-1-
URUGO RWA GIKRISTO
“Kandi rero Imana ishobora kubasāzaho ubuntu bwose,
kugira ngo murusheho gukora ibyiza byose, mufite ibibahagije
muri byose.” 2 Abakorinto 9:8
Iki gitabo cyasohotse mu cyongereza cyitwa
“ The Adventist home”
Amasomo ya Bibiliya aboneka muri iki gitabo yakuwe muri
Bibiliya Yera.
Inama ku miryango ya gikristo nk’uko zanditswe mu nyandiko
za Ellen G. White
-2-
AMASHAKIRO
IRIBURIRO ........................................................................................................................... 7
UMUGABANE WA 1 : UMURYANGO MWIZA ............................................. 9
ICYIGWA CYA 1: KWISHIMIRA UMUNEZERO WO MU RUGO ................................. 10
ICYIGWA CYA 2: IMFATIRO ZIGIZE UMURYANGO NYAKURI ............................... 16
ICYIGWA CYA 3: URUGO RWA EDENI , ICYITEGEREREZO .................................... 20
UMUGABANE WA 2: UMUCYO MURI RUBANDA ................................... 24
ICYIGWA CYA 4: ICYITEGEREREZO CYAGUTSE CY’UMURYANGO ..................... 25
ICYIGWA CYA 5: IMBARAGA IKOMEYE Y’UBUHAMYA
BW’UMUKRISTO .............................................................................................................. 29
UMUGABANE WA 3: GUHITAMO UWO MUZABANA .............................. 34
ICYIGWA CYA 6: UMWANZURO UKOMEYE ............................................................... 35
ICYIGWA CYA 7: URUKUNDO NYAKURI CYANGWA URW’AGAHARARO
............................................................................................................................................. 41
ICYIGWA CYA 8: UBURYO BWO KURAMBAGIZANYA BUSIGAYE
BWARABAYE GIKWIRA ................................................................................................. 46
ICYIGWA CYA 9: UBUKWE BUTEMEWE ..................................................................... 51
ICYIGWA CYA 10: IGIHE INAMA IKENEWE ................................................................ 59
UMUGABANE WA 4: IBITUMA URUGO RUNESHA CYANGWA
RUTSINDWA .......................................................................................... 64
ICYIGWA CYA 11: UBUKWE BUHUTIWEHO KANDI BW’IMBURAGIHE ................ 65
ICYIGWA CYA 12: KUMVIKANA ................................................................................... 69
ICYIGWA CYA 13: KWIMENYEREZA IMIRIMO Y’I MUHIRA ................................... 73
ICYIGWA CYA 14: GUHINDUKA NYAKURI BIRAKENEWE ..................................... 79
UMUGABANE WA 5: KU RUHIMBI RW’UMURYANGO ............................. 82
ICYIGWA CYA 15: AMASEZERANO AKOMEYE ......................................................... 83
ICYIGWA CYA 16: UMUBANO UNEJEJE KANDI UNESHA ........................................ 88
ICYIGWA CYA 17: IBYO BURI WESE ASABWA K’UWO ............................................ 96
BASHAKANYE .................................................................................................................. 96
ICYIGWA CYA 18: UBURENGANZIRA N’INSHINGANO
Z’ABASHAKANYE ......................................................................................................... 102
UMUGABANE WA 6: URUGO RUSHYA .................................................. 109
ICYIGWA CYA 19: URUGO RWAKUBAKWA HE? ..................................................... 110
ICYIGWA CYA 20: UMURYANGO N’UMUJYI ............................................................ 114
-3-
ICYIGWA CYA 21: AMAHIRWE YO GUTURA MU CYARO ..................................... 119
ICYIGWA CYA 22: KUBAKA NO GUSHYIRA IBIKORESHO NKENERWA
MU NZU ........................................................................................................................... 125
UMUGABANE WA7: UMURAGE W’UWITEKA ......................................... 133
ICYIGWA CYA 23: ABANA NI UMUGISHA ................................................................ 134
ICYIGWA CYA 24: INGANO Y’UMURYANGO ........................................................... 137
ICYIGWA CYA 25: KWITA KU BANA B’IMBABARE ............................................... 142
ICYIGWA CYA 26: UMURAGE ABABYEYI BASIGIRA ABANA BABO................... 146
UMUGABANE WA 8: UMURYANGO UGERA KU NTSINZI ...................................... 149
ICYIGWA CYA 27: URUZIGA RWERA ......................................................................... 150
ICYIGWA CYA 28: ISHURI RYA MBERE RY’UMWANA ..................................... 154
ICYIGWA CYA 29: UMURIMO UTASIMBURWAHO N’UNDI ................................... 160
ICYIGWA CYA 30: UBUCUTI MU MURYANGO ........................................................ 163
ICYIGWA CYA 31: URUKUNDO RUTERA UMUTEKANO ........................................ 167
ICYIGWA CYA 32: KWITA KU KARIMA K’UMUTIMA ............................................. 172
ICYIGWA CYA 33: AMASEZERANO YO KUYOBORWA N’IMANA ........................ 175
UMUGABANE WA 9: UMUGABO,IMBARAGA Z’URUGO ......................... 180
ICYIGWA CYA 34: UMWANYA N’INSHINGANO Z’UMUGABO ............................ 181
ICYIGWA CYA 35: KWAKIRANA IMITWARO ........................................................... 186
ICYIGWA CYA 36: INCUTI NYAKURI Y’ABANA BE ................................................ 189
ICYIGWA CYA 37: UMUGABO UDAKWIRIYE KUBA .............................................. 193
UMUGABANE WA 10: UMUGORE, UMWAMIKAZI W’URUGO ................. 198
ICYIGWA CYA 38: UMWANYA N’INSHINGANO Z’UMUGORE ........................... 199
ICYIGWA CYA 39: ICYITEGEREREZO CY’UMUGORE ............................................ 207
ICYIGWA CYA 40: GUSOBANUKIRWA NABI UMURIMO W’UMUGORE .............. 211
ICYIGWA CYA 41: ICYITEGEREREZO KIBI CY’UMUGORE .................................... 215
ICYIGWA CYA 42: UBUTARAGA NO KUGARAGARA NEZA K’UMUGORE ......... 218
ICYIGWA CYA 43: IMYITWARIRE Y’UMUBYEYI MBERE YO KUBYARA ........... 222
ICYIGWA CYA 44: KWITA KU BANA BATO .............................................................. 227
ICYIGWA CYA 45: INSHINGANO Y’IBANZE Y’UMUGORE NI UKURERA
ABANA BE ....................................................................................................................... 231
ICYIGWA CYA 46: MUKA SE W’ABANA .................................................................... 236
ICYIGWA CYA 47: IHUMURE RYA KRISTO KU BABYEYI ...................................... 239
UMUGABANE WA 11: ........................................................................... 242
-4-
ABANA BAHUJE .................................................................................. 242
N’IMIBEREHO ...................................................................................... 242
Y’UMURYANGO .................................................................................... 242
ICYIGWA CYA 48:IJURU RYITA KU BANA ................................................................ 243
ICYIGWA CYA 49: ABAFASHA B’UMUBYEYI W’UMUGORE ................................. 246
ICYIGWA CYA 50: ICYUBAHIRO KIGOMBWA ABABYEYI.................................. 255
ICYIGWA CYA 51: INAMA KU BANA ......................................................................... 259
UMUGABANE WA 12: URUFATIRO RW’IMIBEREHO Y’ABAGIZE
UMURYANGO ....................................................................................... 264
ICYIGWA CYA 52: UBUYOBOZI BW’UMURYANGO ................................................ 265
ICYIGWA CYA 53: INGABO Y’UBUMWE Y’UMUTAMENWA ................................. 272
ICYIGWA CYA 54: IYOBOKAMANA MU MURYANGO ........................................... 277
ICYIGWA CYA 55: URUGERO RW’IBYUMWUKA ..................................................... 286
ICYIGWA CYA 56: UBUTANE ....................................................................................... 299
ICYIGWA CYA 57: UKO WAKWITWARA IMBERE Y’UWO
MWASHAKANYE NIBA ATIZERA .............................................................................. 306
ICYIGWA CYA 58: UMURYANGO W’UMUGABURA ................................................ 311
ICYIGWA CYA 59: ABABYEYI BAGEZE MU ZABUKURU ...................................... 317
UMUGABANE WA 13: IBY’IMIKORESHEREZE Y’AMAFARANGA ........ 321
ICYIGWA CYA 60: IBISONGA BY’IMANA .................................................................. 322
ICYIGWA CYA 61: AMAHAME AGENGA ................................................................... 326
UMUTUNGO W’UMURYANGO .................................................................................... 326
ICYIGWA CYA 62: KUZIGAMA GUSHYIZWE MU BIKORWA .................... 334
ICYIGWA CYA 63: KWIGISHA ABANA UKO BABONA AMAFARANGA
N’UKO BAYAKORESHA ................................................................................................ 339
ICYIGWA CYA 64: UBUNYANGAMUGAYO MU MIRIMO ....................................... 344
ICYIGWA CYA 65: GUTEGANYIRIZA AHAZAZA ..................................................... 348
UMUGABANE WA 14: KURINDA INZIRA ............................................... 352
Z’UMUTIMA.......................................................................................... 352
ICYIGWA CYA 66: KUMENYA GUTEGEKA IBYIYUMVIRO BYACU ..................... 353
ICYIGWA CYA 67: IBITUYOBYA TWUMVA KANDI TUBONA ............................... 358
ICYIGWA CYA 68: INGARUKA Z’IBYO DUSOMA .................................................... 362
UMUGABANE WA 15: UBUNTU BUMURIKIRA IMIBEREHO
Y’ABAGIZE UMURYANGO ..................................................................... 370
-5-
ICYIGWA CYA 69: URUGWIRO N’UBUGIRANEZA ................................................... 371
ICYIGWA CYA 70: UMUCYO WO MU MASO ............................................................. 380
ICYIGWA CYA 71: KUVUGA ........................................................................................ 384
ICYIGWA CYA 72: GUCUMBIKIRA ABASHYITSI ..................................................... 395
UMUGABANE WA 16: IMIBANIRE Y’UMURYANGO NA RUBANDA ......... 402
ICYIGWA CYA 73: AMAKENE RUSANGE .................................................................. 403
ICYIGWA CYA 74: UBUCUTI BWIZA N’UBUBI ......................................................... 407
ICYIGWA CYA 75: INAMA KU BABYEYI ZIREBANA N’IMIBANIRE YABO
N’ABANDI ....................................................................................................................... 413
ICYIGWA CYA 76: IMINSI Y’IBIRUHUKO N’AMASABUKURU .............................. 419
ICYIGWA CYA 77: UMUNSI WA NOHERI ................................................................... 424
ICYIGWA 78: URUGO IKIGO CYO KWITOREZAMO IBWIRIZABUTUMWA
........................................................................................................................................... 430
UMUGABANE WA 17: KWIRUHURA NO ................................................ 437
KWINEZEZA ......................................................................................... 437
ICYIGWA CYA 79: IKIRUHUKO NI INGENZI ............................................................. 438
ICYIGWA CYA 80: NI IYIHE MIKINO TUGOMBA GUKINA? ................................... 442
ICYIGWA CYA 81: IBIRUHUKO BITANGA KUNYURWA GUHAGIJE ..................... 449
ICYIGWA CYA 82: UKO UMUKRISTO YAHITAMO IBIMURUHURA ...................... 455
ICYIGWA CYA 83: UMUTEGO W’IBINEZEZA ........................................................... 463
ICYIGWA CYA 84: KUYOBORA ABAKIRI BATO MU BIRUHUKO BYABO .......... 468
UMUGABANE WA 18: UZABONA .......................................................... 472
INGORORANO YAWE............................................................................ 472
ICYIGWA CYA 85: INGORORANO ZA NONE N’IZ’AHAZAZA ............................... 473
ICYIGWA CYA 86: UBUZIMA BWO MU RUGO RWA EDENI ................................... 478
ICYIGWA CYA 87: IYEREKWA RY’ISI NSHYA .......................................................... 484
-6-
IRIBURIRO
Urugo rwa kidivantiste ni ahantu aho amahame n’imikorere
y’abadiventiste b’umunsi wa karindwi yigishwa, kandi hakarangwa
imibereho ihuje na yo, aho abagabo n’abagore b’abadiventiste
bararitswe na Kristo guhindura abagize umuryango wabo abakristo
nyakuri. Kandi kugira ngo buzuze inshingano zabo neza, abo
babyeyi bashakisha ubufasha bwose bashobora kubona.
Ellina White yandikiye ababyeyi inama nyinshi z’agaciro. Yibanze
ku ngingo zose z’ubuzima bwa buri munsi bw’i muhira kandi yatanze
inyigisho zisobanutse ku bibazo byinshi bihangayikishije ababyeyi
muri iki gihe. Imyaka mike mbere y’uko apfa, yagaragaje icyifuzo yari
afite cyo gutegura “igitabo kivuga ku babyeyi b’abakristo” cyari
gusobanura “inshingano z’umugore ku bana be n’icyitegererezo cye
kuri bo.” Iki gitabo kigambiriye gusohoza ibyifuzo bye.
Iki gitabo, Urugo rwa gikristo, ni igikoresho cy’ibanze ku babyeyi
bahugiranye kandi kigaragaza urugero umuryango ugomba
kwihatira kugeraho. Hakubiyemo ibisubizo by’ibibazo ababyeyi
bibaza n’amagambo y’ubwenge akomoka kuri Data wo mu ijuru.
Mu gusonzoranya iki gitabo hifashijwe inyandiko zikomoka mu
bitabo bya Ellina White, mu binyamakuru (Pamphlets), mu ngingo
z’ibyo yateguraga (Articles), mu nzandiko (Letters) n’ibyo
yandikishije intoki (Manuscripts). Buri cyigwa giherekejwe n’aho
amagambo yagiye akomoka.
Inyandiko zakomotse mu bitabo bitandukanye, zanditswe mu bihe
bitandukanye zahurijwe hamwe, hari aho uzasanga zishobora
kunyuranya gato mu gitekerezo cyangwa aho byabereye. Ntibyari
kwirindwa kuko abasonzoranyije bibanze gusa ku gushaka
inyandiko no kuzitondekanya mu buryo bujyaniranye n’imitwe
y’ibyigwa.
Iki gitabo cyateguriwe mu biro by’itsinda rishinzwe kurinda no
kwamamaza inyandiko za Ellina White kandi cyanditswe
hakurikijwe amabwiriza yatanzwe na madame White ku barinda
inyandiko ze zirebana “no kwamaza ibyasonzoranijwe” babikuye
mu byanditswe n’intoki ze: umwanditsi we ubwe avuga ko kigizwe
“n’inyigisho Imana yampaye ngo nshyire ubwoko bwayo.”
-7-
Nta na rimwe mu mateka y’iyi si, igitabo nk’iki cyigeze kuba
ingenzi nko muri iki gihe. Kuko ntihigeze habaho ubwo umuryango
wugarizwa n’akaga nk’akariho none.
Buri wese muri twe azi neza ko ibibera muri rubanda bigaragaza
neza ibibera mu ngo zose zo mu gihugu. Tuzi neza ko guhinduka muri
iyo miryango, bishobora kuba icyanzu cyo guhinduka kwa rubanda
rwose. Abashinzwe kurinda inyandiko za Ellina White basonzeye kandi
barifuza kubona igitabo Urugo rwa gikristo kizana izo mpinduka mu
miryango, kikavugurura ingo na rubanda muri rusange.
Abashinzwe kurinda inyandiko za Elina White
Washington, D.C
Tariki 8 Gicurasi, 1952
-8-
UMUGABANE WA 1 :
UMURYANGO MWIZA
-9-
ICYIGWA CYA 1: KWISHIMIRA UMUNEZERO WO MU RUGO
Urugo ni rwo mutima w’igikorwa cyose: Umuryango mugari wa
muntu ugizwe n’imiryango mito kandi ufata ishusho y’iyo miryango
hakurikijwe icyerekezo ihabwa n’abayiyobora. Mu mutima ni ho
“iby’ubugingo bikomoka”; kandi umutima wa rubanda, uw’itorero
n’igihugu ni umuryango. Ukugubwa neza kwa rubanda, iterambere
ry’itorero no gukungahara kw’igihugu, bishingiye ku myitwarire
y’umuryango.1
Gutungana cyangwa kwangirika kwa rubanda rw’ejo hazaza
kuzaba gushingiye ku mico n’imyitwarire y’urubyiruko rw’iki gihe
rukurira ahatuzengurutse. Uko urubyiruko ruri kurerwa,
wongereyeho imico batojwe mu bwana bwabo ku birebana
n’akamenyero keza, kwitegeka no kwirinda ntibizabura kugira
ingaruka ku muryango mugari. Abasore nibarekerwa mu bujiji, nta
gitsure bazasaruramo kwikunda, gutegekwa n’ipfa n’irari ryabo,
kandi uko ni ko rubanda rw’ahazaza ruzaba. Incuti urubyiruko
rufite ubu, akamenyero barema uyu munsi n’amahame
bagenderaho muri iki gihe ni byo kimenyetso kiranga uko abantu
bazaba bameze mu myaka iri imbere.2
Umusogongero w’ijuru: Urugo rugomba kuba ruhuje neza n’icyo
iryo jambo rivuga. Rugomba kuba ijuru rito ku isi, aho urukundo
ruganje hatarangwa umwiryane. Umunezero wacu ushingiye mu
kwimenyereza urukundo n’impuhwe kandi tukagirirana urugwiro
nyakuri.3
Umusogongero w’ijuru ni urugo ruyobowe n’Umwuka w’Imana.
Igihe ubushake bw’Imana buzasohozwa, umugabo n’umugore
bazubahana kandi bimenyereze urukundo no kwiringirana.4
Akamaro k’umunezero wo mu rugo: Umunezero ugose
imitima y’ababyeyi b’abagabo n’abagore ukwira inzu yose kandi
ukumvikana mu byiciro byose by’abagize urugo.5
Ababyeyi ni bo bagira uruhare runini mu kuzana umunezero mu
rugo, kandi iyo habayeho kutumvikana hagati y’umugabo
n’umugore abana na bo banduzwa n’uwo mwuka. Tuma mu
muryango wawe hatāma impumuro y’impuhwe no gushyira mu
gaciro. Niba hari intonganya zavutse hagati muri mwe maze mukaba
mwarananiwe kuba abakristo bayoborwa na Bibiliya, musabwa
-10-
kwihana; kuko imico mugaragaza mu gihe cyo kugeragezwa ni nayo
muzagira mu gihe cyo kugaruka kwa Yesu. Niba mwifuza kuzaba
abera mu ijuru, mugomba kubanza kuba abera mu isi. Imico
mukundwakaza mu mibereho yanyu ntizahindurwa n’urupfu
cyangwa umuzuko. Muzava mu bituro mumeze neza nk’uko
mwifataga mu ngo zanyu no muri rubanda. Kugaruka kwaYesu
ntikuzahindura imico. Umurimo wo guhinduka ugomba gukorwa
ubu. Imibereho yacu ya buri munsi ni yo igena umurage wacu
w’iteka.6
Kuzana umwuka mwiza mu muryango: Buri rugo rwose rwa gikristo
rugomba kugira amategeko arugenga kandi ababyeyi binyuriye mu
magambo n’imyitwarire yabo mu byo bagirirana, bagomba guha abana
icyitegerezo kizima cy’uko bifuza ko bazaba. Ntibagahweme kugaragaza
kwera mu magambo n’urugwiro nyakuri rwa gikristo. Mutoze abana
n’urubyiruko kwiyubaha, gukiranuka ku Mana no ku mahame;
mubigishe kumvira no kubaha amategeko y’Imana. Aya mahame
azayobora imibereho yabo kandi bayagaragaze mu mibanire na bagenzi
babo. Bityo bazarema umunezero uboneye urimo imbaraga itera
akanyabugabo ab’imitima icogojwe n’inzira izamuka igana ku kwera no
mu ijuru. Reka buri cyigwa cyose cyigishijwe kibe icyo gukuza no
gukungahaza imico ni bwo ibyandikwa kuri twe mu [17] bitabo byo mu
ijuru bitazadutera isoni bizanywe mu rubanza.
Abana bahawe bene ubwo burere bazaba… bateguriwe gushyirwa
mu myanya y’ inshingano ngo bazibe ibyuho, kandi mu mahame
yabo no mu cyitegererezo batanga bazafasha bagenzi babo
ubudatuza babigisha gukora ibyiza. Abo ubwenge bwo gukora icyiza
butari bwacura umwijima bazaha agaciro amahame atunganye;
bazaha agaciro nyako italanto karemano bahawe n’Imana kandi
bakoreshe neza ubushobozi bwabo bw’impagarike, ubw’ubwenge
n’ubw’intekerezo. Imitima nk’iyo iba ifite imbaraga ikomeye
yahangana n’ibishuko kuko iba izengurutswe n’urukuta rutapfa
kumenwa. 7
Imana yifuza ko imiryango yacu yaba igishushanyo
cy’umuryango wo mu ijuru. Reka buri munsi ababyeyi n’abana
babizirikane, basābāne kandi bashyikirane nk’abagize umuryango
w’Imana. Ubwo ni bwo imibereho yabo izahindukira ab’isi
imfashanyigisho bakamenya uko imiryango ikunda Imana kandi
igakomeza amategeko yayo imera. Ni bwo Kristo azahabwa
icyubahiro; amahoro ye, ubuntu bwe n’urukundo rwe, bizinjira mu
ruziga rw’umuryango nk’umubavu w’igiciro.8
-11-
Ibintu byinshi bishingiye ku mugabo n’umugore. Bagomba
kurangwa no gushikama n’ubugwaneza igihe bacyaha amafuti,
bagakorana umwete mwinshi bimakaza gahunda n’isuku mu rugo
rwabo, kugira ngo rubashe kureshya abamarayika baze kuruha
amahoro n’imbaraga ikwiza impumuro nziza hose.9
Ba isōko y’umucyo n’umunezero mu rugo rwawe: Ntimukigere
mwibagirwa ko mugomba gutera umuryango wanyu kurabagirana
n’umunezero, kubw’inyungu zanyu ubwanyu n’abana banyu
binyuriye mu kugaragaza imico y’Umukiza. Nimwinjiza Kristo mu
rugo iwanyu, muzamenya gutandukanya ikibi n’icyiza.
Muzashobora gufasha abana banyu kuba ibiti byo gukiranuka byera
imbuto z’Umwuka.10
Ingorane zishobora kwiyadukiza, ariko ibyo ni rusange ku
nyokomuntu. Reka kunyurwa, kwihangana n’urukundo bimurike
mu mutima nubwo umunsi wakomeza kuba ikibunda.11
Byashoboka ko urugo rwanyu rwaba rworoheje, ariko habasha
kuba ahantu amagambo meza avugirwa, aho ibikorwa
by’ubugiraneza bikorerwa, aho urukundo n’urugwiro bihora ari
abashyitsi badataha.12
Nimuyoboze amategeko agenga urugo mufite amakenga
n’urukundo mu cyimbo cy’inkoni y’icyuma. Abana bazumvira
itegeko ry’urukundo bafite ubushake. Nimushimire abana banyu ku
byiza bakora igihe cyose mubishoboye. Uko bishoboka kose mutume
imibereho yabo igira umunezero… Mureke akarima k’imitima yabo
kaneteshwe no kubereka urukundo n’urugwiro, ni bwo muzaba
mugateguriye kwakira imbuto y’ukuri. Mwibuke ko Umukiza
atohereza ku isi ibicu n’imvura gusa, ahubwo yohereza n’imirasire
y’izuba myiza irabagirana byose hamwe bikameza imbuto yatewe
n’uturabo tukūmbūra. Mwibuke ko abana badakeneye gusa
gucyahwa no gukosorwa ahubwo bakeneye guterwa akanyabugabo
no gushimwa binyuriye mu magambo y’ubugwaneza anejeje
nk’imirasire y’izuba.13
Mugomba kwirinda intonganya mu muryango. Kuko “ubwenge
buva mu ijuru, irya mbere buraboneye kandi ni ubw’amahoro,
n’ubw’ineza, bwemera kugirwa inama, bwuzuye imbabazi n’imbuto
nziza, butarobanura ku butoni kandi butagira uburyarya. Kandi
-12-
imbuto zo gukiranuka zibibwa mu mahoro n’abahesha abandi
amahoro.” Icyo dushaka mu ngo zacu ni ubugwaneza n’amahoro.14
Imirunga y’urukundo iduhuza: Isāno y’abagize umuryango
iregeranye cyane, irimbitse kandi irera kuruta andi masāno yose yo
ku isi. Yashyiriweho kugira ngo ibere umugisha inyokomuntu. Kandi
igihe cyose abantu bashyingiranywe bikoranywe ubwenge no
kubaha Imana kandi basobanukiwe n’icyo iyo nshingano isaba,
bibahindukira umugisha.15
Buri rugo rwose rugomba kuba ahantu harangwa urukundo, aho
abamarayika b’Imana bibera kugira ngo bahakorere [19] umurimo wabo
w’amahoro n’uwo koroshya imitima y’ababyeyi n’iy’abana.16
Ingo zacu zigomba guhindurwa nk’i Beteri naho imitima yacu
ikaba igicaniro. Ahantu hose urukundo rw’Imana rwimitswe mu
mutima hazaba amahoro, umucyo n’umunezero. Mubumbure
ijambo ry’Imana imbere y’imiryango yanyu mu rukundo, mwibaza
ikibazo ngo: “ni iki Imana yavuze?”17
Urugo Kristo arimo ruhinduka urwa gikristo: Urugo rutatswe
urukundo, impuhwe n’ubugiraneza, abamarayika bakunda
kurusura n’Imana ikahahererwa icyubahiro. Icyitegererezo cyiza
abana n’abasore bakura mu rugo rwa gikristo rurinzwe neza, ni yo
ngabo yizewe yo kubakingira kononekara ku isi. Muri urwo rugo
abana bazahigira gukunda ababyeyi babo bo mu isi ndetse na Se wo
mu ijuru. 18
Uhereye mu bwana bwabo, urubyiruko rukeneye gushyirirwaho
urusika rukomeye rubatandukanya n’isi, kugira ngo imbaraga
itarwangiriza.19
Buri muryango wose wa gikristo ugomba kugaragariza isi ko
icyitegererezo cya gikristo gifite imbaraga ihebuje kandi
ihindura….Ababyeyi bagomba gusobanukirwa ko bikoreye
inshingano yo kurinda ingo zabo ikizinga cyose cyonona
ubwenge.20
Kwera imbere y’Imana ni bigirwe nyambere mu
rugo….Ababyeyi n’abana bagomba kwiga gukorana n’Imana.
