iafefe;:;;

>>!
'- •'.', r;:.
-.''1

'
' '
' '
!:;: ! ;;::•:
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/p2patrologiaecur142mign
 PATROLOGIiE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECV UNIVEKSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OEGONOMICA,

OM\1DMSS.PATRI]M,DOCTORUMSCRIPTORIIMODEECCLESI4STICORDM,
SIVE LATINORUM, SIVE GR^CORUM,
QUI AB ^VO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III {ANNO 12A6) PRO LATINIS
ET CONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GR^CIS FLORUERUNT :

RECUSIO CimONOLOGIGA
OMNIUM QHJ: EXSTITERE MONUMENTORUM GATHOLICiE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESIiE SJiCULA,
JUXaA EDITI0NE9 ACCURATISSIMAS INTER SE GUMQUE N0NNULLI3 CODIGIBUS MANUSGRIPTIS GOLLATAS, PKRQUMA
DILIGENTER CASTIGATA DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS GONTINENTER ILLUSTRATA;
;

OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU^ TRIBUS NOVISSIMIS S/EGULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
detectis, aucta indicibus particularibus analyticis, singulos sive tomos sive auctores alicujus
;

momknti subsequentibus, don\ta; CAPITULIS INTRA IPSUM textum rite dispositis, negnon et
TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJEGTAMQUE MATE-
riam significantibus, adornata operibus cum dubiis, tum apocryphis, aliqua vero
;

auctoritate in ordine ad traditionem ecclesiastigam pollentibus, amplifigata;

duckntis et amplius locupletata indicibus auctorum sicut et operum, alph abetigis, ghr0n0l0gigu3,
STATISTICI?, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOfllCIS, in"qu6dque religionis pungtum, dogmatigum, moralk,
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORIGUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE SED PR^-
;

SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO,
QUIQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM
OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO SGRIPTURiE
;

SACRiE, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRE3 ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SGRIPTUR^ VERSU9, A PRIMO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT.
KDTIO ACGURATISSIMA, CiBTERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR GHARACTERUM NITIDITA3
CHART^ QUALITA3, INTEGRITAS TEXTUS, PERFEGTIO CORRECTIONIS, OPEHUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI.E DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR.^ESERTIMQUE ISTA COLLEGTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOL OGIGA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HAGTENUS HIC ILLIG SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
INNOSTRA BIBLIOTHECA,EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES .ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE
PKRTINENTIBUS GOADUNATORUM.

SERIES SECUNDA,
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECGLESI^ LATIN^E
A GREGORIO MAGNO AD INNOGENTIUM III

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliothecse Cleri untversse,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI^ ECCLESIASTICiE RAMOS EDITORE

PATR0LOGI.E TOMUS CXLII.

S. BRL^'0 HERBIPOLENSIS EPISCOPUS, S. ODILO ABBAS CLUNIAGENSIS, BERNO ABBAS AU-
GIENSIS, GREGORIUS VI, GLEMENS If, ROMANI PONTIFICES, RODULPHUS GLABER, WIPPO
PRESBYTER, ETG.
TOMUS UNICUS.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P, MIGNE SUCGESSORES,
IN VIA DICTA -.AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127

1880
 CTUDIES

1*1

^&93

Ex typis societatis dictaj Societas impressionis et librariK administrationum viarumqne ferratarum.

PAULO DUPONT. — Parisiis, in via dicta Jean-Jacqucs-Rousseau, 41. (Cl.) 116.9.80.

 S^GULUM XI.

S. BRUNONIS
HERBIPOLENSIS EPISCOPI,

S. ODILOl^ IBBHIS CLiUCEKSIS,

BERNONIS AUGIENSIS ABBATIS,

NUNC PRIMLM IN
OPERA OMNIA,
UMM COLLECTA, AD EDITIONES MELIORIS NOT.E RECOGNITA, ORDINATE DISPOSITA, AUCTA
ET EMENDATA.

AGGEDUNT
GREGORII VI, GLEIKIENTIS II,
ROMANORUM PONTIFICUM,

EPIISTOIiJB ET DlPIiOMATA;

RODLLFI GLABRl, WIPPONIS PRESBYTERI,

OPUSCDLA HISTORICA.
INTERMISCENTUR

GUIDONIS DE C.XSTRLLIONI-: REMENSIS ARCHIEPISCOPI, OLIYM AUSONENSIS, VASONIS LEODIENSIS,

GERAKDl 1 CAMER.ACENSIS, HUGONIS LINGONEiNSlS, HALINARDI LUGDUNENSIS, JORDANI LEMO-
VICENSIS, EPISCOPOHUM; SEIFIUDI ABBATIS TEGERNSEENSIS, ODORANNI MONAGHI S. PETRI
VIVI, HELGAUDI FLORI.\CENSIS MONAGHI, ANSELMI MONAGHI S. REMIGII REMENSIS,

SCRIPTA ¥EL SCRIPTORUII FRAGMEMTA QVJE SUPERSUMT.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,
Rlbliothecee Cleri universse,
SIVE

^
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI/E ECCLESIASTIC/E RAMOS EDITORl.

TOMUS UNICUS.
—

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCGESSORES,
IN VIA DICTA AVENUB DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127.
:

1880
 ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXLII CONTINENTUR.
- «-<a>vft-->~-^ -

SANCTUS BRUNO HERBIPOLENSIS EPISCOPUS.

Expositio in psalmos, col. 50. — Commenlarius in Ganlica, col. 530. — Commentarius in
fidem A.ihanasii, col. ^6-2.
Orationem Dominicam, Syrabolum apostolorum et

GREGOllIUS VI PAPA.
Epistolae et diplomata, col. 574.
CLEMENS II PAPA.
Epistolse et diplomala, col. 578.

OLIVA AUSONENSIS SIVE VICENSIS EPISCOPUS.

Sermoin natali S. Narcissi episcopi, col. 591. — De conversione beatae Afrae, col. o94. —
Epistolse, col. 599.
RODULFUS GLABER CLUNIAGENSIS MONACHUS.
Historiarum libri quinque, col. 611. — Vita S. Guiilelmi abbatis Divionensis, col. 698.

SEIFRIDUS ABBAS TEGERNSEENSIS.

Epistolae, col. 719.
VASO LEODIENSIS EPISGOPUS.
Epistolae, col. 763. — Charta, col. 765.

ODORANNUS MONACHUS S. PETRI VIVI.

Chronicon, col. 769. — Historia translationis SS. Saviniani,Potentiani et sociorum, col. 777. —
Opuscula XIII, col. 799. — Hymnus Savinianum sociosque ejus,
in S. col.826. — Epitaphia
Senonensia, col. 830.
S. ODILO ABBAS CLUNIACENSIS V.
Epistolse, col. 939. — Vita B.
Maioli abbatis, col. 943. —
Hymni IV in vigilia B. Maioli, col. 962.
— Vita Adalheidae imperatricis, col. 963. —
Miracuia ejusdera, col. 983. S. Odilonis serraones, —
col. 991. —S. Odilonis Credulitas, col. 1035. —
Carmina sacra et preces, col. 1035.

BERNO ABBAS AUGI.^ DIVITIS.

De officiis ecclesiasticis, col. 1055. — De celebratione Adventus Domini, col. 1079. De jejunio
Quatuor Temporum, coL 1087. — Opuscula de musica, col. 1097. —
Epistoiae, col.1156. —
Vita
S. Meginradi, col. 1176. — Vita S. Udalrici, col. 1183. — Garmina, col. 1203.

WIPPO PRESBYTER, CONRADI SALICI ET HENRICI III IMPP. SACELLANUS.

Vita Gonradi Salici, col. 1217. — Panegyricus Henrici III, col. 1249. — Proverbia, col. 1259.

HELGAUDUS FLORIACENCIS MONAGHUS.

Vita Roberti regis, col. 1267.

GERARDUS GAMERAGENSIS EPISCOPUS.

I

Acta synodi Atrebatensis in Manichaios, col. 1269. — Epistolae, col. 1313.

HUGO LINGONENSIS EPISCOPUS.

De corpore et sangume Domini, col. 1325.

HALINARDUS LUGDUNENSIS EPISCOPUS.

Epistolae, col. 1345.
JORDANUS LEMOVICENSIS EPISGOPUS.
Epistola ad Benedictum VIII, col. 1349. — Diplomata duo, col. 1351. — Acta concilii Lemovi-
censis II, col. 1353.

GUIDO DE CASTELLIONE REMENSIS ARCHIEPISGOPUS.

Diplomata, col. 1405.

ANSELMUS MONACHUS S. REMIGII REMENSIS.

Historia dedicationis ecclesiie S. Reniigii Remensis, col. 1415.
 ANNO DOMl.NI MXLV.

SANCTUS BRUNO
HERBIPOLENSIS EPISCOPUS

SANCTl BKUNONIS OPERA

POST REYSERl ET COCHLEI CURAS
RECENSUIT

HENHEGUS BENZmGim^
IN IXIVEUPITATE IIERBIPOLEXSI TIIEOLOGLE PROFESSOR

PROLEGOMENA
De S. Brunoni^i Fita et rebm gesHx.
I. A do I, Garinthiae duce et maL:^e Mathilde, Hermanni II

i. Bruno (B?w«' Herbipolensis S. Wirzebur-

S. ducis Alamannorum, (ilia. Consanguineos habuit
gensis episcopus, ex illustri ducum Saxunise, Fian- Grcgorium V, Kummum pontificcm et imperatores
coniae et Carinlhiae prosapia, qucC Ottoncs ot Franco- Conradum 11 et Henricum IK.Quce genealogia ut
nico3 Caesares germinavit, ortus est, patre Gonra- uno intuitu pateat, integrum arborem subjicimus.

Ludolphus, dux Saxoniae,

+ 864.

Otto illustris, dux Sjxonise.

t 792.

Henricus I, imperalor, Conradus, comes Franco t 805,

919—936 uxor Glisniuda.

Conradus I, imp. Werner, comes

Olto I, imperalor,
936—975 912—918 in Rothenburg Franconiae.

Luitgardis Conradus sapiens, Lotharingise et

Franconis dux, t 955.

Bruno, 3. Coiii:\dus I 4. Guilelmus

1. Henrirus, 2.
Franconiae dux dux CarinlliiKt 1012 ep. argentor.

t789 postea Gregor. pp. V. uxor : Mathildis, (ilia + 1048

+ 999 Hermanni II ducis Alcm.

S. DRUNO, Conr.idus II junior

Conradus II, imp.
ep. Herbipolen. Carinthiaj et Franron. dux,
1024-1039
1034-1045 1 1 039
I

Henriruslll. imp.
1039—1056.

Brunonom noslrum filium fuis.«cConradi IcxMa-B/i^«'"'» fuhso Cuonradi rfum e.v Mathildc.Ex quo
thildf, ex iis palet, qu.-e llermannus Contractus ad rccte concIusiL P./Ernilianus Wsscrmann {?'), Bruno-
a. 103'» de ejus genere tradit (i;, cum filium fuisse nem nostrum et Conradum II, Garinthia^ ducem,
exMatliilde Cuonrndi ducis, si conferas cum iis qu.-e ejusdem patris ac matris lilios fuisse. Hinc patet
ad a. 1024 de juniore Conrado prrdit (2), eum itcm quantopcrc crront ii (4), qui Gonradum 11 patrem

(1) Ed. Usscrmann I, p. 20G. bollcn. Leipzig, 17i4, tab. 27.

Bruschius,Fries in chronicis Wirceb..Hieron.,
(2) Ibid., p. 201 (4;
(3;Episcopalus Wirceburgcnsis. Typi« Sanb lasia- Megiserus in Annalibus Carinthiae.
nia, pho Ta-
ITOi, t. I, p. 47. Gf. HuDner Gencalogiph

Patboi.. G.XLII.
n S. BRUNO HEHBIPOLEN^IS EPISCOPUS. 12

liruaoiiis fuciuiiL,quu(l oL cx co capite falsum csse A 'lo ^^ comite de Hcnneljerg, mareschalli muncre
apparet, quod Gonradus iste anno 1039 immalura pro rnoi'c fungente introductuin fuisse (15), memo-
morlx, ut aiunt annales Ilildesiensos (5) defuncLus riac traditum est.

sit, Bruno vcro jam canus a. 1045 diem suprcmum Non desunt, qui anno 1033 (10; episcopum factum
obicril. Patct porro falsissimum cssc, Drunoucm cx dicant, diversumque diem incocpti ejiiscopatus tra-
comitibus de Querfurt fuissc oriundum (G), vcl ma- dant (17).
trem habuissc Mathildcm de Quernfurt, (iliam Gc- Verum probatissimi quique auctores (18) in an-
bhardi dc Qucrnfurt ct Sophia^ de JMansrdd, ut num Cumque certum sit, Bruno-
1034 conscntiunt.
alii (7) autumarunt. Fahula isLa licet a multis ct nem 27 Maii 10-45 diem supremum obiisse, porro
gravibus aucloribus tradatur, nullis Lanien antiqui- cum annos 11, mensem 1, dies 14 in cathedra Her-
tatis monumentis nitilur, imo tabulis Quernfurtcn- bipolcnsi sedissc, dubitari ne<iuit, cum a. 1034
siumgenealogicis(8)refutaturetc-\indeorLumtraxit; episcopaLu poLiLum fui;-se, cum tantidem tempo-
quod Brunoncm nosLrum quidam cum S. Brunone, ris a 14 Aprilis 1034 ad 21 Maii 1045 usque de-
episcopoet martyrcalquc Borussiaa apostolo a. 1009 fluxerit.
pro fidc interleclo, qui rcvera comcs de Quernlurt 3*. Bruno, in episcopum promolus, vere se a Deo
fuit, confudcrint, alii vcro, licet utrumque disLin- „ datum, ut eum Annales (lildesienses (19) vocant
, I 1%
/• -11
ri • 1 •IJ i-..,i:i . T' i ._i _.-i rT\'L^^ ; /Chn\
gucrenljfama illa J5ruDonem Herbipolensem cx ca
1

osLendit :« Vir craL, ut ait Trithemius (20), per ora-

dem QucrnfurLcnsium stirpc fuissc, deccpti, genea- « nia Dco et hominibus acceptus, justus, doctus et
lopiam compoKucrint, qua) omni carct fundamento. « christianaeIcgis cultor et propagator integerri-
eadem sancLi noslri genealogia verosimilc lit
E.\ « mus.
Episcopus factus, pergit idem abbas Span-
»

admodum, cum nomen Brunonis a patruo Brunone, heimensis « in omni sanctitate et jusLitia omni
qui postea Gregoriys papa V fuit, sorLiLum fuissc. « terapore diligentissimo studuit et omne bonum
2. Quid antc episcopatum gesscrit Bruno, memo- « quod verbo docuit, prius opere demonstravit. »

ria prorsus iuLercidit, nisi quod cum praepositura Eluxit vero praescrtim inter sanctissimi viri \ir-
VII summi templi Goslariensis fuissc, cx msnachi- lutes eximius quidam cultus divinizelus, Hinc ela-
Hamerslebiensis narratione dc basilica Goslariensi boratum magno labore opus, cui praeludimus, in
ejusque praepositis (9) discamus. PsaImos,quod S. Kiliano offerens ecclesiaj suse ca-
S.Gum Conradus II imperator a. 1034 Quadrage- thedrali donavit; huic vel consecrata maxima so-
simse tcmpure Wirzcbugi comitia celebrarct (10) lemniLate vel extructa atque ornata summa libe-
I)atruclem suum Brunonem, conscntientc unanimi- ralitale tcmpla.
Mcginhardi dcfuncti locum,eccIesi.-E
ler clcro (11) in Anno GhrisLi 1034, 7 sept. Bruno sacellum S. Be-
Herbipolensi prasponi curavit et in cjus gratiam C nedicLi monasterii in Schwarzach a Wolfgero ab-
iisdem in coraitiis scdis privilegia amplissimc con- bate cxtructum consecravit [2[).
firmavit (12). Bruno vero in dic Paschffi (13) qua; Anno 103G, 8 kal. Jun. dedicationi ecclesiffi Bu-
tunc 14 Aprilis fuit S. Burch^rdi locum, episcopus storfianos apud Paderbornam Bruno a Moinwerko
XLX, occupavit; porro fcria quinta post Pascha episcopo adscitus una cum S. Bardone Mogunlino
Meinungo3 homagium susccpisse (1-4) et a Gebhar- et Heriinanus Goloniensi archiepiscopis interfuit,

(5) Ap. Pcrtz V, p. 103. ibid. Vll, 425, Ghron. ^Viccrb. Baluzianum ibid. II,
(G) lla ali(jui ap. Fries. 214 mortem praideccssoris, de qua eadem habetur
_
(7) ILa Bruschius,Elias Rcusncrus in auclarioopc- dissensio in diem 21 Martii 1034 rcponit. Denique
ris gcnealogici I5aat>.ixwv, p. 45, et cx iis Ilcnsehc- duo monumcnta habentur omni exceplionc superio-
nius in Actis SS. ad dicm 17 Rlaii, cL Pagius, Gril. ra, ot sunt aclus consocrationis ecclesia^ S. Burchar-
Baronii ad a. 1045 n. 2, aliique, Trithcmius Saxo- quo eadem consecratio
di Heii)ipoli fact;T3 a. 1042, in
ncm facit. dioebaturannoNUIconsecrationisBrunonis perracta
(8) Cf. Hubncr op. cil., 1. II, Lab. 334. (ap. Gropp. Chron. Wirzeb., t. 11, 20G) el aclus con-
(9) Ap. Leibnitz, Scriplt. rerum Hi-unsvicensium secrationis crypla; ecclesi;c calhedralis. c^ua' cele-
t. 11. p. 507. hraLa est die 21 ab obitu Brunonis et dicilur facta
(lO)Nnnu:Ti. anonym. ap. Ludewig Sci'iplt. rornm anno XI consocraLionis ejusdem.
Wirceburgcu. in nutis a(i I'risii Ghron. (19) Perlz, V, 1G9.
(11) Bruschius.
(20) Annalium, t. I, p. 1C)9.
(12) Monum. vetus ap. r.aum in pnedicaLiune ha-
bila in Jubila!0 Brunoniano anno 1745. (21) Monum. anonym. ap. Ludowig Scriptt. Wir-
(13) llerm. Cnntractus ad a. 1034. ceb., p. 4G7. Bruschius, Centuria monasteriorum,
(14) Mou. voL. ap. Ludewig 1. c. f. Ghronicon Schwarzacense ap. Ludewi^
1 45.

(15) Spaugcr.boi'^, Gl.ir.n." lloiini,:borgon., f. 7 4 Soripll.rorum Gcrm., t. 11, p. IG, ijuod ojusmodi
cf. f._81. hiotum in VI Id. Sept. 1038 repomt. In ecclesia
(.G) Bruschius.duo chonogiiipbi ;ip. Gropp. Coll. Sohwarzaccnsi,modo a Vandalis destrucLa, habeba-
novissima «criplL. r(M'um VViirch. 1. 810, S23 duo lurolim lapis, in quo episcopus astans S. Pclro se-
inonum. vott. ap. Ludowig I. c. donti ecclesiam oirorebal, in sculptis infra verbis
(17) Frios 14 Maiiii cpisooiialu polilum.niomim. iiujusmodi :« Mruno episcopus f S. Pelrus aposto-
ap. Lud.2G Aprilis 1033 lcr 5 posl 1'ascha Meiniiii- lus. » ILvc ex cxcoptis hahoo Fabricii cujusdam,
go fuisse contondunt. ([ui s;oou'ool!ippoplurimaad historiam noslram per-
(18) Herm. Gonlr. Anii. Hihh^sien. ap. Portz V, lincntia magiui diligenlia congossit. qu* in biblio-
y9. Ann. AugusLani, ibid, \ , 125. Bernoldi Ghi-ou. Iheca liuiversilatis asservantur.
 13 PROI.EGOMENA. 14

ijiioruiniiJhibiloconsiliosee.^clesiairiCuiiicanonii"o- A. S. Crucis, Maria^ Deipario, S. .Vnilin'.-!' ii;. i.Uoli

rum collegio extruxi:>se in diplomate donationis tc- S. Burchardi ct S. Rcmigii dcdicavit, assistontibus
slatu? S.Mfin\vcrkus,Padcrbonen^iscpi^co[tusi22). Suidgoro, I^ambcrgcnsi episcopo, (jui poslea Cle-
Eodeni anno 103G die 15 Aug. cnriam quamdam mcns II summus pontifex fuit, Ileriberlo Eichstet-

in Padcrbonensi episcopatu sitam Sunrgk nomino tcnsi, Severo Pragensi, Cadalo Cilizcnsi, ct Ehrcn-
quam ex paterna h<Trcditate, facta cum IVatre par- frido Bullancnsi (27).

litione (23\ possidebal, qua;, toste Frisio, 200mar- Eodcm anno 1042, die S. Burchardo sacra, qua;
casargcnti (2i^ ferebat Dcoet S. Kiliano obtulit.hoc cst 14 Oot. a Gozonanno, Eiclilcttcnsi C[)iscopo, in-

estecclcsia} snaj calhcdrali qua3 tunc S.Kiliani voca- vitalus, astitit dedicationi ccclesi;o S. Walburgis.
batur,dunavit;duplcxque pra;terca tributum cx ea- Cumquc episcopus iste tcrtio post die prajmatura
dom villasingulis annisccclesia? ejusquc clcro sol niorte,abrcptusfuisset, r>runoni sopcliendi oflicium
vendum procuravit. Cujus donationis diploma au- obtigit (28).

thenticum cuni prolegomeni^; nostrisintegrum siib- Plurimas donique ecclesias et scholas in propria
didimus. magis lirmarcntur, Bruno nedum
Qu.-c ut diocosi vel extruxit vel redditibus dotavit (29).
in festo S. Johannis Baptist;c post sermoncm ad Maximam voro sanclissimi praesulis solertiam
populum habitum,id se faclurum publice edixit,ut ipsa calhedralis ecclesia sibi v!ndicavit,quam male
^
si quid a qujquam objici possct, libcrc proferendi struclam ot vctuslatc ruinosam a. 1042 (30) a fun-
tempus haberot; scd Mogunliam cliam proliciscens damonfis erigerc instituit, totumque [latrimonium
subsistenlcs ibidem Conradum II imperatorem et in extrucndam ornandamquo impendit (31) anno

episcopos S. Bardonem M.iguntinum ct Rotbonem doniquc 1043presbyterium et subjacentem cryptam

Padcrborncnsem, ut llerbipoli fcstum Virginis As- absolvit (32) Unde in porle apsidis exteriori adhuc
sumptai secuni cclobrarent et donationi ut testes videtur insculptum ejus nionogrammo,de quo plura
assistcrenl, invitaverat ^25). Imo ct tabul.s xvecc postea dicomus. Non id laiaen assecutus est piissi-
insculptam in ecclesia Sunvyk affigi curavit. Ea ta- mus prffisul, ut ecclesiam,quam restilui curaverat,
inen pra;dia postmodum ad episcopos Paderbor- ipso Deo consecraret.Antequam iter in Hungariam,
ncnscs ccsserunt, jamquc sa^culo xvi ineunto opud quod uliiinura fiat, aggrodcretur, jam crypta3 dedi-
Herbipolenses, amplius non orant (26). cationem paraverat; verumtamen morte prsreptus
Dic Penlcco.^tes anni 1042 ecclesiam S. Bur- alteri opus perficiendum reliquit, qui fuitS.Bardo,

chardi Ilerbipolitanam a Willemutho, ejusdcm mo- dictus Chrysostomus, archiepiscopus Moguntinus.

nasterii abbatc, 1033 incceptam ct modo felicitcr Die igitur 15 Junii 1045, qua2 vigesima prinia post
ad fastigium perductam in honorem S. Trinitatin, Brunonis obitum fuit, consecrata est (33).
n
^
22; Schaten Annale.-: Palerbornenses, t. I, 493. archivio capituli asservatur t. II, p. 13 et B. Neu-
Vita S. .Moinworki ap. Lcibnitz, Scriptt. rorum mann in dcscriptione dodicationis tcmpli aulici 1745
Brunsvicen. t. I. p. 503. p. 2-9 ubi singula.ere scul[ita habontur. Est aufem
(23; Frisius Chron. Herbip. actus consecrationis,quodin Brunoniana chronolo-
(24) Mon. anonym. ap. Haum, I. c, p. 112 ait gia magni est momenti secundum apographum (fac-
1100 rnarca.^ l^rotulissc. similo) ap. Ncumann hujus lenoris « Anno incar- :

(25) Frisius, Schaton, I, .507. <(nationisDoniini millosimo XL° VI",indictionc xv,

(20) Frisius, Schatcn, I, 510. Testatur hic locnm " rcgnantc gloi'iosissimo rege Hcinrico, regni ejus
illum in fertili rcgionoapudJBorgentrich situni fuis- <'VII", ordinationis autem ojus anno XVII", XI"
scverumtamen sua a;tate nonnisi qujEdam ccclesia) « vcro ordiualionis anno Brunonis Wirziburgensis
rudera extitisso. Ibid. « ecclesi;jD vcnerabilis cpiscopi, XX" priiiio dio obi-
(27) Frisius, lioinhaid Chron. Wirceb. ap. Ludc- « tus sui, VI" Kalend. scilicot Junii, dodicata est
\vig,lIofmann .\nn. Rambergenses ap. eundem t.I, « tuoc crypla in honorem sanctie Trinitatis ac S.
[). 67 Scriplt. Hamb. .\ctus consecrationis olim in « Crucis ct S. Mariio somper V'irginis otS. Stcphani
capituloS. Burrhardi aspcrvatus allcgatus adropp. « protomartyris et in honorem omnium sanclorum
Chron. Wirceb. t. II. 206. « niaityrum et corum, quorum rcliquia; hic conti-
(28) Bruschius Cal. episcoporum Eystetten. f. IS3 « nontur. IIoc cst dc capillis sancti Sfhophani pro-
verso, Gretscr Cat. cpisc. Eystetten. t. X Opp. « fornarfyris et do lapido, quo lapidafus est,de velo
|). 845 cx anonymo Hasenricdano anni 1075 " (ilodcsindis V, ab angelo oi ju.xfa altare S. Ste-
(29i Bruschius, Kottlerinsorrn. in .lubil.To Hruno- D « phaui allato et imposito, ([uo involufa} sunt reli-
niano 1745habito. « quif)-! do osse humcri S. Stephani. De sandalio et

(30j Frisius. « tunica S. Sfophani, do sanguinc S. Stephani. Re-

(31) Trithemius in .\nn. Fri.^ius. « Iiqui<fi S. Viti mart. Roli([uiai S. Lamberti M. Re-
(.32) llimrnoilstein, der St-Ki!ians-Dom zii Wiirz- « liquiio sanctorum Ccelostini ot Taurini. Roli^iuiaj
burg. 1«.50, p. 7. « sanoli M.irooUiani M.Roliqu:a3 S.Blasii. Reli([uia;
(33; Cum a. 1690 amovorolur altarc cry[it.T! in- « S. Coorgii M. sanctorum Infantiuin. Sanotorum
venta ost capsula ruroa, in quain Bruno roliquias « martyrum Maroollini ct Pctri. Saiiotorum Diony-

repo^uorat ot sigillo clauseraf, in cujus apoiculo " sii et Pancratii. S. Sixti M. S. M. S;c|)hani pp. et
vorba Br[>.nc f.ps insculpta orant. Ilfcc simul cum « Cyriaci. S. Mauricii M. S. Laurentii M. S. Apolli-
actu consccrationisettribus inconsi granis in [)lum- " noris M. Sanctorum martyrum ProLi ct Chryso-
bearn thccam sigiilo Bardonis clausam inimissa " goni. S. ;\lexandri. De craficula S. Laurentii. »
eral. Qua; simul a 1743, curn a Fridorico Carolo Notandum lamen vcl in i[)so originali vel in apo-
do Sphoonbor:!, t'mc Rrunonis puccos-.soif^jfftjq^lurn grapho inonduin hab(Mi, cum lcgondum sit a. 1045
aulicum coiiseorareLiir, in siiinmo alfari locondita iiiflictionc XIII, uL ogrogic ostendit tnnc tcmporis
sunt. H-T^c o\ diaiio .Joh. Born. Mayor. episcopi V. Gronp. coloborriinus Historiogrn.rluia nostcr,
Chrysopoliluiii el suu^iaganei Herbipolensis,quod in nisi velis ipsum acLuni sibi contrad.c-Te,

KA
 15 S. BIIUNO HEUBIPOLENSIS EPISCOPUS. 16

4. Xcc iiiinnr luil S. iJrunuiii.s in paiipcrcs ciira, ^ iii caLlicdram Eichslettcnscin, defuncto IraLre Ileri-
Siquidem cx cjusdcin curi,'c Suiiryk dictaj rcdditi- berto vacantcm, promotus.est (39).
bus,quibus cathedralcm ccclcsiam ditavcrat,singu- Ilenricus rex, a. 1043 cx Pannonia redux, Ulmae
lis annis pcr totam Ouadragesimam duodecim pau- colloquium generale habuit. Post Constantiam tem-
pcres nutriri, feria vcro sn.xta in Pnrasceve vestiri porc synodi cum quam plurimis episcopis venit
eliam jusscrit (34). die autcm wdubjentix; qua3 esl feria5in CcEnaDo-
5. Tantaj Brunonis virtutes magis ([uam saigui- mini, cum episcopo Gonstantiensi gradus confren-
nis vincula cum imperatoribus Conrado 11 et Hen- dcns,suos subditos ad pacem hortatus est odictoque
rico IIIacceptissimum reddidere. Ncque tamen is pacem flrmavit, omnibusque, qui se laisissont, ex
erat Bruno, qui polilicorum more auiam rcgiam sc- christian.-B legis instituto publice condonavit (40).
queretur et regum gratiasihi consu]eret,scd ea^iua Interciderunt quidem monumenta,quibus in specie
poUcbat auctoritatc, ut ecclesiis prodesset, alque probare possemus, Brunonem nostrum inter aucto-
prfficlara quajque promoveret, usus ost, quod sc- res tam egregii edicti fuisse. Vorumtamen praesu-
quentibus cxemplis probabiruus. mondum est,eum utpotc imperii principem conciliia
Gum a. Augusta? comitia cclchrarentur,
-1040 intorfuisse et ex similitcr actis vero admodum
;

Brunonis nostrialiorumquc episcoporum intcrventu _ simile est, eum prae omnibus illis annumerandum,
Hcnricus rex ecclesiam in Rinichnach monasterio qui rcgi rem adeo inauditam atque germanorum
Altahensi 16 Kal. Febr. attribuit (35). illius ajvi moribus adeo repugnantem suaserunt.
Paulo post OKal.Febr. ejusdem anni IJrunonisct Tribuitur etiam a plurimis Brunoni nostro insi-
Thiotrici Metensis interventu Ilenricus comitatum gne ejusdem generis factum,quod in obsidione Me-
Hasbaniaj ccclesiffi Leodiensi concessit (30). diolanensi a. 1037 (41) accidit. Narrant Conradum
Anno sequente 1041 alterum pr«stantissimum imperatorem perduelles quosdam Longobardiae
beneficium eidem ccclesiae Leodiensi pra3stitit.Cum episcopos, inter quos et Mediolanensem,in vincula
enim in episcopum ibidem electus fuissct Wazo.vir conjecisse. Hic vero cum custodia evasisset, rex
pius ac doctus, ct ad regem, qiii Ratisbona?, Bohe- eum insccutus Mediolanum per intogrum annum
mos aggrcssurus,morabatur, consensus regii impe- obsedit, aliumijue in ejus cathedram suffecit. Cum
trandicausamissus fuisset,multi aulicorum electio- Conradus castrum quoddam S. Ambrosii
igitur
nem sine regio favore factam cassam esse et ex prope Mediolanum Curbilum dictum obsideret, die
capellanis regiis aliquem,qui non tantum pr.icesse, Pentecostes, cuin ccelum antoa seronum fuisset,
scd et prodesse sciret, promovendum, causabantur. horrenda tempestas cxorta est tantaque fulgura,ut
Jamque rcgio juvenis animus in id propendebat,ut multi homineset equi in castris perimerentur,qui-
ad Lcodienses alterum destinaret, nisi ex universo C (lam etiam prae horrore mente caperentur. Eos vero
coetu Bruno solus cum Herimanno Coloniensi resti- qui extra castra fuerant, reduces nihil se de tem-
tissent, annumque regis et procerum ad saniora pestate sensisse dicebant. Imperatorem vero eodem
traxissent (37). tompore missa; astitisse, episcopum autem Bruno-
Anno 1042 3 Jan. Henricus rex in Hcercsheim nem, Bertulfum imperatoris secretarium aliosque
Brunoni ejusque occlesioe varia praedia in pago Co- tcstatos esse, se S. Ambrosium vidisse, gravia regi
ckengaw ad Cocheram sito, in Sindringen nempe, minitantem, nisi obsidione cederet.
Suemeilendorf,Gero!zhagen et Buch conccssit (38;. Wippo presbyter imp^ratoris familiaris, qui vi-
Hujus etiam donationis actuin in oppendice addi- tam Conradi scripsit, tempestatem memorat, de
dimus. visione tacet (42).
Eodem anno Briinonis instinctu GozmaDnus ex Multi indefinite Brunonem episcopum nomi-
comitibus de Rothcnburg,clcricus Wirzcburgensis, nant (43), quin ojus sodem indicont, cum ta-

(34) Vide diplonia donationis. Ila porro ms. anti- P. Neugart in cpiscopalu Constantionsi l, 353.
quum allogatiiin a Raiiin in sermone suprat cit. (41) l)e anno,([uod id actum fuerit,cortant aucto-
(35) Ilansilz Germ. sacra t. H, p. 100. Diplonia rcs. Bruschius, Spangcnberg iChron. Henneberg. 1.
extat iii robus .\ltahen. addition. Cevoldi. n II,c. I). l^lirun. ap. Grapp. iNovis. coll. I, 823),
cxlant ap. Chapeauvillc I, 270, ci ap.
(30) Lillin"a3 ct alterum (in oxccrplis Fabricii fol. 130 verso),
Aubert. Mir;unm in opp. dinlon.at. ot hist. t. I, n. annum 4054 indigitant. Herm. vcro Contractus,
20'i ed. 2. Bruxcll. 1723. Gnnradus abbas Irsporgcnsis, ann. Hildesien. ap.
(37) Anselmi gosta poniincuiii Lcodicnsiiim an. Porlz V, 09. Augustan. V, 125, Melliconces XI,
*
Pcrtz IX, 220. 408 ad a. 1037 rcforunt Conradi itcr in Italiam, in
(38) Frisius cLalii. Lang. Rogcs!a Bnica I, S3. quo rcvcra factum id fuissc admittendum esl, cum
(30) ILaauonynuis lla-i-nriodnniis ap. Gretserum aiuid Muratorium (Anlt. Ital. t. 1, p. GOO) habeatur
Cat. opp. Eyftatton. t. .\. oiip. S'*7, ([ui oliam ait (liploraa Conradi datum in obsidione Mediolanonsi
llf^riberluin ad Brun(uiis |)otilionoiii iiromotuiii in pervigilio Pcnt costos 1037.0mnino explodondus
fuisso.Cuui id vcro a. 1021 liiclum riiisse o[)oi'torot, ost Sigcberlus Gomblaccnsis qui a. 1039 admittit.
(juo IJrunoni nulluui adhuc ciiin Wirzol)oi-gonsil)us ('i2) Apud
Pisloriuin script. rorum Gcrm. l. III,
ei'atvinculum,dc Iiacre alii.-ijmliciuiu cominillinuir. p. 4S1, itom, Ilepidannus ap. Goldast. Rcrum .\la-
(40) Cf. Ihuizhoim C(^nc"ilia Gonii. III, 1|(). ot maiin. t. I. Tompostatem cliam rcticcnt Hcrm.
auctopos al) oo allcgatas. Id vcro facti ad a. i(,)43 Coiilr. ot Gonradus abbas 1'rspergensis.
ciiin Ilormanno Gontraclo, non voro ad a. 104'4 u(
(13) Sigobort. Gomblaccn. ap. Pislorium I. 833,
iuiu. llildcs. ct llarzheiin cgerunt, egregie oslendiL Pcr;z Vlil, 358, Ricobaldus Ferrarien. ap. Murator.
17 •PHOLEGUMENA. 18

nen plurimi ea fetato Brunoncs cpiscopi fucrint. A. flani vetustumasccnrlitcum nriinonc Ilprbipnncnpi,
Brunonem vero nostrum uno orc omnes Horbipo- Alamanno, abbalc monastcrii in Suessontcin, non

bense8(4i)fuisse ac tunc missam praesente impera- longc a castro siti, ot Reichildc, vidua Alberti, co-
lore cantasse dicunt, adeoque in ipsa proprii Hcr- mitis de Ebcrsbcrg, quse defuncto in pnocedentc
bipolensis lectiones haec historia admissa alque in Quadragesima marilo, tunc castelli domina erat.

ccclesiis nostris cst dcpicta.Est vero scriptor anna- Dum vero comitissa rogeni rogaret, ut nepoti suo
liumHildesiensium,cujusverbaannalista?Saxoni(45) ex fratro, Welfoni nempe III, fcuda a marito pos-
etiam inserla sunt,qui suspicionem aliquam movet sessa concederet,solarium pra; nimia vetustate cor-
ne Bruno noster cum Brunone Mindensi(1037-I045) ruit. Rcxbalncum subjaccns lapsus, incolnmis
in

cnnfususnon fucrit.Nimirumtradunt isti,Brunonem abbas Alamannus sine induciis

evasit,Rcicliildis ct

Mindensem ipsa illa Pentecostes die, qua; tempc- cxtincti sunt, Bruno gravissimc Iffisus usque ad

state infesta fuit, in campo prope Mediolanum, soptimumveloclavum dicm,qui feria ii postPascha
astante rege et proceribus, episcopalem unctionem fuit, vitam protraxit.Ita Aventinus et Frisius (48).

ab Herimannn.Coloniensi archiepiscopo,susccpissc-, Errant taincn isti auctores ct cos sccuti Johanncs

de apparente tamen atqueaBrunone viso Ambrosio Mueller IIerl)ipolcnsis,Adlsreitcr Bruncrusque Boici
8ilent.PrieproperesaneP..-Emilianus Usscrmann^^O) „ chronographi cum fabulam quandam dc spectro,
dixitalios visionemillam Brunoni Mindensitribucre, quod paulo ante casum Brunoni infausta pra^dixerit,
cum nequaquam illi de viso a Minderisi Ambrosio admittunt. Narrant enim,cum navis, qua episcopus
loquantur; pra^propcre editores Pcrtziani, in indice vehebatur ad vorticom illum, qui Danuhium in illa
vcl in noliSjUbi Bruno cpiscopus indelinile in textu rogiono infcstum reddit, pcrvenissot, stetisse in

scriptorum vocabatur,Mindensem indigitarunt.Non montc spectrum quoddam quod Bru-

atri coloris,

negamus lamen aliquid dubii exinde oriri. Verum- nonem itaallocutum sit :«Ego,episcope.sum malus
tamen cum vero simillimum sit,Brunonemjiostrum genius tuus; mcus eris, quocumque ioris; modo
Conradum in Ilaliam secutum fuisse, cum eum ad quidem tibi parcam, sed mox mc iterum vidcbis.»
id vasalli ofticium adegerit, atque eum crebris vici- In ipso loco usquo ad a. 1.530 sletisse turrem,quam
bu8 regis aulam secutum videamus, cum
fuisse diahoti dictitabant.Hac de fabclla Baronius in notis
porro inter illius pra^sulis consecrationem divina ad martyrologium Romanum Aventinum,quod san-
illa pati potuerit.nihilque decrelorium obstet; cen- ctitati Brunonis a Romanis pontificibus commen-
hucusque tradita
seraus, ea qua; in ecclesia nostra data3 obsit, aeriter carpsit. Qu.-e sane a plehecula
atque admissa fuere.sua posscssione non essc tur- inventa cst,qua3,cum sibi in mcntem inducerc non
banda. Nonnullaj tamen circumstantiie incerta^ re- posset,sanctissimum virum tam infelici casu extin-
manebunt (47). C ctum fuisso, id sibi aliter extricare non valuit,nisi
6.CumdeniqueBruno Henricum Illinllungariam, odio diaboli actum esse. Dics Brunoni emortualis
ut Petrum regem restitueret, proficiscentom sequc- fuit 27 Maii 1045ct dn anno quidcm nulla debitatio.
rclur,accidit infaustissimus ille casus, qui sanctis- Dicm vero diversimode iudicant auctorcs,ita tamen
simum prajsulem suo gregi eripuit. Cum enim rcx ut monumentorum pondus et numerus diem 27 Maii
circa fostum Pentecostes in castrum ad Danubium certissimain plane reddat (49).
ex adverso oppidi Ips situm,Besenburg(BcDscnberg Hermannus quidom Contractus et ex co Dcrnol-
S. Poersenburg) dictum,divertisset,soIarium quod- dus (.')()) cum 7 Kal. Junii ad superos evolassc di-

Script. rorum llal. t. IX, p. 120, gosta pontificum in Chron. cx narratione sibi a monacho monasterii
Cameracen.Pcrtz IX, 487 Albericos monachus trium illiut^transmissa,dum 1530 in comitiis Augustanis
fonlium ap.Leibnitzt.il accessinnum historicarum esset. Hreviter Ann. Aug. a]). Pcrlz, V, 126. Quse
p. 70. Bruschius ct post eum alii narrant omnes regis au-
(44)Chron.
III ap. Grop. NVjviss. Coll. t. 1. 843, licos adfuisso rogcmquc fonestram apprehendisse,
raonum. vctns ignoti auctoris ap, Ludewig p. ha!c postca a fama rcm augcnte et ornanle addila
468, Bruschnis, Frisius, Reinhar-d, Joh. Mullor, sunt.
Spangonberg vero (Chron. Ilonncberg. 1. II, c. 1) Chron. ap. Gropp. (Noviss. ColL
(19) Ita triplcx
nescio an monumonto fultus, un t,x chronicis Iler- I,817, 819, 823; Bruschius, abbas Uspergensis,
q
bipolcn. concludcns afdrmat I'opponom VIII, comi- Trithemius, editor psalterii Rcyscrianus ulcrque
tem de Henneberg a. 1034, utpote vaHallum a Bru- s.-nculi xv; Nocrolngium Onaldinum apud Ekkard
none evocatum, ut se in Italiam soqucrctur de ; Comm. de rcbus Franci;e Or. 1, 490; Ekkehardi
iacto tamen lacet. Chron. WMrceb. ap. Ekkard I, 818; Pertz VIII, 30
(45j Ann. Hildcs. Pertz V,10, ann. Saxo VIII,080, Chron. Wirccb.ap.B.aluz. Misccllan.l, .501 Pcrtz II, :

(46) Episcopatus Wirccburgen. in S. Brunonc n. 24'j,Kaiendariuin in libro C;Brimnniali cathcdrali ec-

xni. clcsi.i',(inod postea in i)ii)liotIiccaiu Schliniljachia-
(47) Falsissimum sme dubio cst,rcgom tnnc intor nam transicr;it,sa;culi xv..Morlu;irium Raderborncn.
missarum solemnia coronulum ruissc.Usscrmanus i!)c;ithodraliTrcviccn.asscrvaLumsaic. xii; Annalista
Sigeberli vcrbarcfcrenslcgendum putat; cum impc- S;ixo, Pcrlz VIII, 087. Accoflunl publicii documcnta
ralor in parva rcclcsia sccus urbcm mnrrirclnr non : ni)iiii exccptinnc superiora; epitaphia nompo ipsa
coroniirelur. Quod si Bruno nostor inlor missani, I)riinonis,ch;irta cnnsccrationis crypt.-e ecclcsia) ca-
consecrationis nempe, Ambrnsium vidil,laril(; indo Ihcdndis, ciiarla dcnifiuc Iranslationis a. 1257, de
exorta est npinio, ipsum mis.^-am cantas;.<', fjiia infra flicoiims.
(4ftj Avontinus 1. v Ann.Bolcorum i;. '.]'). Frisius (.50; Ap. Pcrlz Vll, 425.
19 S. BRUNO HERBIPOLENSIS EPISGOPUS. 20

Cunt. Quod quidcm transmitlendum crat, nisi An- A quod usque ad a. 1616 in
Ijalur in anniversario,
dreas episcopus Wirgcburgcnsis in slatutis synoda- Brunonis memoria celebratum est.
libus a. 1314 (51) legem tulisset, quaj postca a Alterum quod eruditos rnullum exercuit,est ejus
Wolframo 1.329 ct a CoUrido IV a. sua VM m monogramma,quod iii parteexteriore apsidis eccle-
statuta ad dicm nempc Bru-
verbum Suscepla cst : si;e cathcdralis insculptumestct in nummis episco-
nonis anniversariam«Sabbato post dicm S. Urhani, porum Wirzcburgcnsium, qui duces Franconiie ct

quo feliciter dicm cxlremum clauserit » eelcbran- Orientalis crant ct inde a Mcginhardo, Brunonis
dam esse. Aiunt porro qui huic diei favont. dicm praedecessore, cudendai monctaj jus exercebant,
illum fuisse illo anno 20 Maii. Verurn id oppido usque ad saiculi xv finemoccurritetestliujusformrc :

falsissimum cst undcquaquo. Nam Pcntccostcn illo Nos, quee de ejus scnsu a di-
anno 7 Kal. Annales Cor))eienses(G2)tradunt fuisse, versis dicta sunt, hic non repete \B
proindeque dics S. Urbani, quaj 8 Kal. est, fuit mus, sed de hac re sd eum I

ipsum Sabbatum in vigilia. Porro Brunoncm feria rcmittimus, qui nodum cgregie
(58)
-0-
2 post Pentccosten dcfunctuin testatur Frisins.llinc solvit,et hujussigni vim eo expo- I

non dubito vel errassc Andream vel tcxtum corru- verba si ni Jiruno episcopus.
sui t, ut N
ptum,et Icgendum esse, allero vol secumlo post S. t» Ejus domum,nescio quo fundamcnto,aiunt fuissc
Urbani die, quo Frisius in cathedrali cclebratum in locoqui dicilur Braunshof, non longe ab ecclesia

fuisse anniversarium, consonante libro cercmonia- cathedrali.Bruno staturae prajgrandis erat,ut ex ojus
rum occlesiic cathcdralis antiquissimo testatur. rcliquiis concluderc licet, capite pro statura non
Errore denique,qui longa serie auctorum propa- admodum magno. capillis cum obiit jam canip(5*J).

gatus factum est,ut in martyrologiisGalosiniis

est, Ejus n emoriamelin hochonore prosecuti sunt rcx
eumque secuti Baronius et Canisius (53) feslum et Hcrbipo!enses,quod ojus nepotem,Adalbcronem,
S. Brunonis in diem 17 Maii reposuerint; imo ut in ejus locum suflecerunt (60).
ecclesia Herbipolcnsis, Romanaj fldelissima filia, II. Dc Brunonis sanclilate ct cuVu.

Martyrologium RomanumsccuLa,eumdemdiem sus- 8. Bruno defunclus magnam post se sanctitatis

ceperit,cum alius cx propriis monumcntis admit- existimationem reliquit. Inter episcopos illius aevi

tendus sit. sanctitatectscientia pra?stantes jamascriptore vitae

Sederat igitur in S. Burchardi cathedra Bruno Meinwerki apud Leibnitzium (61) recrensetur et
S.
per annos 11, mensos 1, dies 14. NonnuUi annos ex testimoniis miraculorum, quaj infra damus, se-
12, vel rxienses 2 inducunt(54).Illud vero fidissima (luilur eum sfficulo xn cxounte et xni ineuntea po-
monumcnta (55) teetatum rcliquerunt pulo christiano sanctum dictitatum et ut sanctum
7.Brunonis sacrum corpus ab officialibus Ilcrbi- C invocafum fuissc. Dein creberrime beatus (62) dici-
poli,m translatum cst, aiuntque (56) ipsos modum tur et sanclus (63), ct a Deo datus (64) et venera-
luctuosissimi oxitus aliquanto lempore roticuisse, bilis (65).Eum editor psalterii Reyseriamus ssculo

ne plcbs nimio dolore turbarctur. Sepultus ost in XV exeunte vocat « praiclarum episcopum religione
cripta occlciaj cathcdralis, quam ipse cedificaverat, et vitffl sanctuiii,)' aitque « virlutum operibus efful-

jamqueconsecrareinolitusfucrat.Epitaphiumjpsius sisse et commissum sibi a Domino gregcm et opore

hujusmodi fuit :« Anno Domini M.XLV vi Kal.Junii ct excmplo semper pavisse. » Coajvi Trilhcmii de
obehit Bruno cpiscopus fundator (.57). 00 judicium, quod et libi'0 de Scriploribus rcpetit,
Suporsunt ct alia Brunouis monuinenla, qu,c supra dedimus.Chronographi Hcrbipolenses omnes
mentione non sunt indigna ot esL prn>primis ojus
: consonant, pivcter unum Joannem Mueller,qui ore
casula, qua3 in ecclcsia cathcdrali asscrvaLur, cir- infrunito ausus esL diccre^cum inlcr sanctos nume-
cumquaqueclausa,colorisvioIaceietquondam opore ratuin non obslantibu;- diaboli in spcctri fornia ap-
phrygio dcaurata, qua-i ubcriu? describcnda foret, parcntis vcrbis. Ouod nos cuni fabclla illa rcspui-
nisi manus Vandalica? devastassent. Hac casula ute- mus iiidignabundi,cx qua cliam si vcra essct nequi-

(51) Concilia Germani;c t. IV, 248. (58)Est hic vir rei nummismatica^ nostra; peritis-
(.52) Ip. Pertz, V G. j) sinius (1. Kellcr.in .\rchivio sac.hisl. Wirceburgen.
(,5!)) Martyrolog. (lcrm., iu cd. 3 non absoluta. l. VI. fasc. 1, p. (K*^.

(54) Aliqui apud l'>isium. (.59) Cf. aotum olcvationis ct translalionis anni
(55) Chron. duplox <ip. (Iropp (Noviss. (ioil. 1. 1()99.
817, 819) Chron. Wirccb.BalMzii,EUl<chardi Cliron. (()0i Cf. additioncs Hcrbipolcuses in codice quo-
Wirccb. Chron. in oxcorptis Fabricii f. 117; (".harta dam aunalistu3 Saxonis ap. Portz VIII. ,551.
translaliouis a. 1.357. Annalista Saxoad a.l()'i5,cliarta (()P Hcrum Brunsvicen., t. I. p. 5')G.
consccrationis crn|ila', ait lianc celcbratain fuisso (()2) .Vctus Iranslalionis ol 1423. Epila*
a. 12.57
21, dic post Brunonis obilum, nnno consccration's phium socundum 1257 Marfyrologium pra^lixiim
a.
ejus 11. Passiouali Carthusia^ llcrbipolen., a. 1485.
(h(\) scrm.supra cil.p. 114 cx ms.antiiiuo.
Bauiii ('):) Lauroulius de Bibra inlitloris ad naumaccn-
(.57) adhuc sarcojihagum istud Briinoiiis
lOxslal sos, de (|uilnis infra.
priimim.runi cpitapliio meinoralo, ot ost nicusa al- (64) Ann. Hildcsicn. ap. Pcrtz V, (pi
taris.(|uoil dorani vocanl.C.f. Himmclstcin loc. rit. (()5'i Actus consccrationis crypta> sfatim ab obitu

)). 3;^, cl actum olcvationis cl Iranslationis a. IG9',) Brunnnis confcctus, ct in stafulis Woolframi episc.
ap. (li-opii (Noviss. Coll. II, 113). 1329.
21 PROT.EGOMKNA, 22

dem illud sequercUir. Neque Ipsc Aventinu^;, qui A uon Inerit atquc sufficienti fundampnto carct, quud
ha^c prinnis narravit cxindo aliquid .<anctilati Bru- Ti'itlicmius in Hbro do Soriptoribus ait, cum in

nonis contrarium conclusit. sancloruniAlbum rclatum fuissc vcl qu;e conjiciunt

Vorum tcstimonium desui scrvi sanctitateniajus Hcnschenius in Actis sanctorum Bollandianis (69) ot
testimonio hominum exhibuitipsc Deus, per mira- Groppa(,70), intercidisse tantummodo diplomapon-
cula.quilius vivus (66) et post beatum finem coru- tificium, Brunonem vero circa annum 1257 sanctis
scavit. soleniniler annunicratum. Nam ccrlissinium cst,

9. Confluentibus vcro ad cjus sepulchrum honii- nullum cultum, neque in hac noslra ecclcsia illi ox-
nibus, cum crcbra ibidem perpctrarentur miracula hibitum fuissc.antcquam ejus nomen in Martyrolo-
jam a. 1202 sub Conrado de Ravensburg publioa gium Romanum reciperctur, sed contra celcbratum
auctoritatc conscripla sunt.cujii^ actus instrumcn- fuisse ad a. 1616 usquc in tota dioccosi cjus anni-

tum prolegomcnis adjccimus.IIormannus vcro 1 dc vcrsarium, additis tanlummodo in cathcdrali pro-

Lobdcnburg (1225-1254) solemnem legationcni a. priis quibusdam corimoniis, qu« in vulgaribus

I2."]7 Romam destinavit, ut a Suinmo Pontificocjus cxcquiis consucta^non sunt (71). Nihil planc dc
canonizationem impctrarct (67). Gregorius IX, qui Brunone oocurritin IMissalibus et Brcviariis Ilcrbi-
tunc Potri tcncbat cathodram, a. 1238, Breve ad y» polensibues s;ecuiis xv, .\vi, xvii impressis. Iino

abbates dc Brombach et Schocnthal.ordinis Cistcr- cxpressis vcrbis id testatus est Laurcutius dc Bibr;i,
cionsiumet ad priorem fratrum Pr^Edicatorum Her- opiscopus Wirzeburgensis (1490-1519), in littcrjy
bipolensium dircxit, quo illis miraoulorum cxamen datisad incolas oppidi Baunach, cum ab ipso pete-
conimittebatur. Quod ct ab ipsis pncstitum fui.sso, rcnt, ul sibi liocret, Victorem qucmdam ibi quio-
patet ex litteris ad cosdem ab Innoccntio IV, qui sccntein ct miraculis, uti dicebant, coruHcantem ut
intcrim scdem Romanam occuparat a. 1246 dire- sanctum colere. Quod ipsis minime conccssit cautis-
ctis,in quibus ex rclatione commissariorum de mi- simus prajsui ct ad id se maxime cxemplo ecclesiae
raculis plenc constare ait. Huic relationi pra^tor suce calhcdraiis induci ait, «quac Brunonem episco-
actum a. 1002 forsan inservicrat illud, quod se- « pum, licet is multis sit miraculis clarus, quia
cundo loco in appendice damus. Concordat sanc « tamcn canonizari haclcnus cum non contigit,
tempus quo primum miraculum dicitur pcractum, « chorus noster cum ut sanctum non colit, sed
annus nempe 1237. VerumtamcnPontifexrcquisivit, (1 dignis tamen defunctorum officiis cum non prae-
utde virtulibus, cum tcstes oculati affcrri non pos- « teril (72). »

sent,exfamaetscriptis documenlistestimoniaadhuc Non prffiteriniscre tamen Herbipolensis clerus

afferrentur. et populus summoesanctissimum pastorem vene-
in
InterimHerbipolensis cpiscopus Ilcrmannus sacri C rationis signa edere, donec tandem concedente uni
corporis elcvationcm et solemncm oanonizationcin vcrsali Eoclesia niore occlosiastico pro sancto colere
parans, pccunias colligit a peregrinantibus et aliis, licuit.
presbytorium et cryptam ccclcsiae cathedralis, in Anno 1257 die 13 Sept., sedcntc Iringo episcopo,
qua Bruno Jacebat, instaurare et ornare instituit. vetus sarcophagum lapideum Brunonis in novum
.\b ep'scopis el capitulis ecolesiarum Garmanifc majus afque ornatius inclusum osL,quod supra vc-
compluriuiu indulgentiffi cliain illis conocssiE sunt, tustum eminens apcrtuin huic inde crat, ut in alta-
qui ad canonizationem Brunonis et ad ecclcsiffi ca- ribus, sub quibus sancti jacebant in usu tunc crat,
thedralis instauralionem elcemosynis contribue- qua sopulcri forma usi homincs postmodum sunt,
rent (68), verumtamen
tota pecunia in reficiendas ut pcr sepulchrum repentes virtutem a sancto
aedes insumpta, totum negotium stetit. oxcuntem sibi applicarcnt opilaphium insculptum
10. Hinc factum cst, ut Bruno ad hodicrnam est hujusmodi « Anno Doiiiini
: !\IXLV, vi Ka-
usque diem formalilcr, ut dicere soIent,canonizalus « lend. Junii obiit I)catus Bruno, fundator hujus

(66) Tritem. in Catalogo virorum illustriuin Gcr- (69) Ad 17 Maii p. 39.

maniae. (70)Noviss. Coll. t. II, p. 109.
(ai) Frisius ct litterffi Ponfifici;i'. |-v (71) Describuntur autcin a Gropp (Nov. Coll. II,
'68) Cf. Lang. Regesta Boion t. II Litt. patciitcs 110) ct K;il(Mid;',rio ct (^.Trcmoniali ecclesi.t! cathe-
llcrmanni Wirzobiisgen. ep. 1 Scpt. 12,'T7 p. 2()5. dridis Sclilimljachiano iu hunc niodum. Pridie post
Pra?positi ct decani Ilerbipolen litt. [)at. 1237 p.27l vt;s[>eras pruoossio in cryptam institucbatur.Pr;ccc-
.Mandatuin pricpos.ct decan.Bambcrgon. 8 Mai 12.37 flcnlibiis dudlnis puoris cappis rubris inrlutis oum
n. 2()3. Indulgonlia Kngclhardi episc. .Naumburgcn. V(\\illis ojusdom ooloris ot aulituo, proccdcbant ca-
Nlai 1237 p. 265, Sifridi Mogunlini 28 April. 1237, nonici ciim dominis dcllauge ot Novi Monastcrii atl
p. 263, episo. Hildesien. 13 Jul. 1237 p. 2()5, c|)isc. id invit;ilis. Inccnsabalur scpulcruin I5runonis,posi-
Wormalicn. 25 Mai 1237 p. 273, Ilermanni Wircc- tis super ccrcis. In ipsa dic iu crypta vigiliic ct iiiissa
burgen. opisc. 1 Jan. 1240 p. 279. Baum in scrin. dcfunctorum cancbantiir, itii tiimon, ut cclcbrans
supra cit. p. 119 tcstalur in archivio rcgimiiiis oc- coloro violacoo,hoc ost i[)s;i Brunonis casula utcrc-
rlcsiastici suo temporc cxstitissc liltcras indiilgon- lur ot altarc deccntiiis ornarotur. Frisius lcslalur
tiarum ab episcopis Moguntin.Bambcrgi^n.W oniui- doliilas ctiiui) in cry[)tain roliquiiis S. Kiliani vcsperc
tien. Spiren. Naumburgen.Merscburgcn. Hildcsicii. ac niano,il)iquc pcr mis.-ic oflicium cxpositasrcman-
Halberstadien. ad promovendam S. Brunonis cano- sisso.
nizationem datas. (72) Ap Gropp., Noviss. Coll. I. II p. 110.
23 S. BRUNO HERBIPOLENSIS EPISCOPUS. 24
« ecolesiae, sedit annisll, mcnse uno ct diebus qua- A. '" publicos ccclesiaj fastos relatus fuisset Bruno,
" tuordecim. » Eadem occasionc sacra ossa panno quod sane canonizalioni ajquivalere videtur,reIigioni
serico purpureo involula sunt atque in ipsam tum- tamen sibi duxerint, eum honoribus sanctis compe-
bam instrumcntum hujus modi,sigiilo capiluli mu- tcnlibus prosoqui.LicctaJoannePhilippo de Schoen-
nitum posuerunt. « Anno Domini MXLV, vi Kal. Ju. born ritus Romanus in dioccesi introductus fueritet
« nii obiit boatus IJruno episc. Hcrbipolcns. funda- Proprium Herbipolcnsc 1005 ad normara breviarii
« tor hujus ccclesia), qui scdit annis XI, mensc uno Romani lypis mandari curaverit, Brunonis tamen
« et diebus Xllll et translalus est de loco, quo fcstum inter sanclorum noslrorum officia non est
« scpultus fuit ad istum locum, anno Dominicajhr reccnsitum. Primum quod nobis occurrit officii in
« aarnationis MCCLVII Ids Scptcmbr. Pont. Dn' Brunonis honorcm inslituti monumentum est Pro-
« papa) Alexandri anno III et pontilicatus Dni Iringi' priurn Ganonicorum regularium S. Augustini in
« episc. Ucrbipolensis anno quarlo. » Sa3culo xv- Heidcnfeld anni 108!), ubi officium Brunonis, ab
iterum apcrtum fuit scpulchruin, ut ex schcda papy hodierno tamen diversum, habetur.
racea, quae 1699 cst inventa, liqunt, ([ua) sic sona- .Anno denique 1699 Johannes Philippus II de
bat: « A hunc locum rcliquiarum
die dopositionis in sacrum Brunonis corpus elevari jussit,
Greifenlilau
« bli Brunonis homo sarlofagum non fuit aper- ^. fcstumquecum ofiicioin dioecesi universa celebran-
« tum, usque ad annurn MGGGC... (73) in crastinum dum indixit. Sacra ossa, qu« teste Phil. Guil. Vir.
« Assumptionis Virginis gloriosaj per Reichardum tung dc Hartung, medicinae tunc in alma Julia pro-
« decanum, Joannom Giltmar custodem et Ilein.dc fessore suavcmefnabanlhonorem,quempronatura!i
« Wechmar, canonicos ct prajlatos hujus ccclcsia) habendum minime esse censuit, ab ipso aple dispo-
« ob honorem reliquiarum praidictarum. » sita,juncta atque pontificalibus indumentis vestita
Eo cliam pra; caitcris dcfunctis episcopis honora- sunt, et 29 Sept. novo altari in crypta a Georgio
batur S. Bruno, quod ejus successores annivcrsa- Ilonrico do Stadion, decano capituli extructo im-
rium ipsius ab uuiversa dioecesi cclcbrari pra^cepe- posita.
rint. Ita Andreas cpiscopus in synodo ha])ita 17 Maii Scptingontis a morte L. Brunonis elapsis annis a.
1314 statuit :Itcm annivcrsarium rcvcrcndi do-
« 1745, regnante Fridcrico Garolo de Schocnborn a
« mini Brunonis, quondam cpiscopi Herbipolensis, dio 17 Maii ad 23 usque solemnissimejubilaeumcele-
« per nostros subditos civitatis et dioecesis noslra3 bratum est. Post vero a 1749cum crypla iterum
<( sabbato post diem B.Urbani, quo fclicitcr diem cx- renovuretur atque dilataretur, sarcophagum lapi-
« tremum clausit, pergi pr.ccipimus j«a.'to consuctU' deum, quod prinium
fuit S. Rrunonis sepulchrum,
'<dincm humilitcr et devotc (74). » Quod in statutii in ipsam ccclesiam translatum est, ut altaris, quod
Wolframi a. 1329 et Gotfridi IV a. 1446 denuo in- C decani dicunt, uionsam exhiberet, atque ipse san-
culcatum reperitur. ctus in eodcm ipso altari repositus mox vero sa- ;

11. Dcnique card. Baronius, litteris Pontificum rrum corpus in altare S. Martini delatum fuit, ubi
nisus, quas supra allogabamus, S.Brunonisnomon ad hodiornam usque diem in pacc sepultum est
in Martyrologium Romanum auctoritaleClemcntisX atquo fidcliuni devotione frequonlatus (75).
recognitum et a. 1590 Autucrpi.c recusum intulit. III. Dc Bnmonis scriflis.

Quo factum est, ut inde ab a. 1010 de Brunonis 12. Quod in vita Brunonis describenda vidimus
cultu publico in (liQecesiin inducendo scrio iterum sajpissime, eura, cum plurimi ea astate Brunoncs
cogitarctur. Illo aiino annivcrsarium abrogatum ost, scicntia vel yirtutibus insignes, vixerint cum aliis
quod in ciithcdrali quotannis in Brunonismeinoriam cognorainibus confusum fuisse,id prajprimiscumde
celcbrari consuovorat. Rcmansit pridiana proccssio soriptis in^iuircndum cst, nobis occurrit. Statuamur
et tumba; thurificatio, sod ritu excquiaram anioto; igitui- pro lirmo fundamento, nullum estaliud Bru-

et pro nn'ssa defunctorum substiluta est solemnisde nonis soriptum, quod ad nostram actatem devene-
SS. Triuitatc, qu.o us^iuc ad a. 1099 rclenta sunt. rit,vol iidis antiquiorum lostiraoniis commcndotur
Scqucnti a. 1017 Marlyrologium Romanuin Wirco- pricter coairacntarium in Psalmos, cantica, oratio-
burgi in usum Ilcrbipolcnsium imprcssum cst a. n nem Dominicam ct Symbola, quod iteratis curis
;

1616 miracula Brunonis ex documc'ntoa. I202typis edorc suscepimus. Illum otiam contra Simoniacos
publicijuris faota sunt,quod ol itorum 10.57 praesti- soripsisso contcndit anonyraus Mellicensis De scri-
tuin ost. ptoribus occlesiaslicis (70). Nos voro ccrtissime in
Vonirataracnc.i fuil ;iiilislituin Ilorbipdlonsiuinor- co orralum fuissc admitlimus, cura nullum pne-
gaccclcsiasticasl'-g'so!ijorvanlia,utctiamposl(juam lcroa vcsligium cxtot, quo hoc opus Brunoni ad-

(73)Gropp(-\ov.Ciill.t. 11, p. 11 '») legit.Mccccxxwx, ad dioiii 17 Maii p. 38 sq(]. Gropp., Noviss. CoU. t.
Joh. Born. Ma.vor sulfragaiions llorbip^don. i:i diario II p. lOS sq(i. ox diario Joh. Bcrn. Mayer. Suffra-
.MccccxMii. Logonduiii e;jl I '«2.'> iiara Rich.irdiis dc
: gaiici llcrbipolen. quod in archivio capituli asscr-
Masbiich fnit dooaniis 1'.22 li.Tiot l'i50-145i, Ibni- valur, t. II p. I3-l(). Hirainolstcin, St Iviliaus-Dom
rioiis \\ookmar viciriiis goneralis l'il6 ct 1423. p. 22 s<|(i. Grohnor, Goinpoiid. Hist.univorsalis 1764,
(7i) Slatuto 8. Gonc. Gorm. t. IV, p. 2l(). l. III |). 1217 ct i:r.M Ballh. Xoumann Dosoript.Ju-
('7.5) Qua^ hncusqiio dc S. Briinniiis oiiliu i>:\|))- b'l.(M lU'iin(iniaiii 17 'i"-!.

sita sunl, dcsumpsiuuis ox Ilonschonio iu .Voiis SS. (76' c. 81.

 25 PROLEGOMEXA. ^6

scrihi queat. jamque Trithemius, qui s«c. XV. in ^ oditore Rcyseriano vix ter dccies occurril, ut non
hac nostra civitatc Herbipolcnsi abbas S. Jacobi intcgra auctorum vcrba, sed oorum lantum sensus
Scotorum fuit, testetur Si quid aliud scripsit,ad
: << rcferatur.

me non pervcnit.« Fabu? est oppido Gcorgius Galo- Post singulos psalmos cx antiquissimo usu (80)
pinus, cum sub nostri Brunoni? nomine commcn- addita est oratio qu;cdam,([u<'c psalmi fructum quo-
tarium in Pcntateuchum Duaci ^008 eJidit. Nam dammodo colligct, quod a concilio Agathensi a.
Brunonis Astcnsis, abbatis Cassinensis, post vero 50G, can. 30, pncscriptum fuerat,ut post Antipho-
episcopi Signiensis, qui eodem sa;culo exeunte vi- nas collectiones per ordinem ab episcopis vel pre-
xit, pssc, nullus negabit,qui ea lcgct, qua; inibi (77) sbyteris dicantur. Id in Hispaniis usu venissc cx
de conlroversia habontur, auctorem inter et archi- lilurgia Mozzarabica apparet vcrum idem et in Gal-

diaconum Beneventanum deecclcsia Sipontina agi- liis proestitum fuisse dubilari nequit. Eae quae apud
tata. commentarios in Pauli epistolas
Qui vero ci Brunonem habcnlur, prima vice occurrunt apud
vel proverbia Salomonis adscribunt, ut Guil.Eiscn- Alcuinum tum apud Bru-
in officiis per serias (81),

grein (78), vel cum Brunonc eodem Aslpnsi, vcl nonem nostrum,deinde apud Lndolfum deSaxonia,
eum fundatore Carlhusianorum confundunt. liiiic s.cculi XIV auctorem, in comnicntario in Psalmos et
etiam versus illi adversus malos et hfcreticos sacer- apud Georgium Cassandrum in collectione precum
dotes tribuendi sunt, quos Ludewig in notis ad ecclcsiasticarum. Eas sajculo viii antiquiores es.se,
Frisii chronicon cx Selneccero et ^Egidio Periandro inde deducit B. card. Thomasius, quod Ilomani
tanqu im nostri Brnnonis factum attulit. psalterii lcclioncm sequantur.cujus usus longo antc
13. His igitur explosis, cnjus generis genuinum WalafridumTlrabonemtempore in Galliisdesierat.
ejus opus in Psalmos sit, qualis scopus cjus,quale Eas ex codicibus Vaticanis restituit B. Card. Tho-
pretium videamus. masius in suo Psalterio, nos vero, quibus incum-
Florcbat tuus quidem Hcrbipoli in domo Salva- bebat, Brunonem edere, ejus lectionem ubique re-
torij schola.magistroluncprycstantissimo Bernulfo, tinuiinus.
cui prcBcesserat llalusquidam ab cpiscopo Ilerbi- Similc quid hac in re prccstitit S. Volbcdonius,
polim cvocatus et integra series virorum pro illius episcopus Leodiensis a. 1020 defunctus proindeque
a!vi conditione cruditissimorum.itaut longe latequc Brunoni coasvus, quem Rainerus monachus, qui
scholffi Herbipolensis fama dilataretur multiqueex cjus vitam scripsit ait propria manu scripsisse li-
ea ccclcsiarum prajsules prodircnt. Nihilo secus est brum psalmorum,in quo unicuique psalmo compo-
praesumendum cleri non cxiguam partem pro tem- sitam ex eodem e*. a se dictatarn subjecil orationem.
porum barbarie ejusmodi fuisso, cui providendum Qua3 tamen orationes, .si eorum revera Volbodonius
diversimodc t;rat. Similc quid accidit in Verononsi C auclor fuit, a nostris diversas fuissc oportet.
dicecesi, ubi multi arant, quibus Ratherius episco- Expositio orationii-' Dominica^ et symboli aposto-
pus, ecclesia; suae severissimus rcformator in Itine- lorum per inLerrogationes et quaestiones dispositae
rario i79) pr.-Ecipiat," utunusquisque, si fieri pos- simillinia cst catechismo illi,qui in scrutiniis ante
set, expositionem symboli et oralionis Dominica^ baptismum tunc adhuc habebantur,quorum exem-
jiixlatraditioncm orthodoxorum penes sc scriptam plaapud lilurgicorum monumcntorum collectores
haberot. » L'ti vero temporis ratio ferebat, quae, rcpcrirc est.
cum antiquiorum populorum ingenia senuissent, Maximi sanc momenti nobis fuit indagare,
14.
recentiorum vero infantiam adhuc agerent,nonnisi qualishabendus sit textus psaImorum,quem Bruno
aliena congcrere valebat,ita ct Brunonis opus mera suo commentario supposuit, utpote qui vetustissi-
oompilatio est, undequaquc cx Patrnm scriptis col- mumet in multis plane singularc nostra; Vulgats
lccla, ita tamen ut negaro non possimus, judicum c.xcmpIarsit.Notandum prjEprimis ipsum Brunonem
atque crisin ex colligendi modo elucescero. hunc suum textum in animadvcrsionibus criticis,
Pra^falionis Brunoniana3 partes suo loco propriis qna; hinc inde occurrunt (82),a Romano Hicronymi
auctoribus vindicabimus. Ipsc vcro commontariu.s psalterio et ea quam ex Hebr.TO immediate transtu-
inPsalrnos ex scquentibus rollcctus cst, quorum n lil, versionc distingucre, iino semel et a G^'IIicana
nomina pracfixis initialibus litteris indicantur, ni- (83), eamque « nostrara translationem, » quasi ab
mirum : Augustinus (A.): Pseudobeda (B), qui sae- aliis oinnibus diversarum dictitare. Quod et editor
pius in argumentisoccurrit.rariusincommcnlario; Rcyperianus,viroculatissimusvidit ; nam in prologo
Cassiodorus (C», quo maxime usus est ; Grcgorius,'G), suo animadvcr-lit noslrum istud bealissimi aiiti-
: «
qiii nonnisi sexies occurrit ; Brcviarium in Psalmos, « slitisBrunoni psalterium in vcrbisquandoqueciim
Hicronymo ^l) tributum. In Canticis Origenes (0) « HebraRa veritatc aut Romana interpretationc con-
aliquoties,RhabanusMaurussemelallegantur.Testc « cordans ab usitatis nostraj Gallicanae translationis

(77) InDeut. c. 25, 11.

(81) Patrologiae t. CI col. 50h. sqq.
(78) In catalogo tcstium catholica^ veritatis. (82) Ps. 4't, 19 07, 33 86, 3 87,
; ; ; til.; 88, 19;
(79) Ajp. Dacherium in Spicilegio, t. I p. 376. m, 22; 104, 27; 106, 40; 1.34, 13.
(80) Cf. B. Card. Thomasii PsalltMium con- cum (K]) Ps. I'i6 1.
ticis, RomiE 1697 praL p. xi.
»7 S. BRUNO HERRIPOLENSIS EPISCOPUS. 28

« dictionibus dissonat... Punctatio quoque ex glos- A quibus saltem lectionom Brunonis sibi notam csac
« sis Ilicronymi, Augustini ac Cassiodori, viroruni innuit, quae nuUibi prasterea occurrit in codicibus
« utique doctissimorum in isto psalterio facta atque Gallicani vel Bomani textus.Quatuor porroerant(8.S)
« nonnunquamctglossa unius alitcr,quam altcrius, loci,in quibus cum Brunonc ct Ilomana translatione
« facienda, in plerisquc Iocis,a communi usitataque a Gallicana discedit. Brunonis igitur textus nobis

« punctationo discrcpat. » visus cst illam formam Gallicani psalterii exhibere,

Verumtamon,si rem accuratius examinos, scntics qualis in Britannici insulis temporis dcfluxu evase-
textum Brunonis csse Gallicanum Hieronymi psal- rat, cum a Bonifacio, Burchardo aliisque indc in

terium multislicet in locisab usitatissimailla,quam has nostras rogiones translatum cst. Eo forsan re-
decantamus, forma discrepans; proindeque non er" ferendum est,etiam quod ait Walafridus Strabo (89),
rasse B.Card.Thomasium (Si) et divintie Hicronymi psalteriumGallicanum habere Germanorum aliqnos.
bibliothcc» cdiLorcs (85), cum dixcrunt Gallicanum 15. Opus suum Drunonem opportet infra qua-

psalterium cum ubclis et astoriscis prima vioe Bru- dricnnium quodejusobilumpraicessitconscripsisse,

nonis,episcopi Hcrbipolensis.commcntariis illustra- cum Papiam grammaticum in pra^fatione (90) alle-
tum editum fuisse,nisi quod Bruno sa;pissime lectio- gct,qui anno 1041 scripsit, de quo cf, Oudinum De
nes habcat,quLC ab ipsis recept» non sunt in tcxtum n scriptoribus ecclcsiasticis, t. I. col. 621 ed. Lips.
suai editionis, sed in notis tamen, ut C()dicum,pra:'- De hoc ait quidem Albericus in Chronico « Anno :

sertim PalaLini variantes lectioncs adduntur. « 105'i, anno 13 impcratoris Honrici filii Conradi,

Porro ct id verissimum est, Brunonis lectionem PapiasIibrumsuuro,videlicetElementariumdoctri'

(I

sajpius a Gallicano psalterio ab'errare,qualis in quo- « nae crudimentum edidit,quod probaturpernume»

cunque codice est, atque Romanum scqui,imo vcro rum annorum,ubi agit de setatibus saeculi in pri-
<(

variantes haberi, qua; ad ncutrum horum reduci « malittera, et cnumerando pertingit ad hunc an-

queant.TripIex via nobis se ofrcrebat.qua ejusmodi « num. » At in eo lapsus est Albericus nam, ita si ;

singularitatis ratio detegi poterat. Vel enim Bruno annos Henrici numercs, Papias a Brunone allegari
ipae Psalterium correxit, vel texlura sequebatur ab non poterat, qui 1045 defunctus est. Henricus au-
Alcuino correctum, vcl denique textus Gallicani tem rex vivente adhuc Conrado patre a. 1028 est
psalterii apud Brunonem habcbatur, qualis in Bri- coronatus,proindcque duplcx in ipso cstcomputus
tannia sensim se formaverat,ct a primis patria? no- annorum alter a coronatione tempus compleclens,
:

stra3 apostolis,qui ex insulis Britannicis venerant, quo cum palre regnavit alter a morte patris, cum ;

huc translatus fuerat.Brunoncm ipsum textum cor- solus regnare ccEpit. Hunc secutus est Albericus,
rexisse,non videtur,cum in notulis ciriticis,de qui- cum illum adhibere debuisset.Quod si facias annus
bus supra diximus,nullil)i corrcctorem agat,sed ad C 1041 crit Henrici decimus tertius
Iranslationem jam usu firmalam appellet. Institui- IV. Prxsidia critica quid in hac editione prxsli- —
mus igitur collationem textus Brunoniani cum Al- tum fuerit.
cuini opusculis in psalterium et commentario illo in IG. Inter Brunonis codices primum sane locum
Psalmos, qui falso quidem Beda? tribuitur, orginis tenebat Codex aulographus religiose in ecclesia ca-
tamen Britannictc es^c pncsumendus est. Verum thedrali,cui eum donaverat auctor,oIim asservatus,
textus psalmorum in opere Alcuini.cui titulus : Offi- sumptuose scriptus,ut tcstatur edilor Reyserianus.
cia per ferias planc ad hodierninormamimmutalus Cochlei tempore (1533), ut ipse ait, adhuc in locu-
visus cst.In ipsius commentariis in psalmos pocni- plete antiquorum voluminum bibliotheca ecclesi»
tentiales, graduales ct centesimum dccimum octa- Herbipolensis extabat.Verum cum belliSuecici tem-
vum,pauculos invcnimus locos qui cum Brunonc et porCjVel ut alii volunt,proplor lurbas a rusticis sce-
Romano a Gallicano textu discedcrcnt.multo plurcs culo XVI motas, bibliotheca sub tecto ecclesiie ca-
in quibusaBrunonediscrcpabat.In confercndoPscu- thcdralis abscondita,ncc nisi longo post temporc dc-
dobeda res melius cessit et certissime admittimus, tccta fuisset, pene intercidit codex pretiosissimus,
evidontiorem adhuc evasissc prol)ationcm,ni toxlus qui longo studii critici labore nos libcrasset.Sequi-
Beda; ab amanucnsibus aliisquc immulatus fuisscl, n tur Codcx Sagancnsis, quo suppcditantc Paulo Uul-
ila ut gcnuina ipsius lcclio cx comnicntario utplu- ciario,decanocapituli Budissenonsis.in edcndo Bru-
rtmum nobis dosumcnda fucrit,et nisi pars non cxi- none usus est Cochleus.Quo dt^vencrit ct istc ncsci-
gua psalmorum in illo commcntario exposita non mus. —
Codex Ebracensis,Bisc\i\\ xiv,in rnivcrsila-
esset. Nihilominus invenimus locos novem (8()) in tis Ilerbipolensis bibliotheca asscrvalus, qui Bru-

quibusillecum BrunoneconsonatcontraGallicanum noncin reddit abbrcviatum integrum in cdenda ;

cl Homanum psalterium, quorum duo sunt (87) in hac editione contulimus.

(8'i) Psaltcrium cum canlicis Roma? 1097 pra>f. (87) Ps. G8, 31 dolorum corum ; G7, G scrobelam.
p. XI. semita; 32. 7 in utrem
(88) 26, 17 40,6 corejus ;

(85) Tom. Xopp. Hicr. Patrologi;o T. XXIX col,

ad primum slicbon transfcrtur; 117, oi qui vcntu-
119. notac.
rus es.
(8G) Ps. 4, 5 ct in cubilibus ; 92. 7 longiludinc;
53, 14 ropellit; 103, 13 vocem (89) de rcbus ecclesiasticis c. 25
; 105, 37 in^crfccta
118, 145 m
toto corde sinc meo ; 118, ISOiniquitate (90) N. I.
29 PROLEGOMOA. 30

Editionum numerum, locum et tempus non sinc A '< et dictionum solum non sit ari formam aliorum
multiplici errore iudicarunt auclorcs bibliographi, « cnicndandarn, ncc aliorum ad illnd » et siniilia.

Nos in bibliothecis tum hujatibus,tum Monacensi- Diversa plane principia scculus est Cochlcus, ([ui

bus accuratissimam institui inquisitionem curavi- hunc sibi linem pra}posucrat,ut clericis ct roligiosis
mus et alias prnctor scquentes dclegore non fuit. ad psalmos recitandos obligatis aptum quoddam ac
Kililio licy^eriana princcps, anno uti videtur ftSO conipcndiosum Psalmorum commontarium compa-
in folio minori Ilerbipoli impressa. Ccnsent pcriti rarot.Huic ilic maxima cura atque sollicitudine le-
hoc fuisse alterum Jeorii Reyser opus, quod post nuitlectionem etpunctationemautographi.quodpra;
brcviarium hao in urbe impressit. Est autem ha^c oculis habebat.et ideo dure se in hoc psalterio labo-
edilio cx aufographo Hrunonis, ut ipse editor no- rassc ait. Hic vero qu;B ad strictam grammatices
lat, expre:?sa. normam dicta non erant,correxit, duriores struclu-
Rpyscri edilionem bis in quarto rccudit .\ntonius ras einolIivit,addidit atquc mutavit obclos et asteri-
Koberger, cujus editiones pro primishabpri solent. C03. Quod ox ulriusque coIlationeapparet,cum Rey-
Eililio Kobcrtjcriana I a. Ii9't Norimbcrg.c (01) ser illam constanter lectioncm habeat, qua? minus
vel Colenia?, ut habct Caveus. elegans, minus grammatices regulis adaptata, in
Editio KobergiTiana II a. 1407 Norimbcrgaj vcl t^ tcxtu voro iHam, quae minus consueta est. Quod
.•\ugust.e, ut contendit Roimmaun (92j. vero ejus auctoritatem firmat,id est quod codiccm
Edilio Cochlei Lipsia? l.")33 in 4° edita a Joh. Co- Ebracensem constanter sibi consonum habeat, ubi
chleo, notissimo Lutheri advcrsario, atque Conrado isto Hrunonem in compendium non redegit, quibus
a Thuengen, episcopo Horbipolensi dicata, patro- de causis nos nullo modo dubitavimus. Royscri tex-
cinantibus Goorgio, Saxonia? duce, fidei orthodoxa3 tum ut plurimum restitucre,licet eo ipso multum a
defensore constantissimo : Joanne a Schleyer, cpi- vulgataCochloi lectione recessuri eramus.Ejecimus
scopo Misnensi, et Paulo Dulciario,decanoBudisse- etiam qufe Cochleus de suo addidit, commentarios
nensi.qui legatum esse voluit, a se pauperibus sa- canticorum, collaiionem cum Ilebra^o tcxtu et alia
cerdotibus relictum (93). Duas do hac sua editionc
ejusdemgoneris,cum nobis non CochIeus,scd Bruno
Cochlei cpistolas a. 1532, servavit Joh. Bapt. Rie- edendus sit. Maximi vero nobis laboris opus fuit,
derer ,94). Brunonis pncfationem restituerc, pro qua Cochleus
Haec Cochlei editio in Hibliothecis Patriim, Colo- propriam substilucrat. Codex muUa omisorat, alia
niensi 1618 t. XI et lM(jduncrisi 1077 t. XVIII recusa addidorat, atque ipsc Reysor hac in parte propria
est. qua^dam immiscuerat, ilaiamen ut distingui a Bru-
Prodiit denique Herbipoli 1721 Psalteriura Davi- nonianis queant.Nos igitur,deficioniibus aliis praesi-
dis cum notis et comraentariis S. Brunonis, quon- C diis textum pra^fationis quo meliori fieri potuit
dam episcopi Ilerbipolensis, almae congregationis modo rcstiluimus in locis vero Patrum, ex qui- ;

majori academica; B. M. \. annuntiata; Hcrbipoli bus illam Bruno congessit, ejus lectionem retinui-
oblatum in 12», quod tamen vix Brunonis editioni- mus.
bus annumerandura est, cura commentarius planc Jara vero omnia nos explevisse confidimus, qui-
immutatus fuorit ex Loblanc ct aliis. bus Brunonis operi pra-ludendum erat, nequc su-
17. Ouod ad prnjsidiorum recensitorum valorcm percst aliud pr<ostandum,nisi utpublicas illis grates
atlinet, pr.p primis excludamus opportet secunda- agamus ([ui consilio, opera, scriptis adjutores
rias editiones omnes, remanebuntque confercndce nostri fuerunt, imprimis vero reverendo domino
Reyseriana et Cochleana, porro codex.qui solus no- Antonio Iluland, iheologia; doctori aique in nos-
bis praisto fuit,Ebracensis.Inter ha;c primum locum tra hac univcrsilaie Julia summo bibliothecario,
absque dubio editor Reyscrianus occupal,vir saga- viro rei nostra? antiquaria; ac litieraria; peritis-
dissimus et qui sana; criticcs principia sequebatur simo.
suo tompore vix non inaudita. Optime enim ille vi- << Tibiquc (9.5), o pater ter qualerquc beate, et
dit,cditoris non esse auclorem suum corrigere, ne- « pontifex toto a;vo venerandc, fclix Bruno, gralcs
quo exhibcre, quid ille dicerc debucrit, scd quid (< roforimus. Impetra ut dignc quoque moribus rc-
£)
dixerit.Hinc in prologomenis lateexposuit : « Quod (< spondcamus. Diguissimas cnim gratias agere est
" psalteria proptcr diversitatem teraporum solam « Deo fideliter servire sanctorumque vitam imitari.
in verbisreportam non sunt cmendanda. » « Quod (1 Idipsum quo(|ue cx iJco dignc psallere et in psal-
" istud psalterium propterdiversitatcm ptinctoriim « icrio proficorc. »

Raeder catalog. librorum sa;c. xv Norim-

(91) Cf. 1521, rcccnsuit Lolong, Bibl. sacra cd. Bocrn. t. I,
berga; imprcssorum n. 210. 2.50, 403, qui his dua- p. Gi7, qu.B unllibicomparet videtur esse Reyse- ;

bus tortiam pr.-cponit anni 1 i83, ([ua; Rcyseriana riana.

csse videtur.
(94) Nachrichton ZurKirch^m-Gclchrten-und Buc-
(92) Catalog. Bibl. theolog. p. 3.57. chergeschichto 1 Bud. 2ios Stueck, n. xxxii.
(93j .\ltcram Cochlci editionem in folio Ilerbipoli
(95) Vcrba sunt cditoris Royscriani.
 31 S. BRUNO HKRBIPOLENSIS EPISCOPUS. 31

APPENDIX DOCUMENTORUM
].
A. rnus in consortium et jus ministcrialium ecclesiae
Diploma quo 5. Bruno Deo el S. Kilinno propriam nostra;. Cui cura femina qu.Tdam libera et liberis
villam, Sonncnnjk dictam, donat. 15 Aucj. I03(). orta parentibus,noraine Richere legitime nupsisset,
raansos duosin Nalelingara cum omnihusattineuti-
[Ex Liinicr. Sperilcfiium ecclesi.islicttm des dculschcn
ncichs-Archv^s, \. XVII, p. 718, et Schaten, Annal bus utriusque in beneflcium concessimus. Insuper
Paderbornoises, t. I, p. 508.] quod et illa arbitrata ('uit,ut libertate sua et eodem
l^eneficio cum postcritate sua potiretur. liis itaque
Brcno annucnte divina gralia Wirccbnrgensis prffiordinatis circa qu;n plurimum regni coclestis
Rpiscnpus. desiderium studiosos nos roddidit et sollicitos,sta-
Notum esso voluinus, nunc ct sempor potcstati tuimus,ut post exitum vitae nostra; fidelis in Do-
rogi^e, omnique Pontificali dignilati,paritcrque iJlu- mino frater episcopalisdignitatisin Ecclesia Wirce-
stribus viris, ducibus, marchionibus, comitibus, burgensi successor quolibet anno in festo S. Mi-
omnibusque Christi fidelibus, maxinie autem suc- chaelis cum duobus canonicis suis et X militibus
cessoribus nostris,quod curiam quamdam in Pader- Sunrich veniat ibique triljus septimanis et ultra ad
bornensi episcopatu sitam ex ro nomon habentem, placitiim qu;equepertractando premaneatet villicus
iSunrike, id cst regnum singulare,quam ex paterna ei cum subditis villicis de onibus Vovcwerken cum
possedimus hoereditate, ob a;torna! remuncrationis multa copia serviat, convocatisque ministerialibus
spcm obtulimus Deo,sanctoque martyri ejus Kiliano et tota familia in dio S. Michaelis eos convivio par-
cum omnibus appendiciis suis,videlicct rainisteria- ticipare faciat, ct abductis secum canonicis II pole-
libus,lito_nibus mancipiis,agriscultisot incultis,pra- dros dari jubeat, sicque quolibet anno incipiens a
g
tis,pascuis, aquis,aquarura(juedecursibus,piscatio- sumrais etprioribus ecclesia! suag usque ad infimos
nibus, raolondinis, silvis, viis et inviis, exitibus et eandem gratiara impendat. Ministerialibus antcm,
reditibus, quajsilis et inquirendis usque in srecula qui tcmporc messis cum villico exploratores totius
Sieculorum. Haec voro ex sincera devotione oblatio reditus et dobiti extiterint.similiter II paledros dari
etjusta traditio nostra, quo ordine et tempore jubeat. In pr?eracmoratis quoque tabulis a?reis le-
1'acta sit, quia non rainus patere volumus, scriptis gendo .jura ct instituta nostra praevideat, et de
approbamus,quod in die nalivitalis sancti Johannis de quam plurimie rt bus eidem
CCCVlll mansis, et
Baptista;,in ecclesia completo sormonead populum, universura debitum eodem tom-
curifo attinentibus
audiente clero e-t populo, a prajdicta curia proposi- pore persolvendum cxquirat, cujus summa CCIII
tum deteximus, sed effectui manciparc usque in sunt. Inde VI salmones raagnos satis et quinqua-
diem assumptionis sanctfe Maria; Virginis inducia- ginta marcas prsenotato tempore domibus et fratri-
vimus, ut si forte quis per corapositas rationes vo- bus persolvat.Indc quoqueXlI pauperibus gratia et
luntati et deliberationi nostra3 contradicere vcllct, raisericordia indigentibus qnoque XL et qualibet
se tum praesenti;n nostra; oxhibcret super qua re
: die cuique illorum, pro remcdio animag nostrae pa-
accepto consilio ex prudcntia (idelium nostrorum nem unura similaceum sufficientem magnitudine,
decrevimus annuatim,dum viveremus confralribus trcs batarios valcntis cerevisia, tria allecia et in pa-
nostris in fcsto bcati Patroninostri martyrisApostoli rasceve X ulnas linci panni,cinguluin ex coreo cer-
ad vestituram eorura quinquaginta raarcas argcnli vino, cultcllum et vaginara, calceos II ex coreo
Erocurare et supradictis praidict)^ curioe utilitati- p hircino procurabit, amplius duas marcas argenti,
us, et dc cffiteris nondum expositis, nec in hac quas venerabili fratri nostro Rodhardo episcopo,
'•'

pagina exponendis, quia in duabus tabulis ffireis ct omnibus cx divina gralia prajfuturis Paderburn.
concatenatis in capoUa Sunryke locatis litoris legi- Ecclcsiic opiscopis dandas, aut equum tantum va-
bilibusinsculptissempcr quantitas repcritiir.Deexi- lentcm disposuimus, eo videlicet tenore, ut omnia
tibus,et reditihns de cultis etincultis, etdesingulis bona ecclesiae nostrac, quae longe nimis a tuitione
supra nominatis,qu;i'. Sacerdoti,qui eidem pr«sit ca- noi-.tra remota,eis vcro commode sita sunt, tuean-
pello Dco suisque servicndo, quoeve nobis justitia, tur. Postquam autora h;ec omnia ex altentissimi
seu summo villico nostro dobeatur, ropcriuntur.Et cordis nostri pr;i'meditatione fueranlcontexta,com-
altinenlcs propriclali nnstra: niinisterialium jure in municatio canonicorum ecclesicB noslra^ tam junio-
iisdem tal)ulissuis nominibus ne illorum posieritas rum,quam seniorum consilio.quia indictus a nobis
a suojurc possit alieniiri. llli quoque suisnomini- tcrminus,die videlicct assumptionis sanctae MariaB
busdc utro(]uc scxu,(|ui duos fundoscer;e quolibct Virginis jam instabat.Dominum nostrum screnissi-
anno pcrsolvanl et dc CJBlcro ab oinni e.Kactionc mum imperatorcm Conradura.archicpiscopum Bar-
lam privala (|uam communi libcri.quamdiu vivant, doncm, confratrcra nostrum Rodharduui.Paderburn
cxistant.ilem lilonum justilia, prout exigit utililas in Moguntia eccjesia convcnimus,ad cosmultasup-
et nccossitasde singulis singiila,ut sint in momoria plicatione ad hoc induximus, quod ad celehranda
a generalionc in generationcm. Praiterea talem praMtict;e dici solcmnia veuluros seWirccburg pro-
obtinere jusliliaiu Litoncs non u.xoratos statuimus, miserunt, quod et adimplctum cst. Ipsa vero die
et uno anno duobus solidis lcvis raoncta^ scrvitium assumplionis sanctacMariw nohismissam celehran-
suum redimant vel serviant, et alloro iinno non D libus, finito sermone ad populum,sub testimonioet
serviant noc servilium redinant, sod indigenlia! ct pnescntia Christi et pr;cdictorum prinoipium scili-
utilitati suiu consulant; i';pmiueo autom soxu n^- cct iniperatoris Conradi, Bardonis archiopiscopi et
dcraptionom lcvium nummorura slatuimus, Mini- totius occlcsia? vota nostra Doo sanctoque kihano
sterialihns voro noslris hoc oflicium injungiinus, in oblatione saqiius denominata, uuUa hominum
ul singulis annis tniiliim lV,ox ois in lomporo mes- contradictione, pcrsolviraus, et beatorum Petri ct
sis ad pr;i'dictam curi;uii vcnianl, ot viHico consu- Pauli apoc-lolorura, ct j;un diclorum episcopcrum
Iant,ut una cum illo dcreditibus univcrsis dobitura nostroquc banno et omnium animarumDeo conse-
oxcquirant ct suscipiant. Qiiorum unum noniino cratarum conlirmavimus. ita ut quicunque cujus-
Richboldum prre ccrlcris nobis familiarcni transtuli- cunquc conditionis et potcstatishomo curiam Sun-
 PROLEC.OMENA. .14

rike/|u.i' olilalio nostra esl,ab usii ocelosi.i' aliiMiaro \ lioiiis M.XLli.lndiolioi^o .\',a:ino auiom domni lloin-
vol pra'stim[)Hierit, vol jure ol iiisliluta noslra, qua- rioi lorcii ordinationis ojus Xl\', rogni noio lil
lia continet pra^sens pagina, et tabuL-e icrea; aliquo Hcrcslheim, feliciter amon, feliciter.
modo immutaverit, perpetui analhemalis vinculo III.
obligatus ajternai damnationi rum Juda traditore
subjacoat.Quare IVatribus nostris tam pra-sentibus, Kpislola hG Grcgorii pp. l\ de canonixntiune
quam futuris.per virtutem obodientia? injungimus, S. Brunonis 1 Maii 1238.

ut si quis tam lemeraro, tam irrationabilitor agere ,cx Registro Vaticani ab Henschcnio in Actis SS.
praisumpsorit, ut oblationem nostram a domo Dei ad 17 Maii edita.j
alienet,in illum datam excommunioationcm auclo- .\bbatibus do Brannebach et Scoretal Cistorcien-
ritati apostoIic;c significant otut aucteritate aposto- sis ordini Hcibipolonsis dioccesis et Priori iratrum
lica rursumanatbematereriatur.elaborcnl. Volentes pr;i'dicalorum llorbipolensium.
hujuri itaque irroprehonsibilis ordinatioiiis nostra;
tlrmitatem inconvulsam soinpor porraanore, quid
Mirabilis Dcus in sanctis siiis, iit sua^ virtulis
polentiam mirabiliter nianilestet ot salutis noslrai
qualiter actum sit tabulis iorcis jauj siepedictis an-
notavimus,pra}senlischirographipagin;eseriatimins-
causam misoricorditer operetur; iidoles suos,quos
soinper coronat in ca^lo,in mundo etiamfrequentor
cripsimus, est sigillo nostro per pr;osenti attesta-
honoral, ad oorum mcmorias signa faoiens etpro-
tiuni phimboam impres^ionem conlirmavimus, ut
digia, per qua; pravitas confundatiir hajretica, et
sit memoriale a gonerationo iu gonorationem.Con-
Fides Catholica confirmclur.Nos orgo quantas pos-
fratrom etiam nostrum P. Padorburnonsem episco-
1» sumus.etsi non quantas debemus omnipotenti Doo
pum, virum per omnia probabilom.huic actionino-
str.B in pra?senti pagina,subsubscriptionissu;oatte-
graliarum rcforimus actiones, quod in diebus no-
stris ad confirmationem Catholica; Fidei et confu-
stutione,et sigilli sui impressione testimonium per-
bibere rogavimus,ut ejus quoque sanctitatisconlir-
sionem h.-ereticc pravitatis,evidenter innovat signa
et mirabilia portenta immutat, faciens illos coru-
met auctoritas, quod su;p et nostra? ccclesia^ contu-
scare miraculis, qui Fidom Catholicam tam corde
limus Kgo Rodhardiis,Dei gratia Paderb.epi.scopus
prssentis pagina; aclioni per omnia rationabiiiter quam ore necnon et opero trnuerunt. Siciit enim
stabilita.», tam subscriptionis attestatione, (juam
Vonor. Fr. N. Episcopus ot dilectus filius docanus
ct capitulum ac populus Herbipolensis nobis per
sigilli nostri impressione testimonium fidele pcrhi-
nuntios suos et litterasintimarunt,Dominus tantam
bco, banno episcopalis auctoritalis, qua fungor,
pia^ memoria; Brunoni episcopo llerbipolensi con-
conlirmo.ne hfoc firmilas ab aliquotemere violetur,
nisi pjus Iransgressio anatheu)ate puniatur. Acta
tulitgloriam, quod scrLipuliiui ejus tot ctlantisdat
sunt anlem h;ec anno Dominicaj Jncarnationis coruscare miraculis, ut inter alios sanctos cjus non
invocari sulfragia
indignum. Quare Nobishumi-
sit
M.X.XXVI. Indictione IV.dic vero sanct« assumptio-
nis virginis Maria;. super miraculis, quse per eum
liter supplicatur, ut
Dominus operatur, testinionia recipi faceremus.
II. Verum quia in tam sanclo negotio nonest nisima-
Heinricus Jll, rex Brunoni, episcopo frireeburgcnsi, turitate et gravitatepra3viaprocedenduin,decircum-
ejusr/ue ecclcsix prxdium cujusdam Heroldi, in spectione vestra plenam in Domino iiduciam obti-
lacis Sinderingun, Sunichilendorf, Geroldeshagcn, C nentos raandamus, quatenus adscitis vobis viris
Buoc/t et Megyendcmuli, in pago Coclicnijorve, in religiosis et Dominumtiiiientibus,devirtutemorum
comilutu Heinrici comitis situm, donat. et veritate signorum,operibusvidelicetetmiraculis,

Monumentu Boica. Volumen vigesimum nonum, diligentissime inquirentes, dopositiones testium re-
pars prima. Monachii MDCCGXXI.] coptorum sub sigillis vestris inclusas usque ad
nostrum beneplacitum conservetis.Quodsi nonom-
(Chrismon.) In nomine sanct;c et individuae Trini-
nes etc.
tatis.HEiNRicus divina favente clementia rex.Omni-
Datum Lateran. Kalend. Maii anno XII.
bus sanct.-E Dei a^cclesi.-c nostrique iidehbus tpm
futuris quam praesentibusnotumesse volumus,qua- IV.
liter nos pro amore Dei et ob remediumanimaino- Episiola 364 Innocentii pp. IV. de canonixalione
str.T,et etiam per intervontumacpetitionem nepotis
S. Briwonis. 5 Nov. 1246.
nostri Brunonis, sanctse Wirceburgcnsis ajcclesiae
(Ex Henschenio uhi supra.]
episcopi. pra?sidium cujusdam Heroldi, quod ad
noslrum regale jus et potestatem judicio legali de- Dudum Vencr. Fratri N.Episcopo et dilcctis filiis
venit situm in locis Sinderingun, Sunichilendorf, Capitulo Herbipolensi intiinantibus fel.record.Gre-
Geroldeshagen, Huoch dictis, in pago Cocherigowe, gorio PP. Prarl. nostro, quod sanola} memoriae
in comitatu Ileinrici comitis ad Kolvingun cum runo Herbipolensis episoopus, qui olim degensin
omnibus suis pertinentiis, terris, pratis, pascuis, niundo rnagnis poUebat meritis, nunc vivcns in
campis, silvis cultis et incultis, molendinis, aquis Cfolo tot coruscat miraculis, ut cjus sanctitas apei-
aquarumque dccursibus.exitibus et rcditibus,oidem D lis indiciis comprobolur,et ejus inter alios sanclos
jam supradicta?ecclesiaj,sancta; Mariajscilicotmatri non invocari sulfragia cst indignum ac per lioc :

seniperque virginis (virgini) Dei, sanctoque Kiliano snpplicaniibus.ut eum sanctorum adscriberelcata-
Christi martiri precioso,donavimus ac doleg;ivimus logo venorandum idem prajdccessor vobis dedit
:

absque omnium contradictione,adjungentesquoque suis lilteris in mandatis, ut adscitis vobis viris reli-
ejusdem pra;dii partom quandam, sitam in loco qui giosis et iJoum tinieutibus do virtutcmoruni ctvori-
dicilur Moggedemuli, cum omnibus uiancipiis ad tate signorum, oporibus videlicot ot miraculis dili-
pra^diotum pr.-cdium pcrtinentibus,scrvis etanoillis. gentissime inciuirenles, depositiones tcstiurn roce-
Et ut ha-c noslra traditio inperpotuum ab omnibus ploium sub sigillis vestris inolusas ad Sedem
vora esse credalur. diligentiusque sorvelur, cartam Apostolicam fidcliter mitterclis. Licet igilur per
hanc inde conscriptam.manu propria subtusfirma- inquisitioncrn f.actom super iis por vos tpiam de
vimus, et sigillo nostro insigniri jussimus. mandato nostro ad Sodcni transmisistiseamdem,dc
Signum domni Heinrici tercii (Monogramma) ipsius Sancti miraculis plcnc conslot^por qiue san-
regis invictissimi. (Signum speciale.) ctus qiii videtur haheri possc apuil hoinines in
L. S. Ecolosia militanlo; quia tamen ad hoc ut in Eocle-
sia triumphante sanctus sit aliquis apud Deum,
Kberhardus cancellarins vice Barthonis archica-
perscvorantia sola sulficit, juxla illud cslo fidelis :
pellani rccognovit.
usque ad mortem,et dabo tibi coronam vita; (quod
Data III, Noa. Januarii, anno dominica} incarna- evidenter illa Joseph talaris tunica figurabat) ut
Jo S. BRUNO IIEUBIPOLENSIS EPISGOPUS. 36

]'ioi'it;i i'L luiraciilu silil ii:\icc'iii tostciili!r,cuin ncc A. Geilciihauson, dua3 puclue, bono te.-,Linionio, sunt
nicrila sine aiiraculis, neo rniracula sine iiieritis erectfc. Scquonti die quajdam, Mcchilt nomine,
plenc sulTiciantud pcrhibondum iiiter homines tosti- quinquo annis contracta, est erecta, Quidam ser-
moniuin sanctitati ct propter diuturnilatem tem-
: vulus Ganonici nostras Ecclesia;,qui ab infantia fuit
poris non possit in Teutonia reperiri aliquis, ut contractus, noinine Reinhardus, est erectus. Virgo
asseritur, qui super iis dc visu qucat lestimoniuin qu;cdam de Bainbergonsi civitato, juxta tumbam
perhibere Nos atlendcntcs, quod in tain sancto et
: S. Kunigundis duobus annis morata fuit qua^ in :

pio negotio estcum gravitateac maturitate plurima, nocte Beginoj virginis, media nocte curata est, et
procodendum,maiu]amusquod non solum i)ertestes, (luin^iue annos ita contracta fuit.quod iii terrama-
sed lamam cliam ct auditum ac scriplui'asauthcn- nibus ambabus et pedibus serpebat, cui nomeii est
ticas de vita et conversatione ac merilis ejus, pcr Agnes. Qutedam de Iphosen, Kunigundis nomine
vos vel alios (ide dignos sollicite inquircnles, quaj per annum et dimidium conlracta in uno crure,
inveneritis,nobis sub sigillis vostris (idelitor trans- dum juxta tumbam S. Kunigundis Bambergaj fuit,
iiiittatis. Quod si non onincs. etc. in somiiis vidit qualiter S.Bruno earn curare debe-
Datum Lugduni Nonis Novembr. anno V. ret :qua? cum essct in itinere,et naxigio ad civita-
tein vellet venire, libere gressum recepit. Quidam
puer, qui sox annorum fiiit, de Ensc, apprehensus
est a lupo hora vosperlina, et ad silvam delatus ab
Tvslimnnium miruculorum sancli Hruuonis episcojn
eo, et undecim vulneribns infectus. Cujus mater,
(]Uonda)n Ilcrbijwlensis, conscriplwn Anno MCCIl.
g dispersis crinibus et vestibus Iaceratis,cum mngno
Luna 22.
clainore invocando S.Brunoncm scquebalur,et pue-
[Ex ve[oi'iGharta,mo(]o in archivio rcgio asservata. rum apud lupum semivivum invenit.Quai ut S.Bru-
11. 5, inipressum llerbipoli
{licyesfa Boica, IGIG nonem tor invocavit, lupus a puero recessit, et sic
per S. Brunonem evasit. Quadam de Wormatia,ab
el 1657 et apud Henschcnium].)
infanlia surda et muta, testimoniomullorum hone-
AnnoIncarnalionis Domini millosimo diicentesi- storuni virorum,qui tunc aderant,qui etiam postea
mo secundo scxto docimo Kalendas Julii, Luna vi- venerunt, auditum recepit et loquelam.Qua^dam de
cesima socunda.visa sunt miracula in ciypta sanc- nostra civiLato, Gisela nomine, a d;cmonio libeiata
torum martyrum Kiliani et sociorum cjus et beati fuit. Alia de nostra civilate, Irmengart nomine,
Prothomartyris Stephani. visum recepit. Sequenti die alia qu«(lam, Jutta no-
Primumestquod cuin quaulam muliorpaupcrcula, minc, illuminata fuit. In Parascevo quidam puer
nominc Gopa contracta esset octo annis etaniplius, trium annorum, usque ad mediam diem in aqua
in die Dominica inane, cum missa celebrarctur, submorsus fuit, et inventus est mortuus:cujus pa-
eadom mulier casu Miss.c intcrluit juxta tumbam ter et malcr dum invocarent S. Brunonem et per
S. Brunonis Wirceburgensis Kpiscopi qua; mul- invocationem inultorum testimonio resuscitatusest.
:

tis videntibus gressuin recipit. Eadem die cui- Quaedam puella dc Rotzstadt, quatuor annis a da;-
dam mulieri, noinine Adelheidi, struinaj inagna; monio vexata, libcrata fuit. Quidam puor a furibus
circa collum ad nihilum rcdacla^, non aniplius ap- cnptus fuit, et in compedibus positus qui eum :

paruerunt.Qiiarla leria ejusdem hcbdoinada;,eadcm p solus esset, invocavit S. Brunonem, et totigit com-
evomuit venenum in inagna quanlitate, et ad ple- ^ pcdes, et solutus est. Quidam captus erat, qui
num curata est. In illa noctc paulo ante crepuscu- innocens fuit et dum susponderetur, invocavit :

luiii qua^dam virgo de civitate Wirzburg llicheide- S, Brunonem,ct suspensus pependit de tertiausque
vin, rocipit gressum, testimonio multorum. Quinta ad vosperas, quod non poLerat mori. Dumque sus-
Coria ojusdem habdomado;,mulior qiia^damdo Elth- pendentes traherent eum por pedes, ut eo cilius
nian, media die, saccrdote siio sibi tesLiinonium morcroLur; non prol'uit:sed postca aquodam trans-
porhibente, visum r,'cepit. Girca nocLem qiuTdam cunLe soluLus fuit, et sic evasit. Qua?dam juxta
virgo nomine Bertha de Wirzburg, ab infantia re- tuinbam S. Brunonis, qu;c fuit obsessa, fuit ab-
tracta, recepit grcssum. In vigilia S. Joannis Ba- soluta. Qua^dam arropliLia,qua; fuit matcrundecim
ptist;B, niulier qu;edaiii de Limbach, noinine De- puerorum, quolibct coruni partii a da^monio
et in
inuL, in tantuni conlracta, quod in terra serpebat, vexata, ad ultimuni per septcm dies plene obsessa
liberum recepit grossum. Sequenti die, quffidam de est, ita, quod insanivit et ad tumbam S. Bruno-
:

Leinach, quaj in carruca venerat, recepit grossum. nis, liberata fuit. Quidam contractus de ista civi-
Quidam puer dc Butlelbrunn, nomlne Ileinricus, tate, multorum testimonicad tumbam S.Brunonis
in manu et uno crurc contractus,
curatus. cst fuit erectus. Quidam Eberh mercator de ista civi-
Quaedam puella de Blcich(eldt,Irmcngartcontracta, tate, in compedibns ligatus, pcr S. Brunonem fuit
erccta cst. Sub testimonio multorum contigerunt liberatus et evasit. Quidain puer de Schinalkalden
ista. In fcsto S.Joannis ct Pauli, noininc Adelhoid, citra sex annos sempcr serpebat in terra qui :

qua! fuit surda, ot nuita, ct coiiLracta, curata est. infra Passionem Domini rocepit gressum. Qui-
Eodom die qu;edam de Alhusen, a gibbo maximo, u dam puer de Tubora, cjui submersus fuit in pu-
omnibus vidcntibus curata cst.Sequenti die fei-iaV teo, a prima usquc ad mcridiem mortuus circa
ITcjinricus de Lougingen,quisu('iicicns testiinonium vesperas vivus evdsit. Quaidam virgo ca?ca, in
hon habcbat,jiiravit quod uno crure longo lcmporc Vigilia .Vscensionis Domini, ad tuinbam S. Bru-
contrartus fucrit, et curalus est. Foria soxta puer nonis, illuminata est. Puor Udalrici, de Ebren-
quidam, longo tcmpore contractus et intirmus, cu- brehteshoven nobilis viri, in calculo laborans ad
ratus ost.Eodoni dio virgo qu;edam dc Goriiolsdorff tnmbam S. Brunonis obhitus, multorum tostimo-
niilitis (ilia, cuin dcbcrct disccro psalteiium.a dffi- nio liberalus est. Quiduni paralyticus scx annis et
monio swpius vexata, perdidit lotpiolam septcp amplius, qui multos babiiit cognatos in civilate,
dicbus ot convcnicndo ad nostrani civitatem, in
: curalus csl.Quidam dcFuldainnoccnter suspensus,
itinore rcccpit loquolam, miilloruni testimonio. In auxilio S. Brunonis ovasit. Qu;rdam Erdlindis Ele-
vigilia S. Kiliani, post Malutinas, qu;vdam dc mosinaria Domini L. de Sphippe, Iribus catenis
Windsbeim, Wondclmnt, inanu rontracla, curata quarum unajuxla tumbam S. Chiliani,
ligaLci 1'uiL.
esl. in die sanclo B. Kiliani et sooioruni ejus, vir allora in MergoLhi im, torLia in \"igilia S. Kiliani ad
quidam de liiniinclslat.longo toni[)(irocaMH;s,viMnn iumlar.i S. Brunnu.--. dccidit, cl sio snlutaeLcurala
recepit, Modia die puor (luidain d(> nostra civitatc, evasil.Quidam puor de Heydingsvolt,in genibus ab
in manu contractus est curatus In divisione .Xposlo- infantia tantum dobilitatus,ila quod irononpossot,
lorum, qua?dam, nominc Borlha de Ochscnfurt a parentibus suis ad lumbam S. Brunonis oblatus,
contracta, est erecta. Eodem die de NVertheim et ibidem gressum recepit. Alter puer de Karleburg,
3" PHOLKGO.MKNA. 3H

cujiis «ini^tra inunus contraclu luit, in pras.Milia X Ouarluiii. Fridunis iixor llevoldi fabri jiiralu dioil,
inultoniin curatus est. U.xor Scultoti de Kissingcn, quod vidil Uonhardum conlraotuni diu ot vidil oiiui
clauda, et in uno crure conlracta, dclatu cst ad supra sepulchruiu |{. Brunonis et audivit euui invo-
tumbaiu S. Brunonis cujus invocans gratiain,su-
: caiilem H. Brunonom et slatim vidit euiii ercctuiu et
liito crure erecto grossuiii recepit, et puer ejusdem curaluni, et vidit cum deduoi de sopiilcro cum lau-
calculoaus a calculo liberatus luit. dibus; et vidit eum poslca sanum ot orectum pone
IV annos. et hoc vidit et audivit et interfuit. Roqui-
VL sifa dc tenipore dicit, quod in icstate de dic, non ;

Alteruin uistniineiilum ,lc iniraculis S. Bninonis. rocordatur,de hora dicit,quod ante horam primam ;

rogata de (luantilatc temporis, dicit quod antc oc-

[Kx codice ms. canonicc Heidenteldensis cdidit
cisionom E{)iscopi Conradi duobus annis.
P. Ign. Gropp.in Collcctionc norissinia Scrijilonim
Golebaldiis lilius Wolokonandi juralus dixit,quod
et rerum irirceburgensium, loin. II, p. 117.
novit et controctavit Ronharduni ooiilractum,ct vi-
Priinum. Meciitildis, qua; moralur ultra Mogun- dit eum postea sanalum. Roquisitus an fueritapud
tiam, jurata dixit, se pedem habuissc contractuiu sepuloruiu, qiuindo curatus fuit, dixit, ([uod non;
versus terraiu sic, uL ire non poterat,sed super ge- scdacourril ad sonum campan;r,qu!Uido luiraculum
nua ferebatur supra terivm et hoc duobus annis factum fuit. Dicit etiam quod ad invocationem B.
:

et tertio anno assumpsit sibi cruckas sub ascellis, et Brunonis et apud ejus sepulcrum factuiu fueritmi-
in cis veniebat ad sepulchrum B. Brunonis posuit ruculuiu ipsuiii. Plura tcstiiuonia de hoc miraculo
pedem conlractuin siipra scpulchrumB.Brunonis el g invenics infra.
non audebat accedere ad sopulclirum,quia ropula- Quinlum. De magistro Alborto canonico et scho-
bat se indignam ot dixit hsee verba
; Domino Josu laslico Herhipol. Iloinricus plobanus in Ochsonfurt
:

adjuva me B.Bruno adjuva me por dulcem aninuun

: juratus dixit, quod, cum cssct de familia M. Alherti
tuam.Et statim pes movebatur hinc inde, ot '-ensit soliotastici,(|ui laborabat hvdropisi, audivit ab ipso
ma";num dolorom in pede, et coniestim cuiala liiit M. Alherlo, ([ui dixil ei particukiriter, quod fueiit
multis pra?sentibus ct vidontibus qui cum ouiii vel- hydropicus et curatus fuerit ad sopulcruni B. Bru-
lent ducere circa sepiilclirum,dixit, IcTla sum,quia nonis,ot ad invocationem ipsius et rogatusde tom- :

pcr me possum incedere,- nec permisit se duci ab })oro, dicit, quod in oistate; de quantitate temporis
613, sed perseivit recta,sine alicujus auxilio, et sic dixit, quod ciroa XXX annos. Idem de eodem Al-
po&tea reota ei sana permaiisit. Iiiterrogata de loni- borlo dicil Kridoricus oantor Majoris Eoclesi<T3 sa-
pore, dixit, quod circa tompus, quo consccrahalur cerdos,quod viditM. Alhertum scholasticum sanum,
Ecclesia Bambergensi* aiino Uoinini MCGXXX^lL et postoa bydropicum et a medicis desporatum,
Sccundum. Chunogundis vidua jurata dicit, se vi- quoni postea vidit curatum meritis B. 1'runonis. ut
disse quandainniuliereiu,diu euntem supra scahella (licohatur. Requisitus, quomodo hoc ei constet? di-
per civitatem et cuin quadam die ipsa lestis audi-
; cit, t|uod vidit pustulas, por quas humor emanavit,
ret Missam in crypta, ubi est sepulchruiu B. Brii- et vidit humorem cmanantem, ct audivit ipsum di-
nonis.adaltareS.Stephani vidit eandem contractam centom istud fecit mihi Bruno. Requisilus,quanto
:

circa altare B. Brunonis et ponentem scabolla sua temporo plene recepcrit sanitatem? dicit, quod ciroa
super sepulchrum et cuiu audiret Missam, audivit p X.XX annos. Idem dicit do oodem Alborto Burohar-
contractam clamantcm Ah ah ah Sancte Bruno: I ! dus campanarius, servus S. Chiliani juratus, quod
!

adjuva me. Et tunc incepit extendere crura. Et tunc vidil M. Albortuiu sonom ct hydropioum,qui ad con-
ipsa testis dixit mulieri,qua3 erat juxta se eamus silium decani Persei, sicut ipse testis audivit, feoit
:

Rt videamus qiiid hoc sil et venerunt ad euin, et

; se deferri ad sepulcrum B. Brunonis et curatusest.
inter manus earum, et ciijusdam viri honesti, qui Rogalus, quoiuodo faotum fuerit, dicit, qucd per
mortuus est.plena erecta est et curata,et ipsi vide- quasdam puslulas ccepit offluere humor aqucc. Ro-
runl eam surgere de torra ct circuinducebant eam gatus, an pra:sens fuerit, quando curalus cst,dicit,
circa sepiilclirum et tunc sodit, et post paululuiu
; quod super Fopulcrum moritis, ut creditur, B. Bru-
dixit : si quis juvaret me surge.re, ot bene irom, et nonis coepit humor fluero, qui prius non fluxorat;
per me. Et tunc ipsa testis et socia juverunt i|)sam et sio intra dies XV curalus est. Idem de oodem
surgere, el ivit per se recta et sana permansit. Et Alberto dicit Heinricus sacerdos cum factus fuisset
hi)C vidit et andivit et pnrdictis inlerluit. Interro- hydropious, fecit se supcr sopulorum B. Crunonis
gala de tompore dixit quod XXXIII anni sunt de deferri,ot quum ibi per aliquot horas jaouissot,in-
;

aie dixit, quod in die S. Viti. vocans auxilium B. Briinonis,ecce subito ortae fue-
Tertium. Otto Accolytus juratus dicit, quodvidit ruiit ducic vcsicjc, una in orure, altera in pede alte-
quandam contractam diu.qu.ne ferebatur super sca- rius cruris, qua; rupta' ihidem coeperunt omanare
bella per civitatem, et frequenlor recipiebatur ad sanicm, et totus ille humor hydropious offluxit per
rncnsas Dominornm i^ropaupere; et cum ipse testis oas super sopulorum B. Brunonis, et liboralus est.
quadam dieessct in curia Domini Bernonis,audivit Huic miraculo inferfuit et audivit.
quondam servum dicentem niagnus clamor estin '^ : Tcstcs alii miraculi (jiKirto loco positi.
crjpta, et ipse oucurrit velociter ad Ecclesiam et in- Godofridus plohanus Majoris Eoolcsia? Herbipo-
travit cryptam, et vidit, quod dicta contracta exivit lonsis juratus dixit, qund vidit Rcnhardum supra
dt locn sopulchri et erigebat se et clamabat S. Bruno dictuni.et vidit et palpavit norvos,qui oontraholiant,
;

adjiiva mo. Et lunc magis erigebatur, et tunc ipse et ex relalii scit. quod ad tumbam B. Brunnnis sit
teslis arripuit eam per brachium, et jiivit oam sur- curatus, otviditcum oontraclum curatum ennlem
gere, et stalim dimisit eam et ipsa per se ivit re-
; ad ;iltare majus, et allare S. Mariaj ct ;iudivit eo
cta iisque ad slatuam,et stetit recla lenons statuam curato Cimvontum canfaro Tc Dcum biudamus, pro- :

manibus. Et vestis, qu.-n erat ei Ionga,quando con- ptor curationcm suam. Interrogalus dc lcmpore di-
tracta fuit, adeo brovis facta fuit ei, quod vix per- cil.quod in iTstate. Rogafus,qiiiintum sit tomporis?
tingebat ei ad mcdium coccium.et tunc tcstisvidit dicit,(|uod sint plus quam X.X.WI anni de loco di- ,•

pophtem contractfc, tanquam si nipt;e essent vena; xif^|uod incrypla, iibi sit sopulorum B. Brunonis.
et nervi et tunc circumducta fuit tribus Horfbnrdiisoantor et sacordos in Haiigen juralus
:
vicihus
circu sopulrhrum el lunc voncrunt Domini et can-
; dioit de codoiu Uonliardo por omnia siout Godofii-
tavorunt Laudes; et vidit postea eam sanam et re- dus plebanus iVI.nJoris Ecclesiaj Ilerhipol, pr^fer
clam. Et hoc vidit etaudivit et interfuit. Interroga- hoc, (|uod nervos non tcligit.
tu3 de tempore.dicit f[uod in ;rstale; de hora, in-
:
iforn Arnoldus custos Majoris Ecclesic-n Herbipol
fraMissam majorem requisitus (|uantum temporis,
:
Jurutus dioii, (juod vidit eundom Renhardum loiigo
Qicit,quodbenedicebaturcemiteriumpra5dicatorum. tempore conlractum et sai^pc vidit eum frequcnlare
 :5r» S. BRUNO HEHBIPOLENSIS EPISCOPUS. 40
rciuicMiin 1'.. i;niiiouis,f'l iji •;!'].. ri 1 sopulcrum cn- A non rocoidatur, scd fuit, quando episcopus Coiira
raliis fuil,! I iiiils;il;i' pi-Qpter ini-
riiiiiiiil f.iiiiiian.t! dus vixit.
raculum, accuriii cuiu uiiis rlc-ricis, videiis rlicluin ttcm dicit Heinricus Sacerdosin Hervelstadl jura-
contractum,crectum ad dictum sepulcrum.Et tunc tus, quod Uominus Rerno canonicus Herbipol. ha-
cum aliis canonicis et clericis cantabat Te Dcum : buit pnrtenarium contractum, nomine Renhardum,
lawlamux, et hoc vidit et intcrfuit. Rogatus detcm- de quosuperius montio habita, alj infantia et supra
porc dicit, quod non recordetur,(juod puerfuil,hoc scabella inccdcntem.Hic similiter super sepulcrum
excepto, quod dicit in acstate fuisse. R. Rrunonis ad invocationem ejus erectus est, qui
Jtem Heinricus civis Herijipolentis juratus dicit, postea sanus visus et fortis, hoc vidit similiter.
quod viditeundemRcnhardum Vlanniscontraclum, Itcm Otto sacerdos de Memmingen juratus dicit,
et cum ipse contraclus frequentaret sepulcrum B. quod vidit eundem Renhardum, et crura ipsius
Rrunonis, ipse Custos sopulcri et tosLis iniraciili, contracta, et ire non poterat, sed ferebatur supra
cum vollct euni rcpellere se sepulchrn.ipse conlrac- scabella, et quando auferebantur ab eo scal)ella,de
tus respondit ita ego indigco gratia Salvatoris,e( R.
: loco recedere non potorat, et vidit quod idem con-
Rrunonis, sicut alii.Et cum ipsc custos exploraret, tractus essot juxta scpulchrum R. Rrunonis ad in-
an latrones esseiit in occlosia, statim reversusoum vocationem ipsius curatus osl; et omnes qui pra^-
invenit erecturn et curatum ad scpulcrum B. Bruno- sentcs erant, invocabant R. Rrunonem, et curatus
nis, et postea vidit eum sanum ct hic in civitale.et recessit; et vidit eum longo tempore posteasanum
in Thuringia,et vidit eum in servitio episcopi Hein- et ercctum; ct hoe viriit et audivit et prsesens fuit.
rici Gasei, et hoc vidit et audivit. Interrogatus de pj
Re(|uisitu3 de tempore dicit, quod XXXVI anni sint
tempore dicit, quod in a;stale, de die, dicit quod in vel plus, et in «state; de hora dicit, (juod circa
nocte scxta Feria; quantum temporis, dixit, quod brevem nonam.

BEil 11 BRU]\ONIS
EXPOSIflO

PSALIIORDM, CMTiCORUIl, ORATIONIS DOlllNICJ

ET

SYMBOLORIM
S. BRUNONIS VEKSUS DEDIGATORII AD S. KILIANUiM (96)

Sil collega tuoe sorlis, Pater o Kiliane,

Antistes dono qui te veneralur in islo.

SANCTI BRUNONIS PBOLEGOMENA

I. C ut quod crebro male pullulat crobrius succidatur.

Pripfatio Uicroiujmi ]ivcshyt.en super Psaliiios, qxue unde consucta prajfatione commoneo tam vos,qui-
scijuilur. (97) l)us forte labor istedesudat.quam cos.qui exempla-
Psalteriuin Romo! duduni positus einendaram et ria habcre istiusmodi voluerint, ut, quaj diligenlcr
juxta LX.X interpretes, licel cursim,inagna illud ox omendavi, cum cura ct diligentia transcribantur.
parte correxcrarn. Quod quia rursum videtis, o Nolct sibi unusquisque vel jacentem lineam, vel
Paula et Euslochium.scriptoruni vitio depravatum, signa radiantia : id est vel obelos >f vel asteriscos )j^

plusque antiquum erroix!m,(|uam novam ciucnda- otubicuinque vidcrit virgulam pra;cedentom,ab ea

tioncm v.ilere; cogitis, ut, veluti quodam novali, usque ad duo puncta,qujE(minio))98)impressimus,
scissum jam arvum cx.erccam ct obliquis sulcis i-e- sciaL in LXX translatoribus plus haberi. Ubiautem
nascentcs spinas eradiccm; lequiim esse diceulos, slclla! similitudinom perspexerit, de hcbracis volu-

(90) Fuil hic in regione llerbipolensi opiscopus epistohc trcs orationes Rrunonis, quas infra habcn-
regionaiiiis, atque Franconine oi-ienlalis apostolus tur addidit et .\lciiini pi\Tfationem ad librum Ue
anno CJiristi ()8'J gladiis iinpioruin martyr occiibuit. psalmorum usu (Patrol. t. CI. col. -408) integram
(U7j lla cod. R. vcro haH" hajict lnci|)il epislola : cxhibet. — Notamus porro nos his in Patrum locis
B.IIicronyini ad Paulain et Eustocbiuin do psalterio, ot in aliis porro, qii.e Rruno congessit lcctionem
quod nirsum sccuiulum edilioiicmSo|j;uagiiUa cor- D Bruiuinianam reiinuisse.
rexerai,iu (|ua docot, quid sit obelus cl asloriscus. {'i)S] Hoc vocabulum sicut et iufraillud rubra dcest

Cf. Palrolog. t. XXIX col. 117-120 codex Ms. huic in codice; videtur proinde R. de suo addidisse.
41 PKOLEGUiMKNA. A'2

minibiusiidditiim novorlt,a'i|iii:' ii3t|iioail iliio luljiii) \ Aiiiiila, (jui vcrbunim lloljraMiiaiiii (liligenlissimus
puncla juxta Theodolionis dunlaxat editionem, qui expiicator est, sela, hoc osl, diapsalma (iOJ), sciitjjer

simplicitate serraonis a LXX inlorpretlbus non dis- Iranslulerit inveniamus iii psalmorum quo^jue
; cl

cordat. Hiec ergo vobis et studioso cuiquc me le- fincdiapsalma positum,utcst illiul in tcrtio Uentes ;

cisse sciens,non ambigo multos Ibre qui vel invi- peccatorum contrivisli Domini cst salus et super :

dia, vel supercilio malint contcmnere prajclara, populum tuum bencdictio tua, scla, id est scmpcr;
quam videro ("JU), et de lurbulcnlo magis rivo quam et in vigesimo tcrtio Quis est istc rcx gloria;? Do-
:

dc purissimo fonte potare. minus virtutum ipse cst rcx gloriic, diapsalma, hoc
Hieronymus quoque in epislola ad Sunniam et cst : sempor,ct contra in psalmis multorum versuum
Fretelam (100) de differentia LXX interpretum ct llc_ pcnitus non invcniatur; in Irlcesimo videlicet sexto
braic.T vcrit;itis, de obelo et asterico sic ait « Ubj : et septuagesimo scptiuio, ct in ccntcsimo decimo
quid minus habetur in Grajco » et translatione Sc- octavo; rursu snonus psalmus dislingualur cantico
ptuaginta 101 1 1
» ab Hebraica verllate, Origcnes dc diapsalmatis : cum utiquc, sicut quibusdam placct,
translatione Theodotionis addidit et signum posuit diapsalma csse nisi indicium silentii non possit.
asterisci, id cst stellam, quce quod prius abscondi- Ex quo animadvertimus, hoc verbum superiora
tum videbalur illuminet et in medium proferat. Ubi „ paritcr ct infcriora conncctere aut corte docere sem
aulem quod In Hebrico non est in (Jra^cis cudicibus pitcrnii csse,qu;Rdictasunl,ut est illud in tertio psal-
iavenitur obelum, id est jacentem posuit virgulam, mo Multi dlcuntanima! meaj non est salus nisi in
:

qaam nos Latine veru possumus dicere; quo os- Deo suo sempcr. Et rursura Voce mea ad Dominum
: :

tenditur jugulandum esse et confodiendum, quod claraavi et exaudivit me de monte sancto suo, sem-
in authenticis libris non invonitur. Qaos signa ct per. Et in quarto: Ut quid diligitis vanitatem et qua:-
in Grajcorum Latinorumque poematibus inveniun- ritis mendacium? Scla. Et infra : Quae dicitis In cor-
tur. >» " dibus vestris ot in cubilibus voslris compungimlni,
Verum ne existimaretur vel nulla ncccssitaic vcl somper. Et in Abacuc Dcus ab austro vcniet, et :

utilitatc ista signa appusita, addidit B. Ilieronymus sanctus dc luonte Pharan. semper, Et infra Jura- :

ineadem epistola ^102) dicens : Ouro,signa'< scilicot meuta tribubus,qua3 locutus cs, semper. Scire au-
obeli astericisque,sivc,ut Papias dicit,asterisci (10.3; tem debemus, apu Hebrceos iu llnc librorum unum
i

dum per scriplorum negligcntiam a plerisque quasi e tribus solere subnecti, ut aut amen scribatur, aut
superflua relinquuntur, magnus in Icgondo error sela, aut salom, quod exprimit pacem ; unde et
oboritur. » Salomon pacificus dicitur. Igitur, ut oos solemus
Nemo igitur despiciat, quod ignoratum f^tiam completis opusculis ad distinctionem rei alterius
damnum aflert. C subsequ(>ntis medium interponere explicit, aut feli-
Uieronymus de diapsalma sivc diapsalmate ad Ha- eiter, aut aliquid istiusmodi ita et Hebra^i ea qua3
fiiiunLalias ad ilarccllam inlitulata epislola (104) scripta suul roijorant, ut dicunt amcn, aut in sem-
Qua; accopcris reddendu sunt cum-fcenore : sortis. piternum; ct scripta ct scribenda commemorant,
que (105; dilatio usurara parlurit. De diapsalmate no- ut ponant sela; aut transacta feliciter prolestantur,
stram sententiara flagitaras^epistolae brevilatem cau- paccm in ullimo subnotantes.
sati sumus et rem libri non posse explicari, littcris nos de intimo Hcbrajorum fontc libavimus,
Ii;cc
praJlexuimus.Vcrum quid prodest taciturnitas moa, non opinioiuim rivulos porscfiuenles, neque erro-
cum in eo major tibi cupiditas silenlio concitetur? rum, quibus totus mundus repletus est, varietate
(KJG) Ilaque, ne te diutius traham, habeto pauca pertcrriti : sed cupientes ct scire et docere qua;
pro pluribus. Quidam diapsalma commentationcm vera sunt.Quod si tibi non vidctur onorosum, quod
metri dixerunt esse; alii pausationem spiiitus: non- Origcnos dc diapsaimatc sonserit, verbum interpre-
nulli alteriussensus cxordium; sunt ct qui rythmi tabor iid vcrbum.Cuidam scribcns sc interroganti,
distinctioncm,et quia psalmi tunc temporis juncta qiiid sibi vcrbum vellet diapsalmatis in psalmis, vel
voce ad organura canebantur, cujusdam musicu; ad quam referalur utililatem inter, caetera ait (^09)
vanetatis (107;. Xobis nlhil horum videtur; cum VA (luia novilia musta contemnis, saltem
^ vcteris vini

(99; Ita R.; cod. vero ms : conlomncrc et vidcrc Lips. Asteriscum vcro hcrba est apud Plinium H. N.
praecliira quam discerc. Legcndum cst contemnere: XXII, 17, non vcro signum criticum stelluIiE. Plura
et invidcrf praiclara, qiiain discere. de allegato a Brunonc Papia vidc in prolegomenis
(lOiJ) Ep. 100, n. 7, tom. Putrol. XXII
col. 840. n. 15.
Hffic et sequentia ct numeri II-VI usque ad illa : flOi) Est op. 28 ad MarccIIam integra (t. XXII,
Duvid (ilius Jesse, desunt in codice. Putrol. col. 430).
(101) IL-BC verba ct translatione Septuaqinla a (105) Sic legendum cum Br., non vero fort'.sque.
Brunono addita sunt. flOG) Lcgcndum qiiid prodcst ad lpYo5'.d)xrr,v:

(102, N. 3s. col. 8.57.

meum? major libi cupiditas silentio concitatur.
(«03; Ha;c addita suiit epistolij; llieronymi. Papias (107) Editaadduiil cxisliment silenliura. :

istegrammaticus osf. de quo Alberic s in chronico (108; Edita addunt : quod ex samcch, lamed.,
ms. tradit eum elcmcntarium doctrinaj orudirucn-
He scribitur.
lum odidisse, quod species qusdam glossarii erat.
(109) Ha;c vcrba cuidani scribens usque ad inter
:

Vide Oudinum de scriptoribus t. 1, col. 021 ed. cxtera ait, de suo addidit, bruno, vel glossator qui^
Patrol. CXLII.
/i3 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 44

causas cur in \ cumadun;ita copulatio; diapsalma voro sermonum

aufloritafo rlucniMS. Sa-po rcquirons
quil)usdam psalniis inlcrponalur cliapsalma, obser- rupta contiiiuatio; docens ubicumque repcilum
vavi diligentissimo in HebraBO et cum Graeco con- fuerit, aut personarum aut rerum fieri permutatio-
tuli invenique,quia ubi lingua llchnr.a selu, Gr;Eca nem. Merito ergo tale nomen illic interponitur,
vcrohabetscm/jcr, aut aliquid istiusmodi, ibi Septua- ubi vel sensus, vel personaj dividi comprobantur.
ginta et Theodotion et Symmachus tran«tulerunt Unde ct nos divisiones congrue faciemus, ubicun-
diapsalma. Neque vero nocet excmplis aCfirmare que in psalmis diapsalrna potuerit inveniri; re-
quod dicimus. In scptuagesimo quarto psalmo, cu- liquas autcm, prout datum fuerit, indagabimus,
jus princium est : Confitebimurtibi,Dcus, confitebi- ubi lamen auctoritas hujus nominis potucrit in-
mur tibi, et invocabimus nomen tuum; post illud, vcniri.
Ego confirmavi columnas ejus, apud Sepluaginta et IV.
Theodotionem ct Symmachum esl diapsalma; pro Quid sil psulteriuyn et psalmi quare dieantur
quo apud Aquilam Ponderavi columnas ejus, sem-
:
Cassiodorus (111).

per. In quinta autem edilione Ego sum qui paravi : Psalterium est, ut Ilieronymus ait, in modum
columnas ejus, semper. In scxta vcro Confirmavi : dcltae liltera» formali sonora concavitas, obe-
ligni

columnas cjus jugitcr. Porro in llebraico habet post sum ventrem in superioribus habens, ubi chorda-
A^nuda, quod est columnas cjus, sela. Et rursum in *^ rum fila religata, disciplinabiliter plectro percussa,
septnagesimo quinto,cujus principium est Notus in : suavissimam dicuntur reddcre cantilenam. Huic
Juda?a Deus,in Israel magnum nomen ejus,inveni- citharae positio videtur esse contraria, dum quod
mus apud Septuaginta et Theodotionem post Scu- : ista in imo continet, illud conversa vice gestat in

tum ct frameam ct bellum, diapsalma; apud Sym- capite. Hoc autem gonus organi canorum atque
machum post Clypeum et gladium et bclluni, simi-
: singulare aptatur corpori Domini Salvatoris quo- :

liler diapsalnia; pro quo apud Aquilam post : Cly- niam sicut istud de allioribus sonat, sic et illud glo-
peum etgladium cl bellum, scmpcr. Apud quintam riosa? institutionis superna(112) concelebrat ; sicut
cditionem, post romphaeam et bellum,
: Scutum ct ctiam ipse in Evangelio dicit Qui est de terra, de:

semper. In sexla vero post Scutum et gladium et : terracst, et de terra loquilur; qui autem de coelo ve-
bellum, in linem. Eratque rursum in Hebraico post nit,qua3 vidit et audivit testatur.Undequidam et hoc

Umalama, quod est, el bcllum, sela. Et in eodcm opus Davidicum psalmos dictos esse pr«finiunt,quia
psalmo post illum locum ut salvos faciat mites de superno culmine retonare noscuntur. Cognosce
:

terrff-jin Septuaginta,diapsalma; apudSvmmachum vero quod isti tantura pro excellentia sui dicantur
similitcr, diapsalma el apud Aquilam semper; psalmi, qui hoc volumine continentur.
:

necnon et apud quintam in sexta vero in fincm et C;

Psaltcrium quoque genus esse musicorum Daniel
;

in Hebroico erat post anie ares, quod cst, mitcs propheta testatur, inquiens vocem tubae, fiJitulae,

terra>, sela. Atque ita cum talem uniuscujusque sambucae, citharae, psalterii et symphoniae omnjeque
cditionis opinioncm reperissemus, hasc annotavi- generis musicorum. Nam et Paralipomenon expo-
mus. Utrum autcni cujusdam music* cantilenaj nit, cum dicit de lignis thyinis (113) gradus factos

atquc rythmi immutationem, qui interpretati sunt in Domo Domini ct in domo

rcgia citharas quoque
diapsalma senscrint aliudve inlellcxerinl tuo judi- et psalteria Hoc instrumentum musi-
cantoribus.
cio dcrelinquo. cum, psalterium scilicet, apud Hebra30S dicitur na-
Ilucusque Origencs, cujus nos maluimas in hac blum, quoe tamen in suprascrtpto libro frequenti
disputationc dumtaxat imperitiam scqui, (|uam rcpetitione vulgatum est. Ipsum vero psalmum
stultam habere sctcnliam nescenlium. Gra3cum oonstat esse vocabulum quem dictum qui-
ni. damvoIunti-6 toO (j/ausiv, hoc est a tangendo. Nam
Quid sit diapsulma, Cassiodorus (110). et psaltrias citharcedas vocamus docto pollice mo-

Inler expositorcs psalmorum dc hoc nomine qua;- dulationes musicas cxprimentes.

dam noscitur provenissc diversitas. llieronymus Psalmus vero est cum ex ipso solo instrumento
Hobraic.ne lingua; doctissimus inquisitor continua- rw musico, id est psalterio. modulalio quajdam dulcis
tioncm Spiritus sancti esse confirmat, ob hoc quia ct canora profunditur.
diapsalma significct sempcr. Beatus autem Augu- Canticum quoque est. qaod ad honorera Dei cani-
slinus,rerum obscurarum subtilissimus indagator. tur, quando quis libcrtate propri» vocis utitur, ncc
inter ardua sine oircnsiono discurrcns, hanc polius lo^iuaci instrumcnto cuiquam musico consona mo-
parlcm elcgisse cognoscilur, ut magis divisio esse dulationc sociatur, hoc cst quod etiam nunc in Di-
videalur, nominis i[)sius discutiens qualilalcm. vinitatis laudibus agitur.
Sympsalma {iuip[)o dicitur Gr.TCo vocabulo vo- Psalmo canlicum crat,cum, instrumenlo musico

dam; sed ita infolicitor vorbis llieronymi interpo- ilU) Cassiodor. praif. in Psall. c. 4-8 1. c. ool.
suit, ut illa El quiu
:
—
ducuris, qum Hierouymi 15, 10. Desunt hic tituli capitulorum 5-8.
sunt, Origenis vidcantur. [[12) Sic legendum cum Br., non superne, ut in
(UO)Eslc. 11 intogrum praifalionis in Psalte- editis.
rium t. LX.\ Patrol., col. 17. (113) Edita addunl : quK vulgo cbena vocantur.
 PROLECjIUMENA. 4(3

pr.pcinonto, ranens i-horns sociatif: voiMbns accla- \ largiend.un salutem, rcgni sui adoranda myslcria
luaLat, diviiii:? (lunluxat s?tM-nioiiibu3 uli^ocnlus. pius llodcmptor insinuat.
Canticum psalmus crat,cum,choroanlc cancnlc, Hro idco prajfati sumus, ut oum venlum fucril

ars instrumcnti musiciin unam convcnientiam com- ad loca lalia intrepidus lector uudirc possit quod
munitcr aptabatur, verbaque hymni divini suavi^ se.jam salubriter didicisso cognoverit.
copula pcrsonabat (IH). VI.
Dicla S. Aitguslitti in prologo psnlterii et aliorum de
V
virtulibus psalmorurn (117).
Quemnlmodum in Pmlmis de Cltristo domino sen-
Canticum psalmorum animas decorat,invitat an-
tiendum, Cassiodonts ^115).
gclos in adjutorium, fugat da:mones, expellit tene-
Tribus modis psalmi loquuntur de persona Domi- bras, efficit sanctitatem homini peccatori. Refectio
ni Christi pro instruclione lidelium.Primum per id mentis est, delet peccata, simile est elcemosynis
quod ad humanitatem cjus noscitur pertinerc.ut est sanctorum. Auget fidem, spcm, charitatem. Sicut
illud secundi psalmi : .\stiterunt reges terroc ct prin- sol illuminat, sicut aqua mundificat, sicut ignis
cipcs convenerunt in unum adversus Dominum et
exurit, sicut oleum lenificat, diabolum offendit,
advcrsus Christum ejus in vigesimo quoque psal- ;
Deum ostendit,voIuptates carnales exstinguit.Oleum
mo Desiderium animec ejus Iribuisti ei et volun-
:
B misericordiaj est, sors laetitis, pars angelorum
tale labiorum cjus non fraudasli cum. Secundo pcr electa. Asperitatem ejicit, omnem furoi^em depri-
id quod ffiqualis et coaDternus ostenditur Patri, ut mit, iracundiam Laus Dei assidua est.
1'rangit.
est illud ejusdem secundi psalmi Dixit Dominus :
Simile est melli. Canticum psalmorum carmen cle-
ad rac Fihus meus es tu, ego hodic genui te. Et
:
ctum est apud Deum.Omne peccatnm expellit,vin-
in centesimo nono Tecum principium in die vir-
:
culum charitatis connoctit. Omnia penetrat, omnia
tutis tucB in splendorihus sanctorum ox utero antc :
implet, omnia docet, omnia signifioat. Animam
luciferum gcnui te.Tertio a membris Ecclesioe,cujus
magnificat, os purificat, cor kctitlcat, turrim excel-
ipsc dux caput est Christus,ut est illud vigosimi
et sam .edificat, hominem clarificat. Sensum apei-it,
priwii psalmi Longe u salule mea vorba delictoruni
:
omnc malum occidit, perfectionem demonstrat.Qui
meorum ; ct in sexagosimo ootavo : Deus, tu scis habet memoriam et amorem illius, habet etiani
insipientiam mcam, et delicta mea a te non sunt timorem et laudem Dei in corde suo, neque inde
abscondita. Quod dictum pro unoquoque fidelium cadet unquam, nec peribit oratio ejus, scd in pos-
dcbemus accipcre. Caeterum delicta a Christo pro- tremo apud Deum gaudebit Tranqi:ilUtas mcntis
bantur funditus aliena : unde Tichonius in libro
est, et signifer pacis,quia psalmi orant pro futuris,
Regularum latius diligenterque disseruit. Hoc si p gemunt de praesentibus, poenitent de prsetcritis.
animo recondimus,nulla confusione turbamur.quia Gratulantur de bonis operibus, gaudium coilestis
error maximus inde nascitur quando inconvenien- regni commemorant. Perofficium saepe cantationis
tcr redditur alicui (i.6), quod dictum constat ad
scutum acquiiutur oequitatis adversus diabolicas
aliud. Lumen veritatis ostendunt. Senibus so-
potestates.
Nam si uno modo fuisset Iocutus,quis ejus genui-
lamen est.juvenibus ornamentum et mentis senili-
nam substantiam potuisset agnoscerc, cum eliam tas ct perfcctio cst. Ipso adjuvante et douante, qui
nunc in tam cvidentissima distinctione naturam di-
hajc per ora prophetica instituit, et per eorum ju-
vinitatis et humanitalis Doniini Chrisli aliqui nitan- gcm frequentationem sese exorarc docuit. Cui cst
tur sacrilega voluntate confunderc? MuUa quoque laus, honor et magnificcntia,benedictio et claritas,
secundum commonet, multa spiritualiter
littcram sapicntia, gratiarum actio, virtus et fortitudo una
.jubet, personas subito deccnter immulal; ut nunc
cum Deo Patrc ejusque Filio unigenito, Domino
Christus Deus,verbum incarnatum ct homo factus, nostro Jesu Christo per infinita sa3cula sceculorum.
caput Ecclcsiffi nunc ipsa Ecclesia, nunc homo
;
Ainen.
justus, nunc pounitens loqui videatur ut omnia ne- VII.
cessaria tangat et includat. Ubique plenissimum I)c inslitutione et auctore ac cantoribus, numero litu-
coelestium rcrum sanctum vibrat eloquium et mul- " lisque psalmorum (118).
liplici divcrsilate virtutum proplcr humani gencris David, filius Jcsse, cum esset rex confirmatus in

(l Textui Cassiodori hic adduntur sequentia

4; : Brimo, pauca tainen ex ea deprompsit. Confor et
« l)e qua
difTerentia otiam circa tilulum psalmi 66 Ambrosium in psalmum 1.
et 67 infra aliqua habes in glossa. » Qii.n utrum (1 18) Il;ec sunt ex commentario in Psalmos Bedaj
Brunonis sint, an editoris Reyscriani nescio. falso adscripto (Palrol. t. XCIII, col. 477 D.) uLji
(115) Cassiodor. L c. c. 13' scd non integrum, tituIuB habetur c.jusmodi « Enarratio qualiterSpi-
:

cot. 17. ritus S. Psaltcrium diclavorit. « Qua; tamen in co-

(116) Sic legendum cum Brunone,non alilji,ul cst dicc nostro Eljracensi forrna tum a Reyscriana odi-
in editis. tione, turn a Beda tam disci-cpante habeiitur,ut ad
(1171 Iste prologusinPs'ilmo3,qui olim Augustino ipsius normam inlogra hic addere i^rajtulerimus,
Iribuenatur.cst ipsa Basilii ad ejus commontnriurri lioctnon dubilcmiis suprascriptum textum R. ge-
in psalmospraifatio.exintcrpretalioneUufini^Palrol. nuinuin Brunonis osse. < David, (ilius Jesse, cuin
t. XXXVI, col. 63;. Quam licet inatulus fuerit esset in regno suo,quatuor clegit,qui psalmos face-
47 S. BRUNONIS HERBTPOLENSIS EPISGOPI. 48

rcgiui suo,qualuor elcglt psahnodiarum pvincipos :

A sfribuntur ipsi David ad Chrisli pertinent sacrameu-
Asaph Eman, Ethan, et Idithun. Ducenti
scilicet, tuni, quia David dictus est Christus.
autem et octoginta octo psalmos et cantica Domini Sequunlur orationea anterjuam psalmi incipiantur{i20).
docebant. Sunt vero omncs psalmi GL. Quorum Benignus ct misericors Deus,qui revocas errantes
omnium novem ipsius David inscribuntur, scptua- ct salvas prcnilcntes,medclam tribuis infirmantibus,
ginta duo vero ipsi David, triginta vero et duo coronam perseverantibus exaudi me mise-
gloriaj :

superscripti non sunt,duoderim quoque in Asaph rum et indignum famulum tuum,per hos psaimos
superscribuntur, duodecim in Idithun, novem fiho- clementiam tuam implorantem,ut quidquid humili-
rum Core, duo in Aggfcum ct Zachariam, unus ler hic oro, to largiente adipisci merear. P. D. X.
Moysi et unus &olomoni.Diap3almala vero ponuntur
Alia oratio.
in psalterio LXXV. Cantica vero graduum numero
Deprecor misericordiamtuametpietatem,Domine
sunt quindecim, qua3 etiam isto titulo,scd non au-
Jesu Christe,Fili Dei vivi ; scio,quia pius et miseri-
ctoris nomine inscribuntur. Non enim omnium
cors es, patiens et multum benignus te adoro, te ;
psalmorum tituli sunt,aut auctorum siveetiam can-
laudo,te deprecer.Tu enim exaudisti sanctos etele-
torum aul psallentium vel quoruinlibcl eliam homi-
ctos tuos ab initio mundi usque in finem tu etiam
num aliorum nominibus supcrscripti. Nam et pri- ^ ;

cxaudi me indignum et pcccatorem te orantem et

mus psalmus nuUo insignitus est titulo. Verum de
deprecantem suscipe orationem et postulationem
:
primo alia ratio quam de ca;teris psalmis est pri-
meam, omnemque sensum spiritalem horum psal-
;

mus (119) etenim psalmus nuUi assignalus est,quo-

morum, quos coram te suppliciter oro vel canto,
niam omnium psalmorum caput,principium atque
tibi acceptabiles facito. Qui vivis.
quodammodo titulus cst.Dcinde quis alius intcUigi-
tur in secundo, nisi Dei Filius primogenitus, cui Alia orafio.

tanquam principio prffiponi nil debuit? Cui etiam Suscipe, clemcns et misericors Deus, hanc obla-
non fuit ne('cssaria,quia ipsc psalmus
inscriptio ideo tionom psalmorum,quam ego peccator omniumque
Christi mcntionom facil, ut adversus Chrislum : criminum reus pro remedio animcn mes offero, vel
tuum. Exprimendo igitur pcrsonam, inscribendi pro his in utroque sexu, qui mihi consanguinitate
causam omninonon habuit.Ideoqueet titulum obelo vel familiaritate conjuncti sunt,et pro his,qui se in
notatum habet.Ordinem quoque historia; immuta- manus nostras commiserunt,veI nobis confessi fue-
tum legimus in titulis psalmorum.Sed psalmi non runt, seu quorum eleemosynas suscepimus et pro
secundum historiam, sed sccundum prophetias omni populo Christiano vivis et defunctis, precor,
leguntur et ita ordinem psalmorum turbare non
: mitissimeDeus,prosit eis ad veniam et remissionem
potest ordo titulorum. Psalmi vcro omnes, qui in- C peccatorum. Amen.

rent, id est, Asaph scilicet,Eman, Ethan ot Idithun. Aggeum et Zachariam, Fiunt itaque omnes psalmi
Octoginta octo ergo dicebant psalmos ct CC sub David numcro ccntum quinquaginta Diapsalmi ;

psalma (sympsalma) ct cithara pcrcutiebat Abiuth. numcro LXXV,canticagraduumquindecim numero.

Cum David reduxisset arcam in Jerusalcm, post Psalmus primus nulli assignatus,quoniain omnium
annosviginti revocatam ab Azotis,et mansit in domo caput est. Deinde quis alius intelligitur in secundo
Aminadab: nuncimposuitin subjugali novoet addu- nisi primogcnitus, cui merito inscriptto non fuerit
xit in Jerusalem elcctis viris cx omiii genere lilio- necessaria? Dcinde quia ipse psalmus Chrisli men-
rum Israel scpluaginla millia viros.De tcibu autcm linncm facit, ul advcrsus Cliristum, tantum expo-
:

Levi ducentascpluagintaoclo miliia viros.Ex quibus ncndo personam, inscribendi causam omnino non
quatuor principes pnecsse rausationibus (cantatio- habet. Oordinem histori.-e immutatum legimus in
nibus) instituit Asaph, Eman, Ethan, et Idithun,
: titulis psalmorum.Sed sicut psalmi non secundum
unicuique eorum dividens sepluaginla duos viros historiam, sed secundum prophetias leguntur, ita
succlamantes laudcm cantionum Domino. Et unus ordinem psalmorum turbare non potesl ordo litu-
quidcm eorum fcriebat cymbalum, alius citharam, lorum. Psalmi omnes qui inscribuntur ipsi David
alius tuba cornca cxultans. In mcdio autcm eorum ad Christi pertincnt sacramcntum, quia David dic-
stabat David tencns ipse psaltcrium. Arca autem tus est Christus. »
antecedcbat scptem choris et sacrificium vitulus ; (110) Cf. Psjudobedam Comm
in Ps. l.col.483 c.
populus autem universus seciuebatur post arcam. D (120) Ist;e orationes in codicc ad initium praefa-
Sunt omnos psalmi Uavid numcroCL. Quorum om- tionis Iranslatic sunt. In fine vero posila; sunt trcs
nium quidem novem fcclt David ipso, triginta duo alia? ; Christe. qui es vcrus largitor et indultor lucis
non sunt suprascripti, soplnaginta dun in David, aiterna;, Domino qui petere jubes ot invonire te fa-
duodccim inAsaph, duodecim in Idilhun, novcm cis, obsecro itaquo Dominc, ut memor sis, etc.
liliis Core ; unum Moysi, duo in balomonem,duo in
 ;

49 EXPOSITiO PSALMOKUM. 50

S^NCTI BBUNOMIS
HERBIPOLENSIS EPISGOPI

EXPOSITiO PSALMOIU
In Christi nomine incipit ppalterium de transla- X exempla maiio doclrinre Christus posteris non relin
tinne septuaginta InterpretunijCraendatum a «ancto quit. C Est enim cathedra doctorum, tribunal judi-
Hieronymo in novum. cum,el rcgum solium propric dicitur. II Unde sen-
Origo prophetia; David regis psalaiorum numero sus versiculi hujus est Dealus qui non cogitavit,
:

centum quinquaginta :
121). non fecit, non docuit mala.
2 Sed in lege Domini voluntas ejus :
PSALMUS PRIMUS (122).
Et in leqe cjus meditabitur die ac nocte.
psalmus ideo titulum non habet, quo-
C. B. Iste C Lex Dei est in declinandis peccatis sancla pra^.
niam capiti Domino nostro Salvalori (de quo abso- ceplio, in qua voluntas illius fuit, qui peccata non
lutedicturuse3t)nihilprneponidebuil ;sanciamenim fecit. AC Intende vero quod socundo dicit in lege,

eju8 incarnationis vitam, impiorumque ultiones in- non sub Iege,quia Christus in lege fait qui peccata
sinuat. Unde et materia hujus psalrai eadem est non habuit, caeteri mortales sub lege qui delictis
quic et totius libri, scilicet Christus integer, Id est onerant. C Lex dicitur eo quod animos nostros liget,
caput Redemptor noster cum membris, id est omni- suisque toneat obnoxios constitutis. Mcditari sem-
bus justis et sanctis. pcr nullus valet legem Doraini nisi Christus, sed et
I Bealus vir qui non abiit in consilio impioriim : et r» ille qui merabrum ejus est, meditabitur semper le-

in via peccalorum non stelit, et in cathedra gem Dei, qui eam omni puritate inquantum poterit
pestilentix non sedit. implobit. H Sive enira rnanducat, sive bibit, sivedor
C Beatus vir, dictus quasi bene aplus (qui est rait. In nominc Domini omnia faciens, meditabitur
Christus) est, cui optata omnia vel dosidcrata suc- Ii^gera Dei dic ac nocte. C Dics dicta est a paganorum
redunt, virum cgregie subjunxit. Vir enim a viribus diis.Nox eo quod noceat aspcctibus,sive actionibus
dictus est, qui nescit tolerando adversa deficere, aut nosfris, dicta est.
*
in prospcris aliqua se elatione jactare.Tribusmodis 3 Et eril tanquam linnum quod plantatum -~ cst
hic ostendit evenire humanos errores, rogitatione, secus dccursus aquarum :

facto, ct dicto. Cogitatione pcccatrice abitur, facto Quod fructum suum dabit in tcmpore suo
malo statur longe a Deo. Dicto vero malffi doclrin<'p, C Bene ligno fructiforo coraparatus est Christus,
sive gloriationis, sive pcccati consucludine, in ca- proptercruccmquampronobissustinuit.Plantatura,
Ihedra inficiente pestilentiaj sedctur. A Bcatus igi- id est pruKlicaLura, secus decursus aquarum. Sicut
tur qui non abiit cogitatione a Deo in regionem lon- tcrrcslris enim aqua, vita et lignorum virentium,
ginquam di3similitudinis,id est cogitatione non pec- sic aqua baptisrai salus esL in Crucifixum creden-
cavit. Quamvis es.set positus in concilio impiorum, tium. Fructum dabit, id cst Ecclesias constituet
id est quamvis impii hoc molirentur ut abiret, veluti ^ tcmpore suo,idest quando beatie Incarnationis sa-

Christus quamvis inter peccatores sit convcrsatus, cramenta susce[)it. Fructus a frucndo dicitur. II Li-
in viam eorum tamen non abiit. Adam vero abiit, gnura (cuiChristus comparatur sccundum mcmbra
dum u.vori a diabolo deccptaj consensit, impii vero sua, id cst (juosvis vere Christianos) sapienliam
hoc molienles sunt diaboii, Scribse et Pharisaci, vel puto, (\v qua Salomon loquitur; lignum est vita;
ct
onines rnali, in quorum viam Christus sicut non his (jui se(|iaintur eani, et Apostolus Christum ait
abiit, ila in ea non stctit. Quoniam oum s.tculi ct Dei virtutem et Dei sapicnliain.Erit itaqucChrislia-
peccatorum illeccbra non tenuit, nec in cathcdra nus vcrus taiH[uarn liginim, hoc osL Ghristo Filio Uei
pcstilcntiae sodit, id est prava consuetudinc vcl po" conformis faclus cor[)ori gloria; ejus, scilicet
tius doclrina, quia salubrom doctrinara docuit, et Christi.

(121) Haec ex codice ms. addiflimus. Quin vero Patrol., col. 119.
genuina sint, nullus dubito, cura in Gallicani psal- ( 122) Notandurn apud Brunoncm hunc ordirieiTi
terii codirilms, qnod saneeditioni Hrunonian.e sub- constantor fuisse oijscrvatuni : pr-irao loco positus
jacet, idem
titulus habcatur Incipii j>sftlferiiim de
: crat
u. uv titulus
ii,.L.n.r, ..,,.0.11.. .....^ numorus
. ,,^-..0...... tunc
ojusque expositio, ^. ar-
..v..w.. .... et ...

translationeseptnatjinla In/er/iretum. onendntum a gumenlura psiilmi. Xos Cochlci ordincm,co quod ad

H. Hiernnymn presbytero in novo. Ilonianam vcro u coinmodita^Tn.magis conrcral, hac in ro i'ctinui-
editionem vocabant psalterium crafridaluin « >?o/'o, nins.
id est rte nom. Vide notam Martianini, tom. XXIX
51 S. BRUNONIS HERBIPULENSIS EPISCOPI. 52

K Et folium ejus non deflucl : A PSALMUS II.

Et omnia quoeeunque faciet prosperaluntur. ARGUMENTUM PSAF.MI 11.

C Folium cjus, scrmones ipsius promissionis C Propheta de conventu infidelium contra

intellige, qui nullo casu a veritate decidunt, sed Cliristum in passione loquitur. Et DominusChristus

omnia quae agit in actu prospcritalis pcrficit, quae de omnipotenti regno et de inenarrabili generatione
omnia accipicnda sunt fructus et folia, id cst facta sua.

et dicta. TT. — Psalmus David :

'.

C Est istc psahiius haljcndus, prinms in titulo,

5 Non sic impij -i non sie '.
: scd tanquam pnlvis
sccunduR in ordine unde in Actibus apostolorum ;
Qucm projicit venlus -t a facie terras.
dicitur primus. H Vcl quia apud Hebra?os, iste cum
G Non sic impii, vox est tcrrentis, sicut est
primo unus psalmus habentur sinctitulo.Pertitulum
invitantis, beatus vir, quoniam non erit sic impius,
autcm inteUigitur uniuscujusque Psalmi intellectus.
ut superlus dixit bealos esse. Pulvis est resolulio
Ouid est cnim titulus nisi davis, ut ita dixerim.In
terrjD, cui homo terrenus comparatur cum inflatur
domuni non ingreditur nisi per clavem, ita et
vcnto superbiae, et abjicilur sua levitate a firma-
uniuscujusque psalmi intellectus, per clavem hoc
mento prfficeptorum
i ^ i
Dei. Pulvis huc illucque
1
. ,., , • , i,- ., • • •)• i
gg^^ pgj. titulum inlelugitur, in cujus, scihcet per-
dispergitur, sic et mipius (qui semel Deum ncga- u nu
i' o f y
\i
• .,, sona cantatur, aut
.

personaChristi,
in personaL.nrisli,
t-
m
autt in persona
verit) quocunque eum aura diaboh traxerit, iUuc
Ecclesia}, aut in persona Prophetae, et de qua
errore perducitur.
re sit.
6 Ideo non rcsurgunt impii in judicio : 1 Quare fremuerunt gentes :

Neque peccatores in consilio justorum. Et populi medilati sunt inatiia.

C Impii sunt, qui sanctam Trinitatem nullatenus C Corripit hic Propheta populos, non solum
confitentur. C H Resurgunt impii, scd non in Judajos, sed et gentiles, cur fremuissent contra
judicio, quia jam jud'cati sunt. C Justus surgit ut Christum, quod proprie ferarum est fremuerunl ;

judicet, peccator ut judicetur. Impius, ut sine judi- enim belluino furore, quia recta ratione carebant.
cio puniatur. Peccatorcs sunt Christiani sed peccatis Meditati sunt inania, non intelligentes ejus adven-
obnoxii,quiideo non resurgunt in consiliojustorum, tum esse fructuosum omnibus credentibus.
id est in judicio justorum, quia jam illis, sciHcet 2 Asliterunt reges terrx et principes convcnerunt
justis, per gratiam confessionis peccata dimissa in unum.
sunt. In quo numero et sancti sunt, quia nuUus nisi Adversus Dominum : et adversus Christum cjus.
Deus sine peccato est. B Supcr Job : Hic ordines — Diapsalma
i
',

notantur quatuor de die judiciijid cslsanctiquijam C c. Regcs autem terrac, Herodem dicit, qui infantes
judicali sunt ad regnum, et cum Christo veniunt occidit, alterumque Herodem nepote/o ejus qui
ad judicandum. Et impii jam adjudicati sunt ad Pilato in nece Chrisli consensit. Principes Pharisaaos
suppHcium. Pcccatoribus dicitur qui poeniten- dicit : princeps dictus quasi prima capiens. Ve-
tiam egcrunt Venitc, benodicti
; et qui non ; nerunt in unam voluntatcm, non in unum conven-
egerunt Disccdite a me. In consilio, id est in
: tum, adversus Dominum, id est Patrem, Christum
aeterno bono, quod sequi consilium fuit sanctis. ejus, id est Filiuin.
C Vel in consilio, id cst in judicio, ut cum 3 Disrumpamus vincula eorum :

eis judicent.Judicium enim in consilio est, dum juyum ipsorum.

Et projiciamus —, a nobis ',

quasi cx consilio assessorum, diversa peccata di- C Verba ista sunt dementium Judieorum. Puta-
versis poenis punicntur. bant enim se vincula dirumpere, id est, evange-
7 Quoniam novit Dominus viam justorum :
lica praecepta, si in auctorem legis et in aposto-

Et iter impiorum peribit. los ejus malivola voluntate consurgerent, et jugum

ipsorum projiccro, cum jugum Domini sit suave
C Bonorum viam, id cst, opcra dicit nosse Deum,
et onus ojus lcvc [Maltli. \i\ Vanaque voluntate de-
itcr impiorum perirc, (juasi Dominus utcunque
putabant ejus dominalionem gravissimam,
nesciat. Sed est sensus, hoc scit Dominus quod in D ^^P^i,
beatitudine permancbit, hoc nescit, quod pcribit,
quam se abjiccre tcstinabant, undc salvari pote-
rant.
id est diabolus cuin scquacibus suis, qui est itcr
4 Qui liahital in cadis irridebit —, cos ',

im[)iorum in poena perpetua. A Peribit igitur, pro

non novit, dixif, sed
J-'.t Dominus subsannabit cos.
et planius dicitur, «luia hoc
est ncsciri quod pcrirc, ct sciri nianerc ot esse.
C Cd^los hic sanctos dicit, in quibus Christus
habitat. Irridcbit et subsannabit, cx humano more
ORATIO EX PSALAIO I.
suscipienda sunt. Ca^terum, noc irriiet ulhim
Dcus, ncc vultu subsannat. sed virtute sua peragit
EFfico nos, Dnniino, tanquain fi uctudsissimum qua^cunque disponil.
lignum anto conspecluin tuuin, ut luis iinbiibus r> Tunc loquclur <ul cos in ira sua :

irrigati. mcrcaniur tibi sua\ium frMCtuum uI»orlal<> r.t in furorc suo conturliabil cos.
placoro por Domiiuiiu ni>slrum, olc. C Tunc Io(]uolur. illud tcmpus signitioal vonluri
 1 : . :

53 EXPOSITIO PSALMORUM.
judicii. Ira ergo Dei ct furor vocatur rctrilnilio A vitus propler limorom vidoulur, addit, ol o\ul-
peccatorum, nam illos motus Divinitas non pali tatc, sed nc iterum in temcritatom eatur, subdit,
tur, sed humana consuetudine hic loquilur.H Non oum trcmorc. Itaque no exsultatio faceret nos ela-
autem ait puniot sed turbabit, ul absquo poenis tos, addit, cum trcmorc, ut reverenter Deo ser-
qui turbatus est corrigatur, nam ira alicjuando viatur.
nooessaria correctio ost. ut palris in filium, me- 12 Apprehendile disciplinam
dici in aegrolum. nequando irascatur-^ Dominus ; ct pcrealis de-
6 Ergo autem comtilulus suvi rc.v -f "'' co : supcr via-^. justa :

montcm sauclum cjus.

Sio» C Illo apprchcndit disciplinam qui sc munilpocni-
prxceptum ejus,
PrcVdtcaiis tcntia voracontrano.-iiavitia.Noquando inlongaDei
H Ego autem (vox Christi) constilulus sum ves. pationtia poreal de via justa,id cst dc Christo, qui
a Deo Patre pro parte carnis. C Sion Hobraica cst vcra via recle anibuiantium ad vitani, dux oun-
lingua, Latino specula dicitur, et hic Ecclesiam tium, itcr ad beatitudinem fostinaniium.
significat, quam et montem appellat, proptor al- 13 Cum exarseril in brcvi ira cjus
titudinem honoris et fidei firmitatem, Praidicans bcati omnes qui conjidunt in co.
pra!coptum, H C hoc est Evangelium. Tj C Exarsit enim in brevi ira ejus, in illo judicio
7 Dominus dixit ad me : Filius rneus cs tu; brevi,ubi non est singulorum discussio.sed simul
Ego Iwdie genui te. omniajudicatjudex.il Beatiomnes,quinonhomines
C Dominus, significat Palrem. Filius meus es neque in semetipsos, sed in Deum confiduiit. Istc
tu, ut in Evangelio : Hic est Filius meus dilectus psalmus finit,unde superior incipit,id est a bealitu-
(Matth. III, 17).Dioendo autem hodie,cooeternitatcm dine, et ideo apud Ilcbr.cos pro uno habentur.
sua; majestatis ostendit. Gcnui to, illam nativita- ORATIO EX PSAL. III.

tem signifioat, de qua dicitur : Genorationem ejus Disrumpc, Domine, nostrorum vincula peorato-
quis enarrabit {\sa. un)? rum,utjugo tuie servitutis innexi,valeamus tibi cnm
8 Postula a me, et dabo tibigeutes hcVreditatem tuam timoreetrevcrentiafamulari.PerDominumnostrum.
E/ possessionem tuam lerminos lerrx. Jesum Christum, ctc.
C Postula a me, id est obedi ut possis postulare. PSALMUS III.
Postuiare enim hic jubctur, ut petat secundum ARGUMENTUM PSAL. III.
humanitatem,ot accepta possideai.Gentes nationes C. Christus ad Patrera dc persecutoribus suis io-
significat; gens enim a genere vocitatur. Cum dicit quitur.Instruitur fidelis populus ne mortem formi-
haereditatem tuam, naturam sua; Deitatis ostendit. dtt, quia auctor ejus resurgcndo spem verae resur-
Haereditas ad hero dicto est, id est a Domino quod C rcctionis exhibuit.
in ea potestate libera dominetur. Cum dicit pos- TiTULUS pSAL.Mi Psalmus David cum fugeret a facie :

sessionem, universas gentes credituras significat. Absalon filii siii.

Termini lerree, substantiam in hoc omnium crea- C. Totus hic psalmus ad personam Christi re-
turarum vult intelligi. fertur. Oportet aulem eum tertium locum tenere,
9 Roges eos in virga ferrea : quia sancta; Trinitatis,ot triduan.x; resurrectionis in
Et tanquam vas figuli confringcs eos. se mysteria continet. Nam per liljcrationcm David
C Reges eos, id est potostatem tyrannicam au- rcsurreclio Chrisli signincalur.
feres ab eis.. Hli reguntur qui salvantur. Virga 1 Doininc, quid multiplicnli sunl qui triliulanl ine'?
ferrea fortitudo est aequitatis.
Confringes, id cst Multi insurgunt adversuin inc.
per conversionis studium conteres in eis tcrrenas C Ista verbadicit Prophcta admiraudo,cur Judfei
cupiditates. Bene enim peccator vasi luteo com- Dominum tribulasscnt ct gentes, a quo salvari de-
paratur, ut confractio ejus facilis et vita lutea dcbcant, tam multi cnim fucruni surgcntcs contra
monstrotur, sed in melius reparatur, cnm divina Chrislum, ut dc numcro discipulorum Judas illis
gratia in spiritualem homincm perducitur. fucrit unus agj^rcgatus
10 Et nunc, reges, intelligite : l Multi dicunt aiiimx meie :

Erudimini ~i qui judicatis terram. : Non est salus ipsi iii Deo -r ejus :

C Nuno, reges. Rcges dominatores vitiorum di- Diapsalma.

cit, qui h.TC intelligere et implere Domino pra;-
C llcpetit,multi dicunt, ut ostendat densissimam
stante valcnt.HErudiri, doceri est; ipsi enim benc
stultissimamque impiorum versaniam.Ideo dicunt:
judicant terram, id est ecciesiam, qui bona quaa
Nonestilli salus; putabantcnimnonhabere Patrem
intelligunt alios docent. C Tcrra autem dicta est a dilcctioncm Filii, qucm cariialitcr permisit occidi.
terendo.
3 Tu autem, Domine susceptor meus^ es ;
1 Scrvite Domino in timore :
mca
Gtoria et meum.
exaltans eaput
El exsultale -^. ei cumtremore. :
(! Hic,Filius susccploremPatrem vocatsecundum
AServite Domino. Et ne superbiant, subdit, in
formam servi.nccnon gloriam et oxaltationom capi-
timore. C Sicut enim timor Dei delict.i
oxcludit, lis sui, ut diviua linmanaque substantia una esset
ita securitas culpas adrnittit. Sed ne misera ser- sine ali(jua confusionc pcrsona.
5S S. BrmNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 56
4 Voce mca
Dominimi clamavi,
ca A {liom. x). Psalmus est musicum organum capite
Et cxaudivit me dc monte sanclo suo. Diap- sonorum,vel poLius est melodia qua divina pra;co-
salma. nia canebantur. Canticum, quod supernas laudes
C Cum Voco rnea ad Uon)inum clamavi,
diciL : humanis vocibus pcrsonabat.
hoc est : tuum. Exaudivit
Pater, clarifica Filium 1 Cum invocarem exaudivit me Deus jusliii^e
me; ut ibi,Clarificavi ct iterum clarificabo(Jorm.xn)) mex,
De monte, id est de Divinitatis altispima summi- In tribulationc dilatasti mihi.
tate. C Vox Ecclesiae ad Christum licet sciat se esse ;

.5 £70 dormivi ct soporatus ^- sum \ ct exsurrc.ri : auditam, tamen orare non cessat, Tribulatio est,
Quia Dominus suscepit me. qu;c dilaiat in martyrio sanclam Dei Ecclesiam,
C Ego dormivi,dixit,id cst, post passionem iri ?o- quando eodem te.mporc confessorcs fiuntet marty-
pulcro quievi, quia celeriter resurrexiti Soporatus res coronantur,tota(iuc turba justorum conlritioni-
sum,signat securam dormitionem. Est cnim sopor bus semper augetur.
dulcis quies et somni suavitas.Exsurrcxi,cum ala- 2 Misercre mci : et exaudi orationem meani.
critate,deposita mortalitate.Suscepit Filium divina C Miserendum sibi esse dicit pia mater, si ejus
potentia, quia per sc non potuit resurgere humana p oratio pro filiis audiretur, quoniam quidquid mem-
natura. bris tribuitur toti hoc corpori sine dubitatione pra;-
6 Non timebo millia populi circumdantis me. statur. •

-r Ex \ surrje, Domine, salvum me fac, Deus 3 Filii Jiominum, usquequo gravi corde^i
meus Ut quid diligitis vanitatem ct qiixritis menda-
C Timere non potuit iniquum populum, cui erat cium''^. Diapsalma.
in sua divinitatemaximum pr.-Esidium.Non dicit Fi- C. Graves corde dicit filios qui, agnita veritate,
lius excitando Patrem.Exsurge,Domino, sed tro[)0- hoc ost Christo, adorare magis elegerunt idola va-
logice et figuraliter postulat in rcsurroctipne patcr- nitatis. Vanitas quidcm nomen est generale vitio-
num auxilium.Est enim Iropus diclio,ab eo loco in rum, sed illud proprie vanum dicitur quod a Deo
quo propria est,translata in eurn locum in quo pro- probatur alienum.Mcndacium, hoc est idoIum,tale
pria non est.Est itaque Scripturis divinis mos istc enim merito susceperunt, quia contra vcritotem
ad experimendam causam,pcr tropologiam ex nos- orccta sunt, Diligcrc enim debemus proficua, non
tra consuetudine aliqua dc Deo diccre. noxia.
7 Quoniam'-' lu percussisti omnes adversanies
[ 4 Et scitotc quoniam mirificavit Dominus sanctum
mihi sine causa suum
Dentes peccatorum contrivisti. C Dominus cxaudict ^rme \cum clamavero ad eum .

C Percussit Dominus Pattr advcrsantes Filio, id G llic indicat Propheta arcanum sanctae Incarna-
est hffireticos, qui insoquuntur catholicas regulas tionis.Sanctum dicit, id est Filium. Merito se ex-
sine causa, id est sine ratione. Dentes contrivit id auditum dicit.quoniam Christum populis pra;dica-
est verba mordacia detrahcntium divinis dogma- vit. Clamat ad Ghristum, qui illum bonis operibus
tibus. Deus dictus a demcndo est,quoniam omnia supplicat.
demunt dentes. .5 Irascimini et nolite peccare.
8 Domini cst saius. Quic dicitis in cordibus vesti is et in cubilibus
Et v supcr
populum luum bencdictio tua. vestris compungimini. Diapsalma,
5?( Diapsalma \ C. Irasci debemus pr.-eteritis peccatis, scilicet
H. Domini est salus, iii ost non ab honiine, sod pwnitendo, ut hoi-rcat nos, qui peccavimus. Cum
a Deo Patrc.et super populum Ghri;4ianum honcdi- dicit in cordii)us cl in cujjilibus.ostendit agnoscere
ctio Domini dcscendit. Deum cogitationcs hominum.Cubile enim acubando
OHATIO I^X PSAL. lU. dicilur,qHod est domicilium ferarum.et est sensus"
Elfunde, Dominc, beiiediclionom tuam supcr po- Dcsorito pravas cogitationcs,antequam scclcra per-
pulum tuum, ut tua rcsurroctione muniti,' non li- [-) petrotis,id ost antoquam in opcra malas cogitatio-
meamus ab advorsantium vitiorum millibus cir- nes ducatis; dum adhuc in cordo sunt,exstinguite.
cumdari. Pcr Jcsum Christum, ctc, Jl Vcl noctc cxpiatc pcr lacrymas, quod in dio co-
PS.\LMUS IIII gitando peccastis.
AUGUMICNTUM PSAI., IIII 6 Sacrificatc sacrificium justili.r ct spcratc in Do-
C Ecclesia orat ut ojus audialur oralio.increpan? mino.
inndclcs quia vanitatom soquantur,monet(|uo gonc- Multi dicunt : Quis ostcndit nobis bona'!
ralitatom.ut sacrilicium justitia^ Doo immolot,undc admonuit mater clemcntissima Ec-
C. Supcrius
ingcntia ejus benclicia consoquatur. clesia ab antiquis idolorum sacrificiis et cuUuris
TT, In fincm psalmus David canficum. recodcndum.nunc hortatur ct Christianos somot-
G. Psalmoruin 'inis non modo signilicat alicujiis ipsos, non pocudes, recte vivendo Doo sacrincare.
roi co^^Eumplioncm. scd porlbclionem, ot id(>o hic Sperarc(|iic docoinur in Doo,(|ui salutaria cjuspro-
ad f.lnislum ost rolbren^hiin, ((iii csl linis l(»gi.« missa consoquamur, Quis ostcndit nobis bona, di-
 .

57 EXPOSniO PSALMORUM. d8

cunt multi (iuljitando,quod nec pauci debuorunt, id A T\\ Psahiius David pro ca qux hxrcditalcm consc-
est resurrectionem csse venluram ot bonorum prie- iiuitur.

mia? Cui interrogationi statim sancla mater res- Pro ea qua3 hffireditatem consequilur, Eccle-
C.
pondet diccns Signatum, etc.
: siam significat,cujus persona in hoc psalmo intro-
7 Siijivjfum est sitper uos lumcit vuliUs tui,Domiue, ducitur,quia,iesurgente Christo,ad eam spiritualia
Dedisti laHitiam in cordc mco. bona pcrvencrunt, id est fides, spes, charitas.
C Signatum est supcr nos lumen vultus tui,quia 1 Fcrha mea -i auribus : pcrcipe, Doniine ;

sicut oummus imperatorishabetimaginem,ita fidc- Intcllige clamoreni meum

libiis signa ccelestis rcgisimpriniuntur in baptismo C Psalmus iste, ut superior,ad Christi Ecclesiam
ct aliis sacramentis, hoc est, signaculuin sancta! pcrtinet. Dicendo autem verba mea, oris significat
crucis, quo diabolus efFugatur. Luuien est vultus psalmodiam. Intclligcclamorem meum,ut affectum
Dei, impressio crucis, quia eos illHminat semper cordis aporirct petit. Trina ista rcpetilio unum si-
qui sc non poHuunt ulla pravitate. La;titiam dicit gnificat, cum dicit pcrcipe, intellige, intende, per
rectic fidei, tunc enim l.etamur veraciter, quando figuram metabolem.quaj est unius rei sub varietato
recte credimus. A Vol hinien illud gratia Dei cst, verborum iteratio, auris ab auditu dicitur.
infusa menti reparand.T,qua ratio insignitur uf de-
P 2 -r Intende voci orationis mex '.

narius regis imagino,et hoc lumon cst totuni ct ve- Rc.v meus ct Deus nieus.
rum hominis bonum. C Intonde voci, modo dicit, ut declaret orationem
8 .1 fructu frutpcnti ct vini — ; et olci sui [
hanc esse perfcctam quae inflammat affectus mentis.
Multiplicati sunt. Rex meus et Deus meus et quoniam ad te orabo
C Admonet eos qui carnahbus rebus intenti csse Domine, ista sententia distinguitur in personis, uni-
probantur.multiplicati sunt cnim pessimis actibus, tastamen credatur in natura, quamvis cnim tres
id cst mundana vohiptatecomplcti.Ideo addidit,sui, nominet, non tamcn intcndite, sed intende, tan-
quia poccatores istis utuntur terrenis rructibus,non quam ad unum di.xit.

secundum prajcepta Dei, sed secundum desideria 3 Quoniam ad te orabo, Doinine :

sua. Vel, sui, id est Christi, panis cujus vivus cst, Mane exaudies vocem meam.
et vinum inebrians, et oleum caput, id est mentem C Ad te orabo, id est, non ad alium,ut pagani et
impinguans. Frumentum voro dicluni est a frumine, increduli, tunc se merifo credit Ecclesia mane exau-
id est a sunima partc gulae; antiqui enim caput gu- diri.cum in lucem cuelestis conversatiouis eruperit,
Ise frumen vocabant. et in exordio bonorum actuum veritafem cceperit
/h pace in idipsum : mens illuminata cognoscere. Mane enim deprccatur,
Dorminn e! rcquicscam. C qui in lucida conversatione degere dignoscitur,
C Ne putaros pacem istam temporalem significari, mane enim dicimus, cum, discussis tcnebris, clari
sod incommutabilem ccclcstemquc in cordc pcrma- luminis adventus infulsit.
nentem, ideo dicit in idipsum. ut inteliigas, nulla 4 Mane astabo tibi et videbo :

varietate in seipsaverampacemmutatam.Dormiam, Quoniam non Deus volens iniquitalcm tu es.

id est in ipsa pacc vitam finiam. Requiescam in H. Repetitmane, id est, incipiente luce virtutum
futura beatitudine,quandojamrequicsdabitur san- in anima mea,qua7ido tibi stare non aliised tibistare
ctis et pausatio gloriosa. coe -ero. Non sedere.non jacere, sed stare,et statueris
10 Quoniam tu, Domine, supra petram pedes meos, tunc per istos gradus
Sincjulariter in spe constituisti me. merebor te videre Vel astabo tibi recte vivendo, et
C. Singularis spes est Ecclesife in membris suis, videbo, subauditur te oculis cordis. C Est ordo, tu
quia sola recipit regnum Dei, quod impii non pos- es Deus, qui iniquitatem nolle cognosceris, quid
snnt adipisci. Cum dicit, Constituisti me,significat cnim aliud potest Deus velle, nisi quod ipse proba-
dignam deliberatamque sententiam, quam hic ha- tur pr.-ecipore? sicut ait Isaias, ego Dominus qui
mus in spe, ibi possidetur in re. loquor justitiam ot annuntio recla [Isu. xlv).

ORATiO EX PS.VL.
n 5 Neque habitabit juxta te malignus;
IIII.
ISeque pcrmaneljunt injusti anle oculos tuos.
Exaudi nos,Domine,el in tribulationibus nostris
C Nequcunt habitare juxta Ghristum in beato
misercre nobis,et qui solus magnificaris in populis,
regno, qui gehenna; cruciatione damnandi sunt.
spiritalem lcEtitiam lribue,ct in spe munerum
II Rcctc iili coram ipsonon permanorcdicuntur
futu- qui
rorum constilulis. PcrDominum noslrum, ctc. ab ojus regno privandi sunt. Si enim Dcus ignis
est, et ignis consumens, quicunque stipula est,
PSALMUS V.
quicunquc lignum est, lugit ab ignc ne consuma-
.\ncU.MENTU.M PSAL. V.
lur.Si vero aurum,ignnm non fugit quo puiificalur
C. Ecclcsia, suam poscens orationem audiri.prae- {Deul. iv).
dicat h,xreticos et schismalicos a
Domini munere 6 Odisfi omnes qui operantur iniquitatem :
oxcludendos, felicia insuper comnicmorans pr.Tsmiii qui loquuntur mendacium.
fcrdes ^- nmncs ;
bealorum. sunt iniquitatora, sed
11 Non dixit, qui opcrati
59 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 60
qui operantur iniquitatem. Narn habentur odio a
A lum veriLas non est in orc corum, verum ctiam se-
Domino, qui perseverant in peccatis usquc in finem pulcrum, etc.
vitfc; amantiir qui quod opcrati sunt inalc, cmen- 11 depulcrum patens est (juftur eorum. Linguis suis
dant. Perdes eos,ha'reticos significat,qui tot homi- dolose ayebant;
nes cum mendacio occidunt, quot in hajresim in- Judica illos, Deus.
troducunt. C Sepulcrum mortui, cst gultur mentientis, quia
7 Virum snngninnm cl dolomm uhominahilur Do- sicut de sepulcro fetor malus, ita de ore bairetici
minus prava doctrina profertur. Patens, si clausum esset,
Efjo nutcm in muUihifliiic misericordiie lu;e. minus feteret; si tacuisset, minus nocuisset. Age-
C Vir sanguinuin est, qui humano cruorc pollui- bant dolose linguis,quia malitiam non solum in lin-
tur, illc similifcr, qui decipit in gratia vivum, ut gua sed etiam in actu ostendebant, non autem op-
h.-nrelici. Dolosus cst, qui sciens malum, alicnum tavit Ecclesia voto maledictionis, sed futura pras-
operari nititur pxitium, ut eum fraude dccipiat. Et dixiL. H Judica illos, Deus, ut sentiant te judicem,
cst dolus propric in facto, fraus iu verbo,
Illi abo- qui te patrem sentire nolunt : qui judicaturus es in
minantur, qui Ghristi pra^mia conscqui non meren- finc, judica etiam nunc, ut ut sciant te res humanas
tur. A Solent euim abominati dici exhaeredali. Qui respicere.
autem conseqnitur haereditatem coelestem, exultat B
\2 Occidant a cogitationihus suis : secundum muUi-
in spe dicens : Ego autem, etc. tudinem impictatum eorum expelle eos
8 Introibo in domum tuam; Quoniam irritaverunt te, Dominc,
Adorabo ad templum sanctum tuum i.n limore C Decidere proprie dicitur, qui spei suae amissio-
tuo. ne fraudatur, decidant igitur inimici, neimpietates
H C Introibunt justi in domum Christi, id est impietatibus augeant. H Expclle eos, ab impietati-
sanctam Ecclesiam, sive coclcstem Hierusalem. G bus suis, vel ab Ecclesia. C Quia tantum peccator
Templum sanctum, corpus est Domini quod jure ab illa longius rcdditur, quantum numeroso cri-
adorat Ecclesia in timore. Quia tunc fides firma est, mine dilatatur. Irritaverunt a;groti mali, medicum
quando amore casto et timore, divinitas adoratur. bonum, id est Christum, quia remedia suae salutis
A Vel templum coeleste ad quod adoro, dum ei
:
respuerunt.
operibus bonis et orationibus appropinquo, non in 13 At Ixtentur omnes qui sperant in te ;

co vero sed prope et ad ipsum adoro, dum gloriam In xternum exuUabunt et habitabis in eis.
Dei non video. C Laetentur et exsultabunt in aeternum,sperante5
9 Domine, deduc me in jmtitia tua proptcr inimicos in Domino,quoniam videntur et impii in hoc saeculo
meos ^ gaudere, soli autem justi in futuro saeculo gaudc-
Dirigc in conspectu meo viam luam. bunt. A Felices sunt, qui merentur tabernacula esse
C Postulat a Domino deduci ad seterna gaudia Christi. A Lastentur igitur nunc, qui in isto saeculo
mater Ecclcsia,qua3 hic fatigatur diversis angustiis. sperant in Domino, quoniam post mortem in aeter-
Justum cst, ut in sua justitia velit Ghristns susci- num exultabunt.
pcre supplicantes,propter inimicos.hoc est hc-ereti- ^4 At gloriabuntur in te omnes qui diligunt no-
-f
cos et paganos. Unus pravo dogmate maledicendo, men tuum,
alter non credendo, inimici dicti. H Viam,Scriptu- Quoniam tu benedices justo.
ram sanctam dicit, ne male intelligendo, in ea C Gloriabuntur omnes, significat in illa patria
corruat. A Vel viam qua itur ad te, pra?cepta ac- esse felices, qui Domini visione fruuntur. Bcnedices
cipe.Tstam tuam viam dirige, id est ostende in con- justo, nequis putet praemissa praemia gaudiorum,
spectu meo, ut pra; oculis habeam praecepta, et per sibi suis meritts esse attribula, sed a benedictione
ca me rcgas. H Dirige in conspectu tuo viam meam, Domini fieri accipienda. A Gloriabuntur igitur tunc
nec LXX habent, nec Aquila, nec Simmachus, nec qui hic diligunt, quoniam ad Iruendum habebunt
Theodocion, sed solo coine editio, denique in Ile- quod diligunt, quffi cst haercditas wlerna, de qua
br.TO habctur Dirige in conspcctu meo viam tuam,
:
psalmus intitulalur.
j)
sicut in orationc enim Dominica nomen Domiui 15 Domine
sanctificari pctitur,non quo nobis orantibus sancti- Ut scuto bonse voluntatis tux coronasfi eos.
ficetur quod per se sanctum est, sed quo petamus, C Proteget nos Dominus scuto bonae voluntatis,
ut quod per naturam sui sanotum est, sanctifice- cum nos ditabit ineffabilibus muneribus,et ad rcgna
tur in nobis. Ergo et nunc propheta postulat, ut perpctua ad coronandum perducct. .\ Bona itaque
via Domini, qu.TC per se rccta est,ctiam sibi recta Dei voluntas et misericordia in praesenti nobis est
fiat.
ut scutum protegens ; in futuro, ut corona, G Dicit
10 Quoniam non est in ore eorum vcritas; vero bonae, non justa!, voluntatis, ostendens sola
Cor eorum vanum cst. Dei bonitate, non nostra justitia, nos salvari.
H C Rcotc enim dicitur, non csse in orc hera;ti- ORATIO EX PS.\L. V.
corum veriLatem qu;c Christus cst.quorum cor va- Pie Domine, qui attriti cordis gemitum, prius-
nitas possidcbat. quia nec in conle es(, ct non so- quam profcratur, inlelligis : effice nos, qu.Tsumu?
 ::

61 EXPOSITIO PSALMORUM. 62

templum paraclyti, ut mereamur scuto ccelestisbc- A. 4 Convertere, Dominc, et eripe animam meam;
ncvolentiae coronari. Per Dominum nostrum, etc. Salvum me fac propter miscricordiam tuam.
C. Cum dicit : Convcrtere, vindict.ne relaxatio po-
PSALMUS YL stulatur, utnon exigat a nobis dobitas ultiones.
ARGUMENTUM PSAL. VI.
Eripe ab imminenti supplicio.Salvum se petit fieri,
:

B. Fideles orant, benevolum sibi judiccm fiori, non secundum sua merita, sed propter misericor-
tTrumnas proprias quibiis afflicti ingemiscunl nar- diam divinam, in qua dum fixa spes ponitur venia
rantcs, scque a peccatorum consortio segrcgantes, facilius iinpotratur.

nullam cum ipsis habere cupiunt portionem. 5 Quoniam non cst in morte qui mcmor sit tui;

TT. In fxiicm in /lymnis pro octava David. In inferno f aufem \

quis confitebilur tibi'?

C In finemjam notum e?t. Hymnus estlausDivi- C Bene perfidos dicimusesseimmemoresDei,qui

nitatis, metri alicujus lego composita. Siquidem nullam fiduoiam oonfcssionis habent. II Est igitur
hymnus proprie canticum iaudis est,non cujuslibet, mors peccatum inortale, infcrnus; csecitas dcspe-
:

sed Dei : quorum quodlibet deest,non dicitur hym- rationis.C Vel post mortcm temporalem non est
nus. Sive enim non canatur, sive canatur ct non in confessio ad veniam.quantominus in inferno ideo :

laudem.sive oliam in laudem sod non Dei canatur, addidit Quis confitcbitur tibi? subauditur ad ve-
:
:

hymnus dici non mcretur. Pro oclava vcro signidcat niam in inferno, ubi nulla remissio invenitur.
advenlum Domini.quando finitahebdomada Sceouli 6 Laboravi in gcmitu meo;
ad judicandum venerit mundum, unde et psalmus Lavaho per singulas noctes lectum meum : lacry-
iste cum Iremore maximo fecit initiumdioons Do- : mis meis stratum meum rigabo.

mine, ne in ira tua arguas mc, neque in furoretuo C Gemitus esl cnimdictusgeminatus luctus,cum
corripias me. malorum nostrorum rcminiscimur, et futursc pccnae
i Domine, ne in furore tuo arguas me; timore terremur. Lectum : delectationem corporis
Seque in ira tua coiTipias me. dicit, quam potest homo lacrymis lavare : si eum
C Istc Psalmus primus est psalmorum poeniten- contingat cffilesti inspiratione deflere. Stratum : si-

tiae. Sequitur xxxi, xxxvii. l, ci, cxxix, cxlii. Ideo gnificat cumulum peccatorum, quod ideo homola-
septem, quia vii modis peccata dimittuniur, id est crymis rigat, ut eodem saluberrimo imbre pcccata
baptismo, martyrio, eleemosynis, remitlendo fratri deleantur.Lectus autem ab electis ac mollibus her-
peccata, convertendo peccatorem, abundantia cha- bis dictus est, supra qnas antiquitus quiescentium
rilatis, po?nitcnlia pura; addenda quoque est et corpora remittobantur in somnum. Rigare uberius
communio corporis Christi. Invcniuntur vero dili- aliquid significat quam lavarc qui quotidie lacrymis :

genter inquirenti fortasse et alii C stratum rigat, non potest

remissionis modi in cogitatione ejus, libi-

psalmos vero poenitentiales non crcdas incassum ad dinum pompa subripere.

septenariumnumerum amajoribus perductos.CNon 1 Turbatus est a furore oculus mcus;
enim supplicaf Dominum propheta ut non argualur, omncs inimicos meos.
Invcteravi inter
cum legitnr Quos amo, arguo; scd ne in severitate
: C Oculus dictus quasi ocior lux,quod cito intenta
judicii damnetur. Ira est longa indignatio furor ; respiciat, sive quae palpebris occulentibus probatur
vclox accensio mentis, sed ira vehementior, quibus occultus.Uiule hic : Oculum cordis dicit turbatum,
Dominus nunquam movebitur.scd jiista tranquilli- id est,H totum principalccordismei contremuit.In-
tate consistit etiam puniendo. Translativis igitur vcteravi, id est, C in veteris hominis Adae anliqui-
verbis haec de Deo dicta sunt. tatc permansi. Inter inimicos. id cst,inter spiritus

2 Miscrere mei, Domine, quoniam infirmus snm; diabolicos, sive inter nostra peccata, quaj ideo ini-
Sana me, Domine, quoniam conturbata suntossa mica, quia nostras animas ad tartara deducunt, et
mea. ad hoc fcraliter blandiuntur.
C Infirmitatis confessio Dei misericordiam mo-
: 8 Disccdite a me,omnes qui operamiai iniquitatem;
vct, a quo facile impetrantur rernedia.cum vulnera Quoniam cxaudivit Dominus vocem fletus mci.
peccati manifcslantur. Ossa hic fortiludinem mentis n Potit propheta a se recedere societatem malo-
('.

significant, qu.'c cum deficit, vigor montis omnis rum, ut sccurius possit suo Domino Hervire,ut quan
clabitur, sicut et ossibus oorporis quassatis, omne malorum collcgio peccaverat, fugatis a sc lalibus,
corpus infirmatur. mandatis Dominidevotissimusappareret.Eo quoque
3 Et anima mea turbata csl valde; modo se probat ad plenain corrcctionem vcnissc,
Et lu, Domine, usquequo"! quia se voluit a malorum societatc dividere unde :

\\ animim suam turbatam essc,

Dixit scilicct per sequitur : Exaudivit Dominus.
pcenitentiam ud emendandum. C Valde ideo dixit: : 9 Dominus dcprecationem meam;
E.vaudivit
ne clemens Christus pateretur diutius tardare adju- Dominus orationem meam suseepit
torium. Usquequo, subauditur differs misereri,(ini C Deprecalio est : cum pictate frcqucns oratio,et
usqucad finem preoes supplicium non solos oblivis- dcprecatio sola est : qu<e nimia decct.et imporluna
ci. M Vel usqucquo animam mcam vehemcnter con- una postulationc,tor Do-
conciliat. Ncc vacatquse in
Uirbatam non oripis, non corrigi.e, non emcndas. minuin dicit prn-^titisse quod petiit scilircl ut
:
63 S. BRUNONIS HEHBIPOLENSIS EPISCOPI. 64
moustraret sanclam Trinilatom adfuissc su.c peti- A net,qui nullam iniiiuitatem perpetravit,ct ad David,
tioni. qui Sauli bis in mtjnu ejus cadcnti, nulla maia rcd-
10 Erubescant et conturbeniur ji^ velienientcr 0)11- didit.
nes inimici mei. 4 Si rcddidi relribuenlibus mihi mala;
Convcrtantur et eruhescant valde velociler. Dccidam merito ab inimicis meis inanis.
C Cum dicit erui>escant : vult peccatores tanta G Nemo enim retribait, nisi qui aliquid aute per-
compunctionc illuminari, ut pro his qua) prius fa- cepit.Sed iste vir Deo plenus et patientiae virtute
ciebant sc crubcscant cl emendcnt. Conturbentur
: firmissimus ct benevolus potit,ut si malum pro malo
scilicct timore futuri juilicii. Dumdicit, mei rela- : rcddiderit, decidat ab inimicis inanis.id est, vacua-
xavit odium, cui multitudo erat donata culparum. tus sit fructu magna^ mansuetudinis.Et non solum
AvertfinUif.id obt, ut non permittantur irc quo tem- boc,vcrum etiam (quod gavisus est) si reddidi,etc.,
dunt, hoc cst p(;ccare. H Erubescaut non Icviter : pcrsequatur.
sed vehementcr, non crastino tempore sed cito. C 5 Persequulur inimicus animum meam ct compre-
Et vide quae istc poenitens statim exauditus et a hendat : et conculcet in tcrra vilam meam,
peccalis libcratus, evangelice regalu3 obsecundans, Et gloriam mcam in pulrerem deducat. Diapsal-
pro inimicis suis ut convertantur exorat ut sicut : ma .

ipsc accepit veniam, ita carnalcs inimicos cjus ad C Inimicum, diabolum dicit, qui animas quas
Domini gratiam redire contingat, comprehendit conterit,quia homines corpus solum
ORATIO EX PSAL. VI. prosequi possunt, sed diabolus etiam animam,quod

Exauditor omnium Deus, exaudi nostrorum

plus est. Ac si dixisset, Si inimicismala reddidi,
fle-

tuum supplicem vocem quod tu prohibuisti, deducat honorem suscepti ho-

: et tribue infirmilatibus
minis (qtii ad imaginem Dei constat factus) in illum
nostris perpetuam sospitatem, ut dum dignanter
gemitum nostri laboris suspicis : tua nos semper
pulverem, quem projicit ventus a facie terraj, id
misericordia consoleris. Per. est, quasi in nihilum redigat.
6 >^ Ex \ surge, Domine, in ira tua.
PSALMUS VII. Et exallare in fimbus inimicorum meorum.
ARGUMENTUM PSAL. VII. G Consurgat Dominus in ira,qui non habetiram,
C Iste Psalmus ad Christi humanitatem pertinet, id est in vindictam. H Verum haec vindicta quae
qui per id quod factus est humilis secundum : dicitur ira in diabolum potius debet averti, qui
suam justitiam veritatemque se expetit judicari. toties punitur, quotics sibi peccator eripitur, ut sic
TT. Psalmus David quem cantavit Domino pro inimici illum sentiant per vindictam, quem nolue-
vcrbis Chusi filii Jemini. G runt per beneficia. C Exaltatur Deus, qnando cnn-
H Sciendum itaque Chusi interpretari Ethiopem, versis peccatoribus confessio laudis oEfertur Chri-
et totum istum psalmum contra Saul esseconscri- sto; et hoc : In fmibus, id est pcssessione diaboli,
ptum quem .Ethiopcm vocat, propter tetros cjus
: in qua utiquc exaltatur Christus, dum a conversis
mores. Jemini vero dicitur familia Benjamin,de qua laudatur.
Saul ortus est. G Vel Chusi, Patre Augustino do- 7 *
Et : exurge -f . Domine Deus meus ',
in prX'
cente, interpretatur silentium; filii autem Jemini, cepto quod mandasti,
filii dextr.c interpretatur. Et sijnagoga populorum circumdabit le.
1 Domine Deus meus, in te speravi; C Mandavit Dominus in praecepto, hoc est, in
Salvum mc fac ex omnibus persequentibus me et Evangelio discipuhs : tertia die resurgam, praece-
libcra mc. dam vos in Galileam, dixit vero propler certitudi-
C Postulat propheta libcrari deuniversis inimicis, nem prophetife praeteritum pro futuro. Synagoga,
maxime de spiritalibus nequitiis, quia carnales ho- hic collectionem signat reproborum,qucP Gbristum
stes corpus impelunt,s|)iritaLo vero animas necare circumdabat, non crcdendo, proplcr rebelles Ju-
contendunt.Salvum fac a peccato,Iibera a diabolo, dajos quiCliristum persequebantur.H VelSynagoga,
ut ab ipsius potestatc toUamur; quando misericor- D populum fidclium significat,qui credendo,Christum
dia Domini a delictorum sordibus expiamur. post resurrectionem circumdederunt. i

2 Neguando rapiat ut lco animam mcam; 8 Et propter hanc in altum regrederc

Dum non est qui rcdimal ncque qui salvum Dominus judicat populos.
faciat. C Proptcr hanc, id est Synagogam, in qua habi-
C Lconi confcrtur diabolus, leoni et comparatur taro Christus nonpotuit propter infidehtatem. Re-
Christus. llle quod ad interitum rapit,Christus ([uod grcdi enim est,undo veneris iterata via reverti.Cum
cripit ad salutcm.Non cst qui rcdimat, id cst cum dicit, judicat populos, omnipotentis Patris majea-
Christus subvenire cessaverit, obstantibus nostris tas oslenditur.
peccatis, illo leniporc prtcvalet diabolus rapere. 9 Judica mc, Dominc, sccnndum justitiam meam,
3 Dominc Deus meus, si feci istud : Et secundum inuocenliam meam super tne.
Siest iniquitas in manibuji meis. G Cum ponitur, judica me.humilitas Christi hu-
1! Iste versiculus ct scquens ad Christum pcrli- manitalis cxprimitur, quoe de Marice utero assumpta
 ; :

[)5
EXPOSITIO PSALMORUM. GC

s.l.»:un--l;il otiamcum peocaliim nullatenus liabui^- A 1^'nninum miracula fa;'ie:ilom,cl dc cjus moitc li'a-

se.quia pcccalum non lccit, idco iunocentiam suam ctavit.Concepit dolorem, quando eos increpavit di-

aslendit. versis parabolis el a sua pcrversitate illos convcrfit.

10 ConsumeUir neqnita peirulorum ;

Pcpcrit iniquitatem, quando dixit Crucillgc, ordo
Et diriyes justxim scrulans corda et renes, prajposterus est. Prius cnim suggestionc diaboli
Deus. pcccatumconcipitur,deinde parturitur et paritur.

C Pelit persona Christi accelerare

propheta in 10 Lacum apcruil et effodit eum,

nequitiam peccatorum,id est.ut caro pro nobis cito Et incidit in foveam quam fecit.

rrucifigeretur.ut cito suusascensus clarificetur. Di- C Lacus dicitur quia cjus fundus
lalct, et pro

rectus est juslus.quando resurrcxit a mortuis.et ad fraudc hicponilur,qucm Judaspravitas aperuit,quia

Cfrlorum regna concendit. Virtutis enim Dei est, primus ncquiter conlra Christum fraudem inchoa-
et corda nostra discutere, ct coporeas delcctationcs Yit"Etrodit, dum eum in sua damnatione perfecit.
inlelligere, hoc est corda scrutari et renes. Inciditin fovcam.in morlis scilicet locum. A Prius
11 Justum adjulorium meum a Domino. enim fraudator la^ditur damno innocentia?, quam
Qui salros facit rectos corde. alium Iffidat damno pecunia?.
A Justum adjutorium.quiajam juslo tribuitur.et p 1" Convertclur dolor cjus in caput ejus ;

est quasi mcdicina sorvans salnlem. G Dicit etiam Et in vcrlicem ipsius iniquitas cjiis descendet.
humanilas, suum adjutorium a Deo Patre,ut nobis C Dolor enim dictus quasi domabilis horror, hic
spem in secredenlibus sua? pietatis largirclur,nuod debemus caput pro anima accipere, huic subjecta
rectis corde et veniHm tribuit et salutcm. sunt peccata obnoxia,quando refrenanturne perpe-
12 Deus judex justux fortis — ct patiens '. : trentur. Vertcx enim dictus, qu;e dextra Iffivaque
.\unqutil irascetur, per iingulos dies? vertat capillos, signal rationem, quae supcrerainct
C JustusjudexdiciturDeus,quiatribuitunicuiquo monti ha3c anima si peccalis facientibus inclinatur,
in fine quod gessit.Fortis quia nullus valet resi.sterc nece.sse cst, ut in verticem, id est supra ralionem
voluntati ejus.Et palioiis, quia quotidie exspcctat, ipsius, iniquitas dcscendat nam cum supia impios
ut converlat se peccans in pa^nitenliam (// Cor. v). peccata propria descendunt, suis sceleribus in pce-
irasci enim judicum more dicitur,cum illud in di- nas debitas deslinantur.
vinitate non invenitur. Per singulos dies, id est LS Confitebor Domino secundum justitiam cjus
cunctis momenlis, quibus peccata committimus, Et psallam nomini Domini altissimi.
nam ubi essel gloriosa patientia, si mox sequere- C Duobus modis confessio dicitur, cum peccata
tur sua vindicta cuipam ? nostra satisfactione damnamus.aut dignasDeo lau-
13 yisi conversi fueriti% gladium suum vibrabit C des cum exsultatione cclebramus.Justiliam qua su-
Arcum suum tetendit et paravit illum. pcrbis resistit, humilibus dat gratiam, quia super-
C Gladium vibrabit (terret propheta contumaces bos facit suacrimina suslinere, humilcs voro digna-
Judaeos qui culturis idolorum serviebant)id est uni- tur absolvere. Psallere est mandata Domini per-
cum Filiumsuumsub lucenteclaritate missurusest. agere el hymnos, voce et intimo corde cantare.
Vibrare enim illud dicimusquodmodolumen,modo
ORATIO EX PSAL. VII.
tremulas umbras ostendit, quod constat de Christi
incarnatione provenisse, quando perfidis lenebras, Scrutator cordium Deus, libera nos a pcrsequen-
fidelibus lumen sua? deitatis ostendit. .\rcum, scri- tibus nos, et da nobis in tui exspcctatione judicii,
pturas Novi et Veteris Testamenti accipimus, quibus firraam custodiam mentis, ut non retribuamus ini-
contumaces terrentur. Tetendit dixit, ne ejus pa- micis mala pro malis. Per Dominuni nostrum Je-
tientia remissa putaretur. Et paravit illum,hoc po- sum, etc.
test de Deo dici, ut mos ipsc sagittantium plenc

videatur expressus. PSALMUS Vlll.

14 Et in 60 paravit vasa mortis

ARGUMENTUM PSAL. VIII.

Sufjittas suas ardentibus efjecit.

j)
C Ecclesia laudes raajostateraque Domini Christi
C Per arcum Vetus ac Novum Testamentum dixi- decantans,naluram ejus humanam, ad magnarum
inu9,unde effectus mortis venit malis, qui ex scri- rerum dicit crevissc fastigia.
pturis quandoque occasionem mortis capiunt,et sa- TT. In fmem pro torcularibus, psalmus David.
gittis ipsius vita praestatur. De ista arcu, egressa^ C In finem significareDominum jamdiximus.Pro
sunt sagittaj, id sunt apostoli,qui desiderantissimis torcularibus, Ecclesia dcclarata est,qua3 primo in-
animis.hoc est ardentibus, praecepta salutaria uti gressu laudem Domini lajta decantat. A Ecclesia
sagittae transmiserunt, quibus impii vulncrentur et autem eadem ratione torcular qua area dicitur.
fideles curentur.Effecitjid est, operatus est.Et quis Multis enim variisquesimilitudinibuseadem res in
hoc Deus fecit, tamen ecce, etc. Scripturis saape insinuatur. In area quippe grana a
15 Ecceprrrturitinjustitiam:-^ el ; concepitdolorem, paleis. in torculari vinum a vinaciis dividitur, ita
Et peperit iniquitatem. in Ecclesia boni a malis non loco sed affectu sepa-
C Parturivit inju3titiam,plebs Jubdaja,cumvideret rantur.
67 S. TiUUNONIS HEHBlPOLEiNSIS EPISCOPI G8

1 ni,)iu'iu' l),.,ninns nosler, A ( ]li}iuisti cum pauto minus ah ancjclis : ijlnrin ct

Qiunn adniirahile e-sl nornen luuin in unwena honore eoronasti eum,

terra lit constituisti eum super opera manuum tuarum,
C Nomcn Dornini vocabulum inenarrabile sonat, C Minoratus est enim,non necessitate scd pietate
imde cum dicit, quam admirabile est non potest : et spontcinea voluntate, formam servi accipiens : ex
cxplicare quod scntit.Univcrsa terra,quiu per totum ea siquidem parte minor factusest angelis quacru-
mundum ejus religio sancta dilatatur. H Quod pro ccm pro omnium salute suscepit.Benc autem dixit
nobis homo factus es, quod mortuus, quod resur- paulo minus, quia et si mortalem carnem accepit;
rexisti, in cunctis gentibus est vulgatum, sed et tamen nulla peccata habuit. H Gloria, cum in ejus
illud quod elevata est, etc. descensu Honore,cum vicit mor-
inferi clarucrunt.

2 Quarn elevata est tnagnificentia tua. tem. Coronatus, circumdatus choro sanctorum re-
Super coelos. diit ex infernis. C Dum dicit opera manuum,omnis

C Magnificcntia Dci est arcanum Incarnationis illi creatura subjecta monstratur.

Christi : quBeelevijtH est,quando Christus resurgens 7 Omnia subjecisti sul) pedibus ejus :

ascendit in cffilos,ut in alio psalmo : Exaltare,dici- Ovcs et hovcs universas : insuper cl pecora campi.

tur,super coelos Deus.etsuperomnem terramgloria g C Cum dicit ouinia, ostendit et terrena et supe-
riora ei esse subjecta.Oveseleclum populum signat.
tua (Psalm. lvi).
Boves praedicatores dicit.Insuper, id est non solum
3 £.1' ore infantiuin et lactentium perfecisti laudem
sancti, sed etiam peccatores (quos pecora signifi-
propter inimicos tuos,
inimicum ultorem.
cant) ei subjecti sunt, qui bene sunt pecora : dum
Ut destruas et
in niundi istius voluptate pascunlur. Oves sunt
H HaRC prophetia in Evangelio complela est, autem, cum intra Dei septa claudunlur.
quando in templo pueri clamabant Osanna filio :

8 Volucres cceli et pisces maris,

David, benedictus qui venit in nomine Domini
Qui pernmhulant semitas maris.
[Matth. xxi). C Ut sit sensus,non solum a perfectis
G Volucres cceli a volatu crebro dicta;, superbi
et doctis es laudabilis,scd etiam ab incipientium et
homines sunt, qni inflati vento jaclantiffi quasi per
ore parvulorum niirabilis pra3dicaris,utpcr iufantes
inane aeris volitant, et humilia despiciunt. Pisccs
et lactentcs,non pueros materiali lacte alendos, sed
philosophos. dicit, qui hujus mundi naturam erra-
in fidc parvulos qui rudimentis fidei imbuti,fbrlio-
tica curiositate pertractantcs : sicut pisces in mari
rem cibum non recipiunt intelligamus {/ Cor. iii natant,qui per nimiam curiositatem non contem-
Hehr. v). paganos et blasphajmos desi-
Inimicos :
plantcs coelestia, inter hujus saeculi fluctus, rerum
gnat.Defensorem Juda^um perfidum, C H vel h.v- Q
:
Huentium occultas angustias scrutantes,putant esse
rcticum dicit, Aveldiabolum sua? sccla^ delensorem
vilam a;ternam.Et hi pedibus Christi subjecli sunt,
et peccati dicunt quoque hajretici fidem se defcn-
:
dum convertuntur. Nam licet Christo omniajure
dcre Christianam, et peccatores veritatem, dum
subjecta sint,illos tamen proprie dicimus e.-sesub-
peccata excusant. C Inimicum vero et defensorem me-
jcctos, qui ad ejus onus heve pervcnire
vel ultorem : Judajum perfidum specialitcr dicit.qui
ruerunt.
dum Patrem se putat defendere, Filio existit ini-
9 Domine Dominus noster,
micus,ita factum est.ut Dei quasi defensor, aper-
Quam ndmirabile cst nomen tuum in universa
tissimus Deo probaretur adversarius.
terra
4 tjuoniam videbo ca'los \ tuos ))(< opera digitornm C Repetit sancta Ecclesia congrue siquidem ver-
tuorum :
suni de laude Domini, quem in capite dixit, quia
Lunam et stcllas quas -^ tu '.
fundasti ipsc dixit, Ego sum alpha ct omega, id est initium
C Vidcbo ccclos, id esl libros evangelicos. Digitus ct finis [Apoc. i).

Dei dicitur divinaj operationis eflectus. Lunam,

:
ORATIO EX PSAL. VIII.
Ecclcsiam dicit; stellas, justos homines. Fundasti,
Admirabilc nomen tuum, omnipolens Doniine,
ut intelligamus omnia in praidestinatione Dei fun- n
supplices exoramus, ut qui omnem creaturam
data.
mundi,ad usus hominis subjecisti, nos ad tua; scr-
5 Qxiid est homo quod mcmor es ejus,
vitutis officium dignos digncris efficere. Per Domi-
Aut filius liominis quoniam visitas eum?
C Quid cst homo, cum despectione pronuntian- num nostrum, ctc.
dum cst, id est fragilis et caduci Ada; sequax,qui in
PSALMUS IX.
veteri peccato socia pravitate permistus cst. Hujus
AIU-.UMMNTUM PSAL. IX.
memor Dominus est, quando ci per suam miseri-
cordiam peccala dimittit. Filium hominis : filium C Propheta kvtum se dicit Domino psalliturum,
virginis Mariae dicit ; A
C quia visitavit nos, cor- quoniam confudit diabolum paupcrumque sangui-
pus humilitatis nostraj assumendo,et ita a peccato nem vindicat.ct pcccatores cum antichristo dicens
veteri liberando,visitavit Dci Filius, /<CH»'Hwfilium ;
pcrilurosjudicii tcmpus velociter advenirc depre-
quando Dei Filiiis factus est hominis filius. catur, ne oujuslibet iniquilas ultra pranaleat.
 ; :

)9 EXPOSITIO PSALMOKUM. 70
TT. hi fifiein pro occiiltis {ilii. .\ () Iniiiiiii dcfcccrut.t frahnW iii fiucm :

P:>.dii:ui Daiid. Et civitatcs -^ coruin \ dcstruxisli.

C In finem, pro occultis filii David psalmus. Finis C Inimici genitivus casus cst, id est diaboli.cnjus
sle signat illum : non in quo deficitur, scd in quo IVameam dcfeclsse testatur, qliando virlus diaboli
:rescitur, qui nobis initium est boni,finis cst mali. in fine Omnipotentis judicio destruolur. Framoa Ile-

Pro occultis filii : personam significat Salvatoris, braicus scrmo, Latino yladius. Civitales, populos
:ujus mysloria et judicia nobis sunt occulta. Tolus infidelcs, quorum pectora diabolus in hoc sasculo

[lic psalmus, in persona Ecclesiae per prophetam possidebat ; in ultima Christi manifestatione dicit
^anitur. convictos.
1 Confucbor j- tibi ; Domiiie, in tolo corde meo; 7 Pertit memoria corum cum sonitu :
yarraho omnia mirahilia tua. Et Dominus in xternum permanct.
C. In toto cordeconfitctur Deum, qui nullis cogi- C Cuin sonitu dicit, id est cum clamore maximo,
lalionibusmundanis fluctual.quod est perfectorum. quod licri solet, quando prosperaj gravissimo
res
Sarrabo, etc. H .\c si dixissetquantnm me docuisti, line clauduntur, ut nec potostas eorum videatur re-
labtum narrabo. Qui narrat quanlum intelligit : manere, nec nomen. Et ecce decora niraisque apta
Dmnia mirabilia Dci narrat, quamvis in se plura pv diversitas, qui;.. prius dixit impios perire, nunc in
sint. ffiternum Dominum permanere dicit.

2 Lxtahor et exultabo in te; 8 Paravit in judicio thronum suum, et ipse judica-

Psallam nomini tuo, ./Itissime. bil orhem terrx in xquitate :

C Plus estenim oxultare quam Ifelari. Ex>ultare Judicabit populos in justilia.

?st animi et corporis matu majori jocundissima C Paravit, scilicet Deus homo.utqui hic in humi-
liberlale gaudere, l.-etari vero animo Vlilalari in : lilale judicatus majestate judicaturus ad-
est, ibi in
gaudio, IcPtitia enini quasi latitia, id ost mentis la- veniat. Et ipse utique Dominus Christus judicabit.
litudo, in gaudio dicilur. Psallum, H opere com- Orbom terra^ sanctos viros dobemus accipere. Isti
pleam. Nomen Patris Filius est. Altissimus tpse est judicandi sunt in aBquitate qui audituri sunt : Veni-
Ueus. te, benedicti Patris mei {Matth. xxv); ajquitas enim
3 In convertendo inimicum meum relrorsum : pro placiditate et leni judicio poni solet. Populos,
Infirmahuntur ef pcribunl a facie tua. peccatorcs dicit. Isti cum justitia judicandi sunt,
H. Inimicum dicit diabolum, cui Dominus dixit ;
quibus dicetur : Ite in ignem aeternum [Ihid.)
Vade retro, Satana (Matth. xvi). Pulant enim qui- 9 Et factus est Dominus refugium pauperi
dam, non Petro sed diabolo, Petro suggerenti Do- Jdjutor in opportunitatihus,, in tribulationc.
minum respondisse : Vade, retro, Satana, id est ad- C G Magna cogitatio ga\idiorum, ipsum habere refu-
sersarie, seu inimice. Infirmabuntur. Hic pluraliter gium quem et judicem. Puuper Dei est ille, qui ter-
omnes satellites diaboli comprehendit, qui prius renadespiciens,ccelestiadesiderat. IUud adjutorium
lurtes erant proptcr peccata nostra, modo infirmi dulcissimum est,quod in opportunitato, id est neces-
no3 autem in Deo fortes. Peribunt aute faciem. G Id cum animus affli-
sitate praestatur. In tribulatione,
esl ante gratiam Vt/. faciem] Christi. ctorum ad compunctionem avidius incitatur.
4 Quoniam fecisti judicium meum et causam meam. 10 Et sperent in te qui noverunt nomcn luum :
Sedisti super throniim -^ qui \ judicas jusli- Quoniam non dereliquisti quxrentes te, Do-
tiam. mine.
11. Fecisti judicium meum, vox Ecclesia;. Ac si C Sperent non in saeculi blandimenta respi-
in te,
dicat : gcntos elegisti, Judaeos roprobasti. Causam tuam promissionem confidant, qui no-
ciant, sed in
meam, id cst, causasti pro me contra adversarios, vcrunt nomen, id est qui majestatem tuam sanctis-
et vindicastime, ct fecisti causam meam bonam. sima devotionevenerantur. ANomen enimestDei :

Thronum Grajcum ost, Latine sedcs, quia unusquis- Dominus, vel Est. Quod novit, qui libenter ei servit
que sedos Dei est. C Hic praesens tempus pro futuro qui vere est. Ideo nemo sperctin transitoriis, praeter
dixit, judicas, quia judicaturus sit ajquitatem. fuit et erit nihil hubentibus. Nam quod in
D illis l'u-
5 Increpasti rjentes, ~ et \ periit impius. lurum cum vencrit fit statim praetcritum, ex-
est,
Nomen eorum delesli in xtei-num, el in sxculum spectatur cum cupiditate, amittitur cum dolore, non
-^ sajculi ; tenetur cum ccrtitudine. C Soquitur causa cur spe-
H. Increpasti gentes per apostolos, quia idolaad- rcnt in Deum, quia non palitur eos deserore quos
jrabant. Et periit impius, quiaab impio per pr«di- videt ad seconfugere.
;ationem factus est pius. Noraen eorum delevit, id 11 P.sallite Domino qui habital -\ in Sion
-^ \ \ :
!3t nomen irapietatis. G In saeculum sa^culi, futu- Annuntiate inter rjentes studia ejus.
•um regnum signat, quod nulla a^tate nullo tem- H Psallitc Domino, id est prajdicate Dominum,
enim saeculum ceternum post istud
)ore finietur, est
et opere implete quod prajdicatis. Sion speculatio
nutabile sajculum quod est sfeculum, id est se-
; dicitur, id est Ecclesia, in qua habitat Ghristus.
[uens aeternitas iatius saiculi, id est, isto finito aliud Annuntiate. Vox Prophetfc admonet praedicalores
ncipit.
prajdicare studia ejus, id cst mandata Christi.
71 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCSPI. 72

1:J <^uoni(vn roqnirrns sanfiuiricyn ronnn recordaths X sivo a sinislris .sou a fJcxlcris judicio Dei eril so-
csl : grcgatum.Coiuprcliensuscst pcccatoropcribussuis,
iVon est ohlitus clamorcm pauperurr curn secunduin qualitatein opris sui dignam reci-
C Quia superius dixit, pradicate geiitibus ;
ne pit ultionem.

quis putarct inultum' esse sanguinoni martyrum, 18 Converlunlur peccalorcs in infernum :

dixit requircns sanguinem, ut vindicta terrorot Omncs fjenles qux obliviscunliir Deum.
persecutorcs, et niarlyres promissio mulccret. Non G Convcrtaiitur peccatores, dicit, id est ab liujus
estoblitus dicit, ne putent oblivisci Dcum (proptcr mundi delectatione tollantur, ne diutius possint in
longinquitatem futuri judicii) retribuere bona pau- sua voluptate gaudere. Infernus autem dictus est ab
peribus Christi. 00 qua3 illic animje jugiter inferantur, ad quem sinc
13 Miserere mei, Domine : dubio pervcnturi sunt, qui Domini pra3cepta con-
Vide humilitatem meatn de inimicis meis. tcmnunt.Oblivisci Dominum ost involvi erroribus
C Postulat sibi Prophota sic subveniri, utvideatur superstitionum ct cccno voluptatis, nam e contrario

a rege Cliristo, ([iiia memores sunt qui talia non requirunt.

ojus conspectus auxilium est. illius

Supplical iterum intclligi a Domino suam

Quoniam non in finem ohlivio erit paupcris
huniilita- 19 :

tem de superliia pcrsecutorum.quia tantum videntur „ Palienlia pnuperum non perihit in finem.
extoHipersecutoreR,quanlumhuniiliantur inartyres. C Non enim oblivio erit pauperis,quaiido venerit
\ 4 Qui exattas me de porlis mortis : IJominus in line sa^culi judicare mundum,dicit etiam
Ut annunticm omnes laudationes tuas in poriis iion perire patientiam qutE fideles coronat. Nam si

ftliie Sion. deest homini patientia, anima ejus non est perfecta.

C Porta vcro rnortis est diabolus vel vitia illecc- In finem. H Quia si differtur auxilium a sanctis,
brosa, per qua; introitur ad ?etornam mortem. Exal- tamen non aufertur nisi vcnit.

tas ine, id est longe facis a talibus. Liberatus ex 20 Kxsunje, Domine, non conforletur fiomo :

illis portis morlis, poHicetur se pronuntiaturum .Judicentur yentes in conspectu tuo.

laudes. Domini in portis Sion, id est in toto orbe C Prospexit Prophcta advontum Antichristi et
Scincta3 Dei Ecclesiaj. A Portae cnim Ecclesiae sicut proclamavit. Exsurge, Domine, non confortetur,
sunl apostoli, ita omnia optima studia, per quae id est non prajvaleat homo pessimus scilicet Anti-

venitur ad visionem pacis in Ecclesia. H. Portae chrisluo, cujus nequitiam non valet sustinere hu-
etiam mortis ha^retici, et omnis inala doctrina. mana conditio.Gentes etiam petit judicari celerrimo
Portae Sion, id est Ecclesise boni praedicatores ct adventu, qu.-e cum ipso Antichristo scelera magna
sancla doctrina. facturae sunt.

15 ExuUabo in salutari tuo : C 21 Constitue, Doinine, legislatoremsuper evs :

Infixce sunt gentes vi interitu qiiem fecerunt. Ut sciant genles quam homines sunt. Diapsalma.
C Morito ergo se dicit Propheta in ipso gaudere, C Legislatorem, hic Antichristum dicit, ut talis

id est in Christo, ubi gaudii nullusest finis. Infixas princeps detur peccatoribus, non qui oos regat sed
enim gentes ditit, quae tiinore Domini non tenen- cum ipsis siinul depereat. H Sciant, cum damnats
tnr, id est quasi quibusdam clavis peccatoruni liga- fuerint gentes, ctc, quoniam spcm suam in homi-
las, ut non valeant se excutere, quod non improbe nem posuerunt et non in Deum. C Tamen legislator
ad Juda>os pertinere dicimus; ut itasint malis suis verissimus solus Deus, Antichrisfus voro male et
affixi Judaci perfidi, sicut in cruce clavis Dominum false legislator erit.

infligere decreverunt : pana eliam cuique sua est 22 Ut quid, Domine, recessisti longc?
iniquitas. Despicis in opportunitatibus, in trihulatione?
16 In laqueo isto qucm ahsconderunt : C Non cessit longe Christus, quia ubique totus
Comprehcnsus cst pcs eorum. est, sed quasi reccssisse creditur cum subvenire tar-
C Laqueum vro occullaverunt quantum potue- daverit. Despici enim nos credimus si vel minimo
runt, et tamen Christum nil colare valuorunt. Com- temporo ab auxilio Doi dilTeramur, hoc dixit Pro-
prehensos illus dicimus quos captio nodosa con- q phota pro anxietate gemcntium. Sod illc tunc magis
stringit, sic fuit pes eorum, id est gressus aniini, et praestat, cum magnte patientii? nobis solatia mini-

desiderium pravum, quod eos ambularc fecit ad strat.

A Laqueus quippe occultus doiosa cogitatio

vitia. 22 Dum supcrbit impius. Incenditur pauper :

pes animae aiiior, qui, si pravus cst, dicitur cupidi- Comprehenduntur in consiliis quihus cogitant.
tas; si rectus, charitas. Eo movetur anima quasi C Superbit impius.Cum facla sua^ maligna; volun-

ad locum quo tendit, id cst deiectationem bonam latis superbus expleverit, tunc magis incenditur
vel malam. pauper cathoHcus ad studium virtutis, quia, dum vi-
17 Cognoscet Dominus judicia faciens : dcrit peccatorem nimis cxaltatum, facile novit casu-
In operihus manuum suarum comprehensus est rum, sod isti iinpii comprehcnduntur dobitis pccnis
peccafor. puniendi. A Vel, in consiliis cogitationum malarum,
Canticu m diapsa imalis quibus cogitant comprehendere sanctos ad affligen.
C Cogno9ceturDominus,quando humanum genus dum. Etcursupcrbiat ipsiussubdit, quoniamlauda-
 :

IXPUSITIO PSALNMimWI. 74

tur elc.Et haec est magna ira Dei in impiuiu, ul tlo- A. «^»'* Scilet in insidiis cuin divilibus in occuUis

sit correctio et assil adulatio, adulantium cnim lin- Vt interfxeiat innocentem.

guae alligant animas in peccalis. C Cum dicit, sedet in insidiis, actus Anticbrisli

24 Quoniam laudalur pcccalor in desidcriis (inimx comparavit consuetudini latronum, qui se occul-
sua' : tant ut intcriiciant innocenles. Diviles hic in malo
et iuiquus bencdicitur accipiunlur, sicut pauperos in bono.A Diviles enim
25 Exacerbabit Dominum peccatcr : quos ditabit ut eorum gloria alios de-
sa3culi dicit,

Sccundum multitudinem ira' sux non qu<vret. cipiat.C Intorliccre innocenlem est de religioso fa-
C Maliis enim, dum ab alio peccatoro laudatur, cere sacrilegum, ejusque animam perpclua morte
extollitur in dcsiderio laudis.nec de correctione co- damnarc.
laudator blandiens invenitur. Sequitur
gitat, cui 31 Oculi ejus in pnupcrem rc:<piciunt :

argumentum ejus iniquitatis,ut ille benedicatur qui Insiiiatur in abscondito quasi leo in speclunca
male potius agerecognoscitur,deceptus adulantium sua.
i"alsitale.C.Exacerbabit Dominum peccalor,id eslad C Cum dicit oculos ojus in pauperem, scilicet
iracundiam concitabit sua indicibili superbia.quod spiritu respicere, sciendum quod non respicit ut
proprie de .\ntichristo datur intelligi, qui irritat ,. proficiat illi pauperi, scd ideo intendit ut occidat
Dominum, quando sua fallacia non solum
se H Leonem Antichristum nominat, diabolus quoquo
terrenum regcm sed etiam rorum omnium praidica- et leo et draco dicitur.Leo quaiido aperte pcrsequi-
bit Doum,sed hoc ei erit ad ruinam, ideo,ul falsus tur, draco quando occulte nocet. C Quod ait, ut
l)eus,flammisdignis punietur. Non requiret Deum leo,ad vim pertinet scd quod addit, in cubili suo,
;

Antichristus, ut sua peccata crudelia dimittantur, ad dolos pertinot suos,quiJjus laceraturus est Chri-
quia in conspectu suo non habet Deum ideo sub- ; stianos.
ditur, non est, etc. 32 Insidiatur ut rapiat paupercm :

20 Non est Deus in conspeetu ejus : Hapere paupcrem dum aUrahit eum.
InquinatcB sunt vix illius in omni tempore. C insidiarum nimiam cailiditatem hoslis
Iteratio

C quam profunda coecitas, Deum ante oculos ostendit.Bapei-e paupercm subitum periculum ani-
nonhabere.pe Antichristo dicit,omnes semilas ejus ma3 significat. Dum attrahit eum,id est,dum illum

esse pollutas, id est cogitationes et facta sordida ; molilur a vcritate reducere,et ad venorationcm sui
necesse enim est ut sint contaminata quae pestiferi nominis molitur adducere.
ducatu diaboli sordidantur. 33 In Inqiieo suo humiliahit eum :

"27 Aufcruntur judieia tua a facie ejus Inclinahit sc et cadet cum dominatus fuerit pau-
Omnium inimieorum suorum dominabitur. C perum.
C Auferuntur judicia Dei a corde impii, quando C Laqueus significat dolum, quod corda simpli-
videt tardius venire quod celeriter meruerit susti- cium capiuntur. Humiliabit autem, quando de vera
nere. Hoc illi quoque auget interitum,quod dicitur religlone cadunt ex suasionediaboli,qui ad insanam
tenere principalum inimicorum suorum,qua gloria- doctrinain perducuniur.Inclinabit se tyrannus,cum
tione ad scelera pronior erit : cum nuUum sibi ob- animum sunm remiseritin aliquod otium cessando
obviam ire cognoverit. a tanta persecutione, nimia acquisitione perdito-
28 Dixit enim in corde suo : rum satiatus.Post pcenas afflictionesque justorum,
Non movebor a generalione in (jenerationem sine cadet ncquissimus cum suis sequacibus de sua prae-
malo. sumptione, quando illi supervenerit repentinus in-
C Dicit Antichristus, Non movebor,id est nullam tcritus; finein enim sseculi infelix nescit, quoniam
gentem intaclam relinquo, sed pergam dc gente in eum sua potestate Dominus constituit. H Ideo
in

gentem vindicandus. Actus vero suos ostendit uno cum se spcrabit adhuc longe victurum, repentinus
verbo, quando se dicit sino malo nihil esse factu- ei suporveniet interitus.

rum. 34 Bixit enim in corde suo : Ohlitus est Deus :

2y Cujus maledictione os pleniim est et amaritudni- Avertit faciem suam ne videal in finem.
jq
ne et dolo : G Nimis putans Dominum fide-
stulta cogitatio,
Sub linffua ejus labor et dolor. les suos nollc respicere, pro quibus passionem sus-
C Nequitia ojus duplici perversitate describitur. tinuit,cuni propler ipsum doccatur omnia pa;nalia
In ore quippe habebit blasphemam malcdictionem, et advorsa sustinere.
cum se filium Dei mentitur.Amariludinem,quando 3.5 f P^^ '.
aurge Domine Deus.
contradicentibus sibi pcDnam mortis indicit et ad Exallctur manns lua : ne obU.viscaris puupe-
supplicia jubet pervcnire. Labor, cum diversis cla- rum.
dibus affligit innoxios. Dolor, cum rnartyres facit. C Exsurge, Deus, hoc cst, celeriter veni; exalte-

Haic habet in orequae locuturus est publice; hajc ve- tur manus tua,opcrationom judicii signilicat. Illud

ro habet sub lingua quae cogitat.Cogitat vero labo- enim Propheta desiderabat venire, unde Antichri-
rom et dolorem, quia sine his consummari non po- stus poaset occumbere. Ne obliviscaris, nunc ro-
tost corona martyrii. gat ne secundum volum tyranni obliviscatur pau-

Patrol. CXLH.
75 S. BUUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 7G

pcrum in (inem sfeculi, ulji reUibulio est fulura A. virtutem animi ardor mentis. H Aurem Dci, cle-

raeritorum. menliara divinam dicit.

36 Propter quid irrilavit impiiis Dcum ? 42 Judicare pupillo et humili :

Dixit enim Non requiret.

in corde suo : Ut non apponat ultrr macjnificare se homo super
G Interrogando enim diccndum est, proptcrquid tcrram.
impius Dcum.Respondcndum, idco quippe
irritavit C Ecce auctoritate prophetica admonemur,pupil-
quoniam Deum irnpius putabat non posse sua facta lum humilem Deo esse gratissimum. Cum pupillus
requirerc et paupcrum injurias, quasi circa cardi- humilis dicitur, justissimus approbatur,ut non ap-
ncs cajli Dcus ambulans, nostra non considcrarct, ponat ultra, hoc est, H ut non elevet .\ntichristus
sed invenict memorem in fuiuro, quem spcrabat se ultra super cleclos Dei,quia C tunc omnia mala
oblitum. fmienda sunt,cum auctor mortiscumsuaplebe dam-
37 Vides quoniam lu lahoron el dolorem conbi- nabitur. Hwc sunt occulta Filii, quae psalmi hujus
deras titulus canit.
Ut tradus cos in manus tuas. ORATIO EX PSAL. IX.

C Propheta loquitur ad Deum Vides quoniam :

Gonfessioni nostrse piam aurem, Deus clemens,
tibi nullus illudat; consideras enim laborem ct do- ,, aperi, qui sperantes in te nunquam consuevisti de-
lorem, quem illc pcrfidus sub lingua habuit, id est relinquere, ut exaltati de portis mortis perpctuae,
in cogitationc sua revolvit. Ut tradas eum, id est possimus salvi tentatoris occultas insidias effugere.
judicio traditus non evadet, sed digna factis rcci- Per Dominum nostrum.
piet, cum aeterna damnatione lorquebitur.
PSALMUS X
38 Tibi de7'elictus est pauper :
ARGUMENTUM PSAL. X.
Orphano tu eris adjutor.

C Gum dicit, tibi derelictus est pauper, ostendit C De heereticis Prophcta dicit,qui nitunlur catho-
quoniam qui Domino derelinquitur, nulla utilitate licos in suam convertere pravitatem, Domini illis

fraudatur, hoc est enim pio principi dimitti, quod

jucicium comminans, et quid in illa retributlone

bonis omnibus tradi. Pauper cnim dictus a jjaulo debeant sustinere.

/ar6'.Pupillum vero dicit non cujus genitor carnalis

TT. In finem -^ Psahnus David. ',

occubuit,sed cui pater sepultus est, id est mundus C. Sciendum est hunc psalmum probatum esse
quem non amavit.Tu eris adjutor dicit,utcum car- ad haereticos destruendos.
naliter alfligi videas,eos non dubites esse liberandos, 1 Domino conftdo :
In
Quomodo dicitis animx mex : Transmigra, in
39 Contere brachium peccatoris et maligni :
montem sicut passer?
Quxretur peccatum illius et non invenietur.
H In Domino confido.Vox Ecclesiae contra ha^re-
G Redit nequitia Antichristianteoculos Prophetae ticos. C Ac si dixissct, Dum ego sum in religionis
et rogat Gontere brachium ejus,id est ad nihilum
:
fixo cacumine constilutus, quomodo suadetis me :

redige potentiam, qua male utcbantur peccatores,

Transmigra in montem,id est ad heereticam pravi-
quia insigniter impia faciebant. Malignus quia ini-
tatem,mentientcs esse Christum ibi,ubiveritas esse
quus suasor erit,ut quos terrore non potest perver- nullaprobatur? Monssignificatelevatam superbiam
tere, saltem per noxia pra^mia conetur declinarc. incntis, quffi sola hffiresis incurritur, dum hajretici
H Quairitur peccatum illius ncc invenictur, hoc est
humilibus consentire nolentes,super Ecclessiara se
ad emendationem non est dignus venire.G Addidit,
crigere conantur. Passer baercticum signat, qui ad
nec invenietur, quia dubium non est perirc scele- nequissimas praedicationes inconstantis animi levi-
stam potestam, cujus auctor est damnandus. A Ut tate transfortur. Instabilis enim avis passer, ct alii
peccatum et peccator ad damnatio-
sic inveniatur
in foraminibus parietum, alii in roscidis vallibus,
nem, qua3 non inveniuntur ad emcndationcm. nonnulli in squalidis montibus habitant.
40 Dominus reynabit in letcrnum et in sffcultm -f
2 Quoniam ccce peccatores intenderunl arcum : pa-
sxculi \
raverunt sagittas suas in pharetra :

PeriOitis oentes de tcrra illius.

VI sagillcnt in ohscuro rcclos cordc.
G Interfocto Antichristo, redit Propheta ad ordi-
11 Quoniam cccc pcccalores, id est haeretici, in-
nem futurarum rerum,ubi iam sccuritassanctorum
tenderuntarcum,idestoraillorumcontraEcclesiam.
et regnum ;cternum Ghristo Dco cst. Gentes, pcc-
Intondcrunl arcum, id cst potentiani verbositatis
catores et impios dicit,qui feraliler vivunt.De terra
sua;.G Paraverunt sagittas,id cst verba venenosa. In
ilHus, rcgnum signal Sa]valoris,quo '^oH boati por-
pharctra, id cst in corde.II ut sagittcnt,etc., id est
fruuntur.
cum viderint in Ecclesia obscuratos imperitia vel
-41 Desiderium paupcrum exnudit Dominus :
simpliccs, laqueis dolosis vel occultis illiciant.
Prxparationem cordis corum audivit auris tua. G Rccti cordc sunt dicti, qui nulla iniqua persua-
Desiderium pauporum,(licit voluiUatem Ecolc-
II sione dccipi polerunt,vcl in obscuro,id est obscuris
sia3,ut ci tribuerctrcgna C(i.'lorum. C Et pra^para- et ambiguis sentenliis corum, vcl cum perscculio-
tionem cordis,id ost concupisccntiam,qu;c oslendit nibutf leliii- porlurbatur Ecclesia. Quando limore
 : .

77 EXPOSITIM PSALMfsnUM 78

periculi rarnalis homines oredunlur facilius iininu- \ ORATIO EX PSALM. X.

fan. Dirigo oculos pielalis tuie supor huiuilcin p.uiper-

3 Quoniam (]ua' perfi'ci<li deslruxerunl tatis nostra? personam, omni[)Otens boinine,ct cir-

Juxtm -r (lutem quid feeit ?', cumda nos lidci arniis, ut ab iiii(|uitatum sagittis

C Dicit idem Prophcta destruxisse haereticos legem eruti, valeamus icquilatem et jusliliam cuslodire.
Dei cum interprelalionihus falsis, convertcntes in Per Dominuin.
ncccm qua a Doinino prophelata sunt ad salulem. PSALMUS XI.
Subjungitur ilefensio Domini Cliristi Justus quid : AUGUMKNTUM PSAL. XI.
fecit? H hoc est, Chrisfus mundum rerlcmit. Cvel, C Salvum sc Prophetaamundiistiusperversitate
si Scripturas subvertere volunt, quid fecit eis jus- ficri petit,quoniam dolosi atque superbi,potentiam
tus, quod etiam illum porsequuntur? Dei scolcratis oblocutionibus abncgabant; promis-
4 Dominwi in templo saneto suo : sioncmque Patris pcr Filium dicens taciendain,cIo-
Dominus in ecrlo sedes ejus. quia Domini suh brevilale collaudat.
C Templum enim Dei sanctum est,quod cstis vos In finem pro octava die. Psalmus David.
(/ Cor. 111), ut sciat hsercticus se posse a Deo dis- C In fineni pro octava die,ut in sextopsalmo jam
perdi. a quo noscunlur corda recte credentium pos- ^i (lictum or-t,ad ;cternam pertinet rcquiem, petit ita-
sideri. Ccelum enim sanctos viros signiticat, quos ([ueProiihetainiquitatem muiiJi deslrui,ut ad illam
divinilas insidere dignatur.Terrere igitur hiereticos verilatem luturse promissionis debeat pervenire. .

a seductione bonorum per Domini judicium nititur I Solvum -^ mc '.

fac, Domine, quoniam dcfecit
Propheta, ut si justos seducere non timent, saltem sanctus :

eum qui in justis est et habitat timeant. Quo)tiam ditninutx sunt veritates a filiis homi-
5 Oeuli ejus -f in pauperem [ respieiunt. minum.
Palpebrx ejus interror/ant filios hominum. C Salvum me fac, exclamat ad Dominum Pro-
Oculi Domini, id est aspectus et clemcntiaDi-
II pheta, petit se salvum quo veram fieri ub iilo a
vinitalis pauperem populum Christianum rospicit medicinam noverat invcnire,dicens sanctum deesse;
ad adjuvandum. C Paipebr», dicl.^n a pa]pitando,vA- alitor cnim sanctus deficere non potcrat nisi fuissot
gnant subtilitatem divini judicii ac judicia Dei oc- inter homincs verilas imminuta. Verum cum dicit
culta, in quibus nos interrogat, id est cognoscit diminulas,evidentcr ostendit depravataDei munera
quid habeat unusquisque. ex culpis hominum, ct collata bencficia propria
6 Dominus interro(jat justum ct impium : pcrvcrsitate inaculata. Dicit vero veritates,de vcri-
Qui autem diliijit iniquitalcm odit animam suam. tatibus hominum loquens, una est Dei veritas, qua
Dominus intcrrogat, id est cognoscit
II et probat C ijlustrantur animse sancta?.
justnm et impium. C Hoc ideo dicitur, ut unus- 2 Vana locuti sunt unusquisijuc ad pro.vimum suum :

quisque circumspiciat conscicntiam suam, de qua Luljia dolosu in corde et cordc — locuti sunt ',
.

novit soluin Deum judicium.Xon enim justus

fcrre C Vana falsa significat,quando contra Dominum
est quem homines quem Deus probat
dicunt, sed testimonia falsa quaerebant, tunc imminuta^ sunt
justum.Quid est diligcre iniquitatem, nisi diabolum veritates. Proximos dicit,non tam cognatione gene-
sequi?scmetipsum persequiturquidiabolum sequi. ris quam participatione sceleris sociatos. In corde
tur, dum illas scmitas vult irc, quae ad fwiienda et corde, quoties volunuis dolosos ostendere, du-
loca poinarum perducunt. plicia corum corda declaramus, quando simplices,
7 fluit su])cr peccatores laqueos : unum cor in cis esse testamur. Locuti sunt,ut sub-
lynis ^ et ',
sulphur >>:; cl ; s])iritus procella- audias mala.
rum, pars ealieis eornni. .3 Dispcrdut Dominus univcrsa Inhia dolosa :

C Pluit, scilicct vcrba pr;pdica!ionis,qua3 piisim- Linr/uam maijniloquam

brcs sunt, perfidis autem laquei igniti. Ignis etiain C Disperdat dicitur contra Judaios, ut passim
est, cum eos flammea cura consumit cupiditatis.il percant,qui sc in una pravilate colIegerant.Lingua
Sulphur, putredo peccatorum. C spiritus procella- n magniloqua est quao sibi aliquid inagnae potestatis
rum, dum sc confundunt mente tumultuosa, pars assumit, et, ne hic inbono linguam magniloquam
calicis corum, id est mensurajqu.-e pollutis actibus accepisses, pra;dixit labia dolosa. Considera vcro
ebriantur. H Vel, ignis,cupiditas, suIphur,peccato- piclatem dicentis,({uod non hominibus (quia aliqui
rum putredo, spiritus procellarum, piEna aeterna; convertendi erant) scd ipsis vitiis malodicit.
etquos ignis exurit, tempestas cxanimat. 4 Qui diverunt : Limjuam nostram maynificabi-
8 Quoninm jiistus Dominus el justilias dilcxit : bimus :

jEquitatem vidit vultus ejus. Labia nostra a nubis sunt : Quis noster Dominus
C Juslum dicit Dominum amarc justiliam, quia est ?
nescit alios rcspicere, nisi qui norunt custodire C lllos oxponit,f|ui in prospcris rcbus se jactan-
justiliam, a;quitatem illam, scilicet quam ipse tes,gloriam suam exaltare pra3sumunt,et sibi ipsis
propitius cor.cedit. Vultus Dei propitiationem si- deputant non a Deo accepisse. Istud (juis nostcr
gnifioat. Doininus est, sacrilegorum vcrba sunt contradicen-
7!i S. BRUNOiNIS HEIIBIPOLENSIS EPISCOPI. 80
lium vcro Deo, et superborum. A Hypocritarum et A. PSALMUS XII.
philosophorum, qui ingenio et studio scientias et ARGUMENTU.M PSAL. XII.
eloquenliam acquisilas cx seipsis habere putant, C Respiciens Propheta mundum idololatrice man-
contemnentes non habentes eas, ideo subdit : cipatum, credulilalem suam adventu sanct« Incar-
5 Propter miseriani inopum et (jemiluni paupe- nationis poscit expleri, ut vel sic confusa gentilitas
rum : suum posset agnoscere Greaforem.
Nunc exsurgam, dici Dominus. TT. In ftnem psalmus David.
C Exsurgam, dicit Propheta in personam Palris G In finem hic tempus significat incarnationia
:

de Filio; exsurgam, id est, apparebo et manifesla- ChrisLi. C ToLus hic psalmus de charitate loquitur
bor in Filio, H ut eos qui in miseria sunt in mundo Christi; plenus Propheta Domini charitate, confi-
redimat. denter dicit differri se diutius ab exspectatione sua
6 Ponam in salutari : et adventu illius,quemlicet Qrma fide crederetesse
Fiducialiter -r agam '
in eo : venturum, tamen de ejus tarditate conqueritur.
H Ponam in salutari (vox Patris), id esL salulem Cujus adhuc speratum adventum citius non mere-
etconsolationcm pauperum,forte gentium in Fiho ;
batur cernere,quoniam omni desideranti valde mo-
qui cst laetitia contra gcmitum. Fiducialiter agam T) lesta dilatio est.
in eo, Cid est in FiIio,quia potestas Patris; fiducia 1 Usquequo, Domine, oUivisceris me in finem ?
est Filii, cujus voluntati nullus valet obviare, quia Usquequo avcrtis faciem tuam a me?
eloquia, etc. G Usqucqno eum dicit, apparitionem postulat
7 Eloquia Domini, cloquia casta : argentum igne Ghristi,quam in spiritu videbat; usquequo, id est,
examinatum : quousque,quandiu non liberas. H. Potest vero cun»
Probatum terrx : pnrgatum septujdum. Propheta quihbet panitens sub peccatis gemena
Hic eloquia Domini laudantur (quce nullo men- dicere : Usquequo, etc, persequuntur enim daemo-
cum di-
dacio, nulla adulterina falsitatc fuscantur) nes et mali homincs gravissime vere poinitentes et
cit, eloquia casta. Superius vcro sermo humanus Ghristimandata servare cupientes. C In finem, id
arguitur, cum dicit,vana locuti sunt. Argumentum est usque ad Christi adventum.
terra),igne examinatum solet esse purissimum, 2 Quandiu ponam consilia in anima mea,
quando frequenti fuerit decoctione mundatum sic ; dolorem in corde mco pcr dieni ?
eloquia Domini pura,pulchra et rara.Purgatum vel C Cum dicit quandiu, exprimitur hic maximua
examinatum,contra illud ponitur,quod de peccato- ardor exspectantis adventum Dei.II Ac si dicat Pa» :

ribus ait,labia dolosa in corde, etc.SeptupIum,sep- tior istam angustiam quousque te videam,sicut pro-
tiformem Spiritum significat,id est,timorem Domini, C misisti venire. A dicit vero consilia, id est cogita-
pietatem, scientiam, fortitudincm, consiIium,'inteI- tiones et tractatus, quomodo et quando a servitute
Iigentiam,sapientiam. A per qucc diviiium eloquium peccati et diaboli liberari possit per adventum Sal-
splendet, dum verbi Dei prcedicatores et sccundum vatoris, et quia spes salutis protrahitur,crescit d»'
eloquia ejus viventes his charismatibus refulgent. siderium in dolorem-. C Per diem,id est per singu-
8 Tu, Domine, servabis nos : amor tui adventus, versus
los dies ille esl in dolo-
Et custodics nos a generatione hac in xternum. rem mentis quo tardaveris.
H Tu, Domine, servabis nos in ailernum (Eccle- 3 Usquequo cvattabitur inimicus meus super me?
sia rogat), id est in fide servabis. Et custodies ab et exaudi me, Domine Deus meus.
Respice
hffireticis vel Juda3is,sive a peccatoribus,sive a dia- C Inimicum, diabolum dicit,qui dicitur exaltatui
lecticis ct philosophis istius mundi in a^ternum. G ante adventum Domini, cum gaudcbat de humana
Hic conservat ne pereamus,ibi lcEtificat in a^ternum captivitate. Supcr mc, id cst super credulitatem
et coronat. meam.Exaudi me, non sibi tantum subvenire petit
9 In circuilu impii ambulant : sed universis fidelibus. Respice, ad illud referea-
Secundum altitudinem tuani multiplicasti filios dum usquequo
; avcrtis faciem tuam a me. Exaudi
Jiominum. j) vero, ad illud quod dicit in capito psalmi : ueque-
C In circuitu impios ambulare,cst tortuosis mo- quo oblivisceris me in finem.
ribus vivere, qui nunquam rectam viam anibulant, i lllumina oculos meos ne unquam ohdormiam in
Ghristo derelicto, qui est vera via. Secundum alti- morte :

tudinem tuam, non secundum meritum hominis Nequando dicat inimicus mcus : Prxvalui adver-
sed secundum potcntiam divina^ voluntatis multipli- sus eum.
catur Ecclesia, hoc est de piolale et niisericordia G Dum pclit illuniinari oculos, cordis oculos di-
ejus, percipiens in retributiunc Chrisli promissa. cit, qui obdormiunl in morte, quando,lidei lumine

ORATIO EX PSAL. XI. sepulto, carnali delectatione clauduntur; ipse est

Miserere fragililatis nostra^, sanctissime Pater, cnim somnus, dc quo la^talur inimicus. Inimicum,
et concede nobis eloquia tua, pudico corde conli- diabolum dicit et angclos eJus,quorum consuetuda
ncre, ut possimus multiloquani dolositalem insa- cst insultare dum capiunt, et gaudore dum decep-»
luentium declinarc. Per Dominum noslrum. tos a so cognovcrinl possideri.
 . ; . . :

81 EXPOSITIO PSALMORUM. H-2

5 Qui tribuUmt mc eA'sultabunt si motus fuero : A maculati, in pocnam peccati etiam Deo abominabiles
eqo aulem in misericordia tua spcravi. facti sunt.

C Exsultabunt si motus f uero, id est si a tc luero 3 Dotninus dc ccelo prospexit super filios homimm:
divisus per incredulitatem vel pecatum ; inimici l't Deum.
videat si esl intelligmts, aut requirens
efficiuntur lceti. In tua misericordia dicit, quia qui C Prospcxit Dominus,scilicct ut nobis mitteret uni-
aliunde suam spem ponit nisi in Dcum, sua fidcs genituni Filium suum.Supcr filios,id est humanum
vacua est. virtus fidei et firmitas magna credentis gcnus. H Ut videre sanctos suos faciat, per quos
in eum credere a quo pro ccrto scit possc salvari ! rcspicit, et in quibus habitat, si sit sapiens. C Qui
6 Exsultabit cor meum in salutari tuo : Deum mcntc intelligat esse verum Deum ct homi-
Cantaho Domino </»/— bona [ trihuit mihi ;— 1 ct ncm, et rcquirat opcratione Deum, sequcndo man-
Pfallam nomini Domini altissimi [
data cjus, ut ab cjus voluntatc non discrcpet. Scd
C Intcrior homo salutare Dei conspcxcrat, quom quid vidcrint sancLi Dci, pcr quos Deus videre dici-
cernere cupiebat carnalibus oculis. Cantabo, scilicet tur, subdit, omncs declinaverunt, etc.
corde ubi nimialcelitia complebatur. Psallamoperi- 4 Omncs declinaverunt, simul inutiles facti sunt :

bus bonis, quod maxime Divinitas quaerit. Non esl qui faciat bonum. Non est usque ad
ORATIO EX PSAL. XII. unum.
B
Ne averlas faciem tuam anobis, omnipotens Deus, C Hic dicit omnes, id est totum, et significat
ne inimici nostri cxaltentur adversus nos sed ita ; partem. Declinaverunt, scilicet agratiaDei, et facti
cor nostrum salutaris tui exsultatione perfundc, Buntinutilcs sibi ct aliis.Tanti enim ct tot dc Judceis
ut facias somnum secundaj mortis evadere. Per Do- impii fucrunt, ut pene omnes perfidi esse ac pcrissc
minum nostrum. putarentur. A Similitcr de gentibus, omnes igitur
PSALMUS XIII. non intelligunt nec requirunt, sed declinaverunt
ARGUMENTUM PSAL. XIII. tam Judaei quam gcntiles,
C Ecclesia Judseos increpans qui viso Domino 5 -: Sepulcrum patens est g^Utur eorum '.
. H Lin-
minime crediderunt, inani eos trepidatione dicit guis suis dolose agebant '.

confundi qui fructuosum timorein Domini cogno- — Venenum aspidum sub labiis eorum.
;

scere noluerunt, eorum in fine saeculi conversionem C Meritoergo sepulcrum dictum est guttur eorum :

praedicens. qui pestiferos scrmones proferebant, sicut sepul-

TT. In finem — . Psalmus \ David. crum fetidos odores exhalat. Linguis suis dolose
C Finis Christum significat, ideo frequenter re- agebant, quibus mortifera verba loquebantur./ls;)i-
petitur, ut sempcr ad Omnipotentcm audientis ani- dnm immane gcnus est scrpentium, quod naturali
mus erigatur. C Psalmus isto, Judaeorum vesaniam C obstinationc vcrbaincantantium perhibetur non ad-
vehementi increpatinnecastigat,asperinvectionibus, mittere, ncc a voto suo potest removeri, et quod
terribilis profanis, amarus incredulis, ut haec in- non valet uUo carmine mitigari, sicut alia genera
crepatio merito detur Ecclesiae. serpentina quod significat surditatem mortiferam ;

1 Dixit insipiens in corde suo : Judaeorum. Venenum dictum cst quod pervenas cur-
Non est Deus. rat sic et vota malignorum occulta cogitatione ;

C Videns populis Judaeorum Christum humiliter grassantur.

venisse dixit Non est Dcus, nec intellexit ipsum
: 6 — Quorum os maledictione ct amaritudine plenum ;

esse qni a prophetis prfedictus est. Et ideo insuper est ;

gravius quia dixerunt hoc non in labiis, scd in

est,
-i Veloces pedes eorum ad cffundendum san-
cordc, ut malo voto pejor incredulitas jungeretur. fjuinem ;

A Vel insipiens etiam gentilis dicitur, Deum non C. Quorum os, id cst Judacorum.quando pro bonis
esse putans, qui corruptus est mentc, lignum sibi admonitionibus blasphcmabant Christum. Amari-
Deum faciens. tudine, cum de necc cjus tractabant. Pedcs, con-
2 Corrupti sunt et abominabiles facli sunl in stu- silii prngressus appellat, quibus dc inccpto move-

diis —; suis '.

Q mur ad cxilus rcrum. Cum dicit, veloces, dofuisse

yon est qui faciat bonum -; non est usque ad ostendit consilia moderationis.Ad effundcndum
illis

unum ; sanguinem, id cst Domini Salvatoris ct suorum, ut

H Si enim notitiam habuissent
Dci, corrupti per sccleralac rei crcscat immanitas aclionis, dum cl in
infidcliiatem el abominabilcs, id cst odibiles non Dominum Salvatorem manus noxias injiciunt.
fuissent. Non est usque ad unum. C Rcvera solus 7 Contntio ct infelicilas in viis eorum -^ ', et
-i
Christus quo aliquod bonum vel incipcre
est, sine viam pacis non cognoverunt '.

vcl implere nuUus valet. Alia litlora habet Cor- : — . Non est timor Dei ante oculos eorum '.
.

rupti sunt in volunlatibus suis. Voluntas auteni n Contritio, scilicct corporis Jud.corum, infeli-
dicta est a volatu, quoniam animus quo vult nimia citas animaj. In viis, in opcribus corum. CurVquia
velocitutc transfcrtur. Corruptiigitur sunt Judaei, viam pacis, id est Christum non cognoverunt, nec
dum a Scripturarum sanitate recedentes, in vitiosos por fidcm nec per opera. Quare?quia non est timor
sensus inciderunt, ct ita nefandissima incredulilale Dci in sensu ecrum, non cnim mctuiint futurum
 H3 S. BMUNONIS nEllIJIPOLENSIS EPISCOPI. 8-4

judicium. C.Vi.i impiorum coiilriLio e«l, ijuiu lciit A pfoijliiitic.i- intciTogationi respondet Dominus, in
el teritnr; infelicitasque in ea est, quiu nunquam Docalogi cxcmplum ; decem virtutibus ad beutitu-
pcr ipsam nisi ad infausfa supplicia pervcnitur. dinis su;jG atriu pcrvoniri.
8 Nonne cofjnoscent omnes qui operantur iniquita- 1 Domine, quis hahitabit in labernaculo tuo :

tem : monte sancto tuol

Aut quis rcquiescet in
Qui devorant ptebem nieani sieut eseam panis ? C Tabernacuhim dictum ex duobus nominibus,id
H Nonnecognoscent, ac si dicat Si modo non : est a t.aberna (qu;je f st domus pauperum, quia non
cognoscent venturam ultionem, cognoscent in ju- adhuc tegulis sed tantum trabibus legcbatur) etcce-
dicio qui modo mala operantur. Plebem mcam de- naculo (quia ibi coenabant, sicut antiquis mos erut
vnrant, id est h.Tretici populum Gliristianum sedu- semel in die cibum sumere) signifieat catholicam
cunt, vel mali occidunt bonos, vel idololatrae cre- fidcm in qua habitat sancta Dei Ecclesia. Mons si-
dentes. Sicut nuflns esnricns sine pane bene potest gnat futuram Jerusalem. A Non aulem qu;erit quis
paturari,sic h;crctici nunquam satiantur iniquitati- in Ecclesia absolute hubitet, in qua ct boni et muli
bus suis, persequantur Christianos. A Vel sa-
nisi sunt, sed subuudicndum reliquit,digne. Quis inea,
tianturpersecutioneGhrislianorum,sicut esca panis scilicet digne, habitet. Quod ex eo probatur quod
satiatur esuriens. n subdit, aut qnis, etc.
9 Dominum non invoeaverunt : 2 Qui ingreditur sine maeula,
Ulic trepidaverunt timore — ; ubi non erat timor \ Kt operatur jusfitiam.
H Dominum non invocaverunt, si enim invocas- C Ingredi tabernaculum sine omni macula solius
sent, salvi essent. Illic trepidaverunt in idolis et Domini fuit. Operabatur justitiam cum ejecit de :

ritihus vanis simulacrorum, qui Deum timere de- templo vcndentes et ementes. H Membrorum vero
bebant. G Et quando dicebant de Ghristo : Si di- suorum est, sinc macula peccati mortalis incedere,
mittimus eum sic, ctc. et per baptismum sine omni macula ingredi, quia
10 Quoniam Deus in (jcneraHone justa est : consi- sine minimis esse non possumus.
lium inopis confudistis : 3 Qui loquitur veritatem in corde suo
Quoniam Dominus spes ejus est. Qui non egit dolum in lingua sua.
H Ouoniam Deus est in generatione jusla, id est H Multi loquuntur veritatem labiis, sed non in
in populo Ghrisliano. G Christi consilium confu- corde, qui videntur vera dicere, sed cor cum labiis
distis, id est suscipere noluistis H dicentis : Pirni- non consonat, quod Christum non fecit. Non elegit
tentiam agite.Inops dicitur Ghristus.qui pro nobis dotum Ghristus. quia qua; locutus est ore, complevit
pauper factus est. Dominus spes ejus est. Pater operc. llle dolose agit, qui aliud agit et aliud di-
utique Filii, quia humanitas confortata est de Divi- C cit.

nitate.AVcIquodlibetmembrumChristicxistcns,qua 4 Nec fecit pro.icimo suo mulum,

Dominus spes ejusdem indc contemnitur magis
:
Et opprobrium non accepit adversus proximos
unde magis revcrendus esset. suos.
H Quis dabit ex Sion salutare Israel ? eum aver- II Proximi sunt nobis omnrs homines, et nulli
teril Dominus captivitatem plebis su.v, debenius malum fucere. llle op|)robrium, id cstde-
Exsultabit Jaeoh et lcVtabitur Israel. tractionera non accipit de frafro, qui prius non
G Gum dicit, quis dabit, vult intelligi Dominum credit mala de illo antequam probat. Qui ista supe-
Patrem, qui Dominum Ghristuin in Sion, id est in rius comprehcnsa complct, ille habitat in vita
Jerusalem mittere dignatus cst. Ipse estgeterna sa- aeterna.
lus Isracl, id est credentium. Dum avertit, id est 5 .^d nihitu)n dednelus est in conspcctu cjus ma-
diabolum damnaverit, qui Dei plebem perseqni et lignus,
captivare festinat. Exsultabit Jacob,idestJud,T?orum Timentes autem Dominum glorifxcat.
et gentium populus collcctus pcr gratiam Dei. La3- nihilum doductus cst malignus, id est dia-
II .Vd
tai)itur Israel, hoc ost univorsalis Ecclesia. bolus, quia apud Fanclos pro nihilo habetur. Qui
ORATIO EX PSAL. XIII. timcnt Dominum timore sanclo, Dominus eos ma-
j)
Dignare, Domine, do coclo sancto tuo rcspicore gnificat. C Vel ad nihilum deductus est, quando ei
super fllios hominum, ct da nobis agnosccre viam dixit : lledi rctro, Palanas, non tcntabis Dominum
pacis, ut, aversa vitiorum captivitate, coclestis Jeru- Doum tuum.
salem habitaculo perfruamur. Per Dominum no- 6 Quijurat-^, proximo suo ct non dccipit : qui
\

strum. peeuniam suam non dcdit ad usuram ;

PSALIMUS XIV. munera super innocentes non aceepit.

Et
AHGUMENTUM PSAL. XIV. C Jurare enim dictum est, quasi juste orare»
G Propheticffi intcrrogationi respondot Dominus, hoc ost juste loqui. A Non dccipit proximuni qui :

in Dccalogi cxcmplum deccm virtutibus ud su;u juruf dure et sulnvnire proximo ct promissum
bc.diludinis afria perveniri. reddit. II Vol uon dooipit anima proximum, id ost
TT. Psalmus David. corpns. si pnoocptu Dei obsorvat qua^ observare
C Psulmus islenon prol'undilatf> volatus os scd promillil. Siout onim pocunia visibilis prohihofur ad
 ; ; ;

85 EXPOSITK) PSALMORUM. 86

usuram dari,ne is qui accipitmagis spolielurquam A colerrime ad cum sunt reversi,habct enim Ilebral-
juvctur ita verbum Dei non solum divitibus qui
: ca vcritas, multii)licala sunt idola corum.
pascunt.verum etiam pauperibus hominibus gratis 4 Non congreyabo couveitlicula eorum de sangiiint-
debet insiouari. Non accipit munera super, id cst bus
contra innocentes, qui judicium justum propter Nee meinor ero nominum eorum per labia mca.
aliquod munus non subvertit. dicit non sanguine pecudum aut
C Quas gcntes
7 Qui facit luTC : victimarum consuctudine congrcgandas,sed immo-
yon commovebitur iii cTlcnium. lationc corporis ct sanguinis Christi. Non fuit ergo
C Non dixit qui cantat, sed qui lacit hsec, ipsc memor Christus nominum illorumquibuspriusno-
habitabit in tabcrnaculo Domini,et in regnosancto iuinabantur,dicti filii ira5,filii diaboli,sed novorum
ejus requicscct : ut nos ad actualem virtutem nominum inemor ost,quibus dicuntur nunc Chris-
interposita lege constringeret, ne secrota tanti tiani et filii Dei.Labia vero Christi:duo Teslamenta
ministerii, inteofi solis cantibus, inaniter psallere- significant, quando utraque regnum Dei praedicant
mus. et in unius soni concordia sicut labiatemperantur.
ORATIO EX PSAL. XIIH. 5 Dominus pars hxreditalisineiC ct calicis mei

Concede nos, piissime Deus,sinc macula ingredi r» Tu es qui reslitucs hxrcditatem moain mihi.
ecclesiam tuam, et averte nos a dolis pro-vimi vel C Pars h«reditatis et calicis Dominus est. Dicit

usuris, ut dum haec secundum tuum observamus Filius ad Patrem non deitate ininor, sed humanitate
pncceptum, non commoveamur ab a;mulis suppli- subjectus:esse Patrein partem hKreditatis suffi,sci-
aeternum. Per Dominum nostrum.
ciis in licet in fidc gcntium Patrl ot Filio crcdcntium. G
PS.-\LML'S XV. Calix,voluntatem ac distributionem.Doinini signat.
ARGU.MENTU.M PSAL. XV. Rostitues autem dixit,quoniamfacientediabolopcr-
C Christus pro humanitate susccpta a patre se ierat genus humanum. A Ipsa hrereditas restitula
conser\ari petit, eique gratias refert qui sua po- est,quando clcctos suosad imniortalitatcmattraxit.
tentia iniquitatem hujus sa^culi superavit : et post C Dicta cst autcm hasrcditas ab hcro, id ost Domino.
resurrectionis gloriam in delcctationibus dextra) 6 Funes cecidcruni mihi in prxclaris :
suac eum collocavit. Etenim hxreditas mea prxclara cst mihi.
Tituli inscriptio ~ ipu [ David. H Funes patriarchas et prophetas et apostolos
:

C Tituli inscriptio ipsi David, verum hanc tituli vel quoscunque advocaverit Christus,signat quos :

inscriptionem non ad quamlibet aliam personam, ille recipit,in praeclaris,id est in optimis,C hajredi-
sed ad Christum referri debuissc adjectum est, tus Christi: est multitudo sanctorum,qua; praeclara
:

ipsi David, quod ad Salvatorem compe- C dicitur Christo,licet ab sajculi hominibus despicia-
Dominum
tenter roferri valet. Dcprecatur hic assumpta hu- tur, quia ab co elccta. Cecidissc dixit, pro venisse.
manitatis natura, pro nostra protcctione conser- 7 BenedicamDominum quilribuil mihi intellectum ;
vari a Juda;is. Insuper et usqiie ad noctcm increpuerunt me re-
1 Conserva me, Domine, quoniam speravi in te : nes mei.
Di.vi Domino, Dcus ineus es tu : quoniam bono- C Benedicit Filius Patri,sccundum humanitatem
rum meorum non eges. tribuenti sibi intcllectuni, quo omnia vera sancta-
C Sperasse se somper dicit in Domino. Dixi Domi- quc pernebat,ne sibi humanainlirmitasaliquidsine
norPilius dicit,a forma servi ad Patrem, qui in divini- gratia Patris applicarct. U Nox significat tempus
tatesqualisestPatri.IINonindiguitPatersecundum passionis.C Renes vcro,cognationem significant Ju-
suam inajcstatem incarnationisaut passionisvclrc- daeorum dc qua Christus secunduui carnem nasce-
surrectionis,qua3 ad Fiiiumpertinentsecunduin hu- batur, aquibus frcqucntcr ct usquc in mortem in-
manitatem,utnosredimeret.Sed quibus illaprosint:. crepatus cst.II Vcl rones,id cstdclectationcs carnis
addit sanctis, etc, istis haic sunt nccessaria. tunc incrcpant,quando stimulant ut pcccator.Etita
2 Sanctis qui in lerra sunt ejus ; cst vox ista non capitis sed mombrorum Christi,vcl
Mirificavit y^ oinnes \ volunlates mcas in eis. £)
capilis pro inoiubris.
C Sanctos qui sunt in terra viventium, significat 8 Providcbam Dominum in conspeetu meo semper
innocentes et justos.Il In Ecclesiaquaj tcrradicitur Quoviam a dextris est mihinc commovear.
ejus.C Pcr quos mira; facta; sunt voluntatesDeiSal- II Nam quiDominumscmpcrintuctur oculismen-

vatoris, quando illis obedicntibus, ct jussa Christi tis nuUatcnus ad delicta convortitur. Dicit autom
facientibus, rcddidit eos de mortalibus ffiternos. A causam cur nonmovcatur,quoniama dextris cstDo-
Sive mirificavit.dum eos magnificavitmiraculis,per minus,si(juideni,adextris Dominoadjuvante,sinistra
quae miracula ostensum cst,quod pra;dicatioeorum non praivalct nocerc; quod si Dominus dextoram
et fides et opcra fuerint voluntatis Doi. paftcm non tcnuerit,statimGyni diabolusoccupabit.
3 Multiplicnlx sunl infirmitates corum : 6 Propter hoc Ixlatum est cormeum.
Postea acceleraveriint. Et cxsultavit lingua mea : -^ insuper et caro \

II Multiplicata sunt gcntibus infirmitatos, id ost mea rcquiescel in spe.

idola quse (Domino venientc in carno; reliiuiucntes C Prf.pter hoc quod illc a dc.xtris, scilicet astitit.
87 S. BRUNONIS IIEIIBIPOLENSIS EPISCOPI. 88

et in corde suo jocunflitalem et exsultationem lia- A diminutione dcilHli?)ut exaudiatur quod rogat.Non
gua; sibi esse lestatur.H Caro Ecclosiam significat, in labiis dolosis, sicut est oratio eorum qui mc ini-

quo3 requiescit ad tempus in spc futura; resurrec- que damnant et meos, i;t sunt Judaei. A A Judaeis
tionis.Ecclesia enim est caro Ghristi,ideo Christus enim manavit falsa sententia, apud quos innocens
loquitur : Ec(;lc3ia,qiia3 est caro moa.modo requie- damnatus est, et latro cognoscitur absolutus.
scit in spe resurrcctionis.ut uloi caput pra3cessit,et 3 Bc vullu Ino juilicium mcum prodeal
membra seqnantur,quoniam, elc. C Vel intelligitur Oculi iui vidcant lequitatcs.
de carne hominis Christi, quam pro nostra sahite C De vultu tuoprodealjudicium.Inusitata locutio
suscepit. quae in sepulchro quiovit, in spe resurre- est, quia dc rnente solet venire sentenlia non de
ctionis die tertia fact<e. vultu, sed hoc Christo convcnienteraptatur, quia ille
10 Qnoniarn non dcrcUnques aniinam mcarn in in-
quod judicat videt, qui solus omnia secretacogno-
ferno scit. Oculi mei vidcant ajquitatem, hic aequitatem,
Nec dahis Sancliirn liiurn vidcre corrwptionem.
ipsam divinitatem signiricat,quam ipse Filius sem
C Eccc Filius gratias agit Patri, quia ejus anima
pcr vidct, qui tequalis est Patri.Sic alia littera ha-
non sit more communi in infcrno derelicta,sed cla-
bet. Nostra habet Oculi tui et tunc asquitas non
: ;

rificata celeri resurrectione. Hic corruptionem, id

^ di,,ir,itatem, sed merita Christi et Judsorum signi-
estputredinem jusle negat fieri, qufB carnem con- ^,^^^
sumit humanam.Caro enim Christi non potmt cor 4 Probasli cor meum -^ et ',
visitasli nocte :

rumpi in sepulcro.
Igne mc e.rarninasti. Et nun est inventa in me
11 Notas rnihi fedsti vias vitx : adimplehis me Ix-
imquitas.
fia cum vultu tuo :
5 Vt non loquutnr os rneum. opera hominum :
Deleclationes in dexiera lua -r us^jue \ in finem.
Propter vcrha laljiorum tuornm cgo cu.ttodivi
H Vox justorum, notas mihi fecisti, id est, me
vias duras.
cognoscore mandata Christi.Tunc erit plena
fccisti
C Probatio hic significat passionem,quando inter
laetitia.cum adunatum fucrit corpus,id est Ecclesia
pericula mortis optima documenta patientiae osten-
in regno Dei, ubi speculatur vultus Dei. C In dex-
dit ; visitatio, resurrectionem. Visitatus est nocte,
tera sua dicit, quoniam nullalcnus a paterna con-
quando anima ejus in inierno non est derelicta.
templatione discessit. Fmis significat perfectionem
Igne cxaminatus, id est, tribulatione passionis.
atque asternitatem^ut usquc in finem,id estperfecte
Non est inventa ini(fuitas in illo, quam adustio
et a?ternaliter.
uUa decoqueret.
ORATIO EX PSAL. XV.
C Via) durae sunt, quas debent homines imitari,
Conserva, Domine, sperantes in te, et effice vo- C
resur-
quibus iter viiiorum leve est. Nam cum peccata
luntates tuas nobiscum, ut clarificati la^titia
vitantur,horaini vi« dur« sunt,quas uias immacu-
rectionis tua3,mereamur a dextris tuis cum sanctis
latus peccatis Christus ambulavit. A Vel viae duras
omnibus delectari. Pcr Dominum noslrum, etc.
dicuntur opera hominum, quas scilicet merentur
PSALMUS XVI.
opera hominum, opera enim mala sunt opera ho-
ARGUMENTUM PSAL. XVI.
minum,non Dei, illa autem merenlur pcenamquam
C Trifaria oratio ab humanitatc Christi in psal-
Christus sustinuit.
mo depromitur. Primo, secundum justitiam sibi

Sccundo, nt a Juda3orum insi- 6 Pcrficc (ircs':iis mcos in scrnHis tuis :

petit debere restitui.
liberetur. Tertio, resurrectionem It non moveantur vestiyia mca.
diis ejus puritas
veloeissimam deprecatur, nc inimicis diutius liceat C petit ergo Christus gressus suos custodiri, id

insultare. est,actus humanos fidelium suorum membrorum.

TT. Oratio David. In semitis,id est in mandatis tuis. Perfice,id estfac

II Oratio David.Istc psalinus cantatur contra Ju- pcrsevernre. Vestigia sunt signa plantarum ;
quje
dwos ex pcrsona Christi; vel contra haereticos, ex significant apos'.olos,pro quibus petitChristus ut se

persona Ecclesitc. [)
imitantes non moveantur a Patre. A Vel, vestigia

1 E.raudi, Dorninc, justiliam mcam : sunt doctrina sua, ab eo relicta post ascensioncm.
Intcndc deprecationcm mcarn. Ouam petit non moveri,quae ita firmala est,utetiam
C ^ox Chrisli in passione, ct vox Ecclcsi.e in tri- ccrlum terraque transibunt, verba autem Christi
liulatione.Et Christus petit exaudirijustitiamsuam, non {Malth. xxiv).
quia obediens 1'nil usque ad mortem.lnterde-
Patri 7 K(ioclamnvi quoniam c.raudisti nic, Dcus:
prccationem et orationem differentia est oratio : IncHna aurcm tuam mihi -^ et c.rnidi icrba '.

sanctior est, quac fit pro devotis iit perseverent mca

doprccatio vero pro suis peccalis vcl alienis : vcl C Ego clamavi.ldeo Christus clanuivit ad Patrem,
ali(]ni(l fortius est doprccatid quam oratid. id est oravit, (iiioniam confidcnter suam orationcni
2 Aurilius }'erci])C ornlioncm mcam : cxaudiri a Palre sciebat.Inclinari autem pelit.quo-
.V(>/? in laliiis dolosis. niain ad eum non valot humana infirmitaspersepcr-
II Oial enim Filius (ex inlirmitate carnis, non cx veniro.Tuiic exaudit cum se benignum indulserit.
 : : :

80 E.XPOSITIO PS.\LMOI\U.M. 90

8 Mirifica misericardias iuas : A 15 Doinine, a pancis dc terra divide eos in vita eo-

Qui salvos fucis speruntes in tc. rum :

H Tunc mirificavit misericordias pater suas, De ahsconditis luis adimpletus cst vcnter eorum.
quando pcr apostolos et cajteros sancto? infirmita- 11 Vo.\ Christi ad Patrem utprisveniatanim.-esuns
tes indigentium curavil.C Salvos (acis,id cst aeterna ne hedcrctur a principe diabolo, pr.-evenitque eum
vita conslilucs sperantes inte. potestas divinitatis,et aUigavit et ad infernum per-
9 A resisteutihus dexterx lux custodi me : duxit. C Framea, modo contum, modo loricam,
l't pupillam oculi. modo gladium significat bis acutum, qu.-e tamen
C Dextera cnim Patris Filius est, cui Judaji re- omnia ad instrumenta armorum certum est pcrti-
sistere, id est ropugnare ausi sunt. Pupilla enim nere. H Framea est enim Patris, anima Salvatoris,
pars est oculi, qua discernimus qualitales rerum, quando per ipsum diabolum vicit.C Suntenim dia-
dicta a parvitatc quasi pusilla. Cui coraparatus est boli inimici manus Domini, qui humanum genus
Christus, qui in suo judicio justos a peccaloribus conlra voluntatem Domini semper perversa volun-
segregandos conspicit. .\plissime se pctit cuslodiri tate dilacerant.
ut pupillam, cum per ipsam res visuales disccrni- C Precatur etiam Patrom Filius, ut dividantur
mus.et in nostro corpore nil prajstantiusinvenilur. r» creduli a paucis, id est ab apostolis, ut convertan
10 Sub umbru alarum luarum protaje me tur ad Dominum de terra, scilicet hujus mundivi-
A fncie impiorum qui me afflixerunL. tiosa. In vita eorum, id est in mundo isto,ubi poe-

C .Xlre sunt Palris misericordia et charitas,qui- nitentiae locus est, ut in Ghristum crederent. De
:

bus se protegi sancta Dei Kcclesia expostulat. C A abscondilis tuis. Omne peccatum illi aborainabile
facie inipiorura, dcemones signifirat et sequaces est atquc a conspectu cjus quasiabscondilura,quia
extraneum illi. Inde dicit adimpletum esseven-
est
eorum, qui ardorem insidiarum in nccem Domini
vel io sanclos cumulabant.Faciesinstantiamimpio-
trem, id scnsum incrcdulorum. A C Vel divide
est,

rum notat, vel ipsorum truculentam praesenliam. Jud;cos a terra eorum in universum crbem, et hoc

11 Iniinici mei animum meam circumdcderunL : adi-

in vila illa eorum, quam solam suam putant, de
ajterna desperantes. In futuro autem quid tunc
pem suum cmcluscrnnL
Os eorum locuLum erit
cst superhiam.
16 Saturati sunt filiis
C Inimicos, Judeeos dicit. Animam vitam tempo-
:

quam Et dimiserunt rcliquias suas parvulis 4Uis.

ralem, arripere voluerunt, cum eum gladiis
et fustibus circumdederunt.Goncludunt adipemqui H Saturati sunt filiis, scilicet Judaii qui in pro-
multa voracitate pingue.scunt crcatione filiorum multiplicati sunt,etrebus sasculi,
; sic Judtei scelerum
p Dimiserunt reliquias maledictionis, hoc cst vindi-
nimielate incrassati, locuti sunt superbiam contra
Christum impii; H vel contra Ecclesiam, G sua ctam illam quam merebantur, dicentes : Sanguis
mala facta defendendo. e.jus super nos et super filios nostros. Reliquorunt
filiis suis, quia illi sicut patres excascati dispersi-
12 Projiciente.^ me nunc circumdederunt me :
que sunt.
Orulos xuos statuerunt declinare in terram.
17 Ego -r autem [ tn jusLitia appareho in conspe-
C Projicientcs, scMicet Christum extra civitatcm.
ctu suo :
Circumdcdenint,non ol^sequio scd furorc in cruce.
Satiabor cum apparuerit gloria tua.
Oculos mali deciinant in terram, quando mala co-
G Apparore se dicit in conspectu Patris cum ju-
gitationc aliqua in mentc volvunt. II Vel oculos in
stitia, quoniam ejus voluntatem impleverat. Satia-
terram statuerunt declinare.quando de terrenis co-
bor dc humani generis credulitate, quando nume-
gitabant, et de ccnlestibus non meditabantur.
rus sanctorum est supplcndus. Gloria Patris mani-
13 Susceperunt me sicut leo paratus ad prxdam fcslatur in Judicio Domini Sahatoris, cum unus-
Et sicul catulus leonis hahitans in abditis.
quisquc rccipiet pro actibus suis.
C Susccpcrunt mc, id cst, Judaei a Pilato, quando OHATIO EX PSAL. XVI.
di.\it :
Tollite cum et crucifigitc ; lco diabolus intel-
j) Gonverte, Domine, oculos cordis nostEi ad cer-
ligitur, cuihic Juda;i merito comparantur, cum
ctiam eo pcjores visi sint, quoniam illc fuit ausus nendam tni .judicii veritatem,ut dum hic ignespi-
rituali probamur, de tuis in ccternum conspectibus
Doniinum tentarc, Judici autem Dominum crucifi-
gere. Catulus Iconis rum fructu .justiliaj satiemur. Per Dominum nos-
rcliquum populum Judaiorum
signat, qui sc diaboli filios eCfecerunU Ilabilans trum, ctc.
in
abditis, id est, in insidiis occultis malorum , enim PSALMUS XVII.
hominum consuetudo est mala vota tegcre, ut sic AnOUMENTUM PSAL. XVII.
consilia corum pogsint ad effectum venire. eumdegra-
C Prophcta Domino gratiasagit.quod
1 T- Kx surcjcDominc, prxveni eum eL supplan-
1 ;
vibus pcriculis libcravit, loquiturquc Ecclesiaquod
La euni :
ante adveutum Domini innumeras pertulerit cala-
iWipc animam meam ab impio : frameam Luam milalcs:vox ctiam Christi inducitur ubi virtusejus
nb inimicis manus tiue.
potcstasquc describitur.
 91 S. BHUNO.NIS HEIIBIPOLENSIS EPISCOPI. 92
TT. In ftnem puero domini Duvid, qui locutus est ad A. nascamur in mundum. A Vel Christus in persona
Dominum verba cantici hujus, in die qua eripuit membrorum suorum loquitur haec.
eum Dominus de manu omnium inimicorum ejus : 7 In tribulutione mca invocavi Dominum :

ct de manu Saul et dixit. Et ad Deum meum clamavi.

Tolus hic psalmas sub personu David ad Chi'i- H Humanitas invocavit divinitateminpassione,et
stum pertinet, qui est finis, et puer vocitatus, ct Ecclesia Ghristum.C Clamare autem plusost quam
manu fortis, quod David sonat. Ganlicum ad con- invocarc. Crevit scrmo, progrediente desiderio, et
templatioiicm co^lestiuni rerum pertinct. ascensus animus prosilivit avidius in clamorem.
1 Diligam te, Domine, fortitudo mea : 8 -^ Et : evaudivit de templo -^ sancto suovocem
[

Dominus firmamentum meum et refuyium meum meam :

ct Woerator meus. Et clamor meus in conspeclu ejus inlroivit in

C Diligit Dominumqui mandatisejus obtemperat. aures ejus.

Diligo dicilur quasi de omnibuseligo.Recteconfite- H Tcmplum,corpus Dominicum, ubi exauditaest

tur Dominum esse suam virtutem,quodonante lor- humanitas a divinitate.C Clamoriste:causae justitia
tior factus est David suis inimicis.Pulchre ostendit cst, qnae ad Deum intrare poterat, quia pro mundi
propheta i|uisejus T. cladibus supplicabat.
sit Dominus,singulis enimdiver-
sisque verbis prasdicando declarat quid sit Domi-
:
9 Commota est et contremuit lerra. Et fundamenta
nus, qui est modo virtus, modofirmamentum,modo montium conturbata sunt et commota sunt :
refugium, modo adjutor, modo protector, modo li- Quoniam iratus e.st -r eis '.
.

berator, modo cornu salutis, quae omnia Christus C Nunc prophetaad Incarnationis secreta perve-
est Ecclesicc. nit,ordinemque ipsum mirabili narratione dcscribit.
2 Deus meus adjutor meus :
H Gommota est terra,quando tcrreni de infidelitate
Et sperabo in eum. in adventu Ghristi ad fidem venerunt et contre-
G Nam sperare de futuro specialiter se miscunt peccatasua.GFundamentamontium,signi-
dicit, qui
eum in priEteritis senserat ficat praesumptiones superborum, id est divitiasvel
adjutorem.
honores,caeteraque humana quibus illi innituntur.
3 Protector meus et cornu salutis mex :

Et susceptor meus. Iratus est eis Deus, quia vitia humana probantur

H Protector meus, quia me protegis et defendis.

Domino esse exosa.

Cornu salutis, quia infirmitatem confortabis, C ad

10 Ascendit fumus in ira ejus : etignis a facie ejus

inimicos dissipandos.Cornuaenim arma suntbellua- exarsit :

rum, quibus salutem suam sol^Tti concertatione Carbones succensi sunt ab eo.

defendunt. Susceptor meus.Quoniam susceptus est

C G Fumus hic in bono positus est, qui succensus

Ghristus a Patre. profudit lacrymas poenitentiae. Ira ejus : conturba-

4 Laudans invocabo Dominum : tionemsignat timorisfuturijudiciiquoconturbantur
Et ab inimicis meis salvus ero. adeo pcccatores,ut ad remediumpoenitentiae perdu-
C Laudantem se dlcit invocare Dominum, et ipsi cantur. Ignis est charitas Dei, qui egreditur a facie

universam suam victoriam tribuerc (non sibi) qui Domini,quoniam ipsius illuminationc eis conceditur

dignatus est cuncta praestare. Et ideo ab inimicis charitas qui peccare dimittunt.Carbones succensos

salvum se faciendum dicit,quiavictoriamsuamnon peccatores dicit, qui velut carbones mortui erant
sibi videatur applicasse sed Domino. Nam qui ali- prius peccando, Iterum reviviscunt, succensi igne
ter facit,vitiis suis captivus redditur,quamvis hos- pcenitentia\Quomodo autcm succensi sintcarbones
tes superasse videatur. mortui, sequenter docet, scilicet veniente Domino
5 Circumdederunt me dolores mortis :
redcmptore, quia inclinavit, etc.

Et torrcntes iniquitatis conlurhaverunt me. 11 Inclinavit coelos et descendit

Et caligo sub pedibus ejus.
H Circumdcderunt Christum, qui in inferno ge-
mobant. Torrens dicitur fluvius cxcitatus hibernis H Coeli,id cst, angcli, sunt inclinati, quando Ga-
J) briel ad Mariam venit. Et dcsccndit, scilicet Chri-
imbribus, et significat turbam iniquorum rapidam
stus, id est venit in carne. Galigo est profunditas
ad iniquitatem, qui conturbant Ecclesiam, et more
torrenlishieme tribulationis intumcscunt, scd, ad-
Scripturarum quam dedit Deus pedibus, hoc est
apostolis, vel caeteris sanctis. G Vel caligo diabolus
juvante Domino, cito deficiunt ct dcfluunt.
est, qua mentes obnubilat.
6 Dolores inferni circumdederunt nie :
12 Et ascendit super cherubim ct volavit :
Prxoccupaverunt me laquci mortis.
-^ Volavit ; supcr pennas vcntorum.
C Fiat, istius vcrsiculi lalis est ordo verborum. C Gherubim interpretatur plenitudo scientiae.
Gircumdedcrunt me
dolores inferni, et de paganis .\sccndit super cherubim Chrislus,quando videnti-
dicit, qui erunt dolores inferni,idest,qui in infcrno
bus apostolis coclos consccndit. Volavit, id est, per
debito dolorc torquendi sunt. PncoccuparoDavid se mundi spatia ejus fama velocior vento cucurrit,
dicitlaquoos morlisjidcst reatus originalispcccati, quando ipso in cunabulisjacente, magiseu.n slellae
qui nos ab ipso conspectu facitobnoxiospriusquam
claritas nuntiavit. Qiiid enim dici potcst velocius
 :

^3 EXPOSlTIi^ PSALMOHUM, 94

mox natus inaliamundi parleconspectus A pra^dicamcnta ."cternjo vit.-c ore fundebant. II Fun-
co, qui iit

cst?Tunc ergo superata est coloritas vtntorum, damenta, prophetas atque apo^tolos dicitcsse ma-
quamvisin mundo niliil velociuseisesscmonstretur. nifestalos. C Supra quos, orbis terrarum, id est

13 -^Et '.
postiit lem-bras latihulum suum : in cir- Ecdesiae a;dificatio constructa est. Christo cnim ve-
('vilu cjus t.ihcniaculum cjus : niente patuit quod obscuritasdivini tcgebat cloquii.
Tctiebrosa aqua in uuhibus aeris. 18 Ab incrcpatione f t^d '. ,Domine :

C Tenebras, mystcrium dicit ejus lucarnalionis, Ab inspirationc spirilus ircT lux.

ut qui in deitate sua videri non poterat velata carne II Ab increpationc cum diceret, nisi vos Filius
:

humana, Redemptor noster appareret. Latibulum riberaverit,moricmini in pcccatis vestris(/oa«.vni).

socretum majestatis ejus significat.ijuod tunc revclat C Spiritus ira; tUcTC,praedicatores dicit,qui a Spiritu
justis quando cum facie ad fac em videbunt in glo- sanclo inspirati : delinqncntes populos increpabant,
ria.Io circuitu proximitatem signat tabernaculi, id vel incrcpatio prophctarum objurgationem notat
est digaitatem beatorum sanctorum,ut in ca?lo juxta justam in pcccatorcs populos.
ipsum habitent,t|ui in ejus Ecclesia fideliter perse- 19 Misit de summo et accepit me :
vcrant. Aquam : Scripturam dicit.qua^esttenebrosa, Et assumpsit me de aquis7nuUis.
id est obscura in prophetis,in praedicatoribusverbi, T. C VoxEcclesiae, misit itaque Patcr dc summo,id
Filium de ccelo ct accepit Ecclesiam ac sibi
quia et si dicta eorum se quis putet intelligere, ta- est :

men ad ipsam dictorum virtutem, sicuti cst tota- conjunxit. .Assumpsit Ecclesiam de aquis, quando
liter, vix potest pervonire. baptismatis rcgcneratione cam conquirit. Sive de
14 Prxfulgurx iu conspectu ejus nubes transierunt aquis multis, id est populis multis coUecta cst Ec-
•JCf Gramio et carboncs ignis \ . clesia.
C Pra:>fulguraB nominativus pluralis respondet ad 20 Eripuit mc de inimicis meis forlissimis et ab his
nubes.Nubes sunt pr.3?dicatorcs divini Verbi.Et est quiodcrunt me :

sensu? lila' nubes qu^B aquam continent Dei,idest

: Quoniam confortati suntsupcr mc.
eloquia divina,sicut in hoc aere tcnebrosae. id est, C H Fortissimos inimicos, persecutorcs ct hfere-
obscurae Wdentur, ita in conspcctu Dei praifulgurae ticos dicit, qui sanctam Ecclesiam semper afflige-
8unt,id est praclucidoe, quia ibi omnia prEeclare pa- bant. C Et ideo se magis dicit ereptam, quia ini-
tent quae hic sunt obscura. Transierunt nubes, id mici confortati sunt supra ipsam in affliclionc tem-
f5st,pra?dicatores ad gcntes.rclicto Israelitico popu- porali. Tu nc cnim crcscerc meruit, cum eam data
lo.Grando, hoc est increpatio praedicantium, qui- desuper potcstatc inimicus afflixit. vere divina
bus corda incredulorum stimulantur. Carbones providentia.ut suis nisibus destruatur inimicus, et
ignis. charitatis incendia.quibus mens fidelium re- C quanto se putat amplius lajderc, tanto nccessc sit
riviscit, eum etiam saevissima insecutionc pra:!stare.

15 Et iutonuit de ccelo Dominus : 21 Prxvcncrunt me in die afflietionis mex :

Altissimus dedit vocem suam : iy^- grando et car- Et facius cst Dominus protector meus.
bones ignis ; .
C Prajvcnerunt pseudoapostoli prffidicatores ;

C Inlonuit, vox omnipotentis Patrisest: Clarifi- Christi,conantes subvertere cordasimplicium.lndie

:avi ct itcrum clarificabo Uoan. xii}. Unde multi afflictionis, quando martyria Christiani sustinue-
'rediderunt tonitruum esse.Altissimus dedit vocem runt.Idco Deus protector,quia homo exstilit impu-
5uam quando dixit : Mic est Filius meus dilectus. gnator, Deus enim Ecclesiam in persecutionibus
;tc.
protexit.
A Vel intonuit Dominus per apostolos et praedi- 22 Et edu.vit me in latitudinem :

:atores minis,quas sunt de pa;nis aeternis et per Salvum me quoniam voluit me.
: facit
;osdem dodit suavcm vocem, qua; cst do pracmiis C Producta est Ecclesia in latitudincm, quando
nternis, quia nubes transicrunt comminando sup- numerum crevisse con-
pcr s.cvitiam persecutorum
slicia aeterna non crcdentil)us : prajmia quoque stat fidclium. Quoiiiam volvit, id cst, me eligit qui
Rtcma credentibus promitlendo. gralis vocatuniversos,ctsalvos cfficitsibisubjcctos,
Q
16 Et misit sagittas suas et dissipavit eos :
In Ecclesia igitur catholica hunc csse morem fide-
Fulgura multiplicavil et conturbavit eos. lium nullus ignorat.ut quanto plus pcrsecutionibus
C Sagittas, evangelislas dicit, virtutum pcnnis, stringitur, tanto amplius fidci augmento dilatctur ;

lon suis scd c.jus a quo missi sunt, recta

itinera tunc enim pcr gratiam Dci cxsurgunt invicti animi,
ransvolantcs. Eos dissipavit, ad quos missi
sunt, tunc incendium charitatis ardescit,ct facto agmine,
d est. separavit fidcles recipiendo.impios pramia
abjicicn- in gladios suaviter ruunt. qui aeternae vita;
io Fulgura multiplicavit, hoc est miracula
multa concupiscurit.
ccit. H Conturbavit, quia pcr
miracula apostolo- 23 -r Et '.
retrihuet mihi Dominus serundiim justi-
nim compuncti sunt ad pocnitentiaiii.
liam meam :
17 Et apparuerunl fontcs aquarum : El secundum puritatcm manuum mcarum rctri-
Et revelata sunt
fundunmita orbis "

-r terrarum buet milii.

H Fontes aposfoios dicit. C Qui socundum
aquas, id cst C Secundum justitiam nieam, id ost,
93 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 96
voluntatem mcam
mihi datam bonamper gra-
a te A 31 Quoniam tu illuminas lucernam meam :
tiam. Innocentiam manuum, opera dicit pietatis, Domine Deos meus, illumina tenebras meas.
quam sanctorum virtus divino munere semper 11 Lucerna est intcllectus animae quae illuminatur
exercet. a Christo.TeDebras dicit ignorantiam cordis,quam
24 Quia custodivi vias Domini : pctit a Ghrislo illuminari.
Nec impie gessi a Deo meo. 32 Quoniam in tc eripiar a tentatione :

G Vio3 Domini, sunt dilectio Dei et proximi quas Ei in Deo meo transgrediar murutn.
constat eos custodire, qui nolunt a mandato Dei de- C In te non a me, tentatio diabolum
eripiar,
clinare. Impie agit, qui jussa Domini declinare signat, qui omnibus momentis tentat. Bene dixit
prsesumit. transgrediar murunj.id estobstaculum peccatorurn,
25 Quoniam omnia judicia ejus in conspcclu mco : quod cst murus mortis non salutis, quem inter
non repuli a mc.
Eljustilias cjus Deum el homines mortalium nequitiae construxe-
C Habet in conspectu suo judicia Dei,qui jugiter runt.
ejus terribilia judicia cogitat.Nunquam repulit ju- 33 Dcus -f- meus \ impotluta via ejus eloquia Domini
stitiam Dei a se, cui semper in corde Christus sive iijne e.vaminata :

justitia permanet. Repellunt justitias Dei.qui car- Protector est omnium sperantium in se.
nis fragilitate superati, longa prajceptorum obser-
B
C Impollnta via ejus, hoc est Incarnatio Verbi,
Vatione dcficientes, asquitatem (quam custodire quam constat pollutionem non habuisse peccati. H
cocperunt) dcserunt. Eloquia Dei, sunt ejus igne fidei sive tribulationis
26 Et ero immaculatus cum eo : examinata mandata,ideo Deo sunt placita sicut au-
Et ohscrvabo me ab iniquitate mea. rum igne probatum. Qui in Christum credunt pro-
H Ero immaculatus, id est, perseverabo in illa teguntur. C Nullus dimissus est nisi qui in eum
innocentia Christianitatis in qua vocatus sum. Ob- sperare neglexit.
servabo me, ut non convertar ad infidelitatem in 34 Quoniam quis Deus prseter Dominum?
qua prius fui, sed firmiter perseverare volo in illa Et quis Deus prgetcr Deum nostrum ?
credulitate Christianitatis quam teneo. C Hoc contra paganorum dementiam dicitur :

27 'r Et [ retribuet mihi Dominus secundum justi- qui deos sibi multifaria vanitate finxere. Dominum
ttam meam : posuit, quia ipsius servi sumus et eum adoramus.
Et secundum puritatem manunm mearum in con- Iste enim Deus Trinitas est inseparabilis, tantum
spectu oculorum ejus. distincta personis non substantia deitatis.
G Justitiam meam, quam tu,Deus, donasti.H Pcr 35 Deus qui prsecinxit me virtute :

oculos, aspectus intelligitur divinitatis.G Quia sicut C Et posuit immaculatam viam meam.
justi semper corde Deum considerant, ita eos vir- H Quod ait, prsecinxit me, scilicet Spiritus san-
tus divina jugiter respicit, et unicuique reddit se- ctus, qui nos armat contra potestates iniquas. C
cundum puritatem bonorum actuum. Immaculatam viam, hoc est viam purissimam sine
28 Cum sancto sanctus cris : sorde delicti,quam solus ille ambulavit qui peccata
Et cum viro innocente innocens eris. non fecit.et alios ambnlare fecit in ea.
C Cum sancto viro, id est Domino Salvatore,ipso 36 Qui perfecit pedes meos tanquam cervorum :
prasstantc sancti esse possumus, praecipitur etiam Et super excelsa statuens 7ne,
ut cum innocentia ejus innocentes esse merea- G Transmeavit Christus, delicta pungcntia hujus
mur. Solent enim mores hominum frequenter eis sseculi et facies peccatorum profundissimas, sicut
similes fieri quos habuerunt doctores et prcecepto- cervus spinosa fructeta.Super excelsa statuit cum,
res. id est Deus Pater supor omnem altitudincm crea-
29 -j- El cum electo electus eris :
; turarum, ut Apostolus ait Et donavit illi nomen, :

Et cum perverto perverteris. quod est super omne nomen.

C Petendum est ut cumelectione Christi (qui ele- 37 Qui docet manus meas ad prxlium :
ctus ab Isaia dicitur) {Jsai xui) eligamur,quod tunc n Et posuisti ut arcum xreum brachia mea.
accidit nobis quando pricceptis ejus obedimus.Cum C Doccri, est ab imminentibus insidiis cautum
pcrvcrso, id est, cum diabolo subverleris, qui pro- fierijManus operationes significant, praelium certa-
pria iniquitatc perversus est,illos etenim iniquissi- mcn diaboli : brachia vero Christi prophcta! sunt
mos similes sibi facil, quos ad sua; obedienti» jura et apostoli per quos dcsiderium sua^ voluntatisope-
convertit. ratus est. Ilis comparat arcum aireum, quia ne-
30 Quoniam tu populum humilem salvum facies : sciunt servi Dci pracdicando mollescere, sed in coD-
Et oculos superborum humiliubis. lesti fortitudine permanentes, verbis salutaribus
C Salvum faciet populum, cum in dic judicii ad emissis, vclut sagittis cminus jaculatis, devotorum
dcxteram suam humiles collocabit. Oculi supcrbo- hominum corda compungunt.
rum,arrogantesdicit, H
qui poenitentiam agere de- 3(1 -^ Et ; dedisti mihi prolectioncm salutis tu^ :

dignantur ; C quos humiliabit cum descendcnt in Et dcxtcra lua suscepit mc.

profunditatem gehennae. G Protectio salutis, gloriam significat resurre-
 : :

J»7 EXPOSITK) PirALMOnUM. »s

ctionis, quando, mortoH carne deposita, eamdcm ^ nos [Matth. xxvii), h.TCC cnim ost causa dispersionis
incorruptibilem resumpsit. Doxtera, potentia divi- eorum, sanguis Christi scilicet.

nitatia est^qus assumpta inhumanilatem in i^etorna 45 Clamaverunt nec erat qui salvos facerel ad I)o-

majestate constituit. minum.

39 -r £< dis4:iplina tua correxit me in fincm ',
: Scc cxaudivit cos.

me docebit.
Et disciplina tua ipsa H Clamabunt in impii et Judici in futuro judicio
H Vox Ecclesiaj.quem enim diligit Deuscorripit. ad Christum. cum vidcrint spcm suani in diabolo
et doctrina tiia (ut habet alia litterajipsame doce- corruisse.C Non cxaudict eos, quoniam infructuosa
bJt, qiiia necessp est, dum hic sumu&,scnipcr sub illis est poenitcntia, ubi jam cognoscilur esse justa

doctriaa es^o. Lnde Paulus, omnis, inquit, doctri- damnatio.

na, in prsesenti non videtur esse gaudii sed mcEro- 46 Et comminuam eos ut pulverem antefacicm veuit
ris, in tuturo vero multum fructum afFert. Ut lutum platearum dclebo eos.
40 Dilatasti grcssus meos subtus me : Clntelligantsesupcrbietgrandiloquicomniinucn-
Et non sunt infirmata vestigia mea. dos ut pulvcrem:qui nioliuntur Dominopravismen-
H Dilatasti gressus meos.id est sensum meum in tibus contradicerc. Ante faciem venti, ut quiesccre
amplitudinetu.T charitatis. A Quialatam fecisti cha- j. non possint cum fuerint imminuti. Bene luto com-
ritatem, hilaritcr operantcm etiam in his scilicet parat peccatores qui fetidis peccatis inquinantur.
mortalibus robus et membris quaj sunt sub me. H Delebo, id est, de medio sanctorum tollam, quod
Non sunt infirmata vestigia, id ost excmpla ejus,a pertinet ad lutum platearum ; lutum quippe quia
successoribus sequcnda.et doctrina ejus. moUissimum facile tollitur.
41 Persequar initnicos et comprehevdam illos : 47 Eripies me de contradictionibus popiili
Et non convertar donec deficiant. Constitues me in caput gentium.
II Persequar, vox Christi, id est Chrislus Judaeos C Ereptus est Christus de conlradictionibus po-
vel gentile3,quieiinjustcinimicifactisunt,vel Eccle- puli quando explosis perfidls Judajis, ad gentium
:

sia persequitur carnales affectus,et comprehendam fidem devotionernque translatus est.Constitutu-s est
illos antequam comprehendar ab illis, et non con- iu caput gentium, quando per fidem illorum sus-
vertar, scilicet ab hac intentione. Doncc deficiant ceplus est; quia in frontibus gentium, erucis ha-
hujusmodi carnales affectus in me sive inimici buerunt vexilla radiare.
Judsi et mali omnes a malitia vel a cogitationibus 48 Populus qtiem non cognovi servivit mihi.
pravis. -r In \ auditu auris obedivit mihi.
42 Confringam illos nec polerunt stare : C Servit populusChristo,idcm gentescrediderunt
Catlent subtus pedes meos. C Christo, quem prius non cognovit, quia in illum
H Afiligam illos(ut habet alia lranslatio)scilicet in credit. H Obedivit auditu auris ;
quia mirabilia Dei
multis malisjslcut jam factum legimus Judaeis,tem- non videntes neque prajsentiam corporalem, sed
poribus Titi. Nec stare poterant, quia in superbia postea audierunt, et suis doctoribus obedientes
erecti fuerant.Cadent, sive ut adorent se humi- crediderunt, et opere fidem impleverunt.
liando, seu ut conculcentur daranati 49 Filii alient meniti sunt mihi : filii alicni invele-
43 -7 £/ prxcinxisti me virtule ad bellum :
; rati sunt ;
Supplantasti insurgentes in me subtus me. Et claudicaverunt a scmitis suis.
C Pra'cinctu3 est enim virtute Christus, quando H Filii alieni, filii diaboli, quibus ipsc dixit :

patientiaet forliludine.adversainimicorura supera- Vos ex patre diabolo {Joan. vui) estis. C Men-
vil.Supplantavit cos, quando qui contra eum insana titi sunt mihi, quando dicebant Magister, scimus :

eonspiratione tumuerunt, suo judicio sine dubio quia a Deo venisti, et in veritale viam Dei doces
subdendi sunt, ut cum suo instigatore pereant,qui {Matth. xxii). Mentiri est enim contra mentem lo-
auctori suo credere noluerunt.Hoc enim despiriti- qui, et illud in lingua promere quod constat in
bus immundis diclum esl, qui per Juda^os Christo animo non habere. A H Inveterati sunt, id est in
iniqua certamina moverunt. n veteri homine remanserunt, quos innovare veni,
44 -r Et inimicos meos dedisti mihi dorsum
\ Et claudicarunt. C Nam claudicare dicimus eos,
:

Et odientes me disperdidisti. qui uno pcde debiles sunt. H Ille claudicat qui Pa-
C H Dorsum signat conversionem eorum, qui trem credit, et Filium non credit. C Judaji claudi-
resistentes nomini Christi, prius dorsum verterunt cant, qui unam partem ScripturaB, Vetus scilicet
ad Christum non faciem,po8tea conversi facti sunt Testamentum carnaliter intelligentes, aliam, id
Christiani,ut Paulus apostolus.C Vel dorsura dede- est Novum Testamentum respuentes non habent.
runt quando victi sunt, et conversi, quorum fuga 50 Dominus ct benedictus Deus meus.
Vivit
(quae per dorsum signaturjfactaest Ghristi gloriosa Et exaltetur Deus salutis mcx.
victoria. Sicut Saulus victus {Act. ix), factus est H Recte dicit Ecclesia Vivit Dominus, quem
:

victor Paulus,quoniam alios vicit convertendo,priu3 Judffii in sepulcro clauserant. C Benedictus dicitur
ipse victus. Dispersit odientes,
quando Judajos in cum digna devotione laus persolvitur.
Deus, ei
corum pertidiadimisitdicentesiSanguisejus super Exaltetnr, id esl in toto orbe credatur, Necpoterat
 00 S. imUNONIS HEUWHJLKNSIS KPISCOPI 100

xalUiii, qiii solus voraUir ct cst Altissi- A 1 Ca;li enarrant gloriam Dei :

111 llS. El opera manuum ejus annunliant firmamen-

51 Dcus, (/111 das vintUrlas vnlu. El subdis popidos ium.
sub me : C Goili aposloli sunt ct prophetae, qui dc ad-
Liheralor mcus de inimicismcis -r iracundis • . ventu Chrisli annuntiant gloriam ipsius.Opera ma-
II Dcus, qui das vindictam mihi, subvertendo nuum ejus,id est ipse homo qui ex manibus Ghristi
Juda;of. Deus, qui das vindictas sanctis apo-
; vel, plasmatus est. Annuntian/ flrrnamentum, id est

stolis eorumque successoribusEccIesiae solvendi et praidicationes, scilicet incarnationis Christi, per

corrigendi. Et dedit potcstatem praedicatoribus ad quam firniabatur soliditas nostrae fidei, et ita in
regendum gentes incrcdulas. Liberatorem Dcum plurali dici oportet,annnntiant.Sed secundum istam
dicit. Petit Ecclesia se libcrari ab haereticis, seu a litteram qu.e habct.annuntiant, oportet dici firma-
pcccatoribus, et hoc ab iracundis, G id est a fer- mentum apostolos et prophetas, qui annuntiarunt
vida malignitatc surconsis. Vindicari diciturEccIe- opera Dei, id est facta virtutum secuudum homi-
sia, quando cjus iiiiiuici ad vcra; religionis pene- nem, ut incarnatioiiem, mortera, ctc.

tralia rcducuntur. 2 Dics diei eructat verbum :

52 •%• FJ ; ab insurgentibus in tne e.valLabis mc : r Et no.x nocti indicat seiensiam.

A viro iniquo eripies me. H Dics, Christus sive apostoli.C. Eructat verbum
H Ab iiisurgentibus, id est a persecutoribus. A cum irradiando corda apostolorum purissiraa cce-
viro iniquo, id est a diabolo, ut in Evangelio : verba intimavit vel,cum apostoli cordafide-
lestia ;

Jnimtcus homo hoc fecit [Matth. xiii) ;

C Vel a lium luminosa prccdicatione illuminant. Nox nocti
•[uilibet schismatico. indicat scientiam, cum Judas Judaeis Ghristum pro-
]''3 Proplerea confitehor tibi in nationibus, Domine : didit ac tradidit ad occidendum.
F.t nomini tuo psalmum dicam. 3 Noii sunt loquelx neque sermones :
C Propler illa quae superius dicta sunt : Gonfite- Quoram non audiantur voces eo.um.
bor tibi, id est laudabo te per populos Ghristianos. H G Non sunt loquelae.Negando dicit nuUos esse
Psalmus opus quod divitiitas
significat actualc,per sermones ncque ioquclap,quos apoistoli non potuis-
melius opere quam vocibus laudatur, quod etiarn sent loqui. G Sermones, pertinet ad communes
Deus citius quam voces exaudit.Unde dicit Gonfl- : narrationes ; loqueIae,ad publicas suasiones. Quod
tebor tibi, id est laudabo ct operabor. utrumque apostolos certissimum est.
fecisse
54 Macjnificans salutes regis epis : el faciens miscri- 4 bi omncm terram cxivit sonus corum :
cordiam christo suo David : Et in fincs orbis -^ terrx \ verba eorum.
Et semini ejus usque in sseculum. C C Terram hic hominem debemus accipere. So-
:

G Magnificat Pater regem ipsius, id cst Filium nus vero, fama miraculorum est.Fines terrae, sunt
;n toto orde terrarum regnaturum. Ghristus unctus reges,id est non solum ad humiles, sed etiam ad
mlerpretatur. H David, manu fortis. G Fecit in Da- principes gentium Evangelii verba pervenerunt, et
•>'id miscricordiam, quia eum de persequentium omnes homines salubri doctrina docuerunt.
ferocitate liberavit. Semen ejus, Dominum signifi- 5 hi sole posuit tabernaculum suum :

cat Salvatorem. Usque in sajculum, hoc est iisque Et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo
in ajternum. Semini Christo misericordia lacta est, suo.
(juando rcsurrexit ca;Iosque accendit.et nunc scdct G In sole posuit, id est, in manifcstatione, quia
ad dcxteram Patris, rex in ;Eternum. manifeste venit. Dicit tabernaculum scilicet sui cor-

ORATIO EX PSAL. XVII. poris. Et ipse, Christum Dominum dicit, qui tan-
Firmamcntumspei ct refugiumpressurcC,piissime quam sponsus Ecclcsias suae, processit de thalamo
Deus, salva nos ab inimicis ct a laqueis mortis, suo, id est de utcro virginali.Bene sponsus a spon-
ut assumpti de multitudine circumstantium tribu- dendo dicitur Ghristus, qui tolies est proraissus a
lationum, devotissime sancto nomiiii tuo cum in- prophetis.
nocentiae puritate psallamus. Per Dominum nos- £| 6 E.v.sultavit ut yigas ad currendam viam -^suam
trum Jesum Ghristum Filium tuum, etc. A summo coelo egressio ejus.
G BenegiganticomparaturChristus,quihumanam
PSALMUS XVIII.
naturam suporansmagnitudino su.Tpotenti;e.omnia
AUGUMKNTUM PSAL. XVIII.
mundi vitia cum suo truculonlissimo auctore pro-
C Domini pnEdicatoros Propheta coIIaudans,eju3 stravit. Hic via cursum significat ejus vit«, quia

incarnationcm speciosissimc dcscribit;necnon prffi- scilicet homo natus, crevit, docuit, passus est. A
cepta Novi ac Vetcris Testanicnti magnificans, ab summo Patrem signifioat. Egrcssio nativitas Filii
occultis vitiis purgari sc a Domino precatur. non temporalis, scd co;vtcrna Palri.
TT. In finem psalmus David. 7 Et occursus ejus usque ad summum cjus :

C Inscriptio tituli hujus frequenter exposita est. Nec est qui se abscondat a calore ejus.
Pcr totum igitur psalmus Prophetic verba sunt de C Occursusejus,secundum hominom dicitur.quia
Chrislo loquenlis. post a??umptioncin carnis, in utraque nutura
 : : :

101 EXPOSITK) PSALMOHUM. •102

Jhristus pcrmanens occurrit usqus ad summun»,iil A id cst a praiteritis peccatis. C Uccultum est quod
3St, usquc ad sciicra palerncp majestatis, qua Patri originale dicitur,in quo concipimur
nascimur et cL

rilius scmper cequalis cst.Calor ejus Spirilus sanr- secreta voluntatc poccamiis.Alicnunicstquod malis
;u6 est.a quo nemo potest abscondi, quia polenlia honiinibus suadcntibus, sivc diabolo suadenli com-
iuae divinitatis uniuscujusque corda cognoscil. miltitur, sed fit proprium, quia consensus noster

8 Lex Domini imtnaculata, convertetis animus : te- plcctibilis ex arbitrio nostro adhibctur, et cx illa

testimonium Doi/iini (idele traduce massa mortalium ab hoste spiritali corrupta

Siipienliam pnvstans parvulis. sine gratia Dei velociter subvertttur, quiain primo

H Lex Domiui Christusest irreprehensibilis/iuia homine por inobedientiam vitiata monstratur. Nam

lon habuit peccatum. Convertit animas : de capti- quam facile est antiquo insidiatori infeclis vctila
/itate in libertatem. C. Testimonia qua; dedit Israe- suadere, qui potuit liberos atque incorruptos sua
itico populo fidelia fucrunt, quia plenissima veri- calliditate decipere? Sunt orgo alicna, qua3 ab aliis

ate cognita sunt. H Sapientiam pnestat parvulis, nostra suasione vel culpa acta sunt, vel alioruni
non sensu sed humilibus et innocentibus. C Vcl lex suasu aut auxilio nosTacimus.
Domini vetus cst immaculata, quia per legom no- 14 Si mei non fueviul dominali : tunr iminuculatus
t'am approbata. ero.
g
9 Domiui rectx, Ijetifxcantcs corda :
Justiti:^e Et emundabor a dcliclo ina.vimo.

Pr:eceptuiin Domini lucidum, illuminans oculos. II Tunc dclicta dicuntur,cum hoc servus fit pec-
Juslitiae Doraini revcra recte,quia non aliter fecit cati. Si ista peccata non perpetravero,ero immacu-
Dominus qua? docuit. Rectffi, ibi non sunt, quia latus. Et emundabor a delicto maximo, id est a
iliud est in ore, aliud in operc.Laetificantur coida supcrbia. C Qua et diabolus cecidit et hominem
?ubauditurjustorum.Lucidumpra3ceptumdicit,quia traxit, etconcessa beatitudine vacuavit. A non ergo
jincerum et purura.Illuminatoculos, non istoscar- potit tolli a se hic omnia omnino peccata, quod est
nales, sed illos interiores. impossibile, sed ne dominentur.
10 Timor Domini sanctus pennanens in sxculum -r 15 Et ernnt ut coinplaceant eloquia oris mei
sa'culi \ : Et meditatio cordis niei in conspectu tuo -r sem-
Judicia Domini vera jastificala in semetipsa. pcr ; .

B Timor Domini mista cum pavore charitas est, C Possunt placere Domino eloquia oris.si a vitiis,
qui imperturbata constantia, non trepida confu- quaj superius dixit,reddatur homo alienus. Medita-
sione, permanet sanctus : qui timor usu sfficulari, tio cordis,quce potcst ad Deum pervenire, est spes,
[everentia nuncupatur. Judicia Dci, dicit mandata charitas, et fides.
Dei,qu3B in Veteri et Novo Testamento conscripta C IG Domine. adjutor meus :

3unt,quaB in semetipsis permanent, quia status eo- Et redemptrr meus.

rum nuUa varietate mutatur. C Adjutorem suum dicit Deum in bonis actibus .
H A Xec altcrius auctoritate (ut firma habeantur) redemptorem, a malis, ut nemo meritis suis appli-
nisi Domini egent, qui neminc.n fallere potest. cot quod susceperit ccelesti largitate.
11 Desiderahilia supcr aurum ct lapidcm prctiosum OUATIO EX PSAL. XVIII.
multum. Deus, qui virginalis thalami egressu
Piissiine
Et dulciora super mel el favum. procedens liberatis nobis ad Patris doxteram con-
C Dcsidcrabilia judicia Domini, id asL mandala scendisti, immensam misericordiam tuam exposci-
Sovi et Veteris Testamenti ; super aurum, quod mus, ut lege tua conversi, praeceptis illuminati,
aumana cupiditas maxime desiderat possidere.Ad- testimoniis eruditi, mereamur et ab alienis et ab
iidit lapidem pretiosum,qui mullum valet in par- occultis vitiis emundari.Qui cum Palre, etc.
.issimo margarito. Sed quia inveniri polerant qui PSALMUS XIX.
Jivitias contemnerent, addidit sapores mel et fa- : ARGUMENTUM PSAL. XIX.
itum. Vetus Testamentum superat mel Novum ; G Rogat Propheta Ecclesiam exaudiri, petens
.incit favum. j) illius consilium a Domino confirmari, dicensque
12 Etcnim servus tuw^ custodit ea : fideles, non potestate mundana, scd divina poten-
In custodiendis illis retributio mulUi. tia magnificandos.
C Cum dicit servus tuus, justum signat ct devo- TT. In finem psalmus David.
:um, qni ideo custodit mandata Dei, quia obedien- C Jani nota sunl verba tituli. Nunc rogat Pro-
.ibusretributiosubsequilur.Merito dictasunt mulla. pheta in hoc psalmo prospera evenire sanctai Dei
juia comprehendi non possunt universa,quae prcc- Ecclesioi, quae longo lcmpore fieri posse per adven-
paravit Deus diligentibus sc. tum Domini praevidebat dicendo : Exaudiat, etc.
:3 Delicla guis intelliyit'/ ab occultis >f mcis \ munda 1 Exaudiat te Domimis in die tribulationis :

mc .
1'rotegal te nomen Dei Jacob.
^ ab alienis parce servo tuo.
Et ; C In die tribulationis,ostendittempusgravissimae
H Delicta quis intelligit? nisi scrutator cordium, affliclionis. Cum dicit : Protegat Le nomon Dei Ja-
3eus,qui ctiam potensestdimittere ea.Ab occultis, cob, hujusmodi benedictionem concedendam petit
 i()3 S. BHUNONIS HERT^IPOLKNSIS EPISCOPI. m
l'ioiiliel;i a DominoChristiano populo,sicut sanctus A ^'' ^fi ^^ curribus et hi inequis
patiiarcha Jacob priscis temporihus ab ipso accepit, Nos autem in nomine Domini Dei nostri invoca-
ijiianrlo Esati frairi prslatus est. Audiri cognosci- bimus.
mur, quando omnimodis aliquid obtinemus. H Per currus, voluptas mundi sive cupiditas de-
signatur,quoniam superbi et cupidi velut rotae in-
2 Mitlat tibi auxilium de sanclo :
mente huc illucquediscurrunl. Percquos,
stabiles,
Et de Sion lueatur te.
snperbi intelliguntur ipsi sunt cupidi. H C. Nos
;

Optando dicens mittat osteudit a Patre Filiura

:
autem in illis non gloricmur, sed in nomine Dei,
missum suum, in auxilium sanctae Dei Ecclesiae. quod ad pra;mia aetcrna perducit.
Sion enim mons signat speculationem, qum convcnit
Ipsi oblihati sunt et ceciderunt
divinitati, quoniam illi cuncta sunt nota.
Nos autem surreximus et erecti sumus.
3 Memor sit omnis saerificii tui : C Dicit Propheta humanis honoribus vel pravis
Et holocaustum tuum pincjue fiat. Diapsalmn. desideriis obligatos cecidisse arrogantes, ({uod ne-

G Sacrificium saactae Ecclesia;,est ritus accipien- cesse est illis contingere qui so videntur nexuosis
Domini erroribus illigare. Resurgcre duobus modis Chris-
dus, qui nunc agitur corporis et sanguinis
immolatione solemni. Holocaustum, totum incen- P tianus dicitur, scilicet a morte vitiorum, et in illa
sum dicitur,et repraesentat idcm jam dictum sacri- resurrectione, in quajusti ,'eferna prsemiaaccipiunt,

licium. Quod pingue fit itaque jocundum, quando

de utraque hic inlelligi manifestum est.

nostra oblatio montis et corporis a gralia divinita- 10 Domine, srlvum fac rccjcm -r et exaudi nos \ :

tis assumitur. qua invocavcrimm-^, te

In die \

C Dicitur Patri, Salvum fac regem, id est, ut

4 Tribuat tibi secundum cor tuum :

Christus resurgat a mortuis. Exaudi nos, provenit

Et omne consilium tuum confirmet.
illud tunc generi humano, quando resurrpctionem
C Dicit, tribuat tibi secundum cor tuum, id est
Christi firme credit et laetanter aspicit, vel per eum
secundum intellectum quem habes de Domino, ut
regem exaudi nos in die necessitatis noslra;.
eum credas unum ex trinitale,passum carne,resur-
ORATIO EX PSAL. XIX.
rexisse, ascendisse in coelum, etc. Et omne consi-
Imple, Domine pctitioncs nostras, et tanquam
lium tuum confirmet, hoc est consilium sancta? pinguissimum nosholocaustum assume,ut,inimico-
EcclesiiePatrem et Filium et Spiritum sanctum
:
rum curribus obligatis, salutaris tui opitulationc
unum Deum credere,a quo suntomnia; et excon- laetemur. Per Dominum nostrum Jesum, etc.
silio deliberate omnia pro ista fide spernere mundi
PSALMUS XX.
delectamenta. C ARGUiME.NmiM PSAL. XX.
5 Lseiabimur in salutari tuo : C Hic psalmus, Domini Salvatoris primo incar-
Et in nomine Dei nostri magnificabimur. nationem, et postea deitatis facta,Propheta narran-
C Nam in salutari Ecclesiae (quod est Christus te, decantat.
Jesus) lajtaturum se essc declaravitj ut se unum TT. In frnem psalmus David.

esse ex ejus corpore monsiraret.Et inipsius nomi- C Ideo titulus hic nono docimo psalmo par est,
ne se esse magnificandum, quia ex ipso Ghristiani quoniam et istc quidem de DominoSalvatore loqui-
fuerant nuncupandi. Magnificari est magnum tur sicut superior,sed sub aliqua diversitate.
fieri. 1 Domine, in virtute tua Ixtabitur rcx :
6 Jmpleat Dominus omnes petitiones tuas Et super salutare ttium e.rsultabit vehementer.
Nunc cognavi quoniam salfuni fecit Dominus C Domine, dicit Propheta ad Patrem in virtute ;

christum suum. tua, id est in omnipotenlia majestatis tua^, in qua

et Filius regnat. LaHabitur rex, gaudet Ghrislus
C Impleat Doniinus,fit iterum ad Ecclesiam grata
Jesus. Exsultabit, id est in eo quod per eum sal-
convcrsio. Nunc cognovi dicendo, magnam virtu-
vasti homincs, Filius tuus exsullabit,qui est Salva-
tutem suS) prophetationis ostendit,cum se dicat
multa im-
n tor.Vehementer,ostendit magnitudinem gaudii. ut,
in pra5senti cognovisse quae post sa;cula
quanta est copia in boneficio, tanta sit et gaudii
plenda erant.Salvum fecit Pater Filium in resurre-
magnitudo.
ctione gloriosa et in cgjIos asccnsione.
2 Desiderium cordis ejus tribuilti ei :
7 E.mudiet illum dc coelo sancto suo :
Et voluntate lahiorum ejus non fraudasii eum.
In potentalibus salus de.vlero' ejus. Diapsalma.
C Sensus Exaudiet Filium Patcr
iste talis est : C Desiderium anima?cju? fuit pro ommum salute
de coclo,quia in dextera cjus cst salus, quam ha- occidi.ut protiosus sanguisejus mundum redimeret.
bens ex propria deitate, tamen cxpelcre videtur ex Voluntas labiorum fuit,quandoimmundisspiritibu3
carne.Potentatibus dicit, quia nos polentes efficil, imporabat.languores dtvorsos sermonis sui sanabat
cum gratia sua in pra^senti, ct in futura vila in imporio,ot pranlicaliones populis inserobat. Constat
bcata perennitate custodiendo ;
qua; pcr dexteram in nullo voluntalem ojus fuisse fraudatam, quando
intelligitur. omnia qua-' liori jussit impletu sunt.
 ;

I()5 EXPOSITIO PSALMOllUM. 106

J Quoniam prceveniiti eum in lencdictionibus dul- A. Pones cos ut clilamm ignis in tcmpcrc vultus
cedinis : tui :

Posuisli ifi capite ejus coronani de lapidc pre- Dcminus in ira bua conturlalit eos : et dcvorabit

tioso. eos igtiis.

C Quoniam prajvenisti, significat humanilalem C Clibanus est coqucndis panibus a?nei vasculi
praGvcntam gratia divinilatis. A Benedictio diilccdi- deducta rotunditas, qu;c suburentibus flainmis ardet
nis fuit immunitas pcccati,(jua donatus estChrislus intrinsccus; quod signat peccatores, qui in judicio
nos enim in amariludine Adie concipimur. C Vel torquendi sunt et mccroie animi et pamali cxcru-
benedictio dulcedinis Tuit, quando dictum est Ilic : ciationc. Tempus vullus Dei, dies est judicii. II Hic
oal Filius meus dilcctus. Corona conventum signat ira Dei non punit, scd conturbat ad pocnitentiam, et
discipulurum; hcec erat corona capitis, hoc rcgalc hic ignis Spiritus sancti devorat, id est peccata
diadema, quoniam ipsum docentem circuitus apo- consumit. C Sivc quando audient : Ito in ignem
slolorum ambiebat. Diadema illud non ideo ut or- ffiternum,tunc judicis sententia conlurbabit,et ignis
naret est impositum, sed ut de Cbristo potius or- devorabit perpetuo.
naretur. Lapides pretiosi, apostoli sunt. 10 Fructum eorum de terra perdes :

4 Vilani petiit a te et tribuisti ei : n Et seinen eorum a (iliis hominum.

Longitudinem dierum in swculum, et in sxcu- C H Fructum dicit opera iniquorum. Perdcre de
lum -r sxculi '.
terra, id est de sancta Ecclesia vel terra viventium.
C Vita resurreclionem signat quam ille petiit di- C Semen, id est vota vcl facta peccantium. A filiis

cendo Pater, clarilica Filium luum. Longitudo

: id est de sanclis eos facis aiienos, quos in hffiredi-
dierum signat perennitatem Christi, quie nullo flne talcm «leruara tua largitate missarus es.
concluditur. In SKCulum sa^culi, indereclam stabili- 11 Quoniam decUnaverunt in te mala :
talem futuri saeculi indicat. Sed memento quod haec Cogituverunt consilia, quas non poluerunt -f sla-
ct his similia ab iila dicuntur parte passus est. bilirc ;

5 Magna gloria ejus in salutari tuo : H declinare mala in Chrislum,

Visi sunt Jud-xi
Gloriam el -f magnum \ dccorem impones super quando dixcrunt Dignus est mcrte. Cogitaverunt
:

eam. concilium diccndo Jube ei^go custodiri sepulcrum

:

C Nam g'oria et magnum decus tempus signat {Matlh. xxvu), nolentes nec etiam credentes Chri-
judicii, ubi in stum resurgere. Quod non potuerunt stabilire, quia,
deitate sua Altissimus apparebit, ha-
bens gloriam ex judicio, decorem dc majeslatc. quaudo voluit Christus, resurrexit. C Declinare di-
Sancta; etiam incarnationi magna est gloria in sa- cimus mala supra alios, pcenitentia in alios causam
lutari, id est in verbo Patris. C iniquitatis relidere, quod Judan Christo fecerunt,
ti Quonium dubis eum in benedictionem in sxcu- dum destructionem civitatis et gentis vit£e Christi
lum -f sxculi ; ascripserunt, dicentcs Si dimittimus eum sic :

Lxtificabis eum in gaudio cum vultu tuo. (Joan. XI ), etc.

H Quoniam dabis eum in benedictionem, quia 12 Quoniam poncs eos dorsum :
omnis creatura bcnedicit eum. LKtificabis eum in In reliquiis tuis pncparabis vultum eorum.
gaudiOjCum coadunata fuerit multitudo sanctorum, A Positi sunt Judtei dorsum, quando vitio suo
eique sanctorum numerus restitutus. C Cum vullu tcrrena sapientes, non mcruerunt coelestia contuerL
tuo dicit, ut una intelligatur persona sinc dubio II Prajparabuntur reliquiae Juda?orum, quando per

essc Christi, quia humanitas de divinitate gaudet. Enoch et Eliam in fine credituri sunt, et tunc prae-
Quamvis etiam de membris illud accipi Christi p-irabis vultum eorum, scilicet in tecredentium, ut
rectc nossit. scilicet convertantur corda patrum in filios.
7 Quoniam rex sperat in Domino : i'i Exaltare, Domine, in virtute tua :
Et in misericordia Altissimi non commovelitur. Canlabimus et psallemus viriutcs luas.
C Rex sua ascriplus, tri-
est iste, qui in passione H Exaltarc in virtute, id est demonstra in judicio
bus linguis legebatur. Spcravit in Domino, secun- j)
majestalem tuam et potestatem, qui prius venisti
dum hominem. Non commovcbitur A misericordia C Cantare est verba Domini ore pro-
in humilitate.
Palris, quia protector est olim sperantium in sc. ferre; psallere, mandata divina bonis operibus con-
8 Inveniatur manus tua cmnibus inimicis tuis : stanter implorc.
Dextera tua inveniat -f omncs \
qui te oderunt. ORATIO EX PS.\L. XX.
C Invenialur manus tua, id est operalio tua re- Bcncdic, Dominc, bencdictione dulcedimis, et
periatur. H Ut revertantur inimici, afflicti poles- comple tibi placitum desidcrium nostrum,ut dum
tate tua in bonum. Dextera Patris Dominus cst jugiter virlutcs tuas suavimodulatione concini-
Salvator. Qui cum oderunt pccna perpetua dain- mus, longitudincm vitau perpetua; consequamur.
nandi sunt, et sine finc cum diaboio ct satelliti- Per Dominum nostrum Jesum, etc.
bus buis in ajternis tenebris torquendi. Inveni-
PSALMUS XXI.
lur igitur Dei manus in judicio fuluro inimicis AnOUMENTUM PSAL. XXI.
ejuj. C In hoc psalmo Christus de passione sua ad

Patuul. CXLIL
 107 S. BUUXONIS liEIlBIPOLENSlS EPISCOPI, 108
Patrem loqultur, admonetciue iidcles laudarc Do- A quaulo amplius filiuni pater liberat dum petit et
mum, quia in resurrectione sua calholicam res- vult lilierari.
pexerit Ecclesiam. 5 Ad te clamaverunt et salvi facti sunt
TT. In finem pro susceplione mutulina psalmus non sunt confusi.
In te separaverunt et

^ Dnvid ;
C Clamaverunt martyres ad Chrislnm dum cos :

C In finem; sive psalraus, aivc David,quid sigiiet corporalis poena consumpsit, et putabantur ab infi-

expositum est. Susceptio matutina est tcmpus rc- dclibus non cxaudiri, sed illi potius valde auditi
surrectionis, quando mortale corpus in mngna glo- sunt, quia coronam percipere meruerunt. Nec sunt
ria clarificatum assumpsit. Matutinum dictuni est, confusi : quos constat venisse ad praemium, noa
quasi manu primitivuni, quod tempus innumeria enim confunditur, qui seternum regnum consequi-
locis ad resurrectioncm Domini coustat aptatuni. tur.
G Ego autem sum vermis et non homo :
1 Dcus, Deus meus -r respice in me [
qunre me
Opprobrium hominum et abjectio plebis.
dercliijuisti :
C Vermienim comparatur Christus, quia morta-
Lonye a salule mca vcrba deliclorum meorum.
lis et de carne sine mistione seminis natus est. Simi-
C Deus sormo Gra^cus est, ct interpretalur tiinor.
liter vermis sine concubitu nascitur. Non homo' id
Uiide quidam ait geutilium poetarum : primus in B
est non peccator, quod in ilio esse non potuit. Op-
orbe deos lccit timor; undc Christus, quasi vicina
probrium hominum quando in eum spuebant, et
:

passione permotus. ex humanitate clamat : Respice

alapis verberabant. Abjectio, cum elegerunt Ba-
in me.deprecans celerrimum auxilium resurre-
sibi
rabbam, Christum abjecerunt.
ctionis. H Quod se dicit derclictum, non ex propria,
7 Omnes videntes me deriserunt me :

sed ex populi sui persona loquitur, cujus peccata

Loculi sunt labiis. Et moverunt caput.
ipse suscepit. C Dicit a se longe fieri verba quae de-
C Omnes, de malis suscipiendum est deriserunt. :

licta parturiunt, et iterum sua dicit esse peccata no-

non credendo in Christum. H Locuti sunt labiis :

stra delicta, qui non habuit pcccata. dicit igitur .A.

Si Filius Dei est descendat de cruce {Matth. xxvii).
se derelictum in persona membrorum, qua3 quod
Moverunt caput. C Per iracundiam quod minantes :

petunt non accipiunt, eo quod verba delictorum sunt

faciunt non judicantes ex corde, ore enim non corde
petitiones eorum, dum vel petunt coatra salutera
loquebantur, quibus non provenit ex firma delibera-
vel non mox exauditi murmurant, et derelictos se
tione sententia.
conqueruntur.
8 Speravit in Domino eripiat eum :
2 Deus meus. clamabo per diem et non exaudies : Salvum fnciat eum quoniom vult eum.
Et nocte et non ad insipientiam mihi. C H Vox propheta}. Speravit, hoc est humanitas in
C Ciamabat humanitas Verbi per diem. quam non divinitatein. Eripial, id est de Judseis, vult eum,
circumdabant tenebrai peccatorum. H non exaudi- quoniam Deus Pater tatem Filium habere voluit sine
tur propter destinalos ad mortem, qui noctis no-
: peccato, per quem peccata tolleret mundi. C Vel
mine vocitantur. C Non ad insipientiam. subaudien- melius hoc per ironiam dictum est a Judais, quJB
dum repulabis mihi, id est Pater Filio, petebat ergo figura latine irrisio dicitur, aliud quam conatur
mediator Dei et hominum non insipienter sed pru- quis ostendens.
denter, ct tamen non constat auditum, quia peti- 9 Quoniam tu es (jui extraxisti me de ventre :
tione et passionc mundum erat redempturus. H C A Spcsmea ub uberibus matris mex : in te proje-
Vel dies prospera, nox advcrsa significat. In quibus ctus siim ex utero.
quandoquc petentes Deus non cxaudit, et hoc non H Vox humanilatis, eduxisti me ventre, id est
ad insipientiam corum, scd ut sic sapientes fiant et de utero sanctie Marite. C Quia tunc ab originali
discant sapienter petere, non terreua scd coelestia, peccati vitiosequostratus : tanquam sponsus procea-
vel terrena ad salutcm animue. sit dc thalamo. Spos mea ab uberibus, II id cst se-
3 Cum autcm in sanclo habitas ; cundum humanitatcm, socundum quam non dedi-
Laus hracl. [)
gnatusest sugere ubera matris.In te projcctus sum.
C In sancto habitas laus, incarnationem per hoc C Ostcndit se fuisse ab humana iniquilate divisum.
Christi declaravit pioplicta, quia in Filio habitat ^O De vcntre malris 7ne.r Deus meus es tu :

laus, id esl Patcr qui est laus Isracl, id est Ecclcsio} Ne discesseris n me.
videntis pcr fideui to. Idoo etiam non oxauditum se C Cum dicit de ventre matris mea' : ostendit non
ostendil, non proptcr insipientiam, scd proptcr sa- fuissc s;ncDeo ncc ipsam conceplionem carnis. No
lutcm gencris humani per passioncni suam alias disccdas a me. H In die passionis.
factam sanclam,quoniam Patcr sem[)er audit Fi- 11 Quoniam tribulatio proxima cst :
lium in quo somper habilat. Quoniu)» non cst qui adjuvct.
4 /« te speravcrunt patrcs nostri : II Quoniam proxima est tribulatio, ut ipse dixit
Speravcrunt ct libcrasti cos. Surgite, camus, occe appropinquabit qui me trade*
Spcravcrunt palriarcha.% et liboi-avil oos di^
II {ilallh. :\x.vi . Non »:st qui adjuvot, ncquo angelus,
iEgypto. H Speraverunt in descrto ct liberuti sunt, neque honio, nisi tu, Pator.
 loy EXPOSITIO PSALMOHUM. 110

12 Circumdederunt me vttuli multi : A 18 Foderunt manus meas et pedes meos :

Tauri pitigues ohsederunt me. Dinumeravcrunl omnia ossa mea.

G Vitiili populi Jutl.Torum, qui ignorato jugo H Fodcrunt manus, id est,clavis fixcrunt,et fru-
Dei : inconsiderata procacitatc lasciviuut,siniul pe- ctum niagnum invenerunt id est, salulem omnium
tulantes et fafui.qui gressussuos nulla moderatione gontium. G Dinumeraverunt ossa ejus, mystice, id
distinguunt,sed vagi ar penduli : ad iniqua consilia est, aposlolos seu reliquos Ghristianos, quos quae-
quibusdam saltibus eireruntur.Tauri principes Ju- rebant Judaji persccutione facta exsLinguere, ne in
dseorum designant. .\ddidit pingues, tjuia feroces majorc numerum couvalescerent. Vel corpus ojus
circumdederunt Christum cum gladiis et fustibus, sicexlenderunt iu cruce, ut ossa ejus numerabilia
animal euim impingualuin inquietum ct ferox ef- : viderentur.
ficilur. 19 Ipsi vcro consideraverunt et inspexerunt me :

1.1 Aperuerunt super me os suum :

Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem
Sicut leo rupietis el ruQtens. meam miserunt sortem.
G Aperucrunt Judcci os dicentes : Crucilige, G Dicit Judfflos considerare secundum incrudeli-
crucifige (itfrt/M.x.\vii.)Suum videlicet,quod nonillis tatem eorum,ut non transitorievelcasualiterfecisse
sapientia aperuit, sed cogitatio scelerata. Rapiens videantur,sed diiigenter cousiderasse etinspexisse
:
g
pertinet ad insanissimam seditionem cum eum ad ea quae fiebant.et tamen coreorum lapideumtot
raptum Ira.xerunt ad tribunalia. Rugiens ad blas- :
miraculis non fuissemolitum.Diviserunt sibi vesti-
phemas voces, quibus dicebant Grucifige, cruci- :
inenta mca (yo^.xix).H Hoc in passione Christi com-
fige. pletum esl.quando fecerunt,quatuorpartes,quatuor
14 Sicut aqua eff^usus sum :
milites.Tunica tamennonest divisa significans uui-
Et dispersa sunt omnia ossa mca. talem EcclesiK, qua; non scinditur, quamvis haere-
H Ossa Ghristi apostoli dicuntur, C qui dispersi lici eam scindcre contendant.
sunt et effusi sicut aqua,qui orbem terrarum divino
20 Tu autem, Domine, ne elonqaveris auxilium
imbre satiantes a sordibus pcccatorum abluerunt,
:

meum :
A velChristus ita vililer occisus, sicut aquacffun-
Ad defensionem meam conspice :
ditur, et ejus sanguinis eflusio nos rigavit et abluit,
H llic humanitas ad divinitatemloquitur. G Et
et dispersi sunt in morte ejus discipuli.
resurrectionem celerrimam deprecatur :ut veniente
15 Factum est cor meum tanquam ccra liquescens :
tali gloria,perfidorum incredulitasdestruatur.Auxi-
medio vcntris mei.
In
lium signat rosurrectionem Ghristi, qua3 elongata
11 Gor suum, sapieiitiam suam dixit, qu;je antc non est quando triduana proVenit. G Ad defen- :

passioncm suain non intelligebatur. G Impletavero C

sionem, ne quid praevaleat in me pars illa vocatis
passione omnis verilas promissa revelata est.Bene
inferni.
mysteria legis comparata sunt cera;, qua? tunc red-
21 Erue a framea animam meam :
dit splendorcm luminis, cum a calore dissolvitur :

-f- Et de manu cams unicam meam.

sic per ignem passionis Ghristi, ilhiminata sunt
\

C Liberari se postulat a morte quam subire vo-

mysteria legis. Ventrem Ecclcsia dicit.
luit.Framea autem significat hic malitiam Judaeo-
16 Aruit tanquam testa virtas mea et lingua mca
adhtVsil faucitjus meis
rum.De manu canis dixit : cum canis manus non
:

Et in pulverem mortis deduxisti me.

habeat, sed vult intelligi potestatem Judaeorum. H
H G Virtus Christi
Unicam dicit animam suam,quoenon habeatpecca-
test.-c comparatur, quia sicut
illa igne decocta, fortior erit, siout virtus Ghristi
tum vel Ecclesiam calholioam. C Ut inielligatur
:

doetrinas novas et conciliabula perditorum res-

in passione solidita est,quje prius quasi lutea vide-
puissc.
batur incredulis. C Lingua sua significat pracdi- :

catores, qui adhaerent faucibus suis, dum ejus 23 Salva me ex ore leonis :

mandata custodiunt.In pulverem deductum dicit,ad Et a cornibus unicornium humilitaiem meam.

voluntatem Judaeorum,qui hoc nittbantur et se fe- n G De crc leonis de potcstate diaboli dicit, qui
:

cisse pufabant, quia ejus rcsurrcclioncm crcdorc bene comparatur fcris, quoniam humanis existens
noluerunt, sed se putabanl Ghiisto mortem dodisse semper delcctatur. A cornibus, id est a superbis.
conunuuem, ut usque in pulvorcin perductum cre- Unicornium,qui nimia clalione surgentcs similes :

derent. socios ferre non possunt a talibus secerni suos

17-f Quoniam circumdedcrunt me cancs ^ multi
[
',
humiles Ghristus postulavit, falia quippe animalia
Concilium malignantium ohsedit me. qua? uno cornu armantur, multo fortiores sunt his
H Ganum natura est : dominos amarc.contra la- quibus duplicia tribuuntur.
trones latrare econtra Judai conlra suum Domi-
: 23 Narrabr nomen tuum, fratribus meis :

num iion loquentes recta, sod latrantcs inifjua, In medio Ecclcsix laudalo te.
lulronem elegerunt. C Concilium malignanliuni : C Poslsacrampa^rsionom dicit gloriam diviuilatis
quando cogitabant Jesum dolo lenere, mortique toto orbc vuIgandam.Narrabo,idosl narrari faciam.
trahere. atres dicunturquidiligunletdiliguntur.Tn medio
]ji S. BRUNONIS ]!KHB1P/)LENSIS EPISCOPI. 112

EcclesicC. 11 Iii medio (•.redentiiJin popnioriun prte- A i'elii-;i'''sa doctrina ad vwum Christum alios con-

diculjo le cl luudabo te. verlore salagunt Christi vcri praedicatorcs.

24 Qid iimetis Dominum laudale cum : 30 Et adorabunt in conspectu ejus :

Universum semen Jacoh (jlorijicale eum. UniverScC fumilix gentium.

C Tinior Dci : justus cst ct reclns, landemque C llli adorant in conspectu Domini, qui sincera
gcnerat,amorem tribuit,et ardorem charitatis in- fide et opcribus Christum rogant. Conspectusenim
flammat. Semen Jacob, qui (Idei Jacob, dcvotione illius non est nisi supra fidelissimos et beatos.

consentiunt, ct supplanlatores viliorum sunt. Lau- Universa; familiae, cunctos credentes conclusit, qui
date igitur, qui timclis, id cst rcverentiam habetis nihil excepit.

nominis ejus, quia cum non meretur pKedicare, 31 Quoniam Domini est regnam :

nisi qui cognoscitur ct timerc. Et 'T ipsc '.

dominabitur gentium.
'iib Timeat cum omne semen Israel ',
G Quoniam Domini est regnum, quia non sunt
Quoniam non sprevit ncquc dcspe.vit dcprecatio- gentium regna, sed Domini, qui potcstate sua et
ncm paupcris. mutat reges et continet. Et necesse est ipsum de-
n Timeat eum omne semen Isracl, id est, unus- bere ubique coli : quem constat intelligi Dominum
quisque rcnatus per baptismum, et mente Deum B omnium rerum.
videns.Quoniam non sprevit preces pauperum. Id 32 Manducaverunt et adoraverunt omncs pingues
est filium. G Sicut facere soleut gloriantes in istius tcrrx :

mundi honore, spernere pauperes ctdcspicere sup- In conspcciu cjus cadent omnes qui descendunt
plicantes, causamque de habitus qualitate metiri, in terram.
ut si sitvestibus nitidus : verax putetur,si amictu H. Manducaverunt omnes divites, id est apostoli
sordidus : mendacissimus habeatur. vel caiteri sancli corpus Christi. Adoraverunt : in

26 Ncc avertit facicm suam a me : iide Gt operatione.Descendunt a superbia sseculi, :

Et cum clamarcm ad cum exaudivit -^ me ;

ut adorent in humilitatepura.H .Wel hic pingues:
H Nec avertit faciem, scd resuscilavit me a mor- divites terne, qui etiam sacramentum corporia

tuis.Cum clamarem, rcipondit Clariiicavi et ite^ :

Christi manducantj sed non saturabuntur ut pau-

rum clarificabo {Joan. xii). C Vel aliter, clamavit peres Christi, adorantque, sed fraternitatein chari-
itaque ut mors noslra ejusmorte finiretur,et pec-
:
tatis non habeut et ideo quia mente in terrena
:

catum veteris hominis; redimeretur pretio sanctis- descendunt, cadent in iuiernum.

simae passionis. 33 At anima mea illi vivet :

27 Apud te taus mca in Ecclesia magna Et scmcn mcum scrvict ipsi.

Vota mea rcddam in conspcctu ti)ncntium cum. C .\nimam vero suam dicit Deo Patri Tivere,
G Apud te significat de te, laus mea in Ecclesia, quoniam hunc mundum immaculata conversatione
scilicet catholica, magna enim ct amplitudine di- transivit. H Semcn mcum, filii Ecclesiai serviunt
citur et honore.Vota,sacramenta corporis et sangui- Ghristo, C vel opera Christi servicat laudando
nis,quae illis priesentibus redduntur : qui ei sancto Deum.
timorc subjccti sunt, dcnique quac sint vola ista
34 Annuntiabitur Domino gcncrutio voifura :

subjungit. Edent paupcres, ctc.

Et annuntiabunt cceli justitiam cjus populo qui
28 Edcnt paupcres ct saturabuntur : -^ ct '.
lauda- nascctur, quem fccit -^Dominus '.

bant Dominum qui requirunt eum : C Propheta dicit gcnerationcm venturam

II :

Vivcnt corcla cornm in sxculum 't sxculi '.

populum gentium, quffi cx aqua et Spiritu erat

C Pauperes, id est, regnum Dci esurientes. Satu- procreanda, hu;c annuntiabitur Domino, id est
rari enim non possunt nisi quos talis possidet annuntiando convertetur Domino, hoc est in hono-
esuries. Pauperes saturati Deuni Uiudant, divites rem Domini. II .\nnuntiant cadi, id cst, apostoli
semetipsos exaltant. 11 Qui requirunt fide ct opere, pra;dicant Filium Dei, ipseestenim justitia Putris.
inlelligcntcs, qua; ipse est panis qui de cado ^ Q .\ptc vero dictum est Christianum populum
descendit. Vivit cor, id cst, spcs corum immobilis Dominum recissc,quoniam eum pra?destinav't ante
vegetatur. lllud vivere dicimus vcracitcr quod in :
sajcula ct crcavit illum etredcmitet suo sancto cor-
divinitatis graiia pcrscvcrat. pore a pcccatis libcrum fecit.

2'J lieminisccnlur et convcrtcntur ad Dominum :

OR.VTIO EX PS.VL. XXI.
Univcrsi fincs terrx.
G Ileminlsci ilios dioimus quos constat post :
Caput miscricordia; Deus qui proptcr nos dcscea-
oblivionem Christi rcdisse ad vcram medicinam.Et dcns in utcrum virginis addictus ligno, perlbssug
quando Deus ab iliis fidcli*er cogiioscitur, rccte ab clavo, vcslimcntis insuper sorte divisis, surrexisU
cis dicitur reniinisci,ut ad illum rcdeant veraciter :
libcr ab inleris pnecamur ut hujus commercii noa
:

quem prius pervcrsa voluntale neglexerunt. immemor, sis populis ab orc leonis ereptor, qui
Universi lines, id est univcrsalis Ecclcsia, quam fuisti quondam patribus in tc sperantibus libera-

nunc constat toto orbc essc diirusam.ll Et quolidio lcr. Oui vivic et, ctc.
 : : :

H3 EXPOSITIO PSALMORUM. 114

PSALMUS XXII. A fiddes. II A Virga certc ctiam consolntur : quando

ARGUMENTUM PSAL. XXU. corrigcndo peccatorem in viam salutis ducil.
C Per totum psalmum renatus in baptismo G Parasti in conspcctn meo mensam :

Christianus gralias agit qua de ariditatc peccati

: Advcrsns eos qni tribnlant me.
ad loca pascuoe et ad aquas refectionis sit induc- G Pnrasti, id est, pr.xdestinati altare sanctum,
tus. niensam dicta a mensc, quoniam quolibet mense
TT. Psnhnus David. primo die, convivia ritu gcntium excrccbantur,etc.
C Psalmrs David, pcr tolum istum psalmum H Significat Scripturam sanctam. Adversus eos, id
Christianum fidclis gratias agit Domino, quia libc- est, ha^rcticos qui tribuiant Ecclcsiam, vel pcrsccu-
ratus vctustato deposita : ad loca pascucc et tores Ecclesiic et dajmoncs.
aquam refectionis Domino largicnte sit perductus. 7 Impngnasli -^ in \ olco caput meum :

1 Dominm me -r et
regit nihil mihi deerit '•

-r et ; calix mens inebrians -^ quam prxclarus

In loco pascUcV ibi -i- me collocavit. ; cst ,

L Loquitur hic Ecclesia fiducialiter pcr fidem. H Vox Ecclcsia;. Lajtificasti caput,id cst mentem
Dominus regit me, quia ante adventum Christi, mcam.oleo hoc cstspiritali lajtitia.Calixintelligitur
mundum diabolus regebat. Nihil dcerit boni ci qui t» vcrbum Dci quod inebriat mentem hominis.GPra;
adhspret Deo.In loco pascua;,id est in futura beati- clarum itaquc quia ad regnum ccclorum perducit.
tudinc cum collocabit.sed jam in spe cjusdcm bca- Vel calix sanguis Ghristi, qui digne sumcntibiis
titudinis coUocaut, vel in Ecclcsiae et fidei unitatc praclarus est.

spera meam composuit. 8 Et misericordia lua stibsequetur me :

2 Super aquam refectionis educavit me : Omnibus diebus vitos mece.

Animam meam convertit. C Subsequitur misericordia, fide utiquc ad cu-

H C .\qua refectionis est : baptismi lavacrum, stodiam,scd pra^cedit ad gratiamconferendam.Nisi
quo anima sterilis irrigatur.Educavit, G id cst pau- Domini misericordia subsequcretur: facilehumana
latim nutrivit, quasi parvulos et renatos doctrina. fragilitas deciporetur,quia a tergodiabolus insidias
H Patriarcharum et prophetarum siveapostolorum, parat quandiu in hoc corporc mortali versatur,
:

C Convertit fidelis animam ad Ghristum quaj : undo nimis nccessarium est, ut scmper nos gratia
dudum sub diabolo probatur esse captiva. Dei pra3cedat, et misericordia subsequatur.
3 Dcdu.xit me smper semitas justitix : 6 ^ Et ]
^' ut ; inhabitem in domo Domini
Propter nomen suum. In longitudine dierum.
C Semitae Justitia?, sunt duo prajcepta salutaria, A Ideo illa conccssa sibi,qu?e dicta sunt fatetur.
id est, dilectio Dei et proximi. Qu;c semitfc dicun- '•'
ut inhabitct, etc. Dominus quippe Doipini:fuluram
tur, quia arcta est via ad regnum ccclorum (Matth. signat Hierusalcm qu.T- consistit inlongitudinedie-
\nij.Propter nomen suum gaudet scfamulusChristi rum, quia in ipsa est pcrpctua kTtitia et beatitudo
deductum esse ad illam scientiam, ut possitjussn sinc fine.
Dei Tulgare,ct hoc non suis meritis,scd divina gra- ORATIO F.X PSAL. XXII.
tia sibi concessam esse;ac si diceret:deductu6 sum Rege noSjDomine, suavibus tua? praBceptionis ha-
in mandatorum, non propter mcrituin
semitas benis, ut a;tcrni tabernaculi liabitatione pcrcepta :

meum, sed propter nomen suum. plcnitudine pcrcnnis pocuii repleamur. Per Domi-
4 yam etsi amhulavero in medio umbrx morlis num nostrum Jcsum Chrislum fiJium tuum qui,
non timebo maUi. etc.
Quoniam lu mecum es. PSALMUS XXIII.
C ambulavero intcr hajrcticos
Dicit catholicus, si ARGUMENTUM PSAL. XXIII.
(qui rccte unabra; mortis dicuniur) non tiraei)0 C Prophcta tcstatur Chrisli ditioni universum or-
eorum pravaa suasioncs, quoniam tu mc, Dominc. bem csse subjcctuni dcfinicns quibus virtutibus
defendis. H Vcl inter saeculi obscuritates, ignornn- pranditi sunt in ejus EccJesia constituti,alIoquitur-
tias et peccata : peccata enim uinbra mortis sunt, J) ({uc supcrstitiosos ut vcro Domino famulentur.
quia exprimunt similitudinem mortis. Sed et ideo TT. Psalmus David -i- Prima Sabbati ;

noD timebo, quia virga tua, etc. C Prima Sabbati significat dicm Dominicum,quo
5 Virga tua et baculus luus Dominus surrcxit,ct rcsurgcndo isti srcculo subve-
Ipsa me consolata sunt. nit, mundumquc ipso dic croavit, qui propter cx-
C Virga enim ad justitiam etfortitudinem Domini C'illcntiain tanti miraculi : propric dics Dominica
Salvatoris pcrtinet.Baculus : ad adjutorium hurn.a- nuncupatur, id cst Dorniui, quamvis omnes sint
num quo gubematur Dco sustcntatur homo,
et a Dornini.
sicut infirmus baculo sustinetur, quo ct pcs caute 1 Doinini cst terra el pkniludo cjus :

defigitur.et totura corpus desuperinnixum sustine- Orbisterrarum el-T- univcrsi quihabitantineo.

;

tur, Istis ergo duabus rebus fidelis consolatur, una G Doinini cst terra, id cst, Ecclcsia ([uaj Domino
est districtio quae conterit vitia, ct malos qui bonis specialitcr piira Hncni famulatur. Nam licet ornnia
nocere cupiunt : altora gubernatio, qucu *-u^tinet ab ipso iiint condita : tarncn ipsius esse proprium
m S. BRUNONIS HEUBIPOLENSIS EPISGOPI. 116

dicirnus illud quod eum vcneratur auctorcm.Pleni- A pcllat.iR sunt, quam per ea transeant peccatores sua
tudo,id cst.multitudo sancta qua rcpletur Ecclesia. facta portantcs, ct per ea diabolus ad corda intral.
Ille habitat Ecclesiam, qui usquo ad obitum suum Siquidem a portando porta dictaest.Et iterum prae-

in lide recta perscvcrat, habitaro enira manere di- cepit elcvare portas, id est, H fidem et charitatem,
cimus. qua) aiternales sunt dictae, quia per eas Ghristus
2 Quia ipse super niaria fundavil eum. introivit ad Ecclesiam.

Et super flumina prxparavil eum. 8 Quis est iste rex glorix '!

C Quid est supcr maria fundare nisi super tre- : Domitius fortis et potens. Dominus potens in

mulos fluctus vitiorum, Ecclcsiam in firma fide so- prxlio.

lidare flumina: H Polentes skcuU vel cupidi.Supcr H Vox d.pmonum. Ac si dicerent, nostrum regem
ista flumina est Ecclesia, ut illis pracdicet, et cou- habernus diabolum. Iste rcx qui est? vox iterum
vertantur. angelorum bonorum,fortis est,quiaalligavit diabo-
3 Qui ascendei in monlem Domini :
lum (Z-t/c. xr).Potens cum vicit infernum.In prajlio
4ut quis stabit in loco sancto ejus? potens cum spoliavit tartarum. Sic quaererc visi
sunt diaboli, a gcntium cordibus, imperio Christi,
G Quia omnia quae condidit Domini esse docuit
ct pr.iedicatione et gratia expulsi.
sequenter intcrrogando ostendit qualcs csse de-
beant qui se ipsius nuncupari desiderant.HEtest 9 Attollite portas, principes, vesiras : et clevamini
:

portae leternules
vox prophctffi intcrrogantis: Oi'i ascendet in mon-
Et introihit rex plorix.
tem, id est, coclestcm Hierusalem.C. Vel justitiam
ad quam magno nisu tendimus, quoniam peccatis C Admonct iterum dcgentes in diversis erroribus
auferre claustra mortis.H hoc est superbiam ct cu-
obviantibus impedimur. H. Aut quis stabit, id est,
quis perseverabit in juLtitia. C Multo quippe uti-
piditatem et avaritiam, quia per has tres omnis

lius est in sancto loco stare, quam ad ojus fasti-

homo ad infernum descendebat.Elevataesuntportae

gium pervenire. H Quia multi ascendunt, sed non aeternales, C id est, gratia baptismatis,honor chri-
smatis.salus proedicatiouis, per quas rex gloriae di-
perseverant. Quis igitur pro raritate ponitur.
gnatus est introire.
4 Innoeens manibus et mundo corde : qui non ac-
10 Quis cst iste rex glorix ?
cepit in vano animam suam :

Dominus virtutum ipse cst rc.t glorias. y^ Dia-

Nec juravit in dolo proximo sno.
psatma \
C Innocens manibus cst:cujus operatio nemiaem
H Merito virtutum Dominum dictus, quia virtute
laedit.scd juvare contendit.Mundo corde.H Sanctus
sua conculcans inferos, cum triumpho rediens ad
in cogitatione. Ille non acripit in vanum animam
p superos. Rex gloriic, C qui facit, se glorificando,
suam, qui opcra bona agit. C Per dolum itaque ju-
gloriosos.
rat : quisquis aliter facturus cst quam promittit,
ORATrO EX PSAT.. XXUI.
credens perjurium non esse : deccpissc nequiter
Stabilitor ternr.Dcus cuicunctamundi plenitudo
credentis errorem.
deservit) restituc nos in innocentiam vit.ne.ut possi-
5 -^ Hic accipiet benedictionem a Domi.no.
te pr,T!vio, montcm sanctificationis ascendere.
;
mus,
Et misericordiam a Deo sahttari suo.
Per Dominum nostrum .Icsum Ghristum, etc.
C Ergo accipit benedictionem non ab alio, sed a PSALMUS XXIV.
Domino. H Qui se custodierit ab istis supradiclis
AnOUAIENTUM PSAL. XXIV.
maculis, H salutaris ergo nostcr : Christus est, a
C Pcr lolum bunc psalmum deprecatur Ecclesia
quo ct bcatitudo tribuitur ctpeccatalaxantur.ll Mi-
ne antc conspectum Domini contemptibilisappareat
sericordiam a Deo solus ille consequitur,qui se rni-
inimicis.
serum putat,C et nulius hominum est qui sibi mi-
TT. In ftncm psalmus David.
sereri non cgeat.
1 .^d tc, Domine, trvavi animam meam :
6 Hirc est generatio qu;vrcntium eum :
Deus mcus, in te confido, non erubescam.
Quuirentium faciem Dei Jacob. Diapsatnia. y. G Dicit mater Ecclesia se levasse animam suam,
HGeneratio hoc est populus Christianorum qui ad contemplationem coclcstium rerum per spem,
jacuit in tenobris,sed nunc qunercns Dominum, rc- lidcin et charitatciu,quia humana faciiedespicitqui
quirit faciem Dci pcr lidcni et operalinncm, id est (liviiia conspcxcril. Erubesccrc cst repentina con-
Christi pcr illius illuminationcm, qui posterius nato turbalione aninii confundi; quod non evcnit Eccle-
primatum dedit honoris,scilicet Christiano populo, siaj, quia in Ucum confidit.
quod pcr Jacob inlelligi occulte dedit. 2 .\cque irrideant mc inimici mci :

7 Atlollite porlas principcs vcstras : et ctcvnmini Etcnim univcrsi, qui sustinent lc, non confun-
porla' ;rtcrnales : dcntur.
Et introibit rc.v (jtorix. G Riderc plcruinquc l>cnigni, irridere autemsem-
C Prfficipit cnim prophcta porla^ niortis autcrrc, pcr advorbi csl. II Iniiuici Ecclesiae sunt daemones.
id est, cupiditatcm et malitiam aliaquo vilia, qu« h.vi-etici, vitia. pcccala. Non confundentur, qui ex-
principc diabolo posil;.c crant, qute idcoporhc ap- spectant Domiiuim, neque hic ncque in futuro. G
 117 EXPOSITIO PSAl.MOHUM. H8
Exspcctare est sub malorum paiienlia Deuiu viiili- A. coilestis vitse. Rectus, H quiu reddil unlcuit(ue sc-
ter sustinerc, ut ille veniens in judicio reddat quod cuiidum operu sua. Legem charitatis dabit, per
devoli animus exspeclabat. quain dimiltcntcs ofTensam reeoncilianmrOeo. Gln
S Confundanlur -f- omnes ] iniqua agentes : via,id est pra^scnti vila, ubi lex ponitur, in quarecte
Supervaeue. vivere conmioncmur.
H Propheta non optando, scd prophetaudo
dicit : 10 Diriyct mansuetos in judicio :

confundantur.Confundentur enim qui usque in finom Docebit mites vias siias.

in malitia perseverant.C Vanum dioimus infructuo- CDireclus quippe dicitur qul decurvo rectuseffi-
sum atque vacuum, (juod a Domino prohalur alic- citur. Mansueli dicuntur, quasi manu consueti, hoc
nuni. A Vel optative.confundantur hic pro peccatis non reddentes malum pro
est, tolerantes injurias,

salubriter.Quod si hic iiolunt,confundaiitur tandcm malo. Mites sunt, qui nuUo furore turbantur, sed
aplernaUter. lenitate animi jugitcr persevcrant; illos dirigit in
4 yias tuax, Domine, demonslra mihi : judicio, quia ad promissam beatitudinem eos facit
-^ Et ; semitus tuas edoee me. pervcuire.Quse vero sint visiDomini, sequenti versu
C Viae dicta? sunt a vehendo, et significant hic exponit.
mandata. Semita dicta quasi semi quia angusto
via.
g n ii„jversx vix Domini misericordia et veritas
calle dirigitur.nec vulgo uota est,sedocculto ifiiicre Rcquirentibus testamcntum ejus et tcstimoniacjus.
ambulatur. H Per semitam intelligitur angusta via G Universae via3 Domini misericordia. quiapraeve-
qus ducit ad vitam.Edoce me. C Qui sermo non ad nit cuncta bonitate sua. Veritas, quia omnia juste
callem sed ad legem magis noscitur pertinere. dijudicat. Quibus vero possunt talia convenire,
5 Diriije me in veritate tua et doee me :
sequitur: re([uirentibus testamentum.il Id est, no-
Quia tu es Deus salvator meus : ~ et \ te sus- Yum ; et testimonia,id est dicta pneccdentium pro-
tinui fota die. phetarum.
C Dirige me ad vitam pertinet, doce : ad scien-
tuum
12 Propter nomen -r Domine [
propiliaberis
tiam. H Id est ut nihil perverse agam. G Salutare
poccalo mco :

est Christiano:ut Deum sibi salutarem credat. Tota

Multum est cnim.
die, ac si diceret:omni die, sciHcct noii interposito
G. Hoc bene refertur ad personam Ecclesia?,qu8e
die.sed continuavitae.xspectavimisericordiamtuam
se salvatam dicit propter nomen Jesu,quod lingua
et retributionem. A Sustinui itaque te, quem homi-
nostra Salvatnr inlcrpretatur. Peccato meo multum
nes putant oblitum eorum dum tardas, exspectans
cnim, quia nisi fuerit divina miseratione sub-
est
patienter miseralionis tua? dilationem in subve-
p venfurn, quantum vita protendiliir, tantumhumana
niendo.
frctgilitas peccatis invoIvitur,quoniamcursu tempo-
6 neminiscere miserationum tuurum, Domine :
ris semper augetur.
Et miserieordiarum tuarum qux a sxculo stint.
C Humano usu hic dicitur, reminiscere, qui nuii-
13 Qui est home qui tintet Dominum'!
quam potest aliquid oblivisci. Miserationes pcrtinet Lcjem siatuit ci in via quam elcgit.
ad operationes pias.Misericordia vero adclementem G More suo intprrogando dicit Pi-opheta:Quis est
naturam, quoniam miseratio operis est misericor- ;
homo qui timeat Dominum? constituta est illi lex,
dia,cordis.SiecuIa dicta,quo in sc revolvant jugiter ne sub securitate ignoranli* peccet, in via, id est
in sanctilate propositi. II Vel, in via fidei, sienim,
tempora, a sequendo esse dicta.
7 Delicfa juventutis inex. timet, securitatc non dccipitur.

Et iynorantias measne memineris. : 14 Anima ejus in bonis demorabitur :

C Delictum quidam volunt levius esse peccatum, Et semen ejus hcereditabit lcrram.
quasi derelictum, dictum ab eo quod viam derclin- II Anima justi in bonio dcmorabitur.hoc est per-
quat ajquifatiri. II Juventulis, id est, quai iii arlole- severabit spcraudo in pr.nmiisfuturibseuien ejus. G
scentiagessi.C Ignorantiasdixit.quiamultafacimus Id cst operu bona ha.-rcditubunt terrsm viventium,
qua; mala esse nescinms, ideo precutur nc delicta n '^ f^st in ajterna securitatc recipicntur, et possessio
ejus meminerit,Eed potius memorejus sit persuam eju.-5 iiulla ullcrius expulsione turbabitur, quienim
mibericordiam. aliquid ex hu^reditufc tcnct, firmissima possessione
8 Sccundum misericordiam tuum memcnto mei tu: gloriutur.
Propter honitatem tuam, Domine. Uo Firmamcnlum csl Dominus timcntilms cunt :

H Secundum tuam misericordiam, id est, non Et tcstamenluvi ipsius ut manifeslctur illis.

propter meum
meritum, sed pnjpter tuam miseri- II Nos infirmi ct imbecilles,si timemus Domi-
cordiam memor
esto mei. C Merito etiam illius bo- num, orit nostrum firinaincntum, ne ab hujus sae-
nitas pruMlicatur, de quo dicitur, nemo bonus nisi culi fiuctibus quatiumur. Et manifestatur lex no-
solus Deus iMatlh. xix). bis iu Christo, qu.-e prius velata erut pcr litteram.
9 Dulcis et rectus Dominus : CKI valdede nobis npccssariuiu, ut lex cjusipsius
Propter hoc legem dabit delinquentibus in via. munere declaretur Cobis, sine quo nec intelligere
C Dulci? dicitur, a quo suavia dona pr.pstantur quidquam boni, nec pcrficcrc possumus.
 119 BRUNONIS HERBIPOLE^ST.S EPISCOPL 120
16 Oculi mei semper ad Dominum : A22 Innocentes el recti adhgcserunt mihi
Quoniam ipse cvellet de laqueo pedes meos. Quia susfinui te.

II OcuH mo.i ad Dominum, id cst oculi cordis,vel C Innocentes, parvulos dicit sacro baptismale
mcns mca sempcr cogitet Dominus, quoniam de regeneratos. Rectos qui jam matura a^tate conversi
laqueo diaboli sensus mcos(aq'.iopriuspervolupta- sunt a peccatis. Ideo vero illos adhffisisse dicit Ec-
tes saeculi capiebar) cvcllet. clesia sibi, qiioniam sustinuit Deum, patienter ad-

17 Respice in me etmiscrerc mei : versitates sustinendo.

Qma unicus ct pauper sum ejo. 23 Libcra, Deus Israel :

CSuperius dixit,oculi mci ficrnper ad Dominum; Ex omnibus tribulationibus suis.

nunc dic't, respicc in mc quemadmoduni cgoin te. G Libera Deus Isracl, id cst Deus te videntium.
Miscrere mei, H quia rnisor sum, unicus cst po- A Vel, Deus, I bera Israel, id est populum, quein

pulus Christianus. C Qui unicus cst ei, quia solus ad visioncm tuam prajparasti. C Quia ipsos gratos
sacramenta ridcicuslodit, pauper quoniam a mundi : habet, quibus conspectum sua) contemplationis in-
illecebris segregatus, nuUa sfficuli ambitione rcfer- dulget.

tus est. OnATIO EX PSAL. XXIV.

18 Tribulationcs cordis mci mullipUcatx sunl : B Libcra nos omiiibus angustiis nostris, mitissime
De necessitatlbus mcis crue mc. Deus, quia ad te animas nostras erigimus : Oblivis-
cere, quaesuinus, delicta juventulis et ignorantiaj
C Mulliplicata! sunt tribulationes Ecclesia?, dum
prioris, ct si quid negligcnter delinquimus, clc-
cogilationes suas per calamitates mundi (ubi est
seminata) distendit; necesse esl enim ut copioso
mcntcr ignosce. Per Dominum nostrum Jesmn
Christum, etc.
fasce deprimatur, qui pro multis affligitur. De ne-
cessitatibus dicit, quas persecutorum atque hffire- PSALMUS XXV.
ticorum patiebatur insidiis, hi sunt enim qui ne- AnCUMKNTUM PSAL. XXV.
cem cupiunt infcrre Christianis. Et necessitates
C Totus psalmi hujus texlus ad perfectum aptan-
recte advcrsitates dicuntur, quia nccessaria) sunt
dus est Christianum, qui diversorum laude merito-
ad regnum ccelorum tendcntibus. G Vel necessi-
rum in Ecclesia perscverans : divinis se beneficiis
tatcs, venialia dicit peccata, sino quibus viverenon
consolatur.
poscumus.
TT. Ipsi 4- Psalmus David. ;

19 Vide humililatcm meam et lahorcm meum :

C Totus hic psalmus ad perfectum aptandus est
Et dimittc universa delicta mea.
p Christianum scd taincn, cum a tali hymnus dici- ;

A C Vide, id est propitius rcspice. Humilltas cst tur, nccesse est ut ad Christum Dominum intclli-
Ecclesia;, quando indisciplinatos docendo sustinct. gcntitc virlute referatur.
C Lator ipsius cst, quia multis persecutionibus
1 Judica me, Domine, quonium cgo in innocentia
fatigatur. Merito sibi omnia pcccata doprccalurdl-
mea ingrcssus sum :
mitti, quia durus labor tolerantiffi semper clemeii-
Et in Domino spcrans non infirmahor.
tiam judicis cxspectat, id est, propter islani hu-
C Judica me, Domine postulat euim vir sanctus
;

militalem ct laborcra, merctur indulgcntiam dc-

judicia, quia certus erat de ejus misericordia. In
lictorum.
innocenlia ingrcditur, id cst intcr peccatores habi-
20 Rcspicc inimicos mcos, quoniam muUiplicali tans non peccat. Non confidit etiam in suas vires
sunt ;
sed in Deum, ideo non inlirmabitur.
Et odio iniquo odcrimt mc.
2 Proha me, Domine, et tcnta me :

H Respice, vox Ecclesiac pro persecutoribus. Vna rencs mcos ct cor mcum.
C. Orat ut redeant, quia quem ille respicit, sine
II. Prohari se rogat Ecclesia, ut se cognoscat ct

dilationo convcrlit. Mulliplicati sunt, in pcccalis. ab aliis cognoscatur. C Dutc sunt tentationes una
Odio iniquo, addidit, quia ot jusluin odium cst,
i> Domini, (jua bonos tentat ut nos erudiat altera ;

ut illud cst : Perfccto odio oderam illos {Psal. diaboli, qua3 semper ducit ad mortcm. Ure renes.
cxxxviii). Isli auteni non illo juslo odio sod inicjuo II Id ost, Spiritum sanclum adhibo delectationibus.

odcrunt me. Et cor nicuni, id cst cogitationibus meis Spiritum

21 Custodi animam mcam cl cruc mc : sanclum adhibe.
Non crubcscam, qnojuam spcravi in te.
3 Quoniam miscricordia tua ante oculos mcos cst :

11Cuslodi,vox Ecclcsia^ ijupplicatut cuslodialur. Et complacui in vcrilatc tua.

A Ne dcclinet ad imitationeni coruin, (7 cripc ab C Quia Domini misericordiam ante oculos cordis
omni malo. II TSc confnndar nctine liic,ncquo in fu- Prophcla habcbat, idco pcricula tentationum non
turo, (juia iii lo ^pcivivi ot lc iiivocavi. C Ipsum tiincbat. Complaccre, est cum sanclis ictcrnam gra-
enim clcgit imcarc, cui nescit pic suppliranlcs liain proinorori. II C In voritato, id cst in Christo,
objiccre.A Quia igitur non in me,scd in tc biioravi, qui est voritas. Gralia igitur illustratu&,Dco sibique
non coiifundar. complacuil in mentc.
1;^1 EXPOSITIO PSALMORUM. m
4 Soti sedi m roncilio vaiuUilis :
A neribus fackmt. II A Quod enim cis datum est ad
El ctim iniqtia gcrcntibus non introibo. accipienda ajtcrna convertunt ad saeculi dona, esti-
H Non sedi in concilio, id pst non suni conjun- mantcs qua;stum csse pietatem.
ctus his, qui contra Christum mcum vanum agunt 11 E(joautcm in innoccntia mea ingressus sum :

concilium. Introitus hic initium significat operatio- Redime mc ct miscrere mci.

nis mala?, quod vir sanclus a se profitetur alicnum. II Ego autcm in innocentia. Ecclesia loquitur pro
Vani aulem sunt, qui caducis inquisitionibus occu- parte bonorum. C Et per studium vita; sanctaa in-
pantur. et in supcrfiua narrationc tempus consu- grcssa in thesauros spirituales. Redirae rae, id est
munt. autcm, qui quaestionibus pervcrsis
Impii in adventu tuo pretioso sanguine. Misererc scilicet
Scripturas divinas depravare contendunt, ut hx- in hoc mundo, ubi supplicantibus parcis.
relici. 12 Pcs meus stetit in dirccto :

5 Odiri Ecclcsiam vialiynanlium : In ecclesiis benedicam ~- tc \ Dominc.

cum impiis non sedcbo.
Et H Pes meus, id est sensus meus vel affectio mea
C Non satis est vitassc perversos et malos, nisi et stetit in Christo qui cst recla via.In ecclesiis, C in
mente displiceant, ideo dicit. Odivi Ecclesiam mali- populis Garistianis, dicit se laudaturum Dominum
gnantium, H id est Judseorum vel haereticorum, qui t» Christura.
maligni dicuntur. Et cum irapiis, qui non sohim ORATIO EX PSAL. XXV.
mala cogitaverunt sed in opere perfecerunt; cum Largire, Doraine, raisericordiam tuam famulis
his placilum non habebo. supplicibus, et fac nos in tua veritate devotos, ut
G Lavabo inter innocentes manus meas : actibus in innocentiam restitutis,Iiberari mercamur
Et circumdabo altare tuum, Domine. ab impiis.Pcr Dominum nostrum Jesum Christum.
C Lavit manus suas. quisquis propria facta lacry-
mabili satisfaclione diluerit. Altare autcm ab altitu-
PSALMUS XXVI.
Ar.GUMENTUM PSAL. XXVI.
dine dictum quasi alta ara. H Et significat fidem,
quam circumdare, est operibus bonis ornare, C Vel C Vox Propheta; dicentis se Dcura meluere et nul-
«dtare ccelestequo Dominus introivit sacerdos pro lum aliura formidare, quia inter adversasajculi ipse
nol)is. A Vel allare, id est mentcm. est sufTugium ejus, et spiritu prophetia^, spem sibi
7 L't audiam vocem laudis : futurae beatitudinis pollicetur.
Ef enarrem universa mirabilia tua. TT. Psalmus David ~ priusque liniretur ',

.\ Ut audiam vocem laudis, id est discam quo- H

Unctus est David semel sub patre Jesse in Beth-
modo te laudem, non ex ipso bono de me praesu- lehem (/ Picg. xvi); secundo, in Hebron (// Reg. ii);
mens. C Vorcm autem laudis lorte illud dicit quod ^ tertio (// lieg. v) quando regnavit super Israel. Sed
in ccelesti templo coram Christo semper canitur de his tribus unctionibus niedia ad istum psalmum
:

Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth pertinet, David figurara Christi tenet; unctus est
{Isa. xvi). Et se enarrare dicit mirabilia, quoe quoti- Christus in baptisrao.
die beata canit Ecclesia in celebrationc missarum. 1 Dominus illuminatio mea, et salus mea :

8 Domine, dilc.i-i decorem domus tux : Quem timcbo ?

El locum habitationis glorix tUpB. H Vox Ecclesiae ad Christum. Dicit se non formi-
II Domine.dilexi decorem domus, id est sanctos dare ullis tenebris obtegi, quam Dominus semper
sacerdotes et alios sanctos. C In quibus gloria Dei illuminat et salvat, nec posse ullum tiraere, tali de-
habitare cognoscitur. Locum habitationis, significat fensore protegente.
arcanum humani pectoris. Glorite tuae,quia Christus 2 Dominus protector vitse mex :

gloriosum efficitquidquid inhabitaredignatur.Idem A quo trepidabo?

enim sunt dccor domus Dei et locus habitationis ejus. H Confitctur sc habere protcctorera ipsum Domi-
A Diligere igitur decorcm domus Dei, est bonos in nura idcirco non raetuit corara iniraico trepidare,
Ecclesia diligcre, qui decorunt Ecclesiam. id est, a diabolo, vel hacretico seu persecutore.
9 Se perdas cum impiis animam meam :
j) 3 Dnm appropiant super me nocentes :

Et cum viris sanguinum vitam meam. Ut edant carnes meas.

H l\'e perdas cum impiis, scilicet Judaeis, qui per CDuiri appropiant superrac.Truculentiuminimi-
impietatem mitera tradiderunt. A Vel irapii omnes corura hic vota ostendit, qui non solum exstinguere,
mali sunt. G Viri sanguinum sunt, qui carnaliler vi- sed etiarn aviditate furoris ipsas humanas carnes
vunt, vcl qui Ghristi sanguinem fuderunt. Tales cupiunt crudclitcr devorare. A Vel carnes, affectus
pereunt de futura Hierusalem. carnis sunt, ({ui sunt cibus nocentiurn inimicorum
10 In quorum manibus iniquitatcs sunl. spirituum et persecutoruin, vcl eliam corpora san-
De.xtera eorum rcpleta est muneribus. ctorum ipsis ad persequendum conccssa; carncs
H In quorum raanibus, id cstin operibus eorura, sunt quibus vesci delectantur persequcndo
iniquitates sunt. Repleta
est dextera muneribus, 4 Qui Iribulayil )ne inimici mei :

quando proditor Judas pecuniam pro Chrlsto acce- Ipsi infirmali sunt ct ceciderunt.
pit. .\ Vel illorum qui, ti quid boni agunt, pro mu- H Qui tribulant me, id est dcemones vel persecu-
123 S. BRUNONIS HEUBIPOLENSIS EPISCOPI. 124

quando Clirislus susccpit

tores, lunc infirmati sunt, A li Circuivi et imolavi in tabernaculo ejus hosliarn
nostram humanitatem. C Illi ctenim rorruunt, qui vociferationis :

innocontem sanguinem dcvorare festinant. Cantabo et psalmum dicam Domino.

5 Si consistant advcrsum me castra : C Circuivi hoc est animo perscrutatus sum, qua
Non timcbit cormeum. potentia coelum fecit Deus et omnia ex nihilo crea-
C Castra enim valida munitio est, quam expugnare vit. A Hominem redemit et mundum in eo creden-
facile non potcst impetus irruentis, sed haec omnia tem et inveni qui immolem, scilicet laudem. C
;

dicit sibi esso contemptibilia, cum valletur, auxilia- Et immolavi in tabernaculo ejus, id est obtuli in
tione divina. ejus ecclesia sacrificium laudis. Vociferationis dicit,
6 Si exsurgat advcrsnm mc pneliutn : scilicet pro magnitud.ne laudis.
In hoc ego sperabo. C C Cantabo, id est praedicabo. Psalmum dicam,
H Si exsnrga^ adversum me priX'liurn. Pr;!:lium Id est opere complebo. C Cantare est enim sola voce
dicit Eccloiia pugnas dcpmonum, et sc sperare in laudes dicere, sed psallere opere praedicare.
auxilium ct defensionem Christi. C In concitatis 12 Exaudi , Domine, vocem mcam qua clamavi
enim pracliis gloria vincentis semper apparet. Non ad tc :

virtus probatur latere, quae non fuerit explorata t» Miserere mei et exaudi ine
certamine. C Nunc iterum rogat Ecclesia ut exaudiatur; cla-
7 Vnam pelii a Domino, hanc rcqniram : mavil enim et prius,cum dixit:ut inhabilem in domo
Ut inhabitcm in domo Domini omnibus diebiis Domini, scilicet quia divinarum rerum nulla satie-
vitx mex, tas est,sed quanto gustatur Deus suavius, tanto ap-

11 Unam petii, quidam putant unam charitatem petitur plus, vel ideo iterat, quia spe habitat in
sive gratiam,aut certe ipsam petitionem dicit, cum aeterna gloria, nondum re.

in Hebrfeo ncutraliter unum dicatur, id est Domi- 13 Tibi dixit cor meum, exquisivit te facies m^a :

num. Hanc, id cst, Dominum requiram, etc. Ut in- Facicm tuam, Domine, rcquiram.
habitem in domo Domini, id est in vita perpetua. C Itaque vir fidelis cor, hoc est desiderium suum,
C Et hoc non ita parvo tcmpore, sed in omnibus Hixit ad Dominum loqui,quoniam hoc videbatur of-
diebus vita; meae. ferre quod cogitabat. A Facies mea, id est praesentia

8 Vt vidcam toluntatcm Domini : mea tuam, vel pulchritudo animae mcae a te data
Et tcmplum cjus.
visitem tuam pulchritudinem. C Quoerit vero faciem Dei,
H Ut videam voluntatem Domini, id est dilectio- qui se sancta conversatione custodit. De quibus
nem Dei. C Videt etiam voluntatem Domini, qui dictum est : Beati mundo corde.quoniam ipsi Dcum
praecepta ejus intelligit et custodit. Ille visitat tem- ^ videbunt. Geminat quoque, faciem tuam requiram
plum ejus, qui Ecclesiam Christi sacris admonitio- una quidem res, sed frequentata ostendit, quod
nibus corroborat. A Vel templum contemplationem ardenti studio Christum quaerebat.
dicit gloria; Domini habet enim
; alia littera, ut con- 1 Ne avertas faciem tuam a me :

templer delectationera Domini. Ne declines in ira a servo tuo.

9 Quoniam abscondit me in tabernaculo suo ; C Sanclu? enim vir rogat, ne a facie Dei reddatur
malorum proiexit me in absondito tabcr-
In die alienus.Iterumque rogat ne ab ipao declinet Deus,
naculi sui. tuncquando sanctis vultum suae majestatisindulget.
H .\b3Condit ergo Ecclesiam apud se Ghristus, Iram ponil judicii tempus, cum discernit malos a
ne sibi teatationum obessent procellae. vel, ut ait ; bonis. A Vel non in ira declinat, quando cadere
Apostolus Mortui enim estis, et vita vestra ab-
: permittit ut cautior et fortior surgat.
scondita est cum Ghristo in Deo {Col. iii). Non di- 15 Adjutor mcus es tu, nc derctinquas me :

cit malos dies esse, sod in nostris opcribus malia Ncquc despicias me, Deus, salutaris meus.
mali esse dicuntur. G In abscondito labernaculi, id C Petit Propheta ne deseratur a Domino, scit

est diNnnitatis sempcr nos pro-

secreto potcntitc enim si ille reliquerit,(juod nulla potestas se regere
texit et protogit. H Vel in dio malorum quo mali vi- [)
prsvalcbit. H Salutaris nostor Christus est ; et hoc
gent. G Abscondi, ost qnanrontium oculis non priBbe- rogat Propheta ne despiciatur ah illo, id est ne
ri; protegi autom ab omni mctu periculoquc libe- committat ulla peccata per quo? a Deo despiclatur.
rari. AQuasi diceret, frustra creasti. Deus, et redemisti,
10 /n pctra cxaltavit me : Splvator, si deepicis me conservare in bono quod
El nunc cxaltavit caput tncum supcr inimicos dedisti, quia sine te nihil cst conatus meus.
meos. 16 Quoniam patcr iticus et mater mca dereliquerunt
In petra exaltavit, id est in Ghrislo pcr fidcm. mc :

Hunc C A Gaput hic pro mente po-

exaltavit caput. Dominus autcm a.ssumpsil mc.
nilur, quo vegctantc possumus continori. Supor G Patrcm suum, Adam primum hominem dicit,
inimicos, H id ost motus carnales. G Sive appetitus matrcm ojus uxorem Evam, unde generatio humana
vitiosos, supra quos incns nostra erigitur, quando descendit. Hi dereliquerunt mo in ista miseria ad
divino adjutorio pura servatur. quam me cxposuerunt. Dominusautem carne acce-
125 EXPOSITIO PSALMORUM. 126

pWi assumpsit nie H loco, scilicet veri parentis ad A hunc psalmum tertiiim c?se horum.qui pas-
igitur

haTcditatem aeternam. sionem et resurrrectionem Dominicam sub brevita-

17 Leynn pone mihi Domine, in via tua : et commomorant.
Et dinge me in setnita recla projiter inimicos 1 Ad te,Dominc, clamabo : Deus meus, nc sileas a
meox. me :

C Legeni pone mihi.postulat Propheta legem sibi ^ Nequando taccos ame '. et assimilabor descen-
statui.id est Evangelii intellectum venturis aperiri. scendentihus in lacum.
In via tua, id cst in Christo. Propter inimicos, id C Christus Dominus clamat ad Patrem tempore
est h.-ereticos qui illam semitam,hor esl intelUgen- passionis me ab ipso siloat, hoc est ne petenti non
tiam scripturarum prava intentione subvertere ni- annuat sed magis respondeat.HAc si dixisset:Si si-
tebantur. A Vel, o Uomine, quia ad te tendo, et lueris ero similis pereuntibus, si taces non cogno-

jam etiam in via ad te sum; pone legem in ea me sccris.G Lacus autem significat hoc ScTBCuluin,lacu3
dirigentom ne errem, et ne aberrantem disciplina enim dicitur quee sub ipsa terra lateat. Rogat ergo
tua descrat, et dirigc me ullerius,et in rectitudine humanitas Verbi,ne similisesset cseteris hominibus,
angustiarum, propter insidiantes, ctc. quia etsi communemconditionem carnis assumpsit,
18 Ne tradideris me in animas tribulatium me : quo- n excellentiam tamen omnium creaturarum promeruit.
niam insurrexcrunt in me testes iniqui : H Vel lacus infernum significat.
Et mentila esl ini^juitus -r •'^ibi '. 2 'T Ex audi
'.

^
Dominc vocem deprecationis
'.

H Ne tradideris tic^id est ut non satietur animus meae dum oro ad te :

perversorum de adversitatibus quaj accidunt mihi. Dum extollo manus meas ad templum sanctum
Insurre.terunt contra Christum tostes iniqui dicen- tuum.
tes Hic dixit
: Destruite templuin hoc,et in triduo
:
H Oravit Christus in cruce pro toto mundo.Extu-
refBdillcabo illud iMatth.xxw). Mentita est iniquitas lit nianus,id est,extendit eas in cruce.Ad templum
sibi, quia uniuscujusquo vitium in suum recurrit sanctum, hoc est, ut tcniplum Patri pra3pararet,id
auctorem. G Bene dixit autem sibi, quia poenasre- estcorpus Ecclesiae. C Non est etiam absurdum,
cipit sui rnendacii.qui falsum testimonium profer- templum accipi,coelum,quoniam Domini sedesesse
re contendit. di\ina lectione monstratur.
19 Credo videre bona Dotnini : 3 Ne ~ simul tradas me cum peccatoribus
'.
:

/n terra viventium. Elcumoperantibus iniquitatem ^ne perdas me:

H Vox Ecclesiae, qu.^e quamvis tot periculis sit H Peccatores, latrones inter quos pendebat dicit.
exposita, tamen credit se videre bona, id est acci- C Cum operatibus iniquitatem pctiit ne haberetali-
pere per fidem h.-ereditatem regni ccelorum in qua C quam portionem.
sancti cum Christo regnant. 4 Qui loquuntur pacem cum proximo suo :

29 E.tspecta Dominum virilitcr arje : ct confortetur Mala aufem in cordibus eorum :

cor tuum. H Loquebantur [Matth. xxn). Judaei pacem cum

Dominum.
Et sustine Christo dicentes : Magiter sciraus quia verax est.
C Exspecta Dominum, scilicet qui promittendo Erat pax in eorum labiis, sed in corde malitia. C
non fallit, qui pr.-Estando non impulat, nec impro- Qui juste mali dicebantur, quia proximus malitiose
perat. Viriliter, non solum viris sed et feminis est prodere festinabant.
mandatum, agere. Confortetur cor, ne tacdio fati- 5 Da illis secundum opera ipsorum :

gante desperet. Sustine Dominum, id est sustine Et secundum ncquitiam adinventionum ipsorum :

quod pateris, non lassescas neque discedas,et quod H secundum opera ipsorum, non
Petit illis dari
credis exspecta. optando sed prajnuntiando.Et secundum nequitiam
ORATIO EX PSAL. XXVI. adinventionum. C Hoc est, ut innoxio nocerat, qui
Defende nos a castris et a praliis inimici adjutor ad eos vencrat salvandos, ut eum morti traderent.
omnium, Deus.ut in domo tua perpetuitate duran- 6 «i^ Secundum opera manhum eorum tribue illis: '.

tes, mereamur vultum tuum spiritali contempla- rj Iledde retributionem eorum ipsis.

tione suscipere. Per Dominum nostrum, etc. C Quatuor sunt species relributionum, quarum
PS.ALMUS XXVII. una cstjCum tribuunturmala pro bonis,sicut Judaei
ARGU.ME.NTU.M PSAL. XXVII. Christo. Altera cum bonum pro bono.ut Deus ele-
C Orat Dominus Christus, per id quod homo est, ctis. Tertia cum retribuitur nialum pro malo, ut

ut ejus audiatur oralio, agitque gratias, quoniam est illud Ite in ignem aetcrnum(iI/a///i.xxv).Quarta
:

exauditus est rogans.ut sicut ipse suscitatus est po- cum tribuitur quod hic dicit bonum pro malo, ut
testate divinitatia sua;, ita salvus fiat populus ejus qui perseculores exstiterant, fiant conversi postea
nomini crediturus. laudatores Christi.
TT. -r /p<i '.
David. 7 Quoniam non intellexerunt opcra Domini : et in
C Davidfsicut diximus) interpretatur mami fortis, opera manuum ejus :

et significat Salvalorein, ([u\

lortis ulique rnanu, Destrues illos et non xdificabis -f cos ;

quia prostravit principem tenebrarum. Notandum G Non intellexeruntoperaDeijScilicettuncquando

 127 S. BIIUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 128
docuit populum viam veritatis.Etinopera manuum A quam proximis ore proferimus, cordibus.teneamus.
ejus utiquenon consideravcrunt; si considerassent, Per Dominum nostrum, etc.
expavissent potiusquam sprcvissent. Sic crgo illos PSALMUS XXVIII.
dicit destrui, ut non iterum dcbeant a!dificari,quod AnCUMENTUM PSAL. XXVIII.
tamen videtur dicfum cssc prophetice potiusquam C Credentes Prophela generaliter admonet, ut
ad iracundiaj qualitatem referendum. Domino sacrificia devota mentepersolvantseptcna-
8 Benedictus Dominiis : ria narratione sancti Spiritus virtutes
enumerans.
Quoniam exaudivit voccm deprecalionis meas. TT. Psalmus David-^ in consummatioue tabernaculi \

C Benedictus Dominus. Vox Christi ad Patrcm, C Consummalio tabcrnaculi perfectionem signifl-

quoniam cxaudivit (qui est utique benodictus, etsi cat Ecclesiae catholic<B, qua? pcr totum orbem pro-
non exaudiat voc^^m deprecationis) dicens Clarin- : batur esse constructa. Est enim lotus istepsalmus,
cavi et ilcrum clarificabo [Joh xii), sed proprie be- Spiritus sancti laude plenissimus :

nedictus dicilur,cum gratias agimus benedicendo ; 1 ^ Afferle Domino, filii Dei

'

apte igitur dictus est benediclus qui exaudire di- Afferte Domino filios arietum.
gnatus cst. II Vox Cbristi prKdicatores
admonet.qui per gra-
9 Dominm adjutor meus meus
et protector : Tj tiam in adoptionem filiorum vocati sunt.Quid admo-
-r Et ',
in ipso speravit cor meum.Et adjutus sum. net? afferre praedicationem et exemplum.H C Arie-
C Adjutor, ad pericula vitae pertinet, quaj Patre tes apostoli sunt accipicndi. C Aries enim dictus
adjuvante in passione superavit.Protector,quia eum quasi a fronte ruens,\di est diruens. H Qui duo coi>-
ab insidiis diabolicis sua defensione vallavit. In nua habet in capite,sicut sancti apostoli habuerunt
morte speravit bumanitas in divinitatcm. Adjutus duo Testamenta quas prsedicaverunt, Filii arietum,
sum, in tribulatione ut resurgerem. successores apostolorum sunt.
10 mea
At refloruit caro : 2 Afferte Domino gloriam et honorem :

Et ex voluntate mea confitebor ei. Afferte Domino gloriam nomini cjus :

C Floruit ergo caro quando ex Virgine sine pec- Adorate Dominum in atrio saneto -f cjus \

cato emicuit, tanquam pulchrum floris decus, ut H Afferte Domino gloriam, ut per opera vestra
Isaias : Et flos de radice ejus ascendet (Isa. ii), glorificetur aeternus Deus. AfTerte nomini ejus, no-
Sed refloruit,cum resurrexit. Confitcor, II ut illud :
men Patris Filius est ;
gloria Christi^Ecclesia est ; id
Confiteor tibi, Domine Pater coeli et terrae {Maltli. est,utpervos nomen ejus in cunctis gentibus inno-
n), etc. tescat.Adorate in atrio sancto. C Id cst, colite eum
11 Dominus forlitudo plcbis sux : inconscientiavestramundissima,ip3a estenim aula
Et protector salvaiionum Christi sui est. *-*
regalis et habitatio Spiritus sancti.
C Mcrito dicitur Dominus fortitudo plebis sus, 3 Vox Domini super aquas : Deus majeslatis in-

quando adversa cuncta ipso auxibante superantur. tonuit :

Protector,quoniam eos tegit et liberat ab itominen- Dominus supcr aquas multas.

tibus malis. Salvationum, id est justorum. H Vox Domini,id est praedicatio Dei,scilicet Chri-
H Addidit,Christi sui,quicumque enim in Christo sti per sc et apostolos suos,super aquas, id estsu-
baptizatus cst : et ipse Christus,id cst unctus voca- per populos,ut est illud : Aquaj multae populi multi
ius est. {Apoc. xii). Deus majestatis, Deus potcstatis, into-
12 Salvum fac populum tuum, Domine, ct hencdic nuit Dominus super aquas,id est terribiliter prsdi-

hxreditati ttix : cavit, de tabernaculo assurapti corporis populis di-

Et rege eos, ct e.xtolle illos usque in xlernum. cens : Pcenitentiam a.g\ie{Matth. iv).G Ecce primum
C Orat humanitas Vorbi pro populo Ghristiano donum Spiritus sancti, scilicet.Timor quem pra?di-

(propter quem et probalur esse assumpta) utsatis- cando Christus cordibus hominum dedit. Initium
factione f\deli in hocmundo salvus fiat.Ha«.reditatem enim sapientiac et poenitentiae tiaior Domini est.
Christi Ecclcsiam dicit, quam suo sancto sanguine {Psal. cx).
acqnisivit. II Qua} Patris est et sua,quia dixit Om- Q : 4 Vox Domini in virtute :

nia tua mea sunt ct mea tua [Joan. ii, huic byerc- Vox Domini in magnificentia.
ditati petit bcncdici,ut virlutfcus et numero augea- H Merito crgo vox Domini in virlute dicilur,quia
tur.C Uegcre populos devotos pctii ne carnaliacon- inunoquoquesanctoloquitur.CEteinulIisobslaculis
cupiscant. ExtoUcre ut in intellectu Scripturarum obviatur.In magnificentia,quid cnim Spiritu saacto
et operc sanclo proficiant, ut a tcrrenis vitiis pur- magniflcentius? qui illuminato corde sentire facit,
gati, ad ffitcrna /jr.rmm pcrducantur, et hoc petunt ut appetantur bona, et pessinia qua?quc fugiantur.
debercfieri usquc ad illuii s;rfuluni a^tcrnum, cui C In virtute,doiiuni pietatis ; in magnificeatia, do-
nullum aliud suoccdit. num scientiae notatur.
OUATIO EX I'SAL. XXVII. 5 Vox Domini confringcniis cedros :

Fortitudo omnium,ibrtissime Deus, salva popu- Et confrinijct Dominus ccdim Libani.

lum tuum a desccndontilius in lacum, et ita oos in II Cedri dicuntur superbi vel sublinies. C Benc
templo sanclo suo unanimiler iunecte, ut pacem enim comparalurcedrussuperbis, quw nuUos utiles
1-29 EXPOhlTIU PSALMOHUM 130

fructus generat, sic nec elalio detestabilis quaj pec- \ (lobit Dominus in sancLis (qui aedes ejus dicuatur)
catuui iiilulit mundo.Cedii qnx in Libano nascun- in ;cternuin, id est in sajculum sa-culi, vel sedohit
tur altiores liunt cedris qua; alicubi nascuntur, et Christus ad de.xteram Patris.
signilicat nobiles istius mundi ct reges,qui reliquos lU Dominus virtutem populo suo dabit :

homines tanquam humilia fruteta despioiuiit; quos Dominus bcnedicet populo suo in pacc.
Dominus confringet, quando abjeclis superbis hu- H Dominus virtutem.id est fidom et Ibrtitudinem
miles eligat. G In confractione cedrorum, donurn contra liujus mundi procellas populo Christiano da-
tbrtitudinis intelligitur, dum fractos, id est huini- bit. Et benedicet hic et in futuro, quando dicturus
liatos et conversos qu.-clibet pro Chri&to sustinere erit : Venite, bcnedicti Palris mei. In pace, in sc-
facit. inetipso, quia ipse est pax vera nostra.
6 Et eomminuet cos tanqnam vituliu Libani : OnATrO EX PSAL. xxvui.
Et dilectus qucrmdmodum filius unicoruium. Dona, Domine, virtutem populo tuo,et efflce nos
H Iste vitulus significat Christum.sicut enimcon- templum Spiritus sancti ut tibi de corde puro,ho-
:

fringit vitulus virgulta tenera coriiibus, ita Chris- locaustum acceptabile prajparemus. Per Dominum
stus conlringet Judaeos. Qui ctiam dileclus Filius nostrum Jesum Christum, etc.
Dei diciiur per asiumptionem corporis, ct fdius uni- „ PSALMUS XXLX.
cornium, Judxorum, quia ex stirpe Judaeo-
id est ARGUMENTUM PSAL. XXIX.
rura secundum carnem fuit.Judici unicornes dicun- C Vox Christi ad Patrem, gratias agentis post
tur pro una lege quam habuerunt per quan» in su- ejus gloriosissimam resurrectionam.
perbia se exlulerunl. Nos utrumque testameutum TT Psalmus cantici dedicutionis domus David.
habemus,ipsi vefus tantum recipiunt, nos duo cor- C Domus significat templum Dominici corporis.
nua habemus, id est utrumque Testamentuin. Dedicatio vero, resurrectionem ejusdem Domini
7 Vo£ Domini intercidenlis flammam ujnis : nostri.Tunc dedicavit cum a mortuis resurrexit,
:

Vox Domini conculientis dcscrtum 'f ct com- : tunc enim corpus ejus in aBternam gloriam perdu-
movbit Dominus desertum Cades. ',
ctum cst. Dedicare enim dicimus cum novitas do-
H Vox Domini intercidentis, id est auxilium illius nius alicujus in usurxi celeberrimum deputatur.Do-
inter persecutores, quo suis sanctis subvenit, ut mus autem David propter semen ejus est posita.
persecutio furibundorum flamma ignis intclligatur, Unde Salvator carnis traxit originem.
vel flammam dicit libidines quas per confessionem 1 E.vaUabo te, Domine, quoniam suscepisli mc :

et gratiam facit cessare.Concutit desertum vox Do- Nec delectasti inimicos meos super me.
mini, id est praidicatio animam quaj deserta fuerat H Exaltabo te, Domine. Vox Christi ad Patrem,
commovebit, quia anima quae vitiis occupata cst, C vel vox Ecclesia; ad Christum, id est laudabo te,
dcserta dicitur, illius excussis habitabilis Deo fit. quoniam suscepisti me. C Per dispensatiouem qua
C Desertum appellati sunt,qui necdum fidei donum resurrcxi a mortuis.Nec deleciasti.quia non potue-
pcrceperunt.H Quos commovebit Dominus de infi- runt Juda;i Christum exstinguere sicut voluerunt.
delitate ad fidem.Cadeg interpretatur commotio ti- Delectasti vero pofluit pro delectare fecisti.
neae. G flammaj donum consilii in-
intercisio tota : 2 Deus meus clamavi ad te :

nuit,quo interrumpitur consensus actusque peccati Et sanasli me.

vel perseculionis,in concussiouc vero deserti donum H Oratio Christi sivc Ecclcsiae, sanasti me,id est
intellectus notatur. resurgere me fecisti.C Tunc enim sanatus est Chri-
8 Vox Domini prxparantis cervos, et revelabit stus, quando carncm fragilitatis noslrae, resur-
condensa : gendo in aiterna vita; gaudia collocavit, et nos sal-
Et in templo ejus omncs dicent gloriam. vos fecit.
H Cervi pra;dicatorcs significat, quos pra;paravit, 3 Domine, deduxisli ab inferno animam meam :

quando Spiritum sanctum dedit ac illas prajdi-

illis Salaasti me a descendentibus in lacum.
care misit.Hevelavit condensa, id est obscura divi- A H Dornine,deduxisLi, hoc expositiune non eget,
narum Scripturarum per Spiritum sanctum illis pa- r\ Manifestum est enim,animam Christi cum aliis ani-
tefecit.G Per cervos igitur sapientes inteliiguntur, mabus sanctorum, de inferno revocatam a Deo. C
qui contemplatione, alta conscenden;es.A supcrant Dcscendentcs vcro in lacum sunt qui in iniquitate
et repellunt venenosas linguas hajreticorum.Habes istius sajculi versantur. Salvatus est itaque a tali-
igiturseptimum donum Spiritus sancti,scilicct sa- bus,quia a communione eorum liberatus est cfum
pientiam. C Pro qua rc, in Ecclesia ejus^omnes illi resurrexit a mortuis.
haec dona habentes, rcferunt gloriam. 4 Psallile Domino sancti ejus :

Dominus diluvium inhabitare facit : Et confitjmini memorix sanctitatis cjiis.

El sedebit Dominus re.c in xternum. H Prophcta horlatur sanctos, ut laudent illum a
C Dominus diluviurn inhabitare facit.Hic signifi- (juo salvati sunt. Memoriaj sanctitatis ejus dixit,
cat diluviumbaptismum sive aquas baptisrni (per quia memor nostri esse dignatus est,qui in umbra
quas purgaturhomosicutper diluviurn purgatuscst mortis, id est pcccati versabanjtur, H id est, me-
Uiuudua) et cas Spiritus aanctuainbabitat.H Et se- mores sitis iat'U3beneUcii quo vos liberavit.
 i;ji S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISGOPI. 132
5 Quoniam ira in indignatione ejus :
A. terit turba impiorum,quae adhuc velut pulvis omni
Et vita in voluntate ejus. vonto doctrinae rnovetur; justificari,
si ego non re-

C Indignatio illius, mors osl peccatoris. II Indi- surgam? Nec otiam annuntiabit veritatem tuam,
gnatio Dei fuit quando Adam peccavit. Ira, justa hoc est Ghristum tuum qui est veritas.
vindicta, quando eum dc paradiso ojccit. El vita in -13 Audivit Dnminus et misertus estmei :

voluntate ejns,ut qui fecerit voluntate^^m Dci maneat Dominus ^ factus est adjutor meus.
',

in aeterna vita.Et sicut in Adam,ita in uno quoquo H Audivit Dominus, id est Deus Pater. Miscrtus
pcccatorc. est, quia resurgere me fecit a mortuis. Factus est

6 Ad vesperuyn demorahitur fletus : adjutor, quiame fecit primogenitum mortuorum.

matutinum Uvtitia.
Et ad 14 Convertisti planctum meum gaudium mihi :

H Vesperum, lola vita ista praesens intelligitur, Concidisti saccum meum, et circumdedisti me Ix-
quia per poccatutn AdiB omnos usque in finem sae- titia.

culi fleut vel gemunt,quando rccordantur bona pa- H Convertisti planctum meum, cum dicerem tri-
radisi quce perdiderunt in Adam. Et mano, Iffititia, stis est anima mea.In gaudium cum dixi Ite nun- :

quando in resurrectione simul in libertatem ve- tiate fralribus meis (Matth. xxviii). C Concisus est
niunt; vcl alibi, vesperum quando flebat Maria, t> saccus, id est corpus Christi,cum pro nobis ipse
Inctitia quoniam Christus rcsurrexit. A Dicit vero roori dignatus est. H Praecinxit Iffititia, scilicet per
demorabitur, id est diu morabitur, quia a tempore resurrectionem immortalitatis.
pecati Adae usque in finem saeculi. 15 Ut cantet tibi gloria mea et non compungar :

7 Efjo autem di.vi in ahundatia mea : Domine Deus meus in wiernum confitebor tibi.
Non movehor in xternum. C Cantarc cnim diximus ad mentis Istitiam pro.
C Ego autem dixi in abundantia.Abundantia erat prie pertinere.Gloria vero Christi : majestas Patris,
Filio semper virginis Mariae, quod Verbum caro a quo audivit, hic est Filius meus dilectus !Matth.
factum est, et habitavit in nobis. Jure dicebat se xvii). A Et cantat Patri gloria Filii, quoniam causa
moveri non posse in aeternum, a Dco scilicet, cui est gloria Filii : ut laudctur Pater et ametur. C Et
suamajostas confidentiae dona prasstabat. quia compunctus est semel,id est crucifixus : nulli
8 Domine, in voluntate tua : se ultcrius subjacere memoratpassioni.Confitebor,
Prxstitisti decori meo virtutem. id est, cum sanctis ffiterna voce te laudabo.
C Domine in voluntate tua. Vox Christi, asserit ORATIO EX PSAL. XXIX
sibi homini datam dessper virtutem a Patre, virtu- Susceptor omnium,clcmentissime Deus, ne per-
tem, scilicet illam qua non movetur a Deo. A qua mittas delectari inimicos nostros super nos,sod ita
immunis ab omni peccato omni gratiarum pleni- C nos in tua virtute corrobora, ut converso planctu
:

tudine resplondet. Similiter ct decorem illum, de nostro in gaudium memoriam sanctitatis tuae ju- :

quo scriptum est: Spociosus forma prac filiis homi- giter excolamus. Per Dominum nostrum Jesum
num (Psal. xliv) Christum, etc.
9 Avertisti faciem tuam a me : PSALMUS XXX.
Et factus sum conturbatus. ARGUMENTUM PSAL. XXX.
HTunc Deusfaciem suamab Adam,quando
avcrtit C A Vox Christi positi in cruce, onmtis Patrem,
peccavit.Tuncturbatus ost,quando submaledictione ut de malis imminenlibus liberetur; agitque gra-
de paradiso projectus A Vel a Christo vertit
est. tias pro se et populo fideli.
faciem,quando passioni oum exposuit,et cocpit pa- TT. In fincm psahnus David.
vere et turbari et mccsta csse humanitas ot carnis C Verba quae titulus continet, ad Chrislum fre-
infirmitas. quenter diximus reforcnda, cui totius hic psalmus
10 .id le, Domine, clamaho : aptandus est,quoniam ejus passionem et resurrec-
Et ad Deum meum deprecahor. tionem decantat.
II Ad tc,Domine', clamabo,Christus Dominus hoc 1 In te, Domine, speravi non confundar in gcter-
dicit, qui in cruce clamavit, cum pro rcdompto po- j) num ;

piilo Patrem intorpellavit. In justitia tua libera me.

1 i Qux utilitas in sanguine meo : C Orat Chiistus ad Palrom ex natura humanitatis
Dum desccndo in corruptionem'* assumpta, nc de sua spe dcjcctus,humanae insulta-
C Petit ergo Christus non ut non moriatur, sed tionis patiatur opprobria, addens in acternum, ubi
ne caro ipsius corruptioncresolutamaculetur H Ac ejus contemplatio fixa permanebat.In lua justitia
si dixissot humanitas,nulla ost utilitas quod sangui- qua consuesli subvcniro rogantibus.Libera, ad pe-
nem eirudi, nisi resurrexcro a mortuis. A Si enim ricula hujus mundi pertinet amovenda.
non resurgam : neiniiii annuntiabo. nulhim lucra- 2 Inclina ad me aurem tuam :

bor, idco subdit : NinKiuid, ctc. Accclcra ut eruas nic.

12 ^unquui confitebitur tihi pulvis : C Inclina dixit, proptor membronim Fuorum hu-
Aut annuntiahit veritatem tuam! militatem,ut quoniain non potcrat humanaconditio
H Nunquid contitebitur tibi pulvis, id cst non po- ad divinitatem atlingere,divinitas inclinata,ad eam
 :

133 EXPOSITIO PSALMORUM. 134

dcsccnileret. Aceolera, id est feslina resurreclionein A innodamur, nec nostru virlute possunuis absolvi,
dare celerriinam. necessitas appcUatur. A Necessitates igilur percata
3 Esto mihi in Dvuin protectoreni cl in domum rc- sunt, ex quibus se homo solvere nequit.
fugii : 10 Nec conclusisti mc in manus inimici
L't salvum mc fucias. Statuisti in loco spatioso pcdes meos.

H Vox Deuni proteclorem, hoc est

Ecclcsiaj : in C Nec conclusisti me dicit, quia liber effectus est
in Deum defensorem, quia mulli sunt dii nuncupa- a potestate diaboli. Statuisti dicit, lioc est firmasti

tivi nobis auteni unus Deus,una fides,unum bapti- In loco spatioso,id est in patria virtutum,in rcgione
Bnia.Domus refugii ipse est.in qua pater habitat. beatorum. Pedcs suos dicit virtutes morales, per
4 Quoniam forCitudo mea et refugium meum es tu : quas hunc mundum fixisgressibus ainbuIavit.A Lo-
Et proptcr nomen luum dednces me et enulries cus spatiosus, charitas est : pedes, affectus ani-
me. mac.
C Fortitudo, pertinet ad toleranda qua^ passus 11 Miscrere mei, Domine quonium tribidor : conlur-
est, refugium ad linein malorum quando istius : batus est in ira oculus meus :
saiculi iniquitatessuperavit tine glorios« inortis. Anima mea et venter meus.
Dux erat humanitale Doininus, quando suum no- P H Miserere mei, Domine. quoniam Iribulor. Vox
men per uuiversas gentes fecit cognosci. Enutritum eorum est qui qualibet tribulatione tribulantur, in
se dicit, quousque ad perfectionem catholica Ec- quorum persona Christus loquitur hic, sicut supe-
clesia ipsius munere perveniret,H .\ id est paulatim rius in pcrsona erutoruin de tribulatione, dum dixit
sanctos aggregando.corpus ipsius,id est, Ecclesiam nec conclusisti,etc.,potest dici et de Christo,quando
auget. ait : Tristis est aniina mea usque ad mortem
5 Eduees me de laquco hoc quem ahsconderunt {Matth. xxvi). C Iram posuit
inimicorum indigna- :

mihi : tionem. Oculus, intellectum signat, quem semper

Quoniam tu es protector meus. contuibanius,quando iinniinentia pericula formida-
C Ergo laqueum absconderunt Judtei Christo, mus.Ventreni suam memoriam, ubi habebat
dicit
quia occultis euin machinabantur perdere insidiis, reposita, Doniinus de sua clarificatione
qua) illi

unde se dicit educendum, id est resurrectioms be- proiniserat.Animam sensualitatem putat.

:

neficio ad supernavelociterelevandum.Protectorem 12 Quoniam defecit in dolore vita mca :

Doininum dicit, quia eo prolegente nuUa potest ad- Et anni mei in gemilibus.
versitas pra-valere. C Deficere enim est, paulatim minus facere, et ad
6 In manus tuns commendo spiritum mcuin : finem, per aliquas valetudinis minutias pervenire,
hedemi^iti me, Doinine Deus veritatis. C et signat hic illain conturbationem carnis Christi
H C Dignum
In ruanus tuas, id est potestati tuae. (jua in passione ejus vita carnis defecerat. Et aiiiii

ergo fuit, ut tanlo susceptori talis coinmendaretur mei in geniitibus, quia non fuit levis dolor : ubi
spiritus. Addidit etiam, quis esset iste Dominus, continuus gemitus insonabat A Anni Christi onines
quia est Deus verilatis, illorum enim Deus est spe- in gemitibus, quoniam futuram mortem semper vi-
cialiter qui veritatem diligunt, nec in aliqua falsi- dit, et in persecutioniltus completi sunt.
tate misccntur. 13 Infirmata est in paupcrtate virtus mea :

Odisti observantes vanitates. Et ossa mea conturbata sunt.

