pertonuit, ((/) et cun- Quamobrein cavele, et effugile hujuscemodi homines,
ctis Christi Ecclcsiis Iffitantibus, diaboli venena juxta quod scriptum est Si quis non affert ad vos
:

siluere. Nequaquam amplius antiquus serpens sibilat Ecelesiasticam fidem,huicnec ave dixeritis (2 Joan.
sed contortus et evisceratus, in cavernarum tenc- 2).Quanquam ex superfluo taciam,ha'c tibi scriberc,
bris delilescens, solem clarum ferre non suslinot. (e) {k) quierranlcs potes ab errore revocare ; tamen ni-
Equidem super hac antequam scriberes, ad
rc, el hil nocet, et prudentes et eruditos viros pro sollici-
Occidentem Epistolas miseram, ex parte hajrelico- tudine fidci comraoneri. Omnes fratres qui tecum
rum strophas, mea3 hngute hominibus indicans. Ex sunt, nomine meo saiutari volo. »

dispensatione Dei factum puto, ut codem tempore EPISTOLA XC (/).

tu quoque ad (/") Anastasium Papam scriberes, ct Theophili ad Epiphanium.

nostram, dum ignoras, sentenliam roborarcs. {g)
Hortatur Epiphanium, ut modis omnibus adnitatur,
Verum a te nnnc admonili, magis studium accom- quo convocata Synodo, Origenistarum ha^resis pu-
modabimus, ut hic et procul simplices ab errore re- blica auctoritate daninetur; simulque illi a se
vocemus. Nec limeamus subire odia quorumdam ;
scriptam Synodicam miltit.
nec enim dobemus hominibus placere, sed Dco :
(m) Domino dileclissimo fratri, et coepiscopo
quanquam ardentius ab illis defendatur haeresis, Epiphanio Theophilus.

(a) Alias 69. Scripta hoc an. 400.

« Dominus quil ocutus esl at Prophetam : « Ecce
E^ Valic. ohm Rcginae Ms. 242. voces congruis
\b) constitui te hodie super gcnies el regna, eradicare,
Scriplurarum supplevimus, quaj in eclilis deerant. Alii
et suffodere, et disperdere, et rursum fedificare ac
Ms>. probui etiain nolae quoque hibenl pro quosque.
(c) Alias 71. Scnipta Paulo post superiorem.
(d| Hauil incoi, Kine Ambrosian. Et in cunctis Chrisli {h) Adverbium pene plerique alii editi omitlunt. Mo\
Ecciesiis lalenlis Diaboli venena siluerunt. Ambro^^ianus, Papa beatissime, et rursus ad occidentales
(e) Ediii, qui equideni : melius Mss. et quidem, sed comprcsbijteros scribe.
placuit sequi .\mbrosiannm. ii) Alias 72. Scripla hoc anno 400.

(/"i Hujus Rom. Pontificis ejiistolam antea ineditani, (j) Innuit, quas accepit a Pahcslinis Episcopis Synodi-
quam ille ad Simplicianum scnpsit, Convenlus Theophili cas lilleras, quas jiublici juris paiilo infra nos facimus.
/t/ierw, quas heicHieronymusmemoral,in fine hujus clas- (/.') Ambrosian. qui poles et alios ab errore, etc.
sisexhibemus.Mss.pleri'jueyl//janflstHmperperamvocant. (/) AUis 67. Scripta post med, an. 400.
ig) Rogin. axempl. a te commonili, et accommodavi- (m) Inscriptionem, qua? in recenlioribuf editis deiid--
mu4. ratur, ex antiquiori sumpsimus.
 »

757 EPISTOLA XCII. 758

plautarc [Jcrem. i. 10), singulii temporibus eamdem damnatam: atque exemplar Epist.Synodicce adeum
Ecxlesiae sua? largitur gratiam : ul integrum (a) cor- mittens, hortatur, ut quos adversus eam hceresim
pus conservclur, et iu nullo liyereticorum dogma- scripsissetlibros, in vulgus edat.
lum veneiia praevaleant. Quod quidem nunc videmus
Domino amantissimo filio Hieronymo pre-
ac fratri
explituiii. Nam Ecclesia Chrisli, « quaj non iiabet
sbytero, Epiphanius in Domino sdutem.
macuiam, ncque nigam aul aliquid istiusmodi,
(Ephes.
,

530 ejfredientes de cavernis suis Orijic- 540 (/i) < Generalis Epistola, quae ad omnes Ca-
5.)
tholicos scripta est, ad tc proprieportinet, qui zelum
nis colubroscvangelico ense Iruncavit : el (/>) secun-
fidei adversus cunclas haereses, haben.>, Origcnis pro-
diim Nitriae moiiacliorum agmen, conta^ione pesli-
prie, et Apollinarii (i) discipulis cdversaris : quorum
fera liberavil. Pauca ergo ex liis (juae gcsta sunt, {c}
venenatas radices, et in altum defixam impietatem
in gcneraii Epistola, quam ad omnes in cominune
omnipotens Deus protraxit in medium, ut in Alexan-
direxi, proul patiebatur anguslia temporis, compre-
dria proditae, in lolo orbe arescerent. Scito enim,
hendi. Dignitionis tum cs', quie in hujuscenio !i

fili carissime, Amalech usqiie ad stirpem esse dele-

cerlaminibus sa.'pe anle nos pugnavit, et positos in
lum, et in monte Raphidim erectum trophaeum cru-
pnclio consolari, et congregare lotius insul* Epi-
cis. Etenim quomodo porrectis inaltum Moysi mani-
scopos; ac synodicas litleras, lam ad nos, quam ad
Dominus confor-
bus, vincebat IsraeI(Ea;orf. 17), sic
(d) Constanlinopolitanae urbis Episcopum, el si quos
tavit famulum suum Theophilum, ut super altare
alios putaveris, miltere : ut conscnsu omnium, c''
Ecclesiae Alcxandrinae, contra Origenem vexillum
ipse Ori^encs nominatim, et ha?resis nelaria conde-
ponerel et impleretur in eo quod dicitur
; Scribe :
mnotiir. Didici [si].Dicis\ enim quod calumniatoresve-
ra' fidei, {e) Ammonius, Eusebius, elEuthymius, novo signum hoc., quia delebo funditus Origenis haere-
pro haeresi furorc bacchantes, Constunlinopolim na-
sim a facie terrae cum ipso Amalech. Et ne videar

\igarint, ut et novos, si quos valuerint decipianl :

eadem rursus itcrare el prolixiorem Epistolam
,

lcxere, (j) ipsa ad vos scripta direxi, ut scire possi-

et veleribus suae impielalis sociisconjungantur. Curec
tis, quae nobis scripserit; et quantum boni ultimae
igilur tuae sit, ul cunciis Episcopis pcr Isauriam
aetati meae concosserit Dominus ut quod semper
aU\ue Pamphyiiam, et Cicterarum provinciarum, qua; ,

clamabim, tanti Ponlificistestimonio probaretur. Jam

ia vicino sunt, rei ordinem pandas : et noslram, si
autem i)uto et te aliquid operis edidisse,'et jnxta
dignum putas, Epislolam subjicias, ut omnes uno
spiritu congregati, cum virtute Domini nosiri Jesu
priorem (k) Epistolam, qua te super hiic re fueram

Chrisli tradamus eos Satanae in interiium impictalis,

Iibrum,quem tuae linguae homi-
cohortatus, elimasse

quaj possidet eos. El ul celerius (/') nosira Couslan-

Occidentcmquorumdam
nes legant. Auclio enim etad

linopolim scripla perveniant, mille industrium vi- hominum naufragia pervcnisse quinon contenti per- ;

rum, et aliquem de Ciericis, sici t et nos de ipsisNi- ditione sua, volunt plures mortis habere parlicipes ;

triae monasleriis patres monachorum cum aliis sanctis Qu.\si MULTiTUDO poccantium scolus minual; el non

et continenlissiniis viris misimus, qui possiutcuuctos numerositate lignorum, major gehennai flamma siic-
iu |)raesenti docero quae gesta sunt; et super oiiinia crescat, Sanctos fratres, qui lecum sunt in Monastc-

quicsumus, ut impensas ad Dominum lundas preces, rio Domino servicntes, el tecum et per le plurimiim
quo possiinus etiam in isto ccrtainine victoriam tou- salutamus. »

sequi non enim parva Iteiitia, et in Aiexandria et

; (l) EPISTOLA XCII (m).
per totam iEgyptum populorum corda pervasil, ex SEU Theophili synodica ad episcopos Palestinos,
quo pauci homines ejecti sunt, ut purum corpusEc- ET AD CyPRIOS.
clesiae permaneret. Salute fratres qui lecum suni.
(h) Theophili Synodica epistola, quam Hieronymiis
Tc plebs qute nobiscum est, in Domiiio salutal.
Latine explicavit, nos ex Ambrosiano Ms. subneclimus.
(i) Concinnius Mediolan. discipulos adrersaris, et mux
EPISTOLA XCI (g) omnipotens protraxit in medium.
EpiPHANII AD TlERONYMUM (j) Antea erat salis obscure atque ineleganter ipsam
ad vos scriptam, ut ad epistolam referretur quud ex ;

Nuntiat, Origenistarum faciionem opera Theophili Mediolanens. cmeiidanius.

(A) Ha^c bodie Epistola non bal)etur.
(a)Fugientes Ambrosiani Codicis ob veluslatem litlerae (/) Anlea inedita Scripla an. 400. men.<!e Septemhri.
praeferre nobis visae sunt, tU integrum cor per scientiam (m) l*rodit nuiic priiiuiin ex antiquissimo .Mediolaucnsi
conservetur. Ms. Aiiibiosianie Bibliotbeca' olim Sancti Columbani Bo-
ib) Ad liunc modum edili parilT et Mss. secundum; biensis, (]ui liltera H. et numero 59 pra^notatur, aiqiie
nullus laiiuMi dubital quin fiKCundum Ie>;eiuluin mi. omiiia ferme Ori^'eiiianae caus;e ac daiunationis contiiiet
((;) Hauil bi-i)e plcrique Mss in tali epistola; quipjie
: monumi'nta, (]u;e a Tlieopliilo, E))iplianio, Hieronymo
Generalem, sive Synodicam designal, qiuini a Hieronyuio aliisijue coiiscripta siiiit. H;ec vero ips;i Synodica epistola
Laiine versani, alque antea ineilitam mox subueclenuis. alteii Tbeopliili ejusdi^m ad Epii baiiium, quK beic iii
((/) lieruni Ainbrosian. ad sanctum C Plnw url>i.<i /ipis- Hieronymi;inarum oriliue locum .\C. tenel, subncclilur.
copum, qui tiiin erat Jdaniies Clirysoslomus, quein Tlieo- Atque ill;iquiilem juiict;i Synodica' isli fuil, siniulqui' a I

philus acriler perseculus esl. SalaminK Episcopum missa, unde et luculeiitissimuin ex

[e) Viiiose in eduis anlea erat Futinius : Ires aulem i|)so Theopbili ore de hac petilur te>liiuoniuiii, quod e^t
istos Origeuistas de iiomine sugillal Hier. epist. ad Clesi- bujiisiDOili " Pauca e\ bis qus jresla sunt. iu Gl-.NEH.VLI
;

pfiont. c. 2. EPISTOL.V, quam ad omnes in coinmune direxi, proul

(/) Mss. duo vestra prajferiint pro nostra : ct Mox patiebalur angustia temporis, coraprebeudi. » Porro alia,
mitte aliquem industrium de Ciericis tuis, sicut, otc. caque alierius aniii piila superioris 399. est Svnodira
(y) Alias 73. Scripta sub finem anni 400. illaDoniine Episcoporuin /Egypti alque Ale.tandri(r ad-
759 SANGTI HIEHO.NYMl 760

Dc Origeniance ha'reseos damnationc (n) a S. IHero- PHYRIO, SATURNINO, (0 ALANI, PAULO, (j)
nynio latine reddita. AMMONIO, HELIANO. alteri PAULO, EUSEBIO et
omnibus, qui in Ailice(k] Encnsniis congregati sunt,
5JI !\'untiat convocatos in Alexandrina Synodo
Catholicis Episcopis Theophilus in Domino salutem.
Episcopos contra quosdam Nitrice Monachos impie
Dicit ad Cyprios.
furentcs pro Origcnis hoiresi: cujus errores pra'ci-
Dominis dilectissimis et fratribus, et coepiscopis
puossingillatim enumerans,damnatos a Patribus
(/) EPIPUANIO,MARCIANO, AGAPETO, BOE-
fuisse uno ore significat. Tum dolet factiosos ho-
TIIIO, HELPIDIO, EUTASIO, NORBANO, MACEDO-
mines sibi vim fccisse, ut Isidorum Presbyterum
NIO, ARISTONI, ZENONI, ASIATICO, HERACLIDI,
hcereticce impietatis ducem,aliorumquecrimimim
alteri ZENONI, KlRIACO,APHRODITO, Theophilus,
reum Episcoporum judicio eriperent. Deniqueex-
in Domino salutem.
secratus iterum Origenis doctrinam, cunctis Ec-
clesiis sub anathcmatis nota auctor est, eam,
543 1. Arbitror quod anle nostras litterasvelox ad
vos faina pertulerit, quosdam id monasteriis Nilriae.
ejusque asseclas nc recipiant.
(m) Origenis haeresim serere, et Monachorum purissi-
[b) llaec ejiislola uniformis adPAL.i^sTiNos, etCYPRios
Episcopos missa est. Uiriusque principia tuliniu?.
mum ccetum potioiie turbida propinare. Quamobrcm
compulis sumus ad ipsa loca (7?)pertimescentes San-
S>'fL2 Ad PaljESTinos.
ctorum precibus, et maxirne Palrum et PresbyLero-
Dominis dilectissimis fratribus et coepiscopis
(c) EULOGIO, (d) JOANNI, (e) ZEBIANO, rum, qui praisunt monasieriis, ne dum nos ire ces-
AUXENTIO, (f) DIONYSIO, GENNADIO, ZE- samus, ii, qui prurientibus blandiuntur auribus,
NONI, THEODOSIO, (g) DICTERIO, (h) POR- simplicium corda perverterent. (o) Quorura nobiiit^is

verstis Origenis doctrinam ex qua Graeca qusedam

scripta, in scelere est, el lam rabidus furor adomne facinus,
fraginenta recitat Juslinianus ad Menam; nec
epist. quod imperitia superbiaque suggesserit, ul praecipi-
proinde cum nostra hac confimdenda, qui lanien error
hactenus apud eruditos obtinuil. tes ruant, nec inteliigant mensuram suam, sed apud
(a) Id, praeter ea quaj in Praefatione congessimus ar- semetipsos sapiontes, qui fons erroris est, maxi-
gumenta, probal suae ipse fidei jussor Hieronymus, tum
superiori epistola 88. ubi ad Theophilum Obsecro te,
mos (p) putantes se quodnon sunt. Deniqueinlantam
inquit, « ut si qua Synodica habes, ad me dirigas, quo (g) Sic equidem ex semesis Ms. litteris nomen expres-
po<sim tanti Pontificis auctoritote firmatus liberius, et simus : non immerito suspicamur Eleutherium sub-
at
conlidentius pro Ciiiislo ora reserare; » tum vero lucu- stitui debere pro Dicterio islo, aut Decterio, quod nomen
lontissime in Apologetico contra Kuffinum 1. 3. ubi : facile corruperit Latinus amanu^^nsis. Erat enim Eieu-
Duas, iiu[m\., SYNODICAM,et Paschalem ejus (Theophili) Iherius per id temporis Jerichuntinus Episcopus, cujus
epistolas coiitra Origeneni illiusque discipulos... per hoc in Luciani Presbyteri epislola de revelatioue S. Stephani
ferme biennium interpretatus sum, et in cedificationem marlyris mcntio est.
Ecclesice legendas nostrce linguce hominibus dedi. (/«) VideturGazensis ille clarissimus, qui Marnam tem-
(b) Sic in ipso archetypo inscribitur, ex quo religi sis- plo lugereinclusum, ut Hieronymi verbis ulamur,coegit.
simeomniarepruesentamus. NimirumidegeratTheophilus, Duos tamen Porphyrios Episcopos, qui simul Palaestinae
ut Episcoporum synodumin Cypro congerelEpiphanius, Synodo interfuerunt, meraorat Augustinus lib. citato
qua Origencs damnarelur. Socratcs iib. VI. cap. 10 ex. contia Julianum; nec salis proinde cuustat, quinam e
yaL-sii inlerpretalione. Episcoporum quoque Synoduin duubus i=te diceiidus sit. mt
H
<>

in Gypro ab eoiiem (Epiphanio) fleri curavit, qua Origpnis [i) Archeiypi s cripluram expressimus; sed fortasse ALA-
libri condemnarentur. Epiphanius vero ob singularem yVO, sive aliudliuicsimile nomen Episcupi,scribenduraesl.
pieiatem summa morum simplicilate prteditus, Theoptiili (/) Iden; lonc, qui Ammonianus apuJ S. Augusliuum
inductus est; collectoque Episcoporum lo-
iitleris fa'-.ile lib. conlra Julianum appellatur; nam et Ms. Vaticani
lius insulae Goncilio lectionem librorum Origenis prohi- ejus operis Ammonium vocant.
buit. » Quibus, ut notet posl Synodum Gonstanti;e ab (kj Eiicajnioium, sive Dedicalionis Jerosolymitani tem-
Epiphanio, celebratam ham; fuisse Alexandriuam a Theu- pli dies primus erat XIV. Septembris, quod a Nicephoro
philo,subdit,"Theophilusitaque cum Epiphaniumpielalis lib. 8. Histor. cap. 10. proditum est.
nomine celcberrimum in suam sontentiam pertraxisset, [l) Salaiiiiuffi Cypri Episcopus sanctitate et scriptis
rem sibi ex \oto succedere animadvertuns, sumpta n)a- etiam conLra Origenis errores, nulli uon cognitus. Ctetera
jore fiducia.plures Episcopos convocavit; etlibros Orige- nomina tantum ad rectam scripiuram subinde reducta
nis qui ante ducentos aiinos mortem oppelieral, eadem sunt, neque enim quas etiatn obtinerent Ecclesias, indi-
qua Epiphanius condcmnationis sententia perculit. So >- care a^que fuit expeditum.
cratem sequitur Sozomenus, utrumque aulem merilo cas- [m] Antiquarius ad libri oram Origenis libros, vel
tigat Vale.sius quoil urdinem temporain praevertant, quod scripta. Nempe cum in apographo pridem esset cum
ex hac ipsa Synodica luculenlius onstabit. FHllilur auiem
i
prajpositione in lixresim, quod librarii est mendum, ilte
ipse etiaui Valesius, qui Synodicani anno 399. a iscribit. explicare conatus est, ac si diceret, in hceresim ad-
(c) Gaesaria! Pala^slinae Episcopus et jaminde a Nicffino struendam : Porro qui Niiriarn montem incolebant, Mo-
Concilio totius Palaeslinae meiropolila, aique adco Joanni naclios, quique etiam ex Sceti regiuncula Scetini dicti
Jerosolymorum prajposiius ad hcec usque tempora, nain suiit, priiiios Origenismi veneno fuisse imbutos iioiuni
aliter tulerunl sequiora. Vid. Synodi Diuspolitanae frag- ex Niceta Thesaur. Orthodox. fidei \. 4. Haeres. 3i. e
mentum apud Augustinum lib. 1. cap. .5. contra Julia- quibus praecipuos Dioscorum, Ammonium, Eusebium,
num est enim hic idera Eulogius, qni Pelagium in ju-
; Eulhymium, germanos sub quorumdaiu no-
fratres, heic
dicium accersivit. mine a Tlieophilo innui, non dnbium est.
(rf| Jerosolymorum Episcopus longe nolissimus in hac (n) Iterum marginali antiqua noia additur, transire vel
ipsa Origenianacausa, et praecipue Hieronymi contra peryere. Scd forie compulimus legendiim est pro com-
eum scriplis. pulsi sumus, aut certc illud pertimescentes loco moven-
Aliter Zebinnus, et Zebenus, scribitur; tum apud
(e) dum est, ac voci monasteriis postponendum, quo snnsus
S. Augustinumlibro cilato contra Julianuni cap. 5. perspicuus sil.
nura. 19. Zuboenus, et in Vaticaais ejus operis Mss. Zo- [0) Haud aliter Hieronymus ipse conlra Helvidiam non
hoemius. Erat Eleutheropolis Episnopus, cui tradit So- longe a (ine Nobilis es factus in scelere. Et conlra Huffin.
:

zomeiius veneranda sanctorum Propheiarum Abacuc, et Apolog. l. c. 1 ignotus prius temeritate factuses nobilis.
Michcea? lipsana divinitus revelata. (p) Malim putent se. Sed hnjusmodi parigrammata,
Liddeusem, sive Diospolitanum Episropum fuisse,
{f[ quae scribarum vitio irrepsisse non dubium est, sicubi
ex ejus Epistola, sive responso, quod infra adneclimus religiose a nobis repraesentatur, ipse per se Lector nulio
huic ipsi Syuodicae, semel ac primum iatelligimus. negotio emendabit.
761 EPISTOLA XGII. 762

prorumpenles demeniiam [Mss. tanta dementia], ut implerent numerum Synodi (f) pcrrexerim Nitriam :