Akamenyero kabo n’imikorere yabo, nibabisānishe n’imigambi
y’Imana.21
-13-
Isāno iri hagati y’abagize umuryango igomba gutanga
icyitegererezo cyeza. Ingo za gikirisito zashinzwe kandi ziyobowe
hakurikijwe imigambi y’Imana ni ubufasha butangaje mu kurema
imico ya gikristo…. Ababyeyi n’abana bagomba gufatanya mu
mirimo y’urukundo bakorera wa Wundi wenyine ushobora kurindira
urukundo rwa mwene muntu mu kwera no mu gutungana.22
Umurimo w’ibanze ugomba gukorwa mu rugo rwa gikristo ni
ukureba niba Umwuka wa Kristo aruganjemo kandi ko buri wese
mu barugize ashoboye kwikorera umusaraba we no gukurikira Yesu
aho amuyobora hose.23
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Ministere de la guerison p Ministry of Healing p 349
349 (Rayon de la santé p
25)
2 Pacific health journal juin Pacific health journal june
1890 1890
3 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 3 p 539 vol 3 p 539
4 Signs of the Time 20 june Signs of the Time 20 june
1911 1911
5 Manuscript 49, 1898 Manuscript 49, 1898
6 Letter 18b 1891 Letter 18b 1891
7 Special testimonies serie B Special testimonies serie B no
no 16 p 4,5 16p 4,5
8 Review and Herald 17 Review and Herald 17
novembre 1896 November 1896
9 Manuscript 14, 1905 Manuscript 14, 1905
10 Letter 29, 1902 Letter 29, 1902
11 Ministere de la guerison p Ministry of Healing p 393
331 ( Rayon de la santé p
49)
-14-
12 Review and Herald Review and Herald 9th/7/1901
9/7/1901
13 Counsels to teachers, Counsels to teachers, parents
parents and students p and students p 114
114
14 Manuscript 9, 1893 Manuscript 9, 1893
15 Ministere de la guerison p Ministry of Healing p 356, 357
301 ( Rayon de la Santé p
12)
16 Letter 25, 1904 Letter 25, 1904
17 Letter 24a, 1896 Letter 24a, 1896
18 Manuscript 126, 1903 Manuscript 126, 1903
19 Counsels to teachers, Counsels to teachers, parents
parents and students p and students p 119
119
20 Review and Herald Review and Herald 9/10/1900
9/10/1900
21 Letter 9, 1904 Letter 9, 1904
22 Manuscript 16, 1899 Manuscript 16, 1899
23 Manuscript 17, 1891 Manuscript 17, 1891
-15-
ICYIGWA CYA 2: IMFATIRO ZIGIZE UMURYANGO NYAKURI
Ahantu heza kuruta ahandi ku isi: Mu gihe hariho inshingano
z’ababyeyi ziremereye zo kurindana ifuhe umunezero n’inyungu
z’ahazaza h’abana babo, ni ngombwa ko batuma mu rugo rwabo
hishimirwa uko bishoboka kose. Ni igikorwa cy’ingenzi cyane kuruta
kurundanya ubutunzi n’amafaranga. Urugo ntirukwiriye kubura
umunezero. Umwuka mwiza wo mu muryango ugomba kuba ikintu
kizahora kibukwa mu mitima y’abana kugira ngo bajye bazirikana
uko iwabo hari hameze mu bwana bwabo harangwa amahoro
n’umunezero ari ijuru rito. Ubwo ni bwo igihe bazaba bakuze
bazabasha kwitura ababyeyi babo kubabera umugisha
n’inyunganizi.
Urugo rugomba kubera umwana ahantu heza kuruta ahandi
mu isi, kandi nyina w’abana mu rugo agomba kugira imbaraga
ireshya mu buryo bukomeye. Abana bafite imiterere ikabakabwa
kandi igakunda. Banyurwa na gato kandi bakababazwa n’ubusa. Mu
kubacyahana ubugwaneza, mu bikorwa n’amagambo yuje
urukundo, ba nyina babasha kwireherezaho imitima yabo.2
Isuku, gutunganya na gahunda: Isuku, gutunganya na
gahunda ni ingenzi mu gufata neza ibyo mu rugo no kubishyira kuri
gahunda. Ariko iyo nyina w’abana yitaye cyane kuri izo nshingano
z’ingenzi cyane mu buzima bwe, akirengagiza iterambere
ry’impagarike no gutoza abana be mu by’ubwenge no mu
by’Umwuka, aba akoze ikosa riteye agahinda.3
Abizera bakwiriye kwigishwa ko nubwo baba ari abakene,
badakwiye kugira umwanda n’akajagari haba kuri bo ubwabo no mu
ngo zabo. Bene abo bantu badasobanukiwe iby’isuku n’agaciro kayo
bagomba gufashwa kubisobanukirwa.
Bagomba kwigishwa ko abahagarariye Imana Yera kandi
Isumba byose bagomba kurindana imitima yabo kwera no
gutungana, kandi ko uko kwera kugomba kugaragara mu
myambarire na buri kintu cyose cyo mu rugo kugira ngo
abamarayika badukorera babashe gutanga ubuhamya ko ukuri
kwazanye impinduka mu mibereho kukaboneza imitima kandi
kukanogereza ibyo bakunda. Abakiriye ukuri ariko ntibagaragaze
guhinduka mu magambo cyangwa mu myifatire, mu myambarire
n’ahabazengurutse, baba bariho ku bwabo batariho kubwa Kristo.
-16-
Ntibigeze baba ibyaremwe bishya muri Kristo Yesu ngo bagere
ku kwera no gutungana….Nubwo dukwiriye kwirinda umurimbo
utagize icyo umaze no kwigaragaza,
ntitugomba kuba abanenganenzi n’abatagira icyo bitaho ku
birebana nuko tugaragara inyuma. Twebwe ubwacu ku mpagarike
no mu ngo zacu tugomba kugira isuku kandi tugasa neza.
Urubyiruko rugomba kwigishwa kugaragara neza bizira amakemwa,
uko baboneka inyuma bikavugira ukuri kandi bigahesha Imana
icyubahiro.4
Kwirengagiza isuku bitera indwara. Nta ndwara iza idafite
impamvu. Ibyorezo bikomeye by’indwara z’umuriro byagiye
byigaragaza mu midugudu n’ibirorero byafatwaga nkibirimo
ubuzima bwiza, umusaruro wabyo wabaye imfu nyinshi no
kwangirika kw’ibihazengurutse. Kenshi na kenshi abahitanwaga
n’ibyo byorezo babaga baturiye akarere kiganjemo ibyangiriza ikirere
bibyara uburozi bwica maze bugahumekwa n’abagize imiryango
yabo n’abayikikije. Biratangaje cyane kubona hari ubujiji bukomeye
bwo kudasobanikirwa akaga gakomoka mu kwirengagiza kwita ku
buzima.5
Gahunda ni ingenzi mu gutuma umuryango unezerwa:
Imana ntinezezwa n’uwo ari wese ugira kajagari, wifata uko ashaka
kandi utazi gutunganya. Bene ubwo butandame ni bubi bikabije
kuko butuma urukundo rw’umugabo rwikubura ku mugore we, iyo
uwo mugabo yikundira gahunda, abana batojwe ikinyabupfura
n’urugo rufite gahunda nziza. Umufasha ari we nyina w’abana
ntashobora gutuma urugo rwe ruba rwiza kandi runezerewe atariga
gukunda gahunda, kurinda agaciro ke no kuyoborana ubugwaneza.
Ibi nibitere abagore bose batsindwa kuri izi ngingo kuzitoza
badatindiganije kandi bihatire kwimenyereza buri kagingo k’ingenzi
babura.7
Komatanya kuba maso no gukora: Igihe twiyeguriye Imana
tutizigamye bituma imirimo iciriritse y’imuhira tuyiha agaciro nyako
maze tukayikora duhamanije n’ubushake bw’Imana. Tugomba kuba
maso dutegereje kugaruka k’Umwana w’Umuntu; na none kandi
turasabwa kuba abanyamwete mu mirimo, dufatanya gukora no
gutegereza kuko byombi bigomba komatana. Aha ni ho imico ya
gikristo ipimirwa, igatera imbere ku rugero rushyitse. Ntitugomba
kumva ko inshingano yacu ari iyo kwirundurira mu kwibwira
iby’Imana, kwiga ijambo ryayo no gusenga gusa ngo maze ibindi
-17-
byose tubyirengagize, cyangwa ngo turundukire mu mirimo,
guteraganwa ndetse ihubi twirengagije kwera k’umuntu ku giti cye.
Gutegereza, kuba maso no gukora bigomba komatana. “Ku
by’umwete ntimube ibyangwe, muhirimbane mu mitima mukorera
Umwami wacu.” Abaroma 12:11. 7
Shakisha ibyoroshya umurimo wawe: Mu ngo nyinshi usanga
nyina w’abana adafite umwanya wo gusoma, wo kumenya ibirikuba
hirya no hino, wo kuba incuti na mugenzi w’umugabo we ndetse nta
n’agahe ko kwizirikaho intekerezo zigikura z’abana be. Ndetse nta
n’agahe n’akanya yasigiye Umukiza mwiza ngo basābāne amubere
incuti magara. Buhoro buhoro ahinduka imbata y’imiruho y’urugo
rwe, maze imbaraga n’igihe cye bikamarwa n’ibintu by’akanya gato
kandi bishira vuba. Akazavumbura ko yahindutse umunyamahanga
ku urugo rwe impitagihe. Amahirwe akomeye yari kuba
yarakoresheje mu kuyobora abana be akunda ngo bagere ku
mibereho ihanitse agasanga yaratakaye by’iteka ryose.
Mwe mushinga urugo, mumaramaze kugendera ku nama
zirimo ubwenge mu kubaho kwanyu. Intego yanyu y’ibanze ibe iyo
kugira urugo rurimo umunezero. Ntimugatuze mutarabona
ibibafasha kuborohereza imiruho kandi bikabaha ubutaraga no
gukomera.8
Imirimo yorohereje cyane nayo ni umurimo w’Imana: ibyo
dukora byose kandi bikwiye gukorwa, yaba ari ukoza amasahani,
gutunganya ameza, kuvura abarwayi, guteka cyangwa kumesa bifite
umumaro mu by’umwuka... inshingano zoroheje ziri imbere yacu
hari ugomba kuzikora kandi abazikora bagomba kumva ko bari
gukora umurimo w’ingenzi kandi w’icyubahiro, bakamenya ko
nubwo uwo murimo wabo ugaragara nk’usuzuguritse ko nawo ari
umurimo w’Imana uhwanye n’uwa marayika Gaburiyeli ubwo
yatumwaga ku bahanuzi. Abantu bose bagomba gukorera mu
mwanya barimo mu mpano zabo zitandukanye. Igihe umugore ari
mu rugo akora uturimo tworoheje two mu buzima nyamara tugomba
gukorwa, ashobora kandi asabwa kuba indahemuka, akumvira
kandi akagira urukundo, akamaramaza ku nshingano ye nk’uko
abamarayika bakiranuka ku zabo. Umurimo wose ugomba gukorwa
iyo ukozwe hakurikijwe ubushake bw’Imana uhinduka
uw’icyubahiro.9
-18-
# Ibitabo by’igifaransa Ibitabo by’ikingereza
byakoreshejwe byakoreshejwe
1 Review and Herald 2 Review and Herald 2 february
fevrier 1886 1886
2 Ministere ge la guerison Ministry of Healing p 388
p 327( rayon de santé p
45)
3 Signs of the time 5 aout Signs of the time 5 august 1875
1875
4 Review and Herald 10 Review and Herald 10 June 1902
Juin 1902
5 Christian temperance Christian temperance and Bible
and Bible Hygien p 105- Hygien p 105106
106
6 Testimonies for the Testimonies for the church vol 2
church vol 2 p 298-299 p 298-299
7 Review and Herald 15 Review and Herald 15 sept1891
septembre 1891
8 Ministere ge la guerison Ministry of Healing p 368-369
p 311( rayon de santé p
23)
9 Temoignage pour l’eglise Testimonies for the church vol 3
vol 1 p 339 p 79,80
-19-
ICYIGWA CYA 3: URUGO RWA EDENI , ICYITEGEREREZO
Urugo rwa mbere rw’umuntu rwateguwe n’Imana: Urugo rwo
muri Edeni rw’abakurambere bacu ba mbere rwateguwe n’Imana
ubwayo. Igihe Imana yari imaze kuzuzamo ibyo umuntu yagombaga
gukenera byose, iravuga iti: “Tureme umuntu agire ishusho yacu,ase
natwe.”…
Uwiteka anezezwa n’icyo kiremwa gitangaje yari ashorejeho
kurema, nuko akigenera kuba umuturage utunganye mu isi
itunganye. Ariko ntibyari mu migambi yayo ko aba mu bwigunge,
Iravuga iti: “Si byiza ko uyu muntu aba wenyine, reka muremere
umufasha umukwiriye.”1
Imana ubwayo iha Adamu umufasha. Yamuhaye “ umufasha
umukwiriye” ni ukuvuga umufasha umeze nka we, bashoboraga
kubana nka mugenzi we, bagahuza urugwiro ndetse n’urukundo.
Eva yaremwe akuwe mu rubavu rumwe rw’imbavu za Adamu
bisobanuye ko atagombaga kuyobora Adamu nk’umutwe we
cyangwa ngo asuzugurwe akandagiranwe munsi y’ibirenge bye;
ahubwo kugira ngo amube iruhande nka mugenzi we ugomba
gukundwa kandi akarindwa nawe. Eva yari ikindi gice cy’umubiri wa
Adamu, igufwa ryo mu magufwa ye, akara ko mu mara ye, mbese
yari nk’indi kamere ye ya kabiri, bigaragaza ubumwe bushyitse
n’urukundo rwimbitse rwahuzaga isano yabo. “Kuko nta muntu
wakwanga umubiri we ahubwo yawugaburira , akawukuyakuya.”
“Ni cyo gituma umugabo azasiga se na nyina akabana n’umugore we
bombi bakaba umubiri umwe.”2
Ubukwe bwa mbere bwacyujwe n’Imana: Imana ni yo [26] yacyujwe
ubukwe bwa mbere. Bityo ihame ry’ubukwe ryashyizweho n’umuremyi
w’ijuru n’isi. “Ubukwe bwubahwe na bose” Ni imwe mu mpano za mbere
Imana yagabiye umuntu akiremwa, kandi ubukwe ni rimwe mu
mahame abiri Adamu yasohokanye yirukanwe muri Paradizo nyuma yo
gucumura kwe.
Iyo amahame mvajuru yitaweho kandi akubahirizwa,
ugushyingiranwa guhinduka umugisha. Kukaba ingabo ikingira
kwera n’umunezero bya muntu, igakemura amakene ye muri
rubanda, igakuza imiterere ye mu mpagarike, mu bwenge no mu
ntekerezo.3
-20-
Uwahaye Adamu Eva ngo amubere umufasha yakoze igitangaza
cye cya mbere mu birori by’ubukwe. Mu cyumba cy’ubukwe aho
incuti n’imiryango bari banezerewe basangirira hamwe, ni ho Kristo
yatangiriye umurimo we wo mu ruhame. Muri ubwo buryo Yesu yeza
ihame ry’ubukwe, ararishimangira nk’ihame yari yarashyizeho
ubwe…
Umugambi we wari uko abagabo n’abagore bahuzwa n’uwo
murunga wera, kugira ngo bareme imiryango aho abayigize
bazatamirizwa ikamba ry’icyubahiro bakamenya ko ari bamwe mu
bagize umuryango wo mu ijuru.
Kristo yongeye guha ubukwe icyubahiro ubwo yabugereranyaga
n’ubumwe buri hagati ye n’abo yacunguye. We ubwe ni umukwe,
umugeni akaba itorero rigizwe nabo yitoranirije abwira ati: “uri
mwiza bihebuje mukunzi wanjye, Nta nenge ufite.”4
Nta na kimwe yari akennye: Adamu yari akikijwe nicyo
umutima we wakwifuza cyose. Buri makene ye yose yari
yarakemuwe. Mu ngombyi ya Edeni nta cyaha cyaharangwaga kandi
nta n’ikimenyetso cyo kwangirika cyaharangwaga. Abamarika
b’Imana baganiraga n’uwo muryango wera bisanzuye mu rukundo
kandi nk’inshuti. Inyoni zaririmbanaga umunezero amajwi yo
guhimbaza icyubahiro cy’Umuremyi. Inyamaswa zituje zakiniraga
iruhande rwa Adamu na Eva zumvira ibyo azitegetse. Umuntu
ataracumura, Adamu yari ikiremwa cyiza kuruta ibindi byaremwe
byose.5 Nta gicucu cyabaga hagati yabo n’umuremyi wabo, Bari bazi
Imana nk’umubyeyi wabo ugira neza kandi mu bintu byose
ubushake bwabo babuhuzaga n’ubwayo. Imico y’Imana
yigaragarizaga mu mico ya Adamu. Ubwiza bw’Imana
bwagaragariraga mu byo yaremye byose.6
Gukora byashyiriweho kubera umuntu umunezero: Imana
ikunda ibifite ubwiza. Imana yaduhaye igihamya kidakebakeba
cy’uko ikunda gukora binyuriye mu murimo w’intoke zayo. Ku neza
y’abakurambere bacu, yashyize mu ngobyi ya Edeni Ubusitani
bwiza.
Hamezemo ibiti by’inganza marumbu by’impumuro zose n’amoko
atandukanye kugira ngo bitange imbuto kandi bibe umutako.
Haremwe indabo z’ubwiza n’amabara bitandukanye zakwizaga mu
kirere impumuro zazo zitandukanye… Byari umugambi w’Imana
wari ko umuntu akura umunezero mu gukora yita ku bintu yari
-21-
yararemye kandi agakemura amakene ye akoresheje imbuto zo mu
biti byo muri ubwo busitani.7
Adamu yashinzwe guhingira umurima wa Edeni no kuyirinda.
Umuremyi yari azi ko Adamu atashoboraga kunezerwa atagize icyo
akora. Ubwiza bwa Edeni bwaramunezezaga ariko ntibyari bihagije.
Yagombaga kugira icyo akora kugira ngo amenyereze ingingo
zitangaje zigize impagarike ye. Iyaba umunezero w’umuntu
wagakomotse mu kudakora umuntu mu butungane bwe yari
kurekerwa mu kudakora. Ariko uwaremye umuntu yari azi
icyamunezeza: niyo mpamvu akimara kumurema yahise amugenera
umurimo akora. Isezerano ry’ubwiza bw’ahazaza n’itegeko ritegeka
umuntu ko agomba kuzabona umutsima wa buri munsi abanje
gukora akiyuha akuya, byombi byaturutse hamwe mu ijuru ku
ntebe y’ubwami.8
Urugo rwa gikristo ruhesha Imana icyubahiro: Abagabo n’abagore
bagira Imana nyambere mu ngo zabo, bigisha abana babo ko kubaha
Imana ari byo shingiro ry’ubwenge, bahesha Imana icyubahiro imbere
y’abamarayika n’imbere y’abantu bagaragaza imbere y’ab’isi umuryango
ufite gahunda n’ikinyabupfura, umuryango ukunda kandi ukubaha
Imana aho kuyigomekaho. Kristo ntaba umunyamahanga mu rugo
rwabo, usanga abawugize bamenyeranye n’izina rye, baryerereza kandi
barihesha icyubahiro. Abamarayika bishimira kuba mu [28] muryango aho
Imana ihabwa umwanya wa mbere, n’aho abana bigishwa guha agaciro
iyobokamana, Bibiliya n’Umuremyi wabo. Imiryango nk’iyo ni yo igomba
gusaba gusohorezwa iri sezerano ngo: “Abanyubaha ni bo nzubaha.” Iyo
se w’abana avuye mu rugo nk’urwo agiye mu mirimo ye ya buri munsi,
ayoborwa n’umwuka w’ubugwaneza no kwiyoroshya akomora
k’umushyikirano afitanye n’Imana.9
Kubana na Kristo nibyo byonyine gusa bishobora guhesha
abagabo n’abagore umunezero. Kristo ashobora guhindura amazi
yose asanzwe yo muri ubu buzima Vino yo mu ijuru. Muri ubwo
buryo urugo rugahinduka Edeni inejeje; umuryango ukaba
ikimenyetso nyakuri cy’umuryango wo mu ijuru. 10
-22-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE MU
BYAKORESHEJWE MU CYONGEREZA
CYONGEREZA
1 The youth’s instructor The youth’s instructor 10 august
10 aout 1899 1899
2 Patriaches et prophethes Patriarchs and prophets p 46
p 23
3 Patriaches et prophethes Patriarch and prophets p 46
p 23-24
4 Ministere de la Ministry of Healing p 356
guerison p 301 (
Rayon de la santé 11)
5 Signs of the time 11 juin Signs of the time 11 June 1874
1874
6 The youth’s instructor 2 The youth’s instructor 2 June
juin 1898 1898
7 The health reform The health reform July1871
Juillet1871
8 The youth’s instructor The youth’s instructor 27 feb
27 fevrier 1902 1902
9 Temoignages pour Testimonies to the church vol 5 p
l’eglise vol 2 p 158-159
-23-
UMUGABANE WA 2:
UMUCYO MURI RUBANDA
-24-
ICYIGWA CYA 4: ICYITEGEREREZO CYAGUTSE
CY’UMURYANGO
Urugo rwa gikristo ni imfashanyigisho: Umurimo urugo rwa
gikristo rwatumwe gukora, uragutse kurenga uruziga
rw’umuryango. Umuryango nk’uwo ugomba kuba imfashanyigisho
ku-bawukikije ibigisha ubwiza bw’amahame nyakuri yo mu buzima.
Icyitegererezo nk’icyo kizaba imbaraga y’icyiza mu isi. Icyitegererezo
n’imbaraga rukuruzi bizagira ku mitima bizagira imbaraga kuruta
ibibwiriza byiza. Iyo urubyiruko ruvuye mu miryango nk’iyo
rukwirakwiza aharuzengurutse inyigisho rwigishijwe. Bityo
amahame atunganye ayobora imibereho akinjizwa mu yindi
miryango kandi hakaboneka n’ihinduka muri rubanda.1
Umuryango urangwa n’ikinyabupfura, abawugize ari abakristo
b’abanyarugwiro kandi barezwe neza, utanga icyitegerezo cyagutse
kandi cyimbitse mu gukora ibyiza. Indi miryango ikabona
umusaruro umuryango nk’uwo wagezeho, ikifuza gukurikiza
urugero rwawo, nawo ukifuza kwirukana imbaraga ya Satani muri
wo. Akenshi abamarayika b’Imana bajya gusura imiryango yishimira
kuyoborwa n’ubushake bw’Imana. Urugo nk’urwo ruyobowe
n’imbaraga y’ubuntu bw’Imana ruhinduka isōko y’amazi ahembura
ku bagenzi bananiwe kandi bacogoye. Mu kuba maso no kwirinda
bibarinda inarinjye no kwiyogeza. Akamenyero keza kakaremwa.
Aho hakaba gusobanukirwa neza n’uburenganzira bw’abandi.
Ukwizera kwabo gukorera mu rukundo kandi kweza umutima gufata
ingashya kandi kugakomeza icyerekezo cy’abagize umuryango bose.
Binyuriye mu cyitegererezo cyeza cy’umuryango nk’uwo, amahame
nyakuri y’ubuvandimwe avugwa mu ijambo ry’Imana aremerwa mu
buryo bwimbitse kandi akubahwa.2
Icyitegererezo cy’umuryango ugira gahunda: Si icyoroheye
umuryango guhagararira Yesu, ukubaha amategeko y’Imana hagati
y’abatizera. Dusabwa kuba inzandiko nzima zizwi kandi zisomwa na
bose. Uyu mwanya usaba inshingano ziteye ubwoba.3
Urugo rugira gahunda n’ikinyabupfura rurengera ubukristo
kurusha ibibwiriza bishobora kubwirizwa. Umuryango nk’uwo
utanga ubuhamya ko ababyeyi bāshoboye gukurikiza amabwiriza
mvajuru kandi ko abana babo biteguye gukorera Imana mu itorero.