Supervacue. C Virtus animi, in paupertate firmatur in mem-
C Justc ergo veritas, oderat vanitatem, quia va- bris Christi, quoniani omnibus bonis indiget
nitas iii folsitate versatur. H Odire enini Deus dici- huniana fragilitas. Ossa fortitudinein corporis
:

tur in quod reprobat..\ddidil supervacue. qu* non significant, quia neque in animi robore, neque in
solum vacua vanitas dicitur sed etiam supervacua, spc carnis debet ulla esse prajsumptio. H Virtus
A Vanitaa est hujus saeculi falsa felicitas,quaj vacue etiam corporis in egestatefuit etderelictioiie in pas-
observatur, quia perditur ; et supervacue observa- sione.
tur, quando pro ea habenda etiam male agitur. n 14 Supcr omnes inimicos meos faclus sum oppro-
8 Eyo autcm in Domino speravi : brium, ct vicinis meis vulde :

Exsultabo et Ixtabor in misericordia tua. Et timor notis meis.

CSperavi in Domino dicit, ubi nihil vanum,niliil C Inimicos, Judajos dicil, habebatur inter eos
supervacuum est scd totum fixum. Exsultare est : opproljrium iniiocensChristu3,qui se nefario scelere
cuin inagna alacritate animi gaudere.Laelari tem- : pollucbant. Contra probum dicimus improbum,
perata mentis affectione mulceri. id est jnhonestum et indecorum.Opprobrium autem
9 Qaoniam respexisti humilitutem meam : significat valde abominabile facinus. Vicinos dicit
Salvasti de necessitatibus animam meam. qui ei in civitate fidei conjuncti,tamen perfectenon
C Ideo erat in Altissimo humilitas, quia illi hu- credebant. Notos aposlolos significat, qui in ejus
manitas adh.i3rebat ab ipsa conccptione. Necessitas passionc lurbati suiit. II A Vel Christianos iiialos
dicitur quud in nece sit posita- id est in morlis un- dicit vicinos tales essc, qui sunt iii malitia pejorea
gustiis constitnla.Nam quando peccatorum laqueis omnibus aliis Christi iuiinicis,
135 ^. BRUNONIS HKHBIPOLENSIS EPJSCOPI. 136

15 Qui videhant me furas fagerunt a me :

J^ H Erubescant impii,sive iniqui dajmones velqui-
Oblivioni datus .snm tanquain mortuus a corde. cunque mali, cum viderint sauctos coronatos, quos
11 Fugeruut aposioli in passione Christi eo reli- in despectionc habuerunt, et sc condemnatos.C Se-
quando
cto.Oblivioni datus est Christus iufidelibus, que cum respexerint, in gravi periculo constitutos:
cum in carne mortuum pronihilo computaverunt.G velociter obmutescant.
Tanquam mortuus, uon enim a fidelibus mortuus 22 QucB loquuntur adversus juslum iniquitatem :

dicitur,cujus divinitas impassibilis veraciter ajsli- In superbia et abusione.

malur, sed a mente infidelium mortuus icstimaba-
C Loquitur euim coutraveritatem,quando
falsitas
tur. A A corde moritur, cujus niemoria recedit a Ariani creaturam Dominum creatorcm dicunt. Ad-
corde, sicut oblivisci soleut homines mortuoruni.
didit iu superbia et abusioue, id est iu coutemptu.
16 Faclussum tanquam vas perditum :
Nam cum audivit ista falsitas flagellis cssum, sta-
Quoniam audivi vitupcrationem multorum com-
tim in blasphema verba prosilivit. A Abusio fuit
morantium in circuitu.
quando eum qui propter eos venit in carnem cruci-
C Vas per.Iiluai esl quod fractum est,et ad nullos lixerunt abuteutes Dei beuellcio.
usus necessarium, quod semper abjicitur, ita et
vas abjiciendus
23 Quam magna multitudo dulcedinis tux ~, Do-
Christus inortuus quasi fractum
putabatur perfidis Judajis. Audivi vituperationem,
B mine \

Quam abscondisti timentibus te.

id est, circumhabitantium perfidorum Judicorum.
Merito tales circumhabitantes dicuntur, qui legem H Multitudo dulcedinis est, multa pra^mia quae
Dei non spiritualiter sed carnaliter advertcre vo- prajparavit Ecclesia) sua;,ut esset sine fine cum an-
lunt. A Sunt enim ut cortex medullam circuiens, gelis suis regnatura. CQuaj hic sentitur abscondita,
sic litteram teueutes : spiritum iutraut Scriptura- sed iu futuro judicio osteuditur manifesta. A C Est

rum sed semper in circuitu morautur et cortice etiam dulcedo hic Dei muItipIex,dumcorrigit bonos
occidenlis litterae. vel parcit, promittit, vel emendat quos amat,quam

17 dum convenirent simul advcrsum me

In eo :
tamen impius uon sentit, qui palatum cordis per-
animam meam consiliali sunt.
Accipere didit de febre iniquitatis.

C In eo consiliatam partem maximam dicit Ju- 24 Perfecisli eis qui sperant in te :

dffiorum, ut Deum neci traderent. H Omnes simul In conspectu filiorum hominum.

consiliati suut, ut qua;aerent animam Ghristi, sive C Perfecit illam dulcedinem in illis qui constanti
haaretici animam Ecclesia?. C Omne autem scelus
:
animo eam exquiruut. lu conspcctu filiorum,id eSt,
gravius est quod consilio geritur plurimorum. in illa resurrectione quando sanctis suis pra;mia
18 Ego autem in te sperari, Domine : dixi Deus C ffilerua restituet. H Perfecisti.ac si dicat perfectu-
meus cs tu : rus eris, vel in conspectu eorum qui humana et
In manibus tuis sortes mex. non ccelestia quasierunt.
C Speravit in Patrem Filius, quia sciebat nullam 25 Abscondes cos in abscondito faciei tux :
esse potestatem Juda^orum coutra se, scd ipso
A conturbatione hominum.
creaute existimus, ipso disponentc vegetamur. H
G .Abscondes eos in abscondito, id est, in illa re-
In manibus tuis sortcs mes, id est iu gratia sancti
surrcctione, (luando justi contemplatione Dei per-
Spiritus. A Qui sine merito quos vult eligit. Sortes
secutorcs et schismaticos dicit, qui hic consue-
itaque,id est Dei gratuita electio est in manibus,id
veruut conturbare populum Christianum.
est potestatc Dei, uon uostra.
19 Eripeme dc ma)iu inimicorum meorum :
26 Proteges cos in tabernaculo tuo :

Et a pcrsequentibus me. A cOntradictione linguurum.

C Ipsum Patrem rogat se eripcrc de manu iuimi- C Hic proteguntur justi in tabernaculo, id est in
corum, id est Judojorum, et a persequeutibus, hoc Ecclesia, ibieuim proteguntur ubi malorum im"
:

est paganis vcl haircticis, qui Ecclesiam Dci inse- probitas niinime uoccrc illis permittitur, quando
quuutur fraudulcntis uuichinatiouibus. A Maxime n ilkcste anim;i; justorum. suIj (]ualibet afflictione
iUi persequuutur Ecciesiam, qui curn siut Christia- corporea servantur.
ni, nolunt beue vivere, per hos opprobrium habet 27 Denedictus Dominus :
Ecclosia, iutcr quos gemcns iste ait lilustra, etc.
: Quoniam mirificavit misericordiam suam mihiin
20 Iliustra faciem tuam super servum tuum civitate munita.
:

Salvum me fac in miscricordia tua : H Bencdictus Dominus, cui benedicit omnis

Domine, ne confundar, quoniam invocavi lc. creatura. Sed non ideo quasi egeat nostra be-
C Illustra faciem tuam, id est, fac videri, quod nedictione a nobis benedicitur, sed ut nos ab
supra mc dignaris intendere, ut sicut dc moriente ipso benedictionem accipere mercamur. Mirilicavit
desperaut, ita dc resurrcctione conlidant. 11 Ut non miscricordiam in civitate, H C id est iu Hierusalem
confundar, sed salver ab his perseculiouilius. quam circumdant omnes gentes. H Qua; est in
iil Krubcscant impii et dcducantur in infernum : medio muudi, quia ibi natus passus et resur-
Alutu fiant labia dolosa. rox't.
 IX, EXPOSITIO PSALMOIIUM. 138

28 Ego aulem dixi in cxrcssu nicntis mece ; A tndinem peccatorum {l*rov. x,i vel velata pcr pa;"
Projcclus sum a focic oculorum tuorum. nitentiam ne in judicio rovelentur \lPetr. iv).C Ini-
H Tuuc in oxcessu inentis ost Ecclesiu : r|uanflo quitatcs sunt,qua3 post fifloi cogilationcm xA gra-
cogitat <jua> in paradiso aniisit, et qualiter Deus per tiam baptismatis contrahuntur.
angeluni apufl Ailam loquobatur : et quomodo ocu- 2 licatus vir cui non imputavif Dominus peccatum ;
lis interioribus Deum videbat, qui projectus est a ^ec cst in spirilu ejus dolus.
facie Dei, quantlo tran^^grcssus est mandata Doi, et H Illi non imputatur peccalum,qui in hoc sojculo
omnis posleritas est in illo projecta. se per popnitentiam sufliciontcr expurgaf, vel per
29 hleo exaudisti vocem oralionis vicx :
martyrium purgat.Qnod tcgilur non videtur, quod :

Dum clumarcm ad tc. non videtur non imputatur, quod non imputatur,
:

C Idco exaudilum se dicit Christus iii niembris ncc punietur. In illius ore doliis non est qui se pec-
suis, quia non tardat gralia Dei ailjuvare illuni,qui catorcm prontctur. C Quia dum nosmetipsos culpa-
humiliterDominumrogat.E! exauditusestChristus :
mus veriloquium est, cum nos volumus laudare
: :

quando auditaest paterna vox diccns Hiccstfilius :

mendaciuni esl, ipse cnim Domino placet qui sibi
nieus dilectus.Et quandoclaniavit ad Palrcm Deus :
displicet.
meus,Dcus meus,quarcme dereliquisli \Matlh.x\u)'7 3 Puoniam tacui inicraverunt ossa mca
j^
30 Diliijite Dominum omnes sancti ejus : -i- quoniam Dum clamarem tota die.
veritatem rcquirct Dominus : II Tacui,vox nialorum cst,qui iacent sua peccata,
El retrihuet abundantcr faricntibus superhiam. et in confcssione nolunt (Iircre,ideo omuis fortitudo
C Diligite dicit. jam tanquam ad amicos,non tan- mea,id cst virtus in iniirmitate consenuit.A C More
quam ad servos Joan. \\, sorvorum est cnim for- :
vulncris corporalis,qnod dumoccultaturmedicopu-
niidarc.amicorum diligere. Requirit Dominus veri- trescit. Dura clamarem. H Clamant,id est si aliquid
latem.quam nesciunt hoeretici, falsis erroribus illi-
boni habent,per vauitatcm demonslrant. Tota die,
gati. Hic superbiami non unum vitium dicit, sed HA id est tota vita (qucE brcvis est) tacent peccata,
f|uidquid morum pravitatc poccatur. lliis Iribuit clamant et jactant merita.
abundanter qui projcepta Dei despiciunt.
4 Quoniam die ac nocle gravala est supcr we ma-
31 Viriliter agite et confortetur cor vestrum :
nus lua :

Omncs qui speratis in Domino.

Conversus sum in srumna y<^ mea. . duni confi-
C Viriliter agitc, id est in
tantissimc perdurate :
iionis operibus cons-
ne leminea mollitie delicia-
yitur spina. ^ Diapsalina ',

tis
... Domino constanler ofTertis. Si
qui corda vestra
j n
enini roborantur corda ndclium si spem suam li
1
'.
H Gravata est manus Dei super peccatores,id est
p notestas
I-
:
,.

.„
,..,... ^
vindicta^ in die ludicii.C Dic et nocte con
„ ,.
tinuum tempus significat. .Erumnosus dicitur valde
, , ,

.
"^
.
:

domini virtute confirment.

ruinosus. Ruina quippe appellata est, quasi ruens
0r..\TI0 EX PS.\L. XXX.
in ima. Conversus est in ;erumna : qui ceciderat
Imracnsam multitudincmdulcediiii3tua?,piissime
fle superbia, ut qui ante erat superba nunc humi-
Domine, suppliciter exoramus, ut dum vcritatem
;

Hs factus est. Spina cst qua? corpus erigit atque re-

tuam rcquirinius, tumoreni exsecrabilis siiperbi.n
tinet, ha!c pro superbia merito posita est,qua3 con-
conteramus. Pcr Dominum nostruni Jcsuin Chri-
fractanondejicitad interitum,sed erigitad salutem.
stum, otc.
H .^]rumma miseria ost. A Vel configitur spina,
PSALMUS XXXI.
cum pungitur conscientia et dolet.
AIU;UMENTU.M PSAL. XXXf.
C Vo.K pcEnitentis et Domini verba respondentis, 5 Delictummeum coqnifum •^^ tibi | feci :

se circumdare misericordia sua in se spcrantcs.

Et injuslitiam meam non abscondi.

TT. David intellcctus. C Ille delictum cogniium facit, qui illud in

C Cur in hoc titulo posuit David intellcctus ? cum confessionem veram perducit. Operire est valde ali-

omnes psalmi propterintelleclum eorum hal)endum quid silentio tcgore,aut cordis dissimulatione celare,
sint scripti. Responsio Primo meminit David,pro- n hoc faciunt siulii, qui putant Deum ignorare quod
:

pter Dominum Christum, quoniam ad ipsum respi- aguni. Delictum quidam lcvc putant osse peccatum
cit quidquid poenitens iste dicturus est.Deindcaddi- quasi nogligcntius dcrolicium. Injustitia auicni est
dit intellecluSjUt cura nos intelligire divinitas prre- iinmane aliquid vel saivum commissum. Sed et hic

stiterit peccata nostra : pro eis tnnc diluenflis sup- puritas conliteniis ostondiiur, quia non vult celare
plicemus, in alio cnini psalmo dictuin cst, dclicta quod crodebaiur cssc venialc.
quis intclligit iPsal. xviii;, de intcllcctu igitur pec- 6 Dixi, Conntebor advcrsum mc injustitiam meam
catorurn loquitur. Domino :

1 Beati quofum remissx suut iniquifatcs : Et tu rem.isisti impietalem peccuti mei. Dia-
Et quorum tecta sunf peccala. jisaima.
11 Beali (juorum reniissaj suiit iniquitalcs, id est 11 Dixi iu cordc, ubi Deus videt, Conlitebor,
per confessioncm a Domino diluuntur. Vel quorum C id est publice fatebor, ut alios ad imitationem
tecta sunt, id est per charilalom,quce opcrit multi- trahat pia fidelisquc confessitj. Impietas cordis fuit,

Patfiol. CXLII.
I3U S. BRUNONIS HRIUJlPOLENSIS EPISCOPI. \iO

quia lacere decreverat, utilli credcrct esse aliquid A l-J ^lnlta jhKjella pecealoris

cclatuin,qui antequam fiant, ornnia novit. S^crantem aulem in Domino misericordia cir-

7 P7'o fucc orahil ad te omnis sanclus : cumdahit.

In tempore opportiino. C Miilta flagella sustinentpeccatores contumaces,
Pro hac orabit, id est, pro iniquitate hac vel
II nolentes ire pcr semitas rectas,ut quod non faciunt
remissione, quod supcrius dixit. Omnis sanctus, sponte : plagis adhibitis cogantur implere. Speran-

dicit, quia nemo est a pcccatis immunis. G In tem- tes autem in Domino circumdabit misericordia,
pore opportuno,in ista scilicot mundi vita,ubi con- ut non sit locus relictus, unde possit diabolus ad
verti fas est.Nam in inferno (sicut supcrius dirlum oos introire.
est) nemo proficue Domino confitetur. 1 \ Lvlamini in Domino et exsuttale jusli

8 Verumtameu in (Uluvio ar/iiarum nmUarum : Et (jloriamini omnes recti corde.

Ad eum non appro.mnahunt. G Omnis justus la^tatur in Domino. Nam qui in
G Diluvium aquarum multarum est error homi- se gaudct, fallaci prBcsumptione decipitur ;
qui vero
num pessimorum, qui variis pravitatibus fluctuan- in Dominolaetatur.perpetua delectatione perfruitur.
tes, multiplices sibi doctrinas consiiluunt, ethi ad Lfelari est tacitsementis suavitate mulceri. Exsul-
Dominum non approximabunt, quoniam a vora re- n ^are vero est concitati animi fervore gaudere. Et
ligione discedunt.
'
gloriamini qui recti'" ""^ estis et^ creditis,
corde ''''"" ex ser- '

9 Tu es rcfugium meum a Irihulatione (jux circum. vitio Dei eos ad ajternae beatitudinis prsemia per-

dedit me : venire.
ExuUatio mea erue me a circumdantihus me. ORATIO KX PSAL. XXXI.
Diapsalma. Sancte Domine, qui remissis delictis, beatitudi-
C Refugium, est ad quod confugitur, ut pericula nem te confessis attribuis : exaudi vota prajsentis
declinentur. famiiirt", et confracto peccati aculeo : spiritali nos
H
ExsuRatio mca, dicit Ecclesia, quia in te gau- exsultatione perfunde.PerDominumnostrum Jesum
deo. C Erue me ab inimicis,sive a vitiis carnalibus, Chrislum, etc.

seu spiritibus immundis,qui nos perdere praecipiti

PSALMUS XXXII.
velocitate festinant.
ARGUMENTUM PSAL. XXXII.
10 Intelteetum tibi dabo, et insiruam te in via liae
qua gradieris C Propheta in Domino gaudere admonet justos,
Firmaho super ie oculos meos. beatosiiue appellat,qui ad ejus meruerint pertinere
G InteRectum non habentpeccatores : nisi quando culturam.
conversis Dominus propitiatus eis indulget. Intelli- C TT. Psalmus David.
gere est bene agere et ad mandata Dei vota conver- G Ilic titulus omnino notus est, et ideo lector ia

tere. Et instruam te, quasi nescientem docebam. 00 sequatur exposiiionem priorem.

In via hac qua gradieris.H A Viam confessionis di- \ ExsuUate justi in Domino :
citdocebam te, ut non recedas ab ea. G Firmabo Hectos decet collaudatio.
super te oculos, id cst, in te dirigain lumen intelli- G Gommonet propheta Christianos, ut non in
gentiai meaj. terrcnis delcctationibus exsultent, sed in Domino,
H Nolite fieri sicul ('(juus el mulus : ubi gaudia continua suavitate perfecta sunt.Rectos
Quibus non cst inteUcclus. decet collaudatio, non hcPreticos pravos decet, sed
G Equus sine discretione : sessoris arbilrio ser- recios. II Oui in regula veritatis sua corda dirigunt.

vit,et a quocunquc asccnsus fuerit, cxcurrit. Mulus G Collaudatio vero multorum ore una laudatio est,
patienter onera portat,ct per hoc utrique intellec- propter unitatcm Eccleslu?.
tum non habent,quia nec equus eligit cui obediat, 2 Confitemini Domino in cithara :

nec mulus quibus oncribus ingravetur intclligit, In psaltcrio deccm chordarwn psaUile illi.

ergo diabolicis fraudiltus insidcriet vitiorum oncrc G Gilhara dicta, ([ua} cita iterationc perculitur.
gravari homines prohibct prophcta. n H llabcns dcorsum cavamcn, superius sex chordas,
\2 In chamo ct frcno maxillas corum constringe : et significui sex operamisericordiae.Et deillis chor-

Qui non approximant ad te. dis alia) bene cantant,aliffi murmurant.Sic et sancli

G Ghamus ad mulum perlinet, frcnuin ad equum alii sic alii vero sic. Psalterium de sursum habet
rcspicil.Fi'cnuin eniin a foro rctincndo dictum c?t ;
cavamoi el deccm chordas, ot signat decem praece-
ferum antiquigaballum dixorunt.Ergo istarclina-
: pta logis,qua)de supernis veniunt in sanctos.
cula, hcec duo aniinalia cohibent, ut ad arbitrium 3 Canlate ei canUcum novutn :

jubentis inccdant, nc suis voluntatibus ferantur. B('ne psallite ei in vociferaUone.

Maxill« adminicula sunt animalium quibus osca C Novum canticum dicit Incarnationem Domini,
manditcr. Ipsas ergo inaxillas por figurani allogori- quaangoli Domini cantabant dicentes Gloria in altis- :

cam dicit dol)ore inobcdicnttbus conslringi, id est simis(/.HC. ii).IIlllebencpsallitquiimpletoporequod

victum parcius dari eis, ut, jojuniis macerati,crea- docol. Vocifcratio : jubilaiio esi, quia nec verbia
toris gubdantur impcrio. nec syllabis ncc lilteris nec in vocem potest erum-
 :

141 EXPOSITIO PSALMOKUM. 442

pere ;iul niens comprehenJere poicst, (iiiaiiUan A ^i'^'i't Pt ''^cit. C Vel Consiliuiu aulcui Uomiui intcl-

homo debet laudare Deuni, quod est jubilus ligimus incarnationis arcanum, quod ad consulen-
4 Qiiia reclum i'st vcrbum Doutiiu :
dum humano gencri constat essc concessum. lioc

El otiiiiia opcra ejus in jidc. nuUa aetate dissolvitur, sed manet in aiternum. AG
C Rcctus est itaque sernio Domini, a<l dirigendos Cogitationes cordis cjus significant prajdestinatio-

scilicelhomines, veraciler cnim rectus dicilur, qui nem, in (jua cuncta reposita sunt quo) permanent in
rectos facit. H Opera ejus in lldc sanctoruui, quia icternum. .-Bterna igitur sanctoruni prcedestinatio,
quod promittit Deus sanctis non mentitur. :
cogitationes cordis ejus dicuntur.

5 Diliyit miscricordium ctjudicium :

12 Beata qens cujus est Dominus Deiis ejus :

Misericordia Domini plena est tcrru. Populus quem elcgit in hxreditalem sibi.

C Diligit misericordiam iu hoc mundo, ubi eani C Ipsa uliquc gons boata est, a quaDominus coH-
longe lateque disseminat. Videlicet ubi sustinct tur, qui eam protegit ac gubernat. Populus Christia-
peccalores, ubi blasphemos i^ationter exspectal. nus haereditas Christi cst, quia eum auctor suus
Judicium : cum pios sequestral ab inipiis. Et me- possidet, queni pra^dicalionibus sanctis et pretioso
rila oorum sequalitatis lunce discernit. II Plena est sanguine acquisivit.
terra totus mundus, vel Ecclesia, quia sicut ille
^^j^ rcspc.vit Dominus,
:
^ ,3 ^)^
ubique est, ita misericordia cum illo est ubique Vidit omncs filios hominwn.
6 Vcrbo Domini coeli firmati sunf :
C De cffilo rcspexit Donnnus,quando donavit ad-
El Spiritu oris ejus omnis virtus corum. ventum proprii Fiiii. Vidit, significat gratiam mise-
H C Verbo Domini, hoc est a Filio Dei, coeli fir-
rentis. Filios hominum. H Id est peccatores absolvit,
mali sunt, C Spiritu oris, utique
id est apostoli. quia nunquam respcctus ejus sine misericordia
quando Spiritus sanctus eorum doctrinam declara- fuit. C Nota vero, quod dum Deus dicitur in Scri-
vit signis et niiraculis. Virlus enim, et ad miracula pturis respicere peccata, punil; cum vero homi-
pertinct, et ad prcedicationem eorum. nem, absolvit,
7 Conyrefjans sicut in utrem aqiias maris :

1 i De prceparato habitaculo suo :

Ponens in thesauris abyssos.

Respcxit siipcr omnes qui habitant terram.
C Uter est exutum pecoris tergus; quod usibus
C De prffiparalo habitaculo, id est, de futuro Do-
humanis deservit ad liquores aliquos congregandos,
mini corporc, quod praeparatum in praedestinatione
et hic uter Ecclesife iste com-
comparatur,quia sicut
fuerat. Respexit super omnes, id est disposuit, ut
plectitur liquores, ita et illam adunalionem credentis
periclitanti mundo (quem disposuerat facere) sub-
populi includit. Aqua maris po{)ulum Christianum
veniret.
significat. H C Ponit in thesauris, id est in Scripturis C
divinis. Abyssos, id est profunditatem sensuum. 15 Qui fin.vit eorum
singillatim corda :

8 Timeat Dominum omnis terra :

Qui omnia opera eorum.
inieliigit

Ab eo autem commoveanttir pmnes inhubituntes C Finxitcorda quibus intelligentiae suae dona lar-

orbem. gitus est. Singillatim, id est divisim vel distinctim,

C Hic terra durum omnia peccato-

significat per corda eorum, scilicet sanctorum sub Domini timore
rem, qui merito terra dicitur, quia tantum terrena viventium. Inlelligit, quando actibus bonorum prae-
diligit. H Commoveantur omnes, id cst dc infideli- mia digna restituit. Omn'a opera, id est cogitatio-

tate ad credulitatem. Et alltcr, in admiratione Crea- nes, dicta, et facta.

toris creaturaj ipsius commotae sunt. 16 N07i salvalur rex per multam virtutem :

9 Quoniam ipse dixit et facta sunt Et gigas non saivabitur in multitudine virtiUis

Ipse mandavit et creata sunt :

-r succ ;

n Quoniam ipse dixit, Ideo ij)sum cuncta ti-

C Regem dicit, homincm continentem, qui quam-
meant, quia ab ipso facta sunt creata. vis regat corpus suum miseratione divina a vitiis
tamen carnalibus salvus fieri non potest, dum de
10 Dominus dissipat comilia gentium : reprofjut au-
tcm cofjitationes populorum :
sua virtute praisumpserit. Eunidem etiam gigantem
p.
vult intelligi, qui virtutum magnitudine roboratus,
r Et ; reprobat consilia principum.
C Dominus dissipavit consilia gentium, quando contra immanitatem diaboli dimicat ibrtiter. Et li-
eas in idolorum cultura non dimisit diutius perma- cet sic fortiter confligat, si tamen sublevatus fuerit

nere. H Reprobat cogitationes Sadducfflorum et vitio superbiffi, sal^us cssc non poterit. Gigas vero

Pharis;eorum, vel reliquaruni potestatum genera. interprctatur tcrrigcna. Et juste virtus humana a
Consilia principum Annae et Caiphae, quorum om- Deo deseritur, quando datum bonuui, non largitori

nium consilium semper in nialo fuit, quod Donii- Deo, sed propriis viribus applicatur.
nus resurgendo destruxit. 17 Faila.v equus ad saiutem :

11 Consitium -r autem Domini in icternum manet. \ In abundanlia autem virtutis -^ sux *

non sal-
Cogilutiones cordis ejus iu (jeneralionc et gencra- vabitur.
tionem. C Equum ponit pro fclicitate humana, quos ho-
H Consilium Domini fuit ul resurgeret u mortuis, mines sic portat et accipit , sicutequus fallax. Ille
\v.\ S. 15KTJN0NIS HKHTJIPOI.KNSIS lOlJlSCOPI.
enim, fJum appetit campoti, solct incautos fallcrc in A I Kcnedicam Dominum in omni tempore :

se prcEsumentes, ideo dicitur lallax cquus. Scmper laus ejus in ore meo.
18 Ecce oculi Dommi snper mclvenlcH eum : II Cum se dicit Dcum benedicere omni tempore,
"7- Et in eis | fjui speranl super miserirordia docet nos nec in adversis succumbere, nec in pro-
ejus. spei-is cxlolli. G scmper est laus Dei in ore hominis,
C Ergo Domini sunt super tinicnlcs cum,
oculi quando talia vel cogitat aut loquitur, ut nulla redar-

quia eos protegit, quos sc timere cognoscit. Qui gutione culpetur. Laus vero a laui-o dicta est, quse
sunt enim timenles Deum cxponit, id est spcrantes solebat coronare victorcs.
in misericordia ejus. 2 In Domino laudahitur anima rnea :

19 IJt eruat a morle animas eorum :

Audiant mansueti et laetcntur.

Et alat cos in fame. C Tunc eniiu glorificatur fidelis servus, quando

C Eruit a morte animas juslorura, cum eas tu- laudabilem Dominum habere cognoscitur. Audiant
lit de potestate diabolica. yMimcntum dictum est, mansueti, H id est sancti. C Qui charitate prffici-

quasi mentis nulrimeulnm. In lamc cnini posit' pua omniuni rcrum habere temperantiam consue-
sunt, qui se cajlestinm rcrura dcsiderio semper ac- vcrunt.
cendunt. pv 3 Magnificaie Dominum mccum :

20 Anima nostra sustinet Dojninum : Ei exultemus nomen ejus in idipsum.

Quoniam adjuior et protcclor noster est. G Vocat Ecclesia fratres, hortatur populos obc-
C Cum dicit, anima nostra sustinet, patientiam dientes, ut nomen Domini gloriosa societate magni-
significat Ghristiani, hajc confirmat omncs virtutes ficent, ne inter officia sanctilatis detestabilis invidia

in homine. Adjutor est, dum ad eum ipsius gratia misceatur. Exaltamus nomen ejus in idipsum. In
conamur accedere. Protector, dum rcsistimus ad- idipsum signilicat compositos choros, quando psal-
versario. inodiam Domini alterna sibi successione respon-
21 Quia in eo lii-iabitur cor nosiru)n : dent.
Et in nomine sancto ejus speravimns. 4 E.cquisivi Dojninum et exaudivit mc :

H Lffitabitur cor nostrum, id est anima nostra de me

Et ex omnibus iribulationibus meis oipuit :

spe futurae remunerationis. Nomen Patris Filius est, G Exquisivi Dominum. non longo spatio terra-
in quem semper sperare debemus. rum, sed in corde mco, Et exaudivit me, quoniam
22 Fiat misericordia tua, Domine, supcr nos : intellectus Ghristi universa complectitur, id est
Quemadmodnm spcravimus in tc. ubique inlelligit se quseri, et exaudit. Dicendo ex
H Unusquisque antequam cantet istum versum, omnibus liberavit me, nihil relictum est, quod re-
dcbet cogitare ut fldeliter dicat : Qucmadmodum C mansisse suspiceris adversum. A Qui ergo non au-
speravimus in te, ne alibi sua mens vacct, sed firma diuntur, non Dominum qua^runt. Non enim dixit,
spes sit ut vere dicat : Fiat, elc, ut qui nos per Exquisivi aurum a Domino sed Dominum.
baptismum abluisti, Spiritus sancti infusione con- 5 .lccedite ad eum et illuminamini.
firmes. Sicut in Actibus apostolorum cernimus Et facies veslrx non confundentur.
factum, cum baptizati receperunt. Spiritum san- II Accedite ad eum, non loco, sed fide et opere,
ctum (.4ct. xix). ot illuminamini, scilicct mente et intellectu, quia
OllATlO KX PSAL. XXXII. non intclligetis [hai. vii). Et facies
nisi crcdideritis,

Pasce, Domine, plebemtuam iu fame verbi, et vestraenon confundentur in judicio, quo impii con-
eripe animas nostras de morte peccati, ut repleti fundentur in condemnationem.
misericordia tua, aggregari justorum gaudiis im- 6 Iste paupcr clamavil et Dominus e.vaudivit ~
pertiente te mereamur. Per Douiinum nostrum emn
Jesuin Christum, etc. Et de omnibus trihulalionibus cjus salvavii cum.
H Iste pauper clamavit, id est Ghristus, qui pro
PSALMUS XXXIII.
nobis pauper factus est, in passione clamavit ad
AnCU.MENTUM PSAL. XXXIII.
rv Patrem.G Quando clamavit, salutaritcr est auditus;
C Vux Propbetic beucdicentis Deum,ct admonen- scd cx omnibus mundanis angustiis est liberatus,
tis mansuctos,ut cum ipso in cjus laude persevcrent, H quando cum rcsuscilavit a mortuis.
et utadeliciis se abstineant, justfsque dicit in sua 7 Imniitici anijclus Domini in circuitu limentium
justitia libcrandos : impios vcro perituros. cum :

TT. Psalmns David cum muiavi! vuttum snum Ei eripiel eos.

coram .Mtiniclccli cl di!)iisit eum el ubiit. 11 Ihuul dubium csl timentc? Dominum ab ange-
C Cuui Saul pcrscqucrctur David, fuit ad Achis lis custodiri. Idco alia littcra liabet : Emittet ange-
rcgem, ibiquc dum cssct, invidia cuin occidcre vo- lum Dominus. C .Vngelus enim minister est volun-
lcbant; ille vero dc induslria inutavit vullum, ita tatis divina;; quapropter si vis angelum te fieri, fac

ut saUvis ora complcrct, uL furibumhis icstiuuu ctur, quod prtccipit, ut libcrcs pcriclitantem, cripias in-
et ilhcsus rclinqucretur.Cuin fugit indc, isluin psul- nocentem, subvcnias anxio* etc. Qua? divina jubet
mum cuntavit (/ Hey. xxi). auclorilatis.
 1 .

143 EXPOSniO PSALMOHUM. liG

8 Guslate ct videtc quoniam suavis -f est Domi- A ciiim mora fiat ad auiliendum.cum in ipsishabitet
««.< :
ipsc Deus qui exaudit.
Bealus vir qui fperat in eo. 16 Vulius-^ autem Domini super ',
faeicntes mala :

C Gustate, non pertinet ad palatuni.sccl ad aniniac Ui pcrdat de terra memoriani eorum.

suavissiinuni sensuni. IlQui pcrlVcto aninio Dcuni C Xe (licerent pcssimi, Justos attcndit, nos autcm
tiinet et pra>cepta custodit, et ita sentit Chrittuni, non respicit, securi faciamus, quia ab illo conspici
tunc intelligit quia suavis est, quia ipse est panis non mcreimir idco pronuntiat, vultum Doiuini, id
vivur?, qui de ccelo descendit. Beatus dicitur qui in est intclleclum vcl considerationem csse super ma-
euni sperat, et non in incertum divitiaruni. Et ideo los. De terra vero dicit eos disperdcrc, id est de fu-

bcatus, quia illuni habet qui omnia habet, hoc est tura patria,quam soli Doo placiti possidebunt. Per-
Deuni. ibit memoria eorum, quia non erit iniquorum inter
9 Timele Dominum ~ onmes \ snneti ejus : justos ulla commcmoratio. H Vel vultum hic furo-
Quouiiim non e^t inopia iimentiljus euni. rcm intclligimus, (]ui minando iram memoriam
H Tiinetc Dominum, omnibus sanctis imperHt, peccati a torra dispordit.
ne acccpta securitate decipiantur. C Solus ipse nihil 17 Clanmveruut -- jusli ; etDvminus ca.rudivit -r
indiget, qui timorc Dei ditatus est. Omne enim bo" '"' '

B
num habet, quia Deum tiincntlo amat. Kf e;i' onnUms tnbulationitjus eorum liberavU
10 Divites eyuerunt et esurieruni :
cos.

Inquirentes autem Dominum, non minuentur C Justos clamasse ad Deum dicit, ct semper pro-
ainni bono. -^ Diapsalma '.
fitclur audilos, Martyres etiam (quos de suppliciis
C Tunc egent divite^', ([uando non habent rectam tyrannorum minime libcravit Deus) sunt exauditi et
fidem. Esuriunt, quando Domini corpore minime a libcrali, ([uando ad c(i}Iorum regna perducti, omni-

semper spiritu.
saliantur: divites ventre, esuricntcs biis tribulationil)us probantur exuli.
Quid enim habeant qui Dominum non habent? In- 18 Ju.xta cst Dominiis Ids qui tribulato sunt corde :

quirentes Dominum non deficient uUo bono, qiio- Et humiles spirilu salvabit.
niam spirituali desiderio perfruuiitur. Xam cuin H C Juxta significat, non loco, red auxilio. C Qui
diligimus Dominum, in Christo omnia reperimus. tribulato sunl cordo, inulti enini tribulantur.sed non

1 Venite, fxlii, atidite me :

ex corde, qui peccata non deflent, sed mundana eos

Timorem Domini doeebo vos.

damna contristant. H Humilcs spiritu, id est miles,

C Vox paterna sonat ad illos qui prima rndimonta quos Christus salvabit, coclestia regna tribuendo.
-19 Multie trihulationes justorum
suscipiunt. ut veniant ad fidem Christianam. Dum :

dicit Docebo vos, admonet ne pavescamus quod

:
C Et de omnibus his liberavit eos Dominus.

audivimus timorem. Non est enim iste tiinor qui C Multa^ rcverasunt tribulaliones justorum, quia
formidetur, sed qui diligatur. Tiinor hnmanus ama- eos diabolus validius insequitur. Sed in hoc quo
ritudinPin habet, iste dulcedinein. subditur, liberavit cos Dominus dc omnibus his,
ostcnditur potontia Croatoris,qu;c liberat justum ab
12 Qui^ est homo qui vult vifam :

oinnibus tribulaiionibus. H Quia vero multas tribu-

Dili'jit dies videre bonos ?
laliones juslorum, ideo qui IribulaLioncm non pati-
II Propheta hoc interrogando ]oquitur,quis vi-
tur, justus non cst.
tam ceternam cupit vidcre, ut cuin sanctis jorun-
20 Custodit -^ Doniinus omnia ossa corum : ;
detur regno Dei? quod si vis, fac quod sequitur
in
Umcm ex his non contcretur.
et videbis, id est habebis vitam ffitcrnam ct dies
C Ossadixit, fidolium invirtutibus firmitatcin, id
bonos et .Tternos.
est paticntiam ol mansuetudinem, quae perire in
13 Prohihe linguam tuam a malo
a diabolo, quia Do-
:
sanctis ncqucunt, iujc conteri
El labia tua ne loquantur dulum.
mino custodc servantur.
C Prohibc linguam tuam a malo colloquio. Addi-
21 Mors peccatorum pcssima :

dit labia.qucE lingucc rnotum prolinus conscquun-

\) Et qui Gileruiit justum dcliuqucnt.
tur. Dolus autem est, quando fallimus audicntcm.
C Ilevcra pessimaest mors peccaiorum quiaoam
I i Diverte a vmlo. Et fac bonum : .pterna \mnvd comitatur. 1'essima cnim dicta, qnasi
Inquire paeem. Et pcrsequere eam. pessundiita, scilicct pa>iiis ffiternis. Et ([ui odcrunt
\\ Diverte a malo et fac bonum, id est destruc Justum, 1! id cst Chriblum, sinc causa, delinquunt,
vitia, et ajdifica virtutes. Inquire pacem. G Xulliis id cst, Deum dcrolinquunt odiondo bonum, et ita
potest pervenire ad auctorem pacis, nisi hic diligen- ad rnortem ;i!tcrnam poccant. Vol jiistum, id cst
tiu3 per pura opera intiuiral. ununiqucm([uc sanctum.
15 Oculi Domini super justos :
22 Ikdimct Dominus animas scrvorum suorum :
Et aures ejus in preces corum. Kt non delinqucnl omnes qui spcranl in eo.
C Cum dicit,oculi Domini super just()s,conlinuKm H licdimct Dominus, scilicct sangiiine prclioso.
gratiam divinitalis ostendit. H Et anres rjns, qiiia C qiiiii ([ui in i|)so rccto crcdidorit, a pcccatonim
quidquid sancti rogant de bono, cxau Jii, LibUs. C Qua; debita ctiptivitate redimitur. Animas frequcnter
147 S. BRUNO IIERBIPOLENSIS EPISCOPUS. 148

Scriptura divina ponit pro hominibus. Addidit ser- A. ivertantur lelrorsum ct confundantur :

vorunn suorum, id est non iniqua libertatc viven- Cogitantcs mihi mala.
tium. G Et non delinquet, scilicot lanquam pastor C Avcrti autem rctrorsum, non dicitur nisi illis
bonus. H Neque hic, noque in futuro, C qui spe- qui corrigcndi judicantur, ut Pctro Redi retro me, :

rant in oum, non in propriis viribus praesumcntes. Satana [Matth. xvi.) Qui cogitant sive de Judaeis,
OUATIO EX PSAL. XXXIH. sive de haereticis, sive de paganis dixit, mala cnim
omnes cogitant, qui praeter catholicam fidem ali-
Angelorum ct totius creaturaj dispositor, Deus,
qna, prava intentione docere festinant
emitte angelum tuum in circuitu nostro, cujus am- ;

6 Fiant tanquam pulvis ante faciem venti :

bitione muniti, mereamur a peccatorum morte pes-
-r Et angelus Domini coarclans 4" eos
sima liberari. Per Dominum nostrum Jesum Chri-
',
[

stum, etc.
H Pulvis, leves et fnfructuosi hominesdicti sunt,
quiasicut pulvis avento, sic peccatores a sententia
PSALMUS XXXIV. divina in die judicii projiciuntur. Angelus Domini,
AUGUMENTUM PSAL. XXXIV.
id est spiritus malus, non natura, sed sua inven-
C Christus de sua passione dicit ad Patrem, pe- tione. Coarctat eos, id est in quantum potest, perse-
tens se ab inimicorum persecutione liberari. p. quitur eos, id est quantum
Habet sibi permittitur.
TT. ^lpsi David. : enim diabolus voluntatem nocendi, sed non habet
C David (sicuL diximus) duas significationes am- potcslatem faciendi.
plectitur, manu fortis et desiderabilis, quod utrum- 7 Fiat via iUorum tenebrge et lubricum :

que Domino Salvatori certum est convenire. Et angelus Domini persequens eos.
1 Judica, Domine, nocentes me : C Via, id est opera, tanebrosa illis fiant, ut hor-
Expugna impugnantes me. reant mala facere Lubrica,ut in eisdem stare diu-
C Clamat Christus ex humana infirmitate, ut tiusnon possint. Et si decreverint plus immorari
damnentur noccntcs, id cst, diabolus cum minislris, virtusDomini porsoquatur eos, ita ut in sceleribus
malos enim judicare damnarc est. Qui impugnat suis longius hajrcre non sinat, qni ad interitum
superare contcndit. Oui expugnatur, jam omnino festinant.
victusest.Immundispiritusimpugnatoresdicuntur, 8 Quoniam gratis abscondcrunt mihi inleritum la-
quia licet sanctos vincerc nequeant, contendcre ta- quei sui :

men cum eis non desistunt. Supervacuc cxprobraverunt animam meam.

2 Apprehende arma et scntum : C Absconderunt inilii gratis, id cst sinc causa,
Et c.vsurge in adjutorium. niihi scilicet Judaii, ut illi putabunt. Qui enim divinita-
GArmaab arccndo dicta sunt, quod per ea hostcs C tis ejus potentiam non credebant, illi putabant se
violentissimos arceamus; per arma, coDicstia adju- abscondissc interiLum. Bene dictum est, interitum
toria; perscutum, divina protectio designatur. Scu- laquei sui, quia ille laqueus non morientis erat
tum enim dictum est quasi sculptum, quod in ipso Domini, sed peccantis interitus. Supervacue, id est
antiqui facta sua signabant. Sola vero voluntas Do-, false exprobravcrunt, quando Christo dicta sua ve-
mini est qua protegit periclitantem, et expugnat racia quasi aliquod crimen imuutabant. H Etinuti-
adversum. liter cgcrunt, quia exprobratio i^ta nullam habuit
3 Effunde frameam et concludc advcrsus cos qui utilitatcm.
persequuntur me : 9 Vcniat illi laqueus quent ignoral : et captio quam
animx mc,r, : Salus tua ego sum.
Dic abscondit apprchendat eum :

H Framea hic intclligiLur anima ChrisLi vel cu- '% Et ; in laiiucnm cadat -f in ipsum ',

juslibct sancti, quia Dcus pcr animam Christi fecit II Kxcidium illud niinatur Propheta quod advcnit
vindictam conLra (lial)ohini,cL pcr animam cujusli- Jud;cis iu touiporibus Vcspasiani. Et caplio. quam
bot sancli facit vindicLain, sicuL pcr PcLrum fccit occulLavcrunt, apprehendit eos, id est mors repen-
Ananiic ct Saphira; {Act. v). Et concludc. PcLit Ecclc- tina, quam Douiino nostro molicbantur occulto.
sia, ut concIudaL adversarios suos, ne valcant ad n 10 Anima autcm mca cxsuUabit in Domino
noccndum exirc. Die anima; mca?, ut tc inlclligat, /•,7 dcleclabitur supcr salutari suo.
quia tu salus ejus es. C Prima quippc sancta; animo' bcatitudo esl ox-
•
4 Confvndantur ct revercantur, sultarcin Domino.DcIect£d)itur supcrsalutare cjus.
Quserentes animam meam. II Salutaris nostor, Ghrislus est, quia in co dclec-
G Confundi, onini facta sua orubcsccre et in me- tabitur Ecclcsia.
lius commularc. Nani licot conlusi dicautur, qui 11 Omnia ossa mca diccnt :

convincuntur ad pocnani, tnincn ut hic ad convor- Dominc, Quis similis fui.

sioneui confusionom pclilani, addidil,

intelligores G Ossa fortitudinem animi et constantiam men-
rcvcroantur, id emendati diligant quoni porsc-
esl tis significant, qua; mcrito ossibus comparantur,
quendum csse puLavorant. Quffircntcs auimaui, in quia sicut illa corpus, ita et hwc sanctas volunlates
malam parteui dicit, qui scilicot sic qurrunl ut corrohorant. C Quis, ncgativum osl : siinili? tui, II id
eam a corpore segregaro 1'cslinont. csl nulliis. Qui potest similis csse Deo ?
110 K.XPOSITIO PSALMOKUM. loO

12 Eripiens iiiopem dc manu fortionim ejus : A scicnliam peocati, proptcr quod flagellari vel oru-
Egenum paupercm a diripicntibus cum.
et cifigi dcbucrim.
C Eripuit Christus penp totuni genus hunianum 19 Dissipali sunt nec compuncti : tcntaverunt me.
de illa potestate diaboli qui tunc per mnndum re- Suhsannaverunt me subsannatione :

gnabat.llomo cnim erut inops tiuiu mortalis,egc- : 1'rcnducrunt supcr me dcntihus suis.
nu9, quia in labore et sudore pancm qun^sivit.Pau- II Dissipati sunl, a vinculo charilatis, ncc com-
per, quia de sapientia et puritate dejectus a diri- puncli ut agerent pocnitentiam.Tentaverunt multis
pientibusimmundis spiritibus, solam tcnuem et modis Judiei Christum. Subsannaverunt diccntes :

umbratilem ratiunculam possidebat. Avc, rex Judajorum. Frenduerunt, clamantcs : Cru-

13 Suryenles testes iniijui : cifigatur.Per motus corporis ostenditur motus ani-
Quw
ignorabam interrogahant mc. ma;. H C Stridunt sajvi homincs dcntibus, quando

C Nunc commemorat Christus dc propria pas- ratione vincuntur,nam, cum eis pro vcritate verba
sione. Contra eum enim testes subito impetu con- dcfecerint, impationtor dentibus fremunt, suasque
surgebant, revera iniqui, quia erant contra a-qui- voluntales tacila inlcrminatione denuntiant.
tatem locuturi..\ddidit, ignorabam, id est ipsi nar- 20 Domine,quando respicies:rcsliuic animammeam
rabant illa quo? me dixiesc omnimodis ncsciebam. n a malirjnitate eorum :

14 Rclribuebanl mihi mala pro bonis : A leonibus unicam mcam.

Sterilitatem aninuv mea. C Quando rcspicics.pro consuetudino infirmitatis
C Retribuebant mihi mala pro bonis, quia cum huniana"', dicitur, cui morosum videtur qundcunque
Chrislus vitam crcdentibus contulerit, illi mortem futurum mox, ut cupit, festinat aliquid
est; qua?

e contra reddere malucrunt. Sterilitas animre fuit, impleri. Restituc, quasi ercptam animam redde. A
quando Magister bonus in ipsis in fructum fidei re- malignitalc, quia injuste probatur occisus.A leoni-
perire non potuit. bus. H id est a persecutoribus; unicam, animam
15 Ego autem cum mihi molesli cssent : suam dicit; qua? unica est sine peccato.C Vcl uui-
Induebur cilicio. ca, (juia de Virgine natus unicus est, id est solum
C Ego dum mihi molesti essent, id cst dum Ju- unus dc virginc est natus. Vcl, unicam, Ecclcsiam
docicssentmolesti per contumeliasetinsidias Chris- suam.
to, induit se cilicio. H Id est divinitas carne et de 21 Confilehor tibi in ecclesia magna :

peccato damnavit peccatum [Hom. viii). G Induit In populo gravi laudabo lc.

vero sc carne divinitas, id est occultavit per carnis C Duas esse diximus confessiones, unam laudis,
velamen so tenebrosis mcntibus. alteram pocnitentias sed hic ad laudcm pertinet ;

16 Humiliabam in jejunio animam mcam C Magna vero Ecclesia est populus Christianus, rccta
:

Et oratio mea in sinu meo conver elur fide firmus. In populo gravi; H quia non est levis
C Jejunium dictum estenim quasi inedium,quod ad pcccandum,ideo firmus in lide.A Sic palea levis
abstinentes diutius ad inediam usquc perdurat.Je- vcnto tollitur, granum manet, quia grave talis est ;

janavit Christusin monte quadragintadiebusf^VaW/*. bonus Christianus, quia granum est.

iv;. Et oratio mca, id cst dum fundcbatu'' a Domi- 22 L^on supcrgaudcant mihi qui aclversantur mihi
no in cruce, et eam miserit Jud.ei minime sus- inique :

cipere mererentur, remeabat in sinum cjus, id cst Qui odcrunt me gralis. Et annuunt oculis.
in sccrelum pectoris, unde fueral egressa. C Non supergandcant mihi, id est non insultcnt
17 Quasi pro.cimu7n, quasi fratrem nostrum sic coni- hffiretici,quando aliquos de numero fidelium perdit
placebam : sancta Ecclcsia, quia hajrctici sompcr adversantur
Qunsi lugcns et contrislatus sic humiliahar. Christo cL Ecclcsia). Qui odonint mc gratis, hoc cst
C Mufatus est hic casus nominiim,pro ajjiativis inaniLor, quibus niliil nocui. C AnnunL nculis; an-
enim sunt accusalivi positi. Dicit cnim, quasi dc nuil oculi.-;, quando hnc LaciLc et dolosc vult aliquid
proximo, quasi dc fratre nostro ita mihi complacc- dcclararc. II Sic feccrunt JudaM, quia nihil boni in
bani, id cst de corum conjuncLionc gaudebam, qui [) opcie OLa(;udcrjnt. A PronunLiabant vulLu qund
mc Complaccbat cnim in
hostililcr insequcbantur. corde non gcstabant.
illis Domino, quando eos docebat non delin(iuerc. 23 Quoniammihi quidcm pacifice Inquchantur :

Lugcns et contristatus cL humiliatns Chrislus crat, Et in iracundia '^^-r torx loquenles dolos '.
cogi-
quia in cunctis Juda5is,quo3 ut fratres et proximos bant.
dilexit, fidem invenirc non potuit. C Pacificclociuobantur diccnles Magister,sci-
11 :

IH Et arlversum me Lvtati sunt et convencrunt : mus quia verax cs {Mallh. xxii). C Et in iracundia,
Congregata sunt supcr me flagella cl ifjnoravt. ut illud :Oportet unum pro omnibus mor\{.foan.\i),
II sunt Judaji, quando (^hiislum compre-
Lajtati quasi invidcnles toli populo lcrr.c. Porro enim ali-
hendcrunt. Ccnvenerunt, ut eum crucifigerent.non quis 'lolum loqui, cum non cogilat occidere, ut si
ut crederent. Congregata sunL flagella, ut Pilatus quis pccuniam proxiiiio conatur aufcrrc proptcrea
dixit : Emcndatum cum, id est nagollatam, dimit- addidit,in iracundia tcrr.i;,ut dolus eorum cxitialis
lam {Lue. xxiii). Et ignoravi, id cki iiuii IicJ.jui con- fuisse doIaroLur.
151 S. BIUJNONIS HEHTilPOLENSlS EPISCOPI. 132

24 Et dilataverunt, super me os suum : A. raret.Reverentia eSt enim Domini timor cum amo-
Euge, euge viderunt oculi noslri
Dixerunt :
re pcrmistus.

C Dilatavcrunt os siium,postulantes apcrlavoce : 30 Induantur confusione ct reverentia

Crucifigc. Euge, ac si diccrcnt sibi in cruce Beiic :

Qui maligna loquuntur super me.
bene videmus de te quid dcsidcravimus er/icerc, ut H Induantur confusione.id est confusione aiterna
prffidicator plebis in cruce cum latronibus pendcres Unde dicit : Disccdilc a mo, maledicti (Matth. .xxv),

H V6l,cuge, euge, id est bene bene vidimus nunc, ut qui me quasi hominern judicaverunt, videant ut
quod virtutes, quas prius fccisti, nihil crant, quia Dcum judicantem.
teipsam in crucc juvarc nou potes.C Eugc,vox irri- 31 Exsultent et kelentur qui volunt justitiam meam :

soria et insultatoria, Ac si dicerent : Jam vide- Et dicant semper ; Magnificetur Dominns qui vo-
runt oculi nostri facta et mirabilia tua; cur non lunt paccm servi ejus.

descendis de cruce:sed jamvidemusquodnonpotes. H Exsultent 1. sancti qui volunt Dei justitiam

Domine, ne sileas implcre,ipsi exsultcnt et lictentur de remuneratione

25 Vidisti, :

Domine, ne discedas a me. vitffi asternaj. Dicant semper, scilicet sancti, ut Do-

C Vidisti, hoc est probasti quam crudelis exstitit minus Pater niagnificetur, ipsc est pax nostra. C

mihi populus.Nesilcas,nediffcrasdaresentontiam, g Q"od autem dixit.servi ojus.ad humilitatis formam

quod utique tacendo non potest fleri,sed loquendo, respicit, ({ui in assumpta carne (Ephes. u), secun-
dum humilitatem servus Patris dicitur. Qui ergo
26 Exsurge et intende judicium meum.
volunt pacem Christo? llli scilicet qui a vitiis rcd-
Deus metis : et Dominus meus in causam mcam.
duntur alieni,
H Exsurge, Domine, id est discerne intcr me et
32 El lingua mea meditabitur justitiam luam :
Judajos.Intendc judicium meum.qualilcr judicantes
Tota die hiudcm tuam.
condemnavcrunt me morti.^Dcus mcus in causam
H Lingua mca, sancti sunt; illi meditabuntur
meam. G Ista cst causa sua, scilicct ut qui darc
mandata Dei.Tola die, toto tempore scilicet laudare
venerat salutem humano generi, ab insanis proba-
Deum certent. C Quia scmpor Deum laudant.qui in
retur occidi. Tntende judicium, A id ost quomodo
omni voluntatc sua divina jussa considerant.
in laboribus et coloribus cruciatussum.Sed quia et
ORATIO EX PSAL. XXXIV.
ista mali patiuntur,addit:inlendc in causam m.eam
Protectio salusque animae nostrae, operi nos ga-
pro qua patior. Poena enim similis est sceleratis et
lea spci, ol sculo inexpugnabilis munimenti, ut a
bonis, sed non eam. Martyrrm ita quod non facit
te in causis nostra? neccssitatis adjuti,mcreamur
pcena sed causa.
cum te diligentibus Iffititia et exsultationc pcrfundi.
27 Judica me secu7idum justiliam tuam, Domine, Q, Per Dominum nostrum Jesum, etc.
Dcus meus :
PSALMUS XXXV.
Et non supergaudeant mihi. AROIMEXTUM PSAL. XXXV.
C Chrislussccundum Jiislitiam,id
Petit sejudicari
C Propheta contcmptores legis vehementer accu-
est sccundum misericordiam,qui pecoata non fecit,
sat,et sui) laude Domini collata beatorum dona de-
ut nobis ostendoret deprecationis exemplum. Ut
scribit.
non supergandeant, id est non dicerent Judici po- :
TT. In fncm scrvo Domini psalmus David.
tuimus, fecimus,ogimus quod voluimus.
C Nam et in tinom Dominum signifioat, et servo
28 f^on dicant in eordilms suis : Euge, cuge animx Domini de ipso dicitur,qui formam servi accipions,
nostrx :
factus est obedieiis usque ad mortem (Philip. n).
Devoravimus eum.
Nec dicant :
Psalmus vero ct David frequonti expositione jam
C Non dicantEuge, cugc,id est bene bene ista
:
; noti sunt.
vcrba sunt Kietantium scclerata nientc. H Nec di- 1 Di.vit injustus iii dclinquat in semctipso :

cant Dcvoravimus oiiin.id est nc patctiat ultra os

:
Non cst timor Dci ante oculos ejus.
eorum ad me dcvorandum, id est mc siniilem illis II Dixit injustus, id est docrovit peccare se de-
deputandum.Devorat enim homo quod in osmittit, bere. C Et ita ideo oogilat.ut sibiipsi liccntiam tri
|^
ita peccatores nituntur Justosinsuas ncquitias tra-
biiat poccandi. Non est timor noi,id est, non putat
jicere, ut eis similos fiant,ct unuin ciim ciscorpus. Doum, ut homines deboanl oum formidaro.
ourare
29 Erubcscant et revereanlur sitnul : A Vel injustus quilibot dixit, id cst, deliberavit.non
Qui gratulanlur malis mcis. in publico, sed semetipso : ibi proposuit.ubi homo
H Erubcscanl, id ost Jud.ci porsocutorcs cl h.c- non vidct, ct licet Deus videat, hoc non curat, quia
retici, qui gratulabantur quando mc perseque- : non cst timor Doi anle ooulos oJus.Hominos timet,
bantur, hoc cst,non solum pcrsequcntos luc crubc- nc iHiblico prolitoalur iniquitatom. Douni vero non
scantjSod et illis consenlientcs qui gratuiunlur^clc, linu-l, ol ideo in oorde ubi Dcus vidot, honio non
;

Sio crubcscant, ut proprios actus spontc dainnonl, videt, dolilioravit, ul dolinqual, id est peccet.
ut sic oonverlantur. Et (luia potcst aliquid orubo- 2 Quoniam dolosc cgit in conspectu cjus :

scoro, ct rcvcrenliam nou habcro, addidil, reve- it invcniatur iniquitas cjus ad odium.
reantur siinul,ut oonvcrsionis eorum indicia docla- C Dolose egit in conspectu Doi, id ost, in semet-
153 EXPOSITIO PSALMURUM. 154

ipso quia non est timor, etc.HDiabolus videlicetet A 8 Filit autcm hoininum :

Judaei dolose egerunt in conspcctu Dei. Vel ad Ju- In tegmine alaruin liiarum spcrahunf.
dam proditorcm pertinet, quorum iniquitas ad C Filii aulcm hominum sunt qui non sunt jumcn-
odium inventa e?t. A Similiter omiiium malorum la, sod ratioiiabiliter vivunt,c(ui graliam baptismatis
invenitur inwiuitas ad odium, quia odit Deus ini- consccuti, in novam progeniem renascuntur. H C
quitatem, dum eam porpctuo punit. Akc vero Domini sunt pra:ccptaNovi ct Vctcris Te-
3 Verba oris ejus iniquilas et dolus : stamenti. C In quarum protectione omnis justus
yoluit iiitelligcrc ut bene ageret. speraro cognoscitur, dum eis obcdire ostonditur.
C Verba eorum sunt iniquitates et dolus, iniquitas 9 Incbriabuntur in ubcrtale domus lux :

pertinet ad bladphemiam, dolus in proximum deci- Et torrente voluptatis tua' polabis.

piendum.Noluit intelligerc, illos signilicabat, qui ex H Inebriabuntur, id estipsi filii Dei apinguedine
aliqua parte, igniculum sapientiaj pcrceperunt, et a gratia Spiritus sancti, ut hubeant intollectum dog-
vero inteilectu declinantcs,suo vitio perversis erro- malum ecclcsiasticorum, ut, oblitis flagitiis, virtuti-

ribus se polluerunt. bus impleanlur. C Torrenlem dicimus esse fluvium

•4 Iniquitatem meditatus est in cubili suo : vclocem, cui bene comparatur sapientia Christi,
Astitit omni via: non boiwe : malitiam-^ autcm P quia ct subita est, et ita rapida, ut ad fidem quem
non odivit. vult sine uUa tarditate dctrahat.
C Iniquitatem meditatus cst, scilicet haereticus, et 10 Quoniain apud tc cst fons vitce :

errorem lonpa mcditatione tractavit, libros facien- Et iii luinine tuo vidcbimus lumcn.
do pcrversos. H In cubili, in corde secreto, ubi H Quoniam apud te cst fons vila-, id est tu es, et
animus bonum vel malum meditatur. Astitit omni apud te est origo omnium bonorum. Fons vil;r, do-
via» non bonaj, ideo ad nullum fructum Juslitiae ctrinaDoi; quae animoe vita ost. Lumen Patris Chri-
pervenire potuit. Malitiam non odivit, sed dilcxit, stus est, in quo vidcbimus lumen, id est Spiritus
.\ quod est summa malitia; qui enim penitus non sancti illuminationcm.
potest carcrc malitia, debet saltem mente odisse. 11 Prxtcnde misericordiam tuani scicntibus tc :

5 Domine, in ccelo misericordia tua •

Et justitiam tuam -^ Im \
qui rccto sunt corde.
~ El ; veritas tua usque ad nubes C Pra3tende dixit, id est longc lateque diffunde
H Domine, in ccclo, id est, in sanctis angelis, qui tuam misericordiam, ut possint scientes te in isto
in ccelo firmati fuerunt, et non ceciderunt. Vel in saeculo firmius ambulare. llogat his justitiam, id est
ccelo, id est Ecclesia. A Vel quolibet sancto est mi- Justam vitam permanentem, vel praicepta sua, ut
sericordia Dei cau-sa quod ccclum est, et non est in- ea vivcndo teneant, qui recto suut corde, id est
justu.';, sicut ijic.dc quo dictum est Et veritas tua C qui hic recta mente prajstante Domino vivere me-
:

usque ad nubes. C Id est, Christus in apostolis et in ruerunt, hoc est, ([ui cor suum in omnibus ad vo-
prophetis habilat, qui doctrina evangelica irrigant luntalem Dci dirigunt.
corda arentia, ut fructum dent (idci; qua; stcriles 12 Non veniat niihi pcs supcrbigc :
fuerant ariditate peccati. Christus enim veritas est, Et manus pcccatoris non moveat me.
apostoli nubes. C Orat ut grossu mentis ajusto tramite non re-
6 Justitia tua sicut montes Dci cedat, ne in superbia erectus cadat. Pes autem pro
Judicia tua abyssus tnulta. afTectu mentis est positus. Manus vero pcccatoris
C Beatos apostolos montibua comparavit, qui ca- est operatio male suadentis, qua; tunc nos a firmi-
paces Domini Justiticc dcvotis sensibus exstiterunt. tate fidei rnovct, cum iniqua suasione nos sollicitat.
.\byssus hic in bonum posuit. Est enim profunditas Ideo^vero timeo pedcm supcrbiaj, quia ibi, etc.
aquarura abyssus, quam nec metiri, ncc intrinsecus 13 Ibi cecidcrunt qui operantur iniquitatcm :

ex toto viderc valcamus, sic divinam Justitiam, nec Expulsi sunt ncc potuerunt stare.
mente complccti, nec rationc aliqua diftinire pos- C Ibi, uhi supcrius dixit, in pedc scilicet supcr-
sumus. l)ia; et ncquitia prava) suasionis ceciderunt; ac si

7 Homines et jumenta salvabis, Domine : diccrct, in profundam foveam corrucrunt dffmones,

j)
Quemadmodum multiplicasti misericordiam tuam qui adhuc opcrantur iniquitalem, male suadendo in
Deus. hominibus ct ad suporbiam sempcr induccntcs. II
II llomines et jumenta salvabit Dominus, id est, Expulsi sunt, id est a rcgno Dei. C Ncc potucrunt
rationales et irrationales personas regit et salvat. starc, quia non eis licebat Domini Jussa difFerre,
C Malos et irrationabiles, salutem
temporalcm si- scd stalim illic prascipitantur, ubi parata cis cst
cut jumentis; Ijonosct raiionabiles,
temporalem et flamma pamalis. A Ibi quoquc Adam cccidit ct cx-
aeternam tribuendo salvat Deus. Vcl bonos ma- pulsus cst a paradiso; qui dicituretiam adhuc opc-
losque salvas, cnm pro omnibus Christum pati rari iniquitatem, dum in pcccato suo omncs na-
volueris. H Tunc multiplicala est miscricordia Do- scimur. Nec diabolus, nec Adam potuerunt stare
mini,cum nos proprio cruore redemit, ab initio vi sua.
quippe proflua fuit misericordia tua, scd tunc mul- OU.\TIO EX PS.\L. .\.\XV.
tiplicata.
Clarifica nos coelesti misericordia, fons ct origo
133 S. BHUNONIS HEHBIPOLENSIS EPISGOPI. lo6
luminis s^-mpiterni, ut uhertate domus tuae reple-
A <5 qmsi lumen jnstiliam lunm : et judi-
Et cducet
ti, omnem iniquitatem et dolum
cum procacitatc cium tuum tanquam meridiem :
ferocis superbi^ renuamus. Per Dominum nostrum Subditus esto Domino et ora eum.
Jesum Christum. C Educere enim est aliquid de tenebris ad lumen
proferre, hoc est, de caligine hujus saeculi, ad illarh
PSALMUS XXXVI.
claritatem futuri judicii perducere, ubi omnia palam
AUGUMENTUM PSAL. XXXVI.
fiant :tunc justitia nostra humanis aspectibus
et
C Vox Ecclesian rnonentis, non imitanJo mali- apparcbit. H Et judicium tuum, quo ea quae bona
gnantes : et de poenis malorum ac praemiis beato- sunt elegisti, tanquam meridiem, in pleno splendore
rum. gratia; suae revelabit coram angelis suis. Subdilus
TT. -r Psalmus [ David. esto Domino, non peccato, et ora cum pro delictis
H Psal:nus istc personam justi glorificat, injusti tuis.
notat, morcs instruit, bonitatem Dei, docct pravita- 7 Noli mmulari in eo qui prosperatur in via $ua :
tem avellit. In hominc fuciente injaslias.
1 Noli aemulari malifpumtibus :
H Noli aemulari in eo, id est, non te terreat impii
Neque x,claveris facientes iniquitatem. felicitas brevis.
H Multas habet aemulatio interpretationes, ta- G In nomine faciente injustitias, id est nequi-
men hio docct, noli particeps esse malignis. neque lias, scilicet cui actus turpis est, et negotia fecu-
ad zelum,quia zelus ira neque ad invidiam; in-
est, lenta.
vidia enim livor est. Noque zclaveris, id est imi- 8 Desine ab ira, et derelinque furorem :

teris eos qui faciunt iniquitaLem, qui per iniquas Noli gemulari ut maligneris.
fraudes divitias congregant, honoresque requi- G Furor est enim, qui celeri motu animum suc-
rUnt.
cendit. Ira quae diutius perseverat. Ergo utraque
2 Quoniam tanquam fenum velociter arescent : nos jubet deserere, per quae ad culpam possumus
Et qiicmadmodum olera herbarum cito deci- pervenire. Noli aemulari ut maligneris. H Ne ipse
dcnt.
nequam efficiaris, provocando alios ad nequiliam.
C Fenum, pulchra est rcs dum floret, sed cum C Nequitiam vero veteres definierunt, volunlariam
aruerit mufato protinus colore marcescit. Sic sunt
quam non casu incidimus, sed osse malitiam in
impii, qui quasi florida kctitia relucentes pra;ma-
delectatione versamur. Nequam enim dictus cst ne-
turo fine siccantur. Olera autem ab olla dicta sunt
quam, id est nullo tempore aptus.
ubi collecta docoquuntur. Ostensum est enim hic
9 Quoniam qui malignantur exterminabuntur :

cito impios cadere, per similitudinem feni et olc- C

Sustinentcs autem Dominum ipsi hxreditabujit
rum. terram.
3 Spera in Domino ct fac bonitaterr et inhabita C Exterminari est foras terminos projici, id est ab
terrnm. illa Dci civitate fraudari. Qui v€ro contra sustinent
Et pasceris in divitiis ejus. Dominum, ipsi haereditale possidebunt terram vi-
G Admonct hic propheta, ut spcremus in Domi- venlium quoniam despiciunt impiorum felicitateQi,
:

num, hoc est introitus fidei, hoc initium salutis. Domini judicium exspectantes, et patienter inte-
C H Fac bonitatem, id est, adimple mandata. rim adversa sustinentes.
H Inhabita tcrram, hoc cst dorainare carni, non 10 -i- Et adhuc p^isillum el non crit peccator :
;

caro tibi. C Et pasceris, ad saturitatem

pcrtinct, et Et quxres locum cjus ct non invcnies.
ad suavitatem perennem. In divitiis, id cst conlem-
G Pusillum enim a pugno dicitur, et exiguum ali-
platione Domini Ghristi. 11 A Vcl in scripturis quid parvulumque significat, quod contractis digi-
sanctis.
tis manu possit includi. Et hic significat tempus,
4 Deleclarc in Domino :
quod restat usque in diem judicii, quod compara-
Et dabit tibi petitiones cordis tui.
tione praeteritorum dierum, omnino parvissimum
G Deloctarc cum dicit in Domino, suavem vult est. Et non crit pecoator, non quia ipse qui pecca
j)
esse tibi ojus rocordationem, ut amcs qucm timcs. jam Locum
vcrit non erit, sed peccare desinit. cjus,
Dabittibi pctitionom cordis, non carnis. Petitio
cor- istum mondum significat. qui peccatores tantum
dis est, fidcs, charitas, intclleclus Dei et operatio dcmulcet, proprieque ipsis amicus est. H Vel locus
bonorum actuum. ejus, dclcctatio peccati.
5 Bevcla Domino viam tuam ct spcra in cum : M Mansueti autem hRToditabunt tcrram :

Et ipsc facict.
Et dcclabuntur in multitudinc pacis.
C Vclum quoddam est donsilas peccatorum, C Mansuctos autcm appellamus manu consuelos,
undcvia, id ost, vita nostra, tencbroso araictu cir- in cst, patientes et mites. H Quos nullus turbo fu-
cumvestita ost hanc revelamus, quando delicla
:
roris cxagitat. C Ipsi possidebunt futuram Hierusa-
nostra promptissimc confitomur. II Spcra in ouin,
lem, ca permanebunt in SfPculum saeculi. In
ct in
ut possit romittoro dclinquonli. Et ipsc facicl id mullitudino pacis, pax fuluri sa^culi est,ubinihil
quod scqtiitur.
adversum, nihil^potest esse contrariam.
 : :

157 EXPOSITIO PSALMORUM. 158

12 Obscrvabit peccator justiim :

X quae conterenlur, id est assidua tritura minuuntur
l^t stridebil super eum dcnlibu'^ suis. H Vel, fortitudo illorum conteretur in vindicta, nc
C Observabit peccafor justum, quando illuni vi- innoccntibus noccant. Justos autem confirmat Do-
derit sceleratus bonis nioribus insuilarc. II Quia minuin in fidc. II A Brachia, potontiam ct fortitu-

per opora sanctorum, ipsi cruciantur et torquentur dinem pcccatorum significat. A Confirmat justos
in procsenti vita. Stridebit malitiaj et invidiie den- Dominus pe.r spem in adversis et per exempla,
tibus quibus eum nititurdevorare per motumenim ;
maxime crucis. Crux enim finita est in pfena, sed
istum corporis, ostondit niotum anim?n.A C Obser- manct in gloria. A locis enim suppliorum transit
vabit igitur quasi dc occultisinsidiisuteum alliciat. ad frontes imperatorum.Qui tantum honorem dedit
Ideo vero occultis insidiis observat, quia dumvidet pcenis suis, quid faciet fidelibus suis.
justum, credit se ab eo accusari, conatur igitur 19 Dominus dies immaculalornm,
Novit :

justum ei similom facerc. Quod si non potest, stri- corum in xternum crit.
Et hxreditas
dcbit, etc C Dominus autem novit dics immaculatorum, id

13 Domiiius -r autem [ irridebit cnvi est vias qui eas condidit, quas humana ignorantia
-^Quoniam \ prospicit quod veniat dies ejus. non potest intueri. Haereditas est coclestis Hieru-
H Non qaia Dominus aliquem irrideat, scd quia ,, salem,rt!ternapace ditisssima, quae in seternum erit,

ipsi digni sunt, ut irrideantur in vindicta.Quoniam quoniam sine finc pra^statur.

prospicit, hoc est Dominus scit quando veniet dies 20 Tion c.onfundcntur in tcmpore malo : et in diebus
ultionis et perditionis ejus. famis satiirabuntur :

14 Gladium evaginaverunt peccatorcs : Quia peccatorcs pcribunt.

Intcnderunt arcuni suum. H C Maluin tcmpus
significai diem judicii.
C Gladius peccatoris est quilibct dolus, nlterius G Quando omnis caro sollicita actuum suorum
desiderans Issionem quem cducit ille, qui prava
; retributionem compensationemque formidat,in isto
puasione desiderat dccipcre animas innocentcs.Ar- tempore non confundentur immaculati. Dics famis,
cum autem tendere,est opcrc faudulento exspecta- tempushujusmundisignificat,quandobeatiesuriunt
re tempus, quando possint simpliccs innocentes- justitiam,ct saturabuntur per Scripturas sanctas et
que dccipere. A Gladius, apertani pcrsecutioncm, exempla Dominica. Pcocatores peribunt, id est in
arcus vero occultam indicat qui enim gladio pu-
;
iila judicatione damnandi sunt.A Vel tempus malum

gnant, cominus; qui vcro arcu. cminus pugnat. dicit tcmpus tribulatiouis hic.in quo boni spe satu-
15 17 decipiant pauperem et inopem : rantur futuros pacis, pcccatoros vero hic saturati,
Ut trueident rectos corde. peribunt aetcrna fame cruciandi.
H Ut dec-'piant pauperem,non divitem mundi,sed C 21 Inimici vero Domini mo.v ut honoriftcati fuerint
paupcrem Ghristi. C Addidit rectos corde, hoc de et e.valtati :

martyribus potcst intclligi,qui rccti sunt corde,sed Deficicntcs quemadmodum fumus deficient.
carne trucidantur. Pauper dicitur,qui sibi non suf- II Inimici vcro Domini, id est impii, ut honorifi-
ficit. Inops qui nec opem habct ab alio, sivc alie- cati fucrit in potestatc terrena,et exaltati in vanam
nam. gloriam, mox, adveniente morte, omnis gloria eo-
16 Gladius corum tntrct in corda ipsorimi :
rum tanquam fumus aut nebula tabescit.
Et nrcus corum confringatur. 22 Mutuabitur peecator ef non solvet
C Gladius enim dicitur,qui fit ad hostium clades, Jusius autcm miseretur et tribuet.
H Et signiGcat vindictam in animas ipsorum. C Et H G Mutuabitur quando Dei beneficia
peccator,
arcus ipsorum, id cst occulta malitia contra pios diversa suscipit; ct non solvct,hocest, non dignas
confringitur, qnianon erit fidelibusin animae parte gratias agit Deo. Justus autcm miseretur, quamvis
nocitura. A So enim mali prius in cordc et anima hic pauca suscipiat, promptus tamen ad eleemosy-
l.-edunt quam Justum in corpore et robus oxtcriori- nas faciendas invenitur.
bus.In cordecnim justum laRdercnon possunt.Quod 23 Quia bencdicentes ei hxreditabunt terram :

si in rcbus LTesus justus fuorit, dicit Melius, etc. : rj Mnlcdiccntcs autem ei disperibunt.
17 Melius est modicum justo. C Nam qui benedicunt Dominum, id est qui in
Super divitias pcccatorum multns. omnibus gratias refcrunt, et ejus mandata custo-
C Modicum hic sentiatur humililas, in r|ua, dum diunt, tcrrarn illam viventium accipiunt possiden-
se animus noster custodit, mundi pretiosa trans- dam. Malcdiccntes, vel Dci
id est blasphemi, lcgi-
cendit.Diviti.-e pcccatorum sunt congregationos cri-
bus inobodientes, ab illa patria submovonttir.
minum.Unde cEstimomus quantum sit meliusillud 24 Apud Dominum (jrcssus hominis dirigcntur :

modicum justi pcrripcrc, ot molem tantorum sce- Et viam ejus volet.

lerum non habere.Et vcre multo rnclius, quoniam
H Apud Dominum grcssus,id cst scnsus uniuscu-
brachia, etc.
jusque hominis, a Domiiio dirigentur.Et viam ejus
18 Quoniam brachia pcccntorum cnnterentur :
scilicct Dei volet, ut ad sc vcniat,f[ui est via, veri-
Confirmnt aufem justos Dominns.
Grcssus dicit opera et afTc
tas, ct vita (Jonn. xiv).
C Brachia peccatorum, pervcrsns artiones si^^nat
cfus,quos dirigit Deus.A.Et per hoc quod dirigitur
ih\) S. BRUNONIS HEHBIPOLENS-IS EPISCOPI. 160
vult jusUis viam Dei : quamvis dura sit. Via vero A 32 Os jasti medilahitur sapienliam :

terrae non"est dura,sed plcna latronibus.Via autem Et lingua ejus loquetur judicium.
Domini tuta,quamvis dura.Vel viam justi hominis II Os justi meditabitur sapientiam, id est Chri-
volet, in qua cuin ceciderit, ctc. stum.G Per os enim cogitaliones deltemus hic ac-
25 Cum ceciderit non collidctur : cipere, quia sicut cor meditabitur sapientiam, ita
Quia Dominus supponit munum suam. lingua loqueturper cuncta justitiam et judicium :

H Gum ceciderit propter infirmitatem carnis,quia H hoc autem fiet cum omnia mensurate, et non
:

septies in die cadiljustus et resurgit [Prov. xxiv),

fraudulenter, neque cum ira,sed cum justo judicio
non collidetur, quia Dominus agenti pccnitentiam quic de Deo sentit enarrat, quod erit in patria bea-

slatim miseretur. Sicut David et Petrus cognitum torum.

delictum purgaverunt lacrymis,et a Domino confir- 33 Lex Dei ejus in corde ipsius :

niati sunt. f Et \ non supplanlabuntur gressus ejus.

C Lex Dei ejus,hoc enim pronomen gratiam in- :

26 Junior fui etcnim scnui : ct non vidi justum de-

dicat Domini Salvatoris. Nam cum sit omnium
rclictum :

Deus ipsius tamen proprie dicilur, quem liberare

.„,.„.',.
:

Nec semen eius nuvrcns panem. j- ,

, , , • . • , .

1 •,• 1 •
T) digiiatus est. In eorde ipsms, universum beati sen
A G Junior fui, vox hcclesicO, quando initia legis L' _ _ ,, ^
^ . .,. , , .

sum , ; ,

tali bono signat completum esse^scilicet in eo

naturalis in ipso protoplasto primaeva suseepit. Se-
quod cor consonat linguae, ut lex Dei non solum in
nuit,quando ad honorabilem pervenit aetatcm,cum
ore, sed etiam sit in corde, et omni sensu. Hujus
novissimis temporibus susciperc meruit Dominum
gressus supplantare nullus praevalebit.Supplantare
Salvatorem. H A G Semen, opera hominis diximus
enim dicimus plantis foveas praetendere, ne pcssit
esse, quff! seminat et metot. H C Ergo opera justi
incidens firmum reperire vestigium,hoc nullatenus
non quaerunt panem,hoc est verbum Dei,quia verbo
constat esse laciendum, ubi secura et aeterna sunt
Dei satiatusest, et quo intiis revera vivit et pasci-
omnia. A Qma verbum Dci in curde custodit a la-
tur.A Loquitur enim hic Ecclesia quasi unus homo
queis bonus custos, Ghristus in cordc.
H Vel David loquitur,qui parvulus fuit in malitia :

34 Considerat peccator justum :

senex in virtutibus.
Et quxrit mortificare eum.
27 Tota die miscretur et commodat H Considerat peccator justum, intuebalur enim
Et semen illius in benedictionc crit.
populus Judccorum justum Filium Dei:et stridebat
H Omni tempore miseretur a Domino et commo- in eum, et quaesivit perdere eum, quia gravis erat
dat, qui aliis ministrat doctrinam suam. Et semen doctrina ejus ad audiendura eis, et ipse etiam ad
ejus, opera quae gessit, vel doctrina quam docuit,a C videndum. Sic et nunc inimicus considerat unum
Domino benedicentur. quemque nostrum ut perdat,sed si vigilanter resi-
28 Declina a malo ct fac bonum : stas evonit quod sequitur.
Et inhabita in sxculum v Sdeculi 35 Dominus -^ autcm \non dierelinquet eum in ma-
H Declina a malo, id cst, a malo opere,et fac bo- nus ejus :

num quod praecepit Deus. Inhabita in unitatc fidei. Ncc damnabit eum cum judicabitiir -f- illi \

G Sajculum vcro sa^culi significat aeternum regnum H Sicut non dereliquit justum Dominus in mani-
quod nulla successione mutabitur. bus Judaeorum,id est in polestale eorum, ita quem-
libct justum non derelinquet in potestate peccato-
29 Quia Dominus amat judicium, et non derelinquel
sanctos suos :
rum secundum aniniam, ut animaj noccaut, id est
In getcrnum conservabuntur. ut malis in malo consentiat. Nec damnabit eum, G

H Quia Oominus ainat judiciuin,scilicet justum :

idestjustum cum judicat impium sed discretione :

qua justos impiosque disccrnit. Et non derelinquet meritorum, justum suscipict, impium debita pocna
sanctos : qui in eum tota spe confidunt,qui conser- torquebit.

vabuntur in aetcrnum, hoc est in perpetua vita. 36 E.vpecta Dominum et custodi viam cjus : exalla-
bit te "7 ut hivreditatc capias terram
^ Injusti \ :

30 punicnlnr \

Cum perierinl pcccatorcs vidcbis.

Et semen impiorum peribit.
II Exspccta Dominum, id cst patientor agc sive
.\ Injusti punientur in vindicta.Peribit 3emon,hoc in prosperis sou in adversis. G Qui vias Domini
cst opera eoruin cuni ipsis punientur in lormen-
cuslodis, hoc est sacrassima pra^cepta. H Et e.xal-
tis, ct vanilas ot dolcclalio in pocoalis qu;tsita cva-
tabit te, ut hcfireditate capias lerram illam bealitu-
ncscct,
dinis,in qua justi oxaltabunlur. G Tunc justi vide-
31 Jusli autcm lixrcditabunt lcrram :
bunt peccatorcs pcriro, quando conspccta fuerit
-r Et \ inhahitabunt in sirculum -f sxculi \ pa;nalis adversilas,ot illis pereuntibus,sc in summa
supcr eam. boatitudine videbunt collocatos.
II autem possidcbunt tcrram viveulium. Et
Justi 37 Vidi impium supercvallalum :

inhaijitabunt illam, qu;o est sinc linc, de qua fugit Et clcvatum sicut cedros Lihani.
dolor ct gomitus [Apoc. xxi). G Vidisse impium se dicit. id est crcvisse,non ad
61 EXPUSITK) PSALMOUUM. m
lonorpni : sed polius ad ruinam. Et ne putares eum A tl Et adjuvabit coi, id est lidelcs fumulos in noc
anlum supra humilcs erectum, addidit,etelevalum mundo adjuvat, quando contraria colluctationcl ati-
;icut cedros Libani : cujus profectus in honorc et gantur; liberat, dum fidom illorum non sinit prava
livitiis et potestate idco tantum extollitur, ut ojus suasione perverti. Eruet utiquc, dum in mundi
rremediabilis ruina monstretur. H IIoc de diabolo istius contrarietatc servat illa^sos. Quoniam spera-
as et intelligi, nec non et Juda. Et si de Juda ex- uerunt in cum, id est spem suam in Uomini pie-
jonitur, sequens vcrsiculus sic cxponitur. tate posuerunt.
J8 El transivi et ecce non erat : ORATIO EX PSAL. XXXVI.
Quxsivi CUJ71 et non est inventus ~ locus ejus. Beatitudo omnium non incerta jubtoruni, Dous
H Et transivi,dicat hoc aposlolicus coctus. Trans- (([uisanctos tuos non derelinquis in fame, nec in
vi tempore passionis Jesu et illo resurgentc, non :
sladio tribulationcm superari pcrniittis), precamur
;rat Judas, quia abiit et laquco se suspendit. Qasi- ut ca nos munias dexlera, quam illis ne corruant,

;ivi et non cst invcntus, scilicet ipsius impii locus velociter porrigis prscparatam. Per Dominuiii no-
ipostolus,qui tanfa velocitatc doficiebat. Scd dum strum Jesnm Christum, ctc.
ie Juda exponitur, per cedros apostoli inlelligun- PSALMUS XXXVII.
Lur; et quando de diabolo, per codros angeli si- n ARGUMENTUM PSAL. XXXVII.
gnantur. Dum vero de divitibus impiis vel potonti- C Yox poonitontis misericordiam benigni judicis
bns exponitur qui relicto Deo in divitiis mnnd deprecantis, qui se corporc sauciatum et animo,
confidunt, qui quamlibet floreant, quamlibet extol- amicorum exprobratione dicil essct confusum.
lantur et eleventur, non invenientur, cum v.h hoc TT. Psalmus Duvid in comrnemcrationcni f- de Sab-
riiundo migraverint,\ tunc por cedros mali intelli" bato \

guntur in hoc mundo elevati. Sicut enim ccdrus C Dicendo in commemoratione, hoc litulus iste
super excelsos montcs apparot exaltata, ct impulsu pronuntiat,ut quia peccatuin effugere non valeamus,
ventorum saepe dilabilur. itacl impius, locus impii certe ipsum delictum in commemoratione semper
impietas est. habere debeamus, ut nos a futuris culpis Deo adju-
39 CustOili innoccfitiam el vide xquitatcni : vantc teniperemus, H Sabbatum requies intirprcta-
Quoniam sunl reliquix homini pacifico. tur, id est quando requiescet Ecclesia in paradiso,
H Custodi innocentiam, si nullum noceas et cum quem perdidit Adam.
nullo litigiosus eris, videbis Christum qui aequitas Domine, ne in furore tuo arguas me : 1

intelligitur, sicut C Rcliquia;

via et veritas et vita.Neque in ira tua corripias me.
unt homini pacifiro, quando spes ejus Domini re H Totus iste psalmus ex persona poenitentis est.
muneratione peragitur, id ost iinpletur quod spera- C sed et ad Christum reicrri potest, sicut et sexagesi-
vit. Reliquia; igitur sunl, quaj post mortem relin- mus octavus. Furor, vindicta irrationabilis cum
quuntur. A Relinquit vero justos post mortem me- fellis ainaritudine. Ita vero tantum commotio ani-
moriam justitiaj sua) bonam,et Deus sibi relinquit ma3. Ideo iste pcenitens qui se peccatorem scit, non
prccmia «eterna. C Pacificus vcro dicitur, (jui inter in ira, sed per misericordiam, nec in furore, sed per
discordantes pacem facit. patienliam se argui postulat.
W aufem disperibunt simul :
Jnjusti 2 Quoniam sarjittx lux infix3S su7it mihi :

impiorum interihunt.
lieliquix Et confmnasti super me manum tuam.
C Justi nutom, otc. Nam sicut justi post hanc vi- H Sagittffi, verba doclrinaj sunt, qua3 ut jaculum
tam gratulantur, ita injusti finita ista luce peribunt. vcrberant cor pcenitcntis, ut agat pcenitentiam. Con-
dictum est, significant memoriam ju-
Reliqui.-p, ut firmasti, etc, ut tanquam bonus magister, verbe-
storura,quam in hoc mundo post obitum derelin- ribus castigatum redderes emcndatum.
quuiit, hoc mcreri iinpiinullalenus possunt, quo- 3 Non est sanitas in earne mea a fucie irx tux :

niam, supcrveniente interilu, falsa laus et fragilis Non est pax ossihus meis a facie peccatorum
vita dispolvitur. A Rcllquiaj quoque eorum, id est meorum.
tcrrena interibunt omnia. n H Non est sanitas a facie ir« in carne
mea, id est
''il Salus autem justorum a Domino : vidi faciem iraj tua? non ipsam iram, hoc cst, in-
: ct
~-El protector eorum in tempore trihulationis.
;
tellexi per Scripluras sanctas, quanla minabaris pcc-
H Salus autem a Domino venit, quia ipse est sa- catoribus, ct extimui, petciis ne ipsa ira super me
lu3 nostra. C tempus quidcm tribulationis est du- descenderet. Xon est pax ossibus mcis, id est nul-
plex, nam hic tribulatio temporalia cst, scd in judi- lam ([uictcm indulsi vel ossibusvel membris meis,
cio extremo est .x-terna; illa igitur mala est,quia anteiinain pajiiitendo inentem purgarem.
ajterna quas in die judicii impiis venit. In hoc ergo -4 Quoniani iniquilates meie superyrcssx sunt caput
tempore tribulationis, protector esl Christus, quia meum :

ex ipsa eripit justos. Sicut onus grave yravatx sunt super me.
42 Et adjuvabit eos Dominus-^ et liberabit eos et C Iniquitates nostra^ elevant se super caput no-
\

eruct eos a pecca'orihus : struni,qnando amplius cumulantur,quam ratio quae

•'r Et salvnbit cos ',
quiu speraverunt in eo. est caput inentis sufferre valeat; quam si iniquitas
 1(i S. BRUNO HEKBlPOLEiNSIS EPISCOPUS. 164

o_ipro^--^eril, illa [trotinus vicla succumbit. II Sicut A nuiic dicit qusc foris patitur alj his inlcr quos habi-
(iiius gravOjCpiia non est love onus peccati, sed om- tat. C Amici sunt exlranei sanguine, sed charitatc
nibus debet esse gravc, quia omnibus grave judi- conjuncti. Amicus cnim dictus quasi a«/m2 <a?7uu.s,
cii onus imponit. id est similis. Proximi suntautem qui nobis paren-
5 Pulruenml el corruplic siml cicatrices nieoe : lela sociantur, 11 Potest amicus et proximus de di-
.4 facie insipientix mex. scipulis accipi, qui in passione Christi territi, in tan-
H Computrcscunt niihi et fetent vulnora peccato- tum a Domino recesserunt, ut ipse Petrus negaret.
rum, quousque nunc desideran-
in pcccatis jaceo, et Exponant alii deinceps de poenitente, ego ab illo

ter qua?ro medicum per poenitenliam. G Cicatrix est passu usquo ad finem video Dominum meum : Je-
dicta, quod in se vulnus celatum ostendat, sigaifi- sum a Judajis circumdari.
cans occulta peccata. II Qufe contingit homincm 12 Et qui juxta me erant a lonrje stetenmt :

propter suam insipientiam celare. Et vim facichant qui quoerchant animam mcam.
G Miscr factus suni cl curvatus sum usquc in finem : H Steterunt de longe discipuli Christi, de quibus
Tota (lie conlrisialus ingrcdiehar. evangelista ait Stabant noti ejus a longe iLuc.xxm).
:

11 Miser factus sum, usquo dum confitendo purga- Sed vim faciebant Judsi. C Vel diabolus cum mini-
rer, quia sineconfusione et moestitia non dimittun- j^
stris,qui quanto eum videbant in Dei amore persi
tur peccata.Contristatus, id est indignum me existi stcre : tanto oi mortem anima; nitebantur inferre.
mans,vel ad coilum oculos levarc, sed pectus meum 13 Et qui inquirehant mala mihi locuti simt vani-
percutiens, aiebam Deus,propitius esto mihi pec-
; tates :

catori {Luc. xviii). Et dolos tota die meditahantw'.

7 Quoniam lumbi mei impleti sunt illusionibus : H.Multos quidemdolosmedi'ati sunt, cum inler-
Ei non cst sanitas in carne mea. rogarent si deprehensa mulier lapidari debuisset
H IUusionibus illis confitetur se poenitens essc re- (Jort??.viii), et si liceret dare censum Caesari {Matth.
pletum atque infirmatum, quibus diabolus huma- xxiij, et similia facerent, sed tunc aperte dolum
num genus quotidie illicil et suadet, ut delinquat. inierunt, cum falsos testes adducunt. Locuti sunt
Per lumbos voluntatem corporis designat titillan- vana : In Beelzebub ejicit daemonia [Luc. xi).
tem, id est carnis appetitum. 14 E(jo uutem t(mquam surdus non audiebam :

8 Afflictus sum
humiliatus sum nimis
et :
Et sicut mutus non aperiens os suu7n.
liugiebam a (jcmitu cordis mei.
H Scmpor quasi surdus sustulit Christus expro-
H Amictus sum et humiliatus ad pccnitentiam
brationem Juda;orum, et tanquam mutus, dicente
nimis, rngiebam, petens remissionem cura luctu.
Pilato : Mihi non respondes? {Joan. xix.) C Nihil po-
Al.ud est gomitus corporis, almd cordis. Gemitus
Q. test esse fortius, nihil egregius quam audire noxia.
corporis, propter res terrenas. Gemitus cordis, pro-
etnon respondere contraria.
pter sua peccata et aliorum.C Rugire autem, proprie
15 Et factus sum sicut homo non audiens.
belluarum est, leonum scilicet. A Vel afflictus sum
Et non habens in ore suo redargutiones.
et humiliatus nimiis miseriis ct calamitatibus pro-
H Sic tacuit Christus accusatus a Judais quasi
pter peccatum, ideo rugio.
non haberet quid pro se respondere deberet, exem-
9 •><? Domine ante te omne dcsideriwn meum.
',

plum tribuens homini, ut flagella pro Deo patienter

Et f/emitus meus a ie non est ahsconditus,
portare debeat, ideo non redarguit se injuste incre-
C Tale fuit dcsiderium ejus, ut ante Deum esse
pantes.
mereretur, Dominus enim quidquid non aspernatur,
16 Quoniam in tc, Domine, speravi :
amplectitur; ille enim gcmitus non absconditur a
Tu exaudics mc, Domine Deus meus.
Deo, qui pius est, ct pro animae liberatione persol-
C Ideo petitionem suam exaudiendam dicit, quia
vitur. Dictus est autem gemitus quasi geminatus
sc in Deumspcrasse confidit,taIissanctorum volun-
luctus, quia fit pro oxprimendo magno doloro.
tas, tale Hxa mente consilium, ut non cmolimento
10 Cor meum conturhalum cst : dercliqait me virtus
aliquo pra;sentistemporis,sed lantum dilectioneDei
mea
lumcn oculorum mcorum, ^'ipi^i^^"''
Et et ipsum )ion est D
mecxmi. 17 Quia dixi : Nequando supergaudeant -r mihi ;

C Nunc venit ad gravissimos dolores animi, de- i)iimici )nci :

cursis corporeis a;rumnis. Ideo conturbatum esse Et dxmi commoventur pedcs nici super ))ie maijiia
suum eum deseruit dicit ergo,
cor dicit, quia virtus ; locuti sunt.
Dereliquit me virtus mca, A quam habui antc pcc- H Insultarent inimici Christo gaudentes, si in
catum. (]ur vcro virtus me dcrcliquit, quia et lu- passionc humiliatus non surrexissct. Podes dicuntur
iiien, ctc. Lumen oculorum suorum non csse secum commoveri, id cst apostoli do fide ad infidelitalem
narrat. H Quia, postposito veritatis luminc, in tene- commoti.Magna locuti sunt Judaji dicentes : Si Fi-
bras decidcrat peccatorum. lius Dci cs, desccndo dc cruce {Matth. xxvii).
11 Amici mci et pnwimi mei. 18 Qu(mia)n C(jo in llagclla paratus :

Advcrsum mc appropinqnavcrunt ct stctcrunt. Et diilor mcus in conspcctu mC(^ sonpcr.

A Haclenus cuafessus cst quo3 patitur a se iulus. 11 Paratus cst Christus ad flagella suslinenda,
 : .

65 EXPOSITIO PSALMORUM. 16&

irucern, lanceam, hancmortem

fel, acetuni, ut per A luilionem Domini intueri possit : petentisquc sibi

;uo sancto sangnineprrpuntem populum liberaret. noxia dobcta diniitti.

t dolor meus, quasi dolere Christum dictum cst, TF. In finon p)-o lilithum.

loncc ejicerct suam victoriam in judicium contra Canlicuin Duvid.

luda^^os. Cln lincm quidsignificot,jam notum est.Idithum

19 Quoniam initfuUatem mcam ai))ni)itiaho Hebrseum nomen est, quod Latine dicitur trami-
^ Et ',
cogiUifio pro peccalo mco. signans eum qui mundi istius varicata vitia
litor,

sua puritate transcendit. Canticum vero humanae

A Ouoniam iniquitatem meam annuntiabo, id est

licut maledictimi Christus xubjncuit, ut nos a male- vocis divina laus Isctantis cst, quandoque el d^len-

licto orueret [Gal. iii). ita et peccatorem sc profi- tis, nunquam vcro poenitentis.
lelur, qui peccata nostra portnret. Kt cogilabo 1 Dixi : Custodiam vias meas.
Llogitabatonim ut clcmenti cogilatu humanigeneris Ut non delinquam in linfjuu niea.
delicla, qune sibi computavit, in semctipso pur- C Dixi,hoc est,apud me in cordc meo deliberavi;
garet. custodiam via^, noa dicit a criniinibus, quia jani
2<) hiimici auton mei vivunl ct confirmati sunt su- sanctus erat, scd a superfUiis verbis, quae raro po-
pcr inc: y> test vitare vcl continens, facilius enim culpatacen-
FA mulfiplicati sunt qui oderunt me inique do refugitur quam loquendo, II Vias, vero dicit
II Vivcnt inimici ejus, quia non sunt statim actioncs et verba.
di\ina ultionepuniti.Confirmatisunt inlegislittera, 2 Posui ori inco custodiam :

in qua spiritalitor nuntiatum non intellexerunt. C Cum advcrsum me.

consisteret peccator
Vel ronfirmati sunt in malitia. Multiplicati sunt in C Dicilureos esse ostium liugua3, etbene illa clausa
amplitudine seminis, qui oderuntChristum inique. salvabitur si ejus janua custoditur. Dum consistit,
H Et certenonralionabiliter, sedinique odorunt,qui peccator. H id est diabolus, qui in&tigatoresteorum
in hac littera semen suum, ceu astra coeli niuUipli-
qui sancLis insidiantur. A Siiui vero a bonis annun-
cari credebant. tiundis propler culumniutores verborum meorum.
•^i Qui retrihuunt niala pro bonis detrahebant milii:
3 Obmutui et humilialus sum, et silui a bonis :
Quoniam sequebar honifatem.
Et dolor meus renovatus est.
H Retribuebant mala pro bonis, quia atTerentom
H Obmutui, ne cum litigantibus mecum litigarem.
dulccdinem vitae ajternae acelo potaverunt et felle.
C Humiliatus autem signiflcat humi prostratum
Detrahcbant mihi dicentes: Alios salvos fecit, se-
contra eorum improperia siluisse. Siluit a bonis,
ipsum non notest salvumfacere(.Va/</i. xxvii). Quo- j- ^ . , .

quia malorum mos est.quamvis novaaudiant,nuI

,
i
*. .. r . ,
niam sequebar bonitatem, ut implens voluntatem c .'
, , , . , , ,

_ .
.
' . .

latenus acquiescant.Dolor ejus renovatus est,id est

Patris. pro vita populi susciperem mortem.
dolor pietatis, quo bona tacuit malis auditoribus.
22 yon derclinquas me, Domine :

A Dolor enim qui fuit in loquendo, a quo quievit

Deus meus, ne discesserisa me.
silendo, renovatus est ex silentio, quo negavitcon-
H Non derelinquas me, inquit Christus, cum pe-
servis cibaria vitffi et verbum Dei.
netravero profunda inferni. C Vel hoc petit poen'*-
4 Concaluit cor meum intra me :
tens, ut non conversus relinquatur a Deo iterum
Et in meditatione mea exardescet ignis.
peceare. Nec ctiam a me discedas, quia necesseest,
absenle te rectissima via semper errare. C Concaluit (dixit) cor meum, id cst ab omni
23 Intende in adjutorium mcum parte succensum est. II A recordatione delictorum

Domine, Deus salutis meoe: propriorura. G Intra me, in homine interiore, ubi

H Inlende ergo dicil in adjutorium. Quia graves ratio tacite loquitur. Et in meditatione mea. HQuid
sunt pugnafi carnis, tu intendeinadjutoriumrneum, meditaris? Islud inquam qualiter illum ignem rcpe-

et eslo noljis salus in tom[K»re tribulationis. CEccc rire possim, scilicet sancti Spiritus qui peccata

regula pocnitentis implcta est, qui gratia Deisesal- consumit et illuminat inentem. A Vel quia vidi ex
vatum exsultat. p. orani parte pericula, et loquendo tsicenda, et tacen-
do loquenda, coepit cor meum inquietum esse, et
orar:o ex ps.\l. xxxvii.
calore fervere divino
Emitle salutare tuum in infirmitatibus nostris,
6 sum in lingua mca :
Locutus
vulnerura cicatricumque mortalium. potentissime
Nolum fac mihi, Domine, fincm meum.
Medicator, ut omnem gemitum doloremque no-
CProclamavitProphcta conscientiae lingua veraci
slrum coram te deplorantes, valeamus evincere in-
Domino, qui siluerat prius dolosis inimicis. Petit
sultaliones adversantium vitiorum. Per Dominum
ergo, meditatione cf;ternorum accensus, ut finem
noslrum Jesum Christum, etc.
3uum noverit, id est Salvatorem. Ipse enim noster
PSALMUS xxxvir. finis est, ad quem pervenisse, vita est. II Non
ARGU-ME.NTUM P»AL. XXXVIII. enim istius vit^o finern qupnrit sibi notum fieri

CVoxjusti contra inimicos utilitor taccntis ct Propheta, sed illum,in quodeslructa morte Christo
petentii cognof-cere vita; sua; finem, si forte incar- jungatur.
 1G7 S. BKUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 468
G Fd numerum (berum meorum. Quis esl? A esse memoratur, ubi nihil est nisi perfectnm. AC
Ut sciam quid desit mihi. Dicit verosubstantiam non ab Adam contractam,
C Deinde desidnrat Prophelascircnumcruin dio- aut temporalium rcrum, sed bona3 conscientiae pos-
rum,id est ut evidentius apparerct, si Christi con- sessionem illa apud Deum est, apud homines non
;

spectum corporeis oculis mcreretur aspicerc. Addi- est, quia ab eis non videtur.
dit, ut sciam quid desit mihi. Revera deesse sibi 12 Ab omnibus iniquitatUms meis erue me :

judicabat ad vitam, si ejus non meruisset videre Opprobrium insipienti dedisti ms.
priEsentiam. H Quod autem non de suis diebus haec H Petit eruereab iniquitatibus praeteritiSjpraesen-
loquatur, sequentia docent. tibus et futuris. CSanctusenim viropprobriumerat
7 Ecce incnsurahiles posuisli dies mcos : stultis, quia sibi dissimilem rcspuebant. Sola enim
mea tanquam nihilum ante te.
Et substanlia ea scelerati laudantquaevidenturhaberecommunia.
H Secundum veterem hominemrusque nuncfue- A Quia omnia, quee hichominescupiunt, dico vana,
runt dies mensurahilcs, hoc est suh jugo pcccati. ct ignorare avaros cui congregent et thesaurizant,
Nuncnovo dosidorio unum ffiternum immensurabi- dcrideor ab cis, et facis me opprobrium insipienti
lem diem appeto, quem Abraham vidit et gavisus avaro. Et quamquam me sicdelirarediceret, tamen
eslUoor?. viii),in quo alibi hortamur laetari,in quo r, obmutui.
Deus Dominus illuxit nobis [Psal. cxvii). C Merito 13 Obmutui^r et non aperui os meum: quornam
substantiam suam dicit nihil csse ante Deum, qua? tu fecisti:
Adam peccante damnata est, cui nisi aliquid divi- Amove a me plagas tuas.
nitas contulerit, de propria substantia non habct C Obmutui, scilicet in salubri silentio, quod
quod pra5sumat. A Dicitvcro ante te,id est in com- ccelestis largitas concessit. Quoniam tu fecisti,ipse
parationeadtuam substanliam,vclantecognilionem utique fecit, qui patientiae dona dedit. Plagae sunt
tuam, et in cognition.e et illuminatione tua. Ante correptiones, quibus pro nostris peccatis verbera-
homines enim aliquid videtur, sed ante te,tanquam mur, ipsas desiderat sanctus vir a seamoveri, quae
nihil in comparatione fcternitatis. culpis debebantur commissis.
Ferumiamen univcrsa vanifas : 14 A fortitudine manus tuoe ego defeci:
Omnis honio vivens. Diapsalma. In increpationibus proptcr iniquitatem corripuisti
C Vanitas enim (sicut ssepe diximus) mutabili- hominem.
tatomsignirioat,quam omnishomoprnctor Christum C Fortis enim manus graviter flagellat, et ne-
suslinet, qui hac carne vcstitus est. lutelligc vero cesse erat qucmlibet illum deficere, quem manus
non mutationom corporis, quam etiam Christus excelsa percuteret. H Incumbente etiam manuvin-
sustinuit, sed mentis instabilitatcm. C dictff", virtus delicti deficit, utPaulus ailapostolus:
9 Vcrumlamen in imagine pertransit homo : Gum infirmor tunc potens sum (// Cor. xii). Incre-
Sed et frustra conturbatur. patur omnis homo propter iniquitatem, quem pcr-
CVcrumtamcn inimaginepcrtransithomo. Imago dere non vult divina majestas.
Dei est illa conditio, quam homo suscepit, quando 15 Et tabescere fecisti sicut araneam animam ejus:
dictumes!:Faciamushominemadimaginemnostram Verumtumen vanc 'r-conturbalur omnis homo. ',

{Gen. i). Et benc dixit : 1'rustra conturbatur, quia Diapsalma.

puritatcm mcntis pordunl,qui dosideriis temporali- H Tabcscit anima, cum caro luxuriis et concu-
bus occupantur,hoc est enim conturbari a puritatc pisccntiis refrenatur. Est enim tabcscere, obstupe-
mentis in actibus sseculi deduci;ethocfrustra,quia scere de anterioribus delictis. IUe vero qui ea agit,
sine utilitate, imo cum damno anima. quae mundana; vanitatis sunt,telastexitaraneae,hoc
10 Thesaurixat : est die noctuque in opere vano vacat, ot non utilia
Et iijnoral cui contjregabit ea sed dissolubilia ct corruptibilia operatur. Sed quia
H Sffipc euim plerifiuc thesuurizant elcongregant Prophcta animam ccu arancam tabesceredicit, hoc
mulla. (lu.T aut desidia liliorum perdit, aut fiscus est intolligendum, utadtantam subtilitatem afflicti

occupat, aut diripiunt alioni, Beatus autem est ille

pj anima vigiliis et ojjsocrationibus pcr abstinonliam
qui ibi thosaurizat ubi audire mcroalur : Quandiu deooquatur, ut instar filorum illorum deducatur,
fecistis imi ex minimis istis, mihi fccistis {Matth. scilicet ut nihil crassumdurumve peccati conlineat.
xxv). IJbi fures non furantur, ncc clTodiunt Qui in va)iitatibus vivit, vanacsl ci et non utiHs hajc
[MiUlh. vi). mundana conturbatio, Sed et quiinDeo vivit.vana
H Et nunc qux est e.vspectafio mea, nonne Do- cst ei et non utilis hac mundana conturbatio.
minus? ^G E.vaudi orationem meam. Dominc et deprccatio-
Et suhstantia mca apud te est. ncm meam
C Et nunc quaJ est cxspectatio mca? nonno Do- Aurihus pcrcipc lacnjmas mcas.
ininus?pronuntians sibi essc exspectationeniDomi- 17 Ne silcas quoniam advena ego sum apud te :

numChristum.nccincaducisdosidcriisaliamhabPre Et peregrinus sicut omnes patres mei.

se pr.Tsuniplioneni, nisi illum snluin. Substan- C Prius ilaque orationem dixit. post deprecatio-
(la, in bonuni partem dicit, quto ante Cbristum noni. Oratio cst oris ralio, quam proni referimus,
 :

iby EXPOSITIO PSALMOUUiM. 170

vota nostra pandontes. Doprecatio est frequens ot X rcm.Et clc lulo fecis.C Nam si«ut lutus laci fotidus
assidua supplicalio, qu;o ab imo pccloris proferlur ost atquc gravis, ita et hominum dclicta limosa

arcano.Addidit lacrymas,qu.T violontffi sunt semper sunt ot fotoribus horrcscunt. H Undc de luto fecis,
in precibus, ct ad clementiam medicinalem addu- id ost tcrronis desidcriis. Vcl, Iacus,profundum in-

cunt animum miscrantis. fidelitatis ; lutus, desideria carnalia.

C Ne sileas dixit, id est audiam te dicentem : 3 Et statuit supra petram pcdes meos:
Dimissa sunt tibi poccata. hicola vero dicitur qui Et dircxit grcssus mcos.
lerram colit alienam ad tempus.sicut omnes sancti H
Statuit supra petram, id cst super Christum.
in isto sneculo constituti .H Quia et illi, dum orant Podes meos, sensus meos. Et dircxit gressus meos,
in corporo, poregrinabantur a Domino (// Cor. v). id ost sensus bonorum operum dirigit Ecclesiae,
C Omnes enim a divina civitate nos peccatum fe- quia unusquisquc pcr se tortuosus est, nisi diriga-

cit extraneos. et in ista regione tenuit captivos. tur a Christo. Dircxit igitur grcssus nieos, ne ad
Omnis etiam quirecipiturina^tcrnam beatitudinem, eum veniens, post tergum respicerem ad terrcna
peregrinus dicitur, quia incipit essc ubi non erat. qua; reliquissen. Vel, pedes, afTectus ;
gressus,
Peregrinus dicitur, quasi pergens longius. A Vel, opera sunt.
Deum est in fide et charitate. C Addit omnos, ne 4 Et immisit in os mcum canticum novum :
B
quis ab hac conditione putaretur exceptus. Carmen Dco nostro.
IS Remitte milii ut refriyerer, priusquam aheam : H Et immisit in os meum canticum novum. Lau-
El amplius non ero. dem utique suam, quia novus homo venit in mun-
C Merito ergo se refrigerari de securitale regni dum, et novam legcm dedit mundo. Carmen, C id
coelcstis pctebat:qui tanti desiderii calore flagrabat. est laudom carminuni legc compositam.Dco nostro,
Addit priusquam eam,id est antequam deistaluce H ut jam non sonos turpes et theatrales concinam,
discedara.Amplius non ero, scilicet in hoc mundo, sed in Dci viventis hymnis pcr harmoniam Novi
vel non ero post mortem,si hic desinas subvenirc, Tcslamenti delecter.
quia non est esse, in aeternis afnictionibus perma- 5 Vidcbunt multi et timebunt
nere. Merito ergo dicebat sc non osse, si sc intel- Et spcrabunt in Domino.
lexisset non habere cum electis portionem. A quia H Videbunt multi annuntiatum venisse,et multa
illi soli sunt qui immutabiliter in Deo beati sunt. mirabilia fecisse, et timebunt, quia se intelligunt
Qui igitur in infeinosunt.incomparationeilliuscsse peccatores. Et sperabunt,ut eis pristina delicta re-
non sunt,quia in a;terna corruptione et dolore non mittantur.
finiendo sunt. 6 Beatus vir cujus estnomcn Domini spes ejus :

OBATIO EX PSAL. XXXVIII. Et non rcspexit in vanitates cl insanias falsas.

Custodi, Domine,viam nostram.ne delinquamus H Beatus vir, felix illa anima firmam
quaj habet
in lingua, ut in meditationibus nostris spiritali fldcm, et spem directam in Christo. C Spes enim
igniculo ardescente, ea thesaurizemus in sa;cuIo, dicta est, quasi slabilis pcs. llle enim habet spem
quae te tribuente capiamus in coelo. Per Dominum nominis Dei firmam, qui solum Dominum avidus
nostrum Jesum, etc. concupiscit, non tcmporalia. Vanitas est a sancta
religione subita varictate mutare. Insanias falsaa
PSALMUS XXXIX. sunt, saxis dcum formassc ; dictaj insaniaj, quia
ARGUMENTU.M PSAL. XXXIX.
mentem fallunt ; H et omnia pro quibus homines
C Vox Ecclesise gratias agentis, quia de mocrore insaniunt ut peccent.Quaenominat Apostolus opera
mundi liberata est, ipseque Dominus sanctam in- carnis [Gal. v) ; insaniae falsa^ sunt, quia fallunt.
carnationem et justitiam sua; praidicationis expo- 7 Mulla fecisti, tu Dominc Dcus mirabilia tua :

nens, Patris auxilium deprccatur. Et coyitaiionibus tuis, non cst qui similis sit tibi.
TT. In finem psalmus David. 8 Annuntiavi et locutus siim :

C SjEpe diximus per finem, et David Christum Multiplicati sunt super numerum.
Dominum significari,cui psalmus iste aptandus ost. n H Multa fecisti,narrat Prophcta divina miracula.
1 Exspeclans exspectavi Dominum : id estostendistipatribusnostrismirabiliatua multa.
El intcnditmihi. Non est qui similis sit tibi : G Nunquid tale est,
11 Exspectans, vox Ecclesia?. Dicit se exspectare ignitis facibus in theatro ludcre, quale fuit in ca-
Dominuminpromissionibusprophetarum,quiapra;- mino ignis tribus ambulasse {Dun. iii)?
pucris
videbat Prophcta per Spiriturn simctum Christum A Prospicis in funo ainbulantemciuasi mira facien-
venturum in carne. II Et intendit mihi, per splen- tem,attendc Pctrurn nostrumnonfuniambuIum,3ed
dorem Evangelii, in quo me illuminavit. ut ita dicam mariambulum {Joan. xxi). Haec mira-
2 Et exaudivit preces meas : cula fecit Dcus ipsa intuere oculo fidei. Non est
;

Et eduxii me de lacu miscrix ct dc lulo feris. qui similis sit ei.

H Et exaudivit preces meas, quia ip«f; mihi iri H Hucusque crcdentium populus locutus est.
Novo Testamento refulsit. Et eduxil me de Iacu,in Hinc ipse Dominus ad Patrem ita exorsus est.
quo iinmersa cram, cum sirnulacra niuia adora- Annuntiavi, diccns : Pcenitentiam agite {Matth.iw^j,

P.\iuoL. CXLII. 6
 171 S. BRUNOiNlS HEhBlPOLEiNSIS EPiSCOPI. 172
C Locutus sum,scilicct cum inlcr nos conversatus A {Luc. ii.) IJ Veritab et salutaris Christus cst, qacm
evangelizavit. Multiplicati sunt supcr numerum,// prajdicant sancti. G In congregatione quoque den-
Judaei in malitia sua foris numerum sunt, quia sissima veritatem dixit Christus, quando Isaite
non sunt digni numerari innumerojustorum.HAC librum accipiens et legens, dixit : Hodie impletaest
Vel peccatores, quicunque danmandi, etiam Chri- ha;o Scriptura {Luc. iv).

stiani dicti sunt supcr numcrum salvandorum, id 15 Tu -r autem ',

Domine, ne longe facias mise-
est extra. rationes tuas a me :

9 Sacrificium et oblalionem noluisti Misericordia tua et veritas tua semper suscepe-

Aures autem perfecisti mihi. runt me.
H Patrcm sacrificium, quia ve-
Dicit noluisso C Narratis sanclis operibus, ad passionis sua;
niente Domino cessabant sacrilicia Judaeorum. Au- gloriam redit, ubi merito Patrem precatur, ue
res autem perfecisti mihi, id est ad obcdiendum longo ab eo facial misericordias suas. Misericordia
Patri.C.Velsanctam incarnationem ejus significat, cnim fuit, ut humanam naturam vitio sauciatam
in qua Patri obediens fuit usque ad mortem, et in praevaricatioais sua incarnatione salvaret. Veritas,
qua sacriflcium et oblalionem etholocaustum Patri ut resurrectionisbeneficio sederet ad dexteram
acceptum pro pcccatis omnium obtulit. Patris. Susceperunt me, scilicet ad gloriflcandum.
10 Holocaustum et pro peccuio non postulasti IG Quoniam circumdederunt me mala quorum non
Tunc dixi Ecce venio : est numerus :

\\ Holocaustum autem pro peccato non tibi pla- Comprehenderunt me iniquitates mese, et non
cuit, nisi memetipsum pro totius mundi delictotibi potui ut viderem.
sacrificium exhiberes. Tunc dixi:Eccevcnio,idest, C Dicit de membris suis, quorum ipse caput est,
assumam carnem in qua patiar. se circundedisse mala, ut se pati profiteretur, id
11 In capite libri scriptum est de me ut facerem quod turbafidelium sustinebat, necesse numerum,
voluntatem tuam. scilicet apud homines.Addit comprehendere se ini-
Deus meus, volui et legeni tuam in medio cordis quitates,DominusenimSaIvator nec mala perpetra-
mei. vit, nec iniquitatibus patuit, sed hoc a parte mem-
H A C In capite libri seriptum est de me, in brorum dixit, a quibus talia sustinetur. Pietatis
libro isto Psalmorum. In capite de se dicit esse enim nostri capitis fuit ut qui de se multa dixerat,
scriptum, cum dicitur : Beatus vir qui non abiit, de fidelibus faceret mentionem. H Comprehende-
etc. H Vel in Evangelio : humanum genus iniquitates, id est originale
In principio erat Verbum. runt
Vel in capite libri peccatum, ex quo pullularunt iniquitates. Et non
Vcteris Testamenti, ubi dicitur :

A In principio, id est Filio crcavit Deus, etc. Vo- C potuit ut viderem,quia lux veritatis fuit abstracta.
luntatem Patris fecit quando desccndit de ccelo. 17 Mulliplicaix stint super capillos capitis mei :

Volui ut provitaomnium mortem sustineam.CLex Et cor meum dereliquit me.

divina in medio cordis ipsius fuit, dum in lege C Multiplicata est ipsa iniquitassnpcr capiIIo?,id.
Domini meditabatur die ac nocte. cstsupcrgenushumanum.CCornosveroderGlinquit,
12 Annuniiavi justitiam tuam in ecclesia magna : quanto peccatis homo aeger profutura non appetit.
Ecee labiamea non prohibebo Domine, tu scisti. II Vel quando homo peccat, cor suum non habet,

C Bene nuntiavit justitiam, dicens:Non sic impii ut cum David dixit Invenit servus tuus cor suum
:

non sic. In ccclesia magna, id est in toto mundo {llRcg. VII).

diffusa.Non prohibuit labia sua, qui non dcstitit 18 Complacent tibi, Dominc, ut eruas mc :

praedicandoadmoncre populum perfidorum:in qua Domine, od adjuvandum me ?'cspice.

parte testem Patrem invocat, quia nulla pericula C Complaceat, id est, comiter placeat, concordia
timuit. H Labia quoque Christi, sancti sunt non ; hic Trinitatis ostenditur. Nam
quod placet, Patri, hoc
prohibct illos pra;dicare,sicut sanctus Paulus dicit, tibi, ut sanctam
FiIio,hoc ct Spiritui sancto. Addit,
verbum Dci non est alligatum (// Tim. ii). Trinitatem unum Deum csse cognosceres. Domine,
13 Justitiam tuam non abscondi in corde meo : n ad adjuvandum me rcspice, ut intelligamus conspe-
Veritatem tuam et salutare tuum dixi. ctum cjus noslrum prxsidium esse aliler enim li- ;

C Justi voluntas, est cum potcst prodesse ; non Ijerari non possumus nisi nos Divinitas clementer
abscondere veritatem,quod Dominus Salvator fccit, respiciat.
quoniam turbas incropabat, argnobal iucrcdulos, 19 Confundantur ct revercautur simul :

II Veritatem tuam dixi, (juia vcrax cs. Et salutare, Qui quivrunt animam tncam ut auferant eam.
quod salus cs omnium. C Confundaulur, di.xitjid estmirabilium conside-
14 ^on abscondi misericordiam iuam ct vcritatcm rationc turbcntur. Et revereantur, hoc est resurre-
tuam : ctionis gloria corrigantur, ut illum confiteantur
A concilio multo, Dcum-,(iuomdudum putaverunt occisum. Simul, id
C Non abscondit miscricordiam Patris cura di- cst quot persequcbantur Christum. Qui qua;ruHt
xit:Si cum vos silis maIi:noslis bona dala daroli- aniiiiam,ad nuntom ut auferant cam, id estquicoa-
;

liis vestris, quanto magis Pater vester cccleslis? tendunt a corporc meo segregare eam in mortem.
173 EXPOSlTiO PSALMOHUiM. 174

20 CoHvertanlur relrorsum cl revereantur :

A PSALMUS .\L.

Qui volunt mihi mala. AUGUMKNTU.M PSAL. XL.

C Vox Christi retrorsuni, hic in bonam parlcni C Vox Prophetae bcatum prifidicantis elemosynae
redeant in bonum,qui maiuni cursum ha-
dicit, ul largitorem; ct de passione ac resurrectioneChristi.
buerunt. Qui cogitant mala mihi. C Significant Ju- TT. In finem psalmus David.
da?oruui improbas vohmtales, quce malce non crant C Titulus istc jam notissimus cst, sed magnificat
Domino, sed suis auctoribus. Cogilatio, dicta slCOu- hunc psalmum, quod in qundragenario numero
ijitundo seu coyendo. H Non solum qui dicunt vel noscitur collocatus; qui calculus emundalioni et
faciunt, sed etiam qui volunt mihi mala : humilcs purificationi frcqucnter aptatur.
sequanlur me. qui superbc pra;ibant. 1 ~ ct paupercm
licalus qui inlelliijil super eijcnum ',

21 Feranl confeslim coufusionem suam. mala libcrabit eum Donwius.

Di die

Qui dicunt mihi : Eucje, euge. A C Beatus qui intclligit, id est ut etiam non peten
C Ferant dixit, quasi pondus immensum; confe- tibus pauperibus offeratur elcemosyna. Nam qui
stim, ut peccare ca?perint, ne longius progrediendo pctcnli tribuit, bonum opus efficit; quivero tacen-
peccatis periculosius graventur.Confusionem suam, tem pauperem intelligit, bcatiludinem sine dubi-
id est cogitationem pravam, veritate convictam.Qui P tatione conquirit. Quem Dominus liberabit in die
dicuut mihi Euge, hic falsos arguit laudatorcs,qui
: malo, id est in die judicii, qui malus dics dicitur
adulando plus nituntur decipere quam possint vilu- malis, qui peccatoribus tunc debita pocna persol-
perationibus sauciare. H Duos quippe hostes habet vitur.
Ecclesia, adulationes et blasphemationes. A Duo 2 Dominus conservet eum et vivificet eum : et bea-
enira genera hostium maxime cavenda sunt, scili- ium faciat eurn in terra :
cet qui bona di^unt malo animo, de quibus dixit su- El non tradat eum in animam inimicorum ejus.
pra qui volunt mihi mala: et qui uuila dicunt,
: C Conservet, dixit, id est intcr mala saeculi perire
dolose laudando, de quibus hic. non sinit, sed ad suam gratiam perducit. Vivi pro-
22 Exsultent et Uetentur super le oinncs fjuwrcn- pric dicuntur, qui se a Christiana fide non divi-
tes te : dunt. Et bealum faciet, utiquc in rcsurrectione,
Et dicant semper : Magnificetur Dominus qui di- cum eum in dextera collocabit, et in patriam bea-
ligunt salutare tuum. torum admitlit. H Et non tradat in manus vel ani-

C Exsultent, scilicet jusli, et laetentur in gaudio mam, id est, in potestatcs diaboli,qui credulitati
aeterno, Super te, H id est in Christo. C Qui dili- nostr.-c semper inimicus existit. A H Vel in terra,
gunt, id est qui me spiritali charitate pcrquirunt. i(l est ccclesia, vel etiam hic viventem in spe.
IJ Magnificetur Dominus in membris, niagnificetur C 3 Dominus opcra fcrat illi super lectum doloris
populus sanctorum et gloridcatur in eis Deus.Unde ejus.
dixit : videant operavestra bona, et glorificent Pa- Universum stratum cjus versasti in infirmitate
trem in ccelis (Matth. v). A Isti igitur qui Christum ejus.
diligunt salutare nostrum, semper dicant euge, : H Opem ferat illi, hoc cst adjutorium praestst
euge, non ut mali, me laudando, sed te Patrcm illi, in lccto doloris, id cst in infirmitatc carnis, qui
magnificando in me. in delcctationesua quasi quodam lectulo saucia-
23 Eyo autem mendicus sum et pauper tur. Stratum ejus, corpus hic pro stratu accipitur.
Dominus sollicitus est mei. CQuod hic diversis calamitatibus versasti, inquic-
H Egenus dicilur, qui aliquid habot et aliquo in- tasti ct afflixisti, ut a^ternae beatitudinis recjuiem
diget; pauper qui nihil habet ; inops, id est sine consequatur, sicut factum cst in Job.
opere. C Pauper dictus Dominus de nostro; dives 4 Ego
dixi : Domine, miserere mei :

de 3U0, qui idfto indigentiam humanitatis assum- Sana animam meam, quia peccavi lihi.
psit, ut abundantia; suk nos faccret csse parlicipcs. C Exclama Propheta pie trepidus, ut ipsc mise-
A Sed vide pauperum consolationem, Dominus sol- ricordiam Domini consequalur. Sana animam,
licilus est pro eis; securi sunt. n omne enim pcccatum morbus est animarum, quo
24 Adjutor meus el protector mcus tu es crescente salus interioris hominis dissipalur. II Vel
Deus meus ne lurdaveris. hic Propheta immtitat ordinem, et deinceps in per-
C Adjutor et protector cum dicit, ostendit patien- e^ona Chrisli lotjuitur, qui animam populi sui sanari
tiam diveraarum passionum. L'nde et ipse psalmus a peccato pctit.
fecit initium, qui est eodcm fine concluditur; qua- 5 Inimici mei dixcrunt mala mihi :

propter totus virtuti patieutia; merito deputatur. Quando moriciur et perihit nomen ejus.
ORATIO EX PSAL. XXXIX. C Inimici vero dixcruiit rnala in passione Christi,
Exspectatio tuorum unica lamulorum Deus, qucm quando falsa locnti sunt. Nccessc non erat ut im-
venturam in mundum caput libri principalis edo- pii mendacia cogitarent, qui diabolo auctore fre-
cuit, insere, precamur, legem tuam in medio cordis muerunt. Quando morietur, verba sunt demcntinm
noslri, ul tuas ju&titias nuntiantos, ab iinminenti- Judfcorum, ut Caiphas ait Expedit ut unus
:

bu3 periculis oiuamur. Qui cura Patre, etc. moriatur pro populo (Joan. xi). Poriit nomen
175 S. BRUNONIS IIFJIBIPOLENSIS EPISCOPI. 176

ejus, sed ipsis utique qui ci crcderc noluciunt. A cis, Kciiicet A Judfjeis.Quod factum nunc cernimus;
6 At si ingrediehatur ut vidcret vana loquchalur habct eniii) una littera, ei ; alia eis.

cor ejus 12 quoniam voluisti me :

In hoc cognovi

Congregavil iniquitatem sihi.

Quoniam non gaudebit inimicus meus super me.
C Tcmpus illud Dominica? passionis exponit, C In hoc cognovi, dilectioncm Patris ostendit se
quando Judas non ad venerandum Dominum, sed in hoc cognovisse, quia gloriosa est resurrectio
ad prodendum dolosus intrabat. Vana loquebatur sccutura. Quoniam voluisti me, subaudis glorificari
populus Judffiorum, quando dc illius morte crude- et exaltari. Quonian non gaudebit inimicus, hoc

liter tractavit. H Congregavit cor ejus iniquitatem erat quod dixit, quoniam voluisti me, scilicet quo-

(dum rerum Dominum scelerata coliors crucifigere niam inimicus super eum gaudere non est per-
decrevit) sibi, dicendo : Sanguis cjus super nos missus.
(Matth. xxvii). 13 Me autem propter innocentiam suscepisti :

Et confirmasti nie in conspectu tuo in seternum.

7 Egrediebatur foras :
H Maxima innocentia est, cum justus pro impiis
Et loquehatur in idipsum.
8 Adversum me susiirrabaut omnes inimici mci :
moritur. C Et nulla se contentione defendit. H Pro-

P pter quam innocentiam devicta morte a Patre in

Advcrsum me cogitabant mala mihi.
coelestibus susceptus est et confirmatus est in ajter-
C Egressa est Ibras, ab arcano recto fidei plebs
num.CCujus potestas ccelo terr.-eque imperat, cui
Judaica, qu£E intus stare non poterat, quia incre-
dulitatc fidci afidelibus discrepabat. Loquebaturin
omne genu flectitur coelestium, terrestrium, et in-

fernorum (Philip. ii).

idipsum, scilicct vanitatis, id cst infidelitatc quam
1-4 Benedictus Dominus Deus Israel.
introibat averitatis sinu exeundo; loqucbatur vana
A s/eculo ct in sseculum : fiat f\fit
et falsa, et ita loquebatur in idipsum quod ingres-
C Dominus autem benedictus cst, et si omnea
sus dolum et fatsum, qux ingressus
fuit; scilicct
fuit. Malus ingrcssus, malus cgressus.
tacent, quia ille omne bonum non tanquam extra-
neum suscipit, sed ab ipso egreditur. A saeculo, prae-
C Susurralio parvissimus sonus, sineque
est oris
aliqua vocis distinctione confusus sermo, tractus ab
sentem mundum signat; et usque in saeculum
futurura vult intelligi, ubi jam omnia selerna con-
apibus, quarum vox prolata susurrus est; quod
sistunt. H Addit : Fiat fiat, hoc est quod Hebraei
inter iilos evenit qui ore invicem in auribus mur-
murabant. Omnes inimici,
dicunt : Amen, amen.
id est supradicti Judaji,
ORATIO EX PSAL. XL.
qui semper cogitabant contra Dominum mala.
Nostrorum peccaminum mitis indultor, qui di-
9 Verhum iniquum constituerunt adversum me :
C gnantor insinuas effugere dicm malum, si mise-
Nunquid qul dormit non adjiciet ut rcsurgat?
ricordia subscquatur egenum, fer opem, quaesu-
Verbum iniquum, quando clamabant Pilato Si
mus, doloribus nostris, ut dum carnalia delicta cla-
:

hunc dimittis, non cs amicus Cssaris {Joan. xix).

mcntcr arguis, medicinam anima? placabilitcr lar-
Constituerunt, id est diffinierunt. H Dicentes Tu
giaris. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
:

accipe eum et crucifigc. Nunquid qui dormit, C au-

elc.
diant Jud«i, audiant ct liajretici illura qui dormit,
PSALMUS XLI.
ipsum sibi adjicere protinus ut rssurgat, dicentcm :
AnCUMF.NTUM PSAL. XLI.
Potestatcm habeo ponendi animam meam, et ite-
H Vox fidelium Dominum desidcrantium, C ani-
rum sumendi eam (./oan. x). Putabant enim Jiidau
majquc sujb dicentium, nc Deo adjutore in hoc sae-
quod,si eum occiderent, non rcsurgeret.
culo turbetur.
10 FAenim homo pacis mcx in quo speravi qui ede- TT. In fincm intcllcctus tiliis Core.
hat panes meos C Filiis Core. Core Hebraice dicitur calvaria.
Magnificavit super me snpplanlationem. Calvaria vero locus est ubi Dominus crucifixus est.
C Hominem pacis, dicit Judam, qui
osculum illi
Quapropter filii Core merito dicunlur qui gloriosum
pacis dedit,quando eum tradidit. In (juo spcrabam, trophanim ccelcstis regis, id est signaculum crucis
^
id est in quo spcrare putubar.qucm ante^iuam na suscipcre meruerunt. Et ideo psalmus hic homini
sceretur cagnosccbam. Magnilicavit, quando, igno- convenit Christiano, qui amore Domini et flamma
rantibus quis essot eis, eum ipse monstravil. Dominica' charitatis accenditur. de qua re hic pri-
11 -r Tu autem, Domine, miserere mci ',
nuis psalmus est, tjuem octogesimus tertius et cen-
Et rcsuscila mc et retrihnam ci. tosimus tricosimua tortiiis subsequitur.
C Tu autem, Dominc, humanilas rogat ibi hoc 1 Qucmadmodum desidcrat cervus ad fontcs aqua-
quod alibi divinitas pollicetur, dicens Solvite tem- : rum :

plum hoc, et in triduo susoital)0 illud {Joan. ii). Ita desideral anima juca ad tc, Dcus.
Resuscita me, II sciliccta mortc, Patcr, Filium. Re- C Ouemadmodum dosidcrat cervus, non immerilo
tribuam ei, quod faclum esl cum intcritus dobitus hoc animal comparatum cst fidelibus; est cnim
occupavit Judam. Anticipavit ultio Judam, cum prinio innoxium.doinde veIocissimum,tertio siticu-
eum interilus dcbitus sugillavit. Vel rctribuam losur.i. U C Serpcntes naribus trahit, quos ut vora-
 ; : :

177 KXPOSITIO PSALMOaUM, 478

rerit, ffistuante vcneno ad fontem festinat. C Hoc A 6 Quare tristis cs anima mea ?

los adnionct, ut quando vcncna haurimus antiqui Et quare conturbas me?

;erpeutis,adfontemdivina;misericordia3festinemus. C Loquilur filiusCore, id est filius crucis,dicens
''ons enim semper irriguus cst Christus ;unde non ad animam suam : Quare tristis cs,id est,quare me
lixit ad fluenta, quia siccari possunt ; fons autcm tua afflictione conturbas ? necesse est enim, ut te
sempcr fluit. H Homo ergo Ecclosiai, qui diu in tristis ac mcosta, infirmitas corporis mei turbetur,
ictu venenoso degebat,cum hunc gratia Dei videns dicam tibi salutarc rcmedium.
lerelinquore cupit,clamat, qucmadmodum, etc, ul
7 Spcra in Deo quoniam ^sj^ adhuc \ confilebor illi
pffnitentia ablulns,gloriam Dei videat.
Salutare vultus mei et Deus rneus.
2 Siticitanimamea-^ adDeum))^fortem:vivHm:
\
8 Ad meipsum anima mea conturhata est :

Quando venium el apparebo ante faciem Dei'? Propterea mcmor ero tui de tcrra Jordanis et
H Sitivit anima mea, non ad mortua simulacra, Hermonim a monie modico.
led Vivo ego dicit Dominus
ad illum qui dixit ;
C Spcra in Deo, quia spes ejus omnia commutat
Ei-ech. xxxiii). C Quando veniam, quia tunc mani-
in melius. Ne fortc autcm dicat anima Quomodo :

estus apparebit, quando nos in judicio suo miseri-

possum sperare ineum, dum mihi mea infirmitas
•ordiler inspexerit.
^ H Vel quando vemam, quancio n ^ . i^. ,
-a u
1 1•• • , -1 1 , " obsistit? Dicit Fihus crucis, id est, homo carnem
*.

Tit tempus.ut cumsanctismclaritatetua te videam

crucifigcns cum vitiis et concupiscontiis {Gal. v) :

Joan. iii), et ita ante conspectum divinitatis appa-

rcppondebo animoe sucT. Confitebor illi, id cst, de
'ebo, te videns sicuti es, quiaEcclesia vult dissolvi
peccatis meis pocnitentiam geram ut tui devotione
i corpore, cl esse cum Christo [Philip. i).
impediri non possim.Sed cui confiteris IUi qui est :

3 Fuerunt mihi lacrymx mex pancs die ac nocte :

salulare vultus mci,hoc est Christus.
Dum dicilur mihiquotidie : Vbi est Deus tuus?
II Tiirbalum dicit animam suam ob recordatio-
H Quomodo potest de lacrymis panisfieri?potest, nem dolictorum priorum.Proplerca memor erotui.
quia sicut corpus satiatur pane.itaanima per lacry- H Memor fuit animos suac iste poeuitens in humili-
iias,quia exinde se habere sperat remissionem pec- tate pccnitentia}, et non se elevat magnum glo-
;atorum. C Diera, prosperitatem noctem vero de- ; riando, scd efficit parvulum painitendo. G Dicit
Demus accipcre tristitiam.Per h;cc duo omne tem- etiam unde mcmor erit, id est de terra Jordanis,
pus hujus vit« indicatur. Dum dicit mihi quotidie, quod interpretatur desccnsio, quia ibi Dominus de-
hoc enim diccbatur assidue persecutionis tempore sccnditin fontem, quem nobis consecravit,ct signi-
Christianis Non cst qui vos
: vindicet sustinete
quo peccata remissa sunt. Me-
;
ficat baptismum in
lua; volumus, qus jubemus,et
videte an Deus vcs- q mor est igitur Domini, de beneficio baptismi et
tervos liberet renuntiatione diaboli unde addit et Ilermonim. ; :

4 H,Tc recordatus sum et ejfudi in me animam Hermon parvus cst mons juxta Jordanem, et inter-
ineam ; pretatur anathema, quod dicit hoc diabolo, ut
Quoniam tramibo in locum tabernacnli admira- sit ab eo anathcma, (juando ad Dcum vcnerit vera

bilis usquc ad domum Dei. pocnitcntia. A montc modico, quia Deus non elegit
C Dum heec qua; improperabant mihi, vcl ctiam superbum sed humilem. A monte igitur modico,
quae mihi imputabantur delicta cogitarcm,animam qui cst Ilcrmonim, memor cst Domini, qui se non
neam inlacrymas subita inundatione profudi.Ani- extoUit.
ma in sc fundilur,quotiens compunctainstinclu Dci 9 Abyssus ahyssum -^ in vocat.
[

in scmetipsarn revertitur. Sequitur cur se funderet,

In voce cataractarum tuarum.
quoniam ingrediebatur in locum tabernaculi, hoc
est in Ecclesiam pr.'psentem,ubi amplius gemcbat
C Abyssus et calaracta) Graica sunt. A C Duabus
adhuc illam Cfnlestem Hierusalem.H enim abyssis duo Testamenta significantur, id est
difTorri In qua
sunt multi adrairabilcs, virtutibus sacris poUentes, Novum ct Vetus,qua! sc mutua attestatione confir-

fundamcntum apostolorura tam-

qui icdificati supra
mant,f|uanflo Vctiis Novum praedicit. H Ut ibi pro-

quam una domus, habentur, in quam iste mente ^ P^^^^"' ^'^'''^ Dominus (/)^u^ xviii). No-
suscitabit

ingrediens, effudit aniraam

vum vero Vetus commcmorat, ut Paulus. Bibcbant
autcra de pelra,pcira erat Christus {I Cor. x). G Ca-
5 In voce e.rsultationis ct confessionis :
taract.'R prophct.T; ct apostoli sunt,quia sicut aqua-
Sonus epulantis.
rum multitudo pcr calaractas cvomilur, ita de orc
C Quomodo illuc ire sanctissimus arabiebat?In
ipsorum Domini pr.uccpta manavcrunt.
voce, scilicet, exsultationis et confessionis. Exsul-
tatio,adpsalmodiam respicit. Confessio,ad peccata 10 Omnia excelsa tua ct fluctus tui

deploranda. Qufc duo efficiunt Christianum perfe- Supcr me transierunt.

ctum. Sonus epulantis, diffinitio brevis quid sit G Excclsa vcro ct (luclus Scripturas sacras in-
;

cxsultatio et confessio, quia est sonus ei^ulantis. tclligamus.II.i^c crgo dicit Justus supcr se transisse
Nam sonus iste animam pascit.et epulas suavi de- quia, in corum notitia, avidus perscrutator se im-
'lectatione concedit. merscrat.
179 S. BRUNONIS nERBIPOLENSIS EPISCOPI. m
H In dic mandavit Dominus miscricordiam snam :
A n Spcra iii 000, quoniam adhuc confitebor illi.
Et nocte canticum ejus. In ipso nostra sit spes semper attenta, ipse omnes
12 Apud mc oralio Dco vilx mex. fluctus mifigct,ipsenos conservet in tentationibus,
Dicum Deo susccptor meus es. ipse sitim noslram sua contemplatione saciet, nos-
II In dic mandavit Dominus, id cst in lucc san- quc vultus sui salutari vivificet.
ctarum Scripturarum promisit suam miscricordiam. ORATIO EX PSAL. XLI.
Et nocte canticum, id est in tribulatione positis, Vultus nostri mirificum salutare, quem animae
ipsam misericordiara ostcndit. A Vel in die, id est fidelium ardenter sitiuntservulorum, tribue,utdum
prospcris prancepit Dcus misericordiam suam intel- tc (visibili lacrymarum imbre pasti) requirimus,
ligere et aliis facere, et nocte proecepit canticum, invisibilitcr tc intra pectoris nostri tabernaculum
id est in adversis exsultationem. Unde Apostolus : coIIocemns.Per DominumnostrumJesumChristum
In tribulationibus gaudentes (/ Thes. i). G Vel in Filium tuum, etc.
die prosperilatis docct eam, sed nocte tribulationis PSALMUS XLII.
eam manifestat clarius. ARGUMENTUM PSAL. XLII.
G Apud me oratio,ac si diceret, intra me sacrifi- C Vox Ecclesia3 orantis:ut in novissimo examine
cium est quod offeram Deo, quod est utique ora- j. ab infidelibus dividatur,etde suo introituadDeum.
lio quam Deus non sprevit. Dicam Deo, etc, id est TT ^ Infmem Psalmus David \ .

cum me gratia baptismatissusceperis,detuis bene- C Psairaus (sicut saspe dictum est) signat melos coc-
ficiis te laudans, semper susccptorem voco. lestium verborum.David autem fortissimum,acde-
13 Quare ohlilus ci mei? sidcrabilem nobis indicat Salvatorem, ad quem de
El quare contrislalus inccdo dum af[Uyit me ini- persona fidclissiraiChristiani psalrausiste dirigitur,
micus ? dum mens et intentio ejus ad ipsum desideranter
G Quare oblitus es mei, dicit vir sanctissimus aptatur.
more humano, ac sidicat, cur tandiu differs ut me 1 Judica mc, Dcus, ct discerne causam meam, Dcus,
non inducas in illara patriara, quara sanctis tuis de gente non sancta :

pollicitus es. Quare contristatus incedo,utique con- Ab homine iniquo ct doloso eruc me.
tri5tamur,quando flagella in hoc mundo susti nemus. C Judica rae, Deus.Non cnim petit Propheta pec-
Dum affligit nos inimicus,id est diabolus,cum frau- cata sua discuti, sed ab iniquorum consortio libe-
dulentis subreptionibus suis nos tentat, quando rari. Esset enim poriculosuin dicere : judica me,
carnis vitia invito ac repugnante animosustinemus. causam meam, id est divide
nisi addidisset discerne :

\k Dum confringuntur ossa mea : c.rprobraverunt permistioncmmeara ab impiis. De gentenonsancta,

mihi. C id est de perversis, vel male viventibus.Inquus est
Qui tribulant mc y^ inimicimci : qui male facit apcrto. Dolosus est, qui occulte ma-
C Franguntur ossa, dum virtus paiienti.-c noslroe chinatur malura.Erue rae nevita mea abeiscorrum-
affligitur, hoc irrident vidcntes inimici, et velut ali- paiur. Et possunt ha;;c omnia ad futurum exponi
quem probrosum abominantur. H Vel ossa for judiciura. H Nerao voro magis iniquus alque do-
tiores in Ecclesia sunt, qui, dum scandalis et di- losus,quam illequi iniquitatis inventor atque ajmu-
versis suppliciis urgentur, gimplicos videntes con- lator ost sanctitaiis, id cst diabolus.
tristantur. A H Undc ct iiiimici Ecclesic-c, bonis 2 Quia fu es Dvus, fortiludo mca :

Ghristianis cxprobraat iu martyribus vel confes- Quare mc repulisli, quare tristis incedo : dum
soribus, dum a Deo vel occidi vel tribulari pcrmit- apligit mc inimicus?
tuntur. II Scio me infirmum etfragilem, nec sentio me
15 Dum dicunt mihi pcr singulos dies. Vbi cst Dcus habore aliquam forlitudinem qua eruar, nisitume
tuus ? salvavcris.Tunc nos repcllit Christus.cum peccave-
Quare tristis cs, anima mca, ct quare contnr- rimus. Tristis incedo, proptcr peccata mea. Etideo
has me? aniigor in tcntationibus variis ab inimico diabolo,
H Dum dicitur milii per singulos dics.ac si dicat n qui suporius homoiniquus dictus est. Undequiame
sanctus ad Christum. Ciim cgo tc per pccnitcntiam conturbant tenebr;i? poccuiorura, ad te qui lux es
et afflictionem corporis animaHiuc, Ghriste, placarc mundi confugio supplex.
desiderarem,inimici mci quasi incassum hoc facerc 3 Emitte lucem iuam et veritatem tuam :

me dicebant, aientcs:Ubi csiDcus tuus (/sa/.Lxiv) ? Ipsa me dcdu.rcrunt ci addu.vcruntin montcmsan-

nescientcs illa occulta qu;e pr.-eparavitDcus diligen- ctum Inum ct in tabcrnacula tua.
tibus sc. G Vcl dicunt in passiono marlyres,
ht)c C Potit Prophota ut Paior mittat Filium ad jiidi-
quodipsisapcrsecuioribusin"ipr()])crcturubisiiDeus candum, qui est lux el veritas, ut oum illevencrit.
eorum. II Quarc tristis os, quia meum (lcsidcriiim oinnis nncror confusionis abscedatasanclisejus, ct
prolongatur. Repctita conforiaiio csi contra tribu- gloriam conscquantur. H Ipsa
jrtorna- l)o;ititudinis
lationes frcquenies. mo doduxorunt, ab errore peccati,et adduxerunt in
IG S/Jcra in Dcflquoniam X '""'»6- ".
confitcbor illi Eoolcsiam pcr lidcm.G.Tabernacidum, ctiamipsam
Salutarc vullus mci ^ct ',
Dcus meus. Ecclesiam ; ol mons, Christuin signilicat. H Vel,
m EXPOSITIO PSALMORUM. 182

fflterno tabernacula in cccli?, n>\ «iuj?, qui fuil in A antiquis, hoc cst,quando Isracliticum populum il-

montc, Christo per fidem venict. hesum per maris Hubri fluenta transduxil.
4 Et inlroibo ad altare Dei : 3 Manus tua gentes disperdidit ct plantasti tos :

Ad Deum qui Ixtilicat juventutem mcam. Affxisti poputos et expulisti eos.

C Altare enim dictimi est quasi alte are, ac si di- C Per manus (sicut sa^pe dictum est) significatur
cat : H jam non vitulos ct arietes
Ibi introibo, ubi poteslas. Dispersit onim potcstas Dei gentes,quan-
exhibeam,sed memetipsum hostiam vivam Dco ofTc- do euntibus Amorrhajis et Gethajis de propriis ter-
rani. Ad Deum qui loetificat Juventutem meam. C ris^Hebn-ci in corum sedibus sunt plantati(/05ue v).
Juventutem hic pro novitatc ponit vita^qnia Domi- autempopulos, cum, canentibus tubis sacer-
AfTlixit

nus omnia reparans dc vctustatc dcfecta,in novita- dotum, muri Joricho corruorunt, quos tunc de ci-
tem firmaj fidci juventutis rcddidit validissimum fir- vitate constat expulsos,

mitatem credentibus. 4 Nec cnim in gladio suo possederunt terram

5 Confitcbor tibi in cithara, Deu^ mcux : Et brachium corum non salvavit eos
Quare trixtis es auima mea, cL quarc coiiturljas C Ne pularcntHebrfci se fuisse triumphatores suis
ive? viribus, ideo dixit non enim in gladio suo. Bra-
:

C In cithara vcro coafitotur,qui mundi hujns ad- ^» chinm pro robore dicimus,quoniam ipso dimicante
vcrsitatem sustinens,»laude Dei non rcccdit. H Vcl pugnatur, sed eorum brachium non ab inimicis
qui carncm suam mortificat, in cithara laudat. suis eos liberavit.quos specialiter virtus divina sal-
Quare tristis es. C Frequenter admonet tristitiam vavit.

fugiendam istius sa;culi,quoniam bonis rcbus sem- 5 Scd dextera tua et brachium tuum et illumitiatio
per adversa est. Per hanc cnim robor patientiac vultus tui :

frangitur, charitatis lume« e.xstinguitur, spei desi- Quoniam complacuisti in eis.

derium virtusque mollescit,et omnis vita confundi- C Dextcra onim signat prosporam partem; bra-
tur.Tristitia vero de pcccatis amplectenda est,quo. chium fortitudinem; illuminatio, consilium Qua; :

niam ad perpetuam sospitatem dirigit. Dominus communiter confert, quando pra^Iiantibus

6 Spcra xn Deo quoniam adhuc ^
confitebor illi : \ victoriam dignatur donare. Complacuit in illis,

Salutare vultus mci i^ et \ quando illa sola gens de toto mundo electa est, de
Dcus meus.
H Spera in Deo, ipsum confitetur,ab ipso peccata qua Salvator advenit.
sua poslulat dimitti, ipsumque salutare vultus sui 6 Tu es ipse rex meus et Deus meus :

dicit, quem et nos confitentes exposcimus, ut me. Qui mandas salutes Jacob.
reamur ejus lucc illuminari, via dirigi,veritate cor- C Tu es ipse rex,id cst tu ipse non alius est Do- :

rigi, vita locupletari. C minuset SaIvator,cui nomen regis manifestum est

ORATIO EX PSAL. XLK. convenire.Addit vero et Deus meus, ne dubitares ;

Te fontem luminis perpetui, omnipotens Deus, Dominum Jesum Ghristumesseillum qui mandavit
invocamus etquassumus ut emissamveritatem tuam salutem Jacob, quando audivit per angelum jam :

eordibus nostris novaj nos lucis claritate pcrfundas. non diceris Jacob,sed Israel (Gen. xxxii), id est vir
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc. videns Dcum. A Vel, per Jacob populus Israeliticus
PS.\LMUS XLIir. intelligitur, cui Deus mandavit salutes corporales
ARGUMENTU.M PSAL. XLIII, quasi por alium, scilicet angelum non per se. A G
C Verba martyrum,sive confessorum precantium Mandare.cnim est pcr aliquem alium praecipere vel
ut in futuro judicio de inimicis vindicentur. facere. A Sic Dcus antiquis patribusnon per se et
TT In finem (iliis Core -f ad ; intellectum. suam essentiam visus est, sed pcr aliquem creatu-
C Quid significent filii Core. sufficienter jam di- ram viderunt eum ct salvabantur.
ctum est; nunc autem ad intellectum, hoc ost ut 7 In te inimicos noslros ventilabimus cornu :

intelligarnus illum, qui initium sumpsit secundum El in nomine tuo sperncmus insurgcntes in no-
carnem cx tempore ante saecula gonitus. H A C Ubi bis.
enim in titulis ponitur, intellcctus, spiriiualem in- n C IIoc enim quod ventilandi sunt inimici cornu,
tigentiam qua;rendam esse dernonstrat. II id cst in Christo, co quod C hostis est anti-
1 Deu%, auribu.% nostris audivimus : quur^ spcrncndus; ad judicium futurum pertinct,
Patrcs nostri annuntiaverunt nolAs. ubi talis est victoria, ut probcnLur subruisse omnia
C Deus auribus nostris audivimus. Verba haec certamina. H A cornibus aliquid ventilatur, sic
accipiendasuntdictain persona martyrum sive con- Sedcchias duobus fcrreis cornibus aiebat
factis :

fesaorum^ac si dixisset H per spiritalem sensum so Sic vcntilabo totam Syriam (/// lieg. xxii). Cornu
cognovisse, juxta illud : Qui habet aurcs audicndi vero nostrum Christus est, idem ct nomcn Patris,
audiat. Patres apostolos et prophetas vocavit; quo- in quo adversarii nostri vel ventilantur vel sper-
rum annuntiatione renati sumus ad vitam. nuntur.
2 Opus quod operutus cs in diel)us eorum : 8 Non enim meo sperabo
in arcu :

Et in diebus antiquis. meus non salvabit me.

Et gladius
A C Opus quod operatus est Dominus in diebus A Arcus cnim cst praesidium bellatoris, in quo-
183 S. BRUNONIS TIERBIPOLENSIS EPISCOPI. 184

mens humana confidit ; in gladium vero plus prac- A 1 i Vendidkti popuhim tuum sine pretin

sumit, sagiita cnim soepe inrassum mittitur; ensis Et non fuil multitudo in commutntionibus corum.

vero ccrtius operatiir mortis offectum, sed nec in H Usque huc

locuti sunt martyrcs, nunc de Ju-

eo confidit mulliludo ?anctorum,sed in protccliouo dacorum populo dicunt, quibus dictum est In pcc- :

divina. Cujus rationem subdil. catis vestris venditi csli [Isai. i). Idco sine pretio,

9 enim nos de affligentibus nos

Salvasti : quia non est effusus sanguis Agni pro eis. H Non
Et odicntcs nos confudisti. fuit multitudocommutationibus eorum. C Com-
in

C*Non Gst dubium apud sanctos, se libcrari in mutatis est dala rei xqualia consequi. H Scd hic
secundo advcnlu Doniini a persecutionc spiriluum vilior crat mcrces quae fuit vendita quod prccium,

pcssimorum.qui eos hic multipiicibus insidiis affli- ideo non est commutatio facta. Nam Dominus po-

gebant. Coniundentur etiam qui beatos oderunt, pulum quem non auro, sed comparavit proprio san-
quando illi ffiterna pccna damnantur, justi regna guine (I Petr. i), id est humanum genus in peccatis
coclorum recipiunt. A G Salvasti enim, pro salva- jacens liberavit.
bis dixit, propter certitudincm futuri in cognitione 15 Posuisti nos opprobrium vicinis nostris :

Prophetce. C Vel confidentia fidei futura ]n'0 pnele- Subsannationcm ct derisum his qui sunl in cir-
ritis dicunt, quoniam apud eos non est dubium n cuitu nostro.
quod absolute norunt csse venturum. C Gum dicit posuisti, ostcndit immobilem pas-
10 In Deo laudahimur tota die :
sionem, qua sancli a vicinis, id est persecutoribus
Et in nominc tuo confitebimur in sopcnlum. Dia- patiuntur. Opprobrium contra probum positum est.
psalma. Nam sicut omnia probadecora sunt, sic indecenlia
C Qui dicunt laudabimur; in futuro se profi- opprobria sunt. Derisus vero vox est confusa la;titiae,
tentur esse pracdicandos. Tota die, perpetuum tem- insultationem suam denuntians immoderata hilari-
pus ostendit, quod non habet noctem. Confitcntur tate. Qui sunt in circuitu nostro, infideles et perfi-
in saeculum, qui pra^conia Domini hic jugiter per- dos exponit illis verbis.
sonare contcndunt. H
Dco dicit, quia ipsc est
In
IG Posuisti tios in simililudincm gentibus :
laus et gloria nostra, et in nomine suo Christiani
Commotioncm capitis in populis.
dicimur, et in tah nominc confitebimur.
C Martyres enim positi sunt in similitudinem Chri-
11 Nunc autem rcpulisti et confudisti nos :
quando enim gentes paribus poenis affligebant. sti,
Et non egredicris ^ Dcus in virfutibus nostris. ',

Commotio capitis et martyribus contigit (quae facta

C Dicendo enim martyres, nunc autem, signi-
est in passione Domini) cum eos iniqui blasphema-
ficant de futuris temporibus se antc dixisse, quia
bant H cum irrisione, vel capitis commotione. Sed
nunc pra^sens est tempus. Repulisti, id est dilatio- G
et si quis nunc, o Jesu, in te pie vivere voluerit,proti-
nem nobis fecisti de illa futura beatitudinc quam
confu- nus inigui blasphemant cum irrisione vel capitis com-
nobis promisisti. Confudisti, illa gloriosa
motione.
sione, quam martyres subcunt, cum diversis inju-
riis affliguntur, fustibus verberantur,et velut crimi- 17 Tota die verecuadia mea contra me cst

nibus obnoxii,morli mancipantur. Nunc etiam non Et confusio facici mex cooperuit me.

egredietur Deus in virtutibus martyrum cum cos H Dominushajc in assumpta carne loquitur, quia
tribulaiionibus subdit, et diversis passionibus sub- tota dic verccundiam pro nobis patiebatur Chris'us,
jaccre concedit. atque confusionom ctiam, usque ad ipsum patibu-
12 Avelisti nos retrorsum post inimicos nostros : lum crucis. C Solet verecundiaad momentumveni-
Et qui oderunt nos diripicbant sihi. rc,et brevi tempore sedala disccdere,ista vero gra-
C Averti enim, cst hostcm fugere carnalem. H vissima fuit, qua; jugiter permanebat.
Debeuius enim inimicos nostros antc nos, id est 18 A vocc e.vprobrantis et obloqnentis :

ante oculos nostros hal)ere, ut sciamus quid cavere A facie inimici ct persequcntis.
debeamus. Diripiebant sibi. G Hoc solet ciTugatis
..,.,.
evenirc ut in direptionem cadant qui hostibus suis
, . .
, ,-L • H A voce exprobrantis, oum
n ,,.,. _^ ,'
diceretur
„
ei : Si

\ , ,, ^,.. . i .
,
^ .

rdius Dei es, descendcde crucc.

, ,
.

.v tacie ininiici,id
,

minime praevaleant resistcrc. H Diripiebant pcrse-

est Judaj; et perscquentis, populi Juda;i. C Expro-
outorcs martyrcs, cuin plagis ct rcliquis tormcntis
brare, est in faciem maledicere; obloqui, absenli
eos vexabant. A Vel nos, (juia sumus rclro quasi
delrahere ot dolosc aliquem sermone mordcre.
victi. Illi autcm persecutores antc, quasi victorcs
19 Ikcc omnia vcnerunt supcr nos : ncc obliti sumu^
nos irrident et torquont.
te,
13 Dcdisti nos tanquam ovcs escarum :

Et iniquc non cgimus in testamcnto tuo.

Et in {icnlibus dispcrsisti nos.
C Esca enim luporum ost ovium mansucla sim- II omnia, vox martyrum, omnia qu.T tu,
Hfflc

plicitas, qua> martyribus merito comparatur, qui Dominc, et nos eadem pertulimus. Nec
pertulisti :

occidi a porsccutoribus sine ooncertalione actpiic- ol)liti suniup,sed tc scmper confcssi sumus. Et ini-

scunt. Et in gcntibus, traditi martyrcs libcrtatein quenon cgimus.id est fideliler pr;rdicavimus testa-
suam cum patriraoniis perdiderunl. nicntum tuuni, ct fidelitcr viximus in teslamento.
83 EXPOSITIO PSALMORUM. dR6

C Nam qui illum mente

fec obliti. retinent. ejus A *"''dormiro. quaudo nostra exspectatio divina dis-
estamentum nesciunt oblivisci. pensatione elongatur. Ropctitur exsurge, ut qnihus
10 Ft non recessit retro cor nostrnn\ : videt pericula crescere, non tardet subvenirc. Ne
-f ',

Et declinasti semitas tuas a via tua. repellas in fmem,id est ubi suntprfemia beatorum,

C Retro redit cor eorum qui de Domini bonitate ubi martyribus corona) praeparantur. H ?n finem :

lesperant; quod istiminime fecerunt, qui spom iu morlis a:tcrna3 scilicet.

)omino habcre probati sunt. Via enim a violcntia 26 Quare fnciem tuam avcrlis?
luncupatur. Semita hic in malo posita est.eo quod Obliriseeris inopix nostr.v et Iribulalionis nostrx ?

licit nostras. Recte cnim humana? scmita), id cst AvertitDcus facicm ad tempus, ut probet ele-
II

•oluptuosi et umbrosi calles quos ambulat humana ctos suos. C Oblivisccris inopioe, hocest cui con- :

ragilitas, a \\a supcrna divisa; dicuntur, quia illa; sueveras subvenire, quam sic in aliis amas : ut te

lucunt ad mortem,hsec via ducit ad sospitatcm de- inopem dicas. Addidit tribulationis nostra;. Cujus
liderabilem. A Vel declinasti, id est repulissevide- tribulationis clemens semper Christus inspector est.
•is nostris persecutoribus semitas nostras bonas, 27 Quoniam humiliata est in pulvere anima. nostra :

[uas ambulamus in tribulationibus, in eo quod Conglutinatus est in terra venier noster.

icquilur. p C Huniiliaverunt sc in pulvere, qui cincre super
11 Quoniam humiliasti nos in loco afflictionis. se sparso animas suas discruciant ad recordatio-
:

Et cooperuit nos umhra jnorlis. nem pccratorum. H Conglutinatus cst in terra : cum
H Humiliati sumus in loco affiictionis, id est in caro infirmalur, sed sensus est intentus in cceles-
?orpore isto, in quo versamur et affiigimur proptcr tibus.
Christum. C Umbra morlis vitiB istius transitum 28 Exsurcje, adjuva nos :

iicit. qui sanctis et pcccatoribus probatur esse com- Et redime nos propter nom.cn tuum.
munis. Illa vero mors vera est, qua impii «tcrna C Exsurge, non ad dorinitionem sed ad resur- :

:Iamnationc puniuntur. II Etsi enim sancli hic affli- rectionem est potius applicandum,in qua destructa
guntur et morti doslinantur,vivunttamen Deo; ideo agnoscitur humana captivitas. lllo enim resurgente
hffic mors umbra mortis, non mors est. adjuti sumus, non propter meritum nostrum, sed
22 Si obliti sumus nomen Dei nostri. propter nomen suum. Idco Salvator dicitur, quia
-r Et 51 e.vpandimus manus riostras ad Deum
; per gratiam sua) pietatis salvat infirmos.
alienum.
ORATIO EX PSAL. XLIII.
H sumus nomen Dei, id est Christum.
Si obliti
Si expandimus manus ad Deum alienum id est ad Exsurge, Domine, in auxilium nostrum, et erue
idolum. C nos ab opprobriis viciorum et qui coram patribus
:

23 Nonne Deus requiret ista? nostris inimicarum gentium regna vicisti, a perse-
quentibus inimicis vultus tui illuminatione nos
Ipse enim novit abscondita cordis.
C Nonne, cum pondere pronuntiandum est, quo- eripe. Per Dominum nostrum Jesum Christum,etc.

niam gravissimum est apud Deum, si in ejus reli-

PSALMUS XLIV.
gione peccetur. Requircre autem solemus, quando
AUGUMf^NTU.M PSAL. XLIV.
illa desideramus agnoscere, qup nostram novimus

conscientiam non tenere. Hoc in Deo non cst, quia C Propheta Spiritu sancto repIetus,incarnationem
omnia novit; sed dicitur requirere, dum pro eis Domini Christi se eructare promittit, et mysticis
nos puniens, facit eorufn nos recordari.Et quia virtutibus sponsam Christi describit Ecclesiam.
agebatur de religionis affectu, qui in corde magis TT. In finem pro his qui commutabuntur (iliis

quam corporis devotionc geritur, addit, ipse novit Core ad intellectum. ^Canticum pro dilecto '.

cordis abscondita. \ Et quK sint illa : sequitur. C In finem perfectionem: significat, hoc est Do-
24 Quoniam propter te mortificamur tota die : rainum Christum. Filii Core : id est filii crucis,qui.
jEstimnti sumus sicut oves occisionis. commutabuntur transiendodetristitiahujus mundi
C Morte vero affici est : per longas passiones praj- jj ad gaudia a>tcrna. Canticum, textum psalmi signl-
exitum pro Christo rcperire. Tota die
sentis vita» ficat : pro dilccto, id est Domino Christo, de quo
non per momentaneam mortem, sed pcr uuiversum Pater dixit:Hic est dilcctus Filius meus {Matth.xu).
vita; tempus protractum nobis fidelium dcclarat Istius nunc spirituales nuptja^ referuntur.
exitum pro Christo. Ovis enim non habet arma, ncc 1 Eructavit cor meum verbum bonum :

dente contendit, sed manibus latronis paticnter Dico ego operu mea regi.
acquiescit. Sic famuli Christi sicut ovis ajstimati C Eructare dicimus, quando satietas ciborum di-
sunt mori, quoniam sinc contentione aliqua vide- gestiones saluberrimas cvaporat. Undc istc vir san-
bantur occidi. ctus cmlesti largitate satiatus cructavit, unde fide-
25 Ejcsurge, quare ohdormis, Domine? lis populus abundantissime pasccretur. Cor meum :

E.xsurge -r ^' !
"^- rrpellas in fxnem. sinum mentis intelligo. Verbum bonum Filium Dci :

C Non autem Deo convenit exsurgcre qui nun- : vocat. Opera vcro opusculum prophet» fuit, e»
:

quam nosciturpos3edormire,sed humano usu dici- psalmi hujus dccora contextio.

 487 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 188

2 Liru/ua mea ralamus scribx :

A 8 Scdes tua Deus in sxculum s.TCuli :

Vdociler f scrihentis \
Virga directionis virga regui tui.

H Calamus scribaj, scriba ipse Christus est, qui C Hic enim sedes Dei ad judicium pertinet futu-
scripsit fidem, spem, et cbaritatem, in cordibus rum, in quo omnia veraciter examinantur. Virga :

sanctorum. Volociter, hoc est, quod non tardantur regulam significat divinae aequitatis, ista enim virga
quae dixerat, sed velociter adimplentur. justos regit, impios percutit : quae veraciter recta
3 Speciosus forma prx filiis hominum : diffusa est dicitur, quia nulla pravitate curvatur.Vel forlitudo
gratia in labiis luis : invicta et inflexibilis disciplina, virga est directio-
Propterea benedixit te Dcus in xxrnum. nis. Et clarius quae sit virga ista : sequendo osten-
G Speciosus dictus prse omnibus hominibus Chri- dit dicens :

stus est, non ex forma corporali, scd veraciter hu- 9 Ditexisti justitiam et odisti iniquitatem :

hiano genere pnlchrior fuit, quia peccata non ha- Propterea unxit te Deus Deus tuus oleo Ixtitix 1
'
buit. Ilhid cniin rccte speciosum dicimus, quod qr.v consortibus tuis.
gratia mundissima? puritatis ornatur. HDiffusa est C Nemo enim perfecte dihgit justitiam,nisi qui et
gratia, quia lex per Moysen data est, gratiaet veri- actus pessimos exsecratur. Unctus est Christus in
tas per Jesum Christum facta est [Joan. i). C Bene ^.
regem et sacerdotem.H Oleo la;tiliae,id est resurre-
dictum est autem Benedixit te Deus a forma servi,
: : ctionis et ascensionis. C Repetitio istaquod dicit :

qua; et passionem pcrtuUt,et ad regna ccelorum per- Deus Deus, pra^conium magnae dilectionis ostendit.
venit. Propterea, quia diffusa est gratia in labiis Prae consortibus dictum est, quoniam hanc benedi-

tuis, gratia, scilicet pra;dicationis. H Et etiam cura- ctionem supra omne humanum genus Christus ac-
tionis : cum morbida verbo curas, mare quiescere cepit, ut unctus singulariter caeteros ungeredebuis-
facis, Lazarum vocas et venit, et omnia qua? loque- set.

ris, gratialabiorum tuorum perficiuntur. 10 Myrrha et gutta et casia a ventimentis tuis : a

4 Accingere gladio iuo : domihus eburneis :

Super femur >r tuum ',

,
poteniissime. Ex quibus delectaverunt te filise regum in honore
5 Specie tua et pulchritudine tua : tuo.

Intende prospere procede et regna. C Sanctum Domini corpus : quoddam deitatis

C Gladium, hic sermonem divinae prffidicationis cognoscitur fuisse vestimentum quia majestasver-
debemus accipere femur incarnationem H accin-
: bi : oculis infidelium, velamine carnis videbatur
ctus Christus gladio, verbo praedicationis : dividit abscondi. Ab hoc vestimento, id est, incarnationia
Filium a Patre, etc. Potentissime, non segniter, arcano congrue venisse dicitur myrtha et gutta et
nequo leviter, sed viriliter. C casia. Myrrha mortem Christi significat. Guttaqu»
Specie tua, hoc pertinet ad humanitatem Chri-
C dicitur ammoniaca, incarnationi Domini compara-
pulchritudo ad deitatem. Intende,ut pereuntem
sti, tur. Casia quae a nostris fistula dicitur, cresoit in

hominem de ccelo miseratus aspicias. Prospere, aquosis aquas baptismatis. Ebur

locis, significatque

quoniam erat humano generi liberationis beneficia cst os elcphantis, qui temperanter sua? fcminae
prajstiturus. C H Procede ut sponsus de utero vir- comraiscetur, et secunda conjuge non utitur. Hoc
ginali. Regna, id est, in crudeHtate hominum po- : pudicis feminis aptum est : quae in domibus ebur-
tentiam tuas majcstatis ostende. neis mansisse noscuntur, dum per castitatem :

6 Propter veritatem ct mansuetudinem et justitiam : pra?cepta Dei secuta; sunt. Filia? regum dicuntur :

Et deducet te mirabiliier iextera tua. qui sometipsos regant et animas suas. H Vel filiae

C Propter veritatem, iUud significat, quia veritas regum, id est apostolorum prKdicatione conversae
de terra orta est {Psal. lxxxiv). Mansuctudo mons- anima>. A Vel filiae Ecclesia; sunt ab apostolorum
:

strata est,quando in cruce pro persequentibus ora- prffidicatione fundatae.

vit {Matth. x). Justitia vero,quia prfficcpta salularia 11 Astilit regina a dcxtris fiiis iu vesfitu deaurato .v

pius doctor infudit. Deducet, per cursum vita hu- •4- Circumdata variciate \

jus totius inofTensa conversatione custodit. Mirabi- n H Regina dicitur Ecclesia, et regina est quae sua
litcr.quia die tertia resurrexit. Dextera : potentiani vitia regit vel peccata. C Qua? a dextris stetisse di-
vorbi significat. citur, quia dextera pars ost honorabilis. Aurum ad
7 Sagittx tux acutx : charitatem debemus aptare. Ornatur vero Ecclesia
Populi sub te cadent in corda inimicovum regis. etiam varietate, quia auro apostolorum, argeato
Sagitta; acuta3, sunt verba Domini salvatoris salu- prophetarum, gemmis virginum, cocco martyrum,
tarilcr corda hominum infigcntia, qua; idco vulne- purpura poenitentium.
rant ut sanent. Acuta? portinct ad transformalionis •12 .4udi filia ct vidc, ct inciina aurem tuam :
celcritatcm. Populi sub tc cadent,non pcdibus qui- l:t obliviscero poputum tuam ct domuw patristui.

bus corpora sustinenlur, sed corde cadont in humi- CDicit audi.scilicet prophetasqui incaLrualionem
litatem : qui priusin elatione erecti erant. Inimicos Domini cecinerunt. Filia prophctarum est Ecclesia
Christi dicit, qui a superna lege dissentiunt con- dicla, quia corum prsdicationibus nata est. H Et
t^raria voluntale. vidc, oculo cordis. C inclina aurem, id est, hono-
 : .

18<^ EXPOSITIO PSALMOHUM. 190

rabililcr verba prophetac pcrcipe. Oblivi cerc, id A sponsa profccorit, ut pro antiduis patribus, id cst,
Est, deserc c^)n\enticula paganorum. Domum Ba- : idolorum cultoribus nati sint illi filii apostoli
: :

bvloniam dicil, id cst mundum. Putrcni diabol»»i, quos principes prajdicationis in toto tcrrarum orbc
qui revera illem domum confusionis possidcbat. transmisit. Sed quantum sunt istadisparia,tantum
13 Et concupiscet rex decorem tuitm : laudatur Ecclesia. Illi enim erant seductores erro-
Quonitnn ipsc ~ cst \ Dominiis Dcus luus ^ et ris, isti magistri veritatis. Illi scminabant cxilia,

adorabunt cum [ . isti hortabantur ad vitam.

C Rex itaque iste, Salvator est, qui concupivit 11) Mcmor cro nominis tui :

Ecclesiam : in sorte diaboii constitutam. Ipsc cst In omni gcncrationc e( gcneratione.

Dominus Deus tuus,non ille qucm patrem dicebas : H Ideo memores erunt nominis tui, quia semper
tcnebrosam, sed qui pristinam sub-
qui te fccerat te pr-ncdicabunt apostoIi,sivc acdificabunt in genera-
movens feditatem pulchritudinem tibi contulit nu-
: tionibus sanctorum. Sive populus Christianus apo-
plialem,quem omnes populi adorabunt Christiani. stolorum praedicatione conversusmcmor erit nomi-
i\ -^ Ef ;
filix Tyri in lyiuneribus : Habet enim Romana translatio (quam
nis Christi.
Vultum tuum dcprecabuntur f- omnes '.
divitcs Hieronimus hic et Cassiodorus sequitur) memores.
plebis. T^ 20 Propterea populi confitebuntur tibi in acternum :

C Tyrus interpretatur angustia. H Et significat Et in sceculum -^ soeculi \

animas in angustia positas, ille enim muneribns H Ob eorum praedicationem : confitcbuntur Chri-
cordis adorat. Tunc vero in vullum Ecclesia}, id sto scraper populi delicta. Vel confitebuntur. A G
est, in Christiani populi faciem intcndimus,quando id est in confcssione symboli, id cst quando symbolum
majostalem Christi in angiistiis positi piis fictibus : in Ecclesia3 facie publice csnfitentur. A Vel lau-
exoramus. Omnes divites, non enim sola Tyrus,scd dando confitebuntur in sajculum saeculi,hic et post
ctiam lotius mundi adunata diversitas. ut sic vul- hanc vitam in setcrnum. Tn saeculum saeculi futura
tus Ecclesise sit vel fides vel divinitatis majestas. significat quando omnis adversitas conquiescit,et
:

15 Omnis gloria 4" ejus ]

fili.v rcgis ab intus : regnat sola justitia, contrarietate diaboli deleta,
In fimbriis aureis circumamicta varietatibus. tunc enim confitebuntur : gloriam Dei enarrando
16 Adducentur regi virgines post eam : plene.
Proximx ejus a{ferentur tihi. ORATIO EX PSAL. XLIV.
C Gloria siquidem Ecclcsisc, quando filia3
est Christc Dominc,verbum Palris (per quem cuncta
principum sive jnstorum convertuntur ad Domi- crcata sunt et creantur), custodi quaesumus Eccle-
dum,et secreta se cupiunt cordis devotioneofferre. siam tuam varietate gentium congrcgatam,ut dum
Ab intus enim est : in secreto sensuum se Christo C teex ipsa credulitatis justilia corde puro diligimus :

offerre.Fimbriae sunt fmitima vestium, per quas principatumactcrni saeculi cum patribus mercamur.
signUicalur extrema vita hominum quae aureae : Qui cum Patre, etc.
dict.-G sunt, quia in fine tota perfectio cst, ubi cha- PSALMUS XLV.
ritas plenissima velut aurea reperitur. Circumami- ARGUMENTUM PSAL. XLV.
cta varictate,propter varias virtutes fidelium dicit, G Vox fidelium, in perturbationc saeculi Deo pro-
quas supcrius exposuimus. tectore nihil timentium.
C Adduccntur rcgi, vinjincs, deinde r?V/ua?.Et vidc TT. In finem filiis Core pro arcanis Psalmus.
in ipsis nominibus non mininam esse distantiam. C In finem notum est quemadmodum ad Ghri-
:

Virgines enimdixitadduci,quia integritate corporis stum possit referri. Filii Core : Filii Christiani, ex
robustae sunt. Viduas vcro dixit affcrri, quaj ple- quorum persona psalmus iste canitur.Pro arcanis :

rumque fractac diversis sollicitudinibus : corporis advenlum significat Salvatoris, quem mirabili se-
imbecillitate fatigantur. Affcrentur igitur proximaj crcto pro bominum salute disposuit.
Christo, hoc cst vidua; casta;, qua;
gradu inferiori 1 Deus noster refugium et virtus :
junguntur.Nam cum virginitas habeat centesimum Adjutor in tribulationibus qux invenerunl nos
fructum, ista sexagcsima ubertate gloriatur. t\ nimis.
\1 Afferentur in Ixtitia et cxsultationc : C Quam pulchra diffinitio, quasi interrogarentur
Adducentur in templum regis. Christiani : filii Core. Quid est Deus noster? respon-
C Merito ergo dictum est adducenlur in 1^11 tia, deant : refugium Refugium fide-
el virtus et adjutor.
quia ille fragilis sexus vicit gravissimas corporum lium, quando cos de animae periculo liberat. Vir-
passiones quae angelorum sunt ministcriis addu-
:
tus, quando eorum mentes stabiliter ab iniquo er-
non solum in conspectum sed ctiam in tem-
ctac,
rorc custotlit.Adjutor in tribulalionibus,cum divina
plum, id est, in pcnctralia rcgis, id esi, in Jcrusa- miscricordia nos in tribulationibus suscipit et dc-
lem futuram, ubi vcnisse bealum gaudium est ct :
fendit.
glorlosa sccuritas. 2 Propterea non timcbimus dum turbabitur terra :

18 Pro patribus tuis noti sunl tibi filii Et tranferentur montes in cor maris.
Consiitues eos principes super omnem terram. C Propterca non timcbimus, quia in Christum
C Pro patribus ttiis. Nunc exponit quantum haec credimus. H C Dum turbabitur terra, id est, gene-
191 S. BRUNONIS HEHBIPOLENSIS EPISCOPI. 192

ratio Juda;orum,qui terrena sapiunt,et dum trans- A proximcntur:quae non poterant videre longinquum.
ferentur montes, id cst, apostoli rclictis incredulis IIOpera Domini, id est, virtutes Dei. C Prodigium
Judoeis. In cor maris, hoc ost ad pra^dicandum gen- dictum est, co quod porro dicat.Quod factum est in
tibus transierint. C Et inspiciendum, quod aridaj quando virgo peperit, et stella
Nativitate Domini,.
terrcC perfidia Jud;coru)n,aquis vero falsis crcduli- magis apparuit. Auferens bella, id est, quia in Na-
tatem gcntium comparavit: utillacorda in malum tivitate Domini rcgnante Augusto
: totus orbis :

durata, hajc voro evangelico sale condita cognosce- legitur esse pacatus. H Omnia bella in adventu
res. Domini quievisse multorum narrat •
historia, Vel
3 Sonuerunt et turbatx sunt aqux corum : pugnas vitiorum accipe.
Conturbati sunt montcs in fortitadine ejus. 9 Arcum conteret et confringet arma.
Diapsnlma. Et scuta comburet igni.
C De advoiitu Douiliii sonasse dicit apostolos prap.- H Arcum conteret, id est, occultas insidias spiri-
dicationcs sua«,quo temporeturbatasasserit,aquas, tuum malorum. Gonfringct arma, id est, praesentes

id est, innumeras gcntes, quee dc tali fuerunt an- pugnas. Et scutum comburet igni, id est.consuraet
nuntiatione et miraculorura admiratione perterritae. igne spiritali, phantasias diabolicae excusationis,
Conturbati sunt montes, id est sa3culi potestates, r. defcnsionis peccatorum, vel protectionis. C Vel de
quando contra religioncm Dei,leges sacrilegas pa- armis gentium, quibus fidem impugnabant et se
gani infcrcbant. In fortitudine ejus, scilicet soni defendebant : accipe,haec enim omnia confringen-
apostolorum : apostolorum enim grandisona praj- tur dum veritate vincuntur.
dicatione totus mundus intremuit, et ad Domini se 10 Vacate el videte quontam ego sum Deus :

crudelitatem limpidato postea cordc revocavit. Exaltabor in gcntibus et exallabor in terra.

4 Fluminis itnpetus Ixtifrcat civitatem Dei C Hunc versiculum loquuntur filii Core ex perso-
Sanctificavit tabernacalum suum Altissimus. na Domini. Merito illis dicitur,vacate qui munda- :

C Iste enim fluvius Christus cst,et benedixit flu- nis illusionibus armabantur, et diabolo serviebant.
minis impctus, quia nihil palustrc, nihil morosum Qiioniam ego sum Deus, non iHe qui vos prius ar-
cursus ejus sustinet, cum se potentia divinitatis mabat ad malum, sed qui exaltabor in gentibus et
ejus infuderit.Tabcrnaculum Altissimi estEcclesia, in terra, id est, in gcnte Judasa, quoniara terrae

sive humani corporis gloriosa susceptio. supra Judaeos comparavit. :

5 Deus in medio ejus non commovebitur : 1 Dominus virtutum nobiscum 1 :

Adjuvabit eam Deus mane diluculo. Suseeptor noster Deus Jacob. ^^ Diapsolma \

C Deus in medio ejus, id est Ecclesia?, non com- C Talem siquidem professionem ideo secundo re-
movebitur. Commoveri enim non potest Ecclesia C pctunt filii Core,ut per eam nobis declararcntlibe-
:

quaj in solidissima petra,hoc estinChristo : nosci- rationem prffistitam fuisse.Deus Jacob ideo frequen-
tur esse fundata. Adjuvabit dixit, scilicet in sa3culi ter apponitur, ut victoria Christiani populi declare-
adversitate laborantem. H Diluculo, id cst, inspc- tur,qui licet sit temporo posterior : primum tamen
ctione sancta quam merebitur cur mundum. Vcl populum fidcli devotione transcendit.
mane, id est, boni opcris principio,ct hoc diluculo, OHATIO EX PSAL. XLV.
id est, illuminatione Spiritus sancti. Perspicuum in imminenti tribulatione refugium
6 Conlurbatce sunl gentes et inclinata siint regna : misericors Deus, sanctifica impetu aeterni fluminis
Dedit vocem saam, mota est terra. habitaculum cordis nostri ut te Deo virtutum no-
:

H Conturbataj sunt gentes, scilicet vitiorum ac biscum opcrantc, terrcna pralia confutemus. Per
criminum. C Inclinata sunt regna, id est,humiliata Duminum nostrum, etc.
sunt ad adorandum. Dedit vocem : per se pnedi- PSALMUS XLVI.
cando et per aposlolos,ad quam necesse fuittreme- ARGUME.NTfM PSAL XLVI.
fieri peccatores : qui terrcni nuncupanlur. Vel gen- C Vox Ecclcsiaj Dcum laudantis,Ascensionemque
tes idolatra! : couturbata; sunt . in subito sono ojus praedicantis.
prajdicationis incognita; religionis. n TT. In finem pro filiis Corc psalmus.
7 Dominus virtutum nobiscum : C Loquuntur et in hoc psalmo filii Core, quos
Susceptor noster, Deus Jacob, Diapsalma. vexillo crucis mater signat Ecclesia. Commonentur
C Dominus virtutum,utiquc cui virtutes coelestcs itaque primo gentes,ut Domino laudes deboant por-
serviunt.Nobiscum,quoniam assumpta carne habi- sonare, secundo Domini .\scensio et regnum ejus
tavit in tcrris. Susceptor quando carnem pro infi-
: sub brevilate describitur.
dclium salute susccpit.Dicit vcro noster, non enim 1 Omnes gentes plauditc manibus :

Deus solius Jacob, sed omnium qui simili fide dc- Jubilate Dco in voce e.tsultationis,
voti sunt. C Plaudunt vcro manibus : qui elemosynas fa-

8 Vcnite et videte opera Domini qux posuit prodigia ciunt, a-grotis serviunt. Jubilare vero gaudere est,

super terram : qui sermo dictus cst a juvando,id est, delectando :

Auferens bella usque ad f\nem terrx. quando magnitudincm gaudii non articulatis sermo-
C Venite cum dicit, hortatureas, ut fide Domino nibus, sed confusa voce profcrimus. Vox exsulta-
 :

m FXPOSITIO PSALMOUIIM. 194

lionis paalmodiam significat, quie Deo pro nominis A '-^ Prineipes popnlornm congregati sunl ctuu Deo
9ui maje^^tate persolvitur Abraham.
2 Quoniam Dominits exrelsu-'^ Ifnibilis : Qnoniam dii fortes temv vehementer elcvati
Rex magnus super omnem terram. sunt.
11 Dominus excelsus dictus, quia coelosex poten- H Principcs populorum, id eirt apostoli, congre-
iia sua ascendit. C Rex magnus, quia rcx regum gati sunt adjudicandum, cum Deo Abraham, id est,
et Dominus dominantium [Apoe. xix). Terribilis, cum Christo qui est Deus Abraha?. Quoniam dii. G
quia Judicaturus eit mundum, et ne tantum putare- Hoc est Jud«i,qui fuerunt fortes, quia tumuerunt:
tur esso Judaeorum : rex dicit omnium terrarum. per superbiam facti sunt extremi, qui potuerunt per
3 Subjeeit populos nobis : humilitatem esse prfficipui. H Vel dii sancti sunt, :

Et gentes sub pedibus nostris. qui hic per fidcm et praedicationcm vehemenler ele-
C Pedes hic signilicat sanctissimos praedioatores, vati in judicio amplius et gloriosius elevabuntur,
:

quibus populi merito et gentes esse subjecti diceban- id est apostoli sic
congregati in judicio, vehement' r
tur. sunt elevati judicantes.
4 Elegit nobis hxreditatem suam : ORATIO EX PSAL. XLVI
Speeiem Jacob ijuam dile.iit. Diapsalma. Rexomnium sajcuIorumDeusfcujusregnumsuper
P
C subaudiendum est dare, ut qui
Elegit nobis, omnespopulosdilatatur),subjice,qua3sumus, gentes
venerat ad salvandum Israeliticum populum hoc : vitiorum sub pedibus nostris:ut dum tibi sapienter
magis gentibus pia largitate concederet. Speciem Deo nostro psallimus tuo eas auxilio superemus.
:

Jacob Jacob lenticuhv! et parvo commercio carna-

: Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
l'um, spiritualem honorem assecutus esf, IicBc ipsa PSALMLIS XLVII.
est enim speciesJacob quam Dominus dilexit,adeo ARGUMENTU.M PSAL. XLVII.
ut et eadem facere velit lideles suos quaj ille my- : C Vox prophetae laudanlis Deum, qua Ecclesiam
stica significatione sequenda prcemonuit, id estDeo suam dilataverit.
ofTerendo terrena, et acquirondo ccelestia, sic enim TT. Psalmus cantici filiis Core -5 Secunda Sabbati ',

vere Christiani dicimur. H Vel de pulchritudine C \'ideauius nunc quid significat secunda sabbati.
Jacob dilecti, id est de stirpe sua, apostolos elegit. Sabbatum synagogam, debemus
id est,collectionem
5 .Iscendit Deus in jubilo : accipere Judeeorum, quse Sabbatum observare vi-
Et Dominus in voce tubx. dcbatur. Secunda vero, ejus Ecclesia catholica est.
C Ideo Ascensio Domini in jubilatione esse dici- Ideoverbapsalmi hujus sacerdotibus tribuuntur:ad
tur, quia stupentes apostoli tale miraculum: inelFa- Christianum populum edocendum, quos et filios
bili cordis lajtitia replebantur. Voce quoque tubae, C crucis haberi posse non dubium est, et secundog

verba significat angelorum dicentium: Viri Galilaei esse tempore post synagogam manifestum est.
{.Ut. \]. Verba vero ista magno strepitu percussi 1 Magnus Dominus et laudahilis nimis :
aeris fragorc tonuerunt. In civitute Dei nostri in monte suncto ejus.
6 Psallite Deo -i nostro ;
psallite : C Magnus dicitur Dominus, quia potenter omnia
Psallite refji nostro psallite. facil. Laudabilis, quia pulchra et mira facit. Additur
C Psallere, est bonis actibus laudes Deo canere. nimis,quodnonhabetterminum,sed suaassiduitate
Regi nostro, id est Doo noslro Josu Christo, non semper augetur. In civitate hoc cst in Ecclesia. :

alieno cuiquam, sed Dco nostro : queiii solum de- Mons autcm sanctus est Christus.
cet ista laudatio. 2 Fundatur exullatione universx terrx :

7 Quoniam re.v omnis terrx Deiis : yions Sion tatera aquilonis, civitas regis magni.
Psallitc sapientcr. H Fundata est terra exsultatione, ab ascensione
C Quoniam rex omnis terraj, hoc propter illos Christi,qua! prius maledicto etpeccatis subjacebat.
dicitur, qui sibi per singulaloca diversa numina fa- Mons Sion, C natio Judajorum. Latera aquilonis,
ciebant, ut Venerem in Papho, Martem in Thracia, populi gentium, facta cst civitas regis, hoc est Ec-
Jovem in Creta, et alios per loca diversa. Psallite
£1
clesia catholica, quam de universo mundo constat
sapienter, hocest quod intelligat quae psallit. Nemo csse collectam.
enim sapienter quidquam facit quod non intelligit. 3 Deus in domibus ejiis cognoscetur.
H Vel ut quae canitis per litteram : intelligatis spi- Gumsuscipiet eam.
ritualiter dicta. C Cognoscetur Dominus in d«mibus, id cst in
8 Regnavit Deus super gentes : membris suis sanctissimis, virtus sua et potentia
Deus sedet super-iedem sanctam suam. declarabitur, quando in Ecclesia bcatos viros ipao
;

HRegnavitDominus super gente3,quas in hrercdi- largiente : illi offerre monstrabitur.

tate accepit a Patre. C Sedetsuper sedem sanctam su- 4 Quoniam ecce reges conyregati sunt
am, Dominum Salvatorem significat, qui sedet ad Convenerunt in unum.
dextram Patris, regnans in sa;cula sseculorum. H Vel C licges terra) hoc loco significantur principes
inangelissedet, quipropter innocontiam suam sedes JudKorum:quos Herodes congregansinunum.quae-
Dei dicuntur, inde dixit ca;lum mihi sedes est. rens ubi Christus nasceretur et illi eongregati
J95 S. BUUNONIS IIEHBIPOLENSIS EPISCOPI. 19(>

dixerunt, in Belhlehem {MatUi. ii). Et convencrunt A 1 Circumdate Sion et complectimini eam.

in unum \
quia omnes unam protulcre scntentiam. Narrate iti turrihus ejus.

5 Ipsi videntes sic admirati sunl, conturbati sunl, II Circumdate Sion, id est defendite Ecclesiam

conimoti sunt :
in crcdulitate vestra. Complectimini eam in cha- :

Tremor apprehendit eos. ritate. Narrate, hoc est prasdicale, in turribifs, id

G Ibi dolores ut parlurientis :

est, in principibus Ecclesiae. Quia sicut lurris fortis

In spiritu vehementi conteres naves TJiarsis. cst, ct undique speculatur, sic et sancti et fortes et

II Ipsi Judaei, scilicct videntes gloriam rcdempto- praidicatores debent esse in genere humano.
ris, admirati de tanta gloria. Conturbati : quia se 12 Ponite corda vestra in virtute ejus : et distribuite

noverant peccatores commoti de infidelitate ad fi- :

domus ejus :

dem. Tremor apprehendit eos {Isa. xxvi) a con- :

Ut enarretis in progenie altera.

scicntia dclictorum, unde dictum est. A timore tuo H Ponite, hoc est intelligite corda vestra : in vir-

concepimus, et peperimus spiritum salutis. tute, hoc est in charitate Christi, C Qua virtute

H Ibi dolores, cum corpora affligere per abstinen- nihii potest esse prajstanlius. H vos doctores ec-
tiam CQjpcrint. In spiritu vehementi, hoc est fortis clesiastici, distribuitedomus,id est,gradus ecclesia-
stici ordinis, ut enarretis, non solum his qui cre
simo, scilicet sancto Spiritu, conteres naves, humi- g
liabis superbiam gentium, quia Tharsis a naviga dunt sed etiam his qui credituri sunt. C Pcr al-
:

tione negotiorum superba facLa est : signiflcans eos teramenimprogeniemsignatpopulumChristianura,

qui hujussfficuli negotiis circumferuntur. C Istiigi. qui ab Ilebraio : quem primum Dominus elegit :

turnunc contriti, credentes dicunt. Sicut audivi- secundus csse dignoscitur. H Idco vos doctoresEc-
mus. A Dolores pcenitentis sunt, ut dolorcs partu- clesiarum distribuite ejus ordinationum gradus :

ricntis. canonice et sancte, non pra^miis corrupti, non

personarum acceptione per adulationem lapsi,
7 Sicut audivimus, sic vidimus in civitate Domini
ut enarretis. El quid enarrabimus ? quoniam
virtutum, in civitate Dei nostri :
hic, etc.
Deus fundavit eam in geternum. Diapsalrna.
13 Quoniam hic est Deus Deus noster in geternum
H Sicut audivimus per prophetas, ita videmus in
et in sceculum -i sxculi '.
:
Evangelio, quod est civitas virtutum. In civitate
Ipse regct 7ios in sxcula.
Dei, id est, in Ecclesia catholica. C Deus fundavit
H Exponit isle versiculus, quid ecclesiastici sa-
eam, quia sola illa veraciter civitas Dei nuncupatur.
Quoniam hic est Deus
cerdoles narrare debent :

8 Suscepimus Deus misericordiam tuam :

Dous noster. G In sternum, contra illos dictum,
In medio templi tui.
C qui sibi temporales homines deos esse somnia-
C Illi enim misericordiam Dei suscipiunt, qui non bant. Ilegat utique ille nos, quia ipse estrexnoster.
solum per fidem sunt vocati, sed etiam per occul-
H Regat lubricos et tortuosos gressus nostros.
tam prajdcstinationem ad feternam beatitudinem ORATIO EX PSAL. XLVII.
suntelecti. Hln mcdio templi in Ecclesia. C Miseri-
:
Laudabilis atque terribilis Deus, qui in coelesti
cordia (quai Christus est) non ab omnibus susci-
Jerusalem princeps magnificus inveniris dilata :

pitur, sed ab his catholicis qui ejus pra;cepta sunt

mentem nostram spiritali intelligenlia, ut miseri-
secuti.
cordia tuain nostri pectoris templo suscepta, digni
9 Secundum nomen tuum, Deus, sic et laus tua in narratione tui nominis habeamur. Per Dominum
fines terrx :
nostrum Jcsum Christum, ctc.
Justitia plcna est dexlera tua.
PSALMUS XLVIII.
C Nomen enim Dei in toto orbe terrarum sine :
ARGUMENTUM PSAL. XLVIII.
dubio credilur adorandum. Plena est ergo dextora GVox Christi de meritis justorum, panis impio-
justitia ejus, locum significat, ubijusti sunt collo- rum, et ne divites in hoc sajculo timeantur.
candi, ad dexteram enim veniunt in judicio, quia in TT. hi finem filiis Corc psalmus.
illam partem dcxteram recipiuntur,qui cjus munere ^. G Tituli hujus verba conlrahuntur ad Dominum
justi esse mcrucrunt A Vel. Secundum nomcn Salvatorem. Ipse enim et in tinem signilicat, et per
tuum, ctc, id est quomodo nominatus es per uni- fiUos crucis intelligitur, ct per psalmistam sine du-
vcrsas terras, sic ct laudaris per omnes terras. Illi bio denuntiatur.Et pcr totum psalmum verbasunt
autem laudant qui bene vivunt nec potest esse :
Omnipotentis filii.

laus nisi in sanctis ejus. 1 Audile hxc, omues gentes :

lU Lxletur mons Sion ^ ct '.

e.vsultcnt /ilia' Judce: Auribus percipite, omiies qui habilatis orbevi.
Propter judicia tua -i Domiiie ',
C Adiuonctur universalis Ecclesia, ut veniant ud
C Per montcm Siou, Ecclcsiam signilieal calho- audicndum Ghristum, quia nou vult Ghristus tan-
licam.II Exsultent filis Juda3, id cst, anima3 con- tum paucis prodesse, sed omnibus cum purocorde
fessorum,quiaJudasconfcssio inlorpretatur. C Qux quoerentibus. Auribus pcroipitc, id cst, ut in sinibus
proptcrjudicia Doniiiii exsulleut, quibu.-^ so a.l bca- t.u;e nieuioria; n^poaaiit. Habitatorcs orbis : Ghri-
titudinem oeternam sciant esse vcnturas. stianos et justos accipimus, qui sic noverunt habi-
197 EXPOSITIO PSALMORUM. m
tare in orbe, ut in ejus scclcratis non impliccntur A 7 Fraler non redemit, rcdimet homo?
erroribus. Non dabit Deo placationem suam :
2 Quique terrigenx et filii liomitium :
n Frater non redemit, id est, Adam, quia mor-
In unitm dives et pauper. tuus ipsc non surrexit, vel frater non redemit, id
C Quique terrigons, per hoc intelligenduni est, est Moyses. Uedimet homo,id cst Christus redimet,

quod omnes habitatores terrae,ud audiendum verba quos Moyses non redemit. Illenon dabitDeo placa-
Dei vocentur. C Terrigenic peccatores sunt,qui vitia tiouem, qui non agit pcenilentiam per quam pla- :

terrena seclantur. Filii liominum justos dicit, :

catur Christus.C Vel sub admiratioue Jegendum cst
quoniam et ipse Cbristus FiJius hominis dictus. sic : Non redimet vcl frater, redemit, scilicet Chris-

II Per divitem et paupercm liber et servus acci- tus.redimet, scilicctne homo? sciiicet Adam :
(luasi
piuntur. diceret, non redemit vel redimet, nemo
si Cliristus
redimet, unde negative legendum. Non dabit Deo>
8 Os meum loquetur sapientiam :
etc, uUus homo.
Et meditatio cordis mei prudentiam.
C Os Christi loquitur sapientiam, id est, ad divina 8 El prctium redemptionis animce sux.
niysteria doclaranda, quae occulta sunt ab hujus Et laborabit in cetcrnum et vivet i^ adhuc : in
saeculi mores D
sapientibus. Prudentia pertinet ad {inem.
probabiles instituendos, sic omnis divinus sermo 9 Non videbU interitum cum videbit sapientes mo-
iiis duabus virtutibus plenissime indicatur. 11 8em- rientes :

per in corde meditabor, ut homines relinquontes Simul insipiens et stultus peribunt.

3tultam vanitatem, Christi prudentiam sequeren- H Et pretium redemptionis subauditur non da-
:

tur. bit, ({uia non fecit elemosynam per quam peccata

4 Inclinabo inparabolam aurem meam : delentur. Laborabit in (eternum, in tormentis per-

Aperiam in psalterio propositionem meam. petuis positus, et vivet in finem,quia non interfici-

C Aurem inclinaturum se promisit Christus, ut

tur, sed semper reparatur ad paBuam.
lognosoeret prasdicationem ojus populus devotus
si
H Non videbit interitum, hoc est, non intelligit

mpleret. In parsbolam similitudo enim rei veri

:
sibi imminere tormenta. Gum viderit hominem in
quod nobis ad exem-
.mitatio est, et est sensus ut Deo sapientem, ab hoc mundo migrare, dicit, quid
plum datum cst, devota aemulatione prompte Do- huic jejunia,quid castitas,quid elemosynae profue-
mino praistante faciamus. Aperire se dixit in psal- runt,nonne et ipse mortuus est? Tale quiddam Re-
terio propositionem, declaraturum prsecepta
id est demptori nostro Judaei insultantes dicebant Nun- :

liivtnitatis in sanctitate proprii corporis, ut proba- quid tu major es patre nostro Abraham Joan. viii)?
retur docere verbo et exemplo. Psalterium enim
'-'
C Incipiens est qui pnedicationibus prophetarum
sicut saepe diximus) corporis Domini decora simi- acquiescere non vult. Stultus vero dictus qui nec :

litudo est. ipsum Dominum venientem vulL rocipere. Hi ergo

simul peribunt, quoniam in futuro judicio dam-
5 Cur limebo. In die mala.
nandi sunt.
mei circumdahit me.
Iniquitas calcanei
C Cur timebo. Sub interrogatione et responsione 10 Et rclinquent alienis diviiias suas :

propria versus iste est pronuntiandus, id est quare .5<r ^t '.

sepulcra eorum domusillorum in geternum.
ormidolosa cogitatione confundar, in die mala?in H Qui in divitiis et non in Domino sperant, per-
lie scilicet passionis, quaj mala
Judaeis, bona fidc- dunt utrumque,et divitias et Dei adjutorium. Divi-
ibns enim debet timere finem vitae, qai
fuit. Ille tias ideo perdunt, quia ibi posuerunt ubi fures effo-
icccatorum recordatione mordetur.Christus autem diunt : Dei adjutorium, quia iJlum spreverunt. Et
nortem timere non poterat,quem non circumdabat diritias quas magnopere diJigebant, non suis, sed
niquitas calcanci, quemadmodum solet contingere (quod gravius uret) extraneis dereJinquent propter
)eccatori in finc vitae, ut tunc iniquitas scclerato «juas omnia peccata commiserant.Et fabricant sibi
ine vitam claudat.AVel quilibet homo suapeccata sepulcra de marmore firma, magna et puJchra
:

ignoscens dicit, cur timebo in die mala? id est, " quasi domus in aeternum mansuras. Ecce etiam
udicii. Et respondet, ideo, quia iniquitas morienlium pompa.
calcanei
nei circumdabit me.H Id est peccatum
actuale vel 11 Tahernacnla eorum in progenie et progenie :
)riginale.
Vocaverunt nomina sua in tervis suis.
6 Qui confidunt in virtute sua : II Haec erit ilJis perpetua habitatio, qnia non re-
Et in multitudine divitiarum suarum gloriantur. surgunt ut habeant vitam aeternam,scd ut damnen-
H Qui confidunt in virtute sua, illi Jabuntur in tur in pccnam. Vocaverunt, saepe enim pagani supra
alcaneo. C Et in multitudine divitiarum
suarum : defunctorum epuJantur sepuJcra, et in nomine mor-
lecesse est enim ut tales timeant finem,
qui dese- tuorum bibentes,inania quasdam cum modulatione
ere mundana nolunt, ct peccatorum suorum pce- canunt. C Atque invocant nomina mortuorum, et
las lonnidant. Virlutem vero di.xit corporis vires crcdunthoc ilJis prodcsse. H Sed nihil prodest in
^aimi robur, linguse disertitudinem.
inferno damnatis, et ita per terras, sepulcra acci-
 199 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 200
jiiiinlur. Et invocaverunl hal;ct aliu iittera, quod A oppresso paupere dives efficitur, noli timcre, cito
liic exponitur. jiraiterit, et nihil socum de his qu« rapuerat tol-
12 Et homo cum in honore easet non intellcxit : Domino dicente
lit, : Stulte, hac nocte animam
Comparatua est jumentis ^ insipientibus '.
, et tuam repetunt (Ltic. ii), qua? autem parasti cujug
similis factus est illis. erunt.
H Homo cum in honore esset, non intellcxit,esse 18 Quoniam cum intericrit non sumet omnia :

se ad imaginom Dei formatum. G Gomparatud est Necjue descendct cum co gloria ejus.
jumentis, digna similitudo datur vecordibus,ut qui C Ecce redditur ratio quare timcri non dcbeat
se imaginem Dei gestare non congrueintelligunt, mundi gloriosus. Cur enim timemus divitem, qui
jumentis insipientibus com^arentur Nani toUe ho- . moritur paupor, nec aliud secum valct portaro, nisi
mini Dei scientiam, et omnino pecus insipions est, unde possit ardero? Et bene dicitur descendere in
prfflsumptio vana et caduca superbia. prolundissimam foveam,sed sine gloria s«culi,sine
13 H3ec via iltorum scandalum ipsis : turba satellitum. Et domus illa quam mirabarig,
Etposlea in ore suo complacebunt. Diapsalma. remanet tota,sed onera quae non videbas : trans-
G Haec via, id est vita, inhoc saeculo am-
qua in raittit ingentia secum in gehennam.

bulamus. Sed haec via quid malis faciat: non tace- 19 Qiiia anima ejus in vita ipsius benedicetur :
tur. Scandalum utique actoribus sui3,id est stimu
-B Confitebitur tibi cum benefeceris ei.
lum atque dolorcm.Non enim adsecuritatem suam C Ista benedictio non ad spnctilicationem perti-
quidquam peccator facit,cui de sua provenit actione, net, sed ad favorem. Benedicitur enim dictum est
torqueri. Consuetudo est peccantium, ut postquam propter linguam satellilum, inter epulas suos domi-
impleverint votum in peccato, mox divinitati gra- nos coWaudaiitcs. Cum oi bcnofcceris, confitebitur,
tiasagunt. in orc non in cordc, unde dicit postea : i(l est, tunc agit gratias Deo, quando aliquid lucri
in ore suo complacebunt, Doogratias agentes quod conquirit.
prospere pcccaverint. 20 Introibit usque in progenies palrum. suorum :

14 Sicut oves in infcrno positi suut : ilsque in xternum non videbit lumcn.
Mors depascet eos. C Qui in isto saeculo patres pessimos imitantur,
G Sicut oves lanae suae amissione jugiter persove- eorum societatc damnandi Usquein «ternum
sunt.
rant,sic semper in illis sine imminutione substan- non videbit lumen,id est,lumen sapientiae hic et in
liaj, invenit pccna quod cruciet. H Merito a morte ffiternum.Lumen quod illuminat omnem hominem,
depascunlur, qui Christum noluerunt habere pas- quod soli sancti in deitate vidobunt.Sicut enim pec-
torem. cata sunt tenebrosa, ita peccatoribus sapientiic lu-
15 Et dominabuntur eorumjusti in mululino : C iLcn auferunt. H De quibus dicitur : Projicite eum
Et au.rilium corum veterascet in inferno a gloria in tenebras exteriores {Matlh. xxii).
eorum. 21 Homo cum in honore esset non intellexil :

G Et dominabuntur eorum, quod utique in illa Comparatus e.^it jumenlis '-insipientibus et '.,

resurrectione felicium est, ut malis prcemineant simiiis faclus est illis.

boni.hic enim justos obtinent peccatores. In matu- G Conclusit propheta pulcherrimum psalmum
tino, cum gloria resurrectionis illuxerit. Quorum parilitate versus, ut se pec.cator a malo proposito
auxilia tanquam panni putrefacti veterascunt,quia removeret, cum stultitiam suam iterata incropatio-
eorum divitia; nihil illis prosunt. A gloria sua,quam ne cognosceret.
in islo s«culo habuerunt. 11 Id est in comparatione OR.VTIO EX PSAL. XLVllI.

ad gloriam eorum quam hic habuerunt,quanto enim Reple, Domine,os nostrum sapientia tua : ut me-
amplius hic suntgloriati,tanto plus in inicrno cor- mores te hominem factum, nosque redemisse de
ruptionem palientur {Apoc. xviii). tartaro, mereamur vultus tui lumine decorari. Qui
16 Verumtamen Dcus redimet animam tneam : de cum Patre et Spiritu sancto, etc.

manu inferi PSALMUS XLIX.

Cum acceperit
ine. Diapsalma. n AnCUMENTUM PSAL. XLIX.
G Liberavit Deus animas corum, qui adventum C Vox synagogac de primo et secundo advontu
ejus constanti aninio crcdiderunt. De manu inferi, Ghristi, ipsiusque admonitio, ut ei sacrificium lau-
de potostate diaboli qui antc advcntum Ghristi ani-
: dis fidelcs offerant.
mas tenebat obnoxias. C Dives enim dictus est a TT. Psalmus .Isaph.
divo, qui quasi Deus creditur nihil indigerc per II .\saph erat egregius musicus.cujus nomcn in-
:

quem hic impium dcbemus accipere.Gum ejus glo- lcrpretatur congregatio. Psalmus iste discernit jus-
ria uiulliplicata fuerit, junge, ne timueris. tos ab impiis, calestes a terronis, sanctos a pecca-
17 Ne timueris cum dives facius fuerit homo :
loribus proteslatur otiam non se locutum prophe-
:

FA cum mullipUeala fuerit gloria donntscjus. ta, ipsum Doininum, diccns Deus, etc.
sed
II Dives eifoctus cst Judas proditor vendondo ma- 1 Dcus deorum Dominus tocutus c.<<t :
gistrum,scd nihil pretii quod acceperat socum cum : Et vocavit terram.
moriebalur deportnvit. Si ergo nunc unusquisquc C Dcus cnim timor Grcccu lingua dicilur. II Igilur
 1

201 EXPO.SITIU PSALMUUUM. 202

~
Deus in Trinitate Pater et Filius ct Spiritiis sanctus. A Et annuntiabunt cadi justitiam ejus :

Unus tamcn Deus deoruni dii enim dicunlurhonj : Quoniam Deusjudex Diapsalma. est.

homines.Locutus est, C per prophetas ct apostolos C CojIos, viros Justos dicit, quibus verbi coelestis
Etvocavit terram, id est genus humanum. 11 Cre- dispensatio condonatur. Quoniam Deus judex est,ac
denles deos nuncupari voluit.qnia dedit eis potcsta- si dicorct : Qui ncscit falli,et sicut omnia manifcste
tem lilios Dei Dicuntur itaquc filii si-
lleri Jo<tn. \).C novit, ita sine reprehensione discernit. A Vel sancti
cutetdii :quia utrumquegratia praestat.non natura. prajdicabunt justitiam,id est mandata ejus, etprae-
2 .1 solis ortus usqiie ad occasum ; dicabunt quod est judex vivorum et mortuorum,
Kx Sion species decoris ejus. idco justitia est timenda.
C A solis ortu, per solis cursum univcrsum si- : 8 Audi populus mexis et loquar : Israelet testifi,-

gnificat mundum,quia omni terrae orituret occidit cabor libi :

claritas ejus. Ex Sion species, Hierusalem, in qua Deus Deus tuus ego sum.
mons iste puris mentibus velut aureaniassaresplen- C Audi populus mcu3,hic ipsa Verilas ex propria
det. De hac enim urbe cxeuntcs apostoli, speciem persona loquitur.Populus hic significat plebem de-
decoris ejus annuntiaverunt in toto orbe lerrarum, votam.Cum dicitaudi,id est,devota mcnte suscipe.
sicut Isaias dicit Ex Sion exibit lex, ct verbum
:
p. Loquar, subaudi profutura. Testificari,id est, testi-
Domini de Hierusalem {Isai. ii). monium dicerc. Tunc fidelibus lestimonium dabit,
3 Deus manifeste vcniet : cum dicturus est Esurivi enim et dedistis mihi
:

Deus noster el non silebit. manducarc {Matth. xxv). Est hic autem magnum
C Nunc de secundo Christi adventu propheta di- sacramentum dum dicit Sum sum enim proprium : ;

cit, manifcstc veniet. Manifeste vero tunc vcniet estdivinitatis verbum.co quod semper adest et tem-
Christus,quando jam non cruci afligendus,sod judi- pore non mutatur divinitas. Est vero ibi et aliud
catunis est mundum. Silet enim modo per patien- sacramcntum,quia scilicet una syllaba tribus litte-
tiam cum peccamus, tunc autem non silobit, (uni ris continetur, ut sancta Triuitas unus Deus esse

sceleratis dicturus erit : Ite in ignem aitcrnum doccatur.

{)tatlh. xxv). Manifeste vero dicitur, quasi a maiie 9 Non in sacrificiis tuis aiguam te :

dies festus dictum sic a sacrificiis, quia tota die Ilolocansta aufetn tua in conspectu meo sunt
festivitati vacarctur. semper.
4 Ignis in conspectu ejus exardcscet : C Non in sacrificiis tuis, ad populum Judaicum
•Jv? Et ; in circuitu ejus tcmpestas lalida. loquitur, non jam exquirenda esse sacrificia pecu-
H Ignis hic duplicem habet virlutem, illuminat dum, sed cor conlritum. Rolocausta autem esse
enim et exurit. Gaudeant enim justi quia illumi- C acccptain conspectu suo,scilicet quando meuns no-
:

nantur ex eo, timeant peccalorcs, quia exurendi stra divino amore succcnsa, peccata sua lamenta-
sunt ab eo. C IIa;c tempestas non ventis agitur,nec tione decoquit et tribulatione, ut cruciatu corporeo
procellis saevientibus excitatur, sed ex divinapoten- omnia vitia exusta, consumantur.
tia vehemens spiritus consurgit, ut arca Domini 10 ISon accipiam de domo tua vitulos
:
:

aequitatis ejuK sentenlia ventiletur. Tunc frumenta Neyue de gregibus tuis hircos.
sequestrat a paleis. Qued judicium merito tcmpei5tas C Cum duo respuit univcrsa primi temporis ss-
dicitur, quia improvisum veniet,et nimia celeritale crificia dcsignat modis omnibus excludenda,signi-
bonos discernet. ficatur enim a parle totum.
5 .ideocavit coBluyn desursum :
1 Quoniam mex sunt omnes ferai silvarum :

Et terram discernrre pnpnlum suutJi. Jumcnfa in montibns et bovcs.

\ Advocavit ca;lum,id cst,apo3tolo3 vel roliquos C Ferac silvarum, gentes significat. Jumenta in
sanrtos, qui despectis terrenis, qua; sursum sunt montibus, simpliccs in catholica Ecclesia,qui in ca-
sapiunt. Discernit autem terrenos, ut cum ccelestes cumine fidci habitare noscuntur, Boves, apostolos,
ponuntur ad dcxterani,hi ad sinistram colloccntur. prophetas ct pra;dicatorcs ([ui in agro Domini assi-:

(5 Congregate illi sanctos ejus :

duo laborc versati sunt.
j)
Qui ordinant testamentum ejus super sacrificia. 12 Cognovi omnia volatilia cceli ?
C Nunc synagoga Christi, verba facit ad angelos, Et pulchrifudo agri mecum est.
qui ministcrio suo in fincs.r-culi congregabunt cm- C. Quis enim nmnia volatilia cccli potest cognos-
nes sanctos de univcrso mundo. 11 Qui ordinant,i(l cere nisi sola majestas, quo versiculo cuncta com-
est,qui sancti pradicant vel implcnt Testamentum plexus est. A Pulchritudo agri cum illo est, quia
NoTum super Testamentum novam
Vetus, ut per ubi voluerit, copiaomnium rerum vel administra-
legem.per sacrificia veterem intelligas.A C Vel qui tur vcl negatur.
ordinant Testamcntum, id est.ordinabiliter dant et \3 Si csuriero non dicam tibi :

faciunt sicut testatus est Christus eis, qui opora Meusesf enim orbis ^rterrx et plenilndo ejus
;

misericordiae exercent regnum accepturi .nternum

:
\\ Esurire Dei, est non in escis carnalibus, sed
in quorum miserationibus Deussupcr omnia sacri- ut faciat quis voluntatcm ejus {Joan. iv), ergotacet
ficia delectatur.
Israeli suam esuriem^quia exspcctat peccatoris con-
Patuol. CXLII.
l
203 S. BRUNONIS HEHBIPOLENSIS EPISGOPI. 204
versionem. Orbis lerroe illius cst, id est, sancta A 20 Os luum abundavit malitia :
Ecclesia, ac si diceret, eam redimendam esse suo Et lingua tua concinnabat dolos.
sanguine. G Hic euim os,cogitationem cordis debemus acci-
14 Nunquid manducabo carnes taurorum : pere tujic enim abundant malitia cogitationes,
:

Aut sanguinem hircorum potabo ? quando per diversa genera peccatorum iniqua vo-
C Quomodo grata erunt Deo, quae non sunt ne- luntate grassantur. Et hngua tua. Qui enim falso.

cessariu? H Vetera hic sacrilicia evacuanda esse laudat alium, dolum in lingua facit.

declarat.Ideo in moribusbonis sacrificium requirit 21 Sedens adversus fratrem tuum loquebaris :

dicens Immola, etc. Sed possunt hajc repudiata
:
Et adversus fiLium matris tux ponebas scanda-
nobis proficere, cum acceperint a nobis ista indi- lum.
gentes, cum esuricns pascatur, sitiens potetur. Et Hxc fecisti et tacui.

in pauperibus accipit Deus, quae sibi in sacrificiis G Sedere enim morantis est, et ideo gravius pec-
o£ferri non permittit. cat,qui moratur in detractione fraterna. Fratrem hic ,

15 Immola Deo ^ sacrificium '.

laudis : omnem proximum carnisdebemus accipere.quia et |

Et redde Altissimo vota tua. de spirituali dicturus est. Filium matris sobolem :

C Deo immolat sacrificium laudis, qui a ter-

IJIo t\ dicit Ecclesiae. Ponit ergo scandalum fratri suo.qui

renis vitiis fuerit segregatus, et moritur mundo,ut hajrelicas pravitates vel alias interceptiones excogi-
hostia fiat Ghristo. Vota quoque reddit Altissimo, tat : quibus frater innocens capiatur. Ua;c fecisti et
qui ei talia immolanda praeparavit, qualia ipse pro- tacui, H Quia ea examinanda in futurum reservavi
pitius preecepit. H Hoc est autem sacrilicium acce- judicium : tacui enim jam, quia non statim vindi-
ptabile, hoc est holocaustum pingue ut laudetur cavi sed sustinui.
Deus ab homine quem creavit. 22 Exislimasti inique quod ero lui similis :
\

16 X^^ • invoca me in die tribulationis : Arguamstatuam contra faciem tuam.

le et 1

Et eruam te et honorificabis me. Diapsalma. C Existimasti inique, hoc est, quia Deus tacet et
C Prsecepit enim invoca me,ne quis speai haberct differt vindicare peccata, ideo creditur a stultis illi

in terreno solatio, ubi sunt caduca universa. In die placuisse scelera humana. H .\rguam vero te, cum.
quando te affligitadversarius. Eruam te,quasi dicat; Staluam^
in sinistra parte sedis fueris coIIocatus.C

Circumdatum a satellitibus diaboli, summa celeri- quod superius dixit peccatorem verba sua (qu»
:

tate liberabo.Magnificabis sive honorabis me,id est, semper ante oculos haberc debuit, ut secundum ea-
magnum me esse in a^ternum pronunties. Romana viveret) post tergum et retro projecisse. In j.udicio
siquidem translatio magnificabis habet, GalHcana igitur peccator ante faciem suam videbit, quod se
vero, honorificabis, quod idem est. C putabat oblivionis beneficio praeterisse. Formido
17 Peccatori autem dixit Dcus quare lu enarras ina3stimabilis,illa hominesvidere, perqua3.se norunt
justitias meas : ad asterna supplicia pervenire.
Et assumis testanientuvi menni peros luum. 23 Jntelligile hxc qui obliviscimini Deum :

G Interdicitur hic sceleratis qui convcrti nolunt, Nequamio rupiat et non sit qui eripiat.
ne se praesumant sermonibus miscere divinis, quia C Intelligite, id est, obcdite qui oblivisciraini
os debet esse justum, quod justitias Domini enar- Deum. llle obliviscitur Dei, qui praecepta ipsiua
rare prsesumit. Testamentum vero Vetus : et Novum iniqua prfesumptione contemnit. Nequando rapiat,
significat,quiadum unum suspense dicitur,utraque scilicct diabolus.Quando enim illc rapit non cstqui
memorantur. H Audianthsc doclores vel episcopi eripiat ad salutem,nisiDominus per suammagnam.
Ecclesiarum, qui peccata populorum resccant praj- niisericordiam. H Vel aliter, quando rapit Christua

dicando, qui quod proedicant opere non iniplcnt. obliviscentes se, hoc est prajcipitat in mortem, ei
18 Tu vero odisti disciplinam : ncmo eripere potest. Quando enim diabolus rapit
Ei projecisti scrmones ineos retrorsum. hic, est qui cripiat ad salutem, Christus scilicet.

C Odit disciplinam, quia ad correctiones juslas Cum vero Domiiius rapit ad vindictara, non estqui
iniqua praesumptionc remurmurat, ct non vult, liberare possit adriictum.
[)

Deum in se vindicare quod peccat. Projicit etiam 24 Sacrificium laudis honorificabit me :

post se sermonem Dei, qui scqui divina jussa con- Et illic iter quo ostendum illi sahUare Dei.
temnit. H Sacrificium laudis, quia de omni bono quod
19 cnm co
Si videbas furcm currcbas : sancti faciunt Deus honoratur. Iter Christus est pee

Et cuin aduiteris portioncm (uam ponebas. opera sanctorum. Salutaris Dei Patris est Filius.
C Ita istum vcrsiculum dcbcmus accipcre, ut in C Vel iler beatissimara psalmodiam appellat, quod
his duobus prohibilis, omnia crimina vctuisse vi- non pedibus sed puris mentibus ambulatur,etducit
deatur. Ille currit rum fure, qui ei ad facicndum ad Chrislum. H gloriosa scmita. qua? ducit ad cojJi
scelus socia vohuitatc jungitur. Ponit portioncni tcrncque crcalorom I

cum adultcro, qui adjutorium pra>bct, quo sua

ei 0R.\TI0 EX PS.\L. XLIX.
vota perficiat. Ibique sine dubio habere dignoscilur Dcoruni Domine, terogamus, uti nos suscipiaa
porlionem. in sacrificio laudis, quo sine onere peccali tuas jut'
!0o EXPOSITK) PSALMOUUM. 206
titias enarrantes, iter illud quod salutare tuum A. passioncm, cum judicatus vicit, et muhdum' dam-
«tondit gradiamur. Per Dominum nostrum Je- nalus absolvit, sed intelligi recte potest viucere
;um, etc. Deus cum judicatur ab hominibus, quia in onmi
PSALMUS L. judicio Deusjustus probatur.
ARGU.MENTU^f PSAL. r,.
6 Ecce -^ cnim \ sum
iniquitatibus conccptus :

C Vox pcenitentiam agentis. Et in pcccatis concepit me mater mea.

TT. In finem psalmus David, eum vcnit ad cum II Ilic versiculus lotius humani generis casum
Nathan prophcta cum intravil ad Bcrsabcc. exponit. Concipitur enim homo et nascitur in ori-
H
quinquagesimus psalmus vocem continct
Isle ginali peccalo, quod ex Adam trahitur.sed baptis-
ostendens. ut qui ceciderit iti crimen
)OBnilentis, mo por gratiam Dei purilicatur.
diquod, mala sua confitendo rodeat ad salutem. 7 Ecce enim vcritatcm dilexisti :

[ Misercre mci, Dcus :

Inccrta ct occulta sapicntix tux manifestasti
Secundum -j- magnam misericordiam tuam. \
mihi.
C Cum se audissct rox potentissimus a Xathan G Xon enim delectatur Deus pcenis nostris, sed
jroplieta rcdargui, peccalum suum non erubuit pu- confessionem veram qua>rit erroris. David igitur
ilice conliteri (// /;('(/. xii),diccndo judici : Miserore n peccatum non negans,veritatemconfessusest,quam
nei. Vox ista non discutitur sed sub tranquillitate Deus supra sacrificia qua^rit et diligit. Incerta ergo
>emper auditur, solaque res est per quam possu- ct occulta sunt, quK Deus prophetae David in filii
nus rei apud Dominum sine aliqua difficulfate de- sui manifestatione revelavit, id est, ut passionem
endi.H Qni enim se miserum putat esse de suis pcc- ejus futuram praidiceret et resurrcctionis gloriam
^atis, cum illo facit Deus misericordiam magnam.
nuntiaret, et inde dicit se non debuisse peccasse,
l -^ Et secundum mullitudinem miscrationum
\
cum talia meruisset agnoscere.Incerta proprie sunt
tuarum : quse omnino discerni non possunt, sed aliquibus
Delc iniquitatcm meam. ambignitatibus coIliguntur.OccuIta vero sunt : quae
H Secundum mullitudinem confugio ad misera-
nec oculus conspicit ncc mens humana dijudicat.
tiones tuas, ut gravibus vulncribus thiriacam vel
8 Aspcrges mc, Domine, hyssopo et mundabor :
medicinam tua) miserationis infundas.Miserationum
supernivem dealbabor. Lavahis me et
dicit, quia multa sunt peccata mea,et miscrationes
H Sicut enim hyssopum, id est humilis herba cu-
tuae multfe. G Ille enim solus in libro vitee conscri-
randis pulmonibus aptum est, ita ccElesti quis re-
bitur, cujusomnia peccata delentur.
spersus hyssopo, id est humilitate cordis, ab omni
3 Ampliu.s lava me ab iniyuifate mea :
superbia; malignitate purgatur. Lavabis me,hoc est
Et a peccato mco mumlu me. C
per pccnitentiam. C Per hyssopum igitur Christi
H Ampiius lava me ac si dicat Tu potes plus :

sanguinem intelligit, qui non solum inquinamenta

mibi reraittere quam ego te intelligam rogare.C Ad-
detergit,sed etiam super nivem puritatera relucen-
dit munda me,quatenus in eo nihil remanere possit
tis anima3 ostendit, quia spiritalis anima longe su-
immundum,post enim aliquis sic lavari, ut non sit
pra corpora mundana (quorum nullum nive albius
omnino purissimus.recte igituraddidit munda me.
esl) resplondet.
4 Quoniam iniguitatem meam egu cognosco :

Kt peccafum meum confra me est scmpcr. 9 Auditui mco dabis gaudium et Ixtitiam :

C Peccata enim illa fortiora sunt.quae agnoscen- Et exsultabunt ossa humiliata.

tes committimus, non autem illa quae per ignoran- II Auditui mco, id cum jacens in infirmitate
cst,

liam perpetramus. Contra se dicit stare delicla, peccati audire meruero Homo, dimissa sunt tibi
:

quiajam hic constitutus, quasi in vcnturo judicio, peccata tua : dabis gaudium auditui meo et lajtitiam.
delictorum suorum aspectusteterrimospertimcscit, C Gaudium pertinct ad absolutionem peccatorum.
et contra se stare dicit Lffititia vero ad perpetua pra?mia possidenda. Ossa
dehcta.quasiquamdam ima-
ginem figuratam,et hoc non semel aut bis sed sem- vero significant animi firmamenta, quae necesse
per. fucrat humiliari,usque dum pojnitens potuisset ab-
j Ossa, id est, virtutes quae peccatis
5 Tibi soli peccavi ct malum coram te feci
solvi. II fucrant
:

Ut justificcris in sermonibus tuis humiliat.-e, vel spci ajtcrnilas, est ossa humiliata.
et vincas cum
judicaris. 10 Averlc faciem. tuam a peccatis m£is :

C Bi quis enim de populo erraverit,et Deo peccat Et omnes meas dele.

iniquitates
i>t regi. Nam quando rex delinquit, soh' Deo reus II Averte facicm tuam, id est, nc videas peccata
est. Iste igitur rex soli Deo peccarc se (Hcit, quia mea, ne rccoi'dcris illa : et omnes iniquitates prae-
hominem non habet qui ejus fucla dijudicet. Et teritas et praesentes alquc fuluras delc.
quia illum ubique esse noverat,jure coram eo ma- \ 1 Cor mundum crea in me, Deus :

lum sc fecisse deplorsibat. Sermonesautem Domini El s]nrilum rcctum innova in viscerihus meis.
meritojugtificati dicuntur,r|uoniam sinedubio «cm- C Cor mundum pctit Propheta sibi crcari, id egt
per pjus dicla compleutur. Ista autcm verba, et restaurari, quod jam impcllcnlibus peccatis com-
nncas cum judicaris, quidaiu aptant ad Duuiini moveri nullo modo possit ad culpam. Et spiritum
207 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 208
rectum. Nam ul per Adam
veleres sumus, ita A. 'it'"''-iiiidamus, cum spiritum superbiae humiJi-
iJeo
ChristiDomini beneficiis innovamur. H Vel spiri- tate mactamus unde non sanguia
confessionis :

tum rectum quod recte confitear, vel rectum5,d vi- cgreditur, sed lacrymarum fluenta decurrunt. Cor
dendum et discernendum sicut antea rectus fuit in contritum dicit laboribus poenitentiaB vehementer
,

me. afflictum. Humiliatum Deo scilicet, non enim po-

12 Ne projicias me a facie tua : tuerat cor humiliari, nisi fuisset frequenti tribula-
Et Spiritum sanctum tuum nc auferas a mc. tione contrilum. Tales oblationes Deus non sper-
H Ne projicias me, ut sicut Cain cxsul (Gen. iv) nit.
efficiar a potentia tna. Et ne auferas Spiritum san- 19 Benifjne fac Domine, in bona voluntute tua
ctum tuum a me,sed ab co consumptis delictis,tuo Sion :
me statuas conspectui. Yel Spiritum sanctum, hoc Ut xdificentur muri Jerusalem.
est spiritum prophetiae. C Supplicat itaque propheta,ut quoniam synago-
^3 Redde mihi hetitiam salutaris tui : ga peccavit sub lege posita, succedens Sion per
Et spiritu principali confxrma me. gratiam Christi.hoc est catholica firmetur Ecclesia.
H Redde mihi laititiam, hoc est illam exsultatio- Et ffidificentur muri, si secundum historiam velis
nem Ghristi tui, quam in eo habui priusquam pec advertere, tempora Theodosii,
signiiicat forte
carem. Spiritu principali dixit,id est ut ipse in me, B quando Eudoxia feminarum religio
ejus conjux
et non vitia principenlur.Vel spiritu principali : Pa- sissima, ampliori murorum circulo Jerusalem co-
trem, per Spiritum rectum : Filium, per Spiritum ronavit.
sanctum : ipsum Spiritum sanctum accipe. 20 Tunc acceptabis sacrificium justitiae.
14 Docebo iniquos vias luas : Oblaliones et holocausta : tunc imponent super
Et impii ad te convertentur. altare tuum vitulos.
H Docebo iniquos,hoc est puniam mc ipsura, ut C Tunc acceptabis, PateE,sacrificium,id est,glo-
meum exemplum imitentur.CQuoniam si prophetse riosissimam passionem Filii tui, qui sacrificium se
parcatur, maxima spes rcmissionis delinquentibus pro omnibus obtulit, et est ejus passio sacrificiura
conceditur.Docebo igiturexcmploremissionis mc;e, veracissimum justitiae.Oblationes et holocausta,per-
sperare pcccatores, ct vcrbo praedicabo mirabiiia tinent ad Christiano3,qui erant post adventum Domi-
miscrationis tuae. ni credituri,significans immolanda corda hominum
15 Libera me de sauguinibus,Deus Dcus snlutis mex viventium, non pecudum membra mortuorum. Vi-
-i-Et [ exsultubit lingua mea justitiam tuam. iulos quippe posuit, aut pro innocentibus, aut pro
C Liberari se Propheta petit de sanguinibus,quod prffidicatoribus, quorum imaginem in vituli figura
contra Latinam regulam positum cst,scd laudandus evangclista Lucas' suscepit.Vel illos qui animas su as
q^
omnino translator est, qui elegit aiiquid contra in hostiam suavitatis sacris altaribus obtulerunt.
artem ssecularium ponere quam a veritate posita ORATIO EX PSAL L.
discrepare. Nam si diceret a sanguine, forsitan Profluce miserationis ineflabile nomen Trinitatis,
unum peccatum videretur ostcndere,sed cum plura- Deus,qui humani pectoris antrum emundans vitiis,
lem numerum ponit, multa csse sine dubio delicta super candorem efffcis nivis, innova, qufflsumus,in
confitetur. Dcus salutis, significat Dominum Chri- visceribus nostris Spiritum sanclum, quo laudcm
stum,per qucm salus pie crcdcntibus datur. Exsul- tuam annuntiare possimus : ut recto principalique
tavit, id est, si me libcravcris de peccatis, laudem spirituconfirmali,mereamur aitcrnis sedibus in Je-
tuam lingua mca juste loquetur, propter hoc quod rusalem coelesti componi. Per ejusdem.
in pra)lerito psalmo dictum est Peccatori autem
:

PSALMUS Ll.
dixit, Deus, cnim rccte loqui potuit
ctc. Alisolulus AUCUMENTUM PSAL. LI.
illud, a quo peccatorcin divina lcx suspcndit. C B Vox prophctce de Juda \el Antichristo.
16 Dominc, labia mea aperies : TT. In fincm intcllectus David. Cum venit Docch Idu-
Et os meum annuntiabit laudon iuam. ynxus. annuntiavit Snul et dixit
et illi : Ecce venit
II Aperiri sibi petit labia, quai clausa erant per David in doinuni .Ibimclech.
pcccatum.Quia non est pulchra laus ex ore pccca- C Totus hic tilulus ad adventum Domini secun-
toris [Eccle. xv). C Os autcm dicilur cordis arca- dum, pcr tempus Antichrisli jure referendus est,
num, unde vcraciler laus divina cantatur. (juoniam omnia ad Christi manifestationem com-
17 Quoniam simluisscs sacrifiriuin dcdisseni pelenlcr apfantur. Ut a psalmo suo non discrepare
Utique : holocaustis non delectabcris. videatur.
H Audiant Juda^i, etsacrificia .'^ua cessassc intcl- II Psalmus iste continet voccm prophetae expro-
ligaut. C Etiam immolalidnos pccudum ct ritus sa- brantis peccata Judaioi populi. .\d ipsum enim lo-
crorum in advcntu Domini rcspu(!ndos. quitur diccns :

18 Sacrificiuiu Dco spiritus contribuliilus : 1 Quid (jloriaris in malitia :

Cor contrilum ct huniilialuni, Dcus, non dcspi- -r Qui '.

potens -i- cs ; iniquitatc.
cics. C Quid gloriaris in malitia. Cum Scriptura di-
C Postquam dixit : Qu» sacrilicia Dous rospuit vina nec in bonis actibus dicat esse glorianduin,
nunc dicit illa gua) poscit.lstud vero plucitum sacri- sed pr.Tcipial. qui gloriatur in Domino glorietur
 : :

209 KXPOSITIO PSALMORUM. 210

[llCor. X nunc Propheta sceloratum virum redar-
, A 7 Scd spernvif in multitudine divitinrum sunrum :

guit, desola se malignitate jactantem, cur velit do Et prxvaluit in vanitute sua.

malis gloriari, unde debuit confundi. C Divitias vero hic univcrsas pompas soeculidebe-

2 Tota dic injustitinm cogilnvit lingua tun :

mus accipere. Qui in illas spem suam ponit et non
in Deum semctipsum fefellit. Ipse enim praevalet
Sicut novacula acuta fecisti dolum. :

in vanilatc sua,quia sibi profutura nullatenusacqui-

C Tota totum tempus vitaj significat, quia
die,
rit. Vanum enim dicitur quod est inane, fragile vel
sine aliqua intermissionc bempcr malus malum et
caducum, et ab ipsa firmissima veritate discrelum.
operatur et cogitat. Injustitiam cogitavit, hic cnim
8 Efjo-^, nutem \ sicul oliva fructifera in domo Dci
linguam dicit cogitasse, quia pessimorum ost con-
Spcravi i)i misericordia Dei in ssternum el in
suetudo. ut ante loquantur lingua quam cogitent
sxculum — s.vcnli ;
\

corde, id est inconsulta proferre. Bene autem

II Gomparat so propheta olivae fructiferas propter :

comparavit mali hominis doliim acutoe novaculiie,

pinguedinem sapientia}.Spcraviinmisericordia,quia
quia sicut illa pilos radit, ot homincm non K-cdit :

non est humanaj fragilitatis facullas,ut per se quis

ita nec doius, animae justi nocere quando valel»it,
salvus fiat, sed per misericordiam Domini.
ei nilitur auferrc mundana. Terrona enim bona
9 Confitebor tihi in sieculum qui fecisti :
pilis comparantur, quia pili suporfluitates quaedam B
Et cxspectnbo nomen iuum quoniam bonum cst
sunt corporis ct temporalia bona aninic-c.
:

in conspectu tanctorum tuorum.

3 DHcri^li ynalitiam supcr lcnignilatcm :
C Hic enim datumestconfitcrinobis,ubi meremur
Iniquilatem magis quam loqui lequitatcm. Dia- absolvi. Quia fecisli : ibi intelligendum est,miseri-
psalma. cordiam. Quoniambonum.Quodjurediciturbonum,
C Ille enim diligit, qui cognoscitur diligere scm- ubi et spes salutis, et totius vita?palma suscipitur.
perpeccare. Super bcnignitatem, id est, si animum Additum quoque ante conspectum sanctorum
est
malevoli benignitas tangit, mox eam ut vitium de- tuorum, id est, quandojam gaudium generale juslo-
testabile projicit, et magis diligit loqui iniquitatem, rum est. H Vcl quia fecisti, scilicet quod sum oliva
quam verba aequitatis proferre. fructifcra, quod speravi in misericordia Dei in ajter-
num, et ideo exspectabo nomen tuum, etc.
4 Dile.visti omnia verba prxcipilationis :

Lingua dolosa. ORATIO EX PSAL. LI.

C de Antichristo vero dicitur, qui confusis mo- Totius inundana3 vanitatis dcstructor,Omnipotens,
ribus diligit iniquitatem, currit ad omnia vcrba fac nos in domo lua sicut olivam fructiferam florere.
pra?cipitationis, jubet quod nullum juvat, et to- C "'^ 'i"^ ^ui^m misericordiam sperantes, ab iniquitatis
tum cum dolo loquitur, a quo nulli profutura ccn- malcdicto salvemur. Pcr Dominum nostrum, etc.

sentur.
PSALMUS LII.
5 Propterea Deus destruet te in fxnem : evcllet te
AUnUMENTUM PSAL. LII.
et emigrabit te de tabernaculo tuo :

Et radicem tuam de terra viventium. Diapsalma. C Ecclesia increpat eos qui corde vel opere cor-
H Omnia haec in Judaico populo impleta sunt, qui rumpuntur, et fideles monet ut cequanimiter saeculi
a legis littera destructus, et evulsus de civitate, molestias sutrerant.
emigratus est de tabernaculo Dei temporibus Titi et TT. In finem pro Amaleck. Intellectus ipsi David.
Vespasiani. C In finem autem qui destruetur C In finem quid significaljamnotum est.Amalech
ffiternis suppliciis deputatur. Et radicem tuam,quia aulemgcniis fuit,qua; contraDei populum pugnavit.
sicut sancti sanctorum, ita imitatoros peccantium, Ejus nominis interprotatio talis cst pro parturiente :

radiceseorum appellanlur. Radicos erant Antichri- sivc dolente, ct significat Ecclesiam, quaj tanquam
sti, consentanei, et ideo radicem ipsius cum ipso dolens alqueparturiens, populum admonet perfido-
dicit es.ic evellendam : quia cum sanctis Domini, rum, ut a siiis iniquitatibus conquiescat.
nec rintichristus, nec ministris ejus habebunt ^ ^ Dl.ril insipicns in corde suo :
ali-
quam portionem in regno beatum. Non est Deus.
G Proprium cst lingua;, verbum dicere,non cordis.
6 Videbunt justi et timehunt : et super eum ridc-
Sed quia cogitationes nostras potentia divinitatis
bunt :
intwlligit, recte dictum cst insipientes corde dicere,
—; Et dicent \ Ecce homo qui non posuit Deum quod ad aurcs Domini potuit pervcnire, non ad
adjutorem .suum.
ignosccndum, scd vindicandum. II Dicit autem in
Videhunt justi, hoc est intelligeot jam malorum corde,diabolus vel Juda3US,nonestDeus, ac si dicat:
futuram pronam, et timebunt, nc talia appclant in Non cstChribtusFilius Dei. A Vel insipiens est qui-
isto saeculo. Hic Justi fient, ridebunt in futuro. libot qui malo vivit, ot is si putat Dco placere mala,
C Super eum qui longam palionliam Dei, slulta dicitin cordc : Non cst Deus, vol qui dicit, Deum
voluntatc contcmpsit. Ecce cum dicilur, exlensa seinpcr parccrc Dcus enim suajustitia
ornnibus cl :

manu, peccatoris nefanda sors monstratur. et bonilas est.

211 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISGOPI. 212
2 Corrupti sunl ct ahominabiles facti sunt iu ini- A. 7 Quoniam Deus dissipavit ossa corum : qui homi-
quitatibns : nibus placent.
Non est qui faciat honum. Confusi sunt. Quoniam Deus sprevit eos,
G Gorrupti.Sunt omnes haeretici uno verbo notati, C Deus enim dissipat ossa malorum, id est obsti-
nam Deo recte non crcdidisse corruptio est. IJos nationes d urissimas . H Vel spem
eorum, aeternitatis
subsequitur poina justissima, ut abominabiles in qui incontumeliam insurgere ausi sunt. Qui
ejus
voluptatibus suis fiant. Non est qui faciat bonum : hominibus placcnt et non Deo, recte confusi dicun-
hoc est quod parturiebat Ecclesia plena doloribus, tur, quoniam cos Deus sprevit. Merito vero sperni-
utintantamultitudineperditorumnonsitquibonuin tur a Deo, qui reliquerit Dcum ; et quia eum reli-
possit operari vel imitari. quit,digne tanquam ignotus ab eo confunditur,di-
3 Deus de ccelo prospcxit super filios Jtominum :
cente Apo.stolo : ignorans ignorabitur (/ Cor. xiv).

Ut videat si est intcUigcns ~ aut \ requirens 8 Quis dabit ex Sion salutare Israel ?

Deum. Cxim converterit Deus capHvitalem plebis suse,

G Prospe.xit Doniinus de co'lo, id est,de unnquo- exsultatjit Jacob ct Ixtabitur Israel.

que prajdicatorc suo,et prospexit super lllioshomi- C Quis dahit, addendum est, nisi tu, Domine;
num sub magna pietate, ut non errantes perdcrct, B
:
crcdontis cnim verha sunt, non dubitantis. ExSion,
sed poenitentes salvaret. Ut vidcat, id est, ut videre illam dicit speculationem felicem in quaDeusaspi-
faciat sanctos, quis praedicationem eorum intelli- citur. Ipse etiam in hoc sajculo dat salutare Israel

gat, id est, intus, in seipso legat aut requirat opere ex Sion, cum labores sanctorum suis beneficiis con-
Deum. solatur.H Ipse quoque nos aversa captivitate vitio-

4 Omnes dcclinaverunt. Simul inutiles facti sunt

rum ercxit in libertatem virtutum. Exsultabit Jacob,
idestGhristianuspopulus,dumsupplantatJudaicum
No7i est qui faciat bonum.
populum benedictionemque ejus accipit. Et laetabi-
Non est usque ad unum.
C Illos omnes enim declinasse dicit, qui durato
tur Israel, dum Deum oculis fidei intuetur.
ORATIO EX PSAL. LII.
corde in scelcrato proposito permanscrunt. Prius
Resplciens de coelo sancto tuo, piissime Deus,
enim fnit ut declinarent secutum cst ut inutiles ;

pone tcrminum insipienti;e nostra;, ut a terroribus

fierent sibi. Usque ad unum vero dum dicitur, om-
vanis cruti, tibi soli de puritate cordis integra pla-
nes negantur. Nam
aliquem bonum voluisset in-
si

telligi, non diceret

usque ad unum, s^jd pra^tcr
:
ceamus. Per Dominum nostrum Jesum, etc.

unum. H Omneshi insipientes qui non requirebant PSALMUS LIII.

Deum, inutiles facti sunt, quiamandata Dei implere „ ARGUMENTU.M PSAL. LIll.

nolunt, et ideo sibimetipsis inutiles et aliis, quia C Vox Ecclesiae de haereticis ad Christum.
inutilis est qui non opcralur aliquid boni, idcoque TT. In fincm in carminibus intellcctus David. Cum
veiiissent ZipJi.vi ct dixisscnt ad Saul. Nonne ccce
projicitur in tenebras exteriores (Mattli.xxu), Evan-
David ahsconditus est apud nos.
gelio teste.
G In finem Christum significat.Istud enimcarmen
5 Nonne scient -| omncs ',
qui operantur iniqui-
laudes Ghristi donuntiat. Intellcctus David, Domi-
tatem :
num Salvatorem indicat, quem ille proficue intel-
Qui devorant plebcm mcam ut cibum panis.
loxit evenire. Nam Ziphaji a vicu Syriae, in quo habi-
H Cognoscunt impii se agere perverse, et non tabat Ziph, dicti sunt, qui prodiderunt David apud
solum non emendant, sed etiam Dei populum
se
se esse celatum. II G Ziphasi autem interpretatum
devorant dentibus su.-e malitis. Sicut escampanis,
significat f!orentcs,quod in isto mundo pcccatoribus
qui semper desideranter in usu est. Nam quamvis
datum esl.C David figuram Christi gcrebat ; H qui
singulis quibusque tcmpnribus diversilate escarum
fuit abscondltus in inferiore parte terrae, et Domi-
satiemur, jugiler tamcn nobis panis edulium est,ita
nus in utero sanctae Mariae, et in una gente Judseo-
semper desiderant mali devorare bonos. A Vcl, rum, et divinitas in carne Ghristi.
nonnc scient omnes mali in futuro judicio Dcum 1 Deus in nomine tuo salvum me fac :
esse.qui jam scirc nolunt? scient ulique, pcenariim
D
-i Kt ; in virtatc tua libera me.
experimento. C Orat enim Propheta, ut in nomine Domini a
6 Deum non invocavcrunt :
persoqucntium malignitate libcretur, sperans non
lllic trepidaverunt timorc uhi non fuit timor. aliundc sospitalom,sed qujc a Doo venit et itcrum ;

C Deum non invocaverunt. enim quaja pecca- Illa rogat, ut in judicio futuro ejus virtute liberetur. II

toribuscontravoluntatem fiuntDei.velut fumus fine Innomine tuo, id est in nomine iUo humilitatis,
celorrimo evanescunt, et trepidant, ne honoribus vcl quod est salvatio, id cst in nomine Salvatoris, in
divitiis acquisitis in isto sicculo priventur. Ubi non nominc Josu.
fiiit timor, subaudiendum ost, vidolicct, juslus. 2 Dcus cxaudi orationcni mcam :

A Vcl, quia Dcum non invocavorunt, cito pcrituri .iurilius pcrcipc vcrtia oris mci.
sunt. Vcl idcoillic Ircpidavcrunf, elc, sodidcotro- C Ropctit itorum Propheta nomen Oranipotcntis,
pidanini quoniam, Deus, ctc ul oum frequcnter Deus imploralur, non tardet ej
213 EXPOSITIO PSALMOEtUM. 214
auxilium in ferro. H Auribus pcrcipe, aures Domini A quid obstinatis Judaeis in suis sceleribus persisten"
dicuntur, quando e.^audire dignatur. C Vel auribus, tibus debeat evenire ostendit.
id est mente. TT. In fxncm in carminihus intellectus David.
3 Qtiouiam alieni insurrc.verunt adversum mc : et C Benc finis dicilur Christus, quia quidquid rccte
fortes qncTsierunt animam mcam : ac fideiiter agimus, ad ipsum constat sine dubita-
Et non proposuerunt Deum anlc conspectum suum. tione rcfcrendum. In carminibus, in laudibus dicit.
Diapsalma. Intellectus iste certus est, utcum David patrem di-
C Verum hic alienos non vult peregrini generis camus Domini ChrisLi (ut ca;cus in Evangelio : Mi-
viros intelligi, sed operibus a Doniino factos extra- serere mei David (Luc. xviii), secundum carnem
filii

neos. Merito dum Juda fuerunt, ab

Ziphsci de tribn intelligamus; sccundum divinitatem vero, servum
illisauxilium quresivit. .Vpud ipsos tamcn magis in- fatcamur esse ipsum David Christi, sicut ipse ait :_
sidias proditionis invenit. Fortes enim, Saulem in- Dixit Dominus Domino roco [Psal. cix).
tellige cum ministris suis. Perdili idco non propo-
1 E.vaudi, Deus, orationem meam : et ne despexe-
nunt Deum ante oculos suos,quia illum ignorare
ris dcprecationem meam :
credunt quK mente conoipiunt.
scelerata
Intende mihi et exaudi me.
\ Ecce enim Deus adjuvat me :
B C Prima parte petit Propheta exaudiri orationem
Et Dominus surceptor est animx mcx.
suam, deinde postulat ne ejus deprecatio despicia-
C adjuvat, dixit utique laborantcm, ut potuisset
tur. H Qua ratione intellige homo, quia nisi pura
ferre qure super eum nitebantur impii congregare.
coLscicntia depreceris Deum, prorsus a Deo non
Sequitur etiam quod sit istud adjutorium, id cst ct
exaudieris.
Dominus est susceptor animae meae.
2 Confristatus siim in exercitatione mea :
5 Averte mala inimtcis meis :

In veritate tua dispcrde illos.

Et conturhatus sum a voce inimici et a tribula-
tione pcccatoris.
C Orat ergo Propheta, ut mala voluntas removea-
C Pulcherrimo Domini cursusvitae, uno sermone
tur ab inimicis ejus, unde eos cognoverat ingravan-
exponitur. Exercitationem dicimus quse nullo otio
dos. Mali enim cum ad veritatem veniunt, a pristina
conquiescit. Exercitabatur miraculis et sanctitate
voluntate dispereunt, et nisi a mala intcntione dis-
doctrina3,et contristabatur,quod prsedicationibus sa-
cedant, locum in bonis actibus non habebunt. Dis-
luberrimis vssania obstinati populi non credebal,
pereal Saul, ne persequatur innoxium dispereant ;

Ziphjci ne prodant celatum.

A voce inimici H diccntis ; Samaritanus es et dsemo-

6 Volunlarie sacrificabo tibi :

nium habes conturbatus sum. C Tribu-
[Joan. viii),

C latio erat peccatoris, quando eum ore conspuebant,

El confitebor nomini tuo, Domine, quoniam ho-
num est.
cffidebant alapis, et alia multa ingerebant.
C Voluntarie Deo sacrifical, qui pro inimicis suis 3 Quoniam declinaverunt in me iniquitates :

exorat. Sacriticare voluntarie, est Deo puritatem Et in ira molesti erant mihi.
bona; voluntatis offerre. Confiteri quoque, hic lau- C Doclinaverunt enim in Dominum iniquitatem,
dare significat. Illum enim velle laudare, inap.stima- quia nullam volentes recipere rationem,efrusionem
bile bonum est. Unde et mens sancta reficitur et sanguinisinnocentisexpetebant.Audiantinsipientes
omnis adversitas istius mundi effugatur. Judaji, tantam se Domino fecisse molestiam accensa
7 Quoniam ex omni tribulatione eripuisti me :
ira ut sibi perpetuam pra;pararent ruinam. H In ira,
-r Et super inimicos meos despexit oculus
;
ira festuca; trabs, odium. Ira conturbat, trabs ex-

meus. cfficat, ut illud Turbatus est prae ira oculus meur,.

:

C Exomnibustribulationibus setcstatnrPropheta Moleslus, id est saivus. C Vel molestia est, quando

ereptum, quod in isto saeculo non potest evenire, nisi procacitate superflua reddimur inquieti.
cis qui Domini dilectione persistunt. Rospexit
in 4 Cor meum conturbatum est in me :

oculus Domini supcrinimicos David, idcstZiphaeos, El formido mortis cccidit supcr me.
quando eos nefarias voluntatcs minime complerc II Cur mcum conturbatum est in me, secundum
f)
permiyil; frequenter enim propitius Deus iniqua hoauuem : scd virtute divina confortatum est. Et
Bon permittit efficcre ut compuncti dcbeamus de formido,etc. C Sua suis aptc rcdduntur, consequens
nostris erroribus supplicare. enim erat, ut cujus cor conturbatum fuerat, eum
ORATIO EX PSALM. LIII. formido mortis invaderet. Rerera cecidit, quando
Salvifica, Domine, Ecclesiam tuam, tui nominis super eum venit, ulterius non valitura, qua; prius
protectionem confitentem, utdespectis inimicis,vo- potuit, quia perpetua mors morte Christi victa
luntaria te confcssione magnificet. Per Dominum cst.
nostrum Jesum Christum Filium tuum, etc. 5 Timor et trcmor vcnerunt super me :

PSALMUS LIV. Et contexerunt me tenebrx.

AnOUMENTUM PSAL. LIV. II Humano rnore loquitur, quibus est timor ani-
CChristus Patrem petit, nc ejus despiciaiur ora- m.-n, ct tremorcorporis. Tcncbra; dicuntur mali ho-
tio,quam ex infirmitate carnis probalur cxpetere et inincs, quia qui odit fratrem suum in tenebris est
215 S. RUUNONIS IIEUBIPOLENSIS EPISCOPI. 216

(7 Joan. ii). Contexerunt quidcm.scd quia luxerarn, A. talia fuissc commissa, quac lex divina damnavit, H
non comprehendcrunt. Usura est plus accipero quam Omnia enim
dare :

6 Et dixi : Quis dahil mihi pennas -^ sicut '.

co- quae iii lege prohibita sunt, ad augendum peccati
lumhx : cumulum cxcreverunt. In lege enim usurae accipi
Et volabo et requicscam? prohil)cntur. Unde propheta : Non foeneravi, nequc
C Quis dabit mihi, scilicet nisi tu Pator qui huma- focneravit mihi (juisquam (Jer. xv),
nam naturam ad coclorum rcgna perducis. Pennae a 12 Qxioniam si inimicus maledixisset inihi :

pendendo dicta^. Inspice vero quod pennas non Sustinuissem utigue.

aquilae, non accipitrispetiit,scd columbae,quae dicta G Hic monstratur magnae patientiaB exemplum,ut,
est quasi cellae alumna, avis innocens, mansueta, inimicis contraria nobis loqucntibus, non in conten-
quae in nullum animal fellita vohintate consurgit, tionem crumpere, vel vcrbis resistere, sed locum
merito illius pennas Ghristus petiit, in cujus spc^ie insanis loquelis dare studcamus.
supcr eum Spiritus sanctus apparuit [Matth. iii). 13 Et si is qui oderat me super me magna locutus
Volabo, id est celerrima me voluntate transponam, fuissct :

ut ab eorum iniquitate quiescam qui mc perse- Abscondissem me forsitan ab eo.

quuntur' scilicet Judffiorum. C In isto vcrsiculo ct praecedenti ac sequenti Judas
7 Ecce clomjavi fugiens. B perfidus incrcpatur, qui cavcri poluisset, si publicus
Et mansi in solitudine. Diapsalma.
fuisset inimicus, humano modo loquendo; quem ta-
U Ecce
clongavi a Judaeis, scihcet quia longe cst
men Ghristus si voluisset,occultum non sibi sed aliis,
a peccatoribus salus. Et cum gentibus incredulis
caverc potuisset, H Non hic tantum de passione Do-
mansi, quas in adventu meo florere feci. De quibus minus qucritur, sed et de discipulo proditorc, a
alius ait propheta : Lsetetur et floreat dcsertum
quo se non abscondit, licet a Judaeis (ut in Evange-
{Isai. XXX v).
lio legimusj {Joan. viii) se abscondcrit scd etiam
8 Exspectaham eum qui salvum me fecit : convivio sancto ascivit,
A pusiUanimitate spiritus et tempestate.
14 Ta vero homo unanitnis :
G Pronuntiat enim se praesidium exspectare Pa-
Dux meus et notus mcus.
tris,quieum poterat a corporea infirmitate salvare,
C Unanimis dictus est Judas, quia intcr apostolos
et quia superius dixit esse turbatum, ideo nunc
fuitnumeratus, Dux, quia ad vicos et castella prae-
modici animi osse se testatur. Tempestates dicit
missus est, ut prccdicatione verbi imbueret rudes
procellas seditionum quas Judaei commovebant. animos, Notus,quia ejus proditio nota erat Christo,
9 Prxcipita, Domine, divide linguas eorum :
H Vel,
'!" (juia cum aliis ad prccdicandum missus fuit.
Quoniam vid.i iniquilatem et contradictioncm in n • j- i

civitate. ^ "°^"^ ^J"^ ^'^'^"''

15 Quoniam simul meeuni dulces capiebas cibos :
C Hic Judaico populo salutariter imprecatur, ut
In domo Dei amhulavimus cum consensu.
divisione linguarum, non implerent voluntatem ma-
litia} suae, sicut in iila turri factum est, quam metu
H Qui simul mecum dulccs capiebas cibos, id est,
recentis diluvii in altum homines extenderc conati
corpus et sanguincm Christi.quod ipsc acccpit ab eo
indignus. Saepc ctiam cum ipso Domino in templo
sunt (Gm, x).Digne igitur illos dividi postulabat,
quos iniquos csse in sacrilegis congregationibus Salomonis cum consensu prfedicationis abiit. C Isli
(utjsuperiori) versui jungendum cst curmetradis? :
praescicbat ; ideo subjunxit, quoniani vidi iniquita-
ut, tu homo unanimis dux meus et qui mecum dul-
tem in civitate, id est H congregatione; iniquita-
ces cibos sumpsisti, etc, cur nie tradis?
tem, cum non crediderunt; contradictionem, cum
IG Veniat mors snper illos :
exprobrant : Nonne hic est fllius fabri {Matth. xiii), et
alia multa. -r El 1 descendant in infernum viventes.
G Veniat mors et devorabit eos terra vivos Hoc :
10 Die a nocte circumdahit eam snpcr tnuros ejus
iniqnitas :
factum fuit Dathan et Abiron; venit subito ignis et
Et labor in medio ejus et injustitia mortui sunt.C More ciiim suo emendationem magis
H
cnim die ac nocle, id cst, omni tempore D
Dicit '^""^'^ consumptioncm postulat Propheta venire ini

circumdare eam, hoc est liicrusalem. Super muros micis. Mors cnim vitac dicitur linis.etqui in melio-
ejus iniquitas.utquantum murorum machina in al- rem partem convertitur, finem prioris conversatio-
tumpotuitcrescere,muIto rnagis Judicorum malitia ui^ rcpcrisse judicatur. In infcrnum descendunt vi-
sc cxtenderit. Labor in modio cjus, ctc; hibor in ifentcs, quando cogitationes suas pcssimas expa-

opprossione paupcrum, et injustitia in judiciis, Per vescunt, ct ad meliora vota feruntur, Tunc enim
medium (quia in urbis mcdio ianquam honorabili quasi vivcntes ad infcrna descendimus, quando ma-
sede morari volunt primates), designans nobilissi- ioriiin nostrorum recordatione terremur.
mos et primates eorum.quos non lcx, non latio, sod 17 (^)uoniam ncquiti.i^ in habitaculis corum.
labor ct injuslitia possidol)at, hi niCilio corum.
1 1 Et non dcftcit dc phttcis cjus : Quoniam ncquitia^ in habitaculis Juda^orum-
II

IJsnra ct dolus. Etcniin tnm opcrc quam cogitationc illi ncquitia

G Inlcndc quod non dixil,occulto, scd in plalcis plcni sunt.

,J
 . ;

EXPOSITIO PSALMORUM. 218"

M7
^; f.'Q0 _; autem ',
ad Deum clamavi : A Iraenim hic pro vindicta ponitur.quam impii susti-
Et Dominus cxaudivit mc.
nebunt. Et appropinquavit cnr iilius in judicio,
Clainavit igiliir ex forma servi Christus jugitcr
H quando cor Domini (hoc est voluntas ejus in pro-
D'-um pro populo Christiano, et consequens erat phctis pt apostolis pra?dicata)omnibus innotescit.H
id

llum exaudiri, quia non potorat a sua majestate Vel contaminavorunt Juda^i testamentum,quia non
intellexerunt Dominum Jesum in lege promissum,
icgregari.
Vespcrc et mane cl meridic narrabo et annun- et quod intelligunt de Scripturis ; in malum vertunt,
19
quia Trinitatem non crcdunt et ideo divisi sunt a
tiabo :

spirituali intelligentia. A Et ex eorum divisione et

Et exaudiel voccm mcam.
C Vespere, significat tempus traditionis, quando contaminatione, appropiavit voluntas Dci creden-
Dei voluntatem, quaj
tibus, ita ut ct in Scripturis
?um Judas cohorti tradidit. Mane, cum ad Pontium
Pilatum ductus cst. Meridic, quando hora sexta su- lalcbat, intelligant,

spensus est. Meridies dictus qua?i medius dies.His 24 MoHiti sunt scrmoncs ejus super oleum :
?equentia verba redduntur, narrabo pertinetad nam
Et ipsi sunt jacula.
k-esperum, quando omnia praedixit,qu3e Judas pes- C Molliti sunt sermones perfidorum Judaeorum
simus facere disposuit. Annuntiabo ad mane, quia p diccntium Magister, scimus quia a Deo venisti :

mane annunliavit respondcndo Pilato: In hoc natus i.Vrt<//i. xxii). Super oleum, ne tanto scelcri par po-

sum (Joan. .xviii), etc, E.xaudiet vocem ad incridiem tuisset aliquod inveniri, quia nil levius est oleo.

pertinet, cum dixit : Consummatum est, et emisit spi- Ipsi eliam fuerunt jacula, quando dixerunt Reus :

ritum {Joan. xix). est mortis {Matth. xvi). H Vel rcvcrtitur sermo ad
20 Rcdimct in pace animam mcam al) h>s qui np- Judam, cujus sermo : Ave rabbi, super oleum erat,

propintjuant mihi. etosculo tradidit.Tale olcum refugientesboni in tri-

Quoniam inter multos erant mecum. bulatione Deum invocant, ideo scquitur jacta, etc, :

HRedimetinpace,narratvidelicet quod eumvelo- 25 Jacta super Dominum curam tuam et ipse te

citer cxaudivit, cum eum de tribulationibus mortis enutriet
eripuit in resurrectione. In pace, hoc est in semet- Non dabit in geternum fluctuationem justo.
ipso, Ab his qui appropinquant, corpore non vita G Quando cogitatio jactatur in Dominum, non
et merito. Inter multos, credentes erant mecum, solum nos non consumU, quemadmodum cogitatio
ct tamen non credebant, Vel inter istos qui sunt in aetcrnum enim
istius syeculi, scd etiain nutrit :

inulti, id est, inter malos et non inter paucos, id

(sicuthicdicit)nemincmjustippimumpermittitDeus
est,inter bonos qui sunt pauci Vel inmultis,id est, fluctuare, quando cuni ipso in ailernitate cognosci-
in baptismo et fide licta. Inpaucis non sunt, id est, ^
tur regnare.
in fide firma, spe vera et charitate.
26 Tu vcro Deus :
21 Exaudiet Deus el humiliahit illos :
Dcduces eos in puteum interitus.
Qui est ante sxcula. Diapsalma.
C Piius itaque dixit de justis,nunc de impiis qui in
H, Exaudiet Deus me benedicentcm, non illos
gehenna profunditatem mergendi sunt.Puteus dici-
maledicentes. El humiliabit eos, hoc est superbos.
tur hiatus terras patcns,sed ne hunc vitalem puteum
Qui est ante saecula, Pater utique : quem in me ma- intelligeres,addidit interitus,id est fovea mortalis,
nentem non cognoverunt,
pietasinauditajudicantis! totum hominibus pra^-
22 Non emm cst illis commutatio et non timuerunt Ex putei enim
dicitur, ut culpa plectibilis vitetur.
Deum :
similitudine gehenn.-e tormenta nos admonet formi-
Extendit m<inum suam in retribuendo
dare.
H Non est illis commutatio, de malo in bonum.
27 Viri samjuinum et dolosi non dimidiabunt dies
Et non timuerunt Deum, et ea causa, ad ultionem
.mos :
descendit Deus, sicut sequitur, extendit manumin
te, Dominc. tgo aulcra sperabo in
relribuendo. Quia cum
ad auxilium porrecta eis
» . , T C Viri sanguinum propne non dicuntiir qui mno-
. . -, ,
fuisset,' non cam receperunt.
^ In retnbuendo ergo n j \ cruorom.quoniamcljnsti,4; ,. •
^ ^' centerhumanumfundunt , i

dicit, id est, in vindicta in die judicii, hoc ost,quia

judices jusle fundunt, propterea addidit, et dolosi.
noluerunt converti et reciperc a manu miscricordia;
utsolum illi notentur, quiperiniquissimum dolum
gratiam, extendit manum in eos vindicta?, ut qui
quaRrunt alienum exitium.Hos tales non dicit dimi-
noluerunt recipere in tribuendo, accipiant in retri-
diare dies suos, quando cum sibi longam vitam pro-
buendo.
mittunt, exitum celerrim.ie mortis inveniunt. Ideo
2.3 Contaminaverunt testamentum ejus divisi sunt
autem additum est, suos, ut voluntarios intelligeres
ab ira vultus ejus :

dies sibi computatos, id est illos quos se victuros

Et appropinquavit cor illius.
putabant, aut volebant non a Domino constilutos.
C IUe enim testamentum Deicontaminatquantum
ad se pertinet, qui minime ipsius impcriis ol)odit. OBATIO EX PSAL. LIV.

Dividuntiir ctiam pertidi a populo fideli in judicio, Ji-KU Domino, f]ui ante saecula mancns, conditio-
et segregantur tanquam arsuras paleoe a granis. ncmquc humanam suscipiens, ab unanimo disci-
21^ S. BHUNONIS Ht^RhlPOLENSIS EPISCOPI 2ao
pulo proditus, mortem subisti pro perditis, exaudi
A 6 Inhabitabunl et abscondent :
orationem supplicum et praesta, ut, te vespere et Ipsi calcaneum meum observabunt.
mane meridieque Jaudantes, mereamur ab hujus 7 Sicut sustinuerunt animam meam
saeculi tempestatibus defensari. Qui cumPatre,etc. Pro nihilo salvos facies in
illos, ira populoi
confringes.
PSALMUS LV. C Inhabitare videntur subdoli Christiani Eccle-
ARGUMENTUM PSAL. LV.
siam, sed malum suce perversitatis abscondunt, nec
C Vox Ecclesiac in pcrsecutione positae. palam ausi sunt prodere, quod sciunt apostolicara
TT. In finem pro populo (lui a sanctis longe faclus doctrinam non habere. Ipsi calcaneum observabunt,
est. David in tituli inscriptione cum tenuerunt eum
Allophyli in Gcth.
more diaboIico,veI eorum qui ministri ipsiussunt,
qui ultima nostra insidiosa calliditate respiciunt,
C In finom, jam notum est; pro populo dicit, qui cupientes nos a fide evertere, et ad reatus discri-
a sanctis longe factus est, quia Judaicus populus mina pervenire, saltem in exlremis.
postulabat a Pilato,nc inscriptionem tituli sicut pro- H Sustinuerunt animam Christi Jud«i, ut captum
phetarum fuit scriberet,
nolens Christum suum re- in verbis accusarent principibus. Salvantur enim
gemdici(/oan.xix).inavoluntaseoslongefecitasan- n pro nihilo dum non commutantur ad gloriam, ad ;

ctis, quiasanctiChristum suum regem dici glorian- supplicia transferuntur. In ira populos confringes,
tur. Gcth significat torcular, id est pressuram,quam quia impacti sunt in petram o£fensionis,etlapidem
omnis patitur Christianus ab allophylis, id est ab scandali [IPetr. ii). A C Vel quamvis illi sustineant
alicnis.Philistinienim (qui nuncPalaestini dicuntur) in malum,etab hoc indignos se faciant salvatione,
alio nomine allophyli dicebantur.
tu tamen misericordia omnia peccata superans.pro
1 Miserere mei, Deus, quoniam conculcavit me nihilo,id est gratis, nullis eorum meritis prcceden-
homo :
tibus : salvos facis ita ut, quasiiratus, multis tribu-
impugnans Iribulavit me.
Tota die lationibus populos fatigatos recurrere ad te cogas.
C Virgo mater Ecclesia cffilestem sponsum piis Irasceris et deducis, ssevis ct salvas, terres et v(y-
lacrymis rogat,ne se patiatur ab inimicis opprimi. cas ira videtur, sed paterna.
;

H In homine conculcante atque impugnante, diabo- 8 Deus, vitam meam aununtiavi tibi.
lum velreliquarum ncquiliarum spiritualiumosten- Posuisti lacrymas mcas in conspectu tuo.
dit persecutionem. C Vitam suam annuntiat Deo, qui peceata propria
2 Conculcaverunt mc inimici mei tota die : non erubescit. Lacrymae, quaeinconspectu
confiteri
Quoniam multi bellantes adversum me. Domini ponuntur, jocundae sunt,quia non cruciant,
3 Ab altitudine diei timebo : C sed a cruciatibus liberant.
Ego vero in te sperabo. 9 Sicut ct in promissione tua :

C Vinum enim non profluit, nisi

pedibus uva con- Tunc convertentur inimici mei relrorsum.
culcetur. Sic Ecclesiam in membris suis conculcat G Promissio quippe Dei est, utpias lacryraas non
inimicus, ut sanctorum merita gloriosa inde nascan- refutet. H Optando dicit Ecclesia, converti inimicos
tur. Tota die, omni tempore contra eam
rebellant retrorsum, id cst, ut qui currunt ad infernum con-
inimici, sed de his, quia aliqui convertantur, Deum.
non vertantur ad
dicitomnes, sed multi. 10 bi quacunque die invocavero te :

C Ab altitudine diei, istum mundum significat, Erce cognovi quoniam Deus meiis es.
ubi tumet altitudo superbiae. Nam sicut Christus C Hic clementiam Domini pronuntiat mirabilem-
hu-
militatem pr«cipit,ita diabolus altitudinisculmina que pictatem Propheta, ut in quacunque die invo-
persuadet. Scd unde timere non debeat Ecclesia nec catus fuerit Christus, semper se miseratus indul-
cadat, subdit. Ego in tcsperabo, qui nunquam
inte geat. Quacunque die, significat diversi temporis
dccipis confidentos. satisfactionem. Alius enim toto tempore vit« Do-
4 In Dco laudabo sevmones meos .*
mino supplicat, alter,mediaaetate conx-^rtitur. Alios
In Deo spcravi non limcho quid vit» salvatur, ecce eognovi. cogno-
faciat mihi caro. ]) in fine II Alii
C In Deo laudat sermones suos, qui oinne
quod scunt Deum per creaturam coeli ct terrfe, sicut
loquitur bcne : Dco applicare, non sibi, contcndit. Paulus dicit : Per ea qua; facta sunt intellecta co*-
Non limcbo, licet soeviat carnificum manus, omnia spiciuntur (flom. i) ; alit, pcr inspiratitTsnem dvA-
tamen tormenta despicit Ecclesia in membris suis, nam ; alii, per signa, ut Thoniie dixit : Infer digl-
qua; exspectat muncra Domini Salvatoris. tum tuum huc {Joan. xx) ; alii, per indulgentiani,
5 Tota dic vcrba nica exsecrnbantur : adversum me clomentiam, et auxilium, ut poenitentes.
Omnes cogitationcs eorum in nialum. 11 /« in Domino laudabo
Dco laudabo verbum,
H Tota dio cxsecrabanturverba Christi Judaji sennoncm :
dicentes : Non est propheta, scd scducit turbas In Dco speravi, non timcho quid faciet fniht
{Joan. Cogitationcs JudKorum vcrsa3 sunt in
vii).
homo.
malum, contra Christum et peccatorum, contra
; Laudat itcrum Propheta verbum istud, ?ivc
\\
sanctos. sermonem qui erat in principio apud Patrem et
: ;
m EXPOSITIO PSALMOIUJM. 222
ipcrans in eum, non metuit minas adversarii di- A quibus prolcgi scpctit Propheta,donec transcatini"
;ens : in me
sunt, Deus, vota tua. C Vel, sermo- quitas, id est diabolus cum suis satellitibus.
lem, id est Evangelium ab ore Christi prolatum.
3 Clamabo ad Deiim aHissimum :

12 In me sunt, Deus vola ^ tua Dcum qui bene fecit mihi,

-r (?"'"^ ^eddam laudationes tihi.
ab humauitate susccpta, a quo su-
•
C Clamat ille
H Haec sunt vola Prophetae, ut laudcm Domini- pornaj creaturae non dcsinunt opem postulare. Qui
•am sedule celchret, et cur h;cc faciat adjecit,
beue fecit mihi, hoo significat arcanum Incarnatio-
[uoniam oripuisti.
nis Domini, quod humano generi divina gratia col-
3 Quonium eripuisti animam mcam dc mortc, ct latum est.
pcdes mcos de lapsu :
4 Misit de coelo ct liberavil me,
Vt plnccam corum Dco in luminc viventium.
Dedit in opprobrium concnlcantcs me. Diap-
C Quoniam animam meam,id est.popu-
cripuisti
salmu.
es fideles de morte pcrpetua.et bene suam animam
C Misit de coelo,non angelum, non aliquam crea-
ancla matcr dicit creptam, quae in liberatione (i-

iorum gaudebat. Dicit vero pedcs ereptos a lapsu, turam.scd intellige auxilium supernaepotentine suae.
D Opprobrium persequcntibus fuit, quando illum
|iiod non fit hic, sed in fituro sa?culo prajstabitur.
)um enim ambulabunt jusli in hoc inundo, in (luem se credebant exstinguere vidcrunt resurgere,
ipsu sunt.sed misericordia divina continentur. Sic et fidcles populos dc ipsius resurrectione gaudere.

egilur ; Septics cadet justus et resurget (Prov. 5 Misit Deus misericordiam suam ct vcritatem
xiv). H Lumen viventium Christus est, qui sibi suam :

«lacentes ilhiminat. C Vel manifestatio sanctorum f Et ',

eripuit animam meam de medio catulo-
:st lamcn vivcntium. rum leonum : dormivi conturhatus.
ORATIO EX PSAL. LV. H Misericordia et veritas Christus est, quem Pa-
Bellorum invisibilium optime propugnator.qui in tor de ccelo misit in mundum, nec una sine altera
e lidentcs ab inimicis obrui non permittis.exterge esse potuit.Si sola misericordia fuisset, licentia es-
)recamur ab oculis nostris peccati lacrymam, ut set peccandi ; et si sola veritas pcenam non potuis-
lum carnalia bella comprimimus, placerc tibi in sei homo sustinere. G Gatuli leonum significat
:

umine viventium mercamur, Per DomiQum nos- plebem Judaeorum, quam principes et sacerdotes
rum Jesum, etc. (qui sunt leones) ferali voluntate genuerunt, Dor-
mivit altissima quiete in crucc, conturbatus a fre-
PSALMUS LVI.
ARGUMEXTU.M PSAL. LVI.
C mitu Judajorum.
l Ut Christus secundum humanitatcm qua passus 6 Filii hominum dentes eorum arma et sagittx :

Et lingua corum gladius aculus.

est orat, et resurrectlonis suae gloriam comme-
morat, Patrique laudes decantat. C Filii hominum sunt.qui in nece Domini impia

'T. In finem ne disperdas

voluntate saeviebant. Quorum dentes fuerunt arma
David in
lituli inscnptione
ct sagitta?, id est consilia pessima, ct verba volan-
cum Saul in spelmcam.
furjeret a facie
tia ad oporationem mortis.Acuto gladio comparan»
C Ne disperdas David prohibetur. David a Saulo
tur voces illa^ quas dicebant : Crucifigc, crucifige,
ispordi.In tituli inscriptione, hoc non David : sed
passionc Chrislo evenit, ne a Pilafo scriptus ti-
quoniam gicut acutus ensis cclerrimummortis ope-
1

ulus mutaretur [Joan. xixj. Cum fugeret, etc,

ratur effectum,ita et illa verba citatam exitii com-
:

plevcre sententiam.
ctus iste et David et Domino convenit. Nam sicut
jgitDavid a facie Saul in spcluncam. sic Deitas 7 Exaltarc super coelos Deus ',

bscondita fuit perfidis Judaeis in corpore Chri- -r Et ; in omnem terram gloria tua.
ti. C Exaltare : ut pcndens in cruce; semper in tua
Miterere mei, Deus, miserere mei : majestate cognoscaris rognare. Super ccelos dixit,
Quoniam in te confklit anima mea, quia Dominus supernas virtutcs noscitur habcre
C Clamat Christus ad Patrem,exeo quod fuluram subjectas, et quoniam ascendens super ccelos sc-
civit passionem.Rcpetitio ista densque ad Patris dcxtcram glorificatus cst. Glori-
pcriculum futuraj :

lorlis ostendit. Oravit autera, ut ficatus esl quoque supcr tcrram, quando totum
regulam nobis
ancla; orationis ostenderet : passus propter nos, raundum rcplct Ecclesia, in qua laudes Dco jugiter
t ^ullus pro ipso pati voUe refugiat. concinunlur.
-r Et ;
in unifjra alarum tuarum sperabe : 8 Laqueum paraverunl pedibus meis :

Donec trameat inujuilas. Et incurvuvcrunt animam meam.

H Umbra enim significAl protectionem Divinita-
II Laqueum paraverunt : cum interrogationes
i». Acalore enim solisjumbra qu.'eritur: sed per
(^hristo infcrebant quoque volucrunt dolosas. Sic
aIorein,pcrsecutio vci tribuiatio
intelligitur. Duo; Christum incurvaro, ut non nominaretur nomen
1« duo Teetameota vel duo preBcepfca charitatig
: ejus.
223 S. HRUNONIS IlI<:i{BIPOLENSIS P:P[SC0PI 234
.9 Foderunt anle faciem mccim foveam :
A TT. In finem ne diperdas David in tituli in-
Et inciderunt in eam. Diapsalma. scriptione.
C Bene fovea dicitur sententia mortis,qu<e mittit C Commonetur itaque Pontius Pilatus,ne disper-
ad foveam.Dixerunt enim Reus est mortis,et ideo : dat scriptum titulum, qui regem Dominum decla-
dicti sunt fovcain fodere, quia visi sunt eum ncci rabat. Regem enim illum quis poterit abolere :

tradidisse. Et ipsl inciderunt. Omnis enim injusta quem conslat esse cccli terraeque Creatorem.
vox suos damnat auctores, et antequam alteri no-
: 1 Si verc utique justitiam loquimi :

ceat :condemnat. H Inciderunt, cum

se prius ipsa Rectc judicate filii hominum.
post rcsurrectionem Domini inimicis traditi, capti, C Loquuntur enim Judaci falso justitiam legis,qui
intcrfecti et dispersi sunt. non sunt recta judicaturi; vere enim justa loquun-
10 Paralum cor meum Deus paratum cor meum : tur,qui justa facturi sunt.Sermo enim rcctus vitae :

Canlaho ct psahnum dicam. debet esse consimilis.Hic arguit propheta vocea il-

C Agit Filius gratias Patri,per id per quod et re- lorum, quando dolosc dicebant Magisler, scimus :

surrexitamortuis.Paratum sedicit ad agendas gra- quia a Deo venisti. Non recte judicabant, quando
tias, quia sibi sciebat venturam gloriam resurrec- Pilato dicebant : Crucifige, crucifige.
tionis. Cantare diximus, gratias vocibus refcrre. 2 Etcnim in corde iniquitatcs opcramini in terra
Psalmum dicere, praedicabili actionc illum lau- Injustitias manus vestrge concinnant.
dare. C Etcnim in corde, ac si diceret : Quomodo po-
H Exsurge gloria mea, cxsurge psalterium et ci- tuistis de me judicare,qui in corde vestro iniquita-
thara. tesoperamini? ubi perfectum estcrimen antequam
Exsurgam diluculo. fiatperpetratum.In tcrra dicit, in arcano pectoris;
C Exsurge dicitur quasi surge, ad miraculum fa- manus significat res actuales malas, quae concin-
ciendum exsurge psalterium et cithara.Psalterium
:
nantur mente quando ex multis partibus sibi con-
:

fuit quando operabatur divina mandata. Githara

:
venit perversitas adunala.
vcro : gloriosam passionem significat, qua; tensis 3 Alienati sunt peccatores a vulva : erraverunt ab
ncrvis et ossibus dinumeratis virtutem patientias utero :

personabat. Surrexit diluculo, quod est inter tene- Locuti sunt falsa.
bras noctis et claritatcm Dei. C Merito ergo projectos dicit peccatoros tanquam
12 Confitebor tibi in populis, Domine : abortivos a vulva Ecclesiae,qui nulla doctrinac con-
Etpsalmum dicum tihiin gcntibus. firmatione perfecte imbuti sunt,sed tanquam tene-
H Confitebor postquam resurre-
tibi, hoc est, bra3 pecudis fatuatamollities, non ad lucemvitalem.
xero:te inpopulisChristianis laudabo. C Psalmum C sed in perfidiae tenebras probantur adjecti. Et recle
dicam, quia per omnes gentes linguis variis psal- : Ecclesia uterum habore dicitur, quae nos sacro
modia Domino devota mentc persolvitur. baptismate genuit in perpetuam lucem.Erraverunt
13 Quoniam magnificata cst usque ad ccelos miscri- ab utero qui contraria matri dograata secuti sunl.
cordia tua : Ipsi et falsa locuti sunt : qui ab ejus sanctis doc-
Et usquc ad nubcs vvritas tua, trinis erraverunt.
. II Magnificata est miscricordia, quia Domini rc- 4 Fu7'or secundum similitudinem serpentis :
illis
surrectionc pacificalasuntomnia Patri,qua3 in ca^lo surdx et obturantis aures suas.
Sicut arpidis
et qua; in lerra sunt.C Nubes significant prophctas, C Obstinatorum Judaeorum furor irrevocabilis edt
quos irrigua veritas Spiritus sancti, vclut copiosus sicut serpentis,Quibusctiam malaconsuetudo aspi-
imber implevit et coolesti fonte satiati, super ste-
:
dis comparatur, qua3 ne exaudiat verba incanlantis
riles peccatores spiritualis copia». dona fuderunt. ct^suas latebras derelinquat unam aurcm dicitur :

li Exaltarc super cailos, Deus. suae caudae obturare inflcxione, alteram in terram
Et super omnem tcrram gloria tua. dcprimere.Sic obturatis auribuscordis Judsi nolue-
II Exaltarc, Prophcta hacc dicit,de gloriosa Chri- runt audirc saluberrimam jussionem Christi, sive
sti ascensionc. Erit gloria super terram, cum effu- j) sancta^ Scripturffi intelligibilem veritatem.
dcrit domum Spirilus sancti super omncm carncm Qux non cvaudict voccm incantantium
(Act. ii). Et vene^ci incantantis sapicntcr.
OHATIO EX PSAL. LVI. C Dicit enim de aspide quae non audiet vocem
Tranfcr, Domine, iniquitatem familiaj humilis, incantantium, nec passa est audire vocem : qus
sub tuarum alarum umbra sperantis, ut missa dc illam trahcre potuisset ad lucem.Sic etiam Judaeus,
ccclo miscricordia tua, ncquissimis insidiarum fo- vcl quivis obstinatus malevolus : non contrahitura
vcis cruamur. Pcr Dominum nostrum Jesum,etc. docente ad lumen veritatis.
PSALMUS LVII. 6 Deus contcret dentes corum in ore ipsorum :

ARGUMENTUM PSAL. LVil. Mola.^i leonum confrifiget Dominiis.

C Christus exprobrat nequitiam Juda;orum,ot eo- C Deus dentes Judaeorum, quando do

Contrivit
rum rctributioncs dcclaral, ac do L-ctilia justoruui, losa verba oorum doduccbantur ad nihilum.Lconci
cum ullioncm viderint peccatorum. fuerunt, quando cruento ore clamabant Cruciligc :
>2r) EXPOSITIO PSALMOHUM. 226
irucifige. Confringebantur moloe in orc ipsorum, \ slitiam, diligcrc recta, nc a vcritate luu audilum
[uando non poterant dictis vcrissimis rcspon- avcrtcns, a veno(ici sorpcntis morsihus saucictur.
lere. Per Dominum nostrum Jesum Christum, ctc.
Ad nihitum devenient tanquam aqua decurrens : PSALMUS LYIII
Intendit nrcum sunm doncc infirmentur. ARGUMENTUM PSAL. LVIII.
CO inaudita saevitia Judceorum! comparantur C Christus orat, ne ei inimici nocere prcTCvalcant,
llis tot mala ingcntia a quibus novimus immania: dicitque qucmadmodum in fine Sc-cculi convertendi
enire pericula. Aqua vero dccurrens : cst torrens sint Judaei.pro quibus et oratio mirabili pietaLe de-
ito deliciens.Deus etiam contra malos arcum suum promitur.
nlendit, id est, comminationem sua2 polestatis, et TT. In (xnem ne disperdas. David, in lituli inscri-
andiu terret donec infirmati cedant,
: et ad con- ptione-.qnando misit Saul ct custodivit domum cjus'.
essionis salutem se convertant. ut interficcret cuni.

i Sieut cera qux fhiit auferentur : In finem : jani dictum est sine fine.Ne disperdas
Supergecidit ignis ct non viderunt solem. David in tituli inscriptione.Et hoc quoque frequen-
H Sicut cera igne dissolvitur.ita et isti qui in sua ter ponitur,ut passio Domini per ha3c indicia decla-
bstinatione pcrdurant, futuri judicii ignc perdun- -rj
rctur.Donius David indicat monumentum, ubi tri

ur.C Auferentur.dicit a conspeclu Dei. H Superce duana morte requicvit,quod ad custodiendum mise-
lidit ignis, id judicium mortis. Et non vide-
est, runt Judaei mala mente quod tamen invitis eis
:

unt solem, C Dominum Salvatorem. Illum

id est, factuni est ad gloriam nominis ejus ne per fraudem
?nin conspicere nequeunt, nisi qui eum mundis diceretur resurgere.
nentibus intuentur. A G Vel ignis concupiscentia^ 1 Eripe me de inimicis meis, Deus meus :

Tialae cecidit hic super mentes malorum, et ideo Et ab imurycntibus in me libera me.
ustum et bcnum et sanctum videre non possunt, C humanitas verbi ex humanitate sine ma-
Pelit

d est, bcne agore et bcne discernere agenda. cula peccatorum diabolum vel ministros ejus Ju-
:

) Priusquam intctligerent spinx vestrx rliamnum : da^os averti a sc. Nos autem sic pctimus obnoxii :

Sirut vivcntcs sicut in ira ahsorbet eos. ab immundis spirilibus divina misericordia libera-
H Hic loquitur ad populum peccantem.Rhamnus ri.H Inimici Christi fuerunt Judaei cum ei invide- :

ipinarum genus est aculeis asperrimum et flore gra- bant occulte. Insurrexcrunt cuni praeceptis ojus :

issimum, et significal per flores retributionem bo- obviaverunt,

lorum, per aculeos poinam malorum justis floret ;
2 Eripe me de operanlibus iniquitatem :

id ornatum.peccatoribus praebet spinas ad configen- sanguinum salva me. Et de viris

Jum.tl dicit vero Sicut viventes, quia vivere cre- C
: G Duo genera inimicorum posuit, scilicet inimi-
iuntur et mortui sunt.Omnis enim peccator in pec- eos qui animum tantum habuerunt nocendi, et qui
:ati3 degens, veritati moritur. Sicut in ira illud jam insurgebant nocere, nunc vero tertium genua
:

significat, quia Dominus non iratus tanquam ira- eorum qui jam opcrantur malum. H Quia operarii
:

Lus, ^idctur peccatores percellere. Quando autem iniquitatis elfecli sunt(iVa///t.xxvii),cum manus ar-
additur .\bsorbet eos, hoc significat subitum in-
: maverunt ad ejus interfectionem. Viri sanguinum
Leritum eorum cum justa vindicta. fuerunt. cum sanguinem jusli super se suosque
10 La^tabitur justus cum viderit vindictam. filios venturum esse optaverunt.
Manus suas lavabit in sanyuine peccatoris. 3 Quia ccce ceperunt animam mcam.
H quando impii damnan-
Laetabilur justus, quia Irruerunt in mc fortcs.
Lur in pocnis, ju3ti Iretificantur in pra;miis. G Cum C Anima hic dicitur vita corporalis^caeterum ani-
2nim sanguis peccatoris effunditur, tunc manu3,id mam Christi nuUa potuit adversitas occupare, sed
sst, actus justi hominis corriguntur. Impio enim per animam captam tempus oslenditur passionis,
pereunte.commonetur justus se cautius diligentius- Forles diabolum significat hic cum ministris Ju- :

que custodire. dffiis.

1 1 Et dicet hoino si utique esl fructus justo : r 4 I^eque iniquitas mea neque peccatiim meuyn, Do-
Vtique est Deus judicans eos in terra. mine :

C Vult hic enim hoc intelligi, quia nec mali in Sine iniquitate cucurri et direxi.
hoc saeculo omnino apoenasunt Iiberi,quamvis flo- C Iniquilas hic pro malitia vel malevolentia acci-
rere videantur,quia qui non crediderit, jam judica- pienda est pcccatum vero pro operatione sceleris;
;

tus est- Nec etiam boni a beneficio sequestrali, quae omnino a Domino fuissc probantur oxtranea.
licet mundanis oncribus opprimantur, H Tunc Christus enim mundanam vitam recto tramite cu-
erit fructus justocum ei Dominus regna donave-
: currit,nec illi ullo modo potuit obviare iniquitas :

ante judicium in hac terra judicantur de

rit, Illi : quae actus semper humanitatis intorquet.Hoc enim
quibus dictum est Qui non crediderit jam judica-
: ei erat dirigi, unde venorat ut rediret.
tus est {Joan. iii). .5 Exsurge in ocrursum meum ct vide :

OTATIO E.X PSALM. LVII, Et tu, Domine, Deus virtutum, Deus Israel.
Jusliisime Doniinc, concede populo tuo sequi ju- H Ad Patrem hic loquituria quo se in Evangelio
2i/ S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 228
arillcari poslulabat. Et vide, lioc est fac videri,ut A. esse noscebat. H Praevenit illum misericordia Pa-
(;rcd'ant me aequalem tibi.Deus virtulum,id est, an- tris, cum
priuscenturio eurn coafessus est,quam ab
gclorum et hominum. Dcus Israel, hoc est, anima- inferis resurrexisse Deum videret. Sed et multi
rum Deum videntium. percutientes pectora sua revertebantur dicentes :

6 Intende ad visitandas omnes yentes : Vere Filius Dei erat iste {Mattk. xxvn).
Non yniserearis omnibus qui operantur iniquita- 11 Deus ostendit mihi super inimicos meos :
tatem, Diapsalma. Ne occidas eos nequando obliviscantur populi
G Fntende nunc ad visitandas omnes gentes, ut mei.
tibi ex gentibus copia crescat, quia sterilitatem C Deus ostendit mihi.Secundum jam dicit munus
fidei in Judaico populo comperisti. Omnes geates beneficii,ut etiam inter inimicos virtus ipsius ma-
dicit,q.uoniam de universis gentibus Domiao adju- jestatis possit ostendi, ut de blasphemis fiant reli-

vante erant credituri. Non miserearis, ostendit illis giosi.Ne occidas eos, precatur ergo ne gens Judaeo-
cssemiserendum qui puro studio supplicabunt.
: rum funditus pereat,sed magis errasse se satisfa-
Licetomnes opt-rantur iniquitatem,illi3 tainen par- ctione digna cognoscat.
cendum est qui ad Christum devota mente confu- 12 Disperge illos m virtute tiui :

iugiunt. Et depone eos protector meus, Domine.

^
7 Convertentur ad vcspcram ct famem patientur ut H Disperge illos, hoc dictum est de Judaeis,ut in
canes : toto orbe dispersi,sic emendati non superbiant vei
Et circuibunt civitatem. in hac dispersione scelus suum pojnitendo deplo-
C Dcclaratur hic futura conversio Judaici populi, rent.
et ex eis in fine mundi innumeros esse credituros : 13 Delictum oris eorum scrmonem labiorum ipso-
ut quamvis sera, tameu aliquando salutifera con- rum :

versione salventur.II Et usque ad exitum vitae su<b Et comprehendantur in superbia sua.

famem verbi Dei patiuntur.G Ganis dictus a canen- C Delictum oris eorum,id est.cogitationum insa-
do, nam illius consuetudo est, illi loca defendere niae quando consilium fecerunt, ut neci
fuerunt,
ubi se novit alimoniam reperire : ita Judaei jam traderent Dominum. Sermo quoque labiorum dete-
conversi defendent civitatem,id est Ecclesiam quam stabilis fuit, quando dicebant Reus est mortis. :

correctis praedicatoribus circuibunt. Captos eos constat in superbia sua,quando viderunt

8 Ecce loqiientur in ore suo
et yladius in labiis co- resurgentem quem respuerant miracula facientem.
:

eorum : 14 Et de e.vsecratione ct mendacio annuntiabuntur

Quoniam quis audivit? in consummatione :

C Loquentur certe tunc in ore suo quod nunc C In ira consummationis et non erunt.
:

habcre non merentur in corde. A G Erit utique in H Execrabantur Dominum, cum eum filium Jo-
labiis eorum gladius coelestis verbi Dei,qui legitur seph fabri dixerant.Innectebant etiam mendacium :

bis acutus, ex utroque testimonio feriens. G Quis cum eum daemonium dicebant habere.Et non erunt,
enim cum pondere proPerendum est, quasi nullus id est,ut non possint perseverare in malitiasua.sed
gentilis pene, quasi omnino radssimus, qui eorum in ea consummentur {Hlatth.wu). C Consummatio-
praedicationem audict,scilicet Judaeorum, quoniam nem enim illam dicit, quam unusquisque patitur.
quando convertentur Judsei pene Christiani ex gen- {Joan.ym) quando memor peccatorum se cruciat. :

tibus Antichristoadh,T!rebunt,ut rarissimus sit tunc Non erunt igitur utique superbi sed pccnitendo hu-
Christianus, ex gentibus natus. mihati.
9 Et tu, Dominc, deridebis eos. 15 Et scient quia Dcus dominabitur Jacob :

Ad nihilum deducis omncs gentes. >r Et ; ftniiun tcrrx. Diapsalma.

G De gentibus qui in Antichristi scelerata reli- C Et soient,Judaei cum fuerint perfecta religione
gione permanserint, irridendos eos pronuntlat, qui institutiChristum esse Dominum Jacob patriarchae,
:

praedicationes lectas audire noluerint.Gentes, ct in quod primitus non credebant, et Dominum esse li-
bono ot in malo poni notissimum est. Ipsas enim n nium terrae,id est,catholica3 Ecclesia; toto orbe dif-
pro nihilo habct Dominus : qui eum creaturarum i'usa;,quod modo durato non sapiunt.
omnium non venerantur auctorem. Mos cst Scri- 16 Convertentur ad vesperam et famem patientur ut
ptuno (sicut hic) dicerc pro parte totum, ut omnes canes:
genlos non omnes, sed omnes incredulas accipias, Et circuibmU civitatem.
10 Fortitudincm meam ad te custodiam : quia Dcus C Postinterjectionem secundi Diapsalmatis:venit
susccptor mcus : ad torlium ingressum,ubi convei^sio Judceorum et
Dcus meus, misericordia ejus prxveniet me, 1'esurrectio Domini ostenditur. Canes hio signifioat
C Fortitudinem humanitatis suai dicit Christus praedicatores ex Judueis conversos, ut Pauluni et
patris boncficiia applicandam. Ad te custodiam : alios. Civitas vero hic Hierusalem signiticat terre^
mulata sylUiba significat pcr te.Custodiam forlitu- strem :quam Paulus oircuivit pra^dicando gloriose.
dinem meam mcrito illi Ibrtitudinom suam pro-
: ctalii Jud*i multicredentes.In supcriore enim divi-
nuntiatdeputandam^quem etiamsusceptorem suum siono vospomm diximustinomsi^culi significare,sed
^ EXPOSITIO PSALMOHUM. 2.10

ic initium sucke sUtis ostendit, quaado Dominus A homiais crrore deposito : Domiao Salvatori pura
;nil, et post ejus resurrectioinem multitudo oredi- mcnte famulantur. Tituli iuscriplio Christum signi-
it Jud^oriim. fioal regem. la doctrinam.id cst Chrislianam. Bclla
l Ipti dUperg,cntur ad manducimdum : ista qua3 scquunlur, historia regum comprehendit,
Si vero noii fuerint saturaii et munnurahimt. ct significant victorias Domini Salvatoris : quas in
C Ipsi vero qui veram meruerunl habere doctri- toto mundo de paganis agit et pcrfidis,quorum ver-
am, dispergentur ad manducandum, cibum videli- ba istc psalmus dicturus est, Chrislus manu fortis.
Bt spiritalem.ut convertantur gentes ad tidcm, sicut non ferro, sed coaversionis studio,
et desiderabilis,

etro dictum eat inMacta et manduca,

visione :
non per igncm visibilem, sed per charitatis ardo-
(ct x). Saturantur doctores quando pra?dicatio-
:
rem (quo modo divinitas debellare ac vincere
63 9u«s viderint populos desideranter assumere. invisibilitcr (consucvil) mundem rebcllem sube-
onlra jejuni murmurant, si verba sua fructificare git.

on cognovtrint in mentibus perfidoruni. 1 Deus repulisti ~ nos ] et : dcstruxisti nos

8 Ego autem cantubo fortitudinem tuum : Iratus es et misertus es nobis.

Et ejcsultabo mane misericordiam tuam. C Populus iste qui erat priscis crrorittus illigatus,
H CanUibat Christus, id est, prsdicajbat fortitu- t^ repulsum se et destructum sub gratiarum actione
incm Patris.quomodo cum ipso vicerit diabolum. commemorat. Cum dicit repuIisti,ostendit se fuisse

Mane cxsultabit, cum nox obsciira islius soeculi gr.itia Dei rovocatum ne in pravis dograatibus vita
ransierit.quando jiun misericordia Domini in remu- finiretur. Ista destructio sic evertit : ut construat,
cratione sanctoruni elucescit. Ibi enim ipse cxsul- sic deponit : ut erigat, ideo mcrito ad gratiarum
iturus 6st tanquam rex et Dominu3,ubi suuni po- actioncm venit ista destructio. Iralus est : quando
ulum in. se gaudere conspexerit, potcst etiam can- supcrstitiones eorum subvertit. Misertus : cura eos
atio et exsultatio isla ad membra magis proprio ad cultum vercB religionis adduxit.
efcrri. Cantavit eaim Christus fortitudinem in 2 Commavisti terram et conturbasti eam :
'etro, aJiisque apostulis et martyribus. Sana contritiones cjus quia commota est.
y Quia faclus es susceptor rncu. C Terra univcrsum coetum peccautium signifi-
:

El refuijium meum in die tribulalionis meas. cat,qui in adventu Domini commoti sunt, quando
C Ipse Christus suscipitur, quando Ecclesiacun- culturas suas cognovcrunt Deo esse abominabiles,
ta salvatur.Tuncetiam aeternum refugium efficilur Conturbati sunt, quando inter doctrinas suas alias:
'.hristus,quando ista desiderantissima vox auditur. audierunt Apprehendite disciplinara, nequando
:

'enite, benedicti, Patris mei, sed et jam gratum irascatur Dominus (Psal. ii); et pereatis de via ju-
st refngiumChristu3,quandotemporc tribulationis ^ sta. Sana contritiones, etc. Ccelesti medico produn-
ondonatur. tur vulnera, ut contritis raedicina succurrat. Ista
!0 Adjutor meus, tibi psallam : quia, Deus, susce- est contritio quae nosefficit fortlores,quia coramota
ptor meus es : est, id est, a priore errore translata est, ut tibi Do-
Deus -r meus ',
miscricordia mea. mino obediat qui ante idolis serviebat,
C Repetit frequenter beneficia, ut nobis qucmad- 3 Ostendisii populo tuo dura :

nodum gratias agece debcamus ostendat. Suscep- Potasti nos vino cumpunctionis.
or : bunjanitatis noslr.-e verbum est.quod eam ia Ma- C Ostendit enim dura fidelibus justis in isto mun-
ise virginis
utero sibi sociare dignalus est. Deus. do, ut reddat in ajternitale pretiosa.Vino comparata
neu3, id est.misericordia mea, ibi enim omnia sunt est virtus, In qua non cst vitiorura copia, sed cora-
«enencia, iiii universa munera designata. punctionis uberta3,qu,aj in bono proposito studium
OnATIO EX PSAL. LVUI. nostr® voluntatis immutatce efficit rccta sapere :

OmoipoteQsDoraine.cujus virtutom atque miseri- dura ea iraplentur,

ordiam matutino laudamus in tempore quo for- : •i Dedisti meiuentibus te siyniflcationem :

itudinem, te nostram oranius et quaisumus, ut ab i'i fuijiant a focic arcus. Diapsalma.

imni obscurilate tenebraruni eruti m.atutino lu- : C Dcdit tiraentibus significationem, quando per
j)
nine decoremur. Pcr Dominum nostruni Jcsuui Scripluras edocuit in hoc amenti raundo fideles mul-
^hristum, etc. tipliccs passiones sustinere : facies arcus, diem jur
P6ALMUS LL\. dicii designat, ubiNovi et Vcteris Testamentiquasi
ABOy.MENTU.M PSAL. LIX. duobus infiexis jugis omnis populus judicatur, sed
C Populus conversus ad Christum orat, ut poat ille ab isto arcu sagittam, id esl, sententiam noii-

ribulationes quas pertulit deducatur ad ipsum.

:
suscipit, qui se in humilitatera conlessionis devotQ
prostraverit,
FT. tn finom pro his qui immutahunlur in tituli in-
scriplione David in doclrinam cum succendit Meso- 5 Vl libcrentur dilecli tui.
potamiam SyrUs et Syri{im Sobal. El convertit Salvum fac dextcra tua et cxaudi me.
Joab et percussit Edom in valle Salinurum duode- C Deprecatur iste populus. fidalis, ut jam a tribu-
cim.mHUa.
lationibus libertatus Dei virtus tribulationes ejusia
C Coinmutabunlur autem in finom, qui veteris alacritatcm gaudii convcrtat. Et item precatur ut
 i>{l S. BlilJNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 232

saiviiri fiat dextcra, quia in i^.oa parte statuendi A 11 Nonne lu, Deus, qui repuUsti nos :

stint, qui pcrpetua fclicitatc gauilobunl. Et non egredieris Deus in virtutihus nostris ?
Deus locutus est in sancto suo : Ixtabor et purti- C Dicendo, nonne tu, Deus, ostendit, de quo su-
bor Sichiman : perius dicebat, solum esse eum qui deduceret, et

FA convallcm tahernaculorum metibor. illum solum Creatorem debere nobis esse propitium.
C Locutus est Pater in Filio, scilicet evangelicam Dicit autem,qui repulisti nos, id est a malo prohi-
vcritatem, per quarn vcnit redemptio fidelium. Lx- buisti, nc in nostra voluntate versaremur erronei.
tabor. Juste laetabatur populus, cui prospera locu- Non egredietur Deus in virtutibus nostris, id est,
tus est Dominus. H Sichimam,Samariam significat, cum ita nos intus in prajsenti saeculo defendas ab
dividit Christus Sichimam, cum aliam partom ad adversariis nostris, ut tamen foris nos diversis
bcatitudinem, aliam cuni infidelibus ponit. G Con- affiictionibus ad probationem nostram affligamur,
vallem tabernaculorum mcl,icbatur,id est,de Judaica fcstimant inimici, quod non egrediaris in virtutibus
colleclione habct non minimam portionem in fide nostris,quamvis in mente nos virtuose protegas.
catholica. Convaills dicta, quasi cavata vallis. 12 Da nobis auxilium de trihulatione :
7 Meus est Galaad et ineus est Manasses : Et vana salus hominis
Et Ephraim fortitudo capitis mei. C Orat Ecclesia, ut de tribulatione istius mundi,
B
C Galaad interpretatur acervus testimonii.Testes quam jugiter sustinebat, Domini sibi pra?veniret
enim Gra?ce martyrcs dicuntur. Acervus iste testi- auxilium, sciens tanto illic amplius unumquemque
monii magnam esse significat martyrum congrega- consolandum quanto hic pro ejus nomine fuerit ve-
tioncm. Manasses intorprotatur ohlitns, merito ergo hementer afflictus. Et vana salus hominis, saluteni
fidelis popuhis obhvioncm suam esse,
dicit illam prsstare non potest homini nisi solus Deus, idco-
qui-c erat de abolilione scelerum ventura. Ephraim que sperarc non debet homo in hominem.
fructificalio dicitur, qu.-c est Ibrtitudo capitis mci, 13 In Deo facicmus virtutem :
id est Dominus Salvator, qui nobis contuht copio- Et ipse ad nihilum deducet tributantes nos.
sissimum iVuctum in passione et resurrectione,quia C Ipse in Deo faciet virtutem,qui in mandatia
nisi granum frumenti, etc, usque multum fructum ejus jugiter perseverans, diaboUcas tontationea
affert {Joan. xii). H Universa hajc de gentium voca- Christo miscrante calcaverit. Ad nihilum quippe
tionc dicuntur, quarum diversa? virtutes sub singu- perducit inimicos fidelium, quoniam delet eos de
lorum nominum interpretatione inteUigendaj sunt. libro viventium, ubi sibi videbanlur scripti elati.
8 Juda, rex mcus : ORATIO EX PSAL. LIX.
Moab, olla spei mex.
Clementissime Domine, salva supplicem populum
C Juda Christum significat, et cum exsultatione C
auxilio dexterae tuae, et dum ad fructum boni operis
dicendum est Juda, rex meus, quoniam ha^c est
:

in tribulationibus exercitatur, tua semper gratia

fideHum gloriosa confessio. Moab pro gentibus po-
consoletur. Per Dominum nostrum Jesum Christum
nitur, unde 'congregandam prccdicebal Ecclesiam.
FiUum tuum, etc.
Per ollam spei, tribulatio significatur,quam in hoc
s;ocuhj sancti sustinent, quaj ad spcm vittn a>terna} PSALMUS LX.
Domino prffistante, porrigitur, ut Paulus ait : Spes ARGUMENTUM PSAL. LX.
autem non confundit (Rom. v). Olla vero hic in ma- C Vox Ecclesiae patontis, ut sub alaruin Christi
lam partem ponitur, co quod in sensu pravo volut velamine protegatur.
unda decoctionis exaestnat, sed dococtis peccatis et TT. In finem in hymnis David.
exustis convertotur nigredo oll;c. C In finem, Christum significari jam notum cst.
9 /n Idumxam extendam calceamentum meum : In hymnis Gra^cum vocabulum est, interpretaturque
Mihi alienigenx suhditi sunt. in laudibus, quia totus Psalmus Chrisli pnEConia
n Iduma^a interprctatur sanc/uinea vel terrena, ac personat. David autem ipsum Christum significat,
si dicat : In is^tos talcs oxtendam calceamentum, id cujus laudem dccantal populus Christianus.
est praedicationcm Evangelii. Mihi alienigena? sub-
Q 1 E.taudi Dcus deprecationcm meam :

diti sunt, sciUcet Christo ct Ecclesia). Intende orationi mex.

10 Quis deducct me in civitatem munitam : C Deprecatio assidua est communisque Deo et

Quis dcducct me usque id ldnm:ram? homini supplicatio. Oratio vero est quam sancte
C Exclaniat populus fidelis ad Dominum Qnis : Trinitati jure pcrsolvimus, illam postulavit intendi,
doducet me in civitatcm munitam, id est futuram id est, prospici a Domino atque misereri.
Hierusalcm, nisi tu solus Deus; qutc sic munita est, 2 A finibus tcrrx ad te clamavi dum anxiaretur
ut nuUa ulterius persecutione quatiatur; qui eam cor meum :

te duce ingreditur. Quis dcducet, ipsc, scilicet In petra c.vtiltasli ))ic.

Deus. Desidorat cnim Ecck^^sia iUos populos sibi Deduxisti ))ic, quia factus es spcs mea :

appUcari.qui adhuc non meruerunt essc pcrfccti, ut Tu)'ris fortitudinis a facie ini))iici.
completo numero prajdestiuatorum, simul ad a'lerna C Clamat congregatio sancta a finibus terriB,Hid
gaudiu terreni cum sanctis pervenirent, cst, qualuor partibus niundi,C in quibus omnipo

.],.
 : :

^33 EXPOSITIO PSALMORUM. 234

tentisDoiEcclesiaconstiluta est.In auxielate cordis, A tibus declarat. Psallere euim semper dicit pcpulos
quando enixius oratur et clanuitur ad Doniinum, beatoi'um suporiio nomini, non brevi tenipore, sed
scilicet cum, periclitante anima, aninuu necessaria iu s.fculum Sicculi. Vota eliam sua se Domino red-
remedia postulantur. Petra significat Christum; in dere promlttit, ut ei «ternas gratias semper exsol-
hac petra se exaltatum esse pronuntiat, in qua vat. De die in diem,significat,scmper,ut et hic vota
jmnis aedificatus cst Christianus.G Deduxisti me in nostra reddamus, et ibi laudes cantemus Domino
llara, scilicet futuram requiom, quam beatis suis porpetua hilaritatc.
Dominus pollicetur. Causa etiam rcdditur,quare sit OUATIO EX PS.\L. LX,
luctus ad prsmiura, quia posuit sibi spem Domi- Anxietatum nostrarum, misericordissime conso-
lum, Turris etiam (/o/H/7!Hm significat ; turrisenim Iator,Deus, protcge familiam tuam a facie inimici,
;ivitatis muros defendit.et irruentcs hostes ex alto ut a te turre fortitudinis procmunita, inhabitare ta-
/ulnerat.Sic virtus Domini populum suum dcfcn- bernacula mereatur «torna. Per Dominum nos-
iit,pugnat vero verbo.non prslio, et lurris iila vir- trum, elc.
:utibus plena est, dod gladiis. PSALMUS LXI.
i -r In ',
habilabo in tabernaculo tuo in sxcula : ARGUMENTUM PSAL. LXI.
Protcgar in velamcnto alarum tuarum. Diap- t» C Vox convcrsi dicentis animam suam Deo esse
salma. subjectam,monentisque errantes,utmagis in Domi-
11 illo tabernaculo, in quo
Inhabitabo utique in no quam in caducahujusmundi felicitate confidant.
line finc mansuri Deum jugiter contemplemus. C TT. In finem pro Idilkun psalmus David.
^lerito ergo protectio Domini alis comparata est, C Idithum interpretatur transilicns ^05,id est ama-
|uaB nec subjectos oncrant,pt l.esionem omnis con- tores saeculi hujus, quos milcs Christi contempta
rarietatis emendant. mundi voluntate transcendit,et in Domino spe fir-
) Quoniam, tu, Deus meu^, exaudisti orationem missima permanebit.Talis enim praemittit finem,id
meam : est Dominum Christum sequitur quoque psalmus,
Dedisli hxreditatcm timentibus nomcn tuum. hoc est probabilis vita, quic regulis Domini obse-
C Cur in velamento alarum Domini la;tetur,osten- cundat, id est obedit.

lit,scilicet quoniam ejus exaudita est oratio. Haj •

1 Nonne Deo subjecta erit anima mea?
•editatem dedisti, significat futuri sKculi regnum, Ab ipso enim salutare meum.
laec nonhabet finem ; sed cum semel suscepta fue- C Nonnc vcrtendum est, ut planius fiat, dicamus
it, nunquam a nobis mutatione aliqua diocedit. enim nonne Deo subdita erit? Subditus est Deo,
:

Dies super dies reyis adjicies qui semper humiliter illud agit quod ad ejus man-
Annos ejus usqne in diem yenerationis et (jcnera- C data cognovcrit pertinere,ac pra;ter eum nihil aliud
twms. mens bcata concupiscit. Ab ipso enim salutare
C Dies,oeterDitatera sigDificat Salvatoris, qui vere meum, id est unigenitus Filius,qui recte credenti-
ex Dcster dicitur, quoniam ab ipso regimur.A Ad- bus salutaris dicitur et existit.
licientur etiam anni regis hujus et dies inler istas 2 Nam et ipse Deus meus et salutaris meus :

jeneraliones usque dum.congregatis electis et sup- Susceptor meus non morebor amplius.
)lantatis inimicis, Iradiflerit rcgnum Deo Patri, C Xam et ipse Deus mous,nunc Deum invocat
imul cum ipso regnans et cum sanclis. C Usquc quem salutare. Ne crederes
superius nominavit
;rgo in diem generationis ct gencrationis, id est autem minorera esse Filium Patre, dicit Ipse est :

isque ad aeternum unum diem in gIoriaDei,qui est Deus meus. Ilepetit salutaris meus; salus enim
lies, ad quem omois gcDeratio hominum ordinate Christus est humani gcneri//wa; in Adam perierat.
acla est. II Addidit susceptor mcus, in aeternitate, scilicet
r Pennanet m xternum movebor amplius, quia postquam felici
in conspectu Dei ideo non
yiisericordiam et verilatem cjus quis requirel visione fruar, cadcre dod timebo. Nec habet quo
-T ci '? currat amplius, nisi usque ad Deum,
C Permanebit in aeternuai, scilicet populus sau- n 3 Quousque irruilis in hominem? iuterficiiis uni-
tu3 in bcatitudine,nuIIo'jam in eo mortis dominio versi vos :
[lumiuantc. C Misericordiam quis requirei? ibi Tanquam parieti inclinato el macerix depulsx.
inisericordia non requirelur, ubi nulius est miser. G Loquitur enim populus Dei ad persecutores
Ibi ncc vcritas ubi cuncti Dcum videbunt. Nullus
:
Christianoruin Quandiu agmino facto supra homi- :

siquidcm corum indignus erit bonorum talium, nes innoceiitcs irruitis? II Addidit, interficitis uni-
cum in ajternum possidcant regna coelorum. Nega- versi vos, quia qui voluntatem habet occidendi ho-
tive igilur legendum est quis requirct? quasi di-
:
minem, etiam non percusseril,occidit. C Aptis-
si
ceret : nuUus. sima comparatio, Parics inclinatus quamvia non
« Sic psalmum dicam nornini tuo in sxculum -^ sx- movoatur, tamen occumbit, quia in casum vergit
cuti \
quidquid a soliditate sua fueril inclinatum; et ma-
Ut reddam vota mea de dic in diem. ceriae dcpulsa3,quse facile in ruinam cadit, si fuerit
C bic,3ignificat ita,quemadmodum in subr^oquen- aliqua impulsione quassala. H Ita, homicidte, cum
PatuvL. CXLII.
235 S. BilUNONIS IIKRBIPOLENSIS EMSCOPI. 23G
reclo sitis crcali, ad ruinain proni ferimini, natu- A celeri supplicatione festinet. Vani etenim hominea
raiisquc in vobis sensus perversus est.C Est autem dicuntur ad cumparationem superna; veritatis.Mcu-
maceria sicca saxorum coustructio,quce sine aliquo daces illos tangit,qui stateris iniquis ementium de-
ligamine impenso in altum ducta componitur. cipiunt simplicitatem ; vel illos notat qui sanctitatis
4 Verumtamcn prehum meiim cocjilaveriint repellere: simulatione decipiunt. Ut decipiant, poterantenim
curri in siti non decipcre, si eorum nequitiapossit deprehendi,
Ori suo benedicebant et cordc suo malcdicchant. In idipsum, scilicet in aquitate.quam falso habere
Diapsalma. ajstimantur, cum justi esse creduntur.
C Iste versus respicit ad Juda;os et ad fictos Chri- iO ^oliie sperare in iniquitate : et rapinas nolitc
stianos. Gogitabant infidelcs repellere Christum, coricupisccre :

qui est caput et pretium Ecclesiae, quando ne puro Divitix si affluant nolite cor apponere.
corde coloretur, sacrilcgis dogmatibus obviabant. C Docet enim vitiatos, ne sperare debeant ubi
Tunc sanctus vir cursum vitaesuaiinsitisterilitatis fructusbonidesiderii non polest inveniri.Dicitetiam
peragebat, quia invenire non poterat, quem sacra ad paupcres,qui necessitatevictusfurtivum aliquod
doctrina potasset. Scquitur causa benedice-
sitis : concupiscunt. Et rapinas nolite concupiscere ; non
bant ore, qui legem fallaci emendatione pertrans- enim potest crimen rapins indigentia tollere, nec
eunt, et non hoc operibus demonstrant quod ore qui vindictae subjacet culpam excusare.Nunc redit
pronuntiant.Gorde enim maledicebant qui Scriptu- ad divites, dicens : Divitiee si affluant. Merito ergo
ras sanctas vitiose intelligebant. prfficepit divitibus cor non apponere et quae possident
5 Verumtamen Dco subjecta esto anima mca : non amare,cum Paulus dicat Non sperare in : in-

Quoniam ab ipso patientia mea. certo divitiarum, sed in Deo vivo (/ Tim. vi).
C Nunc repetit Propheta quod supcrius dixit, -I Semel locutus est Deus duo hxc audivi.
i :

animam suam Deo esse subjectam,ut ipsa repetitio Quia potcstas Dei est et tibi, Domine, misericor-
mentinostrfficredulitateminfigerct.Patientiaquippe dia :

nostra Christus est,pro^ter quem et adversa libcn- Quia tureddes unicuique juxta opera sua.
ter patimur, et susceptje regulie obscrvatione gau- C Locutus est frequenter patribus nostris Deus,
demus. sed semel locutus est Filio suo,dicens: Filius meus
6 -f Quin, ipse r Deus meus ; et Salvator meus i), hoc enim nulli
: es tu, ego hodie genui te [Hcbr.
Adjutor meus, non emigrabo. locutum manifestum est. Duo alteri Patrem fuisse
C Superius Christum paticntiam nominavit.nunc haec audivi in Evangeho: Potestatem habeo ponondi
itcrum dicit,Deus meus, et salutaris meus,quiare- animam meam,et itcrum sumendi eam(/o6. x). Se-
vera animae suae salutem jam tuncperincarnandum C quitur illud secundum, et tibi, Domine, misericor-
Verbum provcnire noscebat. Non emigrabo,scilicct dia,subaudiendum,placet,utrumque deitatis cst.ut,
de hac crcdulitate quam teneo vel suasu malo ve- pcilicet misericorditer possit et potenter misereatur.

stro, vel persecutione. Et ut hoc de Ghristo dictimi planius intelligas, se-

7 In Deo salutare meum et gloria mea : quitur tempus judicii quia tu reddis; Pater non :

Deus auxilii mei et spes mea in Dco ^ cst judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio
C Congeminat in Deo salutem essc, non ut in {Job v). Ostenditur orgo ex istis tribus Ghristo at-

gentium diis perpetuam mortem.Et gloria mea, ut tributis, scilicct locutione sinyulari et potestate et

non solum salus,sed etiam illi crcdidisse sitgloria. misericordia, siinililcr judicio eum unum essc ve-
Deus auxilii mei, ne sibi aliquid deputaret humana rum cum Patrc Deum.
infirraitas. Dixit postremo : spes mea in Dco cst,ut ORATIO EX PS.\L. LXI.

et illa pra)terita,quffi percepcrat, Doinino deputarct Sulidc tibi, Domine, animas nostras,quoniara tu

etfuturam suam bcatitudinom ipsi applicaret. es patientia vera, ut renuentos incerta divitiarum,
8 Spcrate in eo omnis congrcgatio populi c/fundilc : tcsolum,contcmpta omni muudana vanitate,sequa-
csram illo corda vcstra : mur. Per Dominum nostrum Jesum, etc.
Quia Deus adjutor noster ^ in wtcrnum '
:
PSALMUS LXII.
Diapsalma. ARGUMEXTUM PS.\L. LXII.
C Spcrate in ca, id est in illum, scilicct (|iioin C Ecclesia desiderans Domini videre virlutein,

sibi et Deum profcssus fucrat ct salutem omnis agit gratias, quia sub protectione Domini procellaS'

convcntus plcbis.Eirundit antc Dominum corsuum, mundi evasit.

qui peccata sua ubenimis lacrymis confitetur. Cor TT. Psalmus David cum esset in deserlo Idumsex.
alitcr effundi non potost, iiisl crebcrrimo imbrc la- C Idumaia enim locus est ubi David fugicns per-
crymaruiii. sccutioncm Saulis.ibi latuisse cognoscitur.Iduraffia
9 Verumtamen vani filii hominunt : mcndaccs lilii intorpretatur tcrrcna. ct significat terrenos actus,

hominum in stateris : qui bonis spiritualibus omnino nudati sunt.

Ut decipiant ipsi de vanitate in idipsum. 1 Dcus, Dcus meus :

CVerumtamen dicit vani filii hoininum,ut vitium Ad lc de tucc vigilo.

»uum cognosccns humanitas, ad auclorem salutis C Dcus, Dous mcus.In ista repetitione venerandi
237 KXPOSITIO PSALMORUM. 238
nomini.s nfrectum pi;e (leprecationis ostendit. Ad A bia exsultationis : sicca labia ariditalopcccati Di^^um
Ipsum vigiiatur, quoties in niundi anibitionc dor- laudare non possunt^scd cum pingucdinem divin.-R

niitur.Addit diluculo,quando Dominicoc resurrcctio- miscricordi.T antnia perccpcrit, labiis exsultationis

lis tempus eluxit, ut tunc laudes caneret, quando laudabit.II. Ilic, orationcs ; in patria cxsultationcs
jenus humanum excmplo succ resurrectionis ani- et lajtitia scmpiterna sunt.
navit. 7 Sic memor fui tui super stralum mcum,in matu-
2 Silioit iti tc animn mca : tinis meditabor in te :

Quam miiUipticitcc til>i caro mca. Quia fuisti adjutor meus.

C Sitit ergo anima lidoliura Dcum, quando man- C Nam cum dicit Ecclesia, sic memor fui tni,
lata ejus ct virtutes eximias concupiscit, ct ipsum ostcndit sc rccordationem Domini semperhabuisse,
lesiderat videre, a quo bonorum omnium flucnta nec oblitam fuisso in rebus prospcris, quando so-
:onstat emanare. 11. Ideo multipliciter caro Deum lent humana corda collata beneficia in mcmoria non
|ua:rit, quia multis afficitur injuriis. habcre.Pcr stratum significat quietGm,ubi solemus
3 In ^y^ tcrra ',
-^ descrla [ mvia et inaquosa sic corpora nostra in soiunos romittere. In matutinis
in sancto apparrui tiln : etiam fidelis vigilat,quoniam nec in prosperis suis
Vt t viderem virtulcm tuam et yloriam tuam. j. poterit oblivisci lucis auctorem. In periculis fuit
C In terra deserta sicut titulus dixit,id est indi- adjutor,quando fuit in invio deserto.
jentia hujus mundi et sterilitatc jejuna. In invia, 8 Et in velamcnto atarum luarum e.vsutlabo ; ad-
|uiamundus in se nonhabelviam nisi DominumSaL hxsit anima mea post tc :

•atorem,quiiterestcaecorum.Etinaquosa,idestarida Me suscepit de.vtera tua.

tqueinfertili, ut morito ejus anima nimia siccilate Et in vclanicnto,id est in protectione ccclestis
II

[urescat. Unde perha?c tria nomina, mundi istius auxilii se dicit Ecclesia cxsultare.G Et se adhaosisse
lecessilas indicatur.Tunc se apparnisse dicit sancla Domino dicit.ut nunquam recedat a bono proposito.
k^clesia in sancto lidelique proposito, quando Dextera Patris Christus est Dominus, qui suscepit
^hristum verum Deum esse cognovit. Dicit vero :
Ecclesiam alarumsuarum velamento protegendam.
^pparui tibi,ut viderem virtuti^m etgloriam tuam, 9 Ipsi vero in vanum quxsierunt animam meam :

[uia nemo veritatem Deo prius apparere

videt,nisi Inlroibunt in inferiora terrx :

)0iuerit. Xam si sol iste videre nos facit, quando manus gtadii partcs vulpium crunt.
Tradenlur in
lobis fulserit,quanto magis virtus divina (sine qua II C hoc est inimici, in vano qua^sie-
Ipsi vcro,
lec accipere nec tcnere aliquid boni possumus) vi- runt animamChristi quando falsiscriminibussan- :

lere se facit.si ante nos illuminans, sibi apparcre guinom se cfTundere decreverunt. G Sequitur : Quia
aciat"? C non ad coclos evccti sunt, sed deorsum eos viscera
4 Quoniam melior esl miscricordia tua supcr vitas ,• terraeabsorbuerunt. Tradita est in manus gladii
Labia mea taudabunt lc. gens Judaea, quando eam principes Romanorum
C Misericordiam dicit, pr.-emia Domini, quoc Vespasianus el Titus caede incendioque vastabant.
anctis suis promittit larga pietat) ;
qurn longe Judteiquoquc crelestia credere nolentes, partes
nelior est vita prtescnti. Labia mea laudabunt te, vulpium facti sunt dum sc dolosis ct fraudulentis
:

)ost beneficia quaj promisit, devotae laudis obse- prava voluntate conjunxerunt, aut in talium potes-
juium pollicetur, quod Deo novcrat esse gratissi- tatem rcdacti sunt. Sive cum in Hierosolymitana
num. II Misericordia tua vitam pra^stat a;ternam, vaslatione cadavera eorum csc« fuerunt vulpium
.ita pra?scns saepe morlem operatur. G Vel, mclior fcrarumijue reliquarum.
;st misericordia tua quam vita,id est modi vivendi 10 lie.t vcro Ixtabitur in Dco : taudabuntur omnes
juantumcunque sancti, quia nullus sua sanctitale qui jurant in eo :

lalvan posset.si misericordia deesset Dei. ^ Quia ohstructum est os toqueniium iniqua ;

5 Sic bcnedicam te in vita mca : C Regem, dicit Salvatorcm, ipsc enim rex in
-r I^t in nomine tuo levaho manus meas.
; aetcrnum, qui lajtabitur in Domino Deo Patrq, Ad-
C Benedicit enim in vita sua pcrfccte Deum, qui jecit laudabuntur omnes, cui laudant Christum
j)
aonis operibus in hac luce versalur. Levat manus sancti Dei ipsi fiunt sine dubitationo laudabiles,
:

^uaa in nomine Domini, qui operibus sanctis insi- quia nnn possunt laudes ojus digne narrare, nisi
3tendo,tensis manibus orat Doniiuum, ut ipsa ora- qui ad palmam indulgentiie meruerunt pervenire.
tio designet effigiem sanctae crucis. Illi Jurant in oo : quiei mentis obsequium inviolabile
C Sicut apipe et pinguedine reptealur anima mca promittunt. Obstructum
est os Jud.-eorum et prin-
11
:

El tabiis cxsuttaiionis taudatnt os meum. cipuni sacerdotum,rcsurgcnlc Domlno,et crcscentc

C Adipes sunt vi.scerum crassa velamina, quac tostimonio vcritatis. C Et os omnium iniquorum
intcrnajecoris opeiiunt.Pinguedoveroest saginatae obstruetur in judicio, non in isto s.'cculo.
pecudis nutrita cibis obesitas ista fucrunt apta ; ORATIO EX PSAL. LXII.
sacrificiis
olim.Sed pinguedo animae divinarum re- Ad diluculo vigilantibus lumcn largirc perpe-
tc
rum scientia est^et recta fidcs ac inconcussa patien- tuuin ductor lucis rotcrncc, ut te labia nostra lau-
Ua, ctc. Unde saeculi istius macics gupenitur.Et dcnt, le vila bcncdicat, te mcditatio maluliaa glo-
la-
239 S. BIIUNONIS llERBirOLENSlS EPISCOPI. 210

rificet.PcrDominumnostrum Jcsum Christum, etc. X C Consuetudo peccantiumest,utqui dolum parati

PSALMUS LXIIL hominem se putet fallere posse, sic Judaji confusi,

AHGUMENTDM PSAL. LXIII. Christum tantummodo hominem putantes,maligni-
C Christus per totum hunc psalmumde suapas- tatem suam non credebant agnosci ab illo,cuicun-
sione loquitur. cta patent.
TT. In finetn psalmus David. 6 Scrutati sunt iniquitates :

C hujus verba (sicut saepe dictum est) rc-

Tituli Defeccrunt scrutantes scrntinio.
feruntur ad Dominum Christum, qui pcr totum C Scrutati sunt Judaei iniquitates quas utique :

psalmum locutus est, qui sextus esse cognoscitur praetermittere debuissent,dum nullum ibi fructum
horum qui passionem resurrectionemque Domini- suae salutis poterant invenire. Dixerunt enim Si :

eam brevi revelatione contingunt. dimittimus cum sic [Joan. xi), venient Romani,etc.
i Exaudi, Deus, orationem meam cum deprecor : Defecerunt : quia semper in cogitatione deficiunt,
A timore inimici eripe animam meam. qui ad res pessimas pervenire contendunt.
C A parte humanitatis assumptae postulabat Do- 7 Accedet homo ad cor altum :
minus Christus, ut ejus exaudiatur oratio, quando Et exaltabitur Deus.
totis viribus petitur, quod prodesse sentitur. A ti- 8 Sagittx parvulorum factcO sunt plagx eorum :
B
more inimici, id est Juda3i,Hvel diaboli suos fide- Et infirmatcB sunt contra eos linguae eorum.
:

les eripi postulabat. 9 Conturbati sunt omnes qui videbant cos :

2 Protexisti me a conventu malignantium : Et timuit omnis homo.

A multitudine operantium iniquitatem. 10 Et annuntiaverunt opera Dei :

C Protectus est plane a conventu Judseorum.quia Et facta ejus intelle.verunt.

dum illi eum crederent communiter mori, ejus re- C Cor enim altumesttunc, quando homo coelestia
surrectionis gloria probantur esse confusi. Protec- cogitat et terrena devitat. Istenon deficit sicut ille
tus est itaque, quia malignorum insidias potentiai qui scrutabatur scrutinio, sed magis magisque
suae virtute superavit.Amultitudine dixit,ut actum crescit, quia in ejus corde exaltabitur Deus, non
exprimeret passionis, superius enim dixit a con- in se. Deus enim in eo grandescit, qui sanctitate
ventu malignantium,quod ad consilia potest referri, crescit.
hoc autem ad actum eorum,idco dixit Operantium : C Parvulorum sagittas : inania tcla sunt, qui stu-
iniquitatem. dio ludendi fragiles cannas jacere consueverunt in

3 Quia exacuerunt ut gladium linguas suas : modum sagittarum. Sic Judaeorum vota inefficaci
Intenderunt arcum rem amaram ut sagittent in malignitate sa^vissima non intulerunt flendara,
:

occultis immaculatum. C mortem,sedgloriosissimampassionem.H Infirmate

C Jam redditur causa, cur protectus sit ab ope- sunt lingua3,quia nullam cepit stabilitatem elocutio
rantibus iniquitatem,nam quantum illi linguas suas corum.sed dolus corum reddidit eos infirmos.
velul mortiferum gladium exacuerant, tantum eo- C Conturbati sunt ex illis quidam credentes,
rum iniquitas frangebatur, et eis magis nocebant quando vcnerunt et dixerunt ad apostolos Quid h.- :

quam Christo. Etenim mos peccantium, ut pri-

est ciemus viri fratres? {Act. ii.) Et timuit omnis home.
mum sibi noceant, qui alterum gravare festinant, Dicit totum pro parte,ut omnis intelligatur iiui judi-
Linguas exacuerunt, quando voce una dixerunt : cium Domini fulurum formidabat:timuit, quiaju-
Crucifige.Intenderunt arcum,id est insidias occul- dicium futurum sibi imminere formidabat.
tas. res amara et omni felle deterior. Convivam C Annuntiaverunt,scilicet gloriam resurrectionia,
ad proditionem, discipulum ad necem, conservato- et priora miracula quae fecit.Et factaejus intellcxe-
rem corruplum.In
pecuniffl praimio pecuniae fuisse runt, scilicet esse divina, quia talia implero non |

occultis : sic accipiendum putaruntest, ut Judcfii : potcrat humana fragilitas.H Compuncti enim corde
cseterum actus corum occultus csse Christo non intellexerunt,ctintellectaaliisnuntiarunt, qui Deuffi
pofi«7,qui frcquenter antepraidictus estquamfiere. religiose timuerunt.
Immaculati dicuntur etiamqui abluti a peccatis Dei n 11 Lxtabitur jitstius in Domino et sperabit in eo :

sunt misericordia,sed vereimmaculatus solusChri- Et laudabuntur omnes rccti cordc.

stus est,qui nullam maculam contraxit. II Lajlabitur justus. Sicut enim impius proptcr
-i Subito sagiltabunt eum el non timehunt : infidelitatcm suamformidat,ita justus propter spem
Firmavcrunt sibi sermonem ncquam. a-tcrnitatis sua3 exsultat in Domino. C Recti corde
Subito quasi invisi vel ex improviso.II Ut Juda^i sunt qui per semitas Domini gradiuntur,qui etDo-
dementissimi putaveruut. Quod vei'0 dixit, sagitta- minuin laudant, et ab ipsa veritale iaudantur?
bunt et nontimebunt ostendil maligna) voluntatis
: Quid laudabilius quam ab ipso audire Venite,be-' :

velocem efTectum. Firmavcrunt sibi, quando dixc- nedicti, etc?

runt Reus est mortis sive Sanguis cjus supor
: ; : ORATIO EX PSAL. LXIII.

nos el super filios nostros {Natth. xxvii). Tutela omnium credentium,Deus, custodi Eccle-
5 Narraverunt ut ahscondcrcnt laqueos : siam tuain a convcntu malignantium, qui eam dc-
Dixerunl : Quis videhit cos'/ cultis juculi^j jinpugnarc niluntur, ul le salubri
 . :

2il EXPOSITIO PSALMORUM. 249

rectoque retinens intellectu, justorum meritis per- A cst homo illc qucm inhabitat plenitudo divinitatis,
petualitor coliffitetur.Per Dominum nostrum Jesum (Ephes. iv). C Quod dixit : mirabilc, ad praedictum
Christum, ctc. virum respicit,qui in «quitatc judicaturus est mun-
PSALMUM LXIV. dum.H Vel quia mirabiliter vcritatcm incredulis Ju-
ARGLMENTr.M PSAL. LXIv'. daeis aperuit. C Potcst ctiam Ecclcsia intelligi pcr
C Populus a peccato liheratus, orationem suam Domini templum,qua) est mirabilis in sanctis, qui
postulat exaudirijdiversalaudes Domini potenliam- oequitatis virlutibus inscrutabilitcr sunt praediti.
que enuntians. 6 Exaudi nos, Deus, saluta7'is noster :

TT./n finem psalmtis Daiid canlicum -j- ,1cre- •>;:<

Spes omnium fmium
\
terrdr. El in mari longe.
nii;r ct Ezechiclis de popidi lransmigratione,cum
C Salutaris nostcr dicitur Dcus, qui humano ge-
inciperent proficiici ',

ncri sua pietate salutem contulit:spes enim Domi-

C In finem psaimus David, vcrlia jam nota sunt.
Canticum significat prophetiaui Jercmia; etEzechie- ninonestlocalis,necuniusgentis,sedomniumfinium
tcrrae. Et in mari longe, sive ad insulas respicit,
is, qui prophetabant depopulotransmigrationisBa-
quas finibus prajdictis videbatur noninclusissc.sive
syloniae, eos post 70 annos in patriam essc reditu-
ad totius saeculi habitationcm, qujc mare longum
•os. Significat populus rediens a Babylonia eos qui :

vel magnum recte dicitur, quia mundus iste falsi-

Tiundi hujus confusione damnata,ad coelestem Hie- p
tatibus diabolicis et fluctibus perturbationum ama-
'usalem vcnire contendunt.
rus est.
l Te decet hymnus, Deus, i« Sion :

El reddetur votnrn Ilierusalcm

7 Prxparans montes in virtnte tua accinctus po-
tibi -f in :

tcntia
plebs ad Dominum de captivitate pec-
:
C Reversa
>ati, magnam exsultationem prorupit dicens
in
Quiconturbas profundum maris,sonum fluctuum
:

ejus.
Dicere hymnum solum Deum,non daimonum turbas,
C Prajparans montes, id est apostolos, qui ad
lec alibi, nisi in Sion, H id est, in Ecclesia. G Et
•edderc oportere votum
Hierusalem non sicut in
verbum prc^dicationis sunt
hos praeparavit
elccti :

ib infidelibus vota reddunturMarti et Veneri,caete-

in virtute sua Dominus, quia per eos fecit magna
miracula. Accinctus, id est, indutus, potentia,
isque d<Bmonibus, sed Dco soli in Hierusalem, id
in visionc pacis,in qua manet ssmpcr id est majestate sua. Turbavit per praedicationem
st, fixa feli-
icitas.
apostolorum profundum maris, id est gentilium
corda, qui sfficuli hujus (quod mare dicitur) pro-
Exaudi orationcm meam :
Ad
te omnis caro veniet. funditas fuerunt.quia profundius in errores dimersi
C Ipse popuhis qui prius dixerat, te decet hym- fuerunt. Merito corde turbati sunt, quando deos
lusrnunc ad Dominum hymnica supplicatione pro- C suos conticuisse cernerent. Sonus eorum, id est,
lamat dicens Exaudi orationem rneam, rogatquc
:
dicla crudelia perseculorum,quae fuerunt sonus flu-
loc ut ei parceret,ne in futuro se damnaret.H Om- ctuum,id est persecutionum maris, id est mundi,
its caro, ac si diceret Ad te convertetur omnis:
H Vel profundum maris est profunda saeculi jac-
lomo.C Vel omnis homo ad te in judicium veniet, tanlia.

ecipiens prout gessit (// Cor. v), idco rogo, ut hic H Turbabuntur gentes et timebunt qui habitant ter-
larcas exaudiens orationem meam.
: minos a signis tuis :
Verha inirjiwrum pnrvaluerunt super nos : Exitvs matutini et vespere delectabis.
Et impietatibus nosl7'is tu propitiaberis. C Turbatae sunt gentes,quando fidelissimos vide-
C Prajvaiuerunt verba iniquorum :quando pagani bant et vivos virtutes facere,et mortuos supplican-
larentes persuaserunt filiis suis, ut antiquos ritus tium vota complcrc.Timebunt omnes a signis tuis.
t Sed his erroribus pictas di-
sacrilegia colerent. H Id est a virtute crucis quae incredulis stultitia
ina subvenit, quando salutem mundo adventu Do- erat. C Sive a signis,id est miraculis apostolorum :

nini indulsit, et eum in cruce hosliam fccit per :

quae prius nunquam
videruntvel audierunt.Ex-
vel
luam mundum sibi reconciliavit Ephcs. v). itus matutini cst, quando quis ex felicitate mundi
. Beatus quem clegisti et assumpsisti
D ad Dcum convertitur:ve3pere significat moerentium
Inhabitabit in atriis tuis. tristitiam, quam vertit in gaudium Deus. H Per-
C Beatus est qucm Dominus clcgit, ncc eam ele- mane : lactitia, per vesperam tristitia intelligitur.
tionem suis meritis tribuit. Assumi vero est in :
A Delectat igitur. id cst. delcctabiles facit mane et
etcrna requie collocari. H Ergo qui se dignum vespcram, dum ct cx prosperitate et adversitate
^hristi electionc praebucrit^inhabitat cum aposiotis sanctos acquirit.
ianctis in tabernaculis sempiternis. 9 Visitasti terram et inehriasti cam :

) Beplehimur domus tux :

in bonis MuUiplicasti locupletare cam.
Sancium est tempium tuummirabilcin wquitatc. II Visituvit terram : assumendo corporis mate-
C Replebimur, quasi ad mensuram nnslram : riam, ei inebriavit eam non vino luxuriae,sed infu-
luantum possumus capere potabimur.ut Paulus, :
sione sancti Spiritus. Locupletavit eam : opibus
micuique data est gratia secundum mensuram do- diversarumgratiarum.C Locuplcs dicitur locaplura
lationis Christi {Rom. \\\). H Sanclum lcmplum : tenens.
243 S. 13RUN0NIS 1IEHI5IV0LENSIS EPISCOPI. 244

10 Ftumen Dci rcplctum cst aquis : A suppliccm familiac 10.73,111 rlum tc plausu consono
Parasti cibum illorum quoniam ila cst prucpara- hymno modulante persultat infusionc paraclyti de-
tio cjus. corata : multiplici fructu pinguescat.Pcr Dominum
H Nos qui credimus : jam Dci flumcn sumus,re- nostrum Jcsum, otc.

plebimur aquis,id est miscricordia Dci, qurc aquis

PSALMUS LXV.
comparatur, vcl Spiritu sancto, vel cum baptismo
AnCUMENTUM PSAL. LXV.
abluimur,et locuplctamur ab eodcm spiritalis infu-
eionis imbre cum donis spiritalibus irrigamur.
: C Vox Ecclesia3,universitatem hortantis,ut deDo-
Cibus iste est panis vitae {Joan. vi). G Talem cibum mini resurrectiono congaudcat.
nobis Dominus prsoparavit : quem sumimus cum TT. Iii fincm psalmus David. Canticum -^ rcsur-
de Christi sanguine bibimus,ct dc ejus corpore sa- rcctionis \

ginamur. G Canticura islud sancta cantavit Ecclesia, pro-

1 Rivos cjus incbria : multiplica genimina cjus : mitlens in illo spem resurrecaonis,non solura fide-
In stillicidiis cjus Ixtabitur germinans. libus cx Judseis habitaturam ; sed universis genti-
12 Bcnedicens coronx anni bcnignitalis tux : bus.
Et campi tui replebuntur ubcrtate. ,, 1 Jubitate Dco omnis tcrra :

C Rivos hic dicit apostolos vel alios fldeles, qui Psalmwn dicite nomini cjus : datc gluriam laudi
inebriati sunt Spiritu sancto. Multiplica genimina, cjus.

id est generationes ejus, id est, illius rivi qui de C Sancta dicit Ecclcsia esse omni terrae gauden-
flumine sancto profluxit,ut per generationes succe- dum, quaj erat in Christo creditura. Jubilatio dici-
dentesbeataprajdicatio non deficiat:scd multiplice- tur exsullatio cordis, qua3 immensitate sua non po-
turin sequacibusapostolorum.Stillicidiasunl guttse, tcst verbis explicari.Omnis terra, omnes fideles si-

quaj de tectis cadunt non pondere,sed assiduitate

: gnificat.H Psalmum dicit,id cst opere impleat. C
penetrantes, et significant inchoantes et in quos : Dei gloriam laudi,quifrequentata exsultalione prae-
non potest introire larga doctrina,de quibus Paulus conia Christi concclcbral.
ait Lac vobis potum dedi non escam (/ Cor. iii).
:
2 DicileDco : Quaui tcrribilia sunt opera tua ~
H Tunc ItBtabitur germinans tcrra, id est EccJesia: Dominc.
cum ex ea hic spiritalis fructus exoritnr. Jn muUiludinc virtutis tux mentientur tibi ini-
G Gorona anni, totus hic mundus per quem ca- niici tui.

tholicahic dilataturEcclcsia,accipitur cui benedicit H Dicite Deo, id est prajdicate de eo,utnon crea-
Dominus.Campo dicit fideles homines atquc justos, turain colant, sed Crcatoris virtutem intelligant in
qui pro sua ajquitate campi vocantur, quia campi C his qua; contemplantur,quia terribilia sunt.hocest
ajquales sunt. Et replentur ubertate, quia fructum timenda.ln mullitudine virtutis mentiti sunt ei,quia
tricenarium, sexagenarium et centenarium Domino videntes signa in /Egypto dixerunt Orania quaecura- :

largiente prffistabunt. que pi\Tceporis faciemus [E.vod. xxiv), et non facie-

13 Pinguesccnt speciosa dcserfi : bant.Undc dixit Mentita est iniquitas sibi,et ini-
:

Et exsultatione coiles accingcntur. mici Domini mentitisuntei.G Vel quandoin virtute

C Pinguesccnt speciosa, id est ccclcsia, pivTdi- mulla curabat infirmos, mentientcs di.xerunt in :

catione apostolorum, quae prius in incrcdulitatis multitudine virtutis,dicebant custodibus dala pecu-
macic dcserta torrebat.Golles vero copiosos marty- nia : dicite, discipuli cum furali sunt nocic{Matth.

res debemus accipere,quia ipsi sunt post apostolos x.xviii).

celsiores. H Qui immcnsis a Deo pramiis elevati : 3 Omnis terra adorel te ct psallcl tibi :

perpetuis gaudiis accingcntur. Psalmum dicat no/iiini luo. Diapsalma.

1 i Induti sunt arietcs ovium ct vallcs abundabunt H Tc adoret, tibi concinat : non crealura', quam
menlo : usibus cjus subjccisti.llinc interponit Diapsalma.ul
Clamabunt ctcnim hymnum diccnt. ad nos vcrba couverlat diccns,venitc, elc.G Psallat
G Arietes sunt apostoli dicli, qui duccs fuerunt ^ id est psalmodiam dicat, et psalmum dicat, id est

bono populo GhrisLiano in doctrina, ct itiduti iila opera sancta psalmodijie consona ostendat.
vchte nuptiali, H id cst immortulitate perpctua. 4 Vcnite et videtc opcra Dei :
C Vallcs signillcat populos liumiles. Isti ergo
: Terribitis in consiliis super fdios hominum.
abundant fruracnto. H id est, fructu 8etern;e vita; G Ecclesia invitat gontes, ut miraculis Veteris
aluntur. Diccnt hyiuiiura : omncs utiqueelccti pro Teslamenti perspectis veniant ad fidcm. Proprie:

divcrsorum muncrura donis Dco porpetuara conci- vero dictum est Vcnile quasi adhuc longc positis.
:

nunt laudcm. G Quia vero dixit claraabunt, ne cla- ^'idctc, hoc cst lumine cordis agnoscite opcra Dei,

morc ipsum crcderes confusum esse,addidit ol hyni- iKui ista qutc oranes paritcr vident, ccelum, terra,
nuni diccnt, id cst laudeuin ([uai raiionabilibus jnarCjOtc.^sed illa qua^ fidelissimi spiritaliter agno-
crcaturis noscilur convoniiv. verunt. II Tcrribilis, cum unus reprobalur et alter
OUATIO EX l'SAL. LXIV. cligitur; reprobantur Judiei, et cliguntur gcntcs.C
Spes omnium linium tcri\c : cxaudi oralionem Vel filios hominum fecit tcrribilcs atquc meluen-
245 EXPOSITIO PSALMORUM. UQ.
los, cum p^jr eos miracula magna monstravit. A catenas custodia; : qua? corpus quidcm nccterent,
) -^Qui ; convertit mare in aridam : in flumine sod anima? vincula dissolverent. Tribulatio voro in
pertransibunt pcde : dorso posita significat corporeos dolores, quos de
]l)i l<Ttabimur in ipso. illatis verljoribus suslinobant. Ilomines significat

C Nunc ostendit qua; sint opera. Dei quro vidore percatoros, qui capitalcs sententias dedcrant in

lebeant. Converlit marc In aridam, qu&ndo Ile- marlyres.

>ra;uni populum per medios fluctus eduxit [Exod. •II Transivimus per ignem et aquam :

;iv\Fluniina pertransibunt pede.cum Jordane dex- Et eduxisti nos in refrigerium.

era Kwaque diviso, in terram promissionis Judai- C Transicrunt pcr ignem marlyrcs, quando alios
uni deduxit exercitum {Josue, iii). H Sed quia pcr- ignis absumpsit. Alios aqua devoravit, sed induxit
ransibunt dicit : Non pertransihant.melins intelli- eos in refrigerium, id est in loca securitalis xterni
;itur de prjedicatoribus et apostolis.qui Domini flu- regni.Est enim refrigerium post urentes curas dele-
nine baptizantes,et per flumen persecutionis tran- ctabilis ct amccna securitas.
euntes,amarosperserutores convcrterunt in aridam 12 Introibo in domuni tuam in holocaustis :
t sitientem Dei gratiam terram.Ibi lactabimur.ubi Reddam tibi vota mca qtuT distinxcrunt labia mea.
st gaudii nostri fonsetorigo prajparata aitornce sa- C Introibo in illam futuram Hierusalem,ubi non
B
ulis. In ipso, hoc est in Christo. holocausta pecudum, scd puritas quasritur anima-
i Qui dommatur in virtule sua ^in xte.mum ',
rum.Reddit vota, hoc est laudes in perpetuitate dc-
oeuli ejus super gcnte-s respieiunt : cantat. Distinguunt labia illa vota, quando sancti
Qui exasperant non exaltentur in semctipsis. Dominum laudant, et semetipsos accusant in affli-

Diapsalma. ctione positi, id est reputant se meruissc peccatis

C In iilo certe laetabimur qui dominatur,ctc,,do- suis afflictiones quas sustinent, et in eis gratias
ninari cnim possunt et principos terrarum,sed non agunt, laudantcs Doum et ejus jusliliam et miseri-
n virtute sua neque in aeternum,ideo hajc duo ad- cordiam proBdicantes.
lita sunt.ut omnipotentis regis virtus possit otendi, 13 Et loeutum esi os meum :
)culis ejus supergentes H Ut reprobentur Judaei,et Iii trihulationc mea.

ligantur gentos. C IIos prohibet in scipsis exaltari C Vidc bcatam toleranti.-c sanctitatem, multi in
|uos oportet humiles inveniri. Fidelesenim non in tribulationibus peccant carnis imbecillitate; et
c, sed in Christo exaltari oportet, ubi altitudo fir- laudes Dei laccnt,sed novcrunt sancti in tribulatio-
na est, et nunquam ruiturus ascensus. nibus positi pura mentc Dominum laudarc, sicut
'
Bcnedicile gcntcs Deum nostrum : sanctus Job fecit {Job. i, 2). Unde locutum est os
Et auditam facitc vocem laudis ejus. C in tribulationc, intelligc : laudos Domini.
C .\dmonet gontes,ut Deum verum consona voce 1 i Ilolocausta medullata offeram tibi cum incenso-
t prredicatione glorificent.Audite, id est fldeli cre- arictum :

lulitate suscipite.Vocem laudis, id est quam Pater Ojferam tihi bovcs eum hircis.
licit de Filio.Dirit enim de eo : llic ost filiusmcus Diapsalinn,
lilectus (Mattli. iii). C Holocausta medullata sunt sacrificia.quo! puro
! Qui posuit animam meam ad vitam : atque intimo corde Deo ofl^erimus, quae habere de-
El non dedit tn commotioncm pedes meos. bent modullam, id ost fiicm rectam. Arictes signi-
C Duo sunt sacramenta liborationis nostr.e; pri- ficant apostolos,addiditvrroincensumarietibus,non
num, quod nos per baptismum ducit ad vitam : dixit cum inccnso solum,sed addidit arietum, quia
lcindo.ne nos exinde permiltat expcUi, qui gravi- ipsum inccnsum suavissimum esi Domino, quod
)U8 vitiis probamur onerari. Ipsc pedes ot gressus apostolorum traditionibus probatur adjunctum.Bo-
lostros non sinit commovori,qui Potro manum ne vcs, intelliguntur pr.'ndicatores.IIircus,dictus quasi
nergerontur extendit (Matth. xiv,\ hirsulus, significit diabolo scrvientcs, qui vitiis
> Quoniam prohnsti nos, Deus : vostiuntur hispidis. Eos olTert Ecclesia cum bobus,
If/ne nos cxaminasli sicut cxaminaiur argenlum. qiiando coiivorsi pcccatores Christo confitcntur.
£1
C Probari nos facit Deus, quando pcr divcrsa 15 Venilc audile et narrabo omnes qui timetis
^enera passionum tolcrantiam indulget.Igne autem Deum t

diquis oxaminatur, quando arnor Christi tanturn Quanta fecit animx'mex.

•haritas succenditur, ut urentium flammarum tor- II Vcnite.vosqui timctis Dominum,et considerate
nenta vincantur. Datur autcm oxcmpliim argenti, qualitcr anim.'n beatorum in beatitudine sunt con-
luod ideo ignc decoquitur, ut purius rcddatur, ita stitut.'[3 sompitorna. C Nunc Ecclosia non rudes, ut
snim sancti tribulationibus a scoria omnis peccati prius, scd fidelos et dcvotos vocat.Et nos audiamus
jurgantur. ot discamus pctcre qu.n matri nostraj cognovimus
10 Induxisti nos in laqueum : posuisti trilndaliones Dominum contulissc.
in dorso nostro :
10 f '^d \ ipsum ore meo clamavi :

Imposuisti homines super capita noslrn. Et e.raltavi suh lingua mea.

C Induxisti nos,id est intrare fcristi mnrtyres in C Ilis duabus rcbus, in isto versiculo exprcssis.
2i7 S. BHUNONIS HEimiPOI.ENSlS EPISCOPI. 2i8

diligcnter impletis perfectus efficitur Christianus. A potest sensus, nisi qui splendoris ipsius fueritcla-
Ergo ore suo clamat, qui recta conscientia.non vo- ritatc perfusus.

luntate perversa, pure supplicat Domino. Sub hn- 2 Ul coijnoacamuH 7r? ierra viam tuam :

gua vero dicit, id est in conscientia, quia cor no- In omnihus gcntihiix aalutarc tuum.
strum sub lingua nostra est. Et nobis exaltare C Petit Propheta ut in hoc mundo cognoscamus
illum videmur sub lingua, quando tacita cogita- illam viam veritatis (Joan. xiv), id est Dominum
lione illum laudamus,qui scmper probatur Altissi- Salvatorem,qui nos ducit ad viam in qua nemoer-
mus. rare poterit,nisi qui ah ejus reguhs deviarc pr«su-
17 Iniquitatem si aspexi in corde meo : mit, cujus salutare,id est Christus in omnes gentes
Non exaudiet Dominus. divulgatur.
C Sic ergo verba orantis accipiuntur, si nullis 3 Confiteanlur tibi populi, Deus :

cogitationum sordibus polluantur, dicit enim Si : Confiteantur iibi populi omnes.

hoc feci, non exaudiet Deus, ostendens quoniam.sj C Confiteantur tihi popuh, scihcet peccata sua :

taliter orant, inanlbus visionibus illuduntur. et itcrum gloriam Domini prasdicare non desinant.
18 Propterea exaudivit Deus : Denique verhum ipsum in uno versu geminatum
Et attendit voci deprecationis mex. Tw docet, ut a fideli populo totum. cognosceres facien-
C Propterea exauditum se dicit, quia non con- dum esse, scihcet ut peccata primo confiteantur,
spexerat iniquitatem in corde suo. Ideo intendit deinde laudes Domini personent.
voci, quia ille clamor ascendit ad Dominum, qui 4 Lxtcntur el exsullent gentes : quoniam judicas
poUutionem rerum non habet humanarum. populos in xquitale :

19 Benedictus Deus : Et gentes in tcrra dirigis. Diapsalma.

Qui non amovit orationem meam el misericor- H quoniam de captivitate dia-

Laetentur gentes,
diam saam a me. boH sunl,quoniam populos judicasin aequi-
Jiheratae

H Nam semper pia? aures Christi prccibus justo- tate, quia non accipis personam unius gentis, sed

rum patent,sed nos suppliciter deprecemur,ut ape- omnium Deus os, et gentes dirigis, ut ambulont
riat aures suas ad preces nostras, et ipse nos data viam rcctam, quae ante non recto pede gradieban-
rcmissione peccatorum de pra3sentibus cerumnis tur.

eripiat. C Duo vero ista connexa sunt,quia quando 5 Confitcantur libi populi Deus : confiteanlur tibi
Deus orationem non amovct,sine dubitationc mise- populi omnes :

ricordiam concedit,et cum oratio suspenditur, mi- Terra dedit fructum suum.
sericordia protclatur. CDedit etiam lerra fructum suum,quando Domij
ORATIO EX PSAL. LXV. C num Salvatorem diversarum gentium turha susce-
pit et vitalem fructum inluht.cum jussionibus Do-
:

Insinua, Domine, menti nostrae gloriam laudis

mini obedivit,et spinasdiaboh tribulosquedeseruit.
tuae, ut dum hujus ssculi incendia devitamus, in
6 Benedicat nos Deus. Deus noster. Benedicat nos
seterna refrigeria te praesulc transferamur. Per Do-
Deus :

minym nostrum Jesum Christum, etc.

Et metuant eum omncs fnes ternv.
PSALMUS LXVI. H Benedicat nos Deus, id est Deus Pater; Deus
AUGUMENTUM PSAL. LXVI. nostcr.id cst Deus Filius,qui Deus cst omnium pcr
C Prophcta supplicat, ut cum fidelibus mcrcatur naturam, noster factus est proprie Deus per gra-
benedici, illique confitendum dicit,qui populos ju- tiam; tcrlio dicit boncdicat nos Deus, id est Spiri-
dicat in ajquitate. tus sanctus.Et metuant eum,Choc est incipientium
TT In fincm in hymnis psalmus cantici. ut et crodere incipiant,et crodita cauta sollicitudi-
C Iste hymnus quem nun« Prophota canit ; idco ne custodianl. H Timcrc, incipientium est; (lihgc-

pracmisit in finem,quiatota oratio ad Dominum sine re perfcctorum.

dubitationc dirigitur. Psalmus vero cantici cst,qui OUATIO EX PSAL. I.XVII.

sola modulatione humanffi vociscancbalur.Psalmus Q lHumina.Domine, vultum tuum super nos.ot ini-
vcro qnando solus ponitur, significatur organis ot soricordiam nobis uberem benedictioncmque largi-
timpanis fuisse prolatus. Hymnum vero carmen re.Pcr Dominum nostrum Jesum Christum Filium
esse metricum diximus, cujus lege cst compositus,
tuum, qui tccum vivit ct regnat, etc.
Ahud est ergo hymnus, aliud psalmus, aliud psal-
mus cantici. PSALMUS LXVII.
1 Deus, misercalur nostri ct hcncdicat nohis : ARGUME.NTUM PSAL. LXVII.
Illuminat vullnm suum supcr nos -^ et miscreatur C Propheta Ghristi advontum annuntia(,inimico-
nostri \ Dtapsaima. rumquc ejus suporbiam coinprimendam,et de cjus
H Primadeprecalio,ut misoricordiam suam nobis assumpliono in coolos.
praM)cat Kcus, deinde bencdictioncni suani. C Ihvo TT. /// fincni psiilnius cantici David.
auloin ost pctitio boiiodiolii)iiiH,ut illuminol vulluin C Vim islius noniinis, scilicol in iinom hinc de-
suum supcr nos; illuia cnim humanus viderc non bomus advertoro,quia dum finis dicatur, in initio
 ; :

W) KXPOSITIO PSALMORrM. 2?50

lemper apponilur. Significat cnim rerum caput ct A de quo et alibi legitur, pupillo et vidua? tu eris ad-

pternale paincipium, sicut ipse dixit in Evangolio : jutor {Psal. ix).

i^rgoprincipium {Joan.wu). \l Psalmu?, opera 6 Dcus in loco sancto suo.

anticum intclligentiam mentis significat. C Psal- Dcusinhabitarc facit unius moris in domo.
nus autem cantici cst (ut jam dictum cst), qiii hu- C Deus in loco sancto suo, subaudiendum est,

nana tantum solet voce cantari. qui immutabilem servat sentcntiam, ut sanctusfir-
1 Exsurgat Deti.^ ct lUasipcntHr inimici eju^ : mus dicatur, qui mutat tempora, non mutat con-
Et fugiant gui oderunt eum a facie eju.<i. silia. H Vcl Dcus in loco sancto suo, id est anima

A Petil Prophcta rcsurrectionem Christi, in qua fidcli, ubicunquc cnim sanctitas cst, ibi habitacu-

lissiparentur adversarii, scilicet Juda;i. Sequitu'' lum Dei est. Qui inhabitarc facit in Ecclesia, in
n.Tstimabilis pcena mafedictionis, ut ab ejus facic qua fidelitcr consistentibus, spiritum charitatis in-
ugiant, cujus ubique constat essc panitentiam.Qui fundil, qui unius moris sunt, et non mutantur,
derunt cum, eos significat qui in sua pcrtinacia Sicjuidem juslus non mutatur, quia semcl judicavit
:onstiterant. in justitia sua pernianere. In Hebraio vero habetur :

2 Sicut deficit fumus dcficiant : Dominus inhabitare facit monachos (id est solita-
Sicut fluit ccra a facie ignis .uc percant peccato- rios, qui, scilicet soli, segregati sunt a vitiis, et in
P
rcs a facic Dei. quibus non habitat pcccatum) in domo. Solitarius
C Fumus est ex flamma surgons corruptibili te- enim monachus interpretatur, ut sit solus et ab
ncbrosa conglobatio, quae quantum plus extoUitur omni peccato divisus.
antum per inanc tenuatur : sic peccatores producun 7 -r Q^^ '.
cducit vinctos in fortiiudinc :

uraiferas actiones, qurc licet ad altiora superbia fa- Similitcr eos qui e.vasperant qui habitant in se-
liente consurgant, nece?se est ut in sua elatione de- pnlcris.
iciant. Sic etiam in judicio depereunt peccatores a C Eduxit vinctos, quia alligato diabolo vinctos
acie ejus, qucmadmodum cera a facie ignis consu. ab inferno liberavit, et ad gaudia aiterni regni
nitur. Non dicit autem eos consumi possc penitus elevavit. Similiter eos qui exasperant, id est in
jui perpetuo igne torqucndi sunt, sed a facie Dei iram provocant Dominum
blasphemia. Ipsi sunt
ollcndos. H Cera enim, licet ab igne solvatur, natu- qui habitant in sepulcris. Id est qui in fetida et
'am non perdit, ita peccatores mollescant a peccati carnali actione sepulti sunt. H Vel vinctos in pecca-
iuritia et pccnitentia fluant, ut salventur. tis ligatos accipe.
3 Et justi epulentur ct c.rmltcnt in conspcctu Dci . 8 Deus, cum egredieris in conspectu populi tui :

Et delectentur in Ixtitia. Cum pertransieris in dcserto. Diapsalma.

H Epulentur justi qui permanent in sua justitia C C Egreditur enim coram populo, quando resu-
!tqui vitia non haljcnt. Dclectentur in Doniino. Ex- scitantur qui in sepulcris habitant. Ipsum enim
sultent in ronspectu Dci. C Ut illum quem hicjuste contuetur fideiis, quando in operibus magnis ejus
nctuunt, ipsius munere liberari, sub cjus potentia pietatem cognoscit. Transgressus est in deser-
laudeant. In lactitia, quia dum laRtitiam suam sciunt tum, quando ad gentes venit, quae, velut eremus,
lulli) fine ciaudendam, suavius in ea delectantur. desolatae a verbo Dei reddebantur alienac, et tunc
•4 Cantatc Deo, psalmum nomini ejus :
dicite (supplendum est) quando haec feceris, cognosce-
Itcr facite ei qui ascendil super occasum : Domi- ris.
nus nomcn illi. 9 Terra mota est : ^r etenim \ cocli distiUaverunt a
C Gantat enim Domino, qui ejus contemplationem facie Dei Sinai :

)uro semper et fideli animo contuetur. Psalmum di- A facie Dei Israel.
'it, qui opera facit qu.-c ille prajcepit. Iter facite ci C Terra mota est, id est tcrreni homines videndo
d est corda vestra purificata praeparate quse dignc- tam magna miracula credidcrunt. CaAx distillave-
ur Deus intrnire, qui ascendit supor occasum. H runt. II Scilicct manna. Sinai, interprctatur tentatio.
5cilicct mortis, et victor remeavit ex inferno.
C I)i- G Qui firmavit, quando ibi Moyses in duabus tabulis
'it Dominus nomen illi, ut nemo dubitarct, Domi-
:
j) legem accepif. H Et ille qui tunc Judaicum populum
lum esse Salvalorem et Deum,quem .Jud.Ti ut com- prxccssit in deserto, hodie in Evangelio deserta gen-
munem homincm occidendum putabant. tium visilavil, et qui tunc manna, ille hodie corporis
6 /{ Et ] exsultate in conspectu ejus :
-^ turbabun- sanguinisque manna dedil.
tur a facie ejus ; :
10 Pluviam voluntariam segregabis, Deus hxreditati
orphanorum etjudicis viduarum.
Patris tux : ^ et infirmata est
;

C Exsultare non in hujus sacculi caduca l.-etitia, Tu -7- vero perfecisti-' eam
[ ; :

3ed inconspectu ejus, ubi est jugiter vcra laetitia. C Exponit illud quod jam dixit cceli distilla- :

Turbati autem et nimium formidantes, a facie Dei verunt. Pluvia voluntaria ipsa, fuit manna, non
expellunlur (qui orphanos et viduas, saeva cupiditate ista qua; generuliler ubique diffunditur. Quod se-
lilacerant) cum audierint: Ite in ignem aBternum. gregavit, quia non hoc aliis gentibus dcdit. Hac-
!}ui9 autem sit iste, a cujus facie expolluntur, cxpo- roditas ipsius fuit, populus Hcbnjcorum, quai ad
nit,id est patris orphanorum et judicis viduarum. tcriipus infirmata esl, Doraino minime credendo.
 231 S. BRUNONIS IIERBIPOLENSIS EPISCOPI. 2o2
quam perfecit, quando genlcs reliquas in supplc- A 15 Dum diseerntt ccclestis reges super eam : nive
mentum credulitatis admisit. dealhabuntur in Selmon :

11 Animalia tua habilabunt in ea : Mons Dci, mons pinguis.

Parasti in dulcedine tua pauperi, Deus. C Rex a regcndo dictus est, unde reges significat
C Ostendit nunc unde psrfeccrit infirmalam hte- apostolos. D Quos discernit Dominus ccelestis, cum
reditatem,quia de gcutibus. Animalia fuerunt gen- Paulum in gentes {Gal. ii), Pctrum in circumcisio-
tes, vera rcligionc vacualae, haec liabitabunt in ca» nem separavit, qui super nivem dealbabuntur. C Hoc
hoc est in Ecclcsia, cum cultum religionis per- est super candorem nivis elucescunt, qui Ecclesiam
ceperunt. Parasti, signiflcat praedestinatos. In dul- rcgcre noscuntur fideliter. Selmon umbra interpre-
cedine tua, id est in illa suavitate, in quapauperes tatur, quae hic congrue divina virtus intelligitnr,
Dei reges ditissimos antecellunt, non in saeculi ipsa ab ffistu vitiorum nos defendit. Mons Dei mons
hujus dulcodinc, ubi sancti magis amara paliun- pinguis, Christus esse intelligitur ex quo perpetua
tur. et suavia (luenta descendunt.
12 Dominus dabit verbum : 16 Mo7is coagulatus mons pinguis :

Evangelizantibus : virtutes multas. l'l quid suspicamini montes eoagulatos ?

C Dominus dabit verbum evangelizantibus, id n 17 Mons in qiio heneplacitum est Djo hahitare in eo :
est apostolis, qui verbum ejus vcneranda confes- Etenim Dominus hahifabit -^ in finem '.

sione pra^dicabant.Virtutes multas, quando eis con- C Mons dicitur Christus coagulatus proptcr par- :

cessumi estturbas languentium sanare. Nam ipsum vulos enutriendos, qui non esca, sed coagulato lacte
quoque Evangelium niultarurn conslat esse virtu- potandi sunt. Pinguis,quia fertilitate sua uberrimus
tum. Quid enim fortius quam animam salvare? A est. Dixit superius montem intelligi Salvatorem,
Dabit etiam Dominus verbum evangelizare multa nunc dicit,ut quid suspicamini coagulatos montes?
miraculorum virtute, vel multa fortitudine secun- hoc est, cur montem istum apostolos intelligere vo-
dum aliam translationem, qua; habet Dominus da. luistis? Non sunt enim ipsi iste mons coagulatus
:

bit evangelizantibus, verbum fortitudinis vel vir- quamvis et ipsos per Dei gratiam doctos esse co-
tutis muItcB. gnoscatis. Reprehendit ergo Propheta in hoc illum
13 Rex virtutum dilecti «^. dilccii \ : intcIlectum,quo aliquis per montem, apostolos in-
Et speeiei domus dividere spolia. telligere voluisset, ostendens hic per montem, so-
C Rex, pater virtulum, hoc est angelorum. D \e\ lum Christum intelligcndum, quamvis etiam apo-
sanctorum ipsius dilecti Filii, ut est Filius meusdi- montes dicantur coagulati, ideo subdit.
stoli

lectus. C Et speciei douius, id est pulchritudinis scilicet iste est in quo Deo beneplacitum
C Mons,
domus divinae, id est Ecclesia>, esse cognoscitur au_ C est. Christus enim est solus mons qui Patri com- :

ctor Filius, quando spolia diaboli, id est homines placuit, ut in eodem habitaret. Etenim Dominus
sceleratos, in Ecclesiam adduxit ad fidem. H Vel habitabit etiam in finem, scilicet in apostolis, de
quando apostoli in Ecclesia spolia, id est homines, illis enim nunc loquitur, quod in eis sit habitatu-

dividebant qua" acceperunt do idolis, unus enim

: rus usque ad perfectissimum terminum majestatis
Achaiam, alius Cappadociam in sortem accepit ex suae, qui est finis sine fine.
spoliis, otc. Duplical vero Spiritus sanctus, dilccti^ 18 Currus Dei deeem millibus muUipleji : millia x-
propteramorem quem habet in Filium, Qui enim tantium :

aliquem diligit, semper eum in orc habct. Dominus in cis in Sina in sancto.
14 Si dormiatis iiiter medios clcros pcnnx columboz C Currus Dei, cst hominum charitate juncta co-
deargcntalx : pulatio. Sanctorum ergo unanimitas eurrus Dei est
Et posteriora dorsi cjus in pallore auri. Dia- quem illevelut auriga insidet,et salutari legead suee
psalma. voluntatis minislerium moderatur. Ut vero istum
C Si dormiatis, id est, si quiescatis in pricceplis currum nonequis,scd humanis cogitntionibus attri-
Dei inter duo testamenta. H C Cleri dicuntur duo butum ostcnderct, ait decem millibus multiplcx,
Testamenta. II Et singuli libri Veteris et Novi Te- quod ad innumeros populos non equos noscitur per-
j)
slamcnti. C Pcnn.T significant virtulum celeritatom, tinere. Millia la;tantium quod utique de fidelibus
:

quaj nos in illam patriam ducunt. si hic in lege Dci debet intelligi. Dominus in illis, hoc est in sanctis
quiesccre mercamur. Columba) dcargcntata*, Eccle- suis. In Sinai in sancto. Sina interpretatur manda-
siam vult intelligi, quia innocenliam habct colum- tum. Ibi requiescit, ubi ejus mandata perficiuntur,
ba;, et divinis eloquiis, argentco candore rcsplendct, 19 Asccndisti in altum. Cepisti captivitatem.
quam iu illa futura resurrectione auri spccio dicit dona in hotninibus.
Accepisti
esse adornandam.Si itaque sicdormialis.posteriora C Ascendisti
in altum. Ascendit Christus utique
dorsi in pallorc auri (subaudiendum est) suscipicut qui propter nos dcsccndit cruendos. In altum scili-
vos. llnde Ecclesia in hoc mundo argento compa- : cet super coclos ca^Iorum. H Caplivasti nos, qui
ralur, in rcsurrcclione vero ultima : auro, poste- captivi tenebamur a diabolo. C Dona autem Domini
riora ergo Ecclosia> : novissima sunt Ecclcsia' mu- fuerunt, super apostolos Spiritus sancti conoessa
nera. magnalia. Sive, ut Apottolus ait : Unicuique no-
153 EXPOSITK) PSAl.MORUM. Toi

trum data est gratia secundum mensuram dona- X 25 Vt intingafur pes tuus in sanguine :

ionis Chrisli {Ephes. iv). Lingua canum tuorum ex inimicis ab ip.%o.

Etenim non crcdentes : C Intinguaturpes tuus,id estactio boni propositi,
Inhahitare Domintim Deum. usque ad sanguinem gloriosi martyrii pcrveniat.
C Etenim non credentes, hic subaudiendum est : Isti enim canes pro domino latrare non dcsinunt,

os converlit,nam qui non crcdunt inhabitare, id qui canes dicuntur ex inimicis : quia prius inimici
st qui ad Domini penctralia negligunt pervenire^ fuerunt,qui postea clamorosis latratibus Ecclesiam
it in domo ejus cum fidclibus habitare pracvalcant, Dei dcfendebant. Ab ipso, utique Deo, qui amarum
)oniinus cos convertit.qui fidcm suam humano gc- vortit in dulcedinem, ab ipso ct nullo alio, lingua
leri miseratus indulgot, ipsa est cnim gratia quco illa canum cx inimicis : facta est salubris.
;ratis datur. 26 Viderunt ingressus tuos Deus :

1 Benedictxis Dominus die quotidie : Ingressus Dei mei. Regis mci, -^qui esl ; in
Prosperum iter faciet nobis Detis solutarium nos- sancto.
strorum. Diapsalma. C Viderunt ingressus tuos sivc assumpti corporis
C Benedictus Dominus, id cst cunctisdiebus.om- formam sive vcstigiaprccdicationis, quibus in hoc
:

ique lempore bencdicendus est. Iter quippe cur- n mundo sanctis gressibus ambulavit. Dei mei regis,
um jam prosper effectus est,
vitae significat, qui quia ipse est rex, qui in titulo scriptus est Rcx :

[uoniam Redemptorem suum mundus agnovit. H Judaeorum. Dicit vero secundo ingressus.quia ipse
lenedicit salutarium pluralitcr, a quo tot salutes in hoc mundo specialiter est ingressus. H Vel in-
laberaus, quot peccata commisimus, ab ipso enim grcssus in coclum viderunt in sancto, scilicet in
alvamur.Securus esto pcccator.noli dubitarequod hominejd est Ghristo sancto vidcrunt asconsum in
Deum benediccreoperibus,quoniam
luolidie possis ccelum.
)rosperum iter tuum facict Deus salutarium, qui 27 Prgecenerunt principes conjuncti psallenlibus :

;nim quotidie proficit, potest quotidie Deum benc- In mcdio juvencularum tijmpanislriarum. Dia-
licere. Nil vero prodest, heri benedi.visse Deum :
psalma.
t hodie non. G Praevcnerunt principes, id est apostoli omnes
:2 Deus noster salvos 4- faciendi \ : praevenerunt in sanctitate doctrinae,conjunctamque
Et Domini )^ Domini cvitus morlis. ; dicit illis csse multitudinem psallentium, qui jam
C Deus nostcr, subaudiamus, hic habet potesta- laudes Domini non vocc Lanlum,sed bonis operibus
em salvos faciendi nos. Exitus mortis,est Domini, personarent. Addit juvencularum, id est prima
loc est resurrcctio votiva fidelium. Revera e.xitus cTtate norentium,qu;e tympana sua,hoc est corpora:
lli singularis fuit,quia ipse ab inferis cgressus est, C ad Domini laudes verterunt,macerantes sc jejuniis,
t inde nos prajstabit e.xire. carnisquc afnictionegaudentes,tensiones etiam cor-
3 Verumtamen Dcus confringet capita inimicorum poris ad laudcsDomini vertentes,martyrio consum-
suorum : maverunt.
Verlicem capilli peramhulantixun in deliciis suis. 28 In Ecclesiis henedicilc Deo :

C Capita inimicorum, sunt Judaei,qui primo per- Domino de fonlibus Israel.

ecuti sunt Ecclesiam, vel capita inimicorum sunt C Ad fideles ait : In Ecclesiis benedicite Deum,
aereticorum doctores, qui in ipsa etiam (si dici fas non in perversisconventiculis paganorum vel ha^re-
st) deitate desajviunt. Vertex capilli : significat ticorum, scd in Ecclesia catholica, ubi rccta fides
ersutias inanium quccstionum eorum qui utilia est et vera confessio.De fontibus,de doctrina, sci-
cserunt, et non neccssaria detestabili disputatione licet Christiina,quam gcntibus apostoli infuderunt.
icrquirunt, in delictis suis perdurantes ut Mani- : Fons quippe a fovendo dictus est, eo quod nostra
hoei et caiteri ha^rctici, enim calumniarum
tales corpora labore fessa refoveat.Sive a fundendo quia
linutias quairunt, ut ipsos quoquc verliccs capil- cfTundit aquas.fons enim proprie osl qui manat.
jrum perambulare ct perscrutari posse videantur. 29 Ibi licnjamin adolescentulus :
'» Dixit Dominus e.c Basan convertam : In menlis e.tccssu.
£)
Convertam in profundiitn maris. II G Ibi Benjamin PaulusapostoIus,qui dc tribu
:

C Dixit Dominus, qusramus quid dixerit, quia Benjamin dcscendit. C Adolescentulus cxslitit in
lescio quam magnum est quod promisit. Basan mentis exccssu,quando Domini voce corruit, qui et
nterpretatur siccitas, qu« humanum genus miseratus intonuit Saule, Saule [Act. adoles-
posse- : ix),
lerataridilate peccati, sed eam Dominus
convertit cens dicitur ab adolcndo, id est crescendo. H Di-
d viriditatem suam,dumilli fiuvios
salutis infudit. ctusetiamadolescciis,quianovissimusomnium apo-
I Et item convcrtit
populos de profundis vitiis pcc- stolorum convcrsus in excessu qucm pertulit diim
:

atisque maris, id est s.-cculi.A Convertam igitur, irct in Damascum.

cilicet me vcl mcam misericordiam in profun-
: 30 Principcs Juda duces eorum :

lum maris, id cst sa:culi vel pcccatorum, ut libc- Principes Zahulon principes yephlalim.
em exindc homines. Et ita convertam ut intin- G Principcs Juda, Dominum indicat
: : qui de
;atur pes, etc.
Iribu Juda descendit.H Apostoli enim sunt principea
2«."5 S. BRUNONIS I1EIVBIP0LENSIS EPISCOPI. 236

Juda, id est Domini Salvatoris, ut Juda sit genitivi A et tenebris peccatorumplenum.Idololatraeergo pwe-
casus.Sicut dixit: Jacob Juda, le laudabunt fratros venient Judaeos, dare manus Dco.
tui (Gen. xlix). G Duces eorum, populorum
id est : 3.5 Tiegna terrgc cantate Deo :

qui erant in Ecclesia constituti, Zabulon ct Neph- Psallite Domino. Diapsalma.

talimtribus fuenmt, unde apostoli traxerunt origi- C Regna terraj.Omne genushumanum significare

nem. Juda ronfessio dicitur,Zabulon, habitaculum voluit,cantate : ad aniraae respicit puritatem, psal-
fortitudinis Nephfali, dilatio mea, quae catholicse
;
lite : ad opera quae Domino probantur accepta.
Eoclesiae competenlor aptabis ;sidiligenterinspicis. 36 ^Psallite Deo \
qui asccndit super cxlum coeli

31 Manda Deus virtuti tu<v :

Ad orientem.

Conllrma,Deu.s ,hoc guod operalus es in vohia. C Nam cui Deo psalli debeat ostendit, scilicet
Jesus,
ei qui super coelum ascendit, Dominus enim
C Virtus cnim Patris Christus ost, quid autem
qui prius descendit de coelo ad liberandum infirmi-
mandetur odicit. Confirma hoc, Deus, ctc. Magna
tatis noslr« naturam,ipse etiam ascendit,qui sedet
petitiocertc: ut confirmetDeus in nobis fidem suam
ad dexteram Patris. Ad orientem, Hierosolymam
quam donare dignatus est.Opus Domini enim fuit:
cvidenter ostendit,qua3 est in orientali parte coUo-
ut cscca gentililas lumine veritalis afflata, verum
cata. Unde Dominus videntibus apostolis ascendit
Dominumsalvatorem cognoscereposset.H Gonfirma B
donum baptismi Spiritus sancti infusione et auxi- :
ad coclos {Act. i). H Vel ad orientem, scilicet quia

lium pra;be,ut in virtutibus incedere et permanere

ipse oriens est, sive quia per eum omnes ad vitam

possimus.
oriuntur, fertur etiam mons Oliveti {Luc. xxiv),
unde Dominus ascendit, esse ad orientem ipsius
32 A templo tuo in Hierusalem :
Hierusalem.
Tibi offerunt reges munera.
37 Ecce dabit voci sux vocem virtulis : date gloriam
C A templo Hierusalem ofTerunt reges munera,
Deo super Jsrael :
qui in Ecciesia Dei recte viventes, sui cordis offe-
Magnifi.centta ejus et virtus ejus in nubibus.
runt puritatem. II Munera Chrisli, virtutes sunt
H C Dabit ctiam
voci suae vocem virtutis,quando
sanctorum : et qui semetipsos regunt, reges sunt,
innovisslmodieutresurgathumanum genusdixerit.
Templum igitur corpus est cujuslibet sancti, quod
Quid fortius quam revocare lavillas ad corpus.Date
bene vivendo sanctum fit, ab iilo ofTerunt sancta
gloriam Deo,nam qui Deo dat gloriam,se facit esse
opera.
laudabilera. H Super Israel, id est magis honorate
33 Increpa feras arundinis congregutio taurorum
:
Deum quam carnalis Israel honorat,quiaille labiia,
in vaccis populorum :
vos corde. C Magnificentia,quia semper magna fa-
ry Ut \ excludant eos qui prohali snnt argento. Q cit. Virtus, quia imperio ejus famulatur opus sive
C Increpa feras, id est, argue superbos et feroces effectus. Nubes, apostoli et prophetae.
qui in prava voluntate consistunt et vacillant velut 38 Mirabilis Deus in sanctis suis :

arundo. Concilium taurorum, id est, haBretiorum Deus Israel ipse dabit virtutem et fortitudinem
indomitorum : qui erecta cervice sedueunt animas plelns -r sux \ benedictus Deus.
innocentes.H Vaccae significant stultas animas po- G Mirabilis sive in angelis,seu in hominibus san-
puli sequcntes tauros. Ideo vero dicit eos arguendos, ctis.Dabit Dominus fidelibus suis virtutem patien-
ut non excludantur a regno Dei,qui probati inventi tiae,et fidei fortitudinem,ut possit ad aeterna prsmia
sunt justijVerum ista expositio Hieronymi innititur pervenire. Benedictns Deus, ille potest dare qua
translationi Romanaj quee habct,ut non excludan-
:
superius dixit, id est, qui omnium ore semper pro
tur, similiter Gassiodori cxpositio.Sed Augustinus, beneficiis debet benedici, ut sicut semper beneficia
exponens nostram translationem ait, ut excludant, praestat, ita benedictiones scmper accipiat.
id est apparere faciant eos qui latebant,qui probati Fit autem bcnedictio ista multipliciter. Nam et
sunt argento, id est Dei eloquio. Oportet enim (ut qui Scripturas sanctas mediatur. benedicit Deum :

ait Apostolus) hajreses esse, ut probati manifesti et qui ejus jussa compleverit, benedicit : et qui ei

fiant inter nos. n confitetur, benedicit Deum.

34 Dissipa gentcs gux bella volunt : veniant legoti ORATIO EX PSAL. LXVII.
ex JEgypto :
Dominator, Domino, qui justis spiritalc epulum
^thiopia praweniet tnanus ejus Deo.
tribuens, facis eos in la^titia delectari, concede
Dissipa gentes,hoc cstha;relicos qui voluntbella,
gregi tuo, mortem tuam intelligero, teque trium-
id est contentioncs contra Ecclesiam. Commonet phatorem mortis sedcntem ad Patris dexteram coa-
etiam Propheta gentium populos, ul ofTerant legati fiteri. Qiii cum codem Patre, etc.
(id est ab errore conversi) munera, hoc est, ani-

mas suas a mundana sorde purgatas. Sio .Ethio-

:
PSALMUS LXVIIL
pia commonetur, ne se tardet Deo tradcre, sicut ARGUMENTUM PSAL. LXMII.
se victi pro.jectis armis victoribus per manus tra- C Cliristus doprecatur, ut salvus fiat a Patre,
dunt, ut poriculum mortis cvadant. .Egyptus vcro quoniam gratis est a Juda?is odio habitus : po?t«-
et /Ethiopia mundum significanl, vinculis gravibus latque nc decipiatur spes fidelium, in ejus rcsur-
 : 1

EXPOSITIO PSALMORUM. SS8

rectione conlisa petensque se a luto hujus saeculi
: A G Confortati sunt qui persccuti su)it me inimici mei
liberari,pronuntiatqu3e iuimiciscontingere noverat. i)ijuste :

TT. In finem yro his qui commutabuntur David. QuiV non rapui tunc exsolvebum.
C Confortati sunt Judaei, quando id quod co-
C Pro his qui commutabuntur.Ista igitur commu-
nabantur eflicere, implebanl. Injusti, rcvera in-
tatio significat populos Christianos, qui veteris ho-
justum fuit : ut qui vcnerat ad Judaicos populos
minis pravitate deposita, in nova; regenerationis
salvandos, eos potius invenisset inimicos. Christus
sunt mDnerc commutati. Quod autem dicitur pro
peccata non rapuit, qui delicta nostra abluit, ta-
his ostendit pro his.id cst cunctis fidelibus Christi
men crucem excepit, et solvit pro nobi3,quod pro-
passionem factam.Davidquoque subjunclum est,ut
se juste non pertulit.
finis et inilium tituli Domino Christo congruerct,
finem
7 Deus, tu scis insipicntiam meam :
qui est « et u, id est principium et finis. In
Et delicta mea a te non su7it abscondita.
enim(nt saepissime dictum est)Christum slgnificat,
C Dum dicit Deus tu scis insipientiam meam,
et David eumdem Christum denotat.
loquitur pro parte menibrorum.insipiens enim non
1 Salvum me f /""^ '.
^'-'«5 .• quoniam intraverunt
potest esse Christus : cum Dei sapicntia esse digno-
aqux :
scitur. Conversi igitur ad fidem : ante erant insi-
Vsque ad animam meam. »J
pientes,nunc in Christo sapientes,isti enim sunt de
C Poatulabut humanitas a Patre auxilium resurre- quibus quod commutabantur, scilicet
dixit titulus,
ctionis. Aquas pro scditionibus plebis moluque po- peccatorum ad sapien-
insipientia infidelitatis vel
pulorum debere suscipi, sajpius divina testatur tiam Christi.Idem dicendum est dedelictis,qua3 non
Scriptura, ut ibi : Forsitan aquye absorbuissent sunt capitis, sed membrorum Christi.
nos.Unum et bic Judseorum populus intrasse usque 8 Non erubescant in me qui exspectant te, Do-
ad animam Salvatoris dicitur, quando eum cruci- mine :

figere scelerata mente prasumpsit. Domine virtutum.

2 hifixus sum in limo profundi II Precatur ergo Ghristus : ne dc seipso eru-
Et non est substantia. bescant, qui r 'surrectionem ejus magno desiderto
C Facti sunt homines limus profundi, quando et «xspectabant. Cum dicit : Domine, Domine virtu-
originali et quotidianis peccatis tenentur obnoxii. tum, ostendit nihil impossibile esse omnipotentiae
Per hunc limum infixus estChristus,quando demen- ipsius.
tium turba clamabat Crucifige. Limus, dictus est
: y Non confundantur siiper me :

quasi iigans humum.ll Non est subslantia evadendi, Qui quxrunt te Deus Israel.
nisi tu salves, Patcr, quia infixus sum in veteribus G H Non confundantur, id est, ne evacuetur spe3
peccatis hujus populi scelerata calliditate saevientis. credentium de passione mea ; sed cognoscant,quia
3 Veni in allitudincm maris :
voluntatem tuam veni facere. G Vel non humanas
El tempeslas dimersit me. insultationes diutiusdemea dormitione sustineant,
Ilic altitudo maris, copiosa est populi insania.
qui qua;runt te Deus Israel.
10 Quo)tia)n p)'opter te sustinui opprobrium ':

Eadem tempcstas est concitata dementium seditio.

Ipsa demersit Duminum, quando eum venire fecit meam.
Operuit confusio faciem

ad crucem. Sustinuit enim Christus opprobrium : cum di-

cebatur a Judaeis, in Beelzebub dasmonia ejicit
4 Laboruvi clumuns : Ruucx factxsunt fauces mex:
{Matth. xii). II Operuit confusio faciein md?am,quan'
DefecerutU oculi niei dum spero in Deum meum.
do negaverunt apostoli.
C Laborabat crgo clamans, quando dicebat : Vae 1 Extraneus factus sum fratribus meis :
vobis, Scribae ct Pharisaei. Dicit etiam esse raucas Et peregrinus filiis matris mege.
fauces suas, quiadicta ejus nequaqnam sacrilegus
C Extraneus Christus factus est Judaeis, quando
populus nudiebat. Oculos istos, carnales intelliga-
ei credere noluerunt, quos hic fratres appellat. Fi-
mus, qui in mortepassionis clausi sunt.Speravit in ^. lios matris, ipsos dicit quos superius fratres nomi-
eum, id est in Patrem. Nota vero recte dici, labo-
navit. Sed si filii veri fuissent matris synagogae,
ravi,quod inauditum significat clamorem.Laborare
non ut peregrinum, sed ut fratrem charissiraum :

enim illum dicinius, qui votum clamoris non cst

Cliristum suscepissent.
assecutus, id cst ubi audiri recusatur.
12 Quo)iiam %elus domus tuc'e comedit me :

5 Muttiplicati sunt super capillos capitis mei : Et opprob)'ia e.cprobanlium tibi ceciderunt super
Qui oderunl me gratis. me.
C Ergo ut ostenderet plus esse nurnerum infide- U Comedit eum zclus domus Dei, quando eos de
lium, quam devotorum,dicit rnultiplicatos perfidos templo ejecit,quia domuin eam fccerunt speluncam
Judceos super numerum capillorum, id est creden- latronum {Matlh. xxvii). C Exprobratum est Patri
lium. Gratis onim odisse dicimur, quando quem- ab eis, quando dicebant Hi sunt dii tui qui edu- :

piam sine aliquibus offensionibus exsecramur, si- xernnt te {Exod. xxxii.) H Qui vero exprobrant
cut Judaei Chriato fccerunt. Patri, exprobrant Filio. C Ceciderunt super nie
!^o'J S. BRUNONI.S HERBfPOLKNSIS EPiSCOPI. 260

<Ji\il, ul e.'Tcctum mortis ostemlerct, qucm crucis A nequaquam redimi poteramus obnoxii. Non enim
flignatioiic suscepit. Exprobrabant etiam Patri : parva misericordia fuit, quae tam ingcntia peccata
cum Christum diccrent Joseph fabri esse filium, et superavit. Exaudi me, rogat Patrem, non natura
doemonium habes (Matth. xiii), opprobrium enim deitatis,qua ei aequalis est scd ex infirmitate hu-
:

Filio dictum, redit in Patrem. mana. in qua minor est Patre.

13 Et operui in jejunio animam mcam : -18 Eripe me de luto ut non infxgar :

El factum est in opprobrium mihi. Libcra me ab his qui oderunt me et de profuntis

G Operuit jejunio animam,quia hominum fidem, aquarum.
quam valde esuriebat, minime poterat invenire, et C Exposcit Christus ex parte membrorum, ut
ideo quasi aliquo pallio tristitiae circimdedii animam anima ejus a dcsideriis luteis, id est nujus mundi
suam jcjunio tali afflictam.Sempcr boni malis op- cupiditatibus reddatur aliena.Libera me abhis qui
probrium sunt, quia minime eorum sceleribus ac- me oderunt,id est a Judaeis.Dc profundo aquarum,
quiescunt,et illis studiose detrahunt, quibus nulla ad illum populum pertinet, qui et profundus erat

societate junguntur. consilio malignitatis et seditionibus turbulentis.

14 Et posui vcstimcnlum meum cilicium : 19 Non me demcrgai tempestas aquce : neque ahsor-
Et factus sum illis in parabolam. n bcat me profundum :

C Per cilicium tristitia significatur et lacrymEC, Neque urgcal super me putens os suum.
quando Dominus humaui generisimbecillitate per- H Non me demergat, id est haec passionis tempe-
motus, suscitaturus Lazarum flevit {Joan. xi), di- stas non eam in profunditate abyssi retineat infer-
ccntibusJudccis Eccc quomodoamabateum.Factus
: nalis. C Profundum itaque cst peccatorum, quod
est quoque Judocis in parabolam, quando pcr simi- dcglutit animas impiorum, ila ut ad poenitudinem
litudines quasdam cainalem populum docere vide- redire nequeant. Urgere,dicimus concIudere.H Pe-
batur : sicut in Evangelio legitur, dixit Jesus para- tit ergo ut aditus infernalis non concludat os suum
bolam ad turbam. Est autem parabola natura super eum sive diabolus.

discrepantium rerum, sub aliqua similitudine fac- C Puteus autem excavata terra? profunditas est,

ta comparatio.Ideo vero sic loquebatur, ut qui coc- qui et in bono et malo in Scriptura ponitur; hic
lestia capere non potcrant, per terrenas similitudi- vero in malo accipitur.
nes intelligerent. 20 Exaudi me, Domine, quoniam beniyna est mise-
15 Adversum mc loqucbantur qui sedebant in porta ricordia tua :

Et r in me psallebant qui hihehant vinum.

\
Seeundum multitudinem miserationem tuarum
C Porta quippe dicta cst, eo quod inde porlantur respice in me.
omnia. In porta autem sedent, qui conventibus ho- C II Ilaec secundumhumanam fragilitatem postulat

minum sedula curiositatemiscentur.Ergodicit pas- dicens:Qui alios mea passione redimis,me quoque
sionemsuam genti Judaicaefuissefabulam. In Deum praecurrente misericordia contemplare.
psallunt si in bonum accipitur, qui actione proba- 21 Et ne avertas faciem luam a puero tuo,
bili diriguntur.Vinum similiter; non ebrietatis,sed Quoniam tribulor, velociA^r cxaudi me :

spiritale. Ipsi enim psallebant, qui per intelligen- C Puer enim frcquenter legitur Dominus ab inno-
tiam supernamsalutaridoctrina potabantur. Et ita centiai puritate, cum simplex a^tas hoc beneficium
Cassiodorus psallere de fidclibus et bonis exponit largiatur, ut vitia mundi non diligat. Velociter
ut sequeiitia.Sed secundum Hieronymum Scribao et exaudi me.II Ut resumam spiritum.quom tuis ma-
Pharisaoi in porta {Matth.xxin), id est judicio sede- nibus commendavi.
bant,qui clavem scientiae habentes, ncc introibant, 22 Inlcnde animx mex ct libera cam.
nec alios introire sinebant. IUi rcpleti vino iniqui- Proptcr inimicos meos eripe me.
tatis, qualiter eum interficerent continebant. H Vel C Intende animse meoe,ut revera libera fiat. cum
ebrii erant vino, (|uando velantes faciem cjus dice- eam divinitaspropitiatarespcxerit.Propter inimicos
bant : Prophctiza nobis,Christe,quis est qui te per- etiam petebat celerrimum resurroctionis auxiliuin,
cussit? {Luc. xxii), n ut qui contempserant crucifixum, tertia die resur-
16 Ego vcro orationem mcam ad te, Domine : gentem crederent.
Tempus hencplaeiti Deus. 23 Tu scisimproperium incum ct cmfusionem meam:
C Illud tempus cst beneplaciti quando Incarna- Et rcvcrcntiam meam.
tionis suffi beneficio, periclitantein mundum ab im- C Improperium, confusionom ot rcverentiam pro
minento exitio liberavit. H Vel tempus beneplaciti, humano gcnere sic suscepit Salvalor libons ut mor-
tcmpus est passionis, quo tempore Judicis crucifi- tem. Non enim ista pro suo reatu sustinuit, sed
gentibus Christus oravit {Luc xxni).Ne statuas illis omnia pro nobis pertulit,ut nos bonus magister in
patcrhoc pcccatum, ctc.summe cnim Patri placuit talibus rebus positos, cxemplo sua; patientiae mise-
hominum rcdemptio. ratus instruerct.
•17 In multitudine misericordix tux : 24 omnes qui trihulant wjV:
In conspectu tuo sunt
Exaudi me in vcritate salutis tiuc. Improperium cvspectavit cor mcum et miscriam.
C Nam si muUitudines misericordia) non fuissont, II Tii vidcs, Patcr, qualcs niihi tribulationes in-
 :

2G1 EXPOSITIO P^ALMOIRM. •^62

feruiit et illusiones ostendant. C Impropcrium cx- A leta est. Tabcrnacula, Dai tcmplum et regis pala-
spectavit cor ejus.iiuando iniquitalcs Juda3orum,et tium, sine cultoro remanseruat. Et nola, quod pri-
divcrsa quae passus est pro sua voluutate sustinuit, vatisdomibus posuit habitationcm,sed Dei teinplo
et passione benignus excepit. 11 Vel improperium inhubilationem, quiaibi habitamus corpore; hic

passionis et miscriam, id est contumeliam crucis. autem inhabitamus, ubi devolai mentis affectu lo-
25 Et suitin u iqui simu l contristaretur
: et non fu it cum frcquentamus.
Qui ronsolaretur et non inveni. 31 Quoniam quein tu percussisti persecuti sunt :

H Et 3uslinui,non fuit ullus de tanta multitudine Etsuper dolorem vulnerum eorum addiderunt.
iniquorum, aut compassus doloribus ejus, aut qui H De se hajc Chrisius ad Patrcra loquitur, dc sua
C Non enim de lidelibus, sed in-
exstilitconsolator. passione dicens, scriptum est Percutiara pastorem
:

lldelibus loquitur persecutoribus ; fideles enim au- {Zach. xiii); et in alio propheta ex persona Patris
dilores, doctorem consolantur, dum in eis verba loquentis,propter peccata populi mei percussi eum
prajdicationum proficiunt. Judaorum igitur perti- {Isa. xiii), dicitur.

nacia Christum non consolabatur, quia ejus verba H Quia percussum, id est conccssum, persecuti
Bon suscepit. sunt, sibique traditum dotestabili feritate necave-
26 Et dederunt in escam meam fel : j. runt. H Addiderunt super dolorem, cum vel Eccle-
Et in siti mea potaverunt ine aceto. siam vel apostolos persecuti sunt.
C Oblatum esl illi fel cum aceto mistum, ut rc- 32 Appone iniquifatem super iniquitatem eorum :
vera facta Judaeorum amaritudo potionis indicaret. Et non intrent injustitiam tuam.
Ipse enim dixit : Sitioyt>a/i.xi.\),quia fideni in ipsis C Iniquilas prima fuit Jud.ieip, ut prophetas
desideravit invenire, illi obtulerunt amarissimos exstinguerent. .Vpposita est iiiiquitas super iniqui-
mores suos,qui nulla compunctione conversi sunt. tatem eorum,quoniam ipsumDominum crucifigere
27 Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum : maluerunt. .\dditur poena peccati, ne intrent in
Et in retributioaes et in scundaium. fustitiam Dei, id est ne participcs Christo fiant, in
C Non maledicendi voto, sed pra.^^cientis more se- illo regno justitia^.
t|uentia promuntur. Mensa Domini est utriusque le- 33 Deleantur de libvo viventium :
gis intellectualis epulatio, quam primo habuerunt Et cumjustis nonscribantur.
Judffii.quando mandata Dei custodierunt,postquam C Dicit ergo Judoeis Deleantur de libro viven-
:

vero a fide jejunare ca?perunt, coramipsis gentibus tium,non quia scripti erant, sed quia scriptos esse
tradita est, ut gravius dolerent videntibus ipsis se judicabant. Ibi enim quod scribitur, deleri non
adempta felicitate. In laqueum, id est de littera,in potest,quia totum in praedestinatione solidatum est.
qua alios astringere conabantur, ipsi in ea potius C Et curn justis non scribantur, hoc eis acciderc ne-
caderent obhgali. Retributio malorum fuit, quod gat, qui non sunt (ut titulus ait) piis satisfactioni-
subtracta illa mensa fuit, et gentibus tradita. Et bus immutati.
scandalum, quia deserentes pacis auctorem, sibi 34 Ego sum pauper et dolens i

concitabant rixam et prava studia. Salus fua Deus suscepit ?)ie.

'ZHObscurentur oculi eornm, ne videant : C Ego sum pauper, hanc proprictatcm sibi vin-
Et dorsum eorum semper incutva. dicavit.quia nemo alter hanc paupertatem et hunc
C Praenuntiatur digiia pccna, ne videant in Scri- dolorem,pro totius mundi culpa sustinuit. Suscepit
tura sua verissimum justitiae Solem, et hoc illis itaque humanitatem salus, id est forma Filii, in qua
evenit, qui etiam nimio ponderc delictorum pr«;- aequalis est Patri, quando reconciliavit mundum
gravati, cervicem suam in terram cernui semper Patri. II Vel, pauper et dolens fuit in passione, sa-
incurvant.neceis ad ca.dum respiciendi possibiiitas lus autem eum in resnrrectione suscepit.
datui. Dorsum dictum, quasi descendens deorsum. 35 Laudabo nom.en Dei cum cantico :

H Vel incurva, ut Romanis serviant semper, vel Ef magnificabo eum in laude.

Bub onere Irgis nianeant,quam secundum litteram C Laudat enim caput noslrum nomcn Dei cum
ferre nemo potcrat. n cantico,quando in Ecclesia hymnidica exsultatione
2y Effunde super nos iram tuam lidelium fit adunatio; ipse cnim in nobis laudat et
:

Et furor irx tux comprehendat eos. magnificat, quod nos veraciter laudare cognoscit.
CDumdicitur,effunde,magnituiloiraesignificatur; 30 Et placebit Deo super vitulum novellum :

qu« in morem fluminis copiosa desceudit.Apprehen- Cornua producenfem et ungulas.

dit eos furor, quusi damnatos et pcrtcrritos, ut non G Multo enim est acceplioreffusalauspuro corde
liceat effugere,quod datur pro sceleribus sustinere. Deo, quam potest pecudum placere veteris legis ma-
30 Fiat hahitatio eorum deserta : ctatio. II Vel placebit Deo Patri super vitulum no-
"f Et in tabernaculis eorum non sit qui in-
; vellum.id est Christum,cornua producentem.id cst
hahitet. fortitudinem Ecclesia; dantem, et ungulas quibus
C Fiathabitatioeorumde3erta,et in tabernaculis, sacrilcgia conculcet gcntium ac divellat. Vitulus no-
etc, hoc utrumque Judaeis contigisse rnanifeslum vellus dicitur Christus, qui seipsum Patri obtulit.
est, cum civitas Hierusalem frequenti captivitate
de- Nec super donolat comparationem, scd matcriam
203 s. nnuNONis herbipolensis episcopi. 2G4
nniat oL.lalam,ut sit sensus,Dco erit complacentia A. TT. In finem David in rememoratione -feo quod
dc tali vitulo novo, non carnali, sed mystico, non salvum eum feeit Dominus \

veleri figuranti, sed novo figurato. C Finis et David, Christum significat. In reme-
37 Videant pauperes et Ixtentur : moratione, spem significat liberationis etcertitudi-
Quxrite Deum et vivet anima vcstra. nem futuri pra;mii, quaj suis sanctis pollicitus est.
G Videant pauperes, quia Deus respuit oblatio- 1 Deus in adjutorium meum. 4- intende :
nem pecudum, et mundissimum cor requirit; ideo ^Dominc : ad adjuvandum me festina.
lactentur, quia in mentis affectu posita est oblatio, C Tunc enim adjulorium poscimus,quando peri-
ubi et pauper potest esse ditissimus. Quajrite Do- culis subjacemus.ut tali remedio sublevati,calami-
minum, admonet pauperes ut escam mentis quae- tates diversarum passionum vincere possimus. In-
rant, unde anima saginetur. Illud quoque proprie tende, id est propitius respice, quia omnia Deus
vivere dicimus, quod in beatitudinis jocunditate agnoscit,etiam cum non rogatur. Festina sic dici-
consistit. tur, quasi misericordia divina tardaret, sed tardum
38 Quoniam exaudivit pauperes Dominus : videtur ei auxilium, qui de hujus sajculi clade libe-

Et vinctos suos non despexit. rari festinat.

C Pauperes sunt Christiani, qui despiciunt volu- p ~ Confundantur et revereantur
mundi istius, et eligunt humana-
ptates et divitias Qui quxrunt animam meam.
rum rerum indigentiam, ut epulis spiritalibus im- C Confundantur vox martyrum expostulans
,

pleantur. Vinctos suos liberat a iaqueis carnalibus, emendationem inimicorum suorum. Confundi est,
quos suis regulis connexos cognoverit. quando homo turbatur de factis suoe perversitatis,
39 Laudent illum cceli et tcira : Revereri est, quando cognoscimus nostra opera-
Mare et omnia reptilia in eis. tione justitiam la3sam, et pro his operibus pcenas
C In cccii commemoratione datur intelligi ut incurrere formidamus. Quaerebant inimici animam
onmia debeant coelestia laudare. Terrffi quoque fidelium, non in bono, sed ut eam a corpore segre-
commemoratione intellige terrestria; maris, uni- garent.
versa natantia; et ita ad Domini laudes invitatur 3 Avertantur rclrorsum et erubescant :

quidquid creaturarum esse cognoscitur. Qui volunt mihi m.ala.

40 Qaoniam Deus salvam faciet Sion : C Avcrtantur retrorsum, quia a prava cogitationje
Et xdificabuntur civitatesJudx. descendens, jussa Domini subsequitur. Qui voluqt
C Sion enim parvus colliculus est, qui cohaeret mibi mala, hanc retributionem suscipiant,ne in sua
Hierosolymitano templo.sed nominis qualitategran- iniquitate persistant. pia sanctorum etiam ipsa
descens; significat enim Ecclesiam. H Civitates C qua3 putatur adversitas, melius optabant inimicis,
Judaj animae sunt sanctorum, qu* pcr confessio- quam inimici sibi ipsis in prosperis constituti.
nem in templum sanctum tanquam vivi lapides de- 4 Avertantur statim erubescentes :

feruntur, Qui dicunt mihi : Eiige, euge.

41 Et inliabitabunt ibi C Avertantur, petit ut, a suo proposito erubescen-
Ef hxredifate acquirent eam. tcs, velocitcr se convertant. Qui dicunt : Euge,euge.
C Hanc enim Ecclesiam hic habitant Christiani, Eugc, sermo laudantis est, sed hic ironia est. Seu
hsereditate vero acquirent oam, quando ad Hiero- illos increpat qui afflictiones marlyrum pcenasque
solymam illam asternam Dei miseralione pervene- coUaudant, non ad auctoris gloriam referunt,
et
rint. quod eis larga pietate est conccssum.
42 El semen servorum ejus possidebit eam : 5 Exultent et Ixtentur in te omnes qui qua^runl
Et quL diligunt nomen ejus habitabunt in ea. te :

C Semen enim hic opus perfectum, non carnis E/ dican[ semper magnificetur Dominus qui
progeniem debemus acccipere,quod futuram terram diligunl salutare tuum.
possidebit,qua3 nuUo jam fine mutanda est; scd in H Post perscquentium iniquitatem et conversio-
ea babitabunt. qui diligunt nomen ejus, et perpe- j) nem, ad gloriam converlitur bcatorum,ut exultent
pelua felicitato poticntur. qui per lacrymas poenitenti;i; Dominum quairunt.

ORATIO EX PSAL. LXVIU C Magnificatur autem Dominus in nobis, qui in se

non habet ut crescat, cum laudes Deo pura meate
Bcniguissime Dominc,cxaudi nos in veritate sa-
persolvimus,nostraque conscientia semper augelur,
lutis tuai, ut erutiasqualore peccati, mereamur in
cum Christum digne laudamus. lUud quoque ver-
libro vitae digito coelesti conscribi. Per Dominum
bum, magnificetur, ab huuiana consuetudine mu-
nostrum Jesum Christum, etc.
tuatum cst; magnilicatur enim ille, qui laudibus
PSALMUS LXIX. crescit, qui bona opinione grandescit.
ARGUMENTUM PSAL. LXIX.
Ego vero egcnus et pauper -r sufn
Deus adjuva me.
C Vox martyruin et confessorum deprecautium, C Egenos et pauperes eos nominal, qui semper
ut a persoquoiilium periculis liberentur, acquirerc graliam Dei exoplant.Deus, adjuva me,id
 :

265 EXPOSITIO PSALMORUM. 266

est in tribulatione mundana,ubi cum vitiorum pu- A 'i Quonium firmamentujn meum :

gnamus adversitate. Et refuyittm mcum cs tu.

7 Adjutor meus et Ubcrator meus e'x tu :

C Firmamentumin hoc sa;culo Dominus dicilur,
Domine, nc moreris. ubi ctpatientia quieritur. Refugium in illa beatitu-
C Adjutor meus in necessitalibus, et de sa^culi dine, ubi jam aliquod periculum non timetur.
clade liberator. Ne tardaveris. Mos est periclilan- 5 Deus mcus, cripe me de manu peccatoris :
tiura, judicare tardum auxilium, quamvis cclerrime Et de manu contra legem agentis et iniqui.
preestetur. Christus enim mensuratc facit omnia ;
C Contra legem agit qui, accepta lege, facit con-
sed nos tardum putamus, quod magno desiderio re- tra regulasmandatorum, ut sunt Judaei. Iniqui vero
quirimus. sunt pagani, qui nuUa legc Domini refrenantur,
ORATIO EX PSAL. LXIX. sed more ferarum faciunt quodcunque libuerit sic ;

Inexhausti adjutorii,Deusa;terne, ad adjuvandum omnem peccatorem duabus his partibus complec-

tilur.
familiae supplici f estinus occurre, ut evictis malorum
opprobriis, tuis semper auxiliis muniamur. Per 6 Quoniam tu es patientia mea, Domine :

Dominum nostrum Jesum Christum, etc. Domine, spes mea a juventute mea.
" C Prius enim est ut cum Dei gratia probemur per
PSALMUS LXX. patientiam, et tunc illam fructuosam spemipsodo-
ARGU.MENTUM PSAL. LXX. nante habere merebimur, de qua ait Apostolus :

humanis iniquitatibus Tribulatio patientiam operatur, patientia proba-

C Vox devotorura, qui ab
se petunt liberari.ul Domino gratias liberius referre tionem, probalio spem (Rom.v). A juventute signi-

possint.
ficat, ex quo cceperit homo contra diabolum pu-

TT. — ; Psal.mus David filiorum Jonadab ct

gnare, quia aetas illa ad certamen dirigitur ; nam
priorum captivorum quocunque tempore ad ipsum veniatur, merito ju-
\

C Jonadab, interprotatur s^iontaneus Dei qui fuit

ventus dicitur, quia tunc in ipso plenissimo robore
;

Dei sacerdos, et prascepit filiis suis in Dei templo solidamur,

degere, ac sobrie servire [Jer. xxxv), quod eos con- 7 In te confirmatus sum ex utero :

stat fecisse, qui nunc pro fidelibus ponuntur. Et De ventre matris mece tu es protector meus.
priorum captivorum qui frequenter admoniti, se
;
C Tunc enim confirmatio nostra est Deus, quando
cmendarr noluerunt, sed contumaces effecti Deo, ad eum fidei munere venimus. Protector, quoniam
prima;, secundae et tertiaj captivitati subjacebant. adversus diaboli nequitias ipse nos protegit ac de-
Monemur ergo hoc titulo, ut habeamus voluntatem fendit, hic uterum sanct.-e matris Ecclesiae debemus
etdevotionem filiorum Jonadab, non contumaciam per rudimenta
aecipere, ubi priraum fidei con-
Juda;orum, qui captivi ease meruerunt.
cipimur, deinde ex aqua et Spiritu sancto regene-
1 In te, Domine, speravi non confunddr in xternum
ramur.
In juslitia tua libera me et eripe me.
8 mea semper :
In te cantatio
H Orat ergo mediator noster, ut hajc confusio
Tanquam prodigium facius sum multis, et tu ad-
mortis non sit (ut caeterorum hominum) diulurna.
jutor fortis.
Justitia Dei est, qui fecerit voluntatem ejus transeat
de morte ad vitam, per quam hic Christus erip, C Significat enim cantatio semper, et praesens sae-
precatur. C Vel membrorum Christi vox est peten' culum et futurum, hic enim illi pro liberatione can-
lium,etsi hic temporaliter et uliliter confundantur tamuSjibi autem gratias pro ajterna remuneratione
non tamen ajternum confundi. Et quod dicit in
in peragimus. Prodigium in hoc sa;culo erit fidelis,

suam justitiam non sufficerc,

tuajustitia, ostendit quando alia sectatur quam amare potest multitudo
sed necessariam esse sibi misericordiam. Justitia peccantium qua;runt peccatores divitias, fldeles
;

Dei est, parcere poenitenti. pauperiem quairunt pcccatores epulas, justi jeju-
;

2 IncUna ad me auretn tuam. nia quajrunt dcnique illi gaudia, isti tristitiam. Ne
;

Kt salva me. autem bonorum semitam ire nimis difficile «stime-

Aures Domini dicuntur, quando exaudire di-
II tur, addit, et tu adjutor fortis.

gnatur humilem, postulantem veniam pro delictis 9 licpleatur os meum laude

suis. — ; Utcantem yloriam tuam-i tota die maynitudi-
3 Esto mihi in Deum protectorcm ct in locum mu- ncm tuam.
nitum :
C Nam si Christus non rcplcat os nostrum, nec
l't salvum me facius. linguamovctur, nec desidcriahoncsta inflammantur
11 Esto mihi in Deum
protectorem, quia absque nostra. Cum vero ponit, totn die, significat omne
eo neque refugium, neque munilio, neque protcctio tempus, et nunquam a laudibus Domini cessan-
aquoquam praestari potcst. Nec ideo dicilur locus dum. Causa igitur cur pctat os repleri, est, ut can-
munitus, ut sit localis, quia ubique Dominusest.C tet Dei gloriam,sine ejus gratia omnes laudesindi-
Sed locus iste divina proteclio eat. gnae sunt.

Patkul. CXLII.
207 S. BRUNONIS HRnBIPOLENSIS EPISCOPI. 208

10 Ne projicias me in lempore senectutis : A adjccit cumulum Jaudibus plenum ;

ita laus saper
Gim deficiet virtus mea ne derelinquaH me. laudem adjicitur.
C Supplicat fidelis ne projiciatur in tempore se- 16 05 meum aymuntiabit justitiam tuam.
nectutis suo3 a Deo, quando 1'cssa virlus corporis sui Tota die salutarc tuiim.
plus indiget adjuvari.Tunc quoquese petit nonde- C Justitia Patrife Salvator est, et salutare dicitur,
bere dcrelinqui, cum defecerit virtus patientiae, vel quia inde salus mundi, per gloriosam ncarnationem i

mollescitsub onere tribulationis, dum tribulationi- provenit. Tota die, continuum tempus ostendit.
buscrebrisatquemartyriisroburanimaeconsenescit, Ostendit igitur se pronuntiaturum gentibus Salvato-
quia cum Christo totum potcrit sustinere, sincipso rem. H Vcl in persona Christi capitis, qui in apo-
vero nihil. stolis se annunliavit.
11 Quia dixerunt inimici mei milii : 17 Quoniam non cognovi liiteraluram : introiboin
Et qui custodiebant animam mcam consilium fe- "potenliam Domini :

cerunt in unum. Domine, memorabor justitix tuz solius.

C Redditur causa,cur ad subveniondumpictasDei C Non cognoTi litteraluram, id est scientiam sm-
debeat provocari, quoniam dcbilitatecaplata, fervor cularem, et eloquentiam vanam, malis actibus in-
insidiantium accensus est, dum credunt facile de- ~. quinatam. Ideo introibo in poteutiam Dei, hocestia
cipi, aquo non potest viribus defectis obviari. Tru Hierusalem coelcstem. Tunc memorabor, cum se-
culentior estinimicorum semper adunata collectio, questrat tvgnos ab hadis et impios a fidolibus.
et quod non dividitur, gravius uno fasce portatur. 18 Deus, docuisti mc cx juventute mea et usque
Innuit ergo non levos esse ininiicos. Cujusmodi vero nunc :

consilium inierint, sequenter apeiit. Pronuntiabo mirabilia tua.

-12 Diccntes Deus dereliquit eum: perscquiminiel
: C Docuisti autem,sivead libros pertinet divinoa,
comprehcndite cum sive ad infusam coelitus fidem. Juventus incipit ex
Quia non est qui eripiat. quo ccepit homo ad divinam gratiam pervenire. Uti-
C Hosles enim carnales ; cum viderint hominem que mirabilia fuerunt, ut doceretur indoctus, et ex
crebra calamitate iatigatum, crcdunt eum a Deo perfido fieret devotus, et ex peccatore justissimus.
derelictum. Qui divinam gratiam putant in solis 19 Et usque in senectam et senium :

corporis viribus constitutam, dicentes : Dereliquit Deus ne derelinquas me.

eum Deus, persequimini, quia fugere non valet ct ; G Apud Graecos duo nomina ista dlversa sunt :

comprehenditc, quia nobis reluclari non poterit senium, retatem fini-

senectam, gravitatem vocant ;

violentissimis. timam.Latina? vero quasi simili nomine nuncupan-

13 Deus, ne elongeris a me : C tur. Petit itaque populus fidelis, ut neque in ma-
Deus meus, in auxilium meum respice. tura, neque in senili «tate deseratur a Domino.
Humana putat infirmitas clongare se Deum, Cum enim a juventute se docuerit et custodierit,
(iuando ei venire tardat auxilium ; ideo petit, ne petit id continuari in senectute.
gralia ejus ab ipsa discedat, et orat ut per adjuto- 20 Doncc annunliem brachium tuum :

rium Dei, ei digna patientia tribuatur. omni qux ventura est.