(a) in se verterent maniis, et propria ferro membra et coram multis Patribus, qui de tola penc vEgypto
truncarent; pulantes stuitsR cogitalionis arbitrio, convolavcrunt, lecti sunl libri Origenis, in quibus
hinc religiosos et humiles se probari, si mutilala impio laborc sudavit et consensu omniumcondemnati.
fronte,etsectis auribus ince^iorent. E quibus et unus 2. Errores Origenis. Nam cum legeretur volumen
linguae partem (b) medicus ampulavit, ut ignoranli- TVEft 'Af/.wv, quem nos dc Principiis possunms 5J5
busquoquo ostenderol, quam timido Dei jura sorvarol diccrcjinquibusscriptum e&tquod(^)Filiusnobiscom-
[Mss. servarent etmonstrarcnl] eloquii, 5 1 J quanlo paralus, sit veritas, Patri conlatus, mcndacium : Et
furore pectoris aestuaret. Quos quia ropori cum qui- rursum. Quantum differtPauluset Petrus aSalvatore,
busdam percgrinis, qui in jEgypto parumper habi- tanlo Salvator minor esl Patre Et iterum, Christi :

tant, ad (c) vostram pro\iriCiam transmigrasse, et regnum finietur aliquando, {h) et Diabolus cunctis
hominos paupcres, gratia ct pccuniis incscatos, (|ui peccatorum sordibus liberatus, aequo honore deco-
dcbuerant manu et labore victum quaerere, ut im- rabitur, el cumChrislo subjicietur Et in alio libro, :

quod scriptum est, « In circuitu impii

pleatur in eis qui (i) de Oratione inscribitur : Non debemus
(d) ambulabunt » (/-»5. 11. 19), velle in similitudi- orare Filium, sed solum Patrem, nec Patrem cum
nem Judaeorum prius igne consumi, quam Origonis Filio (/) obturavimus aures nostras, et tam Orige-
videre scripta damnari : quodammodo proclamaatcs,
Posuimus mendacium spcm nostram, et menda- legendum, an prope. Utcumque sit, anteactis pleniorera
«
fuissehanc Synodum notat, et qua) proprie numerum Epi-
cio protegamur » (/srti 28. 19.;M^<a LX.Y): oeforte scoporum impleret ; nam, quod Sulpitius Severus narral
partibus plebis [Ms. plebs] ct Dialog. 1. num. 3. « Alexandria; foeda inter Episcopos,
et in illis Monachorum
alque Monachos certamina gerebaniur, ex ea occasione,
lurbont animos, el qui debuerant pro scelore cor- quia congregati in unum S.-EPIUS Sacerdotes, FREQUEN-
repti agere poenitentiam, [e) nitantur contra nos, ct TIBUS decrevisse Synodis videbantur, ne quis Origenis
libros legeret, aut haheret. » E contra hanc unam, proprie
mendaciorum cuniculis suhvertanl veritatom; justis-
Synoduui, memorat Prosper in Chronico Imperiali ad an-
sinium duxi scribore Sanciitati vestra^,et breviler nun num Honorii septiinum, po-^t Theodosium Magnum impe-
rantis. « Contenlio ex Uoctrina Origenis Synodum apud
tiare, quod e vicino hpisfopis congrogatis, qui prope
Alexandriam movit, cujus exstitit sententia, ut extra ec-
closiam quicumque supradicti viri opera proba-
fieret,
(ff) Hujusmodi
furoris oxempla passim occurrunt in Do- visset. » Pauio post perrexerim maluimus in lextu pro
natistarum historia. Do Origenistis veropr«tcrisludTheo- eo quod in Ms. videtur esse perrexerint.
phili lestiinonium, unus, tiuod sciauius tradit Guido Per- (g) Pr;i'cipua isthajc Origonianae luureseos hlasphcmia
piiiianus Carmelita paeculi decimi quarli ineuntis scriplur depravatissime in Ambrosiano archetypo sic legitur, quod
Summa de Hwresibus, in Origeniana, ubi h;ec ipsa recilat Filius nobis comparatus estS. Veritate,patri conlatus men
verba, qaod propriaferromembra truncarent, ut liumiles dacium. Emendavimus ex Hieron.epist. ad Avilum cap. 1.
tiaberentur, et religiosi.\v\e\,\iv qmdem ille jocuiari quo- ubi illud impugnat dictum ab Origeno « Filium quantum
dam errore ex aliis Theophili verhis rem expressisse, qui- ad Palrem, nonesseveritatem,»quantuin ad nos.esse ima-
bus nempe in epistola ad Epiphanium heic 90. Origenis ginariam veritatem. Planissime vero e\ Auguslinu de Ilae-
colubros se evangdico ense truncasse jaclat. Fortasse la- res. ad (Juo(l\ulldeumHa'res. 43. « Dicit praiteroa Orige-
men, ut eaferebant tempora, luculentissimum testinionium nes, quod Filius Dei sanctis hominibus comparatus, sit
leviter illeattigil, ut ex ingenio liberius exaggeraret. Cae- veritas, Patri conlatus, mendacium.B Pariasunt, (ju;e ex
lerum probe nolam hanc iih fuisse Sj-nuJicaui^tum niudo PaUosliiiorum Antistitum soqucnli epistula (quud et supra
recilata verba facile persuadent, tuin otiam quud suhsc- innuimus,eslque imprimis ;ulnotandum) in summa de Ha'-
quentem Palaistinorum Antislitum respousionem, utinfra resihus oxscribil cuiitra Origenistas Guido Perpinianus:
oslendemus, aliquot locis ex.icripsit. Iloc auteiu
quale- « QuoJ Filius nobis comparalus,sitverilas,Patriconlalus,
cumquo est moinentum, ad hujus germanitalein,
eiiislulai mendncium; et quod esl Pelrus et Paulusad Salvatorem,
alque hisloriam constabilicudam velim accedat. hoc csl Unigenitus Fihus, et Deus Verbum comparalus
(/;) Lege morUicus, quod esl denlibus amputuvit. Hoic Patri, » lla;c porro Origencs rtepl apxwv lib. 1. c. 2. dixf rit,
vero pruprie Ammonium suggillat, qui ne Episcopus lieret, quasBuffinusarlificios linlerprotalioneitaobduxit « Ima- :

aurem truncavil sibi, et cum nihifominus pro Episcopo go ergo est invisibilis Dei Patris Salvator noster, quantuni
invitus poslularelur, linguam sihidentihus amputaturum ad ipsum quideui Patrein, ventas,quantura autem ad nos,
fore,minatus csl. quibus revelat Patrem, imago est, per quam cogiioscimus
[c)vero Conslantinopolim contendehanf, et serum
li Patrem. » Est autem e re nostra, qu;L' Iicic subinde nolan-
quos habcbant peregrinos socios, quinquaginta Palladius lur Origenis placita, ex fheophilo iti-rum, Hieroiiymo,
nuineral. In supLrioriquoqucepistolaadEpipli;inium,qiiaj aliisque ejus caus;e scriptorihus evpeudcre, quo et claiius
huic eidem S,yuodic;\; juacta est, t)idici,\i\i\m\, quod ca- enucloontur, el do monimonli liujus sincerilate, facla, lo-
lumniatoresvercBCidei\mmoniHs,Enst'bius,et Eutliijmius corudi comparatione.certissimeconstet.Intonm nec omit-
novopro Imresi furore bacchanles, Consianlinopotim navi- teiiduui, islu.l iii aichetypi albo lemua nulari. /h quibus
garint ul et novos,si quos vatuerint, dccipiunt, et veleribus
, diclis vel privdicationibus Oriijenis hivresis condemnatur.
suu' impictatis sociis conjuniiantnr.Tradunl aulem Palla- \h\ Conqicndiaria scriplione erat in Ms. abls. ex qua
dius, ac Sozomenusilluc profectos Origenistas, postquam Diubolus omniiiu excud.iiilum osl. S^ope aiitem Hierony-
eodem missos a Thcophilo le;'alus accepissenl, quod Ba- nuis, Tlieopliilus, Epipliaiiiu^ liuiicde Diaboli re.siuisceu-
roiiius negatad an.400. cap. 61. frelusClirysostomi inte- tia erruroui Origoni exprobranl quoil adductis tosliuiuniis
;

gritite, qui eos nunquam peregriua cominunione exce- explicaro non opurtei.llem ((uodtinieiidumChristiregnum
pisset, si Th;!ophilenscs IcgatiSynodi Aloxandriiue lilteras postreruin omuium(i7:oy.at(x<rTaaivseiiserit,passim ilh cri-
istas ad se prius delulis^ent. Quia in re uilul pro lerto iiiiiii d.uit iiii.m P.itres. et ,\u>;ustinus contra Priscilliauis-
videtur possc coaslitui nisi malis Baronii opiuioiifm
: tas, et Jusiinianas episl. acl quintaiii S\ noduiu quain Ce-
velerum aucluritate pra3|)onderari ; certe cum h;ec Tliou- drenus lefcrt, ul alius oiiuttaiiius. .Nam.quoJdociiss. Hue-
philus scriberet, (juo lucrclici lendereni, ignorabat. Mox tius monel, in iis qui uunc exslanl Origeuis lihris, nullus
pro habitant, facile rescribendum est habilaverant. suppeui locus, uiiile taiii dir;i.' criminaiioni lides accedat.
(d) Viliose erat in apographo ambutabanl, quoil cmen- {i) Moniluse erat in arclietypo uno verbo decoratione,
dare nor. duhit;ivimus cx GrKco TrspiuaTTiaouiTt, quo(Jest tum scribitur. Notissimus porro eslnrepi £•>/?,; Adainaulii
veleruui Intcrpretiim, ol Chrysostoinus notat, imo ipse lihor aii Amhrosium et Tatianam. Accusationem vero
eiiam Hieronymus latiue vertil. Tum alleraiu et parli- islam Son esse orandum Filiuin, neque cum Filio Pa-
culam, quaj sensum turbahal, expunximus. trem, ahbi urgot Tlieophil. Pasch. 1. ox eoque Hierony-
(r) In Ms. crat utantur sxpe ohvio lapsu, pro nitantur. mus, 01 Augusiinus ad Quodvultdeum H;pres. 43.
(/) Ex Ms. notjs haud faeile constiluittu' proprie ue sii {;') Veterum iste Chnslianorum nios erat, si qnando im-
 763 SANCTl IIIERONYMI 764

nem, qnim discipulos cjus consona voce ilamnavi- fumo ihymiamatis delectali, versabanlur prope alta-
mus, ne moiliciim fermcnlum totam massam cor- ria, et hujuscemodi alebanlur Quis non putet
cibis.

riimpcret(l. Cor. 5. 6;ci Gal. 5.9). Quid loquar dc eum quod mens vc-
nihil ultra invenire potuisse, in

resurrertione inorluorum, in qua perspicue blasphi'- sana corrueret? Praiscientiam quoque fulurorum,
niiit, etdicit, quod (a) post mullos sa'Culorum recur- quae soli Domino nota est (d) stellarum motibus Iri-

sns corpora noslra paulatim rcdigantur in nihilum, buil, ut ex earum cursu. el

formarum, varietate
et auram tenuem di<solvanlur; ac ne parviim
in Da^mones futura cognoscant, et vcl agant aliqua,
510 hoc pularemus, adjrcit Resurgens corpusnon : vcl ab his agenda demandent. Ex quo perspicuum

solum corruplibilc, sed mortale erit. Ul scilicet Domi- est, eum Idololatriam, el Astrologiam, el varias
nus alque Salvator frustra destruxcril Zabulum, Ethuicorum fraudolenla [.Ms. fraudolentice] divina-
qui mortis habebal imperium siquidom et post ; lionis pnestigias approbare.
resurreclioncm corruptio, et mortalitas in nihiium 3. H?ec et hujusccmodi sub nomine Monachorum
resolulis corporibus dominatur humanis. (/;) De An- quidam senlieutes, et doccntesin monasteriis versa-
gelis quoque lemeraria aliqua confinxit, ut cuncta banlur. Cumque indigne ferrent, auctorem lanti mali
in coelo minisleria servilutis Dei non sint in coelo cum suo errore damnari, quosdam inopes et servos
creata, sed diver.^^is lapsibus et ruinis varla officio- spe guIiT! sollicilatos suo junxere comitatui, [e) el fa-

rum sorliti sunt nomina ; causasque veteres pr?e- cto cuiieo, sedenti in Alexandria vim facere conali
ccssisse, quibus creverinl, vel decreverint. Et inter 548 sunt ; volentes causam (/") Isidori, quem nos
haec quasidoloris impatiens, ciamanle populo, <i Quae propter verecundiam, et Ecclesiae disciplinam Epi-
sursum est Jerusalem, libera est, » nihil in ea pu- scoporum judicioservabamus proferre in medium, et
rum, nihil a viliis liberum et perpetua securum vir- auribus ethnicorum diclu jMs. dicta\ pudenda inge-
ute contendit. Non stetil hsc tenus profana de An- rere, ui seditio el turbce contra Ecclesiam misceren-

gelis disputatio, sed proficiens in scelere : (c) Sicut tur; quorum consilia destruxil Deus, sicut Achitophel

DsRmones, inquit, nidore hosiiarum, assidentes aris (2. Reg. 15). Omnis autem conatus eorum hic erat,

5 17 Gentilium pascebantur, ita et Angeli sanguine ut sub nomine Isidori, h?nresim defenderent; qui
victimarum, quas spiritualium typus immolal Isracl, multis Episcopis propter {g) varias causas a commu-
pium aliquid, et a fideCatholicaalienumaudirent, subito Videndus Augustin. lib.5. de Civit. Dei, cap. 1. ubi
(d)
aures oblurare. Clarissimum habes exemplura lib. 2. Re- istud Origenis confutat dogma; ot Eusebius.qui Praeparat.
cognit. Clemcnlis. Sed praicipue ad rem nostram Hier. E\ang. lib. 6. ejusdem AdamantiifraguientumCommenta-
coiitra Ruflinum
1. « Lectis, inquit, nuperPapaj Theo-
i.
rior. in Gcnesim tom. .3. exhibet, ubi astris futnrorum
pliili quibus Origenisexpnnit errores, diciuir
epistoiis, in iiiesse significationem affirmat. Scd hajc jamdiu invaluerat
ohturasse aures suas, et auctorem tanti mali claracoram in Origenem accusatio, quod dixisset, effectricem geren-
omnibus voce damnassn » quibus verbis haud dubium
:
darum reruin astronoiniam, ut ex anonymo Apologiie
est, hunc ipsum Synodicai iocum indicari. ejus auctore apu Photium cod. 117. conslat.
1

(a) Hieronymus quoque episl. ad Avilum cap. 1 ab Ori- .