Byongeye kandi icyitegererezo cyabo kirushaho gukura kuko uko
barushaho gutanga niko barushaho kwakira kugira ngo bongere
batange. Iyo abana bari kwigisha abandi inyigisho nabo bigishirijwe
-25-
iwabo mu rugo, ababyeyi babo baba biboneye abafasha. Abaturanyi
babo babungukiraho kuko babungukiraho ubutunzi bw’iki gihe
n’ubw’iteka ryose. Umuryango wose urundukira mu murimo wa
Shebuja, kandi kubw’icyitegererezo cyabo cyiza, abandi nabo
babigiraho kuba abizerwa n’abanyakuri ku Mana mu mubano mwiza
bagirana n’umukumbi w’Imana, umukumbi wayo mwiza.4
Igihamya gikomeye cya kwemeza ab’isi ko hariho imbaraga
ikomoka mu bukristo ni ukubona umuryango ugira gahunda
n’ikinyabupfura. Umuryango nk’uwo ni igihamya kirengera ukuri
kuruta ikindi cyose kuko ari umuhamya muzima w’imbaraga
ihindura y’uko kuri mu mutima.5
Igipimo nyakuri cy’ubukristo bwo mu muryango ni imico iranga
abawugize. Ibikorwa bivuga cyane kuruta kwera
k’ubunyamihango.6
Inshingano yacu muri iyi si… ishingiye ku kumenya ukuri
dukwiriye kwigisha abana bacu n’imiryango yacu, kugira ngo babe
icyitegererezo kizima ku yindi miryango, kandi muri ubwo buryo
tuzaba twigisha abandi kabone nubwo tutakwigera tuvugira ku
ruhimbi. Umuryango ugira gahunda n’ikinyabupfura ufite agaciro
gakomeye imbere y’Imana kuruta izahabu nziza yemwe ndetse
kuruta n’izahabu ya Ofiri.7
Ubushobozi bukomeye ni ubwacu: Igihe dufite hano ku isi ni
kigufi. Tunyura mu isi rimwe kandi tukayimaramo igihe gito. Dukore
rero icyiza cyose gishoboka mu kubaho kwacu. Umurimo
twahamagariwe gukora ntusaba kuba ufite ubutunzi,ukomeye
cyangwa ufite ubushobozi buhambaye ahubwo usaba kugira
umwuka w’ubugwaneza n’uwo kwitamba no kugira umugambi
uhamye.
Itara nubwo ryaba rito rite, mu gihe rikomeje kwaka rishobora
gukongeza ayandi menshi. Imbaraga rukuruzi yacu ishobora
kutarenga umutaru, tukagira ubushobozi buke, amahirwe dufite
akaba make, ubumenyi bwacu bukaba ari bugufi, nyamara
ubushobozi bw’akataraboneka buzaba ubwacu mu gihe tubyaza
umusaruro dukiranutse amahirwe twifitiye iwacu i muhira.
Nidukingurira imitima yacu n’ingo zacu amahame y’Imana ayobora
imibereho, tuzahinduka imiyoboro inyuzwamo imbaraga y’ubuzima
ihembura. Noneho mu ngo zacu hazadudubiza amasōko akiza,
-26-
atanga ubugingo, ubwiza n’uburumbuke ahahoze umutarwe
n’urupfu.8
Ababyeyi bubaha Imana bazakwirakwiza impumuro ivuye mu
ruziga rw’umuryango wabo ku baturanyi babo twagereranya
n’umusemburo waritswe mu migabane itatu y’ifu.9
Igikorwa cyo gukiranuka gikorewe mu muryango gitera abandi
kucyigana. Umwuka wo gukiranukira Imana umeze
nk’umusemburo; iyo ugaragariye mu itorero ugera no kubarikikije
kandi ukaba igihamya kigaragaza iyobokamana rya gikristo ahantu
hose. Umurimo w’abasirikare bitangiye Kristo umubiri n’umutima
uzagira ingaruka zagutse kugeza iteka ryose. None se bigenda gute
ko tubona mu matorero yacu hakennye umwuka
w’ibwirizabutumwa? Ibyo bikomoka mu kwirengagiza kwera
k’umuryango.10
Icyitegererezo kibi cy’umuryango utagira gahunda:
Icyitegererezo kibi cy’umuryango utagira gahunda kiragutse kandi
giteza akaga gashishana muri rubanda rwose. Ni umuvumba w’ikibi
ukura ukangiriza ingo, imiryango ndetse n’ibihugu.11
Ni ibidashobokera uwo ari we wese muri twe kubaho imibereho
idatanga icyitegererezo ku bandi. Nta numwe mu bagize umuryango
wakwishyira mu kazitiro ku buryo icyitegererezo cye ntacyo
cyatwara abandi. Yewe! n’ishusho yo mu maso itanga icyitegererezo
cyiza cyangwa kibi. Umuntu wese yaba anezerewe cyangwa ababaye,
amagambo ye, ibikorwa bye, uko abana n’abandi ntibibura kugira
ingaruka ku bandi. Iyo abayeho imibeho yo kwikunda aba
azengurukije umutima we umwuka mubi, mu gihe iyo acengewemo
n’urukundo rwa Kristo agaragaza urugwiro, ubugwaneza, kugirira
abandi impuhwe kandi agashyikirana na bagenzi be binyuze mu
bikorwa bye by’urukundo, mu kubitaho, mu gushima no mu
kunezerwa. Aba agaragaje ko abayeho kubwa Yesu, ko yigira ku
birenge bya Kristo kugira ngo yakire umucyo we n’amahoro ye.
Ashobora kubwira Umukiza we ati: “Ubugwaneza bwawe bwanteye
ikuzo.” 12.
-27-
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFA-RANSA CYON-GEREZA
1 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 352
298 ( Rayon de la santé p
28)
2 Letter p 272, 1903 Letter p 272, 1903
3 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 4 p 106 vol 4 p 106
4 Review and Herald 6th june Review and Herald 6th June
1899 1899
5 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 4 p 304 vol 4 p 304
6 Patriarches et prophetes p Patriarchs and prophets p
567 579
7 Manuscript 12, 1895 Manuscript 12, 1895
8 Ministere de la guerison Ministry of healing p 355
p 299,300 ( Rayon de la
santé p 30)
Signs of the time 17 sept Signs of the time 17
9
1894 September 1894
10 Review and Herald 19 fev Review and Herald 19
1895 February 1895
11 Patriarches et prophetes p Patriarchs and prophets p
567 579
12 The youth’s instructor 22 The youth’s instructor 22
june 1893 June 1893
-28-
ICYIGWA CYA 5: IMBARAGA IKOMEYE Y’UBUHAMYA
BW’UMUKRISTO
Abavugabutumwa beza bakomoka mu ngo za gikristo:
Abavugabutumwa bahamagariwe gukora umurimo wa Shebuja mu bihugu
bya kure imyiteguro yabo ikomeye bayikomoye mu ngo za gikristo, zitinya
Imana, zikayubaha, ziyikunda kandi zikayisenga by’ukuri; ingo
zifite ubunyangamugayo bwahindutse umuco, zitarangwamo ubwigenge
n’ubunenganenzi, aho gusābāna n’Imana bucece bifatwa nk’icy’agaciro
igihe bakora imirimo ya buri munsi.1
Umukristo niyuzuze inshingano z’imuhira asobanukiwe ko
naramuka azikoze anezerewe, ko zizamuha inararibonye
izamushoboza gukora mu murimo wa Kristo mu buryo buhoraho
kandi butunganye. Mbega ukuntu twabona umukristo muzima
w’umunyamwete mu ibwirizabutumwa niba yuzuza inshingano ze za
buri munsi akiranutse, akikorera umusaraba we anezerewe kandi
adasuzugura umurimo uwo ari wo wose kabone nubwo waba
utanejeje kamere ye!2
Umurimo dukorera Kristo ugomba guhera mu muryango, i
muhira… Nta murima w’ibwirizabutumwa w’ingenzi kuruta i
muhira…
Kuri benshi uyu murima warirengagijwe mu buryo buteye isoni.
Ubu ni igihe dukeneye ubutabazi n’umuti biva ku Mana kugira ngo
iyo nyifato mbi ikosorwe.3
Inshingano iremereye ireba abasore yo kubera umugisha
ababyeyi babo n’abavandimwe babo, binyuriye mu kubagaragariza
urukundo no kubabera inyungu iri iwabo i muhira. Aha ni ho
bashobora kugaragariza kwihotorera abandi no kwiyibagirwa mu
kwita ku bandi no kubakorera ibyiza…. Mbega ukuntu umukobwa
azagira icyitegererezo rukuruzi kuri basaza be! Niba akiranuka,
ashobora kugira uruhare mu kurema imico ya basaza be.
Amasengesho ye, ubugwaneza bwe n’urukundo rwe bishobora
guhindura byinshi mu rugo.4
I muhira, abakiriye Kristo bagomba kugaragaza icyo ubuntu
bw’Imana bwabamariye. “Abamwemeye bose bakizera izina rye
yabahaye ubushobozi bwo kuba abana b’Imana n’abizera Izina rye.”
Umwigishwa nyakuri wa Kristo agomba kugira ubutware
-29-
bumubashisha gutanga icyitegererezo mu muryango. Bikazafasha
mu gutunganya imico y’abagize umuryango bose.5
Igihamya utizera adashobora kuvuguruza: Urugo rwa gikristo
ruyobowe neza, ni igihamya gikomeye kirengera iyobokamana ya
gikristo; igihamya utizera adashobora kuvuguruza. Bose bakwiriye
kubona ko hari imbaraga ikora mu muryango ihindura imitima
y’abana kandi ko Imana ya Aburahamu iri kumwe nabo. Iyaba
imiryango yose yatūra ko ari abakristo bari bo by’ukuri,
icyitegererezo cyabo cyo gukora ibyiza cya kwagutse. Mu by’ukuri
bakabaye “Umucyo w’isi.”6
Abana bashobora gusobanukirwa n’amahame ya Bibiliya:
Abana barezwe neza, banezezwa no kuba ingirakamaro kandi
bafasha ababyeyi babo bazamamaza ibitekerezo by’ukuri ndetse
n’amahame ya Bibiliya ku bo bagirana umushyikirano.7
Igihe imiryango yacu izaba icyo igomba kuba cyo, abana bacu
ntibazemererwa gukurira mu bunebwe no mu bunenganenzi ku
birebana n’inshingano zabo bashinzwe n’Imana zerekeye ku kwita
ku bakene babakikije. Nk’abaragwa b’Imana bazaba biteguye
kwikorera inshingano aho bazaba bari hose. Mu ngo zabo hazavamo
umucyo uzamurikira abakiri mu bujiji kandi ubayobore ku isōko
y’ubumenyi bwose. Icyitegererezo cyabo kizaguka gihinduke
imbaraga ivugira Imana n’ukuri kwayo.8
Ababyeyi udashobora gushyikira unyuriye mu zindi nzira zose,
kenshi bashyikirwa binyuriye ku bana babo.9
Ingo zirimo umwuka mwiza ni umucyo ku babakikije: Dukeneye
ababyeyi benshi n’abakristo barabagirana nk’Izuba. Kenshi
twihugiraho. Kenshi twirengagiza kuvuga ama-gambo y’ubugwaneza
kandi atera akanyabugabo ndetse no kum-wenyura imbere y’abana
bacu n’imbere y’abantu baremerewe kandi bacogoye.
Babyeyi, inshingano zo kuba abatwara mucyo n’abatanga mucyo
ziri ku bitugu byanyu. Murabagirane nk’umucyo mu rugo rwanyu,
mumurikira inzira abana banyu bagomba kunyuramo. Mu gukora
gutyo umucyo wanyu uzagera no kubatawufite.10
Buri muryango wose wa gikristo ugomba kurabagirana umucyo
wera. Urukundo rugomba kugaragarizwa mu bikorwa.
-30-
Ruzasenderera mu mibanire y’abagize umuryango, rwigaragarize mu
bugiraneza, mu bugwaneza no mu rugwiro rutikanyiza. Hari
imiryango myinshi yashyize mu bikorwa iryo hame: ni imiryango
isenga Imana kandi yimitse urukundo nyakuri. Ni mu miryango aho
amasengesho ya mugitondo na nimugoroba azamuka ku Mana
nk’umubavu uhumura neza wo ku gicaniro, maze ubuntu n’imigisha
y’Imana bikaba igisubizo ku basenga nk’ikime cya mugitondo.11
Umusaruro w’ubumwe bw’umuryango: Umurimo w’ibanze
w’abakristo ni ukugira ubumwe mu muryango, kandi bukaguka
bukagera mu baturanyi hafi na kure. Abagize amahirwe yo kwakira
umucyo bagomba kureka uwo mucyo ukamurika mu mirashi yawo
irabagirana. Amagambo yabo yahinduwe n’urukundo rwa Kristo
agomba kuba impumuro y’ubugingo itanga ubugingo.12
Uko abagize umuryango barushaho kuba umwe mu mirimo y’i
muhira ni ko icyitegererezo n’ubufasha bigaragazwa hanze
n’ababyeyi n’abana kizaguka kandi kikaba ingirakamaro no hanze
y’urugo.13
Abantu beza barakenewe kuruta intiti: Umunezero w’imiryango
n’uw’amatorero ukomoka ku cyitegererezo cy’urugo.Inyungu z’iteka
ryose zishingiye kuko twuzuza neza inshingano zo mu by’ubu
buzima. Isi ntikeneye cyane intiti nk’uko ikeneye abantu beza
bazaba imigisha ku ngo zabo.14
Kwirinda amakosa ashobora kugarira amarembo:
Iyobokamana nirigaragarira mu rugo icyitegererezo cyarwo cyiza
kizagaragarira mu itorero no mu baturanyi. Ariko bijya bibaho ko
bamwe mu bavuga ko ari abakristo babwira abaturanyi babo
ingorane bahuye nazo mu ngo zabo. Bavuga iby’ingorane zabo
kugira ngo babagirire impuhwe.
Ariko ni ugukora ikosa rikomeye cyane kubwira abandi ibibazo
byacu by’umwihariko ibyo bibazo akaba ari byo twihimbiye kandi
bikaba byatewe n’imyitwarire mibi yacu mu by’iyobokamana ndetse
n’imico yacu mibi. Abanezezwa no kubwira ibibazo byabo bwite
abandi byakabaye byiza bigumiye mu ngo zabo bagasenga, kugira
ngo ubushake bwabo babushyire imbere y’Imana; maze bikubite
kuri Rutare maze abashenjagure, bapfe kunarijye kugira ngo Yesu
abagire igikoresho cy’icyubahiro.15
-31-
Kubura urugwiro, uburakari n’umujinya ndetse n’ijambo
ry’ubupfu bishobora kugabanya agaciro kawe ndetse no kugarira
burundu amarembo ku mitima kugeza ubwo utazigera uyishyikira
na rimwe.16
Ubukristo bwo mu muryango bumurikira n’abari kure: Imihati
dukoresha kugira ng o urugo rube uko rwakagombye kuba
igishushanyo cy’urugo rwo mu ijuru- bidutegurira gukorera ahagutse.
Inararibonye dukura mu kugaragarizanya impuhwe idushoboza
kumenya uko twashyikira imitima ikeneye kumenya amahame
y’iyobokamana nyakuri. Itorero rikeneye imbaraga zose z’umwuka
rishobora kwegeranya kugira ngo abagize umuryango w’Umukiza
by’umwihariko urubyiruko bashobore kuba mu mutekano. Ukuri
dushyira mu bikorwa mu rugo kugaragazwa n’ibikorwa bidashaka
inyungu ku bandi tugira hanze. Uwo ari we wese ushyira mu bikorwa
ubukristo mu muryango azaba umurashi w’umucyo urabagirana
umurikira ahantu hose.17
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU KINGEREZA MU CYONGEREZA
1 Manuscript 140,1897 Manuscript 140,1897
2 Signs of the times sept 1st Signs of the times September 1st
1898 1898
3 Temoignages pour l’eglise vol Testimonies for the church vol 6
3 p 70,71 p 426,430
4 Testimonies for the church vol Testimonies for the church vol 3
3 p 80,81 p 80,81
5 Manuscript 140,1897 Manuscript 140,1897
6 Patriarches et prophetes p Patriarchs and prophets p 144
123,124
7 Letter 28,1890 Letter 28,1890
8 Temoignages pour l’eglise vol Testimonies for the church vol 6
3 p 71 p 430
9 Testimonies for the church vol Testimonies for the church vol 4
4 p 70 p 70
10 Review and Herald jan 29 th Review and Herald January 29th
1901 1901
11 Patriarches et prophetes p Patriarchs and prophets p 144
124
-32-
12 Manuscript 11, 1901 Manuscript 11, 1901
13 Letter 189,1903 Letter 189,1903
14 Testimonies for the church vol Testimonies for the church vol 4
4 p 422 p 422
15 Signs of the Time nov 14th Signs of the Time novembre
1892 14th 1892
16 Testimonies for the church vol Testimonies for the church vol 5
5 p 335 p 335
17 Signs of the time sept 1st Signs of the time sept 1st 1898
1898
-33-
UMUGABANE WA 3:
GUHITAMO UWO
MUZABANA
-34-
ICYIGWA CYA 6: UMWANZURO UKOMEYE
Ubukwe bwiza cyangwa bubi?: Niba abagamije gushyingiranwa
batifuza kuzagira imibereho y’ubuhanya, kwicuza n’amaganya
nyuma yo gushyingiranwa, bagomba kubyibazaho mu buryo
bwimbitse mbere y’uko babana. Gutera iyi ntambwe utabitekerejeho
ni bumwe mu buryo bwangiriza ukuba ingirakamaro kw’abasore
n’inkumi. Ubuzima buhinduka umutwaro n’umuvumo. Nta muntu
ushobora gusenya umunezero n’umumaro w’umugore no kurwaza
umutima we ngo ageze ku rugero nk’urw’umugabo we; kimwe nk’uko
nta wushobora gukonjesha ibyiringiro n’ibyiyumviro by’umugabo,
ngo bice intege imbaraga ze kandi ngo birimbure icyitegererezo cye
n’ahazaza he nk’umugore we. Ku bagabo n’abagore benshi intsinzi
mu mibereho yabo no gutsindwa kwabo n’icyizere gihamye
cy’ubuzima bw’ahazaza bitangirira ku munsi w’ubukwe bwabo.1
Nifuzaga kugaragariza no kwereka abasore akaga kabugarije
by’umwihariko agakomoka mu kubaka ingo zitarimo umunezero.2
Ugushyingiranwa ni ikintu kizagira ingaruka nziza cyangwa mbi
mu buzima bwanyu haba muri iyi isi kimwe no mu isi izaza.
Umukristo nyakuri ntazatera iyo ntambwe atabonye ibihamya ko
Imana ibyemeye. Ntazifuza kwihitiramo ubwe ahubwo aziyumvamo
ko Imana igomba kumuhitiramo. Ntitugomba kwinezeza ubwacu
kuko na Kristo nawe atinejeje ubwe. Sinshaka kuvuga ko umuntu
agomba gushaka uwo adakunda. Byaba ari ugukora icyaha. Ariko
na none ntitugomba kwemerera ibishashagirana n’ibishyika byacu
kutuyobora mu irimbukiro. Imana idusaba kuyegurira umutima
wose n’ibyo dukunda kurusha ibindi.
Itonde wibihubukira: Bake gusa ni bo basobanukiwe neza
ibirebana no gushyingiranwa. Benshi bibwira ko ugushyingirwa
ari umunezero urenze uwundi wose. Abantu ntibatangazwa
n’ibyo nandika aha, baramutse basobanukiwe byibuze kimwe cya
kane cy’agahinda kugarije imitima y’abagabo n’abagore
bizirikishije indahiro yo gushyingirwa, bakishyira mu minyururu
badashobora guca cyangwa kwigobotora. Mu ngo nyinshi
ugushyingiranwa ni umutwaro uremereye kurusha iyindi.
Ibihumbi byinshi by’imiryango babana ariko badahuje. Ibitabo
byo mu ijuru byuzuye ibibi, ubugome n’urugomo bitwikiriwe
umwambaro w’ubukwe. Iyo ni yo mpamvu ngira inama
urubyiruko rugeze mu gihe cyo gushyingirwa ko batagomba
-35-
guhubukira guhitamo uwo bazabana. Inzira y’ubuzima
bw’abashyingiranwe ishobora gushuka umuntu ko itatswe
ubwiza kandi igasa nk’iyuzuye umunezero, ariko mbese wowe
ntushobora kubona ibyo utari witeze nk’uko abandi ibihumbi
byinshi byabagendekeye?4
Abagamije gushyingirwa bakwiriye kuzirikana ingeso n’imimerere
y’urugo bagiye gushinga. Ubwo bazamara guhinduka ababyeyi,
bazagirwaho ibyiringiro bikomeye. Kuri bo ni ho hazaturuka urugero
rukomeye rw’imibereho y’abana babo muri iyi si, n’umunezero wabo
mu isi izaza. Ingeso z’iby’umubiri n’iby’umwuka abana bazagira
zituruka cyane ku ngeso z’ababyeyi. Kandi ingeso zo mu rugo ni zo
zerekana uko iz’igihugu zizamera; uburemere bwo kureshya
kw’ingeso z’urugo ni bwo buzatuma umunzani ujya hejuru cyangwa
hasi.5
Ibimenyetso by’ingenzi mu guhitamo: Abasore b’abakristo
bakwiriye kwitonda cyane mu byo gukundana no guhitamo bagenzi
babo. Mwirinde kugira ngo ibyo mutekereza ubu ko ari izahabu nziza
bitaba inkamba. Incuti z’isi zishaka gushyira ibibazitira mu nzira yo
gukorera Imana kwanyu, kandi abantu benshi barimburwa
n’umubano uteye agahinda, ari uw’umurimo bakora cyangwa
abagore bafite batahwituwe cyangwa batarezwe neza.6
Pima icyo ureba cyose, witegereze amajyambere yose y’ingeso
z’uwo ugambiriye gufatanywa na we mu bugingo bwawe. Iyi
ntambwe ugiye gutera ni imwe mu zikomeye cyane mu bugingo
bwawe kandi ntikwiriye guteranwa ubwira. Naho wakunda,
ntugakunde utabanje gutekereza.
Suzuma witonze, urebe y’uko numara gushyingirwa uzagira
umunezero cyangwa uzamererwa nabi ukaba umutindi. Wibaze uti:
“Mbese uku gufatanywa kuzamfasha ngere mu ijuru?
Kuzanyongerera urukundo nkunda Imana? Kandi kuzagwiza
umurimo wanjye ngire umumaro muri ubu bugingo?” niba utekereje
ibyo ugasanga bitazagusubiza inyuma, noneho ukomeze umugambi
wawe wubashye Imana.7
Abagabo n’abagore benshi bashyingirwa nk’aho bihagije gusa
gukundana bakaba bakemuye ibibazo byose. Ariko bakagombye
gusobanukirwa ko mu gushyingirwa hari inshingano ibategereje
irenze iyo. Bakwiriye kwibaza niba abazabakomokaho bazagira
-36-
imbaraga z’impagarike, iz’ubwenge n’iz’intekerezo. Bake ni bo bateye
iyi ntambwe batekereje byimbitse bazirikana icyo rubanda
rubategerejeho, kandi basobanukiwe ko uburemere
bw’icyitegererezo cy’umuryango wabo buzatuma umunzani ujya hasi
cyangwa hejuru.8
Guhitamo umufasha muzabana iteka gukwiriye kuba ukuzana
imibereho myiza y’umubiri, iy’ubwenge, n’iy’iby’umwuka ku babyeyi
no ku bana babo, kukazabashisha ababyeyi n’abana guhesha
umugisha bagenzi babo no kubaha Umuremyi wabo.9
Ingeso zikwiriye kuranga umugore uzashaka: Umusore nashake
uwo kumuhagarara iruhande ubashije kumufasha imitwaro yo mu
bugingo, ufite kureshya kuzamwongerera ubupfura n’ubutungane,
kandi uzamunezeresha urukundo rwe.
“Umugore witonda umuhabwa n’Uwiteka.’’ “Umutima w’umugabo we
uhora umwiringira. Ahora amugirira neza [46] ntabwo amugirira nabi, igihe
cyose akiriho.” “Abumbuza akanwa ke ubwenge kandi itegeko ry’ururimi
rwe riva ku rukundo. Amenya neza imico yo mu rugo rwe; kandi ntabwo
arya ibyokurya by’ubute. Abana barahaguruka bakamwita
nyiramugisha; n’umugabo we na we aramushima” ati: “abagore benshi
bagira neza, ariko weho urabarusha bose.’’ Ubonye bene uwo mugore
“aba abonye ikintu cyiza, akaba agize umugisha ahawe n’Uwiteka.” 10
Ngibi ibintu bikwiriye kuzirikanwa: Mbese uwo ushyingiwe
azazana umunezero mu rugo? Mbese arazigama cyangwa namara
gushyingirwa azaya ibyo yungutse byose, atange ibyawe byose
kubwo kwinezeza mu bitagira umumaro, no kwikunda ku buranga?