Generationi
14 Confundantur cl dcficiant detrahcntcs animx C Brachium Patris, Salvator Dominus e^^t. Et ne
mex : putares illis tantum denuntiandum fuisseChristum,
Operiantur coiifusione et pudorc, qui qutcrunt qui eo tempore fuerunt, cum illc pro nobis incar-
mala milii, nari dignatus cst, addidit, qua; ventura est:ut hanc
C Confundantur enini dicil, cum lua viderm/ dis- pra^dicationem usque ad finem sseculi cognosceres
posita non mutari. Dcriciant detrahentes, id est essc faciendam. Pctit crgo Ecclesia se non derelin-
obloquontes inanitcr. Opcriantur, dixit, quasi quo- qui usque ad finem sa^culi.
dam velo, seu verecundia oblegantur corum facies ;
21 Votcntiam tuametjustifiam tuam Dcus usquein
quod solet evenire his, qui actiones pristinas me- altissivia qux fccisti magnalia :
liore vitacondemnant. Mala qua^runt, qui pravis n Dcus quis similis tibi?
blandimcntis,occulto vulnere, mcntes videntur im- C Potentiam tuam hic quoquc rcddendum esl,
:

petcre, dum carnis salutem suadent ad intcritum doiicc annuntiem potentiam tuam, ctc.Nam poten-
auimae. tiaad gratiam Incarnationis respicit. Justitia ad ju-
15 Ego aufem semper speral)o : dicium in quo Adam judicatusest, id est, morte pu-
Et adjiciam super omnem ioudem luam. nituscum posteritate sua.Usque in altissiroa: quia
C Decursa cmcndationo porcantium,ad suam de- Deus homo scdct ad dextcram Patris, regnans cum
lectationem bonumquo convortitur, ut sicut illi de 00 per infinita so^cula. Magnalia,a magnitudincvo-
divina potentia desperabant, populus fidclis spe-
ita cantur : quoniam ad vindicandum fortis est Deus,
rare sc sempor dicit in Deo. Adj/n«»i laudem, nam sicut in Adam : ct ad liberandum nullus ei similis

cum quis dicit Verbum Patris fecisso ctrlum ot invcnilur,sicut in latrone.Dcus quoque in opcribus
terram, porfccta dovotiono Doum laudat. Sod cum suis cognoscilur essc singularis, idco subdit :
quis
adjunxcrit, incarnatum csse pro salutc cunclorum, similif tibi ? quod cum admiratione legcndura est.
 :

m EXPOSiTIO PSALMOKUM. 270

?•> Quuntai ostemlisti miUi tribulalioncs viultas cl A semper mcditalionibus bonoruni insinuator exerce
nuilas/ et conversiui virifirasti me : Per Uominum nostrum Jesum Christum, etc.
El de abyssis terrx iterum redu.visti mc. PSALMUS LXXI.
C Quantas, sub admiralione legendum est, quasi AUGUMENTUM PS.\L. LXXI.
nnumcrabilcs passiones quia fidelibus ad praesens, ;
C Propheta Christi adventura praecinens ab om- :

luras tribulationes ostendit. Multas ergo, quanti- nibus regibus cum dicit adorandum, quia humanum
aleui : malas, indicat qualitateni.Conversus, id cst, genus a diaboli potestate redemit.
;onverli me iccisli; ijuia distortus fueram lcge TT. In Salomoncm jisalmus.
)eccali. Scicndum utique est, idcm iterum dictum, C Salomon intcrpretatur pacificus, et significat
it medicina Christi, frequentior indicetur, qui nos Christum,dc quo Apostolus ait Ipse est pax nostra
:

le abysso, id est, dc profunditate pecculorum per qui fccit utraque unuiii [Ephcs. ii). Ipsius verba te-
nullas rcmissiones eduxit. stantureum esse pacificuin,qui dixit, pacem meam
!3 MuUiplicasti mayni(iceutiam tuam :
do vobis (Joan. xiv).

Et conversus consolatus es me. 1 Deus, judicium tiium regi da :

C Multiplicat magnificentiam, quando nobis per Et justitiam tuani filio regis.

liversas causas afflictionum subvenire dignatur.n C Propheta dcsiderio inflammatus, petit a Patre
lonvcrsus consolatus es me, hoc est, mentem sanas judiciuin dari Filio, quod scicbat esse venturum.
liversis languoribus sauciatam : sanas vero men- judicium enim dictum est, quasi juris dicium, id est
em revelando et divinarum Scripturarum alioquio quod in eo jus dicatur, vel quasi juris indicium :

oiisolando. quod in oo jus indicctur. Et ut veracissima proba-

returessc petitio,cadem iterum ingeminavit, hocest
!i yam et ego confitebor tibi in vasis psahni verita-
tem tuam, Deus
enim quod dicit et justitiam tuam filio regi3,quod
:

l'sultam tibi in cithara sanclus Israel.

superius dixit judicium tuum regi da, et hoc se-
:

C Hic jam justus iile la?tus veritatein se psallcre

cundum humanam naturam qua Patre minor est.
2 Judicare populum tuum in justitia :
ronlitetur. In vasis, H hoc est in fidelibus Ecclesi.x'
Et pauperes tuos in judicio.
it in cithara, C id est actione digna : perpsalmum,
•ecta fides : per citharam, recta operatio designa-
C Exponit causam quare peticrit filio judicium
dari, Lcilicet ut judicet orbem terrarum per justi-
,ur; quia psalmus de superioribus, de inferioribus
tiam Patris. Pauperes Dei sunt, qui mundana super.
;ithara, melos ad superna transmittit. Vel vasa
bia derelicta,se humilitati pcr omnia subdidere.Nam
)salmi, psalmos dicit quasi spiritualia dolia,vinum
et si pauper superbiat, non est Dei pauper, et si lo-
3omini incorrupto sapore servantia. II Vel illos si-
p cuples humililalcm diligat,
rniQcat,qui de vino, evangelica3 apostolicteifiie do- non est sajculi dives, vo-
luntates cnim talium inspiciendaa sunt, non nomina.
•trina novo repleti, in psalmis Christum intelli-
junt prajconalum. 3 Suscipiant monles pacem populo :

Et colles justitiam.
io Exsultahunt labia mea cum cantuvero tibi :
C Per montes significautur apostoli et prophet»,
lit anima mca ijuam redcmisti.
qui pacem, id cst Christum suscipiunt, fideli populo
C Labia, os interioris hominis dicit habet enim :
praidicandum. CoUes dicit caeteros beato3,qui recte
;tmens vocem suam.qua tacite damat ad Domi-
videntur Domini prajdicare mandata. Et Christus
lum suum. Gaudet ergo anima sua, quifi se redcin-
justitia dicitur,quoniam diabolum per justitiam
jtam essc cognoscit ut enim de labiis anim« iiitel-
:

vicit magis quam per potentiam, et orbem judicat

igeres, adjecit et anima mea, etc.
in jubtitia.
i& Sed et lingua mea tota die meditabitur jiistitiam 4 Judicabit paupcres poputi. Et salvos faciet fiHos
tuam :
pauperum :
Cum confusi et reveriti fuerint ([ui quierunt mala El humiliabit calumniatorem.
mihi.
.
C Pauperes populi, id est humiles spiritu, sunt
^*!^"'' ^''"''''.^ .?°"''"'
.^„w.l^!„!"!"..!""'' ^'''"D '^P^«^ol'-^'il''^«^opa"Perum,filiisuntEcclesia:,per
Dmnc tempus,quando regnum ejus in illa resurrc- apostolorum pra;dicationem in Christo regenerati.
ctione pcrceperit. Duobus modis coiifunduntur et
Calumniator, diabolus, Christi potentia humiliatus.
reverentur inimici, quando aut hic poenitcntiam
Caluiiiniator quippe dicitur et est, qui innoccntiam
gerunt, aut certe in adventu Dei, dum illa suis
alienam, in reatum nititur exquisita machinatione
oculis manifcsta vident, qii.-e fieri non credebant.
perduccre, quod diabolum ab inilio sa!culi usque
Tunc ergo securaj exsultalionis tempus cst sanctis,
in finem constat faccre.
quando jam locum dominationis inipii non habc- 5 Et permanebit cum sole et ante lunam :
bunt.
In yeneratione generalicniim.
ORATIO EX PSAL. I.XX.
C Sol quippe lcgitur verbum Patris, qui Deus et
Excelsi solii, regnator iminense, qui sporantcs in
homo,unu3 ex duabus naturis distinctis atque per-
te.dainnari ieterna confusionc non pateris reple, : ectispermanetChristus: humanitascnim cum sole,
quaesumus, labia nostra laudc tua, et in his nos Ijd est,divinitale sempcr unitu permanet. Permanel
271 S. BRUNONIS IIERBIPQLENSIS EPISCOPI. 272

anto lunam, id cst antc conspectum Ecclcsia;,quem A 1- ',^'"« liberavit pauperem a pOtente

cordis luminibus sempcr contuetur. Ecclesia enim a Et pauperem, cui non erat adjutor.
Christo lumen, sicut luna a solc, recipit. C Liberavit pauperem, id est, fidelem populum, a
6 Descendil sicid pluvia in vellus : potente diabolo, et pauperem,cui non eratadjutor,
Et sicut slillieidia stillantia supcr terram. quia humanum genus ad idolorum culturam se

G Exponit mystcrium gloriossc Nativitatis. Nam contulerat. Et quid ab eis adjuvari poterant, qui
Dominus virtutum, ante cujus faciem terra treme- vel sensum pecudum non habebant?
facta concutitur, voluit lcniter inuterum virgina- 13 Pareet pauperi et inopi :

lem, sine aliquo strepitu tanquam pluvia in vcllus Et animas pauperum salvas faeiet.
agnac, descendere. H Arida enim erat terra hu- C Cum omnes homines
dicit parcet, generaliter

mani corporis, cum advenit, nec ullum fructum peccatores osteadit; cnim parcitur, qui in ali-
iilis

exhibere poterat sanctitatis, sed ipse eam, stillici- quo reatu detinentur. Ipsi autem salvi fiunt, qui
diis prffidicationis suae fecundatam, ffiternis fructi- rcgnum Dei possidebunt.
bus implevit. 14 Ex usuris et iniquitate redimet animas eorum :

7 Orietnr in diebiis ejits justitia et abundantia Et honorabile nomen eorum coram illo.

pacis C Usura ab usu nomen accepit, quae creditae po-

Donee auferatur luna. cunia; procuratsemper augmentum. Sic in peccatis
G Orietur, ex tempore sanctae Incarnationis, viventibus usura crescit m^ilorum, quando quod in
quando enim
erat partu virginis nascitura. Justitia temporali conversatione delinquunt, in oeterna cala-

vorbum Abundantia vero pacis est, dum

est Patris. mitate recipiunt. Ab istis ergo usuris liberantur fi-

rebgio Ghristianorum toto orbe dilatabur. Donec au- deles anim«, quando per poenitentiam redduntur
feratur, id est, extollatur luna, id est, quandiu pro- absolutto. Quorum nomen honorabile; revera prae-

tendatur et augoatur Ecclesia, vel quousquc pree- clarum nomen, ut Christiani dicantur, et a suo reg«
destinatorum numerus compleatur. resplendeant vocabuli dignitate. Addidit etiam, co-

8 Et dominahitur a mari usque ad mare : ram illo, id est coram Deo quoniam ante ipsum et

Et a flumine usgue ad terminos -r 07'bis '.

ter- in ipsius regno victuri sunt.
rarum. 15 Et vivet et dabitur ei de duro Arabix et adora-

H
Dominabitur, tolum hunc mundum acquisitum hunt de ipso semper :

sua passionc atque subjectum Ghristo Domino Pro- Tota die henedicent ei.

pheta tcstatur. G A fluniine, scilicot Jordane, unde G Nam cum dicit, et vivet, ostendit SGternitatem
per totum orbcm terrarum sakiberrima regula bap Ghristi, qua non vita creata, sed beatitudine aancta
tismatis emanavit; pulchra quidem brevitas, sed C Trinitas vivit. Aurum Arabiae, prae ceteris terris
ingentia nobis sacramenta proCudit. fertur esse purissimum, quod ad sapientiam bene
9 Coram illo procident Mthiopcs : refertur. H Offeruntur enim ei mentes puritate san-
Et inimici cjus tcrram lingoit. cta,tanquam aurum Arabicum splendore pulcherri-
G .-Ethiopes, debcuius peccatores advortero, qui mo rutilantcs. Et adorabunt de ipso, hoc ad huma-
ante illum procidunt, quando se pcenitenti» humi- nitatem ipsius constat referri, quando orc proprio
litate prosternunt. Inimici Jud<'ci,qui tcrram lingont, quemadmodum orarctur instituit. Tota die, totius
id est,terram sapiuiit, et Christum non credunt, hoc vita^ nostra" tempus ostendit.
enim saj^it unusquisque quod lingit. Illos aulom Ju- 10 Eiit firmamentum in tcrra in summis montium :

daeos intclligit, qui in sua pertinacia pormancbunt. superextolletur super Libanum V fructus ejus '.

10 Reges Tharsis et insulx munera offerent. Et florebunt de civitate sieut fenum terr^e.
Regcs Arahum et Saba dona adducent. G Firmamentum montium Ghristus est. Summa
C Reges orgo Tharsis, id est, dominatores vitio- montiumexcollentiam significat prophetarum.HSu-
rum dona offerunt Dco,quando oi probantur animo perextolletup, scilicct gratia baptismi, super omncs
servire devoto. Insuhc voro sunt,qui circumnucntia alti[udinesp;vcuIi,por quam peccata toUuntur.C Flo-

mundi vitia, a suis corppribus excluserunt. Reges n rebunt ergo dc civitate justi, id est de Ecclesia Dei,
Arabum sunt.qui blandimenta corporum subjiciunl sicut fenum; cujuscctas noncomparatursanctis.sed
rigida; disciplina?. S;iba (undc Saba^i) dicli sunt docora viriditas. Et inspice quod dioit, de civitate

omncs, qui dona virtutum offcrunt Dco suaviora, florcbunt, non in civitato, quia de ista civitate hujus
qu;un quae in illa tcrra sunt aromata redoleant. saH'uIi laborando, in illa florebunt bcatitudinc sem-
11 Et adorahunt cum omnes reges : piterna coronando.
Omnes gcutes servient ei. 17 $it nomcn ejus ~ henedictum '.
in s.vcula :

G Pcr omnos rogcs, cunctas voluit nationes intel- Ante solem permanct nomon ejus.
ligere. Onmes gentos, scilicet qua; per univcrsum C Sit nomcn
ojus, ac si diceret, in ffternum glo-
mundum et linguis dividuntur et partibus. NuIIa rilicoturDeus, quoniam ajternam gloriam praesta-
gens est, quas in partc populi sui, proprium non turus csse cognoscitur. Ante omnem creaturara no-
adoret auctorcm. Et vidc, qui roges dicit adoralu- mon ejus pcrmanere professus est (sicut dicitur in

fos, qui putabantur adorandi. EvangtMio : In principio erat Verbum), ne sanctuDi

 :

273 EXPOSITIO PSALMORUM. 274

DeiFillum,temporalemaliquisblephcmacogitatione A pju» animus discrepabat. Grcssus significat actus

sentiret.Nomen autem dictum est,quod notani rem humanos, qui prope effusi sunt, cuni a vcra cogi-
faciat. Et hic solem, pro omnibus creaturis ponit, tatione discrepare cccperunt.
quoniam conspeclibus nostris gratior illucescit. 3 Quia x-elavi super iniquos :

ubi etsugillantur philosophi, qui solem ponobant Paccm pcccatorum videns.

aeternura. C Secuta ost causa cur gressus cjus viderentur
18 Et benediccalur in ipso -r omnes tnf>us lenw !
eirundi,quia peccatoribus incongruum zelum adhi-
Omncs gcntcs maynificabunt cuni. buit ut eos putaret feliccs, quos ccrlum est »terna
C Et benedirentur in ipso. Domino vidclicet Jesu damnatione puniri. Pacem,in(|uit,peccatorum, quee
Christo. Cum dicit magnificabunt.laudabunt ulique putatur, sed revera non est pax. Nam cum pecca-
enim magnificari non potest, eui
signiticat. Aliter tores videntur locupleles, et nihil esse in mundo
omnes summitates dcserviunt. quod timeant, putantur habere pacem,sed pax ista
19 Bcnedictus Doviinus, Dcus Isracl. cum conscientia semper litigat, et intrinsccus rixa-
Qui facit mirahilia solus. tur secumque decertat.
C Deus Israel, id est, Deus universae terrcne bo- 4 Quia non est respectus morli eorum :

nedicendus semper est ; qui facit mirabilia solus, _. Et firmamentum in plaga eorum.
qviia nullo indiget adjutorio. Nam licet angeli et C Adhuc dicit de prosperitatibus impiorum, quia
multi jusli faciant mirabilia, non tamen, sod soli non est respectus morti, id est quia mortem suam
adjuvante Domino perficiunt.II Debctvero bis poni non pr.evident,ad emendandum sc non convcrlunl.
Deua, quia et Trinitas in versu ostenditur. Et firniamentuin subaudiendum non est, quia si
20 Et bcnediclum nomcn majcstatis ejus in npternum contingit cos praistringi aliqua advcrsitate, non in
Et rcplchitur mnjcstate cju'! omnis terra : eis vidctur diutina permanere tristitia, et ideo non

fiat, (xat. statim ad medicnm vcrum recurrunt.

H Benedictum nomen est, scilicct quiade Christo 5 In labore hominum non sunt :
Christiani sunt dicti, quod vocabuluin totuni or- Et cum hominibus non flagcllahuntur.
bem sacra voneratione complcvit. Terram enim hic C Homines, hic sanctos viros intclligamus, qui
sanctos dicit, quia ipsius claritate replendi sunt. ct laboresin hocsaeculo sustinent,otdiversa flagella
Optanlis est dicere fiat, sed nimium desiderantis, patiuntur, ut correcti ad Dominum rcdeant, hoc
ipsum repcterc ot dicere : fiat, fiat. peccatoribus non provenit, quod ad salutem datur
OnATIO EX PSAL. LXXI. devotis, quia in mundo congruas non recipiunt
Nomen tuum, omnipotens Deus,ante cuncta sae- ulliones.
cula benedictum invocantes, oramus ut humiliato C G Idco tcnuit eos supcrbia :

caluraniatore,paccm populo justitiaraque largiri di- Operti siint iniquitate et impietate sua.
gneris.Pcr Dominum nostrum Jesum Christum olc. C Tenuit autcm, dixit, id est quasi quibusdam
PSALMUS LXXII. apprehondit manibus eos superbia, ut evadcrc ne-
AIIGU.MENTLM PSAL. LXXIl. (lueant.Dicit quoqucsecundum aliam translationem
C Vox Prophete admirantis cur inimicis Dct ct superbia eorum,quia revera diaboli est,hocfacinus
paganis prosperitas tanta eveniat. perpetrare. Operti sunl iniquitate, non dixit amicti
Defecerunt laudes David filii Jesse. sunt,scd opcrti,ut oos intelligainus totos essc de-
TT. 1'salmus .4sapli. mersos. Addidit impictate, qucc malorum oninium
H Defecerunt laudcs David filii Jessc, ad fincm probatur extrcma, iniquitas enim mediocris esse
scptuagesimi primi psalrai pertinet. Id vero quod potost.
sequitur, psalraus Asaph, initium sit sequentis. 7 Prodiit quasi cx adipe iniquitas eorum :

C Asaph vero synarjorja interpretalur, qui ox typo Tnnisicrunt i)! affectum cordis.
synagog.-E per totum loquitur psalnium.Dcfcccrunt C Ex adipc procedit iniquitas, quando hi,qui af-
vero laudcs David, id est fecerunt immolationcs fiucntia praisentissicculipra^stantcDeorepleti sunt.
pecudum et immolationes; nunccorporisotsangui- n iu divina detractione peccant.Pmgue enim est pec-
nis Christi, sancta peragit Ecclesia catum, quod raagis arbitrio quam necessilate com-
1 Quam honus Israel Deus, mittitur.Poccatorcs transierunt in affcctnm cordis,
His qui recto sunt corde : id cst, erraverunt, quando insensatis idolis scrvic-
C Bonus enira Deus, his qui recto sunt corde, bant.II Vel in affectum,id est concupiscentiam, ut
id est, qui opera cjus studio pietatis intolligunt. H suam non Dei facerent voluntalem.
Et eum visuri sunt, sicut ait Dorainus : Beati 8 Cogilaverunt el locuti sunl nequiliarti :

mundo corde, f|uoniara ipsi Deum videbunt Iniquitatem in excclso locutisunt.

{MuUh. V.) C Duplex malum cst nequitiam cogitarc,eamque
2 Mei aiilem pene moti sunt pedes : tanquam bonum aliquod palam proferre. Iniquita-
Pcne effusi sunt gressus mei. tcm in excolso loculi siir.t, hoc cst qiind mens pcr-
C Pes significat arbitrium mentis; hunc dicit iida partiirioIjat,ut contra auctorem suum blasphc-
pene fuisse commotum, quando a vero intcllectu ma verba loqucrctur.
 S. BllUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 276

9 Posuerunt m cfelum os suum : A et sanctorura,qui dixerunt et scripserunt te huma-

Et lingua eorum transivit in terra. na curare et justum esse in prsemiis.

C Ponit in coclum os suum, (iui Jovem, Mcrcu- 16 El existimabam ut cofjnoscerem :

rium ccteraque portenta, Deo putat cssc similia. Hoc labor est ante me.
Et lingua corum transivit in terra, qui ultra quam H Hic propheta loquitur : Existimabam, id est

decet loquuntur, dum

sunt ipsi fragilcs, lenere
et, perscrutatus sum cuncta,et quamvis laboriose,exi-
se immortales ccstimant dignitates; vcl qui Deum slimavi tamen cum Apostolo, quod non sunt condi-
peccala non punire putant. H Aut qui per super- gnae passioncs hujus temporis ad futuram gloriara
biam scienticB locuti sunt contra Ilabitatorem cojli; (Rom. VII f). G Vel prius existimavi me intelligere,
illi posucrunt in coclum os suum, sed humiliatum cum slulte cogitarem, sed nunc illuminatus video
esi iniquum eloquium eorum usque in terram, ct esse laborcm magnum scrutari cur Deus ista per-
pertransiit, quia firmam stationem non habuit. mittat.
10 Ideo convertetur populus meus hic : 17 Donec intrem in sanctuarium Dei :
Et dies pleni invenientur in eis. ^Et \intelli(jansin novissimis eorwn. Diapsulma.
C Congruum est illos populos hic advertcre, qui C Sanctuarium Dei est lex Dei, quod contuetur
aliquandoin accepta Dci lcgemanserunt, sedpervn-
P ut iiitelligcrct novissima pcccatorum, quoniam in

ria desideria dispersi, iterum vcro correcti, ad Dci futuro judicio felicitashuraana damnabitur,qua; hic
quando Chri-
prfficepta rcdicrunt. Dies pleni, sunt, ad tempus florere monstratur. Ex istis novissimis
stus Dominus in plenitudine temporis advenire di- quasstio soluta est,cur malos florere hic Deus per-
gnatus est. H Vel dc quibuslibct bonis loquitur.qui mittat,ct justos vexari in paucis,in novissimo aevo
visis his quae dicta sunt, plus ad Deum convertun- optime disponi praeraio.
tur. 18 Verumtamen propter dolos posuisti eis
11 Et dixernnt : Quomodo scit Deus : Dcjecisli eos dum allevarentur.
Et si est scientia in Excelso. A Verumlaraen propter dolos,hoc est quia dolum
H Ignorant enira peccatorcs Deum omnia posse faciunt, dolum patiantur, ut decepti, terrena eli-

cognoscere, nescicntcs, miseri, quia nihil ab cjus gant et relinquant ajterna. Quod contingit cum
oculis absconditur. traduntur reprobi in desideria cordis (flom.i),ut fa-
12 Ecce ipsi peccatores ct abundantes ia s;cc.ulo : ciant qu.-e non conveniunt. C Quorum elevatio, de-
Obstinuerunt divitias. jcctio est,quo enim celsim ruinosa conscendunt.eo
H Ecce ipsi pcccatores, abundantes divitiis sffi- ipso periculosius ruunt, sic enim efferri; jam ca-
culi,perdiderunt dona paradisi.C Putabant insipien- drc est.
tes Ueum nescire quod agebant mali, ex co quia C 19 Quomodo facti sunt in desolationem^ subito defe-
peccatores divitias possidebant, et justi non;quasi ccrunt :

justis et fidelibus talia sit pollicitus, et non magis Perierunt propter iniquitatcm suam.
pauperes in mundo esse volucrit quibus cceloruin C Quomodo, admirantis est vox, ut subito deso-
regna promisit. latus appareat, qui tanta felicitate poUebat. Expo-
13 Et^dixi Ergo sine causa '.
ju^^tificavi cor mcum. nit ctiam modum desolationis, quia subito defece-
Et lavi intcr innoccnles manus mcas. runt; quod significat rcpentina^ mortis adventum.
G Vox anima? Iluctuantis et anxia) dc prosperitate Pcricrunt, quia mali sic in hoc soeculo deliciunt,
peccatorura, et afflucnlia coruni. Justificatio cst ut iterum perpctua clade moriantur.
inanuum,opera
cordis; cogitationes miinda3,ablutio 20 Vclut somnium surgcntium :
rectitudinis. Causa autem a casu dicta est, qua? Domine, in civitatc tua imaginem ipsorum ad
Sccpe bona sit, saipe mala quod gcnus causa? an- ;
nihilum rcdifjcs.
ceps dicitur, quoniam dubius cst animus quid sc- C Pulchra comparatione talem dicit esse felicita-
quatur. tem malorum qualesomniumevigilantium.Sic enim
14 Et fui flagcllalus lota die : jam inorlui divitias possidcrc non possunt, sicut
Et castifiatio mca in ^natulinis'? n evigilantcs sua gaudia pcrdiderunt. Perit quoque
C Anima a^stuans, adluic de trihulationc Rua lo- imago pecccatorum,quando se eis ipsa veritas alie-
quitur, qufvm in pra-scnti srnculo,vclut tota dic sus- nala sublraxerit in cn^lcsti Hicrusalem ; ibi cnim
tinuit, quasi irrite sustinucrit, dum divitias sneculi eorum cffigies non vidcbitur,qui in gehennae seque-
(propter hona opera et tribuIationcs)non obtinuerit. strationcm mittendi sunt.
15 Si dicebam : Narrabo sic : 21 Quia inpammalutn cst cor mcum : ct 7'cncs mci
Ecce nationem filiorum tuorum reprohnri. commiitati sunl :

H Scnsus islc est, ac si dicat anima Dum mc : Et cgo ad nihilum rcdactus sum ct ncscivi.

accuso in orationibus matutinis, si voluero talitcr H Christus Dominus nunc loquitur, quia inflam-
dicere,ct sic Dei occulta rimari, incipio a filiis tuis matuin, elc. Innammatum est cnim cor Christi.ut
Alienus fieri, qui per meam pra>dicaiionom liii (ilii facial viiluntalcm Palris.Renes commutali sunt, ne
fficli sunt. ,\ Vcl rcprobavi nation^^ni lilionmi luilnpiwvalcrctullainquinatiocogitationishumana'.
tuorum,idcst,omnium patriarcharura,prophclarum Humiliatum quoque se dicit, ut nionstraret sc esse
277 EXPOSITIO PSALMORUM. 278

veruni hominem.Ignorassc voro se dicit, quiapec- ^ 27 Mihi auiem adhxrere Oeo bonum cst
calore? ct peccata ignorat, qui nuUa ignoratione Poncre in Domino Dco spem mcam.
failitur. C Vcl loquitur idem zelator qui doluit su- C. Is enim divinitali adhteret,qui se illi verafide
per temporali abundantia malorum, ponens causam atque operum probitate conjungit, et ponit spem
curimago eorum ad nihil redigalur,quia inflamma- suam semper in Deo,quia nihil potest essc beatius,
tum est cor meum noxia invidentia pereo-, id est, quam illi omnia committere, qui novis suis culto-
ipsi bonos faciunl peccare, ut quandoque dubilent ribus profutura pricstare.
de divina providentia, et renes, id mentis cons- esf, 28 Vt annunliem omnes pra'dicationes tuas :

tantia bonorum.movetur ad qua^rendum temporalia In portis filia; Sion.

pro suis laboribus, quilnis debcntur t-eterna, et ita C Sion speculatio interprelatur. Istius ergo con-
ad nihil, td est, peccatum redactus sum, etc. templalionis filiara, calholicam constat esse Eccle-

22 Uf jumentim factus sum apud (e :

siara, ubi revera laudes Domini reddit, qui pura

Et ego semper leciDH. mente crediderit. In portis, ipsum ingressum Ghri-

\\ Ut jumcntum factus sum dicit Christus,portans stianitatis dicit, quando ad fidem vcram populus

in carne peccata populi, et ego sempertecum, ut novae regenerationis adducitur.

est illud, ego in tc et tu in me. C Vel ille loquitur n OR.VLIO EX PSAL LXXII.
cnjus pone moti sunt pedes.Qui jure jumcntum se Fac nos, Doraine, tibi jugiter adha^rere, in te to-
dicit.quoniam carnalis xmulatio eum, quasi animal tam virtutem spei nostric defigere, ut mcreamur
irrationabile, insidebat super prospcritate malo- laudos tuas in portis .•eternalibus nuntiarc. Per Do-
rum : et lamcn adhuc tecum sum in fide licet pec- minum nostrura Jesura Christura, ctc.
cator.
PSALMUS LXXIII.
23 Tenuisli manum dexteram meam : :^ et \ in
AIlGUMENTUiM PSAL. LXXIII.
votunfate tua deduxisti me :

FJ cum gloria suscepisti mc.

G. Synagoga deplorat, cur sui traditi fuerint
gentibus.
H. Tenuit dexteram Patcr Filio, eo descendente
in infernum, quia sinislra diaboli adversabatur
TT. Intellectus Asaph.
ei
in terris. Deduxit in voluntate resurgenlem, susce-
C Intellectus significat speculationem divinam,
pit in gloria ad coclos redeunlem. C Vel, per ma-
quam psalraus iste denuntiat. Asaph intcrpretatur
congregatio, qiix nunc vocatur Ecclesia.
num dexteram remissio peccatorum accipitur et
i Ut quid, Deus, repulisti in finem :
fideivirtus el ccelestium desiderium, et gratuita vo-
luntate non mois meritis deduxisti me, et naturam Iratus est furor tuus super oves pascux tux?
meam incarnatione tua gloriose suscepisti ad dexte- ^
C C Israelitarum populus per totura loquitur psal-
ram Patris.
raura, qui quaerebat territus, cur sanctuariura Do-
raini passurura essct uefandissiraara vanitatem.Rc-
2 4 Quid cnim ynihi est in coeto.
pulisti, id est abjecisti, quasi alienos a tua dofen-
Fa a te quid votui super terram .'*

sione fcci ti.In finora : captivitatera significat,qua3

II Quid enim mihi est, id est, ad comparationem
fuerat subtempore Vespasiani ct Titi. Oves dicit
crrleslis gratiae, quam elcctis tuis pra3parasti,quam
populum Judaiorum.
vilia elcaduca sunt, qua a tc voluit humana mcns
2 Memor esto congregationis tux :
super terram? Aliter, neque in coclo, ncque in
Quarn possedisti ab initio.
tcrra, alium prajter tc qua^sivi a te implcta est :

C Congregatio Judujorum vehementer preevaluit :

voluntas mea, ut mihi (lectantomnia genua cales-

cum eos sub .^^gypti populo crcscere faciebat. Ab
tium, terrestrium et infernorum (Philip. ii).
initio dicit fidei, scilicet culturae traditoe, quam per
2.5 Defecit caro 7nea ct cormeum :
Moysen accepit populus Hebra3us.
Deus cordis inei et pars mea Deus
in ictcr- .3 liedemisti virgam h;eredilalis tux :
num. Mons Sion in quo habitasti ^ in co '.

H Vox EcclesioD. C dcfecit, cor utique a mala co- n C Ilajrcditas fuitDei populus Judoeorum, quandiu
gitatione. Deus cordis, bonum intellectum signifi-
ei puro animo serviebat hanc haereditatcm appel- :

cat, cum se errasse senticbat. Illius hominis pars

lavit ct vii'gam, propter Moyscn famulura ejus, qui
Dcus est, qui se raajestati ipsius crudclitatc conso-
per virgam pro populo magnalia fecit. Per montcra
ciat In fcternum se ipsi adhaercre promisit, quod
Sion, Ilierosolyraani significat civitatem, in qua
:

est perfectorum.
Israeliticus populus habitabat.
20 Quia ecce qui elongant se a te peribunt : 4 Lcva manus tuas in superbias corum in finem :

Perdidisti omnem
qui foniicatur abs tc. Quanla malignulus cst inimicus in sanclo.
C Ipsi enim se clongaverunt ai» eo, (lui idoliri C Elevala est ergo in ipsis populis potentia Dci :

aerviebant. Fornicari est a

Dco,quando adulterinis quando superbiam eorum gratiahumilitatiscoramu-
cogitationibus ab ejus casto amore dcviamus; ct tavit perduccns eo.s in finem, id cst in Dominura
:

quidquid contra catholicam fidcmcrcditur, pollulis Sdlvatorem. Inimicus significat populum Ilomano-
:

sensibus fornicatur. rum,qui in illotcmpore insignisidolorumcultorha-

279 S. BRUNONIS IIKRP.IPOLENSIS EPISCOPI. 280

bebatur, qui malignatus est in locis sanctis Hioru- A 10 Signa nostra non vidimus :jam non est prophela
salem, quando sacerdotes totaque ministeria templi Et nos non cognoscet amplius.
in proidam missa patuerunt, cunctaque gons Ju- C Adhuc ista verba sunt desperantium Judaeo-
daeorum, aut gladio subjacuit, aut captivilali sub- rum,dicentium signa, quae patribus eorum fuerunt
jugata fuit. collata, semctipsos non vidisse in illis calamitati-
5 Et gloriati sunt qui oderunt te : bus, ac prophetas, de quibus instruerentur, non
In medio solemnitatis tux. habuisse, et ideo se a Deo fuisse derelictos.
H Gloriantur peccatores,cum instinctu diaboliex 11 Vsquequo, Deus, improperalit inimicus :

Dei odio, sanctos martyres pGcnis affligunt. C Vel Irritat adversarius nomen tuum in fmem ?
gloriati sunt Romani, dum etiam in templo Dei in II Facta sunthtec, quae jam narrata sunt, secun-
Hierusalem sacrilegium committerent. dum cum Nabuchodonosor abduxit Ju-
historiam,
6 Posuerunt signu sua v signa ',
et non cognove- Babylonem, vel cum Titus et Vespasianus
dffios in

runt succensa civitate mullos perimerunt. C Irritat, a

Sicut in exitu super summum. canibus tractum est,quorum latratibus,id est littera
C Posuit Romanus exercitus signa, scilicet aqui- plurimum sonat. De Judaeis itaque ex impatientia
las, dracones, caeteraque quibus in priBlio uti sole-
P contra Dominum loqucntibus quaerit. Quandiu ita

bat. Addit signa, ut ipsa repetitio commoveret ju- eos improperure sinis?quandiu inimicum et adver-
dicem ad vindictam celerem, et non cognoverunt, sarium illum tibi populum non convertis ad con-

quod si cognovissent, tibi utique sacrificarent, et fessionem veram laudis tuae? In fmem, scilicet
non elegissent ad da^monum redire culturas. Et si- mundi, quando gens illa convertelur.
gna sua super summum, in tuo templo sancto po- 12 O quid avertis manum tuam ct dextcram tuam :

suisse memorantur, quemadmodum solent princi- De medio sinu tuo in finem?

pum statuae : in plateis per loca aedita collocari,ut Spiritualiter hicEcclesiaDeumPatrem deprecatur
memoria viantium instruatur visis talibus. de unigenito Fi]io,qui in sinu Patris est,quiet dex-
7 Quasi in silva lignorum securibus excidcrunt ja- tera appellatur,et manus,ne tardet eum transmitte-
nuas ejus in idipsum : rc in terris. H C Tunc autem avcrtere manum dici-
In securi et ascia dejecerunt -^ eani C Tunc vero convertit
'.
cum nos
tur. peceare sinit.

C Janua enim a Jano dicta est, quod pcr ipsum peccata hic corrigit. H Sinus antem manum, cum
anni (ut putabant idololatraj) praeberetur ingressus. Dei, sanctuarium ejus est, templum ejus, vel ejus
Ergo ut civitatem illam,in modum silvarum ostende- custodia. C Vel ad litteram,cur a sinu,id est Judaeis
ret funditus esse vastatam, per bsc instrumenta avertis manum, id est Ghristum, usque ad fmcm
fabrilia dicit esse dejectam. Ejus vero templi in- C saeculi? quando iterum ad sinum tuum convertis
:

tellige. manum, id est Judajos convertes ad Ghristum.

8 Incenderunt igni sanctuarium tuum 13 Dcus autem rcx nostcr ante sxcula :
:

In terra polluerunt tabernaculum nominis tui. Operatus r c^t salutcm in medio terrx. '.

G Crescit dolor ubi calamitas eversionis auge-

: C Saccula autem dicta sunt, quod in se revolvant
tur. Sanctuarium illud templum fuit quod Salo-
: tempora. Ne crederet quis temporalem Dominum,
mon mirabili .•cdificatione construxit. Istud enim ideo dicit eum esse regem ante s.-ccula. In medio
templum, quod visitabat virtus coclcstis : manus terrae.id cst hominum qui terrae nomine significan-
poUuit vastatoris, usque ad terram culmina de-
et tur; cunctis, scilicet cernentibus populis, operatus
duxit : quae ad laudem Domini probantur essc est salutem humani generis; II vel, in Judffia,quae
constructa. Crescit autem hic atrocitas facti in medium terrae dicitur.
narratione prophetae, ut tam immanitcr excidenti- ^4 Aut confirmasti in virtute tua mare :

hus et vastantibus debeat ab omnipotenti judice Contribulasti capila draconum in aquis.

obviari. G Ostendit nunc eumdem Salvatorera esse cum
9 Dixerunt in corde suo cognatio eorum simul : qui quondam fecit mirabilia. Confirmavit enim li-

-^ Quiescere faciamus omnes dies festos

'.
n quidas Rubri maris abyssos,quando in duobus late-
Dei a terra. ribus ita est defixum.ut mare navigerum iter faccret
C Hic vcrba refcruntur irascentium Jud«orum : esse torronum. Capita draconum, superbia dcpmo-
quoniam viderunt sanctam civitatem, et Dci san- niorum, qua; perducuntur ad nihilum, quando ani-
ctuaria diruta, furiose et insipienter dixerunt : mas quas illi inquinabant fons salutaris emundat

Abjiciamus legcm ct ne pauci viderontur

Dei; baptismi. In hoc enim versu mystcrium jam dicti -

esse, dixit cognatio

coruni simiil. Et mala supe- miraculi oxponit ; significabat enim transitus maris
rius enumerata potuissent Domini misoricordiam Rubri baptismum et diaboli vicloriam. Unde in
commovere, nisi adhuc in Judjcis fuisset obsti- aquis, scilicet baptismi, intellige.
nata superbia. Idco ct impcrnitenti cordi merito 15 Tu confregisti capita draconis :

non fiiit ralamitas abstracta, quoniam a blas- Dcdisti cum cscam poputis .Elhiopum.
j)hcmiis corum animus non rcccssit, etiam in C C.onfiMctum ost caput draconis. id cst Satan,
pocnis. quando superbia ojus de ca>lo dejecta est,et quando
 :

m EXPOSITIO PSALMORUM. 282

vitfa in baptismo 5unt pxstincta. .Ethiopes, pecca- A de doino iniquitatum, id est conscientia iniijua;
tores advertimup, qui ad Dominum conversiescam domus enim iniquitatum, id ost conscicntiae ma-
copperunt habere diabolum, quia a Christianis de- lac, obscura?,sunt tcrrenis desideriis et replette ma-
tractionum morsibus comeditur. H Sive ut ab his litia.

comminueretur per signum crucis, quos prius de- 22 .Vt- averlatur humilis factus confusus :

voraverat in suasionibus vanis. Paupcr et inops laudahunt nomcn tuum.

14 . Tu dirupisti lontes et tnrrcntes : C Rogat Prophcta non deberc confundi humiles,
^ Tu siceasli fhivios Etham \ . qui Deum jugitcr laudant; pauper Dei dicitur hic,
C Fontes, dixit peccalores, quorum mala jugiter et dives sa;culi nuncupatur : iste est regis ajterni,
influunt; torrentos,qui subito ?uscitati,rapide pec- ille tcmporis fugitivi. Iste Dei pauper, et cum vi-

cando irruunt in bonos Hos disrupit Deus cum a

: dctur silerc, Dcum laudat ; ille dives seeculi super-
famulatione diaboli divisit. Etham, fortis interpre- bus, mutus est quamvis psallat.
diabolum, cujus flumina, id est,
tatur, et significat 23 Exsurgc Deus, judicia causam tuam :

ejus doctrinam exsiccavit Deus, ct ad nihilum re- Mcmor csto improperiorum tuorum eorum qux
degit. ab insipiente sunt tota die.
17 Tuus est dies, ct iua est no.t : n H Exsurge, Deus, judica causam pro his impro-
Tu fabricatus cst auroram et solcm. periis, quae vel tu sustinuisti pro nobis, vel nunc
H Tuus est dies.id cst claritas Evangelii,ct nox, Ecclesia sustinet.Memor esto.ut in judicio confun-
id est obscuritas lcgis,quia te utraque pronuntiant. dantur, qui tibi vel tuis semper impropcrabant.

.\uroram,id est illum hominem,per quem sedentes C Vel, Dcus judicat causam suam, dum errantes
in tenebris lucem viderunt. Lunam vcro Ecclesiam convcrtcns facit errorem suum cognosccre et illud
dicit, qua; in obscuritatibus saeculi lucet. pracdicare quod prius abnucbant. Et ad litteram,
15 Tu fccisii omnes terminos tcrrx : illorum improperiorum supradictorum Jam non :

.Fstotem et ver tu plasmasti ea. est prophcta, etc, quae ab insipiente populo dicta
H Terminosterrap,apostolosetprophetasdicimu3. sunt, memor esto.
H Ver.significat justos, qui in hoc sa3Culo bonis ope- 2i ye obliviscaris voces inimicorum tuorum
ribus florent;per a^statem fructum laboris sui per- Superbia eorum qui tc odcrunt ascendit sem-
cipiunt. C Vel, vcr confessorcs, qui aequabili devo- per.
tione et mansuetudine tcmperati Domino serviunt. C Ne obliviscariis, scilicet in damnatione perpe-
f^stas, vero eos qui martyrii calore fervent. tua, voces obstinatorum. C Vel,qui in praesentibus
19 Memor esto hujus : inimicus improperavit Do- pressuris te invocant, consolentur propter voces,
mino : C persequentium. C Superbia
'-'
cst enjm, quam Domi-
Et populus insipiens nomen tuam.
incilavit nus spiritualiter odit,pcr quam et angelus corruit,
H Memor esto, scilicet martyrum qui ab amorc et primi hominis beatitudo discessit. Et hoc con-
aoministui talia patiuntur. Inimicus diabolus. Po- grue dc Romanis accipimus, qui superbi elati su-
pulus insipiens, id est gentilis vel hffiretici,qui in- per tcmplum Dei vexilla erigchant et ipsum incen-
:itant semper nomen Domini. C Vel, inimicus, in- derunt.
lclligitur Juda^orum popuIus,qui ct insipiens rectc
OHATIO EX PSAL. LXXIU.
iicitur, dum dies fcstos et legem Dei sui a terra
luiescere volebant faccre, et talia dicercnt quibus
omnium elementorum, Domine, ante sae-
Creator
Deum incitarent. cula rex aeterne,memento gregis tui, quem effu-
10 .\e tradas bcstiis animam sione cruoris proprii rcdemisti atquc omnium te
ccnfxtentem tibi :

Et animas pauperum tuorum nc quaerentium voces propitiatusexaudi.Per Dominum

obliviscaris in
finem. nostrum Jesum, etc.

C Supplicat cnim vir sanctus, quod sciebat dc

fudaeis devotis esse
PSALMUS LXXIV.
venturum.ut non tradatanimas
idcliura,ne diabolus ad sua vota pcrveniat.Bcstias AHGUMENTUM PSAL. LXXIV.
D
)03uit diabolum cum ministris. Pauperes sunt,qui C Vox fidelium Judaeorum, qui Christi mirabilia
le ad humilitatem sanclissimam hic contulerunt, narrare se profitentur, et de Christi futuro judi-
it illic divites fiant. cio.
!l Respicc in testamcntum tuum TT. ne corrnmpas. Psalmus Asaph can-
: 1)1 finem
Quia repleti sunt qui obscurati sunt terrx domi- lici.
bus iniquitatum. C Asaph synnrjoga interpretatur, id est congrega-
C Respice,dixit,ut digneris implcre qua^ cognoscc- quae cx Juda;is crcdidit, non quac obstinata pcr-
tio
is ante promisisse,quia repleti
sunt,scilicetpecca- mansit. Istc Asaph hic admonet populum Juda?o-
ores.qui ignorantifc ohscuritate dimcrsi sunt,quo-
rum ne fidem suam corrumpat in finem, id eat in
iiam lumcn sapicntiaD perdiderunt. Replcti
sunt Christum. Psalmum vero cantiri diximus esse,
lutem lerra domorum iniquitatnm, sive tcrrc do- cum res actuales spirituali contcmplatione discer-
nibus iniquitatum, A id est terrenis desideriis nimus.
283 BIIUNONIS HEIUJIPOLENSIS EPISCOPI.
1 Confitebimur tibi, Deus, confitehimur A7 Hunc humiliat et hunc e.valtat ;

Et invocabimus nomcn txnm. Quia calix in manu Domini vini meri plenus
2 Narrabimus mirabilia tua : misto.
Cum accepero tempus ego justitias jwlicabo. C Hum'Iiat utique superbum, exaltat humilem,
C Erupit populusJudaicus in vocein confessionis. quia ille in se, iste in Deum confidit. H Calix vero
Sequitur itcrum: conritebimur, ista repetitio solidi- retributio est; plenus vini meri,id est veritate.quo-
tatem promissionis testatur. Deo enim frequentala niam in die judicii unicuique propinabitur quod
confessio non parturit periculum, sed salutem, meretur ; mistus est autem misericordiaet judicio,
quamvis terrcno judici ve! scmel confiteri crimina, 8 Et inclinavit ex hoc 't* in hoc \

plerumque niortem generel. Est autem confiteri Verumlamen fex ejus non est exinanita :

multorum confossione aliquid profitori. Bibent omnes peccatores terrx.

G Introducta est vox fidelium, qui pura mente C Hic duos populos significat,Judaeorum et gen-
Deo merentur servire.Mutatio person» deinde est tium, quoniam tulitex ore non credentium Judso-
loquitur cnim Deus: cum accepero tempus,scilicet rum. Quod potandum inclinavit conversis populis
per id quod factus est homo,se justitiam judicatu- gcntium feces enim hic non sordes, sed ultim.am
;

rum, ut compuncta corda mortalia ante tempus fidem debemus accipere, quando Judaei cum aliis
judicii se precarentur absolvi, ne in futuro
B
duram peccatoribus credere meruerint multi vero pecca- ;

scntentiam judicis subtincrent. H Nunc non est ju- tores in sua obstinatione mansuri sunt.
dex, sed erit. Sienim esset nunc judex, peccatores 9 Ego autem annuntiabo in sgecnlum :

non erigerentur, et in sajculo non obtinerent divi- Cantabo Deo Jacob.

tias. C Vox Ecclesiae de futuro judicio in Deum glo-
3 Liquefacta esf terra omnes qui habitant
et in ea : riantis. Cantat Deo Jacob, dum psalmodiam dicit
Ego confirmavi columnas ejus. Diapsal. Ecclesia.
C Dominus dicit, adventum suum, esse ter- 10 Et omnia cornua peccatorum confringam :

ram liquefactam, id est, genus humanum, ab illa Et exallabuntur cornua justi.

soliditate veritatis in peccatorum labem resolutum C Cornuu peccatorum sunt regna superborum.et
esse, nefandis Idolis serviendo.CoIumnas apostolos omnis eorum potestas,et jactantia in futuro judicio
dicit qui confirmati sunt in resurrectione Christi, conterenda. Cornua vero justi, munera sunt futuri
quoniam in passione ejus nutaverunt. judicii, quaj revera firmiter eriguntur, quoniam in
4 Dixi iniquis : Nolite inique agere : ccterna pulchritudine permanebunt.
Et delinquentibns : Nolite e.xaltare cornn. OUATIO EX PSAL. LXXIV.
C enim per prophetas et apostolos monita C
Dixit Pastor bone.qui propter mortalium ovium redera-
veritatis, ne scclerati male agerent. Delinquentes ptionem hausisti calicem passionis, nomen tuum
sunt, qui de propiMaJustitia praesumentes, et exal- supplices invocamus, ut nos super columnas sa-
tantes se in superbia, collum suum subm/«« jugo pienticp. stabiliter septiformis Spiritus sanctificatio-
Christi contcmnunt. Vel cornu exaltant, qui so in ne confirmes. Qui cum Patrc, etc.
peccatis excusant,modo diabolum arguentes, modo
PSALMUS LXXV.
alium incusantes suasorem. ABGUMENTUM PSAL. LXXV.
5 Nolite cxtollere in altum cornu vestrum : G Vox Ecclesise, hortantis ut Deo potenti fidelis
-r Nolitc ; loqui adversus Deum iniqnitatem. anima munera offerat.
C quoque in altum erigit cornu, qui contra
Ille TT. In finem in laudibus psalmus Asaph canti-
Deum (concepta iniquitate) remurmurat. Loquitur cum 'f- ad Assyrios \ .

autem conlra Deum iniquitatem,quando aliquis se C Nota sunt verba istius tituli, sed de Assyriis
sic aestimatconstitutum a Deo, ut peccata minime dicemus. Qui interpretantur dirigente^ ; qui desi-
declinare potuisset, dicens non culpa sua, sed ne- gnant Judoeos fideles qui jam docli regulis fidei
;

cessitate ad aliquod se flagitium pervenisse quod ambulare contendunt.Hos alloquitur

rectis semitis
propria voluntate peccavit. Asaph, laudem Dei mirabiliter decantans.
j)
6 Quia ncque ab oriente neque ab occidenle ncque 1 Notus in Jud<va Deus :

a desertis montibus : In Israel mugnum nomcn cjus.

Quoniam Deus judex est. G Judaea enim confitcns interorctatur, credens in
C Neque ab oricnte, ctc, addendum Dominus : illum regem.qui per Mariam virginem ex tribuve-
deest, ut te non possit agnosceie. Orientcm dicit, nit Juda; Israel,t'?r i'?(f(?n,v Deum interpretatur. Et
hohiines divina clariUie conspicuos occidentcm, ; ad illos loquitur qui vero lumine radiati a pcrfido-
pcccatores quibus adhuc lumen veritatis absoondi- rum iniquitatc discreti sunt, ct nomen Domini pu-
lur; dcsertos montes, falsos pr.\^dicatores, id ro corde confitcntur, non ad eos qui in perfidia
est,
hffireticos.Ergocumhis omnibus Dcus proesensesse manent, solo nomine Jud»os et Israel.
ct cognitoret.judexjustus monstralur,nc quisquam
2 Et factus est in pace loctis ejns :

pncsumat facere quod cum possitinfuturo judicio Et habitatio cjus in Sion.

damnare. C lUe enim pacem hai>ere probat cum Domino,
 1 :

28o EXPOSITIO PSALMOHUM, 286

qui scquituf jussa dominantis ;pax enim vera et^t A. 9 Cum e.rsurgeref in judicuim Deus :
concordiam habere cum moribus propriis etlitigaro Vt salvos faceret omncs mansuetos terr^. -f-

cum vitiis. Sion spcculatio interprctatur, pcr quam Diapsal \ .

Deus fidolium corda prospicilur. Nam et ipse mons G Exsurgere tractum est a judicibus mundi,qui,
fit Sion qui eum merucrit sincera nicntc conspi- quando aliquid cum severilate consucrint,dicuntur
ccre. exsurgcre, quia commoti vidcntur commissa cri-
3 Ibi coiifrcijil potcntias arcuum : mina vindicare. Mansueti torr.ie, sunt qui nuUis
Scutum et gtndium et bellum. Diapsalma. vitiis istius mundi infiammantur.

C Ibi, in illa scilicet pace,ubi Dominus pacis ha- 10 Quoniam cogitatio hominis confitebitur tibi :

bitare dignatur ; islic ita franguntur. Potentia ar" Et reliquix cogitalionis diem. fcslumagent tibi :

cuum.significat malitiam superborum.Scutum, hic C Cogitatio nostra confitctur Domino, quando

significat concertationcs diaboHca fraude prcesum pcccata prsterita satisfactionc damnaverit.Reliquiae
ptas ;
gladius, manifesta vulnera, bellum monstra" cogitationum sunt, post eflusas lacrymas, pra3teri-
tur esse paci contrarium. Haec omnia fracta erunt, torum criminum recordata perniciesct lamentatio.
Arenicnte auctore pacis. TLtc agit diem festum Doo, quando se ab illo inte-
4 Illuminans tu mirabiliter a montibus a^ternis : rj ritu pcccatorum sentit esse liberatum.

Turbati sunt omnes insipicntcs cordc. 1 Vovcte et reddite Domino Deo vestro :
-f- \

C Illuminare dixit Dominum per a^ternos montes, Omncs qui in circuitu ejus sunt,offercnt muncra.
quia ipse per prophotas atqueapostolos dcdit Chri- 12 Tcrribili ct ei qui aufcrt spiritum principum.

stianum populum eorum pra?dicatione illuminari. Tcr) ibili apud

tcnw. reges

Dicuntur autem illi montes a;terni,quia pcrpetuaet C Sunt quoedam voveamus,impIerenulla

quffi,nisi

incommutabHi sublimitateconsistunt.Turbatos dicit lcge constringimur,utvirginitatem servare,eremum

insipientes, quoniam recedentes a vero lumine te- petere,quotidie jejunare ; sed cumpromissa fuerint,
nebrosa mundi desideria secuti sunt, et unde justi jubet esse reddonda Deo.In circuitu quippe resagi-
sunt illuminati, inde isti sunt turbati. tur, cum munera fidelium sacris altaribus offe-
runtur,hoc est circumcundo altarc offeruntur.
.') Donniernni somnium suvm : et nihil invencrunl
omnes viri.
C Terribilis, dicitur Deus non reprobis, nam si

DivUiarum in manibus suis. Deum metuerent vitam emendarent,sed devotis est

terribilis et suavis. Qui aufert spirituTn, scilicet
C Dormierunt tanquam vigilantes habentes som-
superbife vel tumoris, utiquc ab illis regibus, qui
nium in bonis aclibus. Nihilque in manibussuisin-
veniuntur habuisse in futuro, qui divitias suas hic corpus suum regere ac moderariDeimuneremerue-
r.
runt, id estvovete et reddite,qui principumspi-
illi
relinquunl, quas erogare pro se debuerunt.
ritum auferens, scilicet superbia;, dat illis principi-
6 Ab increpatione tua,Deus Jacob :
bus elatis humilem spiritum, ut deinceps contre-
Dormitaverunt qui ascenderunt equos.
miscant ad sermones Dei, et sint vere reges terrae,
C Dormitassc dicit incredulos, qui sanctamonita
id esl corporis sui et aliorum ; vel etiam rcprobis
Domini (qui est Deus Jacob)audiro contempseruut.
terribilis in judicio, quando piis dulcis erit.
Ipsi ascenderunt equos, quiain superLia elevatipcr
illecebras istiusmundi vagantur, quasi equis cur- ORATIO ET PSAL. LXXV.
rentibus insiderent. Cogitationibus te confitentibus effectum largire,
7 Tu terribilis es et quis resistet tibi ? terribilis Deus, ut a montibus aeternis illuminati,

E.rfunc ira tua. dum resurrectionis tuae gloriam suscipimus, futuri

Terribilem dicit csec Christum in illojudicio,
judicii ignominia carcamus. Qui cum Patre, etc.
quando in sedc suaj majestatis apparel)it,ubi nemo
potcst reproborum resistere.ubi cognoscunt PSALMUS LXXVI.
Domi-
num omnia Bc.ehrata damnarc.Extunc dicit, id est AUGUMENTUM PSAL. LXXVI.
tempore.judicii, quae ctiam dics dicitur (Soph.
ir-T!
j)
C Psalmus hic ad fidelium congrcgationcm perti-
I): quia nihil ultcrius per patientiam dissimulabi-
nct, quaR vitia hujus saeculi transiliens, ad illum
tur, quando jam in impios vindicalur.
finem pcrvenit cui nihil potest simile reporiri.
8 De coelo auditum fecisti judicium : TT. !n flnem pro Idithun -^ psalmus Asaph ; .

Terrn tremuit et quievit. 1 mea ad Dominum clamavi

Voce
DccoeloDeusPatcrjudiciumaudilumfecit.quando Voce mca ad Deum et intendit mihi.
Filium suumpropter redemptionemhumanigcneris C Illeonim tantum clamat ad Deum, qui talia
in mundum misit. Tcrra tremuit, quia peccatorcg cum potit qualia so fidelibus daturum pollicetur.
in advenlu ejus pcrtcrriti, pro peccatis suis Nam qui eum pro rebus transitoriis rogat, non ad
pani-
tentiam cgcrunt, ct de futuro a pravis Deum clamarc cognoscitur, quamvis ipsum petere
operibus
quicverunf. C Vcl, in extrcmo judicio vidcatur. Et intcndit mihi, illius quippe intendere,
de ccclo
Christus veniens auditum fecit, id est
faciotjudi- liborarecst, et tammagna confcrrc qualinnon prac-
cium.
valet avidus precatorexpetere.
587 S. BllUNONlS HERBIPOLENSIS EPISGOPl. $88
2 In die trihulalionismex Deum exquisivi, mani- ^l Nunquid in xternum projiciet Deus :
bus mci nocte contra eum : 7- El\ non apponet ut complacitior siladhucf
Et non sum deceptus. C Nunquid proficiet, scilicet genus humanum,ut
H Ista sententia talis est, ac si dicerct : Fiiium non adventus sui miseratione ipsum adjuvet. Istud
perdidi pauper factns sum.incensa est domus mea, nunquid non est negantis sed affirmatis apponet ;

non quaero quod perdidi,scdDominumqurjero

illud enim, id est prfcstabitut eibeneplacitum sit hunia-
;

si illum invenio, in ipso omnia habeo. C Manibus, num genus. Adhuc exspectantis est non dolentis.
opcribus dicit bonis ; nocLe, mundi hujus significat H Ihnc erat tota cogitatio mea Deus hominem fe- :

vitam. Ille revcra non decipilur, cui promissa Dci cit, et vitam promisit ei aeternam quomodo er^'o ;

complentur. H
non sum deceptus ab insidiis
Vei, de paradiso est ejectus, ut non adjiciat ut ei pla-
diaboli ct vide. I&to in tribulationeDcummanibus
;
ceat adhuc ?
quaerit; nos, quundo tribulamur, nihil aliud nisi 8 Jut in finem misnricordiam suam abscidet :
de tribulatione cogitamus et conquerimur. A generatione in gcncrationcm ?
G Misericordia Dei est quod de Maria virgine
3 Renuit consolari anima mea : mcmor fui Dei ct
nasci dignatus est. Hanc Dominusnonabscidit age-
delectatus sum
B ncratione, Judaica videlicet, in generotionem gen-
Et exercitatus sum cf defecit spiritus meus.
Diapsalma.
tium. H id est, necaJudaeis^necagentibusabscidit.
C In finem vero significat plenitudinem temporis,
C Consolari noluit in praesenti de rebus transito-
de quo Joannes ait : Fiiioli, novissima hora est
riis etcaducis,ut setcrnam consolationem acciperet
(Joan. ii).
in futuro. Delectatus sum. Nam cum Dei momores
9 Aut obllviscetur misereri Deus ?
sumus, totiussuavitatis munere replemur : Quod
Aut continebit in ira sua misericordias suas ?
his evenit qui transitoriis nolunt consolari. Exerci-
Diapsalma.
tatum se dicit in illa contcmplatione divina : cum
C Hinc pronuntiabat misereri Deum, quia ejus
tractaret quah sapientia Dei cuncta disponat, defc-
priBvidebat adventum. Non etiam in ira continebit
cit spiritus in ipsa considerationetali, tam innume-
Deus misericordiam suam, sed in misericordia sua
rabilia opera Dci, tam ingentia comprehenderenon
ab ira se potius abstinebit.
valens.
10 Ut di.vi : Nunc ccepi
4 Auticipaverunt vigilias oculi mci
Hgec mutatio dexterx Excelsi.
Turbafus sum ef non siim locutus.
C Dicit etiam: nunc coepi, scilicet sapere vel in-
H Anticipaverunt, id est antcquamaliquis vigila- telligere, et quod nunc ccepit expo-
quid sit illud
^
Ergo monachus qui non vigilat
ret ego vigilabam.
nit, quia hoc cmpi intelligere quod sanctam com-
hunc versum non potest dicere turbatus sum :
mutationem dextera Domini, id est Ghristus con-
quasi homo non sum locutus, ut Ghristianum de-
;
suevit in nobis operari, ut de conditione sacculi
cet ; iracundiam in corde habui, sed eani in verbo commutati, mereamur ejus filii nuncupari. H Vel
non protuli. H Vel, turbatussum, rccordatione pec- haec mutatio, quod juste perditio pie misereiur.
cantium pro quibus crucior condolcns.Et ideo cau-
sam turbationis subjungit ;
H Memor fui operum Domini :

Quia memor ero ab initio mirabilium tuorum.

5 Cogitavi dies antiqaos
H Memor fui operum Dei quae fecerat Moysi, vel
Et annos selernos in mcnte habui
-f- \ .
aliis sanctis. C Memoreroab initio quodfecit Adam
C Cogitavi dics antiquos, .^dos videlicet,
quihus ad imagincm suam, dcinde quod oblationcm .\bel
humanum gcnus peccatis tenebatur obnoxiuni. Et justi susc^/>cm/,et qnod in arca Noe diversi gencris
annos .'cternos, quia sicut isti dies antiqui, in qui- animalia in mysterio Ecclesiae salvavit, quod typum
bussumus, momento pereunt, sic futuri dics ct adventus suiin Isaacoblatione coclesti pictatemons-
anni in coelo pcrenni longaevitate consistunt. In is- travit, et similia qu;e ab initio mirabilia fuerunt,
tis mors dominatur ; in illis vita rcgnat perpe- in quibus tamen omnibus Dei misericordia horaini
tua. ostenditur.
6 Et medilatus sum nocte cum corde meo : 12 Et meditabor in omuibus operibus luis :

'T Et \ exercitabar et scobebam spiritummeum. Et adinvcntionibus tuis e.rcrcebor.

G Meditatur ctiam cum corde suo, qui animam II Tota mea cogitatio de virtutibus tuis est, et

facit suam aliquid cum ratione tractarc. Exercemur exercebor, C id est,in praeccptistuis salutaribushu'
vero, quando per cogitationes innumeras.-cstuamus. mili devotione versabor, vel meditabor in omnibus
H Scohebam spiritum, hoc est fodiebam quasi operibus, id est Scripturis divinis.
agrum, ut ihi mittcrem semcn doctrin.T Dci. Et ita 12 Deus in sancto vita tua : quis Deus magnus sictil

dirit etiam in epistolaad Sunniam ct Fretulam Hie- Dcus nostcr ?

-r \

ronymus, dicendum esse et scribendum esse, scili- Tu cs Deus qui facis 7nirabilia.
cetscobebam, id cst scrutabar et fodiebam, ipiasi ii Notam fecisti in populis virtutem tuam : rcdcmt-
qui in agro herbas quajrit. sti in brachio -^ tuo populum tuum \ .
 :

289 EXPOSITIO ?S.\LMORUM. 290

Filios J'U'ob et Joseph. Diapsalma. A. velut mareflucluant.ubiChristushabct vias,quando
C Sanctus, Christus Dominus, idem ipse cst
est eos gralia sua sibi subdidcrit.Aquic multaj conver-
via;qui juste dicitur via Patris, quia per ipsum sarum turba gentium,ubi sunt semitffi Dci,dum ad
quemadmodum Trinitus colitur accipinius. Dicit eos venirc dignatur:quod dicit vestigia tua non co-
enim : Ite,haptisatc omnes gentes in nominc Patris gnosccntur,significat praescntiam corporalcm quam
et Filii et Spiritus sancti ,^Matth. xxvin). H Dii di- populus Judaicus agnoscere noluit.
cuntur sancti secundum gratiam, tu vero natura- 20 Deduxisti sicut ovcs popuhim tuum :

liter Deus es, et tu etiam ex natura solus facis mi- //(manu Moysi ct .^aron.
rabilia quolidie.Dcus facit mirabilia,ut in lalrone ;
C Deducti sunt enim populi Hebraeorum in manu
heri latro, hodie Christianus..\lius heri fornicator, Moysi ct .\aron,id est operatione.quam diversorum
hodie continens; heri rapiebas aliena, hodie tua miraculorum novitate faciebant. Et benedixit sicut
porrigis. oves et non absolutc, oves, sed sicut oves, qui non
C Notam fecisti, scilicet cum in hunc mundum credendo facti sunt haedi. Moyscs interpretatur as-
misisti Dominum Salvatorem,qui Dei virtus et Dei sumptus. .\aron fortitudinis mons, quae nomina ip-
sapientia est (/ Cor. i) ; et notus tantum corpore sorum virtutes quas fecerant cxprimunt.
infidelibus populis, fidelibus autem et divinitate,ut D ORATIO EX PS.'\.L. LXXVI.
est; Beati mundo C Redemit in brachio,
corde. H Mirabilium omnium operator immense, qui
id est in Filio. Filios Jacob, Judaicam plebeiu et quondam aquas in aspeclu tuo sistentes, deinceps
:

Joseph.gentilem popuhim; qui ei credere puro cor- in vina mutasti te humiliter imploramus, ut sus- :

de maluerunt. Joseph enira augmenlum interpreta- cepta V0C6 clamoris nostri, misericordiam nobis
lur, Judaei ergo pr?ecesserunt, ct nos adjuncti fide- (quani nunquam obliviscerisjlar-giaris.Qui cuin Pa-
libus sumus. tro ct Filio, ctc.
15 Videnint te aqux, Deus, vidcrunt te aquie ct ti-
PSALMUS LXXVII.
muerunt
ARGUMENTUM PSAL. LXXVII.
Et turhatcV sunt abyssi.
C Vox prophetoe ad Judasos, enumerantis quanta
Videruntteaqua?,id est,populi gentium credendo
timucrunt; conturbataj sunt abyssi, C hoc est hu-
mnnera Deus eis tribuerit,vel mirabilia ostenderit,
qualisque in eis vindicta provenerit.
mana corda tencbrosa quae ista salubri turbatione
conversa sunt. H Vel aquae, mentes et animye pu- TT. Intcllectus Asaph.
sunt timuerunt; sed timor non C .\saph, ut dictum est, Hebraea lingua synago-
rae et fuit de odio.
sed fide.
gam,Latine collectionem significat; sed quia intel-
C lectum prcemisit,fidelem hicsynogagam loqui posse
16 Multitudo sonitus aquarum :

declaravit.
Yocem dederunt nubes.
C Multitudo 1 Attendite populcmeus lcgem meam :
est sonitus aquarum,quando psalmo-
dia dulcis effertur Domino,quando gcmitibus etla- Inclinateuurem vestram in verba oris mei.
crymis culpa diluitur.Nubes significat prajdicatores C In hoc principio loquitur Deu3,qui per Moysen
logern dedit Hebraeis. Attcndit aulem audita,qui res
qui vocem dederunt cum praecepta Dei vulgaverunt
dictas dcvota mente perspexerit. Populus meus
per totum mundurn,ex qua vulgatione sonitus iste
:

illos dicit qui cjus mandatis obediebant. Inclinare

aquarum provenit.
cognoscitur aurem suam,qui toto cordc vult audita
17 Etenim sagittx tux transcunt :
percipere unde sicut per hoc quod dixit attendite,
:

Vox tonitrui tui in rotn,

intellectum jubet apponere, ita per hoc quod dicit,
C Sagittas hic evangelistas dicit, qui pra;dica-
inclinate aurem, affectum audiendi prxcipit ha-
lionibus suis devotos usque ad cordis intima medi-
berc. H Vel ista, et sequcntis vcrsus, verba sunt
cinaliter transfoderunt,non inflicto vulnere sedsalu-
Christi.
te.Per rotam orberu terrarum dicit, qui in specicm
rot« rotunditate concluditur, ubi vox pr.odicationis
2 Aperiam in paraholis os meam :

£)
Loquar propositioncs ah initio.
conspergitur.Scd illae nubes illa tonitrua quid fe-
C Parabola enim Gra3C0 vocabulo dicitur simili-
cerint subditur.
tudo quando illud qnod intelligi volumus, per
:

18 Uluxerunl coruscaliones tuie orbi terras :

aliquas comparationes inilicamus. Praapositiones :

Commota cst ct contrcmuit terra.

obscuras ct abditas significat quaestiones, qua; ad-
C IUuxerunt coruscationes, id est, divina prjc- hibita disputatione solvendae sunt. Quod vero dicit
ccpta veritatis luminc radiantia. Commotos et trc- ab inilio, vidclicet Vcteris Testamenti intellige.
mefactos illos dicit,qui verbum Dei fideliter audicn-
3 Quanta audivimus ct cognovimus -f ea \

tes, ad emendationis studium Christi munere per-

Et patres nostri narravcrunt nohis.
venerunt.
H Quanta audivimus : hoc pertinet ad apostolos.
19 In mari via tun et semitx tuie in nquis multis : Et cognovimus ca : et prophetis. C
a patriarchis
Et vestigia tua non cognoscentur. Patrcs suos Moysen et alios prophetas, qui do
:

C In mari,id C!-t,in cogitationibus hominum,quaj Douiini adventu multa locuti sunt, dicit.
 intl S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 292
•4 i\'(iii sunt occullala a filii eurioii :
A. rigit jussiones. A IlJius vero Spiritus creditus est
In generatione altera. cum Deo, qui in Deum credit.
C Non sunt occultata,9cilicet a spiritalibus filiis, 12 Filii Ephrem intendentes et mittentes arcum :

qui eorum imitatores fuerunt. Altera generatio,non Conversi sunt in die belli.

Hebrajorum, sed gentium significat congregatio- G Ephrem vel Ephraim interpretatur frugifer :

nem. hic fuit filius Joseph junior,qucm avus suus prima-

5 Narrantes laudes Domini et virtutcs ejns : rio loco benedixit:ejus vero lilii paterna benedictio-

Et mirabilia ejus qux fecit. ne crescentes {Gcn. xlviii), de fructu fidei corrue-
G Narrare quippe opera Domiiii laudasse est. runt. Intenderunt arcum : cum aJmonente Moyse
Cujus facta dum narrantur,gloria semper augetur. dixerunt, qucccunque locutus est Deus faciomus.
Virtutes.liberationes dicit,quas fecit in populo cum Conversi vero sunt : quando Aaron dixerunt : Fac
eos de Pharaone liberavit mirabiiia vero,quod eos
: nobis deos quos adoremus {Gen. xxxii).
in deserto manna pavit, et modica et levissima 13 Non custodierunt testamentum Dei.
concertatione gentes potentissimas subjecit. Et in lcge ejus noluerunt ambulare.
6 Et suicitavit testimonium in Jacob : C Non custodicrunt testamentum Dei : ideo cou-
Et legem posuit in Isract. rw versi sunt in die belli.
C Suscitatum esse testimonium in Jacob dicit : 14 Et obliti sunt benefactorum ejus :

quando cum angelo coUuctans, tactus uno femore Et mirabilium ejus quae ostendit eis.

claudicavit {Gen. xxxii) quod significal Israeli- C Obliti sunt Judaii beneficiorum Dei et omnium
ticum populum, partim fidei firmitate, constare signorum ejus.
partim a sua salute discedere.Posuitlegem in Israel, 15 Coram patribus eorum fecit mirabilia in terra
ut eos devotos essc suo Domino commoneret, hoc Mgypti :

est quod superius dicit, aperiam in parabolis et In campo Taneos.

loquar propositione.s, quia iste versus figurate lo- C Narrat enim facta miracula coram patribus
quitur. eorum, id est Moyse,Aaron et aliis senioribus,ut et
7 Quanta mendavit patrilms nostris manifestis rebus constantias credere debuisseat :

Nota facere ea filiis suis : et ideo etiam provinciam dixit et locum, ubi hajc
Ut cognoscat generatio altera. facta sunt.Campus Tanis significat humile manda-
C Versus iste significat, per gencrationes ho- tum quod in tcrris positus Ghristus docuit dicens :

minum mandata Dei transmissa, ne quis

fuisse Discite a me, quia mitis sum et humilis {Matth. xi'.
putaret uni datum quod omnibus est concessum. IG Intcrrupit mare et perduxit eos :

Altera hic generatio, extraneos signilicat non pro- C Et staluit aquas quasi in utrem.
pinquos, et gentes non Judajos. G Ruptum est mare : quando in geminum latus
8 Filii qui nasccntur ct exsurgcnt : permansit, ut non tam pelagus quam excisa rupes
Et narrahunt filiis suis. putaretur. Perduxit eos ad promissam, scilicet ter-
C Filii Christiani sunt,qui pra;dicationes sanctas ram : statuit aquas, id est, ut sic staret unda im-
ad animarum salutem conferendam suis posteris mobilirf : tanquam fuisset inclusa in vasis.
tradiderunt. 17 Et deduxit eos in nube diei :

9 Et ponant in Deo spem siinm : et non obliviscan- Et tota nocte in illuminatione ignis.
tur operum Dei : G Nubes diei, mystice significat Dominum Chri-
Et mandata ejus exquirant. stum quia et ipse est verus dies, tamen perfidis
:

G Admonet hic, ut posteri spem suam non po- celatus est nube carnis suaj. Et tota nocte hic si- :

nant in legem, qu.-c punit, sed in gratiam conces- gnificat Christianos, quos custodit in nocte sceculi,
sam,qua3 liberat:et non obliviscantur operum Dei, claritatc sui luminis.
H id est contemnant, sicut fecerunt pcrfidi Judaei, 1 Interrupit petram in eremo :

sed mandata ejus exquirant ut Christiani. Et adaquavit eos velut in abysso malta.
^O Ne fiant sicut patrcs eorum : n G Tunc interrupta est petra in eremo : quando
Gcncratio prava et cxaspcrans. percussit ot fluxcrunt aqua),idoo hoc, ut ostenderet
H Ilic notatur pcriidia Juda>orum,qui murmura- univcrsas crcaturas ejus jussionibus obedire, prius
bant semper in dosorto contra Dominum. C Prava aquas,!nc petram.Adaquavit dixit : ut jumenta nia-

dicta quia veritatem recipere noluerunt. H Exa-

: gis vidcrotur significare, quam homines, qui lantis
sperantes quia contra Dominum blasphemabant
: bencficiis gratias agere noluerunt.ln abysso multa:
irritantes ad vindictam. copiam largissim;c unda? declaravit, qu« vehit de
11 Generalio qux non direxit cor siium : abysso palagi, ita multa profluxit.
est creditus cum Deo spiritus cjus.
Et non 19 El eduxit aquam de pctra :

Usque hodie perversus est Israel, et est non

II Et deduxit tanquam Pumina aquas.
directus cum Deo Spiritus ejus, ct quoniam non H G Petra hic significat Christum, in ligno crucis
recopit Filiuui, propterea non recipit Spirilum san. lancoa percussum, de cujus latore sacramentum
tum.C lUe dirigit cov suum,qui ad divinas se cor- baplismuli? prolluxil.
m EXPOSlTin PSALMOHUM. 294

>U £7 aposuerunt adkuc paccare ei : J£t mandavit nubibus desupcr :

In ira concitaverunt excelsum in innquo.^o. Et januas cceli apcruit.

C Apposuerunt, id est adjecerunt, ut inter tauta C Hoc quod sequitur, etsi por hie^toriam vidoatur
niracula non crederent.Pcccare dixit non credere: tamen ad Christum referri. Man-
factuni, oportot

^uod nimis improbum constat esse delictumeis,qui datum est igitur nubibus, id est prccdicatoribus,
ie percep^'5 (ifrfltias non retulerunt. In ira concita- ut per januas coeli, hoc est Scripturas sacras, praj-
,-eruntexcelsum.qui tot miraculis irrigati.perfidiae dicatio gloriosa adventum Salvatoris n.untiaret,
iux sterilitale in eum credcre nolebant ut sic in : 28 Et pluit illis manna ad moiiducandum :

naquoso vel sicco, non lam locum ubi facta sunt Et pnnem acli dedit eis.
miracula, quam mentem eorum sigailicet. C Manna intcrpretatur,quid cst hoc?quod sanctae
»1 Et tentaverutil Deum in cordihus <»<< ."
communioni corporisChristidecenleraptamus:quia
l't petereut escas animnbus suis.
dum admirando cibus assumilur iste, dcclarantur
munera Dominici corporis Christi. Panis cceli Chri-
C Tentaverunt:tentare enim dicimus aliquid ser-
in verbis stus est,unde ccelestia escam spiritulem capiunt et
monibus dolosis postulare, ut videatur
delectatione inaestiniabili perfruuntur.
simplicilas, cum sit in corde malilia.Isti ergo ani-
*

mabus suis, non spiritales sed carnales escas,sub-

29 Panem angelorum manducavit -^ homo
q
Cibaria misit eis in abundantiam.
doie poposceruiU.
C l^anis ergo angelorum bene dicitur Christus,
22 Et male locuti sunt de Deo :
quia videlicct ipsius laude pascunlur verum hic :

Dixerunt nunrjuid poterit Deus parare incnsam

panis, in ccelo replet angelos, nos pascit in terris.
in deserto ?
H Cibaria uiisit.ut jam non litteric horideo,sed spi-
C Utique male locuti sunt, quia falsa, non cre-
ritalis trilici dogmate satientur.
dentes posse parare mensam indeserto,qui dat es-
30 Transtulit Austrum de coelo :
cam omni carni sed mensa ista significat passio-
:

Et induxit in virtute sua Africum.

nem, in qua reficimur esurientes.
C Austrum enim. et Africum ventos scimus esse
23 Quoniam percussit pelram et fUucrunt aqUcV :
meridianos : quibus flantibus, pigrum frigus ex-
Et torrentcs inundaverunt.
pellitur, et aeris tcmpcramenta prsestantur; sic et
H Aquae, mystice significant donum Spiritussan-
vcrba Domini, charitatis igne flagrantia, mundo
cli et fluenta divina; praedicationis, a petra, hoc est
salutarem prajstiterunt temperantiam.
a Christo prolata : vel aqua, apostolos : torrenles
31 Et pluit super eos sicut pulverem carnes :
vero, reliquos Ecclesiffi doctores,ex quorum praedi-
Et sicut areuain matris volatilia pennata.
catione sitim verbi Dei restringimus vel Chrislo,
:
q C Pluit supcr eos carnes, id est pabula doctri-
qui ox petra, percusso propter peccata noslra, flu-
nai,unde fidelium anima; saliarentur. Pulvishicsi-
xerunt aquae baptismi et martyrii.
gnificat subtilitatem intelligentiae..\rena vero innu-
24 Sunquid panem poterit dare
et :
merabilem prudentiam significat,salsi maris sapore
Aut pararc mensam populo suo ?
coiiditam.Sed pennata volatilia: ca^lestia dcsideria,
11 Diffidentia populi Judaeorum addit : Xunqui.i
quibus anima velut carnibus rcpleta pinguescat.
et panem, etc, sed et panem cndi posse sili dari ne-
Arenam quoque maris dixit, quae salsum saporem
gantes, qui est Cliristus, itainquiunt Quomodo po- :
habet: nam est et fluviorum arena,quiJB huncsapo-
test hic nobis dare suam carnem ad manducan- rem non habct. V^ide itacjue omnia ista,ad litteram
dum ? [Joan. vi.)
nota, in parabolis dicla.dum ad Christurn referun-
25 Ideo audivil Dominus et dislulit :
tur.
Et ignis accensus est in JacoL : et ira ascendil in 32 El cecideruni in medio castrorum eorum :

Israel.
Circa tabernacula eorum.
C Deus enim cogilationes murmurationum, etiam C Castra enim a castitatc dicta sunt, eo quod
lingua tacente, cognoscit sed et vindictam distu-
:
exercitus bellis occupatus, foedo luxui non vacaret.
lit ideo,ne sc vindicaret ad praesens,non crederetur >-obis aulcm significatur, quod intra septa sanctaj
j^
potuisse murmurantes satiare. Iterum dibtulit vin- Ecclesiic omnia superna munera possumus accipe-
dictam, ut osteuderet patientiam.Et ignis accensus
re, si oxpleri bona dcsideria noatra divino munere
est in Jacob. Jacob,qui intcrpretatur supplantator,
postulemus,
significat gentcs, quae supplantabant Judaeos, quia 33 El manducaverunt etsaturati sunt nimts :

illis intrantibus,illi expulsi suut in quibus accen- :

Et desidcrium eorum attulit eis :

sus est ignis charitatis; in Isracl vero,id cst populo

Non sunt fraudati a desiderio suo.
Judseorum ascendit ira formidabilis.
34 AdJiuc escx eorum eront in ore ipsorum :

26 Quia non crediderunt : in ~ Deo \ El ira Dei ascendit super eos.

Sec speraverunt in salutari ejus. 35 Et occidit pimjues eorum :

C Dicit enim non. credidisse eos in Deo suo : ut Et electos Israel impedivit.
ostenderet eos pertinaces fuisse. Nec speraverunt C Exploverurit desideria cariiis, ratione jejuni,
in «alulare ejus, id est in Salvatorem Dominum. ventre pleni, scd mente vacuati. Fraus enim di-
 505 S. BRUiNONlS »EUDl['01Ji:NSIS EPISCOPI. 296

citiu', quasi fracla fides. Satiali sunt ergo ad suam A. ^^ Cor autem eoi'um non erat rectum cum eo :

ruiaani, non ut inde vivereut scd polius inter- Nec fideles habiti snnt in testimonio ejus.
ircnt. G Nam et Dominus de ipsis per Isaiam dicit
C Adhuc escae erant in ore, scilicet dum manna Populus hic labiis me honorat, cor aulem ipsorum
et coturnicum carnibus vescerentur (Exod. xxxii). longe est a me {Isai. xxix). Fidelis est in testimonio
Esca autem ab edendo dictaest Tuncira Dei ascen- Dei,qui eum veraciter diligit: fides autem dicta est
dit quando Dominus iratus Moysi dixit Graviter
: : ab eo quoi fiant dicta.
peccavit populus iste vitulum conflando et adoran- 42 I^jse autem -r est ] misericors et propitius fiel

do, nam eum colendo, mugituri erant in poena, peccatis corum :

nam sequitur. non disperdet ^r eos

Et [ .

G Occidit pingues eorum,id est fortes Judaeorum: H autem est misericors dum enim exspec-
Ipse :

jjropter peccatum vituli, quem fecit Aaron, occisi tat poenitentiam, non statim punit delinquentem,
lcguntur viginti tria millia eorum una die. Sicque quoniam peccatoris non vult mortem, sed conver-
factum est, ul eiectos Israel, pravitas peccantium sionem [Ex-ech. xviii).
impediret, ne venirent in terram promissionis, sci- 43 El abundavit ut averteret iram suam :
licet ipsum Moysen et Aaron. Et non accendit omnem iram suam.
36 [n omnibus hic peccaverunt adhuc
B
: G Abundavit quandb oravit pro Judaeis in cruce
:

Et non crediderunt in mirabitibiis ejus. positus, Pater, ignosce illis {Luc. xxiii) : sic istius
H Peccavit adhucillepopulus,qui contrafamulum supplicatione actum est, ut ita Dei in eis placare-
Dei Moysen murmurabat : peccant quotidie iniqui, tur propitius enim peccatiseorum factus est,cum
:

qui sacerdotibus Dei obedire contemnunt : et tan- ad ipsius satisfactionem in cruce,non quidem om-
diu peccant, quousque deficiunt, et cum festina- nes, sed multi ex his redirc meruerunt.
tione deficiunt. 44 Et recordatus est guia caro sunt :

37 Et defecerunt in vanitate dies eorum : non rediens.

Spiritus vadens et
Et anni eorum cum festinatione. H Scit enim Deus, quia caro semper resistit legi
C Dies eorum defecisse dicit,quasi tube languida Dei. G Garo autem dicta est, quod chara sit animaj
consumptos dies enim peccatorum cum festina-
; suae.Spiritus vadens et non rediens(subaudiendum
tione transennt, sicut legitur Viri sanguinum et : est) in hoc mundo: quoniam ad suum cum corpus
dolosi, non dimidiabunt dies suos [Psat. liv). in resurrectione constat esse rediturum unde ini- ;

38 Cum occidcret eos qucrebant eum et rcverteban- rabili brevitate hic hominis mors temporalis defi-
tur : nitur, id est spiritus vadens et non rediens.
Deum.
El diluculo veniebant ad 45 Quoties exacerbaverunt eum in deserto :
G Non ipei inquisierunt Deum^quosdicitoccisos: In ira concitaverunt eum in inaquoso.
sed exemplo talium populus reliquus supplicavit.
Judaicus itaque populus tunc timuit, et exquisivit
H Incredulitate utique atque ariditate cordis sui-
exacerbaverunt in deserto.
m
Deum, quando suos socios cernebat exstingui. Ve- 46 Et conversi sunt et tentaverunt Deum :
niebant diluculo II flagellati in peccatis reverte-
: Et sanctum Israel exacerbaverunt.
banlur, et excusso infidelitatis somno, veniebant H Gonversi sunt, scilicet rctrorsum et acerbabant
mane ut audirent verbum Dci. sanctum Isracl, id est Moyson, qui Deum videbat
39 Et rememorati sunt quia Deus adjutor -^ est : mente et oculis sed et nunc eum exarcebant,cuni
:

eorum : audierint quod Ghristum Dominum in carne nasci-

Et Deus excelsus redemptor eorum -f< est lurum annuntiat.
G Memorati sunt quando irascente Domino ex-
: 47 ISon sunt recordati munus ejus :

trcma castrorum divino igne consumpta sunt, quo Die qua redemit eos -^ dc manu \ tribulantis.
facto,rogavcrunt Moysen ut pro cis Doininum sup- G Recordari enim dictum est, revocare ad cor.
plicaret [^um. xvi. H Intellcxerunt nulluni alium Manus ejus, id est beneficioruin Domini.H qui eos
posse in tali periculo adjutorium ferre, nisi illum j) liberavit de manu Pliaraonis, qui liguraliter diabo-
qui eos de servitute /Egypti liberavit. lum significat.
40 Et dilcxcrunl eum in ore suo : 48 Sicut posuit in /Egypto siyna sua :

Et lingua sua rncntiti sunt ci. Et prodigia sua in campo Tancos.

G Sic illis contingit qui se putant per solum ti- G Thancos enim civitas est .Egypti, ubi sunt
morem credere.Nam nisi Dominus metuatur.mislo facta prodigia quaj leguntur, Prodigia vero dicla
amore : toto corde non qua;ritur ; lioc cnim pecca- quasi porro dicentia,id csl quw prajfigurabant esse
tum cst maximum, ut se dicat illi confiteri lingua, aliqua vcnlura : omnes enim plaga^ illae aliquid si-
dum cordis ima disscntiant : quasi ille omnia non gnificabant.
cognoscat, qurc aguntur in lenebris, qui scrutator 49 .-/l convertit in sanguineni llumina eorum :

est renum cordium. H Dixerunt autem orc,

ct Et imbres corum ne bibcrent.
qii ando diccbant Moysi Qucecunque prajcepcrit
: G Hinc prima plaga inchoat .Egyptiorum nam :

Dominus racicuuis. sicul aqua in vinum convcrsa legitur Joan. u

 :

297 EXPOSITIO PSALMOUUM. 298

qu« significat permutationem populorumin melius, A vindiciam infidelium pervenire, oatendit non posso
ita hic,conversa in sanguinem, significut populum ad cos venire vindictam, nisi fuerint Domini de-
Judaicum in deterius permutatum. Iinbrcm dicit fcnsione privati per mortem vero animarum, ho-
:

coelestcm pr.Tdicationcm : quam similiter ait in san- minum intellige interitum eorum, qui in illa clade
guinem versam, ut eos qui spiritaliter inteliigere occisi sunt.

debercnt; intelligerecarnaliterostenderet.quomodo 56 Et pcrcussit omne primogenitum in terra JEgypti

enim spiritaliter intelligerent, qui erant carnalibus Primitias omnis laboris eorum in tabernaculis
sensibus occupati ? Cham.
50 Misit in cos ccvnomyiam ct comedit eos : U Sicut haec gesta in ^gypto referuntur, ita et
Et ranam et disperdidit eos. Dominus principatus et potestates daemoniorum,
H In coenomya cynicorum sectam indicavit, qua; sivc vitiorum, in hoc mundo delevit suo sancto ad-

libidinem atque luxuriam summum praidicat bo- ventu, et triumphavit in ligno sanctaj crucis, et ab
num. C Rana est loquacissima vanitas hoeretico- eorum corde depulit qui calliditati diabolicae dediti
:

rum quoe commorata cccnosis sensibus, improbis

:
erant, quia Cham calliditas interpretatur. C Per
clamoribus garrire non desinit. primitias vero omne primogenitum intellige pri- :

5i Et dedit cerugini fructus eorum : quippe laborum ad totum pertinent quidquid

mitiffi

Et labores eorum loaistx.

*^ humana possibilitas habere potuerat.
C iErugo est amor lurpis, honestatem consumens, 57 Et abstulit sicut oves populum suuni :

imminutione occulta. Locusta cst malevola detra- Et perdu.vit eos tanquam gregem in deserto.
ctio, aclus alienos invida oblocutione corrodens. G Nam cum di.xit oves et gregem, significat popu-
52 Et occidit in yrandine vineas eorum : lum Chrislianum, qui in hoc sajculo tanquam in
Kt moros eorum in pruina. deserto pascitur, si mundanarum rerum desideria
G Grando est comminatio Dei, qua verberat con- non sequatur: quamvis ad litteram Judaeos in ter-
tumaces. Pruina praecurrens anticipansque mali-
:
ram promissionis inductos, oves accipere possis;
tia, quic labores alienos pervenire ad fructum non tamen qufa in parabolis se locuturum dixit, Chri-
permittit. stiauum populum his signatum, magis quam si-
53 Et tradulit grandini jumenla eorum : gnum, intelloctu amplecti debes; nam sequitur:Et
Et possessionem corum igni. eduxit, etc.
H grandine, castigatio divina monstratur C
In 58 Et eduxit eos in spe ct non timuerunt :

Morte pecudum stultorum significatur occasus. H Et inimicoscorum operuit mare.

Ab hac autem grandineet ha;c jumenlaocciduntur, C Educti enim nos sumus in spe a terra jEgypti,
ut eorum insipienlia arguatur, qui divinum nomen C id est a tenebris peccatorum, qui fidei lumen acce-
besliis indideruat. G Ignis quoque immittitur, ut pimus. Et inimicos operuit mare cum nos ablueba- :

illuminentur corda credentium,etvitia depascantur. mur in baptismo.diabolus mergebatur in abysso

Sicut ait Dominus Ignem veni niitlere in lerram,
: cum ministris suis. Sic illis in flgura omnia facta
et quid volo nisi ut ardeat? [Luc. xii). sunt (/ Cor, x), ut ait Apostolus, quae nostrae salutia
54 }lisit in eos iram indignationis suse. indicia nuntiabant.
indignationem et iram et tribulationem : 59 Et induxU eos in montem sanctiftcattonis sux :

Immissionem per angelos malos. Montem qaem acquisivit dexlera ejus.

G Ordo vindictae verissima descriptione narratur. G Mons sanctificationis : sancta Ecclesia in lati-
Prius enim Dominus peccatis hominum irascilur, tudinc fidci sublimata. Sive superna illa coelestis
quando nulla compunctionc convertuntur ac deinde Hierusalem, in quam populum Dei sua gratia Sal-
:

malitiam hominis sua indignatione et ira et tri-

in vator introduxit. Ad litteram vero mons Sion, ubi
bulatione derelinquit,ot postremo nudati defensione circa quem tcmplum fuit aedificatum, est mons san-
divina in prsedam cadunt diaboli. Constat enim cun- ctificationis.
cla quae creata sunt, Creatoris permissioni aut impe- 60 Et ejecit a facie eorum gentes :
rio subjacerc. Dicit vcro immissioncm illam malo. n Et sorte divisil eis -f- terram in funiculo distri- ',

rum, factam per angelos malos, scilicet indignatio- hulionis.

neni, id est, tumorem superbiae, iram audacicE, tri- C Ejicil a facie nostra gcntes,quando a nobis bar-
bulationem desperationis. H Ut qui divinis plagis barici et irnmilos fugantur errores dividit terram :

non arguebantur, diabolicis insidiis tunderentur. cum pro sua gratia unicuique beatam dederit por
55 Viam fecit semitx irx sux non pepcrcit a morte : tioncm regni Dei funiculus autem distributionis :

animarum eorum : sic dictus est ab illis, qui tcrram tenso fune divi-
Et jumenta eorum in morte conclusit. dcbanl.
H Viam habet divina ira, cum in peccati ultionem 01 Et habitare fccit in tubernnculis eorum :

quis traditus, non liberat animam suam asupplicio Tribus Israel.

gehenn« vel cum insipientia (((uae jumcntis est
: G Mystice,tribubusIsraeI,idestvidentibusDeum,
similis) in rnorte sempiterna concludilur. C Cum dabit inhaditare tabernacula, qua; ante ruinam su-
gitur dicit viam fecisse Dominum, qua possit ad perbiaj adhuc innocentes angeli possidebant.

Patrol. CXLII 10
m S. BllUNONlS IlEr.BlPOLENSIS EPISCOPT, oOO

02 Et tcntaverunl el cxacerbaverunt Deum cxccl- A in^ra 'ares monumenta, sicut antiquis mos erat se-

sum :
pelire.

Et testimonia cjus non cuslodicrunt. 70 Sacerdolcs eorum in gladio ceciderunt :

C Nunc contumaciam Juda)orum,qui Domi-

dicil Et vidux eorum non plorabantur.
nurn tentaverunt, et monita ejus non custodierunt C In ipsa igitur captivitate filii Heli sacerdotis,

et quid eis irato Domino contigcrit, ut talia inobe- ab Allophylis leguntur gladio exslincti quorum :

dientcs debeant excmpla metucre. unius uxor vidua facta, post subitum partnm morte
63 Et avcrtcrunt se non scrvaverunl pactum
et : pra3venta est (/ Reg. iv) : et ita contigit ut minime
qucmadmodum patres eorum conversi sitnt in ploratur, dum universos interitus communis oc-

arcum pravum. cuparet, licet ct id aliis multis accidisse non dubi-

H Averterunt sc, quos nec virlus nec beneficia taretur.

moliierunt divina; sed sicut patres occideiuntpro- 71 est tanquam dormiens Dominus :
Et cxcitalus
phetas, ita et isLi ipsum Dcuni pcrsefjuuntur {Matth. Tanquam potcns crapulatus a vino.
xxiii).GArcus pravus : est nialitia pcceatorum,qua3 C Excitatur enim Dominus ad vindictam, nostris
non eminus vulncra jaculatur, scd in sc magis spi- malis actibus provocatus; eujus patientia dormi-
cula directa convertit; quia dolosus dum nititur in- Resurgens etiam Dominus a mor-
tasse credcbatur.
P
gerere plagas, in se convertcre potius suas probatur tanquam vino passionis crapulatus. Ad litteram
tiiis,

insidias. II Pravus onim arcus dicitur, qui jacula in autem crapulati et ebrii vino irasci consueverunt
:

tendcntem sc mitLit, et dum conLra inimicos sagit- dum excitantur, et fortes se exhibere; ita per simi-
tani putatur jacere, sauciat tcncntem. iitudinem de Deo dictum est.

04 In ira concitaverunt cum in collibus suis :

72 Fl percussit inimicos suos in posteriora :

Et in sculplilibus suis ad lemulationcm -r eum [

Opprohrium sempiternum dedit illis.

provocaverunt. G Percussit Allophylos in posteriora, ut etiara

G Golles, tumidas hominum cogita-

superbas oL vivi, a soricibus exsecrabili sorde roderentur (/

tiones signiflcant, quil^us scmpcr Dominus invcni- Rc(j. v) : quod opprobrium permanet eis sempiter-
tur adversus. Ad aimulaLionem quoque eum provo- num. Sic peccatorcs in posteriora percutit, quando
cabant, dum suum honorem idolis impcndebant. eissua debita non relinquit; et quasi a soricibus
II llclicto enim Deo servierunt idolis, adorantes consumuntur, dum eos diaboli cohors inimica val-
ctiam in montibus. laverit.

G5 Audivit Deus et sprevit :

75 Et repulit talernaculum Joseph :

Et ad nihilum rcdcgit valde Israel. Et tribum Ephrem non elegit.

H Illos vcro sprevit, qui tantum nominc cL non C II C Hic reprobatio Judsorum atque hieretico-
visione Israel erant. rum, et eleclio narratur sancta! Ecclesiae.C Joseph
66 Et repulit tabcrnaculum Silo :
interpretatur augmcnlum, quod bic in contrarium
Tabernacuhm suum ubi habitavit in homili- accipiendum est, quia constat esse repudiatum;
bus. Ephrem frugifer, seu ubertas.

C Silo civitas crat, ubi arca Dci fuisse legitur 7i Sed elcgit tribum Juda :

constiLuta. Silo avulsio vcl dimissio cjus intcrprcta- Monteni Sion qucm dilexit.

tur, et signilicaL sacerdotium Juda^orum a Deo re- C Juda interpretatur confitens, sive glorificans.

probatum, lilam tribum merita diligit, quce et confessione fuit

67 Et tradidit in captivilatem virtutcm eorum : humilis et conversione laudabilis. H C Mons, signi-

Et pulchritudincm eorum in manus inimici. ficat sanetam Ecclesiam.

C Traditi sunt Judaii in captivitatcm, quando ab 73 Et ,vdifuavit sirut unicornium sanctificium suum:
AUophylis, id est Philisttcis, capta arca, sunt victi. In terra quam fundavil in scrcula.
Virtutem et fortitudinem, dicit arcam testamenti, II Unicorni singularis polentia dicitur, H G et

per quam inttr genLes videlianLur invicLi, cL summa unicani Chrisli Ecclesiam,quam fundavit in soccula,
decoris laude esse prajcipui. n signilical.

68 Et conclusit in gladio populum suum : 70 Et cletjit David servum suum : ct suslulit eumde
Et hxreditalem suam sprcvit. ijrcgibus ovium :

C Consequens fuit ut populus gladio corrucret in De postefantes accepit eum.

ruinam, eui suam
arca; dignitas fuit ablata. Sprcvil C David (intorpretatur manu foriis, sive de^ide-
II

luTreditatcm, quando pro scclcrnm suorum imma- rabili^) Christum significat, cx populo Juda^irum,

niLaLc projecit populum qucm elcgcrat. velut de grogibus oviura, dcsumptum atque transljk
79 Juvcnes eorum comedit ignis : tum ad populum pascen<lum Ecclesia;. II Vel, qui
Et virgines eoruni non sunt lamcntat.r. de grcge mortalium electus et sublevatus est, C ei
C Ignem liic, irani bellantium dcbcmus advcrlcre. accoplus dc posl folantes, id cst. de loco qui est post

LamenLare, vacantis esl : nam cum omnes immi- fetanles, id cst fccimdas ct fetosas ovcs, quia Chri-
nentia pcricula formidarcut, nuUi licuit altcrius stus pastor cst ovium fecundarum, spiritualique
funcri justa pcrsolvcre. LamenLa onim dicla sunt gratia mullos filios generantium in sancta fide et
 : : .

m EXPOSITIO PSALMORUM. m
}cc\es\a. : pastor ^uippe sequitur ovcs, iilco dicilur A pclire,quia officium ost pietatis, volatilibus ac lic-

post fetantes, non ante. stiis cxcmplum.

abficerc magnai crudclitatis constat
n Pasccre Jacoh scnnim suiim : 3 Effuderunt sanguinem eorum tanquam aquam in
Et Isracl ha^rcdHalcm suam. circuitu Ucrusalcm :

C Possumus per Jacob intelligcre populuni Chri- Et non crat qni scpeliret.
stianum, qui hic degit in terris, H et supplantat C Secundum litleram de populo dicit Judaeorum,
,'itia ct carnalia dcsidcria.CIIjereditatcm vero Israel qui a gentibus non solum intra urbem,verum etiam
'uturam congregationem, qiuK Domini contempla- circa muros civitstis cst intcremptus,quatenus offi-

ione pascenda est. cium sopultunc nullus implere valuisset, dum

'8 El pavit eos in innocctilia cordis sui : par condilio onmos tam circa muros quam in corde
El in intcllcctibus manuum suarum deduxit eos. civttatis involveret. H Hkc quidem ante Christi ad-

C Pavit enim Prjeccptor cgrcgiuSjquos docere di- vcntum in Hierusalem acla sunt, sed passionem
lignatus est.sicut ipsc dixil: Non in solo pane vivit infantium figurai-unt,ubi ot carnes eorum bcstiis et
manuum, actua- volucribus exposita) sunl, id ect persccutoribus, et
lomo [Matlh. iv). Intellectus vcro
em significat sanctitatcm, ad quam fideles suos tanta sanguinis multitudo effusa est,ut vix omnium
prout ipsc trihuit) gloriosa imitatione perduxit. „ possent corpuscula sepeliri.
4 Facti sumns opprobrium vicinis nostris :

ORATIO EX 1'SAL. I.XXVII.

Subsannalio ct illusio his qui in circuitu nostro
Rcfice nos manna; spiri.alis alimcnto, opulontis- sunt.
iime largitor. Oinnipotens, ut in scnsum manuum C Dicit cnim Hebrajos fuissc in opprobrium et in
uarum directi, mereamur in monte tua acquisi- derisum, qui prius fuerant Domini devotione reve-
uni dextera,gloriari. Per Dominum nostrum, etc. di.II Opprolirium ciiam fiunt sancti his qui prius

PSALMLS LXWIII. fratres fuorunt; qui mcliorcs factos odii stimulo

ARGUMENTUM PSAL. LXXVIII. persequuutur.
5 Usquequo, Domine, irasceris in finem :
C Vox Judseorum diccntium, (|uauta in persccu-
Acccndetnr velut ignis zelus tuus?
.ione Antiochi vel gentiuin pertulerint, Deiquc po-
C Rogat cnim pium judicem, ne usque in finem
entia supplicantium correctionis voto vindicari. II
irascatur genti Judaica), sed ut incendcretur zelus
^ua; tamen persecutio ad animam, qusc sape civi-
illius in eis, sicut in Mathathia (/ Mac/t.ii) : qui
as scribitur, referenda est.
zelopatern<'ctraditionisinccnsus,quomdam Judoium
TT. Psalmus Asaph.
idolis immolantcm supra ipsas aras occidit.
C -Asaph sigmficat synaoofjam ; cst ergo totus isle
C G Effunde irani luam in gentcs qux tc non novc-
isahnus in lamentatione posilus, qui futura tom-
runt
joravelutpraiterita deplorat.Dcplorat vero Antiochi
Et in regna qux nomen tuunt non invocavcrunt
)erseculionem, tempore MacchabiEorum factam,
C Effunde irarn supcr adversarios Judajorum; in-
unc futuram, sed in spiritu prophetico quasi pra3-
dignationem tuam abundanter emitte, ut sicut illi
fcritam, propter certitudinem eventus.
nos comprimunt, ita tuis viribus opprimantur. Nec
l Deux, vencrunl (jentes in hxrcditatem tuain :
vacat quod ante dixit in gentes, postea in regna ;
folluerunt tcmpluni sanctum tuum :
prius enim populis imprecatus est,deinde ipsis re-
Po'uerunt Hicrusalem in pomorum custodiam: gnis, qua3 talia ficri imperabant.
II Propheta de persecutione gentilium adversus 7 Quia comederunl Jacoh :

Scclosiam Dei (<{u.:o est hffireditas ejus), sivc Ilieru-

Et locum ejus desolaverunt.
salem, dicit : Deus, etc.C Gens enim dicta est.quod C Dicendo enim comcderunt, sa^vitiam impia;
Lmo sit gcnere procreata. Polluerunt, cum impiae gentis ostendis; comedcrunt vero significat comedi
gentes in sanctissimis Ilieruf^alcm et templi locis
si-
fccerunt, dum cadavora mortuorum ferarum mor-
mulacra nefanda posucrunt. II Sicut cnim poma, sibus oxposucrunt. Locum desolaverunt, cum pul-
rum maturescere ca'porint,diiigcntius custodiuntur n cherrimam civitatcm civiun^ suorum habitatione
maturaque facilius devorantur,ita adversarius con- nudavcrunt.
scicntem sibi animam custodit, donec ad plenum
8 Ne memincris iniquitalum nostrarum antiqua-
cam valoat dovorare.Est cnim Dni h.crcditas anima rum cito anlicipcnt nos miscricordix tnx :

sancta. In cujus figuram, terrcn.-e llicrusalem cap-

Quia pauperes facti sumus nimis.
livilatem deplorat Propheta.
H Pr.-Evcniat nos, quffisumus, Dominc,misericor-
'i Posuerunt morticina servorum tuorum escas dia tua,qui est Unigenitus tuus ut veniens propitie-
volatilifjus cceli
tur iniquitatibus nostris, el oruat nos a pcccatis;
Carnes sanctorum luorum liestiis tcrrx. paupcres enim facti suinnsin mundo propler illum.
C Dicendo Prophcta : posucrunt morticina, C Confcssione ilaque delictorumpropitiumsibired-
martyres significat, qui in illa caplivitate co- dit judicem, et qui limet judicium Domini, antici-
piosa persecutione fluruerunt, ct ciogerunt magis pari sc cjus miscricordia roctcdcsidcrat.pauperes-
mori, quum cibis a Domino vctitis coinquinari, Se- quc fuclos dicit nimis ;
pauperlas cst cnim nobia
303 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 304

bonorum, et non habemus quid offcrre justitia?, si J^ 15 In generatione et generatione :

non incipiat vigor a^quitalis in(juirere. ,/7inuntiabinius laudem tuam.

9 Adjuva nos, Deus salutaris nosfer : H In gencratione,id est in prophetis '.

et genera-

Et proptcr (jloriam nominis tui,Domine,li^crC' ^os tione,hoc est in Evangeliis, semper annuntiabuntur
ct propitius esto peccatis noslris proptcr nomen laudes Christi. C Vel in generatione ista hic Eccle-
tuum. siai, et generatione coclesti in patria, cum omnibus

G Bene ergo infirmitatem suam intellexit qui sal- beatis aeternaliter laudabimuste.
vatorem medicum totis viribus invocavit.Et utilitcr ORATIO EX PSAL. LXXVIII.
subdit propter gloriam Dei, non propter aliquod
:

Anticipa nos,Domine,misericordia tua,priusquam

suum proprium meritum.Ideo enim Salvator dici-
zelus irae dcsa^viat, ut adjuti patrociniis beatoruna,
tur,quiain se sperantes salvat, et imminentes pcc-
quorum propter te sanguis effusus est.propitionem
nas peccatorum commutat in praemia.
tuam cum peccatorum venia consequamur.Per Do-
10 Ne forte dicant in gentihus : Ubi est Deus co-
minum nostrum. etc.
rum?
Et innotescat in nationibus coram oculis nostris.
PSALMUS LXXIX.
H
Gentos spiritualiter, potestas adversae sunt, ARGUMENTUM PSAL. LXXIX.
B
qua; invalescunt adversum nos, dicentes Ubi est : C Vox Prophctas de adventu Christi, et de vineae,
Deus vester? sicut pagani marlyribus sfepe dixe- id est Ecclesiffi, dilatatione,
runt. G Et innotescat, subaudicndum est vindicta, TT. In finem pro commutabuntur testimonium
his qui
quam solet Dominus dc perfidis facere,quando eos Jsaph psalmus.
cogit prava dcsideria danmarc. Cum vero dicit, G Finis legis Christus est. Asaph interpretatur
coram oculis,celeritatem postulat ultionis,ut videat cotligens, et significat Christum et Ecclesiam,A quo
fieri quod aliquando novit posse coucedi. omnes in fidem collecti immutantur,scilicet de pe-
11 Ultio sanguinis servornm tuorum qui effusus est: joribus ad meliora, de vetustate ad novitatem vitae
Introeat in conspcctu tuo gemitus compeditorum. {Rom. x).
H Judicium hic invocat, quo sanguis martyrum 1 Qui rcgis Israel, intende :

exquiratur a Domino.Gompeditos apostolos accipe, Qui dedulcis velut ovem Joseph.

qui propter Ghristum colligati in carcere sunt (/lc^ G Recte igitur dicitur regem codU regere Israel,
v), et in exsilio sunt damnati. C Vel illos dicit,
quia ipsos propitius regit,qui eum puro corde rea-
quos pro nomine Domini vinxerat irreligiosa genti- piciunt.Intendc,ac si diceret Su[)er nos lumen tuae :

lilas. Non autem amari cordis vindictam intelligas

pietatis infunde. Joseph, fidelem populum dicit,qui
petitam,sed eam qu» ad conversionem respicit ini- ^ sic in caulam Dei deducitur, quasi oves ad pascua
mici.Est autem vindicatio,pcr quam jus ab injuria congregatur.
justa rctributione dcfcnditur. 1 Qui sedes supcr Chcrubim, manifestare :
12 Secundum magnitudinem brachii tui
Coram, Ephraim Benjamin et Manasse.
Posside filios mortificatorum,.
C Cherubim plcnitudo scientise interpretatur, in
H Filii mortificatorum, spiritualitcr sunt fideles
qua Christum sedere manifestum est, Bogat, dum
populi, per apostolorum praedicationcm in Christo
dicit manifestare,ut beneficio sanctae incarnationis
regenerati. G Vcl,iilii eorum, qui pro ejus rcligione
appareat. Ephraim vcro interpretatur fructificatio ;
morte puniti sunt, pro quibus orat Prophcta ut
Benjamin, filius dexlersc ; Manasses, ollitas. Ilas
parentum virtute proficiant,et itaeosDominus pos-
virtutes constat inesse Salvatori. Fructifieavit no-
sideat ne diaboli virtute seducantur.
bis, quando surrexit; filius dextrae, id est omnipo-
-13 Et rcdde vicinis nostris scpluplam in sinu eorum
Improperium ipsorum quod e.vprobraverunt tibi, tentis Patris ; oblitus dicitur, quando Injuriarum
Domine. suarum in cruce positus est, pro persequcQtibus
C Non contra illos, sed pro illis rogat Ecclesia. orans {Luc. xxiii).

Nam afllictio corporam salutem tribuit animarum. 3 Excita, Domine, potentiani tuani ct vcni
Sepluplum, pcrfectionem signilicat ccclestis doni, j)
Ut salvos farias nos.
quod accipimus, quando Spiritus sancti illumina- G Deprecatur tanto studiosius quanto novit maxi-
tione complcnuir. Improperium, ut quia injurias mam utilitatcm nobisDomini incarnatione fufuram,
feccrunt,dicant laudcs nunc fucrunt increduli,sint
;
ut cxcitct polcntiam, id cst, vcniat ad peccata hu-
devoti; cxstiterunt superbi, fiant humilcs. In sinu mani gcneris ablucnda. Quae cnim precos, vel qu»
vero eorum,in animas oorum ct animarum sccrota vota sufficiant illud expeterc quod mundum posgit

intelligc, ubi scmper fit gloriosa convcrsio. a sua impietate salvare?

14 Non autcm populus tuus et ovcs pascux tu;c :
4 Dcus, convcrte nos, et ostende faeiem tuam :

Confxtebimur libi in s;vulum. Et salvi erimus.

H Proptcr innoccntiam aulcin,ovcs vocantur fidc- Postulat enim se magnopere converti. quia se
les, vel quia Christum pastoreni habent. C Rcctc novcrat cssc distortum. Ostendit faciem Pater ma-
vocantur oves,qui eju9 gloriam confitcnles, in fidei nifestatione Filii,cura ait : Ipsum auditeOHa«/j.vii};
firmitate pormanserunt. in quo ot sulvati sumus,ideo dicit,et salvi erimus;
303 EXPOSITIO PSALMORUM. 306

vel ostcndit, cum incarnavit. Nomini vero ostendit \ Christianam ; et quae de Judaica hic dicuntur, im-
Deu3 faciem, nisi converso. pleta intelligas in vinea Christiana.

5 Domine Deus virlutum : H Operuit montcs umbra ejus :

Quousquc irasceris supcr orotionem servi tui? Lt arbusta ejus ccdros Dei.
II IIos Ecclesia protegit, qui in ejus esse gremio
C Juste Deum virtutum vocavit,qui solus praeva-
comprobanlur,id cst patriarchas et diversos docto-
let de morte incredulitatis liberaro. IINon irascitur

Deu3, si justitiam petamus sed putat conscicntia ;

res et apostolos. G Istos enim operit, quos nutrit,
delicti ob orationem nostram Deus irasci.C Et ira-
quoniam ejus umbra fructificat, ct amplius facit
crescere quos magis tegit. Unde cedros Dei, id est
tum Propheta credebat, quoniam humani generi
martyres, qui in Ecclesia inter altissima cacumina
subvonire tardabat ex quo innotescit pictas, et
;

constituti sunt, ipsa quoque protegit Ecclesia.

magnum desiderium ProphetfB.
12 E.rtendit pabnites suos usqne ad rnare :
6 Cibabis nos pane lacrymarum :

Et usque ad flnmen propagines ejus.

Et potum dabis nobis in lacrymis in mensura.
G Palmites significant discipulos Domini,quibus
C Panis enim lacrymarum, vita est plena dolo-
ipsc dixit Ego vitis, vos palmites (Joan. xv). Ma- :

ribus sed tamcn in ea miscratione Dci cibamur,

quando
',,.,.
;

,• T. re, omnium gentium sanctissimam credulitatem.

cladibus et aerumnis nonexslmguimur,sed B ^ ^.^ ,. .,
•

tt-
1
'
•
i
•
i
Extendit vero dicit, quoniam ab Hierosolymis hacc
,
*

potius erudimur.NuIIum itaque tempus a lacrymis

praedicatio in cunctas partes mundi extensa cst.
ostendit posse esse vacuum quibus et ipsa refectio
Propagincs.filios regenerationis dicit,qui a flumine
erat ploratio.In mensura,vero in distributo modulo
Jordane manaverunt,ubi Dominus baptizari digna-
dicit, ostendere volens illud Aposloli quod Deus
:

tus est in cxemplum nostrae salutis.

supra vires nostras tentari nos et vexari non per-
13 1'tquid destruxisti maceriam ejus :
mittit (/ Cor. x).
Et vindemiant eam omnes qui prcelergrediuntur
7 Posuisti nos in contradictionem vicinis nostris :
viam.
Et inimici nostri subsannaverunt nos.
G Nunc de vinea prima, id est Judaeae gentis,mi-
C Contradictio illa gentilis erat, quae adversum ratur cur eam Deus dereliquerit, et ejus munitio
praedicatores Christi pravisconcionibus erigebatur.
eversa fuerit, id est, Dei defensio ablata. II Tunc
H Subsannabant inimici (id est ha-retici) doctores
enim munitio synagogae depositaest,cum ei cajcitas
Ghristi : similiter Judaei et infideles omnes, qui in contigit, donec plenitudo gentium subintraret
circuitu Ecclesiae obstrepunt, nosque impugnant. {I\oyn. x). G Vindemiant enim, id est, diripiunt qui
8 Dcus virtutum, converte nos : et ostende faciem praetcrgrediuntur, id cst gentes, quae viam, id est
tuam. C Ghristum,pertranseuntes,in idolorum sacrificiis ju-
Kt salvi erimus. giter permanebant. Quod etiam Isaias praedixit di-
C Ilepetit versum, quia desiderantis mos est ea cens Destruam maceriam ejus, et erit in direptio- :

repetere quae desiderat magnopere advenire. Ipsa nem, etc. {Isai. v).
est ergo facies, id est potentia Ghristi, per quam 14 Exlerminavit eam aper de siiva :
laqueos morlis evasimus;ipsa deniquc quae dignis Et singularis ferus dcpastus est eam.
et confitentibus ccelorum regna largitur. C Aprum hunc Vespasianum principem Romano-
9 Vineam de AHgypto transtulisti :
rum nonnulli inteIIigunt.Aper,dictus est ab eo,qui
Ejecisti gentes et plantasti eam : in locis asperiscommoratur.Singularem autem le-
C Vineam dicit Hebra;orum gentcm, quam posi- rum, Titum ejus filium memorat. H G Spiritualiter
tam in typo constat EccIesiae.Vinea autcm avitibus autem, aprum singularem, dic diabolum, qui de
dicta est; hanc ex iflgypto deduxit magnis miracu- silva gentilium egressus, plebem Judaicam exter-
lis, et (expulsis gentibus, hoc est Amorrheis caete- minavit propter incredulitatem.
risque finitimis eorum)tanquam mirabilis agricola 15 Deus virtutum, convertcre :

eam hanc autem, Ecclesia, ut dixi,

plantavit. Per Hespice de cado ct vide et visita vineam istam.
intelligitur, qua; hic in sanctis optimos fructus af- n G Petit hic Asaph ut supplices Judaeos suos
fert, qui tribulationibus pressi, saporem dulcem operis Agricola serenus aspiceret,et periclitantibus
emanant, ct passionum sarculo fossi et putati, si- subveniret. Visita, adventum sanctae incarnationis
cut vites, multiplicantur. Sola enim hoc proprium expoPtulat,ut prffisente Gultore, vinea plantata pro-
habet Ecclesia, ut pcrsecutionibus crescat. ficiat. H Dicit igitur : Dominc,Deus virtutum, con-
10 Dux itineris fuisti in conspcctu ejus : verterc ab ira tua, et converte synagogam ad Ec-
Et plantasli radices ejus, et implevit terram. clesiam.
C Dux est Christus sanctae Ecclesiac Dei. Radiccs 16 Et perficc eam quam plantavit dextera tua :

ejus sunt prophetae coelestis regis operatione plan- l''A super filium hominis quem confirmasti tibi.

tati; ex quibus illa feliccs paimitcs tcndens,univcr- H Et perficc eam scilicet Ecclesiam quam plan-
snm mundum,quasi amoenis fidei umbracuIis,occu- tavii dcxtera vel virtus, hocest, Filius tuusin resur-
pavit.Hoc est quod titulus dicit,dc commufatis Ju- rertionc sua fundavil. Et supcr filium hominis, id
daeis.ut vineam Judaicamcommulalamintclligas in est filiuin Virginis,qucm tibi confirmasti acdevicta
307 S. BRUiNONIS IIEKBIPOLENSIS EIMSCOPI. 308

morte in tua dextera coUocasti.H Perficccrgoeam, A populos cominonct fidelcs, ut non dcsinant cum
in vera fide,super te ctFilium tuum Dominum no- summa I.-ctitia Dco laudcs diccre, qui cos a saivis
strum Jcsum Christum fundatam vincam, quom periculis dignatus est cripere. Deo adjutori nostro,
confirmasti tibi. contra fictitios deos gentilium dicit, qui juvare nec
17 Incensa igni et sufjossn : se possunt. Jubilarc a juvando, id est delectando,

Ab incrcpalionc vuUus tui pcnbnnt. dictum est. Jacob populum significat Christianum.
C Incenditur ignc aliquis cupidilatis, quando cri- 1 Sumite psalmum ct date tympanum :

men nefandum commiserit.Effossaveromanu sunt, Psaltcrium jucundum cum citliara.

cum per operationem Gceleratam aliis praeparamus C Psalmus enim ad divina verba pcrtinet inti-
insidias, ct decipcre volumus nescicntes, dum nos manda. Et date tympanum id esl operationes honas.
,

magis in ipsam Ibvcam corruamus. Hajc crgo pcc- Addil : psalterium jucundum date, 'd est, prajdica-

cata peribunt ab incrcpatione vultus Dei, dum di- tionem sanctam cum cithara, id est carnis mortifi-
cit : Ite in ignem ffiternum [Matth. xxv). H Vcl in- cationc vel operatione. Nam psalterium idcm
censa et suffossa. Synagoga est non credens. quod psalnius significat,ct cithara idem quodtym-
18 Fiat manus tua super virum dcxtcrx tux panum.
Et supcr filium hominis quem confirmasli tilii. 3 Duccinale in neomcnia tuha :

G Fiat manus tua, id est,operatio sancta ad effe- In insigni die solemnitatis nostrx.

ctum promissa perducat.Filius hominis, ipse Chri- H Canebant Judai tuba in Pascha, Pcntccoste,et
stus est, qui etiam dextera Patris est, et confirma- Scenopegia nos prsecipue in inchoatione evange-
:

licffi praidicationis atque initio fidei, cum resurgi-

tus apud homines,sicut dicit in Evangelio : Hic est
Filius meusdilcclus {Mattli. xvii). Operationem ita-
mus in Christo, cum rcmissionem accipimus, et in
que sanctae incarnationis exposcit. dedicationc domus pectoris nostri, cum innovata
19 Et non discedimus a tc :
fuerit post ruinam.
Vivificahis nos ct nomcn tuum invocabimus. 4 Quia prxceptum in Isracl cst
H Non discediinus,id est,si tibi fide adhteserimus, Et judicium Dco Jacob.

tunc pane illo,quem de coelo misisti {.toan.w), refi-

C Isracl, populus elcctus,fide veniens Deum;idem
cimur. C Et ipsum nornen invocabimus in oratione et Jacob,proptcr utramqueplobem,excircumcisionc

Dominica, H id est, cum cui dedisti nonien supra venientem et pra3putio. Christus enim utrumque
omne nomcn (Philip. ii). C Vel si miseris Filium fecit, et legem dedit, et judicium futurum sua3 po-

tuum incarnandum, non discedimus a to,qui tanto testatis innotuit.

desiderio eum petivimus; et dum non discedimus, 5 Teslimonium in Joscph posuit -^ illud \ cum
vivificabis nos, etc. C e.riret de terra /Eyypii :

20 Domine Deus virtutiim, converte nos :

Linguam quam non novcrat audivit.
Et ostende facicm tuam, et salvi crimus. C Joseph interpretaturaM^m^?2/a/w;cujusnomiDis
C In isto vcrsu regulam totiusrcligionisexponit, intcrpretatio testimonium est Hebra;i populi,qui de

ubi primum est,ut nos Dominus convertat;deindc, tcrra .Egypti multiplicatus exivit- Et sicut ille per
ut ostendat faciem suam tertio, ut salvos efficiat. marisRubris undas ejectus est,sic nosaterra.Egy-
,

Per istum quoque versum sub brevitate petimus pti, id cst, a vitiis carnalibus absoluti,regenerante

quidquid nobis expedire monstratur. sancta unda, renascimur. Et sicut illud mare fuit

OUATIO EX PSAL. LXXIX. rubrum, ita a((ua baptismi (qua3 cum sanguine de
Visita, Domine, vineam tuam, quam de .Egypto laterc Christi profluxit) rubra potest nuncupari.
tribulationum potenti dextera libcrasti;ut respectu Audivit liaguam, H C id cst proecepta evangelica,

vultus tui vivificata, bonorum vitK fructum uber- quo! prius non novit.

tate la^tetur. Per Dominum nostrum Jesum, ctc.

6 Divertit ab oneribus dorsum ejus :

PSALMUS LXXX. Manus ejus in cophino servierunl.

ARGUMENTUM PSAL. LXXX. C Evcrtit Dcus a dorso Christianorum onera pec-

C Prophcta fideles admonet ut raultimodis voci. rv catorum, quando felici humilitate prostcrnuntur.
bus Deum magnificent, et nc quisquam idola, sed Cophinos dicimus, pcr quos sordium purgamenta
solum Deum adoret. abjicimus.Manus in eis tenont,qui peccatorum im-
TT. In ftncm pro torrularibus Asaph ^ qninli munditiis occupantur. Ab hac servitute liberamur,
Sabbali ',
. quando scelus nostrum sordibus cxpiamur.
C Intcntio tiluli cst ut, in fincm, Christum dssi- 7 In tribulalione invocasli mc cl liberavi tc : exau-
gnet; pro torcularibus, Ecclcsiam ; Asapb, congrc- divi lc in abscondito tcmpestatis :

gationem fidelium quinta Sabbati,baptizatos,nam

;
Probavi te apud aquam cont}'adictionis. Diapsal.
quinta die cx aquis Deus animanlia fccil, ct in ba- H C Nunc introducitur persona Dei loquens ad
ptismo novus homo gcncratur. popidum.CIpscouira nos dc tribulationc libcrat;ipse
1 E.rsultatc Dco adjulori noslro : in abscondilo angustiam nostnc tcmpestatis exau-
Jubilalc DcoJacob. dil : sed probat nos in contradictionibus hKretico-
C Asaph istc, qucm svpe diximus synagogam, rum,iiui resistenlcs, ct voluntatcm cleclorum mu-
 :

309 EXPOSITIO PSALMORIIM. 310

tare conanles, vehit venti flantos mcntem concitant. A luis vol vitiis sed tamcn ct jnslos quandoqncten-
:

8 Audi, pflpiilus tneus, et contestabor te, Israel, si tari sinit. Scd justos sic tentari patitur, ut non de-
me nudieris. .Voh erit in te Deux recens : serat : impios autom Iribufari permiltit, ut sc ab
Seque adorabis Deutn alienum. eis roddat alicnum.
C Ipse est populusDei.qiiinescitcuni niulis allqua 1 i Inimici Domini mentiti sunt ei
niistione morum confunrii.Tostificalur autcm Deus, Et erit tempus eorum in sxcula.
quandoin futuro judiciounicuiquedederit pro facto- C Mentiuntur enim qui sc bonis promissionibus
rum suorum qualitate sententiam (.Va«/j. xviVDixit obligantes, in pcssimos iterum relabuntur crrorcs.
qtioquc Non erit in te Dous recens, nc Vcrl)um
: .Vddidit in ailcrnum orit tempus corum, scilicct
:

Patrisquisquam putarct osse sub tcmporo.Quoniam punitionis,quando illis dicitur Ite in ignem ccter- :

ipse est qui ante omne principium genitus de Patris num {Matth. xxv). II Inimici isti Jud.-ui sunt, qui
substantia, aequali cum eo cooeternitate consistit. mentifi sunt, id osl ncgavorunt Dominum. Et erit

Nec adorabiSjOstcndit ut pcnc par sit scelus,reccn- tempus convcrsionis eorum in sa3cula, id est fincm
tem Deum putare, et nefandis idolis servire. sa^culi, quando omnis Isracl salvabitur.

9 Ego -r enim ; sumDominus Deus tuus quiedu.vi 15 Et cibavit illos ex adipe frumcrdi :

te de terra .'Egypti : T» Et de petra melle saturavit eos.

Dilata os luum et impleho illud. C Adeps frumenti, sacramentum est corporls
C Ego ipsc, qui dudum eduxi te dc terra .Egypti, Cliristi. Quid enim adeps in frumcnto signat, uisi

nunc adveni per polentiam carnis,et cduco dc tcrra divinitatem in carne? Pctra, Ghristus; mel,dulccdo
.Eg5'pti,quando per rcgencrationis gratiam, a pcc- ipsius, a quo omncs credentes prajdicatione sancta
catis toterrimis liberabote. Dilata os,id est,divulga satiantur; sed pcrfidi .jejuni fuorunt, qui auribus
et admonendo qua: digna
dissemina,con(itendo vcl aggravatis, Christo obaudire noluerunt. Ad littc-

suntauditu.ll ViscomederePominum Deumtuum? ram : cibavit eos manna.

dilata os tuum; ipse hortatur nos ut eum comoda- ORATIO EX PSAI, , LXXX.
mus. Quantum igiturdilataveris,tantumaccipies.Si Domine,supplicum ora, ad annunliandum
Dilala,
volueris. totum accipies; si noluori?, sallcm accipe
gloriam tuam,ut-Egyptiis opcribus retrorsum reli-
partem. Totum accipit, qui omnia i^ropter eum ro-
ctis, nominis tui confessionc loDt^mur. Per Domi-
linquens, sequitur eum.
num nostrum Jesum Christum, ctc.
10 Et non audivit popelus meus vocem mcam :

Et Israel non intcndit mihi.

PSALMUS LXXXI.
C Non audivit populus Judoeorum, qui Christo ARGCMENTUM PSAL. LXXXI.

Filio Dei crcdere nobis. H Ego slo ad ostium et C C Prophcla contra Judaeos de Christi adventu
pulso [Apoc. lu) : volo ut aperias, et ingrediar, ct loquilur,monens ut intelligant ipsum esse Chris-
aperire nim vis. tum, qui in assumptione carnis pauper esse vide-
11 Et dimisi eos secundum desideria cordis eorum : batur.
Ibunl in adinventionihus ".uis. TT. Psalmus Asaph.
C Sequitur ultio digna peccatoris. Xon cnim di- C Asaph (quom pro significationc sui nominisin
mittitur impunitus, qui a Domini defensione dcse- tituloconstat appositum) contra Judacos, de Christi
ritur. Quia malorum omnium rctributio cst, tanta advcnlu, per totum loquitur psalmum, moncns ut
bonitate fraudari. Putat enim peccator genus esse intolligant ipsum cssc Christum, qui assumptione
bencficii, si suis voluptatibus permittitur expleri, carnis paupcr cssc videbatur.
cum in poenam eornm dicat Apostolus : Tradidit ilios 1 Deus slelii in synagor/a deorum :

Deus in concupiscentias cordis corum {Rom. II). In medio >— deos dijudicat.

H Infelix qui a Dco non corripitur. Si quis pec- C Dc corporali situ humanitatis Christi locpiitur,
cans non percutitur, iste miser cst; idco et illos Nam non potest dici a natura dcitatis, starc vel
dimisit, ((uia sfcpe percussi, et disciplinam non Sedere, qui nulla loci doterminationc concluditur.
receperunt. D Addit etiam deorum, ut evidentius dc hominibus
12 Si populus meus audissel me : dictum adverteres, inter quos corporaliter habitasse
Isracl si in viis meis nmhuUissel. cognoscitur Christus. II Deos appollat omncs proesi-
B Idco suum dixit populum, qui ei lcgem dedit dcs Ecclcsiarum, quos Deus dcorum non per alios,
et miracula magna monstravit, ut culpa crescerct, scd per semetipsum discernit ac judicat. C Vel apo.
cum in eum plebs electa peccasset, llle autemam- stolos et justos dicit deos, quos Deus dijudicat, id
bulatin viis ejus, qui mandatis ejus non rcperilur cst disccrnit ab aliis. Possunt ct angeli dii dici.
adversus. 2 Vsquequo judicalis iniquilatem :

13 Pro niliilo forsilan inimicos eorum humiliassem: Et fncies peccalorum sumilis? Diapsalma.
Et super fribulantes eos misissem manum II Usqucquo judicatis, Scribarum ct Pharisseo-
meam. rum.sive quorumdam rcdarguit episcoporum pravi-
C Vide crgo,quod si Deo male agcntes rcsistimus, tatcm, qui personas accipicntos, secundum faciem,
jllc noslris non contradicit inimicis,irl cst dTrnoni- ct non secundum Dcum judicant. Ac si dicat :
'6\'
311 S. BRUNONIS IIERBIPOLENSIS EPISCOPI. 312
venerit pauper habens justum negotium, et iterum A cessitalibus subvenire, ut mereamur filiorum tuo-

dives habens perversum, vos porsonam aspicitis rum numero copulari, Per Dominum nostrum Je-

non negotium judicium voro non consideratis,non

;
sum Christum, etc.
causam, sed personas eorum qui causas habent. PSALMUS LXXXII.
3 Judicaie egeno etpupillo :
ARGUMENTUM PSAL, LXXXIl.
Humilem et pauperem justificate.

G Admonet obnixius Judaeos ut debuissent intel- C Vox fidelium deprecantium ne a satellitibus

ligere Christum, quem videbant, egenum propter Antichristi diutius Ecclesia torqueatur, sed cito

nos factum et pauperem, cujus sunt omnia in coelo eorum contumacia opprimatur.
et in terra. Pupillum, cui pater carnah's solatia non TT. Canticum psalmi Asaph.
praebcbat. i Deus ^ quis similis crit libi ',
:

4 Eripite pauperem : et egenum Neneque compescaru, Deus.

taceas

De manu peccatoris liberate. C Quis enim similis erit ei.qui coelum terramque,
C Commonentur hic ergo, qui manus puas in nece vel cuncta qua; in eis sunt, summa celeritateperfe-

Dominiminime polluerunt,ne deainant injustc tra- cit? quem vir iste contuebatur talem et tantum, et
ditum sceleratis eripere, qui paupertatem et indi- ideo, merito nullum ei similem esse profitetur. Ne
B taceas, inillo futuro adventu. Compescuit etiam
gentiam cum humanitate suscepit; ideo recte pau-
per dicitur et cgenus. virtutem suam, quando passus est, quasi reum se
5 Nescierunt neque intellexenint, in tenebris am- teneri et Pontio Pilato tradi. Ista in futuro judicio

bulant cessabunt, ubi potentia divinitatis elucescet.

Movebuntur omnia fundamenta terrx. 2 Quoniam ecce inimici tui sonuerunt :

'C Vera sententia est, quae illos dicit non intel- Et qui oderunt te extulerunt caput.

lexisse auctorem luminis, qui in tenebris ambula- C Iste versiculus ad tempora Anticbristi aptatur,
bant, quia cognovisscnt,nunquam Dominum glo-
si quando ininiici Dci tumultuosis seditionibus inso-
risB crucifixissent (] Cor. ii). Movebuntur funda- nabunt. Sonuerunt vero dixit, et non ait, locuti

menta, signum dicit, quod in crucifixione Domini sunt, ut eis negarentur verba hominum, qui voces

constat evenisse, Terra mota est, petrae scissa? rationabiles non habebant. Dicit extulerunt caput,

sunt [Matth, xxvii). Sive quia illo tempore multi dum capita potuisset dici;sed omnibus insanis

peccatores, id est terreni,viso tali miraculo, credi- unum est caput, Antichristus.
derunt, ut centurio. 3 Super populum tuum malignaveruut consi-
6 Ego dixi : dii estis : lium :
Et filii Excelsi omnes. C Et cogitaverunt ndversus sanctos fuos.
H C Videte qualis sit dignitas fidelibusdii vocari Populus Dei est,qui praecepta veritatis toto nisu
et filii. C Omnes autem ejus filii vocantur, qui suis implere satagit. C Addidit adversus sanctos,ut non
jussionibus acquiescunt. Iste ergo vcrsus solos ju- solum mediocribus, verum etiam ipsis coelestibus
stos respicit. viris infcrre conarentur exitium.
7 Vos auiem sicut homines moriemini :
4 Dixerunt : Venite,et disperdamus eos de gente :

Et sicut unus de principibus cadetis. Et non memoretur nomen Israel ulira.

C Increpat ctiam incredulos, qui mori potiusper C Talcm intentionem habebit Antichristus, ut
superbiam voluerunt,quam per obedientiam vivere. Christianum nomen de orbe tcrrarum funditus de-
Dicendoautem sicut homincs, significat peccato-
: leatur, nesciens miser, quia, dum servos Christi
res, qui nuUi pretio sunt redempti,nec dc peccatis nccare cupit, sanctorum numerum assidua perse-
liberi propter perfidiam.Unus de principibussigni- cutione complcbil. Ue gentc significat populum Chri-
ficat diabolum, qui de ca>lo projectus corruit, e^ stianum, qui, quamvis ex pluribus gentibus sit col-

pocnam suae perversitatis invenit (Apoc. xii). lectus, unus tamen,quia de uno fonte baptismatis
8 Surge, Deus, judica terram : noscitur procreatus.
Quoniam tu hxreditahis -r in omnibus genti- j) 5 Quoniam eoyitaverunt nnanimiter simul :

bus, Advcrsum ie icsiamcntum disposuerunt tabema-

C Surge, dicitur illi, qui in sepulcro Iriduanus rula Idumxorum et Ismahelitx.
Bomno dormivit.Et judicaeos,qui tcrrenasapiendo, H infelicilas! Non potest populus Dei tantum
merito terrac comparantur. Ha>rcditabis illam ter- in bono habere concordiam quantum mali habenl
ram, scilicet quam bcati possidebunt. H Vel,h.Trc- in malo. Vidctc t rgo quid pugnet advcrsus sanctos-
ditabis pcr fidem, in omnibus gcntibus, quia in Tabornacula Iduma^orum (qui terrcni interpretan-
omncm terram cxivit somis apostolorum {Rom. x) tur),lsmahelita3. qui obcdientcs sibi dicuntur.hoc cst.

et ex omnibus gentibus hajreditatcm recipicnt in quodcunque cor habucrit et mala cogitatio stalim
regno ccelorum. faciunt. C Tcstamenlum in Scripturis divinis, non
ORATIO KX rSAI,. LXXXI. illud soluni dicitur,quod nonvalctnisi testatoribus
Da nol)is, Dominc, secundiim pr.rceptum tinim. morluis, sod omne pactum ct placitum, tcstameo-

ab iniquitatis judicio declinarc, pauperumquc nc- tum vocatur, etiam intcr vivos.
 1 .

J13 EXPOSITIO PSALMORUM. 3l<

7 Moah ef Agarcni. Gebal ct Amvwn et Ama- A. 13 Sicut ignis qui comhurit sHvam :

hr : Et sicut flamma comburens montes.

Alienigcn.T cum Tyntm,
habitiintibux C Ignem quoque et flammam, posuit tempus judi-
H Moab ex patrc interpretatur, hoc est diabolo ;
cii, quando silvas densissimffi peccatorum, et montes
Agareni, id est advcnx, scilicet populo Dei alienij superbiae concremantur. H Vel, silvam dixit steriles
Gebal, vallis vana, Ge dicitur vallis; bal, vana homines, qui frugibus carent. Sterilitas igitur pe-

quod cat prrcsens mundus, in quo vanitas rognat. reat in eis, et superbia, quae montium nomine si-

Ammon, popuhts txirbidus, id est haBretici;C Ama- gnificatur.

\ec, populus lingcns, id cst fallacitcr blandiens; 1'4 Ita persequeris illos in lempestate tua :

H .-Mienigenac, id osl Philistini, qui dicuntur ra- Et in ira tua turbabis eos.
dentes potione, hoc est qui incbriati sunt de cahce G Ita persequeris eos, qu®hoc respicit ad illa,

diaboli.Tyrus dicitur sor Hebrsea lingua, quod in- superius dixit : quem-
ut sic debeant exterminari,
terprctatur angustia anim^ : qui oppugnant popu- admodum comparationem ante faciem venti com-
lum Dci hi sunt.Sed videamus quem habebant prin- memorat. In tempestate, hoc est Judicii tempore,
cipem. Sequitur enim :
quod tempestati merito comparatur. Primum, quia
7 Etenim Assur venit cum illis :
B improvisum est; deinde, quod subito fragore con-
Facti sunt in adjittorium filiis Loth. turbat. Saepe diximus iram divinitati non posse
Diapsalma. congruere, sed ab hominibus tractum est, qui
H Assur, pro ipso diabolo positus est. C Qui re- quando sceleratos judicant, irato animo moventur.
vera simul cum eis venit ad oppugnationem fide- 15 Imple facies eorum ignominia :

lium. H Loth declinans interpretatur; filii Lolh, -^ Et quxrent nomen tuum, Domine \

iramundi spiritus.CUnde merito tale nomen in fine C Nunc convertitur ad illos, qui sunt Domino
positum est, quod dcclinationem significaret ac Sj : credituri; nam illorum facies impletur ignominia.
dicerel Omnis ha?c turba perdilorum simul decli_
: qui peccatorum suorum non invenerunt laudatores
navit in malum; non est qui faciat bonum. et statim quaerunt invocare nomen Domini.

8 Fac illis sicut Madian et Sisarse :

16 Eiubescant et conturbentur in sseculum -^ sse-

Sicitt Jabin in torrcnte Cison. culi \

C Madlan, declinans judicium; Sisara, gaudii ex- Et confundantur el pcreant.

clusio; Jabin, sapiens mundi; Cison, duritia eorum. H Pereant secundum hoc quod mali sunt, ut sal-

Qui omnes in torrente Cison et in Endor perie- ventur in hoc quod bonum est. Perditio enim haec.

ruQt. p non abolitionem sonat, sed salutem.

9 Disperierunt in Endor :
17 Vt cognoscant qui nomen tibi Dominus :

Facti sunt ul stercus terrx. Tu solus Altissimus super omnem terram.

H Endor, id est fons generationis, scilicet carna- C omnes enim cognoscent (sive ad mortem desti-
lis, non baptismatis. C Facti sunt ut stercus terra;, nati scu ad vitam) omnipotentiam Dei et quia ipse :

dum cadavera eorum corporali putredine solve- solus est Altissimus, dum ipsum cognoverint, et
renlur. conversis parcere, et obduratos aeterna ultione dam-
nare.
10 Pone principes eorum sicut Oreb et Zeb :
ORATIO EX PSAL. LXXXII.
Et Zebee et Salmana.
H Oreb foramen intcrpretatur, in quod coluber in- Discute a nobis, Domine, omnem superfluitatis
errorem, ut, relictis gentibus vitiorum, te solum
greditur; Zeb, lupus; C Zebee, victimn, H sive ho-
oranem
(qui super terram Altissimus inhabitas)
stia, scilicet diaboli ; Salmana, perfcctus in malitia
metuamus. Per Dominum nostrum Jesum Chri-
C Haec omnia exercitui aptat Antichristi, Qui nulla
conversione salvandi sunt.
stum, etc.

PSALMUS LXXXIII.
1 Omnes principes eorum :
ARGUMENTUM PSAL. LXXIIII.
Qui dixerunt
-r hxreditate possideamus san- n C Vox Ecclesiae Deum vehementer desiderantis,
ctuarium Dei.
bcatum esse profitentis cui Dominus praestat auxi-
C Isti superius nominati dixernnt Possideamus :
lium.
sanctuarium Dei, id est populum Christianum. H
TT. /n jinem pro torcularibus. Filiis Corc. Psalmus.
Sed non perfecerunt, quia Dominus pugnabat pro
C Tres sunt psalmi, qui pro torcularibus descri-
populo 8U0.
buntur, scilicet octavus, et octogcsimus, atquo oc-
12 Deus meus, ponc illos ut rotam :
togesimus tertius,et significat ad sanctam Trinita-
Et sicut stipulani anle faciem venti.
tem hoc niysterium Ecclcsiae pertinere,quod trini
C Impii enim dum mala cogitatione volvuntur, numeri repetilione sacralum est.Core ca/yuw inter-
rotis fluntsimiles, H non habentcs uUa fundamentu
pretari diximus, cujus nominis interpretatio denun-
in malis actibus. Sicut stipulam, C ut levitas
pec- tiat locum, ubi Christus crucifixus est et ideo filii :

cantium, quasi vcnto mcabili transferatur. Facies

Core, Christiani vocantur. Ex quorum persona psal-
autem vcnli, praesentiam ejus significat.
mus ii}tc cantutur.
315 S..BnUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 316

-J Quam dilecia tabemacula lua, Domine rn-fw- ^. fulurum.Oucm locum Dcus posuit, ut rnandataejus
ium : custodicntes, illic collocemur acternaliter.
Concupiscit et deficit anima mea in alria Do- 7 Elenim benedictiones dabit legislalor : ihunt de
mini. virtute in virtutem :

H Multi desidcrant posscssiones, alii sa>culi divi- Videbitur Deus deorum in Sion.
tias, alii apparerc in ecclesiis et gloi-iam habere ;
11 Legisiator Gliristus est, qui dat benedictionem
mihi solum hoc desideriuin est: vidcrcffitcrna taber- hic bone pugnantibus. Et ibunt de virtute in vir-
nacula. Dilecta utique sunt, ubi congregatio virtu- tutcm : qui hic fortes apparucrint, ibi robustiores
tum cst, non vilioruin. Concupiscit anima, hic est fiunt.G Deus dcorum Rex regum ct
dicitur, sicut
solus amor meus ac dcsiderium ut vidoam atriatua. Doniinus dominantim. H Quanta laetitia est ire de
G Deficit voro mons nccessario in illud, quo di- virtuto in virtutcm, et hoc ipsum habere praemium
recta ad pr.Tsens non valct pervcnire. Considerabat ut Ghristum videre mereamur Deum quippe videre
:

enim ille coclestia gaudia, sed ad ca e vestigio non infinita corona est. Non dicit autem ibunt de im- :

potcrat pervenire. becillitate in virtutem, sed de virtute in virtutem,

2 Cor meum et caro meaquia nisi hic habuerimus virtulem, ibi majorem
:

Ejcsultavcrunt in Deum
_ habere non possumus. Vis ibi coronari,hic pugna.
vivum.
G llic advertendum est, quanta' vir iste sancti- 8 Domine, Dcus virtulum, exaudi orationem
tate fuerit proeclarus ut non solum ejus anima, : meam :
verum etiam caro (quaj plus praevaricationis vitio Auribus percipe, Deus Jacob. Diapsalma :

probatur obnoxia) in cxsultatione Dci, fclici sorte C Deus virtuium, etDeus Jacob, ipse est Ghristus
proruperit, proevidens bona futuri s«culi, qua; con- Josus,qui inimicorum suorum esse clementissimus
fidebat se gratia Ghristi adipisci. supplantator cognoscitur, quando eorum nequitias
3 Elenim passer invenit -r sibi '. domum. : ad virtutum semitas facit pervenire directas. Dici-
nidum sibi, ubi reponat piUlos suos.
Et turtur tur vero Dcus virtutum, quoniam ab ipso habemus
C Passer est nimia velocitate celerrimus, habi- uteamus de virtutein virtutem,et ab ipso sunt solo
tans in foraminibus parietum, qui, dum habitatio- onmes virtutcs.
nem invenerit, valde lastus exsultat sic anima,dum ; 9 Proteetor noster, aspice, Dcus :

in regno cojlorum mansionem suam senserit csse Et respice in faciem christi tui.

praeparatam, gaudet. Turtur vero castissima avis n Respicit enim Pater in facicm Filii, quando in
est, qui una tantum est copulatione contentus,
nos per suam gratiam respicere dignatur, quia fi-

liisque suis nidificare cognoscitur, et significat Ec- Ghristus caput, nos membra ipsius sumus,et Chri-
clesiam, qu£B, praeter Christi Domini, alterius nescit C stus in nobis est. Unde ipse ait Qui vos recipit, me :

habere consortium. recipit [Luc. x). Et Apostolus An experimentum :

4 Altaria tua, Domine virtutum : quaeritis ejus qui in me loquitur Christus ? (// Cor.
Rex meus et Deus meiis. xui.) Quia itaque Christus in nobis est, in Ghristi
G Altariatua, ubi jungendum est quod in primo faciem dicitur Pator respicero, cum in nos respicit,
versu dictum est : quam amabilia sunt el dilecta quia proptcr eum nos respicit,
sunt : scmper magis incitat, nec beata
ubi satietas 10 Quoniam mclior est dics ~ una '.
in alriis luis:
esuries aliquando discedit. Rex a regendo dicilur, Super millia.
Deus vero a crcando, quamvis et timorem nomcn G Dios istaoeterna est, noc initium habet nec fine
illud indicct. concluditur.il Una non ha-
dics est perpctua, quia
5 Beati qui hahitant in domo tua : bct nocteni nec tenebras [Apoc. xxi). C Super millia,
In sxcula sgcculorum laudabuni te. Diapsabna. mundum istum significat,ubi millia dierum suslinot
G Qualis ergo illius saeculi ventura laetitia est, in finem,et ab uno illo vincitur,quidquidinistorum
ubi datur copiose gaudcrc, etnunquam ab ca posse multiplicationibus aggregatur.
discedcre, et sine fine Deum laudaro ? 11 Elcgi abjeclus CFse in domo Dei mei :

6 licatus vir cujus esl auxilium abs te: ascensiones Magis quam habiiare in tabcrnaculis peccato-
D
in corde suo disposuit in valle lacrymarum : rum.
In loco quem posuit. C Abjcctus enim ille ost,qui humana a^stimatione
C Prodit hic labores colluctalioncsque dinicilcs, habetur cxtremus; sod apud Deumhonorabilis judi-
cuni dicit, auxilium abs tc. Et quia per libcrum vo- catur, qui propter nomen ipsius intra homines vide-
luntatis arbitrium,Dci gratia adjutum, ascensioisla tur essc despectus. Tabernacula peccatorum, vita
disponitur, adjecit : ascensus in corde cjus, quia, procsons esse dignoscitur,velgloriasa?culiet pompa.
cum vicerit quis auxilio Dei libidinem, ascendit 11 Volui itaque ot clogi esse miniinus in rcgno coclo-
primum gradum ; cvim dominalus fuorit suporhia', rinn magis quam in islo s.tcuIo primus.
subit allerum ; dum supcraverit avaritiam, subit 12 Quiatniscricordiamctvcritatem -^dHigitDeus '.
:

tcrlium, ot tot gradibus evehitur quot vitiis fucrit Gratiam et gloriam dabit Dominua.
absolutus. Vallis lacrymarum, humilitas est pccni- 11 Misericordia Dei est, quoniam ex peccatoribus
ontis ; locus quem posuit, rcgnum Dci significat cfficil justos ; vcritas, quia non negavit justi? F'"®"
 :

317 Kxpusrno psalmokum. 318

nium. Promissamprimogratiamdat.cumpeccalor A fccisli, dum Filiiim niisisti incarnandum.

:onvertitur ad vitam ;
gralia enimdictaquasi^rrt/w 4 Convcrle noa, Dcus salulasis nosler
lat'i. Dabit vcro et gloriam, cum divino numero Et averte iram tuam a nobis.
justilicati, in futuro erimus consortes angclorum. C Prius Propheta gratias egit pro pra?teritis pec-
13 .VoH privabil bonis cos qui amlndanl in inno- catis dimissis nunc rogat pro futuris,quia eos pra?-
ccnlia :
videbat in passione Ghristi magna scclcra esse fa-
Domine virlnlum, bcatns homo (jui spcrat in tc. cturos : hoc dicit, convcrto, ut de persccutoribus
C llle onim est innocens qui nulli nocet talis :
defensores liant, dc blasphcmis pra^dicatorcs, de
ergo non potest privari muneribus Cliristi.Domine contradictoribus discipuli.
virtutum, sub adniiratione legendum cst,id est,qui 5 Nunquid in xlernum irasccris nobis :

tanta facit quanta homines enarrare non possunt •

>- Aut. ',
c.vtcndcs iram tuam a gcncratione in
beatus est quoque qui spem suam in .Tterna felici- gcnerationem ?
tate posuerit, H et qui se scit non offendisse Dcum C Duas generationes ponit. Prima ut
est, qui-
puum. busdam placet,ab Adam usqueadChristum. Secun-
ORATIO EX PSAL. LXXXIII. da, a Christo usque ad finem saeculi, Petit ergo, ut
Tabernaculorumccelestiumfundator.a^crne Deus quia priori generationi pro sua culpa justcirascitur
g
dispone, quajsumus, ascensus in cordibus nostris, Dominus, ne secunda; generationi item velit irasci-
quibus ad tua tabernacula mcrcamur sim lapsu etperpetua eam damnatione percellere.
peccati transcendere.PerDominumnostrum Jcsum 6 Deus, in conversns vivificabis nos :

Christum, etc. Et plebs tua Ixtabitur in te.

PSALMUS LXX.XIV. C Ideo vivificabis nos, quia promittis conversio-

ARGU.MENTUM PSAL. LXXXIV. nis votum, ut ad introitum vita3 pcrvenirc possi-
mus. Quod cum donaveris, tunc plebs illa pro spe
C Deo Prophcta gralias agit, quoniam de illa an-
ketabitur in te, quae infeliciter gaudebat in se.
tiquitate Judaica? nationis provenit populus ad cul
turam Domini Salvatoris, expetitque adventum 7 Oslcnde nobis, Domine, misericordiam iuam :

Christi, in quo humana c;pcitas fidci lumen acce- Et salutare tiium da nobis.
pit. C Misericordia Patris, Salvator est quem sibi
TT. In fmcm fHiis Core Psahnus David. illustratione sacra) fidei, Ijcala cohors poscebat os-
C Quid signilicat Core sa?pe jam diximus. Hoc tendi. Addit, da nobis, ita scilicetutin mente nos-
tamen hic commoncre sufficiat^hunc psalmum dici tra ca?lesti dono ita recipiatur, uL nullis tentatio-
de illis, qui Jam Domino Salvatori sincera mente C nibus auferatur.
crediderunt. 8 Audiam quid loquatur ;— in me DominusDeus ',

1 Benedi.iisU, Domine, terram tuam : Quoniam loquetur pacem in plebem suam.

Avertisti captivifatem Jacob. C Intus cnim loquitur Dominus, id est Spiritus
C Benedixisti terram, videlicet illamin
tuoadven- sanctus, ut Psalmista foris fari posse vidcatur; in-
tu,quff ia Adam multala est,idest,carnemquamdi- trinsecus audit, ut extrinsecus audiatur. Pax Dei,
gnatus est assumere, velhominem.Per Jacob popu- Christus est, quem locuturum dicit plebi suk, id
lum fidelem intelligc qui liberatusest a captivitate est sanctis, qui Dco probabili conversationc pla-
diaboli, quando meruit Dei gratiasalvari. H Vel,ter-
cuerunt.
ram, id ost beatam Virginem,vel peccatoremhomi-
9 Et super sanctos suos :
nem, dum confitetur pccrata sua, qui ante spinas Et in cos qui convcrtuntur adcor.
et tribulos gcrminavit, postea, benedictione contri- C Convertitur ad cor, qui relictis peccatis ad pcc-
tionis accepta, fructus affert pocnitcntiffi.
nitcntiam se crigit, et felicia elegit Christi subire
2 Remisisti iniquitatem plebis tux mundi
:
scrvitia, H Con-
pcstifera libertatederelicta.
Opcruistiomnia pcccata eorum. Diapsal. vertitur etiam ad cor, qui legem non corporalitcr
C Remittere cst debiturn relaxare, non aliunde sed spiritualiter intclligere conatur
j)
sed ex pietate.id est,non causai alicujusinterventu,
10 Verumtamen prope ipsius timentes eum salutare
sed mera pietate. Opcruitvcropeccatanostra,quan-
ipsius.
do ad vindictam viderc non voluit, sed indulsit,
H Vt inhabitct gloria in terra nostra.
vel virtutibus opcruit.
C Judaji quamvis soli(acceptaIege)vero Deovide-
3 Miiifjasli omnem iram tuam :
rentur devoti, tamen carnalitcr omnia facientes,
/fvertisli ab ira indignationis tux. diversis eum culpis irritabant. Ideo non vcre dicti
C Narrat ruIpas,quasinDominumJud-'norum por-
sunt limcrc, scd prope tiniere,qui lcgemipsiuscar-
versitas cxercuit. .\b ira se vcrtit, quando
Judc-eo- naliter non spiritualitcr acceperunl et quamvis ;

rum intoritum avertit,quando ad c-ngrotcs medicus, tales fuissent, tamen Dominus Salvator de ipso-
etauctor salutis ad postilentiaiplenosadvenit ;quod
rurn elcgit carnalitcr gcnto procrcari,et versabrttur
non solum ad unam gcntcm,sedadbenificiumtolius
gloria in terra illorum, id esl Christus miraculis
orbis aptandum cst. H Vcl, hajc omnia supradicta coruscans.
319 S. BRUNONIS HEHBIPOLENSIS EPISCOPI. 320
1 Misericordia et veritas obviaverunt sihi : A ostendit.Egcnus etiam et pauper est.quisquis me-
pax osculatx sunt.
Juttitia et ruerit mundi istius perversitate vacuari, qualis ve-
C Christo enim praeslanle,duo testamenta in unius raciter fuit Ghristus.
copulationis seriem adducta sunt.In novoenim mi- 2 Custodi animam meam quoniam sanctus sum :

sericordia est, in qua liberamur ; in veteri veritas, Salvum fac servum tuum, Deus meus, sperantem
ubi prophetarum annuntiatio vera continetur. Quae in te.

sibi obviaverunt ad gratiam promissam perfectionis C Sanctus enim dictus veraciter Chriatus (quia
implendam.OscuiatiB sunt pax et justitia,quae idem mundi istius illecebras conversatione coelestis vit«
significant; quod miscricordia et veritas osculatas calcavit) petit se salvum fieri a divinitate, ut nos
sese sunt.id est in unam veneruntamabilis senten- instrueret salutem non esse constitutam in huma-
tia? concordiam. Qui amoris amplexus fieri solet,
nis viribus.
quando causa diloctionis homines, se post longum 3 Miserere mei, Domine, quoniam ad te clamavi
tempus vi.dentes, osculantur. tota die animam servi tui :
: Ixtifxca
12 Veritas de lcrra orta est :
Quoniam ad te -r Domine animam meamlevavi.
\

Et jiistitia de coelo prospexit.

C Unus atque idem Deus bomo Christus Jesus
C Veritas de terra orta est,quando ex Maria vir-
^ misericordiam, qui donat illam docens nos
petit :

gine Verbum caro factum est. Justitia prospexit :

semper supplicareDco,qui frequenti culpadelinqui-
quandohumanogeneri pcriclitanti FiliusDei subvc-
mus.Gum dicitur tota die,totius vitae tempus osten-
H Justum enim erat ut Salvator misereretur
nit.
ditur. Lffitificari petit animam, fons hilaritatis, ex
populo suo.
illa parte, qua servus est ; servus vero dici vult,
13 Etenim Dominus dabit benignitatem :
quoniam ex virgine Maria natus est,quae ancillam
Et terra nostra dabit fructum suum.
Dei se esse fatebatur angelo nuntianti. Unde et in
C Iste versiculus convenienter aptatur ad humi-
alio psalmo dicit: Ego servustuus et filius anciHae
litatem poenitentis ; dat enim sua benignitate Deus
tuae {Psal. cxv).
affectum et amorem confcssionis, id est imbrem
4 Quoniam tu, Domine, suavis ei milis :
lacrymarum, ut caro nostra, piis fletibus irrigata,
Et multx misericordix omniqus invoeantibuf. le.
fructum possil afferre poenitentia^.H Vel Maria(quae
G Ostendit enim quid sit Deus, quia est suavis
dicitur terra nostra,quia caro nostra) dedit fructum
post amaritudinem hujus saeculi ad se revertenti-
suum, et justum fructum dedit; ideo ait Justitia :

bus mitis,quia sustinet peccatores multae miseri-

ante eum ambulabit. ; ;

cordiae,quia, Hcet sint nostra innumerosa peccata,

14 Justitia ante eum ambutabil
Et ponet in via gressus suos. C multo abundantior est pietas quae tot relaxatoffen- ;

sas,et nulU negat se invocanti praesidium.

C Justitiaenim ambulavit ante eos,quando malo-
rum suorum veritate recognita, remitti sibi humi- 5 Auribus percipe, Domine, orationem meam :

liter petunt quod peccando perpetraverunt tunc ;

Et intende voci deprecationis mese.

vere ponunt in via,id est in Christo, gressus suog, C Percipe,cum dicit.vult non transitorie audiri,

qui ante erraverunt in semitis detestabilibus. sed ut in iUis finibus majestatis ejus oratio recon-

ORATIO EX PSAL. LXXXIV.

homine memoriae probatur
datur,sicut per aures ab
Additumque est intende voci ut intentus
infigi. :

Remitte,Domine, iniquitatem plebis tuse et ;

animus aperiret auditum.
ostende nobismiscricordiamtuam,quae nosinviam
paci5,justitia prajcedente, perducat. Pcr Dominum
6 /n die iribulationis mex clamavi ad te.

Quia exaudisti me.

nostrum Jesum Christum Filium, etc.
H In die tribuIationis,hoc est in dic pas8ionis,cla.
PSALMUS LXXXV. mavi, scilicetdecruce ; exaudisti.ut commendatum
ARGUMENTUM PSAL, LXXXV. tibi spiritum meum restitueres.
G Oratio Christi ad Patrem pro se,suisque mem- 7 Non est similis tui in diis -1- Domine '.
:

bris quorum ipse caput est. n Et non est secundum opera tua.
TT. Oratio -r ipsi [ David. C Non est in diis similis tui dicendo,idola signi-
C Oratio dicitur quasi oris or«a'o :per totum -istum ficatpaganorum,quae adhuc in mundo ncfanda de-
psalmum orat Christus ad Patrem pro se suisquc votione colcbantur: et non cst sccundum opera tua, i

membris, quorum ipse caput est. scilicettibi similis,qui fecisti coelum et terram. '

1 Inclina, Domine, aurem tuam : 8 Omnes gentes quas -^cunque \ fccisti venient, el

'T Et e.xaudime : quoniam inops et pauper sum

: adorabunt coratn te, Domine :

-r ego : Et glorificabunt nomen tuum.

H Juxta fragilitatemcorporisassumpti.ad Patrem C Cum cnim tunc sola esset Judaica gens, quae
fundit orationem. G Aurem, non istam corpoream, unum Dcum colere vidobatur,pr«dicat omnes geo-
sed audilum illum spiritalem dicit, quo petentium tes, quae idolis tenebantur obnoxiae, ad culturam
vola cognoscit.Dicendo vero egenumesscct paupe- cjus essc venturas. H Per passionem enim meain.
rom, cojiditionem quam suscoperat humanitatis cognoscent magnitudinem virtulis tu«.

1
 :.

m EXPOSniO PSAI.MORUiM. 322

9 Quoniam magnus -f **" ''< !

«'^ faciens mira- A nescit promissa suaaliqua imbecillitate subduccre,
bilia : id est, subtrahere vel ncgare.
Tu Deus solus.
-f es ;
15 Respicc in me et miserere mei : da imperium
C MagnU3 vero non potesl dici nisi Deus solus,
tiiutn puero tuo :

cujus potestati nullatcnus potest aliquid comparari, Et salvum fac filium ancillx tux.
Solus etiam dictus est, quia sancta Trinitas unus Christi secundum humanitatcmad Patrem:
Vox
Deus est, tantum pepsonis distincta, non naturse dis-
ipse estcnim puor Domini, de quo Isaias ait Ecce :

cretione separata. puer meus,suscipiam eum (/sfl.xui). Puer est Chris-

10 Deduc mc, Domine, in via lua : et ingrediar in tusinScripturis dictus,propterinnocentiam mentis.
veritate tua :
Dicitur etiam filius ancillae quae angelo respondit se
Lvtetur cor meutn, itt timeat nomcn trium. ;

ancillam Dei essc dicens Ecce ancilla Domini [Luc.i)

H C Hinc Propheta loquilur, vel Christus in
:

pertona membrorum. Via Domini, Christus, ipse est

Imperium vero intellige potestatem judicii quia,eo :

teste, Pater non judicat quemquam, sed omne judi-

et veritas: in qua via et veritate Ecclesia ut ambu-
cium Filio dedit [Joan. v).
hire possit, Deum dcprecatur : sine cujus auxilio
hoc implere non valet. Sic laetetur cor, ut sub timore
16 Fac mecum signum in bono, ut videant qui oderunt
me. Et confundantur :
Isetetur, et sub spe timeat. In hoc saeculo qui ^
Jadicem formidaverit, reus est : Deum qui timuerit,
Quoniam tu, Domine, adjuvisti me et consolatus

Cum es me.
sanctus est. 11 a mocrore facinorum eruditus
fuero, tunc in te hetitia spirituali gaudebo.
C Signum dicitur ab eo quod ventura significet.
Fac, Pater, signum in resurrectione, scilicet in bono,
11 Confitcbor tibi, Domine Deus meus, in toto corde
meo :
id est, in bonuin credentium, et in confusionem ne-
Et glorificabo nomen tuum in xternum. gantium : vel in bonum, ut videant Judaei et confun-
C Illa est vera confessio, quae toto exprimitur dantur de malo suo, et ita revertantur et credant.

mentis arcano : et iile confitctur ex toto corde,qui Adjuvisti, pertinet ad contradictionem Judaeorum
totam spcm suam ponitin Deum. In aeternum:illud ultercantium, et ad injusta certamina, in quibus illi

signillcat, quod inter sanctos ejus laudes Domino semper veritatis testimonio superabantur. Consola-
jugiter personabit, dum in illa beatitudine promissa tus es: ad persecutiones insanorum (quas ille velut
receperit. tempestatis impetum patientissime sustinebat) re-
12 Quia miscricordia lua magna -f est ',
sxiper mc: spicit.

Et eruisti animam meam e.v inferno inferiori. oraTio ex psal. lxxxv.

H Agit populus fidelis gratias Deo, quoniam ma- Laitifica, Dominc, vultum familiae tuae, et erue
gna est misericordia ejus suamque animam dicit C animas nostras ex inferno inferiori, ut tui vultus
:

esse liberatam ab inferno inferiori, id est, a pana contemplatione protccti, desideria carnis spiritali
in qua peecatores damnanlur. Superior infernus, dominatione calcemus. Per Dominum nostrum Je-
peccatura est ; inferior, aeterna pcena. A C Vel in- sum, etc.

feriorinfernus pcena damnatorum superiorlimbua :

PSALMUS LXXXVI.
patrum, quo inferiori dives positus inferno, La-
in ARGUMENTUM PSAL. LXXXVl.
zarum vidit positum in superiori {Luc. xvi). G Vox prophetae de cajlesti Hierusalem, id est,
13 Deus, iniqui -r t» ! surrcverunt super me:etsy- Ecclesia Christi.
nagoga potentium quxsicrunt animam meam :
TT. Filiis Core psalmus cantici.
Et non proposuerunt te in conspectu suo. G Filii Gore significant Christianos psalmus :

C Iterum Christus sccundum humanitatcm suam autem de superioribus sonuns, commonet nos ccele-
loqnitur. Cum dicit iniquos, significat Judseos, qui stia cogitare, et in ois hymnica exsultatione gau-
insurrexerunt super eum, scilicet ut reum dieerent dere.
innocentem, suumque regem plebs insana trucida- 1 Fundamenta ejus in montilus sanctis :
ret. Synagoga potentium, superborum est congre- Dominus portas Sion super omnia
Diligit taber-
gatio:qui belluino fremitu adimere n animam
nacula Jacob. Christi
volebant. Addit vero. Et non proposuerunt, etc. C Fundamentum Ecclesiae Christus cst qui sio :

Quicunque enim facinus perpetrat, Deurn ante eam continet, ut nulla possit quassatione titubare.
conspectum suum omnimodis non proponit quo- In montibus sanctis significat apostolos etprophe- ; :

niam si illum haberet praesentcm, prolinus a cogi- tas, qui exccllentia sanctitatis montes vocantur.
taV> facinore revocarelur. Sion Hierusalem coelestem significat cujus port» :

14 E^ tu, Domine Dcus, miserator el misericors : sunt baptisma, poenitentia, et quid-

fides, charitas,
Patiens ei multx misencordige et verax. quid in illam civitatem acquisitum populum intro-
C Miserator enim Deus est, quia singulis rebus mittit. Sive, ut quidam voIunt,duodecim upostolos
misericordiam facit : misericors, quia scmper pia significant. Tabernacula Jacob Ecclesiam catholi-
eat ipsa natura deitatis : paliens, quia peccalores cam significant, quae somper hic affligitur. Merito
Bustinet : multum misericorSfquin plus nobisremillit supra istam, illa spiritalis et caelestis diligi dicitur
quam imbecillitas nostra promerctur ; verax, quia in qua jam nihil perturbationis esso declaratur.
323 S. BRUNONIS TIERBIPOLENSIS EPISCOPI. 324

2 Gloriosa dicla sunt de tc :

A. sanctis, tan^iuam in cxcelsis montibus, wternitalis
Civitas Dei. Diapsalma. porlas justitia municntc componis, conccde nobis
D Civilas Dei, est sancta Ecclesia de qua in : atque ad redemptionem no-
in te gloriose credere,
omni serie Scripturarum gloriosa dicta sunt, et in stram hominem factum praedicabiliter confiteri.
omnibus prophetis. Isaias enim dixit Surge, Hie- : Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
rusalcm {Isai. u) de qua et Salvator Non polest,
•, :
PSALMUS LXXXVII.
inquit, civitas super montem posita al:)SCondi
ARGUMENTUM PSAL. LXXXVII.
{Matth. v).
C Christus a Patre pctcns auxilium,contemptum
3 Mewor ero Raab ct Babylonis :
suum refert, quem a Judaeis erat perpessurus : as-
Scienlium me.
seritque mortuos non essc suscitandos, ut possint
D RaalD interpretalur superbici vel lafitudo.Vnde
Domino confiteri, resurrectioncm sibi celerrimam
perRaab, latitudo impcrii Ecclosiae designatur, sive
venire deposcens.
latitudo poccali. Babylon, confusio: utraqueautem
picbem gentium, quae ante adventum TT. Canticum psalmi filiis ( ore in fiiiem pro Melech
significat
ad respondendum, intellectus Emanlsraelitie.
Christi,in spatiosis hujus sajculi viis persuperbiam
gradiontcs, confusioni idolorum et pcccatorum tra-
C Melcch interpretutur chorus, divina verba
•J decantans. Eman, fraterejus : quo vocabulo Chri-
dilrefuerant,S3dper misericordiam illuminata! sunt.
stus cos appellat, qui cjus pracceptis obediunt.
Dicit vero, scientium me: Nonenim cujuslibetRaab
et Dabylonis memor erit in judicio Dominus : sed Israclitae, Deum videntes, qui per obedientiam Dei
luce radiant. Hieronymus in commentario Origenis,
tantum scientiumse,per fidcm etcharitatem Trans-
Melech, ct Augustinus et Gassiodorus habent verum
latio tamen Hel)ra3a et Roraana, scieutibus me,
:

in translatione Ilieronymi ex Hebraeo in Latinum,

habet.
nec Amalech nec Mclcch,sed por chorum habetur
Tyruset populus /Ethiopum
:

4 Ecccalienigenx et :

quod Hebraicc dicitur Mahalat, nec Israelita3 scd

IJi fuerunt illic.
Esraitffi. Cassiodorus tamen Augustinum sequens,
C Alienigena?, sunt a Judaico populo extranei:et
Melech cxposuit ct Israelitae, ubi in commentario
illis non credenlibus, isli sunt recepti. H Et nos
Hieronymi Israelitaj scriplum invenitur, sed in He-
sumus isti alienigenaj, et Tyrus et populus yEthio-
braeo Esraite.
pum. C Tyrus, significat angustiam pcenitentium,
cx contritione super peccatis procreatur populos
quffl
1 Domine Deus salufis inex :

yEthiopum, qui peccatorum fuerat obscuritate te- In die clamavi et nocle coram fe.

terrimus, sed in Dei civitatem collectus est C Orat Ghristus ad Palrem, per id quod de vir-
5 Nunquid Sion dicet Ilomo, et homo natusest :
C gine Maria natum est, designans humilitatem im-
itt ea : becillitatis humana), quam est dignatus assumere.

eam Altissimus?
Et ipse funJarit In dic, hetitiam significat : et nocle, adversitatem

Nunquid Sion, id est, (juis hominum poterit declarat :,utroquc enim tempore, Deum esse depre-

diccre ipsi Sion Quomodo nascetur homo

: in ea? candum demonstrat.
ettamen nascctur talis homo in oa, qui est Altissi- 2 Intret in conspecfu tuo oratio mea :

mus, scilicet Deus, ct fundavit eam, scilicet Sion. Incliaa aurem tuam ad jrrecem meam.
Et homo natus cst in ea. C Assumpta carne Deus cst G Inclinat autem aurem suam Dominus,cum mi-
homo factus, ct fuiulavit ipse synagogamj ut Dcus, sericors dignatur audiro, mirabili operalione suaj
qui tanlum putabatur homo. virtutis, non aure corporis.
6 Dominus narravit in Scripturis populorum et
8 Quia replctaest malis anima mca :
principum :
Et vita mca infcrno appropinquavit.
Jlorum qui faeinml in ea. Diapsalma. C Malis dicit completani essc animam suam :
C Narravit Dominus frequcntcr in Evangelio,quod malis utique, non suis, qui peccala non habuit sed ;

de ipso praedixcrat Moyscs (Joaw. v). Ipsi suntcnim delictis mundi,quibus laborabat humanitas. El vita
principcs, Moyscs ct propheta;, qui fucrunt in ca,id ^ mca iuferno appropinquavit : hocpertinet ad passio-
est in synagoga. II Vel in Sion, id est in Ecclesia, ncm Christi, ut in Evangclio, Tristis est anima mea
narravit in scripluris apostolorum (lui fucrunl in usque ad mortcm [Maftk. xxvi).
carnc viventes principcs in ca. 4 .Esfimafus sum cum desccndentibus in lacum:
7 Sicut Uvlanlium omnium :
Farfus sum sicut homo sinc adjutorio, inter
Ilabiiatio cst in te. mortuos liber.
C Sicut Iffilantium : de illa incomprehcnsibili kp- C /F.stimatus sum: culpat cos, qui putabanteum
titia dicit, ubi aeterna habitatio est fidelium. H Vel mortuum fuissc communiter, ut moriuntur coeteri.
potius de Ecclcsia hic dicitur ubi non vcrc et plcnc:
Locum dixit, vcl locum sepulcri, vel inferni allis-
laetantium, scd sicut laHantium est habilatio. simam profunditatem. Factus sum apud oos scili- :

OnATIO EX PSAL. LXXXVI. cct qui deitatem ejus insanis mcntibus non crede-
Fundamcnlumfidci nostrajDcus, qui in mcntibus bant. Solus ctiam inlor mortuos libcriuit, quia ipsa
325 EXPnSITir» PSALMOIiUM. 326
quoquc mortis claustra confrogit. Ipsius cniin tan- \ liyi, iiiias bonis actiljus scmper tetendit ad Deum'
tum mors libera fuit, qui peccatum non fecit, et Nam si ha>c cruci junxcrimus, scquentia discrepa-
mors quoque ejus voluntaria fuit et licct liber es- bunt. :

sct inter mortuos, tamen a domcntibus lestimatus U Nu)i(jHid 7norluis facies mirabilia :

est sicut vulnerati, etc. Aut medici suscitahudt ct coufitebunlur tibi.

5 Sicut vulnenUi dormientcs in sepulcris quoruni Diapsalma.

memor amplius :
non es C Noquaquam fecit niirabilia mortuis,id cst, non
Et manu lua rcpulsi sunt.
ipsi de crcdcntibus.Iilis solis mirabilia fiunt,qui magnalia
C Adhuc enim de illis vanissimis dicit,(iui puta- Dci sub crcdulitalc conspiciunt.Aut mcdici suscita-
bant Deum, laiicea vulneratum, occisum,paritcr et bunt. Hoc dicitur negative : quia medici dum cor-
sepultum,quasi unum ex hominibus sccleratis.Quo- poribus praibent curam,animas tanien peccatis mor-
rum non es memor, id est, de quibus non habes tuas resuscitare non valcnt:ut confessione verissi-
curam,quoniam peccatis facicntibus,a te reddeban- ma vivificentur, qui infidelitatis suai vulnera pertu-
tur alieni. Curam igitur intellige, quoad salutem lerunt; verum nec medici corporum, sine Dei
eorum. Et ipsi repulsi sunt hoc est, ipsi a manu : munere, regris salutem dare possunt.
Dci probantur expulsi, dum a gubernatione cjus p 12 Nunquid narrabit aliqiiis in sepulcro miscricor
reddebantur alieni. lia77i tua7n
G Posucrunt mc in lacu infcriori : Et vcritalon tua)n in perditione.
In tenebrosis ct umhra 77iorlis. C Sepulcrum cnim signilicatinddelium raentes,et
C Lacus pro infcrno ponitur, ct pro sepultura fo- rneritosepulcrum dicitur,ubi aiiima pcccatis mortua
veali, et pro mundi istius profundissima calamita- continctur. Aut vcritatem tuam narrat, qui est ia
le quod hic voluit intelligi.In tenebris, id cst, sub
: pcrditione peccati? quia vivi et fideles, in actibus
oblivionis co?citate. Umbra mortis, peccatorum in- niisericordiam narrare consuevcrunt. Et vcritalem
dicat locum, dum cis gaudium non relucet, qui in ille dicitur enarrare, qui eam invenitur in actibus
perpetua sua; Iristitiaj obscuritate manebunt. cuslodire.Illos e.rgo notat qui non sunt vere credi-
7 Super 7ne confi7'77iatus est furor tuus : turi,quorum gutlur est scpulcrum patens {Psal.w).
El omnes fluctus tuos induj:isti super 7)ic. Dia- 13 Nunguid cognosccntur i)i tenebris mirabitia tua :

psalma. Et justitia tua in terra oblivionis?

C Putabant Judx'i per furorem Dei, Jcsum Chri- C Nunquid cognoscetur quia omnis qui facit :

stum ad pericula passionis pervenisse sicut dice- : pcccatum odit lucem. G Nec justitia Dei* potest co-
bant,Liberct eum si vult {Mattli. xxwi). H Per fluc- gnosci ab oppressis in terrena oblivionc, id est,
tu3,iram furoris vult intelligi,(iucm Pater effusurus C crassissima cordis csecitale, ct vitiorum densissima
uisset super omncs gentes. Super me induxisti : caligine.
qui peccata eorum suscepi, sicut alibi ait : Propter 14 Et ego ad te, Domine, clainavi :

pcccata populi mei percussi cum {Isa. lhi). Et mane oratio mea praiveiiiet te.

8 Lonqc fccisti nolos 7n€0s a me : C Dicendo autem,et ego, significat cum membris
Posueru)it me alj07ninationem si'ji. suis se clamasse,quorum ipse oaput est.Mancquo-
9 Traditus sum et non egrediebar : que dixit prajvenisse orationem suam cum ante ;

Oculi mei languerunt prce i7iopia. multa sfficula petebat Ecclesia, quaj adhuc exspec-
10 Cla))mvi ad lc, Do7)iine, tota die : tamus esse ventura.Non vcro sic intelligamus,quod
Expa)idi ad te manus nicas. oratio gratiam Dei praivcniat quia et quod ora- :

C Notos enim aposlolos appellat.lUe enim omnes mus, ex gratia cst.

notos habuil cx divlnitate, ipse autem sciebatur a 15 Utquid, Domine, repellis oralionem meam :

paucis. Isti ergo noti specialitcr longe facti sunt, Avertis faciem luam -^ a me [ .

ut est scriptum : Percutiam pastorem.et dispergen- C Repelli putainus orationem nostram, et aver-
tur oves grcgis {Zacli. xiii). In abominationcm vero tere Dcum facicm a nobis,quando vota nostra distu-
posilus est tunc, quando crucifixo dicebant Vah, n : lerit : et quamvis ille utilia faciat, nos tamen dilata
qui destruis templum Dei {lUatth.xxvu) ct similia. : graviter contristant : quod ex persona martyrum di-
C Traditus cst a Juda cohortibus insanorum ve- •
ctum non inconvenienter accipilur,qui talil)us desi-
rumtamen non est egrcssus, quando minime quod deriis in hoc mundo fatigantur.
praevalcrel oslendit, id est,quando dcitatem occul- 16 Pauper swa cgo, et i7i laboribus a juventute -^
tabat.Sive,dc custodia nonest egressus.Languerunt mca \ :

oculi, id est apostoli. Praj inopia, quia necdum ac- Exallatus aulon Immiliatus sum et conturbalus.
ceperunt spiritum sanctum : inopia dicitur a con- C Paupcr sum cgo, hoc incrito dicit Ecclcsia.quae
trario, ubi nulla est copia. in paupcrtatc niundi et laboriijus a sua juvcntute
C Clamavi ad te, Domine, totadie : hic distinctio fatigatur. Exaltatus quando quisque lidelium res
:

estponenda, ul ista continuatio totius diei ad ora- humanas tumido cordc cogitat.Humiliatus cum ad :

tionem et bonorum actuuni opus debeat pertinere. confcssioncm pervenit. Confusus : cum mala quse
Expandi manus : per manus,opera bona vult intel- gcssit in poenitentia damnavit.
 327 S. BRUNONIS HEUBIPOLKNSIS EPISCOPI. 328

17 In me transierunt irx tux ; A i Disposui testamentum electis meis ;

juravi David
Et terrores tui conturbaverunl ine. meo
servo :

C Pulchre dictum est,transierunt quia non man- : Vsque in xternum prxbarabo semen tuum.
surse. Nam quando fidelis se affligit, iram Domini H Disposui testamentum electis, id est, doctori-
castigatus evadit.Terrores vero dicit venturi judicii, bus Ecclesiarum utacquisitum per gratiam popu-
:

quos omnis caro peccatrix formidabit in judicio : lum doceant C Jurat vero justissime
vel informent.
sed etiam boni in hac vita perhorrescunt. Deus, cum suo jure proraittit omnia juravit enim :

Circumdederunt me sicut aqua tota die

18 : dicimus, jure oravit, id est, juste locutus est. Ju-

Circumdederunt me simul. rat quoque et ideo juste Deus quia quod jurat :

C Gircumdederunt me utique delicta quae legis : semper potest implere, homo vero justeprohibetur
et Evangelii districtione damnantur,merito quoque jurare vel juramento promittere, quia non est in
aquis comparata sunt, quae nos copiosissima inun- potestate sua quod pollicetur efficere. Praeparatua
datione concludunt. quoque est Christus, qui ex semine David origine
19 Elongasti a me amicum et proximum :
carnis descendit, usque in ajternum Rex regum et
Et notos meos a miseria. Dominus dominantium {Apoc.xix) quod secundum :

G Amicos dicit : qui honestis studiis morum in -. humanitatem intelligi oportet. H Vel semen, non
civitate conjuncti sunt ;
proximos vero, qui nobis solum Christus est, caput, sed et membra sua,sci-
parentelae ordine sortiantur. Notos, qui nec amici, licet credentes in eum.

nec proximi sunt, sed solavisione vel opinione noa 5 Et xdificabo in gemratione et generationem :

didicerunt quae genera : hominum frequenter longe Sedem tuam. Diapsalma.

fecit a fidelibus formidata passio vel calamitas. C Et ajdiflcabo : ista pollicitatio ad Christura per-
OBATIO EX PSAL. LXXXVII. tinet, sedes eniraomnis sanctus, quem
ejus est

Redemptor omnium.ineffabilisque salutis nostrae quasi splendidissimura thronum suagratiainsidet.

Deus qui pro nobis inferna penetrans, factus es

:
H Vel Thronus ejus Ecclesia est in qua Christus :

inter mortuos liber, exaudi matutinam familiae tuae sedet in a;ternura,et eadem sententia est cum prio-

precem, et erue nos ab inimici insidiantis pessima re, licet sint alia verba.

servitute. Qui cum Patre et Filio, etc. 6 Confitebuntur coeli mirabilia tua, Domine :

Etenim veritatem tuam in Ecclesia sanctorum.

PSALMUS LXXXVIII.
C Confitebuntur cceli qui sunt veri praedicatores,
:

ARGUME.WUM PSAL. LXXXXVUf.

quantis miraculis Dominus mundum administret.
C Vox fidelium.misericordias Domini potentiam- Et veritatem ejus quia Verbum caro factura est, :

que laudantium. C et habitavit in nobis confitentur,non ubique (sicut :

TT. Intellectus Ethan hraelilx. rairabilia sua) sed in Ecclesia sanctorura, ubi cre-
G Ethan interpretatur robuslus. Israelita, videns ditur veritas impleta,et Verbum caro factum.H Vel
Deum. Et quia psalmus iste erat laudes et promis- apostoli praedicant mirabiliainChristi Incarnatione
siones Dei narraturus, ideo illi tale nomen est ap- et passione ostensa, et quae per eum facta sunt, in
posituni, ut lidelium verborum indicaret immuta- congregatione sanctorum.
bilem firmitatem. Quoniam quis in nubibus xquabitur Domino :

i Misericordias Domini : Similis erit Domino in filiis Dei?

In xternum cantabo. C Nubes : prophet8e,apostoliet praedicatorcs suat,
H IUas enim misericordias,quibus hominempec- qui per Spiritura sanctura populos corapluebant;
cato mortuum visitare dignatus es per Filium,sem- sed tamen erant obnoxii in lege peccati. Nec inter
per cantabo. filios Dei, id est sanctos, potuit habere ajqualem.
2 In generatione et generatione : Quoniam ille per naturam est Filius Dei : sancti ve-
Anntmtiabo veritatem tuam in ore meo. ro per gratiam, iste sine aliquo peccato : isti per
C In generatione et generatione duos significat : ipsum a peccato probantur exuti.
populos, Judaicum, scilicet,et gentilem quibus se 8 Deus qui glorificatur in consilio sanctorum :
:
D
veritatem pronunliaturum esse teslatur. Et bene Magnus et terribilis super omnes qui in circuitu
dictum est.in ore meo quia quod ore progreditur, : ejus sunt.
cito delabitur : quod vero in ore vcrsatur, diutina H C Ipse enira Dorainus, qui prtedicatur a san-
celobratur devotione. II Vcritus ilia Christus est, ctis, raagnus dicitur, quod Dous est : terribilis a
sive promitsiones Dei. potestate mirabili.Quiin circuitn ejus sunt : sancti,
3 Quoniam dixisti ; In xternum misericordia xdifi.- scilicet, qui dono ipsius ejus gratiae proximantur,
cahitur : vitae innocentia et sanctitate.
In ccelis prxparabitur veritas tua «"^^? in eis [ . 9 Domine Deus virtutum,quis similis tibif Potgns
H Quoniam dixisti : Semper enim miseratio tua es, Domine :

sublimatur, et nunquam destruetur.H AC In ccclis Et veritas tua in circuitu tuo.

praeparabitur, id est,in apo^tolis prajdicabitur vori- C Quis similis tibi? quia virtutum et potestatum
tas tua. Hinc vox Patris, Disposui, eto. Dominus es. Sancti onim dilantur virtutibus, non
 : :

329 EXPOSITIO PSALMOIIUM. 330

dominantui- ; tu autem illis robud imperas, quibus ^ 15 Misericordia et veritas prxcedent faciem luam :

te praestante alii pra?chiri sunt. Tu ex le potens cs ;

Beatus populus qui scit jubilationem.
illi pcr te. Ilii in vcritate tua illuminali sunt; tibi C Misericordia est,qua parcit conversis veritas, :

autem vcritas tua semper inest. qua promissa restituit.Bcatus populusest qui intel-
10 Tu dominarh potestati maris :
ligit vol scit jubilationem.id est,qui immcnsam ke-
Motum nulem fluetuum ejui^ tu mitigas. titiam suam,non in propriis viribus, sed in Dei co-
H Tu dominaris polcritati maris, id cst, hujus gnoscitur posuisse virtute.Jubilatio cst copiosa men-
sacculi potestatibus. Motum autem, etc, quando tis exsultatio.quaj verbis cxplicari non potest.
feroces molus pcrsccutionum in martjTCs et sanctos
IG Deus, in luminc vultus tui amhulabunt :

pro utilitate sanctorum convertis.ac mitigas tcnta" Et in nomine tuo e.csuUabunt tota die :
tiones quas commovent servis tuis persccutores. C
Et in justitia tua exaltabiintur.
Dicit vero, mitigas : non dicit
ut tolerare possint,
G Nunc ponit primum eorum qui sciunt jubilatio-
tollis; quoniam si eum motum persecutionum fun-
ncm.Ambulat in lumine vultus ejus populus Ghri-
ditus toUeret, coronam martyres non haberent.
stianus, cum in contemplatione sanctae Trinitatis
11 Tu humiliasti sient vulncratum superbum :
jugiter perseverat cum vero dicit, in nomine tuo, :

In bruehio virtutis lux dispersisti inimieos iuos.

vetat in propria praesumptione gaudere. Tota die,
II Tu humiliasti sicut vulneratum superbum, id B
totius vit;e tempus ostendit.Exaltabuntur in justitia
est,diabolum,clavi3 tuoe crucis sauciatum et humi-
Dei, quando in illa resurrectione ad dexteram fue-
liatum.suis spoliis abstractis. C inimicos infuleles :

rint collocati.
Judceos dicit qui per innumeras gentes dispersi
:

sunt, per brachium, id est pcr virtutem Domini 17 Quia gloria virtutis corum tu es :

Christi. Et in beneplacito tuo exaltabitur cornu nostrum.

12 Tui sunt C(tti,et lua est terra : orbem -r terrse'. H Sicut enim eis beneplacita fuerunt tua praece-
et plenitudinem ejus tu fundasti pta : ita tibi beneplaciium ost in eis, ut in te exal-
Acjuilonem et mare tu creasti. tetur cornu,id est virtus eorurn.

C Sensus istius versiculi talis est : cur voluerunt 18 Quia Domini est assumptio ^ nostra ' :

hocmundo,cujus tu fundator
stulli in te saevire, in Et sancti Israel regis nostri.
es,Christe?Orbis terrarum pertinet ad totius mundi C Nostra enim assumptio Domini est Incarnatio,
spatium plcnitudo ejus,ad omnes crcaturas quye in
:
quae a sancto Israel probatur impleta, in qua spem
eo sunt.Peraquilonem diabolum intellige,qui dixit habentes, de profundo peccatorum erigimur sur-
Ponam sedem meam ad aquilonem [Isa. xiv). H vel sum dum ipsius misorieordia sublevanto,in aeter- :

.\ntichristum,de quo ait Oominus ad Jeremiam Ab C na coUocamur gaudia. :

aquilone pandetur omnc malum {Jer. i). C Mare :

19 Tunc locutus es in visione sanctis tuis et dixisti :

s.pculi bujus elatas et iniquas hominum potestates.

Posui ad.jutorium in -7^ et e.valtavi potente : \

Cheatura enim non debet supcrbire Creatori, quia

electum de plece mea.
ab eo creata est.
G Nunc itcrum propheta ad Patrem loquitur.Lo-
13 Thahor et Ilermon -^ in \ nomine luo e.vsulta-
cutus est Deus prophetis reliquisque sanctis in vi-
bunt :
sione, dum eos fecit aspicere quae dicebant unde :

Tuum brachium cum potenlia.

videntcs appellati sunt.Posuit adjutorium,id est ac
C H Thabor interpretatum dicitur veniens lumen :
si diccret : Pater perhibuit testimonium potenti, id
quod specialiter pertinet ad adventum Dei.Hermon
est Filio, dicens : Clarificavi et iterum clarificabo
vero anathema ejus, id est diaboli quod veniente :

(Jortn.xii).Electum dicit Jesum Christum de plebe, :

Domino suscepit a Christianis.Dignum cnim fuit,ut

de gente Judaeorum.Vel potens corpus Ecclesiae di-
prcc.^iente lumine,tenebrosus diabolus anathema es-
citur, super quam Ghristum posuit regere. Vel (ut
»et; unde e.xsultabunt in nomine Dei sancti. Bra-
alia Iranslatio habct) in vcl super potentem. H Id
chium cum potentia Christus esl.qui facitquaj vult
est diaboIum,ut contra vel super diabolum positus,
in coLilo et in terra.IUuminati igitur a te et diabolum
D opprimeret superbiam ejus.
abominantes exsultabunt in nominc tuo, tibi glo-
riam dantes. 20 Invcni, David, servum meum :
1''» Firmetur manus tua,et e.caltclur de.xtera tua Oleo sancto meo unxi eum.
:

Justitiu et judicium pra;paratio sedistux. G Gum dicit, invcni David, Jcsum Christum evi-
H Firmetur manus,id est, opera quae facis in hoc denter insinuut, quein supcrius potentem appella-
mundo. C Exaltetur dextera, id est, clarificetur nu- vit, et de quo alibi dicitur Unxit te Deus oleo laJ- :

merus prjedestinatorum.qui est ad dexteram collo- titiffi {Psal. ALiv).

candus.Sedes quidem Dci sempiterna est et scmper 21 Manus enim mea auxiliabitur ei :

praeparata, sed tunc nobis apparcbit pricparata Et hrachium meum confirmabit eum.
quando ipsum cernimus judicare jusliliam. H Vel G Manus, brachiumque, hic pro fortitudine Dei
sancti sedes Dei sunt,et nisi quis primus in se jus- posita est quae firmavit humanitatem
: Christi in
litiani et judicium fecerit,nuu polcst Dei ficii sedes.
passione.

Patrol. CXLII. 11
 331 S. IJIlUNONiS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 332

22 Nikil proficict ininicus in co : ^30 Si autcm'. derelvjuerinlfiliieJusUgemmeam:

El filius iniqiiiLatis non apponcl noccre cum. Et in judiciis meis non ambulaverint
CNihil proficict inimicus, id csl diabolus,qui est C Hos duos vcrsus dicit de populo Christiano.Fi-
protervus inimicus humanitalis. Filius iniquitatis liicnim dicuntur Christiani quoniam Ecclesia ma-
fuit Judas traditor, qui filius diaboli mcrito iiuncu- tre ex aqua et Spiritu sancto regenerantur.
patur, qui est auctor omnis inzquitatis : qui iuten- 31 meas profanaverint
Si justitias :

tioni Christi in nullo nocuerunt. Et mandata mea non custoeicrinf.

23 EL concidam a facie ejus inimicos cjus : C Si justitias Ghristi, id est, mandata ejus non
Et odientcs eum in fugam converLam. custodierint supra nominati filii, in subsequentibus
C Facies enim Christi, cum pcccatores dignata eis digna promitLitur evenire vindicta.
fuerit intueri,asuis parvitatibus conciduntur. Con- 32 Visitabo in virga iniquilates eornm :

vertuntur quoque in fugam : quando impia vita de- Et in vcrheribus peccata eorum.
relicta,ad Christi cccpcrint festinarc remedia. Pec- C Visitat in virga, quando districte judicat, ut
cati enim memores sua facta refugiunt,ct ad Domi- Apostolus ait, Quid veniam ad vos?
vultis, in virga
ai beneficia convertuntur. (/ Cor. IV.) Visitat quoque in verberibus,quando in
24 Et veritas mea et misericordia mea cum ipso :
P nobis levius vindicatur quod delinquimus.Vel virga
El in nomine meo exaltahitur cornu ejus. percutit, flagella vero verberant.
G Veritas Patris est Filius. Pertinet hoc ad judi- 33 Misericordiamautem nieam non dispergam ab eo:
cium ; misericordia vcro ad pietatem, quia peccata Nequc nocebo in veritate mea.
dimittit.Gornu significat invictissimam potestatem : G Superiora de membris dixit nunc vero de ca- :

de qua dicit, Datamihi omnis potestas (Matth.

est pite loquitur. Dicit enim Pater misericordiam :

xxviii). H Vel veritas Christus qu« aPatre audivit : suam non se a Christo dispergere.sed tota plenitu-
locutus est. Misericordia,quia sanat infirmos mente dinc condonare. Neque nocebo nam et si inimici :

et corpore.Cornu : fortitudo Ecclesise ejus sanguine permissi sunt nocere, in veritate tamen Patris non
redemptae- dicitur. est Filius lajsus, cujus totum mundum redemit san-
25 Et ponam in mari manum ejus : guine et quia omnia veritatis ordine constat im-
:

Et in fluminibus dexteram cjus. pleta in Christo, quae Pater per prophetas dixit.
C Mare significat universas gentes,in quibus Sal- Unde et addit : Non profanabo, etc.
vator noster gloriam dominationis accepit. H Et in 34 Neque profanabo testamentum meum :
fluminibus, id est, super principatus et potestates Et quxprocedunt de labiis meis non faciam irrita.
ipsius mundi potestatem ejus. Vel mare mundum C Non profanavit Pater testamentum suum, id
significat manus, opcrationem
: : vel fluniina,aquas C est, Scripturam sanctam mentiendo,sed rerum fide
baptismi ostendunt. honorabile fccit : dum quoe progressa sunt de labiis
26 Jpse invocabit me Pater meus es tu : ejus, id est, per sanctos prophetas, nulla falsitale
Deus meus et susceptor salutis meoe. destructa sunt.
H Sajpius eum invocasse Patrem in Evangelio le- 35 Semel juravi in sancto meo.
gimus [Joan. xvii) ut est, Clarifica me Pater apud
: Si David mentiar : scmen ejusin oeternum manebit.
temctipsum : et ibi, Pater in manus luas commen- C Hominum consuetudo est frequentcr jurare, ut
do spiritum mcum [Luc. xxiu). eis aliquid possit credi Dcus autem semel jurat,
:

27 Et ego prinio genilum ponam illum : qui nuUa varietate temporis immutalur. Juramen-
Excclsum -r prx rcgihus terrx. \ tum autem ejus diximus,Yentura promittere.Si Da-
C Est ergo primogcnitus, ut in Evangelio. Ego vid mcntiar, id est non mentiar, si enim est nega-
sum A et Q: Et dicit ponam, id est constituam. tive positum,quod etiam usus communis habet.
11 Excelsum prae regibus terrai hoc cst regna mun- : Semen Christi sunt omnes sancti et vere Chris-
di ei cuncta subjicio. Vel primogenitus ex mortuis tiani : qui in sancta conversatione usque in finem
dicitur : primogenitus quo^jue Patris fctcrui et ma- permanebunt hujus vita; et post in ccternum.
tris Virginis. 36
I
Et thronus cjus sicut sol tn conspcclu mco .•-r t'^!
28 In icternnm scrvabo illi miscrihordiam mcam : sicut luna pcrfecta in xtcrnum :

Et tcstamentum meum fidcle ipsi. Et tcstis in ca'lo fidclis. Diapsalma.

C Et hoc dicitur a forma scrvi, quia miscricor- C Thronus Dei anima fidclis est, in qua revcra
diam Patris ajtcrno honore suscepit cui data est : Christus insidet.atque lucet sicut sol : et sicut luna,
potestas in ccclo ct in tcrra.Tcslanicntum fidcle est : id est,compago corporis nostri post resurrectionena
quia qu;pcnnquc prophcta' de ipso prii;dixcrunt,om- clarificata.C Et testis fidolis : Ghristus est, qui tes-
nia complcta sunt. timonium perhibuit de veritate, qua cst ipse, et de
29 Etponam in sarulum -^ sxculi scmcn cjus opcre Patris in mundo.Dicit vero cum in ccelo esse
Et thronum cjus sicut dics quia ibi post .isccnsioncm suam
ca:li. est. C Vet in cwlo, id
C Sfficulum s;ccul[ signilicat ffiternitatem. Scmcn cst ca'lcsli hominc ct sancto : in illo ipsa caro glori-
David Ghristus est,lhronus ejus potcstas cst futurri ficata,testis est fidelis hujus promissionis implcl»,
judicii in qua fulgcbunt justi coDlcsti cUiritatc.
:
non in damuato hpminc.
 :

133 EXPOSITIO PSALMORUM. 334

il fu cero repulisti et despe.cisti : \ bere non nieruit. Confusi sunt etiam,scilicet sorde
Uistulisti Ckristum tuu/n. incredulitatis sua3,dum gentes ad suum Dominum
Haec dopulsio et despectio de regno Salomonis, converti vident, quem ipsi occiderunt.

acta est in posteris ejus : 45 Vsquequo, Domine, avertis in finem :

Quod autem non de Salomone,nec

ait distulisti, Exardescet sicut ignis ira tua?
)avid dictum esse manifestum est, sed de Christo. G nunc Propheta Dominum ut Judaico po-
Petit

^ Quem a populo Judaeorum Pater distulit, non abs- pulo miseratus indulgeat.In finem sajculi terminum :

ulit : quia reliquiai salva? fient in fine. signilicat, quando Judaei convertentur. Exardesci-

t8 /ivertisti festamentum servi tui : mus ira, cum vindicare disponimus irascimur vero :

Profanasti in terra sanctuarium ejus. mediocriter, quando aliquem sermone corripimus.

C testamentum.id est, in aliam partem
Avertisti Adjecit itaque, sicut ignis, qui objecta consumit.
ranstulisli ut quod Juda^is fuerat promissum,ad
: 46 Memorare qux mea substantia : nunquid enim
;entium utilitatem perveniret.Non enim eis reman- vane constiluisti
it templum, sacerdotium, oblatio vel regnum: sed f Omnes filios hominum? '.

Ihristiani C Rogat Propheta, ut istam carnem, peccatis ob-

omnia plenissime sunt consecuti.Testa-
Qentum hoc est promissio nativitatis Dei. Profa- P noxiam,adventus sui gloria liberare dignetur;quia
:

ium,dictum est irreligiosum quia venienle Ghristo,

: non est ad hoc creata, ut eam permitteret, quasi
QQmolatio pecudum et observatio Sabbatorum sub- vanum aliquid, interire.
lotae sunt in terra, hoc est in toto orbe, ubi est Ec- 47 Quis est homo qui vivet et non videbit mortem :
lesia Christi. Eruct animam suamde manu inferi? Diapsalma,
9 Destruxisti omnes sepes ejus : G Quis est homo interrogative legendum est
: :

Posuisli firmamenfum ejus formidinem. ubi subaudiendum nullus. Omnes enim homines,
:

H Destruxit sepes, id cst verba legis. C Firma- sive justi, sive peccatores, mortem videbunt : quae
aentum Judaorum defensio est Dei et Christi,
: primo homini inflicta est lege peccati. Eruet ani-
uam in formidinem posuisti:utculpisfacientibu3, mam?hic similiter subaudiendum nuUus.De manu,
psum Dominum formidarent, cujus solebant muni- id est, de potestate inferi : quaa a nullo de ista po-
ione vallari, testate potest eripi : nisi per illum, qui moriendo
Diripuerunt eum omnes transeuntes viam : prostravit mortem.
Factus est opprobrium, vicinis suis. 48 Ubi snnt misericordise tuse antiquee, Domine :

A C Hierusalem omnes
Diripuerunt civitatem Sicut jurasti David in veritate tua ?
ranseuntes viam, hoc est gentes. C Merito quoque G Ubi sunt misericordiae? non sub dolore dicitur,
opulus Judaicus factus estopprobrium vicinis qiio- C sed quasi tardans Dominus postulatur, utcito prae-
:

liam Christo credere noluit. stet quod cum. noverat esse facturum. Antiquas :

1 Exaltasti dexteram deprimentium eum : dicit quas Abrahae fecisse sciebat antiquas enim : ;

Lxtificasti omnes inimicos ejus. non diceret, nisi ante Davidica tempora factas esse
C E.xaltavit dexteram deprimentium:quando Ju- cognosceret.
laeihostibussuis traditi,vastissimas caedes pertule- 49 Memor esto, Domine, opprobrii servorum tuorum

unt. Tunc enim lietus efficitur inimicus, quando Quod continui in sinu meo multarum gentium.
oram eo humiliatur adversarius. C Obprobrium contigit servis Dei quando gentes :

2 Avertisti adjutoriuvi gladii ejus : amore idolorum persequebantur Ghristianos hoc :

Et non es auxiliatns ci in bello : erat in sinu Christianorum, id est, in secreto mentis

C Avertit adjutorium gladii ejus : cum ille popu- affectu quia ;
palam timebant loqui, unde probaban-
us armatus sicut inermis factus est, ut cum prius tur exstingui.
lauci plures vincerent : plures post paucis resistere 50 Quod exprobraverunt inimici tui, Domine :
lon valerent. Quod exprobraverunt commutationem Christi
3 Deduxisti eum ah emundatione : tui.
Et sedem ejus in terra collisisli. n H Exprobraverunt : Judaei videlicet et Pharisaji.
A C eum, id cst, removisti eos qui ob-
Destruxisti C Ipsa commutatio Ghristi qua obstinatos dese-
est :

tinationementis Ghristum spernerc maluerunt.Eos ruit, et fidelcs ad dona suae pietatis ascivit.
nim ab emundalione, id est fide, quae emundat 51 Benediclxis Dominus in xternum :
orda, destruit, quos etiam damnare decrevit. Sedes Fiat, fiat.
tiam hic pro regno posita est : quaj merito dicitur G Benedictus Dominus contra maledictionea :

1 terra coUisa.quandodivisus populus intotoorbo gentilium positum est.quoniam quaj dicunt illi ca-
^t dispersus, ulterius regem et rcgnum uon habi- duca sunt. Laus autem Domini permanet in aeter-
Jrus. num. Sequitur, fiat, fiat ut dc tantis promissioni- :

4 Minorasti dies temporis ejus : bus nemo dubitaret, ubi confirmatio iterata succe-
Perfudisti eum confusione. Diapsalma. dcrct.
G Minorati suntdies regni Judaici quia pollicita- ;
ORATIO EX PSAL. L.XXXVIII.
onem Abrah» promissam, deregai aeternitate.ha- Erue, Domine, animas nostras, de manu infer
335 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 336
~
qui pro nobis inferna fortitor confregisti : ut luas A Quia dcfecimus in ira tua :

miscricordias decantanles, et a conlusione crimi- El in furore tuo turbali sumus.

num, et a mortc pcrpetua lilicrcmur. Qui cum Pa C Defecimus enim dictum est, id est,humana
tre et Filio, ctc. sumus infirmilate fatigati.Gonturbati sumus cogi-
:

tata mortis formidine quam omnes timemus.H Non-

PSALMUS LXXXIX.
gentis et amplius annis vivebamus: et ecce in bre-
ARGUMENTUM PSAL. L.XXXIX. vem vitam nostra vita contracta est, quia defecimua
in ira tua.
G Oratio fidelium populorum pro Ecclesia ad
8 Posuisti iniquitales nostras in conspeciu luo :
Deum.
sseculum nostrwn in illuminalione vullus lui^
TT. Oralio Moijsi hominis Dei.
1 Domine, refugimn i>^. tu '.
fnctus es nobis
H hoc est, te latet nihil de peccalis
Posuisti, etc. :

nostris.Saeculum nostrum in illuminatione.CQuia

A generatione et generatione.
statim ut delinquimus, vindictam exspectamus.
C Moyses ille venerabilis,in typo sancta? Ecclesise,
quam praef]gurationegestabat,Dominofusaoratione H Quidquid etiam in secreto nos facere putamua,
refugium cum ab illuminatione tua et in oculis tuis patet. Habet
gratias agit, qui factus est illi :

univcrsis periculis noscitur esse liberatus. Verum enim Hebraea veritas : vita nostra in illuminatione
J)
vultus lui.
ut hoc non tantum de uno homine, scd de univer-
sali Ecclesia adverteres nobis posuit, non mihi. A
9 Quoniam omnes dies nostri defeccrunt :

-f Et in ira tua defecimus.

generatione dicit illud tempus, ex quo ccBptum est
'.

genus humanum. Progenic usque in finem saeculi :

10 Anni nostri sicut aranea mcditabunlur :

signillcat, ac si diceret semper.

Dies annorum nostrorum in ipsis septuaginta
anni.
3 Priusquam montes ficreni nut formarctur terra et
C Brevitatem humana; vitae dicit propter iram
orbis :
Domini provenisse. Nam quod dicit, omnes dies
ct usque in sxculum tu cs Deus.
A sxculo
nostri defecerunt,ad annos pertinet innumerabilea;
C Montes, hic ponamus potestates coelorum cxi-
quod autem sequitur, et in ira tua defecimus, ad
mias ac si dicat Tu es antequam coelestia terrena-
: :

tribulationes «rumnasque respicit, quas in ipaa

que formares. A sasculo et usque in saeculum ajter-
vita parvissima sustinemus.
nitatem debemus advertere. Tu es : competenter
C Aranea est animal debile ac lenuissimum, quod
Deodicitur, quianonhabet praetcritum necfuturum :

transeuntibus muscis,adescam sibi praeparandam,

sic enim Moysi dixit : Ego sum qui sum {Exod.ni),
qusedam retia dolosa contexit : sic anni eorum, qui
3 Ne avertas hominem in huniilitatem :
( sceleratis operibus dediti sunt, inanibus etsubdolis
Et di.visti : Convertimini filii, hominum.
machinationibus occupantur. Araneadicta,quodsit
C Ne avertas hominem in humilitatem,id est, ne
arida, nimisque subtilis. Meditabuntur vero, non
in mundi istius concupiscentiam ambitionemque
operabuntur dixit, quoniam sub nullo fructu ope-
projicias.Meritocrgopetit, ne deseranturhominesin
rum, sed inani meditatione vixerunt.
lubricis lapsibus.quibus dictum est : Convertimini.
1 1 Si autem in potentalibus octoginta anni :

4 Quoniam mille anni ante oculos tuos : Et amplius eorum iabor et dolor.
Tanquam dics hesterna (jux prxteriit. H Licet hoc sccundum historiam, debrevitate hu-
G Mille enim anni, non solum pauci sunt ante manae vitae, non incongrue accipi debeat : tamen
oculos Dei, sed omnino tanquam hestcrna dieis ha- uterquc numerus a spiritali sacro non vacat. H C
bentur prajteriti.Finilum quoqucpro infiailopt)Suit, Septuagesimus denique numerus legem [Num.LXX,
id est, mille pro omnibus. Lxxx) Octuagesimus Evangelium signilicat. C
:

5 Et custodia in nocte :
Quisquis enim hic legis prscepta et evangclica; in-
Qux pro nihilo habentur corum a)ini crunt. stitulionis cxcedit : labori in pra^senti, et dolori io

C Pulchre autem humanam vitam nocturniscom- futuro iuiplicatur.

paravit excubiis ubi totum sub obscurilate et
:
J) 12 Quo7dam supcrvenit mansiietudo
trepidatione geritur, quando mens hominum vitiis Et corripiemur.
carnalibus circumdata pulsatur. Gustodia vero no- C Supcrvenit autem mansuetudo, id est Jesus

cturna tribus horis cx[)Ictur : quatuor enim custo- Christus nosque corripit et emendat,si testamen-
:

diifi noctem complent. lum ejus implere non satagimus.

6 Mane sirut hcrha transcat : mane floreat et 13 Quis novit potestatctn irx tux :
trattseat :
Et prx timore tuo iram tuavi dinumerare ?
Vespcre decidat, indurcl et arescat. 14 Dextcram tuam sic notam fac :

H C Mane : infaiilia et puerilia sivo adolesoentia Et cruditos cordc in sapientia.

nuncupatur, vespcrum vcro senoctutem honiinis C Nam sicut priwnia Dci plenissimo nequeuntio

appellat. II Mane noslru ui non stat, scd transit, id est, tclligi nec mensura vindictae praevalet appro
: itui

juventus noslva,et perit a sencctute nec ipsum ve- : hendi.Bene vero addidit.prae timore: sicut et aliu
sperum manct, scd decidit. prophcla ait Consideravi opera tua et cxpavi.
:
 :

337 EXPOSITIO PSALMOKUM. 338

C Dcxleram enim dicit, Dominum Salvatorem A PS.\LMUS XC.

petens : ut ipse illis notus fiat, pcr quem omnia pro-
ARGUMENTUINI PSAL. XC.
futura discimus. Et eruditos, etc, id est, intellc-
ctum habentes in Dominum Christum. Eruditusdi- C Propheta pra^dicit omnem fidelem Dei ad-
citur quasi ex omni rure elicitus.lpse cniru cst De' jutorio circumdari laudemque Christi denuntiat.
:

virtus ct sapientia Patris, qucm hic postulat, non TT. -r Laus cantici David :
corporels oculis, sed erudito corde cognosccre. C Laus cantici est divina laudatio. David enim
15 Convertere, Doniine, usqiiequo : hic ipsum prophelam dicit,qui prirr.am partemhu-
Et deprecabilis eslo super servos tuos. ,jus psalmi suavi relationc dicturus est. Et hunc
C Postulat Prophcta Dominum,utjustitiam suam hymnum dt-emonibus pia confidontia semper oppo-
aliqua lenitato temperet, quatenus exorari possita nimus, ut a nobis polius inde vincaniur, unde con-
peccatoribus, quibus juste noscebatur iratus.H Us- tra Creatorem aliquid doloso dicere tentaverunt.
qucquo tu, quem prophetae di.xerunt vcnturum, tar- 1 Qui habitat in adjutorio Altissimi :
daveris, Domine ? In profectione Dei f coi^i commorabilur. '.

16 Repleti suynus inane inisrricordia tua : C Qui habitat,habitarcenim est permanentis non
Et exsuUavimus et deiectati sumus m omnibus r. discedcntis. Qui tantam igitur spcm, non in pro
diebus nosfris. priis viribus ponit, sed in Altissimi voluntate con-
C Uepletum se dicit a misericordia mane, id est, stituit, talis vir protegitur a Domino cocli. Dicit
lucida contemplatione Dei. Quoniam vir sanctus enim, qui hic habitat, illic commorabitur, hoc cst,
Domini praevidebat adventum necesse fuit ut cor : qui in isto saeculo ab ipso non discedit,in illo sem-
ejus exsultaret in laude, et delectaretur omnibus per mansurus est.
diebus vitae sua;. 2 Dicet Domino : Suscepfor meufi -^estu ',
etre-
17 Lxtati sumus pro diebvs quibus nos fiumiliasti: fugium meum, Deus meus :
Annis quibus vidimus inala. Sperabo in eum.
C Narrat Propheta se esse laetum in illis tribula- C Hoc dicet ille, qui sibi solum credit utile,
tionibus, perquashumiliandum populum salutariter quod dignatur superna pietas prffistare. Cum dicit
sentiebat. Sciebat enim fideUbus viris noxiam cssc vero, susccptor meus, totum se confirmat in ejus
superbiam et ideo laetatur in tribulationibus per
: beneficia prqjecisse. Flefugium cum dicit, nuUum
quas hurailitas custoditur. sibi aliud esse profitetur auxilium; sed quando hu-
18 Bespice in servos tuos et in opcra tua : jus sfficuli tcmpestatibus quatitur,adportum divinae
Et dirige fdios eornm. misericordife se confugere velle testatur.
C Considera quibus verbis pietatem boni ju- G 3
hic, Quoniam ipse liberabit me de laqueo venan-
dicis invitavit ut primo dicerct: Respice in servos
: tiiim :

tuos, dcinde in opcra tua quatenus et si factis suis : Et a verbo aspero.

veniam non mererentur acciperc, eam per opera C Sperabo in eum causam dicit cur in eum :

Creatoris impetrarent. Quod argumentum apud sperare dcboat quia ipse nos ab inimicorum, sive ;

rhetores dicitur a laude judicis. spiritualium, sive carnalium, potest liberare ver-
19 Et sit splendor Domini Dci nostri super nos ct sutiis qui laqucos ponunt (ut venatores) quibus
: :

opera manmnn nostraruin dirige supcr nos possint ignorantes dolosis insidiis irretire.Verbum
^ Et opus manuum nostrarum diriyc \ . asperum e?t, omne verbum quod contra regulas di-
C Splendor Domini super nos est, quando crucis vinas dictum est.
e.JMP impressiono decoramur. Opcra nostra dirigit 4 «^ In ; secqnilis suis obumhrabit tibi :

super nos, quando donat nobis veniam peccatorum, Et sub pennis ejus sperabis.
ut cum fuerimus perversi, efficiamur ejus corre- C Scapubjc Dei sunt opcrationcs mirabilium, pcr
:

clione rectissimi. \ Vel opera maiiuum noslra- quas vclut quibusdam humeris virlus divina mon-
rum diriguntur super nos, quando ca non pro ter- stratur. Penna; sunt monita prophetarum qua si :

renarum rerum merccde facimus.Et opusmanuum £) recipiantur puia mente, fidoles animas ad coelos
nostrarum, id est charitatem dirigc supcr nos,ut : usquc pcrducunt.E/ si qua^ras quid ista obumbra-
omnia opera nostra sint unum opus charitalis : tio pnoslct : dico,ut per diem sol non urat te neque

quia ipse est finis prfficepti ct omnium operum luna per noctem.
nostrorum (/ Tim. i). 5 Scuto circumdabit te veritas ejus :

OnATIO EX PSAL. LXXXIX.

Non timebis a timore nocturno.
H Circumdatnos vcritas scuto, id est, Christus
Luciflui sidcris sator, omnipotcns Deus, qui no- suaprotectionc, nc ardcnlibus sagillis diai)oIi per-
vam niundo luccm,fugala noctc,rcslitues:satianos, culiamur. Non tiinobinius a timore nocturno, id est,
quaBsumus, remittente misericordia tua, ut omnes diibolum qui semper in tenebris cst ut percutiat.
peccatorum obscuritates, tc illuminante, pcllainus. Sivc hoc dicit, licct in errorc fucris, qui nox cst,
Per Dominum nostrum Jcsum Christum Filium lamen non timcbis sub scuto vcritatis: quia prote-
tuum, etc. get tc illud.
339 S. BFIUNONIS HEKBIPOLENSIS EPISCOPI. 340

6 Asagittavolanteindie.-anegotioperambulante A i2 In manibus portabunt te :

in tenebris : Ne forle offendas ad lapidem pedem tuum.

Ab incursu
dxmonio meridiano.
et C Ne offendas,id est, ne in legem quae in lapideis
C diem manifesta est perse-
Sagilta volans per : tabulis scripta videbatur, incurreret : qui venerat
cutio tyrannorum. Negotium in tenebris pravum : gentes legem et evangelicam doctrinam edocere
studium eorum intellige. D;emonium nieridianum: {Mattli. v), id est, ne solvat legem, sed impleat.
periculum maximum est, lervore persecutionis ac- 1.3 Super aspidem et basiliscum ambulahis :

censum,ubi ruina plerumque metuitur, quandoin- '^ Et '.

conculcahis leonem et draconcm.
firmitas humana superatur. Ruinaautem certe dicta Nam ista nomina diabolo aptantur. Aspis eat
C
est, quasi repelens ima. enim, dum occulte percutit: basiliscus, cum palam
7 Gadent a latere tuo m il le : et decem m il lia a dex- venena disseminat leo, dum persequitur innocen-
:

tris tuis :
tes: draco, cum negligentes impia voracitedeglutit.

Ad te autem non appropinquabit Verum haec omnia, glorioso adventu Domini, pedi-

G Mille a latere ejus dicit casuros : ab illa scilicet bus ipsius prostrata jacuerunt.
summitate judicationis, qua judicabunt sancti cum 14 Quoniam in me spcravit liberabo eum :

Christo, ut assessores.Illi enim inde cadunt, qui

Protegam eum, quoniam cognovit nomen meum.
g
falsa prsesumptione illud sibi promittunt. Sed quo- G Hunc ergo beatum virum, qui habitat in adju-
niam pauci hoc faciunt, ideo subdit, a dextris de- torio AItissimi,Iiberatumdicit-, quoniam spem suam
cem millia quia multi putant se ad dexteram col-
:
in ipsius virtute reposuit: et ideo etiam protectum
locandos falsa opinatione, cum hoc in suis meritis ab omnibus insidiis diaboli. Cognoscit nomen Pa-
non habeant. Ad te non appropinquabit, scilicetqui- tris, qui Filium non putat esse minorem Patre.
libet qui sibi regnum Dei fallapiler pollicebatur, et 15 Clamavit ad me et exaudiam cum : cum ipso
ad remedium pcenitentiae non currebat: ponit vero sum in tribulatione :

pro infinito numero numerum finitum. C E.xauditur, qui clamat ad Dominum, dum ei
praemia profutura concedit. Dicit cum ipso sum,
8 Ferumtamen oculis tuis considerabis :

Et retributionem peccatorum videbis.

dum, scilicet mens, in angustiis devota ferventius
tribulatur. Ereptus utique exhoc mundo,gIorifican-
C Oculis tuis : dixit divinum illum conspeclum,
quo hominum merila judicantur. Illa enim dus est justus,quando in illa beatitudine coUocatur:
considc-
ubi jam tribulatio locum non habebit.
ratio, retributio erit meritorum. Videbis, id est vi-
deri facies. Illa ergo miritorum in judicio Dei discre-
16 Eripiam einn ct glorificabo ^ eum :

tio, oculorum Dei consideratio dicitur.

Longiludine dierum replebo eum :
p Et ostendam illi salulare meum.
9 Quoniam Domine, spes mea
tu es,
C Longitudo cnim dierum vita est aeterna quam
Altissimum posuisfi refugium tuum.
nullus terminat finis. Ostendam illi salutare hoc :

C Quoniam tu es, Domine, spes mea quia re-

est enim quod fidelibus in summa remuneratione
:

surgente Domino, spem retributionisreliquamem-

promittitur, quia salutarc Christum Dominum con-
bra perceperunt. Verum etiam Dominus Salvator,
tuentur, ubi totum desiderium spemque beatorum
per id quod mortuus est, refugium suum nosciturin
implet.
Altissimo posuisse, unde merito Ecclesia sequilur
ejus exemplum, cum sibi rcfugium ponens, quem OnATIO EX PSAL. XC.
ille habuit.
Praesta nobis, Domine. per invocationem nominis
10 Non accedet ad tc malum :
tui, aspidis et liae^ilisci lethalia venena calcare ut :

Et flagellum non ajjpropinquabittabernaculoluo. ostenso nobis salutari tuo, adversus insidias inimici,
C Licet Ghristus a Judsis convicia pertulisset, spiritaliscIypeiumbraculomuniamur.PerDominum
tamen nihil mali corpori suo appropinquare valuit. noslrum Jesum, etc.
Hic enim flagellum positum est, quod delicta casti-
gat, tale Christo non appropinquavit quia nihil : •.
PSALMUS XCL
castigandum et flagellandum habuit,undehypallage ARGUMENTUM PSAL. XCI.
est:quia ipse malo aut flagello non appropinquavit: C Vox Ecclesiae, de e.\aItatione justorum et per-
qua? scientia in littera psalmi vertitur Flagellum
:
ditione impiorum.
quoque pro opere flagello digno ponitur. TT. Psalmus cantici in die Sabbati.
li Quoniam angelis >^ siiis : mandavit de tc \ : G Psalmus cantici admonet nos ut in universis
:

Ut custodiant te in o>nnibus viis tuis. aclibus nostris,diviuitati gralias referre debeamus.

C Nam quod legitur angelis osse mandatum, ut Dios Salibati : rcquies interpretatur, per quam com-
eum debeant custodire, humana3 infirmitatis est. monemur ab omni prava actione cessare.
Unde et dicitur in Evangelio Apparuit illi angelus :
1 Bonum est con/iteri Domino :
de coelo conforuuis cum (Luc. xxii). Rt ut ipsain Kf psallcre nomini tuo, Altissime.
humanilatis naturam porfcctissimam declararol, ad- II Bonum cst confilcri : hoc est, primum age poc-
jecit : Nc fortc offendas. nitentiam et dclc peccata, deinde psalle Altissimo.
 : : . :

341 EXPOSITK) PSALMORUM. 342

2 .4(1 annuntiandum manc misciicofdvnn tuam : A dum est. Quid enim prodest si ante dicm lox fui,

Et veritatem tuain per noctcm. hodie in carcere morior : omnc quod est proetcri-

C Mirabilitervita noslraduobus conclusa cst ser- tum et finem habet, nihil est.

monibus.Mane significat gaudium et tunc niiseri- : 9 -f Quoniam '.

cccc inimici tui, Domine ij(. quo-
cordias ipsius annuntlare debemus.Xox indicat tri- niam cccc inimici tui perihunl :

stitiam et similiter tunc in tribulationibus.verita-

: Et dispcrgcntur omnes qui operanlur iniquita-
tem ipsius prjecipimur annuntiare, quia juste ot tem
merito patimur. Sicut enim in prospcris misericor- C Inimici Dei sunl daimonum cultorep,et quicun-
dia ostenditur,qua dat indignis.et mali? bonus est que praeccptis ejus obviare satagunt. llli cnim dis-
ila in adversis veritas monstratur, qua dixit pecca- pergcntur, quando a grege Domini fuerint segre-
tores puniendos. gati.

3 In decachordo psalterio : 10 Et exaltabitur sicut unicornis cornu meum :

Cum cantico in cithara. Et scncctus mea in niisericordia uberi.

C Decachordum psalterium.decem prc-ccepta legis C lliceniin unicornis.exaltationem significatuni-
sunt.Canticum et cithara est gaudium boni opcris, enim unitas, fortitudo sublimis est, ubi
tatis. Illa

id est eleemosynarum jucundalargitio.Cilhara vero r» sanctorum gloria decoratEccIesiam.Sencctus can-

cantat, qui opera bona perficit sine asperitate tris- didum caput habet quee similitudo datur : rccte
titise. quoniam omnia merita sanctorum,
Ecclesiaj ;
tan-
4 Quia delectasti mc, Dominc, in factura iua : quam cani capitis purissima luce fulgebunt, cujus
Et in operibus manuum tuarum exsultabo. senectus ad vitam ducit perpetuam.
C Dclectatam se dicit mater Ecclesia, in factura i I El dcspexit ocuhis meus inimicos nieos :

Domini quoniam quidquid boni acceperit,non suis

: Ei insurgcntibns in me malignantibus audict
meritis, sed suo Domino app'icavit. Et exsultare sc auris mca.
in Dei operibus, non vero in sua felicitate, scd in C Inimici sunt, scilicet Ecclesia3, operarii iniqui-
ipsius voluntate profitetur, ut ait Apostolus : Ipsius tatis, quos tunc despicit Deus, quando in sinistra
enim figmcntum sumus [Ephct. ii). partc scgregatos se esse cognoscunt. Insurgentes
5 Quam magnificata sunt opcra tua, Domine ! sunt malignantes divilcs, qui hic paupertatem des-
Simis profundx factx sunt cogitafioncs tux. piciunt. Hos audient aures hominum fidelium :

C Obstupescit Propheta vehementius ipsa opera et quando dicunt, Quid nobis profuit superbia nostra?
Domini magnificentiam. Nimis profund;e sunt factai iSap. V.)
cogitationes ejus ut sicut diabolus per superbiam
: 12 Justus ut paima florcbit :
corruit, ita humanum genus beneficio humilitatis C Ut cedrus Libani muUiplicabitnr.
possit absolvi. Quis hoc et similia profundabit? C Justus rectc comparatur palmae, haec enim
6 Vir insipicm non cognoscel super terras hispida est sed ubi ad superna pro- :

Et slultus non intcUigct hxc. cesserit, dulcisbiuiorum fructuum suavitate com-

C Est vir insipiens.qui coclesti sapientia evacua- pletur. Et dicta est palma quasi pacis alumna. Sic :

tus,et humanisversutiis probatur esse plenissimus vitajustorum duris est in hoc mundo laboribus
:

iste non cognoscit opera Dei quia casuale credit

;
plena, sed in supernis est pulcherrima. Gedrus li-
qnod gcritur. Sicut quidam philosophi dixerunt gnum bencolcns,ad pondera poptanda aptissimum
:

Stultus autem utiquc cst, qui nec divina recognos- et forlissirnum, et multum palma cclsius crescens
cit, nec ipsos saeculi aclus intelligit, quos vulgo (quod raaxime in Libano cclsius invenitur) justos
bruto? vocamus. significat roplctos bonis operibus.
7 Cum exorti fuerint peccatores sicuf fenum 13 iHantali in domo Domini :

Kt apparuerint omnes qui opcrantur iniqaitatcm. In atriis domus Dei nostri (lo7'ebunt.
C Dicit enirn hir norere peccatores sicut fonum C Plantatio, hic prajdeslinatio Dci intelligilur
: :

scd in illo judicio eos asserit celeriter interire,et ibi quia nisi quis in ea plantatus fuerit, crcmcntum
cum ad judicium venerint, humanis conspcctibu.s D fclicissimum non habebit. Atrium enim initium
apparobunt corda ccrum aiiis, quac hic apparcrc dicitur raansionis : ibi norebit justus, quando in
non potuerunt. illo inilio resurrectionis audita fclicitate gaudebit,
8 Ut intereant in sxcuium ~ svrculi \ : id cst, quando dicere audict ; Venite, benedicti,
Tu autem Ailissimus xtcrnum, Dominc.
in etc.
C Sequitur causa cur appareant non utique ad : 14 Adhuc multiplicabunlur in scnccta ubcri :

gioriam,sed ut inlereant. Pulchre enim exposita est Et benc paticntcs crunl ut annuntient.
pama daranatorum non enim sic pereunt,ut essc
: C Scncctahominum aridacst Ecclesiavcro tunc :

jam desinant, sed in Si-cculuin ScTcuH dcficiunt,qni rnagis inripit cssc ubcrrima, quando ad finem sac-
nunquam Tu autem
a suis afflictionibus exuuntur. culi fucrit Domino miscrante pcrducta. Bene pa-
Altissimus subaudiendum cst pormanebis. II Et
:
tientes orunt quia passioncs ijoulorum cadorum
:

nihil est bonum nisi quod ajternum c«t Onodcun- rogna conquirunt. /.7 /H»r annunlient quoniam jus-
que bonum finem habet, ncc inter boua numeran- stus est Dominus, et quoniam rcclus est, ctc.
313 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 3U
15 Quoniam reclus Domimis Dcus nostcr : A5 jjCj Elevaverunt flumina fluctus suos
'
;

Et non cst iniquilas in co. A rocihus aquarum multarum.

C Quoniam rectus Dominus qui scrvis suis pro- : C Elevaverunt flumina fluctus, id est, apostoli
missa complevit, ct non est in eo iniquilas ut in : sermones irriguos ipsosque in prsedicationibus:

hoc mundo permisisset periclitari martyrio, quos ercxere sanctissimis. A vocibus aquarum : gentes
ibi non coronasset prajmio. significat, quaj ad catholicam fidem Deum laudan-
ORATIO EX PSAL. XCI. do conveniunt.
Exsultatio aeterna sanctorum, Deus, qui justos 6 Mirabiles clationes maris :

diversis bonorum refectos impendiis, florere in pal- Mirabilis in altis Dominus.

miferis atriis immarcessabiliter facis,quffisumus.ut C Elationes maris : sapientes populos in Ecclesia
remissis molibus delictorum,corum nobis societa- catholica significat : quorum mirabiles elalioncs
tem dignanter impertias. Per Dominum noslrum tunc fiunt, quando
mandatis Dei firma mente
in
Jesum Christum, etc. consistunt. Mirabilis in altis Dominus. H Quando
residet ad dexteram Patris.
PSALMUS XGII.
7 Testimonia tua credibilia facta sunt nimis :

ARGUMENTUM PSAL. XCIl.

Domum tuam dccct sanctitudo, Domine., in longi-
B
C Laus Ecclesiae, de Incarnatione et de regno tudinem dierum.
Christi. C Testimoniaenim prophetarum nimis credibilia
TT. David in dic ante Sahbatiim
-r f^(fus cantici ipsi facta sunt quia IncarnationeDomini revelatasunt,
:

quando fundata est terra. quse in sacris libris tenebantur occulta. Domus est
C Canticum ad laudem pertinet divinitatis. Ipsi utique universalis Ecclesia, hanc decet sanctitudo,
David Christo aptatur. In die ante Sabbatum
:
: id est, copiosa benedictio Christi adventus,quo ad-
sexta feriaest, quaj Sabbatum prfficedit. Terra hic ventu eam sic ornat,ut nunquam deserat.Longitudo
hominem significat, cui dicilur : Terra cs et in ter- dierum eeternitatem significat. Nam,sicut quidam
:

ram ibis [Gcn. iii) quem inter : initia rerum sexto dixit. Longitudo non est, in qua est aliquid extre-
Crcator condidit. mum.
1 Dominus rcgnavit decorem indutus est : OnATIO EX PSAL. XCII.
Indutus est Dominus fortitudinem et prxcin.vit Domine omnipotens, qui paterna prcecinctus vir-
se.
tutecfjelum, mare, terramque locasti, exaudi sup-
C Considerans Prophota qua3 ventura erant,regna- plices tuos, et da credulitatem in testimoniis tuis,
turum esse Dominum,cum magna exsultatione con- indue nos fortitudinem et decorem sanctificationis.
celebrat. Decorem induit, id esh, pulchritudinem ^
q^,; ^^^^ p^^jpg ^^ pjijQ gj^
suae majestatis ostendit quando transfiguratus est
:

in monte coram discipulis (iVrt«/i.xvii). Indutus est

PSALMUS XCIIL
Dominus fortitudinem quia diabolum ARGUMEXTU.M PSAL. XCIII.
; oppressit
II Et praecinxit se : cum multitudine angelica cir- C Oralio fidelium, ut a pcrsecutoribus : qui Deutn
cumdatus remeavitad Patrem (Act. i). ignorant : liberentur.
2 Etcnim firmavit orbem ^ terrx : ',

f TT. Psalmus David quarta Sabbati '.

Qui non commovehitur. C Psalmus sanctam significat operationem,

:

C Firmavit orbem terra;, id est, Ecclesiam (ut in quarta Sabbati foria quarta est,in quo die lumina-
:

Evangelio : Tu es Petrus et super petramhaiic ria in firmainentum coeli facta narrantur. Sic in
asdilicabo Ecclesiam meam [Matth. wi]) qua^ non Ecclcsi i sunt fundati electi, de quorum patienlia
commovebitur ullalenus,quamvispersecutione fre- psalmus istc plurimum narrat.
quenter vexetur, 1 Dcus ultionum Dotninus t
3 Parata sedes tua cx tiinc : Dcus ultionum libcre egit.
A sxculo tu cs. C Deus enim terribile nomen est : quoniam ex
C Parata est sedes, id est, mens fidelium; sicut £) Cira?co,quod significat timorem,descendit. Ultionum
est [Isa. Lxvi) : Supcr qucm requiescit Spiritus Dominus est, qui judicaturus erit mundum,Pl ultio-
meus,nisi super humilemet trementem verba mea nibus justis affliget obstinatos. Libere egit, id est,

et quictum? Et tunc, id est, ab Incarnatione Chri- nullo impedicnte totum mundum judicabit.
sti. A saiculo : deitatcm (qua; coaiterna rcgnans 2 E.vallarc, qui judica.'^ lcrram [ :

cum Patre, nescit osse sub tempore) ostendit in lieddc rctributionem superhis.
Christo. C Tunc exallatus est coram discipulis : quando
4 Elcvaverunt flumina, Domine. eum in majestatc sua ad gloriam constat rosurrc-
Elevaverunt flumina vocem suam. xisse porpotuam. Judicabit terram quando mnjcs- :

C Flumina Domini sunt, videlicot apostoli, qui tatis sua^ ditioiic judicabit terrenos homiiics. Su-
de Spiritu sancto potati sunt, qu.x' niorito voccs porbi autem illi sunt, qui in sua malignilafo dcfi-
elevasse dicla sunt, quoniam nuctori suas laudcs ciunt. lllis ergo retributio redditur, cum audiorint:
salutariter obtulerunt. II e iu ignem.
 :

EXPUSITIO PSALMORUM. 346

343
perlegcm suam prophetas, non arguet? arguet
3 Vsqueqtio peccalores, Domine : \ et

utique. Qui docct hominem scientiam, ipse non

isqucquo peccaiores gloriabutitur'?
non suflicit eis peccatores esse, sed cliam in habet? habct videlicet quia plenitudo scientioe in
H ;

peccatis gloriantur. Prima quippe infelicitas est, Dco est.

pcccare : secunda, in fmc vita; pa;nilentiam non H Dominw^ scit cogitationes hominum :

agere, quod gloriabundis in malitia evenire solet. Quoniam vanx sunt.

C Qui in die judicii, si hic non emendant, gloriari C Cogilationcs cnim talium hominum omnino va-
non possunt. Dicit ergo, quousque gloriantur? nissimae sunt quas Dominus novit.quia ipsi per se
:

quasi diceret us<]ue ad finem vita^, quia, postea nosse non possunt,qui pravis cogitationibus occu-
cessabit gloriatio et malitia. pantur. Vanum enim dicimus, quidquid a veritat»
4 Elfaiuntur et loqucnlur iniquitatcm : discedit. quidquid utilem non habot fructum.
Loquentur omnes qui opcrantur injustHiam. 12 Bcatus homo quem tu erudieris, Domine :

C qui sunt qui loquuntur iniquitatem, nisi illi

Et de lege tua docueris eum.
qui dicunt Quid nobis proderil si juste vixerimus
:
•

C Contra vanos, bene ponitur beatus. Quia sicut

aut quid profuit,qui in hac vita couversali sunt
illis
illicaducis cogitationibus eluduntur, ita justi doc-
innocentcr, qui ut caeteri mortui sunt? trina) coclestis veritate firmantur, fiuntque rcvera
Ij
5 Populum tuum, Domine, humiliaverunl : beati,quoniam munera cceleslis sapientia? percepe-
Et hwreditatem tuam vexaverunt. quia Deo magistro utitur.
runt.H Unde certe felix,
C Per populum, viros dicit fideles, quos dicit De lege, id est, Scripturis sanctis. Lectio quoque
humiliatos quoniam Dco contumelias fieri audie-
:
illius Scriptura; sancta; mitigat tribulationcs ;
unde
bant, necesse est enim devotum famulum dolore
sequitur : Ut mitiges, etc.
cruciari, quando aliquid irreverentissimum de Deo
i3 Vt mitiges -^ ei \ a diebus malis :

audierit. Iliereditatem populos Christianos

dicit :

Donec fodiatur peccatori fovea.

quos innumcris cJadibus a superbis persecutoribus
C Constat esse beneficium sancta legis, ut in ad-
constat esse vexatos.
versis istius mundi Christianus dicat patientiam,
6 Viduam el advcnam interfecerunt
F.l pupillos occiderunt. qua omnia ei mitigantur advcrsa. Ijies mali prai-
animapec- sens mundus est, inquo.justus cxspectat tolerando
II Vidua : secundum tropologiam cst
catrix, quae Dcum verum amisit. Pupilli vero illi
per patientiam adversa, donoc omnibus peccatori-
bus fovea damnatiouis praepaj^-etur seterna.
sunt, qui Patrem Deum non habeut quos hasretici
interficiunt : situt et pravi divites, caetero humiles 14 Quia non repellet Dominus plebem suam :

affigunt. C Ef. hxredilatem suam non derelinquet.

7 FA dixerunt : Son videbit Dominus :
C Plebem suam, dicit fidelissimos Christianos,
yec intelliget Dcus Jacob. qui ad Dominum mentis intentione festinant.
tota
C .(Estimant enim dementes, Deum non vidisse Ha3reditas est humana,qua3 ad successorem prioris
inala illoruni cum peccant, quando non sentiuat
se Domini morte transfertur,sed licet h^reditas Chri-
sub celeritate percelli : dum iile pius moderator sti sit suo sancto sanguine acquisita, tamen nun-
exrlamat : Nolo mortem peccatoris [Exech. xxxiii)* quam perdit suum auclorem, sedcumipsoposside-
Deus Jacob : dicitur Deus Christiani populi. tur semper.
8 Intelligite, insipientcs in populo :
^5 Quoadusque justitia convertetur in judicium :
Et stulti, aliquando sapilc.
Et qui ju.Tta iUam? omnes qui recto sunl corde -r
C Insipientes qui in Ecclesia con-
illos appcllat,
Diapsalma [ .

slituti, fclicitate hujus SKCuli gaudent. Stulti au-

CTuncconvertcturjustitiahominuminjudicium,
tem dicit sapite, id est, vos qui verse religionis
quando sedentibus apostolis super duodecim sedes
expertes, blasphematis aperte, dlcentes Dcumncc
judicabunt
dabuntur justis praemia oeterna, et justi
viderc nec intclligere hominum facta : vos.inquam,
impios.Et qui juxta illam (intcrrogando dicit) sci-
slulti et demcnles, advertitc pietatcm Dei.
D liccl Justitiam.'' Uespondet, omnes recto corde.
^ Qui plantavit aurem non audiet :

Aut qui (in.vit oculum non considcrat? 16 Quis consurnet mihi adversus malignantes ?
C Isti versus increpative legendi sunt. Ostendunt -^ Aut quis stabit mecum adversus operantes
:

enim in Deo esse virtutes audiendi videndiquc; ac iniquitatem'i

si dicat : Qui tibi plantavit aurem non audict? au- G Testatur enim Christus sibi solura Deum esse
diet vere. Et qui finxit oculum ad vidcndum non adjutorem contra malignos spiritus. Et interroga-
H
videt? Certe totus oculos est, qui omnia videt : tive legendum est quis consurgct? id est nemo
:

manus est, quia omnia operatur

totus : ct qidquid pro meadvcrsns d;pmoncs ccrtalurus assisfel.dum
membra nostra valent, ipsc operatnr. potius homincs eos malis imitationlbus subscquan-
10 Qui cnrripit gentcs non arguel :. tur. Aut quis stabit? id cst nullus stabit in acie
Qui docef hominem scienliam? certfiturus, quasi diversis jaculis vulncrandus, ut
C Qui corripit gentes, id est, qui erudit gentcs non defendendo sed patiendo stet.
347 S. BIIUNONIS IlEllIilPOLENSIS EPISCOPI. 348
17 Dominus adjuvif me :
Nisi quia A flataest.Quia per hanc illa beatitudo coronalis pal-
Paulominus habitavil in inferno anima mea. ma; praeparatur. Et Deus meus in adjutorium spei
C Dicit enim nisi quia Dominus, vox Christi i^n
: meae.Quoniam hic adhuc spem habemus, non rera
persona membrorum, ac si dicat In illam fovcam : tenemus sed spem in futuro rclinquimus, quia
:

protinus incirlissem, in qua peccatores certum est jam nostrum desiderium possidemus.
posse demergi.Paulominus habitaverat, id est, va- 23 Et reddet illis iniquitatem ipsorum :

nis pcrsuasionibus potuisset decipi anima mea, Et in malitia eorum disperdet cos :

nisi meruisset a Domino liberari. i>C* Disperdet illos : Dominus Deus noster.
18 Si diccbam : Motus cst pes meus : C Et reddet illis,id est retribuet malis secundum
Misericordia tua, Domine, adjuvabat me. vota nequitiae suae,et nota quod hoc nomen,malitia,
C Hic beneficium celerrima3 confessionis osten- estcapax omnium criminum, sicut charitas est ca-
ditur,ut cum so homo lapsum in peccatis confite- pax oranium virtutum. Disperdet eos, id est, a suo
tur,statim munera divina dimittendi peccata subse- regno alienos efficiet.
quuntur.Si igitur dicebam Motus est pes meus,id: ORATio p:x psal. ICIII,
est peccavi, quam statim dixi vero corde, miseri- Erudi nos, Domine,secundum benevolentias legig
cordia tua adjuvabat me. Tantum valet accelerata n tuffi, refugium,qui ho-
et esto nobis in tribulatione
confessio, ut ante remittatur peccatum quam pu- minibus prudenter insinuas scicntiam, ne derelin-
niatur. quant, Per Dominum nostrum Jesum, etc.
19 Secundum multitudinem dolorum meorum in cor-
PSALMUS XCIV.
de meo :
Consolationes tuce Ixlificaverunt animam meam ARGUMENTUM PSAL. XGIV.

H Secundum multitudinem, id quantum fuit

est, C Propheta incitat populos ad laudem Deivenire.
pondus poenitentiae,tantus fuit numerus consolatio- TT. -r Laus canticis ipsi David : \

num.Quia quando egi poenitentiam et sustinui tri- C Laus, vocis significat devolionem canticum, ;

bulationem in proesenti vita, tunc consolari gaude- hilaritatem mentis. Quod utrumque in opere psal-
bam in futura, et quanto magis egi pocnitentiam, modiee debet esse sociatum. Ipsi David, significat
tanto magis consolatusesme.llnam fudilacrymam, Ghristum, cui laus ista cantatur.
unam merui consolationem decem fudi lacrymas, ; 1 Venite, exsultemus Domino.
decem merui consolationes. Quot patimur vulncra, Jubilemus Deo salutari nostro.
tot meremur et coronas.et magnitudo tribulationum C Vcnite enim illis dicitur qui longe positi sen-
magnitudo preemiorum est. tiuntur,qui se necdum fidei integritate populo fideli
20 Nunquid adhxret tihi sedcs iniquitatis : C junxerunt. Est autem exsultatio hujus saeculi, quae
Qui (ingis lahorem in pnrcepto'} occupat animas infideles. Ideo addidit Deo, de quo
G Nunquid? negative legendum est. Sedes ini- vera est exsultatio. Jubilare esse magnum modura
quitatis es mundi hujus voluptuosa possessio, quoe laetitiae, cui sermo non sufficit, saepe diximus.

Domino adajrere non potest. Praeceptum enim Do- 2 Prxoccupemus faciem ejus in confessione :
mini habet Beati qui lugent et qui perseeutionem
: Et in psahnis juhilemus ei.
patiuntur propter justitiam, quoniam istorum est C Praeoccupare, est aliquid ante facerc, quam
regnum coclorum {Matth. v). Et prseceptum Domini ille possit videre qui credilur advenire. Faciera,

in praesenti ssculo laborem et dolorem habet, non dicit conspectum Christi in judicio, id est ut confi-
requiem nec gaudium.Quia arcta et angusta via est teamur facinora nostra ante judicialem ejus advon-
qua? ducit ad vitam.Fingere enim plasmare dicimus, tum. Jubilemus in psalmis, H scilicet in cordibus
ct qui mentitur, aliquid sibi plasmare videtur. Hic nostris psallentes, id est gratias agentes.
autem fingere Deo attribuitur,ille formavit laborem 3 Quoniam Deus magnus Domnus :

in prajcepto. H Nemo enim dormiens coronatur. Ei rcxmagnus super omnes dcos.

21 Captabunt in animam justi : C Dicendo enim, quoniam Deus magnus ostendit
Et sanguinem inaocentem condemnahunt. j) illum esse potentiorem ; magnus quippc hic non
C Captabunt enim dixit, quasi captiose tracta- dicitur, nisi qui summa? potestatis arccm tenere
bunt, quia veram causam criminis in martyribus monstratur. Deos etiam homincs sanctos appcllat
persecutorcs invenire non possunt. Et sanguinem super quos Dominus rex magnus est.quoniam creat
innocenlem ad Christum hoc potost referri, quia
: omnia el regit univcrsa.
vcre innocens pro nostra redemptione sententiam 4 Quia in manti ejiis sunt omnes fines terrse :

injusta3 condcmnatis accepit. Et altitudines montiim ipsius sunt.

22 Et factus vst Dominus mihi in rcfugium : C Fines torra; ad gentes pertinet universas, qu«
Et Dcits meus in adjutorium spei mcx. Christo fideli devotione subjectffi sunt. Altitudines
C Hic ostendit nihil valore persecutiones hominum montium,potestates sa?culi honoresquc tcrreni sunt,
contra Christum vel contra martyre3,ct eo tcmporo qui tamen Domino subjecti ?unt,et ideo ipsius osse
magis dioit divinum sibi provenisso refugium, dicuntur. H Pugillo onim, id est.potcstateconcludit
quando superbia humanoe persccutionis studio in- omnem latitudiucm terra;.
U9 EXPOSITIO PSALMORUM. 3S0

) Quoniatn ipsius cst mare et ipse fecit tUud :

A 12 Et isli non cognoverunt vias meas :

Et siccam manu.': ejus formaverunt. ut juravi in ira mea.

C Mare significat gentes, quaB in hoc saeculo va- Si introibunt in requiem meam.
iis vitiorum flatibus commoventur ; arida, populus C Et non cognoverunt vias, quia quadraginia
isti

idelis esl, fontes lidei adhuc sitiens : quos dono annorum tempore benelicia Dei scire noluerunt.
lua? misericordifE fundure dignatus est Ghristus- Duobus modis jurare dicitur Deus jurat placatus :

lis omnibus jungendum est : jubilemus ei. atque mitis; hic autem jurare dicitur iratus, quia
vindictam noscitur comminari. Quid est aliud in
i Venite, adoremus ct procidamu^^ :

requiem Dei non introire, nisi perpetua tormenta

El ploremus ante Dominum qui fecil nns : quia
suscipere. Negative igitur legendum est, si introi-
ipse est Dominus Deus noster.
bunt, id est non introibunt.
C Hortatur nunc Christianum populum Propheta
ORATIO EX PSAL. XCIV.
id satisfactionem poenitentiae. Adoremus, id est,
Salutare eximium omnium populorum, Dominc,
rorporis inflexione incurvemus. Procidamus, ut
rcspice propitius super oves gregis tni, eisque im-
inte ipsum nos prosternamus.totaque membrorum
pertiens sal prudentiaj, introducere casdem in-
'fFusione tendamur. Ante Deum plorare, est pios
noxias sempiternam digneris in requiem. Qui cum
letus effundere, et pessima facta damnarc. Nam si P
Patre et Filio et Spiritu, etc.
^ta cordis puritate deprecemur, tacile nos qui fe-
'it.et refecit. Et causam triplicem hujus adoratio- PSALMUS XCV.
lis subjicit, quoniam ipse fecit nos, etc.
XCV. ARGUMENTUM PSAL.
I Et nos populus pascux ejus :
C Laus fidelium de Christi Incarnatione et de
El oves manus ejus.
exaltatione Ecclesiae.
C Dicit enim quid sint fideles, utique oves pas- TT. f Quando domus xdificabatur post captivitatem
^uae Domini. Quia «ternis deliciis felici sorte sa- canticum hinc David '.
.

;iaDtur.
H C Domus enim ista est universalis Ecclesia, in
^ llodie si vocem ejus audieritis : qua Christus inhabitat. Quae destructa asdificatur,
Nolile obdurare corda vestra. quando anima post captivitatem peccati,ad intelli-
C Hic subdit unamconditionem necessariopr«re- gentiam veritatis cncpcrit Domino praestante re-

quisitam ad hoc,ut sint homines vero oves Christi, meare nec aedificari desinet, donec usque aid
; fi-

dicens : vocem ejus audieritis. Nam qui

Hodie si nem sa?culi prffidcstinatorum numerus impleatur.
vocem Domini non audit,non grex diciturejus,nec H Totum quippe mysterium hujus psalini in titulo
in pascuis ejus collatur. Hodie vero pro quolibet C est; tota vitaj nostrae sacramenta et salus in titulo

tempore positum est,velutdicatur : Quocunque tem- sunt.

pore vel die,ejus voccm audieritis, nolite obdurare 1 Cantate Domino canticum novum :

corda vestra. Cantate Domino, omnis terra.

C Cantat enim Domino canticum novum qui, ve-
9 Sicut in irritatione :

tere homine deposito, per gratiam baptismatisfeli-

Secundum diem tentationis in deserto.
citer innovatur. Omnis terra, catholicam significat
C Tentatio
enim Judaica contra Moysen gravi Ecclesiam, quae per cunctum orbem noscitur esse
murmuratione surrexit, dicens nec escam sibi iii difTusa. Nova domus novum meretur canticum. tn-
deserto dari,nec aquam potabilem divina largitate novata anima canticum innovet.
concedi.Quapropter culpaparentum islis repetitur,
2 Cantate Domino el henedicite noniini ejus :

ut debita vindicta timeatur.

Annuntiate de die in diem salutare ejus.
10 ihi tentaverunt me palres vestri : C Nomen enim Dei benedicimus,quando nostrum
Probaverunt et viderunt opera mea. salutare per omnia confitemur. De die in diem nun-
C Uhijsignificat in deserto. Ibiapparuit potestas tiatur, quando adventum Christi et prophetae pro-

Dei.quando esca venit ex aere potusquc cx lapidc. J)

miserant, et evangelista? venisse declararunt. Ita

Ibi probaverunt opera mea factum est ut duo ccelestes dies annuntiasse ejus
quando manna pluit :

esurientibus.quando coturnicum multitudo venit et gloriam comprol)entur,sciIicet Yetus Testamentum

aquas lapis deditffxod. xvi). Et viderunt; hoc ipsis et Novum. H Christus enim in utroque lucet. Nolite

improperium dicitur. Nam viderunt et tamen non

eum tantum in Veteri nuntiare, ne sitis Jud-T^i nec :

crediderunt. solum in Novo, ne sitis Manichaei, sed in utroque

laudato eum.
II Quadraginta annis offensus fui generationi illi :
3 Annuntiate inter gentes gloriam ejus :
Et dixi : Semper erranl corde.
omnibus populis mirabilia ejus.
In
A Quadraginta annis.omnestempus vitae pra^sen- C Dominus enim salvator nuntiandus erat,etper
tis significat; denarius etenim numerus perfcotus gnnfos qiioqiie prsedicanda crat gloria ejus, quia
-9t,qui dum ad quatuor niundi partes adjungitur, tatiti miraculi pr.edicabant auctorcm. Mirabilia
id quadragenarium usque pervonit. cjus : Bignilicat arcanum incarnationis Christi, qui
m\ BHUNOMS HKHblPOLENSIS EPISCOPI. 3o2
dum sit altissimus, factus est pro nobis humilli- A y Commovealur a facie ejus universa terra :

mus. Dicite in gcntibus -r quia '.

Dominus regnavit.

4 Quoniam magnus Dominus et laudahilis nimis. C Tunc enim terra commovetur, quando pecca-
Terribilis est super omncs deos. tor, terrena vitia derelinquens, ad poenitentiam
C Magnus, ad potestatem pertinet, quia cunctis fueritDomino miserante perductus. Dominus re-
potentior est laudabilis, ad pictatem, quia nos
:
gnavit per tropaeum crucis in genere humano. Unde
redemit; nimis, ad utrumque pertinet, quia nec et Romana translatio.ex septuaginta Interpretibus
quantum magnus, nec quantum laudabilis sit po- facta habet : regnavit a /igno. Sive regnavit, id est,

test explicari. Deus hic debemus advertere quos apparuit in carne regnaturus qui semper regnavit.
sibi gentilitas composuit. H Ve), regnavit in animabus commotis per pa>ni-
tentiam.
5 Quoniam omnes dii genlium dxmonia :

Doniinus aulem coelos fecit, 10 Etcnim correxit orhem terrx qui non commove'
bilur :
C Daemonia sunt enim quse nulli praestant bona,
Judicabit populos in xquitate.
sed in se credentes semper decipiunt, dicti d«mo-
nes, quasi scientes. Sed quoniam scientia illa dici _ C Tunc correxit orbem, quando per regulam fidei
non potest, qua? Crealoris non obsecundat arbitrio, paganorum corda convertit.Qui, scilicet orbis, non
eos ita scientes debemus accipore, quasi non intelli- commovebitur, quia in soliditate veraefidei consistit.
gentes, sicutet Apostolus sapientiam mundi stulti- Populos,hic fideles homines vult intelligi,qui judi-
tiam vocat (I Cor. i) Deus caglos fecit, id est, apos- candi suntsub tranquillitate superna; misericordi<B,
tolos et sanctos viros instituit, qui daemonibus im- quando eis praemia promissa restituit. Et aequitag
perare consueverunt. pertinet ad beatos, ira ad poenas perpetuas impio-
rum.
6 Confessio et pulchritudo in conspcctu ejus :

Sanctimonia et magnificentia in sancfificaiione 11 Lsetentur coeli et exsultet terra : commoveatur

ejus. mare et plenitudo ejus :

C Confessionem siquidem,bene sequitur pulchri- Gaudebunt campi et omnia qux in eis sunt.

tudo. Quia nemo potest esse pulcher, nisi fucrit C Croli, apostolos, prophetas et praedicatores
Dei miseratione mundatus : fredos nos faciuntpec- terra, auditores conversos; mare, mundum signifi-

cata, sed pocnitentia reddit decoros. Sanctimonia cat.Campos vero vivos dicit, non superbia tumidos,
et magnificentia, id est honor et beatitudo. In san- non asperos iracurdia, sed mansuetos lenitateque
ctificatione, id est in illa voce Christi Venite, be- plenissimos, qui gaudent, quando conversationis
:
^
nedicti. Vel melius, A in sanctificatione gratiae,qua dona susceperint. Omnia, universitatem gentium
sanctificat et ita magnificat nos. Noli ante magni- significat.

ficari quam sanctificari (quia illud est ruere), sed 12 Tunc exsuUabunt omnia ligna silvarum a facic
ante sanctificare, et ita a Deo non a te magnifica- Domini quia venil
beris.
)^ Quoniam vcnit : judicare terram.
7 Afferte Domino patrix gentium, afferte Domino C Tunc exsultabunt,
id est in secundo adventu
gloriam ct honorem : Christi,quando judicaturus est mundum, exsulta-
Afferle Domino gloriam nomini ejus. bunt omnialigna silvarum, id est gentes, quae prius
C Patria dicta est, quasi patris atria. Significat fuerant steriles, velut ligna silvarum, ad cuUurara
enimpatriagentium oninem generalitatemChristia- Dominima-
fructiferam tunc pcrductas^ante faciem
norum,quam admonet utDomino gloriam afferatet gno gaudio sunt laetaturae. Quoniam venit per hoc :

honorem. Afferunt utique gioriam nomini ejus qui illum nos adventum tantum voluit intelligere, quem
studio devotionis et bonse voluntatis commutantur adhuc noscimus exspectare. H Idco certe istaligna
in melius, et consubslantialem Trinitatem per om- gaudcbunt, quia non sunt obnoxia combustioni:
nia confitonlur. Laus'enim et honor est Domini, peccatores enim subdet pcenis; justos prajmiis re-
^
bona conversatio servi, unde Salvator ait Sic lu- munerabit aeternis.
:

ceat operationis bona; lux vestraooramhominibus, 13 Judicabit orbem tcrrx in xquilate :

ut glorificetur pater vestcr in coelis (Matth. v). Et populos in veritatc sua.

2 Tollite hostias et introite in atria ejus : Primo venit ut judicetur, postea venturus est u
Adorate Dominum in atrio sancto ejus. judicet.
ORATIO EX PS.\L. XCV.
C Hostias, hic dicit, conscienti.-c purcB libamina.
Unde non sanguis, sed pia; lacryma- currnnt, hoc Factor cocli et terra;, creator Deus quem omni
est cor contritum. Vel opcra misericordifc. Atria terra cantici novi modulalionc persultat.precamui
autem Domini sunt.apostoli vel prophet.-e.per quos ut sicut te a ligno regnante supplices confitemui
fidelis populus intralad Deum. Tunc revera Chri- ita,amisso omni gentilitalis errore, futuri adventu
sfuj» ador.atur, quando in atria Ecclesia? catholicae lui gloriam.inlentis sensibus praestolemur.Qui cui
pervenitur. Patre et Filio, etc.
 :

3j3 EXPOSITIO 1»SALM0UUM. 354'

PSALMLS XCVI. \ bolet. Vel, ut quidani voluat, viderunt gloriani, id

est Ghristum qui est gloria Patris.
ARGUMENTUM PSAL. XCVI.
7 Confundantur omnes qui cuiorant scui.ptilial:
C Propheta de primo Christi adventu dicit, ad- Qui gloridniur in simulacris suis.
monens fideles in eo laetari, et increpans eos qui C Incrcpat hic cultores idolorum.Idolum dictum
idola venerantur. est,quod ipsum sit dolum, id est hominum falsitate
TT. Psalmus -f ipsi David : quaudo terra ejus re-
repertum. Siraulacrum, a simulatione sacra compo-
stituta est.
situm, eo quod illis detur honor alienus. Sic utraque
C Terra David, caro Christi est, qu.T post sopo- fugienda ipsorum noniinum inlerpretatione decla-
rem mortis lege communi restaurata est in gloria rantur.
munere singulari resurrectionis. Vel certe, terra, 8 Adorate eum, omnes angeli cjus :

estEcclesia, id est corpus Christi mysticum, omnes, Audivit et Ixtata est Sion.
icilieet fideles.
C Bonus enim angelus adoret Deum, qui recto
1 Dominus regnavit, exsultet terra :
corde suum cognoscit auctorem, nec se ab homini-
Lrtentur insuUv mulUV. bus adorari permittit sed malus angelus se adorari ;

C Dominus regnavit.quis ergo alter colendusest, satagit {Apoc. xix). Audivit Sion, id est, Ecclesia
nisi ille qui solus cognoscitur imperare ? Exsultet B catholica puro corde judicia
Doraini percepit,etidco
terra, id est genus humanum, in sua reparatione. laetala est.Nam qui verbum Dei subdola mente au-
Uctentur insuljc, id est ecclcsiae gentium. Dicit vcro dit, quia contra voluntatem suara quod non credit
multcc non omnes, propter ha;reticas pravitales. audit, tristis abscedit (Matth. iv).
2 .\ubes et caligo in circuitu ejus :
y Et exsultaverunt filix Judx.
Justitia et judicium correctio sedis ejus.
Propter judicia tua, Domine.
C In hoc versu, qualis sit Dominusimpiis vel rc-
C Filiae Judaj significant religiosas mentes pro-
ligiosis narratur. Nubilosus et caliginosus ost inde-
batasquc personas quaj ideo filiae Judae dicuntur,
;

votis, dum tenebrosa corda nulla claritatc resplen-

quoniam Christo confiteriet credore malueruntqui
dent. Juslitia vero et judicium, his qui in eum cre-
ex Juda descendit. Propter judicia, scilicet quia
dunt, et ?edes ejus effici meruerunt ;
qui bene cor-
tristitiam servorum tuorum convertis in gaudium,
reclio vocantur, quia pravitate exuti, et rectij et
et superbum eis diabolum virtutis hurailitate pro-
Dci sedes facli sunt. sternis.
3 Ignis ante ipsum prxcedet 10 Quoniam Dominus
tu altissimus super omnem
Et inftammabit in circuitu inimicos ejus. terram :

C Ante adventum Domini ignis praecessit, quando G iSimis exuUatus es super omnes deos.
a praedicatione prophetarura corda infidelium fre- C Terra hic, peccatores deos, justos homines ;

muerunt, ita ut, ardore iracundit-e succensi, de prae- debemus advertere. Per haic enim duo, signilicat
dicantium nece tractarent. Et inflammabit, scilicet Christura et terrenis creaturis et coilestibus impe-
impios adversus electos. In circuitu, quia dum pauci rare.
essent electi, erat adversarioruni circumdans innu- 11 Qui diliyitis Dominum, odite malum :

qaerabilis multitudo.
Custodit >r Dominus ',
animassanctorumsuorum:
4 Alluxerunt fulyura ejus orbi tcrroe : dc manu peccalorum liherabit eos.
Vidit et comifiota est terra. C Hic bonos alloquitur et fideles, ut a malitia dia-
C .\lluxerunt fulgura ejurf, id est praedicationes boli segregentur. Ipse enim jure dicitur malus.per
prophelarum vcl miracula sanctorum. Commota est quem venit omne malum. Et ne quis diabolum ti-
terra, hoc est lerreni perterriti in novitate praedica •
muisset oirendere,se(juitur : custodit Duminus ani-
lionis, ut 60 inlclligerent idola insensata colere, mas sanctorum. Liberat eliam animas demanu pec-
dum haberent adorabilem summum Creatorem. catorum, quando eas non sinil aliqua pravitate sub-
5 Montes sicut cera fluxerunt a facie Domini : verti. Ne vero Dominum corpora sanctorum a pccnis
A facie Domini
^j; omnis terra. custodire intelligeres (qui passim traditadpu;nas,ut
\
D
C Montes fluxerunt, hocest^polenteshujussajculi martyribusreddalcoronas),dixit,animassanctorum.
cognito Domino humiliati sunt. Omuis terra, idcst 12 Lux orta esl justo :

potestates saeculi, pagani seu hseretici, qui, ab er- Lt rectis corde Ixlilia.
rore vocati a Domino, damnantes superstitiosum C Justo dicit ortam esse lucem, id est verissimam
votum suum, magis divinum eligunt subire ser- fidcm, ut illuniinatus talia credat quaj eum ad ccelo-
vitium. rum regna perducant. Rectis corde oritur la-litia ;

G Annuntiauerunt cceli justitiam ejus : quando Deo praestante talia gerunt qua) sibi profu-
Et viderunt omnes populi gloriam ejus. tura cognoscunt.
C Cceli, apostoli vel praedicatores, quorum sanclis 13 Lxtamini, justi, in Domino :
praadicationibus, justitia Dei innotuit
mundo.Vide- Et confitemini memorix sanctificationis cjus.
runt ; hic non carnalibus oculis sed cordis lumine C Admonet liic ,justos,non in humano desiderio,
debemus accipere gloriu eniru uudiri non vidcri
; aut in hujus scoculi ruinosajactantia,3edinDomino
85.T S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISGOPI. 356

leeliiifi. ((Onfitentur jusli mernoriam sanclitatis ejus, A. C Jubilate,dicLum,cstcum magna delectationein

quando rogno perpetuo fuerint collocati,re-
in illo gaudium vocis prosilire.Omnis terra, designatuni-
cordantes de quanta clade hujus saiculi Deo mise- versam Ecclesiam. Cantare, est officio oris laudes
rantc sunt subtracti. personare ; exsultare, cum magno amore animivota
ORATIO EX PSAL. XCVI. declarare ;
psallere, bonis operibus Dei mandata
Custos animarum sanctarum, Deus,cujus regnum complere.
est pars perfecta justorum, concede prophetias 7 Psallite Domino in cithara, f in cithara '.
et

evangelicasque coruscationes pectoribus nostris voce psalmi :

inseri, ct si quid est obtectum velamine prisco, In tubis "f ductilibus et voce tubx corneae.
'.

Spiritu sancto rcvelante pandatur. Per Dominum H PsallitDomino in citharaquiomnibus membria

nostrum Jesum Christum Filium, etc. se castum proebuerit; non potest autem esse sonus
citharae perfectus, siuna chorda defuerit;sicetiam
PSALMUS XGVII.
homo, si uno crimini capitali subjacebit, non psallit
ARGUMENTUM PSAL. XCVII.
Domino in cithara, quia una chorda deest, nec est
C Propheta commonet populumChristianumcan- perfectus citharae sonus. C Vox psalmi quoque ad
novi exsultatione Isetari, quando mirabilis est
tici
P laudationem divinampertinet. Tubae ductiles, signi-
Ghristi concessus adventus. ficant fideles, qui diversis passionibus tunsi, Deo
TT. Psalmus r W^i David : largiente, clarius sonuerunt. Vox tubae cornese, est
1 Cantate Domino canticum novum : fixa tolerantia patienliffl, quae ut cornu perseverat.
Quia mirabilia fecit. 8 Jubilate in conspectu regis Domini : moveatur
G Novus enim homo cantare debet canticum no- mare et plenitudo ejus :

vum, non ille vetustus, qui necdum Adaj peccata Orbis i-f terrarum et qui habitant in eo :

deponens in eis pcrseverat.Novum canticum est de C Dixit nunc ostendit ubi,quia

jubilandum esse,
Domini Incarnatione narrare vel cantare. Novum, ante regem. Commovetur mare, quando in futuro
quianunquam aliquid simile mundus audivit.Fecit judicio impiorum pectora a recordatione delictorum
mirabilia, quando cajcis lumen, claudis gressum do- commoventur.Etplenitudo ejus,meritodicitur,quia
navit. multa peccata commiserunt. Orbis terrarum move-
2 Salvavil sibi dextera ejus : bitur, quando in novam faciemveniet, ut praedictum
Et brachium sanctum ejus. est erit ccelum novum et terra nova [II Petr. iii).
:

H Christus enim, dextera et brachium dicitur. Et qui habitant, id est homines in eo.
Dextera pro virtute, brachium pro robore hic poni- y Fluminaplaudent monusimul: montes exsultabunt
hominem dexterasua in salutem,
tur. Ipse salvavit C a conspectu Domini :

qui suo vitio perierat. C Sive semetipsum salvavit Quoniam venit judicare terram.
qui dixit, Potestatem habeo ponendi animammeam C Flumina sanctos viros significat, qui bona
:

et iterum sumendi eam {Joan. x). opera ccelesti ubertate manaverunt. Simul, id est
3 Notum fecit Dominus salutare suum cum Domino Salvatore, cui pradicta opera exhi-
In conspectu yentium revelavit justitiam suam. H Montes, apostoli. € Qui exsultabunt in
buerunt.
B Notum fecit Dominus salutare, idest Dominum conspectu Doinini, in judicatione futura, quoniam
Salvatorem, qui salutaris rectc dicitur, quia omnis venit, scilicet judicare peccatores, qui terrena sein-
salutis est auctor. Et revelavit justitiam,idest Chri- per vitia concupiscunt,etideo terra recte dicuntur.
stum, qui prius sub quodain velamine praedicatus 10 Judicabitorbem -r terrarum '.
injustitia.
fuerat a prophetis. Quo subducto in ejus adventu, Et populos in xquitate.
ipsa facies veritatis apparuit. H Vel justitiam vita;, C Isti sub justitia judicandi sunt,qui nullaremis-
quse incredulitate honiinuin fuit obscurata. sione liberabuntur a sua perlinacia.IUi vero populi
4 liecordatus est miscricordix sux : in ffiquitate judicandi sunt, quoniam ibi praemia re-

Et veritatis sux domui Israel. cipiunt, qui hic propter nomen Domini gravissima
H Recordatus est misericordia3,in popuio,scilicet n pericula pertulerunt.
gentium. El veritatis sua;, quoad populum Juda30- ORATIO EX PSAL. XCVII.
rum, scilicet opore coniplcns quod patriarchis pro- Immitte,Domine,salutare tuum mentibus nostris,
miserat. qui revelasti justitiam tuam gentibus universis, ut
5 Viderunt omnes tcrmini terrx : qui quondam judicari venisti pro perditis, miseri-
Salutare Dei nostri. cordiam, cum adveneris, pro quibus judicatus es,
G Viderunt omnes, id est mente conspexerunt, largiaris. Qui cum Patre et Filio, etc.
quod pertotum mundum constat effectum.Quae visio
PSALMUS XCVIII.
non nisi ad fidem cst referenda, ut nobis possit
veritas constare verborum per fidem enim omnes
;
ARGUMENTUM PSAL. XCVIII.
tcrmini terra3 viderunt Jesum. G Propheta commonet populos Ghristo Domino
6 Jubilate Domino, omnis terra : confiteri, eumque adorare, quia suis fidelibus pro-
Cantate cl exsultate et psallite. pitius exidlit.
 EXPOSITIO P^ALMOHUM. 3S8
TT. - Psnlinus David A (J Moyses et Aaron in sucerdotibus ejus :

C Per David eniin,et pcrsonam loquentis advcr- Samuel intcr eos qui invocunt nomen ejus.
Et

iuiu;». ct ('-hristum, manu fortem ct desiderabilem C Moyses et Aaron in sacerdotibus ejus.Quanivis

entimus. Ipsius enim honor, in hoc psalmo, re- Moyses saccrdos csse alibi non legatur.II Et quam-
num potentiaque cantatur. vis illorum unus legis, alter sacerdotii teneatregu-
Dominits regnavit, irascantur populi :
lam, tamen, uterquc sacerdotali pra3conio,vel in le-

Qui sedcs super Cherulim : moveatur terra. galibus vel in vestris tintinnabulis adventum Domi-
ni nunliavit.
C Cum psalmo dicit, Dominus regnavit, exponit
C Samuel unxit David regem,tamen non acce-
in
uoniam gloriam susc resurrectionis ostcndit. IUe
pit officium sacerdotis,quia erat de tribu Ephraim,
nini,qui resurrexitnempe, ipse rcgnavit. Irascan-
unde sacerdotes fieri non licebat, ct ideo non inler
ur populi, H vel Juda;i vel gentiles non credentes,
sacerdotes.scd inter eos qui invocant nomen Domi-
;nihil ultra Christo nocituri. Cherubim,Hebra3um,
ni ponitur hic. Levita vero fuit, quia illud linium
ignificat plenitudinem scientia3,ubi quasi in throno
Deum manifestat sedere. Moveatur terra, pos-
Ephod portavit. H Quod significat posse candidum
uo
ulat peccatores ad conversionem commoveri ; H
effici,qui per poDnitentiam nomen Dei invocans.ni-
pd'"«"^ P^^^^^i lacrymis diluerit.
uandiu euim terra,id est peccator, immobilis est, B
non potest. Quando vero mota fuerit et in-
Invocabant Dominum et ipse exaudiebat eos :
anari
In columnn nubis loquebatur ad eos.
remuerit propter peccata, sanilatem recipit. Unde
C Quantum valeat sinceritas orationis, in brevi-
libi dibitur : Sana coatritiones ejus,quia mota est
tate declaratum est.quia fideliter Deum invocantes
?sal. Lix).
efficacitcr audiebat. In columna nubis loquebatur
! Dominus in Sion jnagnus :
tunc illis, nobis autem per sanctum scabellum, id
Bt excetsus super omnes populos.
est, per incarnationem, et loqui et apparere digna-
C Sion interpretatur speculatio,id est Ecclesia, in tus est.
jua Dominus spiritaliter inesse monstratur et ille, ;
8 Cusfodiebant testimonia ejus :

juem contempserunt perversa menle, rex et excel- Et prgeceptum quod dedtt illis.
lus super omnes populos eminet. C Reddit causas quare eos Dominus exaudire di-
{ Confiteantur nomini tuo magno. Quoniam terri- gnaretur.Ipse enim Christus vere illum diligit, qui
bile et sanclum est. ejus mandata custodit, ut ipse ait Si me diligitis, :

Et honor reyis judicium diligit. mandata mea servate (/oan. xiv).Testimonium vero
C Magnum dictum est nomen Chrisli,quia ubique ^i^ dicitur ;
per signa aliqua proecedentis rei posita
liffamatum est; terribile, quia ipse venturus est ^ significatio. Sicut in lege dixit : Hoc erit vobis in
udicare vivos et mortuos sanctum,quia immacu-;
testimonium (Deut. vi).
&ta et ccelesti conversatione permansit.Honor regis 9 Domine, Deus noster, tu e.vaudiebas, eos Deus,
;3t gloriosa praedicatio,quam illi semper offerimus, tu propitius fuisti eis :

;onlitendo ipsius justum judicium. Vel, diIigit,ho- Et ulciscens in ^ omnes \ adinventiones eorum.
lor, id est, cultus quo Deum honoramus; amat,id C Dicendo tu cxaudiebas eos, tu eis propitius
:st requirit diligentem advertentiam, deliberatio- fuisti,03tendit quidcm desideria sanctorum in bonis

lem, sui ipsius judicium et vilitatem, atque Dei pctitionibus fuisse completa. Et ulciscens in om-
'evercntiara. nes, etc.,ne eis humana elatio subripere potuisset.

» Tu parasti directiones :
Nam quamvis aliqui sancti sunt et fideles viri, ta-

Judicium et justitiam in Jacoh tu fecisti.

men oportel in eis vindicare pro tempore, ne cor
eorum posse vidcatur ad superbiam deduci. Adin-
H PraRparavit Deus directioncs in populis, sed
ventiones vero eorum, iutellige studia eorum et
psi proprio vitio dcpravati sunt. C Judicium fecit
operationcs dcficientos.H Vel in bonum accipe ulcis-
n populo fidcli, quando ei donavit bonum malum-
cens, ut Dcus ulcisci intelligatur in adinventiones,
[ue discernere ;
justitiam vero, cum relictis idolis,
:reatori suo mcruit deservire. In Jacob, id est in ^ ''1 ^«"^^^J^Jinventioncs corum facientes, quia
''l' crant
inoquoque fideli.
placitaj Dommo eorum actiones et adinven-
tiones.
')
Exaltate Dominum Deum nostrum :
10 Exaltate Dominum Dcum nostrum et adorate in
Et adorate scabelium pedum ejus quoniam san- monte sanclo ejus :

^tum est.
Quoninm sanctus Dominus Deus noster.
Commonet Propheta devotos populos, praedi- C Notandura est enim quod sanctum Dominum
ando magnificare el exaltare nomen Domini, et in monte sancto pra3cipit adorandum,quoniam sicut
idorare scabcllum, II A C id est corpus Christi, laus ejus non convenit ori pravo, ita nec ejus cul-
luod de Maria virgine assumpsit. C Scabellum,hu- turaj loci potest congruere turpitudo.
nanitas divinitatis intelligitur.Pedcs ejus,stabilita-
OUATIO EX PSAL. XGVIII.
em divinitatis significat. Quoniam sanctum est Bublimis throni Dominc te et oramus et quffisu-
cilicet corpus Chnsti, et glonosum, et adorabile' mus, ut culunma nobis luminis refulj^ente,moduni
 x>{) S. BflUNONIS HEHBIPOLENSIS EPISCOPI. 2G0
succi .lolalis ordinis lc custode scrveinus.Per Donii- A. ^ivc in gencrationem ct generationem. Et istud si-
nurn nostrum Jesum Chrisluin, etc. gnificat sajculum quod nunc agitur, et illud quod
PSALMUS XCIX. credimus esso venturum, id est, saeculum in beato-
ARGUMENTUM PSAL. XCIX. rum gaudio. Hic enim veritas Dei impletur,et pro-
C Admonct Propheta universitatem Dominum missa ejus in patria verjtate complentur.
exsultando laudare. ORATIO ET PSAL. XCIX.
TT. Psalmiis -r David in confessione \ . Jubilamus tibi,Domine a5ternc,in Iffititia et exsul-
C Confessio enim quasi confacio dicitur,sive pcc- dum porta^ pectorum nosfro-
tatione, poscentes, ut
nitentia sive laus multorum ore cclebrata.Qua; ideo rum in tuis laudibus reserantur, semper ad miseri-
sic dicitur,ut ad plurimos pertinere modo monstrc- cordiam vcritatemque pandantur. Per Dominura
tur. (lon enim simul significare notum est' nostrum Jesum Christum, etc.
1 Jubilate Deo, omnis tcrra :
PSALMUS C.
Servite Doniino in Lntitia.
G Jubilatio est enim magno mentis gaudio com- ARGUMENTUM PSAL. C.

moveri,non tamcn in articulata verba prorumpcre, C Ecclesia Dei, judicium et misericordiam de-
et sub jucunditate Domino famulari. Omnis terra, r> cantat, seque non cum iniquis sed cum fidelibus
non ad tellurem referendum est, sed allegorica ad habitare congaudet.
homines conslat intelHgi. Ista Isetitia utique chari- TT. Psalmus ipsi David.
tas cst,de qua Apostolus ait Non innatur,non agit : C David ubi ponitur, totum Christi virtutibus
Ipsi
perperam (/ Cor. xiii) non enim murmurantes
; applicatur, ut nihil de isto terreno rege intelligaa,
Domino servire debemus, quia sic Deum non dili- sed omnia de illo coelesti fuisse dicta cognoscas.
gimus. 1 Misericordiam et jxidicium.
2 Introite in conspectu ejus : Cantaho tibi, Domine.
In exsultatione. 2 Psallam et intelligam in via immaculata :

H Introite^id est,non jocis turpibus disssolvimi- Quando venies ad me.

ni, omnia qua? facitis in gloriam Doi facite. In
sed C Audiant utique misericordem Dominum pecca'
exsultatione, C hoc est, ut gaudia tunc sumatis hu- tores, qui desperant dc salute ; intelligant supcrbi
militatis, quando superbis omnibus probatur esse judicem, qui malum suum non aestimant esse pu-
terribilis. niendum ; in his enim duobus sermonibus et cuncta
3 Sciiote quoniam Dominus ipse est Deus : opera Dei et totius Ecclesiae aedificatio probatur osse
et non ipsi nos.
Ipse fecit nos narrata. Omnia enim Dei opera sunt misericordia
C hoc est intelligite, o Jud;ci, quod iste C et judicium, id est, veritas, in quibus duobus oni-
Scitote,
Dominus,quem Filium Dei minime credidistis,ipse nesvirtutescomprehenduntur.H AdmonctPropheta,
est Deu3,qui fecit coclum et terram,qui nos quoque ut quisquis quod psallit inteliigat.et sensus ipsius
ad suam imaginem plasmavit.H Et non solum cor- psalmum contempletur, et non vagetur mens foras
poraliter.sed in novum hominem recreavit; et hoc ut ore quidem videatur psallere, mens autem sine
non nostro merito, sed suo dono. fructu sit.In via immaculata, C quia Christus non
k Pdpulus ejus et oves pascux ejiis introitc portas habuit peccata, qui hunc mundum imraaculatis
ejus in confessione. gressibus ambulavit, in hoc raun-
et ideo ait : Ego
Atria ejus : in hymnis confitemini illi. do sine macula ambulabo, ut veniat ad me irania-
H Venit ad populum fidelem, pcr comparationes culatum.H Quando vcnies,de secundo ejus adventu
pulcherrimas ostendcns quid sint. Oves, quia sunt dicit, quando revcrtens Dominus, facta hominuni
simplices, et ipse carum pastor est vcrus. Pascuaj exquirit.
ejus, id est, divinarum Scripturarum dulcis epu- Perambulabam in innocentia cordis mei 3 :

latio.Porta; Domini,sunt humilis pccnitentia^baptis- In mcdio domus mex.

inum sacruni.et cliaritas ct alia bona opera ct san- II Nihil sic placcrc Deo ut simplicitatcm et inuo-
cta. Atria cjus, ut hic subaudias intrate, significat
D ccntiam. C Ilinc datur intclligi, quod propter sim-
prophelas et evangclislas, ct quicunque recte pive- plicitatem gratissimam,iii specic columba3 Spiritus
dicaverunt. Dicta enim illorum,Domini constatesse sanctus apparuit et propter mansuetudinem,agnuni :

atria : quia per illos et illa ad eum itur, ct ipsc, si sc vocari Filius Dci clcgit.per hoc utique designans,
devota mente perquiritur, in cis invenitur. aiternam sapiontiam habitare in pcctoribus placidis
5 Laudate nomc7i ejus quoniam suavis est Dominus : et humilibus.
In xternum misericordia ejus : et usque in gene- 4 Non proponcbum ante oculos yneos rem injustam.
rationem et generationem veritas ejus. Facientes prcevaricationes odivi.
G Roddit causam quare praedicandum et laudan- 5 iVon adhxsit mihi csr pravum :

dum est nomen Chrisli, quoniam suavis est. Sua- Declinantem a mc malignum non cognosceham.
vitas enim ista nescit haberc fastidium.fn .Tlcrnum, C Juste crgo dicit sancta congregatio, ante ocu-
quia cum scmel prteslitcrit ;clcrna futura jjona, los cordis sui se non posuisse rcm injustitam, quam
sempei' ab ipso servantur il!;csa. Soeculum sieculi, do ponetrabilibus sua' mentis excluserat. Recte si
 .

361 EXPOSITIO PSALMOUUM. 362

qiiiiloin ro^: illas viderc nci:amur,iiuas millis dclco- \ 10 1)1 matutino intcrficicbam omnes pcccatorcs
Uitiuuibus iuluemur. Pra;vai-icationes odivi, quia terrce :

pra.>varicationes hominum jugiter habui odiosas, Vt disperderem de civitate Domini omnes ope-
nam quamvis ante faciem noslram vcniant, tamen runtes iniquitatem.
non sunt in conspectu mentis nostra. C Postquam dixit malorum se fugisse consortia,
C Cor pravum cnim adh^rere non potest, nisi exponit nunc quemadmodum de penetrabilibus suis

ligatis funibus peccatorum.Declinantom a me,id est expulcrit illam partcm tyrannicam, scilicet pravam

ha;reticum,qui pravis doctrinis a cathoiica fidedis- dajinonum suggestionem.ln matutinis : in ipsis vi-
dclicet initiis,cum nobis suggestiones diabolicae cce-
non cognoscebam cum se etiam baptiza-
sentit. :

perint velut dubia crepuscula apparere, tunc ora-

tum assorat.non tamen in eo agnoscitur divina di-
H tionc (lcbcnt ejici, ne paulatim noxia; crescentes,
lcctio, qui blasphemus probatur a Domino. Vel
velut dies nebulosissima,comprehendant.Peccatores
quicunque malus Christianus per malignum acci-
terra3 sunt dffimones,qui sic juste dicuntur,quoniam
pitur.
peccatores faciunt. Civitatem Dei : animam piam
Dclrahcntem secrcto proximo suo :
patres esse dixerunt, unde diabolus disperditur,
llunc perseqxiebar cum a sua intentione removetur.
C Delrahit haereticus secreto, quando absentem ORATIO EX PSAL. C.

catholicum aliqua oblocutione dilacerat, nec audet Incomprehensibilis virtute, Deus,qui tuis famulig
palam contendere, qui se novit irrationabilia vin- misericordiam atquc judicium clementcr insinuas,
dicare.Hos dicit perscquendos,ut ad studia verita- concede nobis fideles intelligere, rectamque viam
tis concitenlur. H Vel de quolibet delrahente in- ingredi, vcl a vanitate exsecrabilis superbiae decli-
lellige. nare. Per Dominum nostrum Jesum, etc.

7 Superbo oculo ct insatiahili corde : PSALMUS GI.

Cum hoc non edebam.
ARGUMENTUM PSAL. Cl.

C Propheta dicit dc persona cujuslibet pauperis

C Superbo oculo est, qui prsetumidus prava
justi, ut Dominus ad ejus preces attendat.
voluntate.Insaliabili corde(/ Cor.5):qui non recedit a
TT. Orafio pauperis cum anxius fiierit et coram Do-
blasphemiis.IllosintantunidicitvitaniloSjUtneccum
mino effuderit precem suam.
debeamus inire convivium,ne aures Christia-
ipsis
H PaupercstChristianus,nonhUjusmundi caTens
norum abominandis inquinentur sermonibus.
divitiis, sed spiritu pauper. C Sive etiam egens in

8 Oculi mei ad fideles terrx ut sedens mecum : hoc saeculo, sed locuples in Deo, vitiis vacuus, vir-
Ambulans in via immnculata hic mihi niinistra- C tutibus plenus. Auxius est, qui in gravi discrimine
bat. positus, nullam partem quam sequi debeat, novit

C Profitetur se nunc sanctacongregatio:illos cor-

eligere. Coram Domino talem vult orationem in-
:

telligi, quae de anima sacculis ante pedes regios,

dis oculos sociare cum sanctis,quos avcrtcbat a pes-
totum quasi aurei metalli copia decora fundatur.
simis. Fideles terrae sunt Christiani,qui per
mundum habitant,et sedent simul in unilatefidei.
1 Dominc exaudi orationem meam :
Ambulans El clamor meus ad te veniat.
vera et manifesta proba-
in via, haec est
tio Christianorum, sua vita clarescore, et bo-
et in
C Videns prophetaante adventum Domini huma-
norum ministrorum conversatione gaudere, sicut nos crescere errores,personam pauperis convenien-
ter asumpsit. Primo enim posuit orationem, et ad-
supra dixit Cuin sancto sanctus eris. {Psal. .wii).
:

jecit clamorem,ut cognosceres crevisse studia sup-

Et quamvis hoc a laicis non sit exceptum, tamen
spccialiter probatur sacerdotibus impositum,ut ta-
plicationis, cujus orationem in clamorem proru-
pisse sentires.
les rainistros habeant, qui divinis regulis non rc-
pugnent. 2 Non avertas faciem tuam a me :

In quacunque die trihulor inclimi ad me r (tu-

9 ^on habitahit in medio domus mex, qui facit su- „ rem tuam ',

superbiam :
G Supplicat itaquepauper istc,neaconspectu Dei
Qui loquitur iniqua non direxit in consspeciu reddatur alienus. In quacunque die,id est quocun-
oculorum meorum quc tempore urgebatur vulneribus peccatorum vel
C Negat enim fidelis populus, ciim superbis sibi cum eum detcstabilis premcbat inimicus. Inclina
fuisse aliquara portionem. Uiuie cognoscimus nos aurem, id csL, pr.cbc auditum. Aurig Dei pro cle-
dcbere habere talia in subjectos judicia,ut nuUate- mentia ponitur, qua preces supplicum benignus
lenus pessimis hominibus faveamus: necnobis grali cxaudit. Auris enim ab auditu dicta est.Licet enim
videantur, qui rnorum pravitate vitandi sunt. Non omnes videat, omncsque audiat, solos tamen eoa
direxit, id est, non profecit illos enim dicimus
: audire dicitur, quibus pra^stare dignatur.
dirigere, qui accedendo proficiunt, vel aliqua pro- 3 In quncunqne die invocuvero te :

speritale meliorantur. Quod istis non contingit,qui Velociter exaudt me.

tortnosis student semitis ambulare. H In quacunque die pro praesentibua pressuri»

Patrol. CXLII. 12
363 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISGOPI. 3C4

oraL,uL al) his rlivina contcniplalioric ori])ialur. C ^ 9 Tota die c.xprobralant mihi inimici mei :

Et jam confidenlius petit, ut celerius mereatur au- Et qui laudabant me avcrsum m^ jurabant.
diri. Nam qui velocitatcm postulaL,de cjus clemen- C Diabolicoe constat esse malitiae, ut servos (Dei

tia non diiTidit. quos apertis terroribus tyranni superare non valent)
4 Quia defecerunt sicut fumus dies mci : derisoria magis increpationc flectant, sic enim est

Et ossa mea sicut cremium arucrunt. consuctudo perversis,bonos prius in vita sjeculari

C Merito ergo dies peccatorum, globis fumiferis laudare, post jurejurando detestari.cum eos pceni-
comparantur.Et maxime ad superbiam mundi respi- tentia affligi conspiciunt.
cit,qua3,quanto plus extoUitur ut fumus,tanto am- 10 Quia cincrem tanquam panem manducabam :

plius evanescit.H Ossa ; significat animi fortitudi- Et poculum meum cum fletu miscebam.
nem, si ergo quod est in me fortc, hoc aruit ct Manducavit Christus cinerem ut panem : quia
infirmum factum est, quanto magis qua? per natu- peccatores poenitentes ad se convertit.CVel cinerem,
ram infirma sunt, ut caro. C Nam qui se pavescit id est,rcliquia3 peccatorum et parva peccataconsu-
in futuro arsurum, ipsius incendii pavore jam fri- mebam vera pcenitentia : ne quid esset residuum,
gitur quasi in frixorio. quod impediret meritumregni ccelorum.Et poculum
5 Percussus sum ut fenum et aruil cor mcum : n meum tunc enim anima; meae penetralia,CQelestis
:

Quia ohlitus sum comedere panem meum. ille potus ingreditur,quando piis fletibus irrigatur;
H vel in cinere intingebam panem meum,et sic com-
C Benc genus humanum feno comparaLur, quod
et viriditatis habet laetitiam, et percussum facile
edebam. Si crgo propheta hoc fccit nos quid fa- :

scntiL injuriam. Sic cum in lege Dei consistimus, ciamus? et poculumcum lacrymismiscebam: et ni-
hil mihi suave erat, neque panis, neque poculum,
tanquam viridissimum fenum vegetamur mox : vc-
ro utab ejus praccptisfuerinms diabolica falce suc- sed tantum veniam et coelestem panem Christum

cisi, sLatim arcscimus. Reddit quoque causam cur

desiderabam.
ejus cor aruit,quia non comedit panem spiritalem, -Jl A facie irae et indignationis tux :

id est Christum, propter peccatum. Quia elevans allisisti me.

C Ira et indignatio faciem non habent corporalem
6 A voce gemitus mei :

sed timentibus sub imaginatione semperapparent.

Adhxsit os meum carni mex.
Ira ad ultionem pertinet indignatio, ad motum :

C In Illo enim gemitu affligebatur iste pauj^er,

animi mediocrem.Elevat autem Deussuis beneflciis
quem mundi amatores potius irridebant.Ideo addi-
pcccatores, quando illis opes confert, et honorem,
dit mei, ut se a mundanis desideriis monstraret
concedit et duni ex hoc extolluntur, omnia eripit,
,

.^ ,.
„ T^- , -1 i
abstractum. H Discant poiniLentes quomodo agaut ^
,

irj
, .
, j
1 1

t- ut non pereant sed humuientur et cognoscant un-

t
.
1 i.
L :

,,,.,.,. .

pccnitentiam, ab islo paupere. Videant quid dicat,

j, ., ,

adha3sit,etc.:ac si dixisset
•,...!,
-1
Iste pauper,ita macera-
.,,
de et illa habuermt.
•:
, , , . ,

12 Dics mci sicut umhra declinavcrunt :

vit memetipsum,ut sine carne essem.Et adhajsit cu-

Et cgo sicul fenum arui.
tis ossibus meis carnem, pro pelle dixit.
:

C Pulcherrime dixitiste poenitens.post preevarica-

7 Similis faclus siLm pelicano solitudinis.
tionem Adce,dies declinasse suos quia ipse declina- :

Factus sum sicut nycticora.c in domicilio.

vit a Domino Tanto enim quisque imminuitur,quan- .

C Pelicamus avis est ^Egyptia similis ciconiis in

to ab illa plenitudine lucis segregatur,consequen9-
granditate corporis, qua; dclectatione solitaria se
que fuit,ut cujus declinabant dies,sicut fenum ares-
consolatur, et naturali macie scmper confccta est,
ccrc debuisset beneficio enim vitali unde vegetaba- :

tenso enim intcstino per viscera,quidquid cscarum

tur subtracto,in ariditatem perducitur peccati.
accipit,sinc aliqua dccoetione transmittit:et signi-
13 Tu autem Domiiic, in nHcrnum pcrmanes :

ficat eremitas. Nycticorax, id est nocticorvus,

-f Et mcmorialc tuum in gcneratione ct gene-
quem quidam l)uboncm, quidam nocluam vocant,
tionem.
quffi qu.-erit escas in noctc ilaoL pcenilens isto no-
C Post dignissimam satisfactionem peccatorura,
:

cturno tcmpore escas anim.-e qujerit modulando,

poe„itcns venit ad laudes Dci. Fecit autem laudis
retmcns se domicdio a puhhca v.sione rcmotum. ^
i„m^„^^ pauper
^ iste,
igt ab ^^^^.^^^^^ Uommi
^^ atlventu Domini per queni
3 Vigilavi :
nmndum novcrat essc salvandum. Memoriale :

Et factus sum sicut passer solitarius in tecto. dictum est salutare promissum de Domini Incarna-
C Passer cst avis parva sagacitatc sollicita, nec tionc vcnturum quod per infinita perseverat saecu- :

facile irretitur laciucis; quaj ad domorum fustigia la.ncc aliqua potest immuLare oblivio.
cucurrit, ne fetus pcrdaL. Cui com])a.raiitur qui sc l'i 7'» c.vsurgcns miscrcbcris Sion :

confcrunL ad sopLa Ecclesi;e Dci,ct in cjus fastigio Quia tcmpus miscrendi ejus ^ quia veuit
vigilant, ac ibi tutissime porsevcranl. Haj autem tempus ;

avesgcnerodiscrepantosctconsuetudinumqualitate C Exsurgens dicilur : quasi dormienti, quia diu-

dissimilos,pcr hypcrboloni hominibus comparantur tius subvenire distulerat.Sion mons est, per queni
QuodargumenlumdiciLurex niajoro ad minus ma- : signilioatur Eeclcsia:cui misertusesl Deus.quando
•jor est homo quam passer. eani do gentibus collegit, et sua doctrina fundavit.
 :

365 EXPOSITIO PSALMORUM. 366

U CoaliJat ergo qui agil pa^iiilcnliam, quoniuni vc- ^ (|Uebanlur aposloli factum cst, ut a
{.Icl. n). Ilinc

nit tompus miserendi ct salvandi ocali Hierusalem per Ecclesiam generalem pia
15 Quoniam placuerunt scrvis tuis lapides ejus : praecepta Doi dccurreront.
Et tcrriv ejus miscrebuntur. 23 In co)iveniendo populos in nnum et reges :

C Servos Domini apostolos dicit. Isti beneplacitos Ut serviant Domino.

habuerunt lapides ejiis, id est Chrislianos, quando 24 Respondit ei in via virtutis sux :

in eis pr.rdicationem suam fructuosam esse cerne- Paucitatem dierum meorum nuntia mihi.
bant.Torra^ ejus misercbunlur, quiaper gratiam Dei C Ideo dicit venire populos in unum, ut virtus
mundandi erant, qui terrena tantuai sapiebant, el catholica) unitatis oslcndatur. Addit et reges, sive,
labe terrena sordebant. ut alia hal)et translatio, rcgna terrarum, ut serviant
IG Et timcbunl yentcs nome» tuum, Dominc : Doniino coclorum. Tunc magis libera quando au- :

Etonincs reijes tcrroe glorinm tuatn. ctori suo fucrint iideli scrvitute ligata.

C Postquam enim adventusChristisalutaris inful- C Respondit Christo vocanti ad virtutum opera

sit, gentes conversae sunt per timorem. Ipsi quoque sancta Ecclesia,in tribulationibus constituta. Invia
gloriamDominiverissimecognoscunt.quiinlirmita- virtulis,id cst religionis sua? non lingua, sed vita;
:

tefideiconsistunt.Regesetonimsuntqui corpora sua non voce, sed fide; non clamore, sed corde, cupiens
rite regunt, divinis ea regulis infrenantes. 11 Vel agnoscerofinemsa;culi,utcitoadillambeatitudinem,
regos qui prius idola metuebant et dajmoniorum no- quam Dominus promisit pervenire mereatur. Dicit
mina invocabant, nunc nomen tuum vcnerabunlur. vcro dies omnes Ecclesia; uscjue ad finem saeculi,

17 Quia a'dificaril Dominus Sion : paucitatem dicrum,respiciens ad ajternitatem,quia

Et vidclur in gloria sua. quodcunque finiendum est, non debemus dicere
C .Edificata est Sion, hoc est mater Ecclesia de longum.
vivis lapidibus fabricata. Iste etiam Dominus, qui 25 Ne revoces me in dimidio dierttm meorum :

aedificavit Sion, videbilur in gloria sua, quando, in /;/ generatione et generationem anni tui.

dic judicii, haedos sequestrat ab agnis (/ Pctr. ii). C Revocalur enimin dimidio dierum suorum, qui
18 Iiespe.rit in orationem humilium : ad antiqua delicta revertitur significat enim die- :

Et non sprevit prccem eoriim. rum dimidium, ipsam juventutem, in qua lubrica
C Dicit etiam respexisse Dominum orationem voluptas appetitur, et aetatis fervore
crimina plus
paupcrum, id est fidelium quia ille omnia incor-;
amantur. Per annos oeternitatem Domini.
poralia conluetur, cujus oculis nihil probalur oc- 26 Initio f tu, Domine , tcrram ftindasti \

::ultum, hoc est autem ipsius respicere, scilicet non Et opera manuum luarum rr sunt .*
coeli.

ipernere. '
C Cum dicit initio : ostendit quia Creator ante
ID Scribantur hsec in generatione altera : creaturas suas, sine aliquo initio, cognoscitur exsti-
Et populus qui crcabitur laudabit Dominum. tisse. Per manus : hic virtutem jussionis debemus
IIScribantur ha^c in generatione altera, hoc est accipere, sicut scriptum est Ipse dixit et facta
:

in Novo Teslamenlo, et populus,utique Christianus, sunt, mandavit et creata sunt {Psal. xxxii).
{u\ prius pcccatis mortuus, in co est pcr gratiam 27 Ipsi peribunt, tu autem pernianes :

japtismi recreatu3,istevide]icet laudabit Dominum. Et omnes sicut vestimentum veterascent.

Z Novo, scilicct cantico : ut est, Gantate Domino H Ipsi peribunt juxta illud, ccelum
: et terra trans-
:anticum novum. ibunt (Matth. xxiv). C Tu autem permanebis, in
JO Quia prospe.vit de excelso sancto suo : Vestimentum,ad carnis fragilita-
gloria majestatis.
Dominus de ccelo — in '.
terram aspexit. tem videlur aptandum, hoc enim veterascet, quod
C Prospexit de excelso, id est de ccelo : diim IVa- more vestis morte consumitur.
^litatem nostra humanitatis assumpsit.Inde igitur 28 Et sicut opertorium mutabis eos et mutabun-
ispcxit in terram, id est ad nostri corporis fragilita- tur :

tem, quffi mundi viliis tencbatur obnoxia. Tu autem -f idem '.

ipsc es : et anni tui non
^l Vt audiret (jcmitus compeditonmi : deficient.
D
Vt solveret filios interemptorutn. C Opertorium coelos forsitan debemus advertere,
C Illi autem corapedili sive vinculati, sunt viii qui ad vicem velaminis, terras operiunt; qui simi-
sancti vinculis mandatorum astricli,quosgementcs liler ut alia commulantur, postea sub a;ternitate
atque ad sc clamantes Dominus audiro dignatus est: mansuri. Idom positum est contra illa quae dicta
:

ut munduin propriis pcccatis irrctituin, bcneficio sunt quoniain, dum illa sint commutabilia, Domi-
;

3ua; raiscrationis absolveret : et filios intercmpto- nus semper immutabilis perseverat.

rum ((juia diabolica fraude percmpti sunt) a patcr- 29 Filii servorum tuorum habitabunt :
nis erroribus divina fortitudinc iiberaret. Et semen eorum in sxculum dirigetur.
22 Ul annunlienl in Sion nomcn Domini : C Filios dicit discipulos apostolorum, quos per
:

Et laudem ejus in Uierusalem. fideiuterum,sancta prajdicatione genuerunt.lnha-

C Annuntialumestnomen DominiChristi in Sion : bitabunt habitatio ha^c locum beatitudinis signifi-
:

dum ibi primum diversis linguis magnalia Dci lo- cat : semen, opera fidelium, quae in hoc inundo SC"
367 S, BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 368

minanlur, ut in illa a3lcrnitatc,corum laudabilis fVu- ^ .")

Qui rcplct in bonis desiderium luum :

clus apparcat. Rcnovabitur ut aquilx juventus tuu.

G Reple : cum eis dicitur : Venite, benedicti.Ideo
ORATIO fiX PSAL. GI.
vero aquilae exemplum introducitur, quia huic avi

Domine, intendc in orationem suppli-

Exorabilis, jam aetate provecla, tantum supernum labium cor-

cum tuorum, ut qui in peccatis detenti, tanquam nea inflexione nasutum crescit, utescas non valeat
fenum aruimus,respectu ccelestismisericordiae sub- solita libcrtate deccrpere. Quae intelligens unde ei

levcmur. Per Dominum nostrum Jcsum Christum, periculum vitae possit accedcre, dicitur os suumin
etc. saxo expolire, usquequo valeat manducare,etitam
antiquam valetudinem escarum solita perceptione
PSALMUS GII.
revocatur. Sic anima, si non desinit peccata sua
ARGUMENTUM PSAL. CII.
expolire in petra,id est in Ghrist'o,in pristinam sa-
G Propheta universitatem ad Dei laudes hortan- nitatcm revertitur, recipere enim tunc valet cibo3
do de beneficiorum plurimorum,quae suis fidelibus
:
salutares.
administrat, munere gratulatur. 6 Faciens misericordias Dominus :

TT. 'T Ipsi David. :

Etjudicium omnibus injuriam patientibus.
,B
G Ipsi David positum cst ne terrenum regem : G Illis autem misericordias facit,qui miserti fue-
David intelligeres. Significat enim Christum, sicut rint, ut in Evangelio ait:Beati misericordes (i¥a«/i.

saepe jam dictum est.Totus hic psalmus Dominilau- v), etc. Judicium illis promittit, qui patientiae mu-

de repletus est. Est enim lucidus tituli sui claritate, nere decorantur, quibus et dicitur, Mihi vindictam
consimilis ut sine difficultate continentiamejus in- et ego retribuam (Deut. xxxii). Judicium enim hic

lelligere debeamus. vindictam intellige.

1 Benedic,anima mea, Domino : 7 Notas fecit vias suas Moysi
Et omnia qux intra me sunt nomini sancto Filiis Israel voluntates suas.

ejus. C Notas fecit Moysi vias, ut perfectae Gdei gradl-

G Loquitur propheta ad animam suam, ut cum bus vias Domini ambularet,etejus justitiam legem-
fuerit diversis cladibus liberata, beneficiorum om- que conscriberet, et mores doceret. Filiis Isracl
nium recordeLur auctorem: ne sibi aut alteri putet voluntates suas innotuit, nonvias:qui multi eorum
esse Iribuendum quod a solo Deo constat conces- viam Domini declinare praesumpserunt,voluntatem
sum. Interiora : sunt cogitatio recta, virtutesque ra- quippe noverunt, sed praecepta servare, etviamire
tionis. noluerant, ideo non dicilur vias eis innotuisse, sed
2 Benedic, anima mea, Domino : C voluntates.
Et noli oblivisci omnes retribiUiones ejus. 8 Miscricors et miserator Donwius :

H Multas retributiones praestitit nobis Dominus. Longaminis el multum misericors.

G Ut qui oramus digni prena, dignos nos fecit esse G Misericors est, qui natura sua clementissinius
honore quod oblivisci nuUi fas est. Quae vero sint
:
approbatur miserator, qui miscricordiae sua? dona
:

istae retributiones et bcneficia, consequenter enar- largitur. Nullus autem misericors, nisi qui et pa-

rat, et ut homo cogitans beneficia ipsius,tota men- tiens esse probatur. Ideo addit longanimis, id est,

enim laudare nunquam

te collaudat. Ilie desinit, patiens et sustinens peccatores longo tempore.Deni-
qui coUata beneficia non potest oblivisci. que subdit, multum misericors quia etiam se bla- ;

3 Qui propUiatur omnibus iniquitalibus tuis : sphemantibus, solem oriri facit, et tribuit eis et
Qui sanut omncs infimiUUes tuas. conservat vitaj spiritum.
G Primo enim fit propitius pcccatis noslris: quan- 9 JSon in perpetuum irascetur :

do, remissis delictis,in paoe dignalur suscipere pec- Ncquemtcrnum comminabittir.

in

catorcs.Sanat inflrmitates:dum securitasetimmor- C Non ullis in perpetuum irascitur, qui devoti in

talitas in rcsurrectione conceditur fidelibus. satisfactione esse cognoscuntur: nec eis commina-
4 Qui redimit de intcritu vitam tuam : rv bitur, qui eum tota mente diligunt.
Qui coronat te rr in misericordia! ct miscratio- 10 Non sccundum peccata nostra fccit nobis :
nibus. Ncque secundum iniquitates nostras retributt
G Redimit deinteritu vitam quando nos ab aeter- : nobis.
na morte submoverit.ut non audiamus: Ite inignem H Non secundumpeccata
nostra fecit;quiaquam
feternum.Coronat in misericordia ([uando jani bca- : inerebamur, nobis mcliora indulsit. Nec sccumium i

tis pr.Tsmia digna restitucrit. H Praxuirrente enim iuiquitatcs rclribuet. C Quoniam ita pius est suppli- \

misericordia, dat vicloriam, ut tribuat palma,undc canlibus ut poinitcntem slatim resoUat a pec-

etdictum est:Scuto bonae voluntatis tuffi coronasti catis.

nos {Psal. v). Scuto itaque coronat, dum protegit '
\ Quoniam secundum altitudinem cceli a lerra :
ctdefendit, et sic coronat. Scutum ergo misericor- Gorroboravit )niscricordiam suam supcr tinu^n-
dia est : quod enim protegit, non uicriti noslri est, tes se :

sed ejus misericordiiB. C Quacomparatione significatur,quiasicutccElun

3«9 EXPOSITIO PSALMORUM. 370

tftrras operit,et necessaria beneficia homini tribuit :

A. mandata ejus operibus implent, hi generant opera,
modo pluvias, modo sercna, modo ventos ; ita et opera vero retributionem pariunt in beatitudine
misericordia Dei nostrce fragilitati diversa benelicia aeterna.
prfpstat ; sustinet enim ut corrigut.nagellat ut eru- 18 Et memores sunt ma.ndatorum ipsius :

diat ;
probat ut praestet ; et, ut breviter dicumus, Ad facicndwn ea.

si fas est ut ca^lum ncn operiat terras, potest fien G Memoria est cnim mandatorum ejus,pcr quam
ut Dominus non prolegat sibi purissime servientee. animus repctit qua3 audit, et visa factaque cognos-
12 Quantum di.^lat ortus ab occidente : cit. Isti enim sunt filii supra dicti, qui mandato-

Longe fecit a nobis iniquilates noslras. rum ejus operibus sunt memores,non studio canti-
C Oriens significat regnum Dei, occasus vcro ge- lena;. Nam ct si quis psalterium totum voce red-

hennam,quac tantum dissocia est a sede bealorum, dat, memor ejus non cst nisi qua? prfficipiuntur
quantum dicit ille pauper in sinu Abrahae {Lnc.xvi), effecerit :ideo enim dicta sunt ut fiant,non ut solo
Intcr nos et vos chaos magnum firmatum est. Vel vociferatione cantentur.
orientf est initium bona) vita^ nostroe ; occasus,malce 19 Dominus in c(elo paravil sedem suam :

conversationis efTcctus. Et regnum ipsius omnibus dominabitur.

•<3 Quomodo miseretur patcr liliorum miscrtus est C Paravit sedem suam hoc ad illud pertinet
Dominus timenfibus se
B :

:
quod Christus ascendit in coeIum,unde venturus est
Qnoniam ipsc cognovil figmcntum noslru77i. judicare vivos et morluos. Dicit vero ipsum domi-
C Pater enim carnalis,qui bene vult lilium suum naturum, qui paravit sedcm suam, ne putarent
crudiri, frequentur eum corripit ac flagellat sic :
pagani daemones suos esse ullo modo regnaturos.
Dominus flagollat omnem filium quem recipit, et 20 Benedicite Domiuo angeli cjus potentcs virtutcs :
timentes se ad studium bonjB voluntatis adducit
Facientes verbum illius ad audiendam vocem
(Prov. m . Quoniam ipse cognovit : quod nosmct-
sermonum cjus.
ipsos ab illa nalurali dignitate dejecimus, figmen-
C Commonet etiam angelos et spiritalcs substan-
tum esse monstramur et Creatoris factura.
tias,ad ministeriuni tantae majestatis accedere. Ipsi
li Recordatus est quoniam pulvis sumus : liomo
autem virtute possunt,qui ejus jussis obediunt.Vir-
sicut fenum. enim hic pro virtute morali, non pro potentia
tus
Dies cjus : tanqnam flos agri sic efflorcbit.
accipitur. Ad audiendam vocem,scilicet ut sint hu-
H Ac si diceret : Non irasceris ut conteras, sed
iniies.non supcrbi,ipsi enim sunt digni benedicere,
recordare quod vasa figuli sumus, quae semel con-
(lui suum et cognoscunt et venerantur auctorem.
fracta, reparari nisi pcr te non possunt. C His ergo
21 Benedicite Domino omnes virtutes ejus :

rebus transiloriir^jhumanitas comparatur,qufc pui-

Ministri cjus qui facitis volutatem ejus.
chrescit ut flos et fenum agri sed non ad vitam :

H Admonet bcnedicere Derim virtutes ejus, id est

longissimam perducitur. Ac si quaereres Quid cst :

verbum Ecclesiis pra?di-

qui virtute illius roltorati,
homo? et respondetur Est cujus dies sunt sicut :

quoniam prius potentes

catione ministralis. G Vel
fenum, ot qui ut flos agri efflorot, sed statim flos
virtute admonuit benedicere Deum,qui faciuntver-
decidit, quoniam spiritus, etc.
i.j Quoniam spiritus pcrtransibit in illo et non sub-
bum ejus ne vcrbum quod verberato aere ab ho-
:

minibus proferri solct intelligeres, addit qui fa- :

sistet :
citis voluntatom pjus,angelis enim,Domini vorbum,
El non cognoscet amplius locnm suum.
est voluntas ejus.
C Describit enim adhuc quid sit homo, id cst spi-
ritup pertransiens, scilicct mundum prajsentem, in 22 Benedicite Domino omnia opera ejus in omni loco

quo diutissime non potest permanere.Non cognos- dominationis ejus :

cet amplius locum suum hoc cst in hoc saeculum :

Bencdir, anima mea, Domino.
non potcst rodirc, ut suam vitam possit iterare. H Nam cum totum opus Domini sit coelestis ter-

16 Misericordia autem Domini ab xterno et us(\ue admonet ut omnia dcbcant suum rcnatiue crcaiura,
in feternum : bcnedicerc auctorem. In omni loco significat Ec- :

D clesiam, qua) pcr totum mundum craL Domiiio pra;

Siiper limentes eum.
C Reddimur enim per misericordiam absolutc stantc creilitura.Nam si eum scmper bencdicimus,
perpetui.qiiamviB pcr nos simus fragiles etcadiici. ab co Jugitcr custodimur.Idco digna est admonitio,
Et nsque in ccternum designat oiternitatem Dci,:
quic contra omncs casus tanquam clypeus inexpu-
quoniam et ille ante saccula, ct in saeculo, et post gnabilis assumatur.
iHud saeculum, misericors monstratur. Video vero
ORATIO EX PSAL. Ctr.
illam perpctuam misericordiam solum in timentes
cum protendi. Sana, Dominc, languores popuii tui, qui scmpor
17 At justilia illius in (rlios filiorum : pcccatoribus sicut patcr filiis miscrcris utexenipti :

Hi^ qui servant tcstamentum ejus. ab intcritu niortis [)orpctua}, te anirna noslra bcnc-
C Filios (iliorum : uniuscujusque actus debemus dicat, et vita clarificct. Per Dominum nostrum Jc-
advertere. Qui Domini priecepta custodiunt, qui sum Christum, ctc.
37i S. BllUNONIS HEKBIPOLENSIS EPISCOPI. 372

PSALMUS CIII. j^ sunt, qui tamen natura spirilus esse noscuntur.

ARGUMENTUM PSAL. CIII. Talis est ordo verborum : qui spiritus suos, facit

innume- angclos. Minister Dei est omnis qui divinas exse-

C. Vox Ecclesiae magnificantis Deurn, et
rabilia opera narrando collaudantis. quitur voluntates, talis enim vir ignis ccnlestis effi-

citur, quando verbo praedicationis peccanlium ne-

TT. ^ Ipsi David ]

quitias urere et consumere posse monstratur.

C David tantum ad personam loquentis adhi-
hic
6 Qui fundasti terram sitper stabilitatem suatn :
betur, caeterum omnia constat de Domino Salvatore
Non sxculum sxculi
inclinabitur in
narranda, qui in principio fecit coelum et tcrram.
G Fundavit Christus terram, quando solidavit
1 Benedic, anima mca, Domino :
Ecclesiam. Super stabilitatem, id est super se, qui
Deus meus, magnifixatus es vehemenler.
est immobile fundamentum. Non inclinabitur si :

C semetipsum ad benedicendum
Invitat prophela
jugiter supra eum manserimus, nullatenus iacli-
Deum benedicere Deum, est ejus magnalia confi-
:
namur.
teri magnificatur Deus apud homines,quando eis
;
7 Abyssus sicut vestim^ntum amictus ejus :
magnus atque excelsus claruerit, ut ipsum Creato- Super montes stabunt aqux.
rem ac Redemptorem atqye judicem sentiant ve- C Abyssus enim dicitur, aquarum copiosissima
:

hementer vero magnifioatur,quando ab eo qui heri B mulliludo, qua^ significat

persecutoros, quia sicut
blasphemus fuit hodie converso preedicatur. pallium subjecta cooperit, ita illi mundum fetidis-
2 Confessionem et decorem induisti :
sima superstitione texerunt. Stelerunt aquae super
Amictus lumine sicut vestimento. montes id est sanctos (qui montes fidei firmitate
:

C Induit decorem quando assumpsit carnem :

vocati sunt) quando cos diversis poonisaffligebant,
mortalem. Induit vero confessionom, cum eo ve- aquac enim sicut et abyssi, hic impios significant.
niente recesserunt perfidi a cultu simulacrorum, ct 8 Ab increpatione tua fugient :
confessio ad decus superna) majestatispermundum A voce tonitrui tui formidabunl.
innotuit. Lumen autem Ecclcsiam significat, qua? C Fugient abyssi, id est superstitiosi,ab increpa-
recte velut vestis advertitur Domini Salvatoris, non tione apostolorum. A voce tonitrui, id est praedica-
habens maculam neque rugam. tionis, quando diabolum periturum audierunt cum
3 Extendens coelum sicut pellem : sequacibus suis.
Qui tegis aquis superiora ejus. 9 Asccnduyit montcs et dcsccndunt campi :

C Ccelum hic omnem justum debemus locum (juem fundasti eis.advertere, Jn

cujus superiora,id est fidelis anima.aquis baptismi C Ascendunt montes, id est superbi et impii,
salutaribus emundata.irrigatur. Vel coclum exten- C quandiu permisit cos Dominus atque iterum, :

ditur cum publicani et meretrices admittuntur.

: quando placuit fecit in coxivallium humilitate sede-
Ccelum enim tantura justorum est perjustitiam,sed re. Montes erant, cum sasvirent campi, cum pla- :

factum est ex gratiae largitate etiam peccantium- cati resederant in locum, id est in Ecclesiam, ubi :

A Vel ccclum, ut dictum est, prfedicatorcs dicit eis servire licebat

'

qui ut pellis extenti sunt,per prajdicationom eorum 10 Terminum posuisti, qucm non Iransfjredientur :
in omni terra,ct sicut mortuorum animalium major Neque convertcntur operirc terram.
est usus pellium, ita, mortuis apostolis, amplius C Tcrminus quippe,scilicet ritus et supcrstitionis
doctrina eorum praedicationis in usiim venit Ecclc" paganorum,est advontus Domini Christi cujus re- :

siae. Aquae vero, sunt gratia^ infusio ct charitas ve ligionc crescenle,cuncta idololatriacum suis aucto-
spiritualis sensus. ribus corruerunl.Xeque convortcntur H In fiagitia, :

4 Qui ponis nubem asccnsum tuum : quibus prius vi.Kcrant. C Vol melius non conver-
Qui ambulas super pennas ventorum. tentur ut humanum genus superstitionum suarum
:

H G Posuit nubem : quando Dominus post resur" inundalione opcriant.

rcctioncm videntibus a[)OstoIis asccndit in ccelum 11 Qui oniltis fontes in convallibus :
Ambulat super pennas vcntorum dum suas volun^ : rj Inler mediam ; monlium pcrtransibunl ~ aqu<T
tates vclocius operatur.quam potost excursus esse C Eontes : hic Scripturam divinam dobemus in-
ventorum.Sivc magis ventos, justorum animas de- tolligore, quac in convaIles,id est in homineshumi-
bemus accipcro, qui utroquo Tcstamcnto pcrdocti les cxoestuant. Montes : hcereticos significat ac su-
veiutduabus alis ad supcnia gaudia transfcruntur! pcrbos, intor quos Soriptura; porenni ubertatc dc-
Super quos ambulat,dum in eis miscricordiani suae currunt : quia eas hic audire bonis malisque com-
operationis ostendit.Pcr nubom ctiam pra^dicatoros mune est.Pertransibunt: quia lalcs non conlingunt
accipi possunt,per quos in moi-nbris Christus ascen. istffi aqua>, id est, non rigant ad aliqucm fruclum.
dit dum peccata dimittunt coruni auditorcs. 12 Polabunt omncs bcslix jgri :

5 Qui facis ainjclos luos spirilus : E.rspcctabunt onagri in sili sua.

•^ El ; ministros tuos igncm urcntcm. C Bostias agri : gontes intelligc, qu» potandae
C Angolus dicitur Grceca lingua, ({ui l.atina nun- oraut a<iuis,(|iias in Evangolio DominusSamaritanae
tius interpretatur, nam quando inittuntur ans:[oIi pollicitus ost.Onager silvcslcr asinus est.signilicans
 : : :

373 EXPOSITIO PSALMOKUiM. 374

Judaeos, qui satiari poculo vitali nolunt, sed exspe- A ^^ Uerodii domus dux est eorum : monles cxcelsi

ctant in siti donec plenitudo genlium intraverit. cervis.

Pelra rejucjium erinnciis.
13 Super ea volncrcs cirli hahitabunt :
H Ilerodius major ost omnium volatilium, qui
De medio petrarum dahunt vocem.
aquilani vincit cl comcdit : et significat homincm
C Volucres cccli : animas sanctas ponlificum vult
panctum, habilantom adjutorium in domo Dci,
intelligi, qui supra popnlos Domini, sanctis pra-di-
pra?stantem aliis ad vincendum diabolum. Aquila
cationibus habitant. Do medio petrarum dabunt
cnim sa^^pc pro diabolo ponitur. C Ccrvus significat
vocem : quando apostolorum et prophotarum excm-
fidelcs, qni scrpentcm dcvorant, id est diabolum,
plis, dliqua pra;dicarc noscuntur, id est de illorum
cum ncquitiam cjus ad laudem Dci convcrtunt :

traditione sua dicta firmare.

habitant in montil)us, id est apostolis et prophe-
14 lUgans montes de supc) ioribus suis :
tis. Erinacius vcro cst, qucm vocamus ericium,
De frtictu operum tuorum saliabitur terra.
animal timidum, natura armatum, in saxis habi-
H Rigans montes, hoc est apostolos. De superio- tans ne invcnialur et poccatorcm significat, qui,
:

ribus : elTundens super eos Spiritum sanctum. Sa- futurum judicium metuens, ad pctram Christum
tiabitur terra, id est, terreni de beneficiis largitio- rcfugit.
nis Cbristi. C Vel montes : quilibet Ecclesia; boni " 20 Fecit lunam in tempore :

pr.Tlali. irrigantur ccclesli doctrina : et eorum do- Sol cognovil occasuni suum.
ctrina et vita, terreni in mclius mutati, satiantur. C Luna significat Ecclcsiam : quaj in tcmporibus

15 Producens fenum jumentis :

facta est, quando eam minui contingit et crescere.
Et herbam servituti hominum. Sol : Chrisius, ille cognovit occasum suum, id est
C .^dmonet propheta, ut torra illa, ccclcsti imbre gloriam su;c passionis.cum discipulis diceret Ve- :

satiata, prnducat fenum,

elcemosynas faciat, id est nit hora, et Filius hominis tradetur in manus pec-

.jumentis,id est pauperibus.his qui passimpetunt. catorum {Mnttli. xxvi).

Herbam vero servituti hominum hoc cst,ut illi ne- :

21 Posuisti tenebras el facta est nox :

cessaria tribuantur, de quosoriptum cst Desudet :

omncs hesiix silvce.
In ipsa pcrtransihunt

elcemosyna in manu tua, doncc invenies justum cui C Posuit tenebras in tempore passionis,quando
:

eam tradas, id est, pra; verecundia et patientia non sol obscuratus est. Nox ctiam illis fuit^qui carnali-

pelenti. A Vel ministris Ecclcsiaj verbumDei mini- tor Christum in cruce intuendo comiter a^stimabant

strantibus et pauperibus. mori. In hac nocte bestia^ exierunt : id est dxmo-

nes quxrentes aliquosdcvorare. H Quando et nohissol
Ifi Ul educas pnnem de terra :
C juslttix occidit, omnia tcnehrx sunt, ct tunc in nos
Et vinum Ixtificet cor hominis.
pertranseunt istic bestiaj silvK, diaboli scilicet.
C Panis noster est Christus,qui de terra produci-
22 -^ Catuli ; leonum rugientes ut rapianl.
tur,quandoaIiquid indigontibus^,ejus amore pra-sta-
Et quxrant a Deo escam sihi.
tur. Vinum laetificat cor : id cst mentem,cum fuerit
sacratum in sanguinem Cbristi et honorificc acce-
C Leoncs diabolos signiflcant propter crudolita-
:

tem. Catuli (dicti eo quod calloant sensu narium)

plum, quia nihil ibi culpabilc reperitur.
significant ministros diaboli,qui rugiunt ut noccn-
17 Ut exhilaret faciem in oleo :
tcm perdant. Quscrunt vcro istam escam a Deo :

Et panis cor hominis conflrmet.

nemo enim imniundis spiritibus rapi potcst, nisi
C Exhilaratur facies quoque in olco : cnm rcgali
qui, sua exigente culpa,a Dco fuerit derelictus.Ni-
chrismatc ungitur. H Vcl misoricordia cxhilarat in
hil cnim a quo(|uam fieri potcst,nisi quod ipse se-
oleo facies justorum coram Deo. Panis hic ad ani- creto judicio, aut adprobationem aut vindictam
mam referendus est, qui perfectos efficit Christia-
faciendum cssc pcrmiserit.
nos. A Christus ille panis est, sive justilia.
23 Ortus cst sol, et congregati sunt
18 Snturnbunlur ligna campi -r et '.
cedri Et in cuhilibus suis coltocahuntur.
Libani quas plantavit C Tunc ortus est sol quando Christus resur-
:
D :

Illic passercs nidificahunt. rexit, ct tunc satclliles diaboli congregati, ejus

H Saturabuntur de vera : rcligione Christi.Ligna, majcstalem niinime sustincntes, sc in suis cubili-
id est rationabiles homines. Cedri : excclsiores me- bus, id cst in pertinacium pectoribus collocabant.
rito sancti, quos plantavit in unitate ecclesiasticaj Sol est dictus quod solus ita luccl, ut ex eo dies
:

fidei.C Passcr minuta avis est etcautissima nimis : fiat.

et significat monachorum parvilatcm,qui in cedris, 24 Exihit liomo ad opus suuin
id est in hajreditato potentium, vclut in (|uibusdaiii Et ad operationcm suam usque ad vespcram.
ramis, nidos.id cst monasteria.sibi a;dificarc mon- C Iste enim usus Q.^i mortalium : ut quandiu hic
strantur : eorumque robore sustentati, vclut pas- sumus,venientc die diversis occupemur actionibus
scres, laudes [)omini assidua voce frequcntant : unus colit agrum.altcr sc bellis cxercet Iste dicit, :

ccelestis in tcrra vita.imilalio fidclium angcloru.m, illc dooct ct ([uidquid mortalitas agit, probatur
:

in carne pra;ter carnem vivcrc. concludi vespera, id est finc sajculi.

375 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 376
25 Quam magnificala sunt opera iua, Dominc : om- A deantjid est,ad humilem confessionem peccatorum*
nia in sapientia fecisti in qua indigentiam suae fragilita.-is agnoscant,et ita
Impleta cst terra possessione iua. tibi deficientcs, ad conversionem saluberrimam re-

C Admirando enim propheta,quam magnifi-

dicit deant, qui in suis prajsumptionibus errabant.
cata sunt, nam non solum hoc hominis arduura 31 Emittc Spiritum tuum et creabuntur :

(quia excedit humanum sensum operatio Christi), Et rcnovabis faciem tcrrx.

verum etiam ipsis angelis probatur immensum.Ista C Emittc Spiritum tuum, id est ut reparentur in
igitur sapientia Filius cst Patris. Terra : signilicat melius. Recreati sunt utique, qui se pulverem hu-
Ecclesiam, quaj repleta est quando universalis Do- militer agnoverunt. Renovabitur facies;_quando de
mino deservit Ecclesia : possessio enim populum vetustate peccatorum emundatur peccator.
Melem inEccIesia significat^unde et alia translatio 32 Domini in sa'culum :
Sit (jloria

habet, impleta est terra creatura tua, scilicet ista Lxtahitur Dominus in operibus suis.
in novitate vita? generata in baptismo. G Sit gloria Domini non cujuslibet: alterius. In
26 Hoc mare magnum et spatiosum manibus
)r( : saeculum,id est in a;ternum,quia laudis ejus nullus
IlUc reptilia quorum non cst est finis. H Lajtitia est Domini,quando nos creatura
numerus.
C Mare enim prrcsentem mundum significat,ubi n ipsius benedicimus eum in die resurrectionis.
:

malitia daemonum, velut quibusdam fluctibus, vo- 33 Qui respicit tcrram ct facit eam Iremere.
luntas animarum instabilis commovetur. Mare di- Qui tangit montes et fumigant.
ctum est a meando, quod sempor eatet rcdeat.lUic C De illis dicit, qui per Dei gratiam illuminati,
reptilia, id est spiritus maligni, nobis innumcrabi- peccata sua praeterita contremiscunt. Montes hic
les, a Deo tamen comprehendi possunt. peccatores dicit, qui dum fuerint indignatione Do-
27 Animalia pusilla cum macjnis : mini percussi, tunc ad salutares lacrymas currunt,
lllic naves pertransibunt. et quosdam fumiferos globos tristitiae emittunt,
C Animalia pusilla : quia inter ipsos spiritus ma- tanquam incensum suavitatis.

los,et majores esse nequitia; probautur et minores. 34 Canfabo Domino in vita mea :

Per naves, signantur Ecclesia5,qua3 periculosos flu- Psallam Deo mco quandiu sum.
ctus mundi, por lignum gloriosfc crucis evadunt. ait cantabo in vita mea tempus signat, C Cum :

portantes populos credentes. hoc mundo degere vidcbatur; cum veroad- cum in

23 Draco iste quem formasti ad illudendum ci : jecit, psallam Deo meo,scilicetin futuro saeculo ubi

omnia a te e.vspeciant. et esse perpetuum est,et psalmodia non habet finem.

Ut des illis escam in tempore. 35 Jucundum sit ci cloquium mcum :

C Draco istc aperte significat diabolum, qui vere t
: Eqo vcro dclectabor in Domino.
draco dicitur, propter venenum, quod Evbb prima3 C Sic enim Deo fit jucunda nostra laudatio si nos :

mulieri male suadendo inspiravit.qui suis peccatis dclectemur in Domino.Quia amans diligitur.negh-
ita formatus est,ut ei illuderetur abangelis.Sed cum gens spernitur, desiderans sustinctur.
draco spiritalis sit, cujus esca deceptio hominum 36 Dcficiant pcccatorcs a tcrra cl iniqui ita ut non
est, non omnino tamen timeas atrocem (juia nisi : sint :

Domino permittenle, non praevalet quidquam sua Benedic, anima mca, Domino.
potestate perficere. Exspcctat igitur escam a Deo C Deficiunt a tcrra peccatores,cum terrena cupi-
permittentc, sicut et alia omnia. ditatc privati, per Dei gratiam ad meliora studia
29 Dante te illis colligent : concitantur. Simili modoet iniqui deficiunt,quando
Aperiente te manum tuam -f- omnia |
mali jam esse desinnnt. Benedic, anima mea, di-

implebuntur bonilate. gnum initium psalmi,cl finis dignus,illum semper

C Exponit adhuc, ut ^MmdiaboIica iniquitatc ve- benedicere, a quo cognoscimus nos semper dona
xamur, non illum credamuscx sua potestate prfcsu- rcciperc.
mcre sed potius ad illum recurramus, sine cujus
;
OHATIO EX PSAL. CIII.

pcrmissu nihil faccre potest, et celerius victus abs- ]) omnipotens Dcus.qui fructu locupleti ler-
Inclytc
cedit. Dicit enim, dante te illis : ut intelligas.quia
ram aridam satiasli.da nobis spiritali mentc asccn-
nisi datum non valebunt.Manus
fuerit illis,colligere
sum tuae glori;e confueri,ul dum te in coelis suspi-
significat poteslatem per quam abunde cuncta rc- cimus, semper quae sunt ccelestia, meditemur.
illa
plet, ct mirabiLiter universa disponit.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
30 Avcrtente autcm te faciem turlnihuntur :

.tuferes spiritum eorum et defuient :

PSALMUS CIV.

Et in pulverem siium revcrtcnlur. .\.nGUMENTlM PS.\L. CIV.

C De illismodo dicit,qui conccssa Dei munerasibi C Prophela monet fidclcs nc spcm in ististrans-
applicant, non Deo, ab his ergo talibus cum aver- iloriis ponant : sed patriarcharum viam tenentes,
tcrit Deus faciem, nudati a pra?sidio lurbiuitur.Au- Dcum s|>iritaliler sempcr exquirant.
fe-res spirilum superbia; : ut, acceplo Spiritu sanclo, TT. Allcluia.
ianoventur et rccreenlur. Et in pulverem suum re- C lloc verbi dccus a pra:seuti psalmo fecit ini-
 : 1

ni EXPOSITIO PSALMORUM. 379

ium, nec ante a quoquam reperis positum.quamvis A judicia per universum mundum essc facienda, non
nulti scriptores fuerint primilus Ilebrceorum. Scire in sola Jud.-ca.

lutem dcbemus alleluia ncutri goneris csse delini- 8 Mcmor fuit in ScVCulum tcslamenti sui :

um. Quod et sanctus Hieronymus in expositione Verbi quod mandavil in mille (jcneraliones.
»jusdem psalmi evidentor dcsignat. Et unum atque C Memor fuit in saiculum, cum promissa comple-
ntegrum manere debet in transIalionc,quod nullius vit.Tcstamenti sui, prophetarum signat praedicatio-
inguK pri-esumptione mutatum est. Alleluia vero nes, quas de Verbi incarnatione prcedixerunt, Man-
ipud Hebra^os, dicitur, laudate Dcum, alle enim darc est per alium aliquid dicere, quod per eos
iutdate, m quippe signilicat invisihilem Deum. fecit, cum datum est eis futura prophetare. Mille
[ Cimfxtemini Domiiio et ',
invocnte nomen ejus ; gencrationes, fincm Fc-cculi significat.
-f-

Annuntiaie inler gentes opera ejus. 9 Quod disposuit ad Abraham :

C Confitemini Domino, id est laudate eum, et Et juramenti sui ad Isaac.

)onis factis graliam divinitalis vobis acquirite. An- C IIoc ad illud respondet, quod superius dixi,
iuntiate, boc cvangelistis convenit et apostoli?, et testamenti sui. Quod disposuit, illa enim quse in

lunc sacerdotibus, ut magnalia Christi annuntient. Veteri Testamento Abrahie ct Isaac patriarchis pro-

:um vero dicit, confitemini, et posleasubdit : invo- g ^issa sunt, disposita dicuntur et jurata ut firma

:ate. docet invocare Deum volentes prius cjus lau- ostendantur.

les confiteri. 10 FJ sfatuit illud Jncob in prxccptum :

l Cantate ei ct psallitc ci Et Isracl in festamentum xtcrnum.

yarrate omnia mirahilia ejus. C lilud testamentum sic dispositum, statuit Ja-
CCantate.ad iiymnospertinet offerendos ;
psallite, cob, id cst, firmavit in prfficcptum, id est, in novum
id pia opera cxcrcenda. Omnia significat testamcntum, quod proprie dicitur ceternum, quia
iste quie

liclurus est. Non est enim humanarum virium nullum illi aliud aliquando succedit, in quo est
jmnia mirabilia narrare, sed significat a toto par- omnium promissorum completa perfectio.
;em. 1 Dicens : Tibi dabo terram Chanaan :
l Laudamini in nomine sancto ejus : Funiculum hxreditatis vestrse.
Uetetur cor quxrentium Dominum. C Chanaan interprctatur liumilis. Ergo conve-
C Non enim vetat ut laudemur, quia aclibus bo- nientcr significat acccpMiros csse Cliristianos tcrram

n\3 non potest res ista denegari sed ut in Domino;

humilium, id est beatorum. Funiculus heereditatis,
laudemur prsecipit, qui pnestat illa qua3 benc geri- mundi hujus dicit tortuosas angustias, quas Domi-
mus. Laetetur cor, etc. liide, scilicet Itetetur cor, si nus pro salute nostra sua passione dissolvit. Nam
Dominum qua-rit et prajdicatur in Domino non ^ carnis illius susceptio, nostra probatur csse heere-
;

autem si de suo posse laudatur. ditas.

4 Qu.vrite Dominum et confirmamini

12
:
Cum essent numero brevi :
Qu.xrite faciem ejus semper.
Paucissimi et incolx ejus.

C Hortatur ut se ad proemia futura confirmen^ C Nunc enumerat quanta patriarchis virtus divi-
na"praestiterit.
t|ui eum quaercre delegerunt. Ista autem inquisitio
non est ullo tcmpore finienda, 13 Et pertransierunt de gente in gentem.
quoniam addit,sem-
per. Faciem vero, pra^sentiam ejus dicit.
Et de regno ad populum alterum.
H Pertransiorunt. non dc captivitate Judaeorum
5 Mementote mirabilium ejus qux fecil :
hoc, sed de Abraham dicit, qui exiit de terra Chal-
Prodigia et judicia oris ejus.
dffiorum, et venit in Mcsopotamiam, de Mcsopo-
C Mirabilia itaquc portinent ad divisionem maris
tamia in terram promissionis, et iterum in JEgy-
Rubri prodigia, ad plagas quas misit in /Egyptum
;
;
ptum. Multa rogna transimus, ut perveniamus ad
judicia oris, quoniam cuncta complevit qua; Moysi
terram rcpromissionis ; et ita de regno .^]gypti,hu-
s»uo famulo promisit. Judicavit cnim Pharaoncm ct
jus mundi, ad alterum populum in calis.
populum suum, sicut Moysi dixit.
D 14 Non reliquit liomincm nocere cis :
fi Scmen Ahraham servi ejus :
Et corripuit pro eis reges.
Filii Jacoh electi ejus.
II Non reliquit Phara.oncm, ut nocerot Ahraham
C Hic subaudiendum quod supra dixit, mc-
est,
in Sara (Gen. xn) : ncc Abimolnrh (Gcn. xx), Isaac
mpntotc. Merito vero servos dicit contumaces Ju-
in Ilebecca [Gen. xxvi) : sed corripuit Pharaoucm
da;o3, quoniam, perfidia faciontc, fiHi csse nolue-
ct Abimelcch pro eis.
runt. Filios vero Jacob, significat fidelissimos Chri-
15 NoLite tangere christos mcos :
slianos, qui hairedes esse mcrcntur Domini, Et tn prophctis meis nolile malignnri.
7 Ipse Dominus Deua nostcr : II Eccc ante lcgem patriarcJia;, non uncti unguen-
In universa terrajudicia ejus. to regali, christi dicuntur. Christi autcm sunt, qui
C Diccndo ipsc Dominus Deus noster, commonct Spirilu sancto ungunlur. Eruboscant crgo Judaii,
hic illum intclligi debcre esse Deum, qucm Jiidffio- qui (licunt non possc Dominum Josum Christum vo-
rum populi crucifigendum cssc decrcverunt, ct ejus cari, (juia non fuit unctus regali unguento) cum et
379 S. BRUNONIS HEKBIP0LENSI8 EPISCOPI. 380
illi cbristi dicantur, qui longe antc Saul (a quo re- A. Israel,nunc Jacob, unum ct eumdem dicit.Chanaan
galis ista et materialis coepit unctio) fuerunt. vero fuit filius Cham, nepos Noe, ex quo iEgyptii
16 Et vocavil fnmem supcr terram : traxerunt originem. Nostra vero translatio Cham
^ Et '.
omne firmamentum panis contrivit. habet; sed Romana, quam hic sequitur, Chanaan.
C Vocavit faniem : tempore Pharaonis, quando 23 suum vehementer
Et auxit populum :

in iEgyplo septcm annis fames grassata est {Gen. eum super inimicos ejus.
Et firmavit
XLi). Et omne firmamentum, id est fructum triti- H Auxit populum suum, fecunditate nascendi;
ceum perduxit ad nihilum hominum enim firma- ; confirmavit, quando illis crescentibus /^gyptiorum
mcntum panis est, cum supra dixerit : et panis cor turba notissimis plagis vehementer afflicta est.
hominis confirmat {Psal. ciii). 24 Convertit cor eornm, ut odirent populum ejtis :

17 Misit aiite eos virum : Et dolum facercnt in servos ejus.

In scrvuin venundatus est Joseph. G Convertit Deus .-Egyptiorum cor ad odium con-
C Misit Joseph ante patriarchas, quos supcrius tra Israeliticum populum, praestando illis felicia.
mcmoravit. Qui bene vir dicitur, quia ut vir virili- Et dolum facerent consequens erat ut post concep-
:

ter cuncta sustinuit. Ordo autem verborum talis tum odium sajviens populus ad dolosas machinas
est : misit ante eos virum Joseph, qui in servum, -. perveniret, ut fuit in lateribus praeceptis, duplicando
venundatus est. opus, et paleas negando, et sirailibus [Exod. i).

18 Ilumiliaverunl in compedibus pedes ejus. 25 Misit Moysen servum suum :

Ferrum pertransiit animam ejus : Aaron fjuem elegit ipsum.

Donec veniret vcrbum ejus. C Istosad Pharaonem, quasi quosdam testes,
C A Putiphar praeposito Pharaonis Joseph missus constat a Deo destinatos,ut populum sibi placitum
est in carcerem : compedes autem accepisse non abire permisisset illaesum.
legitur, sed fieri potuit vit qui in carcere retrusus 26 Posuit in eis verba signorum suorum et prodi-
est ferreis nexibus ligaretur. Pertransiit animam giorum :

ipsius ferrum, quando in has missus est augustias, In terra Cham.

ne intcr mala, quae injuste passus est, praivalerent C Signa sunt quasi aliqua vestigia futurarum sive
et crimina falsitatis ferrum autem hic indicat tri-
; praeteritarum rerum prodigia vero pertinent ad
;

bulationem durse necessitatis.Donec veniretverbum mirabilcs eventus, qui in ordine rerum prius non
a rege Pharaone, qui eum liberavit, vel verbum fuerunt, prodigium est enini dictum ab co quod
Joseph interpretandi somnia, quod verbum quaere- porro dicat. Itaque ista mirabilia lunc facta porro
batur a rege iii co et eum liberavit. Quod verbum, et procul dicebant populo Christiano aliquid ex eis

Dei fuit potius quam Joseph. C intelligendum.

19 Elorjuitun Domini inflammavit cum : misit rex 27 Misit tenebras et obscuravit :

et solvit eum : Et non exaccrbavit scrmones suos.

Princeps populorum ct dimisit eum. C Leguntur tenebras inter plagas .flgyptii pertu-
C Inflammavit utiquc eum intus lumen coclestis lissc, sed potius intelligamus corda eorum fuisse
flammae ut futura diceret cum fiducia veritalis. Mi- obscurata, qui Domini praecepta contemnebant.
sit rex, Pharao solvit a reatu quo tenebatur obstri- Exaccrbaverunt sermones, significat acerbe accepe-
ctus, ipsc est princeps, dictus Pharao scilicet,quem runt, aut cerlc injuriosis abominationibus respue-
superius regem dixit, ille dimisit cum claustra exire runt, ct ita exponit translationem Romanam, qus
carceris {Gen. xli). habet quia exacerbaverunt sed nostra habel non,

20 Constituit eum dominum domus suic : cxacerbavit, scilicet Deus, id est non irritavit, sed

Et principcm omnis possessionis smr. complevit scrmoncs suos miraculis eos confirmans.
G Constituit dominum ct principem,quando eum 28 Convertit aquas eorum in sanguinem :

fecit currum ascendere et praeconis voce nuntiari, Et occidit pisces eorum.

huncsccundum dominum esse post regem et prin- C Convertit enim aquas in sanguincm, quoniam
cipem tolius .1*"gypti. j\ erant inter flucnta maris Rubri perituri. Pisces oc-
21 Ut crudirel principes ejus sicut semetipsum : cisi hominibus relicta videre,
sunt, nc spes vivendi
Et scnes ejus prudenliam docerct. tur, quando etiam pisces mortui sunt. Qui in nativo
C Credebat Pharao quod erudire posset principos elcmcnto isto nutriti sunt.

suos, ut ct ipsi somniorum interpretes esse mcre- 29 Addidit terra eorum ranas :

rcntur, ct ideo cum

non solum ut re-
cis prajfccit, rcgum ipsorum.
In penetrahilibus
gerct, sed et doceret, ncscicns cum, a quo somnio- H In ranis poctarum carmina designantur, qui a
rum scicnlia cst, Dcum solum docere. catholica reguladiscrcpantes corda terrenorum re-
22 Et intravit Isracl ~ in /Egxjptum ] : gum fabulis replent deceptionum.
EtJacob accola fuit in terra Cham. 30 Dixit ct venit cynomya ct ciniphes :

C Jubcnlc Pharaonc, cognatio Joscph ad terras In omnihus frnihus eorum.

.Kgypli dcducla est. Et Jacob, divcrsitatc nomi- C Cynomya signilicat muscam caninam, qu»
num, dicta suic revelalionis variavit. Idco nunc Ccetcris muscis raordacior est et importunitate sua
381 EXPOSITIO PSALMOHUiVI. 38*
iolentior ;
ciniphe?, genus ciilicum lixis aculeis A coegerunt,nc iterum homines ot primogcnita inter-
aermolestum. ficerentur.
H Posuit pluvia.^ eorum grandinem : 38 Expandit nuhcm in prolcctione -^ eorum \ .

Ignem comburentem in terra ip.forum. Et ignem ut liceret -r ei.f ]

pcr noctem.
C Poauit, id est decrevit.ut pluvia quaead fecun- C Xubes data esl, ut solis tempcraret ardorem ;

litatem terris dalur converterentur in grandinis ignis concessusest,ut tcnebrarum potuisset auferre
;oxiam vastitatcm.Fgnis vero comburens signiOcat caliginem. Et hoc est tertium beneficium, quod
ulmina, qure solcnt cxcitata tempestate dese-e- Israolitico populn constat esse concessum.
ire. 39 Pctierunt ct venit coturnix :

2 Et percussit vineas eorum ct firulneas corum :

Et pane coeli saturavit eos.
Et contrivit lignum finium eorum. C Superata sunt 'desideria petcntium. Carnes
C Quod dicit percussit, ad g andinem vel ignem petit, ct coturnices accepit {E.tod. vi) lam enim in

nmburentem vtfer, ne autem tantum ficulncas quadrupcdibus quam volatilibus carncs sunt sine
utares percussas, addidit omne lignum.ut et sala dubio dulciores),insuper et panem cocli acceperunt
on dubitares cversa, ubi arburum quoquc robora {Num. xi), Sunt enim ista Exodi lectione notissima,
ognosceres iuisse contrita.MaJora cnim conlincnt 1]
anando coturnices in modum densissimorum im
itellcctum minorum brium dcplucrunt manna quoquc, ut Judaicus po-
:

> DLrit el venit locusta :

pulus satiaretur depIuit,quod hic panem coeli dicit
(et optime) in figura sacramenti dictus est cccli pa-
Et hruchus, cuju.f non eral numerus.
C Locusta est mater bruchi, quem mala fecun-
nis. Manna enim dicitur, r/tttV/ est hoc^i et tanquam
itate progenerat qua^ ad illam pra;dam,qua.si con-
qua-renti respondcretur,dictum Gst:Panis coelestis ;

illo satui'avit eos.

)catus e.xercituSjCum sua prol^ dcscendit.
40 Disrupit petram et fluxerunt aqiue
i omne fcnum in ferra eorum
Et comedit :
:

.4bierunt in sicco flumina.

Et cotnedit omnem -^ fructum tcme eo-
;

rum : C lloc quoquein figura gerebatur Domini Christi,

C Et ne credercs inaniter adduclum illum exer- ut petra aquas profudisset irriguas. Christus enim
itum, dicit omnem fructum consumptum essc Dominus petra spiritalis est (/ Cor. x), qui vitales
jrrae.
aquas emanat. Ouae nhierunt in sicco, id est, in
5 Et percus.$it omne primogenitum gentium peccatorcs, (jui merito sicci dicuntur, qui
in terra eo-
delictis urentibus siccabantur, sed imbre Domini
rum :

Primitias omnis lahoris eorum. virentc in novum hominem [)ullularunt.

p il Quoniam memor fuit verbi sancti sui :
C Venit ad septimam plagam in hoc psalmo posi-
im. Movet etiam aliquos, cur in isto psalmo -r Quod hahui ad Abraham puerum suum.
]
se-
tem tantum.cum in Exodi narratione decem,nar- H Memor fuit verbi, quod implevit de semme
mtur.Sed hoc factum est ideo, quia scptem bene- ejus,id est de Christo promissionem suam quam

:ia Dominum Hebra-o populo pracstitisse statim

Abrahac promisit (Gen. xv). C Vel causam miracu-
cturus est praemisit lotidem
lorum dictorum nunc subdit. Ideo enim dicuntur
:
plagas .Egyptios
facta, quoniam Abrahic constat fuisse promissa.
;cepissc. A Vd quia laudanti, de pluribus pauca
tigisse, sufficit 42 Et cduxit populum suum in exsullatione :
; narranti vero,omnia commcmo-
re opus est. -r Et ; elcctos suos in Ixtitia.
C Eduxit electos suos in laetitia, quoniam illi qui
' Et reduxit eos cum argento el auro :
inurmuraverunt Domini furorc percussi sunt, illos
Et non erat in trihuhus eorum infxrmus.
ergo non dicitur eduxissc,quos in eremo culpis exi-
C Aurum et argentum Israeliticum populum ab
gentibus prostravit.
gyptiis discedentem ex pnccepto Dei Icgimus
dedit illis regioncs gentium : 43 /t/
cepisse {Exod. \\\ ut non repentina
subreptio,
d longae operationis merccs csse
Et labores populorum, possederunt.
videatur. Et
^ G Venit nunc ad septimum bcneficium,quod enim
quitur secundum beneficium,
quia ibi etiam dicit regiones gentium, ad posscssionem vidotur
illus cx jussionecjus infirmitatc
corporea noluit pertinere terrarum labores vero populorum, ad ;
fligi.
divitias longo tempore congregatas.
Uttata est ^Egyplus in profectione
^ eorum 4i Ut custodiant justificationes cjus :
;

Quia incubuit timor eorum snper

eos. Et legem cjus rcquirant.
CTuncquiin.f:gyptoremanserant,omninoI(etati C Justificationcs Christi sunt.utUcum tolo corde
int, quando illi dimersi
sunt,qui ad insequendos diIigamus,proximos ut nos amemus, patrcm vene-
Jbraeos irc dccreverant.
Cur/Quia similia minime remur.Lex vcro ejus fuit die Sabbato requiesci, in
rtulerunt. Et timebant, quia
et ipsa elementa pascha agnum immoIari.Sed ha^c spiritaliter sunt
cis pugnabant, ut aqua
maris, aer tenobrosus qujprenda, idco enini addidil, rcquirant.
nis comburens, etc.Vel,
Istata est .Egyptus pro- nnATK) KK PSAL. CIV.
er spcm liberationis a morte.Ideo enim eos exire Invocantes nomen tuum,Dominc, deprecamur,ut
^83 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 384
qui patres nostros, virtute tui nominis praeounte, A sufc genlis, ipsa est gens Domini, quae de gentium
angelicis pastibus refecisti,nos
quoque myslicis da- est diversitate collecta,ut esset grex unus et pastor
pibus foveas ac reformes. Per Dominum nostrum unus. H Ut lauderis a nobis Judaeis, praecepta tua
Jesum Christnm, etc. servanlibus,cum hasreditate tua,sci]icet gentili po-
PSALMUS GV. pulo tibi credituro.ut simus cum eissuunpopulus,
AnOUMENTUAI PSAL. CV. laudans te aeternaliter vidit enim te Abraham pater
;

G Hic introducitur confitens populusHebr.-porum, noster.et gavisus est (Joan. vni) ; videamus et nos,
cum, relicta patrum perfidia, ad pietatem Domini et laudantes gaudeamus.
ipso niiscrantc pcrductus est. 6 Peccavimus cum patribus nostris :
TT. Alleluia alleluia. Injuste egimus iniquitatem fecimus.
G Hic introducitur confitens populusHebraeorum, C Dubium non est istum populum ea peccata ge-
qui, relictaperfidia patrum suorum, ad pietatem mere, quae ex nequitia palrum suorum probatur
Domini ipsomiserante perductus est (123),ut intelli- sustinere.Cum majoribus enim suis peccant,qui se
gamus, cum fuerint conversi,et ipsos alleiuia uie- ab eorum delictis non separant,hoc est autem pec-
rito pro sua redemptione cantare. cavimus,quod injuste egimus,quod iniquitatem fe-
1 Confitemini Domino quoniam bonus : cimus.
Quoniam in sgeculum misericordia cjus. 7 Patrcs nostri in ^Egypto non inlellexerunt mira-
C Confessio ista ad medicinam pcenitudinis est bilia tua :

applicanda, sed ct ad pra^conia Domini pertinere Non fuerunt memores muUitudinis misericordix
non dubium cst; quando major gloria pietatis est tux.
parcere confitenti quamsine offensioneviventi pra2- C Duo sunt quffi beneficia collata commendaat,
stare. Bonus enim dicitur recte Dominus, quia ex- intellectus et memoria quod utrumque in perfidis
spectat errantem,et pascit delinquentem. In sascu- fuisse denegatur. Videbant enim plagas .Egyptio-
lum autem, vitas hujus significat cursum, ubi mi- rum, ct beneficia Dei, sed qua causa fierent non
seri sunt quicunque delinquunt. agnoscebant.nec memores erant misericordiae Dei,
2 Quis loquctur potentias Domivi videntes enim exercitum Pharaonis, credebant se
Auditas faciet omnes laudes ejus ? subsidia evadendi perdidisse antequam mare divi-

C Quis enim significat nullum. Cui enim aut in- deretur, immemores priorum mirabilium.
genium suppetit ad cogitandum,aut lingua ad de- 8 Et irritaverunt asccndcntes in mare :

promendum,utlingua possit referre magnitudinem Mare )>( Rubrum ] .

tantae majestatis? Auditas faciet, et hic quoque G Irritaverunt, id estplacatum Deum iracundum
subaudiendum est, quis Illa enimpossunt audiri, ^ sibimet reddiderunt. Ascendentes, hoc constat di-
:

qui probantur et dici. ctum positione loci,quoniam .Egyptus cunctis regio-

3 Beati qui custodiunt judicium : nibus perhibetur esse humilior, etideo inde ascen-
Et facimit justitiam in omni tempore. dentes petierunt loca altiora.
G Custodit enim judicium qui inter alios reete ju- 9 Et salvavit eos propter nomen suum :

dicat. Justitiam autem facit, qui eam in opere Ut notam faceret potentiam suam.
dcmonstrat. Merito ergo isti tales beati dicti sunt, C Dicendo propter nomen suum, designat Domi-
qui praecepta Dei pura mente custodiunt omni tem- num Salvatorem, cujus vocabulo convenit, sal-
pore. Qui enim perseveraverit usque in finem hic vare periclitantes. Notam fecit potentiam suam,
salvus erit [Matth. x). utique oculi spiritali cogitatione videntibus.
4 Memcnlo nostri, Domine, in beneplacito populi 10 Et increpuit mare liubrum et e.xsiccatum esl
tui Et dedu.vit eos in abyssis sicut in dcserto.
Visita nos in salutari tuo. C Increpationem vocavit occultum divinitatis im
C Orant devoli, ut inter eos debeant aestimari, pcrium, quia mare in Exodo voce Domini non legi
qui Domino fidcli operc placucrunt. Optant se visi- mus increpatum.Siccatum est mare.non pertotam
tari a Deo, cujus advcntu sc novcrant csse salvan-
B scd tantum quantum illis tunc itcr aperiret.Deser
dos. H Salutaris, Filius est Patris. C Tpse cst salu- tum dicitur, ot est in abyssis. quando aqaarun
tarc,de quo beatus Simeon ait Viderunt oculi mei
: inundatione deseruntur,ac sit aruit illa via flucBtc
Salutare tuum {Luc. ii). rum ut usque ad iter pulvercum potuisset pervf
5 Ad videndum in honitate elcctorum tuorum ad nirc. Propter quod deserto comparantur aby»*
:

Ixtandum in Uvtitia (jcntis txix : istae.

Uf laudcris cum h,rrcditatc tua. 11 Et salvavit eos dc manu odicntium

C populus pracdictup a salutari Domino visi-
Pctit Et rcdemit eos dcmanu inimici.
tari, ut bonitatem ejus videret, quam electis suis C Salvavit enim Christus huraanum genus
erat suo munerc prajstaturus. Cum, vel in Isetitia cohortedaemonum, quaeplebem humanam stimu
(l2;?)Non mirum hic vidoatur,si his cadem vcrba cx Cassiodoro,cxigit editio ex autogrcpho S. Bruni
redeant, si^iuidem hanc singularcm rcpctitioncm, nis ct uno ms. excusa, aliisque editionibus ant
quamcmcndaverat Cochleus', argumenlum sumens poncnda.
 : :

385 EXPOSITIO PSALMORUM. 386

et odit et percutit. Redemit pcccatorcs A 18 Aperta cst icna el deyhiliiut Dalhan

poccatorum
ibHoxios. pretioao sanguine, ub imperio diaboli. Et apcruit supcr con-jrcuationcm .lliron.

manu inimici.Ad liUorameniui illud dici

est Je 11 Aperta cst lerru, iactu sunl li;i;c sccundum
[loc

Bon videtur.non enim .Egypliis pretium deditcum lilleram, sed ct nunc voral eos tcrra, qui lerrcna

libcrasset Jud.-eos, quod tamen redemit, signilicat, sapiunt; ct recedunt a mandatis Dei quos non ;

prophetice igitur dictum habeatur. illuminat gratia Spirilus sancli, scd ucceudit flam-

12 Et operit aqua tribulantes eos ma peccati.

irtus ex eis non rcmansit. 19 Et exarsit ujnis in synagoya eorum :

Flamma combussit peccalores.

H HsBC nunc similitudo in nnstrobaptismofit,ubi
C Exarsit ignis hoc faclum est supra, duccntos
abluituT homo aquis, et perit diabolus cum sa-
enim planum quintjuaginta socios Dathan ct Abiron, qui eorum
tpllitibus suis. G Ad litteram est in-
infelicitcr vota secuti sunt. Flamma dicta est a fla-
telligere historiam noscenti.
in verhis cJus gello comarum suarum.Synagoga,vcro hic congre-
13 Et crediderunt -^ ; :

laudem ejus. gationem sociorum Dathan et Abiron significat.

Fa laudaverunt
20 Et ', fecerunt in Chorcb :
C Et crediderunt, duritiam in hoc cordis de- -r-

El adoraverunt sculptile,
monstrat, quod non ante eventum rei, sed post g
C Choreb interpretatur caimna, ubi posteaJudaei
factum miractilorum credere maluerunt.Et laudave-
Cantemus Domiuo, glo- Dominum crucifixerunt, ut in eodem nomine, jam
runt, sciliret canentcs :

tunc in illo descrto Chorch, culluram Dei nefanda

riose enim honoratui* est {Exod. xv).
priBSumptionc violarent, quorum posteritas erat in
14 Cito -r fecerunt obliti suntoperum ejus :
loco calvariiE crucifixura Dominum. Adoraverunt
\

yon sustinucrunt consilium ejus.

sculptilc, non in deserto, scd in terra postea pro-
C Cito fecerunt, ac si diceret : Summa celoritale
missionis.
mutati sunt, ut qui Dommo de rollatis mirabilibus
21 Et mutaverunt yloriam suam : in similitudinein
laudes canebant, post, nefandas murmurationes
vituli.
assumebant. Consilium mutaverunt in peccatum,
Comedentis fcnum.
dum prius desperarent quam cjus paruta beneficia
C Gloria eorum fuit adorata divinitas, quam in-
provenisscnt.Petierunt enim escam sub diffidentia,
felici commutatione perdcntcs, usque ad hoc per-
quamvis antc, nullam famem essent passi, divina
venire merucrunt, ut deserentcs coeli terr«que
semper largitate pasti. Ita hodie multi, dum sibi
Creatorem, Deum sibi facercnt, similitudinem vi-
nimia festinatione provident, incauti divinitatis
tuli fenum comedentis.
dispositionem anticipant.
C 22 Obliti suni Deum qui salvavit eos
15 Et concupierunt concupisccntiam in dcserto :
Qui fecil maynalia in Myypto mirabilia.
El tcntaverunt Dcum in inaquoso.
In terra Cliam : terribilia in mare Rubro.
C Et concupierunt concupiscentias,cum postula- H Deum:qui verberavit multis plagis
Obliti sunt
bant sibi dari sub murmurationibus aquam et co- iEgyptum,ut suum populum liberaret:et miracula
Diessationem in deserto {Exod. \\,. Ostendit enim in tcrra Cham
sive Chanaan fecit,cum ejectis gen-
geminatio verborum nimietatem desiderii. Et ten- tibus ipsos in eorum tcrra plantavit. Terribiliaque
taverunt in inaquoso. H Siccitas enim eis erat fecit in mari,cum Pharaone exstincto sic eum po-
quia Don agnoscebant irrigationcm sancti Spiritus pulis prsebebat incessum.
in columna nubis, qu.e pra;cedebat eos.
23 El dixii ut disperdcret eos :

16 Et dedit eis petilionem ipsorum :

Si non Moyses electus ejus stetisset in confrac-
Et misit suturitatem in animas eorum. tione in conspectu ejus.
C Duobus enim modisanimam dicimus satiatam, H Attende perissel cnim popu-
hoc, o sacerdos :

cum escis corporalibus pro carnis infirmitate refl- Moyses iram Dci ct tu cum vi-
lus,nisi mitigassct :

citur, et cum spirilali jocunditate completur. Sed deris populum delinquentcm, annuntia ei delicta
hic animas eorum dicit carnibus potuque sagina- jj sua : et sta in fractione, id ost in pcriculo rogans
tas, ut eorum voluntas desperata rebusemergenti- Dominum, ut avertatur furor ejus ab eis.
bu9 vinceretur. 24 Vt averterct iram ejus ne disperderet eos :

17 Et irritaveruHt Moysen in caslris : Etpro nihilo habucrunt tcrram desidcrabilem.

Aaron saiKtum Doniini. C Pro nihilo habucrunt terram:quia semper car-
C Saturitatem venlris bccuta est seditio,quaj ple- naliter visa et audita ccgitabant,sed advcrte quam
rumque periculorum perniciosorum causasexcitat. bona illa terra fuerit,utdcsiderabilis essediccretur.
lrritari,aliquem dicimus ad iracundiam provocari, IITerra cnim vivenlium est, ([uam desidcrabilem
irritaverunt enim viros sanctos
Abiron Dathan et dicit quam pro nihilo liabcbanl,quia islum trans-
:

»d inlerilum suura [yum. xvi), quia per invidiam itoriam diligcbant.C Vel terra ista sancta corpora-
loquebantur,quod Domino displicebat. Et hoc con- lis,propter mysteria rcdemplionis nostras desidera-
grue inlcr laudes Dei ponitur, quia suos famulos bilis intelligcntibus fuit : illis vero nuUa, qui in ea
vindicasse declaralur. nibil gpiritale seDserunt.
 S. nilUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 388
25 NU: iidcrunl rerbo rjtis
A. Dei, qucin ille pra^dicat : sicut Paulus dicebat :

Et murmuraverunt in tabernurulis suis: Quis infirmatur et ego non infirmor? (// Cor. xi).
vocem Domini.
.\on exaudierunt 33 Et distinxit -f- in \ labiis suis :

C Non crcdiderunt
in verbo ejus Filium signifi- : Non disperdiderunt gentes quas dizit Dominus
cat,cui plebs ncfandissima noncredebat.Vel hocad illis.

litteram, quia ideo murmurabant, quia ejus pro- H Et distinxit in labiis suis,utjugitersupplicaret
missionibus minime credere maluerunt.Dum mur- pro eis.G Vel distinxit dictum illud diffidentiae, a
murationes exercebant, vocem Domini nuilatenus priori mentis constantia.Nondisperdideruntgcntea,
audierunt. In tabernaculis vero dicit:ut hoc conti- quia postquam terram promissionis populus intra-
gisse viderctur,non laborantibus,sed otiosis.Majus vit,oblitusmandatorum Dei et praeceptorum ejus,
enim crimen cum uiurmurarc contigit
cst, otiosis. quibus prfficeperat debere cospropter idolorumcul-
26 Et elevavit manum suam super eos : turas occidere, cum illis se gentibus magis vetita
Ut prosterneret eos in deserto. societate conjunxit.
C Elevavit manunr.bicjustitia Domini prKmitti- 34 Et commisti sunt inter gentes : et didiceruni
tur, ut sccuta pietas majore gloria sentiatur. Dicit opera corum:et servieruntsculptibilibus eorum:
enim insurrexissc Domini potestalem,ut vindicaret n. Et factum est illis in scandalum.
in excedentibus, eosque prosterneret, et alia qu« C Commisti sunt itaque vetita societate inter
sequuntur faceret. gcntes, ut se eorum superstitione poUuerent, fa-
27 Et ut dcjicerct scinen corum in naiionibus : ctumque est illis in scandalum. Scandalum nomen
Et dispcrgcret eos in regionibus. Grspcum est, significans sinistrum, eo quod eorum
H Dispersi sunt enim Juda^ in diversispartibus, mentcs in lasvam partem perversa imitatione dedu-
ut aliquando humiliati,suum Domiuum plebs casti- xit.Ecce facta est terra promissionis in scandalum,
gata cognosceret.Sed et illc dispergitur, cujus sen- quaj fuit in magnum prccmium Domino largiente
sus omni vento inanis gloriaj vel cupiditatis cir- collata. Unde monemur recte uti beneficiis divina
cumfertur, largitatc collatis,nc magisindeperoamus undesub-
28 Et initiuli sunt Beelpluujor : levati fuisse cognoscimur.
Et comederunt sacrificia mortuorum. 35 Et immolaverunt filios suos et filias suas :

H Et initiati sunt, id est, qui Deo se consecrare Bxmoniis.

debuerunt, ideo Beelphegor initiati, id est conse- H Immolaverunt filios suos ct filias suas daemo-
cratisunt ct qui pancm vivumosurire debuorunt,
: niis.Hoc intelligendum est moraliter, sensus et
mortuorum sacrificia comcdcrunt. animas suas. G Vel ad litteram, uon illi qui terram
29 Et irritaverunt eum in adinventionibus suis : C promissionis sunt ingressi, sed posteritas eorum.
Et multiplicata est in eis ruina. 36 Et effuderunt sanguinem innocentem.
II Irritavorunt
licct perversis, et
eum in adinventionibus suis, sci-
idolorum ruina multipliciter est suarum
fdiorum suorum et filiarum
Sangtiinem
[ .
^
facla. A Vel mulliplicata est in eis ruina : quia pro Quas sacrifwaverunt sculptilibus Chanaan.
gravioribus suis peccatis gravius vastabantur. C Effuderunt sanguinem, non autem legitur ab
30 Et stetit Phinees et placavit : Hebrseis, terram promissionis ingressis, effusum
Et ccssavit quassatio. < sanguinem humanum in sacrificiis da^monum ta- ;

C Stetit Phinccs ; hoc verbum stetit, soliditatcra men ab «tate sequenti hoc ficri posse non dubium
mentis ostendit, qui ex zclo divino fornicatores cst.Et ne putarcntur extranei fuisse illi innocontes
occidit. II Sic debet sacerdos cui animae commissaj quorum sanguinem e{fuderant,addiditfiliorumsuo-
sunt, cvaginare gladium, id est profcrre vcrbum, rum et filiarum suarum, ut contra eos cresceret
et occidere fernicalioncm ct concupiscentias in invidia, et scelus grandesceret ; et ut ampliusgran-
utroque sexu, ut sibi reputelur ad justitiam. dcsccret,addidit sculptilibus istum innoccntemsan-
31 Et reputalum cstci in justitiam : guinem effusum. Auxesis enim figura ista apud
In gencratione ct generatione usque in sempiter- n Grajcos dicitur, quando vel laus vel crimen adjectis
dictionibus increscit et augetur.
C Reputabatur illi sarerdotiPhineesad justitiam, 37 Et intcrfecia est terra in sanguinibus, et conta-
id (|uod superius dixit.hic ct in futuro sa^culo, sed minata est in opcribus corum :

et saccrdoli cuilibet vitia corrigenti reputatur ad Kt fornicali sunt in adinvcntionibus suis.

aeternam justitiam. C Interfectam igitur terram, debemus crudeles
32 Et irritaverunt eum ad aquam contradictionis : homines acciperc, qui se magis iniqua devotione
ci vc.vatus est Moyses proptcr eos : trucidabant intcrficiendo filios. Tropica enim locu-
Quia exaccrbaverunt spiritum cjus. tionc interfecta terra, dicuntur terrcni homines,
II Aqua contradictionis.aqua? baptismi accipiun- suis malis actionibus in anima interempti. Et hoc
tur,ad quas diaboio contradicitur et operibus cjus, faciendo etiam dicuntur fornicati, uam illi forni-
post quas si quis sc coinquinavcrit vitiis, saccrdos cati videulur in Domino, qui se adullerinis poUue-
vexabitur pro eo, quod exurcerbuvcrit Spirituui runl suporstitionibus.
89 EXPOSITIO PSALMORUM. 390

8 Kt iratus est furore Dominus in populum suuin :

A o!irirismatiini munf^ra i^ii^:oi'|H^run( ; alii enini [iri

Et ubominatus cst hxredilatcm suam. phola?, alii aposloli, alii niarlyrcs, ;ilii conlcssorps
C Tropica locutione iratus furorc Dominus dici- cx ip?o populo gratia Dei florucrunt.Vel atllilterani,
ur. Et iratus est furore Dominus, H quia reliquit gentiles eis placabilesfecit, qui caplivarunt eos, ut
um, et quce quondam fuerat plcbs Dei, facta est sffipe etiam liberos darcnt, quos ante captivos tene-
C .\bominatio autem et Dei aversio
aterva diaboli. bant.
lalorumomniumconstat extremum, quiadum illud 45 Salvos fac nos, Domine, Deus nostcr :

uod continet subducitur, necesse est ut earum Et comjrega nosde nationibus.

erum quae continentur ruina protinus soquatur. 11 Salvos nos fac, nc nobis vitia dominentur. Et

9 Et tradidit eos in manus gentium congrega nos, quia gens Hobraeorum in regionibus
El dominati sunt eorum (jui oderunt eos. nationum est dispersa. C Populus enim iste, cui
CTraditi sunt enim opprobrio servitutis.^uj glo- ab initio psalmi verba dcdimus,nunc Deum depre-
iari videbantur in idolis.Dominati sunt eorumqui catur,ut Ecclesiam suam dc gentium congregatione
perficiat.
derunt eos, gravis valie dominatio.nam qui sem-
ler odit semper iratus est qui vero semper iratus 46 Ut confiteamurnominisanclo tuo :
;

implacabilis est. Durissima igitur est servitus Et gloriemur in luude tua.

st,
g
ervire semper infenso. C Ut confiteamur nomini tuo, id est Filio utique
luo, qui el nomen et laus tua est. C Et gloriemur,
El tribulaverunt eos iiiimici eorum.
non in liumana jactantia, sed in te, ubi est revera
Ft humiliati sunt sub manibus eorum :
fixa gloria et sine fine l«titia.
Sxpe liberavit eos.
47 Uenedictus Dominus Deus Isracl a sxculo et
C Kt tribulaverunt eos, recta vicissitudo, ut (lui
imjue in sxculum :
imanti Domino servire noluerunt, odientibus ini-
Et dicct omnis populus Fiat fiat.
nicisjusto judicio probarentur esse subjecti.ScDpe
bona promittere,
II Merito benedictus in sfficula, per quem facta
iberavit,ut intelligamusipsum et
sunt sfficula, non solum facta sed etiam redempta.
't flagellatis denuo subvenire.Promisit cnim bene-
Qui et nunc nos rccreare dujneiuv in salutari, id
jcia,et humana non cessavit iniquitas, intulit vin-
cst in Christo Jesu Domino nostro, qui est in
liclam, et afflictis iterare dignatus est clemen-
sajcula benedictus. Dicit vero ab isto sajculo
iam.
usque ad illud perpctuum ssculum Deum benedi-
il Ijisi autem exrcerlaverunt eum in consilio suo:
:
cendum, ul conlinuata laus nunquam debeat habere
Et humiliati sunt in iniquitatibus suis.
fastidium.
H Ipsi autem exacerbaverunteum inconsiliosuo, C OUATIO EX PSAL. CV.
}uod habuerunt, ut eo relicto idolis servirent. Et
Memenlo nostri, Domine, in beneplacito populi
lumiliati sunt, non a Deo, sed a delictis suis
tui, et a peccati servitute nos discussos salutaris
lumiliabantur.
tui visitatione salvifica. Per Dominum nostrum Je-
12 Et vidit cum Iribvlarentur :

Et audivit orationem eorum.

sum Christum, etc.

H Et vidit cum tribularentur, pr.Tccucurrit enim PSALMUS CVI.

jolita miseratio clemcntis Dei, quae conversos in ABGUMENTUM PSAL. CVI.
jrationibus protinus audivit. Docet enim et te, C llic commonctur populus Christianus ut pro
juod conversus ingemueris, protinus appro[)in-
si
collatis sibi beneficiis laudes Domnino reddat.
juantcelsis auribus ejus preces humilitatis tua?. TT. AUeluia.
43 Et memor fuit testamenti sui : 1 Confitemini Domino quoniam bonus :

Et pcenituit eum secundum mullitudinem mise- Quoniam in sivculum misericordia ejus.

ricordix sux. C Confitemini Domino, commonct Propheta et
H Memor quod cum Abraham in
fuit testamenli, prodere peccata sua, et laudes Domini personare.
inilio fidei nostra; pepigit;Cquod absconditum crat
j) Dicit vero quoniam bonus,ut peccatoribus sit con-
in prophetis, sed in tempore Evangelii rcvelatum fidenlia post satisfactionem pro Domino supplicare.
ist. Pcenituit autcm more humanitatis dicitur, In sfcculum,hoc est in a}ternum,f[uia nullum tein-
H quia semper super pccnitentes pa;nitetDeus,dum pus est, quod ab ejus rniscricordia ro[»eriatur exce-
mala quaj locutus fuerat ut faceret non facit. ptum.
Z Pcenitet ergo tunc Deus, quando nos pajnitentcs 2 Dicant qui redcmpti sunl a Domino :

;ognoscit ;
talis enim ille nobis efficitur, ([ualesno.s Quos redemit de manu inimici : et dc regionibus
iibi esse probaverit. Est ergo Dei panitentia hic, congregavit eos :

lon dolor de imprudenter facto,sed remissiopccna; C Dicant utique allcluia, quod titulus ait, et se
'jeccati. jucundiscxsultationibusconsolentur,quiad Domini
»4 Et dcdil eos in miscricordias : gratiam venirc merucrunt significat tamen S[)ecia-
:

In conspectu omnium qui ceperant eos. liter populum gcntium,qui Dei sanguine redempti,
C In misericordiasdatos eos dicit, quia diversa et de potestateinimicijidest diaboli, ipsius misera-
 S. BHUNONIS HERmPOLENSTS EPISCOPI. 3^
liiii:r siililaLi siint
;
quidcflivorsiKrpginionibusvocali ^ sa?culi vila viLiosa. VincL.-n in mcndicitate, id est
sunL, vel qui redempti sunt in passione Ghristi. indigentia boni operis, ligatae funibus peccatorum.
'A A sfllis ortu et occasu : Ferrum significat duritiam malorum.
Ab aqinlo?ie et mari. 11 Quia exacerbaverunt eloquia Dei :

C A solis orlu,cum trcscarrlines mundi designa- Et consilium Altissimi irrilaverunt.

verit, pro quarto,id est pro australi posuit niare,ab C Quia exacerbaverunt.exponit enim quemadmo-
illa parte volens intelligi Oceanum, qui cunctum dum pcccaverunt illi qui sedebant in tenebris ^quia
mundi marginem dicitur circuire. contra Domini eloquia facientes, in ejus regulis vi-
4 Eiraverunt in soliludine in inaquoso :
vere respuebant, et ideo ejus consilia irritaverunt
Viam civitatis habitaculi non iavenerunt. H Quae eis dederat ut eligerent vitam.C Fuit etiam
C Erravcrunt gentes in superstitiosa doctrina, DeijustumconsiIium,salubcrrimamedicina,utmor-
aridi de vera doctrina, et in solitudine, cum nullos bus illecontrarioremediocuraretur superbiamen- ;

vcrissimos doclorcs adhuc habere probarentur. Et tis; angustia cordis.

viam civitatis, id est, opera quibus pervenitur ad
12 Et humiliatum est in laboribas cor eorum :

ccelestem Hicrusalem non invenerunt.

In/irmati sunt nec fuit qui adjuvaret.
5 Esurientes et sitientes :
g C Humiliatum est cor eorum in tribulationibuset
Anima eorum in ipsis defecit.
angustiis,ut qui in prosperitatibus superbi exsiste-
C Esurientes et sitientes, curiosissimos virossa?-
runt, in tribulationibus et laboribus humiliarentur.
culi hujus significat, qui semilas veritatis diversis
Infirmati sunt,id est a sfficuli praesumptione dejecli
opinionibus exquirebant, sed quoniamnon credide-
sunt. Nec fuit qui adjuvaret, subaudiendum,aliter,
rant vero auctori, in vera sapientia non poterant
nemo enim praestat periclitanti,nisicui omaipotens
inveniri. Delecitanima in ipsis, utique cum la-
Deus prajceperit subveniri.
boribus atquc studiis eorum animositas lassata suc-
-13 Et clamaverunt ad Dominum cum tribularentur:
cubuit.
Et de necessitatibus eorum liberavit eos.
6 Et clamaverunt ad Dominum cum tribularentur :

C Clamaverunt ad Dominum, scilicet propria de-

Et de necessitatibus eorum eripuit eos.
licta confitentes. Silebant prius in elatione positi et
C Superioribus vorsiculis descripsit errantes,
velut insensata pecoranullum salutare verbumfun-
nunc rcfert de redeuntibus ad dona Dei. Clamave-
debant. Compunctio facta est,et tunc vocem utilem
runt, signilical magnodesiderioqussierunt.H Tunc
reddiderunt,id est etlibcravit eos qui premebantnr
quoque exaudimur ab eo, quando non aimplex vox
servitute diaboli.
sed tribulatio clamat ad Dcum. Sed vide quid cla-
mor iste praestiterit, quia de necessitatibus eripuit C 14 Et edu.vit eos de tenebris et umbra morlis :

eos, et semitas veritatis agnoscere fecit. Et vincula eorum disrupit.

7 Eduxit eos in viam rectam :

D Eduxit eos de tenebris, id est de caecitate per-
Ut irent in civitatem habitationis. fidiae.Umbra mortis est yita peccatis maculata.qnae
C Et eduxit eos in viam rcctam, scilicet Chrislus, illius futurae mortis teterrimam portat imaginem.
quatenus qui pridem invio errore vagabantur, ac- Disrupitvincula,sic diaboli tyrannica potestasChri-
cepta via sanctissim» religionis, credenLesin Chri- sto veniente disrupta est,ut nunquam in illara^ua'

stum ad Ecclcsitc bcala aLria lcliciter percc??/- fuitdominationem redire praivaleat.

7mt. 15 Confiteantnr Domino misericordiiB ejus :

8 Domino miscricordix ejus :

Confiteontur Et mirabilia ejus (iliis hominum.
Et mirahilia ejus filiis hominum. C Admonet enim Liberatori gratias agere, qwia
C Dignum et justum est semper csnfiteri ;j20 Do- januas peccatorum et malorum omnium claustra
mino, quinos sua miscricordia etapericulislibcrat, virtus divina confregit.
et splendore sute pictatis illuminat. Mirabilia ejus 16 Quia contrivit portas xreas :

quoe fecit in mundo, pcr evangelistas ct apostolos, Et vectes feireos confregit.

postcris dicit esse pracdicanda. C Portae aereoc, sunt consuetudines hominum vi-
D ,.
9 Quia satiavit animain inancm : tiosfe,qua'nosita in peccatorum atriis recluduntui
Et anininm csurientcm suiiavit bonis. cxeundi nequeant prosbere licentam. Vectes auteir
C Tunc cranl animaj gentilium inanes et vacuae, ferreos, spiriLus immundos dicit, qui illas janua;
quando bonis fi-uclibuscx cultu idolorum crantpri- peccatorum, ne exire liceat, circumdatas observan ,

vaL;e,poslea esurienles saliattcsunt, quandoDomini et claudere non cessant.Haec enim duo metalla pri I

miserationc commonita?, vota sua ad paMiitentia! fortitudine delictorum videnLur esse adhibita.
studia transtulerunt. 17 Suscepit eos de via iniguitatis eorum :

10 Sedentes in tenebris et umbra mortis : Propter injustitias enim suas humiliati sunt.
Yinctos in mendicitatc ct ferro. H Susccpit, id est liberavit Christus, quos obse
CScdobant gentes in tencbris, quoniam vacuataj raverat diabolus validissimis seris vitiorura. Propte
lumine fidei. Cum dicit scdcnlcs,ostcndit caslongo injustitias enim suas humiliatisunt, utexaltarentu
»itu ibidem fuisse versatas.Umbra mortis, fuitistius in Christo.
 .

393 EXPOSITIO PSALMORUM. 39S

f>^ Dmucm e^cnm nlominaln est nnimn •oru/n : A suspendit, nc malis crcsoentilius obruamur. l'".t exal-
Et uppropimiuaverunt -^ us.jue \ ad porlns mor- tati sunt fluctus in mentibus humanis quando pu-
tis. tamus meritis nostris ailribui, undc vidcmus nos
C Hic escam spirilalcni,legem Dei, scilicct ct sa- sola divina gratia posse libcrari.
lularia praecepta debemus advcrterc, undc fidelis 26 .iscendunt nsque ad ea-los ct dceendunt usque ad
inima vivit de qua iniquarum mens cxiliosa fame
;
abyssos :

ejuna esf. Gravis morhus exsecranda calamitas, Anima corum in malis tabescebat.
livinse legis appetcntiam non hahere. Nam undc C Ascendunt etiam isti fluctus usque ad ccelos,
)otesl vivere, qui suam vitam ca-pcrit non amarc? quando seculi eiationibus eriguntur,descenduntvero
linc factum est ut ad illa claustra mortiicra vcni- usque ad abyssos, cum in desperationem pcrvene-
etur, nisi Domini misorationc essent libcrati. runt. Tabescebat aninia in mali, id est in formi-
9 Et clamaverunl nd Dominum cum tribularentur :
dinc, el in recordationc malorum qucc gessit ; in
Et de nece^isitatibus eornm liberavit eos. bono enim hic ponitur tabescerc. H Ascendunt.au-
C Istum versum constat esse repetitum,quoniam dicndo descundunt, timendo.
:

n simili causa unam decuit esse sentenliam.

27 Turbati sunt et moti sunt sicut ebrius :

?0 Misit verbum suum et sanavit eos :

— B Et omnis sapienlia eorum devorata est.

Et erijiuit eos de interioribu.s eorum \
C Turbati sunt, ad confusionem pertinet sensus.
H Misit Verbum suum, id est Pater Kiliuni, qui
Commolti sunt ad iras protinus evomendas.Motique
:

103 reficeret et sanaret. Et eripuit eos de interilio-

sunt ut ebrius. II.Quia nihil stabile, nihil sobrium
libus inquibus se ipsi dimerserant. C Ecce qualis
corum sensus hebebat. Sapicntia eorum devorata
anguor, spirituales delicias Verbi Dei ct propheta-
est.DQuia turbalis mcntibusnon praevaletapparere,
um fastidire, ut sola ca-lestis modici prossentia,
in quibus ante videbatur inesse sapientia sapientia ;
cilicet Christi, tale potuisset periculum «egritudi-
enim non potcst nisi apud quictos etimperturbatos
lis amputare.
animos inveniri. C II Bciie ergo eorum dicitur sa-
1 Confiteanjur Do)nino miscrirordiie ejus :

picntia devorata.qui ante sibi videbantur doctores,

FA mirabilia ejns filiis hominum.
scd jam conturbati a sapientia Dei, se stultos fuisse
Quarta psalmi sectio rcpetitis versibus inlroilur.
cognoscunt. Sic olim draco Moysi deglutivit dra-
lommonet autem saccrdotes ut Domino confitean-
concs /Egyptiorum {Exod. 1).
ur, id est sacrifirent illi,et mirabilia ejus non de-
inant populis pra;dicare. 28 Et clamaverunt ad Dominum cum tribularent^r :

2 Et sacrificent sacrificum laudis Et de necessitatibus eorum eduxil eos.

:

^ 11 Clamavcrunt ad Dominum,ut linquentes luxu-

Et annuntient opera ejus in exsullalione.
C Domino m reddidit,qui laitus hosliam
sacrificiu riosam ebrietatem, sapientiam Dei sequerentur. G
Multo enim pr.cstantius est, ciim
ludis obtulerit. Ecce illud velut ebrii quorum sapientia degiutita
onis actibus psaimodia? illi jiibilationes ufferre, videbatur, clamore salubri ad vitalia cansilia redie-

uam pecudum victimas immolare.Et opera ejus,id runt, et ad Dominum conversi, caperunt jam esse
jt,beneficia ejus pra;dicatores proferantin exsulta- sobrii.Et cduxit eos de necessitatibus eorum modo,
one. Illaenim celerius credere acquicscimus, qui scquitur, aliegorica descriptione.
quK
idemus, doctores fixa grata mcnte praedicare.
et 29 Et slatuit procellam ejus in auram :

3 Qui descendunt mare in navibus :

Et siluerunt jhictus ejus.
Facientes operutionem in aqiiis mullis. C Et statuit proceliam ejus in auram,id est, tem-
C Qui descendunt mare,significat secerdotes,qui pestas iila sajvissima (qua? ab humana fragiiitate
fficuli istius procellosa descendunt. H In navibus, non potcrat sustineri) in auras jussa disparuit. Et
1 est Ecclesiis, qu.-c Christum portant, ct a ilucti- siluerunt fiuctus cjus, id est, H poenitentiam agen-
us hujus mundi tunduntur. Facientes operatio- tibus in tranquiiiitatem conversi sunt, qui C con-
era, C id est prajdicant populis Christianis, qui festim fragor illc sajvientium malorum imperio do-
quis multis designantur. minantis obmutuit.
D
i Ipsi viderunt opera Domini :
30 'r Et \ lietati sunt quia siluerunt :

Et mirnbitia ejus in profundo. Et deduxit eos in portum voluntatis earum.

C Ipsi viderunt, ipsi pr.xdicatorcs.qui ojus
opera C Laelati sunt, dicit quod solet post pericula navi-
piritali intelligentia
cognoverunt. In profundo H ; gantibus evenire, ut se gaudeant ab ingenti clade
iprofundaenim caligine per eorum prajdicationem liberalos, quando ad portum ccoperint venire tutis-
imen veritatis illuxit, utviderent in tencbris den- simum, id est ad Christum.Portus enim a portandia
issimis clarore lumen, Deo operante, verissima^ navibus dictus est, et animus ajstuantis in Christo
'rinitatis.
portatur quictus.H Quiescenlibus tenlationum flu-
' Dixit et stetit spiritus proclt/e ctibus, lajtantur inquiotati ct
:
liberali, et deducet
Et exaltati sunt fluctus ejus. Douri liboratos in portum voluntatis eorum cos, sci-
C Spiritus procellaj significat temi^estatos tribu- iicet qui intogram voluntalem in eum converterunt,
tionum nostrarum, quas Dcus pia miseratione ipse enim est verus portus.

Patrol. CXLII.
13
 M S. BRUNONIS HEUBIPOLENSIS EPISGOPI. 396

1 Confiteantxir Doniino misericordi;c ejus :

A Tcrra sinc uqua, incrcdula significal corda genli-
Et mirabilia ejus filiis hominum. unda baptismatis et sancta
liuni,(juae, post,irrigata

C Inspice hic quod eumdem versum quarlo rcpe- H Posuit desertum in sta-
praedicatione floruerunt.
tivit, ut quadrifaria illa mundi divisio,quam supe- gna aquarum, praebens in Ecclesia baptismum. Et
rius dixit a solis ortu et occasn, ab aquilonc et mari terram sine aqua in exitus aquarum, id est, praedi-
hls concordans partibus rcdderetur, quatcnus con- catores in nationum ariditate constituit. Et collo-
fessio fidelis ubique eadcm,ubique cclcberrima can- cavit illic esurientes, ut bonis ccelcstibus reficeren-
taretur : ut, sicut ubique est una ecclesia, una sit tur.

et ubique confessio. H Gonfiteantur Domino miseri- 36 Et collocavit illic esurientes :

•

cordiae ejus,quibus protegit humanum genus et Et constituerunt civitatem habitationis.

mirabilia facta filiis hominum, quia mirabilitcr C CoUocavit illic esurientes, id est, qui Domini
compescit hos fluctus. munera nimis gloriosa aviditate complexi sunt.Ci-
32 Et^ exaltent eicm in Ecclesia plebis
', : vitas habitationis Ecclesia catholica est, in qua
Et in cathedra seniorum laudent eum. firmiter se constituunt qui supernis jussionibus
C Ecclesiam hic nobilem illam et vcra religione obediunt.
poUentem dicit, quae Dominum religiosis actibus P 37 Et seminaverunt agros et plantaverunt vineas :

semper exaltat. Et in cathera hic omnes doctores Et fecerunt fructum nativitatis.

prfecepit laudes Domini personare, qui in cathedra G Seminant agros et plantant vineas, qui corpora
seniorum resident, id est, qui successores veterum sua mundatis sentibuspeccatorum, coelesti institu-
pontificum esse meruerunt.H Et laudent eum in ca- tione purificant. Fructus a fruendo dicitur, et ideo
thedra seniorum, non in illa in qua Scriba; et Pha- qui fructum spiritalcm faciunt, benedictione Dei
risaei sederunt,qui legentes legem,non intellexerunt perfruuntur. Quos vero infecundos invenerit, ab-
in ea Dominum nuntiatum, sed in illa, in qua cum scindet ut sterilem ficulneam [Luc. xiii). Ager vero
vei prophetae vel patriarchce spiritali oculo contem- ab agendo dictus eat, quod ibi diversa victus causa
plantes, cognoverunt in miraculis, vel oracuHs ce- pcragantur.
cinerunt. 38 Et bencdixit eis et multiplicati sunt nimis :

33 Possuit flumina in desertum : Et jumenta eorum non minoravit.

Et exitus aquarum in sitim. H Benedixit enim Deus illis, qui se a pravis co-

C Nunc causam confessionis et exaltationis sub- gitationibus custodiunt.G Et multiplicati sunt ni-
dit,quia,Judaeis reprobatis.omnis aquarumSpiritus mis, fecunditate meritorum.Jumenta simplicesho-
sancti plenitudo venit ad populum Christianum.Illa mines debemus accipcre, fidei probitate pollentes,
siquidem flumina, id est prophetae vel apostoli,non C non disscrtitudine gloriosos.sed meliores vitaquam
credentibus Judaeis,ad deserta gentiumtransierunt, lingua,plurimum valentes, non lingua, sed corde;
et velut fons irriguusderivatus,ad gentes omnis di- hinon sunt minerati, sed in melius reparati, quo-
vinus sermo est translatus.Et exitus aquarum in si- niam magnani Dei gratiam sunt consecuti.H Bene-
tim, id est in gentes, ut quae prius fuerant siccatae dixit apostolis,quia quae erant placita ei faciebant
ariditate peccati,coelestes aquas sitienter haurirent. sempcr, sicut et in manu Joseph benedixit omnia
H Merito exaltent et laudent Deum, qui in Ecclesia Deus.
quae prius fuerat desertum et odio habita posuit apo- 39 Et pauci facti sunt :

stolos,qui eam ct consolarenlur alloquio, et verbum Et ve.vati sunt a tribulatione malorum el dolore.

fccundarent. Dedit et in animas sitientes alluvio C In his duobus versiculis describit illos qui,h;E-
exitus praedicationum, et terram corporis, quae retica pravitatc decepti, Ecclesiam Dei rclinquunt.
prius protulit spinas amaritudinis,fructibus reple- Isti ergo pauci sunt,quamvis multi sibi videantur;
vit aiternis. nam ad illam universalem Ecclcsiam comparati,
34 Terram fructiferam in salsnginrm : omnimodis probantur cxigui. Vexati, quando eo3

A malitia inhabitantium in ea. diabolicas insidiie perculerunt, hos dolor et tribula-

G Terra enim fructifera Judea erat, quando su- j)
tio subsequitur,quoniamauctoremsalutis reliquissc
perna religionc florebat, sed facta est salsa, cum noscuntur. H De Judajis exponit, quos dicit paucos
Dei praecepta conlempsit.Humor enim salsus fructi- factos,eo quod in ipsis non sint deinceps operaDei
bus probalur adversus,quia ubicumque doiuinatus multiplicata,et voxati a tribulatione malorum qui»

fuerit, gormen fecunditatis intercipit. Quod illis insontem iniqui sunt persecuti, super quorura prin-
contigit propter malitiam eorum, qui Dei taberna- cipes effusa est contemptio ut qui Dominum con-:

culum subdolis montibus habilare videbantur. tcmpscrant ipsi contemnerentur, et errarc fecit eo3
35 Posiiit dcsertum in stayria aquarum : in invio Satanae.
El tcrram sine aqua in e.ritus aquarum. 40 Eff^usa esi contemptio super principes :

G Iste versus portinet ad populum Ghrislianum ;

Et crrare fccit cos in invio et non in via.

quorum siccitati data est unda salutaris sacri ba- G Hic breviter ha?reticorum sacerdoles designali
ptismatis. Stagna, enim pro fontibus Ecclesiarum sunt, supor quos contcmptio effusa est, quia non
^rbitrorposita; stagna siquidcni a stando dicla sunt. salutari doctrina, sed lantum morlifera loquacitatd
m EXPOSITIO PSALMORUM. 398
ontondunt. Ili por invios laluiiitur orrores; quippo A. 1 1'arntum ror iiieum, Deus larntum cor
ui viam salutis deserunt, et tortuosis seuiitis iui- meum :

lorantur.et ita littera Cassioiiori habet contentio Cantnbo et psallam in (jloria viea

t pjus exposilio. Scd onines translaliones, ct Ori- C Paratus enim Christus semper erat ad tatia,
enis et Hieronyrai et Augustini litlera habent con- qui ad prasconia Patris pcrficicnda obstaculum pec-
exponitur ab eis, II ut quiDominum
?niptio. ct ita cati non habebat. Sequitur Gantabo et psalmum :

ontcmpserant iusicontcmnerentur..\Vel principes dicam. Meritoille de se taHa dicebat, cujus sermo

5se voluerunt, contempti sunt ot ab Ecclesia re- et actus divinis regulis consonabant. Ipsa autem

robati, ut sal infatuatum. geminalio confidentiam promissionis ostendit,dum

1 Et adjuvi pauperetn de inopiu : bis dicit, paratum cor meum. H Paratus sum non

Et posuit sicut flves familias. solum operCjSed etinm corde et sensu, cantabo ergo
C Uedit ad humiles catholicos. Adjuvit paupe- in corde et psallam in opere. Si in psalterio una

;m. H id est.popuhim Christiaiium dapibus satia- chorda rupta fuerit, exterminatur psalterium et si ;

t aeternis. Et posuit sicut oves familias,ut audien- in actibus nostris unum

praeceptum praetergressi
s vocem C Iste autem
veri pastoris fide sequantur. fuerimus, psalterium nostrum rumpitur.
luper est, qui, mundanis illecebris dcrelictis, ad ^ Psallamigiturin gloria mea,quod enim tibi,Deu3,
elestis misericordiaj januam pulsat, ut in ilUim psallo vel canto, non tibi gratiam, sed mihi facio,
H famibam mcreatur admitti, quae, sicut oves quoniam bonorum meoruni non eges {Pial. xv). Igi-
iioxia;, simplicitatis honore decoratur, tur quod tibi servio, gloria mea est si enim vel ;

t Videbunl recti et Uvtabuntur : jejuno, vel in sacco jaceo pro peccatis meis, facto
Et omnis iiiiiiuilas oppillabit os suum. hoctautum tibi pra5slo,quod animam meam salvam

H Nidebunt recti, quuriim sunt isli pra?dicatione facio.Dc quo, ut bonus medicus, gaudes, gaudes
omnis iniquitas, id est, diabolus sive
»nversi. Et de sanatione mea, et ego gaudeo de utilitate mea.
commutescunt, G quando eloctis
ida?i et hairetici 2 Exsurge, psalterium ct cithara :

omini non erit quod possit opponi. Exsiirgam diluculo.

i Quis sapiens et custcdiet luec? C Exsurge, gloria mea, quffi per psalterium indi-
Et intellifjet misericordias Domini. catur et citharam. Psalterium ad morum pertinfit
C Quis sapiens? ac Qui vere sapiens
si diceret : probitatem; cithara ad afflictionem corporis, per
t custodit ista quae dicta sunt, ut Chnsti se magis hffic ostendens et actus laudabiles et glorioSissimarri

'lit esse pauperom quam ha;reticorum principem. passionem.Exsurgam diluculo,hocde rcsurrectione

Si enim sapienter consideres, et siiiritaliter membris ejus etquoli-
in Christi potest intclligi et de
lligas,videbisin hoc psalnio misorirordias petitas C bet fideli.Qui in Ecclesia Domini laudaturUs assistit
clementer indultas.C Vel videbis in coelo miscri- operibus piis; nam, licet profunda nocte laudet,
irdias,et intelliges clementer indultas,id cst,acci- diluculo pra3Conii Dei irradiatur.
83 misericordias in pra^mio, qua- nullo possunt 3 Confitcbor tibi in populis, Domine :

mpore terminari. A Vel intelliget misericordias Et psallam tibi in nationibus.

omini, non merita sua, non vires suas, non poten- C Confitcri sc dicit in populo Judaeorum, ubi
im, sed totum sibi, quidquid boni habet, miseri- propria vocc locutus est; psallere autem in genti-
irdia Domini largitum, et gentes ex misericordia bus, ad quas directi apostoli Domini praecepta iih-
I (idcm venisse, et omnos salvatos et salvandos ploverunt, et ideo dicit se videlicet psallere qubd
ila misericordia csse beatos, proptor quod toties por ministros suos cognoscitur effecisse. H Confi-
issit Domino misericordias ejus confitcri. tebor tibi in populis, id est Judaeis, qui primo cre-
ORATIO EX PSAL. CVI. diderunt, deinde etiam in nationibus gentium.
Confitcmur, Domine, misericordias tuas,quasju- 4 Quoninm magna super ccelos misericordiO, tua :

ter circa nostras e.xerces inopias, precantes ut, Et usque ad nubcs veritas tun.
ji,exallatu3 in Ecclesiis, resides ad dexteram Pa- C Magnificata est misericordia usque ad coelos,
is in thi-ono, nobis tantro miscrationis et intelli- [)
quando supernaj potestatcs ejus beneficiis per-
're et custodire concedas arcanum. Qui vivis ct fruuntur.Usquoad nubos quando pra^dicatoresvelut
gnas, ctc. imbrifori! nubes infideles populos irrigabant, H
PS.ALMUS CVII. Quia magna miscricordia tua super ccelo<i, non est
ARGUMKNTUM PSAL. C:VII. crcatura qua3 non indigeat misericordia Dei, etiam
C Christus Patri gratias agit,qiiod posl passionis Gabriel, Michaol, Cherubim,Seraphim.Non dctraho
umphum perpetuam resurrexit in gloriam. angolis, scd Croatorem prajdico, de quo et angeli
TT. Cnnticum psaimi David. gaudent; scilicot quod Croator prajdicatur. Vel mi-
C Canticum cnim frc(|uentcr diximus ad diviiia- scricordia tua de tcrra clevat ad coelos.
m rerum contemplationem rcferri psalmum vero ;
5 Exaltare super eoelos, Deus : ct super omnem lev'
operas actuales, quoj tamon divinis noscuiitur ram (jloria tua :

nvenire mandatis. David significat regem Chris- IJt liberentur dilccti tui.
m, qui per totum psalmum loquilur. G Exaltare super coclo3,Deus,ut cujus miserrlco-
399 BRUNONIS HEHBIPOLENSIS EPISCOPI.
S. 400

(lia roolestia continonturjustum csl ut suporccelns A. suam ct Evangolium, mumlum universali pra-rlica-
debeat exaltari.Et super omnem lcrram, cum exul- Lioric complevit, alienigenffl enim gentes sunl.
tatus fuero. H id est, quando crucifixus ero, omnia 11 Quis deducetme in civitatcm munilam :

traham ad me {Joan. xii). Ut liberentur dilecti,ideo Quis deducet me usque in Idumxam'^.

crucifigitur Dominus, ct oxaltalur ut libcrentur di- C Ouis deducct me,a parte humanitatis aptissima
lecti, factum est enim ut pctivimus; ille oxaltatus intcrrogatioprffimittitur, ut consequens responsio

est, et nos libcrati sumus. Exaltare surcr coclos, subsequatur. H G Civitas munita forte significat in-
Deus non exaltatur nisi supcr coelos, non exaltatur fernum, quem nulla vis humana potuit aperire,nisi
supcr terram quando enim terreni sumus, non
;
qui portas ejus iregit. Ista civitas ad egrediendum
exaltamus Deum,sed quando sumus convcrsatione muniia est, apcrta cst ad introeundum. H [dumaa
coelestes. quoque interpretatur sanguinea, significans locum
Salvum me poenarum,ubi interficiuntur animae poccatorum.
6 fac dextera tua el cxaudi :

Deus locutus est in sancto suo.

12 Nonne tu, Deus, qui repulisli nos :
Et non exibis, Deus, in virlulibus nostris.
C Salvum fac, salvum se ficri deprccatur in pas-
sione, ut credentium turba liberarctur. Deus locu G Quis enim claustrum mortis infringeret, quia
Verbum Januas munitce civitatis aperiret.nisi ipse Christus?
tus est in sancto suo, id est Filio, ut caro g
Repulisti, caput cum mcmbris loquitur, id est dis-
factum una voluntate cum Patre loqueretur
tulisti, quia et ipsum Christum ad glorificationem
7 Exsultabo r ct ] dividam Sichimam :
suam constat esse dilatum, cum in hac vita demo-
Et convallem tahernaculorum dimetiar.
raretur. Et non egredieris, tempus illud significat,
H Sichima interpretatur humeri, humeri autem,
quando tentus a Judoeis,sputa et flagella sustinuit.
significat opera, sensus ergo talis est : propterea
Tunc enim si voluisset divinilas illa repulisset,sed
crucifigor, ut opera mea dividam sanclis meis. C
distulit miraculum ostendere,ut ordinem proficuae
Vel, post resurrectionem suam Iffitaturum sc etdivi-
passionis implerct.
surum dicit opcra, id est, gratias suas apostolis et
13 Ua nobis auxilium de tribulatione :
fidelibus.Et addit,convallem tabernaculorum,quod
Quia vana salus hominis.
significat humilitalem ccclesiarum. Ilanc crgo hu-
G Da nobis auxilium, humanitas Ghristi hic cla-
militatem metitus est Dominus, quando unicuique
matcum mcmbrissuis,quatenus tandem aliquando
fidclium, prout voluit, dona distribuit.
tcmpestas hujus ScECuIi conquiescat. Quia vana sa-
8 Meus est Galaad et meus est Manasses :
lus hominis, id est, H maledictus homo qui spem
Et Ephraim susceptio capitis mei.
suam ponit in hominem {Jer. xvii), quia non habe-
C Galaad, intcrpretatur /r«H5w?(/rfl/zV),qua migra- q mus spem nisi in Deo.
tione gentesDomini vocatione compuncta3 adDeum
l'i In Deo faciemus virtutem :

feliciter migraverunt. Manasses, oblivio; quo verbo

Et ipse ad nihilum dcducet inimicos nostros.
significat populum Juda)orum,qui oblitus beneficia
H In Dco faciemus virtutom, ipse erit virlus nos-
divina Christum cruciiixit, qui tamcn sua miscra-
tra,ipsc panis noster qui cor conforlat,ipse et rcctor
tione ad ejus culturam remcavit. Sic utrumque po-
noster-Etipseadnihilum deducet iniraicos nostros,
pulum, nominum istorum commemoratione, suum
quia ipse nos coronat et diabolum superat, ipse
esse testatur. H G Iilphrem, fructificatio dicitur, et
pugnat in nol)is, magis autem ipse vincit in nobis.
significat spincam coronam hccc cnim fertilis ultra
;

ORATIO KX PS.\L. CVII.

omnes fruclus fuit, quoniam nos liberavit ista hu-
militatc, et susceptioncm pro corona posuit. Pra^parata tibi,Dominc, cor nostrum ad confiten-

9 Judo, res meus :

dum nomini tuo, ut lo intelligentes surrexisse dilu-

Moab lcbes spei mcx. cuIo,ilIuc tendamus merito quo tu eluccs victorin
rcgno. Oni vivis ct rcgnas, etc.
C Judam regem suum dixii, quia de ejus stirpe
descendit. II Moab cx patrc dicitur, ?/(oenim inler- PSALMUS GVin.
pretatum dicitur cx ; ab vcro, pater, quod est,e.rpa- t^ AllGUMENTU.M PSAL. CVIII.

ire. Et quis est ille qui est cx patre? ille est qui ma- G Christus increpat Juda}Os,qui sibi malaprobo-
lisoperibus perdidit patrem, nec reversus est ad nis reddidcrunt,ot Juda"" atque ipsius populi narral
patrem, diabolus, scilioct significat onim diabolum
;
interitum.
(lui lebcs spei Domini ost. Labos inlcrprotatur ti//rj.
TT. In /incm psalmus David.
Quomodo olla spei Domini est? sic est, ut qui non G psalmus referendus est ad regem super-
Iste
recte ambulant tradantur diaboln, ut ab ipso cru- num quoniam omnes scrmones ejus tendunt ad
:

ciali convertantur ad Dominum. Christum Dominum.

10 In Idumacam cxtendam calceamoituni meuiii : I Dcus laudem meam ne lacueris :

Mihi alienigenx amici facti sunt. Quia os peccaloris et dolosi super me aperlumest.
H
Idumjea intcrpretatur terrena,m.\9Qv'\Ci)Ys ouim G DominusSalvator secundum humanitatem,lau-
Deus non solum cuilcslia vult possid(U'e,scd ot ler- (l(>mrcsurrectionissua^petilnon taoeri.dicens: Deus,
renft, G Extendeus calccanjcntum, id cst, logom laudem mcam ne lacueris, id est, ne laccre faciaSj
 :

101 EXPOSITIO PSALMORUM. 40#

iecuit enim qiioniam inimici mcndacia loquoban- A libcrain, qui totus scclora partis sinistr.p. pcrficie-
ur, dicentcs : Discipiili furati suiit eum (Mdllli. bat. Sic unusquisquc facerc dicitur : oicut cst iste
ixviii). ut contra eos toto orbe testimonia rcsurre- qui ejus dexteram tenct.
rtionis cancremus:ut Judrpi agnoscant reatum per- G Cum judicatur excat condcmnatus :

rersitatis proprio'. Apertum ulique os : contumclias Et oralio cjus j\at in pcccatum.

lesignari.quas pertulita Jud.ris; nam.licetnomino C Hoc dicitur de futuro judicio: quando peccato-
mum dicat singulariter, intelloctu tamcn plurimi rcs damnandi sunt avoce judicantis dicentis^Disce-
5sse noscuntur in uno populo. dite a me,maledicti. E.xeat,scilicot ex congregatione

l Loculi muH adverxiun me Ungua dolosa : justorum. II Oportebat orationcm ipsius osse in
El sermonibiis odii circumdedcrunl mc : pocnitcntiam. ot versa est in pcccatum. Audiant hge-
F.l expugnavcrunt me gratis. retici et manichaei^licet orent,tamcn corum oratio
C Locuti sunt igilur lingua dolosa cum vcrbis :
vertitur in peccatum. Pocnitcntia quoque Juda?, id
iolosis sanctam Domini simplicitatem appetebant, est suspensio, ma;us peccatum proditione factum
licentes Licet ccnsum dari Caesari ? (Matlh. xxii).
:
est : magis enim Dominum offendit,qui sc suspen-
it sermonibus odii quando iniqua conspiraticne
:
dit, qiiam qui Dominum prodidit.

>ilato dicebant Crucifige, crucifige. Expugnavc- Fiant dies cjus pauci

:

B
unt gratis nam sicut justi amant Dcum gratis,
:
Et cpiscopatum cjus acripiat atter.
um eiim non proptcr aliquod temporale, scd tan- H Dies ojus pauci sunt : quoniam recessit ab ipso

um proptor suam bonitatem diligunt ita impii :

sol Justiti.e, ot tonebno ei multiplicala) sunt. C Vel
jratis cxsecrantur,quia causam odii in eo rcpcrire quia non tandiu in apostolatu vixit, sicut alii apo-
lon possunt. H Vel gratis, id est, sine causa vel sine stoli. Et episcopatum ejus accepit altcr {Act. i), ne
itilitate, qui enim aliquem persequitur cl nihil pro- numerus sacratissimus apostolorum, Juda mortuo,
icit, non assequitur intentionem suam ;
gratis, id rumperotur. Episcopatus summus in Ecclesia gra-

iSt, frustra persecutus dicitur. dus Latine supcrinspectio dicitur.

:

t Pro co ut ^ me '.diligerent detrahebant mihi

8 Fiant filii

Et uxor ejus vidua.

ejus orphani :

Ego autem orabam.

A C Quamvis non legatur Judam uxorem
alibi
H H Pro eo ut me diligcrent, id est,pro beneficiis
habuisse vel tamcn ex ista prophetia eum
filios,
[uae in eos contuleram, ipsi contumelias mihi fecc-
habuisse datur intelligi.lUo enim mortuo sinedubio
nnt, et retribuebant mala mihi pro bonis. Ego
contigit, et ut vidua ficret uxor ejus relicta, et filii
Lutem orabam Domine, nc statuas illis hoc pccca-
:

orphani, cum patre caruissent. Spiritaliter vero

um (Lu^. xxiii). HC Tres sunt pcccatorum gradus,
C sunt ejus dicti Judxi, qui eum in illa traditionc
filii
»rimus non reddere bona pro bonis; secundusred-
secnti sunl. II Et synagoga uxor Juda), quae a viro
lcre mala pro malis ; tertius et pessimus, tribuere
Christo rcpudiata, Jud-'o traditori relicta est. C vel
nala pro bonis. lUam Judffii extrcmam ct vitiosissi-
uxor voluntas ejus dici potest, dequa opcragenera-
nam parlem elegcrunl. E contra virtutis tres gra-
mus, quaB filii dici possunt.
Primus impendere bona pro bonis
lus adverte. ;
9 Nutantcs transfcrantur f\lii cjus et mendicent :
iecundus malum non reddcrc pro maio tertius et ;

Ejiciantur de habilationibus suis.

)erfectissimus bonum tribuere pro malo. Et sicut
H Nutantes fuerunt Juda^i post crucifixionem Do-
pessimum vitiorum gradum elegerunt ita
^udffii ;

mini, quia non sunt in suis locis.Mendicitatemhic

^hristus summum illum bonilatis gradum tcnere vo-
dicit rcrum spiritalium,non enim habent prophetas,
uit, ut cliam in cruce oraret pro crucifi.xoribus.
non habent legcm, non saccrdolium, non sacrifi-
l Ego autem orabam : Pater, ignosce illis ; non
cium sed verc mcndici sunt facli indigenlia bona-
:
indictam orabam, sed eorum salutcm.
rum rerum. Quod figuratum est in Cain, de quo di-
i Et posuerunt adversum me mala pro Ijonis :
citur, Exiit a facic Dei et habitavit in terra Naid
Et odium pro dilectione rnea. '•

{Gcn. iv) Naid autcm interprctatur commotio :

H Posuerunt adversum me mala ille rogabat n egressus ergo a facie Dei, non stctit, sed habitavitin
:

)To rrucirigcntibiis, illi dicebant: Vah qui destruis

commotionc et instabilitate.
cmplum hoc, salva temetipsum [Matth. xxvii). Et 10 Scrutctur fcnerator omnem suhstantiam cjus :

)dium
Tionache,
pro dilcctione : Considera, o Christianc et
Christus pro crucifigentibus se orabat:
^ Et ; diripiant alicni laborcs cjus.
si
11 Foncralor : hic diabolus accipilur. lioc nunc
los pro fratribus nostris quid facoro dcboamus. oplativo modo prophetatur Judae,ut detur in pote-
> Constitue supcr cum peccatorem :
slatem diaboli, utomnibus bonis onudctur.C Alien
Et diabolus stet a dextris ejus. quoque sunt immundi spiritus, quibus diabolu.*^
C Pr.Tdixit Propheta certissimus fulurorum, sii- tanfiuarn mancipiis imporat ad nocendum. Isti la-.
:)raJudamtraditore.nconstitucndumosscdial)olurn: borcs fiiripiunt, mandala Dei transgrcdientium
jui merito peccator dicitur, quoniam poccatum Ira- durn porceptaliccntiacos bonis omnibusprivaverint
litionis ab ipso sumpsit initium. Addit, cl diabolus 11 Sive alieni Romnni fuoruni qui cos vasiordo, a ,
1

itet a dextris ejus : Non potuit dextcram habcrc borcs et divitias diripuerunt.
403 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 404

11 Non sit illi adjulor : A. tur : ut Stephano et Paulo et aliis quos Judaei per-
Nec sit qui misereatur pupillis ejus. secuti sunt in Christo.
H Non sit illi adjulor. IUo tempore hubuiL popu- IG Et dilexit maledictioneyn, el vcniet ei :

lus Judaeorum adjutorem,quaiuloruiL in Babylonica El noluit bencdiclionem, et elongabitur ab eo.

captivitate septuaginta anniy, habuitenim ibi Eze- C Adhuc de pcrfido populo dicit: quiadilexitma-
quamvis tunc colerent
chiel et Daniel prophetas.-et ledictioncm, quando ait Sanguis cjus supernosct :

idola, tamen eorum Deus miserebatur.Nunc autem super fiiios nostros {Malth. xxvii). Noluit benedi-
quadringenti anni sunt a Christi occisionc, et non ctionem : quatido ab illuminato dictum est illis,

colunt idola: quare dereliquit cos Dominus, (juia Nunquid et vos vultis discipuli ejus fieri ? {Joan. ix.)

Christum occiderunt, et idco non est eis adjutor. AL illi (quasi sub maledicto acerrimo provocati) di-
C Pupilli vero dicti sunt quasi pusilli,qui parvitate cebanl, Tu sis discipulus ejus,nosautem Moysi.Quo
aetatis ad se regendos probantur infiimi. dicto, prolongata est ab eis benedictio, quandoillis

1-2 Fiant nali ejus in interitum : derelictis venit ad gentium fidem.