(e) SaepiusTheophilo illata vis est, ut quam proprie heic
gene pronuntialum tradit, « Corporalessubslantias peni- doleat, ex ejus hisloria affirmare, non sit expedituui.
tus dilapsuras, aul certe in fine omnium hoc esse futura Omnium cst illa nolissima, quam Cassian. collat. 10. c. 2.
coipora, quod nunc est aellier, el coelum, et si quod alind narrat i^igyptios nempe Monachos cum Theophili offende-
corpus siucerius, et purius inlelligi potest » quibusad- :
reiilur oiiiidonp, qua Deum incorporeum essecertis argu-
dil : « Quod cum ita sit, quid de resurreclione scnliat, mentisadsiiuebat in Paschaliquadain epistola,factamanu
perspicuum est.» TumipseTheophilus Paschali 1.« Inter advolasse Alexandriam, ut eum iiiterficerent, quos illo
cffilcra etiam resurrectioncm a mortuis, quai spes salutis ambiguo boc dicto compescuit Sic ego vos vidi, quasi fa-
:

noslrse est, ita corrumpil, d violat, ulaudeat dicere, cor- ciein Dei. Verius lamen illud nunc queritur, quod Geor-
pora nostra rursum corruptioiii, el morli subjacentia susci- gius Alex. in Vit. Chrysoslom. el Symeon Metaphrast. in
lari » el poslea
: « Dicit corpora, qua» resurgunl, post
:
ejusdem vita tradunt, extorres ex ^gypto Monachos tot
multa sa;cula in nihilum dissolvenda, nec futura aliquiil, tantisque Tiioophili persecutionibus, Alexandriam profe-
nisi cum de coelorum inansionibus animae ad inferiora ctos, ita miscrabili suo habitu plebem commovisse, ut
dilapsae indiguerint nobis (lego novis) quae aliae rursum haec Episcopum lalitantem ad necem deposceret, vixque
fianl, prioribus omnino delelis tum infra : Quod si, ut
:
Prtesidis adhorlalionibus sedari tandem potuerit.
falso pulat Oiigenes, non solum corruptibile, sed et mor-
(f) Erat hic Presbyter Alexandrinus ac Monachus pri-
lale corpus est suscitandum, ergo unum atque idem cor- dem Tlieophilo carus. sed postea quibusdam de causis,
ruptio, et incorruptio. » quas infra expendemus, miro odio habitus. Hunc studio
(b) In Prooemio uspi apxwv haec de .\ugelis constituerat, partium, ut usu venire solet, alii cum Paliadio in Lausia-
licet ex Ruffini inlerpreiationc subinde emolli;intur, ma- cis impense laiidant, alii suggillant alque insectantur.
nifesle autem Origenis dogma prodit Leontius liyzanlius in Hieron. contra Joan. Jerosolym. ad Pammach. « Iste Lsi-
ScholiisAct. 10. iibi adiaholi lapsu, <7uva(pe'TTy;aav,inquit, dorus, qui in coelum tuis laudibus lollilur, idipsum iu-
a.\izu> iraTai al dtXXat Svvaixei?, xat oi |j.£v Tiavt djxapTri- famalur Alexandriae, quod lu Jcrosolymae, ex quo non
<TavT£i;, Satjiovs; iyevovTO, ol oe eXXaTov dye)iot ot 6e eTi •
legatus advenisse videtur, sed socius. » Hallucinantur
eXaTTOv apy^a.yyzy.oi, xat outoj; e^e^ric exaaTO; Ttpo; Tr)v oi- vero anonymus vitae Chrysoslomi scriptor, tum Symeon
xeiav d|j.apTiav dTieXaSev.oDescivei urit autem cum illo om- Metaphrastes, qui hunc cum Isidoro Pelusiota confun-
nesaliae Virtutes,et quae plus peccaverant.Daemonesevasc- duni, nisi forte ipse qiioque e Pelusio fuit, cum Alexan-
runt,quae minus,Angeli,quaeadhucminusArcliangeli; etila drinus tamen vulg» audiat. Et Isidorus quidem Pelusiota
conseqiioiiter unusquisque pro peccali sui meritoaccepil.» Theophilum graviter coargiiit, epi=t. 132. quod Joannem
(c) Libro 3. contra Celsum, ubi Aatp-ovta, dixit, xai Trepi Clirysostomum inique sit oersecutus, « cum inimicitiam,
Ta; OuTtac xai Ta at'|iaTa xai Td; aTto twv al|j.dT(ov aTtopopd; inquit, et odium adversus hominem mihi cognominem
xu),tvoou[jLeva, « Daemones circa hostias et sanguinem, et propriae perversitatis occasionem repe; isset. »
circa sanguinis halitus pa;doremque conlinuo vrsari » : Caiis^^e, ob quas exularit ab [•lcclcsia Isidorus, cique
(fj)
tiim lib. 7. afamo ihymiamaiis, elsanguinum alque holo- infensus fuerit Tlieoptiilus. apud ejus quoque a;vi scriplo-
caustorum odore nutriri, » atque iterum 1. 8. et latius in res incertae ac leves iierhibenlnr. Refert Sozomeiius nar-
Protrepiico ad Martyrium. Al de honis Angelis eadem do- ratum a multis, quod ailmi«sam a Petro Ali^xandrinae Ec-
cuisse haud scimus, nisi si in uepi dpxwv libro dixprit, quae cle^iae Archipresbytero quaestus gratia ad mysteriorum
Ruffinus rallide dissimulaverit. Videquae aduotavimu* in communionemmulieremquamdamManicha^ismoinfectam,
•pi»t. :21 ad Damasum num. 2.
priusquam haeresim ejuraret.Tsidoru» testimonio suo con-
 ;

765 EPISTOLA XGU. 766

nione Sanciorum fuerat separatus. Interim mulier, delicel spe, ut multorum sermo narrabat, quod pau-
el filius ejus adolescens ab his producilur in me- latim raulieris silentium redimerel. Et hoc faciens,
dium, et in loco urbis celebcrrimo, («) quem ni sanctorum fratrum animos vulnerabat. Quis enim
faMor Genium vocant, collocantur. Clamilant quid- ambigit [Ms. ahigit], fiduciam bonfe esse conscienliae
quid in noslram invidiam esse credebant, Genlilium fugam autom, el dissimiilalionem, ul parcius lo([uar,
contra nos populos concilantes, ea quae aures In- et aperte proferam quod sentio, apud plerosque ge-
fidelium libenter audirent. Inter qucE et dcstruclio- nus confessionis judicari ? Praesertim cum grave ei

nis (b) Serapii, et aliorum (1) Idolorum, eos qui in mulier datis libellis crimen impingeret, et hoc per
iag&m admonentes, vociferantur. Non sic, in jura tem- populos jactaretur, illum magnopere agere, ut quoli-
plorum in Nitriae monasteriis. Hac 540 autem uni- bet potius genere, quam Episcoporum judicio res
versa faciebanl, putanles sic turbas jungi Infidelium, finem acciperet. Qute mulier, ignoranteme, amicorum
et Isidorum Episcoporum judicio eripi ne cum (c) ; ejus sludio, et in albo [Ms. alvo] viduarum descripta
matre audiretur, el puero, ct nobis invidiam conci- esl, ul lefrigeriis elecmosynae dolorem vulneris sola-

larent, qui volebamus eum, prsesentibus Glericis, et reiur. Quod postquam a quodam Diacono didici, qui
fideli populo in Ecclesia, palienter audiri, et servari intrepidus nuntiabat, mulierem scriplam in viduarum
in persona ejus cum omni limore Dei, et mansuetu- numero, ut tacerel, quod objecerat i>50 illico per :

dine Ecclesiasticamregulam.Nequeenim inimiciejus multos Isidoro indicem prodidi, et nionui, ulEpisco-

sumus, nec in aliqua re tam illum, quam paucos ser- porum se judicio prajpararet, muliere dumlaxat a
vos atque fugitivos, qui ejus negotii socii sunt, iaesi- caeterviim consortio separata, donec causae videre-
mus ; sed Dei timorem et normam rigoris Evange- mus evenlum. Neque enim fas eral, oam Ecclesia;
lici (d) familiaritali pristinae et necessitudini praetuli- opibus sustentari, quaj tantum crimen aut dixissel
mus [Ms, pertulirnus]. Qui cum accersitus esset ad temore, aut tacuisset. Iste est signifer haereticae fa-
quaestionem coram Episcopis, et omni clero negoiium ctionis. Hoc uluntur duce vel locuplelissimo, si quos
dicere [Ms. diceret\, et crebrius vocaretur ad causam, in exordio epislohie descripsimns ; qui possit praibere
ca'pil subterfugere, el differre diem ex die : illa vi- cibos, et peregrinationis eorum incommoda susteu-
lare. Ubi furor, et caedes necessariae sunt nullius
iirmabat, id ex Theophili sentenlia Petrum fccis^e : quaro
ulrumque ex Ecclesia expulerit Theophilus. Sod aliter a alterius indigent auxilio ; ubi expensae et sumptus
viro cum Nilrionsibus IMonachisconversari solito accepisse varii, nibil largilore accoinmodalius.
Duasnempecausashabuisse Theophilum.cur Isi-
se diiit.
dorum inseclaretur,alteram illi et Petro communem, quod 4. Dolent contra me, alque insaniunt, quare soli-
teslificarirecusassent Theophili sororem hairedem fuisse tudines, et habilacula Monacborum, in quibus sancta
scriptam alteram Isidoro peculiarem, quod cum pauperum
;

curam gererct, erogalas in eoruni usiis pecunias, Theo- conversatio est, non permiserim impiis Origenis do-
philo in exstruendis tcmplis absumere volenti, darc renuis- gmatibus pollui. E quibus ut CcCtera praetermiltam (e)
set. Simile quid habel Palladius in Vita Chrysoslomi. Ve-
rum qua; heic Alexandrinus Episcopus ingerit de muliere, in libris Resurreclionis, quos [Ms. quod] scripsit ad
et puero adolescenti;, deque datis contra Isidorum libellis, Ambrosium, dialecticum morem imitans dispulandi,
el intlicto vulnere speciem longe aliam pr;eferuiJt. Ue-
in quo sciscitalio est, atque responsio, ariis magicae
vera Palladius in Dialogo inteniatam di\it Isidoro abs
Thoopliilo accusalionem longe gravissimam; ul ipso qui pra^dicalor his verbis est. (/) Ars magica non mihi
accusabat, cnormia scelera, qu» ille admiserat, veibi3 vidotur alicujus rei subsistenlis vocabulum [Ms. voca-
exprimero non audcrot.
(a) Ha;c inlerpretem sapiunt magis quam auctorem ;
bulo], sed etsi sit, nequaquam est operis mali, nec
haud enim polorat do loci nominoThcophilus dubitanter
loqui. Est autcm, ut videtur, Seviov, Xcnion, locus ubi lepa TauTo toOto Inaaxov, OeoSoaiou [i^v t6t£ PaatXeOov-
hospites convenirent. To;. OeoqJtXou 6e itpoaTaToOvTo^, ECiapYtouTeTi^v Tro).iTtxi^v
(p) Celeberrimum totius Ethnici orbis tomplum Serapi- dpxriv apxovTo;, xai 'PojLidvou tou? xaT' AtYUTtTov (TTpaTtio-
dis erat Alexandria;, quod Dionysius Jovis Sinopita! vo- Ta; 7T£ut(jT£U(i£vou. Colligi potest circa annum 391 .teinpium
cat, et magniflce describit. Sera|iidisfuissedestructum cx Theodosiilego ad Evagrium
"EvQa livtoTtfTao Ati; |j£YaXoio (jiEXaOpov titulo de Paganis, sive ut Valesius notat ex Marcellini Chro-
Xp\J(Tti) TljlYl£VTt Xexa(T(A£VOV. OUX (JtV £X£t'V0U nico. ad an 389. Timasio ct Promoto consulibus atque :

Nri6v £v avOpwTtotfft 8£a)T£pov aX),ov tSoto. ex Zosimo lib. 1. ubi Tlieodosium imporasso Irailit Cyiie-
Vide Eustathium in hunclocum. Sod heicapud Auctorem gio Pra^focto Pratorio cum in .•Egyptum milterolur, nt
nostrum turbatus est sonsus verbis qui in fiigaiu, quorum Gonliliuin fana destruoroi, qui in Consulaiu suoan.388.
loco scribcndum facilo videretur qiii in nos furerent, vel obiit. Vid. Idatium in Faslis Confer vero Pagium, qui ad
qui non fufiarent, aut eoruinqiie fugw, scilicet Idoloruin, anii. 389. num. 13. Valosium hac super re impugnat.
aut landem, nosqiie in fiigain admoventes. ((') Intellige de Resurreclione dialogos duos, quorum
(c) Reposuimus, quodin archelypo erat, ?««//•<% prbquo momiiiii Eusebius VI. 2i. et a duobus aliisdeeodem ar-
aiitoa, mM/i(?rt'legobamns. Vide Palladium in Vita Chryso- gumento libris optimcdistingiiitHieronynnisin fragmenlo
stomi cap. vi. p. ^il. ubi corrupto nummis puero, ejusque episl. nunc. 33. ad Paulam. Bonevero est quotl hinc di-
matre, Sodonnlici criminis reum Isiilorum, iniquissime scimus, Ambrosio, celcberrimo nempe EpYootcixTr] suo
ogisse, Thoophilus dicitur. fuisse ab Origoiio insrriplos, jamdiu onim inlorciderunl.
((/) Impense cnim Isidorum antea amaverat Episcopus Mox inarchotypo erat suscilalus pro sciscilatio, quod
Aloxandrinus, et beneficiis devinxcrat sibi, ut etiam post ex ingeiiio nos, cogente oralionis sensu, fecinius.
Noctarii obitum ad Conslantinopolitanam sedom illuna (/") lisdoin verbis in Paschal. 1. n. 1. Theophilus. sive
evehcro modis omnibus sluduisset. ojusinterpres Hieronymus « magicis qiioque ariibus pa-
:

(1) Logcndum omnino vidotur /(/()//(»rM;n pro Idoiorum, irocinium tribuens Origenes, in Iracialibus suis iii u-utus ; 1

otenimElhnica) suporstitionishostisacerrimiisTheo|ihiIus est v»>rbis Ars magica non mihi vidotiir alirujus rei
:

fuit, ejusquo Idolia sive templa passim siibverlit, pno- subsisteulis vocabulum, sed otsi sil, iion ost (iperis in.ili,
cipuo vero illud Serapidis AlexandriLC. Eunapius iu Vita iie quis oam habere possit contcinpltii. » Sic aiiOiiymus
/Edesii ab Evasjrio Pra'fecto /Egypti, et Romano comite supra laudatus apud Photiuin inter Orig^-nianas crinii-
rci niililaris ogrrgiam oporam privstitam fuisso illi Aniis- nationos hanc quoquo rocen<ot,qiiod diverit 6-i oj xaxov
jiti a.l iUud ovorloiidum Iradil Kai xa uEpl t6v Kexvwirov
: [laYtia; et qui iii oum>lein Oii^eiiem paulo iuiquior
7t)7 SANCTl HJERONYMl 708

Domino contradicil, qui loquitur per Proplielam, Sta sccundum rccipit,'nec tertium : unde Apostolus sciens
nunc in incantationibus tuis, in multis veneficiis eum semcl crucifigi, totaad Hebnfos affirmataudacia:
IMs. bcneficiis] tuis, qun: didicisti ab adolescentia IIoc enim fecit semel se ipsum offerens{IIeb. 1. 27).

iua, sipossint tibi prodesse. Laborasti in consiliis 5. Ob hsc ct alia pluriina, de quibus scribere epi-

tuis : stent Astrologi cadi, et salvum [Ms. salvam] te stoiaris sermo non palilur, condemnati sunl, el ejecti

faciant, (a) qui contemplati sunt sidera nuntient , de Ecclesia; sed fatuitati juncta superbia; Episcopo-
tibi, quid super tefuturumsit {Isni. 47. i2A3.ju.Tta lum 55*^ judiciis contradicunt, coha;reticum suum
LX.\).Pr3Plcreain lihrisTtspt 'Apxw^et lioc peisuadere nilentes seditione defendere, et pcr alienas provin-
conatur, 551
quod vivcns Dei (b) Scrmo non assum- cias suberranles, damnaii damnatum habent ducem.
pserit corpus humanum,el conlra Aposloli vadcns sen- et hujus operis eriguntur. Obsecro itaque vos, fralres
tenliamscripsitjQuodqui informaDei aequaliseratDeo carissimi, ut si istuc [Ms. illuc] veniunt, praeceplis
{Philip. 2.7), non fucrit Verhum Dei, sod anima de coc Evangelicis eos ad lacrymas provocetis. Voti nostri
lcsii regione descendens, et se de forma aaternae ma- esse, et illos, et alios crrorcs corrigere poenitenlia,
jestatisevacuans, humanum corpusassumpseril.Quae ct digne suo nomine conversantes {d) ut qui vocan-
dicens Joanni apertissime contradicil scribenti, et Ver- tur xMonachi, si lamen hoc esse cupiunt, quod dicun-
bximcnro fnctum Nec potest anima
est {Joan. 1. 14). tur, silentium diliganl, et fiiiem Catholicam, quibus
credi Salvatoris, et non Deus Verbum, et formam, et nihil omnino esl pr;efercndum [Ms. perferendum].
gequalitatem paternae majeslalis habuisse. In alias Sed ut audio, imilantes Znbulum, huc illucque dis-
quoque impietates furibundus exsullat [Ms. exaltat], cuirunt, ct quaerunt quos suis impielatibus devorent
volens eum, qui in consummalione sa;cu!orum, et in (1. Petr. 5. 8.) Putant enim insaniam, fidem, auda-
destruclione peccali semel passus est, Dominum no- ciam, fortitudinem ; et idcirco erecti iu superbiam,
strum Jcsum Christum {c) pro Daemonibus quoque, EcclesiasticiB prtCLlicalioni [Ms. prwdicationis] Orige-
et spirituahbus nequitiis crucem ahquando passuium, nis doctrinam, quie Idololatriae raixla est, praeferunt.
Nec meminit Pauli scribentis, Impossibile est, eos qui Sicubi ergo fratres, et plebem qucB vobis credita est,
semelsuntHluminati.gustaverwitetdonumcxlcste, lurbare lentaverint, custodite gregein Domini, et in-
et participessuntfacti Spiritus Sancti,gustaverunt sanos impetus eorum reprimile. Nihil eis nocuimus,
nihilominus bonum Dei Verbum virtutesque sxculi nihil (e) tulimus una causa in nos odiorum esl, quod
:

venturi, ct prolapsi sunt, renovari iterum adpa^ni- usque ad mortem parati sumus fidem defendere.
te7itiam, rtirsum crucifigenles sibimet ipsis Filium 6. Caeterea prsctermilto, quomodo nobis nccem in-
Dei,etostentuihabentes{IIebr. 6. 6.).Si hocscirevo- fcrrc lentaverint, et quibus iusidiis id machinati sunt,
luisset [Ms. voluisti], imo si non ea quae scit, contem- quando et Ecclesium, quse esl in Monasterio Nitriae,
neret [Ms. contcmnei], nunquam Apostolo conlradi- postquam damnati sunt, occupaverunt ul et nos, et ;

cens,proDfomonibusqucquediceret[Ms dice/J,Chris- plurimi nobiscum Episcopi [Ms. plurimis et Episco-

tum passurum,eteum praebcret[Ms.;)rcBte/]ostenlui: pis]. ac Monachorum patres, etvita, et aetate venera-
clausa, quod legimus, aure pertransiens, Christus re- biles ingressu ejus prohiberentur [Ms, prohibentur].

surgens a mortuis, uUra non moritur : mors ei ne- conductis libcrtiuis et seivis, qui propter gulam, et
quaquam dominabitur. Quod enim mortuus est pec- vcntrem ad umne facinus armati sunt. Gumque oppor-
eato,mortuusest scmel,quodautem vivit,vivit, in tuniora Ecclesis (f) quasi in obsidione urbis, tene-
Z)omino(R.'.6-9- 10).Hocenimquoddicilursme/ non rent loca, palmarum ramis fustes, et bacillos prole-
gebant, ut sub pacis insignibus paratos ad caedem
videlur Euslalhius Aiitiochenus Ub. de Engastrimylho.
(a) Viiiosc evat in Ms.
coiitemplatus es, minori numero, animos dissimularenl. El ut firinior esset factio, et
tum plurium, nunlient. Utrumque exegimus ad sacrum promptior cuncus ad audaciain, multis 553 inge-
lexlum, et pra-cipue Gra;cuni oi opoivTe;, etc.
(b) Ex Grajc. ^oyoi; quod e.sl Verbum. Hanc porro de nuorum pecunias divisere, qui acceperunt, non ut
anima Clirisli doctiina,m ionge absonamiterum evecratur
sceleri consentirent, sed ut nobis {g) providerent
Tlieopliilus in 1. Pasch. quod nenipe illud Pauli Pliiii|jp.
2. 7. « Non rapiiiam arbilratus est, esse seajqualemDeo, conatus eorum, et paratas inaidias pandereut ad
sed semetipsumexinanixit, forraam servi accipiens, « ad cavendum. Quod cum cerneret innuinerabilis fre-
Christi aniuiam reluleril, quain Deoiequaiem crediderit,
Monachoium, coeperunt oinnes vocifcrari, et
queiilia
et non ipsuni Verbum, sed solam cjus animam ad
lcrrena
venisse. Vide Juslinianum epist. ad Menam in fine, ubi paucorum furorem consono clamore terrere, ut sal-
dehrium istud exagilai ex iibris irspi dp/.aiv nam iu tcm mi lu Gollectam ficri sinerent [Ms. sinerct], et
Piufiini versione dissimulatur.
Ha;c rursum devoventur Paschal. 1 quod Christum,
(c)
(r/jSup|ileme, autveriusleg.coKW/'sa;7, et vid.Paschai.
dixerit Origenes pro Doemonibus, ac spirilalibus nequitiis II.n. a-i. subfinein.uhi eailcmesl sententia deMon;ichis.