Mbese ingeso ze ziratunganye muri ibyo? Hari ikintu
yishingikirijeho?… Nzi yuko ubwenge bw’umugabo nibumara
kujijishwa n’urukundo n’ibitekerezo byo gushyingirwa, Ibi bibazo
bizamushiramo bise naho bitagize icyo bimaze. Ariko ibi bintu
bikwiriye kuzirikanwa neza, kuko bifite icyo bizakumarira mu
buzima bwawe buri mbere…
Mu gihe uhitamo umugore, wige ingeso ze. Mbese aho azaba
umuntu wihangana kandi w’umunyamuhati? Aho ntazagirira nyoko
na so ibambe rike mu gihe bazaba bakeneye umuhungu ufite
imbaraga wo kubunganira? Mbese ntazamuganza akamuca kuri
bene wabo ari ugushaka ko akurikiza inama ze no
kumukundwakaza maze akareka se na nyina, nk’aho babonye
umukobwa ubakunda ahubwo bakazimiza n’umuhungu wabo? 11
-37-
Ingeso zikwiriye kuranga umugabo uzashaka: Umugore wese,
mu gihe atarafatana n’umugabo we mu biganza, akwiriye kubaza
y’uko umugabo ugiye kuzafatanywa na we mu minsi y’ukubaho kwe
ari mwiza. Ibimuvugwaho yakoze mu gihe cyashize ni ibiki? Mbese
imibereho ye irera? Mbese urukundo agaragaza rushingiye ku mico
yanga umugayo cyangwa rushingiye ku gusamara gusa? Agira imico
izatuma umugore we anezerwa? Mbese umugore abasha kubonera
amahoro nyamahoro n’umunezero mu rukundo amukunda? Mbese
azemererwa kuba umuntu witekerereza ku giti cye cyangwa
ubwenge bwe n’umutima uhana bizagengwa n’umugabo we? Mbese
uwo mugore ashobora kwita ku byo Umukiza ashaka maze akaba
ari byo arutisha ibindi? Mbese umubiri n’umutima, intekerezo
n’imigambi, bizarindwa bibonere kandi bibe ibyera? Ibi bibazo bifite
icyo bizamara cy’ingirakamaro cyane mu byerekeye imibereho myiza
y’umugore wese ugiye mu byo gushyingirwa .12
Umugore wifuza urugo rw’amahoro n’ibyishimo rutaragwamo
ubutindi n’umubabaro, abaririza mbere y’igihe ati:“Mbese uwo
mukunzi wanjye afite nyina? Ingeso za nyina ni ngeso ki? Mbese azi
inshingano amufiteho? Yitaye ku byo yifuza no ku bimunezeza? Niba
atumvira kandi ntiyubahe nyina azagaragaza icyubahiro
n’urukundo, ineza n’ub-wuzu ku mugore we? igihe agahararo ko
gushyingirwa kazaba gashize azakomeza ankunde? Mbese azajya
yihanganira amafuti yanjye, cyangwa se azajya ampoza ku rutoto no
kumpatira ku mategeko ye?” Urukundo nyakuri rutuma umuntu
yirengagiza amafuti menshi; urukundo ntirwita ku mafuti.13
Kwemera gusa ingeso za kigabo: Umwari akwiriye kwemera
mugenzi we bazabana iteka, ufite ingeso zitunganye za kigabo,
umugabo w’umunyamwete kandi wiringirwa, ukunda Imana kandi
akayubaha.14
Witandukanye n’umunyagasuzuguro. Witandukanye n’ukunda
kunebwa, witandukanye n’ukunda gukerensa ibintu byera, wirinde
kubana n’ukunda kuvuga ibibi cyangwa uwamenyereye kunywa nubwo
cyaba ari ikirahuri kimwe cy’inzoga. Ntukumve inama z’umuntu
udasohoza inshingano Imana yamuhaye. Ukuri gutunganye kweza
imitima ni ko kuzagutera ubutwari bwo kureka uwamenyereye kwinezeza
cyane, uwo uzi yuko adakunda Imana kandi atayubaha, ntagire icyo
amenya cy’ingeso zo gukiranuka k’ukuri. Iteka ryose dushobora
kwihanganira intege nke z’inshuti n’ubujiji bwayo, ariko ntabwo
twakwihanganira ububi bwayo.15
-38-
Biroroshye gukora ikosa kuruta kurikosora: Ugushyingiranwa
gutewe n’ibishyika n’ibitekerezo byo kwikunda, kenshi ntikugera ku
ntsinzi ahubwo guhura no gutsindwa gukomeye. Buri umwe mu
bashakanye arazinukwa akumva akeneye mu buryo bukomeye
kwisubiraho ku myanzuro yari yarafashe anezerewe. Biroroshye
kandi biroroshye cyane mu bijyanye no gushyingirwa gukora ikosa
kuruta kuri kosora igihe ryamaze gukorwa.16
Ikirutaho ni ukwica amasezerano y’ubupfayongo: Nubwo
isezerano ryaba ryarasezeranywe utazi neza ingeso z’uwo ugambiriye
ko mufatanywa, ntugatekereze yuko iryo sezerano riguhatira guhiga
umuhigo wo gushyingirwa no gufatanywa mu bugingo bwawe n’uwo
udakunda kandi utubashye. Witondere cyane uko ujya gusezerana;
ariko ikiruseho, ndetse kiruseho cyane, ni ukwica amasezerano
mbere yo gushyingirwa kuruta ko mwazatandukana hanyuma,
nk’uko benshi bagenza. 17
Wabasha kuvuga uti: “Ariko se ko nasezeranye, none ngamburure?”
Reka ngusubize, niba warasezeranye amasezerano anyuranye
n’Ibyanditswe, ibyaba byiza ni ukugamburura udatindiganije kandi
ukicuza ku Mana wicishije bugufi ubwo bupfapfa bwaguteye
gusezerana hutihuti, maze bikagutera gukoza Shobuja isoni. 18
Nimureke intambwe yose yerekeza ku masezerano yo gushyingirwa
iteranwe ubupfura, ubugwaneza, gukiranuka n’umugambi wo
gushishikarira kunezeza Imana no kuyubaha. Gushyingirwa
bihindura ubugingo bwombi, ubwo muri iyi si n’ubwo mu isi izaza.
Umukristo nyakuri nta migambi azagira Imana itemera.19
# Ibitabo byakoreshejwe mu Ibitabo byakoreshejwe mu
gifaransa cyongereza
1 Review and Herald 2nd fevr 1886 Review and Herald 2nd fevr 1886
Testimonies for the church vol 4 p Testimonies for the church vol 4 p
2
622 622
3 Review and Herald 2 fevrier 1886 Review and Herald 2nd fevr 1886
4 Review and Herald 2 fevrier 1886 Review and Herald 2nd fevr 1886
-39-
5 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 357
302(Rayon de la santé p 12)
Fundamental of Christian Fundamental of Christian education
6
education p 500 p 500
Fundamental of Christian Fundamental of Christian education
7
education p 104,105 p 104,105
8 Message a la Jeunesse p 458 Message to young people p 461
9 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 357,358
302(Rayon de la santé p 12)
Ministere de la guerison p Ministry of healing p 359
10
303Rayon de la santé p 14)
11 Lettre 23 1886 Letter 23, 1886
Testimonies for the church vol 5p Testimonies for the church vol 5p
12
362 362
Fundamental of Christian Fundamental of Christian education
13
education p 105 p 105
Ministere de la guerison p Ministry of healing p 359
14
303Rayon de la santé p 14)
15 Lettre 51,1894 Letter 51, 1894
16 Lettre 23 1886 Letter 23,1886
Fundamental of Christian Fundamental of Christian education
17
education p 105 p 105
Temoignages pour l’eglise vol 2 p Testimonies for the church vol 5 p
18
143 365
19 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 359
303Rayon de la santé p 13,14)
-40-
ICYIGWA CYA 7: URUKUNDO NYAKURI CYANGWA
URW’AGAHARARO
Urukundo ni impano nziza duhabwa kuri Yesu: Urukundo ni
impano nziza duhabwa na Yesu. Ubugwaneza butunganye kandi
bwera si icyo wiyumvamo, ahubwo ni ingeso. Abayoborwa
n’urukundo nyakuri ntabwo baba abanyabwenge buke cyangwa
impumyi.1
Urukundo nyakuri, rwiza, rukiranutse, rutunganye ni ruke cyane
rwose. Icyo kintu cyiza cyane ni ingume pe. Agahararo ni
ingirwarukundo.2
Urukundo nyakuri ni ingeso iruta izindi kandi yera iciye ukubiri
rwose n’iy’urukundo rubyukijwe n’irari rije gitunguro, kandi rugapfa
mu kanya gato iyo rugeragejwe cyane.3
Urukundo ni imbuto ikura yo mu ijuru kandi rukwiriye kurerwa
no kugaburirwa. Ingeso z’ubugwaneza, z’ukuri, amagambo aturutse
ku mutima wuje urukundo, bizatera ab’urugo umunezero,
bizareshya abantu bose baza aho uko kureshya kwabo kuri.4
Urukundo rutunganye ruhabanye n’irari: Urukundo ….
Rushyira mu gaciro kandi si impumyi. Rurera kandi ruraboneye.
Ariko irari ry’umutima wa kamere rihabanye na rwo. Mu gihe
Urukundo rutunganye ari rwo rushyira Imana mu migambi yarwo
yose, kandi rugafatanya neza n’Umwuka w’Imana, ariko urukundo
rw’agahararo ntiruhanwa, rurahubuka, ntirushyira mu gaciro,
ntirukomwa imbere, icyo rwikundiye rukigira ikigirwamana cyarwo.
Mu ngeso zose z’umuntu ufite urukundo nyakuri, hazabonekamo
ubuntu bw’Imana. Ituza,ubupfura, gukiranuka, kuba intungane,
kubaha Imana bizagaragaza intambwe yose yerekeza ku
gushyingirwa. Abayoborwa n’izo ngeso ntibazahugira mu
mushyikirano wo kubavutsa iteraniro ryo gusenga no gukora
Imirimo itegetswe n’itorero. Umuhati wabo w’iby’ukuri ntuzicwa no
kwirengagiza imyanya n’amahirwe Imana yabahereye ubuntu. 5
Rwa rukundo rudafite urufatiro rwiza ruruta kunezeza
umubiri ruzaba kagarara, impumyi n’akarenze ihaniro. Icyubahiro,
ukuri, n’imbaraga z’ibitekerezo byiza bishyirwa mu bubata bwo
kwifuza. Umugabo waboshywe n’iminyururu y’uko kubura ubwenge
kenshi cyane ahora ari igipfamatwi ntiyumve ijwi ryo gutekereza
-41-
n’umutima uhana; ntabwo impaka cyangwa guhendahenda
birushya bimuyobora ngo bimutere kureba ubupfapfa bw’imibereho
ye.6
Urukundo nyakuri si kamere igurumana kandi ihutiraho.
Ahubwo, kamere yarwo ni amahoro kandi rukaba rwinshi. Rureba
hirya y’ibigaragarira amaso gusa, kandi rugakururwa n’ingeso nziza
gusa. Urukundo rugira ubwenge kandi rufite ububasha bwo
kurobanura, maze umugambi warwo ukaba uw’ukuri kandi
ukagumaho.7
Urukundo ruvanywe mu butegeka bwo kwifuza no kurarikira,
rukayoborwa n’ubwenge bw’umwuka, rugaragarira mu magambo no
mu mirimo. Umukristo akwiriye kugira ubugwaneza bwejejwe
n’urukundo rutarimo kutihangana cyangwa inabi; ubukana
n’ubukaka bikwiriye koroshywa n’ubuntu bwa Kristo.8
Kwirinda agahararo nk’ibibembe: Ibitekerezo n’urukundo
rw’agahararo bikwiriye kwirindwa nk’uwirinda ibibembe. Abasore
n’inkumi benshi bo muri iki gihe ntabwo baboneye ; ni cyo gituma
bakwiriye kwitonda cyane… Abajyaga bagira ingeso zitunganye,
nubwo bagira intege nke mu bindi, bakwiriye kutagira umugayo
muri ibi.9
Hari abantu mu gihe runaka bagiye bagira ishusho yo kwera ariko
kuri ubu bakaba babaho batagira Imana no gukabakabwa k’umutima.
Ni abapfu n’abanyamahomvu, ibiganiro byabo biragayitse cyane. Mu
ntekerezo zabo nta kindi kibamo usibye irambagiza no gushyingirwa, nti
hakibamo ibitekerezo byose bihanitse kandi byera.10
Abasore barozwe n’igitekerezo cy’ubucuti no gushyingirwa.
Ibyiyumviro by’urukundo rurwaye ni byo byiganje.
Hakenewe kuba maso gukomeye n’uburyo nyakuri mu kurinda
abasore iyo mbaraga ibashora mu bibi.11
Abakobwa ntabwo bigishwa kwiyanga no kwitegeka.
Barabatetesha kandi bagashyonyagiza ubwibone. Babemerera
gukora uko bashaka ibyo bikaba ari byo bibatera gushinga amajosi
no guhaza ukwikunda kwabo, kandi namwe babyeyi ntimuzi icyo
gukora kugira ngo mubone uko mwabakiza kwerekeza mu
irimbukiro. Satani anyuriye mu gushira isoni kwabo, mu kubura
kwitegeka no kwicisha bugufi gukwiriye kuranga abagore,
-42-
abahindura iciro ry’umugani imbere y’abatizera. Abahungu na bo ni
uko bemererwa gukora ibyo bishakiye no kwikurikirira inzira
bihitiyemo. Ni iby’imbonekarimwe ko bava mu bugimbi batarigeze
bakururana n’urungano rwabo rw’abakobwa, bakabajyana iwabo
kandi bagasambana nabo. Ababyeyi muri ubwo buryo bahinduka
imbata z’ubunenganenzi bwabo n’urukundo rw’impumyi bagirira
abana babo ku buryo badashobora gushikama mu gufata imyanzuro
babuza abana babo kwishyira ukizana n’inyota y’urukururano baba
bafite mu mizo ya mbere.12
Inama ku mukobwa watwawe n’urukundo rupfuye: Waguye mu
ifuti ribabaje cyane, ryabaye gikwira muri iki kinyejana cyasigingiye
by’umwihariko ku bagore. Ukunda gukururana n’abo mudahuje
igitsina. Ukunda gucudika na bo, ukunda kubareba indoro yoroshye
ibareshya muri kumwe, kandi ukemera ko mugirana urukururano
ruhabanye n’imicyaho intumwa Paulo yadusigiye igira iti “Mwirinde
igisa n’ikibi cyose.”…
Intekerezo zawe zikure kubirebana n’urukundo. Mu iyobokamana
ryawe uvangamo urukundo, ibyiyumviro birwaye by’urukundo bidakuza
ahubwo bisigingiza. Si wowe wenyine wanduye, abandi benshi bayobejwe
n’icyitegererezo cyawe n’uregero rwawe... Ibyifuzo by’inzozi zawe zisa no
gututira mu kirere ukubaka mu nyanja bikugaragaza nk’udashoboye
gukora umurimo w’ingenzi. Wibereye mu isi y’intekerezo gusa; uba
intwari yo mu ntekerezo gusa kandi uri umukristo wo mu ntekerezo gusa.
Muri iyi si, iyobokamana ry’urubyiruko rw’iki gihe rivanze
n’ibyiyumviro bigayitse riraganje. Murumuna wanjye, Imana
iragusaba guhinduka. Ndaguhendahendera gutunganya urukundo
rwawe.Shyira ubushobozi bwawe bw’intekerezo n’ubw’impagarike
ku murimo w’Umucunguzi wawe wakuguze. Boneza intekerezo zawe
n’ibyiyumviro byawe kugira ngo ibikorwa byawe byose bikorere
Imana.13
Inama ku musore w’umunyeshuri: Uri mu gihe cyo kwiga, reka
intekerezo zawe zerekeze ku nsanganyamatsiko zirebana
n’iby’umwuka gusa. Shyira kure y’ubuzima bwawe urukundo rwose
rw’agahararo. Maramaza kuba maso, kwitoza no kwitegeka. Muri
iki gihe, uri mu gihe cyo kurema imico yawe, ntugomba guha agaciro
na gato ibitagize icyo bimaze, kandi bishobora kuguteshura ku
kugera ku nyungu zihanitse kandi zera ndetse zikenewe mu
mwiteguro wawe wo gukora umurimo Imana yagushinze.14
-43-
Ingaruka z’ubucuti bupfuye n’ubukwe budatekerejweho: Kuri
buri ntambwe yose y’ubuzima bwacu tuhahurira n’ingorane
zitabarika. Icyaha kirashonyagizwa mu rubyiruko kimwe no mu
bakuze, ubucuti bupfuye n’ubukwe budatekerejweho kandi
bw’ubupfayongo ntibyabura kubyara ingaruka zikomeye
z’amakimbirane, intambara, gusigingira k’ubwenge, guhaza irari
ripfuye, guhemukirana kw’abashakanye, kunanirwa gutegeka
ibyiyumviro byo kwikunda kandi bijagaraye ndetse no kwirengagiza
ibirebana n’iby’inyungu z’iteka ryose… Abantu benshi bavuga ko ari
abakristo bakunda Bibiliya ntibatahura kwera kw’ibyavuzwe
n’Imana. Binyuriye mu nyifato yabo itagira icyo yitaho kandi itezuka,
bagaragaza ko bifuza gukora ibyo bashaka byose.Ntibashaka ko
kwikunda kwabo gushyirirwaho imbibi.15
Murinde urukundo rwanyu: Intumwa iratubwira iti: “Mukenyere
mu mitima yanyu” Intekerezo zigomba kuyoborwa kandi
zigashyirirwaho urubibi. Hakoreshejwe imihati imaramaje yawe
bwite, rinda intekerezo kandi uzitegeke. Gira ibitekerezo byiza,
uzakora ibikorwa byiza.
Ugomba noneho kwitonda mu bucuti ugirana n’abandi, kandi
ntiwemerere intekerezo zawe ko zijarajara maze ngo zijye mu
cyerekezo kibi. Yesu yabacunguje ubugingo bwe; muri abe bityo
mugomba kumugisha inama mu bintu byose kugira ngo mumenye
uko mugomba gukoresha ubushobozi bw’intekerezo n’urukundo
rw’umutima wanyu.16
Ibitabo byakoreshejwe mu Ibitabo byakoreshejwe mu
#
gifaransa kingereza
1 Ministere de la guerison p Ministry of Healing p
303( Rayon de santé p 13) 358,359
Testimonies for the church vol Testimonies for the church
2
2 p 381 vol 2 p 381
Patriarches et prophetes p Patriarchs and prophets p
3
154 176
Testimonies for the church vol Testimonies for the church
4
4 p 548 vol 4 p 548
-44-
Review and Herald 25 sept Review and Herald sept
5
1888 25th 1888
Signs of the time july 1st Signs of the time july 1st
6
1903 1903
Testimonies for the church vol Testimonies for the church
7
2 p 133 vol 2 p 133
Testimonies for the church vol Testimonies for the church
8
5 p 335 vol 5 p 335
Testimonies for the church vol Testimonies for the church
9
5 p 123 vol 5 p 123
Temoignages pour l’eglise vol Testimonies for the church
10
1 p 678 vol 4 p 589
Testimonies for the church vol Testimonies for the church
11
5 p 60 vol 5 p 60
Testimonies for the church vol Testimonies for the church
12
2 p 460 vol 2 p 460
13 Testimonies for the church vol Testimonies for the church
2 p 248251 vol 2 p 248251
14 Letter 23,1893 Letter 23,1893
15 Manuscript 14,1888 Manuscript 14,1888
The Youth instructor 21 avrir The Youth instructor 21
16
1886 apr1886
-45-
ICYIGWA CYA 8: UBURYO BWO KURAMBAGIZANYA
BUSIGAYE BWARABAYE GIKWIRA
Ibitekerezo bipfuye mu irambagiza no mu gushyingirwa: Hari
ibitekerezo byo kurambagiza bifite urufatiro mu bitekerezo biyobya
kandi bishukana birebana n’ishyingirwa. Kenshi kurambagizanya
gukurikiza irari n’urukundo ruhumye. Kurambagiza gukorwa mu
dukino two kunezeza umubiri. Abo babiri bakundana kenshi bica
amategeko yo kwiyoroshya no kwitegeka, nubwo batica amategeko
y’Imana bihandagaje ariko babura amakenga no kwiyubaha.
Ntibasobanukirwa umugambi wera kandi uhanitse washyizweho
n’Imana ku birebana no gushyingirwa, muri ubwo buryo urukundo
ruboneye rwo mu mutima, imiterere mbonera y’imico ntitezwa
imbere.
Ntukigere uvuga ijambo cyangwa ngo ukore igikorwa cyagutera
ipfumwe abamarayika bera baramutse babyanditse mu bitabo byo
mu ijuru. Ugomba guharanira gusa guhesha Imana icyubahiro.
Umutima ugomba kuzurwamo gusa n’urukundo rwera kandi
ruboneye rukwiriye umuyoboke wa Kristo, rugahinduka kamere
yawo, ikiruseho rukaba urw’ijuru kuruta urw’isi. Ikintu cyose
kinyuranye n’uru rukundo ruboneye mu irambagiza kirangiriza
kandi kigatesha umuntu agaciro. Muri ubwo buryo,
ugushyingiranwa kugatakaza kwera n’icyubahiro cyakwo imbere
y’Imana yera kandi itunganye; Imana ntikwitaho kereka gusa
kuyobowe n’amahame y’Ibyanditswe.1
Abasore biringira cyane ibyo bahubukiye. Ntabwo bakwiriye
kwiroha cyangwa ngo bagirwe imbata ako kanya nuko baneshejwe
n’uburanga bw’inyuma. Kubonana ko muri iki gihe kw’abashaka
kuzashyingiranwa akenshi ni inama y’uburiganya n’uburyarya
umwanzi w’imitima akoresha cyane abibagiza Uwiteka. Kugira
ubwenge busanzwe nabyo birakenewe; nyamara nabwo bufite
akamaro gake muri ibi. 2
Gutindana umwanya munini: Akamenyero ko kubana [56] kw’abasore
n’inkumi nijoro kamaze kuba gikwira; kandi ntibinezeza Imana kabone
n’ubwo abo bombi baba ari abakristo. Ayo masaha maremare yangiriza
ubuzima. Bituma mu ntekerezo utibaza neza ku mirimo uzakora ejo
kandi bifite ishusho y’ikibi. Mwene data ndibwira ko uziyubaha bihagije
maze ukirinda imyitwarire nk’iyo ngiyo. Niba icyifuzo cyawe cy’ingenzi ari
uguhesha Imana icyubahiro gusa, uzagira ubwitonzi ubikuye ku
-46-
mutima. Ntimuzemerera ibyiyumviro byanyu birwaye bibaganisha mu
nzira mbi kubahuma amaso, kugeza ubwo mutabasha gusobanukirwa
inshingano zihanitse Imana yabahamagariye nk’abakristo.3
Abamalayika ba Satani babana n’abamara igihe kirekire
barambagiza nijoro. Iyaba amaso yabo yarahumuwe, babashije
kubona marayika wandika yandika amagambo n’imirimo byabo.
Bica amategeko y’amagara mazima n’ikinyabupfura. Byanezeza
biruseho kureka amasaha yo kujya guhendahenda mbere yo
gushyingirwa akazakoreshwa mu mibereho y’abashyingiranwe.
Ariko ikintu rusange, ni uko ishyingirwa ari ryo riheruka urukundo
rwerekaniwe mu mubano bagiranye batarashyingiranwa.
Muri iki gihe cy’ubugoryi, ayo masaha y’ijoro yahariwe
kurambagizanya atera abo bombi kwangirika. Satani acinya
akadiho, Imana igakozwa isoni mu gihe abagabo n’abagore bitesheje
agaciro muri ubwo buryo. Izina ry’icyubahiro rikandagiranwa mu
mukunguku muri icyo gihe cy’agahararo kandi mu gihe cyo
gushyingiranwa kw’abo bantu icyubahiro cy’Imana
nticyahagaragara. Bashyingiranwe bayobowe n’iruba maze igihe
agahararo kamaze gushira, batangira kwicuza buhoro buhoro ibyo
bakoze.4
Satani azi rwose ibintu akwiriye gukoresha, maze akerekana ubwenge
bwa kidayimoni mu buryo butari bumwe bwo gutega imitima y’abantu
kugira ngo izarimburwe. Ahora agenzura intambwe yose iterwa,
agahimba inama nyinshi kandi kenshi izo nama ni zo zikurikirwa kuruta
inama zo mu ijambo ry’Imana. Hanyuma izo nama zirabohekanywa maze
zikaringanizwamo urushundura rukoreshejwe ubwenge bwo gutega
abasore n’abaswa. Kenshi ibyo byahinduka bigejejwe mu mucyo; ariko
ababaye imbata zabyo, babyirohamo bakagira imibabaro myinshi.
Amaherezo, tukabona abantu babaye inkuge zamenetse ahantu hose.5
Gukinisha imitima: Gukinisha imitima ni icyaha kitagira uko
kingana mu maso y’Imana yera. Nyamara bamwe bakunda inkumi
bakanazikundisha, hanyuma bakagenda bakibagirwa amagambo
bavuze yose n’amaherezo yayo. Babona undi bakamubenguka,
bakavuga amagambo ahwanye n’aya mbere, bakamugira nk’uwa
mbere.
Iyo ngeso yigaragaza mu mibereho yabo bamaze gushyingirwa.