In (jeneralione una deleatur nomcn ejus. 17 Et induit malediclionem sicut vcstimentum :

H prophetia, o sacramenLum prophetise! in ge- ct intruvit sicut aqua in interiora ejus.

neratione una deleatur nomen Judaeorum post pas- :

p
^ Et sicut oleum in ossibus cjus.
sionem Domini quadraginta duo anni transierunt, G Induit se praedictus populus maledictione sicut

et populus ille deletus est, ac Hierosolyma destru- vestimento: quando, instigante diaboIo,consensum
cta est: sed in hoc clementia Dci erat, quia quadra- pra!buit,utDominum Pontio Pilato tradere maluis-
ginta duo9 annos dedit eis ad pojnitendum, postea set. Ibi enim indutus est quasi onere vestis ubi :

nullus remansit ex eis in illa regione. tali voluntate se involvit. Intravit vero sicut aqua

|3 In memoriam rcdeat iniquitas palrum cjus in malediclio: quando deliberavit facere,quod eifuerat
conspectu Domini iniquissima inspiratione suggestum, quando enim
El peccatuni matris ejus non delealur. aqua visceribus infirmisrecipitur,scmperingreditur
H Judas maledicitur, ut in Juda Judaei maledi- ad nocendum. Oleum hic significat delectationem
cantur. Peccaverunt Judaei in deserto, sed Deus illis facinoris unde et tertio influxit iniquitas in ossa
:

dimisit, nunc precatur, ut illis reputetur quod tunc ut oleum quando effectum rei inaudita perversitate
peccarunt, tanquam novum scelus, in interitum.G complevit, ut jam non in interiora solum carnis,
Peccatum matris est nota protervitas synagoga3,
: sed etiam ossium venerit.
quae prophetas occidit : et ex illa parte genitrix 18 Fiat ei sicut vestimcntum quo operitur :

prodiloris dicta est, quia innocentium sanguinem Et sicut zona qua semper prxcingitur.
fudit: non ex illa parte ejus mater dicitur, quaviros C C Supra dixit induit, quod pertinet ad tunicam
sanctos protulit, sedqua(utdictum est) sanguinem nunc dicit operitur, quod videtur pallio convenire.
fudit: in quaparte eam Judas ut filiusimitatus est. Geminata enim vesLis significat onera ingentium
1-4 Fianl contra Dominum sonper. El dispereul dc peccatorum.Et sicuLzona qua semper prascingitur:
terra memoria eorum : qua simililudine diciL,sicpeccatis illigantibusfuisse
Pro eo quod non est recordatus faccre miscri- iatum populum constriclum,utnunquam a suisone-
cordiam, ribus obstinationis perfidia gravalus exueretur. Ist<e

C Fiunt ergo peccalores conLra Dominumsein[)cr, vesLcs sunL, qua-; peccaLoribus arderc faciunL, non
quando de regno ejus alienati, et ab eo divisi, in calere : quK in flauimam mittunt, non a frigorcdc-
gehennam mittendi sunt, nam cum ille sit aeterna fendunt.
beatitudo, contra ipsum dicuntur ficri, qui perenni 19 Hoc opus eorum qui detrahunt mihi apud Do-
ultionc damnantur.Disperit autem memoria eorum mitium :

de terra viventium qui in beata paLria non viden-

: Et qui loquuntur tnala advcrsus animam meam.
tur, nec uUani ulterius misericordiam consequun- C Hunc versum non solum contra Judaeos, scdet
tur. Pro eo quod non est, etc. Dicit causam ultionis conlra omnes perfidos debcmus accipere. Detrahunt
justissimao:quoniam pictatem non potest invenirc, n onim Filio apud Patrem Ariani, qui eum minorem
quicam aliis conLemnit impcndcrc,per singularem cssc dicunt. Lo^iuuntui- et mala adversus animam
vero numcrum,non ipsum Judaiu solum, sed LoLum Domini ApollinarisLa\qui dicunt ejus deitatomcar-
populum in Judae dcliclo unum debcmus accipcre. ncm solam hominis susoepisse non animam.
16 Et persecutus est homincm inopem ct mcudicum : 20 Et tu, Dominc, Domine, fac mecum propter no-
Et compunctum corde mortificarc. men tuutn :

G More autcm suo paupcrcm sc Duminus cL mcn- Quia suavis est tnisericordia lua.
dicum esse mcmoraL mendicus de nostro,divcsdc: C Et tu, Dominc hoc cst si Judas tradidil, si : :

suo. HCompunclum corde : ut in Evangelio : Tri- Juda^us crucifixit : tu fac misericordiam, ut conlra
stis ost anima mea usque ad inortcm {Matlh.xxw). illa quaj facta sunt resurrectio gloriosa provcniat.
Aliter : hoc dolebant, quia cum persciiucntcs nolc- Sivc ideo dicitmecum quia omnia quic facit Paler :

bant pa'niLentiam agcre. A G Vol, <]uia compunclio opcratur oL Filius. Suavis esL onim misericordia in
proprio dc pcccatis est, de Ghristi mcmbris accipi- vasis misericordiaj [llom. ix), quam miscricordiam
 ;

405 EXPOSITIO PSALMORUM. 'iot

in istis vasis simul facit Patcr ct Filius et Spiritus A. transcuntcs blasphcmabant eum. Patcr Filium be-
sanctus vd suavis, in carnis assumptione.
: nedixit, cum ait : Et clarificavi et ilcrum clarifi-

21 Libera me quia egenus et pauper eijo sum : cabo [Joan. xii). Insurrexerunt Judaei adversus Do-
Et cor meuni conturbatum est inlra me. minum, ut eum ncci traderent. Confusi sunt :

C Libera me, in passionc saivissima Judajorum. quando resurrectionis cjus miracula cognoverunt.
Ei^cnum et pauperem se dicit ex humilitate carnis. Servus secundum homincm, ut Isaias ait Ecce
: :

Cor conturbatum est,sicut ipse professus cst Tri- : servus mcus, suscipiam eum [Isa. xui). H Maledi-
stis cst anima mea usquc ad mortem {Marc. xiv.) cent illi usquo hodie hoc fit illi maledicunt in sy-
:

22 Sieul umbra cum decUnat ablaius sum : nagoga Christus benedicit in Ecclesia.
;

Et excussus sum sieut locusta. 28 luduantur qui detrahunt mihi pudore :

C Ilic velocilatem persecutionis ostendit quo- Et operiantur sicut diploide confusione sua.
:

niam tanta celoritate de medio discipulorum raptus H C Induantur pudore detractores hoc est ut :

est.quanta velocitate solet umbra noctis discedero, intelligant errorom et confundantur pudore,et inde
veniente solis lumino.Excussus sicut Incusta quae incipiant venire ad pccnitcntiam. Qui enim pudore:

manus apprehondentis evitans,quibusdam sallibus induitur, prope est saluti si quis enim vere con- :

evolat. H C Sic Christus a persecutionibus crebris n funditur, incipit poenitere.H A C Diplois genus est :

fugiens, loca videbatur diversa mutare, ne zelum pallii, scilicet duplex pallium. G Petit ergo, ut

?uum poulus impleret,antequam ipse mori voluioset. utriusquc legis intelligentia vestiantur, qui nunc
23 Genua mea infirmata sunt a jejunio : utroquo (faciente perfidia) nudati suni. Confessio
Et caro mea immulata est proptcr oleum. enim Judffiorum esl, legcm non intelligere, quae to-
A Genua fortes videntur mihi in Ecclesia.ut fuo- ties Salvatorem prajcinuit advenire. Sive diploide,
runt apostoIi.Ergo,C infirmata sunt genua quando id est duplici confusionc, scilicet aute Deum et ho-
:

aposloli ejus in passione sunt dispersi. Quid enim mincs.

potuit esse infirmius, quam ut Petrus negarct, et 29 Confilebor Domino nimis in ore meo :
reUqua turba fidelium latuisset?H01eumhic imago Et in medio multorum laudabo eum.
Bst claritalis Dei. C Sive gratia divina, quas carnis C Hoc dicitur aparte membrorum quoniam post :

infirmitatem in gloriam immortalitatis commutavit. resurreciionem sancta Dei Ecclesia, toto orbe dif-
\ Oleum illud est plenitudo gratiae in Christo : qua^ fusa, Deum deprecatur et ore et confessione. In
mortuam humanam naturam in gloriam resurrec- medio multorum : ipsam quoque Ecclesiam desi-
Lionis mutavit. gnat,qua;,circumpositis adhuc perfidis, non desinit
24 Ego factus sum opprobrium illis : Deo confiteri.A Nimis dici solet (consuetudine ser-
Viderunt me ct moverunt capita sua. '-' monis Latini) quod plus est quam debet.Cui contra-
C Factus est Christus in opprobrium Judajorum rium est parum quod minus est quam debet. Sed
:

iicentium : Vah qui destruis templum Dei (Malth. nimis, Grffice agan dicitur. Iste autem versus,agan
mii), et caetera, quoe insanis mentibus videbantur non habet, sed habet aian quod quandoque valde, :

3pprobria : sed ipsa fuerunt qua; nobis probata sunt quandoque nimis, quidam nostri inlerpretati sunt,
ronferremedicinam. Moverunt capita ad consue- : sed nimis pro eo quod esi valde inielligatur unde :

;udinem pertinet nimis irascentium,quia illi turbu- et translatio Hebraea non habet nimis sed vehe-
enta capitis commotione minantur. menter.
25 Adjuva me, Domine Deus meus : 30 Qui astitit a dextris pauperis :

Salvum mc fac secundum miscricordiam tuam. Ut salvam faccret a persequentibus animam

C Adjuvari so petit suscepta infirmitas. H C Ipse meam.
mim misericordiam petit, qui ct auxilium tribuit C Dicit sibi astitisse Patrcm a dextris : quiapec-
'ogat ut homo, prajstat ut Deus : petit ergo rcsur- cata non habuit, sed et fidelibus assistit, cum de-
'ectionem corporis. licta remiseril. Salva facta est a persequentibus
J6 Et sciant quia manus tua h,xc : anima ejus : quando persecuiorum nequitiis nulla
Et tu, Domine, fecisti eam. J) pravitate conscnslt.
H Et sciant, id est intelligant Judaii : quoniam ORATIO EX PSAL. CVIII.
lon ipsi pr«valuerunt in Christo,sed sua et Patris
Unicc miseraiionis, Deus, malcdiciioni subjacere
.oluntas crat, ut sustineret cruccm pro nobis,quia
qui dignatus es ut nos a malcdicto legis erueres,
Tianus tua hajc.C Id est potcstas tua,et subaudicn-
quacHumus, ut facias nobiscum misericordiam pro-
lum operata est haec. H Vcl manus tua haec est,
pter nornen tuum,et digncris nos a persoqucntibus
?cilicet in passione mea et resurrectione. A Et hec
vitiis ct a nialorum obtrcctationibus liberarc. Qui
iciant postea credcntes in me : qui nunc perse-
vivis ct regnas, eic.
piuntur me.
il Maledicent illi et tu benedices :
PSALMUS CIX.

qui insurgunt in me confundantur :

ARGUMENTUM PSAL. CIX.

Servus autem autcm tuus Ivtabitur. C P.-almus hic dc incarnaiione Domini,ei deejus
C Maledicenl illi : scilicet qui movenles capita iitalo plonissimc brcYitcrquc dccantat.
deitalo
407 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 408
TT. Psahnus Duvid. A Filius, qui ex utero nascitur, non adoptivus.
1 Dixit Dominus Domino mco : 5 Juravit Dominus et non poenitebit eum :

Sede a dextris meis. Tu es sacerdos in xtcrnum secundum ordinem

C Sanctissimus Prophcta, in secretuni cvectus Mclchisedech.
altissimae contemplationis,in primo versu naturam H C Cum enim juravit Dominus, non ei qui ante
deitatis ostendit simul ct humanitatis. Gum dicit, luciferum genitus est, sed ei jurat, qui post lucife-
DixitDominus : naturam dcitatis ostcndit. Domino rum natus ex Virgine est. Nec poenitebit eum C
;

meo : de coasterno Filio dixit, (jui Dominus David Quoniam dc tanla ac dispensatione, cuncta ga-
tali

et filius dicitur,quia ex semine ejus ortus esUSede visa sunt. Tu es sacerdos hoc Christo veraciter
:

a dextris meis : victori Filio, et per incarnationcm aptari decec, qui corpus ac sanguinem suum.in pa-
totius mundi triumphatori, confessus ofTcrtur : ut nis ac vini erogatione,salubriter nobis consecravit.
per hunc situm,susccptaB humanitatis glorla decla- Sacerdos proprie dicitur Christus, qui semel se pro
retur.H Ideo autem dicit dexteram Filio datam : ne nobis immolandum obtulit {IJebr. ix). Solus etiam
videatur major qui jubet ct dicit Sede,quam ille cui Deus licite jurat, quia solus potest exhibere quod
jubetur. promittit : homo non potest nisi Deo adjuvante.
2 Donec ponam inimicos tuos : T» 6 Dominus a dextris tuis :

Scahellum pcdum tuorum. Confregit in dic irx sux rcges.

C Scabellum dictum est quod scandatur, id est C H Duminus a dextris tuis. Dicitur in principio,
ascendatur.Donec : finitum est pro infinito posilum, Sede a dextris meis : si ipse ad dexteram Patris
est enim usus Scripturae,illud verbum ot jtro brevi sedo.t, quomodo rursum Pater sedet ad dexteram
tempore dicere, et pro asternitate depromere.Pedes Filii? G Quod ideo dictum est, ut cum hffic vicissi-

autem Domini aeternam ejus stabilitatem significat, tudo asqualis ponitur,majus hic aut minus aliquid,
his enim pedibus inimici illi sul)jiciuntur,qui,dere- nullo modo sentiatur. H Id est quod aequalis Filio
lictis vitiorum peccatis,ad Dominum se convertunt, Pater ostendatur. G lleges : illos significat, qui in

et tanquam scabellum pedibus,ita ejus praedicatio- unum convenerunt adversus Ghristum hos : confre-
nibus se subdunt. git, quando eorum superbiam prostravit.
3 Virgam virtutis tux emittet Dominus ex Sion 7 Judicabit in nationihus implebit ruinas :

Dominare in medio inimicorum tuorum. Conquassabit capita in terra multorum.

C Virga virtutis cst sceptrum regia3 potestatis,
: C Judicare nationes perhibet, propter peccata
qua sustentat fideles et affligit incredulos.Tuae dixit communia.Implet autem ruinas quando de cordi- :

quia potestas illi deitatis suk propria est et coaeter- bus humanis facit peccata corruere,et emendatione
na.Hanc emittit Dominus ex Sion : qui est utique om- C salubcrrmia disperire. Capita quassabit illorum :

nipotens Pater,Dominus autcm ex Sion dicitur et Fi- utiquc qui caput non habent Christum, sed diabo-
lius.Tunc autem dominatur,quando ad ipsum delin- lum cum fuerint correcti, capite suo sine dubita- :

quentium turba convertitur.H Dominare dixit non tione quassantur. Torra multorum est, quae pecca-
:

dixit interfices inimicos, sed dominare, id est, fac tores abundanter enutrit. H Vel multorum dicit
qui inimici et alieni erant, tui csse incipiant, id quo ad vindictam damnationis, non omnium (ut
est, dignare esse Dominus inimicorum tuorum. spem non auferat) sed multorum dixit si enim :

4 Tecum principium in die virtutis lux in splcndo- omnium dixisset, nemo vitam speraret.
rihus sanctvrum : 8 De torrente in via bibet :

Ex utero ante luciferiim genui te. Propterea exaltabit caput.

C Hic omnipotens Pater de omnipotenti Filio di- C Torrens tuit turbulenta persocutio Judaeorum,
cit,Tecum principium. Patcr enim principinm est, de (jua Dominus Christus bibit in via, id est in hac
et Filius principium verum non duo principia,sed
: vita, dum eam in corporc pcrtulit.Exaltabit caput.

sicut unus Deus,ita unum est principium. In die : H Id est qui se humiliaverat, ipse non alius oxalta-

aeternitafem significat, ibi unus est dies, ubi jam a vit sibi caput, (jui cst omnium caput.
beatis claritas divina consDicitur.Splondorcs autcni D ORATIO EX PSAL. CIX.
sunt sanctorum quando in resurreclione luccbunt
:
Ante lucifcrum gonite, qui cs principium tolius
sicut angeli Dei.Ex utcro dicit Patcr Filium, id est, crcatur.T, rogamus ot qua^sumus, ut sicut sanctis
exarcano substantiae meoe, cx ipsa scilicet deitate.
pedibus tuis inimicos ad dexteram Patris residens
H Cum vero dicit,anlo lucifcrum : unam crcaturam sulijocisti, ita nos tuis ofliciis dignos haboas alilata
nominat,et omnescreaturas indicateum pra^cedorc. damnatione pcccati. Qui vivis ct regnas, ctc.
Non ctiam Patcr potuit so alitcr Patrcm cssc indi-
care.nisi humanis verbis loqucrctur,(lcnui te,et cx PSALMUS CX.
utero.Quod autem dicit, ex utero, nuUi scandalum AUGUMENTUM PSAL. CX.
faciat.Pater enim ulerum non habot scd non po- : C Congrogatio justorum undiquo collecta confite-
Patrom, nisi hominis verl)is
test sc alitcr indicare ri ac laudare Douui sc dicil.
locutus fucrit ut contra Arium non crcatura,(iua^
: TT. Mlcluia.
manu fit, ^Christus crcdalur : sed Dci naluralis C Quamvis hoc nomen laudis allcluia, goacrale
 : ;

09 EXPOSITIO PSALMORUM. 410

S3C videatur: tamen ibi niaximo apponitur, ubi A telligant cum essc Doum rredentes, et causa se-

lagna exsultatione gaudetur. quitur.

Domiiu\ in toto cordc jnco 6 Vt det illis hxredilalem gcntium:

Confitebor '—tibi \

In cancilio justorinn ct congra^atione.

Opcra manuum ejiis vcritas ct judicium.

CConlitentur et qui peccata dcplorant, cl qui C Dcdit autcm eis, id cst populo Christiano, hec-
gratias referunl sed illud in lacrymis, reditalom goiUium quando Ecclesiam dc cunctis
:
;hristo :

autemprofusa l.Ttitiaexsul- nalionibus vivis lapidibus fabricavit. Opusejus vc-

slud in gaudioest. Hic
quamdani imaginem luturisa"- ritas et judicium veritas, quod fidelibus promissa
at populus fidelis, ;

designans, ubi laudes Domini sempor dovota judicium, (luod impiisminaturfuturaqu.Te

restituit;
uli

nente concelebrant, ubi et verbaet ista> voces con- debentur malis supplicia.
inuae sunt. Consilium justorum est, A quod justi 7 Fideliaomnia mandata cjus. Confirmata in sx-

onsulnnt. Justi automconsulunt, Deumlaudare, et culum sxculi.

lli servire pro .Ttcrnisbonis, laudatcrgo et conllte-
Facta in veritate et xquitate.

ur in concilio justorum, qui non temere, sed cx

C Mdclia cjus mandata sunt, quoniamnuUomen-
atione et deliberatione sancta, pro ajternis laudal. dacio dicta variantur, sed firmiter nos custodiunt,

icutomncs justi faciunt. Congregatio vero est co- g cum ea custodire Dci auxilio festinamus. Confir-
:

ona beata de diversis partibus mundi adunata. mata, nescit cnim sermo titubare, quem veritaslo-
quitur. Facta dixit esse in veritate, quia diclacom-
Magna opera Domini:
plentur, ct .nequitatc, quoniam pondere justiliaepro-
E.rguisita in omnes voluntates ejus.
feruntur; habent enim omniamandata cjusctveri-
H Magna opera Domini: rectos dicit, qui ante
tatem et ajquitatem justitias.
leccatores orant. C Quid enimmagnificcntius quam
8 Redcmptioncm misil Dominus populo siio.
le impio facere justum, de hcstefilium?Exquisita,
Mandavit in xternum tcstamentum suum.
d est singulariter exacta, cui simile nihil potest
C Misit enim Filium Paterad redimendum genus
eperiri. Sinit enim et diabolum sajvire, ut exini-
[uitate ilHus, fidelissimos sibi sorvos inveniat. Ita
humanum. Mandavitin aiternum, mandaredicimus,
absentibus verba per medias destinare personas.
't in omnibus fit secundum omnes voluntates ejus
ixquisilissime. ut in singulis vclmeliusetiamcogi-
Quod factum constat, quando testamentum novum
per apostolos transmisitadgentos, utusqueinajter-
ari aliquid non possit.
num asuccessoribus pra3dicarctur;nonenimeisuc-
J Confessio el magnificentia opus cjus | .

ceditaliud testamentum sicut veteri novum successit.

^ ,,...,.manetin
C Confcssio,
sxculum
Et justitia ejus
,
lausetgloria etmagnificentia P
id est,
. , • .
'r-sxculi:
-r. Mcrito ergo ffiternum dicitur, quod nullo aho mdi-
.,
',,.,. 1, . ^ , . ,
^ gcre cognoscitur.
)pus ejus. Laudabilia enim sunt valde et decora,
9 Sanctum el terribiie nomen ejus.
]ux Dominus fecit. Juslilia ejus manet insteculum
Initium sapientix timor Domini.
i.'eculi. cum peccatoribus dicit: Ite in ignem ;ctcr-
C Sanctum, nomcn pcrtinetad incarnationcm sic-
lum i}fatlh. x.\v); vel quando fideles vocavcrit:
ut ait: Custodianimammeamquoniam sanctussum
^r'enitc.benedicti(/i!;?V/.); sicin utraqueparte,justitia
[Psal. Lxxxv). Terribilo, ad omnipotcntiamdcitatis.
3ei perpetuaet incommutabilis perseverat.
Haec duo ccnjuncta sunt, ne nos autsolus amorne-
i }femoriam fecil miraljilium suorum misericors et gligentesreddat,auttantustimor desperatosefficiat.
mxserator Dominus :
Quid vero sit tiiuor ostendit, scilicet initium sa-
Escam dedit tim^nlibus se.
pientiaj.
Memoriam ergofecitmirabilium,quando plurima 10 Intelleetus bonus omnibus facienlibus eum:
lova mirabilia et inusitata monstravit. Misericors,
Laudatio ejus manct in soeculum '^-sxculi [ .

laturam ejus pietatis ostendit; miscrator, cum in

C Istc ergo intellectus bonus, id est, verus etsa-
idventu suo humanogeneri larga pietate subvenit;
lutaris, qui in tiinorc Domini probatur intcntus
escam, cibum utique spiritalem, quis cnim
iedit
utilis atquc fructuosus cst, quoniam indc nascilur
^scam communem putet fidelibus ad pnemium da- ^..^d ad perennem gloriam perduccre probatur.
am, quffi et peccatoribus passim cognosciturjattri
^
Laudatio e.jusdigna est, quiapeccatorcsliber.athic,
)Uta? H Esram erg.t dedit, id est, paneni qui dc et in futuro coronat; laudatio vcro cjusnon claudi-
;oelo descendit.
tur tcrmino, quianec fincmhabercpotcstbcneficium
> Memor sxculum testamenti sui:
eril in datum. M C Merilo ergo in titulo alleluia scriptum
Virlutem operum suorum annuntiabit populosuo. est, quia et laudemDei fecitinitium,etinejuslaude
C In s?cculum, a^ternitatem significat, quia verba finitus ost psalmus,
estamenti sui, solidissima veritate custodit, quia ORATIO EX PSAL. CX.
icut in Veferi Testamonto Christus promissuscst, Sanclorum omnium gloriosa confcssio, Iribuc
ta in Novo venit, Virtusopcrum fuit,quaminEvan- nobis timorem non)inis tui (quod osse inilium
eliodicit: Caici vident, surdiaudiunt,lcprosimun- sapicntisc [)r<fidixislii, ut tuorum admisti conci-
antur, mortui resurgunt (.V(j/M. xi). Illam virtu- misericordifR
liis, ttia! dapibus sagincmur, Por
3m annuntiavit populo suo Christiano, ut ex eain- Dominum nostrum Jesum, ctc.
 411 S. BRUNONIS HEHBIPOLENSIS EPISCOPI. 412

PSALMUS cxr. A acceptus, quam Deo gratus. Qui miseretur, id est,

ARGUMENTU.M PSAL. GXI, qui egentibus bona sua tribuit. Commodare autem
videtur, quando dat homo temporalia recepturus
C Propheta loquiturdc beatiludino justi.etdein-
est «terna. Disponel, vero dicit id est tranquiUo
carnatione Chriisti, atque damnatione impioruni.
animo judicabit; quomodo talentum sibi a Domino
TT. Alleluia '—conversionis Agrjxi et Zachariie \ .

traditum duplicet. Ipseergodisponit sermonessuoa,

C Idco huic titiilo conversionis, seu reversionis
qui se bona Dei geminasse probaverit, dicens: Do-
Aggaei et Zacharia^ intc.xitur, quiasicut illi, aBaby-
mine, <iuinque talenta tradidisti mihi {Matth. xxw].
lonica captivitate rcversi, templum Domini reparari
videntes, laudesDomini magnaprofuderuntexsulta-
Non commovebitur, id est a gloria Domini nullate-
nus separabitur. H C Disponit etiam sermones ia
tione, ita post peccatorum absolutionem, acaptivi-
judicio, qui divinas Scripturaspraedicatdiscrete.ut
tatc dialjuli revcisi in Dci gratiam, perfectissima
dcbcant Chribtiani alacritate cantare.Ostendit enim
non projiciat margaritas ante porcos (Matih. vu),

psalmus iste, post libBrationemdelictorum, quanta nec bonis qua; capere pos.sunt tacendo sublrahat.
6 /» memoria xterna erit justus :
sint bona fidelium ct qua; retributio pcccatorum.
Ab auditione mala non timebil.
1 Bealus vir qui timet Dominum :
T» C In memoria aeterna eritjustus, quia vocaturad
In niaudalis ejiis volet nimis.
praemium, impiis enim dicitur Nescio vos. Ab illo:

H Nondum dicit, Dominum;

beatus vir qui diligit
auditu malo non timebit, quem audituri sunt im-
virorum enim est incipientium timere Doum; per-
pii :Ite in ignem ajternum malus enim illis illc
;

fectorum autem, diligere. In mandatis ejus volet

auditus vidctur, qui justa severitate puniendisunt.
nimis, qui enim timet Dominum, et qui bcatusest,
7 Paratumcor ejus sperare in Domino:
mandata ipsius libenter custodit et facit. Scd vide
Cofirmatum est cor ejus: non commovebitur
quia etiam non dixit, mandata cjusfacit, s.ed volet
Donec despiciat inimicos suos.
nimis. Multi enim etiam faciunt mandala, sed ti-
C Cor enim hic positum est pro affectu rectJB
more pcen3e,nonvoluntatis cupiditate.Beatusautem
mcntis. Confirmatum est ergo cor justi, cum
etiam vult ea, cupit ea facere.
nulla sfBCuli felicitate moUescit. Donec despi-
2 Potensin terra erit semen ejus:
ciat inimicos, id est in illa futura judicatione de-
Generatio rectorum benedicetur. specti sunt omnimodo adversarii, qui hic despexe-
C Q.uffiramus autem, inquaterrajustipotentesdi- runt justos. In hoc enimmundoDeuspatitur justos
cantur effici, quiahicprobanturessederisui.Inilla, suos videre inimicos suos potentcs esse, ut ibi eos
scilicet in qua cum Domino regnaturi sunt sancti.
possint humiliatos aspicere. H Vel inimicos, id esl
Semen vero, opera significat bona, quae hic velut C peccata, haereticos, diabolum et poteslates ejus,
semina jaciuntur, ut fructus futurae messis adole- peccatores, scilicct despiciet.
scat. Generatioquoquerectorum,nonest istacarnis, 8 Dispersit dcdit pauperibus:
sed illa quse imitationejustorum,persimilitudinem Justitia ejus manet in sgeculum 'r^saeculi ;
.•

operum noscitur essc propagata. Cornu ejus exaltabitur in gloria.

3 Gloria et diviti.v in domo ejus: C Dispersit,haec sentenlia pertinet ad illud prs-
Et justitia ejus munet in sxculum --sxculi ', .
ceptum: Vade et vende omnia et da pauperibus
C Beati domus,
mentis secretum, ubi divitias
est (Matth. xix). Qui haec fecerit, justitiam operatur,
sanctas et gloriam perpetuam reponit, quisquisDo- quia Domini praecepta complevit. H Et ista manet
mini prajceptacomplcverit. Justitia autem hominis in sfficulum saeculi. id est opera ipsa permanent. C
dicitur, quae Domino largiente proestatur, et neali- Vel quia praemium eoruma;ternalitermanet,dicun-
quis se existimaretDei praeceptaservando fieritem- tur manere in saeculum saeculi. HCornuejus, idest.
poralitcr beatum, addidit, manet in saeculum s^ecu- regnum ipsius cxaltabitur in gloria, quia cum Do-
li. Causamvero istiusbeatitudiuissubdit : Exortum mino semper regnabit. C Cornu enim pro potestate
est, etc. ponitur, sive pro regno, sicut dicit Daniel:Quatuo:
4 Exortum est in lencbris lumcn rcctis :
j) autem cornua, quatuor regna sunt.
Misericors cl miserator ct justus. 9 Peccator videbit et ira^^cctur: dcntibus suis fre-

C Vcnit enim lux, quoe superat omnem lucem, et mct et tabescct.

ut gratior esset ista lux, addiditin tencbris, sedin- Desidcrium peccatorum peribit.
tus sunl in corde ista; tcnebra;, ubi sol nmndanus G Vidcbit peccator remunerare Do-
in die judicii
non potest accedere, quas illud lumen expulitquod minum electos suos. Tuncque quoniam
irascetur,
morlcm vicit. Misericors,sciliccthis quiconfitcntur pro sua malignitatc punitur, fremct quoque et sc
ei; qui vero contemnunt, ipsum justum judicem jam mordet suis dentibus atque se proprio dolore
sustinebunt. casligat, cxigens a se cruciatus, quos hic cogebat
5 Jucundus homo qui miscretur et commodat: suslinere innoxios ; et tabescet, in perdilione sua,
disponel sermoncs suos in judicio: etpeccatorum desideria succisa marcescent.
Quia in a'ternum non co))imovebilur. OBATIO EX PSAL. CXI.
C Jucundus homo hicdicitur,nontamhomiuibus Lumea perpetuum rectorum cordium,Deu8,con-
 : : : :

13 EXPOSITIO PSALMOHUM. 4i4

ede nobis diligere, tua gloria jocundari, et sic di- A ^ SuscUans a tcrra iuopem :
pergere in hoc saeculo ut cavcanius auditum aspe- Et de stercorc critjens paupercm.

uni in futuro. Per Dominura nostrum Jesuni Chri- C Hoc beneficiuin nou soli sibi inopcs et pau-
tum, etc. peres vindicent, nam de stercore et paupcrlale eri-

gitur, quisquis dehac labe corporis per Dei gratiam

PSALMUS CXII.
sublevatur. Rcx deniquo mundanus inops est mune-
ARGl-.MKNTUM PSAL. CXII.
runi Doi, et in stercorc volvitur, cui carnis vilia
C Prophcta nionet devotos ut laudcs Deo jugiter dominantur.
cunctis niundi partibus dicant.
7 Ut collocet eum cum principibii.'^.
TT. Mlchiia. Cum principihus populi sui.
C Ecceverba tituli sui subsequens psalmus cxpo- C Principes autem populi sunt patriarcha? et pro-
it, nam cum sit, allcluia, laudate Dominum.ita et phetic, apostoli etquicunque Deo probabili conver-
pse facit initium, ut suoinitio exponat titulum. H. satione placuerunt ibi enim coUocabitur pauper et
;

;i hic psalmus docet, ut, deposita veteri malitia inops Christi. Addit populi sui, quod significat Ec-
r Pclr. u), tanquam modo geniti infantes in Dci rlesiani. Non autem principalum hic honorem.ho-

ludibus gloriemur. d niiiium suffragatione conquisitum, intelligas, sed

Laudate, pueri, Dflminum:

iilumquiDominoIargienteprcestatur, quihumilitate
Laudate nomen Domini. allus est.

C. Pueri, dicti sunt omnes fidelcs innocentcs, a 8 Qui habitare facit stcrilem in domo
luritate mentis atque a simplicitate cordis ; non Matrem fdiorum Ixtantem.
nim hic a!tas est elecla, sed puritas. Laudat nomen C Fuit enim sterilis sancta Ecclesia ante adven-
)omini, qui virtutes ejus sancta praedicatione con- tum sponsi sui, sed facta est mater Ista filiorum,
elebrat, Dominum vero laudat, qui cum probabili praidicatione apostolorum, aqua et Spiritu sancto

.ctione commendat. regenerans, quam Dominus in domo sua, H id est

seipsa habitare iacit. C Laetantem de partu, scilicet

; Sit nomen Domini bcncdictum
et numerositate sanctorum.
Ex hoc nunc et imiue in ScCculum,
H. Sit nomen Domini benedictum, benedictum ORATIO EX PSAL. CXII.

uit ante, tanlum in una gente Judacorum, quia illi Laudantes bcncdictoni nomcntuum, omnipotcns
antum benedicebant et credebant, sed modo in om- Dcus, rogamus, ut in sinu matris Ecclesiff! colloca-
libus gentibus creditur et benedicitur ; cxhoc, sci tos, charitatis tua) facias stabilitate connecti. Per
icet tempore q. o credere cceperunt; nunc, id est p Dominum nostrum Jesum Christum, etc.

n praesenti, in .saeculum, hoc est sine fine.

PSALMUS CXIH.
5 ,1 solis ortu usque ad occasum :
ARGUMENTUM PSAL. CXIII.
Laudabile nomen Domini.
C Memorat Propheta quae beneficia Dominus He-
C A solis orlu, per cursum enim solis hic decla-
populo Christiano, etidolagen-
braeis praestiterit et
atus est mundus, et quasi per quamdam
totus
tium vana esse demonstrat.
ineam significatus est mundus, quidesignatEccle-
TT. Alleluia.
iam, in qua per totum mundum praeconia Ghristi
C Commemorat Propheta quae beneficia Dominus
lersonare monstrat debere fideles.
Hebrajis praestiteril et idola gentium vana esse
;

Excelsus super mnnes gentes Dominu£ demonstrat, et cxponit consequenter quanlum sit
El .'iuper coslos gloria eju^. vitalis et saluberrima religio Domini propriis culto-
C Excelsus super omnes gentes, id esl, super ho- ribus.
nines carnaies. Ccelos vero spiritales debemus ac- 1 In exitu Israel de A^jjypto :

ipere, ut supra omnescreaturas AJtissimussentia- Domus Jacob de populo barharo.

ur, qui cunctarum rerum conditor esse digno- C Hic exitum illum dcbemus accipere, quando nos
citur.
•Q a peccatorum vinculiscontingit exire. Tunc enini ab
Quis sicut Dominus Dcus noster qui in altis ha- itgyptiorum, id est tenebris ignorantiae et turba
bitat dffimonum liberamur. Barbarus autem a barha et
El humilia respicil in ccelo et in lerra ? rure dictus cst, quod nunquam in urbe vixcrit, sed
Quis sicut Dominus, H C Ac si dicat, nuUus ta- sempcr ut fcra in agris habitasse noscatur. Domus
3. Qui habitat in ccclis, H id est in sanctis. Et hu- autem Jacob cfficimur, quando praeceiila Dci serva-
lilia respicit, utipse dixit Superqucm requicscit
: mus. H Jacol) enim .sM;;/?/r/n<«/orinterpretatur,et nos
pirilus meus, nisi supor humilem ? In coelo et in primo debcmus supplantare vitia, el confiteri ea,
3rra, G sic in crelo cl in tcrra humilitas Deo pla- sive fidcm Trinitatis, quod Judas intcrpretatur.
ita reperitur, sicut superbia probatur exosa (Isai. 2 Fncla cst Jud.va sanclificatio rjus :

vvi , ubi ergo elati credunt iocum habere super- hraci potcslas ejus.
iam, cum coelum ct lerram ab humilitate videant C Judam dicimus non soium ad Ilebra^orum natio-
ccupatam ? nem, sed et ad omnes fidclcspossc respiccrc. Verus
415 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 416
enim Judas Salvator est Dominus, in quo potestas A da ct dura corda gentilium, divini eloquii manare
Israelitarum, idest, videnlium /)^um noscitur perpe- fecit fontes irriguos.

tua esse. Itaque qui eum circumciso corde sequun- 9 Non nobis, Domine, non nobis
tur, Israel appellantur veraciter. Israel enim vir Sed nomini tuo da gloriam.
vidcm Dctim inlerprctatur, A vel verius videns C Non nobis, Dominc, nam cum bona largiatur
Deum. immeritis, ipsiusglori» probatur csse, non aliunde,
3 Mare vidiL el fiujil quod concedit. Et est afTcctuosa et nimis vera peti-
Jordanis convcrsus csL relrorsum.' tio, ut propter nomen suum pr;cstaret humano ge-
C Mare, id est gcntilita?, viJit sanctos supplanta- neri utilia, qui non poterat in peccatoribus invenire
toros viliorum, id est pncdicatores, et fugit, id est. mcrita ulla. Unde el subdit : Super etc, propter
non potuitrosislero ;iposlolis, quia Deusin illis erat. miscricordiam et veritalem da gloriam nomiiii tuo,
Jordanis interpretalur descensio eorum, scilicet ba- et fac mirabilia.
ptizatorum, qui descendunt in baptismum, id est, 10 Super misericordia tua cL veriLaLe Lua :

humiliantur baptizati, illi conversi sunt retrorsum, AY' -r quando dicant gcntes: Ubi
\ est Deus
A scilicet ad Deuni unde orti erant, et a qun per eorum?
peccata recessorunt. II Multi euim qui crediderunt
p C Misericordia cst cnim, cum miseris ac dclin-
quando viderunt martyres passos, conversi sunt quentibus peccata demittit; veritas, cum beatiiudis
retrorsum, id est a gentilitate ad fidem, et factusest promissa restituit. Ubi est Dens eorum? ita dicunt
iilis Deus ante quem post tergum posuerunt et persecutoreB justoruin. Nam quoties martyres affli-
;

sic posteriorum peccatorum obliti, in ca qu.i; sunt guntur, ipsa est vox tyrannorum. Ubi est Deus co-
ante extenderunt {Philip. iii). rum ? quasi non possit eripere, quos ut coronet,
4 ^ MonLcs cxsultaverunL uL arieics \ : tormenta patitur sustinere. Et propter hoc etiatn
EL colles sicuL agni ovium. fecit Dcus mirabilia in filiis Israel, ut non dicercnt
G Montes, apostolos dicit qui exsultaverunt in gentes : Ubi est Deus eorum ?
operibus suis, tanquam arietis, id est prajdicatores, 11 Dcus autem noster in coelo :

ad caulas Domini fidelem gregem ducentes. Colles Omnia quxcunque voluit fecit. Diapsalma.
dicti sunt a colendo, et significat mediocres ab apo- C Contra dementium verba, qui dicunt Ubi est :

stolis conversos, colentes Dominum in veritate. Deus tuus, veracissima infertur scientia, Deum no-
5 Quid esL vjt; Lihi : mare quod fuc/isii ? strum esse in cceIo, et omnia quaecunque vult, in
EL Lu Jordanis quia conversus cs relrorsum? ccelo ct in terra perficere posse.
H Propheta semetipsum intorrogat, et ipsc re- 12 Simulacra gentium argentum ct aurum:
spondet, ac si dicat : Quid tibi fuit gentilitas quod f* Opera manuum hominum.
fugisti? et tu Jordanis, hoc^est, et vobisChristianis H Simulacrumidcodicitur, quiaad similitudinem
quid fuit, quod conversi fuistis retrorsum? scio alicujus hominis fabricatur. C Nam licet invcnian-
quia vidistis sanclos pra;dicatorcs ct timuistis. tur ainca et lignea simulacra, tamen illud clegit uti-

6 -^ Monlcs exsullaslis sicuL arieles : lius, quod gentilitas judicabat reverentius adoran-
Et colles sicuL agni ovium ? dum, ut erubescerent colere viliora, quorum et prae-
H Exsultaverunt montes, id est, sancti praidicato- tiosa probantur irrisa.
res, quando viderunt illos conversos, qui ante bla- 13 Os habcnt cL non loquentur:
sphemi fuerunt. Exsultaverunt arietes, id est, prin- Oculos habcnL cL non videbunt.
cipes gregum, qui generantgreges, id sunlapostoli, C Os habent, verissime his versibus notati et

quorum unus ait Filioli mei, quos iterum par-

: irrisi sunt idolorum cultores. Nam quid rogo, opus
turio [Gal iv) et iterum ait
; Pcr Evangelium vos : fuit illis os, qui loqui non poterant, quid oculi, qui
genui (/ Cor. iv). nihil valebant conspicere ? et alia membra, quibus
7 /1 facic Domini moLa csL lerra : exerccre nullum opus valebant, quid proderant?
A facic Dei Jacob. 14 Aures hahent ct non audient
C Commota est terra, audito, conversi, audite, n yares hahcnt ct non odorahunt.
fldeles Christiani,coinmotionem istam, id est pcr- C Quid ctiam auris profuit illi, qui non eral au-
inutationcm, qua3 humancC terra) feliciter cvcnit, dilurus?quidnaris, qui nullatcnusfragrantiascntic-
non trcmorc montiuin scd [)rospcra conversionc po- bat? Narcs a gnaritate dicta^ sunt, quod nos faciant
pulorum, ut in culturam Dci ct)nvcrsa, lixa pcrma- odoratus agnoscere.
neret. Et istaest competens ulrisque versibus pra;- 15 Manus habenl et non palpabunt. Pedcs hahent
ccdentibus sccuta responsio, quia utorque versus el non ambulabunt:
qua!siLive Icgcndus est sccundum Cassiodorum. iVd» clamabunt in qutture suo.
8 QuiconvertiL pclram in staijnn aquarum : C Quid quoque prosunt manus illi, qui res palpa-
r.t rupcm in fontcs atiuaruni. biles ignorabat ? quid pcs, qui se movere non pote-
C l\>train, hic Judworuni duritiam dicit. quani iii rat ? Additur irrisio, non clamabunt, quia bestis et

sacra baptismalis stagna ronvertit, cuin eos ad reli- muta animalia voces habcnt, sed confusus clamor
gionem fccit vcnirc tranquillam. llupcs, hoc est ari- istorum est. Istaautem simulacra, ncchumanumet
 : : : :

n EXPOSITIO PSALMORUM. 18

tioiilaliim clamortMn,ncc L'onru>iim,ul hectiai lia- A. nei-alos liic descondit,ul)i bimul omnes bonfdicun-
tur. II Pusilli, id est infcriores mcrilo, majorcs
ent.
j Smilcs iUis fiant qui faciunt ca :
quoquc mcrito bcnedicunlur.
Et omncs qui confidunt in cis. 23 Adjiciat Dominus supcr vos

C Similes illis fiunt qui decreverunt talia sequi •~)<! Super vos ',
el super fllios veslros.

isensibilia sequuntur et insensibiles facti sunt. C Adjiciat, sive bcncdiclionem, seu adjiciat nu-
uisquis enim sequitur pravos mores alterius, in mero nostro populos fidelcs^quod ot in nostris tem-
lis confu?us male obligatur. Cultores igituret eo- poribus usque in finom s.-eculi non dcsinit
facit, et
um fabricatoros pari culpa constringuntur. 5n»//t5 operari, quousque omncs fidcles, in unum gregem
nim est iniquitas, alios suis operibus decipcre ct
collecti, simul gaudeant. 11 Vel adjiciat alios pra3-
ulturis sc pessimis obligare. dicalores suos super vos, qui primitus pauci fue-
7 -^Domus ; Isracl speravit in Domino : runt, poslea mulli facti sunt.
.idjutor corum ct protcctor corum cst.
24 Benedicti vos a Domino.
C Domus Isracl, ecclesiam significat, quae mcntc Qui c(rlum ct terram.
fecit
idet Deum. Adjutor, quia carne laborantes in boc
II C Benedicti vos,scilicet justi et sancti,Domino'
:iundo, in quantum utile novit.adjuvat. Proteclor,
^ ^ ^.^^^ benedictionis ; Domino posuit, quia
uoniamanimassanctasnulla smit diabolicafraude
ipsa est perfccta benedictio, non sibi praiparati sed
ubverti.
Domino,unde futura beatitudoprovenire potest. Per
S Domus Domino :
.Aaron spcravit in
coelum ot torram, pusillos et majores significat.
eorum et protector eorum
.4d'utor est.
25 Ccelum cccli a Domino:
C Domus quoque Aaron, Christi fidcles sunt,
sacerdotes Dco et Patri
Terram autem dedit filiis hominum..
[uia fecit nos regnum et
II Coclum altius apostolos signat, quia ab ipso
,uo .ipoc. r ; et iterum : Vos autem gcnus eloctum,
Christo audicruntpraMlicationom,otilluminationem
•egale sacerdotium'/ Petr.n). Quia.\aron in populo
Spiritus sancLi acceperunt.Coclum itcrum sunt suc-
[udaeorum primus sacordos electus est :Ouod ergo
cessorcs apostolorum,quos illipragdicaverunt.Terra
)rius gcneraliter dixit, hoc nunc de sacerdotihus
simplices significat,qui terreni erant, lacte nutriti,
lecora iteratione retcxuit, ut excelsus ordo pontiii-
non adhuc solido cibo (/ Cor. iii). G Coelum autem
•um speciali prceconio laudaretur.
Dominum speraverunt in Domino: dictum est, quod intra se caelet universa.
19 Qui timent
ct proteclor corum est.
Adjufor eorum 26 I^on moHui laudabunt te, Domine :

H Qui timent Dominum, omnes qui timcnt illum Ncquc omnes qui descendunt in infernum.
?t amant et sperant in eum,vera protectione prote-
^ C Non mortui :hoc sunt peccaloros,peccalorcnim
git, et defendit illos. CExponit ergo quod superius cum venerit in profundum malorum contemnit.
ilixit domus Israel et domus Aaron.Ipsi cnim sunt
:
Neque omnes (hoc est habitatores inferni) lauda-
i]ui timcnt Dominum, et spcrant in co, duo enim bunt nomen Domini.
isla sunt.quai hoatos faciunt, quos etiam conscqui- 27 Sednos-^qui vivimus bencdicimus Domino [ :

tur quod dixit ut eis et adjutorsitDominus et pro- Ex hoc nunc et usque in sxculum.
teclor. Dominus sive Deus, ul in
C Vivorum enim est
^) Dominus memor fuit nostri
Evangelio legitur,non mortuorum {Matth. xxii). Vi-
Et bencdixit -r nohis \ Diapsalma. vorum veroaccipicndum est^nonista vita vivcntium
C Cum dicit memor fuit nostri, gratiam divinaj communi bonis malisque, scd illa de qua dicitur,
pietatis oslendit, quoniam Filium suum incarnari Placcbo Domino in regione vivorum {Psal. cxiv).
misit, qui ideo venit, ut errantcs populos doccret, II Nos enim fidclos qui vivimus,id est qui fidemre-
et conversos sua benedictione salvaret. II Memor clam tenemus et opera.habemus, laudamus Domi-
ergo fuit nostri,cum nos liberavit,et Filium rrJsit,
num. Ex hoc, scilicet, quo incoepimus intelligere.
clbenedixit nos omni benedictione spiritali.
NunC,hoc est modo,usque in S2eculum,id cst sine fine.
^l domui Israel
Benedixit D OIl.VTIO EX I'SAL. CXIII.
domui Aaron.
Benedi.vit
C Benedixit domui Israel de sancla Maria virginc fncfTabilc lumcn Dcus, qui fluenta Jor-
Trinitas
nascendo.Benedixit domui.\aron,saccrdotiii honore danis aspectu luminis terruisti,pra'sta,ut quosablu-
praecinctus, ut de ipso in alio psalmo dictum est? tos sacro baptismate renovasti, nunquam patiaris
Tu es sacerdos in a^ternum secundum ordincm a vetitis simulacrnrum idolis maculari, Qui vivis et
Melchisedech {Psal. cix. regnas, etc.
22 Uenedixit-r omnibus '.
qui liment Dominum :
PSALMUS CXIV.
Pusillis cam majoribus.
AROUMENTUM PSAL. CXIV.
,
C Benedixit omnibus, hoc fecit in piscatoribus,
loc in regibus.Ncc ullum genus hominum ei cre- C Prophcta, oslcndens se de profunda fovea pec-
iens probatur exceptum, (juod sit ab ejus numere catorum cssc liberaturn, givnlias agit Dco quoniam
,ilienum, Post speciales ergo benedictiones, ad ge- exuuditum esse so cognoscit.
m S. BRUNONIS HERBTPOLENSTS EPTSCOPI. m
TT. .lUelim. A 7 Convcrtere, anima mea, in requiem tuam
1 quoniam exaudiet Dominus
Dilcxi : Quia Dominus benefecit tibi.
Vocem orationis mcx. C Cantct hoc populus devotus, qui pretioso san-
C David non in amplitiuline rogni, aut niundi fc- guine est redemptus, qui ad desidcratam requiem
licitateltEtus exsultat,sed gaudet orationem suam in pervenire Domini largitate promeruit, ideo animam
angustiisacleraentissimoDomino fuisse susceplam; suam hortatur Propheta, ut convertatur ad Domi-
quod sibi prodesse perpetue sentiebat. In eo ergo num,unde illi et tranquilla venit requies,et abolitio
quod dicit :Dilexi, testatur se habuisse dilectionem peccatorum. Suam vero requiem dicit conscientiae,
Dei in corde. H
Sed vide quod non dicit Diligam, : quae illi data est per gratiam, non mcritorum cora-
sed dilexi. Non promisit se facere, sed fecisse. Sed pensatione possessa.ldeo addit,quia Dominus bene-
quare dilexit?quoniam exaudiet me in tribulationi- fecittibi. H Requies etiam nostra Christus est. Si

bus orantem. Necdicit quoniam exaudivit, sed quo- quando fnerimus peccati, dicaraus:
in angustia
niam exaudiet. Magna itaque fuit ista dilcctio. Convertere, anima mea, in requiem tuam.
2 Quia incUnavil aurem suam mihi 8 Quia eripuit animam meam de morte :

Et in diebtis meis invocabo. Oculos meos a lacrymis.

C Auris, dicta est ab auditu quam merito ad nosr> Pcdes meos a lapsu.
inclinare.dicilur Deus,quia ut nos dignetur audirc, C Nunc causas ponit cur dixerit quia Dominug
nuUa humana merita ad ipsum videntur attingere :
benelecit tibi. Eripuit, beneficium divinae virlutis

inclinavit autem aurem pietatis,quando incarnatus ostendit. Quia nisi pcr ojus potestatem, nuUus va-

est.EL quia circa se uberem scnsit pielatcni, cum in luisset a morte perpetua libcrari. Oculos mcos a

multis tribulationibus esset constitutus, in diebus lacrymis. H id est, ploravi. ut rideam luxi, ut in ;

suis se dicit invocaturum;nostros enim dies illos di- sempitcrnum gaudeam qui enim in prajsenli noa
;

cimus,ubi propria iniquitate peccamus,etanxios do- plorat, in futuro lacrymabitur.C Cum dicit alapsu,

lores in pravis cogitalionibus sustinemus. ostendit lubricum et pronum esse peccatum, unde
se credit ereptum. H C lUam autem ereptionem, a
3 Circumdederunt me dolores mortis
morte, a lacrymis,a lapsu,dicit Propheta prcsciea-
Et pericuta inferni invenerunt mc.
tia; virtute, de futuro in regione vivorum, hic enim
H Dolores mortis, mala) cogitationos sunt. Peri-
non plene ab his eripimur.
cula inferni, opera prava.quae animam circumdan-
9 Placebo Domino :
tes peccarc suadent.ln primis eniu:i dolor et partu-
In regione vivorum.
ritio ; hic autcm, sciiicet in operibus pravis, peri-
C Placebo, dixit, scilicet jam securus, quamvis
culum est vicinum morti.
C enim ot hic Domino placeant justi,tamen insecuri;
4 Trihulationem et dolorem inveni.
securi autem tunc justi placebunt Domino, quando
nomcn Doniini invocavi.
>^ Et [
uUcrius de peccatorum adversitate nil metuent. In
HSanctus quisquenon requiemsed tribulationem regione vivorum,idest in congregatione sanctorum,
qusrit novit enim quoniam tribuiatio paticntiam
;

operatur, palientia aulem probationem, probatio

rientium separatur.
autem spem,quae non confundit (fiom.v). Et nomen
ORATIO EX PSAL. CXIV.
Domini invocavi. C Qiio prajstante, et dolor et tri-
bulatio vinccrentur celebrilcr.H Rem itaque novam Ablutor pcccaminum, Domine, quia nimiumti}li-
dicit non dicit Requicm inveni aut saturitatem,
: :
doliter invocantem velociter consolaris, rogamus,

sed tribulationem.Qujcsivit ergo tribulationem,non ut nos apericulis inferni erutos,inregionevivorum,

enim invenitur, nisi quod quasritur. ablata peccati morto. rcstituas. Qui vivis et regnas,
ctc.
5 Domine, libcra animam meam. Misericors
Dominus cl justus PSALMUS CXV.
Et Deus noster miserctur. ARGUMENTUM PSAL. CXV.
^C Gum dicit Propheta : libera animam meam, rv C Vox marlyrum invictorum,qui gloriosammor-
confitetur eam scmpcr captivam.
sine dujjio esse tem pro Christi nomine sustinucrunt.
Misericors, quia inclinavit illi aurem suam,justus, TT. AUeluia.
quoniam corripuit pcccatorem ad veniam rc([uiron- C .Vlleluia, vox fidolium, sermo beatcrum.modu-
dam. Miseretur, cum rccipit filium (luom flagollat latio sancta canentium. Unde et auditus delinitur,
{l'rov. m.) et anima fossa recroatur.
Cnstodicns parvulos Dominus 1 Crcdidi, propter quod locutus sum :
Uumiliaius sum ct liberavit me. E(jo -^ autem humiUatus sum nimis.
\

C Parvuli sunt, qui certissime sibi videntur oxi- H Crodidi, quid ? quia prior psalmus ita finivit
gui, scd Domini largitate grandescunt. Quos custo- placebo Domino, hoc credidi, et ideo hoc loculus
dit eximius pastor, cum eos a rapacis lupi incur- sum Ego autcm humiliatus sum nimis, quia con-
:

siono defendit; quod facit quando eos humiliatos sidorabam moipsum, quod terra et cinis sum, et
invenit. lamcn Dei misericordiacro iurcgione vivorura.Ideo
21 EXPOSITIO PSALMORUM. 422

erilo humilialus sum nimis,admiransDomiui mi- A. torilus ambicn(lus,o Iimiu ilu? gloriosns^iiu.p uieni-
ricordiam. A C Vel crcdidi, contra illos dicit, qui bra Christi imitatores sui capitis facis.
vina loquuntur antoquam opcre credunt, quibus C) "^ Domine quia '.
ego servus tuus : ego scrvus
eus dicil Quare tu enarras justitias meas? {Psal.
: tuus :

,ix.)Propter illos dicit Ego crodidi,propler quod,

: >r Et : filius ancilLv tu,v :

;ilicet quia crodidi, locutus sum divina mysleria.X C Dominc, admiratur sc talia bencficia susce-
»/, quia perfirte credidi, locutus sum; non enim pisse,qualia ipse Dominus pro redemptione mundi
jrfecte credidit, qui non loquitur quod credit, ot est dignatus assumcrc.Adjecit,et filius ancillae tua;,

•e non confitetur. Sed quia otiam ore locutussum ut humilitatem, triplicatis confessionibus, bis se
iod credidi, humiliatus sum nimis, id cst multa servum et terlio lilium ancillfe dicendo, indicaret.
issus propter verbum Dei. C Idoo ergo se dicit Dicendo vero se filium ancill.o, filium se Ecclesiae
CLTiiliatum, quia croscente sancta religione ipsi confessus est; quae est ancilla,dnm sorvit; sponsa,
artjTes,qui proptcr fidem locuti sunt,videbantur dum jungitur.
pnis temporalibus nimis subjacere. 7 Disnipisti vincula mca : tibi sacrificabo hostiam
Ego dixi meo
in excessu : laudis :
Omnis homo mendax. n fj^ Et nomcn Domini invocabo \ .

C Ego dixi in c.^cessu mco. id est raptu montis C Disrupisti, virlutum hic exponit martyrii,cujus
divinam conlomplationem. Magna siquidem pru- impetu triumphalidisrunipunturomaiavincula pec-
;ntia cst,ut sibi aliquis imprudens esse vidcatur, catorum. NuUa enim macula in honiine remanere
quando carnis fragilitato mendaces sumus, no- potost, quam pius sanguis non abluerit. Hic autem
rum esse fateamur; quando veraces, divinis mu- versus tantam virtutem haberc creditus est,utdice-
jribus applicemus. Quia omnis homo mendax,.\, retur ab aliquibus,posse omnibus peccata dimitti,
est peccator; et ox se mendux, et Deo verax, ut si cum in fine vita? sua?, tertia congeminent confes-

lira in persocutionibus a fide non recedat, ex Dco sionc. Et quia disrupta sunt peccatorum vincula,rc-
!t. cte se hostiam dicit sacrificare laudis. Nimis enim
Quid relrihuam Domino : acccptum est Deo sacrificium, gratiarum actio.
Pro omnibus qu<e relribuit mihi? 8 rota mea Domino reddam in conspectu omnis
C Rotribuere dicimus,quando et bonis bona red- populi ejus : in atriis domus Domini.
imus, et malis bona praestamus. Dominus cnim ]n medio tui Jcrusalcm.
abis bonum pro malo retribuit, quando ille alapis G Cum dicit, vota mea Domino reddam, seipsum
esuSjSpem nobis rosurrectionis tribuit,et coelorum olTerre vicem poUicetur. Omnium enim fidelium vo-
'gna promisil, et pro peccatis nostris passioncni *- tuni opt, Christo se ofFerre, et in ejus Ecclesia recta
istinuit. crudelitate cnnsistere. In conspectu, dignum est ut
Calicem salutaris accipiam : puljlice debeat laudari,qui pali pro omuiumsalute
Et nomen Domini invocaho. dignatus est. In atriis domus Domini, id cst in Ec-
C Digna promissio, si Dei irunore promiltilur; clesia, el adhuc aptius istam noniinat Ecclesiam
?d si humanis virihus ponitur,periculosa pra:'-
in dicens : In medio Jerusalem, ubi pax conquiescit,
jmptio. Calicem enim, di ostpassionem et marty- et unitas populi contemplatione Dei laetatur.
um in desidorio accipiam. Quis autem potest con- ORATIO EX PS.AL. CXV.
'ssoribus tormentorum paticntiam dare nisiCh ris- Talis sit,quaesumus, Domine,vita supplicum, sic-
js, qui caliccm passionis pro nobis dignatus cst ut ost in conspectu tuo mors pretiosa sanctorum,
ccipere? Et nomen Domini invocavi, cujus fretus ut a vinculis pcccati libcri, mcreamur futune Jeru-
uxilio sc credebat complere quod voluit. Ideo enim salem gaudia praelibare. Per Dominuni nostrum
wocabo nomen Domini, quia sine ejus auxilio ca- Jesum, etc.
cem accipere non valeo. PSALMUS CXVI.
y^ Vota mea Domino reddam coram omni populo AUGUMENTUM PSAL. CXVI.
ejus :
j) C Islc psalmus martyrum convenit, qui
personoc!
Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum gloriosa passione perfuncti, omnes gentcs ad Do-
ejus. mini laudcs excitant.
A C Vola mea, qu.-e desiderio concepi patiendi, TT. Alleluia.
osteareddam in actu coram omni populo,utexem- 1 Laudnte Dominum omncs gentes :

lum patiendi capiant a me. Et hoc ideo faciam, Laudute eum omnes populi.
uia pretiosa mors
sanclorum inconspectu Do-
est C Clamat chorus ille sanctorum, omnes gentes
lini. H Vola martyrum orationes.C Henc
vero sunt Dominum laudarc debere. Collaudatio cst omnium
icitur mors sanctorum prctio9a,quae sanguine Do- fidelium in unum rcdacta laudatio. Gommoncntur
line noscilur esse comparata. lllius enim passione enim omnes gentes gcneraliter laudare Dominum,
orificata est, ut in conspcctu esset eximia, et ut ne quis dicat se csse in judicio Doi praitermissum.
t pretiosa, non divitiis efficitur oblatis, sed effu- 2 Guoniam confxrmata est super nos misericordia
one sanguinis comparatur, mors vilalis, o in- ejus :
 m S. BRUNONIS ITEUBTPOLENSIS EPISCOPI 424

El vcritas Domini wlernum.

-\- r,:anc! \ in Dotninus miti adjutor :

(i Coiifirmatacsl populoChri-
iiiiscricortliii cjiis in homo.
No7i timebo quid faciat inild
sliano,quando qui pi'oestitit,ipse nos sua misericor- C Dominus mihi adjutor,nam cum se dicitauxi-
(lia custodit. Ilic veritas Domini, Filius significa- lio Dominijhomincm non timeie, carnales designat

tur, sicut ipse ait. « Ego sum via et veritas et vita inimicos,qui visibiliter religiosorum hominum pro-
[Joan. xiv). » Convenit enim et saluti nostroe et ve- positum persequuntur.
ritati confiteri coacternum ct consubst^mtialem pcr 7 Dominus miln adjutor :
omnia Patri Fillum. Et erjo despiciam inimicos rneos.
ORATIO EX PSAL. CXVl. H Dominus mihi adjutor, ideo despicium haereti-
cos. G Vel Judacos vel etiam diabolum cum caeteris
Omnipotentissime Dominator, qui ab omnium
ininistris suis.
gentium ore laudaris, precamur, ut dilatcs vcrilate
8 Botium cst confidere in Domino :
tua mentem nostram,et confirmes supcr nos mise-
ricordiam tuam. Pcr Dominum nostrum Jesum,etc.
Quam confidere in homine.
C Contidere enim in solum Deum debemus, non
PtfALMUS CXVII. in hominem ; illum, scilicct qui veraciter promittit,

AUGUMENTUM PSAL. CXVIl. P non istum qui fallaci prajsumptione se decipit,

dicens : Facio quod volo, nec Dominum meaj vo-
C Vox fidelium Doniino confitentium, et in co
luntatis habeo.
solummodo confidenlium, qui aperiri sibi portas
9 Bonum cst sperare in Domino :
justitiae deprecantur, de angulari lapide, hoc est
Quam spcrare in principibus.
Dornino Salvatore, subjungcntes,
H Bonum est sperare in Domino,qui vitam largi-
TT. Allcluia. tur aiternam, quam in principibus, quornm potes-
'V. In principio quippe islius psalini, quatuor ver- tas cum hoc mundo dilabitur. C Principem etiam
sus pari fine concludil, ut cvangelico numero totum diabolum intelligere possimus,ut eslillud Ve-
hic :

mundum uni Domino laudes reddere deberc com- enim princeps mundi hujus et in me non habet
nit
moneret; hoc et in centesimo tricesimo quintopsal- quidquam [Joan. xiv).
mo per omnes vcrsus absolute facturus cst, 10 Omnes cjcntes circuierunt me :^
1 Confitemini Domino quoniam bonus Et in nomine Domiiii ''^ quia : ullus sum in \eos.
:

Quoniam in sxculum misericordia ejus. C Vox Ecclcsia^ de perseculione gentium, quae

iJ Confcpsiohccc non ad peccatorum remissionem, prius persequebantur caput, quod est Christus;
sed ad laudem pertinet deitatis. Quoniam Ijonus, (] dcinde, ejus corpus, quod est Ecclesia. Quod vero
solus ille proprie dicitur et per se bonus, qui bonos C dixil gpntes,et subjunxit genus masculinum ultus :

facit implere quod boni sunt. In sa^culum autem, sum in eos, sive ad intellectum perlinct, quse in
jiorpetuiLatem significat futuram,ubi unum est sse- gentibus populi significant, sive schema est cxal-
ciilum ct una dics, nec pcrmutatio ulla succedit. lagc, id est,immutatio,quoniam genus nominis im-
2 Dicat -f- nunc Isracl quoniam bonus
\ mutavit, Ultus voro in eo est, quando conversi de
:

Quoniam in s.vculum misericordia ejus. se poenilentice poenas exegerunt,quas pridem inno-

II Dicat nunc Israol, id est vir vidcns Dcum, qui centibus ingercbant.
prius caricabatur delictis, nunc autom mcnto scrcna 11 Circumdanles ci}'cu)ndedcrunt mc :
Dei gloriam contcmplatur. Et i)i nomine Domini •><• quia ultus sutn -r \

3 Dicat ^ nunc : domiis Aaron \ : in ',

eos.
Quoniam in s.vculum miscricordia ejus. C Circumdantes, Judffii vidclicet, in passione
Dicat nunc domus Aaron, qua3 antc idolis im-
II Christum. In quiijus tamen est in noniine Doniini
molavcr'at, nuiic autcm Altissima illecta bonitate, vindicatus, quando multi ex eis pccnitentcs, post
seccrdotiuin digniim gcrit anima; suaj, mala qncc fccerant, meruerunt sumere vocabula
4 Dicant -f- ??/(«.' qui timent Dominum
; : Christianorum.
Qnnniam in s.vcnlum misericordia cjus. j)
12 Ci)'cu)ndederunt me sicut apes : et c.va)'scntnt
Dicant nunc (jui timcnl Dominum,id est vos qui
11 sicul ignis in spinis :

prius simulacra muta et surda mctuebatis, nunc

oiimipotcntis Domini miscricordiam dccantalecum
F.t in notni)ic Dotnini ^ quia : ultus su)n iu

cos.
reverentia timoris. C Ipse enim Christus a sKvientibus JudKis cir-
5 Dc tribulatione invocavi Do)ninum : cumdatus,per lolum mundum mella passionis suae
Et exaudivit me in latitudinc Domiuus. profudit. Apes dicta, quasi a pcdibus, eo quod sine
C Tribulatio pra3scntis sreculi finietur; latitudo pcdibus nascitur. II Ipsi exarserunt in invidia sua.
autem beatitudinis terminum nescit. Eripit latitudo dum me exurerc voluerunt. C Spinae signiilcant
gaudiorum a;ternorum de temporalibus malis, et peccata populi; sed in eis vindicatum est, quando
quos in hac mundi l)revilatc gravabat tribulatio- de illo melleet ipsi suavissime replcti sunt.Factum
num angustia, lalissimu pra>mioruin gaudia cxci- cst Judans ut apiLus,qua) favum circumdantcs.rael
piciit.
in domibus cereis recondunt, ul cum putant sibi

I
m EXPOSITIO PSALMORUM. 4^
iotualia reponere, raciuuluude houiiues pobsiul A jii»iKis, inlus jam positi, veraciter Domino confite-
lua <lesi»ieria satiare amaris conalibus,
: ita Jud.ei mur. H C Hajc porta Christus est, per quam intro-
ecerunt rem cuncto orbi duleissimam. itur ad Patrem, ut ipsc ait : Nemo venit ad Patrem
3 Jinpulstts cviTSiis sum ul cuiLrem : nisi pcr me (/ort«. xivi. C Portas itaque apostolos
El Dominus susccjrit mc. dixit et prophetas, sed quia ist?o aperiunt per et ad
C Impulsus enim ille cadit, cui Domini fortitudo Christum, unam portam subdit, per quam omnes
iibtrahitur. Sed cor[)us lidclium impiilsum ut ca- (et qui portaj dicti sunt) introieruut. H Sed ncmo
lcrot, non cecidit, nec cadit, quia dexlera Domini in eam ingreditur nisi justus.
enelur. Dicit se ergo non cecidisse, etiam eversum,
20 Confitehor tili quoniam exaudisti me :

[uia susceptione Domini lirmatus est. Ideo cnim

Et factus es mihi in salutem.
idelcs tormentis traditi sunt, ct eversi a quiete
C Vox ista est Isctanlis populi. H Cujus vulnera
emporaJi,ut cadorent a lide, sed Dominus susce-
peccali Christus sanavit, et factus dicitur in salu-
)it eos, ne a llde caderent.
tem; vel quibus contra iniquum hostem factus est
4 Fortiludo mea ct laus mea Dominus :
in salutem,quando Redemptor gentium oculis hu-
Et factus esl mihi in salutcm.
manis apparuit.
C Non potest impulsus cadere, cui auxilium Do-
lavidem qucm veprobaverunt xdifkantes
aini vidctur forlitudinom pr(Estare; ipse enim est B 21
Ilic faetus est in caput anguli.
ortitudo, et laudalio. atquc a-lorna beatorum salus. \

C Ideo Christus dicitur kipsis angularis, quia duos

5 Yox exsultalionis et salutis ;

/h tabernaculis justorum.
ad sc populos, e diverso venientes, in unam solidi-

C Chorus ille fidelium I.iUus cxsultat in tabcrna-

tatis graliam colligavit, quem Juda;i reprobabant
{Ephcs. Angulus enim dictus est ex Graeco ser-
ii).
ulis justorum, humani pectoris secrctis,
id est in
mono, id est a cjoni, quod Latine dicitur genu, hoc
omper sancli la;li quamvis forinsecus aldi-
sunt,
enim innexum spcciem anguli conformi qualitate
;anlur. Ibi ergo exsullabant, ([uando eorum perse-
utores putabant cos mcerore conlici et tribulatione
restiluit. Juda^i sii\\i\cabant, H id est litteram legis

onsumi. Et ut agnosceres unde eis illud gaudium

erigebant.C Vel iSiA\i\cahant, dum olim soli in verum
Deuni credebant.
neril, subdil : dfxtora, etc.
IG Dextera Domini fccit virtutem :
22 A Domino factum est •><• istud \ :

Dcxtera Domini axdltavit me :

El '^ est ',
mirubile in oculis tiostris.

^^ Dexlera Domini jecil virlutem \

C Cum enim memorat istud a Domino factum,
C Dextcra Domini, i<I est Chrislus, per quem Paler natura humanitatis ostenditur. H C Mirabilis est
.irlutein operatus est, in exaltatione sauctorum. G
isie lapis in oculis fidelium, qui non solum eum cor-
Exaltat enim Cbristus sanclos, quando terrenis ho- I)oralitcr vident, verum etiam illuniinati m«nte
minibus ccelorum regna concedit, et ita in tcrrenis conspiciunt. Viderunt et Judaei, sed non mirabilem,
tiominibus fccit virtutcm.Quid enim potentiusquam quiasolam intuebantur carnem, non deitatem intus
inartalos induorc immortalitatem, el dc hosle for- conspiciebant, propter quod et ait, nostris, scilicet
lissimo infirmis dare victoriam ? fidelium oculis.
17 Son moriar, sed vivatn : 23 Hsec est dies quamfecit Dominus :
Et narrabo opera Dsmini. Exsultemus Ixtemur in ea.
et

C Non moriar, vox fidclium conlra persecutores, C Nam licet Deus cunctos dies creaverit, singu.
id est non moriar, ut tu putus, sed vivam vita quam laritcr tamen dicm fecisse dicitur, qui Christi iiati-
nescis, ad quam mentc prajtumidi pervenire non vitale sacratus est, in quo merito exsultare conve-
|i03sunt.Narrabo opcra, quia tolerantia martyrum nit et lajtari, quoniam in eo diabolus jus perdidit,
pcr tolam Ecclesiarn vulgata est. et salutem mundus accepit.
IS Dominus
Castifjans castiijavittne :
24 Domine, salvum me fac, o Domine, bcne pros-
non tradidit me.
Et morti perare :

\l Castigat nos Dominus ad emendationem multis

lienedictus qui vcnturus es in nomine Domini.
vcrberibus, ut probalos eruat a morle perpetua.
D
II Domine, salvum me
ad te venien- fac, scilicet
Solus enim non morti traditur, cujus hic com-
'!.
tem. C Ut hic eripiar de morte peccatorum, et illic
iiissa vitia puigantur illtj etenim se hic bene ca-
:
collocer in requie sempiterna. Prosperari est ali-
itigatum csse commemorat. Ne ergo sibi ali([uid
quod asperum tranquillum facere, dolores ergo,
bersecutorum superbia vindicaret, tormcnta i[)so- quos hic amore Domini sustinent, ibi sine dubio
•um castigationem Domini esse confirmat. prosperantur, fjuando jam ad gaudia ,-oterna perve-
1.9 Aperile milu portas justiliui inijrcssus in cas
:
niunt. lllum constat esse benedictum, id est Domi-
l confitcbor Domino :
num Christum, qui ad nos venirc dignatus est, in
HcCC porta Domini. Justi intrabunt in eam.
\
noininc Domini. Sicut in Evangelio Ego veni in :

I C Quibus autern dicitur, .\perite, nisi pnjphetis nomine Patris moi et non me accepistis (/(?a?i. v);
vtque apo3tolis,qui coelorum clavos mysticis virtu-
si aiius, scilicct Aiitichristus,venerit in nomine non
ibusacceperuntVper has enim doclrin.x' inlroducti Domini sed sui, illum accipietia.

Patrol. CXLH.
,1

u
427 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 428
25 Denedixi^nus roljis dc doino Doniini : A iriiiriiuulatis via Domini : cetcrna beatitudo prorait
Deus Dominus ct illuxil nobis. titur,

H Benediximus vobis, sancti de ccelesii llierusa- TT. Alleluia.

lem parvulis Ecclesiae benedicunt. C Vcl apostoli et H Aleph. doctrina.
Ecclesioe praclati dicunt ad populum fidelem, Bene- 1 Bcati immaculati in via :

diximus vobis de domo Domini, id est Ecclcsia ca- Qui amhulant in lcge Domini.
tholica, unde salularc baptisma venit, et sancta C Videamus nunc, quae in hoc ccciesti paradiso

communicatio proccdit. Unde et omnis bcnedictio poma nascanlur spiritalia. Sancti enim immaculati
procedit, et Dominus Deus sua resurroctione illumi- liunt, quando indulgentia} munera consequuntur,
navit tenebras nostras. alitcr enim et per se est nemo immaculatus nisi
26 Constituilc diem solemnem in condcnsis : solus Deus; ille enim solus naturaliter immacula-
Usquc ad cornu altaris. tus est. In via, id est in Christo. Ibi enim ambulare
G Constituite dicit, id cst deliberata sentcntia justorum est, non pedibus corporeis sed recta ac-
custodite, etprompta voluntate diem solemnem, tione. In lege Domini, id est, qui aut non peccant
qui honorc Dei et sanctorum confessione sacratus aut per gratiam Dei se emendant, et digna sibi sa-
est. Incondensis, hoc cst, in frcqucntationibus cre- -n tisfactione prospiciunt. Nec vacat quod dicit, in
bris,quas turba in venerationc Dci condensat.Usciuc legc Doinihi, ut distingueret a lege peccati, in qua
ad cornu altaris, id est ut non reccdant antequam peccatores ambulant.
ad altare Dei digni communiccnt. Per hoc ergo 2 Jicati qui scrutantur testhnonia ejus :

prohibetur (quod multis in usu est) audita Evange- In ioto corde exquirunt cum.
lii lectione disccdere. H Beati qui scrutantur, scilicet ut intelligant,
27 Deus mcus i^ cs '.
tu et confiLehor tibi : cumpeccavcrint,coram testibusdeliquisse,utlegein
Deus meus i^ cs [ tu et exaltubo te. Dei testem suorum peccatorum cognoscant. In tolo
C Rectum est enim ut Dcum esse nostrum dica- corde exquirunt eum, H id est non leviter vel se-
mus, qnem pura mente non cessamus adorare. Quod gniler. C Sed qui totum cor suum ad Scripturas
autem dicit, confltebor, ad gratiarum pertinet aclio- sanctas ponunt non ad falsitatis ambitum (ut haere-
nem. Exaltabo te, quia pxaltatur Deus per praedica- tici) nec mundana gaudia concupiscunt ideo prcr- :

tionem sanctorum. misit.qui ambulant in lege Domini deinde,qui scru- ;

28 fH Confitebor tihi, quoniam exaudisti me ',

tantur, quia non est dignus scrutari testimonia Dei,

r^ Et factus cs mihi in salutem
nisi qui se proliabili cognoscitur actione tractare.
'.

H Confitebor tibi, Domine, quoniam audisti me, 3 Non cnim qui operantur iniquitalcm :
et factus es mihi in salutem, scilicet ut cum sanctis C 1n viis ejus ambulaverunt.
tuis me in ccElesti Hicrusalem sociares. C Merito enim dicuntur in viis Domini non ambu-
29 Confitemini Domino quoniam bonus : lare, qui operantur iniquitatem. Operalio enim ini-
Quoniam in sxculum miscricordia ejus. quitatis est corisensus malorum qui tamen a cor- :

C llic quoque versus in capite psalmi probatur dibus sanctorum, dono Dci probatur alienus,
esse jam dictus, ut sicut aChristo fecit initium, ita 4 Tu mandasti :
ipsi concordare vidcatur et flnis, ipse enim dixit Mandata tua cusiodiri nimis. :

Ego sum alpha et omega {Apoc. i), et ita in omni C Ista enim est Dominicae jussionis vcneranda
vita nostra, confessionem nos oportct assumcre, et prajccptio, ut mandata ejus non solum sedule, sed
in ipsius delectatione flnire. et nimie custodiantur. Istud autem nimis, significal
OUATIO EX PSAT.. CXVII. multum atque infinitum, quapropler vires nostras
Consolalio tribulationum nostrarum piissime Do- exccdcre,divina militia est (}uia totum ibi niniiuni :

mine, qui justorum tabernacula kTBtitia et exsulta- decet, quoniam ct illud infinitum est, quod noLis
tione perfundis, exalta Ecclcsiam tnam virtute po- tribui poslulanuis.
tentis dextrai, qua porta justitia}, et ita se an-
flat
5 Ulinam diriyantur vix mex :
gulari staliilitatc conncctat, ut tua miseratione re-
D Ad custodiendas jtistificationes tuas.
fulgcat. Per Dominum nostrum Jesum, etc. G Utinam verbum semper optantis est. Visau-
:

PSALMUS CXVIII. tem actus signilicant, quos in hac vita peragimus.

AnCUMENTUM PSAL. CXVIII. Scd dum dicit dirigantur osteudit quantum ad im-
:

C Per totum hunc psalmuin univcrsalis sancto- bocilitatein humanam pertinct, nostras vias essc
rum chorus cloquitur, qui ai) initiomundi fuerunt, tortuosas.Verum ctiam dum addit,ad custodiendas,
sive sunt, sive futuri essc crcduntur, inler quos ro- elc, quod superius optavit, hic aperuit ;
quia nenic
periuntur apostoli, prophetai, martyres, confesso- potcrat porvenire ad custodiendas justilicationes
rea, ecclesiaslici ordincs, et oniiies (pii sancta Do-
Domini, nisi miscricordia Doniini probeturallribui.
mino intcgrilate
famulantur. Est autcin IIcbra>is Tunc non confundar :

elemcntis tali ordine dcpicliis ut ab unaquaquc :

Cum omnibus mandatis luis.
pcrspe.iicro in
littera octoni versus incipiant, quorum
prima lit- C Tunc non confundar, sciliccl si mandata Dei por
lera, Aleph, interpretatur doctrina. B Et
priino spc.xcrg universa. Pcrspicere autem, est mandat
 m KXPOSITIO PSALMOHU.Vf. 430
Dei semper aiite oculos habcre, ut si quirl lortum A electos tuos juslilicure consuevisti, id osl da. raihi
commiltilur, protinus corrigatur. Cum dicit in oni- ut non solum mente scium ct intelligam jusLilica-
nibus : in nullo commonet esse peccandum, sicut tioncs Luas, sed docc me facere quod inLelligo.
scriptum est : Si (luis de lege minimum non lecerit, 13 In labiis meis : pronuntiavi.
reus est totius legis (Jac. ii).
Omnia judicia oris tui.
7 ConfiWbor tibi in directione cordis :
C Chorus ille sanctorum pronuntiasse se dicit
-f In eo !
quod didici judicia justilia' tua\ judicia oinnia oris Domini, quaj locutus per pro-
C Ha?c conressio laudem signilicat. Dircctio cor- phctas ct apostolos, et quaj ore Christus suo prae-
dis, est regula sancta tldei : cum qua cum confiteri dicavit. Omnia auLcm judicia significat,quae scripta
non polest haireticorum dislorta versutia. Cum dicit vol dicta didiciL.CaiLcrum univorsaliter non potest
didici : indicat a hcatis Patribus sihi traditam dis- pronunLiari, quod nulla noLitia prajvalet apprehen-
ciplinam, non studi'i perversitatis invenlam. Judicia di liguralitcr ergo pro parte toLum dixit.
:

juslili.T sunt, quia famulos suos liberavit diabolica

14 In via testtmoniorum tiiorum delectatus sum :
persocutione laborantes.
Sicut in omnibus divitiis.
8 Justifiationes tuns cuslodium :
C Via tcsLimoniorum : est Dominus Christus, in
Son mc derelinquos usqurquaiiue.
B quo sc L-ctaLurum
chorus sanctorum narrat. Hic
C Promittit se s.incta Ecclesia justillcatione? Do-
auLom diviLias spiriLales dcbemus accipere, de qui-
mini custodire ct quoniam noverat lontationcs dia-
:
bus AposLolus Quoniam in omnibus diviLes facti
:

bidicas undique circuiro, petit se statim a Domino

estis in ipso, in omiii vcrbo, etc. (/ Cor. i).
custodiri, ne possit locum nocendi hosliiis atroci-
15 In mundalis tuis exercebor.
tas invenire.
Et considerabo vias tuas.
AnnUME.NTUM SEQUENTIUM VERSUUM. iiCTO
H Exercebor : exercitaLio assiduitas operis est.
in scrmonibus Do-
C B E\ponit fidelis populus
C Exercetur cnim in mandatis divinis, qui fre-
mini quibusdelectationibusperfruatur, ostendens
:
quenti opcrationc ea implere sLuduerit, et sic ad
sc esse domum Domini ct receptaculum mandalo-
inteliecLus ejus peneLralia pervenire mereLur.Nemo
runi ojus, cujus mystcriuni secunda liltcra continet.
onim tanlum secrelumconspicere meretur,nisi cui
H Both : domup.
datum fucrit, bona conversalione ccElestis se be-
9 In quo corri'jil adolescenlior viam suam ?
neficiis proximarc. II Vias vero dicit, propheticas
In cuslodiendo sennoncs suos.
aposLolicasque doctrinas.
In quo corrigit. II II Prophola non soliim lon-
ic
10 lu juslificationibus tuis meditabor
grRvam .-ctatom dicit corrigondam verum cLiam :
:

C Non obliviscar sermones tuos.

adoloscentiam cdocet erudiendam, ot ila custodirc
C Meditari onim dicit jusLificaliones Dei ne pos-
divinos sermones : ut etiam si velus culpa dellcla :

sit, quod retineri expcdit, ullo modo oblivisci.

sil, cavoat nunc ad peccandum ulla
ne cogitatio
consentiat. C Cuslodit enim Dei scrmonos non qui :
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
tantum cos memoria rotinct, sed qui actione tonet. C II PostuIaL populus sanctus (qui in terra inco-
10 In loto corde mco e.vquisivi te : kc sunt) rctribui graliam quam in primo parente
i\e repellns me a mandatis tuis. amiserant ;
sed ct persecutoribus eorum restituen-
C IIoc quoque manus est Domini : f[uod se eum dum dicit essc quod agunt.
asserit lolo corde cxquisiHj-e. Non enim qua;reret B Gimcl tribuLio vel pleniludo.
:

quis Deum, nisi inquisilus ab co fuissct. Ne ropellas 17 Relribuc servo tuo : vivifica me.
rae : rogat eum,ne abintelligentia legis divinai vc- El custodiam .sertnones tuos.
lut indignus repellatur. H Vidc igitur, ut non ex C ReLribue siquidem dicit.non mcritis redde,3ed
parle, sed toto corde Deum requiras : nc a mandatis ilerum da ut qui praistilisti petitionis affectum,
:

oju3 repellaris. effcclum cL operaLionem quoque poslulaLionis attri-

1 i In cordc meo abscondi cloquia iua : bue. Servus enim ChrisLi dici non potest, nisi qui
17 non pecccm tihi.
j)
non suis meritis, sod divin.Tc gratia) reputat, quod
C In cordc meo abscondi eloquia tua. II C Xam boni aliquid Divina aulem mandaLa custo-
facit.

sicut decct lidolibus pi;pcepta Dei prajdicaro : sic dire, rcvera vivcntis est. Sicut econlra mortuua
non crcdcnlibus oportcl abscondi, sicut in Evan- dicitur in Evangelio, qui mandata non servat di- :

gelio, Nc dedcritis sanclum canibus [Matth. vii), centc Domino Sinemortuos

: sepelire morluossuos
nec margaritas porcis. C Est cnim peccati genus, {Mntlh. viii).
obstinalis cloquia Domini prx'dicare. 18 lievela oculos meos :

12 Benedictus -r cs Domine
'
, : Et considcrabo mirabilia de leye tua.
Doce me justifi^aliones tuns. C Ilcvelaro dictuin cst rcmovere velum, quodam
.\ Bencdictus es, Domine: hic bcncdictio laudom enim operimento ignorantiae,interior aspectus obdu-
significal. Nam cum nos bcncdicimus Deum, cjus cilur et nisi misericordia ipsius fuerit hoc velamen
:

lucla laudamus : cuni illc bcnodicit nos, sanclifi- abIaLum,ScripLura.ssancLaslumine cordis non pos-
cal. Doce mc, hoc est pricsla mihi facere, unde sumus intucri, Mirubilia enim legis sunt spirituali
m S. BRUNONIS HRRBIPOLENSIS EPISCOPI. 432

sensu contonta mysleiia. II Ou.t!, nisi littora* vcUi- A nam. ('.

Gfjnsilium itaquc inventum cst conlra ina-
men abducatur, intelligerc non possumusi. lignantium consilium, et contra improbos furores
19 Incola ego sum in terra : et dolores, scilicet testimonia Domini meditata. Eo-
Non abscondas a me mandala tua. rum quippe cogitatio quoslibet mitigat dolores.
C In hac terra justi sunt incolaj, qui propriam in ARGUMENTUM SEQUEXTIUM OCTO VEHSUUM.
mundo nonhabcnt mansionem mcntis, ut ait Apos- B Pleljs iidclis, paupertate mundana constricta,
tolus : Nostra conversatio in ccslis cst {Phil. iii). januam se veris divitiis aperit et frequenti medi- :

Mandata enim diximus : Diligcs Dominum Deum tatione,quasi tabulas, sua praecordia Dei mandatis
tuum ; nuUatenus celen-
et similia. Ilaec rogat ut ei exhibet.
tur, qua3 peccatoribus absconsa probantur. B Daleth pauper vel tabulae vel janua.
II :

20 Concupivit anima mea desiderare justifica- 2.5 Adhxsit pavimento anima mea :

tiones tuas : Vivifica mc secundum verbum tuum.

In omni tempore. G Adhaesis.se se dicit carni suae quod vitiosum :

C Potestenim et infidelis, ad aliquod tempus rem esse non dubium est,anima enim si adhaereat cor-
bonam sed hoc constat tantum per-
concupiscere : pori, delictis favet. H Ideo ne delictum invalescat in
fectis convenirc, quod addidit, omni Lempore. Hoc P me, peto a te vivificari, sciens quoniara concupi-
est autem concupiscere, quod desiderare (nemo scentia carnis mortem operatur. CPavimentum igi-
enim desiderat, nisi qui concupiscit), quapropter tur pro corpore ponitur. Est enim pavimenlum soH
plenissimamvoluntatem indicat geminata professio, alicujusin levitatem maximam constructa soliditae
scilicet concupiscentia} et desiderii. et corpus nostrum simili nitore levigatur.
21 Increpasti superbos : 26 Fias meas enuntiavi ef exaudisti -;- me : \

Maledicti qui declinant a mandatis tuis. Doce me justificaliones tuas.

H Increpasti superbos : ut eos ad humilitatem H Vias meas, id est opera peccati mei.Enuntiavi
sanctam,quam docuisti,reduceres. Vel per doclores per confessionem. Et exaudisti me : quia remisisti
tuos increpas malos homines. Maledicti sunt qui mihi peccata mea, nunc doctrinam indulge, quam
declinant a mandatis Dei : sed lunc pleniter malc- in justiticationibus tuis edocear. G Et doce me ju-
dicti erant,quando dicturus erit Ite, maledicti, in : stificationes tuas non ad audiendum sed ad facieu-
:

ignem sternum (Matth. xxv). G Increpare autem dum, ille enim divinarum rerum doctus ostenditur,
dicimus, quasi de taciturnitate crepare, et in mor- qui sibi credita fecisse monstratur.
dacia dicta prosilire, quod Dftus per Scriptui^as di- 27 Viam justificationum tuarum instrue me :

vinas frequenter facit. Et evercebor in mirabilibus tuis.

22 Aufer a me opprobrium et contemptuin : C H Viam justificationum, id cst, justificaliones

Quia testimonia tua exquisivi. quas legis littera protulit, spiritaliter capiam. Et
G Intuenium est quarc petunt martyres a sc op- exercebor in mirabilibus, id est in apostolicis, c«-
probria removeri, unde se noverant coronari. Sed terisque doctrinis ecclcsiasticis, quae in ea lege sunt
haec oralio pro persecutoribus funditur, ut conver- liguratae. G Prscbent enim intellecta miraculum :

tantur. Quia, dum conversi fuerint, tollitur marty- quando sic in prassonti sunt posita, ut longe futiira

ribus opprobrium : quando et persccutores ipsam significare videantur.

religionem colunt, quam in sanctis persequendam 28 Dormitavit anima mca prx txdio :
esse putaverunt. Confirma me in verbis tuis.
23 Elenim sederunl principes et adversunime loque- II Dormitavit anima in hujus habilaculi
: mortalis
bantur : statione. Pra; tsdio : imbecillitatis corporeae. Con-
Servus aiUem tnus exercebalur in justificationi- firma me : ut, ablato somno peccati, instanler in

bus tuis. his praeccptis invigilem. C Dormirc cbliviosi atque

H Quod hic loquitur Propheta dc sc, futurum in socordis est, dormitare vero fessi et exspectantis.'
apostolis reliquisque martyribus vidit : qui multa Hanc autem dormitalionem Gassianus accdiam
coram regibus et praeaidibus, Domino nuntiante, j)
vocat.
perpessi sunt : qui cxcrcebantur in justis operibus 29 Viam iniijuitatis amove a me :
et Dei justificationibus,
etiam usijue ad scctionem Kt in lege tua miscrere mei.
cervicum. G Exercel)antur eliam in tormentis ad 11 Viam ini(iuitolis lid est, dcsiderium illud per
provectum sunm,non (^ruciabanlur ad ponnam dum : quod ad peccandum venitur) amove a me.Et in iege
sensum doloris sui, ffiterni pra;mii cogitationibus lua apud te enim hac lex constituta est,ut semper
:

molliebant, et eis tormenta ad gaudia a?terna profi- miserearis.

cerent. 30 Viam veritatis elegi :

24 Nam et tcstimonia lua medUalio mea esl : Judicia tua non sum obtitus.
Et consilium meum jusHfirationes tua'. II Viam veritatis elegi, id est, Ghrisluiu De
H Erant sanctis testimoniaChristi medilatio.uti- Filium, quem audivi venturum in mundum. Hl^
que in his prcssuris.Et justificationes ejus fuerunt judicia non sum oblitus qiue in l^vangolio proferen! :

consilium eorum, quia eis vitam poUicealur a;tcr- ait ; Iloc ost judicium, ut qui credit in Filium habea-
k33 EXPOSITIO PSALMORUM. 434

•iiam seternam (Joan. vi). C Eligere autem cst de A 3<3 Inclina cor meum in icstimonia tnu :

nultis eliijcrc unum. Et non in avaritiam.

il Adh.psi testimonii.'! tuis, Dominc : G Inclinari cor suumipetit in tcstimonia Domini,
yoLi me confundcrc. ubi non per rapacem avaritiam,sed per laudabilem
H Quia adhcTsi tostimoniis tuis : qiiia hls humilitatem prajstante Domino pervenitur, sciens-
idharens, antcriorum facinorum indulgenliam quc cohors illa sanctoruni,avaritiam capacem esse
oerui : ideo peto, adjuva me, ne iterum in priora vitiorum,ideo hanc postulat a se amoveri. Avaritia
kcccala rcincidam.et ita ne me patiaris de itera- cst enim flagrans omnino dcsiderium rcrum tem-
iooe peccati confundi, ct in judicio deinde tuo poralium.
»alam verecundiam pati. 37 Averte oculos meos nc videanl vanitatem :

r<J Yiarn mandalorum tuorum cucurri : bi via tua vivifica me.

Cum meum. dilatasti cor CDeprecatur plebs beata,ut oculos cordis avertat
II Cucurri viam
quando multa patiebar proptcr
: a mundanisdelectationibus,([uianospcrocuIos pee-
erbum tuum.ob spcm futuric beatitudinis.Dilatasti care non dubiuni cst,dum in ambitione divcrsarum
or raeum, scilicet in latiludine charilatiset speiet rerum traducimur. Sed addiLur apta petitio, ut in

<iei. C Vel dicitur dilatatum, scientiae latitudinc. y^

via sua, id est in Christo vivillcare dignetur. Hic
lum enim anima lumen vcritatis accipit,in mulli- notantur illi, qui diversis spectaculis occupantur,
irias agnitiones aperitur,etlatior rcdditur virtuli- qui mulierum foedo amore rapiuntur,a quibus ocu-
us cogoitis. los avertere nolunt.
ABGLME.NTU.M SEQUENTIUM OCTO VERSUU.M. 38 Slatue servo tuo eloquium tuum :

C B Beata plebs expetit ut in lege Domini ejus : In timore tuo.

ebeat munere custodiri.B Et bene, suscipiens ap- G Statue dicit, quasi starc fac, id est infige, con-
ellalur : qua- dicit Da mihi intelleclum. Ipsa quo- solida atque confirma,ne sanctum cloquium possi-
uejurr vocatur, qua; in eadem semper intentione mus fugaci oblivione amitterc.Quiaplurimieloquia
ersistens, a vanitate saeculi oculos averlit. Domini suscipiunt negligenter, et tanquam fabulas
B He H B Ipsa vel suscipiens. inutiles audire declinant,idco addidit,in timore tuo,
3 Lcijcm pone mihi, Domine, viam justificationum ubi nunquam culpa acquiritur, nec ad desidioj dis-
luarum : crimina pervenitur.
El exquiram eam scmper 39 Amputa approbrium meum qiiod suspicatus sum :

H Propheta in persona Ecciesi.-e dicit Legem,id Quia judicia tua jticunda.

:
>r I

st, Christum pone mihi (lex enim Christus est),ac A C Jure ergopostulat sibi amputariopprobrium,
i dicat : Temetipsum pone mihi, hoc cst vcnire G quod ex suspicionc venit.Ssepe enim aliquem judi-
igneris, et exquiram te scmper : ut tua mandata camus talcni ex suspicione,qualis non est,et inveni-
ustodiam.C Vcl quia superius dixit, in Icge tua mur mendaces, ct incurrimus ita opprobrium, tale
U8ereremei(quod dictum est de VeteriTestamento, opprobrium et confusionem petit amoveri,unde reus
uod nullum potuit salvare per se) nunc dicit de poterat inveniri.Suspicio euim ssepissime probatur
jge Novi Testamenti, quam cupit venire. inccrta, qua; vero Cliristiano non convenit. Et sic
4 Da mihi intelleclum et scrutabor le<jem tuam : exponendo oporlct quod poni conjunctionaliter.Ju-
Et cusiodium illam in toto corde meo. dicia tua jucunda.primo confessus est infirmitatem
C Omnis enim intellectus a Deo tribuitur, scd suam, nunc Domini laudat judicia, cujus verbum
imen nonnunquam ad studia prava deflectitur. H verum est vcraque scnicntia. Idco amator veritatis
ed hic rogat Ecclesia, ut intclligat discretionem raerito sibi jucundum dicit Domini eloquium, per
iter bonum et malum, intcr litteram et sensum : quod requiem et coronam se novit acquisiturum.
t custodiat illam in toto cordc, id est, ex tota 40 Ecce concupivi mandata tua :

ilectione.C Sed cum prius dixit.viam mandatorum In cVquitale lua vivifica me.
ueurri, quid est quod iterum petit, qua) sc prius C In hoc enim vcrsu sancta cohors se dicit con-
ccepi3Scmcmoravit,scilicetlegcm,mandalorumquc n sccutam j)lcnitudincm gratiarum, quia concupivit
iam' quia dona Domini continue sunt petenda,ut vcra mandata Dei,qua2 vcram prudentiam conferunt
onserventur scmpcr enim dat qui donata con-
:
et salutcm. yl^lquitas autem est verbum Patris, in
ervat. quo sc vivificari postulat.
5 Deduc me in scmila mAndalorum luorum : AriGUMENTUM SEQUE.NTIUM OCTO VEUSUUM.
Quia ipsam volui. C B Postulat congrcgatio sancta salutarem sibi
H Seinita minor est quam via, hoc est arcta et Dominum debere concedi, ut inimicos de tanta re-
ingusta via, id sunt mandala arctiora,qu.7> ducunt muncratioric confundat, ct in lcge Domini assidua
<I vitam,quia lata et spatiosa via ducit ad niorlem meditationc proliciat. B Ipse ergo Dominus et Sal-
Malth. VIII. Quia ipsam volui : ac si dicat : Xon vator, Vau litlcr<B vocabulo dcsignatnr, id est ct
oncupivialiud nisi tua mandata impIerc.C Semita, ipse, videlicet cui dicitur,tu autcm idcm ipse os,id
sovum Testamentum est vis, Vetus, spirituaiem :
cst aiternus.
mim gratiam petit, quae ad ccelum ducil. B Nota {{uam pulchre quinta littcra, ipsa scxta
435 S. BRUNONIS HEFIBIPOLENSIS EPISCOPI. 436

nuncupetur, et ipse videlicet cui dicitur : Tu autem A. ^^ El loquehar in tcslimoniis tuis in conspedu re-
idem ipse es (Psal. ci), id est aeternus.In cujus fide fjiim :

etiam Ecclesia ipsa esse, id est una eademque de- Kl non confundchar.
votione semper hic et in futuro cum eo regnare C Loquebar de testimoniis Dei,quoniam petierat
promeruit. et acceperat, ut rcspnnderet exprobrantibus sibi

H B Vau : Et ipse. verbum.Qua firmitate roboraius, inler reges sacculi

41 Et venial super tne miscricordia tua, Dominc : non se dicit essc confusum, sed veritatem quam
Salutare tuum secundum eloquium luum. mente conceperat,inirepidis scrmonibusproferebat.
C Precatur ergo sancta cungregatio, ut supra Confunditur autem illo, cujus per ratiocinatio-
eam Domtnus Salvator adveniai,qui cst miscricor- nem dicta vincuntur; ad verecundiam autem ve-
dia peccatorum, ct vita fidclium. Salutare eccc ut nire non potcst, qui verilatis ipsius testimonio ro-
Christum esse misericordiam istam esse ostcnde- boratur.
ret, addidit salutare tuum. Qui bene salutare dici- 47 Ef mcditabar in mandatis tuis :

tur, per quem salus gontibus venit, qui mundo Qux dilcxi.
medicinam sua; pietacis attribuil.Secun-
ajgrotanti G Hic ostendit frcquentatoL! meditationis arborem.
umeloquium,idestsccundum promissioncm quam ,, mediiari enim mandata non poiesi, nisi qui ea as
per prophetas polJicitus es sidua lectioue cucurrit, et ut evidentius hanc fre-
42 Et respondcho exprohrantihus mihi vcrbum : quentiam declararct, addidit,qu3e dilexi negligere :

Quia speravi in sermonihus tuis. enim nunquam potest homo ea qua2 diligit.
C Exprobrant enim verbo quiFilium dicunt esse 48 Et levavi manus mcus ad niaudata tua qux di-
minorem. Vel, qui cum carne passum minime cre- lexi :

diderunt. Utique eiiam ideo dicii respondendum. Et excrcLbar in justifi^cationibus tuis.

Quia speravit in sermonibus Dei quibus dixii Cum : C Levare autem manus, significatbonis operibus
veneritis ante reges et principes, nolitc cogiiare occupari. llle levat manus ad mandata, qui facit
quomodo aut quid loquamini, dabiiur enim vobis eleemosynas, quas fieri jubent mandata. Exercetur
quid loquamini [Matlh. x). Exprobrani eiiam infi- in justificationibus,qui qunerii boni operis frequen-
deles martyribus in passione et tormentis verbum tationem proficere. H Vel qui in his, quse per lit-

fidei dicentes : Ubi est Deus vester? teram indicabantur,spiritualemintellectum conatur

43 Et nc auferas de ore meo verhum vcritalis usque- invcnire.
quaque : ARGUMEXTU.M SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
Quia iujudiciis tuis supersperavi. C B Chorus sanctorum, spem promissionum Do-
C Et ne auferas hoc verbum fidei,de quo Aposto- C mini, sensibus nostris commendans, asserit fideles
lus ait Hoc est verbum quod praedicamus(/Co?M).
: adversa mundi susiinere, quibus aeterna vita pro-
Rogat ergo, ut confessionem veritaiis de ojus ore mitiitur. B Ista ergo viia qu<.e hic in spe, illic in re
nuUae pcenae, nuUus terror cxtorqueat,sed constan- percipiiur, olivge nomine quam Zai littcra designat
ter in fide maneat. Iniqui enim cura molesianiur, exprimiiur; quia et hic sanctorum facies exhila-
desperant; sancti autem viri si affligantur, spem ralur in oleo, et illic perfectius Spiritus sancti
magis suas dilectionis accipiunt. seierna visione pinguoscit.Nomen autem fornicatio-
AC Sedcumdicit,usqucquaque,signincat verbum nis congruit peccatoribus derclinquentibus legem
vcritatis ad tempus aliquibus fuisse ablatum,ut Pe- Domini.
tro ter neganti,sed non usquequaque ablaium sibi B Zai, oliva vel fornicatio.
fuit,quando culpam flciibus diluii ct sanguinis cfTu- B Et quia septiformis est Spiritus sancti gratia,
sione mundavit. recte septima littera vocilatur oliv.
44 Et custodiam lcgem tuam scmper : 49 Memor csto vcrhi tui scrvo tuo

In sxculum sxculum -r sxeuli

et in \
In qno mihi spem dcdisli.

G Gustodire se legcm dicit Domini semper, quia C Ex humana consuetudine, memor esto, dicitur
in ipsa variari nefandum est. Interdum semper po- J)
Deo, qui nihill polest ullatenus obiivisci. Nonergo
nitur usquc ad fincni hujus sacculi :sed hic cum di- hoc dicit,quia dignum erat in illa majestate ponere
cil in sasculum Sfficuli,illam pcrcnnitaiom significai, iniuriain oblivionis, sed precalur,ut cito servo su(i

quai non habet fincm. Novit (>nim consuctudincm confcrat promissioncm, quam in Evangelio pronii-

angelorum soeculi, illam pcrcnnitalem signilicat, sit. Boati qui lugcnt, quoniam ipsi consolabunlur
dare. (Mat. v).Servo tuo, subaudiendum implere promis-
45 Et ambulabam iu latitudinc : sum In quo mihi (id cst in illa,scilicot proniissione

Quia mandaia tua c.rquisivi. verbi tui) spcm dcdisti.

C Latitudo autcm isia osi chaiitas, dc (jua scri- 50 IIxc mc consolata cst in liumililatc mea :

ptum cst.Charitas Dei diirusacst in coniiluis nostris Quia cloquium luum vivificavit me.
(Hom.v). Quam ideo mcruit, quia mandalorum in- C Cum dicit h;oc mo consolata cst, ostendit inlcr

tclligcniinm quiesivit.ll Diligcnter enim cxquisivit, aunimnas sa^culi,hoc sibi fuisse solatii ut in :
pra^-

et scrutatus est ad hoc, ut crcderet et intclligcrct. sonli vita affligorotur,ct de futura promissione gau-
437 EXPOSITIO PSALMORUM 438

deret. In humilitatc : quia sencla probatur humili- A ARGUMENTU.M SEQUKNTIUM OCTO VEUSUrM.
tas oninia pro Christo paticntcr sustincrc. Quia elo- A B Agmcn boatum desiderat viderc faciem Do-
qiiiuni tuiun vivificavit. Causam cnnsolationis sua; mini : quia cjus mandatis noscitur obscrutum. B Et
ponil : promissio quippe tanti juciicis firmavit ani- quia hoc desidorium in resurrcctionis gloria perfi-

mam sustincntis, et spcs consolationis vivilicavit cietur, octava littera, vitaj vocabulo gaudct.
afTlictum. H B Heth : vita.

51 Snperlii inique ayebanl usqtiequaque. Hcth vita : quai in divinis Scripturis roperitur :

A lcijc -r autcm : tua non declinavi. qui cst Christus.

C Superbos, id est malignos atque tyrannos cru- 57 Portio mea Domine :

dcliter egisse cammemorat qui non : vivificandi sed Di.ti cuslodire legem tuam.
potius mortificandi sunt. A lege tua non declinavi, C Portio a parte dicta est iUius enim parlis su- :

scilioct ut illi pulabant, qui perscquebantur in- mus, cujus volunlalibus obedimus undc merito :

noxios : sed significabat se in veritatis mansisse portio piorum Dcus dicitur. Dixi, id est, statui, de-
jugiter sententia. crevi atque promisi, proecepta Dei scrvare undeet :

52 Memor fui judiciorum luorum a sxculo, Dominc : factus est in Domini portione.
FA con.solatus sum. 58 Dcprecatus sum facicm tuam in toto corde meo :

B
C .Memor judiciorum qui plcctibiba non pr.T-
est : Miscrci'0 mei secundum cloquium tumn.

sumit perpetrare peccata. Quia metu pocnarum revo- C Postulat enim plebs fidelis debere compleri nii-
catur. qui Domini judicii recordatur. A sasculo : si- sericordiam adventus Christi, quo mundo poterat
gnificat cum administrari coeptus est mundus. Con- sahitaris apparere.Secundum eloquium, illud sci-
soiatus sum : quia nunquam deserit suos famulos quo promittit sanctis suam beatam nimis et
licct
divina virtus. incomparabilem per omnia visioncm.
53 Dcfectio tcnuit me pro peccatoribus : 59 Cogitavi vias rneas :

Derelinquentihus legem tuam. Et converti pedes meos in testimonia tua.

C Necesse est enim, ut sanctum virum alterius C Ordinem humanffi conversationis exponit. Prius
culpa contristet, et se doloro defecisse dicat, dum enim est vias suas cogitare, id ett actus humanos
animus piusdesiderat salvos fieri universos et qucm : districtius pensare, et sic ad Domini mandata pe-
non optat excedere,affligitur,cum ei pocnas cogno- dcs suos convertere in quibus si aliquis ambulat,
:

verit imminere unde sancta cohors martyrum, non

: potcst firma habcrc vestigia. Dicendo pedes meos
tantum poinis suis, quantum tyrannicis lorqueba- converli ostendit primitus fuisse perversos.
:

tur excessibus. H Ideo non vult quemquam peccare, 60 Paratus sum et non sum turbatus :

sed omnes cupit viam veritatis agnoscere. Ut custodiam mandata tua.

5 i Cantabiles mihi erant justificationes tux : G Paratum se ad praecepta Dci custodienda ille
In loco pcregrinationis mex. testatur, qui nec persecutores metuit, et illecebras
C Cum dicitrantabiles significat psalmodiam cum : hujus Sicculi a suis seiisibus effugavit. Non sum tur-
magnadelectatione peragendam. Cantus enim sem- batus, ad tribulationcm sustinendam propterChri-
per relevat labores, et non sinit subripere ta^dium stum (improvisa enim conturbant scd deliberala :

animo. Locus peregrinationis, est mundus ubi pere- santentiaanimum perturbarinonsinit,)Infert etiam
grinantur omnes qui Domino Ghristo devoti sunt. ad ([uod paratuni sc esse diccljat, scilicet ut man-
55 }lemor fui in noctc nominis lui, Doniinc :
dataDoi custodiret quia sic intcgre servantur,cum
:

Et custodivi leijcm tuum. adversitas nuUa metuitur.

A C Per noctcm mundum istum significari posse Gl Funes peccatorum circumplexi sunt me :

non dubium est,in quo peccatorum regnat obscuri- ~ Et lcgem tunm non sum oblitus. [

tas. C Jied utinam oculos corporcos clauderet, et non G Oum dicit funcs pcccatorum ostcndit tot la- :

cordis himina periculosius exc;ecarot. In hac cnim queos esse, (juot pcccata committimus et boc re- :

nocte memor est nominis Dei qui beneficia ipsius ferondum est ad corporis pravitatem, fieri enim po-
:

non suis meritis, sed divinis muncribu:s applicat n tuit ut caro dclictorum funibus ligaretur, animus :

ct per hoc legem Dci custodit..\ vol in nocte advcr- autem incentivis vitiis reluctans, lcgis Dei non fuis-
sitatis ut)i magis gratias agcre oportet quam in
:
set oljlitus. Funcs autcm, suut implicita et tortuosa
die prosperitatis. ligamina : talia etiam sunt peccata (|uibus se de-
56 Hxc facla esi mihi :
linqucntcs semper aslringunt.
Quia justificationes tuas c.rquisivi. 02 Mcdia nocte surgcbam ad confitcndum tibi :

G nox facta cst mihi, subaudi conso-

Hjcc, scilicct Super judicid iuslificationis lux.
latio.Scquitur causa,quare illi nox facta sit conso- C Mcdia noctc scit cnim lioc temporc primoge-
:

latioquia justificationes tuas exquisivi. Tuas dici

:
nita .Kgyptiorum percussa [E.rod. xii); scit Petri et
non meas et ideo mundi lenebris non potuit ob-
:
Pauli vincula resoluta; scit quoquc sponsum media
ca!cari,quia illi nox tribulationurn farta cst, id est noclc csse vcnturum (Act. xiij idco codcm tnm- :

ad utililatem et profcctum facla cst. Hoc cnim ali- porc siirgit ad laudcs, ne inter fatuas virgines ei
cui fieri dicimus quod frugi illi est. janua clausa vcmixncai {Matth. xxv). Nec vacat quod
439 S. BRUNONIS IIERBIPOLENSIS EPISCOPI, 440

dicit surgebam; quia surgit qui scmper ad Dci A quiiim,quia meruit humiliari, sicut ait Apostolus :

praeconia festinat. Ad conrilendum, id est, ad lau- Humilibus autem dal gratiam (7 Petr. vj. Et, utex-
dandum judicia justitiac Cliristi. cedcntiuHi liccntiarn cohiberet, post humiliationem
63 sum omnium limcntium lc
Parlieeps ego : suam, eloquium Domini, id est sanctas ScripturaB
Ul custodientium mandata tua. se dicit cjus dono custodisse.
C Quisquis enim in novitate vitiE ambulaverit erit 68 Bonus es iu :

particeps Christi. Et quia</u-i7 omnium timentium, Et in honitate tua doce me justificaliones luas.

ne illos tantum advcrtisses, qui Dei judicia servili C Petit bonum magistrum, ut in sua bonitate
timore formidant, addit et custodienlium mandata dignetur docere discipulurn, iit .justifioationes, quas
tua : qui devotissimi comprobantur, timore castis- lectione didiccrat, opere sciret. Tunc enim pcrfecle

simo et amore reverendo. discuntur mandata cum fiunt.

64 Misericordia Domini plena esl terra : 69 Multiplicata est super me iniquitas superborum :

Juslificationcs tuas doce me. Ego autem in tolo corde scrutabor mandata tua.
C Misericordia Domini cumi dicit plenam esse CDicit enim multiplicatam super se persequcn-
lerram : ostendit utique dilatationeChristianae fidei tium iniquitatem, et ideo petit ne poenis gravibus su-
quam sic misericordiler implevit, ut undique va- o perl3orum cjus devota humilitas macularetur, sed
nissimaj superstitionis nomen evacuasse doceatur. polius quantum illi contenderent sanctos seducere,
Juslificationes tuas doce me. II hoc est tua man- tantum i.sti viderentur mandatis Dominicis adhicre-
data, ut illa intelligam et prfcdicem et opere im- re, et mandatorum scrutatores amplius effici. Etila
pleam. factum est ut qui poenis temporalibus sanctos vincere
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM. tenlaverunt, et a lege Dci dividere nisi sunt, tanto
C B Populus bealus gratias agit, humiliatum se illos mandatorum scrutatores amplius effecerunt.
fuisse, ut ad justificdtiones Domini perveniret, B 70 Coagulatum eorum :
est sicut luc cor

nomenque litteree praesentis e.xponcns bonum suum : Ego vero legem tuam meditatus sum.
dicit, verdum Dei humiliter meditari. C Per lac coagulatum, vult intelligi conduratam
H B Theth, bonum. superborum iniquitatem, quaj more lactis in cras-

65 Bonitatem fecisti cum servo tno, Domine : siorem substantiam fuerat contracta. Lac autonl
Secundum verbum tuum. dictum a Iiquore,quia de interna substantia natu-
A C Nunc collata sibi a Domino munera profite- rali.liquore decurrat, a enim in i convertitur ut ami-

tur. Bonus quippe Dominus servis suis tribuit boni- cus inimicus, et his similia. Ego vero legem tuam,
tatem. Et quae sit illa bonitas subter exponit, dum id est quantum illi in malo durescebant, tantum

dicit : Bonum mihi quod humiliasti me : de af- G iste a lege Dci segregari non polerat.
enim salutari gratias agit, non de fclicitatc
flictione 71 Bonum mihi quia humiliasti me :

mundapa. Intellexit onim bonitatem illam debere Ut discam justijicationes tuas.

dici unde proficitur, non unde inani exsultatione C Bonum sibi dicit quod pcenis saevientium sub-

gaudetur. Sic bonitatem facit medicus cum secat debatur, non prajsentia cogitans, sed futura desi-
vulnera, sic pater cum c«dit filium. Secundum derans. Ciopcrat enim de illa dulcedine gustare
verbum tuum : illud, scilicet quo dicitur, Qui se coeIesti,qua! omnes suavitates excedit. Talis siqui-
humiliat cxaltabitur (Alrt«/i. xxiii). H Vel bonitatem dem humilitas coclestis llierusalem tangit glnriosa
fecisti quando in carne nos redoinisli Secundum
:
fastigia. Nam sicut supcrbia mergit ad tarlarum,
verbum tuum quod promisisti Abrahai aliisque
: ila ista humilitas tollit ad ccelum. Ut discam justi-
patriarchis. ficationes tuas, id cst ut faccrem quod docuisli.
66 Bonitatem el disciplinam et scienliam doce me : Tunc enim pcrfecte discitur, quando prscepta Dei
Quia mandatis luis credidi. fideli actionc monstrantur.
C Docet autem Dcus bonitatem inspirando dcsi- 72 Bonum mihi le.v o'is lui :

derium charitatis, docet disciplinam, cum patien- Supcr millia auri et argcnti.

tiam in tribulationc donat.docct scicnliain, ut sciat C Cuin dicit lex oris lui, non jam prophetarum
j^
homo discernere intcr bonuin ct maluni, intcrvitam noc apostolorum, scd pra3ce[)ta evangclica, sibi

et mortem.Credidi, Cid est prajceptis tuis obedivi, testatur prctiosissima,qua3 sunt ore Christi prolata.
H vcl opere implevi. Pra^mittit autem scientia^ disci- Super millia,quasi diccrcl supcr omnia millia auri
plinam,ul quis primitus in se facere dobeal discipli- ct argenli,(]uod infinifum atque incomprchensibile
nam, et postca doccndo in aliis. est, sic enim diloctio ista tanta meruit judicari. ut

67 Priusquam humiliarer ego dcliqui : nulla res poluisset oi ajquari, ut auri argentique
Propterea eloquium tuum custodivi. oinnis copia posset vilescere, millia auri et argenti
C Vide quomodo in hoc versu humana vita descri- dixit, quidquid enim dixeris, semper cxcedit. Idco
batur. Prius cnim pcccasse se dicil, cum tcncretur lacta est oomparalio absciuc similitudine, prolium
originuli vitio obnoxius, post huiuiliatum sc csso sinc modo. anior sino fine.

profcssus ost, ut culpa carcrotquam contraxorat in AUGUMIC.NTU.M SEQfKNTlU.M OCTO VERSUUM.

radice peccati ; ad postrcmuni custodivit Doi olo- C B Cohors gloriosa potit inlclleclum mandato-
 . : :

il EXPOSITIO PSALMOllUM. 4i3

«m sibimct debere. ooncodi, ut vor.v vitoe munore A q"^'»^ loctioni? repctitione tractatur, ?cd qua? opcrl-
3r fruatur,expeten?que ut Domini misericordia liat bus inipletur.
nmaculata, ne possit in illa jndicatione confundi. 78 Confundantur supcrbi quin ivjusle iniquitatem
Et rccte scientia vel principiutn nuncupatur lit- fecerunt in mc :

Ta, in qua fideles ab illo capicndi quarunt intcl- EffO nutem exercebor in ma^idatis tuis.
ctum a quo vivendi sumpserunt exordium. C Confundantur, ad emendalionem pcrtinct, non
H B lolh, scientia vel principiuni. ad supplicium, tunc enim bene confandilur con-
^ Mantis fHO' fcrcnnU me et plasmavenmt me scientia peccantis, quando mala pristina propria
Da nnhi ttitrUeclum ut dixeam mnndata tua. voluntale damnanlur, ct incipit odissc quod antea
C Munus tuap operationls Deivirtutemostendunt. videbatur diligerc.Quia iniquitatem fecerunt in me,
t quixl additur, feecrunt me, ut quidam volunt, quid cnim injustius quam cos vcllc. pcrsequi, qui
icerunt ad animam pertinerc ;
plasmaverunt, ad mundatis Dci videbantur occupari ?Ego autem exer-
irpus quod dc linio terra; csgnoscituresse forma- cebor, ponit salutare rcmedium, scilicet cxercitium
im. Justa voce clamat factura auctori : Da mihi mandatorum contra pcrsecutores crudeles, sola
ilellectum, a quo cognoscor esse plasmata. Sed enim patientia in tormentis vincit iilos.
ualom ?non islum dc quo sibihominesesse viden- r» 79 Convertantur mihi timentcs te

ir sapientes, sed quo Domini mandata cognoscat, Et qninovcrunt lestimonia tua.

t quem Adam per inobcdientiam perdiderat, co- C Convertantur mihi, id est ad tc ad Dnminum ;

ors sancta pcr inobedientiamadipiscatur.Istumer- enim bene intelligitur converti,qui in ecclesiastica

purumcontemplabilem el devotum, quem ante congrcgatione cocpcrit versari. Et qui noverunt, id
eccalum Adam possidebat, petit intellectum, H cstquos lectio divina jam imbuit, sed necdum
uo mandata Dei intelliguntur et custodiuntur. opora salutaris instruxit. Tales sunt incipientes
4 Qui timent te vidcbunt me ct Igstabuntur bene vivere quos pelit sic converli.
Quia in vcrba tua supersperavi. 80 Fiat cor meum immaculatum in justificalioniljus
H Qui timent te, vox Ecclesiae, id est illi qui ti- ttiis

lent Deuin,et alios vident Dei mandata observare, Ut non confiindar.

lagna K-etitia laetabuntur, quia in verbo tuo spero, H Hic cor pro anima ponitur, ac si dicat: Fiat
i C, id cst in Christo.C ubi nunquam decipit spes. anima mea sine peccato mortali,el hoc in justifica-
'etit unde omnium
crgo Ecclesia taiia in se fieri, tionibus,id est ut non sini l'cus in justificationibus,
evotio possit augeri, ad itnitalionem
enim rcrum carum. Vel, ut sim scd mundus a transgrcssionc
ludabilium, proposila semper exempla protlciunt. immaculatus,et hoc non ex me,sed justificationibus
uasidicerct Si illam gratiam mihi contuleris, uL C tuis. Ut'non confundar, hoc est, ut non habeam
:

iligenter faciam ct perficiam praiccpta tua, vidc- confusionem a;ternam. Confundantur quidem su-
unt hoc qui timent te, etc. pcrbi ad correctionem, et non confundar ego ad
•j Cognovi, Domine, quia xquitas judicia tua : poenam aiternam.
Et in vcritatc tun humiliasti me. ARGUMIvNTU.M SEQUE.NTIU.M OCTO VERSUUM.
H /Equitas, Chrisli est, ut peccatores arguat pro C B Peregrinus inhac terra populus nimium de-
elictis; veritas,ut superbos humiliet a prospcrita- siderium suum in advcntu Domini confitetur, enu-
bus suis. Ergo quia me humiliasti ut corrigcres, mcrans quantam supcrbnrum insecutioncm pertu-
at nunc misericordia lua ut
consoletur me. C lerit. B Cujus mcntis dcvolio per Caph litteramde-
ognovi ergo dicit, id est, expertus sum,scilicet in signatur, quae manus intorpretalur.per quam opera
loispassionibus et beneficiis, quod omnia .-cqua vel cordis vel corporis cxprimuntur.
untjudicia lua in puniendo et parcondo. H B Caph, manus.
ft Fial mi.sericordia tua ut consolctur me. B Caph autcm,ita 7nanus interprctatur ut cjusdcm
Secumlum eloquium tuum servo tuo. manus palmam sive volam significot,id cst non con-
C Consolatio est enim, quando miseriarum pa- tractam eam, sed apertam expansisqucdigitis insi-
icntiam donat,tormenta sua relcmperat, ct affiicti nuct. Idco manusopcra, vel corporis.vel cordis,veI
j)
nimi ma^rorcs promissionc beatitudinisconfortat. ipsius amoris intcrni, significat. Apcrtio vero ejus
eeundum cloquium, siibjungc fiat, id est sccun- : significat id quod Prophcta commcndat,dicens Re- :

UTi promiseioncm, qua spopondit in Evangelio sc vela Domino viam tuam et spora in cum, ctc.
lassuros tormenta minime relicturum. {Psal. XXX VI,)
7 Vcniant mihi miserationes lu,x et vtvnm. 81 tuum anima mea
Defecit in salutare :

Quia le.v tua meditatio meu -r est ; luum superspcravi.

Et in verljum
C Pcr miscrationos Christi,vitam se vult conscqui G Defccit anima mea, significat lassatacst atquc
Jternam, quia sola illa bene dicitur vita, quam fatigata, quod per nimia solet evenire desidcria.
ulla molestia sollicitat, nec mors suspccta contri- Mos cnim istc humanitatis est, ut, quod omnino
tat.Quia lcx lua, illa enim mcditatio bcatos facit, conciipisrimus, in co lassari atf|uc dcficcrc vidca-
operibus bonis cnclorum regna conquirit. Non
uae
mur.Sofl, ul iiitclligalur quo defcctus iste pergal,
rgo per istam solam racditationem beati efficimur, adilit :In salutare.quod Ilebraealinguadicitur Jesus,
443 S. BIlUNOiNlS Hb^HBiPOLENSIS EPISCOPI. 441

et ne aliquis ila exponendum cL sentiendum dubita- A Sccundum misericordiam tuam vivifica me

ret,adjunxit :Et in vcrbum luum,id est unigenitum custodiam festimonia oris tui.
Et
Filium, qui esl Dci virtus. C Vivifica me, dixit sccundum misericordiam.id
82 Defecerunt ocull niei incloquium luum: est,in illa vita fctorna constitue, ubi sanctorum vi(a

Diccntci, nwindo consolabei-is mc ^ cst. Ut custodiara, H vcl ea qu.-c in lege mandasli.

Defecerunt oculi cordis : et vide, in eloquiain, vcl illa qua2 in evangeliis protulisti. A Nullo modo
non ab eloquio, dciccisse. Deficere enim abeloquio martyrcs testimonia Dei, id est martyria, martyr
Dci est totius boni privatio ; in eloquium vero ejus enim tcsfis dicitur,custodirent,nisi Domini miseri-
deficere, semper augeri cst. Dicentcs, cum lingua cordia Dei vivificarentur ; vivificati sunt enira, no
loqui soleat, dicit oculos locutos, ut ostendatlumi- amando vitam ncgarent vitam, et negando vilam
nosa cordis desidcria, silentioso quodam sermone amiltercnt vitam ; ac sic pro vita verilatem
qui
proclamare, et pf;e ciamore ardentissimo deficere, dcserere nolucrunt moriendo pro veritatc vixe-
et tam diu se dicit defectum istum pertulisse,donec runt.
exspcctata incarnatio Dei cordis appareret aspe- AnCUMENTU.M SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
ctibus. C B Plebs fidelis, virtutem Domini factaque de-
83 Quia factus sum sicut uter in pruina : n scribens,dicitomniatcmporaHapossefiniri,maDdata
Jusfificationes tuas non sutn oblitus. veroejus nequaquam terminum reperire, Bquorum
C Causam ciir adjuvandum se et consolandum disciplina; subdita proclamat : In seternum non
petat hic ponit. Uter enim, corpus mortale signi- obliviscar justificaliones tuas.
flcat ;
pruina, cceleste heneficium conversionis os- A B Lamech, disciplina.
tendit, per quam evenit ut caro nostra lasciviens B Et ideo Lamecb disciplinam sonat, quia Dei

afflictione pocnitentiai contrahatur. Uter igitur in disciplinae plebs fidelis libentissime subdita est.
pruina, nalivo colore desertus, glaciaii rigore con- 89 In xlernum Domine :

trahitur ; sic corpus sanctorum, incentivo vitiorum Verbum luum permanet in coelo.
calore vacuatum, beneficio conversionis attrahitur.- C Permanct igitur verbum Dei in a;ternum in
et cum sic fuerit feliciter maceratum,provenit quod coelo, id est, in unoquoque sancto, quos de morte
sequitur, utjustificationes Dei nullatenus valeant facit vivere, id est, per mortem temporalem vivere'
oblivisci. ffiternaliier est enim in illis ccelum, vel illi sunt
;

84 Quot sunt dies servi tui ccelum, qui se coelesti conversationc tractare no-
Quando facies de perse(/uentibus)nejudicium. scuntur. Vel, in ccelo, id est, in angelis, in quibus
C Sciens coctussanctorumusque ad finem mundi Deus habitat. Manet igitur in illis semper verbum
se tentationibus diaboli subjacere,interrogat quan- G Dei, quia illi jugiter in Dei ministerio et laude fir-

do mundus iste finiatur, ut de pcrsccutoribus,id est missima deliberatione consistunt.

diabolo cum ministris pra;parata ultio compleatur, 90 In gencrationc et gencratione verilas lua:
non quia tempus volebat agnoscere, sed
vitaj sua; Fundasti terram et permanet.
celeritatem futuri postulabat judicii, in quo jam H C In generatione et gencratione, tempora s-i-

bcatis erit reques ct gaudium sine fine mansurum. gnificatquibusduo popuIiDominocrediderunt,unus

85 Narraverutil milii ini(/ui fubulationes legis et prophetarum,aIius Evangelii et apostolorum,
Sed ul non lcx tua. C in qnibus est veritas, id est, ipse Dominus Chri-
H A C Iniqui, sunt ha?retici vel Judcci vel genti- stus. Fundasti terram,hoc est constituisti sanctoS;
les philosophi. G Quorum doctrinainanibus fabulis qui sic fundati sunt,ut inChristi credulitate perma-
cst comparala, quia a lege Dei omnino discrepat neant. Et h«c cst causa cur in ganeratione vcrilas
et a catholica vcrilatc discedit. est quia fundata cst terra, id est, credentes. Si
;

86 Omnia manda/a tua vciilas: enim ipse non fundasset sic terram, id est confir-
Ini.jui persccufi sunt me, adjuva me. masset, nec prior generatio nec sequens vel credere
C Veritas enim semper verum loquitur, scd pcr- in Christum, vel permanere in fide potuisset.
fidi cam quibusdam nebulis obcajcare contendunl. ]) 01 Ordinatione tua pcrsecerat dies
Et pcrsecuti sunt,jul)cndo pcrversa,falsa suadcndo. Quoniam omnia serviunt tibi.
y\djecit, adjuva me,quasi coutra immancml)clluam C Quotiessingularinumcro dics ponitur.vcnturu:
et hostcm crudelissimum se adjuvari poslulat con- illc significatur, qui unus atque aeternus est, ct nor
tra sic fabulantcs. habet noctcm de quo scriptum est
; Et erit illii :

87 Paulominus comummavcrunt me in terra. Dominus lumcn «tcrnum fApoc. xxi). Et nc quis

Eyo autcm non dereliqui mundata tua. quomodo hoc lieri possct, interrogaret dubitando
C Dum dicit paulominus et nimiotatem pcrsecu- adjccit omnia scrvire Creatori, qui pro sua volun
lionis ostcndit, ct se tamcn non defecissc Doi mu- tate et temporalia ct asterna disponit.
ncre declaravit. In lerra, in hoc s;ccuIo. Ego autcm 92 Nisiquod lex tua mcdilatio mea-r esl
non dcrcliciui n:iandata tua, scilicet quia suam con- Tunc forte periissem in humilitatc mea.
'.

stantiam in martyrio usque in fincm vita; ostendit C Mcditatio quippc lcgis cst illa qua; pncccpit vf
et tenuit. cogitare vel facere, ut intcriore quasi consiliari
lio EXPOPITIO PSALMORUM. 440

irmatus tormentapossit SiTGvientiaintrepidus supe- A phetis ot psalmis. Proptrr quod in cruce dixit:
•ai-e. In humilitate, in afflictionibus dicit, quas
pia Consunimatum est [Joan. xix).

•oluntatc toleravit, a quilni? rc gaudet ercptum, ARGIJIENTUM SKQUENTIUM OCTO VERSUUM.

|uando meruit ad sanctum pervcnire martyrium. C B Populus beatus prophetarum atque Evan-
lumililas ista a quibusdam noccssitate suhitur, golii moditalione proficicns superdoccntos pc ac sc-
ib aliis, ut a sanctis, volunlato suscipitur. niorcs, asscrit se divina intcllcxisso inandala, B
>3 In xternum non obliviscar justificaliones tuas. quod ergo mem intorpretatur e.v tjuo : significat ex
Quia in ipsis vivifirasti nu\ quo, hoc est quod dicitur II B Quomodo dilexi : .

C Nullus enim lidelium dcbct oblivisci illorum bo- legem tuam, Domine? id cst, ex quo alTectu dulce-
lificiorum Domini, a quibus vilale munus noscilur dinis et amoris, ut significct ex intimo. Quod vero
iccopisse, ha?c autom beneliciasunt justilicationes, dicilur cx ipsis : signilicat cx ipsis Doniini mandatis
juie nobis vitam animae priBstiterunt in fide. Pos- eorumdem concipiendum aiuorem, unde dicil, a
lunt eniin fortasse alia memoria? decidcre, bcnen- mandatis tuis intcllcxi.

;ium autem nulius lidelium oblivlscitur, in quovita II B Mcm, ox quo vcl cx ipsis.

)raestalur. 1)7 Quomodo dilcxi lcgcm fuam, Domine :

)4 Tuus sum e<jo salvum me fac. Tota die meditatio mea ^^ est
B \

Quoniam justificationes tuas e.rquisivi. C Diccndo, quomodo,promittilsediclni'um quem-

C Tuus suin ego, non potest diccre vere qui so admodum legem Dei pra;cipua intcnlione etvolun-
lovit peccato scrxiio. Servus enim viliorum non tate dilexcril. Tota dio, continuum tenipus signi-
ncretur Dominum habcre sanctorum. Illud aulein ficat, medilalur cnim toto vitae tempore legem Dei,

;onsidera, quod dum professa fuerit cohors sancta qui omnia quae facit, in laudem Uci agit. Si quis
16 esse Domini, adhuc petit ul salva fiat, utique in enim cum timore Dei cibos temperanter accipit, si
ila judicatione futura, cum bcati intrant in rcquiom somnos convenienter carpit, legcm Dci meditatur
jompitornam. Sed quaro salus ista petatur as- in omuibus, quoniam se honosta et probabili
sidue, subter adjunxit dicens : Ouoniam justi- actione commendat.
lcationcs tuas cxquisivi. Alii honores, alii mundi 9J Super inimicos mcos prudentem mc fccisti
^audia, alii connubia qua^runt, ego justificationcs mandalo fuo :
[uas. Quia in xtcrnum mihi cst.

)5 Me e.vspeclaverunf peccatores ut perderent me : C Inimici intelligendi siint obstinati Judcxi, hee-

Testimonia tua intelle.ti. pagani, qui proicepta Dci non operantur.
retici et
C Me exspectaveruiit, scilicct Supra istos prudentcm se dicit cTcctum, quoniam
mali suasorcs blan
Jiendo. Quod agebant, ut mcam animam vulnere ^ jussaDeidevotus iinplevit. Scd unde factus pruden
pravitatis sanciarent. Ostenditvero perhoc quod ait, fuorit, addidit tuo mandato. Ouoniam dum illi :

fxspectaverunt, pcenam inartyrii non fuisse arcele- obodivit iidcliier, cunctos errantes transcendit.
ratam et prjecipitatam, ut gravior fieret pocnapro- Adjccit quia in aiternum mihi est, scilicet man-
:

Iracta quam subitanca gravior est enim ista por-

: dalum tuum, scilicct dilectio Dci et proximi.
?ecutio, qua; ct coronam martyrii suspcndit, et 99 Super omnes docenles me intclle.vi:
mortem anima' suadcrc non desinit.Sed intolligens Quia teslimonia tua meditafio mea •^ est \ .

istc testimonium Dei non poterat ad vitia nefanda C Intendamushic superiorem versum, ubi non
perduci, unde illi soli a tali periculo liberantur qiii dixit, supra patres, sed supcr inimicos; hic autcm
Domini illuminationc tirmanlur. Intollexi autem arguit mogi^tros, stMlicel Pharisaeos, quia ad litte-
Bxponatiir, id est, operatus sum, sicut in alio psal- ram se tenentes, spiritalem intclligentiam neglige-
modicitur: Beatus qui intelligit super egenum bant. Supra omnes doctorcs, merito
talcs igitur
[Psal. xl), id est, suljvenit cgeno. llle enim qui cohors sancta se melius intellexisse dicit, quia
operatur secundum tcitimonia, non potestad vitia, sinccram Dci doctrinam acccpit, scd ct cur rrielius
ut dixirnus, nefanda porduci. intellexerit, causani dicit, quia teslimonia tua
90 Omnis consumniafionis vidi fxnem : J) rneditatio mea est.
Latum mandatum tuum nimis. 100 Super senes intelle.ti :

C Consummatio est enim omniuni virtutum per- Quia mandata fua quxsivi.
fectio, cui consummationi Christus ost finis, (luom Siiper sencs intellcxi. Senes dicil hic, iion canos
se vidisse dioit, cum cum illuminata mente credidit mente, scd corporc. Vult igitur diccrc, melius in-
cssc venturum. Latum maiidatum significat chari- tcllcxit populusnovus (i|ui lelicitcr Christum susce-
tatem, quam circa Deum habere jubemur et proxi- pit) quain senior ille Judaicus, qui eum contemnen-
mum. Nam quid latiusessedici potest, fiuam quod dum judicavit. Quare inlclloxit supor seniores addi-
universam Icgein et prophctarum dicta concludit? dil, vidolicct: Quiainandata tua exfjuisivi non ho- :

Nam.ut Salvator docuit, in his duobus mandalis cha- minum perversoriim mandata scrvavi.
ritatis lex omnis et prophcta) pendent (Mattli. xxii). 101 Ab omni via mala prohilmi pcdcs mcos:
H Praeviditergo Prophetain spirituChristumomnia Ut custodiam vcrlxi fua.
consummasso, qua; scripta suntde co in loge, pro- C Ab omni via inala: significat hacreticorum pra-
 447 S. BRUNOiNlS IILUBUJOLENSIS EPISCOPI. 448
vas suasioncs, quibusilli blanrljuntnr: vcl omnium A. milcr in animo conslituerc bonurn propositum im-
malornm prava opcra, Pcdes autem mcos : signifi- plere. Judicia vero justitife sunt: cum cxaltat humi-
cat assensum mcntis, qui nos quodam vestigio ducit les, dejicit superbos.
ad culpam nisi pietas Dei nos abstraxerit. Ut verba
: 107 Unmiliatus sum usquequaque :

tua custodinm alitor onim vcrba Doi cuslodire nnn

: Domine, mc secundum verbum tuum.
vivifica
poterat, nisi cum illa pestifcra suasio prol)atur C Dcum se dicunt mcmbra Christi usquequa-
expulsa. quehumiliata: ostcndunt multarum persecutionum
102 A judiciis tuis non dedinavi : se sustinuisse pericula, et ex humilitate sua se-
Quia tu legein posuisli mihi. cundum promissiones Dei vivificari se petunt. Ver-
C A judiciis tuis dicit, id est ab illo quod tua bum cnim illud dici potest : Venite ad me, omnes qui
voluntas constituiL ctvivendi regulam dedit, ab eo laboratis, etc. [Mattli. xi).
utique non decliiiavi, Quia tu legcm posuisti mihi: 118 Voluntaria oris mei bcncplacita fac, Domine:
hoc est Evangelium, (juod totius plenitudinis dona- Et judicia tua doce me.
vit effectum : non ergo lex vetus (qua; officium pa3-
G Oris auLem voluntaria sacrificia seu bencplacita
dagogl habet) hic accipihir. sunt dcvotionem laudis offerre, non alicujus mun-
:

103 Qnam dulcia faucilms meis cloiiuia tna:

dunae utilitatis, sed propria^ voluntatis intuitu. Bla
j}
Supermei ori meo.
ergo petit ut reddantur acccptaDeo : quatenus hac
C Quam dulcia, id est plus omnibus dulcia et
oblationc placatus, judicia sua eum doceat, quue fi-
maxime dulcia. Quia H transito mellc (vel alio
dclibus mentibus dignatur apcrire.
cibo) per palatum, nullum habet ultra saporem :

109 Anima mea in manibus meis sem.per

eloquia vero Dei (sive in ore, sive in faucibus, vel
Et lcgem tuam non sum oblitus.
in arcano abditi pectoris) semper dulcia suntmedi-
Cum enim omnis gustus corporaHs
H Animamea in manibus meis: hocest, quiaani-
tantibus ea. C
palato et faucibus tantum, eloquia tamen Do-
mam meam in bonis operibus (secundum quod lex
sit in
tua jubet) paratam semper habeo: vel quiaparatus
mini deglutita in cordis dulcescunt faucibus.
sum martyrium propter tesustinere. C. Hoc ubique
104 .-/ mandalis tuis intellexi
scmper praecipitur, hoc specialiter commonemur, ut
Proplerca odivi omnem viatn iniquitatis.
sic redeamus ad legem ne discedamusa lege. Per
:

C Legem enim Dei cdoctus, inteilexit scriptum

manus itaque, vel operationes, velpotestasiutelligi-
iilud Fili, noli
: ambulare cum impiis {Prov. i).
tur, vel promptitudo ad raartyrium et passionem.
Item audierat Perdidisti omnes qui fornicantur
:

110 Posuerunt peccatores laqueum mihi

abs tc {Psal. lxxii), talia quippe in mandatis Dei
Et dc mandatis tuis non erravi.
dum audisset, viaui iniquitatisintellexit omnimodis C
cxsecrandum qua^ j usto Domino placere non poterat. U Quid sunt isti laquei : nisi tendiculae diaboli
,

ARGUMENTCM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM. vel suggestiones ejus? G In hac enira silva mundi,

boata, pedibus suis Dominici vcrbi tot laqueos invenis, quot vitia contueris. Sequitur
C B Cohors
B Expetit reraedium, quod cognoscitur contra ista venena pu-
lunicn radiare congaudens. rctributioncs
gnare, scilicet quiaa mandatisDei minimedeclinavi.
Domini perpetuas ob quas haec littera sempiterni
:

Ab illis enim qui non declinat, ulla dcceptione non

nomen accepit. Porro quod piscis intcrpretatur :

lumen capitur quia juxta ipsa mandata, non in ipsis insi-

ostendit cum qui in fluctibus saeculi vcrbi :

requirit.
diaj sunt. H Laqueus enim juxta viam, non in \ia
ponitur et si egrcssus de via fueris mandatorum,
H B Nun, sempilcrnum vol piscis. :

cades in laqueum.
105 Lucerna pedibus meis verbum, tuum :

Et lumen semitis meis. 111 Haereditate acquisivi teslimonia tua in aetcrnum:

C Testatur beata cohors, pedibus suis vcrbum Quia exsultatio cordis mei sunt.
Dei (id cat Scripturas sanctas) lucere, ne absentia C Ista heereditas lucrativa ajterna possessio est.

veri luminis incidat in ruinam : quam per suam Testimoiiia, sanctissima pra^cepta sunt. Mcrito ex-
providcntiam vitare nou poterat. Et lumen semitis i^ sultationcmsuicordisesscdicebathajreditatem regni
meis H Ut hoc lumiuo prjeouute, dum semitas vitoe
:
coolcstis: ipsecnim mci'ctur ad cam pcrvenire.quod
istius gradimur, ad illam qua; vera via est perdu- probatur de tali acquisitione gaudere. H Testimonia
camur. Luccrna crgo Scriptura sancLa diciLur pro- enim ct pra?cepta tua, hs^c. sunt ha?reditas justi, hic
phetarum ct Evangeliorum lumen, vel utrumquc
:
et in fulurum in aeternum.

lumen et lucerna. 112 Inclinavi cor meum ad facien<las justificaiionis

lOG Juravi et statui tuas in cVternum :

Custodircjudicia justitix tux. Proptcr rctributioncm

C Jurare cst enini jurc orare, id cst .Tquitatcm II Inclinavi cor meum, sciiicet ad humilitateni-
diccrc : ne vcliL quispium qutnl prouiisit, in partem Inclinavi enim,id est humiliavi cor meum, ut tein-
altcram dccliuarc;, Jurarc igitur hic non significat telligere meruissem quia supcrbi non inclinant
:

sacramontuin pi\TsLare (in quo invocando divinita- cor suum inhumilitatem.Et addit ad qui<l inclinavc-
tem veritatis testcm adducimus), scd jurarccst fir- rit, scilicet ad faciendas jugtificationes: hoc est tua
M9 EXPOSITIO PSALMORUM. 4o0

iiandata.-iiK-p ego propler rotrilulionem vit;paMoi-- A 'I«-^'it" igilur =uijcibi spornunlur u Uoniino, qui
facere propria voluntate docrevi. romcdio pcenitcntia; sanari dcspiciuiit ct justificari.
lae

ARGUMKNTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM. i 19 Prxvaricantcsrcputaviomncs pcccatorcs tcrrx:

C BCalholicum exameniniquosodiosibi fuissedi- Ideo dilexi testimonia tua.
:it, legcm vero Domini se dilo.\isse petitque illc :
II Pra^varicantcs fucrunt omnes, qui ante adven-
sacctus populus, ut ab co susceplus, mala s.rculi tum Christi eraut:quia sub dchdo tencbaTitur prae-
jvadat. B Nomonquc littcrae exponit,cum dicit,.\d-
varicationis Ada; primi hominis, ct omnes ad infer-
juva me et salvus ero. num descendebant. Ideo dilexi : ne in his prffivari-
H B Samech adjutoriuni. calor appaream.
113 Iniquos odio habui :
^20 Conjige timore tuo carnes meas :
luam dilexi.
Et legem
A judiciis }- enim \ tuis timui.
H Iniquos odio habui:non naturara 'quahomines C Prccatur ergo sanctus Apostolus, configi se li-
erant) sed vitia et peccata,quibus logi Dci contrarii
more Dominirut moricndo vivat,qui prius vivendo
ruerant : quam ego diiigo sicut tu praecepisti, ut
moricbatur. Felix qui clavo isto configitur, qui tali
opere implcani.
vulnere sauciatur ; ipso clavo confixus erat, qui di-
Ui Jdjulor el susccptor mcus cs tu :

B ccbat : Mihi vivere Christus est, et mori lucrum

Et in lerbum tuum supersperavi. H Timore itaque judicii, carnom Dcus
[PhU. i).
H Adjutor in pra^sonti : susccplor, in s?ecnlo fu-
configit illius, qui onincs concupiscentias carnis
turo. C Adjutor portinet a<l implenda mandata,
:

crucifigens, cumChristo commori et consepeliri cu-

quoniamsineejus adjutorio.ncc inchoare qunlquam
pit [Dom. VI ut socum resurgere el convivere
;

boni possumus, ncc implcre valeraus. Vol sui^ce-

aeternalitcr possit.
ptor quando nostrara naturam assumpsif. Et in vor-
:

AUOUME.\TL'M SEQVE.NTIU.M OGTO VERfiUUM.

bum tuum speravi. H IIoc est in Chrisfum. C_Qui
est priCPidium sumnium. C 1> Membra Domini in ajtcrnum viventia petunt
115 Dedinale a mr, maligni :
sacrffi incarnationis advcntum. B lUe cnim,scilicot
El scrulabor mandata Dci mei. Christus, est fons vivus qui quaeritur : iste oculus
II Dccliuate a ine, maligni hoc sunt da?mones :
mundus qui qua^rit.

vitiaque et poccata, quandiu euim ipsi tibi tendicu- 11 B Ain, fons sive ocnlus.
las pra?parant,el nonpolcs
suggestioncs pessimas : 121 Feci judicium ct justiliam .

scrulari mandataDei lui.CNec ad eascrutandaido- !S'on tradas mc calumniantibus me.

nei inveniri possumus nisi in eis totis anim(E viri-
:
C Facit oniin judicium, quisquis judicat contra
bus occupomur. H Unde si volueris tu quoquc por- C se, ct pravitatcssuas ante examcn Domini justa
foctam agere pcrnitentiam : sogroga te a consortio exsecrationc condomnaf.Sed ne hocjudicium adu-
omnium malorum, etin alium locum fugc. latorium magis quam verum putares, addidit et :

110 Suscipe me secundum clo(^uium tnwn el vivam: justitiam : quoniam per illain nosjudicamus, quando
El non confandas me ah exspcctationc mca. dclictorum nostrorum vindiccs sumus. Nec tradas
C Petit se sancta cohors cfTugatis perlidis a Do- me : petit populus sanctus,ne tradatur persequen-
mino suscipi, ut possit ejus promissione salvari. tibus se, id ost, diabolo ct cjus ininistris quibus :

Cum dicit vivam fulurum tempus ostendit. Hic

:
ideo irascebantur immundi spiritus, quia videbant
enim vere non vivitur, ubi fragilitale carnis pecca- suasiones suas ct immissiones damnari.
tur.Exspectatio quoque sanctorum est: ccelorurare-
122 Suscipe scrvum luam in bonum :

gna et angcloruni consortia, promereri, et (quod

A^ow calumnicntur me superbi.
supra totum est ipsum jugiter videre, qui in beato-
i

rum =oletsemper corde dulcescere. C Domini enim misericordia susci[)imur:quando

117 Abjuva me ct satvus ero : peccatorum nostrorum compulsione pcrcutimur.
El meditabor in justifiiatioiiihus tuis sempcr. Servus enim a scrvando dicilur:quod eumcaptum,
sui manus miserata:ab iniminenti intcritu
II .\uxilium rogatin anima Prophcta sibi venire n Domini
sorvaverit.Et iste, a pericufo anim;o Carisfi misora-
de Christo. Addil et meditabor in justificationibus
:

tuis. C Causam rcddit obsequii. Quia (|uandiu in tione liberatus,cjus sc sorvum dicit.Nc caiumniau-

hoc sfcculo sumus,eta poccatis libori csse non pos- tur, scilicet immundi spirilus, (jui nobis iinprobe

9umu9:decet nos in ista sen.per justificatione^quaj advcrsantur et nos calumniantur: quia el cumipsi
fit in confessione pcccatorum) prostcrnere, et ejus nos dccipiant, tamcn ct cu.m hoc nos scmpcr accu-

voluntatem meditari. sant.

118 Sprevristi omncs disccdcntcs a judiciis tuis : 123 Oculi mci defeccrunt in salutare luum :

Quia injusta cogitalio corum. FA cloquium juslilix tusc.

in
C Merito ergo spernuntur a Doniino, qui ab cjus C Cordis cuim oculos dicit defecissc, propter ad-
justificatione (qua; fit in confessione pecatorum vcntum Christi,quoni tanto desidorio exspcclabat:
discedunt, eorum quippe cogitatio injusta est, ut ut nullam rcquicm habcre potuisset exspectando.
velle peccare,et jusliijsimo judici satisfacere noUe. Salutare Christus est. Et in cloquium justitiae, id
 A:'A S. BRUNONIS IIF.HBIPOLEXSIS KPISCOPI. m
c.-;l cvangclica veiba, (|UcC <liclurus crat populo A 1^-^ Mirabilia tcstimonia lua ~- Domine
crediliiro. anima mea.
Ideo scrutata cst ea
\2kFaccumscrioluosccundnmmisericordiamtuam: C Diffinitioncm testimoniorum uno vcrbo com-
El jnstificationes Ivas docc me. plcxus est, dicens mirabilia. Mirabilia plane:quo-
C Miscricordiam supra so fieri pctit: quia justum niam per ea coelestis virtus hominibus terrenis in-
estut Jugitorrogetur, qui si non petatur offenditur. notuit tt nosse dederunt parvulis, unde angeli
:

Scrvo tuo quia statiui corruit, qui alterius esse

: beata delectatione complentur.HaJC semporscrutari
volucrit. YA vidc quod juetificationes se doceri po- licet, et assidua meditatione perquiri non illud :

stulavit, quam jani dcvotua acccpit. Et per totum timcri quod dicit Altiora te ne quiEsicris, et for-
:

psalmum frequenter petit uno loco, quod alio se liora tc nc scrutatus fueris {Eccle. iii) : altiora

acccpisse fatctur : ut Dous quod dedit couservet, et cnim dici non possunt,qua; ut perquirerenturedicta
quia petendi nur.(iuam dcbet esse fastidium. Ilunc Kunt.
enim assiuuilatcm 1 oratio Dominca designat, quae
1 130 Dcclaratio sermonum tuorum illuminat :

dicit Panem nostrum quotidianum da nobis

: Et intcllecttim dat parvulis.
hodie. C Sermones Dei suat quos justorum prophetavit
:

i25 Scrvus Itius r- sum cgo : \

j^
auctoritas, ut est : Ecce virgo concipiel (Isai. vir).

Da mihi inlcUcctum ul sciam lestimotiia tua. Et alibi : Videbit omnis caro salutare Dei (Isai.xi.).

C Scrvus tuus sum, da niihi qui solilus est do- : Islos sermonos declaravit illurninatione adventus
nare, qu» justeac Ulsciam, id
liducialilcr petci-is. sui : (luiu pcr ipsu7n manifesta facla sunt, quae sa-

est ut accepta retinoam. Scire enim illud est, quod cris litteris tenebantur abscondita. Parvuli sunt, non
i n no.:;tram nol; tiam veniens, nulla oblivione dclctur. a;tate dicti sed de simplicitate et humilitate con-
Et quamvis oninia cxpcdicntia continuis prcciljus scientia).

sintaDonunopostulanda,maximc tamen divinarum 131 Os mcum aperui et attra.xi spiritum :

Scripturarum intcllectus jugitor pclcndus est : Quia mandata tua desiderabam.

qui quanto plus percipitur, lanto suavior invcnitur. C Os enim dicit mentis introitum qui tuncape :

ritur, quando aliquid disccre curamus. Attrahitspi-

12G Tcmpus facicndi, Domine :

Dissi]tavcrunt legcm. tuam. ritum,id est virtutem faciendi,quam perse nonpo-

terat adipisci. Altrahitur enim spiritus, quandc
A Clamat populus fidelis, tempus faciendi hoc :

est ut mundo appareas, peccata dissolvas, ipsum

mens completur aiTectu,etincipi
sa/i<frtr/5desiderii

diabolumprosternas. Additcausamraciendiquodpc- firma mente velle quod ante appetivit. Quia man-
fl^ila tua: ardorem siquidem mandalonimhabuiss.
tivit.Quiadissipavcrunt Juda-^i lcgom, quamilleeis ^
iuviolabilitcr custodire pnecopit. Dissipare cnimle-
^ se innuit, ideo enim apcruit os, quia dcsideraba
gom, cst alilervivere quaii lex pr;ccipit, et facere mandata.
^132 Aspice in me ct miscrcre mei
quod lex damnat.
Sccundum judicium ddigentiwn nomcn tuuvi.
127 Ideo dilexi mandata tua :

C Frequentcr Dominus aspicit iratus, ut perdat

Supcr uuruni ctlopazion.
sicut Sodomam. .\spicit ctiam propitius: ut in mi;
Sicutcnim aurum cunctorum metallorum pre-
II
neribus fecit Abcl. Et ideo ne in partem suscipere
tium pra3cellit,ita topazius (omnium gemnarum in
tur adversam : adjunxit.et miserere inei.Judiciur
se habcns pulchritudines) omnium vincit honores,
qnippe Dei est: ut nomensuum diligcntibus largia
idco Prophctasupcr oumiahajcmdndata Dcidilexil:
tur auxilium misericordiuj. Sic, et secundum illu
quiain his adventum Domiui,qui mundumrcdcmit,
judicium, sibi petit misereri.
nuntiatum invonit.
133 Gressus incos dirige sccundum eloquium luuv
128 Vroptcrca ad omniamandala tua dirigebar :
Et non dominetur mci omnis injustitia.
Omncm viam
iniquam odio habui.
C Gressus significat motus animoe:nam siculpi
C Qui legem Dei diligabat super aurum et gem- gressus corporis dc loco ad locum transferimur, il

mas, nccessc fuit ut adomniamandatacjusdircctus

j) ct in illis,qulbusdam passibus, sive ad mcliora.si'
appai'crot ctcongruum fuitut odissctomncm ini, Secundum
ad pcjora progredimur.
:
eloquiuni :pet
qiiam viam, (|ui mcruit amarc rcctissiinam. Iiiiqua
sese sancta cohors dirigi i,id est, secundum jussa
euim via csl, (pKO nos ducit ad vitia : rccta, quaj
praicepla) quibus observatis fit, utnulla illiinjus
ad salutcm trahit ct virtutcs, indulgentiamque tri-
tia dominari potuissct. Et vide quam caute pela
buit et salutem.
non enim potit, ut a nuUa iniquitale pulselur,(]ii
ARGLMENTUM SUQUE.NTIUM OCTO VKIISI l'M .
hoc comiuuni lege hic fieri non potest fieri vo :

B Sanctus populus asserit se apcruissc os suum, potest ut non dominetur, non solum aliqua, s
attruxissc spiritum, ut ejus audialur oratio. (C Et omnis iniquilas.
ideo littera vocabulum oris acccpit)in ([ua parvulus 13i Picdime me a cahimuiis hominum :
^

quisquo ct humilis introilum cordis apcrit, el spiri- Et cuslodiam mandata tua.

tum diviuiu charilalisct pictutis imbibit.
il B Phe, os ab ore non ub osse.
C Calumniai suut hominum contra honorcm
ritalis controversiie, vel jurgix rcquisitiv.quas u
\

i
153 KXPOSITIO P.nALMORUM 454

•ilo cohuradaactaprccabaluraseaufcrri, ut,amolis A 13'J Tabcsccrc i>ic (cliI ulu-' mcus:

»dversitatibus, mandala Dei posset indagare. Est Quia obliti sunt vcrl>a tua inimiri mei.
;nim caluinnia conmicntum aliquod periculosa- lal- C Tabes cst alicujus morlii coiitracta noccppi[as:
silatisobjectum rquodbonissemper hominibusslu- qu;o ni»s facit paulatim dofluore, dum corporis soli-
iio pervcrsitatis objicitur, ut rccta conscientia ditatcm consuniit :quod sibi accidisse lesLatur, cum
ictum ab eis, decolorare conantes, criminari vale- non paliebatur pcrfidorum laceralioncviolarilegem
mt. Vcl brcvius. II A Calumnia est falsa criminis Domini, Et hic zelus estbonus. Qandoque ctiam in
)bjectio. malo ponilur, ut ibi Zchis otindividia comeditdo-
:

[35 Faciem tuam illumina super scrvum luuin: mum Jacob.

Et docc me jusHficatione^ tuas. 140 hjnitum cloi{uium tuuin vcltcmenlcr:
C Desiderat sancta cohors Salvatoris advenluni Et scrvus tuus dilcvit illud.
•ujus facie illuminata sunt tcnebrosapeccata, t'/7M« C Igiiitum est cloquium Doniini: (luia purgnt
itam confert morluis ct cerlissima remedia despe- mortalium corda, mund.ina focc sordenlia vehe-
•atla. Vel ita illumina, utilluminatamfaciemtuam, nientor. Et ut hnc non ad mortem crederes, sed
lon velatam conspicere possim. Legemcnim Moysc ad salutem, addidit. Et servus tuus diloxitillud:
ei-cnte, in faciein ejus Judfi conspicere non potc- rj utiquo diligcl)at quod vitam conferre noverat et ho-
•ant E.coil. xxxiv : quia veiatis legemcordihus au- norem, non quod mortem alTfirret. G Et sicut elo-
liebant. VuUus enim Moysi fulgorerat legis: quem quium prajceptorum pcccala consumit: itapcccan-
^uia Judaei conspiccrenon valebant,velabatvulluni teni, si convertatur, illuminat.
H ita respicere vahierunt. Ulud velum corilis hic 1 il 'idolescentulus suin eyo ct contcmplus:
auferri petit, ut tlaiam legis veritatem agnoscere Jusli/icationes tuas non s^im oblilus.
possit. H Iste versiculus ad populum Christianum refc-
13C Exilus oijuarum dciliu-cruiit oculi mci: rendus est: quiprius contemptus,etdedoniopatris
Quia non cuslodierunl lcijem tuam. ejectus, rocolens jiistificaliones Doi, primogenita
C Exilus aquarum: significat lacrymas copiosus: prioris accipiens, prior efToctus ost.
quas tunc profundimus, quandopeccatorum noslro- Ii2 Juslitia tua justitia in jcternum:
rum recordationc mordemur. Nam si mandata Do- Ei lex tiia veritas.

mini custodiremus,l«titiam uliquehaberemus, non B Ilic vorsus jnslitiam Domini ot legom ab ho-
aidorem ploralionis. Et vide, quia per oculos dicit miniim justitia ct legediscornit. Hominum enim ju-
salisfactionem vcnisse; per quos frequenter iilece- slitia (quantacunque sil) tomporalis est. Justitia

bras hujus s.eculi allrahiinus: ul merilo per illos autem Doi in .'otornum manet: quia quisquis eam
culpa mundelur, per quos ct excessus admittitur. Ci rnstodicrit .Tterna felicitategaudebit. Ita et de lege
.VRGC.MENTUM SEQUK.NTJUM OCTO VEUSULM. sentiendum, quieunque cam intolligerc meruerit,
C B Cohors sancloruin, carnis sua^triumphalrix, cadesti veritato complcfur: veritas ciiim logis Ghri-
secundum hujus liltera: nomen justitiam Doniini stus est.
confiletur: et eloquia cjus ignita, continua se dicit 143 Tritnitatio ct anrjustia invenerunt me:
dilectione venerari. Mandata tua meditatio mea est.

II C Sade, justilia. C Tribulatio et angnstia: sanctis viris magna

137 Juslus es, Domine / sunt munera, quia norunt se pondere talium coin-
El reclum judicium tuum. pressos exsudare peccata, et tcndere ad gaudia
C Juslus es, Domine: quijubes pcccatores se af- ajtcrna. Invenerunt me: qi-iasi exspectantem, quasi

fligere, ul cos dcbeat tua medicinasalvare: juslum fixum et ad earum certaminaprajparaium.Siibjun-

esl eiiim, ut delinqiiens persatisfactionem corriga- git vcro illud adjiitorinm, unde sc novcrat indiver-
lur, el justitia Dei humili confessionc declaretur: sis passioiiibus curaluiii, dicens :Mandatatua,etc.:
suis enim meritis putareturdatum sipeccalorjugi- quoniam semper in divinis Scripturis erat animus
ter florerel iilajsus. occupatus.
138 Mandasli justitiam lcsliinonia lun : j) 144 /Equitns testimonia tua in uitcrnum:
El verilatem tuam nimis. Intellcctum da milii et vivam.
C Mandasti, id est prajcepisti, scilicet observari II /E((uitas testimonia Dei sunt: quiaffique omnia
nimis, id est valdc. Testimonia vcro sunt, qua? sub discernunt, propterea vivificari se postulat, ut pro
teslificationesunl prolata, idcstpr.-ecepta, H.jcccon- eoruin intclligcntia vitain possit ca[)ero sempiter-
linent justitiam el veritatem : justitiam, quoniam nam. C Breviter ilaiiuc dcfinivit testiinonia Dei,
aqualiter omiiia discernunt: veritatem, quia pro- esse a;quitatcm in a;ternuiii contra tribulationes et
missa retribuunt. II Vel omniaqu.pmandantetepa- anguslias ((|uaj temporalia esse noscunturj ut tali
timur, jusla, rccta ac vera sunt: quia aut pro poc- spe leinpor.iles angustia; contemncrcntur.
catis nostris ingruunt, aut ut probati manifeste- AROt.MENTlM SKQl KNTII .M (JCTO VEUSIJUM.
niur eveniunt. A Vel dicit testimonia Dei essejusti- C H Hevcrentissimus choriis (Juxta hujus liltcrai
liam et veritatem justum enim se probatmandan-
: nomen), in toto corde suo clamat ad Doniimim,ju-
do, el verum, et ideo vnlt custodiri nimis. stificationcs ejussedulus cxquircns.
.4o5 S. BriUNONIS HERRIPOLENSIS EPISCOPI. 45G
II 13 (".iipli, vi'i ULio. A lui- niarlyro.s mala pro bonis. A lcge autem, isti

l'h) Claniavi in tolo corde, e.raudi mc, Domine'/ scilicct persecutorcs, longc, etc, quia H A Cquanto
Juslifwaliones luaa requiram. ad sanctorum pa;nasappropinquabant:tanto alege
C Hunc claniorem non corporeae vocis, sed spi- Domini recedebant. Si vcro textus alicujus habeat
ritalis mentis intcllige. G Est enim iste clamor de- iniquitati vel inique, idem sensus recit: qui enim
vot."E mentis afTectus, qui magna cordis intentione justos persequitur, propinquat iniquitati et inique
profertur. Cogitationes illas enim exaudivit Altissi- agit.

mus, qu.e pia intentione volvuntur. In toto corde 151 l'rope es tu, Dornine:
dicitur: no putares aliud cogitandum, quando cla- Et omnes vice tim veritas.
malur ad Dominum, In sola enim religiosa cogi- C Dum dicit prope es tu, Domino: confitelur
tatione debet totus spiritus occupari,nemcnsdivisa euiu ubique prcesentem, et eum nosse si porversa
nequeat quod postulat impetrare. Et intende quid gerimus. nec doclinare eum cum fugimus.
possc
clamat: Non divilias, honores,voluptatos,scd justi- Una est ergo salus,ad ipsum festinare quem non :

ficationos tiias rcquirain: non lcctioiic tanlum sed possis effugere. Et omnesvifc tuae: Judaeus hocnon
opere. potest loqui, qui noluitcredere veritati : potestvero
146 Vilamavi ad salvum me fac:
te diccre qui Christo crcdit et mandata ejus
g custodit.
Et custodiam mandata tua. A Etiam quod illanonimmeritopatia-
in tormentis,
C Clamavi ad te: ad illum enira clamat, qui pe- tur, sed voro sit Dei in hoc judicium. Sic
titionom suam digne toto cordis affectu effudit. Esthor, sic Daniel, sic tres in camino, sic omnes
Cuni dicit, salvum me fac in anima vult intelligi,
:
sancti confitentur {Dan iii).
non in corpore, non eniin corporis salutem petere
152 Initio cognovi de testimoniis tiiis :
potorat, qui libontor corporois passionibus subja-
Quia in cvternum fundasti ca.
cobat.
C Initio (significat a rudimentis sa;culi, quando
147 Prop.veni immaturilate et clamavi:
a justo Abel nomen cepit esse sanctorum: qui in-
Quia in verha tua supersperavi
nocens a nefario fratre, in exomplum Salvatoris,
C Pr«veni immaluritale quisquis in annis pue- :

occisus est [Gcn. iv]) dicit Ecclesia, Cognovi de te-

rilibus anticipat modestiam senectutis, et antefacit
stimoniis: A scilicet quibus tesiatus es te daturum
gravissimam inontem,quam possilannorumnume-
Redemptorem etregnumaeternum.Quia in.-Bternum
rositate canescere. Quia in vbrba tua (id est in Fi-
A C Quippe qua; ad fundamontum
fundata sunt.
lium) sperare non destiti. A Vel in vcrba propheta-
Cliristum pertinebant. Ipseeniin fundamenlum est,
rum et Dei, potentis facerequod promisit: promisit
p in (|uo omnia dicta et scripta Legis etprophetarum
enim in verbis suis Redonqitorem missurum. C
et Evangelii fundata sunt [Ephcs. n). C Unde evi-
148 Pra'vencrunl oculi mei ad le diluculo :
denter cognoscitur, ab antiquis mente conspoctum
Vt meditarer eloquia lua.
Christum.
C Prajvenerunt oculi nioi: significat oculoscordis
ARGIMENTUM SEQUENTIbM OCTO VEUSllM.
ante crcdidisse vcnturo in carne Domino, quam
ejus irradiaret advenlus. Christus cnim cst dies, G B Populus, vitiorum victor, se petit vivificari,
ojusquc adventus et iucarnatio diluculumest: dilu- quoniam mandataDominisummostudioexquisivit:
culum onim initium diei signiiicat. Ut meditarer: principium quoque verborum Domini testatur esse
causam reddidit cur ante diluculum mens ejussur- veritatem, et hoc est caput quod pra^scns littera
rcxerit, non ut agrum colerct, sed ut Dci meditare- ostendit.
tur oloquia. H B Res, caput.
149 Vocem mcani audi secundum misericordiam 153 Yide humilitatcm mcam ct eripc mc:
tuam, Domine: Quia lc(jcm tuam non sumoblitus.
Secundum jiidicium iuum vivifica me. A Vide humilitatem meam et eripe me : Quaiuvii

C Pelit suam voceiu cxaudiri socundum illam ista vox videatur martyrum: tamen nemo eam a
iniscricordiam, qua; ex iuiscris beatos fecit, ex ca- rv se putet alienam.qui in Chrisli corpore est consti-

ptivis libcros, ex mortuis vivus. (Juod aulein addi- tutus. El oripo me. C Scilicot de necessitate pa-na-

dit vivifica mo : confitotur sc moituum esse legc rum, et de poriculo mortis (do quibus beati inart}-
peccati. Viviticari ouim non potest: nisi qui in se res sc libcrari petunt) vel de periculo peccatoruni.

propriam non habct vitam. Quod vero dicit secun- Quia legom tuam. H A G Scilicet quadixisti: Quist"

dum judicium, inlelligc illud, (luo supplicantibus cxaltat humiliabitur, et qui so humiliat exallabitut

parcit, ot se damnantcs absolvit. [Matth. xxui).

150 ./ppropinquavcrunt perscqucnles me iniquilate: JG4 Judica jtidicium mcutn ct redime me:
A lege autem tua longe facti suut. Proptcr eloquium tuum vivifica nie.

A C Appropinquant oniiu persequcntos: quando A C chorus sanctorum judicium suum, u

Petit
post oinnia usquo ad lacorationcs carnis vidcntiir est causam, qua so tribulant ct persequuntur in
acccdorc. 11 Iniciuitalo autcmappropinquant, id est juste d;cmonos, a Domino judicari, ot so ab ipsi:
cuin iuiquilato ^hoc est inique). Quoniampaticban- rodimi. Addidit, proplcr eloquium tuuiu, C illud
 :

15: KXPOSITIO PSALM()I{I:M. 4^

cilicet ubi proniittit : Qui crodit iii ino non nio- A quando cjus sentcntiuni,nec tempus ali^iuod niula-

ielur [Joan. xi). bit, ncc res ulla suhvorlit. Judicia vcro illu putat,

55 LoiKje n peccaloribiis salits : quando dicetur : Vcnite, benodicli Patris mei, ctc,
Quia justificationes luas non e.vfiuisierunt. et : Ito, maledicti in ignem oeternuin (Maltli. xxv').

H G Merito ergo a salute lacti sunt longo Jud;ei, Ilffic judicia in ajternuni fixa manebunt. Sic in uno
ui respucrunt salutis auctorein et juslilicationos Ycrsu et initia nostr;c fidei et adhuc ventura con-
•gis non intelligebant, quia Chrisluni in eis non clusit, omnia in vcritate complenda. A Vcl verha
gnoverunt. A Vol etiain, a ciuihuslibef peccalori- tua a vcritale tua cctcrna procedunt, et ita eoruni
U3 legem Dei spernentibus, longe est salus. principium est veritas.Et quoniam ab illa veritate
56 Misericordij; tu:e tnulta', Domine : procedunt, veracia sunt ct neminem fallunt. Et
Secumlum judicium tuum vivifica me. quoniain nemincin lallunt, et eis pronuntiatur ju-
C Miserationes Doniini sunt,per quas aCflictis ot dicia justitia) tua3, scilicet vita justo, pocna impio,
modis subvenire dignatur. Secun-
auciis diversis in ajternum erunt ista judicia justitiae tuae vera,

um judicium tuum vivilica me,H ne inveniaturin et manebunt in aeternum, hi, in vita, isti,in pcena.
le quod judicium mortis asr^umat,C quia nec sinc ARGU.MENTU.M SEQUENTIU.M OCTO VERSUUM.
jdicio miseretur.nersine misericordia.judicat.Ideo .^ G 13 Sanctorum coitus pcrsecutiones saevi^ntium
uando miseretur judicat, et quando judicat inisc- pro charitate Domini sihi dicit esse gratissimas.
titur. B, dcntes autem, quos hujus litterae nomen expri-
57 }luUi qui pcrsequuntur mc cl tribulant me mit vel sanctorum intelligc,qui Dominum laudant,
.1 tcstimoniis tuis non dcclinavi. vel pcrsccutorum,dcquibusdicitur Filiihominum, :

C Narrat eniiu injurias sivo persecutioneg, unde dentos eorum arma et sagitta.

umerus electorum crescit, verum inter omnia H B Sin, dentes.

ullatenus se a tcstimoniis Dci dcclinasse testatus 101 Principcs pcrsecuti snnt me gratis

st. Et a verbis Inis formidavit cor meum.

5S Vidi pr:evaricantcs ct tabcsccham : G Principcs, hic porsecutores debemus accipere ;

Quia eloquia tua non custodierunt. sic enini et diaholum principem dicimus, qui sibi

C Vidi aliquos iu persecutionibus tidcni, quam primatum in sccleribus vindicavit. Gratis, quia
enuerunt, abnegantcs. Quod cohors sancta aspi- sancti martyres ncc eis trihuta dari prohibuerunt,
iens aflligebatur, dolons sc socios lidci perdidisse ;
ncc ohcdientiaiu suhtraxerunt,verum ctiam pro eis
ed unde labescebat ostendit,quia pra;varicator ne- oraverunt.llli quoque non timentescorum persecu-
uuquain elofiuia evangelica custodivit,scilicct:Qui tioncm, Dei ibrmidabant prajterire proeccpta, unde
lerseveraverit usque 'n finemhic salvus erit [Matth. C subdit Et a verbis tuis formidavit.H Formidavit a .•

). II Vel Juda^i prffivaricatores sunt,qui dixerunt ad vcrho illo, (|uo ait Qui me negaveritcoram homi- :

loysen : Omnia qua;cunque di.xcrit Doininus facic- nihus, negabo ct cum coram Patre meo [Luc, ix).
lus {E.vod. x.\iv) : et non fecerunt. Et nos,in bap- /62 Lxtabor erjo super eloquia tua :

ismo diabolo et operibus cjus renuntiantes, et Sicut qui invenit spolia multa,
cnuntiata facientes, prajvaricantcs sumus. De quo C Ipsc deniquc populus ChristianuG lajtatus est,
ancti vehemcnter dolont. tanquam qui invenit spolia multa, quando eloquia
59 Yidc qucniam mandata tua dile.xi, Domine : Dei Judujis non credentibus, ad ulilitatem propriie
In misericordia tua vivifica me. salutis, cripuit. Eloquia quoque sunt Dei H quibus
C Benc dicit, dilexi mandala, scilicct martyrii dixit : Gum vos persequentur, et maledicent, et di-
usquo ad mortcni pcrfcrendo.Dominus cnim
iccnas cent omne malum adversum vos mcnticntes propter
itiirnorum qualitates gratius rcspicit quaiu crucia- inc gaudetc(.y/rt/;/t. v) Et totuin Kvangelium eloquia
um carnis. Oportct ergo hilaicm inartyrcm csse. Doi sunt, G ct omnes sacra; admonitiones.
^lerito crgo vivificandum sc petobat in beata vitaa 163 Iniquitatem odio habui et abominafus sum :

Jomino, qui vilain hujus s.oculi pro vera roligionc Lcijem autem tuam dile.vi.

:ontcmpserat. n C Dicit se odissc iniquitalem, quod fas est, non

.00 Principium vcrborum tuorum veritas : hominem iniquum ; alquc eam sic abominatum
In xlcrnum omnia judicia juslilix lux. fuissc ut longc rcddcret eain a se alienam,quatenu3
C Ulud principium, mihi vidctur significan; ini- logein Dei perfccta volyntate diligeret.
ium Scripturarum divinarum, scilicct.In principio 16'i Scpties in die laudcm dixi tibi :

;reavit Deus ca,'lum et tcrrain. Illud enim, princi- Supcr judicia justilix tux.
)ium vcrborum Dei, probatur cssc perfcctio totius II Scptics laudat Dcum per diem, cujus mens
eritatis. Et sicut in principio vera est Scriptura, pcrdurans in pleno splcndorc ad illum septimum
ta in fine. Vcritas enim, quie a principio vera lo- dicm fcstinat, qui est Sabhatum Sabbaiorum, id
iuitur,etiam verba sua usquc ad linom vora Oi^len- est refjuies aiterna. C Vol ad littcram, horas et vi-
lit dicens : Ccelum et terra transibunt,vcrba autem ces septcm, quihus Ecclesia Dcuin laudat, signifi-
aea non trantibunt (Mallli. xxiv). Judicia vero cat scilicet matulinam, tertiam, sextam, uonam,
ustitiae ipsiuj rrunt sinc dubitatione perpctua, luccrnariam, complcloriam, et nocturnas. A G YeJ
Patrol. CXLII, 15
 m S. BRUNONTS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. m
omnn Lcmpus signifioat, iil A
osL (licluni alilii : hciif- riicril, iiil ullra qu;nrore haljcl)it,Ipsius esl signnm
dicam Dominum omni Lemporc {Psal. xxxiiij.Supcr quo roJ.uiipti canimus Signalum est supcr : iios

judicia, C quia parcit videlicet supplicanti, et sic lumen vullus tui, Domine,
pius humilibus est ut uon solum culpas dimittat, H B Thau : signum, vel comummatio.
sed etiam praemia getcrna cis largiatur. 169 Appropinquet depnccatio mea in conspectu tuo
165 Pax multa diligentilms lcrjem tuani : Domine :

Et non est illis scandalum. Ju.vta eloquium tuum da mihi intelleetum.

C Pax multa, scilicct mentis, et puritas et fidei C Cum petit cohors sanctorum oralionem suam
copia. Caiterum tribulationibus in hoc mundo sub- conspectui Dominico propinquare,ostendit multum
jacet qui legcmdiligit ct setamulum Dei prolltetur, esse longe ab eodem Deo praesentiam peccatorum,
in A Et non est il-
quibus tranquilla mente manet. quoniam illi nulla fiunt proxima, nisi quae Tuerunt

lisscandalum, scilicetlex Dei, id est non scandali- sanctilate purgata. Petit itaque ut secundum elo-

zantur in lege, ubi eam non intelligunt, scilicet quium Dei sapiat, ne vanitate et perversitate hu-

potius venerantur, et se non intelligere et magnum mauffiprudentiaesubmergatur, A Vel sccuiidum elo-

aliquid latere ibi alfirmant.Nec ctiam cst diligenti- quium,idestpromissum;promisitenim: Intellectum
tibi daboetinstruam te (f sa/. xxxi). H Da mihiigitur
bus Dei legem scandalum quidquid homines agant,
B talem inLelleclum, ut nihil aliud quamquod oportet
id estnon scandalizantur in malis hominum operi-
bus, ut cadant, etiam si religiosos peccarevideant, exorem.C Non enim intellectum mundanum pctit,

ipsi non peccant. 170 Intret postulatio mea in conspectu tuo :

166 Exspectaham salutare tuum, Domine :

Secundum eloquium tuum cripe me.
Et mandata tua dile.ii. C Gradatim ascendit sancta petitio namquiante ;

A C Exspcctabant adventum Christi sancti patres dixerat appropinquet, nunc dicit intret, prius
: :

veteris legis. Et mandata ejus dilexerunt, id est cnim fucrat ut appropiuquarct,deinde ut ad conspe-
Deum proximum diligcbant. Exspectant ct justi
et ctum Dei intrare potuisset, quatenus omnia per
nov.-B lcgis, salutarein Christi secundum adventum, ipsius gratiam cognoscamus impleri,et nihil appli-

ut secum in gloria coroncntur. Exspcctat ergo toki cemus humaiioe virtuti,elqui ante dixit secundura :

Ecclesia, quffi Dei mandata diligit,Jesum Dominum eloquium tuum da inLellecLum, hic dicit: eripe nie

salutare omnium. etiam,scilicet sccundum aflecLum, ut superna desi-

167 Custodioit anima mea testimonia tua :

derem,
Et dile.vit ea veJiemcnter. 171 Eructabunt lahia mca hymnum :

G Custodivit, ad tolerantiam pertinet nuirtyrii.

Cum docucris me juslifwaliones tuasl
CEvactabu7it labia hymnura, quando Spiritu Dei
A Custodiuntur enim Dei testimonia, dum non ne- C
repleta sunt,et ad supernum intellectum disponitur
gantur hoc est martyrum oCficium, C Dilexi, vero
:

sermo sensus divini, Cum docueris me, promittit

ad charitatem pertinet, tormcntis omnibus Ibrtio-
enim gratiam sua^ devotioniscum Doinini donasus-
rem, qua? flammas vincit, gladios superat, ct coe-
cepcrit,H Si enim per puram conscienliam reserata
lesti virtutecuncta transcendit. idco autem, vehe-
fucrint a te labia mea Luncdignum laudationis pro-
mcnter, dicit, quia perfecta dilectio non habet mo-
dum, sed totius animi nisibus cxplicatur,ita utnec ferunt hymnum.
172 Pronuntlabit lintjua mca cloquium iuum :
tempore aliquo cesset, necanimi torpore lentcscat.
Quia omnia nuindata tua cVquitas.
16S Servavi mandata tua ct testimonia tua
C Nihil est enim aliud in eloquiis tuis, Domine,
Quia omncs viiv mcx in conspcciu tuo.
nisi pax et aequitas, et vita.Hoc corde credam, hoc
H Servat mandata et tcstimonia, qui vias Dei
labiis loquar, hoc lingua pronuntiem. C Nimis
rccto cursu incedit,nec quidquam in actu,vel dicto,
eniin culpabileosl,rc]iclisdiviniscl()quiis, ad ineptas
aut cogitatu agit, quod divina contemplationc ha-
mundi fabulas cl oliosa vcrba transirCjqu.-e non so-
boatur indignum. Quia omnes via3 nic;e ,• C ideo se
lum non prosunt.sed et obsunt, Domino dicenle :

dicit servasso mandala, quia omncs vias ejus di-

De omni vcrbo otioso reddent homines ralionem
gnatus est Dominus inLendere,ut non suis viribus, n /m .n
,. .
,. ,, ,
D (Matth. \u). .
^

divin<iR
,

potentiii! suum posse deputaret

,

deputaret, ruissenl ,-,o r^- .

'
. .
17.3 manus tua ut
F}at
,
salvct
.
me
enim viaj ejus ca3ca nocte confusa;, nisi verum lu- Quoniam mandata tua clctji.
men eas dignaretur aspicerc. Nogatur ergo ei erro-
C Duin dicit,fiat manus tua, designat Dominum
rem pncvalcrc potuisse qui se pri)iitclur respicere SalvaLorem, por qucm facta sunt et reguntur uni-
auctorem luminis. versa. Postulat ergo venire Dominum Salvatorem.
AUOUMENTUM SKQUKNTIUM OOTU Vi;USUUM. Quod autem dicit.elegi maudata tua,omnia se peri-
C B Sanctorum chorus quaiitum ad linem psalmi cula proptor amorcm Dei postposuisse tostatur.
vicinus esL,tanlum se Christo dcsidcral proximari, Ctmcupivi salutarc luum. Dtmiinc
I7'i :

atque ideo advontum Domini Salvattu-is dosidorans Et lcx tua mcditalio mca cst.
petiL utovem perdilam revocare pietatis suic mu- A C Salutare Patris Christus est,qui nos salvavit,
nerc dignctur. B Ipse cst ergo nobis omnium con- llunc ct votores sancti concupierunt.et nunc Ecole-
sulnmatio virtutum,quiaquicunqueeum videre me- siu concupiscit videre oeternaliterin dextera Patris.
 : .

461 I-XPOSITIO PSALMOKUM. m

Idoo enim legein tuam sempor moultor.<|U(>niani in A 1 Ad Dominum cum tril>utarcr clamnvi

ea videoquem exspecto. Et exaudivi mc.

175 Vivft (ininta meu ct landahit tc :

C Primns iiaqup gradus virtutum incipit, in quo
Prophela confossiene lacrymabili petit sc de mundi
Et judicia tua adjuvalnnil mc.
istius Iribulaliono liberari. Quapropter et auditum
C Promitlens Ecclesia animam suam in a?ternum
vivere,quam noverat salulariter credidissc.laudabo, se dicit.quoniam in tribulatione clamavit.Dominus
inquitjte cantico scilicct novo,quod homo ille salu-
cnim nescit differre, quem compuncto corde sibi

tariter innovatus canere debet.Judicia vero illa dicit

scnserit supplicare. On''" vero sit tribulatio, a qua
se adjuvare, quse se in famulis suis facturum pro-
se liborari potit, subditur : Domine, libera animam
misit, scilicet : Venite, bencdicti Patris.Tunc enim meam. eto.

adjuvandum, ([uando erit

perfocte credit se justo- 2 Domine liljcra animam meam a labiis iniquis :

rum numcius ad doxleram collocandus. ^ Et \ a lincjua dolosa.

170 Erravi sicut ovis qux pcriit

C Potit se liborari Propheta, ab iniquis suasioni-
Qu^ere scrvnm tuum,quia mandala tua non sum bus,undo humanum gcnus corruit. Nam, cum ve-
obliliis
nisset serpensad Evam, dixit per labia iniqua :

C Vox iUa omnium e]ectorum,si- Cur non manducetis do hoc \\gx\o{Gen iii). Cumque
Ecclesifc est et B
tnim homo gcne- illa respondissi;t a Dco fuisso prohibitum, ait per
cut et totus psalnuis isle.Ait ille

rulis.qui in Adam erraverat,et ad caulas Dei perse linguain dolosam :Manducateeteritissicut dii(/67d.)

redire non poterat.quoniam munus illud sapicntia? 3 Quid dclur libi a:it quid apponatur tibi :

perdidciat quod habebat Erravi quasi, a via tua

: Ad linyuam dolosnm'}
discessi,etviLiorum invias solitudines cajcus intravi. G Rcvertitur Propheta ad interrogationem suam.
fcicut ovis, ovis is^a unica ert cunctorum fidclium Ou.ncrit contra facinus tani immanissimum quale re-

congregatio. Et bene dictum cst, quaj pericral, ut iiiedium sibi crederet essc piai3tandum,sed,ne tar-
agnoceros illam miscricordia Dci fuissc reparatam. darct Ghrisli auxilium, mcdicina sequitur postula-
OuvCre.Christo Domino dicitur,quouiam te humana ta, vcrsu sequenti :

imbecillitas non potest pcrquirere. Additur quoque 4 Sayitla' poientis acitlx :

requisilionis causa quia mandata, etc; (luoniain

:
Cu)n carbonibus dcsolatoriis.
istejusle re^iuiritur qul mandala Dei non probalur G Ecce illud remedium invenit quod labia iniqua
oblitus. destruat : Sagilta; potentis acula3,verba sunt divinae
ORATKJ EX PS.\L. CXVIII. iegis, quibus corda adversantium velut quibusdam
1'alma totius beatitudinis, Deus,qui fldeles tuos, i^'^^^^^ transforantur. Garbones dcsolatorii, hoc est
C
ut in lege tua ambulent,testimonia tua scrutontur,
digne conipunctionis, qua; solitudinem et devasta
mandata custodiant salubris provisor informas.con- tionem et desolationem iu mente facit peccatorum,
cede nobis justificationes tuas toto corde qusrere, et purgat livorem peccatorum. A Vel, carbones,
eloquia intelligere, rnirabilia pra;dicarc ut qui hac- isti sunt exemplaris vita sanctorum.
tenus quasi perdita; oves erravimus tuis piis hu- 5 Hei mihil quia incolatiis meus prolongatus est;
meris restitui paradiso gloriemur. Qui vivis ct re- habitavi cum habitantibus Cedar :

gnas, etc. Multuin incola fuil anima mea.

C Hoi ! sermo dolentis est,quod hujus mundi pro-
PSALMUS CXLX.
lixitate fatigetur.Quam querclam sanctos habuisse
AnOUME.NTLM PSAL. CXIX.
non dubium est. Incolatus, signilicat peregrinatio-
C B Canlica graduum cantica ascensionum sunt, ncm; incola est enim, qui ad terapus terram colit
quibusad superna coiiscenditur.Prophctaclamatad alienam, et a patria sua longe disjuncf.us cst.Quod
Dominuni, ut liberetur ab iniquis, vehementerque deillis merito dicitur,quorum conversatio in coclis
affligitur (luod.in hac vita diutius commorans,ma- cst (Phitipp. iii).Gedar, Hobrfleum, interpretatur te-
lurum pormistione pruigravatur. nebrx, et signiticat prEScntem mundum, in quo
j.

TT. Canticum graduum. malitia regnat,et amatores ipsiustenebrosis uctibus

C Novi ((uidem miraiiiles inchoantur
tituli et :
involutos.Multum incola fuit,quia sanctorum mens
Canticum graduum. Cum
gradus audimus in psal- hic incolatum patitur ubi sub nullogaudio habita-
mis.non corporeis gressibus suspicemur subeundos, rc cognoscitur.
sed mentis accipiamus ascensum. Idco enim pra3- G Cum paccm cram pacifleus
his qui oderunt :

missum est canticum, ut hoc potius ad anima; pro- Cum toquetiarimpuqnabant me -rgratis
itli^ ',

voctum applicare doboamus. Et gradus isti humili- C lllo enim odit pacom qui non amat Christum.
tatis simt ascensus, quorum primus est rolietio et Eram paciticus cuin pacis, scilicet inimicis, illud
confessio peccatorum. A Nihil enim aliud in istis implens evangelicum : Diligite inimicos vestros
canlicis docemnr quam asconderc in corde, in af- {Mut. v). Lo(iucl)atur ctiam pacificus, non inju-
fectu bono, in M^, et spe, charitate, in dcsiderio rians, sed impugnabatur gratis, dum contentiones
vitao aternre. fallaces palerotur ab inflammata iniquitate.
 463 S. BIIUNONIS IIKIIUIPOLENSIS EPISCOPI. 4G^

ORATio Ex PSAL. cxix. A. rectc credit, erit veracissimus Israel, cui Deus noa
Tribulationum nostrarum optiine mitigator,Deus dormitabil custodicns eum.
liberaanimas fidclium a labiis dctrahentium,inquo- 5 Dominus ruslodil te :

rumutadjutoriis spirilalibus pra3nuinitffi,nullis im- Dominus proteciio hia super manum, dexleram
pugnationibus aggravcntur.Per Dominuin nostrum tuam.
Jesum, ctc. li Dominus custodit te, ipse qui fecit coelum et
PSALMUS GXX. terram, quia dii, qui eam non fecerunt, pereunt ex
AnoUMENTUM PSAL. CXX. ea. Dominns protectio tua super mauum dexteram
G Propheta,ad sanctorum merita oculos elcvans, tuam, ille te protegit, ne opus tuum dcxtorum, id
pctit oorum adjuvari precibus, ne mcns ejus hostili est bonum,pars impediat iniinica, id est diabolus.
impugnatione succumbat,indubitanter sibi promit- Per dexteram igitur hic spiritalia bona intelligun-
tens quod se integre postulare cognoscit. tur, quaj per sinislra, id est temporalia impediun-
TT. Canticum graduum. tiir, nisi Deus custodiat.
Canticum, ad scientiam pertinet; graduum vero, 6 Per diem sol non uret te :

ad actionem. Illc enim bene ambulat qui et cantat Nerjuc Inna per noctem.
cuni scientia et profectione graduum, id cst eccle- -n H Justus nec in prosperis uri,id est elevari valet,
siastica operatione graditur. nec in adversis dejici vitae praesentis. Et vide idem,
1 Levavi oculos meos in montes : quodinsolet luna significatur,per diem noctemque
Unde veniet auxilium mihi. significari. A C Vel, uri, scandalizari intelligitur,
C Ad secundum gradum justus istc venit^in quo Qui igitur nec in bonis nec malis actibus proximi
post humilem pcccatorum confessionem et tribula- scandalizatur, non uritur nec die nec nocte.
tionem, ausus est levare oculos ad montcs. Oculos 7 Dominus omni malo
custodit te ab :

suos Propheta lcvaese S3 dicit, hoc est ad contem- Custodiat ^ Dominus

animam luam \

plationem alitjuam se ostendil fuissc provectnm. HDoniinuscustoditte,abomnibus insidiisinimicr.

Spiritaliter, oculos cordis, seu ad sanctos viros,seu Custodit aniinam, ne ei pars dominetur adversaE
ad libros divinos,veI ad sublimes angelos credatur potestatis.Per malum igitur hic accipe,non tempo-
elevasse, qui magnitudine et firmitate sua vere ralia corporis incommoda, qufe amatores hujas
inontes sunt, unde etiam competens exspectatur saeculi aestimant esse gravissima, sed illud malum
auxilium.Sed nc forsitan spem nostram solum in quod divinam gratiam toUit animam perdit. Deus
sanctos poneremus, consequcntcr unde nobis ve- enim permittit sanctissimos etiam viros doloribus
raciter venire possit auxiiium sequens versus ingentibus cruciari; animam vero custodit, ideo
ostendit. C addit; custodiat, etc.
2 Auxilium meum a Domino : 8 Dominus custodiat introitum tuum et exitum
Qui fecit coelum et terram. tuum :

GAuxilium meumaDomino,etno putarcs alterum Ex hoc nunc et usque in sxculum.

Dominum, quoniam hoc wquivocum nomcn cst,. C Dominus custodiat introituin,hoc esl de marty-
dicit : Qui fecit coelum et terram, significans Ver- ribus dictum,quorum introitus aDomino custodien-
bum pcr quod facla sunt omnia.Ab illo est verum dus est, nc aut violentia tormentorum cedant, aut
auxilium a quo cst sanctis ut nobis auxilientur. blaudimentis seducantur.Et exitum,ibi est tota per-
-3 No7i det in commotionem pcdem tuum : fectio,quando usque ad finem vitae pcrmanet in eis
Neque dormitet qui custodit le. vera confessio.Ex hoc nunc,etc., quoniam quicun-
C Pes enim, pars uUima corporis. Qui, incnlis que perseveraverit aiterna beneficia possidebit,H id
imperio nos permutatioue locorum transponens,si- estnon solum in hac vita custoditur,sed et post,ab
gnilicat cogilalionos nostras,per quas in bonas ma- tTtoraa puMia.
lasque partes accedimus.Hos pedes optal Propheta OUATIO EX SPAL. CXX.
ne lubricatione peccatorum vertantur, ne, stante Protege plebem tuam, non dormitans neque dor-
corporc, ruinam sustineat in corde.Dormitare dici- j^ miens, Domine Deus,Israel protec.tor,et,ne uramur
tur Deus,quando nos in ejus fldc deficimus;in quo por dicm,tu nos a scandalis hujus mundi defende.
cjus fides non dorrait vigilat Cliristus. Dum ergo Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
nos in fidc Deum non rcsi)icimus,nobis ojus dcfcn- PSALMUS CX.Xl.
sio sublrahitur, ARGU.ME.NTU.M PSAL. CXXI.
4 Ecce non dormitabit n.-quc dormict : C B Gaudct Propheta se commonitum ad super-
Qui cuslodit Israel nam Hierusalem esso venturum,ubi jam sancti se-
G Si fueris Isracl,id cst vir Dcum vidons.non dor- cura prospcrilate consistunt loquilurque ad cives
mitat libi Deus. Ergo supra eos, qui Deum pura Ilicrusalem pacis eis abundanliam otpans.
mente vident, Deus non dicitur dormilare, quia TT. Canticum graduum.
revcra talis in nobis aspectus cjus rcdditur, qualis 1 Lrtatus sum in his qtuv dicta sunt mihi :

in ipso fuerit nostne mcntis inluitus. Isracl cnim In domum Domini ibimus.
intcrprclatur, vir videns Ucum. Igitur qui in ouui II Venil ad lorliuiu gradum, quo jam uou solutn
463 EXPOSITIO PSAT.MORUM. 460

clevat ad montes oculos, verum.spc conroptaJ.Tta- A pcr Dci gratiam homines judices fieri, qui fucrant
tur so iterum ad montes.ot ?anctorum societatom. poccatis facient'bus rei.Merito sancti viri scdes Dci
et ccplestem Hierusalem. C Ouaerendum vero ost sunt, quia in ipsis sedcndo, eos gratia sua; maje-
quis ad Prophetam hocc dixit quibusscLTtatum esso statis illuminat. Sedes supcr domum David, id est
testatur, videlicet Spiritus sanctus, qui cordi cjus super familiam Christi. Sederunt vero, pr«teri-
tacita vocc loquobatur, non sermono, scd divino tum pro futuro posuit, quia dc ultimo Judicio lo-
spiramine. H Vel, dicta sunt, in prophetis.el lege, quitur.
et apostolis. C Domus hoec justos tantum recipit, 6 Uoijatc ;
quiv : ad pacem -^ sunt \ Hierusalem:
angelos continet. Qua; cst ccelcstis Hierusalem, in Et abundatia diligcntihus te.

qua crcaturarum omnium auctor conspicitur. H A C Rogatc,signilicat hic non, supplicate, sed
2 Stanlcs crant pcdcs nostri : intcrrogate Undo rogate,id est interrogate qua) ad
:

In alriis tuis ).i Hierusalcin. pacem pertineant hujus civitatis. II Et scquimini

C [)icit se Propheta stare in ccciesti domo, ad eam, ul per dilectionem pacis, fructum consequa-
quam desidorat summo studio pcrvcnire. Ibi enim mini .letcrnaj beatitudinis. Abundantia csl illi cocle-
statur.ubisomperfirmavoiuntateconsistitur.Atrium stium honorum, qui rclictis caducis Deum super
est introitus domus, in quo commanerc ncqueunt n omnia diligit; G vel, omnia bona in coelcsti Hicru-
habitantes.Hic autem atria pro interioribus poiiun- salem abundare manifestum est.
tur, ot pars pro toto. 7 Fiat pax in virtute tua :

3 Hierusalcm qiuc .rAificatur iit civitas :

f Et \ abundantia in turribus tuis.

Citjus participatio eju.^i in idipsum. C Pax enim a parcendo sive a pascendo dicta est,
C ylildincatur plane coclestis Hiorusalem quotidie talis enim pax illic Christi miseratione confertur
\ivis lapidibus. id est martyribus.confessoribus, et quam nulla bella concutiunt,nec seditio ulla pertur-
qui Domino sincera mente deserviunt. Addit vero, bat. Turrcs,autem hic significat martyres, qui, op-
ut civitas,quatenus similitudinom civitatis in illa positionc sui corporis,civitatem Dci pia confessione
esse monstraret. Nam, cum sit omnis civitas dicta a defcndunt,ct, quasi emincntia a!dificia,ita hostibus
rivibus, illa tamen verius civitas dicitur quas unani- fidei repugnarc noscuntur.
mes cives continet. Cujus participatio, otc. H C id 8 Propier fratres meos ct proximos nicos :

est, civitatis ipsius participatio est in Dominum Loquebar pacem de te.

Salvatorcm,qui est proprie idipsuin.quod significat C Monet ergo Propheta ut non propter laudes aut
apternitatem, qu;p nunquam desinit esse quod est, commoda sua quisque doceat,sed propter fratres et
ged semper uno eodemque modoest virtus indefec- proximos laboret. P.acem vero intellige Ecclesia),
ta, unde, ot supra dixit Tu autem idem ipse es C quam sanctidocent in vinculo charitatis servandam.
:

(Psal. ci), et Moysi ait Ego sum qui sum [Exod.

: Sed, de te cum dicit, ad Hierusalem se significat
ni),qua propter soli Creatori convenitosse idipsum. loqui, in qua sanctorum ccetus est,id est, adunatio
4 llluc enim ascendcrunt tribus, iribus Domini beatorum et summa pax.
tes timonium Isracl : 9 Propter domum Domini Dei nosfri :

Ad confitendum nomini Domini. Qu,vsivi bona tibi.

C Oicendo iliuc, significat civitatem Hierusalem, C Domus Domini,cst liierusalem,in qua Deus est
ad quam semper ascendunt,qui jugi excrcita-
beati ad quem bene refertur,quidquid dilectionis impen-
tione proficiunt.Tribus, id est sancti, qui Christum ditur. A Vel propter istam domum hic, scilicet.Ec-
Deum esse confessi sunt vcrum. Ut vero ab infidc- clesiam, uL iilic proliccrent qui sunt adhuc pere-
liltus tribus istas scgregaret,addidit tribus Doinini. grini, quajsivi et operatus sum docendo.
Quc-e ojus non pura montc crcdi-
diccr»3ntur, nisi OnATIO FX PSAL. CXXI.
dissent. Alias enim tribus non credentes, sciiicet Ambulantibus in atriis domus tuas, omnipotens
conslat csse diaboli.Vf-rum quales cssent istae tri- Dcus, pacis abundantiam largiri dignare.ut dum te
bus Domini, breviler indicat diccns : testimonium tota aviditatc cordiuin confitcmur,bona tua in coe-
Israel.hor cst ipsius vel ipsi I.sracl,vci (juod ost ipsc j) lostibus capiamus. Pcr Dominuin nostrum Jesum
Isracl,hor cst qui lostimonium pr.nlient sanctitati, Christum, etc.
tde3t,sibi ipsis quodsintIsrael,idestvidcntcs Dcum PSALMUS CXXII.
festanturenim hoc actibus suis.Et hoc non
et «ancti AUGUMi;\TU.\I PSAL. CXXIf.
ad laudandum sc, scd ad confitcndum dicil, id ost C Propliota, qui prius ad sanctos, oculos levavit,
ad laudandum Dominum, est enim verum tostiino- nnnc ad ipsum Dominum luiuina cordis crexit,pe-
nium lsrael,laudes Domini dcvotissimamente cau- tens ut ei Dominus suum donct suirragiurn; quia
lare.Ulud vero teslimonium post hanc vitam magis instigatione diabolica ab insultantibus adversa pa-
eril quam hic. ticbatur multa.
5 Quia illic sedcrunt sedes in judicio : TT. Canticum (jraduum.
Scdcs -^ xupcr \ dnmuw Durid. 1 Ad tc lcvavi oculos meos :

G Illic gedcrunt,qui ascendcrunt ct cum Domino Qui hahitas in ccclis.

judicabunf. Honorabilis sessio, admiranda dignitas C Qui in primo dixorat.ad Dominum cum triiiu-
467 S. BRUNONIS HKHBIPOLENSIS EPISCOPI. 468
larer clamavi, secundo cantico oculos ad
et in A. saeculi, Dei miserationc liberatos aguntque gra- .

montes quoquc fuerat quod ingres-

levavi, kclalus tias, quod non sunt decepti a perseculoribus, sed
sus in domum Dci sibi 1'uit repromissus nunc ad : insidiis corum contritis erepli.
majus proficitjUt etiam ad ipsura Dominum ocuios TT. CanUrum graduum.
levare audeat.C Levant cniin oculos suos sancli(in C Isti enim gradus in illo sunt itinerc constituti,
quacunque tribulatione positi) ad Dominum, et ad nisi ipse rex patriae viam se agnoscitur pr£Ebuisse
illum respiciunt, a quo se veraciler posse salvari quam si ipso pra^stante fidcliter atque humiliter
confidunt. 11 Illuc enim oculos levant, quo tendunt gradiamur, ad ejus sancta tribunalia pcrvonimus.
et pcrvenire desiderant. 1 Nisi f 7'"« Dorninus eral in nohis dicat nunc
'.

2 Ecce sicut oculi servorum : Isracl :

In manibus dominorum suorum. Nisi f quia Dominus erat in nobis.

',

G Attendunt servi ad manus dominorum sivc : G Vox sanctorum martyrum,in bealitudine jam in
quando per eos desiderant enutriri seu quando pro : Domino exsultantium et dicentium, se nullalcnus
culpis suis jubcntur vapulare,donec audiant,parce. potuissc infiicta pcricula supcrare,nisi quod Donii-
Sic nos convenit facerc,ut oculos nostros levemus nus erat in illis.Dicat nunc Isracl : prajcipiunt quo-
semper ad Deum, cum aliquam indigentiam susti- -^ dammodo sancti martyresreliquispiisjustisque ho-
nemus,velcumproa[iquibusverberamurexcessibus. minibus,ut unde ipsi fuerant salvati gratias sccuni
A Manus quippe potestatem significat. agant.Ha!C est enim charilatis et unitatis virtus,ut si

5 Sicut oculi ancilke in manibus dominx suiv : quid uniprosperum acciderit,omnes sibi provenisse
Ita oculi noslri ad Dominum Dcum nostrum, do- congaudeant rursum : si quid contrarium ingeritur,
donec misereatur nostri. universi sihi A C Quintum
accidisse condoleant.
C Sic manibus dominae
etenim attendit ancilla in igitur gradum asccndunt,qui in spe fixa: cum san-
suae, sicut serviin manibusdominorum ct itadum : clis martyribus jam coclo coronatis,se exsultant in-
dicitur, oculi nostri sexum utrumque concludit. victos tribulatioiiibus coronandos.
Donec, hic semper significat, quamvis temporaliter 2 Cum c.vsurtjerent homines in nos :

dictum esse videatur. Sicut et in Evangelio dictum Forte vivos dedlutissent nos.
est Non cognovit eam,doneo peperil filium suum
: C Gum exsurgerent homines (scelerati, scilicet,
primogenitum(M«W/t.i) quam constat virum nullo : vivos dcglutisscnt nos : humana consuetudo non cst,

cognovisse tempore:ubi siniiliterpro omni tcmpore vivos deglutire : scd vivi deglutimur,cum in h;ere-
ponitur.Nunquid enim postquam misertusestDomi- licaspravitatesautin foveamculparum demergimur.
nus, oculi nostri ad eum non erunf? Vivi eniin dicuntur.qui in flde Christi adhuc sunt :

4 Miserere nostri, Domine, miserere nostri : C mortui, qui a fide decesserunt : quod sanctis viris
Quia multum replcti sumus dcspectione. potuisset accidcre, nisi eos virtus supcrna liberas-
G Vox martyrum gemina petitioue sibi miseren- set.
dum deplorat quia corpora eorum in passionibus,
: 3 Cum irasceretur furor corum in nos :

anima laborabat 0!iprobriis.I\Iultumrcpleti;signifi- Forsitan aqua absorbuisset nos.

cat abundantiam passionum,quam tamen se cupide C Cum irasceretur, di.xit,quia causas justissimas
ac libenter pertulisse testatur. Despiciuntur cnim non habebant, ira enim et invidia judicio carent,
sancti amalis,et verbcribus kicerantur^flammiscxu- dum voluntales suas mcnte praicipili subscquuntur,
runtur, gurgitibus mergunlnr alLissimis. Aqua hic iniquos populos vel paganos significat:hi
6 f Quia multum repleta
',
esi unima nostra : servos Dei absorbcre cupiebant,cum in suas deorum
Opprobrium abundantibus. suorum culturas cos perducere nitcbantur sed : eos
Et despectio superbis. virtus divina liberavit. Aquam vero dixerunt anli-
C Omnes qui secundum Christum pie volunt vi- qui, a qua sunL omaia,civdentcs cx ea omnia pro-
vere, opprobrium patiunlur ab illis.^iuide torrena creala
felicitate atque abundanlia mundana superbiunt 4 Torrcntem pertransivit anima 7iostra :

[// Tim. iii).C Quia semper divites,paupcres su- Forsila)! perlransissct anima nostra a/uam info-
:
Q
perbi despiciunt humilcs.Non dixit aulcm divitibus lerabilcm.
sed abundantibus, ut in malitia abundantcs acci- II Torrens est mors carnis,pcr quam sancti mar-
peres. lyrcs Iranseuntes, in refrigerium sunt inlroducti.
OHATIO EX PSAL. CXXII. A G Vcl passio tribulatio et persecutio maloruni. C
GoDlorum habitalor, Dcus : ad te lcvamus oculos lntolcra!)ilis aqua dicitur,quando nostra infirmitas

nostros, precantcs, ut conlulatis opprobriis supcr- cogitatur siiie Dci adJiitorio.Nain peccalorum gur-

borum, misericordiam nobis solitam clementer in- gites criminunuiue tcmpcstales, tolerarc quis noii
dulgeas. Per Dominum noslruin Jcsum, etc. valct.nisi cum confugcrit ad defcnsioncm Christi :

tiunt cnim omnia tolerabilia,cuni Deus in nobisha-

PSALMUS GXXIIL bitat tunc enim nec crror subripit, nec luxuria
:

AnoiJMlCNTUM PSAL. CXXIII.

trahit.ncc supcrbiavfutosa pi\evalcl,ncc hostis ma-
C Sancli confcssorcs fatcntur se dc lot aTumnis ligni suggcstio.
A69 tXrOSlTIO PSALMORUM. 470

5 Benediclus Dominm A in rirciiilu :i,illc eninif cirruil auxilio .Ttorna! de-

Qtti tum dedil uos in capluneiv ilcntifus corum. fcnsionis oos, quas sibi lidclcs csse cognoscit. Ex
H Dcntes hic niimerosi toloni sipniit vitioium, a hoc nunc : istud s.Tculum significat. Usquc in sie-
quibus ne capiamur, gratia Dci er uimur. culum : illud dicit^ sa^culum, ubi jam^ sanctis in
6 Animci noxtra sicut passcr ercpla csl : m.njeslale sui luminis apparebit.Sed cur pr.Tcbcatur

Dc laqueo venanlium. ista dcfonsio conserjuentcr exponitur.

7 Laijueus ivntritus cst : 3 Quia non rcUnquet Dominus virgam peccalorum

Et nos liherati snmus. super sorlem juslorutn :

W Tenduntur nobis laquei, in concupiscentiis ac Ut non e.vlcndanl jusli ad iiiiquitatem manus

diversis a?tuti;c diabolic.e Sed contrito dia- dolis. suas.
bolo sub podibus nostris(qui nobi-; laqueus est^ si- C Virga boni malique potestas significatur, hic
:

cut passer sapiens et astutus, evnlainus ah illo. autem in malam parlcm accipi manifcstum ost.
8 Domini
.\djutorium nostrum in nomine : Sors justorum ost ro.ligio Christiana, supra quam
:

Qui temim.
fecit civlum et non sinit Christus virgam pccc.atorum (id est ini-
H .Adjutorium nostrum in nominc Domini hoc : quarn polostatcrn tyrannornm) diutius insurgcre, ne
est nomon quod est super omne nomon, hujus no- ., Ecclcsiam Dei possint longissima persccutionc con-
minis adjutorio, morlis vincuntur luqiiei, si in illo terere.Ut nou oxtendant ad iniquitatem manus
maneamus affixi. suas, H id est, ut rou cogilont quid mihi : prodest
C Bcne crgo quinto gradu dicuntur, qui corpo-
in quod justus suin, si scmpcr persequuntur me ini-
rcos in passiono sensus Doinino juvanto supcrarc qui? hoc cst ut sustinoant malos, ct non
: faciant
valuorunt. mala non enim diu rclinquit Dcus lalem
: virgam
ORATIO EX PSAL. CXXIII. super justos, licet diii vidcatur iinbccillis.
Conclu \f, Domino, hiantia ora malorum,qui sa^vis 4 Benefae, Domine
obtrectationum dcnlibus vorarc nituntur : ut qui de Bonis ct rectis corde.

nostra virtuto diflidimus, nominis tui adjutorio mu- C Optat igitur prophota his ficri honum, qui ne-
niamur. Per Dominum nostrum Jesum, etc. sciunt a Domino prava voluntatc separari. Recti
PSALMUS CXXIV. ccrde sunt,qui Deuin sequuntur, ot non pr.Tire con-
AROU.MKNTUM PSAU CXXIV. tondunt. H Et qui suam volunlalcm divin;e voluntati
C Clamat prophota nobis in Domino confidcn- conformant, non divinam voluntatcni ad suain cur-
dum, ne laboremus incassum pctens ut rectis : : vare volunt.
prospcritas, pravis vindicta provcniat. .5 Dcclinantes autem in ohligationcs adducct Domi<{
TT. Canticum fjraduum. C nus cum operantibus iniquitatem :

C Quamvis scala ista salutaris, compotonti rome- Pax super Israel.

dio videatur osse constructa nulla tamcn (irmitate : C Pulchrc sunt opcra iniquitatis csse
dcfinila :

consistimus, nisi Domini rogiminc tcneamur

illic : nos vinculis pravitatis innectit, ut
oblig.Ttio, qiia3

qu.T tamen asccnsio fit mente, non corpore. Nam in csselibori ncqurainus, cum talibus tantisque la-
uno magis loco sedentes, et celluUc situ reclusi, queis constringimur. Declinantcs, id est, jussa Dei
efiicacius istos gradus ascendimus quam si pcr ho- non persequontes. Pari cnim scntentia porcunt, et
minum ora volitomus. qiii dcclinare jussa Domini, et operari malitiam
1 Qui confidunt in Domino sicut mons Sion : non velle contendunt. Pa.\ supcr Israel : haec pax iste
commovefiilur in xtcrnum : Salvator cst, qui scinper dcfendit se vidcntes.
Qui hahitat in Uierusalem. H Qiii etiam aufcrcns maceriam iniiniciti» Juda;o-
A Sextum gradum ascendit, qund omnimodis in rum et gcntium, fccil utraque in crcdcntibus, unum
Doinino ronfidcns, noc pro«peritatc malorumhomi- quod crat antc divisum {Eplies. ii).

num titubat in fidc de Dco : sed fixisgressibus iter

OnATIO EX I'SAL. CXXIIII.
in altum continuat. H Sion, id ost spcculatio signi- :

Rcpclli;, Dnminc, ncqiiilias insurgentium, a sorte

(icat sanctam clcrtorum congrcgationcrn, in altilu- n
jiisiorum uL qui in tc loto cordo confidunt, nullis
dine conlomplationis positam. Mons fjuxta Danie-
:

tcntationum iml.iribus quatianlur. Pcr Doininum

lem) Domiiius Christus [Dan. ii) : qui in cum totam
spem ponit, non commovebitur in teternum : quia
nostruni Jcsum Chri.sturn (iliiim, ctc.

conformis efficitur corpori glori;c Christl. G Hic

PSALMUS G.XXV.
quoque Hierusalem.ca^lestem esse patriarn adverli-
mus (qu?e est visio pacis) de qua nullus potcst com- ARGUMK.NTU.M 1'SAL. CXXV.
raoveri qui meruit in ea constitui. C Sanctissimi viri Domini misorationc libcrati,
2 Montes in circuitu cjus : et Dominus in circuihi gratias agunt : qufid dc obnoxictato saevissima pcc-
populi sui. calorum, iii tantam gratiam siint recepti, ut in-
nunc ct ustjuc in sxculum.
E.v hoc tcr gentcs probarcntur csse laudabilcs dcprc- :

C Hic cnim montcs,viros sanclos desigiiant qui : Ciintcs ut caplivilas corum convcrtorctur in gau-
Hierusalcm illam ccclcstem inhabiluut. Lt Doiuinus dium.
 471 S. iniUN/^NI.S HERBIPOLKNSIS EPiSnOPI. 472
TT.Cunticum (imduum. A pauperes aspiciebant frigorc constrictos, inopia
1 /w convertendo Dominus capiiviiaU m Sion : saeva maccratos, mittcnlessemina sua. Sua dicit ut :

Facti suniiis sicut consolati. de propriis laboribus, non dc rapinis eleemosynas

H Captivilas Sion fuit, cum Ecclesia prcmerelur facerc dcbere cognoscas. Mittentos vero : intelligc
a cultura idoloruin : serl convcrsa cst in libertatcm, pr.-cmitlonlcs incrclum^quo anle, nostra acta per-
quanclo advcntu Domini, inCerni vincula disrupta veniuntquam nos illa enimsunt thesaurus noster
:

sunt. C Vidc autem quod non dicit, facti sumus con. in ccelo condendus. II Vel cuntes (praedicando ver-
solati, sed facti sumus sicut consolaii : quia illa bum Dci) flcbant super duritia cordis non crc-
:

captivitatc explosa, non reddit nos omnino securos dentium.

donec in isto corporc mortali v.?rsamur,scd in Ijcat,^ 8 Venicnics autem vcnienl in exsultaiionc :

Hierusalem erit ccrla et porfccla consolatio. Porfantcs manipulos suos.

2 Tunc 7'epletum cst gaudio os nosirnm : G Vcnicnles illi veniunt in exsultalione, quibus
:

El lingua voslra in exsultatione. jam miscricordia divina pra;statur qui hic taliter :

C Tunc repletum arcanum)

est os (id cst cordis ogeruni,qualiter Dci jussa prKcipiunt : et fccerunt
gaudio in adventu Doniini Salvatoris, cum com-
: manipulos, id cst, fructuosissimas actiones. Et fclix
mutavit captivitatcm nostram in gaudium. Et lin- r» illc, qui triticeis pondcribus ingravatur
ne levitas :

gua in exsultalionc : cui taliaDomini muncrc pra3- stipularum, vota mcssoris cludat, et tunc attendal
stabanlur. inanitatem laboris sui, quando jam non pra^valet
3 Tunc dicent inter (jcntcs : operari.
Magnificavit Dominus facere cum eis. ORATIO EX PSAL. CXXV.
C Non autem dicit gentcs, sed inter gcntcs : quia Consolarc, Domine, populum tuum, et libera nos
in adventu Domini genlos universaliler non crcdi- a captivitate pcssimorum vitiorum ut quod hic in :

derunt : sed inter gcntes erant, cx gentibns fidcles lacrymis scrimus.lc retribuente cum gaudio meta-
facti, cum quibus Dominum magnalia facere cerne- mus. Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
bant adhuc gentiles infidclcs.
4 Magnificavit Dominus facere nobiscum :
PSALMUS CXXVI.
Facli sumus Ixtantes. AHGUMENTUiM PSAL. CXXVI.
C Et ne putarcs gentiles (dicentes dc fidelibus, C Providens prophela Novi Testamenti gratiam :

magnificavit Dominus (falsum dixisse, confirmant docot nc quis propriis viribus aliquid boni applicet
fideles corum dictum diccntes. Magnificavit Domi- sod Domino largitori. Loquitur etiam de ipso Doini-
rfius, id est decrevit magnos nos oslcndere'gcntibus no et apostolis, vel quicunque ipsius mandata per-
donaliones virtutum. Facti sumus (utique dc tanta C ficiunt.
gratia) L-etantes. TT. Cauficim graduum Satomoni.
5 Convertere, Domine, captivilatcm nosiram Salomon inlcrprctalur pacificus, et significatDo-
:

Sicut torrens in ausiro. minum, de quo Apostolus ait Ipsc est pax nostra :

C Postulant populi fideles sua itorum pcccaladi {Eplies. ii). Domus hujus Salomonis Christi Ec- :

mitti. Sicut torrens. IT A Etenim flante Austro (quj clesia, ([ux ct civitas est ejus.
est ventus calidus) solvuntur glaoies, et implchim 1 Nisi Dominus xdificaverif domum :
aquis torrentem facit currere : sic flante Spiritu In vanum laboraverunf qui sedifkanf cam.
sancto, accepta rcmissionc pcr lamenta, solvuntur C /Edificant domum. qui in unumquemque Chri-
peccata nostra. A C Torrcns enim dicimus flumina stianum, veritatcm fidei fabricare contendunt ipsi :

hicmalia, ct peccata nostra qua? frigidantia corda enim sunt domus quibus dicit .Vpostolus, vos cnim
congclant qua; calore Spiritus sancli solvuntur in
: estis templum Dci [I Cor. iii). Sed isti, si suis viri-
lacrymas. Sed ut nobis sensus possit constare ple- bus aidificarc se putant, laborare videntur in va-
nitudo pronunliandum cst converlere, id est con-
: num, nisi gratia Doi donct voris?ima3 crcdulitatis
verte(quiadeponens ost verbuiii antiquum conver- effectum.
tere) captivitalcrn nostrum sicuttorrcns in Austro n 2
: Nisi Dominus cusiodicrit civitatem :

convcrtitur in liquorcm. Frustra vigilat qui custodit eam.

6 Qiii seminuni in lacrymis. CCivitasonim Domini llierusalem inteliigiturcoe-
In exsultalionc meicnt. lestis, cujus pars adliuc peregrinatur in terris : in

C Spiritalis seminatio sempor in lacrymis ost : qua opiscopi vigilare super grcgem suum conlen-
aut enim sancti deplorant pr;olcrila poccala, aut dunt, ut pervigili cura eam custodiant quibus idem
:

cruciantur timore fulurorum, aul [^crscculioniljus dicilur,quod a;dificantibus : ne credant solas huma-
agitantur sed qui tale somcu scminant, mclonl
:
nas vigilias pranaloro, cum sola diviiiitas incursio-
gaudia futur* promissionis. Econtra peccatorcs in nis pcricula possit arcerc. v

gaudio seminant, et metunt iu lacrymis. W Vanum cst vohis anlc tuccm surgcre : --surgilc '.

7 Euntes ibant el flebani : posiqiiam sederitis.

Milfentcs semina siia. Qui manducittis pancm doloris.
C Euntcs sanctibona oporando. Flcbanl : quaiulo C Adhuc ipsos doctores alloquitur, ut cf:icacius
73 ICXPOSITin PSAI.MOHTWl. i74

orrigatur populus,dum videtctiam magistrosproc- A dicatorcs non conrundantur

' ->•.-
in
-i
porta.quia cis apcri
p.._j._i.._
autem antc luccm surgcre qu.-prunt : tur : malis vcro clauditur, idco confundentur.
^

lonitos. llli

ui ncalecta humilitatc Chri?li, prius volunt exal- OUATIO EX PSAL. CXXVI.

iri quam humiliari.Surgitc.id est, prius humilia- Domoruin spiritalium tedilicator,Dcus ut nos cu-
ionem sustinetc, ct post asocnsum prtcmiu quav stodias deprccamur, implc in te dosidorium no-
ite gaudiorum.Panem doloris : perfecti comedunt strum : nos adjungc pro meritis.Pcr
ct clectis tuis
ibristiani, cum sc lacrymis fidelibus castigant : dc Dominum nostrum Jesum Christum. otc.
uibus alius psalmus dlcit. Fucrunt mihi lacryma?
PS.\LMUS CXXVII.
ne® pancs [Psal. xli). lllis cnim dolor panis cst,
ARGUMKNTUM EX PSAL. CXXVII.
ui se dc afflictionc roticiunt,et de mundana trisli-

ia consolantur. Et scquitur quando debeant sur- C Propheta boua timcntium Deum cnumcrans,
erc, qui jussi sunt antc sedere. Tunc enim sur- oos bonedicit, ut oeterna gaudiaconsequantur.
;ent. cum dedcrit dilectis, ctc, id est,cum mortui TT. Canticum qraduum.
ucrint, non ante mortem. C Quam sit magnificus nonus gradus.ipse numc-
rus dcclarat : qui trina protentus triplicatione,san-
Cum (ledcril dHectis suis soinnum ecrc hxreditas
ctum nobisTrinitatis culraen ostcndit.
Domini :
B
1 Bcati omnes qui timent Dominum :

Filii merccs fructus ventris.

Qui amhulant in viis cjas.
C Dilecli sunt Dci, qui eum nimia charitato pcr-
Priino timorem Domini ab hujus sreculi terrorc
uirunt. 11 Cum illi accepto quictis somno ah hoc
divisit.Diccndo cnim beati omnes qui timent Domi-
rcculo discedunt, tunc fiunt ha?reditas Domini :

num, ostendit non csso beatos, qui hujus mundi

uiajam subjacent tcntationibus,tunc non.Etmcr-
pcricula in amissione tcmporalium rcrum sollicita
cs fructus ventris C id est utcri vir(jinalis, par-
:

mcnfc formidant.Cum viis pluraliler dicit aposto- :

us. Merces illius fructus est omnis homo qui cum

los ct proplictas significat, per quos venitur ad
>eo perenniter gaudcbit et ista merces dicta cst :

unam viam, id est Christum. Soli igitur isti,sancto

iaeredilas,non autem dcitatis sod humanitatis mcr-
illo Dei timore Dominum timent, qui ambulant in
es dicitur,ut in socundo psalmo dicitur, posLula a
viis ejus, id cst prsccptis, et in his quae prophetfle
ne, etc.
apostoli et evangelistfc prffidicaverunt.In sequenti-
i Sicut sagitlse in manxi potentis :
bus versibus tribus,enumcrat utilitatcs timorisDo-
Ita filii exaf^sorum. mini.
C sancti apostoli vcl ccteri prajdicato-
Sagilta; :
2 Lahores manuum tuarum y^ quia manducabis \ :

es. In manti potentis, id est in potestate Cbristi Q Bealus es ct bcne tibi crit.
ransmissi ad pra^dicandum. Sicut enim telum vel C Labores manuum rcmuneratio est bonorum :

agitta missa a potcntc, rectissima et cito vcnit ad operum. Et nc istud pabulum carnem putares,
lestinatnm locum ita apostoli in omnem tcrram
:
addidit.Beatus cs nemo enim dc carnali comestione :

nissi,citoquo mittebaatur pervenerunt et jussa bcatus efficitur, nisi qui spiritali dono saginatur.
mpleverunt.Ita et filii cxcussorum in loco, scili- :
Benc tibi erit : cum acccperis quod ocuhis non vi-
:et prophctarum succcdentes,et corum prophctiam
dit,nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit,
ntcrpretando et explanando discuticntcs.Discutere quod Deus se diligenter prajparavit {Isa. lxiv).
st teclum aliquod palam facere, prophctae crgo 3 Uxor tua sicut vitis abwidans :

xcussores dicuntur, quoniam secreta ccclcstia In lateribus domus tux.

nundo propalarunt.lllorum lilii : apostoli sunt,quia
C Uxor dicta cst quasi ut soror : quapropter uxo-
orum dictis credentos, quodammodo fide gonerati
rem hic sapicntiam debcmus advertere. Vitis vero
lunt.
matcr esl uvariirn,quac dulciavina profundens.cor-
> Beatus vir qui implevit desiderium suum ex ipsis : da nostra rccreat. Sic et sapicntia fructus infercns
Non confundelur cum loquclur inimicis suis iu Jocundos, suavi nos dclcctatione lo^tificat. Latera,
porta. n duo tcstamenta sunt domus, propria cogitatio. :

C Hos ergo aposlolos, beatos flicit, cum corum iMens enim in cogitatione sua quasi in a;dc defigi-
abor ad gloriosa vota pervcnerit. II \rA ille homo tur Cujus cogitationis duo latcra, lcgem ct Evangc-
)opirtuH boatus csl : qui implevit suum desideriuiu lium accipc in f[uibus mens sancLa
: ([uasi in duo-
\ ipsis apostolis, id est, ex prsedicationc corum bus Kdis lalLribus firniata solidatur.
onversus, ea qu» pra;dicata sunt, scilicet ajtcrna i Fitii tui sicut novellx olivarum :

lcsidcrat, et implevit Jam hoc desiderium operc. In circuitu mensx lux.

'd desiderium ex ipsis im[)let, qui quod ipsi desi- Filii tui : H Id est actus boni, assistentcs in cir-
lerabant, scilicet csse in bealitudinc ffiterna,f;t ipsc cuitu Scriptur.i; ct doctriute cfjeieslis, cum pinguc-
lcsiderat. C Porta civitatis Hicrusalcm, Christus dinc pacis et obumbralionc virtiitis. C Vcl (ilii

st : ipsa enim loquitur qui rccta praidicat dcDo- ulrumquc scxum significat, spirilualiter Cfjclcsti
nino. Tali crgo loco prius pcccatores ct infidclcs vcrbo genitum : et inensa,Domini ultarc,ubi ccelesti
xire facit, ct devotos introirc. Fideles enim pra:- panc saginantur.
473 S. BRUiNOiMS llEUUaOLKiNSlS EPlSGuPI 476

5 Etre sic hencdiceturhomo : sua : u\ intclligas nunquam

finitamEcclesiara esse
Qui limet. domimmr. perscculione improborum, qurc ita saepc est expu-
C Cum dicit, ccro sic : significat sicut superius gnata : crescitonim persecutionibus,suaque contri-
expositum cst,siccnim merctur l)cncdici,qui suum tione grandescit : nam si hic sanctos viros amillit,
timet auctorcm. futune patriw acquirit.Non potest igitur riniri,quae
6 Benedicat tihi Dominu^ ex Sion : suis detrimentis augctur: unde noii potuisse Lamen

Et vidcaa bona Uicramlcm omnilnis dichus vitx sibi pra3valere dicit eos, quos superius se expu-
tusc. gnasse commemoral : quia nunquam eis consensit

C Dicit onim, ))encdical te Dominus ex Sion, id ad malum.

est Christus qui in iioc monte hominibus apparcrc 3 Supra dcorsum mcum fabricavcrunl peccalores :

dignatus cst:et pro nominis sui qualitate.tanquam Prolongavcrunt iniquitatem suam.

pastori nptiuio jiiiuiper ascrihitur Sion enim spe- : C FabricaLum: vcro supra dorsum suum Ecclesic

culatio interpretatur Hierusalem indicatur visio

: testaLur a peccatoribus : qui dolos facere fcstinant,

pacis.Optatergo ut in Hierusalemvideatcuncta quae et orcullas suasiones,quasi in dorsum Ecclesiae(ub

bona sunt. Sed nc crcderes in ccclesti Hierusalem videii non po3sunt)agunt : qui sic occulte avertert
temporalitcr ista bona videri,addidit, omnibus die- ,. a sancLa fidc aliquos rnoliuntur,ut vel paucos deci

bus viLa? tucC, id est vitae a3tern;e. piant,qui Ecclesiam toLam subvertere non potue-
7 Et videas filios jiliorum tuorum : runl.Prolongatas quoque dicit ipsas insidias, quas
Pacem super Israel. assidue hostes ingcrebant fidelibus : prolongata est
C Filios cnim filiorum signat nepotes.Quod uti- : enim hiec iniquitas ab \he\ usque huc,et in fincrr
que beatis viris contingere potest,qui pra3dicationi- usque sa3culi prolongabitur.
bus sanctis populos mullos gcncrant.Pax est Domi- 4 Dominus justus concidet cervices peccatorum :

nus Salvator:qui insidet iilam beatam Hierusalem, Confundanlur et convertantur retrorsum omne
et cuncta bona facit,etbeata,qua;cunque majestatis qui oderunt Sion.
suae virtute compleclitur illa paceni videas, non : C Ccrvices : pro superbia posuit, quam concidi
solum tilios filiorum. Dominus expugnantibus cum eos ac
in illis sic :

ORATIO EX PSAL. C.XXVII. misericordiam per humilitatem et satisfactionem re

Timentibus nomen tuuni, Domine,beatitudinem dire permittit. Confundantur in extremo judicio :

largire perpetuam ut talis nobis actio,lalisque sit

: qui jam per poenitentiam nolunt confundi. Et con-

vita,qua3 celsum de bonis fructibus meritum repor- vcrtantur retro : ad pocnam seternam : ipsi enim
tet ad sidera. Per Dominum nostrum Jesum Chris- id est, obstinati ipsi oderunt Sion,id est Ecclesiam
tuin, ctc. ^ 5 Fiant sicul fenum tcctorum :

PSALMUS CX.XVHL Quod priusquam evellatur exaruit.

AnGUMENTUM PSAL. CXXVIII. C Fenura in tectis antiquis cresccns,ante tempu
C B ProphcLa mouet Ecc]csiam,ut dicat quot cer- collcctionis arescit ct perit:quia nulla firina radic
tamina a suis pcrlulcrit hostibus (ne quis tidclium viguit. Itaque comi)arantur peccatores illi caduc
dc propriis tribulationibus dcspcrct)pra3diccns eis- feno quoniam et hic frequenter dispereunt, anle
dcm inimicis, quod cis iii judicio futuro esse vcn- quam de hac lucc toUantur nascuntur enim : i

turum noverat. cacuminibus superbia:, ubi nulla soliditate con

TT. Canticum graduum. sistunt. II Nec uUum granum bonitatis proferunl
G Docet hic prophcta tolcrantcr nos saxuli mo- 6 De quo non implehit manum suam qui mctet
lestiassuslinere,quando Eccle.sia3 crcbras fuisse pas- Et si7i.uni suum gui manipulos colliget.
sioncs comprobat. C Mctcntes, angeli sunt, qui ultimo die judic
1 S:cpe expugnaverunt mc a juventule mca : frumentum elcctorum in horreo coclestis patri«e r
Dicat nunc fsracl. condunt sed de istis(hoc est superbismanuin n'"
:

C Admonet prophcla Isracl, id cstEcclcsiam, ut implcnt,quia eos a sociclate sanctoruni reproba''.

dicat bclla sua. Su3pe : hic signat frequcntiam pas-
J)
segregant. De istis enim supra dictum est, veniei
sionum.A juveutute : signilicat quando a fratre pcr- in exsultatione fcrentesmanipulos suos:de injust

vcrso jusLus Abcl occisus est (Gen. iv), et ca^teri hic dicitur,quod nec manum plcnam fructibusco
deinceps quamplurimi : quoque passione
ipsius portent.Manus ad opcrationcm; sinus ad coascic
Christi expugnaLa est nunc Israel
Ecclcsiu. Dicat tiam pcrtinet. In malorum enim actibus, ncutru
(id cst in hoc saMJulo, (|uando lcmpus cst pipnitcntia^) frugi aliquid potest inveniri.
ut instruantur reliqui lidcles, patienter hic fcrre 7 Et non dixerunt qui prxteribant benediclio D
persecutioncs : quia in futura vita non e.xpugnatur inini super vos :

sanctus. IsLud quoquc dical nunc Isracl, pcr tres Bcnediximui vobis in nomine Domini.
vcrsus sequcuLes subaudiendum esl. C Prietereunlcs: sunt sancti Doi, qui hunc ini;
2 S.vpe c.vpujnavcrunt mc a juvcnlute nica : dum pra3tercunt, quia pro nihilo habent, et ad i

Etenim non potuerunt milii. coelestia toto amore traiiseunt : a quibus,scelen'.'

C Bene dicit Ecclesia expugnatam sc a juvcnlule inaniter operantibus, nulla benedictio praestati
 FXPOSITIO PSALMOnrM. 478

j ne ista bencilictio putarotur humanis viribus \_ terim,patieuter oxpcctavit.Et quod non dixit Iran-
plicanda.atldit.benediximus vobis, etc ipsa est sitoriiun aliquod vorbum.exponit sequentcr, dibens
:

im firma et vera benedictio, quse sub Domini illud verbum Dominuin :Speravil aiiima mea in Do-

nmemoratione agitur, a quo venil omne quod miiio, scilicct qui cst verbum Patris,speravit cnim
jedit. anima moa, quod fuluris tomporibu? do Maria vir-

ORATIO EX PSAL. C.NXVIII.

gino, proptcr inleritum goneris huiuani aufercn-
dun",, nasci dignaretur.
\b omniiim impugnanlium noquitiis, Ecclesiam
6 A custodia matutina usquc ad noctcm :
im Domine, dextera tu^-e potentife dorende ut :

Sperct Israc! in Domiiio.

micis retrorsum conversis,sacris a tc bencdictio-
C A custodia matutina : Cuslodia inaiutina est
)us repleatur.l*erDoiiiinum nostrum Jcsum Ghri-
resurroctio Christi, qui custodicntibus sepulcrum
im, etc.
militibus matutino lemporc surrexit. cx quo enim
PSALMi:s CX.\I.\. Christus resurrexit a mortuis,spes Ecclesiaj confir-
ARGUMKNTUM PSAL. CXXIX. nuita est in Domino.Usque ad noctcm,id est.usquc
2 Clamat prophetaad Dominum,ut apeccatorum in finein nuindi.

jfundo liberetur benevolenliam boni judicis

: r» 7 Quia upud Dominum misericordia :

jerens dc calamitalibus indicatis. Et copiosa apud eum redemptio.

TT. CatUitutn graduum. C Reddita est causa niirabilis, quare Israel de-
Dc profundis clamnvi ad tc Domine : buissel in Domino sperare : quia in fjus manu mi-
mcam.
Dotnine, cxniidi voccm soricordia est, qu.c pulest ex pervcrso facere ju-
C Profundum est quasi porro fundum,cujus ima sUiin, ex imbecillo iimnortalem, cx carneo angelis
inino dcmersa ?unt. De isto profundo glnriosas similcm. Addidit etiam ct copiosa redemptio : A
udit lacryma? Pctrus.publicanus pf^ctora tutudit Ouia non auro nec argento, sed protioso sanguine
<c. xviii», Jonas tacitus vocifcravit (Joan. ii). Do- uos redemit. H Vcl copiosa dicit, nc quisquam oe-
ine, exaudi sic cum de prorundo oravit, ad
: speraret dc venia, arbitruns non usque ad ipsum
issiini Redemptoris celeriter dona pervcnit. Est redemplionis pretium possc pervcnire.
zo illud profunJum, profunda humilitas poeni- 8 Et ipsc redimet Israel :

iti«. Ex omnihns iniquitatibus cjus.

Finnl aurcs tii,r intcmlcnles : G Rodemit itaquc Isrool sanguine : pretioso, qui
In voccm dcprecationis mex. purificatnon crucntat,qui non maculatsed emundat
H Non carnalcm aurem propheta postnlat
hic ab omnibus maculis. Sed cum dicit ipse oslcndit :

iens Deum incorporeuin esse', scd virtutcm,qua C pra^lcr ipsum cvadendi impossibilitatem et alium :

os exaudire dignatur, exposcit. nullum potuisse nos redimere.

Si iniquitates ob-^crvaveris, Domine ORATIO EX 1'SAL. CXXIX.
:

Domine, (juis suslincttit?

Inlendant qunesumus, Domine,piotatis tu-T aures
C Iniquitatem vult intelligi omne peccatum.quod
in oralionos supplicum,quia apiid to propitiatio cst
lest aliqua pravitate committi iniquum onini :
poccaloriim ut non observes iniquitatcs nostras, :

1,qiiod juslum non est. Videns ergo prophcta

sod imporlias nobis misericordias tuas. Pcr Domi-
llum psse, qui non aut cogitationibus excedat,
num nostrum Jcsum, etc.
t vacuosermone delinquat, aut inani actu occu-
tur dicit .justiti;p ipsius humanum gcnus non
:
PSALMUS CXXX.
nicere,nisi misericordi.-e praestet auxilium ARCUMENTU.M PSAL. CXXX.
: nemo
iiii solaiu Dei justitiam sustincre posset. CExemplosuoprophcta humilitatemChristianuin
Quia apud te propitiatio est : populum docens, pccnam ei gravissimam ponit, si
Et proptcr lcgem tuam sustinui te, Domine. mandata Domini non cum summa humililate sus-
CTerritus igitur justitia Dei, ad patronam mi- ccperit :hortaturquo Israelem .jugitcr spcraro in Do-
"icordiam convolat. .\on est enim in nostris ac- mino, quatenus sajculi advcrsa valcat tolerare.
I)
U3 ut mereamur absolvi, scd ipsius propitiatio- TT. Canlicum yraduum,
5 est, ut confilentem reum liberare dignetur.Haec C Totus hic psalmus de mansuetudinc al([ue hu-
'
autem lcx,id est, evangelica jussio,
por (juam mililatc cantatur eoiiue fit,ut quos labor praemis-
:

jurc credebat cssc salvandum. Sustinuit indi- : s;e coiilessiouis ainxcrat,dulcedo gloriosa} dcvotio-
L charitatom, quc totam sustinct, et perfectos nis rcficiat.
icil Christianos. Vel lex tua : lox cst miscrendi 2 Domine, non csl exaltalum cor mcum :
jnitentibus. Ncque elati sunt oculi niei.
men in rerfjo cjus :
Suslitiuil atiiina
C Talilcr hic hy[)otheticus syllogismus onascitur :

animu tnca in Domino.

Speravit cst cnim sonsus,bi nou exaltatiim cor in(;um,noi[uo
C Suslinuit anima moa in vorbo e.ju.s : qiiia in- elali sunt oculi mei a superbia videlicct reddor
:

rnationem IJomini crcdebat esse venturam.Chri- alicnus.Aattamen non cst cxaltatum cor meum,nc-
13 enim verbum istud cst, quod sustinendo in- que oruli clali sunt.A superbia igitur reddor alicnus
 479 S. BUUNOMS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 480

Et sic cum prophela negat de se vitiosa, confitctur A. 1 Memenlo Domine, David

omnino laurlanda. Et omnis mansuetudinis ejus.

2 Neque amhidavi in rnagnis

C Memento enim illi dicitur ex humano morc,qui
Nerjue in mirahilibu'^ super me. nihil aliquando potuit oblivisci, cui omne pra;teri-
C Ambulavit Pilatus in niagnis.qui dixit Cliristo, tum et futurum prarsens est.Ille autem David manu
nescisquiapoteslalemhabeodimittcndite(Jof/«.xi>:): fortis ct desidcrabilis est Dominus Christus.Et om-
ambulant in mirabilibus qui de virtitutibus quas a nis mansuetudinis ejus : per quod virtus immensaB
patientia3 ejus ostenditur.
Deo acceperunt glorianlur, aut miracula qua;runt,
non vitam miraculosam. 2 Sicut juravit Domino :

Votum vovit Deo Jacob.

3 Si non humililer sentiebam :

C Juravit Dominus, scilicct Christus, id est, jure

Sed exaltari animam mcam.
oravit secundum etymologiam hoc est veraciter :

C Dicit se non siiporbe Scripturas medilatum,

firmeque promisit, promisit vero se redempturum
monet ergo prophcta divinas Scripluras simpHci ac
humanum gcnus.Quos ostendit, quando Petro ait :

puro corde ab unoquoquc csse mcditandas non ut :

Mitte ghidium tuum in locurn suum.Calicem quem

Ariani el Manicha;i.Iste crgo so 4icit humilitcr sen-
dedit mihi Patcr,non bibam iWum? (Joan. xvm.) Et
sisse.ut Apostolus ait : Noli altum sapere sed time B hoc idem quod promisit, dicitur vovisse votum :

{Rom. xi).Ncgat,itcrum exaltatam animam ad cul-

itaque Filii fuit,ut per adventum incarnationisejus
men superhia3,sed non negat elcvatam ad prsedica-
reconciliaret Patri genus humanum hoc tamen :

tiones divinas. In illis enim rebus animam levare

votum non est a Patre et Spiritu sancto divisum,
fas est unde ccelestipanepascatur:in ilHs superbis
quia eorum hoc unum est votum.
Dxquisitionibus non licet, ubi mors reperitur.
3 Si introiero in tabernaculum dotnus mex
4 Sicut ablaclatus cst supra matre sria :
Si ascendero in lectum strati mei.
Ita retribntio in anima mea.
C Tabcrnaculumdicitcoelestem habitationem.ubi
C Ablactati dicunturqui suntalacte prohibiti.Et
post resurrectionem,assumptacarnevidcntibusapo-
merito taHs est facta comparatio,quia sicut infantes
stolis ascendit. Lectus ipsius, est requies intelli-
uberamaternasugunl,ilafide]es parvuli simplicitate
genda,beatissimae,scilicet passionis consummatio :

Scripturaj divina3 nutriuntur,donec prffiparentur ad

quia consummata passione requies erat. Promittit
solidum cibum.Est ordo autem verl)orum talis, si
enim se Christus non ascensurum in coelum, nec
non humiliterscntiebam sicut ablactatus sub malre
carni sua3 requiem illam daturum,donec quae Pafri
sua,sed exaltavi animam meam:tunc ita retribues,
promisit impleverit.
id est si cgo te praesumpsi contemnere,tunc merito Q V
Si dcdcro somnum oculis meis :
videatis mc abjiccre.
Et palpebris meis dormitationem.
5 Speret Isracl in Domino :
C Somnus istc intelligendus est requies mortis :

7s.r hoc nunc et usque in sxculum. quia triduana tantum pausatione susceptus est, et

C Docet propheta unumquemque fidelium,ut con- nullam corpori corruptionem intulit sed quietera.
fidentiam suam semper in Dominum ponat, dicit Palpebraj a palpando dicta; sunt: quse nisi trenmls
cnim,cx hoc nunc,id est,a pra^scnti tempore usque quadam remissione quieverint,somnus oculos doe
ad aeternitatem futuram cum unum so^culum erit :
potest introire. Et idem aliis verbis repetitum se-
et vicissitudo temporum in unilatem perpetuam quitur quoniam revera tempora capitis nostrire-
:

mutabitur. quiem habere non possunt, quando oculi crebri;

ORATIO EX PSAL. CXXX. motibus agitati vigilare noscuntur.

Ne permittas nos exaltari in supcrbiis Sfficuli om- 5 f ^' requiem tcmporibus meis '.
: donec invc

nipotcns Paler : scd qui mitis os et humilis corde niam locum Domino
{Mallh. xi), patcr [pariter] doce nos humilibus tibi Tabernaculum Deo Jaeoh.
placitis consentirc.Qui vivis ct regnas, Deus, ctc. Ncc requiem sc temporibuededisse profitetur
II

priusquam in homine dignum Domino Patrilocum

PSALMUS CXXXI. j)
vel Ecclesiaj congregationem conslrueret sua resur
ARGUMENTUiM PSAL. CXXXI.
rcctione. C Quia locus ejus ost tabernaculum pe
C Ilic psalmus Incarnationis Dominica) sacramen- ctoris Chrisliani, ot atria Ecclcsia! catholicor, quf
ta describit : cujus advcntus Ecclcsiam bcncdicat, illctanquam coelum semper inhabitat. Et ipse in
saccrdotes glorificot, inimicos confundat, ct su- venit, qui qutcsivit ovem perditam ipse : reperit
pcr ipsum Dominicum floreat sanctilicalio ajterna qui construxit tabernaculum sibi ex nobis et i

justitia. nobis.
TT. Canticum graduum. 6 Eccc audivimus cam in Ephrala :

CCum
prophctam omniacanlicagrnduum ad pro- Jnvenimus cam in campis silvx.
vcctum spel cclsioris evexcriiit istud tamen eum : C Audiviraus cam scilicet promissionem implor
omnimodis clcvavit, quia incarnationis Dominic.c dam Ephrata ipsa est Bethlehem unde evidentt :

sacramcnta describit. apparct auditum fuisse, nasciturum Dominum i

 :

Hi KXPOSITIO PSALMOHl.M 482

etlebem, Mich«a propheta dicentc : Et tu ndh A ^-l^^isit'» apiislolictaliipositi Huiit siiperseilein Chri-
hern Ephrata ne<iua(iu;un cs niinima ; ex lciMiim sli (lui fucrunl fuctus pr:edicalioiiis Christi, vcrbo
ciet dux Christua [Mich. \\ Cainpi silwc : corda iilius geniti. Pcr David igitur Chri.stus intelligilur,
jjit geiitium, qu;e ex peccatis prius silvestribus et cui Pater hoc juravit, id est, lirmiter promisit sc-
nmosis cubilia fuerunt da;monum, nunc campi cundum humanitatem.
jcitantur Domino colente et exstirpante. Campi 12 Si custodicrint filii fui, testamentrm meum :
capacitate ct spatio diffuso dicti suiit.
Et testimouia mea hiec qux docebo eos.
Inlroibimus in labiniaculum cjus :
C Dicitur etiam et hocdeapostoliset Christianis,
Adorabimus iri loco uhi stelerunt pedes ejns.
qui filii Dei dici meruerunt integritatc fidei,si testa-
. Nos introibimus in tabernaculum Dei : «lui in
mcntum Dei omnemque doctrinam pura devotione
lanatione Ecclesiaj per Dominum congreganmr. custudiant. Sederc semper in ctjeiestibus et ieterna-
Pedes signitkant evangeHcas jussiones ibl enim :
hoc est usquc in sfficulum,
liter, scilicct futurum
eterunt pedes ejus, ubi fidei veritas dignoscitur
in co^lo, cujus non erit finis.
ise fundata : slant enim Domini pedes aetcrna soli-
13 filii eorum usque in seculum
Et
tate veritatis fixi. H Ibi crgo adorabimus,ibi apo- :

Sedebunt supcr sedem tuam.

olica; pnedicationes audiuntur, quaj sustentant to-
i
H. Sedel)unt et filii nostri, hoc est rememorabuii-
im corpus Ecclesi* : locus itaque iste, Ecclesia
tur opera bona, qua; ob ainorem iliius operati su-
\L
Srnrrje, Domiiie, in requiem tiiam :
mus in conspectu ejus.

Tu et arca sanctilicationis /w.e. 14 Ouoiiam clcijit Doininus Sioii :

H G Surge, Domine, id est ab inferis revcrtcrc iii Elcjit eain in habiliitionein sibi.
jitatis tuae beatitudincm sempiternam. C Tuam P. Sion, sancta Ecclcsia, in ipsa enim requiescit
co quam tibi tua majcstas attribuit. Tu et arca, Dominus, cordibus electorum suorum.id
id est, in

)C est Ecclesia.quam sanctitlcarcdignatus es.ldeo est, in sanclis animabus, sacramentis coelestibus

;ro Prupheta ad Chrislum dicit : surge, quia jam sanctilicatis.
)iritu prajvidit omiiia impleta in proedeslinatione, 15 mea
IIa;c requics in sxculum -^ sxculi \ ;
IX superius Christus promisit. H Quasi diccret :
llic kabilabo quoniam elciji eain.
juramentum, reddidisti votum, inve-
ra explesli
C Ipsa cst enim requies Doniinum ipsum sptciale
3tilocum Deo, jam produxisti ex latere tuo Ec- tabfrnaculum in rcligiosis hominum pectoribus in-
esiam exsurge nunc, revertere in tabernaculum
;
sidere, ct sic ubique csse, ut in his dicatur im-
requiem tuam.
mensus et incomprehensibilis habitare.
Sacerdoles tui induantur justilia : (

Et sancti tui c.vsullent.

16 Yiduam ejus benedicens benedicam :

Pauperes ejus saturabo panibus.

H Sacerdotes Dci induantur juslitia, ut h^rica ju-
itiae muaiti [Eplics. vi), non saucientur a jaculis
k Vox Patris de Filio suo, viduam pjus, etc.

imici. C Et sancti tui exsultent qui Christum in

.\ G Vidua Christi dicitur Ecclesia,qua; oinni auxi-

iptismo induerunt. .\ Vel, omnes. sancti, sacer-

lio mundano solam spein suam ponit in
destituta,

ites dicti sunt, regali iilu sacerdotio fidei et cha-

Domino. Quam benedicens bcnedicit qui jugi eam
;ati3 dccorati.
benedictione sanctificat. Rcvera pauperes Christi

Propter David scruum tuum :

ccelesti pane saginantur/iuoniam in mundanis co-
piis semper esuriunt,de quibus dicitur. Beati pau-
Non avertus facicm Ckristi tui.
pcres spiritu {Mattk. v).
H Propter ilium qui ex semine David formam
rvilem suscepit, non avcrtatur claritas imiginis 17 Saccrdotes ejus induam salulari
«e a sauctis, in quibus inhabitet Christus, sed iliu- Et sancti ejus e.vsultationc c.rultabunt.
ineteos. .\ C \'el pclit Propheta ut a gente Ju- CSaccrdotesDeiinduunlursalutari,quandoDomi-
;orum non avertat faciem suam, propter mortcm numSalvatorem summa ndei intcgritatc recipiunt,
risti. E.xauditaest oratio, quia multi de genle n ^t ipsius misericordia vestiuntur. Exsultatione ex
a salvi sunt ^Act. xxi;, ut apostoli et alii multi sultabunt, perpctuam la;titiam vult signilicare san-
Juravit Djminus David verilatcm el nou frustru- ctorum.
bitur eum :
18 lllic producam cornu Davia :

Dt fructu ventris ponam super sedem tuum.

lui Paravi lucernam Christo meo.
[juid enim firmius potest dici quam quando ille C Illic,cum dicitur,illa bcaliludinis requies desi-
rat per quem juratur.promittit qui non potest
Ille gnatur, de qua superius dixit Hujc rc^iuies mea,•

li. Frustrare est in irritum promissa deducere, etc. Cornu David, fortitudo potcstatis Ghrisu in illa
od hic merito denegat posse evenire ubi locusesse judicatione monstranda est, ubi ab ipso sanctis
ceptioni non potuit. Fructus est vcntris,doctrina a'terna pncmia conccduntur. Paravi luccrnam, H
iristi de qua populus Christianus est gc-
coelestis, A C id est Joanncin Baptistam,vel ejus luinen pru;-
ratus, sedens super sedem ejus, quando similia
dicationis, scilicct Joannis Baptista;, qui fuit vera
ladata illius decere probatur. Successores itaque luccrna Ghristi [Joan. \).
/.ft'? R. nnUNONTS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 48;

i'.:' liiimicos ejus induam coiifusinjtc : A 1 Quoniamillic mandavit Dominus bcnedictionem

Super ipsum aulcm eefllorcbit sanclificatio mea. r Et vitam usque in sxculum.
:

Ca Sicut sacerdotes Dei induuntur salutari, ita C Illic, scilicet in Sion. id est in Ecclesia, qu.-i
inimici cjus,hoc est haeretici vcl pagani.vel (juicun- fratrum adunatione consistit. Mandavit benedictio
quc contraejus instituta vixeruut, confusionis vela- nem, hoc est misit Salvatorem, qui credentium o?-
mine vestintur, quando illi audiunt Venite,bene- : vita et bcatiludo perpetua. C Nulla, non discordan-

dicti isti autem

;
Ite in ignem asternum.Efnorebit
: tibus benedictio prr-Bstatur.IlIic ergo ubi concortlif
uute:T) dixit.ad exprimendam sanctificateni gioriosa; est benedictio Dei mandatur.
incarnalionis floruit enim in Cliristo paterna sem-
;
0R\TI0 EX PSAL. CXXXII.
per sanctilicatio, quidquid egit vel quidquid pertu-
Infunde, Domine, in Ecclesiam tuam,charitatea
lit. .

nostrse fraternitatis et pacis, ut, rore ungucati spi

ORATIO EX PSAL. GXXXl.
ritalis aspersi, benedictionis tua2 gratia jucunde-
In omni ingrcsbu iiostro, memor esto nostri,om-
mur. Per Dominum nostrum Jesum Christum,etc
nipotens Dcus, iiidue nos sacerdotali justitia,ut in-
duci mercaniur in tabernacula sempiterna. Per Do- PSALMUS CXXXHL
minuni noslrum Jesuir. Christum, etc. rt
ARGU.ME?<TUM PLAL. tXXXIH.
PSALMUS CXXXII. C Post mutuae dilectionis monita, nunc conse
ARGi;.AIKXTUM PSAL CXXXII.
quentcr suadet ut felix adunatio in laudes Domin
C Post praacedentis psalmi gloriosissimam prffi- flagrantissimo charitatis studio concitetur.
dicationeni, Propheta bealam pra^dicat unitatem,ut
TT. Cantlcum qraduum.
qui sc Christiana religione constringunt in una cha- bendicite Domino
1 Eccc >r '>iunc [ :

rilaLis convenientia persevcrent.

Omncs scrvi Domini :

TT. Canlicum graduum. C Ecce, dictum est, ut rebus cerdis atque perfe
1 Ecce quam honum el quam jucundum : cfis non solum sermo,sed etiam articularis prccsta

^abitarc frotres in unum. retur ostensio. Sed, nunc, dictum est, id esl ii

H liic duo posuit, jucundum,

bonum, seterna patria, quia, lot gradibus ascensis, solusill
scilicct et

et, quod sibi vidcbatur esse conirarium, uno ser- laudari debuit, mirabiliterqui tantaconcessit.Tun
mone conjunxit,cum martyrium sit bonum nonju- enim majori studio praedicandus est Dominus
cundum voluptas Jucunda
;
non bona. C Dicendo quando facit sua largitate securos. Vel, nunc i

autcm IVatrcs in unum, significat non carnales fra- est, iu praisenti vita, ubi e.xercendus est animu^

tres, scd eos qui fidei societate sub uno patre sunt C ut in futuro ffiternis laudibus occupetur. Benedi
constiluti,quibus est cor unum et anima una [Acl. cite, id est, laudate, quia nos illum benedicend

IV). laudamus, ille nos benedicendo sanctificat. H Sen

2 ^icut ungucutum in capitc i Domini sunlquibus iranon imperat,quibuspeccal

Quod desccndit in harham, harbara Aaron. non rcgnant, quibus non dorninantur vitia.
C Unguentuni in capite, est Spiritus sanctus,qui 2 Qui stalis in domo Domini :

-j- In atriis domus Dei nostri

desccndit supra Christum in baptimo in spccie co- \

lumba^ iMatth. iii) qui cst caput corporis Eccle-

;
C Illi sfant in domo Domini, quorum animus i

sia?. Quod descendit in barbam, id est idem ipse rcligione Dei firmo vestigio perseverat. Atrium,e
Spiritus in apostolos, qui barba bene dicti sunt, ingrcssus mansionis significans cos qui meruerui
quoniam viriliter fixi sub Christo suo capile velut esse, vcl in penclralibus, jam sunt vcl in ingrcst

barba perseveranl. .\ddidit Aaron qui Christi spe- sanctai Dei Ecclesiie Dei nostrl, id est, non que
ciein gestabat in suo saccnhjtio, ut non cujuscun- gcntilitas colit, sed qucm vera religio confitetur.
quc hominis barliam, scd Christi inlelligercs. 3 Jn noctibus extollite manus vcstras in sancta :

3 Quod dcccndit In ora vcstimenti ejus : Et bcnedicite Domino.

Sicut ros llcrmon, qni dcsccndit in inontcm Sion. j)
C In noctibus signilicat terminum istius muiu
C Per orani vostinienli Dei signilicatur Ecclesia, tempus quod somper tribulationibus obscuratur. 1

in ciijus ora descendit unclio ista, quia usque in enim lovaiuhT sunt manus ubi mcretur bona oper
supcr eam
fiiicm sauMili desceiidit Spiritus. sanctus tio auxilium Domini. Cum dicit, extollito, hoc t

in baptismo, suaquc miseratione sanctificat. H Hcr- uborius elccmosynam cl bona opcra facite. .\ddi<

mon, llobrajum noinon est montis ultra Jordanem vcro, in sancla, scilicel Ecclesia, vel in sancto, sci

fluvium conslituti.et interpretalur anathcma,s\s,n\- cct Christo, uf in Hobrffio esf, vcl in sancta opei

ficatquc populum Juda^orum a Deo reprobatum Ros qu;usolum in Ecclesia sancta sunf. IUam enim i

Hermon, divinaScriptura,quffl prius Jud^is credita lam eleomosinam Christus accipif, quam ejus n
est, et postea ad montem Sion, id esf Christi Kc- niine, id est, in sancfa Ecclesia lidelis Christiani
clcsiam, transcendit, .\ vel fides ct gratia Dei.Ros, obtuIcrit.Sed,ne quis sibi aliquirt arrogarct.Dor-
istc est a JiidiiM in gentes descendens, qua^ luinc nuin dicit csso benodiceudum. quia ipsedat ef;i*
speculantur fidc Deuui, et ideo Sion sunt. mam misericordem, cl substunfiam largiorein.
 EXPOSITIO PSALMOMUM. 486

l{,'>it--Ki<it tt- Diiininus .'.r Sion : A • ijuonin)ii ejo eo\jnoii •,Ui<d r.iuijnus (Si Do-ui-

Qui fecit rirhun etterra. nus :

\ Istum versiciiliim Spiritus santtus loquiliir, Et Deus noster pr.'i' oinnibus diis.

[?Propheta, ad illum, qui perquindecim gradus G Vidcbat enim vir sanctissiraus majDstatem il-
endit ad benedictionem. ut recipiat mcrcodoin. lam, mirabilem, virtutibuscojloruin imperantem, et
ledicat te Dominus ex Siun, ([ui fecit co-him et illius inagnitudiiiem rovclante spirilu cognovit.me-

ram, ad distinclionem eorum dicit.Qui sunt dii rito pr;oomnibus diis magnum Dominum dixit, a
si. quo cuncta creata sunt. Non autcm deos dixit :

0I\.\TI0 KT PSAL. CXXXIII. quod eos deos crederet, quos stulta gentilitas ado-
rabat;ped,quia ipsi eos deos dicebant, quos suggil-
3enedicentes te, Domine, deprecamur, ut nos
lando oorum vocabulo commemorat.
indi hujus nocle contectos, iliuminare digneris
alenus dum manus nostras in bonis operibus G Omnin qu.rcunijuc voluit Do)tii)tus fecit in ccvlo

et in terra :
vamus, benedictionem a te largissimam conse-
In )nari ct i)i 0)nnibus abijssis.
Limur. Per Dominum nostrum Jesum, etc.
C Coilam, positum cst, pro cunctis cojlestibus,
PS.ALMUS CXX.XIV. T> terra,pro omnibus qux in humo gignuntur; mare,
aiigu.mi:ntl'.m psal. cxxxiv. pro istis sinibus,quos commeantiHm discursus iu-
visital; abyssus, Ocoanum significat, qui propter
Z Prophela laudes Domino dicit, esse soivendas,
altiludinem siiam nobisignotus est.ln hisomnibus
tqnulia ipsius divorsa commemorans deslrneiis-
Yoluntas Dei sine dubitalione complotur,
e lalsitatem idolorum cultoreri redarguit.
7 Educens nubes ab e,vl)'emo ter)-x :
TT. Alleluiit.
Fubjura in pluvia)n fccit.
C Perasconsis gruiiibus usque ad illam surami- C Si sequontia ad litteram accipis,vora sunt.Scd,
tem,qus securos efficit Christianos, congrue ni- quia (le Hebra;o pupulo dicit iutcrius,convenit ha^c
is ponitur.alleluia.ut laudibus Domini perfruatur G Educcns uubes,id
quoque hominibus applicare..\.
ncta Ecdesia, cui tale niunus noscitur esse \n-ir-
est, elevaus prophctas ab humili proposito, et fecit
ralum Quaproplcr sinccris mentibus alleluia di-
pervenire ad fastigiuin pra;dicationis. Fulgura,sunt
inus, ut illi sancto populo, per divinain gratiain
prophetarum prajdicationes, cura terrendo percu-
isceamur.
tiunt peccatores,ct pluviai fiunt.cum diluunt deliu-
Laudate nomcn Domini :
imbrem salutare infundunt,
quentcs a peccatis, et
Dominum.
Laudate, servi,
unde spiritualcs fructus gerruinent.
]\ Laudatc riomen Domini,quod perfidem cogno- C
8 Qui producH. ventos dc Ihcsauris suis :
jtis esse super omne nomon. Laudate servi, C id
Qui percussil priniocjenila /Eyypti ab ho))iine us-
t qui ipsius estis prona voluntate devoti et diini-
que ad pccus.
jtis servire diabolo.
C Ventos, apostolos dicit, quoruin prajdicatio to-
Qui statis in domo Domini :

domus Dei nostri.

tum mundura tanquamventuscelerrimus percurrit.
In alriis
De thesauris, H id et, dc arcanis coilestibus. C Pri-
C Qui salis, hoc est qui perscveranti voluiitatc
mogenita mundi pcrcutit Dcus quasi^llgypti^quan-
ejus crudelilate consistis..\trium dicituramplis-
do natos homines originali pcccato sua potentiaj
Tia; domus primus ingressus,ubi habitanteslocos
inspiratione corroxit.Ab hoiuine,id est,prudentiori-
cere solebant. Et ah atro fumo appellata sunt
bus hujus sajculi usque ad mansuetosac simpliccs
ria,quasi a^«,illos enim Doum benedicere in his
viros; omnes enim,ni per gratia Domini libcrcntur
rbis dfbcie dicit, qui in primum membrurn do-
a diabolo, velut Pharaonis iinpia doiniiiatione de-
us Dominicas videntur ingn.ssi.
primuntur.
Laudate Dominum quia bonus Dominus :

nomini ejus quoniam suave -r <'*''

Psallite U E))iisit sijjna ct p)-odi(jia in medio lui, /Egtjpte :
'.

11 Considerate quod,laudate torlio posuit, ut.per n In p}taraonein et in omnes servos ejus.

udis similem qualitatem.sanctR Trinitatis inrlivi- C Misit signa, (juando in passione Christi torra
Hlcm unitatein nobis oslendcret.Quoniam bonus, trcmuit, saxa disrupla sunt. Dictuin cst signuia ab
linon solum bonus sed optimus.Psallerevero ad 00 quod signilicet,sicut vestigio vi30,transisse ani-
mas operationes corporis relerlur.ut in hac con- mal ciijus vcsligium ost cogitainus, prodigia quasi
rsatione Dominum vidcamur de nostra probitatc porro dicia, id osl, longc pr.x'diccntia ;
qua; tunc
iidare. iacit,cum animas lideles per aliqua signa pivomissa
Quoniam Jacob eleijit sibi Dominus : convcrtit. Pharao dissipatio interpretatur, et dia-
tsrael in pnssessionem sibi. bolum significat. In omnes servos ejus, id est, in

C Jacob Dominus, dum populum

Elegit itaque illos qui illi scrviunt illius onim;
sorvi sumus cui
closifc diversarum gentium adunavit. Po.ssiiJet spontanoa mentc scrviinus.Submcrgitur enim cum
i"aol, quando in illa resurrectionc beatorum, ipse servis suis (iial)olus,i|uando salutari fonlebaptisini
omnibus habitarc probatur. populus a diaboli crrorc liberatur.
 487 UnUNONlS HEIIBIPOLENSIS EPISCOPI. 488
lU (Jui percussil (jente.s nadlas :
A 15 Simulacra (jentiurn arrjenlum et aurum :

El occidit rc(jes fortes. Opcra manuum hominum.

G Genles, dicit catervas viliorura. Has percuLi- G Dosignantur autem hicsimulacraperiiludunde
mus, quando salisfactione per pocnitentiam vulne- sunt,id est aurum et argentum,metallorum,scilicet
ramus; quod enim est iliis vulnus,nobis salus est. qualitate formata,ad irrisionemgentiurn.Beneenim
Rcges forteSjSpiritus immundos dicit, quos occidit gcntiles irridentur, cum putant deos suos homini
Dominus, cum nos mundat a delicLis, et illos facit praastare quod capiunt ab homine, scilicet aurum,
a nobis ex.Lraneos. argentum, etc. Melius cnim consulerent sibi homi-
11 Schon regem Amorrhxorutn et 0(j rc(jem Ba- nes, ea frangentes tunc enim aliquid prosunt, si
;

sayi :
ad pecunias translata descendunt.UndeDeus eorum
Et omnia rcgna Cluinaan. non exaudit integer, sed prccstat potius imminu-
GSehonintorpretaturi(?nto^iooni/orum;Amorrha}i, tus.

amaricantes. Vere amara sunt vitia,quo3 nos ab illa 16 Os habent et non lorjuentur :

beatitudine jucundissimadeducunt.Ilffic habent re- non vidcbunt.

Oculos hahent ct

gem diabolum, qui est tenlatio oculorum, qiiando G Quid prodest os quod nonloquitur?quid oculus
se transibrmat in angelum lucis (// Cor. xi), ut per qui non videt? Vocabula enim sunt vana, non o(fi-
g
speciem boni devotos decipiat. Ista Deus occidit, ^'^ profutura.
quando nos a talium servitute liheraverit. Og, con- 17 Aures habenl et non audient :
clusio ; BaLsan, confusio interpretatur. Mcrito ergo Neque enim est spiritus in ore ipsorum.
conlusionis rex conclusio pcrhibetur.Diabolusenim G Quid prodest auris qua? non audit?quid nares
nobis conclusit rcgnum coeleste, et in confusionem quffi non odorant ? nomina vana sine rebus, prae-

dejecit. Ghanaan, commotio interpretatur, quia

II sumptio caduca. Quaj utihtas manus qua; non pal-
diaboli illa regna commoveni nos a Deo. C Qu;e pat? quid pes qui non movetur? quid guttur quod
illc occidit, qui crucem pro omnium salute sus- non sonat? noxia sunt deliramenta, non veritas fir-
cepit. ma.Abunde enim gentium simulacra derisa sunt.
12 Et dedit terram eorum hxreditatem :
18 Similes illis fianl (jui faciunt ea :

Uxreditatem Isracl populo suo :

'^ Et ',
omnes qui confidunt in eis.

G Terra, illaestquamsine dubioGhristiani aeterna

G Dignum est enim ut careant coUatis sensibus
pace possidebunt in hajrcditatem. Ideo addit, h«re- qui deos insensatos sibimet effecerunt. Et intuere

ditatem Israel populo suo;ista ergoha?reditasbeati- quoniain 1'ubricatores et cultorcs omnes idolorum
tudinis cst ipsa pcrpetuitas. H" in quam nos sua
una complectitur damnatione,dumdicit,quifaciunt
p et qui conlidunt in eis.
gratia ascivit.

13 Domine nomen tuum in xternum : 19 Domus Isracl bencdicite Domino :

Domine, memoriale tuum in yeneratione Domus Aaron, henedicite Domino.
et ge-
ncrationem. G Admonet hic ut vero Domino debeant perso-

G Prccatur ergo, ut hum.ano gcncri noinen ejus nare laudes iidelium.Pcr Israel,omnis justussigni-
scmper dcbeat permancrc quatcnus ab adventu ficatur qui divina contcmplationc gratulatur. In

Ghristi usquc ad lincm sajculi semper dici et csse Aaron, sacerdotcs sancti significantur.
debcant Ghristiani. H Vcl, illo nominc in aeternum 20 Domus Levi henedicite Domino :
pcrmanente, hoc nobis sit haireditas sempiterna. Qui timetis Dominum, benedicitc Domino.
G Memoriale Dei ost quidquid in Scripturis sanctis G In Levi etiam, sancti ministri, id est diaconi
commoLionc saluberrima continetur. Sa^culum signilicantur ; ad postrcmum,qui Domino in quali-

s.-cculi significaL dicm sempiternum ubi cnim nos ;

bct conversaLione famulantur. Sic omnis populu?
habemus, goueratioue et generationc, Gassiodori Deo devotus pcr divcrsas partesDcum laudare pr.t-
H Vcl, genera-
translatio habet,in saicuium saeculi. cipitur.
tioncctgcnerationc.sciiicctJuda-orumetGhristiano- 21 Dcitcdiclus Dominus c.v Siou :

rum,uL, quodlcgisumbraprjoliguraviL, iiiEvangelio Qui hahitat in Hicrusalcm.

agnoscatur. A Vcl, in hoc saiculo et futuro. G Bcnedictus Dominus, id est Ghristus, qui cst
14 Quia judicuhit Dominus populum suum :
Sion;id cst suam Ecclesiam sancta incarnatioue vi-

Et in servis suis deprecabitur. sitavit. Ipse cst qui habitat in Hicrusalem, qua? di-

G vcrsorum sancLorum congregationc construilur, et

Juiiicabitjid cst damnabitDominus Jud;cosnon
rogis sui pra?scntia, felicitalc la-tatur «terna.
crcdcntes,quia nolucrunt esse ipsius,quos de cun-
nationibus ad possidenduin.Et in servis
ctis clegit 0U.\TI0 EX PSAL. CXXXIV.

quibus dicLum est.Qui crcdit

suis, id est fidelibus, SuavitaLis cxiniiro Dcus tjuem omnis terra pro
in mc, non judicabitur, scd transit de mortc ad dulccdinis benignilatc collaudat rogamus ut,abluto
vilain [Joan. xi).In illis dcprccabitur, id est propi- a nobis vanic supcrstilionis errore, tuis voluntati-
tiabitur,quibuj a^tcrna promissa dat. Ab illis do- l)us cDnnootamur. Pcr Dominum nostrum Jesum
precatur quos et exaudit. Christum. clc.
i'J
EXPOSITIO PSALMOUUM. 490

PSALMLS CXWV. X () Qui fu-macil lcrrun supcr aquas :

Quoniam.
Alir.l MF.NTUM 1>SAL. CXXXV.
C Firmavit tcrram super aquas, scilicet sacri
C. Magiiiricentiam Domini Pi-ophota derlarans mi- baptismatis. Terra nostra, hoc cst corpus no-
icularefert quje ferorit in .Egyplo et genlc Judico- slrum, roPioitur, dum stabilitatc religionis (irma-
im, misericordiam eju? s.Tpius nobis inculcans, tur. Sivc ad iitteram, supcr aquas, id est juxta
iiia, illius ost misericordia, omne quod
possumus, aquas. Vcl ctiam, superiorem aquis una parte
clemontia, omne quod vivimus. sui.

TT. Alleluia. 7 Qui fccit luminaria magna :

C Mirabilis psalmus, ct nimia virtute profundus. Quoniam.

jju3 cnini virtutis sit, in Paralipomenon ostendi- C Etsi ad litteram de astris verum sit, spiritaliter
ir. ubi ait : Cum ca^pissont Deum laudare ot di- tamen magna luminaria focit, cum Angelos ac Po-
TC :Con!itemini Domino, otc, implcbatur domus testates, Thronos, Dominationes creavit qux : pie-

iibe et caligine, ita quod ncc sacerdotcs poterant

tate sanctissima ccclesti luminc irradiant.
are et ministrare propter caliginem; compleverat 8 Solcm i)i polcstalem diei :

lim gloria Domini domum Dei (II Paral. v). Nam Quoniam.
g
cet inomnibus psalmig, si pure cantantur, ccrtum C Potcstas diei : est adventus solis, quia per
t adcase divinam pra,'sontiam, hoc tamen magis eum omnibus doclaralur visibilis creatura. Potest
reditur quod lcgis auctorilate firmatur. et de Christo dici, qui illuniiaat mentium tenc-
[ Confitcmini Domino quoniam bomts : bras.
Quoniam in .rteniutn miscricordia ejus. 8 Lunam el stcllas in potcstatem noctis :

C Confitomini, lam confessio peccatoruni quam Quoniam.

nidis iiitoingilur. Quod voro misericordia, in sin- C Lunam, Ecclcslam dobemus accipere : stellas,

ulis vcrsibus rcpetitur, hoc indicat, quia omnia ejus diversos ordines,ut sunt episcopi, presbytori,
uae dicuntur, ox miscricordia Doi jirocedunl, sine diaconi : qui velut stellffi coolesti noscuntur con-
ua nec esse nec valere possumus. Ouapropter r.ec versatione radiare. Qui in potestatcm noctis, id est
b ore nostro debet nec a corde discedere, quate- istius sa^culi dati sunt : ut per eos caliginosa relu-
u3 ct ipsa dignotur nos jugi tuitione servare. Bo- ceant corda mortalium.
U9, vero dicitur, quoniam laudes suas clementer 10 Qui percussit A^gyptum cum primogenitis eorum :

udit, et supplicantibus miseratus indulget. Addit, Quoniam.

1 aeternum misericordia ejus, quia hic prsstat ut C Quoniam historia nota est, videamus quid hic
crect; parcit, ut corrigat; et in futuro miscricor- C Percussit Christus pri-
^^3^^ spiritualiter intelligi.
iam tribuit, ut coronct niitiva -l^gypti : quando istius s;«culi damnavit glo-
2 Conftemini Dco deorum : riam, quaj putabalur esse pr«cipua. Nam luxus et
Quoniam in ^rtcrnum misericordia cjus. superbia ac avariLia, quasi primitiva sunt mundi :

C Dcus ille deorum est, cui nullus similis inve ipsa erim primo gcncrat pessimus venter, et velut
lilur. Et non potest Dous doorum, nisi sola Trini- charos filios amplectitur, dum rcrum istarum cu-
as sancta, nuncupari. piditate gratulatur. 1I;ec porcussit duni damnavit.
3 Confitcmini Domino Dominorum :
11 Qui cdu.vit Isracl dc mcdio eorwn :

Quoniam in a.'lcrnum, otc.

Quoniam.
C Dominus Dominorum ille solus est, cui cuncta
C Per mcdium enini .Egyptiorum eduxit Israel :

leserAiunt. Ipse est etiam sanctus sanctorum, ipse

quando sanctos suos a convcrsationc liberavit pes-
cx rogum cl omnium potestatum.
simorum, et a mundi istius tetcrrima habitatione
A Qui facil mirnhilia maijna solus :
in lucem suo: veritatis adducit.
Quoniam.
AC Per istos omnes vcrsus, usque in finem sub- 12 /n manu polenti et brachio excelso.

ludicndum est : conntcmini, ut nobis plena possit n Quoniam.

constaro sentcnlia. Dicit itaque solum illum fccisfc C Manus fortis ad invicibilcm perlinet actio-
:

mirabilia, quasi ct non por .\ngel«s et apostolos fo- nem. Brachium cxcelsum ad omnipotentiam Do- :

cerit mirabilia, sod hic mcmorat ista mirabilia fe- mini singularom, qu» somper domonstrat omnium
cisse solum, quando verbo suo conditionos rerum rerum auctorcin.
fabricasse monstratur, quas sine ministerio fecit 13 Qui divisit rnnrc liuhrum in divisiones.
creaturje, unde sequitur Qui fecit, clc.
: Quoniam.
^) Qui fccit coeIos in intellcctu : C Rubrum inare cst islius s.-eculi permista pro
:

Quoniam. funditas quain multis divisionibus transinms,

:

C In intellectu ergo crclos fccit, quia nulla con- quando conversi <id terram viventium festinamus :

fusione, nulla inordinatione, nuUainformilatecreati ulter cnim pcr eleemosynas, alter per assiduas ora-
sunf, sod distincti atque compositi, in sapieutia tiones, alter per virginilntcm, nller per chnritatem
creator.9 sui peracti sunt. lran%\i ad Deum,

Pathol. CXLIl. 16
491 S. BRUNONi» HEFIBIPOLENSI?; EPISCOPI. m
ii 'T' Et eduxit hracl per
'.
'ineiliuin CjH^i X lllus caim se(juestrai : qui jussionibus ejus restite-
Quoniam. runt, sive Judffios, sive Chrisiianos.
G Et cduxit Isracl : quoniam istc versiculus rcpe- 23 Quia in humilitate nostra memor fuit nostri :
tilus ost, expositio superius dicta sufficiat. Quoniam.
15 Et excussit Pharaonem, et virtiitem ejus in mari C Ipse enim Christus monsiravit nobis et humi-
Rubro :
litatis viam, ei paiieniiae disciplinam. Quapropter
Quoniam. in humiliiate posiiorum memor fuit : quando in

C Et cxcussit Pharaonem, id est, diabolum cum adventu suo eos proprio cruore liberavit. Tunc
ministris suis, in fontc salutis, id est baptismi : quoque latius ccepit desiderari humiliias, quando
ubi cos suae potcnliac virtulc rcmovet. Excussit au" eam in se Dominus Salvaior osiendit.
tcm dixit (hoc est quasi pulvcrcm projecit) ut de 24 Et redemit nos ab inimicis nostris :

celeritate et virtutcm divinitatis ostenderet, et illos Quoniam.

terrenas sordos csse monstraret. C Redemit enim nos a diversis injuriis, de pote-
16 Qui transdu.vit populum smim per desertum : quando alapis caesus, flageliatus, ver-
state diaboli,
Quoniam. beratus est et sanguinem in pretium dedit.
C Desertus cnim dicilur mundus : qui divinaele- „ 25 Qui dat cscam omni carni :
ciione privatus fuit, et merito sic vocatur, quia ad Quoniam.
se venientem non recepit auctorem. llli ergo a C Dai escam carni cum suos fideles corpore et
:

Chrlsto per eum transducuntur, qui iilassi a malis sanguine suo saginare et satiare dignatur. Si etiam
ejus pertranseunt. ad litteram intelJigas, sua misericordia omnia tenet
17 Qui percussit regcs mafjnos :
et cibat.

Quoniam in xlernum. 20 Confitemini Deo coeli

C Percussit regcs magnos : quando in corde no- Quoniam in xternum.

stro ccelestis mcdicus impia desideria exstinxit : C Confiiemini Deo cocli, id esi dobitas ei reddite

tunc enim nos vivimus, dum illa moriuntur Econ- : laudes, qui nos a terrenis ad coelestia commuta-
trario necesse est nos succumbere, si contingatilla vit.

supcrare. 27 ^ Confitemini Domino dominorum :

18 Et occidit reges fortes :

Quoniam \

Quoniam in xternum. G Memorat iterum in fine, per ipsum versurn

G Reges fortes occidit quando a nobis expellit quem in capiie posuit, esse confitendum ne quid
: :

dsmonia, immissionc varia grassantia quorum vo- praeier ejus laudem et misericordiam agi posse
:

luntas mala tunc exsiinguitnr, si fidelium animcC C crederetur.

ab eorum potesiate tollantur. ORATIO EX PSAL. CXXXV.
19 Seon regem Amorrhxorum : Memor humaniiaiis nostrse miserere, omnipotens
Quoniam. Deus; ui qui quondam pairibus nostris terram ad-
C Scon quidcm intcrproiaiur teniaiio oculorum, vcrsariorum in haereditaiem donasti nos a pecca- :

sivc arbor infruciuosa. Amorrhoeus, exacerbatio, tis liberos cum tua hojreditate constitue. PerDomi-

quff! omniavidentur ad diabolum pcrtinere. Ipse est num nostrum Jesum, etc.
enim arbor infructuosa, ipse cst exacerbatio. Scd PSALMUS CXXXVI.
hsec in nobis Dominus occidit, quando nos ad insti- .\UGU.MENTU.M PSAL. CX.XXVI.
tuta sua morum sanctitate pcrduxerit. B Tripliciter hic psalmus intelligi potest : de
20 Et Og, regem Basan. captivitaie Judaica in Babylone : et de peccatoribus
Quoniam. ab Ecclesia ejeciis ei de ea ejectione, qua primi
:

C Og conclusio scu coacervans intcrpretatum

: di- nosiri parenics dc paradiso expulsi sunt.
citur. Basan : confusio, et diabolum signilicat. Qui TT. -^ David psalmus \

recte confusio diciiur : quoniam suos sequaccs 1 Super flumina Babylonis illic sedimus ei fltvi-

confundii, ct ipse in judicioUei dc bcatitudine dis- mus :

q
cedii confusus : ipsc quoquc peccata nosira coaccr- Duni recordaremur Sion.
vat ui accusct, ei viam ad Dcum concludii nc vi- II Babylon : confusio intcrpretaiur, et significat
dcatur. pncscnicm mundum. Flumcn signiticat unura- :

21 -^ Et dcdit tcrram eorum tixreditatcni \ : qucmque pulchrum ad horam, cujus ilos sicut flu-
Quoniam. mcn transit. C Supra flumina sedent fidclcs qai :

C Data csi tcrra ilia a'icrn;c licaiitudinis populo capiivitatem in hoc mutido patiuntur, et suspi-
Chrisiiano, qu;x3 iucrai polliciia Juda-is. lllis cnim rantcs dcsidcrio pairice coelcsli9Hierusalem,amarai
in sua iniquitulc projcclis, s;HU'tis ;u; iidt^libus pro- lacrymas fundunt.
niissa luercdiiatis pricmia confcruulur. 2 /h salicibus in medio ejus :

22 Ihvrcditatcm Israel scrro suo : Suspendimus organa nostra.

Quoniam. 11 s^alix csi lignum infructuosum, ei dicitur quod

C Cum dicil scrvo suo, id cst Chrisliaiiu populo. si quis ei illa accipiui potioncm aut manducet, filiO;
 1 ;

m KXPOSITIO PSAL.MOUUM. 494

non Organutn aulem.hominis corpusest.Sic-

facit. A 'J Mcmor esto, Doiniue, ftlioruoi luloni.

ut enim urganum exinultis llstulis composituni cst lii dic llierusalem.

ila corpus nostrum cx multis organis et mcmbris : C Edom, aiii samjuincum, alii tcrrcnum inlcrpre-
per ipsuni quoiiue taetum manibus, hoc est per tantur. Quis ergo est,nisi diabolus? diabolus cst
II

jpera, melos et cantioa et h\ mnos rererimus Deo. enim quidocipit genus hunianuni,cuipctit Propheta
Dlcitur iterum salix radicem non habcre, lamen si relribui, ut sentiat pcenam quam ipse sua malitia

ibscinditur et secus aquam plantatur, slatim virc- homini adduxit,trahcns et adducens in Babyloncm.
5cit : sic peccator, licet peccavit et cecidcrit ta- 10 Qni dicunl : Exinanite, exinanite :
men si sit secus aquam, id est,si legit sacrasScri- Uuiiiue ad fundamentum in ea.

plurasi, viret anima ojus. C \'crba ista niiorum sunt Edom, persequentium
i Quia Ulic itUerioijaverunt )ios «/Mi ('aptivos du- populumChristianum; (|ui persequebanturusquead
runt nos : fundamenlum, id est usque ad mortem niartyrii,
Verba cuntionuni. Dicorc autem,exinanite,cst dicore, lucem tcmpora-
H Uiomoues qui deceporunt nosct caplivos duxc- lem eripite. A similitudine cisterna3 tracla sunt
•uat.nune quasi gloriantes et deridentcs dicunt no vcrba magis
;
quLC quanto plus exhauritur, tanto
jis.reddite verbum tle tide vestra,et(iuemadmodum „ cxinanitur. Verum quid prodest malis usque ad
luando
luandi. cralis in lliorusalem, id est paradiso, fundamenlum,quod Ghristusest,exinanire Ghristia-
aymnum nunc canito. C Tenet
dicebatis Dco, ita norum temporalia, dum fundamcntuni Christum
]uippe nos lex ptccati in mcmbris r.Oitris captivos eriperc non possint,noque aalcrna bona minuerc?
jecuudum mentem,ut Kon i\uod rolumus faoiamus, 1 Filia Babylonis misera :

;ed quod nolumus. Bcatus qui rctribuet tibi retrtbutioncm tuam

'i Et ijui abduxcrunt nos quam relribuisti nobis.
Hymnum cantate nobis de ranticis Sion. G Filia Babylonis, caro noslra est, qua3 confusio-

C Et qui abduxeruut nos, id est concupiscentia) nem nobis ingeril pcccatorum,qua3 misoraosldicta,
carnales ^quae nos jure captivitatis illaqueanl) fre- quia illicitis concupiscentiis semper sawcifli animani
juentcr suadent, ut verba psalmDdia) in locis im- vulnere pcccatorum. Cui rctribuere,est eain jejunis
rnundis canere dobeamus. et diversis tribulalionibus subditam faccre virtuti-
3 Quomodo cantabimus canticum Domini : bus,quoe nos conoupisccntiissuisconcitavit ad vitia,
In tcrra alicna? ut qua3 traxit ad culpam, adjutorio Dei perducatur
C Quomodo canlabimus? illis rcspondendum est: ad gloriam.
no3 in peccatis constituti. In lcrra aliena, id est 12 Beatus qui tcncbit :

inter actus vitiosos.qui sunl a Doo alieni.Canticum C Et allidet parvulos suos ad petram.
Domino. H Peccator ctenim non debet cantare sod C Adhuc loquitur ad ipsam carnem, bealum esse
lugere peccata sua. Non potcst enim nisi sanctus commemorans,qui filios ejus,id est vitia nocentia
vere Deum laudare iPsal. xlix; Eccl. xv). tenet et cohibet, et non permittit sibi nocere. Et
Si oblilus fucro tui Uicrusalcm : allidct ad pctram,id est ad Christum, ut non niore-
Oblivioni dctur dcvtera mca. tur tenens, nc voliiptas blanda subripiat,sed ulsta-
GAstringit itaqueseProphetadurisconditionibus tim confracta disperoant qua; nos teterrimis moti-
et vinculis, non abejus mente discedere ccelcstcm bus instigabant.
Ilierusalem, quoe est regio bcatorum.Quam (|ui hic ORATIO EX PSAL. CXXXVI.
obliviscitur in rcgnum Dci niinime collocatur. II
Captivitalum noi-:trarum potontissime Absolulor,
Dextera, quippc bonorurn simt opora rccta. Si vis
concede nobis laiides tuas spiritali canero concentu,
semper in mcraoria Dei csse, opera fac dextera?.
ut.quos onus noxte ante fccit exsules,alleviatio po-
7 Adlucreal lingua mea faucibus mcis :
lentis dextcra) ctt;lcstes restituat cives. Per Domi-
Si non meminero lui.
num nostruin Jesum, etc.
C Nunc proponitur secundapawialisconditio.Quid
enim probatur deterius essc,(iuam illud non posse n PSALMUS CXX.XV1I.
loqui.unde consuevit medicina praistari ? psalmodia AIIGUMENTUM PSAL. CXXXVII
est enim consolalio llcntium, cura dolcntium.sani- C Univorsalis Ecclesia Domini bcneficia sibi attri-
tas .Tgrotorum, hic anima^ remcdium, hoi; misoi-o- buta collaudans monct ut roges terra^ Deuin conli-
rutuomnium cognoscitur csso sufrugium.Uecordari toantur excclsum, oratque nc peccatorcs conversos
igitur semper Christidebe3,netalimunere priveris, despiciat, quos crearc dignatusest.
'8 ^ Si non proposuero *
Ilierusalcin : TT. -f fpsi David. '.

', In principio Lvtiti.v mc.r. CQuamvisDavidChrislumsignincot,tamenadden-

C Principium laelitiaj est semper validum,sempcr (lo,ipsi,[)lus indicat. Ipsi enim revcrcntius pronun-
amplissimum.quoniam in ipsis initiis voluntas ac- tiandum est, (luasi altissimo, quasi omnipolenti,
ccnditur gaudiorum. Omnia enim subita violenta (luasi ccclcsti regi. Et tunc David jungendum est
)sunt,et quod diuturnum in hoc sajculo fucrit, in- quod vocabulum non ex deitatc sumitur, scd per
Hepescit.VcI.priacipium Iaelitiae,Filius natugestOci. assumpta; carnis originem vcniro inonKtratur,
49S S. BRUNONIS IIERBIPOLENSIS EPISCOPI. 490

1 CoiifUcbor tibi Dtiminc in lutfl corilc mco : A cxcclso ]3ojnino respici,fum se rognosccrel magna
r- Qiioniam atidisti verba oris nici \
devotiunc prosterni. Alta, supcrba significat ;
quae
HSi quis proomnibus vitiis etpassionibus auimaj ideo longe cognoscit,quoniam ejus gratiae minime
suae agit poenitcntiara,istc confilelur ex toto cordc. proximantur.Et ne putarcnt superbi,quia alti sunt,
Si quis vero uno vitio confitetur, puta qui ava- se Deum non videre, ait, cognoscit.

rus est, hoc confltetur,non autem confitctur, quia 8 Si iimbulavcro in mcdio trihulationis vicificahit

fornicator aut detractor cst, quia non in toto me -r et ',

supcr iram inimicorum meorum
cordc confitetur, non auditur a Deo. C Considerat extendisti vianum tuam :

autem mcritum oralionis, ut omnia vcrba sua pro- Et salvum me fecit dextera tua.
fiteatur audita. G Vivificatur ergo populus,id est la;tincalur,durn
2 anQclonim psallam tibi
In conspcclu : enim in diversis angustiis fuerit conslitutus, ater-
Adorabo ad templum sanctum tnum ct confdebor norum gaudiorum suavitate recordans reficitur.
nomini luo. Sciens enim aurum igne probari, et premium ma-
II Vide perfcctioncm pcenitentis, quia post con- ximum post labores dari, et tribulationes Domini
fcssionem et pccnitenliam cun) angelis meretur viitute superandas, ketatur in tribulationibus et in

psallerc et gratias agereDeo.C Templum orationis, ,. mente vivificatur. Extendit manum super iram,
est beatffi incarnationis adventus, quem quotidie quundo illi inimici conversihic graviustribulantur,
adorat Ecclcsia, dum corpus ct sanguinem ipsius in quam contristaverant subjectos humiles, et inci-

sacramcnlo vcneratur; scd illa adoralio perrecta piunt sejuste perscqui,qui prius innocentibus par-
est quam confessio beata comilatur. cere nolucrunt. Dextera vero virtus dicitur,et Ghri-
3 Super miscricordia tua et veritatc tua : stus est.
Quoniam magnificasti super )(< omne' , nomcn 9 Dominus rclribuct pro me : Domine,misericordia
sanctuum tuum. tua in sxculum :

C Misericordia est, quod sine cujusquam mcritis Opcra manuum tuarum ne despicias.

ad libcrandos nos venire dignatus cst.V(!ritas,quia C Dominus retribuet, perfecta nirais et qualem
prophelarum suorum promissa complevit.Magnifi- funderc monemur oratio est, causam suam Domino
catum est nomen, cum nobis culturae ipsius virtus commendare,qui novit unicuique digna repcndere.
innotult. H Pcccator audiat misericordiam; justus EL ut non irato animo dictum putares, addit Do- :

autom superbus audiat vcrilatcm.

et mine miscricordia tua, etc, quam facis etiam in
4 In quacunque die invocavero te exuudi me nostros persecutores, dum cos conversos pro fide
:

Mulliplicabis in anima mea virtutem. tua multa pati facis.Pertinet ergo quod dicit, mise-
G Dicshiclucida petitia sinceraque est.quam non C ricordia, ad illos qui nos persequuntur. Opera ma-
cupiditas ncc uUa avaritia nub//rt^, sed de illo sole nuum, id est inimicos nostros, quia et ipsi sunl
lucci, qui omncs caligines mortalitatis emundat.In opera manuum tuarum.Ideo ergo rogat piuspopu-
talibus petitionibus dcvotus populus se audiri pre- lus pro inimicis suis.ut eis miseratus indulgeat.qui
catur.H Multiplicabis,id cst multis soUicitudinibus in se peccaverunt perscquendo, ut indulgcntia per-

subjacerc animam facis. C Per hoc cnim ostondit ccpta convertantur.

se innumcra passurum conlra (iu;e tam mulliplicia ORATIO K\ PSAL. CXXXVII.
virtutum pctit auxilia. Multiplica Domino, virtutem tuam in animabuj
5 Confiteantur tihi, Domine, omnes rcgcs tcrro'. supplicum,ut,dum in templo sancto jugitor adora
Quia audicrunt omnia vcrba oris iui. mus, in conspeclu tuo cum sanctis angelis glorie-
G Rcges tcrrffi sunt qui corporibus suis divinita- mur. Pcr Dominuin nostrum Jesum Ghristuni,etc
tis munerc dominantur.Nam illc verc rcxnondici- PSAL!\IL'S CXXXVIII.
tur, qui viliis scrvire monstratur. Quia audierunt, AUGU.ME.XTUM PSAL. CXXXVIII.
audirc enim ad illos pertinct ([ui oIjc licntes esse C Ghristus ad Patrera de pausatione et rcsurr^?

noscuntur. IUos enim non dicimus audisse quos ctione sua loquitur, potentiam patcrna; divinitati
conlumaccs sacris jussionibus esse scimus. rv exponons, quia in eo, quod homo est, nusqunm a!

G Et conlcnt in viis Domini : cjus notitia se possit abscondere.ac super oranen

Quoniam magna cst gloria Domini. assercns sanctorum conforlatum esso principatuni
II Via^ Domini, sunt miscricordia ct vcritas,qua3 TT. In ftncm psalmus David.
cantare et laudare rcgibus ct religiosis ct vore C Totus hic psalmus.adChrisli Domini persouai
Clirislianis ronoupiscentiarum
passionum anima) et rcferendus est, et ad Patrem, quoniam de paus«
quippc Domini est,ut
rectoi'ibus pr.iHMpitur. Cloria tione sua et rcsurrectione loquitur.A Potest vero (

Scuculum respuentes,cjus laudvs cantaro non dosi- de paMiitcnte cxponi.

nant. 1 Dominc, probasti me et cognovisti mc :

7 Quoniam excclsus Dominus ct Ininiilia rcsjacit : Tu cognovisti sessionem mcan' et resurrcctionc

Et alta a longe cognocit. meam.

C Gum enim sit Dominus cxcclsus, tamcn liumi- C Probavit Pater Filiuni, quando manifostam f'

)ia rcspicit, no quis subjectorum putaret,non se ab cit humir.tutom ipsius,cum a Joanne baplizari v.
497 EXPOSlTIO PSALMOHUM. 196
luit. Cognovit cum, quando dixit
id est ost?ndit, :
A contuctiir, omnia ponclrat. A Wl pccnitcns qui-crit
Hic ost Kilius meus quo mihi complacui
diloctu? in : locum, quo fngiat ab ira Dei.

ipsum auditc (ilatth. xiii). Beno autem appellata, 7 Si ascendero in cxlum, tu illic cs :

scssio, mors est Salvatoris, in tina non pocna, sod Si descendero in infernum, ades.
rcquics fuit. .\ Vel, probasli me, in passione et : CAit autem per id quod homo ost : siascendero
cognovisti, id cst cognitum fccisti, in rcsurrectionc. in ("Qclum, tu illic cs. scilibot ubi erat ad dcxtcram
Repetit onim in quo rognitura cum fcoerit, in ses- Patris collocandus. Dcscendit quoque in infornum,
sione scilicet, id est passione.quia sedens sc humi- cum disrupit infernorum loca, el piissiraus rcdem-
liat, ft Christus humiliavit se usque ad mortem ptoi' humano gcneri subvonit. Ades, quoniam tri-

crucis, ct in rosurrcctionc nolumomnibus fccit, ila duana ccloritato surrcxit. A Vel poenitens ait, si su-
probavit, id cst probatum ostondit et cognitum perbioro mo extollens, ibi rac punis; cl si in profun-
Filium suum patcr t-eternus. dum peccatorum doscendcro, ot ibi vindicas.

2 Intellcxisti coyitationcs tneus dc lougc : 8 ~ meas

Si sumpsero pennas '.
diluculo :

Semitam mcam et fitniculum meum investigasti. r^ Et : hnbitavcro in extremis maris.

C A longp, hic non locum, scd tcmpus significat. C Pcnnas suas, dicit ocleriLalom divina? raajesta-

quia nun solum facla nostra pra;videt, verum cogi- rj li?, quoniam sanctura corpus ad superna elevavit
tationes nostras, antequam nos ipsi existimamus, Dum quoque dicit, meas, intelligc gloriam propriaj
agnoscit. Semitaj pertinont ad tacitas cogitationes, potestatis, quia propria potcstate deitas, non ange-
funiculus ad justa judicia. lico adjutorio humanitatera ad doxteram Palris col-
3 Et omncs via.% mcas yrxvidisti : locavil. Ilas pcnnas cum sumpserat diluculo resur-
Quin non cst sermo in lingua mea. rectionis, et habitavit in extremis maris, hoc est

C \'\x ad actus pertinent bumanos. PrajvisjE vero supra ibtius saeculi amplissimum linem raanus pa-
a> suiit viae ojus, id cst opera, ut et prophctata tcrna deduxit. A duo priecepla sunt
Vel, penna;,
longe anle noscantur Chri.<ili opera, sicut de Christi charitatis, i[uibus mane a peccatis surgens poeni-
MifljMHctudiue Isaias dixit : Sicut ovis ad occisio- tens habitat in extroniis saiculi, id esl in gaudio
nem ductus cst, etc. (Isa. uii). Xon est sermo, uti- ccclesti. Quod post linem hujus vit;c datur, et tamen
que falsitatis, quia nunquam sub aliqua falsitate jam in eo spe habitatur.
locutus cst Christus. 9 Etenim illic nianus tua dechwet me :

4 Eccc, Dominc -^ tu | cognovisti omiiia novissima Et tenehit me dcxlera tua.

et antiqua : C Deduxit Christum paterna manus, qui est dex-
-^ r« '.
formasii me et posuisti super me mauum. tera Patris, qui assuraptara humanitateiu ct sibi
tuam. C unitam per teterna saecula continebit.
C Quod dicit cognovisti omnia novissiraa, hoc 10 Et dixi, Forsilan lenehroe cGuculcahuut me :

pertinct ad incarnationem ipsius, quae facta est no- Et uox illuminaLio niea in deliciis mcis.
viasimis temporibus {Gal. iv) ut Paulus ; ait. Et C I-jt.j Ycrsus suIj ironia pronuntiandus est, quo-
Johanncs ait : Filioli, novissima hora est (I Joan. modo enim cum lenebrae conculcare potcrant qui
u). .\ntiqua, id cst atorna, quaj nec inilio noc fine est lux mundi? sed illc potius Lcnebras conculcavit,
clauduntur. Formasti me, significat, gonuisti. Po- cum ca?citatcin priinihominis luccsua?raisericordiae
?uit Patcr manum super eum, cum in ipso virtutem rcparaviL. Nox, sigriilicat inferni clausLrum, quod
suae raajcstalis ostcndit. ccrto illuminavil, cum potestatcra diaboli contrivit.
.5 }lirahilis facta cst scientia tua ex mc : Delicia;, paradiijum significat, ad qucra aniraan san-
Confortula cst ct non potero ad cam. ctorura pricstantc Doinino rcvcrscp sunL. A Vel pm-
C Scicntia Patris cst, qua; pcr Christum ubique nitcntis verba sunt, a tcncbrosis actibus malc sua-
terrdrum pra:dicata ost. Qua; cst facta mirabilis per denliura seduci timcntis.
Cbristum, dura terrigenis sacramcnta sacra? legis 11 -r Quia \ tcnchrx non ohscurabuntur a ic : et
narrata sunt. Nec potero ad eara, cx huraanitate et do.t sicut dies illuminahitur :

infirmita\c carriis loquitur, ut in alio ioco : Pa*cr n SifHt lcuchrai cjus, ita ct lumen ejns.
major me est (Joan. xiv) ut sit scnsus Ilumanam : : C Causa roddiLur cur nox sit illuminatio in deli-
natiiram, quara assumpsi, divina; substanlia? ad- cii.s. Tcnebras dicit mystica cl profunda qua^quc
aequare non possura. A Vel pocnitcns, pcccatis suis a divinarum ScripLurarum, quac non obscurabuntur,
divina rontomplationo dcjpctup, illam dicit supra sod illuminanlur a Domino, ct qiire fuorant quasi
suani fragilitatcm confortatam, mirabiliterque ex- nox, sub mystica coraploxionc prophctarum tone-
celsam. brosa dicta, in advcnfu Doraini patucrunt. Sicut
6 Quo iho a spirUu tuo : tonobra; ojus, itael luracn cjus,quia inutroqucve-
Et qiu) a facie tua lur/iam ? ritas fuit, seu cum obscura, sive cum illurninatavi-
C Dicendo, quo ibo : significat naturam humani- dcrimlur. \ Vol pa-nitcns ait : tenobnc poccatorum
tatis non ox sc habero quo fugiaf, cum «piritus san- non rcdduntur a to inagis obscur.-o, scd a me, dum
rtus ubiquc sit totus. Facics autcm : subslanliam pcccntum excusaro volo fu vcro, si confcssus fuero^
;

deitatis significat, quae omnia complcclilur, omnia illurninas noctcm ct toncbras.

499 S. BRUNONIS IIERBIPOLEN^IS EPISCOPI. 500
12 Qitia fu posseiJisli rmca meoa :
A 17 Dinumernbo cos ct supcr arenam multiplicahun-
Suscepisli me de ulero viulris mex. tur :

C Rcnes significal forlitudinem corporalom, undc Exsurrc.vi cl adliuc sum tccum.

mcrito dicit renes suos essc a Patrc possessos, qno- C Arena maris, significat JudaGos propteraridila-
niam ccclcstis justitioe firmitate consistens, perca- tcm fidci arcnaenim cstdicta ab ariflitalc, promitlit
;

tum fragilis corporis ignoravit. I)e utcro vero ma- crgoChristus se dinumcraiurum populum fidelcm,
Iris, id-cst dc Synagogsp sinu, dicit se susccptum qiii numorosior populo Judaico invenitur.Exsurrcxi,

a deitale Patris, quae in eo cum Patreuna est. Nam a pausatione dormitionis. Adhuc tecum sum, non
side virginali utcro vclis accipcre, non solum quod aliquando abipso dividendus sit, sedqui modo
quando est de castissimo utero egrcssus, sed, ct nobis est invisilnlis, ad dexteram Patris in coe-
quando Spiritu sancto conccptus est,a Domino pro- lestibus rcsidens, omnibus postea gcntibus appa-
batur assumptus. A Vel vcrba pccnitenlis sunt. rebil.
13 Confitchor tibi quia lerribilitcr matjnificatus es : 18 Si occidcris Dcus pcccalorcs :

mirabilia opera iua : Viri snnfjuinum dcclinatc a me.

Et anima mea coQnoscet nimis. 19 Quia dicitis in cogilatione :

C Terribiliter enim magnificatus est Pater,quando n ylccipicnt in vanilate civilales suas.

in passioneChristi terratrcmiiit,saxadisrupta sunt, C OcciditDeus peccatorcrn, cum moritur peccato,
sepulcrapatucrunt.Necesscquefuitillum mirabilem ut vivatDco ut Paulus ait Mortuus sum legi, ut
: :

cognoscere,quem tantorum bcneficiorum piissimum vivam Christo (Gal. ii). Viri sanguinum, sunt qui
largitorem cernebatChristi humanitas.Vel pocnitcns carnalitcr vivunt, ct quac sunt sanguinis peragiint,
dicit in conversionc peccatorum Doum torribilitcr qnil)us dicitur Dcchnate a me. A C Vidclur autem
:

magnificari et mirabihtor. Et sequenlcs vcrsus dc sic connccli vcrborum ordo Si occideris Deus:

poenitente exponere vales. pcccatores, accipient in vanitatc civitates suas, C

14 Non csl occulalum os mcum a tc cjuoil fccisli in id est, si peccaiovGs a malis cogitationibus in bona
occuUo : studia transferas, priores consuetudines et peccata,
Et substanlia mea in inferioribus terrx. in quibus habitabant, vano accipicnt, id est vanas
in
C Per os onim significat sacramcnta divina, qure resi)uent, et dicent his quiadhuc in illis vanis et
antc adventum Domini, occulta fuerunt, ut bapli- malis permancht Dechnate a mc, quia dicitis in
:

smum sacrum, ct corpus et sanguis Domini, quoc co cogitationibus, id est loquimini in mente ct mur-
venicnte clarucrunt. Inferiora terra;, fuerunt gcn- muratis contra illa. qUiT vobis Spiritus sancti virtute
tium Sod ipsis facla ost nota substantia
cullura). pr.T-dicata sunt, ideoque quia sic loquimini in cogi-
Salvatoris Dei, quando, in ipso intclligentes divini- C tatione contra Dcum, doclinate a me. G Quia dicitis,
tatem, eiim dcvolis mentibus per apostolicara do- id cst contra illa murmuralis quas virtutc Spiritus
ctrinam Deum esse crediderunt. Terra itaquc hu- sancti vobis pra3dicata'sunt.
manum gcnus ost, cujus partcs superiorcs, Juda?i 20 Nonne qui oderunt te, Dominc, oderam :

fuerunl rectc crcdcndo antc Christi nativilatcra, ct Kl supcr inimicos luos tatjcsccbam?
partes ejus inferiores, genlcs torrram adorantcs et C Mcrito nostros advcrsarios juberaur diligore,
lapides. Quk nunc lide fact;e sunt supcriores. quos nos noslro vitio contingit olfcndere Dci vero ;

15 Imperfectum meum viicrunl oculi lui ci in : libro inimici, quando obstinati sunt, competenti et reli-

fuo 07nnes scribeniur : giosa cxsecratione damnantur, quoniam cum ab

Di'S formabunlur ct ncmo in eis. ipso creali sint, ipsique dcbcant omnc quod vivunt,
C Dixit, ex persona Ecclesia^, suum impcrfcclum suo tamcn contumacesredduntur auctori, ideojuste
Patrcm vidisse, quia illa usque ad fincm saiculi con- tales horrendi sunt, qui ot suorum beneficioruni
grcgabitur et perficietur, sed deitas istajam vidit memores non fuerunt. Tabescere, hoc vcrbum indi-
qucc adluic futura post longis lcmporibus scrvantur. cium cst magni doloris, tabesccre enim illos dici-
Et in lil)ro scribcntur, (jui a-tcrna fclicitatc gaudc mus, (]ui curis jugibus affliguntur, et pene usque ad
bunt. Dics formalnitur, id csl sancti in perpolua n interitum vita? corporc delicientc pervcniunt.
fclicitalc. Ncmo in cis, subaudicndumcst, infornui- 21 Pcrfeclo odio odcram illos :

bilur, id est informis ct defectuosus erit in coclesti Jnimici facti sunt mihi.
palria, quia omnis infirmitas carnis consumpladi- C Perfcctum cst odium, homincs diligcrc, ct
spcribit. corum vilia sempcr odire, odium quippe dictum est
IG Milii autem nimis lionorificali siinl amici liii, quasi oris repudium. Inimicos factos ctiam sibi di-

Deus : cit, qui contrarii paternis jussionibus exstiterunt.

Nimis conforlaius csl principalus corum. ut ostcndcrct unitalcm su« divinilatis cum Patrc
C Amicos, dicil sanclos apostolos. Niuiis, valde 22 Vroba mc, Dcus, ct scito cor mcum :

signiflcal. Conlbrtalus csl jirincipatus corum, qucm Ditcrroga me ct coijnoscc scmitas mcas.
pra^slaiitc Doniino pcrccpcrunt iiitantum ut arictes C Proba mc, islud nomo potest diccrc, nisi illc
^regum ot i)rincipes fidclium morucrint cssc popu- solus (jui poccata non fecit Christus. Scito cor.quia
loruuj. te derelinqucre in persecutione non novi. Intcrroga,
501 EXPOSmO PSALMOHUM. 302

id inquisitioncm pertinet minulissimam, procmisit A i Custodi me, Domine, de manu pcccaloris :

>nini, srito cor meum. Sciens vero acutc interrogal, Ab hominibus iniquis eripe mc.
't falli non jtotest, quia nemo scicnti intvrronatus po- C Peccator diabolum significal, qui mul-
: iteriim
est ncgare qux gessit. SomittT ad opcrationos pcrli- tis dolis, multis Scquuntur etiam ejus
fallit insidiis.

let bonas, quas ille jugiter gessit et cadesti sancti- ministri quoniam quod non possunt per se occultc
:

ate transcgit. inspirando mcnlibus noslris, pcr suos sequaces

53 Et vide si vin iniquitatis in mc cst : publice conantur implerc.
Et dcduc mc in vin ,rtern(i. 5 Qui cogitaverunt supplantare grcssus meos :
C Merito ergo humana in Christo substantia pctit .\bscondcrunt supcrbi laqucum mihi
ie, dcdu<'i in «eterna via, qu.-e declinavit a via ini- C Supplantari propric dicimur quando plantis :

|uitatis, id cst ab actibus diaboiicis. Quod vcro di- nostris terra subducilur, ut in tcnebrosis cavcrnis
;it, vide si est, inteliige, non dubitatione prolalum, quod nobis facit diaboIus,cum
graviter incidamus :

«d soientiai securitate, quasi diccrct, vide si cst,

pcccatorum foveas parat. Superbi hfcretici sunt, :

d est. \-idebis quod non cst. qui pravis dogmatibus populos dccipere potius
ORATIO EX PSAL. CXXXVIIT. quam docere fcstinant, ot laqucos ponunt sancta)
Coli lcrr.vquc ;*rospector, Dcus, quo moricnte. n plcbi quando cos vanis cnigmatibus obligare con- :

Iluminata sunt tartara, quo rcsurgcntc, sanctorum tcndunt.

st muUitudo gavisa, quo ascendentc, angelorum 6 Et funes extenderunt in laqueum :

xsultavit catcrva, precamur tanta; gloria} excellon- .Juxfa ilcr scnndalum posuerunf milii. Dia-
em virtutem, ut directi in via ajtorna, illo tuea- psalma.
nur brachio, quo hnnorabilcs amici tui tccum glo- C Extenderunt ipsi funes, id est tortuosaa et do-
iantur in ccclo. Qui vivis, etc. losas olijcclioncs, quibus capiant sensus humanos :

ut quasi pedihus laqucum, ita mcntibus tcndcrc

PSALMUS CXXXIX.
probcnlur scandalum. Juxta iter dicit quoniam :

ARGU.ME.VTUM PSAL. CXXXIX.

non capiunt nisi illos qui a reclo virtutum calle di-
C Ecclesia Dominum deprecatur, ut ab iniqun
scedunt. Laqueus aut funis ideo positus est : quia
liabolo libcrctur : vindictam diccns in tuturo judi-
vincula sua gravius semper astringit, nec amplexus
io super cns venturam, qui paupcres ejus insanis
ejus aliqua lenitate dilabitur, cum nodosis quibus-
notibus pcrsequunlur.
dam sinibus illaqueata concludit.
TT. Psalmus David.
In fxnem
7 Di.vi Domino, Deus meus cs tu :
C In fincm, Dnminum
significat Salvatorcm, qui
n Exaudi Domine vocem, deprecationis mex.
st finis logis ad justitiam omni credenti Hom. x):
)m nobis in hoc psalmo, quasi pra;conis vocc, ju- C Orat Ecclesia nc pcssimis tradatur insidiis di- :

cit enim Ecclcsia, resplendens purissima fide dc

lcx torribilis, omnipotens, pius quoquc,et nimium
gcntibus advocata, qua? sanctam Trinitatem veracis-
lesiderabilis advenire praedicitur.
Eripe me, Dominc, ab homine malo :
sima fide confitetur, dixi Domino, etc. Sequitur,

A viro iniqno eripc me.

exaudi, Dominc, voccm, etc, suffecisset dicerc,
C Sciens mater Ecclesia quanta in membris suis exaudi deprecationcm meam : scd allius quid inno-

;b insidiis diaboli pateretur clamat ad Dominum, tescero volcns.dixit, voccra deprccationismcaj.Vox

|ui solus pntest eju.s superare nequitias,ut ab ipsius enim deprecationis : clamor
est puritas orationis, et
illc tacitus qui ascendit ad Dominum.Sancta; enim
nultiplici tentationo liberctur. Hominem malum,
ippellat diabolum. Vir iniquus est homo se<iuax operationis vox, est rerum ipsarum loquacissimus

liaboli. Duo enim simul cpithcta uni pcrsonaj non clamor non hominilMis notus, sed soli Dco cngni-
:

tus, unde et taccnti Moysi dicitur, quid clamas ad

loterant convenire, quod cloquentiac lege prnhibi-
um sit.
me? {E,vod. xiv.)et Cain dicitur, vox sanguinis fra-
! Qui coqilnverunl iniquitales in corde :
tris tui clamat ad mc dc tcrra {Gcn. iv).

Tota dic constituchant prxlia. H Dominc Dominc, mex :

virtus salutis
D
i\ Graviora sunt semper pericula, qua; habentur OliuiubrasU supcr caput meum in dic bclii.

>cculta. Significat pcr hoc vcro h.Trcticos, qui pra- C Rcpetitio istii,, Domine, Dominc, pi.n precationis
ds dogmatibus in sacrilcga certamina prorupcrunt. affcctum ostendit. Cum autcm dicit, virtus salutis
Fota dic, ait ut eorum ncq'iitiam continuam mon- moar; : patientiarn pcrseverantiamquo in certamine,
itrarct, ut nulla eos lassitudo, nulla tcmporis lon- dcmonstrat Domini essc donum. Virtus cnim a viri-
^inquitas mitigarct. quK nescit aliquo laborc marccscere.
ditate dicta,
J Acuerunl linffuas suas sicut serpenles : Caputautem suum obumbratum cuin dicit Ecclcsia,
Vcncnum aspidum suh lahiis corum. Diapsalma. significat Ijcatam Domiiii passioncm : ({ui sic obum-
C Pcr linguas significat verba h.-ercticorum, qui- liratus cst in ca (hoc cst dcfensus,) ut nec animus
bus vulncraro contcndunt corda fidelium. Vcncnum ejus confusioncm, nec caro ipsius corruptionis in-
!ispidum, H quoniam videntur amicitiaj vcrba ha- juriam sustincrct. In die autem belli: bene dictum
bere, et plena sunt veneno mortifero. cst, in dic passionis cjus et mortis : fiuia diaholo
503 S, BRUNONIS HEKBIPOLENSIS EPISCOPI. 304

victo, inferno fracto, captivi ]il)erati sunt, ct trium- A cum persecutionem patiuntur, confitentur
justi,

phans de mortc rcdiit. laudcs Dco (tunc enim magna virtus est, laudare
9 Non tradas, Doniine, dc&iderium ^ mcum \ pec- Deum) et facilius discedit inimicus et tribulatio.et
catori : cogitavcrunt contra mc ne derelinquas vidcbunt faciem Dei post vitam islam tales fctema-
mc : litcr.

Ne fortc cxaltcnlur. Diapsalma. OIIATIO EX PSAL. CXXXIX.

C Traditur enim pcccatori (id cst diabolo) dcside- Virtus salutis nostrs, Deus, defende Ecclesiam
rium istius qui concupisccntias carnis pcrficit ta- : tuam adissidenlium veneno mortifero, uta te obum-
lis enim non nisi quod diabolus vult dcsideral, ct bratinunquam oliligemur a laqueis inimici. Per
ideo in dcsideriis suis diabolo tradiLur ad possidcn- Dominum nostrum Jcsum Christum, etc.
dum. Et quia inimici cogilavcruiit (consiiium scili- PSALMUS CXL.
cet faciendo) contra me : juste peto, Dominc, ne de- AUGUME.NTUM PSAL. CXL.
relinquas me. Et subinfertur causa juslissima peti- C Prophcta supplicat, ut inter mundanos actus

tionis et exauditiouis : ne cxaltcntur impii in per- a diversis liberetur erroribus,ne in peccatorum rc-

ditione justorum. tiacula cadat.

10 Capul circuiius corum : TT. Psalmus David.
Labor labiorum ipsorum operiot cos. 1 Domine, clamavi ad tc, cxaudi mc :

A G Deus obumbrat supcr caput justorum, sed Intcnde voci mcx dum clamavcro ad tc.

malorum caput operit labor labiorum. Ordo verbo- C Domino, clamavi. Volens propheta affectum
rum talis est, caput eorum circuitus, scilicet est, orationis continu* Iiumano generi infundcre, duo
id est caput impiorum est diabolus, qui semper cir- tempora videtur discrepantia posuissc clamavi de :

cuit quaerens qucm devoret (/ Labor vero Petr. v). prsterito dicit, quod perfectam slgnificat oratio-
labiorum est prolatum orc mendaciuin, quod scm-
: ncm et iterum clamavero, quod utique de futuro
:

per laboriose fingitur, quoniam exquisita machina- conslat positum ut sicut nullum tempus a culpis
:

tione formatur. Vcrilas cnim sine labore dicitur, est vacuum, ita a dovotis precibus nunquam est
quia sine difficullate profcrtur. A Vel ipsius circui- cessandum.
tus eorum caput est superbia, quoe provenit cx la- 2 Dirijatur oratio mea sicul inccnsum in compe-
bore labiorum, id est mendacio. ctu tuo.

11 Cadcnt super cos carboncs : in ignem dcjicics Elevatio mannum mcarum sacrificium vespcrli-
cos : num.
In miseriis non suhsistenl. C Diri<jratur ad te oralio mca sicut incensuin,hoc
C Carbones ignis sunt poenitentid3 cruciatus, L est ut est recta veaiat ad te oratio moa in odorc
:

quod tamcn inccndium nascitur cx imbre lacryma- virtutum, non habens sordes aut vitia. C Incensura
rum. In ignem dejiciuntur quando jam flamma cst odoriferi pigmentl suavis adustio, et spirituali-
:

charitatis acccnsi, fervere sanctis opcribus inci- tor hic. II Incensuni, orationes sancLorum sunt i.\pof.
piunt his evcnit, ut in peccatorum niiseriis non
: viii). G Sacrificium vesporLinum fortasse significat

subsistant quoniam jam in bonam parlcm trans-

: illam oblationem, quam in fine vitte Domino solet
feruntur. offerrc religiosa devotio, et ideo nullus dcsperet.s:
12 Vir linguosus non dirigetur in terra : ultimo sua peccala lacrymarum fonte detergat. Ele-

Virum i7)juslum mala cupicnt in intrritum. vatio vero manuum opera pia significat : sic re-

C Vir linguosus : est qui multa inutilitcr verlia missio earumdem, cessationem a bono opere.Vcspe-
profert, qui non dirigitur quia multiloquio non : ra quoque nostra, Lcmpus prope finem vita; hujus
efTugict peccatum. Injustus vir cst, qui divinas re- significat.
gulas contemnens, propriie voluntatis fervore tradu- 3 Pone, Do)nine, cuslodiam ori )nco :

citur {Prov. x) illum mala capicnt, quia scmper

:
Et ostiiun ci)rums/a)ili;c labiis meis.
sibi noxia cogitat, qui pr;i;cepta Doinini (lccliiiat. G Pctit pruplieta, tale dicat, quod perve-
ne quid
13 Cognovi quia facict Dominus judiciuni i)iop!s : rj nire dcbeat ad rcatum. Ostium quippe ab obstando
f Et vindictam paupcrwn.
'. dictum est. lllud ergo vidit Propheta magnispreci-
C Faciet ergo judicium inopum, (jr.ando in illa bus esse municndum, unde tam facile noveral ve-
judicatione, promissa illis retri/'!</7 : et tunc vindi- nire peccatum quod si fragilitate peccavcril. sal-
:

cat paupcrcs, cum corum porscculoros a suo sancto tem hoc procalur ne illud exouset, unde sequitur :

separabit regno. 4 Non dccli)ics cor meum in verl>a malilix :

14 Verumtainen jusli confilebunlur )W)nini tuo : Ad cvcusandus c.vcusationcs in pcccatis.
Et habitahunt >'ecti cxun vultu tuo. C Verba malitia? sunt, ut quis post peccatum
II Quid cnim vultus Dci, nisi Chrislus Filiuscjus? suum falso ad excnsationos confugiat, quia cousuc-
nisi n)gilati(j divinitalis ipsius? C Cum ipso ctiam tudo csl poccantiuui, quando doprehonsi fucrinf,

Dci vultu, jusii iu a)lernum habitabunl, (•uin lut primum se aliqua falsilafc oxcusarc, ct cum fucrint

ail Apostolus) non per spcculum, sed facio ad faciem inde convicli. alias assumunl cxcusaliones rum
contuebuntur eum {I Cor. \\n). Vide nufom quod pocoato falsitatis (nequando veritati acquiescatinve-
 : 1

)03 EXPUSITIO PSALMOKIJM. 306

•erunda protervitas), modo cnim tcmpori, modo A firmamcnta. Secus infornum dicit vidc proprieta- :

lecessitati, modoimpntando puod pcccant

aliis : tem ver!ioruni,non ait in infcrnum quia licetmo- :

loc autom raaximuin vitium est quo homines labo. ri communi sorte vidoantur, tamcn vita illis conce-

ant. ditur ictcrna. Non auferas animam meam,scilicet a

» Cum hominibus opcranlibus iniquilatem : bonis tuis : scd spcs mca in to sit, ct oculi rrjci

Et ncn communirnho cum clcctis coruni. scmpcr tc intendant,

n Potit et hic prophcta.a collcgio libcrari corum 10 Cusfodi mc a laquco qucm statucrnnt mihi :

|ui operanlur iniquilatem.Sicut enira Dominus ha- FA (i scarrdaiis operantium iniquitatcm.

tet electos suos sanctos:ila ctdiabolus habctelec- Per laqueos ct scandala totius mundi mala bre-
:

os snos, sicut principcs ha^reticorum, qui apud rc- vilcr propheta complcxus est:a quibus se supplicat
irobos clecti putanlur : scd ct omncs clccli in sccle- cuplodiri, ne pcr insidias eorum possit decipi. H
c.plecti diabolidicunfur.CEt communicabo refer- : Semper etiam nobis laqueos ponunt dajmoncs vitia :

ur tam ad opcrantcs homincs iniquitatem, quam onim vicinasunt virtutibus.In elcemosyna laqueum
id elcctos eorum.ll Vel prima pars hujus vorsiculi ponunt : si ut videar facio. Cervis ponuntur retia,

ombinanda est cum pra?cedcnti vcrsu utsit sen- : et sancti cervi sunt, spinas transilientes, et alti

us, nnn declines, ctc, ad cxcusandas, ct(;., cuu) r» cornibus, et scrpentes intcrficiunt.
lominibus opcrantibus iniquitatem. 1 Cadent in retiaculo ejus peccaiorcs :

I
Cotripict mc justus in miscricordia ct iv.crepabit Singulariter sum cgo donec transeam.
me : G Iletiacula dicta, quasi rctinentia. In diaboli re-
Oleum -^ autcm \
pcccatoris non impiwjuct ca- tiacula cadit, qui pcccatorum euorum abscisionem
put mcum. non facit.Singularis cst,qni cum pcpsimis homini-
C Prajelegit vir sanctus justorura incrcpationes, busnonambulatconil)inatus,idestligatus,qui Trini-
)cccantium blandimcntis. Quog autcm sit corrcptio talem sanctani unum Deum confitetur,qui spem
usti iutimavit d'ccns,in miscricordia: quoniam vir snani in solo Doo ponit.Donoc transoara,id estquan-
anctus non in ira corripit.scd per dilcctionem in- diu inhncmundo fuero commoratus,hoc enim soecu-
xejtat : melius cst enim corripi a justo,quam lau- lum bcati velut viantes transire dicuntur,quia inip-
lari a pcccatorc. Oloum enim peccatoris : adulatio so non tencnlur aliqua mundi delectatione. A Vcl
st deceptoris ct ficti amoris, periculosa estadu- Chrislusdicit,singularis,idestsolussum doncc tran-
atio, quae excludere potest hominem a rcgno Dei. seam,id est moriar,lui.c cuimcumgranum frumcnti
Quoniam ndhuc -^ ct ] oratio mca bencplacitis in terra mortuum fuerit, non manet solum, sed
eorum. multum fructum alfert [Joan. xii), quia multi pos-
Alisnrpti sunt petrx judices eorum. C tea crediderunt etomnis terra Christo.
H Quoniam adhur, ctc. : ipsi in bcneplacitis suis
OUATIO EX PSAL. CXLl.
nancnt. Ego autcm pro ipsis orabam ut converte-
Pono, Domino, custodiam ori nostro, ne inania
•enturCVel se adhuc impcrfcctuin ostendit: quan-
profcramus, ut misericordia lua correpti,ab omni-
lo orando talia sibi provcnire cupiebat, quac malis
bus iniquitatem scandalis protegamur. Pcr Domi-
'rant bcneplacita.Et sccundum primum intcllcctum
'hristus pro iuimicis ^^uisut convcrtcrentur Patrem
num nostrum Jcsum Christum, elc.

irebat. Absorpti sunt.id estconvicti judiccs Judaeo-

PSALMUS CXLI.
um scilicet vcl gt^ntilium, ut Pihito, Aristoteles,
AHGUME.NTUM PSAL. CX(J.
ive ha^reticorum, quando sunt per fidcm juncti
•etrre, id est Christo, ot segregati a diabolo.A Sivc C Christus ad Patrcm clamat,dolos Judaica:! per-
uncli, id cst comparati : vidcntur cnim philosophi socutionis exponcns : libcrarique se de inferno de-
liquid dicere:scd scriptaeorum comparata divina; precatur : quoniani omnium sanctorum fides in
lcriptupje absorbontur, nihil sunt, et vclut stulta cjus resurreclione pcndebat.
accnt. TT. IntcUectus David cum cssct in spclunca oratio.
1 Audieni vcrhn mc.a quoninm potuerunt n C Psalrai causa pra;senti titulo fontinetur. Davi^^l
Sicuf crassiiudo terr;c ercptn esl snper terrnm. cnira lilius Jessc, Saulcm principem fugit, et cum
C Verba sua ab bajreticis et tyrannis dicit audita, in spcluaca laterct, oravit {Ilicg.xxiv), quod Domi-
|uoe prfBsentis libri tcxtus eloquitur (quantis enim nuni Christum in corpore ante passionem suara si-
n eis locis increpantur ut dcbcant corrigi), potuc- gnilicabat esse faclurum.II Quoniam cnim in titulo
unt ergo totics admoniti cognosccrc Dci volunta- ponilur intcllectus David.spiritualitcr ostendit Da-
em. Crassitudo autem terrac est superbia tyranno- vid intclligondura et psalraum.Saul igitur spirilua-
um, quaj grassabatur in sanctos marlyres. literdiabolus. Spelunca, mundus cst iste, in quo
• Dis.^ipatn sunt ossa nostra sccusinfermim : quia diabolus non immittit aliquid boni,scd solum ster-
nd te, Dominc, Domine, oculi mei : cus ct putridura. Est enim spclunca tcnobrosa, et
In lc spcravi, non auferas nnimani mcam. mundns istc tcncbrosus pccciitis osl,ncc in co san-
C Martyres : orsa fidelium dioit essc prophcta : cti lumcn habcnt,quod oritinalio mundo.
ficrfcctum
[uia constat cos Christiana; fidei essc validissima Christus tamcn Inmcn venit in hunc mundum,et ex
 507 S. BRUNONIS IIERBIPOLENSIS EPfSCOPI. 508
parlc illuminavit. Ei sicui Oavid absconsus cst in A tum mcum {Luc. xxiii). Portio mea,probat hoc spe-
spcluuca Sauli.iia Doininus Jcsus diabolo in boc rialitcr locns iilc,qiiando latroni dixit Amcn.dico :

rnundo, ci persecuiioncm passus esi sicut David. iibi Hodie mecum eris in paradiso (//uV/l.),hoc est
:

1 mea ad Dominum clamavi

Voce : in tcrra vivonlium paradisus cnim cst terra viven-
;

mea ad Dominum deprecatus sum.

Voce lium, quam soli beati introibunt.
H Voce moa ad Dominum omnia verlia liaic in : H Intende ad dcprecationem meam ;

humiliintc covporali loquil.ur,ui sc vcrum bominem Qiiia humilialus siim nimis.

manifcstci. C Kt ne clamor intclligcrciur iransiio- C Merito dicii,humilialus sum nimis,quia semet-
rius, addidit rfeprecatus sum,quod frequeniata sup- ipsum cxinanivit,formam servi accipiens retadhuc
plicaiionc peragitur.Est cnim deprecari frequenter amplius humiliatus est, factu.'; obediens usquc ad
supplicare. morlem crucis {Pliil.ii). Nam quemadmodum cru-
2 Eflundo in cnnspectu cjus orationem. menm : ciligi potuisscl,nisi naturam nos-
S0 liumiliasset,
-f- E/ \ trihiiliilionem mcam ante ipsum pronun- tram assumcndo,qui coelum terramque crea\it?
tio. 9 Lihcra me a persequentibas 4- 'W'? '.

C Quam pura, qnam suavis oratio, qua? in cons- Quia confortati snnt supcr mc.
pcctu Patris, vclut perspicui foniis copia fundc- r» C Orat, ut revercntiam Petri exbib<^ret, qui ae li-

baiur? fundcbaiur certc non ut ad ima deflucrci, borare poterat. Orat ergo, ul a perscquentibus Ju-
scd uiperveniret cjus oralio ad aHitudinem supcrna5 danis divina virtute liberetur, qui adeo corporaliter
pietatis.Pronuntiat tribulationes ante Patrem, ui fortiores fuerant ut ct manus injicerent in eura, et

indulgcniiain pro nostris possit obtinerc poccatis. de cjus morte gauderent ; scd hoc miseri fecerunt,
Et nota quod in his duobus versibus quatuor modis non considcrantes virtutem divina? potestatis in co.
oratum cst sccundum hortationem Apostoli,ubi ju- 10 Educ de custodia animam meam. ad confilendum
bet primo ficri prccaiioncs, orationes, postulatio- nomini tuo :

nes, gratiarum actiones (/ Tim. ii.) Me exspectant justi donec retrihuas mihi.
3 In deficicndo ex me spirilum mcum. : H C
Dicens,educ dc custodia,scilicct inferni ani-
Et tu cognovisti scmitas mcas. mam meam,petit Patrem,a parte qua mortuus est,
C Quod dicit in dcficiendo spiriium, hoc a partc quam et posteadcimispenetrabilibus ad supernacBt
membrorum dcbemus accipere. Vcl ita in deficien- translatus,ut de carcere inferni animam ceieriter
do, ctc, hoc ex superioribus pendet, ac si diceret educat ad corporis rcsurrectionem.Et hoc ad confi-
Tribulaiioncm meam anieipsum pronuutio,cum dc- tcndum nomini suo,istaenim confessio laudis Palri
fecit cx mc mous. H Cognovit Pater scmi-
spiritus cxhibita a fidelibus ostcnditur, quando eam resur-
tas, id est, docirinas quas docuit. C rectionis miraculo de inferni carcere constat edu-
4 Jn via hac qua ambulam tum. Exspectant justi, H id est apostoli,vel reliqui
:

Absconderiud laqueum. mihi. sancti.Donec retribuas mihi claritatem illam quani

C Diabolus juxta viam ab-condii laqucum,ut cos habui priusquam mundus fieret {Joan. xvii).C Vel.
dccipiat, qui rccias somiias dcclinarc pra^sumunt, donec retribuas pro passione resurrectionem. Ex-
Chrisius vcro(quia nunquam a suasanctitatc disces- spectsni illo triduo apostoli ct alii.

sit) necesse fuii ut in ipsa via rectitiidinis tonia- OnATIO EX PSAL. GX Ll.
mcnta patcrctur invalida, ui in Evangelio legitur.
Deprecanics, Domine,vocc humili pietatem tuani
5 Considcrabam nd dextcram et videham :

crposcimus, ut adjuti a te, spes nosira, portionem

Et non crat qui cognosccret mc.
cum clectis tuis in terra viventium sortiamur. Per
C Csnsiderabam ad dcxlcram, illud tempus facit
Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
intelligi, quando ibat ad crucem, quia nullum illic
fidclium potuii iniuori. Idco vero non sunt visi ad PSALMUS CXLII.
dexicram siarc, quia carnali mctu dispcrsi sunt ARGUMK.NTUM PSAL. CXLll.

{Hlatth. iv). Ei non erat qui cngnoscorci illam vi- C Propheta,cx persona uniuscujus(iue fidelissup-
:

dolicet dcilalom qu» h;cr omnia in assumpta carne n plicans sibi Domini miscricordiam subvenire.rogat
voluntarie sustinobai. Dominum Christum, ne cum suo servo velit inirc

6 Periit fuga a mc : judicium,velociterque se petit pervenire ad vcniam,

r Et '.
non cst qui rcquirai aniniam mcam. nc inimicorum traderetur insidiis.
C Periit fuga a Christo, cum se iinpiorum mani- TT. Psalmus David. -f- qunndo filius suus cnm per-

lius pcrmisii occidi.Ei ncmo qua^sivii animani ejus, sequcbatur \ .

dum illi nuUa consolalio pra^borciur, scd solus ad C David, signiticat Christum; persequensgus fi-
passlonem relictus cst,qui crat pro omnium salulc lius,populum Judworum,vel Judam proditorem si-
inoriturus. gnificat.
7 Clanvivi i\d tc, Dominc : dixi, lu cs spcs mca. \ Domine, e.raudi oralionem mcam :

Portio nica in tcrra vivenfium. .iuribus pcrcipe flbsccralioncm ni^ani in veritott

C Clamavit spcmquc suam posuit in Dominum tua : cxaudi mc in tua iuslitia.

cum dixil Paicr, in maiuis tuas commcrido spiri-
: H Domino, exaudi verba humilia ct plena humi-

Aw
 oa EXPnsiTlO PSALMORUM. ;io

tatis ct miscricordia^, qucc ad aurcs Domini pcr- A signavit. Undc ct qui cxpansi? manihus orat, illam
cnirc mcrcnlur. C Vcritas cnim cl justitia ipsius cruccm Ilcdemptoris imitatur. Qua^ licct a pcrfidis
9t."nc cum rogantc disccpfet. ncc ad .judicium il- Jud-Tis dala cstChristoad pccnam, tamen conccssa
im traliat qui sc hic prius ipsc condcmnat. Supcr- p?t crcdcntibus ad salutcm. Sequitur comparatio,
os cnim Dominus ad cxamen adducil,qui sc l)ona in qua dicit : sic animam suam dosidcrnro Dcum,
ulant haberc negolia. qucm admodum sicca tcrra copiosas pluvias. Dicil
Et non inlres in jii'licium ciini scrvo tiio : enim libi, scilicet non alteri, talis est anima mca,
Quia non juslificabitur in conspectu tuo ornnis id est soli Dco siticns inhajret.

virens. 7 Velocitcr exaudi mc, Domine :

C Nec moveat quod judici dicitur, non intrcs in Defecit spirilus incus.
udicium cum scrvo tuo. H Quantumvis cnim quis C Petit sibi prcnitens islc imbrom misericordiac
it juslus, quamlibct perfectus, non potcst intrare
celcrrime subvenirc, et ut velocius potuissct audi-
n judicium Domini,nisi sit cummiscricordia condi-
ri, dcfccisse dicit in sc spiritum suum. Quod his
um, stellae cnim non sunt munda; in conspectu contingit, qui passionum divcrsarum pnndcrc pra>-
jus. C Omnis vivcns omnem hominem significat,
liam quemlibct infantem nondum haptizatum, ul ~. '^
Non avertas faciera tuam a nie :
ob ait:Nemo mundus anlc tc,nec infans unius dici
Vit similis ero descendentihus in lacum.
Job \v), id cst nemo libcr essc potcst, nisi pcr di-
inam gratiam. Idco ncc Abraham, ncc Isaac, nec C Convenit enim misericordia! Dei, ut humilcs
acob Justificahuntur in conspectu Dci. rcspiciat qui superborum corda contemnit. Lacus
I ~ Quia • pcrscculusest inimicus aninmni iiicam: hic infernum significat. Petit ergo, nc euperbis si-

Ilumiliavit in tcrra vilam tneam. niilis fiat, qui hic pcccata sua dcplorat, quoniam,

C Inimirus.diabolus qui pcrscquitur humanuni

II
si illis similis fiat, paritcr quoquc cum eis dcscon-
;enus. C Humilialurautcm in tcrra, cujus vitacar-
dct in lacuiii.

lalibus dclectationibus polluitur, non humilitate 9 Auditam fac mihi mane miscricordinm luam :

jrobabili, sed dcclinatione vitiosa. Quia in te speravi.

l CoUocavit me in obscuris sicul mortuos sxculi :
C Auditam misericordiam, clomentiam dicit Dei
et anxiatus est in mc spiritus mcus :
tolo orbe notissimam, qua supplicantibus praastat
In me turbatum est cnr mcum.
et indulgot afflictis. Mano, fcinpus vcniaj designat;
H Collocantur in tenebrosis factis peccatorcs, ct
nam postnoctem pecciforum merito manc dicitur,
sunt mortui si!Cuii. Pcd sunt sicut mortui, dum
quando culpa laxatur.Causam quoque exauditionis
pcenitere incipiunt nondum enim mortuus est, C addit, quia in tc, qui
;
sperantcm dcciperc non po-
quia in pncnitcntia atat. Si quis autem peccans non
tcs, speravi. Vel, manc, tempus rcsurrectionis
agil poenitentiam, hic mortuus est sa^culi, et non
Christi ostcndit.
sicut mortuus, scd perfcctus mortuus, usqucdum
non cgcrit poeiiitcntiam. Anxiatus cst spiritus,quia 10 Nolam fac mihi viam in f/ui amhulem :

«criptum est : solum suspiraveris de pcccatis

si
Quia nd (c levavi animnm mcam.
tui3,salvus eris.Turbatum est cor, id est conscicn- C Cum a Dco pctit sibi viam nolam fiori,03tendit
lia mea, quia peccavi.C Vcl, anxiatus spiritus,vici- quod h.TC via hominibus habetur incognita. Illius
nilafem periculi indicat. Et turbatuin cor, huma- cnim lucerna ct lumen hoc iter ostendit, qui illu-
nam sapientiam testatur confusam,utspcm suam minat omnem hominem, sicut supcrius dixit.Intel-
fle caetero in Domino poncret cum virium suarum
lectum tibi dabo, et instruam te in via hac qua
confidentiam non haberel. gradicris. Ilogat crgo Propheta, ut ci viam salutis
.5 Momor fui dierum anliquorum, meditatus sum. oslendat ct sic notam snmper habeat, ne de ejus
in omnibus operibus tuis :
cordc ali([uando disccdat. Et subditursolemnis con-
/« factLs manuum tuarum meditabar. fcssio, quia ad te, etc. Illud cnim nos postulatafa-
CJustecorcjusfueratturbatum,quoniam mcmor £) cit mcreri, si animam nostram non inclinemus ad
^rat ingentium peccatorum priorum. Ipsi enim dies
inundum, scd scmpcr Icvcmus ad Dcum.
mtiqui, sunt vcteris illius hominis antiquitatc fus-
ali. Opera Domini dicit, quibus coclum terramquc 11 Eripe me dc inimicis meis, Domine ad te confugi:

"undavit patriarchis bona fecit, et populum per doce me fncere voluntutem tuarn :
;

nare transtulit Hebrajorum.Qua} se dicit frequenter Quia Deus nicus meus es tu \ .

lorasse memoria et leclionc, ut oxcliidcrct amari- C Inimici nostri sunt daemones qui jugiter cir- :

'idincm mundi suavitas lectionis. Quod cxcmplum cumdant fidelcs,ut eis possint spem divinitatis au-
>ro maximo remedio positum crcdamus, iit nos fcrre. Ad eum confugit, qui ejus jussionibus obe-
(uoquc similis possit mcdirina salvarc. dit. Dncc ino : nolobat prorsus orrarc, (jui lanti
manus meus ad te
F.xpandi :
inagistri cupicbal csse discipulus, ct cjus voluntali
\ni}na mea sicut terra sine atjua tibi. Dinpsal. obi'dirc. Et causajn et rationcm adJit, quoniam
C Hic extcnsione manuum, Christum in cruce de- Deiis uicus cs : ideo justc a clcmentissimo tc pcto.
511 S. BRUNONIS HEHWPOLENSIS EPISCOPI. 512

12 SpirUus luns bonus dcawet nie in lcrra recla A Quandoque etiam digitiTrinitatem indicant, ulibi.
Proptcr nomcn luum, Dontitic, vivificahis mc in Qui appendit tribus digitis molem terr.E 'Isn. xl),

xquilalc tua, quandoque Spiritum sanctum, ut ibi : Accepit Moy-

A C Spirilus bonus : designatur pcr hoc nomen, ses duas tabulas scriptas digito Dei {Exod. xxxiv).
Deum essc Ppiritum sanctum ; scriptum est onim: 2 Misericordia mea cl rcfuQium meum:
Nemo bonus, nisi solus Deus {Matth. xix). Igilur si Susceptor meus el liherator meus.
Spiritus sanctus lionus dicilur Deus, ncccssario cst. C Miscricordiam fecit Dominus rj<mDavid:quando
C Qui nos dcilucil in tcrra rccta quando corpus : cum dc fratribus suis ultimum, pcr Samuelem ad
nostruiu suis rcgidis subdit. ^'el tcrra rectii cst in rogalc culmcn elcgit(//?f[/.xvi). Ilefugium : quando
fuluro sa-culo, ubi recti ambulabunt, Propter no- ei consilium dedit, ut hostera suum petra dcjircret,
men tuuui,c!c.,nam quamvis,omnia gratis Christus qucm gladio non poterat. Susccptor quando fecit :

doncL : jusl'li-r' ipsius est supi>b"cantcs justificarc et eum a Saulc suscipi in generum. Liberator cum :

vivificarc. Ideo non dicit in (cquitate mea, sed tua : euin a periculo regia; indignalionis eripuit.
quia non meritis meis, sed nominis Christi gratia. 3 Prntcctor meus et in ipso spcravi
13 Educes de tribulatione animam meum: Qui subdis populum meum suh me.
Et in misericordia tua disperdes inimicos mcos. P C Protcctor quando : in spelunca latens, in Sau-

C Educuntur de tribulationc ianquam dc carccri- lcm rcgcm jus ultionis accepit. Et in ipso speravi :

bus sanctiT anima? quando conccssa venia de isto

: a tali spe scit vir sanctus non esse cessandum.
sa;culo ubi tribulantur, pra-cipiuntur exire. In mi- Subdis populos : quia multis populis imperaturus
sericordia autem disperduntur inimici: quando stu- erat.

dio compunctionis de scelcratis cogitationibus ab- 4 Dominc, quid est homo quia innotuisti ci:
strahuntur; quod ad illos pertinot, qui po^nas de- •-.^ut \
filius hominis quia reputas euml
bitas remcdio supplicationis evadunt. C Sub interrogatione et dcspectu pronunttandum
14 Et pcrdcs oriines qui trihulant anim.am mcam: est,quid est homo '^
quasi pulvis : qui vento flante
Quoniam e<jo scrvus laussum. nullam habet firmitatem. Quia innotuisti ei, id est
C Ilic dicit essc perdcndos diabolum ct omnos im- incestimabile deitatis arcanum, per assumptam car-
pios; in futuro judicio,qui in sua obstinatinne mo- nem rectis fide ostcndisti. Simili modo interrogan-
riuntur. Illi tribulabant prius justos viros,quia eos dum est : aut filius hominis? ct item respondeatur
famulos Dci esse nocebant : et necesse est illos in quoniam reputas eum utique ; in ovibus tuis, in

Judicio pcrire, qui innocentes viros ideo persquun- numero prsedestinatorum.

tur, quia Dei essc famulos cognoscunt. 5 Ilomo vanitati similis factus cst:
ORATIO EX PSAL. CXLII. C Dics cjus sicui umhra proetereunt.
C Exponit breviter quod superius dixit, quid cgl
Deus qui matutinam sacrffi resurrectionis tuae au-
ditam fecisti jucunditatcm,cum cx infcrno rediens,
homo ? Adam enim quando creatus est, simplex
purus et verax et immortalis fuit sed postquan- :

replesti terram gaudiis,quam rcliqucras in obscu-

peccavit, factus est vanitati similis : quoniara e'
ris :rogamur potentios tua^ ineffbilem majestatem,
mutabilis ct mnrtalis effoctus est,vanum enim ilhu
ut sicut tunc catervam apostolicam gaudere sacra
dicimus, quod de sua substantia cadens, in aura:i
fecisti in anastasi, ita hanc Ecclesiam, tuam mise-
tenues evanescit : ut umbra, ut furaus; unde addi
ricordiam expansis manibus nagilantem,splcndore
cum dit : Dies ejus sicut umbra praetereunt sicut»um ;
coclestif! jubaris illustrare digneris. Qui Patre
bra prseterit, sic hominum vita post peccatura Ads
et Filio, etc.
nisi fuerit confessione reparata.
PSALMUS CXLIII.
Domine, inclina cxlos tuos et descendc: 6
ARGUMENTUM PSAL. CXLTI.
Tange montes et fumiyabunt.
C Belluin istud Davidicum ad designandum cer- C Inclinatio coelorum fuit quando ad hominer :

tamen Domini Salvatoris est pra^mispum ut sicut virtus et honor supernorum descendit sciliccl Pi
:

islc Goliam saxoi leli dimicatione prostravit ita n Filius. Mnntes hic supcrbos dicit quos Dotnim:
; :

~
per petram (qua; cst Christus) fortitudo diabolica tetigit, quando eis compunctioncm tribuit. Fumig;
vincerctur. bunt:cum crebris suspiriis sua peccata plorabun
TT. David —ad Goliam crassus enim fumus orc vomitur, cum sc in plai
| .

1 Bcncdictus Dcus meus qui doccl manus nuua ad ctum homo commoverit.
pr.Tlium 7 Fulgura coru.wationcm ct dissipahis cos:
'r-Et diijitos mcos ad hcllum. Emittc sagiltas luas et conturbahis fO<.'

UCBellum utique dicit spiritale non carnale, quo C Fulgura coruscationis dedit quando tenebr :

animajusli adversus da^moncsot passionos carnalcs sis pcccatoribus, prophotarum pra^dicatione lum'
invieibiliter diniioal. C Manus opcrationcm signifi- sua-! voritatis infudit. Dissipavil autem. dispcr:

cant : digili, salutaria coii.iilia : quic dc cnrdc iio- significat, nt qui antc fucrant cultores idolorui
stro vclut quidam ra-lii prosiIiunt,dnni aliqua sub- subindo ad septa confugerent. Sagitl
Ecclesia)
tilitate causas necessarias obtinerc contendunt. apostolos dicit, qui prsedicationum veritale (qut-
 13 EXPOSITTO PSALMORUM. 514

acula pc:inalai homiHiiin peclnra Iransrodoriint. Kt A i'i'!ii'o>'ii)n uon cst iv/(i<, scd ii. rclLi.\on csl cnini dc
onturbabis, scilicct bona contrilioiiis turbatione : veicri lcgc, non de pro[)helis, uon de apostolis, scd
[uia sic prius tnrbati, postea Kieti crunt. Eos auteni, de novis magistris suborta.
id montes referendum est. 1 i eoruin compositx :
Fili,-e

8 Eniitte manum tuam dc allo : eripe mc et libcra Circum ornat.T ut similitudo templi.
me de aquis multis : H I''ili;c corum (hoc est verba h.creticorum) com-
Et de manu liliorum alienorum. posita? (id cst, ornata a sapientia sa>cuJari), sed quia
C Hic ad Patreni verba convcrtit, nianum dicit fili;c sunt non filii, vires non habont. Circum or-
)ominum Salvatorem, quem venire deprecatur, ut natcc ut similitudo templi : et pulchre dixit simili-
iberarct munduin de alto, id est de potestatis tudo tcmpli : non enim habent veram Ecclesiam aut
'xcciso, ubi cum Patre rcgnat parilitate virluHs et tera[)luni, sed similitudincm Ecclosiae. C Quippe si-
inilate substantiae. Dc aquis autem, id cst de po- militudo non habct voritatem : sed filicnjus rei sub-
julis undosis, et quasi procella Stcvissima concita- sistontis portat imaginein.
,is. De manu filiorum : de his t[ui (idelibus parcero 15 Pro7nptuaria corum plcna :

lesciunt. quia dc iliabolo gcnoranlur qui filiis Dei Eructanlia ex hoc -f- in '.
illud.

idvcrsantur. Recte igilur diaboli fiiii alieni dicuntur C Promi)tuaria sunt : quaj cellaria vulgus appel-
B
i (iliis Dci : quia h;preditatem cum ipsis in ccclo lat, et haerelicorura corda signilicat: ubi diversarum
lullam habent. rerum specics, vel doctrinarura epulaj repositw
9 Ouorum os locutuni e.^it vanitatctn : sunt : et inde emittunt diversas eructationes pessi-
FA ile.itera eoruni dc.itcra iniijuitatis. mas. Quos si auctoritatc convincas, ad interpreta-
C Os eorum vana loquitur : quoaiam a divinis tionum ncquitias transferuntur ciim inde quoque :

reguiis prajsumunt, vanum est eniin

discrepare fuerint Domino juvante superati, ad sophistarum se
Mune quidquid veritati contrarium est. Dextera rc- versutias calumniasque convertunt : et ita ex nna
proborum prosperitas ipsorum, unde elevati iiccn-
: parfe vertunt se in aliam, semper vagi et inslabiles :

;iam sibi peccandi a.ssumunt. quia radicem requcunt habere veritatis.

lu Dcus canticum novutn cantabo tibi : K) Oves coruni fetosie ubundantes in eyressibus
In psalterio decachordo psallum tibi. suis.

C Novum merito dicitur Christi canticum, quia Boves eorum crassi.

dum a Judajis non sit rcceptus quibus fucrat ul C Secundum litteram hi fetosa dicuntur habcre
veniret promissu>\ transivit ad genles. Novum est pecora : dum ipsi fide steriles esse doceantur. Abun_
etiarn.quod nos corpore et sanguine suo saginare dans quippe dictus est, ab unda, quasi redundans.
dignatur. Decem chordarum psaltcrium, decalogus C Ipsa quoque pecora, qua3 habere cernuntur, non
c?t datus tribubus IfeLrffiorum. dixit eos in ingrc.-sibus, sed inegrossibus possidere:
11 Qui das .falutcm rerjibus : qui rcile.hisli David quia totum ab eis cgrcditur, quando ipsi quoque
servum tuum : perituri esse monstrantur. II Pulchre quoque dixit
De gladio malhjno eripe me. boves eorum crassi : quorum Deus vcnter est, et
C Hcges, homines justos significat ot veraces, qui gloria eorum in confusione (Philip. iii).

regunt corpora sua. Istisdat salutem, cuin eos libe- 17 Non cst ruina macerim neque transitus :
ros a vitiis facit. Iledemit, de pugna Golise. : vel Nequc clumor in plateis corum.
de vitiis. De gladio maligno quia gla-
spiritualiter, : II Non est ruina dificile enim haareticum invenis
:

malignus est, quoniam dividit a bonis

diu» diaboli : imperitum. Omnes enim magistri sunt, et scientia
benignus autem Christi, quoniam separat a malis. Sfficulari instrucli.ct imrauniti doctrinis apostolo-
1'^ F.l erue me dc manu filioruni alienorum : rum. tecum disputant verba eorum brevia sunt,
Si :

Quorum os locutum cst vanitatem : sic artificioso scrmone conclusa, ut cvadere inde dif-
Kt dextera eorum dextcra iniquitatis. ficile sit. Curn enim te ligavcrint et clauserint syllo-
C Hunc versum jom diximus quem ideo repetit, : gismis suis, ct quasi maccrinra syllogisraum texc-
ul detestabiliorcs iniquos homincs rcddat ipsa ge- rint : tencris inelusus : non potes exire : non est
j)
minalio et maximc nunc de ha.'reticis verba intel-
: ruina ne([ue transilus. Cum eis consenseris, et ibi
ligenda sunt, licet enim sequenlia sicut et prajce- conclususfueris :crisin plateis corum,et in lata via,
dentia ad litteram vera sint intellecta : quia tamen quaj ad infernum ducit et non in angusta via, quaj :

litteralis sensus a[)ertus est, raystice aliqua car- ducit ad vitara (Matth. vii), ([Uie cst transitus san-
penda sunt. ctorum. Neque clamor Jesu (qui ad se omncs vo-
13 Quorum filii sicul novella' plantationcs : cat) in plateis hasreticorum est sed in angustavia :

A juvente sua. est.

CFiliosenim dicit, qui generantur prajdicatione 18 Heatum-~ dixerunt \
populum cui hxc sunl :

pravi dngmatis. Isti novellis plantationibus compa- Beatus populus cujus Dominus Deus ejus.
rantur quia nulla veteri et a Patribus tradita pn-e-
: II Multi nescicntes, beatos tales putant,et dicunt
dicatione viguerunt, sed novis erroribus (a patribus beatum populum cui haec sunt. Nos autem dicamus,
jpsorum traditis) pullularunt. H Plantatio enim hx- bcatus populus, cujus cst Dominus Dcus ejus. Quia
•:S*n S. BRUNONIS HP^UhlPOLENSlS EPISCOPI. M$
illc cst bciiLus, qui pro uiiinibus divinis habel Chri- ^ vere dignaUis est. Et justitia oxsultabunt : qua io
stum, et illuui diligit, ct ci dominatur. impiis ulciscetur.
UHATIO EX PSAL. CXLIll. 8 Miscrator cl misericors Dormnus :

Doce nos, Dominc, spiritualibus armis, noxialibus 1'aticns et multum misericors,

culpis resistere ne vanitati mundana^ subjecti, a tui
: C Quod misericors dicitur, naturae ipsius virtas
juris dominatione pellamur. Per Dominum nostrum est quod niiserator, causa salutis est nostra; fra-
:

Jesum Christum Filium tuum, etc. gilitati. Patiens : cum excessus humanos (propter

PSALMUS GXLIV. quos debuimus punirij per patientiam sustinet. Mul

ARGUMENTUM PSAL. CXLIV. tum misericors : ut ipse ait : Nolo mortem pecca-
C Laudationem Domini propheta variis narratio- toris.

nibus explicat. Suavis Dominus universis :

TT. Laudatio David. Ei miserationes ejus super omnia opera ejus.

1 Exaltabo lc, Dcus, nieus rcx G Quid cnim raagnificentius, quam suavera es3e
:

Ex bcnedictum nomini tuo in sajculum. uni versis,qui lamen devotis mentibus munera ipsius
Et in sxculum -^ sseculi gustaverunt, Sed dicis cur ergo peccatores dainnat,
'.
.

C Extalbo te dictum est notum faciam tc, pra;- _ qui opera sua non fecerunt? Misericordiaenim sua
:

dicando quod es. Nam quemadinodnm putetur ali- dicitur csse super omnia opera ejus, scilicct Dei.
qua laude Deus altior iieri, cum diviaa perfeclio Illud enim per misericordiam coronat, quod in nobis
non possit augeri? H Sed ajqualem Patri credo te, gratia sua operatur, lUud vero damnat, quod dia-
C Ilex meus professio fidei est; quoniam ab ipso
: bolo machinante construitur, Undc opera Domini
se diccbat rcgi, cui se noverat pura mente famulari. scmper eliguntur nostra vero vel diaboli, sine du- :

Benedicere vero nomini cst per psalmodia; graliam bitatione damnantur.

:

supplicare quod qui fecerit, et in a;ternitate euiu

: 10 Confitcantur tibi, Domine. omnia opera tua :

laudare merebitur ideo subditur et in s«culum

; Et sancti tui bencdicant tibi.
saiculi, ubi nulius est iinis. H Contiteantur tibi, Domine, scilicet ut per san-
2 Pcr sinijulos dics bcncdicam libi : ctos,qui te jugiterbenedicuntet laudant, intelligaris
Et laudabo nomcn tunm in sxcutum et in s!vcu- omnium esse rerurn conditor et creator. C Vel omnia
lum -i- sxculi ; opera(ctiam lapides et insensata) sua admirabiii
G Qui hic per singuios dics bcnedicit Deum ibi : disposilione Deum eorum factorem praedicant.
in illo ceterno uno die (qui venturus est) cum beatis 11 Gloriam 7'egni tui dicent

continua exsultatione laudabit. Et potentium tuam loquentur.

3 Magnus Dominus ct landahilis nimis : C II Gloriam regni tui dicenL, id est prffidicant, ut

Et majnitudinis cjus non cst /inis. ab omnibus ameriset clarificeris.Etpotentiam tuani

H Magnus Dominus : quia siiie fine magnus, sine loquuntur, ut ab omnibus timearis. H C Oinnia
fine laudabilis. C Gujus virtus inexplicabilis, cujus igitur creata indicant quanta gloria ei debeatur,qui
pietas incomprehensibilis, cujus sapicntia ineffabi- incogitabili et incomprehensibili sapientia ea crea-
lis, cujus vera diffinitio cst, tinem in sanctis laudi- vit, et potcntiam ejus infinitam ostendunt,
bus non habcre. i2 liliis hominum potentiam tuam
Ut notam faciant :

4 Generatio cl (jcncralio laudabit opcra tua : Et gloriam magnificentix regni tui.

Et potentiam luam pronuntiabunt. C Sanctis enim prjedicationibus nota est facta
C Generalio ct gcneratio ad duos po})ulos del)et : poLenLia Dci et gloria regni ejus, ne ignoratus minus
applicari, unus llcbra^orum est, altor ex gentibus. forsitan quMrcretur. NoLa facla est potentia, duin
Ipsi sunt enim, tiui Domini beneficia susceperunt, diversas virtutes apostoli invocato ejus nomine per-
ct merito cjus potenLiam laudando pronuntiant. fecerunt,
5 Macjnificcnliam jlorix sanctitatis lux lO(jucntur ; 13 Rcgnum luum, regnum omnium sxculorum :

Et mirabilia tua narrabunt. omni gcncraiionc et genera-

Et dominatio tua in
II Ipsi cnim duo populi, ejus magnificentiam ac n tione.
mirabilia, qua; quoLidie GhrisLus in Ecclcsia opcra- H Regnum tuum regnum omnium, omnia enini
tur, pio ore proiiuntiaut. SKCula dominatione tui regni volvuntur. G Vol, noa
G Et virtulem tcrribilium tuorum diccnt : sicut alia inundi rogna alitjuo tempore dural, se*t

Et maijnitndincm tuam narrabunt. tolomundi tempore. Et non solum Loto tompore.

II Virtus Christi est tcrriljilis, cum in impiis ul- verum cLiam post, ajternalitcr; unde et idein cla-
ciscetur, ut in Pharaone. Magnitudo est, cum jusli rius repoLitur : et dominatio tua, id est. perpetuita-
eruuntur, ut frequenter Israel ab udversariis erutus aiterna, qua) permanet in omni generatione et geno
est. ratione. A Vol, regnum omnium sjeculorum, et ii

7 Memoriam abundantia' suavitatis tux eructa- oinni gencratione et goneratione, ost rognuin c<£-
bunt : leste, ubi de omni generationo el sjocuIo una gene
Et jwililia c.rsulliibunt. ralio orit ;otcrna, oL unura solum a?ternalilcrglorio
H Eructabunt ipsi suuvitatera Chriiti, quaeoslb- sum regnura.

.i
 .

lv\l>()SIT10 PSALMORUM. fAS

4 -f-
Fidelis Domintis in oinnibus viis suis | A 20 Voluntatetn timcntium sc facict : ct dcprccalio-
Et sanctus in omnihus opcribus suis. nem eorum e.taudiet.

II Fidelis Dominus in omniljus verbis suis, cum Et salvos faciet eos.

imnia quae per prophetas locutus est adimplevit, H Voluntateni timentium se facit Dominus, duia
«anctus, ut sicut ille sanctus est, ita et nos, qui eos cripit, vel ab insl/galione diaboli, qui cum puro
»pera ejus sumus, sancti efficiamur in illo. corde deprecanlur, vel ab ardore peccati,
21 Custodit Dominns omnes diligentes se :
.5 AUevat Dominus omnes qui corrunt :
Et omnes pcccatores disperdct.
El erigit omncs clisos.
11 Cuslodit Dominus cos, (jui eum dihgunt, et qui

C Ipse enini allevat ruentes, iiui adhuc uiinime dileclionem ejus mundanis dilectionibus prajtulo-
;orruerunt. Ipse erigit elisos, (jui jani ruinam su- runt. lilos vcro disperdet, qui ejus amori amorem
itinuisse noseunlur. Et merito ipse hicc facere di- soeculi prajposuerunt. C Omnes vero dicens disper
'itur, quoniam ne cadamus, ipso custode defendi- dendos peccalores, eos dicit qui in sua obslinatione
nur, ul vero prostrati surgere valeamus, virlute pcrsistunt.
psius nihilominus sublevamur. 22 Laudationctn Doinini loquelHr os nieutn :

,6 Oculi onuiium id te spcnmt : p Et bcticdicat otntiis caro nomini sancto ejus in

Et tu das escam illcrum in lempore opportuno. ScVculum ct in sxculutti -f sncculi \

H Oculi omniuui, id est sanctorum inlerior

H Loquetur os meum laudem Domiiii, nunc et in
futuro retributionis teinpore. Et bencdicat omnis
Lspectus in illo futuro temporc retributioncs, quas
xspectat, 5uscipit. G Vel etiam dc omnibus robus caro, hoc cst omne corpus Ecclesiue. Quod nos su-
iccipi potest, sed tunc escu, uniuscujusque rei
mus, qui Dominum laudare, bencdiccre, extollere
et pricdicare dcbemus. Dicitautem os suum, cordis
ontinentia debet intelligi : Alia enim corporalia,
ilia spiritualia e.xpetunt, sed liis omnibus una esca arcanum, undc se Propheta noverat libenter audiri.
ist, iargitas dispensata. Carncm quoque per synecdochon dixit totum ho-
minem.
:7 .\peris -r tu \ mamiin tuam :

FA imples onine animal benedictionc. OUATIO EX PSAL. CXLIV.

II Aperit manum, et implet orane animal, \d est

Eegnator omnium sanctorum, Domine, qui spi-
jmnem animam, sua benedictione, quai maledi- ritalem cibum omni animse opportuno ministras

•tiones et opprobria mundi pro nomine ejus susti- in tempore, concede nobis te perpelualiter bene-

luit. C Vel, quia in manu ojus est omnis esca, in-

dicere, tuamque potentiaiu cum cleclis tuis fidu-

clligimus per manuui ejus, potestalem, in qua om- n cialiter cxaltare. Per Dominum nostrum Jesum

lium creaturarum vita constiLuta est et csse. Sed Ghristum, etc.

nelius est ut solum ratioiiale aniraal intelligamus, PSALMUS CXLV.

luod revera conslat posse benedici. ARUUMENTU.M PSAL. CXLV.
18 Justus Dominus in omnibus viis suis : G Prophcta dicil in hominibus minimc confidcn-
Et sanctus in omnibus operibus suis. dum, sed totam spem in Domino esse ponendam,
C Justus vere Dominus est, quia, eum nos vcrbe- ne aliquid ab eo peteretur tepide, si et alius crede-
-at, ffiquitatem facit, quia peccalis digna rcstituit. retur possc praislare.
riffi pertinent tid disfxisitioncm ; opcratio ad effe- TT. Alleluia.
;tum, apud nos; apud illum vero, hoc est velle quod 1 Lauda anima mea Dominum : laudabo Dominum
accre, hoc disponcre quod jubcre. Sanctus vero, et iti vita mea :

)ium signilicat, ct patientem, et bonorum omnium Psallam Deo mco quatidiu fuero.
argitorem, quoniam quidquid ab illo efficitur, vir- C Ilortatur Psalmisla suaviter animam laudare
utum laude complclur. Dominum, ut explosis cogitationibus supervacuis,
in ipso taiitum ncgotio totis viribus occupetur. Lau-
ly Prope est Dominus omnibus itivocanlibus eum :

D dabo, futurum tcmpus ostenderet,quando

dixit, ut
X Omnibus invocantibus eum \ in verilate.
angelis justisquc hominibus sors ista communis
H Prope est Dominus his, qui oum fidc et opera- cst. Psallam quandiu fueio, sciiicet iii pra3senti,
lono invocant, ut ipse ait Ego surn Dcus de prope,
:
quod ad bona opera pcrtinet. II Vide eliam,quando
l non Deus de longe. C Prope autem dicitur, id juste,aliquid agimus, suinus; quando peccamus,
^t, pro.ximns, quando
est propitius; iratus vero, esse desistimus. Unde dicit laudabo quandiu ero,
•nginquus. Nam prajsentia ejus scmper ct ubique quia non cst laus in orc [leccaloris (Eccli. x\).
st. Si cnim ascendero
in ca;lum, illic cs, ctc. [Psal. 2 .\olite cotifidcre in principibus :
x.xx\iii;. Sed quoniam ct illi invocant,
riui sua cu- Jn hotninum in quibus non cst salus.
filiis
lunt vana ot nociva desideria impleri, additum C Nolite confidere, id est nec in daemonibus, qui
9t, in quia solus veraciter invocat, qui
veritate, principes dicunliir; iiec in hominibus, est pnesu-
b «0 pctit quje ipsc
postulanda docuit ct profutura mcndum, solusonim est filius hominis, (jui tribuit
ovit.
H
unicuiquesalutcm. Inlelhge nihiiominus etiam d^
 S. BRUNONIS nERBlPOLENSIS EPISCOPI. m
!culi polostalibus, noli confidere i)i inipcralore, A louia (ilialioii civitato ad llienisalem (civilalem
nou in praefectis, non in judicibus s(cculi,qui sunt Dei/ confugerint. Pupillos cl viduas dicil : qui Do-
fii.i boniiuuni cl in cis non est salus. minum pura mente respiciunt,humanis solatiis de-
3 Exibii spiritus ejiis et revertetiir in terram suam : stitutis.Hos rocipitChristus ad vindicandos,etexter-
omnes cogitationes eorum
In illa die perilmnt : minabitdiabolum(qui estviapeccatorum.sicutChri-
C Causam ponit curinistis non sit confidendum. stus est via justorum) et omnes in ea via eum imi.

Hic spirituni animam debemus accipere. Egrossa tantes.

itaquc illa de claustro corporis, revertitur caro in 9 liegnabil Dominus in sxcula Deus tuus Sion :

terram, unde sumpsit initium ideo enim addidit ; In Qcneratione et f/enerationc.

suam, quia inde fuit procreata. lilo die peribunt, C Erit tunc regnaturus perfecte in sanctis quando :

temporc, scilicct mortis, humauce cogitatione3,quae erit (sicut scriptum cst) Deus omnia in omnibus :

sc ia diversos anibitus prius extendebant. II Tunc (Co/ti.s5.iii.)IIic enim quamvis in sanctis regnet:non

quoque peribit omnis priucipum et hominum con- tamen porfecte quia corda corum interdum inani-
:

fidentia, et coyilaiioncs illorum qui in eis spera- bus cogiLaLionibus occupanlur.ln Sion,id est Ecclc-
bant. sia in futura bcatitudine : regnabit enim ipse,ct cum
4 Beatu^i cujus Dcua Jacob ndjutor ejus :
n ea, et in eadem,qui est benedictus in saecula.H Vel
Spcs cjus in domino Deo ipsius : regnabit : in generatione Juda!orum,et generalione
Qui fecil ccvluin et tcrrara, mare cl oninia qmcin Christianorum : vel in generationc isla Ecclesiae.et
eis sunt. generationc ventura in cado.
C Israel, id cst vir videns Deum (quod vocabu- ORATIO EX PSAL. CXLV.
lum ad omncs elcctos competenter aptatur) adju- Gloriose, omnipotens Dcus in qucm beatorum :

tor est ilHs, donante gradus virlutum

<iui ipso anim.T! totam spei ccnfidenliam ponunt concede :

ascenderc niLuntur.Qui fecit coelum et terram,quid nobis, ut a.c]j[itorio tuo illuminati,valeamus te jugi-
poLest esse maguificentius quam coelum et terram termente pura diligerc.Per Dominum nostruni Je-
fecisse ct omnia qua; sunt? H Qui ergo fecit
in cis sum, etc.
coclum et terram (in quorum comparatione homo PSALMUS CXLVI.
est secundum condilioncin carnis quasi formicajho- ARGUMENTCM PSAL. CXLVI.
. minem potest libcrarc queni fecit. Ideo l)One spcs C IIorLaLur Propheta populum devotum laudare
nostra in eo. Dominum, qui supplicantibus beneficia profutura
5 Qui custodit vcritalcm in sxculum : facit judi- concedit: quoaiam qui dc suis viribus confidunt,ei
cium injuriam patientibus. placere non possunt.
Dat cscam csurientibiis. C TT. -r Alleluia ;.

G Qui cusLodiL veritatcm ipse est,scll!Cot Domi- : 1 Laudate Dominum quoniam bonus est psahnus :

nus Jesus Chri.stus qui facit judicinm,quoniam ve-

: Deo nostro sit jucunda ^decoraquc Jaiulatio.
ruscstjudcx, et gubernaior aiternus, et vindicat H Laudate Dominum non dixit bonus psalmus, ;

injuriam paticntis ct dat escam osurientibus, id

: sed absolutebonum, id est bonum est psallere et
est qui csuriunt audiro vorbum Doi. 11 Dat qnoque laudarc Domiuum.Sed novcrishicHieronymum.non
(si ad litteram inLclligas) cibum corporum ; dat et noslramtranslationcrasecutum,sed gallicanam qua
cibum, corpus suuni in sacramento dat dcnique : habet:Quoniam bonum psalmus:psallcrc vero non
cibum doctrinam c(jelcstem,sed solum esnricntibus: vocc,sed cordc dicit.Quanti enim bonam vocem ha-
talis cliam solvit compoditos. bent scd quoniam pcccatorcs suut malc psallunt.
:

G Dominus solvit compcditos. CTunc ost onim Domino jucunda laudatio quando :

Dominus illuminut cxcos. in unam socicLatem vox et vita convencrint. Nam

II C Dominus solvit:qui prius ligati crant in pec- quale cst,ut psalmus castitatem dicat, et cantor se

catis suis, postca ad Christum convcrsi per ipsum ab obscenitate non retrahat ? unde non potest a Do-
soluli sunt.Doiuinus illuuiinat ckcos C Vitiosi cnim : niino bene percipi:quod contraria intcrsc noscitur
omnos sunt (quia pi^ccalorum obscuritatibus
ca!ci jq adversitatc luctari. H Bcnc ergo psallil, qui canlal

irnplicantur), hos illumiuat ille solus,qui illuminat in corde ct conscicntia : filque Dco jucunda, non
omnem hoinincm. voce, sed conscientia laudatio.
7 Dominus crii/it elisos : 2 .'Edificans Hic)'u,'ialcm Dominus :

Dominus diligit justos. DispC)'sioncs Is)-acl cong^-cgabit.

G Dominus crigit ncc hoc quoquc dubium est,
: C.EdificatDominuscivitaLeuiIIiorusalem quandi. :

quia clisos Chrislus erigit.Nam cum diaboius olidat: dispcrsioncs Israclis congregans(qua^ in totomundi
Dominus sublevat. Cujus ctiam est justos diligcre, habitare noscuntur), de vivis lapidibus coelesten
nisi qui eos prffivalctin ajternabeatitudine coUocarc? construit civllatem : sicut scriptum est : Et mitto
7 Dominus custodit advenas, piipillum et viduam angelos suos, cum tuba et voce magna; et congre
suscipict : gabit eloctos a quatuor angulis \.ovvx^Matth.xwy- '

Kt vid)n pccca'oru)n dispo-dct. Vol otiam jam iedilicat dum sanat conlritoscorde :

C Dominus cusLodit advenas.id cst qui dc Baby- et alia facit qua; sequuntur.
 . :

m EXPOSITIO PSALMORUM.
I Qui saniit rontritos cordi' : A !'• Qiii dat juii:cnlis escam ijisoruin :

El alliyal conlriliimes eoruin. -f- Et ;

pullis corvorum invocantibus eum.
C Quantlo enim ccelestis medicus pirnilcnlium C Jumonta ecclcsiasticos signant grcges qui
: :

ortia invcnerit gravi arflictione contrila : (quasi compolenti refectione pascuntur, alii lacle,alii cibo
[uadam fascia tua pietale su[icrducta) constringit solido. Corvi sunt irreligiosi viri et pagani, qui
:

Iquc consolidat.ct ad rirmissiniam spcm sanilatis pcccatorum nigredine vestiuntur. Pulli vero corvo-
dducit. rum (filii paganorum, vel aliorum hominum malo-
Qui numerut mullitwlinem stellarum : rum) pascuntur a Deo, dum Deum invocant quem
Et omnibus eis noniina vocans. patrcs eorum contcmpscrant undc addit non om- :

C Qui numcrat stellas, id est sanctos viros. Illi nibu;-- corum pullis et filiis dat (idci cscam, scd in-

nim lucont velut astra in nocte hujus saiculi :</?</(( vocantibus eum : quoniam soli ipsi eum invocant,
iieruerunt in numero sanctorum congregari.Scimus qui regulas Scripturarum nulla pravitate subver-
tiamaDco possosanctorum nomina vocari,quando tnnt.
os legimus in copIo esse conscriptos. Vel eliam ad 11 yoii in fortituiline equi voluntatem habcbil :

itleram de stellis materialibus firmamcnli accipi yeque in tibiis viri Leneplacitum erit ei.
otest. n C Equus : superbum hominem atque tumidum
Maynus Dominiis noster et mayna virtus ejus : significat,cui divinitas non potest esse placabilis,
Et sapienti:r ejus non est nuinerus. quoniam nuinsuetos eligit.ll Tibia; hffc(sicut et fe-

C Magnus Dominus nosler : uti(iue cujus nec fac- mora) libincm significant quse uUo modo in viro :

inumerari, nec laus prajvalet apprehendi. Virtus aut in femina Dco placere non potest.Potest autem
liam magna (juia singularis, quia Omnipotens,
: ct per equi fortitudincm ct tibias prajsumptio de
uia rerum omnium gubernator et conditor cujus : viribus suis intclligi non enim placet vir Deo in vir- ;

apientiae numcrus non prffivalet ullo modo com- tute sua.sed in timore Dci,ut sequcns vcrbum in-
rehendi. Numcrus enim hic pro (inc ponitur : dicat.
uod enim numeratur finitur. i2 lieneplacitum cst Dominio super timenles eum :

Suscipiens mansuetos Dominus : Et 'f in eis [ qui sperant super miserirordia

Huinilians-— autem [ peeratores usquc ad terrain. ejus.

C Mansueli : .<H?j/ /Kf//c/(^t's alTlicti pcr multas tri- C Bencplacitum est itaque Domino in cis qui eum
lulationes.Rectum quoquc est ut hi suscipiantur in formidant, sed non dcgcncri timore. Multi enim
oeluni,superbi dejiciantur in terrarn : ut permuta- timent : sed quia desperant de misericordia ejus,
ione vicaria unde humilis levatus est, inde su- minime diliguntur : sicut Judas.llle timor Deo pro-
lerbus corruat : C batur accetus, qui cum amore maximo et pia spe
Prxcinite Domino in confessione : conjungitur, Timeat ergo unusquisque,ne peccet :

1'sallite Deo nostro in cithara : amct ut supplicet, nc tamen desperet.

C Ilhs dicitur prKcinite, qui adhuc tacore nos- ORATIO EX PSAL. CXLVI.
untur : et quomodo et cui canendum sit ostendit, /Edificator cadcstis Ilierusalem, Deus, qui mul-
lum subdit : Doniino in confessione.Cithara autem : titudinem slellarum et concludis numero,et nomi-
ignificat virtutes,consona o})eralione prfficincntcs : natim singuIavocas,sana,quajsumus,contritoscorde
[uae tunc veram citharam reddunt, quando nulla dispei'£os congrega,atque nos innumerabili sapien-
upta est chorda, id est virtus. Quomodo enim in- tia tua locuple. Per Dominum nostrum Jcsum
egra esset cithara, una chorda rupla? nec sonus Christum, etc.
)crfectus redditur, dum rupta non sonat. PSALMUS GXLVII.
•
^ia' operil coelum nubibus : AUGUMENTUM PSAL. CXLVII
Et parat terrx pluviam. C Propheta Hierusalem,id cst,supernam alloqui-
C Ccelum : sanctam iirophctiam congrucnter ad- tur civilatem : ut secura jam rcddila in civibus
frlimus.Hanc divina provisione obscuritas,similis suis,Dominum jugi exsultationc colluudet cnume- :

ubibus, tegit ut sensus incitet nostros ad qua;-

: ratque quanta populosuopiusmiserator indulserit.
I)
endum,dum gratius accipiturail quod fatigato dc- TT. ^Alletuia.
iderio pervenitur.Sed quid istjc nubes parturiunt? C Ad consuctum quidein alleluia rcvcrtimur sed :

cilicet copiam pluviarum, hoc est fontes divince nullatenus repeliisse fastidium sit.cujus vcrbi tan-
r»dicationis irriguos : <juamvis et ista ad iitlcram tus honor est, ut cum sit in Hebra;a lingua recon-
inl vera cl salubriter intelligonda. ditum,nuIlo tamcn constet alio scrmone translatum
\
Qui producil in montihus fcnum : -f et herbam : hoc Gnncus.hoc Latinus,hoc Chaldaius, hoc Syrus,
* hoininum
Servituti \ hoc Pcrsa, hac Arabs, hoc tenet natio cuncta terra-
C Et hoc quoquc spiritualitcr accipi rccte potest. rum et pia devotione vcneratur : hoc ergo ct nos
am montes, viros significant sanctos in quibus : pura mente canamus.
ominus fenum producit (id est prajdicatioucm ro- 1 Lauda, Uierusalem, Dominum :

Qstam), herbamque, idestmonita molliora, unde Lauda Deum luum, Sion.

inplicia jumenta pascantur. C Hierusalem (sicut sxpe dictum est)interpreta-
Patbol. CXLII. 17
823 S. BRUNONIS ITERBIPOLENSIS EPISCOPI. 524
lur vi::io pacv-: : ({u.-n proprii; ad ill;irn civilalcm A r[iiprafit ca ul rompuncti incipiant agcro pODniteir
pertinct, qua3 vitiorum et scandalorum consortia tiam. Flabit spiritus,id esl,Dei calor auioriri.Flu^nl
non habebit. Sion quoque speciilatio iiilcrpretatur : aquajjid est, profundunt fluenta spiritalis beneCcii,
in illa enim Dei civitate videbimus cum sicuti est Sicut factum est de persecutorc Saulo, sic flt hodie
unde merito haic duo nomina futuraj' civitati con- de plurimis.
veniunt. 7 Qui annuntiat verbuum suum Jacob :

2 Quoniani confortavit seras portarum tuaruni : Justitias et judicia sutt Jsrael.

lienedixit filiis tuis in te. C Pcr Jacob ct Israel, significatur Ecclesia, nam
C Cum enim seras conCortalas dicit essc porla- ct modo Israelita est quicunque est fidolis, ot ante
rum clausas januas beatffi civitatis ostendit : quod Jacob, fuit qui Domino j)ura devotionc complacuit;
tunc accidit, quando sponsus intravit (et quff; pa- illi cnim verbum suum, illi noscitur pronuntiasse
ratae sunt cum eo) ad nuptias, ut in Evangelio de justitias.
virginibus dicitur (Matlli. xxv) noc quisquam : ul- 9 Non fccit talitcr omni nationi :

terius sanctus exibit, nec aliquis postea novus in- Et judicia sua non manifestavit -r eis *

trabit. Magna est quidem ibi benedictio filiorum. C Non fecit taliter,quia licct omnes gentes religio

Dicitur autem in te : quia nunquam ab illa cxire ^ Ghristiana complexa sit,tamen nuUi faciead faciem
poterunt, quia a^terno munere consccraulur locutus ost, aut mare divisit,nisi tantum Israelilico

3 Qui posuit fincs tuos pacem. populo : A vel nationi Jacob, qui ex Abraham des-

r Et \ adipe frumenti satial tc. cendit,in cujus fide omnes Christiani sunt. Illi na-
C Sicut autem beat,a Hierusalem pacem possidet lioni soli manifestavit judicia sua.
sic infclix Babylon dolorum pugnam procul dubio ORATIO EX PSAL. CXLVIII.
sustinebit. Adipem quippe frumenti, dicit ipsam Conforta, Domine, portas EccIosi« tuae, et pont
contuibilem doitatem unde sic justorum sensus
: torminis cjus pacem,eique adipem spiritalis tritic

reficitur, ut omnem societatem superare noscatur. dignanter attribuo. Per Dominum nostrum Jesun
4 Qui emittit eloquium suum terrx : Christum Filium tuum, etc.
Velociter currit sermo ejus. PSALMUM GXLVIII.
G Eloquium Domini, Verluim Patris est quod : ARGUAIENTUM PSAL. CXLVIi;.
ad terras misit, quando humilitatem pia? incarna- C Propheta pcr paucorum commcmorationei
tionis assumpsit. Tunc sic cucurrit sermo ejus ve- crcaturarum omnes creaturas ad Domini laudc
lociter, ut sanctai Trinitatis agnitio, mirabili velo- hortatur, rationalcs et intellectuales per sc, intc"

citate mundum compleverit, idolorum cuUores ve- autem vel scnsu carentes, perillas utiquii.qu
lectu
ritatis ipsius manifestatione convertens. C opera Domini sapientissima consideratione collai
5 Qui dat nivem sicut lanam : dant.
Nehulam sicut cinerem sparrjit. TT. Allcluia.
G Qui dat nivem sicut lanam dat dicit, id est : 1 Dominumde ccelis :
Laudate
facit quod fit utique,quando frigidissima peccatis
: Laudatc eum in excelsis.
corda mortaIium,ad ardorem satisfactionis adduxe- C Quia dignum cst,ut creatura suum laudot Cre
rit. Nix est homo,cum recedit a Domino lana,cum : torem, ait Laudate Dominum. H Ad laudom D
:

ad ejus venerit medicinam.Nebula: significat omne sola hominum naturanon suflicit^junganturotcQ'

peccatum,quod sempor caliginosa obscuritato por- Nou antcm dixit, laudatc cooli, sed vos qui oslis
agitur. Sed velut cinis dispergitur dum pura con- : Cffilis, hoc cst throni, dominationes, principati
fessione ex Ghristi gratia dissipalur. potostates,ot ca^tera in oxcelsis,id est oxceIsi,dic
6 Mittit crystallum suum .sicut buccellas : laudate Excelsum.
Ante faciem frixjoris cjus quis sustinebit? 2 Laudatc eum, omnes angcli ejus :

G Grystallus est in modum vitri glacies.per mul- Laiuhitc cum, omncs virlutes ejus.
tas hiemcs condurata,et in duriliam saxi perducta G Laudalo cuni, omncs angeli pjus,quod angeb
substantia. II G Cui comparantur qui frigoro per- n Grasca lingiia,I,atinc nuntius interpretatur angol
: ;

fidiffi conslricti, per singulos dies congelascunt. cnim odicii nomino dicitur,non naturaj.Oinnes v
Hos emittit Dominus sicut buccollas quando con- tutes ojus, hoc gencralo nomcn est, tibi onim cc
:

versos prsedicare sua facit magnalia,unde populus cluduntur omnia qu;v! (lignitale ccelcstis niilii'
esuriens ccelesti pane vescatur. Antc faciem id est grandescunt.
pr;csontiam frigoris ejus dicitur,non quod ab ipso 2 Laudatc cuni, sol ct luna :
frigus illud veniat,soil liori fortc/)('/')»<'7/;7,ul cst In- Laudatc cum, omncs stclLr ct lumcn.
:

duravit Deus cor Pharaonis [Exod. x). Ante illiid 11 Idoo sol, ot Iuna,ot stoIlK laudant eum,qii;i

frigus, quod ipsc Deus non rcmovet, nemo potost suo offlcio et sorvitio non reccdunt; et servili i

subsistere, nemo illud potest sustinero. ipsorum laus Dci cst. .\ddit, Iumcn,ut quomodoe
7 Emittct verlium suuni ct liqucfacicl ca : invisiliilibus dixit, laudalo, omnos virtulos, sic o

Flabit spiritus cjus ct Ihicnt aqun'. visibilibus dicit, laudato cum, omne (juod lucet
H C Veniente verbo, id cst pnedicationo, Doi li- 4 Laudatc cuni, coeli cadorum :
 1

>5 FXPOSITin PSALMORUM. :)2G

Et aqux (i't>v supcr ra?/iw sunt : A de quibus omnibus sibi Christus parat c]cctos,(|ui
Laudent nomen Doininr in illa resurrectionc ct laude, angelorum possint
C Quamvis in Genesi unum ciTlum factum esse ccctibus congregari.
perimus.tamen in Paulo et hic plurali nuncupan- 1 Ucijes terr.v el omnes populi :

r numero.Aquae vero.quiB super coclos sunt, istas 1'rincipes et omnes judiees terrx.
se qu£e depluunt non dubium est,nain dicitur et C Regcs, sanctos viros significant, qui semct re-
Genesi : Cataracfne ca^li aperta? sunt IGen. vii). gunt ; omnos populi, turbas, qu.ne ad Deum conve-
icit vcro, laudont nomcn Domini, et pr.rcipit ex niunt ;
principcs, potostates cxcclsas advortimus;
leribus suis Dominum do])ore laudari.F.t qnid di- judicos, nobiK's el potcntes. Ili onim ut frequenter
iius,quam quod conditio rorum proprium laudot cvenit, subito mundi potcsiate dorelicta, diligunt
ictorem? Domini Servitia subirc.
Quta -r ipse dixit,et factii sunt \ : 12 Juvenes et vir(jines,scnes cuni junioribus laudent
Ipse mandavit et creata sunt. nomcn Domini :

C Dicendo ipse, Dominum significat Salvatorem. Quia exaltatum est nomcn ejus solius.
56 enim est Verbum caro factum, cujus jussione CJuvencs, qui cTtatis natura ferventes, ad mo-
ncta creata sunt.Distant autom facore et creare ; y. dcstit-e tcmperamenta se convertunt. Seniores cum

?erc cnim possumus et nos,qui creare non possu- junioribus pcrmistam signilicat astatem. Quia de
:

us.Et ideo (luia dixit,facla sunt,quod est gcncralc omni sexu, et de omni cTRtato, potens Dominus est
rbum, adilidit quod erat divinitatis proprium, cvocare quos vult. Causa hic laudis justissima po-
ilicet creata sunt. Mandavit, significat constituit - nitur, quia exaltatum, ctc; cxaltatum est enim,
(uo formavit. dum illi,sicut dicit Apostolus, omne gcnu flectitur
Statuit ea in siveulurn et in saruhun -j- snruli '.
ca^lostium, lerrestrium et infernonim {Philipp. ii).

Prxceptum posuit et non prxteribit. 13 Confessio ejus super ccehnn ci terram :

C Statuit ea, declarat potenliam Domini, virtu- Et e.valtavit cornu populi siii.

mquo pjus,ut dubium non sit omnipotentem esse C Confossio ejus super ccrlum ct terram. llcac
jminum.quando qu.o ille constituit nnlla mutabi- confcssio laudcm illum significat, qus illi post fi-
ate vcrtuntur. Prjccoptum, legein dicit sive con- nom s.cculi istius ab omnibus in beatitudinc creatu-
tionem,ut omnia sub ipsius potestate esse noscan- ris absolvitur rationabilibus.Quod autem dicit, su-

r.ldeo addidit, et non praeteribit praeterire non ;

per coelum et terram, significat quod nec ccelestia
)test, quod Omnipotons statuit et veritas i.romi- nec terrestria laudibus Dei possunt cTqualia repe-
t. riri. Kxaltavit cornu.id ost potestatem, quia popu-

Laudate Dominum de terra : C lus fidelis ibi exaltabilur, ubi omnis gloria praes-
Dracones et omnes ahyssi. tatur.
C Dracones et abyssos mystice pcrsonas trucu- 1 1 Ilijmnus omnibus snnctis ejus :

ntas et validas dcbemus accipere, qua? hic in bo- Filiis Israel populo appropinnuanti sibi.
iim conversc-e, in illa patria Dominicis laudibus C Hymnus omnibus vox : ista promissio est et to-
loriantur. Quamvis etiam sccundum lilteram in- tius boatitudinis summa perfcctio. Et quibus san-
lligendo, dracones venenosi, Deum laudent ut tis? filiis Isracl, qui non solum genere,sed fide no-
liae creaturae. mcn istud iabcre mcrebantur.
< lynis, (jrando, nix, (jlacies, spiritus procelUirum : 0n.\TI0 EX PSAL. CXLVIII.
Qu,v faciunt verbum ejus.
Excclsorum omnium supereminens et cxcelsa po-
C Igni3,grando,nix, glacics, mystice significant
testas, Dcus,conccdc famulis tuis, ul sicut cuncta
omines, qui in hoc sfficulo ex turbulentis sunt et
quc-c cornimus le jubcntc crcata sunt,ita ([ux prae.
ossimis studiis conversi ad Dominum. Et spiritus
cipis tc custode scrvcntur. Per Dominum nostrum
rocellarum sunt, qui ox j.empeHtuosis ct improbis
Jcsum, ctc.
pcribus ad confessionis gratiam venirc merue-
unl. PSALMUS CXLIX.
y lUcntes et onmes colles :
ARGUMENTUM PSAL. CXLIX.
Li(jna fructifera et omnes cedri. C Canticum novum Propheta Domino Christo di-
G Montes,hominos significat prffitumida potcstato cit cssc cantandum.qui dc toto orbc terrarum uni-
iblimes; colles, mediocrcs ligna fructilera, eos
; vcrsalem Iliorusalom construxit sua pietate et ;

ui ex duritia peccatorum conversi.fructus morum gaudia sanctorumvirtutosfiuedcscribons vindictam

iciunt.Cedri,absolute superbos significat. poccantiuni,gloriam dicit ossc justorum.
' Uesti.v cl universa peccora ; TT. Allchiid.
Serpentes et volucres pennatx. -I Canlate Domino canticum novum :

C Bestife, crudeles significat et indomilos ; uni- Laus ejus in Ecclesia sanctorum.

irsa pecora, communem plcbcm ; sorpontes, vc- C Nam Prophcta,in hoc mundo tantum corpore
Jnosos ct callidos : volucros, philosophos, qui co- constituluSjintcllcctii ot lide in illa patria cum an-
tationumvelocitate naturasdiscurruntsignificant, gelica multitudinc miscebatur,in quam commonet
 327 S. BRUNONIS IIRRBIPOLENSIS EI'ISCOPI. 528
beatumpopulumcanUcumnovumcantare.Canticiini A. s^if- liiifrum oxirc vincula qunrjue ferrea supra
;

aulem novum, est sancta incarnationis arcanum, iiiuiidi nobiles ponit,ut ct gravia sint cuin p .rtan-
nativitas mirabilis, ctc. Laus ejus, sive in ista Ec- tur,et nexus eorum rumpere nulla virtute prajva-
clesia, sive in illa coelcsti Ilicrusalem. leant in aiterna damnatione.
2 Lxletur Jsrael in eo qui fecit eum : 9 Ul facianl in eis judicium conscriptum :

'T Et ; filioe Sion cxsultent in regc suo. Gloria -f fixc omnihus sanctis ejus.
\ est

C Israel etSion, diversa vocabula,scd virtus una C Ut faciant in eisjudicium conscriptum, ulique
sanctorum est.Nam Israel interpretatur vir videns quod dicet Apostolus Quoniam angelos judicabi-
:

Deum ; Sion, speculatio, quod utrumque ad beatum mus (/ Ctir. vi). Et ne solos apostolos judicaturos
populum pertinet, qui Lnetari et cxsultare in rege putarcSjadjecit^GIoriah.-Ecestomnibussanctis ejns,
suo Christo Domino commonetur. omnes cnim sancti cum Christo judicant, qui ejus
3 Laudcnt nonien ejus in choro : rcgulis non rcpugnant. C Conscriptum judicium :

In tympano et psalterio psallant ei. hoc cst, ut sic eos judicent,quomodo in Scripturia
C Qualis sit istechorus;alius psalmus exponit : sanctis digestum est.
A solis ortu usque ad occasum laudate nomen Do- ORATIO EX PSAL. CXLIX.
mini {Psal. cxii). Chorus cst igitur, qui a mundi Auclor totius bonitatis, Deus (qui omnem man-
initio, de numerositate hominum congregatur in suetudinem te humiliter confitentem oxaltas), pr«-
fide,et nisi in illa beatapatria,non potest esse totus sta, ut sicut sanctos exsultare facis in gloria, ita
collectus.Tympanumet psalterium,probabilesactu3 prajsentem Ecclesiam custodire digncris ab hujus
significant, qui ad divina munera referuntur, quo- sajculidelectationibus.PerDominumnostrumJesum
niam actus isti, hic ilUs rebus significati, et hic Christum, etc.
exercitati, faciunt nos alibi Dcum ffitcrnaliter PSALMUS CL.
laudare. ARGUMENTUM PSAL. CL.
4 Quia beneplacitum est Domino in populo suo : B Admonetur civitas Dei, ut de mundi ambitu
Et exallabit mansuctos in salutem. congregata, Domino laudes et ore cantet et animo.
C Tunc bencplacitum est Domino in suo populo, C B Quinquagesimus psalmus, est de pcenitentia ;

quando illum fecerit perfecta suavitate gaudere. centesimus, dc misericordia et judicio ; centesimuS
Mansueti,sunt patientes, qui diversas hic nequitias quinquagesimus, de Dei laude in sanctis ejus. Sic
pro Dei regno pertulerunt. Quos exaltabit in salu- enim ad «ternam tendimusvitam : primitus nostpe
tem,id est in vitam a;ternam. peccatadamnando deindc bene vivendo ut pos'
: :

5 Exsultabunt sancti in (jloria : condemnatam malam vitam,et gestam bonam,me-

Lietahuntur in cuhilihus suis. C reamur aeternam.Vocati enim renuntiamus diaboU
G Ibi enim sanctorum ubi
pcr pcenitentiam, ne sub jugo ejus remancamup
est exsultatio et lajtitia
sic bonum Dominum se habere cognoscunt,ut reis justificati sanamur per misericordiam,nejudiriuii
donet voniam,peccantibns gratiam,non mercntibus timcamus glorificati transimus in vitam a^ternani ;

gloriam sempiternam. In cubilibus autem,id est in ul)i Dominum sino finc laudamus.
secreto cordis, ubi solus ille cognoscit qui donare TT. Alleluia.
dignatus est.H Vcl, in cubilibus, in ccelesti patria. 1 Laudate Dominum in sanctis ejus :

Quia hic in cubili sancti plorant, et rigant lectum Laudate cum in frmamcnto virtutis cjus.
lacrymis (Psal. vi). H Laudatc Dominum in sanctis : quod eos pos
6 Exsultationes Dei in gutture corum : cclebratum judicium in a^ternitatis gloria coUoc;
Et gladii ancipites in manihus eorum. bit.Laudate eum in firmamento eo quod omt :

G Habent cxsultationes in gutture sancti,quoniam infirmitatc sublata, firmamentum sanctis a;tcrn

sive cogitatione, sive
in lingua laudare non desi- virtutis invexerit. C Docet autem qualitcr sanctt
nunt, a quo a;terna dona porcipiunt. Anceps gla- laudare oportct : scilicct ut non ipsi,sed Domini
diuSjSermoDominiSalvatoris; idcoanccps quod duo debeat dc eorum pra?dicatione glorificari.
continct Testamenta. In manibus, id est potestatc 2 Laudatc cum in virtutibus cjns :
jj
sanctorum,sicut lcgitur Factus cst sermo Domini
: Laudate cum sccundum multitudinem magnilt
in matiu Aggei propheta; (Agg. i). dinis cjus.
7 ,/(/ facicndani vindictam iii nalionilius : H Laudate cum in virtutibus : pro eo quod mo
Incrcpationes in populis. tem potentialiter immortalitate consumcns,incoi
C Ad facicndum vindictam, ista enim lunc vere mutabilisvitoehiscontribueritgloriam.Laudatceu
fiunt,quandocum Doniino judicabunt sodentcs su- socunduiu multitudinem quia suis tribuit fanta
:

persedes duodccim, judicanlcs duodccim tribus gloriam.qualom nec oculus vidit,nec auris audiv
Israel (Mallh. xix). ncc in cor hominis asccndit (/ Cor. ii\C Vel secu
8 Jd alligandos reges corum in comjicdihus : dum multitudinem magiiitudinis cjus cujus :
(

Et nohilcs eorum in manicis ferrcis. alius psalmus dixit) non est finis [Psal. cxLiv).ld
CExponit iste versus quid illo gladius faciat bis aHornalitcr ctsine finclaudandus pr.rcipitur.quis
vftcutus, aUigat reges tcrrse incompodibus,unde non cundumniuUiludinemmaguitudinislaudarijubctt.
 : :

>9 co.mml:ntarius in gantica. 530

Laudate eum in sono tuh.r : A nantia : vos estis h.T-c omnia. Nihil hic vilc, nihil

Laudatc euni in psaltcrio ct cithcru. transitorium, nihil ludicrc cogitctur.Et quia sapere
C Hinc inslrumenta ponunlur musica aliqua.si- sccundum carncm mors est: omnis spiritus laudet
lificabili modo in ordine: ut tuba concrepet,regi Dominum.
alterium canat,Deo: cithara cuni reliquis.sponso: ORATIO EX PSAr.. CL.
lae omnia figuraliter dicunlur laudes Uomini per- Harmonia; noslraj suavissimum melos, qui nostri
nare. H In psalterio enim ct cithara, vel decalo- pcctoris modulamina, nunc flatibus, nunc fidibus
is opcre servatus, vel mortificatio carnis (qu;v ci- prfccipis exerccri, praista, ut dum illa spiritali con -

ar» nomine intelligitur) designatur : quia onim cinimus afTcctu, perpotualibus choris inserti, te
ortificatamcarneminsevivijlcaverit, jure laudatur cum sanciis omnibus collaudcmus.Per Dominumno-
cilhara, et in psalterio : quoniam decalogi obser- strum Jesum Christum Filium tuum, ctc.
tionc coronam aeternam assecutus est.
FIN'1TUBERPSALM0RUM,NUMER0CENTUMQUINQUAGINTA.
Laudate eum in tympano et choro :

Laudate cum in chordis ct organo. PSALMUS CLI [apocryphus).

H Laudate oum in tympano, id est, in mortifica- ARGIMENTUM IIUJUS rS\LMI.

ine carnis, et concordia charitatis, et in spirita- t> B Hic psalmus proprie inscribitur Davidi, extra
IU3 prajceptis numerum psalmorum, cum pugnavit cum Goliat.
Laudalc cum in cymbalis ~ bcnc '.
sonantihus : 1 Pusillus cram inter fralres mcos :
Laudate eum in cynibalis jul>ilationis : omnis Et adolcscenfior m domo patris mei.
spirilus laudet Dominum. 2 Pascebam oves patris mci :
H Impletur hoec laus in cymbalis: quando corru- Manus mex fecerunt organum :
ionc carnis sanguinisque depulsa, conformati ad Digiti mei aptaverunt psatterium :
laginem Creatoris, omni plenitudine spei com- El quis annuntiavH Domino meo'^
eta, resplendent in regno Patris. Omnis spiritus: 3 Jpse Dominus, ipse omnium exauditor :

illo igitur regno, non caro, nec sanguis, non cor- Ipse misil angelum suum.
ptio, sed homojam spiritalis totus efTectus, Deum Et tulit me de ovibus patris mei :
spiritu (qui spiritus est; laudare jam non desinat. Et unxit me in miscricordia unctionis suae.
Jubet Deus se laudari in sanctis: in firmamento 4 Fratres mei boni ef magni
rtutis,elc.,etquffisunlillaomnia?vos,sancti ejus: Et non fuit beneplacitum in eis Domino.
rlus ejus estis, sed quam fecit in vobis : vos.firma- 5 Exivi alienigenx obviam :

entum virtulis ct multitudo magnitudinis ejus, Et maledixil mihi in simulacris suis.

iam fecit et ostendit in vobis vos estis tuha, psal- C : G Ego aufem evaginato ab eo gladio ipsius ampu-
rium, cithara et tympanum, chord;e et organum, tavi caput ejus :

cymbala jubilationis bcne sonanlia, quia conso- Et abstuli opprobrium a filiis Israel.

S/klfGTI BRUNONIS
EPISCOPI HEIIBIPOLENSIS

COMMENTAUIUS IN CANTICA

CANTiCUM ISALE PROPHET^. J) septein pprciissiis ost, ct Nilus aquarum multarum,

CAPITULO XII. qui priiis uiio fluens alvco intransmcabilis erat, in
Confitrbor fihi, Dominc, quoniam iratus cs mihi :
scptenipartesconcisusosl,utcalccatispedibustrans-
Convcrsus est furor tuus et consotatus es me. iretiir, ideo glorilica Dominum qui in /Kgyptum
H Hoc est, qui prius ex .Egypto per siccum marc vindicavit pcccata sua, ct dicitc tibi, Do- : Confitcbor
::rgpntcs in solitudine dixistis : Cantcmus Dornino, minc, laudabo te, vcl poenitentiam agam,quo-
id est

v.ro(i.xv),etroliqua nunc itorum pornisso .Kgyplo, niam iratus es mihi,propter peccatum meum.Con-
iia bla.sphemavit Domiruim, ot numine illius arc- versus est furor tuus,id ost indignatio tua. Consola-
cto atquo conciso et humiliato,glorificatc Dcum ct tus es rne por absolutionom peccatorum.
•'ile : Confitebor tibi, Domine, etc.Nato enirn Do- 2 Eecc Deus Salvator meus :

ino, quando in orbc Romano primo farta est dc- Fiduciafiter agnm el non timefio.
nptio [Luc. ii), Auguslus C;Bsar Romanorum rc- Vox Jud;oorum.EccoDeusSalvatormeus,
fidcliuni
jim ^gypti destruxit, ot oinnis iEgypLus in rivis qui nobis promissus cst in prophetis,qui nobis sa-
 S. BRUNONIS HEIIBIPOLENSIS EPISCOPI. 532

lutem dedit. Fiducialiter agam el non Umebo,ifl est, A. in sua morte perituram, quia tunc non habebat
fidem habco in illum quod me liberot, ct fiducialitcr filios, et dcspcrabat Christum dc suo scmine na-

praedicabo illum, id cst sine timore. sciturum. Qui post rcdditam sibi sanitalem ita con-

3 Qiiia fortitudo mea et laus mea Dominus : scripsit : Ego dixi : In dimidio,etc.; quae scriptura
Et factu.s cst mihi in salufcni. non dicilur proprie oratio, scd gratiarum actiopro
Quia forlitudo mca et laus mca Dominus, ([uia bcneficio quod susccpil.
fortcmmefacit advcrsus insidiasinimici,ipsumlau- 1 Ego dixi hi dimidio dierum mcorum vadam
:

dabo Filium Dci. Et factus est mihi in salutem id : ad portas inferi :

cst secunduoi divinitatcm non est faclus.sedgcnitus Quoesivi residuum annorum mcorum.
aPatre, in finevcro tcmporum, factus est in salulcm II Ego dixi,uarrat quid tempore languoris tacitus
aeternam. cogitarot. Uixi, inquit, dcsperalione in corde meo.
4 Haurietis aquas in gaudio de fonlibus Salvatoris : Vadam ad portas inferi, id est vel mortis,vel tarlari,

Et dicetis in illa dic.Confiiemini Domino elinvo- de quibus dicitur : Qui cxaltas me de portis mortis,
nomcn cjus.
cate ad quas in dimidio cursu vilffi
{Psal. ix) et reliqua,
Vox prophetarum ad populum Judaicum.IIaurie- eterrorum tenebris ducentur viri sanguinura etdo-.
tis aquas in gaudio, id est, doctrinam Evangelii ct j. losi, qui non dimidiabunt dics suos {Psal.Lw) non ;

apostolorum in l*titia accipictis. De foutibus Sal- enim implent opcra virlutum,ncc poenitent delicto-
vatoris, fontcs Jesu fuerunt apostoli ct evangelistaj. rum suorum. Aliter Ego dixi. In dimidio dierura
:

Et dicetis in illa die, o vos apostoli, scilicet genti- meorum, id est in medio cursu vitae meae, id estin
bus, vestris sequacibus,ia illo tempore.ut laudcnt juventute, vadam ad portas inferi, id est descendam
Dominum: Conlitemini Domino ct invocate nomen ad infernum, sicut Cicteri sancti. Quaesivi residuuir
ejus, subauditur, ut ab ipso salvcmini. annorum meorum,id est non me putans ultra victu
5 Notas facitc in populis adinventiones cjus : rum, postulavi ut concederetur mihi tempus vita
Mementote quoniam excelsum est nomen ejus. quod residuum erat.
Vox apostolorum ad gentiles,qui jam crediderunt, 2 Di.vi : Non vidcho Dominum Dcum xn tcrra viven

notas facite in populis adhuc non credentibus, ad- tium :

inventioncs ejus. Adinventiones Christi, supcrbos Nonaspiciamhomincm ultraethahilatoremquieti-

humiliare, humiles exaltarc ; vcl, peccatores justifi- Dixi : Non videbo, subauditur, si desccndero i

care,etobstinatosdamnare.Mcmentotequonidmcx- infernum,nonvideboDeuminsocietatesanctorum.I
celsumcstnomcn ejus, sicut scriptumcst Christus : tcrra viventium.HErgorRgio sanctorumipsaestqu
factus est pro nobis obedicns usque ad uiortcm, vocatur terra viventium. Hoc est autem omne quo
propter quod Deus exaltavit eum, elc. {Philip. u). C metuit, ne salutare Dei, ductus ad inferos non mi
6 Cantate Domino quoniam magniftce fccit : reaturaspicere. Nonaspiciamhominem ultraethab
Annuntiate hoc in universa terra. tatorem quietis.Quod nos olim propter verbiamb
GantateDomino,idestlaudateDominum,quoniam guitatem sequenti versiculo junximus. Sermo enii
magnifice fecit,sciliccthomincm assumondo,amor- Ilcbraicus, si lcgitur edel.rcquicm significat : si vei|

tuis resurgendo, in cobIos asccndendo. Annuntiate eled occidcntcm significat.Timet ergo ne cum sanct
hoc in universa terra, id est in omnibus gentibus, Dei hominibus non habitet in requie, nc generat
quod assumpserit homiuem. illius instar tabernaculi dissolvatur, nc in telae sim
7 Exsulta et lauda, hahitalio Sion : litudinem in ipso lucis exordio pra^cidatur, et n

Quia magnm in mcdio tui sanctus Israel. qua(|uam de seniinc ejus Christus oriatur.
H Exsulta et lauda, habitatio Sion, quia magnus .3 Gcncratio mca ablata est et convoluta cst a uu,
inmediotui sanctus.O (124).Habitator Sion,cxsulta Quasi labernaculum pastorum.
et lauda Dcum tuum, quia magnus et sanctus Israel, Gencratio mea,idest procreatio filiorum mcorui
id est Jcsus Christus Deus tuus, qui tuus ante vide- ct remota est. Quasi, id est, sicut aniovot
avulsa
batur Deus, ct niodicis Ju(la);e terncclaudcbaturan- tabcrnaculum jiaslorum. Tribus modis dolebat i:?

gustiis, nunc implcvit omncm tcrram,et invocatur n vir saiictus,vcl tjuia sciebat se desccnsurum ad i

in univcrsis gontibus. Alitcr: Siou, id cst Ecclcsia, fernum proptcr p^jccatum, vel quia scicbat sc n-
lauda, quia sanctus Isracl in mcdio tui halulat visurum ibi Dominum, vel certe, quia sine lil
Ghristus Dominus. adhuc crat, nou nasciturum Dominum de senii
suo, qui crat illi promissus, timebat.
CANTICUM EZECULE REGIS.
4 Pnvcisa est vclut a tc.tcnte vita mca :
IS.\. CAPITULO XXXVIIl.
Dum adhuc ordirer succidit mc.
H Ne elevarctur cor Ezcchi;e [)ost incredibilcs De mane usque ad vespcram finics me.
triumphos inlirmatur, et vidit so cssc morituriiin, Prajcisa est vita, id est cursus vit« meae. Dr.
facicm suum ad panctcm tcinpii,iic la-
cl convorlit adhuc ordirer, id cst dum csscm juvenis, succi •

crymas suas ostcndcrcl aliis, el flcvit llctu nuigiio, uu'. Dc mauc usque ad vcspcram fiuics me, aulciu
proptcr promissiouem Dci ad David,quam vidcbat lcvius habcbo, aut lincm vila; accipiam.
(124) Id cst Origcncs.
 :

)33 COMMEiNTARJUS IN GANTIGA. 534

) Spcrabain itsijue ad maiie : A. 10 Doininc, si sic vivitiir ^ in talibus vita spiritus
Quasi leo sic contrivit oiniiia oxsa inea. mci corripies me et vivi/icahis me :

n Sperabam mano, sicut Job, in dic no-

usqiio Kcce in pace amaritudo mea amarissiina.
teni, ot in luccm oxspoctabal [Job xviO,
tenebris H Dominc, si sic vivilur, id est si sic est vitaho-
nutationetemporum putans mutariposso supplicia. minis ut inlirmctur, et in talibus, subintellige va-
loc verum cssc novit qui magnis fobribus testuat, rietatibus infirmitatum, vita spiritus mci,id est vita
lujus ignis internus, ut lco omnia ossa consumit, nec auima! inea! csl, corripics ine, subintellige infirmita-
;e putat pra; doloris magnitudine ultra viclurum. tem dando, et viviflcabis mc, iterum sanando,ecco
luasi leo sic contrivit omnia ossa mea,idostomnom
in pace amaritudo, etc, id est eccc in pace populi
brlitudinem meam. meictcivitatismefficstmihi amaritudo amarissima ;

1 De inane usrjuc nd vcsperam (inies me : siciU illis, de liborationc gaudentibus, et

scilicet populis,
pullus liirundinis sic clainabo :
me per mortem rccedente, quia ipsi liberati sunt a
Meditdbor ut columba. Scnnacherib, ego solus limina mortis intravi.
Sicut pulius hirundinis sic clamabo, id ost sicut
1 1 Tii aulem cruistiauiiiiain mcam ut non periret:
gemo. Aliter. Sicut pulliis hirundinis,
lirundo sic
Projccisti post /erguin tuum omniapcccata inea.
nors imminens et languor incumbens et dolor, ul
eo ossa moa frangcbat : sod ego ut hirundo et co-
B II Tu autcm oruisli animam mcam, subintellige

undia, fletibus ot gomitibus dics noctcsque jungc-

dc inforno, ut non pcriret. Et projecisti post tergum

lam, et a Deo solo qui subvenirc potuit, priestola-

tuum omnia pcccata moa, nc videres illa ad dam-
naiidum me, scd ad indulgendum. Veletiam inpra3-
lar auxilium : cui dicebam, plus patior quam mca
scnti eruisti vitam mcam.
loscunt merita, sod quid erravi^convortar ad me-
si

ius. Clamat pullus hirundinis ad matrem pro cibo, 12 Qtiia non iafenius confilcbilur tibi, neque mors
;emit columba cgo ad Deum meum faciam pro-
: ita laiidabit te :

>ter peccata mea, donec miscreatur inci. Non exspeclabunl qui clescciulunt iii lacumvcri-
Atlenuati sunt oculi niei tatein luam.
Su.sjiicientes in excelso. H Quia non infernus confitebitur tibi, id est qui
Attonuati sunt oculi mei, id cst defccerunt lacry- in inferno sunt non laudabunt te, id est diabobus,
narum effusione. Suspicientcs in excclso, id est notjue mors laudabit to. Non exspectabunt qui de-
eDiam postulantes. scendunt in lacum vcrilatem tua.m,[dest noncxspe-
\ Doinine, vim patior, sponde pro ine : ctabtint vci itu/cmjudicii, sed misericordiam libera-
Quid dicam aut (fuid respondebit miki. Cuin ipsc tionis, inaximc cum Ghristus ad inferna dcscendit
feccrit ? C ut vinctos liberaret.
Domine, vimpatior, idestinfirmitas meamajorcst
13 Fivens vivcns ipse conjltebi/urtibi sicut et ego
^uam fragilitas mea possit ferre. Spondc pro ine,
hodie :
d est tu esto fidojussor, ut sanitate rccepla ad priora
Pattr filiis notain fuciet verilalem tuam.
kitia non rcdeam. Ouid dicam, aut quid rospondcbit
nihi? subintellige ipsc Dominus.II Cum ipse focerit Vivens vivcns ipse confitebitur. Quisquis vivendo
iTci imposucrit ipsam infirmitalcm.
Alitcr.Tu spondo vivit, in coelc.sti putria, ipse laudabit te sicut et ego
pro mo, non est enim vtdcnlis,f/?o?>?. ix) et rcliqua. hodic, subintcllige laudo. Pater filiis notam faciet
Et rursum in se rcvertitur, quid dicam, quidvc veritatein tuani. H Patrem sc vocat, et subjectos
'ausabor contra tc factorem mcum ? aut quid rc-
sibi, filios; vol, omncm ajtatom post se futuram,et
spondebit mihi? quia ipsc fecit
quod voluit:Oinnia non a se gcncratos, quia Manasscn possimum gc-
igitursustinenda sunt quajcunque decrcvcrit. Vcl, nuit, qui iion legitur Dominum benedixisse et veri-
cuiD ipse foccrit mcoum misericordiam, cl vcniam tatcm Domini confessus esse, scd maledixissc Dco
spoponderit. sanctos ejus pcrscquendo. Vcrilatcm tuam, id est
•• l!eco'jilabo tibi omnes annos meos voritatem misericordict! tu.-c. Confcssio hic non pro
:
poMiiteulia, sod pro gloria ct laudc accipitur. Et ita
In amariludine aniinx mccC. n
II Ilccogitabo omnes annos meos, palcr nlilH, notam facict veritatem tuam, utpcrsin-
sciliccL prospc-
rilalis atque giilas succcssioncs, Dei vcritas et justitia poslcris
lajiitia; mc;e rccordabor iii amaritu<line
anima; mcaj, id est cum essem pricdicctur.
in amaritudine infir-
iiiitatis.Nullaresenim longa mortalium est,omnis- 1 i Domiae salvum me fac :

que fclicitas saiculi, dum

tcnetur amittitur cum Et psalmos noslros cantabimus cunctis dicbus
;

cnimtempustribulationisadvencrit,omnispr,ctcrita vUiC noslrx ia domo Domini.

ssculi fflicitas nihil adjuvatsustinentcm. Ergo
Ezc- Domine, salvum iiic fac, <ab omnibus adversis.
II
chias rcpulare se dicit omnes annos regni sui
ct El psalmos nostros, id est psalmodiam Iaudis,can-
prajterit.e,ul putabat, boalitudinis in pnescnli ama- tabimus cunctis dicbus \itcc nostnc, id estquandiu
ritudine. Kl quia jam serurus ost nco palilur ([u.-c vrxcrimus omncs (jui in lc credimus, tuoquc auxi-
refert, de humano statu philosophatur ct dicit : lio libcrati sumus.
Domine, etc.
 S. BRUNONIS IIERBIPOLENSIS EPISCOPI. 536
CANTIGUM ANN/E. A videns cogitationes hominum, quoniam vanao sunt»
npXLUM LIBRI I, CAPITULO II. si hominum sunt, et ab illo non sunt a quo ipsi ho-

1 ExuUavit cor incum in Doinino : mines sunt, sinit supcrbos cadcre, humiles e.\altari.
El exaltatum cst cornu meuin in Dco nico. G Arcus forlium superatus esl :
H Dicat Ecclosia Ghristi, civilas rcgis iii;igai,gra- Ef iiifirvii acciiicti sunt robore.
tia plena, prole fecunda, dicat quod tanto antc, de Arcus fortium superatus est, id est potentia ^'Egy-
se prophclatum per os hujus pi» matris agnoscit. ptiorum iii signis Moysi.vel potestas Judajornm.Et
Exsultavit cor meuin Addidit, iaDomino, quia noti inllrmi accincti roljore sunt, id cst. Jud«i libcrali a
inscyscdin Doniinocxsultavit.Etexaltaluvi est cor- servitute ^igypti,vel gentiles fortitudine fidei.
numciim in Dco mco.Fcro cxaltafuni cornu mcum, 7 Rcplcfi prius pro panibus se locavernnt :
quia noii in .fc scd iii Domino siio ecallalum cst, ct in Famelici salurali sunt
a/io /oco dicit,e.\alta!)unturcornuajusti(/*j«/.Lx.\iv); II Ropleti prius pro panibus se locaverunt, id est

quia de crucis Christi apicibus, justis conferuntur gentiles non habentes prius doctrinam. Judaei cnira
haec cornua in his vcntilabimus atque destruemus
: repleti sunt prius panibus, id est doctrina Vcteris
advcrsarias potcstates, animce nostras insidiantos.
Testamenti, et pro panibus se locaverunt, id est pro
Aliter Exsultavit cor meum in Domino, id ost n doctrinaGhristi se scperaveruntaconsortio fidelium,
:

mens mea. Et exaltatum cornu meum, id est filius Aliter, se locaverunt, id est diabolo tradiderunt se
meus in Deo meo. pro doctrinis suis, nolentes communicare corpori
2 Dilatatum est os meum supcr inimicos mcos : Ghristi.
Quia Ixiata sum in salutari Ino. 8 Doncc sterilis pcperil plurimos :
Dilatatum estosmeum super inimicos moos,sub- Et (jUcf mu/t'is habebat fdios infirmala est.
intelligc Juda?os et hfcreticos, quia super illos dila- Donec sterilis peperit plurimos, id est gentilitas
latum coram Judaiis et infideli-
est os Ecclesioe, qua? pcporit plurimos filios. Et Judap.a infirmata est, in
biis sihe prohibitione loquitur secundum Evange- pariendo filios Dei.

lium.Aliter: Adilatatumestosmcum,quiaetinangu- 9 Dominus viortificat ct vivificat :

stiispressurarum sermo Dei non estalligatus(// Ti- Deducit ad infcros ct reducit.

rnoth.u), nec in pr.-econibus alligatis.Etlffitata sum Dominus mortiOcat et vivificat, Pater mortificavit
in salutari tuo. Ghristus iste est Jcsus. Filium permiltens illum tradi quem vivificavit re-
3 Non cst sanctus ut est Dominus : surgendo. H Deducit ad inferos et reducit, id est
Ncrjue enim cst alius cxlra lc:et non cst fortis dcduxit animam Filii cum jucunditatead inferoset
sicul Deus noslcr. roduxit.
Non Dcus C 10 Dominus pauperem facit ct ditat
est sanctus, subintellige aliquis, sicut
Patcr. Nequc onim est alius extrate, scilicot Dcus ve- Humiliat et svblimat.
rus. Et non est fortis, subaudi allus Deusimmuta- Dominus pauperem facit, cum dicit Si vis per- :

bilis, sicut tu cum Filio et Spiritu sancto. li Vcl non fectus essc, vendc omnia i\\.\si habcs {Matfh. xix).
est sanctus ut cst Dominus ct justus, etc, tanquam Et dltat, gcnerando in illo virtutes, et reddendo
sanctus et sanctificans, justus ct justificans. Non cst ccntupium. Humiliat, sanctos in pra^senti, et subli-
sanctus extra ot pra;ter te, quia ncmo fitnisi ai)Pte. mat, in futuro.
4 Nolite tnultiplicare loqui 11 Suscifans de pulvcre egenum :

Sublimia : glorianfcs. El de sfercore eiigcns paupercm.