apud superos affiyendum cruci.Ei Hier. Apologei.in Kuf- [e) Suppleri locuni jubemus, ac legi nihil injuriic in-

fiuum bb. 1. cap. 5. « Origeni luo.inquit, hcel Chrislum tulimus. Conjecturas uostras ipse confinnat Tiieojiliilus
dicere sxpe passura, et sajpius passurum, ut quod semel in Paschali altera n. 23. Niliil eis intulimus injurice,
profuit, semper prosit assumptum » quse exaggerans
: nihil nocuimus, etc.
Epist. ad Avituia cap. 4. inde consequi ostendit, bcet (/) Sic e>c ingeiiio locum emendamus, legendumque
ot llle », Origenes. « non dixeril, sicut pro horainibus omiiino constituinius quasi pro qui, et tenerent pro tene-
homo factus est, ut lioraines iiberarei, sic et pro salute rentur, quoe duo erant in archetypo librarii sphalmata,
Dymonum, Deum futurum quod sunt ii, ad quos veiiturus qutc sensum everlebant. Porro similliiiiuin huic locurn
est liberandos. » Confer, iie bjngiores simus leslimoniis de baculis ad dissimulandam ctedem, arbiirum foliis
adducendis, Orosium in Coramonitorio, et Severum Sul- contectis, habet Hier. in superioribus epistolis, qui ta-
|)iiium Dialog. 1. cap. 1. Justinianum saipius laudata men menti non occuirit.
uil Meiiain episloia, elc. [g) Malim scribi proderent, concinnioii sensu.
609 EPISTOLA XCIH. 770

Ecclesiae jura scrvari. Et nisi gratia Dei muUiludinis inquiclarent (j) Judaici serpenles , et Samaritanorum
impetum refrenasset, (a) evenissetaliquid, quod solet incrcdibiiis stultitia, atque Gentilium apertissimae
in seditionibus fieri ; in tanlam enim ncfarii homincs impiclates,quorum turba (juamplurima el ad verita-
temcritatem, imo insaniam praeruperanl, ut sanctfc tem pnedicationis omnino auribus obturanles in si-
quoque conversationis Monaclii, et semper mansue- militudinem luporum gregem Cbristicircuientcs, non
lissimi eorum furorem susiinere non possent [Ms. parvas nobis [Ms. vobis] excubias et laborem incu-
possint). Quae nos omnia (b) Dei auribus palicnlcr, cl tiunt, duin volumus oves Domini custodire, ne ab
humiliter tulimus ,
providentes saluti eorum, qui his diiacerenlur. Et quia scripsit nobis Sanclilas tua

conlra nos hostililcr pugnabant : ila dumtaxat, U[ repcrtos quosdam in iEgypto, qui ex
Origenis do-
Ecciesiasticas regulas el fidem rectam nuliius amici- gmalibus pestifera quaedam velint introducere inEc-
liisdonaremus quod polens esl Dominus ct nobis,
: clcsiis, et simplicium corda decipere idco necessa- :

et omnibus scrvis suis in conimune concedcre, ut ne- rium duximus significare Sanctitudini tiiaB, quod is-

cessiiudini hominura praeferamus fidei unitalcm. Si- tiusmodi praedicatio a uostris auribus aliena sil. Ne-
mulque et vos petimus, ut singuli cum populis qui que enim audivimus unquam docentes quod Christi
vobis crediti sunt, orelis altenlius, cl Deum miseri- rognum aliquando sil terminandum. 555 Absit
cordiam daprecemini, quo possimus haereticorum in- lioc a Fidolium auribus, Gabriel Angelo loqucnle ad
sidiis resislentes, habere pacem cum his, qui semper Mariam de co qui nasciturus est Christus, atque di-
pro veritate pugnaverunt, omnesque simul coronam ccnte, Rengabit super domum Jacob in oiternum^ et
jusliliaj praestolemur. Fratres qui vobiscum suut (o) regni ejus non erit finis (Luc. 1. 33). Neque, quod
plebs qua) mecum esl, in Domino salutat. Zabulus cunctis pcccatorum vitiis liberalus dignitaiem
554 [d) EPISTOLA XCIII (e). obiiucal, quam habuil anlequam cadercl, ita ul el
SlVE RESPONSUM JER0S0LYMITAN7E SYNOUI AD SUPE- sub unum Dei Patris rediganlur im-
ipse, ct Cliristus
RIOUEM THEOPHILI. (/') S. HIERONTMO, UT VIDETUR, IN- perium. Qui cnim ila crcdurit, iluri sunt in tenebras,
TERPRETE.
quae praeparatae sunt Diabolo, et Angelis ejus. Quod
Respondent Synodi Patres, immunem ab Origenia- qui sunt, qui in suis Traclatibus Iradideiunt,
si quod
na, quam subinde exsecrantur hceresi, esse Pa-
lcesiinam; tamen qucecumque Theophilus in su-
Filius nobis (k) comparatus, sil vcrilas, Palri conla-

periori Synodica damnauerat, doymata, et per- Lus, mendacium : et quod est, inquiunt, Pctrus et
sonas damnare se profitentur. PauUis (/) ad Salvatorem, hoc est Unigenitus Filius,
Domino et honorabilissimo Episcopo Theophilo el Dei Verbum, comparalus Palri : el ul breviler no-
EuLOGius, JoANNES, et Cffiteri episcopi, qui Jero- slram sentenliam decla:emus (neque necesse cst
soiymis in Sancla [g] Encseniorum die roperli sunt. eadom rursus tractare) quicumquc hoc praeJicat,
\. « Nosti, Domine, cuncta laudabiliter (/i) peragi quaeBeatiludo tua damnanda significal, el quac discor-
ct ante nostras jitteras, quod omnis propemodum dant ab oa fide, quam pio sensu Patres nostri iu urbe
Palsesiina gralia Chrisli ab haercticorum aliena sit Nicaena scripserunt et ipsi, ct dogmata eorum sinl
scandalo, prajter paucos, qui Apollinaris erroribus Ecclcsiae analhema, cum Apollinare, qui contra
acquiescentes, noxia prseceploris sui scripta medilan- sanctas Scripturas vadcns, imperfeclum hominem
tur. Atque ulinam (i)Sanctorum orationibus, non nos dicit a Domino Jesu Cbristo noslro esse susceptum,
Mendose erat in Ms. duobus verbis et venisset.
et non [m) plenam assumptioncm ejus et animai et
(a)
{b) Facile sciipserat Hieron. surdis auribiis, quemad- corporis salutcm dalam. Nos enim insistentes Palrum
modum jubemus legi pro Dei auribiis, quod mendumest
vesiigiis, et Scripturarum vocibus eruditi, docemus
antiquarii, tametsi in texlu non immutamus.
(c) Jam igilur solulo Episcoporum conventu, post ali- utinam ob sanctorum preces, sensu magis perspicuo.
,

quod tempus epistola data est. (j) ipsum Hieronym. notal supra Epistol. 82 num.
Id
(d) Al inedita. Scripta paucis diebus post superiorem. 10. Snnt heic Judwi, sunt variorum doijmatum hceretici,
Prodit nunc primum ex eodem Ambrosiano exem-
(e) etmaxime impurissimi Manichcpi, eic. 1'orro de Samarita-
plari, in quo post allerara Thcopliili Paschalem cpisto- norum stultilia incredibili, ut Synodi Patres vocant, iusi-
lam exliiiietur. gniaargumentarepete ex Epiphanio ha^res. IX.Philastrio,
Satis probabili testimonio id coUegisse nobis visi
(/") Leontio Byzantin. de bectis Act. 11. Gregorio Maguo
surausex ipsius Hieronymi verbis lib. 1. Apologet. adver- pluribns locis, quibus adde Baronium Annal. XXXV.
sus Ruflinum sub inilium, ubi, « si, inquil, quidquid (k) Vitiose, ut pleraque alia, erat in Ambrosiano libro,
contra Oris^enem el scctatores ejus dicitur in te dictuui nobis sil comparatus veritatc: quod emendavimus, ul in
putas, ergo el epistola> Papaj Tlieopliili, et Epiphanii, suporioriSjnodica iium. 3. ex his, Augusiini deHa^resibus
ET ALIOKUM EPISCOPORUM, QUAS NUPER, ipsis ju- ad QuodvuiliJoun), << Dixil pia;terea Origones, quod Filius
bentibus TRANSTULI, le petunt, te lacorant. » (jui enim- Dei sanctishominibiis comparaius, sit veritas,Patricoula-
vero E|)iscopi in Origencm, ejusqiie scctatores Epis-
alii lus, mendaiMuni. » Imo voro ox Guidoije Perpiiiiaiio in
tolas scripsisse intelligendi sunt, quas per id temporis Sumiiia de Ha;rosibus,ubi in Origenianaliuncipsum locum
Hieronymus Latine cxplicarit, si liujusce in primis Jl-to- exscribons emendatiuri usus apographo, \c^il,qHod Filiut
Siilymiiana! Synodi Patres non sunt, quorum li;e liitera? nobis comparalus sil veiilas, eic. Quod boui Scriptoris le-
proferunlnr? Acredit petitum ex indole Ambrosiani libri stiuioniura mulii ea etiam lie causa faciendum est, quod
argumenlum, qui non alias ferme continel a Hierony- liaiic Paliustinorum Antistiiura Decrelalem de nomine
mianis elucubralionibus, tametsi alias proprii ingenii, appellot.eamque aiito annos supra quadriugpiitos novorit.
alias a Gra>cis Latine conversas. (/) Iterum e\ Porpiniaui Carmelila; lostimonio looum

{g) Primam EncKiiinrum tcmpli Jerosolymilani diem

emaculavimusrin Ainbrosiano onimarch lypo \iiioso eral
fuisse XIV. Scptenibris supra etiam adnotavinuis e\ Ni- fl Salvatori'. Venssime autem ille in suo legerat, « et quod

cephori testimonio lib. 8. Histor. cap. 10. est Potrus et Paulus ad Salvatorein,hoc oslUnigenitus Fi-
(h) In Ms. erat pati, quod compendiaria; scriptionis lius,elDousYerbum (hoh Dei Vorbuin) comparaius Pairi.»
vitium arbitrati sumus. {m) Ut sensus constet, silqiiH pcr.^nionu-;, m liiiiTam iii
(i\ F:icilo in Gran-o fuerit, Ei5e, 5ia xwv eOxwv otY^w^ line vocum plenam a.sfumpUjiWui, (lolo, qna/n iiiitiam
(71 SANGTl HIERONYMI 772

sia Cbristi ab bis polluatur, quorum cancer, et insa-

el prjedicamus in Ecclesiis, et confitcmur, Trinilalem
increalam, yelernam, uiiius esse in tribus subsisten-
nabilis 557 iepra sic multorum corda pervasit , ut
et qui simulant poenitentiam, b<eresi jungant perju-
tiis, el iii una Deitate («) adoranlcs. Si quis autem

dogmatum pravitatcm, rium; et nos, quos tacere cogunt, odire non desinant.
tiia Rovereiitia, vcl proptor
2. Confortare igitur etviriliterage(i. /''rtm/.22.I3),
vel propler aiias causas a communione scjungit, si-
Dei famule, et iisque in tinem Origenis figmenla
cnli nobis indicarc dignalus r>5Ges, scias in nostris
persequpre, ne simplicium mentes sub umbra (i) sa-
Ecclesiis non recipicndos, donec lu poenitenlia' eonim,
pientiae blandis ejus capiantur illecebris, et fiat in
si tamen voiucrint damnare pcrversa, vcniam dcdc-
corpore Christi scissurae divisio. Omnes enim qui
ris. Salutaomnesqui tecum sunt sacerdotales gradu.
sapiunt, quffi sursum sunl, te Patrem, et spem, el
(b) EPISTOLA XCIV (c)
coronam fidei alacres profitentur, quod Arii Magi-
DlONYSII AD TEOPIlILmi {d) A S. HlERONYMO, UT VI- strum, et (;) discipulum ejus Evangeiico mucrone
DKTUR, LATINE REDUITA. confodcris. Fratres cellulae meae oppido te salutant,
Tlieopldlum continiw laudat, quod ejus opera dam- et fratres qui tecum sunt. »
nata sit hceresis Origeniana, quam utpersequi ad
EPISTOLA XCV
finem usque non desinat, vehementer hortatur.
(/()

Domino Beatissimo Theophilo Dionysius (c) Lid- 558 Anastasu pap^e ad Simplicianum (/).

Studium Theophiii, ac vigilantiam laudat, cujus

dcnsis Episcopus. litteris conventus, Simpliciano (m) Mediolanensi
a Bonus Deus nostnr, qui in conciliis sanctorum Episcopo denuntiat,asequoque Origenianas hceresi
glorificatur {Ps. 88. 2), et amicos sibi, ac Propbe- inflictum esse anathcma.
tas singulis temporibus praeparat, si ordinem nostrae Domino Fratri Simpliciano, Anastasius.
Domine frater beatis?i-
1. Grandem sollicitudinem atque excubias
generationis aspicias, {f) te,

suscitavit (g) ul et su-

super gregem suum pastor habere approbatur.
nie, ajmulalorem rect?e fidei

perstilionem hisrclicam de Gcntiiium fontc manan-

reduceres;(\\ix omninoimperitis Hbrariissunt imputanda.
lcm Apostolico rigore contereres, et humanum ge- [h) Erat electis, supino errore. Mabm vero ejectk.
[i) Litterarum compendio scriplura erat stice.
nus, quod multis trahitur erroribus, ac dispersum
[}) Origenem quidem Arii magistrum passim etiara
grcgcm Christi ad suum Pastorem reduceres qui ; Hieronymus vocat et ijuibus de causii verissime expli-
:

tcmpore passionis idcirco pro cunctis dedit animam cat ;at simul et f/JscJpM/«?rt dici eum, nulla ratio patitur,
legendumque est omnino heic loci discipulos, piurium
suam, ut nunc possimus crodentcs diccrc, Verc Deus numero, ut Origenistas bierelicos notet.
in nobis est (1 Cor. 14. 25). Quis enim ita aul stultus,
. [k) Alias inedita Scripta, ut videtur,subinitium an.iOQ.
(/) Prodit ex eodem, quo tres superiores, Ambrosiano
aiit impius est, ul non confiteatur, te maximum or-
cxempiari, in quo inter epistolara Epiphanii ad Joannem
l)i dedisse munus, (/t) delctis sceleralissimis blasphe- Jorosolymilaiium, qua; in noslra recensione est 51, atque
mis (forl. blaspliemi) Origcnis discipulis, ne Eccle- aliam nunc 90. TheophiUad Epiphanium, locum sortitnr.
{?») Haud dubium.quin Medioianensis Ecciesia; Episco-
pum. Ul aulem nihil dissimulcmus.fecilaliquando isthtec
sexto casui tam saepe iii Mss. veteri vitiosa pronuntialione ad Simplicnanum inscriptio, suspectam nobis ipsius Epi-
aldi, ii facile norunt, qui vjleres membranas aliqiiando slolae germanitalem. Nimirura Theophili Synodica, ut
rodsuluerunt. Nobis aliud exempbini suppeditat lilleratus alibi certis aigumentis constitutum e3t,ad annum pertinet
lapis domestici Musajoli noslri, qui Etbnicam ex una parte, quadringenlesiranm ac rursus cura PaiaestinisEpiscopis
:

C.iiistianara ex alia inscriptioiiera refert et in antiquiori : in /Eliae encajniis congregatis inscripta sit, encaeniae autem
litlinica iegilur. ejus templi in diem iiicidant Scptembris decimum quar-
SINE ALTERITRUM. ANIMI. LESIONEM. tiim, eidera mensi, iisdemquc circiier diebus esl adscri-
Lege sodes el meo periculo, substantioE pro eo quod
(fl) benda. Ejus itaque Episcopi Alexandrini litteras, quihus
reliquimus ex Mss. rt(/yrfl«/£'.s\Litterarura ulramquevocem conventus esl, ao de Origenis damnatione certior faclus
cumponenlium similiiudo, quam facilius previdebis. si eas Anastasius non potuit, ut quam cilissimeputaveris, anje
majusculo, ut vocant, ciiaraclere descripseris, et fortasse finem ejusdem Septembris accepisse, atque exinde spatio
(letrit;e etiam in aulographo priores liitera;, imperitiim aliquo lemporis iniercedente, arrepta Eusebii occasione,
librarium omnino fefelleruiit. Cffiterum et sensus, qui ne scribere ad Simplicianum. Hic vero duos ferme ante men-
quaquam aliter constabit, et ipsa vocula ?/AitMS, quae sub- ses obierat, siquidem Mediolanensis Eclesije certissima
stantivum nomen, ad quod referatur, iion haberei, el laii- monumenla XVIII. Calendas Septembris hujus utique
dem ipsum a(/ora«/es, quod corlura heic loci est vitium, anni exitum ejus consignant nec facile credilu csl, tam-
;

emen.Jalionem nostram non tueiitur modo, seil evincunt. diu ejus mortom Romanum l*cintificcm latuisse, ut ad eum
Porro tam insignem ac luculentam Sanclissimae Trinitatis sciberet quasi superstitera, maxime cura iisdem Ecclesia-
confessionem cum Hieronymi Epiatolis XV et XVI. ad Da- siicis tabulis, Venerium ei stalim, sive initio Septcmbris
masum confer, et noslras quoqueadnolaliones in eas rc- successisse, compertuin ba;c Venerio quidera Me-
sit. Ad
cole, si tanti sunt. diolanensi Episcopo datae Anastasii episloia; de Origenis
(b) Al. inedita. Scripla eodem tempore qiio superior. damnatione memorantur tum aliis, tum ab ipso auclore
^c) SuperioriPakestinorum Antistitum continuosubditur Anastasio, ubi ad Joannem Jerosolymilanum roscribens,
n Ambrosiano libro, ex quo primum in
vulgus prodii. siraul ipsi mittere se notat epistolam ad V6nerium scri-
(rf) Eodem adducimur argumenlo quo
de superiori Pa- ptam, in qua de Origene, deque exitiosa Origcniani libri
iestinorum epist. diximus nota e. Hunc quippc Liddcn- interpretatione dilifjentiori cura senienbam tulerat. Ac
sem Episcopum, ex eorum nuraero esse, facile nobis per- Simplicianum vero nulke unquam apud uilum ejus causae
suademus, quoruin epistolas a se Latine conversas Hie- scriptorf-mexRoraanoPontifice epistolae memoranlur: mtn
ronyraus lestimonio soo illo confirmat. a Theopliilo, non ab Epiphanio quodque bis magis inler-
;