Gushyingirwa konyine ntigutera ubwenge bujahagurika gushikama;
ngo bukomere kandi bube ubw’ukuri ku ihame. Barambirwa
-47-
gukomeza gukiranuka, maze intekerezo zanduye zikigaragariza mu
mirimo yanduye. Mbega uburyo ari ikintu cy’ingenzi y’uko abasore
bakenyera cyane mu bwenge kandi bakitondesha ingeso zabo kugira
ngo Satani atabashuka akabavana mu nzira zo gukiranuka! 6
Akamenyero gashukana kubirebana n’urukururano: Umusore
wishimira kubana no kuzura n’inkumi ababyeyi bayo batabizi,
ntabwo aba ayikoreye ibikwiriye bya gikristo cyangwa abikoreye
ababyeyi bayo. Mu gihe bavugana udukuru kandi bagahurira mu
rwihisho, uwo musore abasha kumushuka, maze yakora atyo akaba
atakibashije kugaragaza ingeso nziza no gukiranuka k’umutima
umwana w’Imana wese akwiriye kugira. Kugira ngo basohoze
imigambi yabo bahemuka ku mugaragaro bagateshuka inzira ya
Bibiliya, maze bakigaragaza ko atari abanyakuri ku babakunda
kandi bagerageza kubabera abarinzi bakiranuka. Uko kwishyingira
ko mu rwihisho ntikuba guhuje n’ijambo ry’Imana. Uyobora
umukobwa amuvana ku nshingano ze, akamukura ku bitekerezo
by’inama y’Imana no ku itegeko ryo kumvira no kubaha ababyeyi be,
ntaba ari umunyakuri mu masezerano yo gushyingirwa...
“Ntukibe” ni itegeko ryanditswe n’urutoki rw’Imana ku bisate
by’amabuye, nyamara se ni kangahe urukundo rwihishe mu
buryarya rukoreshwa maze bakabyihorera! Bahendahendesha
uburyarya, bakaganirira mu rwihisho kugeza ubwo urukundo
rw’utazi iyo biva n’iyo bijya, ntanamenye n’amaherezo y’ibyo rutakiri
ku babyeyi be, akitanga kugendana ingeso mbi kandi atamukunze.
Bibiliya iciraho iteka uburyarya bw’uburyo bwose…
Ingeso yo gukururana mu irambagiza no mu gushyingiranwa ni yo
sōko y’imibabaro myinshi, izwi gusa n’Imana ubwayo. Imitima
ibihumbi yamaze kwisekura kuri urwo rutare rusitaza. Abiyita
abakristo, bafite imibereho yo gukiranuka, kandi bagaragara ko
bafite ubwenge muri byose bafudika muri ibyo. Bagaragaza
umubano n’icyo bashaka bagambiriye kitagira ikigihindura.
Bakururwa n’ibitekerezo by’abantu n’irari bigatuma badashaka
kurondora muri Bibiliya no gusābāna n’Imana.7
Irinde intambwe ya mbere mbi: Igihe itegeko rimwe ryo mu
mategeko icumi ryishwe, intambwe zo kujya hasi ntizabura
gukurikiraho. Igihe ibihindizo by’ikinyabupfura cya gikobwa
bikuweho, ntabwo ubusambanyi bugaragara ko ari icyaha gikabije.
Yoo, mbega amaherezo ateye ubwoba y’umugore w’inkozi y’ibibi uko
avugwa mu isi y’iki gihe!
-48-
“Umugore w’inzaduka” ushyeshyengesha amagambo ye abohera
abantu ibihumbi byinshi mu minyururu ye, benshi bakarohayo
ubugingo bwabo, kandi benshi bagakenya ubugingo bw’abandi.
Amagambo yo mu byanditswe ni ay’ukuri, avuga ngo “Ibirenge bye
bigana ku rupfu, intambwe ze zikagana ikuzimu.”
Umucyo wo kugaragaza aho akaga kari uri impande zose mu nzira
y’imibereho kugirango ubuze abantu kujya mu kaga, ahabuzanijwe,
ariko nubwo bimeze bityo abantu inteko nini bihitiramo inzira
y’akaga bakanga kuburirwa, bagasuzugura amategeko y’Imana
bakihamagarira guhora kwayo.
Abashaka gukomeza kurinda amagara yabo, bakagira ubwenge
bwinshi, bakagira ingeso nziza zishyitse bakwiriye “guhunga ...irari
rya gisore.” Abazakomeza kugira ishyaka n’umuhati ukomeye wo
gukāngāra ibibi basātirana na byo, bazasuzugurwa kandi bakozwe
isoni n’inkozi z’ibibi, ariko bazubahwa kandi bahabwe ingororano
n’Imana.8
Ubiba urukungu azasarura uburibwe: Ntimugomba gushyira
imitima yanyu mu kaga binyuriye mu kubiba imbuto z’urukungu.
Ntimushobora kuba abanenganenzi mu guhitamo uwo muzabana. 9
Nshuti basore nkunda, agahe gato mutakaza mu kubiba imbuto
z’ubupfu kazera umusaruro uzuza agahinda mu mibereho yanyu
yose. Isaha imwe gusa y’ubupfu, wirunduriye mu gishuko ishobora
guha ubuzima bwawe bwose icyerekezo kibi. Munyura mu busore
rimwe gusa, rero nimububyaze umusaruro. Igihe uzaba urenze iki
cyiciro, ntuzashobora gusubira inyuma ngo ukosore amafuti
wagikozemo. Uwanga gufatanya n’Imana maze akishyira mu nzira
y’ibishuko azatsindwa byanze bikunze. Imana iri kugerageza buri
musore wese. Benshi batanga impamvu z’ubunenganenzi bwabo no
kutubaha kwabo binyuze mu cyitegererezo kibi bahawe n’abigisha
b’inararibonye babo. Ariko ibi ntibyakagombye kubuza n’umwe
gukora ibyiza. Ku munsi uheruka ntuzashobora gutanga inzitwazo
utanga kuri ubu.10
-49-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU BY’ICYONGE-
GIFARANSA REZO
1 Manuscript 4a, 1885 Manuscript 4a, 1885
2 Fundamental Christian Fundamental Christian education p
education p 105 105
3 Testimonies for the church vol Testimonies for the church vol 3 p
3 p 44,45 44,45
4 Review and Herald 25 Review and Herald 25 September
septembre 1888 1888
5 Fundamental Christian Fundamental Christian education p
education p 103,104 103,104
6 Review and Herald 4 November Review and Herald 4 November
1884 1884
7 Fundamental Christian Fundamental Christian education p
education p 101-103 101-103
8 Signs of the times 1 juillet 1903 Signs of the times July 1st1903
9 Message a la Jeunesse p 162 Message to the young people p 164
10 Testimonies for the church vol Testimonies for the church vol 4p
4p 622,623 622,623
-50-
ICYIGWA CYA 9: UBUKWE BUTEMEWE
Ugushyingiranwa kw’abakristo n’abatizera: Dutangazwa
n’umwete muke uteye ubwoba mu bakristo benshi wo kutita ku
by’Imana yigisha byerekeye umukristo ushyingirwa utizera. Benshi
mu bavuga ko bakunda Imana kandi bakayubaha, bahitamo
kwikurikirira ingeso zabo kuruta kwemera inama itangwa n’Imana
nyiri ubwenge butagira akagero. Ibikwiriye rwose byerekeye
umunezero no kugira amagara mazima kw’abashyingiranwe bombi
muri iyi si no mu isi izaza, inama, kumenya no kubaha Imana
bishyirwa ku ruhande; iruba ryo mu bujiji, no kudakurwa ku ijambo
bikaba ari byo byimikwa.
Abagabo n’abagore basanganywe ubwenge n’umutima uhana
biziba amatwi ngo batagirwa inama, baba ibipfamatwi ntibemere
kwinginga no guhendahenda kw’incuti n’abavandimwe babo ndetse
n’abagaragu b’Imana. Amagambo yo guhana cyangwa ababurira
bayareba ko ari ukubarushya, kandi incuti nziza ibasha kubabwira
amagambo yo kubaburira, ikagenzerezwa nk’umwanzi. Ibyo byose
bigirwa na Satani. Abohekaniriza impigi ze ku mutima, ubwenge
bukarogwa, umutima ugahurama. Bagira impamvu ituma ingoyi zo
kwitegeka zishyirwa mu ijosi ryo kwifuza ibibi; bategekwa n’irari ribi
kugeza ubwo bitinda cyane, uwo byatsinze bikamugeza mu butindi
n’ububata. Ibi si ibitekerezo by’ibyo umuntu yibwira ahubwo ni
iby’ukuri.Imana ntiyemera gufatanywa yabuzanije rwose.1
Amabwiriza y’Imana arasobanutse: Uwiteka yategeste
Abisirayeli ba kera ko badakwiriye gushyingirana n’amahanga
asenga ibigirwamana, abihanangiriza agira ati: “Kandi
ntuzashyingirane na bo, ngo umukobwa wawe umushyingire
umuhungu wabo, n’umukobwa wabo ngo umusabire umuhungu
wawe.”Imana yatanze impamvu. Ubwenge bw’Imana bureba
amaherezo ya bene uko gushyingirana, buravuga buti: “kuko
bahindura umuhungu wawe, ntayoborwe nanjye, ahubwo agakorera
izindi mana; ibyo bigatuma wikongereza uburakari bw’Uwiteka,
akakurimbura vuba.” “Kuko uri ubwoko bwerejwe Uwiteka Imana
yawe kandi Uwiteka Imana ikagutoraniriza mu mahanga yose yo mu
isi kuba ubwoko yironkeye….”
Mu isezerano rishya hari amategeko nk’ayo abuza abakristo
gushyingirana n’abantu batubaha Imana. Mu rwandiko rwa mbere
intumwa Paulo yandikiye Abakorinto, aravuga ati: “Umugore
-51-
ahambirwa ku mugabo we akiriho: ariko iyo umugabo apfuye,
ntakimubuza gucyurwa n’uwo ashaka; icyakora iyo ari mu Mwami
wacu.” Arongera kandi arandika mu rwandiko rwa kabiri ati:
“Ntimwifatanye n’abatizera mudahwanye: mbese gukiranuka no
gukiranirwa byafatanya bite? Cyangwa umucyo n’umwijima
byabana bite? Kandi Kristo ahuriye he na Beriyali; cyangwa uwizera
n’utizera bafitanye mugabane ki? Mbese urusengero rw’Imana
rwahuza rute n’ibishushanyo bisengwa, ko turi urusengero
rw’Imana ihoraho? Nk’uko Imana yabivuze iti: “Nzatura muri bo,
ngendere muri bo, nzaba Imana yabo nabo bazaba ubwoko bwanjye.
Nuko muve hagati ya ba bandi, mwitandukanye, niko Uwiteka avuga
kandi ntimugakore ku kintu cyose gihumanye nanjye nzabakira.
Kandi nzababera So namwe muzambera abahungu
n’abakobwa niko Uwiteka Ushobora byose avuga. 2
Umuvumo w’Imana uba ku bantu benshi bagirana amasezerano
adakwiriye kandi atagejeje igihe ariho mu isi y’iki gihe. Iyo Bibiliya
irekera ibi bibazo mu rujijo, ntibishyire ahabona, ingeso y’abasore
benshi b’iki gihe mu kubana kwabo yari gucirwa akari urutega. Ariko
amabwiriza [63] ya Bibiliya nta rwijiji ruyarimo, asaba kwera ko mu
ntekerezo, mu magambo no mu bikorwa. Dushimira Imana kuko ijambo
ryayo ari itabaza ry’ibirenge byacu kandi ko ntawayoba inzira
y’inshingano ye kuri iyi ngingo. Abasore bagomba kugira umushinga wo
gucukumbura inyandiko zaryo no gukurikiza inama zaryo, kuko igiteje
amafuti menshi ahoraho ni ukujya kure y’amahame yaryo.3
Imana yabujije abizera gushyingirwa abatizera: Ubwoko
bw’Imana ntabwo bukwiriye guhangara gukora icyabuzanijwe.
Gushyingiranwa k’uwizera n’utizera kwabuzanijwe n’Imana. Ariko
kenshi cyane umutima utarahindutse wikurikira ibyo wishakiye,
maze ubwo bukwe butemewe n’Imana bugacyuzwa. Ku mpamvu
z’ibyo, abagabo n’abagore benshi nta byiringiro bafite kandi nta
Mana bafite ku isi. Irari ryabo ryo kwifuza gukora ibyiza rirapfa;
maze ibyo bikabakanangirira mu ngoyi z’ikigoyi cya Satani.
Abategekwa n’irari no kubenguka bazasarura umusaruro ushaririye
muri ubu bugingo, kandi amaherezo y’ingeso zabo azaba kubura
ubugingo bwabo.4
Abatura y’uko bakurikiza iby’ukuri, bakandagirisha iby’Imana
ishaka gushyingirwa abatizera; babura ubuntu bwayo maze
kwihana kukabasharirira. Utizera abasha kugira ingeso nziza cyane,
ariko kuko aba atemeye iby’Imana ishaka kandi aginyura agakiza
gakomeye kangana gatyo, ni impamvu ihagije yo gutuma bene uko
-52-
gufatanywa kutabaho. Ingeso z’utizera zibasha gusa n’iza wa
muhungu w’umusore Yesu yabwiye ati:“Ushigaje kimwe”; ng’icyo
igikenewe gusa.5
Icyitegererezo cya Salomo: Hari abantu benshi b’Abakene n’abari
mu mwijima Imana yakwemera kandi igakoresha ubuzima bwabo kugira
ngo ibuhindure ingirakamaro muri iyi si kandi bube isōko y’ubwiza bwo
mu ijuru. Ariko Satani ari [64] gukorana umwete, kugira ngo acogoze
imigambi y’Ijuru; yihatira kujyana abo bantu mu irimbukiro binyuriye
mu gushyingiranwa kwabo n’abafite imico izabatera kwivana ubwabo mu
nzira igana ku bugingo. Bake muri bo gusa ni bo basohoka ari abaneshi
mu gishuko nk’icyo.6
Satani yari azi neza umusaruro ukomoka mu kumvira. Mu
myaka ya mbere yo gutegeka kwa Salomo– imyaka y’icyubahiro
yaranzwe n’ubwenge, ubugiraneza no gutungana k’umwami– Satani
yihatira kwinjiza mu mibereho y’umwami ibyitegererezo byari
bigambiriye gukoma mu nkokora ubunyangamugayo bwe ku
birebana n’amahame kandi amutera gutandukana n’Imana.
Dukurikije uko Bibiliya ibivuga, Satani yageze ku migambi ye.
“Salomo yuzura na Farawo umwami wa Egiputa arongora
umukobwa we, amuzana mu mudugudu wa Dawidi.”
Mu kugirana amasezerano n’ishyanga ry’abapagani kandi
bagasezerana binyuriye mu kurongora kwe igikomangomakazi
cyasengaga ibigirwamana, Salomo yari asuzuguye umwanya
w’ubwenge Imana yari yaramuhaye kugira ngo arinde kubonera
k’ubwoko bwayo. Ibyiringiro ko uyu mugore w’umunyegiputa
yagombaga kuzihana akamuhindura byari urwitwazo rutashoboraga
kwemerwa kuri icyo cyaha. Mu kwica ihame ryari risobanutse
ryabuzaga Abisirayeli kwifatanya n’andi mahanga, umwami yari
yunze imbaraga ze n’imbaraga za kimuntu.
Mu gihe runaka, kabone nubwo ryari ifuti rikomeye cyane, Imana
mu mbabazi zayo zihendahenda, ibirenza amaso. Umugore wa
Salomo arihana, kandi umwami akoresheje ubwenge yari gukora
uko ashoboye kugira ngo akumire imbaraga y’ikibi ibyo ubuhubutsi
bwe bwari bwaramunyaze. Ariko Salomo atangira kubura gahoro
gahoro isōko y’imbaraga ze n’icyubahiro cye. Ibyo abogamiramo
bitangira kumutegeka. Uko kwigirira icyizere byarushagaho
kwiyongera ni ko yihatiraga gusohoza imigambi y’Imana….
-53-
Umubare munini w’abiyita abakristo batekereza nka Salomo ko
bashobora kwihuza n’abatizera bakibwira ko icyitegererezo cyabo
gishobora guhindura abari mu buyobe, ariko kenshi bisanga na bo
ubwabo baguye mu mitego kandi [65] baneshejwe, bigasoza baretse
ukwizera kwabo kwera, babambye amahame yabo kandi batandukanye
n’Imana. Intambwe imwe mbi uteye iteguriza iya kabiri kugeza umunsi
bizaba bitakibashobokera guca iminyururu yababoshye.7
Urwitwazo: “akunda Itorero.”:Haba ubwo bivugwa y’uko
n’utizera akunda itorero kandi ko afite ibikenewe n’umufasha
usibye ko abuze ikintu kimwe, ko atari umukristo. Nubwo uwizera
ushyira mu gaciro yemera ko atari byiza gufatanywa n’utizera,
nyamara icyenda mu icumi barabikora.
Kumanuka ujya hasi mu by’umwuka bitangira igihe umuntu
ahigira umuhigo ku ruhimbi; ishyaka n’umunezero w’idini
bikagabanuka, n’igihome kimwe kikagwa gikurikiranye n’ikindi,
kugeza ubwo byombi bibangikanira munsi y’ibendera ryirabura rya
Satani. Ndetse no mu gihe cy’ibirori by’ubukwe, umutima w’iby’isi
wishima hejuru y’umutima uhana, no kwizera n’ukuri. Mu rugo
rushya ntabwo isaha yo gusenga yitabwaho. Umukwe n’umugeni
baba baremeranye maze bagasezerera Yesu.8
Ihinduka riba k’uwizera: Bwa mbere utizera ashobora kutagira
icyo agaragaza cy’icyo yanze bagihararanye; ariko igihe ibyigisho
by’ukuri kwa Bibiliya bibagezeho ngo babyitondere kandi
babizirikane, hakaza igitekerezo muri ako kanya ngo: “Wandongoye
uzi icyo ndi cyo; si nshaka ko undushya, guhera ubu umenye y’uko
ibiganiro by’inama zawe mbyanze.” iyo umwizera agerageje
kugaragaza umwete nyakuri wo kwizera kwe, bisa naho ari ukugirira
nabi udakunze ibya Kristo.
Umwizera atekereza y’uko mu gihe agihararanye na mugenzi we
akwiriye kwemera icyo yemeye. Ibiganiro by’abantu n’iby’isi nibyo
byiganza kuruta ibindi. Habanza kubaho ibitekerezo byo kumva wanze
ibyo, ariko ubwuzu bw’iby’ukuri bugacwekera buhoro buhoro, maze
kwizera kugahinduka gushidikanya no guhakana. Nta muntu n’umwe
watekereje y’uko umwizera ushikamye, ufite umutima uhana kandi
w’umuyoboke wa Krisito wamaramaje yaba ushidikanya, na
Nyamujyiryanino atyo. Oh! Yemwe uko guhinduka kwe kuba kwatewe no
gushyingirwa kutarimo ubwenge! 9
-54-
Ni akaga gusezerana amasezerano n’ab’isi. Satani azi neza y’uko
igihe cyo gusohoza amasezerano yo gushyingirwa by’abasore
n’inkumi, kuri benshi ari igihe cy’iherezo ry’iby’umwuka ryabo,
rikaba n’iherezo ryo kugira umumaro kwabo. Barazimira
bagatandukana na Kristo. Mu gihe gito bashobora kwihatira kugira
imibereho ya gikristo ariko akenshi icyitegererezo cyabo kikaba
cyerekeza mu cyerekerezo gihabanye. Babanza kujya bavuga ibyo
kwizera kwabo n’ibyiringiro bafite, ariko hanyuma bakageza aho
batakibivuga, bitewe nuko abo bafatanije batabyishimiye.
Amaherezo kwizera iby’ukuri bipfira mu mutima, maze Satani
akababohesha ingoyi zo gushidikanya.10
Akaga ko kubura umunezero w’ijuru: “Mbese abantu babiri
bajyana batasezeranye?” “Kandi ndababwira y’uko ababiri muri mwe
nibahuza umutima mu isi wo kugira icyo basaba, bazagikorerwa na
Data wo mu ijuru.” Mbega ikintu cy’inzaduka! Igihe umwe wo muri
abo bafatanijwe asenga Imana, undi aba atereye agati mu ryinyo
kandi atabyitayeho; igihe undi ariho ashakashaka inzira ihesha
ubugingo buhoraho, undi aba ari mu nzira ngari ijyana abantu mu
rupfu.
Abantu amagana menshi baretse Kristo n’ijuru babitewe no
gushyingirwa abatizera. Mbese ni uko urukundo n’ubucuti bafitanye na
Kristo bibafitiye agaciro gake maze bagahitamo kugirana ubucuti
n’abantu bapfa? Mbese ijuru rifite agaciro gake byatuma bemera
kuvutswa umunezero waryo n’umuntu udakunda Umukiza mwiza? 11
Kwifanya n’utizera, ni ukwishyira ku rubuga rwa Satani, ukaraza
umwuka w’Imana kandi ukabura uburinzi bwawo. Mbese witeguye
kwihanganira guhomba aya mahirwe atangaje mu rugamba urwana
ushaka ubugingo bw’iteka ryose? 12
Ibaze ubwawe uti: “Mbese umugabo utizera ntazahindura
ibitekerezo byanjye akabikura kuri Yesu? Akunda ibinezeza kuruta
uko akunda Imana, mbese ntazantera gukunda ibyo akunda?” Inzira
ijya mu bugingo buhoraho irafunganye kandi iraruhije.
Ntimwiyongerere imitwaro izadindiza kujya mbere kwanyu.13
Urugo ruhora mu ngorane: Umutima wifuza cyane urukundo
rw’abantu, ariko urwo rukundo ntirukomeye bihagije, cyangwa ngo
rwere bihagije, cyangwa ngo rube rwiza bihagije, kuba mu mwanya
w’urukundo rwa Yesu. Umugore abasha kubonera ubwenge,
-55-
imbaraga n’ubuntu mu mukiza we gusa, bimubashisha
kwihanganira inshingano ze n’agahinda ko mu mibereho. Akwiriye
kugira uwo Mukiza imbaraga ze n’umuyobozi we. Umugore
niyiyegurire Kristo mbere yo kwiyegura incuti yo mu isi iyo ari yo
yose, kandi ntazashake umugabo uzamugwa nabi.
Abashaka kubona umunezero w’ukuri bakwiriye kugira
umugisha uvuye mu ijuru ku byo batunze byose no ku byo bakora
byose. Kugomera Imana ni ko kuzuza imitima myinshi cyane n’ingo
nyinshi cyane ubutindi. Mwana wa Data, uramenye ntuzifatanye
n’umwanzi w’Imana, keretse uramutse wiyemeje kuzagira urugo
ruzahoramo ingorane. 14
Ibitekerezo by’umukristo: Umukristo wese akwiriye gukora iki mu
gihe ageze mu bishuko byo kugerageza ibyigisho by’idini? Akwiriye
kuvugisha ukuri, afite ubutwari bukwiriye ati: “ Ndi umukristo ufite
umutima uhana. Nizera [68] ko umunsi wa karindwi w’icyumweru ari wo
Sabato yo muri Bibiliya. Kwizera n’amahame yacu bihabanye n’ibyanyu.
Ntabwo tubasha kunezeranwa, kuko ninkurikirana kunguka ubwenge
buruseho bushyitse bw’Imana, nzakomeza kurushaho kwanga isi, ngire
ishusho isa n’iya Kristo. Nukomeza kuburira ubwiza kuri Kristo,
ntureshywe n’iby’ukuri, uzakunda iby’isi, njye ndashobora gukunda mu
gihe ngikunze iby’Imana wowe udashobora gukunda. Iby’umwuka
bitekerezwa mu buryo bw’umwuka. Nutagira ubwenge bw’umwuka
ntuzabasha kumenya iby’Imana inshakaho cyangwa ngo menye
inshingano nahawe na Databuja nkorera; nicyo gituma wiyumvamo
y’uko nkwirengagije ku mpamvu z’inshingano z’idini. Ntuzanezerwa,
uzagira ishyari uritewe n’urukundo nkunda Imana kandi nzibera
njyenyine nkomeze kwizera iby’Imana. Ibitekerezo byawe nibihinduka,
umutima wawe ukemera gukora ibyo Imana ishaka, maze ukiga
gukunda umukiza wanjye, nibwo tuzongera tubisubireho.”