Rabands. Vox Ecclcsifc Nolito inuUIplicaro: lo- II Huscitaus dc pulvorc ogonum, id est de corru-
qui, id ost nolite gloriari in sapietilialcgis, suhlimia ptiono Ghristum, (luia caro ojus non vidit corru-
intclligo verba, gloriantes. Et Salomon dicit: Altio- ptionem {Psal. xv). De stercore erigens pauperem,
ra te ne quajsicris [Eccli. iii), ct alibi : Dominusin id est apostolos..\litcr, suscitans a terra pauperem,
cffilo et tu in tcrra {Eccle. v) : idoo sinl paucl scr- id cst Ghristuni, qui proptcr uos paupcr factusest
monos tui. cum dlves c.^^set, utejus paupertate vel morte dita-

5 /iecedant vctera dc ore vestro :

I)
rcmur (// Co/-.viii).Egenusquippeidemqui pauper.
Quia Deus scicnliarum Dominus : et ipsi pra'- Stcrcus autem, unde erectus cst, rectissime intel-
paranlur cogitationcs. llguntur persocutores Jud;ei.
Reccdant vctora, id cst vctcr^^s traditioncs. Ouo- 12 Ut scdcat cum principibus :

niam Dous sciontiaruni Dominus, id cst nou solum Et foiium gloriiv tencat.
dat scioutiam sanctis, sod ct ipsi pr.Tparaiitur cogi H Ut scdoat cum principibus, id est cum aposto-
tatioucs, id cst manifosta^ siint. .\lltcr. II Rocoihmt judicio. Et solium glorias tencat, id cst ut ad
lls in

vetera, hoccst, magnlloquium non cxoat do oro vc- doxtoramPatris sodcat Christus,vel tencant apostoli
slro. Ouia Dous soiciitiarum Dominus cst lucc di- : sodom glori;o, quain Domiuus cis tribuit.
cuntur dc sc pra^sumcntibus, (pii sc justos putaiit, 13 Domini cnim snnl cardincs tcrrx :
ct id"o siipoiiil ot justlll;;-' 1).'I non sunt sulijooli, F.l luisuit xupcr cos orbcm.

qiil;! ili' Mii) put;iiit iiun dc Doo possc sc |)l;icoro ;

Doinlni suut cuim cardincs tcrr;t, id est fincs qui
atciuo idcu arbitcr consciontiarum Doininus, ct ipse sunt apostoli, quiu in omnem terram ex.ivit sonus
 :

537 COMMENTAHIUS IN CANTICA. 538

corum (Psal. xviii}. Et posnit super eos orbciii, id A carnis assumptione, et nascendo de Maria virgine,
est sanctam Ecclesiam super doclrinam apostolo- ct diabolum per-mortem crucis vincendo.equum et
rum. ascensorein dejiciendo in mare, id est diabolum et
14 Pfdes snttclontm .uwriim serrafiU : et impii in niiniatros ejus in infcrnum dejiciendo, sod resur-
tcnebris consticeseent : gendo et in ccclum ascendendo,gIoriose inagnifica-
Qitia non in fortitwline sua rohorabilur vir. tus est.
Pedes sanctorum suoruin.id cst sensus vcl opora 2 Fortitudo mea etlaus mca Dominus :

servabit ne peccent.linpii in tenebris conficescpnt, Et factus esl mihi in salutem.

ludTi.srilicet hceretici et ralsi Christiani,qui vagan- mea Doniinus,dicit Moyscs.quia fortes
Fortiludo
;ur oirendendo, discurruntque simul cumdajinoni- nos adversus insidias inimicorura nostrorum.
fecit
ous. Quia non in fortitudino sua roborabitur vir, id Laus noptra est,ip?iim lnudate,qui factus est nobis
jst ncmo fortis in propria fortitudinc convalcscit. in salutem,n03 rcdiinendo,liberans nos de servitute
Uiler, pedes sanctorum.hoc est eloctnriim suorum Pharaoiiis. Spiritualiter fortitudo est Dominus san-
ipcra. in viam justitise dirigil. Et impii in tenebris cta) Ecclesia), quia ipsam fortem facit ad toleranda
;onticescent,quia mittentur in tencbras e.xteriores, adversa hujus mundi.
ibi conticescent,id est ab arrogantia suporbia) su.e n
^
^essabunt. Quia non
.
' .

in
. . ^.
torlituaine sua roborainlur
^, . B^o
r. i.,
Iste Dciis meus ct Qlonhcabo
, . i ,: i
cum
Detis patris mei et exaltaOo eum.
•ir, hoc est in forlitudinc propria, sed in virtutc
Iste estDeus, id est Christus, et glorificabo, hoc
livina potest esse vir, id est populus credentium.
cst laudabo eura.Dcus patris mei,.\braham scilicet
5 Dominum formidabunl adversarii ejus :
et cxaltabo cum,id cstmagnum pra}dicabo.Fuerunt
F.t super ipsos in cirlis lonabit.
haeretici qui di.xerunt duos esse deos,unum Veteria
Dominum formida])unt advcrsarii ejus,id cst dee-
Testamenti, alterum Novi Deum Veteris Testa- :

nones vel homincs impii. Et super ipsos, subaudi

menti dicebant esse justum et crudelem, eo quod
mpio? ; tonat, iu pra-senti in libris coinminans eis
juste prceciperet,et eos qui poccabant interimi pra;-
etcrna supplicia, vel in futuro grandines et corus-
ciperet diccns Si quis hoc vel illud fecerit morte
:

;ationcs.
moriatur. Deum
vero Novi Testamenti dicebant ju-
16 Dominus judicabii fuics terric, el dabil impcrium
stum misericordem, eo quod peccantes ad pceni-
et
regi suo :
tentiam provocarct dicens rirnitentiam agite.Sed :

Et sublimabit cornu Chri.Ui sui.

omnes isti monliti sunt, ostondente Moyse ipsum
\\ Dominus judicabit fines terra;, in die judicii
Deum esse Veteris Tcstamenti qucm et Novi.
Dmneshabitantesin torra,vel unumqueinquo secun-
ium opcra sua, quando de hac luce inigraverit in C 4 Dominus quasi vir pugnatur. Omnipotens nornen
ejus
rcgnum patrioe coilestis.Et dabit iraperium regi, id :

Currus Pharaonis et e.vercitum cjus projecil in

est corpori suo, quod cst Ecclesia.Quai propter un-
mare.
clionem baptismi rex appellatur,sicut appellabantur
in Testamento qui unguebantur reges.Et su-
Veteri
Dominus quasi vir,tunc Pharaonem,nuuc diabo-
blimabit cornu Ghristi sui, id cst potentiam sancta;
lum debcllando.Omnipotens, quia solus omnia po-
test. Currus Pharaonis,ete.,orania quidem quK hic
Ecclesiffi, quae unctionem sancti Spiritus accepit in
dicuntur ct facta sunt in Pharaone tunc,etiam pos-
baptismo manus impositione.Aliter,Dominus Judi-
cabit fmesjid est
tea per Christum in antiquo perfecta sunt hoste
extreraa opera hominis.in (|uihus :

QutB etiam prophetico spiritu hic pra;dicuntur fu-

inventus fuerit,non solum priora. Et dabil impe-
rium regi suo, hoc est populo Christiano, quia dat tura quasi pra;terita :

eisvirtutem qua carnom sicut reges regant. Et su- 5 Elccti principes ejus submersi sunt in mari Ru-
blimabit rornu christi oranes quippe unctos cjus :
bro : abijssi opcrucrunt cos :

chrismate,recte christos dicere possumus quod ;

ta- Descenderunt in profundum quasi lapis.
men totum cum suo capito corpus,unus estChrlstus Electi priiicipes, id est principalia vitia pariter
r. cuin minimis subruuntur.Abyssi operuerunteos,id
CANTICUM MOYSI, estgehenna, in quam quasi lapis descenderunt.
EXODI CAPlTULO XV. Quia et ille ct iste,Phai'ao scilicet et diabolus, gra-
1 Cantemus Domino gloriose cnim ma(/nificalus vati duritia poccatorum lapidcs vivi non erant.
est 6 Dextera tua, Domine, magnificata cst in fortitu-
Equum ascensorem projecit in mare.
et dine : dextera tuu,Domine,percussit mimicxim :

Cantemus.id est laiidomus,(|uia luagnificatus est Et in mullitudine glnrix lu:v deposuisli adver.^a-
n signis .Eg\pti. Sed gloriose magnifiratus cst,
rios meos.
'quitcsetascensoreseorumin inarcdcjicicndo.Pha- Dcxtera tua, Doiuine, magnificata est, hoc est,
aonem videlicet et excrcitum ejus. Spiritualiter dextcram tuam, Domine, id est Filium tuum Chri-
lla laus laudem significat, quae nunc agitur in Ec- stum magnificemiis iu fortitudine victorifle,qui per-
ia. Laudavenint illi Dominum, liiudcmus et nos, cu.ssit iniinicuin libcrtatis noslr.e, deponcns euiii
licit Ecclcoia, quia, magnificatus est Christus in de doininio doccplorum.
S39 S. BRUNONIS HEIIBIPOLENSIS EPISCOPI. 340

7 Misisti iram tuam (}u;e devoravil eos sicut slipu- A. 16 Asccndcrunt populi ct irati sunl :

lam : Dolorcs obtinuerunt habitatores Philisliim.

Et in spiritu furoris iui conrjrcgatx sunt aqux. Ascenderunt populi, Israel. Et irati sunt, id est,
Misisli iram tiiam, Iram. Id cst vindictam, non adversarii contra cos irati sunt. Ha;c autem de fu-
tamen ira deitalis turbatur.Quoe dcvoravit eog sicut turo intelliguntur. Philistiim interpretantur cadcn-
slipulam,quia sicut facile ignis stipulam consumit, tes poculo : Idumaei, rubei vel lerreni.
sic facile erat Dco cos submergere.Et in spiritu fu- 17 Tunc conturbali sunt principes Edom : robustos
roris lui, quia paticntibus furor videtur, cum sit Moab obtinuit tremor :

aequum judicium. Obrigucrunt omnes habitaiores Chanaan.

8 Stetit unda fluens : 18 Irrual super eos formido et pavor :

Conr/rcrin',-r' ^unt ubyssi in nicdio mari. In magnitudine brachii tui.

Stelit uufla lluens, id est vel maris divisi velJor- Moab : cx patre interpretatur, et significat ppcca-
danis ut legitur {Exod. xiv). Congregatae sunt abys- torcs justorum pcrscculores,qui inebriati sunt pec-
si, ne nocercnt justos ct nccarent injustos. catis et noxa effnsionis sanguinis. Christi. Vel qui

9 Dixit inimirus comprehendam :

: Persequar sunt homicidiis inquinati, ex patre diabolo sunt
ct :

Dividam spolia, implcbiiur anima mea. quibus hffic salus justorum cst invidia,quos tamen
p
Dixit inimicus, id cst Pharao Persequar, etc, Dominus exsupcrat.
:

ista enim sunt verba Pharaonis vel diaboli, quibus

19 Fiant immolnles quasi lapis,pertranscal populus
tuus, Domine
tamen fortior superveniens spolia abstulit (Luc.ix). :

10 Evagi72abo gladium meum : Donec pertranseat populus tuus iste quem posse-

manus mea. disti.

hitcrficiet eos
Evaginabo gladium meum, id est gladios, et ma- Fiant immobiles : optat vcl pronuntiat, quod rc-

nus, id est potentia mea vel multitudo exercitus, sistere non valeant Dci populo, illi superius jam
interficiet eos. Ita dicit et diabolus. Evaginabo gla- nominati populi. Vel mystice Judaei facti sunt

dium, id est, aperiam omnes fallendi modos,et in- immobilcs ad Christi fidem donec perlranseat et :

terficiet eos spiritualiter manus mea. veniat ad fidem omnis populus gentium,quem Do-

marc
minus possidct.
11 Flavit spiriius tuus ct operuit eos :

20 introduccs eos et plantabis in monte hxreditatis

Submersi sunt riuasi plumbum in aquis vehcmcn-
tux :
tibus.
Firmissimo habitaculo tuo qiiod operatus es, Do-
Flavit gpiritus tuus spiritu cnim fortitudinis tua'
:

mine.
sabmersi sunt. Quasi plumbum nexibiles ad ma- :
p Introduces eos,in tcrram promissam ct introdu-
lum, et gravati a malitia, nc possint ad bonum :

cct etiam Dominus sanctos suos in coelestcm Hieru-

animam elevare.
salem, et planlabit in aeternum, id est, feliciter
12 Quis similis tui in fortibus, Domine, quis similis
vivere faciet. In monte, scilicet Sion, e flrmisssimo
tui? magnificus in sanctilatc :

habitaculo,hoc cst Hicrusalem. Spiritualiter aulem

Terribilis atque laudabilis ct faciens miralnlia.
Sion, contemplationem ccelestem : firmissimuni ha-
Quis similis tui? magna faciens(quia sanctus es)
bitacuIum,Hicrusalem cccleslem (cujus fines Domi-
lcrribilis (judicando), atque laudabilis (dimittcndo
nus paccni a;tcrnaliter firmam posuit {Psal. cxlvii)
peccata pffinitentibus),et faciens minibilia : in cruce
significat, ubi nuUa infirmitas csse potest.
et in peccatorum conversione.
21 Sanctuarium tuum, Dominc, quod firmavcrunt
13 Extcndisti manum luam.
manus iux.
Et devoravit eos terra.
Dominus rcgnavit in xtcrnum ct ultra.
Extcndisti manura,id est virtutem tuam.et dcvo-
Sanctuarium tuum hoc est sanctiraonium :

ravit eos terra, id cst arena vcl pcccata lerrena.

assuraptaj carnis quod non manu hominum factum
:

Vel terra devorantur, qui scmper terrena faciunt,

est, sed manibus Dci paratum. Dominus regnavil
dc terra loquuntur, litigant, tcrram desiderant, et
J3
regnat et regnabit in sajculum ct sine tcrminali
luxuria; dediti, voluptatem qua;runt corporis.
fine. Aliter Et rcgnabit in ffiterno et ultra
: si :

14 Dux fuisti in miscricordia tua :

quid wtcrno ulterius cst.
Populo quem redcmisti. 22 Ingressus est cnim Pharao cum curribus cjus in
Ibi duxad terram promissam, hic ad coc-
fuisti mare :

lestem Hicrusalem redemptis. Et rcduxit supcr eos Dominus aquas timris.

15 Et portasti cum in foriitudinc tua : 0. Ingrcssus enim : spiritnaliter accipicndo :0u

Ad habitaculum sanclum tuum. ^t]gyptius est, ct sequitur Pharaonera, id esl dia

Et portasti eum tunc,id cst.sinc ejus labore cum bolum, ille vitiorum mergitur fluctibus.
advcxisti : ubi tabcrnaculum, et poslca tcmplum 23 Filii autem Isracl ambulavcrunt pcr siccum :

viderct : sicut sanclos in iiaradisum nunc introdu- In mcdio maris.

ris.ubi linbitacuhun sanctum tuum a^tcriium vident Filii autem Isracl : mysticc, id est qui sequ'.

in feternum. tur Christum, et sicut ille ambulabat, ita et ips

 .

541 COMMENTAHTUS IN CANTICA. S42

ambulat : aqua^ et murus Hunt dextera Itevaquo. A 8 Eijrcdictur diaholus anle pedes ejus

Ipse autem media via incedit per siccum,usquequo Stclit etmensus cst terram.

excat ad libertatem, et hymnum victoris canat di- Egrcdielur exeunte enim Domino de aquis ba-
:

cens:Canteinus Domino,glonose enim magnificatus tismatis, occurrit mors, id cst diabolus et ante :

est, equum et ascensorem dojccit in mare : quod pedcs ejus veniebat colubcr antiquup,quoniam ten-
erit tum post mortem anima ca>los gloriosa ingre- tavit eum in dcscrto {Matth. iv).

ditur. y Aspcxit et dissolcit gentes :

Et contriti sunt montes sxculi.

ORATIO llAUAcn; PROPUET.E PRO KIXO-
RANTIIS. Aspexit ct dissolvit. Stans Salvator, et oculo suo
C.APITULO III. cuecla prospicicns,ct intuitu suo universum mun-
1 Domine, awlivi audilioncm luam : duin mcticns, gentium infidelitatem dissipavit, a
Et fimiti. glacieque sua resolvit eorum corda et dt-cmones :

Dominc,audivi Omnia(discipulis inquit Salvator)

:
ct supcrbos (qui montcs dicuntur sa^culi) contrivit.
qua; audivi a Patre annuntiavi vobis iJoan. xv), id 10 Incurvati sunt colles mundi :

est, probrosa adversaque carne assumpta pro hu- Ab ilincribus xtcrnitatis ejus.

mano gencre palior et post, victa morte, intrabo

: r> Incurvati sunt colles, id est, superbi per poeni-
in gloriam meam.llanc auditionem prophela audi- teniiam humiliati sunt : qui ante adventum Salva-
vit in spiritu, et timuit. toris superbi erant, et a nullo flecti poterant. Ab
2 Dominc, opus tuum : itineribus ajlernilatis ejus per : carnem enim assum-
/h mcdio annorum vivifica illiul. ptam et pra;dicationem suam et discipulorum, et in-

Domine, opus tuum. Ait ergo; deprecor, Dornine, teriorem inspirationem (quibus viis divinitas ad nos
ut quod promisisti explices, finito quoque tempore veniredignataest)humiliati suntetconversisuperbi.
reddas Christum tiium et opus qiiod pollicitus es : 11 Pro iniquitaie vidi tcntoria /FJhiopige :

vivifica, hoc est, tuum imple promissum. Turbabuntur pelles terrx Madian.
3 In medio annorum notum facies : Pro iniquitate, id est propter iniquitatem. Qui
Cum iratus fucris, miserieordix rccordaberis. templum Dei esse debuerant : propter iniquitatem
In medio annorum. Cum venerit, inquit, pleni- avariti<'e, luxuriae et omnis malitiac, fiunt taberna-
tudo tcmporis, et operc promissa impleveris {Gal. culum /Ethiopum, id est di-cmonum. Tabernacula
iv^ : monstrabis vera esse quoees pollicitus; et cum autem terra; Madian atque .Ethiopum eosdem in-
peccantibus nobis iratus fucris,pcenitentiam tamen tellige hi in novissimoconscii peccatorum suorum,
:

agentibus, misericordia^ tua; recordaberis. pavebuntjudicio ct turbabuntur.

4 Deus ab Au.stro venict : 12 Nunfjuid in fluminibus iratus es, Domine : autin
Et snnctus de montc Pharan. Diapsalma. fiuminibus furor tuus :

Deus ab .\ustro Pharan, locus est vicinu? Sina

: : Vel in mari indignatio tua.
in quo ipse Dominus legem dedit, qui de Virginc Nunquid in fluminitius: fluminum et maris voca-
nasci diguatus est in Bethleem et inde ab Austro : bulo corda exprimuntur infidelium, qua? toto intcn-
veniens,Hierosolyinam a parentibus ductus est (Luc. tionis iinpetu ad inferiora rapiuntur. Sunt autem
II), ut pro co hostia sccundum lcgem daretur. flumina bona,eunt et mala : unde littera ista potest
5 Operuit crelos rjlnria ejus : et ista interrogatio affirmative et negative intelligi.
Et laudis ejus plena cst terra. Non enim hoais fluminibus irasciturDeus,irascitur
Operuit coilos in adventu enim Salvatoris cnn- autem malis et mare similiter in bono et malo
:

cla rcpleta sunt gloria, ut in Evangelio : Gloria in accipi polest. Mundana vel ha;rcUca eloquentia et
excelsis Deo {Luc. ii). Et alibi : Domine Dominus verba, maluni flumen : Dci verba et praedicatio et
noster, quam admirabile cst nomen tuum in uni- sacrarncnla, Ijonuin flumcn, in ([uibus peccator
versa terra {I'sal. viii). Et rursum : In omnem ter- abluitur.
ram exivit sonus eorum {Psal. xviii). 13 Qui ascendcs super cjuos tuos :

6 Splendor ejus ut lu.v erit : D Et quadri(/;c tuic salvatio.

Cornua in manihus ejus. Qui asccndcs supcr equos non in illorum corda, :

Splendor ejus : quasi sol, sic sol justitia; clara quibus iratus dicitur superius sed in cordaelecto- :

lucc radiabit. Cornua, il est vexilla ac troph;eacru- runi tuorum ascendes, per illumtnalionem gratiai
cis, in manibus ejus. tuaj (ut apostolorum) in his curribus cquitans totum
7 Ibi abscondita cst fortiludo ejus : illustravit mundum et salvavit. Vel quatuor Evan-
Ante faciem cjus ihit mors. gelia quadriga sunt salulis.
Ipsi absoonditaest forlitudo. hi cruce abscondita \'i Suscitans suscitabis arcum tuuni, :

est fortiludo ejus; qiioniain dicebat : Trislis est Juramcnta tribulms qu.c locutus es.Diapsalma
anima mea usque ad morlcm {Mare. xiv). Et : In Suscitans suscitabis. Arcum dicit improvisum ad-
manus tuas commendo spiritum mcum Luc. xxiii). vcntum.in quo rcgna mundi examinanda pra^vidit.
Ibi enim latuit virtus divinitatis, et apparuit infir- Vel arcum, sacram Scripturam dicit (juam siisci- :

mitas humanitatis. tavit, dum por cam in peccalis mortuos exci^tavlt,

543 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPJSCOPI. 544
ct implevit prae prbmisit tribubus patrum antiquo- A. autem intelligimus impium Nabuchodonosor, vel
rum. omnes advcr3arios,qui venerunt ut turbo ut disper-
15 Fluvios scindes terrx : viderunt te aqux cl do- gerent mc, id est ul everterent Israel et captiva-
Iticrunt montes : rent.
Gurges aquarum transit. 22 E.vsultatio corum :

Fluvios scindes,id est regcs terrae adversus Luum Sicut cjus qui devorat paupercm in ahscondito.
populum diinicanlcs dividcs at([ue disperges. Tc Exsultatio corum
Exsultabunt pauperem devo-
:

viderunt excelsa regna, et sublimcs hujus sajculi rantes et subjcctum sibi populum, et hoc quasi in
potestates tremuerunt. Gurges, id est, persccutio abscondito facient, id est quasi lu, Deus, nescires.
eorum qui vexabant populum tuum transiit. Venisti igitur ad pr;ieliuin pro populo tuo, et qua-
16 DedUahjissus voccm suam : drigas mittcns in aquas (id est in gcntes multas)
Altiludo inniiUo iuas lcvavil. fecisti cis viam, etc.

Dedit abyssus hoc est postquam gurgcs aqua-

: 23 Viam fecisti in mari cquis tuis :
rum, id est persecutionum transiit, id est ccssavit, In lulo aquurum mullarum.
id cst post passioijcm tuam, Ghriste, inferi, id est Viara fecisli. Equi sunt sancti praedicatores :

Bancti In limbo patruia laudavcrunt tc. Et altitudo, n quibus fecisti viam in populis nationum, et in quo-
id est angeli le rcsonabant esse viclorem et quasi rum prajdicatione turbatae sunt aquae hoc estgen-
: :

plausu manuum elevatarum te victoremjtriumpha- tium corda. Mare cnim spiritualiter mundus est :

tforemque monstrarunt. lutum, peccata et cunc vanaj aquae multae, populi :

1:7 Sol et luna steterunt in habitaculo suo : multi.

In lu£e sagittarum tuarum ibunt : in splendore 24 Audivi et conturbatus est vcnter meus :

fulgurantis hastoe tux. A voce contremucrunt labia mea.

Sol et luna:post passionem suam et resurrectio- Audivi ct conturbatus est vcnter meus: Ad com-
nem elevatus est Dominus, sol videlicet justitias in minationem, inquit propheta, tuam, toto ventre,id
GCElum, ct emisso Spiritu illustravit Ecciesiam,qua! cst animo contremisco labiorum enim tremor de- :

dicitur luna : quaj tunc iia stetit, robore Spiritus signat pavorem trepida; mentis. Audivi igitur vindi-
accepto, ut nec mortem timeret. Sagitlaj tuaj, id ctam tuam in pcccatores (quam fecisti hic,et quam
est plagae tucc et erudilio, populo tuo lumen prae- amplius facies in extremo judicio) et contremisco :

buepunt. In sole enim Ghristus, in luna Ecclesia ne et ego reprobus inveniar.

designatur. 25 Ingrediatur putredo in ossibus meis :

18 /n frcmitu conculcabis terram : Et subter mc scateat.

In furore obstupcfacies gentcs. C Ingrediatur putredo, id est, non solum hunc tre-

In fremitu conculcabis quando injuriam populi

: morem quod passus est
libenter patior,verum etiam
tui vindicabis, terrenaregna conculcabis,et omnes Job {Job i) libenter sustinebo (id est putredinem
gentes admirari facies. corporis ita ut innumeris scateat vermibua caro
:

19 Egressus es in salutcm populi tui : mea) et omnes angustias et tribulationes hic in hac
In salutem cum Christo tiio vita.
Egressua es hoc Patri diclum intelligitur, quia
: 26 Vt requiescam in die tribulationis :

exierit ad salvandum populum suum pcr Jesum ascendam ad populum accinctum nostnim.
IJt

ChristumFilium suum Deus enim erat in Ghristo,

: Ut requiescam.id est ut hic a meis munder,et eri-
mundum reconcilians sibi (// Cor. v). Vel egressus piar peccatis,et in die tribulationis.hoc est consum-
a synagoga Judecorum ad gentes. mationis sajculi ct judicii (in die, scilicet irae.cala-
%0, domo impii
Pcrcussisti caput dc : mitatis ct miseriffi) requiescam.alquc ascendaraad
Deinudasti fundamentum usque ad collum. consortium eorum qui in Christo praecesserunt, et
Hercussisti caput veniente autem Filio tuo, per-
: accinxerunt se ad pugnandum contra aeroas potes-
cussisti Antichristum dc domo impii, id est in hoc tates et omnia vitia armis virtutum undique cincli
saeculo :quia in maligno munduspositu3est(yo«w v). £) etcxpediti cumillisascendam in gaudiabeatorum,
:

Et abscondita ejus apcrla sempi- fecisti, usqiie in et in hac vita de virtuto in virtutem (Psal. Lxxxni).
Vernum.Funda.mentaonim sive absconditaejus sunt Ficus enim non florebit, ego autem floream.
cogitationos, quse nudantur vel in judicio omnibus, 27 Ficus enim non florebit
vel hic pcr confessionom, usque ad coUum, id cst Et non crit gcrmcn in vincis,
usquc ad verba et opcra. Vel pcr caput dlabolus Ficus cnim non florobit ricu?,vinea etoliva,erat :

intcliigitnr. synagoga Juda?orum quoniam dulcedinem bon.T ;

21 Maledi.visli scepli is ejus : capiti bellatorum ejus opcrationis proferebat : sed Domino venientc, vir-
Vcnicntihus ut turboad dispcrgendum mc. iutisfructum ferrc negiexit. Simililer exponitur de
Malcdixisti : non soluni sceplris, id est, regno malis Ghrislianis iste et scquentcs duo vorsus.
diaboli malcdixisti, vcriim ctiaiii capiti bcllalorum 28 Mcntictur opus otiv.v :

quod pcrcusscras,qui vcnorunl ut turbo : ut vcrle- Et arva non affcrcnt cibum.

yftnt populuin tuum, Doininc. Secundum litterain Mentietur opus olivae, aliud promittentis etaliud
>45 COMMENTARIUS IN CANTIGA. 546

facieutis, dicentis ad Moysen Oninia qu.-ecnniiue : .\ 3 Quasi iiiiber supcr licrhain: ct (luasi silillce super
dixcrit Dominus faciemus {Exod. xxiv) et nolcnlisj :
(jramina :

in cum credere qui a Moyse proedicalus est {Dcut. Quia nomen Domini invocabo.
xvil). Arva quoque, id est agri, id est Judsea, quae Quasi imber iste versus suporius sensum habet,
olim in montihiissanctis.nunc in planosita.depres- quia nonien Domini invocabo, id est de Domino
sionis exsiccala peccatis, non fert cibum, ncc pe- mihi sormo est.

cori, id est simplicibus, noc armentis,id est praMa- 4 Ddte magnificentiam Deo nostro : Dei perfecta

lis; et ideo abscindetur. sunt opera :

29 Abscindetiir </<• ovili pecus :

Et omnes vix ejus judicia.

Et non erit armenlum in prxsepibus.

Date magnificentiam,id ost digno eum honorate
Abscindetur de ovili Apud JudEossunt pracse-
:
(ide et operihus.Dei perfecta sunt opera.quia sum-
pia litterariim ca^lostium. scd quia pabulum cocle-
me perfectus est.Et omnes via3 ejus, id est opera

stis intellectus in his non sapiunt,qui jugum Kvan-

ejus judicia, id est cum discretione rationis, id est
providentissima ratione et discretione disposita et
gcliibajulent absunt..\rmentum enim quasi aramen-
lacta.
tnm dicitur,quia aratri jugo terram oret ; vel ab ar-
5 Dcus fidelis et absque uUa iniquitate justus et
mis cornuum dicitur armentum, et prffilatum vel
g
rectus
quemlibct Christi juguni forenlcm significat. :

Peccaverunt ci non filii cjus in sordibiis.

3u Ego autem in domino gaudebo :

Deus fidelis in oninibus promissis ; in judiclis

Et e.rsultabo in Deo Jesxi meo.
jiistus et rectus.NonfiIii,quiadegeneraverant a vero
Ego autem in Domino,id est non in niea juslilia,
patro,sequentes idola sic et nunc qui peccata se-
;

sed in fide divinrc protectionis gaudeho. Illi enim

quuntur,quasi degeneres sunt quod patrem bonum
autem gaudebo (// Cor. \] ego
haec patientur, ego :

non imitantur.
compassus hic Jcsu meo,gaudcbo alibi cum oo:illi
6 Generatio prava atque pcrvcrsa :

hic in profanis gavisi, alibi patientur .'otcrnaliter.

Hxccine rcddis Domino, popule stulte et insi-
Ego autem hic Irihulatus pro Jesu mco, pnst hanc
piens.
vitim in re,sicut nunc in spe gaudoho et exsultaho
Generatio prava et perversa est.scilicet sensu et
in Deo Jesu meo. Exsultent alii in idolis suis, alii
est ha;c ne, scilicet mala
opore.H.Tcccine reddis, id
in divitiis.in honoribus, alii ot libidine, ego exsul-
nonne haec?8tultus dicituret insipiens,quia
tua,vel
tabo in redemptione mca, in Salvaiore et Jcsu
heneficiis Domini ingratus existit et exstitit,vel pra-
meo.
va afrectu,vcl perversa intellectu. Populus stultus,
31 Dominus Deus fortitudo mca :
C putans utile quod est nocivum et insipiens, non ;

Et ponet pedcs meos quasi cervorum. intelligens ei esse utilc quod est utile.
Deus Dominus fortitudo : in illo quippc mevirtu- 7 Nunguid non ipse est pater tuus :

tera facere confido.Et sicutcervi spinosa transeunt, Qui possedit et fecit et creavit te ?
ila ego pericula delictorum Doniini auxilio trans-
Nunquid non ipsc est pater tuus?omnes enim
cendam omnia. homines Deum Patremhabent naturaliter,quia Deus
32 El super excclsa inea deducct me victor : generare aliquid dicitur, cum noviter vel de novo
In psalmis cancntem. producit, unde dicitur. Istae sunt generationes
Et super excelsa.id estomnem mundanam subli- cccli et terrae {Gen. ii) non quod eagenuerit exsua
;

mitatem contomplatione coelestium Iranscendere suhstantia,sed quod nova produxerit. Qui possedit
facit me, victoriam ojus atque triumphuiu canen- et fecit et te, e contrario legendum est, sci-
creavit
tem. licet ita, utquod primo creaverit disponendo ut fa-
ceret,fecerit formando.In quo onim possideret niai
C.\NTICUM MOYSI.
prius crearet?
DELTEROMI CAPITILO XXXII.
8 Memento dierum antiquorum :

1 Audite cctli qux loquar : Cogita generationes singulas.

Audial terra verba oris mei. Memento dierum,meraento quomodo electus sis
Audite,ccEli.MaximaeIementa t^stimonium vo-
in patriarchis,et cogita quomodo .\braham, Isaac et
cat, utinlentum faciat auditorem, ct signilicet se Jacoh,et plurimos alos clegorit.
de magnis locuturum. 9 Inlerroga patrem tuum et annuntiabit tibi :

2 Concrescat in pluvia doctrina mca ; Majores tuos et diccnt libi.

Fluat ut ros eloquium meum. Interroga patrem,interroga3piritualem doctoreia

Concrescat in pluvia doctrina mea, ctc.,sicut in- et eos qui majores sunt scicntia.
numerahiles sunt pluviarum guttte et roris, sic in -10 Quando dividcbat Altissimus yentes :

hoc carmine de inscrutabilibus judiciis Dci dispu- Quando separabrxt filios Adam.
tabo. Vel sicut pluvia et ros terram faciunt fructi- Quando dividcbat, scilicet in constructione
ficare,sic doctrina mea in vobis virtutum revivis- turris Dabylonic.c, quando per divisionem lin-
cere fpuctus faciat. guarum divisit gcnlea [Gen. xi) ; vel divisione
 mUTNONlS IlEUniPOLKNSIS EPISCOPI. m
Diaris Hubri,quando divisil eos alj .Egyptiis {Exod. A ratus est,et humeris suae proteclionis nos defendit
etJudeos olim ita portavit. Aptat autem se ita Do-
1 Constituil tcrminos populorum : minus infirmiSjUt intelligamus ojus pro nobis com-
Juxta numerum filiorum Israel. passionem,qui etiam in Evangelio gallina? se assi-
Constituit, hyporbolice loquitnr, quia tol, dicit, milavit (Matth. xxiii.)
constituit terniinos populorum,id est,singulas gen- 17 Dominus soliis dux ejus fuit :

tcs,quot crant singnlaj personre inpopuloIsrael.Vei Ei non erat cum eo Deus alienus.
dicittot csse singulasgentesconstitutas,quothomi- Dominus solus quia solum ejus virlutis erat.sic
:

nesingressisuntdepopulo Israelini^^^gyptum,id est populum suvm cducere,quod nullus alio-

glorifice
septuaginta [Gcn xlvi). Quod autem alia translatio rum doorum facere valuit.
dicit,statuit terminos gentium juxla numeruni an- 18 Constituit eum super excelsam terram :

golorum Dei,sic intelligitur, quod sicut unicuique Ut comederet fructus afjrorum.

hominum cuslodem angelum legimus deputatum Constituit,terraenim repromissionis vcrtex mundi
(Matth. xviii): sic et angelos principes gontium cre- esse dicitur, unde
Hierusalom umbilicus torrae
et
damus constitutos.Nam in Daniele legimus Michae- esse videtur.Ferunt autem sapienles mundi,terram
lem principem populo, et angelum Persarum vel globo similem, undique convexam, nostra autem
Graecorum {Dan. x). terra, id est, Ecclesia, omnibus mundi virtutibus
12 Purs autem Domini populus ejus : excelsior est.
Jarob funiculus hxreditatis ejus. 19 Ut sugeret mel de petra :

Pars autem Dnmini^quam elegit de omnibus istis Et oleum de saxo durissinw.

populis et nationibus, ct mirabiliasua ostendit, et Ut sugeret,propter affluentiam omnium bonorum
singularia beneflcia cxhibuit,fuit populusejus,scili- dicitur,quia quamvis rupibus aspera,terra melle ct
cetJudffiorum.IIaecdicit ut validius eis beneficia Dei oleo abundabat. Caeterum de petra melle,id est, de
commendaret, quod tanta de multitudine gentium, Christo dulcedo doctrina; ante passionem fidelibus
sibi eos elegissct, qui do Jacob stirpe descenderant, in ista terra ministrata est. Oleum autem de saxo
ut essent funiculus hseredilatis ojus, id est, quasi durissimo, id est,post rosurrcctionem,quando jam
hneredilaria possessio ejus. immortalis effectus est.Oleum Spiritus sancti Chri-
13 Invenit cum in terra deserla. stus effudit in eadem terra.
In loco horroris et vastse solitudinis. 20 Butyrum de armento,et tac de ovibus :

Invenit eum in terra deserta, id ost, in monte Cu7n adipe aynorum et arietnm filiorum Basan.
Sina,ubi illum legibus suis constrinxit (Exod. xx). Butyrumet lac :abundantiam rerum demonstrat,
In loco horroris et vastac solitudinis,id est Arabiaj, C nam Basan fertilissima ad alendos greges
et terra
quaj circa desertum est. erat : unde Rubenitis
et Oadditis, qui plurima pe-
14 Circumduxit eum et docuit : cora habebant, illa terra tradita est {Num. xxxil).
Et custodivit quasi pupillam oculi sui. Nobis autem butyrum de armento, id est.fortis do-
Gircumduxit, id est, per viam montis Seir ctrinanobisdepatriarchis et prophetis ministratur.
duxit eum {Deut. ii). Et docuit, scilicet patientiam Et lac de ovibus, lenior doctrina simplicium, cum
vtl leges cjus.Et sicutpupillam oculi,ita diligenti adipe agnorum.et arietum,id est, per exempla ma-
cura servavit eum.Pupilla enim omnibus membris gistrorum etsubditorum desiderium spiritale,quod
cautius custoditur. in adipe signatur, praestatur. Basan interpreta-
15 Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos : iuv pinguedo, quia sancti pingucdinom charitalis
Et super eos volilans. ostendunt.
Sicut aquila provocans ad volandum puUos suos, 21 Et hircos cum medulla tritici
et reliqua.Ferunt physici aquilam pullos contra Et sanguincm inw bibcret meracissimum.
solem ponero,ot quem viderit aciom in radio solis Et hircos,por hircos poenitontiarum exempla in-
fortiter figoro, illum nutrit ;
quem vero torpentem telligimus sancti enim sic vivunt in mundo, quasi
;

viderit,dimittit : sic et Dominus docet nos semper j) semper peccata defleant. Qualis est ercmitarum et
oculo intelligentiae solcm divina; majestatis inten- verorum monachorum vita. Mcdulla tritici et san-
dere.Quaj etiam super eos volitans provocat pullos gnis uvae corpus et sanguinem Christi significat,
:

ad volanduin ita divina pietas vult nos proficere

:
meracissimum,id est,purissimum.
(levirtute in virtutem. 22 Incrassatus cst dilcctus ct rrcalcitravit
16 Expandit alas suas el assumpsit cum : Inrrassatus, impinguatus, dihxtalus,
Atque portavit in humeris suis. 23 Dercliquit Dcum factorcm suum :

Expandit alas. Quae etiam aquila, Deus, scilicet Et rccessit a Deo salutari suo.
bcne lassescontes in se sublevat,quia ubi nosminus Incrassatus est dilectus.proptor rerum omniuni
sufficiamus, divinum speramusauxilium.Ipse onim abundantiam ot recalcitravit, soquendo deos alie-
:

portat nos,sicut aquiladiciturportare pullos suosin nos ; dilatalus, scilicet in generationis propagine.
humeris, ut si sagittotur ad eam, ipsa antequani Vcl incrassatus dcliciis,impinguatu3 divitiis, dila-
puUi excipiat sagittus itaChristus pro nobis vulne-
; tatus honoribus et polentia ; et ideo dereliquit
 .

n49 COMMENTARIUS IN CANTICA. ooO

Deum.quasi ojus auxilio non iiuligcret ainpliii?. A -^» Devovabiiijue terra cuin ijcrminc suo :

Provocavcrunl cum in diis alicnis montiuin fundauu iita coinhurel.

i'J
2i :

Et in ahominationibus ad iracundiam concila-

Devorai)itque tcrram,id cst peccatores cuni opc-
ribus puis dcvorabit et montium, id est supeiLo-:
verunf.
Provocaverunt eum.id est ad iracundiam et vin-
rum.cogitationcs et confidentiam destruet.

dictam talibus ausis irritaverunt. IUe quoque qui 35 Conijregnbo super eos mala :

baplismum ad idololatriam convcrtitur, vel FA sagitlas meas complebo in eis.

post
vitiiri vel malignis spiritibus sese mancipal,Uomini Congregabo : Mala sunl pccna3, qua; sufferentibu»
vindictam inse incitat. mal.TC videtilur,sed juslcT' apud infercntem.Et sagit-
tas : id est vinciictas exercelio.
25 Immolavcrunt dxmoniis ct non Dco :

36 Consumentur fame :

Diis quos ignorabant

Et devorabunt eos oves morsu amarissimo.
Iramoiaverunt, hoc manifestuni est. Consumentur quodillisfactumlegimus,quorum
:

20 yovi recentesque vcnerunt :

cadavera volucres et besti» comederunt, quos fa-
Quos non coluerunl palres eorum. mes acgladius consumpserunt.Consumuntur etiam
Novi recentesque,id est, quia stabiles non erant ^ nunc peccatores, fame verbi Dei et devorantur ab :

in cultura Dei.quam a patribus didicerunt, noviler ""' ' est

avibus,id ""^ " i- -^ .•i
a maliguis spitntibus_ lacerantur. •
i

accedebant ad dcos colendos, quos non coluerunt 37 Dentes bestiarum immiltam in eos :

palres eorum. Cum furore trahentium supcr terram atque ser-

pentium.
27 Deum qui te genuit dereliquisti :

Dentes bestiarum : soevitia diaboli immitelur eis,

Et oblitus es Domini creatoris tui.
qui cos in furore Dei trahat super terram,id est in
Dcum qui te genuit,idestqui teformavit ul esses.
mundanis desideriis subruat.
Sed et nos aliter generat per baptismum in remis-
38 Foris vastabit eos gladius :
sionem peccatorum.
Et iiitus pavor.
28 Vidit Dominus et ad iracundiam concilatus cst :
Foris vastabit oos : quia poQnas sustinontes,eon
Quia provocaverunt eum filii sui et fUi,v. scientia propria torquentur (Isai. lxvi) : undedici-
Vidil Dominus quem nihil latere potest, et corti- tur : Ignis eorum non exslinguetur, et vermis eo-
puit eos propter peccatum : quia eum provocave- rum non morietur {Marc. ix).
runt in cultura dcorum, quos adoptaverat in filios 39 Juvenem simul ac virginem :

et in filias. Lactentem cum Iiomine sene.

30 Generalio enim perversa est :

C Juvenem simul, id est nulli vindicando parcet
ajtati. AUegorice autem in juvene, libidinosum in
Et infideles fdii. ;

virgine,a bonis operibus sterilem; in lactente,hebe-

Et ait, abscondam (hoc est subtraham auxilium,
tem in senc, inutilem diu per pigritiam accipere
;
el considerabo novissima eoruni id cst ad qualem
:

possumus quos omnes vindicta Dei consumet.

:

finem perveniant.
40 Et dixi Ubinam sunt :

29 Et ait. Abscondam faciem meam ab eis :

Cessare faciam ex hominibus memoriam eorum.
Et comiderabo novissima eorum.
Et dixi, ubinam? Non per ignorantiam interro-
Ipsi me Sicutenimillimc unum,
provocaverunt : gans,sed alios discere faciam.Gessarefaciam ex ho-
in tnultis diis provocaverunt ita et cgo assumarn : minibus corum meinoriam,3cilicct tunc cum Judioi
raultas gentes,et hanc respuam. in terra reproinissionis non apparcnt : vel cum
31 Ipsi me provocaverunt m eo qui non erat Deus :
iniqui de communionc sanctorum discernentur, et
El irritaverunt in vanitatibus suis. pro nihilo reputanlur : cujus rei multa exempla
sunt.
Etego eos provocabo,in eo qui non est populus:
•41 Sed propter iram inimicorum distuli
per quem populum significat omncs gentes^fjute ad :

Ee forte superhirent hostes eorum.

comparalionem Isracl quasi non essent,reputaban-
: D
tur: vel quia gentes idola colcntes,non dicebantur 42 Manus nostra excelsa :
Et dicerenl :

Dei populus. Dominus fecit hxc omnia.

Et non
Scd propter.lsti duo versiculi sunt jungendi;ideo
32 Et ego provocaho cos in eo qui non esl populus :
enim sa^pe priorem populum suslinuit, ne gentc3
Et in gente slulta irrilaho illos.
circumposita;,ejus nomen blasphamarent sic et noa :

succcnsusest: vindicta rnea in hoctempore

Ignis sustinct pcccatorcs, ncc statim peccantes damnat;
incipiet, et ardebit usque ad inferni novissima, id
ne glorientur maligni spiritus in perditionc nostra,
esl usque ad ffiternam damnationem.Malos enim
cL ct se vicLoriam jaclcnt pcrccpisse.
impios Dominus nonnunquamhic incipit fiagellarc, 43 Gens ubsque consilio est et sine prudcntia :

ut de temporali pcena ad ajternam transeant {Act. Utinam saperent et intelligerent ac novissima pro-
XII). Sic in Herode et Antiocho factum legimus viderent.
(/ Mach. VII i). Gcnsabsque. Gens Judaeorum ctomniumimpio-
 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. o52

nim sinf^ consilio salnli;' r:A : qnla in rulurum silii X r>:'> Judicahil Dominus poptdum suum :

jiiMividere nesciuiit. Ll iii .scrvis suis misercbitur.

44 Quomodo persequebatur unus mille : Judicabit Dominus,id est disceruet sanctos suoa
El duo fufjarenl decem millia? ab impiis.Nam judicium in discretione vel damna-
45 Nonne ideo quia Deus suus vendidit eos : tionc accipi potest.Et in servis suis miserebilur, id

Et Dominus conclusit illos ? est misericordiam ostendetindieultionis quienim :

Quomodo persequebatur. Non potuisset fieri, ut ei fideliter servierunt,non ex opcribus sed gratia et

unus hostium mille Judfporum pcrscquoretur: nisl misericordia recipient a^terna praimia, quid enim
Dominus suus vendidisset eos,id est a se projecis- habes quod non accepisli? (/ Cor. iv.)

set,et exosos haberct.et concludcret eos in manus 54 Viilcbit ijuod infirmata sit manus ; et clausi quo-

inimicorum. que defecerunt :

46 Non snim est Deus noster ut dii eorum : liesiduique consumpti sunl.
Et inimici noslri su)it judiccs. Videbit quod infirmata siL manus, id est videri

Non enini csl. Uius noster. Dominus enim Dcus faciet, quod opera maiorum infirma fuerint. Et
noster verax. ot justus idola autem gentium, falsa
;
clausi quoque defecerunt : id est quod ab inimicis
et inutilia. Et inimici nostri suntjudices, idestap- t» capti, propriis viribus defecerunt. Residui, id est
probatores.Omnes enim gentes (quamvis varia co quia ab hac vita exeuntes, non habent postoa ali-

lant idola) unius Dei potentia mundum regi confi- quid facicndi facultatem.
tentur. 55 Et diccnt : Ubi sunt dii corum :

47 De vinea Sodomorum vinum eorum : In quibus habcbant fiduciam ?

Et de suburhanis Gomorrhsc. Et diccnt.adversarii eorum qui eos captivarunt
De vinea Sodomorum. Soape in Scripturis syna- et da^mones malis Ghristianis (quorum Deus venter
goga vel Hierusalem, Sodom<B comparatur [Ex-ech. et honor el divitia; erat [Philipp. iii) dicent post

xvi);quia sicut illi male abusi sunt donis Dei,sicet mortometin mortCjUbi, etc. vel etiam justi et boni :

istis beneficiis Dei semper ingrati exstiterunt. Pec- vindictam et Dei iram videntes, dicent, Ubi, etc.
catum primo est in corde per concensum, secundo 56 De quorum victimis comedebant adipes :
in interiori machinationc ad opus perpetrandum, Et bibebant vinum libaminum.
tertio in actu exteriori perpetrato : primum hic vi- De quorum victimis in his verbis omnes vanita- :

nca.secundum uva,tertium vinum dicitur. tcs,quas scquuntur hoiaines comprehendit idolola-

48 Vva eorum uva fellis : triffi vel peccdtorum exprobrantur enim malis :

Et botrus amarissimus. vana. in quibus vivebant.

Uva eorum vinea (quae ost domus Israel) conver- C 57 Sunjant ctopitulentur vobis
:

sa in amaritudinem (Isai. v), id est in inortem Et in neccssitale vos proteijanl.

Christi conspirans et pcndenti in cruce acctum felle Veniant idola,qua! colebatis, et oruant vos.
mislum porrexerunL {.loan. xix),et botrum malitiae 58 Vidctc quod eijo sim solus :

suae protulerunt amarissimum. Et non sit alius Deus prxter mc.

49 Fel draconuyn vinum eorum Videte.id est intelligite,quod egosumsolus Deus.
:

Et vcnenuni aspidum insanabile. 59 Ego occidam cl cgo vivere faciam : percutiaw el

Fel draconum : sicuL fel dracones, ot aspides ve- eijo sanabo :

nena occultat ; ita conscienlia eorum plena est ma- Et non esl quide manu mea possit erucre.
litia. Ego occidam : duobus modis occidit, et duobua
50 Nonne hxc condita sunt apud me : modis vivificat : quia alios in infernum damnat et
Et signata in thesauris mcis : ad vitam alios ffiternam sublevat. Aliter occidit ve-
Nonne hiec condita sunt.idest h«c sunlreservata terem hominem, utvivificet novum. Et non est qui
apud me.nec oblivioni tradita: hi-eCjScilicet peccata de manu mea possit erucro,id est qui potentia; mea'
vestra, non enim quia vindicare distuli oblitus possit i'esistere.
sum,scd recondita sunt usquc in diem ultionis. [)
60 Levaho ad ccclum manuni mcam :

51 Mca est ultio ct eijo retribuam cis in tcmporc : El dicam : Vivo ejo in cVtcrnum. •

Ut lahatur pes corum. Levabo ad ca^lum, id ost ostcndam aeternitalem

Mea est, retribuam illis in tcmpore
est ulLio, id potcntia; mea;.
mcrenlur.Utlabaturpes eorum,id est
vindicta; (|ua; 61 Si acuero ut fnhjur ijladium mcum :

qui videbantur starc, pereant. Et arripucrit judicium manus mca.

52 Ju.ita dies perditionis
e.^it Si acuero ut fulgur : id est dum velociter vencrit
Et adcs.u' festinant tcmpora. judicium meum. Etarripuoritjudicium nianus nica,

Juxta est dies perditionis,scilicetquiaccrtumest: iil est cQ?peritjudicare potentia mea.

vel quia quamvis millia nmlta annorum hic habeat, 02 Heddam ultionem hostihus meis :

ad comparalionem tamen a*ternitatis modicum ost, Et his qui odcrunt me rctribuam.

appropinquant igitur ultionis dics, ct quando non lleddom ultioncm : hoc cst,in peccatores reddam
putamus adsunt [Mutth. xxiv). ultionem.

I i ^
 : :

)3 (.OMMl.XTAliirS IN CANTICA. 554

r)3 Inehriabo sagittas meas sanguinc : A oalid lihcravit : ot captivum rcdoniit, quia a potc-

El ijUidius meu^ devorabil cnrucs. slatc diabolica abslraxit, ct redimendo fecit cura
Incbriabo sagiltas, id cst in pcccaloriljus osten- suum. B. Notandum vero circa islum versum csl,
dani vindictas meas, et gladius meus devorabit car- quod beatus Zacharias prophctico more quod adhuc
nes, id est carnales judicium meum consuniet. in spiritu futurum ctproximefaciendum prajvidcrat

04 De cruore occisorum : narrat quasi factum, dicens, quia visitavit, id est

Kt de captivitate nuduti inimicorum capitis. incarnalus cst.

De cruore occisorum : subauditur, inebrial)0 sa- 2 Fj erexil cor)iu salutis uobis :

gillas meas, id est in pcrditione damnatorum. Et 1)1 domo David pueri sui.

de captivitate nudati inimicorum capitis : secun- B Et crexit cornu salulis : firmam celsitudinem
dum liltcram captivitati tondcbantur et vendcban- salulis dicit. Omniacnim ossa, carne involuta sunt,
lur <]uod cst sub corona vcndcre\ spiritualitcr au- cornu autcm excedit carnem : et ideo cornu salutia
tem antichrislu?, impioruni caput, pcr Christi po- rognum Sulvatoris Christi vocatur : ([uo vocabulo
lentiam destructur vindicantis. Aliter excrcel Donii- spirilalis, et qu;e carnis gaudia superet, altitudo
nus vindictam dc captivitate inimicorum capitis, nuntiatur : ct quo regno mundus et carnis gaudia
cum arrogantiam mentis malorum, et malitiam ^ superanlur
destruxorit 3 Sicut locutus est per os sa)icto)'um :

65 Lnudale cjentes poputum ejus : Qui a sxculo sunt prophetarimi ejus.

Quia sanQiiinem servorum sitorum ulciscetur. Sicut locutus est. A sajculo, inquit, proptcrea
Laudate gentcs populum ojus, id est sanctos ejus quod tota veteris instrumenti Scriptura, prophetia
quia ?anguinem niartyrum «uorum ulsciscetur. deChristo pr.Tcossit, non soli enim Jercmias et Isaias

0<> Et vindictam retribuet in hostcs oo)'U)n : csGterique prophcuc do ejus adventu manifestc locuti
Et propilius erit terrie populi sui. sunt ; verum ipse patcr Adnm, Abel ct Enoch, ejus
Et vindictam rotribuct in hostes eoruiii, scilicct disponsationi tcstimonium reddunt.
in hjcreticos atquc infidclps et porsecutores. Alfjuc 4 Salutc))i c.v inimicis nostris :

propitius erit lerrae popuh sui : id cst Ecclesifo, Ei demanu omnium qui oderwil nos.
i'i'ii m!.Tericordiam suam illi ostendit. Salutem jugendum est supcriori versiculo.
: Erc-

HYMNUS TRIUM PUEUORUM. salufem ex inimicis no&tris.Omnes

xit nobis, scilicct

DANIELIS CAPlTUr.O III. autcm qui oderunt nos vel homincs perversos, vel :

omnia opo-a Do)nini Doniino, etc,

Benediciie immundos spiritus significat.
Gcnerali laudatione pra;niissa, quod omnis crea- 5 Ad facicndani 7)iiserico)'dia))i cum patribus no-
turadebeat laudare Deum («/., Dominum), in conse- C stris.

quenlibus per partcs singula cohortatur («/., sin- El memo)'ari testamenti sui sancti.
gulares coarctatur) angolos, et coclo:-^, a([ua3 ct vir- Ad faciondam misoricordiam dixerat enim,Do- :

tutes, solem et lunain, imbrcm et rorem, spiritum, niinum juxta elo([uia prophctarum in domo David
ignein et ffislum, frigus ct festatcm, ct cajtera, qua; nasciturum : ot ila inisoricordiam factain cum eis,

longum maria
est texere, ita ut fontcs quo([uc et cum implctuni essct promissum.
el cotum, volucrcs bostiasque et pecora ad laudem Jnsjurandum quod juravit ad Ab)'aka)n palre))i
Doniini provocat et (ilios honiinum. Et post omne nostrum :

hominum gcnus Israolcm, et dc ipso Israele saccr- Dalnrwn sc nohis.

dotcs el scrvos Domini, spiritus animasque justo- Jusjuriindum : dicit cumdcm Ghrislum, /!<.r/rt jus-
rum.sanctos et huniilos cordCjOt nd extremum .\na- jurandum quod Dcus juravit, nos esse liboraturum,
itiam, Azariam ot Misaoloiii, qui potenti bcneficio ad ex[)Icndum tcstamcntum quod .\brahae disposuit.
ad laudcm Domini provocantur. Omnisanlom crea- Quia vidclicet his pra2cipuc patriarchis dc suo se-
lura non vocc, scd operc laudat Dominum ; ([uia ex minc, vcl congrcgatio gentium, vel incarnalio est
creaturis Croator frequenter intelligitur et singnlis rcpromissa.
operibus atqnc cfrectibus Dei magni.ncentiadernon- rv 7 Ut sine tii)io)'e de manu ini)nico)'um nost)-orum
slralur. (Scquitur tc.ctus DK.NEDiCiTE, nihil a vul'jato liberati
recedens prxter vers. 67 friyus et xslas.) Se)'viamus illi.

CANTICUM ZACIIARI.E. Ut sine timorc : nam mortem a Do-

qui vcl ante
LUCE CAPITULO I. inini servitio disccdit, vcl coram hominibus tantum
I Bencdictus Dominus Deus Isrncl : etnon coram Dco sanctus pcrdurare contcndit :

Quiu visitavit et fccit rcdcmptionem pletAs su:e. necduin dc manti spiritalium inimicorum perfccte
Benedictus : duo enim dicit, visitare et redimerc. libcratus Domino s(;rvit {IV Heg. xvii), scd exemplo
namque infirmorum, redimcre
Viyitare vcro capli- Samaritanorum diis gcntiuin paritcr el Domino ser-
vorum est quaj duo humana generi
: congiuuiit, virj conatur.
quoniam genus humanum infirnium crat peccatis, 8 1)1 sanctitale ct jiisiilia coram ipso :
caplivum qnoquc fraude diabolica dclinebatur. Vc- 0)nnibus dichwi nostris.
nicns vero Dominus infirmum visitavi!, qiiiu a pec- In sunctitutc apcrtc ct brcvitcr ([uomudo
: sit Do-
r\Ti;OL. C.XLII. 18
55?) EXPOSITIO PSALMORUM. 556

mino f^orvienduni (lcsignal,vi<ioliceL in sanctitatc el A. enim ul .sicut por-supeibi.-irn prim.-n pareuLis nostriB
justitia, et coram ipso et omnibua diebus nostris. Evffi mors intravit in mundura ita denuo pcr hii- :

9 Et tu, puer, propheta Altissimi vocaberis. militatem Mari<B vito; introitus panderetur.
Pr.Tibis enim nnlc faciem Domini parure vias 4 Quia fecit mihi magna qui potens est.

ejus : Et sanetum nomen ejus.

Et tu puer. Pulchre cum de Domino loqucrctur, Quia fecit sola quippe illa anima
: : cui Dominus
ad prophetam repente sua verba convertit ut hoc :
magna facere dignatur, dignis eum praeconiis ma-
quoque beneficium esse Domini designaret. A Sed gnificare potest. Sanctum autem nomen ejus voca-
quomodo alloqui puerum poterat, cum eum vel au- tur, quod singularis culmine potentiae transcendit
non potuerit? sed potcrat eum
dire vel intelligerc omnem creaturam, atque ab universis qu.ne fecit

plenus erat si enim

intelligere, quia Spiritu sancto : longe scgregatur.
adhuc utero matris clausus advcntum Domini co- 5 El misericordia ejus aprogenie in progenies.
gnovit, jam natus intelligere valebat. Timcjitibus eum.
10 Ad ckmdam scientiam salulis plehi ejus : Et misericordia : quasi diceret sicut supra rrwe ti-

In remissionem peccatorum eorwm. mentem venit miscricordia ejus, ita et supra omncs
Ad dandam scientiam cum dandam commemorat, timentes. A s/j^-cialibus cnim se donis, ad generalia
ne carnalem temporalemque promitti salutem pu- Dei judicia convertens, totius humani gcneris statum
tares, in remissionem inquit peccatorum corum. describit : et quid i-uperbi,quid humiles mereantur,
1 Per viscera misericordix Oei nostri : quid lilii Abrah^ pcr liberum arbitrium, quid filii

In quibus visitavit nos oriens e.v alto. Dei sint pcr gratiam,alternis versibus explicat.Non
Per viscera : viscera non solum vitalia dicuntur ergo, inquit, soli mihi fecit magna qui potens est:
interioris corporis, verum etiam omne quod corio sed et in omni gente et progcnie, qui timet Deum
et pelle tegitur perviscera,occultaejus misera-
: et et operatur justitiam, acceptus est illi {Act. x).

tio designatur. In quibus, srilicet occultis miscra- 6 Fecit potcntiam in bruchio suo.

tionil)us visitavit nos oriens ex alLo. Qui ideo rccte Dispersit superbos mente cordis sui.
oriens vocatur : quod nobis ortum verae lucis ajie- Fecit polentiam nunc de Deo Patre loquitur, qui
:

riens, filios noctis ct tenebrarum, lucis eiTecil lilios fecit potentiam in brachio suo, id est in ipso suo
(/ Thess. v). enim tuum brachium est per quod ope- Filio, sicut

12 llimninare his (jui in tencbris brachium dictum est ejusvcrbum,quia

ct in mnbra mortis raris.sic Dei
sedent : per verbum opcratus est mundum. B Vel brachium
At dirigendos pedes nostros in viani pacis. suum, potestas et ditio ejus virtutis dicilur quia :

Illuminare Domini illuminare,est his qui in pec- C non alieno ad operandum auxilio indiget.
:

catis et ignorantiffi ca;citate vixerint, agnitionis amo- 7 Dcposuit potcntes de sede.

risque sui radios infigere. Pedcs autem nosti'i in Et e.raltavit humiles.
viam pacis diriguntur cum actionum nostrarum : Deposuit potcntes euim appellantur elati, sicut :

iter per omnia cura IlcderapLoris illurainatorisque Judoii : qui depositi sunt de sede regni, seu iutelli-

nostri gratia concordat. gontia sanctarum Scripturarum. B Eosdemque po-

tentes, quos antc superbos dixerat, appollat, potcn-
CANTICUM SANCT.E MARLE AD VESPERAM tes igilur, non quia vere sint potentcs, dicuiitur :

LUC.E CAPITULO 1.
sod i|uia confidcntes in virtute sua, condituris sui
1 Maijnificat anima mea\Domi)ium. auxilium quajrcrc detrectant. Illi auLcm vere po-

Magnificat anima mca : tanto inquit mc Dominus tcntcs sunt,qui cuiu Apostolo dicere possuut : Om-
tanquara inaudito muncrc subliraavit, quod nullo nia possum in co qui mc conlorlat Jcsu Christo
lingUiTC officio explicai^i, sed intimo pccLoris atlcctu {Phil. iv).

vix valeat comprehendi Et ideo totas anima) vii-es : 8 Esurientes implevit bonis.
in agendis gratiarum laudibus oifcro. Et divites dimisit inanes.
2 Et exsultavit spiritus meus. T\ B Esurientes ccelestia, implentur hic virtutibus
In Deo salulari meo. cocIcsLibus, ct post mortera a-tcrna bealiludine : et

Etcxsultavit spiritus racus : quia et ejusdcm Jc- qui lcrrcnis diviLiis vel honoribus gloriantur,quibu3
su,idest salutaris i-cLerna divinitatc spirilus mcus rcfortos sc norunt, vacui relinquunlur virtutibus.
Iffitatur : ejus mca caro temf orali conccpLione fecun- ct posL hanc viLara aiterna laborabunl inopia,

datur. Cui simile est Psalmista^. Anima autem mca 9 Susccpit Israel piicrum suiim.

exsultabit in Doinino ct (lclcclabitiir supcr salutari lurordatus inisericordix sua\

Susccpit Israel Israel, id cst omnis videns per
suo {Psal. xxxiv). :

3 Quia respe.rit humililatcm ancilLv su;v. fidera Deum, suscipilur a Doo; dum puer, id esl

Ecee enim e.v hoc bcnlam mc diccnt omncs gene- humilis et obcdions fuorit. Suscepit igitur Dous Is

rationrs. rael puerum suum, quando carnem ex Israel sur-

Quia respoxit. Cujus humilitas rcspicitur. roctc sum ccpit, et clevavit usquc ad unionom Verbi
bcata omnibus cognominanda gi^atulnlur. Decebat sus-copit dum sibi in ulcro Maria" virginis in per
aot COMMENT. IX ORATIONKM DOMINICAM, KTC. 558

ona univit. Et hoc non meritis noslris aut ipsius A 2 Quia vidcrunl oculi mei.
I?raol pueri sui, sed misericordia sua indicibili, Salutare tuum.
cujus recnrdatus est. Quia viderunt : Beati oculi qui vidont (Luc. x)
10 Sicut ioculus est nd palrcs fioslros. quaj Simeon vidit. Beati qui noa vidorunt et credi-
Abrnham et semini ejus in sxcula. derunt {Joan. xx).
Sicut locutus C3t ad patros nostros hoc enim
: 3 Quod pa7'asti. Ante faciem omniiim populorum.
ad patrcs ct prophotas loqiiebatur, quod facturus Quod parasti. lllud inquit ipsum quod postmo-
cssct hanc misoricordiam Abrahac et scmini ejus, dum omnibus gontibus et populis et linguis mente
id '^st omni lidom suam imitanti. ac fide conspiciendum parasti, et spe ac dilectione
CVNTICUM SIMEONIS. quaercndum praevidisti, ipse diu desideratum,nunc
r.rc.K CAPiTUi.o I. ct carnis etcordis oculis tuumsalutarecontcmplor.

1 yuuc dimittis seivum tuum, Domiiie. 4 Lumen ad revelationeni gentixim.

.SecunJum verbum tuum in pace. Et gloriam plehis fua' hrael.
Nunc dimittis : vidos non solum Novi.sed ot Ve- Lumon, lumen quidem utrique populo, salutare
terisTestamonti justos,spe futura? vitie desiderium Dei, id est Ghristus a Deo paratus est. Qui tamen
habuissc dissolvondi a corpore imn pacis viam :
^.
gloria magis dicitur Israel, cui diu speratur {Rom.
deputassc, sarcinam deponcre terrostrem, utputa ix), et cx quo prnnuntiatus advenit. Gentium vero
qui se in sinu Abrahae requiem non dubitarent ha- revelatio, quas visitare et illustrare pariter digna-

bituros esse porpetuum. tus est.

SA^CTI BHUNMOIS
EPISCOPI HERBIPOLENSIS

COMMENTARIUS
IN ORATIONEM DOMINIGAM, SYMBOLUM APOSTOLORUM
ET

FIDEM ATHANASn.

011.\TIU DOMI.MCA. C eniin,ut Christus rcgnct in nobis,ct non diaboluiu

MATTH.-EI CAPITUI.O VI ET LUC.E XI. id cst Ecclesia Christi semper crescat, in qua re-
t Pater noster qui cs in ccdis. gnat Deus : et dies judicii adveniat, quia tunc dia-
Discipulus. In oratione D<jminica quot petitiones bolus regnare in mundo dcsiifi/, et Christus cum
habentur? Magister. Septem. D. Quie est prima? sanctis suis in aiternum regnabit (/ Cor. xv).

M. Sanctificetur nomen tuum. I). IIoc quod in •'»

Fiat voluntas tua sicut in coelo et in terra.
rapite cst, Pator noster qui es in coelis, quomodo D Quaj est terlia? M. Fiat voluntas tua sicut in
inlelligitur? M. Ibi enim invocalio divinitatis est, CQjlo et in terra. D. Quoniodo est intelligenda? M,
dutn Patrem nos habere profitemur Deum quia : Sicut angeli in crclo tuaj obediunt voluntati, ita et
omnes fratrcs sumus, et Deum Palrem habemus in Justi in terra faciant : et sicut in sanctis, ita ct in
cobUs [Matth. xxiii) pcccatoribus tua volunlas impleatur.
2 nomen tuum.
Sanclifidetur 5 I\incm nostrum quotidianum da nobis hodie :
prima petitinne quam dixidti, quid intelli-
D. In D Qu?P est (|narla? M. Panem nostrum quotidia-
gendum est? M.AChristo enim Christianus deriva- num da noiiis hodic. D. Quid in ea intelligitur?
tur, etiden dum Christiani vociimur,Christi nomen M. omnibus cibis accipitur, de
IIoc loco panis pro
tenemus, et supplicamus, ut opera Christi facere [) qiiibus viverc dcboamus: precamur etiam pro as-
valeamu3,et nomen suum peropera bona nostra in sumptione corporis Christi petiinus dcnique ut
:

nobis sanctificetur. nobis scipsum tribuat qui est panis vivus(Joan.vi).

3 Adveniat regnum luum. G Lt dimitte nohis debila nostra :

socunda petitio? M. .\dvoniat rognum

D. Quae Sicut el nos dimittimus dcbiloribus nostris.
luum. D. Quid ibi intclligendum est? M. Oramus D. Qu;e «ril quinla? M. EL dimitle nobis debita
5'59 S. BRUNONIS nEHDlPOLKNSlS EPISCOPI. ;go

nostra,3icut ct nos dimitiimus (lcbitoril^ns noslris. A cepit. D. Quid post hiEc ? M. sub illo enim cruci.
D. Quid in illa scntiondum osi? M. Procamur ctiam fixus est,et in eadem cruce mortuus,dcinde so[iul,

ut sic dimittat nobis peccala nosira, sicut ct nos tus cst.

dimittimus debiioribus nosiris. .5 Descendil ad infevna :

7 Et ne nos inducas in tentalionem. , Tertia die resurrexit a mortuis.

D. Quffi est sexta? M. Et ne nos inducas in tcn- El mancnte corpore in sepulcro, anima cjus ad
tationem. D. Quomodo hoc intclligilur? M. Non pe- infcrna dcscendit. De quo inferno sanctos patriar-
timus ut non ieniemur, quia qui non cst ienlalus, chas, scilicct, Abraham, Isaac ei Jacob ot sanctos

non est probaius (ftom. v),scd precamur ne nos in- propheias Isaiam,Jeremiam, et rcliquos,_«i ca;tero8
ducat in tentationem, quam sufTerrc non possimus omnes quos elegit,misericorditer libertivil.Et terlia
(/ Cor. x), id est non sinat nos in tentationc pec- die victor resurrexit. D. Postquam resurrexit quid
caro. Inducere enim diciiur Deus, cum auxilium fecit? M. Posi nobilissimam
sanctissimam ejua ei

subtrahit. rcsurrectionem,convorsaius est quadraginta dicbus

8 Sed libera nos a malo. Amen. et quadraginta nociibus cum discipulis suis : et

D. Quae est septima? M. Sed libera nos a malo. manducavit cum illis, multa docens et loquens de
D. Quomodo est intelligendum? M. Id esi a diabo- r» regno Dei (Act. i).

lo,a peccato,et abomni malo ientamenio.D. Amen 6 Ascendit ad ccelos :

quod in fine est,quomodo inielligiiur vel cujus lin- Sedet ad dexteram Dei Patris omnipolenlis.
guai dicitur? M. Amen Hebraice dicitur, quod in D. Quid posica? M. Post hajc vero videntibus illis,

Latinum versum, vere et fideliter intelligiiur. Ascendit in coilum, ubi quomodo vult et qualiter
vult, sedet ad dexteram Pairis omnipotentis.
SYMBOLUM APOSTOLORUM. 7 Inde venturus est : Judicarc vivos ct mortuos.
1 Credo in Dcum Patrem omnipotentem :
D. Quid post hajc facturus erit? M. Finito mundi
Creatorem cxli ct terrx. iermino, cum ipso corpore, oum quo ascendit in
D. Ista suscipio, sed quoniani, sicut nosli,omnes coclum, vcnturus cst judicare vivos et moriuos. D.
nos per fidem salvari crcdimus,rogo ui dicas mihi, Quid suni vivi et quid suni moriui? M. vivi, justi;
quomodo fidem tuam intelligas, vel eiiam in qucm moriui, pcccaiores.
credas. M. Ego credo in Deum,Pairem omnipoien- 8 Credo in Spirilum sanctum.
tem,creatorem coeli et terra). D. Quare dicitur om- Sanctam Ecclcsiam calholicam.
nipotens,et quare creator? M. Omnipotens dicitur, D. Credis in Spiritum sanctum? M. Credo sine
quia omnia potesi qu?ecunque vuli creaior, co ^"
p (lubio in Spiritum sancium. D. Quid est? M. Deus
;

quod omnia creavit, ca^lum et tcrram, marc ^ est ei in TriniUite terlia pcrsona,quia alia est per-
omnia. sona Pairis, alia Filii, alia Spiritus sancti. In qua
2 Et in Jcsum Christum Filium cjus unicum Trinitate unum Dcum omnino esse credo el confi-
:

Dominum nostriim.
ieor. D. Credis in sanctam Ecclcsiam catholicam,el
Jesum Christum? M. Omnino credo
D. Credis in sanciorum communioncm ? M.Credo sanctam Eccle-
in Jesum Ghristum Filium cjus unicum,Doininum
siam, sed non in illam credo, quia non Deus, sed
nosirum, qui est vcrus Deus et vcrus homo. D. convocaiio vel congrcgatio Christianorum et domus
Quomodo Dcus, ci quomodo vcrus homo? M. Deus Dci est. n. Ecclcsia qualingua dicitur? M. CuvTca.
verus est, quia de Spiriiu sancio conceptus est,
D. Quid intcrprotatur Lditine.^Sl.convocatio scu con-
homo verus, quia ex Maria virgine natus csi.
(jrcgatio Chrisiianorum, sicui superius dixi. D. Quid
3 Qui conceplus cst dc Spiritu scuicto :
est catholica.' M. Univcrsalis, id cst per foluni or-
Natus cx Maria virtjine. bcm dilTusa.
D. Ecce illum natum. Quid postca factum est?
Satictorujn communionem.
M. Post sanctam enim ejus naiivitatcm astate et sa-
Sanctorum quoque communionem, id ost cum
pieniia crcsccns, iriginta annos implcvii {Luc. iii).
sanctis societalem et communionem mc habere
In qua ciiam «taic a Joannc Bapiista dignatus esi j)
credo, si fidem firmilcr icnuero et operibus scrva-
baptizari, et post bapiismum tribus annis et dimi-
vero.
dio docuit.Ei prajdicavii omnia qua; ad vitam «ter-
9 Remissionem peccatorum.
nam periineni.
4 Passus sub Pontio Pilato :
D. Crcdis in romissioncm pcccatorura? M. Non,

Crucili.rus, ^nortuus cf sepul!u<!.

scd essc rcmissioncm peccalorum crcdo, quiapro-
D. Posi hanc pra^dicaiioncm quid facium cst? M. pter hoc dignatus est Dci Filius carncm assumert'.

In ipsa pra-idicalione comprchcnsus est a Judffiis ut nos qui propter poccata nostra salvi csse non

iniquis ei pcrfidis, a quibus propior invidiam illo-

potcramus, cjus misericordia salvaromur.
rum et propter pcccaia nosira, multa blasphcma 10 Caruis rcsurrcctioncm.
multasque passiones sub Pontio Pilato, ([ui judiw 1). Crodis in carnis rcsurreclionom P.M.Noncredo
erat illo tempore in Judica,sustinuit.D.Undc dicitur in illam : sed carncm quam in hac vita sub mortal'.
Pontius? M. A loco ubi natus fuit, hoc nomon ac- co:;.li'.ioao portamus, rosurrocluram osso immorla-
 ! :: {

;ci r.OMMENT. IF ()11A'II0NEM D0MIN1C\M, ET(\ 062

em credo, et pro consortio cjus,anima!n ralionem A 3 Fides autcm catholica luvc est

eddituram. Ut unum Dcum in trinitatc, ct trinitatem in nni-

tale vencremur.
1 Et vitam aUcniam. Ameti.
Nunc manifeslat quid est fides, vel qualiter unus-
Vitam .Tlernam vern sine dubio nos consccuturos
quisquG cam credere dcbcat. Ut unum Deum in tri-
redimus si isla qua' hucusque exposuimus, lirmi-
:

nitate et (rinitalem in unitate veneremur, id est de-

crtencamus et operibus impleanius.
bcmus crodere trinuui et unum unum ; in substan-
LAUDES POST NOCTURNUM. tia, trinumque in personis; nec propter trinitattm
IVMNl-S QUEM SANCTUS AMBUOSIUS IT SANXTUS AUGU- debemus dimittere unitatem, nec propter unitatem
STINUS INVICE.M CONDIDEUUNT debemus dimiltere trinitatem.Ut ipsum quem coli-
[Seqmtur textus Te Deum.) mus, unum veneremur et trinum; unum propter

FIDES CVTHOLICA SANCTI ATHANASII

unitatem substantia); trinum proptcr personarum —
EPISGOPI. vocabula, veneremur, id est adoremus.atque cola-
mus.
1 nuicunque vult salvus essc :
4 Neque confundentes pcrsoiias
Aiitc omnia opus csl ut tcncat catholicum fidem. Neque suhstantiam separantes.
B
Hic beatus Athanasius liberum arbitriKin posuit, Confundere est commiscere, quia non debemus
jicul dicit in psalmo Quis cst homo qui vult
:
vitam tantum unam personam credere, sicut Sabellius hae-
Psid. xwiii), et iterum in Evangelio ipsa Verilas reticus asserebat, sed tres, id est Patrem et Filium
iicit : Qui vull post mc vcnire Malth. xvi). Simili- et Spiritum sanctum, ncc substantiam separare :

Ler et liic. Quicunquc vult salvus csse. Non dicit, ut Arius ha^reticus asserebat; dicebat enim, quod
i^elis aut non, salvus cris, sed quicunque
vult, quia sicut erant tres pcrsona;, ita fuissent tres substan-
Deus nmnipotons nullum homincm iuvitum autco- tia3. Palrcm asserebat majorem Filio, Filium mino-

actum trahit ad fidcm. Sed quicunque vult salvus rem Patre, Spiritum sanctum minislrum eorum di-
fetcrnaliter essc in corporo vel iu anima, necessitas cebat. Substantia dicitur, co quod ex semetipsa
illi catholicam iidem. Quia ante omne
est ut teneat subsistit ; sultslantia vero commune est nomen om-
opus necesse cst ut fides praicedat ante omnem ; nium rerum qua; sunt, coelum, sol, luna, terra, ar-
opcrationem, ante omnem inchoationcm.ante omue bores; homines ctiam substantia? dicuntur. Deus
principium unicuiquenpus est ut leneat catholicam igitur substantia est, ct summa substantia, et prima
fidem, dicenle Apostolo : Sine fide impossibiie est etomnium substantiarum causa, quia omnium re-
placere Deo , llctjr. xi). Unde Habacuc propheta ait : rum creator est [Exod. iii). Essentia igitur proprie de
Juslus autem ex fide C Deo dicitur, quaj semper est quod
vivit {llahac. 11). Catholica, est, quia incom-
Graicus sermo est, Latine interprctatur ijcneralis mutabilis est [Jac. 1).
sive univcrsulis; gcneralis, pertinet ad omncs homi- 5 Alia est enim persona Patris :
nes; universalis, quia per universum orbcm est Alia Filii, alia Spiritus sancti.
difTusa. Fides credulitas est qua, scilicct veracitcrl Hic contra Sabellium sunt persona? divisae, quas
credimus,id quod nequaquam videre valemus.Unde asserit esseunam,quia Pater in sua persona non est
Aposlulus ait Fidcs cst sperandum substantia re-
: Filius, sedtantum Pater; nec Filius in sua persona
rum, argumcntum uon apparentium {Hehr. xi). Di- est Pater, sed tantum Filiiis,et Spiritus sanctus in
cilur namque fides, eo quod fit inter Deum et hoini- sua persona non est Pater, nec Filius, sed tantum
nes. Istam fidem, istam credulitatem ante oinnia Spiritus sanctus, ex utroquc procedens. Persona
opus est habere nobis, quia lides fuiidamentum est dicta est, eo quod per se sonat.
oninium virtutum, et idco prius ffidilicamus fidcm, 6 Scd Palris ct Filii ct Spiritus sancti una esl di-
qua: csl fundamcnlum, ct super eam rietcraj^virtu- vinitas :

tcs, quia sinc fide nuUus salvus esse potest)Dicitur jEqualis gloria, coxterna majestas.
j

igitur lidcs, crcdulitas sivc credcntia. Catholica,

Sed Patris ct Filii et Spiritus sancti una est di-
univcrsalis diritur, id cst recta,quam uni*'ersa
Ec.jj^ vinitas, hoc cst una substantia. .Equalis gloria, co

clesia tencre debet. Ecclcsia vora congregatio Chri-' aiterna m.ajcstas, id est coKqualis, sine initio et fine,
stianorum sive conventus populorum dicitur. 7 j/ et gloria, et potestas.

2 Quam nisi quisque inteqram inviolatamque ser- 7 Qualis Pater falis Filius :

vavcril :
Talis el Snritus sanclus :

Absquc diihio in xternum perihit. Quia sicut Patcr a^tcrnus cst vel omnipotens
Quam fidcm quisquc, id est unusquisque. Inte- seu invisibilis, similitcr cst ct Filius et Spiritus

gram, id est plenam ct [irrfectam, ut cam non sanctus.

scindat per hccresim, nequc ullo schi.-mate corrum- 8 Increatus Pater, incrcatus Filius :

cam iion violel malcdicendo

pat. Invioliituin, id csl Inrrealus Spiritiis sanclus.

atquc prajdicando, ct si eam non custodicrit inte- lucrcatus Patcr. In, praipositio,est in hocloco,pro
gram et inviolalam, absque dubio in .(tcrria dam- non compositfi. Incrcatus Paler, id est non creatus,
nationo peribit. quia ipsc est omiiium Crcator, ct a nullo crcatus
 503 S. BRUNONIS HERBIPOLENSIS EPISCOPI. 861
Ipse est oranium frctor, el a nullo factus. Increatus A bulsset Filium, nunquam habuisset nomen Patris,
Filius,increatu3CtSpintussanctus.IncreatusFilius, similiter et Spiritus sanctus non a se, sed alicujus
non creatura, sicut Arius diccbat, quia omnia simul Spiritus est. Est ct aliud vocabulum, ubi Spiritus
creavit cum Patre, similiter ct Spiritus sanctus. sanctus relative dicitur, scilicet donum, dicitur enim
9 Jmmcnsus Pater, vnmcmus Filius : donum donatoris, ct donator doni. Donatorern dico
Immensits SpinUis sanctus. csse Palrem donum vero Spiritum sanctum, donnm
Immensus Pater, quia ejus magnitudinem vel vero refertur ad donalorcm et donator ad donum.
quantitatem nuUus mensurare potest, quac ccclo cst Ecce qua ratione Spiritus sanctus relative dicilur,
excelsior, terra profundior et latior mari {Joh. xi) : 15 Ita Deiis Pater : Deus Filius :

ct cst incircumscriptus, incorporeus, inlocabilis, Deus et Spiritus sanctus.

ubiquo totus ct non est locus ubi non sit, sicut|dicit
: Dcus proprium nomen est Trinitatis, pertinens ad
in psalmo. Si ascendero in ccolum, tu illic es; s' Patrem et Filium et Spiritum sanctum, translatum
descendero ad infernum, ades et si iero ad extrema ; ex Graeca appellatione. Nam Deus Graece Iheos di-
maris, ibi me dextcra tua tenebit {Psal. xxxviii). Ipse citur, id ost timor. Unde tractus est Dcus, quod
est intra omnia, et non conclusus ;
extra omnia, cum colcutibus sit timor. Proprium vero nomen est

et non cxcclsus. Similiter et Filius, qui attingit a r>

Patris, quia solus est Pater; et proprium nomen
fineusq e ad finem fortiter {Sap. viii), dc quo scrip- est Filii, quia solus Filius est a solo Patre; et pro-
tumest.VcrboDominicffili firmati sunt(Psa/.xxxiii). prium nomcn est Spiritus sancti, quia ab utroque
Pari modo et Spiritus sanctus. Unde dicitur : Spi- proccdit. Deus est Pater, quia ipsc cst fons et origo
tus Doinini replcvit orbcm tcrrarum {Sap. i). deitatis; similiter ct Filius Deus cst, et hoc non a
10 /Eternus Pater, xtcrnus Filius. semellpso, ({uia non est a sc, sed a solo Patre est

Mternus Spiritus sanclus. genitus ;

pari modo ct Spiritus sanctus, non a se est
Hic aiternus, pro scmpiterno debcmus intclligcrc. Deus,sed a Patre ct Filio procedens est.

Mlernus dicitur Deus Pater, quia sine initio et sine 16 Et tamen non trcs dii :

fine constat, similitcr et Filius et Spiritus sanclus, Scd u)ius cst Deus.
quia sicut nunquam non Pater, ita nunquam non Dominus Pater, Dominus Filius
Ita :

Filius ac Spiritus sanctus. Dominus Spiritus sanctus.

11 Et tamen non tres xterni : Et tamen non tres Domini :

Sed unus xtcnius. Scd unus est dominus.

Et tamen non tres aiterni, scd unus ffiternus, sci- Sicut scriptum est Audi Israel, Dominus Deus :

licet in substantia. tuus unus est (Ot;»/. vi). Dominus dicitur Paler a
12 Sicut non tres increati nec trcs immensi :
C dominatione,eo quod creaturam suam rcgnat atque
Sed unus incrcatus et unus imracnsus. gubernc/, ,s;militcr et Filius et Spiritus sanctus.
Quia unus est Dcus in sua substantia. 17 Quia sicut sinyillatim unamquamque personam :

13 Similiter omnipolens Patcr, omnipolens Filius :

Dcum et Dominum confiteri Christiana veritale

Omnipotens et Spiritus sanctus. compcUitnur.

Omnipotens dicitur Pater, quia omnia potest rion ;
Quia sicut singillatim, id est sicut distinctc vel
a patiendo, quod non vult, scd a facicndo omnia scparatim unamquamque pcrsonam dico Deura et
qucBCunque vult, et nihil illi impossibile cst. Omni- Domiaum, quia si me intcrrogaveris quid esl Pater,
potcns et Filius,quia quid^juid polest Pate r potest _
cgo respondeo, Deusct Dominus; similiter si intcr-

et Filius; nihilominus ct S[)initus sanctu8.(Ei-go si ^

rogaveris, quid esl Filius, ego dico, Deus ct Domi-
omnia quid est quod non potest? hoc non
polest, ' nus; et si dicis quid est Spiritus sanctus, ego re-

potest,quod non convcnit omnipotenti possc. Falli spondco, Deus et Dominus, et tamen in his tribus

non polest, quia veritas et sapientia cst .Egrotarej :

personis, non tres Deos, nec tres Dorainos, sed in

aut infirmari non potest, quia sanitas est Mori non : ) tribus, sicut jam supra dictum est, unum Deum et

potest, quia immortalis cst : Finiri non potcst, quiaj Dominum confiteor.

infinitns ct perennis est. 18 Ita tres Deos aut Dominos dicere :

J)
14 Et tamcn non tres omnipotcnies :
Gatholica relicjione prohibemur.

Scd unus Omnipotcns. Prohibemur, id cst vetamur.

Non tamcn omnipotentcs,quia omnipotentia
Ires r 19 Paler a nuUo est factus.
est in substantia, scd corum una est suhslnntia. J AVc crcaius ncc gcnitus.
Patcr a nullo est faclus quia ipse cst omniuni
Paternitas vero iii rclationc ad aitcrum cb!, under
ct noinina ]'atris ct Filii ct Spirilus saucti rclaliva factor, ncc creatus scd creator, nec genitus sed ge-

quia alia ad alia rcfcruntur, sicut vcrbi gratia

suiit, nitnr, Paler enim Grajce, Latine genilor dicitur.

servus ad dominum, dominus ad s'M'vum, m;igislcr 20 Filius a Patrc solo cst :

ad discipiilum, discipulus ad inagislrum, patcr ad Non factus, nec creatus scd gcnitus.

(iliuin, filius nd inilnMii quia nuliiis patcr dicilur,

: Filius a Patre solo est, non factus, quia ipse cst

nisi lutbcat liliiim cujus sil [)alcr : ct nullus, lllius omnium factor simul cum Patre, ncc croatus, quia

nisi habcat palrcin cujus iilius sit, quia si non ha- ipsc cst omnium crcator, scd gcnitus, solus a solo
 ooo COMMKM. IN OnATIONl::^ DOMINICAM. ETG. 566
Patre.El una(|uaeque persona habet proprium quod A muSjitacredamus.Siveroaeternamsalutemvolunius
non habet alia, proprium habet
pcrsona Pater in habere,id est cuin Chrislo sine fine rcgnare,ncccsse
quod solus ost Patcr; ol propriuni habet in porsona est ut incarnationcni Doniini nostri Jcsu Christi fi-

fllius,quia solus a solo Patre genitus cst.Sed ct ha- delilercredainus.Quomodo fidcliler^Non adoptivum
bct aUud proprium Filius, quod non habet Pater sed proprium Dei Fiiium, sicut dixit Apostoius :

ncc Spiritus sanclus, habct ajternitatem cum Patre Proprio Filio suo non pepercit Dcus, scd pro no-
el Spiritu <ancto, et habct in tcmpore nativitatem bis oumibus tradidit illum {Rom. vni).
de mafre, quam nou habet Spiritus sanctus nec 27 Est enjo lides recla ul crcdamus cl confiteamur :

Pater : quia non susccpit Patcr carncm in sua per- Quia Dominus nostcr Jesu Christus Dei Filius.
sona, nec Spiritus sanctus, sed tantum Filius : ut Dcus pariter et homo est.

nobis in se ostenderet duas habere naturas; unam Modo inchoat enarrare, sccundum humanitatem
ante omnia s.ecula qua gcnitus cr^t cx Palre, et cnim fides recta
Christi (piod sit lidcs rccta. Est
de qua dixit Isaias : generationes ejus quis enarra- uthumanitatem ipsam credamus in cordc, et con-
bif? [Isai. Liii.) alteram in tcmpore, de qua dicit ntoamur ore,sicut dicit Apostolus Corde creditur :

Paulus apostolus : Cum autem vcnit pleniludo tcm- fit ad salutem ad jusLitiam, orc auteni couicssio
poris, misitDeus Filium suum natum cx mulierc, „ (Rom. x). Dcus et homo unus est verus Dei Filius,
factum sub lege (Gul. iv;. In quo complacuit plcni- quia secundum divinitalem, nihil majus vel ininus,
ludinem divinitatis habitare corporaliter (Coloss.ii). quam Deus Patcr sccundum humanitatem nihil ;

De Patre sine initio et sine Hne de matre initium minus (extra peccatum) quam homo.
;

habens et nuUo concluditur fine. 28 Deus est e.v substuntia Palris ante s.veula geni-
21 Spiritus sanclus a 1'utre et Filio : tus :

.\on factus ncc creatus nec genitus sed procedens. Et homo ex substuntia matris in sxculo natus.
Proprium habet Spirilus sanctus, quia non est Ex substantia Patris,id est ex tcqualitate naturae.
Pater et Filius, scd Spirilus procedens a Patrc et Ante SiTCula genitus,id csL antc omnem crcaluram,
Filio. .A.iidis ab ambobus, Filius ab uno
quia iste sicut dicit in psalino : Ex utero autc Lucifcrum ge-
Patera nullo ac per hoc apcrte monsLrantur pro-
: nui tc (Psal. cix). Ex uLcro.id est cx mca substan-
prietates eorum. Ideo autem Spiritus Dci sanctus tia. Ante Lucilcrura^id ost antc omnem creaturam.
vocatur : quia Patris et Filii sanctitas est;nam Et homo est 5H/>slantia malris in saiculo natus, id
cuin sit et Patcr Spirilus, et Filius Spiritus, ct Pa- est totus homo cuin corpore et anima,in omniasi-
ter sanctus et Filius sanctus, propric tamcn ipse milis nobisabstiuc pcccato (Hebr. iv).Ex substantia
vocatur Spiritus sanctus maLris,id esL de ajqualitate naturaj matris. In secu-
22 Vnus ergo pater non tres patres : unusFiliusnon C ],, natus,id cst in his temporibus,non aliunde, nisi
non tres jxlii : dc scinine mulieris sinc coitu viri carnem suscepit.
Unus .'ipiriius sanctus non tres Spirilus sancti. Unde Salomon dicit Sapientia ajdificavit sibi do- :

Unus Pater,quia solus sibi unicuni genuit Filium. mum (Prov. ix) hoc est Christus sedificavit sibi :

Et unus Filius, quia singulariter ab unico Patre carnem de beuta Maria ct alibi lcgitur Qui factus :

genitus esU l?nus Spiritus sanctus, quia a Patre et est ex semine David sccundum carnem (Rom. i).

Filio unicus procedit. 29 Perfcclus Deus perfectus homo :

2.3 El in hac trinitale niliit prius aut posterius : ni- Ex anima ralionali et hum.ina carne suhsistens.
hil mnjus aut minus. Sed totx tres personx. Perfcctus dicitur,id cst plcnus,qui nihil indiguit,
COcPtemie sibi sunt et cocequales. pcrfectus homo,qui nihil minus habuit (extra pec-
Nihil priuH aut poslerius, quia nullus anterior, catuni) quam homo. Ex anima rationali, Christus
et nullus posterior ; nullus inferior, et nullus supe- vcram aiiiniam habuit, ubi sapicntia crcscere po-
rior; sed coaeternae sibi sunt et coa;quaIes.Idco ni- tuisset,sicut dicit in Evangelio : Jcsus proficiebat
hil ibi vel majus vel minus. sapicnLia cL a^tate (Luc. ii) : sapientia in anima,
24 ]ta ut pcr omnia, sicut jam supradictum est, corpore.Et humana carne subsistens quia
oitate in :

Et unitas in Trinitate et Trinitus in unitate ve-

J)
huinus terra dicitur, de humanitatc carnem as-
neranda sit. sumpsit.
Debemus colere et adorare Trinitatem in unitate, 30 /E(jualis Palri secundum divijiitatcm :

et unitatem in Trinitate. Minor Patre secundum humanitatem.

2.5 Qui vult ergo salvus esse : iE(iualis : sccundum illud, ego et Pater unum
Ita de Trinitate senLiut, suinus (Joan. x). Minor juxta quod dicit : Pater
Hir rogat et admonet,et unusquisque doctor rne- major me est {Joa)i. x v) : oL in «[uj homo est,
nioriter eam teneat, et firmitcr credat,et alios pr;e- ininor cst a diviniLaLc.
dicando doceat. 31 Qui licet Deus sit et homo :

26 Sed necessnnum cst ad /cternam salutem : Non duo tamcn, sed unus est Chrislus.
i't incnrnationrm quoque Domini noslri Jesu Idco sic conjuiigi voluit Dci Filius cum humana
Christi fidcliter crcdat. natiira, ut ox liis duabus substantiis ficret una
Neccsse est enim nobis ut, sicuL supcrius flixi-
5(W S. BUUNOMS !!K!;H!PO[.. i;i>ISr. OMMKNT. IN ( l!AT. T)(>M., ETC. .68

32 Utius autvm non conversione divinifatis in car- A. statis aspicientesin coelum,hicJesusquiassumptu8

ncni : est a vobis in coelum, sic veniet qucmadmodum
Sed ussuniptwne hiimanilatis in Deo. vidistiscum euntem in ccelum (Act. i). Quis secun-
Non quod illa divinitas,qua est Filius Dci.se con- dum divinitatem ad nullumpotest ascendere locum,
vertisset inhumanitatcm^ut hoc quod crat divinum scd u!;ique toLus c3t. Sedct ad dexteram Dei Patris
ficrethumanum),scd assumcndo noslram naturam, oinnipotcntis dextcram autcm Dei non carnalciTi,
sic cst unus eflectus, ut non amitlcret {|uod crat, non corporalcm (sicut humana habet natura),sed in
sed assumerct quod non crat. AssumpsiL cnim hu- hoc ioco gloriam Dei convenit accipere,ac si apcrle
manitatcm, et non amisit divinitatcm. dicat Regnat in gloria Dci, et sedere pro regnare
:

33 Unns omnino non confmione sulistanti.v : dicitur.

Sed unitate persomv. 37 Itide venturus exf : Judicare vivos et mor-
Non in ea naturarum commistio est ut vcl divi- : tuos.

nitas mutareturin naturam humanitatis:vel luima- Venturus cst in eadem forma, in qua crucifixus,
nitasconvcrterereturinnaturamdivinitatis; sedutri- in qua mortuus, in qua scpultus est, et in qua re-
quo naturae sua manct proprietas in perpctuum,tan- surrexit non in ea tamen humilitate in qua antca
:

ta tamen conjunctio est naturarum, ut idem qui r» fuit,scdin gloriaetnifijcstate.Et idco in ipsafornia :

aeternaliter cx Deo Patrc genitus cst, homo sit Herodes ct Pilatus quem judicaverunt, ut
ut videat
verus : et ille qui natus est, temporaliler ex Vir- videant Judsi quem tradiderunt.ut videant militcs
gine, Dcus sit verus : propter suscipientem Deum, quem crucifixerunt, ut videant impii quem ncga-
Deus verus, Deus Dei Filius : propter susccptum verunt. Vivos quos ejus adventus invenerit iu
:

homincm,homo vcrus. Pcrsonam quippc Filii Dei, corporc viventcs. Mortuos qui moi'tui erant ab :

non cx duabus personis unitatcm, sed ex duabus initio usquo in ilhim dicm. Vel aliter, vivos, id

naturis cxisterc credimns diccre autcm duabus : esl sanctos, mortuos, id est peccatores.
personis compositam, ut nefas vitaraus. 38 Ad cujus advcntnm :
34 I^am sicul aninia rntlonaHs ct caro unus est Otnncs honiiws rcsurgcrc habent cuui corporibm
homo : su is
Ita Deus et homo unus cst Christus. In advenlu Domini unusquisque, sive jusli sive
enim ex carne et aninia unum dicimus
Sicut pcccatores, resurgere liabent cum corporibus
hominem,et unusquisque habct duos liomines in sc suis.
(unum carnulem, alium spiritalem unum visibi- 39 Et reddituri sunt de factis propriis rationctn.
:

lem,alium invisibilem unum mortalem, alium im- ;

Reddcre autem rationem non rabula vcrborum, :

mortalem) ita Deus et homo unus est Christus.

;
C scd rccordationc omnium qua) fecit, sive bonum
35 Qui passus cst pro salute nostra : sivc malum,et secundum hoc unusquisque rcciperc
Descendit ad inferos resurrcxit a mortuis. dcbct boni bona, mali vero mala.
: :

quo passus, in quo videbatur, in qno homo

In 40 Et qui hona egerunt, ibunt in vitam xtcrnatn :

erat, in quo crucilixus, in quo mortuus, iu quo igncm ccfernutti.

(Jui vcro mala, in
sepullus,in quo resurrexit ([uia diviniias impassi- : In vilam a^crnam quia scmpercrunt boni sine
:

bilis cst^sed in conjunctionc persona^ fiiius Dei di- line in gloria rcgnaturi. In igncm a^ternum quia :

citur passus, et in vcra natura lilius hominis cst scmpcr cril malis sine fine pdnia in.rcrni, ct sinc

passus. Descendit ad infcros, scilicct anima cum ulla miscrationc cum corpore ct anima,non consu-
Verbo : quia postquam humanitas assumpta est a mcndi. scd scmper arsuri : et nunquam deficient

divinitate,non est separata a Verbo,scd ipsa anima a in a?ternis pocni:s mansuri.

corpore separata cst : quia si non csset scparata, 4i Uonc cst fidcs catholica :

corpus non poLuisset mori : ot iste desccnsus ad Quain tiisi quisque /ideliter finniterque crcdidc-
solam animam pcrtinct. Resurrcxit a mortuis, ut rit, salvus esse non polerit.
nobis exemplum resurrcctionis ostcnderet sicut Hffie cstfides catholica : sicut supcrius diximus.
prophcta ait (Osx vi) Post duos dics suscitabit
: Per hoc hic rogatel admo-
isLa est fides catholica.
j)
nos, et tertia resurgemus, et in conspectu cjus vi- nct,ut unusquisquc sacerdos hoc scial et praedicet.
vemus. Quam, id csl quam fidcm, quisquc, id est aliquis.

36 Asccndit ad cndos : Fidcliter, ut de ea non dubitet. Firmiter, ut nullu*

Sedet ad dexteram Dci Patris otnnipotentis. a tua fidc te removcre possit, nuUo schismate vcl
Ascendit ad coclos, scilicct ipsa humanitas (iu;r luorcsi. Et si ita non crcdidcris salvus csse non
fuit passa, sicut angcli dixcrunt Viri (ja1il;i'i,(|uid : liiitcris.

}««•
 :

bO nnrcniiirs v\v\ vi. nTIA IPSTiilUCA. .170

ANNO DOMIYI M.\L\[.

Glil^:GOilitIS PAI^4 Vi
NOTITIA HISTORICA.

(Apud Eggs, Ponlificium doctxim, pag. 310 seqq.

Gregorius VI Romanus, Gratianus antea vocatiis, A. versutum : si quis semitarum ohservatores aliquo
iionachus Benedictinus, Petri Leonis eximia; nobili- Irunsissef artificio, capitis scilicet periculo apostoli
:alis viri lilius, suncta^ Roniana! Ecclcsiai arclii- ccclesiam vidcre cupicns, in sicarios incidcns, nullo
sresbytcr, cardinalis S. Joannis anle porlam Lati- modo sine substanli.-e vel salutis rhspcndio domum
lam, exactis tribu.s sacri throni usurpatoribus, ut rcvertchatur. Supcr ipsa corpora sanci.orum aposto-
;upra dixinuis, clcri .'>c populi Romani sulfragiis lorum ct martyrum, supra sacra altaria gladii nurla-
icclaiuatus cst summus pontilcx ipsis Kalcndis Maii banlur, et oblationes accedrntium, vi.vdum appositx,
inno salulis 1045. de mnnibus ahripichantur, ahreptx in comcssntiones
Hic vcro germunus ac legitimus pontifex a san- ct scortorum ahusiones consumcbanlur. Tantorum ma-
ctissimis iisque doclissimis ejus temporis viris ha- lorum hcu turbo Cregorii papatum o/frndit. Quid
!

bitus csl, nempc ab llildcbrando, puslea Grcgorio iijitur? Illc primo Irniter, magis amore quam tcrrore,
Vn,ptaPelro I)amiani,aliis(iue his similibiis viris, cum suhjertis agere,
drlinquenfcs vcrbis phisquam
simttniacorum hoslibus impiacabilibus. Xon enim vcrhcribus premcre urbani a percgrinorum infesta-
:

Gregorius ambitionc, sed zelo pietalis (inedianlc tione, n rapina suorum ccssnrcnt : alterum esse con-
licet pecunia persuasit pseudopontificibusut asan- tra naturam, ut ille qui communi vescerctur aere,
cta scde reccderent c[uare Ilomani cives ac pra2-
: non comrnuni fruerclur pace : Chrisliano inter Chri-
scrlim clerus illum,tanquam Fjcclesia; Dei liberato- slianos lihere, quo liberet,progrcrliendum,dum omnes
rem, praestiti bencficii memores, in summum pon- sint cx uno famulitio, omncr. itiiius sanguinis conjuncti
tificem clegerunt.Lt Gregorius ipsc \TI,in concilio coaguln, redcmpti prcfo ; alterum coiitra Dci manda-
Homano,anno redemptiunis nostrai 1080 celcbrato, n tum, quod prarepit ut qui alfari dcscrviunt, rlc altari
agnosrit Gregorium hunc lcgitimum pontilicem : vivant prxtercn domum Dci deccre esse rlomum
:

imo et Glab;^r, eju? plane temporis auclor (quippc orationis, non spelunram latronum, non gladiatorum
qui ad ipsius Gregorii elcotionem stylo pervcnit), convcnticulum pcrmiltcrent nhlationcs transire in
:

summopereGregorium Vi laudat,atque ha;c poslbe- nsus saccrriotum vel in c.xpensas puupcrum ; provi-
nedictum ejectum dicil Tunc rum consensu totius
: surum se illis pntcrnc, quos ci/cslas ad rapinas com-
llo)nani populi, a^que ex prxcejito impemtoris ejectus pelleret, ut nliquo honcsto officio stipem habcrcnt: quos
cst a scde Benedirtus, et loco cjus suijrofjatus cst vir cupiditas cxngitabat,ipsi sihi pro Dei timore ct sxculi
ar sanclitnte perspicuus Gregorius,na-
relifjiosissirnus honcstate modum ponercnt. Invasores ccclesiastici
lione llomanus, cujus vidclicet bona fama, quidquid patrimonii mandatis et epislolis invitavit ut aut in-
prior fa'davcruf in mclius rcformavif. Ipse quidem
, dcbita rerlderent, aut se jure illa tcnere in senatuRo-
Petrus Damiani, mox ut auflivit Gregorii cxaUalio- mano probarcnt ; si ncuirum faccrent, Ecclesirv mem-
nem, ct quidem canonicam, ad ipsum scribens, bra se non csse corjnosr-crent, qui ca/nti Ecclesix,
eidem congratulatur (juod Ecclcsia Dei per ejus beato Petrn et ejus vicario insultarcnt.
elertionem sordil)Us expiirgatis primum decorem Talia frcf/ucntcr concionafus Grcgorius, cum pa-
sitconsecula. L't proindc nuUum lcgitimi cjus in- rum aut nihil apud obstinatos animos proficeret, se-
gressus sit dubium. verinrihus remcrliis inveterato morbn occurrere sta-
Se(i qusenam Gregoriuscreatusomniumconsensu ; cauterio
tuil ilar/uc cxcommunicationis omnes ab
pontilcx cgerit videamus. De ipso (luillelmus Mal- Ecclesix corpore rcmrmit, vcl qui talia facercnl i/m,
mesburiensis,qui paulo post floruit ac scripsit,h<T;c
p vel qui fncientibus non contraircnt, cum possent, vel
habet, etiam ab aliis co.-ntani.is scriptoribus con- rlcniquc qui talitcr agenlibus convivio vel ctiam allo-
tostata Erat papn Grerjorius VI, antea dictus Gra-
: quio partici/mrent. Hxc ille pro suo officio satis ha-
tianus, magnx reliijionis ct severitalis: is ita liomani bchat, sed pcnc in pcrniciem vcrsa sedulitas : maligni
aposfolatus statum pcr incuriam anteccssorum sunrum illi levi ruhnnnitione prrstricti, contra furcre, minis
diminutum invenit, ut, pnvtcr pauca oppida Vrbi vi- aurns territare, muros Urbis armis circumsonare,
cina, cl oblationes fidetium, pcne niliil habrret qno se arleo ut pcne papam interimercnt. Itaque ferro ab-
insfentaret. Civitatcs et possessiones in longinquo po- scissin7us utmirlum judicrms, arma undccunque ct
sito', qu/v ud jus Eccle.si.r pcrfinebant, a pr.vdoniljus equos conijuisivil, mihfcs consrripsit, equilrs cuiorTm-
aldat.T trnmitcs puhtici ct struta viaruni per totnm
; vit, ac antc omnia hasiUmm Vnlicnnam prxoccupans,
Ilaliam a lalronibus stipnljunfur, uf nullus pcregrinus rnpturcs oblnlionum vel e.vsttnxit, vel cffugavit ; inrle
riisi cum majori mnnu impune transirct : fcrvebant fortunam sibi axpirarc, propitio Dco, v'd.ens, lonrjius
lotis semitis insidiatorum cniminn, ncc invenicbat prvgreditur, iisquc qui rcsist('rent orrisis, prxdiaom-
viatnr quo colludio cvaderrt, itn in varnum sicut in nia, raslella et op/iida multis trmporibus amissa, sed
pecuniosum furcbatur ; ncr supple.v hahcre r/ratium, recu/icrata, in rmtiqnum jus reformavit. Quo factum
ncr rcsisleiis pati polerat violrutiani. Cessatinn cst ab ut pnx rt jmblir-a trnnquillitns, jirr multorum srgiiitirm
omniprovinria liomam itcr aijijredi, rjuod mnllet qui- rxsulans, auctorr Grrgorio in patriam rcvocnta sit
libet pcr rlomesticas ecclesias nummos suos riividerc, tum .srruri /lercgrini in.surtas viarum tercbant orbitas,
riuam latrunculos propriis Irihorihus pnscrre. Quid in Ixli pcr Urbcm antiquis orulos pascehant miraculis,
irhe, unicn olim sanctitati* hnbitarulo ? ibi in mcrlio _ cnntitanles donis fartis
repatriabant. Quirites intcrca
iforo sicarii vagabuntur, rjenus hominum infirlum ct D rapto vivere assucti, sanrjuinarium
vocant illum, et
571 GllEGOiai VAVM VI. 572
indigmm esae quiDeo offcrret sacnficium,iot cxdium A. verba : Porro Gregorius VI, stabilito utcunque pon-
conscius. El, ul ficri amat quod morhns ohloijuii tificalu, ut Romana? Ecclesi.'i3 pacem diu concupitam
serpat in omnrs, ipsi cliam cardi)iales arqumenta pro- conciliareL, utque aliis tribus, qui sanctam sedem
bahant.Ecec Malmesl)uriensis,et cum eo alii quiillo invaserant, memorabili exeinplo praeiret, Sulrium
eevo floruere scriplores. ad preces Henrici profectus,in pleno concilio ibidem
Cum igitur(;regorius,zclojusLiLiae conimoLus,gra- Cfltjljrato, se ipsum sponte ponLificatu, quein aiinis
vcs de latronibus, sicariis et viarum grassatoriljus duobus ac mcnsibus octo laudabiliter rexeraL, abdi-
pocnas sumerct, Ilomani,qui hujus sacrileg.p rapin;e cavit. Factum id pspc anno saluLis 1047scribil Pa-
participes eranl, orTcnsi, llenricum III cognomcnto latius in Vita alii ctiam diem addunt trigesimum
:

jVjV/r«m,{'alsis quorclis circumventum, ut in Italiam Dccembris.

advcrsus Grcgorium, spccie exstirpanda^ simoniae, De obitu Gregorii et loco ubi is conligerit, major
qua thronum aposLolicurn occupasse accusabaLur, nascilur difficultas propter hisLoricorum varialio-
descenderet, nnntiis, Htteris,precibus solliciLarunt. nem. CerLum est post ejus abdicationem et elcctio-
Res quoniofin '^i^ habuerint, Leo Ostiens^is, mona- nem Clementisll Henricum C«sarem inpatriamre-
chus BenciiicLiuus, gravis auctor {lih. ii, cap. 78), meantem duxisse secum Clementem pontificem,ti-
disertc narral his vcrbis Jum duohus annis etmcn-
: inens ne in houiinem Germanuin Romani aliquid
sihus octo pnrdictus arcliipreshi/tcr (cui Grcgorii no- laolircntur. DuxiL cLiam secum Grcgorium exaucto-
men in papafu cst. iudilum) nposfoliar sedi prxscdcrat, ratum, ne, ipso praesente, Rom.T3 quid sinistri tenta-
cum Hcnricus impcrator, Conradi filius, tot de I{o- retur aut innovaretur, teste Frisingensi {lib.v\,cap.
mana et npostolica sedc perturhafionibus audilis, g Si), ubi clare dicit Gregorium ab Henrico Irans Al-
ccclitns inspiratus, anno Doiinni lOi?, Italiam ingre- pesin Germaniam abductum.eumque honorisgratia
diens. homam accclerat. Qui de tanta hxresi sedem sccuLum cssc HilLprandum,quiposLea Gregorius VII
apostolicam desidcrans e.rptiriiarc, Sutrii perstitit, et, emcrsit. Idcm testatur i])sc Gregorius VII in concilio
super tanto negotio dcliheraturus, univcrsalc iln cpi- sub annnm 1080 Romffi celebrato, in quo sic locu-
scoporum conciiium fieri procuravit. Misit ergo ad tus memoratur f^os enim scitis quia non libenier
:

omncs, et magna inihi episcoporum, ahhalum ac reli- ad sacrum ordinem accessi, ct invitus ultra montes
giosorum virorum muitifudinc congregala, Ilomanum cum domino pnpa Grcgorio ahii, eLc. Cerlum igi-
quoque pontificcm, qui cidem concifio prxsideret, de- tur est Grcgorium Roma abductum fuis^e; an vcro
center invitat. Quid 7nutta? Coneitio Imhilo, synodicis rcdierit? quomodo? aut quando? incertum.
canonicisque sententiis convictus Gregorius Simonia- Unus Willelmus Malmesburiensis,quem sequitur
cus, sponte sua e sede desiliens, ponlificalihus se Platina, scribit Romae morbo consumpLum deces-
infulisexuit, ct, terrx prostratus usurpati, honoris in- sissc, postquam Ecclesiam fcrro ct ignc a latruni-
dulgenfiam sibi concedi humilitcr peliit. Leoni con- bus purgasset. Et cum a vulgo eapropter homicidij
sonantabbas DesideriusCassinensis(lib.iii Dintog.), et snnguinarius vocitaretur, ipsique cardinalos ar-
Hermannus Contractus,et Sigebertus (m Chronicis). gumenta populi non improbare viderentur, hos ad
Hosc vero an legitime et canonice acta, dubium. se vocatos gravibus verbis castigasse, ac inter alia
Stant undique patroni Henrico C.csari, hornini
: h;cc ad eos dixisse Vt scirc possilis, rectene an pcr-
:

laico, nullum jus fuissc causam summi pontificis pcram fecerim purgando a latronibus Ecctcsiam, po-
cognoscendi certum est nec sane ipse Henricus
:
Q 7iite, nbi decessero, e.xanime corpus meum ante forcs
cognoscereautjudicare tentavit, sed coacta synodo ecclesisc vectibus obserata' : si divino nutu Ecclesia
Putribuscognoscendamremisit. UndeGregoriumad patuerit, judicabitis me Christiana digniim sepultura;
se venientem honorifice exccpit, uL LesLanLur Hcr- sin sccus accidcrit, projicite me quorsum tibucrif,
mannusContractus, Otho Frisingensis,ippeque Lco. damnatumquc putate. Fecere mandata cardinales,
Gcmina tamen intcrccssissevidetur simonia prima, : suspcnsa mente rei cxitmi opperientes : cum ecc''
quod media pecunia controversia eeclesiasLica sit repentini turbinisvi obserata ccclesia; ostia patuerc,
decisa secunda, quod sacra^ facultates, et Petri
; ipsumque corpus slupentibus cunctis in mediuni
patrimonium cuni scandalo toLius orbis fuerit pro- tcmpli introlatum cst. Ilajc quidcm auctor Anglu?.
fusum pseudopontificibus, scu invasoribusabhomi- quo! tamen peritis non admodum probantur. Cro-
neprivato,GraLianoscilicet,quinullopoticbaturjure. dunt cnim non infim.Te not.-c scriptorcs, veterum tra-
Excusat tamen salvatque Gregorium, omnia hacc ditionibus inh^crcntes, Gregorium vel Cluniaci, quo
zclo pacis, rcligionis, cL unionis amorc fuisse per- se cum Hiltprando rcceperat, vitic reliquum transe-
peLraLa_;et,quod capuL est, populus plauscrit Roma- gisse, ibique sanctc morLuum scpulLum fuisse; vpI
nus,qui bonum opus rcligioso laudavit elogio,Gre- certe exsulem in ipsa Germania, quo a Cffsare, ne
gorium cxtollendo ac salutando ul libcratorem Clementi electo ncgotium faccsseret, abductum di-
Ecclesix emanihas trium tyrannorum. Accedit quod ximu?, defunctum esse. .\udi Baronium ha?c ipsao'/
Gregonusin illasynodo non fuerit judicatus ncque annum 1044, n. 15, non sine scrupulo ponderantem :

depositus, sed ipse, zclo suo non de"ficiens,se sponte Qux circumfcruntur de Gregorii obitu, miraculoqui
abdicaverit, cum videret non aliter pacem, quam
^ ad januas S. Pctri spontc rcctusas al suscipicndum
unice exoptaverat, Ecclcsi.T posso restitui nam Be- ^ ejus eadavcr faclo hnud apud omncs sihi ftdcm conci-
;

nedictus usurpato throno cxacLus, novascmpcrcum tiant, quod sciticct non Romx, scd in Gcrmania, ula
complicibus molicndo,occasionem captab.atitcrum c.vsul agcbat, defunetus csse dicatur. Scd nec tios
rapiendi pontificatum, ut videbimus in Vita Da- adco constanler ca dc )niracufo suadcndo p)oponimus :

masi II. fidcs sit penes auctoron. Nulanl igitur omnia hac in
Sponte vero,non coactc, pontific.atu cessisse Grc- partc, ncc quem facilc soquaris liabcs. Scd nec ilK
goriuni, testis csL Otho Frisingensis {tih.\\,eap.32), qu.TCiaconiusPlatiiiam sccutus subjungit,majoren
cujus vcrbd lucc suut Qucm re.c primo, ul decuil,
: lidcin mercnLur. Scribil is Gregorium ^quem nun
honoriftce suseepil, posfmodum autcm, cotteelo epi- (luam Roma abducLum ]nilat post Hcnrici reditum '

scoporum eonvcntu, a pontiftcatu ]>er nota Simonix collecLo parvo cxercitu, Clcmentem II Urbe cxpulis
ccderc persuasit. idcm asscrit Hcrmannus Contra- se, jura et pra^dia rocupcrassc.cum C.Tsare bellun
ctus in Chronico :Henrieo l\egi in llafiam venienii gcssisse, ncc ab eo superatum essc. Conlinnal su
Gratianus papa, qucni Romani c.cpulsis prioribus dicta auctoritatc Leonis Ostiensis, ot constanterlli
staluerant, Placentix ohvians, honoriftec suscipitar nia" morLuuin, ac, factoaiUc forcs miraculo, in \a\.
;
qui lamen jHislmodum apud Sutrium in sqnoilo nou cano sopultum scribit. Scd. paco tanti viri, hsec '

inviluspnslorale officium deposuit. Idipsum sciUiunt Osticnsi minime lcguntur, falsoque citantur, ut lu:
Baronius, Ciaconius, Oldoinus ac Monumenta 8an- Lranti liquido constabit.
blasiana mihi libcralitcr communicatu in h«c 1'cro
73 EPlSTOL.il KT PHIVILEGIA. o74

GREGORII F^IP^ VI
EPISTOL^ ET PRIYILEGIA

I. A quod a sancta Romana Ecclesia communi matre,

IREGORII PAP.E VI BUUA PRO FARFENSI COENODIO oninium magistra ot domina, non solum splendor
EJUSQUE ABBATE ALMERICO. sanclfe religionis universum mundum illuminavit,
(Anno 1015-6.) sed etiam multis indigentibus per diversas partes
[Muratori, Rcr. Ital. Script. II, ii, p. 443.] tcrrae necessaria pictate distribuit modo vero,:

Greoorius cpiscopus, scrvus servorum Dei, ab- peccatis non tantum nostris sed etiam multarum
lati .\lmi;rico, omuibusque fralribus sibi subjectis gentium exigentibus,et in religione friguit,et terrc-
lonaslerii Farfa?, salutem et apostoiicam bcncdic- nas opes majori ex parte amisit. Nonnulli etiam
ionpm. imperatores, reges et principes, aliorum ordinum
Nntum sit omnibu? opiscopis, ducibus, marchio- misora cui^iditatc capti, maternani male-
pcrson.-e,

libus, comitibus, majoribus et minoril)US in orbc diotionem incurrcrc nnntiinontos,ojuspossossiones

lomano dogenlibus, quod abbas FarCaj ccenobii, invascrunt,distra.\erunt,et in proprios usus redege-
icilicet Almericus, dcprecatus est nostram celbitu- runt qui, etiam gladio anathenialis percussi, et
:

linem ac charitatem cum grege sibi commiPso,qua- morc infelicis Judaj sacrilegii vinculo strangulati,

enus qua; ordinaverunt atque constituerunt sancti ne ad pa?nitentiain redircnt,dcsipuorunt. Hinc igi-
mtiqui pontifices in Farfensi cmnobio bcat^ Ma- u tur inopia, devastationes, latrocinia, rapinoD,contra
iae scmper virginis, confirmaremus.ltaque eacon- ipsum Ecclesiae caput, beatum videlicct Petrum,
irmamus ct corroboramus,videlicct ut a qualicun- et in ejus quasi visceribus exortae sunt. Proinde
[ue episcopo placucrit abbati vel monac.iis ojusdom propria ipsius ecclosia,. ot 15. Pauli, qua3 illorum
nonastcrii sacrari suas ecclesias ac monachos or- corporibus per totum orbem refulgent.et suo odore
linari suos, nostra licentia praeccptoque fiat; ct, suaque pictate omnes ad se gontes provocant, Jam
it verius crcdatur.nostro sigillo in pcrpetuum cor- jam heu proh dolor! ruinam minantur.Unde nos,
!

'oborainus. Si quis autem huic noslro pPcTCopto utcunque mcritis paupere3,noc rebus quidem divi-
ontrarius e.\stileriE, vel violaverit, x libras auri in tcs,ca;pimus, ut tanto poriculo Deo adjuvante suc-
ipostolicae aula? thesauri3,et x in beata; Mariaj Vir- curreie,manumque adjutorii ad instaurandum pra;-
;inis persolvat.Et hoc constiluimus non tantum in bore possemuH. Hoc antem religiosi clerici viden-
omitatu Abinensi, sed et in Marchia, et in omni- tes,et laici quampIurimi,quos Guillolmus gloriosus
»us cellis supradicto ca^nobio subjectis,vcl ubicun- Aquitania; dux ad nostrum auxilium incitare cccpit,
|ue aliquam possidct possessionem ccclesiasticam. unoquoque anno de suis rebus oblationes largiri
llerici quoquc dogontes in ecclesiis cjusdem coe- disposuerunt, ad hoc specialiter ut ea quai in ejus
lobii.hac liberlate utentes,sacros ordines similitor propria ecclcsia sunt necessaria restaurentur et
ecipiant a qualicunque episcopo abbati placucrit L a^dilicentur, quatenus omnipotcns Dominus, et co-
^arfensi ; verumtamen hoc jubemus quatenus hi rum mcritis et speciali sancta; Romana; Ecclesiaj
irdines fiant a bonis et a catholicis episcopis.Bene oratione,por verain puenitentiBm cos ad eam fidem
alete. instaurarc [dignctur], quam in baptismo Domino
II. promiserunt, et, coclcstis patriae ruinam restituens,
gregorii yi epistola AD o.mnes christianos. in aeterna bcatitudino eos collocct. Quorum nos vi-
(Anno 104.5-6.) dentos devotionem ct laudabilem erga communem
lissas lcr iii nnnn se celehrntunun spondct pro ii.s fjui matrcm dilectioncm, tam per nos quam etiam per
se collaturos statueranl annuam pecuniam pro sar- cum omnibus Ro-
successores nostros ter in anno
lis tectis temploruiii liomanx urbis. manis Ecclesiis gonoralitcr missam cclcbrarc, et
[Mansi, Condl. toin. 19, col. 611.] septies illorum specialiter nicmoriam intcr sacra
GiiEGonirs episcopus, servus scrvorum Dei, oin- missarum solemuia habore promisiinus; ut omni-
lihus qui Christiana fidc censentur, ot B. aposto- potens Dominus,meritiri Dci Genitricis, quae singu-
scdem Ecclesiarum omnium ma-
crura principis llomanam seinpcr tuctur Ecclesiam, et
lari pietate
rom recognoscunt, salutcm ct absolutioncm om- bcatorum aposto1(jrum Potri et Paiili auctoritate,
lium peccalorum per bonedirlioQcm ct mcritaBB.
D omnium sanctoriiui rnaximc Rnm.c quicscentium
'etri et Pauli principum aposlolorum. orationc, a cunctis cos peccatis absolvat, ct ad vi-
.Notum vobis fieri volumus, fratres charissimi, tam fctcrnam pcrducal.
 57o GIIEGOIUI IWVM VJ El>iST()I7E ET PiUVlLEGIA. 576
III. A Ilcnricus scilicet rex Francorum, paternilatern no-
OREGORII PAP.K VI EPISTOLA AD «OLANDU.M ECCLKSLE stram huiniliter obsecrans ut quamdam cellam in
FLORENTIN.E PR^POSITUM. pago Viromandcnsi sitam,in honorc sancta; Trini-
(Anno mC).) tatis ac sancti Quintini martyris constructam,apos-
Ecclcsix FloreiHiiuP canonicis ccclcsiam S. Doiniini tolic.n auctoritatis pncsidio munircmus,quam,sug-
ea lege donaf, ut quotannis aiiri solidum jialalio gerentibus Rotberti militis bonrr; mcmoriaj filius,
[Lateranensi] pcndant. qui eamdom abbatiolam jure bencficii possident,
[Ughelli, Ilalia sacra, 111, 05.] ad sacra) religionis cultum venerabilem crigereco-
Greoorius episcopus, servus servorum Dei, llo- natus cst, ac regic-c potestatis prcocepto corroborari
LAXDO Florentina3 canonic.ic prceposilo, luioque suc- nisus csl.Quorum petitioni congaudentes,ecclesias-
cessoribus pcrpeliiam in Domino salutem. tici vigoris m.anum ereximus,et,ex ea qua fulcimur
Oportet bcnc mcrcntibus digna rependere benefi- apostolica auctoritate,pra3cipimus ut praefatam ab-
cia, et illos accumulare donis,quorum dcvota con- batiam nemo unquam sascularium possideat,nequc
stat esse servitus.Tu autcm,fili charissime,quia pa- ex rcbus cjusdom ccclesife quidquam sibi aliquis
rum aliquid dccrevisti a nobis exposcere,libenler et usurpct, non rex, non comes, non episcopus,neque
ipsidccrevimus annuerc ctenim multum laboris
:
T. quilibet princeps quacunque potestateprffidituSjVil-
multumque ponderis jamjam sustinuisti pro nobis, lam, aut mansum,vel campum,sive consuetudincs,
adeo ut non parvis sed magnis etiam muneribus seu districtiones terrn^ praititulalae abbatife appen-
dignus inveniaris. Qua vero petitio est ut ecclesia denlis,in dominium sibi subripiat,nisi forte tucndi
S. Donnini,posita in comitatu Florenlino juxta flu- ac dcfendendi causa, et hoc nonnisi ejusdem loci

vium Arnum,in episcopatu S. Joannis,in territorio rcgularis abbatis fiet permissione.Si quis vero pro
plebis S, Martini in Brozzo, juris nostra! S. R. E., hac adipiscenda pecuniam vel quodlibet munus regi
cum omnibus ejusdem pcrtincntiis, ubicunque in- aut cuilibet principi dederit sive promiserit, sub-
veniri possunt, concedatur ab apostolatu nostro inferendaj malediclioni subjaccbit.Sit igitur eidem
vobis vestrisque succcssoribus canonicis in vcstra ecclesi;e abbas secundum rcgulam sancti Benedicti
canonica servituris in pcrpetuum.Quod scilicet sa- conslitutus, et monachi regulari districtione subje-
tis nobis videatur parum,quia non potest esse scr- cti,quos de rebus ejusdem ecclesiae aliquod dispen-
vitus adsequata.Concedimus igitur tam vobis quam dium perpeti cum omni impcrio prohibemus. Re!<

vestra) canonics; vcstrisque succcssoribus canonicis vero cjusdem ccclesife sunt : In pago Viromandensi
in eadem canonica servituris ccclesiolam ipsam S. villa una, quo3 dicitur Aisiolcurt {Arii.ecourt), et in
Donnini, cum omnibus suis pertinentiis, suisque ipso pago,in villa Curticulas (Courcelles) nuncupata,
reditibus, ubicunque ei lege et ratione competere C mansi septem. In Hadoniscurte mansus unus. In
possunt,ita tamen ut singulis quibusquc annis pen- Duriaco medietas ccclesicC.Molendinus de Bellisasis
sionem exindc nostro palatio interatis solidum {Bellcs aises).c\im aqua ct suis adjacentiis in subur- ;

auri unum, slatucntcs apostolica ccnsura ne uUus bio Perronffi viginti scptem curtilli cum molendino
nostrorum succcssorum pontificum, aut ulla ma- ct vineis; in Perronella ecclesia cum hospitibus.In
gna parvaque persona.contra hoc nostrum parvuni Tegerihamo mansi duo in villa sanctae Radegundi? ;

donum agere priOcumat. Quod si fecerit,non solum mansi tres. Villa, quac Vivarius (Vivier) dicitur,cum
anathemati subjiciat nostro, scd etiam damnum suis appcndiciis. In Alania -/laine) mansi duo. In (

triuin librarum auri persolvat,cujus dimidium no- Dodonico {Douln) molendinus unus cum tertia parlc
stro palatio inleratur, reliquum vcro vobis debea- prati. In pago Suessionico, in villa quac Alamans
tur. Si quis vero hujus nostrae pra3ceptionis cautus vocatur,mansi duo cum alodio Witberti. In Wado-
observator exstiterit, bencdictione nostra largius niscurtc mansi duo.Deinde ca qua; a pr?edicto Rot-
rcdundet. berlo ad restaurationcm sa^pcdicta; abbaticc sunt
Scripta pcr manum Joannis, scriniarii et notarii IhTC aloditum de Baillos (ffrtr/c.ri.Itcm alodium do
:

nostri Lateranensis palatii. Benc valetc. Datum xii Tiliaco. Similiter alodium de Ostricurt {Estricourt
Kal. Martii, pcr manus Petri diaconi,bibliothecarii j^ cuin ecclesia5,et alodiumBarderi.Scaincurt (£5^ti»ii-
et cancellarii sancta; apostolica) scdis,anno pontific. court) quinque hospitcs cum terra ct silva. Frigil-
D. Gregorii papae VI primo, ind. xiv. curt (Fri(jicourt) cum appcndiciis suis. SalicfiUus
IV. cum silva. Curcellis {Cotircelles) deinde cum omni-
BULLA GREGORII VI PRO MONASTERIO S. QUINTINl DE bus appendiciis suis. Ecclcsia dc Buriaco (Buires).
MONTE, IN CONCILIO ROMANO r.ATA. Itcm ccclcsia de Sterpiniaco (Esterpiipiti) cum aqua
GuEOORiiis episcopus, scruiis sorvorum Dci.GuA- piscatoria et aqua de Sebodiscula {Sopotecluse
LERANNo abbati sancli Quintiui montis tuisquesuc- Ecclcsia dc Asciniaco {Assi(pif/\ Pons Huberti. Ii
ccssoribns porpcfuam in Doinino salutom. Frisia mansus unus cuni aqua. In villa Atlici;
Si, justis pctitionihus praslabilcs, voto piorum (Atliics) molendinus unus cum tribus hospitibus

asscnsum pra)bcmus,voluntati Domini nos militare .\pud Linacum mansi duo. In Guilardi curte man
crcdimus. Ei-go notam sit univcrsis catholicac nia- sus unus.In nabclinicurtc (.I/'/«»rt)M;7) mansus uniis
tris EcclcsiiT filiis quod misit ad nos filius noster, llivc itaquc ct his similia, ct si qua alia oadcr
 77 CLKMRNTIS PAr-.l- II iPlSTOL.E F.T PliIVILLCI.V. ?5T8

)omino oijitulaiUe acquirerc sibi potuerit,apostoli- A c[x scdis sufraganeis cpisooiiis, cxcommunicamus
?a fulta aucloritale liconterel siiic alitiua contraili- ct anathciualizamus, et a liminibus sancta3 Dei Ec-
;ti<»ne possidebit.Si quis vero conlra hujus apo:jlo- clesiic PO(iuestrantcs ab omni Chrislianorum pocie-
ici privilegii tutelam aliquid sinistri molitus luerit, tate separamus, ut, sub hujus anathcmatis vinculo
'l 6.\ his qu.e dicta sunt aliqua pcrvertcre voluerit, perennaliter innodatus, sil anathcma maranatha
mnc cum auxilio Domini nostri Jesu Chrisli,et ad- constriclus vinculis luijus nostr» pra^ceptionis.Qui
utorio Iteatai Maria; sempcr virginis,gcnitriciseju- autem eidem monastcrio benc egcrit, benedictione
idom Domini nostri Jcsu Christi, lavcntibus nobis nostra redundct, pro co quod nostrum praeceptum
iranium crcleslium virtutum beatissimis spiritibus, conscrvavit illajsum. Scriptuiu pcr manus Joannis,
t annuontibus sanctorum patriarcharum cl prophc- priiuiscrinii nostri Latcrancnsis palatii, indict. xiv.
arum agminibus, ct auctorilalc bealissiini Pctri Bene valele.
ipostolorum principis cum omnibus apostolis et Datum IV Kal. Martii, por iiianum Petri diaconi,
liscipulisDomini, martyrum ctiam sive confcsso- bibliolhccarii et canocllarii saori Lateranensis pala-
um ac virgiiuim ad hoc suffragantibus meriti3,cuin lii, anno primo domni Oregorii univcrsalis papae,
Lssensu comprovincialium ponti(ieum,ct hujus san- indict. XIV.

ANNO DOMINI MXLVII

:lemI':ns i*apa ii
NOTITIA HISTORICA
(Apud Mansi, Concitiorum generaliiim, iomo XlX, col. 019.)

Clcmens papa, natione Gerinanus, hujus nominis secundus, ante Suidgcrus appcllatus, post factam
jrcgorii scxti abdicationcm, cx Bambcrgensi cpiscopo, oi'cra studioqiic Henrici rogis, qnasi tanto munere
lignior nullus invcnirelur, unaninii conscnsu omnium croatus cst ponlifex, RoiUcC, in vigilia Nativitatis
Domini, ann. lOiO. Postcro Xativitatis Domini cx more conscoralus, et nomine Glementis secundi appcl-
atus, Hcnricum regem ejusque conjugem Agnetem imperiali benediotione subliiuavit. Imperator, Roma
]iscedens, Grogoriuiu sextum quondam pontificom,ne quid ipso prssenle Ronuc innovarctur, sccum in
lermaniam adduxit.Comitatus cst cum HiMobrrandus ojus discipulus,sedis apostoliooe subdiaconus,pos-
;ea vero Gregorius septimus. Cum eodem Roma profccLUS est Glomonfi,qiii ultra ninnlcs,testc Leone Os-
liensi, septimo Idus Uctobris, nono mcn.=e a sua promotionc cx hac vita migravit.Corpus ojus,Roma Bam-
bcrgam translalum, sepultum est Bambergaj. Quod cum Bcncdicto innotuibset, ille teitio sedem aposto-
licam invasit, eamque usquc ad Damasi II elcctionem pcr octo menscs tenuit (Leo Ostiensis.)

EPISrOLiE Er PlUVIf.EGIA
I. D sinc dubio statum perducta.lgitur,qula postulatis a
IULL.\ CI.KMENTIS PAP.i: II, (JVA ECCI.KSI.t: ITLrjEilSI nobis quutenus nostra apostolica pricocptione con-
UO.NAT .MONASTEUIU.M S. ANDRE.K SITU.M HOM.K JU- cedercmus ac rcconlirmaremus pcrpetualitcr vobis
XTA ECCLESIA.M S. MAllI.r. Al> PE.i:SEIM:.
vcstrisque succcssoribus supradictum monasteriuin
(Anno 1040.) Salvatoris Domini nostri Jcsu Christi et sancti Bo-
[Mansi, Concil. tom. XIX, col. G24.] nifacii,situm in loco quod Bochonia,juxta ri[)am flu-
Clemens episcopus, servus servorum Dei, dilecto minis quod vocatur Fulda^cum omnibus rebus mo-
it spirituali lilio nostro Uoingo pio et religioso ab- bilibus ct immobilibus suis pcrtincntibus,quas nunc
bati venerabilis monasterii Salvatoris Domini nos- habet,ctin antca Dco adjuvantc habcbit,iterum con-
Iri Jesu Christi et S. Bonifacii, quod silum cst in ccdimus ac donamus vohis.oharissime ac dilectis-
;

ioco qui vocatur Bochonia, juxta ripaiu nuniinis simc fili,vcstrisquc successoribiis abbatibus in per-
]uod vocatur Fulda, ct pcr tc in eodem vencrabili pctuum,pro luagno ainore et nimia dilcctionc quam
monastcrio tuisque succcssoribus in perpctuum. circa vos habeo, et habere in antea debo quousquo
Convenit apostolico modcrarnini pia religione pol- vixero,monasterium in honorem S.Andreaj et sancti
lenlibus bcnivola compassione suocurrerc,et poscen- qui vocatur Exajiilo.quod sitiirn cst juxlaecclesiam
tiuni animis alacri devotione impertirc assensum. p sanctic Dei genitricis scmpcrquc virginis Maria;,qua3
\i\ hoceiiim lucri potissimum praimium aConditorc vocatur ad Pra;sepc,cum omnibus mansionibus,ca-
c»mnium Deo procul dubio promcrcmur,dum vene- minatis, et cellis vinariis, et coquina ct vincis et
labllia Uica opportune ordinata ad mcliorcm fucrint horlis ct ilivcisis arboribus poiiiorum,ct curle atque
179 CLEMENTIS PAP^ II. 580

putooct introitu suo per portam majorem avia pu- A pamiluminisquod dicitur Fulda, cum omnibus cel-

blica,etcum omnil)usad idom t^oneraliter pcrtinen- lis,onrtibus,districtionibus,seuomnibusadseperti-

tibus,sou quae extra urbem sive intra urbem erunt, monlibus tihi, nostri privilegii pra^ceptione concedi-
quae et jureac rationabiliter pertinere dinoscuntur. mus, largimur ac confirmamns, ea scilicet ratione
Ergopr;esentiquintadecimaindictione,perpetualiter utnullusindcfuturusabbasconsecrationemunquam
et specialiter sub immunitate S. nostra3 R. S. A. accipore praesumat nisi ab hac nostra apostolica

idipsum sacratissimum monasterium pcrmanen- sede. Inter omnia vero Germaniae totius coenobia
dumstatuimusetstatuendoconfirmamus,itautcun- primum honorem in sessione, sive in judiciali sen-

cta loca ipsius monasterii amodo etusque in iinem tentia, seu in omnibus conoiliis ao ordinibus, tibi

sfficuli cum omni securitateettranquillitate vos cum tuisque su 'cessoribus attribuimus habendum.Nulli
posteris vestris tenere et possidere valeatis, ut sub etiam opiscoporum, archiopiscoporum, patriarcha-
juro et ditione sanctse nostrae, cui Deo auctore de- rum,vel quoquomodo in clero constituto,temereaut

servimus,Ecclosi;fl c-institutum nullius alteriusEc- proterve,nisi a vobis accepta licentia, super princi-
olesiae jurisdirlionibus submittatur,pro qua rc.piis pale aliarc vestri monasterii missarum solemnia oe-

desideriis favontes, hac nostra auetorilate, id quod lebrarc liccat. Nullius itcrum persona principis ne-
exposcitis effectui mancipamus, et ideo omnem cu- p.
que totum neque partem vestri monasterii alicui
juslibet Ecclesins sacerdotemin prajfato monastcrio mortalium ulla ratione subdcre, vel sub beneficii
ditionem quamlibet habc^e aut auotoritatem praeter nomine dare pra^sumat, sed omni tempore soli san-
sedem apostolioam prohibemus,ita ut,nisiababbate ct.T nostrae Romanns Ecclesia! libera securaque de-

monasterii fuerit invitatus, nec ibidem missarum serviat. Si, quod absitlaliquis in eodem monasterio

solemnitatem quisquam prsesumat omnimodo cele- constitutus abbas aliquo crimine infamisfuerit,con-
brare:utpro(ecto,juxtaidquodsubjectumapostolic8e stituimus ac apostolica auctoritate indissolubiliter
sedi firmitate privilcgii consistit,inconcusse dotatum manere sancinms ut pulsationis discrimen nullum
permaneat locis et rebus, tam his quas moderno
; scntiat, doncc nostra apostolica sedes judicii censu-
temporc tenet vel possidet, quam quas futuristem- ram ei imponat. Liceat tibi tuisque successoribus
poribus in jura ipsius monastorii divina pietas volue- inperpctuum,episcoporum more,nostro dono nos-
rit augere ox donis et oblationibus decimisque traque muniflcentia apostolicam sedem ad veslram
fideliam,absqueulliuspersonaecontradictione,firmi- defensionem appellare, ac contra omnes aemulos
tate perpetua Gonstituimus quoque pcr
scrvatis. Romanas majestatis scuto vos defendere. Haec deni-

hujus decreti nostri paginam, ut quicunquc cujusli- que, universa inter totius orbis ccenobia, vestram
betEcclesis praesul,velquaounquedignitateprffidita Fuldenscm abljatiam specialissimo dilectionisafTec-
persona,hanc nostriprivilegii chartam,quam aucto- C tu perpetuohabituram concedimusacfirmitercorro-

ritate prinoipisapostolorum flrmamus,temerareten- boramus. Usum autem sandaliarum, caligarum ac

taverit, anathema sit, et iram Dei incurrat, et sancto- dalmaticarum, qui sacris canonibus tuo ordini in-
rum omnium extorrisexistat^etnihilominus pr«fati terdicitur, apostolicaauctoritate non solum tibi
monasterii dignitasanobis indulta perpetualiter in- tuisque successoribus in perpetuum, verum etiam
violatapermaneat apostolica auctoritate subnixa. cunctis viventibus ac victuris omnium monasterio-
Soriptum per manus Joannis, scriniarii et notarii rum abbatibus in orbo terrarum oonsistcntium
nostri sacri Lateranonsis palatii. Bene valetc. Data aljradendum omnino jubemus.Ouamvisfuorint non-
111 Kal.Jan.,per manus Petri diaconi,bibliothocarii nulli in hac summa sode pontiflces, qui, tyrannido

et cancellarii S. A. S. Anno D. N. J. C.1046,domni pravorum coacti, hoc indigne vcstra3 ac caetcris di-
Clementis secundi papaj 1, indict. xv. vcrsis concesserunt Ecclesiis, quod sanctoruni pa-

II.
trum sanctionibus constat esse diversum. Nosvero,
piuvilegium clkmkntis pap.e ii puo monasterio ful- quoniam prave novimus fuisse petitum,pessimeque
db:nsi. per privilogii paginam esse ooncessum, non soluni
(Anno 1046.) conflrmare nolumus,verum etiam penitus abdicare
[Dronke, Coil. diplom. Fuld., p. 357.] gestimus. Si enim monasterium nostrum.quod sa-
j)
Clemkxs cpiscopus, servus servorum Dei, dilectis- cralissimum Itcati aposloliPaulioorpusamplectitur,
simo in Domino filio RoiNOo.vcnorabili abbati,pon- huno suportitiosum morema sanctoPetro impetrare
tificii nostri perpetuam in Domino salutem. non moruit, aliqua orbis terrarum abbatia qualilor
Cura nos urget sanctarum oninium Dei Ecclesia- obtinebit ? Totus pene mundus noverit quod spccia-
rum utilitatibusfavere,ac,secundum quod unaquaj- lissimas dignitates nostri episcopi ac cardinale?
quc in proprio stalu mansura sit, oongruum oisim- presbyteri atque diaconos habeant, quas cfftcraruni
pcrtiresulfragium. Quocirca, dilcctissiniefili,omaia Eoclcsiarum hujusccmodi gradibushaberenonlicet.
quae a praecessoribus nostris jure ac rationabiliter Dalmaticas nostri cardinales presbytori fcrunt,nac-
Yostri postulasse visi sunt prfficessores, tibi tuisque ois in processionibus solemniis utuntur; si dignuni

successoribus pcrpetuum confirmamus. Monaste- hoc nostris sanctissimis dccessoribus videretur,ab-

riumorgoFuldcnse,quod sancti Bonifacii vocabulo batia sancti Pauli. qua^ univcrsis proximior ac fa-
vigct,conslitutuminlocoquidiciturBoconia, ergari- miliarior nostraj sedi fore constat, dalraalicis ac
 ;

;t EPISTOT./K ET PRIVILEr.IA. )ft2

n<1a!iis liboralifer ac soloninitcr potiretur. IJnde A rot.Oua Mediolancnse archicpiscopo in mcdinm ve-
lod sanctus Paulus a sancto Potro non expctit.ca--- nicntc, dexterum quia locum pclierat, hinc accla-
ri juniores sancti nostrn incvitabili auctoritate mntum cstabelccto Ravcn.sihi deiicri illum; simili

ilincre desistunt. Igitur quicunque hujus no;Uri modo a patriarcha Aquileensi, et ita unius rei al-

ivilcgii observator cxstitcrit. omni bcncdictionc autom universis

tcrcatio inttir sese orta ost. Placuit
pleatur. Qui autcm quoquomodo hanc nostram synodo trium partium disscnsionem coram difTcrri.
aBceptionem violare prcesumpserit,nisi rcsipiscat, Statimqne prolatus quidam catalogusnominum eo-
dividucB Trinitatis iram incurrat, sancti Pctri rum archicpscoporum qui intcrfueranl synodo
)OStolorum principis maledictione rcdundct trc- Symmachi papa^ubi prfoscriptus erat Mcdiolanensis
ntorum decem et octo patrum sacrosancto concilio archiepiscopus,quo contraostcnsum estprivilegium
imnetur.atquc iu cxtrema dic judicii,amaranatha Ravennatis Ecclesise continens, qualiter illa inscri-

lathcmato pcrditus.lucis claritudincm nesciat,sed plio nominum non aliquo jure, non aliqua plenitu-
ter exteriore? tencbras cum diabolo tic conscnla- dinc, scd potius gratia humililatis evencrit, quod
jij; ejus perpctualiter gcniat. Scriptimi hoc privi- scilicet archiopiscopus Ravcnn.perniiserit praescribi
gium per manum Joannis, scriniarii ac nolarii sibi illo tantummodocasu archiepiscopum Mediola-
icri palatii. | Hcne valete. T. nensem, et no propterea quivis error in posterum
Datum pridie. Kal. Januarias, pcr manus Pctri gignerelur, placuisse papa) Joanni successori illius

aconi, bibliolhecarii et cancellarii sanctoe aposlo- Syinn.achi ipsum privilcgium autcm pro-fieri, lioc

zm sedis, anno Domini nostri Jesu Christi t04fi, pterea ut quis videretur esse major, quamvis non
)mni Clementis secundi papi-e 1, ind. xv. dextra papae Romani semper jure deberetur archie-
III
piscopo Ravennati addendum tamen ei esse soli
;

ESCniPTUM CLEMENTIS P.\P.E 11 AD O.M\ES KCCI.KSI.E impcratori, si praesens adesset, ct sic ad sinistram
FILIOS. eum Iransmigrarc debere.Quibus duorum altercato-
(Anno 10-17.) rum cffitcri quoque altercatoris,id est pa-
ostensis,
[Ughelli, Ualia sacra, II, p. 361.] ostensum est privilegium a Joanne XIX
triarehae,
areiimtis d Mrdiolanensis archicpiscoporum ei pa- papa actum similiter de sessione ad dexteram par-
trintcfuv Aquilciciisis litcin Wstalur priino die sij- tem. His auditis, universa synodus interrogata est.
nodi circa nouas januarias » celebrarc catcnus
Primo autem omnium Romani episcopi, clerusque
<<

decrctam esse ui urcliicijiscojji liavcnnatcs, nisi iiii-

perator adsit, ail dcxlrain ponlificis liomani se-
Romanus,quibus auctoritas est major, et ipsa res
deunt. nota erat; deinde rctribuimus. Cumque ex ordine
Cle.mens episcopus, servus servorum Dei, omni- Jonnnes episcopus Portuensis, et Pctrus diaconns,
us sanclse Ecclesiic (iliis perpetuam in Christosa- C noslra^cipostolicesediscanccllarius^privilegium Ra-
.item. vcnnatis Ecclesiae, vice sua universae partes lauda-
Quod propulsis ab apostolica sede hisqui in ovile rent.Poppo quoque Briziensis episcopus hoc idem
acratissimum apostolorum principi Petro a Christo lecit, ejusque vocem tota synodus est consecuta

lominocommcndalumnon ingressifuereperostium quoigitur in unum

placitum vox omnium conve-
ed aliunde surcpsere ut pote fures et latrones,pro- niens, nosterquoque assensus pari ratione accom-
piciEntea suis commodis potius quam gregis humi- modatus est.Ut vero quod actum est omnibus inno-
tati,non est nostris meritis ascribcndum,sed divi- tescat, placuit nostris apostolicis litteris adnotari,
iR benignitati,qu.'e elcgit ea qua? non sunt tanquam ct tam pr.Tescntibus quam futuris intimari,ut tanto
int, ut ea quae sunt evacuf>nlur. De multis autem lirrnius vuleat,quanto consLat de nostro ore audiri.
u.TC in ipso nostri pontificatus primordio acta sunt Verum ne posthac iterum vel archiepiscopo Medio-
a synodo,quam ct pro communi utilitate matura- Ianensi,vel patriarchiE Aquileiensi de sessione dex-
imu3,et circa Nunas Januarias celebrantes unum tri lateris nostri liceat excitare quamlibet contro-
iropitiante Domino nobis concessum est illic deter- versiam, interdicimus nostra aposlolica auctoritate
ninare,quod multoties ventilatum a retro pontifici- hoc cis de caitcro licere. Quod si fortc fucrit prae-
U3 priBdecessoribus nostris, aut vix,aut nullo fine n sumptum, pro tcmcratione interdicti nostri, non
opitum est; illud videlicet in synodo sedendi jur- modo bannum sancti Petri nostra; sedi persolvat,
rium,quod emerserat inter Ravennatem et Merliola- vcrumnostrfcquoque excommunicalionis et anathe-
lensem archiopiscopos^undeetin ipsaiiostra synodo malis laqueos incurrat. Sedem ctiam Ravenn. ar-
^quilciensis patriarcha mussitabat.Quisquis l^quis- chicpiscopi Jubemus scmper esse a dextris noslris
(uCjpnim sibi juxta nos dcxtri laterislocum vindica- nostrorumque successoruni,secundum antiquajcon-
jurc deberetur,nobis incertum crat.Conti-
)at,et cui stitulionis auctoritatcm,nisi forle imperalor adfue-
autem primadie synodi non intercssc Mcdiola-
^it rit,et tunc ctiaiii ij^sum sinistrum locum tenere per
icnsem archiepiscopum aprimordio,scd jamdie in- hanc nostra) auctorilatis firmamontis firmitatc(5zc)
linato.cum patriarchaa dexteris nostrissederet,in- huic nostrae narrationi subjectam.
erposita tamen sella charissimi filiinostriimp.IIon- Scripta pcr manum Joannis, scrinarii et notarii
ici,qui jamjamadvcnire putabatur quiaeolocierat ; sacri nostri palatii. Rene valetc.
iiectus quoque Raven, Ecclesiffi a sinistris, ut sede-
5S:i CLI.MKNTIS P.AIVE II. ".S4

IV. A. sanctl Martini episcopi,in natabliis beatorum mar-

1'IUV1LE(;IUM CLrvMENTIS PAl-y!', U PRO F.CCLESIA tyium Laurentii,Mauricii sociorumque eorurndera,
IIA.MIiUROKNSI. et in festivitate Omnium Sanctorum, ct in illis fes-
(Anno 1047.) tivitatibus illorum sanctorum quorum copora re-
[Apud Lappenbcrg, Unmburgischc IJrkund, 1 72.] quicscunt in ipso archiepiscopatu, et in consecra-
C.LEMiiNS episcopus, servus scrvorum Dei, dilecto tione episcoporum atque ecclesiarum, et in veslra
confratri nostro ADALBERTo,venerabili archiepiscopo ordinationis die. Super hajc autem, deprecalione
Ammaburgeiisis Ecclesite siiisque successoribus in Henrici imperaloris, nostri dilectissimi filii, super
perpetuum. naccum cquitandi licentiam damus, in solemnibus
Gonvcnit aposlolico modcramini piarcligione pol- dicbus,lantummodo in vestra sede.Et pallio utendi
lenlibus benevola compassionc successisse [succur- in ordinationibus ecclesiasticis, et crucem anle vos
posccntium animis alacri devotione pra;bcre
rerejet porlandi, sicut antecessores vestri habuerunt, li-

assensum.Ex hoc cnim lucri polissimum prffimlum centiam damus. Sancta Trinitas fraternitatem ve-

apud condit()rcm omnium Dominum procul dubio stram diu conservare dignclur incolumcm, alque
promeremur,dumvenerabilia loca opportunead me- post hujus sff;culi amaritudincm adperpetuam per-
lioremfuerintsinedubiostatumperducta.Igitur,quia „ ducat beatitudinem. Bene valete.
postulastis a nobi3,quatenus archiepiscopatum Am- Data VIII Kalandas Maii,per manus Petri diacoai,
maburgensis Ecclesia; totum in integrum vobis con- bibliothecarii et cancellarii sanctte apostolica; sedis,
firmcmu3,8icutapriiedecessoribu3 noslris Nicolao,et anno domini Clementis secundi papas secundo, ia-

Agapito.et Benedicto,hujus apostolicse sedis episco- diclione xv.

pis decretum e3l,inclinati prccibusvcstrisapostolica V
CLEMENTIS PAP^ II EPISTOLA AD GOFFREDU.M ANDEGA-
auctoritatc concedimus et confirmamus, cum omni-
VORUM CQMITEM ET AGNETEM CO.MlTISSAM CONJCGESf
bus generaliter atque specialiter ad eumdem prtefa- rjus.
tum veslrum archicpiscopatum pertineulibus, scili- (Anno
1047.)
cet omnia quse vestri antecessores suis laboribus ac- Mouasteni S. Yindocinensis, a Gofjredo
Triuitalis
condiii, tutelam susaijjit et possessiones confirmat,
quisierunt,vel etiam amore asterna! patria; ibia Ghri-
ea lefjc ut duodccim solidi B. Pctro quotanuis prx-
sticolarum lidelibuslargitasunt vellargiuntur; cuni slentur.
illis etiam qui r.unc tempore ad Christi convorsi [Opera Ivonis II, 244.]
sunt fideni,protej^ente Dei gratia, videlicet cpisco- Clemens episcopus, scrvus servorum Dci, Gof-
pos in omnibusgentibusSueonum scuDanorum,nec FRiDO Andegavorum comiti, et Agneti comitissae,
non etiam in illis partibus qu?e sunt meridionali conjii';i cjus, salulem et aposlolicam benedictio-
Albia usque ad fluvium Peneet ad fluvium Egidore, ^ nein.
itaut sub vcstra vestrorumque successorum, Am- Quoties filii sancta; Ecclesia; omnipotenti Deo ali-
maburgcnsis Ecclcsiic arehicpiscoporum vel alium qua offerunt,non debent esse dati quasi de munerc,
quemlibet, in vestra dicccesi ullam sibi vindicare sed gauderc cx fideli redditione. Rcddunt quidein
decernimus potestatem quinimo et ipsis et omni-
;
Greatori suo partem rerum quas ab co acceperunt,
bus omnino suadcmus cultoribus vera) religionis, ut de suis cum rebus sibi faciant largissimum debito-
ut adjutorium et solalia vobis in omnibus admini- rem.Ab ipso namqiie omnes habcmus osse, viverc,
strent, ({uatenus pro gratia hujus bencficii iilcnam cunctaque habita possidcre:et quod magis est .. . .

recipere mercedem aDomino mereantur, quoniam Quod vos, dilectissimi fiIii,non ignoranter,sed Hde-
omnia quse proficua Ecclesia^ probantur cxisterc,et liter agnoscenles, studuistis propriis vestris rebus
divinis non impugnant pra!ceptionibu3,efficicnda et monasterium pro redcmptioneanimarum vestraruni
pra>.benda omiiiivjtcntis Dei auctorilate et beatorum vcstroruni(|ue parcn[um,apud Caslrum Vindociimm
apostolorum PiUri et Pauli esse non dubitamus.Et ad honorcm Trinilatis doifica; conslrucre,ipsunique
lioc nostro dccrelodeccrnimus secundum prajnomi- monasterium cum omnibus suis rebus B.apostolo-
nati Nicolai papac ct Agapiti paiia; et Benedicti papa; rumprincipiPetro,sancto Spirituinspirante,otrerre,
sanctioncin... cL Mimindensis et Ferdcnsis Ecclesia- j)
ea videlicet considcratione qualenus sancla; Ro-
rum episcopis... in illis partibus constituendi ta- man;>; Ecclcsiic sic spccialiter scmpcr adha;reat ne
mcn... cliarissime frater .Adalberte^ut potcstalcm... inlcr Romanum pontificem et hunc venerabilem lo-

frater charissimc Adalberte, nostra; auctoritatis.., cum persona qua;libet media existat.Quod nos, di-
Insupcr addimus pro volo vestric dignissimae peti- vina confirmamus, ut inter primat
fulti fiducia, ita

tionis, in nativilate Domini et in o(;tava Domini,in ct apostolica; scdis pontificcm ot vcncrabilis loci Vin-

(^l)iphania Doiiiini, in purificatione sancta' Maria^in docincusis abbatcm,omnein cujuslibct dignitatis vel
Palmis, in cocna Doinini, in die sanclo Pascha'», in ordinispersonam mediam essc apostolorum Pctriet
ascensione Domini, in Pentecoste, iu festivitatc Pauli auctoritateprohibeamus censumvero ad nie
;

eancti Joannis Baptista; et in Natalitiis omnium moriam cognilioncmquc sempilernam xi solid. dt

apostolorum,iii assiimptionc et in nativilatc sanctie moncla noslivc patria? B.Petro reddi per unumquein-
Mana;, et in annuntialionc sancla; Maria;, in fcsli- quc annum volumus,etc.Statuimus ctiam ul,defuo
vitate sancli Michaelis archangeli, in lcelivilalo el j abbato ipsius lfci,?ucccs3or ci cligalur de cudea
 85 EPISTOL.-E ET PRIVILEGIA. f)86

ongrcgationo.si tamon (liguus prailationo invonia- A explovimus, cuiii .sauctce Bambergonsi Eoclosia}
ur. Quod si apud eos invcniri non potorit, quod pra;esscmus, cui attinet ipse locus; specialitcr au-
bsit.a Cluniaco, vol a Mujori .Monastorio,vel unde- tem occlesiam in Tharissa ot oratorium in Wenck-
umjucmelius potcrunt monaelii ibi coniijrogati.sibi hoiin cuui decimis utriusquc loci prius a fratre et
ligant abbatem secundum Dei timorem et BBone- cocpiscopo nostro Brunone Wirccburgcnsis Eccle-
icli regulam; tamcn proptor rcverentiam loci, in sia; rationabilitcr vicaria possossione illi tradita
ligcndo sibipastorem,lrium abbatumconsilioutan- commutantes huic roonasterio contulimus.Quapro-
jr, quos religiosiorcs de vicinis locis habore pote- ptor oa auctoritate qua; data est a Christo Domino
unt.Consecratipnem vero ne statim Romam venire apostolo Polro, magistro ct seniori nostro, et per
iligetur electus, a quocunque praesule, sino tamen eum succcssoribus ejus usque ad nostram indignis-
mni subjcctione, suscipiat,si pra^sul idem sine pre- simam
patcrnitatem, ea nimirura in nomine ipsius
0, et secundum canones episcopatum susceporit. Domini nostri Josu Christi valIamus,tuomur,muni-
luod si episcopus pretio,vel contra canones eloclus, mus ipsum monastcriumsanclissimi protomartyris
ivestitus, vel consecratus, sivc erga pnodiclum B. Stophani cjusque consocii martyris Viti, et omnia
etri locum suspiciosus cxstiterit,qni elcctus fucrit, cjusdcm monasterii bona mobiliaetimmobilia,quoe
d nos vcl ad nostros succcssores recurrat,et a sede nunc habetet in pcrpetuumhabebit.contra omnium
^
. Petri a[)Ostoli cujus estjuris.et baculum malignantium temeritates et impiorum rapacitates,
l cunsecrationem suscipiat. Ad consilium autem por hoc sciiicct inviolandum nostrai apostolicae prae-
uUatenus vcniat, quod ab ipso Romano ponlifice ceptionis nuinimen, ul nulli duci, nulli marchioni,
on fuerit celebratum, etc. Hoc ctiam addimus, ut, nulli comili, nulli vicecomiti, nulli praeterea pa-
im in Vindooinonsi loco quam in pr«dicta juxta triarch*, archiepiscopo, cpiscopo et spocialiter
ndogavioB muros S. Salvaturis ecclosia; nulli per- Bambcrgonsi, noc etiain alicui magnas parva-que
3na! nisi soli Romano pontifici liceat potostatem personae lieeat ipsum nostrum monasterium la;dere,
liquaiu uuL dominationem exercere, aut cxcom- ejusquc bona minuerc, quae nunc habet et in per-
luuicare seu interdiccre; etiamsi Carnotensis aut petuum habebit. Quod quicunque eorum commise-
ndegavensis pro culpis (luibuslibot excommunicc- rit, por hanc aposlolici vigoris sanctionem ex pote-

jr, excomnmnicuti tamen a monachis non siisci- state apostoli Pctri vcnientem maledicimus,excora-
iantur, elc. municamuset ctiam anathematizamus illum, utsit
Datura Kal. Julii per mauum Petri diacnni.biblio- a regno Dci alienus et partem habeat cum diabolo
lecarii ot cancellarii S. apostolica^ sedis, anno impiorum capite, nisi forte resipucrit, et quod in
omni Clemcntis II pap.-c i. indict. xv. eumdem sanctissimum locum peccavit, digna sa-
VL C tisfactione emendet.
RIVHJIGIU.M CLEMENTIS PAP-E II PUO MO.VASTERIO THA- Hanc autcm nostrara pra^ceptionem inviolatam
RISIE.NSI. manero jubemus sigilloet subscriptione nostra cor-
(Anno 1047.) roijoratam. Bcnc valete.
\pud Usserman, Gcrmania sacra, iom. \\\,prenves.] Scripta mcnse Scptembri, indictionc prima. Data
Cleme.vs episcopus, servus scrvorum Dei, Jacodo llomac, Kalcnd. Oct., per manus Petri diaconi bi-
enerabili abbati monasterii sanctissimorum mar- bliothecarii sacra2 aposlolicaj sedis, anno domni
|Tum protomartyris Stephani atquo Viti, loco qui Clementis secundi papae pnmo,domiu Henrici tertii
'harissc vocatur positi, pcrpcluam in Christo salu- iiup. sirnilitcr primo.
im.
VII.
Apostolicae sedis fortissimus clypeus tanlus est,ut EPISTOLA SIVE DIPLOMA CLEME.NTIS PAP^ II AD JOAN-
ontra omnes malefaclorum impetusvaleal,cunclis- .NEM SALKUNITAXU.M AUCHIEPISCOPUM.
;ue sacrosanrtisccclesiis sufficiat.Ad huc eiiim su- (Anno 1047.)
ira Hrmam petram, id esl Chrislum, fundata est, ut Faclam cju.s translaUoncm e.v episcopalu Pestano in
lon modu hominum sffivit'tia,sed nec portaj etiam Salcrnilanum confirmat, eique pallium concedit.
iiferri pricvaleant advcrsus eam. Cui bene aplatur n Clemens episcopus, servus servorum Dei, dilocto
|uod cantatur: Fortiludo mea et laudatio mea Domi- in Christo fratri Joanni amodo Salernitano archi-
;u',quia quidquid laudis, ex Dci non ex sua lor- episcopo, pcrpoluaui in Domino salutem.
itudino habet. Iluic sedi sanctissimai quia divina Quoties ita coiiLingit ut, exigente necessitete et
lignatio humilitatem nostram prajfecit gratia tan- maxima utilitate,transmutandus esl quisquara epi-
um sua non mcritis nostris, monaslerium tuum, scopus de propriascde ad aliam,diligcntissimeper-
Inrissiine fili, Justitiis ejus sic munire decrcvimns. quircnda o.st persoiia, uLrum neccssario sit trans-
itomnisci adversantium vacuetur conatus.Dcnique mutanda, ut sio rnajor utilitas orialur, sicut major
psum rnonastorium nos ipsi auctore Deoercximus, sedcs assumitur. Tc vcro, frater charissime, quem
t bonis, quibus valuimu3,locupletavimus ad salu- unanimitas clcri ct populi Salcrnitanae Ecclesia3,una
cm animaj nostrae nostrique lilii domini Ilenrici cum gloriosissimo principe Guaimario de sede Pes-
lomanorum imperatoris Augusti, cujus voluntalc, tana accepit,ct in suum ponLificem elegil,fliligenter
ujus consensu locum ipsum ffidificare coepimuset discus3imus,nc tu;o ambitionis cau3a,et nonmajo-
Patrol. CXLII.
;
1»
)87 Gr.EMENS PAPA 11 EPISTOL^ ET PRIVILEGIA.
ris iilililatis ncccsHitatc elcclus fuisscs, aiit forte A ot sigillocam signari pr.-ccipimus.At qni fjio intuilu
Simoniacam ha-!rcsim. Ouoi] ita ab omnilius cst
pei- cuf tos et observator hujus noslri privilogii cx.-fte-
abnegatum, ut nullius andirctur orc prolatum. Si- rit,bencdictionis gratiamet cjclestem rclributionera
quidem Salerni mancntes, ct hoc ab omnibus per- justo judicc Domino Deo noslro cousequi mcreatur
quirentes,cum tc audiremus ab omnibus laudari,et in saecula saici^lorum. Amen.
ab omnibus videremus amnri, Dominum bcncdixi- Scriptum cst per manus Joannis scriniarii etno-
mus, qui tantam concordiam in tanta hominum tarii sacri Lalcranensis palalii, etc. Datum xii Ka-

diversitate super tc potuit cfficcrc,ut nullus viderc- lcndas Martii, per manus Pctri diaconi et biblio-
tur discrepare. Etenim circa tcidcmamorin onini- thccarii ctcancellarii sanclffl apostolicae sedis,anno
bus,eademintentio,commune omnibus flesidcrium. domni Clcmonlis II papa: primo, indiclione decioja
Quapropter annucntcs pelitioni votoque eorumom- quinta.
nium, et maxime prsdicti gloriosi principis Guai-
VUL
marii, te, frater, sicut et dc sede propria ad suam
PillVlLEGIUM CLEMENTIS PAP.-E II PRO ECCLESIA DAM-
transtulerunt, posccntilius tuorum meritis morum, BERGENSI.
non rapina tuae avaritia? id affectante, apostolica
(Anno 1047.)
assensione per hoc nostri-e auctoritatis privilogium j.

incardinamus,et inthronizamus eidem Salernitana^ Clemens episcopus, scrvus servorum Dei, sacra-
sedi, in qua fungaris archiopiscoi dccorc et honore. simnc nostraj Bambcrgensi Ecclesice,in filiis et filia-

Nam in te nobis complacuit quidquid dc tfc fama bus cjus, clero vidclicct ac populo, pcrpctuam in

dispergitjVidelicet sanctilas, castitas, bcnignitas ct Domino salutem.

omnia quse Doo placabilia sunt. Dispcnsatiosfficulnrum venitdcPrincipe cffilorum,
Undc in nominc Patris, ct Filii,ct Spiritus sancti, qui anlcquam swcula cfficcrcntur praescivit qualiter
archiepiscopali pallio nostra apostoliea manu dile- disponcntur. Inde fit ut non possit non impleri quid
ctionem vestram insignivimus, quo utaris toties in ab aiterno illius oculo potnit providcri. Tanti nu-
anno, quoties prsedecessores tuos eo usos fnisso minis nutus te suam clarissimam filiam Babenberc
constat. In quo, quia dc vcllcrc ovis sst,inlel]ige te nobis in sponsam logitimam desponsavit,et ante re-

ovium pastorcm. Et quia co circumcingcris,et etiam ges tjuantumin nobisluit,suapropitiatione donavit.

;

circa humoros portas,cognoscas et undique circum- Gerte nulli marito circa uxorem purior fides et amor
spicias,ne aliqua crret, et in morsus incidat lupo- ardentior quam circa te nobis, nec unquam vel in
rum. Quod si aliquando,quod absit,contigcrit,eam mentem venit tc destituere et alii adhferere. Sed
habcas in humeros ad caulam rcpcr[aro,ot pristina) nescio quo divino consilio cvenit, quo matri tuae

sociotati coadunarc. Quod vcro ante et retro crux C omniumque ccclesiarum consociarcr ct aliquidnon
homini habelur, illud aposLolicum sempcr docet tamcn omnino a tc separer. Ecce igilur cum illud

ante oculos tuoe mcntis haberc : Mihi 7nundus cru- caput mundi,illa Romana sedes,hoerelico morbo la-

cifixus est, et ego mundo [Gatat. vi) Gonfirmamus boraret, et charissimi filii nostri doinni H. impera-
etiamtibi ipsum cx integ^-o arcliicpiscopatumSalcr- toi"is Augusti praiscntia ad hoc invigilaret, ad hoc
nitanum cum omnibms adjacentiltusparocliiis suis. instarct, ut hujusmodi ajgritudinem propulsaret,
Et insuper licentiam damus ct potcstalom ordinandi cxplosit quibus ideni nomen papatu>
tribus illis,

et consccrandi episcopos in his subjecLis vobis locis, rapina dedorat, inter tot agmina sanctorum, qui
hoc cst,Pestanensem episcopatum cum parochiis et aderant, Patrum, dignatione ccclcstis gratiae nos-.
adjacontiis suis, ct episcopatum Consanum, ct cpi- Iram indignissimam mcdiocriLatem,cunctis nisiliu;
scopatum Nolanum, ct cpiscopatum Maluitanum rcIVaganteui, voluit eligi, et altissinii aposloloruir
[«/., Malfitanum, et Amalfitanum],nec non ct epis- princiois vicofungi. Et vulsum me tunc a tuogra-
copatum Acerentipum [/jro Achcruntinum],simulque tissimo latcre, dulcissima sponsa, quis dolorapprc
et episcopatum Bisiniacenscm, atque episcopatum henderit, quis mGoror confecerit, quo nescio pacti
Cusonti;c [pro Gonscntiff'], cum omnibus parochiis liccat oxprimi, cum nobis omncm modum videlu
ct adjacentiis corum. Pro pallio vcro, quod su[)ra n Iransgrcili plushonoris.plus dccoris plusqueviriun
diximus, post discessum (luidem tuum successorcs matri qiiam filia?,utpotc cui omnc gcnu terrcstruin
tui perveniant ad apostolicam sedem,et usumpallii flcctitur; pro cujus arbitrio cocli janua aperitur c
consecrationcmque decretaliter rccipiant. Et non claudiLur; adversus quam nec port* prcevalent ia
habcant potostatom succcssorcs nostri in cunctis ferorum non Lamcn tanta^ dominaLioiiis cupid
:

j)ra!(licLis cpiscopatibus,quo vobis apostolica auclo- ostio noslra" mcntis irropsit, cordisquc cervicem li

ritate conccssimus, dcinceps cpiscopos consecrare, bcnler inflexit.

quemadmodum vobis concessum est, Si quis autem Satis nobis craL aclivam, bene, conlemplalivai
nefario ausu,quod non optamus,huic nostra? conccs- quoquomododucebamusvitam,prtescrtim cura pe:
sioni aliquo niodo contrairc volucrit.cL oinnia suiu'a- foctiis amor ncc spccies alLorius unquam. ncc indii

scripLaa nobis lirmaLa violarc pra?sum[)ScriL,porpo- calur opulcnlia. Tcstem invooamus acicm divinaii
luo anathcmatis vinculo rcligotur. Et ut ha^c nosLro non commcntari nos apologiam. llla cniin secrol
conccssio firma in pcrpcluum mancat,bulla nostra cordis rimatur, cui nulla nox oblenobratur. Pro L(
B9 OLIVA VrCENSlS EPISCOPUS. — NOTITIA IlISTOniCA. 590

e quoque uliniui' ipsa coriscienlia.ubi lua est sol- A slincLu pulsatus crudeli tcmeritalc admitteic non
ciludo conlinua. Interiorem pupillam nunc tanta cmcndare ncgle-
pcrhorrucril, ct adinissum potius
rrarum spatiositate.nunc lot relundunt opposita, xerit, hujusmodi hominem quicunque de comnm-
Liiaamicam mea:H,sororcinmeam,sponsam iiicam, nione sacrosancli sanguinis et corporis D. N, J. C.

)lumbam meam, diligentiori cura circumspiciam, et a participio totiusCliristianitatisnon solum cx-

, undiquc munilam faciam. Concessum est nobis ciudimus, sed et propulsamus. Quin ct apostolici
ivinitus non ex nostris meritis, ut jam diximus, analhematis acutissima lancea eum transvcrbera-
is illud aposlolicum.quod et coelis imperat et tcr- mus, ut pro malc malc perditus mortcm
factis

s;unde dignum duximus et accommodum decrevi- geiiuit a^lernam, associatus in gehenna inferio-

lus ut de profectu nostro tu quoque proficias, ris inferni dcTcmonum principi mortis inventori,
inde tibi amplius consulatur unde ipsa potestas et Judac sacrilcgo et proditori, undique circumcin-

)bis ampliatur.Piae recordationis domnus H. im- ctum draconibus tartareisin ultionem sa^vientibus,
jralor .Augustus te fundavit, tc ercxit, te ct in al- nec in ultimo trcmendi Dci judicio ad vitam resur-
im culmen evexit quo supplice, inexpugnabili
: gat, sed crudclissimum corpus resumens duplici
uro et propugnaculis apostolici muniminis adver- contritione conteratur, infelicissimo et miserrimo
is omnes impias manus pracvalentcsbene circum- p vivendi genere mcrtcm qua^rens et non inveniens.
illata es per praHlecessores noslro Joannem scili- Qui vero pio intuitu proprias manus ab hujusmodi
X XIV papam.et Benediclum.Ouod et idem nos fa- tcmcritale subtraxerit, etsi ita res cxegerit, adver-
re cupientes ul triplici tuitione circumcincta per sum omnes iusurgentes, et quidquam auferro co-
rtutem S.Trinitatis nihil unquam paveas lajsionis, nanteseabonadefenderitad tuum tuorumqueopus,
hil unquam abaliquomolcstationis,pecura semper sanctissima Babcnbcr^', illa scilicet, ut praedictum
quieta maneas in liliis et (ilial)us tuis, semper cst, qua; tibi collala sunt vel de Cfetcro in ffiternum
20 d^^vofe serviens.devote obediens,statuimus per tibi confcrcnda sunt; ialis ab illo benedicatur qui
)C nostrum apostolicum privilcgium, ut de bonis supcr cherubini sedet et gloriatur,pro eo quod hoc
is omnibus quaj tibi sponsa charissima virgo ca- nostrat! auctorilatis privilegiuni studuit observare
issima, Ecclesia speciossiina Babcnberc, sunmia ill.-esum, suo(iuc robore solidatur; quod nimiriura
beralitas ojusdcm orthodoxi imperaloris de summa consilio et voiunlaLc nec non alacri promptoque
^volione proccdens pio aflectu contulit, et nomine animo clarissimi filii nostri jam superius mcmorati
nus illa pcr concambium convenientissimum, et domni H. imperatoris Augusti de nostra apostolica
jceptissimum a NVirzeburgensi et Eigistetensi epi- sede tibi transmisimus eidem gratulari. Etenim ut
;opis canonico et rationabili judicio permutavit. te plantavit conditor tuus ille primus H. Cffisar Au-

I quorumcunque posL eum fidelium religiosa pie- C gusLus, sic esL hic secundus vesLigia ejus sequens,
13 obtulit ct oblatura cst usque in perpetuum,sive ut pari nomine parique dignitate,sic pari devotione
jnt mobilia, sive immobilia, nullus imperator, te rigavit, tibi incrementum dedit, et adhuc dum
iillus rex,dux, marehio, vicccomes, et prajterea usque vixerit Deo iniserante et inspirante dabit. In
»n archiepiscopus, non episcopus,non abbas, nec quij te,dulcissima sponsa,optamus in sajcula sa3cu-
lla hominum persona audcat, tentet, prasumat, lorum crcscerc, poUere, vigere, dicentes benc va-
uidquam vel violentia, vel fraude, vcl furto detra- letc.
ere, minuere, mutilarc.Quod si quis diabolico in-

ANNO DOMINI MXLYII.

OLIVA
AUSONENSIS sive VICENSIS EPISCOPUS

NOTITIA IIISTOHICA.

(Apud Antonium, Dibliotheca Hispana cetus, lom. II, pag. 5.

Bisuldunensis comitis filius.c Ilivipulionsi inouacho cjusque ct Cuxanensis mona-

O/ira. Olivi! Cabreta;
erii abbate, Ausoncnsis sive Viceusis ab anno Christi 1017 episcopus.Ejus pr.-nclara gcsLa a cl. Florezio
Iiiiextremusoinniumejus labor fiiiljin ordinem redacLa vulgavil abcjuHinorlo cl.ilispanise sacra; continua-
>i' Fr. Emmanucl Uisco tom. ,\\\ill,fi pag.I'^2.Scri[>ta aulcm nnuiiulla cxhibet in ejusdem tomi Appcn-
591 OLTV^ VICENSIS EPISCOPI SCRIPTA. 592
dice X. a pag. 205 nimiriim 1. Srrmoncm in natali S. Narrixsi rpi.sropi ct marlyris ; cui subditur yarra-
: :

tio coiirer.sionis bealx Alfra; ; l\.K}iistolarn ad Gaucelinum arrliie/usropum Bilurirensem, pag. 27.j 111 Aliam ;

ad monarhos liivipullenses, cirra ann. 1023, a Pelro dc Marca c L-atalonio! tabulariis erula ac priuiuin e\id-
gata; nccnon ; IV. Errk.six Vicrn.sis sine Au.sonensis ronserralionem anno 10.38; V. Synodicam concilii
riarhonensis adversus sacrnrum rerum invasorrs; VI. Epistolam ad Sanrlum ISnvarrx re<jem (cognornento
Majorem) anno 1023 direclvm,de inresto conjugio vitando, e sancti Joannis Pinnatcnsis talnilario. Ibid. a
pag. 275. Quibus addi posset e Galliaruni rcgis bibliotheca toni. III, pag. 343, col. 2, cod.2858 VII. £pi- :

stola Olivx ad Sancium re^icm Ibericinn, qua eiim hortafur ut aliquid de suo conferat ad exstrucndam
ecclcsiam Bivipullensem ; nec non VII. De Pasrhali ryrlo et romputo crcleyiastiro, ex eadcm regia biblio-
:

thcca tom. IV, pag. 364, col. 1, cod. 7^76 qno de opcre frustra Baluzius, atque cx co cl.FIorczius tom.
:

XXVIII, pag. 139, n. 59, subdubitant, num alius OlivtC Rivipullensis ifem monachi sit, cum nullum co-
gnominem scriptorem norint bibliographi.

OU\M SCRIPTA
(Apud Florez. Espana sayrada, tom. XXVIII, pag. 2C5.

SERMO I\ NATALI SANCTI NAnCISSI EPISCOPI

CONFESSORIS ET MARTYRIS CHRISTI.

Quia hodio, fratrcs chariasimi, festivitas almi A iTfif^^f^ns bonus odor Christi, quibus te laudibus ex

confessoris Narcissi et martyris Christi annua decur- tollcmus? Fidomne prius an virtutcs mircniur'
sione revolvitur, gaudeamus. Hodie namque justus Sed fidem,quoniam sine ipsa, qua; te scuto arma-
in domo Domini plantatus,qu], sicut palma flores in vitjgaleaque salutis protexit,et gladio spiritus,verb(
excolsum protulit,maturos in"aulam regiam fructus scilicet Dei, praemunivit, nusquam quisque De(

exhibuit.Hodie sto]a,quain in sanguincm Agni sa?pe placcre valebit. Dc virtutibus autcm, quibus t

ablucrat,indutus, at^iuc dignitatc sacerdctii infula- gratia Christi pauca dc mullis, proptc
ornavit,
tus,et martyriali laurea coronatus.et roseo sui san- quod CKpimus, exscquemur.lgitur eo tempore.qu'
guinis ruborc perfusus, cocli palatium ingressus, per Augustam civitatem transitum habuisti, qui'

coelesti Impcratori fortissimus miles gloriose ost ibi gesseris, qualiter il?i docueris, testimonio tu
praesentatus.llodie domum senatoriam introivit, et sanctilas non indigot; qnnniam rcpleta civitas lui

a Cliristo vero Ilege complcxus in ordine suo collo- prsdicationibus, ct niunita tuis sanctis oralionibu
cari promeruit. Et ideo exultent justi in Domino. hactenus saccrdotcs a tc constitutos ct marlyrc
quoniam rectos decei collandatio ; dicantque justo : ostendit. Ibi deni^iue dalfc lupanaribus, cl divcr?i
quoniam bcne, quoniam fructum adinventionum generibus pollutionum nofandissimEe Venerismcrt
suarum manducabit. Gaudo ct tu niniium,FcIix; et triccp,et in hospitium suscipicnlos tuamqucsanct

Ifctarc, Gerunda, quoniam specialc promeruisti tatcm diutissimc intucntcs, ct chuMtalcm supori
munus.quodnuUacircatecommanens civitas potuit luminisin teccclitus omissam conspiciontos,Doin!i
habere, vel locus. Tibi namquo Africa fidei calorc nostri Jesu Christi vorissim;eperte merucrunte*^:^

repletum, Dco disponente, Folicom diroxit sanctis- cultrices.lpso nimirum cas de faucibus antiqui dr;

simum,qui Harchinonem dnccndn ot Cliristi fidcm conis cripuisli, easquo suo Crcatori purincata»

atqne culturam direxit,ct praHlirando inipurias ab sordibus mcntis ct corporis consccrasti ; atquean
errore dcnemonum liberavit; viam veritatis ignoran- matas lua sanctissima pra-dicationc intcr collcu

tibus demonstravit, atquo ae evangelizans cum martyrum cum corona martyrii mirabiliter introih

triumplio martyrii in te gloriosa mortc quicvit.Tibi xisti.Ipsum etiam draconom inimicum generis hi
qu()(iuc vcrus Oricns atque Sol justitijc Narcissum mnni replctus Christi sapicntia sapicntissime co:
Oorcin paradisi cl lucifcrum advonlus sui pncconem clusisti, ut nisi draco draconem suuni interficcr
direxit, qui divcrsas ilhistrando provincias, atque amicum, ipsc ruinam passus profundissimam pr
provocandoanimasad pcRnitcntiamjdiaboIica fraude tinus rucrct in abyssam..\quas intcrea .\lpium J'

dcccptas,dum te sua pnedicatione doceret, suisque liarum, quas ne ad usum proficercnt hominum 1

sanctissimis orationibus foverof, in to voncrabilis vidus infoccrat inimicus,tua dulcis oratio in dulo
martyr existcns cum consortibus propriis in libro C dincm verles humanis usibus aptas cxhibuit. Eri

vit» conscriptis in porpctuum prajmuniret. Sed, o nullatonus dcscrcbat gralia Christi; scd ubiq-
to

J^oate Narcissc,flos paradisi,atquc in omni loco por- ilhiminars inflammabat, ubique protegens circur
93 DE CONVEUSIONE B. AFR.E. 594

abat, ut benc tibi congrueret quod scribitur in A igitur pontifex nostcr, clcrus, simulque congaudcat
salmo, quoaiani Dei Filius tenuerit manumdexte- populus universus. Quoniam sicut Roma, quae caput
im tuam, et in voluntatc tua le deduxerit, et mar- ct speculun) est totius orbis, a Deo promeruit ha-

,Tio coronalum te assumcns atque ad co?li pala- bcre prinuim apostoiorum et principem suaj salva-
um transterens, et inler senalores curiiu ccDlestis tionis, Pelrum, ita (jiioi[uc Gerunda doctorem sucE
» cocslituens in collegio eorum disposuerit. Ergo, salutis florcm paradisipromeruithabereNarcissum.
•atres charissimi,quoaiam nobisdies tantae solem- Omnis haec dies in Christi laudibus expandatur,
italis confessoris Christi, nostrique apostoli et atque divinis ejus cultibus dedicetur ; dcsinant esse
lartyris^illuxit], gratias ol laudos reddamus onmi- jur^iia^quiaprcedicationispaeis recoluntursolemnia;
olentissimoCreatori ; illius prjelibati Narcissi,floris dcsinant essc comessationes etebrietates,quiacujus
idehcet paradisi, nos subdentes orationi, et quod hodie festivitas celcbi-atur talesaChristianis prohi-
mavit amemus, ct quod verbo praidicavit creda- buit voluptates.
lus, et quod operibus exhibuit imitemur. Exsultet

II

INCIPIT CONVERSIO iiEXTM kFRJE

Apiid provinciam Ariciensem, civiiaie Augusta.

Erat Narcissusepiscopuscodemtempore quoDio- B ii^ocinarcntur, nox initium sumpsit, et incipiens

letiani ferebatur insania. Nescicns ubi intraret, Domino cancre cum suo diacono episcopus totam
trofugus ad mcretricem ingressus est, Afram no- noctem orando et psallendo pertransiens, simulha-
nine, cum diacono suo Felice. llla autem videns buitAfram cum puellis suis consortem.
lonestos viros adventantes, cxistimans impudicos, Mane autem orto die, episcopus Narcissus cccpit
>arat cccnam et more, cum puellis
omnia quK, solito inquiri a persecutoribus, et dicunt Afroe: Ubi sunt
uis parare consucverat. Episcopus autem veniens qui ad te iiitroierunt nocte? Illa autem dixit eis :

it cibum caperet orare cccpit et psallere. Afra au- amatores mihi fueruntet abierunt ad sacri-
llospites
em, quia nunquam haec audierat ncc viderat, stu- licandum. Et putantes eos ad capitolium aut ad
)efacla crppit inquirere qui esset, et ut didicit essc tcmplum abiisse, tacuerunt sed rcmansit unus ex ;

'piscopum Christianorum, protinus procidit ad pc- eis qui diceret ad eam Ego cognovi illos, qui sero
:

les ejus dicens Domine, indigna sum, et in ista

: venerunt, quia Christiani erant, nam in omni hora
;ivilatc nulla me turpior aliqua inveniri potest. Cui signabant frontcs suas signo crucis, qua Christus
lit Narcissus episcopus Salvator : meus a turpissima eorum passus est. Dicit ei Afra Ad me meretricem :

aclus inquinari non potuit, illius nam sanctitas haberent intrarc Christiani Ad me non veniunt. !

)mne3 snrdes ejus delevil atque mundavit. Non p nisi qui mei siniiles sunt. Abiit hic, nuntiavit omnia
iordcs inquinat.-R inquinare poterunt Domini clari qurodixcrat, qu;jtque audierat, iisqui quaerebant eos.
atem, nam ct dux veniens, et splendor solis dum Tunc abiit Afra ad matrem suam, Hilariam nominc,
lirca cloaras et lutulentas plateas funditur a coelo et dicit ei : Episcopus Christianorum venit ad me,
nunda3,et mundus elevatur in coelum. Undc ettu, nesciens ubi inlrarct, et per totam noctem cxpan-
Hia,suscipc lumcn fidei^ut purificataab omnipec- dens manus suas ad Dcum suum, cantans ei quod
^ato possis de mco introitu perpetua alacritate gau- novit, et nos fecit simul orare secum circa gallo- ;

lere. Dicit ci Afra : Ego, qua; ampliora peccata riim cantum lumen candelae, et coepi
exstinxit se
jommisiquam quanti sunt moi capilli in capite, festinare ut incendcrem, et non poteram. Tunc
piomodo [)OssuT(iatantisdilui?ResponditNarcissus dixit mihi diaconns ojus Noli quaerere lumen ex-
:

^piscopus : Tantum tu credc, et liaptizare, et salva stinguibile; modo tibi ostendetur lux,qua3 exstingui
?ri8.Tunc Afra, convocans pucllas suas, dixit Iste : non potest. Hiec cum audisset episcopus oravit di-
lomo cpiscopus Christianorum dicit rnihi Si crc- : cens : Veni, Lux vera dc coclo, et ostende nobis fa-
lideris Christo et baptizata fucris, ai) omni poteris ciein tiiain,el salvi erimus; mox vcnit fulgur dc coclo
iiundaii peccato. Quid vobis videtur ? Rospondentcs sifut sol, ct venit sicut tonitruum, et non recessit;
Jigna, Hiinomia ct Eutropia dixcruiit : Tu nostra scd tandiu ibi sletit, qiiandiu aurora inciperet ; et
lomina es, sumus ad inquinamenta D duin illc orationem suam finissetj.jussit nossibi re-
ct si secutae
arinorum,([iiomodonon sequcmurad indiilgontiam sponderc et diccre Amen et lux fulguris illius : ;

Jeccatorum ? Tu caput nostcr es, quociin([ue icris, Platim rccessit ab ociilis nostris. i'ost h.ec misi mc
j;t membra sequantur necessc csl.Intered
cum £cr- ad pcdcs cjus, ct dixi illi Injuriam tibi grundcm :
595 OLlVyE VICENSIS EPISCOPI SCIIIPTA. 396

fecisLi, quia ad nie introisli :sum cnim mulier pec- A nunquid locum invcnio, ubi est spiritus caslitatis?
cairix ; et illc dixit mihi : Ubi mc Deus meus fecit liic tu quid inquinatasunt corpora, et
inirasti, ubi
ingredi, ibi introivi. Mane autem circa horam lcr- pollutte sunt anima)? Tunc Narcissus dixit ei Jubeo :

tiam ostenderunt se raihi, qui, iinLc((uam luceret, iibi, responsum quodte

irainunde spiritus,ut des in
insidiati fuerant, ut exeuntem tenerent, et occide- interrogavero. Dic mihi, damnate Scis Dominura :

rent; sed cum exissem, convenerunt mc. Ego vero meum JesumChrisiumNazarenum tentaLum,flagel-
ubi faces de )ino habebam, abscondi eos. Timeo ne laLum, spuLamentis in faciem attestatum, cibaLum
scrutetur locus ipse ; si jubes, doniina mater, huc felle, poLaium accLo, affixum in cruce, morLuurn,
eos transire faciam, quia promisit niilii dicens : cL sepullum, cL die LerLio resurrexisse a morLuis ?

Facio te Christianam, ut omnia peccata tua de- hoc facLum ? Respondit dajmon, et dixit Uti-
scis :

leantur. nam mihi hoc nescire licuisset nam ea hora, qua !

Audiens hoc malcr ejus, gaudio replcla, dixit : crucifixus est, princeps noster fugiens a facie ejus
Prffistet hoc Deus, ui mihi hoc contingat. Cui dixit in templum Doi se misit, etideo velum templiscis-
Afra. Ergo nocte veniente transmigro eos huc.Cui sum cst, quia virlutem perscqueniis ferre non po-
respondit maier sua Etiam si noluerit, roga eum.
: tuit ; tunc saxa ipsa solida scindebantur, et mo-
VespereautemAfra rogaviiS.Narcissum,etmigravit y. numenta aperta sunt, ct surrexerunt sancti viri,

ad matrem ejus. Ingressus auicm domum S. Nar- qui viderunt hoc factum, quod princeps noster ab
cissus episcopus, factum est gaudium magnum,ita eo qui crucifixus est ientus cst et caienis igneis
ut llilaria per tres horas planias ejus tenerei, et esi religaius. RespondiL Narcissus cL dixiL : Quod
diccret: Obsecro domine, ut me facias mundari
te, nomen esL principis vestri?Dixii ei daimon : Satan
a peccaiis mcis.Tunc Narcissus episcopus dixit ei nomcn est illi, quod inierpreiatur iniiium mortis.
Bcaia est fides tua, quae antequam disceres verbum Dicit ciNarcissus: Dic mihi, quid peccaviL Dominus
veritalis, ipsam veritatem, quam per verbum vix noster Jesus Chrisius, uL LanLa paLerelur? Dicit ei

agnosccre possuni homines, in iuamenlc fundasii. daimon Nunquam peccavit. Dicit ci Narcissus
: : Et
Tamen quia video te capacem audiendi vcrbum Dei, qui nunquam peccaviL, quare LanLa passus esL? Re-
hodie incipiie ienere jejunium, ei per septcm dies spondiL da^mon : Non pro suis peccatis passus est,

jejunate, audienies sermonem veritatis ociava au- ; sed pro alterius. DiciL ei Narcissus episcopus : Ex
tem die purificabimini ab omni peccaio, et criiis oreLuoLe condemnas, immunde spiriius. Cum ergo
tales quales fuistis infanies, non habenies conscien- scias Dominum meum Jesum GhrisLum non prosuis
tiam ullius criminis, ulliusque peccati.Dicit ei IJila- sed pro alienis peccaLis occisum, discede ab iis mu-
ria Si jubes,dicimus quod colimus, et itademum
: lieribus, quia pro illis passus est qui ad fidem eju?
doce nos quid colamus. DiciteiNarcissusepiscopus: C et graiiam confugerunt. Dicit ci daemon Quare :

In hoc apparei quod bene potestis suscipere quod docet lex sancia, et jubet ut res alienas non tollal
colere debeatis, cum (juid colueriiis evidenter cxpo- aliquis ; iu qui sancius es, res meas quid tollis?

natis ; dic ergo culiuram iuam. Hilaria respondii Quid mihi tollis animas quas mihi lucratus sum?
Parentes mci genere Cyprii fuerunt, et inde vcne- Dicit eiNarcissus : Et fractor, ct fur es tu, ab initio

runt. Cum sacra Veneris, et Venus coli non potest damnate et inveterate, nam isLas animas aCreatore
nisi ab iis fcminis qu.-c merctricat;e fucrini, idco suo ci Domino iu separasti ego modo Le furemtc- ;

dcnique ego filiam meamsacris Vencris consecrans, neo, cL CreaLori creaLuram suam restituo. Respon-
quasi dese Veneri servituram inde mcretricio placi- diL ei da^mon dicens EL ego creatura ejus
: sura, ergc
turam in prostibulo manere permisi, credens hoc ct me Creatori meo restitue. Dicit ei Narcissus : Tii

quod mihi esset propitia Venus, si filiam mcam di- ipse ore tuo confessus es ChrisLum pro peccatisho
vinis cjus imitaiionibus occnpassem nam quanio ; minum passum ; cLsi quo modo pro peccatis honii

plures amaiores hal)ere poierit mulier quiTJ Veneri nuin passus esL ei pro da;mone passus cssct, resti-
serviret, tanto plus Vencri placere posse a saccrdo- tuercm Crcatori tuo nunc autem sic passus csl pn ;

tibus Vencris alTirmatur. peccatis hominum ut vcstrum principom ligarelii

Audienshajc vir DeiNarcissus ingc;r,uit et iacry- infernum et principatum diriperet. Dicit ei daemon
Y^
mas fudit, dixit(]ue ad diaconum suum Feliccm : Fac pictatem supcr me, et da mihi in potesfalon
Surge, fraicr,el denius lamentum supcr istamtalcm unara animara. Dicit ei Naroissus Si dcdcro libi n :

culturam, ci rogemus Doniinum, ut ubi ahundavit potcstatem unam animam, quid de ea facies? D.o
iniquitas, superabundcl el <iralia. Factum esi autem mon dixit Intcrlicio hominem, et lucror animau
:

ut, cum orarenl, a[ipaiuit /Egyplius (piidam uigrinr cjus. Dicit ei Narcissus : Mane prima luce cgo lib

corvo, nudus ci vulncribus ehq^hantiasis loto cor- dabo potestalem hanc. ut ha'C facias. Dioit ci d.v
porc plenus; darc ccupit mugilum ot (liccre : san- mon : Dic milii anto Doum quia das mihi animar
ctcNarcissce[)iscope,quidtibi cumcharamea? Quid intia oorpus inolusam.quam lucrcr. Dioit ei Naro:.-
tibi cura ancilli.s mois,(|uas ogo sempcr in amicilia sus Anlc Deum meum spondoo quod dabo lil
:

mca habui? Deus luus niuudas aninias, cl raunda aniinam in corporo positam manducantis,et bibon
cor[)()ra diligit, ista^ jam niea> sunt, aIi;o ossc non lis. ci dormiontis, ot ilorum vigilantis. Dicit eida

possunt. Nunquid cgo intro ubi casLilas rognal ? raon : Modo jubc mc hic mancre ista noctc. Dic
597 DI-: CONVERSIONl-: B. AFR/E.

ei NarcissusrSi potes nobiscum mancrc, mane.Di- A cidcntalihus populis veroe fidei lumcn ostondit, ct
cit oi d.Tinon Si oxpandis manus tuas ad ca^lmi,
: apud Gerundam gloriosa morto roipiicvit.Cum ergo
et nectis goniia tua ot psallis Doo tuo.non possum multos ad Clirisli lidcm oonvcrtcrot, quadam diein
hic mancro. Dicit ei Narcissus : Nunquam tibi sit Gerunda intcr ipsa sacrifioionim mystoria.a porsc-
beno.immundo spiritus; non solum autcm ego.sed cutoribus trucidatus ia conlbssionc Triuitatis tribus
et isli omnes tota nojite mecura Domino nostro vulneribus,vidclicet in humcro.et gutturc et sura,
flcctcnt genua, et laudes ci una nobisoum canont. esl dobilitatus. Doniquc, complcto vcnerandcc pas-
Tunc da;mon dira; vocis totorrimum ululatumomit- sionis cursu magnilico, coronara gloriaj estconsecu-
lens nus<|uam comparuit. tus a Domino etin ajternum regnat cura illo.Cujus
autom Narcissus cpiscopus fccit po^t jojunium
S. vonorabile corpus hactenus incorruptum ad insigne
reficcre Afram cum malre suaetcum puellis suis, manet rairaculum spiritus autcm conjunctus Do-
;

quas Iromontes pro eo quod vidorant et audicranl, mino in C(Elestibus rognis cxsultat oura illo. Quan-
suis monitis^ot orationibus conforlavit. Ipse autoin quam onim ubiquc Christus suos in mundura ad
cum S. Felice diacono suo non refecit, sciens se prffidicandura misisset apostolos, multisque adhuc
mane iterum cum da^mone ccrtamen babiturum ;
gentilitatis erroribus plurinii fuisscnt occupati, ta-
transiit quoque noctem orationc et psalmorum ca- j. mcn Dei miscricordia ac lledcmptoris nostri favente
noribus plenam. Die autom orto, adest d.Tmon di- clomontia,boatus Narcissus doctor nobis apostolus
cens : Memor juramenti tui
esto, sanctc episcopc, cst dircotus. Itaquc, dileotissimi, imitatorcs illius

quod dcdisti ante Deum, da mihi animam cujuset estote secundum egrcgiam praedicationem Pauli,
corpus occidam,otanimam ipsam mccum haboam. sicut ot illc cxstitit Christi. Si quis autom parti-
Re.^ponditquo S. Narcissus dicens : Et tu .jura mihi culam justitia}, Dco concodcnte, in cordc suo sensc-
in noniine Domini mei ut stalim intcrnoies queni rit, ad prasdicationom cgrcgii martyris confugiat,
tibi si non intcrticias, jubcat
dcdero, et dic mihi, nc quod rcctum vidctur stare, ullatcnus cor-
in se
tibi Deus ut vadas in abyssum. Dixit oi dfflmon : ruat. Si quis vcro, quod absit, enormitate scelerum
Per ipsum Juro qui nos oum principe nostro vicit, prossusad fovcam tcndil dosperationis,pn^nitcntiam
si non julics ire in abyssum,quod statini intcrficiam Afr.Tc sociarumqne illius imitando intucatur mere-

eum quem mihi dederis in potestatem. Dixit ei Nar- tricis, qua; per Narcissura edoctae^et pcr Christum

cissus Vade juxta fontem Alpium Juliarum, unde

: salvattc, fructum, Christo donante,percipcreraerue-
nenio potest aquam bibcre, non homo, non pecus, runt justitia;. Ipse, qui raorc Elissei amaritudinera
non fera aliqua, <iuia draco ibi babitat, ei dc flatu aquai orando vertit in dulccdincm, poterit peccato-
ejus.onmcs qui ad fontom acccsscrint, moriuntur. rum nostrorum orando pellcre amaritudinem,etde
Ilunc draconem, vade, interfice, et animam ejus in C Chiisti gratia pietatis parare remissionem. Inter
tuara redige potestatcm.Tunc cxrlaraavitd<eraondi- hajc, dileclissimi fratrcs, in hujusmodi venerabili
ceus cpiscopum mentiosura, insu[)er cliam me
: cultu funcstam, sacrilogara atque perversam He-
obligavit juramento ut amicura mcum occidam, br.oorura corripitc plobcm, ut ita discat solerania
qucm si non occidcrs, compellar irc in abyssum. raartyris vcncrari r|ucra nunquani volens didicit
Tum djEmon abscessit et occidit draconem, et liite- amarc vcl crcdcrc. Scd, o flos paradisi, beatissime
ratus est fons ad usum honiinum usquc iii hodicr- Narcissc,qualcscunqne nostras ct nimiura exilesno-
num dicm. strorura suscipe laudcs,ctqui in conspectu Doraini
Per dies autem pluriraos docuit eas verbum Do- de tuaserapcr mancs folicitate sccurus, esto cleraen-
mini, et baptizata esl Ililaria et filia sua .Vfra cum tcr de nostrarum pondcrc raiseriarura sollicitu3,et
puollis suis, et cum omnibus charis suis, et fecit do- qui in prffisenti dc tua sumus celebritate laetantes,
mum Hilariaj ccclesiam, et ordinavit cis episcopum tuorum a;tornum mcrcamur mcritorumforc par-
in
Zozimum avunculum Ipscautem S.Narcissus,
Afr.-c. ticipcs, illo concedcnte, ({ui tc ad laudcm ct gloriam
postmcnscs novcmadllispa-
perfoetis ordine rebus, nominissui rairabilitcrcoronavit^pcrpctuffique salu-
niam profcctus est ad civitatem Gerundam, in qua tiset coraraodi pra^scntis consultorcra misericordi-
multum populumper tresannosDomino .acquisivit, n tcr conlonavit Jcsus Christus et Dominus nostcr,
ct ila demum ad martyrii palrnam cum sancto cui cst ciiin Patro ct Spirilii sancto omnis laus, gra-
diacono suo Folicc attinxit, cujus passionis glo- tiarura actio, potcslas, virtus,ctl)cncdictio in sascula
riam soqijcntibus dicomus. Bcatiis igitur mar-
in s.cculorum. Amen. Passus fiiit beatus Narcissus in
tyr Domiiii Narcissus divini vcrbi praidicator cgrc- ecolcsia S. Felicis Gorundonsis, quic tunc tcmporis
gius, et saccrdotii dignitatc rcsplenduit, et ciim S. Maria3 cxtra niuro:i vooabatur, cuin diacono suo
triumpho martyrii aiilam ofj^lcstis rogni victor in- Fclicc anno Domini 207 quo nunc jacet,
in loco in
travit, primum quidcra oricntalibus, postea oc- f|uo crat ecclcsia cathcdralis tcmpore infidclium.
599 OLIVyE YlCtlNSIS EPISGOPI SGRIPTA. 600

III

OLIYM EPISTOLyE

EPISTOLA PRIMA. A negotia judices statuimus, pactum-

GAUCELINI BITUKICENSIS ARCIIIEPISCOPI AD OLIVAM. quc pacis dicto parali ad finiendum,
{Anno 1020.) cumquc praestolatur hujus causafacti,comitissaRu-
Omnipotentis Dei Clementia G.archiepiscopus ct tencnsis venerit ad solvendum.Conventioneminter-
abbas ejusdem honoris gratia subliniato domno 0. ea colligavi inter Wifredum et Willelmum e:

pkirimum salulis munus. Ugonem comites. Hac heiidomada conjungentur, si

Vestraj prfficonium sanctitatis, etc. lieliqua habcs forte tantis malis finem imponere valeamus. His
tomo Patrologix CXL, in Gaucelino, ad ann. 1029. ergo et aliis praeoccupati negotiis, regressionis no-
straj diem vobis mandare nequimus, rogantes ut
EPISTOLA IL
horum quae circa vossuntvestris quantociuslitteris
OLIV^ AD GAUCELINUM AUCIIIEP. UITURICENSEM.
conscii per omnia simus. Practerea cycnos et ga-
Gaucelino sanctae prima? scdis Bituricensis archi-
viancum, delicias domini, quam maxime custodite;
episcopo vencrando, cunctisque beati patris Bcnc-
et quidquid illis adversi acciderit, aut boni conti-
dicti Floriacensis cocnobiodcgentibus, pusillis cum
gerit, continuo litteris praenotate ; ut aut prospeiis
majoribus, 0. sanct<Te Ausonensis Ecclesia) praisul,
colla:temur, aut advcrsis afficiamur. Eugc autem
licet indignus, ot abbas, secumque degens congre-
quoniam est nobis et grus, qua; jam didicit aera
gatio cuncta, pie in Cbristo vivcntibus oinniabona. B saltibus pervolare, asinis et porcis oculos eruere,
Gratias agimus vcstra3 vcncrand* paternitati ct
videturquc jam capitc rubcsccre, pennis nigrescere
amantissimfficharitati, quonianietnostris doloribus
et vocc clarescere;cujus tantis prosperitatibus vos
condoluistis,et ut patres filiis compassi estis,etde convenit congaudcre. Bene valete.
tanto terrarum spatio nostri memores facti, valde
consolatorias litteras direxistis. Suscepimus
EPISTOLA IV.
autcm
EJUSDEM AD SANCIU.M NAV.ARR.E REGEM.
illas cum muUo vestri dcsiderio, et consolati sumus
{Anno 1023.)
non modice relegendo. Nostraj vero post Deum
summa Orthodoxac fidei cultori magnifico domno Sancio
consolationis ha^c est, si ejus animam vobis
rcgi gloriosissimo, univcrsis laudibus pnefercndo,
commendarc quam, sicut omniuni
Christo placeat ;
Oliva sancta3 Ausonensis Ecclcsi;L' pra^sul ct abbas
nostrum, cum illo cupimus cssc. Ornnipotenti quo-
licetindignus,secumque commanens divini ordinis
quc Domino vos comnicndantcs vcstris orationibus
ccrlus, fclices triumphaliter hic pDssidere succes-
nos committimus, oranLcs ut quos dirimit ab allcr-
sus, et non finiendos in coelestibus asternaliter
utro locus in se indivisibilis percnniler jungat Dcus.
fructus.
EPISTOLA III.
Si prospcritas vcstr» magniticentia; divini mu-
EJUSDEM AD MONACIIOS RIVIPULLENSES. ^ neris concessionibus augmentatur, nihil nostris
{Circa an. 10211) mcntihus oplabilius inessc probatur.Verum si qui-
Oliva sancta} Ausonensis Ecclcsia; pr;csul, licct buslibetincommodis promovetur,nihil quod niagis
indignus, et abbas, univcrso ccetui ca>nobio Dci nolumus invenitur. Agimus autem innumera? pro
Genilricis commancnli desiderabilc prasmium cadc- posscgratias omnipolentiae Conditoris, qui sic lati-
stis regni. tudinem vestri cordis vinculosui constringit amoris
Dum vestra? nuntium sanitalis la)tus audio, hoc ut qu;r maxima sunt operum vcstrorum, vel media.
est quod semper exopto. Scitote autcm nie simili- non propria sponte peragatis, scd timenlinm ilhnn
bus oblcclari vestrique momorcm gratissime ncri. consilia.horum videlicct qui longe sunt et qui prop>\
De constructione vero, qu<c scripsistis, parietum Vobis quoque plurimas
regali solcrtia conquiratis.
et capsae caeterarumque rerum, cx vcstri parlc haud impcndimus laudisquoniamnunquam nostrampar-
mibi secus videntur ac bona, cum sinl piissimi Dei vitatcm excipitis, scd in benefacicndo, ct qua?i
gratissima dona.De absolutionc quoquc Wifardict iiKignum aliquid cxvcstris ncgoliis consulendoper-
emcndatione ipsius confldo in vobis post Duuiiinim quirilis.Ouo circa nostras aninias ita vcstro spirilui
Jcsum, vobis(iuo committo ct juxta vellc solvorc cl conjunxistis,ut ncmonostrum sibiquidquammelius
pro posse corrigcre. Igifur uos, posli|uain a voliis 1) optet evenirc quam Vidimus hoc tempore
vobis.
exccssimus,intcr Cielcraqu;c gossimus, intcr arclii- (ioinnum abbatcin Pontium fratrem et liliura no-
episcopum ct vicecomitem Narboncusom ad diri slruiu cum Qarcia lidclissimo vcstro, qui nobis
ul EP1STUL.E. 602-

ftulerunt mandatum et sollicitudinesanimi vestri. A pcr hoc conlincaiit, h;cc ab illis ad posteros missa
2. Igitur de hoc, unde placuit vostr?c celsitudini demonstrant. De incostis, ex concilio Ilerdensi, ca-

ostram inquirerc parvitatem, quidquid mclius ex commaculant,

pitulo 4:IIi qui sc incesti pollutione

;ge et prophetis, vel de coeteris divinis Scripturis quique in hoc detestando contubernio perseverant,
olhgcrc potuimus, vestris obtutibus dirigere stu- cum nullo Christianorum cibum suniant. Item dc
uimus. Quanti ergo sit criminis conjugali vinculo his, qui proximis se conjungunt,ex concilio Toleta-

roximos conjungere sanguinis lcx Yetcris Testa- no,capitulo5:Nullus fidelium propinquam sangui-
nenti pronuntiat.prophetoe clamant.apostoli ostcn- nis sui in matrimonio sibi copulet quod si fecerit, ;

.unt,sancti(|ue post illos Patres suis dictaininibus tanto teinporc a Christi corpore et fraterno consor-
anuunt.Et quod voteri lege damnatur a prophetis, tio excommunicatus cxistat (luanto fucritista conta-

i ipsum interdicitur ab apostoUs; contrudicitur,ct gionc pollutus.llem cx concidio Agathensi capitulo

caeteris postmodura divina; scientia; cognitoribus 12 : De incestis et junctionibus nihil prorsus veniae
nathematizatur.Clamat dcniquc Dominus ipse pcr rcscrvamus,nisi cum adulterium separatione sana-
loyscm inlibro Levitico Omnis lioiuo ad proximam
: verint. Incestos vero dicimus, qui relictam fratris
ui .<a't(juinis non accedat, ut revelct turpitudincm uxorem acceperint aut fratris germanam,aut no-
/tw. Subinfert quoque post pauca et dicit : Cum r. vercam,aut consobrinam,aut de propria cognatione
jcore pro.vimi fiii uon coibis.nec seminis commistione usque in septimam generationem,aut uxorem avun-
laculaheris. Item in eodcm Omnis anima qucc fece- : culi vcl filiam avunculi, vcl filiam patrui aut privi-

it de abominationibus quidpiam, peribit de medio gna" sua3,quibus omnibus conjunctio illicita interdi-

'Opnli .^Mi.Item post paululum in eodem: Quicoicrit citur.Item Gregorius papa sanctissimus in concilio
um u.Tore patrui,vel avunculi sui,et revelaverit tur- Romano ait de hoc inter cffitera : Si quis consobri-
litudinem ejus, portabunt ambo iniquitatem sxiam, et nam duxerit in conjugio, aut uxorem de propria
\hsque liberis morienlur. \iem Ezcchicl propheta cognatione,vel quam cognatus habuit usque in se-
licil de hoc inter Cfetera : Si gcnuerit hotno filinm ptiinain generationcm, anathema sit. Et responde-
anrjuincm effundentem, et uxorem proximi sui pol- runt tcrtio oinnes qui crant in concilio : Anathcma
uenteni,nunquid vivet? Non vivet. In peccato suo sit.

juod operatus est in ipso morietur. Hinc itcrum 4. Haec itaque sunt,o bone rcx et clarissime prin-
)see propheta loquit'ir inter alia: Malcdictum,men- cops, inccsti connubii damna. Hajc divinitus intcr-
iacium, homicidium, et furtum et adulterium inun- dictse copulai dctrimcnLa, super quae multo latius
laverunt, et sanguis sanguinem tctigit. Propter hoc auctorum numerosa congercrcnuis exempla, nisi
nfinnahitur terra ct omnis qui hahitatin ca in bestia nos ct brevitas temporis, ct nuntiorum propcrata
i^n, etvolnre cmli, et in piscihus maris. Sanguis C regressio, ct prolixitas chart.-c cogerent ab inccpto
'tcnim sanguinemtangit,dum irrationabilis copuhe desistere.Oramus autem vos obsecramus per Do-
et

irofana commistio sanguinis affinitati sejungit. minum Jcsum,ut omni circumstantia vos ab his
itque in fornicationis nodum connubiale commcr- exsecrandis operibus custodiatis,nuIloquc deinceps
;ium transit. Hucusque de veteribus. GhristiancC modoasscnsum tam nefandis usibus pra^beatis.Quo-
|uoque religionis post Christum institutor ct doctor niam sicul dicit beatus Paulus apostolus : Qui talia
ipostolus Paulus hujusmodi genus fornicationis de- agunt digni siint morte, non solum qui faciunt, sed
estans, in Epistola ad Corinthios prima ait intcr ct qui conscntiunt facientibus
•cBtera : Sexcitis quia corpora membra sunt vestra .5. Scd fortassc dicct aliquis Si rex imperatori
:

Ihristi'] Tollcns crgo mcmhra Chrisli,far.ium mcmbra sororis conjugium non negaverit, tunc perseveran-
nerctricis? Ahsit. An ncscilis quoniam qui adh;rrct tia pacis et paganorum dclctio, et Ecclcsiarum ad
ncretrici, unum corpus efficitur'^. Erunt, inquit, duo legem Dei per omnss illorum terras restituetur cor-
n carr.e una. Qui autem adhj?ret Domino, unus spi- rcctio. Quod si non fccerit,pacis dissidium,et lcva-
•itus est.Uem in codem loco : Fugite fornirationem. tio paganorum, et dctrimcntum in Dci lcgibus per-
Imnc pcccatum quodcunque fecerit homo c.rtra cor- sevcrabit Ecclcsiarum. Vana prorsus cst ista cogi-
nis cst, Qui autem fornicatur,in corpus suum pcccat. ct ul veritis falcar,dinboli in cordibus huma-
j) tatio,
ilinc idem .-Kpostolus in Epistolaad Thessaloniccnses iiis immissio, et ab omni funditus ratione veritatis
nter alia : U,TC est enim voluntas Dei sanctificatio absistens. Nunquam enim ex hujusceinodi copula
cstra, ut ahslineatis vos a fomicatione, ut scial pax processit, aut cx tam incesto connubio divini
inusquisque suum vas possidere in sanctificatione ct cultus sccuritas cmanavit.Deniquc Spiritum sanctus
lonore, non in passionc desidcrii, sicut el gentes dcridcns tam stultorum hominum cogitatus, qui
IU3S ignorant Dominum. Et post pauca : Non enim existimant quod ex istiusmodi illicita convenientia
'ocavit nos Deus in immunditiam, scd in sanrtifxca- pacis provcniat status,inducit talcs in quodam loco
wnem. Itaque qui li.rc spcrnlt, non hominrm spernit, diccntes : Faciamus mala, ul vcniant hona. An et
i'd Dominum,qui etiamdcdit Spirilnm sanitum sunui
isti non sunt horum similcs el h.i-rcticis coa^cjuales,
n vohis. quiex sponsionc hujuscopuln.-occasioncm suliintro-
3. Abhinc sequuntur cxempla canonuiu, (|ui a ducuiitadipisccndaipacisatque ,justitiie?Audivimus
anctis Patribus divino Spiritu plenis cditi,quid su- autem ct crcdimus propler quod et loquimur. Quo"
603 OLIYM VICENSIS KPISGOPI SCRITA. 604

niam scmper ex caslitatcclpudicitia pax proccrlit, A ct dcsolantur, sicut in vastitate hostlli. Quoniam
quarc Christus qni ni pax noslra, casl;c ct pudicis- ti'ibus inLer co?.tcra vitia pcssimis noquitiis cogno-
simaj Virginis filius intcr homincs \eml,nt paci{ica- scilur subjacerc, inceslis videlicct conjugiis, et
ret ca qux in coelis sunt,cl quic in lerris.Corte Joan- cbriotati atque auguriis. EL dc primo quidcm pro
nes Baptista ct pr.ccursor cjiisdem Filii Dei, dum posse jam diximus; de ebi-ietate vcro per Isaiam
copulas Hcrodis prohiljcret illicitas,capite truncatus loquitur Dominus V;c : qui potenles estis ah hiben-
proptcr justitiatu pcrdidit viLam, scd lucratus cst duni vinnm,et viri forles ad miscendam ebrielatem
gloriam. Et non solum ipsc, scd et omncs sancti, Ilinc ct Paulus apostolus dicit quia ebriosi regnum
qui nos bactenus pra3cesscrunt,divin.ie legis advcr- Dei non possidetmnt. De auguriis autera praecepit
sariis usque ad eirusionem sanguinis restiterunt. Deus in lege : ^on auguriabimini, ncc observabilis
Ergo si propter hoc contra vos adversitasimprobo- so^nnia.llinc et Paulus apostolus ait : Dies observa-
rum bomin!;n), Oliriritianorum scilicet vel pagano- tis, ct menses, ct tempora et annos; timco ne forle

rum,insurrcxerit,ne timeatis illos, ncque pavcatis. sine causa laboraverim in vobis. Interim nos finem
dominum autem Cliristum, ipsum sanctificale. Ipse damus cpistol^.Rogamus vos ut dominum,et obse'
terror vester, et ipse pavor vcster, ot crit vobis in cramus ut patrem,et admonemus ut filium, quod
sanctificationem, in laqueum autcm ofTcnsionis, et j. nostris dictis,imo divinis asscrtionibus credere non
in petram scandali omnibus,qui proptcr bocinsur- dcdigncmini, nec malorum hominum permittatis
rexcrint adversum vos.Eritfjuc cum illis bracbium pra3valerc conscnsum contra lcges divinas et statuta
carnem, vobiscum vero Dominus Deus noster, qui sanctorum, in ordine scilicet Ecclesiarum et cor-
cst adjutor in opportunilatibus, in tribulationc. Ve- rcctione monastcriorum, defensione quoque pupil-
rum si aliquatcnus vosab illis permiscrit (lagellari, lorum ct viduarum,et justissima dispositione vobis
babcte in mcmoria rcpositam ajtcrnam spcm,quam plebium comniissarum.Nos autcm,quandiu sumus
sinc dubio vobis conccdet, sempitcrn;c ha?reditatis, in hoc corpore. scmpcr crimus orantes pro vobis,
quam oculus non vidit, ncc auris audivit ncc in cor quemadmodum pro animabus nostris,ut Deus ora-
hominis ascendit, qux pnrparavit Deus diligcntibus nipotcns ab insidiis inimicorunt vestrorum vos cle«

se. Non enim scmpcr boni tribulantur, nec semper mcntcr cripiat, ct in sanctis operibus usque ad
mali juslos opprimunt, quia rjloria eorum stcrcus, finem vit.c perscverare concedat. Si quid vero
ct vcrmis est, el ducunt in bonis dics suos, ct in punc- vestri nobis mandarc servitii, jubete pro
placeat
to ad infera desccndunt. velle, quoniam parati sumus obedire pro posse.
G.Notum autem habcmus quia in vcstris olim rc- Quod autem hic non potuit scribi, in ore domni
gionibus b:;gcs rectissima3 promulgatm ct sancti positum cst Pontii
ca- Datum per manus Arnalli
nones a beatissimis Patribus sunt instituLi.Eralquc C hujus opcris ministri, v Iduum Maiarum, anno In-
tunc temporis terra vestra specimen totius orbis in carnationis Ghristi millesimo vigesimo tertin, indi-
rcligione divina et dominatione terrena. Nunc au- ctionc VI.
tcm regioncm vestram coram vobis alicui devorant

IV
VICENSIS ECCLESIiE CONSE(J\ATIO
[Anno 1038.)

Anno incarnationis Dominica; 1038, a;ra miaxvi, D fica;, suiquc nepotis domni Raimundi comitis ct

indictione v [vi] vcnit domnus Guifredus S. primaj marchionis, pueri cgrcgia; indolis. Ilorum vero lui-
sedis Narbon.archiepiscopus,vir excellentis ingcnii, mcrosa catervatim profluens congerics advocalorum
et Sapicntia; singularis.ad scdcm B. 'Petri apostoli et convcntus revcrcndorum.qucm supra rctulimu?.
principis Ecclcsi;c Ausoncnsis, atque cum eo opi- pra!3ulum,facta sunt instinctu ct industria mcnii>-
scoporum sua? di^ecescos vcneraiiilc collcgium,cum que dcvotinne paratissima domni Oliva' pra^fat.v

catcrva praimaxima divcrsi ordinis clericorum, oc- sedi venerandi pontificis, qui camdom ecclesiam
currcnte simul variiE dignitatis ac utriusquc sexus strenuiter a solo cocptam, multisque sumpiibus oi
grandi mullitudinc populorum, ad consccrandam laborc pcrfcctam, divcrsis sanctorum pignoribut
cjusdcm scdis basilic^im in honorc bcatorum iipo- undccunquc contractis,ad sanctitatis cumulura pcr
stolorum Pctri ct Pauli constructam. Agcbantnr ornavit, atquc cum
pra>ccllentissimo cpiscoporun
autcm haec sub potcntatu ct pr«scntia domna; Er- agminc, sacro plebis ordine.divina se juvanle gra
mesindis comitissae divina; lcgis opcratricis magni- tia, dcdicavit.
50d DE ECCLESL^ VICRNSIS CONSECIIATIONE. cee

Deniquo is, do quo supra rctulimus, domnusGui- A usquc in (luvium Tc<cr, ct pcrvenit usquo ad plan-
redusEcclosice Narbon.archipr.Tsuloximiu?,et mul- Gerundcn ct terminos
tatios.qui tcrminus ost intor
imodislaudibusclTcrcnduspontidcumsibi assisten- rivum Ausoris; consccndit quoque
AusoriSjUsque in

tiuni chorus, jucundae celebritalis laudibus porpul- pcr ipsam Serram usque in Gerundcllam; deinde
chr;o salutis diviniquo consummato finc mysterii, pcr ipsam viam, qu.-c venit ad Beliani pollam, et
banc constilutionis dotoni oidom ccclosia? contule- progrediler usque ad torminos, qui sunt intcr Joan*
runt.camque perpetua legc valituram pontilicali ccn- nct et ipsam Elzetam, et venit in finibus Arbutise,
sura promulgaverunt. In nominc summi et incom- et indc dcscendit usque ad cacumcn montis, qui

Tiutabilis Dei ct Salvatoris nostri Jesu Christi,ego dicitur Sera, et usque ad Calm, quae dicitur Era-
Guifrcdus primce sodis Narbonensis archicpiscopus' mala, et porvenit usquc in collem montis Nigri :

et Oliva ponlifex Ausononsis.et Bercngarius Elenen- dcinde ad rivum Congusti venit usquo ad caslellum
}is, et Guislabcrtus Barchinonensis, et Eriballus Bertillis, et usque supcr rupcm S. Genesii, et indc

Urgellensis,ct GuirrcdusCarcassonensis.unoanimo ad montcm S. Saturnini, et ad montem Calvum,

sl indivisa sentenlia simul omncs hanc dotoni cor- atque inde protenditur usquc ad montem Serra-
roborationis panclfc malri ecclosi;o Ausononsi in ho- tum. Progroditur autem per mcdios terminos, qui
Qore bcatorum apostolorum Petri ct Pauli fundatio „ sunt intor marchiam Barchinonenscm et Ausonen-
8t consecrata^ concedimus,et confirmamus, ct ut ir- som, sicut dividuulur ipsa? marchi.nc, ctvadit usque
refragabili juris perpetuitate inoonvulsa permancat castrum, quod dicitur Cheralt, et pcrgit pcr mediam
suli diviui nominis obtostatione.et nostri ordinis au- divisioncni ipsarum marchiarum, usque in fluvium
ctoritatesancimus.In prirnis eamdem ecclcsiam sta- Sigorim, similitor ab co latcrc,quod superius scri-
tuimusessc omnino libcram, nec cujuscunque ser- ptum est in finibus Bergitani, vadit. ipse terminus
vitii qualibct exsecutione obnoxiam. Omnes eccle- iutcr murchiam Ausoncnsem et marchiam Rarchi-
sias, vcluniversa iir.odia (luantacunque vcl ubicun- tancnsem, sicut dividuutur ipsae marchise, et pergit
que quorumlibot Hdelium dono sibi juste conccssa, usquc in fluvium Sigorim.
vel usque in perpetuum juste concedenda libere lc- De ipsa quoquc tcrra, vel universis ecclesiis, aut
neat, et secure possideat, ea videlicct, qua;
hactenus parochiis, qualibuscunque preediis, qua? ad
vel
babuitjCt nunc habet.vol quidquid in omnibus mor- canonicam ejusdem scdis B. Petri apostoli perti-
talium temporibus habuorit, tortiam partem de red- nent, vidclicet, quod hodie juste possidet, vel ab-
ditibus ecclesiarum,vel silvarum, aut de pratis, aut hinc pcr univcrsa temporu Ju.-le possederit, vel ac-
eremis, sive rafigis,vcl quos hujus patriiE vulgus quisierit, per auctoritatem B. Pctri apostoli prin-
tertiosabsolute vocat,quemadmodum hucusque ha- cipis, et per ordinem nostrum excommunicamu^
buit,vel habcro dcbuit, vel otiam pascuapios unde- C et interdicimus, cxceptoquantum frater et coepi-
cunque habet, habcrc debct, ut in perpcluum
vel scopus nostcr domnus Oliva solverit, ut nuUus
sine quorumlibet impedimento possideat, confiruia- homo cujuslibct potcstatis, aut sexus aut ordinis,
mus, et ut semper habeat statuimus monctam pu- aliquid indc audeat tollcre, aut alicoare, vel ad
blicam sua; regionis, et toloneum de marcatis ipsius damnum prajdictas canonicae quolibet modo trans-
loci et Minorisa;, ut sempcr obtincat, omni modu ferrc, vel commutarc. IIoc ipsum vcro, quod juris
roboramus. ipsius canonici fore dignoscitur, co tenore obliga-
Interdicimus quoque justa statuta sanctorum ca- mus, ut qucmadmodum supradictum est, quidquid
nonum,ct auctoritatem antiquorumPatrum,ut nul- exinde prsfatus pontifex Oliva solverit, solutum
lus quorumlibet pontificum intra fincs ipsius epi- permancat, quide^uid solvcrc noluerit, cxcommuni-
scopatus ecclcsiam consccrare,vel poinitentes ejus- catum pontificali consura persistat.
dem episcopi susoipere, nec ojus clericos ordinare Igitur hanc univcrsam nostrae constitutionis do-
praisumat nisi forte prajsul prjenominat» scdis tcm superius promulgatam perenni lege valituram
asaensum spontance [irajbeat. Nemo prajdia ipsius ccnsemus omnemquc hominem illam obscrvantem,
;

ecclesi.T,ubicunqucdcbitaiIli novcrit,rcIarc audcat. et ut stabilis pcrmancat adjuvantem pro posse bc-

sed mox ubi cognovcrit, ad profcctum illius con- j)
ncdirimus, ct ut diulurnitatciu vila; pra^scntis ct
festim manifestare non pigeat.Nullus princeps,nulla pcrpctuitatem scmper mancntis obtincat, proiopta-
queelibet potcslas magna vcl parva, ncc aliquis cu- nius. Statuimus autem sub divini judicii obtesta-
.juacunque dignitatis, aut sexus, aut ordinis homo tionc ct anathcmatis interdictione, ut si quislibet
terminos ipsius episcopatus abbrcviare prajsumat, homo cujuscunquc potcstatis aut ordinis hanc di-
ner ad damnum pr.-efati; sodis quoiibct modo trans- rumpere vel violan; nisus fuerit, aut diruperit,
ferre vcl alicnare contcndat. aut violaverit, hic do p;irtc Dei omnipotentis, et H.
Terminus vero totius expiscopatusS. .Ausoncnsis Petri apostoli omniumque sanclorum, ct nostra cx-
Ecclesia; incipit a finibus Bergitani, et conscondit cominunicatus pcrmaneat,ct convcnlu S. Ecclcsioe,
usque in montem,qui dicitur Eramala, et usrjue in et omnium Christiannrum alicnus exislat, tartarcis
montem Suroca, ct venit usquc ad pratum camp' vinculis innodatus infcrfjrum prrnas .Tternalitcr
Rotundi, vaditque per ipsam Serram, sicut aquic scntiat; quod si ab inccptodcsistat, et digna pocni-
divertunt per ipsam rupcm de Lationc,descenditquc tudinc simul cl cmcndatione satisfaciat, ab hac ex-
G07 OLIV^ VIGENSIS EPISGOPI SYNODICA. SCPIPTA. 008

communicatione solvatur. et haec nostra constitu- A Arnallusarchipresbyler; Willclmus archidiaconus;

tio irrefragabilis et inconvulKa perpctualiter ha- Godcbalo do Bisaura; Folco vicecomite; Raimun-
beatur. dus comcs et marchio; Adalbertus Levita, qui et
Actum ent hoc in sede beatorum apostolorum prajpositus; Ermesindis gratia Dei comitissa; Wi-
Pctri et Pauli sccundo Kalendarum Scptciuljrium, iVcdus gratia DeiCarcassoncnsis praisul; Petrusepi-
an.Sregni rcgis Ileiirici, scripLum manu ErmtUTiiri scopus; Arnalkis cpiscopus; Berengarius nulu Dei
ejusdem sedis canonici ct presbyteri, ad vicem Ar- S. l']lenensis Ecclesi» prnesul hsec suprascripla con-
naldi, Oliva) pontificis notarii. llaimbaldus Arela- (irmo Bernardus gratia Dei episcopus GoseraneU'
:

tcnsis archiepiscopus; Pontius Agnensis archicpi- sis; BernardusT,; Gerallus vicecomes; Ermerimus,
scopus; Guilredus S. Narbonensis Ecclesipc archi- quamvis indignus, sacerdos, qui in supradicto anno
episcopiis, (]u\ lianc ecclesiam nostrai metropolis ve! die scripsi hsc, quee superius dicta sunt sub
dedicavi , L.ii\a i^piscopus; Guislibertus gralia Dei jussu pr;efatorum pontificum et procerum, et co-

Barchinonensis episcopus; Eriballus episcopus; mitc Raimundo et sub T.

V
CONCILl! NAllBONENSIS SYNODICV
Adversus rerum sacrarum invasores, sub Oliva Ausonensi prxsule.

WiFREDUs S. prim.-c sedis Narbonensis archiepi- B auctoritatem, et vos dirigendi facultatcm, et per
scopus...convenitapudNarbonam synodus,dilectis- omuium nostrum nobis ligandi et solvendi a Deo
simis in Christo fiHis Bcrmundo vicecomiti Auso- traditam potestatem, ut rcminiscenles mali quod
nensi, Gcrallo Caprariensi, Bcrnardo Gurbensi,Wi- facitis, dumDei justumjuste, injuste tenetis,usque
sado Ellemari, Bermundo Foratellcnsi, Witardo ad superventuram S. Joannis Baptistae primara fe-
Mauricensi, Mironi Salliforensi, Ugoni Ccrvulensi, stivitatem reddatis Deo Ecclesiaeque matri quod
Elorico Aurisensi, Seniofredo Lausianensi, Wifredo pcrdidit, ut Deus vobis vestra custodiat, quae con-
Balciazensi, Bcrnardo Renvircnsi, Wilelmo Monta- cessit. Si autcm, quob absit, nostram admonitio-

niolensi, Bernardo Tovensi salutcm charissimam et nem parvipcnderitis, et increpationem neglexerilis,

benedictionem perpetuam. nos sanctorum Patrum vesligia sequentes, ut illi
Cum in Dei omnipoteatis nomine congrcgati de talia intcrdixerunt, interdicimus, et per Patrem et

necessariis rerum causis cunquc. re. remur, . . . . Filium ct Spiritum sanctum, nisi nostris dictis
surrcxit in medio nostrum dilcctissimus frater et credideritis, vos et qui talia vobiscum egerint ex-

ooepiscoptis noster Oliva, narrans qualiter bcati communicamus, et a liminibus sanctaj Ecclesia;

apostolorum principis praedia fidelium sibi dono vos extraneos judicamus, et omnes presbyteros vel

concessa, vobis [illicite] usurpetis, ct in vestros, p cujuscunque ordinis clericos, qui vel vobis, vel in

quod Dei ususexpcndere non formidetis. Quo

est, ccclcsia,in qua vos fueritis, ecclesiasticum ofB-

circa, dilectissimi, nimium miramur quid sit, quod cium facere praesumpserint, similitcr excomrauni-
Deo sic sua toUatis, ve! quare, quod parum sui cst, camus. Quod autem fratcr et coepiscopus noster
non illi rclinquitis, ut vestri multum possideatis. Oliva exinde solverit, hoc nos solvimus, et quod
An qui vobis est pontifcx ordinatus, quaj Dei sunt ligaverit,hoc ligamus. Domnam vero Ermesindam
pro debito, sic dispcnsat, ut in prava; voluntatis fa- comitissam, et filium ejus Bcrcngarium ab omni
cinoribus illa distrahat? Quomodo autem vos Eccle- isla cxcommunicaticne excipimus, simulque illam

siae piae matris filios aestimatis, vel debitum ut per Deum et rogamus et commonemus, ut sanclo
matri convenientem honorem impenditis, si ex-
et Petro suoque pontiflcihonorem debitum impeodat.
terorum more in partcs trahilis quod ab illa violen- nec illum patiatnr, in quantum potest, dispen-
ter auferlis! Videte autcm quantum quod agilisab dium sustinere jusliti». Sicut autem eum viderit
omni rectitudinis distct tramite, etvos immergat in divinum opus exerccre velle pro possc, sic curet

laqueos injustitia), dum, quod sanclissimorum Pa- illi nocentes potestative corrigere, el omnimodi?
trum scverissima constat cxcommunicatione firmis- adjuvare, sciens sibi provenire ad lucrum, si non
simum, sic dcducatis ad nihilum, ut vostalis dam- cum passa fuerit sui sustinere solatii detrimen-
natio, nisi Dcus avcrlal, possideat in ;cLernum. D mentum. Guifrcdus sancl;c primce Narbonen-
Admonemus igitur vos pcr Patris, ct Filii, et Spiri- sis Ecclcsiaj cpiscopus. Adalberlus episcopus.
tus sanrli sompiternam uuamque dcitatem, ct pcr SLephanus cpiscopus .AgaLcnsis. Slcphanus cpisco-
beati apoiHoli Pelri, cujus viccm iu:imcrito tcnemus, pus.
50!) r,in

ANXO DOMI.Nl MXLVIII.

OOLLFUS GLABEIl
CLUNIACENSIS MONACHUS.

NOTITIA mSTORICA IN RODULFUiM GLABRUM

[Monum. Genn. hist.. Script. toni, VII, ex pri-ef. G. Waitz in Rodulfum.)

Sxculis X c/ XI, quibus in oninibus fere Gcrmanix A dicto. Litteras ccleriler et non sine fructu didicisse

provinciis Uttcrx valdc provectx erant et p7\vserlini videlur; sed propter animuni levem, turbidum et tra-
res tam ab anti^^uis (juam a coxvis gestx sxpius ct teste, a fratribus expulsus est (2) Unde
culentum, ipso
iiverso moilo mcniorix tradebantur, Gallia vix unum ipsum per plura monasteria profectum, modo in
vel alferum protulit scriptorem, qui a caligine qua S. henigni Divioncnsi (3), modo in Meleredensi (4),

totn obruta erat provincia cmergeret, historiamque in S. Germani Antissiodorensi (5) et Besuensi (6),

sui temporis conscriberct. Posl Flodoardum, Vdche- deniquc Cluniaci degisse videmus. Divione Willelmi
rum ct Dudoncm, pcr quinquaginta annos, pra'lcr abbatis celeberrimi famifiaritatem adeptus est, quippe
Ademarum Aquitanicum el Odorannum Scnoncnsem, qucm Christi anno 1028 in Itafiam comitatus sit (7)

qui brevissimos tantum nimisque jejunos annales con- aUiuc cujus Vitaiii ipso mortuo conscripserit [quam
nullum inv:nies qui hoc munere funcfus sit.
gcxsit, cdinius infra). Ullimis vitx annis in Cluniaccnsi mo-
Denique sxculo w medio monachus quidam Clunia- nasterio, quod tunc sub Odilone florcbat, vixit (8),
ccnsis historiam universalcm scribendam susccpit ,inde ahbati illi conjunclus, cujiis jussu Iratrumque preci-
nBcdxetPauli Diaconi temporibus nihil ejusmodi hus adduclus csl, ut Ilistoriam, jam Willelmi aucto-
tenlatum esse pcrsuasus. — Piodulfus cognominc Gla- ritate inccptam (9), ahsolveref (10). Rcs circa et post

ber {l), in Durgundia ul videtur natus, jam duode- .. annum miftesimum in qiiutuor mundi partibus gestns
cimo anno ab avunculo monacho aisciplinx traditus conscribere ipsi propositum fuif, quas initio brevius,
<•.?/ monasticx in ccenobio S. Leodegarii Campellis postea accuratius cxposuil, ita ut usque ad an. '10-44,

(I) Id est Calvus ; cf. do la Ciirne de St Pelaye in Mctercden.^se dcmorarer, ctc. {Moufiers in dioec. An-
Mem. de fAcad. des inscriptions yiU, p. 549. Rodul- tissiodorcnsi.)
fum verum ejus nonien fuisse Vila Willelnii osten- (5)V. I.
dil, hoc solo inscripta; vidc infra. 6: Cujus socii revertentes nobis qux diximus
(6) IV,
(2j V, i yam dmn aliquando in beati martyris
: rctulerunl positis luiic apud Bcsux monasleriam. In
Leodcgarii monasterio quod Campellis cognominatur Majore Monastorio (Marrnoutier prope Turonos)
iin dicecosi Lingonensi positus degcrem.i Infcrca . . . ipsum vixiHsc non pularim. Nain verba V. 1 Erat :

confilcri non erufjcsco, me non sofum in peccatis pa- siquidem, ut ijisi pcrspcximus, mos ilfius cffnobii, ad
renlum meorum genitum fuissc,vcrum efiam moribus Clunidccnse spectarc videntur. In altoro enim codi-
impoilunum et actihus intolcrahitem pfus quam nar- ce nonnisi reconliori manu pro Cfuniense scriplum :

rari qucat c.vslilissc. Vi ctiam cujusdam monuchi,mei est Majoris Monastcrii.

:

sciliret avunculi, atjstructus a perversissimu, quam (7) IV, 3 : Xam et egomct cum SiVpius nominnto
prx cxteris agcbam, sxcularis vitx vanitatc, cum afibate illuc dcjcnicns intercram.]\x\\\()9,iovGm quciii-
essem ferme duodcnis,ntque monachili indulus hafjilu,
dam, qiii reliiiuias fixorat, redarguit.
Iteu proh dolor! quoniam veste solummodo,non mente
mutatus. Quxcunque cnim a patribus vcl spirifalibus r
3 AV/nt cum cgo postmodum in monastcrio
(S) III, :

Irntriljus modcsta et sancla cbaritative viihi suggere-

Cfuniaccnsi cum cxtcris fralribus dcgerem convene-
ruiil iffuc ah llispaiiiis quaini.lures honcslx conver-
renlur, trucufenti aniiiii injlatione turgidum sculum
cordis gcrens, dictnnle superbia, nc salubria me con-
sationis jam dudum more viventes proprix regionis
tingerent, opponcbam. Deliinc senioribus non obe- monachi.
dicns, coxqualibus molcstus, junioiibus oncrosus, (9) Vita Willelini c. 27 Quondam meorum culpis
:

(itque, utvere falear,unirersis mei prxsenlia grarcf/o facinorum olfensus (Willclmus), ul sensi illum ad
erat, Irrumen abscntia. Prxterea his et hujusmodi horam aniaricatum, sece.s.si in aliud cocnobium ipsius
prxdicti foci frutrcs insligali e.vpuferunt me a contu- ditiimi minimc subdifum ; (fumque illic degcrcm, nd-
bernio siue habitalionis, tamen scientes non defore slilisse mihi una nocle visus cst aspcclu plncido, ac
mihi locum quempiam commanendi tantum ob liltera- manu injccla caput mihi dcmulcciis aicbat liogo ne :

toriam notioncm. me (lescras,si non tc amare fingcbas; quin potius

(3) Pergit loco laudato Post hoc igitur in mona-
:
e.terccre tc cupis qux promiscrns. Ipsius numque im-
sterio sancli Beniyni Divionensis marfyris locafus, perio maxima jam cx parte eventorum atque prodigio-
.
elc. rum qux circa ct infra incarnati Safvaloris annum
Loco laudato
(4) Tci-tio quoque cum apud coeno-
:
contigere miffesimum descripseram.
bium bcatx semperque Vi7'ginis Marix cognomento (10) Vide preefationem.
Cll RODULFI GLADUl MONAGUI GLUNIAG. 012

iji:i) uarraLionem liiiivit, rnulia iiolalu dirpia conrjere- A littcris operam dederil, et non solum scriptores eccle-

r.i.. Sed nuUo ordiiic, nullo ccrto coimlio ductus, siasiicos, scd etiam poeias Lalinos (16) legcril, in ter-

icinpora valde turbavit,])lerumqiie annos aperte falsos rarum tamen situ dcfiniendo (17), in urtnum populo-
etiam in rehus sux ;i'iali proximis annolavil {\ i),rnul- rumque nominibus explicandis (18) errorcs ridiculos
ta qux nullo modo historiam illuslrdnt reccpit, pr;c- commisit. Quibus si uddas superstitiosum animum (19),
sertim miraculis ct rehus jiroiligiosis cnurrandis (12), scrmonis ineicgantiam, ne dicam liorrorem (20), sane

disquisitionibus theologicis et, ut vcrbo aljutar, philo- non vulde uuctorem commendandum putes. Verum-
sophieis (13) exponcyidis immoratus est. Qu.is annum tamen quxcunque ipse vidit aul a co;£vis accepit '21)
millesimum antecedunt ex fama hausisse videtur. fideliter in schedas rctulit, animo satis candido et

Certe rerum scriptores nullos post Paulum ipsum justo (22) sxculi genium descripsit, moresque depra-
novisse jam dixi; ViUc cnim S. Germani Antissiodo- valos coloribus vividis pinxit. In Idstoria- Gailica
rcmis, S. Mauri et Brcndani, quas affert {\^i), ad multa sunt (juas ex ipsius testimonio pendent : efiam
tempora antiqniora spcctant; Maioli vero et Willelmi de rebus in Germania ct llalia gestis liabct qux alibi

cpistolas {\^) facile aliimde recipcre potuit. Postea frustra quasras.

quoque rex s;ejjius ex vago rumorc uceepit. Quamvis

(11) Ullimis annis sonipcr duobus annis a vero B mittente, a nequnm spiritibm uliquando fiant mira-
rcccdit, Conradi morlcm in nn. 1041 (V, 4), llcin- culu). V, 1, etc.
rici nuplias in an. 1048 (V, 1) collocans. Ita ctiam (20) Ita sa^pissime participio utitur pro tempore
eclipsis luna; quam an. 1046 ascribit, jam 1014 finito, sa3pe verborum nexum prorsus neglexisse
accidit. ita ut non iiltra hunc annum narraLio pro- videlur.
cedat. Quod non satis perspexit Rivet Ilist. litter. (21) Gf., praeter locos jam
allatos, III, 3; IV, 3, 6;
VII, p. 401. V, 1 ; etiam III, 6 : nam rei qunm
dicturi sumus tol
(12) Quod sii)i propositum fuisse ipse dicit loco icstes cxstitcrunt,quuiili in cadcm civitutc eo tcmpore
nota 9 aUaLo. vivcbunt homines ; IV, 4 ut ipsc postmodum conspe-
:

dc quatuor ajtatibus cum qua-

(13) CC. quae initio ximus; IV, 6 Odolricus Aureliunorum prxsul illuc
:

tuor elementis,virtutibus et (luviis comparatis dicit, pergcns quid viderit nobisque narraverit: V, 3 irfe- :

qu;e 111, 8, contra htercticos dispuLat, ct alia multa rentc Widone Rcmorum nrchiprxsule didicimusAJuce
ejusmodi. de Odilono rofert, ipsc optimc compcrta habere
(14) W, 8; III, 5; II, 2. In ViLa Willclmi c. 45, potuit: cf. II, 8; IV, 7; V, 1.
cLiam Gregorii Tur. librum De gloria martyrum et (22) Ita falsum reliquiarum culLum perstringit IV,
Vitam S. Bcnigni afferL. 3), in simoniam non scmel invehitur. Cf., proeter
(15) I, 4; IV, \. Gf. aliam Willelmi epist. in Vita, locos Infra editos,etiam II,G,ibique praesertim ver-
c. 19. ba Num ipsi regcs, qui sucr;v rcligionis idoncartim
:

(16) Verbi gratia Terentium O.Et ipse versus

III, dccietores pcrsonarum esse debuernnt, munerum lar-
narrationi iminisceL Il[, U; et cum in monastcrio n gitione corrupii, potiorcm queinpiam ad regiiiien
S. Germani degeret, rogatus a conservis et fratribus ccclcsiarum vel unimarum dijudicunt, illum vidclicel
ejusdem loci, ut alturiorum titulos, qui a scholasticis a quo umpliora niuncra suscipcrc spcrnnt. Nolanda
viris compositi oliin fuerant, scd, vetwitate ut pcnc sunt etiam verba II, 4 Licet numquc pontifex Ro-
:

cuncta fatisccnte, miniine comparchant, rcformarct, mun;e Eccicsi;c ob dignitatcm upostolicx sedis cxle-
lioc libentcr ibcit. ris in orbc constitutis rcvcrentior hahentur, non lu-

(17) II, 3. Vesuvium in Africa coliocat. IV, 8, dc men ei licct Irunsgrcdi in aliquo cnnonici modera-
Gormania' sitn inaudita prorsns refert. minis tenorcm. Sicut cniin unusquisquc orlhodo.i\r
(18) F, 5 (Norraanni):
II, 3 (Aurelianis); III, 5 Ecclcsix pontifex ac sponsus proprix scdis unifonni-
(Cluniacum) IV, 8 (Retia et LeuLici).
'. icr spcciem gerit Salvatoris, ita gcncraliter nullicon-
(1'J) Cf. III, 3; IV, 2 eL 3 (quod cap. inscripLum vcnit quippiuin in altcrius procaciler patrare cpiscopi
est Quod peccatis hominum cxigcntibus,Doinino per-
: diwcesi.

RODULFI GL/kBRI
GLUNIACENSIS MONAGHI.

mSTORSARUM SUl TEMPORIS

LIBIU QUINQUE
AB ELEGTIONE POTISSIMUM IIUGONIS GAPETl IN REGEM AD .\NNUM USQUE 1040.

Opus cum vetusto exemplari Thuanxo coUatum.

(Duchcsne, Hist. Franc. Script., IV, init.)

RODULFI GLAinU Pn.EFATIO

Glarorum virorum illustrissinm Ouiutxi Ciunia- Juslissimastudiosorum fratrumqnerinionia,inter-
ccnsi cccnobii PaLri, Rodulfus Gl.sueu. dumquc propria s;vpius pormotus, cur diobus noslri
)I3 IlISTOHlAnUM LIBKl OUINQUF.. — LIB. {. 014

cinporis non quispiam existcret, qui fuluris post A. ac fratorna^ voluntati obodio, primitus dunlaxat
los niuUiplicia hiTcquop vidonturfidritam inEcclc- ostcnsurus, quanquam saJus annorum a mundiori-
siis Dei, quam in plebibus, nnnime abdendaquali- ginc pcrnotata sccundum IIcbra3orum historias a

;unque styli pernotatione mandaret: prajsertim Septuagintainterpretumtranslationcdiscropcl.lUud

'um, Salvatorc teste, usque in ultimam extremi tamcn cortissimecommendamus,quodannuR incar-
liei horam, sanctoSpiritu cooperantc,ipse facturus nat! Vcrbi millesimus secundusipsc sit regni Ucn-
lit inmundo novacum Patrc. Et quoniamin spatio rici Saxonum regis primus. Isdcm quoquc annus
ere ducentorum annorum nomoislaappotcnscxsti- Domini niillosimus fuit rcgni Rotbcrti Francorum
il, id est, post Bodam Britannite prosbyterum, sou rogis tertius dccimus. Isli igitur duo in nostro ci-

lali.T? Paulum, qui historialiter quidpiam postoris tra marino orbe tunc Christianissimi atquo prae-
nisisset scriptum: quorum utorquc hisloriam pro- maximi habebantur. Quorum primus, videlicet
^rire gentis, vol patric-c condidit. Duni vidclicet con- Romanum postmodum sumpsit impc-
Henricus,
itet tam in orbc Romano, quam in transmarinis rium. Icirco vero illorum memorialc seriei tcm-
!eu barbaris provinciis perplura devenisse, quajsi porum stabilivimus. Prajterea quoniam de quatuor
nemoriae commendarcntur proficua nimium homi- mundani orbis partium cventibus relaturi sumus,
libus forent, atque ad commodandum quibusquo p dignum videtur ut cordi cst, qui utique religiosis
autela? studium potissimum .iuvarent. Non sccius loquimur, ut vim divina; etabstract;i; quatcrnitatis,
quin solito niulliplicius circa
Viio qua? diciinlur, ejusque conrormem convcnicntiam, Domino prse-
aillesimum humanati ChristiSalvatoris contigerunt cunte, suscepto operi inscramus.
nnum. Et idcirco prout valeo vestrae pra^ceptioni

LIBER PUIMUS
IXCIPIFNT CAPITULA LIBRI PIUMI.
I. Dc diiina qxiafcnnUUe.
II. l)cUodulfo rcgc.
III. Dc fjOthario rcge.
IV. Qiii postmoduin l\oin:v hnpcraiorcs cxstifcrint.
V. Dc pitganorum plagis.

CAPLT PRIMLM. quod aer in mundo corporali, idipsum fortitudo in

De divina (juuternitale. intelloctuali, qui cuncta viventia vegetans, et in
Multiplicibus (iguris formisquc Deus conditor qucmcunquc actum promoventia roborat. Simili
iniversorum distinguens ea qua: fecit, ut per ea quippemodo quod gcrit aqua in mundo corporali,
|ua;vident oculi, vel intelligit animus, sublevarot idem temperantia in intcUcctuali. Nutrix quippe
lominera erudilum ailsimplicomDoitalis inluitum. cst bonorum, eiferensquc copiam virtuLum, ac ser-
n hisergo pcrscrutandis pornosccndisqucprimitus vans fidcm per divini ainoris dcsideriuui. Confor-
laruere Gripcorum catholici mcdiocriter
Palrea mem quoquctcrrageritspocicmmundiinfimi,justi-
ihilosophi. Cumcnim inplurimiscxercitatos habc- ti;e spcciei in intellcctuali.Scilicetsubsistcnsatque
'ent sensus pcrinde in quarumdam quajternitatum immobilis collocatio rcct.-c distributionis. Dignosci-
quam pr.-esens mundus infirmus
'peculatione, per tur namqiic per omnia similis Evangcliorum com-
nundusquefuturusdaturintelligisupernus.Quatcr- Evangelium itaquc Mattha;i terra;
plcxio spirilaiis.
litates vero earum, qu.a; in sesc reflexus, dum a mysticamcontinetfiguram,quoniamChristihominis
lobis despcrtiri immobiliterccepcrint, mentcs simul ca;tcrisapertiusdcmonstratcarnissubstantiam.lllud
itqueintellectussespeculantiumalacrioresrcddent. autcm secundum Marcum tempcrantia;, qua; aquae
jnatuor igitur hunt Evangelia, quoe constituunt in spcciem gerit, cum cx Joannis baplismate poeniten-
lostris mentibus supcrnum mundum. Tot cnim tiam temperanter indicit. Illudquoquc juxtaLucam
•onstant elemcnta, qua; perficiunt istum infimum. aerisque et fortitudiuis pra;fertsimilitudinem,quo-
Jualuor quoque virtutes, qua; ccterarum gerunt niamspatiatimdifrusum,plurimisqueesthistoriisro-
irincipatum, nosquc peradmirationemsui adcicte- boratum.IlludverosecundumJoanncmigni(icia;the-
^as informant. Pari etiam ratione quatuor sensus ris prudentia;, quodquc caeteris constat sublimius,
Jxiatunt corporis pra^ter tactum, qui subtilioribus formam signanter exprimit, dum
simplicem Dei
amulatur ceeteris. Quod est ergo a;ther igneum notitiam etfidem insinuansintroducit.Quibusctiam
lementum mundo sensibili, idem cstprudcntia
in spcculativis coniicxionidus, elemcntorum scilicet
n intellecluali. Sursumnamqucscse crigcns, anhc- ac virliitiiru, Evangcliorum(|uc, ille convcnienter
ansque desideranter csse circa Dcum. Illud quoquo bucialiir, vidclicct lionio, cujus ha;ciavisa concessa
f\\n HODULFI GLABRI MONACHI CLUNIAC. m
sunl cbf-pquio. Namquc illius vilai substaniiuGraeci A vivificantis omnia Verln ad nos usqi:e, qui claruere
philusophi |j.i)cp(jicoff[j.ov, id esL parvum. mundum di- viri in Romano videlicet orbe insignes catholicffi
xoruut. Visus quippe et auditus. qui intellectum et fidei, cultoresqucjustitins, proutcertarelationccom-

rationem ministrant, supcriori conveniunt sethcri, perimus, vel visuri supcrfuimus seu etiamquire-;

quod constat sublilius in olemontis,quodquc quan- rum eventusque vel plura contigerunt rnernoranda
tum Cffiteris sublimius, eo honestius ac luciilius. tam in sacris Ecclesiis, quam in utroque populo pri-
Subsequitur vcro oUactus, qui aeris et fortitudinis mitus ad illud totiusquondam orbisimperium prin-
signillcantiam sorte exprimit. Gustus namque satis cipale, scilicet Romanum,convertimusstylum. Cum
convenienler aquaj et tempcrantiajparem portendit ergo omnipotentis Christi virtus utique terrarum
significantiam. Tactus ergo, qui o.mnium constat principes adsuum incurvassetimpcrium, tanto mi-
infimus, caeterisquc solidius ac stabilius, tcrrai ac nus viguit terror Gaesarum, quanto jura illorum ve-
justitiffi congrucntissime praeCert indicium" Ab his racius comprobantur, plus exstitisse ex timore fero-
igitur evidentissimis complexibus rerum patenter citatis, quamexamorepiae humanitatis.Sic denique
et pulcherrime sile.nterque praedicatur Deus, quo- tota paulatim illorum stirps a proBfato imperio disper-
niam dum stubili motu in sese vicissim una porten- tita atque cvacuata, ut majus indigeret sui dominio
dit alteram, suum principale primordium pr«dican- ^ urbsRomana,ejusquepopulus,quamutoIim consue-
do, a quo processerunt, expetunt, ut in illoilerum verat promere leges et jura externis patriis ac civi-

quiescant. Gonstat etiam juxta prajdicta) stipulatio- bus. Cocperuntque plun s ex gentibus, quas prius
nis condictum menle cauta intueri fluvium, qui subdiderat, crebris illam infestationibus vcxare,
manat cx Edcn Oricntis, partiturqueinnominatissi- illius nomen etiam imperii prffiripiendo usurpare.
mos quatuor amncs. Horum igitur primus, id est nonnuUi ex circumjectarum provinciarum regibus
Phison, qui oris ajieriUodiciiuv, prudentiam signat, Tunc perinde valentiores et praemaximiregesgentis
qua? semper cst in optimisdiHusaetutilis.Per iner- Francorum ChrisLianitatis justitia pollebant, armo-
tiam quippe paradisus sublatus esthomini; necesse rumque industria ac militari roborccaeterisexcelle-
habct, ut pnt^unte prudentia repetatur. Secundus bant. Quorum videlicet ditioni triumphaliter per
Gcon, qui lcrrcV hiatus intelligilur, tcmperantiam plures annos appIicaLum est totum impcrii culmon
signat, nutriccm utique castitatis, qua3 scilicet Inter quosetiamexcellentissimcmicuerunt, Carolus
rrondessalubritere.xstirpatvitiorum.Tertiusquoque scilicet, qui dictus est Magnus, nec nonet Ludovi-
Tigris, quem incolunt Assyrii, qui interpretantur cus cognomento Pius. Ili denique prudenticonsilio
dirigentes. Pcr hunc nihilominus signatur (ortitudo, et virtute quosquc in gyro beliiones ita propriosub-
qua? scilicet, rejectis prasvaricatoriis vitiis, dirigens jugavere dominio, ut quasiunadomus famularetur
homines pcr Dei auxilium ad aeterni regni gaudia. C suis imperatoribus orbis Romanus; poliusque res-
Quartus vero Euphratcs, cujus etiam nomen uhun- publica de paterno gratularetur provectu, quam
dantiam sonat, patenter justitiam designat, quEc pa- tuta pompatice extolleretur imperatorum raetuSed
scit ac reficit omnem animam illam desideranter ([uiahorumgestanondisposuimus,seu genealogiani
amantem. Cumigitur signilicanLiahorumfluminum historialimore narrare, ad quem tamen Oncra re-
gerat insespeciesprajdictarumvirtutum, pariterquc gnandi vel imperandiillorum genus devenerit,bre-
liguram quatuor Evangeliorum, non minus easdcm viter curavimus inlimare. Perduraverc igiturrege?
virtutcs figuralitcr gerunt tempora mundani hujus ex eorum prosapia impcratores tam in iLalia quani
sajculi divisa per (juadrum. A mundi namquc initio ad ultimum regcm Carolum Hcbc-
in Galliis, us([ue
usque ad ulLioneni diluvii, in his duntuxat, qui cx tem cognominatum. Is dcniquc habebat unum inter
simplicis naturaj amando suum cognoverunt Crcato- rcgni sui primates quemdam Hcribertum, cujusex
rcm, bonitate prudenLia viguit, ut in Abel, Enoch, sacro fontc filium susccperat, qui tamen ei callidi-

Noe, vei m Cictcris, qui nientis ratione pollentes, tate sua ccrtissimc suspectus cssc potuisset, si noii
utilia qu;e agercnt intellexcrunt. Ab Abraham vero, cxcogitatae fraudissimullasintcrvenissct. Cura cnim.
et in reliquis patriarchis, qui signis ct visionibus decrcv-issct idcm Heribcrtus pnedictum rcgeni de-
fruiti sunt, ut in Isaac, Jacob, Joscph, et in cffite- n cipcrc, fingens cujusdam dolibcrandi occasionem
ris, temperantia conrorniata probatur, qui scilicet negotii, qualiter illum, ut postmodum fecit, deniul-

inter adversa ct prospcraproprium supcr omnia condo in unum castrorum suorum introduceret, ac
dilcxorunt aucLorem. A Moyse (juoqucet in reliquis vinculatum carceri mancijiarel tandem veroaqui
;

Pr;)phetis, viris vidclicct robusLissimis, Icgaiium busdam suggostumcst rcgi, utcautissime scagerct
praeceptorum instilutionibus lultis, fortitudo sanci- ne Heriberti involvercturfraudibus. Dumque illco
tur, dum laboriosa siquidemlcgispraicepta sollicite hoc quod audicrat, credulus, cautclam sibi dc He
ab eis cxercitata monstrantur. Ab adventu dcnique ribcrlo adhiborc dccrevissct, contigituna dienimii
incarnati Vcrbi ac dcinceps omncsa^culum justilia oxpcdite cumdom HcriberLum cumsuo filioinregi:
implct rcgitque, circumdatveluLica?tcrarum linis ac palatium dovenirc. Surgons itaquc rcx ei oscuIdii
lundamentum, sicut dixit suo Baptistce Vcritas: Dc- porrexit. IUe vero toto se humilians corpore,oscu
cet, inquiens, nos implere omncmjustiliam. lum rcgis susccpit.Dcindecumcjusfiliumosculatu
Dicturi igitur ab anno 900 incurnati crcantis uc fuissot, stansquejuvenis quamvis conscius fraudi^s
tiI7 HISTOHIARUM LIBUI (jUINQUE. LIB. I. 618

Qovus tamen calliditatis.regi minime semet suppli- A verbum : « Duodecim fuimus,qui traditionem CaroJi
Miret pater cernens, qui propt<jr astabat, valcuter
: jurando couscnsimus. Hocque plurimum repetens
xJapam collo juveiiis intulit. n Seniorem, inquiens, exspiravit. Prffiterea Ludovicus ex Gerborga, uxore
^l regem erecto corpore osculaturum non debcre qisondaiu Gisleberti ducis,gcnuit filium,nomine Lo-
suscipere quandoque scilo. » Quod intens rex cun- tbarium. Qui, confirmatus in regno, ut erat agilis
ftique qui aderant, abhinc deceptionis fraudisque corpore et validus, sensuque integer, tentavit red-
advcrsus regem Ucribertum c.\pertem crediderunt. intograre regnum ut olim fuerat. Nara partem ip-
Videns quoque regem contra se placatum, nihilo- sius rpgni superiorem,quae etiam Lotharii regnum
aiinus rogabat attenlius ut,ad se vcniens,negotium cognominatur, Otto rex Saxonum, imo imperator
icliberalurus,quod duduin popoocerat. Statim vcro Romanorum,ad suum,id est Saxonum,inclinaverat
rc.x promisit se.quo vellet,ilurum. Dcsignato igitur regnum.lpsumdeniqueOttonem,scilicetsecundum,
iie,venit rex ubi Heribertus rogaverat,tenuem etiam fllium primi ac maximi videlicet Ottonis,conatus est
Jucens exercitum.amicitiic gratia.Qui nimium pom- quondaiu caperc positum in palatio Aquisgranis.
3036 die primo ab eo susceptus.In sccundo autem, Sed quoniam eidem Otloni clam praenuntiatum a
juasi ex jussu regis, praecepit idem Heribertus ut quibusdam est, noctuque cum uxore vix fugaj pr»-
iniversi qui cum rege vcnerant, ad propria redi- ^ sidium petens obtinuit.Tunc denique Otto, congre
ent.vcluli ipse cum suis obscquio regis sufficeret galo exercitu sexaginta millia et eo amplius mili-
lli quoque audito Heriberto recesscrunt.ignorantes tum.Franciam ingrcssus, venit usque Parisios,ibi-
juod regem in vinculis rcUquissont. Tenuit enim que triduo commoratus ccepit redire in Saxoniam,
;

ieribertus vinctum regcm usque in

pra^dictum 1 ursusque quoque Lotharius,ex omni Francia atqua

liem mortis sucB.Uenuorat praiterea idem rex filium Burgundia militari manu in unum coacta,persecu-
lomine Ludovicum, adhuc tamen puerum, qui, ut tus est Otlonis e.xercitum usquc in fluvium Mosam,
i^ognovit quod de patrcfactum fuerat, arripicas fu- multosquc ex ipsis fugicntibus in eodem flumine
gam, Oceanum Iransiit, ibiquc usque ad aunos vi- contigit inierire. Dehinc vero uterque cessavit, Lo-
iles degit. thariominus explente quod cupiit.Hic denique ge-
CAPUT II nuit filiumnomine Ludovicum.Quem,jam adultum
De liodulpho rege. juvenem, ul post sc regnaret.regem constituit. Gui
Erat igitur tunc temporis Rodulphus Richurdi etiam adduxit ab Aquitanis partibus uxorem,quaQ,
iucis Burgundite filius, aptus videlicot corpore, et cerncns videlicet juvenem patre minus fore indus-
ntellectu idoneus.Qui etiam uxorem duxerat, Em- trium,ut erat ingenio callida,elegitageredivortium,
nam nomine,sensu scilicet monuitque illuiu ficte ut simul, de qua advenerat,
alque aspectu insignem.
ororem videlicet Magni Hugonis, cujus quidem C redirent Provinciam, scihcet jure hffireditario sibi
si

nilitari industria regnum Francorum dirigebatur. subdituram. lUe quoquc, non intelligens mulieris
3 quoque Hugo cernens regnum rege destitutum,ac astutiam, ut monitus fuerat, ire paravit. Ad quam
cieas regis instaurationem suo pendere arbitrio, dum venissent,relinquens eum mulier,suis adhaesit.
uisit ad sororem,con3ulens illam quem potissimuin CumquG nuntiatum fuis3et,prosequena fllium
patri
id regale eligeret culmcn, se videlicct suum fra- ad se reduxit. Qui simul deinceps degentes, post
,rem,an potius maritum praedictum,scilicet Rodul- aliquot annos absque uUa liberorum ope uterque
)hum. llla igitur prudenter,ut fuerat consulta, re- obiit.In his igitur duobus regale seu imperiale illo-
ipondit magis gonu osculari
se velle regis mariti rum gcnus rcgnandi finem accepit.
luam autem Hugo gratanter annuit,
lratris..\udiens CAPUT IV.
cguique solium Rodulpho habere concessit. Qui Qui poslmodum Itoma: imperatores exstiterint.
ludulphus, carens omni prole,solus sui generis re- Prajscriptorum igitur regum genere exinanit,
culmine potitus obiit.Fuit ciiiin hic Hugo filius
,'iii sumpscrunt imperium Romanorum reges Saxonum.
luberti Parisiorum comitis, qui vidclicet Roberlus Quorum scilicct primus Otto Ilenrici Saxonum regia
trevi in tempore rex constitutus, et ab excrcitu filius,cuju3 etiam sororem,nomineHaduidem,duxit
laxonum est interfectus. Cujus genus idcirco ad- ^ uxorem ilugo duxFrancorum,cognomento Magnus.
lotarc distulimus,quia valdc in ante reperitur obs Is dcnique Otto in gloria et vigore imperii non dispar
urum. illorum qui ante sc imperium rexerant, necnon et
CAPUT ill. in Ecclesiarum atque elcemosynae expensis valde
De Lothario rege. liberalis exstitit. Hujus quoque imperii tempore,
Interea totius regni primates elegeruntLudoyicum egressi audacter Sarraceni ab Africanis partibus
ilium videlicet praedicti rcgis Caroli,unguentcs eum occupavere tuliora .Alpium montium loca, ibique
uper se regem h.-ereditario jure regnaturum. Jam aliquandiu morantcs vastando regioncm in gyro,
nim prjedictus Heribertus morle crudeli obiorat. divcrso raptu tempus expleverunt. Conligit ergo
iam cum.divino excruciatus languore, ad vila; ex- eodem tempore ul beatus pater Maiolus, ab Italia
lumpropinquaret,atquea8uis tam de salute aniniaj rediens, in arclissimis Alpium cosdem Sarracenos
uam de suae doinus disnosilioiio inlerrogarclur, obviarcl.Qui arri[)icntes abduxerunt illumcumsuia
inoino nihil ali-.id respondebat nisi hoc solumnodo omnibus ad rcmoliora inontiB,ipso tamcn palregra-
Pathol. CXLII. 30
619 RODULFI GLABUI MONACHI CLUNIAC. G20

vilcr in manu vulneralo,dum in ea excepisset ullro A. qui scilicet ab Abraham narrat genealogia; catalo-
ictum jaculi super unum de suis venicntis.Disper- gum usque ad Christum,pcr Isaac successionem dos-
titis quoque inter sc omnibus quae illius fuerant, cendens.In cujus videlicet semine universorum pro-
interrogaverunt eum si tantfc ei essent in patria missa atque pra;dicta est benedictio illorum, in-
facultates rerum,quibus videlicet se suosque valeret quiens Ismael genuit Nabaioth,atque deinceps us-
:

redimere do manibus illorum. Tunc vir Dei,ut erat que in erroneum illorum descendens figmentura,
totius afTabilitatis dignitate praDcipuus,respondit sc quod scilicet tantum est a veritate alienum quantura
in hoc mundo
proprium possidere, nec pecu-
nihil a sacraetcatholica auctoritate extraneum.Praeterea,
liaris possessorem volle sua tamcn
rei se fieri ;
ut beati Maioli sanctitas claresceret,is qui ejus vo-
ditione non negans plures teneri, qui amplorum lumen pedc calcaverat, eodem die pro quavis occa-
fundorum et pecuniarum domini haberentur.Quibus sione,revera judicio Dei,caeteri furiose irruentes in
auditis, ipsimet hortabantur illum ut unum e suis eum, eumdem ei truncaverunt pedem. Plures vero
mitteret qui sua3 suorumque redemptionis pretium jam ex ipsis erga eum coeperunt mitiores ac reve-
illis deferret.Insuper pecuniaj pondus atque nume- rentiores existere.Tandem vero quidam de fratribus

rum ei determinantes indixerunt. Fuit enim miile illuc expeditius remeantcs, data eisdem Sarracenis
librarum argenti, ut videlicet singulis libra una in T» praesignata pecunia, patrem cum viris tantum qui
partem proveniret. IMisit quoque vir sanctus per cum 60 capti fuerant, in patriam reduxerunt. Ipsi

unum de suis ad monasterium scilicet,cui prajerat, denique Sarraceni paulo post,in loco qni Fraxinetus
Gluniacense,perparvam epistolam ita se habentem : dicitur,circumacti ab exercitu Willermi Arelatensis
« Dominis et fratribus Cluniacensibus,frater Maio- ducis, omnesque in brevi perierunt,ut ne unus qui-
lus miser et captus. Torrentes Belial circumdederunl dom rediret in patriam.
me, pvxoccupaverunt me laquei moriis. Nunc vero, Ipso igitur i:i tempore mortuus est praedictusOtto
si placet, pro me et his qui mecum sunk capti re- imperator,suscepitque filius ejus,secundus videlicet
demptionem mittite. » Quac ut delata est videlicet Otto,idem imperium,quod satis strenue dum advi-

praedicti monasterii fratribus, exstitit illis pro vita veret rexit.Eodem ergo imperante, venerabilis pon-
incomparabilis mocror ac luctus, necnon et totius tifex Adalbertus,ex provincia quae linguaSclavorum
patrise pertristis nuntius. Distractis quoque ab eis- vocatur Bethcm,in civitate Braga regens eccclesiam
dem fratribus, qua^que in omni ejusdem monaste- sancti martyris Vitisclodi,egressus ad gentem Bru-
rii ornamentorum erant supellcctili, prasstitutum scorum, ut eis verbum salutis praedicaret, dum-
pii patris quantocius coadunavere pretium. que apud eosdem plurimam egisset praedicationem,
Sed vir sanctus saecularis, dum interim a Sarra- multique ex eis converterentur ad fidem Christi,
cenis captus teneretur, cujus meriti esset latere C pra3dixit suis quoniam in eadem regione martyrii
non potuit. Nam cum ei hora prandii obtulissent coronam esset accepturus ; ac ne paverent, eis pa-
cibos quibus vescebantur, carnes videlicet panem- riter indicavit,quia praeter eum ibidem nemo ex eis

que admodum
asperum,et dicerent « Comede,res- : erat perimendus.Gontigit enim ut die quadam,pra;-
pondit Ego vero si esuricro,Domini est me pasce-
: cipiente eodem episcopo,quaedam profana arbor sita

rc cxhistamennon comedam,quia non mihi in usu

;
juxta fluvium, cui etiam supcrstitiose immolabat
fuerunt. » Cernens enim unusillorum viri Dci reve- universum vulgus, videlicet excisa convelleretur,
rentiam, pietate ductus, exuens brachia simulque constructoque ac sacrato in eodem loco altari,

abluens,et clypeum,supcr quem etiam in conspectu missarum solemnia per se episcopus ex plebe pa-
venerabilis Maioli satis mundissime panem confecit. ravit. Qui, dum in ipsis sacramentis peragendis
Quem etiam citissime decoquens, ei revercntissime esset constitutus, ictibusjaculorum ab impiis per-
dctulit.Ipse quoque suscipicns illum,atque ex more fossus, tandemquc sacrum solemne peractum, si-
orationepro2missaexcodemrcficiens,Dominogratias mulque prccsentis vita; imposuitterminum.Denique
egit.Alius quoque Sarracenorum corumdem, cultro discipuli ejus, accepto corpore sui domini, illud

deplananslignihastulam,posuit incunctanterpedem secum propriam sunt reversi patriam.

ferentes, in
super viri Dei codicem, Bibliani videlicet, quam ex j) Cujus etiani meritis usque in pr;csens largiuntur
more secum scmper fcrre consueverat. Dumquc vir hominibus plurima bcncficia.Sequenti quoque.post
sanctusintuensingcmuissct,aliqui miuus feroccs cx multa nobililer gesta remque publicam dccentor
ipsis,perspicientns, suum increpuerunt comparem, dispositam, tempore obiit Otto, relinquens filium
dicentcs non debcre magnos prophetas sic pro ni- Ottoncm videlicct tcrtium.adolescentem tamen fcre
hilo duci ut illorum dicta pcdi substerncrct, si qui- duodccim annorum. Qui, ut erat juvenculus, acer
dem Sarraceni lIebr;Eoruni,([uin polius Christiano- tamen viribus et ingenio, suscepit jure paterno re-
rum, prophetas legunt, dicentcs ctiam completum gimen imperii.
jamesseinquodam suorum,quem illiMahomed nun- Contigit igitur imperii illius initio ut sedes apo-
cupant, quidquid dc univcrsorum Domino Christo stolica urbis Romae proposito viduaretur pontifico.

orrorem illorum com-

sacri vates pra^dixerc. Scd,a(l Ipsc voro illico, imperiali usus pra?ccpto,quemdam
probandum, etiam ipsorum gencalogiam penes sc sui consanguinum, cujusdam ducis filium illo do-
habcnt,adsimilitudinemvidclicctevangolii Mallh;ei, logit, atquc ox more in sede apostolica subliman
 HISTORIARUM LIBRI QUINOUE. — LIB. I. 622

andavit. Quod utique duni sine niora peraclum A lo inventi fuerant,trucidatis,miseruntad imperato-
isset, pergrandis calamilatis occasio exstitit. Erat rem quid de eo praxMperct. Qui ait: « Per superiora,
im quidam Crescentius.Uoinanorum oivispraepo- iiiquit,propugnaculaillum dejicite aperte, ue dicant
as, qui, ut illlorum mos est, quantum onerosior Uomani suum princcm nos furalos fuisse.» Quem,
cuniie, tantum pronior serviens avaritia;. Ilic au- ut jussum fuerat, projicientes, deinde post terga
31 non plane. ut rei probavit eventus, parti fave- boum rcligatum per paludes viarum plurimum de-
t Ottonis. Nam ip&um quem,ut dixi-
pontificem, volventcs, ad ultimum vero in conspectu civitatis
iis, idem Crescentius omni
ordinari, Otto jusserat, in trabe e.xcelsa pendcre dimiserunt. His denique
stitutum bonore a sede expulit. alterumque pro- ita gestis,accersiens imperatorGerbertum videlicet
citer in ejus loco subrogavit. Sed mox ut Otto Uavennai archiepiscopum, constituit illum princi-
factura comperit, ira accensus, cum permaximo palem Uomanorum pontificem. Isque Gerbertus e
ercitu Uomam properavit. Qnod cum cognovisset Galliis oriundus exstitit, minorumetiamgcrenspro-
escentius, illum scilicet urbi propinquare, con- sapiam, sed tamen ingenio acerrimus, artiumque
;ndens cura suis turrim quae sita est extra civi- liberalium studiis plenissime instructus. Proinde
em trans Tiberim.ob altitudinem sui Intercoclos Rcmorum eliam a rege Francorum Hugone fuerat
eam, defensurus pro vita. Tan-
"atara, vallavit constitutus pontifex. Sed quoniam, ut diximus,
m cum pervenisset imperator ad urbem, primi- " valdc erat acer ac providus, intelligens Arnulphum
jussit comprehendere illum male securum ponti-
1 cjusdem urbis archiepiscopum, quo vivente ordina-
em, videlicet Crescentii arrogantia constitutum. tus fuerat ex conscnsu cjusdcm regis.niti in pristi-
mprehensumque.priecepitejusmanusquasisacri- nam reformari sedem, cauto iter arripicns ad prce-
;as amputari, deinde vero aures abscindi atquc dictum devcnit Ottonom.Qui satis honorifice ab eo-
ulos expelli 'J. evelli-. Post ha;c donique com- dem susceptus; qucinetiam slatim Uavennae, indeve-
rieos Crescentium, ut diximus, turre vallatum, ro, utdiximus, Romanae urbis sublimavitpontificem.
a; scilicet paulo post illum crudeli erat redditura Contigit igitur ipso in temporc ut idcm imperator,
ci.pra^cepit eamdem circumdari densa oljsidione suggerentetamipsopontifice quam aliis quibusque
i exercitus, ne videlicet Crescentio quoquo modo zelum profectus religionis domus Dei gerentibus,
:usdaretur confugii. Interea, jubente imperatore, quosque in beati Pauli Ecclesia nomine tenus mo-
Qstruuntur in gyro machinse ex lignis celsarum nachos, caeterura prave degentes, inde expellere
ietum nimiuiu artificiosccompositae.Cernensquo- deberet ; ac alterius instituti, quos videlicet cano-
e Crescentius nullam posse evadendi viam repe- nicos dicimus, in eodem loco servituros, ut ei sug-
e, licet gcstumfuerat.substituturusesset.Cumquehocappe-
tardius po-nitudinis adinvenit consilium ;

n tamen ei prccstitit miserendi aditum. Quadam

C teret implcrc decretum, apparuit ei noctu per visum
turdie, quibusdam de imperatoris exercitu con- beatissimus apostolus Paulus, atquo eumdem impe-
Uientibus, egrediens latenter Crescentius, de ralorem hujusmodi monere curavit. « Si vere, in-
•re scilicet, birro indutus, et operto capite, ve- quiens, zelus divinae servitutis optimi cperis te
;n3que improvisus corruit ad imperatoris pedes, adurit,vide ne hujus propositi institutum praesumas
insque se ab iinperatoris pietate vitaj servari. inmonachisimmutareexpellendis.Nonenimomnino
iuem cum respexisset imperator, conversus ad expedit cujusque ccclesiastici ordinis quamvis ex
os.uterat amaroanimo,dixit:'<Cur, inquiens,Ro- parte depravati, proprium unquam abjici seu im-
moruiu principem, imperatorum decretorem, da- mutari propositum. In eo namque unusquisque
emque legum,atque ordinatorem pontificum, in- judicandus est ordine, in quo se primitus Deo
re sinistis magalia Saxonum?Nunc quoque redu- vovit servire. Ueemendari tamen licet corru-
t eum ad thronum su;c subliiiiitatis, donec ejus pto cuique in eadem propria) vocationis sorte. »
lori condignam videlicet pr.eparemus susceptio- Talitcr ({uippe monitus, iinperator retulit suis quae
n. » Qui suscipieiites illum, scilicet ut jussum audierat ab Apostolo, curamque agens qualiter eo-
rat, illaesum reduxerunt ad lurris intioitum. rumdem institutum, scilicet monachorum, quivisse
rressusque nuntiavit secum pariter reclusisquo- ys ad melius informaro, non expellere a loco vox
,
m solummodo tantum contingcret illis vivere iminutare. Interoa minus idoneo usus consilio,
indiu ipsa turris tueri valeret ab hostium captione, pra;dicti Crescentii Joannis in suam uxorem assu-
; ullam prorsus salutem debere ultra sperare. At mcns, quam etiam paulo post, ut inconsulte acccpe-
oeratoria exercitus a foris urgendo impollens rat, divortium agens dirnisit. Tandem quoque ni-
.chinas ; paulatimque euntes applicatte sunt turri. tons remearc ad Saxoniam, mortc supcrveniente,
que pugnae inito certarnine, dumque alii desuper in Italia obiit. Cernens quoque exercitus, quem
lendentes intrare,alii proruperead ostiumturris secum duxerat, sesuo domino destitutum,coegerunt
dque considentes evellunt, sursumque certatim se pariter in unum agmen, ne ab iis quos in Italia
5 lientes, ad turris superiora pervenerunt. Uespi- presscrant trucidarcntur, imposito ante se in equo
>s
-
quoqueCrescentiuscernitse leneri ab his quos defuncli imperatoris corpore. Sicque in patriam
abat pugnando longius
[•
arccri posse. Capto nam- tuti pervenientcs in monasterio beatae semper vir-
ipso ac gravitervulnerato, Cceterisquc,
q.
qui cum il- ginis Maria; Aquisgranis decenter sepelierunt.Su^-
Gi>3 RODULFI GLABIU MONACllI GLIJNIAC. (iU

cepiligitur, post Oltonem videlicot tortium, rcgnum A perum parentum, elegitexsul fore dominandi viclus
Saxonum consanguincus Ucnricus,qui, etiam
illius cupidino.
nonrcgni sui[dominus],imperator iactus est Roma- Denique rlam egrediens ad praedictam Normanno-
norum.Sed interim libetexpartecommemorare qui- rum gentem, iliis tantummodo priraitus adhaesit
busvicissimcladibus.prffiscriptorum rcgumtcmpo- victum caeteris mini-
qui, assiduo raptui servientes,

ribus, tam externis quam intestinis consequcntcr sit strabant,quosetiamiI]icommuniter Flottam vocant.
flagcllatusorbis Romanus.Constat igiturabanterio- Ilioque aliquandiuhuicnequam moriinservicnte,C(E-
ribusilludprincipaletotiusorbisimperiumfuissedi- pit pessimis commilitonibus tanto existere diligcn-
visum,scilicetut,qucmadmodumunivers3eLatinila- tior, quanto efficiebatur flagitiosior.Paulatimquero-
tis Roma gerere deberet principalum,ita Gonstanti- bustior CcEteris viribus ac rebus effectuSjOmncspa-
nopolis tam Gnecorum specialc coput in transmari- ritcr i]]um constituere terra marique principem.
nisorientispartibusquamcaiterorum.Seddumsemel Gonstitutus autem hujusmodi, ampliore crudelitate
in sesc novit dispertiri, postmodum paulatim pars assumpta, parvi pendens praeteritorum saevitiam,
utraque usitatius didicit minui, videlicet donec ccepit suum in ionginquas giadium dilatare provin-

contingcrct illud amodum coarctari preeliis, ut fo- cias. Postmodum etiam cum universa pene.cui prae-

rct brevius, ct istud appeteret moderari extraneus. erat, gcnte consccndens a.i superiores Galliarum par-
j^
Etquoniam magis contingcliat lyrannide imperare, tos, quamvis pestifer parens nativum male quaerens

quam vel liberali pietate, vel originali propagine, revisere solum. Qui cum venisset, gladio et igne
idcirco par erat talium contumaciam cum sibi ultra omnem hostium cladem universa demoliens,
subditis crebris infestationum plagis atterere. nemine repugnante, diutius consumpsit. Tunc quo-
CAPUT V. que domus Ecciesiarum per Gallias universae, prs-
De paijanoruin playis. ter quas municipia civitatum vel castrorum serva-

Deniquc circa nongentesimum Verbi incarnati runt, omnimodis dohonestatae atque igne succenss
annum, egressus ab Hispania rex Sarracenorum sunt. Universis siquidem peragratis Galiiis, opima-
Algalif, vcniensquccum cxercitu maximoinltaliani, que diversarum rerum potitus spolia, ad propria re-
scilicct traditurus huraanas rcs cum suis in pnedam, duxit exercitum. Sicque deinccps tam ab ipso As-
cum gladio atque incendio dcmoliendas. Qui cum tingo quam ab cjus succcssoribus, illius videlicot
venisset, depopulans totam regionem usque Bene- annorum
gentis principibus, in spatio fere centura
ventum progressus cst.Ex aliquibus tantum civita- hujusmodi clades iliata est longe lateque populis
tibus Italiaj primates, collccLo agmine, nisi sunt Ga]]iarum. Haec quoque, quae retulimus, per inter-
adversus prtcdictum Algalif inire pugnam. Sed cum valia defunctorum regum seu imperatorum tam in

secernerentexercitunimiumimiparcs,utsa3piusmos C Itaiia quam in Galiiis, priusquam restaurarentur,

cstistis modernis Italicis, fugaj potius quam bellum sffipius contigerunt. Sed cum interea prffidictae gen-

[belli], petiere prcTsidium. Interea reversi cum suo tis exercitus more solito ad Gallias procedere de-

principe ad Africam Sarraccni, ab illo tempore non crevisset, occurrit illis jam Jongius a solo proprio
desliterunt impugnarc regionem Itaiia;, quamvis rcmotis venerabilis Burgundiae dux Richardus, pa-
plurimis fuissent prosliis lacessiti tam ab imperato- Rodulphi,utsupra commemoravi-
tcr sciiicet regis
ribus quam a patris ducibus ac marchionibus,usque mus. Initoque cum eis praelio, tanta caede eosdem
ad Altmuzor iilorum prinpipcm, et praedictum Hen- proslravit, ut perpauci ex eis fuga lapsi ad propria
ricum Romanorum impcralorem. Pra^scripto igitur vix romearent. Et licct postha^c plures insulas ac
tcmpore, non minor ciades in Galiiarum popuiis, provincias mari contiguas iidem scilicct Norraanni
Norniannorum infcstatione, oxstitit hostium. Qui depopulaverinl, in partes tamen Francorum regum
videlicet Normanni nomen indc sumpscre,quoniam sorte regendas non deinceps, nisi ab eisdeni regi-
raptus amore primitus cgrossi cx aquilonaribns bus evocati, conscendorunt. Quin etiam paulo pos!
partibus audaclcr occidcnlalem pcticre plagam. vicissim scilicet Franci, nccnon et Burgundionum
Siqnidemiinguailiorum propria.'Vo?'^aqui]o dicitur. plerique, cum {)r;rdictis Normannis, catholicae fldoi
Jl/ni^uoquopopulusappcllatur.IndcveroNormanni, jam effccti^ cultoribus, pacilice junxere connubia
])
quasi aquilonarispopulus denominantur.Hi denique atque unius regis regnum pari consensu dccrevpr-
in primo egressu diutius circa niarc Oceanum dici ct esse. Indeque orti duces cxcellentissimi

degcnlos, brovibus contcnti slipcndiis, quousquc in Guillcrmus vidclicet, atquc post ipsum quique deno
gontom coaluore non modicam. Postmodum vero minati, patcrno sou avito jure Richardi. Illoruii
telluris ampla et pelugi hostili manu [lorvagantcs, quippc ducaminis principatus fuitmctropoliscivita:
aliquas urbes ac provincias propriam redegcrc
in Rothomagorum.
sortem. In processu quotjuo tomporis ortus est vir Cum igitur pra^dicti duces ultra ca;leros viguerin
quidam in pago Trccassino ox inlimo rusticorum militia) armis, tum poriude prK ca^teris gratiacom
gcnorc, Astingus nominc, in vico vidolicet (jui munis pacis ac virtute liberalitatis. Nam omnis pro
Trrnquillus dicitur, tribus a civitatc distans millia- vincia qua; illorum ditioni subjici contigerat, ao j

ribus.Qui juvcnis, valcns roboro corpnris,pcrvers«> unius consanguiuilatis domus vel familia. inviolat

tamcu indolis, superbiondo abjicicns forlunam pau- iidoi concors dcgebat.Ncmpe furi ac prsedoniapu
 :

r2o niSTORlAIirM I.inill QriNQUE. — IJR. II. 620

illo? comparaljatur quicunque hnmiiium, in aliqno A specici hujus mundanie mi)lis,qucie \idclicpl iii qi:a-

negotio.plusjusto [sumens],velfalsumquidpiamve- dam rotunditate circumsistere perhibetur, ut dum

nundandum mentipns,subtrahebatalteri.Egonorum siquidem illud respiceret princeps torreni imperii,
quoqueet pauperum omniuniquo peregrinorum.tan- foret ei documenlum, non aliter del)erc imperare
quam parentes filiorum, curam gerebant assiduam. vel militare in mundo quam ut dignus habcretur vi-

Donaetiam amplissimasacris Ecclesiis pcne in toto vificiP crucis lueri vexillo.In ipso etiam diversarum
orbemittebant.ita utetiamaborienle.scilicet monte gommarum decoramine, videlicet imperii culmen
denominalissimo Sina, per singulos annos monachi pluriniaruni virlutum specicbus exnrnari oportere.
Rolhoniagum venientcs, qui a pnedictis prinoipibus Cumque poslniodum proediclus papa imporatori,vi-
plurima redeuntes auri et argonti suis deferrcnt xe- dclicctHenricohuJus rei gratia Romam venienti, ob-
nia. Hiorosolymam vero ad sepulcrum Salvatoris viam cum maxima virorum et sacrorum ordinum
conlum auri libras secundus misit Ilichardus, ac multitudinc proccssissct ex more, eique hujusmodi
quopquo cupientps ilhic dovolo poragrare donis ju- insignc scilicot imporii in conspcctu totius Romanae
vabat immensis. Pr.-eterea in successibus pra-dicto- plebis tradidissct: suscipiens illudhilariter, circum-
rura temporum, exigentibus culpis peccantium ho- spcctoquc eo, ut erat vir sagacissimus, dixit : « Op-
minum. orta est discordia duorum rogum, Franco- T. timc patcr, inquicns ad papam, istud facere dccre-
rum videlicet ac Saxnnum. Qufc scilicot, diutius visti nostrac portondondo innuens monarchia3,quali-
exardoscens, occulto Dei judicio rursus torribilo fla- tcr scsc modcrari dcbuerat, cautius perdocuisti. »
gellumingniitpopulis Galliarum.Dcniquc Hungaro- Deindo manu gercns illud auri pomum, subjunxit
nim princeps cum omni ipsius gentis militari exer- « Nullis,:nquit,meliushoc prffisensdonumpossidere
citu, hujus discordife mali occasione. fines Gallia- ac cornere congruit quam illis qui, pompis mundi
rum irrnmpons, semol ac bis omnem miserabiliter calcatis,crucem expcditius scquuntur Salvatoris. »
depopnlans rogionem,utrumque etiam gonus hnmi- Oui protinusmisitilludadCluniacensemonasrerium
num captans.tum rebus humanis abducens,nemine Galliarum,quod etiam tunc temporishaljcbatur re-
obstante.diripuit.Oua» donique clades tandiu dos.T- ligiosissimum caeterorum, cui et alia dona plurima
vit, quoupque Deo propitiante utriusque rcgni prin- contulerat ornamontorum. Sed et illud nimirum
cipes, Francorum videlicet ac Saxonum, unius Udei etiam porpendondum quoniam, cum ista quce retu-
ac consanguinitatis vinculo nocterentur. Evacuato limus, videlicet do conversionibus pcrfidarum ad fi-

siquidem priorum regnm genere.sedatisque jurgiis, dom Christi gentium, extrinsecus in aquilonaribus
coppitorbis novorum regum paoe sub amica reflore- atque occidentalibus orbis partibus perssepe fieri

score,Chrisliquo regnum pcr fontemsacribaptisma cnntigcrit, nusquam talia in orientalibus atque me-
tis circumquaque tyrannos sibi subjugare. Ipsa dc- C ridianis ejusdem orhis plagis contingit audiri.Cujus
nique Hungarorum gens, post tot patrata flagitia, denique veracissimus pra^sagii index fuit constitutio
post tot flagella gentibus illata,cum suo rogc ad ca- illa crucis Dominicffi, dum in ea Salvator penderet

tholicam fidem conversa, qure prius consueverat in Inco Calvaria;. Nam cum retro illius verticem
rrudeliter rapere alionn, iibens impertitur pro suspensi tum fuisset,crudus nimium populisoriens,
Christopropria;aquibusetiamjamdudumdiripiendo tunc otiam in ejus oculorum conspectu lumine fidci

captivabantur, undecunque in miserrima mancipia repleturus constitit Occidens. Sic quoque omnipo-
distrahendi, qui reperiebanturChristiani ;ab eisdcm tentem ipsius dexteram ad misericordiac opus exton-
quoque fovcntur nunc ccu fratres vcl liberi. Illud sam, sacri vcrbi iidc mitis susccpit scptentrio,ojus-
nihilominus nimium condecens ac perhoncstum qucI.Tvam gentibus barbarorum tumultuosis sorti-
videtur.atque ad pacis tutelam optimum decretum, tur meridies.Sed licet hujus sacri breviter memineri-
scilicet ut ne quisquam audacter Romani imperii mus portcnti, nostraj temen, id est catholicae, manet
sceptrum pr.Tproperus gostare princeps appetat,seu inviolabile subsidium fidei,quoniam inomni loco et
imperatnr dici aut cssc valeat, nisi quem papa sedis genteabsque exceptione, quicunque sacro rcgencra-
Romanr-c morum probitate delegeritaptum reipubli. tus fonte, credens omnipotentem Patrem ojusque
rae, cique commiserit insigne imperi-Ie. Cum vide- n Filium Jesum Christum pariter, et in Spiritum
licelolim ubique terrarum quilibettyranni.sesepro- sanctum, unumsolumque verum Ueum,siquid boni
caciterimpollenteSjSacpissimesint imporatorescreati egcrit ex fide Ueo acceptum fore, atquc omnem
atquo eo minus apti Roipulilir.-c, quo constat cos ty- qui sic permanserit, perenni vita beate vivere. Hoc
rannide quam pietatis auctoritate processisse. quippe soli Deo nosse competit, cur humanum ge-
.\nno igitur Dominicac incarnationis septingento- nus manus seu minus propriac salutis capaxcfficitur
simodecimo, licct insignc illud imperiale divcrsis in diversis partibus orbis,
ppeciebus prius figuratum fuisset, a venerabili ta- Sed idcirco ista rotnliinus (luoniam usque in
men papa Benedicto sedis apostolicac ficri jussum finos praedictarum orbis binarum partium, vi-
cst admodum intellectuali specie idem insigne.Prai- dclicet septentrionalis et occidcntalis, Christi Do-
ccpit fabrirari quasi aurcum pomum,.itque circum- iiiini devcnicns Evangclium illarum populis loca-
dari pf>r quadrumpretiosissimis quibusquogommis, vit optimum in sacnc fidei fundamcntum cum ;

ac descper auream crucem inseri. Erat auicm instar vidolicct e divcrso ininus reliquas d uas, scilice
627 RODULFI GLABUI MONACIII CLUiNlAC. 628

orientalem atque mcridianam penetraverit, ac illa- A. etiam cum omnisuo genere Deumconditorem suum
rum populos cautius in propriierroris feritate irre- preedicat, dum pcr transgressionis praecepti illius
titos sciverit. Sed nc boni Gondiloris proinde di- culpam privatus paradisi gaudiis, multatusque exsi-
spensationi contumeliosa a quofiuani infcratur in lio, sese miscrum clamat lugendo. Sed accepto

hac parle calumnia, cautius nihilominus prospicien- diffusius pcr univcrsum orbem terraj incremento,
dus est sacer Scripturarum conon.ln quovideiicet nisi proprii aucLoris bonitatis providentia miseri-
canone omnis procul dubio forma invenitur expressa cordia; reduxissct ad sinum, totum penitus idem
mundani sfficuli : ut scilicet ipsius auctoris boni- genus humanum in sui eiroris atque csecitatis prae-

tas pariterque justitia probabiliter demonstrenlur, cipilium jam olim irrevocabiliter fuissetdemersum.
videlicet in his qui salvi fiunt, et in hisqui pereunt. Idcirco ab exordio sui, divina boni Conditoris dis-
Nam sicut primus hominum pater propriaj salutis pcnsatione, prolata sunt ci prodigiosa rerum niira-

arbiter a totius boni auctore primitus fuerat con- cula, ac porlentosa elementorum signa, nec non
stitutus,ita ab eodem Redemptore univcrsis pro et sagacissimorum virorum, tam spem quam for-

captu spontanea gencraliter oblata est salus. Sed midolosilatem inculcatura, divinilus oracula. Ac
tamen occulta illius dispensatio, cui sempcr et si- velut idem Conditor per sex dierum inlervalla cun-
mul totum, quidquid esset habet, pra^sto fuit, ac _ cta mundancE rcrum machinae proferendoperficiens
cui nihil defuit, ostendit spaciatim per incrementa opera, hisque editis requievit,die septima videlicet
temporum sesc omnipotentem solum bonum atque ita per sex millia annorum spatia operalus est, pro
veracem, tam per opera pietatis quam pcr ultio- eruditione hominum exhibendo illis frequentia
nem vindicta3 justaj retributionis. Non enim princi- signanter ostenta. Srilicet ut non, pra^teritis ss-
palis bonitas aliquando vacat apietatis operc, quin culis,quodquam dimissum est vacans ab his signis
imo semper aggregat plerosque ex massa filiorum tempusmiracuIorum,a3ternumDeumpraedicantibuf,
praevaricatoris in sinum filii sua3 Deitatis. Dumquc usquequo illud maximum rerum principium appa-
id quotidie in mundo agitur, quid aliud quam rens homine vestitus in mundo. Se.xtadunlaxat aeta-

Omnipotentis bonitas, ctiam immobiliter mobib's et atque ut putatur, quod sitfinis

te prsesenLis sfficuli,
mobiliter immobilis, operari monstratur ? Atque id- in septima hujus mundanae molis diversorum labo-
circo quanto prajsentis sajculi terminus imminet rum,ut ab illoprocul dubio, unde coepit quidquid
proprius, tanto ista fieri, qua; dicuntur, conligerit esse habuit exordium, in eodcm competentissimum
frequentius. Suspiciendum etiam quomodo paulatim propria; quietis inveniat finem.
ab ipso humani generis exordio ipsius auctoris sit
EXPLICIT LIBER
manifestatacognitio. Primus igitur hominum Adam r I.

LIBER SECUNDUS.
INGIPIUNT CAPITULA LIBRI SECUNDI.

I. De ckclione Hugonis in regem.

II. De ccto maris e't occidcntalium bcllis.
III. Dc Conano duce Brittonum, et Fulcone Andegavorum.
IV. Dc monasferio Lucaccnsi,
V. De portento Aurclianx urbis mirahUi.
VI. De prxlationihus turpis lucri arrcptis.
VII. Dc inccndiis ct mortibus nolnlium.
VIII. Dc Uenrici ducis morte, et vastatione Burgundix.
IX. De fame valida et infcstatioiie Sarracenorum.
X. De inundatione lapidum.
XI. De Letitardo insaniente lucrctico.
XII. Dc hxresc in Italia reperta.

CAPUT PRIMUM. ]5 rum personis, quibus videlicct fiat ipsa relatio cla

De clectione Hugonis in rcgem. rior, ct apparcat ccrtior. Igitur finito, ut dixiinn?

Sicutquispiam igitur pcragrans quamlibet vastis- tam regnandi quam impcrandi apud Italiam c
simam orbis mundani plagam, seu spatiosum re- Gallias, magnorum regumgencrc, videlicet Ludovi

migando aquor pcnetrans, sa^pius altitudini mon- ci, ncc non et CaroIi,ac sui generis caeterorum Rc-

tium aut proccritati arborum scilicct respectaiis, gum.protinus in unius consanguinatis viros utrius
dirigit aciem oculorum, ut vidclicct illorum a longc ([uc rcgni contigit dcvenire monarchiam. Nan
rcperta agnitione, absque errore quo disposuerat qualitcr priinus el secundus nec non et tertius Oll'

valeat pervenire.Ita quoque crga nos fore contingit, sint potiti Romanorum impcrio, scilicet usquc ai

Hcnrici imperium. superius nos .jam digessis^.

qui utique, dum cupimus prastcrila ostcndcrc fu-
turis,oblulus nostri scrinonis paritcrquc uninii fiv- iucminimus.Nuno(iuoquerestat,utqucniadmodun
quentcr in relatione porrigimus magnatorum viro- abhinc Francorum sit rcgnum dispositura rofera
629 nisTOHiAiiuM Linni quinque. — lib. ii. 0:50

mus. Mortuis igilur Lothario ac Ludovico regibus, A sxacturus noctem. Cumquc ibi vcnium fuisset,
totius Franciae regni dispositio incubuit Hugoni exeuntes de scaphis, conscendentesquc turgentem
Parisiensi? ducis filio.videlicetillius Magni Hugonis belluae dorsum,unius tantummodo ibidem hospitio
gupra niemorati, cujus etiam fraler erat nobilissi- noctis potituri. Cumque post brcvem cocnam caeteri
mus Burgundia'dux nenricu^.Qui simul cum totius fratres fe sa indulsisscnt membra quiefi, solus vir

regni primatibusconvenienter prrediclum Ilugonom Domini Bendanus pervigil custos Dominici ovilis.ac
in regem ungi fecerunt. Erant ergo, ut jam com- magis assiduus quam frequens psalmicen, explo-
memoravimus, aflinitate consanguinitatis regibus rabat caulius vim ventorum ct siderum cursus.Qui
?axonum unili, a primo scilicet Ottone, qui natus dum hoc altentius por noclis conticinium ageret,
Bst exHugonis Magni sororc (23^. Suscepto igitur ropontc intelloxit quoniam illud promontorium, ad
Hugo regimine regni Francorum, non multo post quod scilicct hospitaturi divertcrant,ad orientalem
plerosque suorum, quos etiam prius in universis illos eveheret plagam. Luce quoque alterius diei
babuerat subditos.pcrsensit contumaces.Tamcn, ut reddita, solertissinius vir convocans collegas videli-
;rat corporeet mentevividus, cunctos sibi rebellan- cet suos,qui aderant.blandeexhortans acconsolans
es paulatim compescuit. Habebat enim filium ad- eos, inquiens : « Universorum conditori et gubor-
uodum prudcntem, nomine Robertum, artium t» "^^toriDeo, fratres benignissimi, indefessas refera
!tiam litterarum studiis plurimum eruditum. Cum mus gratias, qui sua nobis in his marinis fluctibus
[ue se cognovisset jam aliquantulum viribus defici, providentiapra?paravitvehiculumnonegenshumano
longregatis in Auroliana urbe regia quibusque remigio. » Quibus a viro Dei socii auditis, mentis
'rancorum ac Burgundionum regni primoribus, stupore adacti, divinaj protinus sese providentiaj
!umdem Robertum, filium videlicet suum, anno committentes, ac viri sancti innitentes prudentia?,
icilicet tertio decimo ante mi/lesimum incarnati cccperunt securiores eventum pra-stolari rei fortui-

salvatoris. adhuc se superstite, regem constituit. tae.nujusmodi ergo per spatia plurimorum dierum
?03t aliquot vero annos idem etiam rcx Hugo in nisi evectione, semper tamen semet conspiciebant

)ace, regno deposito, feliciter obiit. Erat namque ad solis ortum tendere. Tandem vero perventum
^obertus rex tunc juvenis, ut diximus, prudens est ad insulam caiterarum speciosissimam atque
itque eruditus,dulcisqueeloquioac pietateinsignis. omni ainccnitategratiosissimam.Illiusquoquearbo-
5ed, divina providente elementia, hujusmodi virum rum habitudo atque avium dissimilitudinem gerit
idCathoIicaj plebis regimen omnium Dominus illo universorum. Egressus quoque vir saecularis acce-
)ra?cipue in tempore dignatus est destinare. Nam dens ad eam, reperit etiam ibi monachorum vel
liebus regni ipsius.elementorum etiam signispra> potiusanachorelarum collectasmirasacmultiplices,
;unlibus, non modiCfB cladcs incubuere ChristiEc- C quorum scilicet vila ot conversatio universorum
'lesiae : quibus nisi idem rex sapionter, Deo se ju- morlalium studiis sanctior atque nobilior enitebat.
rante restitisset, saeviendo multipliciter in longin- A quibus etiam magnacum charitate susceptipluri-
juum processissent. bus diebus ibidom commanentes, de multis qua?
CAPUT II. ad verani pertinont diligenter salutem instructi,
De cetu maris, et occidentalium belli^. postmodum et ad nativum revertentes solum, uni-
Anno igitur quarto de suprascripto millesimo, versa quae compererant patriae redditi narraverunt.
•isa pst cctus mir.-R magnitudinis descondisse per Praiterea viso, ut dicerecoepimuSj Oceani portento,
nare,in loco qui Bernovallis nuncupatur.Egredicns exorsus cst bellicus tumultus in universa occiden-
icilicet a septentrionali plagain occidentalem. Ap- tali orbis plaga, vidolicct tam in regionibus Gallia-

)aruit quoquc mense Novembri mane prima diei rumquam intransmarinisOccaniinsulis, Anglorum
lurora.ad instar insulae, ac transeundo perdurans videlicet atque Britlonum ncc non et Scotorum.
jsque in horam diei tertiam, maximum etiam stu- Siquidem, ut plcrumque solet contingere, propter
porcm admirationemqucsccerncntibuscontuIit.Sed delicta inlimi populi versi in dissensionem illorum
;t ne alicui fortc sit dubium quod narratur, quam- reges ac ca?teri principcs, statimquc exardescentes
^•is a multisvisumfuit,tamen huir similemonstrum n in subjectoc })ieiMS depopulationem scilicet, usque
1 plerisque invenitur descriptum. Deniquc legitur dum perducuntur ad suimet sanguinis efTusionem,
in gcstis egregii confessoris Bendani, oricntalium Quod vidclicet tandiu patratum cst in praedictis in-
videlicet .Anglorum, quoniam idem vir Dei scilicct sulis,quousque unus regum carumdcm vi soluspo-
Bendanuscum pluribus monachispcr marinas insu- tiretur rcgiminis c.cterarum. Deniquc mortuo rege
las peraliquod temporisspatium cremiticam trans- Adalrado,in rcgno scilicetillorum qui Danimarchcs
sgisset vitam, hanc vel huic similem quondam cognominantur,qui etiam duxerat uxorem sororcm
Dbviam habcret bclluam. Nam cum remigando Ricardi Rothornagorum ducis,invasit regnum illius
quasque in mari constitulas circumiret insulas,.su- rcx vidclicct Canuc occidenlalium Anglorum, qui
perveniente noctis crepuscuIo,cernens procul vclut etiam, post crebra bellorum mcdimina ac patriae de-
marilimam insulam,ad quam ctiam divcrtcnscum populationcs,paclum cumRicardo stabiliens, ejus-
)mnibu? quisecumerant,supervenienlcm duntaxat qucgermanam Adalradi vidclicet uxorem in matri-
(23) Imo Hugonis M uxor fuit soror Ottop.isl.
e.*}! RODULFI GLABRI MONACHT CLUNIAC. 632

moiiiiimduccns,iilriusqucrcgai lcnuitmonarchiairi. A. diciiur, quisque illorum, cum suocxcrcitu dic con-

Post haec quoque idem Canuc cum plurimo exercitu stituto advenientes, praelii certamen inirent. Sed
egressus, ut subjugaret sibi gentem Scotorum,quo- Brittonum exercitus excogitata fraudis dccipula,
rum videHcetrexMelculo vocabatur,viribuset armis partem Fulconis exercitus nequiter prostraverunt.
validus, et,quod potissimum crat, fide atque opcre In praedicto denique loco, scilicet ubi ccrtamen

Christianissimus. Ut autem cognovit quoniam Canuc ineundum fuerat, clam pracvenientes populi Britto-
audacter illius qu.-Ereret invadere regnum, congre- num, ibi nimium astute profundum atquc perlon-
gans omnem suae gentis exercitum, potenter ci, ne gum fodere vallum, ramisque arborum densatim
multumque talibus procaci-
valeret, restitit.Ac diu superinsertis,impositavidelicethostibus muscipula,
ter Canuc inserviensjurgiis,ad poslremum tantum rccesserunt. Die igilur constituto juxta condictum,
praedicti Ricardi Rothomagorum ducis, ejusque dum illuc uterque cum suo exercitu adveniret,
sororis persuasionibus,pro Dei amore omni prorsus atque acies utraque jam in procinctu videretur, in-

deposita feritatc, mitis effectus, in pace degit. In- formata gens Brittonum callidafraudisque propriae
super et Scotorum regem amicitiaj gratia diligens, conscia, simulans se velle arripere fugam, scilicet
illiusque filium de sacro baptismatis fonte excepit. ut avidius demergerethostem in lalentem muscipu-
Coepit ergo ex illo fieri ut, si qua hostilis necessitas P lam.Quodcernens Fulconisexercitus, cupiensexpe-
Rothomagorum duci incumberet, a transmarinis dite super cos irruere, corruit pars ex eis non
insulis in suum auxilium excrcitum sumeret copio- modica in foveam, videlicet Brittonum astu patra-
sum.Sicque diutius gens Nortmannorum scilicet ac tam.IllicoautemBrittoncsconversi qui priusfugam
praedictarum populi insularum tuti pace fidissima, simulaverant, inhianterque super Fulconis exerri-

ut ipsi potius formidine suaspotentiseplerosque exte- tum quamplures ex eis caede

irruentes, asperrima
rarum provinciarum terrerent populos, quam ipsi prostraverunt, ipsum etiam Fulconem pulsum de
ab aliis terrerentur. Nec mirum quippe quoniam a equo in terram loricatum dejecerunt. Qui exurgens
quibus bonorum exstirpatrix Dei timore expulsa niniio accensus furore, dictis relevans exacuensque

fuerat discordia, in eisdem pace praevia Christi suorum animos, ac velut turbo vehementissimus
nobile regnum felix obtinuit tripudium. per dcnsas segetes impellentes, omnem exercitum
CAPUT III. Brittonum crudeli nimium caedemactaverunt. Dele-
De Comno dure Britfomim, et Fulconc Ande- toquc penc universo exercitu Brittonum,ipsum ctiam
gavorum. Conanum illorum principem truncatum dextera
PrfEScriptorum igitur dicrumtempore, niliilomi- vivum capientes Fulconi reddiderunt. Qui potita
nus in infimisGalliarum partibus intestinorum bcllo- victoria, reversus ad propria non illi postmoduni :

rum desaevit tumultus.Narrant siquidem plerique G quispiam Brittonuni molcstus exstitit.

disputantesde mundani orbis positione, quodsitus CAPUT IV.
regionis Galliae quadra dimctiatur locatione. Licet De monastcrio Lucacensc.
ergoaRiphaeismontibus usque Ilispaniarumtermi- De eodem igitur Fulconeperpluradici potuissent
nos, in laevo habens Oceanummare, in dextro vero ipsius gcstorum, quae scilicet,fastidium vitantes,si-
passim juga Alpium, propria excedat longitudinc luimus. Unum tamen restat memorabile, quod im-
mensuram rationis quadriformai. Cujus etiaminfe- pra^senLiarum relaturi sumus. Cum enim circum-
riusfinitimum ac perinde vilissimum cornuGalliaj quaquc in divcrsis praeliorum cvcntibus, plurimiim
nuncupatur.EstenimilliusmetropoliscivitasRhcdo- humanum sanguinem,metu gchenna; terri-
fudisset
num.Inhabitaturquoque diutius agenteBritlonum, tus, sepulcrum Salvatoris llierosolymorum adiit.
quorumsolaedivitiae primitus fuere libertasfiscipu- Indequc,ut erat audacissimus.admodumexultanter
blicietlactiscopia. Oui omni prorsusurbanitateva- redicns,aliquantuluin ad tempus a propria feritato
cui, suntque illis mores inculti aclcvis iraetstultu est lenior redditus.Tunc ergo mcnte concepitutin
garrulitas.Horumscilicct Brittonumaliquandoprin- optimo fundorum proprii juris loco ecclesiam con-
ceps exstitit quidam, Conanus nomino, qui eliam, strueret, ibidcmque monachorum coctum caaduna-
acceptainmatrimonioFulconis Andcgavorumcomi- £) ret, qui videlicct dic noctuque pro ijlius anim»^
tissorore, acdemum insolentior cffiteris suasgentis redcmptionc intcrvenirent. Qui etiam (ut senper
priiicipibuscocpit cxistcrc. Naminorercgioimposito curiose agebat(coepitquosquepercunctarireligiosos,
sibidiademate, in sui anguli popello pluriinam in- in quorum potissimuinmcmoriasanctorumeamdem
consulte exercuit tyrannidem. Postmodum vero ecclcsiam fundare deberet, qui vidclicet pro ejus
interipsum Conanum etpraedictum Fulconem, An- rcmedioanimajomnipotentemDominumorarent.Cui
degavorum videlicct comitem,exorlum est indisso- intcrca^lcrosapropria ctiam uxore, quic valde sano
lubile jtirgiuni,ita ut, crebrissuorum invicemdepo- pollebat consilio, suggcslum est ut in honorc ao
pulationibusac sanguincis efrusioniliuslaccssili, ad momoriaillarum crplestium virtutum. quascheru-
ultimuniquoquc,quanquam civile,tamenincluctal)i- bimctseraphimsublimiores sacra testatur auctori-
le.inirentcominuspradium.Cuinigiturdiumultum- tas.votumquodvoveratexplcret.Quilihentissimean-
quevicissimsibi mala qujB poterant irogasscnt, ab nuonsa^dinoavitccclesiamadmodum pulchcrrimani,
ulroque decretum cst ut in loco qui Goncretus in pago scilicct Turonico, milliario interposito a
,^1 HISTORIAHUM LIBRI OnNQUE. — LIB. II. 634

,acacense castro.Expleto denique quanlociub basi- A. Roruan.c Eccleoiaj ob digaitatcm apostolicic scdis
cje opere, protinus misit ad Hugonem Turonorum caiteris in orbe constitutis reverentior habeatur,

rchipracsulom, in cujus scilicct constiluta erat dioc- non tamen ei licet transgredi in aliquo canonici
esi, ut illam sacraturus, quemadmodum docreve- moderaminis tcnorem. Sicut enim unusquisque or-
at.advenirct. 0"' venire distulit, dicens seminime thodoxai Ecclesi;e pontifcx ac sponsus propricc se-
osse illius votum dicando Domino committcre, qui dis uniformiler spcciom gcrit Salvatorts, ita gene-
idelicet malri Ecclesia? sedis sibi commissre pr?edia ralitcr nulli convenit quidpiam in altcrius procaci-
tmancipia subripuerat non pauca. Hocquepolius tcr palrare episcopi dioccesi.
videbutur competere.ut primitus,si quid injuste
lli CAPUT V.
iripuerat alicui restituerct, sicque deinceps justo De portento Aurclianx urbis mirabili.
Deo propria, quae voverat, ofTerre dcberet.
iidici Anno igitur incarnati Verbi octingentesimo octo-
iumque igitur ista Fulconi a suis perlala fuissent, gesimo octavo contigit in urbe AurelianaGalliarum
liutina feritate resumpta, nimium indigne ferens adinodum memorabilc atquc formidolosumporten-
piscopiresponsa: insuper comminatus illumvalde, tuui. Constat ergo in eadera urbe monasterium in

d sublimius inde quod valuit adegit consilium.Mos honorem apostolorum principis antiquitus consti-
ienique,copio3a argenti et auri assumpta pecunia, -^ tutum, in quo primitus collegium sanctimonialium
lomam pergens, ac Joanni papa? causam suae pro- virginum omnipotenti Deo deservisse dignoscitur.
ectionis cxposuit. Ac deinde poscens quod ab ilio Quod ctiam exindecognomento Puellare dicitur. In
ptaverat, plurima ei munerum dona obtulit. Qui cujus dcnique inonasterii mcdio defixum stabatcru-
irolinus misit cum eodem Fulcone ad preedictam cis vexillum,praeferens ipsius Salvatoris, pro salute
>asilicam sacrandam unum ex illis quos in beati humana mortem imagincm. A cujus sci-
patientis,
apostolorum prlncipis Ecclesia cardinales vo-
•etri licet imaginis oculis per aliquot dicrum spatium

iant.nomine Petrum, cui etiam prajcepit, veluli contiuue, multis cernentibus, rivus emanavit lacry-
lomani pontificis auctoritate assumpta, quidquid marum. Ad quod nimirum terribile spectaculum
gendum Fulconi videbatur, intrepidus expleret. inspiciendummultitudomaximaconvenithominum.
}uod utique audicntes Galliarum quique praesules Plcrique tamen,cum illud cernerent,admoJum ani-
iraesumplionem sacrilcgam cognoverunt ex c«ca madvertentes quoddam csse divinitatis praesagium,
"upiditate processi.^^se^dum videlicet unus rapiens, videlicet illius urbis supervcntura; calamitatis.Que-
ilter raptum 3uscipiens,recens in RomanaEcclesia madmodum enim idem per se Salvator praesciens
ichisna creavissent. Universi etiam pariter dete- imminere urbis detrimcnlum IIierosolymitanae,fle-
'tanles, quoniam nimium indeccns videbatur ut is visse illam perhibctur, sic deniquc et hanc videlicet
]ui apostolicam regcbat sedem,apostolicum primi- C Aurclianampaulo post imminentcm cladem passu-
U3 ac canonicum transgrediebatur tenorem. Cum ram per expressam suae imaginis figuram flevisse
nsuper multiplici sit antiquitus auctoritatc robora- comprobatur.Contigit ergo post paululum in eadem
:am,ul non quispiamepiscoporum in allerius dioe- civitate inaudita? rei,idipsum,ut putatur,portendens
"csi islud pracsumat exerccre, nisi prajsule, cujus eventus. Deniquc cum una noctium custodes, vide-
ueratjcompellente scu permittente. Igitur dic qua- licet majoris ecclcsiae, videlicet episcopii, cx more
lam mensis Maii congrcgata est innumerabilis po- exsurrexissent, atque ipsius ecclesiae portas quibus-
)uli multitudo ad dedicationem scilicet pracdicta! que ad matutinalcs laudes propcrantibus aperuis-
icclesi.T. Ex quiiius multo etiam plures illucFulco- scnt, subito lupus afTuit,ecclesiamque ingressus,ac
lis terror, ob suae elationis pompam, convenire funem signi ore arripiens,agitansque illud,insonuit.
'ompulit. Episcopi tantum,qui ejusditionc prcrne- Cerncntes nimirum qui aderant, mentis stupore
>anlur,coacti interfuere.Coepta igitur die constituto concussi, tandem clamore emisso, ac si inermes
satis pompatice hujusmodi dedicatione atque per- nisu quo valuorc illum exturbantes ab ecclesia ex-'
icta,missarumque cx mo^-e solcmniis celebralis, pulerunt. Sequenti vero anno tota illius civitatis
lostmodura quippc ad propria redicre.Denique im- humana habitatio cum domibus ecclesiarum terri-
uinente ipsius diei hora nona, cum flabris lenlbus n biliter igne cremata. Undc etiam nulli venit in du-
lerenum undiquc consisferet coelum.rcpentc super- bium,quoniam unius cladis eventum utriusquerei
cnit a plaga australi vehementissimus turbo,ipsam prajcessisset portcntum. Erat igitur tunc tcmporis
mpellentes ecclesiam^ac replens eam turbido aero, praidictaj civitatis pontifex vcnerabilis Arnulfus.qui
lia multumqueconcutiens. Deinde vcro solutis la- videlicct gcnere et doctrina sapientiaj pernobilis ac
iuearibus,univer3a? ejusdem ecclcsiae trabes,simul- paternorum fundorum reditibus locuplctissimus,
rnelotateges.por pignam templi ejusdem occiden- ccrnens excidium scilicet propriae sedis, desolatio-
alem in terram corruentes, evcrsum ierunt. Quod nomque sibi commissae plebis,potiore usus consi
um malti per regionem factum comperissent,nulli lio, magnum colligens apparatum, cocpit domum
enit in dubium quoniam insolens prajsumptionis majoris ecclesiae, qua; olim dicata fucrat in crucis
iidaciairrilum consiituisset votum.SimuIque pr.-c- Christi honore, jugiter a fundamentis reaedificare.
cntibus ac fuluris quibusquc, nc huic similc age- Qui dum accrrimc coDplo opcri cum suis omnibus
;ent, evidensindicium fuit. Licet namque pontifcx intcndcrct, ut scilicet quantocius honestissimejcon-
 63n RODULFI GBABHl MONACHI GLUNIAC. 636
summaret, nimium evidenter pmestitum est illi A evidentius tamen in Israeliticae plebis levitis et sa-
divinitus juvamen.Contigit igitur quadam dio.dum cerdotibus. Qui scilicet quanto dudum caeteris opu-
caementarii, fundamenla basilicae Jocaturi solidita- lentiorcs, eo amplius plerique illorum superba cu-
tem perscrutarcntur ipsius telluris, ut reperirent piditate insolentiores; idcirco etiam ad ultimum
copiosa auri pondera, qua; scilicet ad totius,quam- omnibus efTecli deteriorcs.Sed multum distant legis
vis magnffi, basilicai fabricam reformandam cerlis- veteris instituta,multiplicibus figurarum aenigmati-
sime crederentur sufficore. Suscip"ontes ergo qui bus vestita, a nova; gratiae perspicuis ac spiritalibus
forluito casu invenerant aurum,ex integro episcopo sacramentorum donis. Ibi namque munerasolum-
detulerunt. Ipse vero, omnipotenti Deo pro collato modo conferebantur terrenarum hostiarum in his :

sibi munere gratias agens, ac suscipicns il]ud,cus- ipse Deusaccipitur in praemium. Ibique nihilominus
todibus operis tradidit, totumquc fidclitcr in opus totum promerebatur quisque ex servitutis actione;
ejusdem ecclesi.e expcndi jussit. Fertur namque hic vero quisque dignus habetur duntaxat ex sincera
quodetiamilludaurnm solertiabeatiEvurtii,antiqui optimae conscientiae voluntate. Atque idcirco ista
ejusdem sedis praesulis,ibidem hujus restaurationis praemisimus, quoniam jamdudum, muneribus ine-
gratia fuisset reconditum. Idcirco permaxime,quo- ptis cxcaecatis pene universis principibus, desaevit
niam, dum isdem vir sanctus quondam, potiorem p haec pestis longe lateque in Ecclesiarum quibusque
quam fuerat primitus, eamdem informaret eccle- pr^latis toto tcrrarum orbe diffusis. Denique om-
siam,contigit illi huicsimilemunusdivinitussibi re- nipotentis Christi Domini gratuitum ac venerabile
servatuminibireperire.Sicqucpraetereafactum estut donum,ad propriaj damnationis cumulum,converte-
et domus ccclesiae videlicet sedis pontiricalis,priore runt in avariti® lucrum. Ideoque hujusmodi vide-
elegantior reformaretur.Ipsoque suadente pontifiee, licct praclatitant» minus ad divinum peragendum
ccetcrarum, quae in eadem civitate deperierant, ba opus inveniuntur idonei, quanto constat quia non
silicarum sanctorum quoriimcunque meritis dica- ad illud accesserunt per aditumprincipalisostii.Et
tarum aedes anterioribus potiores constituerentur, licct adversus talium personarum procacitatem
atque divinorum operum cultus in eisdem excellen- multipliciter clamet sacrarum Scripturarum canon,
tior haberetur prae omnibus. Ipsaque urbs paulo nunc tamen solito multiplicius comperitur fieri in
post referta domorum aedificiis, plebs tandem illius diversis Ecclesiarum ordinibus. Nam ipsi reges,
mitigata a flagitiis Domini pietate subventa, tanto- qui sacrae religionis idonearum decretores persona-
que citius convaluit, quanto sagacius propriam ca- rum esse debuerant, munerum largitione corrupti,
lamitatem excepit ob correptionis ultionem. Fuit potioremquempiam ad regimen Ecclesiarum vel
namque praedicta civitas antiquitus, ut est imprs- animarum dijudicant,illumvidelicet,aquoampliora
sentiarum,regumFrancorumprincipalisscdesregia, C munera suscipere speraut.Atque idcirco permaxime
scilicetprosui pulchritudineacpopulari frequentia, quique procaces ac turgore superbia; inflati, sese
necnon et telluris ubertate,perspicuiqucirrigatione ultro cuique praslationi ingerunt, minus formidan-
fluminis. Ex Ligere quippe sibi congruo etiam flu- tes incurrere lapsum neglectae pastoralis cura?,quo-
mine agnomen habet inditum,diciturque Aureliana, niam tota solummodo illorum pendet fiduciaexlo-
quasi ore Ligeriana : eo videlicet quod in ore ejus- culis collectae pecuniae, non ex percepta; donis sa-

dem fluminis ripa sit constituta. Non, ut quidam pientiae.Tantoque amplius adepto regimine studcnt
minus cauti existimant,ab Aureliano Augusto,quasi avaritia:', quanto constat propriam ex illa ambitio-
eam ipse aedificaverit, sit vocatam ;
quin potius ab nem implesse. Ac, velut idolo sibi pro Deo consti-
amne, ut diximus, quod rectius veriusque illi con- tuto, illi serviunt, por quam scilicet informati, ad
gruit. tale nomen absque merito vel opere proruperunt
CAPUT VI. Fitque minus cautis deceptiora imitandi forraa, ac

De prxlationihus tiirpis lucri arreptis. perinde vicissim contumax invidcntia. Quippe quo-
Sacro igitur praemonente eloquio, luce clarius niam quidquid in talibus aliter a-mulando coUigit.
compcrtum habetur quoniam in processu novissi- videtur alteri invidendo sibi subripi; atque.ut invi-

morum dierum.frigescente in liominibus charitate j) dorura semper mos est, alienis felif itatibus indesi-
ac suporabundante iniquitate, instabant pcriculosa nenter appetunt torqueri. Hincetiam procedunt li-
animarum tempora. Nam et multiplicibus antiquo- tigiorum tumultus assidui, oriunturque frcquontia
rum Patrum inlimatur assertionibus quod, gras- scandala, ac divorsorum trangrediendc convellitur
sante avaritia, praeteritarum jura vcl ordines reli- tenor ordinum. Sic etiam contigit nt,dum irreligio-

gionum ex unde consurgere debuere ad incre-

eo sitas grassaturin clero,procacitatis et incontinonti.f
menti profectum.exinde sumpsere corruptionis dc- appetitus succrescat inpopulo.Deinde vero raenda-
fectum. Illud(|uo aliquibus versum est in animarum ciorum circumveniontia?, fraudes atque homicidia
detrimentum, quod quibusdam co legitimc utonti- univcrsospene in interitum subripicndopertrahunt.
bus fuit emoUunentum. Siquidem.ut diximms,tur- Et quoniam catholicc^ fidei oculum. videlicel Ec-
pis lucri avaritia imperante. sulTocatur sacpissimp. clesiae praelatos, pessimae caecitatis caligo obrepsit,
censurajustili.ip. Cum enim iu diversarum gentium idoirco plobs illius, propriae salutis viam ignoran?
ac provinciarum cultibus istus habealur probabilc, in suae perditionis ruinam deoidit. Jure etiam conti-
637 HlSTORIAKUAl LIBHI OUINQUE. — LIB. II. 638
git ut ipsi scilieet pr.Tlati ab eisdem quos subjectos A qutT aderat, nnllam omnino compescend.T cl.'idis
habere rlebuere, alfligantur, atque coritiimaces sen- artem reperiens,conversi uuanin)es voce cl.amantes
tiant illos quos utique suo exemplo a justiti.T iti- tcrribili, ab ipsius .apostolorum principis cucurrere

nere fecere devios. Nec mirum pr.Ttorea si, in ali- confessionem.eum imprecantes.si non pervigil pro-
quibus angustiis consliluti, minus dum clamant pricB Ibret ad praesens defensor Ecclesia^ multos in

exaudiuntur, quoniam ipsi sibimet per .ivariti.-e cu- orbe terrarum a suae fidei professione decedere.
mulum clausere misericordi.T ostium,cum cerfissi" Statini vero vorax flamm,T,abietinas deserens trabes
mum nihilominus habeatur pro hujusmodi vicissi- disparuit. Per idem tenipua obierunt in Italia et in
tudine flagitii sacpissime imminere communem cla« Galliis, qui pr?ccipui erant ponlilices et duccs, ncc
dem popuUs animantibus cunctis, nec non etiam
et non et comites. Primitus quoque papa Joannes,
plurimam pestem frugibus videlicet ex intemperie deinde Hugo marchionum optimus. Post h.TC vero
aeris. Sic quippe iieri contigit, ut hi scilicet qui per italiam quique )\obiliorcs. In Galliis namque Odo
omnipotentis Dci gregi sibi commisso ferrc debue- etHcribertus,quorum priorTuronorumCarnotique,
rant saivationis adminiculum, opponercnt eidem scqucns vero Moldorum atque Trecorum comes
consueti beneticii obstaculum.Quandocunqueenim exstitit, Tunc temporis etiam dux Rothomagorum
defuit rcligiositas pontificum,ac marcessitdistrictio p. Ricardus obiit, qui monasterium aedificaverat ni-

regularisabbatum, simulque monasterialis disci- mium locuples, in loco qui dicitur Fiscampus, in
plinse vigor tepescit.acperillorum exempla captera quo etiam sepultus quiescit. Viellermus quoque
plebs niandatorum Dei praevaricatrix existit; quid Pictavorum dux sub eodem tempore vitam finivit.
aliud quam totum simul humanum genus rursus in Pontilices item in
Galliis quique religiosiores a
antiquum pr?rcipitii chaos su.-e perditionis sponta- saeculo excesserunt. Manasses videlicet vir sancti-
nea vohintate illabitur?Ex ejusmodi rei proculdu- tate plcnus Trecorum episcopus, et Gislebertus
bioevpntu.dudum ille antiquus Leviathan fiduciam [ul. Engelbertus.] Parisiorum,nec non etGeboinus

conceperat,quod inundatio Jordanis fluvii os illabc- Gatalaunorum, cum aliis pluribus. Inter quos
retur illius,ut videlicet baptizatorum multitudo,per etiam bona; memoria; sanctus videlicet Maiolus
avariti.T appetitum viam veritalis deserens, demer- apud Silviniacum ccenobium vitse praesentis termi-
geretur in interitum. Et quia, ut ex auctoritate num consecutus. Cujus scilicet vitae honestatem
apostolica completum dignoscitur,frigescente scili- pretiosus etiam commendat transitus.Nam ad illius
superabundante iniquitate, in ho-
cet c.barit.ate, ac famam sanctilatis confluerc ex universo Romano
niinibus utiqoe semet plus justo aniantibus, solito orbe viri et mulieres ufrorumque ordinum pluri-
crebrius ista.qu.-e rctulimus, circa millesiraum post mi,exinde rcferentes diversarum infirmitatura gra-
nati Salvatorio Domini annumuniversis mundi par- C tiam sanitatis. Desaeviebat eodem tempore clades
tibus contigerunt. pessima in hominibus, ignis scilicet occultus, qui
CAPUT VII. quodcunque membrorum arripuisset, exurendo
De incendiis et mortihus nobilinm. truncabat a corpore. Plerosque, etiam in spatio
Scptimo igitur de supradicto millesimo anno Ve- unius noctis, hujus ignis consumpsit exustio. Sed
sevus mons, qui et Vulcani olla dicitur,solito mul- cum in plurimis sanctorum memoriis hujus treraen-
tipliciore hiatu evomens igne permistam sulphureo dae pestis sint inventa reraedia, maxiraus tantura
grandium saxorum multitudinem, qui usque in concursus factus est ad trium sanctorum confesso-
tertium rotabantur milliarium. Sicque suo halatu rum ecclesias, Martini scilicet Turonorum, atque
putido oirca se inhabitabilem ccepit facere provin- Odolrici Bajoariorum,nec non et istius venerabilis
ciam. Sed neque hoc puto silcntio proeterirc, cur patris MaiolijOptataequo salutis inventa sunt bene-
istud in sola .Afaicana contingat regionc. Primum ficia.
denique ob vacuitatcm ex nimio ardorc so-
telluris CAPUT VIII.
lis;ct quonia/n illuc iucumbit dexterum ab Orienlc De Ucnrici ducismorte,et vaMatione Burgundisc.
Oceanum mare, immensos undarum erigendo in Igiturannotertio desupradictomillesimo moritur
.sese recolligit quibus videlicct pcrcussus
vortices,
j)
in Burgundia duxHcnricusapud castrumPulliacum
reconditur aertelluris in gremio. Deindc vero,cum supcr Ararira fluvium, sepulturaeque Autissiodori
igniflua vaporatione, quo valet,eructuat ad supera. apud e.Timium confessorem Gerraanum traditur
Si quidem acr sicut ex ordinali constitulione pene- Octobri mense. Sequentc vero mense Decembri ves-
tratsupera, si ex ejusdem ambiguanatura, humo- pere Sabbati ante diem Dominicaj Nativitatis,appa-
ris scilicet atque caloris.s.-epius ex<agitatus exprimit ruit in .aere portcntura mirabile : species videlicct
in aridisignem, aut in humidis glaciem. Contigit seu molcs ipsa immensi draconis, a septentrionali
inlerea pene universas Italia; et Galliaj civitates plaga cgrediens, cum nimia coruscatione petebat
ignium inccndiis devastari, ipsamque urbem Ro- austrum. Quod prodigium pcne homines univcrsos
manam ex parte maxima ignc cremari. Quod dum qui viderc, infra Gallias tcrruit. Sequenti denique
linret, beati Petri Ecclesia; tigna idem ignis arripnit, anno ascendit Rothcrtus rex in Hurgundiam cum
:rppitque sub .-ereo tabulatu consumcndo larnbcre magno exercitu [)Ugnatorum, duccns etiam sccum
igna. Quod cernens universa hominum multitudo Ricardum Rothomagorum comitom cum triginta
639 ODTJLFI GTABRT MONACHT CI.UNIAC. 610
millibus Norrnannoru;n, quoniain Uurgundioaus ci A huminuai, priotcr civitulcs ct castra lutissiniH, us-
fuere rebclles, nolentcs cum suscipere in civitalibus que in supcriores Burgundia; partes Qui Franciam
et castris quac fuerant ducis Henrici, cjus videlicet rcdiens, post ha;c tamen licct tardius ad se rever-
avunculi ;
quin poLiussibi in proprias diviserepar- sisBurgundionibus, prospere universam obtinuit
tes.Deveniens quoque rex primitus cum omni cxerci- regionem.
tu civitatcm Antissiodorum,cum obsidione circum- CAPUT IX.
dedit.Quidiu ibi crebris assultibusfatigatusrcsidens De famc valida et infeslationc Sarracenomm.
non adversus eani projvaluit, quae fertur nunquam Eodem autem tcmpore facta est fames praevalida
fraude vel hoste fuisse decepta. Relicta naraquc civi. quinquennio in universo Romano orbe,siquideraut
tate, rex cum univcrso bellico apparatu convertitsc nulla audiretur non inops regio et indigens pane.
ad castrum beati prsesulis Germani cxpugnandum Multique exhausti inedia de populo perierunt.Turic
quod munito nggere praepollens haeret civitati. Val- etiam per plura loca terrarum, non solum immun-
laverat enim iliud Landrici comitis cxercitus nec dorum animaliumetrcptilium,verum etiamvirorum
non ejusdem loci familiares viri,hostium siquidem ae mulierum infantiumque carnes compulit fames
metuentes sacri gregis dircmptionem. Occurrit in- horrida sumcre in cibum,nulla vel parentum ob-
terea furenti rcgi Odilo veneraljilisabbas Cluniacen- stante necessitudine.Nam eo usque devenerathujus
B
sis monasterii,cupiens intervenire partes utrasque saevitia famis, ut jam adulti filii consumerent ma-

siquidem ut regi exhiberetur honorificentis,solida- tres, ipsaeque in parvulos, remota pietate materna,
retur concordia principum, pax patriaj firmaretur. idem exerccrent. Subsequente namque tempore,
Qui minus posse fieri cernens quod decreverat,hor- gens Sarracenorum cumrege suo.Almuzor nomioe,
tabatur fratres octo tantummodo,qui ad confessoris egressa est ab Africanis partibus, occupans pene
custodiam relicti fuerant (nam ceteros cum suo universam Hispaniae regionem usque in Australes
abbate Hilderico nomine jussio regis inde exire Galliarum fines,plurimasque Christianorumdedere
compulerat), ut orationi instarent assidue, si forte strages.Sed licet impar exercitu,saepius tameniniit
Domini pietas cos, pariterqne locum, a tanta obsi- cum eispra;liaWillermus dux Navari8e,cognomento
dione dignaretur eripcre. Sexto igitur obsidionis Sanctus. Tunc etiam ob exercitus raritatem com-
illuscescentc,nimio rex arreptus furore, indutus pulsi sunt regionis illius monachi sumere arma

lorica simul et galea, omnemque cxercitum dictis bellica. Caesaedenique graviter utraeque partes.tan-
exacuens,habcns etiam secum Hugonem ejusdem dem concessa Christianis victoria; post grande suo-
urbis pontificcm, solum ex omni Burgundia parti rum dispendium, qui superfuere Sarracenorum ad
regis faventem. Eidem namque regi in procinctu Africam fecere confugium. Sed et in illis diutinis
jam constituto occurrit supradictus abbas Odilo, C conflictibus praeliorum constat Ghristianorum reli-

illum increpans, Gjusque primates redargucns, cur giosos plures occubuisse, qui potius ob fratemaj
adversus tantum Dei pontificem,scilicet Germanum, charitatisamorem cupiebantdecertare, quamprop-
hostili manu insurrexissent : cui specialiter, ut in ter aliquam gloriam laudis pompatice, erat quippe
gestis illius invenitur,usu fuit Dei auxilio et bella eo tempore fratcr quispiam Wlfcrius nomine,dulcis
compescere plurima, et regum fcrocitati resistcre. admodum moribus, ex conversationc in monasterio
Cujus vcrbis minus auditum pra?bentes,quo tende- Reomagense, quod est silum in pago Tarnoderensfe.
bant pervenerunt, cingentesquc supradictum cas- cui etiam apparuit die quadam Dominicavisio satir
trum in coronae modum,ccrtatim illud expugnaturi credulitati commoda. Nam, dum pcr expletioneii
praelium inierunt.Alternisquoque partibusdiu mul- malutinalium laudum in supradicto oraturus quio
tumque decertantibus,domus sua^ parti Dei subito vissct monasterio, caeteris fratribus inde aliquan
affuit praisens auxilium. Nam cjusdem castri uni- tulum ad pausam redeuntibus, subito repletus es
versa capacitas ita repleta est in hora praelii tetcrri- totius ejusdem ccclesiae ambitus viris scilicet vesti
ma nebula, ut nemini hostium a foris pervius foret bus albis iudutis ac purpureisstolis insignitis,quo
jaculandi aditus, cum ab intro repugnantibus cer- rum etiam continentiae gravitas pluriuium de ipsi

nerent sc gravi ca;de prosterni.Sicque cum suorum n institucbat eos cernentem. Qui vero eos pra?cedeba
maxime Normannorum concisione, dimiserunt cas- crucem manu ge3tans,episcopum seesscmultarur
trum incolume,quos licet tarde pcenituit adversus dicebat plebium, ibique dic ipso sacra missarui
magni meritilocum arma sumpsisse.Contigit etiam celebrare se oportere perhibcbat. R.eterebat etiar

ut,hora qua rcgis exercitus advcrsus locum sacrum tam ipscquam ca?leri se illius noctis cum fratribu
ccrtamcn inire cocpisset, vir religiosus Gislcbertus ejusdcm modasterii matutinales iuterfuissc solen-
ejusdem loci monachus, supcr altare beata; Maria? ncs.Airorebant insuper optimw laudis oflicium.quo
scmper virginis, quod decentius ca;tcris in vcrtice audicrant illi diei congruere.Erat autem Dominic
ejusdcm ronstat ecclesiaj, qucmadmodum horadiei dics octava Pentecostes, in qua, propter gaudii es

tertia quolidic consuevcrat, missarum sacramcnta pletionom Resurrectionis Dominicai, ejusdemqi

celcbrare inciperct. Quod scilicct factum satis ccrli- Asccnsionis.et advontusSpiritus sancti,in plcrisqi
tus praislitiTe congruit victori.c. Scquenti igilur dic, diversarum rcgionum locis mos est psallcrc respo

egredicns rcx inde processit igno cremando rcs Boria,vorbis ^-aldc honcstissimis composita ac sua
Ui HISTORIAHUM LIBHI Ul'INQUE. — LIB. II.

lonorltato rolerta, et, ut mens valet humana,Deirica! A. catisque caiteris fratribus, secundum morcm ei vi-
[Vinitati condigna. Coppit intorca qui pra^erat epi- sitationem fecerunt. Tertia namque die peracla,in-
iCopus,super altare sancti Madritii martyris missa- cipicnte nocte migravit a corpore. Quom dum cun-
•um solemnia, cjusdom Trinilalis antiphonam in- c.ti fralres cx morc ablucrc ac pannis componere
onans.cclebrare.Intorim vero pcrcunctatus est su- pararent, signaque monasterii universa pulsarent,
)radictus frater, qui, aut unde ossent, pro quave quidam laicus, scd religiosus, juxta commanens,
•au?a illuc dovonissent. Cui satis leniter tale dede- ignorans obitum fratris,a3Stimansque ob nuntiandos
•unt responsum « Profossionem, inquiunt, Chri-
: matutinos signa pulsari, exsurrexit, ut solebat,per-
ilianitatis gestamus, sed ob tutelam patriee Catho- goro ad ecclcsiam. Qui cum venissct ad pontem
icaeque plebis defensionem, gladius nos in bollo quemdam ligneum, qui fere in medio erat itinere,
>arracenorum separavit ab humanorum corporuin audicrunt plurcs ex vicinis voccs quasdam ex latere
labitatione. Idcirco nos omnes pariter divina voca- monasterii proclamantes hujusmodi « Extrahe,ex- :

io nunc transfert in sortem bcatorum. Sed ideo per trahe, et educ ad nos illuni quantocius. » Quibus
lanc provinciam nobis contingit habere transitum, etiam vocibus tale rosponsum est redditum « Hunc :

[uoniam plures ex hac rogione infra breve temporis interim non queo, alium tamen educam si potero. »
patiunr. nosfro sunt addendi coUegio. » Praiterea p Statim vero iile qui ad ecclesiam pergebat, cernit
3 quimissarum explobat officium, finita oratione ante se super pontem quasi unum vicinorum suo-
}ominica, pacem omnibus dans, misit unum qui rum,revcra ergo diabolum, contra se venientem de ;

psi fratri pacis osculum darct. Qui cum fecisset, quo etiam dubitare non posset. Quin etiam nomine
nnuit etiam ei ut illum sequeretur. His ita con- proprio iilum vocans, monuit ut providc transiret.
ipectis, cum vellot eos sequi, disparuerunt. Intel- Illico autem malignus spiritus turrigera specie in
exit quoque idem frater se in brevi spatio exilu- altuni se erigens, cupiensque decipere hominem,
um a saeculo quod etiam sic
;
contigit fieri. Nam ejus fallacem pompam visibus sequentem. Quam
Tiense quinto, id est Docembri, postquam ha^c qua; tamen dum aspiceret, ejus pes lapsus, graviter in
iiximus viderat, sui abbalis imperio perrexit Antis- ponte corruit. Qui citissime se erigens,muniensque
iiodorum gratiamedicandi aliquorum in monastciio se signo crucis, cognita maligni diaboli fraude, rc-
jeati Confessoris Christi Germani infirmantium fra- grossus domum cautior est redditus ;
paulo post
;rum. Erat enim medicins artis studiis instructus nempo et ipse in pace obiit.
^ui veniens illuc capit commonere illos fratres pro CAPUT X.
[juorum causa advenerat,ut quam De inundantia lapidum.
citius quae pro sa-
ute illorum agenda erant exorcere curarent.Cogno- Per idom tempus contigit in Burgundia apud ca-
.erat enim exitum suum proximum fore. Cui dum C strum Jaunniacum valdo mirum et memorabile praj-
'esponderent « Quieli indulge jam hodiepro fatiga-
: sagiumindomocujusdamnobilis,nomineArlebaudi.
ione itineris, ut dies crastina te valentiorom inve- Nam por trionnium fere continue per universam
liat. " .\t ipse ait : « Si hodic.quantum superest, non illius donium indicibiliter vel ab aere, sive a tabu-
;xplevero, prout valoo,jam die crastina noveritis me latu, dislillavere niagni atque parvi lapides, ita ut
5X his nihil acturum. » Qui ludere illum existi- accrvos circa domum ex ipsis ejectis lapidibus usque
iianlC3,ut crat semper alacri mente placidus, quod nunc in promptu sit videre. Sed cun die noctuque
iionuerat omiserunt Die autcm altera illucescente, per dumum ubique pluerent, neminem tamen suo
jrajventus acri dolore accessit, prout poteral, ad ictu l.-cdebant, scd neque vas aliquod infringebant.
iltaro boa'ce Maria; semper virgini3,sacra missarum Multi enim ibi limites, quos alii bonnas nominant,
?elcbraturus. Quiburf peractis, rccessit ad domum suorum recognovere agrorum. Simul etiam de viis
infirmorum fratrum, jamque nimium dolentes artus et domibus ac divcrsis oedificiis, et prope et longe
:omposuit leclu. Cui, ut talibus fieri solet, co-perunt constitutis, illuc delati reperti sunt lapides. Quod
palpebra; somnum fjuairere inler angustias. Hepcnte eliam futura; pcstis illius domus familiae fuisse in-
^ero astitit ei virgo splendida,coruscans immenso diriumreiprobaviteventus.Namexstiterat vir supra
fulgore, interrogansque illum quam mcntis dubie- n dictus cum uxore sua dc generosis admodum pa-
latem haboret. Quam cum ipsc intuilus fuisset,ad rcntibus. Idcirco increverant cjus filiis ac nepotibus
jecit : de itinere meluis,non nccesse est enim
" Si patcrnorum fundurum cum circumjcctis vicinis non
ut paveas, quoniam ego tibi custos exstitero. » Ex parva litigia. Contigit ergo, non longo post spatio
qua visione securior effectus, ad se venire mandans temporis, ut villam quamdam AUanto cognomine,
loci praepositum nominc Achardum,cruditi3simum sitam in pago Senonico, qua; etiam ex rectorum
valdc viruiii, qui postea ejusdem monasterii abbas monasterii sancl» Columba; virginis largitione juri
ex3titit,narravit ei non solum pr»sentem,sed etiam illorum pervcnerat ; sed milites Antissiodori comma-
praeteritam visionem ex ordine. Qui dixit ei. « Con- nentes ipsam eis diripiendo abstulerant, ipsi tamen
fortare, frater, in Domino. Sed quoniam ea vidisti toto nisu illam sibi redintcgrari pararcnt. Cum vero
qn® raro humano visui conceduntur, necesse habes jam plures de hac altercatum annos fuisset, uno
prr.5o!vorouniversa} rarnis debiluiii, ul iii ooium viiuioiniarum die bollum inierunt in cadom viJla par-
quos vidigti.possis admisceri consortium. » Convo- tes utrffique in quo etiam bello multi ex ambabua
;
043 RODULFI GLABRI MONAGHI CLUNIAC. 644
p;!rlibus suiit Ex supra dicla ((uoqL.c
interempli. A Jussit. Quem cum interrogasset de universis quae
(luiiio undecim ceciderunt. In
inler fiiios et nepotes dixisse vel fecisse compererat, ccepit venenum suae
pruccssu namque teinporis immincnte jurgio, cre- cupiensque, quod non didicerat,
ncquiti.'c occultare,

KcentiJjusque discordiis, perduravcre cajdes innu- de SciipLuris sacris tcstimonia sibi assumere. Au-
merffi illius familioe, illorumque homicidia hostium, diens vero sagacissimus episcopus non esse conve-
usque in tricesimum et eo amplius annum. nientia, imo non magis turpia quam damnabilia,
CAPUT XI. ostendens hominem insanientem haereticum factum,
De Leutardo insaniente hxretico. rcvocavit ab insania populum ex parte deceptura,
Exstitit circa finem millesimi anni homo plebeius catholica) plenius restituit fidei. At ille, cernens se
in Galliis, apud vicum Virtutis vocabulo, in pago dcvictum atque ambitione vulgi destituturn, seraet
Gatalaunico, Leulardus nomine qui, ut finis rei
: puteo periturus immersit.
probavit, Satanfe legatus credi potuit. Gujus etiam CAPUT XIL
vcsaniaj pervicacia hoc exordium habuit.Morabati r De hxrese in Itatia reperta.
enim aliquando solus in agro quidpiam ruralis ope- Ipso quoque tempore non impar apud Ravennam
ris peracturus. Qui ex labore somno depressus, vi- exortum est malum.Quidam igitur Vilgardus dictus,
sum cst ei ut grande examen apum in ejus corpus studio artis grammaticae magis assiduus quam fre-
P
persecretaingredereturnatura3,quodetiamperillius quens, sicut Ilalis mos semper fuit artes negligere
os nimio cum strepitu erumpens crebris illum pun- cajteras, illam sectari. Is enim cum ex scientia suae

ctionibus agitabat, ac diu multum agitato stiraulis artis ccepisset, iuflatus superbia, stultior apparere,

loqui ei vidcbantur, et multahominum impossibilia quadam nocte assumpsere daemones poetarum spe-
pra^cipere ut facerct. Tandem fatigatus, exsurgens cies Virgilii et Horatii atque Juvenalis, apparentes-
venit domum,dimittensque uxorem,quasi ex prajce- quG quoniam suorum
illijfallaces retulerunt grates

pto Evangelico fccitdivorttum.Egressusautem velut dicta voluminum charius amplectens exerceret,

oiaturus, intrans ecclesiam, arripiensque crucem et seque illorum posteritatis felicem esse praeconem
Salvatoris imaginem contrivit. Quod cernentes qui- promiscrunt ei insuper sute gloriae postmodum fore
que tcrriti pavore, credentes illum, ut erat, insa- participem. Hisque daimonum fallaciis depravatus,
num fore. Quibus etiam ipse persuasit, sicut sunt coepitmulta turgide docere fidei sacrae contraria,
rustici mente labiles, universa haec patrare ex mi- dictaque poetarum per omnia credenda esse assere-
rabili Dci revelatione. Affluebat igitur nimium ser- bat. Ad ultimum vero haereticus est repertus, atque
monibus utilitate et veritate vacuis, doctorque cu- a pontifice ipsius urbis Petro damnatus.Plures etiam
piens apparere,dedocebatmagistrum doctrinffi.Nam perltaliam temporehujuspestiferi dogmatisreperli,
decimas dare dicebat esse omnimodis superfluum et C quique ipsi aut gladiis aut incendiis perierunt. Ex
inane. Et, sicut hoercses ca;tera3, ut cautius decipiant, Sardinia quoque insula, quoe his plurimum abun-
Scripturis se divinis, quibus etiam contrarim sunt, dare solet, ipso tempore aliqui egressi, partem po-
palliant, ita et iste dicebat prophetas ex parte nar- puli in Hispania corrumpentes, et ipsi a viris catho-
rasse utilia, ex parte non credenda. Gujus etiam licis exterminati sunt. Quod praesagium Joannis

fuma, quasi alicujus mente sani ac religiosi, in brevi prophetiaj congruit quia dixit Satanam solvendum,
;

ad se traxit partem non modicam vulgi. Quod com- expletis mille annis, de quibus in terlio jam libello
periens vir erudilissimusGcbuiuus senexepiscopus, prolixias tractabimus.
in cujus scilicet erat diceccsi, acccrsiri illum ad se

LIBER TERTIUS.
INCIPIUNT GAPITULA LIBRI TERTII.

I. De Stephujio rege Un(jrorum, et bellis Bcneventanorum.

II. De liotterlo rege Francorum.
III. De stella comete, qiur apparens plurima portendit.
IV. De innovatione Ecclcsiarum in toto orbe.
V. De monastcriis rcxdificatis bcnc a Willermo abbate, vel institutis.
VI. De sanctoruin i^ignoriOus ubUiue rcvclatis.
VII. Dc eversionc templi Ilierosolymorum, et civde Judieorum.
VIII. Dc hxrcse apud Aurclianos reperta.
IX. De filiis regis ejusdem.

PRiEFaTIO. £) tcrtiisumamus incitamen hujus operis libelli. Eo

Nunc igitur.quoniam depriorum gestisaliquare- autem, ut diximus, imminente, privatus est pene
tulimus,ab illo et infra, ut spopondimus, anno vi- orbis univcrsus personis et religiosis et nobilibus.
delicet millcsimo nati cuncta vivilicantis Verbi, -Clarucrc tamen ab eoilem anno.tam in Italiaquam
iu HISTORIARUM LlBRI QUINQUK. - LIB. III. G.46

Galliis,utroriimque ordinuni viri,quorum vita et A. audacissimus nomine RoduIphus,qui etiam coniiti

•eratioqueunt posteris imitabilia informare exem- Richardo displicuerat, cujus iram metuens, cum
a. Regnantibus quoque duobus Christianissimis omnibus qucc sccum duccre poluit, Romam perge-
gibus, Henrico scilicel Saxonum rege et Roberto rct, causamque propriam summo pontifici expone-

•ancorum,etsi ab exteris nationibus illorum quie ret Benedicto.Qui cernens eum pugnaj militari ele-
irunt patrioe, creberrime tamen prceliis faligatae gantissimum, qucrclam exponere de Grae-
cocpit ei
nt intestinis.Sicut enim aliquando perfidis honor corum invasione Romani imperii seque multum
hibetur ex timore,ila bonis infertur pro sua rc- dolerc quoniam minime talis in suis existeret qui
rentia timor.Nam cum ab omni Romanorum po- repelleret viros extera^ nationis. Quibus auditis,
ilo,intercedente papa Benedicto,viro sanctissimo, spopondit se idem Rodulfus adversus transmarinos
jnricus adscisceretur in imperium Longobardo- prasliaturum, si aliquod ei auxilium prseberent vel
jm,gens consueta fraude dissensit, sibique regem illi quibus major incumbebat genuinae necessitudo
'duinum quemdam unguentes iustituerunt. Sed patriae.Tunc vero pra^dictus papa misit illum cum
et diumultumque renitentes,postea tamen cum suis ad Beneventanos primates, ut eum pacifice ex-
ide suorum maxima imperialibus scmet subdidere ciperent, semperque praeliaturi prae se haberent,
ccoptis. Qui veniens Papiam, ab eisdem Longo- P illiusquc jussioni unanimes obedirent.Egressusque
irdis miri operis palatium sibi construi fecit. Po- ad Beneventanos, qui eum ut papa jusserat susce-
[oquc decenter imperio,acoepit in regno suo con- perunt. lllico autem illos ex Gra?corum officio qui
gem, filiam scilicet Sigefredi Saxonum ducis. Ex vectigalia in populo exigebantjnvadens Rodulphus,
la etiam cernens non posse suscipere liberos,non diripuit qua^que illorum, ac trucidavit. His itaque
111 propter hoc dimisit; sed omne patrimonium, auditis, illorum socii, qui jam plures civitates et
lod liberis debebatur, Christi Ecclesiae conlulit. castella propriae subjugaverant ditioni, coacto in
Idiiicavit quoque monasterium in Saxonice loco, unum suorum exercitu,inierunt praelium adversus
ii mons.Lingua
dicitur Bavoberch,id est,Bavonis Rodulphum et eos qui ejus favebant parti. In quo
lim Theutonica Berch mons appellatur. Quod scilicet praelio pars Graecorum occubuit maxima,
iam monasterium,(lonis innumerabilibus locuple- insupcr ct castra aliqua dimisere vacua ;
quae sub-
itum a pontifice Romano,supvadicto scilicet Bene- secutus Rodulphi exercitus victor obtinuit. Visa
icto, in honore apostolorum principis dedicari igitur Graeci suorummiserunt Constantino-
caede,
cit ; atque, ejusdem pontificis usus consilio,eam- polim ut auxiliaretur quantocius ab his qui eos
eis
;m Ecclesiam in episcopalem sublimavit sedem ;
miserant. Statimque reformantes classem, multo
jnstitutoque in ca episcopo, amplissimorum fun- plures quam prius praeliatores miserunt. Interea
jrum reditibus esse fecit locupletem. C cum auditum esset ubique quoniam paucis Norman-
CAPUT PRIMUM. norum concessa fuisset de superbientibus Graecis
De Stephano rege Ungrorum, el helUs Beneven- victoria, innumerabilis multitudo etiam cum uxori-
tanorum. bus et liberis prosecuta estapatria de quaegressus
Ipso igitur tempore Ungrorum gens, qua? erat fuerat RoduIphus,non solum permittente,sed etiam
rca Danubium, cum suo rege ad fidem Christi compellente ut irent,Richardo illorum comite.Egre-
nversa est. Quorum regi Stephanoex baptismate dientes autem satis audactervenerunt ad locum AI-
icato,decenterque Christianissimo.dedit memora- pium, qui et mons Jovis dicitur, ubi etiam in an-
13 imperalor Henricus gerrnanam in uxorem.Tunc
guslissimis semitis pra>potenles regionis illius con-
mporis cocperunt pene universi qui de Italia et stituerant, imperante cupidilate, seras et custodes
illiis ad sepulcrum Domini Hierosolymis ire
cupie- ad pretia transmcantium exigenda.At illi Normanno-
int.consuetum inter, quod erat perfretum maris, rum exercitus confractis seris caesisque custodibus
nitterc.atque per hujus regionis patriam transitum per vim transitum fccerunt.Egressique non parvum
ibere. IUe vero tutisaimam omnibus constituit
RoduIphocontuIeruntauxilium.Sicque parsutraque
am excipiebat ut fratres quoscunque videbat.da
;
resumptis viribus secundo inierunt pra2lium,in quo
dtqueillis imrnensa munera.Cujus rei
gratiapro" n utrorumquc excrcitus graviter csesus. Normanno-
catainnumerabilis mullitudo,tam nobilium quam rum tamen oxercitui victoria provenit. Post paulu-
•Igi populi, Hierosolymam abierunt. Tunc etiam lum vcro, terno commisso praelio, scse pars utra-
iperator Basilius sancti imporii Constantinopoli- que fcssa cohibuit.Perspiciensque Rodulphus suos
ni praecepit cuidam satrapa suo,ilIi qui cognonii- defecisse, virosque illius patria^ minus belli aptos,
tur Gataponti, eo scilicet quod juxta mare inha- cum paucis perrcxit ad imperatorem Hcnricum,ex-
tet, ut a transmarinis civitatibus, quae
Romano positurus ei hujus rei negolium.Qui benigne illum
bentur imperio,veniens tributa exigeret.
Qui li- suscipiens, divcrsis muneribus ditavit; quoniam
nter annuens misit Graecorum classem ad res Ita.
rumor quem de illo audierat, cernendi contulerat
as sublaturas.Hoc vero pertcntatum estperduo- desidcrium. Protinus imperator congrcgans exerci-
m annorum spatium non parva etiam pars subju-
;
tum copiosum, ob tuendam rempuh. ire disposuit.
ta est a Grajcis
Beneventanae provinciaj. Contigit Tandom vero Gneci putantes a patria fugisse Ro-
t^m ipso ia t^mpore, ut quidam
Normannorum dulphuu), prosilierunl ad castra, qu?e ipsg victor
 ()]' RODULFl GLAbHI iMONAGHl GLUNIAC. m
aJj cis abstuleral ; sed iicquidquani : naiii el vclercm t,
mcnsc Julio obiit Henricus imperator apud Saxo-
Troadem civilatem festinanler cinxere muris, re- niara,sepultusquc est honorihce in raonasterio Ba-
plcntcs eam copiose viris etrnulieribus.Intereaim- voberch, quod ipse, ut dictum est, in honore apu-
pcrator pergens ad rcgiontni Bcnevcutanam,expu- stolorum principis ajdificavcrat.
gnavit,ac suLdidit universas civitates etcastra quas CAPUT
U.
Graeci subripuerant, ejus imperio. Ad supradictam De Francorum.
lioberto rege
autem cum vcnisset Troadcm, repellentes qui intus In prasscripto igitur tempore, disponente Franco-
erant, diu multumque ei restiterunt. Nam spera- rum regnum Koberto rege,plurimas ei intulerc sui
bant ut sibi fulura ff'state,sicut Grajci pronuscrant contumeliaj insolentias,illi maxime quos, aut ex

rore,BasiJiussuccurreret.Insuper adjicientes in tan- mediocri aut ex infimo genere,tam ipse quam uter-
tum Henricum bumiliari, ut pedes Basilii tcrritus quc Hugo, ei scilicet pater atque avus, fecerunt
pavore suscipcrel. At circumdans civitatem sui
ille maximis honoribus sublimes. Inter quos fuit Odo
exercitus oLsidione, instruxit machinas,ut eam per rebelliura maximus, qui fuit filius Tebaldi Carno-
vim caperet. lllique de intus noctu egressi,tulerunt tensis,cognomento Fallacis, caeterique quamplurea
secum faces pice perlitas, igneque succensas ma- inferioris potentiae, qui exinde exstiterunt ei rebeL
chinas a foris cremaverunt. Quod cerncns impera- les unde esse debucrant humiliores. Quorura non
tor,accensus ira potiores fecit reinstrui machinas, dispar fuit secundus Odo,filius scilicet prioris Odo-
crudoque circumdari corio vigilantique custodia
; nis, qui, quanto potentior, tanto fraudulentior ca-
jussit iilas tueri. Exacto igitur jam tertio obsidio- teris.Nara cum obiisset StephanuscomesTrecorum
nis mense, altcrnisque coedibus utriquc nimium et Meldorum, Heriberti filius,ipsius regis consobri-
fessi, nara ct cxercitum imperatoris dysenterica nus,absque liberis, apparuit idem Odo contra regis
clades oppido vcxavei'at, tandem obsessi meliore voluntatcm [occupansj universa quaequc latifundiai.n
usi consilio invenerunt viam evadendi discriminis. regisvidelicetdominiumjurecessura.Fuitetiamjuge
Quadarn autem die accipientes sotitarium quem- ipsum Odonera et
litigium et bella frequentia inter
dam, indutum monachali habitu, quibus etiam Fulconem Andegavorura coraitem,quoniam uterque
Italia plurimum abundat, dederunt ei cruccm ges- tumidus superbia, idcireo et pacis refuga. Necnon
tare.miseruntque post illum omnes civitatis pueros etiam Willermus Henrici ducis privignus,ac Alberli
minoris aetutis, sicquc exclamando Kyrie, eleison, : Longobardorum ducis filius, eidem regi aliquando
devenit ad iaiperatoris tentorium. Quod audiens rebellis exstitit, favente ei Landrico Nevernis comi-
imperator,jussit interrogari quid sibi vellent.Cura. te, qui ejus filiam uxorem duxerat ;etBrunoneLin-
que responsura fuisset quod misercri a se afflictae gonensi episcopo, cujns habebat iu matriraonio so-
civitati i»nplorarent, rcspondit a Optime novit ipse
: < rorem, ex qua suscepit filios et filias, de quibus
qui agnitor est cordium, inquit, quoniam magis prius natam Landricus,reliquas uterque Willerraus,
qnam ego horum parvulorum patros illorum sunt scilicet Pictavensis et Arelatensis, duxere uxores.
homicidae. » Illacryraansque jussit ul salvi in civi- Unusque filiorum ejus, Rainaldus nomine, duxit
tatcm redircnt.Fecerunt autem ut jusserat impera- filiam Richardi Rothomagensis ducis,Adeledam no-
tor.Altera quoque die iterum primo mane proces- mine uxorem. Qui licet advena, puer etiam furtim
serunt a civitate,ut prius clamantes : Kirie,eleison, sublatusaLongobardorum patria,matriquc non mc
usquc dum sonoritas vocum illorum aures pulsa- diocriter astute pcr queradam monachum reddita.'
ret imperatoris.Qui stalira egressus tentorio res- in Burgundia, in tantum convaluit ul in divitiis e
picicnsque pupillorum turbam, pietale permotus, in militia non inveniretur secundus in patria. Sci
ut erat vir sapientiasimus,voce Dominica usus,ait huic plurimum adversatus restitit Hugo filius Laui
Misereor super turbam. Nam ante jam dixerat quo- Lerti Cabillonensis comitis, viri honestissirai. Qu'
niara, si ei contingeret capere civitatera, quidquid inter caetera quae gessit optiraa,raonasterium etian
raasculini scxus inveniretur in ea, suspenderetur constru.\it in pago Augustodunense, quod dicitu
patibulis, reliqua vero igne crcmari ipsiusque civi- Paredo, in honore sancta; Mariae sanctique Joanni
tatis mcenia ad solum pcrlrahi. Pra^tcrca mandavit
q Baptist;e in quo etiara sepultus honorifice quiescil
;

impciator illis qui in civitate caeteris praicrant, ut, Fuitenim idemAugo cpiscopus.\ntissiodori,regenf
si indulgeri sibi ab eo vellent, iramque cjus placa-
que comitatura patris ex imperio regis, quoniar
rc, ipsimet subverterent partem murorum civitatis, proeter eura pater non habuit sobolem sexus mascu
quae contra suas machinas rcbcllis stare videbatur. lini,idcirco hostibus regis conlrarius,quoniam rei
Qui audientcs,certatira impleverunt quod eis nian- fidissiraus parebat in omnibus. Accepit autem si
datum fuerat. Post haoc quoquc proeccpit impera- pradictus rex cognatam, nomine et anini
illius
tor eos pacifice ad se egredi, murumquc civitatis Constantiam, inclytam reginam, filiara videlici
ab eisdem reaedificari. Acceptisque pacis obsidibus Willelmi prioris Aquitaniffi dncis ex qua etiam s'
;

ab universis regionis illius provinciaIibus,rcvcrsus sccpit filios quatuor, el filiasduas. Exstitit tame
est Siixoniam.Normanni quippe cum suo duce Ro- aliquando quidam Hugo dictus HcUovaccnsis. <]'
dullt), reve;ci in ^juain palrium,gial;iiilor reccpti a
\n[.:v ipsum regem ejusquo conjngom ncquani sonit
proprio principe Richardo. Sequenti dcnique anno, odiia spargebat, suique gratia praemii reginam
;i9 IIISTOniAllUM UVAU OUlNgUE. — LIB. III 650
ecerat odiosam. Tantam deniquc insuper gratiam A CAPUT IH.
i rege consccutus fuerat, ut comes palalii habere- De stclla comete, qvx apparens plurima portendit.
ur. Factumque est ut die quadam rcx in silva ve- Apparuit igitur praifali regis tcmpore in occiden-
latum iret, idemque Hugo, ut scmpcr solebat,cum talis aeris parte stella, quje vocatur cometa, Sep-

l|n. Veneruntque missi a Fulcone, Andogavorum tembrio mense, incipiente nocte, perdurans spatio
oraile, avunculo scilicet ejusdcm regina", tortissimi triutn mensium.Quajscilicet nimia claritate fulgens

nililes duodecim, qui supradictum Hugonem ante maximam aeris partem sibi illustrando vindicabat,
>gem trucidaverunt. Ipse vero rc.x, licet aliquanto usquo dum circa galli cantum occumberet. Sed
empore tali facto trislis offectus, postea tamcn, ut utrum noviter a Deo stella mittatur, seu ab eodem
lecebat, concors reginae fuit. ob gratiam portenti alicujus stell» lumen multipli-
cius augcatur, ipsi soli scire competit, qui caetera
Ilic itaque rex, ut sapientii^sinnis Dci cultor, sem-
indicibiliter sua sapientia disponit. Illud tamen ha-
lerfuithumilium amator,superborumque,ut valuit,
bctur probatissimum quoniam, quoties hujusmodi
sor. Si qua enim pontificalis sedes in suo regno
hominibus ostenditur fieri in mundo, paulo post
roprio viduaretur pra?sule, cura erat maxima ut
quoddani mirum atque terribile patenter innuitur.
lilis pastor, licet genere inlimus, rcbtilueretur Ec-
Dcnique contigit in proximum ecclesiam beati Mi-
lesia) potius, quam nobilitatis eligerctur persona B chaelis archangcli cremari incendio, quce scilicet
fficularis pompre. Qua de causa ctiam primatos
conslituta in quodam promontorio litloris Oceani
L^gni sensit plurimum contumaces, qui despcctis
maris, toto orbe nuno usque habetur venerabilis.
umilibus sui similes eligebant superbos.Kuit enim
Nam et inibi certissimum conspicituT, videlicet ex
i cum
pax regibus in gyro regni sui posilis, ma-
iiicremento atque decremento lunari eundo ac re-
ime cum supradicto imperatore Henrico. Nam
doundo processu mirabili in gyro ejus promontorii
um aliquando ad invicem colloquendum supcr
reuma, scilicet Oceani. Cujus etiam maris excre-
losam iluvium, qui limes est utriusque regni, con-
montum malinas vocant, decrementum quoque le-
eaissent.plurosque ex ambabus partibus mussita-
dones nuncupant. Atque ob hoc maxime prsedictus
eat indecens esse, ut quis illorum, tantorum scili-
locus a plurimis terrarum populis saepius frequen-
et regum, semet humilians, quasi in alteriustran-
tatur. Estetiam non longe a praedicto promontorio
irct auxilium, hoc etiam fore potissimum, ut in
fluvioluscognomento Arduus,quipostha3cpaululum
uminis medio navibus portarentur simul locuturi ;
excrescens per aliquod temporis spatium intrans-
od viri eruditissimi illud uterque in mentc ha-
meabilis effectus, atque ad pra^dictam ecclesiam ire
cns Quanto magnus es, humilia te in omnibus :
:

volentibusviam plurimum impediens, aliquantisper

rimo namque mane surgens imperator transiit
G ojusdem itineris obstaculum fuit. Postmodum vero
\nu paucis ad regetn Francorum, nimioque am-
in sese rediens profundissimelittussuocursu sulca-
lexu semetdeosculantes,sacraiiicntisquemissariim
tum reliquit. His ita gestis, contigit ut venerabilis
ocenter ab episcopis in conspectu illorum cclebra-
Abo, Patcr monasterii S. Bcnedicti Floriacensis co-
is, prandcre utrisque simul congruit. Explcto
gnominati,gratiapropagandae religionis monaslicaa
uoque prandio, obtulit Robertus rex immensa
in provinciam Iransirct mcridianorum Vuasconum.
lunera auri atquc argenti ef pretiosarum gomma-
Cumque illuc deveniens in quodam moraretur coe-^
um Henricu, centum insupor cquos honeslissime
nobio, ibique morc solito ea quae Dei sunt sedulo
halcratos, super unumquemquc lorica et galca,
oxercerct, niinio a cunctis venerabatur affectu. Ac-
landans insuper tanlum illorum amicitiam mi-
cidit igitur die quadam ut in atrio ojusdem ccenobii,
uere quantum contingeret ex omnibus illi rolin-
cxardcscentibus quorumdam litigiosorum irarum
uere. At Ilcnricus cernens aniici libcralitalem,
stimulis, nimium acer oriretur tumultus. Dumque
usccpit ex illis tantum librum Evangclii, auro ct
vir revorentissimus, proidictus videlicet Abo, com-
apidibus preliosis insertum, ac phylacterium simile
pericns ad cutiidcin tumultum sedandum pugillareS
iirlum, continens dentcm sancti Vinccntii Levilo! ct
gercns in manibus tabellas cum stylo processisset,
nartyris. Uxor vero illius parcs auri tantum navea
T\ unus e vulgo, afflatus spiritu diabolico, irrucns in
iccepit. Caitera autcm egrodicns in gratia dimisit.
oum ejusquelatuslancea perforansGhristi martjTem
'«quenli igitur die iterum rox Robertus cum epi-
fccit. Qui etiam, iit fcrtur, paulo post arreptus a
copis ad imperatoris tentoria transiens, qui eum
daimono, miscrabiliter vitam finivit. Corpus vero
atis sublime suscipions, cxpletoquo simul prandio,
prffidicti Patris tam sui quam castcri quique fidelee
enlum libras ei cx auro puro obtulit rex quoque ;

ojusdem provincia; honorilicc ibi scpclierunt. Ubi

•ares tantum naves auri ex illo sumpsit (irmato- :

etiam ad laudom sui nominis porplura postmodum

[ue uterque pacto amicitia?, rcdicrc ad propria. Ab
Dominus largitus cst honiinbus bonofioia.
liisquoque regibus satis gratidce fuit semper ha-
Tunc igitur temiioris iii Italia, at([uc in Galliia,
Adalrado scilicetrogc Anglorum, ct Rodulpho
'itus,
plerique episcoporum nonnulla inter se diversis
ege Austrasiorum,ncc non ot Sancio rcgc Navarria;
quaestionibus hal)uerc synodorum conciliabula.Nam
lispaniarum; mittebantque ei munera et petebant
b eo auxilia.
de jcjuniis, quw plerique fidolium scilicct intcr As-
censionem Salvatorie et Pentecosten observant, itft

Patrol. CXLII. 2i
651 UODULFI GLABRI MONACIll CLUNIAC. 652

dccrcvcrunt uliic pcriinpcriuinsaccrdoLum ficrcnt, inconinarabiicni hujus tcmporis ostcnderet virum

^
excepto Sabbato Pentecostcs; ct a quibus fieri vel- hominibus. Duxit enim cx nobilibus Francorum,
lcnt,ne prohiberentur fieri.Simulque incidit quaistio mente nobilior ipsc, prosapiam, et ut hlium vel rosa
cur monachi pcr tres vel quatuor Dominicas dies de spinis, de ferocioribus secundum sanguinem pa-
antediemnativitatisDominicee,seuquadragesimalis triae fuit. Qui, ut gcncrosioribus mos est, nobihter

observationis tcmpore, hymnum, scilicet Te Denm educatus dehinc vcro scholisartium libcralium ap-
;

plicatus. Sed intelligens ex his plerosquc plus fore

laudamus, decantarent contra morem Romana? Ec-
clesiffi.Qua videlicet quacstioncaggressi tam
abbates contumaces quam divinae obedientia; subditos, suf-

quam monachi responderunL se pro nuUa re illud ficere sibi credidit si exinde salutcm animoc rcpor-
agere nisi ex beati BcncdicLi nominalissimi atque autcm pompaticae scientiae studiis,ad
tarct. Rclictis

excellentissimi Patris pra3ceptionc,cujus etiam actus quoddam monasterium clam ingrcdiens, monachuui
simulque dicta a summo Romanorum pontifice,vi- se fieri satis devote postulavit.

delicct Grcgorio, habercntur dcscripta oc

laudalji- Scd quoniam, ut diximus, clari erat generis, id-

liter roborata. Ilis dcniquc compcrtis episcopi, usus circoparcntum minas pertimescentes nullo modo
monachorum authentico ex more viguit. Nec non acquievcre fieri quod poposccrat fratres Gjusdem
monasLcrii. In hoc tamen illum servantes ei fidem
etiaro de die annuntiationis Dominicae, qui celebra^
tur octavo Kalendarum Aprilium, si forte
quolibet ^ dcderunt, ut si non obstaret, parenlum scilicet
vis

aho terapore prater Quadragesimam excoli con-

ipsius, libentissime quod petebat explerent. Tan-
gruentius potuisset, ab eisdcm pontificibus non dem inibi commorans, qualis postmodum futurus
est quastio. Fcrebatur cnim a quibus-
esset dans sanctiLaLis indicium universisque ibi de-
parva illata
vidclicet annuntiationem Domiuicam, gcntibus iraitabile prasbuit excmplum. Comperiens
dam eamdem
Hispanorum, quinto decimo Kalendarum Ja- vero pater ejus quod fccerat, furore arreptus venit
more
nuariarum die irreprchcnsibilitcr posse celebrari. ad praedictum monasterium, filium exinde abslra-
clurus rcvera potioribus lucris inservientem.Satis-
Nara cum ego postmodum in monasterio Cluniacensi
cum caeteris fratribus degerem, convenerunt illuc que verbis redargutum, vim ei faciens, duxit illum
inde secum usquc in regis curiaTi,ipsumque regein
ab Hispaniis quamplures honestae convcrsationis
jamdudum morevivcntes proprite regionis monachi. obsecrans, ut ejus animum ab hac intentione bono-
Propinquante vero dic nativitatis Dominicrc, pclie- rum sponsionibus revocaret. Quem cernens rex,vi-
runt praedicti monaehi venerabilcm Odilonem ejus- delicet Robertus, ut erat pius ac religiosus, dulcius

dem loci abbatem, ut more suorum liceret eis cele-

illum exhortans, qualiter bonum propositum mente
brare Annuntiationem. Quod cum fecisscnt, segre- intcgra conservare satageret, atque in prajsens beati

eati a cajteris, visum cst noctc eadem duobus sc- C Martini ecclesiffi archiclavum esse praecepit,cupiea8
nioribus loci, quod unus de Hispanis fuscina focaria illum postmodum caeteris imitabilem constituere

arripcrct desupcr altare pueruni, mittcrctquc

ilhim pontificem. Id dcnique multoties pertentatum csf,

in sartaginem prunis plenam, ita clamantom : « Pa sed, ipso rcnuentc,efrcctu caruit. Suscepta quippc,

ter, pater, quod tu dedisti isti aurcruut. » Quid plu ac si coacLus,eccIesia3 cura, vesteque alba tectus, in-

ra? apud nos antiqua consuctudo, uti dcccbat, pra) terdum more canonico mentem tamen et vitam ple-
valuit. niter posscdit monachicam. Nam sempcr ad nudum
CAPUT IV. tcctus cilicio irrefragabili.macerans corpus jejunio,

De innovalione ecclesiarum in loto orhc sibi parcissimus, largus pauperibus, vigiliis et ora-

Igitur infra supradictum millcsimum tertio jam lionibus instabat assiduis. ProBterea vir Deo pleniis

fercimminentc anno, contigit in universo pene tcr- mcntc concepit ut ccclcsiam,cui custos ascitus fue-

rarum orbc, prfficipuc tamcn in Italia, et in Galliis, rat,ampIioris alliorisquc totius opcris corpore sub-
innovari ecclesiarum basilicas, licet plcraique dcccn- limarct. Sancto itaquc Spiritu se docente, designa-

terlocataeminimeindiguisscni..EmuUibatur tamen vit latomis incomparabilis jactare fundamentuin

quajque gens Ghristicolarum advcrsus altcram dc- opcris, quod ipsc, ut optavcrat, ad perfectum duxit
ccntiorc frui. Erat enim instar ac si mundus ipsc rv Explcto itaque opcre, uccersitisque plurimarum ur-
excuLicndo sciucL, rcjecta vctustatc, passim candi- bium episcopis, opus pra;dictum Deo consocrari sfu.
dam ccclcsiaruin vcstem inducrct. Tunc dcniquc duit.lpsoquc dic sancLum Dci confessorcm Martinun
episcopalium sedium penc univcrsas, ac
ecclosias intro, sicut dcccbat, rcposuit. Vcncrabatur cnim c

caetcra qu;cquc diversorum sancLorum monasteria, dio praiteritaj dcdicatio basilicjc, quarto videiice

scu minora villarum oratoria, in moliora quique Nonarum mcnsis Julii. Fertur etiam,quoniam iden
perinuLavore ndcIos.Eo quo^iuc Lcmporc inter ctetera vir Domini Herivcus antc aliquot dies pr^fiitne tran?
bcaLi MarLini Turonis monasLcrium cmicuiL, a ve- iationis Dominum rogavisset, ut ad ostensionen
dilcclionis sponsai suje cccIcsiK por bcafum Marti
nerabili scilicct viroHcriveo cjusdcmloci archiclavo
cvcrsum, atquc anLc ipsius obiLuin mirifico opcrc num,utolim feceraf,quodcunque miraculum digna
rcccdificdtum. De cujus ctiam viLa ct convcrsa- rotur demonstrare. Cui in oratione prostrato appa
ita m
tionc, qualis a puoritia usciuc ad pra!SCiitis vit;o ruit itlcm cimfossor, blando usus alloquio,

terrjiinum cxslitit, si quis rcfcrre quivisscL,ploniter quiens : « lloc quod petis, lili dilectissimc, fcilo t
)o3 HISTOUIARUM LlBllI OUINOUE. — LIB. III. 054
loliora possc apud Doininuni impelrare, scd Lciu- A Vulpiain, conslruxit monastc-
Ij^iLur, [-rius \ocal.o

ori huic sufficcre debent exhibitadudum miracuia, rium totius gratia^ abundantissinium poslea ab ;

[uoniam contiguum inslat prius exsparsi seminis ipso mutato nominc Frutuarense cognominatum.
oUecturaB messis. Sola enim animarum erigens Quod cum multigenis locupletassct beneficiis, con-
ledela exoranda est universis.Pro his enim Domini slituit ibi monachorum Patrem, per omnia se imi-
lisericordiam obsecrare minime omillo. Namque tantem, nomine Joannem. Erat enim pra^dictas
ro bis noveris me apud Dominum pra,'cipue inter- Willermus acer ingenio, et insignis prudentia; id-
enirc.qui illi assidue in prcesenti serviunt ecclosia. circo summum in palatiis regum ac casterorum
luidam enim illorum plus justo prasentis s.-eculi principum obtinebat locum. Quodcunque denique
nplicali negoliis, armis insuper militaribus famu- mouasterium proprio viduabatur pastore, statim
intes, quibus trucidati in priclio deciderunt. De compellebatur tam a regibus,vel comitibus quam a
uibus nolo te lateat, quoniam vix apud Christi pontificibus,ut meliorandi gratia illud ad regendum
lementiam obtinui, ut erepti de ministris tcnebra- susciperct, quoniam ultra caetera divitiis et san-
um locis refrigerii ac lucis sistore mcrerentur.Caj- ctitate ipsius patrocinio assumpta cernebantur ex-

Tum tu delectabile Domino votum, ut cceperas, cellere mouasleria. Ipse quoque firma testabatur

sple. .. assertione quia si hujus institutionis tenor quocun.

jj
Superveniente igitur designato die, congregatis- que loco a monachis custodiretur, nullam omnino
ue episcopis et abbatibus cum innuinera multitu- iiidigentiam cujuscunquc rci paterentur.Quod etiam
inelidelium utroruinquesexuumelordinum,prius- evidentissime declaratum cst in locis sibi commis-
uam inciperent sacra fieri, vir reverendissimus sis.Fertur siquidem eadem institutio,ususque hujus
eriveus sanctioribus qui convenerant sacerdotibus consuetudinis, cx sancti Patris Benedicti monaste-
oc.quod ei revelatum fuerat, manifestare curavit. riis vel regula cxordium habuisse,atque per beatum

eracta vcro ex more sacratione, omnibus utensili- Maurum, ipsius videlicet discipulum, ad nostrum,
iis rite compositis, cccpit idem vir arctioris vit.c id est, Gallicanum territorium delatam fuisse. Ex-

lacerationibus sese conterere, at^iue solitarius in slat etiam veridica relatio,quoniam post beati Mauri

cigua penes ecclcsiam cellula psahiiis ct orationi- obitum, succedenli tempore hostium infestatio-
1)3 vacans degere. Qui cum post haec anno quarto nibus expulsi monachi a monasterio cognomento
)gnovisset se in brevi migraturuui a saeculo, jam Glannofolio, quod ipse construxerat, sicut in ejus
inque jBgrotare ca-pisset, ac plures ad eum visi- gestis habetur, in Andegavense terrritorio, venien-
,ndi gratia concurrercnt, simulque praestolantes tesque ad monasterium sancti Savini confessoris
1 ejus discessu aliquod lieri miraculum videre. Pictavensis tulerunt secum totam quam valuere
[pote qui tanti meriti praesciebant virum,ipse vero C supellectilem,ibique per aliquod spatium temporis
lentc sagaci pra^dixit illis ac monuit ut alia cura- ea quae didicerant operam dedere. Rursusque illo
?nt;8ignum,quod et minime esirent visuri,ne exs- frigescente ejusdem districtionis tenore apud mo-
actarent. Pro se polius obsecrabat ut piissimum nasterium sancti Martini Augustodunensis suscepta
uminum attentius orarent; jam siquidem propin- dignoscitur aliquoties viguisse. Deinde vero quasi
nans sui exitus horam erectis in ccelum manibus tertia transmigralione in superiore Burgundia lo-

oculis creberrime dicebat « Douune, misererc,

: calum Balmonse occupavit monasterium. Ad ulti-
omine, miserere. Sicque iuter hxc vcrba ulti-
.. mum quoque,pra;dicla videlicet instituiio jam pene
um efllavit spirilum. Sepultusque est in eadem defessa, auctore Deo, elegit sibi sapientiae sedem,
clesia, in eo scilicet loco, ubi primitus beatus vires collcclura, ac fructificatura germine multi-
arlinus ^epultus quieverat. plici, in monasterio, scilicet cognomento Cluniaco.

CAPUT V. Quod etiam ex situ ejusdem loci acclivo atque hu-

'-
inouustcriis rexdificatis bcnc a Wiilcrmo aUhalc, miii tale sortitum est nomen, vel etiam, quod ap-
vel inslilutis. tius illicongruit, ac/M<?ndo dictum, quoniam cluere,
Claruit, eo in tempore,im pnndicla domorum f)ei cresccre dicimus. Insigne quippe incrementum di-
elioralione, venerobilis abbas Willermus, a bealo versorum donorum a sui principio in dics locus
|^
iiuideiii Maiolo primitus ecclesi.a3 sancti marlyris idcm obiinuit.
enigni P.iter constitutus.Quam videlicet ccclesiain Construxit igitur prffidictum ccenobium primitus
licolam mira locationc permutavituthujuscemodi PatcrmonachorurasupradicliBalmensismonasterii,
qucat inveniri. Rcgulari cliam dis-
tcra difiicile Berno vocalus.jubonte Willcrmo piisssiiuo Aquita-
nclione non minus
eflloruit, at(|uc incomparabilis norum duco,in pago Malisconense, super Graonam
ujus ordinis suo tonipore prop.igalor exstitit. Sed fiuviolum.Quod etiam cconobium in primo nonam-
uantum pro hac re diligebatur a religiosis et piis, plius quam quindecim tcrra; colonias diciturindo-
into magis delrahebalurinsidiabaturque afraudu- tein acccpisse. tamen duodecim numero
Fratres
nlis ct impiis. Fuit enim cx Ilalia ortus, nobilcm inibi memoruntur convenissc. Ex quorum veluti
ucens a parenlibus prosapiam nobilior taiucn illu-
:
optimo somine multiplicata stirps Domini exerci-
rem per assoculani sciontiam.N;im in oodciu ler- tuum innumcrabilis magnam orbis plagam cogno-
lorio, scilicel in fundojijui ci parcntum jure debe- scilur replesse. Qui quoniam his, quoe Dei sunt,
65r IIODULFI GLABUl MONACHI GLUNIAC. 656

videlicet justitiac ct pietatis, operibus incessanter A viles dispositurus. Nimium quippe flagitiosus effe.

adhajserunt, idcirco bonis omnibus repleri merue- ctus, ecclesia; insuper decus, nisu quo valeba

runt,insuperquc futuris imitabilc reliquerunt exem- focdare tentabat. Judaeorum quoquein tantum prac-

plum. Nam post prasfatum Bernonem suscepit re- varicatorias diligebat consuetudines, ut se regem

giminis curam sapicntissimus abbas Odo, vir per ipsorum suo pra;nomine, Rainardus quippe dice-
omnia religiosissimus, qui fuerat sancli Marliui batur,suis omnibus imperaret.Cum enim in caeteris
Turonis Ecclesia; prffipositus, moribus et conversa- mendacissimus, etiam Christiana; fidei insidiosus
tione sanctitatis valde ornatus.Hic enim in tantum habebatur detractor. Atque ideo pauperum indicia
hujus instituti propagator exstitit, ut a Bcneven- absque ulla promulgabat pietate, penilus humani-
tana provincia qu^que habebantur in Italia et in tate remota. Nam rei, quam dicturus sum, tot tea-

Galliis usque Oeeanum mare potiora monasteria tes exstiterunt quanti in eadem civitate eo terapore

illius ditioni gratularentur csse subjecta. Post vivebant homines.

cujus obitum successit Heimardus vir simplex in Comprehensus aliquando flagitiosus quidam,fur-

ipsius locum. Qui licet non adeo famosissimus, tum ductusque ad eum ut ejus audienlia,
faciens,

regularis tamen obscrvanti.-e non impar custos. quid dc co facicndum esset, assignaretur. Qui sta-
Post hunc quoque sanctus ac venerabilis eligitur tim omni miseratione remota suspendi in patibulo
Maiolus, cujus superius memoriam fecimus, qui illum adjudicavit. At ipse qui deprehensus fuerat
etiam successorem sibi munachorum Patrem prae- lacrymabiliter prajdictum Rainardum rogare ccepit,

viditOdilonem. Hic ctenim quintus a primo Ber- ut ei ad pra;sens vitam indulgeret, promittensque

none abbas exstitit pra^dicti Gluniensis ccenobii. se dcinceps non latrocinaturum. Sed nequicquam.
Ex quo videlicet ccenobio per diversas provincias Crudelior quippe fiebat sacramentis etiam se oba-
fratres saepius petiti, atque monachorum Patres tringens, non ultra victurum obsecrantem se mi-
ordinati,plurimum Domino acquisivcre lucrum. serum. Qui videns minime posse prolatam de se
Hic tamen Pater, scilicet WiIIcrmus,de quo in pra^- immutare sententiam, hoc solummodo impetravit,
sentiarum sermo exordium habuit, pra? omnibus ut prffidicto fieret confessus suorum facinorum epi-

exinde pra;ccdcntibus pra;scriptoe institutionis la- scopo sibique protinus morituro, quod hujus mi-
;

boriosior ac spermologius fructificatior est repcr- nisterio concessum est, clementer remitteret. Quod

tus. ut obtinuit, illico a nequam ministris compellitur

CAPUT VI. suspensum iri ; eductusque ad constitutum locum
De sanclortim pignoribus ubiqiie revclatis. haec verba saepius iterabat : Domine Je9U,qui in hac

Candidato^ ut diximus, in novatis ecclesiarum die pepcndistiincruce pro salute hominum.indulge

basilicis universo mundo, subscquenti tempore, id mihi. Erat enim ille dierum sextus, qui idcirco

est,anno octavo infra praidictum millcsimum hu- fidelibus universis reverentior habetur. Esto : vin-

manati Salvatorls annum, revelata sunt diverso- citur,elevatur, arctatoque suspenditur gutturc.Cun-

rum argumentorum indiciis, quorsum diu latue- ctisque ab hac funesta, ut putabant, exsecutione
plurimorum sanctorum pignora. Nam veluti
rant, rccedentibus, pendens vclut exanimis mansit in

quoddam resurrectionis dccoramen prffistolantes Dei diem alterum. Tunc nutu divino ruptis ligaminibus
nutu fidelium obtutibus patuerc, quorum ctiam suscepit terra solutum hominem, pariter ct vivum

mentibus plurimum intulcre solamcn. H;cc cnim qui cogcbatur subire necem sibi sublatus per aeris

rcvelalio primitus in Scnonica Galliarum urbe, vacua. Qui ingressus civitatem stupidum universia

apud ecclesiam beati martyris Stephani dignosci- praebuit speclaculum. Sed heu proh doior! ad pri-
!

tur cocpisse. Cui etiam pra^erat archiprffisul Leo- stina reversus flagitiosus evasit.

tericus, a quo scilicet admiranda rclatu reperla Cui rei simile ferlur contigisse in Trecassina ci-

sunt ibi antiquorum sacrorum insignia. Quippe vitate non longo ante lempore. Nam dum quidam
inter ca^tera pcrplura, qua; latebant, dicitur virgae furcs, bovcs priv sc minantcs,a dominis boum in-

Moysi invenissc partcm. Ad cujus rei famam con- sequi se intcllexisscnt, commiserunt eosdcm boves
venerunt quique fideles, non solum cx Gallicanis J)
viro cuidam seni ct innocenti.quasi victus necessa-

provmciis, vcrum cLiam cx universa pcne ILalia, ac ria quaesituri,revera fuga; pra;sidium petentes eva-
de transmarinis regionibus, simuhiuc a^grolantcs suri. Quod cum fecisscnt, statim deprehensus est
non pauci sanctorum intcrvcntu exinde redicrunt senex cum bobus; trahitur, ca?dilur, ac reorum
incolumes. Sed, ut saepissimc contigit, quoniam morc vincitur. Ductusque ad principem civitatis,
unde humana utilitas sumit exordium, cupiditatis comitem vidclicet Heribertum, vult causam discu-
vitio impcllcntc,cxinde solct incurrcre casum,nam tere. Non auditur; quin potius quasi cruda sencc-

prffidicta urbs convcntu populorum, ut diximus, tute rcus necis, suspendio ab eodem comite adju-

gratia pietatis eCfccta opulentissima, conccperunt dicalur.Quodque etiam absquc ulla dilatione pera-
illius habitatores nimiam pro tanto beneficio inso. ctum cst. Sed mox ut suspendium pertulit, mirum

lcntiam. Siquidem mortuo ipsius civitatis comitc, in modum juvenca magni et pervalidi corporis.ere-

Flotmundo nominc,viro aquc sImpIicissimo,suscc- clo corpore cornua susponsi plantis supposuit, sic-

pit ejus filius principstum satis nequam, res ci- que pcr triduum siae dolore visum sustinuit.Exple
657 niSTORTARUM LTBP.I OUTNQUE. — TJB. III. 688

toque triduo. audivit is qui pcndobat viatorcsjuxta A quo rasu potuipsent ah eo divclli. Qui cgressus dc-
prstcreuntes sermocinari ad inviccm. Qui cxcla- tulit liltcras pr.-cdicto principi refcrtas dolo et ne-

mans voce qua potuit,ad deponcndum se quanto- quitia ; et quoniam, nisi celerius domum Christia-

cius venire rogabat. vero audientes dcemonica

llli norum vencrabilem subverterct, sciret se in proxi-
fieri illusione crcdebant. Proclamante quoquc ipso mum Chrislianis rcgnum illius occupantibus omni
attcntius, sequc vivere alTirmante, occurrerunt viri, pcnitus dignitatc carcrc.His vero princeps auditis,
solventes illum deposuerunt. Qui perductus ad civi- protinus furorc arrcptus, misit Hierosolymam de
lalem, dum percunctaretur quomodo tandcm in 9uis qui prajdictum funditus subverterent templum.
patibulo pendcns sesc habuisset, aicbat : « Dum Qui vcnientes fccerunt ut eis fuerat imperatum.

essem, inquiens,junior,acceptajam conjuge.excepi Ipsum quoquc concavum scpulcri tumulum ferri

cum ipsa oblatum mihi a quodam de sacro fonte tuditibus quassare tentantes minime valuerunt.
fiUolum, cui ctiam consensimus dare, ex nostra Tunc etiam beati martyris Georgii ecclcsiam in Ra-
parva facultatula, quem solum de matre suscepera- mulo pariter subverterunt, cujus olim virtus Sarra-
raus liberali gratia vitulum unum.Ut enim pridcm ccnorum nimium gentem terruerat. Fertur enim
sum dimissus celsa de trabe pendere,visa cstmihi crebro illuc eos ingredi cupientes raptum caecitatcm
grandior universis occurrisse, extensoquc corpore ^ pertulisse. Everso igitur, ut diximus, templo, post
atque erecta cervice leniter meis submisit coriiua paululum manifeste claruit quoniam Judsorum ne
plantis, ac me hujusmodi, quandiu pependi, susti- quitia tantum nefas sit patratum. Utque divulgatnm
nuit. » Hoc vero illo qui servatus a morte fuerat est pcr orhcm universum, communi omnium Chri-
referente, ad iliius exemplum data est postmodum stianorum consensu decretum est ut omnes Judffii
in gyro filiolis fontis sacraj fidei vitulorum innu- ab illorum terris vel civitatibus funditus pelleren-
niera multitudo. Prajterea Rainardo, ut diximus, tur. Sicquc universi odio habiti, expulsi de civita-
judaizantc,quin potius insaniente, suasum est regi, tibus, alii gladiis trucidati, alii fluminibus necati
qui vidclicet illum frcquenter ob suam improbita- divcrsisquemortiumgeneribusinterempti;nonuulli
lem redargucrat,ut sciliccttantffi civitatis principa- etiam sese diversa ca^de interemerunt, itascilicet ut,
lum regio subjugaret dominio, ne siquidem diutius digna de eis ultione peracta, vix pauci illorum in
vires pessimi incrcmenti sumeret scandalum sacrae orbe reperirenturRomano.
fidei. Qua ratione rex compulsus, misit cxercitum, Tunc quoque decretum est ab episcopis atque
qui praidictum Rainardum a civitatc pellerent, sibi- interdictum ut nuUus Christianorumillis sein quo-
que illam tuendam servarent. Venientes vcro qui cunque sociaret negotio. Si qui tamen dc illis ad
missi fuerant a rege, ceperunt urbem cum nimia baptismi gratiam converti voluissent omnemque
dcpopulalione, partem etiam ejus non modicam in- C Judaicam respucre consuetudinem vcl morem,illos
ccndio cremavere. Superavit siquidem magnitudi- tantum susciperc decreverunt. Quod et fecerunt
nem prioris gaudii promerentibus flagitiis cnormi- plurimiillorummagis amore prajsentis vitiB coacti

tas calamitatis. metu mortis quam vitae sempiternae gaudiis. Nam

CAPUT VII. quicunque illorum sese tales mentiendo fieri po-
De eversione templi Ilierosolymoriim, el cxde posrerant paulo post ad morem pristinum sunt im-
Judaeorum. pudenter reversi. Pra^tcrca hisita gestis, praidictus
Eo quoque tempore, anno nono post praefa-
id est litterarumbajulusadnativum male securus repeda-
lum raillesimum, apud Hicrosolymam
ecclesia, quai vit solum. Cocpit itaquc sedulo perquirere si forte
sepulcrum continebat Domini ac Salvatoris nostri, qucnipiam gcntis sua; fraudis conscium reperiret.
eversa cst funditus jussu princi})is Babylonis. Cujus Invcntis vcro pcrpaucis in civitatc Aurelianorum
quod dicturi su-
videlicet eversionis occasio tale, pavidc admodum dcgcnlibus, rursus cccpit illorum
mus, cognoscitur exordium habuisse.Cum enim de familiarius quidam
uti corsortio. Accidit igitur ut

toto lerrarum orbe ob insigne Dominicum memo- percgrinus, cjus in transmarino socius itincreatque
riale plurima fidelium multitudo Ilicrosolyniam vi- certissime.illius itineris conscius ncgotii, illuc dc-
sitaturi pergercnt, rursus cccpit invidus diabolus n vcniret rursusquc illum Judajorum amicitiis nimis
perassuetam sibi Judaiorum gcntem verae fidei cul- hffircre ccrncret palam universis indicare curavit
;

toribus venenum suac nequitia; propinare. Erat igi- quanti maligerulus ille esset homoncio,excujus rei

apud Aurclianensem Galliarum

tur hujus generis causa Judacorum potiretur opibus. Qui, illico com-
regiam urbem non modica multitudo, qui ca;teris prchcnsus acrisque agitatus verbcribus, propriae
auae gentis tumidiorcs, et invidi atque audaciores dilationi confitctur crimen, moxque a ministris rc-
Bunt reperti. Hi deniquc nequam consilioinito cor- gis in conspcctu totius plcbis extra civitatcm igni
ruperunt quemdam data pecunia, videlicet girova- esttradius atquc consumptus. Judaji tamcn profugi
gura sub pcrcgrino habitu, nominc Rohcrlum, fu- ac vagabundi, qui in locis abditis dclitcsccntcs pra;-
gitivum utique scrvum hcat.o Mariai Melcrcnsis dicta; superfucrant cladi, posl (juinqucnnium evcr-
coenobii. Qucm accipientes cautc miserunt ad prin- sionis lcmpli coepcrunt iii urbibus apparerc per-
cipem Babylonis cum Hebraicis charactcribus, scri- pauci. Et quoniam oportct, (juamvis ad illorum
ptis epistolis, pictaciolis ferri baculo insertis, ne confusionem, ut cxillis aliquiin futurumsupcrsint,
6o9 RODULFI GLABRI MONACHI CLUiNIAC. 660

vel adconnrmandum proprium ncfas.scu ad tcsti- A bus ac religiosis quibusque laicis, acerrime ccepit
monium fusi sanguinis Chrisli, idcirco vero credi- pcrscrulari qui essent auctores hujus perversi
muB Christianorum animositatcm cUvina dispen- dogmatiSjVcl qui parti illorum jam decepti consen-
sante providentia in eis ad tempus mansuevisse. tirent. Facta igitur pcrscrutatione inter clericos,

Eodem nihilominus anno.divinapropitianteclemen- quomodo unusquisque sentiret et crederet ea quae

tia, cffipit mater ipsius principis.videlicet Ammirati fidescatholicapcr doclrinam apostolicam incommu-
Babylonis, mulicr Christianissima, nomine Maria, tabiliterservatetpra!dicat,illiduo,videlicetLisoiuset

rea3dificare Christi templum, jussu ejus filii ever- Hcribcrtus, statim se aliter sentirenon negantes, qua-
sum,politis et quadris lapidibus. Nam ct vir ipsius, losdiulatuerant,manifestaverunt.Deindeveroplures
quasi alter Nicodemus, pater hujus scilicet dc quo post illos se parti istorum profitebantur hserere^nec
praesens est sermo habitus, occultc Christianus di- ulla ratione se posse affirmabantab illorum segre-

citur fuisse. Tunc quoque dc universo terrarum gare consortio. Quibus compertis, tam rex quam
orbe incredibilis hominum multitudo exsultanter pontifices tristiores effecti interrogaverunt illos

Hierosolymam pcrgentcs, domui Dei restaurandac secretius, utpole viros hactenus in omni morum

plurima detulerunt munera. probitate perutilissimos, quorum unus Lisoius in

CAPUT vin. P monasterio sanctee Crucis clericorum charissimus
De hcTresi apud Aurelianos repcrta. habcbatur alter idcm Hcribertus ; sancti Petri
Tertio devicesimo infrajam dictum millcsimum ecclesise, cognomento Puellaris, capitale scholsc

anno, reperta est apud pra^fatam Aurclianensem tenebat dominium. Qui dum interrogati fuissent, a
urbem cruda nimium atque insolens hsercsis, quae quo vel unde eis ista praesumptio accidisset, hujus-
scilicet diutius occulte gcrminata, in perditionis modi dederunt rcsponsum « Hoc enim diu est quod :

segetem male puliulans, plures in sucT cfccitatis sectam,quamvos jamtardcagnoscitis,amplectiraur.

pr<Tecipitavit laqucum. Fertur namque a mulicrc sed tam vos quam cneteros cujuscunque legis vel
quadam ex Itab'a procedente, h.-cc insanissima h;c- ordinis in eam cadere exspectavimus quod etiam ;

resis in Galliis habuisse exordium, qua? ut erat dia- adhuc fore credimus. » His dictis, continuo palam
bolo plena seduccbat quoscunque volebat, non so- exposucrunt omnium antiquarnm stultissimam ac
lum idiotas ct simplices, vorum etiam plerosque qui miserrimam,nempesuideceptricem,haeresem.Cujus
videbantur doctiores in clericorum ordinc. Qua? sci- videlicet ratiocinatio tanto minus erat idoneis ser-

licet veniens civitalem Aurelianensem, dum mora- monibus obnixa,quanto constat esse illi ter veritati
retur ibi per aliquod spatium temporis, veneno suae contrariam. Dicebant ergo deliramenta esse, quid-
Quod etiam seminarium ne-
nequitia; plures infecit. quid in veteri ac novo canone certis signis ac
quam in pluriores hi qui susceperant toto conamine C prodigiis vetcribusquc testatoribus de trinaunaque
spargere nitcbantur. Fuerunt nempe hujus perversi Deitate beata confirmat auctoritas. Coelum paritcr
dogmatis hsBresiarches duo, heu! proh dolor quiin !
ac terram, ut conspiciuntur, absque auctore initii

putabantur genere acscientia valentioresin

civitate semper exstitisse asserebant. Et cum universarum
clero, quorum unus Heribertus, aller Lisoius dicc- hffircsum insanientos, canum more latrantcs deter-
batur. Hi deniquc. quandiu res latuit, tam apud rima,inhoctantumEpicurciscrant hcEreticissimilcs,
regem quam apud palatii proceros summam obti- quoniam voluptatum flagitiiscrcdebant,non recom-
nuerant amicitiam.Nempe idcirco facilius quosque pensari ultionis vindictam. Omne Christianorum
decipere potucrunt, quorum mentes amor fideiuni- opus, pietatis duntaxat et justitiaB,quod aestimatur
vprsalis minus astrinxeraf. Qui non solum in priT- pretium remuncrationis aeterna;, laborom super-
malignum
dicta urbe, scd etiam in vioinis urbibus fluum judioabant osse. Intorca his aliisquequamplii-
dogma spargore tentabant, dum quemdam sanae rimis insaniisimpndunleral)oisdemprolatis,defuere
mentis in Rothomngorum civitatc presbytorum cu- fideles atque idonci tostes veritatis, qui illis sufli-

pientcs suaj consorlem facere vesaniee, missislogatis cicnter se vellent tam veritati quam proprise ac-
qui ei omne sccrotum hujus pervcrsi dogmatis quicsccro saluti, rospondore de suis Cfficis atqu»'

explanantes, docerent. Dicebant nompe Ibrc in n orroncis asscrtionibus valeront.

proximum, in illorum scilicct dogma oadere popu- Sed et nos quoquc secundum exiguitatom nostri

lum universum. Quibus^compertis, prcsbytcr solli- intellectus, his, quos prainotavimus, illorum errori-
cite perrexit ad Chrislianissimum comitem ejusdom bus vcl per pauca respondere dccrevimus. Primitus
civitatis Richardum.exposuiloi omncm roi, utcom- tamon fidclcs hortamur univorsos utinterim mentes
pcrerat,ord'ncm.Qiii videlicol comcs prolinus misil illoinm pr.Tsaguim soronet Apostoli.qui pr.rviden^
celeritcr ad rogcm, palam ci faciens clandestinam in in fulurnm hujusmodi caulelam intulit. OporU't,\n-

rogno proprio Christi ovium pestcm. Ut autem quit. h:rrescs cssc,ut iiiiuie.v (idesunt probcutur.ln hof
cognovit rex, scilicet Robertus, ut erat doctissinius igiturpormaximeistoruminsipientiadeprehendttur.
ac Christianissimus, tristis ac mnorcns nimium cffo- atque ipsi omni scicntia ac sapicntia vacui perno-
clus,qiioniam ol ruinam palria? rc veract animarum scunlur.cum nocront orcaturarum auctorem univer-
mHuol)at intcritum. idciroo quantocius Aurolinnis sarum, scilicot DiMiin. Qiioniam manifcstum e^t
proporans, convocatis plurimis cpiscopis ct abbati- quod onine, quantaicunque sit molis vcl magnitu-
m inSTOniAllUM LIBIU QUJMQUE. — LIB. III, 662
iinis.si cujusque superatur magnitudine,a maximo X flagitii ajlernam scntiet vindiclam. Sod ot si cujus
omnium cognoscitur processisso : pari quoque ra- hominis animus sui Conditoris cognitionemdeside-
tione sciendum est. tam de re corporea quam in- rat, expedit ut primum studeat, qualiter sese ut
rorporea.Sciendum ctiam,quoniam qn.TCunquc rcs, pra3valucrit intelligat. Quoniam sicut non con-
5ive corporalis sive incorporalis, per quodlibet ac- temnenda testatur aucloritas, quod in ea parte
ridens vcl motione, vel cujuslibet alternitatc sit prsecipuo gerit homo speciem Conditoris.qua valet
liversa ab immobili rerum praeceptore,constat eam prnecffitcris animantibus donoatquevirtuterationis.
proccssisse per ipsum, ct si forte quicverit fineni Sed ct sicut ralionis bonumcustodiunt sui modera-
?xpetcre. Cum enim totius Conditor crcaturcc pro- men ct auctoris dijectio, id est vera humilitas et
jria essentia sit immobilis, propria essentia bonus perfecta charitas, ita illius annullant utilitatem
simulque verax.suaomnipotentia naturarum modos nequam concupiscentia et furor. Hisque non
iislribuens ordinansque inefTabiliter, non exstat repugnando efficiturhomobestiis similis,illis inser-
:)rster eum,ubi quietem expetant. nisi unde pro- viondo conformatur ad speciem vel imaginem
:esserant redeant. Manifestumque est nihil in uni* Condiloris, ut videiicet per humilitatem sese quid
versis factori deperisse, nisi illud quod procaciter sit intelligat,perdilectionemvero in boniConditoris
ib illo constitutae transccnditordinemnaturoe.Et id- similitudinem transeat.Obid etiam constituunturei
B
'irco omnis res tanto melius veriusquc est quod solummodo ab hominibus preces ot donaria, utvel
llam constat esse, quando solidins tirmiusque in illisj donum integrum,seu,quod mi-
rationis servot
Dropria; natura; ordine consistit. Sicque fit, ut uni- nus est, aut dcpravatum Conditoris bonitas augeat
.•ersaquae illius dispositioni incommutabiliter obc- et reformet. Simul etiam laus et benedictio exhi-

iiunt, continue serviendo auctorem prjedicent. Si bentur eidem Conditori ut fiant hominibus sana
jua vero ros procaciter ab eo deviando in deterius menlc ac ralione vigontibus illius testimonium co-
;eridit,cflpteris jure manentibus documentum prfe- gnitionis et quanto plus cuiquc contigerit in
:

juit.In praHlictis videlicet creaturis quoddam me- Conditoris cognitionem proficere, tanto magis
lium continet genus hominum.potius scilicet cun- reperiet idem homo sc ipsum pereamdem cognitio-
•ti3animantibus,atquoinferiu3c<Tlestibu?spirilibu9 nom et plus ot molius efToctum esse. Nec isdem
}uod utique genus, ut diximus, volut medium su- potorit in aliquo Gonditoris sui opore existere
)erorum infororumque, si blasphemus,qui illiuscognitione omnimodis melior
cui parti plus adhsserit,
lli efficitur conformis.Ideoque tanto infimis potius quam exstitcrat fucrit cnectus. Atque ideo manife-
ilquemeliuserncitur.quantosupernorumppirituum stum est, quoniam quicunque illius operationis
laturam imitatur.Soli etiam homini datum est,prap blasphemus exstitit, ejus cognitionis alienus fuit.
'aeteris animantibua fore sese bcatius,quoniam qui- ^ Uiideetiam ccrtissimc comprobatur,quoniajpi sicut

lem et illum duntaxat,si caruerit,omnibu3 fieri de- ad summuni bonum deducit omncm hominem
.•enire miserius ("?).Ouem videlicetconditionis ordi- Crcatoris cognitio^ sic demergit ad extremum
lem cauteab iiiitio providens omnipotentis bonitas malorum illiusignoratio.Nam phiresillius beneficiis
^^onditoris, cernonsque saepius eumdem vidclicot per insipicntiam ingrati, ac misericordise opcribus
lominem deserendo supera,involvi nimium infiniis, illudentes atque incroduli, pecudibus dcteriores
'ecit proinde plura identidem pro tempore ad erudi- eirecti,qui etiam in sua} caicitatis caliginem perpetuo
ionem illius gratia crectionis prodigia.Hujus quo- sunt domersi.Et quod plerisque contigit, factum in
]ue rei testia vel documcntum cxstat omnis di\ ina- su.'c salulis maximum remedium,cxinde sibi alii ac-
'um liber vel pagina litterarum.Qu.-n scilicet litter.-c quisiere pra^untc culpa a;lcrnum detrimentum.Hoc
psiug Omnipotenlis magisterio reperta>, cum cjus perspicacissime ct pcrmaxime claretin omnipoten-
jpeciaiitcr multimoda gerant testimonia, menlom lis Patrissingulari gratia,spontedeccclohominibus
»tiam seu intellertum hominis in cisdem eruditi ad al) co in mundo missa pcr suai majcstatis atque
^ognitionis respoctum sui crigunt Conditoris.Dcni- Doltatis co.Tlernum Fiiium, vidclicct Jcsum Chri-
que dum eidem homini dopositae ostendunt supcr stum.Qui scilicct cum Patre .•cque origo omnis vitae
quae sit constitutus.aut subquibus positns,incxple- [) alquc bonitatis cxhibuit se plane cre-
ct vcritatis
bile ingerunt ei desidcrium quoniam tantum oi
;
dentibus.Quibusque a saeculis incognitum,occultis
inripiunt displicere universa qu.-e adsunt,qu.nntum «nigmalibus involulum, de sc ctiam tostimonium
incalcscit ad amorem illorum qii.e dcsunt, fitquc perhibcnlium Scripluraruiii,adimplebile documcn-
lanto mclior atquc pulchrior, quanto his pcr amo- tum.In quo oiiam vcracibus verbis et prodigiis sc-
rem h.-cscrit vicinior. Atque in quantum melior, in ipsum, ct suum Patrcm atque eorum Spiritun» in
lantum illi,qui summe bonus exstat,Creatori simi- tribus discrete certissimis porsonisunum idem csse
lior. Et idcirco patentor datur intelligi, quoniam id cst unius .'clernifatis ct polonti.-c uniusquc volun-
quisquis hominum hujus amoris vacuus fucrit dcsi- tntis al(|uc opcralionis,el quo'1 idipsum tolum cst,
dcrio,omni procul dubio fiet pecude miscrior ac uuius bonitatis ct per oirinia coiequalis essentiae.
deterior.Quippc qui solus prac cunctis animantibus Kx quo ctpcrquem,et in qiio suntomniaj_
scilicct,
«eternitatis potuit consequi bealitudincru, nullum qiia3 voro csse habcnt, plonum somper ct .-cciualc
praeter eum corporale animal proprii crroris vcl subsislcns, antc omnia tcmporum curricularerum
663 , RODUI.FI GLABRI MONACHI GLUNIAC. 664
principium.Cujus etiam lota plenitudo per omnia, X eriperent,minime valuerunt,quoniam vindice flam-
et finis omnium.Sed cum Omnipotens in quo-
ipse ma consumente illos, continuo in pulverem sunt
dam creaturarum mcdio.videlicet in homine, suain redacti.Si qui vero postmodum hujus perversiiatis
exprossissct imaginem,illumque proprio dimisisset sectatorcs fuerunt reperti, simili ultionig vindicta
arbitrio, insuperque omnia mundi optima illiusdi- ubique fuerunt perditi.Pra;terea venerabilis catho-
tioni subdidisset, ncglecto propriaj constitutionis cultus, exstirpata insanicntium pessimo-
lica; fldei

moderamine, ac plusquidpiam vel aliud quam au- rum vesania, ubique tcrrarum clarior emicuit.
ctoris voluntas illum decreverat sese cxistimans CAPUT IX.
fore, continuo tanto deterior est effectus, quanto De filiis re(jis ejusdem.
praesumppor.Ad cujus potiorem etiam rcformatio- Suscepit igitur prajfatus rex de suprascripta
nem idemConditor personamfilii suaeDeitatis misit conjuge sua filios quatuor, providusque de regni
in mundum, sui praeformatam sumere imaginem. successu.elegit regnare post se illorum primogeni-
Quae scilicet quanto utilior ac decentior,tanto sub- tum Ilugoncm nomine, puerum adhuc, clarissimas
tilior ac mirabilior.Quam etiam plerique hominum indolis illustrem. Cumque de ipsius sacrando sub-
non valentes, seu minus volentes credere,vel ama- limio primates regni sagaciores contulisset, tale
re, ut sic tandem in illa suos salutis sufllcientiam „ ei dedcre responsum : « Sine puerum, rex, si pla-

potuissent intellectam reperire ;

potiusque diversis cet, crescendo procedere in viriles annos, ne, vel-
impliciti erroribus tanto exstiterunt veritatis rcbcl- uti de te gestum est, lanti regni pondus infirma;
les,quanto probantur illius cognitionis expertes. committas aetati. » Erat autem idem puer ferme
De quorum procul dubio sorte sunt universse ha3- decennis. Qui rainime illorum acquiescens dictis,

reses, vel quorumcunquc errorum sectae in toto matre praecipue instigante, regio in Gompendio
terrarum orbe. Quibus scilicet omnibus, nisi con- adscitis regni primoribus, coronam, ut dccrevcrat,
versi sequantur Jesum gesta plenitudine, melius ex more a pontificibus focit puero imponi. In pro-
fucrat non fuisse. At quorum mcns plena fidc cessu qucque tcmporis cum adolevissct.cernensse
amando et credendo illi obedivit, tanto meliores nil dominii rei peculiarispraetervictum et vestitum
ex eo effecti quanto perfectius adhaeserunt illi, qui ex regno, unde coronatus fuerat, posse mandare,
est initium et perfectio totius boni. Ex nempe
his coepiL corde tristari atque apud patrem ut et quid-
constat tota sanctorum laudabilis summa, quorum piam dominii largiretur conqueri.Quod ejus mater
venerabilis memoria universa sa^culorum ornat comperienSjUterat avarissima maritique magistra,
tempora.Quibus etiam datum est cum universorum fieri renitens, insuper conviciis ac maledictis JHve-

Creatore perenne et feliciter esse et vivere, illius- nem lacessebat. Et sicut quidam ait yovi inye, :

que semper agnitionis visionc beatiores fore. Nos C ninm mulierum., cum velis, ipsa nolit; ut si nolis,
igitur tandem credimus, ut spoponderamus, his cupiet idlro : nam quae prius.ne fastu regni carerct
paucis illorum damnatorum insaniae sufficientcr aliquo, ingruentc mariti infortunio contra omnium
respondisse. Praeterea cum a pluribus omni saga- sola decretum sublimavit puerum,postea totomen-
citate laboratum fuisset, qualiter dcposita montis tis nisu, ac si hostem alienigenam, turpabat illum

perfidia vcram ct universalem reciperont fidcm, verbis et operibus. Ille vero cerncns se non posse
atquc illi omnimodis so facere dcnegarent, dictum diutius talia «quanimitcr tolerare, junctis socura
est eis, quoniam nisi celcrius ad sanam fidei mon- aliquibus su;e ajtatis juvenibus, c;cpit infestari ac
tcm redeant, regis jussu ct universae plebis con- diripero ad libitum res genitoruni. Tamen paulo
sensu igne essent protinuscrcmaturi.At illi male in post Dei nutu in t^c rcversus, ad genitorcs rediens,
sua conlsi vesania, vcl pertimesccre so jaclantes, humili eos satisfaoliono bcnevolos crga se reddidit.
seque evasuros ab igne ilL-Esos promittcnlos, quin Tuno domum ab eisdom largitur illi, ut optimuni
potius ad meliora sibi suadentibus spcrnendo illu- deccbat lilium, jus ubique ac potestas regni. Sed
debant.Gernens quoque rex et univcrsi qui aderant, qualis et quantus postmodum exstitit, prffisenli :

minus posse illos revorari ab insania, jussit accen- stylo nequit cxplicari. Quam humilis ac dulcis elo-
derc non longc a civitate igncm pormaximum, ut quio, patri ac matri scrvis obcdientior, pauperum
£)
vcl eo forte territi a sua malignitatc dcsincrent. largus dator, monachorum clericorum consola-
ct
Ad quem cum ducercnlur, ral)ida adacti dcmcntia, tor, nec non apnd patrem cunctorum rogantum
se omnimodis hoc vclle proclamabant ac sese ultro fidelissimus interventor, quam affluenlerincunctis
ad ignem trahentibus inferebant.Quibus ad ultimum optiniis melior, quis valet exsequi relator? Hujus-
numcro i.3 igni traditis,cum j m coepissent aorius modi cnim fama ubiquc provinciarum pcrcitus per-
aduri, cojperunt voco qua potcrant ex codom ignc optabatur a multis.prajcipue ab Itaiicis.ut sibi im-
clamare se pessimc docoptos artc diabolica nupor pcraret, in imporium sublimari. Nam ct ex cognc-
de universorum Dco ac Domino male sensissc, et mcnto proavi, Magnus Hugo dicebatur a cuncti.*.
ob hanc ab eisdem illatam ci blasphcmiam illos Dum igilur incomparabili mcnlis simul ac corporis v

temporali alque a^tcrna ultionc torquori. llis voro docoro llorcrot, oxigontibus mojorum flagitiis, re- ,

pluros ciroumslanlibus auditis, humanitatis pio- pouto illum mors invida mundo subriquit. Son ^

tatc pcrmoti acccdentcs, ut vel scmivivos ab igne qualc justilium contigit univorsis, nullo scrmone ^
15 HISTORIARUM LIBRI QUINQUE. - LIB. HI. 666

let exprimi. De cujus etiam funere subsequentcs A quam civilc patratur.Interea cum superhisvenera-
mbico? rogatus a fratribus cecini : bilem Patrem Willelnium consuhiisset,apud Divio-
nonsi castro,quid agerc dcbcret oransque, ut erat
;

Plasmator, parce mo?stis munclialibus,

vir totius mansuetudinis et pietatis, quaHter tam
Succurrat fletus intimis doloribus :

pro se quam pro illis Dominum oraret,tale respon-

Pascat ma^rentes singultuum gemitus,
sum ab eodem suscepit:« Meminissc te,o rey,con-
Humanum decus dum rapil intcritus.
opprobriorumquo patri ac matri a
venit injuriaruni
Annis florebat mundo juvenilibus,
te illatorum in tua juventuto, (luoniam talia tibi,
Ter denis minus oxcroverat duobus,
justo judice Deo permittentc, a lihis ingeruntur,
Regnorum luraen Hugo, regnum maximus.
quaUa tu ipse genitoribus ingessisM.» Iia;c audiens
Qucm nox funesta invidit hominibus.
rex patientissinie tulit;seque ultro culpal)ileni cla-
Non alter nostro talis emicat aevo,
mans, non negavit. Doinde post obsidionem ac de-
Regnis spectatus, adscitus imperio.
populationem utriusque provinciae, ad pacem re-
Bcllorum tanto dccoretur triumpho,
deuntes,paulisperquieverunt.Annoquoquesequenti
Vigore pari valeat corporco.
mense Julio Robertus rex apud castrum Meledu-
Quos gens Francorum vigebat loetabunda,
nensc diom clausit extremum, dclatumque est cor-
Fideique pace tota simul GaUia. fi
pus ejus ad ecclesiam sancti Dionysii martyris, ac
Omnis qucm prona poscebat Italia,
in eadem sepultum. Tunc rursus oritur inter ma-
Csesar ut jura promeret regalia.
trem et filios rediviva discordia) crudelitas,ac pr«-
Sed te non nostra. juvenum pulcherrimc,
teritarum irarum frena laxant inveterata odia. Diu
Heu proh dolor tompora meruere
! !
;
multumque vastando rosproprias dobacchatumost,
Quibus inundant malorum miseriaj,
donec Fulco Andegavorum comes, cognatus [«/.,
Vires bonorum corruunt assiduo.
avunculus] scilicet ipsorum, matrem redarguens
Tu dolor niatris, calamitasque patris,
cur bestialcmvesaniam erga filiosexerceret,utrum-
Crudele nimis monimentum germanis :

que parcntem in pacem reducerct. Sequenti vero

Mff-ror communis cunctis in palatiis,
anno eodem mense, atque in eodem castro quo rex
Justitiumque p.ipulorum ultimis.
obierat et ipsa obiit, indeque portata est ad sancti
Lcono pressn, virgo solera coperat,
Dionysii basilicam, ac juxta regem sepulta. Henri-
Tua cum dirus membra pallor occupat.
cusncmpe rex, paternis rebus potitus, germanum
Denis diebus sorte fitlux septima,
suum Robertum constituil Ikirgundia3 ducem.Pra^-
Te patri fama perdidissc nuntiat.
terca cum idem rex rempublicam vivaci mente et
Jam saeculorum, cerne, rector optime,
C agili corpore regni sui discuteret, tunc contigit ut
Gentem Francorum qui regat tutissime,
Leotcricus Senonum archipraesul obiret. IUe vero
Ilostemquc saivum valeat repellere :

unum de sua; gentilis nobilibusconsecrarimandavit

Pactum quietis illi da perpetuaj.
atque in ejus loco subrogari. Sed Odo rerum ditis-
)ui in eadem qua primitus coronatus fuerat ec- simus,licet fide pauper, alterum econtra delegerat,
lesia, beati martyris Cornelii videlicet, regio in ne jus repium hac in parte foret integrum. Nam qui
lompendio est sepultus. Post cujus obitum cajpit viventi patri Robertomuita tamvi quamcalliditate
tcrum idcm rex tractare, quis potissimum cx resi- subripuerat; arte simili filiis facere cupiebat. Cum
luisfiiius post se regnare deberet.Conslitueratau- enim primitus civitates, Trecorum videlicetacMel-
em secundumBurgundiseducem Henricumnomine dorum.cum muliiplicibus castris, illi praeripuissct,
lost Hugonem nalum,ipsumque decrevit pro fralre post mortem ejns conjugiet filiis illius Senonicam
n regnum sublimaro. Sed rursum mater mulicbri suljripuil urbcni, quam otiam tunc adversus illos

nimositate agitata, tam a patre quam a ca;teris, infamispossossorvallaverat.Quod ccrnonsllenricus,

ui parti illius favebant, dissentit, dicens : Ter- acra animi fcrocitate tandiu illum insecutus estde-
iumadregnimoderamen pra;stantiorem forcfilium, bellando, quousque genu flcctens ei se subderet.
ui et Roberti pfitrisnominecenscbatur.IIocquii)pe n ejusque ditioni obediens pararet. Erat enim isdem
itcr fratrcs seniinarium discordiaj fuit.Coadunatis Odo natus ex filia Chuonradi regis Austrasiorum
enique rex metropoli Remis regni primatibus, Berta nomine, licet a patris sui proavis obscurtc
.abilivit regni coronaj Henricum, qucm delegerat. duxisset genus lincae. Et quoniam regi Rodulfo,
unc demum post aliquod temporis spatium, illi avunculo scilicet ejus, non erat proles ulla, qua3
uo fratres, firmato amicilia; foidore, prajcipue ob foret rcgni haircs, i)ra;sumpsit i[)so vivcntc, vi po-
isolcntiam matris cmpere vi invaderc vicos et tius quam amorc, rcgni habenas pra;riperc, confc-
istella sui patris, ac circumcirca diripere quajpo- rensinsuper multadonaria, ut eisassonsum pra;be-
rantbonorum illius.Namille,quem rcgorn fecerat, rentprimoros patria). Sod nequidquam Domini est :

rogas illi castrum subripuit:allervcro in Rurgun- enimrcgnum, ct cuicunqucvoluerit, dabitillud. Est

* partibus .Avallonem atque Rclnensem [«/.,Hnl. eliam provcrbium : Socunduni (idem hoininis crit
nsemj.Pro quibus rex gravi turbatus arnore,col- amicus illiiis. (Jens enim pra^cipuc regni cjusdem
^ens exercitum ascenditBurgundiam^bellumplus asserlioncm fidei floccipendit, et fcedus pro nihilo
 667 nODULFI CLABIII MONACHI CLUNIAC. 668
mortem Henrici impera-
durit. Exstilit igitur post A navigio, velocitcr illi adfuit. Qui dum simul conve-
toris, qui fuit nepos regis Rodulfi, Chuonradus de nientcs irruunt in amplexus, unus simplicitate
quo in subsequcntibus narrabimus,habens in ron- revera, caeteri dolo illecti, simulatae pacis atque
jugio neptem pra^fati Rodulfi ob hoc maxime va-
: amicitiaemiscuere colloquia. Post finem vero insi-
lenter resistcns contradicebat Odoni.Quorum etiam mulatorumverborumcoeptorecessu.jamlongiuscule
lis acerrima regni utriusquc maximam fecit depo- progrediente Willelmo, revocavit eum Tebaldus
pulationem. Ad ultimum denique cum jam in con- quasi sccretiora adhuc ei loquens crediturus, seu
spectu Dei exccderet mensura tanti mali, collecto charius vaiedicturus. Atilleremumdextraaccipiens,
undccunque exercitu permaximo, conscendit Odo prohibuit ut nemo suorum exiens eum sequeretur,
in Tullcnsem pagum, quem jam saepius depopula- exsilivit ad ripam.Tebaldusquoque illumappropin-
vcrat, ibique oppugnans cepit Barrense castrum, quans, quasi aliquid locuturus, illico exerta, quam
cum magna tauion dircmptionis eversione totius ad hoc tulerat sub pallio, spata, unoictu acorpore
provincia?.Cumque in eodemcastrolocatis militibus caput decussit. Quod cernentes qui cum Willelmo
ad custodirm ferme quingentis,uttamenipse quan- vcnerant, remigando fugam arripiunt, nuntiavere
tocius ad propria repedaret/utpote qui curisagita- Rothomagensibus ut contigerat.Erat enim Willelmo
batur innumeris:pra5stolabantur itaque illumlegati t> filius ex concubinaRichardusnomine, tamen adhuc

ex Italia directi, deferentes ei arrham principatus, adolescens. Quem accipientes sui statuerunt pro
ut agebant, totius Italia; regionis. Contempscrant patre principem regni.Tebaldusnempe patratosce-
enim suum principem,prffidictum videlicet Chuon- lere concitus perrexit ad Heribertum Trecorum

radum, Mediolanenses,conjuratione facta adversus comitem, petens ab eo sororcm ipsius dari sibi in
eum, junctis sibi quos poterant ex civitatibus in conjugium, uxorem scilicet prsedictiWillelmiquem
circuitu. Existimabant quoque eumdem Odonem interfecerat. At ille statim promisit dari, vocans
posse percipere regnum Austrasiorum,atque ad eos eam ad colloquium sui, qua3 nondumgenueratpro-
transire, ut illis gereret principatum.Sed sicut ait: lem, quasi consolaturus ex damno mariti, tradidit
Manufortis insignis prfficentor bellorum Domini : illam Tebaldo, detestabile satisin conjugium. Exqua
Dejccisti eos, inquiens, dnm allcvarenfur, ita con- genuit Odonem, patrem videlicet istius.cujusfinem
tigit. Nam subito Gocilo dux totius primae Rhetise teterri mum supra diximus.Illud etiam commemorari
regionis eis Rhenum cum exercitu nimio in eum in calce tertii libelli placuit, qualiter vindexdivina

irruens, omnem Odonis exercitum in fugam vertit, potestas totius boni moderatrix, insolentiaehumani
licet ex utraque parte plurima multitudo moriens generis vel ultrix impraesentiarum exstiterit. Olim
corruerit.Tunc denique et ipse Odo miserrimeinte igitur circa millesimum incarnati Verbi annum.
riit; cujus lacerum cadaver Rogerius Catalonorum C cum rex Robertus accepisset sibi reginamConstan
pr«sul, habens secum virum venerabilem abbatem tiara a partibus Aquitaniae inconjugium, coeperunt
Richardum, a csede suspiciens uxori reddidit. (24) confluere gratia ejusdem reginae in Franciam atque
[Narrant etiam plcrique,quod corpus ejus diu mul- Burgundiam, ab Avernia et Aquitania, homines
tumque quajsitum inveniri non potuit, donec uxor omni levitate vanissimi, moribus et veste distorti.
ejus veniens tali intersignio invcnit : habebat enim armis et equorum phaleris incompositi,a medioca-
verrucam inler genitalia ot anum.l Quod sic inven- pitis nudati, histrionum more barbis rasi, ca-

tum accipiens, direxit illud Turonis, ibiquc sepul- ligis ct ocreis turpissimi, fidei et pacis fcedere

tum est juxta patrem suum in atrio sancti Martini omnino vacui. Quorum itaquenefanda exeraplaria,
superioris cccnobii. Et quidem finis Odonis talis heu! proh dolor! tota gens Francorum nuper oni-
exstitit.Quom idcirco huic seriei intexere voluimus, nium honestissima ac Burgundionumsitibundara-
qualiter impra;sentiarumcognoscereturrerum Crca- puit, donec omnis foretnequitiaeet turpitudinisillo-

tor justissimus potenter cxplere,quod olim Thes- rum conformis. Si quilibet vcro religiosus acDeum
moloro suo Moysi- promisit:Er/o,inquiens, Domm?«, timens talia gerentes compescerc tenlavisset, ab'
(/111 judiro peccala palnini in filiis in lcrtiam et qnar- eisdem insania notabatur. Sed virintegerrimaBfidci
lani (lencrationeni. Tcrtius namque hic Odo, de quo J)
ac constantia; pater.videlicetWillelmus, quemjam
a nobis sermo sujjerior est habitus,ncpos fuitillius supra commemoravimus, rejectopudoresumplaqnc
Tebaldi Carnoti comitis,cui cognomenTricator fuit. spiritali invectione, regem pariter ac reginam, cui
Hic nempe quondam junctus Arnulfo Flandrensi talia insuo regno permilterentfieri,acerrimeincrc
comiti, cxjietens per lcgatos Willolmum Rothoma- pavit, quippe quod cajterorum honestissimuni ho
gorum ducom vclut ad familiaro colloquium pacis, nore et religiositate diutius claruerat rcgnorum
promittcns se cx parte rogis Francorum scu Ilugo- C;elcros quoque inferioris gradus seu ordini? it;
nis Magni,qui fucrat filius Roberti regis,qucm Otto redarguenscomminabatur,utpIeriquemonitionibu:
dux Saxonum,postea vero imperator Romanorum, illius coerciti, rclicta superstitiosa vanitate, in pri

Suessionis intcrfocit.ot utilia esse dicturum:at ille stinum sc reformarent usum..\sserebat igituridcn
quo((ue, ut erat vir innocens, licet potentissimus, abbas hjec omnia molimina calteria esse Satan.v
ubi illi constituorat, pcr fluvium SoquaniB evoclus, ac si quis hominum talibus insigniis calteriatusc
(24) In uno cod.additasuntscqucntia inmargine, sed recentiore manu.
59 HISTOUIAflUM LIBni QULNQUE. — LIB. IV. G70

)C s<TCulo migrnsset, diniculter a dialioli vinculis A. Oufc justos rexere viros, honesta refutant.
>sse eripi. In pluribus tamen nequam usus con- Corporc pervcrso creat hfec nunc vita tyrannos,
luit, cujus ctiam detestans elogium paucisheroi- Trunca vcstc viros sinc fa.Micre pacis ineptos.