(e) Alio nomine Diospolitanus. Lucianus de reveiat. est, non abs Hieronymo, qui certe noii alias quam ad
orpor. S. Stephani Ego renunfiavi, inquil, Episcopo,
: Venerium legit unquarn, aut novit, et frequenter ingerit
cum esset in Lidda, qucB est Diospolis. Vide S. P. nos- adversariis, idera procul dubio atiiue acrius facturus ati-
trura bb. contra Joanuem Jerosolymitanum sub (inem, tea, si datas hujuscemodi ad Simplicianum novisset, in
ubi de isto Dionysio loquitur. quibus expressa Origenianac doctrin^e damnalio est, illud-
[f) In arcbetypo erat et pro /e, ut leviora vitia dissi- que coneeptis verbis prwceptum, ut illud quidquid est
mulemus fidei noslrai contrarium ab Oriyene quondam scriptum,
g) Ms. viiiosa metathesi et ut, et mox reducens, pro a nobis alienum esse debeat ac punitum.
773 EPISTOLA XCVl. 774

Similiter et (a) ex alla lurre causa civitatis fliu no- vidus navis 5511 hora tempestatis, et pericul
cluque cautus speculator observal. Magistcr (b) pro- magnam patilur animi jactationem, ne procellis, at-
que asperrimis fluctibus navis elidaturin saxa. Pari
Atquc ha3c quidcm duo erant prsecipua, quic in dubita-
tionem nos aiUiucebanl aigiinienta, qua) studiosis leclori- animo vir sanclus el lionorabilis Theophilus, frater
bus explicare oliosum minirnc sit. Nain ubi rein allenlius et coepiscopusnoster, circa salutis
commoda non de-
perpendimus, cum 'llieo|)hili lilteris convenUim se dicit
Anastasius, ul Origem m
nondemnaret, neutiquam illas sinit vij^ilare, ne
populus pcr diversas Ecclesias,
J}ei

censcndas esse intelleximus, quasencyciicasPahustinis, Origenem legendo.in magnasincurratblasphemias. »

et Cypriis Episcopisinscripsit et quas ad aniii 400. Sep-
;
2. « Conventus litleris memorati, convenio Sancli-
tembrem referendas niliil dubium est; sed piiores alias
easque aut privalas, aut, si mavis, ex nliquo Patrum tat(?m tuam, ut (c) sicuti nos in urbe Roma positi,
.^gypliorum conventu, puta ilias.quas laudat Justinianus quam princcps apostoiorum slaluit, et fide sua con-
ad Menam, et superiori anno videniur tribueiida;. Hujus-
modi profecto sunt, quas Hicronymus Epist. 88. ad ipsum firmavit gloriosus Petrus, ne quis contra praeceptum
Alexandrinuin Episcupum, memorat,ubi,a dispensaiione, legal hsec quse diximus, damnavimus, et cura magnis
inquit, Uei factum puto, ut eodem tempoio, lu quoque
precibus postulavimus, ut Evangeliorum
ad Anastasium Papam scriberes.et nostram,dHm ignoras, instilula,
sententiam roborares » qua; quidem aljs Hieronymo
; qu;i>ex ore suo Dei et Christi docuit ceosura, {d) ab
scripta, antequam Synodicam quam nos excudimus, jjati-
nam faceret, ei ipsa epislol;c epociia, et inferior ejusdem
hac recedi omnino 500
non debere, sed illud in
contextus probal. Huic alterum accedit argumentum ex mcmoriain deduci quod Paulus venerabilis aposlolus
hac ipsa Anastasii epistola ubi cupilitln l>laspliemiie, qua) pnedixil atque commonuil, Si quis vobis evangeliza
cum suo [lariler auctore dainnat, ab Eusebio, Cremonensi
videlicet, ejusfleinque epislola; portitore, accepisse se veritproiterquod evangelizatum estvobis, anathema
notat, non a Tbeophili epistolis rcpotil, e quibus tamen sit {Galat. 1. 8). Igitur hoc praeceptum tenentes, ii-
omnino rejietenda erant, nisi aliaj fuisseat a Synodicis
lud quidquid cst fidei nostraecontrarium, ab Origene
his, quas edidirous. Credo enim in istis.Origenisblasphe-
mia)etdiligenlius expendunlwr, et majori cum auctoritate quondam scriptum, indicavimus, a nobis essealienum
rcfutanlur, quam in Eusebii indiciilo, qui ex uno Ada-
atque punitum. »
manlii libro, puta Ttepi 'Apxwv ex Ruflini interpretatione
,

compactus esl ad creandam majorem interpreti invidiam. 3. Haec sanclitati tuae scripsimus per Eusebium
Cajterum damus libenter, Hieroiiymo minime notas presbyterum, qui calorem
fuisse islas Anastasii littcras ad Simplicianum, notissimas
fidei geslans, et amorem
vero ad Vcnerium. Innumera) possent hujus igiiora-
illas circa Dorainum habens, {e) qua.'dam capiiula blaspbe-
tionis caus;c adduci, qiias sibi lcctor, ne longiores simus, mise oblulit, qua; nos non solum borruimus, et judi-
facile excogilabit, elTingetque ex passim obviis in historia
ecclcsiaslica exemplis. QuaiKpiam haud scio, satisne
cavimus, verum quaalia sunt ab Origeneexpo-
et si

aperte eas ipse Hieronymus denotet his in Epist. adDe- sita, cum suo auclore pariler a nobis scias esse
metriadem « Cum esses parvula, et sanct;c, ac beata)
:
damnata. Douiinuste incoluraein custodiat, Domine
memoria! Anastasius Episcopus Romanam regeret eccle-
siam, de Orienlis partibus h;crcticorum sa;va tempcstas frater, merito honoiabilis. »
simplicitatem fidci, qua; Aposloli voce laudataest, pollue-
re et labcfactare coiuita est. Sed vir ditissimae pauperta- Ms. Magister hactenus navis hora tempestatis ecoris et
tis el Aposti)lic;i3 solliciludinis statim noxium percussit periculo, mutjnam, etc. qua conjectura tantum addiicti
caput, et sibilantia hydra' ora compescuit. » Quin etiam muiare ausi sumus, cum nuUum essei sensus dispendium,
idcm ipse Tlieophiliis, ubi in Sermnnead quosdamlWoiia- ne hujusmodi monslris lector offeiidcretur. Ecoris vero'
chos, ui a se, ita eliam ab Anastasio damnatum Origenem quod nomcn nihil cst, pcnilus expunximus.
teslalur « Anathomalizantes Origencm, c;cterosque h;c-
:
[c) lllud sicuti advorbium pro similiter, sive eodem
reticos, exem|d<i nostro,et Anastasii Sancta) Romana; Ec- pacto siimitur, cujusmodi exempla apud veteres Latinos
clesi;i! Episcopi, qui ex veterihus cerlaminibus clarus scriptores invcnimus. Tunc vero pro ut, si et legeris,
noliilissimi populi dux creatus est, quem et universa pcrspicue etiam scnsus constabit uam laciniosus ferme :

Occidonlis lipiscoporum sequitur Synodus; qua) accepit lotus esl textus, librariorum cuipa.
ac probavit Alcxandrinorum Ecclesiae sententiam in im- (rf) Desunt heic loci quaedam, qua; amanuensium
ve-
piuin latam. » Ou;c Justinianus Theophili verbain cpist. terum oscilanlia exciderunt, puta serventur ; et consti-
ad Mtnam laudat. tuimus, aut quid simile; nec tamcn, tot adhuc mendis
\a] Uno verbo, nuUo autem sensu, erat in archetypo impedila oralione, sancti poniificis obscura mcns est.
exuUare, quod ex ingenio emendare non dubitavimus ((') Nimirum Cremonensis Eusebius, qui cum Roma2
es-
tribus hiscc vcrbis ex atta turre, quam scripturam et set ab anno .H98 Origciiis libros Trepl apywv, a Ruftino lati-
ipsa oralionis scries, et perspiciii seusus necessit;is pos- nitale donatos, priinus accusavit palam, atque inde blas-
lulabant. IMoclive autem voteri librario fuerit, qui com- pheniiarum c;ipitula excerpsit. Qui ct Mediolani cum
pendiarias cxemplaris sui notas non inteilexerit, unam esset, pcr id nenipe temiioris, quo detiilit hancce ad Sim-
pro iribus cxscribere. plicianum Aiiastasiiepistolam.quamdam, RufUno pr;esen-
(/') Miruin dictu est hoc loco, l;im paucis in verbis, qnam
te, recit;ivil ex ejus inlerprctalione, Origcnis senlcntiam,

mulla jieccata siiit a vetcri amanueiisi sii|uiiem erat in :

quam se impugiiasse ideni Rufliiius 1. 1. Invectivas. tradit.

QU.ARTA CLASSIS
COMPLECTENS EI>1ST0LAS AB INEUNTE ANNO 401, USQUE AD 420. SIVE IIIEROXVMI VIT.E FINEM.
EPISTOLA XCVI {n). adcelebrandum, ut par est, Dominicum
dilectio,
Pascha, prcacipua virtus laudatur.
TIIKOPIULI ALEXANDUINI KPISCOPI (/;) PASCHA-
SlVFi:

LISANNI 401. AI) TOTIUS iEGYPTl EPISCOPOS, A HIE- 5CI 1. Christum Jesum, Dominum gloria?, fra-
BONYMO LATINE REDDITA. trcs carissiiiii, rursum consona voce laudemus, et
Chiisti divinitas nia.rime contra ApolUnarcm ns- alacriler adorantes, et propheta,' verba complentes
seritur tum Origenis crrorcs plcritjue sigillatim qui dicil : Cantatc Domino hymnum 7iovum{Psal.
proponuntur, ac refutantur;iienii{ue inproximos,
inscrihitur, et secunilo etiam h.co ponitur, cum tamejo ex
(a) In aliis cdHionihus num . carct Scripta mit.an. iOl.
. ipsa Chronica nota, qiuT. in (ine habciur, ;id annum spec-
(l>) In Martian;ci ediliono falso liher 1'aschalis secundus lare iOl, el cacloris pra!cedero compcriuin sit.

Patrol. XXII. 25
775 SANGTl HIERONYMI 776

149); quotquol fidci pcrduccnlis ad rcgna coclorum Apostolorum navicula de naufragio libe-
dissct, {d)

participcs sumus, sanctae solcmnitalis suscipiamus rata, etimperium praesentis Domini aquarum pro-
advontum et(rt)imminentia festalotius nohiscum orbis funda sensissent, cumque, colluctaniibus vcntis, et

fesiivitate celebremus clamante uno de sapientibus :

:
cx omni parte fluclibus excilaiis, tanta discrimina

Veni, comede in lcetitia panem tuum, et bibe in corde Salvatoris jussione cessassent, quasi divino spiritu

bonovinumtumn,quoniamcomplacuerunt Deo opera aftlali, qui parilcr navigabant : Vere, inquiunt, filius

tua {Eccl. 9. 7). Qui enim bonorum operum sunt, e* Dei es { non ambigentes de divinitate,
Matth. 14 ) :

lacte infanli» derelicto, solidioris cibi alimenla su- cujus magnitudinem opera loquebantur. De illo enim

scipiunt, divinos scnsus altius intuentur, et saturati prophelale valicinium est Tu dominaris fortitudini :

spirituali cibo, iaudatorem et tcslcm vilre suae habent maris,et motum ftuctuum ejus tu comprimis {Psal.
Deum ; et ad isliusmodi convivas Ecclesiastes 5<»9 88). Et ipse propheta canticum signat [al. signifi-

loquitur : Omni tempore sint vestimentatua candida, cat] {e) ut non solum in vcrbo, sed et in virlute

et oleum de capite tuo non deficiat (Eccles.9). Ut vir- Deus verus, qui visus est, crederetur, excellentia
tutum veste cifcumdati, splendorem solis imitemur, operum quod latebat, ostendente. Perfectus Deus
ct quolidiana lectione sanctarum Scripturarum quis- propria voluntate quiquid humanae fuit et nalurae

que infundat oleum sensuisuo, et paret mentis lucer- et conditionis assumens, absque 504 peccato dun-

nam quae, juxta praeceptum Evangelii, luceat omni' taxat et malilia, quae nullam habet subslantiam, in-

busqui in domo sunt {Mattli. 5), fans nascitur, Emmanuel adoralur, Magi de Oriente

2. Igitur convivas tales, et qui sic passionis domi- veniunt, Deum Dei filium, genu posito, confitentur:
nicaj festa concelebrant, semulantcs, cum sancto di- qui et lcmpore passionis, pendens in cruce, solis

camus : Laudaho Dominum invita mea,psallamDeo obscurat radios, novo inauditoque miraculo divini-

meo, quamdiu sum {Psal. 103); fesiinemusque ad talis suae exprimens magnitudinem. Et indivisus et
Angclorum metropolim, quae libera est, et nulla ma- inseparabilis, nec in duos salvatores quorumdam
lilise sorde maculatur, in qua nec dissenbiones sunt, Unde ct ad discipulos loquebalur
crrore sojunctus. :

nec ruinae, et de altero ad alterum Iransmigratio, Nolite vocaremagistrum super terram : unus est
omnique voluptale calcala, et compressis luxuriae enim magister vester Christus (Matth.22.i). Neque
iluctibus, qui advcrsum nos crebrius intumescunt, enim cum haec apostolis diceret, a corpore, quod pa-
coclestibus niisceamur choris, ut jam nunc illuc mcnte tebat aspectui, divinitatis exccllentiam separabat.

translati, et augustiora videntes ioca, simus 503 Nec quando unum se Ghristum Dei filium lestabalur,
quod futuri sumus. Qua beatitudine indignos se fe-
animam dividebat et carnem non alter et alter, sed :

cere Judan, qui Scripturae sancla^ opibus dereliclis, unus alque idcm utrumquesubsislens, Deus ethomo,
(b) et ad pauperis intelligcntiae acquiescentes ma- dum servus videtur, et dominus adoratur siquidem :

in humani corporis vilitate ineffabilem celabat Deum,

gislros, hodic audiunl : Semper errant corde {Psal.
94); et nolunt, praesente Christo, dicere: Benedictus el rursum fragililatem carnis divinis operibus exce-
debat (/") et ne unus quilibet sanctorum, ut a ple-
qui venit in nomine Domini {Psal. 117).Praesertim :

cum omni voce opera clariora, Deum illum esse tes- risque aeslimatum est, crederetur : sed ille quem et

tentur, el nequaquam dicere : H(bc dicit Dominus^ (d) Facile luxatus hic locus videri possit, quem pristinffl
integritati restituas, ordine immutato legas, « el impe-
si
sed, E(jo dico vobis : per quae ostendit se latorem
rium prajsentis Domini aquarum profunda sensissent, Apo-
lcgum, etDominum Deum verum, el non es^e unum stolorum navicula de naufragio liberata cumque, » etc. ;

quemlibet prophelarum. (e) Hahentur haec Grajce ad Concilium Ephesinum in

libello S. Cyrilli Alexandrini, qui religiosissimis Reginis
3. Neque enim divinitatem ejus, qu<E nullis !oco- nuncupatus est, qua; cum Hieronym. versione conferas.
rum spatiis circumscribilur, assumplio servilis for- 'dva [j.r) Iv Xdyw [J-fjvto, dXXa xai Iv 5'uvd([j.ei0Eci; aXrjSivo; 6 <pa«

V£t; £ivat TviaTEur.Tat t?) tuv ^pwjxlvtov ^f^ixkoMf^-fla. ttiv

mse poteral obscurare, nec angustia liumani corporis
^isplauTOu ^rjXwvtian^aXEiav.rXiiipr); [i.evwv Bsb;, auTo(j£X5){
incfrabilem (c) majestatis ejus terminare virtutem,
oe IvavOpioTnjaa?, xat [ArjJev (JvSpwjtefa; ^[Aottoaeus xaTa-
quem operuni magnitudo Dei fiiium comprobabal. Xsttjia; IxTO?, t:Xt]V y.6v7]; ttj; ivootou xax{a?, xat pplipo? yip
Nam cum fremcnlis maris elalos gurgites, et instar YEv6[AEvo;. 'E[JL[>.avour))v u [xoXoYEtTO ,
[xdtjwv Trpb; auTOV
montium iutumescenies, tranquiilitati subilae reddi- ?6vTWv xa\ Toi jrpoaxuvEiv ©ebv sTvai tov cpavlvTa
xat
|iowVTtJJV''8Tt xaiaapxt aTaupou[/.EVOi; 7)X(ou auvEOTsXXEv dx-
antea laudatus Ambro&ian. Cod. H. 59. ut Ttva;, xa\ tw ^Ivo) 6au[j.aTt ttjv oUdm aatprjvRJwv 6£jTr)Ta,
(«) Sffpe
imminentes ferius toliiis nobiscum orbis festivitale, etc. ouoa[iou axopjifaa; lauTov, ^ SiaXuaa; e?; auTrjpa; Sio'
vitiose eniin urbis erat in prius vulgatis. iXka xa\ Tor; [j.a9r)Tat? IXe-^e. [xr) xaXEariTE StSdaxaXov Inl
(b) Iterura ex Amljrosiano Ms. locum hunc resarcimus, vfii -^Tii' Ei? Y^P ^"'^'^ u[j.a)V xaOr)Yr)Tr); 6 yptaT6;, ou y^?
qui in antea edilis legebatur « et paupertati intelligentia! OTE TOUTO Tof; (XTVoaT^Xoi; Tiapi^YT^^^^i ^^^ <paivo[Alvou ady-
acquiesceiiles magis, usque hodie, » elc. Pauperis autem [j.aTo; TTjv ofxEtav otioptJ^E Oe^Tr^Ta, ouSs Ste y^piazhy eauTbv
inteUigentia; nomino occidentem litteram inlellgi, nolum. oCtw;
oi£[iapTufi£To Efvat, ij/uy^? xal aapxo^tuptXEto' a[j.<poJ
(c) Deerat ejus vocula, qnam ex Pasclialium epislola-
TuY/^dtvwv 0£6; TE y.cu. avOpojTro;, ^ouXc; 6p(i)[J.Evo;, xa\ xtJ-
rum editione illa, qu;e in Bibliothoca Palrum liahetur,
heic reposuimus ; cujus quidem edilionis cum posthac pto; Y^wptJl^^xEVo;' to ^ih ui{/r)Xbv t^; Oeott^to; tw TaTieivCl
tejlimonio utemur, B. P. litteris designahimus; nam etsi T^;lvavOpto7:riaTw; uTvoxpui^/a; cppovr5(J.aTt, to ^^ ^e TaTTEtvbv
mendis innumcrabilihus scateat, tamen multa etiam et Tou 6ptJj[j.lvou <Jti[jLaTo;Tr) Trj; 6£6Tr)To; u::tpa(ptDV evepYEta.
praiclara veriofis lectionis vestigia retinct, magnum ut Copulativa et particula, qua; in Latino vacat, ac sen-
(f)
nobis auxilium alluierit ad locos aliquot corrigendos. sum paulo turbat, ex Grsecai linguaj ingenio probaiur.
Mox comprobat, eral antea, pro comprobabat, quod ex Eam tamen Ambrosian. cod. non habet, quinimo con-
.Xmhrosianis chartis accopimus. iraiio seusu legit, ut unus quilibet.
 :

777 EPISTOLA XGVI. 778

Paulus ostendere volcns, scribit Unus Deua, unus : (d) ccrtum? Verum hoc qui ita se habere contcndunt,
et mediator Dei et kominum, homo Christus Jesus si tamen non egerinl poenitentiam, pcreant, et ad hos
El iterum, Mediator autem unius non est, Deus zelo fidei pietalisque commotus loquatur Moyses :

autem unius est (1. Tim. 2); quia unus Filius Palris Maledictus tu in civitate, et maledictus in agro {Deut.
nostrique mediator, nec aequalitalom ejusamisil,nec 28) : Psalmisla pariter increpante : Defieiant pecca-
a nostro consortio separalus e:t, invisibilis Dcus, et tores de terra, et iniqui, ut ultra non subsistant
visibilis homo :forma servi absconditus est, et do- {Psal. 103).
minus gloria; confessione credentium comprobatur. 50G 6. Equidem scire non possum, qua temeri-

Neque etiim privavit eum Pater riatura?