Uko ni ko uwizera yitanga kubwa Kristo yemejwe n’umutima we
uhana, kandi bigaragaza uko yitaye ku bugingo bwe buhoraho
akanga kuzabubura. Yiyumvamo y’uko ikimubereye cyiza ari
ukugumaho adashyingiwe kuruta gufatanywa mu bugingo bwe
n’umuntu uhitamo iby’isi akabirutisha Yesu, kandi agaca indi nzira
itari iyo ku musaraba wa Kristo.15
Isezerano ryo gushyingirwa ririmo umutekano: Muri Kristo
gusa ni ho ugushyingirwa gushobora gukorerwa kukaba kurimo
umutekano. Reka urukundo rwa kimuntu
-56-
ruyoborwe n’urukundo rw’Imana muri byose. Urukundo rwimbitse,
nyakuri kandi rudashaka inyungu ku bandi rwagukira gusa mu
mutima utuwemo na Kristo. 16
Igihe umwe mubashyingiranwe yihannye baramaze
kurushinga: Uwamaze gushyingirwa atarihana, uko kwihana kwe ni
ko kumuha inshingano ikomeye biruseho yo gukiranukira mugenzi
we, n’ubwo baba banyuranije cyane ku byerekeye kwizera; nyamara
iby’Imana ishaka ni byo bikwiriye gusumba ubucuti bwo mu isi,
nubwo amaherezo yabyo yahinduka amakuba cyangwa
kurenganywa. Ku bw’umutima w’urukundo n’ubugwaneza, uko
gukiranuka kubasha kureshya kugahindura utarihana. 17
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFA- MU
RANSA CYONGEREZA
Temoignages pour l’eglise vol 2 p Testimonies for the church vol 5 p
1
144, 145 365,366
Temoignages pour l’eglise vol 2 p Testimonies for the church vol 5 p
2
141, 142 363,364
Fundemental of Christian education p Fundamental of Christian education
3
102,103 p 102,103
Fundemental of Christian education p Fundamental of Christian education
4
500,501 p 500,501
Testimonies for the church vol 4 p
5 Temoignages pour l’eglise vol 1 p 663
505
Testimonies for the church vol 5 p
6 Testimonies for the churh vol 5 p 124
124
Fundemental of Christian education p Fundamental of Christian education
7
498,500 p 498,500
Testimonies for the church vol 4p
8 Temoignages pour l’eglise vol 1p 663
505
Temoignages pour l’eglise vol 1p Testimonies for the church vol 4p
9
663,664 505,506
-57-
Temoignages pour l’eglise vol 1p Testimonies for the church vol 4 p
10
662,663 504-505
Temoignages pour l’eglise vol 1p Testimonies for the church vol 4 p
11
665,666 507
Testimonies for the church vol 5 p
12 Temoignages pour l’eglise vol 2p 143
364
Testimonies for the church vol 5 p
13 Temoignages pour l’eglise vol 2 p 141
363
Testimonies for the church vol 5 p
14 Temoignages pour l’eglise vol 2 p 140
362,363
Temoignages pour l’eglise vol 1p Testimonies for the church vol 4 p
15
664,665 506,507
16 Ministere de la guerison p 302,303( Ministry of healing p 358
Rayon de santé p 13)
17 Patriarches et prophetes p 153 Patriarchs and prophets p 175
-58-
ICYIGWA CYA 10: IGIHE INAMA IKENEWE
Mugendere ku nama za Bibiliya: Ubukwe ni umuhango wera
wahanzwe n’Imana kandi ntabwo ukwiriye rwose kujyanwamo
umutima wo kwikunda. Abarangamiye gutera iyo ntambwe
bakwiriye gutekereza icyubahiro cyawo bibombaritse kandi basenga
bashakashaka inama y’Imana kugira ngo babashe kumenya y’uko
bakurikiye inzira bafatanijemo n’iby’Imana ishaka. Iby’ijambo
ry’Imana ryigisha byerekeye ku bukwe bikwiriye kuzirikanwa
byitondewe. Abo mu ijuru bishimira ubukwe butahanywe umutima
wifuzanya umwete gusohoza ibyo ijambo ry’Imana ryigisha.1
Niba hariho ikintu icyo ari cyo cyose gikwiriye kuzirikanwa
impamvu yacyo, kandi ukakigambirira udahubutse, icyo kintu ni
ugushyingirwa. Niba Bibiliya ari yo mujyanama ukenewe rwose, ni
yo ikwiriye kubanziriza intambwe yo gufatanya abantu mu
mibereho y’iteka. Igikomeye muri ibi ni uko abenshi bayoborwa
n’ibitekerezo byabo, kandi akenshi indwara y’urukundo
rw’agahararo ijyana abantu ku kurimbuka. Aha ni ho abasore
bagaragariza ubwenge buke kuruta ku kindi kintu icyo ari cyo cyose.
Aha ni ho banga kugirwa inama. Igitekerezo cyo gushyingirwa gisa
n’aho kibaye imbaraga ibahumisha ubwenge, ntibemere
kwiyegurira Imana. Ubwenge burazigwa, bahinduka imbata
y’ibyiyumviro byabo maze bagakomeza gukorera mu rwihisho nk’aho
bafite ubwoba y’uko imigambi yabo iza kugira ikiyizitira.2
Benshi bomokera mu cyambu cy’amakuba, bakennye umwerekeza
ariko bannyega umufasha ukenewe cyane, bakibwira ko bafite ubwenge
buhagije bwo kuyobora inkuge yabo, maze ntibamenye yuko bagiye
gusekura ku rutare ruhishwe rubasha gutuma inkuge yo kwizera
n’umunezero [71] imeneka… keretse nibaba abigishwa b’abanyamwete
ba rya jambo (Bibiliya) naho ubundi bazagira amafuti akomeye, azonona
umunezero wabo n’uw’abandi wo mu bugingo bwa none n’ubwo mu gihe
kizaza.3
Amasengesho arakenewe mu gufata umwanzuro mwiza: Niba
abasore n’inkumi basengaga kabiri ku munsi bataratekereza ibyo
gushyingirwa, noneho bakwiriye gusenga kane mu munsi mbere yo
gutangira iyo ntambwe. Gushyingirwa ni ikintu kizareshya ubugingo
bwawe kikabuhindura, ukiri muri iyi si no mu isi izaza. ..
-59-
Umugabane munini w’ubukwe bwo mu gihe cyacu, n’uburyo
bucyuzwa, bituma ubwo bukwe buba ikimenyetso kimwe mu
bimenyetso by’iminsi y’imperuka. Abagabo n’abagore batagonda
ijosi, badakurwa ku ijambo, batuma Imana ititabwaho. Idini
bariterera iyo nk’aho ritagize icyo rimaze muri icyo gihe cy’icyubahiro
kandi gikomeye. 4
Igihe agahararo gateye kwanga inama zose: Abantu babiri
baramenyana, bagatwarwa no guhararana. Ubwenge burahuma
ntibongere kwibaza. Ntibashaka inama n’imwe cyangwa kwemera
kuyoborwa kose ahubwo bihitiramo kuyoboka inzira bishakira
batitaye ku ngaruka. Nk’uko ikīza cyangwa icyorezo cyanduza
bimera, ni ko batwarwa n’agahararo bagasa nk’aho nta rutangira
bakigira.
Abantu bamwe babakikije babagira inama ko nibaramuka
bashyingiranwe, nta kindi kizavamo usibye umubabaro w’ubuzima
bwose, ariko uko gucyahwa n’uko guhendahendwa birasuzugurwa.
Birashoboka ko bitewe n’uko guhuzwa, akamaro k’umuntu Imana
yari guha umugisha ikamutegurira gukora mu murimo wayo, kagwa
ikinya kandi kakaba imfabusa. Ariko inama n’imihati bibarehereza
ku byiza ntibongera kubitegera amatwi.
Ibishobora kuvugwa byose n’abagabo kimwe n’abagore bafite
inararibonye nta gaciro bihabwa kandi ntibashobora guhindura
umwanzuro w’ibyifuzo byabo. Batakaza amakene yose yo guterana
mu materaniro yo gusenga kandi bagaha agaciro gake bidatinze
ibirebana byose n’iby’iyobokamana. Bakundana urukundo
rw’ubupfu maze inshingano z’iby’ubuzima zikirengagizwa nk’aho nta
gaciro zifite. 5
Abasore bakeneye inama z’abakuze n’inararibonye: Kuki
abasore n’inkumi bataba abanyabwenge, babonye amaherezo
y’ubuhanya aturuka ku gushyingirwa? Kuki bakomeza
kwiyumvamo y’uko badakeneye inama y’umuntu mukuru
n’iy’abantu benshi bazi ibyo neza? Abagabo n’abagore bagaragariza
mu mirimo yabo ubwigengesere bukomeye. Mu gihe bataragira
ikintu gikomeye bakora, bitegura iby’iyo mirimo, igihe, imali, nuko
ibyo bakabyiga bitonze cyane kugira ngo bitazabananira bamaze
kubitangira.
Mbese bakwiriye kwitonda biruseho bate, mu gihe bagiye mu byo
gushyingirwa kandi ari byo bizagira icyo bihindura mu bo igihe
-60-
kizaza no mu bugingo buzaza? Mu kigwi cyo kugenza batyo, biterera
mu byo gushyingirwa nk’abikinira, batabikomeje, babihubukiye,
bahumye ndetse batitonze ngo batekereze. Impamvu itera ibyo nta
yindi ni Satani ukunda kureba ubutindi no kononekara mu isi, maze
akazunguriza urwo rushundura kuroba abantu. Yishimira kugira
bene abo bantu batazirikana, akabavutsa umunezero wo muri iyi si
n’uw’iwabo mu isi izaza.6
Ibitekerezo bikuze by’ababyeyi bigomba guhabwa agaciro:
Mbese abana bakwiriye kugisha inama kwifuza kwabo gusa n’ibyo
bararikiye, batagiriwe inama ikwiriye n’ababyeyi babo? Bamwe basa
naho batitaye ku nama no ku bwenge by’ababyeyi babo, cyangwa
ngo bazirikane ubwenge bwabo bushyitse. Kwikunda kwamaze
gukinga imiryango y’imitima yabo y’urukundo umwana akwiriye
kugirana na se na nyina. Ubwenge bw’abasore bukwiriye
gukangurwa muri ibyo. Itegeko rya gatanu ni ryo tegeko ryonyine
rukumbi ririmo isezerano ariko rikomezwa bya nikize ndetse
rikirengagizwa n’abashaka kwikundisha. Gusuzugura urukundo
rwaba nyina, gukoza isoni ba se ni ibyaha bihora byanditswe ku
basore benshi.
Ifuti rimwe ryo mu mafuti akomeye cyane yerekeye kuri ibyo, ni
uko abasore bataramenya iyo bava n’iyo bajya badashaka ko hari
icyarogoya urukundo rwabo, ko ntagikwiriye kuruzitira. Niba hariho
ikintu gikwiriye kwitonderwa no kwitabwaho cyane, icyo kintu cyaba
iki. Gufasha guturutse ku bandi, kubishyira ku munzani urebye
impande zombi utuje kandi witonze, birakwiye rwose. Nyamara ibi,
bikorwa n’abantu benshi cyane batabanje gutekereza. Nshuti
basore, nimugishe Imana n’ababyeyi banyu bubaha Imana inama.
Musengere icyo mushaka gukora.7
Iringire ababyeyi bubaha Imana: Niba ufite amahirwe yo kugira
ababyeyi bubaha Imana, mubagishe inama. Babwire ibyifuzo byawe
n’imigambi yawe, ubigireho ibyigisho bigiye mu inariribonye
y’ubuzima bwabo.8
Iyaba abana babaga inshuti z’ababyeyi babo, iyaba babiringiraga
kandi bagasangira na bo ibibaremerera, ibibashimisha
n’ibibababaza bazirinda ingorane nyinshi z’ahazaza. Iyo baburagijwe
kandi bakaba batazi icyo bakora, reka bajye babwira ababyeyi babo
ibibazo byabo, babasobanurira ntacyo bahishe ibitekerezo byabo
kandi basaba n’inama. Ni nde waba uri mu mwanya mwiza wo
kumenya akaga gashobora kwiyadukiza nk’ababyeyi b’abakristo? Ni
-61-
nde ubarusha gusobanukirwa neza imico yihariye ya buri mwana
we? Abana b’abakristo bazanezezwa no gushyira mu bikorwa mbere
ya byose inama z’ababyeyi babo bubaha Imana. Ababyeyi bashobora
kugirira impuhwe abana babo kandi bakabasabira ku Mana kugira
ngo ibarinde kandi ibayobore. Mbere ya buri kintu cyose
bazabayobora ku nshuti yabo n’umujyenama udahemuka.9
Ababyeyi bagomba kuyobora abasore mu rukundo rwabo:
Ababyeyi b’abana bakwiriye kwiyumvamo ko ari inshingano yabo
kuyobora urukundo rw’abasore, kugira ngo bazahabwe bagenzi
babo bakwiriye.
Bakwiriye kwiyumvamo ko ari inshingano yabo kubigisha ubwabo,
no kubabera icyitegererezo bafashijwe n’Imana, kugira ngo
batunganye rwose ingeso z’abana bakiri bato, ngo bazabe abera
n’intungane kandi bakururirwe gukora ibyiza n’iby’ukuri
Umunyamigani yaravuze ati: “Ibisa birasabirana” Ingeso mbi
zirehereza gukora ibibi; umunezero utuma abandi banezerwa.
Nimureke urukundo rw’iby’ukuri no kwera n’ubwiza biterwe mu
mutima hakiri kare, ni ho umusore n’inkumi bazifuza gufatanya
n’abafite izo ngeso.10
Icyitegererezo cya Isaka: Ababyeyi ntibagomba kwibagirwa ko
umunezero w’ahazaza w’abana babo ari bo ushingiyeho. Kumvira
kwa Isaka ku myanzuro se yari yamufatiye kwari umusaruro
w’uburezi yari yarigishijwe kandi bwamuteye gukunda imibereho yo
kumvira. 11. Isaka nk’umuragwa w’icyubahiro w’amasezerano
y’Imana yari yaragenewe isi yose. Afite imyaka mirongo ine yumviye
imyanzuro ya se, watumye umugaragu we ukiranuka kumusabira
umugeni. Umusaruro w’uko gushyingirwa, twawuhawe
nk’ikimenyetso cy’ipica y’umunezero w’i muhira: “Isaka azana
Rebeka mu ihema rya nyina Sara, aramurongora, aba umugore we,
aramukundwakaza, Isaka ashira umubabaro wa nyina yapfushije.”
12
Ababyeyi b’abanyabwenge bazakorana ubwitonzi: Wabaza uti:
“Mbese ababyeyi bakwiriye guhitiramo umwana wabo mugenzi we
batitaye ku bushake bw’uwo muhungu cyangwa umukobwa wabo?”
Ndababaza ikibazo nk’uko biri. Mbese umuhungu cyangwa umukobwa
akwiriye guhitamo uwo bazabana atagishije ababyeyi inama, kandi iyo
ntambwe ari iyo kuzanira ababyeyi umunezero niba abo babyeyi
babakunda? None se umwana nubwo yagirwa inama agahendahendwa
n’ababyeyi be akwiriye kugumya gukurikira ibyo yishakiye? Ndasubiza
-62-
neruye nti oya; keretse niba atazashyingirwa. Itegeko rya gatanu
ribuzanya bene iyo ngeso: “Wubahe so na nyoko kugira ngo uramire mu
gihugu Uwiteka Imana yawe iguha.”Iri ni itegeko rifite isezerano Uwiteka
atazabura gusohoreza rwose abubaha ababyeyi babo. Ababyeyi
b’abanyabwenge ntabwo bazahitiramo abana babo abafasha
batabyumvikanyeho.13
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Letter 17,1896 Letter 17,1896
2 Fundamental of true Fundamental of true Christian
Christian education p 103 education p 103
3 Fundamental of true Fundamental of true Christian
Christian education p 100 education p 100
Message a la jeunesse p
4 Message to young people p 460
456-457
5 Review and herald 26 Review and herald 26
septembre 1888 September 1888
Review and herald 2 Review and herald 2 February
6
fevrier 1886 1886
7 Fundamental of true Fundamental of true Christian
Christian education p 104 education p 104
8 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 359
303 ( Rayon de santé p 14)
9 Fundamental of true Fundamental of true Christian
Christian education p education p 105,106
105,106
Patriarches et prophetes p
10 Patriarchs and prophets p 176
154
Patriarches et prophetes p Patriarchs and prophets p
11
154 175,176
Patriarches et prophetes p
12 Patriarchs and prophets p 175
153
13 Testimonies for the church Testimonies for the church vol
vol 5 p 108 5 p 108
-63-
UMUGABANE WA 4:
IBITUMA URUGO
RUNESHA CYANGWA
RUTSINDWA
-64-
ICYIGWA CYA 11: UBUKWE BUHUTIWEHO KANDI
BW’IMBURAGIHE
Akaga k’ubukwe bw’abakiri bato: Ntitugomba gushyikira
ugushyingiranwa kw’abakiri bato. Umushinga ukomeye nk’uwo
gushyingirwa kandi ugira ingaruka zirambye ntugomba gukoranwa
ihubi, nta myiteguro ihagije, kandi ubushobozi bw’ubwenge
n’ubw’umubiri butaraguka bihagije.1
Abahungu n’abakobwa bashyingiranwa mu gihe urukundo
n’ibitekerezo byabo bitarakura, nta byiyumviro bihanitse kandi
bitunganye maze bakikorera inshingano z’abashakanye
bayobowemo n’iruba rihindanye rya cyana.
Ubucuti butangiwe uhereye mu bwana bwagiye kenshi bugira
ingaruka zo kwihuza guteye akaga cyangwa gutandukana gukojeje
isoni. Gushyingiranwa imburagihe, bikozwe nta nama z’ababyeyi ni
gake bizana umunezero. Urukundo rwa cyana rugomba gukumirwa
kugeza igihe bazagera mu gihe gikwiriye kandi inararibonye yabo
ibemerera kugira mushyikirano muzima kandi utarimo akaga.
Abanga kumvira iyi nama bari mu kaga ko kuzagira imibereho
itanejeje.
Umuntu utagejeje ku myaka makumyabiri ntafite inyurabwenge
yamushoboza kwihitiramo uwo bari mu kigero kimwe bazabana
ubuzima bwose. Iyo ibitekerezo bimaze gukura basanga barahanye
amasezerano yo kubana ubuzima bwose batabanje kwibaza
icyazatuma buri wese anezerwa. Noneho mu cyimbo cyo kwemera
kwikorera umutwaro wabo, batangira kwicuza, ibyo batumvikanaho
bigakura, bikarangirira mu kwirengagizanya no gusuzugurana. Kuri
bo nta kintu na kimwe cyera babona mu ijambo “urugo”. Umwuka
waho ugahumanywa n’amagambo atarangwamo urukundo
n’urutoto.2 Ugushyingiranwa kw’abakiri bato nibyo nkomoko y’ibibi
[80] byinshi biriho muri iki gihe. Ntibiteza imbere ubutaraga
bw’impagarike kimwe n’imbaraga z’ubwenge. Ntibatekereza
byimbitse kuri iyi ngingo. Abasore benshi bakora bayobowe n’irari.
Iyi ntambwe ishobora gutera ingaruka zikomeye, nziza cyangwa mbi,
cyangwa ishobora kuzana umugisha cyangwa umuvumo mu buzima
bwose, kenshi bayiterana ihubi bagendeye ku byiyumviro by’irari.
Benshi ntibazemera kumvira inama no gucyaha biva mu Ijambo
ry’Imana.3
-65-
Satani yihatira ubudatuza gusunikira urubyiruko rudafite
inararibonye mu gushyingirwa ariko byakabaye byiza tudashyigikiye
ako kamenyero kamaze kuba gikwira mu gushyingirwa.4
Yemwe no mu bavuga ko ari ubwoko bw’Imana, ubukwe bwa huti
huti bubyara gutandukana, kwahukana kandi bukanatera urujijo
rukomeye mu itorero.5
Mbega itandukaniro rikomeye riri hagati y’imyitwarire ya Isaka
n’urubyiruko rwo muri iki gihe ndetse no mu biyita abakristo! Mbese
ntitubona kenshi, abasore baburana uburenganzira bwabo ko ari bo
bakwiriye kwihitiramo umugabo cyangwa umugore wabo nta
kugisha inama na gake Imana cyangwa ababyeyi babo kuri iyo
ngingo ndetse kenshi bakiri na bato bataruzuza imyaka y’ubukure?
Imyaka mike babana n’uwo bahisemo irahagije kubemeza ifuti
ryabo, kandi amazi akaba yararenze inkombe kugira ngo bashobore
gukosora ingaruka mbi biteje. Kuko kubura ubwenge no kwitegeka
byabateye guhitamo bahubutse bifite na none ingaruka zo gutuma
ubuzima bwabo buba bubi kugeza ubwo buhinduka umutwaro
ushaririye. Abenshi ni abasezereye umunezero wabo muri ubu
buzima ndetse n’ibyiringiro by’ubuzima bw’ahazaza.6
Kugwa mu mutego kw’abakozi b’Imana b’abanyembaraga: Abasore
n’inkumi bakira ukuri maze bakakugenderamo neza mu gihe runaka
ariko Satani [81] ababohera mu mitego akoresheje ubucuti butibajijweho
no gushyingirwa guteje akaga. Ubu nibwo buryo yabonye bwamufasha
kugera ku ntsinzi mu kubakūra mu nzira yo kwera.7
Neretswe ko abasore bo muri iki gihe badasobanukiwe akaga
gakomeye kabugarije. Hariho benshi muri bo Imana yakwemera
gukoresha mu mashami atandukanye y’umurimo wayo, ariko Satani
abitambika imbere akabafatira mu rushundura rwe kugira ngo
abatandukanye n’Imana kandi abambure imbaraga zo gukora
umurimo wayo. Satani ni umukozi w’umuhanga kandi udacogora.
Azi uko yagusha mu mitegeko abantu batagira amakenga ariko
ikibabaje ni uko bake cyane ari bo bacika ubucakura bwe.
Ntibabona akaga kabugarije bityo ntibashake uko bakwirinda
imyambi ye. Satani abatera kwihutira gukundana batabanje
gushaka inama ziva ku Mana cyangwa ku bo yatumye kubaburira,
kubacyaha, no kubagira inama. Biyumvamo ko bihagije ubwabo
kandi ko ntawabakoma mu nkokora.8
-66-
Inama ku ngimbi: Ingeso yawe mbi yo gukunda gukururana
n’abakobwa ntituma ugaragara neza. Mu kwemerera intekerezo
zawe kurarukira aho, uba winyaga ubushobozi bwo gufata ibyo wiga.
Bizatuma urema ubucuti butejejwe; maze inzira zawe n’iz’abandi
zihangirikire. Uko ni ko neretswe ibyawe kandi igihe cyose
uzakomeza gutsimbarara mu kugendera kubyo wishakiye, uwo ari
we wese uzashaka kukuyobora, kukwigisha cyangwa kukubuza
kwerekeza mu nzira mbi ntuzemera kuva ku izima kuko umutima
wawe udafitanye isano n’ukuri no gukiranuka.9
Kurutana by’ihabya mu myaka: Abakundana bashobora kuba
badafite ubutunzi bwinshi bw’isi ariko bakwiriye kuba bafite ubuzima
bwiza bw’impagarike kuko ari bwo bufite agaciro kuruta ubutunzi
bwose. Akenshi ntibikwiriye ko abashyingiranwa baba barutanwa
by’ihabya mu myaka. Kwirengagiza iri hame bishobora kwangiriza
bikomeye ubuzima bw’ukiri muto mu bashakanye kandi abana [82]
bazavuka bakaba banyazwe imbaraga z’umubiri n’iz’ubwenge.
Umubyeyi ushaje ntabasha kubitaho no kugirana nabo ubucuti
bakeneye mu buto bwabo, kandi urupfu rushobora kubanyaga se
cyangwa nyina imburagihe mu gihe urukundo no kuyoborwa nawe ari
bwo byari bikenewe cyane.10
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU
GIFA- CYONGEREZA
RANSA
1 Ministere de la guerison p 302 ( Ministry of healing p 358
Rayon de santé p 12,13)
Message to the young people p
2 Message a la Jeunesse p 449
452
3 Message a la Jeunesse p 450 Message to the young people p 453
Testimonies for the church vol 2 p Testimonies for the church vol 2 p
4
252 252
Review and Herald 25 septembre Review and Herald 25 September
5
1888 1888
6 Patriarches et prophetes p 153,154 Patriarchs and prophets p 175
-67-
Testimonies for the church vol 5 p Testimonies for the church vol 5 p
7
114,115 114,115
Testimonies for the church vol 5 p Testimonies for the church vol 5 p
8
105,106 105,106
9 Manuscrit 15a, 1896 Manuscript 15a, 1896
10 Ministere de la guerison p 302 ( Ministry of healing p 358
Rayon de santé p 13)
-68-
ICYIGWA CYA 12: KUMVIKANA
Kumenyerana: Mu miryango myinshi iki kinyabupfura cya
gikristo ntikiharangwa, uru rugwiro nyakuri, uku kwicisha bugufi
no kubahana bizafasha gutegurira abayigize gushyingirwa
bakazagira ingo zinejeje. Aho kugira ngo muri izo ngo uhasange
kwihangana, ubugwaneza, urugwiro nyakuri, impuhwe n’urukundo
bya gikristo, uhasanga amagambo akarishye, ibitekerezo
bikomeretsa, umwuka wo kunengana n’uwo gutegekesha igitugu.1
Uko niko bikunda kumera iyo mbere yo gushyingirwa abantu
batagize amahirwe yo kumenyera imico n’ibyo undi akunda; maze
bagera mu buzima bubasaba kubana buri munsi umwe agasa n’aho
ari umunyamahanga kuri mugenzi we kuko baba barahujwe gusa
no gushyingirirwa ku ruhimbi. Benshi bamenya ko badahuje
bitakigize igaruriro maze imibereho yuzuye ubuhanya ikaba
umusaruro w’uko gushyingirwa kwabo. Inshuro nyinshi umugore
n’abana bagerwaho n’ingaruka z’ubunenganenzi, imikorere
idahwitse n’ingeso mbi by’umugabo ari nawe se w’abana.2
Ubuhanya n’ibyaha bimaze kuba gikwira mu isi ya none ni
ingaruka ziterwa no gushyingirwa nabi. Mu ngo nyinshi amezi make
cyane aba ahagije kugira ngo umugabo n’umugore babone ko
batazigera bahuza mu mico yabo; maze umusaruro ukaba
amacakubiri yiganje mu rugo ahagakwiriye gusa kuba hari
urukundo n’ubumwe mvajuru.