3 pernotavi :
Consilio mnliebre gomit rcspublica hixa.
Fraus, raptus, quodcunque nefas dominantur in

ino post Dominum terris de Virgine natum [orbe.

illcno, gravibus homincs erroribus acli, Nullus honor sanctis.nulla cst roverontia sacris.
um cupimus rerum species intendcre plures, Hinc gladius, pcslisquc, famcs,populanlur uhique.
raileritisque placet studiis componere mores, Nec tamen impiotaa hominum correcta pepercit,
bjcct.it sese novitas ineauta periclis. Ac nisi raagna Dei pietas prolenderet iram,
:ce priora sibi ridcnt, et tcmpora nostri. Infernus hos terricrepo consumeret ore.
udicra, quaequc probris sociant, tumque usibus H^io habet infelix peccandi consuetudo,
[aptant. Ouod plus quis peccat minus hic peccare pavescat,
urpia nec horrent, animis ct seria calcant. Ouisque minus peccat,magis hic peccare timescat

LIBl-U QUAIVIUS.
CAITULA LIBRI OUARTI.
I. De universalitate Ecclesix a Constanlinopolitanis injusle requisita.
II. Di- h;rresi in Itulia inventn.
III. peccutis hominum exigentibus, Domino permittente, a neqwtm spiritibus aliquundo fianl mi-
Quod
racula.
IV. De fatne validissima, qihV contiqit in orbe terrarum.
V. De pace el abundantia anni miUesimi a passioiie Domini.
VI. De conjluenlia populi tolius orhis, qux ad sepulcrum Domini llierosolijmis fncta est.
VII. De prxliis Sarraccnorum adversus Christianos in -ifricx parlibus.
VIII. De Leuticorum prxlio adversus Chrislianos in parlibus Aquilonis.
LX. De signo quod in sole apparuit.

PR.EFATIO. B Romanum,ut eis in hoc qund decreverant consenti-

Post multipliciaprodigiorum aigna,quae tam ante ret.Oui statim libentissime annuit, mandans insu-
[uam post,circa tamen annum Christi Domini mil- per ut quantocius, suscepto Gcrmanias sceptro, Ro-
3simum in orbe terrarum contigere, plures fuisse mam porgerel suscepturus totius Ilaliae coronam.
onstat sagaci menle viros industrios, qui non his Interea indeptus regni infula Chuonradus Italiam
linora propinquante ejusdem Dominic.-e passionis perrexit, secumque ducens uxorem, quam, ut dixi-
nao millesimo fore praedixere; quod utique evidcn- mus, illicito ceperat matrimonio. Cui protinus in
issime contigit. Mortuo quoque. ut jam diximus, desconsu .'\.lpium,quem Curiam Gallorum licel cor-
lenricopiissimo imperatoro.cui scilicet nullaproles ruptc vocant,in oppidoCumis occurrit cum summo
xstitit, qui in regnum post illum succederet, non- apparatu papa Romanus,ut ante spopondorat.Fuere
luUi sese inferre tentantes de primatibns,qui tamen tunc quidam de marchionibus Italia;, qui minus ei
)otius ut regni corona fulgerent, quam profectum assensum pr.'Pbuerunt..sicenim illis facere mosest,
eipublica; moderamenque justiti.T exercerent pr.n : ut jam supra taxavimus, in mortibus impcratorum.
unclis ergo quidam Chuonradus, quoni supcrius Nam ot Papionscs, o.t^terorum
supcrbissimi, pala-
axavimus, audax animo et viribus ingcns, sed fide tium regis in sua civitate operoso sumptu constru-
on multum firmus. Cum enim diu multumquedc « ctum destruxerant usquead solum.lllevero utcom-
onslituendo regni principe,ac pra^cipue intcrprr-c- pcrit, fcrociter irruit, Iporeiam priinitus civitatcm
ules, tractatum fuisset, visum est eis ipsnm Chuon- capicns, doindc c.Ttcras cum oastris univcrsis pro-
idum dcbere eligere, nisi quod unum intererat, priai subjiciens dilioni. Sicque Romam dcvcniens,
ropter quod Ilenricus etiam illum valde exosum coronam ex morc sumpsit imperii. Cui dum episcopi
.abucrat.Habebatenim conjugem.quae illi cratalfi- suggererent, ut auctoritato Romani pontificis,qua-
19, quam etiam primitus quidam cognatus ipsius litor illi.s promisorat, repudium illiciti faceret con-
uxeral. PraDtcrca innolucrunt ci ponlificos, (juid jugii, gr.avilcr accipiens, lixit : Ke imperatorem
itissimum vellot, aut tale conjugium,(iuod mani- creatum nullo modo deberc uxore viduari,ac, sicut
stissime sacra auctoritati nimium rcpugnabat,fe- inepte ccpcrat, tenuit.
ire;8eu,eo dimisso,coronam impcrii surnere.Oui CAPUT PRIMUM.
otinus dimitlendum promisit talis inccsti conju- De universalitate Kcclesix a Conslantimpolitanis
um, seque parere diligenlissime illorum dictis,cl injuste rcquisita.
edire consiliis. Deindc vero mittunl ad papam Circaannum igiturDomini mlllcBimumvicesimum
671 «ODULFI GLABni MONACHI CLUNIAC. 672

quartum,Gonstantinopolilanuspra3sulcum suoprin- A Joanncs [Gregorius] iste, eognomento Romanus»

cipc Rasilio, aliique nonnuili Gra>corum consiliuni frater illius Benedicti [Joannisj, cui in episcopatum
iniere,quatcnus cum consensu Romani pontificis successerat largitione pecuniaj, repente ex laicali
liceretEcclesiamConstantinopolitanam in suoorl^e, ordine neophytus constitutus praesul. Sed insolenlia
sicutiRomanainuniverso,universalemdiciethaberi. Romanorum hujusmodi adinvenit palliata; subdo-
Qui statim miscrunt qui defcrrent mulla ac divorsa lositatis quemcunque pro suo
ridiculum, scilicet ut
donorum xeniaRomam tam ponlifici quam caeteris libituin prajsentiarum ad pontificatum officiumde-
quos suae parti favere conspiccrcnt. Ubi convcnien- legerint,mutato nomine, quod illi prius fuerat,ali-
tes,exposuerunt apud pontificem suee profectionis quo magnorum pontificum nomine illum appellari
querelam. Scd quid non pcrtentat Cfficus amor ha- decernunt. Re vcra quem si non meritum rei,3altem
bendi? estque proverbium, aureo pugillo murum nomen cxtoUat. Pra^terea Constantinopoli ad pro-
frangere ferreum. Ac licct pro tcmpore philargyria pria remeantcs, confutata illorum undique tuinida
mundi rcgina queat appellari,in Romanis tamen in- praesumptio conquievit.
explebilc cubile locavit.Mox namque ut videreGrae- CAPUT II.

corum sibi dcfcrrc fulgidab opcs, versum est cor De hxresi in Italia inventa.
illorum ad fraudulentins diverlicula,pertentantes an n Castrum igitur erat per idem tempus in genle
.forte clanculo concedere quiverant quod petebatur. Longobardorum,quod ut erat vocabatur,Mons vide-
Sed nequaquam. Non enim potest falli summa Ve- licet fortis, plenum etiam ex nobilioribus ejusdem
ritas, quoe spopondit : Porta' infcri non prxvalcbnnt gentis, Hos nempe cunctos itamaculaverathffiretica
adversus eani. Dum ergo adhuc leni sub murmurehu- pravitas,ut ante erat illis crudeli morte finiri,quair
jusce machinatores in conclavi sese putarent talia ab illa quoquomodo possent ad saluberrimam Chri
tractavisse, velox fama de ipsis per universam Ra- stiDomini fidemrevocari.Colebantenim idola more
liamdecurrit.Sed qualis tunc tumultus,quam vehe- paganorum, ac cum Judsis inepta sacrificia litare
mens commotio per cunctosexstitit,qui audierunt, nitebantur.Saepissime denique tam Mainfredusmar-
dicinon valet.Pra3cipue tamcn vir prudentissimus, chionum prudentissimus, quam frater ejusAlricus
Pater videlicct Willelmus, de quo jam diximus,ad Astensis urbis proesul, in cujus scilicct diocces:
Romanum pontificem de hac re misit epistolam cor- locatum habebatur praedictum castrum, c^teriqm
porebrevem,sed materia ingentem,ac sermonepun- marchiones ac praesules circumcirca crebefrimoi
gentem,talia continentem : «Gratia Dei et reverentia illis assultus intulerunt,capientes ex eis nonnullos
beati apostolorum principis Pctri sodium in orbe quos dum non quivissent revocare ab insania, igm
terrarum excellentissimo, indcpto papiS Joanni[«/., cremavere. Contigit ergo m vicino haberi aliud ca-

Grcgorio], Willelmus crucis Christi servus, scdem ^ strum quo quidam mile
nostrae religionisetfidei,in
judicii cum apostolis,etregnicoronam.]V[agistrigen- aliquando «grotans ad extremum pene devenerat
tium dictis instruimur,seniorem non increpandum. Ad quem utique visitandum ex haereticorum castell'
Idem tamen alias dicit : Factus sutn insipieiis, vos illorum praecipua, juxta morem, veniens mulier.re
me cocgistis. Idcirco igitur filiationis diligentia horta- vera potius ut evidentior fieret secta ejusdcm ne
mur communem vcstram paternitatcm, qualiter in quitiae, protinus ut egrediens domum in qua »ge
uno imitemini cogitationes hominum, providentem decubabat, intraret, repente prospiciens is qui lai
Dominum Salvatorem, ut dicatis ad aliqucm vobis guebat,vidit intrare cum eadem muliere ad se innu
unanimcm,quemadmodum ipsc Petro Quid diciint : merabilcm exercitum in nigerrimis vestibus facie
homines de mel Si vero responsum illius ex fidc busquc tetcrrimis. QuavGroingressa,postquamIar
fuerit, animadvertite qualiter sonucrit. Si autem guentis frontcm, ac pulsum pectoris, et ca;tera, i

olare, custodite ne obfuscetur. Si vero obscure, lux usus habet, manu perlustravisset, pronuntiaretqi
mundi orandaest,qualitcr ita fulgcatis.ut universis illum convaliturum in proximum,domo egressac?
in gremio Ecclcsijc constitutis ad viam mandatorum totaque simul familiacum illa solum reliquere infi
Dei gradicndam lumcn pra^hcatis. Scd cst fama rei, mum.Statim quoquc adfuit illi nigrorum.quem \
quaj nuper erga nos accidit,de qua quis audiens non D dcrat,globus,cui ita,qui videbatur illorumprincep
scandalizatur, noverit se longe ab amore superno infit « Agnoscis me, inquien^ Hugo? Hoc eni
:

disparari. Quoniam licct potestas Romani impcrii, erat illius a^gri vocabulum.Cumquc ille responde
qu;G olim in orbe terrarum monarches viguit.nunc diccret : Tu quis es? dixit ei Potentissimus pote
:

per diversa tcrrarum innumcris rcgatur sccptris, li- tum, ac ditissimus divitum ego qui occurrotibi.
gandi solvcndiquc in tcrra ct in coelo potcstas,dono mc tantum credidcris facere possc, ut a te raor
^nviolabili incumbit magistcrio Petri.Atque istaid- quaj praisens imminet, eripiam, longoque vives tei
circo diximus.ut animadvcrtatis non aliter Gra?cis pore. Et ut ccrtissime crcdas quod spondeo.nove
quam ccnodoxia hujusce quara audivimus,apud vos mco auxilio mcaque industria Chuonradum h

rcquircrc impctravissc.Dc ca-^tcro quo(iuc oplamus, tcmporc imperatorcm csse crcatum.Tu quippe bti
uti univcrsalem dccct antistitem, vos acrius in cor- nosti quod nullus imperatorum ita vdocitcr ommi
rectiono ac disciplina sanctai etapostolicas Ecclesiic Germaniam atquc Italiam,sicut iste.su» subjugat
yigcre, aetcrncquc ac feliciter valere. Erat quippc ditioni. Novi, inquions »gcr, et mirum diu nH
13 HISTORIARUM LIBRI OtnNQUE. — LIR. IV G74

m coelorls Ueindevero [u-iiiui.' fi-uudis iiucloi'

t'iiil. \ cc:\cn\.\\)us, nuod Uuu' iUiicul duhin r\ iilmilissiuic

jecit :<<Nonnc eliam iii Iransmarinis iiariibus rc- cIai'uit.MuItiinode quippe mombroruin rerormatio-
lum GrtTcorum post Basilium Michaeli mihi obe- ncs ibiilem visce sunt exstitissc,ac insignia penderc
enti iradidi? Idcirco crede mihi, et facian> tibi oscillorum multiformia, nec tamen Moriannse, vcl
ulto majora quam sperare queas,tequc ipsum sa- Ulzotica^, scu Gratinona; urbium priusulcs, in quo-
tati restituam. Erat quippe fama tunc tcmporis rum (liGPCcsibustaliaprofanabanlur,diligcntiam hu-
lod idem Michaelcubiculariusfuisset Hasilii,clam- jusinquirendfe rei adhibuere. Quin potius concilia-
icillivenenum in potu ad necem dedissct. Cujus bula staluentes, in aliquibus nihil aliud nisi inepti
ocul dubio iraperii postmortemcjussumpsitcoro- lucri quajsilum a plebe, simul et favorem fallaniae

im. Cujus eliam, ut par erat.regimen imp.rii non oxigebant.Interca Mainfrcdus, marchionum ditissi-

lis utile fuit. Interea memoratus Hugo in sese re- mu3,hujusmodi famam compericns,niisit e suis,qui
rsus, dextrasignum vencrabilis crucis exprimerc vi rapientes illud quod colebatur simulacrum sibi

nlans, dixit « Ego vero Jesum Dei Filium testor,

: deferrent.quem sestimabHnt martyrem venerandum.
lem adoro,credo et confiteor^non alium le omnino Imperat idem marchio consfituere monasterium in
e.lidero, nisi ut fuisti et es, fallacomdiabolum.» Spntiffi castro,quod ost anliquissimum inter Alpes,

JDC dffmon continuo hanc vocem edidit « Quajso : in honoro Dei omnipotentis, ejusdemque genitricis

:brachium contra me erigas. » Sicque continuo Mariae semper Virginis. In quo etiam post expletio-
nnis ille globus ut fumusevanuit..\tille exclamans nem opcrisillumcumaliisquamplurimissanctorum
co qua potuit.occurrunt quippe domestici,narrat pignoribus locarc decrevorat. Post paululum quo-
is ex ordine qux» vidit,qua; audivit.Quibus diclis, que completo ecclesiiG opere, sfatutoque dedi-
so die ante solis occasum obiit.NuUi denicjue du- cationis die, accersitis episcopis in giro de-
um quoniam isia et sibi et nobis vidit. gcntibus, cum quibus ctiam sa^pe nominatus
abbas Willclmus, nonnullique abbates adfue-
C\PUT III.
runt. Erat autcm tunc prasdictus ibi mango jam
uod pcccalis hoimnmn cxigenlibus, Domino per-
miltetilc, a nequani spirilibKS uliquando fianl mi-
dicto marchioni percharissimus eflectus, quippe
ractda. quoniam spondebatse multopretiosiora sanctorum
DivinaigiturauctoritasperMoysen Judaeisprolata pignora in proximo revelaturum, quorum scilicet

ililer illos monuit, dicens Si fucrit, inquit, pro-

:
gesta et nomina, atquc passionum certamina, ut
deorum crctera, fallaciter confingebat. Qui cum a doctiori-
\eta inter vos, loqucns in noininc alicujus
ntium/jui prxdixcrit quidpiai/i fnturum,et fortuitu bus quibusque interrogaretur, qualiter talia per-
:encrit,nonrredatis ci,quoniam tentat vos Dominus nosceret, minus vcrisimilia blaterans personabat.
eus vester, ut sciat si diligatis eum, an «on.IIabe- C Nam ct egomet cum sa^pius nominato abbate illuc
lUs ergo in pra?sentiaruminredissimili nondispar dcvcniens intcreram. Aiebat namquc : « Apparet,
cemplum. Fuit eniin in praiscripto tcmpore homo inquiens, mihi noctu angelus, narratque ac docet

lebeius mangonum tamen no-

calIidissimus,ignoti qua^cunque me velle scire noverit, et tandiu apud
linis et patriae^quoniam prodiversitatibus locorum mc manct, usquc dum cgo recedcre compello. »
ii.nrens latobram ne agno3ceretur,fraudulenter im- Cum vero ad ha3C rcspondentes sciscitaremus, an
snebai sibi vocabula, vel dc qua foret provincia. vigil scu insomnis hoc ccrneret, subjunxit « Per :

ffodiebat(iuuquee tumulis clancule ossa evellens a singulas pene noctes eripit me angelus e lectulo,
ueribus nupcrrime defunctorum hominum,sicque uxorc mcu ignorantc,qui post multacolloquiasalu-
nposita in diversis apophoretis venditabat apud tans me atque dcosciilans recedit. » Nos quoque
lurimos prosanctorurnmariyrum scu confessorum •cxspoliatuiiicalliditatiiHisintelligentcs mendacium,
'Uquiis.Uic vcro,post innumcrashujusceillusiones cognovimusvirumnon angelicum,quin potius frau-
I Galliis patratas, pcrfuga venit ad loca Alpium, dis ac maliguitatis ministrum. Prffiterea pontifices

bi pers.-npe brut.-c gentcs inhabilant habentcs in ritc pcragcnlcs, ob quain vcncrant, Ecclesiie conse-
rduis plurima domicilia.lbi ncmpe sc Stephanum craLinnom, intromisorunt cum cjctcris i'eliquiarum

uncupavit, qui alias Petrus, alias Joannes dictus pignoribus ossa illius profani non
astu adinventa ;
j)
lerat. Illic ergo more solito noctu colligens a loco tamen sine magna utriusquc plebis exsultatione,
bjeclissimo igiioti ossa hominis,qu.'o {josui/in cas- qu.'o innumcrabilis
illico convonerat. Contigit ergo

jlla ct feretro, dicebat sibi angelica ostensione re- K.alendarum Novcmbriuin. Idcirco
isla ficri die xvi

slatum fuisscqucm fingcbat esse sanctum marty- ncmpc, quoniam fautorcs hujus crroris asscrebaut
;mnomine Justuin. Mox quoque vulgus, ut se in csse eadem Justi marlyris ossa,qui eo die Ucllovaco
dibus habere solet, ignavum quidquid rustican.-c GaIliarumpassusurbe;cujusetiamcaputAntisbiodo-
Itbis fuit totum ad hanc famam counuit pcenitet : ro,ubi natus ctnutritus fucrat, rclatum cst et habo-
isuper si non estsibi morbu3,quocurari deposcat. tur. Sod cgo, qui rei novitatcm novcram, frivoluia
unc ducit debiles, confert munu.scula, pervigil te- quod dicebalurasserebam.Elegantiores tamcn viro-
et excubias, prajstolans repentina fore miracula, rum pcrsonaj cognoscentcs (iginenta fallaci«,fidem
uae.ut diximus.aliquoties permittuntur ficria ma- dabant assortioni quam protuleram. Nocte denique
gnis spiritibus tentatorie, peccatia homiHum prse- insecuta, visa sunt a quibusdam monachorum seu
(j1::> HODULFI GLABHl MONACHl GLUNJAC. 676

ali'.ii;rii rcliyiosorum iiionsLruosa iii oadeui ccclobiu \ cuiiii priinitus haec sterilitas ultionis in partibua

phanlasmata,atque a locelIo,quo inclusa haheban- Orientis depopulando Grceciam,devenit in Italiam.

:

turossa,formas nigrorum /Ethiopum exissc.necnon Dehinc infusa per Gallias,transiit ad universos An-
ab ecclesia recessisse. Et licet plures sanae mentis glorupi populos. Tunc vero constricta tota gens in-
detestabilc figmentum abominandum clamarent, digentia victus, majores ac mediocres fame palle-
vulgus tantumrusticanas plcbis mangonem corrup- bant cumpauperibus. Cessit enim raptuspotentum
tum injusti nomen pro Justo venerans,olim in suo universali inopiae. Si quid ergo victus venundatus
permansit errore.NostamenidcircoistareLuliinus,ut rcperiebatur, arbitrio vendentis pro libitu eralexce-
amultiformis daemonum seuhumanorumerrorum, dere, seu accipere pretium. Nam in plerlsque locis

quiinorbe passim abundant, praecipue in fontibus fuitmodii pretium sexaginta solidorum, alias quo-
seuarboribusab segris incaute veiieralis, caveatur. que sextarius solidorum quindecim. Interea post
CAPUT IV. esum bcstiarum et volucrum,urgente fame accerri-
vdlidisshna quK contigit orbe ma, coepere homines prajripere in cibum morlicina
De famc iii

tcrmrum. quaeque ac dictuhorrenda. Quidam vero fecere

Imminenteigitur annoincarnati Christi millesimo confugium evadends mortis ad radices silvarum
tricesimo tertio, qui esta passione ojusdem Salvato- „ herbasque fluviorum, sed nequidquam non ergo :

ris millesimus,obiere viri in orbe Homano famosis- aufugium irae ulLionis Dei, nisi ad semetipsum.
simi,sacra!que religionis signiferi, Benedictus (25) Horret denique referre quae tunc generi humano
videlicct papa universalis, ac rex Francorum, ut corruptiones Heu! proh dolor! quod
acciderunt.
jam diximus, Hobertus. Fulbertus quoque Carnoti olim raro audirl contigerit,tunc rabida inedies com-
prffisulum incomparabilis, vir sapient ssimus, nec pulit vocari ab hominibus hurnanas carnes. Arri-

non prajnominatus patcr monachorum fundalorque piebantur autem viantcs a se praevalentibus, mem-
cccnobiorum eximius Willelmus, de quo etiamper- bratimque dividebanturignequedecoctivorabantur.
plura forent dicenda utilia, nisi quod in libello, Multi quoque deloco adlocumfamem fugiendo per-
quem de vita et virtutibus illius edidimus, prolata gentes hospitiis recepti, noctuque jugulati, quibus
dudum fuisse noscuntur.Unum restat tamen,quod susbepti ount,in cibum fuerunt.Pleriqueveropomo
novi ibidem minimi) contineri. Migravit enim prss- ostensovel ovopueris, adremota circumvenlos tru-
dictus Pater a sceculo adbeatorum requieminNeu- cidatosque devoraverunt. Gorpora defunctorum m
stricc parlibus,in Fiscamnense videlicetmonaslerio locis plurimis ab humo evulsa, nihilominus fami

supra mareOceanum constituto, quod a Hothoma- subvenerunt. Quae denique rabiei insanies in tantum
gense urbe quadraginta fcrc milliaribus distat, se- excrevit, ut tutius moraretur solidarium absque
pultusque est,uti tantum condecebat virum,in loco C raptore genus pecudum quam hominum.Nam veluti

optimo ejusdem ecclesia?. Post aliquot vero dies jam in usum devenire deberet carnes humanasco-
contigit ut pucrulus ferme decennis validaconfectus medi, quidam decoctas detulit venundandas in fo-
ajgritudine ad sepulcrum illius gratiarecuperanda; rum Trenorchii,uc si fuissent alicujus pecudis.Qui
sanitatis duceretur, ibiquea parentibus dimissus deprehensus, crimen flagitii non negavit deinde ;

decubabat solus. Qui subito respiciens, vidit super arctatus loris, igne crematus est. Carnem autoni

idem sepulcrum insidentem aviculam formam co- illam humo absconsamaltereirodiens, noctu come-
lumbae praefcrentem,(]uam diu intuens obdormivit. dit.Pari modo et ille igne combustus est. Est nempc
Dchinc leni expletus somno,evigilans ita se repcrit ecclesia a civitate Matisconensetribus fere millibus

incolumem, ac si nihil ;cgritudinis persensisset. distans,in silva Castanedi sita, sine plebe solitaria,
Suscipiunt itaque laeti parentes suum, fit omnibus #sancto Joanni dicata.Juxta quara locaverat quidam
communc gaudium. Sequenti itaque tempore cccpit f<?ralis homo tugurium, qui ibidem multitudinem

in universo orbe terrarum fames convaloscere, ac transeuntium vel ad se divertentium trucidans, in

interilus pcne uuiversi humani generis imminere. nefandissimum sumpsit edulium.Contigit siquidem
Nam temperies aeris sic intempestiva esteirecla, ut una dierum,ut vir quidam cuin muliere illuc diver-
nuUius sationis provenirct tempus congruum, nec n tcns ad hospitium, paululum conquievit. Dehinc
messioni praccipue ob inundantiam aquarum foret cum ducerel oculos per angulos tugurii, prospcxit!
opportunum.Videbanturenim inter scipsaelemcnta detruncata capita virorum, atque mulierum, et in-
pugnam discordia? agere, cum procul dnbio vin- fantium. Qui protinus palluit, egredi cupiens, sed
diclam exercercnt humancc insolentiac. Assiduis pestifer ille posscssor tugurii renitcns, vi manere

enim imbribus ilacompluta oratuniversa lcllus, ut compellobat. Sed ille pertimesccns mortis decipu-
in spatio trium annorum nulli rcperirenlur sulci lam, praevaluit, concitusque ad civitatemcumuxoi-e
utiles seminibus. Temporc quoque messis herba; perrexit. Ad quam veniens, quod comperetat Olloni

agrestes,atque infelix lolium, totam 0})crucrant su- comiti, cffitcrisque civibus indicavit. Qui protiuus
perficiem agrorum. Modius quoque scmcnlis ubi mittenles viros quamplurimos, qui rci veritatem

magia reddcbat in messc scxtarium,

proficiebat, inquireront,pergentesque velocius repererunt illum
ipseque scxtarius vlx refcrebat pugillum. Ca^perat crudelissimum in suo tugurio cum quadragintaocto
(25) Jounn. XIX, non Benedictus, an. 1033 obiit.
n HISTORIARUM LIRRI uUINQUE. — LIB. IV. G78

ipilibus trucidatorum.quorum oarncs oro bclluino \ l]rat 0)iiiu in honiinibiis (iu.iilaiii (liiriti;i coiilis cum
)raverat. Uucm dcduccutes ad civilulcni, in quo- hcbcludine mciiLis, ot ijuoiiiam illc .suminus Judcx
im horrco religaluni ad slipitcm, ut ipsi postino- cl auclor totius bonitalis dat vcllo rogare sc, qui
jm conspeximus,igne combupserunt. Tunc etiam novit quando debeat misereri.
?rlentatum est in eisdeni partibus,quod nusquam CAPUT V.
jmperimus quempiam fecisse. EfTodiobant enim De pace ct abundantia anni inillesinii a passionc
leriquc albam humnm argilK-e similcm, permiscen. Domini.
s quantum erat farinoe, vel cantabro ;
exinde pa- Anno a passione Domini miliesimo memoratae
mortis succurre
es conficiebant.ut vel sic inediaj cladis penurias subsequente, sodatis nimboruVn im-
>nt. In hoc conficicndo spes tantum erat evadendi bribus respectu divinaj bonitatis ct misericordi;o,
id profectus inanis. Tonebat crgo pallor cl maci. congruisque a^the-
ocepit laeta facics cccli clarcscore,

nlia ora cunctoruni, outisque distensa inflatioiie in rcis p'acidaque serenitatc magnanimitatem
flarc

lurioribus apparebat, ipsceque voceshumauiT per. Conditoris oslenderc telluris quoque tota super-
;

morientium avium iniila-

dles effeclae, garritus ficies amicaliiliter virens frugum abundantiam fun-

intur. Tunc nihilominus ecadaveribusmortuorum ditus inopiam expellendo portcndcrc. Tunc ergo
issim proB muUiludine sepullura carentibus lupi ^ primitus ccEperc in Aquitania? partibus ab episcopis
lescati post longum tempus pra^dam cepere ex et abbatibus, caitcrisque viris sacne religionis devo-

)minibu9. Et quoniam, ut diximus, sepeliri singu- tis ex univcrsa plebe, coadunari conciliorum con-

tim ob multitudinein non quibant, construcla in vcntus. .\d quos etiam multa dclata sunt corpora
jibusdam locis a Deum timcntibus, quoe vulgn di- sanctorum atque innumcrabiles sanctarum apopho-
mtur carnaria, in quibus quingenti,et eo amplius, retai rcliquiarum. Dohiuc pcr Arolatensem provin-

lu quantum capere poterant, permistim absqne ciam, alquc Lugdunensem, sicque per univcrsam
•dine projecta sunt seminuda, vel absquc tegmi- Burgundiam, usciue in ultimas Franciae partes,
ibus, defunctorum corpora. Trivia quoque et pcr universos episcopatus indictum est, qualiter
rrorum succisiva pro coenieteriis habebantur. Si corlis in locis a prffisulibus magnatibusque totius

ui vero auditu compererant quod melius habe- patfiae de reformanda pace et sacroB fidei institutione

;nt, si ad alia transirent arva, perplures in itinere celebrarcntur concilia. Quod etiam tota multitudo
eficientes moriebantur. Dcsajvit enim in orbe tcr- univf.rsa) plebis audiens, laitanLer adiere maximi,
irum, peccatis hominum exigentibus, pra^dicta? mcdiocres ac minimi parati cuncti obedire quid-
:

estiientia? clades in spatium trium annorum.Tuno quid iirajceptum fuisset a pastoribus Ecclesis, non
I expensis cgenorum distracta sunt ecclesiarum minus videlicet, quam si vox emissa de coclo homi-
rnamenta, dispertitique thesauri, qui ob hoc in C nibus iii tcrra loqueretur. Terrebat enim universos
ecretis Patrum inveniunturibidem primitus fuisse clades praeterili tcmporis, instabatque metus ne
ipositi. Sed quantum supererat vindicta; justye adipiscorentur opulcntiam futurac ubertatis. Erat
Itionis, exccssit nimietas egenorum in plerisque quippc dcscriptio capitatim digesta, qua contine-
)ci3 thesauros ecclesiarum. Nam et ipsi famelici bantur lam illa qu« fleri prohibcbantur, quam ea
imia {jfTecti inedia, si contigissel eos repleri cibo, quae dcvota sponsione omnipotenti Domino ofTerre
istenti inflationo protinus moriebantur. Alii autem decrcverant. In quibus potissimum erat de invio-
ibo3 manibus conlrectanles, ori tontantes impo- labili pacc conservanda, ut scilicct viri utriusque
ere, sed conquinisccndo dellciebant, non valentes conditionis, cujuscunque antca fuissent rei obnoxii,
xplere quod cupiebant. Quaiitus enim dolor tunc, absque formidinc procederent armis vacui. Pracdo
uanta mGcstitia, qui singultus, qui planctus, quae namque aut invasor alterius facultalis lcgum dis-
icryma; a taiia ccrnentibus datae sunt; praecipue trictionc arctatus, vel donis facultatum, scu poenis
viris ecclesiasticae religionis, episcopis videlicet corporis acerrime multaretur. Locis nihilominus
tque abbatibus, monachis et sanctimonialibus, sacris omnium ecclesiarum honor et reverentia
imulque omnibus in commune utriusque sexus talisexhiberctur,utsi quis ad ca cujuscunquc culpae
t ordinis Deum metuentibus, non valet stylus n nbnoxius confugium facerct, ill.esus evadcrot, nisi
uispiam cxplicare charactcribus. ^tlstimabatur solummodo illc qui pactum pra;dicta; pacis violas-
nim temporum et elementorum pra;teriia
ordo sct; hic tamon captus ab alLare praisLatutam viu-
b initio moderans saecula in chaos decidisse per- dictam lueret. Clcricis similitcr omnibus, monachis
etuum, atque humani generis interitum. Illiid ct sanctimonialibus, ul si quis cum cis por regioncm
rceterea stupore nimio permirabillimum, quoniam pcrgerct, nullain vim ab aIi((uo paLcreLur. 1'Iurima
II clandestina divinae ultionis calamitate ra-
tarn auLcm in eisdem conciliis consLituta sunt, quas
issime reporiebantur, qui pro talibus contrito perlongum duximus rcferrc. Illud sane memoran-
orde et humiliato corpore, ut expediebat, Icva- dum, quod omnibus in commune placuit, qualiter
Pnt corda cum manibus ad Dominum, sibique omnibus hcbdomadibus sancLionc pcrpctua, sexta
ubvonienduniintcrpellarent.Tuncnompelsaianum die abstinoretur a viiio, ct carnibus septima : nisi
llud elogium nostro impletum cst tcmpore
quod fortc gravis infirmitas coinpellerot, aut celcberrima
iiit Populus non est (onversus ad percuticntem se.
;
solemnitas intcrveniret. Si vero effectio aliqua
o:'j IIODULFI GLABRI MONACIII CLUNIAC. 680
inlcrcederet, ut hic tenor paululum laxarctur ; tres A CAPUT \'I.

proindc pauperes victu sustentaretur. Tunc innu- De confluenlia populi totius orbis, qux ad sepulcrum
mcrae sanitates patratoB sunt infirmantium in eisdem Domini llierosolymis facta esl.
conventibus sanctorum. Sed et ne cui frivolum vi- Per idcm tempus ex universo orbc tam innume-
deretur in multis disrupta cutis, discissaque caro rabilis multitudo ca?i)it confluere ad sepulcrum
crurium et brachiorum nuper curvorum, erigendo Salvatoris Hierosolymis, quantam nullus hominum
in statum pristinum plurimussanguis efTundebatur. prius sperare poterat : primitus enim ordo inferio.

Quod utique in caeteris, quae dubitare poterant, ris plebisdeinde vero mediocres posthcec perma-
;
;

fidcm pr<T3stabat. Quibus universi tanto ardore ac- ximi quique reges,et comites ac praesules. Ad ulti-
censi,utper manusepiscoporum baculum ad ccelum mum vero, quod nunquam contigerat, mulieres mnl-
clcvarent, ipsique palmis extcnsis ad Deum, Pax, tae nobiles cum pauperioribus illuc perrexere. Plu-
pax, pax, unanimiter clamarent, ut esset videlicet ribus enim erat mentis desiderium mori,priusquam
signum perpetui hoc quod spoponderant
pacti de ad propria reverterentur. Contigit enim ut quidam
interse ct Dcum hac tamen ratione, ut evoluto
: in a Burgundiae partibus ex Augustidunense territorio

quinquennio confirmandiR pacis gratia idipsum ab Lethbaldus nomine cum caeteris illuc pergens deve-
universis in orbe fleret mirum in modum. Eodem niret. Qui prospectis locis omnium sacerrimis, cum
denique anno tanta copia abundantiaj trumenti et ad illum locum montis Oliveti devenisse contigit,
vini, ca^tcrarumque frugum exstitit, quanta in sub- ex quo Salvator ad ccelos ascendens tot cernentibus
sequentequinquennio contigisse sperari non poLuit. idoneis testibus, venturus inde judicare vivos et

Aliquis cnim victus humanus, pra^ter rarnes seu mortuos, est repromissus, projiciens se in crucis

deliciosa pulmontaria, nullius crat prctii. Erat au- modum, toto prostratus corpore cum lacrymis ine-
tem instar illius antiqui Mosaici magni Jubilffii. narrabile mentis jubilo exsultavit in Domino. Ree-
Sequenti vero anno tertio et quarto non minus rigens se identidem, palmis ad ccelum extensis,
provenit. Scd lieu proh dolor ! ! humana dcnique nisu quo poterat corpus librabat in altum, ac in

stirps immemor bcneficiorum Dei, ab initio prona vocehujusmodiaperiebat mentis desiderium.Aiebat

ad malum,veluti canis ad vomitum, vel sus lotain namque « Domine Jesu, qui propter nos de sede
:

cocni volutabrum, irritum in multis fecere propria; majestatis tuae ad terras descendere dignatus es,
sponsionis pactum. Et sicut scriptum est Impin- :
ut genus humanum salvares quique ex hoc loco, ;

(juatus d (lilatnlus rccalcitravit. Nam ipsi primates quem oculis intueor, carne vestitus remeasti ad
utriusque ordinis in avaritiam unde veneras; obsecro tuam omnipotentis si-
versi coeperunt coelos

exercerc plurimas, ut olim feccrant, vel etiam eo mam

si hoc anno est mea aninia ex bonitatem, ut
amplius, rapinas cupiditatis, Deinde medidcres ac C hoc corpore migratura, non hinc recedam, sed in
minores exemplo majorura ad immania sunt flagitia conspectu loci tuae ascensionis fieri contingat.Credo
dcvoluti. Quis enim unquam anlea tantos inccstus, enim quoniam sicut te secutus sum corpore,qualiter
tanta ad ulteria, tantas consanguinitatis illicitas ad hunc devenirem locum sic anima mca illaesaet ;

pcrmistiones, tot concubinarum Iudibria,tot malo- gaudens post te sit ingressura ad paradisum. « His
rum aemulationes audiverat ? Insnper ad cumulum peroratis, reversus est cum sociis ad hospitium.
tanti mali, cum non essont in populo, vcl rari, qui Erat autem jam hora prandii. Caeteris vero discuni-

caeleros corrigentns talia rcdarguorcnt, impletum bentibus, conversus ipse ad lectulum vultu alacris,

est prophotfe vaticinium, quod ait : Et erit sicut po- ac veluti gravi sopore paululum requieturus, illico

puhis, sic sacerdos. Prajsertim cum tunc In sajculari namque obdormiscens, ignoratur quid viderit.pro-
potcstate,tum etiam in ecclesiastica rcligione,totius tinus dormiens exclamavit Gloria tibi, Deus gloria
: ;

regiminis personae constiterant in puerili aetate. tibi,Deus Socii quoque haec audientes, monebant
!

Propter pcccata enim popiili contigit tunc illud illum ut surgens comederet.Qui noluit, sed vorten>
Salomonicum, quod ait V/e tibi, terra\ Nam et : se in latus aliud, dixit se pati aliquid inc^nimoiii.

ipse universalis papa Romanus, nepos scilicet duo- Recubansque usque ad vesporum, couvocalis sui

rum Benedicti atquc Joannis, qui ei praecesserant, itineris sociis vivificae eucharistiaj requirens accepit
j^
pucr ferme dcccnnis intcrccdcntc thesaurorum pe- viaticum, illisque dulciler salutatis emisit spirituni.

cunia clcctus cxstitit a Romanis. A quiltus oxinde Isto proculdubio Iiberavanitate,obquam mulli pro-

frcquentcr ejcctus ac inhoneste recoptus nulla po- solummodo mirabiles habeanlur, de

ficiscuntur, ut
testatc viguit. Et, ut Jam superius taxavimus, cae- Hierosolymitano itinere in nomine Domini Jesu fide.
teros tunc tcmporis Ecclcsiarum prajlatos aurum patrem,quodet accepit.Cujus socii revcr-
liter petivit

potius vel argentum exaltabat quam moritum. diximus retulerunt positis tuno
tentcs, nobis ea qu;r
Proh pudor do his evidcntissime Scriptura ait,
! apud Besue monasterium. Eodcm quippe tempore
OdolricusAurolianorumpra^suIillucpergens.quid vi'
imo 03 ipsius Dei : Principes cxslileruiit, cl iion

ccnQnovi, derit nobisquo narraverit, non pratermittondum \i-

doturmiracuIum.DieigiturmagniilliusSabbati.quo
po.
ignis niirabili Dei polontia vonions ab universo
pulo prwstolatur, ibi cum cajleris idem prsesul a^ta-
 681 TTISTORIARUM LIRRI QUINQtlE. — LIB. IV. 682
bat..JamquO(licsipsaiii vos[ieriuij lraiisions.roi»onli\ A liohrisli,qui circii finem s.Tculi istius/livina tostanto

pones horam qua sperahatur ignis alVulurns, unus aucloritate,praestolatur adfulurus.Tunc et gonlibua
Sarraccnorum,scurra impu'lontissinius,ex plurima universis via Orientis plagffi, unde venturus ept,pa-
illorum multituiiinc qua; annuafim scmpcr una cum tefacta, obviam illi cunctni nationes incunctanter
Christianis ailes?o solet, exclamavit, ut Christianis s-int proccssurfc.Revera ut illud Dominicum adim-
mos est, cum primum vidotur : Aijios,Kirie elcison, plcalur pra^sagium Quoniam tunc in tentationem
:

cavillantcr cachinnum ennsit,extensaque manu ar- incident, si fxeri potcst, etiaia electi. Hujus hic meta
ripuit cereum de manu cujusdam Christiani, aufu- verbi. Cajterum non negamus devotum laborem
gere tentans. Qui, illico arroptus a da;monio,turpi- fidelium exinde pr.Tmium scu mercedem porcipere
tcr niinium vexari dppit. Qu^im proscquens Chris- a justo Judice.
tianus, corcum abstulit. lllo voro tortus acerrime, CAPUT VII.
protinus interSarracenorummanuscxspiravit.Quod T)c Sarracenorum adversus Christianos in
pnioliis
factum omnibus in commune terrorem immisit, Africx partibus.
Christicolis tamon gaudium et exsultationem pr<e- Sub iisdcm vcro temporibus consurgens rediviva
buit. Statim vero, ul assolot, Dei virtute erumpens Sarraccnorum in Africa^ partibus adversus Ghrls-
gnis ex una lampadarum,quaj soptcm ibidem pcn- r» tianorum populum perfidia, persequendo eos terra
dere cernuntur, cursim eructando cateras inflam marique quosquos reperire poterant, quosdam ex
mavit.Quam etiam cum suo oleo prajfatus episcopus coriabant vivos, alios trucidabant. Et cum jrm diu
emens auri libra a Jordano, qui tunc prajerat pa- multumque inter utrosquc debacchatum plurima
tria'oha,sccum detulit, atque in s^de propria repo- csedc fuisset, pluresque strages ab utriusque parti-
nens, plurima infirmis contulit beneticia. Detulit bus data;, contigit ut ex deliberatione partis utrius-
ctiam Roberlo rogi partem pr«grandcm venerabilis quein cominus illorum acies pugnaturae devenirent.
crucis Domini Salvatoris, niissam a Constantino Illi praesumentes confidebant in rabida feritate
imperatore Gra^corum cum multitudino palliorum immensae suk multitudinis, victores ?ese fore exis-
olosericorum, cui isdem rex niiserat pcr cumdem timabant.Nostri vero, licet admodum pauci nume-
episcopum spatham capulum babentem aureum, ro,Dei omnipotentis auxilium invocantes per inter-
thecamque auream cum gemmis prctiosissimis. ventuni genitricis ipslus Maria^ sanctique apostolo-
Tunc etiam intor ca?teros Robertus Xormannorum runi principis Petri omniumquc sanctorum, spera-
dux cum ingenti inultitudinc su;e gentis Hierosoly- bant de illis fiducialiter obtinere triumphum.Praeci-
mam proliciscens,detulit secum plurima auri et ar- pue quoque in voto, quod in ipsius procinctu bell-
genti donoria.erogandi gratia.Qui dum redirel,apud voventes, sese obstrinxerant ut, si videlicet manus
Nicajam obiit uabem, ibidcmque sepulfus quievit. C Doniini valida gentem illam perfidissimam in ma-
De quo maximum apud suos idcirco cxstitit justi- nus illorum concluderct, potito de illis triumpho,
lium.quoniam non fueraf ei prolcs malrimonio ali- (|uidquid auri argcntique seu cffiterae supellectilis ex
qua ad regimen suscipiendum provincia3,quamlibet eisdcm capcre contigisset, totum omnino ad locum
sororem Anglorum rcgis Canuc manifestum est Cluniaci, apostolorum principi Petro destinarent.
duxisse uxorom, quam odiondo divortiuin fcccrat. Jam clim namque,ut superius pernotavimus,plure3
Ex roncubina tamen filium genuerat, \Villelriii no- ipsius gentis viri religiosi in codem coenobio sacri
men imponcns.Cui, antcquam proficiscere-
atavi ei habitum suscipientes, totam gentem ad
instituti
tur, universos sui ducaminis principes militaribus amorein ejusdom loci conciverant. Sed quid plura?
aslrinxit sacramontia, qualiter illum in principem inito pugnae ccrtamine,diu multumque congressum
pro sc, si non redirct, cligoront.Quod etiam statim est. Christiani tamcn omnino illacsi victores appa-
ex consen«u regis Krancoruni llenrici unanimitcr rebant. Ad ultimum quoque lantus horroris tremor
postmodum firmaverunt. Fuit enim usui, a primo invasit Sarracenorum exercitum, ut, veluti pugnas
adventu ipsius gontis in (lallias.nt superius perno- obliti, fugam arripere tenlantes, quamvis ncquid-
lavimus.ex hujusmodi concubinarum commixtiono quam,propriis irretiti jaculis, imo virtutc Dei stu-
illorum {irincipcs cxstitisse. Sfd ct boc ne KU[)ra n pent(!S haesorunt; Christianorum vero quantus erat
modum putelur abominabilo, libet comparalioncm cuncus (livino fortificatus auxilio, tanta eosdem
dc filiis cnncubinarum Jacob inducere, qui ob hoc code prostravit, ut ox innumeiabili multitudine
non caruere patorna dignilato.inter cotcros fratrcs illorurn vix pauci cvadoront.Motget nempe princeps
constituti palriarrha;. Et longo pont inforiore tem- iIIorum,(iui quasi Moyscs ita corifusc noniinatur,
porc siiigularis mon.irchi.o, niagnus impcrii proto- iilo pra)Iio dicitiir dcfuisse.Collectisque spoliis con-
'
(ihristicola Constantinus ex concubina liclcna legi- foceriint cx eisdem plurima argcnti talcntorum pdri'.

[
lur genitus luisse.Prajterea dum quidam
de soUici- dcra, memores voti quod Deo spoponderant. Est
'

tioribus qui eo tempore habebantur.consulti a pluri- namque mos Sarraccnorum ad pr,Telia cuntium, ut
bus fuissent quid tantus populorum concursus ad sosc phaleris argcnti vol auii plurimum perornent.
Hierosolymam designaret^olimsacculi inaudituspraj- Qtiod tunc otiam dovotioni nostrorum prajstitit
torili, rosponsum est a quibusdam.satis caute, non augmentum,qui protinus miscrunt quidquid cxinde
'
aliud portendere quam adventum illius perditi An- provenit, ut voverant, ad Cluniense monasterium,
i Patrol. CXLII. 22
 683 RODULFI GLABRI MONACHI CLUNIAC. 684

Ex i|nibns vonerabilis cjusdcm \nr\ fibbus Odilo A csse ccrncbanlur.Tnnc corda humani gene-
'^'"'loris

ciborium super altaresancliPelripcrlioncstJssimiim ris stupur ac pavor tcnuit immensus,quoniam illud

fieri praecepit. Ceetera vero liborali dispcnsationc intuentes intclligcbant portendere quiddam fore
famosissime,ut decebat,erogari indigentibus usque supcrventura) cladis humano generi triste. Nam
ad assem mandavit. Sarracenorum nihilominus tu- eadcm die, natali vidclicet apostoIorum,in ecclesia
multuatio ad prajsens conquassata quievit. bcati Petri quidam de principibus Romanorum,
CArUT VIII. conspirantcs in papam Romanum, cupientes illum
De Leuticorum prxlio adversus Christianos in parli- interimere,sed minime valentes, a sedc tamen pro-
bus Aquilonis. pria expulerunt.Sed [eumj,ut praemisimus,tam pro
Germania Rhcno flumine, sursum
igitur, quae a hac re quam pro aliis insolenter patratis,imperator
versus ad aquilonarem orbis plagam tendens,sumit illuc proficisccns propriae sedi restituit. Necnon et

exordium,gentibus incolitur quamplurimis,ferocis- alia passim orbe,cum in ecclesiasticis tum etiam

in

simis tamen atque promiscuis.Inter quas una caete- in rebus sa?cularibus, multa contra jus fasque pa-
ris crudelior, commanens in ultima parte secundae trata contigerunt.Instinctu nempe rapid« cupidita-
Rhaetiae. Namprima Rhaetia.licet a Rheno utrseque tis, pene nullius tuta fides in altero,quae est funda-

dicantur,in partc ejusdem Rhcni conjacet occiden- „ mentum et columen totius boni, reperiebatur,ot,ut
tali.QuaescilicetcorrupteregnumLothariivulgonun- evidentius foret quod peccata terrae coelos pulsa-
cupatur. In altera, ut diximus, gens Leuticorum rcnt, sicut propheta clamat, propter creberrimas
barbara omni crudelitate ferocior,cujus vocabulum populi iniquitates, « Sanguis, inquit, sanguinem
a luto derivatur.Est enim omnis illorum habitatio tetigit. » Nam postmodum,pene in universis mor-

circa mare aquilonare, in paludibus sordentibus,ct talium ordinibus insolentia pullulante ac vigore
idcirco Leutici, quasi Lutci, vocantur. Hi quoque justac severitatis tenorisque tepescente,ut illud apo-
anno a passione Domini millesimo de suis egressi stolicum nostraj genti rectissime potuissel impro-
latibuliSjVicinas sibi provincias Saxonum ac barba- bari elogium, quod ait « Auditur inter vos nefas, :

rorum nimium crudeliter devastantes,res Christia- quod nec inter gentes. » Nam,impudentissima ava-
norum ad solum usque deleverunt,viros ac mulie- ritia humana pectora invadente,periclitabatur fldes
res trucidantes extcrminabant. Adversus quos im- in cunctis. Exindc procedebant rapinae et incestus,
perator Chuonradus cum excrcitu permaximo egre- liligia caecarum cupiditatum, furta et adulteria

diens, multoties plures ex illis caede prostravit,non immanissima. Proh pudor! horrori erat cuique re-
tamen sine damno suorum. Ob quam rem totius ferre de sc quod senticbat. Nemo tamen propter
Ecclcsiae clerus ac plebs regni sui semet affligentes, hoc a nefario malitiae usu sese corrigebat. Ilerum
Dominum rogaverunt ut ultionis vindictam de tanta C quoque post annos quatuor facta est eclipsis solis,
barbarorum vesania illi concederet, ut ad sui no- undeoimo die Kalcndarum Septcmbrium, feria
minis honorem Christianis foret ex illis victoria. quarta, hora sexta, atque,ut semper fit, luna vice-
Dehinc vcro, irruens super eos, maximam illorum sima octava,Eodem nihilominus anno,Chuonradus,
partemcontrivit.Cajteri,fugaepraesidiumarripientes, cujus superius mentionem fecimus, apud Sa.xo-
ad loca suarum paludum inaccessibilianimium pcr- niam Romanorum obiit impcrator. Cujus filiua,
territi evascrunt. Dc qua victoria idem imperator Henricus nomine, quem ipse vivens pro se regem
acccpta confidentia, rursum collecto exercitu Ita- constituerat, imperavit. Willelmus etiam, Pictavo-
liam pcrgens.ad ipsam urbem Romam progrcdiens, rum comcs, multis pecuniis liber a captionc qua
universos rebcllcs qui contra eum insurgcre tcn- filius Fulconis Gozfredus, cognomento Martellus,
taverant, anno intcgro ibidem dcgens, prolcrendo illum in pra^lio capiens spatio trium annorum te-
compescuit. Pactum eliam sccuritatis et amicita?, nucrat.ad propria rcmeans ipso in anno finem vitffi
veluti Henricus cum patrc illius egerat, cum rege habuit.Hugo quoque Antissiodorensis episcopus.vir
Francorum Henrico filio Roberti statuit. Cui etiam nominatissimus.vivendi finem fecit. Similiter Rai-
leoncm pcrgrandem amicititc g-^atiamisit.Qui post- naldus, comcs cjusdem civitatis, Landrici coniitis
modum uxorem, nominc Mathildcm.moribus cgrc- ^ filius,qui filiam Ilobcrti regis duxerat uxorem.ipsc
giam, dc regno ejus cx Gcrmaniaj nobilioribus ac quidem audux, a quodam milile generis infimi au-
cepit. CAPUT IX. dacter interemptus cst. Is quoque pertimesccns ob
De signo quod in sole apparuit. audaciam,sicuti contigit.praepropere sibi funus im-
Anno igitur codem Dominicai passionis millo- minerc, dum adhuc abbatiam in honore
viverct,
simo, die tertio Kalendarum Juliarum, sexla leria, Domini Salvatoris conslructum, monasterio beati
luna viccsima octava, 1'acta est oclipsis seu deli- Germani ex integro perpetualitcr possidendam res-
quium solis ab hora ejusdem diei scxta usque in tituit,quo etiam sepultus quiescit. Pncterea Fulco,
octavam, nimium tcrribilis. Nam sol ipse factus Andegavorum comes, de quo suporius quanlam re-
cst sapphirini coloris,gercns in superiori parto spe- tulimus,ter Hierosolyniam jam perrexerat,veniens-
cicm lunac a sua rcilluminalione (puirtjc. Intuilus quc Motensem urbcm ibidera obiit. Cujus corpus
hominum in altcrutrum vclut niortuornm pallor Lucacense ad monaslorium,quod ipse construxerat.
tjonspiciebatur.lles vero quiccuuque sub aerc crocei delatum est atque in eodem sepultum honorifice.
 .

G8r HISTORIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. V. 686

LIBER QUmTUS.
CAPITULA LIBRI QUINTI.
L Varuv qu.rsliones.
II. De bello miri' (jcsto.
IIL De tertia eelipsi solis.
IV. De dissensioiie Lu<idiinensis prxsulatus.
V. De e.vstirpatione Simoniaca.

a\PUT PRIMUM. A futura, nisi fortc divina iiat providentia, ob corre-

ctionis solcrtiam.
Va riiv q u^Ystiones
Hujusmodi igitur mihimct nuperrime multoties,
Rerum diversarum pcrmutationibus ac variorum Deo propitiantc, palam est contigisse. Nam dum
casuum cvenlibus attonitaj aures, mentesquc obtus;c aliquando in beati martyris Leodegarii monasterio,
seu hebetatae.universorum tunc temporispene mor- quod Cappellis cognominatur, positus degerem,
talium, tum etiam infestationibus sinistrorum spi- nocle quadam, antc matulinalem synaxin, astitit
rituum. Aliquibus tamen rtvelationum utilium mihi ex partc pcdum lectuli formahomunculi teter-
phantasi.Timanifcstata^fuisse crcberrime fcrebanlur. rimffi spccici. Erat enim, quantum a me dignosci
Cuidam namque monacho una noctium visum ost, potuit, statura mediocris, collo gracili, facie maci-
hora qua matutinale agitatum cst signum, aCfuisse lenla, oculis nigerrimis, fronte rugosa et contracta,

sibi quemdam teterrimum,qui eidcm plurapcrsua- dopressis naribus, orc exporrecto, labellis tumen-
dendo inferebat hujusccmodi colloquium « Cur, : tibus,mcntosubtracto ac perangusto,barbacaprina,
inquicns, vos, monachi, tot labores, tot vigilias auribus hirtiset pra^aculis, capillis stantibus et in-

atque jpjunia, nec non afflictiones, ct psalmodias compositis,dentibus caninis, occipitio acuto,pectore
pluresque alias humiliationes excrcetis extra com- t» tumido,dorso gibbato, clunibus agitantibus,vestibus
muncm aliorum hominum usum ? Nonne innumcra- sordidis, conatu aestuans ac toto corpore prfficeps ;

biles snecularium homines usque ad tcrminum

vit.n arripiensque summitatem strati in quo cubabam,
in divcrsis flagitiis perseverantes, camdem tamen totum terribiliter deinde
concussit lectulum, ac
pcrcepturi quam vos exspectatis requiem ? Suffice- infit : « Non tu in hoc loco ultra manebis. » At
ret enim dies unus, vel hora, ad promerenda pr.-e- ego territus, evigilansque, sicuti repente fieri con-
mia jcterna? beatitudinis vestrae justitiaj. Xumque tingit, aspexi talem qucm praescripsi. Ipse vero in-
tu ipsc, miror qua de causa tam sollicitus, mox ul frendcns identidem aicbat : « Non hic ultra mane-
audis signum, velociter exsurgis a lecto rumpisqiie dcniquc a lectulo e.xsiliens, cucurri in
bis. » Illico
dulcem somni quietem, cum posses quieti indulgcre monasterium, atque ante altare sanctissimi patris
vel usque ad tertium signum. Est ctiam quod tibi Benedicti prostratus ac nimium pavefactus diutine
pandam secretum valde memorabilc, licet nostrae decubui. Ccppiquo acerrime ad memoriam reducere
sit parli dispendium.vpstra) quoque salutare reme- quidquid ab incunto actatc offcnsionum gravium-
dium. Nam constat omnibus annis, die qua Christus que peccaminum procaciter seu negligenter commi-
resurgcns ex mortuis vitam reparavit humani gene- seram, tum praecipue, quoniam pene nulla poenitu-
ris, ab eodem universa spoliari tartara et suos quo- dinis satisfactio ob amorem seu timorem divinitatig
que reduci ad supera. Pro qua rc nihil vobis perli- C a me exinde succcsserat. Ita quoquc, miser et con-
mescendum. Quidquid libuorit voluptatum carnis fusus jaccns, non habcbain quid potissimum dice-
ac desideriorum securi agere potostis. » Ilaic nempe rcm, nisi tantum « Domine Jesu, qui venisti pec- :

et alia perplura, sicuti erat fallacissimus da;mon, catores salvos faccre, secundum magnam misericor-
eidcm monacho illudens, frivola rotulit, adcoque diam tuam niiscrcro mci.wlntcreaconfiteri non eru-
illum communi fratrum synaxi matutinali
illexit, ut bcsco mc non solum in peccatis parentum meorum
defucrit. Illud sane quod de Dominica resurrcctionc gcnilum, voruin fuissc moribus importunum,et ac-
scductorie confinxit, verba sacri rcdarguunt Evan- tibusintolorabilem plusquam narrari qucat exstitis-
gelii, qua} dicunt « Multa corpora sanctorum,qui
: sc.Vietiamcujusdammonachi,meiscilicct avunculi,
dormierant, surrexerunt. Non, inquiunt, omnia,
>- abstractus aporversissima, quam pra) caiteris age-
sed mulla. Et ita revera profitotur fidcs catholica. bam, essem fermeduo-
Scccularis vita; vanitatc,cum
LicetcnimaIiquoties,vcraOmnipotcntispra}scientia dennis atque monachili indutus habitu, heu proh !

diaponente, fallacissirai omnino dajmoncs minus dolorlquoniam vcstc solummodo, non mentc muta-
irrita praenuntient, tamen, quantum ex illorum de- tus.Qu.ncunciucenimaPatribusvelspiritalibusfratri-
liberatione fit, perfunctoria ac scductoria conflant; bus modosta ct sanctacharitative mihi suggcrercntur
vel etiam, si contigcrit cx parte quaj prajsagantur n truculenti animi inflationc turgidum scutum cordis
ab eisdem fieri, non planc saluti humanje sunt pro- gercns, dictante supcrbia, ne salubria me continge-
 687 RODULFI GLABRI MONACHI CLUNIAC. 088
roiit, npponebam. Dohinc scnioribus non obodions, A dcntoiii. Ouas cum diu mullumque intuilus fuisset,
coa^qualibus molestus, junioribus onerosus, atque, a;bluuns vocarc quempiam ad testimonium
e suis
ut vere fatear, univcrsismei pra3sentia gravedo erat, tanti ostentus. Dum autem cccpit clamare ut occur-
levamen absentia. Pra;terea his ct hujusmodi prae- i'cretur, rarescendo prolinus disparuerunt. Ipse
dicti loci fratres instigati expulcrunt mc a contubcr. quoque tanto animi terrore perculsus [est] ut vix a
nio suaehabitationis,tamen scientes non dofore mihi lacrymis se conlinere possct dehinc cocpit infirmari,
;

locum quempiam commanendi, tantum ob litterato- eodcmquc anno,ut optime vixerat,obiit.Portcnto de-
riam notionem.Hoc etiam pcrsajpe expertum fuerat. nique subtractus quod vidit,,ilii qui persensere testes
Post hoc igitur in monastcrio sancti Bcnigni,Di- fuerunt. Nam scqucnti anno filius rcgis Roberti
vionensis martyris, locatus, non dispar, inio idem idem castrum
Ilonricus, qui pcst illum regnavit, ad
mihi visus est in dormitorio fratrum. Incipiente au- ira permotus veniens cum ingenti cxercitu, multa
rora diei, currens cxiit a domo latrinarum, taliter ibidem hominum caedes ab utraque parte patrata
inclamando Meus baccalaurens ubi est, meus
: « est. De hoc profecto constat quoniam ea quae vide-

baccalaurens ubi cst? » Scquenti quoquc die,eadem rat, et sibi prospexit et aliis (licet dissimiiiter;,rai-

fere hora, aufugiens abiit exinde quidam frater ju- tamcn apud Antissiodorum in ecclesia beati
rifice

vcnis, mente levissimus, Thcodoricus nomine, rcje- p Germani contigisse meminimus. Erat ibidem frater
ctoque habitu, per aliquod temporis spatium saecula. Gerardus nomine, cui mos erat post solemnes ma-
riter vixit. Qui postmodum, corde compunctus, ad tutinales in oratorio remorari. Iluic contigit quodam
propositum sacri ordinis rediit. Tertio quoque, cum mancut interorationes obdormisceret. Qui protinus,
apud Cffinobium beata) sempcrquc virginis Mariae, gravi somno depressus, velut exanimis delatus est
cognomento Meleredensc, demoraror, una noctium, foras monasterii ; sed qualiter, aut a quibus buc
dum matutinum pulsaretur signum, et ego.labore usque nescitur. Qui expergefactus repcrit se in
quodam fessus, non, ut debueram, mox ut auditum claustro cxtra monasterium cjectum, admirans in-
fuerat exsurrexissem, mecumquc aliqui remansis- dicibiliter quod factum de sese cernebat. Siraili
sent, quos videlicet prava consuctudo illexerat,ca3- quippe modo contigit cuidam presbytero in eodem
teris ad ecclesiam concurrcntibus egredicns autem ; monasterio pernoctanti, dum in subterioribus cryp-
post fratrum vestigia anhclus ascendit gradum pra?. tis, ubi multa sanctorum requiescunt corpora.obdor-
signatus dosmon, ad dorsum manibus reductis, ha;- miret, circa galli cantum reperit semet asportatum
rensque parieti bis terque rcpetcbat diccns Ego : << post chorum monachorum Namque de eadera eccle-
.

sum, pgo sum, qui sto cum illis qui rcmancnt. » sia ccrta relatio constat quoniam, si contigerit noctu
Qua voce excitus, caput elevans, vidi recognoscens uminareexstingui,quousqucreaccendatur,custode3
quem bis dudum jam videram. Post diem vero ter- C ejusdem ecclesiffi nuUam quietem posse conscqui.
tium, unus ex illis fratribus qui, ut diximus, clan- Praeterea fuit quidam frater qui solitus erat ad
cule cubitare soliti fucrant, procacitcr a monasterio altarc sanctae Mariae, quod excellentissime constat,
egressus, praefato daemone instigante, sex dies extra frequcnter orare, ac gcmitus et compunctionis la-

monasterium cum sfficularibus tumultuose mansit. crymas fundere. Unum igilur ei erat, quod pene
Septima tamcn die, correptus recipitur. Profecto, univcrsis accidit, inter oratum frequentcr spuere,
ut bcatus Gregorius tcstatur, quibusdam hic appa- ac de lumbe salivam emittere. Contigit vero aliquan-
rent ad suum dctrimcntum,aliquibus vcro ad emcn- do ut somno oppressus obdormiret. Apparuit ei stans
dationis emolumentum. Quod mihi contingat ad juxta altare quidam candidis indumcntis circumda-
salulemorari acprovenire optoperDominum Jcsum tus, pra3forens in manibus pannum candidissimum,
Redemptorem nostrum. Illud nempe attentius est atque in hujusmodi crumpebatverba « Curme, in- ;

mcmoriic commcndandum manifcs-

(luonium, dum quiens,sputis propriis vcrberando illinis? Nam cgo,
tissimaprodigiaincorporeadhucconstitutis,sivcpor ut ccrnis, suscipio munus tuarum orationum, defc-

bonos, scu pcr sinistros spiritus oslantentur, non rcns illud adconspcolum misericordissimi Judicis."
illos diutius in hac carnevicturos quibus hujusiiiodi Qua visione corrcptus frater ille, et sese continuit.et
videre contigcrit (ccr/wm c.sO-IIwj^^isquoque asscrtio- n quantum valerent, in sacris locis
ca-lcros ut sc, in
nis cxpcrimenla nuilta compcrimus, ex quil)us ctiam contincrcnt admoncrc curavit. Et licct hoc natura
nonnuila momoria! commcndari placuit, ut, quoties dictanto provcniat,tamcn in plerisque locis gentumi
evcncrint, cautelam infcrant potius quarn (locoplio- omnimodisabsiincturinccclcsiaabscrcationunispu-
ncm. tis, nisi fortc suscipiantur, dcferenda exindc foras.in
Apud caslrum Tarnodorcnse orat quidam prcsby- quibusdam rcceptaculis; etpraecipue apud Graecos,
tcr religiosc dcgcns, Frctterius noniine, temporc ubi semper tcnor ccclesiasticus cautissimc viguit.
quo Bruno Lingonum pricsulatum tenobat.llic vcro, Clarere igitur locuni pr.^dictum diutine nieritis beati
una dicrum Dominicajam vosporasccntc, oum ca^- Gcriuani ac c;i3terorum sanctorum ibidcm quicscen-
naturus essct, cxivit paululum se rolcvandi gratia tium, signis et prodigiis, tam in donis sanitatum
ad fenestras domiiS sua;, prospicionsquc vidit a se- quam in ultionum vindictis ad se pertinentia diri-

ptentrionali parte egrcdi acios oquitum, velut in pientium, manifoslum est. Si qui nempe do primati-
pra3lium,innumerie muUitudinis,pcrgonlos ad occi- bus patria? hujusce loci rerum invasores scu direnj-
19 HISTORIARIUM LIBRI QUINQUE. — LIR. V. Gon

ores increverunt.Dcusoxindeultoripsorumgenus A. liljus viris ac muUeribus columna luris ignca, a

im suis rebus in opprobrium et pene ad nihilum culmine monasterii ad coelum usque pcrtingens.
digere consuevit. Hujus enim teslimonium inter Quibus nompe non dubium fuit misericordissimi
;tera no?tra! assertionis evidens exstat ultiogene- Dei aclum largitione,qui animam fratris istius sua?

; cujusdam Bavonis, necnon et filii cjus Aluvalo- gloriosffi resurrectionis voluit participem forc, ac

s.creberrimaque confusio Silliniacisacrilegissimi viventibus vitam innocentia; demonstrare.

ptri. Quaeri solet a nonnullis cur tempore novae legis
PriTterea egomct quondam rogatus a conserviset non manifeste, sicut antiquitus, fiunt
vel grati.ne,

ilribus visioncs divinitus ac rcrum miracula? Quibus paucis

nostris ejusdem loci ut altariorum titulos,
li a scholasticis viris compositi olim fuerant, sed respondcndum est ex ipsius divina; Scripturae testi-
tuslate,ut pene cuncta.fatiscente minime compa- moniis, si tamcn cor illorum capax fuerit sancti
bant, reformarem. Quod, ut competens erat, li- Spiritus donorum.Libet quoqueutDeuteronomium
nti animo, quomodo valcbam, adimplore studui. evidcns primitus exhibeat tcstimonium. Postquam
d priusquam ad calccm cocptum opus perduce- enini populus Hebra^orum pastusquadragintaanno-
m, ex nimia corporis statione, ut reor, nocte rum cocleste manna,JordaneTn transiens,in terram
ladam in strato conquiniscens,itacontractus sum „ venit Chanaan, ccssavit ccclum pluere illud, nec
ernbris omnibus icterica passionc,'ut non erigere ultra usi sunt tali cibo lilii Israel. Quod igitur in
emet neque in latus aliud vertere ullo modovalc- hoc facto nobis innuit,quibus pene omnia in figura
m. Posl triduum vcro insccuta nocte, nimiis de- contingunt,nisi quod,transito nostro Jordanc,id est
Qtoangustiisapparuitmihi vir canitic venerandus, Christi baplismate, non ultra praisagiorum ccelitus
li me in somnis per brachium erigens,aiebat:Ex- signa debent inquiri?Sed potius nobis debet panis
e quanlocius quod ccepisti:dolereultranc pavcas. vivus ille sufficere, qiio qui vescetur, vivet in aeter-
ico vcro expergefactus, memet admirans excu- num possessurus terram viventium.Rursus vero ex
insque a loctulo, cucurri ad altare victoriosorum prfficepto Domini constitutum est a Moyse ut, qua^-
arlNTum, Victoris videlicet, ApoUinarisque ac cumquevasaex praeda hostium illi populo pcrveni-
^orgii, quoniam illorum oratorium contiguum rcnl,Iignea,aqua expiarentur,quce aenca,igne.SimiIi
ai domui infirmorum ibique universorum Deo
; quoque modo figuraliter exprimit quoniam vasa
imitlimas grates referens.alaccr matutinales ex- iidem homines qui ex pra^Ia hostis antiqui in par-
evi solemnes. Die vero insecuta toto integerrime tem cesserunt Salvatoris, aqua baptismatis atque
ilenscorpore,eorumdcmmartyrumnoniinibuspro- ignc marfyrii purificandi essent, Non minus etiam
iipibidenicomposuititulum.Ecclesi.-c deniquema virgeus ille serpens, qui Moysi pavorem incussit
riserantaltarianumero viginti duo, quibus, ut dc- C ita ut fugeret illum.et rursus accipiens illum cau-
ms erat, tituHs de versibushexametris
sjmopi (sic) da tenus effectus est virga,typice in hoc facto per-
nvenienterdigestis,sanctorumqueepitaphiisrepa- spicicndus est. Signatur per serpcntem ex virga
,tis,religii)?orumetiamvirorumquorumdam tumu- factum Deitatis potentia ex sancta; Mariae virginis
sitidemperonarecuravi.Quodsanemontishomini- carne induta:pcr Moyscn enim, Judaicus populus,
isadmodumplacabile fuit.Sed, ut pater Odilo sai- qui cernens Dominum Jesum verum Deum et ho-
us plangere solitus fuerat,ita contigit:IIeu! proh do- minem, fugit ab eo iucrcdulus sed recipiet illum
;

rlinquiens.quoniamnsDvum invidentia3,licetinca3- circa finem saeculi, quod exprimitur per caudam

ris grasselur hominibus, tamen in finibus aliquo •
serpentis.Ille quoque transitus maris Rubri,in quo
immonachalitervivereprofessiscubile sibilocavil. illudmare divisum vel cxsiccatum cst;deinde gen-
amquidam.asui monasteriifratribusexosus.disce- Domini gladio exstirpal<-E,evidcnter
tes ex prasccpto
^nsvenitadnostros.Aquibus, utmorsillorumsem- signant regnum Israclitica; gentisteniporaliter sub-
^r fuit,devotc susceptus est. Is au tem veneno invidi.-c
sistens marcescendo annullari. In initio quippe no-
abbatem cum aliquibus monachis, compel-
fecit ViB graticB, vcl regni Christi, stans Dominus Jesus
ns in tantum advcrsum me odium,utprKscriptos atque ambulans super fluctus maris,acPetroquem
tariorum titulos destruerent universos, Scd pro- q Ecrlesi/je suic pncfecerat.secumambulareconcessit:
QU8, Domino ultore,adfuit illius vindex qui incen- (YinVijfidcIibusunivcrsis innuitur, nisi quodsubactis
r exslitcrat fraternae discordia;. Multatus cnim gentibus univcrsis, ct non fundilus perditis vcl ex-
ico damnabili oculorum caecitate, offcndens pedi- stirpatis, ex eisdem stabiliotur Chrisli regnum per
18 irrecuperabiliter usque in finem vitaj sua?, sajcula mansurum?Est enim frequens attestatio di-
ijas denique rei eventus tam vicinis quam longe vini sermonis, quod videlicet marc figuram gerat
)3iti3 non minimam praebuit admirationem. Con- proRsentis sa^culi,
^it ibidem ipso in tempore ut aliqui e fratribus S.'cpc igitur,dum aliquis rompcrmaximam vcrbis
ibinde migrarent ab hac luce. Quorum unus no- elucidare cupit, in scsc dcficiens minuit, ut Scri-
ine Walterius, cognomcnto, ut erat statura, Pu- ptura dicit Qui est scruUUor majtstalis, opprimi-
:

lus, acnatura simplicissimus, incipiente nocte Sed cur ista praemisimus, breviler in-
tur a (jloria.
agni Sabbati Resurrectionis Dominica;, qua ipse timabimus. Conslat cnim inystcrium Eucharistiae
,iiit.Apparuit cnim in hora suicxitus innumcrabi- paucissirnis pcrspicuum, dum sit pene mortalibus
691 RODULFI GLABHI MONACHI CLUNIAC. 692

universis incognitum, siculi ccetcra qurr, fide con- A. dictus patcr compcrit, ut crat vir solertis ingenii,
stant, etintuitum oculorum non exposcunt. Illud tribus e suis monachis hujus delicti culpam prcni-
praecipue commoncndum, quod corporis etsangui- tere prfficepit: videlicet permitesccns ne culpa insi-

nisDomini Jesu Christi vivificans confectio cxisti. picntis presbyteri suos involveret cum illo ad vin-
metur nullatenus in sesc pati dispendium,aut casu dictam ultionis. Quod etiam fecisset, si non obsti-

aiiquo incurrere pcriculum. Si quando autemvide- tissct providcntia sagacis viri,ut rei probavit even-

tur collabi scu doperire per negligenliam sibi tra" tus.Alque idcirco isla pra!misimus,ut intimarcmus
ctantium, restat eisdem, si non alacriter pocnitue_ fidcnter credcre quoniam, sicubi casus hujussacri
rint, damnationis judicium. At cum Dominus dixe ac vivifici doni ncgligcntcr evenerit,ultioniscladem
rit Qui mandticat menm carncm, cl bihil meumsan_
:
divinitus imminere ac subsequi. Quemadmodum,
guinem, habct vitam xternam, et cgo rcsiiscitaho versa vice, quolibct in loco condigne illud tractari
eum, nullo modo putare debemus ut quodquam contigerit, abundare commodis universis. Sed et

animal,prseter liominem,carnis resurrectionemper- illius magnifici mystcrii celebratio quantum pro-

nec nisi, fidelis, ctiam eucharistiam pcr-
cipiat, sed animabus defunctorum fidclium, cum in multis
sit

cipitad salutem.Denique exstitit quidam in nostro probatissimum, libet tamen e diversis praesen-
sit

tempore in clericali habitu, dum jure culparetur P tialiter producercad mediumunum.Tnremotioribus

quodam crimine,contigit ut sumeret audacter judi~ Africjc partibus erat quidam anachoreta, de quo

cio examinationis donum eucharistia), calicis vide- ferebatuT' quod spatium viginti annorum tenebat
licet sanguinis Christi. Cui protinus per medium illum omnino segrcgatum a conspectu ulliushomi-
umbilici egredi visa est pars candidissima quam nis.Vivcbat enim labore manuum et radicibusher-
sumpserat ejusdem sacrificii, dans procul dubio barum. Contigit ut homuncio quidam genere Tei-
evidens indicium rcatus se indigne percipientis. phalus, unus ex illis circuitoribus regionum qui
Illico vero confitens quod prius ncgaverat, digne nunquam saturantur experientiaetnovitatibusloco-
poenituit. In Cabilloncnsi quoque pago, ob immi- rum,illuc pergens deveniret,Qui famam illius ana-
nentem cladem,vidimus qui videret expanesacrato chorctac comperiens, aggressus solitudinem.ardore
veram carnem effectam. Apud Divonem castrum solis perustfc regionis,diu multumque ilium inqui-

eodem tempore, dum a quodam deferretur cuidam rens,si forte reperiret. Tandem ille prior solitarius
aegrotanti. casu excedere manu ferentis.Qui attente se inquirentem aspicicLS, vocavit eum ut ad se ve-
quaerens.reperire minime potuit. Post annum vero niret. Qui, veniens ad illum, interrogare eumdem
evolutum, repertum est juxta viam publicam, ubi coepit Quis, aut unde esset, seu cujus rei gratia
:

sub divo ceciderat, ita candidum atque incontami- illuc devenisset.Qui protinus respondit ipsius de- :

natum,ac si horaeademcecidisset.Lugdunidenique C siderio conspiciendi accensum illuc devenisse,nihil-

in monasterio Barbarensi, dum quidam, ut credi que prseter eum aliud quoerere.Deinde vir ille theo-
debet,inconvenienter bustulam vel pyxidem,in qua logus subsecutus ait « Novi te, inquiens, a parti-
:

servabatur, ut mos est, attractarc vellet,e manibus bus Galliarum huc devenisse. Sed quaeso, dic mihi,
illius scse eripiens, longius in aere stetit. si cocnobium Majoris [«/., Clunicnse] monasterii,

De chrismali etiam,quod a quibusdam corporalis quod in cisdcm partibushabetur,aliquandovidi3ti.»

appellatur, plurimum expcrtum est prffistarercme- At ille dixit « Vidi, inquit,et oplime cognitura est
:

exigentium non fuerit dubia. Nam con-

dia,si fides mihi. » Tunc dixit ei : « Scito,ait, prae cunctis Ro-
tra incendia saepius elevatum, aut exstinguendo mani orbis illud valere praecipue in liberationeani-
compescuit, aut retrorsum pepulit, seu in pirtem marum a dajmonica dominationc.Tanta enim viget

alteram retorsit.Membra quippe «grorum dolcntia in co vivifici sacrificii frcqucns immolatio.ut nulla
multoties sana restituit,fcbricitantibusnihilominus pane dies pertranscat, in qua non de potestate nia-
impositum salutem contulit. Apud monasterium lignorum d;cmonum tale commercium animas eri-
Reomense, tempore venerabilis Willelmi abbatis, piat. » Erat siquidcm, ut ipsi perspeximus, mos
contigit ut incendium circumjacentia monasterii illius cocnobii, a prima die aurora usque in horam
depopularetur. AiTipientes autem cjusdem loci fra- n prandii, proptcr fratrum copiam, conlinua missa-
tres chrismale conto impositum, clevaverunt illud rum celcbratio.Quae videlicet tam digne purequo ac
contra incendiiflammasdire nagrantes.Statimvero, revcrenter fiebat, ut magis angelica quam humana
idem ignisin scserctorquens,minimcampliusquam exhibitio putarctur.
invaserat, arripere valuit.Panis lanicn illo Domini- Anno igitur millesimo quadragesimo primo In-
cus,aura flantc, a contulo clapsus, plus minus duo- carnationis Dominica! exstitit lcrminus paschalis
bus milliariis avolavit usquead villamcuiTrivalgas duodecimo kalcndarum .\prilium, et ipse dies un-
vocabulum est, ibique super domum cujusdam ve- decimo.Atque idcico adnotare placuit.quoniam nec
niens sedit.Quo pcrsecuto, ad monasteriumdignan- communis unquam fit temperior, nec embolismus
ter cst dclatus. Contigerat cnim in ipso anno dic scptimum Ivalcndarum Martium diem aliquando
Pasch;c in ccclcsia qua; Monastcrio adjacct, bcati exccdit.Scd intcr ipsos triginta quinque dies legi-
Puuli nominc dicata, ut calix vivilici sanguinis de timc dics r-accrrimus Pascha^ coarctatur. Obiit quo-
sacerdotis manibus in terram laberetur.Sed utprco que eodcm anno Chuonradus imperator. Cui suc-
)3 HISTORIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. V. G04

s«it inregnum Henricus filius ipsius, jam ab eo- A Germania,longe latequc.cumdcm regcm clominium
!m patre constitutus rex. Contigit vero ipso in super semet exercere gratanter expctcbant. Et non
mpnre, inspirante divina gratia, primitus in par- immorilo.Eratcnim affabilitate gratissmius,ac libe-
)us Aquitanicis, deindo paulatim per universum ralitate perspicuus, alque humilitalis gratia praedi-
illiarum territorium, firmati pactum propter ti- tus.Ncccujuspiam [dominium) cxtoWeniisi nutunota-
orem Dei paritcr ot amorem.Taliter ut ncmo mor- balur indeptus. .\tque idcirco univcrsis circumcirca
iium a feriaj quarttP vesporo usqac ad sccundam cxistcbat aniabilis. Ipso itidem anno prajdicta gcns
riara incipiento luce,ausu tomerario pr.TSumcrct llungarorum ejus impcrio robellis cxstilit.Quam ille

lidpiam alicui hominum pcr vim auferre, ncquc hostilitcr aggressus, potcntcr devicit, sibiquc tri-

lionis vindictam a quocunque inimico exigere, butariam subjugavit. Tamen,proh pudor! unum in

;c etiam a fidejussorc vadimonium sumerc.Quod eo crat nimium quod incontincntia

reprohcnsibile,
ab aliquo fieri contigissct contra hoc decretum carnis luxurias infamabatur. lllud cnim vitium plus
iblicum, aut de vita componcrct, aut a Christia- ca^tcris in genere humano rerum ordincm turliat.

irum consortio expulsus patria pclleretur. Hoc Scquenti igilur anno, id cst, quadragesimosexto
super placuit universis, veluti vulgo dicitur, ut post millesimum,facta est per loca magna vini fcr-

euga Domini vocarelur. Quaj videlicet non solum « tilitas ct lcguminum. Post ha3C vero scxto IdusNo
imanis fulta pra;sidiis, verum etiam multoties vcmbris mensis, luoa quartadecima,nulla currente
vinis sufTragata terroribus. Nam pleriquc vesani cpacta, concurrcntc septimo,facta cst eclipsis luna?
(laci lomeritate prsscriptum pactum non timuere hominibus valde ircmenda. Nam octava hora noctis
insgredi, in quibus protinus aut divinavindcxira, inter solcm et ipsam lunam, sive patratum a Dco
u humanus gladius ultor exstitit. Et hoc passim ostensum, sou invcrtcntc sphara altcrius sideris,
m frequenter contigit.ut pra? sui multitudinc sin- qualiterevencrit, manct notum scientia3 Gonditoris.
non queant adnotari,et hoc satis juste.Nam
ilatim Ipsa quoque luna primitus pene facta esttota sicut
:ut diesDominicus propter Dominicam resurroc- toter sanguis,paululumcvadendo usque ad aurarem
)nem venerabilis habetur, ct Octavus cognomina- supervenicntisdici.Eodcm nihilominus mense apud
r, ita quintus, sextus ct septimus, ob Dominicffi castrum sancti Florcntini, quod est super Armen-
>noc etejusdem passionis rcverentiam, debent ab tionem fluvium,circa mcdium cujusdam dieicccidit
iquis actionibus esse feriati. Contigit enim ut,dum de coelo, quod Graecc dicilur se/as, vel chasmas, seu
ne, sicut jam diximus, per totas Gallias hoc sta- palmatias, dum fulgor setherei splendoris insolito
tum firmiter custodiretur, Noustrioc gens illud ad lerras cmittitur; insulsum enim vulgus pcrhibet
scipere recusaret. Erat enim hujus rei occasio slellam de coclo cadcre. Tunc ergo pracdicto monse
ssidium supcrbissimi litigii quod ortum fuerat C Novembri, perducta3 sunt, in quibusdam locis Gal-
tcr Henricum regem filium Roberti, et filios su- liarum.prajter solitum,ad maturitatem segetes pri-
•adicti Odonis, qui vicissim incendiis bclla mis- ma3 sationis Augusti mensis, collectaj mense Octo-
ntes intestina, sibimet damna inferentes non mo- bri ;
quod non sine niagna admiratione contigit
ca, plurimas suorum slrages dedcrunt. Deinde ficri.

loque occulto Dei judicio ccepit desaivire in ipso- CAPUT II.

im plebibus divina ultio. Consumpsit cnim qui- De hello mire gesto.

mi mortifer ardor multos tam de magnatibus Sub eodem quofjuc temporc fuerat orta grandis
lam de mcdiocribus atque infimis populi; ((uos- discordia usquc ad clVusioncm multi sanguinis,intcr
im vero truncatis mcmbrorum partibus rescrvavit Henricum Francorum regem,Robcrti filium,ct filios
1futurorum excmplum. Tunc ctiam ponc gcns supra taxati Odonis, Thebaldum vidclicct atque
lius orbis sustinait penuriam prn raritatc vini ct Stephanum. Conligitcnim,post multas stages cladis
itici. utrarumque partium,ut idem rcx,ablato ab eisdem
Eodem voroanno.id est, quinto post quadragcsi- dominio Turonicai urbis, darct illud Gozfrcdo, co-
lum atquc millesimum Dominica} Incarnationis gnomento Tuditi, filio scilicet Fulconis jam dicti,
nnum, antedictus Henricus, filius Chuonradi, rcx [)
Andogavorum comitis.Qui,collecto magno cxercitu.
axonumjam in re.Romanorum vero impcrator in ipsam civitatom aniio uno ct eo amplius obsidionc
3c,duxit uxorem filiam Willclmi Pictavorum ducis, circumdedit. Advcrsus quem tandcm hostili manu
nraine Agnetem, quam etiam dcsponsavit in civi- porgentcs dimicaturi, rcvcra ut affiicta) indigcnti-
iteChrysopolitana, quai vulgo Vesontio vocatur. que alimoniis succurrcrent urbi,ambo prajdicti filii

lud denique, ob amoris ac benevolenti.c gratiam Odonis. Quod Go frcdus compcricns,expctivit auxi-
triusque, convenitmaxima nobilium multitudo, liiini bcati Murtini, prornisit sc humilitcr cmenda-
piscoporum voro numero viginti octo. Provenerat turum quidquid in ipsiussancli confcssoris o;Etcro-
iim in deditionem prajdicti regis regnum .Vustra- rumque sanctorum posscssionibus raptu abstraxe-
orum,quodilIi a progenitoribuscompctcbat.Simul rat.lndcque accepto vcxillo,imponens illud propriae
lam gcnti Ilunorum proprin modcraminc rcgem, hast.x, cum oxcrcitu cquilum pc(litum<nin multo-
liboncm nominc,institueral. Un.mimilcr i^nim uni- rum obviam [jcrrexit advcrsum sc dimicaturis.
^rsi marchioncs ac
comite3,tam ex Italiafiuam ex Duniquc vcnircnl utr.oquo parles in cominus,tantus
695 RODULFI GLABRI MONACHl CLUNIAC. 696

terror invasit exercitum duorum fratrum,ac si vin- A totiuscleriacplebis optans acclamahantdevotio.Qui

ctiligaminibus omnes pariler imbelles cxstitissont. protinus mittens eidcm patri pallium simul et an-
Stephanus autem, arrepta fuga, cum aliquibus mi- nulum, imperavit eumdem pra?dictae civitati fore

litibus evasit. Thcbaldus vero, ex c;etera niultilu- arciiiopiscopum. Scd vir religiosus^surc liumilitatis
dine totius exercitus,captus ad Turoncnsem rivita- attendcns proposilum, omnimodis renuit fieri. Pal-
tem deducitur, ipsamque Gozfredo reddidit, atquc lium et annulum suscipiens, illi qui Deo dignus
cum suis omnibus huc illucquc dispcrsis in capUo- ejusdem sedis.
existcrct reservavit, futuro ponlifici
ne remansit. Nulli dubium cst bcalo Martino auxi- Habetur enim antiquitus ipsa Lugdunensis civilas
liante, quia illum pie invocaverat, suorum inimico- indox veri luminis maxima^ partis Gallia?, quoniam
rum victorem exstitisse. Referebant enim aliquiex prscones primitus Christianje fidei, a sancto Poly-
acie fugientes quod tota phalans militumGozfredi, carpo discipulo Joannis apostoli missi, devenientes
in ipso procinctu bclli, tam equitcs quam pedites, universam illustraverunt regionem. Contigit enim
candidissimisindumentis vidcbantur adoperti.Nam postmodum, ut superius diximus, ut Henricus rex,
pauperum ejusdem confessoris fcrcbant
ex rapina reeepto regno Austrasiorum,dum comperisset hujus
supplementum sui filii Odonis. Prajbuit enim dissensionis cladem, condoluerit, perquirens quid
universis audientibus formidolosum stuporom, j.
exinde agere deberet. Cui, dum tjpud Vesontionem
quod mille septengenti et co amplius viri armis devenisset,suggestum est,tam ab episcopis quam ab
instructi absque sanguinis effusione in prtelio capti omni plebe, ut virum oequc tali ministerio dignum,
sunt. Odolricum, scilicet Lingonensis Ecclesiae archidia-
CAPUT IIL conum, Lugduni constitueret pontificcm.Qui proli-
De tertia eclipsi solis. nus,ut suggestum fuerat,speciosissimis adornatum
In praescripto quoque mense Novembri, decimo indumentis ad prajfatam illum destinavit sedem.
Kalendarum Decembrium, hora tertiaejusdem diei, lllico nempe reslituta cst totius provinciac requies
facta est nostro in tempore tertia eclipsis solis, luna etpax diu optata,cum gauilio.Postmodum vcro gens
duntaxat viccsima octava, quoniam neque solis Hungrorum,jam secundo praedicto regi rebcllis exi-
aliquando eclipsis nisi in vicesima octavaluna, nec stens, adversus eumdem praeliari disposuit. Gontra
lunae nisi in quarta decima luna proveniet. Dicitur quamegrcssus,licet impar numero,confidens tamcn
enim eclipsis defeclus, sive defectio,non quodsibi- in Dei auxilio, confligore cum ipsis non timuit.Non

met res, sed nobis impedita potius dcficiat. Ipsis enim crant in cxercitu ipsius plusquam sex millia
quoque diebus, referente Widone Remorum archi- virorum, cum in Hungrorum phalangibus a^stima-
pra3sule,didicimus quod visa sit a suis stella Phos- rcntur ducenta millia armatorum. Erant etiam cum
phorus,qua3 et Lucifer, vespere sursum atquc deor- C roge quamplures cpiscopi cum clericis multis, qui
Eum agitari, quasi comminans terrigenas idemtita- pietatis gratia inermcs cum co in ccrtamen introic-
bat-(s?'c). Hujusmodi quippe ostensis coelitus emis- runt. In eoquc cerlamine tanta caligo ac lenebraB
sis, terrueruntquamplurimos suac pravitatcs, xii ad occupaverunt Ilungrorum partem, ut vix juxla se
correctionis viam poenitendo rcdircnt. Tunc enim positum quis illorum possct agnoscere. Exercitus
cffiteras rcrum inopias vini tanta raritas exstitit, quoque regis videbatur clarissimo sole circum et
ut viginti quatuor solidorum forct pretium unius infra pcrlustiatus.Qui fortitor diniicans inniunera-
modii. bili cffide prostravit adversarios fugavitque, cuni dc
CAPUT IV. suis perpauci corruissent. Capta vero prajda hos-
De dissensione Lugdunensis pra'sulalus. tium, ac rcgno, ut primitus cocperat, ordinato,
Puit igitur in supra taxatis diebus dissensio per- triumphans rex devonit ad propria.
maxima post mortcm Burchardi archiprLCSulisLug- Contigit orgo tunc temporis ut abbas cujusdam
dunensisdc praisulatu ipsiussedis,quam plurcs non nionasterii honcsta: possessionis eidem imperatori
justis appetebant meritis,sed instinctu superboe ela- cquum optimum pra3sentaret,quatenussibi ac
valde
Primus omnium pra^dicti Burchardi nepos,
tionis. loco sibi commissj ipsius liberalitatis amicitiam
pjusdem ajquivocus, supra modum suporbissimus, [)
conciliarol. Fuerat denique idem equus, ignorante
relicta sede propria, Augustanae civitatis, procaoitcr Abbatc, cuidam iniliti clam sublatus sibiquc pretio
Lugdunensem arripuit.Qui postmultas perpetratas vonundatus. At impcrator, gratanter illum susci-
nequitias, captus amilitibus impcraloris, pcrpetuo picns,suimctevectioni mancipavit.Quodam igilardie
estcondemnatus exsilio. Post ipsum vero quidam [quo] cidem equo insidens itor agebat,obviam fuitei
comcs Girardum suum filium pucrulunKiuemdam miles cui pivcfatus eqiius furtim ablatus fuerat.Qui
arroganter ibidem,sola pricsumptiono auctorc, sub- prudcnter uggrcdicns impcratorom, in hujusmodi
stituit, ei ipse post modicum,non ut pastorovium, prorupit vcrba : «Tu,inguiens, o rcx, qui censurara
sed veluti mercenarius, in fugam versus dclituit. dcbcs tencre totius juslitiaj, equum modo [mihij
Quas omnia dum pcrlata fuisscntRomaiio pontifi- fraudulenlcr abstractum cerneris possidere. » Cu»
ci, suggcstum esl ei a viris fidelibus ut sua auclori- illico rcx tale pcrtulit rcsponsum : « Si tuus, inquit,

tatepatrcinOdiloncm Cluniaccnsis monastcrii abba- cst oquus, ut ais.accipc illum cum sossore, et educ
tem ibidem eligeret consccrari pontificcm.Siccnim tccuin qao melius optas,et habeas utrumque quous-
 VITA S. GUILLELMI DlVlUN. — MUNITUM. 698

pcrsolutionem furli suscipias. Miles quoque, A a maximo pontilicc usquc ad Ostiarium.opprimun

imans sibi illudi, hasrebat stupcns. Enimvero tur pcr sua; damnationis prctium, ac, juxta vocem
compulit pum ut manu injecta fluceret ulrum- Dominicam, in cnnctis grassatur spiritaie latroci-
suum dominium. Aspicientes vero qui cir- nium. Ilis dcnique ab imporatoreaccrrimo prola-
>>
in
stabant.ingenli admiralione stupuorunt. « Quce ti?, stupefacti ponliHces^quid illi respondorcnl non

es, inquiens rex, rt^feroinli sunt illi viro qui mc hiiLiebant.Pertimcscebant enim carero ob hanc cul-
subdole in hanc impulit captioncm?Qui dum pam propriis cpiscopatuum sedibus. Et quoniam
miversis horribiliter detcstarelur, ait rox : .\d- non solum in Gallicanis episcopiis hajc pessima pul-
te iHum, ut sccundum illusionem quam in mc lulaverat ncquitia, verum etiam multo amplius to-

iit, in eo vindicetur. Dumquc prajfatus abbas tam occupaverat Italiam omnia quippe ministcria
;

rsitus fuisset.ait ei : Depone baculum regiminis ecclesiastica ita eo tempore habebautur venalia,

,oralis,quem credi? largitione mortalishominis quasi in foro sa^cularia mcrcimonia.Ccrnentes quo-

;re gestari. Quem cum a se projecisset, susci- que episcopi gravi sese invectionc irrclitos, miseri-

is illum rex, imposuit dcxtera; imaginis Salva- cordiic operam implorabant. At ipse princeps, mi-

3 : « Vade, inquicns abbati, et suscipe illum de sericordia motus, tale consolationis protulit ver-
10 omnipotentis rcgis, nec sis ultra pro eo de- t^ bum : « Ite,inquiens,et quod illicite accepistis,bene
r alicujus mortalis, sed libere uterc co,ut decot disponcre satagite,ac pro anima patris mei,quihac
tien tanti nominis. -> .\t ipse gaudentcr illum noxa rous vobiscum tenetur, attentius intercedcre
lipiens, plurirais de lali facto alacritatem con- mementote,quatenus ei indulgentiam hujus facino-
t ac dehinc omni cum libertate viguit. ris a Dco possitis acquirere, » Tum proposuitedic-

CAPLTV. tum omni impcrio suo ut nullus gradus clericorum

:

Dc extirpatione Siuwuiara. vel ministcrium ecclcsiasticum pretio aliquo acqui-

lignoscens igitur idem Honricus per universam rcrctur, ac si quis dare aut acciperc prajsumeret,
liam atque Gernuuiiam Simoniaca3 philargyria; omni honore destitutus, anathemate multaretur.
ssari cupiditatern.coadunari fecit exomniimpe- Spopondit insuper promissum hujusmodi, dicens :

pun tam archipra)sules quam cajteros pontilices, « Sicut enim mihi Dominus coronam imperii sola

ale eis intulit colloquium : « Lugcns vobis inci- miscratione sua gratis dedit, » ila et ego quod ad
loqui, qui vicc Christi in Ecclesia constituti religionem ipsius pertinet graiis impendam. Volo,
s, quam ipse sibi desponsavil,ac pretio sui san- si placet, ut et vos similiter Idciatis.
his redcmit. Sicut onim ipse gratuita bonitate de Ipso quoque in tempore Roman.i scdcs, qua? uni-
u Dei Patris perVirgincm ad nosnatus est redi versalis jure habetur in orbe terrarum,pra3fato mor-
ndos, ila suis pr.Ticepit, mittens eos in orbem C bo pestifero per viginti quinqucannorum spatiami-
versura, apostolis Gratis accepistis, gratis date.
: serrime laboraverat. Fuerat enim eidem sedi ordi-
>enim, avaritia et cupiditate corrupti, qui, dum natus quidam puer circiter annorum 12, contrajus
iferre deberetis in hujusmodi transgressionera fasque. Quom scilicct sola pecunia auri et argenti
ndo ot accipiendo) canonem,maledicti estis.Nam plus commcndavit quam «tas aut sanctitas.Et quo-
sater meus,dc cujus anima; pcriculo valde pcrti- niam infeliccm hal)uit introitum, infeliciorem per-
«co, damnabilom avaritiam in vita nirais exer- sensit exitum.Horrendum quippe referri turpitudo
t. Idcirco quicimque vestrorum hujusce(macw/a) ilfius conversationis et vitae. Tunc vero cum con-
e norunt rontaminatos, oportet ut a sacro mini- sensu totius Romani populi atque exprajcepto im-
rio secundum dispositionem canonicam arcean- peratoris ejcctus [al. remotus] est a sede,etin loco
. Patet ergo manifestissime quoniam propter ejus subrogatus est vir rcligiosissimusacsanctitate
\c offcnsam vcnerunt supcr filios hnminura di- perspicuus, Grcgorius, nationc Romanus. Cujus vi-
sae cladcs, fames videlicet atque mortalitas, nec delicet bona famaquidquid prior fffideverat in me-
1 ct gladius. Omnes quippe gradus coclesiastici. lius reformavit.

VITA SANCTI GUILLELMI

ABBATIS DIVIUNENSIS

/iuclore Glabro liodulfo mouacho

lud Mabill. Acta SS. Ord. S. bened., Sajculi VI, parte f, pag. .320, ex ms. codice S. Benigni Divionensis,
cum alio cl editis collato.)

OBSERVATIONES V\M?M\JE.
Inter varios hujus sa^culi scriptores, qui bcati B pui suiit qui id data opera pr;estiterunt,altcrGlaber
illclmi rcs gcstas lilteris mandarunt,duo prajci- Rodulfus, monachns Cluniacensis.alter chronogra-
699 RODULFI GLABftl MONACHI CLUNIAC. 700

phus sancti Benigni Divioncnsis, uterque sanrti A lerorum principum ohtinchat locum. Ejus elogium
Guillelmi aequalis, ac forte etiam discipulus.Vitam paucis verbis, sed qua; multis libris pra;stantiora
Guillelmi a Glabro Rodulfo editamlaudat Hugo ab- sunt, complectitur beatus Odilo ejus snb sancto

bas Flaviniaconsis in Clironico Virduncnsi, tomo I Maiolo condiscipuIus,in libello scilicet de ejusdem
Labbcanffi bibliolheca; ; sed et eam a se conscriplam sancli Maioli actis, ubi ha^c habet El ut pace spi-
:

fnisse agnoscit Glabor ipse in libro iv Hisloriarum, ritualium arlificum in eadem fuhriea lahoranlium
capite 4 Nec non, inquit, prienominalus pater mo-
:
dicam, unus prxcipue refulsil qui nupcr rebus hu-
nachorvm, fundatorqxie cmnoUorum eximius Willer- manis excessit, et qui plus nohis omnihus laboravit,

mus, dc (juo etiam plura forent dicenda, nisi quod in domnus videlicet ahbas Willelmus, de cujus clarim-
lihcllo quod de vitn et virtulihus illius edidimus, pro- niis actihus, ct vita laudabili, el mirahili convena-
lata dudum noscuntur Ilunc Glal)ri Rodulli
fu'sse tione parvitas nostra non sufficit quod sentit ad ple-
]ibellum,a Bollando ad diem 1 Januarii jam vulga- num re/(??Te. Jotsaldus in Planctu de ejusdem beati
tum,itorum hic ex ms. codice sancti Bcnigni Divio- Odilonis obitu Willelmum simul et ipsum Odilo-
nensis recudimus. nem iisdem versibus celebrat, quos infra in Odilo-
2. Guillelmi orlum ad annum 961 rcvocandum nis Elogio proferemus. Eumdem vetus auclor
esse evidcnter colligitur ex ipsomct Glabri libello, j. Chronici Fiscamncusis, lihcralibus artibus apprime
in quo obitum ejus anno 1031 ajtatis septuagesimo eruditum, atque disciplinis ccclesiasticis, cunclisque
contigisse discrtis verbis afOrmatur. Totum vcro spiritualibus offciis virtutum gratia imhutum
penc vitaj sua; tempus in monasticaj vita3 exercitiis et illuminatum fuisse scribit. Hinc nullum ferme
transegisse ex hoc probatur quod, vix septimum fuit in Romano imperio monasterium,quod Guillel-
a:tatis suaj annum egressus,in cccnobio Luciacensi mi curae non commissum fuerit. Quorum nonnullis
vestem monasticam induerit unde strictioris disci-
; ipse praefuit, aut discipulos suos prajfecit : ccetero-

plinae studio digressus, in monasterium sancti Mi- rum vero abbates, qui jam illis praeerant, suis

chaelis, mox Cluniacum inGalliam cum sancto Ma- exemplis ac monitis ad accuratam regularis disci-
iolo sese recepit. Est autom Luciacum, seu, ut alii plinas praxim adduxit. Bcatce mcmorix, inquit
dicunt, Lucedium aut Locedium, vulgo di Locedia, idem ^ucior, Wiilelmus abbas suoe religionis affluen-
antiquum ordinis noslri ccenobium, quod primitus tia totius partes Romani imperii illustrabat,ahbatum-

sancti MichaeIis,postea sancti Januarii appellatum que muUorum lepidos animos sui fervoris ima<iine

est ob eo translatas ejus reliquias,a quo etiam cir- reformahat et accendehat. Eum Sigebertus ad an-
cumpositum oppidum sancti Januarii nomen tulit, num 1027 recenset inter abbates nominabiles, quo-
situm est haud procul a Vercellensi urbe ad cujus rum opera religio ecclesiastica saeculo xi floruit.
dioecesim olim pertinebat. Hodie vero Casalensiepi- C In Francia quidem et Burgundia per Guillel-
scopafui subjeclum est, in territorio Montisferrati. mum Divionensem severitate rcverendum. Denique,
Ex ordine Benedictino ad Cistercienses primum ut habet Glaber loco laudato, quodcunque mona-
transiit, ac tandem post varias fortunas ad clericos stcrium proprio induabatur pastore, sfatim compel-
sseculares defecit, ut observat Franciscus Augu- lchatur, tam a reyibus vel comilihus quam a pon-
stinus ab Ecclesia in sua Historia Pedemontana, tificihus, ut meliorandi gratia illud ad regendum sus-

cap. 33. ciperet. Hinc ipsum quadraginta fere monasteriis

3. Vicesimo nono ajtatis sua3 anno, hoc est 990, praefectum fuisse idem auctor asserit, quorum
indictionem, Guillelmus ordinatus est abhas sancti pleraque Chronographus Benignianus recenset, vi-

Benigni a domno Brunoni episcopo Lingonensi, inquit delicet praeter Benignianum de quo agit, Verzia-
chronographus Benignianus,cujus sententia3,preeter cense, Besuense, Reomaense.Tornodorense,Melun-
privilegium BenedicLi papae, ut putant, septimi ei- dense, sancti ArnuKi Metense, sancti Apri TuUen-
demGuillelmo concessum,obstare videlur fragmcn- se, Gorziense, Fiscamncnse, Gemeticense, sancli

tum quoddam Bcnigniani monastcrii histori;c ma- Audocni Rotomagcnse, sancti Michaelis in monte
nuscript8e,in quo ecclesia sancti Benigni a Guillel- Tumba, sancti Faronis Meldense, sancti Germani
mo incepta anno 982 ct omnino rcstaurata anno j) Parisiense, Fructuariense, sancti AmHtoris prope
986 fuisse dicitur. Vorum hosc tanti non sunt ut a Lingonas, sanctae Maria? prope Saxonicum-fontem.
scriptoris gravis ct a^qualis auctoritate facilc rcce- Quibus addit Glabcr monasterium sancti Saturnini
damus, maxime cum Glaber Rodulfus simul et ad Rhodanum fluvium, quod modo in prioralum
Chronicum a Labbeo editum cum chronographo redactum est, monastcrio Ambroniacensi subjc-
Benigniano consentiant; ac Benedicti papa; privile- ctum.
gium, non Benedicto VII, sed VHI, assignandum 5. Hicomittere non licuit locum egregiumWiberti

esse constet quippe quod anno Christi 1015 datum archidiaconi de sancti Apri apudTullenscs coenobio,
esse legitur apud Ughellum, tomo II Italia; sacrce, qui de sancto Leone IX in ejus Vita sic habet libro \,
col. 996. capile 13 Moxque uti sua crga sanctum ct glorio-
:

4. Eral pr(vdictus Willcnitus, inquit Glaber in sum Aprum major crat dcvotio, domnum religiosx
libro 111 IIisloriarum,cap. 5, accr ingenio cl insjijnis vit.v ct convcrsationis virum jam dictum (cap. H^
prndcntia; idcirco su)nmum in palatiis rc<jum ac ar- Guidricum sub nomine abbatis eidcm prxfecit ca:no-
 VITA S. GUILLELMI DIVION. 702

noluntate ct donwi Guillclmi ?/>.</((.s- loci A 0'( tit pucnilus fcrmc dccowis ralida coufcclus {vgri-
peliti^i

Ooniquc Aiinoini
temporis vcneraljilis patris. tudinc ad scpulcruni illius gratia recupcrand;v salulis

[inuator, lib.v, c. 47, tcslatur quod, dum mona- duccrctur, ihiquc a parcntibus diniissus, dccuhabat

<nncU Germani a Pratis cocnobii s.vculari modo solus. Qui subito rcspicicns vidit supcr idcni sepul-

m ducerenKpiissimus Rohertus re.i- una cum lurorc crum insidcnteni aviculam. formam colnmbx prxfe-
viJclicct Coustantin rcgina, accersens domnum rcntem, quam diu intuens obdormivit ; dehinc, leni

'lelmum ahhatcm Dirionensis cocnohii, ci ahhnliavi explctus somno,cvigilans, itn se rcperit incolumcm,
I heati Gcrmani, qui, cam rcgularitcr instilucns, ac si nihil xgritudinis pcrscnsissct. Suscipiunt itaque

Domini 1030, seu potius 31, annuma Januario l.vti parentes suum, fit omnihus eommune gaudium.
ijjp incipicndo, ut patet ex indictione xiv,littera 7. Sancti Guillclmi corpus in majoriFiscamnensi
linicali C, fcria vi, Kalcndis Januarii vita de- l)asilica tumulatum est, in conspectu cuntium ac rc-
7. Quo dic in Nccrologio vetcri Fiscamncnsis dcuntium fratrum, inquit auctor, hoc est antc
vit.-c

laslerii lcgitur, Kal. Januarii depositio bcatx sancti Taurini Ebroiccnsis episcopi altare, quod
\orix domni inilclmi abhatis istius loci,ei mullo- liodic sancti P. Benedicti appellatur.Ex hoc autem
monasteriorum patris. Die vcro 22 Fcbruarii loco postmodum in saccllum bcatic Mari.-c
Magda-
primaejus translatio,et obitu? Joannisejus lcna; sacrum (quo tompore, quave de causa ignora-
itur
;essoris, his
•^
verbis, vui— ^
Cal.
"--'--•
Martii
'
' .'..'.-
translatxo
j^

tur) ad latus Evangclii translatum est,ubi hodieque

X memortx domni Willclmi ahhatis, simul et in sarcophago lapideo, trcs pedes longo ac novem
>sitto domni Jolmnnis abbatis, el sui patris Rot- poUiccs lato.intra parietis cameram ad septentrio-
i. Germani aPratis memo-
In Necrologio sancti nem inclusum asscrvatur,cum hac in plumbi lami-
ir die Knl. Januarii, ubi dicitur domnus ahha na inscriptionc, qu^ anno 1G38 dctccta cst.
lelmus nimin rcligiositnlc sollicitus. De viris il- Abbatem pU-nuui, lector, cognosce dierum,
ribus qui Willelmi magistcrio,variis in monas- Nomiue Willeimum, hic recubare seiiem.
prjmns pasfor pra?fnlserat hujus,
Isle loci
issuo regimini subjoctis, floruorunt, visum non Quo daute Deo, monacbos.
slatuit multos,
opcn pretium hic agere, cum illi suis locis in- Juui prima dies anima; nova claruit ejus,
Cui nova Jerusalem obvia tota fuit.
memorentur.
. Porro elsi nullo publico cultu, quod quidem Huic inventioni occasionem dedit nova in honorem
imus.apud vetores sanctus Guillelmus honoratus sancti Guillelmi a Comite de sancto Martino et
riljillum tamon in fastis sacris ad diom Januarii, Aglioe marchione constructa ecclesia, quam cum
ejus atalis est, inter sanctos ejusdem sancti,(iuem intcr ninjnres suos computat,
inseruerunt Ar-
Jus Wion et Hugo Menardus in reliquiis ditare in animo haberet.eas ab illustrissi-
Menologio ac
rtyrologio Benodictinis quos imitati recentiores C mo principeGuisio abbatc commendatario,agente in
;

n^s,sancti nomine donarunt nec immcrito,cum

: primis apud cum, domin.c sua; nomine, clarissimo
ta praesto sint ad illius sanctitatem dcmonstran- viro abbate Mondino,scrcnissima! ducissa^ a Sabau-
n argumcnta,vix ut ulla pro quovis hujus sfficuli dia in Gallia oratorc, inspici ac visitari obtinuit.
cto certiora rcpcriantur, nempe mortis prreco- 8. Hojc prima inspcctio in diem 28 Octobris anni

tio.miraculorum patratio,ac prtc co^teris integcr- 1727 incidit, ropertumque cst sancti Guillelmi cor-
a vita ac regub-c monastica? observatio singularis. pus maxima ox parto,praitcr ossa priecipua,in pul-
c Glaber,Vitai ejus scriptor,vir gravis ct magnaj verom rcdactum ;
quod ad ilhistriss.abbatis Guisii
toritatis, capite ultimo.sancti Guillelmi mortem aurcs perlato, tumulum itcrum aperiri jussit,indc-
mnctum deificum lumen trnnsitum appellat, ob- que quatuor ossa ex sarcophago,duo scilicet ducissae
.atque, quod notatu dignissimum est, quaj in a Sabaudia, altera duo monachis Bcnigniani trans-
3 adhuc agcns opcratus erat miracula, etiam et mittcnda cduci curavit,ca!lcris in arcam plumbeam
t morlem ad ejus sepulcrum pordurasse. Au- una cum cineribus iterum inclusis ac in projdicto
ndu3 est in lib, iv Historiarum, c. h Unum re- sarcophago reconditis. Ilanc ultimam tumuli aper-
:

',inquit, quod novi ihidem (\n sancti Guillelmi tioncm'die G mcnsis Decombris cjusdem anni con-
h) minime contineri. Migravit cnim prxdictus p tigissc discimus ex actis publicis, intcr qua) occur-
er a swrulo ad beatorum requiem in Neustrix rit docrota apud .sorcnissimam ducissam monastcrii

lihus, in Fiscnmnensc videiicel monasterio... se- Fiscairmensis nominc supplicatio, ul suis vcrbis
lusque est, uli tnntum condecebat virum, in loco sancti Guillclmi canonizationem a sede apostolica
iino ejusdem ecclesix.Post aliquot fere dies, conti- nagitarct.Sed rcs hactcnus infccta remansit.

PR^FATIO AICTORIS.
. Dulccdinc sancti Spiritus pr.-odilis Patribus vc- Dei univcrsalis documentis in charilativa spc scr-
andis.acdiiigendis fratribus,ubiqueEcclcsiarum vientibus,monachorum inflmus Rodulphus, tantil-
703 RODULFI GLABRI MUNAGHI CLUNIAC. 704

lam obcditionls cxhibilioncm.Placere denique una- A narrationisinformabunt seriem.Idcircdcfommunem

nimilati vestri'o non difidimuSjSi de vita vel conver- fidelium virtutfgcnam obsecramus charitat6ni, ne
satione vcstri omnium dilocloris, domni videlicoL simplex conlemptui habeatur sermo, neve pro vili
sacerdotis atque abbatis WiHelmi, prout divina canistro purse respuatur similaginis ofTa; cujus si
pietas largiri dignata fucrit, postcris mandaro slu- prudenti manu exercitaretur materia, omnem va-
duerimus. Plura siciuidem a nobis visa, plurima leretexcludercinopiam, et sospitatem'conferre pe-
tamen a vcracispimis rcluloribus comperta, hujus rcnnem.

INGIPIT VITA

2. GuiUelmi palria, aims. Parcnics. E sarro fontc B implcri mandavit, ac propria puerum sustulit dex-

flregina mscipilur. —
Vir igitur religiosus domnus tera, eique nomen indixit WiIIelmum,queni sciliciet

Willclmus, quem pius Dominus Ecclesice suae fiHis postmodum rcgina, conjux illius, ex sacro fonte

pastorem, ac juris suse legis propagatorcm consti- suscepit baptismatis.

tuit, natione quidem Italus avus tamen ejus.Vibo

; 3. Erat ergo, ut diximus ejusdem genitrix, non

nomine, militari industria clarus, gente Suevus solum prosapia nobiIis,sed etiam morum honestate
fuit. Qui scilicet, ob inimicitiarum ultionem, nati- praecipua. Haec siquidem referre eratsolita de eo-

vam relinquens prcvinciam, pcrrexit habitaturus dem puero hujusmodi verba. « Videbam me, in-
Italiam, ibique copiose locupletatus opum gratia quiens, nocte quadam dalmatica veste indutam,

feliciter degit.Ilic ergo exstitit genitor llotbcrti,qui statimque mihi mamillam

solis radius illustrabat

accipiens sibi uxorem ex Longobardorum nobilio- dexteram ; dchinc vero apparuerunt quidam vultus
ribus, nomine Perinzam (26), quaj, fecunda prole gerentes angelicos; ipsique filium meum mihi abs-
fdiorum, genuit ei etiam pra? cunctis optabilem trahcntes,altius cnerebant eumdem infantulum cla-

Willclmum. Contigit naraque sub ipso tempore ritate nimia circumfusum. Ego quoque hsec nimio

illius nativitatis, Berengario Longobardorum rege intucns pavore perterrita, nil aliud quod dicorem
defuncto, ut Otto imperatorum maximus hostili p reperiebam,nisi tantum Sancta Mater Domini Sal- :

mami omnem sibi subjugandam peterct Italiam vatoris, tibi committo, custodi illum. »
;

qui compericns pr.iedicti Berengarii uxorem in 4. Deo devovctur a parentibus. In monasterio eru-

quoddam castrum,situm in lacu urbis Novariee (27), dilur. —AWa. namque perplura optimi praesagii,qu«
fecissc confugium, atque cum ea viros quorum nos faslidium vitantes reticemus, conspicabantur
conspiratio rcbellis foret cidem imperatori ad quod ; in illo. Nam et habitudo tenerrimae aetatis ita dissi-

illico divertens, cinxit illud ferocis obsidione exer- milis videbatur caeterorum, ut nimium admirabilis

cilus. Erat cnim priudictus Rotbertus in eodem haberetur. Propterea uterque parens uno consensu
castro cum propria uxore et liboris, cui etiam qui- ac voluntate, cum suorum omnium favorabili hor-
que illorum cum sua domina curam atque tutclam tatu, Christo Domino vovere illum,in ejus domo as-
commiserant sui. Cumque diulius ab utrisque par- siduc scrviturum.Duxerunt autem illum,cum esset
tibus acerrime decertatum fuissct,cernens impera- fcre scptennis, ad monasterium sanctae Mariae san-

tor differri sibi victoriam,tontans largitionibus mu- lique archangeli Michaelis in honore sacratum,no-
nerum clam suorum hostium signiferum
inflectcre mine Luciacum, in quo etiam veneranda habenlur
:

nam spopondit ei cum maximis donis ctiam apud ossa beati martyris Januarii ibiquc, juxta morem :

sublimitatcm suam celsitudinis locum, si suos de- norma) regularis,eum ipsius loci abbati obtulcrunt.
sercns illius parti faveret.lllc vcro minime acquie- D Qui,satis devote illum suscipiens, sacrae monachalit?
vit, utpote milcs adjuratus, respondens sibi opta- rcligionis ctiam veste induit.Hic nempe tradidit ei

biliorem fore proprii interitum corporis, quam sa- primos lilterarum apices, atque hujusee custodi.T

cramentis asserta) fidei dcsertor habcri. Post ali- addidit praeceptorem, cujus animum stupor invasit
quot vcro dics, habito invicem pacis consilio, in nimius, quoniam velocitas scnsus sibi comraissi

dcditionem gratis dcvenere imperatoris.Tunc quo- pueri ad tantam proficiebat indaginem,ut univerea
quc isdem Rotbcrtus, ut erat vir prudens ac stre- priorum conscholasticorum studiain brevi transcen-
nuus, suggessit impcratori ut lilium,(iueni e: uxor derct spatio;proinde in admirationc non modica jam
sua intra ipsius obsidionem castri pcpcrerat, catc- tunc tam abbali quam fratribus coetcris habebatur.

chumenum fieri pcr manum imperialem praeoipcret. 5. Prajterea in vicino monastcrio qua;dam anus.
Quod illc libentissimc annuens, ut monitus fuerat cujus erat maritus jam senior, congruum habebat

(26) Ejus obitus ad Kalondas Novembris nolatur hatis.

in Nccrologio S. Germani a Pratis,his verbis : Obiit (27) Alife editiones yoviti.v, mendose.
Perenxa nostra amica, maler domni Willelmi ab-

I ^
)5 VITA S. GUILLFLMI DIVION. 706
micilimn, uil (luotl pranliolus pnor.tumiliaris cu- A Salvaloris scnlentium iri;niincrc. Atcjno liujusniodi
:
providenlia.per dics ducebatur ;in quo etiam ali- responso prolato, omnino quod hortati erant faccre
noctium gratia puscipicbatur. Cum
olies quietis distnlit. Illico nempc oppido ab luijusrc suasnribns
anus eum alicinando diligenlia fo-
tur praHlicta dctraclionuni corrosionibus lacessitnr,ab ipso pra»-
Ddi in sinu proprio brachiis complexa fuisset, sulc redarguitur,ac veluti conlumax sui juris habe-
imm.T.quae laxis pendebant ac rugosis pellibus, tur. Ille vcro talia pro nihilo ducens, ac magis ma-
bilo turgenles lac fudere uberrimc. At illa, ut gisi[uc in Dci se culfum astringcns,ila ut pcne ipsi
it pia? mcntis ac Deum timens.rcligiosis quibns- soli oninis cnraac sollicitudo psallendi,logcnd:,ho-

iG sagaciter inlimare curavit, quoniam isdem quj rasque pnlsandi dic noctuqne lori illius incumbe-
iebatur puer, excellentioris vitae [Bolland., dili- ret orat cniin castissimae mentis et corporis,para«
:

ntis vitsp] ac dignitatis gratia csset augmentan- lus ad omne bonum ac mcditabatur frequentius,si
;

is.In processu namquc tomporis, cum adolo\issot forte qucmpiam repcrire locum valeret, ad quem

jam in Dei timore obedientcr servirc sluduisset, transiens dcvolius pra^ccptis rcgularibus inservirc
n defuere invidenliae stimuli. Quibus ctiam sce- liceret. Jam enim inibi fervor disciplinas regularis
Lis agitatu3,constanter suslulit illorum probra in admodum tepuerat.
oruni profectum toto conamine laboraverat.Xam t» 8. Proinde accepta quondam licentia orationis
m in Vorcfllensi urbc primitus,postmodum apud ac visitationis gratia, ut admonasterium beati ar-
ciaum, sub tuta custodia regulas artis gramma- changcli Michaclis (28), quod situm constat in al-
ae pleniter didicerat. Conslituitur etenim divini tissimis jugis Alpium, pergeret.Qui dum admontis
ficii assiduus custos.ac scholajcapitalis illiusloci. radices devcnissct,atque, ut est itcr arduum,ascen-
ii felici virtutum incrcmento, Deo favente, profi- dendi ad monasterium jam pene superaret ipsius ;

ens, commissa est ci secretarii cura atquo admi- equus,qucm post se habonadexterainjecta trahebat,
stratio, nec non etiam totius supellectilis sanc- ab angusto tramite pede luendo panlulum devians,
arii, domi forisquc consiliorum diffinilio. cxrussa habena,quantum cst illud immaneprcecipi-
6. Patrem ad monasticam vilam inducit. — Ca^pit tium, tolus ruit. Quod cernens vir Deo devotus,
terim cogilare qualiter suum genitorcm a flucli- mcnle quidem cxtcrritus, vultu tamen sereno per-
iga istius sicculi cura subtraheret,ac quod illi vi- rcxii ad ecclesiam,orationi incubuit,ibique diutius,
; supererat secum in monasterio pro aeterna re- ac si nil advcrsi contigisset, oravit. Deinde vero
jie laborando consumcret. Nam
matcr illiusjam cxiens, misit famulum,si forte de equo alitcrquam
pace obierat. Tuiic nempe suasit ei ut mcnte sperarc polcrant contigisset, ut ei renuntiaret ;qui
actaverat, et ille s'atim dilecto obedivit filio, imo egrcssus reperit eum in loco ubi praeceps ruerat.
talem. Sicque satis .accurate C stantem incolumem, ita ut nulla omnino laesura in
30, q^ui ei praestitit

im plurimis donorum xeniis duxit illum ad mo- eo videretur, sed neque in loris aut ligno sedilis
isterium, ubi devotissime a cunctis susceptus. in aliqua attritio appareret. Siquidem cum milliaria
Lnctae convcrsationis habitu et ipse dcvote vivcns, duo, et co amplius,a loco unde ruinam ceperat us-
m multo post, praesente iilio, optimo fme vitam que in vallem ubi snbstiterat, computentur. Rece-
•mplcvit. ptoquc qui missus fucrat, equo, ei qui. amisit [al.
7. Rcnuil ordinnndus jurare episcopo fidelitatem. dimisit] reduxit. At ipse, gralias onmipoLenti Deo
eo vexatur. Cofjilat alio ahire. — Interea petebatur refcrcns, alaccr ad monasterium rediit. Qu(e res
omoveri ad diaconatus officiurn, qui revera ita gcsta plurimis admirationcm prcebuit, atque iridi-
)scqucns cxstiterat infcriorum pracccptionibus cinm sanctitatis.
•aduum,ut etiam ipsis sacerdotibus imitabileforet 9, Cluniacum miijrat. Sacerdotium recusat. —
cemplar ad itcr arripiendum tutum. Scd pracdi- Audicrat, Jam fama mulLi[)lici personanle,monaste-
im monaslcrium in Vercellerisis urbis episcopio rium essc, cognomcnlo Cluniacum.in partibusBur-
tum, atque ejusdem episcopi ditioni subjacebat. gundia;, cujus sanctitatis ordo,ac districtio regula-
loleverat etiam male arreptjeconsuetudinis usus, ris,materque virtulum discrctio,prK cunctis incom.
nullus fratrum loci illius levitici ordinis gradum parabilitcr vigncrant ab initio ad r[uod ctiam ire,
;
£)
ius susciperet,quarn sese assertionc jurandi pro- illud inviseretotomentis flagrubat desiderio. Conti-
itteretservalurum fidelitatcm episcopo. lloc quo- git quoquc,dum hoc mcdituretur agore.ut sanclis-
ledumsuggestumfuissetWillelmoutjuxtaillorum simus abba praedicti loci Maiolus,sacra ccclcsiarum
lorem faceret, ut erat eleganter alfabilis, respon- loca cx more visitans, ad ctjcnobium Luciacum di-
;n3 dixit s.e non posse salubriterrcspondere 'Doll., vertcrct. Quod ccrnens fumulns Christi Willelrnus,
Tpendercj ut, pro liis qu.-c solius Dei imperio gra- intclligensque suum a Deo dcsiderium complcri de-
i pra;stari debcrent, horum ministri alicujus ser- cretum, secrctius acccssit ad Dei virum, eique sui
,-ndseridei assertioncm ullo modo exhibcret. Quin pcctoris patcfacit arcanum. At illc nimium alacriter
»tius,inquit, terribilcm hujusmodi assentatoribus spnpondit et juvamen optabile ad omne quod in di-

mpnasterium non aliud videtur esse ab

{iHj IIqc tur in llisloria l'edcmont.ana, quod jam a multis
quod sancto Michacli sacrum in Picheriani montis annis defecit a monachis ad clericos.
rticeduoaecimuCinisiomillibussitumfuisse legi-
707 nODULFI GLABRI MONACIII CLUNIAC. 708

vini nperiscLiltu (lecreveral exorcorc.Dchiiu-Romam A iit ipsis convenerat, pra?ccptore, Cluniaccnsi cx

pergeiis.periude re(lilurus,ut secuui ad diu optaLum more.Euimvero quidquid illorum erat pcculii,com-
locum illum deduceret. Inlerim vero Willelmnsde- munis in ecclesia ercmus esse videbatur; atqueis-
liberans prudcnter de omnibus quae ad se pertinere dem, postquam ad potiora Willelmus sublimatus
videbantur, ac si in procinctu miles expeditus, ne fuisset,referre crat solitus nusquam se locum opta-
certamen ei properaturo res diu licen-
forte ad fidei biliorem reperisse ad eam, quam obtinere delibe-
non neccssitas parentum, aut speciositas
ter uscB, raverat, pauperiem consequi,vel extremitatem san-
carnalium fralrum, seu vici ac latifundia,atque ca- clitatis.

stella corum qua3 perplura erant,non saltem pietas H. Tunc monasterio S. Benirjni. — Memorabili
nativi soli, vel generalis amor cunctorum obsiste- igitur patri Maiolosub eodem tempore suggestum
rent, sed ut ab his omnibus liber atque exoncratus est a Brunone, venerandae memoriaj Lingonis ponti-
viam mandatorum Dei, prout disposuerat, currere fice,ut monasterium egregii martyris Benigni, quod
valeret,totum se divin.T commisit providentiae. Re- juxta Divionense castrum antiquitus veneratur, ad
grediente igilur a Ruma viro Dei Maiolo, menior rcdintegrandum divini cultus ordinem quiineodem
uterque propriaj sponsionis, suscepit Willelmumin loco omnino defecerat,susciperet ; et, sicutperplu-
spiritualem Ghristi filiationcm, ac duxit illum ad rima cocnobia jamdudum agere consueverat, ila e!
P
locorum sanctissimum Cluniacum Ad quod cum islud in melius reformare satageret. At vir sanctus,
venissct, misit ante se ex suis unum, denuntians motus pietale, ad preces pontificis misit continuc
fratribus utobviam ei ex more ornati procederent, qui ad se reducerent Willelmum.Jam eniracumeo
quoniam excepturi erant quemdam secum advenien- dem fratre, cui illum commiserat, annum et semis
tem, cui honor divinitus debe])atur.Exccplus deni- pie vivendo expleverat. Cui utiquc ad se revocato
que, ut sanctus mandaverat,solemni apparatu,pro- pra^dicti sancti martyris monasterii dulci iraperic
moviteumhonorillcecum consilio fralrum quippe- ;
paternam ovilis Christi curam commisit.Spopondi!
dum una senscre in illo vit;c merilum.Nam et isdem insuper ut quidquid juvaminis ad spiritualis hujuj
vir DeiMaiolus peculiare frequentius cumeodem negotii incrementum optarct, ipse libonti animc
Willelmo de his quae verae salulis sunt exercebat aequipenderet.Episcopo nihilominus,inDei fide pari

colloquium. Jamque cxpleto in eodem loco plus ter et sua, contestatus est ut illi, more dulcissim
minus anno inlcgro, plus cunctis admirabilis vcne- Patris,advocatus et custos,adjutor atquc consolaloi
rabilis(iue, nccnon honeslioribus imitabilis hftbe- in omnibus esset.Qui intcgerrima observationemo
balur.Tunc namque spiritualis Pater judicaviteum nitui cjus obaudi8ns,ultra quam credi potuit,illun
sacerdotio fungi dignissimum ;
jam enim sacratus in vita dilexit.Glemcns igitur domnus Willelmusa^
levitico ministerio : pavendoque se C sibi dcslinalumsuscipiendi ac regcndigratia mona
at ille humiliter
subtrahens,dicens se omnino non esso (29)dignum sterium, missis cum eo a sancto Maiolo quibusdan
Iractare tanti mysterii sacramentum. Sanctus quo- exhonestioribusCluniaci fratribus,ibique honorific
que, nolens placorem animi ejus turbarc,consensit exccptus, atque ab eodem pra?sule Brunone mona
ut voluit. chorum Pater est ex more consecratus.
10. S. Salunihn monasterio pnvfncilur. — Interea 12. Versiacensi deinde et Besuensi. Ejus liumilita.<

venit quidam mar-

fratcr prajpositus ccenobii sancti — Cumque acerrime ac vigilanti studio se sibiqu
tyris Saturnini (30), quod cst supcr Rhodanum, commissosproDciamorcdisciplinisregularibussub
precaturus sanctum virum Maiolum quatenus ei dcret, non multo post commissum ei ab Ilcnric
aliquem c suis commodaret,qui cum cum fratribus vcnerabili duce monasterium etiam Verziaci casti

sibi conunissis ad saluUs viam agnoscendam insli- cx latcre situm, ubi antiquusconfessor Christi sar
tuere valeret. At vir misericordiic gemina conside- ctus requiescit Viventius. Illud quoque, vcluti pri

ratione prospicions, unius videlicet juvamcn, alte- mum, moderamine regulari crat dcstilutum.illoqu
rius quoque obcditionis probalionera, domnum ei in mclius reformato, terlio nihilominus destitut

protinus commisit Willclmum.Qui omnino nil dubi- Bcsuk positc

ac recta vivcndi lege, super fontcm
lansaut ronitcns, perrexit humililer ad Patris impc- n aposlolorumque principi sacrato,ab eodcm Brunon
rium ei oljscculurus, qui ad hoc vcnerat utilitatis pontifice constiluilur Patcr.Erat antiquissimum.a
anima^ gratia. Ilabo])at enim prajfatus vir plures sa>pius paganorum seu pessimorum quoruracunqu
fratrcs secum simul degcntes, ui,a tamen voluntas hominum infestatione dcsolatum. Ad hujus nemf
omnium, per conscnsus, similis opcratio, modus rcdinlegrationcm dum tolo conamine decertarc
orandi ae psallendi atque edcndi, et totus horum contigit ut prajdiclus episcopus cum comite (3

haljituscharitatisgratia uniforniis,Willclmorevcra, maximffipartis Burgundi;eWillclmo,qui etiaraeju

(29) In levitico gradu diu perseveravit modcslis- IC.

simus a])bas. Unde lilteris Hrunonis cpiscopi pro Modo prioralus est monaslcrio Ambronn
(30)
Flaviniaco subscripsit Vy/7t'?/ci/5 lcvita ,-et in rolunda censi subjectus. vulgo diclus Saitit-Saurin.
sancli Bonigni (iiuun is cxslruxitocclcsia. haolonus (31)- Olto comes,cognonionlo Willelmus,al) Hci
idom nonien idemque titulus lcgitur. Fuit lamen rico ciucc adoptatus, de quo Ghronicum Bcnigm
postea sacerdos, ex prologo, supra n. 1, ct infra num passim.Benigniani monaslorii fuit advocatu
 VITA S. GUILLELMI DIVION. 7!0
[Ti palris (le quo ?oriiio c^t oxslitorat arfliiitalo A nohia sibi commissa coiitlnonliluis. nullui^quc (|iii

ipinquus, ip?o Patre pra^sente, colloquium pacis ad hioc vcllet accedore prohilteretui- : quin polius
bcret.Post cstera dixit prasul in aure comiti, ut tam sorvis quam Iiberis,divitibus cum egenis, uni-
t)ati, utpote propinquo scilicet suo.lenitcrsugge- formc charitatis impendereturdocumentum.Plures
•ct ut, elationem ne forte pro virtutum gratia etiam ox ipsis, ox ccenobiis, utpote rerum tenues,
reruni copia surriperet, caveret.IIle quoquc re- accipiebant victum. Ex quibus quoque nonnulli in
•enter accedens, dixit ut monitus fuerat. Tunc sanctffl conversationis monachorum devenere ha-

:er Willelmus vultu alacri eidem comiti hujus- bitum. Cujus denique institutionis labor nimium
idi responsum protulit Si, inquiens,cognoscore: optabilem diversis ecclesiis contulit fructum. Nam
;ero quod augmentum terrenarum opum vel pos- pr;pfatuni,ut dicere ca^peramus, locum talitcr clau-
«sionum unius tantum diei nostrre vita? protrahat sti'is atque officinis regularibus, caiterisque bono-
itium.persuaderi non mihi potest quin ad horum rum copiis adornavit, ut praj caeteris illius provin-
lollar incrementum. lloc autem reponsum dum cia; felicibus scmper floreat incrementis.
nes retulisset episcopo, admirati sunt utorque 15. Tcmplum S. Beniijni restaurnl. Cujus sepul-
s prudentiam,pariterquela;tati propter humilem crum dctegit. — Contigil ergo postmodum quatcnus
us sapientiam. -n pars ecclesiaj beati marty.is Benigni, cui, auctore
3. Monasterio Fiscamnensi prxficitur. — Cum igi- Deo, primitus pater datus fuerat, ruinam corruens
fania sanctitatis illius jam latius deferretur, daret.Quam cum roformare cuperont artifices cae-
rmannorum dux venerabilis illam comperiens lli- montarii,graviorem par eadem dedit ruinam. Quod
irdus,misit ad oum, revcrentor supplicans ut ad cernens virDt^o dcvotus,intellexit divinitus sibi dari
veniret. Qui tandem libonter, ut rogatus fuerat, indicium quod totum a fundamentis renovari con-
'gens venit ad eum a quo eti!im,sicuti decebat,
; veniret templum. Illicoque sumnio mentis ingenio
lorificc suscoptus est. Cujus sanclissimis cuin ccepit ipsius ecclesiae refbrmand* mirificum cons-
reatus, ut erat totiu;^ boni amator, dux fuisset truore apparatum : quam deniquo cum cffipisset re-
quii^.obsccrans illum ut ecclesiam sanctoRetin- icdificare positione mirabili, valde longiore ac la-
iduffi Trinitalis nomini et honori dicatam,in looo tio"e quam fuerat ; ignotus tamcn erat universis lo-
icamnensi cognomonto antiquitus constructam,a cellus quo prctiosi martyris membra claudebantur
) tamen patro Richardo honorificentius reforma- Benigui, quia solerti cura taliter antiquitus fuerat
n,ordine monaohorum suscipiens docoraret.Erat reconditus, ut
vcnerarelur marlyr illo fiducialilcr

im illic morc vivons carnali,jugo soluta morte occubuit propterDeum

rcgulari, per a;vum,ubi felici :

ricorum levis conciola. Cornens denique Pater sed a quibusdam incautis dicebatur etiam ibi non
Ilelmus illiusanimi devotionem promisit secum C haberi. Cujus ignoratio rei niniium mastificabat
adjutorio illud quod poscebat implelurum.Qui
i animum Patris Willelmi.Tali quoque dofectu anxio
riter venientes ad prccdictum locum,Satis sublime revolatum est visione pulchcrrima per ipsum Dei
solemniter commisit ei isdem dux cum aliquibus martyrem ipsius honorabilo sepulcrum. Erat enim,
scopis dominium ot curam regiminis totius loci. ut bcatus multorum sanctorum descriptor rniraculo-
im vir Domini congregavil ibidem monachorum rum Gregorius Turonorum pontifox refert (32), pcr-
[ularem catorvani, ita videlicet personis numero- graiidis arca lapidei sarcophagi continens illum.Pro
n ac bonorum studiis copiosam, ut triplici sui cujusirt'0iiicredulitatc narrat idem sanclusaltcruni
mero pra;teritorum numerum excelleret clerico- sancti nominis Gregorium Lingoncnsem episcopum
in. Quod ccrncns jam dictus princeps, multo- acrius quondam fuissc ipcrepatuin. Cujus namque
n dononim ac possessionum largitionibusamplia- positionem loci aiitiqua vetustas occuluit. Nam co-
locurii. .Monuit olium tam abbatem quam cajte- ram pnccipno illius monasterii altari profundius
I fratros s.vpius ul ab illo pcteront quidquid suo- habebatur defossum memoratum sepulcrum. Quod
m utilitati expodire nossent, utpole quoniara de continuo requirens invenit, aperiensquc illud con-
c re secundum velle provenerat ei et posse. tingere nieruit sacratissima egregii marlyris ossa,
4 Scholas ihi insliluil . — {nicvGH cernens vigilan-
D ju ciijusetiam cerebro,quod in descripta ipsius pas-
•iimus Pater quoniam non solum illo in Ioco,sed sione legitur (32*),vulnus ferreo illal-um vocte appa-
im pertotam provinciarn illain,nec non por totam ruit : omnia integro numero pracsentibus hone-
quaj
liam, in plebeiis maxime scientiam psallendi ac stioribustam episcopis quam ca;teris diversorum
endi deficcrc otaniiullariclericis,instituitscholas ordinum vel soxuum cuiii odoriferis Ihymiamatibus
ri ministerii, quibus pro Dei amoro assidui in- ac psallentium choris, in eodem recondidit sarco-
'cnt fratres hujus
officii docti, ubi siquidem phago inde(jue paululum ad oricntcm illurn amo-
;

tis largirctur cunctis doctrinae beneficium ad ccc- vens, in pulchcrrimo at([ue incomparabili locavit
Besuensi, PVuctuariensi, aliisquelocis sacris
et Gregorii autcm Lingoncnsis Vilahabetur inter Vitas
Ita bona contulit.Obiit anno 1027. In monasterio Patrum, capite 7.
cti Benigni tumulatus est. Qui ]iromcruit,\ni\\i\\.
(32^) Passio sancti Benigni cdita est a V. C. Fran-
inographus, ul semper memoria ipsins a(jalur ah cisco du Bosquot, tuiic praUore Narbonensi, in Hi-
is loci monachis.
storia Ecclesiai Gallicanaj.
J2) Scilicet libro i De gloria martyrum,capite51.
m RODTJLFI GLABRI MONACIII CLUNIAC. 71

t "nnln. Dehinc namque ]'ato)' vonf^i^andiis, acriori A. foisf-c, a'dific;ire inciperet. Tnnc otiam, quo'

aoct-nsus devotiono, rcformand;;; opus Lasilicai iu- polissimum fuit, duo ipsius gerni;jDi, videlicc
Btanler,quemadmodum dccreverat,accelerabat per- Godefrcdus atque Nitardus, viri spectabiles, secrt
liccrc. Quoniaro, ut diximus,et prffisto est cernere, tius illum cum comite maximae partis Burgundi.

totius GallisB basilicis mirabiliorem atque propria Willelmo, qui eliam ejusdem patris, de quo serin
positione incomparabilem perficere disponebat. cst, exstiterat affinitate propinquus, adeuntes spc

16. MonaUcrium S. Armdji Metis reformat. Uojnam ponderunt se saecularem relicturos militiam, a
petit. Tn reditu a^grotat.— Omnipotcntis etenim Dci se suaque omnia in omnipotentis Dei pcculiare d(

gratia in ipso cooperante,cocpit illius fama sanctita- minium devenire. His auditis, Dei cultor ijlic

tis circum adjacentes seu longinquas penetrare pro- fiducialiter coepit tractarc de ccenobii, unde rog£

vincias.Nam pr«sul Metcnsium Adalbero,reverenter batur, constructione ;

qui pariter communi cons-

satis illum evocans.commisit cidem sancti Ai^nuiphi lio et voluntate locum qua^rentes, rei hnjusoioc

confessoris rcgenduin ac meliorandum, ut agere aptum reperere in rure paterno a Pado distantei
consueverai, monastenum. Suscipiens ergo illud, flumine quaterno milHario, solitarium,cognomcnt
brevi lemporc reddidit emendatum.Tunc enim de- Fructuariensem. Ibi namque collocari praecep

vota conccpit mente ut apostolorum principis Pctri n basilicam, quam prsesente Arduino (33*) rege cui
sanctissimi limina visitaturus adiret. Stabiliens aliquibus episcopis sacrari jussit in honore genitr
nempe ccenobia sibi commissa idoncis pr«positorum cis Dei Maria?, sanctique Benigni martyris, atqi

seu cxlerorum ofticiorum personis, ut decreverat, omnium sanctorum. Inqua eliam isdem rex cu;
Romam orandi gralia perrexit. Visitatis quoque sua conjuge et filiis humatus quiescit. Ad quai
sanctorum sepulcris vel oratoriis,sacris ctiam mis- nihilominus, tam a Romana urbe quam a divers

sarum por semet celebratis solemniis (nam prsefa- partibus,plurima congregavit sanctorum martyrui
tus Bruno episcopus saccrdotium ilii imposuerat), corpora. Brevi namque in spatio temporis coUec'

cum apostolica benedictione consolatus regreditur est ibidem numerosa fratrum congregatio Deum
ad patriam,ccEpit febricitans segrotare.Jam jamque mentium, instituta beati Benedicti abbatis prsc
ad coenobium sanctic virginis Christinaj (33) perve- pui servantes,qua! isdem pater Willclmus a sanc
niens, in lcctum dccubuit. Qui paululum convalos- Maiolo Cluniaci didicorat.
cens Vercellas devenit, rursusque ibidem gravius 18. S. Odiloni persuadet monastcrii ingressuni.

periclitari occpit.Tunc quoque, ul idom referre erat Revertens igitur post haec ab Itiilia, omni stud

solitus, et etiam bonae memoriae Gerbaldus, almi satagebat e diversis partibus terrarum coUige

palris Maioli monachus,ac prsedicti cocnobi sanctai viros servituti Christi idoneos, suadendo eis vi

Christin» abbas perhibebat,dum in ecclesia sancti C ccelcstis gloriam, pariterque comminans inferoru
jaccret Eusel)ii pr«sulis, pcr quataor vel quinciue supplicia. Tantam onim ei Dominus cum csetei
horarum spatia ita factus est exanimis, ut nuUum virtutibus virtutem salutaris verbi concessit,

omnino spiramen in ipso cognosceretur.Sed tamen quibusque doctrinam illiussuscipientibussumma

ignoratur quid tunc divinitatis pra3Scnscrit,quoniam conferret fidei firmitatem, bonarumque virtutu

paululum in se reversus, voce qua poterat, lingua augmentum, ac vitiorura emendationem. Omnib
palpitans,h;cc personabatverba:«DomineJosuChri- onim, sicuii expcdire novorat, sive leniter, seu ;

stc,rex ajternae gloriajjSuscipc me,si p!acet,quoniam perrime, charitative tamen hujusmodi exhibeb;
bonus es non dubito ad te ex hoc corporc transiro)
;
Contigit ergo illum aliquando cum vlro per orar

Sciendum vero est quoniam istius mora ajgritudi- dosiderabili, domno scilicet Odilone, adbuc illo

nis.ut pventus rei subscquentis demonstral,non fuit canonicali habitu dogenle.dc vera animarura sah
impedimentum tantum quam gratia spiritalis lucri. habuissc colloquium. Intelligcns vero illura nili

17. Fructuaricnse monasterium condil. — Occur- s;inctitatis culmina, coepit illi attentius suadere i

rcntes oi doniquo illuc tros ipsius germani fratrcs, quod potissimum fore creditur, quantocius explf

levieveotiono doduxerunt illum ad sui juris prajdia satiigcrot; ncgoliis videlicet saeculi istius abject

confovendum ardcntoc onim desidcrabant vidore

;
n Christum Jesum soqui liccrct expoditius. Cumpi;
illum, (iuoni;ini eorumdoni
coiupungcbat corda clus illioo vir clarus libontor se facturum pronii
divin;c abscntia pietatis. Convalcscente quoquc co quod Patcr suaserat Willclmus.Nam post paupulu
ab .rgritudine, post aliquot dierum spatium convc- ad coenoblum nominatissimum honorifice deveniti
nero ad illum quiquo suorum ac pluros domini Cluiiiacum, ibique a sancto Maiolo est devote s-
civitiituinvicinarum, ct suadere illi ctvperunt, ceiitus, atque iii habitu sanctai convorsationis d-

promittcntcs se plura largituros si in nativa patria niichus ox more sacratus est. Cujus etiam c*
cuenobium sibi, sicut in extcrna audivcrant illum vcrsatio in lantum exslilit chara Deo, et du!^

(33) Monasterium sancta> Christinoc propc Ollo- Itali» ad Germanos transferri a^gro ferentes,Arc
nam, de quo oxstat Ludovici Pii diploma, in notis nuni Eponodicnsis marohionis lilium regera salu-
ad Capitularia ct a Cointio oditum, tomo VII ad an- runt,(iuoni Ilonricus Pius armisprosccutusprimO
nuni S22. ail vilaui privalani, mox ad Fructuarlse iLonas-
(33*)DefunctoOttoneIllimpcratore,Ilalici regnuni riuiu compulit.
 ;

DE VITA S. GUILLELMI DIVION. 714

uu) diligoiitibus, ul istloni sanclissinius Muiolus A fuorat,qnod Brunoiiiprcudiclo Lingonum episcopo,
i commisso gregi allegans illum in vita,qualiter qui regni minus acquiescebat, talia suaderct qua>
5t ipsiusobitum haberentPatreinatqucpastorcm. rogali juri nimium resislerent. Ille vero siuiul et
od ita raanifeslissime et uliliter fien contigit. rogina conjux illius proplcrhoc illi irati,comrainati
am enim pra^maximam exinde, dum adviverent, sunt aliquotics cccnobiis ejus damnum inferre maxi-
witionem inter se habucre,dum alter corumdem mum Adicns crgointrepidusamborumpra^sentiam,
jrun^ sibi utrumquc prajferens,exprimi non va- ita iJlorum divini verbi virtute iram compescuit, ut

(34). etiam summam dignitatis gratiam apud illos obti-

9. Pontilidbus Rotmuu,s cst (uceptus. — Pr.-elorea nerot. Xam cum illorum filius,qui pro suaj juven-
itiricibus Romanis PaterWilIelmus,quisuo tem- tutis elegantia ac libcralitate Ilugo Magnus cogno-
•e prajfuore, in tanta vonerationc ac reverentia minabatur, jam in rcgom unctus obiisset (36), ac
habitus, ut quidquid illis snggossisset, sive per parens uterque pro morte ipsiuspeneusque in sui-
pcr aliquam legalionom, libenlissimc im-
sive met nocem cordis dolore ct luctu affligerentur,tunc
re sludebanl.Nam ot Joannom papara spiritualia accessit ad eos spiritalis medicus,et ait : Noti infe-
la per orbcm, maxime Italicum,auri vel argenti lices etiim vos putare det>etis, quod talem amisistis
iio distracta minus curantem, tali invectiono r» quin potius fclices valde,quia taletn habere meruistis.
nere sluduit per epistulam, ha;c conlinentem : Eijo, inquiens, ex ullo hotninutn gradu non tatn
) Parcile, qua'so, purcite, qui dicimiui sal terrx el paucissimos salvos futuros asstitno, sicut de regutn.
tnuudi. Suf/iciat hot)iiiiibu.s jatn semel Clirisiutti Qui cum attoniti rcsponderent : Quid hoc dieis,
ise ccnditutn pro cottitnuni salule universorum. Patcr ? Respondit : Non audistis, inquit, sacer ea-
i enim rcfugx veri luminis, solo nominc pastores, non quomodo rcfcrt, vix tres de triginta reyibus bonos
le Cltristi, ittio ttiemlra itlius, ridetc post vos quo exstitisse ? Idcirco ccssatc, quxso, liunc juvenetn
t. Si iu.rta fontctn tcpct rivus, iti longinquum fc- flcre morluum, sed polius cotiyratiilamitii ei, sicuti
•
tiulli dubiutn est. Idcirco cura quibusdam vcndi- rcquiei dalum et a malis liberalum. His dictis ita
ad suutn interituin. Volo vos pastores ac pontifi- cons(»Ians illos placabiles fecit, ut viderentur non
otntics in cotnmunc judicU sccurim ijestantis, antc habcre quod plangerent,et Deum dicerent visitasse
uatn assisten.is nietnores. Quam cpistolam papa illos per sanctum virum.
mter amplectens, grates ac benedictiones tanto 22. Hcrtnannus episc.mona.chos pcrsequilur,perit. —
ri retulit, Deumque in illo glorificavit. Quorumdam etenim nomina aliquando interpre-
U. Ucnricuin impcratorcin sibi conciliat. — Sod tabatur, sivc ad profectum, sive ad detrimentum
llud denique in codcra Patre fuit valdc memora- ipsorum.Gum mortemBertoaldi TuUen-
igitur post
^quod multi tura etiam nobiles vcnenatisinfccti C sis pontificis,qui ci monasterium sancti Apri confes-
bis malorum,dum adversus illum contumelia- soris commiserat, eidem episcopatui quidam Her-
n verba dicenda conccpissent,sed jurgia ultionis mannus pracsul datus fuisset, ita coepit exosos hu-
i refercnda, conspcctum illius ventum
ut ad jus Patris habcre monachos cum sua institutione,
3set,statim mirabantur semot ab his qua3 inten- ut cliam honestissimum fratrem, Widricum no-
'ant exprimere,alienat03 fuisse amissaque fero- ; mine, qui post illum ejusdem loci Pater devotus
itc rei priEteriLa;,quidquid id erat, totum proce- exstitit, cui tunc ca;terorum cura imminebat, ba-
jat ex mansuotudine. Hcnrico siquidem impcra- culo verberaturuseum impegerit. Quod dum Patri
i de co suggcstum fuerat, quod illi derogans, il- rclatum fuisset, nomen illius alludens ait
ad :

aque contemnendum adjudicans,Arduiniqnoque « Sccundum suumnomen, inquiens, facitepiscopus

•li, qui sibi Italijc regnum prairipuerat, faveret, iste.» Nam lingua barbara Uerman in nostra hotno
imquc pro posse defensitaret.Ex hoc quippc viro errans dicitur. Ac deinde :« Si enim Ghristi pastor

i,quamvis ab re,iralu.s fucrat. Ille vero ut com- fuissct, illius oviculas miniinc lacerarct. Sinite il-
•it,ad illum pergcns.rei veritatcnc sese purgando luin : vcrus Pastor novit.ct ipse qua3 sua sunt col-
idit, atque
quid eral odii a corde
si illius deter- liget. «Non multo post denique pcrgens in longin-
latantum etiam isdcm impcrator postmodum f|uum sfficularia exacturus negotia, crudeliter obiit,
[)
ira dilcxit, ut illi dona largiretur plurima, et pciegrina potitus sopultura.
idquid ab eodem vellot ficri continuo impetra- 23. Lt Leo Vercellensis. —
Simili invidia quoque
Leo Vercellensis cpiscopus ad actus universos is-
'.1. Et P,obcrlum Gallia; regem. — Pari nanupie tius Patris exstiterat infestus. De quo etiam talia
ione RotbertoFrancorum rcgi de ipso indicatum narrare solitus:« llic ergo crudelissimus Leo totus
'34) Mulla hic in cditis transpowita siiis qiiaj(iue jam obtinuisse fama falso vulgavorat.Ilujus episto-
is rcatituimus opr nostri ms. codicis. l;c, totiusque negotii incntionem facit
legationis,
35/ Piictcr hanc Guillelmi ad Joannem XVIU idcm Glaber lib. iv, cap. 1, et Hugo FlaviniaccnsiS'
ninum pontificemepi3toIam,cxstat in.su pcraltera in Ghronico ad annum 102^i, ubi haec altcra epis-
cumdem,qua monet eum ne Ecclesiam Constan- lola habfjtur.
ipolitanam iniversalis nonien sibi attribuore (30) Ilugo, Rol)crti lilius, anno 1017 in regem
iatur, quod quideni Inivermlis nomen missa ad unctusjobiit anno 1026, die 17 Septembris^sepultns
nnemiegationeConstantinopolitanospatriarchas in ecclesia suncti Gornelii apud Gompendium.
Patbol. CXLII. 2;i
715 RODULFI GLABRI MONACHI CLUNIAC. 7i6

est sino Dco, quin, si fuispol Dous cum co, qu;r; A diximus-^jSub ojusderii paLrocinio tani maximaqujini
illius sunt, almaret pro illo. » Ariirniaba.L autcm luinora perplura monasteria atque cccnobia, qiiae

post mortem ct seternaliter illum esse damnatum : videlicet ipse omnia aut a fundamentis innovavit
manifestissime siquidem in multis claruit,quoniam vel ampliando honcstavit.Nam sancti martyris Be-

quisquis illum odio habuit, exindc pcenas luit si- : nigni, ut dicere cocpimus, cui Deo auctore primitus
cuti, vice versa, si quis illum dilexit, mercedeni a pastor allegatus fuerat, basilicam incomparabili
Christo percepit illius auctore sanctitatis. opere pene expletam, jam Brunone dcfuncto, Lam-
24. Prseest monasteriis 40, monachis 1200. In bertoque in sede illius subrogato,placuit ut eadem
fide Guillelmi precantes exaudiuntur. Rudes dovet basilica pontificali ex morebenedictione sacraretur.

orare.Officii divina cura.

— " Fertilem igitur gratiam Tunc denique ad votum ipsius Patres convenere
ac dona ubcrrima a bbnorum omnium largitore die designato e divcrsis provinciis, non soluin epi-

Pater iste promeruisse evidcnlissime passim cla- scopi, verum etiam quorumcunque ordinum pro-
ruit ; sed nos, lectoris ta^dium caventcs, plurima miscua3 plebis innumera multitudo. Erat eniin au-
silentio tegimus. Erant namque tam monasteria tumni dics tertius Kalendarum Novembrium, antc
quam coenobia atque cellula; monachorum circitcr videlicet natale ipsius martyris, qui omnia rite ac
quadraginta, quoa illius patrocinio tule cunctorum P solomniter, ut condecens erat, exp/entes, petierunt
bonorum affluebant copiis, fratres vero in ipsis de- qui adcrant episcopi, ac quique religiosi patrem
gentes procul dubio plus mille ducenti. Quibus Willelmum,ut in die'tantae consecrationis,tamipsis
inerat fides integerrima, ut quandiu id devote quam missarum solem-
universa; plebi, inter sacra
exercerent quod ab eodem Patre didicerant, nil nia eleemosynam impenderet verbi. Ipse
divini
mundi bujus formidare debere,aut cujuspiam su?e vero, ut erat bonis omnibus obsequens, agere non
utililatis rei indigentiam pati. Id ipsum enim suis distulit, sed monte pia,corde contrito,vultu alacri,
sa;pissime inculcabat a ])eo sperare et credere, Spiritu sancto plenus, in haec verba cum lacrymis
quod etiam plurimis probavore experimentis. Nam eripuit: « Convenistis, fratres et sorores, grex prctio
aliquando per diversa terrarumeuntes itinera,dum Christi sanguinis redemptus; convenistis, inquam,
ex eventus facie perturbari potuissent, dicerceranl ad nuptias ipsius sponsse,matrisque vestrsecoelestis
soliti : (( Domine, in lide patris Willclmi fac nobis ac sempiternae Ecclesiffi, quae idcirco universali?
sicut vis. » Nec ullus illorum unquam hoc dicens dicitur, quoniam non solum quod in omnes mundi
opecaruit.Instituitquoquesimplicioribusvelidiotis, terminos dilatatur, sod etiam pro eo quod nulla
e saeculo ad se immanitas criminum illius superat(si tantuin fides
confugientibus fratribus, orandi
formam, quinque modulis mystice constantcm ut adsit) dona misericordiarum. Qure scilicet patriar-
:

videlicet quod sensibus humanicorporisDeusoffen- C charum mysticis pr^signata figuris, prophetarum

ditur, toLidem vocum clausulig ad misericordiam ostensa praesagiis^apostolorum auctoritate aclabore
rogaretur. Erat autem hujusmodi Domine Jesu, : constructa, et martyrum sanguine consccrata ; in

liex pie, Rex clemens, pie Deiis. Subjungcbatur vero qua abluti ac renovati a culpa veteris piaculi per
singulis, Miserere. SuppuLabatur namquc taliLcr, ut saluLarisundambapLismatis,sicqueinduiminiprima
si, verbi gratia, in dccemnovennalibns articulorum stolaangelica; beatitudinis.quam amisistis intrans-
juncturis, ter et quinquies identidem revolvendo gressione parentis primi incolae paradisi. Deinde
devote diceretur, psalterii tota scries mutuata vero editis carnem ac potatis sanguinem illius oni-

persolveretur. Undc etiam pro psaUerio apud illos nipotentis Agni, qui vos pra3 coeteris mundi creatu-

habebatur, ut Pater docuit, ct cognominabatur. ris formans et redimens, invicta benignitate elcgit

Mortificatio nempe carnis, et abjectio corporis, ac ad sui atque Patris regnum, sanctique Spirilu;
vestium, ciborumque exlremitas vel parci-
vilitas gioriam possidcndam, ad quam, dilectissinii, tcn-

monia,in suorum universis, ac si naturaliter, viguit. dero vos invito, moaoo, obsecro, por charitatij

Ipsius etenim sermonis habiludo ffi^iualilor cunctis, igncm, et humilitatis, atque castitatis continuan"
prout videbatur, in gratia crat condila. PiolaLi cusLodiam. Gaudcre, inquit, conligisset mihi c>
quidem et misericordi* cxpleri nequit (juanLum rv vostrs unanimitatis devotionehujussanctificalionir
operis dabat. Cum supernaa dulcedinis nectare, concursus,sed quia nimiusmoerormentemdepriini
artilicialis ctiam musicac pcrdoctus, ac comptus ex signis Satana;, quK evidentissime apparent ii
dogmate, quidquid in psallendo choris suorum populo Dei : non, inquiens, aspicitis quibus es
psallebatur, die ac nocte lam in anLi[)honis quam adhuc mens sanior^qua; scissura; et detruncatione
in rcsponsoriis,vclhymnis,corrigendoetcmendando vestium rabidissima; qua" attonsurae per cervicc
".'

ad tantam dcrexit rectitudinem.ut nullis decentius virorum? quam turpis in barba obripilatio maxil
ac rectius psallcre contingat ia tota Ecclesia Ro- larum?quam nugacissima pene universorura et ir
mana. Psalmorum nihilominus concentum dulcis- sanissima actitatio? quam lasciva ad omnes p^»
simo ullra omncs distinguens decoravit mclodi- sermones ore tetricrepo juramenta ? Ista elenit

mate. univcrsa reccntia ct nuper crassata, non ex relign

23. Monasteria restaurata. Ecclesia S. lieniyni de- sitate Christianitatis [ms., Christi bonitatis] procef
^icatur. In qua concionalur, ~
Erant igitur, uL scrc, quin potiuso.xdiabolicaesuperstitiosilatis rab
 DR VITA S. GUUXELMl DIVION. 718

nersere. Elxiude quoque pullulal radi.N: omnium A Jussitquo suis vclocius infelicomillum.quemcernc-
alorum superbia.Cffilerorumquo viliorum fomcnla. bant e trabe ponderc, jam rigentem deponere: ipsc

tque vo? ipsi judicate. si non ipsius famuli cstis, vero toto prostratus corporc oralioni incubuit. At
ijus insignia et stigmata in vobismctipsis geritis. illi solventes loraguttur illius arctantia,examinisin
am et pudet dieere dum po-nitet reticere,
me terram cecidit. At quem accedens vir pius, ait:

joniam expectastis dulcodinom vorbi, et ogo « Surge, inquit, Dominusimperat. «Ipsevero ape-
•opino vobis generaliter amaritudinem rodargu- riens oculos erexil se, adinirans valde sibi superesse.
)nis. Moneo etiam illum, ?i quis est in tota Qui cumviro Dei egrediens, exsultantibas cunctis,
{c plebe, qui vel quinque solidos, scu quippiam ad monasterium plurcs postea vixit annos. Multos
I hujus sancti martyrisoblulit rCcTdificandam mu- nempe ab hujusmodi p.atibuli suspendioacneceper
sris ecclesiam, quam pr;p oculis habotis, coram diversas provincias tam interventu quam rcdem-
incti?referat. «Dumergononinvoniroturciuispiam ptionis protio liberavit.
iquid contulisse, rursus ait : « Videto, fratres 27. Milis in exaclione redituum. Auctori hujus
nantissimi, inter quas ppinas alque inccndia pes- yit(V apparet. — Nam et fratribus monasteriorum
ninrum haec aula omnipolenlif^ Dei pcr fidem sui utilitatibus praepositis illud sfcpius inculcabat,utin
slis Benigni, ad quam cleganlia excrevit, ipso ^v exactione sibi commissorum forent providi, ne
operante, fastigia. Volo vos, si placct, assidue forte nimis lenues pro census reditu affligerentur.
se memores quam velox unicuique sit mundanJB Dicebat enim se magis velle largiri egenti quam
irre ctambitionis depositio. Propterquodobsecro, exigere quidpiam abindigentc. Itinera quoque ejus
im nostris auctoris adjutorioresistite vitiis ct ma- per civitates et vicos. sou quorsum haberet, ingens
i^no diabolo; virtutes quoque pr.Tclaras assumite pauporum atquc infirmorumturbaprseoccupaverat.
benignissimoDcoConditori acllcdcmptori
colite; At ipse liberalis etiargusbencficiornmerat univer-
stro in cunclis obaudite, qui vos pcr fidem ot sorum impensor. Desiderabatur enim ab omni ho-
ationcs acmeritaomnium fideliumsuorum dignus ininum ordine vel sexu ipsius praesentia, sicuti
ciat introducendi ctim ois in scmpiternnc glori.T unius e patriarchis aut apostolis Domini. Aliquanti
gnum, per Jesum Christum dilectum Filium etiam referebant illum sibi per visum in somnis
lum. » Dumque illo ita perorasset, ac responsum apparuisse, seque depravis actibusredargui3se,vel
>oranibus fuisset, Amen, qui singultus, quanta3 nr.onuisse illos decomrtmni animarum salute* «Te-
crymjB, qui gemitus por totam agebantur eccle- stor ego, inquam, ipsiusac virtutummatremchari-
im, oxpriininon valet.Omnibusquc ritcporfectis, tatcm, quoniam quondam meorum culpisfacinorum
ira gaudio quique rediere ad propria. Ex illo offcnsus, ut sensi illum ad horam amaricatum,se-
enim die in eadem basilica, praicipue ad tumu- C ccssi in aliud ccenobium ipsius ditioniminimesub-
m multimodai cuni-
gloriosi martyris, facta; sunt ditum; » dumque illic degerem, astitisse mihi una
:)ncsdivorsarum inlirniitatum, qu.-c ctiamobmul- noctc visus est aspectu placido, ac manu injecta
[dicitatem scribi nequeunt. Sed et si quis cum caput mihi domulccns aiebat: « Rogo ne me dese-
ic plcna sibi deposcens qua3cunque utilia, procul ras (37) si non te amare fingebas: quinpotiusexer-
jbio adipiscitur, si talis situt promcreatur sancto- cere te oupio quae promiseras. Ipsius namque im-
im meritis et orationibus. perio maxima jam ex parteeventorum atque prodi-
20. MHlclmus iniraculis claret. Morle punilum giorum, quac circa et infra incarnatiSalvatoris an-
\scilat. —
Nec pr;i?tereumdum nobis videlur (juod iiumcontigcrcmiIlesimum,descripseram.Quaeetiam
jm PalrisWillelmialloquiomulti fucrintinmcnte causaad pr.-esens opus me compulit inflecterearti-
icreati, plures etiarn in corporc tactu cjusdem rc- culum. Idcirco omnos pariter oro ne propter hoc
intcgrati, oratione refocillati, visitationc confor- pr.cjudicium dc me (iat.

iti,acbenedictione (irmati ;otquaiTivis nunc minus 2H. Omnium enjn eum rcverentia. — Beatitudo
udialur quod olim Chrisli sequacibus usui fuit, igitur eximii Patris Willclmi jam ad tantam excre-
iiacitarcraortuum, pauca tamcn de pluribus, ut vorat excellcntiam, ut cunctas Latii ac Galliarum
;statisumus,f[u.Te Dominus pcr istum operatusesl, provinciasipsiusamor acveneratio penetraret. Nam
j)
icemus. Ilevertentinamqueilliquondam acojnobio roges ut patrcm, pontifices ut mayistrum, abbates
incti Viventii confossoris, cum jam appropinquaret ot monachi ut archangclum, omnesincommune ut
ancti Bcnignimonasterio, obviam Iiabuit promiscui Dci amicum suffiquc pra^ceptorcm salutishabebant.
ulgi turbam plangcntem ac repcdantcm a specta- Quis enim unquam alius praeter eum Veneticorum
nlo cujusdam miserrimi, videlicet excjusdcm sor- gentem in (am amica familiaritate habuit?Exagge-
Drura familia sancti Benigni, qucm magistratus rativc secundum Apostolum(Grt/«/. iv, 15)loquimur,
riminc convictuin morteqiie suspcnsionis patibuli quoniam, si fieri possetoculossuosoruisscnt, et de-
djudicatum deliberaverat. Quod audiensvir mise- dissent ei. Siquidcm Ursus, patriarcha ilIorum,ip-
icors railliario dis^ans a loco, dimisso cquo illuc sius sancti Patris dccrevit efficimonachus.Sedquia
uantocius occnrrens, hoc tantuin diccbal « Jesu, : ipsc dispendium illius gcntis, <{uod forentpro tanti
esu, qui pepercisti latroni in cruce miscrcre. » absentia viri, considcrans, illi in suo proposito per-
(37) Editi : Rogo ex me discas.
719 SEIFRIDI ABBATIS TEGERNS. 72Q.

mannre suasit. Quod ctiam de multis similis rci A ilUim ilura de vasculo carnis, in sua gloria Deum
gratia cognitum habetur lecissc. majeol.aLis. Anno igitur ejusdem Nativifatis Donii-
19. Ex ItaliainGalliamredttx. Pie ohit Fiscamni. —
nicai 1031, indiclione xiv, a nativitate quoque ip-
Jam vero in Dei opcre magisassiduus quam frequens, sius Patris ac Dei cultoris lxx, et ab adventuillius
cum essetinltalia suumbiennioprcEstolansasfficulo ad Gallias de Italia xli, regnante Conrado impera-
excessum, sed rerum opportunitatibus exinde evoca- tore, in Francia nihilominus Roberlo rege, die Do-
tus, asgerrimetamenad Gallias remeavit.Cumquere- minicffi Circumcisionis venerabili, atque ejusdem
visendi charitate cunctos Gorzienseusque monastc- nativitatis octavo, vi feria, mane, dum aurora su-
rium, a se olim cum ca^teris ad regulare specimen pervenientis diei pelleret tenebras, e mundo trans-
reformatum dcvenisset, quffisupererantinviserecu- ivit a sancto istius Dei amici corpore anima felix
ravit, Dehinc ad pra^nominatum venit Fiscamnum. et beata, lucerna videlicetorbis,ad sempiternamac
Postaliquotverodierumacribuscoepitdoloribusaffli- deificam lucem, suis lugentibus, sed angelis laetan-

gi. Jam quippe imminente solemni tateNativitatis Do- tibus, cum quibuslaudansacmagnificansbenedicit
minicae, praenosccns suae a Christo vocationisdiem, Deum, in quo vivit quidquid juste subsistit, Sepul-
convocatis ad se fratribus, deliberans coram cis tum namque cst sacrum illius corpus hnaorificein
provide ac sapienter de cunctis quaj ipsius innite- „ gremio ejusdem sanctae Trinitatis ecclesiae ia con-
bantur patrocinio, quid vel qualiter agendum seu spectu euntiumac redeuntiumfratrum, ut quotidie
ordinandum foret, sicque uuiversis, praesentibu siquidem prae oculis imitabilem haberent Patrera,
simul et absentibus, sua benedictione firmatis, ac quem ad aeternam justitiffi mercedemhabuereinsti-
Deo commiSsis, cxpetiit sibi dari salutare ac vivi- tutorem, ipsiusque meritis et precibus vaJeant per-
ficum commeatum. Expletisque solemnibus totis regnum, et gloriam cum sanctis
cipere aeternae vitae
octo dierum, nil omnimo loquens, oculostantumad omnibus, donante Domino Jesu Christo Salvatore,
Deum erigens, illi soli intendens, illum solum mente qui cum Deo Patre et Spiritu sancto vivit et regnat
respiciens ;
jamque aspiciebatfcllxanima, subitoad per immortalia saeculorum s«cula. Amen.

ANNO DOMINI MXLVIII

SEIFRIDUS
ABBAS MONASTERII TEGERNSEENSIS

SEIFRIDI EPISTOLiE
(Apud Pez, Codex diploniatico historiae epislolaris, col. 236, Tliesauri anecd. tom. V.)

EPISTOLA PRIMA. C deficiat, tamen in conspectu vestro aeque, ceu co-

AC EPiSCOPUM N. . . ram Deo, quia voluntas mea bona sufficiat. Qua de
Duos e suis frutribvs mittit, et suiim advcntum re voluntarius duos, quos jussistis, vobisdirigo fra-
pollicetur.
tres mcos, ob indissolubile inter nos vinculuni
et
Specialissimo seniori f, nostris lemporibus cun- charitatis vestri solius famulamini subjicio eos.
ctis hominibus sanctitate et justitia excellentiori, Igitur propter cuinobii mei desolationem, eliaru

t abbatis vocabulo addictus solo nomine, una cum si senior nosterimperator meusque sibiad servien-
subjoctis toto corde et orc perenne gaudium in dum illos juberot mittere. pro certo comperisset.
utroque homine. me, licet non sino periculo mco, hoc prajceptum
Omnimodis, rcverentissiine Pater, par essc scio, ejusdem prajtermittere. Fateor enim in trutina cor-
uti vobis servili faniulamine obediam, quoad vivo. dis mei, praeponderando vestrum amorem, iUius
Hoc vero, prout posse adjacct mihi.devotissime to- vincere timorem. Ilac pro causa unice veslram pie-
tis corporis nisibus cupio adimplere. Sed doleo tatem flagito per verissimam fidem, qua Christus
quod non condignum bcncficiis, mea3 parvitati a replevit, et qua; ad notitiam omnium fideliumluce
vestra celsitudine saspe collatis, valeain exhibere. clarius inolevit, quatcnus paterno affectu illos fo-
Spiritalis auteni serviminis muniavobis impendere veatis, atque ut citissime valeatis, cum gaudioeos-
pi
devotus rei regum Ghristo pro vestra salute inde- dem ad me remittatis. Ecce iterum iterumque pra-
sinentcr supplico totus. Spero equidcm, quamvis cordia mea incipiunt amore intcrno ardere, quia
terrena mihi lacultas pro cxhibendo vobis servitio magis ac magis desidero vestrum velut aogelicum
m EPISTOLiE. 722
ultum videre.Hoc ergo, vita nobis comite, dum A spiirre noli, ncqxie fatigeris, dum ab eo argueris.
[uantocius perficere quibo,gratulabundus vos facie Adhuc namque inter spem et metum positus, pro
id faciem visurus adibo. vestrarum rerum statu hunc brevcm vobis mittens,
EPISTOLA II. vcritatem cognosccrc cupio pr«sentis legati relatu.
AD W, EPISCOPU.M. Egomet ipse nimirum non diirerrem vos videre, si

fx<?M.>"fl^ longiorcm moram suorum in rcriorum co- aliquod charitatis pignus vestra) almitali possem
dicum pcrscriptioiic. pra;bere,et nisi pro sedificando S. Quirini ccenobio
Domno pontifici W. omnium jubare virtutum essem occupatus, atque, ut vobis notum est,nimie-
ulgenti cunctisque in domo Domini positis instar tate paupertatis undique circumvallatus.
olis lucenti, S. Dei gratia in Tegrinsecnsi coUegio EPISTOLA IV.
ifficio fruens abbalis, una cum subjectis jugiler AD HENRICUM IMPERATOnEM.
rando in utroque homine perennis gaudia felici-
Illum rogat ct oblcstalur ne monasterium Tegern-
atis. seensc ulli in beneficium concedat, ni omnia seu
Testem Deum invoco, praesul dilectissime, quod, induslricV seu pietatts opera velit diruere.

[uandiu vivo, semper vobis omnigena servituto Invictissimo Romanorum imperatori Augusto H.
Bunulari cupio,omnium hominum devotissime. Ad ^. speciali virtutum diademateprse filiis hominum ve-
aec etiam cum fratribus meis tolo cordis conanimc nusto, S. supra Legium [f.
collegium], S. Quirini
adesinenter deprecor Deum pro salute vestri cor- administratorium gcrcns statum una cum eodem,
oris et anima;. munera, qu;c
Magnifica igitur post longajvum felicis imperii principatum ccclestis
requenler exhibuistis sancto Quirino,penitus com- curiae senatum.
Jonefaciunt nos Christo supplicare pro vobis.velut Quia pauperes ct egeni numerum excedentes ad
lemoriali divino. Verum suppliciter flagito vcstrfe voocurrunt in miscriis suas calamitatis,ac pro amore
xcellentiam Ijonitatis, ne aiiquam mentis ofFensio- ejus qui vos sibi in Ecclesia vicarium delegit, om-
,em contra meumcocnobiumgeratis moroso tempo- nibus his patrissatis, ob id et nos^qui mundo obje-
is intervallo.Inibi non sunt adhuc prescripti libri cti, grave paupertatis onus subivimus, in nostra

uos postulabatis.SeduIa ergo illic permutatio ab- ffirumna advestrae olmitatis asylum,Ccesar piissime,
latuni.nccnon pro divcrsis scribendis voluminibus confugiiuus. Nam post Deum cum omni solamine,
mperatoris mandatum valde impediunt votivum excepto vestro,careamus, nostrffi religionis atque
obis in ministrando desidcrium eorumdem Ira- detrimentum acceleramus, siin nostris Do-
salutis
rum. mino precibus vos commendare unquam cessamus.
EPISTOLA III. Qua de rc pro certo scitote, in regno neminem ve-
D FULDBNSEM ABBATEM, UT viDETUR, \viDER.\DUM. C stro commorari qui plus nobis gliscat die uoctuque
Deplomt miserum Fuldcnsis ecclesix statum. lacrymosis gemitibus pro longaeva incolumitate ve-
Venerando abbati f, diversarum virtutum flori- stra Christum dcprecari, et ut de ccelo pax, victo-
lus cunctos pri-Ecellenti abbates nostris temporibus, riaque vobis administretur, ne securitas Christia-
indigne vocabulo pastoris Tcgrinscensi ovili prcn- nitatis ulla bellorum tempestate quatiatur.
itus, una cum codem jugiter orando ccclestis gau- Verum sinister rumor conturbavit nostram
liasenatus. orandi intentionem, nobis amarissimam intimando
Clriusque vestri hominis profectum, Pater cha- lamentationem vos scilicet istud velle ccenobium :

issimc, ad proprium vellc in Domino semper pro- traderc in benefi(.'ium,ad nostr^e exiguitatis inces-
perari non cesso pro posse ac nosse intimis prae- sabile supplicium vcl justitium. Si vcro istos uUus
ordiorum suspiriis deprecari.Scd non sino lacry- ccenobitas vindicat in servitutem,profccto hic defi-
nis possum dicere quantum me fama de vestris ciet omne artificii cxercitium, quia posthincquos
;Iadibus tri?*tc nuntium portans solet afficerc. Du- taidet vivere,nullum his desiderium estpingere aut
lum enim comperi monasterium S. Honifacii om- scriberc.Scd hur illucque dispergcntur, ne aliquid
lium ccclesiarum speculum hactcnus jure nomina- adaidifirationcmspiritualemopercntur.Istudquippe
um.nunc cum contiguis ajdificiis esse concrema- n monastcrium in hac provincia antiquissimum, va-
um.Uoc ergo cunctis cognoscentibus est lamcnta- rioquc quondam ornatu splendidissimum,sicut re-
qui el optant gralia Dci ipsum quandoquc
jile, gali auctoritatc,lcgitima donalum estlibcrtatc pri-
iristino decore fiori reparabile. Necdum vero hinc mis cjusdem inlervenicntibus fundatoribus, sic li-
)borl,'E mihi lacrymsc erant siccatae, et iterum sini- bera cum privilegiis conditionc sublimatum cst a
!tcr rumor attulit vos pcsle turgidum jam in mor- vcstris anteccssoribus.
is esse vicinitate. Verum ad ha;c infortunia dum Nunc igitur efflagitamusipsumqui in manu tenet
lequco corporale solatium exhibere vobis vel medi- su;i omnium corda regum, quatenus cordi inspiret
:amentum,supplicans tanturn Christo pro rcmodio vcslro non spcrnore nostrarum humilitatcm pre-
lestri, illud etiam consolatorium sancti Jacobi pro- cum. Obsccramus quidem luctuosia gcmitibus ob
fero documentum : Omne gaudium cvistitnatc, dum ejus nominis sanctitudinem,qui vos,regum optime,
in tentationcs varias inctderitis ; duru ot alias scri- ad lantam pcrduxit cclsiludinem, seu propter pa-
ptum esse noveritis : Fili disciplinam Domini dc- rentum vestrorum, vestrique clemosynam atque
723 SEIFRIDI ABBATIS TEGERNS EPITAPHIUM. 724

seternam beatitudinem, ne iiUius nos vestros servi- A nalo, N. suus ncc dignus dici, laborum praemiis
tuti servulos subjiciatis.Sed ad Christi vestrumque coronari.
famulatum sub umbra alarum vestrarum protegatis. Qijoniam per os sapientiae insonuit, ut qui falso

Istas enim supplicationes si dignemini complcre, prffidicantur, suis ipsis necesse sit laudibus erube-

in isto aeternaliter loco in bcncdictione notum sit scant : ego quoquc orationum tuarum preedicatio-
vobis memoriale vestrum manere. nibus proseucticis,qu3e utinam vere in me diceren-
tur, ultra me jactatum iri erubesco ;
quippe cum
EPISTOLA V. horum
nihil qua? asseris ascribi mihi posse con-
AD SIGEFRmUM ARCHIEPISCOPU:\I MOGUNTtNtlM. spicio.Rhetoris namque officia una cum dialecticis
Gratulatur ei reditum ah quantis smnphbus
e.rsilio,ct syllogismis mccum inusitata, ac pcr hoc incognita,
sibi constiterit,declinafio insidiarum,qiuis quidam
nec facundioB propugnaculis ingenium roborant vel
monachus sux abhalix struxcrat, cxponit.
provehunt, ncc sophismatum argumentationibus
Archiepiscoporum piisssimo S.,pauperum et ma-
obtusani diuquc residem mentis aciem armant vel
lime monachorum defensori fidissimo, S. abbas acuunt, scilicet cum ad hujusmodi scientite artem
monasterii S. Quirini cum fratribus suis sedulum
nullo modo conscendere vel pertingere possem,qui
oramen una cum devoto famulamine scrvili. ncc gramm:itica3 salis condimenta perceperim, nec
Quandiu in exsilio fuistis, quotidieego et (ratrcs B schcmatum
tropica vcstimcnta induerim, nec Pri-
mei pro salute vestra Dominum rogitabamus, ct scinaisticcc Iatitudinis,et so!iditatis,quo faciliussu-
nunc ipsi gratias agentes pro desiderabiii reditu peraidificari possit, fundamenta locaverim. Neque
vestro magnopere exsultamus. Igitur divina pietas
cnim ad altiora pervenitur, nisi per inferiorcs gra-
temporibus nostris vos monachili decus vitac insti- dus asccndatur; nec maceria desuper firma consi-
tuit ettutamen singulare.Ideopossum procul dubio
stit,nisi firmo fundamcnti pede subterius fulciatur.
non ignorare,quod si horno praesens in regia curta Sed quoniam, domine mi, omnia hoec quaj mihi
essetis, mihi inter adversa quee patiebar fidus ad-
assignasti, lectionis assiduae continua vocatione in
Quidam vero non solum falsus mo-
jutor fuissetis.
tc scdem posuisse recognoscis, me quoque, quod
nachus,sed,ut ita dicam,vix Ghristianus, de cocno-
contra est, eadem abundare credis. Quidquid enim
bitis S. Emmerammi,multa pecuniaapud seniorem
pra3cipui fluentis Leodiscensibus discondi OBstibus
meum studuit me circumvenire, et sic ovile mihi flagrans hausi,crcbra,quam patior,infirmitate e.xsic-
commissum nequaquam per ostium, sed aliunde
catur totum pene, ut ita dixerim. Unde ad memo-
ascendendo quasi latro anhelabat inire. Hac pro
riam reformandam doctrinae vacillantis excitamen-
causa, quamvis innocens, jam abbatia depositus
ta adhiljcri mihi exaestuo, ac si copia darelur in
essem, nisi amicorum consilio regi tres jurejurando r
".•!•', ^ rebus, rj u •!•»
(idclcm saepe praeceptorem meum humiliter
. i t
'
,.
promissas auri Iibras dedissem.Has igitur.dum
D ex a- a -a. .

• j subjicicndus adire desidero.

facultate mea nequirem rependere, eheu pro his !

Quod autem dixisti,in hac mundana philosophia,

acquirendis thesaurum ecclesiae S. Quirini maxima
quaj apud Deum stulta est, parum esse proficui.
ex parte coactus sum expendere. Unde vos prccor
duia altius considcro,ita verum csse perpendo;sed,
unice ut ad tanta vadimonia restituenda aliquid
si consulie tractatur,aIiquo modo in eadem profici-
meae inopia? supplementum prasbeatis, pro quo S.
tur. Nam quamvis saepc incautos decipiat, secum-
Quirino intercedente cocleste prffimium a Christo
quo ma>roris fovcam trahat, via tamen ac quasi
percipiatis, ncc non utriusque hominis mci servi-
pr;cludium consultis cautioribusque esse cognosci-
tium, quod vivam, devotissimum habeatis.
tur, per quod cxcrcitati ad altiora et vera saltant.
EPISTOLAVI. Verum ut sub compendio,quffi fert animus,conclu-
E.IUSDEM FORTE, AD N. dam, illud sanctilatem tuam haud occultuni es*c

Excusal suam in libcralibus ariiuin dlseiplinis im- cupio, moduli nemo tibi devotior.quid-
quod nostri
peritiam, et philosophiam cautc utentibus pro- quid [sum] vel ero hocque charitatem tuam expo-
;

dcssc cxistimat. sco, ut orationibus tuis ab imminentc ffgritudin-^

Domino suo N. intcrna? illustrationis lucc scrc- J)
adjuver in Domino. Valetc.

EPITAPHIUM SEIFRIDI

Abbas eximius tumba situs hac Sigefridus, Nullum damnavit,sed cunctos laetificavit,

Omnia, dum viguit, tcrrea dcseruit. Scntiat ut Christum nunc sibi propitium.
Ac paupertatis susccpit onus grave gratis : Huc acccdcntes dicant sibi compatienles :

Vivat cum Domino dives ut hoc prctio. Sil modo concivis coetibus angelicis.
Sod tamcn abbatum cum manderct hic dominatuni llivc pcto lccturum, vel.\da) lcgem subiturum.
Clemcnti studio, judicis imperio. Chrisle crealurae, dic, miserere lua\
m VASONIS LEODIENSIS EPISCOPI VITA. 726

ANNO DOMINI MXLVIII.

VASO
LEODIENSIS EPISCOPUS

NOTITI.A HISTORICA
(Apud Fabricium, Bibliotheca med. et inf. Lal., tom. VI, pag. 314.

Waso, fynx-o etGuaso alias dictus, fuit primum A Vitam non unus tantummodo Anselmus canonicus
apellanus Leodii, deindc scholarum magister, Ca- Lcodiensis scripsit, sed ct opcram suam illi junxit
ellanus Henrici lll imp., decanus Loodiensis,priE- Alexander canonicus alter Lcodiensis, qui ambo in
ositua ct archiiliaconus.landcm an, 1042 cpiscopus conlinualionc sua ad llistoriam episcoporum Leo-
,codiensis, obiit an. 104S. Vitam ejus dedit .\nscl- diensium gesta hujus episcopi descripserunt.Hanc
lus canon. Leod. cum addilionibus ,'Kgidii, ttMii. I vero llisloriam post cditioncm Chapeavillii iterum
hapeavillii, pag. 281 seqq., ubi etiam pag. 282 ex alio ms. codicc produxit P. Martene in Collect.
ITazonis Invcctiva in Joannan priTposittim, qui mu- Monum.. lom. IV, pag. 8y4,ctc. In utraque hac edi-
ere suo satis violenter fungebatur; pag. 300, Epi- tionc liltera! hic indicatrc repra;sontantur,sed proe-
ola ad Henricnm imperntorem, nc .-V([uisgranum terquam quod apud Martone Invectiva ad Joannem
ergcret pag. 302, Epislola ad episcopiim CuLnlan-
: pneposilum multo inlegrinr est, reliquee eliam epi-
en^icm, in qua monet ne haeretici, qui tunc erant stol.-n in multis valdc discrepant abiisquse in priori
[anichaei,suppiiciu afficerentur.Nam,ut obiter lioc editione leguntur. C;ctcrum bibliothecarius noster
Jjiciamus, ex solo pallore hainHici judicdbantur, hic omisit epistolam aliam Wasonis ad Ilenricum I,
c ut multi qunquc ex catholicisco pr.Ttoxtu truci- rcgem Galliic, qna illum monet ne bello laccssat
arentur; pag. 303, 304. Epistola alia ad Cxsarcm, Ilenricum Nigrum occupatum in itinere Romano,
e electioni pontificis sc immisceat. Vide Val. An- quo ad obtincndam imperii coronam se contulerat.
rca; Bibl. Belgicam pag. 840. Viri hujus sancl.i Vide llistoriam lilterar. Galliae tom. VII, pag. 591.

VITA VASONIS
SCRIPTA.

Ah Ansetmo et Alexandro, canonicis Leodicnsibtis, inler Gesta Lcodiensiurn episcoporum.

Jarlcne, ampliss. Collect., tom. IV, pag. 872, cx codice ms. antiquo Andagincnsis monasterii S. Huberti
aatc sexccntos annos exarato.)

Caput I. — De eleclione Vasonis. J3 ptum cst Probate spiritus si ex Deo sunl; plerisque
:

Posl hunc (Sithardum) domus Vaso secundum quidcm difficiles sui objicicbat accessus. Si quos
inonica instituta clectus, licet diu multumr]ue rc- autem vere ob sludia vcnisse cognovisset, gratan-
amar.p, per vim obedienti.c sibi ah archiepiscopo tissime suscipiebat quandiu morari vellent, ct non-
npositam,vixtandemadsuscipicndamepiscopalem nunquam vcstitus solatia impendebat. Disccdebant
irgam est attractus; quamvis multo antc,non epi- alii littcris. moribus et rcligionc instructi ; accede-
;opus,con9iliis et sapientia tolum episcopalurn bant alii nibilominus inlrucndi : cerncrcs quasi cx
ubernavcrit. IIoc qualiter feccrit, qualilcr antc divc>-rfis alvearibusapcsad hanc florigcram arborcm
piscopaliim vixerit, quam paucis absolvam. convolare, ut indc suis (iua;quc ccllis rcferrct,undo
APUT II. — Qualilcr in scholarum maf/isterio se arentibus favis nectar mclliflui roris possct infun-
hatjuerit. dcre. Ilaud alitcr ex ignolis et notis rcgionibus ad
Capellanus primum sub Nochcro, virum bonos Christi odorcs spirantcm undiquc stu-
postea ab co-
em donatus est scholarum magistcrio; diosorum conflucbant agmina,ct allcr quodammodo
in quarum
.udio tam morum quam littcrarum vigilantissime Salomon ad sc vidcndum ct dcsiderabiliter audien-
icprruitdi3ciplinam,cos qui probis moribus cssent, dum rcligiosos cujusquc gencris invitabat. Et cum
cct minus littcratos,longc his anteponcns.quibus,
p multi, cxcmplo rcgimc Ausfri prctiosissima Jcro-
t in plerisquc solet.srientia littcrarum. van.-c glori.ij solymam confcrcnlis, nc immuncs apparcrcnl,huic
eperisset stultitiam..\dvenlantibus quidem quibus- suo Salomoni spontauca offcrrent xenia, illc ita
ue de diversistcrrarumpartibus,implcnsquodscri- manuf3 suas sludcbat excuterc ab omni munerc.
727 VASONIS LEODIENSIS EPISCOPI. 728
sicut econtrario solent fcnoris exactores debitacum A. " Quid est, quaeso, aliud, vcritatcm scienter frau-
usuris cxtorquere, evangelicum illud cordctenens, " dare, quam Christum pati, sccundo crucifigere?
ore proferens : Gratis accepisfis, gralis date \ et « Vx qui dicunt malum honum, et veritatem commu-
illud : Beatius est dare quam accipere. Muificen- « tant in mendacium. Ergo cum Christus veritatem
tiam in eo laudari non est necessc, quia ita erat « se esse dicat, quisquis veritatem Isdit, Christum
sedulus erga hospites et pcregrinos, ut non opes « procul dubio sauciat.
expendere, sed de pleno gurgite tiaustas fundere vi- « Sancti Patres, zelo justitise ferventes, claustra-
deretur, non sine admiratione aemulorum indignan- « lem regulam divinitus illustrati conscripserunt;
tium nobiliores et ditiores minus potcntis virtutc et « niliil superfluum addentcs, vel necessarium sub-

gloria superari.Quid multis immorer? Cum schola- « trahcntes, ncque ad dexteram, neque ad sinistram
ris offlcii labore sub Baldrico episcopo decanatus « dcclinavcrunt. Prielati et praepositi tulerunt orn-
non sponte sublimatur honore,in quo modestum « nem controversiam, si tibi ambitionem, mihique
ita sc exhibere studebat et in suhjecto pius,contra « lenieris invidiam. Dic, dic, qua;so, si rcgula sin-
superbos et potentes in virtutis culmine cum justi- « gillatim tilulat ppiscopum,pr;elatum,praepositum,
licEarmis staret erectus. Unde contigit ut Joannem « cantorem, cellarium, portarium, usque ad pisto-
praepositum, antea sibi in amicitiis familiaritcr « res et coquos; si praclatus et pra^positus unum
junctum, scripto non sit veritus argucre, co quod « cst, quare praetermittit dccanum?Nbn debuit ille

contra clationis malum ob vanum prsepositi nomen « diligcntius scribi, qui raagis obnoxius est dcser-
parum consuluerit,et tyrannicam potentiam areli- « vire religioni? Irrationabiliter ergo videbitur esse
gione semper profanam in disponendis pro libito « regula compnsita, non cxsequitur omnia clau-
si

rebus ecclesiae sibi arrogaverit. Quod ad confutan- « stralia sncundum propositum necessaria? Sed
dam malorum praepositorum contumaciam aptissi- « quis sanum sapicns audcbit hoc asseverare, cum
mum huicopsusculonon pigcbitintexere.Verum si « Spirifus savctus auctor rcgulae fujmentum effugiat
quismihi ideo succenseat,ipse sibi quia malus est, « disciplinx? Noli, frater, noli male interpretari
testis erit. Scripsit itaquc sic memorato Joanni, « scripturam regulae sufficientem; praelati et prse-
noviter concessa sibi missione a scholaris officii « positi,velis nolis,necessariam tenedistinctionem.
administratione. « Quia praepositi unum esset subjec-
si praelati et
Cap.III. — Controvcrsia ad Joannem prxposifum (1). « tum unum quam duo scriberetur capitu-
potius
« Fratri Joanni secundum sua merita non suus « lum; utsicut praesulis et episcopi duum nominum
« Vaso. « fit unum capitulum.sic prajlati etpraepositi fieret,

« In veteris amicitia; memoriam cogor te, frater. « si csset unum. Quia ergo duae personae intelli-
" adhuc compellare, quamvis apud nos nil dignum C « guntur in prujlati et praepositi significatione.me-
« merearis gratiae. Hactenus te venustabat aliquan- « rito duas scntentias placuit regulae scriptoribus
« tulum litterarum scientia; etrerebat etiam in con- « annexere.
" stituendis negotiis rationis justitia; nunc quod « PraBScrtim nomen decani, quod regula non po-
« bona fortuna utcris, priora praesentibus confun- « suit, minime te moveat, quod solum militaris
« dere nihil videris. Quidquid boni prius habueras, « disciplina, et regula sancti Bencdicti, a decem
" adjudicamus simulationi, quia fortuna bonis su- (( militibus vcl monachis, littcris sacris taccntrbuf,
« pervcniens solct meliores (2) opcrari. Eaimvero « frequcntant. Quoniam quidcm cum regularis dili-

« divitias pcr se nequc bonas neque malas nuncu- (( gentia triginta, quadraginta vel his amplius ca-

" pamus, nisi a possessoribus suis hoc translative (( nicos simul admittat, dccani, quod su-
nomen
« (3) promamus. Archidiaconatus enim ca;teraquc (( pra denarium res agitur, irrrationabiliter poncrc
« mundi vanitas suo contagio te non infccit, scd (( devitat.
« quam vcrsipcllis prius latcbas, suis operibus « Erit crgo pnclatus sccundum spiritualis vita?
« e.xposuit. « administrationem prior in claustro et conse- ;

« Ultionem male vivendi forsitan reformidares, « qucntcr prajpositus proptcr cxteriorum procura-
« nisi plurimum s;cculari potentia; confideres. Cum- j)
« tioncm ordine secundo. Spiritualia cnim saecula-

« que multa in te punienda possim rcsenserc.uuum ribus digne pra^ponuntur, quantum stolido cor-
" quod me contigit, volo, si qucam, rofcllerc. Dicis (( pori ralionalis anima principatur hanc institu- :

« te pncpositum potenter essc constitutum, claus- « tioiicm immobilitcr servant Occidentaliaclaustra,

« tralia negotia domi sine consilio dccani fratrum- « et monachorum quotquot sunt ubi ca?nobia.Quip-
« que, sicut volucris, dispensaturum. Cum gladio « pe quia pluris existimas ope religione, veneraris
« non utaris, cur polenter magis quam regulariter (( pra-posilum, suppressa decani celebralione quo-
« dicis? Situa dignitas est a Dco, cur illam non « niamijue gloriaris tc pra^positum esse prssumi?
« commcndas scripto? In confusionem meam^pra;- « claustralia ncgolia fratribus inconsullis dispen-
« latum ct pncpositum unum csse dicis; obviare « sare : non ut utiliorcs fratrcs ad haec promo-
« veritati, graliaj deservicns, minime reverens. « vcantur, scd qui gratia tua solummodoparlicipan-
(1) lu multisdiffcrt ab cditiscircafinem imprimis. (3) Edit., translatkmc prohcntur.
(2) Edil., cfliccrc.
 VITA. 730

divinae, proh dolor ruina \ naturalis, quid (u negligens prJEpositus operibus

ur: hinc religionis ! ><

uboritur, lilteralis disciplin;r studium penitus « laborantium dominaris ? Ecce per Apostolum
le?tituitur. Quis plantat vincam,et de fructu ejus .< derogatur tibi vitae communio, unde tibi tantae
comedif? Quis nihil proficions religioni, .< dominationis abusio ? Si qui altari desnviunt, de
jon
debenl vivere, consequcntcr (jui nihil ser-
liscipliu»que operam dabit ? Hanc institutioncm H altario

^ater coelestis non plantavit, mater Ecclesia scri- « vis, nil deoes accipere. Qui parce seminaf, paree
)lis suis non animavit.Necesse est ergo spirituali « et metet,et tiniisquisque secundum laborem proprium

lultrosuccidcre s[)uria vitulamiua, ct regularibus « mcreedem accipiet. Porro si religiosissimus csses,

nonitis assensum propbere por omnia. Pr^cipit « per humilitatcm hanc dominationis ambitionem
lamque regula praipositum sub prielato agcre, « cavere dcbcres [ (4) sicut Vcritas docet apostolos •
iibi injuncta fratribus humililcr fideliterquecum « Cuni feeeritis omnia qux prxcepta sunt vobis*
Kin.-e conversationis expmplo administrare sed ;
^( dicite : Servi inutiles sumus.^xc David, parvulus

ji is resullaverit, ab officio removeri aliumque « in oculis Dei, sublimatur in regcm Saul, arro- ;

oco cjus aptiorem conslitui. « ganter agens, contumeliosam incidit in mortem.

i<Ad hffic, frator, vide, qufeso.subjectionem pccT- « Omnis quise exaltat, hiimiliabitur et qui se humi- :

jositi; vide fidelitatcm. humilitatem, periculum ^.

« liat,exallabitur\ Si P.iulus, plus omnibus laborans,
]uoque minislerii.Etsiprjcsumis claustralia bona «profitetur sc minimumet abortivum, cur tu nihil
inconsultis fratribusdaro, ubi est subjectio, fide- « laborans, econtrario singulare praioccupas do-
litas, humilitas obedientiffi? Unde illa tanta do- « minium ? Si scntcnlia Pauli per omnia est lauda-
aiinandi suhlimitas, si perdend.-e dignitatis tam « bilis,universaliter pr.-esumptiotua fit detestabilis.

prona facultas?Xon potorunt fratres consiliorum « potentom pr.T5positum, omnia bona

Dicis te esse
psse parlicipes, qui institutionis depositionisque «claustri sinc consilio prailati et canonicorum in

tufc possunt esseopifices? prsesertim cumdomno « domo tua sicut volueris dispensaturum. Quem
pontifici, qui singulariter domnus vocatur,eccle- « teipsum facis ? Quid habes quod non acceperis ? Si

siastica non liceat sine clericorum consilio deli- « gloriaris, in Domino glorieris ; von enim qui se-

nire ; ut quid subjectus minister audcbis bona « ipsum commendat, ille probalur, sed qui a Deo
rratrum secundum libitum tuum dissipare ?Dom- « commendatur. Gloriam tuam niatcr justitia pariat,
nus abbas jubetur in consilium totam congrega- « custodia non derelinquat. Non te
humilitatis
tionem adducere, consilioque omnia definire tu ; « adulantium lingua quid sis, non quid
metiaris ;

dedigneris confratres tuns supcrcommunibus bo- « voceris, diligenter examina. Si Deus homo
nisconsulere .'Jubetur etiaminterpluresmonaste- « venit ministrare, non ministrari, cur tanto fastu
rii bona dividere, ne solus pr.-epositus^tenensom- C « quseris dominari ? Cum Deus essct, senietipsum
nia,possit9uperbire ; alioquin.si id licenterfeceris, « e.vinanivit formam servi accipiens ; tu, cinis ct

jam non praees canonicis, sed serviset eleemosy- « pulvis, contendis vocari prspositus potcns ?

nariis tuis. Quis, rogo, erit sufficiens quoquo « Enimvero nequaqn.am poteris ejus essc disci-

modo vivere, qui dignetur in elcemosyncE tuaj « pulus, nisi prius, deposito dominationis, fastigio,
stipendia transire? Utquid fr.atrum nomine fiunt « fias parvulus.
tradiliones pos?essionum, si tu solus singulariter « Cerle si nuUus cl.australis pracpositus, nisi ex
super his vindicas dominium ? Hactonus cramus « rcgulari (.5) canonico debet ordinari, profecto non
pauperes Christi, matris ecclcsi.ic canonici; reli- « debes ossc prtcpositus, nisi canonicam vitam du-
quum est famulomur tibi servi emptitii. Desinc « xeris claustri. Dist.at ergo inter clericum et cano-
fratcr, quajso, dcsine insolenter agere, officiique « nicum, quod canonico, non clerico debetur clau-
tui modum humiliter recognosce. « strum omnis enim canonicus clericus, non con*
;

<< Vide etiam quid rcgula praicipue dcdicet praipo- « sequenterut omnis clericus canonicus. E.k cano
sito,9cilicet subjcrlos illustrare canonica^convcr- « nico enim,nonex clerico regularitcr constituitur
sationisexempIo.Ergo si rcgulare mandatum est, « pra^positus ; ac ideo necfesse est, si prtepositus
canonicos chorum,rcfectorium, dormitorium frc- q « es, choro, rcfectorio, dormitorio, nisi per liccn-
quenlare ;cur,dumfacultas cst^subtrahis te,quasi tiam,sisassiduus. Igitur quia maxime praipositu-
prohiboaris ab hac sociclate cum sis sanus, : « ram amas,cur claustri fastidis militiam ?Quapro-
validus plerumque cliam otiosus ne erubescas ;
« pter aut cum prccpositura habebis religionem,
religiosus ease quia qui Christum erubuerit et
;
'< vcl dignitas prajpositi vertctur in villicationem ;

sermones suos, pocnaliter afficietur in dic cala- « non cnim erit nccesse constitui ex canouico pr.c-
mitatis ct miseri.T.Amane in vcspcram non pudet " positum, si idcm ministcrium a;quc possit miiii-
te sajcularibus nogotiis desudarc semel pcr
; et « strari pcr laicum. Sis ergo, consulto, prajpositus
hebdomadam et mensem choroconfundcris intcr- « cum religione ; saltcm vcl rcligiosos vclia amare,
esse? Qui non ladorat, nec manducet, scribit « ut sicut qui suscipit prophctam in nomine pro-
Apostolus tu nihil vel parum laborans, omnia
; « phel.-e, mercedem prophct.'o accipiet, sic irrcli-
coUiges solus? Si otiosis etiam cijjus interdicitur « giosilatem luam saltem rcligiosorum amor com-
[1
(4) Uncis inclusa dcsiderantur in editis. {h)'yA\\X, e.r'regulari canone.
^31 VASONIS LEODIENSIS EPISGOPI. 732
« mcndet ;
quia, nimis profanum conslat utrumque A « gratia donisque magnificat. Sic omnium delecta-
« te (6) irreligiosum esse, religiososque vexare. « tionem sibi concilians studia nutrit ;in pelago di-
« [(7) Ad hffic, frater, prajpositi subjectionem, fide- " vitiarum, clavo sese humilitatis regit. Praepositus
« litatem, humilitatem, administrationem secun- " ct prajlatus in choro primi stantes, officiosc sat-
« dum regulam,non dominationem dchonis collige; « aguntinteresse,nequid difficultatis et ncgligentis
« tihi comniissis consilium dcrani fratrumque ne « provencrit. Quisque per se curiosius agit : disci-
« asperncris appcterc. Per suhjectionem et humili- « plina claustri spccialius appenditur praBlato nec
;

« tatem quairito consilium, ctiam mandatum pcr ;

« tamcn deest invitatus praepositus,instante scrupu-
« fidelitatem et administrationem, quidquid praeter « lo.Stipendium quotidianum cum caeterisofficisili-
« heneficium inveneris, redde totuni. Utquid bene- " bus e.xhibet prajpositus ;si quid defuerit,sine ini-
« licium an;ipis.si ad ccetera omnia non cs fidelis?j « micitiis exigit prajlatus, Gellararius annonam,vi-
« Quidquid mini.^;terio tuo juste superlucratus fue- " num, pulmenta suscipiens a praeposito, quaeque
« ris, in vita tua teneas : non tamen fratrihus hoc <( dispensat impune praelati seniorumque mandato.
« palam facere,ne furti arguaris, supersedeas « Liher est prajpositus a tributis,qua; dederit cella-
;

« [(8) sic fructum hahehis ex tua rationahihtate, si " rario ;a)que cellararius ahhis quibusparueritprae-
« fratrihusnotitiam fecerisehahorata3summa;.Quod unanimitas praelatietpracpositijin claustri
n " lato.Sic
« si silcntio presseris.successori tuo, non fratribus " aedificationc cooperatur; quia non amhitiosa cha-
« furtum lucraris]. Ego in duahus vijlis mihi in- « ritas, quffi Dei sunt, non qua; sua, rimatur.
« vito commissis, quadringentorum (9) mansorum " Lugenda nobis acrius esset, frater, claustri
(' servitium justa ratione superlucratus, fratrihus " nostri recens oborta discordia, nisi in sanitate
« annuntiavi, et statim servitium quantoque feci " capitis coalescerent etiam aegrotantium membra.
;

« me in gaudio pro speraham,

fidelitate intrare " Et ne tihi fraternae consolationis in uUo raunia
« tanto trihulationihus invidiajque magis succu- « suhtraham, precor, archidiaconatustui pauhspcr
« bui. Servus evangelicum talentum duplicans a « moderarc gloriolam. Quia divina pietas pluribus
« domino, collaudatus meruit donari ego quadru- : « honis te donavit, quibus rationahiliter honoreris
« plicans, multis modis impctitus et circumven- <( inarchidiaconatudecretisccclesiasticis prfflcripto,
« tus, addictus sum paupertati. (10) [ Cum multa « quid effereris? Quia diaconus es? Dic unde tibi

« honaclaustri teneas sine quoestione redditihus " nomcn archidiaconi ? Si non potes, ulterius de-
« parvis, cur fidelitatem nostram, quasi furtum " sine gloriari. Ghorepiscopos (12) propter inso-
« persequens, ulcisceris "^Tuarum rcrum ministros " lentiam removit Ecclesia ; unde his caret usque
" infidcliter agentes dure punis ; et rcs claustri « in pracsens metropolis Colonia et tota provincia.
« cur non simili diligentia prosequeris ? Quomodo C « Ganon vetat diaconum injussum ante presbyte-
« proharis fratres sicut teipsum diligere, si tuas « rum sedere ; et tu presbyteros praesumis judicare
« atquc illorum res dispari tractas affectione ? Si « atque etiam verberare?Tantamergo hahes aucto-
« apud idololatras olim Romanos fraus rcipublicae " ritatem in judicando, ut nulla scriptura, nulla
« sacrilegii suppliciis expiahatur, quo
tormento " possit resisterc ratio ? Quoniam quidem voluntas
X legihus exquisito fraus claustri deprehensa digne « tua necessario nobis est lex et regula, quaeso
« multabitur?] Ergo, fratcr, onincs in commune « per Deum dirigas eam scmper cum justitia.
« accingamur humilitate, fidelitateque, regulariter, " Si (13) is qui vaccam rapit, jure excommunica-
« et tractemus irrepre-
res claustri, sicut oportet, " tur, quid fiet illi qui justitiam vendit vel deprae-
« hcnsihiliter. Quanto majores sumus in SKCulidi- " datur?Ergo quia justitia melior est omni pecude
« gnitatihus, tanto nos humiliemus iu omnihus : " bruto, necesse est deterior sit praedonc onanis
« avariti.-c, dominationisquc altitudinom fugiamus " pecoris juslitia^ praedo. Quoniamque luce cla-

« studiose, qua? roligionem disciplinamque natura- « rius patet pcssimumessc justitiam vexare, dt
« liter soleiit propulsarc. " omnibus bonis episcopii constituendis, cum qua
« Noli (11) prffisumptionis tua defcnsionem Go- « tuor episcopis gratiosus esscm,non habui,quam
loniensis claustri exemplo ruborare quia, sicut ; [) « vis imputes, pretium unius siliquw. Cumque ii
« experimenlo didici, Deo gratias, nil pcnitus in " nuUo, exccptis pcccatis, qua nimia sunt, possn
« eo invenitur talc. Ipsc domnus archiepiscopus, " mc legaliter redarguere,quare in signum nialcvo
« remota dominationis suae suhlimitate, claustrum « lentia; tua; me soles iracundum vocarc?5ifrfl rir
« s;epc deamhulans, schoias visitat propositis dis- , «. justitiam Dci non opcratur, vel injustitiam mean
« solutisque quaistionibus, quos utiliorcs invcnit, " dic,vel veritastuacassatur.Sed quia verbameavi

(G) Editi, religiosum esse, contra auctoris men- sit.

tcm. (11) Et ha^c etiam pra^sumpsit abbrevialo
(7) Uncis inclusu dcsidorantur in cdilis. ul ct omittore usque ad ho?c verba pr.rpositus et prxU-
plura alia. tiis, etc.
f8) Et ha^c ilcrum in cditis omissa sunt. (12) Editi, cocpisropos ct archidiacouos.
(9j Editi, coqnorum mnuHmmi omniuo depra- (13) Quae sequuntur pene omnia desunt in
cd
vate. tis.
(10) Inclusa quoquc hic uncis abbreviator omi-

I .^
33 VITA. 734

negotia inea,legederelicta,tuis pravis consiliis.nc A exarsit,ct persimsibilihus tcrrcnc-c sapicnti.-r vcrbis

confundar, nolo dedcre,impulf>s mihi proptcr ira- cpiscopi oa^teroriimquc priorumanimosnihilominus
cundi» magnitudincm ve:^lrii.iuc obstinalionem in cjus odium accendit^quaiquc lulclitcr ab eo gcsla
penilus hoc agere. Sed malo dici, nec esse ira- potius deputans studio litigii ([uani fidclitatis dcvo-

cuodus, quam tuorum con.iliorum sempcralum- tioni.Et nc quid in insontis viri iiisidiis intentatum
nus. .-Eque potes me furem, sacrilegum, homi- relinqueret, incolas possessionis iliius cujus curam
cidam vocare, cum rcrum gcstarum vcritatcin ob augcndam fralribus vini ralioncm suscepcrat,
nullalcnus possis aslrucre. Ista. fratcr, in pristi- per nuntium rcbcllioncm animavit.ut pvta-
in cjus

nis ffemiliaritatis pignus mcditanda tibi libcrali ccpta pendcrcnt instigavit.

illius nihili

studio dovovinuis, ne quid dictum sit in gratiw Rustici autem ct prius quidem procuratori suo
delnmentum, quia ratio sic poscebat, obnixc infensi, co quod per cautelam ejus debita fratrum
supplicaraus. Si non placet, animam meam in defraudandi nullus csset locus, tuni vero acccpta
manu mca posui, paraUis in claustri rulelitatem conlideulia al) instinctu majoris pr.iepositi.intantam
damna, verbera, mortem etiam pati. Haec ago temeritatcm suntadducti,ut domum fratrum in qua
non ut supcriorem vcl parem praeposito, cum idem donmus Vaso cum suis quiescebat,inopinato
regulariter possim, dccanum comparcm, scd ut -p nocturnis horis undique armis cingere flammisque
:_ -1 1 _iri • 1- ,. • •" l_i: ;_„1 l C^A ^^r.^n^^i^c, cn
cxurcre certatim instarcnt. Scd qui sperantes in se
. 1 ; J .-.

in claustralibus clausis ordinandis pr.ccipuum

cum justitia consiliarium monstrem.Quod si pro- non dcscrit omnipotens Deus, justiticB et veritatls

babtliter consliterit pradatum decanum esse, cultorem mirabiliter a periculo inccndii liberavit;
quod nequit refelli, qu.Tso mihi pnclalo cum nam amissis licet vestibus, et divcrsa rerum su-
cellarario regulariter agcrc non prohibcri. Alio- pcllcctilc, ad hoc non minimavini copia, quam in
quin si mandalis rcgulce nitcris contrairc, con- inferiores ejusdem domus partes ad opus fratrum
sequentem maximam po-nam incurris Ecclesiai. providus conlraxerat,nec unus quidem ex homini-
Sacerdotiuni etiam prajpositura et archidiaconatu bus,Deo donante.crepitantibus circumquaque flam-
convincitur pluris haberi,quia hoc [f.non minus, marum globis succubuit. At vir Dei tanta adversi-
minus a scx expiscopis,illa possunt a singulis ab- tate nequaquam frangitur,scd potius boni propositi
judicari.Nccessc cst ergo robustius concuti,qnid- tenacior efficilur,victorquc tot ingruentium contra
quid firmius constat ordinari. Igitur me prfcla- se tentationum, tantoabundantius de coelo sperat
tum presbytcrum,quamvis indignum,regulari-
et auxilium,quanto ab hominibus sustinuisset obsta-
tcr, quaiso, velis honorare vel cum ffimulis meis ; culum.
nolis, quia saltem conculcarc.
nil inndcliler egi,
C.\p. V. — Quod ciipcllanns Conradi imperatoris
Scholaris obedientiae ministerium, cum nullum C est effectits.
studiiim disrendi.nulla facultas coercendi.nc im- Cumque pro bene et fideliter gestis apud suos in-
probes rationabilitcrsubterfugi ;
quia cumcc-etcris tolerabilibus agitaretur insidiis, quosdam tamen
difficultatibus acolylhum bis inneccm mcam gras- religiosos cum plerisquc episcopis ob constantissi-
satum,pro viginti furtis confcssis damnatum,sinc mam in eo boni operis inientionem, licet longe
mea conscienlia restitutum, et a scholis liberum positos, adco charitati ejus devinxit, ut et magno-
ferre nequivi ctsi mihi emcrito vel vetcrano nulla
•
pcre studium cjus approbarcnt,et nc inefficax foret
portiosecundum solitum remansit beneficium; auxilium opportuno temporc ct loco conferre non
tamen, nc pcriculo disciplina; fama nostra tabes- desisterent.Qui videlicct necessarii ejus veriii satis
ceret, congaudeo solutioni.Nunquid fortitudo la- ne solus non posset sufficere ad resistcndum diu
pidum fortitudo mea, ut sustineam aut caro ; suorum invidiae,exquisito haud incongruc consilio,
mea a^nea, ut patientcr agam? Confundat Deus, quatenus auctoritas impcratoria felicibus actis con-
confunrlat .\chitofcl consilium,ct liberet David de apud impcratorcm Con-
tra invidos esset tutela,hoc
manilius pucri Absalon. Quiquc lucifcrum supcr- radum pfficiunt,ut eum sibi a Reginhardo cpiscopo
bientem detrusit in infcrnum,potcntiam claustri, capcllanurn concedi cxpetcret et impetraret.Sic sic
praevalcntc regula, deducat ad nihilum. »
j)
nimirum quandoque tot adversariorum ad horam
Cap. IV. — Qtwl n rustirvi sit perpessiis. ccssit invidia;, non ita ut adversitati succumberet,
H«c scribens procul ab omni invidia ct odio,dum scd ut bonaj intcntioni vires interim repararct,qui-
num hominematortitudine morum ad rectitudinis buscum optimc coiptis absquc difficultatc tandem
•amitem rcvocare studuit,omnibus prspositis for- acquirerct efficaciam.Ita suffccto dccanatus vicario,
lam irreprehensibilis vitce, cui imprimi dcbeant, ex consensu fratrum et episcopi, imperatoris Con-
ihibuit quidquid illis devitandum,quidve actilan-
; radi scrvitio obstringitur ; ubi pcr novem mcnses
um ut in hoc quasi speculo pr.Tevideant beni-
sit,
nullo acquircndi cpiscopatus dcsidcrio, nulloquc
nissime providit, qua; sua sunt non qua;rens, scd alio dominandi ambitu,scd polius ut ccclcsiam cum
u.-p JesuChri3ti:quodhaudsecusessepatuit paulo rebus suis in libertatcm vindicarct claborare stu-
ost in prsepositura; et postmodum in episcopatus duit.Quid pluribus immorcr.Impcratori in brevi fit
Iministratione.Ille autem cui hoc srripsit,Joanncs gratissimum ;
prosanctilalisetsapientia' c.xcellcntis
rcxpositus^ob hoc amplius in eum a;stibus invidiifi mcrito tam archicpiscopis quam cpiscopis et acce-
 133 VASONIS LEODIENSIS EPISGOPL 736
ptus : qni in solvendis sacra3 Scripturae quaestioni- A functi fratris causa in suscepta retardasset.
fide
bus magistrum,aliarumque causarum disceptatio- Sed longe alia vis, ut crcdimus, divina scilicet ne-
nibus sequcstrum,eum assurnere gaudcbant ;
quem scientem urget dispensatio ; ut qui pro fidelitate
archiepiscopi duo moribus cL gonere nobilissimi, claustri tot et tanta a praepositis perpessus fucrat,
Aribo Mogunliensis, et Piligrinus Colonicnsis,vicis- tanto vigilantius commissa sibi praepositura Eccle-
sim assurgcntcs, alternalim in scdibus suis allcr- siee utilitatibus consuleret,quanto in antecessoribus
utrum stantes, sibi asscdere cogebant, desiderabi- perniciosa cum fraude negligentiam pernotassel.
liter eum audi<mtey,subinde et interrogantes. Concurritur undique a fidelibus filiis Ecclesiae ad
Cap. VL — Quod Jtulxim scienlia Veteris Tcstamenti Reginardum episcopum ab omnibus ut Vaso prae-
;

vicerit. positur adoneturobnixepostulatur,neminem digtiy-

Ea teniposlafo Jud.-cus quidam in arto mcdicinaj rem hujus officii posse inveniri. At contra fuere
prajcipuus, et ob hoc imperatori Gonrado satis ac- nonnulli qui primo quidem nutantis animo episcopi
ceptus, in paternae legis traditione ferebatur esse ne hoc fieret dissuadere conarentur virum tam ; for-
pcrfectus. Is aliquando qua^stionihus ex veteri tis consianliai pncpositum facere, consiliurn non
lege domnum Vasoncm aggrediens, eo usque con- esse, qui se eidem episcopo aequiparare, aut etiam
traeum litigando progressus est, ut, revadiata sibi ^ superiorem forsitan facerc ob insuperabilem cons
hama vini, digitum dexterae manus abscidcndum ciae vircutis fiduciam haberetconlendere mitiorein ;

se ei praebiturum sponderet, si sententia ejus Scri- potius quemlibet eligeret, qui in nullo voluntati
ptura; testimonio comprobari non posset.Quid plu- illius renlti auderet. Rapitur raedius inter diversas
ra?Venitur ad Vetcris Testaraenti volumen;lo- linguarum aura fiucLuans praesulis animus, quem
cus undc controversia habebatur inquiritur; atque tandem tanta consilii soliditate roborat,ut nulli alii
illo evidenter Vasonis parti consentiente, ipso fa- praeter Vasonem praeposituram concedendam esse
tente adversario, digite victori adjudicatur : qui censeat fertur etiam ad hoc non parum valuisse
:

cum a dcvicLo sponsore nequaquam abnegari po- quod idem episcopus motus incurrisset imperalori?.
tuisset, usquequo eum repetere vellct, commcnda- quibus profecto mitigandis tali honore subllmando
tum retinere gavisus est. Sicque hic bellator Chri- dilectum ejus capellanum deservierit. Cumque hoc
stinovum Christiano nomini a praecipuo doctore circa episcopum elaboratum esset,non minori sudo-
gentis Judaicae gloriose retulit tropajum, habitum- re erga Vasonem ad suceptionem praepositura; sol-
que est celebre in curte regia Judaium in sapientia licitandum opus erat qui vehementer insistentibus
;

famosum aVasoneessedevictum.f-l^jHunc idemim- amicis spiritualibus ut ultro invitatus ad dispen-

pcrator Conradus memorato Ariboni archiepisco sandam Dominicis ovibus annonam accederet.mul-
po defuncLo sede Moguntiacensi substituere C to vehementius est reluctatus, divitiarum sibi satis
in
cogitabat, sed omnipotentis Dei misericordia Leo- superque esse,praepositura se ncquaquara indigere.
diensem Ecclesiam suo fraudare noluit alumno Praevidens autem se utilitatibus fratrum necessa-
qui hunc multis saepe exercitatum pcriculnrum rium fore; ad hoc cernens honesta apud Deum et
tentamentis ex bono filio optimum sibi patrem fu- homines vocatione ad id officii sese invitari, post
turum rescrvavit. sexdecim decanatus annos, in quibus regiam ince-
Cap. VII. — Qtwd, defunciis prpspositis Joanne et dendo viam, neque ad dexterara ncque ad sinir-
Lanibcrto, prxposiius effieifur. (15) tram dcclinaverat,cun~ archidiaconatu diu raultum-
Dum haec in curtc rcgia aguntur, Joanncm pra3- que recusato onus praepositurjg hurailiter consensit
positum hic obiissc repente nuntiatur.IIic domnus subire.
Vaso,€tsi jam dudum curiales tumulLus evasisse.et — Pnvpositus habuerit.
Cap. VIII. faHus ut se ei

claustri quieti sesc inclusisse cxoptaverat; tamen (juodprxbendam fratrum melioraverit.

usque dum substitulum aliquem in prajpositura au- Inter has nimirum graduura ascensiones, ita vir

dii-cL, cum discedendi causa saLis in promptu esset, Dei curabat humilitatis scalas in corde dispoDerc.
domum repcLere noglcxit,ne non quietem repetere. ut quanto videretur major, tanto secura esset hu-
sed potius suscipienda; prajpositura) se videretur niilior, integrum se custodire nitens ab his viliis
q
ingessisse.Nec mulLo posl audito quod Lambcrtus quibus ejus nominis homincs scse implicarc solent,
arcliidiaconus pncpositus factus csset.circa autu:ii- qua-que rctro in humiliori loco posilus.nolare non
num claustrum rcvisit,cum paulo post idem Lam- timucrat in prioribus, superbia vidclicct et renini
bertus trium tantummodo mcnsium pracpositus ecclesiaslicarum rapina proque superbia,hurailila-
:

obiit,res suas disponendas per manus

Va- (16) fidei tera qua oranibus crat alTabilis pro indignalione ;

sonis decani dereruiuit.Alioquin Natale Domini,si- de falsa justitia gloriantium,cujuscunquo raodi.9ai-

cuL mandalum accepcrat ab imperatore,(17) Podcr- flictis bcnignissiraus Christi iraitator compassioncm
brunno cclcl»raLurus craL. nisi hujusmodi cum dc- cxhibebat.Quo eniin istc infirmato non esl inCrma-

(l'») Qn.^i sequuntur,notalu licct dignissima.praj- cxseculores.

tormisil aIi!)reviator.
(17) De hoc conveAtu Patherbornenei omniao ta-
(15) Iloc caput ab oditis omnino differt. cet abbreviator.
(16) Manus (idci crunt rci promissaj scu tcstamenti
 VITA. (38

;? Oiii) scandalizalo non est uslus?Sir niiiiiiuni \ Cap. X. — Qutiiis inlcrius fncvil.

ena? infirniitati condescensionem idcra in se atque Interius autcm rcgularibus subditos instiluti.s,ut

aliis sentiebat. charissimos fovebat filios; rcbelles ut severissimus

lam vero quid in dispensanda familiae Domini judex disciplinae gladio animadvertcbat, in utros-
nona dixerim ? Tostos sunt pene quotquol Lco- que pictatis servans viscera dum hos ad meliora, ;

im novere quiacum antecum unus tantum panis

; provocaret, illos vero a pravitate compesceret. Nec
gulis fratribus quotidie daretur, et non amplius timebat miles Christi si hominem oirenderet; tan-
ara quadraginta carrata: (18) vini in potu eorum tum interno judici, servando £Equum et rectum, non
>
annum cxpendcrentur, hic cx polenta nivei co- displiceret, memorans illud Apostoli : 5/ hominilms
is quam similam vocant, quinque inarcas appen- placercm, Chrisli servus noii esson. Et illud Psalmis-

item msupcr adjecit panem, ccntumquc quadra- t;K : Qui hominilnis placent, confusi sunt, quoniam
ita per annum cellarario fratrum
carratas vini Deus sprevil eos.

e pcrpetuo absque ulla sterilitatis excusationc Unde contigit ut ob defcnsionem veritalis, pro
idas destinavit quatenus indc et rationabililer
; qua nc mori quidem metucbat, nonnunquam alio-
nsura potu? augoretur, et ex relicjuo fratribus rum, qui cuiminc viderentur su-
terrenae polestatis
Iesiarum,quibus vinum non esset, consulcretur ; p blimiorcs esse^ofTcnsam incurrerit adeo ut illi mul- ;

ens, juste ex majoris ecclesiae abundantia mino- timoda; ob hoc tenderentur insidiaj, saepiusque de
n necessitalibus esse suppeditandum. Sic pra?- vitae ipsius periculo ancccssariis ejus haud injuria
idam fratrum retro neglectam, pane, vino addito, timeretur. Sed quia ex sententia Salomonis, Frus-
uper largiori vestilus solatio amplificavit, et ex tra jacitur rete ante oculos pcnnatorum, iste, penna-
optimam reddidit. tum animal Dei, per gloriam et ignobilitatem, per
infaraiam et bonam famam probra, minas,pcricula,
Zap. IX. — Qualiter -nxleriora administravcrit.
poslremo omnia virtuti obsistentia libero volatu
,

)uo\lecim paupcribus vel peregrinis quotidie co- evadebat tentamina primo quidem ajquanimiter ea
;

1 fratribus reficiendis sufficentia alimenta con- tolerando, suo autem loco et tempore eadem ratio-
uit.asserens hoc etiam parum esse, cum traditio nabiliter confutando, uti semper spiculo rationis
ctorum Patrum dimidiam partem vel ctiam ec- adversariorum confodere solebat pectora. Erat enim
>ia,sticarum facultatum pauperibus et peregrinis hoc in eo, praj caiteris nostrse rpemoria3 mortalibus,
seat deberi. Prsterea hospitale, quo conferuntur tam laudabile quam mirabile, quod in quocunque
iJD sive decimae de episcopii agris, ipsius erat negotio contra quemlibet sumeret controversiam,
iitum providentiac. Quod ille tam fideliter sta- inexpugnabilis rationis ope munitus assequerctur
re curavit, ut triginta pauperes per annum inde C victoriam. Hoc autem ideo fiebat, quia circumspe-
imode sustentarentur, et ex occlesia quam dom- ctum ex omni parte animal Dei ante et retro oculos
I 3aldricus cpiscopus viginti quatuor eleemo- in intentionem boni direxerat, in cujus sese cum
ariis sustentandis destinaverat, duodecim insu- veritate et ratione ita defixerat, ut nec odio, nec
reficiendi adjicerentur, omnes pcregrini super- gratia indc moveri possct : ac si vidcas contemne-
ientes sine equis reciperentur, cos qui cum equis re ventos, saxa, Rhodopes ; aut ceu procellis obstat
issent rccipcre autumans cpiscopi interesse. Marpcsia cautes.
(0 sacrilegii reum ducebat, si commissa sibi of- Vitam suam Deo sibique notam ita disposuerat,
i suo labore non augmentaret. Interea, ac si horam somni atque cibi,
ut noctes atque dies prster
ti frequenles corpori indicuntur
infestissirao, aut psaIIendo,aut Icgcndo,aut rationabilibus ex cau-
tinenliae,pauperibus Christi largiores augentur sis disputando, in Dei laudibus continuaret. Raro
•ensa^. Recreantur quotidic utrique assidentes aut neutiquam accessit, qui non congrua ajtati et
ri, binc clericorura, hinc pauperum catervae. natura) suaj condimenla relulerit. Lacte potabat in-
JCuntur ab ejus mensautriusque hominis ciba- firmos, pane cibabat validos vino et carnibus ve- ;

ipseque hilaris conv'iva parcissime refectus et sccns, ut atlcstari solcbat abbas (19) Poppo, solus
jejunus, esuriens semper ct siliens justitiam,
j)
quorumdam secrctorumejusconscius,monachorum
s sufficienLer explotos dimittebat. Divitias suas omnium sibi cognitorum vincebat abstinentiam
imuni ulilitati quam sibi deservire malebat,quas dum non quid sine concupiscenlia, sed quantum co-
mnia pietatis opera inflcctere optabat sontie- ; medcrctpensans,saturitalismalum cautius viperino
t hnraanitatem ejus aegritudines dccumbcnlium, sanguine dcvitarct. Vestes suas adeo modcrcbatur,
ircs exsulura senio confecU, a divitiis in pau-
; ut nec antc alios ambitiosis, scd nec plurimum ab-
atem devoluti, indesinenler ejus suffulti sunt jcctis indutus, totius superstitionis typhum a se
ragio. Sicquc vir ecclesiaslicus, omnibus omnia constanter abjicerct, satius ducens polcntis imperio
us, oculus orat caeco et pes claudo
hunc pupilll
; animi, quain aspcritale cilicii corpcjris mcmbra do-
'i)tcm, hunc viduae invenere maritum. Hajc in mari, quibus nunquam lavacrum, raro moilc pra3-
iipisti^atione extcriorum. bebat stratum. Et quod sine lacrymis reminisci non
S) Et- istud tajcuit abbreviator.
9; Et haec praetermisit auctoris nostri abbreviator.
 IIV.} VASONIS LEODIENSIS EPISCOPI. 740
potisuiiuiB, solemne quiddam in consiioLudinc liabc- A animus vcslcr super elecli vita et moribus rnovea-
b.'il seci-etum : adest veritas Christi me nihil fin- tur scrupulo, mihi totum imputetur, in me hoc
gerc. Gum his ct multis aliis dirficultatiljus jam- animadvertatur. » Superatus vix tandem impera-
jam pra; cxsangue premoret corpus, certis
senio tor, tam splendida eluctantis se ab episcopatu Va-

diebus durissima sibi jubebat verbera affligi, coacto sonis nimietate, uti petebatur, Nithardo episcopa-
correctori suo in verbo Domini terribiliter edicens, tum concedit. Vaso autem timens exterius honori-
ut non parceret, et secretum vulgare non praesu- bus proficere, ne interius moribus incipiat deficere,
meret. Quod ille suppressum diu etiam post obitum ei cujus magister fuerat patienter ac benigne ga-

cjus tenuit, sed indignissimo sanctitatis ejus servo visus est subesse sicque ca quae retro sunt oblitus.
:

tanti pignus thesauri revelare non refugit. In tanta et in anteriora extentus, per quatuordecim praepo-

virtutum efficientia studebat semper, etsi in hac situr.ie annos ad bravium supernse vocationis pro-

parte ncquaquam in se,alias tamen ubique auream sequebatur.

tcnere mcdiocrilaieni. Et vcrc pr.-ecipuum discre- Cap. XII. Qualiler in cjnscopum eleclus fuerit.
specuium, regiam viam inter lajvumdextrum-
tionis Ilunc talem ac tanlum athletam suum Doniinus
que media vitse su;e lucerna praemonsLrabat ince- diutius noluit esse occultum ; sed quem infraunius
dendam. claustri septa dederat esse perfectum, quasi in

Cap. XI. Quod, dcfnnclo Rcginhardo, imperator Con- cortaminis campum strenuum jussit prodire miii-
radus illurn episcopalu donare voluerit. tem, ut in tempore iracundiae sua? laboranti populo
Iluncdofuncto Reginhardo episcopo maxima pars fleret reconciliatio, et belli famisque tempestate
filiorum Ecclesia) sibi episcopum fieri peroptabant periclitanti patriae foret remedio.
quorum ille sentenliam ut a se longissime remo- Oljlatum jam antea sibi pra^sulatum recusaverat
mulLum redarguondo
veret, cos, qui sibi majoris Nithardum, ut dictum est, sibi prsetulorat : quo
ccclesiar'. pra;posito eligcndi pracsulis primalum pra;- defuncto, itcm a clero et populo ad episcopatum
ripuissent, Nithardum custodem in episcopum ele- reposcitur. liie e contra credi non potest quantas
git, omnemclcrum etpopulum in sententiam suam moras sua; electioni innectere, quanto annisu ne
venire coegit. Adeo primatus sui auctoritatom non iieret studuerit insistere ; electionem regi displici-

in se prajfcrendo, sed in juniore sibi pra;ponendo, turam, parum valere super hoc negotio, magis eju?
usus auctoritate potcsta-
fortiter vindicare stuuuit, exspcctandum esse dicens arbitrium. Taliter reni-
tis ad retinendum humilitatis propositum, non ad tentis et excusantis sententia non auditur, invitu;
arripicndum sublimitatis locum (20). Nec mora, a cunctis unanimiter eligitur, Ratisbonam mittitur,
cum clecto et virga episcopali imperatorcm Conra- ubi forte licnricus tunc rex, postea imperator, Bo-
dum adiit, qui tunc fortc in Italia hiemabat re- C hemiam cum exercitu aggressurus aderat. Virga
;

pertoque Nonantulis oppido, petitionem Ecclesia^ episcopalis cum Ecclesice nostrae litteris prfesenta-
nostr.-e idcm ipsc auctor ct lcgalus fideliter profert. tur ; res agenda in crastinum differtur : postera
Praesentato clecto, hunc ad boc onus suscipiendum die a regc cum episcopis et reliquis palatii princi-
idoneum esse, idque unanimiter a clero et populo pibus consulitur. Nec defuere adulantium lingua",
postulai'i asseverat. Imperator autem « Ilunc, : (^ui electionom sine regio favore factam asserercnt

quem mihi, inquit, olforlis, nequaquam agnosco, cassam forc ; ox capollanis potius episcopum cons-
sed vobis mihi haud ignoto hunc honorem lubens tituendum, Vasonem nunquam in curte regia de-
cupio. » Illc c contrario modis omnibus ut sc sudassc, ut tal&m promercrctur honorem : quod
posthabito episcopatus in electum rctorqucretur vero nefas sit alium episcopari, nisi qucm consti-

annitebatur ; illum digniorom, illum aptiorem, lerit in curte regia evagari ; ac non potius taleni

utpole juvoncm, agih-in ot promptum exsecutioni- eligi oportore, qui informatus subjectione claus-
bus imperialis soi'vilii; sibi frigido, senii gravcdinc tralis obedientia;, non tani prfficsse quam prodesse
confccto, jamqno siliceniio, dcinoeps potius cogi- didicerit. Qua sententia adulatorum facile inductus
tandum de tumulo. Cum(iue imperator ncqua- juvenilis regis animus, nescio quem barbarum
quani sententiam mulare vellct, cumquc ad susci- r^ cervicibus noslris pra^parabat imponere, cum in^-

picndum opiscopatum vohementer urgerct » Par : pirantc, ut crcdimus, Dco, ex omni illo consiliario-

cat, inquit, mnjeslns vostra, hujus decrepiti senis rum ccetu, Ilerimannus archiepiscopus et
soli
parcat, obsccro, fiiuai in id a;latis productc-e Dei Bruno Wirzeburgcnsis episcopus tam inutili sen-
gralia absque unius cujuslibet
porlidia; nota. Si tcnli;c saniori consilio ausi sunt obviarc. Ncc pnu^
hominis logationcm suscepissem, cui posthac forct vcrilalis assertores Deiquc cooperatores absistunl,

fida noslra lides, si hanc ad commodum moum donec vix tandcm regia' majestati petitioncm no^-
retorquerem ? Quanto magis si raatris Ecclesia> tram procerum animos in senten-
conciliant, ct
unum populum petitione et electione sua frauda- tiam suam trajiciunt. Scd manet adhuc supientes
vero? Juste cnim fraudis et pcrlidia-; accusabor, si architcctos labor longe operosior : nam ac si di'

contra communom noslratum consonsum hanc in- immanissimo montc columnam conentur exci-

dignus dignitalcm prajsuiupsero. At nc aliiiuo derc, haud alitor boni artifices noslri omnibus ino-

(20) Quaj sequuntur pra>termiait omnino abbreviator.

 VITA. 7/1-2

insicliiiil i-lal>oraro ut vir isle in YirtuliLnis lolus A ^''n' Iir;orerro, lauilaic ; uliliurcs graliu ol dunisho-
(s atque rolundus coneentiat sibi imponi onus nostare, tardiores increparc, corrigcre, supcrioruni
lesia?. Perstat diu immobilc piet.ilis illud pcctus exom[)lo provocaro omnes postrenio se moliorcs
:

jroposito humilitatis; (]uod profecto, ut ait bea- Dooque acceptiores ficri optabat, dicons cum beato
Grtigorius, pictatis pectus non esset, si hoc pietas Moyse Quis milti det ut omnis pojnilus Dcitm pro-
:

I vicisset. Intellcxcrat cnim si episcopatum non pfietet ?

pcret, pjusdcm potitum fore (jucmdam a^tate et Ncc intcr h;oc proeteroundum cxistimo de vigilia-
ribus juveneni.qui forsitan Domiiiici gregis sti- runi, niatutinorum et completorii ofliciis, quibus
n, qua? in laudcm Doi, se ducc, fructilicavcrat, celobrandis quotidie in choro cuni caitoris fratribus
siparet, si ad pontificale culmen aspiraret Unde nemo prius illo occurrebat,nemo devotius intererat,
tigit ut dum sublimitatis locum mente fugerct, nemo scrior abscedobat. Rcliquas dioi horas in ec-
i?u ac prccatu pontilicum sollicitatus, ca vcro expendcbat ncgotiis,licct in quadragcsi-
clcsiasticis

im di.vi necessitate potissimum coactus,tandcm mali tempore vcl achoro,vel ab ali^jio fratrum con-
torEcclesia? lieri acquiesceret.Sic sic intrat pcr venlu,nullo modo se excusare voluerit. Quo etiam
ium in ovile, tempore secretum cubiculi penitus praiter ecclesiam
nec ascendit aliunde factus pastor
um; quique n ignorabat, saxoo sediii pro lecto, mattula ulens pro
irreprehensibiliter intravil, procul
)io irreprohen-^il)iliter vixit. In sedcm episcopii leclisternio; cum ad horam refectionis pane avena-
ucitur, honorilicp, ut decobat, suscipitur (21) rio fabaque modicc prajgustata scnilem sustentaret
:

vero ad cathedram venitur atque in ea solemni- imbccillitatem, in potu sumcns cervisiam, saepius
locatur, nisi praisens vidissem, nuUo modo cro- aquam puram. (22) In tanto abstinentia^ rigore.nec
•em cum quanto gemitu eruperit in lacrynins, facics angolica m;icio est con(ecta,ncc gratia roscK
as haud secus ac puer seplennis sub niagislri lo- conriperi^ionis ost immuta adeo virum desiderio- :

aedere videbatur. Mirati suntomnes qui aderant, rum,DanieIem videlicet nosLrum, quem voluntas
omodo ferreum, ut putabant, ejus viri poctus in propria inslar crucis Christi affligobat,divina pietas
itas lacrymas;et antoactam ejus
posset scindi intcrna dulcedine satiabat.
am ignorantes, inde voraciter probant pastoris €ap. .XIV. Quum largus fucrit te»ipore sierilitalis.
animum de sublimitate cjusmodi non gaudere, ,23) Pduca rofcrcns plura pnclereo, quorum ali-
l salutifero dclore torquori. qua brevitalis studio me constat nogligere, aliqua
!'. .XIII. Quod episcojnts faclus vigitanlersaucfani quai a nie nesciunlur, necesse cst reticeri. quia se-
religionem exse/juebaCur. mini conccssum csse,arbitror, omnes hominis istius
Miqiiandiuprotractaepiscopalisconsccratiocxpe- nossc virtutcs.Stalim primo episcopatus sui anno,
ur ab archiepiscopo de expeditione reverso, pro C omni poste crudolior fames incubuit, quae sex fcrc
a re vir Dei comitantibus diversorum ordinum continuis annisGallias et Germania; populum nosci-
ricis sanctam adiit Coloniam; sanctorum limina, tur opprcssisse,cujus ffx-ila ui)ivi3fas est adhuc cer-
orum numerus nulli pr.cter Romam loco aiquc nercvestigia.Eadeniquetempestateprudentianostri
. concessus, piis pulsat precibu-s. Posl triduum Joseph undique frumeuta coemere.et tutis apothe-
;ro chrismate in opiscopum peru ngitur,et ex bono cis recondere curabat non quod inde terrena soctari
;

in sponsum matri sua? Lcodicensi Ecclcsi;e Iucraqu<ereret,sedutgratisad sulficientiamsuotem-

nfirmatur. porocsurienli familiaj Dominicibos fidclisdispensa-
Fum voro explicare non possum quam arduum tor distribueret : pra^ter stipendia paupernm quibiis
nctitatis montem, evangelizaturus Sion, arripere quotidic libra denariorum expendebatur, cum aliis
iduorit; quanta servitute corpus spiritui servire adeomultis,quaicnumerarenonsufficio,vorecundio-
egerit, imo quanlo annisu totus in Dei laudem ribus pro^ pudoro a mendicitalc abstincntibus,prout
crevoiiL quisquc erat,aliis dcnos.aliis vicenos, aliis tricenos,
Abjoctus secum in oculis Dei, intor humiles et aliissexagenos,aliis cenfonosaimona) medios peroc-
bjectos se episcopum esse nesciebat;scholas,sin- cultos hujus rei opifice deslinare curabat. Sed nec
lorum cxplorando studia.frequcntabat; qujoslio- j)
ingonuorum rem privatam hac dira ncccssitate ex-
s proponendo, rationabiliter vinci quam vincoro tcnuatas o.xcellentis viri larga praileriit munificcn-
debat; scquo in hoc quasi olium a turbinccura- tia, qua annitcnte et summopere juvante, pro ali-
m conferens, gaudebat, ut ipse fatebatur.scse in- mcntis ampla domus aiirum spoiisale, vestcs, praj-
lisse refrigerium. Et cum divinae Icgis arcana dia distrahere opus non fuit. (2'») Quid dicani de
i^ellentis ingenii praerogaliva nos.set rimari,de Do- congrcgationibus clericorum, iiionachorum, et san-
ti, vel Prisciani regulis scholares adolcscentulos ctinioiiialium,crga (juarum ncccssitatcs tanta boni
n dedignabatur interrogare; quos et vicissim dc- pastoris vigilabat solertia, ut quaj pra; anxietate fa-
jierabiliter cupiebat audire, eos qui rccte sensis- mis de statuto victu dccssent, de suo libentissiinc

'21) Sequenlia bujus capltis prajtermisit etiam pesunt in editis ansulis inclusa. Roliqua
(23)
1 jreviator. multum differunt.
22) Qua} sequuntur .€gidio attribuitChapeavilla, (2'ij IIkc fere, ut multa alia, in editis deside-
il male. rantur.
 VASONIS LEODIENSIS EPISGOPI. 744

fiiii[, rliliireL? Nihilominus

Pulrls iiidustria ruri- ^^ pi'ovoniciilcs, mullos niilitunj nostrorum in adver-
pii

Cdlarum laboriosam rcspicit inopi.im; adcujusma- sam partem rapuerunt; frustra arbitratos fore, si
liiintcmpcrandum, toto hoc famis tempore unicui- se novi flagitii complices cssc contingeret, per vim
quc mansionario pcr singulas hcbdomadas binos beneficii, imo totius episcopatus pro libito potilu-
dari constituit donarios, ne pnc instante angustia ros. Sed cum res illis in contrarium cesserit, nos
bovcs vendcre, aut de cactero terram nptivam relin- quoque propugnatoris nostri industriam prosequa-
qiicre cogcrentur, sicquc osrumnosam vitam aut mur. Urbera pro tempore et loco munitam,per sla-
mendicando ducere, aut mortem omni gladio sa3- tulos in arce vigiles et claustra portarum jugiter
viorcm cum omni domo miscrabiliterincurrerc. serata, noctu dieque ab incursu hostium tutam red-
Cai'. XV. De bello el charitate Vinbinenslhus impcnsn. didit, ct domos tam clericorum quam laicorum ar-
Huic calamitati acccssit alia pcstis aique intolc- mis refcrtas esse, civcs nonnunquam in armisesse
rabilis.bcllum videlicet quod Godefridus maximein praiccpit. Ipseque continuus assidens episcopio ni-
Virduncnsem et (25) nostram cxercuit Ecciesiam ;
hilquc de solitije religionis negligens penso, per
quarum Virduncnsis, dum pra^da et incendio vas- gnaros indices hostium machinamenta explorabat;
tante urbem et domum sancta) Dei Genitricis cum contra quae omnia seque suosque scuto prudenliffi
omni suo ornatu penitus eversa fuisset, iile in lon- _ satagebat prolegere. Ita nimirum more Argi, si
,_! :i..^ ;4 .:„ ,,„i.;„
egregiffi urbis
„„„.,™
casum j^i.,;» -t> (•,.i,.,i„ f__ __. i
i- .__•.. .

ginquo positus,graviter doluit, fabula^ fas est centum oculis insignilus,

credere,
metu positus esset, hila-
et licet in similis periculi mala exteriora coercebat ut bona intcriora non mo-
ris tamen dator.diruta» urbi non distulit esse leva- do non minueret,verum insuper augmentaret bona ;

mini, suppresso suo nomine mandata mittens in- de die in diem desiderabiliter appetens, mala vero
tcr ha3C verba » Sancta Maria Lcodicensis mittit
: fidelibus Ghristi, quibus maxime timebat, diligen-
quinquaginta libras denariorum sanctoe Maria3 Yir- tissime praecavens quo solo, ut fidenter dicam,
: in
duncnsi medietatem canonicis fratribus,medieta-
: animus divisus ad plura, non apparebat minor ad
tem vero ad reparationem ecclesiae. » Hoc primum singula, integer et potens omnia, secundum Apo-
omnibus bonis suis exspoliati loci illius canonici, stolum, qui illum confortabat.Cumque ab amicis
tanta; cladis ex divino muncre suscepere remedium etiam longinquo positis moneretur per cpisto-
in

et,ne tanto largitori essent ingrati, publicas oratio- las, ut relicto Leodio in Hoium se conferret, cas-

nes et viventi et defuncto in perpetuum devovere. tellum situ loci munitissimum Absit, inquit, :

Haec itaque, quam diximus, belloruin tempestas ut gregem Domini fugiens deseram, et locum
residuum famis consuniens, et divites cum paupo- aliquem in tanta rerum turba sine
eis tutum
ribus una calamilate conficiens, communcm totius essc credamus, ex quibus cum sanctorum apud
patriao ruinam minabatur et rueret procul dubio, C Dcum patrocinio pendet omne, si quid comniodi,
:

rueret, inquani,tunc temporis inclyta Lotharingia, si quid honoris videtur nobis adesse bello aut
aut irrccuperabili excidio : quippe quae sine defen- tranquillitate : quos si reliquero, audacior hoslis
sore essct,aut,quod pejus est,in regcni infidelitatis invaderc tcntabit, et non sine magno dedecoro no-
perjurio,nisi Domiiius suum Josue ad resistendum stro insultabit effugio. Hic potius quoad licebit cst

hostibus Ecclcsiae confortaret, ct a bonis justitiaa vivendum,istis moriendum : quibus cum bonisju-
partes contra factiosos defendcndascsse insinuarct. cundatisumus,cum eis et periculis subjacebimus.
C.\p. XVL Quod belli tempc.slalem maxima e.v parte Nimirum rcligionis et charitalis catena crga filios
seilavit. devinctus, non facile ab eorum praisentia divelli

Jam immanissimi pncdoncs rcs ecclesiae invase- poterat.

rant; omnia praeterea, quae ante memor pontificis Gap. XVII. Quod caslella 'prxdonum everterit.
prudentia in urbcm contraxerat, vastaverant; quis- Fregitautem laudabililer quandoque hunc propo-
que praedia ecclesiai quae sibi usurpasset, tcnere ut siti rigorcm pielas, miseria inopum et gemilu pau-
propria disponcliat, cuui ccce bcllator Christi inex- pcrum cxcilata, et a quiete solita cum exsurgere et

pugnabilis et impcrtcnilus lorica justitia; induitur, in auxilium corumcompulitproporare.suadens hoc

gladio spirituali accingitur, prajvia cruce Christi in j)
opere nihil esse bcatius,nihil Deo acceplius^sielTo-
omnibus pcriculis pro lancea utitur, dicens cum ratam pra;donum rabiom ab innoccntis vulgi oppres-
beato Martino : E(jo .siyno crucis, non clypco prote- stonc compesccrct. Quorum magna pars in paludi-
ctiis, aitt galca, ho.stiuni cuncos pcnctrabo sccurus. buSjSivc rupibus,nrmissimasibi receptaculacomniu-
Succenditur crgo egrogius iste ajmulator pietatis niverant; quibus frcti aliena per circuitum prafdia
ct justitiic, co nimirum
quo Mathatias ob
zclo, usurpavcrant,incolas possessione privatos intolera-
a^mulatioacm paterna! lcgis prajvaricantcm Judicum addixerant. In hac vero belli tempe-
bili scrvituti

in ipsis aris obtruncarc non exhorruit, ct non alio state quanto libcrius, tanto latius in omneni circa

modo cessantibus undique ducum ct comitum ar- rogionemvastitatismucronedesaniebant. Exc nem-

mis, sola spe gratiic adjutus,sibi ct lidolitati Ecclo- pc oppidula multis ante sa^culis,sed tuncplurimuni
paucos satellitcs sacramento confirmat. f*rimi
siae damnosa, decernit vindex Dei, si possit, humo
enim bollorum succcnsus ct ad modicum prospere ooffiquare ot ab his latrociniis fatigaf am diu patriaiu
(25) Abbrcviator omisit el nostram.
 VITA. im
crarc. Atciue eo spiritu inflammatus,quo Amale- A oreborrimiscausabatur suspiriis canitiem, sontions
cm Agag a Samucle, ab Elia Thesbite prophetas cum beato Job nihil aliud quam lcnlalioncm esse
al constat esso mactalos, raro tantum contentus vilam hominis supcr lcrram. Unde ct familiarc ha-
lile, modo hoc, modo
caslrum fortissimus
illud bebat pj^alloro cum bcalo David Quando vcniani :

ros noster cingore pergit obsidione. At interius ct apparcbo ante facicm Dci mci ? ct illud Doctoris

ranculi.vallisetpaludibus lemere conlisi,metuni gentium Cupio dissolci ct cum Christo esse.

:

iino dissimularo sui poriculi,contemnere,nostros Ncc est dubilandum si is Neronianac persccutio-

jbris lacessere, eos amentes vocare, qui domum nis sou Dccian;o tempora nactus foret, quin ullro
la natura lirmatam venissent impugnare. Kconlra so pcrsccutorum pKotoriis ingereret ct damnandus
stri, monilis tam prajclari ducis animati,certalim astaret judicando sublimior.jugulo ccrvicom darot
itant viraineas cratos texcre, lasces quisquc com- foriondo forlior : ([ui dum ambiretur auxiliariis ar-
rtan", per invia machinis novum itcr lacere : matorum catervis, soiam crucom Chrisli manibus
<iue rem naturadilTicilom in brevi devicil laboris proferens, mcdium sesc armatis hoslibus infcrre, et
probitas cum industria: lit solum palus raniset si voluatas Dci forct talitcr mortc occumberc pa-
cibus notissima, parat exitialem lalrunculis ma- ratus fuit, imilari desiderans eum qui dixit : Pastor
nam,quibus lutas hactenus praibuerat latebras. y. bonus animam suam ponil pro ovibus suis. Tanta
03 ubi eo loci appulsa est unde certis ictibus illa propugnatoris nostri virtute exterrita adversario-
ronum spelunca posset feriri, dies at^jue uoctes rum paulatim dofecit insania;qui, sicut ipsi adhuc
inlerstilio aj(iuc adversas habuero,dum surcc- testari solcnt, quoties elferatis animis in nos gras-
ilC9 sibi vicissimad laborem nostri,croberrinii3 sarentur, statini ad urbcm ut possent nostram et
:orum nimbis atria domus, omnes prorsus inte- sanctorum oraloria conspicerc mens iilis divinitus
:ias hustium latebras quassaro non cessant. Ipso mutabatur, ut non modo malum non inferre, verum
scopus pnesons vigiliarum et psalmodice vota etiam pro reverentia ipsi luco pias impendere la-
nipolenli Deo cum tali opere persolvebat. Quid crymas liberct. Undc contigit ut qui cum pc-
ira? Godefrido frustra nilente ad auxilium suis riculo animarum alienis invadendis inhiabaut,
lire, obsessi dovita et mombris paci^^cuntur, ca- vix salva sui incolumitatc, tandem contenti es-
llum funditus captum evcrtilur inde aiiud atque ; sent propria retinore, modo cogente, modo ob-
Lid castellum absquc retraclatione simili stragc Wazone, postremo omni-
sccrante venerabili Patre
Sed neque hoc silendum pulo, quod inter
jlicitur. bus modis ut rcsipiscerent instante. Sic nimirum
iidendumsspemillenis, sa?pe pluribus,raro pau- omnipotentis Dei pietas Ecclesiee suae navim, ejus-
ribus, antiquo Romanorum more quolidianos modi tempostatibus vexatam, per efilcacem pru-
nptus pra;bebat armatis, gregario militi inte- C dentis naucleri induslriam miscricorditer dignatus
i concedens usum mactandarum pecudum,abs- est ad tcmpus liberare licet in tanta factione, :

i eis quai agrario operi essent nccessaria; ; ipsum- non tamcn ut prius mclucnda, bellum contra impe-
c damnum ipse singulis possessorum cx intogro ratorcm fuit, bonis viris defcrentibus.
jplebat, nullum injustitia; locum csse patiens Cap. XIX. L't impcratori siispecius fuerit.
am in tanta rerum difficultate. Qua ex rc lifiuet In quo, eo quod ali^iuando dementius in viros
am tenax aequi et rccti alias fuerit, quandoqui- Ecclcsia) nostraj insanitum fuerit, bonis viris defe-
m eo tempore quo maxime caplaudus erat favor rentibus, vir Dei apud imperatorem falsi criminis
puli, ut lit in tali negotio, vel summa necessiludo cst accusatus quod, data lide Godefrido, conlra im-
idum Catonem a justitia divellere nequiverit. pcratoriam majcstalcm regnique salutem pactum
i'. XVIII. De divisione rjmtiariim hxiic homini fcccrit, et, quod de tanto viro nefas cst opinari,
collcUa. cidem confidentiam dcderit bclligcrandi.
^ibct hoc homine divitias divin.n bonilatis
in Ila-c quam fuerint a veritato alicna clamant alia
unius cordis latitudine divisiones gra-
ueri, et in facta ojus vcncrabilia sed quia difficile est ut
:

rum admirari quas adeo discrcta studiorum vi-

; mentis oculus, hinc gloria et divitiis, hinc variis
siludinc nilebatur administrare, ut cum uni in- dispensandaj reipublico; curis, hinc mille adulan-
Q
tu3 caset negofio, aliis identidem obnoxius, nisi tium linguis in divcrsa raptatus, ali^iuando a veri-
rclur, nullo modo credcrctur. tatis lucc non ca^cutiat, persuasum est imperatori
<am si opiscopum respicio, vidcor
mihi videic a dcfcrcntibus ut in his quaj vcre lideliter gessorat
)paremGregorio;si niilitaria agontem, non impa- domnus Wazn, non communis commodi seu impe-
1esse contemplor Machabaio. llunc in sapicntia ratorifc fidclitatis gratia, scd cx contentionis usu
.>monem, in disputando accipio Augustinum in ;
propria; inscrvicrit arroganliae. Acccssit ad suspi-
lis humilitato, continentia ct vigiliarum assidui- cionem libcra sacerdotis aucloritas, qua\ totius du-
;. paupcr spiritu (luemlibet sanctorum anochorc- plicitatis exsors,a vcritalis Iramite ncquead dexte-
Jm referebat.Necessitate magis quam voluntate ram nequc ad sinistram declinare noverat quique ;

igebat ea quaj sunt sEculi, ut omnino caveret dis- pro vcritatc agcndo cujuscunquo facilius incurrcre
ere Crealori. non trepidavit olfensam, quam tacita vcrilatc po-
uojudicio inutilcm ct dierum malitia; plenam lcntib grafa) asscntari voluerit. Unde unum rcfero

Pathol. CXLII. 24
 747 VASONTS LFODIENSIS EPISCQPI. ''18

quod parvilali nosfra3 pcr (iiacmnim cju^'., (lui lioc \ iu'.il:i!i:!.! ;iii'rnal reinina.ut ippa ost millc fraiidiiiiii

iflcm .ib ore ipsius didicerat, ciinligit innotuisse.ln comnicntalrix vcrsulissimu),ul (juiisi ni.iiiiiirii ?'»».i

quo arbitrati sunt quidam imp^^ratorom illi non perjurio solveret, seipsam ejusdem mariti sni pro-
minimum succcnsuissc,coquod discutiendascpisco- dilione poUuore, Deique sacerdotis conr-cicntiam
porum super ccclcsiasticis or.iinibus rausas ncqua- hujus scoloris consensui implicare est machinata;
quam illi,utpote laico, sed summo [lonLifici as 'igna- mandans illi per nuntium ut cum armatis veniat,
verit. locum et tempus, quando maritum capiatut
ul)i et

Cap. XX. Quid in causa cpiscopi RavcnniUls imperatori tradat, denuntiat. Ille autem ultra quara
senscrit (2G). crodi potcst hujns novitatem facinoris abhorrens :

Quidam spectabilis genere Goloniensis canonicus, Ncc fama, inquit, ncc lectione compertum hahemus,
Wigerus nomlne, archiepiscopatum Ravennatcm uxorcm aliquando aut ex voritate, aut ox simnla-
ab ipso imperatore Hoinrico accoperat : isquo, tione maritum impune tradidissc quod enim tam :

antequam episcopus ordinarctur, bionnio presbytor aperte abhorreret ab humana conditione, pernicio-
tantum, cum dalmotica et sandaliis missarum ?o- sum est quoquomodo fingero. Ita nimirum vir Dei,
lemnia celcbravorat. Unde pro multis inconsulic ab spocie virtutis palliatam lyncois prudcntiai perspi-
ipso ibidem gestis, et pro hac maxime quasi tcme- rien3 0Culi3nequitiam,virus!othiferumquodperusi-
ritate accusatus ad palatium ovocatur, ab impera- tatum fraudis sua3 vasculum hostis humani gencri?
tore quod ojusmodi praRsumptionem admisorit gra- propinarc parabat, raellito affatim sapientise con-
viter insimulatur. Cumque id sempor ojus Flcclcsi.na dimento oro constanler respuit. Nimirum pugilem
presbyteris ex sanctorum Palrum auctoritato li- suum Dominus hostes muloro,et per duros certaroi-

cuisse respondisset, super his judicium opiscopo- num laboros viiilo pugnatoi-is robur spectatoribus,
rum exquiritur rcspondentibus quibusdam a'] vo-
; cxponore voluit, dum multiformes antiqui illius

luntatcm imporaloris,quibusdam voro hffisilanlibus, porpentis facicstanto dnrius calcanco ojus insidiari
venitur ad Wazonem episcopum.Illo nuiltum excu- quanlo ipse impotentior haclonus caput
perinisil,
sante, Italicum episcopum noqnaqunra a so Cisal- damnabile hujus bellatoris exdivino auxiliopcdibus
pino debere judicari, imporator iterum nt adino- subdiderat.
nitus per obedientiam super hoc facto judicii Cap. XXii. Quod sollicihUu-i sit pcr lillcras impera-
sententiam edicat vehement(!r insistit. Ita coactus, trri rcsistcre.

tandem quid supcr his sontiret aperuit. Sumniii, Alio itidcm temporccum fama esset offcnsumilli
inquiens, pontifici obedientiam, vobis autom debc- csse imperatore!ii, perlata^ sunt litterse ad doninum
mus fidelitatem; vobis de pa-cularibus, illi rationcn:i \A'azoncm opi.;ropum, unde aut a quo IransniissaE

reddere debemus de his qua; ad divinum otiicium C parum c<t nobis cognitum, quibus ineraul vorbaad
attinere videntur ideoque rnoa sententia, quidquid
; sollicitandum pcrsuasibilia, ut tria millia pugnalo
iste contra ecclesiaslicum ordincm admiscrit, id rura (27) in munitionibus urbium et oppidorun
discutcre pronuntio apostulici tantummodo in- suorum rccipi;it, qui bclligerando illatas sibi abim
lcrcspc : si quid autcm in sa^^cularibus qure a vo- poratorc molestias facilo vindicarent. Ille autem
bis illi sunt nogligontcr sivc inndelilor
crcdita utijucunda nonnunquam scriis rebus sob^batlaxari,
gessit, procul dubio ad vcstra refert exigore. Con- diludia, inler colloquendum cum quibusdaninefe?
sentientibus huic sententia3 caelcris episcnpis. nul- sariis suis hujus rci inontioncmhabuit.sibi(iues;iti

lius judicio co die episcopatum perdidisset, nisi congruc f;u'ultatombolligerandi suppetcrejncuniii-'

ipse ultro imperatori rcdderet baculiim cum an- simc aggarricndo ingeminabat.Cumque illiquilibi'
nulo. ex his quibuscum sccrelius confabulari solebal e;

Cap. XXI. Qualilcr a coniilissa ))ionlis Caslroruni ausu familiaritotissu-^i^goF-sissot.canosojus ad id.Tl:i

lcntalus fuerit. lisaprimis adolcsccnlia^ annis sine qucrela perdu
Duo praHerea non abs re arbilror o'-"w> referendo, ClOS nunquam ad hoc dcvolvi oporlcrc, ul jam sul
in quibusdissimiliter justitia viri Dci manifestc est ipsum V!t;i) loiiuinum tolilius animum applicaredr,

probala. Nam quidcm, quasi pio impera-

in altero n beat consiliis : « Nemn mihi, inquit, aliud qu:ui

torc ndcliter acturus, conlra Douin ot rcligionom quod siuidos animo cssc crcdat ;domino imperatoi
Christianam ut inlideliter ;igorct ost lcn1;itiis in ;
socundum scire ot possc moum nemo nic fidcl'''!'.'

altoro autem, licct aliquantum Irsus ob ipso impo- essc, quoniodocun(|uo ab 00 ti-aclcr, diflidat.Ciijii

ratore, seipsum tamon pro i|i?ius (Idelitate libenter ctiam si co uf^quc animi molus proces?issent u
iuipendere pr;eslo esse csL prob;iius. Onofbmi tom- d^xlrum cjus jussu oculum amisissem, quidqn'
porc liorimannus, monlis qui dlclLur C;islrorum sini^tro providcrc possom ad ojus tamcn honoroi
locus comi;s et m;ii'i'hiii, p:ictum cum Balduino ct ridolitatcm roncclcre non dcsisteiTm.» Qua? om
riandren;:i jui'ejur:iudo lirm;ivei';il, cum u\or illius, itasint.silcat cum JudaMS Christo dcrogantibusin
niagis cx mulirbris insl;ibilil;it '
onimi, quam proba Wazoni detraheutium lingua, mircntuniu
jusLarum parLiuin ducta favore (v:n'iiini enim osl et cum bonis neminom nostri temporis episcopinn 1

(2G) Vide Ughel. lom. II, pag. 359, et Pctrum (27) Editi arniatoruni Civluni.
Dam. lib. vi, ep. 2.
 VITA. 750
icla religione vigilanlius tlc5udanl(.'ni, uciuinom ^\ « cadoro contigoril, licot apiul honiiiies alio noniinc
cem. marrhionom aut coniitem pro imperii Ro- <- vidcantur honostari,lamcn in intcrni arM[i ii cim-
ini lidelitate, pro patri;e salute studiosiup decer- « speclu eadem,inioinmagniscomagisexstantdam-
.se.Quis enim nisi ille cum Dei adjutorio conju- « nabilia, quo minori ut ca admitterent necessitatc
ionem advprsus imperatorom factam prudenter « fucrant adducti.Pensate igi tur,quocso,quam silDco
sipavit ? Quis castella natura et arte munita stra- « oxsecrabilc et indignuni vestroe regia; liberalitati,
^Godefridum cum maxima niilitum factiosorum « longissime absonlis comparis sedom et rcgnum
rtp, hinc minis perterrcndo, hinc donis inde « veI!cfurari;etabistiusmodi,quKSO,intcntioneani-
)mis3i3 soUicitando, cxarmavit? " mum revocate qua; manifesterepugnat vestrse di-
[>. XXIII. Quod reyem Francorinn ne Aquasyrani ,
« gnitati.Quin potiussi quid fortiter,siquid potenter
inraderet, per lilteras absterruerit. « contra nos animo vestro sedet aclitandum,exspcc-
>ed pcce dum brevitati studons materiai succi>m- « tctur rcditus rogis nostri,ut quod expediat tunc a
'c limui, multa dicenda pra;tcrii, ex quibus est « vobis fiat decentius. Sed esto, sedcs regni ante-
um quod muUis arbitror cssc incognitum, fac- « cessoribus dolo circumventis sublata tibiesLjure
n illud memorabilo, quod, longc positus ct facie « hffireditario rcpetenda numquid pcr interjccla
:

sitan ignntus.rogis Francornm animos jam per-

p « tot tcrrarum spatia solus cs,aut sinc multitudinc
lam animo Lotharingiam sibi usurparc deliberan- « iturus? minime; imo vero infinita militia,miseris
more Pauli.pcr litleras mitigavitet pene ab ipso « parccrc ncscia, oomitaberis, qui ctiam te nolente
ocpti impclu revocavit.Quod,veI quomodo conli- « et frustra prohibente millc hominum millia con-
it, rotro seriem rerum ropotentes disseramus. « sumere habcbunt incredibili vastilate. Unde ccr-
s nostor Ileinricus.nondum impcrator,in Ilaliam « tusesto,si manusaclade innocentium quam men-
^fcctus fueral Romam acccssurus, asummo pon- « te incccpisti non continueris, tot homicidiorum
cc bcnediclionom apostolicam cum imperii insi- « rcus in oculis Altissimi tcnebris, quot hominum
ibuspcrcepturus.Rarusapud nos milesct securus « corpora vita carebunt si hoc perfeceris.» Qua sen-
"icoIa,nuIlius intorim metuontes incursionis,gra- tentia viri Dei audita, tyrannica rabics confestim
^erebantotia; cum noslrocumMaria
ecceantistili cst sedata, et subito immutatus mente rcx jubet
lenti ad pedes Domini,nec tamcn Martha; seduli- episcoporum adesse ccctum.Epistolam mandat viri
cm descrenli,signilicantur ab occidentalis Frjn- Dci coram se recitari recitata hunc recte dici sa-
:

^ parlibus ejusdcm gentis maximi molu3,inipor- ccrdotem,hunc verum protestalur esse episcopum,
10 insislcntium ot rogi suo suggerentium ut qui extraneus extranoo sibi pra3 cunctis cx dcbito
uisgrani palatium,juri suo,ut aiunt,olim appendi- fidelibus sanum dedisset consilium.Ncsciens forsi-
im,cum magnis armorum copiis invadat ; regcm C tan iste imitalus est Thcodosium impcratorem,qui
principos nostros abesse, raros hic militcs nil publicc argucntem se ct cxcommunicantera omni-
ntra moliri posse, postrcmo nihil obstare quin bus id temporis cpiscopis vcridica beatum Ambro-
jsossa principali scde in partem regni sui dnetera sium praetulit sententia.Gui exhibendae amplius re-
inccps cedat Lotharingia.Pavct audito patrifc pe- vcrenlitc ex ipsa sua contumclia occasionem invenit
ulo saucli Palris soIlicitudo,cui quia por vim rc- rcgia dignitatc sublimior nobilissima cordis humi-
tondi copia non fuit polentite hominis.tali tempo- litas. Ita ccrtc quod multa satellitum
facinus, ad
opportunitatc abuti volentis, ingcnio et rationc millia rapinis inhiantium impcUcbant fluctuantcm
viandum esse opus intellexit, quod et instanter regisanimum,Deo inspirante.dissuadcre potucrunt
ere omino sollicilus fuit.Miltuntur ad regem, ut longc positi unius hominis littera) qua3 cousque :

•lum cst,efferatum animo,suppIiccs ab co littera;, pacis amorcm rcformaverunt pectore, ut

in ipsius
teres utrorumque regnorum ct corumdom rccto- iiil talc ultra concipiens animo imperatori mox cx
m commendantes amicitias duo haic regna, si; Italia reverso in reliquum dcxteram cum sacra-
vicem ut hactenus fucrint pacata,cunctis terrarum rnento dedcrit et rcceperit.
lionibus timori foro.nihil prffilcr Deurn formidan-
Gap. XXIV'. Kpiscopus Cataluuncnsis eum per litlcras
• proinde alterutris paccm ncccsHariam csse,
; consulit quid de It/crcticis censcat aQcndum.
[)
ncordia crescorc res miriirnas, discordia vcro di- Pr.-etcrca aposlolica sublimitas prassulcm nostrum
»i maximas.Ille accoptas et auditas primo negli- crcbra littcrarum visitationc cst dignata, quas ille
rc.despicere, regem nostrum arcessere perHdia;, revercntissimo cxcipcre solebat humilitcr, si qua ;

jnriarum cailerorumquccriminumqu^nnouuttinct forlc pcroasdoni intcrrogarctur,rcspondcbat.Diver-

:ore : scd vellc sibi vindicare regnum et palalium si etiam i^ro diversis consulcndis egrcgium sapien-
antocessoribus ha^rcditario sibi jure debitum. tiaj symmystam episcopi frcquentabant per epis-
em insuper satis procacitcr mandat, quo ha;c fa- tolas. quorum nuUus utilia pcrcunctatus supcr in-
re deliberaverit cui econtrario nostor Cicero in- quisitis prudenti rcsponso est fraudatus
:
: cx (luibus
' alia talia rescriptitat « Novit, inquiens,vostra3 Gatalauncnsium
:
c()isco[)iis ("^fSj pro pcriculo anima-
iiajestalis excellcntia,quam tur[ii pocna sajcularis rum sibi crcditai'um sanctitatcm ejus consulcre ali-
c\ condemnel furti admissa; quando neccssarium habuit, quod hujusmodi esse
qu.-e si in potentcs
;28) Hogerius II, qui ab anno 10i3 ad 1062Catalauuensem cpiscopatum adminislravit.
m VASONIS LEODIENSIS EPISCOPI. 752

pcr liUeras fatebatur.Aiebal enim in quadam parte A « hoiniue scriptum esse credant Non occide'., ct :

_. > • u: j..™ :_ i;..:i_

« nobiscum mactandarum peoudum copia licite
. .. i
rusticos cssc,qui perversum
^i

quosdam
diCDCOsis suoG
Manichoeorum dogma secLantes, ruiliva sibi fre- « utanlur aut ; si hanc sibi negari contenderint, nos
quenlarent conventicula, nescio quaj obscena ct " quoque c.\ ipsa erroris sui sentcntia. panis,legu-

dictu turpia quadam sua solemnitate actitantes et « minum ot cuiterorum hujusmodi eis usum inficia-

pcr sacrilegam manuum iniposilionem dari Spiri- « bimur quoniam ea nisi suo modo interficerentur,
;

tum sanctum menlienles.quem ad astruendam er- « nullo modo humanis usibus aptarentur.Hajclicet

rori suo fidem, non alias a Deo missum quam in « Christiana abhorreat rcligio, et cum Arianaj hae-

haeresiarcha suo Mani, quasi nihil ahud sit Mancs damnet sacrilcgio, tamen imitata Salvato- <( rcseos
« rem suum, qui mitis et humihs corde non venit
nisi Spiritus sanctus, falsissime dogmatizarcnt,
« claraare neque contendere, sed potius opprobria,
incidentes in illam blasphcmiam quam juxta Vcri-
est « sputa, alapas,postrerab crucis mortem subire,ju-
tatis vocem et hic ct in iuturo irapossibile re-
diccbat,cogebant quos posscnt in « betur interira talcs quodaramodo tolerare,quia,ul
mitti. Hi tales, ut
suam concedere turbam, nuptias abominantcs, « ait beatus Grcgorius Nequaquara innocentiair :

« obtinuit Abel quem Cain malitia non exercuit,Dei

esum carnium non modo dcvitantes, sed et quod-
cunque animal occidere profanum dicentes tutc- ^ « uva nisi ealcibus tusa in vini saporem liquatur
;

« Ut autem in promptu sit quid de talibus velit fier

lam errori suo assumere pncsumcntcs sentcntl im
Domini in veteri lege occidcre prohibentis. Si quos « raisericors ct raiserator Dominus, qui peccante;

vero idiotas et infacundos hujus erroris gectatori- « non statim judicat, sed ad pccnitentiam ajquani

bus adjungi contingeret,statim eruditissimis etiam raiter exspcctat, audiamus quid in Evangeliosui <(

catholicis facundiores fleri assevcrabat, ita ut sin- « e.xponendo parabolam tritici et zizaniorum agri

cera sane sapicntium eloqucntia pcnc eorum loqua- « discipulos, imo in illis nos dignatus est docere

citate superari possc viderctur. Addidit ctiam plus « Uomo,'m(\\i\c\\s,(jniscminavit bonum semen in cujr

de quotidianaperversione sese aliorum dolere quam « sno, est Filius liominis. Bonum seiiien, hi fiHi sun
de ipsorum perditione. Quid de talibus pra^stct « rcgni ; ager autera, hic mundus Itiimicus homc
:

agendum anxius prajsul ccrtum sapientia; consuluit « qiii superseminavit xixuma, est diabolus. Ziiaani

secrelarium, an tcrrenai potestatis gladio in cos sit « uutent, hi filii sunt nequam; mcssis autcm consum
animadvertenduni, nccne; modico fcrmcnto, nisi « )natio sicculi est ; messores vero angeli sunt, Qui

exterminentur, totam massam posse corrumpi cui ;

« autem per servos primo apparentia zizania vell

antisles noster inter rescribcns ait :

« care volentes, nisi praBdicatorum ordo signatur

Gap. XXV. Responsio. Ejus qux super hoc sedcut

<t Qui dum bonos a malis seorsum esse in Ecclcsi

scnlentiu (2'J). G « dcsiderant, quasi de bona tritici segete zizani

« De quibusscripsistis,eorum quidcm manilcstus « cradicarc quajrunt. Sjd sub magna discrctioni

« est error,antiquitus a sanctis Patribus vcntilatus « censura paterfamilias ille prona eorum coercc

« et luculcnlissimis corum sentcntiis confutatus. « studia ; Nolite,mqu\c:is,ne forte colligentes zizani

« Nam ut omittamus insanissimas, quibus dc Spi- « cradicetis simul et triticum. Sinite utraquc crescer

« ritu sancto sibi montiuntur, blasphcmias, acci- « usque ad messem ; ct in tempore messis dicnm mei
« piat dilcctio vcstra,quantis sc inopportunitatibus « soribus : Colliijite primum zixania et alli(jateeapi
« rerum sese ipsi implicarc studcant,male intellecto « fasciculus ad comburcndum, triticum autcvi congri.

« Domini praiccpto quo in vetcri lege dicitur Ne :

« ijate in hoireum mcum.Qxxid. his verbis,nisipatici

« occitias; in quo, nisi solam homiuis occisioncra « tiam suam Dominus ostendit quam priedicatorc

« prohibitam esse intelle.\.crint, simili modo csum « suos erga crrantcs proximos cxliibcre dcsiderat
« eorum quibus se licite vcsci cxistimant, qualia « Maxime cum hi qui hodio zizauia sunl possibi]

« sunt frumentum,leguraina ct vinura,sibi videant « siL cras coavcrli et esse triticum. Ad horura pn.

« interdictum, qua; ut essent cx creditis tcrriu se- « focto servorura vos pertinere numerum,ardcnsi
« minibus sua vivendi spccie coaluerunt, et nisi a pcctorc vcstro pro auimabus diabolica fraudc deci

« viridatis sua; vita interfccta huinanis usibus scr- « pti» spiritualis zcli fcrvor indicat,quo ne a mal
j)
« virc ncquiverunt. Pra^termissis siccularium scri- « boui corrumpantur,judicii sarcuJo triliceain scg^

« ptis, hujus rei testis est Psalmista dicciis : FA « tcm zizaniis purgare qua?ritis.Quodlanienneav«

« occidit in (jrandine vineas co.um ; iLcmquc Apos- « bis immalurc,ne ante tcmpus fieri debeat.divin

« Lolus : Insipicns tu, quod scmitids non viviftculur, « potiuscstobcdicndumscntentiie,nedunijusliliai

« nisi prius moriatur. Ipsa quotiuc VcriLas : Nisi, « in punicndis pivTvaricatoribus nos cxorcere pul-

« inquiL, granutn frumcnti cadens in tcrram mor- (I mus.cximpiolatespecie sevoritalis volalaciprwji

« tuum fuerit, ipsum soiuin manct. !{cslat igitur ut « diciumfaciamtis,qui iion vult mortem peccatorui
« necessario fatcanlur vixissc qux acciilonlibus cx I. nec lcctatur in pcrditione morientium.seJ perpi
« causis constal possc mortilioari. Eligant crgo « ticuliamctlonganimilatemsuam novit peccaton

« quod volucrint, aut morc caLholicorum do solo « ad paniitcntiam reducere. Cesset ergo judiciu
(29) Mavimc differt hoc capul ab cdilis, ia quibus prcclcr iuilium hujus responsi nihil fijre de auct<

ris verbis reperias.

 VITA. T\l

ulveris,auditu sententia comloninaloris; ncc oos A ciauHiatis.maluit exccllcntissima) virtiitis sum delri-
u.rramus per sa^culari? potonlia; gladiam huic mentum incurrerc quam eripiendis oliam hccrclicis
t.T ^ubtrahere, quibus vult idem Crcator ot Ro- non consulorc.II.TC dicimus, non qnia errorcm ha?-

?mptor Deus, sicut novit.parcero ut resipiscant : rcticorum tutari vcliiuus;scdquiahoc in divinisiegi-

diabolilaqueisquibus captivi tencntur ad ipsius bus nusquam sancituni non approbarc monstremus.
jluntatem. Sic, sic nimirum tales ultini.T illius Cap. XXVII. De apostoUco eligcndo quid sibivideatur
atrisfamiliasmossi a nobis convenit resorvari imperotori rcspondet.
pidquid mrssores suos facere jubcat, sicutetde Inlcr h.-pc ad montcm rodit quod cum papa Cle-
obismetipsis cum
tremore oportet ex- timoro et mons cx cpiscopo Bavonborgcnsi in apostolioasede
pectari i[uia horum quoslibet,quos mundi hu jus
; sublimalus dc hac vita discessisset, imperator de
zer zizania habot, mcssis illa fo»sitan trilicum subrogando in locum illius alio consilium ejusquse-
iveniet;et quos in via Uomini advcrsarios nunc rere animuminduxit.IlIcautom,uterat in omnibus,
abcmus, possibilc omnipotonti Deo est in illa etin t.ilibus maximc scrutator studiosissimus,vigi-
rlesti patria nobis etiam facere superiores. Ccrte lanTer cum aliis cum quibus laboris hujus partes
:pimus Saulum magis omnibus sicvientem beati expcndcrat,hinc gosta pontificum Romanorum,hinc
tephani protomartyris lapidatoribus interfuisso;^r> corumdom decrola, hinc auLhcnticos canonos,capi-
Lqucm hic habuit ptrsccutorom, utpote martyr tularo roccnscrc sollicitus fuit. In quibusdiligonter
postolum, illic se gaudet habere priorem. Inte- revolutis nihil aliud quamsummum pontiiicem,cu-
im nihilominus meminissc debemus quod nos juscunquo vita; fucrit, summo honore haberi, eum
dicimur gladium in ordinationc,quod
ui cpiscopi a nomine unquamjudicari oportere,imo nulliusin-
non accipimus
^t sa^cularis potontia;, ideoquc : ferioris gradus accusalionem adversus superiorem
on ad mortilicandum,sed potius ad vivificandum rocipi debcrc invcniro potuit; et quoniam condi-
uctore Deo inungimur. Est lamcn aliud quod ctum crat hanc electionem apostolici pontilicis in
oUicite de prajdictis agcndum est schismaticis, Natalc Dominioo futuram, audacissimus purajvcri-
uod et VDS ncquaquam ignoratis. ut ipsi oisque tatis asscrtor rosponsalcm suum illo transmisit, ct
ommunicanlescatholicacommuniono privcntur, ingrato imperatori intcr alia coniidenter deferri
.•Btcrisque omnibus publico donunticutur ut, sc- jusoit mantlamina qua; fuerc hujusmodi (31) « Re- :

undum propheticam admonilioncm, exeant dc '< cogifcet, inquit, scrcnitas vestra ne forte summi
Qcdio cnrum et immundissimam eorum sectam pontificis sedes depositi a quibus non oportuit
ic tctigerint; quonian qui tetigcrit piccm inqui- » ipsi divinilus sit reservata; cum is quem vice
labitur ab ca. Hsjc tantopere vir Dei excmplo
<> « ojus ordinari jussistis, defunctus cessisse videa-
ti Martini studcbat inculcare, ut pnccipitem C « lur cidcm adhuc suporstiti. Quocirca,quandoqui
iDcigonarum rabicm caides anhclare solitam a (( dem nostram super his flagitare placuit senten-
idclilate quodammodo refrenarot. Audieral ouim (( tiam, dcsinat sublimitas vestra aliquem in ejus
; solo pallore notare hajretico.s, quasi quos pal- « locum qui suporstos ost vcllc subslituere; quia ncc
certum esset; sicquc
c constaret, hajrcticos csse V divinas nec humanas leges certum est concedere
r errorem simulque furorcm oorum, plerosque « hoc, astipulant bus ubique sanctorum Patrum
re calholicorum fuisse aliquando intercmptos. « tam dictis ([uam scriptis, summum Pontificem a

Cap. X.WI. De luereticU neqiwiuam intcrficicn-

« ncniinc nisi a solo iJeo dijudicari debere. Testor
dis (30). « Dominum, ct ((uod ogo indignus sacerdos vobis
Gum ha)c ila se habcant,curaque tam aperte ratio- « jur.avi sacramentum, supcr hoc negotio nihil hac
cvangolica sanctioncsubnixaniK-oqucrationabili- « sententia verius, nihil prajstantius a me excogi-
• valo '.i contradici ; vidoanl quil)us vacat,(iuomodo « tari vcl inveniri possc.)) Adventante autem memo-
•cprohensibilitor actum sit quod cuiii Goslarii qui- rato rcsponsali antislitis nostri ad curtcm regiam,
ira hujusmodi erroris sectatorescsscntdeprchcnsi, Poppo [qui] ot Rruno Rrixionensis cpiscopus in
stmultam supcrstitionis sux discussionem, jus- summum pontificium jam pridem electus fuerat,
rnque pro pcrtinaciacrrorisexcommunicationcm, [)
qui postca a llomanis Uamasus est appellatus : in-

spendioinsuporsintadtlicli.CiiJusdiscussiouisor- ci.-rtus Uhi (|uidfacorct,riam rcs tr-ansacta erat,cujus

ncm curn diligcuter sciscitaromur,non aliam con- tr-aufcr-ciifhjc causa mandata ad imperatorem suscc-
•ranalionis corum causam cognosccre potuimus, pcrat; accessit tamcn, et alia, quam facctc, ut no-
lam quiucuilibet episcoporum jubcnti ut pullum mandamina.Postque om-
verat, imperatori prajfcrt
ciderent inobcdiontes oxstiterant. Vere, fatebor nia « Adhuc,
: inquit, unum supcrest quod dom-
iim.nec silebo,Wazonom noslrum,si tcmpora
h.x-c nus mandut cpiscopus, quod quia rcs cst exacta,
ntigissct, huic scntcntia^ asscnsum nequaqu.im vobis exponero non est in causa. » Quo ille audito,
•a;ltilurum,excmplo beatiMartini,qiii ut inlcrcede- ut cst curiosus audire multa.et sentcntias diverso-
,t pro Pri8cillianisti3,rn<ixirni irnperatoris turpiler ruiii colligerc, a Icgato multum e.tcusante rcm pro-
lulantium saccrdotum consilio depravati cdicto ptjiisius insistit extorrjuerc. Responsalis autcm cx
i301 Integrum hoc caput in cditis dcsideratur.
i

(31) llffic W^JRDnis responsio omnino discrepatab editis.

755 VASONIS LEODIENSIS EPISCOPI. 756
industria moras reflimcrc,ot quasi inde divcrticula A vix dcinum insano fragore obstrepentium Vel : <(

quaBrcre;et tacitcquodamniodo lioniincm potcntcm nunc laincn, inquiL,majcslas vcstra mihi dccrcpito
prius ambire nitebatur ut, sicuL benc novcrat, rc- ct iinbccilli sessum dignctur ccnccdcrc nam clsi :

rum anticipationc, si qua subinde in cordc oriri Wazo, rugis confcctus ct scnio, indignus est hono-
posset, frangerct iracundiam. Quid plura? Spondet rari,tamensacerdotem ct sacro chrismate inunctum
rex quidquid id foret sc ncquaquam succcnsuruin, dcdecct inter populares tam inhoneste fatigari. /.

omncm proindc offcnsam advcrsus quanlumlibct Impcrator autom, ulpolc qui ejusmodi homo esset,
aspcra iTiandantem rcmissurum. Postremo, siquod qui sibi super episcopos poteslatem nimis carnali-
pcriculumgratia! mittentis cpiscopi forc illi contigc- tcr, nc dicam ambitiosc, qua?rcret usurpare : « Ego
rit,eo quod reticenda prodiderit, sese omnimodis vero, inquit,similiter sacro oleo,data mihipra; cae-
(ibviaturum. Tandcm sccurus nuntius qusejussus toris impcrandi potcstate, sum perunctus. » Ouem
fucrat exscquitur mandamina, quai quantum vcra, econtra antistcs veritatis zelo justitifcque fcrvore
homini voluntatem juxta potontiam suam metii^i vchementcr acconsus talibus breviter instruendum
affcctanti, fere tantum esscnt odiosa, si proilibatae ecse ccnsuit : « Alia,inquicns, est et longe a saccrdo-
pactionis praeoccupatio obstitisset. tali differens vestra haec quam asseritis unctio ;
quia
Cap. XXVIII. Insimulalus ab impcraiore quid fecerit, p per cam vos ad mortificandum, nos auctorc Deo ad
•«
quidve respondcrit. vivificandum ornati
•
.
sumus : unde quantum vita
Alioquodamtemporedumcdictum utgcns fuissct morte prccstantior, tantum nostra vestra unctione
Frcsonam, quae duce Theodorico impcratori rcpu- sine dubio est excellentior, » Talibus fluctuantis
gnabat, navali undiquebello peteretur, ille,uti erat mundijactatus procellis, peritus nautanavimsuam
paterno affectu, timens militia3 nullum e navibus odoris virtutum pomis refertam ad innoccntis vits
pra;liandiusum assccutaj, simul ne paratas sibi ab ct conscientia; bona; rcflexit portum ; et fortis in

hostibus incideret insidias, prajscrtim cum ad con- adversishumilisque in prosperis sicut mundi leno-
dictum congregandi cxcrcitus locum per duccnta, ciniis nequivit frangi,sic ncc tcrroribus valuit con-
aut eo amplius milliaria triduo (32) eundo accepis- cuti, dicens cum Dominus
Psalmista : viihi adjutor
set mandatum, concurrentibus tot rationabilium ebt, non timeho quid faciat mihi homo.
causarumdifficultatibusncquoquamdiscedoret,non Caput. X.XIX. Quos ct quales prxbendarios con-
fidcles Ecclesiai frustra vexaret,
consilium habuit. stituerit.
Itur ergo in Frcsoniam ctreditur ab exercitu nava- Redit igitur calcato mundi turbine ad tui ovilis,
libus armis instructa, cum non multa post coUo- beata Dei Genitrix, et martyris Lamberti caulas,
quiumhabetur;ad quod pontifcx nostcr acccrsitus, omnibus palatiis reguin gratiores; et paslor bonus
transgrcssionis impcratoriicdictialiorumqucautne- C ad a^tcrna pascua ovcs Dominicas agcre contende
gligenterautinfidelitergcstorumgraviterarccssitur, bat.atquc in hujus interim vitae via multis difficul-
accusantibus injustc ipsis quicjusdemsffipcnumcro tatum aspcritatibus consita, tota animi intenlione
magnificc usi fucrant beneficiis.
Gumque ad singula in eis quod confractum fucrat, aUij,'abat, et quod
quaiobjiciobanturrationabililerscsopurgareparatus infirmum consolidabat,et quod lirmum ct fortecus-
esset, si c.xcusandi copia darctur, succlamantc hinc todiebat,judicans so non sibi,sod illis lotum esscct
rcgia) partis adulatorum frcmitu,hinc episcoporum vivero. Vidimus viginti quinquc prffibcndas ab co in
consilia e.xhibent:um adhortante coutu.soliin tanto uno die datas,quarum quindecim deservitores ca-
turbine deprehenso, diutius reniti impcratoris vo- nonicos in ecclosia victoriosissima? Crucis, decem
luntati nequaquam
constantia fuit.Tandcniquc,quia in Bortholoma^i apostoli occlesia ex bonis majoriex
potcntis animi indignatio non alitcr visa cst posso partc a scsc acquisilis conslituit, (33) nihil ab oit
lciiiri, ad pcdcs ejus invitus acquievit incurvari, at- quairons nisi prubos moreset utilitatem divinae ser-

quepro culpis redimendis qua; non crant trccontas vitutis; simul cum intcrminationc anathemalisetii-
argcntis libras coactusest revadiare. Quod (|uidem ccns nc quis prajpositus, vel dccanus prajtcr hsc al-

omni rcliquo vitic temporc eum pccnituit fecissc ct ;

tcrius omolumontumlucri exigereaudcrct.Prfflcrcs
licct impcralorpostcaplacatus omnia cum si quando aliquis in locum fralris defuncti qusrc-,
illi gra- j)
lia donavcrit, scmper tamen dolendo, identidem in ret substitui,quia nobiscum res stabiliendorumsli
se redargucbatcurtalisculpai suspicionem constan- pendiorum respicit ad episcopuni,olTcrebantur sxpi
tissimeetiam usque ad sanguincm non rcmoverit. ab illis qui i)arcntcs aut iilios canonicos fieri qux
Scd licet epibcoporum consiliis oblcmpcransiu hac rci)ant, aul fcrtilium agrorum fundi.aut niulta nu-
partc quodaminodo succubuissct vidcrctur, lamcn mcralic p:3cuniic summa.Ouibus clcmcnlissimusPa
saccrdotaii auctoritate ipso diocL in eodeui convcntu ter ait : .. Xolilc; Ecclesia; cui hicc offcrre nilimini
curialium dictus ost hoc modocontra impcratorcm fundi ct pccuniarum cst abunde; fratres illi poliu;
usus fuisse. Namquc dum in tanta namquc diuliua (luan-imus utilcs ct morigeralos; cujus qui sc Si.r

disccpLatione illi Lani podagr;o morbo ([uam si-niu vitio perpctuo dcdcril, necossc non habemu:
in
gravato uuIUi ad scdcndum co[)ia fuissol,tiu:csccntc (|uod osl vilius, lomporalo sciliccl, ab co cxpctcrc
(.>:J) 11,1'c liicuiL abbrcviaLor (|u.i' Laiucii ndrrrc (X{\ (Jua' sc([uuiitur in cdilis dcsidcrantur.
debuissel,utpoLc qua^ sanctum cxcusenl pontiliccm.
 ;

o7 ViTA. 758

uid enim?Nunquid dare aliquisvalcut seipsocha- A rum ac cffitcrorum pro Christo laborumirrcprchcn-

us? Injurii ergn mca senleiitia eriinus, si ab eo sibilem coram Dco el hominibusoxhibere studebal;
ui seipsnm dat, quod sibi est priTstantius, inipor- nullum ncc sii)i,nec aliis ramiliaribus secreta pra;-

ine ahjccliora qu;pranuis. Liceal tamcn prius ex- scnLiifc suic rrequenlatibus varuum ab opcre Dci
?riri si quibus studiis eurum cxercilatatuerint ne- tempus esJ:e patiens, quo noi: aul psalleret,oraret,

)tia : quiP si, nt expedit. valere conslilerit, quic aut lcgcrct, aul do aliqua ulilitate conferret, aut
dunlur uratuito dare parati sumus.Et ne diilicul- certe de sacraj Scriplurte quaislionibus disputaret:
item rei interposuisse videamur.iitteras qui adnos in quibus dissolvendis quam alacer, quam efficax,

•cedere dosideranl atrerant.Hoc tantum alieismu- quani promplus erat et facilis I omni
Postremo in

iis ut sit niateria examinationis cxposciinus. )> Hicc cdnfabulationo cjus, quando etiam a seriae esset
si

iclis pra-missor diverss aetatis, et iiigenuis, et ex rci rigore laxata.quanlain dignitalem,quantamquc

inilia Ecclesi<e progenitis exhibcbat.nonnullis in- jucniulitaiem iucsse liquido cral respicere! (jui vix

ipcr additis preeter stipendia bencliciis ; cuui ne raro aut nunquain cibo, vel somno, nisi quantum
jerorumquidemminusintelligibileinii-iatem,(|uo3 naturiC necessitas cogoret,indulserit.Sed quisomnia
deret indolis esse, et pro caplu suo sciulus ab dicta ejus.vel facLa niemoratu digna,vel eruditissi-
10 largilatis sua; janua excluserit.Talibus pielalis j, mus stylo comprehendcreL?Adeo meritisejusomnia
iiB beneliciis ad amorein sludii multorum animi minorala sunl, quaj de tanto viro elinguis pravitas
•cendunlur, et nonnullus qui mobilitati animmu nostra vix sufficit explicare. Sed et alia qua3 dici
idisscnt vidimus a<l studia conversos, obijuc im- posscnt de viLa ponlificis nosLri insignia; quic si

•obilHtem laburis cum perfectionis gralia a tanto enumerare vclimusper siiigula,non jambreviarium,
rgilore canonicam Ecclesiie stipem asseculos. ut polliciti sumus, sed proposito majorem codicis

\p. XX\. I)e ttnpcndiis ah en ad ;vdifinn datis, ct incurrimus quantilatem; ac si qui stagnantislacus
vil;e ejus perierlione. parva lintrc nimium securus pergit sulcare, dum
Jam vero si cui cx clero aut eliam ex laicis icdi- mctuendis absorbetur ^sti-
nescil, vicinis icquoris
;ia struere animusesset.hilaris dalorlargissimam bus, et a mcdiis periculis post dorsum respiciens,
•avemque aere porrigendo manum ad id laboris scro reminiscitur magnaparvis leniareadminiculis
se volebat admitti cooperatorem. Quod ego bo- quanta^ fuerit temcritatis.Sed praestat interim,dum
im ejus mullis ante ct post impcnsuni in- rcs in tranquillitiite sunL,ad litloris sinus clavo fra-
pno mihi ct non mcrenti, cum bcnignissimc gilem lembum refiecLere, ne si quod vires excedat
in largissime exhibitum in siiiiiri sum ex-
opere ter.Lavcrimus, non tain cursum agere,sed lluctibus
irluf, accipiens a lani muninco largitore munus miserabiliter obrui videamur.
lo librarum cum aiiis multis ad hicc necessariis; C Cap. .X.KXl. De immincnle corporis ejus dissolutione.
im non mullopost nil speranLi,quippcquininiium [Prictermissis [?A) igitur, ut dictum est, pluribus
omeruissem, mediocritali mcie congruum salis lain dicLis ((uam facLis ejusdem venerabilis viri

super adjecit benelicium. Parum est (juod dico, admodum memoraLu dignis, lermino chartee finem
ajora memorabo. Miserum me, vix fatcri audeo, vila3 cjus explicare sLudeainus,qua morte homohic
irn me indignissimum et confusione plenum dul- Dei lerrena linqucns, ccelestia penelrans, feliciter
sdimo illu suo c.xcellenlis scienliie ct cleganLis gregem Domini insolabili mairore confe-
exiviL; el
genii salo condilo diguiiretur alloquio, nonnun- ctum sucivissimasui pncsentiaegregius pasLordeso-
lam psalmudiae et orationis non repellcbar secrcito lavit.Quom quidem omnipotentem Dcum ab eo pre-
;el sippius quanlo solitarie, lanlo dcvole nocle et cibus exoratum essc, ncmo qui vitam ejus novit
ane soli iJeu in oralionibus vacare solitus esset. ambigal, cum hoc cL IrequenLes in (.'raLionc LesLii-

'iuterca cerlis inhobdonuula feriis, vel cerle jeju- reiiLur laciymin,eL ijisc commiini nomuui([uam ser-
orum lempore cx consucludinc solcmni nuila monc cum liis (|ui sibi fiiiniliarius adhairebant,
i(|uam hicmis lempcstate retardalus, paLrocinia annos suus ac si dieiii:n inaliLiieplcnos silcausatus,
;dc3 nudus sanclorum circuibat; cum inler eun- cLiam Lempus csse (|uu infelicem cxucrcL hominem
im scmpcr olccmosyn;icjusin manusecuindeam- ^ siL [nolcbtalusj.SexLuin ab urdinaLione sua in regi-
jlantis desudaret, donec occurrcret cui ea cliam mine episcupalus agebat annum, et, ut dicLum csl,
jscienti tanquam Christo commitlorcI.ur. Kefe- lidclibsummi palrisfamilias dispcnsator suaquibus-
ionia vcrohoraqiwjcciUKjuc parataerant jiuliuenta, que rcddebat.servata diligentissimcinomnibusdis-
; si epulaliiro, nullis reservatis ([ui vol a se, vel a ci[)lina cuui supcrvcnicntc aposLolorum PcLri et
;

iiiul disciimi)entious to die coinedi [loleranl, vel Pauli sulemnitaLe,jucundus ipsorum iuLcrfuit vigi-
cquiMtissimis cibis, omiiia pHiiperum alimenlis liis,missisque prioii et i)OsLura die solemniLcr cele-
isumebanlur. Sicque manus eleemosynarum cum biatis in singulorum ecclesiis, in illorum servitio
junii voliva casligatione charitatis igne concre- rcligionis linem arcipiens, pcf quos beata malcr
latuad C(rlos oratioDum levabat aromala. (Juuii- Eccleaia raligiunis sumpbit exordium, ad mcnsam
ianam Siinu convcrsatiouem suain porscvcrantia redirns inler prandcndum primo Iremore, deinde
- lemperamentu jugis abslinontiie,potenlia vigilia- gravi tactus cst calore.Quo ca;teris scnsim artubus
(34)Uncis inclusa in cditis non compai-ent.
739 VASONIS LKODIFilNSIS KPISCOPI. m
subrcpcnte, licot ante rcmota non surgorct fcrcula, A. tum runrat, nullo morlis mctu mutarc, imo incon-
toto corporc tanto confcctus cst dolorc ut pnclcr vuls;umesseposlol)itumsuumvole]jat,ctinnexibilcm
solitum proximoc noctis aljcssct vigiliis.Sorl itcrum proposili rigidilatom fortiter usque ad mortom re-
resumptis viribus, sicut scmpor, ut crcdo, ultra tinuit;conscius utiquc sibi, quia bona animi intcn-
omnesmortalcsinfirmitati rorporc<'csolebat rclucla- tionc omnia fccorat, nihil dc his justo Judici ad
ri.scquentisdiei, hocestSabbali, vigiliisetmatulinis quem fcstinabat displiccre, ipso hcc in Evangelio
adfuit; ncc ox eo amplius choro ct dilcrlo fralrum suo attcstantc : .S'/ oculiis,]i\quh,tHus simplcx fueril,
convcntui interosse valens,nihilominusintradomus lotum rorpus tuum lucidum erit ; si au em ner/uam
sua3 penetraliainvictissimumpsalmodiajot leclionis fucrit eticDii corpus tuum tcnchrosum erit : oculi

nota dulcedine rcficiebatspiritum/|ucm cnrpusculo nominc intcntionem ; corpus, scqucntes significans

febribus falisccnti potcntissime in',pcrilaniem ad actioncs; qui sicut oculo inccdcntis roguntur vcsti-
optatum diu pra^municbat cxitum nihil aliud nisi: gia, sic nimirum procvia intontione, si bona cst in
defcctum sentire se in toto corporc protcslatus. bonum, si mala est in malum,qualiacunqucagenlis

Ita ingravescentc amplius mor])o,spiritu tamen.ut sequuntur opcra.

diximus, totus i-obustus et intogor, a Sabbalo ad Gap. XXXII. De confessionc ejus et iinctione.
quartamproductuscsttcriaminquaapostolorumce- r» Dispositis igilur prudcnlor omnibus, abbas 01
lebranturoctaVcTC.Cujusdicisummomancjuljetncccr- jortus ab ipsis pueritias annis coaevusetcoUcga nec
siripresbylerum qui ergaecclesiasticapervigili cura non consecrctalis illi divina? legis medilator, ad
solebat cxcubarc;cui cum seso abinvicem separan- agonda circa eum ha^c Christiana! rcligionis mini-
dos esse prajdiccret, eam quam infirmis bcatus Ja- stcria veslo saccrdotali induitur, cupiens et ipse
cobus apostolus jubct ficri unctionem se libenter eunti ad Christum sese addere comitem, quem in

velle accipere adjecit;ca qux huic operi forent ne- via Dci unanimi dilectione habuit consorlom. At
cossaria mandat parari ; abbatcsctpresbyteroscum ubi psallendo ct orando eo ventum est, ubi oleum
nonnullis ordine inferioribus clericis in capollam imponi infirmo prtecepit ordo,totusmcnte etspiritu
quoB cubiculo contigua cst jubct rcci'pi,ut hiscoram vividus, licot carnc pra^mortuus, quantulo adnisu
dc robus Ecclesi?e disponcrct, confessioncm suam valuit e leclulo surrexit, coram allari gonua fixit,

Dco illiitestibus ofrerrct,ipsisquoorantihus ct psal- et ut scriptum est : Justus in primis accusafor at

lentibus, sacram unclioncm susciporct. Ipse cum sui, sc pcccatorom csse, scse non talitcr vixisse

duobus tantum hujus secroti arbitris,memorato vi- uti dicerct episcopum ct verum Christianum est

delicotpresbylero ct subdiacono, ilem cjus camcra- confcssus. Cumquo ot dc aliis satis ct diu sese co-
rio,remotaomnivoluptatccarnis,quippoqu«admor- ram Deo acrusarct admissis, sinc quibus irrcprc-
tcm usque esset afflicta,insolam spcm beatffiresur- C hcnsibilis sanctorum vita, aut vix, aut nullo modo
rectionis lavat corpus muUis retro annis lavacro transigi polest ; suggoritur ab abbate mcniorato
incogniium, cupitque fortissimus contcmptor sui, uusu illius sancla) sua3 familiaritatis, si quid ali-

addita insupcr infirmitati pcena,nunc circa se fieri quando in imporalorom sive vcrbis vcl etiamoccul-
quod in sanitato dcvitaro studuerat ne noxifc servi- tis cogitationibus deliquisset,Dco confitcri non lar-

rct voluptati.LoLus vero al])isque vestilius indulus, daret, ut sccurus ab omni insidiatoris accusatione
exspectantibus in praedicto oratorio a ncminc sus- cordium sorulatori Deo intrepidc mcrcrelur prs-
tontatus sose infcrt fratribus; scdili locatur, cui scntari.Ad 1ia;c ille confidenler « Non reprehendit :

insidcns psalmodia; vel lcctioni vacare consuevcrat « mc, inquit,consciontia moa in omni vita mca mc

missam audit, sacrosancto Domini corporis viatico « in alicjuo conlra impcratorem deliquissc quin- ;

folicem animam pr.iemunit jamdudum pulsantiDo- « imo somper honorem cjus cupivi et cupio, isque

mino aperirc paralam. IntcrimrcsEcclcsifc perfidei « ut in dics cum Dci adjutorioaugmontarcturquan-

manus disponuntur,quarum partcm unam succcsso- « tum nostra intoreratciaboravimus.Cretcrumquod
ri svio, altcrampaupcri])usctDcosorvicntibusfidclis « nos libentissimc honcstati ojus dcscrviGntes, ip-
tcstator dclegavit; nulii cognato vel amico cgregius « sius gratifcminus accepti fuimus, aliis prolccto
Paler, cosleros omncs in Christo ccqualitcr diligens, D « pcccatis im]Hitamus.Vcrum hoc maximc pcrni-
Cimiquc rsvercnter a prioribus no-
dercliquit. (35) « tonlia dignum nic egisse ipsc rcprehcndo, quod
strisadmoncroturutparcnlibusde his quffiDeussi])i « immunis ab omnibus in ipsum infideliter gcslis.
donassot largirotur, idque nus(juam a sucra auclo- « quasi reus coram omniljus ad podoscjussimpro-
ritatc vetitum cssc suggessisscnt:« Parcnlos moos, « volutus, ct hujusmodi humiliatione suspicioiicm
in(iuit,quos suporslites relinquo,illi commendo cui « talis culpiTC, qua) Dco tcsto nuUa ost, inullitudini
nie quoque non fundos, non servos, non pocuniam « do me ingosserim, sicque nomcn episcojti nota
cx haercditato habenlcm antoccssorcs nostri rcli- « fulsi criminis infocerim. Sed heu ! pudet ac pa'-

(juorc;quos utruni dcgorc jirivatosnccne,i(lontDcus « nitot ; succlamartibus cunclis, eliam religiosis

cx Dominus noislcr voluorit.ipsiu.s inclius jxM-niitli- « viris, uti in me gravitcr commoto satisfaccroni.

mus miscriccmli^e. » Pr;i"lerou si quid scvcrius di- « solus diutius rcluctari non potui, ct viclus, fa-
clanlc rationc in (juoslibet ab ipsoincolumijudica- « teor, turpitcr ccssi.Unde quiu invictepersistCBdo

(35) Ouic scquuntur in editoabbrcviatoieomuino omissa sunt.

 ;

VITA. 762

falso imputati criminis suspicionem non rcmovi, A. l"»a?cobat Domino.ctbcnignissimattunccclesiaslica-

pliingo et vebementer doleo. » His dictis, si qua rum facultatum quam consiliorum largitionc pru-
nlra eos qui prrscntes cssont fralrcs deliquissct, dcntcr dispensafa, cxtcrioribus nequaquam decrat
bi donari pctiit. Conlra assistcnlis clcri devotio solafio. Ambo divina ct humana sapicntia imbuli,

Domino Doo pontifici suo voniam pctiit. ipsamquc ambo robutissim.T in tcmplo Dci cohimna).Utcrquc
lanlum sua intcrcrat cx sc libcntissimc r,on sinc inutroquo Dco scrvicntium ordinc roginaj dcxtra
uUis lacrymis impendit, idemque sibi ab ipso divinam sponsi majcstatem astanti auro vcstcm
iri suppliciter imiiondit, idcmquc sibi ab ipso toxcro, ipsamque jucundip.sima variclatum distin-

'ri supplioiter implnrat.Quo faclo solcmnitcr cum ctiono gnari circumdarc, idquc studiosc quoad
lalniis et orationibus ad id oflicii pcrtincnlibus vivorcnt deccrlantos actitarc. Sub lantis tula cu-
» abbate quem supra mcmoravimus, per sacram stodibus.tantisque comniunita propugnatoribus in-
ci unclionem in viam pacis et bcata? quietis diri- tra honcstissima bonarum artium quiCscebat otia,

lur. noc clandoslinas lalronum insidias, nec apcrte im-

ip. XXXIII. Quod abha.s Olbcrtus nc scplcin dics pugnantium formidans incursus.tunc quidem felix
post eiim faccrct cxoravit. Lcgia. scd nuuc amissa liac fclicitate multo infeli-
Singulis deinde in sua redcuntibus, vir Dci sic y> cior
anet in lccto decubans, nihil scse nisi dcfcclum Sexta igitur fcria illucesccnte, octavo scilicet
iti asserens, cxpcctatque ita nt nunquam in sa- IdusJulii, bcatam pastor noster, ut pr^dixerat,
itole liilarior.exoptatam diu horam qua vocanlem Crcatori rcddiditanimam. Postquc ilium scptimo
ligret ad Dominum. Testatiquc sunt presbyteri et Deo poposccrat, memorati abbatisanima
die, sicut a
ipcllnni qui ei cxcubantes pro exspectationc glo- voti compos episcopum est sccuta, ut constaret
osi exitus assistcbant, psalmodiam et orationcs cvidcntcr hoc mystico dicrum numero ob c-equalis
)sis quibus incolumis solobat horis a pra;mortuo vito! moritum in unam a^tcrnac bcatitudinisrequicm

lius ore palpitante lingua sajpi

s iterari.Ximirum hos tantos patrcs a mundi hujus voraginc cssc rc-
uanto usu vivens et incolumis impcritanti scrviro ccptos.Migrant igitur^ migrant ad Dominum facto-
insucverat spiritui, caro jara moriens approbabat. rcm suum feliccs justorum animffi, mulliplicibus
uarta fcria, scilicct apnstolicarum octavarum dics pietalis studiis excrcitata; vivi utiquo lapides ad
:

•ansierat ;
quinta dcindc feriasuperfucrat : etcum Jerusalem asdificium colliguntur ct,malitia
ccclestis
im vicina exitus.ut putabatur, hora a concurrcn- remanentium exigente, hi qui tcncro grcgi multo
bus devotissime adeum scnioribus exspectaretur, adhuc tompore potoraat prodcsse, hcu nimis fes- !

tque obnixe ut a lccto se sincrct dcponi, ut mo- tine subtrahuntur.

ientibus solet fieri Christianis,efflagitaretur : « No-
Cap. XXXIV. Qiiod Lcgia tanto paslore orbatur.
te, inquit, hodie frustra fatigari, sed cras disces-
uro mihiin Dci nomine occurrito. » Quam cjus Rolinquit itaque cx matre filiam (ilio beatam, ao
ocem quotquot adfuerunt, audicre ; scd ct abbas postmodum eodem patre rnulto bcatiorcm,miseram
lemoratusqui pridie eum unxerat,hoc pra;nuntiata3 pastor bonus cumpupillis suis Legiam.Quffl ctiamsi
b eo mortis indiotum pio exeipit gcmitu «Sidis- : lapides posscnt lacrymas funderc, irrecuperabile
edis, inquii.Omnipotentis miscricordia non sinat ablatiWazonisdamnumnequaquamsufftcienterva-
ne septem dies super te in hoc mundo facere. » leret plangere quippc cui post Deum hoc noscitur
;

|u.-E verba pctitionis, ut probavit rci oxitus, ad deberc ut singularis nominis pra;rogativainter ma-
urcspiiauditorisascendisse crcdimus :nam statim jores circumquaquc urbcs sola vocaretur fons sa-
d monasterium bcati Jacobi regressus, ubi ipsc pientia). Quac autem rcgio tam abstrusa in terris,
alium quem gerebat Gemblacensis cocnobii
iraeter quam,pervolitantefama,Wazonis Legiai nomen non
;regem,muItorum Palcrcxstitil monachorum sub- ;
ponctravcrit? Parum est quod trifida te celsam
cpente totis artulius molestia,sentit optabilem sibi tanto patrc novit Gallia. Te Alpina gercns corpora
um pontifice,codcriique unanimo fratre dissolutio- ncquaquam ignorat Germania. Expcrimcntum ac-
em corporis imminere ; fastidicns jam confragosa n ccperunt glorifc tuo! Pannonii, ct nihilominus
1UJU3 \-ita; dispendia, qua; ulterius sibi sine lanli Iliberi. Nec latet extrcmo diffusos orbc Britannos.
onviatorissolatiorestarent calcanda; Cliristi potius Aquitanos cum Arvcrnis, tanti rcctoris aucto-
nanifesta contemplationc cum illo rupicns satiari, rilate quam caput cxtulcris. Tibi cedunt pr«
altc
piirum ^-isionisojusdulccdincmnondum re,sedspc pontificis virtute circumcirca urbes nobilissima)
•ognilaminterronfcrcndumdenotissacrajScriptur.T! scd nec olim Roma potens indignum ducit
nysleriis suspirare solebat. Alter nobLscum corona se tua superari gloria, qua; modcrno tempore,
•lericorum, altcr decus monachorura. Altcr licct cx orthodoxis neminom huic tuo parcm habuit su-
nter fluctuantis soeculi procellas pratico; vita; actus porstitem. At nunc hcu! tanto pastoro viduata stas
^ropensius regendos suscepitjdi^nna lamcn contem- magni nominis umbra, et adhuc prioris famoe to-
•lationesuspcndictvitalitcrextcrioribusmortificiiri: nore multoa studii amatorcs ad opinatum disci-
Iter vero tum profcssione, tum animi intentione plin.T invilas gymnasium, spcrantes sccum liberali
nortuus sflecuIo,et duplicem duorum ovilium gregem sludio victus et vestitus solatio gratuito sustentari.
763 VASONIS LEODIENSIS EPLSCOPI GHAItTA. 764
Ea eaiin spe patriae finibus sc excilos autumant, A gremio ego inter vcrcB philosophiae tirones solus
credentes illisrelereritibus qui talia proisentes apud inulilis vernula coalui, paucis es admouenda ne
nos experti ibrent : qui pleruuique litterarum cxer- dona Domini lui, si qua tibi sunt, meFiti^ luis ar-
citio non fruslra expeLito, cum solus Wazo omnes rogare incipias ; sed potius temet ajstimationc in-
recipere solitus esset et omnia suppeditare, ([uod lirmitatis tuujomnium Ecclesiarum pcddjus subs-
fateri rubor cst et nc^gare Pal]acia,nullus eorum ab tcruas, et maximc matris tuffisanclie et venerabilis
omnibus nobis hnjus looi indigcnlis suslenlatiir. Goluniae quam Dominus post urbem Ilomani, lum
Adeo pietatis opera quic unus indeficienter age- infinito diversi generis sanctorum numero, tum
bat, omnes simul exercere, etsi volunms, non pos- Jucundissime distincLa sanctaj religionis corona di-
sumus. gnatus esL insignire. Hanc tu vencrare ceu doiui-
Cap. XXW. Aposlivpldu ad Ligiain. nam, ut te non dedignetur agnoscere filiam quo- ;

Age er^.) uuuc, o dulcis Lcgia, si qua est tibi tenus te pro humilitale, illam pro charilalis remu-
Deum aut honestatis amor ad saj-
cordi pietas in neratione aBlhereus ille claviger praevius ambarum
culum, ardenlissime quajso, saltem antiquoe reli- dux etpatronus, cum utrarumque ovibus ad gaudia
gionis vestigia amplecti contendito quia ;
etsi or- Dumini sui intromittat, et ad videndum Deum deo-
bala es Patribus,pro ipsis tamen nati sunt tibi filii, p» rum Jerusalem sedibus conipo-
in Sion, in coilestis
quos omnipotens Deus, licet adhuc teneros et ru- nat, praestante ipso Deo
fivo et vero.qui unus in
des, exemplo bonorum Patrum ad sanclae religionis trinitate et trinus in unitate, solus habet immorla-
culmen potens est informare. Tibi enim, Domine, litatem, et lucem habitat inaccessibilem. Cui regi
derelicli sunt pauperes, pupiilis tu eris adjutor.Sed saeculorum immortali, invisibili, soli Deo honor,
est quod inter haec, o dulcis nutricula, in cujus laus et gloria in sajcula saeculorum. Amen.

VASONIS EPISTOL^
EPISTOLA PRIMA. EPISTOLA III.

AD JOANNEM PR^POSITUM LEODIENSEM. An RORERIUM n CATALAUNENSEM EPISC0Pl'M.

Est capul 25 integrum.
Ilanc kabes supra, cap. 3 Vitx.
EPISTOLA IV.
EPISTOLA H. AD HENRICUAI IMPERATOREM, COGROMENTO NIGRUM.
AD HENRICtJM I FRANCORUM REGEM. Fragmentum.
Exslat ejusdem Vitx cnp. 23. Interseritur capiti 27.

CHAKTA VASONIS
PRO LEODIENSI ECCLESIA COLLEGIATA S. BAUTHOLOM.EI
(.\niio 1016.)

Addit decem prasbendas ad numerwn viginti canonicorum, eisque assif/nat amplos redditm.

[Martene Ampliss. Collect., tom. I, pag. iil.l

In nomine sanctaj et individua; Trinitatis.Notum D etiam ojusdem villa^matrem ccclesiam,cum oplinia

sit omnibus, quod comes Lambertus dc Lovanio, cortc et certis dccima3 sua? dominiis. Ego vcro
pro culpis suis cxcommunicalus,dcdit niihi Wazoni pra-dcccssorum meorum Baldrici scilicet,Wolbodo-
indigno prassuli pro absolutione sua quinque man- nis ct Raynardi, qui pauperem ecclesiam S. Bar-

sos fiscales apud Villers in Hasbania, quatuor scr- tholoman suis auxerunt acquisitionibus, sccutus
viles, et quintum indominicatum, liber scilicet vestigia, tradidi ibidem allodium cuai ccclesia ot
homolibcrummaliiconsuotudiniinisallodium,aquis ipso comilatu, pcr manus Gozelonis comitis, qm
silvis,pratis, pascuis decoratum et consitum. De- crat advocatus altaris, quem oliam ibi pro anim>Y
dit ctiam mihi in eodem loco comilatum cum pro- sua-redemptione advocatum constitui, intcrdiccnj
cinctu (olius vilh-c et appondiciorum cjus, in agris sub anathemale ut in procinctualibus tantummodo
ct variscapiis,in propriis ot alicnis allodiis. Dl^dil placilis tcrtio recopto denario, nullatenus ultra lo-
)0 ODORANNUS. — NOTITIA TIISTORICA. 766

m ipsiim veleccclcsiamhospitiisvel exactionibus A. silus, Aiiulfus decanus, Bernarflus, Gozocliinus,

ajsumeret gravare. Uedi etiain ibi quidquid habe- cum aliis pluribus. honjinibus comes
Do libcris

im apud Hcrlans el Tavers, apud Hairaclines, et Gozclo ([ui et comcs A. de Namurco,

advocatus,
clesiam de Marcha, ct quidquid tenobam apud comitcs dc Los Kmmo ct Otto. De familia ccclcsije
•ancons-curtcm et apud Foruuilc cl. Iloteleirs, aJ Mainerus, Warnicus, Fastradus, Adclinus, Lamber-
ipplendampra?bcnda:ii x clcricorum, quos adjunxi tus, Wolbcrtus, Godcfridus.
l numcrum xx canonicorum, quus ibi inveni. Ilu- Actuni cst hoc anno incarnalionis Dominicee 1046,
is rei testcs sunt Lanzo projpositus dc S.Lambcrto, indicl. XIV, rcguante Ilcnrico impcratore, Goze-
jlberlus archidiaconus, Goisbcrtus, Joannes prx- loncducc, me Wazonc pontificc, advocato loci Gozc-

jndarii, Uotg(*rus, Asculphus, Thcodcricus, Bavo, lino, Erponc praiposilo, Ailulfo dccano.
Qulfus. Dc clericis S. Bartholoma:i, Erpo pra;po-

ANNO DOMIM MXLVIII

OI>0!IANiXUS
MONACHUS S. PETHI VIVI

rsOTITIA IIISIOIUCA Ii\ ODORAN^iUM

[Hist. litt. de la France, VII, 3o6.)

OdoraQne, que Baronius (o«. 986, p. 856) fait B Lv, n. 4). II tSprouva nt^anmoins ce qui arrive quel-
leurir des 986,ne naquit que Tannee precedente quefois k des solitaires qui aiment la retraite et
Odor. Chr. p. 636, 638, 639). II ctait encore jeune menent une vie stirieuse et saintement occupee, en
orsqu'il cmbrassa la profession monastiqueaSaint- la compagnicde personnes d'un gt^nie tout oppose.
*ierre Ic Vif, a Scns. II y trouva tous les secours Odoranne trouva dcs faux freres dc ce caractere k
lecessaires pour unc bonnc cducation.Larchcvcquc Saint-Pierre lc Vif. Saconduitc leur devint odieuse,
Jeguin, ayant rctabli cc monaslcre quclques annees parce qu'elle etait une censure vivante de la leur.
Lvant sa mort, qui arriva en 999, y avait mis pour En consequence il fut hai, injuric, calomnie, traite
Lbb(j Rainard, personnagc d'un grand mcritc.Gelui- dlicretitiuc anthropomorphite (Odor. Chr. tb.). On
:i travailla avcc succcs h. y fairc rcvivre unc exacte poussa choscs jusqu'au point que, malgre ses
lcs
lisciplinc, y fornia unc bibliothcque, y renouvela justes defenses, il seviten danger de perdre la vie.
es bonncs etudes, ct prit lui-m6me soin d'y ensei- II ne Tevita qu'en cedant h la violence, et prit le
;ner Ics Icttrcs. parLi de se retirer h Saint-Denis pres de Paris.Ceci
Cest sous cel habile maltre qu'Odorannele3ctu- sc passait cn 1022 et -1023: et quelque tcmps apres
lia,cn la compagnie d'autrcs disciples de grandc il retourna son premicr monasterc, oii il fut rcQU h.

'spcrance, dont lc plus connu etail Thierri, neveu

p avcc de grands honncurs.
lc rabbc Rainard, ct depuis (5veque d'Orleans Son habilete dans les beaux-arts ctait si connuc,
(Ro-
^F.RT. A.vTiss. Chron. p. 74 ; Spic. 4. II, p. 740). (|u'en 1028 lc roi Robert ct la reine Constance,
)dorannc, ila favcur delap(jnotration dc son csprit voulant cxecutcr le dessein d'une chAssc, que la
5t de son application au travail,
y /it tous les pro- reine avait fait vocu, des 1016, de donner pour enfer-
^rcs que son sieclepouvait permettre. Il acquit mer les reliques de saint Savinien, choisirent Odo-
lussi la connaissance des beau.x-arts, surtout de rannc pour cette pieuse execulion (iMau. ib. 1.
orfcvrerie ct dcs miicaniques.Tout cela concourut Lvi, n. 44). lls le (irent vcnir k Dreux ou sc trouvait
i en faire un humme son mona-
ctilebre ct utile i alors la cour, et lui donncreut leurs ordres pour
'tcrc, auquel il piocura dc grands avantages.
II
y recevoir lor, Targent et les pierres precieuses ne-
it un Chrisl attache k la croix, et un puits, qui ccssaires i ccl cfrd. Odoranne s'ac(}uitta si parfai-
)assaient pour dcs ouvragesdignes d'6tre connus de tcmcnt dc la cominission au gre du roi, (juc ce
a posterite Ouuu. Chr. ad. <in. 10;;| 11,, \.nt ; li princc lc chargca du soin d'une autre clulssc pour
.b.).
saiiit Potcntien (Odor. Chr. ib.), ct lui lit donner
Cette sortf^ d'objels rie faisait que la moindre oc- convenable pour rexecuter. On
lc poids dargciit
upalion d'Odorannc.Saprincipalt;Hpplication etait igiiMic lea autres tivcnciiicnls dc la vic dccct iilustre
'
etude des grandes verites de la religion (Mad. .Im.I. D moinc. Sculomcnt on sait {Chron. init.) qu'il vivait
767 ODOftANNI MONACHI S. PETIU VIVI SENON. 7f>8

encorc en WS, ct qu'alors il n'6lait quc dans la A vations preliminaires, oti il donne des ralsons fort
soixantieme annee de son Ago. plausibles pour montrer qu'elle appartient a Odo-
Suivant ce qu'Odorannc nous apprcnd ]ui-m6mc ranne. La maniere dnnt raulcur y parle de lar-
{ibid.) dc ses cerils cn g6ncral, il parait qu'il y cn cbcveque Leoteric, est une preuvo qu*il reerivit
avait un un ccrtain nom-
rccuei!, qui cn conlcnait avant 1032, qui cst Tannee de la mortdece prclat.
bre. On n'a ccpcndant connaissancc que dc ccux qui Cest sur cela que nous avons avance qu'on en avait
suivcnt. detache la partie qui se lit dans la Chronique du
1" II a laisse dcsafaQnn unc Clironiquc, qui com- memeecrivain, plutot qu"on ne Taurait transportec
mence cn iSlo ct finit cn 1032. Mais, outrc que dela Chronique dans rHisloire.Odorannecommence
rautcury passe sous silcncc quantite d'annces,san3 cc sccond ecrit cn remontant jusqu'k repiscopatde
ymarqucr aucun evenemcnt, ilest fort succinctsur rarcheveque Wcnilon au ix* siecle, et y a fait
celles-Ik m6mc od il en rapporte. II n'y a presquc ontrer tout ce qu'il savait de la d^couverte et des
que les annfVs ^''.)0, 1031 et 10^2, sur lesquelles il differentcs translations des SS. marlyrs Savinienet
s'explique avcc une justc etenduc. Ge qu'il dit sur Potcnticn, avec la relatinn des miracles qui les
cetto penultieme annec, touchant rexecution du avaient accompagn6es ct suivies. 11 le finit par le
dcsscin de la chAsse vou6e par la reine Conslance, n transport des rcliques de S. Savinien, de la chAsse
dont il a 6te parl6, cst r6pete de rhistoirc de la de plomb ouelles etaientauparavant, dans celle que
translation de saint Savinien, qui nous parait avoir Constance avait fait fairc sous la direction
la reine
pr6c6d6 la fin de la Chroniquo. Ce morceau, qui d'Odoranne meme. Ce qui rend cet 6critplus inte-
rcmplit plus de deux pages in folio, forme le cha- ressant, sont divers traits qui s'y lisent sur Thistoire
pitre 26 et les deux suivants dc cetle histoire, etla des archeveques de Sens et des abbes dc Saint-
finit.Cest aussi presque par que finitlaChroni-
\\x. Picrre le Vif.
que. II n'y a plus que quatre vcrs, oil rauteur de- 3". Les calomnios dont Odoranne se vit charge

mandekDieu mis6ricordc pourle roi Hobcrt, dcnt rengagcrent a 6crire une lettrc apologetique pour
il a marquc la mort auparavant, et oii il serccom- s'en justifier.Dom Mabiilon en apublie le comraen-
mande lui-meme h saint Pierre etasaint Savinien. cementsurunmanuscrit de la cathedrale d'0rleans,
Puis vient cc qu'il dit sur rannee 1032, ofi il nous 011 la suite manque [An. I. lv, n. 4). Elle cst adrcs-
apprend qu'il avait enrichi dorct d'argent le haut sec au scolastique dc la m6me eglise, a Aycfroi abbe
de la chAsse de saint Sanucicn ct de saintc Beate, sa de Saint-Avitc, et aHugues, archidiacre de reglise
soeur. de Scns.
Baronius et le P. Lc Cointe (Bar. nn. 875, p. 512, 4*. Odoranne, dans cctte lettre, fait mention d"un
513; CoiNT. (in. 704, n. 8-14) montrent assez bien C autre 6crit qu'il avait 6te oblige de publier sur le

que la chronologie d'Odoranne n'cst rien moins memc sujet, et qu'il avait intitule Plainte, ou Gt-
qu'exacte, ct qu'il a confondu quclques faits cn les missemcnt, in lamenfatione mea.
rapportant : defauts que Clarius, autre moinc de Si le titre du manuscrit 1625 de la bibli«thequc
Saint-Pierrc le Vif, a copi6s pour la plupart.surles du Vatican, cntrc ceux de la rcine de Suedc, cst
tcmps ofi il a suivi Odoranne son confrere. Robert, aussi reel que specieux, on y trouverait ces dcux
moine dc Saint-Marien d'Auxcrrc, avertit qu'il a lettres d'Odoranne (Montf. Bih., hib. p, 51, 2). Au
aussi puise dans nolre chroniqueur (Chron. p. moins lcs annonce-t-il avec sa Chroniquc ct d'autre3
74, 2). opusGuIes (1).
Pithou avait d6jk publie quelque chose de rccrit 5".Lc recueil manuscrit 167 de la biblioth^up
d'Odorannc,lor9qucdu Chcsne radnnn6plusenticr, de Saint Germain k Paris nous presente un autre ecrit
Bur un manuscrit d'AlcxandrcPctau.L'on nc saurait du moine Odoranne, touchant Torigine dc rabbaye
direpr6cis6mentpourquoi cettcChroniquencpousse de Saint-Pierre lc Vif, qu'il rapporte h la reine
pas Thistoire au dcl^ de 1032. ll est neanmoins Th6odechildc, ou Theud6childe, fiUc de Thierri roi
certain,comme on le lit k la t6te, que son auteur a d'Austrasic, qui 6pousa un roi ctranger. Mais il
vecu au moins jusqu'cn 1045. j)
parait que cet ecrit est fort peu de chose, puisquc
2». Dom Mabillon [Act. t. VIII, p, 254 206) a fait dom Mabillon n^apasjugekpropos d'cn faireaucua
imprimor rhistoire dc la translation de S.Savinicn, usagc dans rhistoirc dc la fondation de ce nwna-
dont on a dit un mot, ct Ta accompagnee d'obser- Bttre (Mab. ib. 1. ii, n. 29).

(1) Itec opuseula, ab eminentissimo cai-dinale Maio nuper. edita,post OdoraDnv Ghronic.on recudi-
mus. Edit. Patuol.
fi9 CnFlONlCON. 770

ODORANNI
MONACHI SANCTl PETRI VIVI SENONENSIS

CHUONrCON
Quod illf jaiii scxagenarius cum aliis opusculis suis in unum corpm collegii anno lOiS.

(Apud Duchesn. Script. lier. Franc. tom. 11, pag. G30.)

Anno ab Incarnalione Domini 675 obiit sanctus ^ Anno 840 obiit Hludovicus Pius imperator.
Immo Senoncnais archiepiscopus. Ilic privilegiiim Aniio 841 actum est belluni inter Carolumregem,
iberlatis unacum provinciahbusepiscopis monachis qui dicilur Calvus, et Lotharium, et Ludovicum
ancti Petri fecit synodaliter temporibus Chlolarii et Pippinum apud Fonlanetum.
egis et Baltochild.o matris ejus. Anno 847 translata sunt sanctorum martyrum
Anno 688 Pippinus Ausler major domus regio? corpora, Saviniani, Potcntiani, Altini, atque Eo-
)rincipatum Francorum suscepit.Hujusteinporibus daldi,in basilica S.Petria Wenilone archiepiscopo,
ianctus VullYannus Senonum archiprcesul Frosiam viiiKaL Septemb.
)ra?dicare ccepit. Anno 805 obiit Wenilo archiepiscopus Senonum,
Anno 712 obiit Pippinus senior ; et filius ojus, qui Ludovicum fratrem Garoli un.xit in regem in
^ui dicitur Carulus MartcHus, principatum usur- Burgundia. Huic successit Egii abba,
;)avit. Anno 870 obiit domnus Egil archiepiscopus, qiii
.\nno 721 obiit Beda presbyter, historiographus privilegium sancto Petro lecit de altare Alsonis
rVnglorum. villa;. Hic Lothario juniore concedente, et Treje-

Anno 7'il migravit ad Dominum S. Vulfrannus, ctensium episcopo jubente, ex ipsius dicecesi, et
ct Carolus princeps obiit ;
quo mortuo Carlo- monastcrio quod dicitur Promia, assumptus, a Ca-
mannus et Pippinus filii ejus principalum susci- '
rolo rege in monaslerio Flaviniensi abba est con-
piunt. stitus. Postea Scnonum archiepiscopus ob sui meri-
Anno 750 Pippinus statura pusillus clectus est monasterioS. Petri. Quo mor-
ta factus, quicscit in
in regem, el Childcricus, qui de slirpe regis Chlo- tuo, Ansegisus venerabilis episcopatum suscepit.
dovei rcmanscrat, tonsoratus. Ilic deficit regnum llic Caroium Calvum unxit in regem.
Chlodovei. His temporibus migravit ad Dominum Anno 874 Carolus imperator tertius, qui dicitur
panctissimus Ebbo Senonum archiepiscopus, et ae- Calvus, filius Hludovici Pii, cum secunda profectio-
puUus monastorio sancli Pelri aposloli, ubi
est in nc Ilomam peteret, m Kal, Octob., in ipso itinere
usquo prajsenlcmdiem gloriosis miraculis fulgct.
in obiit, et Hludovicus filius ojus regnum suscepit.IIu-
.\nno 704 Pippinus re.x moritur, et filii ejus jus Caroli temporibus facta sunt Capitulain Ponti-
Carolus, qui dicitur imperator Magnus, et Carlo- gone a Leone apocrisiario,
mannus, eliguntur in regno. Sancta synodus, quae in nomine Domini, voca-
Anno 707 Carlomannus obiit. lionc domni Joannis ter beatissimi universalis papae,
Anno 804obiil Alcuinus philosoplius, abbas san- ct jussione doinini Caroli porpetui Augusti congre-
cti Martini. Alcuinus ct Carolua disputaverunt de gata estin loco qui vocatur Pontigonis, anno incar-
philosophia, qui liberexstat. C nationis Dominicai 870, indictioue ix, rcgni praefati
'
Anno8('i obiit Carolus impcrator Magnus ; et invictinsimi iniperatoris xxxvii, imperii
autem pri-
Ludovicus filius ejus, qui Pius dicitur, rcgiium mo, XIII Kal, August., haec capitula qua} subtus
Francorum et impcrium Romanorum suscepit. annexa sunt instituit :

\
Anno 828 obiit Rieremias Senonum archiepi- Cap. L Obeuntc Illudovico, qui Romani imperii
scopus. Hic praicepta imperialia sancta; matris Ec- jura rcgebal,domnus Joannes tor bealissimus papa
cleeia; Senonum el monastcriis et cellis ad se per- per Jadericurn Veliterncnsem,Formosum Porluen-
linentibus obtinuit, ad munimen et defensionem sem, Joannem Arelatinum, necnon per Ansegisum
conlra omnes judiciarias potestates. Senonensem, venerabiles episcopos, domnumCaro-
Anno 833 Hludovicus Pius regnum JKmlsit, et lum tunc regem ad limina SS. apostolorum invita-
Lotharius filius ojus usurpavit, eodemque anno vit,cuinque Ecclesite ipsius defensorem auctorem-
HludovicMS recepit. que elegit, imperialique diademate «oronavit,eum-
771 ODOnANNI MONACHl S. PETRI ViVI SENON. m
(luc y.rra cunctis solum spoci;i!itoi' oligciis, qui l!o- A !li)l() rripliim roLiniiii. Illic positus Carolus, anno
inani imperii Kccptra tcricrol. Ciijiis sacris institu- 923 Ilodulphum nobilcm filiurn Richardi principis
linnibus pro debito parentes, quod ipse confirmavit, Burgundionum, una cum consilio Ilugonis Magni
pari consensii omnes connrmaviinus. Francorum ducis, ct procerum Francorum, in re-
Gap. II. Sicut domniis Jonnnes papa sanxit, com- gnum sublimavit. Quo mortuo anno 935 accersiens
monente et consentiente, ac condecernente domno una cum Francis Hugo dux Hludovicum filium jam
ac gloriosissimo Carolo imperatore semper Augu- dictiCarolijdatissacramentis Otgivffi matri ejus,in
sto, Ansegisiim vcnerabilem opiscopum Senonum rogno constituit.
suam vicein tenere,etprimatumei Gallioe et Gcrma- Anno 954 obiit Hludovicus rex, et Lotharius filiug
niac contulit, in evocandasynodo, et dofiniendo ca- pjusregnum suscopit.
nonice,siqUcElibetinsurrexerintnecessaria,et utgra- Anno 956 obiit Hugo dux Magnus, et filius cjus
viora quajlibotad ipsius notitiam roferat; ct nosuna- Hugo ducatum suscepit. Et Gislebertus comes Bur-
niniiter omni dcvolione laudamus,ct ut itaipse pri- gundionum obiit, ot honorem ejus cum fllia nomine
niatumteneal (i:illi;cctGermania3dcccrnimus,etsan- Leudegarde, ex qua postea a Radulpho Divionensi
ciinus, cunctique successoros ejus in propria urbe. pipicns factus est, OLho fraLor Ilugonis ducis rc-

Anno 878 Joannes papa Ilomanus ad Gallias

^ cepit.Aliam vero filiam nomine Werram duxit in
veniens,primo Arelatum navigio advectus, pcr matrimonium Robertus comes Trecasinorum.Mor-
Lugdunum,aliasque civitates usqueadTrccassincn- tuo vero Othone, Ainricus fratcr ejus ducatum sus-
sem urbem accessit, ibique cum Hludovico filio cepit Burgundia}.
Caroli collocutus ad Italiam repodavif. Anno 986 obiit Lotharius rex, commisso filio suo
Anno 879 obiit Ludovicus rox Burgundionum, Illudovico juvene Hugoni duci, una cum rcgno.
frater Caroli. Anno 987 obiit Illudovicus rex juvenis, qui nihil
Anno 883 obiit Ansegisus venerabilis Scnonum fecit,donato regno Hugoni duci, qui eodem anno
arcliio[)iscopus, ct sepultus est in monasterio S. Po- rcx factns est a Francis. Et codem anno Robertus
tri. Hic corpora SS. prcesulum et confessorum filius ejusregum piissimus rex ordinatus est. Hic
Leonis, Ursicini, Ambrosii, atque Agricii in mona- deficitregnum Caroli Magni.
sterio S. Petri transtulit, et ab urbe Roma caput Anno 998 obiit Hugo rox, filio suo Roberto re-

S. Gregorii doctoris plumbo inclusum, cum brachio gnanto.

S. Leonis docloris deferons, in eodem monaslcrio Anno 999 obiit Sewinus archiepiscopus, qui jactu-
consorvandum reposuit. llujus temporibus corpora ram monasterii sancti Petri, quam Anastasius ar-
SS. martyrum Sanctiani atquc Augustini de villa chiepiscopus antecessor ejus relevare coeperat, in

quae dicitur Sancceias a fratribiis jam dicti loci, ct C pristinnm statum: ibique sub districfiono
restituit
prcsbytoro ejusdem iioinine Eodaldo translata sunt regulari ordinavit abbatom Rainardum,cujusetiam
in eodem monastcrio viii Kal. Jul. Pra?lcroa do- corpus in eodem monasterio est scpultum. nic ab
mnus Ansegisus,postquam primatum totius Gallii! urbe Roma pcr manum Joannis papaj archiepisco-
superna moderatione sccundus papa ap-
obtinuit, et pale pallium, quo antecessores ejus infulati sunt,et
de causa, et moniales
pellari meruit, Judfeos certa primatum Gallia; suscepit. Flic etiam monasterium
ab urbe Senonica expulit, et ne ullcrius in oa ha- sancti Petri Milidunonsisab imo rclevavit, el mona
bitaculummanendi babcrcntsubanathematisjugulo chos in illo mittens,abbatcm Walterium eis prapfo-
iiiterdixit. cit. Hic matrcm ccclosiam S. Stcphani, quje igno
Anno 886 obiit Hludovicus,filius Garoli III impc- crcmata fuorat, ab epistiliis erigens, et ex integro
ratoris. Hoc anno, Decembr., ascenderunt
ii Kal. perfioicns, signis et ornamenfis ecclesiasticisdeco
Normanni a Parisius Senonis. Et sequcnti monso ravit, ct adjunctis sibi Milone cpiscopo Trccassen-
Maio rcdierunt in Franciam, jam dcfuncto Ewrardo siumotEribcrto .\ntissiodorensium,RocIenoquoquP
archiepiscopo, et ordinato Waltcrio in loco cjus. Nivcrnensium,cummaximohonorededicavit.Eadeni
Qui eodem anno unxit Odoncm in rcgem. Hic privi- quoque dic ad stipendia clericorum ibidem Deo fa-
legium monachis S. Pclri fccit de abbatis elcctione. rv mulantium tria altaria sub privilogii tesfamonlo do-
Anno syC) Uichardiis princeps I3urgundi;e rocepit Icgavit. Deinde brachium sancti Leonis pap.T cuin
Scnonas [H/.,Sennis]contra Wallcrium archiopisco- digitis sancti Ebonis ab abbatc Rainardo et a fra-
pum et W-arneritim coinitem. tribus monasterii S. Petri multa precc obtinen*
Anno 8'J8 obiit Odo rex, ct Carolus Simplex re- auro et gemmis ornavit, et eidem casa; Dei coniulit
gnum acccpil. Pro quibus mutua vicissitudine ct pro remedioani
Anno 922 Robertus princops unclus cst in regom, m;i^ sUiT, de altario S. Saviniani, quod xxx passuf

ct coanno xvii Kal. Jiii. factum est bellum inter ncrypfa monasferii abesf, ef de altario S. Sanctiani
Carolum et Robertuin, ubi interfeclus est Robcrtus. ([uod est in villa Sanceias, et dc altario S. Petri
Carolo vcro a cnpde bolli victore revertente, occurrit quod cst in villa quas Alsonus vocatur, etde altari(

illi Heribertus,infidolium nequissimiis,ct sub fii:l;e S. lAipi. quod est in villa qua; Naudus dicitur, pcr
pacis simulationc in castro quod Parrona dicitur, pofuaprivilogiaunacum consensu et voluntafepapa
uthospilandi graLia divcrtcret.compulit, et sic cum Romani et coepiscoporum suorum, sancto Pelri
 CimONTCON. 774
jiisqiio monachis focil. Dccrovil ptiam ul ahha ;\ rosjpoinlil pin omnlljii;;: .. 1^;|. (linniiia, in iiion.otp-
jiistlem monasterii in convpntii alihalum vcl clcii- rio S. l'otii oiiumuin archi-
SaMiiuinii^, [iriuiLis

oruiu post cpiscopum primus scdcat, et iulor cic- episcopus, qui pcr martyrii triumphum una cnin
jrosejnsdem opi?copatus abbates primatum teneal; sociis pervenit ad cadestis rogni bravium. Si hujus
jseautemtalemsecxhibeat.ulilignussittalibonore. inartyris dcvole adieris pricsenliani, id quod promi-
'abulam quoque ex auro et argento antc altare sit, absque dilalione noveris tc consecuturam. » At
ancti Slephani construxit, de qua posniodum ante illa de tanti viri consilio gaudens effeeta, citissime
lonasleriurr facta ost turris. una cum filio cxpetiit sancli Petri limina, etdiutis-
.Anno 1002 obiit .Vinricus, dux Rurgundia"'. siine lacrymas fundcns ante corpus beati martyris;
Anno 1003 obsedit Robertus rex .ViUissiodorum, tolisque viribus se commitlens ejus fidei, gaudens
t vastavit Burgundiam. remeavit ad propria de vis'tatione tanti patroni
Anno 1015 receiiit Robertiis rox civitatom Sono- confortata. Nondum transierat dics tertia, cum su-
um, et Rainardus abba monasterii Pelri obiit. )i>. bilo adest intempesla nocte legatus regis ante ja-

[ic monastcrium S. Potri ab iHio renovavit, et clau- niiam, nuntiansin proximo adfuturam ejusprffisen-
Ira monasterii ciim domibusad se pertinontibuscx liam. Qui Dco duccntc propriis sedibus restitulus,
Ltto reaedificavit. Tabulam etiam auream et argen- utverissima approbareturpromissio martyris, dein-
eam anto altaie construxit, crucem atiream cum ceps propriam conjugcm magisquam eatenus dilexit,
emmis fabricavit, ?ignis, codicibus, palliis, sacris ct pub ojns nutu oninia jura regalia, et quaecunque
asis.et reliquis ornamentis ecclesiasticis idcm mo- possidere videbatur, manoro disposuit. Sed illa mi-

astprium dilavit. Insuporet rogulari Iramilo niona- nimeoblitapromissionissancti, satagere ccepitqua-

ho« in?truens, libfralibus disciplinis edocuit. literexornaretur corpusejus gemnis etauro, quod
.\nno 1023 Odorannus monachus, poslquain cru- diu inclusum plumboabantiquisPatribus abscondi-
ilixiim et putoum (2) monasterii fecit, peccalis suis tnm fucrat sub arvo. Et regi suggerens sua vota,
ironicrentibus insidias a falsis fratribus perpessus, Deo anxiliante, ad ea implendaparatum illum inve-
mortem evasit. Qui apud S. Diony-
)eo propiiio vix nit per omnia. Qui accersiens Odorannum ejusdem

'um aliquantisper commoratus, cum maximo ho- loci monachum, qui ad hoc opus perficiendum vide-
lore prupriis scdibus cst ledditus. batur idonens, commisit unacum regina pjus fidei
Anno 1031 obiit Holbortus rcx pius, qui fuit orga tantffi pietatis opus. Dederunt igitur Senonis in pri-
.inclosDei supplex, benevolus et devolus, et totius mis per manum Waldrici prajposili argcnti meri
cligionis amalor ogrogius. Hic poractis divcrsis rc- lil)rasiv. DeindeSenonisper manum Willelmi cubi-
taurationibus ecclesiaruin,nccnon ornamentis san- cularii argenti
Postca miserunt per mori solidos lv.

ijorum corporum, sanctum corpus sancti Saviniuni C ii^anuni Odoiiis paralgii argenti meri solidos xxxxir.
iiiro et gemniis argenlnquc ornavit. Quod qualiler Miscrunt eliania Parisiispcr manum Odoranni mo-
ictum sit, paucis est dissercndum nachi auri solidos xvii et denarios viii et gemmas
:

Factum est, dum quodam tompore Rotbertus rox pretiosissinias. His ita patratis, restat ut mirabilia
lomam petcret, iit Conutanlia roginaunacum IIu- Dei, qu.c in fabricis hujusoperis oculis nostris vidi-
rone filio parvulo Tillo remanoret. Quod ut Bcrta mus, et ox partc manibus contrectavimus, Christi
pgina, dudum
causa consanguinitatis a regerepu- lidelibus intimemus. Quaj silentio tegere, crimen est
liata, compcrit, prosecula est eum, sperans sc, fa- admittere.
•onlibiis ad hoc qiiibusdaBi aulicis, docreto aposto- Igitur occupatus rcx variis sa^culi curis intermisit
ico rrtRtilutiLram toro rogio. IJndcConstantia rogina, aliqnantulum, ad monasterium inittere sumptas
imens se amoveri a rogio latcre, inenarrabili doti- crcptis operis. Tranquillitate vero percepta, manda-
lebatur nifflrore. Qujr dum nocte quadam ob hoc vit per Francolinum j-im diclo fratri, ut concito
limiiscogitationumlumultibuspulsataobdormiret, gradu vcniretDruisad suscipiendum munus operis.
ippaniit ci por visuin incnarrabili claritate circum- At illo vesportina synaxi explcta, ct ut mos est mo-
latiis vir quidani angrlicis decoratus canis, in sa- nachis perccpta boncdictione abbatis, ire perrexit
erdolali habitu virgam pastoralem gostans manu. p ad cacumina Druensiscastri. Veniens veropostsolis
Juem nimio terrore pcrterritadum rcqiiireret quis- occasum ad sanctcc Columba) portum, transfretavit
nam osset, innotuit se esse episcopum, ctappcllari cum suis Icaunarn fluviuin. Cumquc paululum sub-
Savinianum. Qiii et dixit : c Constans osto, Con- caHoras stcllas quibus nox
slilissot in littoro, inter

^tantia, qiiiaDeo propitio liberata es ab imminciiti illustrabatur,viditquodilam sidus cxsurgcre,eo quo

ristitia. » Hla vero dc lam prieclara visione per- aistivo tempore solethoram diei primam sol demon-
errita, facto mane, crcpit a circumstantibus clericis strarc. Quod cxsilicns dc sui ortus loco virtutc
'ollicitc poripiirore si ilMs in ro;^ionibus haberctur divina cu;pit forri velociter per aera, petens cceli
'piscopnsqui Saviniamisflicorotur. Quibusignoran- cminenliora loca, pene usqiie ad illud punctum quo
iam suam prolitenlibus, unus ex eis, qui in mona- ea tcmpcstale solet lieri hora sexta. Quem cum
'terio S. Pclri fuerat nutritus, redeunte rege Aure- famulus, equo prajparatocui insidere debebat, hor-
ianorum futurus cpiscopus, nominc Theodericus, tarelur, (juia nox imminebat, ut ascenderet : « Sua-
(2] Forto ;)/i</t'u//jSidon.,lib. ii,epist.y, (jrumtmlicalea yluteo»
775 OUORAiNNI MONACHI S. PETIII YIVI SENON. 776

linc me paulul-um, inquit, ct intuere cumtuosocio A bat Parisius. Undeevocans archiepiscopum Leothe-l*'
ijiirubilia Dei, qua;hactenus non vidi. Quo mira- ricum, humiliter postulavit utrnonasterium adiret,!''^
'

culo famuli attoniti, ignorantes quid prajsagii praj- et sanctimartyris corpus de locello plumbeo, in quo '

fcrret, signaculo crucis se muniunt, ct Deo sancto- ab antiquis Patribus positum fucrat, in aureacapsa,
que Savinianopavcfacti toto corde sc committunt. quam illi paravcrat, transponeret. At ille sexta fe-
Stclla vero in locoquo vcnerat paululum substitit, ria, cui succedcnte dieDominica futuraprajstolaba-
et retrogrado cursu ad locum unde venerat in unius tur fcstivitas, ad monastcrium veniens summacum
hora; spatio itcrum rediit; quam pene usque ad veneratione, una cum fratribus monita regis imple- -

tcrtiam vigiliam noctis contemplantes, eam inter vit, corpusque S. Eodaldi, quod cum eo rcperit, f^^

caitera sidera implere cursum solitum viderunt cum corporc S. Saviniani ponens, ossa pueri parvuii *"!

ovantcs, et intcr se quid demonstraret confcrentes. cum eo humati reposuit una, et explctis missarum »' '

Quibus animo occurrit, quod cccptum iter prospero solemniis edendum abiit. Fratre vero, sub cujus
gressu peragerent, et demum voti compotes conciti arbitrio et providentia totius operis fabrica consla-r--
ad domum redircnt. Dantcs pra;terca sesc maturius bat, in choro monasterii residente, et imagines ar-l-''

labori coopti ilineris, per squalidam Belsam, eo sur- gentcas, quasopercuIocapsKsupcrponidisposuerat;''-!^

gente a mcnsa pervcnerunt ad palatium regis. Praj- n cera molli refovente, supervcnit cximproviso, duce, <

missa vero salutatione regis et reginae, ut veracis- puero parvuIo,quidam caecus postulans se intromit-fr~
sima apparerent sideris prassagia « Suscipiens, : ti in crypta ubi S. Saviniani repositum erat corpus.
j

inquit monacho regina, quaj sancto Saviniano pro Qui sciscitatus a monacho quis esset, et unde ve •:

posse disposuinaus ad pra;scns mitterc niunera, cujus rci gratia advcnisset, professus est se esst*
festinus rcvertere ad propria,quia nos summo mane rusticum, et in pago Wastinensc, in villa quai Fon-

disposuimus abirc alias. » Et statim proferens auri tanas dicitur, habere habitaculum ad mancndum, e
|
tredecim solidos ad publicam monelam Aurelianen- proprio nomine vocari Mainardum ; et admonitunH
scm appensos: « Sitibi, inquit, non suflicit monetai nocte pra^terita in somnis, ut ad S. Saviniani praj j

ponderatio, pncbeat lidcm proprio oculo itcrata sentiam veniret, lumen oculorum ibi reciperet
et •<

propensio.)) Quoponderato,re nihilaliudquam quod Erat eniin triennium ex quo lumen amiscrat oculo|
regina pradixerat fuit invenire. Regressus itaquc rum. Intromissus itaque ad sanctum diutius oravitl
monachus voti compos ad monastcrium, postquam sed nihil luminis ipsa dic percipere meruit. Nimi(|
regis ex partc ct regina; dixit abbati et fratribus ave, vero suavitatis odorc, ut ipsc dixit, repletus, ad pro "1

protulil auri iulvi sancto Saviniano transmissum mu- pria est reversus. Adveniente igitur die Domiiiica
nus de cassilide. Appensum ergo palam omnibus, adest rcx cum suis episcopis etproccribus, abbati
per manum Francolini ostiarii et Raimberti celle- C bus quoque necnon et populo innumel
et clericis, /

rarii regis, trutina urgente invcntum cst scptcm rabili, ad transvehcndum corpus sancti martyris"*
denarios plus habcns. Unde stupcfactus frater qui Qucm suscipiens una cum filio suo Roberto, proprii
detulerat, ct cceteri admiranles, cognoverunt pro scapulis reposuit cum manibus suis ille, ubi i

certo quia qui sidcris mutationc in eundo dignatus praeseutivencraturafidelibuspopuIis.Peractodeind

est ostendere miraculum, et qui ex nihilo fecit solemni officio, et rege recumbente ad mensam, mc
totum mundum, in sacculo lidei ob meritum marty- nachisquc edentibus,sedcbat ibi sffipe fatus mono
ris concessit cxuberare fulvum,sub septiformis nu- chus, ubi eum pcrcndic sedcntem supra scriplu'
mero spiritus, aurum. Et qui ad redimendum filios invencrat ca;cus. Qui nutu Dei ducenle se puer"
vidua;,Elisei intercessu fecitsuperexcrescereoleum, supcrveniens, dixit se iterum in sommis admonitunr'
exigui aurimunusoulum devotione regis et regina; ut quantocius repeteret S. Saviniani auxilium. P
iccit maximum. Et caput Christi Deus, qui per pro- projiciens se solo tenus anle pnBsentiam sancti,ejv
phetam suum dixit Argcntum cl aurum mcum cst,
: suffragantibus meritis, visum recepit. Et qui eousqC!
t|uidquid mcmbris suis, id est sanctis marlyribus, a parvulo pucrulo duccbatur, co ducente, puer a'

confert, altcriusnon esl. Posteadeditrexpermanum domum rcvertitur. Rex vcro surgcns a mcnsa or;

Odoranni monachi Senonis auri uncias viii et n tionis causa, ut mos illi crat, solus remansit
argenti meri solidos xv. In perficiendo vero operc, ecclcsia. Qui dum oraret, contigit ut sa;pedicli
ncficret regi oncri IVcquensretiuisitioaurietargeuti, frater ccclcsiam intrarol. Quem aspiciens eminu
additiB suiit de thesauro Ecclcsiaj quinquc uncia; tranquilla manu innuit ut aoccdcret propius. Cu
auri, et trca libric argenti mcri. « Enarra mihi, inquit, S. Polcntianus S. Saviniai
Descripto itaque apparatu Deo dignissimi opcris, quid fucrit.» At ille, quod socius ejus in itineris 1

opcra; prelium est exarari miraculum anserino vo- borc, et succcssor in honorc, ct coUega martyi
mcrc, quod Dci omnipotcntia pi\cscntibus nobis di- fueril, humilitcr intulit. Tunc rcx graviter Ctt'[

gnata est agcre in sancti nuirtyris translaliono. conqucri, pugnis pectus tundere, eo quodeosi
ct .''

Optata festivitatis cjus dics,quaabanliquisPatribus inviccm scparassct corporc. Et promitlens se eu '

ejus venerabile corpus una cum sociis in basilica socio rcdditurum, commisit eidcm fratri triginta *<'

sancti Petri translatum cst, appropinquabat, ct rcx trcs sorKlo.s mcri argoiili. ut indc incii>erct prsp =*

aliquanlulumSenonis commoraius, rcdirc disponc- rare scrinium S. Polentiani. Sed Uum ista agitab '<
 DE TRANSLAT. SS. SAYINIAM, POTENTIANI, ETC. 778

c, prcpvcntus supcina vocalione rc<Miclil Dco \ ([uotl cnni co niinns sLndiosc ab llerihcrto canonico
tum palris nostri Ada\ latcntcr fucrat transpositum,ab Odoranno monacho
li miserere Deu5,clcmcns,piiis at(iue bcnignus. mclinscule cum cjus corporn csl collocatnm, cl ca-
Et sanclis junge, cunclipt^lens Doniinc. put scrinii corum auro ct argcnto,quud ipsc laborc,
itre, memor famuli sempcr tu si$ Odoranni. ul ila dicam, proprio acquisivit, ornalum. Corpus
iviniane potens, Odorann«:m respice clemens. S. Scrotini, discipuli S. Saviniani, in praisenti ca-
mo 1032 obiit Lt^oihericus archicpiscopus. llic pilulo qualiter vel a quibus in monasterio S. Pelri
t S. Petro villam qu:c Arcia, dicilur.cum duabus sil dclalum, cur minimc scriptum sit, studiosus lc-

3siis, S. Michaelis scilicct et sancla^ Maria:", san- ctor nequaquam rcputct scgnitiai nostraj, scd poiius
iie Ebonis cum appendiciis suis. Et terram dc ignorantia;. Pra^terca pro certo scimus quod basi-
do,qua; reddit solidos n de censu. Ilic per ma- lica inqua primum jacuil a Nortmannis cversa et
I Gerberti pap^c, qui et Pyhester dictus cst, pal- funditus sit delcla. Corpus vero cjus in monasterio
1 archiepiscopalc Roma:' suscipicns, piimatum S. Petri Iransposilnm in pace requiescit, et fulgens
m Gallia^ per baculum cjus rcccpit: Ilujustcm- miraculis pic pclcntibus apud Deum necessaria
bus corpus sanctae Bealae sororis S. Sanuciani, acfiuirit.

ISTORIA
T[{i\SL\T!0\is ss. mmm, mmimi
soriORUMQur. martyrum
IN SENONENSE S. PETRI COENOBIUM

/luctore Odoranrio S, Peld Vii'l monac/io

(Aj ud Mabill., Acta SS. oi^d. S. Dened., ex ms. codice S. Mariani Antissiodorensis.

OBSRRVATIONRS PR.EVI.E.

Savinianum cum Potcntiano sociisque fidem B accepto, dctulcrunt eorpora sanctorum Saviniani et
Istianam Senonibus intulisso, ibiquc martyrio Potcntiani, cum c.-cteris sanctorum corporibus, et
;tos se[)ulturam acrepisse,ncmo est qui ambigat. reliquiarum pignoribus, cum magno honore in cc-
jm tumulis im.posita est ecclesia,ex cujus adytis, clcsiam cjusdcm abbatia;, infra muros urbis con-
rente Odoranno S. Petri Vivi monacho, anno << structam in honore sancti Pctri. Reliclum vero est
translatasunt sanctorum martyrum corporaSa- corpus sancti Serotini in crypta rctro altare sancti
ani, Potentiani, Altini, atquc Eoflaldi in basilica Petri. Vaslantcsigitur pagani cnnclam provinciam,
•li Wcnilone archiopiscopo viii Kal.
Potri a rcdicrunt od propi-ia, inccnso cnniobio sancti Pctri,
emb. »Odoranno Clarius in Chronico subscri- romancnte ibi solummodo oratorio sancti Scrotini,
his vcrbis Revelaverunt se sancti Chrisli niar-
:« (|nodminimo potuorunt incendcrc. Oualitcr autcm
|3 Savinianus, Potentianus, Altinus, Eodaldns, Willolmus archiepiscopus corpora horum sancto-
,:;rotinus Weniloni archiepiscr>po ct Anastasio rum volucrit rctincro, vel qnaliter illos rcddidcrit,
;iti; qui levanles eos cum magno honore de ec- in libollo dc virtulibus sancti Saviniani plcnius in-
pT ubi scpulti erant, transtulerunt eos in basili- vcnics. » Libollus istc ipsissima cst historia quam
Ibeati Petri octavo Kalendas Septcmbris,» « quo hic subjicimns.
^ore audit£B sunt voccs angelicc in ccelo. » 3. Sub annum 101.5 Lcothcricus Sononensis ar-
L Eodem anno quo « Ludovicus, filius Caroli C •

chicpiscopus unarum «abliale llainardo investigarc

[plicis, apud Laudunum unctus est in regom, » ca'pitubinam cssont rccondila corpora sanctorum
i it Hungari ... pervcnientes Senoncs
Clarius, « Saviniani et Potentiani. A temporc enim Willclm
'
atem, incenderunt ccenobium sancli Petri, va- archiopiscopi ob timorcm paganorum orantabscon-
(tes omnem provinciam. Cernens ila(|ue Sanson dita in antris. Roporiis antcm ois per notitiam cu-
Us el monachi malum hoc grande, consilio jusdam vcterani, Marlini nominc servi ejusdom
Patrol. CXLII. 25
"/79 ODORANNI MONACni S. PETRI VIVI SENON. :so

loci, cum omni diligonlia condidciiinl ca in locclli.^ A SSG delal.is lcstanlur.«Sed paganip, inquil Chrfiuici

pUiiiibeis, plura miracula ibi oporaiilc virlulc Uo- auctiir, aliquanto post lcraporc hoc cuiuobiur.i Jn-

mini. » Plumbeorum locellorum, in quibus condita trense occupantibus,duae ex monialibus memorala

sanctorum corpora, mentio fit in his actis, e.v qui- abbaliss.-n Ilormcntrudis affincs, imminens evaden-

bus narrationem suam Glarium hausisse non du- tes pcriculum,ad pracsidium sui patris,nomineNor-
galdi, nobilissimi in Burgundia viri atque optimi,
binm est.
4. Deniquc ex eodem auclorc, anno 1020 « Ingoni confugcrunt^qui paulo postDco felicomreddidit ani-
abbati successit domnus Ermcnaldus, in cnjus tcm- mam. Ips.t vero moniales matri sua? Rothaid.'o,ctfra-
pore rex Robertus et Constantia regina composue- tribus Agcmberto,Samuoli ctAlgaudoquotidicenar-

runt sancto Saviniano loculum auro, argento et gem- rabant quanla Dcus omnipotens sancti^'simi Polen-
mis preliosis ornalum. In quo inseruerunt etiam miracula adeo ot
tiani meritis patrare dignaretur :

cum eo corpus sancti Eodaldi cum ossibus pueri ipsi miro dcvotionis igne flagrantcs de comparando
parvuli una humati in loculo plumbco, in quo ante sibi tam pretioso thesauro nunquam non nocles

continebantur. In qua translatione guidam ca;cus diosque cogitarcnt. Quaproplor Samuel ct Alg.audus
recepit lumen et pluvia, quse a Pascha Domini non
;
Jotrcnsc monastcrium expetunt, ncgotiumque tanta

pluerat, abundanter dcsccndit : et hffic translatio -. gerunt dexteritate, ut a Gisla, nobilissima tunc tem-
^

facta est vin Kal. Septembris. » Ilactenus Clarius, poris ejusdom loci abbatissa, diu dcsideratum mu-

quc-eauctori nostro consentanea sunt, nisi quod ca nus impctrarcnt. Quod statim,vo'J compotcs,in mo-
sub Roberti vita; fincm contigisse postremis historiae nasterium quod sanctissimo pnTsuli in villa Luciaco
verbis innucre videtur.Utcrque porro sancti Potcn- fuerat constructum, maximo cum honore et reve-

tiani reliquias a Wenilone archiepiscopo Hermen- rcntia detulerunt. » Ilactenus codex Antissiodoren-

tudi Jotrensi abbatissa} conccssas silcntio pr;Rlor- cujus hic textum refcrimus, non quo Luciacen-
sis,

misit. Ita tamcn sc res habuit, si fragmcnlo a nobis sium advcrsus Senonenscs vcl Jotrcnscs causae ve-
in sseculi IV parte ii, pag. 578, edito (2) fides adhi- limus patrocinari; sed ut inde conccssionis facla;

beatur :
partem a nonnullis
quod quia sequiorem in Jotrcnsibus momenta in luccm prodeant.
accipi inaudimus, accuratius retractare visum est. 6. Aliud argumentum desumitur ex lite Jotrenses
5. Nemini venerit in mcntcm qui mox laudatum inter virgincs acSenonenscs sancti Petri Vivi mona-

auctorem itemque Odoranni ot monachi Antissiodo- chos orta ScTCulo XIII, quaj novai beati Potcntiani,ad

rensis chronica perlegerit, integrum sancti Poten- sanctum Pctruin quicsccntis, translationi occasio-

liani corpus Hermentrudi abbatissa; Jotrensi datum nem dcdit. Litem hac de re motam contestatur Gau-
a Wenilone; neque fragmentum loco laudato edi- fridusdeCoIone, monachus sancti Petri Vivi,cumin
tum habct duntaxat cclehcrrimvm C tabulis chronologicis, tum in ms. libello De sacri;
id cxprimit, sed
sancli Potenliani suffraginm Ilermentrndem a JFcni- rcliquiis monastcrii sancti Pctri Vivi,quem optima

lone efflagilasse, gogreque ohtinuisse, atque ad ejus mo- manu dcscriptum, cum serie abbatum, in annuiB
naslerium sanctum et incomparabile decus illud pcr- 1289 desinentc, scrvant ejusdem loci ascet.T Gau-
latum fuissc.Quibus verbis intcgri sancti Potcntiani fridi verbasunt in tabulis chronologicis.'< Anno i2iJ

corporis Iranslationcm dcsignari nunquam volui- in monasterio sancti Petri Vivi reliquia; forc {h,r>

mus,sed solummodo aliquam sancti antistitis rcli- vocula fcre ohscrvatione digna est) totius corpori:

quiarum partem. Nonnihil vcro cx hujus sancti reli- sancti Potentiani ostcnsa^ fuerunl coram rcverendi

quiisJotrensibussanctimonialibusconcGSsum fuisse Patribus Potro Senoncnsi archiepiscopo, HerveoTrc

prseterlaudatum fragmcntum, probant aliqua quo- ccnsi episcopo,et quibusdam aliis prajjatis, episco

que vetera monumenta. Primum eruitur ex sequen- pis et abbatibus. Diccbant moniales dc Jolro quo

tibus Antissiodorensis codicis vci'I)is, qu;e sancti corpus itcali Po'ciiliani habcbant; sed illadic.vide

martyris rcliquias Jolro in Burgundiarn sub annum licet XV Kal. Maii, illi Patres pra^dicli contrariun

(3) Fragmentum laudatum sic sc habct : nrhe JFcnilo su)nmx sanctitatis ct rcligionis episc>^
sancli Potenliani in coinobium
Dc translatione pus ; in monorato vero nionasterio llomctitrutl:
Jotrcnse. D mO)ihus ct nominc abbatissa pr,vcrat, cid<m episcop
Anno 847, apud Scnonas rcvclaverunt so sa)icri p)-o.vi)na affxnilutc c<mjuncta. ILvc ))arti)n m'ce.vit(il
Christi niartyres Savinianu^, Potcntianus, Altinus, coacta, parti))i propinquitalis ftducia incilatn, «/'•<'"
Eodaldus et Serotinus ff^cniloni ivcliicpiscopo «t episcopum a<liit, pi-ecatu)-a ut sihi et cong)'e<jaliont i

Anastasio ahbati, nompc monasterii S. Pctri. Qui ma.vi)na anguslia c<mslitutis, suo ct cclchcriinu) .<("<
lcvantcs eos cum niagno lionorc dc ccclcsla uhi scpulti (•// Polcnliani siiflhigio, id est rcliquiarum concoJ
crant. transfnlcrant cos in hasilicam li. Pclri viu sionc, succu)Terc non diffcrirt. Ropugnavit primiii
I{<d. Scptcmhris. Wivc, apud CJariuni monachum in epipcopus; sed tandcm ahhati'sa qnod petiil, D*
Chronico S. Pclri Vivi. Tunc contigit, (luod in qui- n)isc)'cntc, ct sua ni)nia i)nportunitatc ohtinuit. /)<

busdam schcdulis iegi dc traiislaliono S. Potcntiani lu)n ct pcrlatu))i t'.s7 cclcritcr sanctu)n ct i)K'oniparabi
in parthcnona Jotrcnscm (.louarrc). Fama quippc <lccus ad locu)n qucm p);vdi.ri)nus, pon<L'rc miserii
miraculorum illius huc illucquc pcrcolantc, tandcm rum prcssu))), ct omni solaininc dcslilutuni: co<^uf
ad aurcs tianctinnmitdiuni ipsius c<vnohii jicrvcnit, congrcgalionc cum tnulla <'.vsultatiin)c su.^iceplo, fl <

qua; diuturna intcr alias divcrsaru)n <ifllicli<mn)n qua dcccliat vcncralionc ct dc)'Olionc in ipso nwnasl-
/V)'umnas tcmpcstalum ct fa)nis procclla attril.r, hu- rio collo<-alo, postca ijtsc locus ncc famis penuruv<
mano dcficicnlc, <livi))U))i solu)ni)iodo cxspcctahant ncc ullnn lcmpestatis pertulit proccllam.
uu.vilium. Erat co k'mpo)'e in pr:i'<licta Scnonensi,
 DE TRANSLAT. SS. SAYINIAM, POTENTIANI, KTC. 782
•iioriiiil. Xani invcnerunt corpus prccilicluni san- A archiopiscopi ;
qua; eliam pcr nianus noslras Irans-
*otonliani in mnnastorio sancli Petri Vivi sub lata sunt in quandam capsam,codom dic.annoDo-
ori altari.rotro altare de subter,et cognoverunt mini millesimo ducentesimo oetavo decimo. Nos
(lcnum per leslimonia litterarum quibus crat auteni dc misoricordia JcsuChrisli, ct bcalaBMaricC
5totaliter adliibendaiotcorbusprnedictumlrans- Virginis, et boatorum apostolorum Petri ct Pauli
punt cum corpore sancti .Mtini super majus al- omniuniquesanctorum meritisconfidentes,omnibus
, in capsam argontocim reliquias apponontos : Christi fidolibus, qui voro poenitcntcs suas elecmo-
'essorunti]uoomnibusporogrinisad fostumhujus synas charitative eidoni ccclegiac contulcrint, ab
slationisadvenientibusmagnas indulgontias pcr Muri« Magdalcnfc usque ad scplcm
octavis boal.T'
dies post fcstum, ut in bttoris supor hoo edilis dies soqucnlcs,nb vcncralioncm corunidem sanclo-
.inetur. » Eadom propemodum Gaufridus ipso rum, septem dios do injuiictis sibi painitenliis,vota
lit in memorato lihello dc roliquiis,ox quo hccc fracta, si ad oa rcdiorinl, pcccata oblita, ofTcnsas
^rpere sufliciat : o Kt ostcnsum fuit pr.Tdictum patrumctmalrum sinc manuum injeclionc,miscri-
lus sancti Potontiani super porlam abbatia^^el in corditor rclaxamus. In cujus rci mcmoriam pracson-
esia,rum litteris quil)us fides erat totaliter ad- tom paginam sigillorum nostrorum muniminc fcci-

nda; quiasanctimonialesde Jotrodicebantillud ^ mus roborari. Datum anno gratia; 1218, iii Kal.
uo monastcrio conservari sed in illa dic proba-
:
Augusti. Duront in pcrpctuum. »

1 fuit contrarium, prout in libris do sancti Petri 8 sutfragantur varii ojusdem loci mss.
Ilis liltcris

lasterio continetur. » Pctri archiepiscopi alio- codices cum

Gaufrido llirona; sancti Petri cocnobita,
ique pr.rsulum litleras inferius cxhibcbimus : qui anno 121G appcndicem Clarii Chronico adjecit.
c vero roliquiarum omnium in mnnasterio san- Prostateliamnum autographumPetri antistitis excm-
Petri quicscentium translationes ckronicis no- plar,quod anni 1G80 dio 37 Octodris, provinciae
qua licobit, afficicnd.Te. nostra? Burgundiic visitator rocognovit. Anno l'i49,

..\nno817 prima reliquiarum delecMoWenilone die 17 Doccmbris, Ludovicus dc Meloduno, Seno-

tificc facta est. Pauln post idem aliquot sancti nensis antistcs, Gucrino sancti Rcmigii Scnonensis,
enliani pignnra Jntrensil)us concessit. Anno 936 Petro sancti Joannis itidem Senonensis abbatibus,
iimdom martyrnm corpoi^a Pcnoncnsem urbem
in et Jacobo Hodnardo vicario generali et officiali no-
:u Nortmannorum iilata sunt. Eadem, ccdcnte vain corporis sancli Potentiani translationem impe-
llelmo archiopiscopo, prislinje scdi non mullo ravit ;
quaj procurante Guillelmo Quatranio sancti
t sunt restituta.et in antris.hanc in rom effosis, Pelriabbaate hoc die celebrata est. Exstat Innocentii
iiose rccondita, Dum tamen sacra pignora re- pap« VIII rcscriptum, anno 1488 datum,quo sancti
ntur, Bcrnardus sancla; MariiC arcliiclavis pallii C Pctri monacliis liccntiamconcedit sacras monasterii
cliSaviniani partem abscissam roluctantibus mo- sui rcliquias transfcrendi : qua nescio an usi sint
his cripuit, qu.-c deinceps in ccclcsla cathedrali ante annum 1580, quo prffipositi nostri gencralis
vata est. Siib annum 101.5 visitata sunt in anlris jussu jamlaudatus provincia3 Burgundica} visitator
ctnrum corpora, qui; Leothericus prc-esul, adni- ossa boati Polcntiani novam in thecam decentius
to Bainardo abbate, loculis plumbeis inclusit. ornalamrcposuit.IIaDC chronico ordine reprresentare
il annum 102."), Roberto ct Constanlia suppetias visum est. Ccterum quod diem yiu Kal. Septcmb.
ntibus, levatum est sancti Saviniani corpus, et huic translationi ascribimus,tamctsi nullum subjo-
i cuin sancti Eodaldi,ilemquc alicujus puori cor- cta narralio dosignct,Odorannurn ct Clarium sequi-
e dili.s.-^imarn in thocain illatuni esl.Qufc transla- imir auctorcs,qui translatinncm a Wcnilono factam
rcrorenlo Clario, farln cst viii Kal. Scptcmhris. optant huic diei imo et Clarius eam quae hic de-
;

mdern sancti Potontiani reliquiis honorem animo scribitur ad eumdem iterum diem subnotavit. Re-
tinabat Robcrtus rcx cx actis hic relatis, quod slat ut do narralionis hiijus scriptore sentcnLiam
rtc prjpvontus effcctu caruit. Anno 1228 Pctrus nostram promamus.
^orbolio.Senonensis antislos, accitissuffragancis 9.\'idotur is cssc Odorannus sancliPctriVivi mo-
3copia,ccIcbremejusdem martyristranslalionem n nachu8,Chronico apud Ghesnium edito celebris. Ilic
)r3U3 cst, quam dato diplomate sic cxponit enim practcr jam laudatum Chronicon,S<?.c«f/^??«nw5
PotrusDei gratiaSt-nonensis archiopiscopus.Wil- anno lOi.5 alia ctiam opnacida sua in iinum corpus
iius Antissiodoronsis, Ilcrveus Treccn3is,\Vill(;l- collcgissc diciturinChronici sui titulo.qualem procul
s Moldeiisif^, et Willclrnus Nivcrncnsis, eadciii diibio fcrnbat ms. codcx undc illud excerptum est.
^lia episcopi.omnibus ad quos prajsentes littcra; Ut autem sul.Jectam historiam ipsipotius quamalteri
venerint, perpotuam in Doinino salutem. Ne tribuamus, facit in primisqund mcdia saltcmChro-
indoque dubilationis nubilo voritas olTuscetur, nici pars, quu3 hanc translationem complcctitur,
versispr.Tcscntibusetfuturisnotum ficri volumus, totidcm vcrbis Iiic atijuc ihi cxprimatiir. Qua; sanc
,)d IV Kal. Augiisti, in ecclosia santi Pelri Vivi rcs unum cumdemquc iitriusquc operis auctorem
onensis, in pr.Tsentia nostra facta est rcvelatio arguit. Deindc cum Odoranni Cbronicon nihil hac
ctorum corporurn bcatnruin martyruniPotcntiani translationis histnria pnslcrius recenseat, siquidcm
Uliiii, sociorum beatissinii Saviniani Senonensis alius ejus auclor habcretur, narrationem Chrunigg
?83 ODORANNI MONACIII S. PETIU YIYI SENON. 784

suo insorlam vcrbolcnus ab co dcsumpsisset Odo- A. idcm idjiquo gcnius spiraro vidoatur. Nisiquodhic
rannu:-, quod plagium cordato viro {qualis is erat) subinde communcs in locos divcrtit,quos, uli n; 1-

impingere non licct.Proitcrca Iranslationis ejus pars lius saporis, resecare visum cst. Jam verbirf suis,
magna fuit Odorannus ipse,qui ab rogc Constantia- quisquis illc est auctor, loquatur, cujus librum ex
que rcgina vocatus in aulam,opcri manuin admovit. sancti Mariani bibliothcca erutum viro relig.Joanni
Quis igitur illo melius rcm uti lia])uerat [)0stei'is Baptisto Oudinct,ordinis Pramonstratensisejusdcm
mandarc potuisset? Ad hajc dc se utroque loco sic loci priori, debemus.
loquitur,ut Chronicon cum hac Historta conferenti

TNCIPI T HISTORIA TRANSLATIONIS

Cap. I. Translatio sanclorum Saviniani, Potenliani ditu pcrcoiiisso perspicuum est. Verum arbitrantcs
sociorumque corum. voces hujusmodi humanas esse,opinantesquequosli-
Boatorum igitur martyrum sanctissima mcmbra, j. bot, religiosos ad cocnobium pro instanti festivitale

Saviniani scilicet et Potentiani sociorumque eoruni, confluere.qui tam j ucundo strepitu fungerentur,rur-

in eadem SalvatorisDominiecclesiaper manus qui- sumque stupcntes cur intempestivae noctis silentio

dem fidelium convenienti in loco fideliter sepulta

adventum maturarent, exploratores circumquaque
sunt, prceter vencrabile corpus Scrotini martyris,
dirigere studuerunt ut quorum excubiac essentexpe-,
quod convcnienteraparontibusfuithumatum in alia rirentur.Missi autem,cum loca vicina perlustrantes
basilica seorsum. Dum eorum igitur cineros per
neminera reperircnt et nihilominus melodiae sua-
vitatem sine intermissionc audirent, ccclestis offici'
multa annorum spatiainloco eorum quicvissent,ut
exsequias csse mcminerunt.Ubi evidenti ostcndilut
diligentior eis cultus et reverentia a populis oxhibe-
retur,notificantur ccelitus prudentissimo Sononion-
indicioquod angelicasocietaseorum solemnitatibu?
sium Wcniloni pontifici et Anastasio abbati cocnobii
pio favore adcssc voluit, quos sccum Omnipotenlit
imperii strenue paruisse cognoverat: eorum agendis
sancti Pctri apostoli, qui, puro cxhilarata) mentis
et gaudiis indeficientibus interesse festinavit quos
voto, convocatis utriusquc scxus millibus populi,
ineffabilitripudiooptimis studiis invigilasse perspe
transforre satagunt in basilicam sancti Petri aposto-
xerat. Possidet deinceps praedicta basilica pioruu
lorum principis sibi contiguam : cujus etiam pro fo-

ribusetin cujus fuudis oatenus jacuerant.At domus martyrum corpora, quorum spiritus ffiternffi re
et a^diliciorum fastigiis excellontior ct divinis obso.
C compensationis compotcs paradisiaca amcenita.
quiis celerior habetur,pra3sertim cum monachorum continet; gratulatur pro tantorum Patrum fenon
inibi degentium sollicitudo solcmnibus in ea votis
temporaliler Senonum civitas, pro quorum tripu

et assiduis meditationibus rogulariter instet. Ha- dio Jerusalem perennniter exsultat coDlestis. At

bita est autom hujus translationis fcsfivitas tem- horum tumbas popularis aula, prcces et vota ex

pore quo nobilissimis Francorum sccptris tres in- poscitura, frcqucntcr confiuit; quia ipsorum inter

clyti principes,augustffi recordationis Ludovici Cx- ventu et artuuni languoros sospitatis levamine re

saris posteri, Lotharius scilicet,itomquo Ludovirus creaatur, et cordium vires perpcluis dapibu.s ?ai:i

et Garolus prajcrant, anno quoquc rcgni ipsorum nantur.

sexto, anno vero ab Incarnatione Christi octingen- Cap. III. De pallio el capile sancti Saviniaiii
tesimo quadragesimo septimo, indictionc scptinia martyris.

(4), xiv Kal. Novcmbris. Cum igitur,ut indicatur supra,corpus hujus prc
liosi martyris Saviniani tra.ismutandum venerab'
Cap. II. Quod in fesliviLale eorumdcin translali<mis liter revolvcrotur de loco plumbco,alias fransfere!;
angclicx voccs e cwlo audit;r snnt.
dum, repcrtum ost pallium quo erat involutun^
Nec rcticendum quod nocfo vigiliarum,cujus suc- D midlis labonfibus annis, totum cx inlegro qua;
cedentc die veneranda patrocinia Iransvchenda fue- novum ; caput vero illius,quod esl decus istius nc
rant, voccs angelicai ab astris, volut chori psallen- strai patri.T, quasi contrifum plumbatis dextro i

tes.himianis auribus intonuorunt.Pontifox namque tomporc fuissct. Dua-" autem percussura; qux hi<

ad colcbranda vigiliarum solemnia illuc vosporfiiia runt plaga; gladii, sic sunt adhuc sanguineae.qua
synaxi unarun"! froqucnfia clori prnrospcrat.Ouibus recons sit ipsa porcussio: ita ut a cenienlibus nr
religiose supplotis, ct anfistito ad urbom rcgresso, sinelacrymarum infusione vi.< intueantur. Oi"

pcr noctis spafia sunt sccuto!.

coclcstcs exsc^iuifc autom martyrii coronam vcro idcm pontifex acc

Cujus modulafionis harmoniam non tantum niona- perit, lestimonium illi usquc pcrhibel sanctu
chos, sod ct quosdam vulgi ibidem oxcubantis au- ct vonerabile caput, et sanguis adhuc recens app

(4)Non sibi constant hi chronologiri charactorcs, condonandum osl,nisi error cx amanuonsiura inc

quod auctori post annos circitor duccntos scribonti ria proccssorit.

[85 DE TllANSLAT. SS. SAVLXIANI, POTENTIANI, ETC. 786

cns porejusdeni capitis porciissuram.Porro invcn- A ouria fratris oxslingucndo diffinierat^magis illuiui-

io corporum sunotoruiii marl\ runi dervasii et Pro- nans subininislraret coelestis divinitas, ctc.
asii.qua? facta est a sanoto Amlirosio cpiscopo Me- Cai'. \l. Do siccitatc el pluvi;v infusione, ct de suavi-
liolani, ut ipsc boalus sua propria manu soripsit, tatis odore in sancli Saviniani translationc
larrat eodem modo in saroophagis marmoreis ipsos Miscrationis Dci clementissimam misericordiam,
operlos reccnli sanguine perfusos, quasi co dic quam penes regionis nostra; situm pro merito san-
psiirum capita glaiiio fuisscnt c.Tsa. Verum caput clissimi martyris Suviniani nobis
Dcus clemcns re-
lostri niartyris tribus peroussionibus gladii ictum : futurorum
clor conccsscrit,arbitror pauculis vcrbis
iuiE usque ad pra^scns manent oruorc sanguineoc ;
memorio; commcndurc.A pascha enim Domini,qua3
ertia, quK, ut putatur, gloriosam mortem intulit, est solemnitas solemnitatum et glorias decus om-
liliil habet sanguinei cruoris. nium Christianorum, non stillaverat penitus de
coclo pluvia, ct marcosocbat humus orebris scissio-
Cap. IV. Dc twco ibi illnmiuato.
nibus fissausqucin diem translationis ejus.Die crgo
Ad tantam solemmtatem cum ca-tera plebe OiTCUs
quo sublevatum est corpus supradicti martyris de
uidam vcnit,qui virtutem martyris in sua illumi-
loco antiquo propriai rcpausationis, desccndit plu-
alione pcrsensit :orat namque ut Christus de teste
„ viarum copiosa abundantia et tcrra privata cst sic-
slcndcrct quanti apud se mcriti essft,et si ea ros
citatc sua.Datur nunc patcnter intelligi quod ro-
u;e ficbat iili plaoeret, quibus sempor enituit mi-
spexcrit Deus humililalem puupcrum suorum per
iruli? dcclararot. Oculi o;coi lacrymas fundunt ct
martyrcni Suvinianum, mcrito sibi gratum,et aflTi-
1 mcntis acie lumina surguiit.humilitatis sup-
fidoi
otam patriam penuria pluvia; plenc rclevaverit gut-
lioatio oijolum ponotrat ct divinitatis faciem ad
tariim denueulium iuundatione, etc.
iis*>ricordiara inclinat; miles invictus ducem im-
Cap. VII. De suavilalis odorc in ejus Iranslatione.
lorat,et agil ul et nnnr militise mcrcodem reddat;
Igitur sicut et insignis doctor Paulus dicit:C/i/7-
«tcndit vulnora, labnros cnumcrat, numerum su-
sti bor.us odor sumus Deo in omni loco : ita iste pre-
orum (luantum sibi pro his doboatur
roren^^et, ot
tiosus martyr vita vivcns, non solum bono odore
ocet. Proximi cxco in orationo jungunlur.et quod
repletus fuit, supida scilicet doctrina prasdicationis
er se ncquit, laorymarum collatione meretur; de
et miraculis inirifioc fumosus fragruverit,scd etiam
ido latens medioinadimittilur et ooulurum soaliies
iii hac sui translationc corporis miro odore redo-
lanu pietatis abstergitur,vidons ckcus socios con-
luit.Oinnc elonim hoc monasterium ita odor sua-
lelur, et quod dudum despcravcrat sese habere
vissimus ad plenum perfuderat,ac si fuisscnt in eo
iiratur.i?alvatoris clementia coilaudatur, plcbs viri
omnis generis aromalu et universa opobalsama :
iluti congratulatur, martyris reverentia in aug-
C nam ct infru quindecim dierum spatia omnium,
lontum dilatatur. Talibus ha;c dios insignis adja-
ingrcdicntium intra monasterii scpta nares opple-
i^nli populo constat esse solemnis.
banl redolenli suavitatc.siout et in primo ejus trans-
Cap. V. De lampade qux anlc corpiis ejus fjuasi mutulionis die, etc. Etenim duorum sacerdotum
sponte siia ardere consucvif.
nionachorum oorporu ct vestcs,qui sunctum corpus
De lampadc vcro, qua; antc sacrum cjus corpus de loco plumbco levundo ponere meruerunt in capsa
rdere consuevit noctes ct dics, ct ante aliorum ubi nunc habetur,plurimis diebusita fragrabant,ut
obisinnumerabilium sancturummembraincrypla, nccturio odorc pcrfusi puturcntur, ctc.
uac lapiduui ^-olubilitatc conslructa coiisislit, ct Cap. VIII. De frcquenti visionc custodum interiorum
roubus sustontala deceater stabilitur, aliquid nar- ct exteriorum.
iro ut vox vidcntium testalur,absurdum non dcbct Frcqucns visitutio, ct assidua protcctio, ct mani-
ideri. Sa?pcnumero aocidere solct ut pigritia cu- festa revclatio huic nostro loco accidisse, a custo-
Lodis lumcii lampadis deficiendo dccidat,ct «leindc dibus qui excubias hujus ccclesifc observarc jussi
ijpcnto illiiiiiinata clarificos igncs emitlat; et non sunt, onarratu noscuntur. Multotics etenim intem-
intummodo una hora vel die luccm clarissimam posta; noctis hora, qiiando gratissimus sopor in
mittcre dicitur,scd trium. dicrum spatio ct lolidcm n dormiondo sulct occuparc homincSjCxterriti custo-
oclium tcncbras pcIIcrc.IIaiC igitur lampas sanclo- des etnimio timorccxcitati,vigiIantibus oculis digni
um divinilus plcrumquc succonditur et sine infu- habitisuntocrnorccaqu.-emortaliliussuntmutuenda
ionc oloi.tunc scirpus clanssimum lumen oinitlit, pcrspioore.Plorumquoonimconspexcre luminaribus
,a ut lucidius splcndcut quam caitcra; lampadcs, prajclarissimis totam ccclesiam rcsplcndcrc, ct in-
uas manui? humanaoloo supcrfiiso iIluminat,Iibro nunierabilemcandidatorum turbamutriusque sexus
quore madefacto igneciue supposito, ctc. Nostru- cpisoopurum, clcricorum, laicurun., pucrorum et
iim quidain fratruin oujus faciem oum numinc no- puidlarum lotius ocolosi.n umbitu ountineri.Pluribus
imus.veruin hic obtonlu ojus nominalim non dcsi- nainque vicibus vigilos, quf strenuc cura sibi oom-
;iiavimus, causa necessitalis, ut di.ximus, ojusdcm missa iii vigilando cxcubantcs, hoc suburbium no-
uoorna; o.\slinguons insufflavit luminaria quadam stium obscrvare ab ignium pcriculiscta latronum
lic Iribufl vicibus : qua; sic divinitus suii- claritatis iiisidiispositi nosouiilur, ruiii clamorcvalido liniina
>cr singulas viocs recopit lumiiia, ul i|u.iii[.u!u iii- ocolcsi.i- pul:;arc,ct inrropativo .udituos [jcrtcrrcfa-
 787 ODORANiNI MONACllI S. PETRI VIVI SENON. 788

cere ita dicendo visi sunl accurrissc: Utquidsomno A que omnium pcrsonat clamor, gratias reterensDeo,
nimium priCgravati dortnitisvinoctsoporc opprcssi? vigente sanctorum martyrum palrocinio.
surgite,snrgite,quam vclocius opem fcrtc sacris lu- Cap. X. De provocuta a Senoncnsibus Nortmannorutri
minaribus et sacrls sanctorum pignoribus :nam ut inimicitin
nobis manifestissime videlur, tota ecclesia asomno Tcmi)orc (|uo Senoncnsium archiprajsulalus Wil-
usquc adimafundamcnti coclesti igne comburi vidc- lclmus frucbatur apice, vir ingenio et astulia slrc-
tur.Cum strcpitu crgo pavoris fratribus a strato suo nuus, gcnsNortmannorumexaccrbatione dira ejus-

surgcntibus, visiones quam crebre disparuere, et dcm civium urbis provocaLa, confinia ct proxiina
ignium splendor quodammodo his intriniccus, ct quajijue ipsius rcgionis acerba depopulavit exaggc-
illis vigilibus extcrius paulatim dcficere et imminui ratione hostilitatis. Ha!C etenim gcns vulnifica nc-
decresccndo dum considoratur; timor ab utrisque faria strage populus laniabat. Territi autem nimia;

sequali sortc rcmovetur. Verum fratrcs custodes obstinatione crudelitatis immanicatequcpcrsecutio-

sacrac basilicce lenis visio sanctorum frequcntius nis concitati circumquaque populi, confugiunt ad
laetificando lastos reddit, ct illos forinsccus positos tuitionem urbis.
ignis quasi vivus exterruit; sed post, dum incom- C\p. XI. De illutione sanctorum corporum infra urbi
bustum tcmplum considcrant, l.Ttiorcs efficiuntur pv muros.
hac visionc mira.Nam sicut antiquo tcmpore Moyscs Sub ipso tempore rcgnabat Carolus Simplcx; ir
dator veteris legis rubum a^dcre conspexit ct non Burgundia autem ducatum tenebat Richardus, pa-
comburi, ita et ii hoc monasterium inccndi mctuc- ter Rodulfi regis. Tunc temporis pr<eerat ccEnobi(
bant sed non erat nocivus ignis, scd visitatio an-
: beatorum apostolorumPctrietPauli abbas Samsori'
gelica; virtutis ct sanctorum quorum ibidem reti- comptor divin.T! honcstatis et amator sacrae religio
netur multiplex multitudo indicibilis. nis.Is sane conlurbatus objectajprcssura calamila
Cap. IX. De mulicrc incessihus pedum cxacta, et a tis,humillimam fratrum convocat concioncm, u
sanctis martyribus curala. qucat ab eis salubrc consilium experiri. Demun
Prreterca ex Milidunensi [Mclun) oppido quaidam horum omnium communc consilium visumque es

paupcrcula puella,nomine Ingelberta, una cum gc- utilc cunctis, quatcnus sancLorum martyrura cor
nilrice propria sanctorum cxpetiit limina:curriculo pora, Saviniani vidclicct ct Potcntiani, Altini atqii

siquidem vecta,quod vilis robur asclli pncducebat, Eodaldi, cum sanctorum corporibus etreli
cn^teris

utpote omni compagum solamine desolata. Victus quiarum pignoribus,cum maximo honoris augmcnt
enim vestimentique supplcmentoostiatim sustenta- in ccclesia ejusdem abbatia; propria infra muro
batur, tabc centcsque doloribus incdiaque artus urbis consLructa transferrentur. Relictum vero e^

miserantium alimoniis rcfovcbat. Tanta namquc C et dccenter tumulatum corpus sancti Scrolini mai
suggestionis importunitatecunctis erat nota,quanto tyris in quodam cjusdcm loci tutiori antro.Quopci
absque multorum juvaminis opc nequibat vivcrc. acto, jam praefatus prajsul dolose machinament
Porro data optionc, cn',pit anhelare de industria aimulationis monachis injecit,cominodius inquien
sanctorum martyrum subsidia,quo dcbilitatis sua3 esse ut transvchorentur sanctorum rcliquia} intr
inferrent mcdclam.Accita itaquc matrc :"Dcsidero, mccnia sanct.no matris Ecclesi;c Scnonum in honoi
inquit, propitii martyris sancti Saviniani, cffitcro- sancli SLcphani protomartyris constructa?.Cogilav
rumquc sanctorum adiresepulcra; nec demorabor, autcm tum piorum fratrum simpliciLas ob tenorei
inquam, adipisci per illos mei animi vota. » Ac- sancLitatis hasc poragi excrcitia; sed patuerunt po^
censa illius mater verbis tantani spem poragit modum hacc adulationis famina.
promptius,subillataque obtutii)us ipsorum,supplex C.iP. Xll. De urbis obsidionc, ct oratorio ab i'j>

cervice adorat cernuo ut adsint ci patrocinando. crcpto.

PavimenLo itaque inhccrens diutius, Deum pictatis Obscssa igitur urbe,' quanta caedc ecclesias cc
adfore sensit sanctorum interventu.Mox igiturcita rumque posscssiones vel pra^dia subruerit, vasti"
salus praiuntc immanitato doloris, atque innovati verit, dcpopiilavorit longum cst paginis intimart
anhcio spiritui gaudct auxilium vibratur ardens n pr.csertim cum ct basilicam sancti Petri niirifiQ
;

animus ad plurima,maLremque vocat diccns Ad- operc constructam atrocibus flammis cremaverl
:

csto,genitrix laetabunda, qua^ mc ta^^ens ab luimo variamquc supcllcctilem cum omnibus utcnsilibi
sustulisti tcrrulcntam. Postquam crgo focditatem diripucrit et prorsus pessumdare studucril. Ilc
membrorum virtutis dccore mutavit Dous.illustrala proh dolor! ncc sine ginnitu dicondum! Remans^
sancLorum juvamine, cucurrit inuircnso pedc, ma- rat ibidom pr.TfaLum oratorium sancti Scroln
Iremque rcciprocal continua vocc.At illa accclcrans raartyris divinitus ab ignc crcptum ([uod dolentc, ;

propcrat factique ignara, quos si;abclIulos pcrdidit plura flammis foincnla ingerunt moliminc toto; st
inquirit trciiuila. llno, in(|uit illa, sul) iclu milii ilhcjuDi scivatur ad vogelaLioncm hominum P
divinitus collata est salus; sep^crc illam quamplu- nulu vivido cL mcriLo. Salutifcro siquidcm inlci
rimi/-pcctat(]uc plel)em erccta cii'cum nucnl(MU ac vontu saiictorum scilioot martyrum Saviniani
sibi congi-atulantcm : onuiium cnim conncxa opi- PotcMtiaiii, Ailiui alquc Eodaldi,ipsius sancli Scn
niouc subitam adcpta esl saniLatcm. Publicilus ita- Lini martvris inLcmeratum mausolcum servalui
 !

789 DE TRANSLAT. SS. SAVLNIANI, POTENTIANI, ETC. 790

]\i'\A obligaverat eos amor sincerco dileclionis, ncc A naria iinmens;e clarilalis pcrvolant. Qu;e supersti-
latitur sanctoriun artuum abscntia cilato IVustrari tio, inquit cpisco[uis, vostros agrestos perturbavit
^olamine quem dudum sociaverat sibi lide chaaita- animos? vere fallacibus monachorum suggostioni-
is unicas. bus decepti vanisque pollicitationum spebus scdu-
Cap. Xlil. Di' yortmainioni))i )'i'(lilu ad jnvpria. cti eslis.Sed vox testis veritatis nequit cxstingui
Demum itafiuo convictis el nccibus divcrsis pluii- atrooiori commotionis turl)inc. Sequenti nocte tur-
)U3 Nortniannnrum cnecalis, reliqui ad propria bata missa custodum ab episcopo solerlia,fugiens-
lunt reversi accelerantes autcm monachi expctie-
; que praj horroris magnitudinc,denegat ibidem am-
unt ab episcopo reportari sanctorum corpora.igno- plius sc niancrc. Jubente episcopo, mox utraque
anlcs quod per subreplii>nem illic (brenl iliata. pars cuslpdum custodi;c manoipatur.In hac perni-
U ip^e torvis eos aspiciens oculis, prius([uam co- cie [jcrsistcns opiscopus, ulpolc versutus moribus,

um suggestionem audisscl, inquit : Ultronci hoc tcrtia noclo somclipsum ecclesi;c custodein adhi-
us, licet nolentibus vobis, tamen proflucnte cle- buil, inilitum cunoo vallatus ingenti causa vera?
ncntia Dci, cunclis inniitescere volumus.el consli- examinationis corusoi aiitcm Uuninis dcnsitate ob-
;

unionibus obligari,quatenus possideat hujus sedis ca'calus, ccjcpit vohemcnter deliacchando frenderc,
lignitas horuni sanctorum corpora quorum martyrii n et obnixc ut asportarenlur sanctorum corpora pro-
irocinio vcgetata luculenter coruscat.Ad hujus ca- clamarc.
umniosam ergo assertionis seriem nonnulli pro\o- Cap. XV. Dc rercctis saiiclorum artubus ab urhe.
antur aslutiores clcrici, et polenliores proccres Convncata deniquc adcst sancli Pctri modesta
inanimitcr asserenles, quatciuis illic habercntur nioiiachorum phalanx ct receptis patronis, ultra
indc viguerunt summi praJsules.Ad ha;c sajpe fali quam credi potcst l<ctissima,cum magno tripudian-
ntistilis feralia adduntur verba : Legum cnim jura tium exsullantiumquc choro ad propriam sanctos
lontilici cunctis decernenli,ciericis quoque divin.-e doforunt basilicam.Quamobrcm archiclavis ejnsdem
najcstatis cultoribus, et veMorabilibus quibuscun- sedis nomine Bornardus (5), pestiforo invidi;e zelo
|ue lerris et regionibus tantorum marlyrum ccm- succcnsus, abstrahit pallium quo sanctissimi et
;ruit inservire excubiis; vos agmen vulgalc ad ccc- apostolici patroni Saviniani tegebatur tumba; arre-
lobitale propositum unacum rcbus omnibus rcsum- pt0([ue ijxlavo (6) in frusla medium secans ait : Si
revcrtimmi,pcicntes deinccps nos horuni sanc-
itis horum Palrum caremus pignoribus, vel hujus por-
nrum venuslari prxsentia. Ciomentium ergo ct ro- tiunoulain retinebimus. Palliiquc pars ad postero-
:antium mimachorum pauporum- rum mcmoriam adhuc in cadem sede servatur.
fragor attollitur,
uetcrrulentacorporagestantium plebiumvc utriu- Qu.mto sanctionis augmento hic quippe sacer locus
quesexusdolorpersonat dicentium :Ut (]uid laliter C (7) viguerat omnibus liquido constat, prffiserlim
ITIigimur? quibus malis obnoxii ista perpctimur, si cum [iroprii ciriisiono sanguinis ipsum dcdicaverint,
d communis munimina refugii conruginais,quarc ct croberrirnis monacliorum ibidem degentium
raducimur? quarepatronis frustramur nobisa Uco cxsequiis habeatur celcberrimus.
latis? Ad h;ec pontifex raptus tcmeritate pravi Cap. XVI. De aiitris ab abbate Samsone co)istruetis.
onsilii foris murosjussit eos propelli. Praiterca vcncrabills abbas Samson, solertiori
Iap. .\[V. Dc iiW)uuhorui)i i)isla)iti (jemilu cl ]»'cCsu- suo frutrumque projditus consiIio,posterioribus cu-
lls rustoilihus ostoisuiiue tcrrHJili visione. picns sancire saIutem,abditiora sanctorum artubus
Mcmor.ibilis itatjue abbasi^amson continuato do- construxit antra.laudabile fas piorum Patrum
ore ct abstinentia pcnc emoritur : scd ct tota con- Inventum populorum pro salute publica, quis non
jrcgationis unanimitas,vigiliis ct orationibus ]v]\x- dis[)utat lios sophistus csse Siigaces et colendos plu-
liisipio pr.fgravala,eadem palitur incommoda. rimum([uo valere, oiiiu memoria sanctoruin inter-
i^hristus igilur,omnium rerum censor «quissimus, ventu longa maneat per tempora? At quanquam
:onq)aticns arnictis,su(rraganlibus sanctorum quo- tegerentur sanctorum membra densis specubus,
juc martyruni prccil)US,non diulius suslulit carcrc tamen opinanlibus illic adforc [jlurimis, eorum
loenobium tam prctiosaj facultatis thcsauro. Mcdio pii) Juv;iniino sauabanlur ab omnibus morbiferis
[)
lainquc noctis conlinio custodes ccclcsia; sancti doloribtis.
stcphani ronquatiuntur horrore acerrimre concus- Cap. .X\'1I. I)e Guillelrni obitu.
sionis; cituto vero cursu, pontificis aurcs replent Decedcnte (juillelino pr;esuIc,GerIannus pontifex
ircmulis clamoribiis : pr;osul,in(iuicnlcs, f.;r no- colliuidutur, moiiachil(! [iroposituni a primajvo in-
bi-( desolatis opem.ll.oc eiiiin Ijasilica in qiia manc- riiiitiio dogmalibus philosophias
;cvo consccutus, ot
mus timendum est ne funditus corruat : fragor adinodum parcntum prosapia mediocris,
fulcitus,
ncmpe lerribilis intus pcraonal, et vibrantia lumi- sed liberalium artium non segnis sectator enituit.

(5) De co Clarius in chronico,auem sancta; Mari.e tum, sive forci^iis sou oultri genus. IIoc nomcn
aichiclavim dirit, rontra quam hic aiictor. ,\n ar- oxpriiiiit ms. libcr Ucgubo ordinis S. Victoris cita-
r-hiclavis calhcdralis erclcsi.n Senononsis abbati.c lus iii C.angii Gloss;u-io Nec
: scriptoria, nec artavos
s. Maria; titulo donab.itur?
ncc cultcltos susciuiat.
(6) Arlavus instruuienlum panno boindeudo ap- (1) Nem[)e S. Petri ca-nobium.
791 ODORANNI MONACHI S. PiiTfU VIVI SENON. 792

Recenscndum namqnc intcr nplima siun sagacita- A. mc ipsius sancti marlyris Saviniani congrua visio-
arbilramur forc, quod valdc diligcns S£c-
tis stiuJia nis admonitione, coepit ultro tcrras coenobii inqui-
pius dictum rnonaslcrium, ibidcm lurrim compo- rcre,pretio redimere, monachos cducare, et sacra;

suit operc polito. Mundiali cursu dcmum peracto, institulionis ibidem normam rcformare. Talium
migravit ad astra vocatus, sua mandans lumulari onmiumque gratia sulfultus, humanam exuit labem
membra sancti Germani Antisiodorcnsium in basi- et sanctorum in ccclis promcruit societafem,suaque
lica.IIcldcmannus in hoc poslmodum pontificii cie- membra in eodem basilica jacent tumulata.
ctus solio,almi Dionysii monachus,cunctis nec non Cap. XX. Obeunte Anastasio, qiwmodo Sewinus suc-
Christo placens, amabilis ot dilectus.Hujus in tcni- cesserit.
porc regiminis Notrannus ccenobii sancli Petri pra;- Orbata Scnoncnsis mctropolitana urbs palrocinio
latus effcrbuitgazarum qui et conglomerator strc-
; hujus, pra;fertur ad sublimandam prasulatus ma-
nuus Nevernensium dignitatem pra^sulalus promc- gnificcntiam Scwinus nobilitate pra;cipuus et mo-
ruit muneribus. Ambitionis autcrn ejus faslu pr.ic- rum probitate coruscus. Hic pra;ceptionis sanctac
gravatum sancti Petri cccnobium,pene venit ad ni- strcnuus obauditor, modesti mores praecessoris in-
hilum. Ilonestabatur vero illius adhuc in temporc sequi studuit optimos. Poiro improba a;mulan1iura
idem locus, potioribus ulrarumque facultatum rc- •n molimina diruit, ct Chrislo placcntium amicitias
bus ditatusaDcodevota Tcchildc regina: scd hujus sinccritcr cxquisivit : omnia charismata insignia
piacula virtus diluat clementissima. Ga;tcrum Ilel- geslicns amplccti, et malignantium caduca renu!.
demannus prtesul obiit sortc suprema raptus, in- Dum plura ergo tcntat pcragi virtutis opera,incur-
sertus in supcrnis coctibus. rit id quod manct obviam veritati ; sKva scilicct

antiqui hostis incitamenta, qui vernus fur quo-

Cap. XVIII. Qnod morlis cxamine Arclicmbaldus a
hcato Saviniano pcrculsus prricrit. rnodo lujta Christi aginina intcrpellet, lividis semi-
nibus fcrvens insequitur.Excitat itaque male coni-
Prajsulatus honore Archembaldus sustollitur,pa-
moantium ct irrilantium devios sensusclericorum
rentum potius quam
:

U"ei provocatus examine. In-

civium (juoquc cjusdcm civitatis vchementer advcr-
vectus itaque hiclubricaijuventutis furia,probrosic
sus cum inrcstadcccrtantes,ac congruaquoquc san-
voluptati dedit oporam.Exosam enim divino cultui
ctuarii coniprimi glisccntes. Praevius autcm tutor
solertiam adhibens et caduca qua^quc perituri «vi
supradicta urbis, quetenus male tumentia simul
amplectens, abbatiam sancti Pctri omnibus nam-
revulsa corda internecet, praeferendum se opponit
que rerum copiis opulentissimam, ad solum usquc
clypcum ut tuta mancant vestigia subscquenlium,
contrivit, ecclesiarum, villarum, terrarumque opti-
Dcique domus dcfcnsa pra;fcratur ad sublimia.
ma quajque vendens et distribuens,reliqua in pro- C
prios usus detinens.Sed hujusce cunctos lamcnta-
Demum Christi victorioso protectus munimine,
pravorum conatus dulcibus intcrdum promulcet
biles excessus propalare longum ncfas ducimus :

cloquiis; aliquando vero minacibus trahitproterit-

hoc solum addimus quod famulantiura Ghristo fue-
que incrcpationibus intercidunt quoque interim
:

rit insecutor horribilis ac odibilis, et sfficularium

qua;que ptcnalia, ct pulluUant favcnte Christo pro-
amator studiosissimus. Admonitus ergo in noctis
spcritatis commoda.
visione biduo a sancto Saviniano aequissimo mar-
tyre, noluit quiesccrc a ncfario operc. Aggredicns Cap. XXI. Locato Sawino in sedc, quomodo ipsuin
locuin ornavcrit ahbale et monachis^rcsque proprias
hunc quoque tertio ac nolentem obcdire jussis per-
rcddidcrit.
cussit mucrone invisibili Non diu, inquiens, iuui
:

Ignescit inlerca amor nobilitandi sanctorum co;-

nugas patiemur illecebrosac actionis et dcsolarc
nobia,ac roparandi honorcm pristinum eorum qua--
locum nostri eilusione cruoris sacratum. Nudus
cunciuc fucrant diiuta : ardcnter quin potius sancti
omni prorsus tcgminc vestium, rcpcrtus est in rc-
monastorium ob sanctorum suTragia venus-
Potri
fcctorio fratruui,quod sil)i vindicans,corum usibus
tari disposuil, quod multorum pravitatc dolcLal
impie abstulcrat.yEqua directionis nempe censura,
eversum iri. Su.o crgo spcclabilis exortum prosapia'
nece subitanea justc illum percussit,qui congrega-
n nobililatis eidcm cocnobio pra?fecit abbatem,nomi-'
tas possessiones cocnobii ob iratrum subsidia pau-
nc llainardum, moribus egregium ct solerlia pr.T-i
perumquc sive couiluentium oninium juvamina,
ditum, rcddila omnium modia parte cjusdem a')-
nisu toto contriverat. Ncc quiscjuam arbitrctur in-
bati;p rcrum. Ilic itaquc adolescens strcnua? indo-
congruum sic illum iinirc, qui primitus ai)jcccrat
lis, infulatus configui grafia regiminis, vicino?
curam pastoralis dignitatis, etc.
quosque rcctoros probitafis actu pra^colluil (lam- :

Cap. XIX. De Anastasio pontificc, (jualitcr cumdcm mantc quidcm cordo,utpole nobili,adaplare locum
locum cirpit rcslaurare.
protimis studuif,et monachos nonnuUos sophistico
Abcunle illo tam crudcli inlcrilu, succcssit in omniuin libcralium artium dogmate insigniri d'"-

cpiscoputu .\nastasius, vir lioncstatis ct mira; pro- crcvil ; lutc summum omnium pra^noscons bonuni.
biliilis.Piivcscens hic (juidcin tctcrriin.T bujus p.xa- quatonus his disciplinis liboralibus odoctis, et sa-
uu'11 inoilis, cnicitur voluntarius rcparalor s.rp.t» cra' ivligioiiis proposito inforniatis. slatus loci gra-
dicli loci. Pr.i-vcntus autcni diviuo umoiv.cl lua.xi- tior liaborcfur. cf ab omni maunilicarctur.
'J.J DE TIIANSLAT. SS. SAVLNIANI. POTENTIANI, ETG. f94

;ap. XXII. Pe homine perjurato supcr sanc/i Savi- A. ni;rnas paribus hymnizans modis rcnim Crcalori,
niani altare. cujiis dono fiuiit cuncla ([Ufc niiranda viflontur,
IJio quoque in teniporc accidit in pnefuto swpius ctc.