4. sua) tateOrigenes tanta confingens, et non Scripturarum
nomine, postquam pro nobis homo ct pauper etfe- auctoritalem, sed suum crrorem sequens, ausus sit
ctus est, ncc in Jordane tluvio baplizatum allero cunctis in mediiim nocitura proferre, nec Kstimaverit
appeilavit vocabulo, sed filium uiiigenilum : Tu es unquam ullum hominum fore, qui suis assertionibus

fi,Liusmeus dilectus, (a) in quo mihi 505 compla- contrairel, siphilosophorum argutias propriis
{e)

cui {Luc. 2). Nec similitudo noslra in divinitatis est traclatibus miscuisset, et a malo cxordio in fabulas
mutala natui'am, ncc divinilas in nostra^ naturse quasdam et deliramenta procedens, Christianum
versa est similiiudinem : sed manens quod a prin- dogma hidum et jocum faceret, nequaquam divin^E
cipio erat, Dcus vcrbum, ct in se nos glorificans, doclrinse veritate utens [al. nitens], sed humange
non vcnit, juxta Jeremiam, ul diccret : lleu mihi mentis arbitrio, et in tantam, seipso magistro, intu-
mater, ut quid me genuisti virum 't (b) qui judicer, et mescens supcrbiam, ut non imitaretur humilitatem
discernar omni terrce : non profui, neque profuit mihi Pauli, qui plenus Spiritu Sancto contulit cum priori-
quisquam [Jerem.l?». 10), qui libertatem donalurus busapostolis evangelium, iVe/br'^e in vacuum curre-
Ivenerat : nec juxla Isaiam vociferabatur : Vre ret, aut cucurrisset {Gal. 2.
(/") ignorans quod
2) :

mihi,quiacumsim homo,{c) et immunda labia ha- dicmoniaci spiritus csset instinctus, sophismata hu-
bens, etin mediopopuliimniundalabia habentis ha- manarum mentium sequi, et aliqnid extra Scriptura-
bitem, regem Dominum sabbaoth vidi oculis meis{lsai. rum auctoritatem putare divinum. Quiescant ergo
6. 6). Ifise enim erat rcx gloria', ul in vicesimo tertio aliquando, qui rcgni Christi finem somnianles, verbo-
Psalmo scriptum esl : In patibulo viclor existens, et silatis Origenis cupiunt esse parasiti, nec cum fideli-

hoslilia bella compescens, ut homincm fictum ex bus ambulantes, fidem quam non habent, simulant.
humo coelornm habitatorem faceret, et trophffii sui Quin potius discant, (g) quod omnis dolus, et fraudu-
communione donaret. lcnlia, aliud sit et aliud ostendat : ut sub virtutis spe-
5. Igitur quaiiqiiam iioc nolint, qui cum putanl cie vilia celarc nilatur.Eicnim cum in crucis \<rno-
iii alium commulalum, Jesus Christus heri et hodie minia, quam pro nobis passus est, non amiscrit Chris-
ipse est, et in ceternum {Hebr. 13. 8), nunquam ha-' tus csse Dominus glorite, juxla beatum Apostolum,
biturus regni sui finem, juxla sceleralum Origenis clamantibus contra Judaiis Qui destruis templum,
:

errorcm, ne ccssante regno, etiam aelernitate prive- et in triduo wdificas, salvum tcipsum fac : si filius
lur, scd coram oranibus loquens : Ego in Patre, et Dei es,dcscendedecruce {Matth. 27);elin carne pa-
fater in me {Joan. 11. 34). Et docere nos cupiens, tiens, pendensque in palibulo, fortitudinem propriEe
quod et Pater in Filio, el Filius in Patre crcaluris majestatis ostendil, solemdecur.su quicscere faciens
lomnibus impcraret, et lioc ipsuni roborans, infere- et signorum magnitudine plenam fideivocem latron i

Ibat Ego et Paterunum sumus{Joan. 14. 11), ne

:
exlorquens Memento mei, Domine, cum vcneris in
:

quisunum suum, Patrisquc rcgnum humansc carnis regnum tuum{Luc. 23). Nunquam post resurreclio-
iQCcasione dividcret. Quod si juxla Origcnis insauiam nis gloriam, pcrditurus est regnum, licet innumeros
[aliquando amissurus est regnum Ghristus unigeiiilus conlra cum Origcnes blasphcmiarum lapidcs jactet.
iFilius Dci, quomodo ipse Apostolis loquebatur Ego :
Aul cujus est consequenliae, perpetuitatem regni di-
\et Pater unum sumus , non unum postea habiturus scipulis polliccri, et dicere: Venite, benedicti Patris
Hmperium? ul scilicet hic liabeat gloriam, quam ibi mei, possidcte paratum vobis rcgmim a constitutione
[depositurus esl. Et ubi erit quod sempcr Filius in miindi {Malth. 25) ct 1; sum : 507
carere illo quod
[Patre, et Pater m FiUo esl, siregnum Filii non eril, aliis quomodo, scribenle Pauio ad Corin-
tribuit? vel
thios, Absque nobis rcgnatis, et utinam regnaretis,
(rt) Idem Ambrosian. iH te mihi complactdl. Qute subse-
(d) Vcrius ex conloxtu, non erit cowternum ? ut prajfert
Iquuntur in Gra'co lextu servavil Tlioodorclus Dialog. 2,
idem Ambrosianus, atque infra clarius asscritur : A'os
oSxe T^; T)[j.ET£pa;o(jLcio)CTEti)i;, ;ipbi;T,v xsKoivwvriXsv, et; Oso'-
Christi rcijnum credamus (vternum, elc. Interim hoc
iflTo; cpuaiv u.£Ta6aXXci[j.sv)f);, outs itiC, Oe6Tr)To; auToii Tps- voculam rcposiiimus.
iCOfA^vri; e?5 Trjv ^[j.£T£pav 6[jlo(w(tiv jxevet yap o fjv dtrv' (Jpyrj? ((') Voculam si, qure superiora neclit seqiientibus,
erat-
3eo';' [Advet )ca\ Trjv r)ii.cov ivapaaJcsuaiCwv lircap^tv. quc omnino necessaria sensus perfeclioni, ex Ambro-
[b) PtMies Marlianicum erat, oiiiiii lerrw qiii jiulicarct siano Ms. ot D. P. editioiie supplcvimus.
hon Nos intcj,M'am, veramtjue Leclioneni ex
profiiil, ctc. (/') Eiliti, sed ignorans, quam ailvorsalivam
particulam,
Kiiibrosiano exemplari niutu;iti sunuis, cui assentitur unde sensus turbatur, expunxiuuis AIss. opo et paulc) ;

lliam Graecus Ttov LXX. dvSpa 6txas6(X£vov xat Staxptvo- post, coruuulem auctoritate, putarc emendavimus pro
lievov Ko.crri tti yr\\ oute tli^eXrjda, oijte, clc. Mo\ alii pularet, (|uod viliosum eral.
tliti, damiiatiihts pro donaliirus, satis viiiose. {(l) Le^'imus ex Ambrosiano, mendo.so cnim vul^ali
(c) Ambrosian. ciim sim homo immiin(ii(s,sa.CTo lo\tn, ({uod omnis fraudulentia aliud et aliud ostendal.
Infra
l Grseco in primis renuente. leviora atia emendamus.
 ,

779 SANGTl HIEUONYMI 780

ut et nos regnaremus vobiscum(\. Cor. 4),inteUigi {e) diabolo facit Filium Dei, dum detrahit illi re^ni

polcrit rcgnuni Clirislipost mulla lempora lcrminan-

gloriam scmpitcrnam, et imperio Patris eum subjicil

dum? pra^serlim cum Joannes clamet Et qui de- : cum dcemonibus. Vcrum istiusmodi vox impia pro-
sursum omnes est {Joan. 3. 31) et
venit, super : tcralur, ut sciainus, rcgnum Chrisliesse perpeluum,
Apostolus scribat, Quorumpatres, et ex quibus jux- ipsoloquente ad discipulos suos: Vosperseverastisme-

ta carnem Chrislus, qiii est superomnia Deusbene- cum (/) in tcntalionibus meis,et egostatuo vobis testa-
dictus in ap.ternum {Rom. 9. 5). mentum oiternum., ut bibasti et comedatis semper
7. Itaque nuUi dubium est, (juin qui Deus perma- super mensam meam in regno meo {Luc. 22. 28. 29).
net in seternum, simul habeal el regnum, et su- Quoinodo enim impleri potest hoc, quod dicilur, sem-
per ipsos quoque, quos regni possessione donavit, per, rhi perpeluum regiium sit, el nullo fine clauden-

rex perpetuus appelletur, congruum iiabens divini- dum?Quod et Magi intelligentes, versi ad pcEniten-
latis impcrium, nec quicquam in se rude et novum, tiam, studiosius percunctabantur, Ubi est qui natus
nisi assumplionem fragililalis humanie. Si enim, est Rex Judceorum"! vidimus enim stellam ejus in
juxta Origenis insaniam, post multorum circulos Oriente, et venimus ut adoremus eum{Matth. 2. 22).
sseculorum, Christi regnum est finiendum, conso- Magi fatenlur Christum rcgem, et Origenes negat,
quens impietati ejus est dicere, ut el Deus esse dicens eum non perpeluo regnalurutn, nec animad-
aliquando dcsistat : et qui rcgni terminos ponit, co- vertil se Judceorum blasphemiis similem.
gitur idem de divinilate senlire, qujB perpetuitatem 9. Legimus in cvangelio : cum Dominus alque
imperii naluraliler possidet, Quod si regnat Sermo Salvator fortitudinis suae ct pationtise insigne exem-
Dei (A^-yo; 0«ou Verbum Dei), ulique Deus est, et plar ostendens, cruccm scanderet, Pilalus inscripsit

hac rationc coUigiiur, quicumque tentaverit fincm titulum, et posuit super caputejus : Scriptum autem
regno ejus imponere, adid eumdevolvi, ut Chrislum erat : Jesus Nazaremis rex Judceorum {Joan. 19. 19).
credere compeilatur et Deum esse desinere. Sed haec Istum titulum mulli Icgerunt Judajoruin, qui erat
garriat magisler indoclus («) cum sectaloribus impiis, scriplus Hebraice, Grfisce, et Latine. Dicebanl crj^o
nos Chrisli regnum credamus Kternum, el in solem- Pilaio principes sacerdotum ct Judseorum : ^oli
ni die cantemus cum Angelo, alque dicamus : Regni scribere quodrex Judceorumsit, sedquodille se dixe-
ejus non erit finis [Luc. i. 33). Si enira unum cum ritregem Judceorum. Respondit Pilalus Quodscripsi, :

Patre esl, nunquam ex eo quod unum cst, cessatu- scripsi {Ibidem. 29). Cura ergo Pilatus nec seditione,
rus est, etunio Patris et Filii nunquam dividetur in nec precibus ad hoc ])otucrit adduci, ut rcgnum
partes, {b) ne quod dicilur, unum sunt, aliquando Christi de litulo tolleret : sciat Origenes absque ulla
unum esse desislat. necessitate se hoc faccre, quod feccrunt Judaei, ut
Facessant igilur stultissimi mortalium, imo de-
8. regnumCbristi aestimet terminandum. Et illi quidem
scendantin infernum viventes {Psal.&i. 16), sicut in terra positum regcm negabanl, hic rcgnantem in
Psalmista teslalur, et prseceptorem impietatis suse ibi coelo, quantum in se est, detrahere nititur, ul accu-
esse cernonies, clamilent : (c) Et tu captus es sicut satorem sceleris 5GO sui habeat Pilatum, qui Ju-
etnos : internos reputatus es : descendit in infer- daeis respondit Quod scripsi, scripsi. Veniat et pro-
:

num gloria tua, el rcliqua. Talis pastor gregis mor- phetalis sermo medium, ac regnum Chri ti tota
in

bidi Cliristum ubique suggillal injuriis, et diabolum prfedicet liberlale Gaude filia Sion, prcedica filia
:

honore sustoilit, dum ilium adserit, purgalum vitiis Jerusalem, lcetareetexultade todocordetuo, filiaJe-
alque peccalis, prisiinam aliquandogloriam receptu- rusalem [al. Israel] : abstulit Dominus iniquitates
rum, ct hunc regnarc desislero, simulque cum dia- tuas, redemitte demanu inimicorum tuorum, rex
bolo subPatris 5CS imperio rcdigendum ; ut magis Israel in medio tui, non videbis ultra mala [Soph. 3.
ad Origenis blasphemias, quam ad vociferationem i^.exGrcec.]. Ncqueenim quossemel salvosfecit, iie-
Judaeorum propheta mirabundus exclamet (d) Ob- :
rum praecipitabil e coelo, etdimittet juxta Origenis de-
stupuit ccelum super lioc,et horruit valde, dicit Do- liramema et fabulas, ut rursum de sublimibus cor-
minus, eo quod duo mala fecerit [Jer. 2. l^). Ori- ruant. Et hoc quod dicitur, Non videbis [al. videbitis]
genes, Chrislum asserens regnare desinore, et diabo- ultra mala, aeiernae securilatis indicium esl, quod
lum ad culmen, de quo ccciderat, asccnsurum; talem qui semel fueiint liberati, et regni coelorum posses-
sceleris sui profundum lacum fodiens,qui aquascon- sione perfruiti, nequaquamviliis trahantur ad terram,
tinere non possit a^qualem, quantum in se cst
:
nec Doi privenlur auxilio, qui eis juxta eloquium pro-
(a) ex Ambrosiano lectionem adscivimus, cum
Rursum phelale, ponel murum, et circummurale, sua eos vir-
falso excusi habeanl peccatoribus; neque enim pccca-
lores in uiiiversuni, sed (iiagislri iiidocii sectatores im-
tute circumdans. Unde et Psalmistacanit : Noncom-
pios damnare Tlieophili seiitenlia est. movebitur in ceternum, qui habitat in Jerusalem
(b) Vulgali nec qttod dicltur, et mox desistent.
{Psal. 124). EtDominus protestatur Non te dimit- :

(c) Ex Ezechiele hajc repeti Martian. adnutaverat.quae

iii iioslris exemplaribus haud ila invenias ; sed cum tam, nec deseram. Frustraque soinniat ascendere
locus ex memona recilaiet Theophilus, sentenlias eas- animas in coelum, et descendere, el nunc proficere,
dem aliis verbis retulisse credibile est.
(d) Ex Graico 'E^eariri 6 oupavo; i^d toutw xal ccpptSev {e) Erat antea, xqualem diabolum fecit Filio Dei. ^-
iv.\ TcXetov ffyoSpa, elc. aliler enim est in Vulgat. ' (/)Ms. in tribulalionibus meis, et ego statuam vobis, elc.
« Obstupescite cceli super hoc, el porlai ejus desolamiui Graic. 7reipa(T|ioTi:. At illud in primis, semper, neque in f
velifmenter, > clc. Graecis, neque in Latinis exempiaribus invenitur.

f (
 : :

781 EPISTOL.V XGVI. 782

nunc ad inferiora dcliibi, ul pcr ruinas innunnorabi- qui priora susccperii, suscipiat et qu;e sequuntur : et
les StTepe moriantur, et Ciirisii passio irrita flat, Qui qui(c) pro dyemonibus Chrislum dixerit crucifigi, ad
rnim semel pro nobis mortuus est, aetcrnam nobis ipsos qiioque dicendum esse suscipiat Accipite et :

victorise sufe la^tiliam dedit, quae nuUa vitiorum edite : hoc est corpus meum. El : Accipite, et bibite :

mole oxtenuctur quisquam homi-

[al. tenetur]. INec hic est snnquis meus (Matth. 26. 26). Si enim el pro
num crcbrius moritur, quod Origencs ausus cst scri- dajmonibus crucifigatur, ut novorum dogmatum asser-
bere, Stoicorum impiissimum dogma, divinarum tor affirmat, quod erit privilegium, atit qu;e ratio, ul
cupiens Scripturarumauctorilate firmare. solihomines corpori ejus sanguiniquo communicent
10. Christtimpro Dcemonihus passurum...Ycr»m etnon dicmoncs qiioque, pro qiiibus in passione san-
quid ista memoramus? cum in tantam irrup^rit («) guinom fuderil? Sed ncc dccmones audienl « Acci- :

vccordiam, imo demenliam, ut aliud Salvator cri- pite, et edite : Et, « Accipite, et
nec Do- bibite; »
men impingat, dicens eum et pro dsemonibus ac spi- minus sua pra;cepta dissolvet, qui discipulis ait :

rilualibus apud superos affigendum cruci.