Impaka zikomotse ku bibazo bidafite ishingiro zibyara umwuka
wo gusharira. Amacakubiri yeruye n’intonganya bizana mu
muryango ibibi bitavugwa kandi bigatandukanya abagombaga
guhuzwa n’umurunga w’urukundo. Uko ni ko abantu ibihumbi
byinshi bitambye umubiri n’umutima binyuriye mu gushyingiranwa
guhubukiweho maze bikaberekeza mu nzira igana ku kurimbuka. 3
Kudahuza guhoraho mu rugo rudashyize hamwe: Umunezero
n’iterambere by’abashyingiranywe bishingiye ku bumwe bwabo. Ni gute
ufite umutima wa kamere yahuza n’uwacengewemo n’umutima wa
Kristo? Umwe abibira mu mubiri, agatekereza kandi agakora ayobowe
n’irari ryo mu mutima we, naho undi we abibira mu mwuka ashakisha
uko yarwanya inarijye, uko yanesha ibyo abogamiramo ngo abeho
yumvira Umwigisha we avuga ko akorera. Niyo mpamvu hari
itandukaniro rihoraho mu byo bakunda, mu byo babogamiramo ndetse
-69-
no mu migambi yabo. Keretse gusa uwizera aramutse akomeje gushikama
ku mahame nibwo yazashobora kwireherezaho mugenzi we utizera, ariko
bitabaye ibyo nawe azacika intege nk’uko biba kuri benshi, abambe
amahame y’iby’iyobokamana kubw’uko gushyingiranwa kudakwiriye
n’udafitanye umushyikirano n’ijuru.4
Ingo zangirizwa no kudahuza: Ingo zuzuyemo ubuhanya
kandi intekerezo z’urubyiruko ziyobera muri ako kayira kuko satani
akabayoboramo akabatera kwiringira ko bakwiye gushyingirwa
kugira ngo banezerwe mu gihe badafite ubushobozi bwo kwiyobora
ubwabo cyangwa gutunga umuryango. Abadashobora kwihanganira
no kumenyerana n’imico ya bagenzi babo kandi bakaba
badashobora kwihanganira ibyo batandukaniyeho bitanejeje
n’ibyazana ubwumvikane buke hagati yabo, ntibagomba
gushyingirwa. Uwo ni umwe mu mitego yo mu minsi y’imperuka
ukururira ibihumbi byinshi by’abantu mu kurimbura ubuzima
bwabo bwa none n’ubw’ahazaza.5
Ingaruka z’urukundo ruhumye: Ubushobozi bwose
bw’uwafashwe n’iki cyorezo cyandura cy’urukundo ruhumye,
buhinduka imbata yacyo. Basa n’abatakibasha gushyira mu gaciro
kandi ibikorwa byabo bibi bisharirira ubibonye wese. Kuri benshi iyo
ndwara ihinduka igikatu igihe bashyingiranwe imburagihe. Iyo
agahararo n’ibikorwa bireshya bishize, umwe mu bashakanye
cyangwa bombi arakanguka agasobanukirwa uko byagenze. Ubwo
noneho bakamenya ko bahisemo ariko baramaze gusezerana
kubana akaramata, kandi ko bahujwe n’amasezerano akomeye
maze bagahitamo kubana nk’uko babyiyemeje ariko bafite umutima
ushengutse.
Bagakwiriye gushaka uko basubiza ibintu mu buryo ariko benshi
ntibazabikora. Bishobora gutuma bahemuka ku masezerano yo
gushyingirwa cyangwa se bakikorera umutwaro ubashengura
biyikoreje binyuriye mu mahitamo yabo, ndetse n’abatari bake bo
muri bo bikarangira biyahuye kubw’intege nke. 6
Umugabo n’umugore bombi bagomba kwirinda ubudatuza
icyazana intonganya cyose kandi bakaguma ari indahemuka ku
masezerano yo gushyingirwa.7
Inararibonye y’abandi ni umuburo: Mwene data A afite imico
ishoboza Satani gukora afite amahirwe menshi yo kugera ku nsinzi.
Ibyamubayeho bigomba kubera icyigisho abasore ku birebana no
-70-
gushyingirwa. Umugore yakurikije ibyiyumviro n’ibishyika bye mu
guhitamo uwo bazabana aho gukurikiza umutimanama no gushyira
mu gaciro. Mbese ugushyingirwa kwabo kwaturutse ku rukundo
nyakuri? Oya sibyo; gushyingirwa kwabo kwaturutse mu rukundo
ruhumye kandi ruyobowe n’irari. Nta n’umwe muri bo wari witeguye
kwikorera inshingano zo mu buzima bw’abashyingiranywe. Igihe
agahararo kashiraga, buri wese amaze gusobanukirwa mugenzi we,
mbese urukundo rwabo rwarakomeye? Mbese kwitanaho
byarakomeje? Mbese imibereho yabo yahurijwe mu bumwe
bunejeje? Oya, ahubwo byari bihabanye by’ihabya. Uko ibihe
byahaga ibindi, ni ko imico yabo mibi yakuraga buhoro buhoro,
kandi aho kugira ngo imibereho yo gushyingirwa kwabo ibabere
umunezero, yaranzwe n’ingorane ziyungikanya. 8
Mu myaka myinshi, nagiye nakira inzandiko z’abantu batandukanye
bagize urugo rubi; kandi amateka yo kutumvikana kwabo nagaragarijwe
arahagije gushengura umutima. Biragoye cyane kubona inama waha
abo banyabyago cyangwa kubona uburyo wakoroshya umutwaro [86]
wabo uremereye; ariko amateka ashaririye y’ibyababayeho yakagombye
kubera abandi umuburo.9
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
Review and Herald 2 fevrier Review and Herald 2
1
1886 February 1886
Patriarches et prophetes p
2 Patriarchs and prophets p189
167
Message a la jeunesse p Message to the young people
3
450 p 453
4 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church
vol 1p 666 vol 4 p507508
5 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 5 p122,123 vol 5 p122,123
6 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 5 p110,111 vol 5 p110,111
Testimonies for the church Testimonies for the church
7
vol 5 p122 vol 5 p122
-71-
8 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 5 p121,122 vol 5 p121,122
9 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church
vol 2p 145 vol 5 p 366
-72-
ICYIGWA CYA 13: KWIMENYEREZA IMIRIMO Y’I MUHIRA
Kwitegura gushyingirwa ni umugabane w’ingenzi mu burezi:
Nta mpamvu yagatumye abantu bashyingirwa bataragira ubumenyi
ku birebana n’inshingano z’imirimo yo mu rugo. Umugore agomba
kuba afite ubuhanga n’ubumenyi bihagije byamufashkurera abana
be neza.1
Abagore benshi, bafatwa nk’abarezwe neza, bafite
impamyabumenyi bakomoye mu mashuri akomeye, usanga kenshi
ari injiji z’interagahinda mu gukora imirimo isanzwe. Nta bushobozi
bafite bw’ingenzi bwo kubabashisha gushyira umuryango kuri
gahunda kandi ari byo byawuhesha umunezero. Bafite ubushobozi
bwo kuburanira agaciro k’umugore n’uburenganira bwe mu gihe bo
bari kure munsi y’umurongo uranga umugore nyamugore.
Buri mukobwa wese wa Eva afite uburenganzira bwo kuronka
ubumenyi bushyitse ku birebana n’inshingano zo mu rugo, kandi
akakira inyigisho zihagije ku byerekeye imirimo y’i muhira. Buri
mukobwa wese agomba kuba yarahawe inyigisho zizamubashisha mu
gihe azaba ari umugore cyangwa umubyeyi kuzuza inshingano zimureba
nk’umwamikazi. Agomba kuba afite ubushobozi buhagije bwo kuyobora
no kwigisha abana be no kuyobora abakozi be bo mu rugo cyangwa mu
gihe byahinduka, akaba yanayobora urugo rwe. Agomba kuba
asobanukiwe n’imikorere y’umubiri w’umuntu n’amahame y’isuku
n’isukura, ibirebana n’ibyo kurya n’ibyo kunywa n’imyambarire, imirimo
n’ibinezeza n’ibindi byatuma umuryango umererwa neza.
Kandi agomba gushakisha uko yagira ubumenyi k’uburyo bwiza
yakoresha avura indwara kugira ngo azashobore kwita ku bana be
barwaye aho gufata abana be akunda akabashyira mu biganza
by’abaforomo n’abaganga b’abanyamahanga ngo abe ari bo
babitaho. Kwibwira ko kudashobora gukora imirimo yo mu rugo ari
ikimenyetso cy’umugabo n’umugore biyubashye bihabanye
n’umugambi Imana yashyizeho irema umuntu. Ubunebwe ni icyaha,
no kudasobanukirwa uko wakora imirimo isanzwe yo mu rugo ni
imbuto z’ubupfu kandi amaherezo bizabyara kwicuza gushaririye
kandi kwisubiramo.2
Abakobwa benshi bafata guteka no kwita ku rugo nk’uburushyi.
Ku bw’iyo mpamvu benshi ni abashyingirwa bakaba abayobozi
-73-
b’ingo zabo badasobanukiwe na gake inshingano zibareba
nk’umugore cyangwa umubyeyi.3
Tugomba kubifata nk’ihame ko nta musore ugomba
gushyingirwa niba atazi uko yakwita ku bana bazavuka mu
muryango wabo. Ikindi na none, bagomba kumenya uburyo
bakwiriye kwita ku rugo Imana yabahaye. Batarasobanukirwa
n’amategeko Imana yashyize mu mubiri wabo, ntibashobora
kumenya inshingano bafite ku Mana cyangwa kuri bo ubwabo.4
Kwigisha gukora imirimo yo mu rugo bigomba gushyirwa mu
nteganyanyigisho z’amashuri yacu: Uburezi abahungu
n’abakobwa bagomba guhabwa mu bigo byacu ku birebana
n’imibereho y’i muhira bugomba kwitabwaho by’umwihariko. Ni
iby’ingenzi cyane mu kurema imico, ko abanyeshuri bo mu bigo
byacu biga kuzuza inshingano zibareba, birinda icyari cyo cyose
cyabakururira mu bunebwe. Bagomba kwimenyereza inshingano zo
mu buzima busanzwe bwa buri munsi. Nibigishwe kandi kuzuza izo
nshingano neza mu buryo bushoboka bwose nta rujijo kandi
batitotomba. Mu ijambo rimwe byose bigomba gukorwa ku rwego
urwo ari rwo rwose no muri gahunda. Mu gikoni no mu nzu hose
hagomba kuba ari heza kandi hasukuye. Ibitabo bigomba gushyirwa
ku ruhande kugeza mu gihe cyangenwe kandi ntibagomba kwiga
byinshi cyane badashoboye gufata kugira ngo imirimo yo mu rugo
itirengagizwa.
Amasomo ntakwiriye kurangaza ubwenge maze bukirengagiza
imirimo y’amaboko kuko ari yo shingiro ku iterambere ry’urugo. Mu
kuzuza izo nshingano, akamenyero k’akajagari, ko kwirengagiza, ko
kutagira icyo witaho kagomba gucika, kuko bidakosowe bizagira
ingaruka ku mashami yose yo mu buzima, butakaze kuba
ingirakamaro. 5
Kumenya kurinda neza ibyo mu rugo ni ingenzi: Amenshi mu
mashami yigirwa mu mashuri atwara igihe cy’abanyeshuri kandi
atari ingenzi mu kubagirira umumaro cyangwa kubazanira
umunezero, nyamara ni ingenzi ku musore wese ko amenyera neza
gukora inshingano za buri munsi. Bibaye ngombwa umukobwa
yareka kumenya igifaransa n’imibare cyangwa gucuranga piano
ariko ni ngombwa ko amenya guteka neza umugati, no kudoda neza
imyenda kandi akamenya gukora neza inshingano z’i muhira.
-74-
Nta kintu cy’ingirakamaro ku buzima n’umunezero by’umuryango,
cyaruta ubuhanga n’ubumenyi by’umutetsi. Aramutse ateguye ibyo kurya
nabi cyangwa bikaba bitagwa neza ubuzima, ashobora kubangamira no
kurimbura kuba ingirakamaro kw’abakuze n’igikuriro cy’abana. Iyo
umutetsi agabuye ibyo kurya umubiri ukeneye, biryoshye kandi biteye
ipfa, agera ku byiza byinshi nk’uko hari n’ibibi yateza aramutse atabigenje
atyo. Ni yo mpamvu mu nzira zinyuranye, umunezero wo mu buzima
ushingiye ku gukiranuka mu nshingano za buri munsi.6
Mwite ku mahame agenga isuku: Tugomba kwita ku mahame
agenga isuku y’imirire n’iminywere, imyitozo ngororamubiri, kwita ku
bana no kuvura indwara n’ibindi bisa bityo bigomba kwitabwaho cyane
kurenza uko byakirwa.7
Mu kwigisha iby’isuku, umwigisha w’umunyamwete azakoresha
akanya kose kabonetse yerekane ko isuku isesuye ari ngombwa
haba ku mubiri w’umuntu cyangwa ahamuzengurutse. ….isuku
y’icyumba cyo kuryamamo n’igikoni bigomba kwitabwaho cyane.
Abanyeshuri ni bigishwe ko isuku mu cyumba cyo kuraramo,
igikoni gifite isuku isesuye, ameza ateguye neza kandi ariho indyo
yuzuye, bigira umumaro munini mu kugwiza umunezero
w’umuryango kandi bikubahwa n’umushyitsi wese utekereza,
kuruta agaciro k’intebe n’imitako yose yo mu nzu. Iki cyigisho ngo:
“Ubugingo buruta ibyo kurya, n’umubiri uruta imyambaro.”
kirakenewe muri iki gihe nk’uko cyari gikenewe igihe cyigishwaga na
Yesu, mu binyejana birenga cumi n’umunani bishize.8
Umukobwa wararikiwe kugira akamenyero keza ko gukora: Ufite
imyitwarire igomba kwigishwanya gushikama no kugenzuranwa
ubwitonzi mbere y’uko winjirana umutekano mu gushyingirwa. Ibiri
amambu, ugomba kwikuramo ibyo gushyingirwa mu gihe utaranesha
ayo mafuti, kuko utaba umugore unezerewe. Wirengagije kwitegura
kuzuza inshingano za buri munsi zo mu rugo. Ntiwasobanukiwe
n’agaciro ko kumenyera gukora imirimo y’amaboko. Iyo umuntu
yimenyereje kwishimira umurimo w’ingirakamaro, ntajya awureka.
Uzaba noneho witeguye guhangana na buri ngorane yose yo mu buzima
kandi uzazinesha. uziga gukunda umurimo. Nugira uruhare mu
gukunda umurimo wawe w’ingenzi, intekerezo zawe zizahugira ku byo
ukora kandi ntuzabona agahe ko gutwarwa n’inzozi z’ibikomeye. Mu
gukora imirimo y’ingirakamaro no kuyihugiramo bizatera imbaraga no
gukomera intekerezo zari zibabaye kandi zitanyuzwe kandi bizaguha
icyubahiro kizatera n’abandi ku kubaha.9
-75-
Agaciro k’uburezi bushyizwe mu bikorwa ku bakobwa:
Ababyeyi benshi batekereza ko ari ingenzi ko umuhungu agomba
kwigishwa ibizamugirira akamaro ahazaza he; batekereza ko
kwigisha abakobwa babo kwigira no kwirwanaho bikemurira
amakene yabo byo ko atari ingenzi. Ku ishuri, ahigira bike
byamubashisha kwishakira ubuzima, ariko kuko mu rugo iwabo nta
nyigisho zishyizwe mu bikorwa yahigiye zirebana no guteka no
kuzuza inshingano zo mu rugo, akura ntacyo amaze maze
agahinduka umutwaro ku babyeyi be…
Umugore wigishijwe kwiyitaho yanashobora no kwita ku bandi.
Ntazaba umutwaro ku muryango we no kuri rubanda. Igihe
amahirwe azahinduka, azahorana iteka aho gukora, aho ashobora
gukura ibyamubeshaho no gutunga abo ashinzwe. Umugore agomba
kuba yarigishijwe umwuga uzamubashisha kwibeshaho mu gihe
ibyo yari yishingikirijeho byavuyeho. Kabone n’ubwo yareka
kumenya indi mirimo y’icyubahiro, buri mukobwa wese agomba
kwiga uko yakwita kubikorerwa mu nzu, kwiga guteka, gutunganya
inzu no kudoda. Yaba akomoka mu muryango wa gikire cyangwa se
wa gikene agomba kwimenyereza ibyo umwamikazi w’umuryango
akwiriye kumenya. Muri ubwo buryo, ingorane niziyadukiza, azaba
yiteguye guhangana na buri bihe bibi byose; mbese ni umugore uzi
kwigira.10
Kumenya inshingano zo mu rugo ni iby’agaciro katagereranywa
ku mugore uwo ari we wese. Imiryango myinshi yagiye ibura
umunezero bikomotse mu kudashobora kuzuza inshingano
k’umugore cyangwa umubyeyi. Si ingenzi cyane ko abakobwa bacu
bamenya gutera amarangi, imideri, gucuranga, gukora imibare
y’ibinyampande cyangwa se kwiga kuvugira mu ruhame
ubigereranije no kumenya gukata, kuzinga neza imyenda cyangwa
kudoda imyenda yabo yacitse no gutegura ibyo kurya byiza kandi
biteye ipfa. Umwana w’umukobwa igihe yujuje imyaka icyenda
cyangwa icumi y’ubukure agomba gutegekwa kugira uruhare mu
mirimo yo mu rugo, uko ubushobozi bwe bwaba bungana kose kandi
akwiriye kubazwa uko yashohoje inshingano imureba. Ubwo yari
abajijwe icyo yifuza ko abana be b’abakobwa bazakora, umugabo
w’umunyabwenge yarashubije ati: “ Nshaka ko bigira kuri nyina
w’indashyikirwa gukoresha neza igihe cyabo no kuzaba abagore
n’ababyeyi beza, bakayobora neza umuryango kandi bakaba
ingirakamaro muri rubanda.”11
-76-
Uwitegura kuba umugabo agomba kuba umukozi
n’umucungamari mwiza: Mu bihe bya kera umuco wasabaga ko
umusore ugiye gushaka umugore, mbere yuko ubukwe buba,
yagombaga guha sebukwe umubare w’amafaranga runaka
cyangwa ibintu bifite agaciro kangana n’ayo mafaranga hakurikijwe
uko yabaga ameze. Ibyo byagaragaraga nk’umutekano uzarinda
isano y’abashakanye. Ababyeyi ntibizeraga ko abakobwa babo
bazatunganirwa baramutse basanze abagabo batigeze bateganya
ibya ngombwa byo kuzafasha umuryango wabo.
Iyo babaga badafite ubutunzi buhagije n’imbaraga zo gukora ngo
babone amatungo cyangwa amasambu byateraga impungenge ko
imibereho yabo nta gaciro izagira. Ariko hari uburyo bwari
bwarashyizweho bwo kugerageza ababaga ntacyo bafite cyo gukwa
ngo bahabwe umugeni. Bemererwa gukorera se w’umukobwa
bakunda, bagakora igihe kingana n’agaciro k’inkwano basabwe. Iyo
umusore yerekanaga ko ari indahemuka mu byo akora kandi ko
akwiriye, yahabwaga umukobwa akamugira umugore we; kandi
byari bisanzwe ko inkwano se w’umukobwa yabaga akwerewe,
yahabwaga uwo mukobwa ho impano igihe ashyingiwe…
Umuco wa kera n’ubwo rimwe na rimwe wabagamo uburiganya nk’uko
Labani yabigenje, wazanaga umusaruro mwiza. Iyo umusore ushaka
umugeni yategekwaga gukora kugira ngo amuhabwe, byaringaga ubukwe
bw’ikubagahu maze hakabaho umwanya wo kugerageza urukundo
rw’umusore ndetse n’ubushobozi bwe bwo kwita ku muryango. Muri iki
gihe cyacu ingorane nyinshi ziravuka iyo benshi bagerageje gukurikiza
inzira nk’iyo.12
Nta mugabo watanga urwitwazo ngo rwemerwe ko atagira
ubushobozi mu bijyaniranye n’umutungo. Dushobora kuvuga ku
bagabo benshi duti: ni mwiza, ni umugwaneza, ni umunyabuntu, ni
umunyamwete, ni umukristo w’ukuri ariko ntashobora kugenzura
ibye. Ku birebana no gukoresha amafaranga akora nk’umwana.
Ababyeyi be ntibamucengejemo gushyira mu bikorwa amahame yo
gukora kugira ngo ashobore kwibeshaho.13
-77-
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFARANSA MU KINGEREZA
1 Pacific Health Journal mai 1890 Pacific Health Journal may 1890
2 Fundamental of Christian education Fundamental of Christian education
p75 p75
3 Ministere de la Guerison p 256 ( Ministry of healing p 302
Rayon de santé p 92,93)
4 Manuscript 19, 1887 Manuscript 19, 1887
5 Temoignages pour l’eglise vol 2 p Testimonies for the church vol 6 p
508,509 169,170
6 Education p 245 Education p 216
7 Education p 199 Education p 197
8 Education p 226 Education p 200
9 Testimonies for the church vol 3p Testimonies for the church vol 3p
336 336
10 Health reformer Dec 1877 Health reformer Dec 1877
11 Fundamental of Christian education Fundamental of Christian education
p74 p74
12 Patriarches et prophetes p 167 Patriarchs and prophets p 188-189
13 Letter 103, 1900 Letter 103, 1900
-78-
ICYIGWA CYA 14: GUHINDUKA NYAKURI BIRAKENEWE
Iyobokamana rizana umunezero w’umuryango:
Iyobokamana iyo rishyizwe mu bikorwa mu muryango rizana
imbaraga itangaje. Uko umugabo yitwara Ku mugore we n’uko
umugore yitwara ku mugabo we ni byo bigaragaza imyiteguro
y’imibereho y’abagize umuryango ibategurira kwinjira mu muryango
w’ijuru.1
Imitima yuzuwemo urukundo rwa Krsito ntishobora kuraragirira
kure. Iyobokamana ni urukundo kandi urugo rwa gikristo ni ahantu
haganje urukundo, kandi rugaragarira mu magambo no mu bikorwa
by’ubugiraneza, byuzuye ubuntu n’urugwiro.2
Iyobokamana rirakenewe mu muryango. Ni ryo ryonyine
rishobora gukumira amafuti ababaje ahumanya cyane imibereho
y’abashyingiranwe. Aho Kristo yiganje honyine ni ho hashobora
kuboneka urukundo nyakuri, rwimbitse kandi rutikanyiza. Ni bwo
imutima izaba isanga n’ingoyi kandi imibereho y’abashyingiranwe
ikomotana. Abamarayika b’Imana bazaba abashyitsi b’urugo kandi
kwera kwabo kuzeza icyumba cy’abashyingiranwe. Irari rihindanye
rizakumirwa. Intekerezo zizerekezwa ku Mana: kuri yo ni ho kwera
k’umutima kuzerekezwa.3
Umuryango wose Kristo atuyemo hagaragara kwitanaho
n’urukundo magirirane, atari urukundo rw’agahararo rugaragarira
mu bikorwa byo gushīshīrana, ahubwo rugaragarira mu rukundo
rwimbitse kandi ruhoraho.4
Ubukristo bukwiriye kwiganza: Mu gihe amahame ya gikristo
yagombaga kwiganza mu mibanire y’abashyingiranywe, kenshi
usanga impamvu itera uko kwihuza ihabanye n’amahame ya
gikristo. Kugira ngo Satani agire imbaraga ku bwoko bw’Imana ,
anyurira mu irari ritejejwe ryabo maze akihatira gushishikariza
abakristo kwiyunga n’ab’isi.Uwiteka mu ijambo rye, yabujije ubwoko
bwe kwihuza n’abadafite urukundo rwe.5
Inama kubashyingiranwe vuba: Gushyingirwa ari ko
gufatanywa mukaba umwe mu mibereho yose, ni igishushanyo
cy’ubumwe Kristo afitanye n’itorero rye. Umutima Kristo afitiye
itorero, ni wo mutima umugabo n’umugore bakwiriye kugirirana.
Niba bakunda Imana mbere y’ibindi byose, bazakundana mu
-79-
Mwami, bagirana urugwiro kandi babungabunga ubumwe bwabo.
Umwuka buri wese agira wo kwiyanga no kwitamba uzababashisha
kuba isoko y’umugisha kuri bo…
Mwembi mugomba kubanza guhinduka. Buri wese muri mwe
ntawusobanukiwe icyo kubaha Imana ari cyo. Mwige aya magambo:
“Uwo tutabana ni umwanzi wanjye kandi uwo tudateranyiriza
hamwe arasandaza.” Ndizera ko mwembi muzahinduka abana
b’Imana nyakuri, abagaragu Imana ishobora guha inshingano.
Noneho amahoro, ibyiringiro no kwizera muzabihabwa. Nibyo koko,
mwembi mushobora kuba abakristo banezerewe kandi
b’intangarugero. Mushishoze kugira ngo mushobore guhitamo icyiza
mwange ikibi. Mukunde kwiga ijambo ry’Imana. Imana ishaka ko
mukizwa. Mwene data, Imana yarabarinze bikomeye kugira ngo
ubuzima bwanyu bube ingirakamaro. Mu bukoreshe Imirimo myiza
ishoboka.