Tnobioevidcns miraculum.quod minimecrodimus Cap. XXIII. l)c ipso i.ontificc, quoiiio;lo anlc pcclcs
ilcnlio tegendum. Profanus bonilate quidani nam- al)bafis el )i)onacJioru>H iirostratus /((cucrit, et
nominc Rothl)crlhus, vicina orlus res quas adltuc tcnebat rcddidit.
ue bomo, in

illa.cui nomen Masliacus-Major indidil antiquilas, Providus interca pontifcx Scwinus, Uiculenticri
jpiditalc fwdatus obscena.illicitum sacramcntum prKconio decoralus virtutum, eidem congratulans
mcti Saviniani pcriecit in ccclosia : quamobrom canobio diffundit vultus hetitiam ab orc hilari ot
ibics illico sepsitdicmoniaca mifcroquc cruciatu fida gaudia gorit tunc omne cordis ipsius ab imo
:

1 omnium vexabatur pra'sentia. Adsunt extcmplo ludicrum abofTcrtur, olimquo animus nugatorDci-
onnullii et alii teterrimi spiritus.sed magistricri- tatis efficitur indigator, ac sua inepta vultu probi-
linum humanipque salutis auspices, qui latenter tatis serio colorat. Enuclcatius quippc copiosiusve
icitantcs illum in diversum compollunt nefas.Vin- eirundit, qua? maiiicis tcnacibus foverat; quoniam
isdcnique conviciator lirachiis, suorum propitia- munerari divi fenorc sesc non dubitabat. Horret
one parcnlum,scclus ejusdem videlicet agnoscon •
p fcrale cupiditatis monstrum, ct inops egenueque
am,pcrducitur sanctorum ad antra martyrum,nc rcrum mavult obscqui Christo,quam laitaliter sau-
rofundius caperot tremula compago artuum dic- ciatus obcoicari illccobris gazarum, prfosertim ur-
loniacarum qucrclam ilebacchationum.IIic nudata gcnto supcrna admonitione sanctorum martyrura
Brens membra, multis ictibus sauciata,vastarc ac Saviniani et Potoiitiani, in solemnitate celeberrima
iuJarc quosque lcnentes sc ul quibat desidcrabat. Joannis ct Pauli : qua stupefactus ocius «therii
er lacunas pi(]uidcm cicatricum eviscerando reji- clavigori Petri adiit claustrum, seso profitendo cul-
iebat sanguinem, ct cruontas manus lorisque fes- pabilcm ac faoinosorum. Proslratus itaque jacens
a : dilacerabat, lcrribiliter inquiens : Savinianc coram omnium fratrum obtutibus, voce humillima
raepolens martyr,cur me cnecas cruciatibus diris? indulgentiam efflagitat cernuus; cuncta itaque sua
rocertoergo propinqui profitcntur piaculum vicli; ad suos ncces-
pra;fata; abbatia} praidia rcddidit, ct
I)hocquc multiplicia cordis ab imo trahunt suspi- sarios usus vel pauculam portiunculam retinuit.
a; quinimo auxiliatricem Christi virtutcm per Favoralis aura inde monachorum attollitur, sed et
mctorum obtontumcorumdem sibi fiagitantadforc totam perculit urbemChristum collaudantium con-
ropitiam; quatenus cx latebris hujuscc obsessi gratulatio vehemcns, etc.
ncmoniaca pcstilens vis cxeat, et recidiva virtus Cap. XXIV. Post moi-tem Scirini (juomodo Leothe-
hristi polh^at. Irrctitum eurii utiquc funibus anhc- C ricus successc)-it,cleru)n et popului)i,abbatemrju€
is eorumdem ibi diinisit nisusdc sanctorum juva- Raina7'Uum et monachos dilcxerit.
line omnimodis fisus. Furcbat vero spiritu fervido, Post hunc ascitum supcrorum cuneo nutu Dei-
rOagitans nomcn sancti martyris Saviniani dictu tatis cunctivido, Lcothericus infulatur pontificis
raerario. Nibil sanc illius sevcritatc jucundius, solio, actibus eximius, cujus laudabilc culmen ho-
ihil jucunditatc severius. Jam vero omne robur noris amorc sane parate compellimur propalare;
irium ces3erat,et divulsas laccrtorum compagines sed facundia abest sagacitatis. Merito sinceritatis
iporprcsserat. Ergo illi soporato adest propitia- crevit plane sacerdotalis gradus, eodemquc
ililiis

ilis visio. Vidit ab astris sane descendere insignos monitore prsccclluit normale dccus sanctaj Dai Ec-
ros, claritatis nimia lucc respersos; aggrcdiuntur clesia;, etc. Prcctcrca miraculorum insignia, qua^
lum modcstis planc grossibus,scd minanturduris illiusenituerunt in lompore,longum duximushuic
icrcpalionibus Cur nostrum, inquicntcs, elferus
: opusculo innecterc. C.-eterum orcbro fati cccnobii
rajsumptor intrasti antrum, qui rcccns nostri lo- contiguus amator efferbuit, animosius vidclicet
jm effusione sanguinis sacratum violasti ultro- solertis rectoris abbatis Rainardi, communis utilia
cus conviciator? Ilorum ergo dum fugeret intuitus sectando oommode : congaudebat namque probi
(^rilcs, lerritus, ncc celcr, et pra^missus splcndor pra^ocssoris Sewini hunc bonitatc superstitem, et
^
^olarct, et sibi anxio linem subiti inferretpcriculi, moriim salu britate h.nredem. Denique laude dignis-
;u mortuus perstitit ad hjcc mitior,reddita piorum simus Rainardus abbas pra^lata charitatis virtuto
lartyrum clemontia stupcnti et pene emortuo pe- rutilans, sese suosquc omni voluptati abdicaverat,
^rcil. Ob tuorum, diccns, lidem parentum qui te et continonti.T! loge .actitavorat, apostolica; assortio-
obisreliqueruntmcdcndum^jubemus abire sanum. nis ultroueus auditor, sine castimonia inquientis im-
iirabile dictu mox dcniquo nexus quibus manus
!
possibilie esse placcre Deo, illiusque philosophi qui
abucrat vinctas decidunt, scmotusque a pilario nil ait csse prius mcliusve cailibe vita. Et hic spe-
ji ligatus inha!scrat,prorsu3 reccpit tolius vege- cimen rcligionis non sognitcr tcnuit, sod rcliquisr.c
ilionem corporis. Al illc quanlo sanior, tanto quoquo bonorum oporum spccuium pr.otcndons,
ifundal frontcm vacmlcm omni nubilo, cl in sc ffiquitatis jiira proocrumqiic prisoorum instiluta fla-
itral.-c virtutis vcridicus pra;co efficitur cunctia. granli amploclens nisu, s|)eclabile multis resplon-
ircumstat crgn pci-sultantium n/itus, pares ca- diiitdocus,clc.Olficinarumi|ii;);({uc diruta suis cum
 •795 ODORANNI MONACHI S. PETMI VIVI SENON. 796

utensilibus nobilitando rf^paravit attcntius. Nisus A cx eis qui in monasterio sancti Pelri fuerat nutri-
interea afTectionis ejusrlcni panrlitur circa sanolo- tus,rcdeunte rege Aurelianorum futurus episcopus,
rum celebria festa martyruin, sed crcbrius labcs- nomine Theodericus (8), respondit pro omnibus ;

ccbat,ignorans qua tegcrcntur tumba sancti scili- Est, domina, in monasterio sancti Petri sanctus
cet Saviniani mcnibra. Savinianus, primus metropolitana; urbis Senonum
Cap. XXV. De himulis sonrforum Saviniani socio- archiepiscopus, qui per martyrii triumphum una
rumi/ne ejus iib <i/jhale Haiaurdo cl Lcollierico cum sociis pervcnit ad caslestis regni Ijravium. Hu-
archicpiscopo rcserafis. jus martyris si devota mente adieris prcEsentiam,
Bealorum igitur martyrum Saviniani, Polentiani id quod promisit absque dilationc novcris te con-
sociorumqne eorum corpora, ab abbate Samsone secuturam. At illa de tanti viri consilio gaudeiii
venerabilitnr tiininlita intro in antris ob timorem cfTcta, citissime unacum filio expetiit sancti Petri
paganorui j, iisi)ue ad domni Leothcrici archicpis- Iimina,et diutissimc lacrymas fundens ante corpus
copi et domni Ilainardi abbatis tempora ibideni la- beati martyris totisque viribus se commiltcns ejus
tuerunt quam ob rem cxpcriri cupiens dicla se-
: fidei, gaudens remcavit ad propria, de visitatione
niorum solertius indicabat seria,prcCsago prajsciens tanti patroni confortata. Nondum transierat dics
spiritu,per sanctorum suirragia pluraadipisci sani- n tertia, cum subito adest intempesta nocle legatus
tatumremedia. Capessuntitaqucconsilium salubre, regius ante januam,nuntians in proximo adfuturam
quo reserarentur sanctorum mausolea, qui antris ejus prsesentiam, qui Deo ducente propriis sedibus
continebantur in abditioribus.Hoc peracto,extemplo restitutus, ut veracissima approbaretur promissio
miri odoris exuberavit fragranlia, ccrtioresque red- martyris,deinceps propriam conjugem magis quam
didit de corumdem praisentia; collaudantes Deum, eatenus dilexit, el sub ejus nutu omnia jura regalia
recondiderunt ibidem deceutius posita xiu I^Calen- et qua3cunque possidere videbalur manere dispo-
das Septembris. Quibuscunque autem infirmis vel suit. Sed illa minime oblila promissionis sancli,
imbecilliorlbus collata est potio,de qua sanctorum satagere crjepit qualiter exornaretur corpus ejus
lota sunt ossa, absque mora sanitatis meruerunt gemmis et quod diu inclusum plumbo, ub
auro,
juvamina. Ad illius profecto laudem magnificanlur antiquis patribus absconditum fuerat sub atrio, et
magnalia, qui tuilione cunctivida regit quidquid regi suggerens sua vota, Deo auxilianle, ad ea im-
creatum vegetat. plenda paratum illum invenit per omnia. Qui ac-
Cap. XXVI. QualiCer regina Constanfia sanctum ccrsiens Odorannum ejusdem loci monachum, qui
Saoinianum agnoverit. ad hoc opus perficiendum videbatur idoneus, com-
Eodera tcmpore regnabat Rotbertus regum piis- misit una cum regina ejus (idei tanta; pielatis opus.
simus.Hic, peractis diversis reslaurationibus eccle- C Dcderunt igitur Senonis in primis per manum
siarum, nec non ornamentis sanctorum corporum, Waldrici pnepositi argenti meri libras iv; deinde
corpus sancti Saviniani auro et gemmis argentoque Senones per manum Willelmi cubicularii argenli
ornavit quod qualiler actum sit paucis est disse-
:
meri solidos lv. Postea miserunt per manum Odo-
rendum. Factus cstdumquodam tcmporellolberlus nis Paratgii argenli meri solidos xxxvni ; miserun'
rex Romam poterct, ut Constantia rcgina, una cum ctiam ad Parisius per manum Odoranni nionach
filio Hugone parvulo Tillo remaneret. Quod utBerta auri solidos xvii, et denarios viii, et gemmas pre
regina, dudum causa consanguinitatig a rcge repu- tiosissimas. His ita patratis, restat nti mirabiii<
diata, comperit, prosecuta est eum, sperans se fa- Dci,qua! in fabricis hujus operis oculisque nostri!
ventibus ad hoc quibusdam aulicis regis jussu vidimus, et cx partc manibus contrectaviraus
apostolico restitui toro rcgio : unde Constantia Christi fidelibus intimemus qua- silenlio tegen
:

regina timens se amoveri a regio latere, inenarra- crimen est admittcre.

bili detinebatur moerorc. Qurc dum nocte quadam
Cap. XXVII. De Odoranni monacki profectione ai
ad hoc nimiis cogitationum tumultibus pulsata palalium, ct auro ub rcgina acccjtlu in caps:
obdormiret.apparuit ei pcr visum incnarl^abili cla- fabricam.
ritate circumdatus ([uidaiu angelicis decoratus ca- n Igitur occupatus rex variis sajculi curis,intermis^
nis, in sacerdotali habitu, virgam pastoralem gcs- aliquantulumad monasterium miltere sumptusca'
tans manu. Quem nimio timore perterrita dum re- pti operis. Tranquillitate vero percepta, mandav-
quireret quisnam csset, intonuit se forc cpiscopum, por Francolinum jam dicto fratri ut concito grad
et appellari Savinianum, cui et dixit :Constans venirct Druis ad suscipiendum munusoperis..\t ill

csto Constantia; quia Deo propitia liberata es ab vcsperlina synaxi explela,et,ut mos est monachis
imminenti tristitia. Illi vcro de tam pr.-cclara vi- percepla benedictione abbatis, ire perrexit ad ca
sione perterrita, facto mane, ccopit inquirere solli- cumina Druensis(9) Castri. Veniens vcro posl soli
cile a circumstantibus clericis si illis in regio- occasum ad sancta' Columb;c portum, transfrcia^
nibus habeietur cpiscopus qui Savinianus dicere- cum suis Icaunam fluvium cuuKiue paululum sul
;

tur.-Quiltus ignorantiam suam profilcnlibus, unus slitissct in liltorc, intor caHcras stcllas quibus nt

(S) l']Jus gcsta retulimus ad annum 1021. quis Durocassensc, vulgo Dreux, vel ipso noniii
(9) Uruensc castrum, mclius Droccnsc, vel anli- clarissimum.
707 DE TRANSLAT. SS. SAYKNIANI, POTENTIANI. ETC. 798

lluslrabatur vidit tjuodticim sidus cxsurgere in ef) A Cap. XXVIII. De sancli Saviniani franslatione, ct

horam primam miracnUs cora)ii Rolberlo rcge factis.

oco quo Tstivo tcnipore solot diei

(ol demonstrare ;
quod exsilions de sui ortus loco, Doscripto ilaque apparalu Deo dignissimi operis,
i-irtute divina ctvpit ferri velociter por aera, petcns miraculum scripturae
opcr;e pretiuni est oxarari vo-
;(rli emincntioru loca pcne usque ail illud punctum mere quod Dei omnipolcnlia pr«sentibus nobis di-

juo ea tempostate solet (ieri hora sexta. Quem cuni gnatus est agorc in sancli martyris translatione.Op-

amulus.equo pra^parato cui insedere debebat,hor- tata festivilatis cjus dics, qua ab antiquis Patribus
aretur.quia nox imniinobat,ut ascenderot : Susline cjus vonerabile corpus una cum sociis in basilica
ne paululur», inquil, et inlucre cum tuo socio ini- sancli Potri translatum est, appropinquabat : et rex
•abilia hactenus non vidi. Quo miraculo
Dci quoc aliquanlulum Senoiiis commoratus redirc dispone-
amuli altoniti.ignorantos quid pnrsagii prajfcrrct, bat Parisius undc vocans archiepiscopum Leothe-
;

ilgnaculo crucis se muniunt.ct Dco sanctoqucSavi- ricum, Iiumiliter postulavit ut monasterium adiret
liano pavefacti corde sc committunt. Stella vcro in et sancli martyris corpus de locollo plumbeo, in

000 quo Yencrat paululum subslitit, cl retrogrado quo ab antiquis Patribus positum fucrat, in aurea
•ursu ad iocum undc venerat in unius hornespatio capsa quam illi paraverat transponeret. At ille sexta
lerum rediit. Quarapene usquc ad tertiam vigiliam „ feria, cui succedente die Dominica futura prasstola-
loctis contemplantes, oam intcr ca'tera sidera im batur festivitas, ad monasterium vcniens, summa
)Ierc cursum solitum viilorunt ovantes, et inlcr se cum vencratione unacum fratribus monila regisim-
juiil demonstrarot confcrenles quibus animo occur- plevit ;corpusque sancli Eodaldi quod cum eo repe-
;

itquod ca^ptum ilor prosperogressu peragcront,et rit cum corpore sanctiSaviniani poncns, ossa pueri
lemum voti compotes concite ad domum redirent. parvuli cumcohumati rcposuit una,et,expletis mis-
Dantcs propterea sese maturius labori ca-pti itincris, sarum solomniis,edendum abiit.Fratre vcro,sub cu-
pcr squalidam Belsam, eo surgente a mcn£a,perv3- jus arbitrio et providontia totius operis fabrica con-
aerunt ad palatium regis.Praimissa vero salulatione stabat, in choro monaslcrii residcnte, et imagines
'Cgis et reginoc, ut veracissima apparcrent sidoris argenti,quod operculo capsiB superponi disposuerat,
3ra?sagia : Suscipiens, inquit monacho regina, quae cera molli refoventc, supervenit ex improviso, duc-
«ancto Saviniano pro possc disposuimus ad pr.csons torc puero parvulo, quidam ca;cus postulans se in-
Tiitteremunera, festinus rcvertere ad propria; tiuia tromitti in crypta ubi sancti Saviniani rcpositum
30S suramo mane disposuimus abire alias. Et sta- erat corpus. Qui sciscitalus a monacho quis esset,
:im profcrpns auri tredecim solidos ad publicam et undc cssct, vel cujus rei gratia advenisset, pro-
monctam .\urcli:mensem appensos Si, inquit, libi : fcssus est se esse rusticum,et in pago Wastincnse,
non sufficit ipea ponderatio,pra;bcat fidom proprio C in villa qua; Fontanas dicitur, habere habilaculum
oculo iterala propcnsio : quo ponderalore nibil aliud ad manendum et nominc vocariMainardum,
jiroprio
quam quod rcgina pra?dixerat fuit invenire. Regrcs- et admonitum noctc somnis ut ad sancti
pra;terita in
sus itaquc monaciius voti compos ad monastcrium, Saviniani prtcscntiam veniret et lumcn oculorum
postquam regis ex partc ct rcgina; dixit abbati et ibi reciperot. Erat enim triennium ex quo lumen

fratribus ave, protulit auri fulvi sancto Saviniano amiscrat oculorum. Inlromissus itaquc ad sanctum,
transmibsum munus de cassilidc. Appcnsum crgo diutius oravit; sed nihil himinis ipsa dic percipere
palam omnibus per manuin Francolini ostiarii ct meruit. Nimio vcro suavitalis odorc, ut ipse dixit,
Raimbcrti ccllarii*regis, trulina vcrgenlc, inventum replctus,ail propria pst rcversns. Advcniente igitur
p?l septcm dcnarios plus habens.Undc stupefactus dic Dominica, adest rcx cum suis episcopis ct pro-
fraterqui dctulerat, cl c;eteri admirantes, cognove- ccribus, abbatibus quoquc ct clcricis, ncc non et
runt pro certo quia qui sidcris mutalione in eundo populo innumerabili ad transvehendum corpus mar-
dignatus cst ostcndere miraculum, et qui exnihilo tyris. Tucm suscipiens una cum filio suo Rotberto
fecit totum mundum, in s.oculo fidci ob mcritum propriis scapulis,rcposuit cum manibus suis in illo
martyris concessit exubcrarc fulvum sub scptifor- loco ubi in pr.Tsenli vcueratur a fidelibus populis.
misnumero spiritus aurum.Et qui ad rcdimpndum j) Peracto deindc solemni officio, et rege recumbcnte
rdios viduae.EIisci intercessu,fecit superexcrescere ad mcnsam monachisque cdentibus, sedebat ibi
oleum, cxigui auri munusculum dcvotione regis ct saepc diclus monachus ubi eum pcrindc scdentem
reginaj fecit maximum : ct caput Christi Deus, qui supra scriptus invcncrat c.ccus; qui nutu Dci du-
pcr prophetam suum dixit : Argcntum ct aurum centc sc pucro supcrvcnicns,dixit sc ilcrum in soin-
moum, quidquid mcmbris suis, id est sanctis mar- nis adinonitum ut quantocius expetcrctsanctiSavi-
lyribus, confcrt, alterius non est. Postea dedit rcx niani auxilium,ct projicicns sc solotcnus antc prae-
per manum Odoranni inonachi Senonis auri un sentiam sancti, ejus suffragantibus meritis, visum
cias viu et argenti mori solidos xv. Id pprficiendo reccpit, ct qui cj usquc a parvulo puorulu duccba-
vero opere, ne ficret regi onori fret(uens rc(|ui- tur,co duconto,puer ad domum revertitur. Rexvero
sitio auri et argcnti, addit.T sunt dc thcsauro cc- surgcns a mcnsa oralionis causa, ut mos illi erat,
^le.sifp quinque uncia; auri, et trcs libra! argenti solus ri-inansit in ccclcsia : qui dum orarPt,contigit
mcri. ut sa;pc dictus fratcr ecclesiam intraret : quem as-
799 ODORANNI MONAGHl S. PETRI VlVl SENON. 800

piciens cminiis tranqmlla nianu innuit ut accodcret A co quod C03 ab invicem scparasset corpore, et
flere,

propius. Cui : Enarra rnihi, inquit, sanclus Polen- promittens se cuin socio redditurum, comniisit ei-
tianus sancto Saviniano quid fucrit. At ille quod dom fralri xxx ct tres solidos meri argenti, ut inde
socius ejusin itineris liiboro,ot succcssor in honore, inciperet pr.-cparare scrinium sancti Potcnliani.Sed
et collega martyrii fucrit humiliter intulit. Tunc duin ista cogitabat agere, prajvcntus supernavoca-
rex graviter cccpit conqueri, et pugnis pcctus tun- tione reddidit Deo dcbitum patris nostri Adii'.

IN OPUSCULA SEQUENTI\ MAI MONIi UM

{Spicileg. Hom., tom. IX, pra;f. pag. xiv.)

Inter Ghristiantc Suecorum regin;c codiccs, nunc Vaticanos, priscus quidam autograplius, ut reor.opu-
scula continct Odoranni monachi,qui anto mcdium sa;culum xi non incelcbris in Gallia sub Roberto rege
fuit,apud qucm gratia plurimum floruit. Ex hoc codice Ghesnius impetravit olim a senatorePetavio,tunc
pjus domino, brcve chronicum illiid quod inter Scriptores rer. franc. tom. 11 vulgavit. Praeterea mutilaoi
quamdam Odoranni epistolam (confer opusc. 13) Mabillonius edidit. Gajtera omnia quiE in perraro codice
lalcnt, ab ipso auctore in unum corpus, iit ipsc rnonct, compacta opuscula, nemo adhuc cxtulerat, etsi
ea neque eruditionc historica carent,et in biijlicis,musicis physicisque qusestionibus et doctrinis non infi-
ccte versantur. Placet apprimo in opusculo 8 formula gcnuina electionis per id tempus cpiscopalis(40)in
opusculo 9 concio ad populum pro elccto episcopo in 11 exhortatio monastica in 12 demum fraternffi
: :

unanimitatis testanientum. Hymnus vero in sanctum Savinianum, utrum Odoranni sit an potius Roberti
rogis,a quo et alios hymnos compositos constat, non definio. Ccrtc hic divcrsa manu in codice scribitur.
Senonensia dcmum epitaphia, quae subjungimus, Ghristianarum inscriptionum thcsaurum aliquantiilum
augent.

(10) Conferatur Grajcum mandalum ad nupcr ordinatum episcopum apud Leunclavium in jurc Gr.
Rom. p. 429.

ODORAi^ir\l 0PIJSCDL4
{Mai, ubi supra, pag. 58.)

PROLOGUS
. . . locusta frcquenter inpinguat,kapparis dissipa- B absque scrupulo invidia', ea legcntibus, Deo a qui
tur (11). Ante quam
recurrat vita aurea (1?), et ad bona cuncta proccdunt auctore, profutura. Igituri
vocem columbffi consurgatur, et rota super cisLcr- primis de domnae Theudcchildis origine et fine, t
nam (13) conteratur, ctpulvis ad terram suam undc loci noslri fundamine, ea quaj, Rotberto piissim

crat revertatur, et spiritus rcdcat ad Ucum qui dc- rcgc adhortantc,ct domno Leulbcrico archiepiscop
dit illum.meminisse debemus, karissime,tenebrosi (15)commonente,brcvi calamo comprehendi,poncr
teinporis, et summo studio animadverlcre futurum disposui. Deinde per annos Domini demonstrar
judicium districti judicis; ct non solum bonoruin volcns quibus temporibus et a quibus personis si
actuum exhibilionc, vcrum ctiam scriptis et dictis, sanctorum pignoribus idem locusditatus,intcntion
proximis nostris,ad benc agcndura cxeinplum pnc- huinillima perstrinxi ; inter cetera,ea qu.c in trar
bcre. Unde ex multis, qu;c divcrsis temporibus slatione sancti Saviniani vidi fieri miracula. Geter
pcregit, pauca curavi tra-
patcrnilati veslra? (14) suis capitulis adnexa manifcsta panduntlectoribi
dcrc opuscula, non solum vobis utilia,verum etiam examina.

EXPLICIT PROLOGUS.

(H) Accphalus cst prologns in codicc. Ut autcm (13) Glossa : volubilifas intestinoruni, ston»
hacc prima vorbu intclliganius ascribo glossam su- clius.
porpositam hiunore suhrufaneo tHuic.sritnf,sirein-
: (14) Loquitur cum abbatc.
crasxanturpe(/es,cai)illica})itis/lunnt,rclveneri>is (15) Nimirum ulriquccral familiarisOdorannu
calor tepescit. V. Mabillon. Aniuil. Dencd. ad ann. 1028. Erat a
(12) Glossa : deficiaf spi^xiculu») coniis. leni Leulhoricus archiep. Scnon.
SOI OPUSCULA. 802

INCIPirXT CAIMTULA SH' TITn I (iPrSCrLOnUM (iDdL.ANXL

LUp. L Origo, aotus, el linis (lonina' Tiicucleciiiltlis \ tis resululio, mysticaquo Sunaiuilidis inlcrpre-
reginap, et constructio monastorii sanrti Pelri. tatio.

IL Dcmonslratio porannos Domini, quibus tempori- VIII. Klcctio cpiscopalis ab Odoranno edila.

bus vol a (luibus personis monasferium sancti IX. Sermo ojusdem in ordatione opiscopi vulgariter

Petri pracceptis regalibus, scu privilegiis episco- pronuntiandus.

palibus, nec non pignoribus panctorum dotatus X. Dc injuriis sacerdolum et oxcommunicatione
sit; et quod opiscopus Sennensis primatumGal- cpiscoporum.
liiE et Germaniochabeat.etsecundus papa appel- XI. E.xhortatio Odoranni Masciaccnsibus monachis,
letur; et ostensiomiraculorum sancti Saviniani. ab Ingonc abbalc directa.
IIL Ad Willelmuinabbatemsubclmritatislaudcgra- XII. Tcstamentum fratcrnrc unanimitatis ab Odo-
tiarum actio. Et de accusatoribus et accusatis, ranno cditum.
seu de falsis testibus. De conspirationibus quo- XIII. Odoranni cpislola ad Ayrfrcdum didascalum
que vel inscriptionibus adtilulatio. Etde repara- sanctce Aureliancnsis Ecclesis. et monasterii
tione sacerdolis scripta Gregorii ct Isidori. sancli Aviti archimandritae, ct Hugoni sanctae
V. Ad Euranlum monachum de tribus qua^stio- matris ecclesiai Sononcnsis archidiacono.
nibus. Convalescens ali^juantulum a diutino et gravis-
V. .\dRotbertum monachum de tonis musice, " simo pedum incommodo Odorannus, incarnationis
k'l. De divisione monochordi ad monachos sancti Dominicae anno MXLV, «tatis voro sua5 fere LX,
Germani .\ntissiodorensis, qui apud sanctum ne forte invidorum astu prajsentia opusculadeperi-
Leodegarium morabanlur. ront, ca in uno corpnre collcgit, ct amoro charitatis
^ll. Ad .Arembortum monachum de responsorio studiosis fratribus, ut in cis cxercitarenlur, re-
Jspicicni u lofigc, contra Amalarium et drama- liquit.

EXPLICIT ARGUMEXTU.M.

IN CHRISTI NOMINE
L\cii'rr

imw OPUSCULOIIUM ODORAiNM MONACHI

OPi SCULTJM PIUMUM.

Postquam a Valontiniano imperatore Franci a
Q sanctorum apostolorum PetrietPauli monastcrium
iicambria expulsi, in extremis partibus Rheni flu- mirifi.co opere construxit. Dcbcilalis autem Chlo-
Tiinis habitare cocpcrunt, communi consilio clege- dovcus multis et magnis rcgibus, mortuus cst in
•unt sibi rogem Faramundum nomiiic, flliuni Mar- pacc, et sepultus est in jani dicta basilica sancti
homiris, (|ui fuit do slirpo Priami Trqjanorum Potri, ubi et beata Genovcfa consopulla manot.
'Cgis.Mortuo vero Faramundo, Clodioncm filium Mortuus ostautcm anno quintopostquamAlaricum
yas regem sibi fecerunt; quo defuncto, Meroveus rcgcm Gothorum intorfccit, anno trigcsimo rcgni
ilius ejus in rogno sublirnalus est. IIIo quoque sui. \ transitu vcro sancti Marlini usque ad trans-
jbcunto, filius ojus Childcricus rcgnum susccpit. itiim Chlodovoi regis, fuernnt anni CXII. Post mor-
^ost cujus dii^cessum, lilium illius Chlodoveum tem quoque cjus, quatuor filii ipsius, Thcodoricus
ngenio callidum, armis bellatorem strenuum, et vidclicct, et Chlodomiris, Childcbertus, et Chlota-
•onsilioprudenlom, Franci sibi rogcm staluunt. rius, regnum ejusintcr scdiviscrunt. Adhuc autem
lic adhuc paganus duxit uxorein Christianam, no- Chlutario juniorc, tribus fratribus dcfunctis super-
nine Chrochildcm, niinin Chilpcrici rogis Uurgun- stite, soror ejus Thoudechildis nominc, eo faventc,
lionum, fratris (lundebodi ducis, quorum pater in conspeclu Scnnensis urbis, ad instar illius quod
jundovcus rex Burgundionum fuit. Post(|uam vcro gcnitorcs ejus Parisiis conslruxerant, in honore
^hlodovpus rex, uxore sua oxhortante, et sancto ^ supradictorum apostolorum monasterium ajdifi-
iemigio Rcmensium cpiscopo pr.odicante, sub cavit; et ut sub saiicta religione et abbalis imperio
lancla; Trinitatis nomine baptizatus est, eo jubentc, ibidem monachi iJco cunctis diebus dcscrvirent,
'hrochildis regina ad moridianam plagam urbis instiluit; corpusqucsuum ibidem sepulturffi traderc
^arisiacoB, interposito Sequana numine, in honore mandavit. Quicjuid vcro cilra Ligerim, id est in
803 ODnRANNI MONACHI S. PETRI VIVI SENON. 804

I V >ncia, vfil iillra Ligorim, i^l rsL in .\(|nilania, sive A vil.iin duxorit, idem Fortunatus scribens ad illam,
fli' possesso seii de adquisilo hiibcie i)oLuil, cidem luculenter vcrsibus oxsequitur.
(•ns;« Dei sub titulo testamcnti condidit. Quod si Inclyta progenies, elc, ut in Fortunati edilionibus.

quis ad plenum nossecupit, siipsius nionastcrii, ut Item cpitaphium Thcudechildis.

sunt, reserala illi archiva fuerint, pro ccrto nosse Quamvis auratis, etc. ut in cdd.
poterit. Tunc tcmporis pcneper universam Galliam
{Posteascquitur in codice aliudepigrammadc Theu
Fortunalus prcsbyter, natione Italus, vir discrlis-
dechildc, quodnon invcnicbani inlcr Fortiiiuili car-
sinius, clarus habebatur. Hic postquam Clilotarius inina. Sic auton se liabct :)
rcx homincm cxuitjCJusqucfiliusSigcbcrtuBregnum
Hunc regiua locum mouacbis conslruxit ab imo
susccpit, quBcdam qu.-napud nos habcntur, in ipsius TluMicljildis rebus lobiiilando suis.
Sigeberti laude el Brunechildis reginaj opuscula Cujus nunc licet boc eorpus clandalur iu anlro,
Spiritus astrij.'cro vivit in axe Deo.
cdidit(I6).Domnavero Thcudechildisregina.quanto Implorans rectis pastoribus eugebeatum.
pietatis fonte redundaverit, quamque laudabilcm IJel rai)ientibus binc heu mala digna Deus?

OPUSCULUM 11

Continctur secundo opuscutn ChroniconOdoranni, quod ex hoc ipso codice edidit C hesnius inter scnptorei,
rerurn Franciarum, tom. II, ideoque a nobis prxtermittitur.

OPUSCULUM IJI

Domhio sacro-snncto et pie semper in Christi viscer ibus recolendo, monasterii sanctissimi martyri, Dio-
nijs/i nbbati WiLLii^LMO, ejiis nimium cnpidus honoris frater, Odorannus prxsentis sevi prospera, d
aiternx fclicitatis gandia.

Cum omnium Veteris ct Novi Testamenti Scri- g nysii adtingere merui, honorabililer ullra quam
pturarnm series, fide, colcndum
spe, et charitate pusillitatem meam dccebatsuscipere, et inipsacon-
Dcum insinuet, atquemajoremhorumesse chaarita- gregatione una cum voluntate omnium fratrummo
tem Apostolus aperte demonstret, dilectionc Dei et non ut inquilinum et hospitem, sed ut civem et
proximi ipsa charitas adimpleri evidenter dinosci- domesticum dignalus es dcputarc. Postquamveroa
tur, si secundumprfficeptionemdivini eloquiiDeum domno Ingono abbate, divinitate propitia, arcessiri
toto corde, tota anima, tota virtute, et proxiinum mcrui, uiuneratum mc divcrsisdonis, cum maximc
tamquam nos ipsos amamus. Nam quamvis hoc honorc propriis locis reddidisti.
quod ait apostolus Jacobus, si quis totam legem Undc quid digne tibiretribuam non invenio;quia
servaverit, oirendatautem inuno, 1'actusestoinnium si omnos capillimei verterenturinlinguas,nonvale
reus, minus studiosos lateat, tamen hoc unum de remverbisexplicaretibidcbitasgratias.Sedneingra
charitate, qua? Deus est, illum dixisse, pervigiii tusexamussiminvcniar,unumquiddamcujus homc
ad Uomanos scri-
lectori patebit, si Pauli apostoli ignorat pretium tibi impendo, dum frequenter cali-

bentis subtilissimo mentis oculo verba prospexerit, cemsalutaris accipiens, et nomen Domini invocans
ubi ait: Nemini qui^quam debeatis nisi ut invicem prosalutetua hostiam salutarem superniemajeslal
dilieratis: qui cnim diligit proximum, legem imple offero. Priclerea quia negligentia saccrdotumelcu

vil. Nam non adultcrabis, non occides, non furabc- '-'

piditale rei public;c curam gerentium, curiosa se
ris,non falsum teslimonium dices,non concupisces ctantcs quos Apostolus denotat, et dclatores quo:
rem proximi tui, ot si quod estaliud mandatum, in mundanai leges omninoexcludunt,impunc sajviunt

hoc solo instauratur, Diligcs proximum tuum sicut et ob hoc froquentes conspirationes ct perjuriacir

te ipsum. Cujus charitatis ardore succensus intan- cumquaque, etquodsinemaximocordism»rorcdic

tum, revoreutissimc Patcr, fervcrc dinosccris, ut non potcst, in ordine ecclesiastico ebulliunt, huii
non soluin benivolis, verum etiam proprise saluli errori contraria dc regulis ecclesiasticis sumpta
contrariis, adinirabilis videaris. Prajlationisquoque dignum putavi tibi mittore pauca. De reparation^

honore inter domesticos sullultus, noquaquam ex- quoque sacerdotis mihihuic oporicertum quiddan
toUeris, scd sic inler eosquasi unus cx ipsis; ct addcre placuit, quatinus si hujus rei quaestio forl
moerentibus atque in amariludinc positis, haud sc- ab cruditis vcntilatarucrit,qiiidsupor hoc sanctilat
gniter compatiendo,similis cum Apostolo effici non lu;e deccrnendum sit, novcrit. Vale.
vcrcris. Quod erga parvitatcm mcam te fecisse non
ambigit quicumque me facic novit. Nam cum invi-
(Scquuntur lieic in codirc contra crimrn calunntit
dorum astutia uuivcrsus p;ene orbiscontra mecon- 1. c.vdccrctis Innoccntii; 2. c.vconcilioCarthug-
spii'assct in tantum ut, cupiditate pra-valcnto, au- D nicnsi; 'A. cx Cupi/ularibu.s Caroli Magni; 4. c
dientia mihi doncgaretur, mox ut limin;i ;ilmi Dio- concilio CluUccdoucnsi ; 5. c.v libro ix legis Ro

{{%) Exstanl ha^cin Fortunati editionibus.

m OPUSCULA. 806

wanr 17 Qiitnfimi hoc liinlnmmodolrslinionium \ doniinum (lc criiuinf^ m.ijoslatis tractasse pi-oba-
reciti^ifiimiis :j vciit. » ilcin. X Si !;c;i'vub (loiiaiuiiii aut amicus vei

quid initus erinicn aliiiuod temere cuilibct

u Si domesticus sive libertus patrouum accusavorit, vcl
)bjecerit,convicium non est pro accusatione haben- detulorit cujuslibet roum, statim in ipso initio ac-

luni;i»cd prcemisso tr.ictandi spalio, id quod iratus cusationis, gladio puniatur; quia nos vocem talem
lixit, per scripturam se probalurum esse fateatur. exslingui vohimus,non audiri ; nisi fortc dominum
juod si fortasse resipiscens.post iracundiam quod aut patronum de criminc majestatis Iractasse pro-
lixit iterare aut scribere fortasse noluerit, non ut bavcrit. »

•eus criminis tenoatur. » Item. « Nisi inscriptione (0. Fx concilio Agallicnsi ; 7. ex decrelis Silcest7'i
•elebrata, reum quomquam non lieri, nec ad judi- papip 8. cx concilio Carfliagincnsi, quir omnia
;

omiUimus : 9. IIwc dcmum habcntur qux ascri-

•ium exhiberi;(iuia sicut convictum puMia conslrin-
himus.)
.'it,ila et accusatorem.si non probavcrit quod objo-
De accusationibusvol inscriptionibusconstitutum
•il.» Item." Non crcdendum est corum confcssioni Theodosioot Constantino.Ar-
ost ab imperatoribus
:ontra ahos, qui in criminibus accusantur, nisi se
cadio, et Ilonorio, vcl ccteris, contra improbos ac-
>rius probaverint innocentcs quia periculosa est
;
cusatorcs, ut in falsis criminibus cos accusare non
;t admitti non debet ro( advorsus quempiam confes- Igitur ego adversum
B dclectet. ille te in rationibus
«io. » Item." Ante inscriptionem nemo voceturcri-
pubhcis adsisto. Si injuste interpellavero,et victus
Tiinosus.Nam inscriptione per ordinem facta, tunc
exindc apparuero, eadom pccna, quam in te vindi-
ijudicc suspiciendus est reus; ea tamen ratione ut
carc pulsavi, mc constringo atquc conscribo parti-
am accusati quam accusatoris dignitas ocstimctur;
bus tuis esse damnandum atque subiturum.Etpro
;tunumquemqueanle discussionem itajudcx faciat rci lotius firmilate manu propriafirmo^otbonorum
:ustodiri,ut eorum natales aut dignitas patiuntur.
virorum judicio roborandum Irado.
?ane his qui criminasuainqunestioneconfessisuiit,
([(). Fx Grcgorio papa ad Sccundinum\ M. Ex epi-
Je aliis si ilicere vohiorint, a Judice non credalur :

slola Isidoricpiscopi ad Massonem episcopum,

Liuiajure legibus constitutum est,ut spontaneapro- qux incipif venicnte ad nos famulo vestro
:
;

lessione reus reum non faciat neque iUi de altero ; 12. Ex conciiio Ancyrano. Dcnique concluditur
credatur, qui se criminosum esse confessus est. » Odoranni epistola his versiculis.)

[tem. « Servus dominum accusans, non soium au- Ilicmonachis longos tribuas pia vota per annos
LJiendus non est,verum etiam puniendus, nisi forte Et mancas pastor ne laccrcntur oves.

OPUSCULUM IV
homino fralri et consacerdoti Eurardo syncellylarum infunus frater OnoaANNUS quicquid sibi.

(Juodomnis medicina aut ex similibus aut ex C Non sod mulierum amori ad hoc malum trahenti ;

confrariis iiat.ut compcri,tua fraternitas non igno- rcsistere non valuit, faciens quod sciebat non esse
rat.Quod vero (pialiter ex similibuset dissimilibus, faciondum; ne suas quibus deperibat atque deflue-
deque nec ex tolo similibus.neqiie ex toto dissimi- bat delicias contristarct. » Item Hioronymus in libro
iibfis omnis harinonia jungatur, licet a^tatc ot mc- oxplanationum supcr Ezechihel xiii « Domini, in- :

rito me prtprodas.a me doceri cupis.No a?gre feras, (luit, Israhel eorum qui animo conspiciunt Doum,
reverende Paler, si differo quia quod petis, nisi
; ostenditur domus.hoc csttemplum, quodEzechihel
falhir. non est Iu.t .Ttatis neque valitudinis. Suffi- situm in monte conspexit. El non solum in monte,
ciat tibi in quanlum farullas suppetit, rogularium sed,sicut nunc dicitur,in summitato montis. Ouam
modorum initia ot fines, asronsioncs, noc non et nequafiuam illam pulcmus, qua; a Salomone con-
descensionos in monochordi plana superlicic nosse, strucla narratur in Ilcgcm etParalipomenon libris;
ct gravium aiictorumque sonorum demulcori dulci illa enim altcrius ordinis atque mensura) est, et in

modulamine. Cetcrum qu.-estionum tuarum non singulis magnam habcns divcrsitatem tantumque ;

immpmor, quid de pra-varicatione Salomonis Au- inferior leinplo (|uod nunc ostciulitur Ezechiheli,ut
piistinus doctor ogregiussonserit,quidque intorpres non solum cultores ejus vol a!dilui,scdet ipsc fabri-
et expositor divin.-e legis Hicronymus dc ejus pcc- -. cator cjus Salomon peccaverit, et oirenderit Deum,

nitentia scripserit, vel ubi illum catholica; firlci de- licet postea egcrit pconitentiam^scribcns Proverbia
fcnsor Ambrosius sanctum appellaverit paucis in- in quibus ait : Novissimc crgo egi p(jinitontiam, ot
timabo. respexi ut oligcrcrn disciplinam. » Ambrosius quo-
In oxpositione libri Genesis ad litteram, libro x quo in libro Ilcxamcron mentionem ipsius faciens
Aiigustinus de eo : « Salomon, inquit, vir tant.-e << quonicm,inquit,et elephantosvides tibi subditos,
s.ipientiffi, numquidnam credendum est quod in et leoncs subjoctos, nosco te ipsum, o homo, quia
simulacrorum cultu credidit esso alirpiid utililatis? non ut fcrunt Apollinis Pythii, scd Salomonis
(17) Sequens Roman.n tractus non exstat in
legis ubi libor ix logitur p. /100-40/». Similia tamen his
eJMsdcra legis editione apud Cancianum tom. IV, dicuntur in Cocl, Theodos. ix, 1, 19.
807 ODORANNI MONACHI S. PETRI VIVI SENON. «08

san.ii ost, (ini ait: Nisi sci;is lo, Pnnnnsa inlor nm- A lilnn Do dcfinitinnibus ccclrsiasticorum dogmalum
liorcs. » scnscrit quidque de hujusmodi quaestione diser-
;

Deabortivis vcro (u!libus, posLquam in uteris nria- tissimusversificator Prudentiusscriptum reliquerit,

trum vivere coeperint, quod originalis peccati pcena articulus demonstrabit. Vale in Christo, monacho-
tcnoanlur obnoxii.sanctus Angustinus inlibro <|uem rum gemma fulgida, et ora pro me.
De ad Petrum diaconcm scribit,inter cctcrasic
flde Sequitur Isidori de oricjine animx Nihil incorpo-
:

ait:«Firmissinietcnc,et nullatenus dubiles, non so- roum et invisibile usfjne humana substantia.Dm<i«
lum hominesjam ratione utcntes, verum etiam parvu- versus PrudcnLii
Ios,quisiveinuterismatrumvivereincipiant,sivejam Occurril dubitans hic dissertator, et illud ;

de matribus nati,sine sacramento sancti baptisma- usquc :

tis,quod datur in nomine Patris ct Filii ct Spiritus

Numen nou liceat, plenuui sibi semper el in se.
sancti, dehoc saeculo transeunt, ignis 3eterni sem-
peccatum Deinde pergit Odorannus.lluc usque finis quaestio-
pitcrno supplioin nnnicndos ;
quia etsi
nistcrtiajde origincanimcE.C.-ctorumpropagationern
propriaeactionis nulium habuerunt,originalistamcn
damnationem carnal' conccptione et nativi- huniani corporis tradunt naturalium scriptores re-
peccati
tate traxcrunt. » In libro quoquc Enchiridion idem rum quadraginta et sex dierum nuraero perfici
B quia videlicct sex a conceptione diebus lactis ha-
doctor scribcns ad Laurcntium, dc hac quoastiono
plenissimc disputat.
beat similitudincm,sequentibus novem convertatur

His ita explicitis, restat dc origine animarum so-

in sanguincm, deinde duodecira solidetur, reliquis

lutio quaestionis. Quam ne modum epistola3 cxcc- deccm ctocto formetur usque ad perfecta liniamenta

dens, ajmulis qni dum mihi dctrahunt, semetipsos omnium membrorum;et hincjara reliquo tempore

illudunt,susurrandi occasioncm prsebeam, pra^scri- usque ad tempus parUismagnitudineaugealur.Sex

ptis auctorcm nominibus, separatim subnectam. autcm, ct novem, ct duodecim, et decem et octo,
Illud vero bcati Gregorii papae universalis.quod ad
quadraginta quinque faciunt:quibus si unum adje-
Secundinum reclusum scribit inquicns:« De originc cerimus,id est ipsum diem conceptionis, xlvi inve-

animffi inter sanctos Patres requisitio non parva niemus. Id ipsum et nomen Adara, qui quatuor
littcris scribitur, significat. Nam aoxTo;, quod cst
facta est ; scd utrum ipsa ab Adam descendcrit,
septcratrion, ab alpha incipit; ct SJcj-, quod est
aut certe singulisdetur.incertum rcmansit,eamque
insolubilem professi sunt esse qua^stionem. Si vc- occidens,a delta incipit;et dva-coVr,, quod est oriens,

nerit in manus tuas dulcissimam mihi charitatcm ab alpha incipit; et \izas\>.^p'.a., quod est meridies, a
tuam non moveat; quia, ut verbis ipsius qui habi- mi incipit; qua? sunt quatuor partes orbis ab his
taculum extitit Spiritus sancti loquar, nos affirmare C quatuor litteris incipientes; quje Iittcra3, si in com-
nolumus,quodapertistestimoniisnonapprobamus.» puto Grffico considerentur,XLvi faciunt; nam alpha

Cassiodori etiam librura De natura anim*, et pri- unura, delta quatuor, iterura alpha unura,miqua-
mum Sententiarum librum Isidori legcrcncpigrite- draginta, qui simul ducti xlvi reddunt.

ris. Sed ne diutius divcrsorum opiniones librando, lT«c quoque qui legitis.rogo, reddite verba salutis,
in his moras vidcar innecterc, quid Isidorus in Nara raihi charta levis, pondus amoris erit.

OPUSGULUM V
Dimidise parti aninix sme, fratri et consacerdoti Rotberto. peccatis )tiaxiniis obvululus fratcr
Odorannus quicquid aniico amicus.

Quod vere amicitia sit animorum societas,testa- primo musicarum chordarum nomina alphabelo,
tur,reverende frater,dulcior mihi raclle dulcissimo, continuo insignita pra3figam:et sic dcmum regula-

perfectissima tui animi cliaritas,quae mein tribula- rium modorum nomina cum formulis subncctani.
tione nupcr posito non soium non erubuit, vcrum Noniina vcro chordarum idcirco tihi dcsigno, ut si
ctiam ex pii cordis intimo lacrymassccpcfundcndo, (brtc.auxiliantc supcrna gratia, notitiam niodulandii
et frequenter supcrn.-e raajestati hostiam laudisim- D in rcgulari raonochordo obtinere valueris, quol in-
molando, soniper trcmendum judicem, ut spcro, tervallis toni inter se diilerant, dinoscere possis.
milii placatnm rcddidit. Nunc vcro quia in rctribu- Se<juitur mediocre opusculum de tonis musics', cm
tione tanti bcncficii ncquaqnam ignava opum pon- musicis notis, etc, quatn cijo lucubrationcm peritis
cjus artis, cujusmodi de mcdio :vvo crat,vulgandain
dera, quibus ad faoinus nihil inslructiuscumhabcn-
aut illuslrandam relinquo. Sic auti'mconcludilOdo-
dl sitis incanduit,ad mcrilum nihii viliuscum casibi rannus.
victor animus calcata ncque axiomala
subjccit ; Eccc tibi, bons vir, protclala sed ut spcro non
philosnphorum,Stoicorumquc sophismatumoavilla- inulili parcnthosi. rcctc niodulandi ibrmulis levius

tioncs,sed,qu()d hismcliusa^stimas, rcctomodulandi quam potui tradilis; restat ut si ad altioremscien-

nolitiam a mc tibi domonstrari postulas, pandam tiam artis musicff! pervenirc non poluoris, saltoni
tibi evidenter in quantumdederitsupernapietas.Et totum monochordum quinquctetrachordisintribus
39 OPUSCULA. 810
^uoribns, (lialouico vid, iicot.clironialicD.ot (>iili:u- \ ;-i;a diircronliii iiu'ii.i:(t,;uil cpiip,diHi,id o.-l l.in(i,vel

onico. conslare novcris ; qiiornm primiim dicitur plcno onharmonio.id osl duobus tonis,sou diatosse-
rpaton, sccundum meson, tertium synemmcnon, ron vol diapenle ab ca dilTerat. Si vero vis nosse
lartum diazeugmenon.quintum hyperboleon.Sym- quid sit dilTerentia differontia est similium rcrum
:

loniis vero non.ut ali(]ui vobinf.Pex. scd quinque qu.Tdam dissimilitudo voljdifTerenlia cst sufficiens
;

irum prima est (liatesseron.constanscpitrila pro- discrctio ad id quod susccporis disccrnendum.

irtione.id est scsquitertia, ut cst IIII" ad •111- Se- Ilabes igitur, o mi dulce solamen laborum Rot-
indadiapcnte,constan?hemiolia,idestsesquialtera borte, rectemodulandinotitiambrevi schedula com-
est •III' ad '11- Tertia diapason constans dupla, prehensam, et utilitati multorum, si in ea non se-
est •Illl' ad •II" Quarta diapason et diapente.con- gnitcr studucrint,aliquantulum profuluram.On.-c si

ins tripla, ut cst •\\- ad •II- Qiiiiilfi bis diapason, In a^mnlornm manus dcvencrit,et oam,occulto lccti-
nstansquadrupla, ut est •VIII^ ad •IT Epogdous tantes,publicesubsannaverint,suasibi componcntes
ro, id osttonus, vicem obtinens puncli, conslat si valucrint, illud beati Augustini dictum memine-

squioctava, ut est •Vllir ad •\'III" Fit autcm dia- rint : Necesse cst a pluribus plurcs fieri libros, di-

jscron consonantia in diKdms tonis,et minori so- vorso stylo sod non diversa Commonco autem
lido.

itonio.Diaponte in tribus tonis, et scmitonio mi- j. te ct hortor ut orationum tuarum ponnis me suble-
ri.Diapason in tonis quinque, et duobus semilo- vcs. (inatinusvinculacriminum meorum,quibus,ac-
is rninoribus. Ac per hoc diafcsseron quattuor, cusanfe propria conscientia,miserabiliter constrin-
ipcnte(iuinquo,et diapason continct chordas octo. gor, absolvi mcrear, Deo miserante,et aliquid me-
itc omnia autem cavendum est cantori praiscrip- moria dignum posteris relinquere. Vale in Ghristo,
modorum formulis^jit omnis cantilcna aut cum cuslos mei animi, ut credo.

OPUSCULUM Vr^^)
( 1 ff cdv carifafis vincido sihicoufaisjratriijus in monasttrio sancti Leodeyaiii ^ohedientix pcde magistram
retjulatn seqtienti/jus, Valclierio alque Rotheito, misericordia Dei iiidigens jraler Odorannus fjuidquid
siOi.

Vrduam ct pxne difficillimam rom, quam a me diamclra por crassifudinem illius ligni efficiat. Ab
lorquere vultis, noquaquam ad prassens elimare his dcducatur recla linea, quoc prima} lincae diame-
Bsumerem, n'si,risus trorum priorum matris sit par tali cum cautela,ut
de Dei auxilio, veslris ora- ;

nibus, ad id (juod pclilis, me extendi sperarem.

intcr se el alforam spatium mcnsura^ unguis digiti
.Trjertim cum intra niimen .\rarim,in castello(|ui ^ auricularis officiuf.Quoe plana superficies vim lineai
illiacus dicitur,cum (lilduino archicpiscopo (19), continens, t.ilitor ut commcnsurctur, necesse est.
lemaderudiendum suscepi,maneam,etliberalium Adhibita cum circino regula, dividatur in duas
Lium libris ct instrumcnlis caream. Sed quia, ut a^quas partcs.Ilcrum cajdem dua^ partes dividantur
m Ii3gimus, uil tam diflicile est qiiin facilo liat in alias duas,ifa ut ipsa plana supcrficics lota divi-
od volons quisque fac!at,repefitamemoria volun- datur a diametro usquc ad diamctrum in quafuor
i veslrae pro posse sal,is faciam. aequas partes. Ncte hyperbolcon (20) igifur norvus
Dimcnsionem monochordi rc^ulr.ris, dulcis^imi obtincat finem dimcnsionis tortiae, et usque ad dia-
lres,(pia vos instrui postulatis, salva auctoritate mctrum in ocfo partos dividatur, ciqne sua octava
tris patri.-E domni Buethii, t.aliter agcro potcstis. pars ut novenarium implcat numcrum superadda-
ia ncrvus dividi vcl coinmcnsurari in suanatura tur; sicque tonus in sosquioctava proportionc inter'
n valet,adhibealur lignumquadratum,ot pleniter nete hypcrboleon etparanctchypcrboleon constitua-
hoc opus usque ad ungucmcxpolitum.cujus lon- tur. Simili rnodo ut trifc hyporbolcon perficiafur,
udo sit pliis minus duorum manualium pediim, sesqniocfav.T? proportionis a paranolo hyporbolcon
•rassitudo illiusplusminusve nnumpossideatpal- usquo ad destinatum sibi punctum regula servctur.
jm..\d cujus ligni capita, assumpla geometricali [) Scmifonium vero quod rostat ad diatessoron con-
jula, id est circino, dua; circumducantur sph.n- sonantiam pcrficicndam, sive ad letrachordum hy-
I.T.qu.Tj sint unius mcnsunc. Dcinde adhibealur porliolcon implcndum,invcstigalionc hujusmodi cst
3'ula diligcnter pcrpolita, qu.-e, a centro priinic agcndiim.Dividafurcumcircinohypcrboloon chorda
usquc ad centrum secunda) cum omnicau-
l;.'Era3 in trcs .T.quas parles, et ipsa ojus tertiapars illi ut
adeducta,reclum diametrum ipsorumcirculorum sos(inifcrti;unproportioncm cfficiat supcraddatur ;

Idat.Itcrum adhibcatur circinus, ct, infi;rioii sivc sicquc tofus ncrviisncfcdiazcngmcnon apprdlabifur.
linontiori {larte circnlorum a[if;itus, ila ulfimos Adinsfar it;niiic hujns primi tofrac]iordi,quaffuor
os priorum diamotroruin tang;it, ul ifcrum alia (juaj sequuntur fetrachordaingcncrediatonicoagcre

(18) Ob hoc Odoranni opusculum intclligondnm, (19) NempoEcclcsi.'c Scnoncnsis,ab anno 1032.
liiinagis prodcrit (piain conlcric, pnctcr lioc- (20 sc(iucntia vocabula rccit;intiir otiam
llajc ot
um, Euclidis introdiiclioncm harmonicam, infer ;ib Kuclide, p. 3, nec non a Boethio. lib. i, cap. 20
ctores music, antiq. a Meibomio editos usque 25.

Patrol. CXLII. 26
m ODORANNT MONACHT S. PETRT VTVT SENON. 812

cxpcdit. Adhibcahir itoruni circimis ad diMZf>up,mc- A llactcnus dc diatonico gcncrc.quodeslnaluralius

non liachordum componcndum, ct nctc diazcug-
ti ct durius.Cctcruin duo gi-nera rcliqua tali ralif»ne

menon locum scmitonii obtincns in octo partcs divi- sunt meticnda.Dividatur cum circino spalium con-
datur et scsquioctava ei sua pars olitinens toni
; tinens tonum,quod ostnete hyperboleonet paranete
spatium ad paranctc diazeugmenon componcndam hyperboleon,»qualiter,et sui medietas illi addatur;
addatur.Quod si quis levius ct absque maximo la- ct ubi circinus pedem fixerit,paranete hyperboleon
borc agerc voluerit,ncte hypcrbolcon in duas a3([uas chromatica constituatur. Trite vero diatonica, ea-
partcR dividat,et mcdietatcm cjus cidcm addat, ut dcm sit et chromatica. Et in enharmonico genere
diapcntc consonantiam conslantcm tonis trilius et sit parancte hyperboleon enharmonica, quae trile

semitonio minorc rcddat.Idquc de parancte hyper- hyperbolcon diatonica. Semitonium vero diatonici
boleon faciat, ut tritn diazeugmenon ad eam dia- generis dividatur in enharmonico genere perdiesin
pente consonanLiam facicntcm obtineat. Qunc ralio et dicsin ; et ha3C sit tritehyperboleoncnharmonica,
in rcliquis tonis componcndis scrvctur,eo tenore ut Illudquoque sciendum, quod omnis nete et para-
in diapcnte consonantia, qunp sesquialtera propor- mese et mese et hypate et proslambanomenae in
tionc constat, trcs toni cum semitono minore, ut tribus gcneribus sint immobiles, et initia et lines

diximus, habcantur.Hujus siquidem diazcugmenon p tetrachordorum operentur : et quod diatonicon ge

tctrachordi qua? sit flnalis vidcatur. Dividatur ad nus constct duobus conis et semitonio,et chromati-
instar prioristelrachordinete diazeugmcnon circino cumgcnus tribus scmiLoniis incompositis,et majore
in tres ffiquas partes,et tertia pars ei superaddatur ;
et minore compositis,enharmonicum duobus tonis

sicque tota residua chorda paramcse vocabitur. incompositis, et diesi et diesi.

Tetrachordum vero synemmenon talitcr est me- His ita dispositis,humili mente deposco sanctita-
tiendum. Spatiolum illud quod constat inter duas tem vestram,amantissimi fratres,utmei miserendo
lineas, qua; altrinsocus singula diametra possident, orationum vostraruai remigiis me in salo bujusla-
partiatur «qua dimensione in longitudincm, ut in- bcntisffivi laborantcm sustentotis,qHatinus pervenire

feriorem partcm diazeugmenon, ct superiorcm sor- merear, auctore Deo, ad portum aetornBe salutis. Si
tiatur tetrachordum synemmcnon et eum locum, ; quis vcro initia ct fines, nec non ascensiones et

qucm retinct parancte diazeugmcnon ad noLo dia- doscensionos, differontiasque tonorum ad plenum
zeugmenon, habcat nctc syncmmcnon, toni scilicet nosse desidorat,opistolam fratri et consacerdoli no-

distantiam ;
qui tonus conjungat hyperboleon tetra- stro Rolberto ame scriptam studiose sibi legat.Sub-

chordum cum diazcugmenon tctrachordo,etdisjun- jectas descriptiones cordis oculo contemplantes,va

gat synemmenon ab hyperboleon, et paene una ea lete felices.

dcmquc sit paranote diazeugmenon,ct nete synem- C Deinde siiperpostlis notis musicis, habe?iiuy hi versicuii
His poterit so11(TS signatuui discere cantum
menon. Simili modo tritc diazeugmcnon obLincns Schemaliljus super adscriiilis siue voce niagistra.
distantiam toni, et paranete synoinmenon paencuna Si (21) clionJam discriminet in monochordo
niagada
habcatur. Ut vero trite synemmcnon per consonan- Hfficetenim rept-tit vocis retlexio ^rata
Symphoniis pariterque touis diascbismate bino.
tiam sumatur, tritehyperboleon induaspartesdivi-
datur,et sesquialtera proportio aptetur. Hanc se- Poslca Salutatio apostolorum, ut itiscriOitur, pari
lcr cum notis nwsicis :
quitur mcse, potestate ot nomine media,conjuncta-
Avete, muudi lumina,
rum et mcdiarum tctrachorda connectens. Huic Petre, Paule, sauctissima ;

proxima lychanosmeson sesquioctavaconstituatur, Qiiorum alter palibulo crucis

Coujunctus magislro, altcrque
proportione sumpta a paranetc diazeugmcnon per Eusis jugulo locatus ccrli solio
consonantiam diapentc. Ad hanc moduletur tonus Mundi guhernat macliiuam
Jam picne lini proximam.
parhypaLc mcson,sesquialtcram modulationem scr- Poscite nnliis mis(^ris, (]iios gravat
vans ad Iritcdiazcugmcnon.Finisvoro hujus meson Moles criiuiiiis, ut voUiscum
Forpetua perlVuumur kvtitia.
tetrachordi semitonium dcmonstrans ut inveniatur,
Seqiaoitttr ditttjniniinnla varia inusica. Poslremo }>n
meson ncrvus tripcrtiatur,etsui tcrtia pars ut con- srfjiiifiir attctor.
sonantiam diatosseroncfficiatilli addatur.Lychanos [)
Oinnium consonantiarum ratio.
quo(]uc tiypalon dudum conlinons ([uarLani partem Scienduin cst quia proportio, id est comparali
totius linca?., quffi ab hypate mcson scsquioctava numororum,quai appcUatur in arithmelica sesqui
proportione disiaro vidotur,ad mcson scsquiuUorc- tertia,id est altcra terlia, sccus enim dicituraltei
tnr.Ad instar voro hujus, ad jychanos meson dia- appcllatur in musicis diatesseron, cx duobus i

pcnto consonantiam servans.ctab oo tono dilforeus, qualtuor,quia,duobus in mcdio consistentibus.du

pcr hypatc hypaton constiluatur llypatc autcm cxtromi sibi invicom copulantur, ut ost octonuni

mcson tripcrtiatur,ut hypate hypaton semitonium ad sonarium: octonarius enimhabet in setotumst

contiucntem.scsquitertia proportionc operetur. Ad narium, ct ejus tertiam partcm, id est binariun
hanc proslambanomenos,quac et sinistraj sphffirula; Similitcr quie in arilhmeticis hcmiolia sive sesqu
diamctrum possideat,tonum ct ad nicson diapason. allcra, id ost altcra dimidia, appcllalur in music

(2IJ Glossa iti codicc : Magadam, quam nos scsquisphaM'ium, id cst quartam parlcm spha?riP, dicimu
pominant.

I A^
 OPUSCULA. 81

pciile,nt osl iiovoniiiiu? a^l senai iiim.llalieloniin \ parlem, id csl unil.ilom. Ti-ipla voro proportio in
enariuslolum scnarium, et ejus medielaleui. id arilhmeticis, appolIaLur diapason ot diapente in
leraariuni Et qu<e in antlunolicis dupla.in mu- musicis, ut est XVIII ad senariuni ; habet enim
s appellatur diapason, ut csl duodenarius ad se- XVllI senarium triplo,bis autem duplum.ltem qua-
iuni ; habet euim duodenarius tulum senarium diuplum in arilhmeticis, dicitur bis diapason in
)lo. Et qui epogdous.id cst vicem obtinens pun- nuisicis, ut est X.XIII ad senarium, habcl eniin
vel unitatis in ariihmeticis, appellatur tonus in .XXUII loUiin duodenarium duplo,et senarium qua-
sicis. ut est novenarius ad octonarium habet
;
druplo, ut subjocta formula demonstrat. Scquihir
m novenarius tutum oclonarium ct cjus octavam in codice diucjrainma.

OPUSCULUM VII
Aremberto fratri Odoramnus plura salutis.

)electabilium qu;cslionum tuarum stimulatusaf- B pulis tribus. Drama, tis, lertia! declinationis,latine
bus.ha?ctibi paucareddodevotus,.\malarius Lug- dicitur fabula.Inde modulatur antiphona in honore
lensisKcclesia-sacerdos.in suisopusculisrespon- hujusvirginis:Frequcntatc nobis dulcia cantica dra-
ium beali Gregorii,cujusest initium « .\spiciens malis quain nos Canticumcanlicorura dicimusSa-
;

)nge reprehendens, miratur quod in ullo pro-

)» lomonis, in quo, post multa sub persona Ecclesi;e,
^tarumverbaipsius responsorii continua,ut sunt, sancti Dei Genitrici congrua reciprocando, in ejus

lime repperiantur.Quisi sublilemmentisoculum adinirationetaliter proclamatsynagoga:«Revertere,

iibuisset,proreclo non soluin iii noclurni?,verum Sunamitis, reverlero, rcvertere, ut intueamur te. »

im in diurnis oriiciis cjusmodi ralione composila Frequens proclamatio insinuat quod nimius ardor
inulla pervidisset, ut est « dicil Dominus, scr- vivcndi eam versotur in uniuscujusque fidelisanirao.
nes mei. » Sed licet vas electionis et habitaculuin Por Sunamitidcmergo,qua3,ut in Regum libro Icgi-
ritus sancli domnus Gregorius defensione noslra tur,in universa lerra Israhcl ad serviendum rcgi Da-
n egeat, nos tamen minus studiosis, quid snpcr vid pcriiuisita, iuventa est pulcranimis, in cujus
; senliamu3,pauciseIucidamus.Aspiciens a longc etiam sinu rex quievisse dicitur, beata et semper
baudis eyo Gre(iorius), id est, conteinplatus post VirgoMariafiguratur, in cujus sinu Rex caelorum.
ilta tempora adventum Christi, occe video Dei p quievisse creditur ; et ex cujus imraaculato utoro
ontiam venientem.id ost,ocuIo veric fidei intueor homo factus pro salute nostra.idem, Deus et homo,
pletum illud quod ait Psaliiiista:«Excita,Doniine, quasi rcx de cubiculo suo processisse prsedicatur.
lcntiam tuam,et veni.ut salvos facias nos. »)Et ut Rccte aulem de Sunaraitide legitur :«Rex vero non
Esaias propheta:« Ecce nomen Domini venitde » quia beata Virgo Maria, virgo ante
cognovit eara,
iginquo. » Et nebulam totam torram tegenlem partum, virgo post partum, et virgo in partu, abs-
ibaudii'i(/t?<)),idestgloriamUomini totummundum quc commixtione virili Ueum et hominora nobis
plentem ;quemadmodum sapientia Dei Patris in inolfabiliter protulit.
jdesui fatetur :« Ego feci in ca;lisutorieturlumen AIioquin,ea quaj de Sunarailide figuraliter protu-
ieficiens.et quasi nebula te.xi omnem terram. « Ue Iimus,reslat ut de sancta Dci Ecclesia non habonte
viam ei(subaudis cuncli fideles), id est, pr<evenite maculara noquc rugam raystice intelligamus. Dum
ra Psalmista faciem ejusin confessione ;etdicitc, eniin dc divinis ScripLuris intellectum alicujus my-
est, corde credite et ore conIitemini,cantanteset sticajsignificationisexscuIpereDeo donantenitimur,
allcntcs in cordibus vestris Domino.Nuncia nobis una cura Christidiscipulis spicasraanibusconfrica-
ipscqui regnaturus es in populo lsrahel,id
tu 68 raus. Sunam, Juxta veram Ilobraicorum nominum
l.demonstra nobis perprophelas tuos nativitatem inlerprclationem, aUiludo intcrpretatur ;undc Abi-
.iin judicium futtirum, ostendondo nnbis mi- U sag,inter filias Hierusalcm spcciosa, qua; volunlalis
sive
ricordiam tuam.ut salvi siraus ;vel,salutareluum ignoranlia interpretatur, orta fuisse dcscribitur;
)bis notum faciendo,qui rcgis Israhel.id est viros quam David rex, qui forlis manu intcrpretatur, suo
dentesDoum. lllud vcro,caiiHsiiiie frater,S(dIortcr latori sociasse,scd cain minimc cognovissc Icgitur.
luendum est, quod in psalinis vcl prophetis futii- Adonias voro qui scnior dicitur, per manum Hcth-
iiii lempus propruiterito,et prajteritum pro futuru,
sabc, qua3 doinus seplcm, sive donius abbalixan-
••Tisens quoque pro prajterito vcl futuro, prajtcr- tium intorpictatur, eam suoconjugio postulasse di-
umque ct futurum pro pricsenti ponitur. Si qui noscitur. Ilic per manum Banaia;, (|ui inslruclor
splicent ista, pcrquirat sibi utiliora. sive /cdificator dicitur, .Joiad.'r! lilii, (jui sapicns in-
Prajterea solvendo quajstionem dramatis, festine- paululum
terprctatur,interfectus csso scribitur.llis
113 ad mysticam interpretationem Sunamilidis. iiilcrmissis,Deo ducente, secundum capacilatem
achraa, mae, prim;B declinationis, gcnus est pon- ingenioli nostri, rcdeamus ad solutionem mysticaj
'ris.et est oclava pars unciae, et appenditur scri- propositionis.
815 ODORANNI MONACIII S. PETRI VIVI SENON. 81

Per Sunam, qunn altlludo interprolalur, ;otcrna A. sia: « Adstitil rogina a doxtris tuis investitn dcai
Di-i sapienlia, id est Verbum Patris, per quod facta rato,circumdata varietate.»In vestitus dcauvalinni
sunt omnia, rccle intelligitur de quo per Psalmi- ;
rruor pcr qucm rcdernpti sumus sanguiuis Christ
stam dicilur :<<Verbo Domini coili firmati sunt;>iet: scu unctio chrismatis sacri ; ct in circumdalior
«Omniain sapientiafecisti;)>dequoetperSalomonem varictatis, signatur varia distributio donorum Sp
dicitur :« Omnis sapientia a Domino Deo est,etcum ritus sancli. In sinu vero Ecclesiae Christus qui.

illo fuit semper,ct estantea^vum. «Cujus etiam ex- scit, dum post resurrectionem suam,ascensurus
ccllentia Apostolus.usque ad tcrtiumcocluni raptus, c<T3lum,apostolis dicit:«Si quis diligit me,sermone
mente contemplatus,proclamat:«0 altitudo divitia- meum servaljit, ct Pater meus diliget eum, et

rum sapientiffi et scientiae Dci ! quam incomprehen- eum veniemus,et mansioncmapud eum faciemus
sunt judicia ejus, ct investigabiles via; ejus
sibilia ! Unde ct Johannes ait:« Si diligimus invicem.Dei
Quis enim^cognovitsensum Domini, aut quis consi- in nobis manet, et caritas ejus in nobis perfec
liarius ejus fuit,aut quis prior dcdit illi ct retribue- est. » Alioquin Adonias, qui senior interpretalii

tur ei?quoniam per ipsum, et cum ipso, et in ipso antiquum Hcbncorum populum designat qui,pos ;

sunt omnia ;ipsi gloriaet imperium in snsculas.TCCU- quam Christum Dominumin cruce susppndensrr
lorum. »Pcr Abisag vero, qua^ voluntatis icjnorantia -n ricntcm vidit, occasione veteris legis accepta, f

interpretatur,sancta electorum Ecclcsia dcsignatur, clcsiam fidelium sibi subjugare voluit. Qui Sut
dequa per Salomonemdicitur: «Fclix sterilis,et in- milidcm per Bcthsabc sibi dari postulat, dumci
coinquinata ! qua? nescivittorum in delicto, habcbit n.alibus lempli sacrificiis,ncomeniis quoqueels;
fructum in respectionc animarum sanctarum.» De batis, fideles Christi sibi subicere volens, a Hiei,

qua etiam Anna mater sancti Samuhelis,fGccundita- solymis fugat. Qucm adgressus filius Joiadac, c

tem synagogae, et sterilitatem ejus ad tempus de- ; sapiens dicitur, Banaias, qui instructor sive sstl

mum vero futuram Ecclcsi.-e foccunditatem,et syna- rator interpretatur, interficit ; dum sapiens arcl
gogas sterilitatcm adtcndens, prophctando intulit tectus Ecclesiae, ct instructor morum nostron
dicens : « Sterilis pcperit plurimos, et qua? multos vas olectionis Paulus apostolus,scuto fidei armat,

habebatfiliosinfirmataest. ))Quiarevera, c.-Briinoniis galea salutis protectus, et gladio Spiritus sar.

elanimalium victimis vetcris legis cessantibus, corroboralus,Juda30s increpans ait:« Vobisopoi-

mater nostra sancta ct immaculata Dei Ecclesiaper bat primum loqui verbum Dei ;sed quoniam rep •

fidem credenlium et s.acri baptismatis regeneratio- listis illud, et indignos vos judicastis aeternae vi,

nemDeo cottidie filios gignerc non desinit. Porro eccc convcrtimur ad gentes.» Qui et Corinthiis s(-

per David rcgem.qui forlis manu intcrprctalur, Dci bcns ait :«Gircumcisus aliquis vocatusest ? non -

Filius, qui vicit diabolumet mundum.rccte inlclli- C ducat praiputium. In praeputio aliquis vocatus e?
gitur ;de quo per Danihclem dicitur:«Aspiciebamin Non circumcidatur. » Et .ad Galatas inquit: « b
visu noctis, ct ccce in nubilaisc.idi quasi Filiusho- Paulus dico vobis quoniam,si circumcidamini.C -

minis veniebat: et datum illi rcgnum ct honor ; ct stus vobis nihil prodest ;quia inChristo Jesuneie
omnis populus, tribus,ct lingui; illi sorvient :pote- circumcisio aliquid valct neque prajputium, i

stas ejus potcstas ."Eterna, qu;ic non aufcretur ; et fides qu;r por caritatcm operatur. Et quicuin e

regnum ejus, quod non corrumpctur. » Hominem hmc rcgulam servavcrint, pax super illos et m>
etiam paradiso rcstituit, ut Psalmista ait: «Tu cs, ricordia Dei. » Simon quoque Petrus et Jacobuit
Domine,qui restitueshoredit.atem meammihi.)>Spe- ceteri apostoli his qui ad fidem Christi ex genti s

cialiter vero hcrcditas nostra dicilur Christus, ut per baptismum conversi fuerant, ne circumcisii
idem Ps.almista canit: « Dominus pars hcrcditatis ct cffirimoniis vcteris lcgis subicerontur,ist:usiili
meae ; » et Beata gcns, cujtis cst Dominus Dcus
: tv
scripla pcr manum Barnabffi et Pauli in Acliis
ejus. » Qui ut nos hcrcditatcm Dci csse ostendcret, apostolorum misisse leguntur :« Visum eslSpitn
subjunxit : « Beatus populus qucni elcgit Dominus sancto ct nobis, fratres, nihil ullra imponercv.is
in hereditatcm sibi ! » Ilis it.aque dictis, vcrtamus oncris, qu;un ha^c necessaria, ut abstinealis 'S

stilum ad ordincm narrationis. ab immundiciis simulacrorum, ct sanguiocet f-

j)
Per soncctutem rcgis David benc intelligitur ul- focatis, ct fornicatione. ^

tima pars prasscntis s.tccuU, in qua Dcus pro nobis Alioquin dcnuntio crgo (22) omnibus qui nonW
homo dignatus cst fieri.Por mortem veroojus signi- Christiano censentur, ct hanc legem sibi a Sp1;u
ficaiur vera morsChristi pro nostra rcdcmptionc in sancto el a Christi discipulis datam non custodiit,

crucc pcndcnlis. Porro per Sunaniitidcm, (lu.-e in non sunl. Out^i

(|uia,nisi paMiitucrint, Chrisliani
omnibus finibus rsrahcl pcrqui.sila iiivcntaost nimis Christiani non sunt, profecto,ut Johannes testi r,
pulcra, (|ua! ctiam rcgio latcri admixtaeum fovisse, Antichristi.id cst contraChristum slante9,appein
et in cujus sinu rex quicvisso scribitur, sancta uui- possunt ;dc quibus alibi legitur:«A nobisexierit,
vorsalis Ecclesia, ut jam diximus, figuratur qu.T, ; scd non crant cx nobis quod si fuissent ex niS»
;

de omnibus gentibus congrcgata,pcr unitatcm fidci pcrmansissent utique nobiscum. » Soctaloros ro

Chrislo voro Ucgi crcditur conjuncla,ut aitPsalmi- hujusuhHii vocantur h;cretici, id csl a Deo at"
(22) In marijine scilicct Odorannus.
 ;

OPUSGULA. 818

rum rex Salomon, qui pacilicus inlerpretatur. A appcllatur,dumconvcnticulissynagog3c comparata,

3, ut Regum historia refert, omnis terra deside- mundior pcr baptismum inv(fnitur. Egreditur cum
t faciem vidcre, cujus etiam nutu Adonias in- Abraham anima justi de terra ct de cognationc sua,
clus est, pacilicus Rex noster Jesus Christus dum proprii corporis illcccbras, voluptates, ct car-

13 Dei vivi, « in quem,» ut apostolus ait, i> desidc- naliumscnsuum transilicnsdcsidcfia,humilimente

angeli prospicere,»quipacificavitpersuumsan- festinat ad supcra. Incedit post vestigia gregum,
icm qucB in ca;lis sunt et quaj in terra, allego- quando prascedentium prophetarum et aposlolorum
intelligi potest ;
qui antiquum hostem expu- vestigia sequens, spiritalium doctorum diclis et fa-

, dum habitaculum nequitia:; ejus Antichristum ctis inhserere dcsiderat. Pascil agnos suos, dum, de

litionis tilium, qui elevatur et extollitur supra virtute in virtutem conscendens, sibi et suispabu-
e quod dicitur Deusaut quod colitur, cxtermi- la divini verbi lectionibus inha;rendo subministrat.

ut Apostolus manifeslat : « Quem Dominus Quibus, pascua divini vcrbi dccerpere gestientibus,
is, inquit, interliciet spiritu oris sui, ct destruet ait Apostolus: «Tanquam parvulisinChristolacvobis

itrationc adventus sui. » potum dedi,non escam. » EtPsalmista: « Gustate,

nplius [marg. dicamj. Expeditis his quai ad et videtc quoniam suavis est Dominus. »
ticam interpretationcm Sunamitidis pcrtinere „ Talibusct hissimilibusanimavirtutibusdccorata.
banlur, operse pretium duximus moralitali con- filia Dci merctur appcllari ; ut Spiritus sanctus per
entia huic opusculo adderc pauca. In jam di- os David suggen ndo intulit « Audi, filia, et vide,
ci :

canticorum Canticis, sub persona Sunamitidis etinclina aurem. et oblivisccre populum tuum, » ido-
ic habent verba sapientis de Christo et Ecclesia lolatria3 sivo tililationibus carnis reluctando ; « et

ihetantis. « Si ignoras te, inquit, o pulcra inter domum patris tui, » nffivum originalis pcccati, seu
ieres, egredere el abi post vcstigia gregum, deleclationes corporis, no ad consensuni usque per-
isce hicdos tuos,» quos alia translatio appellat veniant, fugicndo. Et tunc digna eris audire vocem
>s.Ecclesia Gra^ce, Latine comjrcjalio juslorum sponsi in dic ullimo : «Totapulcraes, amica mea,et
ur,quae ignorare se dicilur, dum, originalis pec- macula non est in te:veni dc libano,veni. » Quaestio-
pompis abnegatis, et idololatriae cultibus post- nuni caritativa solutio, spe firma sit in Christo
lis, prffiterita cum Apostolo rclinquens, in futu- unius fidei nostrie valitudo.

ese extendcre nititur. Pulchra intcr mulieres

OPUSCULUM VIII
jod omnis inaequalitas ab squalitate progressa, C Cujus vigore nobiliter pollens sancta Senonensis
liter ad aequalitatem redeat, inter doctos ali- mater Ecclesia, Christi Jesu morte redempta, et almi
ndo sit dubitabile, puriorc mentis rationc vi- martyris Saviniani Galliarum primatis verbisedocta,
Lis esl dissererc. Vulgnm vero quod dul)itatio beati etiam protomartyris Stephani sunguine dedi-
, prajtereat, Pater patri.-c (23) evidentcr dcclarat. cata, ad pra-scns una cum consensu et voluntate
[)ortioneigiturimmortalitatis,Omnipotentispro- illius(24)regisinclytiFrancorum,comprovincialium-
intia homincm in principio creavit ajqualem an- que episcoporum et procerum abbatumqueetcleri-
s,qui, inobcdientia mandatorum Dei, ex immor- corum, ncc non utriusquescxusfidelium,proclamat
s mortalis factus, proh dolorl iu hujus
;«vi (juam sibi domnum iiluni 25) ficri pontificcm summum de ;

iraurffirumnam ost expulsus. Sed crcator illius cujus bonis actibus gaudons effecta, ad hoc opus
2ns eum pati sempitcrnaliter, mittendo Verbum dignum ct idoncum, in quantum humana fragilitas
im non solum ad ccqualitatcm supernorum civium nossc permittit, eum fore dcnunciat. Sub illius igitur
m rcvcxit rniscricorditcr, verum etiam super prajvidcntia, cxplosa onini controversia, in summi
nia creata extulit, ut ait l'ropheta, mirabiliter : opificis scrvitio militarc deliberantcs, qui per ino-
mnia subjccistisub pedibus ejus. »Illudverolicct boedientiam ad ima ruimus, oboediendoajqualcs an-
hominc Christo Jcsu spccialiter sit pra^dictum, g<;lis ficri obtamus,(iuatinus,digitodiscretionistacti,
evangclicum adtenta menle de illius
len illud et plcctro pia3 admonitiouis repcrcussi, una cum illo

mbriseslrecolepdum." Ouodcumquc,»dixit idcm in abstincnticE tynipano ct ununimilatis choro mc-

minus, « ligaveritis in terra,erit ligatum in ca;lis rcamur gratulari. Sicque conjuncti quattuor princi-
quodcumque solveritis in terra, erit solutum in palium virtutum harmonia, valeamus semper istius-
lis. » Hujusinodi potestas, Spiritu sancto coopc- modi laudarc Deum consonantia « Omnis spiritus :

Jte, apootolis per intervalla temporum eorumque laudft Dominum. (Si do abbate agitur, conveniens
•cessoribns tradita, a fidelibus cordc credcnduni ratio loci ct pcrsonarum honcslc imniutctur (26.)
ure contiti-ndum ost quod mancat inconvulsa.
i3)Supra, col.800,Patrem palri.TdixitBoethium. (26) Animadvcrtimus in hoc ct scqucntc opusculo
-') Pronomen generale ponitur pro nomim; spn- morom ac formulain tiinc in (iallia vigontcm cpisco-
li^ ut fit in formulis. pos proclamandi. Divcrsani aliam dat Achcrius Spi-
^o) Item ut in praecedenti. cileg. cd. nov. t. 111, p. .370.
819 ODORANNI MONACllI S. PETIII VIVI SENON. 820

OPUSCULUM IX
Seniores et fratres, audiro cleltctis riuare hicestis A ticme crgahumanum gcnus Deus omnipotens utitur,
congrcgati. Deus ©mnipotens quando primum ho- dum non hominibus angelos, archangclos, sed ho-
minem creavit, liberum illi arbitrium contulit. Ipse mines sibi natura consimiles pr.^nponerc dignaiur.
vcro libero arbitrio maleusus, esu pnmi vctili, de- Expedit ergo vobis ut exhibitione bonorum operum
liciarum sede, mancntc lilicro arl)itrio, est privatus, Dco placeatis, quatinus sacerdotes et prinoipesDeo
Cujus sequaces pcr multa tcmpora a via vcritatis dignos, qui vobis verbo et exemplo ad cceleste re-

oberrantes, et idolis servientes, auctorem suum pc- gnum prajbcant pergendi ducatum, habere pos-
nitus ignorabant : quoad usquc omnipotens Deu.s, sitis. Prcfiterea noverit fraternitas vestra san-

obocdientiafamuli sui"Abrah?e placatus, circumcidi clam Trecasinensem Ecclesiam, morte sui priEsu-

illum voluit. Et postmodum per sanctum Moysen lisviduatam, cxpetissedomniGilduiniarchiepiscopi

amicum suum scmen ojus de scrvitute/Egyptia libc- nostri (27) pr.-osentiam, juxta sanctorum canonum

rans, et eundem ipsum pra^osse populo suo volens, censuram, quatinus illi conccdat sponsum et pasto-
per manum illius ei legem tradidit. Dc cujus spiritu romcongruum.Cujuspctitionilibentissimeannuen?,
postquam Aaron et filios ejus ad pontiiicatushono- una cum consensu ct voluntate domni nostri Hain-
rem elegit, Deiprovidentiasumons septuagintaviros rici (2R)Francorumrogis,etsuffraganf'orumsuor'im,
qui una cum illo populo praeesscnt, replevit. Quorum p»
Garnotensis scilicet episcopi, Aurelianensis, Pari-

posteritas dumpersuccessioncstcmporumusque ad siensis, Meldcnsis, Nevernonsis, Antissiodorensis,,

Samuhelem prophetam perduraret, David ragcm de nec non ct procerum Francorum, totiusque cleri e!

quo dicitDeus: «InveniDavidsecundum cormeum,» populi adplausu, dat ei quem praesentem cernitic

eidem gcnti contulit. De cujus stirpe Dominus Jesus domnum Mainardum, hujus sanctfE matris EcclesiaE

per voluntatcm Patris, coopcrante sancto Spiritu, sancti Stophani archiclavum (29), pastorem, etspon-
inmaculatamcarncmexinmaculataVirginesumens, sum, nobili stirpe progonitum, et bonis moribnf
duodecim apostoloselogit, et appellari ab cis Domi- ornatum.Undepostulamuscaritatemvestram,karis
nus et Magister voluit. Quibus ab eo sancta mater simi fratres, ut in excelso voces extollentes, quif

Ecclcsia pjusdem Domini Jesu sponsa commissa, et super hoc vobis placeat proclametis. Huncversicu
ligandi at(|uc solvendi potestas collata, quamdiu lum rcpetitimi tcrlio,prnscquatur decentissimarler

mundi hujus orbita volvitur, in eorum successori- clectio, deinde metropolitani et omnium compro
bus, eis scilicet qui episcopi vocantur, manet sta- vincialium, si fieri potest : sed non minus quan
bilis et firma. trium cpiscopnrum, inetropolitano praesente, benc
Anidmadvcrtite qua ra-
igitur, fratres liarissimi, dictio.

tione, qua pictatc, qua miscricordia, qua modera-

OPUSCULUM X
SanctS! matris Ecdesix Senonum arcldepiscopo Gilduino. maxima corporis inualitudine detentus
Odorannus si/ncellila, xmulari nieliora charismata.

Quod studiolcctionum divinarum oblincrc valea- C tcrasancta^ exhorlationisatTamina,Domini Jcsu cuu

mus, undc nova ct vctera prcfcrrc qucamus, ad id apostolis loqucnlis sic schabucrunt verba: i<Ouivo
facicnduin provocant nos bcatac mcmoria; pra^dc- spcrnit, me spcrnil. » Quoruin vicem sacerdolo
cessorisvostriLcutlicriciarchiepiscopimirillciarlus, Ecclcsiic tencnlcs,majori injuria non possunllac^s
qui scnipcr juxla Apostolum in oratione ast^iduus, siri,quamsi,verbuni divinunisubministrantes,spor
ct in meditationc lcgis Dci pcrmansit indefcssus ;
nantur a subdilis. Quibus, ne vilipcndalur vigoroL
cujus projscntiacorporali si ad prtcscns dignum fuis- clcsiaiUicus, e divcrso occurrunt leges mundaua
sctperfrui saiculum, ncquaquam pullulassct nova Ghrislianis impcratoribus Spirilu sanclo inspirant)
hajrosisBurgundionum(30),qui, utmihi innotuislis, promulgata*, quibusprajcipitur ut triplo componar
asscrunl se rebelli mcntc nil debcre suis opiscopis, tur omncs saccrdotum injuria;. Gloriosiquoquc iir
si ab illis ad cmendationcm ut vcniant, canonice peraloris Karoli luce clariora extant capitula, i

vocati, vcnirc distulerint pro suis flagitiis. Quibus, quibus continentur hujusmodi scripta : i^ De vocu

nc rcmancant iu tanto crrorc, proforcuduin c-rt au- (> tionil)us, quas faciunt opiscopi, pra?cipimus u'

tidotum e.v divinaruui legum auctoritato. lutor cc- « qui eas negiexeril, tripliciter componal. Quod ;

(27) Dc Gilduino airhici). Srnon in Annal. Hcncil. ridavwn, urcv clavcs liabcntein. Hic enim Mainardii
ad an. 1();{2 ct seqi]. thcsaurariuscrat Ecclcsia; Scnoncnsis. Vide Anna
(28) llinc vidcmus hujus scrijiti ictatcni, ncmpo cit. ad an. 1032.
di:
rcgnuni llonrici 1, ([ui patri Piob^M-to, do (]uo Odo- i:>0) 1)0 hac Hurgundionum luercsi diligeulius

rannus in ])rologo, succcssit anno 10151. (luiri vclim.

(2U) Quusi suunnum clavigcruni. Sed malim ar-
>1 OPUSGULA. 822

excommunicatus ad satisfactionem venerit.cano- A 1l'x secundiu injuris.Viccsimus quoquc cLseptimus

niee suscipiatur. » nunierus, pcr trigonum auctus si fucrit, in octogc-

His ita expensis.si vultis nosse qualiter tripla fiat narium ct unum numcrum cxsurgit.l']t hfcc est lex

)mpositio, paucis intimabo. Omnis injuria eujus- injuria} sacerdotalis terliic.Si quis vcro.quod absit!

mique senioris vel advocati, sive despcctus seu jngo diaboli mancipatus,culpis suis exigentibus,se-
intemptus, cxcepto repis ct sacerdolum. LX" cundum mandalum Domini nostri ut ethnicus et

)lidis, id est pretio Irium librarum multatur.Mul- publicanus ab ecclesiiw fucrit ejcclus, ctjuxtaApo-
plicatus igitur ternarius per ternarium excres- ^'tolum^Salhana-.utspiritussalvus sit in dicDomiui,
l in novcnarium. Hioc est lex prima? vocatio- in intcritu carnis tradiLus,ad Ecclcsiam catholicam
3 cpiscopi, si spreta fuerit. Novcnarius vcro rcverti voluerit : in primis.ut dictum egt, sacerdoti

jctus per trit;onum, reildit viccsimum et septi- satisfaciaL ; et sic demum pocniLendo rcconciliatio-
iiin numerum. Conscquentcr ergo haec est nem, ut mos esL ecclcsiasticus, obtincaL. ValeLc.

OPUSCULUM XI
esiilerabilibus maximaque veneratione suscipiendis Mnsciacensis cainobii fratrihus, gratia Deinon suis
merifis, abba Ingo (31)donum perfeclx caritatis, et bravium gefernx remunerationis.

Variis hujus sicculi perturbationibus, karissimi D cos coLtidie scquimur. Ad morLem cnim sine inLcr-
commoti et diversis malis afflicti, causam
atrcs, missione properamus. Rcpetamus morcs quibus
)rumdum malorum debemus agnoscerc,et cogni- haclenus ordo monasLicus crcvit cL viguil. NuUae

im auxiliante Dei misericordia evitare. Causam sint fictiones, nullfe conspiraLiones inLcr nos qui
rosperitatis et adversitalisSpiritussanctusdemon- paLrem invocamus Deum quibus dicunL ponLificcs: ;

rat his verbis : » Justitia clcvat gcntem, miseros Pax vobis; cL pro quibus onmes concordiLer erant
.cit populos pcccatum.>'Peccatum,quo miseri etfi- sacerdotes Da propiLius pacem in diebus nostris,
:

raur,hoc esse credibile est,quod, cum fide simus et Pax Domini sit scmper vobiscum;et quibus
:

bristiani.destruimus proh dolor! factis aliquando polliceri Deus dignatur « Beati pacifici, quoniam :

rofessionem monachi.Et quia beatitudini sempi- tilii Dei vocabuntur. » llla comminatio cjus non vi-

!rn« felicitatem pra'poninms temporalem.et illam dcatur nobis contemptibilis : « Va? illi, per quem
isi resipiscamus perdimus,et hanc quae quantula- scandalum venit ! » nc forte, quod ipse avertat,
jmque posset esse, si recti esse vellemus.non ad- sola vexalio, uL aiL Esaias, det aliquando intellec-
rehendirnus. Quia ergo vindicta Dei el in hae vita tum
cxperimenLo, quod nunc auditui, uL inrelici
'mporaliter incipit,et usquc ad alteram,qute nnem non credinms, auL nos ncscirc fingimus, in lor-
on habct, nisi conversio subveniat, pertendit,sive p mcntis positi scnLiamus
raelali sivc subjecti omnem deponamus e.\cusatio- llludaulcmnemincni nostrumfugiaL^adocLissimis
em.El cum sibi unusquisquc nostrum sit conscius virisusquc ad nosLrain oeLatem probatum eL credi-
1quibus maximo Deum olfendit^communiLcr cum Lum, quia per concordiam parvai rcs crescunL, per
t obrjedienler audiamus monentcm :(>Redite,pra3va- discordiam vcro maxima^ dilabuntur; ne forLc,dum
icatcires,ad cor."Itemque:« Lavamini,nmndi esLolc- cnpimus noslra sccurius tenerc, vel ad transiLoria
uferte malum cogilationum vcstrarum ab oculis capicnda fclicius consccndere, jusLo Dei judicio
iicis; quiescitc agerc perversc,diseitc benc facere,» ruina nos labcnLis sa3culi,(iuam nosLris discisionibus
it perpoDnitenti.e salubrem curirum perveniatis ad pra;paramus, iiivolval, cL in pernicicm anima3 et
n-iulgentiaetutissimum portum.Ita valebimus non corporis perlrahal. H.-cc nostra) humilitatis quanLu-
olum effugere mala pr<-csentia, vcrum ctiam bona lacunu^uc admonitiuncula, prajsenLi Lcmpori con-
ipcrare ventura. Dcdiscamus sola carnalia appe- grua, dum ad vos, dulciscimi palres vcl fratres,
cre, dc conscquendis spiritalibus aliquando cogi- p(>rvciicrit, volo in convcntu fratrum rcciLcLur, ut
eraus. pcr illam cuncLis CraLribusparviLas nosLra ad memo-
Et ut nostne cupiditates temperentur, et modum riam rcvoccLur. Spero cnim, omni dubitationo sub-
diquem teneant, veniat nobis in rnemoriam celcr mota,pcractisdicbus festis Dominicaircsurrcctionis,
;orum transilus,quo3 in dignitatibus hujus sfcculi D si Deus vitaui concesserit,me apud vos futurum,ac
idraodum florentes vidimus.nec obliviscamur f|uod pencs vos aliquandiu moraturum. Valetc.
(3^) De hoc Mabillonius .\nnal. Benod. ad an. siinrnm morcs ita componorc valuiL,quin,post cjus
1014 :
oljituin einiMidalionc indigucrint.In Clironiro Clarii
Ingo vir magna; nobilitatis in s.nculo, Rotberti iiionaclii Ingo regis coiisanguineus dicitur factus
regis in schola Gerberti collcga,(jucm abbatia S. abbas anno insequenti.
S. Petri Vivi En occasio -i

Martini ^lasciaccnsis rcrnuncratum, pnst abbatia (]ii.i OdoraniuiH, ([ui monai^-hus orat S. Petri Vivi,
S.Germani Parisiacensis inclytum s.crnli) rcddidit, scripsithanccnistolarcm adhortalioncm nomine In-
ut dccebat tantum virum, inquil Hflt/aldn'; in epi- gonis, qiii malc moratos monachos rogendos sus-
tome vitaj Rotberti regis. Non tamen monachorum ceperat.
823 ODORANNI MONACHI S. PETllI VIVI SENUN. 824

OPUSGULUM XII
Quodomnishomoadamandum etcolcndum Doum A. ritatis, non solum corporaliter verum etiam Fpirita
creahis sit,testatui' his verbis Ecclcsiasles in finesui liter; co videlicet tenorc ut, si aliquis ex illis in

sermonis » Deum time, et mandata ejus ol)Scrva,

: infirmitatcm decidcrit, ab abbale vel a fratribus,
hoc est omnis homo;»id cst,ad hoc creatus est omnis more ecolcsiastico, scu a ceteris compresbyteris
homo, ut Deum timeat et mandata ejus obscrvet. visitetur; ct,si dcfunctus fuerit,ab unoquoquo mo-
Verus quoquc concionator nostcr Dominus Jcsus, nacho sacerdotc, seu a cetcris presbyteris pro
interceteramcllcdulcissimodulciora,taliasuisdisci- salute anima; ejus septem missae canantur; in
pulis prorertaffamina:i'Quod vobis dico,omnibus di- convcntu vero fratrum post primam horam diei,
co,vigilato ;
» ct : <iTimcte cum qui potest aniraam et antc quam litania agatur,psalterium ex integrode-
corpiis perdere in gehennam. » Qui etiam adpropin- cantetur.
quans passioni,unanimitatis paticntiam scrvare eos Pro talionc vero hujusce rationis, id quod prae-
sic docuit : « Mandatum novum do vobis ut diliga- scriptum est fleri pro presbyteris, simililcr fit pro
tisinvicem, sicut dilexi vos. » Et ascendens incoc- monachis ab ipsis prcsbyteris vel monachis.Et per
lum, orando Patrcm, intulit dicens « Non pro : singulos annos,sicut in fcstivitate omnium sancto-
his rogo tantum, scd pro eis qui credituri sunt per rum jejunium neglectum, sive festivitas neglecla
verbuni eorum in mc,ut ct ipsi in nobis unnm sint.» fuerit, persolvitur ; sic in prinia subsequenti die

De scctatoribus quoque hujusmodi Lucas in Acti- commcmoratioomniumfidcliumdcfunctorum,causa

bus apnstolorum dicens, taliter intonuit :«i\Iultitu- karilatis Dei, in eodem monastcrio ab abbate vel a

dinis autcm credcntium erat cor unura ct anima fratribus conprovincialibus soliempniler agalur,
una, et erant illis orania coraraunia. » Igitur dura eleeraosyna publica in paupcrcs,et rcfectionc kari-
pcr mulia annornm ourricula istis ct his similibus tatis corporalitcr subsequente.Et ut hoec exhortatio
sancta elcctorum Ecclcsia ab apostolis fundata pol- perpctc {ita cod.) vigcat, prKsentium fratrum no-
lere virtutibus,omnium bonorum invidus diabolus, mina adnotamus; ct ut deinceps defunclorura fra-

malignum virus adinventionis su» in h.-Brelicorura trura noraina designentur, obnixe precamur.Ea ra-

mentcs fundens, discidia inter fi.lclcs ebullire fccit, tionc firma, ut morc ecclesiastico postquam exhor-
et unanimitalis virtutcra in quanlum potuit pcrtur- tatio orationis post offcrtorium missa: a presbytero
bavit. Scd sancta Ecclcsia supra firmam pctrara, facta fucriljsubdiaconus rctro altare stans virorum
id est Christum, bcne fundata, nuUis htereticorum familiarium nomina et raortuorum loco opportuno
porturbationibus concuti potuit,quic,Spiritu sancto rccilct.

doctorum spiritalium pectora perlustrantc. iramo- Pnctcrca scicndum est quod si difficultas, autloci
bilis permansit. aut tcraporis, aut cujuslibct rei, visendi infirmum
E quibus legislator Bcnedictus, unaninics con- C vcnerit,unus(]uisquc in suo loco,sicul supra dictum
gregaro studcns in Dei domo, scripsit mona- est, solatium fraternns karitalis illi pcrsolvat; et si

chorum regulam, sermone

discrctione pra^cipuam, obierit, similiter faciat. Etmonachos taeJuerit
si

luculentam, in qua evidenter ostcnditur quanta cantare psalterium, agant missam pro mortuo in
sit unaniraitatis virtus. Quia vero, ut Apostolus convcntu fralrurn.lpsa die qua tcstamentuni istu^i
ait, non omnium cst fides, tamen omnium bcnefi- in capitulo sancti Pctri pcrtcxtum sancti Evangelii
ciuni cst in fratres. Licct sancta universalis Ecclc- alternalim confirmatura sancitum est ut a duo-
cst,

unius
sia diversis in ordinibus distributa sit,tamcn dccim prcsbyteris ex his qui foris sunt singula: niis-
Cujus
caritatis visceribus enutritur et gubernatur. saein unaquaquehcbdomada per singulos apostolos
amoresucccnsa humiliscongrcgatio sanctorum apo- decantcntur;et in convcntumonachoruminomnium
stoloriun Pctri ct Pauli,sanctorura qnoque aposto- apostolorura vcncrationesemel in hebdomada missa
loruniSaviaianictPotentiani(32)sociorumquecorum agatur.Cetcri vero prcsl)ytcri vcl fratres pcr unam-
Senonensis vici,desidcrat fralernitati sua3 compro- (luamquc hebdomadam pro animabus omniuiado-.
vinciales presbyteros, seu quoslibct lidcles, ad hoc functorum fidelium unam missam cantent singuii.
opus suscipicndum idoncos sibi conccti vinculo ca- quatinus illis a Deo rcquies donetur, et nobis paci?

(32) Piocole pontificum Rom. Mtas.Quoniam vcro D qucm vulgo dicimu.^ Anastasium,sentenliani illum
Vitariiin haruin miMiiio hic incidit, plac!'t i'.anc ^cu legciii Soleris non rccital. Quia tainen a[iuil
locura (iiKMndam iu Soicris PP.^'ila aliiiur.ntum il- ipsuin .Anastasium in S. Silvostri Vila jubofur liori
lustrarc. Dicitiir ibi Ilic pnpti ('otislilitit iie ii.vor
: opiscopus, qui sit unius uxoris vir « sacentolr
liabciiliir lcyilinia, nixi pcr sarcrilol"!)! hcncdiraliir. htiicilicLr : hino inerito iicct arguerc oanoncn» Sii-
Undcnaiii ha^c tain prisca aucloi"itas sumpta fuit u voslro vctusliorein cxstilisse de nupliis Clirisliaiu'
biogiii[)b() .'
(^crte in opistolis
Isidoriaiiis Solcris raorc copuiandis, quo frotus ideiu Silvcstcr lo-
decsl,scil taincn adcsl in prinui IsidoriHiia Evarisii. gem suam tulerit de opisoopo nonnisi cx hujiismi'-
Puto noslruin biographura siiinpsissc a Htirrh.irdo, di ualo niipliis assumoudo, t|u;isi nou osseut *y
lib. i\, cjii). /'«'•^-
7, qui rcapst^, Solcrcni pro l']varislo pia-! ot C.hrisliana", iiisi a saccrdoW hcncdicUC
citat. .\uctor quideiu vetus Vilarum pontilicum, sent.
 OPUSGULA. 826

nquililas, el terrae fertilitas, apostolorum inter- A ^eus qui corda fidelinm sancti Spiritus illustra-

itione, etvitae felicitas conferatur. tionc, etc.,ut in liodierna liturgia. Item aliam Deus,:

Jualiter ea, qua? pra-dicta sunt, agonda sint. cui proprium est misereri semper et parcere, etc,
:ionvenientibus fratribusin unum, finilaloctione, ut in /k/. Donipue aliain;Pra!sta, qui-csumus.omni-

latur ab abbale : Flectamus genua. Etlinita ora- potens ot misericors Deus, cunctis fidelibus defun-

ne dicatur : Levate.Deinde adstanlibus omnibuo ctisveniam, viventibus indulgentiam ut, te lar-

;

at abbas, prajmissa salulalione, id est Dominus gieute, pariter ad vitam pervenire mereamur feter-
jiscum, hanc orationem : nam. Per cto.

OPUSCULUM XIII
dascnlo sancla' Aurelianensis Ecclesix,etmonasterusnncti Aviliarchimandntge Ayrfredo, necnon Hu-
•joni sanct,r niatris Erclesix Senonensis archidiacono, inisericordia Dei indignus fratcr Odorannus
orationnm fidcliuin tnunus.

«li.cumgjTovagisdiversorumcellascircuicns.guke B darem,nisi,arcualo ictu me confodere nitenles,sibi

;cebris et propriis voluptatibus deservirem, aut ipsis miseri venenata lingua morlifcrum anthropo-
•n bubulcis durissimovomore globas valliumgolu morphilarum virus inferrcnt. Ilaquo dum mihi, in-
mtc et icstu vcrterom, fortassis nemo invidoret. vidia slimulanlc,a vcritate dcsipientcs,quod,deDeo
iavcro, in coenobio rosidcns,subtilium rerumqua; malc sentiens, manibus detruncalum vel quibusli-
itjCtquae immutabilem sui essentiam sortiuntur, bot membris dcbilitatum, quod absit illum dixcrirn
estigare diligenter verilatem cupio, maledicta et obiciunt, in jam dictam haircsim, Deum corporalibus
probria ab .•omulir; suslineo, erecla quasi ex quo- lini.iracntis conpactum essc asscronlos, praacipites

m praicipiti mcnlo profundo, oorum respondoro corruunt.Quibus e divcrsooccurrit beatus Augusti-

Iractioni compellor. Quorum quia,ut in lamenta- nus ferendo calholicae fidei antidotum, De Deo,
ne mca scripsisse me recolo,magis elcgircprobis inquicns, nihil corporaliter cffigiatum credcndum
icere quam rc.=pondoro, ncquaquam rcsponsum est (33).

quiturin codice hi/mnus prosaicus^sive ut Grxciloqtcuntur canon, cum tonis mw^/risinlaudemSS Savi-
niani, Potentiani ati/ue sociorum, cujus auctor videtur ipse Odorannus, quanuuqutdem nomensuumipse
rlrinde npponit in codice, ut infrn cidfbiinus. Pretiosamarcam S. Saviniano fecisae Odornnnum,jussu et
impensis reyis PoUrtiet regin.c Constanti.v, narratur in AnnaHbus Bened. adan. lUKi, 1025, I028o/^
snlemnem r-li'juiarum i-jus translationem quo tempore tunc etiam hyinmum ab eo scriptum fuisse opinor.
,

r(f'ti'ro<pti unircrsnm ilinn honoreni sanctis marfyribus iiiipensiim, ductamque supplicationem. nemo
luculentius scripsit qnam ipsemet Odorannus in Chronico ad an. 1031.

L\ SAiNCTUM SAVINIANUM SOGIOSQUE EJUS.

HYMNUS
^ancteSaviniane, ma:-!yr(;hristiprctiosc,unacum C priscc lcgis edoctus erat valde dogmatibus. Ab
ssociis, quaesumns,ora pro nobis. Evov;.c.O inirum ore quoque Domini vcrba salutis didicit. Conexit
ocinium ScnoncnsisEcclesiai pra3SuIum,quo ovile huic caritas, sociviatque probitas viros prseclari
moniis mancipatum pastorem recognovit pasto- meriti rectaj fautorcs fidei; qui,Christi factipncvii,
m ! decus pontificum.ct honor certantium,no- miraculis et pra*clui, cumceteris discipulis pacem
I famulantibus non flenegetisvcstrum subsidium ! fcrebant populis. Evova). Christus ut astra pctiit,
atuletur temporalitcr fidclium turba sanctorum, apostoiorum principi probi viri sunt additi, parcntes
^iniani ac Potcntiani cclcbrandosollcmniallieru- ejus monitis. .Vdcpla scde Pctrus
cathedraj urbi
lem ajternalis, pro (juorum Iripudio Christum Homulca?, Savinianum convocat, hortans ut Gallos
idansexultat. Regcm regumomnium coUaudemus adeat (31).Evova). Gloriosis martyribusChristiSavi-
minum,qui sibi Suvinianum praeclcgit sanctissi- niano atque Potcntiano sollcnmia cclcbrcmuf-, qui
Jni, atquc Potentianum cohoredem fecit suum. Galliam Senonis ab errorc revocantes, dato proprio
vinianus pontifc.x Ilebrajus fuit genere, ct e.x sanguine, cajlestia mcruerunt. Regi regum Christo
risli discipulis, quos binos jussit progrcdi. Ilic Domino munus accoptabilc pcrditi populi rcportan-

'33) Sic cessat in codice Iio*" opusculum. Et qui- Potcntianum ct Altinum, (juibus sc adjunxerunt Se-
m hoc ipsum unice scriplum ex toto Odoranno, rotinus et Odaldus sivo Eodaldus, narr;it auctor
'
pariter mulilum.odidoriit .Mabillonius in Aniial. Vitariirn pontificiiiii a nobiscditus in hocSpicilegio,
ned.ad an. I022,lib.lib. i.v, n, \ ; quodegoniliilo- tom. Vl,p.f). Qua! aulcm ibi adnotuviinus do Galli-
nus retinui, no mra Odoranni edilii) hoc (juali- can.i' Ecrlcsi.c ortu ox Uornana, conliriuantur hoc
nquc frustro careret. etiam hynmo, .litatc Hoborti regis scripfo,quo prfc-
o4) Missosa divo Petro apostolocx urbe Homana dicti viri apostolici norninatim ob eam rem ccle-
Callias ad Christum prieaicandum Savinianum, brantur.
827 ODORANNI MONACHI S. PETllI VIVI SENON. 828

Sanctus princcps Ecclesiae Pctrus

les, c.-clestia, eto. A Dum cernit cultus simulacrorum ct laqueossuima-
hos admonuit in Gallia divini verbi semina spar- chinamenti dcnodaro hostis anti(]uus,ministros,etc.
gere, cujus imperio hanc arcu fidci expetierunt, Egregius Savinianus, in agone decertans,novissima
Famosam urbem Senonum diaholi abstrahunt a diro impiorum mucrone pro Domino subiitegregie
cultura,et pro vera ac cotholica fide,hanc arcu,elc traditocapite,illico caelos scandens praemialaborum

Dum devotus archipraesnl Savinianus oppidum Se- consequi meruil. Funus ejusdom fidelium discipu-
nonum adissotarmis spiritalibusundique raunitus, lorum manibus infertur mausoleo. Prain.ia, etc.
inndolium finimosad ainorem sui convertit, eorum- Ilodic bcatus Savinianus cum collegio fratruin cu-

que cervicibus jugum Cliristi suavc et onus lovein- currit mundi cerlamina; hodie fuso sanguinesum-
didit. Nefanda siquidem paganorum conaminacon- psit palmam gloria; ; hodie carne solutus in coelum
trivit rt d'^ Im-i-bus fclicitertriumphavit. Superni sequiturAgnumDeiFilium.Mirabileetbeatumdecus
quippe pni^iinuilisinsignitus prrTRsagiOjSummus an- sanctorum, in caelis coronabile, et in terris venera-
tistes adiit Senonensem mox metropolim. Evovae. bile! Hodie carne soiutus, etc.

Virtutis cujus spocimen electi Christi milites prae- Athletam Domini Savinianum per iter martyrii
clarusPotentianusAltinusqueprosequuntur. Evova^ gradientem sequitur grataamicorum clientela,san-
Insistunt porro conatu magnanimo gcntilibus, de- n ctus videllcet Potentianus, aeque nobilis Altinus,

struentes phanatica, firmantesque Cbristi jura. inclytus Eodaldus, et sanctus Serotinus. Mortis

Evovai. Miratur cohors profana inauditum Christi namque ab impiis discrimine multati, martyrii

dogma, atque venisse celebrcs sapienticC proccres. gloriam assequi meruerunt. Sanctus, ctc. Gloria

Evovae. Hinc fulgente praeconio miraculorum plu- Patri et Filio et Spiritui sancto. Messis cultores
rimo,certatim pctunt populi baptisma Christi con- Domini, Savinianus et Potentianus inclyti, repor-

scqui. Evovae.Ilorum antiquis triumphis se dolens tarunt semina a Christo data duplicia. Evovae. Ili

hostis opprimi, sa^vis improborum dolis athletas karitatis gemin;c resplendentes munere,Dei amore
Christi perimit. Evovae. Pauper spiritu Savinianus, et proximi enituerunt plenissime. Evovai. In niedio

et locuples pinguedineterrae Senonum populus, dum luporum agni positia Domino sancti martyres Chri-
hujus peregrinationis sibimet obviantes con- sti, sacculum et peram ceteraque xenia spreve-
in via
cordarent, ulrisque cooperatus cst Dominus; illi runt pro Christo mente promptissima. Evovae. Ru-
instruendcB veritatis et fidei constantiam, huic crc- tilantes miraculis rcversi sunt iidem sancti disci-

dendi obsccundandi conferens efficaciam. Utris-

et puli congaudentes ac dicentes Domino Eccc nobif :

que,etc. Inclytum Potentianum praesulem,piumque subjiciuntur dacmonia in virtutis tuae potenlia.Evo

Altinum Dei verbi comministrum mittit Roma au- va3. Nolite, inquit Ghristus, gaudere quod domma

rea, Hi simul pro Deo exquisita perferuntsupplicia, C mini spiritibus, sed gaudete quia nomina
vestr;

exemplum patientia? et virtutis in summo pontifice scripta sunt in c.clis. Evovic. clarissima marty

cernentes. Hi simul, etc. Laudabilis Potentianus ge- rum gomma, Saviniane, veniam nobis obtine lu;
nera tormentorum ultro currens, fide tandem robo- sancta intercessione,et subveni in angustiis etaffli
ratusin Ghristo,cervicem praebet,animam sanguiue ctione. Da nobis, martyr pie, auxilium dc quacumqu

laureatus Domino rcddens. Corpus ejus, bcstiis et tribulatione,et subveni.Gloria Patri et Filioet Spi

avibus expositum, sola Dei providentia permansit tui sancto. Ilodic athleta Doniini gloriosus, Savi

intactum. Animam, etc. Gloriosus athleta iJomini nianus j)ontifcx,grata amicorum clientela proscci;
Savinianus pontifex, feliciter pro Ghristo multos tus, ad laborum suorum pr«mia demigravit cuju ;

agones perpossus, tandem paganorum mucronc, ut apud Deum pia intercessio absolvat nos ab omn
diuoptavcrat,.jugulari non diirercns,rcbushumanis pcriculo ! Evova;.

cxcmptus ad laborum praemia demigravit. Accitus Celebri laudum jubilo pcrsolvamus odasChristi

namque in eorum pestilenticoncilio,ac capitalisen- reccnsentcsgloriosuaiSaviniani lropha'um,ejusdei,

tcntia dampnatus pro Christo, rebus, ctc. quoque clientum triumphale tripudium horui

felix et digna laude sanctorum momenianoa precatu, caelico quo fruamur subsidio. Egregii

passlo, facta fidelibus populis salutis reparatio ! rv triumphator Savinianus cum caterva socioruJ
Evovae. Beato Saviniano gratulantc in milibus po- tormcntis insequitur, capite plcctitur ; quibus si
puli ad baptisma pcrvolantibus, anguis vcternus peratis, exultant sine fine in conspectu Dci.

ministroserrorissui insanctumantistitem excitavit.

FINIS HUJUS OPERIS ET ADMONITIO LECTORI.

Auctoro ct gubornatoro Dco, hunc, licct vigento ingcnio, tamcn .jam caligantc oculo et frigescen
articulo,librum Odorannus paine scxagenarius exaravit monachus. Vos qui legitis, orate pro eo.
29 EPITAPHIA. 830

i:FITAPfIIA SE^ONi:rssi\
//j aubsiv/netUe ejusilem codicis /jagina, vctere a^que manu srrihuntur episcoporum quinque Senonen-
um epilapfiia (liwque insuper nUa nionachorum Scnoncnsium, ncmpe liainardi abhafis, et Ludovici
;

lini comitis. i trunt h;vc coUegrrit in /toc codicc ijjse Odoraniius yquico te cunctis fuitjunior), an quilihet

(ius. incertum est. \ i.c autcm dubito quin hxc cpitaphia doctis GaUicattaruui antiquitatum cultoribus
rploruta sint. >>ed nihil interim cctat, quominus hic a me atlexantur. Mortuarios autem singulorum
nnos ex Annaiibns Benedictinorum ascripsi.

EPITAPHILM DOMNI EGILONMS ARCHIEPISCOPI. A Quidquid amat nuindus, sprevitvirtule bcnigna,

yObiit an. 870.) Daviticus vates adfuit ore pio.
Artus alniiflui conduntur hic lumulati Dum scxto bifrons idus januarius cgit,

Pra.'sulis Egilis, queni capit aula poli. Decidit. Unde, precor, parco, Deus, famulo.

EPITAPHIU.M A.NSEOISI ARCUIEPISCOPI (35).

EPITAPUIU.M SEVliNI EPISCOPI. {ObUt GU. 995.)
nscisus Senoaum pricsul hic clausus habelur.
Hic humilis tuinulus, merito cunctis venerandus,
Judicio Christi snrgel ct ipsc sui.
Sevini membra continet egregia.
alliarum primax {ita lieic. cod.) papa Juannc lc-
Angelicam cnjus folix animam paradisus
[vatus,
Pastorum sanclo possidct in numero.
Egregiis morilis hoc ficri nicruit.
Qui mitis sanctaj pro relligionis honorc
ic Karolum regem Homanis impcratorem
Ilac in sedc sedens multa tuiit patiens (37);
Conslituit, Francis principibus placuit.
Jamque scncx factus migravit in astra locandus.
ircgorii papaj secum caput adtuHt istuc.
Cui parcat, petimus, cunctipotcns Dominus.
Pacis amator, obit flcbilis ipsc piis.

PITAPHIC.M HELDE.MA.N.M EPISCOPI (3G). ObHt UU. 958.) LPITAPHIUM RAINARUI (38J .VBBATIS.

'ormosi ccetus pastor, formosus ct ipsc, B Gcmma patrum, necnon diadcma nitens monacho-
Hcldcmanus in hoc ccce jacct lumulo. [rum
Hoc tcgilur tuinuld runciis oflicio.
[artyris egregii pridem monachns Dionysi,
Cujus erat nomen Rainardus, mente benignus,
Posl urbis prai.-jul e.vimius Senonum.
Dulco decus monachis oxtitit et famub"s.
olamen tribuit miseris felix sua vita,
Idcirco a.strigero nunc fruitur solio.
Quo melior pietate viget per saBCula nemo,
Nobilis in membris, nobilior meritis.
•pdicit augusti noraas. Ora, rogo, lector
Vivcrc post mortem cui conccdat sinc fine
Caelitus ut vivat cum Dornino Jugilcr.
Cunctipotens Dominus semper ubique pius.
EPITAPHIU.M AVSTASII EPISCOPl. {GbHt CIH. 977.)
astor ovile Dei servans Antasius olim, r.PlTAPHIUN DOMIXI LUDOVICI COMITIS ET MONACHI.

Pneuma locat supcris, el rccubat cinis hic. Rcgali dc stirpe satus, tumulatus habctur,
xtitit ipse pius, fortis pugnator, et almi Consulis officio functus mundo Ludovicus,
CoHoquio verbi, fultus amorc Dei. QuemgcnuitnobismonachumAlamanniagralis(39).

(.3.5) In codice h.TC fit prisca adnotatio: .iiino uh Mabillonius. in Annal. Bencd. ad an 995,
icarnatione Domlni lyjCCLXX.Mtl obiii .\nsc(jisus (:W) In marg. anUqa-dmanu: II ic Scvini archiepi-
rchicpiscopus, loHus GalUoc ct Gcrmanicc papa scopi fuit e.v sororcncpos. Monastcrium autom cui
'cundus, fcLicitcr VII lutl. dcccmb. Consontit dc prjcfuit, fuit sancli Pctri Vivi Senoncnsis.ut recon-
nno obitus Mabilonius in Annal. Bened. ad hunc tiore manu scribitur in marginc. Obiit ann. 1015.
nnum. (39j De hoc Ludovico comite Alamannorum, et
'.V)) Hic cl si'(iui-ntrs dicuntur rcvera in codicc dcinde monacho Scnonensi, Maijill. op. cit. ad an-
piscopi non archicpiscopi. num 1015, qui fuit Ludovici cxtrcmus.
(•i7j Sevini cpiscopi calamitatcm quamdam narrat

>a««oo«<
831 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. 832

ANNO DOMINI MXLIX.

SANCTUS ODILO
ABBAS CLUNI\CENSIS QUINTUS.

SANCTI ODILONIS ELOGIUM HISTORIGUM

AUCTORE MABILLONIO.

{Acta Sanclonim ordinis S. Bened., Sa^culi VI, pag. 631.)

I. Vitoe Scriptores. ^ itaincognitum latet, ut ncmo hactcnus aut ipsum

h Quod superiori quatuor primis
saeculo de laudatum usquam invenerit. Denique
vidorit, aut

monasterii Gluniaccnsisabbatibusfecimus, hicquo- Jotsaldum abbatem habcmus, cujuscpitaphium le-

que a nobis in beati Odilonis gratiam pra^standum gitur cxtcriori niuro veleris ecclcsia; sancti Petri

est, ut scilicet praeterVitamejus ab antiquis scripto- Gluniacensis affixum sub hisverbis: llicjacct dom-
ribus exaratam, qure tanti viri gcsta non satis ex- nus Josaldus abbas. Sed an his in omnibus mo-
ponit, elogium ipsius non solum exantiquisaucto- numentis unus et idcm laudctur Jodsaldus an di- ;

ribus. sed etiam ex variis chartis ex archivio Clu- vcrsi cjusdem nominis viri dcsignentur,prorsusest

niacensi depromptis, aliisque veteribusinstrumen- incertum.

tis contexamus. Hoc enim pacto tanti viri pr«clara3 3. Porro vitam sancti Odilonis a Jolsaldo scri-

actiones facilius et accuratius reprffisentabuntur ptam, seu potius ejus fragmentum AndreasDuches-
nec parum conferent tot antiqua monumenta ad nius in Appendice ad Bibliothecam Cluniacensem
illustrandam ordinis monastici hujus saeculi histo- sub Anonymi Silviniacensis nomine, et Joannes
riam. Bollandus dic 2 Januarii. cdiderunt. Sed eam nos
Ab iis qui beati abbatis res gestas pobtcris
2. hic exhibcmus integram ex codice ms. bibliothecae
mandare curaverunt, exordium ducimus. Duos ha- Thuanea), qucm se vidisse tcstatur Chiffletius in

buit Vitae suoe scriptores pra^cipuos sanctue Odilo, probationibus Trenorchicnsis Historia). Eamdsm
Jotsaldum scilicct et Petrum Damiani cardinalem, habuimus ex duobus aliis codicibus mss, uno Cri-

utrumque ipsi sequalcm. Jotsaldus, sic enini con- spcicnsis monastcrii, altero nostraj bibliothecae

stanter habent antiqui codices,quanquam ineditis sancti Germani a Pratis. Caeterum idem Jotsaldu?
nonnullis mendose Lotsaldus scriptus invenitur, carnem cdidit sub Planctus titulo,dc beati Odilonis
primus Vitse scriptor, monachus fuit Cluniaccnsis obiLu, quod editum cst in Bibliotheca Cluniacensi.
et bcati Odilonis discipulus, cujus rci toslem sc At cum nihil habcat ad illustranda beati viri acla,

ipse cxhibet in opcris pra;fationc,ubiso/;ui^n» Ot/i- ipsum omitterc visum est (1)-, satis sit aliquot ver-
lonis mitritutn inagislcrio,inforniatunique bcneficio sus scligcre, in quibus sic de Odilonc et Willelmo
fuisse profitetur. Is ipse est, nisi fallor, Josaldus, Divioncnsi abbato canit.
unus e quinqucmonachisqui cum Odilonc abbateet Ilisdem decessit \VilIehnus forte Kalendis
Mafiiius et ipse Pnter nionachornni Divionensis:
Roberto priore chartiuGirbaldi cujusdamanno 1032 lii fuerant uionachi MaioU deuique saucti.
subscripisse reperitur. Josaldus item cl Joserannus Ihio floreutes iu tempore, corpore uuiudo,
nominantur in charta Bernardi et Ada), co-
Unius et fidci, veree pietatis amici.
fratres
Junxit utrosque fides, similes habuere recessus:
rum patris ct matris, quaj rognanlc Robcrto con- Gloria non dispar, eamdeni sequiliirque coroua.
fecta est. Pnctcrca Josaldus notarius plcrisquc ar- C Odiloncm in fine carmiuis precatur utsuiac Alma-
chivii Cluniacensis istius tomporis subscripsissc nii memor apud Deum. Almaniusautem hicest
sit
legitur, qucm a nostro aliuni essc non jjutamus. Qui fortasse ipse cui et Ilugoni Odilo Vitam sancti
et idem videtur esse Josaldus
in indiculo veterum Maioli nuncupaverat. Eum enim charissimum ibi
librorum Cluniaconsis monastorii bibliothocr mo- fratrcm appellat, quem virum litforatum fuisse cx
nioratus, ubi dicitur calamum advcrsus Heronga- co patct, quod illum ot llugoncmrogat, utsi quid ir.

riuni hairesiarcham strinxissc, tcmporc Henrici hao Vila non rectc dictum occurrcret, cmendare
Francorum rcgis; at excidit istud opus, aut certc velint.
(I) Carmen intcgrum damus infra. Edit. Patrol.
833 ELOOTUM. 834
o.lil.) jam valca-;, JotsalJi jani nienior e?!.», git Polrum, ej'i^'l''rn .',,(/,7' rccordntionis S!u'phani
Aliuauique tui voli^ pi»» senii>er adoslo episiopi nepoioiu oL in 0[)iscup;U;i successoiein, in
4. AUcr bcali Oililonis Vit.f scriplor riiit sanctiis codem Voltce monastorio cum suo aviinculo fuisse
Petrus naniiani, cardinalis.episcopus Ostionsis, vir sopultum. De Volla^ monasterio inferius plura di-
vel suo noniine salis colobris. Quod opus,hortante comus.Certc bcalum Odiloncm ex illustrissima Ar-
Hugone abbate beati Odilonis successore, aggres- vornorum familia originom traxissc observavit Pe-
sus est, ut qua' in priori Vita fusius enarrabantur, Irus Damiani in ipsius Vita, ubi eum ex e(juestri
superfluis rcsectis, compendiosius referrot. Unde, fatnilia iicnus du.vi.fsc asscvcrat. Id quoque testatur
cura nihil in hac posteriori Vita haboatur quod Jotsaldus, ubi ait Beraldum cognomento Majorem,
Jodsaldus antoa non rctulerit, visum est priorem beati Odilonis patrem, inter Arvernia; proceres no-
sufllcere. Et quidcm, ipso altestante Baronio, Vita bilissimum fuisse, posscssionibus et terrena potes-
hxc perteriuis est, lotif/eque imjKn' meritis Inuli viri. tafedilissimum matrem vcro Girbergam appollat,
;

Si tamen in ea aliquid obsorvatione dignum occur- non iniuus pietate(|iiam nobilitate pollenteni,quain,
rerit, hoc ipsum. dala occasiono, in elogio aul in dcfuncto viro supcrstitem, sanctimonialem in Au-
notis ad altoram Vitam proforemus. Pra?tcr hos gustodunensi sancti Joannis monasterio factam
Vitce scriptoros multi alii t)Oati Odilonis res gestas fuisse scribit. Fratres etiam et quidem complures
scriptis suis celebrarunt, qiiorum, aut certe cele- "
habuit Odilo,sed oorum nomina reticuit Jotsaldus ;

briorum,vorl)a suis locis pro opportunilato in hu- sororom vero ojus Blitscmodem abbatissam laudat,
jus elogii decursu roferre non omittemus.ilabemus sodcui illa monasterio pnefucrit,nusquam expressit.
etiam pra? manibus sermonem Anonymi de beati G. At plura discimus de beati Odilonis familia ex
Odilonis laudibus, ox codice ms. monasterii Silvi- duabiis chartis, in quibus ipse vir sanctus fratres
niaeensis descriptum. Sed cum nihil haboat ad il- suos, nonnullosque oorum liberos recenset, Prior
lustrandam tanli viri historiam,ipsum omiitcre vi- csl ipsius Odilonis.qua.priusquam vcste monastica
sum est. indueretur,possossiones aliquot monasterio Clunia-
H. Beati Odilotii^i palria et purcntes. censi contulit.Est absque data in chartario Clunia-
5. Odilonem patria .\rvernum fuisse omnos uno ccnsi,quod vulgo sancti Maioli appellatur, numero
ore fatontur,quemenobili Mercoriorum familia pro- 11 ; sic autem habet : « Sacrosanctaj Dei ecclesiaj
diisse vulgati auctores afllrmant et quidom non : Clnniacensis coenobii, in honore beati Pelri aposto-
desunlad id probandum legitima argumenta.IIujus lorum principis dedicatae,in Dei nomine ego Odilo,
rei probationom afTort Andrcas Duchesnius, vir iilius Bcraldi, consentiente matre mea et fratribus
doctissimus, in notis ad ip:^ius Vitam in .Appeiidice
meis, Stephano scilicet,Ebone, Beraldo, Bertranno,
ad Bibliolhecam Cluniacensem,ubi laudat vetus Xe- C cedo aliquid ex robus proprietatis mcffi, qua; mihi
crologium Claromontonsis Ecclesia» sibi aSavarone legitimo ordino successerunt, cessumque in perpe-
mufuo datum, in quo dio iv Xonas Januarii Odilo tuum esse volo et desidoro, Sunt autem ipsfE res
de Mercorio, canonicus Claromontonsis et pnnposi- sitai in patria Arvernica,in comitalu Brivatense, in
tus Brivatonsis.quadraginla solidos censuales eidcm vicaria dc Aurata, in villa quae vocatur Saruciacus :

ccclesio? dimisisse dicitur, ad celobranflam boaii in ipsa villa cedo Deo sancloque Petro,in stipendia
Odilonis festivitatem in ecclesia Claromontensi, Ad servientium supradicta? ecclesiae, totam ecclesiam
quid enini,sul)dit vir eruditus,Odilo ille Mercorianus in honore mundi Salvatoris constructam, et quan-
tantam pocuni.n summ;iiii ox[)onrlisset, nisi quod tum sors ha^rcditatis mea;in ipso loco mihi largitur,
beatus Odilo ojus fuerit consanguineus? Doinde et insuper iinum niansum,qui cxcolitur a Lcotardo
Stophanus opiscopus, cui Jotsaldus beati Odilonis filio Gorbaldi, quem olim donavimus ego et maler

Vitam nuncupavit, qucmque idem auctor asserit mea et fratrcs mei pro sopultura fratris nostri
fuisse beati viri nepotcm.is est ipse qui in vulgatis Hictorii, queiii ego postea emi ex fratribus patri-
pontilicum .Aniciensiiim seu Podiensium catalogis busquc et douiinis iiicis, canonicis videlicet beatis-
Steplianus ile Mercorio fliclus occurrit. Quod
simi domini inei marlyris Juliani,ct donavi in pre-
discrte
aflirmant Gissoius in Historia episcoporum Podicn- n tio sobdos ccntum ipsumque mansum similiter ;

sium, Sammarthani in Gallia Christiana, aliique redo jam dictaj eccle3ia;,non solum pro me,sed eliam
auctores qui dc iis rebus scripserunt.Omne dubium [iro [)atre ineo et matrc mea ct fratribus mcis,
tollit vetus Chronicon nis.sancti Potri Podicnsis,ex vivis atque defunctis, et omnium parentum et fide-
quae h.iic verba nosler Stcphanotius doscripsit lium nostrorum salute. Istas res supradiclas codo
:

Stephanus .iniciensis paslor e.vstitit nobili parcnlcla jam sae[)C dicta^ occlosiaj, oa scilicet ratione ut
ortus (le ca.<itro vuUjo nuncupato Mercurio, nepos pastor i[)sius eccIcsi.Te, domnus
scilicet abba Maio-
henli Odilonis ahbatis Cliiniaccnsis... ohiit, ct scpul- lus, quandiu vixorit, suique omni lempore succes-
tus apud c(cnohium Voltam nuncupatum, (juod
esl sores,el ipsius ccclesiac scrvitoros habeant, tenoant
ipse cumbeato Odilone avunculo suo in propriu con- at({ue possideant, et justo ordine quidquid facere
struxerat tellure. Obiit autem iv Awjusti, rerjnante volucrint, faciant : tamcn alienare, nec vendere
llenrico re(je Fruncorum ; [lentihus populis ac (jau- praisurnant, nisi ad fratres mcos. Si quis vero
ienlibus anyelis migravil ad Christum. Tum subjun- (i[uod futuruin ininime credo) aliquando surrexerit,
835 S. ODILONIS CLUNIACKNSIS ABBATIS V. 83G
ci^i) ipso viflnlicct, mutata vf.liintaln, aut ulliis rx A quodam proprii Juris nionlicnlo,qiii Volla vocatur.
li.TiNMlibns rneis, Rivc uila cmissa aut conlra po.siLa co qiiod piM'lcrflueiifibus aquis Hylaris fluminis
prrsona, quae contra hujusmodi chartulam ullam (l'Allier) partibus ex tribus concluditur, et, ut ita

calumniam inquietare pracsumpserit, iram omni- dicam, quasi sinuatim involvitur. Post peractam
potentis Dei incurrat et sanctorum ofTensam,et in- vero aliquantam partem aedificii,cum consilio fide-
supcrcni litem intulerit, auri libras x coactus ex- lium vicinorum decrevimus in ipso ffidificio orato-
Kolvat, et argenti ponrlera totidem. Et ut hcec rium consecrari a domno Stephano Arvernorum epi-

charlula nrmiorcm pcr suecedentia tempora obti- scopo venerabiIi,quod factum cst xviii KalendasOc-
neat vigorem, manu propria snbter eam firmavi,ct tobris in exaltatione Dominicae crucis, et passione

ut aliorum virorum manibus roboraretur dccrcvi. beati Cornelii papae,et beatissimi Cypriani viclorio-

Signum Odilonis, qui chartam istam scribere ro- sissimi martyris. In ipsius namque oratorii conse-
Signum riirberian.-c matris ejus.Signum Stc-
gavit. crationis die, ego in primis frater Odilo, una cum
phani, et Ebonis, ot IJcraldi, et Bertranni fratrum nepotibus meis, filiis fratrum meorum et sororum
ejus. Signuru HiM^.ildi, UoUjcrt, Gozfrct, Warini, mearum, domno videlicet Stephano Aniciensis Ec-
Bernardi, Mironi, CuaUerii, riuilbcrti, qui hanc clesiffi prasposito, et ejus fratre Beraldo, et domno
chartam scripsit. » j. Ilildegario supradictae Ecclesiae clerico etcanonico,
Beraldo quoque supradicli fratris mei Ebonis fiiio,
7.Altera charta, qua^ majoris cst momcnti, ut-
pote qua; monasterii VoUaa fundalionem continet,
VVillclmo etiain filio quondam fratris mei Willelmi
data est anno 1025, in qua non solum beati Odilonis honestissimi viri, et filiis ejus; Geraldo etiam et

fratres, sed etiam plorique ex eis nepotes nati re-

Rotberto, Beraldo, Odilone, et Hicterio, cum consi-

censentur. Quaro eam huc integram, lio sororum nostrarum^dominae videlicet Blismodis
etsi proHxio-
venerabilis abbatissa>,et Aldegardis secundum saecu-
rem, proferre non dubitavimus, ex charlario Clu-
lum nobilissimae matronae,omnes simul Deo omni-
niaccnsi dcscriptam : « Ab omnibus fideUbus recte
potenti,vivo et vero.ineommutabili et aeterno, sanc-
saneque sapicntibus ulile judicalur el congruum,
tissimffi et individuae Trinitati,Patri et Filio ct Spi-
ut universa nogolia quce ad Dci cuUum et ad incre-
ritui sancto, et beatissimae Gonitrici Dei et Domini
mentum dignitatis ecclesiaslica; disponuntur, ab
nostri semporque Virgini Nlariae, et sanctis angelis
ipsis suis auctoribus poslerilati fideUum testamen-
et archangelis, ct omnibus coelestis gloriae civibus
lis lcgaUbus commendentur. Ilac igitur
et litteris
patriarchis ct prophctis, et dilectis Domini Joanni
auctoritate prajmonitus, ego in Dei nomine Glunia-
Baptistae et Joanni evangelista3, et beatis apostolis
censis monasterli monachus ct presbyter Odilo,
Petro et Paulo, ca?terisque apostolis et apostolicis
hujus rcgionis et patriaj advonas et cives per suc- C
viris, innocentibus ct omnibus sanctis martyribus,
ccdentia temporum scire volo ct desidero,quoniam
confessoribus,et virginibus, ofTerimus quasdain res
fratros mei niihi, omnibusque nostris amicis illu-
quas parentes nostri jure haereditario possederunt,
strissim.Tc dulcissimaique memoriaj, Beraldus Ani-
quasdam quas a suis honestissimis senioribus stu-
ciensis Ecclesia; pra?positus, et Bcrtrannus, et
diosissimo fidelitatis obsequio acquisiverunt. Sunl
domnus Stephanus honorabilis senior, et vir bonie
autemipsaTcsincomiLaLu et episcopatu Arvernensi
simplicitatis Ebo,inquodam suo praediolo pari voto in primis supradictus monticulus, ut dictum est,
parique desiderio decrcverunt construcrc monaste-
sinu jam dicti fluminis invoIulus,et ecclcsiaexalia
riolum, et secundum su;e possibilitatis modulum
parLc fluminis in honore sancti martyris Cyrici con-
ad Dei ordiuare servitiuni scd quidarn illorum, :
sccrata; villula etiam eidem loco proxima, qua; vo-
prohdolor! acerbissimiscasibuset infortuniis impo •
catur Forsanguis, ot unus mansus eidem villuls
diti, quidam vero naturae sorte prc-eventi, non potue-
contiguus,qui vocatur Plauia ; ecclesia vcro in villa
runt inciperc quod desiderabantpernccrc.Post mor-
Saraziaco,et omnis ipsavilla,excepta illa partequ»
tem vero illorum coiivonerunt mccum lilii eorum, Willclmi nepotis noslri venit.Est
in sorto supradicti
cum aliis nepotibus mcis consanguineis,et pluri-
ct
ct alia vilia supradicL;E ecclesia^ proxima, qu.nc di-
bus suis fidolibus cu^pcrunt cliam conqueri quod
:

I)
minuLivo noniine Saraziacollus vocaLur. llanc eniai
pro excessibus supradicLorurn fratrum uieorum,
villulam et supradiotum villare, quod vocatur For-
patrum ct parciUuni ct seniorum suorum, essent
sanguis, domnus et charissimus frater mous Slo-
acturi, vel si aIi(|uod i)ossomus invenii'c consilium
phanus por chartam donationis, ad pcrficiendum
quod cis a Doiniiio prifsLarct salutarc remcdium. opus quod pr;e manibus tenetur, vivus adhuc et
Quod nulluin aliud potuimus invcnirc salubrius vel sospes contulit, ct ex hac viLa disccdens reliquif.
consequentius, ipsum studcromus in-
nisi ut illud EsL ct alia villa in ipso coniitatu,qui vocatur Mon-
ciperc,ct sccundum nostrum posse perficere, quod Laniacus,qua3 ex hffiroditate Gollaldi avunculi noslri
ipsi nobis rcliquorunt in delibcratione : videlicet ut ad nos pervenit.Sunt et alia? du;e eccIcsia',non cum
ad votum illorum in aliquosuoprajdiolo ffidificomus duabus scd cum una parochia, consislcntes in epi-

monaslerium, ct sccundum nosfrum jtosse ad Dci scopatu Vallavensi, uiia in honore sancti Joannis
ordinenius sorvitium. lloc etoniin consilio dolinito, D(unini pr;ocursoris, ct alia in honoro bcati Pefr;
et ab oninibusnostrisamicisetvicinisalacribusvo- apostoli consecrata ; et in villa Lisaco eam partoa:

cibus colIauduto,inca;pimus aedificarc ecclesiam ia quam Beraldus pra^positus et Berlrannus fraterejus

 ELOGIUM. 838

i\ sunt habpro, totam ox inti^gro :ot in Capillinco A anno ah incarnatidno Doniini inillosimo vioesiino
c quo*l flomniis Bfrlrannusliaberc visus ost.ll.rc qiiinlo. »

inia supra scripta cum omnihus robus atl se per- III. Odiio fit inonachxis Cluniacijum abbcs.
lentibus offerimus, ut supradictum est, Deo,om- 8 Odilo, ut loqnitur Jotsaldus, posl ({eAihcUis

bus sanctis ojus pro liborationc cl ereptione, Brivatcnses et Aniciensesa)'Ccs,quo(\ in utraquourbe

lute et requie sui^radiclorum virorum Beraldi, aut ccclesia dignitates pra;cipuas sive ipse sivealii
rtranni, Ebonis et Stephani, pro quibus haic cx ojus faniilia obtincrent,Cluniaouni seoessit, mo-
latio specialiler fit, et aliorum fratrum suorum naslerium sancUtato cl religionis fania per totum
clcrii, Eustorgii, Willelmi et Hictcrii. pro salutc orbem celcberrimum, ubi a beato Maiolo, sanctis-
oque patris eorum Beraldi, et cjus genitoris simo abbate, cui jam probe notus erat, monastica
cterii, illustrissimorum virorum, omniumque veste donatus est. Id anno 991 contigisse tradit
rentum,consangninoorum el fidolium ipsorum et Hugo Flaviniaoensis abbas in Chronico Virdunensi,
s!rorum,tam vivorum quam dol\inctorum,utrius- cui astipulalur ChroniconCluniaccnse,a noslro Stc-

e sexus, setatis et ordinis, et eorum qui ud hoc phanotio ex ejusdem monasterii vcteribusmembra-
us perficiendumotcustodicndum et stabilicndum nis descriptum. IIoc tamcn nemo sibi facilepersua-
nc consilium eladjutorium pr.-cstant.et por suc- -n dcbit, si verum sit Odilonem hoc ipso anno, uti ex
ientia tompora pra^stiterint, ot omnium fidolium ali(|uot chartis colligiposse vidctur, a beato Maiolo
ristianorum. ut misericordia, pietas ct gratia in abbati.T! rcgiminis consortium assumptum fuisse.
imini nunc et in futuro omnium illorum miscreatur Certe haud multum ab easentenliarecedere videtur
nostri, supradictum locum, et omnia (ju.t; ad ipscmet Jotsaldus.et post eum Pctrus Damiani,qui
sum locum portinere virlentur, et deincops pcr roforunt sanctuni Maiolum c vivis abiisseannisqua-
ncta spalia succedcntium temporum a fidt^libns tuor ferc evolulis postquam Odilo ad conversionem
il'istianis iu pra;diis etquibuslibet rcbus vcl obla- vcnorat. Cortum est autem eum anno 994 obiisse.
inibus eidem loco concessum fuerit, sub protec- Undc conjiocrelicct quanta fuerit beati Odilonisma-
me et tuitione beatorum apostolorum Pelri ct turitas, quanluinvo ojus moritum, qui, adhuc neo-
.uli, et defensione pontifieum apostolicse sedis,et pliylus ct in ipsn fere ad roliginncni ingrossu,tantae
ibernationeabbatisetmonachorum Cluniaccnsium congregationis rogimine ab ipsomot sancto Maiolo
nstituimus, et ab omni scrvitute et exaclione dignus fucrit habitus.
jmana; improbitatis liberum esse dccernimus.Or- 9. Ejus porro clectioncm ultraannum 992 differri

namus namquo et cnm omnioptamus non posse probatur ox multis chartis hoc ipso anno
desidcrio
Cluniacensesabbateset monachiistum looum te- datis, in quibus ncmpe Odilo abbasnuncupatur.In
;anl semperet possideant,et in Dei servilio sccun- C chartario ii monasterii Cluniacensis, charta 738,
rm regulam sancti Benedicti, sicut ct caetcra campus quidam in villa Borsoniaco situs daturmo-
onasteria ad se propric pertinentia,utdictum est, nasterio C\umacens[,ciii prxcst Odilo abbas,eLnno \
cultum divin.e religionis ordinent ct disponant. Hugonis rcgis Francorum, id est anno saltem 992.
cui forte hflcc noslru sanctio...sciat profecto dig- Ilocipso anno monso Jnlio Girbaldus vendiditjoecio-
jm nos du.\is8e,ut illius loci sanctacongregatiocx lam campi ibidem siti ; charta 539 donatioest cur-
>strapaupertale aliquid servitutis haberc se rcco- tilis et Morgono, in pago Matisco-
vinca; in villa
t,propter cujus revcrontium ct mcrilum aliquis ex ncnsi, faota Odiloni abbali anno vi Hugonis regis ;

)stro genere honorom secundum Doum, et socun- quom euindem annum pr.-ofert charta 753, qu.-c in
im s."Eculum visus est oblinuissc, ct parcnlibus ipsius ctiam Odilonis abbatis gratiam facta est. Huc
iam nostris et nobis ipsis non parvos profcctus quoque proferendaj essent aliquot chartaj primo Ro-
instat evcnlssc. Ca-lerum si quis advcrsus tosta- diilfi Burgundionum rogisanno dat.-CjSi apud omnes

'•nlum noslra; oblationis aliquani aliquando ca- conslarot hunc rogoni anle 992 Ihronum oonscen-
mniam infcrre pr.'i!Sump;^crit,contra ccnsurain di- rlissc. Chartis quas supra laudavinius sulfragatur
ni judicii ctmundanarum legum jurasefecissc rc- auctor vetoris (^hronici, quod penes nos manuscri-
ignoscat.Sipa;nilendoemendarevolucrit,induIgen- n ptum habemus, ubi ad annum 992 hffic habentur :

im percipiat ; si veroemondare noluerit, et magis i'In nnrgundiaOdilocxclcrico r^rivalonsi monachum

sua malilia persevcrare disposuerit,quod pctiorit profcssas, iii Cliiniiiccnsi Cfcnobio pra-licitur, quod
)n vindicet, sod quod merotur percipiet ; ita ut pcr annos lvi miro religionis fervore rexit et pro-
c leges pro lali crimine promulg.itas persolvat, et vexit,»etc.Quin ct cum alii fcre omnes auctores Odi-
jelernum poenas perpetuas luat. Signum domni loni totidem regiminisannos concesscrint, ccrtum-
lilonis abbatis,cujus voto ct desidorio ha^ccharta que sit,ut ct ipsi etiam attcstantur, cum Kalendis
inscripta est. Signum nopotum suorum, Slephani Januarii anni 1019 cx hoc s.-ecuIo abiissc, istorum
delicet, Beraldi, alterius Beraldi, itcrumfpic Be- quoqiie auctoritas ad confirmandam nostram sen-
Idi, Aldigerii, Willelmi, Orlilonis. Signum Petri. tontiam merito profercnda cst. Tamen Sigcberlus,
gnum Bernardi.Signum Pontii. Signum Dalmalii. inChronico,rcgiminisOdilonisinitium annosequonti
gnum Pontii. Signuiii FJlismodis. Signum Aldiar- consignat Ilugo vero Flaviniacensis anno 994, sed
;

d. Signum Auxiliae. Facta autem est haec charta istead Maioli mortem solum uttendit.Quod Qjcpres-
839 S. ODILONIS rLUNIACENSIS ABBATIS V. 840

b''13 hnbetur in Clirnnico MaltOaconsi, iihi vir srin- A csse docernimus ;

no iapolentia noslraj infirmitalis
cLus IMaiolo abbali anno *J'Ji snccessisso (licilur. IlI oi'do di;ler('scat,et rcpuls.nn in aliquo patiatur,Deo

quidem praeter chartas quas supra adduximus,com- propitio somperad rneliora provchondus.xExeodem
plures occurrunt in chartariis Gluniacensibus,
aliffi instrumento discimus Odilonem ajgrehanc dignita-
quaj Maiolo adhuc vivente Odilonem Cluniaci abba- tem accepisse, quodse tanto oneri imparem putaret.
tem appellant. Talis est charta data anno vii Hugo- Quarebeatus senex,advocatisepiscopisetabbatibus.
anno 99.S, qua nonnulla monachis
nis regis, id est atque etiam viris nobilibus, hoc decretum eorura
Cluniacensibusconfcrunturapud Visandonum.Anno subscriptionibus connrmari procuravit. » Et ne,
praecedenti, mense Decembri,donatur vinca Odiloni inquit, technam alicujus oxcusationis praetendat,
abbatiCluniacensiinvillaDambinas,inMalisconensi nam sicut quis indigne ad regimen locaustus adspi-
comitatu. Denique eodem anno vii ejusdem regis, rat,ila si quisdignus refugit,meritoconstringenduf
mense Martio, proindequo annn 991, paulo ante habctur, consilium opiscoporum et abbatum adhi-
obitum sancli Mainli, Odilo abijas in loco Scambii buimus, » etc. Nomina vero eorum qui electioneir
recipit et dat lcinun in villa Odgraco, in cnmiiatu sua subscriptinno confirmarunt retulimus in Elogic

item Matisconensi sitani. sancli Mainli, ad annum 994, (juae ideohic repeten'

10. Nondumtamen monasterii regimon tunctcm- t^ non juvat, scd eorum loco damus aliquotversusal
poris abjecerat Maiolus, uti probant varinc cbartie, auctoro, ut videtur, ,'ofTuali de hac electione editos

annis sexto et soptimo Hugonis rogis datffi, quae qui in codice ms. Cisterciensis raonasterii sub hoc
ipsius nomen prfBferunt, in libro donationum sub tilulo, Eleclio domni Odilonis, habentur.
sancLo Maiolo factarum. In charta 16 Maiolus Clu- Hic Pater enaeritus luox e?t ut ad astra vocatus,
Quem succeosorem Deus eligeret sibi Patrem
niaci abbas dicitur anno vi Hugonis regis quasdam Huud opus est nostro perferre per omnia digne
ecclesias per cnrnmutalionem acquisivisse in comi- Dogmate,({nam prudeus, quam morum, stemmatepol
Si quis in humanis rebus pariterque supernis; [iens,
tatu Augustodunonsi. Eodem anno, mense Junio, Cognitor est solus dans \\x.c sibi munera Gliristus.
Landrada Cluniacensibus, iihi Maiolus esf nbbas, Qui claris patrihus pra>not)ilis Odilo dictus,
Tcrrea mox fiigiens, tener uuuis, caelica quaereus,
nonnulla confortin pago Matisconensi sita.Annovii
Falri Maiolo junxit se praeduce Ctirislo.
ejusdem rogis,Herardus clericus monasterio Clunia- A grege susceptus, ductor gregis ipse futnrus,
censi, uhi esf, inquit, niaiolus abbas, medietatem Seilulus implevit quidquid sibi regula juseit.
Vivere pro tali dignatussede miigistri,
silvae Advolt contulit. Hinc patet Odilonem fuisse Fratribus electus Pateromnibus atque cupitus,
Maioli veluti vicarium,atque in regendo monasterio Prrecepto Patris curam suscepit ovilis,
Huic non dissiuiilis, licet addit culmen honoris,
coadjutorem ;undo in rharta Bornardicujusdam viri
Cnncta Dco placite disponit cum pietate.
nobilis,raanumittontis aiiquot e suis sorvis ad pre- Verlio discretus manet. actu lam^iue modcstus,
Devius ut ItEvum non pergat iler nc({no dexlruui.
suum monaste- C
ces Viviani prajpositi, quos hic ad
Noliers rnljricum nietitnr iu oiuniuns gequam,
rium pertinere contendebat,sic hal>otur «Wcrpivit : Ejns consilium qiia?rit dominatio regura,
illam querelam quam habebat advcrsus dictum Atque suo summi proceres suljdnntui" lionori.
Sic agit activum quo non linquat theoriam,
Cluni locum, cui domnus et rovcrentissimus Pator Sola carne solo, versatnr poctore caclo,
Odilo pr.neest jussione sancti Patris Maioli. » Sed ne i)iura loquar, non est virtutihus impar
Putri Maiolo, per i)lnrima mira corusco.
-11. Habemus in Spicilogii Acheriani tomo VI Milis ut ille l'nil, (liviuitns hic ({uoque confit,
decrctum electionis sancti Odilonis in abbatem Clu- Istnin nim vidcas, illnm i)ra?fto tibi dicas.
quantnm j^ollet locus hic. qu.intumque refulgel.
niacenscra,quodviventoadhucsanctoMaiolo factum Qui meruit t;des sibimet coni{nirpre patrcs;
est cique, prster eumdera Maiolum ac contum
; Qui veliiti solcs hini nns irradiantes,
septuaginta septem monachos, rex ipse Rodulfus, Emicut hic ca^lis, alterqne corusciit in arvis!
Hnc usqne venisscsufdciut ;dicil enim sauclaScripliira
Burchardus archiopiscopus, aliique episcopi, com- Ne landaveris homiuem in vita sun.
plures abbatos, ot viri nobilcs subscripscrunt.Nulla 12. Porro, cum ita certa ct manifesta videantu'
autem occurrit in hoc instrumento lemporis nota ; argumenta, quibus Odilonem. sancto Maiolo adhu
atsiRo(hilfusantoanni992finemBurgundi;Eregnum suporslitc in abbatcm Cluniaconscm eleclum fuiss
adeptus non fucrit, paulo ante Maioli obitum, qui probatur,mirari suliit Maiolurain monastcrioSilvi
die 10 Maii anni soquontis contigit, factum est. Ex \) niaccnsi morti proximura,a fratribus infcrrogalui
60 aulem palot Maiolum senio confeclum inOdilo- cui regiraen abbatiai committcndum vellel, nihi

nem seseexonerasse, ne regularis disciplina^ vigor, prorsus de sancto Odilonc respondisse. Id quipp
cui ob provectiorem a^tatem invigilarc, quantum tostatur Syrus ejus discipulus et VitcC scriptoi

necessarium erat, se non pnsse arbitrabatur, sua Imo habelur in Appendice a

in altcra Vila, qua'
culpa in monasterio Cluniaoensi tepesccrct. « Ego, Biblinlhocam Cluniaccnsom, Maiolus respondiss
inquit, Maiolus .-etate defatigatus.ofliciis quoquo dicitur Non csf noslrum ,filii charissxwi,vobis abbc
:

corporis imminutus.dum minus me postorali cura tcm eligerc,scd magni consilii Angclus nonpatirti
idoneum persentisco,beati Benedicti capitulatim de vos diu iucovsulfos, etc.An quod Odilo abbalia'r«
constituendo abbate sollicitudino pr;emonitus,cum gimen suscipcro renuorot, ul numero pr»ccden
omnibus fratribus meis.liliis et conservis,beati qui- dicebamus.ita ut necessarium fuerit Hugonis reg
dom Petri pridem clericum, fratrem et lilium mo- et opiscoporum auctoritatom interponere? Cor
nachum Odilonem religiosum eligimus, ct abbatom Adhemarusin ChronicoaitOdiloncminvitumMaio
 ELOGIUM. 842

cossisse,cumqiic lum ab ipsollugone ivgequaiii A. ciopil, quidam Ayroardus inonaslcrio Cluniacci si

mcl;i congri^gutiono cloclum. dcdit mansum indominicalumpago Maliscononsi.

in

IV. Actu nHh sanriji Odilonc. Ainio itcin i Roberli, Odilo quKilam conimutuvit
i. Superiori paragrapho charlas ahquot lauda- cuin Maiolo pncposito Matisconcnsi,qu;o comuiuta-
us anno 092 aut sequenli datas, quae, cum sub tio die 2 Martii, proindeque anno U97 a Willclmo

Odil inis communi administrationc scriptaj

oli ct et Widone apprcbata fuit

•int,nihii niirum est si allerutrius nomen pra;- .Vnno 937,consignatur charla Rodulfi regisin
17.

nt. Quantum vcro sub tanlis viris vigerol reli- Bibliothcca Cluniacensi, uhi illo, anno nono regni
monastica, coHigi polest ex charta Walterii sui, compluribus lionis monasterio Cluniacensi con-
Liensis episcopi eodem tempore, anno videlicet firinatis, nonnulla largitur.ad Emmcc conjugis sua;
lugonis rogis, monse Maio, dala, in qua cceno- pclitionem.Dala est apud Ansam villam,xi Kalendas
n Cluniacense iihi pnr ccptcris anwrc conjunclnm Julii, indictiono iii, clc. Roamundus ad viccm .\n-

t, ubi pollet reliyio, etc; lumcidimitlit quidquid susi episcopi rccognovit. Scd manifcslus orror ost.
;evel ad archiiliaconos spectare posset in eccle- Conslat quippe hanc charlamessc Rodulfi, qui,Ca-
ad diclum ctcnobium pcrtincntibus, exceptis rolo Simplice in carcere detento, Francorum rex
en synotlaiibus eulogiis. Ecclesias autem has P appollatus ost anno 923.
"imil, scilicet de Alguio monlc, de Tresola,san- Anni 998, qui Rodulfi rcgis quintus fuit,ini-
18.

>odegarii, Montis Malarii, TtTvisi, Vallis, et tio,idcm rex, post concessas jam antca in Clunia-
;t« Mariae.Subscribuntpri-elcripsum Wallerium ccnsium gratiam aliquot chartas, unam dedit qua
ardis abbas, tum^ pra?positi, canlor, Epertus varias eis possessiones confirmat in comitatibus
»s, Ugo abiias, deimiue archipresbytcri et Lugdunensi, Forensi ct Vicnncnsi. Data est in Pa-
)nici. Idem cpisoopus, anno xxix, Lotharii terniuco, anno 998, Rodulfi rcgis quinto. Padicius
5, sancto Maiolo dcdorat ecclesias sanctae Maria; cancellarius ad vicem Purijardi archiepiscopi et archi-
ilonto-Melardi, et sancta; Maria; in villu Vallis, canccllarii recoyiioint.ldcm rex,anno regni sui sexto,
lon el alio? proventuset decimas ecclesia; sancti sub fincm scilicct ejusdem anni 998, uxoris suae
nnani vill.i' Tyrinaci, ubi nionachi Chiniaccnses Aijildradis rcgin;c ct Purchardi archiepiscopi intcr-
ybedicntia quotidie assistcbant. De Magabrcnsi vontu conllrmavit omnia ^jrcCfe/i/a rcgalia et charlas
!m coBnobio,quod idem antistes sancto Odiloni scu donationes ah aliis fulelibus Cluniacensi mona-
iorom in statum rovocandum tradidit, inferius stcrio intra regni sui fincs factas,easque more patris
mus; intorim dodonationiliuspost sancliMaioli sui bonx memorix in omnibus missis rcnovat,ac sin-
um Odiloni factis ogendiim est quippe cum : gillalim reccnsot.
hujus sancti viri rcgiminc Cluniacensium mona- C id. Anno itcm 998 aut sequenti,nam chartadata
rum fama non minus quam suorum
sanctitalis est anno iii Roborti regis, qui anno 996, die 24
issorum tempore relobris fueritjCpiscopi aliiqnc Octobris, defuncto, ut quidem censemus, patrc suo
nobiles mulla cis bonu conccsserunt,ex quorum Ilugone monarchiam obtinuit,Bernardus dedit Odi-
rtis multa discimus ad historiam illustrand <m loni ct monastcrio Cluniacensi mcdietatem alodii
d parum utilia. sui in villa Buxerias pro anima fratris sui Israelis
4. .\nno II Rodulfi Burgundia; Transjurana; rc- adhuc viventis. Idcm Bernardus in altera charta,
mense Aprili, proindoquc anno 095, si verum qujjn data est anno v Roberti rcgis, dicitur 7niles et

Conradum Rodulfi patrem dio Oclobris anni 1'.) secundum sxculi dijnitatem vir clarissimus, et cum
e vivis excossisso, Artaldus comes dcdit sancto Emma u.xore suadonat ea qua; habebat in villaBu.
loni ccclesiam sancli Petri in villa Marogliaco, xerias in pago Matisconensi, in pignus pro ducentis
1 prcsbytcralu.decimis etuniversis appcnditiis, solidis.Quinquennio postea elapso, id est anno de-
, in agro Lugdunensi ct Rodcnensi.Is forte ipsc ciino rcgis lloberti, hocc eadom Emma Bcrnardi
Artaldus qui in allera charta,qua; esl sinc dala, uxor cum Muiolo, marili sui fratre, partcm suam
avit villam sancti Pr.TJecti Memboli in pago Va- ejusdem villa; Buxerias, quam cum Israele, altcro
.inensi, cui subscripsit Pontius .\dcmari comitis n Bcrnardi fratrc, partita fuerat, eidem monasterio
13. conccssit.Doniquo cadem in alia charla, ubi dicitur
"). Anno III ojusdom rogis Uodulfi, llumbortus Dernardi clarissimi militis uxor, dedit cum filio suo
icopus Grutianopulitanus dcdil orx-nobio Clunia- Gauccranno ct lilia Emma, pro sepultura sua apud
s, ubi, inquit, donmus Odilo atibus prxest, mc- Cluniacum,rc3 ((uas habebat in agro Ammacensiin
'.atem castri de Visilia cum toto burgo et ccrlcsia pago Matisoncnsi. Undc patct hanc familiam erga
cta; Mari«. Itom ecclesiam sancli Martini dc Cluniacum bcnoficontissimam fuissc.llic porro Ber-
te-Uoso cum decimis, oblalionii)US ct crpmito- nardus ab alio cjusdcm nominis dislinguondus,qui
. Subscripserunt Fridoiiurgis, cjusdem cpiscopi codem tcmpore ac oadom in rogioncvivcbat,quique
F.er, Wigo, frater ejus, et Humbcrtus episcopus crga Cluniacum bcneficus fuit, ut patct ex ejus
Valenlia, cjus nopos. charta,qua cum uxore sua Ada confert monastcrio
j. .\nno I Roborti Francorum rogis, (jui solus, coloniam unam in agro Mcdiolancnsi in pago Ma-
inclo patre anno 996, die 2i Octobris, regnarc tisconcnsi, in villa Curlilis. llic ibidem dicitur duos
Patbol. C.XLII. 27
843 S. ODILONIS GLUNIACENSIS ABBATIS V 8i^

habuissa filios, Jusaldum vidclicci el Joseraanuni, A -tsiii ]'a'ei'ni;u'cnsiscon.li(oi-ruit^HC(liiMlur,ancillam

quoruai prioris forlasse fuit Jorsaldus, postca CIu- quamdaui suam cum altcra cx moiiaslorii Clun!.;-
niaccnsismonachus ct bcati Odilonis vitai scriplor. censis jure commulavit Charta data esL anno 1005,
His quoque adjungi potest Bcrnardus, qui cum XII Rodulfi regis, indictione iii ;
quae temporia notiR
uxore sua Atta,et Robcrlo eorum filio, anno quarlo optime sibi coho5rent,si quidem Rodulfus anno 903,
Roberti rcgis,dedit vineam in villa Noglas.llaif au- post patris sui obituui,mcn&G Octobri rcgnarcincce-
tem omnia simul referre visum est,ne propter no- periL.

minum consonantiam aliqua suborirctur pcrsona- 25. Ad hunc ipsum annum, aut ccrLe ad annum

rum confusio. Sed jam annorum scries repetenda. 1020 (sola quippe indictioiii regnantc Roberto indi-
20. Anno 999, mcnse Januario, Rodulfi rcgis catur) revocanda est Lambcrti comitis donaLio san-
sexlo, Odilo et Vivianus prior locaruntsub annuo cto Odiloni facta unius mansi in villa Latonai in

censu Petro militictErmengardicjus uxori,castrum territorio MaLisconcnsi.DaLa sic exprimilur : Aclum

Gondorccnse cumsuis pertincntiis,reccpLis in coni- publice apiid Cubilonem civilatem, regnanle lioberto

pensationcm tribusmansis.Eumdcmannum sextum reye, apud nos vero Domino Jesu Chrlsto (2), mense
Rodulfi regis pra;fert charta BlismodiSjquc-n sc femi- Aprili, die Jovis, indiclione iii.

nam nOhilissimam nuncupat,etdonat ccclesiam san- 20. Eadem formula utiLur RoberLus quidara in

ctae Maximae de Talusatis chartffi subscripsit cum

; chartario Celsiniacensi, cui monasLerio, ubi tunc
filio Albuino et aliis testibus. domnus Odilo abbas,conferL pro sepultura
prajeraL
21. Anno circiter millesimo,Robeitus rexetHen- sua vineam in monte Dorensisitam.Chartasiccon-
ricus, patris scilicet sui Hugonis Capeti frater, dux cluditur : Dala regnante Rob&rto reye Francorum,
Burgundionam, diplomate communi vctuerunt ne imo Domino nostro Jcsu CJtristo. Fundatio Chauriaci
quis intra certos Cluniaccnsis monasterii limiles, monaslerii,quod Celsinianensi subjecLam esL, data
quos designant,castellum audeat conslruere.Charta est sub eadem formula, quam item adhibuitPonlius

est absque data in nostro apographo, sed ultra an- comes in chartaquapossessionesaliquotCluniacen-
num 1001 differri nonpotest,cum Henricushocipso sibus donat in pagoTrevis juxtaiivulum LoLa siLas,
anno e vita excesserit mense Octobri. in locis VilleLas, Merdusana eL Mota sed; hajc diviT-

22. Anno vi Roberti regis,id est anno 1001 aut sc- sas omnino a praccedenti chronologia; noLas habeL
quenti, si demonarchiainlelligatur,Maiolusclericus DaLa quippe est : in castro Torana, feria v Sepluage-

quasdam consuetudines in terris monasterii Clunia- simse, indictione vii, epacla \\,regnante Jesu Cliristo.

censis sibi debitas cssccontendebat.sed coram Wil- SubscripsiL domnus cpiscopus Cono. Denique Dea-

lelmoMatisconensicomiteejusque uxore Ermentru' uxor Archimbaldi vicecomitis, nupcr, ul ipsa

trix

de causa cecidit. Eumdem annum RoberLi sexlum C loquitur, defuncti, donaL Cluniaco, utA Odilo est
praefert charta data mense Junio, proindeque anno ahbas, dc rebus suis silis in pago Lugdunensi, in

4001, qua Arleis donat sancto Maiolo et monachis loco qui dicitur Salseto, unum mansum. Data esl

ejus, ut per ipsius merita valcat adipisci prxmia charla Cluniaci,regnante Domino Jesu Cliristo,menst
aeterna, partem de mcdio planLo in pago MaLisco- Maio. In his porro et similibus charLis ejusmodi
nensi, villa Marsiaco, loco ad Trimbladam dicLo.Si foimulam adhibitam fuissc nonnulh censeiit, quod

tamen annusRobcrtisextushicdesignatus intelliga- tunc Lemporis rex sacris inLcrdicLus essct ob Ber-

tur de tempore quo simul cum patre suo Hugonc tham, quam, licelsibi affinitateconjunctamjuxoreir,

regnaverit, charla ipsa ad aniium 993 revocanda duxcrat.CcrLe id vel ex sola BeaLricis charla, quan:
erit sed Arleis Maiolijam dcfuncli,uLquidemvide-
;
modo laudavimus, falsum essc paLel. Hii'C quipjK

tur,patrocinium ambiebat. Nam staLira post ipsius posLRoberLi obitum scripta esL.Xam Archinibaldu?.
mortcm sacri honores ei delaLi sunL. qucm Bcatrix dcfuncluin diciL, adhuc in vivis eral
23. Anno 1004 canonici Vallavensis ecclesiae {le anno 1037, uL cx ejus charla inferius palebit, e
Puij en Velay) domos quasdam ab Odilone pelierunt, quidcm biennio posleamonachosincellasancti LiU:
Gauslino dimitlendas, ut ipsi alias domos, quas ex rcnLii insLiLiiiL. Sed de hac formula dissorcndi noi

Kigone Gauslinus babebat, acquircre possent, suis jj

est hic locus, quam qujpslionem alias viri erudit

officinis amplilicandis profuturas.Annuit Odilo, re- fusius asitarunl.

ceptis in compensaLioneinaliis domibus quffi ex do- 27. Anno deciino Roberli regis,Letbaldus episco
natione Wigonis hon,-c memoria' ponLilicis provcnc- pus Matisconensis duos scrvos ad Odilonis prect"

rant.Res acLa fuiL in Anicienxi civilate, iii Nonas donavil.CharLa daLa cst die Luiut, mense .\ugusto
Februarii, fcria v, luna anno inrar^iationis lOOi^
viii, proindequo ad annum 1007 revocanda. Porro ii

indictionc ii. SubscripseruuL Beraldus pricposiLus charLa quadam Cluniacensium monachorum, pos
Aniciensis, Robcrtus abbas, et altcr RoberLus aidi- Odilonem abbatem ct Vivianum pra-^posilum Letal
tuus.Hoc ipso anno llaLburnus vicccomes cL Walda duscpiscopus subscripsisse dicitur antealiosmona
uxor ipsius Cluniaccnsibus donavciunL Ecclosiam chos.An LcLbaldus MaLisconensis.qui, relicta soile
sancti Martini Laudadis. aliquando Cluniacum secesscril?
24. Anuo 1005 Rodulfus vir nobilis,qui ibi mona- 28. Anno 1008, indicLione vii, octavo Kalenda

(3) Nola formulam regnante Christo.

I ^
 »5 KLOGIUM. 846

prilis, Odilo domos qiia?d.im Arelatc sitas in em' A Y^rrcc^i domnu^^ Odilo abbas, pgo Agnrr. ot tilii mei

hvtoosim conccssit. Miilli alii ciim co subsoripse- Willeln-.usPlGaurrrcdus.donamns tiahitatoribusjam

unt.inter quos llugo de Calviote.ct Redomptusde dicti loci monetam totam quam babemus in villa

otera. qu.-c nnniinatur Engoliacus ; et in alia villa quocvo-

29. Anno xii Hobcrti rogis, mensc Aprili. proin- catur Molgong, omnes consuetudines quas illic so-

eqne Christi 100'.», quirlam Rodulfus Odiloni ac lenius habcre, ut inde faciatiscmere sepicas, quas
lonasterioCluniacensi tlcdit curtillum et alia quaj- soliti cramus dare vobis. Unde etiam postulamus

am Aziaco in pago Matisconensi.

iu villa ascribi nnmina nostra in Missali,in quo recitanlur

30. Anno 1015 Gaufrodus, Cabilonensis Ecclcsla; bcnofactores vestri, qiiia maximain fiduciam habe-
rjBsul, simul cum canonicis in generali conventu mus in orafionihus vestris vestrfequc congregatio-
»sidens.r.rj//'jrj7 a decimis ecclesiam Juliacensem, nis,ethoc quod convenlum habctis attendite mihi.»
Ique ad proces Odilonis abbafis : qui vicissim in In hoc anno jam diotanobilissima comitissa Agnes
inipensationom dodit ooclt.?i;p sancti Vinconlii, id nbsedit castnim Volventem,et, iit fuit sua consue-
•t catbedrali, occlesiam quamdam sibi a Golfrido tudo, cepit euni.
inemurensi donatam. Subscribunt cum Gaufrido 35. Quantum vern sibi Cluniacenses beneficiis
'.TPule Huco comes et opip<^opus, soilicet Antissio- t» t^^ni a se quam a suis propinquiscollatis devinxissct

irensis, et alii. est anno xxvi Roberti regis,

Data \gnes, patet cx instrumenlo quodam publico, qiio
ji tamen annus non congruit cum anno 1015, qiio Cluniacenses ci L.isiacuni dimiltunt in grati animi
rc contigisse dicunfur. mnnumentum, ut videre est in Cluniacensi char-
31. .\nno 1017, regnanfe Roberto, sexto Nonas tario.

aii, Willelinus diix .\quitanorum, Roma rediens, 36. .\nno 1019, ix Kalcndas Februarii, Rodulfus
.
civitate Papi.-c donavit mnnastorio Cluniaconsi rox ad Irmingardis cnnjugis sufo pctitionem conce-
ledictatem de rensu piscium qiii ciroa insilam dif.ox propria h.'croditate,monachis Gluniacensibus,

.ido capiuntur; subscripsorunt duo Willclmi filii, reguLv sancli Bencdicli modo et deinceps ohedicntibus,
Mllflmus et O-lo. ecclesiam sancti Blasii,etvinculum totum cum suis
32. Anno lObS regnnntoR.obertn, i.Iom V\'illolmu'i, appcnditiis.Charta^qu.Te etiamhabelur inBibliothcca
iii a nonnullis ob cgregias ipsiusdotos Mwjnus nun- Cltiniarensi edila, col.411,data est invillaTubcrnis,
ipatus cst, curtem quamdam in Marcvonno
vicaria qiix aliter Urba appellatur ex fluvio ihi defluente. Sed
intulit monastcrio Cluniaccnsi. Charfa» cum Wil- in ea oharta conjungitur annus xxxv Rodulfi regis
Imo ducc subscripserunt .\gne3 comitissa, Willel- cum anno 1019 inoarnationis Dominic.Te, quodmen-
ms junior,Ciislebortus episcnpiis. Fuloo comos, eto. dum est. Ilunc ipsum annum 1019 pra^fert charla
33. Oislebcrtus episoopus,in hac chartamemora- C Lootbaldi (in alio apographoTheobaldus appcllatur)
13, Pictavicnsi Ecclesi.-p pra^fectus est anno 975, ex episcopi Matiscononsis, qua domno Odiloni abbati
hronico M.illeacensi. Cui successit Iscmbertus ar- mnnaohisqueCluniacensibusdimittitdccimas,alias-
hidiaconus.qui eidem charl.-c subsoripsit; subqim- qiie pertincntias ecclesiae sancti Sulpicii. Data est
iim ponfincalu Ariialdiis.in ca pariter momoratus, in synndn cl(iricnrum,dic iv bUis Nnvembris.At jam
ecanatum ojnsdcm Eoclcsi.n adminintravit. Porro tunc defunctus erat Lenlbaldus,si vulgatisMatiscn-
lem Willelmus monetam de Niort Cluniacensibus nensiumepiscoporumcatalogiscrcdamus.Etquidem
oncessit, ut ex altera ejiis charla patet, cui cum hoo ipso annoplacitumhabitum diciturin conspectu
llo 3ubscripserunt .\gnes cjus uxor ac duo ejus filii Ottonis IMalisonnensis oomitis, et Guuslini episcopi
Villolmus ef Odo. (qui Leotbaldo succossit), iibi adfuit Humbertus
34. ufraque charta Willelmi ducis mc-
Agnes, in pra^positus ccclesiai Cluniacensis, cum quatunraut
nnrata, tertia ejus uxor fiiit, Ottonis, cognomcnto quinquc ejusdem loci monachis.ad vindicandasmo-
tVillolmi, Burgundia' duois filia. Willolmum vorn ot nasterioquasdam possessiones,quas Raculfusadse
Idonem ex prioribiis u.xoriijus suscoperat Willel- portinere conlondebat.Non aliud,ut piito,fuit placi-
nus, primum nempe ex Almodia, altcrum vero ex tum in quo idem IIiimbcrtus,cum aliqiiotaliis mo-
'ri.«ca, f-ccunda ipsius uxorc.Uterque absqueliboris n nachisapiidMafiscnnem,coramOdonecomitectGau-

lefunclus fuit, scpultique sunt in monastcrio Mal slino episcopo, conquosfus est adversus mulierem
^'acensi, quod eorum pater condiderat, qui et ibi qii.T nonnulla apiid Cnlnngias aliasque ditionisCIu-
laiiloanfo obitiim mnnastica vcste flnnatiis et scpnl- niaconsis villai in'/ascral, qucn causa cccidisse dici-
iis fuit.anno 10.30 autse(|uenti.C.T;tcrumAgnes pr;e- tur mense nofobri,anno 1019, quo circiter tempore
er Agnetem filiam, qu.ne Henrioo imper.atori,oogno- Hugo episcopus.\ntissiodorcnsis dedit Cluniaco,Mfci
TientoNigronupsit,duosctiam filios Willelmo pepc- Odilo ahhas, modictatom curfis deGivriaco in comi-
it,inllistnria .\f[uitani.T; oelebros IIos ipsameninrat tatu Divionensi; idquc prn anima Lainbcrli patris
n donatione ({iiadam mnnastorio Cluniacensi pnst sui, oomitis scilicct Cabilonensis, et mafris suac
'jus mariti obitiim facta,f|u.am hic subjioere visum Adheleidis,de quibusagit Gluber Rodulfus. Alteram
'st.ex chartario Cluniacensi «S.aornsancto ct exo-
: modietatem ejusdom Hugonissornr,Malhildisdicta,
abili loco C.luniaconsis monasterii, quofl esf cons- simul cum viro suo (jaufredo, filiisquc Gaufredo,
ruclum in honor.? apostolorum Petri et Pauli, cui HervcOjOdone, Thetbaldo et Lamberto,paritermQ-

'*•-.
847 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. m
naslorio contulil. Donationi subscripsil itlein llugo A n'"l'''i'l''^um super lluviuni Aljsonns, in diflncesi

siuiul cum Leotbaldo cpiscopo Matisconensi. Idem AugUoLodunensi,in comitatu Avalensi, in villa ..lur-
Hugo in altera charta eamdcm donationem confir- tamen cum hoc anno
tiniaco, indictione viii, quae

mavit,cui cum eo subscripsere Otto comes,Gausle- non ccncordat.Subscripserunt Ermuinus episcopus

nus cpiscopus, Ugo vicecomes. Acelinus abbas et (Augustodunensis), Landricus comes, et Rainaldus
Data est anno incarnationis 101*J, et unctionis
alii. ejus filius. Eodem Roberti regis anno, xv Kalendas
regis Roberti xxxii. Julii, luna xiii, dati fuerunt Odiloni abbati Clunia-

37. Anno xvu Rodulfi regis, mense Martio, proin- censi duo mansi in Villa-Francorurn, in cornitatu
deque anno 1020, Tetberga comitissa dedit mansum Matisconensi. Donationi subscripserunt Gauslenus
unum in loco qui adCamnium dicitur,in pago Lug- episcopus et Wigo vice-comes.
dunensi, pro Artaldi sui senioris, id est mariti, 42. Anno xxviii Roberti regis,mensc Martio, pro-
salute et filiorum suorum Artaldi et Geraldi, qui indeque anno I023,datur Odiloni abbatiCIuniacensi
donationi subscripserunt.Hoc ipso annoWicardus, curtilus in villa Casotis, in agro Salorniaco, in pago
Cluniaci existens,monasteriodeditcapeIlam sanctai Matisconensi. Chartae subscripsit Otto comcs, et

Mariae apud Rocham Quinciaco.Quam dona-

in villa data dicitur indictione xi, quae cum suprascriptis
tionem iterata charta donat, anno xxxiii Roberti chronologiac notis non convenit,nec etiam cum ejus-

regis, id est 1028 si de monarchia intelligatur. dem regis anno xxviii,si computetur ab inito cum
Hnbentur in chartario Cluniacensi aliae ejusdem patre regno.
Wicardi suorumque affinium chartae, sed absque 43. Anno xxix regis Roberti,mense Junio, ac ideo
datis. Ipsius Wadiatores donarunt Odiloni abbali iTBrae vulgaris anno 1024, Odilo abbas et monachi
ecclesiam sancti Martini in villa Valliis, in pago Cluniaccnses honiini cuidam Hebraeo, nomine Salo-
Lugdunensi. moni, dedcrunt unam vineam, unum pratura, et
38. Anno 1021 Bernardus dedit Cluniacensi mo- unam raxiam in villa Carniaco, in pago Matisco-
nasterio Silvam Augustam, in pago Matisconensi. nensi; et ipse in commutationem dedit eis vineam
Chartae subscripsit Otto comcs, quae data est indi- Molonaco. Subscripsere Ollo
in agro Fusciaco, villa
ctione iv,anno xxxiv RoAberti regis, ex quo scilicet comes, Elizabcth ejus uxor, Gauslenus episcopus,
cum patre simul regnare cojpit; nam alias annum et alii. Actum die Veneris, mense Junio, epacta xv.
1029 designaret, sed dissideret indictio, nisi forte anno xxix Roberti regis.

XII pro IV legatur. Anno xxvi ejusdem regis, qui 44. Ultra ejus annum xxxi, Christianae scilicet

cum anno incarnationis 1021 et i)raecedentis fine quo Hugo junior Roberti llius exrossit
aerae 102G,
concurrit, dataest Cluniacensi inonasterio ecclesia e vita,diirerri non potest chartaqua ambo illi rege;

bealae Marise Bellimontisin comitatu Cabilonensi,in C complures donationesvariis tcmporibus monastcrii.

fine Senoio. Cluniacensi factas confirmarunt. Nullain habetda-
39. Anno 1022 ineunte, si quidem conjungitur tam in chartario Cluniacensi.
cum anno xxvii. Rodulfi regis,Ademarus monaste- 45. Sub iisdem regibusOtto,comesMatisconensis.
rio Cluniacensi, ubi Odilo abbai, contulit ecclesiam villas duas Cluniacenpi monasterio dedit aut resli-
villae Testor, cum decimis, sepulturis, primitiis, tuit, Pro aiiima patri.
ut ipse in chart.i loquitur :

etc. Subscripserunt ejusdem Ademari filii Willel- mci Widonis, nec non et avi mci Ottonis, cognometiti
mas, Stephanus abbas, Wido, Pontius.Armannus. fFillelmi, et uxoris mex, et filii imi Gaufridi, reddi
40. Anno 1023, duo fratres, nobiles viri, Leodega- ad locuni Cliiniacum villam, J)iiscum a priscis diclam

rius et Ponlius, saeculo abrenunliantes, dimidiam in vicino Jraris Ihivii silam,qu,v olime.v hxrcditali
partem castri Altoni Odiloni abbati dederunt, cujus sancti Yincentii {qccI&sxs. cathcdralis Malisconensis
alteram partemmonastcrioCluniacensi eorum paler ad meum comitatum ab anticjuis devcnit, sicuti jan

jam antea contulcrat. Charta dataest anno incarna- ante comes Leotnldus atavus meus per tcstamevtun^
tionis 1023, feria iv antc Asccnsa Doinini, regnante jnwcGpti Ludovici rcgis dederat apostolo Pctro etClu
Rodulfo. Donationi consenserunl eorum fratrcs Fc- niensihus monacliis. Donat etiam villam alleran
raldua et Petrus episcopi, Vapinccnsis scilicet, ut n priori contiguam, Asnerias dictam, cum appendi
quidem mihi videtur, et SiBtariccnsis, Arnulfus, Data cst rcgnante Rotberto rege cum tUiij
tiis, etc.

Geraldus,Rodulfu3 et Rumbaldus. Eodem anno Gau. suo Hugone. Uxor Ottonis, cujus nomen in cbart<
slenus episcopus Matisconensis (iua;dam cominula- non exprimitur, fuit Elizabeth, qu;p,codeni Robert<j
vit cum Odilone abbate in villa Lupiaco, in pago rcgnante, simul cum marito suo donavit inonasto-
Matisconensi.dcditque variis in locis aliquol vinca- riopr;cdium quoddain in villa Fusciaco, in pag»

ruin rascias. Cum episcopo subscripserunt Walle- Lingoncnsi, in comitatu Ochcronsi. Denique Otti

rius praepositus et alii canonici, anno incarnat. comes Odiloni abbati quasdam res donavit ia vill;

1023, regnante Robcrto. Camavata, in comitatu Matisconensi itcin molen ;

41. Anno xxvi RobcrLi rcgis,qui ab inilo cum pa- dinum supra fluvium Graonam secus Rocamoaver
tro regno intelligendus cst.non cnim tam diu solus nosam. Subscripsit Goslenus episcopus.
regnavit, proindcque anno 1023, mense Junio, Ci- 46. Anno xxxv Rodulfi regis,id est a;i\r vulgari
baldus dedit Odiloni ubbali silvas, prata, terras et 1027, aul sequenti, dala est Odiloni abbali
ecclesi<
49 ELOGIUM. 950

ancti Georgii, sita in Villa-Domlna. Item vinea A runi. Porro pjusmodi chartis non pluros quam
aidcni, ct una condamina in pago Gratianopoli- qu.ituor aut quinquc monachi solebant suscribere
ino. unam tamen pro! manibus habemus, cui viginti
47. .\nno xxxvii Rodulfi regis, Amedcus comes, monachi subscripsere; sed est absque data.
lius Humberti comitis, simul cum uxorc sua Ada- 52. Anno 1032, indictionc xv, feria v infra pa-

leida, dedit monastcrio Cluniacensi, uhi pr.rrsf schalem hebdomadam,Ciirharduspresbyter,ad con-

omnus pnter Odilo, ecclesiam sancti Mauricii in vcrsiooem vcniens, nonnulla contulit monasterio,
illa Mallacena, et alia multa, reservato sibi ac qua;, tribus mensibus elapsis, Aia nobilis femina in
uccessoribus suis jurc patronatus. Ha?c charta pnestariam sud ccnsu trium solidorum obtinuit pro
al>etur in Bibliotheca Cluniacensi, col. 412, ubi sua ac (iliorum suorum vita, acceptis ab ea quadra-
ata dicitur anno xxxvii, regnante Rodulfo, incar- ginta solidis, mnlo valente C adjuncto uno hancale.
alionis Domini 102.5, Kal. Novombris, luna xx, Subscripscre Odilo abbas, Robertus prior cum ahis
lui charactercs chronologicinon sibi cohairent, quinque raonachis, e quibus unus appellabatur Jo-
am annus xxxvii Rodulfi regis anno 1029 vulgat.-c saldua, is forlassc qui beali Odilonis vitam con-
rae mense Octobri inca^pit.C.xHcrum erga monachos scripsit.

luniaccnscs in villa Maltacena degentes bcncficus t^ 53. Ante id tcmpus Bcrlio miles dcderat Odiloni
iilidem Humbertus, ut patct ex duplici ejus charta abbati Cluniacensi ecclesiam sancti Germani con-
pud Guichcnoncm in probationibus Histori.T! Sa- fcssoris, silam in pago Viennensi, in agro Corso-
audica\ ubi multa confcrt eidcm loco. Utraquc riacensi, in insula inter Bulburum ct Carusium,
iret dala, scd utrol)i(jue nominantur trcs Hum- Charta nullam datam cxhibet, sed ci subscribunt
crti filii, scilicet .\madcus, Aymo et Odo. Leodcgarius archiepiscopus Viennensis,atque Aymo
48. Anno xlii Roberti rcgis, ex quo scilicct a pa- episropus Bclcnsifi, id est Bellicensis.
"6 in regni societatcm fucrat assumptus, ac proinde 5i. Cum hoc ipso anno 1032 Rodulfus Burgun-
nno 102'.», datus est monasterio Chiniaccnsi curti- dionum visum est huc referre
rex viiam finierit,
js in villa Sarciaco in pago Matisconcnsi, indic- aliquot chartas qua) ipso regnantc, absque alia
mense Februario.
ione XI, temporis nota, datse passim occurrunt. Ex his est
49. Anno xxxiii ejusdem regis, qui, si de mo- charta V^^^igonis vicccomitis, qui simul cum Euphe-
archia intolligatiir, crit annus 1027 aut sequens, mia uxore sua, filia Nardumi vicecomitis, dedit
ata fuit Cluniacensibus capclla sanctoB Maria; cum Odiloni abbati Cluniacensi,regnante Rodulfo, terras
ecimis, ctc, in villa Quinciaco, in pago Lugdu- in comitatu Lugdunensi et Matisconcnsi, sitas su-
cnsi, el lantum lerrx juxta eanvicm capellam, ^Horf per Ararim et Voianam fluvios, in villa Konneuco.
nffiriat domui tVdifiennda; et offieinis hortoque niona- C Hanc autem donationem fecit Wigo pro anima pa-
hi. Ad idt-ni ferc tcmpus revocari debet aliacharta, tris pui Rcrardi, ct m.atris suae Blismodis, ac fratris
ua dantur mon.aslerio Cluniaccnsi scptem rascia; sui Wichardi. Itcm quidam milites, sub eodcm
incarum in pago Matisconcnsi, Robcrto rege cum Rodulfo rege, Ciuniacensi monasterio dederunt
ilio Hcnrico regnante. Anno 1027, Henricus regni ecclesias sancti Joannis, sancti Antonini et sancti
ocius a patre dictus est. Leuterii, in comitatu Vindascensi, in territorio Di-
.50. Anno 1031, Otlo comes, rogatus a Roiierto mont, quas a seniore suo Willelmo comite(videIicet
»riore Cluniacensi, venit in capitulum, ibique amor- Provinci.i;) et ejusuxore Lucia comitissa accepe-
izavit omnia quae eis data vel ab iis comparata rant. Walterius archicpiscopus Vesontionensis al-
lactenus habebant in comitatu Matisconensi, ac tarc et decimas erclesia? sancti Stephani in villa
ilvani Cerviam, cjuam olim sui ipsius .antcccsso- Porlensi Cluniaccnsibus monachis petentibus con-
cs monasterio rontulerant, confirmavit. Subscri- cessit, salvo culogiarum et paratarum ccnsu. Data
)serunt Otto comes, Gaufredus filius ejus, et Wido est rcgnante Rodulfo, et consenscrunt canonici, dc-
ilins Gaufrcdi comitis. Actum Cluniaci, iii Idus canus, Robertus abbas, etc.
\urjusli, anno incarnationis 1031, indiclione xiv, .55. Hiic quoquc laudarc liceat chartam Ottonis-

/> 25 post transitum Roberti tjloriosi f?-a??cor?<m j)

Willclmi, qiiod hanc solam clausulam habeat r(?- :

rinx, anno quadraijesimo regni ipsius, qui cst sextus fjntinlc Hodnlfo reqe. Nam cum ipse Otto comes anno
ejus pitssimi domni Henrici, ex quo unctus est in
ilii 1027, et alii qiii in ca habenlur, longe ante Rodul-
rqrm supcr Qcntcrn Francorum el Bnnjundionum. fum rogom non potest usque ad extremos
obierint.
^nbbnus habct, et quidcm rcctius, die22, anno xi.iv, Rodulfi annos rejici. lii ca charta Otto, cognomento
ui est V filii, etc. Willelmiis, ail se diu aurc surda prajteriisse cla-
Eidenianno consignanda vidclur charta ipsius
51. morcm sancti Maioli ct domni Odilonis successoris
'diionis roncedcntis aliquam tcrram sub censu ipsiiis, dc duabus sancti Pctri Cluniacensis po-
oscelino rlerico, ct duobus cjiis h.T-rcdibus. Con- test.ntibus, Ambariaro scilicet cl Juliaco; sed decla-
'•nscrunt alii monafhi, ex quibus f|iiinque post rat landcin cas se rcstituere simiil ciim omnibus
lobcrtum priorem subsrripspriint, tum post illos bilvis, villis, etc, ad cas pcrlincntibus. Subscri-
go abbas. Data cst apud sanctum Marccllum, vii pscrc Otto, Rainaldus ejus filius, Otto, Gauslenus
Valendas Novcmbris, anno Hcnrici rcgic Franco-
i cpiscopus, et Adselinus abbas. Actum Ledoni, re-
851 S. ODILONIS GLUNIACENSIS ABBATIS V. 852

gnantc Rodulfo rcgc, In aUcro hujus chartae apo- A cli Laurcntii inonachos inslituit, ut suo loco dice-
grapho habctur ct aliusOttonis Wiilelmi filius, no- mus. Ejus vero uxor, nomine Bcatrix, post ipsius
minc Wido; ct ipsc Olto Ilenricum Biirgundiyi du- ojiitum Chiniacensibus, quibus tum Odilo prieeral,
ceiii scniorcm suum appoUat, niultaquc subjungit dcdit mansum iinum in luco qui dicilur Salselum,
atrocia malcdicta in sui bcnclicii violatorcs, si ali- in pago Lugtlunensi. Charta data est apud Glunia-
quando quo cx loco chartam hanc ultra
fucrint; cuin mensc Maio, regnantc Domino nostro Jesu
annum Henricus Burgundiaj dux faLo
1001, quo Christo.
functus cst, dilfcrri non posse intellig'nuis. 59. Anno 1038 data dicitur charLa dunaLionis
50. Post Ilodulfi rcgis obitum, Ermcngardis regi- Odiloni facLa; unius curtilis, ct trium raxarum de
na, ejus rclicta, monasterio Cluniaccnsi, ubi, inquit, vinca in pago Watisconenei, in vina Manisiaco, in
prxcst domnus Odilo ahbas, donavit pcr advocatum agro Itgiaco, iii Idus Januarii, indictione v (qu*
suum, nomine Hubertum, duos mansos in pago cum anno supradicLo non concordat), feria quarta,
Genevensi : ununi in villa Silvigiaco, altcrum in regnantc Uionone iniperatore. C^aeterurn, cum hoc
villa Gicuilatis, cum omnibus ad cos pcrtinen- ipso anno Conradus impcralor hlio suo Henrico
tibus casis, casalibus, vineis. praLis, ctc. Caret Burgundia; regnum dimiserit, huc revocamus char-
ddta. j, tam qua, codcm Chunrado imperatore regnante,
57. Anno 1030 Willelmus nobilisi^imus comcs Odilone abbate, et Leutfrido comite, Richuinus et

(Provinciae), ct ejus uxor Lucia, reddiderunt Clu- uxor ejus Lanzede dcderunt inonachis Cluniacensi-
niacensi monasterio, uhi pnveit, inquiunt, domnus bus in pago et cpiscopaLu Saatensi quarlam eccle-
Odilo abhas, hffircditatem sancti Maioli, scilicct siic de Dombasila et eccIesicE de Gingivilla.
Diliadam et Septcm Fonlcs in episcopatu Regensi. 00. Anno VIII Ilenrici Francorum regis, qui, si de
Actum apud Podiiodolinem monasterium, feria ii, monarchia intelligatur, esl annu.s 10.38 aut sequens,

anno incarnationis 1030, indictione v, Chunone Ilugo Antissiodorensis episcopus dediL Odiloni ab-
imperatore regnantc anno decimo. Allera charla bati Ecclesiam sancti Cyrici supcr Graonnam,cum
de eadem re sic habet Duo frutrcs Provincix co-
: potestate ct foreste ad eaiu pertinente. Subscripsere
mites, Gaufredus atque Bertrannus, werpiverunt Robertus dux et Joannes abbas. Actum Antissio-

Deo et sancto Petro Glunicnsi, in nianu Odilonis dori, dictante Jotsaldo.

abbatis, Diliadam ci Seplcm-Fontcs. Tcsles fucre 01. Anno 1039, data fuit monasterio Cluniacensi
Raimbaldus archiepiscopus, Feraldus episcopus, ecclesia sancta; MariiE cum decimis, terris, silvis,

Petrus episcopus Sextericensis, Franco episcopus, etc, in villa Silviago, in pago Geneviensi. Et mona-
et alii viri. In altero apographo, inter
multi nobiles chi invesLiti fucrunt per funcm signi ccclesi;e. Dala

Feraldum Petrum Scxtericensein,subscribit alius ^ est anno incarnationis 1039, Henrici regis priuio
et

item Petrus episcopus, cujus sedes non dcsignatur; Qui tiuidem Hcnricus ipsc cst Conradi filius, Niger
et chartadaladicitur apud Serrianum Villam, feria dictus, (lui paLri in impcrio ct in regno Burgundia;

V Ascensionis Domini rcgnante Conone imperatore Transjurantc successit. Eodem anno Lajco donavit
anno x. Porro Cono seu Chuno, in istis aliisque Odiloni abbati Cluniacensi tres condaminas sitas in
ejusmodi chartis memoratus, est Conradus impe- villa Silviago. Data cst auno iiicarn. 1039, indi-

rator, cognomento Salicus, qucm Iloduirus Trans- ctione vii, rcgnaiiLc Ilcnricu rcgc, Hlio Chuno.i--
juranae Burgundia; rcgni ha^redcm instiLuit. Annum impcraLoris, anno impcrii ejus. Tcrmini condaini- i

1037 praefert altcra charta, anno item x Cunonis narum in charla a ([uaLuor ventis describuntur;
imperatoris data, indictione v, sccundo Kalendas qua sciliccL voce coustal aliquatn tcrra; portionem
Novembris. In ea Pontius cognomcnlo Valnerudis, dcsignari. Eamdem datam habet donatio allodi;
ct frater cjus Armannus, ac Rostagnus conso- quod dicitur Gcrmiiiala, in pago Gcnevensi. Eodciii
brinus corum, dant monasterio Cluniacensi, ubi aniio, Duudinus suscipicns munachicum habituni

prxcst Odilo abbas, mcdietatem eoruni qua3 ha- suh nonna sancti Pctri Cliinicnsis ca-nobii, ut ipso
bent in villa Salabaldemari, in pago et episcopalu loquitur, res suas monasterio contulit, anno incar-
Diensi. \j nationis 1039, indiclione vii, Henrici regis aono i.

5H. Anno 1037, Archiudialdus viceco:ncs dedit Idcni furtassc i[)!^o est Dundinus, qui in altero apo-
domno Odiloni abl)ali ccclcsiam sancti Laurcntii grapho Divus dicitur, ubi anno paritcr 1039, el in-
cum omnibus appenditiis, in pago Matisconensi. dictione vii, i Henrici imperatoris, lilii Cunonis, uio
Dedit qno(|ue in pignus silvam Planacassanearn ct nachus Cluniaci factus memoralur, et suaapudAn-
mansum in villa Vigoseto, donec revcrsus fucritex siacuiu villam monastcrio tradidisse.
Jerusalem. Post ivdiLuni dcdit ct conrirnia\ it do- 02. Aunu1040, sub regc Francoruni Ilcnrico.
nationcm curtis Momnialardis, quaiii llugo ipsius Wigu Willclmi dedit Odiloni abbati dc Cli.-
lilius

avus et Artaldus ejus pater feccrant Cluniaco, luodo niaco curtilum in vllla Bcrziaco, in pago Matisco-
tamcn ipsc al)squc hicrede moriaLiir. .•VcLum apiid ncnsi. Dunationcm couiirmavit Gaufrcdus couit?.
CluiUHCum, aiino 1037, indictimic v, llcnrii'u le- iMjdcin anno Bcrnardus episcopus Cadurccnsis, cl

gnanlc. WalLcriiis c[)iscopus ct alii subscripscrunl. Uoliortus ipsiiis Irat.M-, dcdcrunl Odiloni abbati

Idem .Vrchimbaldus bicniiio pustca in ecclcsia saii- ccclesiaui scjicti i:'<aLurini de Carciinaco. In allcro
 ELOGIUM. 831
53
habentur dua; ejusdem Bornanli chartic, A cappcllis juxtaposilis.inagroAugupto dunensijuxta
^artario
nnanlis occlesiam sancti Saturnini, cum
eamdem Borbonium oastrum, quam ecclcsiam ab Hugone
comite in bcneficio tenebat. Dcdit eliam ecclesiam
mnibus ipsius pertinentiis, Odiloni abbatiClunia-
3n&iordinan<lam.0uitu?chartis,pr.Tler canonict^s, sancti Pctri in villaDeuma,etcappollamsanctiProe-
jecli ibidem, et ccclosiam sanoti Baudilii in Pisti-
uo ahbates, Slophanu3clAlberlus,subsorip3orunt;
islis chiano, etc. Subscripserc donalioni Hugo comcs et
jd sunt abs<|ue data. Porro IJcrnardus, in
i.irlis memoralus, desidoratur in calalogis Cadur-
Thcobaldus comcs. Itcm Rotbaldus marchio et
?nsium episooporum, tum apud Cruceum, tum in Eimildis cjus uxor Cluninco, ubi cst abbas domnus

allia Christiana. Bernardus quippc, ab istis auclo- Odilo, donarunl oastrum Podium-Dolinum ex intc-

bus mcmoralus, jam tuno lalo funclus fucrat gro, cum omnibus suis appcnditiis, in comitatu

jm istae donationes factae fucrunt; siquidcm Dco- Arausico situm. Subscripserunt cum illis Adalax
lius, sive Deusdedit, ejussuccossor.anno 102S in- comilissa, ct filius ejus Willclmus, Rostagnus de
i-fuil dedicationi ccclosi.T sancli Salvatoris apud Sabran, Willelmus vicecomes, ctalii. Tethamulier
monaslcrio Cluniaoensi, uhi proexst Odilo abbas,
emovicas, el anno 1031 pcroravit in synodo n Le-
loviccnsi; qui et anno circilcr 50'iO obiisse dicitur dcdit Darannumolerioum, sorvumsuum. Douationi
3ud lauddlos uuclores. r> consenseruntWalteriusepiscopus,etWarulfus,ejus-
t.3. Anno xii Honrici rcgis. qui, si do monarcliia dcm cpiscopi frater. Dcfuncto vcro Odilone, ac in
ileUigalur, erit incarnationis I0i2, data fuit Odi- cjus locum olccto Hugonc, tunc apud sanctum Mar-
»ni abbati Cluniaccnsi capolla sanctuj Mari.e de colluinindiobusOuadragcsima;residente,pr;cdictam
racmacoinpagoCabiloncniii,subscripserunlThco- donationcm confirmavcrunt iidem Vallerius etWa-
aldus comes ct alii. rulfus, et alius Walterius, ejusdem Warulfi filius.
G4. Anno 10'i6, Hugo urohicpiscopus Chrysopoli- IdemWalleriusconfirmavitdonalionem, amatresua
inus conlirmavil llujini Iwncito rclUjioso ct clcrico, Tcscenda faolam, dc terra invillaCuelcs, proanima
U\\\e. uniri permisit occlesia) Laudoncnsi, qnam WultcriijfratrissuiWarulfiiilii.ConscnsereeJusdem
)sc Hugo construxerat et amplificarat, ccclesias episcopi nepotcs Wallcrius, Bernarduset Otto,pra3-
anctae Mariae dc Cal.\, sancli .\lbini, sancti Sym- sente Hugone priorc Cluniacensi.
horiani, rum omnibus carum appcnditiis. Actum G7. Singularis est werpitio a Bosone facla de
lisuntii, indiolionc vi,Hcnrico rognante, annolO'iG. comandd de Polliaco, quam ideo huc describendam
ed annusnon concordat cum Indiclionc. curavimus ex apographo Cluniacensi, ubi sichabe-
65. Ponlius comes et Rotlandusmilcsdonantloco tur absquG ulla data. « Venit Boso ad placitum, ubi
iluniacensl, u/)i doinniis Odilo prcecst aibas,ccc\cs\3i3 oum Gcraldo comite crant nobilissimi homines, et
uictae Muria; et sancti Joannis, cum decimis e^ C j^pavit Boso hoc sacramentum,ita dicens,manusua
rcshylcralu lolo, eliluodecim sextaradis^sjf} terra), propria: Ego Doso, ncc meus conductus, me jubcnte,
n loco qui dicitur Heron,in pagoTrevis, in cpisco- homo, uec fcmina ad meam artem, nec ad meum
)alu Diensi. Charla dala est anno x Eyco rcgc, an ingenium, in PoUiaco nsc in ejus ohedientia coman-
pgoiidum Erico, seu Hcnricof Scd ctsi legatur //c/t- dam non rciuiram, prensionem nullain faciam de
icus, inqnirendum superestan rcx Francorum.aut bovc, vacca, elc. Et si cjo vel meus conductus homo
mpcratur, qui Burgundi.'E rcgno, ut jam diximus, vcl femina aliquam comandam vel prensionem fecerit;
:unc praicrat, hic designetur. Difficile est hunc no- post quindccim dics postquam sciero, vel ad rationem
lum absquc autographo solvere. missus fucro, per te, Geralde, vel per tuos missaticos,
60. His subjicimus aliquot charlas sub sancto sive per ahbatcm qui modo est, vel per ipsum qui
Ddiloneconrcctas,st'dsinedata. Ejusmodiestcharta in antea crit, vcl per monachum qui ipsam obedien-
Geraldi, i>utris Armanni episcopi, utputo, Vivarien- iiam tcyiuerit, captam cmendaho, etpostea ad tuam
sis, qui cum u.xoresuaValmodcmonastcrio Clunia- miscricordiam, Gcralde, veniam, sive ad abbatem vel
ccnsi, uhi prceest Odilo ahbas,donavit ecclesiam monachum qui modo cst, vel inantca eril. »
sancti Joannis in villa Meissano,inepiscopalu Viva- Ibidcm sc(|uitur charta, absque ullatemporis
GH.
riensi. llarniannus seu Hermannus incuntc saiculo j) nota Rain.ddi comitis, quidonatCluniacensi mona-
undccimo Vivariensemccclesiamadministravit. Ay- slerio curtim Bclmontis,cum terris,villis, etappen-
moPetr.Tfortis, sxeulnrcm militiamgerens, dedit c(je- diliis, sitam in pago Navcrnensi (legendum forte
nobio Cluniaccnei, cui proccsl dominus Odilo ahhas, Nivcrncnsi) pro anima patris sui Landrici, matris
grc(ji priiicipans, villam silam in pago riratianopuli- su.e Malhildis, uxoris suaj Advisa;, et fralris sui
tano, in comilatu Sarohensi, cui nomcn est Mons- Widonis. Ipse Rainaldus, cum uxore sua Advisa, et
Ermenfddi, cum omnibus qwiE ad eam pertincre Willelmo corum filio. subscripsit. Porro Landricus
videnlur, vineis, pratis, et campis. Subscripserunt hic memoratus crga monachos quam bene airectus
Ubcrtusooines (Sabaudiaj), Amedcus filiuspjus,Bur- fui;rit, colligi pofost ex alia charla, quae nullam
cardus, Odo apudGuichenDnciu in prob.itio-
et alii, (luo([ue pr;nfert tcmporis nolam; in ea autem sic
nibus Histori.TSabaudic;p,p.ig. .o. Anscdcusqiiidam lo(|uitur: Sempcr oplavi monachis tranquiltam vitam
dedit monastcrioCluniaccnsi ecclcsiamsanctlNaza- hahere, et absque impedimento vola sua pcrsolvere;
!rii, cum altari et appendiliio omniLus, »;!, quatuor idcoquo qucrelam quam monachi Cluniacenses cum
85$ S. ODILONIS CLUNIACENSIS ADBATIS V. m
Adeleide nobili femina hahchant, de lcrra rjunin An- A gr-utiam pro gratia rluxirnus cidcm rcddero, sicut
telmus fratcr ejuH dcderat cin in parjo Anyuslodu- ipsc stnduithnmilitcrqu.-ercre, rogans ct obsccrans
nensi, in villa Fontincllulas, componcrc, cic.Sultscn- iit snscipercmus eura in societate fratrum nostro-
pserunt Rainaldus, Landrici com.itis filius, Gauzfri- rnm, et patrem ejus et matrcm et fratres, eorum-
dus vir Adclcidis et cjns filii Gaiizrrcdus, Robcrtus que parenlcs. Nos vero, ad votum ejus et deside-
et Walterius ; ct Adeleidis iilii Girboldns, Obtranniis, rium attcndentes, eos in nostra socictate ct frater-
Ganzfredus, Ut^^o, ium IlaLcwis cnmitissa. nitate snsccpimns, optantes, oranleset obsecrantes
60. Ilabentur in chartario Olsiniacensi, quod ut in omnibus (\uic agcrevel dicere potucrimusnos
praemanibus habuimus, complures chartac dona- et omnis nostra fraternitas, intcrccdcnte beato
tionum sub bcati Odilonis regimine eidcm loco Petro apostolo et omnibus sanctis, partcm eis cl
factarum, sed in quibus nulla fere occnrrit data; sociclatem concedat oranipotcns Dominus, ut et
nonnulloe ex his hanc clansulam habcnt; cjuod regi- vivis spatium pnenitcnli.^B ct indulgcntiam pccca-
tur , vel stib rcgiminc hcalissiini patris Odilonis. torum concedat, et defunctis requiem et vitarn
Plersque sunt pro oblincndo scpultnr,T jurc. Ex confcrat sempilcrnam. Si illc senior doTiUs
his nna est Hugonis dc Ucionc ctDnranni Dcibanio Robertns monastico ordini se sociare voluerit,
et aliorum, qni dant pro scpultnra Bomparis duas t» orando pr.necipimus, et pr<Tcipicndo rogamus ut
appcndarias, ctc. In alia Stcphanns et Thcotbcrga cum caritatc suscipiatur, ct cum honorc et revc-
dant vineam in villa de Samniaco pro scpultura rentia tractetur. Si scpulturam in nostro loco
sua. Rotbertus presbyter dat qmedam, ut, si ali- habcre voluerit, ibi sepeliatur ubi ipse jusscrit.
quando ei, pcrmittente Domino, voluntas fucrit ut V. Varia monasteria per sanctum Odilonem inslituio.

monachus fiat, recipiatur; sin antem, et in loco aut restituta, sive rcformata.
moriatur, ibi obtincat scpulturam. Willclmusdedit 70. Qu(B monasteria anno 996 Cluniacensiiim
monasterio Celsiniacensi ecclcsiam in honore beati abbatum jurisdictioni essent subjecta, discimusc.K
Petri constructam, quos vocatnr Gasa-Meiana, cum maximi, in Bullario
bulla Grcgorii V, pontilicis
mansis, appendariis, etc.,utremaneatteatoPetrode in qna non sohini
Cluniaccnsi rclata, pag. 10,
Cclsinianas (s?c), in advocationc sancti Petri de lloma, varia; posscssioncs ad monasterium istud nobilis-
sine nllo contradiccntc, ctc. Denique, ut multos alios simura pcrtincntcs, sed etiam cellae, scu, ntvocant,
omittam, Rernardns de Turre ccdit loco Celsinia- prioratus, abco pendcntes, singillatim recensentur.
censi, ^Mt regitur sub gubernatione domni Odilonis Ex iis cellis nonnulloc sub beati Odilonis regiraine,
abbatis, multa in villa Plausiaco, omnemque alo- aliae vero longe antea monasterio Cluniacensi
dum, quem, inquit, 'pater mcus Gcraldus in ipsavitla subjectae fucrunt. De iis solummodo hic agendum
de Plausiaco hnhebat, in ipsn die qua monachus C quae Odilonis tempore Gluniacensibus attributa;
fuit. Unde patet famosum illum Geraldum de sunt; quas, servato chronologico ordine, quantum
Turre, qucm illustrissima hodiernorum Bullionio- ex antiquis monuraentis fas erit, recensebimus.
rum principum familia nominis sui de Turre pri- 71. Ex bulla Gregorii V, quam modo laudavi-
mum parcntcmagnoscit,Giuniaccnsi familiae nomon mus, patet Magabrcnsc monaslerinm jam anno99li
dedissc, quod ct pleriqucex cjnspostoris faccre,ut Gluniaco aggrcgatum fuisse; atquoid annofactum
ex codcm ch.artario discimus. Haud lcvitur prffitcr- fuerit non liquet. Quamquam ccrti sumus id tem-
eumdum cst quod iu aliquot ejusdcm loci chartis pore beati Odilonis contigisse, uti discimus cx
cum Odilonc abbatc Cluniaccnsi mcraoretur alius Waltcrii vEduensis episcopi charta, ubi occasionem
Odilo, qui scilicct Cclsiniacensis monasterii tunc et rationcs istius unionis facicndaeipsemct cxponit;
erat prior; quare, si quandoque occurrant chart<-i3 hanc ipsam ex vetusto excmplari, ab annis circilcr

Odilonis nomen prffiferentes, quarum chronologici quingentis cxarato, profcrinms intcgram. « Orani-

characteres cum sancti Odilonis ffitatc non satis bus Christicolis sub norma catholicae fidei degcn-
cohaercant, non sunt ob id in dubium rcvocand<TO, tibus nolum essc volumus quoniam ego. in Dei
sed tribuend.-c Odiloni priori. Unam hujusmodi nominc, Valterius, gr.itiaDci .Eduorum episcopus,
chartam exhibere visum cst : « In Dci nomineOdilo n dc rebus Ecclcsi;e mihi a Deo commiss.T cogitans.
Clunicnsis monastcrii indignus presbyter et ncgli- quantum divina majcstas mcae possibilitati iargirj
gens monachus, Odilo ctiam Gclsiniensis mo- dignabitur, colligcre dispersa et conservare con-
nastcrii pmepositus, et c.Ttcri fratrcs Deo ibidem gregata, nccossariuin duxi adire consilium domnt
servicntes. Notum esse volumus pra^sentibus ct Odilonis abbalis tlluniaccnsis cocnobii, et domn*
futuris, quiaillud pr<Tdium qnod l)nn;c memoriiT vir Viviani c.T-tcrorumquc fi-atrnm supradicti mo-
nobilis, nomino Eustorgins, contulilDeo et sanclis nasterii, de quodam nostro monastcrio, vocabulo
apostolis, ct monasterio Celsiniacensi, non potui- Mag.ibi"ense, quod honore sancti Marlini
cst in
mus retinere firma pacc, nisi Rotbertus avunculus cnnsccralum, antccessorum nostrorumtemporibu?
ejus, vir nobilis et cnthnlicns ot dccanus .\rvcrnon- non sohun i'cgulari ordine, scd ctiam pcnc omni
sii Ecclcsiae, dignarclur ct donum nopotis sui con- utilitato dcstilutum, rostaurarc cupiens ipsum in

firraaro, ct cx sua parle ronccdero. quod ol focit lirislinum raonastica'. roligionis gradum. Ideotpit:
sua benevolcnlia ct dulcissima charitalc. IdciiTo hoc icci, (pioniain nullum aliud lam salubre con-

I ^
»7
ELOGIUM. 858

ium invonlro rao posse oredidi.quam ut pctcrcm ^ copto. Waltorius pcccator cpiscopus. » In altcro

bsidium asupradictodomnntOdilone Cluniaccnsis hujus chart.-ie apographo cum Walterio peccatore

>nobii abbali. ct a voncrandis ojusdcm loci Pa- opiscoi)0, ut hio dioitur, subscripsisse memorantur
bus sub co rogulari tramitc degontibus atqnc ;
lluml)aldus abbas,IIcmorious abbas,Autus pracccn.
m diclum Magabrcnsccccnobiumoorumtradcrcm tor, et Anscherius archidiaconus,
iminationi gubornandum. Illi itaf]uc, nostris pre- 72. Rodulfus, vir nobilis, condidit monasterium
Dus assonsum pra'bcntcs,prout possibililas loci Beraccnsc, qnod propriis possossionibus dotavit.
al, idom mona?tt.rium rogularilor disponore cor- Fundalionis oooasioncm ipscmct Roduirus oxponit
runtjfralrcs ibi omnipotoiiti Doo sorvituros ordi- his vcrbis: « Ego igitur in Dci nomine Rodulphus,
intes.Oelcrum voro novorint cuncti, tam pra?- audiensquotidie per sacrarum Scripturarum aucto-
nles quam futuri, quoniam ou intentionc hoc ritatom malc agcntibus minari pocnas et juste ope-
ore coepi quatenus amor et societas supradicli rantibus promitti sidcrcas mansioncs, desiderans
uniacensis loci. sicut tomporo vcnorandoo momo- invonirc aliquod confugium ubi possim declinare
V domni Maioli abbalis nostro loco charitalis insidias mcorum poccaminum,nullum tam salubre
iculo coUigata pormansit, sic ctiani cuncto in potui reperire consilium.quam si aedificaremjuxta
rpctuum tompore ineonvulsact Hrma pormanoro j^ possibilitatem mcam, aliquod monasterium mona-
Idoirco jam diotum Magabrense monistc-
issit. sticoc rcligioni aptum, ubi qnotidie Deo et sanctis
im trado fratri nostro domno Odiloni abbati oL ejnscongruum oxhibcretur servitium.Ad hoc tamen
ccessorlbus ojuSjCocnobioquc Cluniacensi in por- agendum ct perficicndum, ad Patcrniacense mona-
tuum rogendum ct rcgnlariordincdisponondum, sterium vcnerabilis Odilonis .ibbatis coenobii Clu-
r consilium nostrorum clericorum et ca^tcrorum niaccnsis,fratrumquo ibi degentium ivi expetiturus
ibis a Dco commissi-n Ecclosi.t! filiorum : ca ra- auxilium quorum consilio confortatus,anno ab in-
:

)ne, ut supcrius dixi, ut socictas nostri loci ct carnationc Domini 998, quinto vidclicet anno Ro-
uniacensis cojnnbii pcr succedentia temporum dulphi rogisnobiIissiini,convocavi domnum Aindri-
latia sompor sit charitatis vinculo colligata ct cum Lausaniensis EcclcsiaB prsesulem, ad dedican-
njuncta, ati[ue ibi omni tompore tam vivorum dum ipsum monastorium,qui,ut est bonus et nobi-
lam defunctorum Ecclcsiic nobis commiss.T clori- lis.benignc et nobiliter nostrum adimplevit deside-
irum agalurmemoria digna. Similiterque eorum rium. Est autom ipsum monasterium super ripam
emoria in noslra colebrotur Ecclesia. Hoc vcro laci Everdunensis situm.in episoopatu vidolicetsan-

jens, non ut videar, qund ahsit loci mihi com-! cta: ecclefia! Lausancnsis in comitatu Waldensi,in

issi dostructor, jam dictum monastcrium non ci honore sancti apostoli Petri dicatum. Hoc autem
)lestatc sucoessorum mcorum et sanct^ ccclesi.Ti C monasterium dono Deo et sancto Petro. Concedo
jgustodununsis auforo, sed potius ita ordinare ctiam ipsi monasterio has tcrras, » etc. In altero
sposui, ut Clunionsis abbas et succcssorcs ojus, hujus ohartffi apographo cpiscopus Lausanensis hic
atresquc ipsius lori per consilium nostrorum memoratus appcllatur Amedeus, sed rctinenda est
icccsaorum episooporum ct oanonicorum regula- nostri cxemplaris lcctio. Is enim Ilcnricus (quod
ter ordinentjtencant et possideant. Ipsique nostri nomen aliquando Aindricus, seu Ainricus, in vete-
iccessores cpiscopi ct canonici pernostramdeprc- ribus chartis scriptum Icgitur),qui ecclesiam Lau-
itionom et obscoralioncm hanc nostram dosori- sanensom sasculo decimo oxcunte administrabat.
lionem sua pontificali dignitatc et auctoritate, ct 7.5. lisdem ferme temporibus sancto Odiloni data

t {si) nostri voti participes sint,rogamus et dcpre- creditur ecclcsia sancti Mauricii deMaltacena,alias
imur ut sempcr in molius corrot^oront et oonfir- de Rurgeto, ubi monachi Gluniaccnses fueruntin-
lent, et secundum Dci omnipotentis voluntatem stitnti, ut patet ex variis Humberti comitis ct Ame-
; huju^ no3tr.i; dcsoriptionis congruam dispositio- dci fjus filii donationibus [>ostca factis,quaj in pro-
f.m guberncnt ot regant, ot ipsius lori, ut dignum bationibus Historia; Sabaudica; a Guichononcedilre
5t, semper sint advocati, et contra adversitatos sunt. Habcturin Ribliotheca Gluniaccnsi, col. 412,
lalorum hominum adjutores fortissimi. Hoc vcro [)
charta Rodulli regis ea de re anno 1024 data.
atuimus et omnino contradimus,ut nullus noster 7'j. Ad idem tempus, ut mihi quidem videlur, re-
iccessor episcopu<5,noque aliqua alicujus potesta- vocari potest monncborum institutio apud sanctum
s persona, ali^iuem ibi abbatem aut pr«positu(n Victorcm in urbc (jenevensi. Erat quippc tunc co-
rdinare pr.-osumat sine licentia etvoluntate supra- lebris ecclesia illa sancti Victoris,quam an/i^uamcf
icti obbatis Cluniacensis et successorum ojus. nobilem appellat auctor Vita? sancli Odilonis : ct
luniacensis quoque abbas et fratrcs ipsius looi,et ([uifloin, in Frodcgarii Chronico cap. 22, constructa
iccfssores eorum, ipsum Jamdiclum cajtif)biiim dicitur a Sedelculxi reyina, in suhurbano Genavensi.
•nj g^nsilio n^strorum sucocssorum episcoporum Quaj Seleuba soror fuit Ghlotildis uxoris Clodovoi
canonirorym,vidolioet bonorum Christoquc Magni, Chilperici Rurgundionum regis lilia. Hanc
'votefamulantium, ordincnt ct disponant. Hanc autornecclesiam |)auoisanloid tem[)us annisvisitans
TO nostram doscriptioncm dis[)Osuimus roborare /Vdholais im|)eratrix,peno flosolatam reperoral;quod
Romana; auctoritutis privilogio, ct regali pno- a3grc ferens^II^ugoni ejuadom civitatisepiscopo pcr-
859 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. 8C0

suasit ut lam vencrabilcm locum, monastic.-E rcli- A boatiMarcelli, inpr.x!sentiarcgisRobcrti,qui tarnon

gioni instituendac aptissimum,haudncgligentcrtra- ipse non subscripsit, quamvis cum Hugonesubscri-
ctaret. Votis Augnst.i! favit corporis beati marlyris pscrint Hcnricus dux,ct alii comites ac viri nobiles

invcntio, qu.TC tunc lcmporis contigit. Ejus quippe ex quibus Rodgcrius ct Raynaldus cpiscopi fuere.
sacra mcmbra, qua; diu latuerant, nescio quocasu Porro cjusdenichart.r; excmplar habemus,cuju8ope
detexit memoratus antistes.eaque, praisente Rodulfo suppleri possunt aliquot vcrba qu.-c in autographo
rege, cum ejus uxore Egildrude aliisquo auJa) pri- Pcraldus lcgcre non potuit, quod procul dubionon-
moribus, cpiscopis et comitibus, solcmni pompa, nullis inlocis dctriturn pr.-c vetustate /uerat. In co-
sub ara ejusdcm basilic.c revcrcntcr collocavit. At dem noslro apographo Ainricus pro llrnricns scri-
non erant salis amplic loci facultatcs, ut ibi abbas bitur,quod in vcteribus chartis passim occurrit,
institui posset. quarc « mcmorandum,» vcrba sunt maler quoque Hugonis cpiscopi non AdcUcrdis,sci
ipsius II;!goiiit. piscopi in charta quam ca de re
i Adclmjdis dicitur, quod etiam aliunde nobis com-
confecit, Cluuicnsis coinobii abbatcm Odilonem
<. pcrtum cst ct qui intcr subscribcntes apud Pcral-
;

ad hoc peragcndum cvocavi, et perrnissionc domni dum Marcius comcs, in noslro Mauricius comcs
Rodulfi regis,conscnsu etiam fratris cjus Burchardi appellatur. Quin et in eodem cxcmplari nostro Hugo
Lugdunensis archiepiscopi.ca^terorumque comitum g mentionem facit donationisecclcsiai sanctiMarcelli,
et nobilium virorum hortatu^pra^dictumlocumsan- a Gaufredo, matris suae marito, olim sanctoMaiolo
cti martyris Victoris cjus ordinationi commisi...,ut fact.T. Sic enim posth.ec vcrl)a, donationis /irt/,ha-
prsdictus locus in pcrpclua valcat mane rcligione, bet charta: Eodem etiam voto et dcsiderio.consi-
«

cl inter nostros succcssorcs Cluniensisque coenobii lio ct auctoritate supra memoratorum principumet
abbatcs charitas excellcntissima firmctur, ct apud episcoporum roboratus, tradit jam dictus apostolis
iUos nostra memoria specialiter observetur, » etc. ac pra^fato abbati,fratribusquesibi commissis,pra}-
Charta h;cc, quam Guichcno in BibliothccaScbusia- libatumCluniacenscca3nobiumincolcntibus,necnon
quam
na,ccnturia i,num.l3, edidit,cstabsqucdata; successoribus illorum in perpetuum, locum sancti
Hugoncm
proinde varii variis annis consignarunt. Marcelli in suburbio Cabilonensi positum, scilicet
episcopum Gcnevensem,hic memoratum,anno 930 ubi ipse idem sanctus martyr requiescit corpore.
vixisse ex ista chartainfcruntSammarthanifratres, cumomnibus ad se pcrtincntibus, sicut olimdGaul-
in catalogo Genevensium antistitum ; at vcl ex hoc fredo comitc, rnalris ejusdem pra;sulis conjunge,
eos hallucinatos fuisse evinci potest,quod Odilo,cui sanctoMaiolosuisquesuccessoribusfuitcomniissum
hac occasione commissa dicitur fuisse sancti Vi- ad possidendumetordinandum atque disponendiim
ctoris ecclesia,nonnisi anno 992 aut pra^ccdenti, in jure perpetuo, sine alicujus contradictione.Placuit
regiminis consorlium a beato Maiolo fuerit ascitus. C autem huic testamcnto, » etc, ut in editis. Quam
Eamdem anno circiter 1019 datam fuisse conjicit additionem spuriam non esse patet exchartaThco-
Guicheno. Si tamen falsa non sit duta chartte Ro- baldi comitis Cabilonensis, Hugonisnostri nepoti?;
dulfi rcgis,iu Bibiiothei^a Cluniacensi,col.411, rela- in qua ille testatur monasterium sancti Marcelli a
la!,anno 1019,Agiltrudis,prima Rodulfi uxor,qu3e in Gaufi-edo comitc, qui .\dhe]eidem,Lambcrti avisui
charta pro sancto Victore mcmoratur,defuncla jam rclictam, uxorcm duxcrat, sancto,Maiolo conimcn-
erat, nam ipsc Rodulfus uxorcm suam ibi Iraisin- datum fuissc, conscntientibus Adheleidc ct Hugonr
dam appellat.Ettamen Rodulfus ad uxorissuajAgil- tum clerico,postea episcopo. Poslca, mqmi, regnanv
trudis, et fratris sui Burchardi episcopi, necnon ct sercnissimo rcge Roberto, avanculus vicus domnu^
Odilonis abbatis preces, omnia Cluniaccnsis mona- Ilufjo comcs cl episcopus, prcesente ipso rcge, comili-
sterii privilcgia a pra^dcccssoribus suis concessa bus el episcopis istius patrix, supradicti monasten:
confirmasse dicitur in diplomate quod anno 998 da- do)ium tradidit domno Odiloni abhati, succcssori ab-
tum dicitur.Undc satius visum e;=t ad priores ejus- batis Maioli, clc. Quam donalioncm confirmat ipse
dem rcgis annos prasdictam sancli Vicloris dona- Thcolialdus, cujus charta ca dc rc iulegra edila est
tionem rcvocare. sajculo superiori pag. 772, (3) Porro monastcrii
75.Anno 999 Ilugo Anlissiodorensis episcopus.ot j) Aurea:-ValUssiveParedidonationcm Cluniacensibua
comes scilicrt Cabiluncnsis, inonastcrium Aurcic- factam confirmavil Robertus rcx rrancorum,ut oi>-
Vallis, alias Parcdum, jam antca a Lambcrto co- servavit Andreas Duchesnius in notis ad Vitam
mile ipsius patrc.coopcrantcsancto Maiolo,,i3di(ica- bcati Hugonis, qua; habentur in appcndice Bibliii-
tum, scd quod sub proprio abbate es o debebat, theca; Cluniacensis, col. 93. Scd et idem Hugocpi
monasterio Cluniacensi penitussubjecit, ut patetex scopus et comes villas dc Vivcns et de Moncellc
ejus charta,quani cx autographo cdidit Pcraldusin atque aiiaquaHlam bona cidem monasteriocontulit
collectione cliartarum Burgundicarum, pag. 10(5 : utpatetcx alia ejuschartaannoxxRobertircgisdata
Vata estmense Maio, indictione xii, anno incarna- 76. Hocipso anno 999, Otto III imperator mona-
tinnis Domini 990, lloberto re(jc anno iv rcgni ejus. sterium be.HtiC Maria) apud Papiam, quod vulg<

Udrhaldus, licct iiuliijnus saccrdos el tnonac/nis, CcUa sancti Maioli appclIabatur,Cluniacensimona

srripsit. Aclum in suburbio Cabiloncnsi, cocnobio stcrio confirmavit. Diploma hac dc re confcctua
(3) Patrologias, tom. CX.XXVII, in Maiolo.
 :

ELOGimi. 862
etur in Bibliotheca Cliiniacensi, col. i09. Hic A 79. Anno 1022, Odilo Lirinense monaslerium rc-
) locus nobilissiiiius (]ici(ur \n Vita sancti Otiilo- gendum suscopit, annum 1028, quo
eique praefuit ad
et multuin ab eoilem sancto viio ailnuctus. in ejus locum suffootus ost Amalricus, ut discimus
7. Anno xv Koberti regis, mense Seplenibri, cx duobus chronicis mss. quec penes nos habomus,
indeque anno a?ra! vulgaris lOli, si de nionar- (piorum chronicorum ope emcndandus ost Vincen-
i intelligatur, Wido, nobilis vir, monasterium tius liarralis,ejusdem loci monachus, qui Odilonom

ernense a suis parenlihns i/uondain s.rculariler Lirinensi insulcc paulo post sancti Maioli obitum
iessuin Cluniaco siibjecit, asscntiente Petro ejus- pr;ofectuni fuisse soripsit in Chronologia sanctorum
1 loci abbate, cui totu vdx sua' tempore reser- Lirinensiuru.Duas idom auctor chartas refert, qua;
i sunt abbatis jura et praerogalivic. De reliquiis Odilonc Lirinensi abbate dataj sunt sed nullam ;

cli S.vmphoriani in altari ecclesia? Thigerncnsis habent teniporis notam, sicut nec in Bibliotheca
)nditisagitGregoriusTuronensis,lib. i. Degloria Cluniaoensi, ubi itorum editaj habentur.
•tyrum, cap. 52, do Gonesii martyris invontione Sl). Varias vioes passa est Juliaccnsis ecclosia,

cm facla, capitc 67 ejusdom libri. undo diflicillimum est tempus assignarequo a mo-
8. Eodem undccimo ineunte, sed incor-
saBculo nuchis Cluniacensibus primum inhabitata fuerit.
i quo annn, cnntigit monasterii apud Valentio- Ccrto Jam supra laudavimus chartam Ottonis co-
B
in episcopatu Hogensi ercctio. Iluic occasionem gnoiuonto Willelmi, Burgundiee ducis, datam re-
it eodem loco, cujus mcminit
donatio curtis in gnante Uodulpho, in qua, postquam tassus fuisset
gorius V in bulla jam anobis laudata.Cum enirn se Maioli ct Odilonis abbatum voces surda aure diu
im monasterio exstruendo aptam judicassct bea- audivisse, compunctus tandem Juliacum restituisse
Odilo, hanc licentiam ab opiscopo pctiit et obti- dicitur.
t, ut patet ex votori nolitia (juain ex chartario 81. Verum post faotam Cluniaconsibus Juliaci
niacensi doscriptam habemus. ubi h.fc legnntnr roslilulionem ab Ottone Willolmo, eumdem locum
dilo abbas mittit monachos ad Almeradum Re- nunnulli saiculares viri sibi attribuere tentaverunt,
scm episcopum, qiii postularent licentiam mona- quorum conatus nonnisi alterius terrae largitione
•ii a>dificandi juxtaecclcsiam
honorc almi con- in rctuudero potuit comes Raynaldus, Ottonis filius.
ioris Maximi antiquitus consecratam invillaVa- Id probamus ex voteri notitia quae in chartario Clu-
Liola. Cui consensit, decrevitque ut nulla per- niacensi habetur his verbis : « Otto comes, qui co-
a habeat dominationem aut consuctudiuem in gnominalur Willelmus, roddidit monachis in famo-
.0 loco, atque fratres ibi commorantos posscnt sissimo Cffinobio Clunieusi Deo servientibus pote-
i a lidelibus otrerrentur acoipcre. » Nulla est ap- statem quo? dicilur Juliacus. Lnngo tempore trans-
ita data, sedexeo conjicimus Alrncradum sajculi C acto, surroxorunt Aymo et OtberLus filii Aldonis,
lecinii inilio Regensi priefuisse, quod
Ecclesia; proclamantes eam potestatcm suam hffireditatem
inensi monastorio, cui tunc Wurnerius abbas esse ; sod ha3C calumnia ocssavit in pi'a)sontia Ray-
erat,ali(iuot biina contulerit. Warnerius quippe nfil'^' comitis, filii supradicti Willcmi, (|ui pro hac
irinensis monasterii rogimino sanctum Odilo- calumnia dodit pr«fatis Aymoni Otberto aliam
et
1 praicessit. Idem Almoradus, scu, ut ibi scribi- quamdam potcstatem, quam susceperunt, ct quore-
,
Helmeradus, in charta (juadam, agcnte domnu larn deposuerunt.Signum Raynaldi comitis.Signum
rnerio Cluniacerrsi pra;posito, agnovit coram ro- Adholeidis uxoris ejus. Signum Azolmi abbatis de
liis in iraagine sancti Petri cuntentis sibi docimus Moritc Sancti-Joannis. Actasunt haec apud castrum
prii non dcbori in tcrris ValentioI;o et
laburis Divionense, anno 1022, indictionc vi, Rotbcrto rege
rum possessionum a Cluniaco pcndentium. Francorum. » Nondum tamen anno 1022 defunctus
data est in ipsa ecclesia Valentiolaj, sed est
irta erat Otto-Willelmus sed error est librarii. Utrius-
;

quedata, sicut et tertia, ubi idem antistes san- quc vcro restitutionis meminit Robertus Burgundio-
Odiloni drrnittit annuos quosdam reditus, quos num dux in votori (juadam notitia, ex eodem char-
esia Valcntiolaj sulebat episcopo solvere. Doni- tario, tempore llenrici regis fratris sui data in qua ;

Archinibertus (|uidara et Pontius filius ejus quidem notitia lestatur Robcrtus Willelmum ejus
[)
niacensibusmonachisdimiserequidquidsui juris quo filium Raynaldum, auctoritatc et Jussu patris
•illa Valentiola;, ctc, esse contendobant. lloc sui Rubcrli regis, Juliacum Cluniaccnsi monastorio
irn cst in conoiliu quud fuit in capu (sio liabot restituisse, cum couscnsu Hugonis comitis Cabilo-
trum apugruphum, an leg-mdum campo aut cupi- nerisis, aliorumque virorum nobilium xUriusquc mi-
?] sancti Roraaiii, prajscnte Joscelino^episcopo, liti/e, quod ipse confirmat ct corroborat.
liis quampluribus, in episcupatu Fricdunoiisi. 82. Anno 102.5, beatus Odilo monastorium Volta^
lus noa exprimitur : quis vero sit episcopatus in putcr-rro furido construxit. IIoc enim, qiiod a fra-
^dunensis, cui iste prdefectus fuerit. nos latcl tribussuisanto complures annos proinissum fuerat,
;

forte legendum sit Forojuliensi, cui Ecclesiie nec satisfacere potucrant, ipsc cum ncpotibus suis,
a tempora praicrat Gaucclmus sive Goceli-
lia;c
corum liliis, udimplcvit. Exstal otium nirnc, ut tostu-
, qui mulla bona Lirinensi monasterio contu- tur .\udreas Duchesnius m nutis ad Vitam sancti
c dicitur. Odilurii-, appoiid. Bibliothocu' Cluniac. pag. 7i, ver-
m S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. 864

8US, suprajanuam ecclcsiae ojusflem loci,quaaditus A Chartam integram refert Perardus, pag. 177, qus
est ad claustrum, insculptus, (]ui h.'cc indicat pau- data est Logis, anno 1029, Rodulfi regis xxxv. Ibi
cis islis verbis : dicitur « monasterium in honore Dei et Salvatorig
Hoc tibi, Rex Oddo tcmplum.
rcgiun,.... condidit, nostri Jesu Christi, ejusdcmque genitricis MarijB,
Verum ipscmetsaa-
totani rei gcst;e sericm cxponit sanctique Petri apostoH, nccnon et beati Nicolai al-

ctus abbas in instrumcnto 1'undationis, quod supra mi confessoris constructum, situm in episcopatu
paragrapho secundo intogrum dedimus. Bisoncioncnsi juxta Polliniacum, in loco qui recte
83. Circa hffic tempora Kadolenus vicecomes cum Vallis vocatur, constructum. » Porro monaBterium
uxore sua et filio WJllclmo dedit monasterio Clunia- istud ab Ottone-Willelmoa fundamentis ajdificatum
ccnsi locum qui diccbalur Sancti Joannis de Mol- fuissc discimus ex charta Hugonis archiepiscopi
gone,cujus rci cnmnlurainstrumentacxstitissecolli- Vesontionensis, ubi confirmat donationem decima-
gimus ex VlUm.^ m litiiij quffi in Cluniacensibus char- rum, oblationum, sepulturarum, cappellarum, etc,
tariis eade re habenlur. Ha:c donatio facta fuit rc- in villa quae dicitur Mediolanum, et cappellae saDdi
gnnnte Roberto rcge el prxsidcnte Aquitanis Willclmo Victoris npud Madriacum, a Walterio pracdecessorp
duce,menscMaio. Ei subscripsit Iscrabertusepiscopus suo factam ecclesi;e loci Vallis, quam, inquit,Olto-
Piclaviensis, qui sesc pontificcm Aijuitnnorum appel- Willelmus construxerat, et ipse Walterius in bono-
lat, et cum eo Jordanis episcopus Lemovicensis, et rem beatae Mariae consecraverat. In alio apographo
Roho Encolismcnsis. Item JofTredus et Acfredus vi- hasc omnia intercedenteOdilone abbate concessisse
cecomites, tum Willelmus de Parlenaco. Nusquam dicitur ipse Hugo. Data est anno 1033, die sancti
vero Kadolenus subscripsissc legitur, quod fortasse Joannis, et subscripserunt R. pr«positus, Robertus
nonnisi post ipsius mortem instrumenta hujus rei abbas, tum archidiaconi duo, Radaldus abbas, et
confecta fuerint. aliicomplures canonici et saeculares.
84. Non liquct quo tcmpore incocpcrint monachi 8G. Ante annum 1034 consignanda est fundatio
domum de Sariano inhabitarc. Initia sua debet Leo- monasterii de Chauriaco, quaj a Stcphano Ciaro-
degario cuidam, monacho Cluniacensi, qui ibi pro- montensi episcopo facta est sub regimine sancti
prio laborc ecclesiam construxit qua dotata,factum ;
Odilonis, in gratiam Celsinianensis monasterii. Eo
monachi instituerentur. Dicata est ecclesia
est ut ibi quippe anno jam Renco, Stephani IV successor.
a Regimbaldo Arclatensi archiepiscopo, qui anno Ecclesi'£ Glaromontensi praeerat, quam Ecclesiam
circiter 1031 huic ecclesiee pra^esse coepit. Haec di- adhuc anno 1052 regebat. Hujus porro fundationis
scimus ex veteri quadam notitia, quam pcnes nos notitiam habemus in chartario Celsinianensi : « Ste-

habemus membranis descriptam, ubi,

in veteribus phanus sancta? Dei Ecclcsiffi Claromontensis episco-
prajmissa brevi formula, haec leguntur « Quidam : pus, etmatersuact fratres sui, simulque Rorgius
Dei famulus, nomine Lcodcgarius, Cluniensis mona- et filius ejus Faramundus, et omncs canonici sancti
sterii frater et monachus, in villa qua3 vocatur Sar- Ecclesia; Glaromontensis, dederunt Deo et sanrto
rianis, quam Willclmus quondam dux provincia? ot Pctro et ad locum Gelsiniacensem, qui regitur sub
patcr patriae, sanctorum apostolorum Pctri et Pauli gubernalione domni Odilonis abbatis,tresecclesia3
et monasterio Cluniensi et loco in quo se sepeliri et sex appendarias prima ecclesia vocatur Chau-
;

rogavit, et beato Maiolo adhuc in carne vivente, et riacus, ut ibi monasterium construatur secunda ;

vivens delegavit, et moricns donando attribuit, ec- sancta Maria ; tertia, sancta Marcella cum decima-
clesiam construerc studuit, et cam consecrare et rias {sic), baptisteriis, sepulturis, campis, pratis,
dedicare rogavit a domno et venerabili Regimba'do etc. Facta est hajc donatio mense Decembrio, feria

Areldtensium archiepiscopo, ad honorem Dei et me- tertia, rognante Domino nostro Jesu Christo. »

moriam Dominica; et victoriosissima) crucis,et san- 87. Sub ejusdem Stephani pontificatu, atquc iis-
ctorum apostolorum Pctri ct Pauli, et beati Marcelli dem fundatum est monasterium
fere conditionibus,
papaiet martyris, ctbeati Saturnini martyrisinclyti, sancti Flori apud Arvernos, quod Cluniacensibus
etomnium sanctorum vivcntiumetregnantium cum monachis sub bcati Odilonis regiminc in monasterio
capite suo Christo per omnia sajcula sa^culorum. jj
Gclsinianensi degentibus concessere Amblardus et

Donat etiam supradiclus frater supradictoe ecclesia} Eustorgius, viri nobiles, quorum donationis instru-'

dio consecrationis sua3 mansum unum, ad sustcn- mciitum in Celsinianensi charlario habetur, eiquf
tationem et utilitatcm per succcdontiatompora inibi cum don.atoribus subscripserunt Stephanusepisci"*-
Dcoservientium. »Etin fine, absqucullacujusquam pus Claromontensis et Roberlus vicecomes. Mona-
subscriptionc, habetur hsec clausula : « Valeant cun- sterium sancti Flori sub Cluniacensis ordinis obe-

cti fideles, hujus nostraf, opcrationis laudatnres. » dientia perseveravit usque ad annum 1317. quo
85. Anno 1020, RoduIfus.Burgundi.c Transjuran.r repudiala a Gerardo abbatc Auriliacensi episcopal
rcx, ad pctilionem Reinoldi comitis, (ilii Ottonis dignitate, Raymundus Vehens, prior sancti Flori
cognomcnto Willclmi, concossit Cluuiaccnsibus mo- cpiscopus factuscst, et ejus monasterium in cathe

nastcrium Vallis in dicecesi Vesontioncnsi situm, dralcm mutatum. Ibi tamen perseverarunt monach
confirmatquo ci omnia qu» tara ab Ottone-Willcl- usquc ad annum 1476, quo a Sixto IV s.-cculari;
mo quam a Reinoldo ipsius lilio collata fuerant. toga eis indulla cst.
 ELOGIUM. 866
;}. Anno 1037, inonasteriuni sanoli Marcolli apud A quidom liaiic ilmi.ilidiioni oonnrmavil idom
lado. Et

;iacuiu, in cpiscopalu et comitatu ValtMilino Conradus, anno xi.\ rogni sui, id ct^t a'ra' vul"-ari3
i

struclum, monachis Cluniacensibuslradilumesl anno 083.

nstaurandam ibi disciplinam regularem, qua; 90. Anno 1039 consignanda est fundatio celliE

abbatibus tibi constitulirf servari non potuerat. sancti Laurenlii in pago Matisconensi, ut patet ex
emus ejus conccssionis chartam, quam cx char- charta .\rchimbaldi vicecomilis,qui hoc ipso anno,
oCluniaccnsi proferimus.«< Primo homine trans- indiclione vii, rognanle Henrico regc,dedit Odiloni
liente, etc. Ego Ademarus comes, et u.\or mea, abbati mansum vineale in pago Matisconensi situm,
line Rotildis, una cum filiis nostris,Ponlin vidc- ca scilicct conditione ut in ecclesia sancti Laurcn-
l episcopo, Hugone, Lamberto, Gontardo, Goral- tii, quam ipsejam antea Cluniacensi monasterio
quemdam locum. Saltiacum nomine, situm in contulerat, monachorum sub disciplina Cluniaci
copatu et comitatu Valentinae civitatis, conse- abbatum viventium conventus institueretur,in quo-
um in honorc sancti Marcelli martyris, sub qui- rum usus mansum illud cum cseteris ad eamdem
ilam abbatibus haclenusin nogligentia cura; ani- occlesiam pcrtinenlibus cederet.
•um positum,ulad stalum melioris rectiludinis 91. .\nno 10'i5, cui laincn indictio xi, quam in
at coaverti, cum omniburf qux ad ipsum locuni p apographo charta pr^fert, non concordat, monaste-
Linent, vidclicet terris, pascuis, silvis, vineis, rium sancti Salvatoris Nivernensis Cluniacensibus
is,molendinis, pratis et cunclis suis appendiliis, subjeclum fuit ab Hugone cjusdem urbis episcopo,
amus Deo et sanclis aposlolis Potro et Paulo,et asscntientibus .\daIeImo loci reclore et canonicis
aachis Cluniacensibus, quibus prseost domnus ad quorum jus antea pcrtine-
ccclesia3 sancti Cyrici,

loabbas,ad possidendum et ordinandum.etjure bat. Instrumentum ea dc re confectum in chartario

•oditario quidquid agere voluerint agendum.Ideo Cluniacensi cxstat, datum publice in sancta synodo,
am hscfacimus (fuatenus tam nos quam cuncti anno iOAo, indictionc xi, octavo Idus Novembris.
pinqui et amici nostri,anima etiam domni Lam- 92. Sub llenricorcge Francorum, at incertum est
li coraitis, vel animajomnium fidelium Christia' quo auno, Petrus Rogerii episcopus Tolosanus apud
um mereantur habere societatem et partem ora- Cluniacum oxistcns, monachorum ibi degenlium
lum servorum Doi ^in] Cluniaco monasterio vel sanctitatem miratus, contulit eis ecclesiam sancta;
lunctis sui^» appcnditiis Christo militantium. .\c- Coliimba; in sua dioccesi silani. Ibidem monachos
n plublice, anno ab incarnatione Domini 1(I!17, fuisse inslitutos colligimus non solum quod ad hanc
;nante Conone imperatore, anno x regni sui. ecclesiam multa; alia; cum praediis et appendiliis
stes .\demarus comes, et uxor sua Rotildis, qui altinebant, vorum etiam quod in diplomate Pascha-
ic donationem fecerunt, ct deccm uncias auri a C lisll, in BibliothecaCIuniacensi, pag. 571, inter alia

nachis pro ea accepcrunt, et Edraldus monachus qu.e Cluniaccnsibus confirmat, occurrit, in episco-
gnura servitium eis fecit, qui eam sancto Polro patu Tolosano monmtcrium sanctie Columbce. Eam-
uisivit. Pontius episcopus, et frater ejus Hugo,et dem ecclesiam, nescio quo pacto a Cluniacensibus
nbertus, Gontardus, Geraldus fratres eorum. alicnatam ipsis restituit Amelius episcopus Tolosa-
nardus prcsbyter scripsit, dictanlc Raintardo. » nus, PonLio tunc Cluniaceiisi abbate, ut ox ejus
ilius episcopus:, Ademari filius, qui in hac charta charta patct, dafa anno 1110, regnante Ludovico
inoratur eique subscripsit, Valcntincnsem Eccle- rege, qua: integra habotur in Bibliotheca Clunia-
mpostGuigonem rexit.Sedebat adhuc annol047, censi, col. 578. Anselmus canonicus ecclesia) Leo-
:>xnonnullis chartis colligitur; at quo aiino hanc dicnsis, inlibro De gcstis ejusdem ecclesia; pontifi-
lem inieritautdimiscrit.nobiscompcrtum noncst. cum, capite ."i^, scribit beatum Odilonem ejusque
;0. Porro Lambertus comes, ibidem memoratus, successorcs plures ecclesias in parockia Leodiensi
emari donaloris patcr fuit, monastcrium
qui acijuisivisse ; in quibus, inquit, religiosi monaehiah
um sancti Marcelli penitus desolatum restaurari ipso sub nominc prioratus sunt statuli, qui nocte el
averat, ut ex alia charta patet, in qua sic cum dic pro statu ccclesi.v aurcs divinx misei icordiic non
jre 3ua Fuletrude kxjuitur: «Donamusde rebus j)
cessanl perpulsare.
iprietatis nostra; Deo ct sancto Marcello, et mo- 93. Ilaec fuerunt praecipua monasteria qu3e,quan-
his Oddoni el Duranno, et ad illos qui ad illum tum discerc potuimus exantiquis monumcntis.Odi-
um venerint.damus pro filiis nostris .Vdemaroet loiiistempore, abbatum Cluniacensium regimini
tnlr»erto et parentibus nostris, ut ccclcsia sancti comniissa (uerunt,
pr.r-tor alia hene multa,qua;,jam
rcelli ibi re.-edificetur, monastcriumquc ibi fiat, antoa sub ejus prajcossoribus Cluiiiaco subjecta,
Hique loco ipse locus nisi sancto Petro principi apo- restauravit aist plane renovavit, ut testatur ipsius
lorumsit subjectus.Abbatem^.sir^quoqueindicto Vit.-e auctor. Scd pra;lcr ha;c, varia itoni alia mo-
3&ncti Marcelli dc Fellinis, non habeatur nequc nastcria.qu.-ctemporum injuriaautincuriaabbatum
zatur, nisi (|ui regulam sancti Benodicti lcneatet adiscipIin.T! regularis fervore defecerant, ad melio-
itodiat.et adhoc fratres sibi subditos charitalive rem frugem rcvocavit Odilo, quae tamen Cluniacen-
npellat Ob lacerum folium data non habetur in
<> ;
sibus subjecta non fuere. Ex his exstiterc celebre
s lamen titulo facta fuissc dicilur gub regeCon- sancli Dionysii monasterium, aliaque bene multa
 iVM R. ODILONIS GLtJNlACENSIS ABBATIS V
pT (lallias ; in fniibus, fif^onlc potiysinium Hugonc A pr.iHliftnm Cluninccnso coenoljium, ut in ipso per
i'cjTti, ul testantnr Ademnrus ct auctor Chi'onicr foctioiiem monnsticai vitffi cognoscoret ac disceret
sancti Maxentii.vir sanctus disoiplinam rngularem qua sLifficicnter imbutus ad patriam nostrara redi

rcstitnit. Willelmus ffuoqnc Aquitanorum fhix, ut rot, etsitienti patriffi nostras potum monasticae pro
idem Ademarns asserit, noiinnlla ditionissuajmona- fessionis propinaret. Ouod, donante gratia Dei, u
steria Odilonis magisterio eadom de causa commen- ordinavimus factum est. Nam isdem vir, doctrinj

davit. monasterio Angerioconsi Ilaynaldum

Hinc in disciplin.-c regularis cum suis sodalibus perfecte in

abbatem institui curavit in Alduini locum, qui fato structus, prospere ad nos roversus ost. Quem primf
funclus erat, et pro Raynaldo pariter deFuncto Ay- doctorem monasticajvitaiin monasterio sanctiJoan
mcricum substituit ;
quamvis Raynaldo Goffridum nis dc Pena constituimus, et, ut fratres sub ipsr
successisse dicat Chronioi Malleaccnsis auctor. regulariter viverent, eum pastorem animarunn pr.Te
Tanta nempe crat beati Odilonis, ct monachorum fecimns, et prasdictum monasterium, ut firmiterir
Cluniacensiiiiu sub ipsius regimine vivpntium,npiid stahilitate regularis vitae persisteret,regalibusdoni!

omncs opinio, nt plerique aliorum looorum mona- atque firmissimis privilegiis munivimus, etc. Hoi

chi, quibus disciplinffi regularis amor inerf.t, Clu- ergo monastcrio regulari dispositione dccenter or-

niacensium mores amplecterenlur imo et inflc ab- omnes episcopi et principes totius regn
dinato,
;
p
bates ucciperent, qnamvis sui juris remanorcnt, noc communiter consilium inierunt, ct ad me venientet
alias monasterio Cluniacensi subjici vcllent. Quod unanimitcr, ut cconobium sancti Joannis de Pefii
tum maxime fiebat si id postularent monachi, aut decoraveram monastica? religioni, sic etiam hone-
placeret episcopis sive principibus sub quorum starem eadcm rogulari beati Benedicti profession»
dispositionc constituta crant cjusmodi monasteria. Oniense monasterium, quondam a religioso Santic;
Sic Durando, qni consilio abbatis Cluniacensis, alio- comite in honore sancti Salvatoris consfructum.etc
rumque ordinis alibaturn, Saviniacensis abbas crea- Ad monasterium sancti Joannis de Peiia misi, e
tus fuerat, suffectus ost Iterius monachus Clunia- domnum Paternum, quem ibi abbatem vcneranda
censis, consilio sancti Odilonis, uti testntur Bur- congrogationis prsfeceramus, ad nos venire cun
chardus Lugdunensis antistes in charta ca do re aliquantis religiosis fratribus expostulavi. Qui bcni-
conscripta, cujus autlicnticum pra? maniljus ha- gno obediens mese justae petitioni, quod ab eo pete-

bemus. bam sine aliqua dilatione impetravi ; depulsisquf-

94. Non antem contincVialur intra OoIIiarum fines mulioribusin Oniensi monasterio sine aliqua reve

monasterii Clunincensisejusquo sanctissimi abbatis rentia habitantibus, consensu et voluntatc atque pc

fama, qu.TB occasioncm prcTebuit Cluniacense institu- tilione omnium patria? nostrai episcoporum ac c\e-
tum in exteras nationes propagandi. lllnstre hujus C ricornm,statuimusibicongregationemroligiosorun
rei exemplum habemusinSancioHispaniarum rogc, monachorum, quibus abbatem, Garseam nonnine
qui, cum monasteriorum in suo regno recte insti- socundumregulam sanctiBenedicti.communietian
tuendorum desiderio tcneretur, Cluniacum, ox epi- fratrum acclanmtione pr.Tpo8uimus. Domnum ven
scoporum et optimatum consilio,raisit unum csuis, Patcrnum, abbate loci diligenter instructo, et con

Paternum nomine, qni regulari di.^^ciplina sanctis- gregationc honoriticc ordinata, ad proprium nio

que loci illius consnetudinibus probc imljutus,cas nasterium rcmisiraus. Ut ergo inconvulsa, » etc
postmodum rcdux in Hispaniarum monasteriis ob- Plura decernit rex pro clectione abbatis ac mona
servari curaret.ld disciinusex ejusdom rcgis diplo- storii immunitato.quodnnlliomnino subjecturae?5

mate pro monaslerio Oniensi, quod nostcr Yepozins vult, ita nt si abbas aliquando gravium deliclorui:
in appendice tomi V Annalium ordinis nostri (;di- rcusdejici raereretur, id solummodo fiat in consilic

dit, ubi piissimus princeps sic loquitur « Ordo : C;cterum Paternus, in diplomatc rcgio memoralu''
monasticus,omnium ccclesiasticorum ordinumpcr- is ipse cst ad quem Odilo opistolam scripsit, in Sp
fectissimus, tnm temporis omni nostr.T patria^crat cilegii toino II, pag. 380, eiitam, ubi euni divv

ignotus tandem, inspirante Deo, a prudcntibns amoris fcrvidum dommim Patmum, grcgis Chvfi

ac rcligiosis viris salubre rcpcri consilium; quibus n itffcciu jmterno procuratorem providum, appellat. t
refercnlibns didici quia perfectionem hujussanclai eadem vero epistola facile coUigi potcst quantu^
quam requircbam profcssionis ncmo pcrfectius Sancio regi atqueejus filio Ranimiro devinclusess»
ofltendere poterat, (juani congregiitio monastcrii Odilo, qui quolidianis precibus ad omnes hon
Cluniacensis, qu^in oodom tempore clarius caitcris Hispani;e regnum in publico convonlu commend:»
monasteriis sancti Bcnodicti pcrfccta florcbat regn- curabat. Ilabuit quoque Cluniacensis ordomonast»
lari rcligionc, auxiliante Deo, et vcnerando abbate ria in Ilispaniis omnino sua^ jurisdictioni subjcct
Odilonc administrante. Igitur super hoc negotio ac- ctiam tempore sancti Odilonis. Ex his fuit celcb
cepi abomnibus episcopis nostris consilium et opti- monasterium sancti Zoili de Carrione.ubi Arnulfi
matibus, et unum ex nostris palriotis virum,quan- primus loci prior ab ipso sancto abbate institut'
tum hominibns possibile est ad cognoscendum,rcli- diciturapud histori;c Hispanica^ scriptores. Pcl
giosum et liraoratum, vocitatum Paternum, cuni huic monasleriorompluraalia parebant, quspomn
devoto comitatu religiosorum sociorum, misimus ad Cluniacum, uti malrem, venerabantur. Sed, ani
 :

ELOGIUM. 870
S, Eugeiiius quartiic Carriur.cnscs priorop, G!u- A. [..!!.-• nomiiiibii^^dot^ir^^nat, oij iiin!ii'(]iiMiliM' nonlcctam
censibus sublraclos, alibalis lilulo doiiaYil. buiionim Cluiuaco,ii.sis moiiaslorii n'..sliiulioiiem ix-
Summorum ponlilirum, rcijum, aliorumque priu- communicationis vinculo innodare non dilierut.
cipum enja satutum Odiloucm aDcclus. Joannes XIX, ut praefert titulus in Bullario Clunia-
5. Tanta crat Cluuiaccnsium monachoruin sub censi, pag. 8, intervcntu sancti Ilonrici imperatoris,
li Odilonis regimiiie sanctitatis fama, ut fidclcs jura omniatam spiritualiaquam temporaiia mona-
queacpii virieos beneliciisaut donationibus sibi quam ea de
sterii Chiiiiaccnsis assoruit in epistola

cuperent rati nihil sibi defuturum, si tan-

incire Laudatur ibidem alia ejusdem
re scripsit Odiloni.
iiravirorum prccibus ct patrocinio apud Deuin qua interventu Conradi impera-
pontilicis opistola,
uvarentur. Ilinc tot ponlificum buUas, tot rcmim toris omuia monastorii Ciuniacensis bona et jiira
mperatorum diplomata in eorum gratiam data conlirmat. Idem pontilcx, in epislolaad Robertum
imus, queis aul vetera privilegia conllrmarcnlur, Francorum regem, eum ut eumdem locum contra
nova concedcrentur; tnt principum aliorumque invasores tueatur invitat. Scripsit et ad Burchar-
jrum, nobilium simul et ignobilium, chartas, dum Lugduneiisemarchie.piscopum, lum adCausle-
bus aut ntiva instiluebantur ccfnubia a Clunia- num Malisconensem, pro asseronda ejusdem mona-
sibus monachis inhabitanda, aut certc jam erc- itorii immuiiitatc ab omni jurisdictione episcopali.
P
praediis variisque possessionibiis augebantur, ut autem ad universes fideles directa testa-
In epistola
jis sallem accrebscrel Deo sub tam sancta disci- suorum vesligiisinhairontem,
tur se, anleccssoruin
lasorvientium numerus.Certarevidebanlur pun- cum conscnsu multorum episcopurum tunc Roma3
;es et reges, utri eorum erga Cluniacenscs ma- in synodo in prajsentia donini Conradi imperatoris
licentiorcs essent. Pontilices intercedenlibus sa:- nupcr coronali congrcgatoruiii, omnia Cluniacen-
principibus priviiegia impertiebantur; isti vero sium privilegia et immunitates cuiifirmasse. Data
imendatione ponlilicuni, sua auctoritato buiia est quinto Kalendas Aprilis, anno Joannis papae
nasterio.jam parta tuebantur. novisque donalio- quidem clironologica; notae
tertio, indictiunc x; qua3

us vetcra amplilicabant. aniio 1027 optime congruunt. Donique Clemens II

•
1. Videre est in bulla Gregorii quinli, quam so ad episcopos, principes et magnates Gaili;e scripsit,
erventu Oltonis impcratoris concessissetestatui-, ul eis pariler Cluniacensis monasterii tuitionem
im accurate et n.inutatim omnia Cluniacensis commendarot.
luasterii bona rccensuerit, no qua essont qua; 97. Quo autcm loco apud sa^culi principes habi-
ius conrirmalione carerent. lCditacst in Bullario tus fuerit Odilo, probant coinplures donationum
iniacensi, pag. 10, quam ideo huc proferre visum chart.e quas supra laudavimus, et varia diplomata
ncsl.Observaliunedignasuntqua2ibidom,pag. 11, C in ejus graliam data. Jdcm testantur pontiiicum
vesterll.Gregorii successor, ad beatum Odilonom bulloD, in quibus Romani pontificcs Cluniacensium
ibil Siliesler.... Odiloni dileclo /ilio, ci abbati
: curam se suscepisse tcstanlur, ad id potissimum
iclaro, atque univcrsir congreijationi sibi commissx imperatorum aut regum intcrvcntu pcrmoti. Gerte
ram salutem et apostolicam bcnedictionem. Vestris Otto tertius, quo impcrante Odilo in monasterii Clu
sunctissimis omni tcmpore committimus orationi- niacensis rogimcn assumptus est, confirmavit ipsi
:, et ut accipere diijncuiini fuleliljus e.coramus peii- nionastcrium sancli Maioli apud Papiam, ut ex di-
libus : quia in quocunquc nostcr vnluerit slalus, plomate ea do re confeclo patct,quod ox Bibliotheca
llo nwdo vcster defectum sentiet profeclus, clc. Cluniacensi jam supra laudavimus. Vnc caeteris vero
bomusduas Benedicli VlllcpistoIasadversusClu- Odilcncm coluit Adholais Aiigust.a, Ottonis I irape-
censis monaslerii bonorum iiivasorcs. In priori ratoris uxor, cujus Vilam ipse vir sanctus conscri-
stola adiioitatur .\(juitania\ Unicuin locuin proforre sufficiet, ex (|uo pate-
Uurgundire ac Pro- psit.
cicTcpiscopos, quiiius ipsa iiiscripta cst, ut viri- quanla et quani sincora fucrit boatse hujus fe-
bit
r agant in tuendo Cluniacensi monaslerio, quod mina; erga sanctum abbatem veneratio. Sic quippe
Villelmo nobilissimo Aquilanurum principe con- eadere loquiturip -.eOdilo^de sc,tacitolicetnomine,
uctum, ol ab co, simulquo laiidantibus et appro- n sic loqucns Eral quidem ibi in pra\scntia ipsim,
:

Ilumanorum imporatoro, ac Francorum ct

itibus paiilo scilicet antea quam csset e vila exitura, mo-
rgundiunum regibus,subspociali Ilomana! Eccle- nachus, qui, licet esset indiynus abbas vocitari, ab ea
: tulela posilum fuerat. Ex eadem epistola colli- tamen putabatur alicujus essc momenli : quem cum
iius Robertum Francorum regem ejusmodi mo- illa rcspiccrct, et ipse eam esscl intuilus, cocpit utcrquc
horum Cluniacensium vexationcsaigreadmodum flerc ubcrius. Dicamcamplus fccisse, quam si dicerem
isse, siquidem pontifex lestatur querclas ca dc re eam multos infirmos sanassc. Vcslem enim salis in-
se fuisse dolatas in prxsenlia Deo devoti domini cultam, qua cral indutus, humiliter apprehcndil, et
terti regis Francorum, principumque ejus et opti- sanctissimis oculis, et serenissinuv sux faciei oscu-
tum, qui cum eo venerunt ad limina apostolorum. lando impressit, eique humililcr cl c.um silenlio dixit
iTa Ucnedicti papa; epistola inscripta est Stephano « Mcmento mci, fdi, in contcmplalivis, et sciasme
ernensi episcopo, cui mandat ut nonnullos ex non amplius te visuram corporalibus oculis. Cum
cnsilis in aupcriori epibtolainvu3oribu3,quo3 pro- enim hufnanis rebus cxccsscro, orationihus fratrum
 8T1 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. 872

mr/imm iiudin coitnniiU per iler quo venerat, A cossnroni data, ujji ;-ic lufjuitur Scimus ilaque, ex
:

pervcnil ud lucum uhi, ordinaute Deo, decreverat sild iiidissolubili familiaritatc et societatc qua olim patri

parari sepukrum. Olloni imperatori successit san- vcstro probamur copulati, ila in vestru fidclitiite de-

ctus Hcnricus, inonachorurn lutor, qui suum crga voti, etc. Ejus implorat opem tempore famis, quae
Cluniacum afTectum donis magnilicis comproba- jam a biennio in Galliis invaluerat.
vit. Inter ca erant, ut refert Ademarus in Chro- 100. Quanta autem polleret apud principcs simul
nico sccptrum aureum, spfucra aurea, veslimcntum et populos eis subjectos auctoritale probari potestex

imperiale aureum, corona aurea, crucifixus uureus, fanioso illo fcedere publico, quod vulgo TrenvaDei
pensantiu simul libras centiim, et alia multa. Sed et, appellatur, ab ipso Odilone Ct-clerisque, ut refert

uti prosequitur laudatus auctor, cum Odilone abbate Hugo Flaviniacensis in Chronico ad annum 1041,
ejusdem loci crebrius colloquium familiare exercebat, viris piis divinis revelalionibus inslitutum. Aliud
et in aula palutii sui cum primoribus ducebat. Eadem exemplum auctoritalis ejus in populos suppeditat
repetit auctor Chronici sancti Maxentii seu Mallca- Ademarus in Chronico, ubi refert cives Bituricenses

censis. Gosh'no, qui ex monacho sancti Beneihcli fartus

Diplomala varia Hugonis Francorum regis,
98. et fucrat a Roberto rege archiepiscopus Biluriccnsis,
Roberli ejus filii et successoris, uUro probant qua in
^ per quinquennium restitisse, quod Goslinus, elsi ex

veneratione apud eos essent Odilonis sanclitas et stirpe regia, ex scorto tanien natus fuisset: sed,

morum innoccntia. Eum cum aliis regni episcopis scquestro tandem Odilone, inquit illc auctor, regis

et proceribus adesse voluit Robertus translationi voluntas pra3valuit. Odilonis tamen auctoritatem ex-

corporis sancti Aniani apud Aurelianos, quam piis- osam nonnulli habuere. Talis fuit Adalbero Laudu-
simus princeps celeberrimam esse volebat. « Non ncnsisepiscopus,quiincarmineadRobertumregem,
defuit etiam, » inquit Helgadus, « prcesentia domni quod Valcsius edidit, Odiloncm rcgcm per deridicu-
et venerabihs Odilonis Ciuniacensium abbatis, et lum nuncupat.
aliorum bonorum virorumnon minimi meriti, cum 101. At nemo exislimet principum gratiam Odi-

quibus senipcr desiderabat colloqui. » Quanti vero lonem adulationibus aut molli asscntatione, vel
Odilonis sanctitatemveneraretur Robertus, ex Chro- etiam apud simpliccs fastu sibi conciliasse, cum e
nico Divionensi inlelligere possumus, ubi lcgimus conlrario maximam hanc auctoritatem sanctitate
quodcum Willelmus sanctiBsnigniabbasaccepisset inoi'umetboni studio promovendi, ctiam aliquando
RobertumregcminDurgundiaomniadevastantemDi- severioribus verbis, acribus reprehensionibus, ac
vionemaccederevelle, «prjBfatusabbasWillelmus, » minis dedivino judicio inlentatis sibi comparaverit.
ait Chronographus, « monachos pcr alia monasleria Testatur Olto Willelmus dux Burgundionum, vir
jussit secedere...., paucis ob custodiam loci ct san- C istorum temporum potcnlissimus, in charta jam a
cti Benigni servitiumcum domno abbatcOdi!one in nobis superius laudata, se diutius surda auresancti
hoc loco dimissis: quem ad hoc accerserat, ut, si Maioli ct domni Odilonis clamores prxterivisse,

forte rex aliquid mali contra hunclocum moliretur, cisque tandem morem gessisse. Narrat quoque Gla-
illius precibus exoratus dimitteret. » Et re ipsa Ro- ber Rodulfus, Historiffi su« libro ii, cap. 8, beatum
bertus nihil mali monaslerio intulit. Roberlus Bur- Odilonem Robcrto
cumexorcitu suo ad obsidio- regi
gundionuni dux, ejudeni Roberli rcgis lilius, san- ncm castri sancti Gcrmani prope Antissiodorum
ctum Odilonem sux salutii et honoris devotum et urbera properanti occurrisse scd cum, uti idcm ;

fidelem amicum appcllat. Willelmus Aquitanorum auctor proscquitur, regem ejusque primales vir san-
dux ita euni venerabutur, ut, teste Ademaro, sc in ctus rcdarguisset, quod adversus tantum Dei ponti-
co Spiritus suneti templum contemplari putare dice- ficom, sanctum Germanum, hostili manu insurge-
ret, seqtie ci in manibus commcndutum tradcrct, cui rcnt, ipsique viri Dci monita contempsisscnt, sla-
ideo, ut supra observavimus, aliquot ditionis suoj lim nebula, divinitusexorta, castrum omninoconte-
monastcria subjccit. ctum fuit, qua muniti obscssi magnam obsidentium
99. Rodulfus Transjurana' Burgundijc rex, hujus slragcm feccre. Simili fcre miraculo, Willelmu?,
nominis tcrtius, in ipso rcgni sui initio chartam n cognomine Bucca-Uncta, comes Matisconcnsis, cum
edidit, quadeclaratse monasteriiCIuniacensis velle cxstruxisset castrum contra Cluniacum. repcnte
esse tutorcm invictissimum, omnesque regni sui pro- claudus factus est, et Ugo comes ejus hoslis captum
ceres ac judices contestatur ut idem ipsi faciant. paulo post castrum illud diruit, ut narrat Ademarus
llabetur hocdiploma in Bibliutheca Sebusiana, ccn- in Chronico ad annum 1020. Ermengardem coDti-

tiiria I, cap. 55.Plura de hoc principc congererc su- tissam, quc-p Odilonem ad poccandum incitasscdici-

perOuum cssct, cum varias ipsius chartas passim lur, ita sesc super carboncs ardcntes volutando
supra laudavcrimus. Ilaud minor erat apud exlcras dclerruit.ut hicc piis operibus de in intenta multa
gentcs Odilonis fama quamapudOallos.EumSancio bona monastcriocontulerit. Carbones illi etiara nunc
in Hispania rcgi ejusque filio Ranimiro accei)lissi- asservantur in sacrario Silviniacensis monastcru.
mum fuisse colligi potest ex ipsius Odilonis cpistola Ibidem voro Ermcngardis anniversarium soleniniter
ad Paternum, quam supra laudavimus. Idcm patet colebrandum memoratur in Xecrologio Gaufridi
ex altera epistola, ad GaFciam Sancii filium et suc- GhoLli anno 1453 scripti, in quo ha?c leguntur:
73 ELOGIUM. 874

XI Kal. oflicium fiat jilemim pro domina Ermen- A espct. E;i fiiit nroasio, ni fallor, ciir Jn.nnos XIX
irde comilissa, qu.T floniim sancti Manricii cum Romanus pontifex ad Gauslinum,liiin oliiiniad IJur-

)pnndiciis suisad sorvilium ct rccrcationcm fra- chardum Lugduncnscm litlcras scripserit, cos gra-
uTi dcbilium et infirmorum doconvcntu Silvinia- vi!orreprchendens quod monasteriuni Cluniaccnsc,
;nsi per nianum bcatissimi P. N. Odilonis Dco et tuitionlcommissum,e( Odiloncm
ppcciali apostolicce

iclesitc Silviniaccnsi donavit. Item dedit etiam sanctissimum abbatcm vexarent. Defuncto tamen
jrtum de Firmitate super.\I'gcrim..Itemdcditma- paulo post Gaiislino, vcstigiis ipsius institit Walte-
lam cruccm auream.Item dun candelabra argen- rius ejus succcssor, ut narrant Petrus a Sanclo Ju-
a. Itcm duos pannns purpurafos, multaque alia liano, aliiquc passini scriptores.Undc ansam sum-
)na huic monaslerin fccit et dcilit in terris ct pra- psit, uti vidolur, idcni Joannes ponlifcx Robcrto
s. rogi scribendi advcrsus eos sacerdolcs qui privi-

II. MonasL^iii lihcrlutis twlur, arvhiej-iscopntnm legia perscdcm apostolicim Cluniacensi monasterio
lM(jilit>icn<;e))i reciisdt. concessa convcllerc lcntabant.Imorem ad synodum
t02. Tanlus ponliricumotprincipumcrgabeatum qu.-c Roma; anno 1027 Iiabita est dclatam fuisse

lilonem ac Cluniacenscs afTcctus cohiberenon po- patet ex ejusdcm ponlificis opistola ad universos
it monachorum a;muIatores,quin eis nogotia fa- ^ fidclcs, in qua, confirmatis de conscnsu astantium
ssercnt.tum ob temporalium bonorum possessio- pontificum monaslerii Cluniacensis privilegiis,pra3-
»s, tum ob privilogia eis concessa. qu.x^ nonnulli sonlc ctiam Conrado imporatore, paulo antea coro-
tnvcllore tntis viribus conali sunt. Paragr.Tpho nalo, prohibct nc quis monachos Cluniacenses
ipprioribullasaliquotpontificum laudavimusqueis excommunicare auduat, aliaque fusius exponit,qu8e
ros ins<T?cuIo polcntos redarguebantbonorum mo- videri possunt in Bullario Cluuiacensi, pag. 0. Cfe-
isterii inva3orc3..\t multo difficilius fuit Matisco- tcrum ha^c controvcrsia s.Tpius postea sub Odilonis
'nsium opiscoporum cnnalibus obsipt^ro,nni .T?gre successoribus rccruduit sed quid tandcm ca occa-
;

rebant monaslcrium Cluniaconso, intra sua? dioc- sione in concilio Romensi sub Callislo II slatutum
seos finos construclum,a sua ipsius jurisdictione fucrit lcgcsis apud Ordericum Vitalem.
timi. Concessorant quippn pontifices Romani pri- 104. Eam voro monaslcrii sui immunitatis tucnda;
lcgia Cluniaconsibus, quibus exWillolmi condito- sollicitudincm, qua tcnebatur vir sanctus, ambi-
s toslamonli prnscripto ac rogum et principum tioni uequaquam esse tribuendam vel ex co solo
)ncessu immunitas onmimoda monasterio Clunia- patct quod amplissimas dignitates ultro sibi obla-
snsi asscrcbatur scilicet ut monachiCIuniacensis
: tas constantcr rccusaverit. Hujus rei cxemplum
[onasterii a quocunque episcopo,prout abbati jila- illustro suppcditat nobis Glabcr Rodulfus libro v
ret.ordinari possent nec quidquam juris in Inco C Ilisloria; su.-c, cap. 4, ubi, post rclatas varias
; dis-
lo haberet cpisropus Mafisconcnsis, imo nec nisi ceplationes qu;c post Burchardi Lugduncnsis epi-
b abbafe invilalus illuc accedere possot. Hffic di- scopi mortcm in succcssoris elcctionc cxorta? fuc-
jrtc habontur in bulla Gregorii quinti a nobis pa- runt, ha3C sul\jungit Quajomnia dum pcrlata fuis-
: «
igrapho superiori laudata, qu.-e a subsequenfibus scnt Romano suggestum est ci a viris
pontifici,
ontilicibus confirmala fuei-unt. fidclibus ut sua aucloritaLc Patrcm Odiloncm, Clu-
munitus Odilo Burchardum
103. Privilcgiis istis niacensis monastcrii abbatera,ibidcm cligeret con-
iennenscm archiepisropum invilavit utordinatio- secrari ponlificom ; sic cnim lotius clcri ac ple-
03 apud Cluniacum celebraret.Quod cum ille fecis- bi.;optaus acclamabat dcvotio. Qui protinus mit-
f't,graviter conqucsfus ost Causliniis Matipcnncnsis lcns eidcm Patri pallium simul et annulum, im-
piscopus adversus eum,remqucdotulitad synodum pcravit eumdcm pr.ndicta! civitati fore archiepi-
nsanam,cui anno 1025 habilae intcr alios pontifi- scopum. Scd virrciigiosussuffihumilitatisattcndcns
es intererat quoque P.urchardiis. Q\u cum a Gaii- propopitum oinnimodis roniiit fieri, pallium ct an-
linopa de re coram Palribus accusarctur, cul[)am niilum suscipicns, illi qiii Dco dignus exsislcrcl,re-
mnem in Odilfmom rejocif. Acccrsifus ilaque san. servavitfiiluropontifici ejusdcm scdis. » Idemnarrat
tiis abbas cumaliriuotesuis monochis comparuit,
q Ihigo .abbas Flaviniaccnsis in Chronico Virduncnsi,
rolulitque in mcdiumprivilegiaquajmodorecense- ubi id a Grcgorio papa factum fuissc scribit, qucm
amus.qucis licitumcst abbali Ciuniacensi ut,pnst- quidcmGrogoriuinoJusnominisscxlum fuisscrcfert
ohito Mafisconensi episcopn, quemrunquc mallct
vcUis aurlor Clironici Cluniaccnsis ms. At Grcgo-
piscopum posset acrersere ad celobrandas in mo- rius anno 1044 clcctus ostin Romanum pontificcm,
aslerio Cluniacensi ordinalioncs..\t Patrcs qui ibi
quo tempnrc jam ab aliquot annisOdoIricus,qui re-
derant, lectis synodi Chalcedoncnsis canonibus,
niicnti Odiloui siiLs^ilutuscst.Lugdunonsi Ecclosiaj
liisque antiquoriim concilioriim d(!crctis, ronsiic- pra^fcrtus fuor;ii. Et quiilf^m Ilugoipso rcfcrt Odcl-
Jnt eis pr.fponi
non debero quod obtendob;itur ab ab Ilonricoimperatorc Lugdunum cumorna-
ririnri
dilonc privilegium. Quare Hurchardus.a Gauslino
mentis pontificalibus anno 1041 directum fuisse ;
itonta venia, pollicitus cst se, quandiu in vivis
,
aliunde vero certum est Odelricum,cx quo in epi-
i^firet, tantum olei sese ei prf-esiilurum,
quantum scopum a!-sumptiis esi.sedcm suam iiomine contra-
ro chrismate sarro singulisannis conliciendo opus diccntc tcnuisse. Unde Garnerius in noiis ad cap.4
Patrol. CLXH.
29

^
87: S. ODILONIS CLUNIAGEN5IS ABBATIS V. 876

Diunii Romani ait Odiloneiii a Benedicto LX in ar- A pio2:;on(.o Ijcali Palrislioncdicti vicario/jniaLhalum
chicpiscopum Lugdunonsem luissc electum.Al id,ut est abbas.quispiam alius abbas virga pastorali ulu-
quidem censemus,sub Joannis XIX pontificatu con- retur idque bcati viri humilitati indulgentiam fuit.
;

ligisseverisimiliusest.Ipse cnim Joannes,in epistola Deniquecum csacro montediscedentemThcobaldus

ad Odilonem,graves adversus cum querelas movet, et multi e fratribus honorifice prosecuti sunl,aquo
quod posthabita quam debcbat pontifici rcverentia, impetraveruntutomncm suam operam inlerponertt
oblatum Ecclcsia3 Lugdunen.sis regimen recusassct. ad obtinendum monasterio Casinensi aliquid e sancli
Epistola ea de re integra habetur tomo II Spicilcgii Mauri rcliquiis quod septennio postca factum est,
;

Acheriani, pag. G7, quam legisse neminem p(x;ni- Etenim cuni os brachii sancti Mauri a Fossatensi-
tebit, bus sibi fuisset concessum, illud argentea in theca
105. Non paruit tamen papa? monitis Odilo, qui inclusum sexe suisfratribuscommisit,qui ipsumin
hac in solare pontificummandatisnon obtemperarc Casincnse monasterium detulerunt.
licitum esse sibi cxistimal»at alias quippe nihil sibi
; 107. Non minus autom Odilo erat ilomi humilis
licereputabat absque eorum venia, si rcs essetali- inter suos quam apud exteros. Hinc nascebatur
cujus momenti. Hinc cum homicida quidam, qui tantaerga eos qui sibi subjiciebantur mansueludo,
Stephanum Claromontenscm occiderat, Gluniacum j^
ut etiam nonnulli ei vitio vertere conati fuerinl,

sccessissct, ibique monachus factus pccnitentia; la- quod inagendo videretur,quam ut superiorem de-
crymis commissum crimen diluisse nonnullis vide- ccrct, indulgentior. At ipse, uti Pctrus Damiani.
retur,imo et obcgregiatalenta talem eum essc cen- aliiquG post eumauctoresscripscrunt,respondel)at:
serent qui ad sacerdotium dcberct promoveri, id Si daynnandus sum, malo damnari de misericordia
non est ausus piissimus abbas absque peculiari pon- fjuam de duritia. Hinc, uti refert idcm auctor, in

tificis mandato. Qua de re intcrrogatus pontilex id imponendis pcenitcntiaj modis,ita orat circa erran-
nequaquam fieri permisit, satis esse ratus si illi toscompaticns,ut nequaquam districtumpatrisim-
homicidaj totovitaisuoe temporccommunionesancta pcrium, sed maternum potius exhibcret afrcctum.
privato m
exitu vitce promisericordia vialicumdetur, Quo quidem agendi modo, ut observat Chronogra-
ut testantur Patres concilii ii Lemoviconsis, ses- phus Cluniaccnsis; proeclarissimum clementissiini
sione 2, sub finem. viri titulum consecutus est, quem ibidem niiscrcor-

dissimum Odilonom appellat. HcEc omnia tamen

VI!I. Odilonis virtutes prxcipux.
prudontia, virtutum nutrice,ila temperabat, ut non
106. Humilitatis, qua) virtutum omnium funda- ejus facilitateregularisdisciplinajvigordispendium
mentum est,egregiumexcmplum jam in Odilone ad- aliquod pateretur. Certe summam ejus prudcntiam
mirati sumus, qui dignitates eo ardore refugiebat, C laudavorunt Patres concilii Lcmoviccnsis anno lu;U
quo plerique alii solent eas aucupari. Quantas in in causa apostolatus sancli Martialis congregati.
corde ipsius radicesegisset istavirtus,coIligipotcst Ipsc vero ita sibi ipsi vilescebat, ut in Vila sancts
ex eis quae apud Casinummonlemci contigoro.Gum Adholeidis cunctorum se peripscma declararet Cht-

enim aliquando beatus vir,ut logitur apud Leoncm niacensium panpcrum

Marsidanum in ChronicoGasinensi,libro ii, cap.53, 108. Eo potissimum intendcijat vir sanctus, u'

illud sacrum ordinisnostri caputmonasterium invi- charitas inicr suos illibataet invioIalavigeret,hinc
scre statuisset,montcm ipsum ob sanctissimiPatris que adeo invidentia: malum abhorrobat, ut sacpiu?

reverentiam pedes integrum conscendere voluit. tc^^Lantc Glabro Rodullb libro v, plangcrc solilu:

Tantum virum cum eo honore quem exigero vidc- fucrit tam immanc scelus apud nonnullos qui n\o
batur summa ojus sanctilatis fama, cxcepere Gasi- nasticffi professioni astricti crant reperiri. Eos ven
natcs cumincapilulum pro antiquamonastorii
; sed (jui charilatcm ct unionem inter IVatros labefactari
consuetudinc dcdactus fuissot, ijji a Thcobaldo ab- susurris ant adulalionibus conabantur,sive qui iu

bate unam sibi gratiam concedi cfnagitavit,ut scili- vcnicbantur murniurantcs, ita vir sanclus exsecraf
cet omniumfratrumvestigiisprovoluto corum pedcs batur ut oos c monasterio cjicicndos essc censcret
osculari sibi liceret : ([uod cum,
impe- q hac solum in ro austerus.ld lcslatur Abbo Floriii
a^grc licet,
Irassct, illud summa cum humilitatc ac dovotione censis abbas in cpistola
cpi ad monachos Miciacenso?
animi exsccutus est.Gontigit hisdiobus fostivilalom ubi ojusraodi hominos doleslalur, quos deridend
sancti Patris Bcncdicti celebrari (luani occasioncm hislorioyraphos appcIIat,quod fratrum suorum iiio
;

naclus Thcobaldusabbasgratiam unanisibiab Odi- rcs traduccre solcrent,in idquclaudal beati Odiloin
lonc vicissim lepcndi postulavit, nt scilicot ipsc in cxcmplum,qui ali([uot c suis hac labe inquinalns
tanta solcmnitate pul)licc missas cclcbrarct in sacro llagris Ciosos c monasterio cjici jussorat. «* Si qui

monte ;
quamvis animo rcluctanti, tan-
cui Odilo, dom, » inquit Abbo, « ct in noslra professione sir

dem acquievit. Paratis itaque omnibus, cum ad guIarisOdiloGIuniacensium reclorhujusmodi histe

altare esset progrcdiendum, Thcobaldus baculum riographos nuper doteclosde suo monasterio flajrri
quem pro abbatum nniro iiitor cclobrandum gosla civsos oxpulit, ct forro abscissionis torribihlt

bat, boato viro obtulit.- atillc ad id faciondum nun- inussit. "

quam potuitadduci,l'crondum non esse aflirmans ut iOJ. Gharilatis igno ita oxa?stuabat vir sanctu:
 ELOGIUM. 878
iio„'otiornm lirol pono ir.rmitoriim multitudino \ lucnil, mortuo.- dolraclis propriis veslibiis ot cir-

ulus, nuni[uam omilteret pietatis exeroilia,qui- cumteclos sepeliri curavit.

illa aleretur. Ncc itinerum difficultates, nec IX.CQmmemordlio ftdclium dcfunctorum a smtrto
nasteriorum cura,nec alia qu.-clibet occapio eum Odilonc primum instituta.

jfferendo quotidie sacrosancto Eucliarisliajsacri- 111. Celebris est in tota Ecclesia memoria beati
)avocare polcrant. quod solebat cum exulicranti Odilonis, qnod primus omnium dicm conimcmora-
ymarum oirusione pr;r?tare tromondam adco ; tioni goiicraH omniumdofunctorumsolemniler cele-

onem excubiissacris jejuniis.aliisque corporiset branda; peculiariter dedicatum constitueril quem ;

n.-e macerationibuspraneniens, ut purior ad al ritum cum primo suis in monasteriis inslituisset,

'
sacrum accedoret. Virginitatem adeo coluil, ut postoa univorsnlis approbavit Ecclesia, et gcncraii
;orm/or«vj/('H<jr/H5dicen:'lur.ut discimur>e\Chro- decreto ubiquo ohscrvandum pra?scripsit.Jam qui-
)Lemovicensi.tum exSenonensisancti Pctri Vivi dcm anlea iu plcrisquc locis nebataliquo ccrto die
tomoll.lnde nascebaturinbeatissimam
picilegii commemoratio defunctorum, ut patet ex multis
»inem adeo forvens devotio.ut cum canereturin passim vcterihus Martyrologiis et Necrologiis, imo
esia vorsus ille Tu ml lihevandnm suxccplunts
: et cx Udalrico.qui in Consuctudinibus Cluniaccnsi-

incm, non horruisli Vinjinis ulerum, statim,

P hiis ohservat feria secunda post festum sanctis-
e Petro Damiani. in terram revorcntia? causa sim.T" Trinitatis commcmorationem dcfunctorum

lus corrucret. Observat Jotsaldus in Planctu apud Cluniacenses cclebrari solitam fuisse. Sic in
rico de ejusdom boati viri obitn, eum tenero vetustissimo K.alcndario ms. Antissiodorensi ista
"tu beati«sin)am Virginem semper coluisse: commcmoratio x Kal. Februarii memoratur, et
is ideo et aliorumipsius tutolarium patrocinium longe ante id tempus in cap. uitimo Regula; bcali
lorat, ut eum dignontur in sui societatcm ad- Isidori, quotannis sacrificium altera die post Pente-
;ere. costen prff!scribilur pro spiritihus defunctorum. Sed
0. Quam erpa D.-uin habohat vir sancltis cha- ejusmodi preccs pro iis sohimmodo fiebant, qui ex
em, in proximum eliaiii. dum seso oHerebat eadom congrogalione aut aliqua siiltein socictate
isio, ditrundere nunquam omisit. Quod potissi- ipsi conjuncti fuerant, aut certe qui hanc gratiam
n eluKit tcmpore famis, qua invalcscente vasa donationihus, consanguinitate, aut familiaritate,
a ac pretiosaqu.Tque ornainenta, quihusex re- aliisque hcneficiis, meruerant ; at Odiio,cujus cha-
I ac prinoipuiii donariis afniiebat Chiniaccnsis ritas intra limitos adoo angustos coarctari non po-
?3ia,distraliere .ac voiidoro non diihitavit,ut pau- tcrat, hanc ad omnos omnino iideles detunctos gra-
im neccpsitalibus subveniret. Coronam ipsain tiani extendi voluit.
oriaIem,quam sancfus Ilenricus boatorum apos- C 112. IIujiis institucnd.^c commemorationis occa-
[iim Potri et Paiili altari iiiipositam eis consocr.i- sionem fuse descriliunt Jotsaldus et Petrus Da-
t, hac occasione veniindodit, ratus nihil pror- miani in licati viri Vita quare satis visum est liic
;

esscmemhroruin Christi vita; anteponcnduin. proferrc Burchardi cujusdam monachi cpistolam

uidem cjusmodi largitionibusCluniaccnsc mo- hac de re scriptam, quam ex ms. codice Thuaneae
orium difficiliimis illis tcmporibus adeoexhau- bibliothec.T; habcmus : «Dominus Patribus et senio-
a (uit, ut ab exleris gcnlihiis opoin eCnagitare rihus(MuniacensiscccnobiiBurcharduspauperetexi-
it coactus, cum nihil sustentandis ejus loci gnus ipsorum servus et monachus, coclcstis giori.-c
'ibus, et populis vicinis adjuvandis supercsset. miinus. Quiaenim novi vos ferventissimos commu-
atel cx ejus cpistola ad Garsiam regem, ubi ca nis doiiiini et Patris nostri Odilonis corona; gloria;-
sic scrihit : « l.ioot non sine riihore pandere quft propalatorcs ct commcndatores,sanctitatis ve-
mur vestr.T3 suhlimilatis munilicentia! noslra? strajaurihus intiniamus,quod de ejusdem pnrconii
11.15 nccessitatem, qu.i jam pcr duos et eo am- laudibus vcridicis testihus nuper audivimus. Homo
s annos affligimur continuc. Nam gcncralis to- qiiidam religiosus et miles abbatis Voltensis per-
regni pauperlas, famis qiioquc et inopi.u nos roxit Ilicrosolymis causa orationis ad scpiilcrum
imit calamilas, siciit et alios noslr.-c vicinitatis n Domini; cumqiio idom revcrterctur ad propria, per-
patriotas :quod periculum iit evadore possiiiius, didit viam recli ilineris : qui ingrcssus in quadam
ro adminiciilo, si placet, perquam plurimum silva grandierrando vagabatur nesciens quo iret.
gemus. " Sed nihil magis Udilonis misericor- Contigit autem nutu Dei dum errarct in silva.utin-
1 in pauperes commcndat, quain qiiod ipse vcniret quemd.-im sincm cremitam sanctissimum
't in prnlogo ad Vitam sancti Maioli a sc con- virum.Cum orgo cumsencx ille, intorrog.a-
vidisset
)lam,uhi fatelur,sc ita provinci.n cnlamitahl/us, vit illiim quis cssct, aut quid qu.orcret, vel unde
luperum rjrandi lamentaljiliiiue dispendio ado- vonirot.quove tenderet? At illc humiliter intimavit
1 etiam noctes perpliires insomncs
fuisse, ut ei causani erroris ct unde csset, et quod dc Iliero-
icgcrit. Denique cum aliqiiando improhis iilis solymis rediret,soquc viam rccti itincris perdidisse.
3 temporibus iler agens diios puoros famo Aufliens autcm scnox crcmita quod de Gallia
ille
tos mediis in agris re|)eris3et, comiiiota sunt esset, inquisivit ab eo an sil)i notus ct cognitus
Ijira cjus,et quos adhuc viventes juvare non po- fuisset locus Cluniacus, et abbas ipsius loci, san-
879 S. ODILONIS CLUNIACENCIS ABBATIS V. 880

ctus Ciililo nominc. Giii miles ille peregrinus rc- A f't prajcipimus.ut tum inhoc loco quam in cuncli,,?

spondit quidem locum ipsum eL abbatem

sibi ipsius locis ad istum locum pertinentibus servetur, et si

loci esse incognitum, scd tam frequentius sc au- alius aliquis ex ista noslra fideli inventione sum-
disse a suo scniore abbate, scilicet dc Volla, su- pserit exemplum, parliceps omnium bonorum efli-

pradicti loci alquc abbalis se csse. Ad hffic scnior cialur volorum. Ergo qualiter oninium memoria
dixit ei Ego quod mihi de eo divina pietas revc-
: Chrislicolarum semelin annoagalur, monuimusel
libi. Abbas supradicti coenobii snnctus
lavit,indicabo proscipimus, dignum profecto duciraus,ut pro no-
Odilo tantx excellentix et tanti meriti esl apud strorum animabus sub almi Hcnedicli
1'ratrum
Deum, ut obtinuerit ab ipso, quod nulli sanctorum norma in coenobiis Domino militantibus, ut divinis
unqiiam concessum, ut duos insuper dies, videlicet aliquid obsequiis plus more sobto adaugeamus,nec-
secunda feriaet lerlia feria, liberx si))t ornnes aniwx non utuicuioriacharinostri imperalorisHenricicum
defunclorum fidelium a tormenlorum omcialu, et ab eisdem prajcipuc agatur consiiluimus, ut merilo
omnibus gehennsc incendiis at^iue suppliciis. Tu vcro debemus, multis ab ipso dilati opibus, scilicet a.1
vix tux citius reddcris, qui, ut lixc audires a mc, vigiliam mortuorum post psalmum Ad dominum :

voluntate Dei pcnnissus es paululiun de via errasse. cuin tribula)'er, qui post lectiones rediaiur, Dornine,
Cumque in patina tua rcvcrsus fucris, ubicunquc po- p quidmuliiplicalisunt,d\co.mus ;ad malutinas laudes,
teris, nomen hujus sancti Odilonis divulgabis, denim- post De profundis, Usquequo, Domine ; ad Vespe-
ticuis omnibus hominibus, divitibus et paupcribus, ras post Lauda, anirna mea, Dominum, Nisi quia
majoribus et minoribus, ut unusquisque pro suis viri- Dominus ;a(\...Deus, auribus nostris, post Do))iine ?y-
bus orationes et cleemosynas siudeunt facere pro glo- fugiu)n.Do7)iinus rcgit )ne : Ad Litaniam, Judica me,
rificaiione illius animx, cujus intcrccssionc singulari Deus,el dtscerne. Et ita divina favcnte gralia, ut

etiam defunctis peccatoribus, sive etia)n da))inalis, prajmisimuSjCorum agatur memoriaper omnia fa-
tam inaudito et iam benigna alque inocslimabiiis a tura tempora, tam in hoc loco, quam in omnibus
Deo concessa cst misericordia. Quid indc faciendum ad hunc rcspicicntibus. »
sit sapietis, sanctissimi Patrcs. Scitote taracn qniu 114. Hujus instituti meminit UJalricus libro
nulla rcmansit ecclcsia in Gcrmania, ubi non pui- Gonsuetudinum Cluniacensium, cap. 42, ubi, cum
satis omnibus sigais in supradictis duobus diebus egisset dc festivitateOmniumSanctorum,subdit d(
publica et largissima pro ojus charitatc facta sit sequenti die, decretum essc a Patre Odilone, ui
eleemosyna. » sicut in priori die commemoralio fieri solet am-

H3. Huic cpistoloB sul)jungimus decrctum de tam nium sanctorura, sic et in scquenti fieret commp
celebri institutione a bcalo abbatc factum, jam moralio omnium fideliuni defunctorum. Tum dt

quidem cditum a Ghesnio in Bibliotheca Clunia- C occasione instituendae hujusconsuetudinis sic pro
censi ; sed illud huc profcrimus ex vetcri ms. Glu- scquitur: Unde acciderit quod hoc pius Pater consti

niacensis monastcrii, in quo sic habetur: « Decre- tuit, qui ejus Vitam lcgerit, ibi bcne hoc ipsum cogno
tum est abeatissimo Patrc domno Odilonc,unacum scere potest. Qua; Udalrici vcrba confirmant ea qu.^

consensu et rogatu omnium fratrum Gluniacon- in ulraque bcati viri Vita de hac re habcntiir

sium, ut sicut in ecclesiis Dci, qiUT pcr orbem tcr- Suffragatur quoque Gaufridus prior Vosiensi? ii

rarum longe latcquc construct;c sunt, in dic Kalen- Ghronico,cap.l2,ubi Odilonem (i/iWHa revelalioii
ait

darum Novcmbrium agitur fci-tivitasOmnium San- instituispc /'^s/Hm defunctorum, quod post feslivila
ctorum,ita apud nos agatur fcstivo more comnicmo- tcm 0))iniu))i sancioriDn celebravit, et toti ordini su

ratio omnium fidclium dcfunctorum, qui ab initio celehrandum indi.rit. Quiv. instilutio brevi apud alia

mundi fuerunt usque in finem, tnli modo. Ipso dic quoquc Ecclosias invaluit, ut inter alios teslatu

supradicto,post capitulura facicnt elccmosynam dc- Sigcbcrlus (5cml)lacensis monachus in Cbronic

canus dc pano ct vinn niiMiibus super-
et ccllerarii ubi post rclatam ad annum 928 supra mcniorata!
venienlibus pauperibus, sicut mus c^t agcndi in visioncni, ot Odilonis de celcbraiula (icfiinclorui

Coena Domini et quidquid ipso dic cx rcfcctione mcuioria constilutioncm, subjungit: Qui ritus n
;

fratrum remanscrit ad prandiura, ex integro rcci- l)'ansicns, fidelium dcjuncWrut

q ^nultas cc(lc^<ias

piat clecmosynarius, nisi tantum pancm ct vinura memoria)n sole)nni\ari fccit. Id a Notgcro cpisrop!
qua; pro cccna rccipict.Ipso ctiam dio post vcspcrti- in diucccsi Lcodiensi rcccptum fuisse monclAneo
nalem synaxim pulsentur oninia signa, et agatur mus, ejusdcra ccclesia! canonicus, capitc 53, i

Vespcraj pro dcfunrtis. In crastino autcm post Ma- Gestis pontificum Leodiensium,ubi post cxpositai
tutinas pulsentur dcnnn omnia signa, et agatur hujus solcmnitatis a sanelo Odilone inslituend.
officiumpro dcfunctis ;ad mis-ara vcromatutinalom occasioncm, sul>jungit cam variis in Ecclesiis sl;"
festivo more agatur officium, omnia signa pulscn- tim roccptam fuissc, tum, quain inquit, cmsuftud
tur, tractura a duobus fratribus cantetur. Cuncti nem etia)n cpiscopus Chri.fti .\otgerus od suatu dm
fratrcs offerant privatira ; ct publice missaui celc- ccsitn l>-anstnlit, caniquc solcinnitcr ficri ordina.it-
brent pro requic omnium animarura fidelium,ct Trithemius in vctcri cditione Chronici llu
IL").
Odilor
duoilccim pauporos rclicianlur.Et ul hoc docrcluni sauQ-ion^is doorotum ea dc re a sancto
quo anno narrat h
perpctuum vigorcm obtiucat, volumus ct petiraus, factuui consignat anno 1010 ;
 ;

^l ELOGIUM. m
oriam vulgatam eremitscqui huic institutioni oc- A OtHhnis paterno impcrio obediens scripsit Syrus
isionem pr;ebuisse dicilur. Euni voro inhal)itai?so monachus. Cotora omittimus, ut dicainus aiitiuid
ribit eremum juxta montcm .Elhna} seu Vulcani de ipsismct beati abbalis opcribus ct doctrina.
Sicilia situm. IIa?c eadem, scd paulo 1'usius, 117. Odiloniscloquentiam luudat Abbo Floriacen-
petit in nova ejusdem Chronici editionc Sangal- sis abbus in epistola superius laudata. Jotsaldus
nsi, nisi quod loco eromita: monachum quomdain vero ojusdom in Soripluris cruditionem ct in scr-
Tegrinum e Chmiacensi familia inducil. Suixlit monc facundiam piuribus commcndat in ejusVita.
inde inslitutum illud a Joannc .WIII pontilice Ejusdem cxhortaliones laudat Petrus Blesensis in
)manoconlirmatum fuisse. Quod potius ad Joan- epislola 123, quaj cst ad Richardum Londoniensem
m XIX referri debet, si h.-ec ipsa constitutio post episcopum, ubi refert aliquot sancti ubbatis loca dc
•nrici Augusti obilum, ut in decroto a nol)is supc- sanotissimo EiicluirislicG sacramento. Trilhemius,
iis laudato discr tis vcrbis habetur, facta fuerit qui ejus solummodo scrmones viderat, eum tamen
]ui'lem Joannos XVIII jam e vivis excesscrat ab recensel intor viros doctos qui Sccculo xi floruerunt.
iquot annis, cum sanctns Ilenricus obiit. Longius Eidem cum iis qui ortu et doctrina insignes erant,
^ero abest.quod in volori Martyrologio .Vdonisox looum concessit Platina. Ad calcem veteris codicis
rbeiensi sancli Laurcnlii pncpositura haliolur ms. ecolosiie Anioicnsis exstant nonnulli vorsus de
s verbis : iv Sonas yorenibris... itcm /;j*o die cjene- laudibus sancli Maioli, qui beato Odiloni inscripli
li.s memoria (idclium defunctorum,conslitula a heato suut. Horum aliquot proferimus, in quibus beati
'ilonc, nuclori'Mta ccro ct confirmala a bcatissimo viri doctrina laudatur ;

pa Lcone, anno ab incarnationj Domini millcsimo Oydelio doiiiiiio 1'alrl, probitate colendo,
undo. IIdc quippc non vero Leo,
anno Silvester, Doguiati! pcrspicuo, diviuo muuere fullo,
Qiieni Domini I*ha'huni dat nobis ouoma Grsecum,
)maj sedebat. Sed error cst fortasse amanuensis, Cnm grege CDmmisso Regi parente siiperno,
li vocem iiuinquagcsimo mcauto omiserit. .Anno Hnnc oinnps Iratres Domini matri faumlantes
N'allari rogilaut, et perveniro peroptaul, etc.
lippe hujus sicculi sccundo supra iiuinquagesi-
iim Leo LX vir sanctissimus Roinaiuun Kcclcsiam Omitto auctores qui virorum illustrium catalogos
jebat. contexuere; at mirari satis non possumusbealiviri
X. Odilo sludia prouwvet. Ejus scripta. humilitatem, qui sibimetipsi ita vilis et abjectus
lin.Odilonem littcrarumscientiam cum bonestatc videbatur, ut Vitani Adhcleidis imperatricis, quam
irum in se ipso conjuiixisso.probant oa (lue jam Basilii et Hioronymi more Epilaphium nuncupavit,
ipsius virtutibus diximus et opera qute edidit. se ideo soluin scripsissse i'z7i breviqiie sermonedixe-
iidia vero ctiam id suis approbasse discimus ex ril, ut occasionem praiberet alicui viro erudito de
•1 un? ad illa promovenda ub eo facta fuisse apud C lani sancta impcratrioc digne et competenter,prout
tustos auclores passim logimus. Certc .Vbbo Flo- par erat, scribondi. Eodem spirilu ductus Vitam
icensis al)bas,vir illorum temporum sanctituleet srncti Maioli sui |)r«cessoris conscripsit secundum
clrinaceleberrimus,scripsitopislolamprolixiorcm purvHalcm iiUcllcctus siii, ut ipse aiedat. Hymnos
cujusdam monachi Cluniacensis altcntiet docilis etiam et orutiones aliquot in Officiis divinis de san-
titioncm, dc rcpctilione similium numerornm, qui cto Maiolo ct suncla Adhclcide, in horum festivita-
bcHtur jrcqncntius in canonibus Lvanycliorum. tibus recitandas composuit quae omnia in Biblio-
:

lam quidcm qua;stionem se mandasse scriptis,ct theca Cluniaccnsi edita sunt cumejus serinonibus,
olixiorc sermonc exposuisse lestatur, quod ne- aliquot cpistolis, profcssione fidei, et orationibus
livisset ex lemporc facere satis,tum ob ipsius
illi nonnuUis. Tros itcm ejusdem beati viri epistolas
laislionis diKiouIlatem.tum quod tempus ad inte- edidit nostcr Lucus Duchcrius inSpicilcgii tomo II,
am illius oxplanationem non sulfecisset ox quo : quas ox archivis Cluniuccnsibus desoripscrat.Unum
itet monachum illum ad dirficiliores Scriptura; item ex ejus sermonibus incditum prae manibus
crae quajstioncs cnodandas animum applicuisse. habenms.quem de solemnitate sanctoB Grucis com-
udiis eliam bistoria* incumbebant monachi Clu- posuit. Huic ctiam rcvocari potest sollicitudo beati
acenscs sub bcati Odilonis regimiuc, ut i)atol cx n viri pro usscrvandis privilogiorum ct donationum
Odilom nuucupata,
abri Rodulli IIis!oria, ii)siiiiot moiiaslr,rio suo factarum chartis, qui carum coUe-
jamque sc suscepisse scribendamUlabcr tcstatur, ctionern accuratam fieri discimus ex
sategit, ut
uliosorum Iratrum qiierimoniis cxcitatum, qui collcctoris prologo ms. Cluniacensis coe-
iu vetcri
^'re ferebant nemincm inveniri, qui suoruin tem- nobii. Dcniquc projtcr hajc omnia, a nonnullis ex
jruin evpulus /am in ecclesiis Dci quam in ptchihus cod. nis. luudattir Cbronicon quoddam vctustum
)sleritati commcndarot, tum dicit se bac in re nostro Odiloui tributum scd cum ejus rei apud
;

lilonis prxceptioni ac fralrum voluntnli obedieu- vctcres nulluin exstet vcstigium, cunjicimus Odilo-
s pr.Tslilisse. Ef nc quis fortasse putet hanc Ilis- iiis nomen pru Odone in liunc codicem irrepsisse.

nam pro monachis scri|)tam non fuisse, Glabcr ICI fiuidem iiionurhus Majoris Monasterii, qui gcsla
mc ipsam /»>(> rcliqiosis sc scripsiesc disi-rtis vor- cDusiilurfi Aiidi.'gavoiisium CDllogil, cdita tomo X
-i
Vitam saucti Muioli cum diiobus li-
aflirmavit. Spicilegii Achoriuni, laurlut Thomum Luochcnscm,
•is Miraculorum domni ac revercntissimi abbatis riui hrcvcs clironicas nomitic Odonis abhatis intitulatas
883 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ACBATIS Y. 884

conscripsil; non alias, uti vidctiir, ab iis qu.e illi A vit. Ex hiri in cjus ViLa a sancto PetroDamianiedita
Odiloni noslro lribuerunt.C;etcrum oa qua pollel^at laudatur Adraldus Bremclcnsis abbas. Nec repeiere
vir sanclus huniilitas non minus in cjus scriptis hic vacat quaj supra dixiiiius de Palerno et Gareia
quam iii cajteris vitae ejus actionibuscluxil,ita ut ca abbatibus, qui Rcgulaj Benedictinfe, simul cuin
propriis etiam discipulis examinanda comiuittcrc institutis Cluniacensis monasterii,accuratam obser-
non erubcsceret. Testis csthujus rei ipsemet san- vationem in Ilispania; monasteriis renovarunt. Alii
clissimus abbas, qui ea dc causa Vilam sancLi Ma- aliis in locis passim occurrunt apud vulgatos au-
ioli a sc exaratam Ilugoni ct Almanno Cluniaccnsi- ctores; sed multo pluros sunt qui, hominibus licet

bus monachis nuncupavit, ut cx cpistula ViL* pra3- ignoti, vivunt in percnni gloria. Talis fuisset Wal-
fixapatet, quam hic brcvitatis oausa omitLimus, tcrius, cujus ncc nomen, nec ulla gesta perspecta
quod jam non semel edita sit. haberemus, nisi Glaber ejus mentione, occasionc
XI. De uli(iuoi bcati viri iliscijntlis. quasi fort"uita,eum nobis nolum fecisset. Eratquip-

118. Ita suavc erat Christi jugum sub bcati Odi- pchomo nec corporis slatu, nec ingenii sublilitale
lonis regimine, ut mirum non sit si coniplurcs gc- multum commendandus, sed sanctitate morutn et
ncre aliisque dotibus illuslres viri, relictis sajculi cordis puritaLe Deo acceptissimus, ut ex ejus vila!
pompis,Gluniacensibus accenseri voluerint, eotem- „ exitu patuit. Scd ipsius Rodulfi Glabri verba pro-
porc quo pcrcelcbri illi monastcrio pra^fecLus erat fcrrc lil)ot, cx libro v Hisloria;, cap. 1 « Contigit :

Eos omncs reccnserc nec vacat,nec sinit multitudo. ibidcm {Cluniaci) ipso tcnipore {suncli Odilonis) ut
Nonnullos ex illuslrioribus memoi-arc sufficiat^pra;- aliqui c fratribus migrarent ex hac vita, quorum
ter eos quos supra cx variis charlis in parag.4 lau- unus, nomine \\'alterius, cognomento, ut erat sta-
davimus. Inter cos vero qui scicntia et Jitterarum tura, pusillus, ac natura simplicissimus,iacipienle'
studio illustres fucrunt, Sirus, Arlcbaldus,et Jotsal- noctc magni Sabbaii RcsurrectionisDominicK obiit.
dns locum habcre debcnt; sed unus omniuni loco Apparuit enim in hora sui exitus innumcrabilibiis
essc potcst sanctus Hugo, sanctitaLis ejus simul et viris ac mulieribus columna lucis igneae a culmine

dignitatis successor.Nec defuerunt episcopi qui sub monasterii ad cujlum usque pertingens quibus :

Odilonis disciplina vitam humilem ducere malue- nempe non dubium fuit misericordissimi Dei actum
quam ca;tcris
runt, prieesse. Ccrte cuidam chart«, largitionc, qui animain fratris isiius sua; gloriosa.'
quam supra num. 27 laudavimus, post Odiloncm resurrcctionis voluit participem forc, ac viventibu:*
abbatem Nivianum pra^positum, Lcdbaldus cpi-
et viam innocentiu3 demonslrare. Waltcrius in fasli?
scopus subscripsit unde conjicimus
: cum rclicLa Bencdictinis cum titulo beati locum invenit, die 7
sede episcopali tunc temporis apud Gluniacuni mo- Aprilis. NuIIo tamcn cultu publico unquara dooatus

nasticie vita; nomen dedisse. Alium vero Lcdbal- C fuit. JoLsaldus in Planctu quem edidit debealiOiii-
dum episcopum istis temporibus nescimus, praUer lonis obitu, ci gratulatur quod in futura resurrec-
Ledbaldum Matisconenscm, aliunde satis notum, tione mullis discipulis stipatus Christo Doniino si(
qui, ut ex variis chartis discimus, monasterio Clu- obviaturus.
niacensi nonnulla contulit.Hunc tamen ipsum csso Odilo tunciue novus ccBlesli luuiine clarus,
,) Sauctoruin meiUns inredct, et olivins ibit.
inea charta mcmoratum asseverare absque dlio
, , ,
, I

Asminc multonnn vallatus ronunilitonum.

argumento non audemus. Habemus item in epistola (Juos Domino vcrbis, exemplis coiisociavit.

Silvestri II papae, a nobis superius laudata, episco- 120. Hic auLcm omiLtcre non licet Casimiruni
pum quemdam cujus nomcn non expressit, qui re- Miceslai II Polonorum regis lilium, quem historia
licta scdc sua Cluniacum seccsserat. An is fuitLet- Polonicai scripLorcs aiunl post patris mortem.quoc
baldus, autSancius cpiscopus, incertum est. San- rfgni proceres Rikscii.e malris ejus regimen fern

cium dimisso cpiscopatu ex Ilispania Cluniacum non possent, adhuc juvoneui e rogno pulsuro, ii
adventasso, ubi sub Odilonis regiminc monastica; Cluniacense monastcrium secessisse; ibique, al>-
vita; institutum paofessus cst, coUigimus ox bcati jectis steculi pompis, monasticam vitam professua

viri epistola I, Spicilcgii tomo 11 odiLa, quam Pa- diaconum fuisse ordinatum. Sed cum crebrescenti
terno cpiscopo sic inscripsit : lync, c[c.,fralcrOdilo j) bus in Palonia dissidiis calamitatos publica' eocrt^
pauperum Clu- vissent, ut nulla rcstitucnda^ Iranquillitalis spc:
ciun domno cpiscopo Santio, omuisiiuc
niacensium cMgregatio, etc. airulgcrct, nisi rognum Casimiro restituerctur. rr:

M9. Richardum quemdam episcopuin laudat sc- ab omnibus Casimiriis cliam absens proclauiatur
mel et iterum Jotsaldus libro ii, quem bcati viri ct logati, qiii cum accersercnt, quocunquc in lon
discipulum ctcjus itincrum comitem fuissc scribil. delilcsccrcl. ([uo enim secessissct nullus scie
illc

Dcniiitic WalLcrium episcoi)um Matiscononscin iii bat, dopulanlur. Ili post varias fortunas a Rikschi
Casimirum Cluniaci monasticara vilnn
monaslerium Cluniacensc seccssisse,ubi sub habitu accipiuuL
monasterio dofunctus est, narrat Sanjulianus ex profcssum, dc rebus lerrcnis cogilantci!
uihil jani

veleri catalogo, in Ilisloria Matiscononsi : quod dogero. Illi tamon Cluniacum petunf, icgem suun
idcm habcnt quoque Sanunarlliani in Gallia Cliri- salafant, abbatomque precanlurul liccnliara ei de
sliana.Abbalcs cjii.-! discipuli lot rcco-.iscii [io.-.hmiI, rt^polcndi rogni, ciiin alia non suporcssct via tan
quod fcrc luonastcria ad meliurcin frugein rcvoca- nuliilcni Christiani orbis porlioncin ab imminent
33 ELOGIUM. 886
:itio Negat Odilo, protestatus id in sua
libprandi. A Halinardus sancti Benigni post Guillclmum abbas)
non esse rnnstitulum nec unquam id pei
jlcst.ite ;
quod abscns tardius nuntium aocopissot de Odilonis
issurum respondet abst|ue speciali pontiticis Ilo- apud Divionom advcnlu,ubi cuin potuissct videre.
ani mandato. Romam itaquo legati contendunt, En ejus verba « Quod tardo, inquit, domni san-
:

posilisque pontilici (is erat ncnodictus IX) rcgui ctissimiquo Palris Odilonis ad vos mihi advcntum
Ianjitalibus,et acccptis variis conditionibus.quas mandaslis, valde elfectus sum tristis; quia quem
[i memorant, postulata impetrant.Atque
auctores longe posilum dulcissima) ac bcnignissim.'c gratia
? Casimirus, dissolulo castitatis volo, monacbus consolalionis deorevcram quajrerc, propriam visi-
mul ct diaconus in Poioniam revertitur, rex itc- taiitem palriam non potero videre, » etc. Aliaocca-
ni proclamatur, uxorem ducit,lilios procreat.Mc- sionc Alinardus vidit beatum Odiloncm, ut testa-
or tamen sua; conditionis prislinie,pietatis officiis, tur ipscmet Odilo in charta ([uadam compositionis
laiitum status fiTcbat, animum ap[)licuisse dici- factaj inlcr se ipsum et Elizabcth Balina? abbatis-

r, ct varia monasleria pro suis Cluniacensiluis sam, cujus rci gratia Odilo cum aliquot e suis, et ex
struxisse.Nc vcro tanti beneficii immemores ali- altera parte abbatissa, comitata pariter aliquot san-
ando essent Poloni, cautum est ut pra?tcr num- ctimoniaIibus,prout fcrcbat i::-lorum
temporum con-
nm annui census, qucm rcgni nobilcs sedi aposlo- p
suetudo, in locum dcsignatuoi convenerant. Id ip-
!s solvero tcnerentur, illi eliatn ca-sariem in mo- sum narrat Odilo in vcteri hujus rci notitia, qua3 in
m corouic deferrent, et alia pr;cstarent qu:e Po- Chartario Cluniacensi « Ego Odilo Clun.
habetur.
liflB narrant.De hacenim rc in ve-
historici fusius monasterii presbyter ct monachus, et domnus Rot-
ibus Cluniacensis monasterii instrumenlis nihil bcrtus ejusdcm loci praipositus, notum esse volu-
)erire licuit. Casimirus vero regnum iniissc dici- mus, conlentionem cum rationc et pace inter nos et
•anno loll, quoil defunctus anno 1058 filio suo abi)atissam monastcrii de Balma Elizabeth fuisse
lesluo II reliquit. CTtcrum initio sajculi xiv Vo- pro pncdiolo juxta villam Givriacum. Ob id simul
lislaum,qui primum Cistercii,tum in monasterio cum illa et nos
dicta abbatissa et plures Dei ancillae
(icti Henigni Divionensis monacbus conversus fuc- ad suprarliclum locum convcnimus, ubi praisentes
;, a votis absolvit Clcmens V vummus pontifex, fucrunt vencrabilcs abbatcs domnus Allenardus,
Casimiro Poloni.i' regi dcfunclo succedere vale- domnus Guidiicus, domnus Otgerius, etc.,quirem
t.Scd innuit ponlifex in litteris ea de re datis, composuere,et partes irateruitatem mutuam pepi-
a* habentur tomo VII Spicilegii .\cheriani, istius gere. » Nulla apposita est huic chai-tae data, ne
ifcssionem liberam non fuisse. Casimirum cum quidem in autographo; eam tamen post annum
ili tilulo comrnemorat liucclinus in Mcnoiogio 1().')() factam fuisse culligimus,
quod Alinardus an-
nediclino die 28 Novembris. C ni 1031 Guillclmo suffectus fuerit. Et qui-
initio
121. Mirum cst quanti fecerint bcati Odilonis dcm Rotbertum Cluniaci priorem tunc temporis
isiliapleriquc cjus temporis antistiteset alii viri fuissc cx multis chartis patet, quas suo loco lauda-
•entiaet s.TcuIi dignitatibus illuslres,quibuscuni vimus.
1 su.p conditionis slatu in monastcriis degere non 122. C;Etcrum Odilo nou qu;c sua crant, sed qua3
-ret,ita tamen sese suaque omnia beati viri regi- Jcsu Christi atlendons, haud njinus aliorum quam
ni commiserant, ut nihil alicujiis momenti abs- propri;c utilitali invigilabal.Ciijus rci prmclarum ar-
e ipsiusconsilio autjussu faccrc aggredercnlui-. gumenlum supi)edil;illlugo FJaviniaccnsis abbas in
hisfuit Fulbertos Carnolcnsiiim episcopus,pra3- Chronico\'irduiicnsi,ubi narrat beatumRichardum
rissimum bujus undecimi sscculi lumen, qui sc ctFredcricum couiitcm,abjectis jam s;ccuU pompis,
:ugan3 quod ad beatum virum accedere non po- de eligcndo monastcrio, ubi vitam rcligiose transi-
sset spondet sese id quam primiim ei licucrit, gerent, sollicitos ad bcatum Odiloneni acccssissc,
turum. Vciiiam, iiiquif, ali'jtiando ad im, (luos ut ca dercconcilium ab eo acci[)crcnt, paratos scsc
e inhahital Spirilus sanrtus, romilium diviui ora- beati viri disciplin;e subjicere,si id mclius ipsi vide-
i petiturux, etc. Kt certe ex cpistola quam bcatus rctur. At vir sanctus prophetiaj spiritu plcnus, cis
bas ad Fulbertum scripsit, et ex iliis quas \])So n ut ad beati Vitoni Virdunense monasterium quod
ll-.«..l..^ „,l
Ibertus .1! :,
ad eum dircxit,qua; II
habontur in Biblio-
•

jam
1 . ..
olcgprant, rcmoarcnt, pcrsuasit, « adjicicns, »
... .' '

;ca Cluniaconsi, vol 3.51, patet Fulbertum ita inquit illc auctor, « jiussc per cos fieri in processu
'f bcato Odiloni subjccisse.ut totus ex cjusnntu temporis, ut habitacula servorum Dei nunc modica
nderet. Non enirn rle uno aut altero negotio, sod postrnoduin crescerenl, et fieret eorum industria
tolo sua3 ijjsius vita; slatu consilium ab eo requi- locus insignis, qui tunc videbatur
illc angustus ct
>at. Fn alia ei^istola Leiithcrico Senoniirn despicabilis. » Plurll)us cxtollit [)0Htca
archi- idem llugo
iscoposuadft.ut sesc ornnino Odilouis ct rjus (ts- )eati Odilonis charifatiirn, ut[)otc (jui hac anctione
lanun rnnsilio committat, si ipse velit non solum sinceric charitatis c.xemplum pra;buerit, multo ma
fina' perirultim, scd ct ril.r pr.rscntis fjloriam et gis de alieno ([uam de [iroprio bono sollicitus. Undc
torem recuperare. Dc[)lorat sortern suam concludit totum, quantus ille fuerit, Virdunensis
II. qui-
m monacbus in cpistola ad Divionenses mona- monastcrii profcccum bcato Odiloni acccptum refer-
1?, Spicilegii tomo II. pag. .3'.)0 i^ost, nt puto, ri dcbcrc.
 887 S. ODILONIS CI.UNfACENSIS AUriATJS V. 888
XII. Odiloiiis elogia ex variis auctoribus. A sos et illuslrcs sanctilate eum pr;fidicat; et ad an-
123. Quarnvis lnL lamque pra^clara; virlulos, qiii- num 1027 iuLcr u66u/e.5 yio//te/ta^HV-5,quorum opera
bus Odiiononi cniluiHse fusc probavirnus,vi(ieantur religio ccclesiaslica fldrcbal, euinque pietale iii.\i-
ad cjus clogiuui couficicuduni plusquam sui'licei-c, nuucupuL. Euindem Maioli suc-
giicin pcculiariLor
operoa lauiet2 prcliuin erilhuc proicrrc clogia ali- ccssorcm cL virluLc ei non imparem praidicat Ade-
quol, quibus ab aucLoribus polissimurn iT(|ualibus marus.Ipsum.uti jam diximu3,reverebaturtaiiquam
fuit donaLus, ut inde paLeat, quod iu prcLio Lautus templum S/ririfus suncti Guillelmus dux Aquitaoo
vir apud omues fucrit. Et quidcni tauLa erat sancLi- ruin; cirginein centenurium alii vulgo appellubant,

tatis farna Odilonis, fratrumque sub ejus rcgiinine quod eum cenLupluin frucLum iuEcclesioj agropro-
degcntium, ut vulgo inonasloriurn Gluniaccnse pr;c fcrrc puLarent;aIii clcmenlissi.num Patrem nuncu-
ca^teris et religione ^ira^ci/muni^cC dioiliis opule/ilis- pabanL,quod sose loLuin misoricordiaj operibusiui-
52/?jt(mdiceretur.Id testaturllugo in Ghronico Virdu- pondcriL; alii donlquo aliis cncomiis ejus sanclila-
nensi, et Joannes XIXRomanus pontilex iu cpisLola tem prtcclaraciue opora colebrare studuerunt, quo-
quam supra laudavimus, (lauslonum episcopum rum vcrba rcforrc non vacat; satis fucrit si bac
MaLisconensem arguiL,quod c(vno'uiuiii ('luniacense omnia beaLi Dornardi sonlcuLia concludarnus,qui in

pcrlurbareL cw?<dJ5 penc nutionibus sunclitute i^rie- y. .\po!ugia adGuillclmum abbalem Cluniaccnscs mo-
fulgens,ca]as abbaLem appellat vcnerandum eiiam nachos adliortalur, uL ad sanctos Odonem, Maio-
infidelibus Patrcm domnuni Odilonem. Injurias ci- lum, Odilouem cL lluguncm, quos ipsi priiicipesd
dem loco illaLas in totam Ecclcsiam rcdundarc in- pracc/itorcs lialiere gloriabantur, aLtendentcs,nio-
nuit Benedictus VIII, scribens Galliarum episcopis ros ?uos reformare satagant.
in luec verba : Gluniacensis monasterii dispendium XIII. Hcati Odilonis morbus exlremas, obitus.
commune est omnium nostroru/n detrimenlum, ob Cultus sacer.
scilicet interruptas orationc3,aliaque pia opera,qu;c 124. Qua! a beato Odllone gesla sunt cum morli
eo loco pro lotius Eccilesice statu jugiter lieri sole- proximus sese ad ccclestis paLriai iLer accingerot,ita
bant.UndcGluniacensiummonachorum prcces tanli accurate descripsit JoLsaldus inVita quam inferius

faciebat Silvester II, uLsc omnino eis commendatum daturi sumus, uL vix quidquain ea de re hic adji-
vellet.« Vestris, » inquit, « nos sanctissimis onmi habcmus epislolam niona-
cicnduni videaLur. GerLe
tempore committimus orationibiis,et ut accipcrcdi- chorum Silviniaccnsium ad quemdain abbatcrn do
gnemini fidclibus exoramus peLiLionibus. » Idcm Odi- bcali Odilonis exitu scribentium ea qufc coram
lonem "prxclarmn abhalem non.inat. Summorum viderant et audierant; sed in (jua nihil fcrc aliud
pontificum vestigiisinhcescrunt Cffitei^i opiscopi.Odi- occurrit prccter ea qu;e a Jotsaldo referunlur. Eam
Ioncm,utmodo diccbamus, veluti Patrem suumve- C tatnen huc rcforrc visum est, quod paulo poslbeali
uerabaLur FulbcrtusGarnoLcnsium anL:slcs,qui eum abbatis obiLiim scripLa sil, ct conferre possit ad
sunctum ?nonuchorum arcliavgelum appellare con- coiisiliandam nosLro JoLsaldo auctoritatem. Hanc
sucverat. Eumdein vcluti cLarissimum iii mundo vcro epistolam habemus exduoljuscodicibus mss..
speculum ab eo dalum fuissc dixerunt Garuotcnscs uno ohm fuit
scilicct GhristincB rcginae Succiaj, qui
cauonici, quem sanctissimum Palrem adhuc viven- sancti Maglorii Parisiensis, alLero saucti Mauri Fus-
tem in cpistola sua nuncupant. IIuuc ipsuni inno- saLcnsis. In priori huuc prairort LiLulum : /ipi.Ww/.4

stra id cst monasLica, profcssioiie singulurem al) monacliorumSilviniucensium ad A.ubbalcmCluniu-

Abbone Floriaconsi in episLola quam supra lauda- censem. Incipit, cLc. In allero, De obitu Odilonii
viirius, dictum fuisse jam a nobis observatum est, abbalis. Tulius nubililatis, etc. Persuasum auleni
at in epistola ad G. abbatem, illum tanquam <'o/«h5 habcmus Litulum iu codicc Magloriano apposiluin,
rclifjionis signifcrum coinmcndat. Eumdein sancto sinceruni non essc^cjuud vcl ex sola episLola; leclione
Maiolo virtutibus el mcrilo ciUe non disparcm luissc patct, sod Laincu quis fueriL ille. Al. vcl. \. qui iii

tcstatur auctor Ghronici sancti MaxenLii. Viruin vi- utroque codice abbas abbalum appcUatur, siconji-

t,r et fumx vcncrabilcm appcUat Lco Marsicanus cere licct,non alius videtur quain Alberlus Mitjoris
in chronico Gasmonsi. Arvcrnoruin regioui gratu- j)
MonasLcrii Luuc abbas. Nobis satis fucrit hanc cpi-
latur Pctnis PicLavicnsts, (|Uod Lalom alumnum, sLolam, prout caiii iuvoninuis, hic inlograin repra:-
quem Odilonem magni/icum nuncupaL, protulcrit. sentare.
Pctro autom Vcnorabili abbali Gluniaccnsi cui paue- Inci/iit ijualiter domnus abbas Odiio migravit od
gyricum dicit,Odilonis et aliorum PaLrum spiritum ccelos, el de virtulibus ejus.
optut.Laudatur aSigcberto uliisque chronographis, « Totius nobililalis et sauclitalis luce corusco.in
quod monasLcriuiu Giiuuiaceuse pcr aunos(iuiiujua- doiiio Doi olivcu fruciifcivo, domno .\l. [«'('(/ Mag. A.
giuLa sex niiro rci-iyioiiis fcrvorc rc\criLt7 /iroct.vc- abbati abbaLum humilis concio Silviuieusis.RegeiM
ril. Tiim addit : ijui privler cvlcra, piefate eliam cuiloruin ct rognum. Quia, sanctissinie Paler,coni-
insignis,non soluin vilx c.remplis,scd ctium niira- porimus vos admodum velle scire quot dies beulcc
culis in vita claruit,v[c. ; ([u;e vcrl);i cluonographuH moiiiori;o domuus ot abbas Odilo iangueriljaceiido
nost(!rMagdeburgcnsis in cod. ins. adopLavit. AL iu ullima inlirmilalo, quidvo appi'opin(|uanle hora
idcm SigcberLus ad auiuuu IUi8iutcr viros rciiyio- vocaliouis sua' fcccril vcl di.xcrit, uocuou quid bciii-
 :

A nescinius quid.Quod verbum quidam ex nobis rum

iDei pielas, postqiiam exressit ad ^uperos, de-
non bonc intill.-xcrunt, ei dixerunt protinus Do-
nslravilad tuuiulum eju:^, sluduimus vobis brc-
:

ini»e, tUcilis ul vos rudmuus. Quibus illc respondcns,

ir cuncta innolesccre. Post duos mcnses ergo. ex
i?ratia visilandi dixit valdc apcrla voce yunriuam lioc dixi quod di-
) domnus abbas vcnerat ad nos :

pr»decessoris sui, volcns cilis. Deindc respiciens terribilitcr contra orientem

)uluni sancli Maioli
quumdam ecclosiam quasi cum aliiiuo loquorctur.cccpit aUcrnatim silere
niacum rclire, roi,'atus est
re, ibique dic Doniinioo.astantc innunicra
uuilti- Tiim poi^tciuani ejus organum quasi ridendo
et lari.

line hominum, missam cancre. Hinc voro allcra

diutissimc visum cst movcri, felix cjus anima mi-
qu;c tertia cst a dic Natalis Domini,dum
dccima gravit ad coelos. Ilinc corpus cjus ut fuit lotum et
,

crlel>alur, solitus dulor ventris cuni invasil et ;

aromalibus conditum, ac iisdem vestibus, quibus
adcndu pcr sex continuosdiestorqucrcnon desli- ipsc vivoiido jusscrat, indulum, delatuni cst in ec-

Post quos tandem rclinquens illum, solam cor- clesia, ct [)ositum ante altare aposlolorum Pctri et

•is defcctionem, uti ipsc rcferebat, non dolorem

Pauli, ubi maximus doloretluctus actus est ab illis

iulit, non valens ultra quidiiuam cibi vcl potus qui cxcubias anlc cjus fcretrum illa nocte per-
ucre, prwter aliquid mulsi, ([uod ctiam post modi- egorunt.
« Interca quidam fratcr, nomine Gregorius,valde
u projiciebat.Vigilia cnimNatalis Domini vcnicns .,
" slratum petens, cum sibi assisterc vidit,
capilulum, se solo ubertim lacrymas fundcndo roligiosus,

)stravit, cum Domini nativitatem pronuntiarc au~ quasi in eodcm loco quo obierat quem interrogans :

it.Deniquc scrnioncm postiiuam inirilicc pcrcgit, quomodo se haberet, memorans videlicet quod jam
pjum valdc ca-pit judicarc, dicens sc niliil boni obiisset, rcspondit omnia bona sibi provenisse, ip-

quau» egisse,attumen Dei gratia virginem corpore sumquc Regcm gloritc Jesum Christum sibi oecur-
le ct nos absolvcns, et summo Pastori commcn-
: risse. Dixit etiam quod forma diaboli inslar telri ho-
nsbenedicendo admonuit,utipsamsacratissimam minis sibi adprimum apparuerit, ostendens illi in
cninilatem cum gaudio spirituali celcbraremcs, quam partem, ostium videlicet latrinarum, con-

lilque ob sui iiicommijditatcm dimitteremus. Ad fusus absccsserit, cum Deinde

in se nihil invcnit.

ilutinosveroineadcmnoclcinoratoriumbeatt-evir- mul-
velociter transitu ejuspersonante, incrcdibilis
lis Maria; ipsc rlelatus.cum psalleiitibur; coram se titudohominuminobsequium funeris ejus agglomc-
itribus jisalmos ct rcsponsoria cecinit,l)cnedictio- rari ccepit, qucm \}lug. quia] universi quodam ger-
sprutulit ; TeDcum manoetdulcissimo
laud'imus adnisu quovaluil cx- affectn plangebant, etncscimus
Isa vucc pronunliavit. Enimvcro quia quo diviiio instinctu,couipuuclius euui lugebant.ob
jam terre-
ra cibumomiscral,spirituaIcmquotidie sumebat. id videlicct quod eum placuisse Domino non igno-
iendocoram sclcgeresanrforum Patrum sernio- C rabant. Evolutis exinde poucis dicbus, poslquam
s, eurUMi<[r:c suifrngia implorando, quo cx hac la- ost pcpultus in sinistra ipsius ecclcsiae crypta prope
anarum convalle corum precibus assuiiierelur. altarc sancli Lauriani rnartyris, virtutum signis
rro vigilia feslivilatis sancti Silvestri, antcquam Salvatoris nostri dignatio coepit eum manifestare
itres ad malutinos surgerent, sentiens sc ingravc- mundo.In Longoumnis villa quredam degcbatvidua,
rejamjamqucpiopinquare ad exitum,communio- cujusunicatiliaocculto Dcijudicio, non bolummen-
m Dominicam ct cruccm sibi Jussit affcrri;quam tis sensum pordiderat, verum ciiam linguffiofficium
ucem ut vidil, statim ab imo pectoris longa suspi- et auriuni. Hanc itaque tertio in somnis admonuit
i protrahere ccL-pil, camquc lacrymas fuudcndo, ipsc,quod ad suum scpulcrum eam duceret. Acci-
quasdam oralionc», quas cordc tenus rctincbat, piens crgo mulicr miscrarn prolcm, et ad ejus tu-
cantando,adoravit;sicqucsanctamcominunioncm mulum dctTen^vmoxutci vinumbibcrc, unde sacra-
sccpit. Eadem vero die, vcspcrtinali scilicet hora, tissimum^u3'6(3rpus fuit lolum,auribusque infudit

le altare sanct.c Dci genitricis Marifc facicns se dceojoquelam ct auditum ac sensum mentis rece-
ferri,ibiqucvcsperassolemnilcrcancre,diutissimc pit.Interim dum hfficgratcs pcrsolvebatomnipotenti
m cum lacryinis rogavit,<|uo sui dignarctur mise- Dco, quidarn surdus advcniens, sibi etiam infundi
ri.Deniquc sc faciciis itcriim refcrri iii domiiin i\ auribus cx illo vino rogavit qui statira audicns,rc-
;

lirniorum,postquam aliquantulum viddicet quic- diitad rcgionem dcscrti unde advcnerat. Quidam
-inlcclulo,seseerigcrefccit,etindesedendotenerc, ctiam homo ex Biturigcnsi patria, qui per decem
!0 usquc subilo caput inclinavit. Quod statini ut annos olficium lingua; perdiderat, ad cjus tumbam
ierunt qui aslabant, nos vocavcrunt, poncntcs acccdens post alitjuot dies quo advenerat, loqui
in interim in cilicio, ct lumina acccndcntcs, quia bcnc promcruit. Deiii((uc quidam vctulus in longis-
X immincbat, qua.sacratissimus dics Circuincisio- sima; rcmancns tencbrositatc, illico ut cry-
c.i'citatis
i Domini habetur.Occurrentibusergo nobis conti- ptam, qua tumbaejushabetur, intravit, vigilia vidc-
10, elvocem in ccelocuin lacrymis dando ob tanti licct Ilaiuis Palmarum, ductori suo sc clarc viderc
tris ainissioncm, inniiitipsc ut tacnrcinus : qni- dixit,gratia Dci ct cjus mcritis, cujus tumulum ex-
s tacentibus, intcrrog;ivit illos f]iii so tcncbant, si pctfbat [^liir/. cxf-[K'clabat /;;() spcctabatj. Qiiaidam
iet posilns in cilicio. Cumquc illi rcspondisacnt deindc rnulicr cx Montis Lucii caslio,aggravata vi-

JtV/uCjSubjunxit illc,et dixit: Trahitc ine, rcspiciens dt-liccl visus dispcndio, ad cjus mausolcum sc pro-
891 S. ODJLONIS CLUNIAGENSIS ABBATIS V. 892

trahi fccit:c}UO dum vcrba orationis multiplicat, et A nassct.c.Tlcri omncs unanimi consensuhancelec'.io-
fidcDcum invocat, adcstbeatiOdilonis gcneralc au- nem comprobarunt. Id fortasse innucre voluil
xilium, quo cccitas orbata! mulieris depellitur ab auclor Chronici Malleacensis, qui ad annum 1048
oculis, quia filiuslucis et ci non filius tonebrarum ait, Odilonem in scncctute bona annos soptuaginta
fuit. Ex Diezczf castro quidam hoino ad cjus scpul- scx [lcfjciidum ocloginta sc.x] natum qnievisse, in
crum vcniens, loquendi oflicium quod pcrdifierat, ciijus locum, inquit, jussu suo, et elecHone omnium
non solum rccepil, vcrum etiam [jcdis dcxtri ct ma- fralrum, ordinatus cst Ilufjo nobilis pastor, vitx me-
nus nihilominus, sicque lajtus ad propria rcmeavit. rito non dissimilis.
Turonis erat quidam vctulus, lumine oculorum pri- 125. Cum vero Jodsaldus discrtis verbis scri-
vatus : hic crgo sccundo post(]uam ad cjus scpul- pscrit l)eatum Odiloncm ipsis Januarii Kalenrlig
crumvenit, liimrii quod amiscrat rccipcrc mcruit. anno 1040 exccssisse ex hac vita, nuilus ca de re
« Ha3c d(^ lii.i.-i ulis 1'alris nostri breviter vobis remanere potest ambigendi locus. Qui vero eum
explicaviuuis. Dicuntur etiam praeter ea multa, qucc anno lOiSobiissescripserunt, aut annum aPaschate
idconon crcduntur,quia a contemptibilibuspcrsonis incropissc ccnsendi sunt; aut ccrte, cum in ipsa
refcruntur. Valctc. {Ilic dcsinit iii fossat.) nocto,(|Uie inter utrumqueannum mediafuit,beatus
« Declcctione vcro clarissimi Patris nostri domni abbas excesserit, alii dici prsccedenti,qui extremus
Ij
Hugonis abbatis, canticum novum cantantis, s' cu- erat anni 1048 ; alii subsequenti, qui primus erat
pitis nosse, sciatis illum sccundum almi Patris anni 1049, cjus obitum consignasse vidcnlur. Et
Bencd'cti impcrium electum esse, omnique sapicn- quidcm cum, Jodsaldo tcstc, die Dominica obicrit
tia ct eruditione pncditum, ac morum probitate, Odilo, cjus mors necessario consignanda est anno
utilitatc, honestate subni.\um,abbatia;quclionorcm 1040, qui ipse revera a die Dominica exordium sum-
invitum accepisse, lacrymando scilicct et judicando psit. NuDa item est difficultas circa tempus quo
se indignum essetali honore. Denique a Burgundio- beatus vir Cluniacensi monasterio prGefuerit. Qui
num principibus et Arvernorum. imo et a summo enim nonnisi quinquaginta scx rcgiminis annos ei
pontifice sancta; apostoliccc scdis valde diligitur, tribuunt, computant eosabcati Maioli obitu.quam-
honoratur, attollitur; et quidquid in pricdccessoris vis, ut fusius supra exposuimus, saltem bicnnio
sui erat ditione, ci conceiitur et donatur. » antea in monasterio Cluniacensi noracn et officium

Jodsaldus observat beatum virum in extremis po- abbatis impleverit.

situm, fratribus ab eo sciscitantibus quis in ejus 1 20. Porro licet ipsismet Kalendis Januarii beatu?
locum monasterii rcgimenossetsuscepturus, abejus Odilo e.xcesserit e vita, ejus tamen festivitas in dieni

quippenutu omnino pendcbant, rcspondissc,se/<a?Jc sequentcm translata fuit, quod scilicet ipso ejus
rcm in Dci disposilione ct fratrum clcctionc rommit- C obitus die Gircumcisionis Dominicae festivitas age-
tere. Verebatur fortasse beatus Patcr, ne si ipse rctur. Id vero paulo post ejus mortem factum fuisse
successorem sibi designaret, rcs in excmplum tra- colligimus ex Udalrici libro Consuetudinum Clu- i

herctur, eoque tandem devenirct, ut abbatcs Clu- niacensium, capite 47, ubi ille ait dopositionem
niaccnses non fratrum elcctione, quod tamcn adeo sancti Odilonis tum chari sancti ct tam familiaris
diserte praiscribit bcati lcgislatoris regula, sed cjus- fecisse, ut dics octava natalis sancti Stephani solam
modi designationibus crearcntur.Qui cnim Cluniaci haberetcommemorationcm cum una tantum anti-
beatum Odilonem praecesserant abbates omnes,aut phona ct una collecta. Undc Henricus Cluniacensis
a priccessoribus suis fuerant designali, aut ccrtc, abbas in Statutis, initio Sccculi decimi quarti editis.

subsidium ab iis adhuc vivcntibus in regi-

vcluti in polius antiquam consuetudinem firmasse dicendus
minis consortium assumpti. Ita Bernoni succcssit cst quam de novo instituisse, statuendout dcincep?
Odo, Odoni Aymardus, Aymardo Maiolus, uti pro- feslivitates sancti Odilonis, Hugonis, Odonis et
batum cst in ojusdcin Aymardi Elogio. Et tandciu Maioli sub ritu duplici cclcbrarontur. Et certe tanta,
Odilonem codcm modo sancti Maioli priinum collo- fuit crga sanctum Odiloncm Cluniaccnsium animii
gam, tum succcssorcm fuisse ncmo est qui possit propensio, ut statim post ipsius mortcm cjus fece-
Coeterum Jodsaldo sullragatur Udalricus,
inficiari. r\ rintsimul cum aliis monastcrii patronis spccialeni
quilibroiiiConsuctudiuumCluniaccnsismonasterii, commenuirationem in illis precibus.quaj vulgosuf-
capitcl,oxponens qua rationcad alibatisclectioncm fragia sanctorum appellanlur.Idipsum testatur Udal-i
proccdcndum sit,ea(iua3 post sancti Odilonisobitum ricus libro i jam laudalo oapilc 5. Ilabemus in Bi-
in bcati Ilugonis oloctionecontigerant, inexemplum bliotheca Cluniaccnsi, col. 328, hymum ot oralio

his verbis cnarrat : Bcatus Paicr Odilo, rogatus in nes qutc in cjus festivitatc antiquilus recilabantur,
extremis suis <juid siln de succcssore vidcrctur, iioii et in ejus missa prjetcr tres orationes consuetas, ad-
acquicvit ad hoc (lucindain »o//(/?/«;v'.Subjungitlamon jioilur (luarta supcr populum rccitanda..\dcocelebrc
aIi(iuot c niajortl)us ct protialiilioribus pcrsonis mo- jam luncorat apud omncs sancti Odilonis nomen.ut
nasterii a boalo scnc fuisse dcsignatos, quorum anno 1064 capclla in ejus honorcra constructa f'.ic-
judicioacsuffragiis ca;teri stare possent; et quidem, rit. Id discimus ex veleri chartario quod viventt'

ut idem auctor prosequitur, cuin prior claustralis sancto llugonc conscriptum cst, ubi in cbarta tV^'-'
primusomnium Hugoncm.ciui tum crat prior, nomi- Achardus cpiscopus Cabiloncnsis anno 1064. indi-
13 ELOGIUM. 894

one 11, foria vi, lunaxxiii, Nunis Dccembris de- A Iraiislalioac, quanivis beali Maioli clcvationcm
•asse meuioralur capellam in honorpbcatoeMaria! approbent, quod forte jam dudum facta fuisset.
dulcissimi Palris Odilouis, in loco diclo Aiacar- l28.Alia lamen beati Odilonis reliquiarum trans-
:da, in parochia Cidanis, Inde faclus est tanlus lalioperaclafuitaRogcrioarchiepiscopoBituriccnsi:
pulorum concursusad illud oratorium, indcnsis- quain quidem, convcnienlibus ca occasionc ad mo-
na licet silva siluin, ul cum multi suam scdem ibi nastcrium Silviniacensc compluribus cpiscopis et
issent, necessarium fueril poslea parochiam ibi- abbalibus, soiemncm fuisse discimus e.x instru-
ra instituere. Oililonem intcr quatuor sanctos Clu- mento veteri quod in Bibliotheca Cluniaccnsi ha-
icensis monaslerii abbates recensct Ciaufridus, bctur.
»siensis prior, in tlhronico sui monastcriicap.3? ;
l'.^9. Clciucns scxlus, quo mandante ista transla-
jusfestivilalem in Claromontensi ccclesia celcbrari tio factafuit.indulgentias concessitiis qui Silvinia-
ocuravit Odilo de Mercorio, nostri utjamdiximus censcin ccclcsiam inviserint diebus festissanctorum
m. 5, sancti Odilonis consanguincus. Ipsa Necro- Maiuli,Odilonis ct aliorum (juos rccensct,item etdie
;ii verba huc refcrre visum est, cx Oucrcetani translationis beati Odilonis;ex quaquidem speciali
tis ad Hibliothccain Cluniacenscm, col. G9 iv : Iranslationis memoria colligimuseain fiiisse cffiteris
na.s Januarii, Ocliwa saiicli Stcphaui, et Udiloiiis -n cclcbriorcm. Verum cum ha3C bulla data sit, ut
^(i//,s cl confcssoris, pro quo festo librando Odilo quidem habctur in Bibliotheca Cluniacensi col.3l2
Mcrcorio canonicus Cluroiiuintcnsis ct pi\V])Osilus anno ii Clcnicntis, id cst asra) vulgaris 1343, aut de
icalensis promisit ijuadrayinla solidos cciisualcs, alia translalione ab ca quam ipsc tieri mandaverat
t rcdderc seincl quadraijinla libras,et debenllibruri loquilur pontifex, quod non est verisimilc ; aut in-
missa el in vespcris dic i fcsti. Cxlcruiii Martyrolo- struincntum Rogerii biennio saltem post factam
avulgataOdilonis memoriamcelebrantl Januarii, translationem datum fuit aut denique error in;

it certe die sequenti, quod in aliis obitus dics,in bulhc nolas chronologicas irrcpsit. Certe litteraj
iis vero depositiunis, sou polius ejus festivitatis Aymonis prioris, quibus fidein facit unam e beati
emoria indicclur. In Martyrologio sancti Arnulli Carnotensibus canonicis datam fuissc,
viri costis

lud Meltas ii Kalendas Januarii fit Odilonis con- hanc translationem anno pariter 13io consignant.
cmoratio. In Nccrologio autem RcmensisEcclesiaj Has litlcras huc intcgras proferimus ex schedis V.
sadieKalendarum Januarii laudatur Oijdelo abbas, G. Antonii Wionis Hcrovallii.
mul cuin VVillelmo pariler abbatc. 130.C;cleruiii sacrie rciiquia; bcati Odilonisetiam-

l\'. Odilonis sacrcc reliquix, cl nunc in ecclesia Silviniaccnsi a nostrisCluniacensi-

earum transla-
tione<. bus rcligiosc asservantur, corpus quideminscrinio.
128. Sacrum beati Odilonis corpus inSilviniacen- ^ quod cst supcr altare ad ecclcsiae odcum,e regione
s monasterii,ubi ipsc dcfunclus cst,ecclcsiajnavi scilicet alterius aUaris,quod ad asservandumlteati
ope sanctum Maiolum depositum fuit. VisiLur. Maioli corpus ronstructum fuissc alias dictum est.
iam nuncejustumulus,licetsacra3cxuvia3amultis Eoruin vcro capita in thccis scparatis inclusasunt,
tro sxculis exindc elcvata; fucrinl et publicffi fide- qua; in jucundo advcntu Caroli ducis Borboniensis
im venerationi exposita;. Ccrtc si fides est libro etArvcrniiodcrcrri fccitGaufriduscjusdcmlociprior,
iniver3ariorumSi!viniaci,quemGaufridus Choleti, cum primum anno i3'i princeps ille Silviniacum
i

us loci prior, anno 1153 fieri curavit, PcLrus advenit, ut ex instrumento publico ea de re facto
imiani, proindcque paulo post bcati abbatismor- patet, quod in Bibliotheca Cluniacensi, col. 312,
rn, ipsius corpus c terra levatum primus transtu- cditum est. Is est, ut (luidem mihi videlur, Gaufri-
. Ibi quippc legilur : viii Kalcndas Fcbruarii offi- dus Cholcti, dc quo jani diximus, qui capsam ad
uin fial plenum, sicut de abbatifjus Cluniacensibus, sancti Odilonis corpus rccondendum, ct aliam pro
Petro Damiano episcopo, qui corpus leati Putris cjus capitc cum armario (icri curavit.
islri Odilonis relevavil, el in loco in quo nunc re-
Littcra tcsliinonialiscost:c sanctiOdilonisconfcssoris
licscit, mira dcvolione collocavit. licfectionein fra- abbulis Cluniaccnsis canonicis Carnolensihus con-
improcuretsacrista.Oms(in[.\ic}ns(\pm lociNccro- £)
ccss-a'

gium, ubi vm item Kalendas Fcbruarii depositio « Vcnerabilibus Patribus ctdomiiiisdomnisqueet

mni Petri Damiani cpiscopi rccolitur. .\pud Saus- amicis charissimis, duininis dccano ca;tcrisquc ca-
ium in .\IartyroIogio Gailicanorecolitur die 3Maii nonicis Carnolons. Nos fratcr Aymo de sancto Ge-
'seriilio cnrporis suncti Odilonis ahbalis Cluniaccn- ranno hiimilis prioratus Silvigniaccnsis, tolus-
s.Quffi verbaBollandiani ad eamdem dicm in Praj- quc ejusdcm loci Dco dcvotus convontus, salutem in
rmissis adoptarunt. Clemcns IV et Honorius item co qui est omnium vcrasalus.Gum pcrrevercndum
,qui Romana^ Ecclcsia: labente sa^culo dccimolcr- in Christo Patromac dominurn dominum R. pcrinis-
5 pr«pfuerunt, testantur iii bullis, (\\iK habentur sioncdivinaarchicpiscopum Bituriccii.^rcm, adjunctis
Bibliothcca rijuniacensi, col. 30G, corpora san- socumnoiinullisepiscopis,abbatibus,cl(;roacpopulo
orum Maioli ct Odilonis, qu.n in ccclcsiaSilvinia- pro majori partc totius [jatria; ad dictumpriora-
nsircquiescunt, multis miraculis suis temporibus tum conflucntibus, et ipsis pra;sentibus, sccundo
ruscasse sed nihil habcnt dc sanrti Odilonis
:
Idus mcnsis Aprilis,anno Dornini millesimotrcccn-
89J S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. 8%
cjusdcrn sancU, proul ornnia in lilteris veslris
tesimoquadragesiinoquintOjCorpuspiiacglorioois- A hisic

simi Patris nostri beali Odilonis ad laudem totius nobis dcstinatis vidimusplenius^contincri.Dcvotioni
curise Paradisi,ct cjusdem sancti solcmnitatis cum veslra;, domini charissimi, cui in quantum possumus

illa dcvotione honore et reverentia qua dccuit re- ct debemus.super tam devota et solemni receptione

levavit. Qua rclevatione completa, vencrabili ct di- dictarum reliquiarum rcgratiamur, significamus per
screto viro domino Stephano llogerii concanonlco pr.csentcs dictam costam pcr prfcfatum domiaurn

veslro ac or/iciali Bituricensi nos humililer cum Slcphanum Rogerii canonicum vcstrum vobislradi-
magna instantia supplicante, quatenus dc rdiquiis tam, dc corpore beatissinii Odilonis extractam fuisse,
sanctissimi corp )ris prfodicti vobis mittcrevcllemus; et vobis pcr cum defcrendamin pra^sentia pluriuin

cuisupplicalioni annucntpsin quantum nobis Altis- fide dignorum fuissccommcndatam:quaproptervo-

simus desupcr ministravit, unam dccoslis pr.x'fati biscumdevotaprecumin3tantiasuppiicamus,qu.ito-

sancliOdiloniRp:^ripsum vesLro sanctissimocollegio nus fcstumtranslationisipsius facere velitis inecclc-

duximuo a..oLi....;iddm,quamin vestrocapitulocum sia vcstra, et in tota diocccsi Carnotcnsi celcbrari

raagnareverentiaetsolemnitaterecepistis ordinare ;
annuatim.
« In cujus rci testimonium sigilla nostra in his
ac statuere proponcntcs, quod tam in vestraccclesia
cathcdrali,quamin tt)ladi(jQcesilacerctiscjusfcstum prccscntibus litleris duximus apponenda. Datum in
B prioratu nostro prffidicto, die viccsima sccunda
translationisadexaltationemejusdemsanctijugitcr
celebrari dum tamen : per nostras patentes litteras mensis Julii, anno Domini milesimo Irecentesimo
testificaremur dictam costam eduxisse dc corpore quadragcsimo septimo. »

INCIPIUNT CAPITULA VIT.E SKQUKNTIS.

CAPITULA LIBRI PRIMI. VII. De simili miraculo

VIII. De paucis pisciculis plurimis refectis.
Prologus Jotsaldi monachi ad Stephanuin pontificem.
deploratio ex transitu ejiisdem Pa- IX. De cxuberalione vini in parvo vasculo in monte Aven-
Ilem pmfalio vel
tino.
tris.

(jeneris ejus nobilitate.

X. Dequodam homine a febribus tiberato.
De
Qualiter Deo militare coeperit in sua ipsius pue- XI. De ulribus in usus pauperum evacuatis, et Herum divi-
Cap. I.
nitus impletis.
rilia.
Quomodo Maiolisanctiseconjunxerit societati. ( j XII. De vasevitreo confracto et solidato.
II.
XIII.De quadam visione cujusdam cremitot.
III.Qualiter deseruit hujussceculipompam.
successorcm XIV. De revelalione domui Bentdictipapce.
IV. Qualiter sanctus Maiolus illum elegerit
XV. Dc quodam puero ab infirmitale gutturis sanato.
sibi.
corporis ejus.et quod nihil in eo fucatnm vel XVI De libris et aliis suppellectilibus aqua infectis at nunim
V. De habitu
la^sis.
affectatum fuit.
principules refulse- XVII. Dequodam pucrulo monacho a gravissima infirtnHate
VI. Quod in co quatuor virtules
liberato.
rint.
quod a pontificibus, rcgibus, du- XVIII. Delibro et vasisrepertis.
VII. De juslitia, vel
vel imperatoribus maximo fuit amore dile- XIX. De quodam potente a dolore oculi liberato.
cibus,
XX. Declerico amorbo brachii curato.
tus.
Quodin pauperes munificus fuit. XXI. De quodam nientc capto sive dcemoniaco sanato.
VIII.
XXII. Dequodam muto sanato.
IX. Qualiter binis puerisjam defunctis indumenta prcestitit,
XXIU. De quodam parvulo vasculo a vino exinanito,ei rir-
vel iepulturce eos tradidit.
tute sancti postmodum pkno reperto.
X. De clerico contagio leprce maculato.
XI. Quam hospes fuit, et quamplures diversfe celatis
diversi CAPITULA LIBRI TERTII.
generis Christo acqui.iivit. Cau. 1. De quadam puella insana, surda et muta sn-

XII. Defortitudine. nata.

De temperantia, rcnovatione suorum locorum. De homine surdo et mulo liberato.
Xlll- D II.

XIV. Detransitu ejus quomodo terram ejus bcatus spirilus 111 Iteni dc alio muto.
deseruit, coplosquc petivit. IV. Dc quodam parahjtico simul et muto curato .

XV. Commendalio animm. V. Depresbijtevomulo.

XVI. Qualiter sanctus vir apparuerit cuidam mona- VI. De fCECO illuminato.
eho. VII. Ilemdecceca sanata.
XVII. De simili visionc. VIII. Item dealiocceco iUuminato.

CAPITUL.\ LlBRl SECUNDL IX. De quodam insanoad mentem revocato .

Quomodo quondam puer liberalus sit divinitus X. De quodamparaUjiico.

Cap. I.
XI. />c hydropico liberato.
a gravissima infnmitate.
XU. Item dealio hijdropico.
II. De caeco illuminalo.
XIII. De qualam cojitracta sanata.
III. Deaqua in vinum canversa.
XIV. Itcm de alia simili modo
sanata.
IV. Dc furto apud Pupiam invento.
XV. De quadam paupercula simili
modo curata.
V. Iteu) de alio simili furto.
aqua, ct XVI. De quodam captiro a viuculis liberalo
VI. De transmeationc profundissinue Ticincnsis
XVil. De quodam mcntc capto sanato.
accetisione lucernoi.
 VITA. — PI{OLOr;rS AUCTORIS. ^«»8

INGIPIT PnOLOGUS JOTSAT.DT MONACTII

AD STEPIl.iyiM PoyriFICEM
DE VITA ET VIRTUTIBUS SANCTl ODILONIS ABBATIS.
Revcrendn Patri Stepiiano, sprunduni sui nomi- A. tilluscunque homuncio, nutritus magni Odilonis
s interpretationoin pontificali gloria coronato.ul- magistcrio, informatusque beneficio, quemadmo-
nus servus scrvoruin Dei, nomine tanfum mona- dum Ilicronymus de BkTsilla et Nopotiano, cpita-
us, JoTSALUcs. quidquid in utraquc vita jucun- phiiini (-4) quoddam volui dc morte virtutibusque

us. cjus inscribcre, et vokiti florcs ad sepulcrum ojus

Antiiiuorum philosophorum studia scriptis mo- ot spargere,quae introeuntibus prcPstent aliquid suavi-
imentis extulerunt priorum suorum laudes et me- tatis et gratite,redolcantque secundum sui speciem
urias, falibus indiciis sporantos se facerc immor- qnantulocnniiae odore.ln hoc vcro devotionem ani-
les, quos novcrant fuisso mortales. Deindc gradu mi moi olfero,et altiora describere volentibus mate-
cundo rcgula eccles:astica,tanto diccndorum ma- riam pra?sto,non occasionem agendi id melius sub-
ria sublimior, quanto spei certioris dircctior, ripio. Ouod opus tibi, sancte praesul, ideo mittere

nctorum virorum pra>clara describit opora, ut disposui, qiiia te ncpotem ipsius, et per illum ad
ccodentcs ct fiituri habeant ?cmper quorum sc- sacerdolii gloriam acccrsitiim novi confidens tuo ;

Kintur c.\empla,toluinquo ad illum reforalur.a quo complacorc judicio, quidquid in laudihus ojus des-
rtus ct prudcnlia dafur, a quo eliam derivatur p cripserit cultus vel incultus sornio.
rtitudo ct sapiontia..'\d horum formam cgo,qiian-

ITEM Pn.EFATIO VEL DEPLOIIATIO EX TMANSITU EJUSDEM PATHIS

Quis dabit capiti meo aquanr.' ct oculis meis fon- vestigia virtutum ejus jncedentcs,quasi quibusdam
in lacrymaruin.ot plorabodesolationcni.non uiiius gradibus ad iteratos lugubrcs luctus fuaeris venia-
iininis, noque duorum vol trium, sod multorum mus. Pnecepta rethorum sunt,ut majores ejus qui
)pulorum promiscui sexus, divcrsae conditionis, laudandus est memorcntur, et eorum altius gesta
vcrsa; aitatis, divorsi ordinis Plorabo,.inquam,
1 repelanlur ; sicque ad ipsum per gradus sermo per-
islitatem nobilissim.-e congregalioni5,ampla} fami- veniat, quo vidclicet avitis paternisquc virtutibus
35, destitutai dormitione sui patris Odilonis : de non degenerasse a bonis, aut
illustrior fiat, et aut
ijus visceribus, do cujus magistcrio et virtutibus, mediocres ipse ornassc videatur. Nos carnis bona
lasi quibusdam vinculis et funil)us religata dcpen- qua^ semper et ipse contempsit,in anima? laudibus
.bat,et,ut ita dicam,indissolubiIibus amoris nexi non requiramus tamcn quia noii de mediocris no-
;

J9 complcxa sustentabatur.Ouitl agis,gravissima- C bililalis sangiiinc de3ccndit,quod possiimus in lau

im lacrymarum cxcitator, et tanta^ calamitatis dibus ejus assumamus.Exstitit patcr ejus inter pro-
:lalor [il/.«. 2, dcsolator^ ? Erumpe et clama in au- cercs Arvcrnorum nobilissimus, vir in armis strc-
bus promiscuc-e multitudinis, dicens Quomodo :nuus, possessionibus ct divitiis locupletissimus, in
ccessit miserorum adjutor? Ouomodo siluit nva- consilio providiis,ct in omni morum honestatc suo
^ntium opporlunus consolator? vel quo abiit pluri- tempore nulli secundus, qui etiam privilegio aucto-
lorum monachorum dcsidcrabilis auriga innume- ritatis ct gratia), Major Bcraldus vocabatur ab om-

ibiliumque populorum discretus moderator et rc- nibus. Fidei virtutc ita pracipuus, ut quod alii
ii)r?Oquam incerlus humanre conditionis status diflicile sacramentis,hoc iste inviolatum custodiret
!

qiiaiu mutidiilis rcrum inortaliiim cursusIDuiri simplicibus verbis. Longc se habebat actus aliter
iitavimus eum csse nobis in communi vilasocium, ojus cthabitus, (luam modo videri possit in quovis
•nemus defunctum, et quem sperabamus prrcsen- principe quilibet actionis modus. Fuit illi uxor,
'm, dolemus abscntem.Si tamcn dolendus esl.qui Oirberganomine,non dogener natalibus ct moribus.
olorem evasit si lugendus cst,qui de luctu ad gau-
; Oii.n (|uantuc continentiu3,(iuant;c castitatis,et cujus
ium, de tenebris ad lucem, de ptcna ad reqiiiom. voluiitatis fuerit sub marito, post morlem cjus om-
lde mortc transivit ad vitam.Ouid agimus,anima ? j)
nibus fuit in aperto. Nam rclicta patria, relictis
uo no9 converlemus? Si intempcrantius cxagc- propinquis et magnis fundi possessionibus
(iliis,ct

irc dolorem co^pcrimus, timco ne acies mentis atque diviliis, tanquam alia Paula secuta est Chri-
;verberctur,ct id qnod de virtutibus ojus volumus slum.et apud monaslcriuin (5) sancti Joannis Augu-
iscriberc, immodcrato dolore pcrturbati, minimc stidunoposituin,sanctimoniaruim susccpil locum,ct
rosequamur. Sed primo dc carnis cjus nobilitatc, rcligionis habitum. Ouam laudabilc ibi duraverit
use in tilulis sanctorum virorum pro additamento propositum, quamque dulciset utilis omnibus ibi
•udis ponitur, dicamus,et postmodum,sensim pcr

(4) Sic etiam Odilo ipsc librum dc Vita Adelhoidis tum S.Gregorius privilogio donavit.Alii tamen cen-
npcratricis Rpitfiphiiiin yocnl, llieronymi exomplo. sent rnonastorium a Itriuiichilde conditum illud es-
(5) Subsistit etiamnunc antiquum illud monasle- se, quod hodiequo sub S. Andocliii nomine celebre
um,qDod sub B. Mari» titulo a Brunichilde funda- est.Utrumque est ordini Bencdictino actrictum.
899 S. ODILONIS GUJNIACENSIS ABBATIS V. m
incops ojiis vila fiieiil, fl fiuam gloiioso (>xilu A '" ^liiclu vii-g-inilalo, nofto et dio Deo son"ions,
xii.iin linicrit, paiicis qnac puporcrant cum g(;miLu prnpo ccntenarium c.xplevit annorum numerum.His
narraro audivi.Fuerurit deniqueistis alii fliii poten- ita breviter dcscriptis, ad illurn quem celebriter
suo ordine quantum ad mun-
les et nobiles, et in commendat nobilitas mentis et celsitudo generis-
danam gloriam nuUi inforiores.Qurcdam etiam non slvluin vortamus.
praetereunda fi]ia,nomine iilismodis,aljbatissa, quae

IN NOMINE DF:I SUMMI

INCIPIT ViTA EJU.SDEM PATRIS

C\p. I.
— Qualiler Dcn mililare cceperit in sna ijisiiis dano vellere detonsam, de lavacro baptismatis itc-
puerilia. rum ascendentem,cum gomeliis fetibus diloctionis
IgiturUdilo vir heatissimus, nobilitatis stemmate utriusque procedentom,nihil storile secuni porlan-
proceatus,inter ipsa primordia tanquam alterlsaac tom nihil vanum meditantem! Jam sumpto habitu
Christo consocratiis,et Brivate [lirioude) apud san- B videres nostram ovem inter alias primam opere,
ctum Julianum gloriosum rnartYrem clericali sorte extremam ordine, ffiterna! viriditatis pascua requi-
est donatus. Delectabatur in ipsa pueritia, humi- rcrc, lucernarum ministeria concinnare, infantuni
litate, castitate, innocentia et puritatc, ot prout custodiendorum excubias obscrvare, pavimenta
ajtas admittebat, misoricordia? operibus insislebat. verrere et qua-que vilia officia humiliter peragere,
Superabat coaetaneos sapientia et moribus, ita ut Sed non diu latuit margarita,non diu potuit occul-
jam non puer, sed senex maturitate, non tempore, tari in privato loco fortis athleta.
ab omnibus putaretur. Decursis itaque pueriiibus —
C.\p. IV. Qualiter sanctus Maiolus illum ekgerit
annis, ubi robur juventutis succedere coepit,tacitus successorem siln.
secum doliberat, ut yEgyplias ollas desererel,et per Evolulis post ha^c fcre quatuor annis, sanctus
media mundi discrimina, torras repromissionis Maiolus post multos pro Christo desudatos labores
intraret.Jesu bone.quam suavis tua vocalio,quam- do tonebris .-li^gypti egreditur.transitoque marispe-
que dulcis tui spiritus inspiratio! qni mox: ut mcn- riculo Jerusalem ingreditur,atque in .•Btorna pace a
tem pulsaverit, a-stus fornacis Babyioniao in amo- Christo collocatur. Instanle vero mortis articulo
rem transtbrmas ccelostis patria;.Ecce enim cor no- domnum Odilonem sibi successorem eligit atque
juvonis,dum subito pulsas, mutas, et
stri in veros n proprias oves Dominoetsibi reliquit.Qui reluctans,
amplexus Salomonis mirabiliter accendis. et ullraquam credi possit invitus, communi om-
C.\p. II. — Quomodo Maioli sancti se conjunxcril so- nium voto,communi omnium sententia ad injunc-
eietali. tum oflicium ordinatur.et tanquam alter MoysesDei
Certe dum mcditalur in animo,magnus ille
talia populoprffilicitur.Quid agis Doo,dilectaanima?Ouid
Maiolus, per totum pene mundum famosus, Arvor- reluctaris? Quid adhuc vis starc post parictcm, et
norum lines ingreditur.Et divina dispositione is de respicero per cancellos ct fcnestras? Egredere jam
quo loquimur, anto oum adducilur.Qui considerans ad diffusam lucom,ogrodere. Loquitur tibi sponsus
in 00 praistantom eiegantiam corporis et nobilita- tanquam ad sponsam, in Canticis canticorum : Sur-
tem generis. magnum (|uiddam et divinum oculis f/e, propera, amica mea, lormosa mea, et veni [Caiil.
interioribus in oo pra}vidons,totus in ejus amorem II, IO),videlicet aperte dicens : Surge de stratu quie-
iJIabitur,et vicissim inler eos ignis divinjc cbarita- tis,in quo tuimet solus curam agere qua^ris.propera
tismagis magisque accenditur. Fit inter eos fami- et veni, ad impendondam etiam proximis curam
colloquiumjunior scniori suum prodit desido-
liare studium seduKt pivodicationis. Ostonde
salivtis,per
rium senex ut [)raMneditata perliciat,modis quibus
;
mihi facicm tuam, sonet vox tua in auribus inci?
potuit iunioris instruit animum. Vox enim tua dulcis,et facies tua decora. Susceplo
Gap. III. — Qualiter deseruit hujus sxculi pompa»i.
D
itaque rcgiminis olTicio,magis ac magis sancloruni
His ita intor sc dispositis,senex ad propria rever- oonformal)atur exemplo, omnibus coilcsli ad-
ct in
titur,sollicitudo jnvonis ad ca porficieuda qujp cop- ornabatur magistorio.Pra^lucebat in eo quoddam in-
porat, pr.i-puratur. Non multis ita^iuc interjoctis signo documontum, quod subjectis imitandum os-
spatiis,novus miinstanquam Benedictus Romuleas, sct et limendum et qualis esset interius, reluccn>
;

deserit et iste Brivatenses scu Aniciensos {le Puy) in co gratia declarabat cxtorius.Habitus enim mon-
arces, Despicit patrias opcs, propinquos ot fratres, tis,ut antc nos dictum ost, in corporis stalu cerni-
el antiquus Abraliam de Ur Clialda^orum
quasi tur. Kt quia ila ost, nunc do ipsius corporis posi-
egrediens,Ciuniacum quasi (luomdam tornc rcpro- tionc, pauca dicamus.
missionis requirit introitum, ct vcteri iterum dopo- C.\p. V. — De liabilu corpori^^ cjus, et quod nihil /'"

silasarcina,monachicumsuscipil indumcntum.Jcsu ('0 fucatum ccl alfcctalmn fuit.

bono! quum jucundum crut tunc videre ovom mun- Erat mediocris in eo statura. Vultus ipseplenus
 VITA. — L!B. I. 002

lurilatis etcratia?; ni:in=u.Mis hilariscl l.lan.liit!, .\ Cai>. VH. — Dr jifililia. vtl (luod a pontificihus, /v-
ducibus,
iiii)Us, irl iiiijA'ru!oiibu>i iiHt.anw futl
)crbis vcro ot olfen^is, ul vix sulforri posscl, lcr-
umorc diUrtus.
Macie validus, palloro ornatus, canilie deco-
ilis.

quodam splendore fulgonlcs, Juslitia est, ut volunt piiilosophi, (luae suum

us.Oculi illius veluli
cuique tribuit, allenum non vindicat, utilitatom
jentibus ot terrori orant et admirationi, lacrymis
a.lorat virlus compunctionis. propriam negligit, ut communem c-equitatem custo-
idui, (juia sa^pius
(liat. Hffic oninia in illo non mecliocriter, sed pro-
litebal etiam in ipsius molu, gcslu, incessu, spe-
fuse noveris reluxissc. Omniljus enim ffitatibus,
3 pondus gravilalis tranquillitatisque
auctoritatis,
pcrsonis, et conditionibus, prout justitii-c fuit, de-
tigium. Ocour.^us illius quasi quidam gratissimaj
bilum honorem exhibuit et omnibus ita se gratum
unditatis radius,et insolitffi deloctationis evontus.
;

prffibuit, ut non aliter quani angclus, si ita dicen-

i illi virilis, et ita plena docoris, ut menlos au-
(him est.iino quia itadiccnduni ost, cunctis charus
ntium non modiocriter demulcerot dulcedine
e.xstitorit. Principibus et potostatibus Ghristianis
dulalionis. Sernio illius plenus suavitatis el gra-
sccundum apostolicam sententiam in nullo restitit,
,
prout ratio causarum so habebat, medie lom-
atus noc modum progrodiens loquendi, nec sod amicabilem et oniciosum se reddidit, ut
ita
;

alter Josoph ab omnibus amaretur et ce-

tunquam aile
tanquam
lus pro temporo improvidus disscrendi. Nihil in ^.

alfectatum sed natura mirabili- ncrarctur. Concurrat in hunc amorem

lobriter venci
fucalum, niliil ;

reddebal cum corporis posilionc et ordine vita; Uotbcrlus rex Francorum acccdat Adeleida mater ;

idralum.Kt quamvis,secun(lum boatum .\ml>ro- Otlonum veniat Henricus imperator Romanorum

; ;

m. in pulchriUidine corporis locum virtuiis non intersinl Conradns et llcnricus, videlicet pater et

lamus, gratiam lamen non excludimus. His vcro lilius, Ca*sares et ijjsi nobiles invicti : quorum om-
issis, ad composilionem morum cjus, quibus per
nium amicitiis, ofliciis et imporialibus muneribus
inam gratiam adornatus exstitit, redcamus. ita raagniticatus est, ut sibi et illis cor unum et

— anima Quid etiam Stephanus rex Hungro-

fuerit.
;>. \"I. Quod in eo quatuor virtutcs princijiales
refulseriut. rum, sive Sancius rex Hesperidum populorum, qui
n quantum humana a^stimatio se habet, quatunr (luamvis oum prossentialiter non viderint, tamen ad
sancto viro principales non mediocriter reluce- fainam sanctitatis ejus intcrcurrenlibus legatis et

it virtutes, prudontia, justitia, fortitudo et tem- reciprocis littcris, astrinxerunt illum sibi benefi-

'antia. Prudentiam philosophi dcfiniunt in vori ciis et copiosis rauneribus.commendantes sehumi-

estigatione consistere, et scienli.-e plenioris cu- liter orationibus iliius et suffragiis. Fuit etiam in

litale. Quo gcnere virtutis ita cniluit,ut non dic- rcmolis parlibus occidentalium alter Sancius,Pam-
s neque noctibu.« a vcri investigatione ccssarct. C pulanorum episcopus, qui ita sibi in amicitiis ad-

mper ei liber divina? contcrnplationis in manibiis, hoisit et copiosis muneribus deservivit, ut ad eum
nper ei sermo de Soripturis assiduus, ol ad .-cdi- etiam de tam longinquis regionibus veniret,et mo-
ationem cunctoriim labor continuus. Ut Hicro- naclium se ab eo lieri decerncret. Queni intantum
mus Eustochium inslruit, faciem dormientis in- dulcis mcmoria3 Odilo dilexit, ut etiam moriens de

•dum p.igina sancta suscipicbaf, cvigilantcm itc- co mentionem faccret, et post mortem suam ad
.a leclio rocreab;if. Nihil hac vita dulcius,
ci in cum visitandum, cum exuviis vestimentorum suo-
lil amabilius fuil. Lcctioni oratio jugis succedc- rum duos fratres mitteret, qui illi finem vita^ suaj
t. Qui gemitus, qu.-n suspiria, vel afflucntia lacry- nuntiarcnt, amicitiam sibi mortuo
et anti(|uam
iruin, ot prajcipuo in illo sancto sacrificio Agni conciliarent rursum eamdem viventibus re-
(G), et

maculati erat, Spiritus saiiclus auctor ipsiiis mu- novarent. Non pra;tereundi sunt etiam illi Domini
lis et grati.-R novit. Rt;m miram dicturus sum, et sacerdotes et apostolici viri, Silvestcr, Benedictus,
rle veram. Cum s.npiu.s illiim psallcntom in slratu momoria3 Clomons,quorum
Joanncs,ctin ultimis pia;

rnnus cxciperut, lamen psalmus ab oro dormientis gratiam ita pi-omcruit, ut tanquam ex fratribus unus
n rccedebat, utsi ni!scires,vigilarc eum putares. exstiterit. Qua; enim persona undecunque locorum
^up
non cupcret
ta psalmum cum fcr^tinationc arri- n ^^^^
igilans vcro it; habere Odiloncm tanquam allorum
;bat, quasi non inlormisisset. Lonuebatur
)n intormisisset. Loqi credo Sulomon cmaraicum et patrem,et pro seapud Deum

nc cunj sponsa in C.inticis canticorum Eijo dor- iiitcrccssorem ?Gaudebat Italia cum Odilonis adcrat
:

et cor mrum viijilat (Cant. v, 2). In Scripturis pr.'(^scntia, et prajcipuc familiaris silii i'apia, cujus
lam fuerit eruditus,etin scrmonefacundus,quam- proco ot industria, temporibus Hcnrici ct Conradi
le cliam in rccta fidc catholicus, testanlur sermo- imperatorum liberata cst ab e.vcidio gladii ct peri-

s cjus, ct mulliplices quas, tan(iuam

opistol.e, oulo inccndii. Laitabatur ctiam urbs Iloma, iiiundi
* 03 dulcodinis pinguissim.-c, videas rcdolcre odore domina, tanti viri conturb(;rnio, frcquontata sa3[)ius
udentiselo(|uenlia;,decorcqucsuavitatis clgrati». sanctorum apostoloruin amore et desidcrio.Oflicia
les ctiarn et clerici, sive monachi, ita sibi applau-
— debant venienti, ut tanijuam dc siiis charissimum
fratrem habcrcnt amore vehementi. Ha^c ideo iu
[6) Hffic verba, et rursum eanulem vivcntibus renovarent, dcsunt in mss. 2.
 U .']
S. ODILONIS CLUNIAGENSIS AliBATIS V 90
pnrfes jiistiti.'R posuimus, ul ap(>rto nionslraremus A niarsiipium iilius ita exinanitum, ut quod dare
illum proprium cuique triljuisse, et idcirco omnium fralribus non halicret, cum subito ex insperato ve
gratium ct amorcm promeruisse, ct ut cliam omni- niebat sibi sufficiens benedictio, unde scdarelu
bus dcclararetur, quia necesse erat ut quem Dcus petentium vociferatio. Et ne gcneraliter hcpc prost
pcrfuderat gratia, ab omnibus amaretur. Bcne ita- quendo, ejus aliqua misericordiae opcra specialit*
que de eo omnes in commune senserunt, quia ubi- ignorare vidcamur, qu.-cdam hic sunt inserendj
quc cunctis ct amori et honori fuit. Jam vcro de satis mcmoi'atu digna, qure lidem pr.-cbeant etiar
infcrioribus seniores bonorabat ut patres, juniores his qua2 nominatim non sunt ponenda.
ut fratres, anus ut matres, virgincs ut sorores
omnes tamen t-cstimans sibi superiores, cunctis in
;

r.AP. IX. —
Qualiler bmis pueria jam defmclit in
dunienta pnvstilit, vel sepulturx eos tradidit.
commune praebebat familiare consortium et salu-
tare coUoquium, Nnlli onerosus, nulli importunus, Quodam tcmpore cum ad sanclum Dionysiur
nullius honoii:-, cupiJus, alicnum non vindicabat, Piirisius pergeret, et per publicum iter inccdere
imo magis quod suum eral hilariter alteri conccde- offendit duos pucros famis ct frigoris supplicio oi
bat. Utilitatem propriam negligebat, utcommunem cubuissc, et sub oculis omnium, dictu miserabile
JEquitaicm custodirct. Benevolentiam et liberalita- ^ nudos et insepultos in media via jacere. Erat enii
tcm, quse etiam et ips:e parles sunt bencficcntift'., eo temporc fames valida, qu.ie sui magnitudine per
sivc justitiffi (7), ita retinebat, ut in eis nostris tem- totas Galliarum sivc Aquitani.-e oppresserat provij
poribus in suo ordinc singulariter solus reluceret. cias. Compunctus itaque vir sanctus tali horrori
Omnibus enim in commune volebat bcnefaccrc ;
equo desilivit, substitit, pollinctores mcrcede qu;i

sed quibus potcrat libcraliter libcralis oxistebat. sivit. Lanea vesle, quam vulgo staminiam vocan'
PIus gaudcbat dalis quam acccptis, sciens illud a dorso abstracta,iilorum nuditatem propriis raan
felicititis, istud indigeuti.T! cssc, ct sccundum Do- bus cooperuit, scpelivit, dcbitum mortuis obs(
minicfi Veritatis sententiam, bcalius esse dare quium persolvit, sicquc cccptura iter tcnuit. :

quam accipere. Martinus pcr totum orbem celebratur in dimiij

Cap. Vllt. — Quod in paupercs niunificus fuit. tunica pauperi divisa, cur non et iste secundu!
In paupercs ita munificus ei^at, ut aliquando non sui spccicm cclebris habcatur in tunica integra, nt
dispensatorem scd profusum largitorom vidcrcs. uni vivo, sed duobus mortuis data? Multa prorer
Etenim magis delectabatur in faciendis eleemosynis, possint similia, nisi succumberent nostrae parvitat
quam aliquis gratulari possit in acquirendis pecu- ingenia. Sed tamen ne silentio premantur omni
niis. Et quid dicam? G.Tecorum baculus, esurientium tunc tali temporis, et deinceps pcr multos ann(
cibus, spes miscrorum, solamen lugcntiuin fuit.Et C incumbente miscria, in usus pauperura confrec
quid dicam ? Misoricordi.T. visceribns ultra quam pluriina vasa ecclesiastica et ornamenta insigni

Dici possit aflluebat, et, quantum in sc erat,nullum ctiam imperialera Heurici imperafor
inter (ju.t
a bencficio misericordi.c excludobat. Et sicut in coronam, indignum judicans talia dcnegare pai
epitaphio Sabiniani pap.e legitur : poi'ibus Christi, pro quibus effusus est sangi
Hic houilnum vilia hliimlo sertnoiic removit :
Chrisli. In thesauris Ecclesia^ pauperibus datis (

Nec culpis judex, setl mediciua fait. vinis ct huinanis oraculis Laurentius pra;dicat
Erat certe in hac virtutc intantum diffusus, ut ab mirabilis ; cui licet istum aequiparare non audt
imprudentibus in officio hujusce virtutis dijudioa- mus, tamen cunctis quos vidimus moderni tei
rctur nimius. Sed ille ad hoc objeclum elcganter poris hominibus (([uod sine privjudicio cujusqii;
alluderc solitus orat. « Ego, in^juit, magis volo de dixerim) in suo ordine in hac virtule praeferimi
misericordia misericordiler judicari, quam de cru- Cousuluit (luil)us potuit, et quibus per se n.

delitate crudelitcr damnari. « Ut enim Ambro-

ait valuit, alios misererentur rogavit. Cum
ut en.

sius : Bonus [Mss., bonum) est misericors homo, non sufficerct tam accrbaj famis pra^dictis le
•

qui dum aliis subvenit sibi consulit, et in alieno poribus omnium miscriis subvenire, vidin'
remcdio vulncra sua curat. Agnoscit cnim se esse n eum vicos et ecclosias quas polerat circuire,
hominem, (iiii novit ignoscerc : ct vias Christi se eleemosynas faciendas principes (8), divites, n-
quilur, qiii, carne suscepta, maluit in hunc mun- diocres suadcre, dulcibus serraonibus ad miseriQ-
(luin Iledeinplor vcnire quam judex. Unde ct iste diam provocare, eisque inde plenissimam pecc^-
vir sanctus, ut pr.xidiximus, malebat esso culparum ruin remissionem libcra voce de ccclis rep-
medicina quam judex. At huc aliquotics qiiod olVe- niittcre. Ila vir sanctus quos non sufficiebat ale
rebatiir, libentissime accipiebat, ut habcret quod sumptibus, Juvabat apud illos quos poterat s-
pauperibus distribuoret. Implebatur somper in eo monibus misericordiam suadenlibus. Corte '

quod dicitur in Evangelio Onini hahcnti dabilur,cl : consultu multa miilia pauperum cognovimus far*
ahundabit {Matth. xiii,12). Vidiinus enim multoties ct mortis cvasisse periculum. Xullius niiseriJ

(7) Sic mss. 2, At Thuan.cum cdit liencficcntiani cpistola ad Garsiam rcgera, edita tomo 11 Spicile .

et... part.es sunL justitia', etc. (Hia vir sanctus pii piincipis implorat opcni,lcnipc
(8) Iluc dubio procul revocanda esl beati viri famis.
 VITA. — LIB. I. 006

etorivit, nulliiis nccossitatom despcxit, nuilius A couiputabat. Tamcn quia hoc sine scandalo pluri-
irmilat^^ni cxhorruit. morum docrmare non poterat, oxtorius ((uidem fra-
Cap. X. —
Dt' clerico cotttaino lcprr marulato. toruum obseiiuium suscipicbat, sod intorius a pro-
Jenique quidam sancta? Dci Gcnitricis Anicien- pi^sito humilis rigoris nou discedcbat.Conventus fra-

ecclesiae clcricus, secundum carnem nobilissi- trum fortiter tenuit, donec ad ipsa mortis extrema
is, lepra; contagio niaculatus. privatum sibi vel- pervonit. quam jocundus inter alios procedehat,

lanta? corruptioni ncfossarium Juxta Ligerim quam fostivus in iilo sanclo choro medius stabat,
fluvium quomdam elogorat locum monasloriolo a doxtris et a sinistris prospiciens coronam novclla)

jd dioitur Volta conliguum. Quo adveniens Dei plautationis, momor illius versiculi Davidici carmi-
iiulus et hoc agnoscens, infirmo compatitur, so- nis : Filii tui sirut novellx olivarum, in eireuitu
lari illi in quibus nerosso orat, fratribus impe- 7)ieus,v tu,v (Psal. cxxvir). Et quanto mogis augeba-
. Roquirit vero ipse miserabiiis sancti viri pri- tur nuinorusfratrum, tanlo magisquibusdam signis

um colloquium, et ut ad se accedat humiiiter ot certis indiciis declarabat sui animi gaudium. Et

at por intornuntinm. Ouod sanctus facore non quia mullolies videbat quibusdam id oneri esse, so-
usavit, Dominica) humilitatis exem-
recolens lilus erat dicere : « Nolite, fratres, in augmentatione
im, qui otiam non rogatus venire voluit ad con- gregis contristari. Cujus enim nutu et vocatione
y^
ionis sorvum. Dum vero ad eum pervenitur, congrcgantur, ejus providontia et miseratione gu-
non exhorrescens miseriam, nobis qui vide-
118 bernabuntur. » MuUorum enim monachorum pater
nus valde mirantibus. in oscula ruit, amplexa- exstilit, quos de diversis conditionibus, diversis
. cum
ot diu coUoiiuium participa-
illo faniiliare ffitatibus et temporibus Domino acquisivit. Alios

. virum per omnia l.iudc dignuui qui magis I namquo in puorilia, alios in juventutc, alios in se-

homin»! naturae «liligobat pnorogalivam, quam neclute accepit ct quamvis diversis ad eum vene-
;

"ujus morbi expavescebat accidentem miseriam. rinttemporibus.tamen sub una moderatione discre-
'. X[. —Quam hofipes fiiit, et iiuamplurex diversx tionisque virlule, materna charitate, paterna solli-
Xlalis, diversi r/eneris Cliristo arfiuisivil. citiHliiie fovit, nutrivit et ex multis partibus dispa-
n suscipiendis hospitiiius Ccstivus erat et jocun- ribusque moribus in unum
corpus collegit. Quocun-
3. Nihil unquam sibi deesse liboralis confidebat que exibat, quocunque procedebat,tanta sequebatur
mus, sed in abundantia benedictionis Christi cum frequentia fratrum,ut jam non ducem et prin-
nibus iargiler orat profusus. Mundiliam integri- cipem, sed rcvera putaros eum esse archangelum
is ita inviolabilom custodivit, ut Spiritus sancti monachorum. Hoc enim nomine censebat eum ap-
reretur lieri domicilium et castissima? puritatis uellaudum in suis sernujnibus et epistolis Fulbertus
pptaculum. Humilitatis eliam tanta in oo fuit C illc sibipr«coidialis amicus,Carnotensisepiscopus,
•fectio, ut ne ad modicum quidem notaretur in in sanctitate laudabilis, in sapientia mirabilis, in
> superbia; vestigium. Innocontia in illo non me- cujus inorte sludium i)hiIosophiae in Francia periit,
icriter reluxit. Kx suo atfectu pensabat omnes ;
et gloria sacerdotum pene cecidit.
sicut iile erat alienus a felle malitia?, ila etiam Cap. XII. — De forlitmline.
timabat alios nullius doli peste corrumpi posse. Jam de fortitudine animi ejus, vel corporis pauca
aostatis decore ita pollebat, omni sua ac- ut iu dicturi, etiam virtutis iliius definitionem, juxla ve-
ne hujus virtulis pulcliriludiiu', lanquam cuiiis- tcruin a'stiinati()nom adhibere debomus. Fortitudo
lu fulgoris ros|denrierot lumine. Nihil tmim inlio- est auimum supra pcriculi mclum agcre, nihilque
stum, nihil indocorum illa sancta anima viderc nisi turpia tiuune, tolerare fortitcr adversa, vel
audiro volebat. Verilatem corde retinebat, et prospora. Ilac ilaiiue fretus virlute, quam fortis
; mondacium vero tanquam pos^tife-
proferebat ; fuerit in repcllondis inimicorum iusidiis, quam pa-
m morbum modis omnibus cavebat. llumaua? tieiis iii tolcrandis, dictu vidotur diflicilo. Cerncres
am laudis favores non requirebat, neque gloriam in illohoc privilcgiuin patientia- quia his qui lae-
;

am in ore hominum poncbat. Si quando vero a serant, tanquam alter David, majorem rependebat
nfratribus vel episcopis moreccclesiaslico officio- n beneficii gratiam, et his qui oderant poliorem con-
I obspquiis suscipiebalur vid honoiabatur, leslor servabat bonevolonliam. Non valebant hunc ad-
ium advocatum anima; ejus, f|uia talia parvi[)en- versa dcjicerc, nec prospera elovare. ([uautas
l>at, et veluti quoddam nullius momenli pretium infestationes, et quam gravissimas insectationcs a

(0) 8ic habent codd. mss. Crisfieionsis cl S. Gcr- ncm,qu.T, exhibet Liiicrim prrctulimus. Nam prajter
ani. At in Thuaneo lcgitur 7 (/./•;'( Alierim, quo no- Voltam illani cclcbrom, quaiii modo laudabaums,
inc designaretur Klavor, vulgo 1'Mlirr, cui insidot ad Klavcrim fluviiim, haiid procul ab urbc Anicionsi
'It.T, lorus ob monastorium al) ipso S. Odilone
ibi dissitam, invonimiis in tahiilis goographicis [laulo
nditum colebris; et quirlem ulom codpx habotin- iufra oamdom urbem lociim la Volte nominaliim,
i monasterio, quod, otc, [)ro mofiastcriolo qund. supra Ligcrim situm, i|ii(;m liic, indicari sus[)lcamur.
vi't Bibliothoca Cluniacousis, ubi in liao ipc.i Vita
Ccilc ibi tunc fortasse erat exiguum aliquod niona-
litiir juxla Ale.rim monasterio. l5ollundus cx stcrium, quod auctor nosler monasteriolum appel-
leri cod. ms. S. Maximini habet quidem monaste'
lavit.
», sed tamen Ligerim fluvium appellat. Undc Icctio-

Patrol. CXLII. 29
,907 S. ODILONIS CLUNIACRNSIS AIJDATIS V. 908

domoj3ticis etextrancis ipsasancluaniina susLinuiL ; A cL compositus coram Uco et hominibus apparebat.

et prajter has, quam duras coi-iioris pamas in j<;ju- EL pi'a;Lor h;ec inleriora, fuerunt in eo extrinsecua
niis, in vigiliis,in orationibus ipsc sibi adscivit,ct, gloriosa sLudia in sedificiis sanclorum loconitn
quod jam libcrc diccndum cst post navigantis fcli- consLruendis, renovandis, et ornamentis undecun-
citatcm, quijjusdam vincuiis ot nexilius ferreis, solo que acquirendis. Demonstrat hoc Cluniacus suus
Deo tcste, membra sua ita damnavciat, uL vi.\ hu- principulis lociis, in cunctis sedificiis interius et

mana caro hoc tolerare poluerit. Cilicium ei sem- exLciius, praHcr parieLes ecclesiae, ab ipso stiidiose
per asperrimum intcrius adha^rcbat, desupoi- vero renovaLus, et ornamentis multipliciter adornalus ;

mediocri et communi vcstc induLus apparebat. Mul- ubi cliam in novissimis suis claustrum constnixit,
tiplices ctiam etdiversos laborcs susLinuiL pro pacc colomnis marrnorois cx ullimis parLibu? illius pro-
Ecclesiarum, pro sLaLu suorum locorum, pro uLili- pcr rapidissimos Durentiffi Uhodaniquc
vincia3, ac

late pro.\imorum et propriis periculis quffisiviL Lran- cursus, non sine magno laborc adveclis mirabiliter
quilliLaLem univcrsorum. Scis et tu misericors et decoralum : dc quo soIiLus erat gloriari, ut jucundi
miserator hominum, Jcsu ChrisLc, ad comproban- erat habilus, invenisse se ligncum ct relinquere
dam ejus paLienLiam quam gravissimos dolores et marinoreum, ad cxomplum Octaviani Cajsaris

acerbos cruciatus dederis tamon

sibi in occulto : ct . qucm dcscribunt histori« Romam invenisse laleri

in hic invictum tenuit animum, tanquam bona Lerra tiam (10) ct rciiquissc marmoream. Incajpit etian
frucLum reddens in paticntia, diccns se majora ciborium super altarc sancti Pctri,cuju3 columna;
mcrcri quam paLicbaLur supplicia. Animarum re- vestivit cx argenLo cum nigello (11), pulcbro operi

dempLor, Domine, qui ad hoc percuLis ut sanes, ad dccoratas. Jam vero de omnibus monastcriis sui:

hoc mortificas ut vivificcs, secundum mulLiLudincm quid Pateriiiacus ob Dei CeniLricis amorem
(12)
illius praeteritorum dolorum, succedanL sibi conso- sibi dclccLabilis locus ? Romanum monasterium :

lationestuarum sanitatum ct lajtitia cojlcstium fundo constructum, locus sancLi VicLoris Geneven
gaudiorum. sis,pr;eLer suam auLiquam cL nobilem ecclesiame:

Cap. XHI. — Dc teniperanlia ct rcnovalionc suornm toto etiam suo tempore constructus, Carus locu;
locorum. Amberta valde celebris ecclesia, Rivis ex toto, Ccl

TcmpcranLia, quaj ulLima in caLalogo propo iLa- sinanias, Silviniacus, translata Firmitas, monaste
rum virLuLum cst, in sui dcfinitionc modum eL ordi- rium sancti Saturnini, apud Papiam sancti Maiol
nem servat eorum quaj diccnda sunt, vel agenda. In nobilissimus locus, eL pr.ctcr ha?c diversarum eccle

quo virtutis officio tantum valuit, ut in omnibus

siarum multiplcx numerus, hscc omnia illius indi
actionibus et imperiis modum tcneret, ordinem ser-
stria suo tempore in a;dificiis, in possessionibus i
varet, et discretus mirabiliter existeret. Jejunia in C ornamentis amplissimc dilatata creverunt. Constn
aurig» modum, sccundum beatum Hieronymum, xit ctiam in uUimis vita3 sua3 in prajdiolo genitorui

pro lassitudine ct viribus corporis moderabatur et suorum quoddam monaslerium, Volta {In Voutei
;

sic apposila quajque libabat, ut et supcrstitioncm l'u- rcvoIuLione aqucC circumcurrcntis nuncupatum.sli
geret, et continentiam rcservarel. CulLus ipse ncc dioso opere decoratum, quod de redditibus suorm
mundiLiis, nec sordibus nolabilis craL. GraviLaLem amicorum anliquorum ct parentum, prout potui
morum hilariLaLc fronLis LcmpercbaL. In corrigendis ad serviendum Deo hasredilavit, et compctentibi
viLiis pro modo
temporc severus, in rcmiLLcndis
cL libris vel ornamcntis dcccntcr adornavit.^i ininii

graLiosus, et in utroquc a^^iua lancc libraLus. Ha3 subsanaverint, vel amici reprchenderiiit nie ho
vcro quas proposuimus in co rcIucobanL virLutcs, siipcrfiuc posuisse, noverint profcclo, noverini h.i

et in has concurrebat cajtera; omncs. ToLa onim oiunia ad virtutes animi ejus spectare, et pro tal

cernores in illo exempla virLuLum. ILa in singulis liuspatrociniasauclorum felicilerpromcruissoalqi

eminebaL, quasi -ca?tcras non habcrct ita omnes ; coronam boat;c rctributionis jam a Domino perc

retincbat, ut nulla deesset ; ita etiam affabilem se pisse^Quid jam, agiiuus anima? cur tam prolix;
et benevolum subjcctis exhibebat, ut magis vellet circumlocutionis moras inncclimus? sic dilTcr:
diligi quam timeri, magis prodessc quam pra-- jj
vulumus mortem, et vitam facere longiorem,qua
esse. Quis unquam dc hoc viro quod displicerct
'"
limcainus^ vcnire ad ultimum.
--.-: -. ^» .i»;
Manet adhuc illa sel
1 _ji...., ;>i„ .«i

audivit? quis audivit ut crcderct? quis crcdidit tentia primo homini dala 7"tVT(i cs, ct in tirra:

ut non magis se ipsuin malignitatis et infamias ibis {Gen. iii, 19). Quolquot post hanc vcneiur

denotarct? Ipse cnim sibi aucLoritalcm dabaL, qui omnes prajterierunt, el morlis logera pcrsolverur'
in omnibus suis acLibus vel actionibus euformis Mortui sunt patriarcha^prophetajet apostoli,reg<;

(10) Sic codex Crcspcictisis, alius cum Uollando locus in pago Matisconcnsi situs, datus oct S. Odo
ligneam. Nostra lcctio vidotur mclior, quod auclor a Roijcrto cpiscopo Valentia^ cL Kdwardo ejus ?«'
videatur alludcrc ad Augusti Cavsaris dicfum dc mano. .Vinberla ad pagum Lugdunensem perlint
>'''
urbc Roma. ad Arvcrnos vero Uivis. vulgo /»(';•. et Cclsinia>.
(11) Sic mss. pro quo Uollandus logil juficllo. cillanifcs. Siiviniacum, Souviani, apud Horbonii
(12) Monasteriaaliundc nota fusiorcs non cxigunt Firmitas. la Fcrtc, prioratus Silviniaco subjectu
hicnotaliones. Patcrniacum c'. Uomanuin in dircccsi dc caHcris alias dictum est.
j!,ausunnonsi sila Udilo ab Adhelaido habuit. Carus
 YITA. LIB. I. 010

ijeraton-s, priiieipcs, iiKij.nrs rt niiii-nrs ; tiii..i- A i^uinic^ suiuiiiir, pax fralribus pr»betur,ot ad ulti

A haliuenint initiun» nascondi, habfiit conditio- mum illa salulilora crux nostrai redoniplionis, et

n moriendi cxccpti sunl Elias ct Enoch, et

;
iinago crucitixi Domiiii nostii ad orandum pracsen-

i in suo ordine,temporibus Antichrisli morituri. tatur. ODomine Jesulin il!a hora quie suspiria, qui
rilur Filius Dei ; aliler nos, aliter ille ; iile po- gemitus fuerunl! qua3 recordatio ct confessio deli-

tale, nos conditione ; iile voluntate, nos ne- ctoruin,qiiiL' glorillcalio lua? majestatis, quae invo-

sitate, quamvis et ipse necessitate, quia pro catio tui noniinis,et qua? memoria tufe passionis et
jti-a liberatione. Nisi enim ille moreretur, nos nostra; redomptionis! Ita enim suspcnsis oculis,et
1 resurgeremus moritur ille, ;
ut nos post mor- lacrymaruinimbribuspleniscontcmplabaturetcom-
ivitam speraremus .Ttcrnain. patiebalur tui vuUus imaginem,quasi iterum tc vi-
cjus derct crucifigi el mori..\stabat libi lotus suspensus
?. XIV. De trnnfiHu cjif;. Quoniiodo lerratn
bcHlus spirilus dcseruit iwlosijue pelivil. cum Maria matre, perLransibutque animam illius
n exlremis ilaquevita;suajrelicis memoria? O.lilo acernm.e compunctionis gladius. Nescio corporeis
quinquennium novis ileruin e' ^ravissiinis cru- an incorporeis oculis respiciebat e latere inimicum
tibus ccepit vehementer aflligi.ljui cunijain mur- insidiatorein humani gencris, qui nec ab ipso Do-
1 vicinamsenliret^sanctorumapostolorumlimina j> mino conatus sua; fraudis abstinuit, contra se

it,eo voto,easpe,uiibisubtanlorumapostoloruin stare. Videres illum, ct libero clamore audires

ilectione debitum mortis cxsolveret, sicut semper quibusdam terribilibus contradictionibus enm in-

votis habuerat. Sed quia non est in hominis po- crepare, et ut a se longo recederct imperialibus
tale via eju3,aliler se res habuit qu.\in speravit. verbis jubere. Et ut verbis ipsius loquar : « Tibi,
nsit ilaque ibi per quutuor mensfs, gravissima in((uit, humani gcncris inimice, interdico per vir-
poris detentus inlirmilatt%,\derat sibidulcis me- tutcm Domini m'";! Jesu Ghristi et per vexillum
riiB Clementis pap.e,de quo supra niemoravimus, sanctae crucis, averte a me machinas tuas,occuItas
iiderabilis colloculio, et apostoliccP roverentiai ct apertas insidias, quia Domini mei vita crux
frequensetiam monachorum et clerico-
lediclio : mihi, mors tibi. Crux Domini mei mecum cst,
in iuler quos s.-e[)iiis revisebat
grata visitatio, quem sempcr adoro, scmpcr benedico et nunc in
ninus Laurentius archiepiscopus de Malfia (13), manibus cjus spiritum nicum commendo. His ita
per omnia sanctissimus,in ScripLuris utriusque cxplctis.appropinquabat jam solemnitas Dominicae
gua\Gr.Tc.-e videliocl ct Latina^ fafundissinuis, quibus diebus solemne sibi in vita
Niitivitalis, in

iusque nostri Patris familiarissiinus ;

quorum sua fucratjUl magis gratiosus et ofliciosus appare-
rque animus conglulinabatur individui amore tet. Vigilia vero advenicntc, in capitulo cum fra-

irilus. Poslquain vero conlra spem convaluit, C tribus proccdit nuntium coclestis oraculi et vcn- ;

lussanctorum apostolorum sulTiagiis.et inuiiilus tura) fcstivitatis audit gcnua flectit,adorat, oratio- ;

nedictionibus apostolicis ad propria rediit:Clu- ncm tcrmiaat.Post h.xc tam festive et luculenter,
icum venit, et ibi pcr totum ferc annum semet- ut nunquam melius antc in vita sua feccrat,sermo-
jum, in quantum innrmilas coucessit, jejuniis, nem perorat, de sua morte dolentes fratrcs conso-
ationibus et vigiliis vehcmentcr afflixit ; fratres lando relcvat, dc Dci niisericordia sperare post
imanentcset supcrvenientes piis cxhorlalionibus niortem suam denuntiat, dcinde cum illis gaudiis
•'truxit,et velocem sui corporis de[)Ositionem tanlaj festivitatis inleresse sollicitus procurat. Scd
iminere prfedixit.Decreverat [)Osth;cc ut monaste- quia jam pcno exanimis in majori ecclesia sancti
i sua et ccUas circuirct,fralr. s visitarct, pat^rnis Pctri, quo conventus fratrum conveniebat,interesse
monitionibus inslruendo ad mcliora provocaret, non poterat, in eccbisia Dei gcnitricis ct virginis
sic demum quocunr]ue sccederel, ibi suam solli- Marii.', aliquibus fratribus secum detenlis, quasi
[U3 vo.;alipiiem exspectaret. Hoc opere inc(i>plo, quidain festivus pran-cntor, pFalmos et anti()lionas
Iviniacum venitur.quo pra?decessor suus sanclus iiiiponebat, benedictiones dabat, et quosque officia
aiolus morilur ot seiiultus requiescit. Ibi ita^iue tant;e festivitati congruentia, oblitus corporeae in-
n paucis diebus crjnimoratiis, cum instaret jam r\ firmilatis, persolvebat. Jucundus enim et
l.ietus

Iventus Dominicae Nativitatis,et ipse tanqiiam vo.\ non jam per speculum et in a;nig-
festivus,fcstivc,
TcurrenSjde die in diem populo tanlai festivitatis mate, sed lacie ad faciem, Dominum venicntem
ludia in suo sormonc publice donuntiaret, subilo suscipcre volebat, et ad hoc toto desiderio suspi-
i 9ui diulurni cruciatns, et
antiquissimi dolores rabat. Erat certe soUicitus valde.ne minus impa-
inul ad vitalia congregantur,r;t de cjus vita, heu, ratum sr; iiivenirel jam iniminens divin;e vocationis
oh doIor,despcratur! Ut esl ecclesiastica; consue- exilus. Viribus itariue corporis ex toto pene defi-
dinis.fralres cum psalmis ante cum veniunt, se- cientibus,per totam srjlcmnitatem bajulorum mani-
.ndum apostolicam sentontiam oratio fidei super bus per singulas horas dierum ac noctium, ct cele-
m celebratur, mysterium viviflci corporis ot san- brationes missarum ad ecclesiam defertur, vivilicis

il3)Logcndum de Amfdpliia. ct quidcm Petrus nerlictinohujus Ecdesia?. antistes factus,eam egre-

imiani habet Amallitanus. Is est Laurentius gie adiiiinistravil usquc ud annum 10'i9,quo, ut 63;
nnalphitanus archiepiscopua, qui cx monacho Be- cap. 17 infra discimus, obiit.
9H S. ODILONIS GLUNIACENSIS ABBATIS V. 912

Hc.inpRr mysleriis rccroatur.ot dioin avx vocationis A "'i^ re<](Jitur, iiitcr manus tenetur ; cilicium a fra-

circa festivitatem Dominica) Circuincisionis irrimi- trilius fostinanter in terra stern/tur, cineres spnr-

nere pro ccrto testatur mcmorans illius perfcctis-

;
guntur,et sanctum corpus superponitur. Tandem
simi viri domni Willehni abbatis Divioncnsis in resumpto spirilu, ubi essetquemdam fratrum suae
eadem sancta Circumcisiono obitum,qui proptcrea senectutis bajuhim, nomine Bernardum, requirit.

eadem dic coronam accepit divinae remunorationis, Quo dicente,domine in cinere et cilicio,Deo gralias

quia semper pie compatiebatur tenera vulncra Do- respondit.Deinde si infantes et conventus fratrum

minici cruoris, videlicct secundum Hieronymum, adessent sollicitus intcrrogat. Gui cum responsum
injuriam Circumcisionls. Simili modo et istc in esset omnes praesto adesse tandem respiciens :

humanitate Salvatoris,eamdem habebatqualitatem crucem astantem, visus oculorum in illara dirigit,

affectionis.Igitur utrique uno eodemque afticieban- et motu labiorum quaidam ultimae orationis verba

tur pietatis gencre, simih quoque do hoc mundo sub silentio profert. Et ila sino ulla concussione

vocantur solemnitatis tempore, non dispari etiam corporis, et sine aliqua habitudine incompositae

in coehs refulgent claritatc. Fuerunt enim inter se, affeclionis, clausis oculis in pace quievit. Corpus
dum viverent, amici indissolubiles, in sancta pro- ejus a fratnibus, quibus ipe jusserat ct quemadrao-

fessione a3quales,et in omni morum honestalc non r^ t^i'""' ordinaverat, lavatur, aromatizatur, coraponi-

dispares.Suspensus itaque tali exspectatione,totum tur, in gestatorio sibi consucto collocatur; ante

illud tempus pene sine cibo et potu transigebat.Et sanctum altare ad ecclesiam defertur, et per tri-

mirum in modum rem privatam comraunem,ac

ct duum propter fratres undecunque ad sepulturara

si nihil patcretur,disponebat,et de corporis sui com- concurrentes reservatur. Jam vero ad cxsequias

positione vel sepultura, kctus ct alaccr, quomodo funeris cjus, non dico solum villa, sed pene tota

fieret commendabat.
provincia venit.Videres hinc alios dolere,hincahos

Advenerat sancti Silvestri pontificis festivitas, et gaudere, et tamen omnes flere. Flebant alii prs
Circumcisionis,cum subito ante
vigilia exspectaii!
gaudio tauto donati patrono ; flebant alii pras dolore

lucem magisac magis urgeri cocpit ad extrema mor tanti Patris destituti solatio.Jam vero posttriduum,

tis.Mysterium corporis et sanguinis Domini cum fe- cxpletis de morc exsequiis,cum magno psallentium
stinatione requiritjfidelitcr agnoscit,devotus sumit; choro, discipulorumsuorummanibus ad sepulcrun
iterum crux adoratur,iterum diabolus repellitur,et in eamdem ecclesiam defertur, et decenter in lo-

culo novo de petra exciso, ut decebat, sepelilur

ne ad sc funestus propinquareaudeat,impcrialibus
Succedente vero die,
verbis iteratis prohibetur. Decessit vero vir sanctus noctc Circumcisionis Do-

contra malignorum spirituum illu&iones cogitatio- mini nostri Jesu Ghristi,in prima vigilia noclis.qua
numque pessimarum incursiones, pro scuto fidei C etiam Dominica habebatur,a?tatis suoe anno octoge
symbolum coram omnibus legitur;Augustinusex- simo septirao, ordinationis vero quinquagesin»
ponens introducitur, intentc auditur, in sermone scxto,anno etiam Dominic e incarnationiri millesim»

etiam cum astantibus replicatur. In longum dicm (juadragcsimo nono.

lectio prolongatur,atqneinultimoccrtamine positus Cap. XV. — Co))u)iend(itio (ininui'.

animus, in virtute morsque inter

fidei solidatur, Nunc jam,Domine Jesu,illius animam libi coni.
haec paulatimclaustracarnis irrumpcns ingreditur. mcndamus.queui defunctum tenere non possumus
Fratres ante cum venientcs denuo salutantur, pa- Gaudemus quia tale munus cx te habuiiuus; doU
ternis exhortationibus et bonedictionibus instruun- mus quod tam cito amisimus.Abscntiani ejus ferr
tur, muniuntur,et ut dc vocatione sua soUiciti sint non possumus, sed in hoc consolainur, quia cs;
admonentur.Consultus de successore : Hoc,inquit, tocum eum speraraus.Cur enim,Don)ino,non teciii
qui hic nunqiiain voluit a tc separari ? Qui
in Dei dispositione ct clectione fratrum coraroitto. sit ibi

Post hffic ad vesperum dies trahitur, vespertina of- unquam illo magis te dilexit? quis illo magis <

ficia a fratribus pcrsolvuntur, ot ipse bajulorum sccundum suuiu vclle et posse glorificavil?Pro I

cum dolentibus dolcns oxslilit,pro le niuUoslabort

manibus antc sanctum altaro Dci genitricis Marige

cum lecto defertur.Ilem miram! psalmos iraponit, j)

sustinuit.pro te pauperibus muita ministravit. l
cum psallcntibus moriens psallit et sicut ad tale
; quid dicam, Domine? Licet sunguincm pro \a nc
spectaculum doloris, cum a fratribus in tristitia fuderit, tamen martyrii fructu non carcbit qw ;

mortis cjus positis aliqua psallcndo negliguntur,ab hoc si necossc esset totis viribus ferret m. i vo [

illo emcndantur,et quod ab illis obliviscitur ab illo lel], ot quia hoc cssc non potuit, ipsi sui diutun

recordatur.His expletis,ut fratres exircnt innuit, ct cruciatus ct labores passionibussanclorum tuorui

reddentur aH|ualcs. Si quid, Dorainc virtulis
<

ipse aliquandiu in oratione mansit. Postmodum

ad domum reportatur. Quidnam gratiaj in co rofulsit, totum do tuo et suo fuit, i
quando voluit,
ageret convontus fratrum sollicitus requirit. Erat tuo pcr gratiara. de suo por voluntariain obedier
enim Sabbatum. Nox jam intcrvoniebal, et ipso dc tiani. gratia pra^-cssit, illius oporis cffocti
Tua
hi
maudato abluendorum pedum,nc hora prolongare- succossit.Jam animarnm sanctarum suscoptor.
Cum inter ista spi- Doi Jcsu Christc, laborum illius sis pcrpetuus r
tur a fratribus, soUicitus crat.
mortem resolvitur, subilopcne cxani- nnincrator,et sis nostri in illo et per illum clcme
ritus ejus in
 :

3 VITA. — Lin. II. 914

simus consolator, qui vivis et regnas in s.poula A voco dicerct : Domine, quando huc et cur advonis-
culorum, amen. sti? Ad exsequias, inquit,fratris nostri domni Lau-
p. XV I. — QwiUtcr sancltis vir apimrucrit cuidam rentii archiepiscopi veni : quibus cxpletis, hinc
iiionacho. recedens quin vidcrem te pnoterirc nolui. His dic-
Eadera vcro noctc qua vir sanctus discossil, qui- clis, visio disparuil. Ipsc vero postmodum hncc no-
ni fratpr, Grcgorius nomine, Ninivita (1-4) na- bis et pluribus aiiis iu vcrilate narravit.
ne, simplicis naturce ct innocentissimae vitiE,illo, Epilaphium jam terminetur,ne mcntibus audien-
ut diximus, in ecclcsiam dcporlato, lassitudine tium longaj orationis fastidium genoretur. Verum-
innrmifatc gravatus, ad proprium statum in tamen in calce sermonis compcndiosc dicatur.Odi-
iidem domuni, in t|ua sanctus obierat, rcdiit, et loneni ex multo tcmpore tcrminum vits sibi optas-
quicti dedit qui nocdum in somnum plene rc-
;
sc,scd sccundum Apostolum, subditorum cogenle
ulus, eumdem Patrcm sibi astare vidit. At ille necessitate,per Dei gratiam tam diu in carne man-
esumptibili voce : Quid agis, inquit, dominc? Erat ccrle prassens vita sibi ta^dium, et mori
sisse.