nequitiis « Nolite dare sanclum canibus, nec mittatis margari-

Noc intelligit in quam profundum impietalis Cdrruat tas vestras anto porcos, ne forto conculcont eas pedi-
baraihrum. Si enim Christus pro hominibus passus, bus suis, et conversi disriimpant vos {Matth. 7). » Nam
homo factus est, ut Scripturarum testanlur eloquia, et Aposlolus scribens, « Nolo vos participes daemonum
consequens erit ut dicat Origenes, Et pro diPmonibus fieri. Non potcstis calicem 571 Domini bibere, et
passurus, dffimon futurus est : hoc enim necessitate calicem dsemoniorum : non potestis mensae Domini
cogetur inferre, ne ab eo quod ccepit, discrepare vi- parlicipari, et mensae dfemoniorum (1. Cor. 10) » :

dealur; ut imitetur biasphemias Judaeorum (b), quos per haec impossibile esse demonstrat, daemones de
scmper imitatur; et illi enim Christo simililer loque- calice Domini bibere, et de mensa ejus participari.
bintur : Dcemonium habcs : d70 Et, hi Beelzebub Cibus diaboli negatores Dei sunt, Abacuc loquente :

principe dwmoniorum
dcemonia {Luc. H. 15).
ejicis EsccB ejus electce (Abac. 1) ; cibus autem impiorum
Sed absit ut pro dpemonibus Christus passurus
sit, ne omnium execrabilis ipsediabolus, Prophetae vaticinio

cl ipse daemonfiat. Elquihoccreduut, rursum crucifi- concrepante Dedistieum escam populis jEthiopibus
:

gunl, ct ostentui habent Filium Dci {Hebr. 6. 6), qui (Psal. 73. 14). Ex quibus omnibus approbatur,
neqiiaquam ut semen Abraham apprehcndit,itaassu- Christum pro daemonibusnon posse crucifigi, ne dae-
mol ctdjemonum [al. Da^monium'], ul pro illisquoque mones Corporis el Sanguinis ejus participes fiant.
crucifigatur. Ncc daemoncs pro se Deum in passione 12. Cum ergo et Aposlolus de Salvatore significet
ccrnei)tes,cumPro()heta clamabunt : Hic peccata no- Hoc enim fecit semel.seipszim offerens (Hebr.l. 27);
stra portavit, et pro nobis do/e^.Neque cum Isaia di- et Origenes tanta confidentia illius sententiae conlradi-
cent ; sumus (Isai. 53.4). Nec pro
Livore ejus sanati cat, tempus est illud inferre : Terra, terra audiver-
flffimonibus, sicut pro hominum gouere, quasi ovis bum Domini, scribe virum isUim abdicatum [Jer. 22).
Christus ducelur ad victimam; nec pro eornm salute Quis enim infernus lia^c mala suscipere potest? quis
dicetur Proprio Filio non pepercit (Jerem. 1 1) quia
:
;
tartarus de rebus istiusmodi cogitare ? quae giganlum
nec daemoncs clamabunt : Traditus est pro peccatis insania tam rebellis exstitit, et turrim impictalis ex-
nostris, ct resurrexitprojustificationc nostra{\ . Cor. struxit? qua^ libido lasciviens, et dajmonum amore
11). Pauius quidem scribil : Tradidi etiim vobis in depcricns, sic universo (d) dogmali transeunti diva-
primis,quod et acccpi, quia Christusmortuusest pro ricavit crura montis sua^?quis intanlum de Sodomi-
peccatis nostris., secundum Scripturas (1. Cor. 15) tica vinea bibit, ut inebrialus vino furoris ejus, toto
illas in lestimonium vocans, et volcns earum ancto- corde coiiciderit? quis Babyloniorutn ila fluminum
rilate firmare quod dubium cst; Origencs auiem abs- gurgitibus irrigatus, vivos Israel fontcs reliquii? quis
que uUo divina; vocis tostimonio vim facerc nititur ogrcdiens de Jerusalem, et Hieroboam filii Nabath
veritati, et extincta lucerna, invenire eam. imitator existens, tot errorum fabricatus allaria est,

11. Fautor daemonum

non homiuum, crebris el el ararum profana (e) thura succendit (3. Reg. 12)?
caiumniis lacessit Filium Doi,et denuo criicifigit, non Cur Daliiau ot Abiron, qui minora peccarunt, non
inlelligens in quam profundam et horribilem impic- vcmant ante tribunal Chrisli, et sui eum comparalione
latis voragincm detrahitur, Consoquens enim est, ul condemncnt, qui extra Ecclesiam Salvaloris variarum
doctrinarum tliuribula diabolico igne complcvil? Ne-
Manifesto errore liucusque eiliti, hi tatilam erupe-
(fl) que enim Dominus qui loquilur pcr Propholam : Ego
rit victoriam. Quod nunc c\ lolies lamlato Ms. emeiida-
visiones multiplicavi, et in manibus Prophetarum
mus, vccordiam^yAmAm olim legi oportere conjeceramus
ex siiiiiii loco in Rpistol. ;i(l Kvangelum, ubi euni, qui assimilatus sum (Osee 12. \0.ju.rta L.V.V),adullerinas
Diaconos prcsbjleris coaMiuarel, in lanlam erupisse ve- eum docuit proferre doctrinas, nec qui a principio
Cordiam niirari se prolitclur.
Intrgiiuroni scntentiaip, et rursus veriorein e\ eo-
(b\ accipite, et edite ex Ms. suffecimus, qax ex sequenli
dem Ms. acccpinuis, quain ut sui parte nuilctarent vete- contcxlu aperlissinie pvobanlur.
res alii aiiianueiises, siinilium vocum imiteliir atque (rf) Perpcrain Martian;eus, aliiquc editi, dogvtatis :
tmt7a/Hr occursiis fecit.l^rius cniin erat iniperffclo scnsu, emeiidaniur a scnptis, ut slatim post, tolo corde, cujus
« discrepare viiicalur imilator Juda?ornm. Klcnim illi loco Bene liclinus, lolo orbe.
Chiislo siniiliter, » etc. vel ul in aliis editis muito vi- [c) Viliose iierum Bencdiclin. ararum profanalura :
Uo>ius, imilalur, el illi similiter. pro duobus verliis profana thiira, quod habent eliam cas-
(€] Vitiose penes Martian. prce doemonibus. Mox verba ligatiores alii ex \ulgatis.
783 SAiNGTl IUERONYMI 784

ipsi vidciunl, et miuislri fuerunl vcrbi Dei, nec Pro- Apostolus, scribens : Sicut enim tn Adam omnes mo-
phclaruiu cliorus, qui olim vocabanlur Vide^ites, hcuc riuntur,ita in Christo omnes vivificabuntur {i.Cor.
euni instiluit : secl ipse suae mcatis arbitrio, furori 15), si resurgenlibusmorssa}Yadominabitur?Velquo-
da-moiiuni serviens, et blando cogilalionum errore modo qui ista credunl, possunt ex animo dicere :

docoptus, gregera, et ut ita dicam, examen do- 57^ Christus Dei virtus, et Dei sapientia (1. Cor. 1. 24)?
gmalum perversorum, per tolum orbem immisit men- Yolenies illo fortiorem csse mortem, quae suscitata ab
libus indoctorum. Isle esl qui Assyriis Babyloniisque eo corpora dcletura est, nec probetur ex omni parie
lluminibus aperuit os suuni, qui navcm Ecclesia^ bo- supcrala? Verum et Origenem lam impie resistentem
narum mercium (a) salularis doctrina.' plcnam, tlucli- Cliristus Dominus noster, simul el mortern vicit, et
bus operire conatus est : dum (b) imperitorura laude diabolum, qui liabebal mortis imperium, sua virlule
susioUilur, ct Scriplurarum sensum, aliler quam se destruxil, parato nobis in coelo victoriarum suarum
habcl verilas edisscrens, gloriatur in confusione sua. triumplio. Ncc idcirco corpora suscilabit, ut rursum
\}uis enini innumerabiles adeo et garrulos, et verbo- pereant, sed pro illorum incorruplionc perpetua,
silalis atque imperitiai plenos conscripsit libros, et mortem corruplionemque delevit.
iufaiigabili studio dies noclesque conjunxit, ut erro- 14. Unde liberati a cunctis malis, passionis domi-
rum monimcnia dimittens, niereretur audire Multis : nicae festa celebremus, et juxla Evangelii parabolam
itineribus tiiis deceptus esl^Usus estenimduce pes- (Matth. 22), cernentes a sapientia immolari tauros
simo, aura populari, et plurimis falsae scientiK volu- et altilia, vescamur fortioribus, plonisque nervorum,
minibus exaratis, ac rebelli contra Deum mente et pinguioribus doctrinarum cibis, ut lac infanliae de-
pugnans, unguento coelestium doctrinarum saniem serentes, solidiora capiamus alimenta, causamque
quamdam, ei pedorem sui foeloris immiscuit, ut rur- nialoruni onmium fugiamus, iraperitiam, quai cum
sum ad suam animain diceretur Immunda et famosa, : multoium diversis ha^resibus vinxerit pedes,Origene
el nimia iniquitatibus.^eq\ie enim Prophelam audire raaxime sui fruitur amalore, qui inter caetera ausus
\oluit commonentera Quare diligitis vanitatcm et
: est dicere : Non esse orandum Filium, ncqiie cum
quoiritis mendacium {Psal. 4. 3)? is qui pro daerao- Filio Patrem act post multa sa;cula Pharaonis in-
:

nibus Christum alfigil cruci, ut non solum Dei et ho- stauravil blasphemiam, dicentis Quis est ut audiam :

minum, sed dajmonum quoque mediaior fiat. Verum vocem ejus? nescio Dominum, et Israelnondimittam
absit tain iramane nefas de Salvatore credere, ut [Exod. 5. 2). Nec est alind dicere, nescio Dominum,
lcmiilum corporis sui, quod pro nobis suscilare di- quamhoc quod dicitOrigenes,non estorandus Filius,
gnatus esl, amissurus, aliud sibi templum dsemoniacai quem certe Dominum (b) confitetur. Et quanquam
conditionis affigat, ul iliorum quoque recepla simili- tam apertara proruperit blasphemiam, tamen
ille in

tudine, pro ip^is patibulum subeat. orandus esl de qno Propheta testatur, dicens Et :

13. Obsccro, Fratres carissimi, ut ignoscalis dolori adorabunt te, etin te deprecabuntur, quia in tc est

mco, doctrinis iinpiis resislenti dura enim impu- : Deus.et absque tenonest Deus{lsai. 4.5.14). Et rur-
dentiam sectaloruni ejus repercutcre nitimur, compa- s\im,Omnisquiinvocaveritnome)iDomini,salvuserit
gcm ioricffi iijsius, el venenati pcctoris fraudulenlias [Rom. 10. 13). Et 574
Paulus dispulans Quomodo, :

iu mi.dium proluliinus, ut illud quoque coniplerclur inquil, invocabunt,inqucm non crediderunt [Ibid. v.
ia 60 : Revelabo ignominiam tuam, et ostendam eam 14)? Oportet primura credere, quod Filius Dei sit,
amatoribu^ tuis (Ezech. IG, 36). Nam inter caelera ut recta et consequens fial ejus invocalio.Et quomodo
etiam resurreclionem a morluis, qua^ spes salutis no- orandus non est, qui non est Deiis : sic e conlrario,

slrtc est, ila corrumpil et violat, ut audeat dicere, quem Deum esseconstiterit,adorandus (c)etorandus.
corpora noatra suscitatum quidem iri : sed sic ut Unde et Siephanus, posilis genibus, et obsecrans pro
corruptelae rursus ac morti subjaceant. Responde bis qui se lapidibus obruibant, dicebat ad Filium :

mihi, impietatis caput, quomodo, juxla Apostolum Donnne, ne slatuas illis hocpeccatum. In nominequo-
Paulum, viceril Christus eum, qui 573 morlis lia- queJesuChristiomne genu tlectetur ,ccclestium,terre-
bebat imperium, hoc est diabolum, si corruplibilia strium, et infernorum {Act. 7). Quod autem diciiur,
i t morialia itorum corpora surreclura sunl? Quid no- Genu flectetur, sullicita; ct humillimse oralionis iudi-
bis profuil Cliribli passio, simorsatquecorruptio de- cium cst : Itaque nec Deum credit Origencs Fiiiuna

nuo nostra corpora jiossessura esi? Aut quid sibi vult Dei, quem noii putal {d) orandum, ct laceral eum con-

(«) Ambr. « navcmbonarum mercium plenam salsis doc- (c) Td. Ambr. conftlemur, alio sensu. Jn sequenti Isa'»
trinae flucdbus operire »... Forteolim /a/sjs scriptum est, toxtuverba e/ Jn te (leprecabuiilur,exhisGrcecis snnt.xal
quoque non esl.
vel falna:. Jnterim incoiitjrua lcctio ipsa ev 001 TTpoffey^ovTai nam
prffipositionem Vulg. respuil.
iii

[b] Falso liucusque editi Imperalorum laiide pro im- ((]) Duo Vfrba et orandus dcerinit in ediiis ;maxime.iu-
peritorum. Et Martianjuus ouidem Mammiuam Aiexandri tem faciuntadTheopliili mentem,utseriemorationis atten-
Jmperaloris matrem, quaj Origeiiem acciverat, ad libri den ti constabit, eaque casiigatissimus Ambr. liber suffecil.
orain comminiscilur. Neque vcro nos, [jJurimum ai)iid (c) iNon esse orandum Dei Filium, sed solum Paticni,
Iniperatori^s ips^s gratia et comniendatione valuisse Ori- nec Palrem cuin Fibo.eo in libro qu^m de Oratione in-
genem, inficiamur, aut ab eo datas ad Plnli[)pum ejus- scripsit, Origenom docuisse, tradit Theophilus alibi, et
quc conjugem litteras revucamus in dubium tmtum : p.jlissimum in Synodica quain edidimus. Atque iiie qui-
ha;c ad praesenlem locum nihii allinere aftirmainus; fal- dem Filium orari co.icedebat, modo tanquam Mediator,
samque lectionem, qua; n
ipso conlexlu liquet, ex Am- ei inferiori precationis gcnere invocaretur ac Pater, qux
brosiano codice emendari volumus. ejas fuit apertissima insania. Sed hinc Alexandrinus
 ;

785 E['1«T0LA XGVl. 786

viciis : cum^iue sibi in Scripturarum memoria blan- bilitatem amovela corporibus su3citatis,et dicit e con-

dialur, et putet se eas intelligcre, non audit contra trario incorruptione, et fortitudine, et gloria corpora

sc loquentem Moysen : Homo qui maledixerit Deum, vestienda,etproanimali spirituale corpus esseredden-
peccatum habebit,etqui nominaverit nomen Domini, dum; soluta erit mors, ct in corporibus suscitatis pro
morte morietur : lapidibus obruet eum omnis multi- morlo ot corruplionc, immortaliias incorruptioquc re-
tud$ {Levit. 24. 16). At quis tanlis Christum afficit gnabunl : quia et ipsum corpus immortale et incorrup-
contumeliis,uthic,quiaususesldicere,Nondobctorari, tum resurget,ut possit pcrmanere animaicoseternum.
cassum et inanc tantum ei divinilalis nomen indulgens? Igitur et Salvator pignus salutis nostris corporibus in
15. Verum quid necesse cst in tara impiis immo- resurrectione sui corporis tribuens, non potestcredi
rari? ad aUum cjus transeamus errorem. Dicii cor- ultra moriturus, Apostolo in hanc sententiam con-
pora quae resurgunt, post raulta saecula in nihilum gracuie-.ChristusresurgensexmortuiSfUltranonmo-
dissolvenda, nec futura aliquid, iiisi cnm de ccelorum ritur, mors einequaquam dominabitur {Rom. 6. 9).

mansionibns animae ad infcriora dilapstc indigue- Nisi illius fuerit dominata, nec dominetur nostri,
rinl (a)novis, qua3 aha rursum fiant, prioribus omnino 16. Artem magicam haud malam. — Confundatur
deletis. Qui5 isla audiens, non et mente, et corpore Origenes, inler caetera flagitiorum genera,qua3 confin-
pnrtrcmiscal? Si cnim post resurreclioncm corpora gil, magicis quoque arlibus palrocinium tribuens :

re ligeniur in nihilum, fortior crit mors secunda, (d) nam in iractatibus sui-^, his locutus est verbis : < Ars
quam prima : qua? dclereomnino polerit subslanliam magica non mihi videtur alicujus rei subsistentis
corporalem. Gur Paulus scribit sic: Mors non domina- vocabulum, sod et si sit, non est operis 57G mali
bitur illius, quod enim mortuum cst peccato, rnor- {e), » ne quis habere possil contempiui. Hsec dicens

tuum est semel {Rom. 6. 10) : si corpora delenda sunt utiquc fauiorem se esse demoastrat Elymae magi^ qui
penilus? Aut quomodo hoc quod dicitur5mc/,firmum Apostolis repugnavil, et Jamne atque Mambre, qui
erit : cum caro ab anima^ consortio separata, redi- Moysi magicis arlibus restiterunt. Sed nuHas Orige-
genda sil in nihilum? Qua ratione rursus adjunxit? nis patrocinium habebit vires, quia Christus mago-

Seminatur in corruptione, surget in incorruptione : rum Respondeal nova;

prjestigias suo delevit adventu.

&7^ seminatur in infirmitatc, surget in virtute : impietatis asserior, imo aperte audial Si non est :

seminatur in ignobilitate, resurget in gloria : semi- malum ars magica, non eritmalum et idololatria, quae
natur corpus animale, surgct corpus spirituale (1. ariis magicae viribus nititur. Quod si malum est ido-

Cor. 15). Si enim {b) incorruplio in nihilum redigit, loIatria,malum erit et ars magica.ex quo subsistil ido-
conse |uens fucrat diccro, corruplioni ea in p; rpetuum lolalria. Cum autein idololalria Chrisli majestate de-
reservari, esselque fortior inorrupto corruptio. Sed lela sit, indicat et parentem suam artem magicam
absit Paulum contrarii sibi scribere, et incorruptio- secu n pariter dissolutam, Propheta super hoc liquido
nis (c) et corruplioais eamdem csse naluram. Quod proclammlc : Sta nunc in incantationibus tuis, et
si, ul falso pulal Origencs, non solum corraplibile, multis veneficiis tuis, quoi didicisti ab adolescentia
sed cl morlale corpus est suscilandum, crgo unum tua, si potuerint prodessc tibi{lsai. 47.12).Cum igi-
atque idem corruptio el incorruptio, mors et vila lur haec Prophetarum scripta (/") testentur, et nullus
diccnlur, ct eamdem habcbunt in suscitalis corpori- unquam ausus sit memoriio proderc, magorum arles
bus potestatem, cl nequaquam rebus, sed tantum no- inter optima qua'que numerandas, leges quoque pu-
minibus corruptio ct incorruptio, mors et vila sepa- blica; raagos et maleficjs puniant : scire non possum
rabunlur. Sin aulem corruptibile el morlale corpus qua ratione impulsus Origenes, qui Christianum se
resurrecluruin cst, consequcntius fucrat Aposiolnm jictal, Sedechia' pseudoprophclae aemulaior existens,
(licerc ; Seminatur in corruptionc, surget in corru- cornua sibi ferrea fcceril, quibusconlra dogmata vc-
ptione seminatur in infirmitate,surget in infirmi-
: rilalis armatus incedat, nec sapiat quidquam de coe-
tate : seminatur in ignobilitate, surget in ignobili- lcbli Jerusalem, neque iinitetur Moysen, ct Daniel,
tate : seminatur corpus animale, surget corpus ani- Polrumque, el alios sanclos, qui contra inagos el in-
male. Quod sicorruplionom, elinfirmitati-m, etigno- cantalores, quasi in acie stantes indefesso cerlamine
dimicarunt.Cum quibus festae diei ducamus choros,
Episcopus sequi conleiidii, ut nec Detim crediderit Ori-
geiies Filium Dei, quem non pulat nrandum ; ac proindo quod per mcdia Babylonis pericula transeuntes, Ori-
«onslat viliose in hucusque tdllis lcgi, qucm non putat genis vcnciia vilavimus [al. vitamus], et obedivimus
adorandum, nequi- ciiiin id Orifjeues seuseral, sed ex
ProphelcC sermonibus, inqieraniis : Egrcdere de Bahg-
ejus taaluin de Cliristi invucaiijuo seutoatia ha;c veluli
erroris sequela deduci poteral. Nos germanaj lectionis (d\ Pro nam vitiose pene-^ Marlian. erat quam, in aliis
Ambrosian. oxempiar admonuil. editis quod, Ainbrosian. admonuit. Traclalus vero quos
(fl) Falluntur edili parilor ac i\iss ,qui H()/'(S obtrudunt vocat, intelligo duos de Resurrcctione dialogos, quod ad
pro novis, nonipe corporibus, quibus aniiiicT aJ inferiora Synodicain iiuin. 5. notatum est nobis.
(('I Idoin iionedictinus. ut nc qnis eam habeat contem-
diiapsa' in(lij,'uerint, prioribus lu nihilum (lissolnlis.
Aperlissiinum ac sjupe obvium errorein eniendare ex iii- plui : alii cdiii, nc quid liahere possit contemptui, nec
genio nou ilubilavinius. displiceret, ut nc quis haberi, elc. Terent. in Phorm.
[b] Mss., si cnim corrnptio corpora in niliUum reditjil Vt nc quid turpe civis in se admitterct. Inlerim, quam
et mox essetque fortior incorruplione corruptio, qiia" al- praMulimus. ioctio Mss. conformior est, el Synodicae, ubi
lera lectio inagis |)robatur alii idiuon ex editis fortior
;
lolideni vorbis isiba^c Origenis sonlenlia recilatur o\ ii-
corruplo incorruptio. bris (b' Ro>urreclione, los ad Aiubro>ium scripsit.
."]

[C) Vocos et corruptionis, qu.p ab aiiis lum vuij;atis (,/) Fori. olim scriplum est verius, detestentur. Infra

luiu Mss. exciderant, sujtpltit eineiidaliss. Aoibrosiauus. leviora quoidam casligamus.

 , :

787 SANCTI HIERONYMl 788

lone, qui fuqts de terra Chaldceortim (Jer. 50. 8), ul datur? Et culpae subjacebit Anna uxor Helcana? se-
int;redcre.iiurJcrusalem,in(iuapnedicalioveritalisesl. men viril« postulans, ut propter dcsiderium mulier-
17. («) Quanciuani inendacio resislentes, passi su- cuIt, anima; in ccidis periclilentur, et una carum
mus aliquid Iriuni puerorum, qui iii camino aistuantis peccato {c) gravis labatur in terrain, ac pristinam
inceinlii tlammaruin vicere naturam, tainen non pra;- bcatitudinem deseral. Nec Moyses imprccans, et di-
valuil conlra nos ignis Babylonius, nec capilli nostri cens : Dominus Deiis vester multiplicet vos, et ecce
adusti suiit (Dan. 3. 94), extrcma videlicel eccle- cstis hodie sicut stellai c(eli in multitudine. Dominus
siasticffi dogmata verilatis; nec sarabalia miitala, qu;i; Deuspatrumvestrorumaddatvobis siciitestis ,millies,
in prolectionem 55 7 aiiiinariiin testimoniis Scrip- et benedicut, ut locutus cst {Deuter. 1.10. et seq) : !ioc

turae sanclse nobissapieulia texuit(^), necodorignis prtebal ut animarum in coelo caierva? peccanies Israc-
in nobis est, pcrversie scicntiie flamma discurrens. liciti populi gentem condercnt. Ouod esse discrepans,

Non ciiim acquievimus doctrina) ejus, qui propler a()ertissiine palet, ut qui pro delicto populi precal)a-
lapsuin ralional)iiium creaturarum, corpora fieri sus- tur : Si dimittas peccatum hoc populo, dimitte; sin
picatur : et dicit juxla Graeci sermonis eiymologiam, autem,deleme de libro quem scripsisti {Ezod. 32. 32.
aniinas idcirco vocitatas, quod calorem menlis, et in juxta GrKcum), postulcl mulliplicari filios Israel (/"),
Deum fervenlissimae caritatis amiserinl, ut ex frigore quos si noverat animarurn ruinis crescerc, non e con-
nomen accepcrint, ne et Salvatoris animain iisdem trario precaretur, ne propter vitia melioris substan-

subjacere na^niis sentiremus. Solis quoque et lunffi, tiae natura vilior conderetur. Cur David imprecatur
ac stellarum cursus, et lotiusmundi puicherriniam in in Psalmo : Uencdicat te Dominus ex Sion, et videas
diversitate consonantiam non asserimus ex causis qum bona sunt in Jerusalem omnibxis diebusviUetUK
praicedentibus, variisque peccalis, el animarum vitiis et videas filios filiorum tuorum {Psal. 127. 5) : si ani-

accidisse : nec bonilatem Dei muilo tempore prsesto- marum {g) depulsione et exiiio justi viri augetur ge-
latam ; ut non ante faceret visibiles creaturas, nisi nus? Et audetdicere Eccesic bcnedicetur homo, qui
:

iuvisibiles deliquissent. Nec vanitaiem appellamus timet Domintrm {Ibid. 4) : ciim sciat animas dolin-
substantiam corporalem, ut ille aestimat, aliis verbis quentescorporumvinculisalligari^etin htijusmodicar-
in Manicha^i scita concidens [f. concedens], ne et cere judicio Dei poenas luere peccatorum? Quomodo
Christi corpus subjaceal vanilaii, cujus edulio satu- Deus loquitur per Prophetam : Si audisses proicepta
rati, rurainamus quotidie verba, dicentis : Nisi quis mea,fuisset utiquc quasi fluvius pax tua,etjustitia
comedcrit carnem Sanguinem meam , et biberit tua sicutfluctus maris, et sicut arena semen tuuni, et
meum,non habebit partemmecum{Joan. 13). Nam soboles uteri tui, ut pulvis terrce {Isai. 48. 18. ex 19*.

si natura corporea vana est ei futilis, juxta Origenis Gra'.co)'i Qui cnim Dei prsecepta consorvant, non de-
errorem, cur Ghristus resurrexit a mortuis? quare bcnt accipcre pncmium, animum de coelo ruinas,
nostra corpora suscitabit? quid sibi vult Paulus scri- qu'<e ligalse corporibus, sobolis eorum incrementa
bens : Si mortui non resurgent, nec Christus sur- multiplicent. Si autem volunt discere, quae sint hu-

rexit : si autem Christus non resurrexit, vana est mani gencris exordia, audiant dicentem Moysen :

fides nostra (1. Cor. 13). Tulit Deus de terra,ct finxit homincm,et insufflavit
Ex quo perspicuum est, non corporum naturam
18. *>79 infacicm ejus spiritumvitce,ct(actus eslhomo
esse vanam, sed eos credere (c) vanitatem, qui non in animam viventem Gen. 2. 7), id cst, immortalem.
{

puiant eam resurgere, et manere perpetuam. Hono- Deus quoquc bcnedicciis Adam, ct Evam, ait : Cre-
rabiles quoque contemnat nuptias, negans subsistere sciieetmultiplicanmii,et7'epleleterram{Gen.0.\.l).
corpora, nisi prius anima; in coelo peccaverini, ut 19. Si aniina; post peccatum mittuntur in tcrras,

inde prajcipilatae, quasi quibusdam ergaslulis corpo- ui nascantur in corporibus, non eral rationis bene-
rum vincla) fuerint. Et ille quidem sentiat ul vult, dici Adam et Eva, cum causa peccali maledictionem
ioquatur ut [d) non timet : audiat nos cum Paulo
(e) Edili, peccato graiit. Maxime autem ad liunc locum
suis auribus inclamantes : Honorabiles nupticB, ct aliosque infra de animarum, cum aliquid pccassent, de-
578 cubile immaculatum (Hebr.i^. 4).Et quomodo sceiisu in corpora, faciuni hajc Theophili nostri, quae ex
vcluslissiinacatenainGeiiesim cud. Vat. 747. olim exscri-
immaculalum, si anima vitiis sordidala carne circum- psimUs; "Oti ou ^t' «[xapxfa; ai ({"Jxai, a>; 'QpiyevEi; soo^e,
(a) kmhTosia.n. Qiianquam enim,maledico resistentes, >iaTa6£6Xy,jA£vat ao)[j.axt cjuvETcXiixrjaav, 6xprjad[j.s9a tw Mw-
passi sumus, elc. aeoj; pr|[jLaTt XiyovTi (fort. Xeyovto;) toT; utot"; 'Icpar^X ;

ib) Idem 7iec Origenis in nobis est perversw scientim Kupto; 030; saxt y tXiOTvXa-
u[j.a)v Ttpo6e(r, u[j.iv a>^(J.spov to;
flamma discurrens : haud quidem vere, sed ut deinde ado?, xat euXo-yrjaat U|j.a; xaO(jTt eXdXrjaev u[j.Tv ou yap EuXoyfa
mlelligas aliquid in impressalectione dHsi(lerari,quo inte-
ger sensus sil; el \el legeiidum discnrrente, vel pncfixa
xaxa 'Qpfcfvr,v laT^tv f)Twv ow[j.aTO)v 7to(r,ati;- aXXa /.axdpa
nfKandi parlicula.nec perversce doctrinccelc IVIox confer 7;Xavw[j.lvat;'|uyat';. «Ulcoiistet, non ob peccatum (iiuod

S. Epiphardi epislolam ad Joan. Jerosoiym. in nostia Origcni dejectas animas corporibus se impli-
visum esl)

recensione 51. num. 4. cuisse, utamur Moysis verbis dicenlis ad fihos Israel
(c) Mem Ms. cre.dere vanitati, qui putant eam resur- DominusUeus vester addat vobis liodie sicul cslis uiillies,
gere, et non manere perpeluam. et benedical vobis queiriadmodum vobis lociitns
,
est.

(d) Minime arridet impies^a lectio, nec lamen opem Neque enim benedicuo est juxla Origenem proiluctio cor-
conferunt Mss. quorum Ambrosianus, sentiat ut loquilur, poriim, sed maledictio errantibus animabus. >>

ut non timet, e quibus idoneum nihil possis extundere, (f) Hunc locum, addita ex Ms. si
particula, nonnilul
nisi si illud non timet, eo sensu de Origene dicitur, quod resarcimus.
semivir cum esset, sui causa animas e coelo delabi, non (g) Brevius Ambrosian. si animarum peccato justi viri
limeret. augelur genus ?
 789 EPISTOLA XGVII. 790

polius mcrcrctur. Dcniqnc poslquam plasmavit eos, unam confiteamur indiscrelamque substantiam, in

bcncdiclionis vocibus prosecutus est : quos postea qua ct baplizati vitam jRternam suscepimus. Et si

voiiintato peccantcs, maiedictionc percussit. Ex qui- Dci tribuerit clementia, ciim Angelis mcrebimurdo-
bus coiligilur nequaquam propter animanim pccc.ita minicuiii 1'ischa celebrare, habentes Quadragesimse

j corporum («) substitisse naturam. Audiant rursum exordium, ab octavo die mensis, qui secundum
dicentcra : (b) Ecjo feci tcrram, et homincm in ea .^gyptios vocatur (d) Phamenoth. Et ipso prcebentc

{Jer. 27. 5). Et David Cmlum coeli Domino, terram

:
vires, attentius jejunemus : hebdomada; majoris, id

autem dedit hoininum (Psal. 113),

filiis lll cossent est Pasnha; venerabilis, dio terliadecima monsis
ultra cogitatioiium suarum errorcs sequi, et Scriplu- Pliarinutlii fundamenta jacientes : in duntaxal, ut

rarum magis auctorilate ducanlur. Sicut cnim qui juxla cvangclicas tradilioncs finiamus jcjunia intein-

quorum in pectore li-

voluptatibus enervati sunt, ct pesta nocte, octavo decimo die supradicti mensis
bido dominatur, contemplantes corporum vcnustd- Pharmuthi. Et altero die, qui dominica^ resurreclio -

tcm, non qua!runliiioruin pulchritudinem, sed inem- nis esl symbolum,nonodecimo ejusdem men-
id csl,

brorurn ; seiisusque eorum pra^gravatus fece terrcna, sis verumPascha celebremus adjungenteshis septem :

rihi! aUius intuetur :sic qni structa verborum com- reliquas hebdomadas, in quibus Pentecostes feslivi-
positione ducuntur, et capti eioquentiae sono, non in- tas texitur, ct prasbentes nos dignos communione
tuenlur dogmatum veritat<"m, erubescunl errorem Cort)oris et Sanguinis Chrisli. Sic eniin merebimur
prisliuum contiteri, el arrogantia; lumore ca^cati, no- accipere regna coelorum in Christo Jesu Domino no-

lunt esse discipuli, ne [lOstquam correcti fucrial. stro, per quem, et cum quo Deo Patri gloria et im-
prius crrasse videantur. perium, cum Spiritu Sancto, ct nunc, el semper, et

20. Abjectis ilaque Origenis malis, et Scriptura- in orania saecula sfficolorum Amen.
rum, quae vocantur apocryph;e [;ii apocrypha et ab- 581 21. (e) Salutate invicem in osculo sancto.
scondita], id eslabscondiiae, decip;ilis prajtcruiissis :
Salutanl vos qui mocum sunt fratres.
Noneni7n in abscondito locutus sum [Joan. 18. 20), EPISTOLA XCVII (/).
ait Dominus, itorum alque iteruin obsecro vos, fralres AD PAMMACHIUM ET MARCELLAM.
carissiii/i, doininiccC passionis fcsta celebremus, fi- Alteram Theophili Paschalem epistolam contra Ori-
genem a se Latine explicatam mittit, et quod su-
dem conversatioue dccorantes (c), miscricordia in
periorem ase immiitatamcalumniarentur Oriyc-
paupcrcs imitcmur Deum, cui nulla cor|ioralium na- nistce, rursus hocanno Grcecumcxemplar versioni
turarum forma consiinilis est. Habeamus in cunr tis su(B jungit, et paucis hcereticos impugnat.
imaginem bonitatis ejus, poenitentia emend< mus er- 1. (g) Riirsum Orientalibus vos locupl to merci-
rores, oremus pro inimii is, pro detractoribus obse- bus, et Alexandriiia=: opes primo Romam vere trans-
cremus, a^mulantes Moyscn, qui sororis contra se milto. (/i) Deus ab Austroveniet, etsanctus de monie
loquentis culpain oratione delevit. Oleo eleemosynai Pharan,umbracondensa (Abac. 3. 3): undeetsponsa
peccalorum sordes lavcmus : captivorum vincula laetatur in Cantico Canticorum, dicens : [?i umbra
5SO nos videantur aslringerc, et propilium illis ejus concupiviet sedi ; et fructus ejus dulcis in fauci-
imprccemur Deum, Clausoscarcere humanitas diurna busmeis(Cant. Verenunc completurlsaiae vati-
2. 3).
sustentct, ct his quorum coipora morbus Regius oc- cinium prroflicantis In dic illa crit aliarc Domini in
:

cupavit, ct jugi tabe mcinbra solvuntur, propler re- medio tcrrce Mgypii (Isai. 19. 19). Ubi abundavit
positam in coelis mercedem, sollicito ministerio ser- peccatum, superabundavit otgratia (Rom. 5. 20). Qui
viamus. Si quando potestas judicii nobis dala fuerit, parvulum Christum foverant, adultum fidci calore
et jurganlium ad nos fratrum causa delata, iion sit dcfondunt, ut qui per illos efTugcrat Horodis manus,
pcrsonarum considoratio, sed rerum : corrucnlibus, efTugiat haercticum blasphomanlom. Qiiom (?) Dcme-
et in tribulatione positis, non quoque ruamus affectu. trius Alexandri urbe pepulit, toto orbe fugat Thoo-
Lfges normam teneant veritatis. Caritas prona sitad philus, ab quom Lucas scripsit Actus Apostolonim,
misericordiam, non in&ultans peccantibus, scd con- qui ox amorc Doi nomcn iuvenit. Ubi nunc e-t (j) co-
dolens, fai ilis cst enim lapsus ad vitia, ct fr.igilitas luber tortuosus? ubi venonatissiina vipera?
conditionis humauffi quidquid ccrnit in alio, in se
((/) Ms. Farmenoth. Porroindicatur Quadragesimae ini-
debet portimesccro. Cumipif^ alius fuerit pro crrore tiinn die qnarla Marlii, Hpbilomas major oct.iva Apriiis,

correplus, emendalio nostra cauiio, ot cujus decima quarta Dominicum Pascha ceieliratum est,
illiu'^ sit su-
anno scilicet 4Ul. ut ex hisce Romanorum meDsium ao-
per omnia (piasi culmen, et corona virtutuni, pielas tis plane colligitur.

in Deum toto cordis limore s"rvotur, rxrcrantesque {c) Quse hinc seqaunlur, igneral Ambrosianus liber.
(/') Alias 78. Scripta vere anni 40:2.
Deorum numorum, Patris et Filii et Spiritiis sancti (^l Facileenim superiorisquoqne Paschalis Latinainin-
(a) Minu^ coiifrruo sensu eral, subime. Id cnim hoc terpreiationem iisdem t*aininacliio et Marcella; inscripsorat.
loco evincit, non ob animaruni peccata, corporum essc (/)) Vj\ Gra!co e^ cipou; <l>apav xaTarrxaiou 6a(Teo;, nam e

produclionam.eorumque, iii uiiiveisum iiaiuiam subsis- poslromis verbis Vuigat. alio scnsu nuvum ver»iculum
lere, aut substiiisse. ttestituinius e\ Ambiosiano. auspicatur.
[b) Juxlu LXX, cst 34, 5. sed noni la in Jeremia lege- (j^ Notum quod Ori.ireiios ex Aob.iia rodu\, Presbyte-
rit,cum a Griucis quoqu^ e\einpiarilHis receilai; verum rii graduin jam as.secutus, a Domotrio .\le\andrino Kpisc.
memoriae conlisus aJ euni niodum recitavit. muUis do causis sibi iufenso Ab;\andria migrare com-
(f) iiiem Ms. misericordiam iii pauperes impcrtientcs, pulsus sit.
tmitcmur Dcum. Mox in cunrtis c\ eodem lcgimus; ubi {]] Rnffinum continuo p>rstrin!;it, qui Pra^fit'one in
ediii in cunclos. libros nepl 'Apx(<>^ ^ihi cum iH Origemauis dogiualibus
791 SANGTI HIERONYMI 792

Prima Iwminis facies, utero commixsa luporum. quam cxcedens loco, eloquentiie cjus fluenta non
{/Eneid. 3). perderem, easdemque res eodcm sermone transfer-
Ubi liirrcsi-*, <\nK siliilabal in mundo, el me ct Pa- rem. Quod utrum consecutus sim necne, veslro
pam Theoi)bilum sui jaclabal erroris, lalraluque im- judicio rclmquo. Quam sciatisin quatuor partcs csse
pudeiUissimorum caiium ad inducendos simplices, divisam. In primo crcdcntcs horlalur ad Dominicnm
nostrum menliebalur assensum? Oppressa est ejus Pascha celobrandum in srcundo et terlio loco
:

aucloritate, et eloqueniia : et in morcm daemoniaco- ApoHinarium et Origenem jugulat in quarto, id e>l, :

rum spiriluum de le