;e vcro : Bent\ fraler, ct optime, rospondit.Nam lucrum.Usque ad eirusionem lacrymarum multoties

ininus meus Jesus Christus por sometipsum di- dololiat cocctaneos et juniorcs buos pra?ccssissc, et
^tus est venirc ad servum suum ; sed in hora r. se dolorum videre miseriam supcrstitem remansis-
x discessionis ibi in angulo, ostendebat autem se. Videbatur sibi inter alios esse peregrinus, quia
isi digito locum ; vidi trucena et valde tcrribilom paucorum illi discrotus et moderatus consentiebat
jram.qua? me sui horrore et ingenti delbrmilatc affcctionis habitus.Compungcbatur Sc-epius^quia de
rcre voliiil ; sod Uomino mihi pra>sente, nocere mundo pene reccsserat totius honestatis decus, et
1 poluit. Hrec dicons recessit. Frator vero inde Heu me quia incolatus
ingenitai bonitatis virtus. !

gens, qua? audieratct viderat fratribus qui ibi meus prolongatus est, cum David frequenter cane-
ic aderaiit, ct nobis postmodum in veritate nar- bat,et secundum Apostolum dissolvi et cum Chri-
rit. sto esse multo melius eligebat. Quia ergo jam re-
Cap. XVII. De simili visione. cessit ut voluit, luctus funcris ejus cum sermone
^uccedcnte vero Quadragosima^domnus Lauren- claudatur, et requies ejus in Jerusalem omnibus
s archiepiscopus, dc quo supra diximus, Romae diebus iterum atque iterum imprecetur,et per om-
iritur. .Arlerat devotus in cxscquiis e.jus quidam nia St-ocula saeculorum repctatur. Amen.
ricus, Albero nomine, nationo Teutonicus, go- Odilo cum Christo tu vivas semper in alto :

e nobilissimus, patri Odiloni dum viveret fami- Odilo perpetuam capias tu sancte coronam.
'issimus, qui cum domno papa Leone, sibi pro- Odilo virgineus tcmct prajccdat et agnus :

10 parontc, Romam advenerat ea tempestate. Is C Currere post valeas, lastus vestigia tangas,
|uc, niemorato archicpiscopo dcfuncto ct ad ec- Illius ungucnti plcno perfusus odore,
siam doportato, lassitudine cogente, se sopori Quo recretit mentes
animas] difFuso no-
[ins. 1,

lit in quodam ejusdem ecclesiae angulo, cum [mine sanctas,

)ito adhuc pone vigi!anti,OdiIo vir beatus appa- Quo caput ipsa Dci perfudit odorc Maria,
l. Cui curn ille trcmens et pavidus amicabili Ex se peccatrix, divino munere felix.

INCU>1T PROLOGUS IN LIBRO SECUNDO.

n superiore libro, vel potiusdenominato epita- fecimus^i [Maltli. vi.) Et ipsc Dominus in Evangelio
o, de moribus patris Odilonis,
et animi virtu- sanctis apostolis a prcBdicationc redeuntibus dicat
is, ctsi non ad plf^num, tamen socundum (juod liolite in hoc Qdudcre, quia doemonia subjecta sunt
uimus dixiiiius. Signorum vcro iiujuisitoril)Us, vobis ; scd in hod fjaudete, quia nomina veslra scripta
ueritum cujusque in miraculi novitate (15) me- sunt in coelis {Liic. x, 20). Cum ergo haec ita sint,
jtibus id rliccndum cst, quia divin.-c dilcctionis D vanum est pro magno ducerc, quod constat repro-
jrogaliva ponitur, non in ostcnsione signorum, bos alif|uanrlo cuin cloctis haberc. Tamen ne nos-
in perfoctione virtutum. Neque enlm miracuia tcr Odilo ali hac ctiam gratia cxcludatur, dicenda
signa nos Dco commendant,sed virtutes operum sunf paucadc multis,qua3 Dominus nostcr ad lau-
Tecloscssedemonstrant.Cura etJudassimuI cum dem et gloriam suam,et ad illius mentum homini-
)3tolis signa fecerit, et reprobi in die judicii fo- bus cominendandum,ante mortem,et post mortem
a regno e.xclusi, dicant : Dimine, nonne in nomi- dignatus sit demonstrare.
luo proplietuvimm, ct in luo nomine mulla wjna

14) Mss. 2, iVmc('<7«. An a Niniva l''landri;c op- habcl Juvcneta.

lo, medio intcr Bruxellasct Aldonardam in comi- {[')) Cod. S. Gcrm. miraculis novitatum.
u Alostensi? Pctrus Damiarii apud Boilandum
m S. ODILUNIS CLUNIAGEISSIS AliBATlS V. 91G

mClPIT LTBEPi SEi.UNDUS

Cap. l. — Quomodo quondam puer Ubcrntus sit divi- X et mater Salvatoris omnium sseculorum, ab bo-
nitus a (jravissima inlinnitatc. dierna die et deinceps me in tuo servitio haheto,

In cxordio vcro virtutum ejus,dicendum cptquid atque in omnibus meis causis, misericordissima

illicontigerit cum adhuc puer essct, qund nc cui advocalrix, mihi sernper adesto. Post Deum enim
vidcatur incredibile, ab ipsis agnovi quibus ipse a modo nihil tibi praepono,et ultroneus in aeteruum
solitus orat narrare. Duui adhuc puerulus in domo meipFum,tanquam proprium servum,tuo mancipa
patris nutriretur, antequam ctiam scholis darctur, tui trado. Ha^c de pueritiaejus dictasufficiant^nunc

contigit ut membrorum omniura pene virtute pri- veniendum est ad illa qu;B,jam in perfectiori .-ptatf

varetur, incedendique vel ppr se movendi ei possi- positus et reginiine abb<T.ti.?3 decoratus, Dominc
bilitas negaretur.Accidit vcro quadam dic familiam cooperante focerit. Vcrum plurima quae in primt
patris ejus de loco ad locum mutari, et infantem fronte dicturus sum ipse non vidi, sed duobusmo-
sub custodia nutriris servulorum ministerio baju- na(;his (\jus,Potro vidclicet monasterii sancti Maioli

lari. Cumque in medio itinere ad quamdam ecclc- quod apud Papiam est pra;posito, viro scilicet reli
siam in honore Uei genitricis Mari« consecratam gioso et Syro (f")) cujusdam monasterii abbate,pei

divertissent, deposuerunt puerulum cum sarcinulis adnotationem fratris Posonis, mira; simplicitatis e
ante ostium ejusdem ecclcsiai. Erant autem domus P innocentiffi monachi,sicut rogaveram dum hoc opu:

adjacentes eidem basilicae, in quibus necessc erat inciperem, roferentibus agnovi.Fuerunt enim prje
illis quffidam victualia qufcrere. Dum vcro diulius dicti fratros probabiles viri, patris Odilonis admo

in bis implicarentur,videns sepuersohim relictum, dum farailiarissimi,secretorum etiam illius in plu

inspiratione divina attractus, ccopit tentare si quo ribus conscii, et itineris vel laboris per multa tem
modo ad ostium possct accedere, et ecclesiam Dei pora socii. Quapropter ea qua; ab illis rcferuntur

Genitricis intrare. Itaque virtute qua poterat, ma- tanto credibilia sunt,quanto illos certissime consta
nibus et pedibus reptando,ostiuni attigit,ecclesiam narrarc illa qua-' oculis viderunt,auribus audierunt

intravit, ad altare usque pervenit, pallam altaris manibus etiam traclaverunt,atque ut certo tempor

manibus arripuit; deinde sunmio conamine bra- nobis ct multis nota fierent, prudenti (17) memori.'

chiis in altum protensis surgere conabatur, sed no- conimcndaverunt. Ideo vero hanc nostram relatio
dis diu malc ligatisretincbatur. Vicit tandem [al.cod., nem probabilium virorum testimoniis cinginius,n
tamen[ divina virlus, redintegrans pucri languidos ab .-emulis gratia oujusquam falsa^ adulationishi
artus,atque mirabili modo Dei Genitricis interventu fmxisse judiceraur. Sicut enim Gallus ip Sulpici

surgit, et stat supcr pedes sanus, et in circuitu Severi et Posthumiani dialogo rcfert de Martinc
altaris hac illacque discurrit. CHentcs vero post- non indiget ut mendaciis asseratur Odilo, quet

modum ad sarcinas redeuntes, et puerum non in- C Christus jara, ut pia fide credimus, glorilicavit i

venientes, mirati valde cccperunt illum ul)iquc lo- coelo, atque diversis virtutum signis celebrite

corum requirere et non invento, nimis inter se

; comracndat in mundo. Absit enim me nisi visa (

conturbati, tandem casu ecclcsiam introeunt, va- expcrla, et a fidelibus personis sive idoncis lestibu
gantem et discurrenlem per ccclcsiam conspiciunt, relata, dc tanto viro aliquid mendaciter fingcre \t

divinae virtutis potentiam recognoscunt, puerum narrare.

loctabundi in ulnis accipiunl, quo tcndebant per- Cap. II. — Dc crco illuminato.
veniunt atque parentibus incolumcm ct sanum cum Exiens quodam tcmporc beatissimuspaterOdilo
magna laetitia reddunt. Ostendebat jam Dominus Cluniaco cclcbcrrimo Ioco,devenit ad qucmdaro si;

in puero, quam gratus et acceptus siiji deberct jurisIocum,non longc ab eodem monastcrio situm
esse in futuro, queni nccdum pcne loquentcm, vel nomine I5osorniacum [rt/.,Bersioniacum]. More sih
aliqua disccrnentem, miscricordlLcr libcravit a consuclo ecclcsiam pcliit,ut Christo IJomino persol
tanta? contractionis vinculo. Erat autem pnesa- voret vnfa orationum : indc se domum recepit.qui]

giura Dci Gcnitricis ecclcsia, quam ipsc dum ad ipsi ecclesiy contigua videtur. Acccnso autem ignc
liberara scientiam et .Ttatcm pcrvcnit, omnibus quia frigus erat^coepit scdendo gelidos artus calcfa
votis dilexit, coluit ntquc pro viribus in orani n cere.Poslmodum vero oculorum orbcs hac illarqn
vita sua glorificuvil. lldcilur oliam (juod .jain udu- voIvons,conspicit eminus puerum, cujus faciei efli

Itus aetatc, in ecclcsiam simili raodo in honoro Doi giora pulchra nianus suporni opilicis decoramefTe
Genitricis eonsecratam inlravoril, ot nulio alio oorat. Intcrrogat quis esset. .\iunt circumstantc^
nisi Deo teste,scmetipsura collo niancipalum oi- Sorvilutis vinculo in vcstro, domine, servilio an
dcm altari tradidcrit diccns : piissima virgo nexus tcnetur.Et sanctus : Ouoraodo,inquit? Filin

(10) .\li(iui codd. Iiubent Siirouc. Ilic porro O'^! hiatus. (jui inlordtira occurrunt in Thuanco usqui
S.yrus abbiis, (lui Vitara S. Maioli in litlcras rclulil. ad oap. .')
supplori non potuorunf.
(17) Avulso hio in codice nostro S. Gcrmi Iblio,
17 VITA. — LIR. II. D18

t, inquiunt, villici vestri, qui licct videatur deco- \_ diim. Explclis itaquc illiiig dici sacris hymnnrum
is aspoctu, caret tamen oculorum vi?u. Tacuit ofHciis, consodit senior cum fralribiis ad mensam,
?ifer heros, ol animum ad spem reformans, Alti- ut suniptis ciborum dapibus, amissas revocarent
nantis olementiam tacila prece invocat. Et advo- vires. Erant autem discumbentcs multi.atque obse-

ns parvulnm, damnatis ca;citatc oculis signum quentes non pauci intcr quos quidam fraudis pos-
;

iprimens Dominica? crucis.qua; natura minus de- sessor se vclle Dbsoqui simulans, captabat oculis
rat, virtutum Deo cooperante, illico accommodat. quomodo aliqtiid quirct fnrari. Ccrncns igitur map-
jxque videntem rcmittit ad propria ovantem. pam opcrosam supcr viri Dci mcnsam,illcctus cupi-
iiabat enim pueros, non lasciviam sectans, sed ditate lethifera anhelabat patrarc, quod cupiverat
atis innocentiam pie in illis amplexans iniqua menlc. Postquam ergo excmpta est fames
iitm est cnim rcfiuitin (wlonim (}latlh. xix). Quis cpulis mensa^quc sunt rcmot«,illis sua curantibus,
]uetur magnaliaDci.rratrcs charissimi?Cernimus illemalignus casu repertam mappam subito rapnit,
mque impleri veridicum rlictum Christi: Qtticre- gaudens de inventa prffida,et
et disccssit festinato,

in me, opera qujs euo faeio et ipse faciet [Joan. ignarus quanta sibi in proximo futura erant mem-
^»')). Egit quidem simile npus potens Salvatoris brorum dctrimenta. Altera voro die hora compe-
ctera. commorans in carne humana : et nunc .^ tenti apposita mensa, requiritur quod deerat. Orto

lem insigni miraculo servum suum magnificarc intcr clientes de amissa mappa querelarum mur-
;nalus est in nostri temporis a^vo, ut facile quis murc, dapsilis Pater hoc parvipendens ; Afferte,
•discere queat. quanti iestimandus sit qui opere inquit, aliam, ct ne talc aliud ultcrius accidat solli-
i-imili, Uomino sacculorum rege cooperante, me- citi ostote in poslcrum.. postmodum beato viro
t sublimari. simul cum maiignus ille rem male sublatam
rcgo,
Cap. III. — Dc aqna in vinitm conversa. detulit in forum venalium rcrum scd distrahi nullo
;

)ogobat aliquando sanctus Odilo in quodam suo modo potuit, quia hoe illo iniquus possidere non
nobio, quoil nuiicupatur .\urea vallis, loco scili- mcruit. Semel, bis terquc fruslra conatus, tandom
religioso, ct illic comnianentium sancti-
fratrum ruborc fronlis confusus casam repetit inanis : et
^ fanioso.Aderatprimus dicsjojuniorum,quae
ille ecccdivina ultio scelestum facinus in injuriam sui
mini Pascha prajcedunt, in quo et cineris super scrvi perpetratum extemplo vindicat. Subito enim
)ita impositio suscipilur, ct arduae inceptio manibus pedibusque arefactis.miser et miserabilis
'tinentiip a lidolibus inchoatur. Dei itaque cullor simul cum furto sancti Maioli[.su/)/)/{; ad ecclesiam]
isuetum morom explerc cupiens, cum jam hora dcfertur, in terram ponitur, mappa vero sursum
i nona fratres, rnodico cibo percepto, lectioni apponditur. Fitconcursus populi, constipatur eccle-
arent, clam cinere impleto pugillo conscdit ad C sia multitudiHC innumerabili, meritum Odilonis
nsam. socundum Psalmigraphi dictum,
el coi^pit qualo sit agnoscitur, et beatus Maiolus ut opem mi-
le simul cum cinore fessum corpus reliccre. In- scro forat omnium votis oxoratur. Tandem divina
t vero ciiidam fratri, utsibi aqua; potum dofer- pictas inolitis miscralionibus miscrum erigit, bra-
quo imbecilles artus arido edulio sustentaret. chiamanusquc nativo humorcpcrfundit, basesejus
ulit ille quod jusserat. Ut vero aj)plicuit labiis, ct plantas consolidat, isque cum omni populo Deum
• saporem odor aquffi contulit vini.substitit illc, magnificans, ad propria rcmeat.
luasi ignarus, ilerum fratri ut aquam deferrot, Cap. V. —
Item dc alio simili furto.
uitmanu.Quiiniratusse aquam obtulisse sigui- Alterius ctiam furis cfTera mens simile direptionis
iviU Tandoin evacuato vase, iterum idem aqua damnum supradicto Patri inferre molita cst.Mora-
num dotulit Patri. .\ttigit ille summotenus ore, batur namquo jam fatus Patcrin denominata Papia
luo vinum pro aqua coepit redolcre. Vir crgo civitatc, cum ecce in uua noctium quidam fur in-
tus Oei pietatem erga se perscntisccns, humili gressus stabulum equorum, abegit unum,quem pra;
otionequod Deusmiseratsumerenon recusavit. caeteris perspe.xcrat optimum, et cujus tcrgo vir
c in Cana Galileae convivantibus de aqua boatus sedere solitus orat. Scd quia in cadem urbe
um exhibuit. Nunc vero famulo suo sponte sc n non solnm liorno Doi, vcrum etiam quje sui juris
'rerc volonti, p.illcntcm lympham in vini sapo- crant iiota vidcliantur, vcritus ibidem morari, con-
1 convrrtit. Quali vero curdis jubilo, vel qua fugit ad Laudense oppidum, ut illic de venditione
ntis fiduciaflDstimandusestlunc tripud:assc,cum equi cupilum acquirerct pretium.Vcrum quia Dous
dcse Deum curare cognovisset^PutuittuncPsal- sempcr suoruni curam gcrit, omnium cernentium
'tac verbis concinoro Dominus sollirilit.s csl mci,
: corda ita obstrusa sunt, ut nullius ad emendum
sicutalibi dicitur, Dominus cunnn Italjct md. adhiberetur convenientia. Quod cernens ille male-
Cap. IV. —
Uc furlo apud Papiain invenlo. volus, tactus poenitudine cordis et pervidens se
lo temporo quo Heinricus rex ad arcem nequitcr ogisso, confostim rodiit ad locum suai frau-
Romani
pcni feslinabat, iitde rcgno ad irnpcrium promo- dis conscium, ct UKorontibus faniulis rcpnpsentat
ctur, comitabatur cum co Iicati.-i.^jimus (Jdilo, eqiinm fraude siibducfum. Nuiitiatur hoc viro Dei.
et
nosissima; Virginis adorandum partum utriquc Agit ille grales summo rerum opifici, et ne qiiid
ibravcruntapud Papiam.ditissirnum Italix oppi- rnolcbtiie infcratur latroni, impcriosa prcce sajvicn-
919 S. ODILOiNIS GLUiMACENSIS ABBATIS V. 9iO
tium mitigat voluntatcR. Non enim erat avidus A tuum depcllG ab hac domo horrores tenebraru in.
vindictae, sed nimia cordis benignifeate, bona pro Nec mora. lux ab aithere fusa illum laslitia et secu-
malis semper studebat rccompnnsaro. Sccundum ritate, et domum luminis perfudit claritate. Et ne
beati Pauli apostoli, qui va.s cloctionis dicitur, ad- cui ista incrcdibilia videantur, o viri fideles et Chri-
monitionem, nulli malum pro inalo alicui volcbat stiani fralros, Creatoris est miranda potentia, qui
unquam reddere, sed omnibus in commune bene- dcvolos e.jusanimos ccrnens, talitcr illum glorificare
facere. voluit, ut hix meritorum ipsius pcr orbis climata
Cap. VI. — De transmrationc jirofundissinuT! Ti.ci-
diffundcrctur.
ncnsis aqux, el accensionc lucern;c. Cap. VII. —
Dc simili miraculo.
Ea tempestate, quarcgnum Italiffi quidam nobilis Memorialis dies divina? visitationis et hurnanac
Arduinus arripuerat, et ille magnus Hcnricus,inter salutis,festivitas videlicet Dominicai Nativitatis ap-
CcEteros clarissimus, regni monarchiam consen- propinquabat, et sanctus Dei Odilo primos dies Ad-
tientibus Italiae principibus,jam in codem solo !ta- ventus Dominici apud Patorniacum, delectabile sibi
lico posiUis affectabat; supradictus Pater transiens coenobium, celcbraverat. Inde gressum movcns, et
pcr Italiam, devenit ad quamdam nquam, qu« mcc- pcr montana paulatim iter faciens, pervenit ad
nia Papia? prajtcrfluens, ab australi parte, mutuato quemdam vicum, nomine Leodonium [Lons-le-
a se nomine dat vocari Ticinum. Hanc ergo festi- Saunier], ubi conficitur sal, humanorum ciborum
nantor transire cupiebat; sed navigium deerat, quo condimentum. Festinabat enim pio desiderio beatae
tantcG altitudinis flumen transvadari possct. Gonfi- Virginis parlum apud Gluniacum, virtutis et reli-
dens itaque de Deo, cui lota mcnte adhserebat,vocat gionis habitaculum, celcbrare. Advenerat autem
unum ex famulis, cuinomen Wolveno, et in nomine domnus Petrus ab Italia,etin ejus obsequium gra-
Domini jubet eum per alta fluminis haud dubic in- diebatur, in cujus solatio valde pius Pater gratula-
cedere. Mirum dictu sed tamen omnia possibilia
! batur. iiospitati igitur in praedicto vico, pra^cepit
sunt credenti,obedivit illico faraulus, et subsequilur senior suis, ut essent diluculo parati, et primo mane
post eum dominus,et ita cum omni comitatunbsque proficiscercntur, ut diurna itione [m5.,diurnatioDej
subsidio cymbee, sine aliqua la^sionc, Christo du- peracta, posscnt attingere ad monasterium sancti
ctore, ventum ripam ulteriorem. Impletaest
est ad (18-19) Marcelli. Imminebat namqueilledies quartae
tunc prophelia sancti Habacuch dicentis Viam fc- ferise, iu qua ct solemnc jejunium, et electio Dei
:

cisti in mari cquis tuis, in lulo aquarum niultarum malris in Ecclesia prccconatur (20). Illic ergo cu-
{Hatnic. iii, 1.5). Quid vero mirabilius, vel laude pid:)at festivum creleslis oraculi lcgatum bealae Vir-
dignius videtur? Quondarapopulus Israeliticus inter gini dircctum audire pariter et celebrare. Faclo
divisiones maris per siccum transivit nunc vcro C itaque mane carpebant iler, cum jam coelum
;

bcatus pater Odilo super ipsas undas Kquoris viam nubibus pr«tcctum difFunderet terris immensita-
sulcavit. Sed quia utrumquc Dei munus cst, dc tem iinbrium impcUerctque incommoditates aura-
utrn(|uc a nobis Dciis magnilicandus est. Hoc cer- rum (21) scd fortcra viri Dei animum a statu sui
;

nentes qui ibi aderaiit, pulaveruut consuctura aqu;c desiderii ha;c aspera revocare nequiverunt. Quinimo
transitura, et asccnsis equis id tcntare conali sunt; confortabat socios ne animos frangerent, sed viam
sed priusquara priiua vestigia sonipcduiu ripaiu constantcr cxplcrcnt.Qui enim non paliebaturvinci
tangerent, pene submcrgercntiir, nisi confestim a voluptatc, invictum sc pra^stabat a labore, quia
rctroacti gradum prcssissent. Viso tanto miraculo, raanebat libcr ab oinni aniiui perturbalione. Labo-
unus ex circumstantibus accurrit ad gcnua sancti rioso igitur itinere cum plurimo spalio diei con-
viri, orans ut hospitio sucT3 domus uti dignarctur : fecto, vencrunt ad qiiodrlam numen,quod ita inlu-
cui vir bcatus libentcr assensum
dedit, vcrgebatur mucrat, ut ullra littoris teruiinura protensura in-
enim jam dies ad occasuni. Vcnicns itaquc cum suis transracabile videretur. Coiuites vcro ciroumcirca
ad domum, et charitatc illius hominis rcfcctus,dor-
discurrcntcs, et pluriiua conantcs, racabileiu trans-
mitura pcrrexit. In noctis vcro luedio, jam bcato itumniiniracrepcrii-banl.TuncChristifamulusspem
viro suporato, repentc ventus aspirans pcr rimas n iu Deura ponens, vocat unum cx lamulis, nomine
domus qua} patebant, suo fialu luccrnam exstinxit. Arbaldum. Vidctur, in^init, mihi per hanc parteml
Expcrgefactus cubiciilarius qui ante eum cubitabat, nuniinis inesse cursuiu mcandi. Ergo in Dei noniioe)
noiuine Dcodatus, atque extcrritus,doliiit tonebras socurus ingrcdere, ct expcricndo disce ulrum ef
irrepsisse, ubi se lucoiii mcmincrat r('li(|uissc. Ex- nos qucamus transire. lUe nihil moratus, agit im-'
silivit a lectulo, cL ncsciens (|uo luincii pctci-et, pcrata, transit lluiuen, et allabitur ad ripam ult*-
sunipta fidci audacia, cccpiL Deuiu orare, diccns : riorera,ct cuiissa voce clamat se omnes sequi posse.
lunicn divinuui, (jui toluin illustias raiindum, audi Et scnior : Nou, inquit, sed tc ad nos oportebit red-
mc. iiiiuKTituiu [ut. cod., miscruml, cl pcrOdiloncm irc. Transvadavit illc ilcrum interventu Patris,

(18-PJ) lloc mdnastcriiim situiu est in subuibiu lium : Missus cst (inyclus Gabricl, etc.
CabiloiicMsi. (21) Altcr codcx, implcrctquc incommoditales ou-
(20) Fcria (luarta Quatuor Tcraporiim, in Iicbdo- rarum.
niada tortia Adventus, qua scilicet lcgitur Evangc-
 ;

921 VITA. - LIB. 11. 922

Bquoris evadens periculum. Pracccde ergo, inquit, A mens, movlt gressuni ab ccclesia, et ad famulorum
nos in nominc Doniini. Ad lineam itaque cuncti tendit habitacula. Piscandi gnaros vocat,multa cum
ingretlientes, transicrunt gurgitom vastuni, aquis eis conqu.Tritat, super capiendis piscibus multa in-

us(]ue ad partes femorum autem Dei,

irrigati; viro culcat,nunc pium Odilonem venisse, nunc dicm Do-
sicut testati sunt qui ndfucrunt, ncquc usque ad minicfP resurrcctionis adesse, nunc fratres melodia-
corrigiam calceamenti aquapotuit dilfundi. Ex in- rum cantu faligatos fore. Impetat demum in Ghristi
fusione itaquc aquarum, nimioque algore constricti virtute, ut Sequanam fluvium retibus expetant. Ite,
omncs socii, tandera profunda nocle vencrunt ad inquit, et mi^ritum Odilonis interpellate nomenque
iocum diu flagitatuin, cximii martyris Marcclli lio- Christi invocate : credo enim quia non frustrabitur
nore dicatum. Facta oratione petierunt domum, et spes vestra. Id sine mora fidissima clientum turba
aedentes circa ignem copiosum, alii se calefacere, dant fluvio rete ; fluvius ex improviso reddit piscem
pars ccepcrunt vestes mutare. Quorum gravem la- magnitudine enormem, vocabulo sturiorem, in quo
borcm cernens dulcissimus Patcr incaluit cordis, et nuniinis gurgitepiscis vixunquam ferebaturapisca-
dictis amicis afflicta pcctora mulcet. toribus captus esse. Rcdeunt ergo onusti qui abie-
quondam fortcs per multa pericula fratrcs! rant vacui. Pr.ncsentatur novus piscis, quem non
Ne vestra vestris frangatia pectora rebus, „ priedictus fluviusdare solebat, sed Ghristi largiflua
Per varios casus itcr tot discrimina rerum manus suo servo direxerat. Quod videlicet inopina-
Tcndimus ad rcgnum ca-li, scdcsque bcatas. tum miraculum in tanta admiratione est a sancto
Duratc, ct ha?c olim mcminisse juvabit. Patre habitum, ut eliam infantes scholae,quibus crat
Credile nieae parvituti, beata Dei mater, ob cujus invisus et incognitus tanta) enormitatis piscis, ad
obsequium convenistis, hujus vcstri hiboris crit pia videndum venire prteriperet, et .id glorilicationem
remunor:itrix. Post h,TC cibo sumpto, fcssos artus Dei omnipotontis super hoc benoficio seniores cum
somni quicte refocillarunl. crastinum autem com-
In .juvcnibus et pueris magis ac magis accenderet.
pletis ofliciis ecclesiasticis, omnipotenlis Dei dono, Agitur dies solemnis pro gloria Dominicaj resurre-
cibo et Iffititia corda fratrum implevit ac deinde ctionis. LfBtantur heroes novitate rei peractae meri-
CJuniacum pervonit. tis tanti viri.

Cap. Vlll. —
De paucis pisciculi.'^ pluriviis refectis. Est propc sanctum Dionysium monasteriolum in
LutetiiB (22) Parisiorum proximum est monaste- honore sancti Martini (23) consecratum, et vulga-
rium, sancti Dinnysii martyris gloriosi corporis ho- riter ad Publicam Stratam dictum in quo videlicet :

nore prrpclarum, qui locus a Francorum rcgibus loco fratres, qui in pr.nedicto sancti Dionysit mona-
Hugone et Hotberto, viro Doi Odiloni fuerat com- sterio causa infirmitalis vel fatigationis manere non
roissus, ut mniiacluili ordine et doclrina rcgularis C possunt, aliquando secedunt. Quadam itaquc die vir
vita' proveheretur in melius. In quo ctcnobio ali- sanctus fatigatus adveniens,monasterium declinans,
quando Dei famulus commancns, vitre pabulum ct causa repausationis illuc divertit. Quod agnoscentes
salutis haustum facundo orc suis auditoribus mini- illius monastcrii majoris procuratores, mittuntsibi
strabat. Quadragesiuialc lempus effluxerat, ct dies qua^quc neccssaria, scd de piscijjus,nusquam enim
mystic.p ccnn;e nec non et salutifer.c passinnis Chri- repeririapud eos valebant, valde parva munuscula.
sti desierant, cum lux laititire, triumphus videlicet Interea dum vir Domini privatam requiem se putat
Dominicae resurrcctionis, mundo irradiaret. Esus habcre, eccc subito, sicut ad eum semper frequentia
vero pisciurn in tanta diei solemnitate patri fratri- monachoruui (|uocunque locorum vcniebat, credo
busqiie deerat. ricrebat tunc ofticium prajpositune duo abbates cum pluribus monachis accedunt.Quos
senior Ivo, aniicabilis homo, qui bcne rncritum Pa- cum gaudio suscepit, et in longum cum eis ser-
Iris observare ct coiere studebat ;
quique valde monem protaxit, atquc ad ultimum ut secum pran-
moDStiim gestiens animumquod stcrilitas aquarum derent, invitavit. .^ccedcns vero ad coquos ct in-
sibinon {trfcbcrct arilucntiani piscium actitabat : fertores ciborum, inquiritquid haberent unde suos
enim ut undccunque acquirerct ejusmodi cdulium, quos invitaverat hospitcs reficere posset. At illi cae-
sed ([uaicunque agitabantur minine ad profcctum r\ tera quidem utcunquc habere, de piscibus vero
proficiebant. Divina eniin providentia id agcbalur, pene nihilessc, quodtantaj multiludini valeret suffi-
ut in nova novus hospes gurgitis novo
festivitate cere. Piieri, iniiuiL vir sanctus, illi vestram super
etiam homini, scrundum Apostolum spiritu mentis hoc sollicitudinoni committe, qui de quinquo pani-
su.Tcdcdiein diem renovato, Dci munere mitterctur. busetduobuspiscibus quinque millia hominum va-
Sub ipso itaquo n^agn.-c diei crepusculo, complelo a luit s.atiarc, et ita nobis hospitibusque nostris ple-
fratribuscelebriter matutinati ofticio, praedictus Ivo nissimam "refectioncm pr;pparate. Ilajc dicens
fidem possidcns in Deo, de meritis Patris prtEsu- abscessit ; illi vero qiiodjussiim fuerat. diligentius

(22) llaec usque ad hKC verba (anti viri habemus ibihabitant mnnachi, quamvis redditus pingiiissimi
ex unico cod. S. Germani. sint, qui a [iriore comincndalorio pcrcipiuntiir
\23) Subsistit hodicquc ecclcsia S. Dionysii dc iuxta hanc crclpsiam alia habetiir parochiali titulo
Strata vulgo. saint Deuys de fKslr^e, ubi vistintur msignita, sub sancti Martini pairocinio.
vetusti&simascpulcraSS.Dionysiietsociorum..Nulli
923 S. ODILONIS CLLNIACENSIS ABBATIS V. 924

ut possuntprocurarunt. Quid morer?Ventumestad A. essc largus, in alienis vero parcus. Allatum est
mensam, omnes ordinata scde recumijunt. Mira modicum vas mer'o plcnum, pra3 se ponit et coepit
dicturus sum, sicut in veritale testanturqui pra^son- more pincernaj illud cxpcndi sibi et abbutijuxta
tes fuerunt. Dum a coquis pisces ministrantur, et ab rccumbenti, et quandiu prandium moras habuit,
inferioribus ad monsam fratribus inferuntur, ita iii utcrque prout libuit hausit. Alii vero fralres, qui
manibuscomedentinm, sivc ministrautiurn illa par- erant vcgetiores viribus, alterius liquoris uteban-
vitas pisciiim vel alior'um ciborumcuupit cxcrcsccre, tur potu, cui tamcn non incrat similis saporis
ut abundanter et superabundanter omnes inde ha- gustu3.Jam cpulae defecerant, et a mensa surgen-
bercnt, et multa servitoribus remanerent. Tandcm dum erat, cum illud vas, velut inexhaustum, vide-
finito convivio Pueri, inquit vir sanctus, parva
: batur adhuc rctincre meri pusillum. Tunc vcrae

promisistis, ct muUa dedistis famem timuistis,et

; pictatis amator blande subridcns Non, inquif, :

supcrabun'!aulci i.fccistis. Tantum vidcte ut de fratrcs mci, integram charitatem crg.i vos modo

plcnitudine uostrae rcfectionis vobis aliquid sei-vctis. habui. Accepto confcstim parvo holovitreo infudit
At illi nimia cordis la^titia cxhilarati, respondciit mcinim, ct singulis pro bcncdictionelargiturpotum.
Adhuc, domine, nobis multa supersunt, qua- nobis Accidit tunc rcs stupcnda. Cum cnirn cssent fratres
et aliis si supcrvcnerint, sufficcrc possunt. Et si rj fei-e duodecim, haustis sccundum numerum po-
dcinceps veslr-asanclitas aliqua suadcrc vo!uerit,ad culis, vinum illico ultra fiucre desivit. La^tantibus
crcdendum in cordibus nostris nulla difficultas crit, vero intcr se fr^alribus, et quod evenerat slupcn-
Ecce enim contra spem nostrae pusillanimitatis con- tibus, prudentissimus senior infit : Hospes iste

quod vestra de Dco prajsumens fiducia rcpro-

tigit, noster uberibus eximia; dilcclionis abundare fecit

misit [nl. cod., non diffidit]. Ad hoec vir eanctus : in exiguo vase vinum pra^stitce charitatis. Ita opus
Non haec, inquit, mca fides, sed vcstra obcdientia, pcr sc divinitus iactum, alterius rcligionc attesla-
etmeritum hospitum nostrorum promeruit,ut quod batur actitatum. ExccIIebat enim in illo pura humi-
sumpsimus pro charitate, divina operante benedi- litas, per quam, sicut Apostolus dicit, omnes sibi

ctione, valeret nobis omuibus sufficere. Verumta- superiores seque inferiorem arbitrabatur.
men nobis et vobis in illo spes est sempcr poncnda, Cap. X. — Dc quodam homine a febribus libcraio.
apud quem omnia sunt possibilia quaj hominibus Inclyta post haec Urbe relicta, incedens per aggc-
sunt impossibilia. rem publicum venit ad Taurinense (Turin) oppi-
Cap. IX. — De cxuberutione vini in parvo vasculo in dum, ubi quidam patiens ardores febrium per ablu-
monle Avenlino. tionem manuum ejus orat sibi dari remedium.
Huic etiam non dissimile miraculum alio tcmporc Occulte igitur a ministris obtentum rccipit infirmus
contigit evenissc. In Romulea urbe, qua; sui ma- C sine mor-a sanctrtatis beneficium, collaudans aHerni
gnitudine et formositate, nec non et apostolica di- Patris unicum Dominum Jesum Christum. Scd ne
gnitate arccm totius retinet orbis, reverendus senior ad aures Patris pcrvenii^ctur, alto silcntio ab omni-
Odilo uno in tempore morabatur. Habebat autem bus occultatur.
hospitium in monasterio sacra3 puerpcroe Virginis, C.vr'. XI. — De utribus in usus pauperum evucualis,
quod est situm in Aventino montc (24), qui pra3 el iterum divinitus impletis.
caeteris illius urbis montibus acdcs decoras habcns, Inde ad Alpes Jovinas tendcns, jamque arduum
ctsucE positionis culmen in altum tollens, ajstivos iter conscendens, obviat egenorum turba, quae tota

fervorcs aurarum algore tolerabiles reddit, et habi- simul str^epebat, ut praeberct stipem necessariam.
lem in sc facit. Ovibusautcm spiritua-
habitationcm Illico munificeutissimus Patcr jussit exinaniri utrcs

libus inlra scpta cjusdem cocnobii accubantibus mi- vino, etegentium dari desiderio; et statim hoc sinc
nistrabal vita^ pascua abbas quidam, Armo nomine, dilatione perficitur.Non multo post aderat com-
beato viro speciali anncxus amore. Una igitur die- potens hora, qua cibi perceptionem exigebat fra-
rum veniens domnus Odilo ad mensam, intcrrogat gil'snatura. Discumbuntitaque cuncti, ct ecce utres
an tale vinum in promptu haberet. quod sus im vino vacui, repcriuntur salubri Iiquor'C pleni. Ob-
becillitati accommodum foret. Intimant hi quibus n stupcscunt omnes, et pro tanto munere divins
cur-acratcommissa, minimc hujusmodi habere,quod majestati persolvunt solemnes gratiarum actioncs.
sibi utile valere esse. Convcrsus autem homo Dciad Cap. XII. — Dc vase vitreo confracto et solidato.
pra^fatum abbatem, qui suo laferi assidebat:0, Cum in Pannonia simul cum domno abbate IIu-
inquit, bonc vir, si habcs quod po?sit essc utilli- gonc (25) csscm, quadam dio cum vcncrabili viro

mum, confer inde mihi charitativum subsidium. Ilichardo episcopo, patris Odilonis nutrito cl mo-
IIIc hilari vullu placidoque animo jubet illico alfcrri nacho, coepi dc virtutibus cjusdem Patris collocu-
quantum esset su;c voluntati. Tunc Pater Hoc no- : tionem haberc, et cgo illum, si qua nosset, ut mihi
strum vasculum licet vidcatur exiguum, modo de- pandcrct, sollicitus cram inquir-ere. Fuilcnim sibi
feratur pleuuni. ytudcbat cnim in suis sempor ipsc episcopus valde familiarissimus, et pcr multa

(2i) Ibi educatus fuit suli aviincuio siro abiiale (25) Cod. S. Germani, domno ct scniorc Hugovc
Hildcbrandus, postea Grcgorius VII papa, ut in cjus ubbate.
Vita dicitur.
m VITA. — LIIJ. II. 9i6

tempora suorum secretorura conscius ilinerisque A clesiam concurrunt, psalmis et orationibus incum-
vel laboris socius. Erat vero inter alia mentio de bunt, et ne nobis inde innocentibus damnum eve-
kase quodam confracto, et orationibus Patris, ut niat,unusquisquc pro nobis sollicitus cxorat.Finita
fertur, conaolidato : unde cgo adhuc inccrtus, ab vero oralione,vir sanctus vas sibi confrartum prcB-
illo rei veritatem inquirebara sollicitus. At ille : sentari jubet,oculis inspicit, manibus attrcctat : et

Recolis, inquit, frater, illara contontioneni Alberici ecce nihil lupluraj vcl confractionis recognoscit.

episcopi Cumani i26), quam habuit cura Odilonc, Indignatus vero circa monachos : Quid, inquit, vo-
senioris Odilonis nepole,«lo abbalia Bremetensi "? Et bis, vidcbatur? credo, certe visus vester
fratrcs,

ego : Rccolo corte et bone reminiscor. Dum illu, nescio qua caligine detinobatur. Fingebatis fallaci-
inquitjContentio esset.quadam die ego et praedictus tcr facturam vasculi, cum ecce inde nulla conspi-

episcopus in via siraul pergentes, et de mullis ad cianfur signa pcriculi. Fratres vero haec videntes,
invicem colloquentes, inter cffitcra coepi eum ar- altoniti stupore miraculi, nihil indeaudebantloqui.
^uere, cur supradictam abbatiam injuste sibi prte- Post hccc tcmporo constituto, ego cum socio pro vase
surapsissel acquirere, cum sciret illam primura ab repotendo voninius, et a bajulo illius requisivimus.
imperatore Conratlo traditara essc pra?dicti Patris Qui advocans me in partcm vas reddidit, et ut im-
Odilnnis ordinationi: et inter alia ei coepi opponero j. pijratori pro magno munere redderora suasit.Qucm

sanctitatora viri, ef quia raultuni audiebantnr ab percunclatus cur talia diceret, pcr ordinem cuncta
illo laudabilia llori, intcr qua; etiara fama eral dc quK accidcrant narravit. Ego vero gratulabundus
redinlegralione cujusdara vasis vilrei confracli. cum socio redii, imperatori quo; agnoveram sub
Hoc, inquam, me, respondit Albericus, melius silentio retuli, et super hoc miraculo magno illura

quam te scirc faleor ; et quia tc cx hoc incertum replevi admirafionis gaudioetinsolita) delectationis
video, nc deincops sis dubius, audi veritatom aper- jubilo.Supra modum cnim eum diligebat illiusque
tius. Et ego : Libonlor, inquam,audiam,et diligen- consiliis humiliter adhajrebat. De quo etiam talia
tius animo recondam. At ille : Quodam tempore, agnosrens, magis ac magis orani voneratione di-
illc tuu3 scnior, qucm dicis, et abbas (27) ad cu- gnum habebat.Ha?c ita mihi Albericus ecclesia) Cu-
riani Hcnrici imperaluris raei senioris venerat ; et mana; episcopus in veritate narravit, qua? etiam a
dum ibi maneret, accidit quadam die ut in mensa pluribus aliis persoiiis vera cssc pro ccrto agnovi.
imperatoris vaspreliosissiuiumvitreumAIexandrini Caf>. XIII. — he quadam vi.sione cujusdam cremitx.
gcneris (28) cum pigmenfs tritis ante eum pone- Iletulit raihi etiam domnus Richardus episcopus
retur. Illc vero advocans me ct Landulfum [ms., quamdamvisionera,quaraetegoquondamaudieram,
Laudulfum', postea Taurinensera episcopura, praj- sed tunc animo minime retinebam. Quodam tcm-
cepil ut ipsum vas cura [)ulvere pigmentorum, ad C pore, inquiL, vir quidam religiosus de pago Rote-
mensam senioris Odilonis deferremus, et ei gratia nensi {liodex:) oriundus ab Jerosolymis reverte-
corporesB salutis daremus. Nos vero, sicut impcra- batur. Transicns autcm mare,quod a Sicilia versus
tor jusscrat, vas detulimus, corara abbate ex parte Thessalonicam protenditur, pertulit cum pluribus
CtEsaris posuimus, et sicut decebat, humiliter incli- aliis gravissimum ventum in mcdio positus.Qui na-

navimus. At ille humilifer recipicns, vasc rctcnlo, vim impollcns, a[)pulit ad (luamdain insulam sive
praicepit nos redire, et tompore constituto iterum rupera, ubi quidara servus Dei reclusus manebat :

pro vasculo repctcndo rcdire. Nobis vcro rcdcunti- ubi aliquandiu tranquillitatem raaris exspectans
bus, sicut humanai curiositalis est novas el incon- prajdiclus vir comnioratus, cocpit cum illo servo
suetas rcs libcntcr velle inspicere, coeperunt inter Dei dc multis collocutionem habere. Inquisitus
8€ monachi vas maniitus attrcctare, altcr alteri de vero a viro Dei unde genus duceret, .Vquitanum se
manu ad manum tradere : cum ecce de raanibus esse respondit.Tunc idera homo Dei sciscitatus est
vas labitur, et, ut erat fragile, labendo conlringi- si quoddam monasteriura quod nominarclur CIu-
tur. Quod agnoscens vir Deo amabilis, non leviter niacum.et Odiloncm ejusdcm loci abbatem nosset.
contrisfatus ait : Fratrcs, non bcnc fecistis, quia At illc rcspondit Novi, et bene novi, et hoc quare
:

pro tali veslra ncgligentia, juvcnibus clcricis, sub n pcrcuiictcris scirc cupio. Dicam tibi, inquit, et ut
quorum custodia vas a nobis confractum positum aniino recondas quaj audieris admoneo.Vicina loca
erat, gratiam impcraloris fortassc abstulistis; sed siint nobis, cx scineli[)sis manifesto Dei Judicio,
ne illis damnum cveniat (jiii immunes suiitaculpa, gravissirna cructanliaignisiracundia, in quibusani-
accedamus ad ccclcsiam, ft Domini 3U()er hoc ini- ma> poccalorum ad lempus slatutum divcrsa luunt
ploremua rai3ericordiara..\dcujus impcriura ad cc supplicia. Suntveroadeorumsempcrrenovanda tor-

cstCoraensis,quisa?piu3 Curaanusdicilur.
(26) Id nachos, tesfe Ughello tomo V Italia; sacra?, ubi ex
Nam Curaanos in Cami^ania Italica episcopos
intcr Chronico Novaliccnsi contonlionis hic memoraf.-n
niillus Albericus occurrit. At Albericus Comensis hisloriam relert. De al)i)atia Bromclensi, quam
eniscopiis celebris est, qui novam cathodralem cc- nuiic 01iv(.'tani monachi iiossidonl, [)liira idem au-
clesiam a fi.ndamenlis cxslruxit, veterc, qu.c erat ctor.Vidc rt Liibinum in Notitia abb.atiarum Italia).
evlra civilatcm, monachis Boncdictini.s attribula, (27) M.-. S. (icrmani. Illc luus, qucm dicis scnior
3Hae postmodum ad Cistercienscs transiit, ac tan- et iloniiiius ahhos.
eni in comraenda tradila nullos nunc habct mo- (28; Idcm. Alcxandnum cum, ctc.
027 S. ODILONIS GLUNIAGENSIS ABBATIS V. 928

menta multitudodsBmonumdeputata^quieorumpoc- A. et quoties arcis Romanae mccniis suipraBsentlam vir

nas de die in diem restaurantcs,intolerabilesmagis bcatus intulisset, larga liberalitate necessiludiaum
ac magis cxaggerantdolores.Qiiostamen s.-epiusau- juvamen exhihebat. Hic ergo mortalis vit* curri-
divi lamentantes, et non parvain querimoniam la- culo jam decur.so,corpus terrse animamsupernacre-
cientes,quia oraliouibus rcligiosorum lionunuin,ct misit potestati. Rcgimcn vcro sedis apostolicaeade-
eleemosynis pauporuni, qu,o iiunt pcr divcrsa loca ptusestJoannes,sibiafliniscarnisgcrmanitate.Mul-
Banctorum,multotics per Dei misericordiam ab eo- tum tempus effluxerat cum praenominati praesulis
rum pccnis libcrarcntur animaj damnatorum. Intcr anima, non adcpta lucis acternae consortium, luebat
csetera vcro mentioncm ct ma.^iimam querimoniani procommissis poinale judicium:cum ecce clemen-
noveris illos prujcipuc lecissc de illa Cluniaccnsi tis Dei miseralio ad significandum beati Odilonis
congregationo, ct ipsius abbate. Quaproptcr pcr meritum,manifcstare voluit et pccnam illius horai-
Deum tc adniuuuo, oi ad tuos cum prosperitate ha- nis,et donum suae immensae pietatis.Apparuitnam-
bueris rcdituni,ut hicc omniaquaeame audisiinota que spiritus jam dicti praesulis in revblatione Joan-
faciaspra3dicta3Congrcgatiuni,etcxmeapartedenun- ni (31) Portuensi cpiscopo, et aliis duobus,quorum
ties,quatenus magis ac magis insistantorationibus, nomina non recolo, indicans eis <iuae circa se gere-
vigiliis et clccmosynis pro requic [Tkuan., redem- „ rentur; quia videlicet non splendore lucis, sed pce-
animarum in puenis positarum, ut per haec
ptione] narum teneretur in umbris.Monet itaqueut eantad
gaudium multiplicetur in cffi!o,et damnum sivelu- fratrem, et ocius pio Odiloni legationem dirigat :

ctusinferaturdiabolo.Regressusitaqucvirprtedictus ipsius enim superna censura

sufTragiis destinavit
ad patriam,ha3C per ordinem sancto Patri ct fratri- illum eripi atormcntis. Recedentibusergo tenebris.
bus nuntiare studuit (29). Quod audientes, admira- hujus visionis conspectores papam adeunt,quae in-

tionem non parvam cummaximacordisla^titiasum- juncta fuerat sibi cdicunt. Talia praesul audiens et

pserunt, Domino gratias egerunt, orationes oratio- multum de fratrecondolens,rumpitmorulasomDe8,

nibusaddiderunt,elcemosynaseleemosynisapposue- ct pugillarem chartam secundum tcnorem visionis

runt,et pro requie defunctorum instanter laborare descriptam, per praedictum cpiscopum Joannem
studuerunt. Hac igitur occasione sanctus Pater ge- beato viro dirigit. Nec mora, fidus legator viam
nerale propositum per omnia monasteria sua con- arripicns attigit Papiam,et pertaesus itinerislabore,
stituit, ut sicut in capite Kalendarum Novembrium domno Petro collas beati Maioli praeposito, quae re-

festivitasagiturOmnium Sa>ictorum,ita ctiam inse- velata vel pra^cepta sibi fuerant aperit ; eumque
quenti die, memoria gcneraliter ageretur pro re- oppido cxposcit,ut ipse hujuscaus;c volox internun-
quieomnium lidelium animarum;privatim et publice tius esse studeat. Ille impigcr bullatam epistolam
missa? cum psalmis et eleemosynis celebrarentur, C sanctissimo Patritransmittit,etconiigitdivinonutu,
omnibus supcrvcnicntibus pauperibus clcemosyna ut isdcm Dci servus Cluniaco repcriretur. Delalam
multipliciter durctur quatcnus pcr hrcc jacturam
: itaque cpistolam perlegcns, convocat nobilem mo-
sibi provenire magis ac magis dolerct adversarius, nachorum senatum,ct serialim cuncta perorat.Ape-
et e contrario gratularetur sub spe misericordia) in rit profuuda sapientia; su;c,multaque replicat.et ne
hoc laborans Christianus. talis legatio parvipendatur exorat.Dein praecipit ut
Cap. XIV. —
De rcvelalione domni Benedicti papx. libaraina prccum et dationcs eleemosy narum pro ge-
Cum semper obscrvare visiones et somniavanis- neralis pr;e3ulis liberatione solemniter peragantur.
simum sit,tamen plerumque fidcs adhibenda cst his Suscipiunt ergo seniores gratanter onus leve chari-
qua3 eveniunt divina dispositione, aut manifcstatio- tatis,publice et privatim aurcs pii Conditorisdevotis
ne praeteritarum rerum, aut ostensione futurorum. precibus appellant. Nec tantum in eodcm cccnobio.
De his habemus tam in vcteribus,quam in novis tot scd ubicunqucfratrumcffitus mancbatdiffusus,prff-
exempla penc quot volumina.Quapropter huic nos- cepto Patris similis persolvitnr faraulatus. Jam
tro operi inscrere dignuinduximus,quamdamvisio- prajfixi terrainispatium complcbatur, cum tot pre-
nem mcmoratu dignam,niultis adhucvivcntibushoc ces ct oblationes, atquc oleemosynarum largitates
clarius cognitam, per quam conjicerc possumus, n aditum divinaj benignitatis pcnetraverant. Unde et
quantam apud Deum is dc quo sorrao cst adhuc in libuit superncc clementia; haud dubio rclatu id pro-i
mundo superstcs promcruit gratiam.Prajcratquon- palarc. Erat in prailibato coenobio quidam senior,-

dam apostolica) sedi sonior Bencdictus (30), in Ro- noniinc Eldcberlus, nobilis carne, nobilior spiritu,'

mananobilitatepnccipuus.prudcntiingeniosolertis- ministrans cgcnis elcemosyna) subsidium, cui lalis

simus, etquantumadmundanumculmenattinet, ur- visio persoporem revelata est. Videbat namque
banis causis aptissimus.Qui beatumOdilonem clara quamdani personam decorc conspicuo cum multc
aircctiono diligcl)at, ct summo studio cxcolcbat : agraine candidatorurainlraremonasteriiclaustrum,
(29) Cod.S.Cerm. lirqiYnsio itaquc viro prxdicto... (31) Hanc historiararcfcrtSigebcrlus in Chronicc
fratrihus ac rcliqiosis viiks nuntiatum csl. ad annuni 1025, scd cuiu niuiris raendis. Id tamen
(30) Octavus scilicct, cujus fiMter ac succcssor observari vclim quod dixerit, pontiticem a paeni:
fuit Joannes .XIX sou XX,amhn (ilii Grcs^orii comi- iafcrnalihus Odilonis infervcntu fuissc liberatum,
tis Tusculani,tcste Leone Marsicano in lib.ii Ghro- (juibus verbis nihil aliud quara piacularespurgato-
nici Casinensis,cap. 27.Adi Barouium adann.1024. rii llammas designare voluit.
•J2y VITA. LiB. n. m
pt usquo ad capitulum.ubi domnusOdilo cum sacro J^ ditur. Intor aiios vcro (|ni hujnsmodi tliictuatione
senatu residebat, pervenisse, et ad cjusdem Patris agebantur, pra>cipue senior Petrus anxie discurre-
gcnua caput humilifer nexissc. Cumquc frator ille bat, cui solliciludo disponondarum rerum Patris
requirerot qua?nam illa fulgida esset pcr?ona,didi- commissa crat (32),hic cxclamavit cuidam, ut oap-
cit domnum Honotlictum jia[)am Romanum, prima; tato ingenio propius accedcrot, si quoquomodo ani-
sedis episcopum.rcforontem gratiarum actionos pro mal rapcrc posset. Qui nihil moratus, protcnsa
sua liberatione, quod domni Odilonis et fratrum manu capistrum arripiens, forti adnisu educit mu-
jntervcntu immane chaos cvasisset,et ad supernam lum al) aquis. Concurrunt cuncti, perniciter equis
Leatitudinem evolassot.IIis visip,exporgiscons frater dosiliiint, ct cxonorato saumario perscrutantur eru-
.1 somno ,el memoria visaot audila rolincns,
tenaci tam ab aquis Patris supollcctilem,lcctulum scilicet
die relucente cuncta per ordinem narrat.Tripudiat ipsius atque libros. Qu;c nmnia Deo teste et his qui
tunc sacer senatu.^.et cum pio Palre iotorn.c majc- interfuorunt, ita intacta ab aquis reperta sunt, ut
stati personant vota jubilationis ;
palam constat nulluin vestigium infnsionis in cis appareret. Mi-
omnibiis quanfum venerabilis Odilo de individu.ij rantnr cuncti pr.f gaudio Deumquc magnificant, et
Trinifatis grafia possit, pcr quem uterus morlis tanti viri meritalaudibuscxtolIunt.Oneratorursura
raptata praeda potuit evacuari.
^ mulo, ovantes subsequuntur seniorem, et domnus
Cap. .W. — D(' quoi(am puero «6 infirmitate yulturis Petrus anticipans caetcros, Patri quod acciderat re-
sanato. iert. Oui levitor indignans Quid, inquit, dicis?
:

Quodam lempore dum idem vir sanctus apud num aliquid aquis immersum potest videri non ma-
Faterniacum moraretur, orat ibi quidam puerulus didum? Gonfecto itaque itinere, die jam decurso,
monachus, nomine Rodulfus, quem illa satis hor- recepcrunt se in cujusdam villulffj hospitium.Tunc
renda inlirmitas,qua^ in illis regionibus multis ac- jussit sibi afferri libros,et caetera qua) de aqua fue-
cidere sulet in gutture, ita deturpaveral, ita delio- rant ab.«traota,mantilia soilicet ac manutergia quae :

nestavcrat, ila etiam vocom pone intorcluscrat, ut sicut somper ad utilitatem, ita et lunc sine damno
in illa parte corporis, non jam spccies esse guttu- aijuis reperta sunt madidi. Tunc vir benignissimus
ris,sed qua'dam videretur intumescercpestis.Miser- Dcuin collaudans, fratribus sic cocpit loqui : fra-
lus itaque vir Dei tantai calamitati, puerum ad se trcs dilecti,ccrnitis circa nos miram Doi nostri pie-
evocat, manibus locum tumoris attrectat, signum tatem ? Corte quae recuperare non possemus,si aquis
crucis superimprimit, salutaria qua;dam verba si- inlingerGntur,ca conscrvavit illaesa; quce vero abs-
raul dicit, ct sic abire permittit. Mirum in moduin que damni discrimine polcrant intingi,ipsa passus
ille tumor, sicut in aliis postquam semcl affeceril est madida fieri. Ita nihil sibi, sed totum Deo qui
in dies soict crerJccre, ita versa vice in isto cx tunc C in illo et pcr illum opcrabatur, iideli corde Iribue-
CcEpit evanescere, et in pristinam formam doturpa- enim erat animus, et humana con^
bat. Excellcns
lurn guttur redirc, et usque in prajsentem dicm tomncns,nec dcsiderabat gloriam quasi mercedem
optata fruitur sanitate. rcrurn gestarum.
Cap. XVI. — De lihris et aliis supellectilibus aqua
Cap. .XVII. — De qiwdam puerulo monacho a gra-
infectis ct minime l;esis.
vissima infirmiiale liberato.
In Jurensibus Nantoatis est monasterium,
locis
sancto Patri ad componcndiim reguloris \\\.si sla- Quia vcro de Nantoacensi monasterio superius
tum a Gisloberlo comite traditum. De hoc quadam memoriam fccimus,dicendum est nobis ctiam quid
die egressus.iter agons ad urbem Gcnevensem.hora ibi aliijuando contigcrit cvenire. Quodam tempore
jam dif-i tertia incumbenlc,transivit fluvium por ea- cum ibi sanctus Pater advenit, puerum nomine Ge-
deni mont;ma discurrentern. Mulus autcni suarum rardum rcperit,qucm illa dcteslanda infirmitas ca-
lcctulum hominis Dei ferebat
reru'!i portilor, (jui ducc passionis ita de die in diem vcxabat,ut in eo
simul cum absque ductore transiens,dcvians
libris ncc vox, nec mcmoria, nec aliqua mcmbrorum offl-
a publico vado, per profunda fluminis jarn ccepcrat cia remanerent,et pene a mortuojam nihildistaret.

mergi. Concurrcrunt omncs, levalis in altutn voci- Tali calamitale vir Dci compunclus,fratribus ut pro
^ co Dominum precarcnlur rogavit; ipse ad sanctum
bus, conantes opem forre pcreunt. .\nimal autom
valido conatu ab aqua cmersum.ad ripam pervenit, altare missam celcbraturus acccdit,ut interesset in-
eapite protenso. Currcns vero unus ex famulis ex- firmus prfficepit, divinis mysteris refecit, aquam
tendit manum.uL capistrum arripcrct, scd noquid- sanctificatam, ut sibi moris crat, cx calice sancti

quam.Mutum namque anirnal nihil inlelligcns,ile- Maioli biberc compulit.Nec mora,infirmitatc fugata,
rum relroactum natando per profunda ad alteram salus optata succcdit,cl usque in dicin prffisentem
ripam ejectum cst.nihil de sc dans videndum,proe- in supradicto homino intcgra pcrsevoravit.
ter solum caput. Ecce autem magnanimus hcros Cai'. XVIII. — Dc lihro el vasis rcperlis.
por plana incedens veniebat. Intucns vcro qna,' ge- Gr.idiebatur alicpiando verus Dei amatsr Odilo per
robantur, nil mortale sonans, cygneum caputpileo Alpes .iurenses : et subito cquus multis oneratus
operiens,antetuIit gressum.ca^ptumque iter progre- sarcinis lapsus, per devexa montis usque ad pro-
(32; Cod. Thuan.; profjreditur. Tunc domnus Petru s qui prxsens aderat, exclamavil.
m S. ODTLONIS CLTTNIACENSIS ABBATIS V 932

riinil;i vallis inter usijercirnos scoi^ulos dilahilur. A nec aliquod inderemedium inveiiiri pessel.Fugerat

Ihiunt prapcipiles AUobrogos (Vustra nilcntosjet ul- snmnus ab cujuscunque gene-

oculis, fastidiebatur
ira vircs aliquid cnnantos. Tandeni post multos riscibus nullusque sosjjitatis inveniebatur locus.
animi conatus,reperlo cquo sano.ct aliquanta de sar- Cognoscens itaque vir sanctus causam tanti periculi,
cinulis, cognoscunt deesse librum Sacramentorum et condnlens viro sibi satis familiari,seorsum illum
aureis litteris scriptum, cum vitreis vasculis ana- accipiens, super locum doloris signum imprimit
plypho opere formatis.Qufe res non parum viri Dei sanctc crucis cum insufflatione oris et virtute ora-
moestificavit animuin, vcrum cum his qua3 rcpere- tionis, spondens se, dum vcniret ad hospitiuin,pro
rant ca;pto itinerc gradiebantur. Advcsperascente ilio sacrificium offerre salutiferae oblationis. Nec
autem die, devenerunt ad quamdam ccllam sancto mora sancto recedente,somnus diu negatuspraedi-
:

Eugendo abbati jure subditam, ubi honorifice a ctum hominem dormire coegit evigilansque partict]-
fralribus illic manentibus suscepti, post exhibitam lam corticis ab oculo cum quadam lanugine dedu-
humanitatem quicvcrunt. Ueffuebat autem imber ctam invenit, et pra^teriti dnloris molestiam non
copiosus nivil)us commistus. Vir autcm Domini in- sensit.Mox etiam cibum omnino fastiditum rcqui-
timat fratribus quae sibi acciderant, summa expo- rit, cum desiderio sumit, suaeque liberationis cau-

scens prece,ne pigntarentur ad eadem loca scru- P sam prae gaudio per internuntium viro Dei apud
tanda accedere, si forte auratum librum reperire Silvigiacum (5/^.),quo jam pervenerat, innotescit,
valerent.llli vero mente promptissima spondent se gratias agit et deinccps eum in magna veneratione
exsequi ejus mandata.Quis enim tanti viri precibus habuit.
non acquiesceret,cui etiam Deus nosler plerumque, Gap. XX. — Dc clerico a mortjo brachii curalo.
ut itadicam,obsequi vidcbatur.Aurora itaque appa- Quodam etiam temporc dum aRoma reverteretur,
rens, missos dirigit, dies subsequens ad loca dedu- ct Lucas (34) castro hospitarotur, cuidam sancti
cit (33), librum pcrditum cum vasis rcquirunt ; sed Martini Turoncnsis canonico,Archimbaldo nomino,
ipso suo labnre diutius fatigati sine fruclu ad pro- lclhalc vulnus in brachio cxcreverat,quod sibi non
pria redeunt.Erant montes et circumjacentes collcs jam languorenijSed ipsam morlem pene intermina-
tantadcnsitatenivium cooperti,ut spcs nulla super- re videretur.Accedit itaquc ad sanctum,et tantaene-
esse vidcretur ulterius pra^dictas res recuperandi. cessitatis ostendit periculum. At ille quasi h.-cc se

Interjcctis itaque fere duobus mensibus, cum jam videre dissimulans, latenter propria manu taneit

hiemis asperitas praedictorum montium et collium brachium, sancta^ crucis implorat pra?sidium,et su-
evanescendo faciem deni:daret,et de perditis rebus pcr vulnus ejusdem crueis irapressit signaculum :

penejam nulla memoria esset, quidam presbyter, sicque a se dimittit, et ut caute praevideat praecipit.
nomine Ermcndrannus,locum in quo pr»dicta3 res C Mirum in modum dum recedit et locum vulneris
perierant easu adiil, oculorum orbcs huc illucque videre vel tangere voluit,nulla signa praeteriti dolo-
deflcxit, et ecce contra spem librum reperit, quem ris nec invenit, nec sensit. Attonitus vero stuporf
Christi protectio a nimbis et diuturnitate nivis in- miraculi ad hominem Dei regreditur,quce sibi con

taclum meritis patris Odilonis servavit. Vasa enim tigcrisnt palam facere voluit.Scd Dei servus ubi ho(
sana invenit,quae Dei nostri pietas ne frangerentur pr;pvi(lit, indignatua valde, illum nec quidquan

protexit. ToUens itaque ea qu;e invencrat, Gauze- passum fuisse, nec quid diceret scire, objurgavit
ranno abbati sancti 1'Jugendi consignavit,et postmo- Ita enim timcbat rumores hominum, tanquam le
dum jussione ejusdem prffidictuspresbyterOdiloni thale venenum,et quasi pestiferuni malum sic fu
patri, dum ad illos Jiircnsium parles rediret l«tus giebat vanae laudis appetitum.
et alacer rcddidit : qui quanto gesticrit gaudio, cx Cum (35) quodam ttiinpore apud monasteriur
immensis Deo laudum fusis pracconiis qui vult di- suum, quod Vnlta nominatur,moraretur, et muru
gnoscere potorit. ecclcsia; adhuc impcrfcctus consummaretur, conli

Cap. XIX. — De quodam potcntc a dotore ocnli git ut quadam dic dum ministri operis operi conV
liberato. plcndo insistcrcnt, deambulatoria ubi stabant, re
Aliquando dum transirct pcr pagum Gcneven- n tortis cum quibus ligata erant ex nimia vetustaf
sem ct castrum Albiense, quidam scnior, Siebodus ruptis, deorsum rucrcnt, cuin quibus caMUcntar
nomine, dominus ejusdem castri, ampla persona, cx altiludine muri ad tcrram ceciderunl,et collisit
non parva potestas.ad eum accessit. Huic quadam nis inembrorum...
die sub arborc jaccnti fortuito casu particula corli- Cap. XXI. — De quodam mente capto sive da^moniai
cis cecidcrat in oculo : qu;p ita turb;\verat, ita cor- sanato.
rupcrat cjusdcm membri oflicium, ut noc cxpelli, Alio tempore cum ex partibus Ultrajuranis Nar

(33) Sic codex S. German. At Thuancus, fcre ut qui qunnto gcstivit gaudio, e.r immensis Deo laiidw
Petrus Damiani in altera Vita cap. 13, sic habet : fusis jHWconiis qui volet dignoscere poterit. _

Ad loca deducit : auratum liliruni reperiunt, quem (3'i) Hic (lesignatur Luc;e civitas nobilissima
i

Chrisli prolectio a nimbis intactum servnverat ; vasa ducalis in Elruria, vulgo Lucques.
sana viveuiunt, quce Dei nostri immensa pietas ne (X^\ In cnd. Gcrm. luibctur hoc capitulum qin;
frangerentur, prole.verat. Confestim igitur inventa deest iu Thuancn sed impcrfectum est, avulsis
;

tollentes, reprdant orantes, et ca Patri consignant. codice reliquis foliis.

933 VITA. — LIB. II. «»34

toatis.do quo snpra dixinius,ciiineo advenissenuis, A jucundum attjue mirilicum virtutis opus.hic ctiam
quemdam juvencm iiiiiilem, nomine Maincrium, cum glorificando, operari ost dignatus.Dc quo ne
menlo captum, a propriis scrvulis ibi adductur.i in- quisquam, quia illud scripto tradore succodcn'ium
venimus.Qui rejecta militia, omnique cura privala momori;e susccpimus, duhitare quoat, habemus et
\el publica post[.osita,huc illucquo miscr nudus nisi proferimusveracem fidelemque,qua} hocnarrat,per-
teneretur oberrabal, incognitas voces eniiltcns,sine sonam ad hoc astipulandum sic idoneam ut cons-
fibo perseverans, ct, ul taliliu^ consuctudo est,nus- tct luce clarius, quia is qui hoc refcrt ct hujus Deo

juam tulam sodom, nullam lialiobat roquiom.Mi- dilecli Patris e?t mon;ichus, et nomine proprio vo-
jertus itaque homo Dei tant;o calamitati, et condo- citatur Adraldus,atque ipsesoluscum alio quodam
lens gratissim.x» juvcntuti, cum fralribus in lerram laico hominc hujus tunc rci gesta; fuit conscius.
mte altaro sancti Polrl proslornitur, psalmis iusi- Quodam siquidem temporc isdem vir Domini Odilo
slit, palrocinia sanctorum cum lilaniis roquirit : rcdicns a Francia, et Cluniacum totius religionis
leinde surj^ens ad vexalum accedit.aqua sanclifica- locum lestinanter expctcns, eidcm joni dicto fratri
ionis aspergit, bibcre cogit,et sic reccdere permit- apud quamdam ecclcsiam, qua; vocalur Tolonnia
lit. Post ha}c sancto reccdente, ipse jam non infir- {Toulon),c\i\ obedientiaB cuusa praeerat, estque juris
;nu3,!^ed sanus; mm ligatus, sed liber; non coaclus, nionasterii quod vocatur Aurea vallis, commoranti,
ied voluntarius.Cluniacum usque proscquitur.gra-
B improvisus et insperalus supcrvenit.Quidam tamen
ias Deo et i^lipro recupcrala sanitate reddidit.voLo ex Iralribus bcatum virum comitantibus, nomine
rharitatis munera piscium detulit, sicque ad pro- Warnerius, ipsum Patrem comitesque parvo prae-
)ria rediit.Sequenti etiam anno cum ibidcni rcqui- currens spatio antecessit, et adveniens patrem Odi-
iivit.sed non invonto, Silviniacum die qua sanctus lonem adesse nuntiavit. Qui jam fatus Adraldus
)biit et ipse advenit; tristis et marens cjus cxse- mii'atus et obstupefactus, prinio non credidit, post
^uiis interfuit,etquia vivonon potuit, defuncto pro tristis et moercns, et quia susceptioni ejus non se
5ua liberatione iterum atque iterum gratias egit. pra;paraverat,miserum se clamans expavit.Verum-
Cap. XXII. — De (juodain muto sanalo. tamen confortatus in Domino rcsumpsit vires, et
.\bbas quidam roiigiosus de Brolio JihreuU) mo- missis circumquaque pucris domus ad qua;rendum
[ia3terio,nomino Girbertus, quemdam nepotem ha- necossaria, insLabat, prout angusLia temporis per-
buit militem slrenuum, nomineGauzfredum.qui ex miltebat, prieparare quaequc crant tanti Patris sus-
tuulto tempore oflicium Iingua> amiserat, audiondi ceplioni congrua. Inter ha^c dilectus Deo et homi-
tamen eflicaciam et prudentis seuis mcmoriani, nibus i)atcr Odilo advcniens, ab codcm ipso fratre
fiuemadmodum de Zoo uxore non gaudenter admodum et jocundc suscipitur, amabi-
Nicoslrati logilur,
nicdiocriter retinebat. H.c per visioncm admonetur C litor et atToctuose exosculatur et amplcctitur, sed
ut ex aqua qua sauctus manus ablucbatrequireret, tamcn humilis et submissa querelaet objurgatiode
etearn bibendo deinceps effectum loqucndi recupe- suo advcntu sic insperalo mininie perdonatur. Sed
rarct. Qui mox familiares ministros advocat ut- : ad hiec isdcm dulcissimus Pater dulci et suavi, ut
cunquc sapit,utcuuque valet.qufe volebat manibus sibi moris erat,aIIoquio coepit et se excusarc et ipsi
iunuit.non sine magao tamen labore innotescit; et satisfacere, occasione temporis et locis dicens hoc
Silviaiacum, quo sanctus tunc manebat, ad hoc contigisse, seque illuc nequaquam sumptuosum
obtinendum pro eo pr.edictus Girbertus dirigil,sua- apparatum qu;crere. Et quia ipso anno sterilitaa
sisque quibusdam viri Dei ministris, fidele furlum vinearum nimis charum rcddidcrat vinum,ejusque
perpotratur,a<iua lafcntcrmauibus ablutis subripi- nisi locuplctioribus subtraxcrat usum, providus et
Lur.sub occasioneetiam calice sancti Maioli ab ipso modcratus Pater ne fratrem gravaret, emere se vi-
viro Dei signata altera aqua,superadditur,el sic in- num dixit, sed protiuus eidem ipse ob hoc non le-
firmo transmittitur. Quaai accipicns mutatis [irius viter indignatus contradixit. Qua, inquiens, frontc,
veatibus in eeclesiam ingreditur, oratiorii incum- hoc vos,dominc, in domo vestra patiar agerePVen-
bil :deinde cum summa veneraliouc aquam sumit, tumita(|uead prandiumctcibiseidem Palri suisque
elsumendo pristinje vocisofficium m(»x ad integrum rv omnibus largissime sufficienterque, prout discreto
recuperat;loquitur,atque non jam manibus innuit, ordini eorurii congruebant, apposilis, vinum etiam
^ed ex ordine qu.-E vidcrat verbis enarrat
et Deo de parvo singulari(iue et plcno emptu vasculo pro-
1,'ratias pleno ore, plena vocc Ia?tu3
proclamat. fcrtur. At discrctissimus Pater monachis scyphos
•mp. XXIII. —
Ik quodum parvulo vasculoavino exi- geminari,ca;tcri3 vero semel praecipit dari. Sed sta-
nnnito, el virlute sancti postmodum pleno repcrto.
tuta mensura exccditiir,ct abs^jue ulla ajstimatione
Omnipotens Deus remunerator et glorificatorfidc- chari prctii potus large omnibus pra;betur. Post-
liuni suorum, se in hac mortali
a-rumnosaquc vita quam uutem sumptai epulaj mcnsa;que sunt remo-
pro scire et posse glorificantium per sibi
fidelis di- ta;, succcdunt grates et laudes charitativa; refectio-
loctique famuli Putris Odilonis in hacce convalle nis a dulcissimi patris Odilonis gratiosoatque mel-
lacrymarum coram hominibus confifcntis et glorifi- Succedit igitur nox
lifluo or-e. diei, et Pater Odilo
cantis merita, intcr alia plura pra:clara
prorsus at- inibi laxabat mcmbra quieti. Mane vero facto inde
ciue memoranda miraculorum 9igna,quoddam valde cuui piulicisccntcm liater Adraldus aliquantutum
 935 S. ODILONIS Cl.UNIACENSIS ABBATIS V. 986

[iro:!cquitur; sed ab illo rcdiro jussus, mox ul do- A cernenli, quae nihil aliud prius ilium diceresubmo-
inum suam subintravit voeato dispenHatore, jussit nebant quam HJiruhilis Dctis in sancUs suis. Vere
:

eum citius quantum in vasculo remansisset vini dili- cnim mirabilis, vere omnipotens, vere misericors
gentcr considerare sit)ique rcnuntiare. Is itaque fa- Deus in sanctis suis,quiin illorum munda et sincera
muluset jussis obtemperans curiosiusvas a^stimat mente augustissimum sibi palatium statuens, tbi
offenditque contra sppm,et (quodest dictu mirabile) residet,ibi regnat,indeque disponit multa etmagna,

plenum,quod credebatex maxima parte cxinanitum. et ait mirifica prorsus et non imitanda.

Invadit formido hominem, et stupidus de hoc ali- Multa similia notarentur diligentius, de ejus
quandin secum cogitationcs versat, aed tamen re- possent describi virtutiijus. Multum enira per Dei
versus inventum indicat. Res fratri visa est auditu gratiam in talibus in occulto posuit^qure nunquam
incredibilis, et hanc referens insanienti similis. ad publicum venire voluit.et maximein febricitan-
Parvitas denique vasis,et numerositas multitudinis tib s, quibus semper succurrebat calicis sancti

illud exhaurienlis suadebat valde parum superesse Maioli signaculo,dicens talianon suis.sed ejusdem
in illo residui liciuoiis. Attamen itur, et oculorum praidicti Patris fiei'i moritip,cimi revera dubium non
fideliori ministcrio res discutitur, et ita esse depre- ij essel discipulum in talibus cooperatorem esse ma-
henditur. Tunc geminaturstupor misto timore talia gistri virtutibus.

INCIPir LIBEK TEHIIUS

Itaque de his quae dum viveret gessit, pauca de fuerant dari sibi petiit, et accepta in auribus socii

multis diximns, sicut nos ipsi qusedam vidimus,et infudit, bibere coegit,ot sic ad hospitium(erat enira

ab idoneis lestibus alia etiam vera fuisse pro certo vesperum) utoi^que secedit. In crastinum vcro, qui
agnovimus nunc de hisqucC post mortcm per illum
: pridem surdus et mutus fuerat, audiens et loquen.s
Dominus operatur, sicut veracium testium affirma- cum oblationc in manu ad sepulcrum rcdiit, pro
tione comperimus,qua) possumus.Domino annuen- sua libcratione gratias plena voce reddidit,ct sicad
te loquamur. propria repcdavit.

Cap. I. — Di^ quadam puella imana, sunla et mnta. Gap. III. — Item de alio muto.
In fundo Longovernis nominato, Silviniaco prope Sub eodem tcmporc ex pago Bituricensi, quidam
quatuor milliariis contiguo,erat quyedam miserabilis C mutus advenit, qui, ut postmodum referebat, a se-
mater qua5 filiam habebat tribus passionibus ob- ptem annis ex tolo amisorat eflicaciam vocis. Hu
noyiam, insanam videlicet, surdam et mutam.Hcec etiam ad sepulcrum dc misericordia Dei proesuraenj
admonetur in somnis a quadam satis formosa
tertio accedit, cx multis annis, ut prsediximus, perdilaro

etjucunda persona, ut Silviniacum pergat, filiam loquelam recepit, quid tibi rontigisset omnibus
secum deducat, sepulcrum senis (se autem ipsum cnarravit ct laetus recessit.Ad comprobandum verc
esse dicebat) noviter sepulti requirat, et inter eun- utrum vcra cssent an non qua3 dixerat, cum illi
dum videbit quid sibi contingat. Tcr itaque pertres quidam curiosi curiosum (luemdam mittunt,qui di

consequentcs noctes, sicut diximus, admonita, dat ligenterhaec a vicinis et voracibus testibus inquire

lidem verbis et illo cum filia pergere coepit. Inter rct. Qui ha;c ita esse inveniens,se nobis oblulit as

eundumvero, antequam adlocum destinatum voni- sertorom vcracem et idoneum tcstem.

rent,portentum visionis compleri coepit.Nam quam- Cap. IV. — Dc (juodani paralytico sitnul ct mut<
dam praetereuntes silvam praedicto loco, Silviniaco curato.

videlicet, satis contiguam, filia ex mullis annis \n pago Nevcrnensi, et in castro Dizetensi para
surda ct muta : Mater, inquit, mater, hinc audio lysislanguorquemdamhominem ex unapartetolun
magnos sonilus tintinnabulorum.Dicebat autem de „ damnaverat,et sermonis loquelam penitus abstule
campanis monasterii quas audiedat. Hinc vero cerno rat. Vicinorum itaque amicorumque nutu etauxili
simul et audio Ijovcs et sonitus collo pcndentium ad memoriam sancti Patris accessit, membrorun
cymbalorum.Mater.his auditis,signa visionis rcco- sanilatem ox integro recopit, linguam ad loquen
gnoscit, ad sepnlcrum usiiuo deducit, pro posse dum dissolutam promcruit, Deo gratias egit, et si
ubiatioucm obtuUt, gratias ogit, dcinde cum filia
ad propria repedavit. Erat voro pluribus notus.qi
sana ad propria rediit.
hffic ita se habere suis affirmant assertionibus.

Cap. II. — De homine surdo et muto Hbcrato. Cap. V. — De prcsbytero muto.

Succedit et huic aliud non dissimilc miraculum. Et pago etiam Bituricensi ot de castro Briodoren;
Nam de illis vastis Alpibus interioris A(|uitania; ve- presbyter quidam mutus ad sepulcrum viri D«

nerunt ad sepulcrum viri Doi duo juvencs, (]uorum accedit, roddi sidi quod perdidorat humiliter pn^;

altererat surduset mutus,sed ut curaretur ab alte- tratus in orationo petiit: sod dum diutius preot

ro fuerat adductus. Introgrcssis vero ad sepulcrum, suas differri vidit, domum regredi studuit. At ul

qui sanus ciut ex aquaqua boaliPalris membra lota porvenit,mox quod diutius quffsierat aocipere mi
'J3i VITA. — LIH. 111. 938
ruit ; silentiiim in verba resulvit, vl ^c h.i'C i.romc- \ Cai>. X. — De quodam paraliilico.

ruissc Doniini virliitc cl palris Odilonis intcrcos- In burgoAnlissio(lorensiscivilatisi|ui(lain ruricola

sione libcravoce narravit. Hoc ita verum esse mer- noniine Hainaldus manebat. Hic a rcnibus deorsum
cator quidam dives, nomine Salomon.et plurGsalii omnem vim membrorum amiserat. Auditis ergo
fatentur sua assortione. virtutibus signorum quae liebant ad sepulcrum tanti
C.Ap. VI. — De CTCO illuniinalo. Patris, in plaustrosc poni fecit, et ad limina sancta
Quidam scnex cx tolo privatus lumine, cum se a fralribus et uxorc duci prajcepit. Qui veniens et ad
dcduci faccret a pueroad Palris sanctissimi urnam. scpulcrum sancti Patris accedens, ex aqua saepius
antequam attingcret limen ostioli illiuscrypta; qua dicta dari sibi petiit, languida mcmbra lavit, et ut
sanclus rcquioscit, lumen amissum rcccpit, duclo- sibi sanitas rcdderetur devotus exoravit. Post h;pc
rcniquc suum jam illuminalus ct velox pnecessit, paulatim dolor a mcmltris abscessit, salus optata
atque in tcrram ante sanctum sepulcrum prostralus redit,etmagis magisque de Dci pra^sumens bonitate
pro concesso sibi Inmino gratias cgit, et gaudens ct tanti Patris conlidens intercessione ad propria
recos-it. Erat voro tunr Sabbalum anle Ramis pal- so roportari fecit. Non multis intorjectis diebus non
marum fe.-^tuni. jamvehicuIo,scd lirmis inccdens vestigiis ad limina
Cap. \'l\. —
Itcm </(' cara smuita. j.
sancta regrcdilur, pro reddita sanitate gratias egit,
Ex castelln Lucii monlis quajdam lemina caocaad vota obtnlit, su.-e curationis irulicia omnibus mani-
limina sancti Patris est adducta. Qua; diutius ibi lestavit, et sic ad propria recessit.
persistens et in oratione pcrseverans.dum vivit quae Gap. XI. — l)e hydropico liberalo.
pelobat in longum sibi dilforri, jam despcrala, ad In comitalu Flandrensi, et in burgo venerandi
pr«»pria cupiens regrodi, ad srpulcrum iteruni acce- patris Otmari.quidani juvenis clericus noniine Ge-
dit et licenliam rodeundi a sancto coepit cum lacry- raldus manebat,qui hydropico morbo ita alfligeba-

mi? de.f rt^-oari. Inter Ii.tpc verba^prulundaqiie niocsti tur ul neque cibum, neque potum sine magno
cordis su-piria. oculi maleclausi apcrinntur,]iimen dolore sumerc valeret : ila venter intumerat ut
ex insporato mox redditur, et ita domum proprio- cutis pupra modum extensa pene rumpi videretur;
rum, non aliorum oculum intuitu revorlitur. stare vel sodere sine maximo poriculo nonvalebat,
C.vp. Vlll. —
llcin dc alio cvco illuminuto. inccdere etiam vix potcrat. Et quid dicam om- "?

Alius etiam quidam votoranus Turonensis urbis nium nienmbrorum officiis ita carebat ut melius sibi
indigena, oculorum privalus hiniino admonitus pcr morlem quam ipsam miserrimamvilam optaret.Iiic
\-isum, ductu cujusdam suie filijc scpulcrum sancti cum magno labore
crgo nutu divino Silviniacum
Fatris studuit invisore. Qui veniens ex aqua, qua advcnit, ad sepulcrum sancti Patris se introduci
sancti fuerant mombra abluta, qua^sivit et accopit, C petiit, ad orationcm in terra procubuit, se de longe
oculis tcnobrosis infundi fecit, ut sibi redderotur vcnisse flebili voce conqueslus, ut sanctus sibi mi-
lumen oravit. Et quia jam nox instabat inde rece- scro opem ferret cum lacrymis rogavit. Nec mora,
dens.hospitiuni et subsidia victus(erat enim paupcr) rivum concreti sanguinis ibidem, dum oraret ab
rcquisivit, et nusquam invenit. Sine cibo itaque et interioribus pcr os, videntibus cunctis, evomuit, et
hospitio totam noctem pernoctavit. In crastinum indo surgens,nutibus et vcrbis sc sanum fore excla-
vero ad sepulcrum rostinus rediil,stalimquc visum mavit. (Jslendebat autem vostimenfo sursum col-
rccepif, et I.ntus Deo gralias magnis clamoribus in- lcctorugas cutis prius extensa3, nunc vero inflatio-
clamare ccepit Erat aufem ccclesia plena homini- nc recedentc vacuas remansisse. Ilis ita peraclis,
bu3, presbyteris ct clcricismissam celcbiantibus. propria gaudens rcpcdavit.
Ad tale omnes cucurrorunt, roi verita-
spectaculuni Cap. XII. — Itcm de alio hydropico.
t''m agnoverunt, cuncti in cominune Deum bene- Jampridem etiam quidam senex vulgaris,ibidem
dixerunt, atque pro tam evic'enti manifestoque mi- a simili liberatus fucrat morbo.
raculo simul cum paupere gratias egerunt. Cap. XIH. — De quadam contracta sanala.
Cap. IV. —
De quodam inmno ad mentem revocato. In extremo confinio Augustodunensi Mulinis
burgo Silviniacensi, quo sanctus requiescit, n (Moulins) cst castrum supcr Aleris (l'Allier) fluvium
In

eral quidam mercator, nomine Uainaldus, qui pro- situm. Ibi qua:dam juvencula jacebat sub solario
pter diuturnum et gravissimum langnorem penitus Ermcngardis nobilissima; matronaj. Hajc ex multis
memoriam et sensum araiserat. Ilunc fratres ct annis mombrornm usum ita perdiderat utnec ince-
parentes ad sopulcrnm tanli P;i(ris ca^pornnl dedu- dcrc, nisi porlarelur, us[)iam valeret. ll;ec igilur in
ccre ; sod ut signo sancl.T! crucis se muniret, vel somnis nionita ut ad memoriam,sancti Patris per-
pectus tunderet, non potuerunt suadere. Vcnientcs geret, a vicario cjusdom matronae nimiis damoribus
itaque ad sancti Patris memoriam, quoddam obla- ot importunis pr.ccibus cxtorsit ut se vehicuio
lionis munus pro infirmo supcr scpulcrum offerunt, imponerct et Silviniacum doduci facerof.Nec mora,
el censum denominatum omnibus annis vita? suae dum illo pcrvenit, et ad sepulcrum cancli acccssit
persolvere sc promittunt. IIoc itaque pact<i, quem sese(jue in oralionem dedit, membrorum officia
adduxerant amentem et insanum jam memoria va- redintcgrantur, et quaj contracfa venerat erigitur,
lenlem et ex integro sannm ad domum rcducunt. curn ipsa Deo laudes ab onmibus qul eam noverant
Patrol. CXLII. 30
939 S. ODILONIS GLUNIACENSIS ABBATIS V. 9;o

rcdcliiiitur. Ii.tc rogrcdi illic undo vcnnral ca;-

Posl A .j'-i''il'»> •''• codurn u3(|ue j)Opuli vocos dabant pra;

quo occullo jiidicio. antequam ve-

pil, bijd nescio gaudio tant.e novitatis stupefaeti miraculo.Clui!-'ii';

niret ad extrcma villa3, itcrum dcbilitatur. Iterum in sanctis suis semper mirabilis ab ornnibua praedi-

aliorum manibus ad sepulcrum reportatur, a'que catur, et quantum servus sibi fidelissimus de ejus
itcrum Dci omnipotentis miscrationc ct patris Odi- gralia possit, ccrtis indiciis manifestisque signis

lonis intcrccssione pristinie sanitati rcdditur; sed declaratur et cunctorum orc celebratiir.
nequaquam uilerius cxlra villam cgrcdiUir, nec Gap. XVI. — De fjiiodam eaptivo a vinriilis liberalo.

terminum su^b debilitationis denuo transire cona- Quidam miseraljilis a quodam pcrverso homine
tur. captus compedibus arctatur, et ut diligentius custo-

Cap. XIV. — Item de alia mnili moilo sanula. diretur arca rccluditur, saxorum acervus desupor
Quidam mcrcator nominc Ilainaldus ibidem apud congcritur, seracula firmantur, et ita miser pcr
Silviniacum degebat. Ilic liabdfat filiam debilcm longum tempus tcnetur.Verum ille captivus in Deo
cruribus,invalidam et ad supplementum dolorisex spem rctincns, de illis nbditis tenebrarum Deum,
superiori parte corporis. Hanc itaque ad tumulum cuiobscurasunt manifesta,supplex exoratetpatrem
sancti Patris defcrunt : at ubi delata est, mox se Odiloncm interccssorem advocat ut se inde pjiciat
erigere et paulalim incederc ccepit, et tandiu ibi- ^ et libcrum ire concedat. Intcr hajc verba suaj peti

dem stedit donec ex integro ctfectum standi vel in tionis, sentitctaudit quamdam personam ad arcam

cedendi promeruit. accedere,et se inde ut cxeat inclamare. Mox virtute

Cap. XV. — Dc quadam ])aiipcrcida simili modo divina saxorum aeervus huc illucque dispergitur.
curata. seracula resiliunt, compedcs solvuntur : et ita in-

Altera mulicr paupercula ibi tunc aderat,similiter carceratus liber et al>solutus de tcnebris ad lucerr'

ex multo tcmpore toto corporc dcbilis,qua3 ct ipsa proccdit, gaudensque ad sepulcrum sanrti Patri.'

eadem vigorem obti-

die in conspectu muUituflinis qu.mtocius venit,et qua3 sibi contigerant ccrtis in-

nuitintegras sanitatis.Sanctorum enim aposlolorum diciis onmibus cnarravit.

multorum
Petri et Pauli festivitas tunc advenerat et (iAP. XVII. — De (juodam mcntc capto sanato.
populorum ibidem turba confluxerat. Qui videnlcs Alius ((uidam sancti Maioli monachorum^jue pro
uno codemque tcmpore hffic tria supra scripta niira- prius ruricola, nominc Uotbertus,habens uxorera e
cula fieri, rcpleti sunt stupore vohemcnli. Fit itaque filios, in amentiam totus vcrsus fuerat. Hunc toti
ingenslaetitia, currit pcr aures cunctorum miracu- viribus repugnanteni filii et parcntes viclenter ai

lorum volitans fama. Ilominibus promiscui sexus memoriam sancti Patris adducunt, oblationem prc
ecclesiacompletur, divcrsis ct imuiensis clamoribus co oflerunt, et mox mcnte et corpore salvalum do
concutitur. Psallebant monachi cam clericis in C mum rcducunt.

SANCTI ODILONIS EI^ISTOL^.

EPISTOLA PRIMA. ncc quidem dignc cogitare valeo, nostro dcbet
AD niLBERTUM GARNOTENSEM EPISCOPUM. a^stimari judicio? Nos cnim.qui ignorantiai tenebr
[Bibliothcca Cluniaccnsis, p. 3i9.] prcssi,nosmctipsos non possumusdignoscerejust'
Domino et vencrabili s;m(;toquecharissiino frutri rum vilam nostro arbilrio nullomodo debemus sest

et compresbytcro Fuuhirto fratcr OmLO salutem in mare. Vos onmis homo adeo laude dignuni meri
Domino. judicat, ul plus de vobis mirari libeat quam aliqu^

Dilectissimc vir, quid sibi vult quiestio prolata diccrc liccat.Obrucrctur intcllectus nostrop parvil*
nobis a quodam vestro fideli clerico,placuit,ut ipsc tis ponderc voslro3 qua}stions,nisi esset in promp!
me, licet indignum, jndi-
latetur, patcrnitati vestra!, r\ recordatio divini sermonis. Ut enim darel exei^

cem ficri vita; vcstra^,mandando mihi ut litteratim plum fidelibus auctor vitae ct salutis.utipse mcli»
dcscribcrem vobis quid mihi vidctur dc vcstra, scitis,utpote vir omnia cvangelicus, venicns in p;T

quantumdici fas cst,irreprchcnsibili conversatione. tcs Cicsareai Philippi interrogabal discipulos suo
Scd oculi caliginc c.Tcitatis obtccti non valent per- Quem dicunt homincs essc filiujn hominis? Et pa
spicue intucri splcndorem iirmaiuenti ot globos pauca : Vos autem qucm mc esse dicitis? NoQ i'

stellarum coeli.Splendorein iirmainenti voco et stel- circo interrogat, qucm nemo novil et quem nil
lam ; stellam etiam matutinam le vocabo, Danielis lalet, vcluli ut pra^lalis Eccles
qui ncsciat, scd
proijheta^ usus testimonio -.Qui docti fucrint,in(\n\\, cxomplum do inlcrrogandi pra^beat. Et id
so
fulijcdunt sicut splcndor ftrmamcnli. Kl gui ad justi- unusquisque pivTpositus Ecclcsia^ a sudditis dcL
tiam crudiunt multos, sicut stell.v in perpctuas a'tcr- cxquircrc cujus fam^e, cujusvc sit opinionis ct ;

pitatcs. Vos cnim, qui talis ac tanclus cstis, quem aliquid do so audicrit, Dco a quo si quid boni c;
)S\ F.PISTOL.E. •)42

Kibcat gratias ct referat, iit de virtutil)us in virlu- A benignitatc ct probitato, nioruniquc patcrnoram in
cm.ipso annuente.relici cursu pcrveniat, usquequo curtctis rcpra;sentatione,{lomnns cpiscopiK5,ipsi per
Dominuin dcorun» in Sion videre queat; si vcro si- omnia fiJclissimus et dcvotissimus,tantact taliaad
lislrum aliquid dc se audicrit, pocnitoat.ct de ck- nos vcnicns narravit, ut indissolubilibus vinculis
emcndare satatrat. Scd ct si vos movet
ero sollicite charitatis ifa nos ejus familiaritati et ndelitali colli-
jxemplo doctnrum dc vobis intcrrogandi auctoritas, gaverit, quatenus nulla unquam oblivionc ipsius
jrxdicanda a nobis est vostra; sapientiae claritas, memoria a nostris cordibus avelli possit in divinis
estrac fidci puritas,veslra^quc industriaj probitas : obscquiis.Nam qnotidic pro ejus pace et salute cor-
juippe quia carct omnino silcntio vcritas, scd ab poris et aniinai^post Matutinas recitamus omnesge-
lominc idiota et sine litteris non potcst pivncdicari ncralitcr psahuum :D(U)Htte,quid mnltiplicaU mnt.Y^i
)eo amabilis et in mundo odibilis. Hajc de vobis pcr omncs alias horas Lcvari oculos mcos, ut Domi-
:

lUH'' el alias.ct incommiini locutione, non aliqua nus eripiat animamct corpuscjus abomni malo,cus-
raiide adulalionis deccptns. non alicnjns muncris, todiatque introilum ct cxitum illius,non solum in
audi-. vcl pccuni.c cupidus rcluli; seil quod vcra- pra'scnli,scd ctin sfficuhinisfficuli.Rogamusprajterea
•iter crcdo ct quod ut fiat quam maximc opto,diccre uthos missos, quos dominus Santius episcopus et
sliam non recupo.ncc rccnsabo.Si aufcm me adula- r> nos miltimup,usquead sanctum Joannem conduca-
orcm juridicavcrilis.audite Scripturam Filimi,si : tis.Vull cn^m domnus episcopup sua omnia quae ibi
c 1'ictaverint peccatores, ne acqxiicxcas illis. Non est dimisit,?ccnm habcrc.A)gcnlum,ut opus quodinno-
an.en culpabilc, si illos laudemus quos dignos minc ip«ius cl in nomine rcgis detuncti super altare
aude credimu«,dicente Scriptura : Laudet te alic- sancti Pctri cocpimus, ad perpetuum memoriale
iii/w, et non os tuitm.Si auteni aliquis velit oppc- pui.et snpradicti regis perficiat.Ornamenta vero di-
icrc quod Scriptura dicit : .V<7 laudes honiincm in vinis officiis consccrata pcnes sequandiu vixeritvult
'Hu.z 'nn;cgo asscntior, quia mortali vita vos
"t cssc.Narn de auro quod ad nos vcniens secum detu-
Diorluos c:vI<limo,qui ab Apostolo andistis Mortui : lit,duas listus tabuloe majoris altaris,dexteram vide-
?nim estis, et vita vestra abscondita est cum Christo liceletsinistram,qua3dcstructaierant,sicutscitis,jain
in Deo. Et cum ip=o et vcrbis et opcribus dictis : perfecil.Subteriorom veroqncEremanct,et de vaccis
Si enim vivimus, Domino vivimus:si vcro morimur, quas apud sanctum....
Domino morimur. Sive enim vivitnus ; sivc mori/nur, EPISTOLA III
Domini sumus. De caetcro, charissime, ut quidam AD DOMNUM GAUSEAM
Sapiens ait : Omnia fuyere potcrit homo prxter cor [Ubi supra.]
5Wum.Non enim potest a ?e qnisquam reccdcre.Ubi- Morum probitate rcgalia decenter sceptra rcgenti
cunque enim abicrit.conscienlia suaillum non dere- C domno Gausf.e religioni... Odilo eum grege Clu
linquit.Et apostolup Paulus Nemo scitqux sunt ho-: niacensium pauperum sibi commisso, firmam cum
minis,nisi spiritus hominis,qui in ipso est. Diccrcm ta- fratribus et amicis, omnibusque vobis jure subjec-
mcn aliquid exhortandi gratia, sed quomodo debet tis paccm in Domino, ac dc cunctis inimicis victo-
doccre indocfus, qucm unctio spiritualis docct de riam cum triumpho.
omnibus? Sed illud reticem cvangelicum Adhuc Gaudemus,et omnipotenti Deo gratias referimus.
:

unum tibi dceat. i^iud illud sit quamoptime nosti. quod vos sublimiterctgloriose tamin sui dilectione
Vale. etnotitia quam in sncculari semper audimuscrescere
EPISTOLA II et proficcre potentia. Sumus itaque ex indissolubili
AD PATEn.VUM ABBATEM. familiarilate ct socictate (jua olim palri vestro pro-
[Apud Acheriym, Spicilcfjii tom. Ilf, p. 381,] bamur copulati,ita in vestra fidelitate devoti,ut pro
Igne divini amoris fervido don no Paterno, gre- vestra vestrorumque salute et incolumitate, atque
gis Christi affectu patcrno procuratori provido, fra- de cunctis inimicis vestris victoriaDeum exoremus
tcr Odii.o cum domno cpiscopo Santio, omnisque assidiiis prccibus, poscentes ejus clementissimam
Oliiniarcnsium paiipcruin congrcgatio monaslici la- bcnignitatem,ut sic cuncta vestra secundum suam
borisbravium a Christo. voluntatem nobiliter disponat,quod post prajscntem
D
Si cuncta circa vos sunt prospcra cl pacala,gau- gloriam et fclicitatem,adcoclestiagaudia vos perdu-
demus etexsultamus,et iit sempcrdcbono proficia- cat.Praiterca, licct non sinc rubore, pandere cogi-
tis in melius votis omnibus praioplainus. Pro statu mur vcstrff! subliinilalis munificcntia^nostraj inopias
qiioque rcgni ut libcrctur abincursionc paganorum necessitatem,quajam perduosct eos amplius annos
el a persecutionc falsorum Christianorum,omnipo- affligimur conlinuc; nam generalistotius regnipau-
tenli Deo suppliccs et conlinuas preces omni devo- pertas, famis quoquc et inopia) nos opprimit cala-
tione cordis assidue offcrimus.Et ut firmissima pax mitas,sicut et alios nostrm vicinitatis compatriotas:
inter filios divae
memorice domini nostri Santii re- quod periculum ut evadcrc possimus,vcslro admi-
gis dcfuncti a Deo reformctur, et continuis oratio- niculo, si placet, perquam plurimum indigemus.
nibus et indcfessis dic ac norte precibus cxoramus, Paccm et victoriam atque pcrpctuam vitam ut Do-
prjccipucque pro charissimonostroct visceribus lo- nimus vobis concedat, tota nostra fraternilas et op-
tiu3 amorisac dilectionisdominoPicdimiro.fle cujua tat et orat. Vale,
m3 S. ODILONIS CLUNIACKNSIS ABBATIS. •Jl-i

EPISTOLA IV A oumilnis bonis qua; tua charitas nobis et nostris

AD MATUOXAM 11... sempcr solet impcndere. Orationibus nostris Tra-

[Ubi supra.] trumque noslrorum per fratrem Luitfridum digna-
Nobilissimae matronai R. fralcr Odilo fideles ora- ta es tecommendare in quibns scias devolissime
;

iiones. te esse susccptam alquc ascriptam, et non solum

Mirarcr,domina,valdc cur mc ignotum ct imnie- te, sed etiam charissimum amicum nostrum sc-

ritum toties salutationibus tuis la3tificas,muneribus niorem tuum A ac dulcissimum fratrem cjus
amplificas,nisi illam maternam bonitatcm agnosce- E de quibus semper bene audivi, et adhuc,
rem et in te sentirem,quBe omnibustam notis quam Deo gratias, audio. Quos utroque ut officiosissirae
ignotiSjpromeritis ct immcriLis,communis etaequa- cx nostra partc salutes, multum tuam rogo chari-
lis csse solebat. Unde non ad mirandum, scd ad tatcm. Valc, et memor tui, nunquam immcnior

gratias rcfercndum totus converlor, scilicet de existas.

SAHCTI OmisONlS
ABBATIS CLUNIACENSIS V

DE VITA BEATI MAIOLl ABBATIS

LIBELLUS
{Bihliolhcca Cluniaccnsis, pap. 279.)

PR.^FATIO
HuGONi (36) et charissimo fratri Almanng, Odilo B poriculum, ct, quod magis urgebat,totius patriae et
presbyLer, in Domino saluLem. omnium paupcrum grande lamentabileque dispen-
Cum residcrcm prcclcrito tcmpore paschali, in dium. Tanti vcro discriminis tantique moeroris
claustro Romani monastcrii, pridic quam patris anxia cogitatio pcrplures jam me noctes insomnem
nostri Maioli supcrveniret solcnmitas.unuse fratri- rcddiderat. Sed eadem denique nocte, cum solito

bus, nomine Joannes,qui, sccundum sui nominis more mordax cogitatio sensibus nostris imporluue
congruam intcrprctationcm, Domini gratia^ dilatus se vellet ingercro,ut mihi a Domino deposceret con-
cst munere,inca'piL inquircrc in quo volumine ea- solationisauxilium,bcaLum cu^pi exorarc Maiolum.
dcm nocte lectiones debcrct adnotare. Ad quem Post paululum verc mihi suggerore cccpit fauti pa-
ego : Gonsequens est ut in hujus patris mcmoria tris dulcis memoria et quodaramodo promittendo
beatissirai patris Grogorii rccitentur eloquia.quippe dicere ut,si animum in ejus laudibus occuparesat-
quia idem patcr, dum advixit,eadcm studiosissime agerem, crolestis consolatiouis pivcsidium quanto-
frequcntcr ct audivit et lcgit, et, cum libuit, dc eis- cius procul dubio invenire possem.Idcirco,di]eclis-
dem facundo scrmone disseruit,Excmpto post mo- simi seniores et fratres,etsi non sccundum magni-
dicum vespertinali officio,ac pra^finito diurna; scrvi- tudinem sui, tamen secundum parvitatcm intollo-
tutistempore, tam ordo quam neccssitas invitabat opus subjcctum scribere curavi.Qualo-
^ ctus nostri,
nos ad stratum acccderc. Eram tunc tcmporis lu- cunque etenim istud opus sit, ignis spiritualis sen-'
gcns el denens non modo damnum rci familiaris, sus vcstri ut oxaminct.disccrnat et corrigat,noslra'
scdctinsoliLa^calamitatisoLinaudita! miscriic ingens fratcrnitas optat ct orat.

INCIPIT TEXTUS LIBELLI.

Post a[)Ostolorum et evangclistarum sacrosancla, sacerdotcs ct illuslrissimos viros, humana scientiL

divina ol salutaria documonta, ac vicloriosissima non vanc, sed salubriter [)rKditos.divina sapienli;
et invictissima bcalorum martyrum gloriosa ccrta- rofertos,per quorum spiritalom intelligentiam ct ir

mina, Lcrlio,ut ita dicnm, loco, pra^stilit divina di- divinis litteris perspicacissimam indagationcm lcgi:

gnatio Kccicsia^ sua^ nova so!atia,luminariavidelicot umbra lucosccret, sermo prophoticus.sui profundi
amore ardcntia. scrmonc luceutia. .\postolicos dico talc aitissimus suique altitudide profundissiinu*

ANDRE^ CIIESNII NOT.E.

^36) llugoni. (Jni post ipsum Odiloncm elcclus osl abb;is Cluniaconsis, ordine sextus.
345 DE VITA B. MAIOLI ABBATIS. 0'i6

ritaliter intcllectus ail lucom procodcrct, Evan- A ol)tincpc. Procossu voro tcmporis.posttransituni vi
'P'
Tclici quotiue luniinis gloria, virtus ac majostas to- delicot supradicti'piissimi patris, porbcalum MaU'
Pcrho- rumcjusdiscipulumomnispcneGallia(371cjusinsti-
;ius mundi dcnsissimas ofTugarol tcnobras.

•um ctonim sincerissimam industriam apostolici tutionis ct reliyionis suscepit cxordium. Dcindcper

iclus c.vponuntur ot commendantur ridclibus. Per oum ct eos quosipso ad juslitiam orudivit, pcrplu-

lorumdcvotissimum studium, bcatorum marlyrum rima tcmporum spatia, cadem rcligioad cumulum
riumphus Ecclcsia; sanctio comniendatur et mori- pcrlcclionis c.xcrcvil, ois ab hac vila dcccdcntibus,

:um. Istorum namquo fidc, sapientia ot pra?dicatio- justitia rarcscente, nequitia crebrcscentc, et matre
lis instantia susurrantium et oblatrantium contra omnium bonarum virtutum disciplina tepescente,

idem catholicam murmur coinpescituret opprimi- Cffiporunt studia Patrum piorum dcficere, et sicut

schismaticorum strepitus sedatur ct os vana

,ur, por rcligiosos et forvore sancti Spiritus plenossan-
oquentiumobstruitur,idolorumpotcstasdestruilur, ctic institutionis norma gradaLim porfcctionis accc-
rcntilium crudelitas superatur, philosophorum in- pit augmentum, ita per_ negligentes et desidiosos
fiania contomnitur, conspuitur et annullatur; om- paulatim decidit in defectum. Salutaris igitur pro-
lium ha?reticorum falsitas, pcrfidia, infidclitas. posili perniciosa dcfectio Ubiiue ad tcmpus illud ir-

fumosus, ct fumus feti- ^ repscratlatitando,quofavcntcWillelmo Ghristianis-

(rror et rabics voluti fctor
lissimus, ut nunciuam et nustiuampossitapparcrc sinio Aquitanorum principc, bcatajmemorioe abbas,

ixsuffiatur, et in nihilum resolvitur ct exhalatur. Berno nomine, in prrtibus Burgundia), cespite Ma-
*ostquam tales et tantos viros, utpote civcs suos, tiscensi, pago qui vocatur Gluniacus, monastcrium

t Rogis sui domcsticos aula cocleslis K-Btabunda cocpit construerc ot, inquanlum potuit, in camdem
iuscepit, ex ipsa suprema co^Iestique ropublica, di- construclione claborare studuit et pisc devotionis
'ina censura quarto ioco ordine congruo parvulis aTecl u m laborioso ccrtamine ad laudabilem perduxit
Jcclesiaj consulers voluit, ita ut gratiam, quam effectum. Ilujus enim merito et exemplo, plures
)ra;stare dignabatur per sublimcset fortcs, postmo- tranquillum porlum monasterii requirentes conver-
ium prcestaret pcr humilcs et innocentcs et simpli- tunlur de Sccculo. Ex (|uibus omnibus unum cxci-
'es.Deinde coepit monasticusordopullulare, et, ut, piendo recolimus et rccolendo excipimus, quem ad
erius dicamus, revivisccre quoni a beatoHeliaet
;
salutem multoram provcnissc compcrimus.
(oanne IJaptista novimus proccssisso, et ita per Fuit vir illc, Odo nomine, virper cuncta laudabi-
ipostolicam ct conversationem et vitam, ot incrc- lis, beatissiuii Martini Ecclesia; Turonensis pontifi-
nentavirtutum.ct excrcitia sanctorum spiritualium cisndclis dcvotissimus, etcjusdcmEcclesia! clericus
*atrum ad nos usquegaudemus pervenisse. Per ip- cl canonicus. Ilicctonimvirhonestus ethumilis,ad-

los otenim et ab ipsis perfectissime adimpleta est C niodumin rcgulaiiexcrcitatione edoctus, postquam
)erfoclio illius unius ac spccialis ovangelici, imo supradictns pater ab hac luce discossit, ad rcgimen
Dominici pra;copti: quod dcerat illi adolesenti, de abbatiu3 niultorum fidclium electione successit.
)03sessionc \\Uc iEterna; apud Salvatorem conqui- Dcinde qualiteradculmcn virlutum pervenit, studiis
"cnti, respondente sibi codem Domino Christo ac ejus narrantibus, Romanus orbisedidicil. Huicsuc-
Iicente:S/ vis perfcrlus csse, vade et vcndc oninia ces&it felicis memoritc, llcymardus nominc, bcatae
{uo! hubes, cl du pnupcribus, et hahcbis Ihcsuurwn in simplicitatiselinnoccntiajfilius.Iiicinaugmentatio-
"(elo, ct veni sctjuere me [Matth. xix). ne praidiorum ct acquisitione temporalis commodi
Intcr hujus vero salutifcri pr.ccepti intontissimos adcostudiobusfuit ct in obscrvatione satis devotus.
auditores et strenuissimosexsccutores,beatissimus Ilicctamissioncmlomporalisluminiscl quidquid si-
puter, mcrito Hcncdictus ct nominc,(|uasi r|uoddam biadvcu'silatis acciilcro potuit absquc omni murmu-
sidus crnlesto prx-clarus enituit. Quitantus ac talis, rationcoliudignalionopaticntissimotulit.Hicctenim
vila, moribus utejus ortum,
et rairaculis exstitit, virobmcritum patientiae simplicisetinnocentis vitae
vilam ct obitumdcscribendosanctissimuspapa Grc- tantotaliqucaGhristoditatuscstmunereut,ojustem-
Rorius, por omnia virapostolicus otapostolica^sedis [lore, ad amorcm inonasticiordinisauctoremnostrae
episcopus, tcstimonium ei prajbcrel, (jui inlerprin- n salutis beuLum Maiolum dignatus sit accerscre. In
cipales priniates Ecclesiaj insignc quoddam etprin- hujus vero cunvcrsionis obsequio, multum valuit
i;ipale privil'>gium ct vits ct doclrina dignoscitur venerabilis viri Hildebrunni (28) dulcis collocutio et
ANDRE^-: GHESXII NOT.E.
(37) Per B. Munruni omnis pcnclkillia. Sic Pctrus sub sancLu BcnediiLu coiidiscipulus ct itineris per
Voneraljilis epistola 28, lih. .: « Discipulum ipsius Gallias individuus comesfidelilcrcoinposuit,exstat-
boati Benodicti, sanclumMaurum,ad hasGalliirum (jiio apud Suvium tnni. I, dic 1.5 .lanucrii.
partes.proronstrucndisscciindumipsius doctrinam (;]S) Vcnerubilis viri llildcbrunni. Multi nominis
("(cnobiis. ah ipso directum lcgimus. » El Glahcr hu.jus et monacbi ct piiorcs, sive pr.'npositi Clunia-
Kndulfu?, l.h. III Ilist., cap. 3 « rcrtur cadom ; ceiisis cujnobii. Joaniics cnim saiicti Odonis sbbatis
uistitutin ex S. patris Benedicli inonasteriis vd ro- sociindi discipulus, ct ojus vitfc scriptor, unum me-
?'iIaoxordinni hnhiiisso, atqiic pcr bcaUim Mau- morat bis vcrbis: " Doindc qii.r' domnus Ilildchran-
nim, ipsiiis vidolicot discifiiliiin, ad nnstrum, id nus, vir ncmpc voridicus, cl Gluniaci cronobii [infi-
•^st, Gallicanum lorritorium dclatani fiiissp,. in n'^iihirii)UM|iie disciplinis [ira-ccptor
Inlc- .. pM.-ilii-',
gruui aulcm Vitoi S. Mauii hibloriam Fuuatutjcjus incus. 1. Ncc dub.Lundum quin illc ipse, cujus hic
9n R. ODILONIS CI.ILMACKN^IS ATJBATIS V. 018

spiritBlis suggcstio. Hic cum essot cx priorihus jV Proccdonte tcmpore, addictus est cccle-
pacriti.72

Cluniensibus rnonachis, ctejusdoiii monaslcrii pr;B- imbueretur litteris spiritalitus.

siasticis sludiis, ut

positus, bis invitatusutorficiumaljbatia^ suscipcrct. Supcrno igitur nutu etdivina providenlia actuinest
sed noluit, quia scmpcr plus obcdirc quani prasci- ut lam l;on;e spci iiuerlunc in divinisactibusarctius
pere et magis subesse quam prcecsse voliiit. Putat intcntus cssct, ut totuin adolcscentiie tempus sine
me aliquis forsifan desipui.«sc idcirco quia, cumde pcriculo castitatis transigcret, et ita factum esl ut,
beato Muiolo disponerem scribere, de superioribus per totum vitcc sua; spatium decus in corpure suo
me tanta contigit edixisse. Non enim quis credat rctincrot virgineum. Juvenili jam imminentca;late,
fortuitu accidisse, scd de industria provide faclum altiora et potiora in diviiiis, acriorain humanis stu-
esse. Quidquid enim in supcr'.oribus dc justis et diis et graviora non distulit attentare, et ideo per
sanctis hominibus diximus, totuministo dequolo- utramquc exercitatus doctrinam non timuit acce-
qui volumus, vel pleniter, velex magnaparlc redo- derc Lugdunensem adaram (39j. Deinde apudhanc
lerc cognovimus. urbem philosophiffinutricem etmatrem (40), etquae
Fuit vir iste, beatissimus palcr nostcr Maiolus, totius Galliae, cx antiquo more ctecclesiastico jure,
praeclaro stemmate orlus ac nobilibus parentibus non immeritoretincretarcera (41),Aiitonium,virum
pervigili cura ab ipsa infanlia nobiliter enutrilus. eruditum etprudentem,inliberalibussiudiishabere
ANDREiE CHESNII NOT.Ii.
sanctus Odilo menimit, «stimandus sit, cum sub- B S. Odilonis dompto, et atlero adhuc ejusdem in
jungat eum
ex prioribus Chmiensibus monachis,
« Vi!a sanct;c Adalheidis imporatricis, quod sic ha-
et ejusdem monastorii pr»posituin,bisinvila'um ut bet: « Exsullaljat Lugdunus, philosophia; quondam
onicium abbati.-e su3ciperet,sed nohiisse, quiascm- mator ot niitrix, iiibs inclyta. » Quauqiiam longe
per plus obedire quam praeciperc et magis subcsse ])ost, juris et civilis et canonici lectionibus fuisse
quam prgeesse voluerit. ))Al)0(h)nis nanique tempore colebroni dil'litcndum noii est, visis his senteutiffi
usque ad Maiolum abbatiaCluniaconsis bis vacavit, quoruni arbitrorum m
inonasterio S. Gcrmani de
et Odonis scihcet ipsius et Aymardi successoris Pi-Jifis anno 120()dat;E verbis «Itom cum invenire-
:

ejus morte, post f|uoni tandem Maiohis hujuslliide- •

mus discordinm esso inter arohiopiscopuin et capi-
branni discipuius electus est. Sed aUor ciiam llii- tulum supradictos. super danda lioentia docioribus
debrannus fuit et monachus ot prior Gluniaconsis logore volontibus in civitate Lugdnni, in jure ca-
sub sancto Hugone abbale, de quo nosahas. Nunc nonico vel civili, pi\Tdictara diffinivimus discor-
satis erit addere quod anonymus Silviniaoi mona- diatu. » etc.
chus ait in Vihi sancli Maioh, cap. 5,quia hiculen- [k\.) Qux tolius Gallixex anticjtio more et eccle-
ter hunc Odilonis locum ilitisiraro videtur. c< Mun- hinc vel non adeo
siaslico jure retinercl arccin. Patet
dani, inquit,arbitrii dimittiinsaniphim etspatiosam novuni e.->se, sicut (juidamasserunt, Ecclesiam Lug-
viam, se snb lovi jugo Chrisli constrinxit, etmoni- dunensem intor omnos Galliarum Ecclcsias priuiaiu
tione et exhortatione domni ac rohgiosissimi patris esso et priinatus honore gauilere Quod et insinuat
Hildebranni, Gluniacensis monastorii prioris, mo- optimc (iuillolmus Brito cum ait in Philippidc:
nachihs districtionis nobilc inagisterium oxpolivit. L
FA. Lngdnnensis, quo Gallia tota solchat,
Qui ipsum patrcm Maiolum secum per multosdics
Ut tama cst, primate ro;^i.
in Ghristi Domini scrvitium enutriens perfeclum
athietam Dei protulil. » jredoricua itom, Romanonim imporator,in diplo-;
(39) Arcedere Lwjdnucnsem r/ri «mm. Augnsto im- maie dato suiianniim Dominio.T incarnationisll57:
peratori dedicatam Lugduni, Julio Antonio, Fabio « Venionfcm, inquit, ad cnriam nostram sedisLug-
Africano coss.. ut notatSuelonius in Claudio cap.ii: diinensis, ((lup anti((uis tomporiiins, vel gentilium
De qua et Florus, lib. iii: « Ara, inqiiit, C.rsari ad primis ^'"'laiiiinibns. voi primis legisdocloribus, cff"-
conflucntem Araris et Rhodani diulicata, saccrdn- toris civitatiluis pr;ocminehat, nunc aufcm divina
tequo creato C. .lulio Vcrccundalo Eiibio, Eduo. » religione et imporiali magnilicontialatius pra»sidet,
Et Strabo, lib. iv: « A(hjst ara dignitatis oximiio, ct intor omnes Eoclcsias Calliariim prima est et
gentium lx numoro,iiiscriptum hancns tituhim, ca- primatusdignitalo pivviulget, Eraclium archiepisco-'
rumque singulariumstalua una ;alia siibindcingcns pnmotprimatcnidcliihihonnrificcniiasuscepimiis. >-

locala est ara. » Ad hancautomarainCaligula iudos Unde ot I^ctrus ipse Voncrabilis, hujus Eraclii fra-
miscellos edidit, inqait idom Suetonius inGaiigiila, ter, ad Pofrum arohipr.a-sulom Liigiiunensom scri-
cap. 20. « Et certameii qiioipie (iraica^ Latiii;u((nc bens, opistola 2. lih. 11, dicit eum « in sublimi Ec-
fficiindia?. Quo cortaminc feruut victoribus pranuia clcsi.TR specula a i)oo collatum, intor duccsspiritua-
victos confulisso, ooriinulom et laudos conipimcro lis pradii conslitutum, uec tantum cpiscopi, sod
coactos. Eos autom qui ma\iiiiodisplicuisscnt.scri- priniatis, vol patriarch;c nomino insitmilum: iiuo
pta sua spongia linguavc (hilorcjussos, nisi ferulis et occlosiastica digiiitate omnihusGallicani? Ecclc-
P^
objurgari aut numine proximo mcrgi inaluissent. » " siis snporiorom. » lloc autom primatus decus ex
Undc ctiam Juvcnalis salyra i licnelioio Romanorum pontificiim archiejiiscopis
Lugduuensibus indultum coufirmavit Urbanus II
Palleat ut mulis pressit qiii (^alcilms anpiioni,
siiis ad llugonpm archiopiscopum littoris.((uibtiPCt
Anl Lngdunenscin ilielor dictnrus mi aiani.
coniontioncm intor cum ct Richcrium Senonensem
(iO) Amd
lianc tirbem philnsop/ii:c niUriccmcl ina- ;irohioi)iscopum superilladignitatediuiiusagitatani
trcm. Scnolariim Liigdunonsiu'n anti(]uitatom salis termiiiavit. Liltcrarum iniiiiim esi. « Unn.wus epi-
commendat, clquodait IMiniiis, opist. lil). ix: « Lug- sco()us sorviis scrvorum Dci, venorabili frairi HrOiO-
(Inui bii)liopolas csso iioii piilnbam,- » ol quod scri- Ni Liigdunensi archiopiscopo primaii ejus()ue suc-
bit Aiisonius in gratiarum actione pro consulatii ad cossoribus canrnice promovondis in porpetuum. "
Gralianum: « Quoniodo Titianus niagislor, munici- Kf circa liiiom ait • Itaquo suiTragancis, qui pra^-
:

p:il(Mii scholam apiid Vcsonliononi Liig(liinumi|iio sentos adorani, sonlfnti;im nostra dcbilahumililato
v;iriaiKio, nmi ;iMalo(iiii(h<ni, sod vilitjilccons^Muiil " . susoiiiicMiibiis ao oliiMlicuiiani iiromillcnlibus. sio
Sod ca philo:-ophi:c studiuui viguissc, nalliim,
iii
iaiidcm Liigduiiousis Lcolosi;o querola diutunia an-
quotl sciam, ullibi vesligiuni rcporitur, hoc uuo nucule noniino tcrminala csl. Per prcesentem igitur
m DE VITA C. MAIOI.I ABBATIS. 9d0

•oluit praeccptorom (42;. Po^tca voro multo magis A officiosissimesuscipitur,regulariterintroducitur ct,

exemplasecutusAntonii illiusmagniotsoliusChristi ut moris ost, honorabiliter et charilativc tractatur.

iiscipuli, quam studia istius Autonii Sicculari pro- Quam grande fuit gaudium intcr fratrcs do ejusad-

Fessiouo philosophi. Postoa voro a supradicta urhc vcnlu, quam (luam cclcbris cxsulta-
ingens l.i-tilia,

ad civilalcm Matiscensom a proccribus pa.rix' ot ci- lio, nou potest ad plonuni nostcr edicerc scrmo.

k-ibu3 suiSjVidolicct cognatis et amicis invitaius vo- Doincops adfuit ci ad conlemptum muudi prompta
niens.ut crat vir roligiosns, roligiose ali(iuantulum voluntas, ad amorcm Doi flrmissima charitas, ad
ipud illos manens,cujus vita laudabilis et admira- dilcctionom pro.ximi chara fratornilas, ad pcrdi-
sludium non potuit latere supradicta; civitatis
[>i\e scendum regularis observantiK ordinem nulla dif-
•piscopum (43). .V quo humililer invitatus,consultu ficultas, etad e.\hibendum non solum abbati, scd
•lericorum et c vium, ut in eadera Ecclesia non do- etiam fratribus obodicntin: bonum celcbris alacritas.
lignaretur administrare archiliacouatus ofncium. et ad dandum omnibus oxemplum rognabat in eo
^'ir quippe, ut erat humilitatis gratia prceditus, pura simplicitas. Qualis fuit ejus conversatio inter
larere non distulit quo sibi divinitus pcr minisle- fratrcs in initio succ conversationiS;, apparuit ex
ium pontificis imperari cognovit. Et, ut res post- affcclu eorumdem fralruiu, Leuipore celeberrima)
nodum lato pa'.uit,totum illud negotium ad majo- suoe electionis. Non crat jam nccesse ut aliquis
is utilitatis dirigebatur cumulum. eum ail observanliam rcgularcm instruorct, quem,
Suscepto denique tantre dignitatis officio, talcm ut sanctus evangelista dicit, mictio gratuc coelcstis
e cxhibuit u». Deo placoret et mundo non mundo ; de o»inil}US ermUebat (/ Joan. ii).

n maligno posito.scd niundo per sanguinem Chri- Ccjcpit interea vita et doctrina tam pcrfccle cla-
ti reconciliato Doo Patri. llabct onim pnedicta rescere ut in domo Dei laude fidolium omnium
ivilas vicinum monastorium, (piod niultis vidotur primum prLCcipuum locum merucrit obtinere.
et
piritalibus sludiis doceuli.-cime ailornatum, ad Sic Divinilaii ut pcr divcrsos gradus
cnim placuil
[uod jaui dictus sonior, a patrc monaslcrii ot fra- humililalis ascendcret ad culmcn monastice pcr-
ribus fre(iuonteraccorsitus,cumquiIiUS ot froqucna fcctiouis, ut non jam ex aliis unus, sed inler cae-
labebat colloquium ot spiritale conlubernium. In- teros oL super ouincs viderctur prwcipuns. Sexto
eripsa dcnique dulcissima colloquia etmutuasin- namque anno, ut, fcrtur, conversionis suae a sa?-
erissimjE charitatis obsequia, videntcs fratres su- culo, supra nominatus abbas felicis memoriffi, do-
menlis intuitu ejus angclicam (a-
)radicti rrrnobii minus videlicct ct pius pator, Ilaymardus nomine,
iem.audiontcscordisauditumelliiluam facundium, cujus monachusbcatuscratMaiolus cujusquemoni-
eum possent sibi acquirorefralrem,
lesidorabant ul lis ct jussionibus tota mentis intentione etcorporis
uem postmodum habcre rncrcntur el patrem.Erat C possibilitatc parcbat semperque parerc decreverat.
,dhoc intcntus grex omnis Dominicus, sed illo coipil dcsLitui in terra [interea] tota valetudine
cnior Eldebrannus [Ilildcbrannus', dc quo suf)ra cor[)oris ot, quod ^-ibi gravius erat, licet patienter
liximus, ut evcnirc posset elaborabat ardentius. fcrret, amissiono tomporalis luminis. Et cum jam
jtjuerabat jam in eo gratia Domini contemptum sc ad occa-um vcrgurc pr<ESciret et cognosceret
aeculi, secundum ct votum fn>trum supradicti se non posse diu lanLi cccnobii tantarumque spi-
iccnobii. Quid plura? Dcposito ecclesiastica; dign!- ritualium ovium curam gorcrc, dc ordinatione coe-
atisofficio, spr.;lomundan.u nobilitatis supercilio, pit monaslerii suiquc succossoris electione cum
elicto s.xculari ctamicorumet parcntumconsortio, spirilalibus ct roligiosis fratribus spiritaliter tra-
Jl liberc posset servire vero Regi Chrislo, totum
ctare, ct cum LranquiUitatc animi patienter dispo-
!C sidjdidit ccclcsti maglstorio. Nec multo post noro. FacLa esL autcm ab omnibus inquisitio, et
:ondicto tenipore,certo die ad monaslcrium venicns ad qucm omnium fralrum tcndcbat, ad domnum
ANDIIE/E CHESNII NOT/E.
p.igmum Lugdunensi Ecclcsiae primatum super
tu.'c anteccssoribus inf-titutum. »
piatuor provincias confirmamus.» Ac rursuspaulo {k2) Anl.nniam lirnin crudition Itabere voluii prx-
['^^"^•"^{''.'^^inf^as autem illas,<|uas vobis confirma- " ceiilorcin. i.lem rcfcrt monachus Silviniaccnsis in
""
tnus, dicimus ~ Lugdiinonsom,
' - • —
• IlDlhomagenscm, Tu- \'i;;i ejusdcm Maiuli Unde factum est, inquit,ut : '<

ronensem et Senoncnscm.ut h;c vidclicct provincia) littcrarurn discondarum studio insligalus, audita
londigriam Lugdunonsi Ec^desia? obcdientiam sol- cujusdiim Antonii opiniono,qui inagn.-f dcditus phi-
k^ant, et lionorcin, quem Uomani pontiliccs rcdden- losophia', J^ugduncnscs rcgebaL scholas, illuc gres-
rlurncssc scriptis propriis prmfixcrunl, devotc bu-
sum dirigcret formasiiue discipuli assumpta,pra3si-
inilitcrquc exhiboant. » Confirmavit (pio([ue
Pa- dcutis magistcrio sc dovotus committcrcl. »
srnalis II. .nnno Chrisfi 11
10, in porsona (lozf^r.ani (4.3) !\l'iiisr. ciritnlis cpirropum. N;iymbodnm fnr-
arcniepisco[)i ol primafis,ad quem h.-ec ro[ieriunlur
t.-it^-e, nni sedit ab anno Oil usque ati annum 'Jt)2,
m diplomale vcrba : .< Mcirco voncrabihs IValcr, alViiilfHK; tcstnmenlo principis cujusdam, nomine
'i"ZfTano, Lugduiieiisis arc!iii[)isro[)0, pr.cscntis Sibonis, [)er ([uod rcc:ignosci;ns injustc sc priora-
dccr(;li i^agina, fraiernilati
tu.o, tuis^iuc siiccossori- tiiiii, sive abliatiolam Cariloci, sancto Odoni abbati
biis, ot p(>r vos
oidem Lugdunensi Iv-rlpsi.-r! confir- Cliiiiiaccnii maiicipalam detinuissc. " D. Eymardo
maniUH prinintum su[)er qualuorCalliarum prima- Cluiiicnsis rcenobii vr-ncrando abbati illam rcddidit
lus, vidclicct
Lugduuonsi, KolbomagcnKi, Turo- [)!'.) aiiim;c su;i' rciiicdio, » circilor an. 942.
ncnsi, et supor Sononensi, sicut a uustrio
constat
951 S. ODILOMS Ci.UNIACKXSIS ABBATIS V. 052
scilicet Maiolum, pcrvenll clcclio. De rujus ct- A nienti positione(lecentissiinecoinplus,omniummor-
enim eleclionis negotio, sccundum granditatem talium mihi videbatur pulcherriraus.Erat cnimfide
sui dicere non sufficio, sed ut eloquio utar l)re- firmus, spe certus, geuiina charitate refcrtus, sapien-
vissimo, nec ibi nec alibi ad illud offlcium l>eato lia clai-us, intellcclu mirabilis, consilio providus,
Maiolo nec potuit nec poterit pnestantior invoniri. robustus fortiludinc, spiritalis scientiae assiduus
Quid plura?Electus advoratur,invitatus restitit, ro- cultor et charilativfc pietalis verus amator.RopJevil
gatus contradicit, adjuratus tremiscit, iuterdictus eum spiritus timoris Uomini qui,ut David prophcta
i

quiescit.Proinde laudes Dco roferimus quonianisu- ic^Uiiur, iniliunisapient/M' P5a.Lcx)essedignoscilur,

peravit contradictionis decretum obediontiaj pr^c- illius videlicct sapicntiie,cu)usclaritate IjeatusMaio-
dicabiledocumentuio.Postremo a fratribus cligitur, lus perfusus,C(elestium beatitudinum meruit perci-
a populo acclamatur, a pontiricibus benedicitur, et pere inunus.Hujus muneris lumine noslerMaioius
a supradicto patre monasterii in loco sul)limi cele- accensus, cum pauperibus spiritu pauper voluit
berrime coUocatur, et a fratriljus officiosissime sa- fieri, ut a rege coelorum regno C(£lesti mererelur
lutaturjetabomnibusdomnusetabbabunoraturi-i^) ditiiri. Cum beatis mitibus studuit mitescere, ut
et colitur.Et non solum a suis,sed eliam ab omiii- cum ipsis posset terram viventium possidere. Cum
bus qui cum videre et cognoscere potuerunt, ultra y, bciitis lugentibusdesiderabat filmrum suorumnegli-
omnes sui temporis homines omni honore et vene- gentias et totius mundi discrimina plangere, ut ad
ratione est habitus. De cujus ortu et vita.niorijms, aiternam consolationem cum suis omnibus posset
miraculis et obitu, majorem nostrorum dicta pric- pervenire. Esurionlibusetsitientibusjustitiam,eam-
claro famine prolata sufficiant. Illi vero qui de ma- dem Justitiam csuriendo et sitiendo studuitsociarc,'
gnismaximadiccrcpoluerunt,clarissimos(\jusactus etcum ipsis in coelesti convivio epulari, seraper et
et merita a Domino sibi collala magnifice descrip- spiritalibus deliciis satiari. Studuit ut miserisniise-
serunt. Ego vero uUimus scrvorum illius servulus, ricors esset, ut cum beatis misericordibus miseri-
non alia.sed ca qua' ipsi pr.cfati sunt.stylo paupere cordiam a Domino consequi posset. In quantum
ac brevissimis distinctioiiibus capitulatim ([uoquo- homo intentus assidue coelesti desiderio, divinam
modo ausus sum adnotare, secutus Alcuinum (i5j, contemplationem Justis meritis et jugi deprecatione
majorisCaroli imperatorismagislrum,sicet impareo meruit oblinere, ut cum bcatis cor mundum ha-
quantum peccator Justo, iliiteratus perito, fari nes- bentibus dignus mereretur Domini visione. Et, ut
ciensfacundissimo.Illesummi etincomparabilis viri verissime mereretur Dci filius vocari et esse, per-
et sanctissimisacerdotisMartiniVitam,aSoveroSul- fccto didicit esse pacificus, ut non tantum modo ac
pitio altissimo stylo descriptam, dictis plenioribus possidendam animamsuamhaberet patienfiam,sed
elucidatam,ad noslram noslrorumque siujilium de- C ut omnes discordantes, ut potuit, ad concordiarr
stinavit notitiam. Sicut nemo post apostolosbeatis- revocaret et pDcem.Propter juslitiam perseculionef
simo «quatur Martino, ita et ego multum me im- et passioaes ab antiquo hoste et malis hominibu;
parem profiteor Alcuino. Dixit ille, utpotc magnus, pafienfer didicit sustinere, ut beatus propter justi
rnagna de magno dicam cgo parvus parva de nia-
; fiain paticntil)us et spirilu pauperil)usad percipien'
gno.Dixit ille de suo Martino sicutde summo saccr- dum et possidenduin regnum cadorum posset fier

dote et incompanibili viro ; dicam ego de Maiolo, sociatus {Matlli. v, 3-11).

sicut de piissimo patre et abbatc sanctissimo,pr;c- Tribus supradictis adornatus virtutibus, bealis-
stanlissimo viro ct vcrc catholico. simus pater Maiolus, et octo ex Evangelio bene
Fuit igitur illc charissimis nafaliiius ortus, ct ex dictionibus circumfultus undique, ctiam quatuoi
utroque parente gcmina nobilitate coruscus.Ilic,ad cardinal(-s discipliiuis forventi desiderio studui'
illuminationem multorum, ab ipso ccterno Lumiue acquirere et acquisitas operibus justi incolere, u'

luminum, velut astrum pcrsplendidum, humana) per prudentiam suam suorumqi e in antea provi
conditionis destinatur ad ortum.Fuit enimipse,no- deret salutem per temperantiam.quae alio nomin
;

dilis ut erat, et nobilifor nutritus, et solerter eru- vocaiur modestia, tcmperamcnto Justa? discrctioni
ditus. Et ut ab infcrioribus ad altiora conscendere modcste disponcrct spirifalia injuncta sibi negolia
jq
valeamus, crat vir jam dictus.Si-cpe dicendus sa^.pe- per fortitudinem diabolo vitiisque ejus valeret re!
que recolcndus, ingressu gravis, vocc sublimis,ore sistcre, et resistendo, ipsum auctorem nmliliae,de|
facundus, visu jucundus, vulfu angelicus, aspoctu certando legitime, viriliter superare ;
per jusliliai\
screnus, in omui motu, gestu vcl actu corporis ho- omnia genera virfutum diffundilure
vero.quiv per
ncstatcm priescnfanK.Oninium membrorum conve- earumdem virtutum condimcntum esse videtur
ANDRE/E CHRSXII NOT.K.
(44) El nh omnibns domnns cl ahhd lionorntnr. Ex .\nglum natione, civitatis Eboraci decus unicum
regula S. Bcnedicti dosuin|)luni boc,iii (|uii,Ciip..')3, Parisiensis acadomiio. sicuf vulgo creditur.priniiii
hicc l(>,gunfur Abbiis auloiii, quia vicos Christi
: <(
insfilnlorem.abbatcnique saucti Marfini Turoncn
ngorc croditur, domnus et abbiis vocofiir non siiii : sis.oujus oinuia scri|)tii piirlim ex vcteribus edilo
af'Siiinplioiio,sod bonoro Vidon-
ct iiinoic (lliristi. » nibus, pailim ox ms. codd. nondiim lypis cxcusi^
da (|Uie nolabinius ad Pclri Vencraliilis cpistohu;. brcvi, si Deusfaxit, edituri sumus.
(,45) !<ccutns AlcHinn)n,\'u'um cf pium ot docfuni,
}:i3 niO YITA B. MAIULIS ABBATIS. Ooi

:obrie,Pt pio ct jiiMr vivcndo if/V. n),lionum cer- A paticntia in adversitatc.Muiisuetis cral airHlMlis.su-
:ameD certando, ciirsum consummando, fidem ser- perbis torribilis, parcus cum dcbuit, diffusus ut
.•ando,repositdm sibi coronam justitiae ab ipso me- decuit. Xon diversus in habitu, non confusus iii

•erotur percipere // Tim. iv), qui cst omnium actu.Quantuin ad homincm unus seinper ct idcm.
irtutum iargitor et auctor,et ante omnia et supcr Devotus imitator sanctorum, et eoruin maximc in-
imnia Deus benediciusin sa?cula,cujus benedictio- tentus auditor esse studuit, quorum servituti et di-
lis largitaset clemens benignitas contulit nobis in sciplinis ad obcdiendumetserviendum se subdidit.
uunerc quo tantoque fruoremur pastorc.lu quo
tali IUam septenariam copulain ab aposlolo Pelro in
labemus exemplumquod sequamur,et in quonobi.s ternarioet quatcrnarionumeroordinc miridco lucu-
ippoi^ita estforma cui imprimamur, sicut B. Clre- lenlcr dispositam,nonaure surda audiens audiendo
rorius de capife nostroJcsuChrisfo,Dominonostro> addidicit, ct, ut alii disccrent, lingua ac manu per-
licit,in cujus corporis propagatione beatus Maio- docuit,ministrans in fide virtutem,in virtute autem
lus.veluti sanissimum memhrum, optimum locum scientiain, in scicnlia autem abstinentiam, in absti-

meruit obtincre.De cujus vita ct virtutibus anim.v nentia autem palientiam, in palientia autem pieta-
:um qui.« audicrit prrescripta pra^dicamenta re- tpm,in pietate autemamorem fraternitatis.in amorc
cxere, curabit forsitan de miraculis visibilibus et n autcm fraternitatis charitatem (// Petr. i) Prae
'orporalibus signis in(|uirere.quibus asfipulatur et ferebat eliam dialecticis syllogismis, ct rhetoricis
orroboralur lides illorum qui solcnt dubitare de argumcntiset oinnibusingeniis philosophorum om-
Uf^ntis et praimiis electoruu)quibus B. Gregcrii
;
niiim apostolicic simplicitatis rraidicabile documcn-
'erbis rcspondendum cst « Fides non habetmeri-
: tum.diccns cum Paulo : Ego evim didici, in quibus
um, ubi humana ratio prol)at experimcntum. » Et sum suffirims ; scio ef humiUan, scio ct ahundare.
le quis dubitet de sanctitate ejus et gloria, discat Vbique et in omnihus institutus sum, el satiari et
ib eis qui eum visu et auditu noverunt qualiter csurire, ct almndare el penuriam pati. Omnia possum
ixit, qualiter docuit ct qualiter
plenus dierum, in eo qui me confortnt (Phil. iv). Tantorum docto-
idornatus ab hac lucc discessit, ct
virtiitibus rum et divinorum philosophorum sapientia perdo-
um rngnoverit eum ndelium attestatione sanctc ctus,et lotius ecclesiastic.-edisciplinfe eruditionibus
•ixissc,recte docuisse, credat eum procul dubio ad ct virtutibus illustratus,ut de Moyse Ecclesiasticus
lanctorum omnium gloriam Christo duce perve- sej^mo loquitur : Fnctus est Deo dilectus et homini-
jisse. Quanta per eum Dominus et antc et post bus, et ideo mcmoria cjus in benedictione cst [Eccli.
ransitum ejus ostendere dignatus est miracula, XLv). Vere dilectus Deo et hominibus exstitit Pater
eslanturvoluminaadortissimis virisordinatasensu Maiolus,(juia,per dilecliunem Dei et proximi quam
atholicn. rnlamo conscripta rhetorico et in qui- ^ firmitcrtenuit,Deoplacuitethominibus ; ita studuit
usdani iocis metro variata dactylo. Et quia Dous placere hominibus ut Deo non displiceret, ita Deo
imnipolens nulliim tcmpus patitur Iransirc sinc ut hominibus prodessct. Placuit Deo, benc vivendo
estimonio suac benignilatis ad corrigcndas negli- et rccte docendo.Placuit hominibus,pro posse spiri-
[cntias nostr.T fragiliiatis IVrquenterrenovat cxem- talia et temporalia eis bcneficia exhibendo. Vere
)Ia sanclitatis. Sed et isto tcmpore frequentius so- enim inemoriam ejus in benedictione cognoscimus
ilo contigit evenisse. existerc, dum recolimus ct adhuc perspicue cerni-
omnes titulum sanctitatis iiro^fercntes qui
Infer mus per eum et eos quos in Chrislo genuit Kdilicia
tcmporibiis efTulserunt.beatus Maiolus pr«-
lostris fahricai roclestis excrevisse,crevisse et crescere. Et
ipuus appariiit.Dc cujus honcstis moribus et vita3 ut pace spiritualium artificum in eadem fabrica la-
lonestac virtufibus, a nobis pro temporc pauca di- borantium dicam,unus prajcipue rcfulsit, qui nuper
enda sunt.Ut vcre ad omniautilis et per
fatear,fuit rebus humanis excessit,et qui plus omnibusnobis,
uncta laudabilis. Erat enim honestas in actione, laboravif,d()innus videlicet et abba Willelmus (46),
lObrietas in consueludine.humilitas in prosperitale. de cujus ciarissimis actibus ct vita laudal)ili ct mi-
AXDRE/E CHESNII NOT/E
[V^) Domnus vidclicet et ablm Willelmus qui mo- nobili prosapia editus.quemsupradictus D.Maiolus,
\)
lasleriumS lienigni Divioncnsispraicipiente Maiolo Iloinam veniens, in monaslerio Lanccio dicto, ubi
cformavit.ejusque abbas et reclor constitutus est, a puero educatus fuerat, reperit assumcnsque eum
iti docet Chrouicon ejusdem
monasterii his vcrbis: ipso deprecante, secum afduxil Cliiniacum a-tate
Vi(Ien3 domnus episcopns Bruno statum loci in jiivenili norenfem. Ordinntus est igilur abbas a D.
mbiguo p(tsilum,supplex adiit D.MaiolumCIunia- l5runone episcopo.anno Doiuini U'.)(). OlTicio vero
en.sis monaslerii abbatem, rnultaqiic prece popo- abbatis accepto, divinis s(!ipsurn coipit exercere
rit quatenus ejus auxilio quivisset repararc
in mc- virtulibiis. Er^.it enim cor[)Oi'e caslus, incnte devo-
jus, interius religionem, ct exferius possr>ssiones.
tus, airabilis alloquio. prud(nilia {^r.Tiditus, tcmfie-
ujusprecibus ficxus reverendusabbas MaioIiis,de- rantia clariis, iulerna lorliti.diuc firinus, censura
lit ei duodeciin monachos
ex omni congregatione jiistiti.i' slabilis, loiigauiiiiiLat^; ass^iduus, patienLia
lectos, disciplina sanct.r> rcligionis instrucVns, di- robustus, hnmililate mausuplus, ijonorum op(3ium
ina et humana sapientia dortos. nol)ilitalc carnali gralia [ilcniis, .ictc. Hiijns aiidifa fama religionis,
I-uos.His abiialein pra^ifi^cit, Willcliniim noinine, « Hciiricus diix l!iirgiiiidi;c, sicut lert idcm Chro-
>.

t patremspiritalem sibi posccnlibiis filiis instituit, riicon, " commisit ci abbatiam Verzeliacensciii,[)cuc
lic Italia exstitit oriundus, alto satis
germine, ct ad nihilum rcdactam, ut ab co restitueretur iii pri-
 S. riDILONIS CLUNIACHNSIS ABBATIS V. 956
rabili convcrsalionc parvilas nostra non sufficit A consumpsit el coram, paglnam rlimisit illaesam. Si
quod sentit ad plenum referre. non rcssuscitavlt mortuoruin corpora, suntalia po-
Qiiam perspicue beatissiiiii Maioli ejusque disci- tiora et clariora qu.c pcr eum Dominus palravit rai-
puloruin in l)enediclione c.s.islat mcmoria, rcspon- racula. Sianima plus cst quam corpus (MaUu. vi],
deant monas'ei'i;i ab ipsis alia a fundamentis cou- multo major ct excellentior est animorum ad vitam
strucla,aliadecorriipiionecumincrcmcntovirtuluiu ajternam reparalio quani rcsuscitatio corporuni ad
ad mclioreni slatuui roducta. Ouanluiii vir isto, de vit.e bujus airumnas et pericula redcuntium. Quan-
quo loquimur, Dco placuit, pcr signa et miracula tos dc morte anim;e et vitiorum voragine suscilavit
qua? pcr mcriLuin ejus Dominus opcnilus esljhomi- et in vlas vitaj suocxcmplo Introduxit, eorum nn-
nibus manifcste dignatus cst denionstrare, dum merositas, soll Dco cognHa, dinumerare non sinit.
muUorum fidelinni, ut lidclissima t(!sLatur relatio, HIs ct ejusccmodl virlutlbus clarus Deo et homini-
multis divcroirf iiiiliinitatibus constricti, etiam de bus exslltit cbarus. Multi catholici et honorabiles
vita desperanles, ab eo visitati per gratiam Do- clirIci,relIgiosI nionachi ct rcvercndi abbates vene-
mlni prislin;c saiiiLali suntrcdditi.Plurcs,oculorum rubantur illum ut sancllssimum Patrem. Sancti et
dctersa caligine, per meritum ejus clarius cceperunt saplen:es cpiscopi tractabantillum ut charissimum
videre.Multi diversl gcnerls febrlbus affiicti, pvx- fratrem. Ab imperatoribus et impcratricibus,rcgibus
stante Domlnl gratla,ejus orationibus sunt Hborall. et mundi princlplbus senior appcUabatur et domi-
Multi, ut ferunt, a veneno serpentium, morsibus nus.IIonorabatur a pontlficibus apostolicK scdis,et
luporumelcanum,incursIoneetillusIonc dff!monum vereerat co tempore princeps religlonls monasticae.
per Dominico3 crucis slgnaculum dextera ejus ex- IUe D.Ca3sar et MaximusOttocum diligebat pectore ,

pressum meruerunt recipere salulare rcmcdlum. toto. Dlligebat eum ejusdcm CcTesaris conjux, diva
Multi, in periculis fluminum, ab icLibus fulgurum Adalelda Impcralrix Augusta (-47), charitate since-
et cactcris incomniodltatibus cjus sunt libcrati in- rissima et dcvotionc cliarlssiina. DiligcbaLeum eo-
terccssionibus. Aliquando candelai, vcl ncgligcntla rum fillus hunilll devoLlonc, iinperator OLto,affcctu
cubicularli vel occaslone alicujus cvenlus In nocli- et non dissiraill voto ; Chuonradus, supradlcta; im-
bus ante lectum cjus cxstIncLa3, uL tcsLati sunt qtii pcralricisfraternol)ilisctpacincuscjusqueMathildis
adfuerunt,dlvlnitus sunt lumini rcstitut». nobillssima conjux.QuanLo frequentius faciem ejus
Cum essct aliquando in monastcrio saiictissKnl cernebanL,tanto amplius in ejus amore crcscebant.
martyris Dlonysii, et Quld dicam do nobilissimo Henrico Burgundlonum
nocturno temporc legerct, ut
sui moris erat, cjusdem martyrls ducc?QuId de Lamberto, illustrissimo viroetnobi-
et admirabilis
utraquelingua,utraquecondItIonepbIlosophilibrum Ilssimo comlte? Quld de Willelmo? (48' quid deRI-
De prlncipatu codcsti, gravi somno supcrvenlcnte C cardo (iO) .Aquitanorum ct Normanorum fortissimis
candela de manu cjus supcr libri paginam dcflult. ducIbus?Quid de Italicis prlncipihus et marchio-
Accidit tunc qulddam mlrabile et insolitum. Ignis, nibus? Quantum illum Willelmus rector Provin-
naturff! suaj officium proscquens, lignum [Ilnum] cia? (50) coluit, vita illius ct finis ostendit. Perejus

ANDRE.E CHESNII NOT.E.

stinum statum; quod et fecit auxillantc Dco.Domi- tam Ipse sanctus Odilo scrlpsit, exstantque etiani
nusquoquc episcopusBruno omnialn suocplscopio Gerbcrti,qul posLca fuit ponLifex Romanus, Silves-
monasteria ipsius flclcgavil providentia!, abbatlam ter secundus dlctus,ad cam aliquot episloKie.
scilicet, Bcsuenscm apostolorum Petri et Pauli ho-
(48) Quid dc WiUcUno Aiiuitanorum duce. Ebli
nore dicatam, monasterlum sancLl Joannis (piod scIliccL Arvernorum Pictavorumquo coinitis fdio,
Reomans diciLiir,locuin sanctl Michaelis archangoll qui CapuLstup^e cognomlnalus cst,utdocct .\dcma-
juxtacastrumTarnodorum,abbatiamMcllundensem rus in Historia Aquitanla' » Fillus, inquit,Rannl;i
:

ubi sanctiis Valerlus archidiaconus ct martyr quie- Eblus Arvcrnls et PicLavIs rimul comes proiuovc-
scit. » Dcvotissimum Deo vocat Asson.lib. ii llislo- tur,acccpLaquc in conjugium Adclafilia Rosi Rolho-
ruc Bon^horil abbatis, ubi ct illum alt <( sanctl Bc- inagcnsls ex ca geiinlL Willclinuai Caputstupa'. •
nigni DivioncnsIsEcclesIam rcllgione ct parictibus EL postea: « Wlltclmus Caputslupa^ filius Ebli Ra-
pcrauxliium Brunonis Lliigonensis cpiscopi niiro nulli comitis Pictavensis; Arvernis, Vallatis, Lenio-
opcrc innovasse. » Scd et Glabcr Rodiilphiis 111). iii vica\ ct Pictavis comes prcvectus, dux AquilaoiaB
[)
Hlst Franc, cap. 5, summoperc commendat cjiis exstitit
ard(irem in moniistcriis vel rcformandls.vcl ex novo (49^ Quid de liicliardo Normati. Richardus hic 1

institucndis « Claruit, in([ult, co in tcinporc in

:
nomincWillclmi ducis filius,qui et filium rcliquit,
pr.cdlcta domorum Dci mclioratione vcncrabllis ab- Richardum ctiam dictum sui ducatus h;crcdeni.
bas Willcrmus, a beato si^iuldem Maiolo primilus rector Provinci,v. Qui Bossonem.
(HO) ]yillclmus
Ecclcsi;c sancti inarLyrisHcnignl patcr constitutus. » jirimum Provincla' comilcm. palrcm habuit, pater
Et jiaulo post: « Erat pr;cdictus Wiilcrmus accr in- quc ipsefuit Conslantlcc, Roberti Francoruin rogl:
gonio,_ ct insignls prudcntla; idcirco summuin in uxorls. Est cniiii illc sinc dubio Cuillclmus, quon
palaliis rcguin ac (;t>!crorum princlpmn oblincbat llislorla consulum Andcgavcnsium Arclatensem ro
locum. QuodcunqiK! (icni(|uc nionastcrium proprio mitcin vocal his vcrbis « .\cccpit autcni supradi
:

nuilabatur |)asliuv, st;iLiin coniiicllcbalur tani a rc- clus rcx liobcrtus iicptcm pr;vdicli Fulconis »^err;i
gibus vcl comitibus (|uaiu ;i |)oniIlicibus, ut nndio- coiiiitis .\ndcgavorum, «nominc ct animo Constan
riindi griiiia illud ;ul rcgcndiii') suscipcrcL,(pioiii;im liaminclylamrcginam,filiain Cuillcrmi comitis.Vn^
ullra CTlcrii d/vitiis ct sanclilalc ipsius palrocinlo bitensis.natain (lc Blanca soiorc ojus, cx (]ua ctian
assunipl.i ccrncbaiilur oxccllcrc monastcria. » susccpit iilios quatuor ct fillas duas. » Undc palc
i47} l)iv,i Adaliiila itnjwralri.v augu.^^la. Cujus vl- ct illos dccipi (lui Blancam Constantia? reginse nia
 DE YITA B. MAIOU ARBATIS. 058

iioquc meritum et fifiele obsequium bo.Tli Uenc- ^^ ties

illum vidit, huuiili dpvotione suscepit ct cum
icti percipere meruit hahitum. nmgno honorc traciavit. Tompore vero su.ne voca-
.\rcheanbaldus {5l)etiam Silviniacensis loci pro- tionis,ad se vonirc rogavit oa intenlionc ut mona-
isor (52) tidelissimus, intcr suos chirissimus, ct sterium sancti Dionysii cjus consilio et adjutorio
ijacentis patriae patcr et pauperum tutor fortissi- melius quam tunc erat ordinari posset (53). IUe
lus, quantum et qualiter exstitit bcato Maiolo de- scicns dictum aDomino : Ileddite q\uv siinl Cxsaris
)tus, supradictus multimode praidicat locus.ab eo CcVsari, ct qux snnt Dci Deo (Matth. xxii) ; ct illud

. ante et post transitum somper dicendi patristcdi- Apustoli prfficcptum : Dcum timcte, regcm honorifi-
ciis, et divitiis et diversorum ornauientorum spe- cate (/ Petr. ii), ad illud ncgotium peragendum,
lebus ornatus et nobilitatus, ita ut deceret si tale gaudens iter suscepit, usque ad locum Silviniacum
uiil fecisset aliquis ex rogibus.Iste vero, qui nunc pcrvonit (54), ubi, se Deo vocantc, plenus dierum
jperest, honoris ejus hc-Bres et nominis, bone et sanctitate ex hac vita obiit, quinto Idus Maii,
•actat locum illum,nullum etiam infert habitatori- illucesccnte fcria sexta, post celcbrationem ipsius
us damnum. .\deo magnilicatus ct glorificatus est sacratissimae solemnitatis qua Cliristus Jcsus
eatus Maiolus, Domini prievcnionte gratia, in con- Dominus noster, subacto mortis principe, ad dexte-
pectu regum et principum,coram omni populo,ut ram Patris asccndit et fideli suo Maiolo asccndendi
assiraus dicere de oo sine dubio, quod do Moysis post sc itei ostcndit. Post cujus transitum, supra-
ei famulo Ecclesiaslicos replicat sermo Glorifi- : dictus rex Hugo, adventus sui pra3sentia et regali-
[vit illum in compectu rcgum, et ostetut.it illi glo- bus donis, exsequias ejus honoravit (55) et tumu-
am suam {Eccti. \lv llugo, rox Fraucorum,quo- lum, ubi pr.Tstantc Domino mu'ta patrata sunt et
ANDRE/E CHESNII NOT.E.
•em hujusquc tiuillflmi conjugem.sororom r;iciuiit state, siciitiii Ecclcsils Domiiii roctum orat, hone-

odt^fridi. cogriomonto (iriz.ctunic.p, Eulconis avi. stius restanravit ptsr inanum voncrabilis Odilonis
(51) Aachcunhaldus. Dc Borboiiio dictiis.magnique abbatis, ct alia saiictorum nonnuila monasteria in
iius .Vrchembaldi coinitis proles, qui Clotario I docoroin prisliiue discipliiia? rcvocavit. »
rancorum roge vixit, uli (juidain assorunt. (54) Ihquc ad tocum Silviniacum pervenit. Ma-
(52) Silciniacen^iis loci provi.^ior. Imo et forto fun- iolum Silviniaci ohiisse, et ad scpulcrum ejus infi-
atnris filius. .Archombaldos enim pr-mos Silvini.i- nita miracula contigisse memorant omnes qui de
ensis coinobii benctactoros oxstitisse testatur vol traiisitu illiiis scripscrunt. Unde et propter corporis
IrbanusII papa litteris siiis ad monachos Silvinia- sui gloriosi pr.^Bsentiam. Pionuini ponliticeslocumil-
enses datis anno 1097, in quibiis hccc inter oa;tera lum speciah sedis apu&Lulicie protectionc munie-
'gunlur: <iUndc etiam egregium militcm .\rchim- riint, ctFrancorum reges etiam niimmorum cuden-
aldum sub manus propriai slipulationein maniim durumjure specialim dcooraiunt, quorum aliquos
ostram polliceri supra parentis proprii tumuliim Q seroos bcneficio D. Savaronis Arvcrnorum prajsidis
scimus, u' iiriiversa qu.'c pater, aut avi ojus loco vidimus, inscriptionem et effigicm S. Maioli gcren-
estro contulerant, tam in rebus quam in immiini- tes improssam hoc inodo :

itii)us et consuetudinibus omni vitae sufe teinpore

ebeat illibata servare. » Quod et instrumentum
ublicum super advontu Jucundo Caroli Borbonien-
isel.Arverni.iJcomilis, confoctum anno 1434apertc
onfirmat, ubi majores ojus, Archcmbaldi nem.pc
iorbonii domini, « fundatores et protectoros Silvi-
iacensis monasterii » nuncupantiir. Qiiando voro,
uisve veterum illorum Archombaldorum monaste-
ium hoc primus cunstruxcrit ac dotavorit, liaud Vidimus et alios minores, in quibus eadem in-
•squequaque certum.quia, ciim dostructionc Silvi- scriptio, scd divorsa ijedi pasLoralis liim reprsescri-
iaci, qu.-c contigit tompor^e Stephani Cliini.-iconsis latio. tum ounstitutio. Valor aulem omnium, si quis
bbalis, periit et (ihartarurn ccenobii major pars, scire desidorat, sic habct in rogistris Monct. gcne-
icut Pontius (Jlaromontensis episcopus dooet in ral. Paris.
cujus initiiim talc ost. " In nomine san-
i|)Ioniate, La tnonnoyc dc Sauuvjny, qui cst Monsieur Loys
1« el individii.-E Trinitatis, anno ab incarnationc de Clcrmont et au 1'ricur de Sauuic/ny. lcs dcux
'omini 1173. Ego Ponliiis Dci grati Arvf^riiorimi doiucnt estre (i iij. d. xvi. qrains de loy argent le
i

piscopus, compatiens desolationi ct destructioni

q fioy, et de xix. soux. vi. d. de poids au marc de
ilviniacensis mona-t'^rii, solo intiiitu divino pro Paris. Item lcs maailes de ladicte mcnnoye doiuent
ono pacis.et stabilitate,ex mandato etiam etcon- estre d ii.i. '/. dc loy argcnt le lioy, et de xvi soux,
ensu Stephani Cluniacensis abbatis totiiisfiue ca- VI (/. mauiles douhtes de pois ari marc de Paris. Et
ituli, etpostmorjum in pr.psentia domini
Ludovici, ne pourront faire que le disieesme des maailcs, ccst
rancorum regis, ali ii)so .'il)i)aLe confirrnato, onus (i dirr neuf liurcs dc dcniers, et n. liurcs de maailes
t laborem relevandi monastcrium, quod ab anti- douhlcs, ct (lussi vaudront les dcnicrs, et les maailes
uo rnagnis debilis fucrat pnngravatiim siiscopi, dessusdictes h vdlue luy parmy iaufrc a pelix, t. ct a
ropter quod Cliiniacum veniontos. monachos ot ol).t.x\. d. mains la liure qur pctiz t. Ccst u Sfauoir
urgenses de consuetudinibiis vill.-R et monasterii quc lcs VI.I. (/. de tn miinnoye dcssusdictc ne vaudrunt
i^sentientes, in pr.-nsontia nostra ronstitutos dili- que xi.r. peti-:, I. Et doit faire Monsicur Louys ile
enter audivimus, » etc. Clermont ct le Prieur dc Sauuif/ny le coing de leur
Hugo re.t Francorum rm/avif, ut monastcrium
••5.3)
monnoye dcu.v croiz et dcu.v pilcs.
Dionysii cjns consilio mplins ordinari pnssrt. \ln- (.55) llngn advevtns sui pr.psentia ct rcjalihus
lie.r
'•vit (piidcm rnx Ilugo, sed abbas Maioliis morto dnnis c.rsi^quias cjus Imnoravit. IiiiocL aliquanto pust
r*verilusid ipsiim sucressori suo pr.nslandiiiii i-e- tmiiolurii cijm Biircli;u'do comilo Corliolioiisi, (ilio-
quit, ut ex his Ademari veibis conslal Moati : << (jue c.jiis Hainaldo P.irisit-nsi episcopo, ad S.M.iioli
lonysii coenoi»ium, '[uod Jam pristinam nionasti- cxpelendiim auxiliiim visitavit, cliit loi(uitur scri-
im corruperat regulam, rex Uugo rogulari hone- ptor Miracul. ejus, lib. ii,cap.3, w super infirmita-
9^9 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V 960

palranlur miracuia, et plurimis plurlma praestita A. per.UpesJulias usqueadjuga Pcnninarum Alpium

sunt et pracstantur beneficia: quorum numcrosita- rapido cursu pervenit, ibique impietatis suae frcna
tem et non suflicit per onlinem
magnitudinem relaxans,per mullorum temporum spatia Chrisliani
omnium nostrorum enarrare memoria. Scd ut brc- nominis populosdiversisinfeslationibuset calamita-
vissima utar conclusione, ad sepulcrum istius san- tibus affiixit, alios occidendo, alios capiendo, alios

ctissimi viri de quo loquimur et cujus vilam ct bonis suis omnibus exspoliando, impietatis sua; vofa
merita charitiiti fidolium coiiimendare nitimur, taliter tyrannica exercitatione complevit ; intcrcffi-
gratia et misericordia Christia ({uacunque infirmi- teramala qu.T populus ille ncfandissimus gcssit,
tate detenti niulti sanali Hunt et sanantur inOrmi. beatissimumPatrem Maiolum.aliminibus apostola-
Ibi paralytici eriguntur et claudi, ibi febricitantes rum rcdeuntcm, fraude et insidiis cepit, rebusom-
et c.Tci, ibi a d.-rmonibus possessi inundantur, et nibus cxspoliatura, vinculis alligavit, famc ct sili
nescimu? ri"ii 'i^neris igne terribiliter et mise- IUcvero divinitus absolutus,ad postreraum
afliixit.

rabiliter adusti iiberantur (56). Et quisquisiiii devo- pecuniis monastcrii sui redemplus,de manibusillo-
tus adveniens de quacunque necessitate fideliler rum Dominoprotegcnle evasit illa3sus,ctejus injusfa
auxilium expetit, voti sui compos efTectus redit ad captio expulsionis illorum et perpetuae perditionis
propria sospes ot betus, prffistante Domino nostro jj fuit occasio. Sicut vero, post passionem Christi, Ju-
Jesu Ghristo,qui vivit et regnat in unitate spiritus daei sunt a suis exsulati, ita, post captionem servi
sancti Deus per omnia Siccula s^culorum. Amen. illius ct fidelissimi ejus famuli Maioli, Sarraceni a
Cum enim huic senlentia? vellcm finem impo- finibus Christianorum sunt expulsi. Et sicutperTi-
nere, in qua de beati Maioli vita et moribus fideli tum et Vespasianum, Romanorum principcs,r)omi-.
temeritate et humili prajsumptione nisus sum ali- nus a Judajis vindictam excrcuit, ita pcr Willclmum
quid dicere, vcnit in memoria memorabile quod- illustrissimum virum (57)etChristianissimumprin-
dani praisagium, quod in genitore illius quorum- cipcm, meritis bcati Maioli jugum Sarracenorum ab
dam fidelium rclatione audiveram gestum. Quod, humeris Christianorum deposuit. Et multa tcrrarum
utquidam referunt, isdem pater frequenter jucundo spatia, ab eis injuste possessa, ab eorum tyrannica
sermone solitus erat referrc. Sed cgo huic operi ti- dominatione potenti virtute eripuit. Sed, his diclis.
mebam inserere, ne alicui videretur incrcdibile. necesse est ut ad proposita redeamus.
Postquam accidentiaqu«dam,quaetemporibusiliius Qu» sunt quae proposuimus? Pra;sagium quod-
evenirecontigil,quibus prossagium illud apertissima dam memorabile,favens accidentiis temporibus bca-
ratione favebat, recolere ccepi, indubitanter inde tiMaioli supervenientibus. Qua; sunt illa accidentia"?

aliquid dicere disposui. Sed insolitaj rei nova ma-

Sarracenorum improvisus adventus, Christianorum
teries contradicebat incipere, quod ob granditatem C afflictio,monasteriorumet urbium deslructio,ipsiuj
sui timebam mc non posse perficere. VA cum haec beati Maioli captio, redemptio, ct libcratio (58), cl
cogitarem, dicebat ipsa mea cogitatio mihi Tam ejusdem ferocissimacgentis aChristianorum finibus,
:

idonee poterit quis referreingenio alicujus viri boni Ghristo auxiliante, dejectio.Quod vel quale cst illuii

delusam crudelissimam rabiemlupi,sicutilleretulit praesagium mcmorabile? Praecessitenim crudelissi-

mansuetudinem et obedientiam lconis, qui scripsit mam infcstationcm Sarraccnorum rabies inauditaiu-
Vitam B. Hieronymi divinaR legis interpretis, doctis- porum in illis maxime partibus.in quibus posttrans
simi, eruditissimi ct catholici viri ? Imminente ita- itum maris totus Sarraccnorum cfferbuit impetus
que tempore illo quoab Hispania! finibus ebulliens Di.ximus pro modulo qualiter liberata est fideliun
crudelissima Sarracenorum ingens multitudo per multitudoaSarracenorumpersccutione.dicamuspn
iternavale ad terminos usqueltalia; atqucProvincia; posse quo ordine liberata cst palria a luporum infc

pervenit etin utroque regno utriusque ordinis sexus stationc. Fuit codem tempore quidam milcsinilli:
aMatis homirium strages dedit ; dcinde monastcria partibus,nomine Folchcrius(50), in armis strcnuus
dcstruens, urbes, vicos villasque depopulans et sic jure ha3reditario caetcrisquc bonis ct divitiisditissi

ANDRE.-E GHESNII NOT.E.

tis suaegravitudincm invenirc promeruit aliquantu- D occultus,qui quodcunque mcmbrorum arripuissct
lam levigabilitatem. » exurendo truncabat a corpoi'c. Plerosque ctiain n
(5G) Nescimu.<; nijus (jencrh irjne terribiUtcr spatio unius noctishujus ignis consumpsit exustio
adusti liberanlur. Idcm rcicrt Glaber, lib. ii, cap. 7, Sed cuin in plurimis sanctorum memoriis huju
cujus vcrba, quia locurn hunc ali^iuomodo cxpli- trcmendac pestis sinf inventa rcmcdia, maximu
care videntur, hic exscriber^e non pigebit. « Ponti- tamen concursus faclus est ad trium sanctorun
ficcs, inquit, in Galliis qui(jne r"cligiosiorcsasa^culo confessorum ccclosias. Marlini scilicet Turonorum
excesserunt, infcr (]Uos etiam bon;c mcmoria^ san- atque Odolrici Bajoariorum. necnon et istius venr
ctus videlicct Maiolus apud Silviniacum cuMiobium, rabilis patris Maioli,optata!que salufis inventasur
vit.T praesentis lorniimim consccutus.Cujus scilicct rcmcdia »
honestalcm iii^cliosus otiani commcndal frans-
vil,.Tn
(57) /'(;• Willclmum illustrissimum c/ni»). .\rclal
situs.Nam ad illius famain snnclitafis confluxcrccx sivc Provincia-" comifcm, dc quo jam supra.
uiiivciso Uduiano orltc viricl mulici'cs utrorunKiuc (5S) B. Naioli cdjtlio, rcdcmptio, ct libcralio. I

ordinum |)luiimi, cxinde i-clcrcnfcs divcrsarum in- quibus Clabcr, lib. i llist. cap.
cl i. et Monuchi
firmilatum gratias sanitafis. Dcs.Tvicl>at codom Silviniaccnsis in Vita sancfi Maioli.
tempore clades pessima in hominibus,ignis scilicet (59) Miles, 7wmine Folchcrius. Pater sciliC'
Lil DE VITA n. MAloLI ABnATIS. '.)G2

lus.el.utile nobilissimaejiis prolcdiximus.cxiitro- A adcrat possel cxstiuguero.lluttur et colluni invenic-

ue parcnle geiniiia nobilitale coruscus, vir uiagni bat lorica munitum, capul galca tcclum, corpus rc-
jnsilii.pruJcntis sagacisquc ingcnii.pater videlioct gio septum muniminc nulla partc potuit illum no-
;

itius sanclissimi Patris nostri, de quo loquimur, ccrc. Vir ille,slatim utrasque manus cxtendens,Iupi
[aioli.In cujus posscssione et affinitate supradicta pcdcs ambos arripiens, fortis ut crat, fortitcr lupi
ibies luporum cxcrevit quam maxime.In quorum mcmbra suis mcmbris astringcns.concito cursu ad
orura, videlicet Iuporum,muititudine unusvideba- socios rediens, quibus diu exspectantibus et tali
ir CKteris corpore validior, cursu vclocior, ad di- agoncdubitantibusoircrturcorumobtutibusmagnus
icerandum crudclior,ad devorandum clalior in tan- pro magno muncrc lupus. Scrvatur vivus in crasti-
ini ut humanorum corporum nicml>ra sua vora- num,pra:scntatur honiinibus, quibus fucrat sompcr
itate dcglutiret integra. Tunc vir illc, audicns ct infestus. Occiditur, dilaceratur^ct inter ejusviscei^a
idens quotidie lalem pestem tantamque calamita- bumanorumcorporuminveniunturintegramembra.
;m excresccre,non modo suam, scd ctiam aliorum Occisus trunco suspenditur, ct dum unusocciditur,
ecessitatem ccepit intra se tractarc et intcnsissimc omnes alii ab illis linibus clfugantur. Si quis hffic

jgitare qualiler sc suosque cives dc tanto laliquc prudenter inlcUigi voluerit, aliquid spiritale inde
criculo potuisset libcrare. Tunc demumdivino nu- ., conjicerc poterit. Per luporum rabiem ego credo
1 admonitus,coclesti consilio confortatus,pra;cepit denuntiatam Sarracenorum saevitiam. Perillum vi-

jpes crigere, caulas componere, arietes, oves ct rum in laico habitu in multis Iaudabilem,qui lupum
?nos in eas introducere, quod nullus co tcmpore etdeludcndo occidit,filium et intelligo prfe-
dclusit
ropter luporura rabiem ausus erat facerc. Deindc monstratum,qui lupum invisibili, antiquo videlicet
nnis miIitaribus,Iorica videlicct et galea indutus, hoste, Ghristi virtute supcrato, cum suis omnibus
esuper totus ovinis pellibus tcclus, cojpit noctur- vitiis et illusionibus spreto, ccelesti virtute et spiri-
terapore juxta caulas residere ovium. tualibus armis subacto, niultorum fidelium animas,
Facta est autcm in una nociium super easdcm de polestatcejus, exemplo,doctrina et meritis suis
aulas ovium incursioluporum. Nutu Dei accidit ut eripuitjCt in viam salutis,vita3,ct verilatis et justi-
jpus qui crudelior erat super virum prajstolantem tiae introduxit. Ipso praeeedente,comitante et sub-
dorsum ejus saltum dedit,utros-
eirrueret; super scquente, qui est via, veritas et vita.Dominus vide-
ue pedcs superhumerosejus posuit,ccepit circum- licet Jesus Christus, qui vivit et regnat Deus per
uaque exquircre undc 1'acilius arietcm, qui non omiiia siECula sasculorum. Amen.

ANDRE.E CHESNII NOT.E.

laioli, qucrn unius mutalione littera) Fulcherium danorum Avennicoruni alumnus, Gallicana gencrosi-
anonymus his vcrbis lieatus Muiolus re-
ppellat : late conspicuus, patre Fulcherio procreatus, nobilis
loim qux Provincia nuncupatur oriundus, opjii- parenteUc germen clu.rit notjilius.

SAIVCTI ODILONIS
HYMNl OUATUOR

m VIGILIA BEA TI MAIOLI

{liilAiotheca Cluniaccnsis, p. 291.)

IF Fli.lLlA E. MAIOLI Quo nil habuit dulcius,

llymnus ad Vesperas. Dum esset tcrris positus.
Victoris Agni sanguine Prajccdit ChrisLus paticns,
Dies sacralus hodie, Maiolus illum confitcns
Fusus supremo lumine, Sequitur rccto tramitc,
Gemina pollens lampade : Dei pra3ventus nmncre.
Eccc paschale gaudium Patriarcharum solidam
Fulget per omne s;cculum ; Fidcm opere coiuit :

Magni Maioli transitum, Quod chorus vatum cecinit,

Vilam simul ct mcritum Fideli fidc credidit.
Pangat clerus et populus, Ordinis apostolici.
Maxime grcx monasticus, Seclando sacra dogmat»
903 S. ODILONIS CLUNIACKNSiS ABBATIS 964
l'aclu3 cst patcr inclylus A " Honoris privilcgio
Ipsc vir aposlolicus. Crclu junclus uionaslico :

Cujus clara conlesbio Scd et choris angelicis

Coronatur martyrio Frueris aula luminis.
Decertando lcgitime, Unde, Patcr, nos respicc.
Subacto mundi principc. Pressos peccati pondcrc;
Tcmplum ipsc virgineum. Deponc gravem sarcinam
Pectus sacravit propriuni, Leviga conscientiam.
Cajlcstis vitae nuntius His fascibus depositis,
Recte vocatur angclus. Mortis solutos vinculis,
Quorum gaudct nominibus Junge nos tuos servulos
Patcr noster pgregius Monachis praestantissimis
His nos jungat in «thcra, Cum quibus nos perpetua
Christi favente gratia. Possideamus gaudia,
Cui sit laus ct gloria Christi favente gratia,
Tollenti mundi crimina : Per infinita sspcula. Amon.
Cum Patre et sancto Spiritu Ad sccundas Ycsperas. Uymnus.
In sempitcrna sfficula. Amcn. Christe, cunctorum pariter tuorum

Uymnus Ln JSociurnis. Palmitum vitis, Deus alme, nobis

Prasbe Maioli celebrare tanti
Christe, cunctorum via, lux sanctorum,
Festa patroni.
Precibus sacris venerandi Patris
Magni Maioli populo fideli
Ouem tibi nostris placuit diebus
Pluribus signis meritisque dignis
3audia pacis
Regibus coram hominumque turmis
Mitte de crolis, vcniamquo nostris
Glorificare.
Largirc culpis
Annuas istisque sic interesse
Adsit et nobis gratia pcrennis
Gaudiis nos perpetuis et amplis
Spiritus almi.
Pro reis gestis morito carere
Cujus protecti muncre potenti,
Ut nequeamus.
Patrum cxemplis meritisque celsis,
Quscsumus, Rector, piclatis auctor,
Pariler arctum mereamus allum
Nostcr hic pastor tibi sit precator,
Scandere rer/num.
Quo tua nobis pietate cunctis
Gloria Patri, genitffique Proli,
Crimina dones.
Et tibi compar utriusque semper,
Cujus in tanto pia vota festo
Spiritus alme, Deus unus omni
Congruit nobis jugiter canendo
Tempore Scecli. Amen.
Insuper Paschcc tibi duplicatas
In Lauflibus. Uymnus. Solvere laudcs.
Maiole, consors proccrum Trinitas, Dcus unus alque summus,
Regum Regi placentium Sit tibi, Rex, gloria sempitcrna,
Inter ccDlestes aulicos Qui regis tanta bonitale cuncta
Divinitatis conscios, Omne pcr aDvum. Amcn.

;PII\I'IIIIIM AI)\L!IEII)/15 IJIPEI{;\T«!CiS

AUCTOHE S. ODILOCSE
(Apud D. Pertz, Monumcnta Germanix hislorica, Script. lom. IV, pag. 633.

MONITUM.
S. Odilo, quintus Cluniaconsium abbas, celebcr- regimine ca?nobii Chiniacensis successit, et plur

rimus monastcriorum sui tcmporis reformator, niis memoria dignis peractis, an. 1049 obiit.
Arvernis circa lui. 902, natus, an. 9Uj Muiolo in LiHoris sacris beno crudituset assiduus librorui
 ;

EPITAPlllUM ADAiJU.lDyE I.MPERATRICIS. f)G6

licronynii lcclor.Odilo ojus cxcniplo (60) Adalhcidi A 3*) C. olim S. Salvatoris Aqiiicinonsis, jain bi-
;iipcrulrici,qiuijuiii uUimis vila> cjus annis iiilimu bliolhoca' Duaconsis ii.792, —
ulcrqiifliolhnianno ro-

auuo 9U'J dcfuncla;, cpi-

haritale conjuuclus fuerut, fcrcnlo inultas sanctorum Vifas conqtlcxus, moiiiljr.

aphium conscripsit, quo beatam ejus vitam et prffs- in fol. niaximo saeculi xiii, — cx antiquiore quodam
niixorunt, scripto jubente Atlala filia Roberti rcgis
ipua fucta succiiicfe cxpoi^ita oblivioni eximcrct,
aptiorcm ad ct Conslantia?, Flandriic comitissa,quae,monasterio
t, ut ipso fatclur, alium rci cxigenda;

itam imperatricis scribendam incitarct. Non igilur Watinensi propcS..\udomarum constructo et Roma;
ila; historiam inlcgram et accuratam exspccles ab .Mexandro II vidua; haditu susceplo, Messanae
unt prajcipua taalum fcmina; egregiic fata strictim obiit. Versus(69) enini in liiic Vila; Adalheidis hi-

eccnsita(C)i),opcra pia cnumerata ,62), et ullimus leguntur.

Qiio vixil nioro regina Adalaida Roma},
ila;annus, quo auctor Adalhcidam comitalus cssc
Oililo qii.-e vidit abhas, qiiDe scripfa iiotavit,
idclur, fusius traclatus (63), sed a viro ([ui omnia Noliis lia-c Atala scrilii jussiL comilispu,
sta aut ab .\dalheida (6i) anl prKScns (65) compe- Hxcmplinn vit.i sihi quo ciiptarct in ista,
Nollc muhini, scd vcllc boiunii dccliicere seclnin.
isse ccnsendus est. Libcr defuncta imperatriccsla- IlCKiict cuni Uoiiiino seuipcr laudaoila virago,
iin scriptus, ab Udilonc Andrcffi abbati ct congrc- Qua! pravos vilat, justos imitaricr optat.

;alioni Ticinensi, rurhisse ct rcliquis cccnobiis ab ^. Librum Bruxollonscm Belhmannus in usus nostros
Ldalheida fundalis, Paterniacensi el Saltzensi,trans- exscripsit.
iiissus est. Certe Saltzenses epilaphium noveranl, lii quatuor codiccs, paucissimis exceptis, inter se
ui sipculo XI medio (66) librum alterum, miracula consentiunt, et soli omnium litteras Odilonis ad

'. Adalhcidis enarranlem adjecerunt (67). Ht (|uarc Andream prajbont; a quibus reliqui omnes certis

inum Paterniacum. ubi ipsc cum imperatricc ultimo locis receilunt. Propius tamen ad Ticinenses libros
itffi ejus anno moratus fuerat, pnetergredcietur? alii tres, quos Palerniacenses vocare liceat, acce-
tccedit, quod codices epitaphii, quot^iuot rcperiri dunt :

lotuerunt, textum trifarium prffibent, quem ea ra- A) C. Biiil. rogia; Parisiensis intcr Supplementa
ione immutalum fuisse opinor,ulcum Odilolibrum Latina n. 85'i, ml)r., in fol. longiori sa?culi xi, Vitas
uuni primo Ticinencibus obtulisset, eum sccundis SS. Amalherga;, llildulfi Trcvirorum archiopiscopi,
uris recognilum Paterniacum, et aliis parvi mo- Adalheida;, Odiliae, Liutwini Trcverici archipraesu-
nenti corrcctis Sallziam mittcret. Ticintnsis igilur lis, Willchaldi (70)j aliaque manu Albani et Celsi
odicis apographa cxstant : complcxus, a ^\ ailzo in usus nostros anno praete-
1) C. Oxoniensis inter liodleianos n. 2690 (817, rilo conversus est.
iodl. Sup. D. Art. 91;, signatus, membranaceus in 5} C. bibl. universitatis Wirtzedurgensis inter
dIIo saeculi xi,quo ipse anno 1827 usus sum. Com- C Theologos in fol. n. 3'i, mbr., sa;culi xi, olim sancti

lectitur Vitam Odonis abbatis Cluniacensis, cro- Petri in WissenLurtj, Vitae Adalheidas epitaphium
ulitatem Odilonis, Odilonis Vitam Maioli, Pclri Ottonis pra;miltit. Usus sum eo an. 1835. Ejusdem
lamiani Vitam Odilonis, OdilonisVitam Adalheidis. codicis lccliones docti BoUandiani saeculo xvii in
ujus ultima; scntentiae octo paginis excisis desidc- schedas suas retulcrunt, quas in cod. regio Bruxel-
iintur, fragmeiitum Vitae S. Siraeonis et scrmoncs lensi n. 8978hodieque haberi Bethmannus vidit.
ex Odilonis 68'. Toxtus in univcrsum integer et 6) C. biiil. Palatina; Vindoboncnsis intcr hislori-
ouus. Cui consentit. cos profanos n. 994. jam n. 622 signatus, mbr.,
2) C, olim S. Martini de Campis.qucm Martinus sa;c. XI, paginis 1-3 opitaphium Ottonis, 3-26 epita-
ilarrier,ejus coenobii monachiis, tanta diligentia in phiuin Adalhcida; continet, locis aliquibus adra-
(ibliotheca Cluniaconsi Andrca; Diichesnii nnmen sum, quod in usus nnstros converli fccit Chmelius
irmferente p.353-;i62, expressit,ut ad instar codicis, noster.
,ui Iiodic inter libros S. Martini de Campis biblio- Ab his iteruin lcctionibus nonnuUis et libro Mi-
hecae regiae Parisiensi illatos desideratur, esse vi- raculorum addito codices Saltzenses recedunt :

leatur. Epitaphium Ottonis 1 et llcinrici II subji- 7) C. olim SS. Mauritii et Gcrmani Spirensis,
itur. Edilioni isti Cliesnius notas paucas aspersit.
j)
cujus apographum in usum doctorum BoUandiano-
3) C. olim Valliccllcnsis jam intcr regios Bruxcl- rum saec.xviiconfectum Bclhmannusincodice regio
euses n. 740U insignis, et Bruxellensi n. 8976 rcperit, et a;quc ac proximum

(60) Hieronymus epitaphium dc BI;i!Eilla ct Xepo- (66) Anno 10,56, ut videtur, scilicet ante annum
inno edidit libr. n, epist. 22. -10.57, Ottonis ducis de Swinvorth, quem auctor vi-
Capp. 1-8.
(61) vum cmorlualem.
celebrat,
Capp. 9-12.
(02) (67)Lcnpolduin Babenbcrgcnseni in liliro De vete-
(6.3) Capp. 13-23. runi principum Germanoruni lide et religione librum
(64) Cap.2 :" S.-opecnim indc... cum familiaribus Odilonis laudassc Chcsnius adnotavit.
Idelibus conferebat quanta ct qualia t. t. passa (68; Vide Annalcs nostros VII, p. 418, 419.
uerit, » etc. (69) Versiis Garini clerici in Bruxellensi inscri-
Cap. 5 :« IIa:c qua; de ea dicimus, non modo
(65) buntur.
luditu, scd ct visu et expcrimento cognovimus. (70 Textus cuiii cditionc nostra SS. 11,377, sqq.,
^liilta ;ib ea saliitis vorba audivimii'*, phirima dona conscntit.
ioscepimus, » elc, cf. capp. 15, 19.
l)G7 S. ODH.ONTS CLUNIACKNSIS ABBATIS V. %8
cxsciipsit. Uilinia codicis iii(lc a voce capitis 22 X Annalibus Erciiii an. 1012 subjectus, qui ouni Cani
ful(/orcm excidcruiiL. sii tcxtu plarimuiii coiiscntit.
Brevc Vita? et Miraculorum exccrptum sub titulo
olim Bodcfcnsis in VVcstfalia apograpbum
H) C.
Vitx sanctc Adelhaydis 4 foll. in 8" Durlaci saeculo xv
Bollandianum in bil)l. rcga Bruxellcnsi n. 8077
prodiit.
signatum, et
Optimis bis subsidiis ita usus sum ut, lectione
9) C. olim S. Magni llatisponensis a Canisio codicum Ticinensium in textu exprcssa, lectiones
in Lectionibus Aatiquis tom. V, ii, p 395, et odit. Paterniacenses ct Saltzenses, qua; in omnibus so-
allerius toni. III, i, p. 73, expi-et^sus textum
,
ptcm cxstant, singulis capitibus subjicerem, quae
rninus purnm exhibet, quem Leibnitiiis in SS. vcro nomiisi in Saltzcnsibus aut uno alterove co-
Brunsv. I, 262 sqq. repetivit. Ultimo nominandus dicc occurrunt lectionum varielati inseri facerem.
vcnit. Capituni divisionem in codice Vallicensi oblatam,
10) C. EinsidbMiHis, nil)r., sacc. xv, ab Ilarlmanno rcjecla Canisiana, retinui.

EPrrAPHIUM OTTOmS MAGNI IMPEPvATOUIS (71.)

Hoc tegitur loculo divus et maximus Otto ', B Tu quondam domina '^
felix et splendida Roma.
Fortis ^ in imperio, David ut ^ tempore prisco, Pr.iestitit Ollo tibi paritcr cum conjuge sancta,
Glarus ut ipse sophus Salomon et pacis amicus; Ut referas solito sceptrum mundi et diadema.
Obtat * Ezechiae (72) majori prajditus hic spe, Tripudiat cunctus^'^ tanto sud caesare " mundus;
Ut pax eveniat, vnriim per saecula'* crescat. Pax sublata perit, cum maximus Otto recessit.
Phasc (7;5) sat cclelirc focisse scrihitur, ecco,
"^ Dum rcpetit '^ Maius lugubres ex ordine Nonas,
Atqiie suas ferias primus sub sole Josias; Cajsar ad a;tbercas rapitur pius Otto calervas,
lllud non solum,sed mystica facta priorum, Mauricio ducente suo sociandus in alto
'-^

Regna prius moderans, legum sacra jura rcformans, Ipsi, cui propriam, quam conspicis, aulam.
*' cessit

Ad lucemcelebrat(74),mundumceIebrandocoronat. Conjunge '* tu celebris, tu namque propagine felix,

Quod habuit melius umquam Germania tellus, Lffitatur mundus, cum nascitur Otto secundus.
Felix Italia, tu cuin muliere beata (75) Tertius imperitat; cffilum jubilando resultat.
Cccpisti. Tumidum studiose rinocerotem (70) Sed nunc stemma tuum claro moderamine mundura
Et mitem reddit, qui plurima regna subegit, Protegit, agustat '^, ditat sublimat, honorat
Sarmatas edomuit, Christo servire coegit. Cui paler ille tuus, HEINRICUS nomine dictus,

Pellere demonium, crucis insignire triiimphum. p Cesscrut hoc nomen, cui tu quoque ccdis honorem.
Ungros "
debcllans, victricia signa reporlans, Dum "* stabit rutilus eous et ultima tellus,
''.
Eripuit fidei sacrai vocitamine dignos, Pontus ot astra poli, plangent te olimata cosmi
Innumcros populos, diro ^ discrimine pressos.
EXPLICIT '».

-'.
INCIPIT '«
PBJ7FATI0 -» IN YITA ^' DO1MN.E ADALIIEIDiE
Domno Axdre.^):-^ venerando abbati, cunctisque urbis, Doniino et Salvatori noslro dovote famulaii'
fratribus sibi commissis, in suburbio Tricinensis tibus, frater Odilo, Cluniensium -* pauporum cun
VARI^ LECTIONES.
Enituit mundo d. vel m. 0. 2.
' 2 Mortis 2. ^ in 2. * Obta 2. Obtat [scilicct morej ezechie 5. 6
^ secla clarcscat 2. ^ Fasc 2. Hungros2. * magno 2. ^ dominans 2. "^ cunctis... mundis 2. " ce
'

sare 5. '^ recitat 2, (3. ^^ hi duo venus dcstmt 2. '* Conjunge 2. 0. '-^
augustat 2. G. "^ Cum 2. Qum t)
'" '* vox deesi 2. 5. In codice 2. hxc lleiurico U defuncto addit,
totus hic versus litera niajori scribifur in 5.
leguntur :
Omne quod est plangat, quod possc plungere coustat Jungant virgineo Saloiuonis ot oscula sponso
Plangere qui ncpcit Ueiis est, his [(lunetihiis uilsit, Cujus in obsequio coustruxit corde lieuiguo
Ut relevel ciisus putitur qiius piincipe inundiis Plurima diviiiis fauuilaiuina cuUibus apta.
Heu uioriente, proces ipiein jiropter fundite, fratres! Ex quibus est lemplum pra?cIaro schemate tectum,
Cipsar Heiiiriciis piitniiii de iioniiiie dictiis liitiis i't exlerius geuiiuo decoramine comptum,
lMaii;^ntur, ntigusliis diviis celfbri-Jipie veuusliis, Qiieui treiuuit niinulus, jacet iu quo carue sepultus.
\ii lor et iiivicliis, Dci rulgoro coriisciis. Spiriliis ajtlierca fodix cuiigaiidet iu auia.
(.liimitet iuiiic luctiis lliereiuiiK fiiniine fiisiis, Siisceiitiinis eam pusiiit quaiii teuipore glebam,
Cominendcnl domiiio Uavidica cantica Christo, , Ut capiat verai ccm sanctis priemia vil;p.

'" tota •pnefatio decsl in i-lO. '" prologus 3. -' v A. imperatricis 3. *-. Vdalcida^ «()/?«un(/uam L scribi
*3 AndriE 1. ^* ita 1. 2. 3. dt Odib ipse in charta fundationis C(vnof>ti Volt(F a. 1025. ap. Mabili. Acta S.'

0. S. B. VI, 1 p. 634.
NOT.f;
(71) Cod. bibl. Palat. Vindob. E inaximi 0. Au- v. 18.
gusti iniperatoris. 7-ilOtto.
(»3) cf. /i. Reg. 19, 15, sqq. Ics. 38, 10. 75) Adalheida.
(73) i. e. pascha cf, -4, Reg. 23, 22, ct 2. Paral, 35, ^
rO' Bercn.irarium .'
 ;9 EPITAPIIILM ADALHF.IDJ-. LMPEUATUICIS. 970

orum peripsima -^ ,^77}.pra!sentis vil.e proHpeni et \ moiie perstrinxinius, ut ad laudem tant;e virlutis
'mpiterna gaudia. atque nobilitatis oratio nostra sufliciat, sed ut ali-
Epitaphiuni domiu-e nostne Adalheidit», impera- quis inde vir adco eruditus occasionem scribcndi
icis .\ugu?t.v, paupcre vestraj
descriptum stilo suscipiat,quatinus res eminens,emincntioribus enu-
aternitati curavi transinittore, ralum forc dijudi- imperatricum ac reginarum so-
cleata sermonibus.
ins.ut apud vos ejus continua recolatur momoria, not inauribus.uldum magna dc magnis audierint,
ijus industria atque prudentia vestri monasterii a eteam-'dequa loquimur gressibus honestatis sequi
ndaroontis creverunt ffdificia.rujusque suslenta- studuorint, saltem per eas cura domestica vigoat,
ini^ larga continuaque *' munilicentia.Non enim sicut per cam rcs publica longe lateque valebat.
l hoc tam grandem " materiem vili brevique ser-

E.XPLICIT PR^FATIO ^o.

INCIPIT TEXTUS EJUSDEM LIBRI

1. In hujus igilur jelatis nostrae temporibus cun- B EusLochiam ", MarccUam quoquc et Melaniam,Fa-
i disponens totiusque ^' honorisethoneslatislar- biolam quoqueet BlesilIam,Laetam ", et Demetria-
lor Dominus. primo Oitone in sccptris felicitor dem ^"
(78) scpliesquc *' pcrcussam commendare
pute, Roiuanic rei pubbc« in femineo scxu pr.x'- curavit libris ctcpislolis,commcndaretutique istam
lit venerabile decus. Multorum etenim bonorum haud voluminibus paucis, Si eniin deest talis ut

nc accidentium atque virtutum, post Deum, au- Ieronimus,aut ali({uis alius liberalibus disciplinis
rix " divae celebrisque ^^memorije Adalheida adeo eruditus,qui po.isit digne tantae feminae mores
litit imperatrix. Quam cum momori.-c succodcn- ot vitam describero.aggrediamur nos indocti,Deo ''^

imscriptiscommendaresatagimus.timeonodigne juvante ", pro posse ^".

reprehendamur, ideoquia tanloe nobilitatis atque 2. Ilaec, regio ac religioso stemate (79) orta, cum
'tulismateriem minus idonei paupere stilo oxpli- adhuc esset juvencula sextum docimum ^' aetatis
et
re conamur.Quisquis ^^ nos reprehenderit, utpole sua3 ^^ agcrot ^^ annum, Deo donante adepta est '*
l^rehensionis '* dignos,sive propler incultum scr- rcgalc malrimoniuin, juncta scilicot rcgi Dothario,
)nem, seu propler rem noviter incoptam, ct pro- Hugonis ditissimi regis Italici lilio.Ex cujus contu-
'
naturalis eloquii simplicitatem, sciat procul r bernio filiam habuit (80), ex qua Lotharius ''S rex
'"
bio, sciat quia non invitavit nos ad hoc hu- Francorum, Ludovicum ^'^ regcm genuit,qui sine li-
insR laudis appctitus, sed ver^ ct ^* sincerissim.Te b^ris mortuus^ regio more Gompcndio dinoscitur
rilatis alTectus. Si abhorrere vis, ut quippc iiie- fuissesepultus. Supradicto vcro Lothario^antean-
debes, lector, nostri ingenioli ruslicitalem, numcircitertercium postquam domnam^* Adalhei-
lende ipsius, quam commendare ca?pimus ^^, damduxeratdefuncto,remansitipsaviduataviro,pri-
?ntis et corporis nobilitalem. Si enim vis exspcc- vata regno ^^, deslituta maritali solatio •'''.
AfTuit ei
re ** virum tanta eloquentia vel sapientia prai- persecutio mordax.quoa solet purgare electosveluli
lum,qui hujus feniin^E possitconvenientcrdescri- aurum fornax '''.AtTuit ei, ut vere fatear, nutu di-
re vilam.nccesse cst aut Gicoro rethor revocetur vino exterius corporalis ^- afflictio, ne intus cre-
inferis, aut leronimus presbitcr transmittalur maret^'' eam, utpote juvenculam, incentiva ^* car-
' superis. Si enim ilie sanctus ct incoinparabilis nis libido. Voluit "^
eam Dominus tol verbcribus
divina et humana sapientia *^, sacer Icronimus, D atteri,no sccundum sentonliam apostoli Pauli esset
isset istius augustjE teinporibus, si Paulam ^-^
ct vivens vidua in dcliciis mortua (/ Tim. v, 6). Vo-
VARLL LECTIONES.

mTJE.
77) Id est immunditi.p, ultimus. DUCIIKSNK.
^78) De muliere Vercellensi scpties icta V. U;
(79; Wclforum
Wclforun in liurgundia.
eron. epist. 49, ad Innocentium, t. Tii op. (80) Emmam.
Patbol. CXLII. 31
971 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. 972
luil onim oam piiternoairectutoL porpeli''" periciila, A fl"' d''' cum guudioaccipiente3,duxci-unt " secum
no uriset indigna illa filialionc •''',
de qua loquitur ad '•'*
quoddam incxpugnabile caslrum {83). Pr-otpa
Scriptura : CasUgal Dominus omncm filium qiinn enim consultu Italicorum principum, prajveniente
recipit {Hebr. xii, 6). Saepe enim '"^
inde gratias Deo gratia Cei,de solio regni ad arcem pervenit imperii
referebat,et cum lamiliaribus fidplibus ''^
ronfere- {an. 962, Febr. 2). Ha;c enim Augustarum omnium

baf^jquantaelqualiatunctemporibuppassafuerif", Auguslissima nominari et venerari est digna.

ct quam misericorditer eam Dominus de maniinis Nemo ante illam
inimicorum suorum liberaverit ''^. Judicabat enim Gervicosam Germaniam
oportunius sibi fuisse, ut ad tempus temporalibus Has cum suis principibus
fuissct occupata anxietatibus,quam vivens in deli- Ottonem, regem nobilem,
ciis perpetua3 mortis esset subdita legibus. Ex quo gonuit filium,
3. Postquam enim mortuus est Lothariu? '•^-''^
Ita auxit rcm publicam,

ejus,honorom regni Italici adeptus est

(aw.950),vir Ac Tccundam Italiam,
quidamvirnomineBeringarius^^^jquihabebat conju- Romanis subdidit ^' arcibus.
gem^^^nomine Willam. A ([uibus indecenter^^^^inno -
Roma3 prajfecit ca-sarem,
censcapta,diversisangustialacruciatibus, capillis ''^
Imperio dignissimum.
^
caesarie pugnis frequenter agitata ^^ et
''^
detractis, 5. Do nobilitato carnis satisdicta sufficiant. Xo-
calcibus, una tantum comite famula ad ultimum bilitatem vero mentis quomodovelquaIiterex3rcuit,
tetris inclusa carceribus {an. 951, April. 20) ; libe- mortalium nemo dicere sufficit.Sed ut pro modulo
rata divinitus,postmodum ordinante Deo imperia- compendiose loquar :

libus est sublimata culminibus.In ipsa enim"*' nocte Spc fidpque certa.atque ^'^
gemina plcniter caritate

qua educebatur de carcere (81), indicit in quan- [referta *',

dam ^^ paludem *^.Ubi per dies et nootes sine cibo Justa satis, fortis, prudens nimiumque mod»'sta
et potu mansit ** porseverans, auxilium a Deo sibi Extitit, et vixit felix,dum secula rexit,

subvenire *^ deposcens. Tali cum esset detenta ^^ Auxilio Domini modcrantis climata cosmi.
periculo, venit quidam subilo piscator navigio ^\ ProlJUa tamen Salomonis sapientis faminc '^ buic
deferens in navicula piscem qui vocatur sturio sanctissimae conveniunt feminae : Manus suas, in-

(Aug. 20). Quas cum vidisset (82), interrogavit qua3 quit, apcruit inopi,palmas suas extendit ad pau-
ct

essent aut quid ibi agerent. Pederunt sibi respon- perem.Non timehitdomui saxafrigorihus nivis,omnes
sum, secundum instantem necessitatem satis con- cnimdomestici cjusvestiti sunt duplicitjus.Stragulatani
gruum « Videsno quod liic humano consilio pe-
:
vestcni fccit sibi, bijssus et purpura indumentum '•'

regrinamur®* destitutae, et quod durius est, soli- C ejus. Nobilis in portis vir ejus, quando scderit cuv,
tudine periclitamur et fame? Si potes,aliquid nobis senatoribus *°'' lerr.T. Fortiludo et decor indumentun
victus impende sinautem, solatium ^" pra3be »
;
ejus et ridehit in die novissimo. Os suuni aperui
^'•'

Qui misericordia super eas motus, sicut ipse a quo sapicnliip, et lcx clemenii;c in lingua ejus "*'. Consi

mittebatur fuerat quondam super pauperes in de- deravit "^- semitas doinus su<t, et pancm otiosa not

serto fame periclitantcs Chris)us,dixiteis : « Nichil comcdit. Surre.verunt filii ejus, et beatissi-ohim priVdi-

nobis adest ad victusnecessaria nisi tantum piscis caverunt, et vir cjus laudavit eam. Mutt.v flix cou

etaqua. » Ilabebat ignem secum, sicut solent illi gregaverunt divilias, tu supci'grcssa es univer.ui

qui piscationis exercent negocium. Accensus est {Prov. XXXI, 20-29). Ikccenim qu» de ea diciraus
ignis, prffiparatus est piscis. Sumpsit cil)um rcgina, non modo auditu,sod et '"' visu ct experimcnlo cr
servi\it piscator et famula. gnovimus. Multa ab ea salutis verba audivimus
4. Dum haec ^' agerentur,supervenit quidam cle- plurima dona suscepimus.S;ppeenim '"^indigpnle
"
ricus, qui ei ^^ fuorat captivitatis ot fuga^ socius, nummo,fecil essc '"^ divites auro carenlcsenim ;

nuncians adcssc exercitum milituin armatorum ;

D ali(iuando cotlidianis sumplibus, fccit esse clarc

VARLE LEGTIONES.
filiutione divina de codd. 4-10. «» ctonim 7.8. 9, 10.
'•••»
««
pati 7. 8. 9. iO. ''^ dccst 4. 5. G. 7. S.J.\(
"•
refertibat corr. conf. 1. '' fuerat 2. 7. 8. 9. 10.
"'•
liboraverat corr. rit. 1. liberaverat 2. 5. 0. 7. 8.V —
10. '*-''* hlotharius 4. ''"
berengarius 3 berciigarius corr. berengerus 4. berongerus 7.
"'^
uxonn
7 8 9. 10. '^ dcest. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. '** capillorum c. detracta 4. '« caesari;e corr. rie 1. caesari —
distractis 7. 8. 9. 10. «" exagitata 4. 5. 0. 7. 8. 9. 10. «' dccst. 7-10. *- cujusdam harundineti pa
codd. 4-10. palude 4. 5. 0. paludem cum una ancilla 8. ^^ pcrmansit 1. ^^ subvonire corr. vcnirc
^'-^

|iisc;Uor cuni limbo deierons codd. 4 10.

•*"
dccst I-IO. ^^ a. minus s. t
««^
de tanto corr. detcnta 1. **•

»» soiatium nobis pr:el e cod. 4-10. h. ita a 7-10. ^^ ojus 4-10.'•" »^ ejus doduxerunt 4-10 '^ in 6-1

^'^
subdit T). at(iue gemina pleniter caritate r. dcleto caritato 1.
«'^ ^"
spctiue lide ccrta gomina carita
referta mW. 4-10. '-'Mamina 2. 9. 10. »» vestimcntum 3. 10. '«o
senioribus 1. 2. '»' ejus et ca?ler

H;co media dcsunt 4. "^- considcrat 5-10. ">=* dccst 4. 5. 0. '"* dccst 4. '"" csse fecit de.uwt 1. 2, —
»"'i
decst 3. 4. 5. G.
NOT.E.
(81) Castri Gardac. Donnizo. (83) Canusium Leo Ostionsis et Donnizo nou
[82) Scil. piscator.
nant.
 :

973 EPITAPHIUM ADALIIEID/F: IMPEnATRICIS. 974

honoribus. tixc "*• ad docoreiu iiuiiidi, [irimi ci A tt. Non posl mullum '^' vcro temporis («?/. 983.)
""* unico orbata '^* fiiio,
maxinii OUonis.toto orbe famosissimi iniporato- cui successit ''•'
tercius ex
'"*-'" im-
ris '"*, conjux,tt ad mullorum proroctum Or;eca gcnilus Otto. Igitur reciduis ''" dlu afdicta
peratorum genitrix, illa meruit henedictione potiri, verberibus, non possumus enarrare per singula,
quam meruisse perfrui legibus Tobiam in ejusdem quot et qualia post mortem (ilii sibi succcsserunt
patris volumine, videlicet ut viderct filios (iliorum incommoda. Licet illa imperalrix Graeca sibi ct aliis
usque in tertiam "-generationem. fuissct satis utilisot optima,socrui tamen Augustae
6. Postquamenim "''auguslissimusOllo universc^e fuit ex partc conlraria. .\d poslremum vero cujus-

carnis ingressus est viam (au. 973), augusta cum dam aliorumque adulantium consilio
Groeci (86)
filioRomani imporii felicitcr diu gubernavit monar- fruens, minabalur ei quasi manu designando dicens

chiam. Sed postquam divino nutu ipsius augusla} Si intcgrum annum supcrvixero,non dominabitur
<i

meritis ct inAustria solidatu.s "• fuerat Romani iin- Adalhoida in toto mundo, quod non '" possit cir-
pcrii "^ principatus, non defuerunt viriiniqui, qui cuindari palnio '^* uno. » Quam sentenciam incon-
inter eos nisi sunt seminare"*discordiam,Quorum sulle prolatam divina censura fecit esse veracem.
[leceplus adulationc, recessit corde cajsar a matre. .\nte qualuor ebdomadas Graica imperatrix ab hac
>i commendaremus lilteris, quanla et qualia passa j. lucc disccssit (c/??.991,/z/?z. 15); Augusta Adalheida
r»__*»ii"» _IIUl. •! " i__i'l*__.__ T\ _ll40n !• _•
luerit "" tunc "* temporis,dorogare
•
1 • I . .

videremurspo
.

superstes folixquc remansit. Pcrseverabat '^^ discri-

:iem lanti generis.Non enim debemus perstringere mina mundi lugcns et dcflcnSjCuram tamen Romani
3lilo, quoil cito sedavit humilis satisfactio. Filium impcrii neccssario gerens. Otto vcro tercius, unici
non valens,sccun-
iiligf'ns,aucloro3 discordiaj ferre primatibus regni felicissimeet honestis-
sui niius, a
ium Aposloli pr.-cccptum dans ad modicum ira^ lo,- sime educatus, nichil erga illam egit,nisi quod illam
:ua\ fiotn. xn, 19), paternum decrevit cxpctero re- et illum decuit. Iccirco meritis aviae '^^ et indu-
?num !(in. 978'. Ubi a fratre, regc scilicct Chuon- stria '*' primatum '", Romanum '^^ adeptus est
rado "", Pt nobilissima Mahtilde (84) ejus conjugc principatum (an. 99G, Mai. 21). Ab ipsa enim aetate
benigne et honorabililor est suscepta. Tristabatur de priman-a Jam tlicta imperatrix multa ab extraneis
ibsentia ejus Germania, Istabatur in adventu ojus sive a '^''
domesticis fuerat porpessa, ut posset '^^

lota exuUabat Lugdunus '-' philoso-

Burgundia '-° dicere cum Propheta : S^ppe expugnaverunt me a ju-
phiiB quondam mater et nutrix urbs inclita '--, nec- ventute mea (Psal. cx.xviii, 1) ct •^*'
ca^tcra. Dicebat
tion el Vienna nobilissedes regia.
'*•''
enim soepe illud Apostoli '" Existimo enim quod :

7. Postmodum vero C;csar Olto, ductus posniten- iion sint '*" condignx passiones hujus temporis ad
;ia, direxit legationem rcgi avunculo ct sanctaj re- supervcnturam^^^^^l/loriam, qux revclabitur in nohis^^^
:or(/ationis patriMaiolo (an. 980), sub cclerrima fo- C /}om. viii, 18). Si eompatimur, et conregnaUmus (11
stinatinne obnixius deprccans, ut gratiam matris, Tim. u, 12) et iterum 5/ fucrimus socii passio- ; :

juam suis '" cxigcntibus culpis '-'• perdidcrat, eo- num '•'', crimus ct consolationum (II Cor. i, 7). Mul-
rum inlcrventibus '-^l)romercri possct orans itorum tis bonum '^* pro malo rcddidit, et secundum Do-
;

eos et '*" obsecrans, ut '-* quantocius posscnt una mini '^^ praeceptum, peccantibus in se ante solis
cum angusta matrc Papiam '" ei studerent occur- occasum dimisit (Ephes. iv, 26). Nichil ex objectis
rerc. Tantorum enim virorum usa consilio, apud injuriis sibi rescrvabat, sed tolum Domino commit-
Papiam (85) tompore statuto '^" occurrit materfilio tcbat, sciens '^' esse dictum a Domino per prophe-
Dec.t. Quo cum mutuo se ce;-nerent,npndo et lacri- tam : Miehi vindictam "^•', ego retribuam (Rom. xii,
tnando, toto corpore solo prostrati, humilitor se 9). Parcite, qua;so, quibus pepercit ! Et dicamus
salularc coeperunt. Affuit infilio humilispccnitudo, pro tcmporc,quibus in adversitatibus quibusvcstu-
frat matro liberalis''" rcmissio; permansit in
in diis in prospei'itatil)US iiisorvire contendit. Quot
utrisque de ca^tero perpetus pacis indivisa'^' co- onim in primis cum cffisaro, deinde ^''^
cum filio ct
nexio. D filii filio, Ottoniim '^'
videlicot augustorum ot cajsa-

VARL-K LIXTIONES.
hmc enim ad codd. -4-10. famosissima 7-10
'"^ decst. 10. provectum 5. 7-10.
"* t. et quartam g. 4. "^ decst 1. "* solidatum i? 5-10. "^ pr. irni)Orium i-10. "c disseminarc 7-10
'"sit7-IO. ^i^
decst h. "9 Conrado hic 1. '-" burgiinnia 1. '^' liigdunum 7-10. U. 1.
desunt 7-10. >" dec.st 4. '" propriis 7-10. '-' mcritis 4. '^*
intcrventu 4. interventionibus
'-10. •*
atque 0. 4.
i '** ct 1. '*» pappiam 1. 5,'c/;?ms. '^" constituto 7-10. '^'
libcraris 5. "' deest
I")-10. '•«»
mullo pusl 4. f. 7-10.
^' f-uccedil .'{.
'=*
o. ost '»« rocidivis 5-10. '" deest 4.
est vox eadcm.
quin. 7-10. '^" palino '" perscverabat autem discrimina cod. 4-10.
1. >*<>
ava; constantcr 3. '*'
iiidu-
-^tri.-E I. "- primarum 4, '*' romani imperii m///. 4-10. '•'•
jam 3. '" possit 4. 7-10. '"^
et c. t/e-
i^iint 4. '- apostolicum 4-10. '*» sunt 2. '•'•'
supeifuturam 2.' '^" nobis. Et alio
loco Si cod. 4-10.
—
:

- passionis consolationis 4-10. '-'^

bona p. malis4. apostoli 7-10. '•* siens 1. "^^ '•'''
v. etego7-lo.
^
'^inde2. 7-10. ''" ottonem 1.

NOT^E.
Ludowici IV, (Jalloriim rogis.
(84) Filia Rom.-c cclebrasso, ex fonto antiquo Halborstadiensi
(85) Otto d. 5 Decembris a. 9,S0 Ticini commo- Clironographus Saxo rcfcrt.
ratus est; eum Pascha a. 9H1 cum matre ef uxore (86j Joannis Calabritani,
973 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. 97G

rum l^i^o annucnte posscdcral rcgna,tol cx propriis A voratus. In ipso vero "*' monasterio cluustrummo-
sumpLibus ad honorem Regis rcgum condidit mona- nachis satis aptum praeparavit, et secundum regii-

steria. lam sancti Bcnedicti ordinare decrevit. Abbatem ibi

9. In patris vero, Rodulfi '•" videlicet '^' nobilis- prajfccit nomine Eccemagnum "*^
(95), boni lesti-

Simi regis, et domni Chuonradi ^^^ fratris regno '"', monii virum, humana scicntia et divina sapientia
matrem rcginam
loco videlicct Paterniaco (87), ubi doctum, quem in divinis litteris habere voluit assi-
vocabulo '^^ Bertham '"(88), Deo in omni humili- duc pra^ceptorem. Ipsum vero monasterium '"^ adeo
tate devotam, sepultura? tradidit, in honoremDei
'^'* ditavit et nobilitavit pra;diis, «dificiis^auro etgem-
mis, et "*^ vesfibus preciosissimis, aliisque variis
genilricis monasteriumcondidit,etsauctissimopatri
Maiolo suisque successoribus sua munificentia et ornatuum supcllectilibus'^-',ut nichil deessetilloin
fratris suiChuonradi rcgis prcecepto ordinandum, loco Deo famulantibus. Quattuor (96) quod "*« su-
perpetuo commisit '"' (89). Postmodum (an.9Si) in pervixcrat '" annos Creatori suo sua sequc dando,
Italiajuxta Ticinenscm urbem monastcrium a fun- pauperes Christi et servos sibi adquisivit amicos, ut
damentis '•^" incepit et ad honorem Salvatoris mundi cum '^** temporalia deficerent, in ajterna taberna-
honorifice imperiali auctoritale et sua largissima
'""^
cula '^^ eam reciperent '^".

donationeperfecit,pra!diisct ornamentisamplissime 11. Cum igitur summis reipublicaefascibusimpli-

ditavit '^*, ac jam dicto patri "^^ Maiolo ordinandum calatcncretur, variis miserorum et inopum anxieta-

regulariter tradidit (90). In Saxonia vcro post dis- tibus subsidia praebcrc non dedignabatur. Cumque
cessum jam dicti rei publicae principis, coope-
''"' mirificis, ut imperiali dignitati congruebat, vale-
rante unica '" sapientissima et prudentissima filia ret '^' corpus decorare indumentis etpreciosissimis
(91), sanctimonialium coenobiis plurima contulit caput redimire '"- gemmis, talibus nolebat se gra-
vare'°^ implicamcntis; sedautpauperibus largienda
dona.
10. Ante duodccimum circiter obitus sui annum decerncbat, aut dominicfB crucis vexilla '^*et Christi
'^^
{an. 987), in loco qui dicitur Salsa (92), urbem de- Evangelia ''•'•'
exinde adornari parabaf^^^jsedula
sub libertate Roraana (23), quem affec-
crevit fieri imitatrix sui existens Redemptoris, qui cum esset

tum postea ad perfectum pcrduxit elfectum. In ipso omnium humanitatis abjecta perpeti "*'
altissiraus,

etiam^^^^locomonasteriumafundamentis miro opere non est dcdignatus.Innumeris prceterea tam canoni-

condidit,et ad honorem Dci et apostolorum princi- corumquametiam monachorumetsanctimonialium
imperante Ottone nepote '" suo in pras-
pis, tertio cccnobiis,circumquaque per diversas orbis parles
scntiarum secum '"''asstante quarto decimo Ka- '"'"', constitutis,plurima largiebatur beneficia '^^^quati-
lcndas Decembris (94)augustissimect devotissime a nus Deo famulantium agmina ejus munificadapsili-
Wideraldo '"6
Argentina? civitatis cpiscopo conse- C tate recreata, liberius sibi reique publicae divinitus

crari '" jussit (an. 990, Nov. 18). Et ut majori au- conferenda iraplorarent suffragia (97

ctoritate per succedentia '"^

temporum '" esset ille 12. In cunctis enim quaj gessit justiciae formam
sacer locus subnixus '*", cum praefato ccsare est tenuit, communem liberalitatem servavit ; credens
etiam episcoporum convcntus a sa-pe dicta ct saepe eum procul dubio judicem fiiturum,quem etocculla
dicenda Adalheida augusta, ipsius caesaris avia, con- non fallant -"''
ct indecora offendant et honcsta de-
VARL^ LEGTIONES.
'28 ruotholfi A. '^8 loco desunt 8. v. et n. 7. 9. -10.
V. n. r. et d. C. f. '«" chunradi 4.
r. '" rcgni
7. 9. 10. '«- nomine '«* bonitate 2. 4-6.
3. ">' botam
'"^ o. permisit 1.
I. '"^"^ fundamento 3.
'"» decessum 6 '"'
'" largissimi 1. '«»
p. et o a. d. rf('5W»f 3? 7-10.
'g^ (te^ 3? 7-10. II. ct s. 7-lU.
'""^
'"*
enim 10. '"^ nepote videlicct suo codd. 4-10. '" suarum 4. adstanto 2. Nviideraldo 10. '

'" consecrare 7-10. '"^ succodentium 7-10. '" t. curricula 9. ^" subnixius 1. "*' eliam 7-flX).

'82
ecce magnum 1. 2. 3. eccmannum 4. 6. ecemagnum 5. essemannum 8. ozcmannum 7. ezzcmaniuim
9. 10. '83 deest 7-10. '«* deesl 4-10. '«^ suppeil. I. 4. 6. '«^ /.
q. quot; quos 2. 3. 4. 7-10. '*' vixe- —
''"
valcbat 2. '»- redi con: radiare 1. "* gravan
rat5. '88 non 10. '83 deesl. 1. '""suscipercnt 7-10.
'"« adornarc 3. '^" prwparabat 7-10. ^''^
deest I-IO. '»^ dona 4.
J-IO. '9'^ deest evangelica 5.
''•'!'

20» fallunt 4.

NOTiE.
ab occidontc Friburgi llelvetici.
(87) Petcriin^en, sqq. cidom concessas v. apud Schoepflinum 1. c.
Chartas regias indeaba.974 in favorcm monasterii (93) Ex charlis monastcrio conccssis apparet lo-
editas V. in Schocpfiini Alsatia dipl. I.Cuetcrum mo- cum ab Otlono III ct Hcinrico II immunitafe regia
nasterium anno 961 aBertha Adallicida! niatre fun- (lonatum, ct a Joanno \VI jurisdictioni cpiscopali
datum erat v. chartam in Guichcnon Bibl. Sebus.
;
oxomptura,Romana^ Ecclcsia; « non potcstate dona-
p. I sqq. tionis,sedlibortatistanfumcausasubjocfum>'fuissr;
(88) Filiam Burchardi, ducis Alamannia\ V. Schoepflin 1. o. p. 13i), 145. Liberfatom igitui-
(89) Cf. OLLonis 11 cliarLam d.
2.") Julii a. 970, Romanani de iminunitate looi regia intelligo. Cf. —
apud Schocpllinum Als. dipl. 1,
12 'i. et Cl. Eichhorn Staats-und Rochtsgeschichle, §
(90) Vidc OlLonis II charLam anno 981, Sept. 30, 224.
(9iK\nno 996; nam d. 19 Nov. 995. Otto
apud Margarin. Bullar. Cnsin. 11, 53. qua famen a.

anteriores Ottonislet A(lalhoid;e donationos coiilir- Aquisgrani chartis subscripsit.

mantur, nuarum chartic non suporsunt. (95) Ezomannus in charta lloinrici II audit.
(91) Mahthildis, abbatissa. Quodlinburgcnsis. (96) Tribus pofius.
(92) Scltz iu Alsalia ; charlas regias a. 992 et (97; Cf. Ann. Quodlinb. a. 999.
 .

977 EPITAPHIUM ADALIIEID.E IMPERATRICIS. 978

lectent **". Ouapropter justioia ceriiebatur -"*

ex- A i^npes --' felicissima martyrummilHa "" retinct cor-

;elsa, libcralitate gratissima, bcneficenti.-ooperalo- pora.Quanta cum devotionc, quanta *-' cum reve-
:ans super Christum, quem beatus apostolus
-"^ rcntia magni martyris Mauricii sociorumque ojus
Donit ^* funtlamentum
-"^^
intelligens prudeutcr ;
expostulavit suirragia? Quot gemitus "" ejus ibi
ademessefundamentumomnium-^^^virtutum.Usa^"' fucrunt? Quot "' suspiria? Quot luctus ? Quot "*
;st ergo pcrfccta libcralitate, ut silcntio, quantum lacrimarum flumina? Nunquam fuerunt, ut reor,
falerct.opus suum togeret *<>*
et nccossitatibus sin- ulla pcccamina, ({u.c tunc non mererentur a;tcrna

:ulorum ruperet subvenire ;

quatinus eam non labia remedia.Si enim rcspiceres augustaj faciem, exce-
iua,sed Christi pauperum laudarent ora, ut jam in dere diceres -^^ humanam efngiem quam *^*, si ;

>a implctum ****

vidcretur,quod beatiJob voce pro- aliud aliquid labiis promerct,nichil aliud credercs,
ertur : Benedictio periliiri iii mc venichai [Job. quam ut -'^prophcticum illudevolverct ^^^ : Effundo
Lxix, 13> Diligenti illud consideratione pcrpcnderc in conspeclu ejus oratioucm mcam *^"
; tribulationem
;ludebat juxtaipsius vatis assertionem, ut ab ejus nieam ante ipsum pronuntio {Psal. cxli, 3). Quaj fuit
ccto nunquam vacuo sinu pauper exiret {Eccli.
-'° maximaejustribulatioprocunctisalegeDeideclinan-
:xix, 12); ut talibus intenta commerciis adquirerc tibus caritativa compassiu,ul posset dicere"^ cum
aleret in terra viv entium hcreditatem supermc r» Prophcta : Defectio tenuit me pro peccatorihus (Psal.
«rtis *". cxviii, 53), et cum Paulo : Quis infmnatur, et ego
13. Jam jamque ultimo setatis su£e anno (aw.999), non -»»
infirmorl ^''O
(// Cor. xi, 29.) Ita deplo-
um *'- non lateret eam, ut credo, exituram de rabat *" aliorum peccata, qualiter non possunt
«culOjpacis ut semper amica,pacis -'^ caritatisque multi propria deplorare discrimina. L?ctabatur in
ausa palernum solum"*adiit, fidclibusnepotissui gravitate et protectibus proeteritorum : tristabatur
loduin *'^ regisinterse litigantibus,quibu3 potuit, cotidic -" in dcfectibus praesentium maximeque
lacis foedera contulit, quibus non potuit, more sibi futurorum. Cum enim de futuris dico, prophetife
olitoDcototumcommisit.DeCc-ctero quam studiose, spiritum procul dubio eam habuisse dcnuncio.
[uam devotissime loca sanctorum curavit -''^
enim in sermone dcfectus, si non ^*^
Nisitarc, Adessct
lon est *'^
essem publico documento expertus.
facultatis evolvere. In ipso quoque tem-
)ore monasterium Paterniacum adiit,quod -'" ipsa 16. Cum enim esset ab illo sacro loco egressura,
id bonorem Dei genitricis,proremedio animae sua3 et secum staret in angulo a^cclesiae orationis gratia,
natris ibi requiescentis, tam ex suis quain ex -'^ quidam nuncius venit ad cam de Italia,Franconem
Tiaternis rebus nobiliter *'^condidit et quod tunc Wangionensem ^^^ episcopum nuntiavit ^*^ Romaj
;

emporis in temporali necessitatc fratribus ibi fuissc defunctum (99). Et quia vir boni testimonii
)eo famulantibusdefuit,ut semperorat3olita,manu ^ erat.domna augusta valde illum *-'' diligebat, sicut
argissima sumministravit "*. et omnes bonos diligcre solita erat. Et statim ut
1 1. Accidit *-' tunc aliquid novum, quod huic ejus obitum audivit, ex familiaribus qui aderant
tperi judicavimus inserendum. Fatigata ex itinere unutn vocavit, ct ut pro co ^** Domino preces fun-
lon poluit more solito manu propria elemosinam deret ^*' humiliter rogavit,et quasi in excessu men-
lare pauperibus (98;, etvocavit unum de fratribus tis ita exorsa est dicens « Quid faciam, Domine, :

lui vice sua nummos daret pauperibus. ?>jus '" vel quid dicam de illo seniore nostro et ^™ nepote
U8.5U ventum ost ad pauperes.Excessi t--'' numerus meo? Peribunt in Italia, ut credo, multi cum eo ;

pauperum denariorum numerum. Timuit ministcr peribit post ipsos ^'", ut timeo, heu miscra! augu-
minus habere quam indigentibus posset suflicere. stae remanebo omnihumano destituta
indolis Otto ;

;)uid multa? solacio.Absit, odominc rcx seculorum^-^^^^utvideam

*-^ August-E
XfTuit meritis virtus illius qui superstes tam lugubre d ispendium » Tunc videres ^^^ !

^uinijue "^ ex panibus saciavit milia plebis. augustam loto corpore solo *^* prostratam, non
Multiplicatis "^ denariis recesserunt paupercs cum minus crcdcres '^^ eam toto *^* mentis adnisu coelo
[munere leeti. intentam et quasi jam martyris Mauricii vestigia
lo.Egressa inde, locum Agaunensium petiit, ubi \) invcnissc ac lacrimoso *" ore perlingere ^ss, Post
VARI.€ LEGTIOiNES.
»' delcctnnt 1. 3. ''"^videbatur 7-10. ^»' supra 2. «"^ deest 1. 2.2. "O'
desunt 7.
.5. f. i. p. f. e.
"* dixit v\-
"" vcrsa o. *""
0. V. ,j. tcgere 510. ^o'-»
i. c. v. 1. 210
nunquam 2. 2" s. s. desunt
'^- *'* c. jam n. 4. *'^ deesl 6. 9. 10. "'• solum corr. 1. *'' ruothoin 4.
sol. est nos- 216
trac facullalis codd. 4-10. *'> 7-10. 2" dcest 4? 7-10. 220 subm. 2. 2" A.
q. aii \. ^"' deest 7-10.
aulem t. 3. "* et 3. Ex e. 7-10. "^ exoedit 7-10. «s* ;i(jf_
2. ^^* quinis 4-10. '" multiplicati dcnarii ;
r. 5. "" rupis 4. .3. "* -'"(/m/7-lrt. "0 dm/ 2" ,iccst 7-10 ^'^ deest 10. "3 crede-
r/cc.^r 3. 7-10 .

res 7-10. " • quod 2. "••• dccsl 9. 10. "« evolvere ^O. '"'^ m. et t. 7-10. ^^" d. domino cum p. 3.
^» deeat \ **^
infirmor] et ca?tcra. Ita codd. 4-10 "' deplorat 1. "2 ^/^^.,/ 4. 243 i^ esset 10. «** nisi
7-10. »15 ::vangioncnscni 1. **•"'
nunrians 4. *" cum 10. *'•» deest 10. «n oifunderet 7-10. ^»" et n. m.
'ksunt 3. "' ipsum 3. «' celorum 3. '''
vidcns 3. *»'• deest fi. *•'" videres 9. dces t iO. ^^^ deest i.
^" a lymphatico 4-6.
ac lymphatico 7-10 *'"'
pertingerc 2.
NOT.E.
(98) Cf. Ann, Qucdtinburg. a. 099 (99) Cf. Thietmari chron. IV, 39.
979 S. ODILONIS GLUNIAGENSIS ABBATIS Y. 980
paululum voro ab orationc surrexit munera mar- ; A ciius qui, licel esset inrlignus abbas vocitari **', ab
tyribus, elemosinam dedit i)auperibus. ea tamen putabatur alicujus esse "* momenti (104).
17. Dehinc Genevensem ^"^ adiit urbcm, desidc- Quem cum illa respicerct -**'',
et ipse eam esset in-
rans videre victoriosissimi Victoris niartyris aulam. tuitus, crjcpit utertjue flere uberius. Dicam eam ***

Inde Lausonam ^'^"

venit, ibique memoriam Dei ge- plus fecisse,quam si dicerem "''
eam multos infir-
nitricis devotissime adoravit. Quibus in locis a rcge mos sanasse.Vestem enim satis incultam, qua erat
et ab episcopis, suis videlicet nepotibus, hono- indutus, humiliter apprehendit, et sanctissimis
rabiliter suscepta, devenit in vicum qui vocatur oculiset serenissimae suae facieiosculando inpressit,
Urba (100). In ipso enim ^*''
vico aliquandiu derno- ei(]ue -"^ humiliter -*^ et cum silentio dixit : « Me-
rata, egcnis supervenientibus ct miseris quotquot mento mei, fili "", in contemplativis, et scias nie
potuit tribuit ^"^ necessaria. Cum rege et '^^^
prin- non amplius te visurum corporalibus oculis. =^'-"

cipibus patriae pacis et honestatis conferens nego- Cum enim ^^^ humanis rebusexcessero,orationibus
cia ; inde etiam sacris locis diversa etvaria direxit fralrum anirnam meam committo. » Inde per iter,

donaria.Quaj enim fficclesia, qua^ monachorum cu'- quo veneral,pervenit ad locum (105), ubi ordinante
nobia, sibi affinitate vel vicinitate conjuncta, qufe Deo decreverat sibi parare ^"^ sepulchrum.
non mererentur '"'^habere^'^^ donaria vel exenia -''''"?
20. In ipso igitur ultimo sui temporalis cursus
Et ut pauca -" de multis dicam,in ^^^ ipsotempore, itinere ^"erigebat se,in quanlum valuit, super se,
quo instabat sibi dies supremus ^"^^, beatissimum utdivina3contemplationi,spreto seculariumturbine,
patrem Benedictum flOl), licet cxiguis,tamen pro- liberc posset insistere. Familiaris "' rei negociurn
priis visitavit muncribus necnon etbeata3 recorda- ; erat sibi eiiam importunum.Transegerat jam stre-
tionis patrem Maiolum,coelesti gloria jam corona- nue *^s
Liae et Martha^ satis laudabilem *^' actura
tum, quem, dum in hac mortali carne ^'^ subsiste- optabat appetere -°^ Rachelis et Mariae desiderabiie
ret prascunctismortalibusin^^^illo ordine diligebat. otium.Itaque ^'•'^
lectionibus intenta^assidua^^^ora-
Non enim *^^ oblita*" Cluniacum.adeo sibi
familiare tionibus, respuebat terrena, inhians tota mente
ccenobium.Ad restaurandum igitur beatissimi con- coelestibus. Et si aliquis eam de secularibus nego-
fessoris Christi Martini (102) monasterium, quod non ad hoc responsum dabat,sed
ciis interpellaret,
non "' multo ante (103) fuerat igne combustum, apostolicum illud lugens in corde volvebat Miser :

destinavit transmittere ^''^ non modicum argentum, ego liomo, quis me liberahit de corpore morlis Imjusl
et ad honorem altaris partem ^"'^ unici filii sui Ot- Et secura despe divinee retributionis aiebat •.Gralin
^'^'^.
tonis augusti clamidis Dei per Jesnm Christum {Rom,. vii,24),Deinde edocta
18. Ut enim ad memoriam reducamus ejus dul- ccElesti magisterio, devenit ad locum, ubi ultimum
cissima verba ad eum cujus mittebantur ^''^ officio, I
^o'
spiritum erat redditura Deo. Instabat enim dies,
ait inter cajtera : « Obsecro, karissime, obsecro, ut in qua devotio annua agebatur pro filii sui Ottonis
ita alloquarissanctissimumsacerdotem"^ ««Meo : augusti memoria. Conflu.xerat ad eam ex adjacenli-
M obsequio accipe, sacerdos Dei, parva manuscula, bus locis, ut semper faciebant,pauperum plebes.
« qua? tibi delegavit Adalheida, servorum Dei an- 21. Erat ei consuetudo talis, ut in amicorum et
« cilla, ex se peccatrix,dono Dei imperatrix.Accipe familiarium suorum anniversariis spiritale donati-
« unici mei Ottonis Augusti clamidis partem,etora vum suis spiritalibus erogaret ^°- militibus, elemo-
« pro eo ad ipsum, quem veste divisa vestisti in sinam dico Ghristi pauperibus. Erat autem "*^ in-

" paupere, Ghristum. » In illo die.in quo de ^^" su- digentium '"* mullitudo ordinatim constituta in

pradicto loco ^^^ erat exitura, una eademque hora, loco ^°^ Ad quos ipsa venit, et exemplo Abrahse
nobis peccatoribus astantibus 2^-,et exemplum per- patriarchaj ^"^ Deum inter illos esse non dubitans,
fecti-E humilitatis reliquit, et propheti;c spiritum, humiliter adoravit ; etoblila infirmitatis suae,super
non arrogantcr scd humiliter,se habere ostendit. vires "^'^
tcmplavit •''*^
aggrcdi ^^^
; singulis raanu
10. Erat puidam idi in pra;sentia ipsius mona- propria tribuit, et quos miserabiliores vidit, vesli-

VARLE LEGTIONES.
gevensem 4, gcncvcnsium 7-10. ^eo
lausoniam 7-10. ^gi
f^(,^.;/_ 4. 2fi2
9. suppeditavit 1<^.
deesl.
'*' et cum p. 4. ="•'*
inerentur 4. 5. haben ejus dona rodd 4-10. *** xenia
4-10. *«^ parva 4. 5.'
2.
8. 9. 10. «8 deesl 4? 9. 10. ^s» suppremus 1. -~° hac vila 7
10. ^" '
decst 1. 7-9. ex 10. '-'Ukcsl i.
0. est c. 3."* deest 4. »''» deest 4. "s deest 4. "" a. jiartcm cL 4. '"*
mittebantur corr. mittebatiir
1. mittcbatur 10. «79 ^. s. Christi 4. a. s. confessorom 7-10 589 deest 10. ^si
,i^,^gi /i.
J!<i
adsj. 2.'
"» vocari 7. 9. 10. deesl 9. 10. -"' cum insp.
«»•'•
10 28G oam tunc plus ro(f(/, 4-10. ^^' dicam m. 7-10.
"» itaquc 2. familiariter 4-10
''»••'
filii 10. visuram 2. 4. 7-10. '-^^ deest 1. *" parari 4.6-10,pa
•^•'"

rari rorr. parare .5. "'• tomporis cursu e. 1.

lamilius 1. familiarius 2. 3. 7-10. «"s
st. 1. e. m.s.l.a
desunt 3. -•»'
Iaudabile5 6. deest 1 399
Ct ita 4. ""' assidue corr. assidua 1. ''*' decst 1. 3.
3"^ deest 4. ^oa *»''
deest 4. itidi!i;enti])us 10. loca 10. •'"«
drcst 2. v. suas t. 9. '<•' rcli(]ua codicii
1. ahscisa sunt 309 adg. 2.
NOT/E.
(100) Orbc. (103) Anno 997, d. viii Kal. Augusti.
101) Casini. (104) Ipse Odilo.
(102) Turonis. (105) Sellz.
981 EPITAP:IIUM ADALIIEID.E LMPEnATRlCIS. 982

menla •""
vel alia munuscula doilit.Finito isto spi- A ncis honestissima gravitas, in paupcribus voro ^^^
ritali negolio, a quodam venerabili archiepiscopo honorandis oecclesiis Dei af-
infatigabilis pietas, in

(IWJmissasfecit'"' oelebrari pro filio, In ipsacnim fluentissima largitas,erga bonos pcrseverans beni-
noctea"-febrccorripilur, et per aliquot di^s ingra- gnitas, contra improbos ''^* liberalis severitas, in

vcsccnte mole inrirniilatis,ad exlremum usque per- appetendis timor,in appolitis ^-^ vigor, in prospcri-

ducitur^'''. .\dhuc autem 2'* pro posse intcnla erat talibus vera humililas, in adversitatibus patiens
in orationo, ct oculis desiderantibus Christum, ni- longanimitas,in victu cotidiano sobrietas,in vestitu
chil aliud dignabalur aspicore.Rcsumptis aliquan- etiam modiocritas, in '-" lcctionibus et orationi-
tulum viribus corporis muniri sc rogavit altontius bus ''-'', vigiliis ct jejuniis assiduitas, in dandis
mystcriis ccclesiasticis. Tum sacri olei unctionc elcmosinis una eadomque voluntas. De nobilitate
peruncta, sacramcntum dominicicorporishumlliter carnis nuUa ^-^ eam pra;pedicbat clatio, nulla de'^'
et devotissime adorando perccpit, in qucin scmpcr bonitate '^° sibi a Deo concessa ad sc trahi ^'"
po-
speravit ot credidit. Talibus dcinde "* fulta prresi- torat huinana! laudis cupido.Nulla'''^ do virtutibus
talique pasta convivio, dixit senoribus qui as-
rliis a Dco sibi concossis pnosumptio, nulla de excessi-
stabant "* et clero,ut psalmos pccnitcntialcs
^''
can- bus propriis dominabatur '^' i;i suasa ^^'' despera-
tarent et nomina sanclorum ecclesiastico morc reci- ^ tio ; nulla dehonoribus.divitiis ct deliciis '^^ mundi
tarcnt. Quo faclo, cum psallcntibus psallcbat, cum in ea '^'*
principabatur ambitio ; sed comitabatur
srantibus orabat, usquc ad illum Iocum,ubi Deum eam in ^^'
omnibus omnium virtutum materdisore-
sibiadesse prccabatur propilium. Krat autem ne- tio. Eratquc ei in fidc sccura firmitas, in spc firnia
sciens "' cum sorore Moysi tenerc tympauum et sccuritas, in ^'* dilcctionc Dci et proximi radix
fhorum, cum David chordas et organum sed as- ; omnium bonorum principalisque '^^
causa virtutum
sumptisbenc sonanlibus cymbalis cum "' scqucnti- caritas. Scd ut vcro fatear, quanta ^'^' et qualis
bus agnum, tota jam versabatur in Jubilum. fuerit cjus vita,olarcscentibus ad sopulchrum ejus
22. .\nno igitur "^* insLante ab incarnatione Do- miraculorum prodigiis, virtus patefccit divina.
mini millesimo, desiderans videre diem unum ne- Quae 3*'
describerentur cx ordine.proprio indige-
si

scientem occasum in atriis Doinini super niilia, rent volumine; non enim possunt nostro explicari
diccbat saepe cum Apostolo .•
Cupio dissolvi et csse eloquio. Sed ne ex toto remaneant tecta silentio,
cum Chrisio {Philip.- i, 23). Pricstolans etiam in prolixitatem loquendi vitando, brevi comprehen-
pfi-esentiarum cum spiritali la;titia ejusdem do- derc placuit capilulo.
mini Jesu Chrisli nativitatis ''-'
fcslum, cum sex- 23. Ad sepulchruni ojus ccci amissa oculorum
tum decimum diem solveret Dcoomber felix (^107), luniina rccipiunt, paralitioi valiludinem corporum.
?t ipsa, foliciter dcposito carnis oncrc, cvolavit C Fehricitantcs saiianlur ibi. Ex ^'^ diversis infirmi-
id purum purissimi (Btheris fulgorcm^^^-.Eral enim tatibus multi reparantur infirmi, gratia et misera-
;i cum domesticis gravis jocunditas, cum cxtra- tione Domini nostri Jcsu ^risti ^''^.

APPSNOIX
(108)
LIBI<[\ M1[\ACLL0RUM
PROLOGUS IN LIBRUM SEGUNDUM.
Ouia superiori slylo ovidenterpatctquauta sedu- D Pfoferrc, quibus sororem cjus Mariam perfectius
litatc beatam Martham ha;c Dei ancilla imitaretur, assecutam possimus conjicerc.lnsuper facili intelli-
nportctetiamaliiiuasupernajspeculationisindicia'^'* genlia capcre valemus, ([ualitcr ipsa corpus suum,

VARLE LECTIONES.
'"> ^'^ •"=
vestimentis induit aliaque i. -^" petit (5-10. jam 3. dcducitur 6-10. •'"^
enim 4. ^^'^ deest
'"'^ '"»
7-iO. -^'6
;i(M. 2. pocnitcnti.o 'i. Erat enim scicris i-lO. •'"9
dccst 7-10, '^o
autem 3. ^^^deesl2.
^^^
hic desinitl. ^-^ deest '.i. '" impios H-10. ^^a
^. u. in desitnt 8-10. 32.;
jn gt o v demntC)
j ct i

0. et H. 9. o. ot in 10 ''^»
ox 10. •^^" potpstatc 8-10.
deest. 2. 3'" •''^^

"J
allraherc 'i. trahcre 8-K).
"* N.d. V. a. D. s. c.
p. desurit 10.
^m rfonorainabatur 2. malcsuada 4. 8-10. rnalesua 5. 6. '''' d. •'»''*

hujus m. 3.
'"^ L
cam U). •'"'«
8-10. ,igggi 7, 9 jo xm ;„ 3.-»7
cari'.as. Sod desujit 8-10. ''^»
principalis 4. _
(\UK et ([. 8-10. ^•1
licli<iun desidernntur in 8. 9.
'''•^
ct ex i-(). ^•*
ouiost gloria in seculaseculorum
amcn. 2. oui cst honor ot gl. in s. s. a. 3. qui rcgit ambitum ra-ii por nmniasooulorum scculaamen 4.qui
oum patrectspiritu sanoto vivitct regnat dous pcr ornnia socula scoulorum amon. Explicit vita sanctae
Adalheid.-cimperatricisaugust.RCompositaa vcnerando patrc Ottonc Gluniaccnsis loci abbatc. iudi- •''*'•

ria 10.

NOT/E.
liOT)) Willogisus Moguntinus fucrit. obitus asoribitur.
(lOp Igitur ipsa modia noctc, qua dc causa in (1(J8) Ex cod. Bodccensi, Canisio et Hartmanno
nccrologiis et annalibusvcl dieilOvoi 17 Dcccmbris
983 S. ODILO CLUNIAGENSIS ABBAS Y 984
juxta Apostoli pra^ccptum, castum ct pudicum ser- A. despectu conculcans, Chrislo soli, videlicet '**juBti-
vando,templum Dci '*^ vivi ^*" promerucrit plenitcr tiff", per coelestis contemplationis desiderium in
effici.Namque ^" cum j/cr omne vit;e tempus rega- tantum astare cognoscitnr, utcum suavi voce
libus divitiiset dignissuo generi lacultatibus abun- Psalmislrc confordaret, qui bonum suum non regni
daret,carnem a prim.-BVO viduitatis tempore cilicio dcliciis frui, sed Deo inha^rere conclusit.
edomans, atque mundana; gloriaj culmen mcntis

EXPLICIT PROLOGUS.
"'
MIUACULV EJUSDEM ADALHEIDIS REGINtE
l.Quadam vcro die (a??. 994) cum ad rcfectio- B extilit dignum, quanto et loco et tempore rei
nem corporis cum honorabili frequentia tam cleri- evcnlu fucrat diversum. Filius namque illius Ro-
corum quam laicorum considerct,tamque'°'^ puris- mana3 rci publicae princeps electus,dum uxorcm*'
simaj epulac necessitati omnium satisfaccrenl, uti Grfficam in thalami consortium suscepisset, ejus
mos est sanctarum mentium,pro declinando favore pravo ingenio ^^% deteriori consilio deceptus, re-
alia foris ostendere ct alia intus agcrc, ipsa simu- gnum Gra^corum conatus cst adipisci. Igitur exer-
lataintentioneedentis,cultrummanu diutius tenuit; citu ex omni copia ^^^ coUecto, fines Italiaj excessil

sicque non ad suam voluptatem,sed ad aliorum vo- ((171. 982), atquc ita regi Gra;corum patrandi belli

luntatem convivium protraxit,cum ^^* subito colorc occasionem dedit, sibi vero suisque famae ac vit.-e
facici cum mentis habitu pcrmutato, ferrum de contulit amissionem. Interim pia mater ejus die
manu supcr mensam cecidit ^^^ atque in hoc non ; noctuque •^"^ divinis cultibus insistens, felicis
insolentiaj notam accidissc, sed mira qua^dam pcr Annie "'^ devolionem ^^^ procul dubio implevitet
divinam revelationem se ^^^ sensisse, cum suspirio juxta canonicam regulam omni diligcntia exhibuit
innotuit. Omni vero turba, quid hoc portendcrct, viduitatis obsequia.Quadam vero die devotionis"'
admirante ncc quaerere pro?sumcnte,il]a ad evangc- studio pro unici filii salute totiusque regni statu
lica; perfectionis dccorem celavit multiludincm p ol)nixiusintcnta,dum se vivam hostiam morcsolito,
^''^

secreti dignitatem, solumque Augustcnsem episco- stans ante crucifixum,Deo mactarct,rapta in extasi
pum, nomine Dudonem (109), sibi pro vita; meritis humanis visibus aestimabaturpraemortua.Adseau-
famiIiaremjugiqueobsequioinha:!rentem,laIidigna- tempost horam reversa, quid viderit memori mente
ta est alloqui ^^^ pra^fatione « Niinc,Patcrvencrabi- : tcnebat, fatumque pr.efatsc pugn;e in spiritali visu
sibi prcemonstratum,nonrem dicendo,sed bonorum
^''''
lis,multa opus est ^^^' consolationc, quia parics
vestraj occidcntalis matrina^ ecclcsia; lapsus cst di- c;edem condolcndo innotuit. Ex his quidem signi?
vina dispositione. Tanta vcro jactura non magis patcntcr potest colligi quali puritate animi fulgerct.
vcstrai prudcntifc sollicitudinem ad restaurationcm immo quanta libertate spiritus Christo serviret oc-
sui ingerit, quam pro vestra vcxationc sive com- cultius,cui cum prophe'.is futura Doniinus revelavit,
muni damno ccclcsi;c nostra^ racnli ma?roris nc- ''''*'
cum patriarrhis fiilcm roboravit, cum apostolis

bulam intulit.Sed simul consolari vos in divinitatis evangclii perfectionem edocuit,cum martyribus tri-

tranquilitate jubeo et persuadeo,qua; sine mutabi- bulationum tolerantiam tribuit, cum sacerdotibus
litaiis vicissitudinc sola ^^' inaccessibile lumcn in- ecclcsia! euram indidit,cum virginibus sacris san-
habitans, omnia quodammodo niovcri pro noslro ctissimo; mentis sinceritatem auxit. fcimiliarem sui
reatu pcrmitti[,scd plura •'"'''
ad integritatis statum pnesentiam cum nionachis ostendit ^^*,cum aposlo-
ncffabili sua clementia reducct. tam D » Prccsul vero licis discipulabus,dico viduis a Petro et Paulo ele-

praisagio quam rerum damno perturbatus, tempus ctis et religionisofficio deputatis,in terrisdevotionei

pnefattc ruina? diligcnter notavit, nunciumiiuc pro pra-ditavit ^•'',in aeterna gloria sublimavit. Curatio-
cxpcricnda ratione rciquc vcritate Augustam festi- nuni vero in tanlam graliam pcr bcncvolentia' mo-
nantcr dircxit ; cujus relatione.casum contigisscet ruit opcram ''"",ut sicut cgenoruminopiam elemosi-,

horam convenisse juxta Dci famuhc prasfalioncm, narum largitate sublcvavit.ita ctiam infirmorura etj

cognovit. debilium sospitatcm potentimunererestauraret.Sed,

2. Alio quoquelcmporc huic pra>sagio similc pro- mirum in modum humanam cognitionem vitand.T
'"' ^"'
digium ab ipsapatuit,quod lantomagis admirationc insolentiie causa fugicns, tanli muneris lar-

VARLE LECTIONES.
•'*•'
deo 10. 346 (i^^,f.i 9, 10.
3*"
nam
3*» v. cl i. 9. 10. sw /(^^r dcsunl 10. Incipit liber do mira-
9. 10.
culis 9. ''''"
'
consederet jamquc 10. •''^' tunc 9. 10. »«- decidit 9. 10
'
3''-'
(/(V.s7 9. 10.
^'* mullitudini 9.

^O. ^'^^
deest d. 10.
•''»6
e. vobis c. 9. 10.
•''•'
q. p. dcsunt 10. •'•* jungc
"

nostra; menti vestra; 9. 10. —

'*" nocleque 9.10.
solus 9. 10. 3eo p]ejij^ lo. sei iHam 9. 10
3''«'-' ^''-
i. ct d. 10. ^^^ c. ac conatu c. 10.
36S 0. el c.
3"='
anne supcrscriplo id cst aninue 8. A. vidua; d. 9. 10. •"** devolione 8. •'* orationis 9. 10.
9. 10. nr;cdicavit w.
-'8» pncdicaviL 10. "'""
opcra 9. 10. -'-i tantique 9. 10. '^'- muncri 10.
opci

NOT.E.
(109) 1. q. Liutoldus, qui sedit an. 989-996.
 ;

983 APPEND. AD KPITAPII. AD VLllKIOIS. — MIHACULA EJUSDEM. 080

gitori sccrcto montis placere geslicns, aut
^*'
om- A orandi studio ad scpulchrum ejus veniens,in adju-
nino '^* furtiva cclcritate signorum efficaciam ra- torium suum precibus et fletibus eam invitaverat.
puit, aut si qua suoruin scientiam prcclerire non Cumque per omncm soptimanam sacri corporis lo-
potuit.ediclo egit "*,no usquam levi serniocinationo cum obsccrationis instantia frementaret, una vice
iilalarent, illam nimirum sontentiam gentium dn- fessus et tristis super pavimentum residens, prae
^'^ languentis anim;c perfususestomni humore.
ctoris vigili sub cordo revolvens (110) : Gloria tffidio

nostra luvc esi, testimonitirn conscicntia; nostrx. Et Tum illi sancta Adalhcidis per somnium,admodum
quod ipse Domiuus doxlr.T opus a sinistra colari rcverondo vultu ultra speciem dccora, humanam
prffTepit^lU .simplici prudentia in omni conversa- manifesta apparuit; quare dominus ejus Heriman-
tioneadimplevit.Tamen urbs super montcm posita nus privatas res apostolorum suee injusta; ditioni"'^
haud potuit esse omnibus '"' occultala (112'.Unius usurparet, torribili voce quaesivit. Illa autem igno-
namque signi flagrantia ad nostram pervenit noti- rantiam confitente.vel potius tyrannidem ducisad-
tiam,cujuspatrandipi>tontiampIurimarumvirtutum ncctente : Vide, inquit, ut, si nostris meritis sani-
[loccmur existcre causam. tatem oculorum rccipias, nostrae etiam legationis
3.Quodara vero tempore cum coelesti meditatione fidus interpres principcm adeas.planoque sermone
'"*
>ccupata in conclavi resideret omnisquc arbi- j^
hujusmodi pravitatem omnino deponcre cum signo
«-«
*'• _ . _n -I 1 TT* _ 1 _ » _ _• ? - _- _
^ 1r« tnci
-. _______
^'", me meosque dominos bis-
_*
.- 1 i -
i

cxcepto claudo abesset,villicus nomine Hicc edoceas. Sin autem

_ _

;er

nannus ^"^' fide et tacilunnilate illi acceptus, pul- senos apostolos, totius scilicet judices orbis, pro-
'horum malorum attulit mnnus. Quod scronis- prium jus persequi, sciat, ultionisque inevitabili
jimo ^'vultu.ut hilaritatis amicaeraf^-.accipiens, iclu sese cum suis flagellandum praediscat.» His ^'*

mum ex multis excepit, caeteros scrvatori hujus- dictis, statim homo cvigilans, visionis et allocutio
modi rerum pra-sontari pra?eepit. Sed casu acci- nis memoria laetificatus, podes recedentis usque ad
lente pomum a manu longius prolapsum est; quod scpulchrum cst prosecutus; ubi toto corpore pro-
?tatim claudus ro{)ortare jussus, obsequium renuc- stralus, tamdiu orationi deditus jacuit, quousque
t)al, quia scabolla. quibus gressum '*' simulabat, chorus monachorum missae officia celebravit. Ut
lomina '"'*
retinebat.lllo vero rcluctante rationem- vero primum cantor introitum inchoavit, caecus
^ue dcbilitatc rationabilitcr pro inobedientia rcd- lumon recopit atque gaudia sua cantantibus com-
Jenle, tandem sanrtorum domestica '** antc vene- miscuit. Confestim miraculo per sonitum campa-
[•abiles quas ^"^ in conspectu suo jugiter
reliquias, narwm intimato,ab onnii populo concurritur, homo
aositas habebat '"^caput reverenter incIinavit,suos- rccognitus indo miratur '^*, Dei famula veneratur,
^ue dominos sccum vello, ut claudus ambularet, lucisquc repertor, immo ^^^ facturae confirmator'^^,
iffirmavit. C alj omni sexu conlaudatur. Post haec et conditionc
Mox citius dicto surrexit claudus ab imo; luminis adeptor testimonii logationisque injunctae
Parens obsequio, (It sanus corpore toto non immemor, dominum suum gratulanti cursu
El jussus tanti retinero silontia signi, revisit, quid in somno praemonitus Ibret '^^ expli-
Gaudia prodcbat; nec gratia latcbal. cuit, suique inluminationem testatur ^"^ divini
4. Igitur eo tcmpore quo beata migravit a sc- examinis esse argumcntum ; si ipse aut aliquis po-
:ulo, Hcrimannus duN SuevifB, qui fratris illius tentum sivc qufclibet persona ulterius in ecclesia-
^huonradi filiam in conjugium acceperat, horedi- stica bcnefiria gloriosae in Domiuo fcminae praesu-
:ario jure res ancillac iJei ad monastcrinm 11.3)per- meret damnuin inferre. Ita dux timore perculsus
:inentes occuparc volebat. Sed ipsa illi et cunctis quidquid injusto inepto contra Dei voluntatem in
n circuitu degentibus manifestis indiciis compro- Dci famulac rebus desipuit, emendare curavit, ad-
iat, quod nullum heredem praeter apostolos ct diditque praedicto monasterio praedium ad coufi-
;i3 servientes monachos relinqucbat. Erat tunc ciondum sal utile,situm videlicet ad oppidum Mar-
lcmporis forte apud eundem ducom quidam rcccn- sile(ll4 .

:er visu privatus, qui olim artc flobotomandi edo- B.Dignum vero relatione nobis videtur,quomodo
'tu3, et ea causa beatae reginaj gratia largius cst Ileinricus ''»'
rex, sancti •'»*
Georgii martyris sin-
])
isas. Quia vero illius beneficentiaj nimictatem gnlaris cultor, hujus sanctissima? etiam viduao sup-
janctitatisque clarilatom expcrimento -^»»
didiccrat, plcx fucrit '''•''•*
adorator. Nam cum ad pr.tjfatum

VARLE LECTIONES.
T.i
ut 8. -1"'
omnimodo 9. 10.
^''^
cdidit corr. egit 8. e. e. dcsunl 9. 10. ^'^
volvcns 10. »-7
e. m
J-" ^'''
). 0. 10. scderct 9. 10. arbitrio e. a. H. •''«o
huozcmannus 9. 10. ••""
sinccriss. 8. ^«2
fuit 10.
*' ingrc.osum 9. 10. "' dona H. •'« domcslici H. •'»«6
decal 9. ^»'
p. adorare solobat c. 9. "<«
oxperi-
Ticncis 10. •'«'\ju8titio d. nbrUasse jurisdictioni) 8. ^»" ^'•"
aliter 9. 10. p. Cuiii h. 9. 10.
•^'•'^
h. r. i. m.
iri^unt 9. 10. 393 primo facturi.-p 8. rcformator •''»*
9. 10. esset 10. «»'' lcstatur 10.
•^»"' '^'^
hcnricus U

NOT/E.
(110) II Cor. I, 12. (ll.'f; Salscnse.
(IH)Matth. VI, 3. (II 'ij Marsal in Lotharingia. salinisjam tuncce-
';il2) Cf. Matth. V, 14. lebre.
987 S. ODILO CLUNIAGEXSkS AnBATIS V. 988
locum adepto impcrio vcnisscl,furtc contigit ut ihi A ^-ur, quod ob illius dilatanda merita cuidam ignolo
posilo lecto pausarc, ubi sanctissima anima carnis homini contigisse dinoscitur. Qui dum per sylvam
ergastudo soluta est. Itaque imperator tantfc infir- iter haberot qute rustico vocabulo nuncupatur Bi-

mitatis mole pcrculsus cst, ut lccto surgere non walt ^^^ fortc ab equo Juxta pascentc usquc ad op
valcns, suorum diversa ingcnia conquirerct, quid piilum Salsense comitatus est. Quam ob rem apud
de tanti timqu^subiti doloris casu scntirent.Onincs quendam potentem nomine Ileimonem *"' furti ac-
quidem in ^'"' una voco diccbant illius sacri loci cusatus est,qui eodem tempore cum praedicto impe-
reverentiam taiis incomniodi causam. Exc ipsc ratore Heinrico illuc vcnerat.llle de incertis certara
secum diu voUitans.et siquo aliomodo vcncrandam scnlsntiamprofcrcns.jussit hominem miserismodis
Augustam ofrcnderct relractans, et pcenitentia flagellari, spoliari, cxcajcari.Mox advena caecatuj,
ductus, ad scpulfliri saccllum se portari jassit. Et levans ad ca-lum mcntcm et manus Si erjo, ait,
:

quia iUiua lunuu sinc apostolici decreto clerique furti dolique innoccns immerito lanta mala perpes-
consensu celcbrari non licuit^preedicto in loco beatx sus sum, tu sancta Adalhcida, reddc mihi tuis preci-
Mari* oratorium sc constructurum promisit, atquc bus ct mcriiis visum\ Post ha;c cujusdam viri no-

abbatem illius caniobii, sicut ipsa *•" constituit, ab minc Bnnnonis domo et cura i-eceptus,post pauco?
imperatoria scrvitute absolvit (115). r> dics Icnito dolore ad pretiosi thesauri thecam acces-
6.Sub idem tempus (an. 1008) vcnit ad cun- sit, innocentiam, oculorum sa-
testificansquc sui
demlocumquidamequestemcrarius; qui dum pau- nitatem recepit. Idem tamen medietatc oculoruin
peris cujusdambcncreceptus hospitio esset,parvam pupilla; divisa vera? cacitatis postmodum ostendit
ejus supelleetilem diaboli instinctu male tractare vestigia.

aggressus est. Inter alias quidcm injurias,quas ho- 9. Inter caitera vero donaria,quaB sancto Petro 116,
spiti suo ingessit,aves domesticas *"- occidit,aIiena- contulit hsBC sanctorum domestica, existebat qus-
que substantia fccit sibi prajparari ^f^cibaria.Magi- dam faniilia ^'"^pagi Nortgowe nuncupati accola*'".

stcr vero domus in preces fletusque cum uxore pro- Quam dum quidam proterva pra^sumptione sibi suis-

hominem parcere sibi pcr

fusus, rogavit in primis que posteris mancipare temptaret, nulloque pacto
abbatemdominumsuum; postremopersancta^Adal- repugnantemquis^"edomaresufficeret,unumistius-
heidis reverentiamimploravit deponere tantam pro- modi generis Benzonem *'^ dictum incautius excae-
terviam. llle procacitatis incepto pcrdurans, immo cavit apprehensum.Quem post aliquantos dies quid
majora mala accumulans Eyo, inquit,i'a'M5 in Iiac
: dam vidcre rcsciscens, denuo captivans, tandeni
nocte tui tiiorumque dominor ^"*^; Adalhcida vcro mor- altius omnem eruit visum.Nec mora,ca3Cus crucnto

tua impotens est tihi prxstarc tutamina. Nec mora, miserandoque vultu turpatus, adhuc crudo vulnere
pro tanta calumnia superne flagellatus, dum male C monachos adiit,domina; suaevenerabile sepulchrum
partum cibum fcstinaretsumere,cn3pitctiam nianus petiit,rituquerustic8csimplicitatis exprobrare ccepit
et caetera membra mandere.Statim pro sui impoten- illi causam tanta? calamitatis.Ergo non ante a fletu el

tia et furoris noxa ligatus, pcr ojusdem noctis spa- planctueam incusando cessavit,quam integritatem
tium mentis et corporis durum pertulit vinculum. pupillarum cum lucidissimo oculorum officio,quod
Sed cum prima luce manibus trahentium ad sepul- non inusitatum sed potius rarum a sanctis scimus.
chrum Ghristi famul» invite adductus, sanitatem recepit.
sensum in fratrum pra?sentia recepit,quia illa piis- 10. Vcnit etiam de tcrritorio Mettensi aliqua *"

sima offensionem, quam vindicabat potcnter, post- femina {an. 1038), cui divino nutu caecitatis incre-
modum poenituro indnlsit libcraliter. vit calumnia.Hasc cum pcr diversa loca adipiscendae

7.Quffidam sanctimonialis fcmina vocabulo Fro- salutis appetitu discurreret, istius sancta; qu.Tren:
wessa *"^ cum a prima aitatc claudicaret utroque subsidia per somnia admonita est ab ipsa.Dnm au-
peJe,inproximoannomcmorabilistransitusaugust,-c tem solam oculorum appctcrct salulem.graliam ade
sera liEtificata est salute.Et quia hujus virtutis opi- pta est duplicem. Nam eodem tempore contigi

nio populares aures attigcrat prima, totius plebis Chuonradum Romani imperii gloriosum principen
conventus effcctus cst admodum la3tus,ac usquo *"^ j)
cum thori regnique consorte.Gisila advenisse.Cum
illins manibus crucem et ccrcuin imponcns, pcr que vcncrubilis regina muliorem illuminatam ii
divcrsas discurrcndo ccclesias laudes cclcbravit dei- prajsentiarum cerneret.Deum bonorum autorcmdi
ficas. gnis laudibus magnificans^sibique^^^consanguinc*
8. Nec hoc taciturnitalc pnctcreundcm essc vide- augusta; sanctitati congralulans, personam a beati
VARLE LECTIONES.
*"" deesl 9. 10. ^" dccst 8. '•"*
dccst 9. *»'
parari 9. 10. *"* dominorum 8 *'• Eruowela 9. 10. al

Eruovvczza.(.'a?(. (9) m
n argine. *"" anuspuc ipsius
10. *"' ingens silva ultra Lutram nuvium.Luterbui

gum inter sc Weisscburgum, hodie dicta Bienwad. glossa codicis 8. biwald 10. *"" hermonem 10 *°* fa
mula 8. *'" nuncupata 8. '•" dcest 9. 10. *'" Bezonem 8. Penzonem 9. 10. *'-^ qu.cdam 10. "'* s. (
c. 10.
NOT.E.
(115) Fortasse charta Henrici iii Kal. Oct. a 1002. (IKV In Seltz; coenobium SS. Petro et Paulo df
Spira3 cditahuc pcrtinet. dicatum crat.
)89 APPEND. An EPITAPII. ADALHEIDIS. — MIHACULA EJUSDEM. 990

udiac ejus lumine visitatam in succ liberalitatis A lutis, adeptus est intcgritatcm mcntis et corporis.

lusoepit curam. Ipse tamen post aliquantos dies mutus effcctus,

11. FuitctiaminpartibusGalliaepotcriscomitissa, ad scpulchrum cjusdom bcatissimac matrls linguai
nuti filii inater tristis ciTccla. Pro hac crgo causa reccpit usus.
lum plura circuiret dcvote monastcria.tanta virtu- 13. Tcmporibus vero tercii Heinrici '•" impcra-
um opinione audita,sacrum locum desiderabiliter torisunius signi mirificus claruit cvcnlus,pcr qucm
)ctiil,trium dierum spatio inibi oralionibus operam in sanctorum numero spiritalem potentiam illam

lcdit.Post hiPC a dopocurationis *'^ prolixitalc tcm- vcrissinia argutncntationc agnovimus. Quidam vir
Doris dcspcrata,rum ad prnpria redirc disponcrtt, nominc Ikirchardus *-", in minislcrio Liudpoldi ''^'

iemct ipsam cum pucro antc altare pro3travit.([iiod Magunciensis archicpiscopi (118) fideliter dcgens,
id caput vivifici Matcr
corporis consccratiim cst. parentcla? sua; servili conditione ccdit dominio vc-
,cro lacrimabili prccc intcnta,sesoIam indignamet nerabilis augustc-e.CujusIiberalissima^^benignitate
«xportcm fatetur, spc Ia?tam vcnissc, scd tristcm donatum majoribus suis prncdium hercdilario jure
•edirc narrat.Pucr autem *'*intcrim subita soporis absquc anibigua litc possidcbal, ideoquc summa
juielcsolutus cst.Oui transacta hora sponte suacvi- dcvotionc donalricem dominamomnimodis vencrari
;ilans, KtIus surrcxit, malrcm veste apprchcndil,si r, feolebat.Acciditautem,utdux Alamannorum Otto dc
loc scpulchrum sancta? Adalheidffi esset, priina Swinvorth ^U9),licet justitia? aliarumque virtutum
rocp quajsivit, qu.e sibi in somno apparcns lin- quam plurima cxcmpla sectar?tur,tamcn insaciata^
juse vinculum Eo modo matrona
rcsolveril. pr.TJ cupiditatis facibusaccensns,prsedictum prt-cdiolum,
iespcrationc discessura, rcliquum diei duxit illi sua; latissimiTc possessioni *-' contiguum fortc,more
n Isptitia, ct pro sospitate filii dcvota ct grata, AchabvelpotiusJezabclispropriacditioniinjusteven-
Talribus in sanctis suis Deum collaudantibus ob- dicarecstaggressus.Ergohomotalcmjacturamagrn-
:ulit munuscula. rumvinlcnter.non legaliter *-* perpessus,dumhuma-
12. Quidam homo de Burgundia progcnitus, ab numprffisidiumcontratantajpotcntice culmendcspe-
Litero matris ita exstitit claudus et curvus,ut plan- raret, recolcns animo liberalis doni privilegium, ad
[ae pedum ad natcs, manus vcro ad genua con- donantisdominajfideliter accessit patrocinium,car-
glutinat.c vidercntur.Oui dum ab hoc infirmitatis tulam quoquein pr.^cfatam possessionem conscrip-
inconunodo per sanrli Sulpitii 'llTimcritum libc- tam miscrabili cultu afFerens.sacratiC tumba; impo-
raretur, idem alia calumniadivino nutu vexari per- suiL commodo sonitu canipanarum qucrulosaque *^" ;

missus ppt,ut dum hujus piissima) atque sanctissi- adclamationedominam suamsibi dormicntcm exci-
oi.T fcminffiprecibus curarotur,virtus prajclarissimi tarcserustico more asscruit, fralrumque congrega-
confcssorip fpquarclur. Contigit vero *'" hujusmodi C lionemsuumcasummiscreri"'*ob"'' solatium ^^" pa
bominem apud prajfati loci abbatcin Gerbcrtum, tron.T! pi.-c incitavit. Igitur fratcrn.-e consolationis
pitT mcmoriac virum, cum reliquorum egcnorum promissis delibutus,anchora spei in tantae adversi-
turba dcgcrc, matutinisque laudibus in festivitate tatis fluctuationibus domum rediit roboratus. Post
beati Petri apostoli vano auditu inlercsso. Namquc hfficvcro pr.-cdictoducigravissimoe infirmitatisplaga
inalorum et bonorum immemor, etiam tcmporis ct percusso, beala .\dalheida, tam severoquam hone-
loci venerandi contemptor,cocpit cum viris ct femi- sto vultu, nocturno apparens, horribiles
silentio
nis raiscere vcrba turpitudinis, sicquc cum stulto- minasinfernalisincendiipotcnterindixit,nisifamuIo
rum convcnticulis fccit impcdimenta divinaslaudis. suoinjustcablatum citiusrestitueretpncdium.Prin-
Fum subito mira celcritatc utraque brachia strictim ccps vcro,tam scnsatus quam venerabilis personaj
in terga rcsilierunt, amb.pquc manus cjiis tanta invccliva comminationc trcmcfactus, injuriam pa-
n in se rencxaj sunt, ut disruplis digitorum nodu- ticntcm calumniamque intolerabilem sustinentem
is, astantes maderent aspergine sanguinis. Xcc festina legatione adduxit,cique amissae possessionis
;amcn minori intus pcrcussus cst supplicio,utpotc jus,cx|)Osita prius niiranda visionc ct admodum tre-
irrcptus dsemone pcssimo, sicquc duplici pnena mcndaniinitationc subit.-jc mortis
pcrennis suppli- et
levinctus.miscrabili spcctaculo totiiis populi movit cii,prompto animorcdonavil. Exleniplo homo tanta
j)
Iclus *'» ct planctus. Scd dum chorus monacho- damna cxpertus ct talia ^^' commoda consccutus,
rum Dei laudcs pcr missam cclcbrarct, omnisquc domino Dco ct sanct.n Ad.-xlhcid(c
condignas grates
plebs mcEStis modis sancl.-c Adalhcidaj mcrita referens ad ejus monastcrium gratulabundus fesli-
irccibus provocarct,tandem nodis brachiorum so- navil, complura donativa ccclesiasliris ornamcntis

VARL^ LECTIONES.
domino curationc H,
*''
10 *'« ileesl "" crgo 9. deesl 10.
*'« Hctum 9. *'o *2o ^yp.
10. henrici 9.
:ardu3l0. '*' liudolfi H. '" ubcri3sima9. 10. *" posscssionis 10. cst p. 10. *2' qucrelosaque
>. 10. "6 miserari H. *^" et. 9. 10 '="
solacui p. 8. *29 tanta 10.

NOT/E.
(H7) Bituricensis. (119) Dux annis 1048-1057
(118)Sedit a. 10.51-1060.
991 S. ODILONIS CLUNIACRNSIS ABBATIS V. 902

vel "« necessitatibus fratrum accommoda contulit, A ccssavit a laude sanctae Adalheid» etomnipotentis

et relata causa vcl modo rei, nunquam

rcstitutse Dei"'.

VARI/E LECTIONES.
"" ei 10.
"1 Idc 8. dewiit. Explicit vita sanctae Adallieidae imporatricis august«. 9. — In 9. et 10 h;nr

sequuntur : Hymnus ad vesperam.

Anni volnto lempore, ««g"» facuUas maxima
P*""^ agmma.
Fesliva lux Adalh.i(J.-E '^V?*'!"^^
Nobis b(^at« dariiil. Martham sequi decreverat.
Oua ruuam 101 seculum iam respuit. Opus matiu compleverat (o. m. c. des. 10) ;

Apostolici dogmatis Amat .Manam pectore,

Instructa didascalicis,
becura Christum cernere.
Sic utitur regalibus.
Summo fonanti glona
Ut usa noii sit fascibus. ^terua sit per secula,
Fivi:i '.-< largissimas, Oui nos sacris solenniis
Donis repleus cccb;sias ; Jungut polorum gaudiis. Amen.

Sequitur officium Missx D. Adalheidis et in 10. etiam officia in vespcris, in noctuniis, etc.

S. ODILONIS SERMONES
{Biblioth. Cluniac, p. 371.)

SERMO PRIMUS B Conditoris, carne spirilalis, deserendo Auctorem

DE NATIVITATE DOMINI SALVATOHIS. facta est mente carnalis. Unde fit ut nulla noverit

Dominicae nativitatis sacratissimum diem cele- nisi ea quas corporis oculis, ut ita dixerim, pal-

brantes, oportet nos, diloctissimi fratres, ad illius pando cognoscit,et ea sola cogitetquaj ad animum
divinam ffiternitatem et aeternam divinitatem, et, per imagines corporum trahit.In quibus,dum totam

ut ita dicam, ex Deo Patre inimitabilemct ineffabi- se diiatata mens prospicit, ab internae intelligentife

lem aciem mentis dirigerc in cujus temporali :

subtihtate grossescit. Et quia jam erigere ad

ortu, ea quae in coclis sunt et quae in terris neccs-

summa se non valet, coelesti pulchritudine perdita,

sario ac singulariter spirituali jubilatione constat in his deformiter libenter jacet.

e.xsuUare. Non immerito ea quae in coelis et quae Sed Deus omnipotens,quihominem ad imaginem
in terris sunt adventu Conditoris sui exsultare
in suam condidit, noluit illum in sua deformitate
ffiternaliter perire, misit Filium suum, qui etiam
diximus, quia duas ad intelligendum et laudandum
se creaturas, angelicam videlicet ct humanam, in
apparuit inter homines speciosus forma prae filiis
primordio Deum fccisse cognoscimus. Eaj vero hominum.ut hominem quem potestatesuaedivinita-

creatur* auctori comparatK, licet nihil sint, multo tis mirabilitcr formaverat humanitatis suae praesen-

tamen praistantius et felicius ca;teris creaturis sub- p tia misericorditer reformaret, et de informi forma

sistunt, quia ut Crcatorcm suum laudarent et co formosam in formam Iransformaret. Suscepit Do-
gnoscerent, ab ipso specialitcr meruerunt. Gaetera minus formam servi,ut reconciHaret nos Deo Patri.
vero mundi machina.non per se, sed per nos Deum In nostra carne visibiUs voluit apparere.ut ad amo-

laudatjdum ipsam considerantes, vel ejus pulchri- rem invisibilium ipso duce possemus redire.O ma-
tudinem,vel Artificis miramur sapientiam. Et dum gnae pietatisindicium! oineffabiledivinasmisericor-

cuncta quffi creata sunt cernimus, in Creatoris ad- diae sacramentum! Omnipotens Deushominem de-
mirationem sublevamur. Nos vcro qui ad cogno- crcvit redimerc, et rodimendo homini etiam si
9cendumetcollaudandumDcum,ipsiusdonogratia;, corporalitor ostendit,et ipso, ul ila dixorim,fugitiV|

angelis socii effecti sumus,nato Domino Christo, et rcdimendum qucm arai;

sui vcstigia subsequcns,ad

cum angelis, Gloria in cvcehis Deo, et in terra pax hominem locus venit. Si enim appellari locu^
serat
hominibus honte. voluntatis, cantcmus et cum Pro- nequaquam Conditor posset,Deum laudans ncqua
pheta iicamus Venife, e.vsultemus Domino, jubile-
: quam Psalmista dixissct Filii scrvoruoi tuorini
:

mus Deo salutari noslro.Xd contcmplandum quippe habilabunt ibi. Ibi cnim non dicimus.nisi cura spe

Creatorem suum homo conditus fuerat, ut ejus locum dcsignamus.Conditoretenim noster

cialiter

sempcr speciem quaerendo cernerct, et cernendo cum sit omnium rerum locus,sed illocalis, venien
quBereret,atque in solcmnitate illius amoris, sine D in mundum,non habuit proprium locum in terri
defcctu pcrmancrot. Poslquam cnim humanaj na- sicut ipsc dixit Filius autem hominis non habi :

turae conditio, suadonte apostata angclo, in primo ubi caput rccUnct. Et secundum Lucam evangeli^

parente luccm invisibiliuni pcrdidit, et totam se in tam, positus cst in prxscpio,qma. non orat integei
amorem visibilium fudit, tanlo est ab interna spe- rimic genitrici ejus locns in divcrsorio. Quis vid

culationc ca?cata,quanto foris dcformitcr sparsa ; et unquam talc' Quis audivilhuic simile? Tantaenii
qua3 futura crat, si scrvare voluisset prasccptum orat in ussumpta humanitate humilitas, quanta i
KJ SKRMONKS. 091

vina inajestatesublimitas.Ouain subliniis in sais, A. liii untiquorum vatuni lcstimonia de a?tcrnilale

lam humilis in noslris,in praisepc jacebat, in ra>lo Christi ejusquc divina ct incircumscripta pra^sen-
sidebat.Jaccns in sinu matris, sedcns in dextcra tia, ductilis illaccelestis magnivoce concrcpat fulia,

.tris.Cum esset Dei Patris ante temporaunicus, fa- Jesus Christus, inquit, heri et hodie, ipse et in sxcula.
jsestVirginis in temporeFilius.Non amittensquod Et in alio loco Davidico usus testinionio. Tu oulctn,
at, factus est quod non crat. Factus cst pariioeps inquit, idcin ipse cs, ct anni tui non deficicnt. Et ipse
orlalitatis nostra;, ut nos vita; suse participcs la- Salvator in Evangelio ad Judaaos. Antequam Abraham
ret. Hodie 'mpletum cst vaticinium illud Isaia; ficret ego sum. Scd quia ante Abraham, ct ut vcrius
opliPt* diccntis : EgmUctur virga de radicc Jessc, dicam, ante omncmcreaturam seinpcr cum Deo
(los de radice cjus asccndct. Iteni ipse aperilus : Ecce Patre esse ffiternalitcr habuit, de semine lanien
'ijo concipiet et pariet lilium. Itein ideni ipse pro- Abrahae nasci temporaliter voluit. Abrahae namque
leta : Parvulus natus est nobis, filius datus est nobb. a Deo Patre dictum est In semine tuo benedicentur
:

mis dulce quod natus est; nimium salubre quod omncs gentes terrx.
tus est. Cum audis Christuin tibi natum, gaude. Ihijusccmodi etiam promissionis insigne privi-
im audis etiam datum, multo magis hTtarc.
tibi lcgium bealus David patriarcha promeruit, cui
d inlerpatrem natum, et inter datorem ct da-
el |j
Deus Pater, incerta et occulla sapicntiaj sua?
mani-
m,secun<lum divinam naturam non contingal tibi lestando, dixit De fructu ventris tui ponam super
:

lam tibi credere diirerontiam. Unius eniin sub~ sedcm tiieam. Hoc ipsum Jeremias propheta as-
inli« sunt sccundum deitatis essentiam pater ot seruit ubi dicit Ecce dies vcniunt, dicit Dominus,
:

itus, dator ct datus. Tantus est ille qui datus est et suscitabo David germen justum. Hujus enim no-

lanlus est ille a quo datus est. Et qualis cst ille bilissimi germinis magnificentiam, et dulcissimi
li genitus est, talis est ille a quo genitus est. Non fructus sublimitatem et excellentiam, Isaias pro-
'aecessit tempore genitor: non est genitore gonitus plieta considcrans, Spiritu sancto prseventus prae-
ferior. Ejusdemquo natura^potentia? et majostatis nunfiabat, dicens : In die illa crit gcrmen domus
quo super-
•edituret pr^edicatur Spiritus sancfus, Domini in magnificentia et fructus terrx sublimis.
'niente suscepitVerbum Dei sanctissima; etsemper Hi vero duo, qui pra3 ca^feris patribus de adventu
irginis uterus, cujussingularem partum universus Salvatoris promissionem aperfissime acceperunt, in
odie recolit mundns. Taut.c eniin rci tanKjue di- descriptioneDominicoegenerationis.sccundumevan-
inissimi mysterii et ineirabilis sacramenti gralia, gelistam Matthajum, primum et principalem locum
on solum in terris e.xsultant justi ; sed etiam sum- digne promcrucrunt, cujus exordium tale est Liber :

la; divinitatis in excelssis tripudiant ministri. generationis Jesu Christi, filii David, filii Abraham.
Nos ergo licet propnis exccssibus gravati, prre- C Ilis sacris evangelista; verbis conveniunt et prophe-
:cnpemu3 faciem in confessione Domiiii, et in psal- tarum oracula et apostolica verba. Quod Mediator
is jubilemus ei. Assistamus ei humili devotione, Doi et hominum cx semine Abrahae secundum car-
L ipse nobis adsit pia miseratione, ut fidenter di- ncni natus sit, Isaias propheta manifestissime com-
imus. Adest utique nobis qui, ut dictum est, na- mcndare studuit, ex persona Dei Patris dicens : Et
is et datus est iiobis. Aderit procul dubio nobis sic, Israel, serve meus, Jacob quem elegi, semen Abra-
orainus,idemquc totus ubique secundum divinam ham amici mei, in quo apprehendi tc. Et egregius
ituram omnibus habetur in locis. Qui enim prajdicator in Epistola ad Hebraeos ita scribit, di-
icundum incircumscriptam substantiam semper ccns: Nusquam angelos apprehendit, sed semen Abrahse
ibet esse, non polcst nobis famulanlibus non apprehendit. Et quod de scmineDavid natus sit, ipse
lesse, sicut ipse discipulis suis dixit : Ecce ego doctor egregius ad Romanos scribens ita exorsus
ihiscum sum, omnibus dicbus usque ad consumma- est, inquiens : Paulus, servus Jesu Christi, vocatus
oiiem ScTchU. Si omnibus diobus, fidelibus suis so apostolus, segregatus in Evangelium Dei, quod ante
roraisit adfuturum, quanto magis die sui natalis promiserat per prephetas suos in Scriptiiris sanctis de
obiserit pnesentior, si nostri famularninis servilus Filio suo, qui factus esl ei c.v semine David secundum
fuerit promptiorl Qui per Salomonem loquitur : n carncm. Et ad Timotheum scribens ait : Memor esto
ex ore Altissimi prodiri, primogenila ante omnem
<]o Dominum Jesum resurrexis.se a mortuis
ex semine Da-
eaturam ; Et itorum Dominus possedit me inilio : vid, secundum f:vangelium meum. Quisquis ignoran-
nrum snarum,antequiim quidquam fareret u princi- tia) tcnobris libcratus et fidei luminc illustrafus,
1", ante sxcula, ordinala sum. Et qui por Isaiuin in Evangelio Filiurn Dci filium David appelluvit,
icit : Ccelum et terram ego imjilco, mirabili sua; non soluni spirituale, scd etiain corporale lumen re-
iHpositionis mystcrio natus hodic ponitur in praise- ciperemeruit. VuItseDominusChristus tali nomine
io, Quem Salomon ostendit ante sa^cula «ternalifcr vocari, quia scitnon esse aliud nomen in quo pos-
tstilisse. Isaias affirmat nullo locodeessc. Illc qui sit rnundus salvari. Nos ergo, dileclissimi frafres,
-n\per est et ubique non potest nobis deesse. .Au- ut ab ipso qui cst Salvator iiiereamur salvari, di-
piiter dixi : non potost. Polcntcr hoc non potest. camusomnes,dicamussinguli : Domine, fili David,
alis impotentia est omnipotcntia. Ista impossibili- miserere nostri. Amen.
is cst summa possibilitas. Quam sint vcra et fide-
1)05 S. ODILONLS GLUMACENSIS ABBATIS V 996

SERMO n. \ bus, advenit ingens ma;ror atque tristitia. Quale

UE EPIPIIANIA DOMINI. 1'iiit gaudium, dilecLissimi fratros, de adventu Chri-
fralerna charitas et Deo grata societas, scire nos sti justis, et exsultatio, si vultis ad plenum scire,

oportet quia praesentis diei lesLivitas, qu® de aflectu beati Lucse evangelistse lidelissima et sincera pra;-
Magorumdevotionemjam(leclarabatgenlilium,aliis monstrabit descriptio. Qualis e diverso accidit in-

est etiam decorata mysteriis, ac multiplicibus sub- jusLis et iniquis ira et indignatio, hodierna sancti

nixa privilegiis,et ideo per totum orbem merilo prue- Evangelii sacra manifestat lectio. Quam timidafuit
dicatur celcbris. Hodie namque ministerium virgi- de rcge nato Herodis iniqui et anhela suspicio, te-

nei parLus, et gaudium Dominici natalis declaratur statur ad Magos ipsius nefandi subdola et formido-

aperte, signo novi et pcrspicui sideris. Claritas enim losa locutio. Dicebat eis : Ite et interrogate diligen-

Dei, qufle, sicut Evangelium loquitur, naLo Christo ter de puero, etc. PromiLtit se Christum subdolus
pastores circumfulsit, de remotis terrae partibus ad adorare, quem occulte moliebatur occidere, quaere-

prsesepium illnd liodie Magos adduxit, in quo Virgo bat impius interllcere, per quem omnis justus de-
puerpera Deum iufantem posuit. Deus est qui tunc siderat vivere et sine quo nemo potest subsistere.
in homine na.scebatur, homo est qui a Deo assum- Multos interimendo perdidit, sed unum quem quae-

ptus,hodieaMagisadoratur. Mirarisforsitan dixisse rebat invenire non potuit, non intelligens, miser,
i^
me Deum in homine natum,vcl hominem a Deo as- contra se diclum : Non est sapientia, non esl pruden-

sumptum. Audi Apostolum dicentem, Vas elcctionis tia,ncn est eonsilium contraDominum. Et beatus papa
Deo plenum. Deus erat in Chiisto, mundum reconci- Uregorius adeo concionator festivus, in homilia prae-

lians sibi. De hoc B. Augustinus ita sentiL, et in suis sentis diei, ad exprobrandam calliditatem Herodis

liLLeris scriptum rcliquiL. Deus erat in Christo, nuin- suorumque similium, it'X atfatus est, dicens : Qui

dum Deus occultus ex DeoPatre;

reconcilians sibi. Deuin ficle quarunt, invcnire minime possunt. Quo-
homo manifestus ex homine virgine.Quem cognove- modo ille illusus angelo monenLe, per aliam viam

runt pastores, angelo docente, adoraverunt Magi, declarat Magorum reditus. Qualiter post illusionem

stella nova duceiite. Quod pastores angelos vident, iratus, parvulorum ac matrum manifestat luctus et
Bethleem adeunt, infantem, ut eis dictum fuerat, in gemitus. Quam tumide se extulit contra Dominum,
praesepio posiLum et pannis involutum inveniunt; declarat mors prctiosa sanctorum. Quantum sibi
admonetut illi qui pasLores sunt spiritualium ovium, malus, quanLum suis pessimus, sui suorumque, ut
per coelestis contemplationem, semper Deo ad-
vitee patrum dicta referam, infelicissimus demonstrat
hajreant, et de Pane illo qui in Belhleem natus est exitus. Testium GhrisLi IseLiliam, et piorum innocen-

edant, et subditis ipsum panem vitai minisLrent tum exsullationem et gaudium, Herodis etiain iui-
Quod Magi novum sidus cernentes ab oriente ve- C quorumque omnium pcenas et interitum liraias pro-
niunt, Regem natum qua*runt,quaerendo cum Maria pheta praevidens, brevi sentenlia comprehendit, di-
matre ejus inveniunt et apertis thesauris suis mu- cens. Addent mites in Domino laetitiam, et pauperes
nera offerunt, admonet ut fideles omnes per sancta; homi)ics in sancto Israel exsultabunt, quoniam defecit
conversaLionis exhibitionem et activae vita^ sanctam qui pnevalehat. Confusus est illusor, et succisi sunl

operalionem sempcr Deo placere studcant. omnes pui viyilalant super iniquitalcm.
Succedunt,dilectissimi fraLres, spirilualibus gau- Quam felix vates qui prophetica auctoritale impios
diis spiriLualia gaudia, sacris jungunLur solemniis damnal, et divina promissione pios remuncrat, et,

sacra solemnia. Inde cumulantur fidelibus, si bene ut itadicam, utramque partem hominum bonoruni
consideranL, virLuLos et pra^mia. Doctissimus ille et malorum condigno characLere noLat. propheta
Gregorius,qui apud Gnccos vocatur Theologus, scr- mirabilis, qui uL B. Uieronymus dicit, non taiu pro-

monem faciens de hac solemnitate, ita inchoavit, pheta dicendus est quam evangelista, qui etiam
dicens ; Jesus meus, et iterum mysterium. Non ante omnia nostrae salutis mysleria ad liquiduin pandit,
multum teuiporis spatium celebravimas diem, in alia adhuc futura vaticinando pronuntiat, alia quas

quo die honio factus exivit de virginali utero tanquam jain pcracto cvangelizando pranlicat. Virgineiu pa-
sponsus yrocekns de thalamo suo. Hodie illum ccle- j) rituram promittit, virgain de ra<lice Jcsse proccssu

bramus diem in quo seipsum manifesto innotuit rain introducit, parvulum nobis naLum asscrit, ej
mundo. In illo die cantibus angelorum estacclama- filium nobis datum ostendit, ct quod ipse sil Deus
tus; iii isto die Magorum muneribus est honoratus. talia ci nomina inserendo pcrdocuit. Lt vocabilnr

ISicut in illo die ab angelis homiiiibus hoaa' volunta- iiuiuiL, nomcn ejus Admiraliilis, Consiliarius, Deus

tis, teste Evangelio, est pax annuntiata, ita hodie, Forlis, Pater futuri Scixuli, Princeps pacis. Quod su.
Davidico asserente oraculo, lu)(orfn est justis et rc- pcr solium David sedeat, el regnum ipsius in judi
ctis corde txtitia. Si vero rectis corde ct justis, pa- cio et justitia, modo et in ieternura connrmet e

storibus videlicet ct Magis, Zacharia; et Elizabeth, corroboret, aperta voce declarat. Hierusalem horta
Simeoni et Annaj, ct multis aliis nuindi saluLcm de- tur ut surgat, lumen suuni jam sibi venisae denun
vole praestolantibus, advenienLe Chrislo exorla est tiat; jubet ut oculos levet et videat, omncs in lid
lux et Iffititia; injuslis et iniquis, Ilerodi scilicet, congregatos sibi jam venisse congaudeat; proccssi;

Scribis et Pharisa^is ipsius crudelitate consentienti- ras gcntes in lumine suo, et reges in splendoreoi
 : ;

SElUfONES. 998

3 sui clara voce pronuntiat, quod hodie totus A ^lana cum pucro invenitiir, vora Clirisli hunianitaa

undus imploluin concclcbrut. David ncmpc rex, ct Dei gcnilricis pra?dicatur intcgritas.Sic cniiii dicit

quo, ut Cyprianus victoriosissimus dicit, sccun- evangclista : Et intrantes domum invencrunt puerum

im carnem Christi nativitas oritur,et qui tantam cum Maria tnatre ejus, et procidcntcs adoraverunt

atiam meruit, sicut B. Ambrosius scribit, ut ex eum ct, apcrtis thesauris siiis, oltulerunt ei muncra,

js familia Virgo cligcretur.qua; nobis partu pro- aurum, tJius, et myrrham. Ea quae Magi offcrunt
io Chrislum cderct psalmo qui rccitatus cst,
; in munera, secreta de Christo produnt sacramcnta.
cratissimos Epiphaniarum dics devote cclcbranti- Dantcs aurum, regcm prffidicant, thus offercntes,
quid unicuique festivitati prospiciat
is favet, et Dcum adorant; myrrham ostendentes, mortalem
enissime intonat. Dominica? incarnationis my?te- agnoscunt.Nos crgo ita crcdanius Christum assum-
1 enarrare cupicns, ita exorsus est inquicns. De- psisse mortalitatem nostram ut pcr ejus siniplam
quoque
fndet sicut pliivia in vellus, etc. Praevidens mortem duplam nostram cognoscamus abolitam.
mpore nativitatis cum justitia paccm mundo vcn- Quoinodo Chrislus raortalis apparuit,ct mortis de-
ram dicit Orictur iti diebiis ejus justilia,cl abun-
: bituin solvit,habcs scriptum in Isaia : Sicut ovis ad

mtin paei^. Sciebat euim quia jtcr assumptam hu- occisioncm ductus persona Jeremi.T de
cst. Et sub
anitatem dccrevil Deus totum sibi subdcrc mun- ipso a JudaMs dictum lcgimus Morte turjnssima :

B
im,ct dominnhitur a viari usque ad viarc, etc. El condemnemus cum. De morte turpissima, id cst de
lia non solum Juda;i,sed etiam gentiles ad fidcm uiorte ciucis,Apostolus Fuctus obediens usque ad :

>candi eranl, et nigredine peccatorum tecti. ad mortcm,mortem autem erucis. Et in alio loco : Chris-

icem veritatis convertendi,subdit, dicen> : Coram tusresurgcnsex mortuis,jam non moritur; et ; Quod
\o procidcni .fJhiope<;. Sacramentum praesentis mortuus est peccato, mortuus est semel; et : Quia
ei considerans voce clara pronuntiat dicens He- : mortuus est propter delicta nosira, Et B. Petrus de
Tltarsis et insulx mudera offercnt, etc. Adhuc
r.< passione ejus dicit Christus passus cst pro nobis
:

iam magnitudincm potestatis ejus admirans,ait qui cum pateretur, non comminabatur. Quomodo
tadorabunt eum omnesregesomnesgentesservient ei. Christum regem esse credaraus, divina auctoritate
\n hujus enim paupercula; nostra? declaniatio- approbavimus. Ipse enim de se dicitin psalmo '.Ego
is exordio, pncfati sumus hujus diei iestuin mul- aulcm constilutus sum rcx ab eo, id est a Deo Patre;
3 divinorum mysteriorum privilcgiis conse- ct David patriarcha : Deus, judicinm tuum regi da.
latum, et ut verum esse sciat vestra fraternitas, Et quod sit Rex regnum.ipsc dicil per Sapientiam:
lultifarie catholica> fidci commendat auctori- Pcr me recjcs regnant, el principes legum jura decer-
i?. Hodie Christus mundo manifcstus apparuit, nuntYA quod verc sit Christus Deus et Dominus,
odie baptismatis sacramentum susccpit, et susci- C tcstatur per ipsutn coiiditustotus undiquc mundus.
iendo sua priEsentia consecravit. Hodie, ut fides Ipse enim dicit in Evangclio :Data est mihi omnis
redentium credit, aquas ad nuptias in vinum con- potcstas in ccelo et in terra. Et Apostolus asserit ei a
ertit. Fit spiritualiter vinum ex aqua, quoniam Deo Patre datum nomen quod est stiper omne nomen
essante lcgis litlera,fulget per Christum Evangclii ut innomine Jesu omne genu flcctatur ccelestium,ter-
ratia. Baptizatur Christus, renovatur mundus. restrium et infcrnorum. Et in alio loco Apostolus :

Ihristus baptizatur.vetus homo exuitur, novus ho- Quoniam per ipsum, et in ipso crenta sunt omnia, et
no induitur. Expellitur ille primus homo dc terra ipse ante omnes et omnia in ipso constant. Et bcatus
errenus;sccundus induitur de coelo coclestis.Quan- evangelista Omnia per ipsum facta
:
sunt,et sine ipso

lo Christus baptizalus cst, mysteriiim sacri bapti. faclum est uihil.iix omnia per ipsum
facta essc et in
matis consocraturn est prffisenlia totius Trinitatis, ipso constare noscuntur, consequens cst ut advcn-
ox Patris intonuit : Ilic cst Filius meus dileclus, in tum omnia cognovisse crcdantur.
uo mihi complacui; in specie columba; Spiritus Quid de rationabili creatura, angclica videlicet
anctus apparuit.ct sicut solus filius abeato Joanne ct humana dicam? Quae quanlum Creatori suo per
Dc hac vero sentcnlia bcatus Hi-
•aptizari voluit. cogitationem est vicinior, tantum de advcntu cjus
arius tam pulchrc scribit quam sane scntit.El licet t^ cxstitit I.Ttior. Et non solum illa qua; rationabilis
ola Trinitas incarnationcm Verbi et mystcrium est, Deum carnc venisse cognovit, sed etiam
in
japtismi opcrata sit,tamon solus filius baptizatus irrationabilis quibusdam nutibus Auctorem suum
;st a Joannc, sicut solus natus cst de Virginc, ct ippum cssc declaravit, et ei obsequium
servitutis
Dmnes assumpt.Tcmortalitatispassionessinepcccato quodammodo pr;i;buit.Et, ut pauca de multis di-
Iranscurrit, ct secundum divinitatis naturam scm- cam, ut majorum tradit auctoritas, eo nascente,
per impassibilis mansit. coclum novum sidusproduxit.Pedibus ejus mare se
Sed ul ad priora redeamus. Est hic dies,ut saspc calcabilc pra;buit, vcntus, eos jubente,conticuit; eo
diximus, satis pcr sc festivus, sed ideo nimis per- moricntc, tcrra contrcmuit. Sol radios lucis sua;
spicuus,quoniam natali Dominico dignoscitur cssc rctraxit, saxa et monnmcnta patucrunt,mortui sur-
contiguus.Cum Dcus in puero adoratur, virginci rexerunt, multi qui tencbantur captivi ab inferis
partus honor excolitur. Cum homini Deo munera liberi exierunt. De his Joannes salis convenienter
deferuntur, divini nuerperii dignitas adoratur.Dum Chiysostomus Onme quod cst nccessario famulatup
9 1^9 S. ODILONIS CLUNIACENSTS ABBATIS V. 1000

ei ;i qiio ut csfsol accepil origincm. Idcirco, 1'ralres, A ortus Uorninus noster legaliler voluit a parenli-
-'^"i

dc (liviiiilatt; ChrisLi tanta flixirruis et adbiuc dirore huH circumcidi, ita, quatcrdcno numero dierum
viduiaus ut,duin illum in prccsepio positum.pannis deducto,cnm legalibus hostiis a matrc Virgine yo-
involutum, humilem hominem inter omniu corni- luit in templo praesentari. Gircumcisio tunc tempo-

mus, Deum verum et Dominum supcr omnia esse ris ab originali peccato circumcisio purgabat, et

non dubitemus.Illud vero singularc nomen deitalis legalis oblatio pueris et matribus purificatione in-

quod est Deus, multoties in divinis litteris ad Pa- digentibus et radice Adcc pollutis purificationem
trcm refertur, aliquoties ad Filium. Quoties ad Pa- pr.fstabat. Sed nihil horum noster parvulus, nec
trem referatur, nullo modo mens humana potcst ejus sanctissima et mundissimagenitrixindigebat.
colligere, et quod aliquando ad Filium referatur, Vere non indigebat Dei Filius legali circumcisione,
multis testimoniis edocemur. Unde est illud Deus, : qui non erat carnali admistione concrelus, sed
judex jusliis. Cnm dicimus, Deus, judex justus, de adventu Spiritus sancti et Altissimi virtute, angelo
Filio dictum essc uon dubitamus.lpse enim dixit : nuntiante, in utero virginali conceptus. Ipse enim
Pater non judicat quemiiuam, sed omne judicium de- est lapis.quem Daniel vidit praecisum de monte sine
dii Filio. Et in alio locoPsalmisla, postquam dixit: manibus, Christus videlicet natus de Judccofum
Domine, addidit : Deus salutis mex. Jesus Salvator j. gente, nullo humano opere interveniente. Non in-
sive salutaris intorpretatur. Itcm Scriptura clami digebatctiam Dei genitrix purificatione carnali.quffi
tat : Dominus ipse est Deus, Domnius ipsc cst Deus. concepit non operatione virilii,sed virtute Altissimi,
Quam frequenter Cliristus Jesus Dominus vocetur, et illustratione Spiritus sancti. Sed ideo voluit se
omnis pagina divina testatur Dominus conterens
: suamque genitricem decretis, legalibus subdere.ne
bella, Dominus nomen est ilti, et Psalmista Domi- : viderelur esse legis contemptor, qui erat utriusque
nus illuminatio mea et salus mca. Illuminatio nostra Tcstamenti largitor et conditor. Urgebat enim legis

est quia sicut evangelista dixit Ipse illuminat om- : jussio, ut parvulus octava die circumciderelur, et

nem hominem venientem in hune mundum. Et sicut quadragesimo die, ut dictum templo pra-
est, in
B. Petrus apostolus ait : Ipse eduxit nos de tenebris sentaretur, et parentes ejus pro eo par turturum
in admirabiielumen suum. Salus nos est Christus, aut duos puUos columbarum offerrcnt, si agnum
sicut idem ipse pastor Ecclesiaj dicit, Isaise usus invenire non possent. In utroque vero animali,prae-
testimonio Cujus tivore sanati sumus.^i B.Petrus
: : fulgebat gratia salutaris mysterii. Turlur, ut ilii

Domiue,ad guem ibimus? Et ipse voluntqui de naturis animalium disputant,castissi-

in alio loco : Do-
mine, bonum est nos hic me. EtThomas post resur- mum est animal; columba mansuetissimum et pa-
rectionem ejus Dominus mcus et Deus meus. Sicut
: tientissimum.Bene pro Christo turtur sive coluraba
stepissimeChristus JesusDominus simul etDeus vo- C offerLur, quia ipse est paticntiaj et mansuetudinis
citatur, ita aliquando rex et Deus, aliquando vero auctor,ipse virginitatis custos ct castitatis araator.
Dominus et rex appellatur. Rcx et Deus, in quinto Ipse ad nos veniens, ex Virgine verum corpus as-
psalmo Rex meus et Deus »icus,Dominus et rex,
: sumens, virginitatem in matre consecravit; pro
sicut in vicesimo tertio Dominus virlutum ipse est
: nobis moriens patientise nobis exemplum reliquit.
re.t (jlorix. Sistitur hodie, sicut Lucas refert, prffisentia car-
His ergo et aliis, fratres dilectissimi, Scripturai nispuerJesus Domino.qui nunquamperpraesentiam
diviuae testimoniis eruditi, si credimus Dominum divinitatia a paterno solio discessit. Dives in suo,
nostrum Jesum Ghristum,mediatorcm Dei et homi- pauper in nostro, recolitur hodie proesentatus iu

num,Dci(iue et hominis (iliuni in nostra fuisse carne templo, quod olim sibi pra-^paraverat Davidis
mortalem, et pr«dicanius illum Rogcm rcgum, ct prudentia et Salomnis industria. Jure ab illis

adoramug illum Deum deorum, ct Dominum dorai- domum sibi condere dccrevit,de quorum slirperaa-
norum, recte credcndo et bene operando,vitiorum trem eligere voluit. Gonvenienter ditissimorum, sa-
errores declinando, per justitiae vias inccdcndo, pientissimorum et fortissimorum omnium reguni
carnem nostiam cum vitiis et concupisccntiis mor- propagine generatur Dei genitrix et scmper virgo,
tificando, visibilia contemnendo, invisibilia concu- n Maria, quia illum erat paritura, qui ost Dei virtus
piscendo, cuin illis tribus Magis trcs supradictas sicut apostolus Paulus intonat, et Dei sapienlia, el
species munerum,quotidiespiritualiterad ojus por- ut ipse Paulus testatur : In quo sunt omnes Ihesaun
tamus prajsopium. Gui sit gloria et potestas,honor sapieiiticV el scienti^e absconditi. Erdii enim eadeni no-
et imperium,cum Patre et Spirilu sancto pcr omiiia slra puorpcra, pauper torrena possessione.sod ple-

gaicula saiculorum. Amcn. na ccelesti benedictionc. Erat progenila slenmiate

SERMO III. rogali, sedpaupcr adeo stipendio temporali.PaupiT
DE PURIFICATIONE SANCT.E DEI GENITRICIS MAUl.E. rebus, referta divinis muneribus.In tantum pauper
Omnipotentis Doi Patris omnipotcns Sermo, a ut agnum,qui pro peccato olTorebatur.non haberct:
regalibus sedibus venions, hominibus homo factus intantum dives ul.\gnum,peceatamuudi tellenteui,
apparens, indulus amictu corporoo, Mosaica; legis ;<alva eademque res
virginitatc.generare posset.Una
voluit adimplcre dccretum, ut antiqua) pivevarica- fuit, et quod de paupcre matre, quod de despou-
chirographum.Sicut enim octava die \ir-
tionis deleret sala Virgine Christus nasci voluit, ut videlicet
001 SERMONES. 1002

inisparlu «livinitas qua» cr.it in homino, usquead A liomines Cliristum pcr \irginem venissp ratolur. Ex
smpiis pr.x'linitum a Deo, diabolo el mundi princi- dictis igiUir majorum, ciAlholicorum doclorum co-

ibus cclaretur. .Sj cniiii i'0'jmn'isscii(, iiuuiiuivu Do- gnoscimus,ulriusqucTestamonti patres.licctesscnt

\inum glorix crucifiwissnit; quod pernccessarium locis ct temporibus divisi, unanimiter tamen sen-

«al. non crucitigeretur, homo non libe-

Si Christus sisse de gloria adventus Dommici. Et ut hoc sine

iretur. IpseeuimUei Filius paulominus minoratus dubio cognoscamus, bcatus papa Gregorius,ad in-
nangelis, pro nobis eliam egenus factuscstjUt nos star ccclcstip sidcris.quod soplem stellis non simul

la paupertate ditaret. beata paupcrlas, iiua^ nos staiitibus, scd simul micanlibus, quas divina pa-
ivilcs rcddiditl o felix inopia, quae nos locuplttes gina Pleiades nominat, divinos auctores ad enar-
Tecitl Quanta ct qualis est ista paupertas quae ab randa nostrae salutis mystcria, etsi discretos locis et

agelis nuntiatur, a pastoribus veneratur, a Magis temporibus, in una tamen fide et veritale refulsisse

niciosissime salutatur et adoratur, et cui omne dcnuntiat.

illo puo-
^nu flectitur! Qualcs ct quantas divitias in Hos non solum stollas, scd ctiani ccclos, Davidici
) grand.evus Simeon justus et timoratus in-
ille sermonis vocat auctoritas, dicens Coeli enarrant glo- :

litu mentisagnovit.quem posfquam videre meruit. riam Dei. Hi elenim coeli, ha3 stella?, cffiteraque spi-
hil priTttT ipsum concupivit videre, ncc etiam in p ritualia et rational)ilia astra vcrbo lucentia, amore

\c vita desidoravit vivere! Nisi cognosceret senex ardontia, non a se, sed ab auctorc suo habucrunt
leSimeon in Christo el per Christum posse conse- ut sermone lucerent, dilecLione arderent, et eaquae
ni perpetuam vitam,non tam libenlerco cognito dc ippo scnscrunt,Bpiritu sancto docente, narrarent.
jpctcrel temporalem mortoni. Ilcsponsumacccpcrat, Quorum alii diifusius, alii compcndiosius, alii aper-
l Lut-as Llvangelista testatur, a Spirilu sanclo non tius, alii obscurius de divinis sibi revelatis niysteriis

\urvri H' morfein, nisi viilcrct Chrisluin Domini. locuLisunt. Exquibus sicut iiitor veteres palres ad
ostqu.in) Chrislum Domini secundum promissio- praenunlianda divina l)enclicia,insigne quoddam no-
em Spiritus sancti Simeon ille senex vidil,ct salu- bilissimus prophetarum privilegium obtinuit Isaias,
iro lumen mundo vcnissecognovit.bonedixil Dcum ita ad cnarranda incarnali Vcrbi et virginei partus,
, dixitNunc dimillis, Dominc, srrvum tuuiu in
: arcana mysteria, principalem locum obLinere pro-
ice, quia viilerunt oculi mci salutarc tuum. meruil Lucas. Hic vir divinissimus et, ut omnis ejus
Nos ergo, dilectissimi fratres, hujus sanclissimi doscripLio palefecit, omni sapientia et scientia eru-
^nis Simeonis cxemplum sequentes, Domiuum ditissimus, non in primis ad ea de quibus magis di-
hristum in mundum venisse credamus, ulnis sin- clurus crat, et ad qu^e ipsius totatendebat devoLio,
rissimaj dilectionis adventus ejus mcmoriam ordinem narrationis incipcre voluit,scd circumstan-
fi

idiler amplocLentos, ei utpote membra capiti con- C tia miracula, generationem videlicet Dominici praj-
Migamur, ita ut non ab eo separemur, usquo dum cursoris cl ortum, vitam ejus mirabilem, conversa-
jm in templo meroamur. Vilam
glori.c sua; vidore tionem sanctam, et inauditam a sasculis in victu et
uoque islam fallacem et cadu-am fugientes, ad vcstiLu abstinentiam, ol in omni gonerc persevcran-
lam quK vera et pcrmanens cst, loto mentis de- tem constantiam et constantem perseverantiam, et
derio tendamus, uuxiliantc Domino nostro Jesu ad roprehcndenda vitia robustissimam liberalita-
hrislo.qui est, ut ipse dicit, via, vcrilas et vita : tem. Parentum cliam ejus nobilissimam et sine
ia, vidolicet recte gradientium veritas, veritatcm
; onmi quoreia justitiam ad liquidum describere
manlium; vila, bone viventium. Qui vivit ct rcgnat voluit. Pnstquam voro de his suflicienter dixisse
nm Palre et Spiritu sancto per onmia s.'i!cula sae- se credidit, ad disserenda ea quae in voto habcbat,
ulorum. Amen. prajcunto lumine ccclestis graliae, se totum dedit,
SEHMt) IV. inquiena : Missus cst ungclus Gabricl a Dco in civita-
UK INC.XnVATIONK OO.^riNICA. tcin Galil/c.T, cui nomcn Nax^arcth, ad virginein des-
Dominicn incarnationis ct nostrfn roparationis, ponsatain viro, cui nomcn cral Joseph de doino David,
uod lldes fidclium hodicrnadie rocolit, sacramen- et noincn virfjinis, Maria.
im, licet grandifale sui et ex.-olli;nt;a hnmanum et j)
Audivimus, fratrcs, angclum a Deo Patre ad Virgi-
ngclicum cxcedat intolloctum, famon quidquid de noin missum,audivimus Virgincm novo salufationis
odcm poluit vel debuil comprehcndere et scire famine salutaiam.et in ipsa salutatione,ul Evange-
lectorum dcvotio, fotum per antirjuos palre.s, Ve- lium loquitur,fuisseturbatam.AudivimusGabrieIem
'ria vidclicel Testamcnti patriarchas et vates dispo- archangeliim verbis consolatoriis, ne timerct allocu-
uit nunliarc, ot per apostolos et evangolistas, irlo- lum, oo qiiod invcnisset gratiam apud Dominum,
•09 novfc legis minislros, dignata osl onarrare doinde gcnoraluram et parituram asscruit iilium,
ivin.ne digiiationis M.ajcslas. Quanta cnim cl qualia quem pr.ccepit ut vocarot Josum.llunc esse magnum
raefulserunt in serie vcleris Instrumenti lestimonia, (t filium Altissimi, scdem David,ot domum Jacob,et

uic sacro myslerio adeo faventia ot apertissimc rognum scrnpiternum sine fine sccundum humani-
ongrucntia, non potost ad plenum colligore nostrac tatom adeplurum pr.Tdixit. Quod sempor secundum
arvitatis ignorantia. Qiiidquid vopo p^v.TnroIia, apo- divinitatoni ciini Deo Palro ot Si^irilu snnclo ;i'iorna-
lolorum Epistolce et Actus loquuntur, lolum ad iilcr, antcquain mundus fieret, in aFdorna sua prae
"
PAiROL. CXLII. 32
1003 S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V. 1004

scieiitia habuitet disposnit. Post consolationis offi- A servnm meum. Quis audivit unquam tale? Aut quig
ciosissima et jucundissima famina.Virgo sanctissi- vidit huic similc? Virgo, Dorninum paritura, ancil-

ma interrogando ct potius in cunciando ca>pit inqui- Uim se Domini vocat; Deus Pator hominem nasci-
rercqnomodo fieri posset quod angclus insolitam et turum servum et Oricntem appellat. In quantum
inauditam rem lanta auctoritate nunLiarc pra^su- homo, servus; in quantum Orions,Fi]iuscoaeternus,
meret; hujus rei factum, quod natura non halniit, consnbstantialis ct unicus. Dcquo Mulachias prophe-
quod exemplo caruit,Spiritu sancto superveniente ta : Vobis timentibus Deum, orictur sol juslitix. Et Za-

etvirtutc Altissimi obumbrante angelus fieri posse charias in Evangelio : Visitavil nos Oricns c.v ullo.

perdocuit. inauditum et admirabilc singularls hu- quanta qualisque stella Dei gcnitrix et scmper virgo
militatis exemplum Ea qu^ se Dominum et Creato-
! Maria cxstitit Ex qua illa claritas, illa lux illudque
!

rem suum concepisse gaudebat et de sc nasciturum lumcn, Verbam caro factum ad nos proccssit. Qui
non dubitabat, cum possot se cognoscere sinc dis- non solum,ut evangelista Joannes pnedicat Omnem :

pendio su!ie sincerissimsc humilitatis omnium fide- Jiominem venicntem in mundum illuminat; sed ciiam
lium dominam, non distulit sc vocare Domini sui stellas, lunam et solem et omnem creaturam quam
ancillam, diccns : Eree anrilla Doinvn, fiatmihi se- condidit, regii, disponit et ordinat. Qui vivit et

cundnm verhum titum. p regnat cum Dco Patre et Spiriiu sancto Deus per
Videte, fratres, humilitatem Virginis Verbum omnia sa^cula scpculorum. Amcn.
Dei concipientis. Videte obedientiam Domini ad nos V.SERMO
per Virginem vcnientis. Vidctc clariiatem ct dilc- CE RESURRECTIONE DOMINI.
clionem,circahumanum gouus, Dci Patris angelum Ccrtissima fiducia cst Chrisiianorum divinitus
ad Virginem, nominc Mariam, raittcntis. Hujus no- promissa rcsurreclio morluorum. Ilanc cniin ve-
bilissimi nominis praedulcis interprclatio claritudi- ritas repromisit; Veriiasautem meniiri non potest.

nem meritorum iUius atque virtulum apcrta raiione Vera est igitur de rcsurrectione corporum promis-
demonstrat. Interpretatur enim Maria strlla maris sio vcritatis, quia Veritas qua; mentiri non novit,

sive domina. Merito vocatur Domina, quia Domi- toium neccssc cst impleat quod promisit. Ilanc au-
num totius creaturoe, salva perpoiua sua virgini- teni rcsurrectionem corporum, ut futuram certis-

taie, hodierna die concipcrc tempore gi- ct certo sime novcrimus, ipse Dominus nobis in suo cor-
gnere meruit. Cui Deus Paier, ut David patriarcha pore dignatus cst demonstrare. Resurrexil Chri-
tcstatur in psalmo, dicens Data cst mihi omnis ; sius,ui resurrccturum se non dubitet Christianus.
potcstas in ccelo et in terrn, etc. De quo idem Pro Quod cnim pra?cessit in capiic, sequitur in corpore.
-

pheta Domini esl terra ci plenitudo ejus. Item in

: Nosse auicm debemus, dilectissim.i fratres, duas
eodcm psalmo Dominus fortis ct potens, Dominus C essc mortcs et duas resurrectiones. Dicitur enini
:

potens in prrclio. Et ut illum fortcm ci potentem mors prima, diciiur ct secunda. Porro priniaj mor-
credanius, Gabriel archangelus qui fortitudo Dei tis dua; sunt paries una qua peccatrix anima per :

dicitur, nasciturum dc Virgine cvangelizarc debuit, culpam discedii a Crcatore suo, altera qua, judi-
quem ad dcbellandum pcrdiiionis principcm ct canlc Deo, excludiiur per poonam dc corpore suo.
moriis impcrium dcstruendum, vclui gemina; gi- Mors autem sccunla ipsa est mors corpoiis cl ani-
gantcm suljsiantiai omnipoicnsPator unicumFilium mn:! punitio sompitcrna. Pcr morlem ergo primam,
suum transmisit Consequcns etcnim est ut Doi gc- anima boni ci mali Iiominis ad tempus a suo cor-

nitrix et sempcr virgo Maaia maris stella vocetur, porc spparatur. Pcr inortem vero sccundam, anima
quia sicut illi qui inter fiuctus maris cxcrcitaiione solius mali hominis in a^tcrnum cum suo cor-
navigii laborant, stellis sibi Doo auctore famulan- pore cruciatur. Utraque ergo mors omnem ho-

tibus, ad portum qui^iis venire desiderant; ita minem tencbat obstrictum, quia natura; Irans-

quisquis in hujus sa^culi periculoso naufragio, flu- gressio unumquemquc pcccati propaginc teno-

ctibus perniciosis irrucntibus, sivc dc anima), sive bat obnoxium. Venit autcm Dei Filius iminorta-

de corporis vita pericliiatur, necesse est ad con- lis ct justus, ct ui moreretur pro nobis, carner.i

templationom istius slcllae acicm mentis dirigat, D mortalcm suscepit cx nobis. In qua carnc, quia
pcr cujus mcritum ct graiiaro possc sc al) omni nullum potuit liabcrc pcccatum, sine rcatu per-l
poriculo liberari non dubiiai. tuiit pcccati supplicium. Sccuudam ilaque prima;
Stclhc cnim, ui scitis, divino nutu ordinantur mortis partem, id est solius corporis mortcm, Dei
quod in nocic luccant ct solem dici prreccdant. Et Filius pro nobis accepit, per quam a nobis cl domi-

hiEC nostra stella splcndida ct maiutina, adhuc nationcm peccali, pcenam aHcrna^ punitionis ab
ct

incumbcniilius ignorantia' tcncbris ct jain jamque slcrsit. IIoc crgo Christus nunc in mundo miscricor
Deo propitio dcficicniibus, praqxirabalur, ut pcr ditcr opcraiur. his quos ad bone vivcndum horlatur
illam ad nos procedcrct sol justitia^ Christus Dcus donans fidcin ut recte credant, tribuens charita
noster, de quo scriptum est : Eccc vir Oricns no- tcm ut bonis operibus libenlcr insislant. In no
mcn ejus. Ilunc, Zacharia propheta testantc, promit- uissimo vcro dic, ad hoc cos corpore resuscitart
lcltat sc Dcus Patcr missurum ad illuminationcm a^crnam bcatitudincm largiatur
di!!;nabitur, ut cis
Jidciium, dicens : Ecce eyo milto vobis Orienlcm Uesusoitati ergo in anima pcr lidera, dilectissim
m SERMONES. 1006

atres, ciim justilia vivamiis, ut cliam corpore ad A dum liltcram cucurisse constat, quia, ul Domiuici

lernam la?tiliain resurgamus. Scntiemus primai corporis ungercnt membra, sicut Murcus teslalur,

jsurrcotionis munus «luod nobis largitus cst Chri- cmoruul aromata.

us, ut, cum rcsurrcxerimus corpore mereamus Quam pervigil 1'uit de Dominico corporc sancta-
iim ipso Sulvatore sinc fine regnarc,quando absor- rum mulierum ac sedula inquisitio, manifcstc de-
cbitur mors in victoriam^t dabilur fidelibus vera nuntiat, licet sera, certa tamen inventio. Si vcro

ita vcraque laitilia, cum idom omnipotens Deus laudabilis est ab exordio suae conversationis erga
ro mcritis tideli,alquc bonorum oporurn dabit suis ipsum Dominum sincerissima^ charitatis afTcctus,
ilelibus rcgna cadorum. Qui cum Palre et Spiritu multo laudabilior est ciica sepulturam ejus piissimi
incto vivit ct rognat Dous per omnia sa!cula sa?cu- obsequii famulatus.LegimusinEvangelio sccundum
irura. .\mon. LucanijDominum Christum in quoddam castellum
SERMO VI. ab illis ofliciosissime suceptum.Et ut sanctus Evan-
DE EADKM RESURUECTIO.NE UOMINI. gebsta narrat, pro resuscitatione fratris sui.Lazari

Quamvis, fratres dilectissimi,ad hoc nostra csset vidclicet, liducialiter invilatum. Inde ad cruccm,
itenta dcvotio, ut ex nostro ministerio proccderct verum usque ad tumulum illae secut» sunt,ut amo-
J vos tenuis quidem vel cxigua verbis simplicibus , rcm,quom vivenli exhibuerant,jam mortuo, si lice-
rolatadcclamatio, hujus tamen diei veueral>ile rct, studio humnanitatis impenderent. Si dignum

icramenlum, opportunum nobis el convoniontnis admirationeduciinusquod sanct^nnilieres diligenti

idicil silontium.Scd cum de tanta ac tali re loqui cura oxsequias mortalitatis ejus celebrant, cujus
jrtiraescimus.datausuinloquendisingularisjucun- doclrina de vitiiis ad vitutcs, de tenebris ad lucem
ifas praisontis diei.Et quia id essc noslri judicatur reductie fueranl,cujusque mirabilipoteutia fratrem
nicii, licotminus simus idonei, tamcn huic sacro suuni Lazarum ex raortuo vivum se recepissc gau-
jnvenlui omnino apparere non dcbemus irgrali. debant,qui sermo.qune facundia digne possitdiccro
ivilat nos ad loquendum vestra; charitatis atTcctus, quo vel quali quantoque affectu piissima cjusdem
fjcredendum promptus,ad audiendum devotus,ad Dci ot Domini genitrix, ut sanctus evangelista re-
pcrandum strennus. Excitant nos ad extollonda fert,ante cruccm stabat, ct piis oculis exspectans
ujus excellenlissimi fosti sacrosancta mysteria, nonpignorismortcm,sedmundisalutein? Non enim
irca scpulcrum Domini, lerribilia nimisangelorum mens concipere,non spiritus ullus agnoscere potest
bsequia. Admonent idipsuin sine dcfcctu agere quo amore, quo desiderio, huc illucque se vertens,
eslis suis et dictis ordinis ulriusque sanctissima; Dominicffi passionis ct resurrectionis loca circum-
orson.-e.Invilanl nos ad cnarranda hujus diei ma- iens, quem toto incntis ardorc quaerebat, videre
naliasanctarummulierum indefcctivasludia.Sane C desideraret. Scicbat illum non posse fieri legibus
um Deum quaerimus,ut nostrum desiderium nullus mortis obnoxium quem sanctus David praevidil inter
ossitmundialis perturbare defoctus; hortatur di- rnortuos liberum.Sciebat illum a morte nullo modo
nissimus discipulorum cursus, visu gratissiinus, possc teneri, quem,nullo inlerveniente mortis con-
uditu dulcissimus.visu mirabilis,audilu dclectabi- tagio,salva sua virginitatc pro rcstauratione mundi
is. Sic enim loquitur Evangelium : durrebant duo sciebat ex sc inolfabilitcr, ct voluisse, et potuisse
imul,el illc alius discipulus praccucurrit cilvxs Pelro, nasci.Quffirebat liliuin cum Cicleris in scpulcro,sed
l venil prinr ud mnnumenlum. Quis non desideret multum dispari voto,et,ut ila dicam,quantum cjus
ihriblum in dextcram Patris sodentem qua3rcre,et prufcssio a cajlerarum proposito,et quanto fecunda
it qu.Trendo possil invenirc, spiritualilor currere, virginitas a contincntiic bono. Aliae quaerebant ut
um lanlosaposlolosadsepulcrumejusctiam gressu condirent defectum, illa credebat a Deo Patre jam
orporeo delectabiliter recolit cucurisse? Sed ut de morte reductum.
psc noslrum dosidcrium adjiivct, unusquisquc no- Ideo, fratres, constantissimum circa sopulturam
Irum illud de Canticis canticoruin,/rrt/i^?nr;^rt 7
Dominicam discipulorum discipularumque Christi
/c,

urreinus, dcsideranter proclamet, ut postca cum famulatum paucis recitare curavimus, ut exemplis
JavidetapostolnPaulo bcnocucurrisse.legilimc ccr- n ooruin nosmetipsos ad enarrandapromodulo Domi-
asae, cursumque consnmmassc se gaudeat. Ad nicae rcsurrectionis gaudia excitarcmus.Valdc cnim
juem finem hujusccmodicursustcndat,su[)rascripti indignuiii cst, ut bcatus Gregorius dicit,co die lau-
••rsiculi Iticido pars ultima notat.Postquam fli.xit :
dcs dcbilas taccat lingua carnis, quo vidclicet die
^rahe me post te cuiremus, addidit, In odore un- c/t.ro resurrexif Auctoris. Compellit nos etiam pro

luentorum tuorum. In odorc ungucntorum cst cur- sui magniludine aliquiddiccreauctoris tanti gaudii
ere. virtutum sancto nos refectos odore,semper ad pr.-cclara rcsurrcctio ot de antiquo hostc trium-
luctorem nostrum grcssu rnentis incedere.Isto vero phalis congresbio.Exhujus congrcssionis nobili mi-
audabili cursu currebant h.c dovotissim.xmiilicres, rabiliquc victoria,atriumsuum custodicns,fortis ille

luac, ul Evangclis narrant, a Calilaea Dominura se- armatus, fortiore superveniente,fortiter est supcra-
:utiB fuerant et ad tempus usquc passionis ejus,di- tus; arma ct spolia in quibus confidebat, amisit,
'Cipulisetiam discedenlibiis.oi fidolil'-r adh.iTobant. quia intor ijjsa iiiitia iiuindi, ot pcriit primus, et
n odore unguenlnrum eag ct spiritualiter,ct secun- perdi(lit.Ille,angelica inajestate subnixus,postquarn
1007 S. ODILONIS CLUNIACKNSIS ABBATIS V. 1008

ailimaginem Dei factum consricxit, malivolo livore \ el vos apparchilis cum ipso in (jloria. Illa vilfKcet
prorupit, non prius alterum dejicicns quam ipse gloria, dc qua Propheta dicit in psalmo : Satiabor
dcjectus,captivus antcfjuam capiens,pcrditus antc- ciun apj.aruerit rjluria tua. Et nos saticmur tot pro-
quam perdens,et duruliomini grutiam dat.T, imrnor- missionum rcfecLi dulccdinc,qui quondampericlita-
talitatis cripit, ipsequoque id quod prius fucrat, bamur,tantarum minarum attriti formidinc.Servilis
amisit,et, dum vitam mordcndo absorl)ere appetit, absit tirTior, divinus adsit amor. Vetnstae servitutis
morsbs suus more ei perpetua fuit, sicut pcr pro- reccdat trepidatio,novaelibertatis accedat exsultatio.
phetiam Oscaj rnortis dcstructor, vita; largitor et Illa, inquam, exsuItalio,quam s.Tcpedictus Propheta

fortis bcllator dixit De mami morlis hbcraho eos,

: vcnturam sibi dccantabat in psalmo Anima autetn :

de morlc redimam vos. Et itcrum Ero mors tua, o : mca exsultabit in Domino, delectabitur super salu-
mors; morsus tuus, infcrne. fari suo. Et quod spccialitcr ad spem Dominicae
Cum ipso igitur mortis auctorc hodie mors sub- nostra^que resurrectionis pertineat, prajccdens sen-
acta detruditur,hodie per Christum vita mortalibus tcntia et subsequcns apcrte dcmonstrat. Atiquo
redditur. Servitus hodic d;emoniaca pellitur, libcr- eteniin hosti superiorversus prajcipitiumoptatquod
tas Dominica hodie Christianis conceditur. Ilodie ip:e humann generi per mortcm Christi parabat.
namque divinaj propitiationis dignatio singulare -n Subscqucns vero sententiahumani corporis ossaad
rcmedium contulit mundo,cum homini pcrditio to- laudem Dci introducit clamantia Omnia ossa mea :

nebris mortis circumfuso, resurgente GhristOj lux dicent Vomine, qvis similis tui'/ Ac si dicanl
: Qui :

vera refulsit ab alto.Humani etenira gencris massa, cum a morte suiTCxeris, spcm nobis resurgendi
quae in ipsa radice suaj originis lividi sarpentis astu- donabis. Eripicns inopem dc manu fortiorum ejuSf
tia et primi hominis culpa misei^abiliter fucrat cor- cfjenum simul ac pauperem a diripicntihus eum. Pro-
rupta, secundi hominis gralia hodie miraljilitcr et pter quorum gemitus et miserias, in alio psalmo
misericorditer est restaurata.Supei^biendo dcjcctus rcsurrccturum le esse promittebas. Promisit Do-
hominem mortis auctor prostravit, huniiliando se- minus ct implevit. Mortuus cst ct resurrcxil. ^lor-
ipsum hominem hodie vita; largitor erexit.Mortales luus cst proptcr pcccata vostra, resurrexit propter
nosfecitpriorum parentummalesuasa praBsumptio, justificationem nostram. Moriamur pro co, ut resu-
vitge nos hodie reddidit dexteras coelestis mutalio. scitemur ab eo. Si compatimur, inquit Apostolus,<'(
Apostata voro angelus idco irrcmcdiabilitcr periit, conrcrjnahimus.
quia nullam in se peccandi matcriam natui'alitcrha- Crcdamus Dominum Jesum a Dco Patre resusci-
buit, sed propria sponte contra suum auctorcm a tatum de sepulcro, et gratiam et salutem invenie-
seipso deceptas intumuit.Homini vero idcirco pictas mus in auxilo opportuno, testante aposlolo Paulo
divina condoluit proprio tantum, quam C atquc promittente. Si confessus fueris et crcdideris
quem non
alieno instinctu cognovit.Unde pulchre
cecidisse in corde luo quin Deus illum susciiavit a mortuis,sal-

satis sanctus David in psalmocanit Cum cecederit vus cris. Jn qucm, sicut pastor ille Ecclcsi.-e bcatis-
:

non coUidetur, quia Dominus supponit manum suam. simus Petrus cliicit,nnnc ({uoque non videnles credx-
Ethajccst illa,quam supra diximuSjdextcra) cade- tis,crcdentes autcm c.vsultatis Ixtitia incnarrabHi et

stis mutatio.Vcrc,in(iuam,dextcra5 coelcstis mutatio, reportantcs fincm fidei vcstra', scientes

(jlorificata,

quia inter culpam ct gratiam divcrsus cst ordo.Qui quod non corrupiibilihus argcnlo vel auro redcmpli
per naturam nos cdidit, vila) nos cxsulcs fccit. Qui cstis dc vana vestra conversatione, palcrnx iraditio-
per gratiam genuit, vita; consortcs eflccit. nis, scd pretios sanguine, (^uasi Ag^ii incontaminati
Audiamus quid primus homo,a paradisocjeclus, ct immaculati, Christi, pr;cco(jnili qjidcm anle con-
audivit : Terra tua spinas ct fribulos (jcrminabit tihi. stitutioncm mundi, manifeslati autem novissimis Im-
Audiamus quid David patriarcha.dandam pcr Chri- jiorihus proplcr vos, (pui pcr ipsum fidelcs estis in

stum gratiam prajvidcns, dixit Dominus dabit hc- : Deum, qui suscitavit cum a mortuis, ct dedit ci glo-
nignitatem, et terra nostra dahit frnclum suiun. Au- riam, ut fidcs vestra et .ipcs essel in Dvmino. Nos
diamus etiam quid Adam illc, niorlalis cfTcctus ct igilurjanti auctoris cruditi sentcntia.credentcs in

auctori inobcdicns, audivit. Audiamus quid latro, n Christum cxsultemus incnarrabili Ia>litia.Sed in hai'

in cruce pendens et vitam confitens, Christi piNccipuc paschali solemnitatc,iQ qua sicut aposto-
pietate promeruit. llli dictum cst : hi sudore vul- loriiin princcps dicit : Rcdempli sumus dc vana no-
tus lui vesceris panc tuo ; isti dictum cst : llodic stra conversatione incontaminali ct immafulati
mecnm eris in pardiso.Timcnmus quod, cxi- Agni sacrosancto sanguine. In hoc otiani oporlcl
gcnte peccato, in primo parcnle commcruimus : nos plurimum gaudorc,quia solutum cst hodic ju-
Terra es ct in Diligamus (juod, ope-
terram il)is. gum caplivitatis nosti\e,contritus est hodie malleus

rante justitia, Oeo Patri a capitc nostro pro nobis uniersa! [orrx.Hxc cst dies quam fccit Dominus c.r-
dictum essc confidimus Pater,volo,ut uhi cgo sum.
: sultemm in ca cl lobtcmur, quoniam laqueus conlritus
et ipsi sint mecum. Et in alio loco Vbi cgo sum, : csl ct nos lihcrati sumus. Et, sccundum Zachan\f
illic et ministcf mcus m/.Et illud apostolicum Mor : valicinium, dc lacu, in quo non cral aqua, in
tui cnim cstis,ct vita vcsira ahscondila csl cum Christo s.-nguinefoshuncnti hodie cducli smuus. Hoi
in Deo.Cum enimCliristus apparuerit vitu vcslra,tunc ipsum praMlgurabat Moyses aspergens taberna-
1000 SERMONES. 1010

culum ct omnia vasa miuistciii sauguiiic diccus :

A L nde illi aclcrat in exspectationc liujus dici

Hii' sawjui-^ Ustamcnli quod ))ia>iduvil ad jus" Dcus. tanta hctilia talisiiuo cx.sultalio ? Sciebat cnim so
Omniu yoic in sunijuiue )))undunlu)' secu}idu)n lc- per hujus dici sacramcntum, de valle lacryma-
gem, et dicit quod non fil )C))iissio sinc sa)ifjuinis rum ct planctu anliqua^. plorationis transiturum
effu-^^iotic , aperle demonstrans quia non fierct poc- ad aUerna; beatitudinis gaudium. Scicbat groete-
cati abolitio, nisi inlcrccderct Bouiini noslri Jcsu rea se sinc dubio in spc rcsurrectionis Christi.
passio. Et nisi essct ipse pro pcccalis oldatio, por conscisso diulurna; pocnitudinis sacco, vcstibus
quctu uobis datur oiunium peccatorum rcmissio. morlalitatis ct corruptiouis cxui,quas primi paren-
quale sacramentum,quo veniente cessat omnc pcc- tcs dc pcllibus consucrant et foliis verccundiam
catum I (jualc quo rcdolcntc fugit
sacrificium, suam texuerant, et stola immortalitatis et indu-
omne delicluml o qualis saccrdos, qui scmclipsum mento lcctitiaB et jucunditatis indui, qua; sibi elo-
obtulit, ut ingralos scrvos a perpctua mortc, sua quia divina promiserant. Diccbat etiam se post
morle faccret liberos 1 Factos etiani liboros fratrcs revelalam Dominica^ resurrcctionis gloriam, et
vocat et fdios. Eia, fratrcs dilectissimi, studeamus resurgcntc Chrislo nobis in sajculi promissa finc

toto montis affectu esse pacifici, ut mcreauuir vo- non possc ad ullam tristitiam compungi,seddivinis
cari et csse Faciamus, prout ipse donavc- n cantibus et confcssione coclcsLibus plena laudibus
filii Dci.
rit, voUmtatcm Dei, ut potestatc acccpta possimus Domino Dco suo a;ternalitcr cum gloria famulari,
adoptivi fratrcs ejus ficri, ([ui sccundum fidcm et ct idcirco adjuncta pcrsonaj suae omnium fidclium
confessioncm primi apostolorum, Petri, est natu- massa exsultans, et cantans laudes, et gratias re-
ralis ct unicus Fibus Dei vivi,cum quo vivit el reg- fercndo Domino A'\QQhdX:Converlisti planclummeum
nat por infinila s.i-cula Deus, in unitato Spiritus i)i (jaudiuni mihi, concidisti saccum ))ieum, ct cir-
sancli, quinos pcrpctua pace custodiat suumquc cu))idedisli me Ixtitia. i't canlet tibi gloria mea, et
Pascha digna vencratione continuc celebrare con- non co))ipungar, Domiixe Deus meus, in xternum,
cedat. Amen. confitebor tibi. Hoc igitur genus coufessionis magis
SERMO VII. ad prccdicandas pertinet misericordias Domini Sal-
DE EADEM RESURRECTIO.NE. vatoris quam ad detegcndas miscrias hominis pec-
Hodic,dilectissimi fratres, Domino nostroChristo catoris,sicut idem Salvator in Evangelio ostendens
resurgente atque de subacto tcnebrarum principe dicit : Confiteor tibi, Patcr cceli et terra^, id cst,
triumphum victoria^ rcferente, spes immortalitatis laudo ct glorifico te. Et sanctus in Psalmis : Conf,-
mundo reddita est.et quod a s.cculis difficilcincre- tC))Wii Do)))ino, quoiiam bonus. Hujus inacstimabilis
dulis ac perlidis impossibile videbalur, ope atquc bonitatis, Dominus Jesus Christus minister et
divinamiserationeinplenamsecuritatemconversum C testis, largitor ct monstrator faclus est. Minister
est.In l.utitiam mentos redeant,quoniaiv tcmpcstate nascondo, testis moricndo, largitor resurgendo,
exitialis pressura; ac nubc discussa cjccitatis anti- monslrator ascendcndo. Est enim summi et aeter-
qiia',tranquillitas a'ternce quietis et serenitas divini ni boni, quod idem ipsc cst, minister cum nas-
luminis elfulserunt. Danda; Deo laudes,et beneficia citur, tcstis dum patitur, largitor cum de morte
ejus ac munera tam grandia,ut grandiora essenon rcducitur, monstrator cum in dexteram Patris as-
possint, cum gratiarum aclione celebranda sunt. sumitur.
Nos ctenim, Dcum corde toto, et anima
fraLres, f|ui Ha;c sunt quatuor spcsialia divini muneris be-
et virtute debemus, neccsse est benedi-
diligore neficia, ex omnibus Dominicis bencficiis excepta,
ctioncs ejus et laudes semperet ubique cum gloria et pcr quatuor Evangeliorum libros, ct quatuor
praidicemus. Sed nunc magis ac magis fieri convc- cvangclicos viros, per quatuor mundi spatia, fide-
nit quia cxoplatus votis omnium fideliuin dies ad- libus sunt rcserata. Ha;c cum fidcliter credimus et
venit.ct post longa? noctis horribilem tcrr.cque cali- firmiter retinemus, ct digna pro posse veneratione
ginom Domini luce radiatus munduseluxit. IIujus rccolimus, quoniam ex his maxime Dommi bonita-
eniin luminis, perpetua; videlicct claritatis, adven- tcm cognoscimus,conscquens cst ut,sicut Davidicus
tum ipsiusque advcntus sacrosancta mystcria, ab j) sermo nos admonet,faciamus Confitemini Domino. :

ipsomundi principio antiquorum Patrurn aclibus quonia)n bonus, quoniam iti icternum misericordia
pra;signata, ac multiplicibus vaticiniis pcrorata ve- «yus.Mundus sauguine Christi Deo Patri reconcilia-
risquealtcstationibuspromissaeodcmqueluminein tus,Ecclesia vidclicet catholica per totum mundum
homine apparente cxhibita, sicut nos colimus ct diffusa, in saeculum misericordiam cjus pra;dicat,
tenemus in rc vcra, ita et anti(|ui Patres colebant dum ab hujussa;culi miseriiscjusdcm misericordia;
in spe rerta. It.i cnim in spc ccrta, ut etiam dc his non dubitat. Domini mi-
muncre sc possc liberari
quo; credcbantct pra3dicabant,qua;dain sicut erant sericordiam in c-cternumomniumplcnitudofidclium
ventura nuntiabant,qua;dara.jampercepisse sibiquc prfedicat, duin per Christi resurrectionem, quam
jam advcnis.^e gaudcbant. Nonnc jarn patriarcha hodic singulari voncrationc dcvotissimc celebrat,
David hujiis dici l.ctitiam pr.x-scntcm sehabcrc crc- ad gloriani vciitur.o rcsurrectionis ct gaudium
debat qui dicebat U.rc est dies quam fccitDoininus,
: a;tcrn.i; bcalituflinis porvenire sinc dubio sperat.et
exsultonus et Ixtetnurjn ea'! facic ad faciem gloriani videre sui Rcdcmptorisho-
mi S. ODILONIS CLUNIACENSIS ABBATIS V 1012

dierna festivitale dc morte rcsurgcnlis. Nos crgo A pul's dcscdubitantibtis,cicatricesvuinerumsuorum

confiteamur Domino quoniam bonus est, peccata ostendit.corpusque dc mortercsumptum palpabile
nostra humiliter accusando, bonilatem illius su- eorum maculas dubietatig
pracbuit et de cordibus
blimiter praedicando. Confiteamur quoniam miscri- extersit. Scptem quoque discipulis in piscatione

cors est, misericordias ojus sinc finc laudando, ut frustra laborantibus Dominus apiiarorc voluit, et
in hoc Sicculo sua nos bonitatc custodiat, ct in quod orat eis difficilc, ipsc sua corporali prajsentia
seternum sua misericordia simul ct pricscnlia per- ct majestate divina fecit esse possibile, ita ut ad
frui conccdat, ct pr.Tstct ut, sicut in carne, quam numero caperent et multitu-
ojus nutum.dcsignato
assumpsit ex Virgine matre, inluitu fidoi ccrui- dinem piscium.Qucm numerum si vidcresarithme-
mus resurgentem, ita in divinitate quam habel cx ineononmediocritcr
tica ratione dispositum,sciros
Deo Patre, facic ad faricm videamus regnantciii, refulsissemysterium quod si ad plenum scircle de-
;

cum eodem Deo Patrc ct consubstantiali sibi et co- lcctat, apud beatissimum Augustinumsatislatepa-

.eterno Spiritu sancto, pcr oninia s.'ccula Sc-eculo- lct. Ut enim in Christo Domino veritas patesceret

rum. Amen. resuscitati corporis,ac sine dubio gloria peractacre-

SERMO VIIL surrcctionis accedit ad cuniulum vera; fidei ac sin-
DE ASCENSIONE D0:\IINI SALVATORIS. T» ccrissim.-e crudclitatis soleinnitas dignissima} resur-
PostquamDominus et Salvator nostersacrosancto rcctionis. Assum eniin piscem et favum mellis
mortisquo triumpho, abolito peccati
sufc passionis comedit, ut in asso pisce ostcnderet se passum, et
chirographo, contrito mortis aculeo, doimoniacaj in favo mellis a Deo Patre vera fide rcsuscitatum.
tyrannidein,humanum genus,
crudclitatis destrux.it Nos cnim, fratres charissimi, pcr amaritudinem
quod tenebatur raortc captivum,soIus inter mortuos acerbissimae passionis, Dominum Jesum Christum
liber morte subacta reddidit liberum. Corpus vero pervenissc credimus ad gloriam rcsurrectionis.Hanc
quod sine peccati discrimine ex Virgine sumpsit a utem resurrectionem Dominici corporis,ut futurara
quodque pro nobis assumpta^ mortalitatis,non nc- in nobis certissimenoverimus, ipse in corpore suo
cessitate, sed potcstate legibus subdidit, ab inferis dignatus est demonstrare. Rcsurrexit Christus, ut
rediens, apostolorum conspectilius resurrcctionis rcsurrecturum sc non dubitct Christianus. Pro-
gloria clarificatum et,ut itadicam,redivivumosten- cessu vero temporis, peracto mysterio suaj resur-
dit. Mulieri namque se devotissime requirenti, non rectionis,Dominus Jesus Christus ad coclosascendit,
absque admirabili ratione et rationabili adinira- ut eo Christianus ascendere se posse confidal, ubi
tionc primum apparere dignatus est. Decebatenim suum se prfccossisse non dubitat.
caput
ut scxus,qui primum hominem,diabolo se fallente, HujuR etenim asccnsionis Dominica; nobilitatem
fefellit eique morlis suggessit interitum, prior ho- C et gloriam, Vetoris Instrumcnti multo ante mulli-

minibus vitae renuntiarct remedium. Et ut ab ex- pliciter pramuntiavit auctoritas, et ipso ascendcnte
cellentioribus argumentum assumam, consequens exsultans angclica declaravit sublimitas, evangelica;
erat ut sexus, qui, Christo nasconte sine peccati etiam dcscriptionis atquo apostolicaj prajdicalionis
contagionc, salvo su.t virginitatis perpotuac signa- per totum orbem narravit satis aperte majcstas.
culo cxstitit pra?vius,rcsurgcnteChristo justificatus Apostolica vero pra^dicatio, ut diclum est, mystcria
a peccatis perpotua) salutis ficret nuntius. Aposto- supradicta vehementer enarrat, cum beatus Petrus
lorum principi Petro Dominum apparuisse non est aposlolus, omnium dc quibus loquitur, idoneum
dubium, scd apostolica rclatione ct cvangolica do- testcin .^c csse dcclarat,cl apostolica libcrtatcsub-
scriptione crcditur cssc ccrtissimuin. Voluit ci Do- nixus,ut propositum cst,Iiberalissimosermonepro-
minus pr.c caeteris apostolis singularitor apparerc, nuntiat,dicens : Ohcdire oportct Deo magis quam ho-
ne despcraret cx negationc.Noluit illum diu rema- minibus. Statim subiutulit. Et his cum quibustunc
ncrc suspectum, ne desporarct se posse percipcre res ipsa gerebatur dixit : Deiui patrum nostrorum
apostolici culminis privilcgium. Idcirco illum Do- suscitavit Jesum, (juoii vos infercmistis suspcudcntcs
minus cadcrc pcrmisit, sicut fcstivus concionator iii liyno. Ilunc Deus, Principcm ac Salvaloi-em, c.ral-

Grogorius dixit, ut ex collato sibi muncrc discerct n tavit dextera sna, ad dandam pocnitentiam Isracl c
qualitcr aliis miscreri debuisset. remissionem pcccatorum. Et nos sumus tcstcs liorum
Discipulis vcro duobus, discipulabusque dualai?; vcrhorum et Spiritus sanctus, qucm dcdit Dcus ho-
ipso die quo surrcxit a morluis apparcro voluit : minihus obcdicntihus sibi.Et in aliolocoidem pastor
illis sccum gra-
Istis,fcstivo salutando, .'IfWr, dixit ; Ecclesia\ Davidico fruitus (fretusj vaticinio, David
dientibus, ct do sc dubitantibus sacramcuta divi- igitur, inquit : Prophcta cum cssct et sciret quiaju-
narum Scripturaruiu aperuit, ct in fractiono panis rejurando jurassct illi Dcus de fructu lumt-i ejus
se vere resurrcxisse perdocuit. Doinde quotics tam seilerc supcr sedem ejus, providcns tocutus est dc
sacratissimum ct excellentissimum cxigcbat offi- rcsurrectionc Christi, quia ncquc derclictusesl in »«-
ciuni, gcncralitor discipulis suis a|)paruit cis(iue fcrno, ncquc caro cjus vidif corruptioncm. lluuc
paccm,qn;un por augclos in mundum veniens von- .tcsum suscitavit Deus. cui omncs nos teslcs sunius.
tura praMlixit, pcr sometipsum jnm vonissc mani- l^c.rtcra igitur Dci c.valtatus, ct promissionc Spirilus
festavit, diccns Pa.v vohis. Quibusflam vcro disci-
:
sancti acccpta a Patre, cffudit hoc donum quod vos
1013 SERMONES. iOll

videtis et uuditis.yon cnim Dnvid nscendil in ecelos. A Tenuisti mnnum dexteram meam, el iu rolnnlale tiia

Dicit aulem ipse : Di.vit Dominus Domino meo: Sede dedu.visti me, el eum gloria assumpsisU me.
Ecce
a de.vtris »nt'/5.PauIus dcni(|UO pra'dioator cgrcgius, illud Doniini Salvatoris itcr astrifcrum, sanctus in

cuui hoc nostra^siilutis niysterium audiloribus suis psalmo vocari voluit cursum. Quod David cursum
comtnendare vellot, atrectu optantis ct voto oran- vocat.Salomon in Canticis saltus appellat. Erre iste

tis prudentissiuaa ct spirituli circuinlocutione ag- venit saliens in monlibus, Iransiliens rolles. Et ille :

gre.^sus cst eos, diccns Deus Domini noslri Jesu : .4 summo cxlo cgressio cjus,et oceiirsus ejiis usque ad
Cluisti, Pater (iloria',det voljis spiritum sapienti.v et summum Hunc enim quem David currentem
ejus.

revelationis in wjnilione ejus, illuminans oeulos eor- priccinuit, Salomon salicntcm pr.cvidit, pruden-
dis veslri, ul seiatis qux sit spes voeationis ejus, et tissimi vatcs, o tant.T prolis felicissimi parentes,
qu.T divitix ijlori;i' hereditatis ejus in sanetis, et qun: ctijusmcruistis proplieticadcnuntiationefieri paren-
sit supereminens nuvjnitudo virtutis ejus in nos, qui tes et tcstes ! De vestra namque radice Isaias pro-
eredidimus seeundum operationem j'Olenti;e virlutis pheta virgam cum florc processuram prwdixit. De
cjus (luam operalus esl in Chrislo, suseitans illum a quo ipse alias dicit Erit in novissimis diebus pr,v-
:

morluis, el ccnslituens ad dcvteram suam in exlesti- paratus mons domus Domini in verlirem montium, et
bus. supra omncm principatum, ct potestatcm, et vir- r» elevabitur super colles. Et in alio loco Erit germen :

tutem, et dominutionem, et omne nomcn quod nomi- domus Domini in mdgnificentia, et fruclus terrx su-
uatur non solum in hoc sxculo, sed et in futuro. blimis. Qucm, fratres, intelligerc debcmusper mon-

Et : Omnia suhjeeit sub pediljus ejus, et ipsum tem super verticem monlium pra3paratum,nisi me-
dedit caput supra omnem Ecclesinm qux est cor- diatoremDeiethominum,homincm JesumChristum
pus ipsius. idcm Apostolus ad Timo-
Et ut onmiumhominumnaturamsupcrantemctmeritum?
tboum scrihit Columna et firmamentum veri-
: Ouem pcr germcn Doniini magnillcumctgloriosum,
tatis. Et manifestc Marjnum est pietntis sarramen-
: etfructum terrffi sublimem,nisieumdemDeiethomi-
tum.quod manifestntum cst in earne, justifieatum est nis niium,hodiorna dic super Ofjclos ccclorum ct di-
in spiritu ,appnruit nnqelis.prxdiculum est in gentibus. gnitatem omnium angelorum in dexteraDei Patris
ereilitum est in hor mundo, nssumptum esl in (jloria, assinriplum?Ergo,dilectissimi fratres,omnium vitio-

sicut perMarcum ct Lucam dcscriptio intonat cvan- rum phantasmata cunctarum virtutum
fugiontes,
gcHca. Lucas vero cum ad Theophilum scriberet, charismatadiligentes, ipsum, dequoloquimur, toto
dicit se sermonem deonmibusqux cxpil Jesus
(ccissc cordis affcctu quairamus, toto mentis ardore diliga-
faccre et docere, usque indiem qua prxcipicns uposlo- mus, passibus dilectionis et fidei sequamur,ut per
lia per Spirilum sanrtum quos c!e(jit, assumplus est. ipsumcum ipso ad eum possimus pcrvenire,qui'per
El Marcus in hodicrna loctione, Dominus, inquit, C ipHumoorruptamgoucris humaninaluram voluit re-
Jesus, postquam loculus cst discipulis suis, assumplus parare,et rcparatam in ipso, hodierna festivitate ad
est in exlum, ct sedet a de.vtris Dei. se dignatus cst rcvocare.Qui cum eo vivit et regnat
Quomodo vel qualiler pra^sentis solemnitatis gau- in unitate Spiritus sancti Deus per omnia saecula
dia,ascendente Domino,angelicadcclaravit sublimi- s.Tcculorum. Amcn.
tas,uon potest oro dicere,non cordcooncii^ere huma- SEllMU IX.
na fragiiitas.Sed tamen illud unum,utLucasnarrat, IN DU': PK.NTECOSTES.
testimonium admirabile atque juoundum, ofiiciis Indicibilis et immensa prccsentis diei majestas et
ecclcsiasticis adcofestive recitandum.huic dccluma- gloria, verbo pra^sidcntc ct linguis faventibus, vi
tiuncul.p dignum duximus '\r\iicrcn(]iim. Cumque in- propria; polostatisexigit ut dicamuspro possc quan-
luereutur apostoli Dominum eunlem in rxlum, eecc tum divina miircratio misoriis liumanis oonsuluit.
duo viri astileruntjuxta illos in vestibus albis, rjui el Scilisquoniam unum(iuodpuc negotium cum fuerit
di.v^i unt : Viri Galilxi, quid statis aspirientcs in ad finem deductum, exorccntes se quodammodo
cxlum ? Ilir Jesus qui (tssumptusesi a vobis in cxlum, compellit in sese colligere simulque rcvolvercquid
sie veniet quemadmodum vidistis enm euntcm in ex- ma;roris,(|uidvc l.ctitia; in ipso actionis itinere con-
/um. .AsccndenteDominoangeliapparuisse lcgunlur £) tigit
evonisso. lloc vero permaxime ut fiat, ipsa
iu vestibus albis,quia humanumgcnus,quod fuerat eadcmquo rcs congruum fore didjudicat quatenus
nblcctum tencbris mortifer.i> c<Eoifalis, per graliam creptusliboratori graiias referat,ct largitori laititiaj

Christi meruil [)erciporo indumontum .etcrua? jucun- omniJMis volis adhaircat,ot cum Prophcta clainet et
dilatis,el cunsortium angolic-c dignitatis. instru- dicat :Mihi aulcm Dco adlixrere bomim est, ponere
menli Vetcris auctoritatem,ut proposuimus, muUo in Domino Deo spem meam. Si nostraj mortalitatis
ante mullipliciterpraenuntiasscmanifestumestjillis dcfectus,et quotidiana dclicta,et dubiaj vitcC pr.-cci-
vidclicct qui Scripturamsanotamct studiose leguiit pitcs cursus, sollicita considorationc ad mentcm
ct fidelitor intelligunt. Quid per Enoch Soriptura reduccre commoncmur, mullo in.igis opera miseri-
divina clamat translatiim, ruid pcr Eliam igneo cordia; qua3 circa noslrain salutcm salutis auctor
curru Iranbvectum nisi DominumChrislum hodicrna cxcrcuil, summa cum veiioralioncnos recolcrc con-
feslivitate in dcxtcra patcrn.x' majcslatis elevatuin? vcnit.
Sicut ipse por Prophetain in psalmo dicit ad Patrcm : Vidcamus t-altus quoo pro nobis incarnatadivini-
1015 S. ODILONIS CLUNIAGENSIS ABBATIS V. 1016

tas dedit, cogitemus quid Dnus iii huiaiae goti.iit, A Duodwinis in templo matre
vicliiaas iiauioleuius.
quid homo
a Dco assumptus tcmporalis appai'ens Virginc ncsciente remansit, post paululum studio
corporalitcr perLulit. Quod enim omnia Dominici lcrvonticursuque citato requiritur, et, ut Lncas
adventus mysteria Dci Patris sintvoluntate pcracla, reicrt, inmedio doctorum sedcm, non docens, sed
nulli duljium (lain firmissimc tcncatfides ccclcsia- discens et audiens invcnitur. Interroganle aulem
sticn.Qund ct Spirilus sanctus I'atri ct Filio co;c- malrc, cur se ignorante rcmansit, in domo Patris
tcrnus sit cnopcrator, ct auctor cjusdcai Filii Dci sui cssc sc rcspondit. ctenim pucrilia gesla
Il.pc

assumpt-jc humanitalis, tanli sacramenti exordium catliolicjc fidci sunt firmitatc subnixa. Cuni vero
dcclarat.Christo namque misericorditor ad homines Jesns a auitrc rcquiritur, jjrocul dul>io verus horno
veuicnte, Spiritus sanctus in Virginem supervcnit. cognoscitur. Duni esse se in domo Patris oportere
Christo in Patris de.vtcra magnifice residcnte, Spi- tesLatur,a cunclis fidclibus verus unicus Dei Filius
ritus sanctus supcr apostolos desccndit, sicat uni- creditur. In medio doctorura sedens, audiens illos

vcrsalis Ecclesiain eodcmspiritucongrcgatasuiama et interrogans, signal ut nuilus nisi perfecta wtale

cum venerationc hodic devotissime recolit. Cum prajdicationis officium assumere praesumat.
cnim Dominus ac Rcdemptor nosler crucis cssct Scicndum praitcrea quod de infantia Salvaloris
addictus supplicio, potatus aceto consuminatum est, t> non plus Ecclcsia; pictas approbat quam quod div
di.xit.Quod duobus modis a nobis inteiligi voIuil,HC nus scrmo pronuntiat.Infiraiilates tamcn assuniplae
si diceret : Consummaiuiii ^•si,videliceL Vetus Tcsta- mortalitatis, sicut fides fidcliura crediL,absque ullo
mentum, ct initiatum est Novum. Sivc,consumma- contagio pcccati iiercucurrit, sed Deus occullus in
tum cst adventus mci mystcrium usquc ad haric homine scaipcr impassibilis mansit, et licet Dei
quam pro vobis sustinco mortem.In passione siqui- Filius nuUam haberct mundandi vel purificandine-
dcm Domini pluriaia pictatis ejus opera fuerunt cessitudinem.ccrto tamcn dic determinato tenipore,
consummata, nonnulla postniodum etiam consum- trigcsimo videlicet a?Latis suae anno,illud singulare
manda, sicut post triduum pr«clara resurre- ac singulariter salutare mysterium baptismalis su-
ctio : processu vero teraporis rairabilis asccnsio sccpit,suscipiendo sanctificavit, sanctificando cun-
et in igneis linguis super apostolos hodicrna cLis fidclibus uL per illud sanctificarentur, ac si

die toto niundo spcctabilis spiritalis infusio. Ilodic coeleste donativum contradidit.Sed dum baptizandi
naraquc Spiritus sancli supcr apostolos venicn- possibiliLaLem rainisLris Ecclcsias concessit, potes-
tis, raanifestissima contcstatioac, pcr divinitatis tatera baptizandi quasi quoddani insigne sibi vindi-
potestatem complctam cssc cognoscimus assumpta) cans reservavit, sicut divina vox B. Joanni homini
humanitalis ChrisLi dispensationcm. Si enim, uti magni meriti nunliavit, quando Chrislus ad illum
prjcfati sumus, uniuscujusquc negoLii causara nc- ^ graLia bapLizandi vcnire non distulit. Snper qu
cessario ad menteia rcducimus, confercnLcs loeta vidcris, inquit, Spirilum desccndcntem cl mancntan
cuni tristibus, exsultantes nos incomaiodo cvasissc, siiper eum, ipsc cst aui hnptiiat. Ipse etenim amicus
prospera adcptos fuisse, (|uid Lara uLile, quid Laai Spoasi, lidcIishumilisqucPrajcursor.quointer natos
conscqucns quam in hac dic.in qua Christi corpo- mulierum, testc Veritate, non surrexit major; ba-
ralia fincm suscipiunL, cL ia qua spiritalia chari- ptizans ct baplisaium pra:dicanssicutsacer evange-
sraata luce clara palcscunt, oiania rcLro pcracta, licus scrmo dcscribiL. Ait cnim : Ego (juidcm vos

recapitulando quodaainiodo rcciLarc pro niodulo? baptixo in aqua:qui autcm post mc vcnluru^ est, ipfc

Non cnim nos putamus vcl diciraus idoacos tantie rci vus buptix^atjit in Spirilu sancto ct icjni.
ministros jactantcr,sicut facicbat bcaLus Apostolus Quomodo in Siiiritu sancto ct igni baptizat, hv-
humiliter ac sapicntcr,sed ad confirmandam fidcm (licrna lestiviLas satisapcrlcacsolcmnitcrapprobal.
nosLram et ad cxciLandam dcvotioncm vesLram Beato Luca evangolit^^ta in Actibus aposloloruiii
nostra parvitas diccre censuit (iiiibus modis, ut narrante, cognoscimus ipiia apparuerunt apostoli.^

supra dictum est, divina miseratio niiscriis huraa- dispertitx lingna' tanquam iijnis, seditque supra siii-

nis consuluit. (julos coriim Spiritus sanctus. Idcirco, dilectijsimi'

Natus est Christus cx incorrupLa Virgine, ut hu- j) fratrcs, dc sacramcnlo baptismatis,hodie vel nujdi-

mana corrui)ta naLivilas in spiritalcm Lransferrctur cum diccrc libuit, quoniam illud isto in tomporei
originem.Legalcm voluitsuscipcrc circumcisionem, Christiana religio magis ac magis peragere consuc-
uL cjusdem Icgis sc dcraonsLrarct auctorcin,ct nos vit.BaptizaLur Christus, et non modo jani patriar-

cxcm|)lo(!Jas sniriLalibus gaudiis circumcisi, id csL charuai prodigiis, non proiihetarum oraculis, scil

ccclcstibus disci[)lini3 crudili, fabricam cadestis

ail voce Patris dileclus Filius approbatur Uic : esl

ffidiliciiinveniaraur idoiici Dcindc anuigis adoiatus, lilius mcus dilcclus,in quo iniln complacuil. De quo
tres significativas susccpitspecics muiicruai,ut i[ui Psalmista : lie.v dilccti, dilccti. Et de quo Salomon
erat pro nobis morlalis clVccliis. Ilcx sa^culorum iii Canticis : Dilcctus c.v dilccto. Doinde, sancto du-
crcdcrctur ol Doiniaus.Volait cliam iii tcm[)li) [)i;o- ccntc S[)iritu, doscrtum potiit, oxcmpto exaclc
columbaai pro sc voluiL olfcrri,
sontai'i,lurLuieai cL (laadragosimali jojunio,ul pote vcrus hoiiio csuriit.
dans nnbis cxcmplum ut.cum ad allaro. acciMlimus, diaboli tcntamcnta divina virlute supcravit dcindc :

caslitalib ct ianoccntiiv Cicteraruauiuc viitutuni angolico, ut vcrus Doi Filius, usus rainisterio,post-
H7 SERMONES. m^
iduin. ut Isuias prophetu inulto aiUe piu'ciiuiU, A oreulor et renovatot' Cbt tolius machiaai mumli. Si

rrain Zabulon tcrram Nephtalim

ct adiit ; habi- crcatorem et renovatorem Spiritum san^tum pr<E-

ntibus in regione umbra' mortis ct «cdentibus in dico, desideranter prophelicis verbis consentio :

nebris lumcn verilalis ostendit.scmctipsumvide- Emitte, inquit, Spiritum tuum et crcabuntur, et re-

;et qui dixit : Ego siim lux iniinUi, et de quo san- novalns faciem terrx. Si cooperantcm totius divini

us cvangcli:<ta : Eral lux vcra qux iltuminaf oni- operis esse pronuntio, ab auctoritate divin.'c Scri-

>in ho/ninem vcnienlcm in liunc mumlum ;

vocalis ptuivT non dissentio: Quando Dcus por Verbum fa-
scipulis, cirlcstis di^cipliuie perlcclioncmtrailidit briram mundicondidit.Spiritussanctus superaquas
p, octobcatitudinum specics dissercndo, fonlemse ferebatur, sicut divina pagina divinis lcctoribus

tius beatitiidlnis csse dcclaravit. Aperla pronun- innotescit. Postquam priorc gratia invidia diaboli

tvit in quibus aHlilicaremur, obscura proposuil

primis hominibus adcmpta, pictas divina ad agni-
quibus excitarcmur. (Juibusdam vcro assumitt.e lionom sui hominom pcreuntem rcvocare voluit,
irnis motibus, scd prorsus peceato carentibus Spiritus sanctus patriarchas edocuit, prophctasim-

jniinis fdium se esse demonstrans,insolitismira- plcvit,Dei Filium Virginem parituram angelo nun-
ilorum prodigiis divinitus adhibitis.Dei Filiumsc tiante obumbravit, supcr eumdem Christum bapti-
;sc conlcstans, ct sic humana divinis, divina liu- t» zalum in spocic columba- visibilisapparuit, idem in

anis conjungcndo, cx duabus substantiis in una igncis linguis super apostolos hodierna festivitato
jfsona prfcdicatur Christus, Deus verus et honio, descendit; et qu6s puros homincs invenit, Deos.

Vidcamus quomodo divinitati famulabaturhuma- imo et Dei filios pcr gratiam adoptionis cifecit.

ilas. vel (|uomodo humanitafi favcbat divinitas. PulchreSpiritus sanctusDeusacDominus,creatorac

azarum suscitaiis, quo<l est Dei ; amicum fievit, reaovatordicitur, (juiaquosinbaptismo divina roge-
uod cst hominis, ct sic dc cictcris. Sed, ut demullis norationo recrcal, remittendo peccata a contagio
aucarefcram.lnfirmos curans,iugomnit; famclicos veterishominis renovat,et in sccundi hominis spe-
ascens. oculos ad crclum levavit discipulos allo- ; cicm renovando commutat.
uens, in montcm ascendit; languidos curans, in De eodem spiritn per Psalmistam dicitur Vcrho :

impcstribus stctit, hostem

esuriens, suporavit ;
Domini cccli firmati sunt, et spiritu oris cjtis omnis
sicitatus a somno, pontum jubet esse quietum ,
virtns eorum. Et Salomon de eo : Omnium artife.v

iliens, Samaritanis propinavit salutem cum capi ; docuit me sapientia. Quia sicut Apostoius dicit :

oluit, inimicos retrorsum cadere fecit moriens, ; Nemo potest dicerc Dominus Jcsus, nisi in Spiritu
lortcm pertulit ct inmorte ejusomniscreaturacon- sancio ; et : Nemo in spintu Dei loquens dicit ana-
emuit. Morte ctcnim Christi tcnebrcscunt lumina tlicma .Jesu.O quantus est istc artifox, quam potens,
(fili, scinduntur velamina templi, Captivos rcd- ^ quam cfficax, qui sicut cum Patre ct Filioomniaex
it inferus, rcdiviva cadavera tcUus. In mortis nihilo condidit, ita corrupta potuit reparare, cum
liscrimine hominem agnoscc, in virtutis opcra- voluit I In illis homiliis quas ud gloriam pr.T,-

ione Deum intcUigc. Ciim enim a mortuis re- scntis diei duo illi amplissim.-c auctoritatis de-
urrcxit, ssbcuIo vitam reddidit, suis fidelibus scribunt Grcgorii, quaedam spiritus opera nite-
pern resurgendi concessit. In divinitatis potcn- scunt principalia. Ideo principalia, quoniam a
ia clausis januis ad discipulos intravit, in re- Dicunt quo-
lantis auctoribus sunt festive prolata.
umpto corporc stigmata passionis palpabilia mon- niam Spiritus sanctus David citharoedum pue-
Irat, ostendens quod in camdem carne sumus rum, multiplici sua gratia pncditum, provexit
esurrccturi etampliorigloria sincfine victuri.Etut ad regni fastigium. Amos agrcstem homincm vcl-
lomo diffideret de gloria resurrectionis, carnem licantem siccamina, mirabili potentia ditavit au-
[uam Dei Filiuaexnobisassumpsit, ad coilosascen- ctoritalc prophetica. Petrum peritum piscium
tens collocavit in dcxtraiii Patris, ut eos nosascen- captiono, pastorcin fooit totius Ecolesi.Ts.Matth.Teum
luros credamus, quo caput nostrum nos pr.nces- publicum cx.actorem cvangelicum fccit csse scripto-
isse cognoscimus. Indc fidelibus hodie in spiritu rem. Feril ex Saulo Paulum, et ex lupo agnum, ex
lancto Dei dilectio mittitur, qua: per Apostolum j)
pcrsecutore doctoiem. Fratres, quantum cst homi-
haritasnominatur. Charilas, inquit, Dei di/fusa est nem de Dco loqui?Ouid plus dicam? Dicam tamon
n cordibus nostris per Spiritum sunctum, qui datus (}U()d scntio. Quidquid cst, quidquid fuit, quidquid

'st nobis. Spiritus etcnim sanctiis, I'atri ct Filio un(|uam essc beiie poterit, hujus artilicis munerc
'.oacternus et consubtantialis, non sicut minor ct non carebit.Nam quidquid ordinem servat justititT,
lolens transmittitur, sed sicut air|ualis propria vo- quidquid profectum pr.Tstat prudenticC, quidquid
untatc a Dco Patrc ct l'ilio, inittitur, quia, sicut virtuti cedit victoriam, ([uidquid honestam facit
/eritas dicit, Spiritus uhi vull spirnt. tcmjjcrantiam, quid^juid rectum in fide, in speccr-
Obinutescant qui in divinitate Spiritum sanctum tura, in charitate perfectum, totum ab illo initium
ninorem csse somniant, ct qui infor crcaturascrca- et augmontum pcrcipit, qui prajsentein diein ad-
iiin cssc connumcrant. Nun potcst esse minor qui vcntus sui pra;scntia inirabilitcr consccravit. Cujus
^tius operis divini logitur et crcditiiressccoopcra- nos gratia gratilicati, lumine illustrati,consoIationc
iior. Ncc intcr creaturas potest connumerari qui consolali.diligamusDominumnostrumJesum Chri-
1019 S. ODTLONIS CLUNIACRNSIS ABBATIS V. 1020

stum sermones ejus servando, uL (liyniniL'ieauuu', A inlonul, ad Prajcursorem cjus ccclcste magisterium
fieri dilectione, advcntu et hospitio Dei Patris ct ct scnsus catholicus convenienter pertinuere denun-
Filii, et ejusdem Spiritus paracleti, ita ut ad nos tiat. Multo etiam aperlius ei Spiritus sanctus tesli-
tota Trinitas veniat, et tcmplum nos glori* su;i' monium perhibuit, quo repletus ad adventum geni-
inhabitando perficiat Dous unus,vivus et verus,qui tricis Doinini clausus adhuc matris utero,ut Evan-
absque initiu et sine riuc per infinita Scccula Siccu- geliuir) loijuitur, non natura pra^stante, scd gratia

lorum vivit et rcgnat. Amen. annuente mirabilitcr cxsultavit.Ipse enimDominus

SERMO X. Christus, cui testimonium ille perhibuit, dicens :

Ecce Agrius Dei, cccc qui tollit peccatum mundi

DK ADMIHABll.I PR.iCCUIlSORIS CIIRISTI .lOANXIS
UAfTIST.E NATIVITATE. teinpore sutc pr-cdicalionis, de illo di.xit : Internn-
OrtumDoniinici Praecursoris celcbranles, fratres tos niulicrum non surre.rit niiijor Joaiuie Baptista, ct

charissimi. oporlel nos fideli devotione perpendere qucm inter natos muUcrum majorem luisse dixil.

quantas oiirjus iucmuriam cum gratiarum actione lcvitatis vitio et voluptate deliciarum carere inno-
laudes Dco debemus persolvere. Ad repellendasigi- tuit, prophetam et plusquam prophetam eura esse
tur et etrugandas densissimas ac tetras mortis et asseruit, ctqucm ipscpoLenlia suaj divinitatis tan-

ignorantiffitenel)ras,quas tcnebrarumauclormundo |. tarum virlutum ct graliarum privilegiis dedicavit,

infuderat,venturum erat lumen illuminans omnem ut mortalium omnium merita excederet, Angelum
mundum. Idcirco consequens erai ut illud ineffabile a Deo vocdtum,et ad prasparandum iter salutisanle
et ajternuin tcmporalium etrationibiliumnumerosi- sc missum prophetae Malachias oraculo referenle.
tas proBcederet lucernarum. Patres dico religionis perdocuit. Si enini angelns Grffice, Latine dicitur
antiquee, quorum virtutibus, e.\cmplis et dictis li- nuntius, merito B, Joannes appellatur angelus,qui
deles populi illuminati et docti, discussa pcrpetuffl nascendo de sterili matre, nuntiabatnasciturumde
caecitatis caligine, cum sinon ex
illud superveniret, Virginc matre,praedicandonuntiabatpraedicaturum,
toto, vel ex parte possent agnoscere. Fuerunt ita- baptizando, baptizaturum, paLiendopassurum,ejus-
que, ut diximus, lucernaj, non a se, nec aliunde, que passione genus humanum redempturum. Qui

sed ab illo suprcmo luminc illuminante, cultores vivit et rognat cuni Deo Patre et spirilu sanctoper
videlicet coelestium praeceptorum, alii ante legem, omnia saecula saeculorura. Amen.
alii sub lege, alii vero judicium, regum et prophe- SERMO XI.
tarum temporibus, Dominic* nativitatis passionis, IN VIGILIA APOSTOLORUM PETRI F,T PAULI
resurrectionis et asccnsionis rnysleria praeconantes, In cxordio vigiliarum apostolicae solemnilatis il-

Post quos, Domini Pr«cursor, Joannes effulsit. lum puerum citharccdum, David dico regem po-
qui omnium patriarcharum praconia et vaticinia C tentem et fortissimura Israeliticoe plebis ducem'
prophetarura luce perspicua deduxit ad publicum. qui tanta Dei gratia et providentia praeditus esl u
Hic enim vir sanctus non solum justus, sed ex ejus propagine Virgo eligeretur, ex qua De
etiam ex parcntibus justis exortus. Justus in Filius corpus nosLraj redomptionissusciperet,istuii
prajdicationc, juslus in orani convcrsatione, ju- tantum ac lalcm cantantem audistis, etcuni eol.T

stus in passione. Cujus nativitatem, justitiam et tis vocibus ct piis aflectibus cantastis : drli emr
sanctitatem, et omncs sacratissimos actus Ga- rant gloriam Dci,et opera manuum ejus annuntiat fir

briel nuntiavit archangclus, stylus ad plenum mamcntnm. Coslos audivimus, firmamentum vi

descripsit evangclicus. Dignuin valde erat ut pucr, dimus. Ccclos gioriam Dci cnarruntes, firraamcn
tanta pracditus dignitate, tali vocarctur no- tum annuntians. Quoeramus et vidcamus qui sun
mine. Ut enim majorum nostrorum testatur auctori- isLi coeli,et quomodo enarrant gloriam Dei,et quo

tas, sive prudentia, Joanncs interprctatur Dci est firmamcnlum.et qualilcr opera Dei annuniial
gralia, sive in (juo cst gratia. Quanta; sanctitatis, Non cnim introduccret scrniu prophcticus gloriiu;

quantacquc coeleslis grati.c Domini Prajcursor dita- Dei enarrantcs ccclos, ncc opcra Dei annuntian
tus est muncrc,humana3 scienti;e serino nonpotcst lirmaraentura, nisi spiritualiter vcllct intellij.

dicere.Et quia dc eo huraanajscientiae serraodicere n apostolos ct apostoticos viros super fundamenluii

non valet, quod de eo et ad cura dictura est silerc ct firraamentum fidei immobilitcr constitutos. H
non dcbet. Quid praesrtatur homini tanto, cum dc vero propheticum scrmonem ad litteram inlcPipei
illo tantillus locjuitur homo? Quid valct ad ha^c volumus, dicamus quia tunc cccli gloriam De
exiguitas horainis,quoniam dc illo summa etinclfa- cnarrant quand(j solcm ct lunara ct stellas,in sc*
bilis loquitur Trinitas? Loquitur de eo Deus Patcr cumpositas,rairo ordine suis temporibus repra?sei
in psalmo, loquitur idoin in Evangelio. In psalmo: tant, et (irmamentura opera Dei annuntiat. cui
Paravi luccrnam Christo mco. De quo sanctuscvan- astra cocli in sc cL lucorc et moveri pra^monslra
gclista ; llle crat lucerna anlcns ct luccns. In Evan- Non onim conscquenter sic, scd magis intelligci
gelio. Supcr <jucm vidcris Spiritum (lcsccndcntcm spiritalitcr debcmus. Figuram voro magis orii ;

et mancntcni, ipsc cst qui haptiuil. Quicdam vcru rirmamenlumspiritaliumdoclorumpossuntretinoi

tcslirnonia, ([u;i3 Spiritus sanclus pcr Isaiani et Jo- quam gloriam Dei et opora manuum ejusad liqu
reraiam iu Dumini Salvatoris persona specialiLcr dum dcmonstrarc. Sunt cnira hcec elementa mu
 !

n SERMONES. 1022

rralionabiliu, scd ca^le^ti virlulo oL diviiui s:i- A crat ciaii iUo vt non est in alio ali'jvo saltis, nec
;

Qtia ration.ibiliter ct sapientcrdisposila. Et qiiia ulitid nomenext siib coelo datum Iwwinibus, in quo
1 praenuntiati psalmi scnsus nostcr ad litlorani, oportcat nos salvos fleri. Va.u\us etiam nihilominus
e occidit, dignosci non valot, nccessc cst Spi- coDlum aut firmaiiiontum fuisso et esse creditur,

is, qui vivificat, ut spiritaliler intelligauius nos cum ab eo dictum fuisse lcgitur altifudo divitia- :

ritalitftr doccat. Apertissimc onim patet spiritales rum sapientio' et scientixl)ei,quam iucomprchcnsi-
os sanclos fuiss*» et esse apostolos. Si enim bilia sunt judicia ejus, et invesfigabiies vix ejus
03 dicimus quos proDstantissimos scimus, in Quisenim cognovitsemnm Domini, ant(jnis consilia-
inc doclorum per divorsa tompora rontompora- rius ejns fnit ? Quoniam ex ipso, ct per ipsum et in
n suorum. profecto isli sunt cajli cojlorum, isti ipsosunf omnia; ipsi honorct gloria in scccula s.tcu-
il doelorcs doclorum, principos populorum, filii lorum. -Imen. El in alio loco Quis nos separabit a :

ussorum,qui,ob meritum magna) fidci Abrahce, charifafe Chrisfi ? Tribtdafio^an ang uslia ,anpersc-
sunt filii, do quibus in
xinii patriarch;p. ofTecli cniio, an famcs,an nuditas, an periculum, an gla-
Imo Spiritus sanrtus Ecclesiic biquitur diccns : dius? Ccrlus sum enim quia uct[nc mors, neqtie vita,
» pafribus suis nati sunt tibi filii ; constiturs eos ncque angdi, nequc principatus, neque virtutes.
icipessuper omncm tcrram.Cum enim Pctrumet r^ nciiuc instanlia, nequc fortitudo, neque aUit'ido,ncquc
dum cados dicimus, non ab iilo excolso nomino profumlum, ncque creatura alia potcrit nos separarca
is apostolos excludimus. Oinnos orgn apostoli charilale Dei, qux cst in Chrisio Jcsu Domino
: vocantur cocIi,pcr quos mundus agnovit doctri- nostro.
Q ver.-e fidei. Ergo Petrum ct Paulum ccelos dici- Si quis vult scire vcra cssc quae brevitcr propo-
s et unumqucmque illorum lirmamentum fu- suimus, logat studiosius Actus apostolorum ct Epi-
lUr. stolas amborum, et cuin eos invcncrit diffusius,
'rimum videamu^ qua auctoritatc divinarum Lit- abundantiusot manifcstius gloriam Dei onarrantes,
irum appellantur cadi, qua assertione Scrip- el opcra mauuum cjus annuntiantes, credat certis-

DB firmamontum dicantur ; dcinde quomodo vcl sime cos firmamontum fuisse ct ccdIos. Non est
ilitor gloriam Di-i enarrcnt, quam alte et pro- Paulus infcrior Potro, quamvis illo Ecclesia? funda-
de opora Dei annuntient. Non onim immerito inentum. Nam et hic sapions architectus, sciens
i vocantur apostoli,Domino diconte por Isaiam : vcstigiacrcdcntium fundarc popu]orum,ncc Paulus,
lum tnild sedcs est, et iterum Scriptura Anitna : inquam, indignus apostolorum coUegio.Cum primo
ti sedes cst sapientisr.Et si anima jusli scdes cst (luippe facileconferendub, ot iiulli secundus ; nam
ientire, ot coclum scdes Dei est, anima Pctri et qui sc imparom nescit, Dei pricvoniontc gratia fecit
ma Pauli sodes sunt Doi, et sedes sunt sapien- ^ a;(|ualcm. .\mbo a Chrislo vocati, ambo in Christo
, sicut ipFC Paulus asserit Dominum Christum, fideliter convcrsati, ambo a Christo gloriosissimc
virtutem, Deique sapientiam essc, et si supor coronati. Aller vocatus de littore, altcr appellalus
nilcm, et quictum et trcmcntom verba sua Do- al) ffilhcre. Ille do piscatione, iste de persccutione,
lus requiescere se promittit, procul dubio in islis et idcirco duplici sunt digni honoro, quia simul la-
em SU.X divinitatis constituit, in quibus sedons boravcrunt in verbo et pricdicalione. Cajtcrum fra-
lahitans mundum sibi sternit, ct per eos fideli- tres, domini sonioros ct patres, quorum pra^dica-
populis itcr salutis ad 'ac] viam venc humilita- mus initium pia3 convorsionis, ot fidei oL sanctai
Cognovimus, Scriptura tcstanto,Pctriiin
:>slendit. coiivorsalionis proveclum, corum libet et dicere
Paulum spiritales pssc calos vidcamus illos ; admirabilcm et pi-.-odicabilem oxitum. Scimus et-
rrantes Dci gloriam, non nostris, sed eorum ip- cnim Uomam, ut ipsa cum toto orbc sibi subdito
jm sacratissimis verbis. Nonne enarrabat Petrus gloriatur ct pra3dicat,horum prajdicatione edoctam,
'iam Dci,quando diccbatsc spcculatoremfactum horum sanguine cc-nsccratarn, horum moritis ot
j ctclestis ac divinaj magnitudinis, ot accepissc pra^sontia dc variis crroril)US in unitatem fidei per-
ninum Josum a Df*) Patre honorem et gloriam mutalam. Fuit in confliclu et congrcssione sancto-
^delapsaadeumhujusccmodiamagnificagloria: fj
rum fides firma, spes certa ct vicLoriosissima cha-
cil Pilius meusdileclus, inquomihicomplacui; cl: ritas fuit contra eos impia Noronis crudclitas, et
;

ic vocem nos audivimus de ccelv allafam, cum Simonis Magi nofandissima falsitas horum insec- ;

mus cum ipso in monte .%ancto. Nonnc firmamen- tationc Petrus cruci affixus, Paulus capilc ploxus,
1 erat Petrus cum dicebat Obedire oporlct Deo
: altcr passus crucc, altor truncalus ense. Idem pa.s-
gisquam /iowi/ii6«5?Cumenimdeo3 alloquerelur sionis locus, par et sepultur<je loculus. Meritis fuc-
is in medio plcbis in firmamento vcra? fidoi runt /Bqualcs, ct passione pares, ccclestis regni
it riri fratres, ros scitis quod facfum est ver-
: h.'nrodos, et Chrisli cohrnrodos. Qui rpios vocavit,
1 per vnivprsam Judiram, incipiens cnim u Gali- ut altor istorum fisscrit, illos ct justilicavit, et quos
post haptismum, quod pr.rdirarii Joannes, justificavit,illos et magnificavit, cl (|ur)s magnilica-
un a Nazareth,quomodo un.rit eum Deus Spirifu vil, illos ot glorificavit. Qiiorumjustiliain incitantes,
cto ct virtide. Qui perfranxivit hinicfuciendo ct ct magniluditipm lautlando magnificantcs, ad illam
ando oinncs opprcssos a dia/joio, quoniam Dcus glori;irn mcrcamur portiugcrc, ad quam illos ho-
1023 S. ODILONIS CLUNIACEN51S ABBATIS V. 1024

dicrna dic prajdicainus cL crcdiuius pervcaii^sc. A pcr os Nirginis audicbat vci-ba Doiuini pcrlonantis,
Amcn. et dc ulero maLris gesLiebat in occursum cjus crum-
SERMO XII. perc. Quomodo, quantum ct qualiter officiis et obsc-
DE ASSUMPTIOMK DKI GK.MITniClS ."MARI.T-:. quiis speculativae vita;cum altera Maria se subdidit,
Congrue satis ct convenieiitcr videtur a Palribus Gabriclis archangeli profiteatur asscrtio. sermoni.^^
fuissc sancituin, uL in memoriaDoinini Genilrieir-i ea evangclici proscqualur oratio, quia ad h.ec narran-
recitetur evangclica lectio, quai narrat illas duas da nosLn-B parviLaLis dcficit serino. Unuin profecto
mente ct carne sororcs Dominum Jesum cxcepisso scimus, quia omnis cjus vita ct actio intenta aemper
hospilio.Gui enim illa vcuicnti in mundurn tcmplum fuit iii Domino. Et sicut dealtera Mariadictum csl:
prajparavit virtutc sacratum et perpctu.c
coclesti Ista opUinum partem clcyit^quia. priuia omnium feuii
virginitati dedicaLum, huic istic, ut Evangelium lo- naruiu Dco virginiLateui obLuliL cL idcirco promc- ;

quitur, tcmpornlis bahitationis pr.-eparavcrunt do- ruil uL Dci Filius angclo nunlianLe ex ca corpus no-
mum, etpis: ]iJiua..i^aLis ac sinccrissima; charitaLis stra;redcmptionis susciperct. Diximus cam sempei
prajbuerunL obsequium. Uarum enim viLa cL acLus intentam fuisse speculationi divina;, scd oportet no5
ita fuerunt mirabilcs ct fidclium rccordationc cclc- hoc caLhoIicis vcrbis astrucrc. Ut enim hu
ipsuiri
bres, ut duarum viLarum figuram cas retincre as- p mano usu loquar, ubi crat corporc quando a Dominf
scrant divinarum liLlerarum caLhoIici cL docLissimi mittcbatur angclus ad eam ? utiquc in domo paren
traclaLores. IMarLha igiLur qufc curam domus gcre- tum. Ubi crat spiritu ? verc, ut diximus, in illo di-
bal, cL tanto talique hospiti ejusque discipulis,qua3 vinse spcculationis irrtuitu. Quid agebat? Sine prae-
ncccssaria erant praibebat, activa; vitai figurara, ut judicio alicujus irreprchcnsibiliter vivens, ut sua
diximus, prasfercbat. Pcr Mariam vcro, quK ad pc- professionis proprium erat, orabat, lcgcbat. Quo'
des Domini scdens, instantissimc sermonisejus au- modo orabat? Canticum quod cecinit tympanizan.';
diebat colloquia, viLa perspicue prajmonsLrabatur exclamat : Magnifical amma mea Dominum. Qui'
contemplativa. Eia, fratres charissimi, videamus si legebat? Forsitan occurrebant ci divina; Scriptura

domina nostra in domo Domini et Dei Gcnitrix, et testimonia ad illud ineffabile sacramcntum quodii
sempcr virgo Maria, uLramque vitam ad plcnum ea gerebatur sine dubio pertincntia. Nonne in pi
excrcuit, ct activam vitam laudabilem quam opcrc gnore quod gcrebat illud impleri posse crodebat Mo
IMarlha excoluit, ct contemplativam optimam quam saicum : Prophetam, inquit, suscitabit Dominus il

audiendo et eligendo obtinuit. Sane sicut di-

IVIaria fratribus vestris ianquam mcipsum audietis ? Et mul
lectum Domini Joanncm theologum de humanis et tas aliasin aperto cernobat ju'ophetarum sententias
corporalibus actibus Domini Jesu pauca dixissc,ct in quibus tanti sacramenti ac mysterii praimonstra
multadcnaturadivinitatisejus,potentiaetmajestatc C batur ct ad liquidumdeclarabaturveritas. Nonne a^
dixisse ct scripsisse, teste sacratissima scrie de- hoc pertinerc videbatur illud Jacob patriarchae testi

cognoscimus ita Domini Gcnitricem

scriptionis ejus ; monium dicentis : fion auferetur sceptrum de Judc
non adeo fuissc crcdimus iutenfam activaj conver- ct dux de fcmorc cjus, doncc vcniat qui mittenduses
sationi, quam sc totam coutuliL diviua; conspecu- et ipscerit e.ispcclatiogcntium. Quid manifcstiusquai
laLioni. Non cnim ad aclivam ulLra quam maLrcm quod illc fatebatur Balaam arioIus,ex se falsiloquu:
Domini dccuiL se contraxit, sed toto mcntis affcctu Dei nutu veridicus : Orictur, inquit, stella ex J(

et desiderio, ad vitam se contemplalivam ercxit : et cob, et cxsurgct homo de Israell Scicbat enim D
ne cx toto esset vitaj exsors activaj, postquam cst Genitrix in arce divina; contemplationis assumpt
electa a Domino, salutata ab angclo, obumbrata a Davidicis cdoeta tcstimoniis, processurum dc ;

Spiritu sancto, fccundata Dei verbo, exsurgens de Dominum, tanquam de thalamo suo sponsum euii
loco, per iter dcvium et abrupta montium vcniens ut demquc spcciosum.utidem prophctaprajcinuit, pi
deferret amicis actualis vita; laboriosum officium, filiis hominum. Non enim dubitabat ad sc pertinor

Zacharia? vatis ingrcditur domum Elisabelh salu- SpiriLus sancLi illustrata lumine, quod Isaiam pr
tans CognoviL in spiriLu in sinum ejus nobilc pi- phctain recolcbat dixisse : Eccc Virgo concipicl
gnus dcposiLum, ct in liis paucis,ut diximus,]\larthaj n pariet filium ; et Egrcdictur virga de radicc Jcy
:

complcvit actum. Si Martha fclix, quaj acLiva? vila! et flos de radice ejus asccndct. Quid apcrtius ? qu
prajferebat figuram, quanto magis isLaj sanctissimaj, jucundius? et Virginem parituram, et virgam
dcquibuslo(iuimur,person»e.\slitcrunt felices,quaj radicc Jcsse processuram nobilissimus prophetaru
tantorum gaudiorum ct muncrum meruerunt tieri pronuutiat.
compotcs? Ona; major potcst essc fclicitas quam Placuit igitur inscrorc huic nostra; declamatiu
cum in matrc Domini et, ut ita dicam, in aula re- cuku sentcntiam psalmi octogcsimi sexti quani
gali, in alvo virginali fccunditas rcgnat ct virgini- mcmoriam Domini Gcnitricis, etmysterium Doi -

tas?quam cum infocunda et vctusla gcncrat clparit nica; incarnationis ct nativitatis, B. .\mbr03ius,
sLerilitiis, ct cum ;r;sfas seucctutis ct antiquitaLis pcr cuneta landabilis ol verus assertor fidei catl
nomcu promcruit novic palornitalis ? Et ut B. Hic- Wcs^, adco festivc voluit exponere, ct idcirco,
'

ronyinus Jucundo sermonc prosequitur, Joanncs dixi, scntentiam tanti pontilicis pauperculo nos
^

etiam ad introitum Maria; exsultavit et lusit ct : opcri apponcre volui, ut quod dignc non potuitp-
j25 SERMONES. i026
i]ui iiigoiiitili noslii paupertas, scntenti.T tanti A runn vcriiiicu tcstimonia. l^t ut in tribus personis
jnlificis nobilitet et commcndet aucloriluo. Ait summa, simple.\,jeterna et incomprehensibiliscre-
lim secundum anliquarn intcrpretalioncm jam datur,confiteatur et adoretur unitas,summacliam,
ctus doci.itisiinus doctor : iW(//(7- Sion dicct : Ilomo simplex, ajterna et incomprchcnsibilis crodatur,
homo naltis cst i>i ca, cl ijisc fuuilitvit cam Altissi- conlitcatur ct adoretur Trinitas : invitet nos sancla-
us. Matrem autem secundum diviiiitatem habcrc rumdivinarumScripturarumsinccritasetcatholico-
)Q potuit, qui auctor est Matris. Illefactus eslnon rum Patrum, corum videlicet fidelis auctoritas nos
vina gcncrationc, sed humana. Quia homo factus doceat, in quoruni intcllcctu ct scriptis fidci pietas
t, Deus natus est. Sic et alibi habes : Pucr nalus ct veritas non vacillat. Myslorio itaque baplismatis
{jiobis, Filius datus est nobis. In Pucro cnim no- pcracto ac praiscntia lolius Trinitatis consccrato,
en aitalisjin f //?'() plenitudo est divinitatis. Tactus DominusJcsus non alieno,sod suo spiritu etpropria
malre, nalus e.K patrc. Idem tamen ct natus et voluntate desertum pctiit, ubi ad tenlandum eum
ilus, non divorsum, sed unum putos. Unus cnim malignus spiritus invenil. Qui ipsius virlute supe-
;i fdius, et nalus e.\ patre, ct ortus ex Virginc. ratus, angolis ininistrantibus rccessit ab eo confu-
stanli ordine, sed in uno concurrit nomine,sicut sus. Poslca a B. Joanne invenitur, et ob incompa-
pnnscns lcctio doccl quiar/ homo nalus cst in ca, ^ rabileminnocentiamabeo mundi pcccata
.\gnus Dci
ipsc fund.tviteitm .tllissimus. Womo utiquc corpore, tollens appellatur. Et ne lumen divinitus accensum
tissimus potostate. Etsi Deus el homo divcrsitate sub modio ponerct.sed nec diutius celaretur,exivit
tura?, idom lamen non altcr in utro^ine. Aliud ad publicum. Et quiatolum invenit mundum pecca-
gospeciale naluri-e su.ne.aliudnobiscum commune, tis obnoxium, omnibus medicinae indixit remedium,

d in utrnque unus et in utroquc perlVctus. Non ct in suo advcnlu appropinquare dixit regnum cce-
itur rnirandum est Dominum oum, ct
quia ot lorum. Et ut illud Isaiai impleretur vaticinium: P(3-
iristum fecit Dous.Focit ergo Jesum. Eum uli(iue puliis ijui scdcbat i» tcncbris, vidit lucem niagnam.

li ex corporo nomcn accepit, focit eum a quo Ilabilantibus in rei)ionc umbr.v mortis lux orta est
iam palriarcha scribit David : Matcr Sion dicct ho- cis. Dcindc ipso divinitatis su;r lumine prfficunte,

), et hoino factus cst in eu : dissimilis utique non ex divorsis hujus vitaj convcrsationibus ct officiis,
^initato, sed corpore. Nec discretus a Patrc, scd ut Evangelia loquuntur, discipulos vocavit et ex illis
ceptus in munere. Hujus eteniiu muncris gratiam duodccim elegit, quos ot apostolos vocavit, perquos
gelo nuntiaute virgo Maria Dominum concipiendo humano Quorum sacro
gencri salutis iter ostendit.
omoruit, pariendo obtinuit, et post partum virgo conventui ct nobili contubernio scmper adhrcrebat
rpetuopermanons incorruptampossedit. Ejnsdcm sanctissima Virgo. Cum illis semper habitabat se-
muneribus confortu, ut fas est credcre,omne
atiai ^> seque Donunicisconspectibus frcquenter prssentari
nipus Dominica; infantiai,pucritiffi e.t adolescenticc gaudcbat. Eam vero optimam partem quam soror
im ipso percgit.ctobsequium matcrn<'e dulcodinis, Marth.i) Maria inspe et figura gerebat,Dei Genitrix
vera mater,vcro humanitatissuajfilioministravit. in re vera firmissime retinebat, et cum apostolis
laefuerunt illorum intersecolloquia,quam dulcia, de humanis Chrisli actibus, ut vorius ac specialius
lam amabilia.quando in matre fulgcbat virginitas cognoscebat, verius ac specialiter conferebat, ut ab
l.-Rlabatur fecunditas! In filio
apparcbat humani- ea discerent qualiter arcanum lanti raysteriiet ipsi
setlatebat divinitas. Quantum velquale illuderat credcrent et lucidius aliis onarraront.Etcum oppor-
:ificumacvirginalecoiisi)rtium?non diconostrum, tunum neret,sino omni ambiguitatc scriptis mundo
lomnium hominum prorsus cxcedit inlellectum. transmittcrent. Ipsa vcro, ut sanclus cvangclista
inde idcm ipsc qui orat unigcnitus Virginis ma- Joannes refert, Domini miraculis nonnunquam in-
9, cum voliiit
apparcre unicus Dei Patris, tcmpore terfuit. In hiset in caeteris divinitatis ejusoperibus
i baptismatis hoc ipsum ostendit majestasTrini- quam dici potest gloriabatur. Et
et virlutibus ultra
.is. Cum Patcr audilur in voco, Filius videlur in Maria (luondam peccatrix, cui donando peccata si

mine,Spiritii3 dignatus est in spccie apparcrcco- orat propitius, intente audiobat vcrba ex ore ejus,
rnbip.Estcnim hujus magnitudinis teslis, magnus n quanto magis ha!C, qua; crat mcnte et corpore san
EE caBleris homo nomine Joannes a Dco missus cta, audicbat ardentius cujus idcm ipse et Dominus
e vero tantus honio,qui h.iclcnus orat Dominico? crat ct filius^C-Elerum ut Simeonis justi prophetia
^arnationis et nativilatis arcani mirabiliter con- imploretur diccntis luam ipsius unimam pcrtrans- :
/•.'/

lus, factus cst ministcr mirabilis mysterii hujus. ibit fjladius, temporc Dominicaj passionis cum di-
Nos crgo, fratres, ut corde credamus et orc con- locto discipulo de ca dictum est Eece mater tua. :

eamur tres denominativas ct discretas personas, Circa scpulturam vero Dominicam multo magis
tris, et Filii, et Spiritus sancti, unius esse divini- quani mulieres ill.as sanctas (luidem dicunt fuisse
is, Dcitatis, dominationis^essenti.-e,
simplicisque soIlicit;im, quorum opinionem, ni fallor, astruere
bstanti*, ffiqualisetiam majcstatis, virtutis,hono- vidctur bonus illc Sedulius pocta evangelicus, ora-
1, potcstatis, felernitatis, immensitatis et gloriaj, tor facundus, scriptor catholicus.
mone.^nt no3 ct doccant vnritatis vcracissima Si cnim scirc volumus quid Dei Genitrix, post re-
Pba, prophetarumque,ap03tolorumetevangeli8ta- surrectionem Uomini, anlequam ipse coelos ascen-
 1027 S. ODILOxNIS CLUNIACEXSIS ABBATIS V. 1028
deiot, agebal, sinc dubid luca Dominicae Nativita- A hodicrna cjus Assumptionc, divina; lcgis interpres,
ti«,passionis, scpulturie et rcsurrectionisfrequentcr sanctus vidclicet Ilieronymus cl alii doctores egre-
circuiens, invisere cupiebat. In eisdcm etiam locis gii talia ac tanta potuerunt et voluerunt dicere,
lacrymas fundcbat et sanctissimi orissui osculadul- quibus nos ncc audemus aliquid, nec dcbcmusad-
cissimaimprimcbat. Deindoad nolum sibi refugium, jiccre. Et qui ad plcnum vult cognoscere gloriam
upostolicum videlicet contubernium, pasta inluitu solemnitatis hodiern;e, legat scrmonem quem su-
Dominicorum locorum cum gaudio remeabat. Gre- pradictus Pater Hieronymus edidit, et ad sanclam
dimus eam intcrfuisse gaudiis Dominicae Ascensio- Paulam, et ad Eustochium filiam ejus virginem,et
nis,in die sancto Pcntecostcs cum sanctis apostolis ad cseteras virgines non solum pra?sentes,scd eliara
percepissc eam gratiam Spiritus sancti, quam con- ad supcrvcnturas transmisit. In eodem vero scr-
slat esse ijlcnissime habcrc ab ipsa conceptione mone possunt addiscerc virgines femina;, et non
Christi. Si quis xpro lidhuc studio pietatis vcl picT solum virgines feminfE, sed ctiam virgines masculi,
curiositatis aircchi indagare voluerit quid posl As- quomodo debcant "irginum virgini, virginahter ac
censionem Domini cgerit, quam sancte et justo viriliter militarc. Ilodie, reverendissimi Patres et
vixerit et cum quibus habitavcrit, soli Deo co- charissimi fratres, domini et scniores, matres et
gnitum essc videtur et Gabrieli archangclo, cui sorores devotissima^, bcata; Dei Genitricis ct sem-
ejus causa tota commissa esse prffidicatur a Domi- pcr virginis Mariaj cclebremus festum, ut per ejus
no, et angelis sibi coilaBlantibus secumque collo- singulare meritum, etorationes omnium sanctorum
quentibus, Joanni ctiam dilecto Domini discipulo sanctarumque virginum, pium mcrcamur habere
qui ab ipsa crure suscepit in sua sollicitudine et atque propilium Virginis filium, et virgiiuim spon-
cura, vidclicet ut Yirgo virgini deserviret, et Do- suin, Dominum nostrum Jesum Christum.Qui vivit
mini matri rependeret servitutis et dilectionis obse- ct regnat cuni Deo Patre, et Spiritu sancto, per
quium, qui eum pra3 cffiteris siia dilectione fecerat omnia sacula sa3culorum. Amcn.
dignum.Beatissimo ctenim Petro apostolorumprin- Dei vero Genilrix, qua> hodic ad cailorum glo-
cipi ceeterisque aposlolis non incognita fuit ejus riam, super choros angelorum et usque ad summae
purissima vita et actio sancta quo(iue et admira-
;
divinitatis prajscntiam assumpta esse creditur, ve-
bilis et praedicabilis conversatio. Quippe quia cum neratur et colitur, ipsa est, ut quidam ex nostris
ab ipsorum convcrsionis initio, us-
eis scmperftiit humili devotione alloquentes soliti sunt dicere: Tu.
que &d illum diem in quo unigcnitus Dci Filius, enim aula
forma pudoris, id est vere-
es regalis,
homo ex ea vera fide genitus, a laboribus hujus cundifc, quaj semper cst comcs individua integrs
vita3 voluit eripere, et ad gloriam sibi a s«culis
virginitatis et continuffi castitatis. Tu cs enim post
prajparatam, ut creditur et pra^dicatur, supcr cho- C Deum causa pn-ecipua humanae salutis. Tu matei
ros angelorum dignatus est elevare siiigularis, tu virgo perennts. Tu mater intacla, tu
Hujus diei l;Etitiam hodie totus mundus concele- virgo focunda. Tu mater sinc viro, tu virgo sine
l)rat,hodie namque ob veneralionem Assumptionis excmplo. Tu pucrpcra sine tuK integrilatis dispen-
Doniini Genitricis angeli hctantur, virgincs gratu- dio. Tu tot divinis muneribus functa,tu tantisniu-
lantur, patriarchaj' et propheta! Deo gratias refe- neribus ccelestibus compla. Tu tam granditergratia
runt, quia prassagia et vaticinia sua per camdem Dei cs referta, ut per florcm tui virginalis utori
Domini Gcnilricem completa esse cognoscunt.apo- omnipolens Patcr supcraret tenobrarum principem,
stoli et evangelistjc tripudiant, cum in carnc Domi- mortis auctorem, et amovcret a paradisi aditu
num venissc, et dc Virginc natum vera fidc scriptis gladium flammeum atque vcrsatilem et per : euin^
suis proauntiant.Gloriantur etiam hodie martyres, qucm tua goncravit virginitas, coelestis regni fido-
GenitricisDomini sui solemniadignis laudibus cele- libus aperirot portas, (|uas clauscrat hostis antiqui
brantes. Gaudcnt summi pontifices, confessores et callidilas et priorum parcntum pncsumptuosa temc-
doctoros calhnlici, diim pcr eorum doctrinam fidc- ritas. Por has ilaquc portas, ut crcdit fidclium fidei

lcs Dci crodunt ct coluut Dci Filium suscepisse firmitas, assumpsit te ad aHernitatis suae solium
quod non erat, et non amisisse quod erat ; et Geni-
q cum multitudine angelorum, occurrens tibi fesiivc
tricem Domini pra?dicant virginem peperisse, ot ex tc incarnata Divinitas, sicut universo orbi hodn"
post partum virgincm cxstitisse. Dicam aliquid tua) gloriosa? Assuniptionis ropnvsentat celebrita^.
plus, si aiidco dicam lideli pncsumptionc, dicam
;
Nos vero ad hujus paupercukv dcchimationis cumu-
pia tcmcritate. Totus mundus hodic condigna ju- lum, non hymnum, sed ad insiar hymnorum, le-
bilationc Iffilalur et gaudct, tartarus tantummodo nuem satis ct pauperom composuimus dictiononi
ululat, fromit et subinurmurat, quoniam gaudium
SERMO XIII.
ot Iffitilia hujus diei, claustris infcrnalibus inclusis, DE N.VTIVITATK DE.\T.E :M.\ni.f; VinC.lMS.
aliquod rcmcdium et rcfrigcrium pr;cstat. Non au- [Deest inif.) partum. Talibus cnim obsequiis an
dont, ut opinor, minislri tartarei hodie attingorc gclus intentam invonit atque salutavit. l"tpol«
suos captivos, quos recolunt rede.i.ptos illius san- virgo vcrecunda erubuit quo coafortala, qu;i
; a
guinc, (lui pro mundi salule est dignatus na-^ci dc dii^obanliir civdidit. cl (•rcdciulo auctorcm nostm
Virgine. De cujus Virginis meritis et gloriosissima salulib cdidil Jesuiu Christum Doaunuui nostrum
29 SEHMONES. 1030
eni pali-iarch.T? el propholae prccvidcrunt el pra:- A loqiiendi parcior, icgcndi studiosior, non ia incorlo

:erunt dc virgine nasciluruni. Aposloli vidorunl divitiarum, sed in partc pauperis spcm icpouous,
pricdicavorunt vera fide jam de Virgine natuin, inteuta operi, verccunda sermoni, arbilrium uiontis
ipsuni faotuui esse secunduni humanitatom, qui non hominum, sed Deum quaererut. Nulli laidcre,
npererat secunduni divinitatom. Quid erat?Ouid bcne vclle omnibus, assurgere mejoribus natu,
tus est? Deus erat, homo factus est. Suscepit ioqualibusnon invidcre,fugerc jactantiam,rationem
manitatom, non amisit dcitatem. Factus humilis, sequi, amare virtutcm. Quando ista vel vultu Issit

insit subliniis. Natus ost homo, non dcstitit csse parcntes? quando disscnsit a propinquis? quando
us. Natus cst parvulus, latons magnus. Qui libcn- faslidivit inopem? eos solos solita co^tus virorum
'
ampleclitur Deus natum, non horret Virginis invisere,quos misericordia non erubesceret, neque
rtum. Dioit Dous crcator hominis, lilius hoiniuis. praiteriret vcrecundia. Nihil torvum in oculis, nihil

id esl quod te pormovct in mea nativitate? Non in vcrbis procax, nihil in aclu inverecundum, non
m conccptus cupiditale, ego matrcin do
libidinis gcstu IVactior, non inccssu solutior, non vox pelu-
a nascercr feci, ego viam moo ilineri prccparavi laetior, ut ipsa corporis specios simulacrum luerit
jue mundavi. Ilanc quam despicis, Manicha;e, raentis, figura probitatis. Bona quippe domus in
iter esl mea, sed manu fabricata est mea. Si po- -p ipso vcstibulo dcbet agnosci, ac primo prffitendat
inquinari cum eani facerem, potui inquinari ingrcssu, nihil intus latcre tenebrarum, ut mens
m ex ea nascerer. Sicut transitu meo iliius non nostra nuUis repagulis corporalibus impedita, lan-
, corrupta virginitas, sie et mea non esl ibi ma- quam iucernaj lux intus posita foris luceat. Quid
lala majestas.Si solis radius cloacae sordes exsic- ergo exsequar, ciborum parcimoniam, officiorum
rc novit, inquinari non novit, quanto magis si)Ion- redundanliam, allcrum ultra naturam superfuisse,
rlucis ajternjp, in quo iiihil inquinatuin occurrit? altorum pene ipsi naturoj defuissc. lllic nuUa inter-
locunque radiaverit, mundare potesl, ipse pollui missa fuisse tempora, hic congeminalos jejuniorum
n potest. Stulte, unde sordes in Virgine, ubi non dies,et si quando reficiendi successisset voluntas,
t concubitus cum homine
patre? Unde sordes in cibus plcrumque habitusj qui mortem arceret, non
m qua" ncc concupiendo concipicndOj libidincm, dolicias ministraret, dormire non prius cupiditas,
c pariendo cst perpessadolorcm? Undc sordcs in quam necessitas fuit.Et tamen cum quiesceret cor-
mo ad quam nullus hospes accessit? Solus ad pus, vigilaret animus : quae frequenter insomnis aut
m Dominus et fabrioator venit; vestem quam non lecta repetit, aut somno interrupta continuat, aut
;bebat induit, eamque clausam reli-
siout invcnit disijosita gcrit, aut gercnda pronuntiat, prodire
lit. Sicut ille natus est solus inlcrmortuos libcr. domo nescia, nisi cum ad ccclesiam conveniret. Et
i ex qua natus est rnatris pudor ?olus per-
istius tl hoc ipsum cum parentibus aut propinquis dome-
ansit integer. Eva inobediens meruit pcenam, Ma- stico operosa secrcto, iorcnsi stipata comitatu, nullo
xobediens consecuta est gratiam. Illa gustans moliorc tamcn custode quam seipsa, quae incessu
ohibitum maledicta fuit. Ilaec crcdens angelo cst alTcctuque vcnerabilis, non tam vestigium pedum
ncdicta. Illa iiobis mortem contulit, haec vitam tollerel, quain gradum virtutis attoUerct, et tamen
ibis peperit.Quid agis, Manichioe? Christi malrem habeat virgo membrorum custodes suorum,-
alios
Christum dofendis. Taceat imn:un-
primis, non morum autem suorum se habeat custodem ipsam.
i quia dc muudissima Virgine natus est inun- Plures erunt de quibus discat,si ipsa se doceat qua?
Cui esl cuni Deo Patre et Spiritu saiicto viitutismagistras habct, quia quidcjuid egeril, di-
[ualis honor nec differens gloria, coajterna sciplina est. Sic Maria intendebat omnibus, quasi a
ajestas. Per inlinita s.TCula sajculorum. Amen. pluribus moneretur. Sic omnia implebat virtutis
SERMU XIV. oflicia, ut non tam disceret quam doceret. Talem
ITE.M DK X.VTIVITATE BE.XT.E .M.vru.^C.
hanc cvangclista monstravit, talem angclus rcperit,
pud Marten., Thes. Atiecd. V, G21, cx ms, codice talein Spiritus sanctus clegit. Quid enim in singulis
Silviniacensi. | rnorer? ut eam parentes dilexcrint, extranei praadi-
Sit igitur nobis tanquam in imagine descripta j)
carint, qua; digna fuit ex qua Dei Flius nasceretur.
rginitas, vita Maria?, e qua velut speculo refulget ib-ecadipsos ingressus angeli invcnta domo in pe-
ecies castitatis et forma virlulis. Ilinc sumatis nelralibus sinc comitc.ne quis intcntioncm abrum-
et exempla vivcndi,ubi tanquam in exemplari niu- peret neque obstreperet.Neque enim comites fcini-
steria expressa probitatis, quid corrigere, quid nas dcsiderabat, qua; bonas comites cogitationes
'ugere.quod tencredebeatis ostcndunt. Prirnusdi- habebat,quin etiam sibi minus sola videbaturcum
endiardor nobilitasest magistri.Quid nobilius f)oi sola esset. Nam (juemadmodum sola, cui tot libri
atre' Quid splendidius ea quam splendor elegit? adesscnt? totarchangeli, tot prophcta;? Deniquc et
lid castius ea qua; corpus sine corporis contagionc Cabricl eam ubi reviscre solebat invenit, et angelum
ncravit? Nam de c£etcris ejus virtutibus quid lo- Mariaquasi virum specie mota trepidavit,quasi non
ittp? Virgo erat non solum corporo, sed ctiam men- incognitum audito nomino recognovit; ita peregri-
.'[u.T nullo duli ambitu, siiiccrum adullcraret alfo- uata cst in viro,qua3 nr)ii cst pcregrinata in angclo,
um. Corde hurnilis, verbis gravis, animo prudens, ut agnoscus aures religiosas, oculos verecundos,
\m S. ODILONIS CLUiNIACENSlS ABBATIS V. 1032

salutata obmutuit oA
1'Mjiiique appellala respondit. A pfitifiiatur unigenitus Filius cjus Dominus,
ante
primo turbaverat affectum,posteapromisil
?i;d qufe cruccm stabat, et piis oculis, ut doctor catholicus
obsequim.Quam vcro religiosa in propinquas fuerat scribit Ambrosius, exspcctabat non pignoris mor-

Scripiura divina significat. Nam

bumilior facta et tem, scd mundi salutem, quam etiam ille virSedu-
est, ubi a Deo se cognovit elcctam, et statim ad co- lius poeta evangelicus asseritcirca Domini sepullu-
gnatam suam ad inontana processit. Non utiquc ut ram plus csteris mulieribus fuisse sonicitani He- :

exemplo crederet qua? jam crcdideratoraculo. Beata lena vcro econtra princeps Romani imperii ad in-
pnim, inquit, quae credidisti, et tribus mensibus quirenda et repericnda Domini corporis supplicia
cum eamansit.Tanti autem intervallo temporis non et nostrcB salutis insignia, solerter et studiosissirne
fides quaeritur, sed pietas exhibetur. Et hoc postea- insistebat.et pio affectu el sinccro effectu votisomni.
quam in utoro parentis exsiliens puer matrem Do- bus laborabat, ut invcnire posset quod quajrebat; el
mini Ca'tern dcmnt. invcntum ad honorem et gloriam Domini honorare
SERMO XV. gestiebat.Adquodnegotiumperagendumadjutorem
DE SANCTA CRUCE. habebat strenuissimum lilium suum, Romani iuipe-
[Apud Marton. ubi siipm, ex ms. Gluniaconsi.] rii principem Constantinuin,qui primus intersaiculi

Post illum singularem, et admirabilcm, et toto ^. principes cum consilio et studio matris supradicts
mundopr;iMlicabilem,ctsalutarem Dommica? passio- et saepedicenda; Helenac libertatem et privilegium
nis triumphum, et ejusdcm Domini nostri resurrc- Romanffi concessit Ecclesii-e. Inde coepit praedicari
ctionis gloriam, et sacrosancta festa paschalia, di- publice, Domino annuente, et supradicto principe
gnissime satis et convenientcr illa dies recolitur faciente, nullo contradicentc, honor ct virtus Chri-
celcberrima.in (|ua Dominicffi passionis ad honorcm sti, fides et victoria Domini crucifixi per spstlia

et gloria nominis Dei ost ad salutem gencris humani cuncta mundi quousque tendobat potestas Romaai
reperiuntur insignia; crux videlicet, in qua nostrae imperii, et non dicam usquo ad terminos Roniani
salutis auctor pcpendit, et claviquibus confixum imperii, sed quousque pradicatur majeslas divini
est illudsacratissimum corpus.quod ex intcmerata et incarnati Vorbi, et auctoritas mundi salutaris
Virginc assumerc dignatuscst Dei Filius antc omnia sancti Evangelii, qu;c viva et libera voce intonat'
tempora sa^cularia ab ipso Deo Patre ineffabiliter honorem et gloriam crucis et actus et mirabiliaDo-
genitus. Mcrito igitur celcberrime recolit totius Ec- mini crucifixi. Quid nos miseri, ad laudcm crucis
clesiae fidelis familia pcr divcrsa annorum spatia sa- dicere tentamus, et qiiid indocti fari p^ffisumimus,
lutaris patibuli invcntionem et exaltationem, quia qui tanta actalia a majoribus et melioribus noslris
per crucem didicitdestructum mortis imperium,per quotidie dicta cognoscimus, ut et notum et angclis
crucemserecolitcvasissepcrpctusemortisinteritum, C et hominibus, et omnium fldelium firmissime credi
ct per crucem se gaudet invenisse eeterna; vita) subsi- pr?edicabat ei novi tidelis prudentia? Dei Filius uii-

dium. Gum enim Dominicae ct victoriosissima? cru- sericorditerhominem ox Virgine dignalus est sus-
cis celebratur inventio, manifcstissimc Domini cru- cipere, homo factus, hominibus voluit apparere, el
cifixi recolitur resnrroctio ; ot cum ojusdem crucis per ipsum hominem quem suscepit, genus huraa-
exaltatio colitur, in ea crucifixus Dominus Jesus num a perpciu.T mortis interilu voluit liberarc, ct

Christus ad coelos ascendissc dignoscitur. Ad con- de icnebris ad lucom,de mortc ad vitam reduccro,
firmanda hujus rci magnalia, qusdam in Scripturis et scivit sicut omnia scit, quia non posset corrigi
paria inveniuntur praoconia, ut cum similia jungun- priorum parentum pr«sumptio, nisi hunianitaleni
tur similibus, in his quae dicuntur de Dco nullus nostram susciperet divina dignatio; sed semper re-
invcniatur incredulus.Mulier serpentinodelusamen- gnarct in mundo, ut diximus, priorum parcntuir
dacio Hiortem etiam omni
propinavit viro, imo superba tomerilas, nec eulpa solverelur qujE mundi
generi humano mulierum sanetarum humilis dc-
: creverat pcr illicitum ligni gustum, nisi Ghristus ii

voiio, angclico asscicnie yermone veridicio, Domi- ligno crucis pendens sanguine suo delerel morfali:
num rosurrexisse apostolico nuntiavii collegio. \u- prffiscripiionis chirographum. Nccessc est, frafro

distis hominem inobedientem pcr ligni gustum a jj

charissimi,ut qui se gaudct rcdemptum Christi san.
paradiso cxpulsum; audistis latronom contitentem guine pretioso, sludcat se munire Dominica? crucij
per humilom confessionem in paradisum induclum. signaculo,ct ut B. Ilicronymus impcrat,ad omncnj
Lasciva feniina divortium m;ilc suadondo insinuavit actuin,ad omnem inccssum contra omne perirulun,-

viam ad iiifcros, integra virgo itcr rectum dircxit manus pingat crucem, sicut omnes faciunt qui pc
ad superos. Mulier corrupta suae propagini mortem crucis m>sterium se Deo lideliter dedicant. El ii

intulit, virgo intemerata humano gcneri vitam per- alio loco idem orator facundissimus in laudoni cru
peluam contulit. Maria Magdalena, quondam pccca- cis luculenter perorat vexilla militum, et purpura
Irix, de ojusdem resurrectionc gaudium altulit; regum, diademata Gcesarum supplicii salutari
et
Hclena imperatrix de invcniione crucis el ca^tcro- pictura condecorat. Omnis qui se a tempore Doini
rum insignium Dominica; passionis gaudium et la?- nica; passionis pati vel mori pro Christo disposuit
ti!i;un ostoiidit pncrcntibus ot supcrvcnturis fide- ])or crucis supplicium ad Ghristum pcrvonire opta
lium populis. Mariu gonitrix Domini, lcmporo quo vil. iVlrus per crucis marljrium opiabat pervenir
)a3 SERMONES. \03i

I Christum.Idcirco Christus illi pra;dixit qualiter A et quanti ct quales iiJi fucrunt qui dc tam grandi
I regnuni pervcnire debuil : Cum esses juuior ciu- re granditer dicere potuerunt? Ad cnarranda oorum
has te, inquit.f/ ainlnilabus ubi volebas; curn autem mcrita et sludia non sufiicil nostrae parvitulis igna-

nueris,e.vtefides vianus /Hds.In extcnsione manuum via, ncque eorum numerositatem nobilium dictio-
jnilicavit eum adepturum, ut desiderabat, crucis num, ignorantia obsislente, tenuitas nostra; memo-
ilibulum..\ndreas lidelitcr priedicavit crucis my- riaj vulct etiam qua? dicunt ad plenum agnosccre.
jrium.et perorucis supplicium pervcnit ad trium- Onmes etiam calholici doctores Ecclesiae studuerunt
lum. Paulus veronon est crucilixus corpore,
si de mysterio crucis ct passionis Dominicae quantum
ucem Domini gemino affectu, ut beatus papa nccesse tunc fuit edicere, mani- alii occultius, alii
•egorius docet, corde gestabat et corpore, qui di- quos Joannes Chryso-
fcstius, alii diffusius. Intcr

hsil: Absit tnihi gloriari nisi in cruce Domini nostri stomuslocutusestmultoscajterisabundantius.Multo

(u Chriiti; qui ctiam se ideo gaudebdt pcrvenisse post illum tempore eluxit quidam monachus, poat
scientiaB et sapientioe cumulum,cum gloriabatur monachum Moguntinse civitatis episcopus, nomine
bil Jesum Ghristum et hunc crucifi-
se scire nisi Rabanus, saeculari scientia affatim eruditus, fide
,m. Quidquid enim pro Christo quis patitur ad catholicus,speciali scientia ad plenum eruditus^fide
eraplum Dominicx' passionis, causa honoris et ^ catholicus, speciali scientia ad plenum edoctus.Hic
, •!_ !.._ Tii„ i:^--" i.,i„
,1,
de 1 ^i„ __i ..
.• __j:i.._ . ., ,

ariae eadem passio cruciatus vocatur. Illa mulier tale laude crucis orditus est opus et texuit, et
ILbro Regnorura,qutB prophetanteEliaad speciem texendo perfecit, quo pretiosius ad videndum,
ucis duo studuit ligna colligere,ut divinarum lit- amabilius ad legendum,dulcius ad retinendum,nec
rarum tractatores volunt figuram praeferedat Ec- laboriosiusadscribendumpotestinvenirinecpoterit.
;sia;. Duo eniin ligna a mulierejam dicta coUecta PlacuitbeatissimiJoanniscognomentoChrysoatorai,
figuram crucia a Patribus, ut diximus.sunt spi- regicc civitatis nobilissimi patriarchs sententiam

.ualiterintellecta.Adhujusigiturcrucis sacrosanc- de laude crucis huic exiguae declamatiunculoe in-

mvbteriaspiritualiter intelligendaillos alloquitur, tegram inserere, eo tenore ut quod nostra non po-
alloquendoadmonet Pauli ciptabilis,illa scntcntia, tuit digne enarrare rusticitas,ejas nobilitet simplex
ibus inerat et inest amor et studium et honor et et sublimis auctoritas.Scripsit enim aliquando jam
)ria sub ejus consistere disciplina,et ejus deside- dictus vir sententiam de cruce Dominica, in qua
nt percipere saluberrima monita