Kereka gusa nimugira icyifuzo cyimbitse cyo kuba abana b’Imana
ntimuzasobanukirwa neza agaciro ko gufatanya. Mube iteka
abanyarukundo bashyira mu gaciro, buri wese azibukire imigambi
n’ibyifuzo bye byo kwikunda kugira ngo munezezanye. Umunsi ku
wundi, mushobora kwiga kumenyana biruseho. Umunsi ku wundi,
mushobora kwiga uburyo bwiza bwo gukosorana aho mugirira intege nke
mu mico yanyu. Umukiza Yesu azababera umucyo, [96] imbaraga zanyu,
ikamba ryanyu ry’ibyishimo kuko mweguriye ubushake bwanyu mu
bwe…
Mukeneye ubuntu bw’Imana buhembura imitima yanyu.
Ntimukifuze ubuzima bworoshye kandi bw’imburamumaro. Abagira
uruhare mu murimo w’Imana bagomba iteka kwirinda kwikunda.
Mureke amatabaza yanyu ahore yiteguwe kandi yaka. Bityo
ntimuzahubuka mu magambo no mu bikorwa byanyu.
Muzanezerwa mwembi nimugerageza kunezezanya. Mureke
amadirishya y’imitima yanyu akingwe mu ruhande rw’isi yugururwe
mu ruhande rwerekeza mu ijuru.
Abagabo n’abagore bashobora kugera ku rugero ruhanitse mu
gihe bifuza gusobanukirwa ko Kristo ari Umukiza wabo bwite. Mube
maso kandi musenge, mwegurira byose Imana. Ubumenyi mwihatira
kugira ngo muzabone ubugingo buhoraho buzabakomeza kandi
buzabashikamisha mwembi. Mugomba kuba umucyo mu isi,
binyuze mu bitekerezo , mu magambo no mu bikorwa byanyu.
Muremerwe muri Kristo kuko yabashinze umurimo wera mutabasha
-80-
gusohoza neza mutabanje mwigishwa na we. Mu kwizera Yesu,
ntimuzikiza ubwanyu gusa, ahubwo binyuriye mu magambo no mu
cyitegererezo muzashaka gukiza imitima y’abandi. Mufate Kristo
nk’icyitegererezo. Muhange amaso nk’ushobora kuguha imbaraga yo
gutsinda. Randura burundu umuzi wo kwikunda. Muhe Imana
icyubahiro kuko muri abana bayo. Muhimbaze Umucunguzi wanyu
kandi azabaha umwanya mu bwami bwe.6
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO
MU GIFARANSA BYAKORESHEJWE MU
CYONGEREZA
1 Letter 57,1902 Letter 57,1902
2 Testimonies for the church vol Testimonies for the
5 p 335 church vol 5 p 335
3 Temoignages pour l’eglise vol Testimonies for the
2 p140 church vol 5 p 362
Review and Herald feb 2nd Review and Herald feb
4
1886 2nd 1886
5 Patriarches et prophetes p Patriarchs and prophets p
550 563
6 Letter 57,1902 Letter 57,1902
-81-
UMUGABANE WA 5: KU
RUHIMBI
RW’UMURYANGO
-82-
ICYIGWA CYA 15: AMASEZERANO AKOMEYE
Umugambi Imana ifitiye umugabo n’umugore: Imana yaremye
umugore imukuye mu mugabo ngo amubere mugenzi we
n’umufasha we, ngo abe umwe na we, amuhumurize, amutere
ubutwari, kandi amuheshe umugisha, kandi ngo umugabo na we
ngo amubere umufasha ukomeye. Abashyingiranwe bose bafite
umugambi wera. Umugabo akwiriye kubona urukundo rwera
ruturutse mu mutima w’umugore, umugore akwiriye kugusha neza
no gukuza ingeso z’umugabo we no gutuma ziba izishyitse
zigasohoza umugambi Imana ibafitiye.
Ntabwo Kristo yaje kurimbura uwo muhango, ahubwo yaje
kuwutunganya kugira ngo usubire ku kwera kwawo kwa Katanga ka
mbere no ku cyubahiro cyawo. Yazanywe no kugarurira umuntu
ishusho y’Imana, nuko umurimo we awutangiza kwemera
umuhango w’ubukwe.
Uwahaye Adamu Eva ngo amubere umufasha yakoze igitangaza
cye cya mbere mu birori by’ubukwe. Mu cyumba cy’ubukwe aho
incuti n’imiryango bari banezerewe basangirira hamwe, ni ho Kristo
yatangiriye umurimo we wo mu ruhame. Muri ubwo buryo Yesu yeza
ihame ry’ubukwe, ararishimangira nk’ihame yari yarashyizeho
ubwe. Yategetse yuko abagabo n’abagore bakwiriye gufatanywa mu
buryo bwera bakazabana mu minsi yo kubaho kwabo, bakarera abo
mu rugo rwabo ari bo bakwiriye kwambikwa ikamba ry’icyubahiro,
bakamenywaho ko ari abo mu muryango wo mu ijuru.2
Yesu yifuza ko ubukwe bunezeza: Urukundo rw’Imana
ruturuka kuri Kristo ntabwo rwonona urukundo rw’abantu, ruba
kimwe na rwo. Urwo rukundo ni rwo ruboneza kandi rukeza
urukundo rw’abantu, rukajya mbere kandi rukarushaho kugira
icyubahiro. Urukundo rw’abantu ntabwo rubasha kwera imbuto
nziza keretse rufatanijwe na kamere yo mu ijuru kandi rukigishwa
gukura rugana mu ijuru. Yesu ashaka kubona ubukwe burimo
umunezero n’aho bwacyujwe harimo umunezero.3
Nk’uko byagendekeye impano zose z’agatangaza Imana yahaye
umuntu, n’ubukwe na bwo bwahindanijwe n’icyaha; ariko ubutumwa
bwiza bufite umugambi wo kugarura iryo hame mu kwera kwaryo no mu
bwiza bwaryo bwa katanga ka mbere…
-83-
Ubuntu bwa Kristo bwonyine ni bwo bushobora gutuma uwo
muhango uba icyo Imana yari yaragambiriye ko uba cyo; igikoresho
cyari kigenewe guhesha umugisha no kuzahura mwene muntu. Uko
ni ko imiryango yo mu isi, binyuriye mu bumwe igirana, n’amahoro
yayo ndetse n’urukundo rwayo ishobora kugaragaza umuryango
w’ijuru uko umeze.
Uko umuryango mugari umeze muri iki gihe ni ubusobanuro
buteye agahinda bw’uko umugambi ijuru ryari rifite ku bukwe
wahushije intego. Yemwe no kubasaruye imibabaro n’urucantege
aho bari biteze ko bazahasarura umunezero n’urukundo, ubutumwa
bwiza bwa Kristo bubazanira ihumure.4
Umwanya unejeje: Ibyanditswe byera bivuga ko Yesu
n’abigishwa be bararikiwe kuza muri ubwo bukwe (i Kana), Kristo
ntiyemereye abakristo kuvuga igihe bararitswe mu bukwe ngo
ntidukwiriye kujya muri uwo mwanya wo kunezerwa cyane. Kujya
muri ibyo birori kwa Yesu kutwigisha ko ashaka ko twishimana
n’abishimira gukomeza amateka ye. Ntabwo yigeze abuzanya ibirori
by’abantu bitarimo icyaha, igihe bikozwe bikurukije amategeko yo
mu ijuru. Iteraniro Kristo yubahirizwa n’uko aririmo, ni byiza ko
abayoboke be baribamo. Hanyuma y’aho Kristo abereye muri ibyo
birori, yabaye no mu bindi, ubwo yarabirimo yarabyejeje kandi
arahigishiriza.5
Kwigaragaza, agakabyo n’ubwibone ntibikenewe mu muhango
w’ubukwe: Ibirori by’ubukwe kenshi biba umwanya wo kurushanwa mu
kwiyerakana k’ubwibone no kunezeza ipfa. Ariko niba abagiye
gushyingirwa ari abizera b’ukuri bashyira mu bikorwa ibyo bizera, niba
buri gikorwa kihabera muri uwo muhango ari cyiza kandi umuhango
w’ubukwe ukaba nta kwiyerekana kuwurimo cyangwa agakabyo mu
mirire n’iminywere, ubukwe nk’ubwo ntibwabura kunezeza Imana.6
Nta mpamvu yo gutuma tugira ibirori by’ubukwe bitanzweho
byinshi cyane, nubwo bene ubwo bukwe baba babyumvikanyeho.7
Iteka najyaga nibwira ko bitankwiriye kureba ubukwe burimo
kwiyerekana n’ubwibone kandi bikubitiyeho no kwiyemera. Oya.
Igikwiriye kurangamiranwa icyubahiro gikomeye ni umuhango
wategetswe n’Imana. Igihe umuryango uremwe mu isi biba
bigaragaje uko abo bazamera mu muryango wo mu ijuru. Igikwiriye
kugirwa nyambere y’ibindi byose ni ukubaha Imana.8
-84-
Ubukwe bwabereye mu rugo rwa Madamu White: Hafi saa tanu
z’amanywa, kuwa gatatu wa Sabato, icyumba kinini cyo kuriramo
cyari cyateguriwe kwakira ibirori by’ubukwe. Mwene data B, yari
ayoboye uwo muhango, wagendaga neza. Mushiki wacu White
yasabwe gusenga isengesho riheruka…. Uwiteka ampa umudendezo
udasanzwe. Umutima wanjye warakabakabwe kandi uyoborwa
n’umwuka w’Imana. Muri ibyo birori nta migaryo n’amagambo
y’ubupfu yahavugiwe. Byose byari bifite ikimenyetso cyo gutungana
no kwera kandi byari byiza ku rwego ruhanitse ndetse bikora ku
mitima. Uwiteka Yeza ubwo bukwe, abo bashakanye bombi bahuza
imbaraga zabo mu gukora umurimo w’ibwirizabutumwa, kugira ngo
bashakire Umukiza abazimiye. Imana izabaha umugisha mu mirimo
yabo nibagendana kwicisha bugufi imbere yayo, bishingikiriza ku
maserano yayo.9
Ubumwe bwa babiri: Iki ni cyo gihe cy’ingenzi mu mateka
y’abahagaze imbere yanyu bafatanya umwete, impuhwe, urukundo
n’umuhati wabo mu byo gukorera gukiza imitima. Mu gushyingiranwa
harimo intambwe y’ingenzi cyane itera kuvanga imibereho
y’amaharakuburi bakaba umwe… Ku bw’ubushake bwayo, Imana
yemera ko umugabo n’umugore bafatanirizwa mu murimo wayo kugira
ngo bawuteze imbere mu buryo bushyitse kandi bwera. Ibyo bashobora
kubikora.
Umugisha w’Imana uzaba muri urwo rugo aho bombi bazaba,
uzaba nk’umurashi w’izuba uturuka mu ijuru kuko ari ubushake
bw’icyo Imana yategetse y’uko umugabo n’umugore bakwiriye
gufatanishwa imirunga yera.
[IMIBURO YATANZWE NA E.G WHITE MU BIRORI BY’UBUKWE
BYABEREYE KU IVURIRO RY’I CALIFORNIA MU 1905]
muri Kristo Yesu bategekwa kandi bayobowe n’umwuka we…
Imana ishaka ko urugo ruba ahantu ho kunezererwa haruta
ahandi hose ku isi, ikimenyetso nyakuri cy’ubuturo bwacu bwo mu
ijuru. Umugabo n’umugore bafite inshingano zo kuba
barashyingiranwe mu rugo rwabo. Iyo baziritse inyungu zabo kuri
Yesu Kristo, bakisunga amaboko ye n’amasezerano ye, umugabo
n’umugore bashobora gusangira umunezero w’uko kwifatanya
kwabo bigashimisha abamarayika.
Ugushyingirwa nti kugabanya akamaro kabo; ahubwo
kurakongera. Abashyingiranwe bashobora guhindura ubuzima
-85-
bwabo ubwo gukora umurimo wo gukiriza Kristo imitima. Nzi ibyo
mvuga kuko mu myaka mirongo itatu n’itandatu njye n’umugabo
wanjye twarihuje kugira ngo dukorere aho ari ho hose Imana
yadutumye. Kuri iyi ngingo tuzi neza ko Imana yatwemeye ku
birebana no gushyingirwa. Mu buryo budashidikanywa ni umurimo
wera…
Noneho nshobora gufata mu kiganza uyu mwene data,.. Na
murumuna wacu umugore we, tubahendahendera gukorera hamwe
umurimo w’Imana. Ndasubiramo nti: mugire Imana umujyenama
wanyu, mwomatane kandi mube umwe. 10
Inama zigirwa abakimara gushyingirwa: Mwene data na murumuna
wanjye, mwafatanishijwe isezerano ryo kuzabana mu minsi yose yo
kubaho kwanyu. Mwatangiye kwiga iby’imibereho y’abashyingiranywe.
Umwaka wa mbere w’imibereho y’abashyingiranwe ni wo mwaka wo
kunguka inararibonye, ni wo mwaka umugabo n’umugore biganamo
ingeso zabo zitandukanye nk’uko umwana yiga ibyigisho mu ishuri.
Nimutyo muri uwo mwaka wa mbere wo gushyingirwa kwanyu, he
kubamo ibintu bizonona umunezero wanyu wo mu gihe kizaza.
Mwene data, igihe, imbaraga n’umunezero by’umugore wawe
bibaye isanga n’ingoyi ku byawe, icyitegererezo cyawe gishobora
kumubera impumuro y’ubugingo izana ubugingo cyangwa iy’urupfu
izana urupfu. Witonde cyane utangiriza ubuzima bwe.
Murumuna wanjye, ukwiriye kwiga ubu ngubu ibyigisho ngiro
bya mbere byerekeye ku nshingano z’imibereho y’uwashyingiwe.
Uramenye ujye wiga ibyo byigisho uko bukeye n’uko bwije
ubikiranutsemo…. Wirinde utazagira ubwo ubonekwaho no
kwikanyiza.
Mu gufatanywa ko mu mibereho yanyu, buri wese aharanire
icyanezeza mugenzi we. Umuntu wese ashake icyanezeza mugenzi
we. Ibyo ni byo Imana ibashakaho, ariko nubwo mukwiriye kuba
umwe ntawe ukwiriye kuzimiriza imiterere ye yihariye mu wundi.
Imana ni yo nyiri ubumuntu wihariye. Ni yo ugomba kubaza ngo:
“Mbese icyiza ni iki he? Mbese ikibi ni iki he? Nabasha nte gusohoza
neza umugambi wo kuremwa kwanjye?”
Amasezerano akorewe imbere y’abahamya bo mu ijuru:
Imana yifuza ko habaho urukundo nyakuri n’ubumwe bwuzuye mu
bashyingiranwe. Imbere y’abo mu ijuru, reka umukwe n’umugeni
-86-
biyemeze kuzakundana nk’uko Imana yabitegetse….umugore
agomba kubaha no kugandukira umugabo we, n’umugabo na we
agomba gukunda no gukundwakaza umugore we.12
Bakimara gushyingiranwa, abagabo n’abagore bagomba
kwiyegurira Imana bundi bushya.13. Shikama nk’icyuma ku
masezerano yo gushyingirwa, mu ntekerezo, mu magambo no mu
bikorwa wange ikintu [104] cyose cyakwanduriza izina nk’umuntu
utinya Imana kandi akubaha amategeko yayo. 14
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGE-
GIFARANSA REZA
1 Manuscript 16,1899 Manuscript 16,1899
2 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 356
301 ( Rayon de la santé p
11)
3 Bible Echo 4th septembre Bible Echo 4th September
1899 1899
4 Review and Herald 10 Dec Review and Herald 10
1908 December 1908
5 Manuscript 16,1899 Manuscript 16,1899
6 Review and Herald 25 Review and Herald 25
septembre 1888 September 1888
7 Testimonies for the church Testimonies for the church vol
vol 4 p 515 4 p 515
8 Manuscript 170,1905 Manuscript 170,1905
9 Manuscript 23,1904 Manuscript 23,1904
10 Manuscript 170,1905 Manuscript 170,1905
11 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church vol
vol 3 p 108,109 7 p 45
12 Bible Echo 4th septembre Bible Echo 4th September
1899 1899
13 Manuscript 70,1903 Manuscript 70,1903
14 Letter 231, 1903 Letter 231, 1903
-87-
ICYIGWA CYA 16: UMUBANO UNEJEJE KANDI UNESHA
Ubumwe bushyitse kandi nyakuri ni wo murimo w’ubuzima:
Kugira ngo usobanukirwe n’icyo gushyingiranwa ari cyo, bizagusaba
ubuzima bwawe bwose. Abamaze gushyingirwa baba binjiye mu
ishuri batazigera barangiza kwiga.1
Nubwo umugabo n’umugore baba barashyingiranwe
babyitondeye kandi babitekereje, bake ni bo bafatanywa burundu
mu gihe umuhango wo gushyingirwa ukorwa. Gufatanywa burundu
kwa babiri ni umurimo ukorwa mu myaka ikurikiyeho.2
Iyo abashyingiranwe bahuye n’imibereho iruhije no guhagarika
umutima, umunezero uturuka ku gushyingirwa urashira. Umugabo
n’umugore bigana ingeso nk’uko bitashobokaga kuzimenya mu
mubano wabo wa mbere. Icyo ni cyo gihe kiruta ibindi cyo
kugeragezwa mu mibereho yabo. Umunezero n’akamaro k’imibereho
yabo ko mu buzima bw’ahazaza, bikomoka ku byo biyemeje ubwo.
Akenshi baragenzurana, umwe akabona intege nke n’amafuti
atibwiraga kuri mugenzi we bakibonana. Ariko imitima yafatanijwe
n’urukundo igenzura ibyiza aho kugenzura amafuti. Bose bakwiriye
kugenzura ibyiza aho kugenzura ibibi. Akenshi uko tumeze
n’ibituzengurutse byose ni byo byerekana uko twibwira uko undi
muntu ameze.3
Urukundo rugomba gusuzumwa kandi rukageragezwa: Urukundo
rubasha kubonerana nk’isarabwayi kandi kwera kwarwo kukaba kwiza
cyane, nyamara rukaba rukiri ruke kuko rutari rwavugutirwa ngo
rugeragezwe. Ni mugire Kristo uwa mbere n’uwa nyuma muri byose. Ni
mujye muhora mumwitegereza, ni ho urukundo mu mukunda
ruzarushaho kugwira uko bukeye n’uko bwije, kandi rurusheho gukomera
kuko [106] rwemeye kugeragereshwa imibabaro. Kandi uko urukundo
mumukunda ruzarushaho kugwira, ni ko urukundo namwe mukundana
ruzarushaho kuba rwinshi kandi rukarushaho gukomera. 4
Nubwo hakwaduka ibirushya, ibibabaza n’ibicogoza umuntu,
ntihakagire ubwo umugabo cyangwa umugore bashyira mu mutima
wabo igitekerezo cy’uko gufatanywa kwabo ari ifuti cyangwa ko
bafuditse.
Mugambire gusa ko umwe abera undi icyo ashoboye cyose.
Mukomeze kugira umutima nk’uwa mbere, mukomezanye mu buryo
-88-
bwose mu byo kurwana intambara y’imibereho. Mwige kunezezanya,
mukundane, mwihanganirane maze gushyingiranwa aho kwabaye
iherezo ry’urukundo ahubwo kube itangiririro ryarwo… Ubushyuhe
bw’urukundo nyakuri, urukundo rwomotanya umutima n’undi ni
rwo musogongero w’umunezero wo mu ijuru.5
Bose bakwiriye kugwiza kwihangana babikoresheje
kwimwenyereza kwihangana. Urukundo nyakuri rubasha
gukomerezwa mu mutima rufite ubushyuhe bikoreshejwe kugira
ineza no kwihangana. Nibwo ingeso abo mu ijuru bemera
zizagaragara.6
Umwanzi azashaka kurema amacakubiri mu muryango:
Satani ahora yiteguye gukora umurimo we, iyo hagize ikintu icyo ari
cyo cyose kibyutsa amahane kandi kuko yerekeje ku kibi ari cyo
ngeso ya kamere y’umugabo cyangwa umugore, azagerageza
gutanya abafatanishije urukundo rwabo isezerano rikomeye imbere
y’Imana. Mu mihigo yabo bashyingiranwa basezeranye ko bazaba
umwe, umugore asezerana gukunda no kumvira umugabo we,
umugabo asezerana gukunda no gukundwakaza umugore we. Niba
amategeko y’Imana yumviwe dayimoni uzana amahane azirukanwa
mu rugo, kandi abo bakundanye ntibazatandukana ndetse
n’urukundo rwabo ntiruzakonja.7
Inama ku bubatse babishaka: Nta numwe ari umugabo cyangwa
umugore ukwiriye gutegeka. Uwiteka yabitanzemo icyigisho
gikwiriye kutuyobora muri ibyo. Umugabo akwiriye gukundwakaza
umugore we nk’uko Kristo arinda itorero rye. Umugore nawe akwiye
kubaha no gukunda umugabo we. Bombi bakwiriye kugira umutima
w’ineza, bakagambirira y’uko batazababazanya cyangwa ngo
bahemukirane…
Ntimugahatane ngo umwe ashake ko undi akora nk’uko ashaka,
ntimushobora gukora ibyo kandi ngo munakundane. Kugaragaza ko
wikunda byonona amahoro n’umunezero w’urugo, ntimukagirane
impagarara mu minsi yo kubana kwanyu, ni mugenza mutyo
muzababara mwembi.
Mugire ineza mu mvugo kandi mube abanyamahoro mu byo
mukora, ibyifuzo byanyu mubireke, murinde cyane amagambo
yanyu kuko afite imbaraga yo kuzana icyiza cyangwa kubabaza
undi. Ntimugakundire ubukana kumvikana mu magambo yanyu.
-89-
Mu mibereho yanyu yafatanijwe mujye muzanamo impumuro
y’ishusho ya Kristo.8
Mwerekane urukundo rwanyu mu magambo no mu bikorwa:
Hariho bamwe bagira ngo kwerekana urukundo ni intege nke, maze
bakagumana umutima wo kwitandukanya n’abandi, bene uwo
mutima uzitira amagambo y’impuhwe. Iyo umubano n’umutima
w’ubupfura bizitiwe biruma, maze umutima ukuzura agahinda
kandi ugakonja. Dukwiriye kwirinda iryo futi. Urukundo ntirubasha
kumara igihe kirekire rudafite ikirugaragaza. Mwe gukundira
umutima w’uwo mwafatanije ko wicwa n’inzara yo gushaka ineza
n’impuhwe…
Umuntu wese akwiriye gukunda atabihatiwe. Ni mwimenyereze
ingeso nziza cyane kandi mwihatire kumenya ingeso nziza z’undi.
Kugira umutima unezerewe ni ikintu gitangaje, giteye ubwuzu kandi
kinejeje. Impuhwe no kubahwa bituma umuntu ahirimbanira
gushaka ibyiza. Urukundo na rwo rukomezwa no kugambirira
ibyiza.9
Niba mu isi ya none, abagabo benshi n’abagore benshi ari ntavumera
biterwa n’uko kugaragaza urukundo nyakuri bifatwa nk’intege nke, kandi
bicibwa intege ndetse bakabicyaha. [108]
Uruhande rwiza rw’abantu
babarizwa muri icyo cyiciro barafudikiwe ndetse barashengurwa mu
bwana bwabo; kereka gusa imirasire mvajuru yamurikira ubutita bwabo
no kudakabakabwa kwabo, naho ubundi bazabona umunezero wabo
ugurutse by’iteka. Niba dushaka kugira umutima ukabakabwa nk’uwo
Kristo yari afite akiri ku isi, n’impuhwe zejejwe nk’iz’abamarayika
bazanira abanyabyaha bapfa, tugomba kwimenyereza uwo mwuka wo
kwicisha bugufi nk’uwa cyana ari wo kwiyoroshya ubwawo. Noneho
tuzabonezwa, dutunganywe kandi tuyoborwe n’amahame y’ijuru.10
Twinjiza amaganya n’imitwaro myinshi mu miryango yacu, kandi
tugira gake kwicisha bugufi, amahoro n’umunezero nyakuri.
Tugomba kutita cyane ku byo abo hanze bavuga ariko tukitondera
by’umwihariko ibivugwa n’abagize umuryango. Tugomba
kwitwararika gake imbere y’ab’isi no kwigaragaza imbere yabo
Ariko tukagira ubugwaneza bwinshi, gucya mu maso, urukundo
no kugira urugwiro rwa gikristo ku bagize umuryango. Abantu
benshi bakeneye kwiga uko bahindura urugo rwabo urureshya
n’ahantu harangwa umunezero musa. Kugira umutima ushima no
gucya mu maso bifite agaciro kenshi kuruta ubutunzi, ibinezeza
-90-
kandi kunyurwa n’ibintu biciritse byo muri ubu buzima bizazana
umunezero mu muryango niba urukundo ruhari.11
Ntukirengagize udukorwa tworoheje: Imana idusuzumira kandi
itugeragereza mu ducogocogo igihumbi two mu buzima bwacu
tuzagaragaza ibiri mu mutima wacu. Udukorwa duto duto, ingorane
nyinshi za buri munsi zo dushobora kugaragarizamo impuhwe zacu, ibyo
byose bigize umunezero w’ubuzima. Ibiri amambu ubuzima bubi
bukomoka mu buryo twirengagiza kuvuga amagambo y’ubugwaneza,
y’inkomezi, y’impuhwe no mu kwanga guha abantu ibyo bakeneye bito bya
buri munsi. Ku munsi w’imperuka tuzabona ko ibikorwa byo kwitanga
twitangira abandi ari byo bizaba bifashe umwanya munini mu bitabo byo
mu ijuru bivuga ku mibereho yacu. [109] Kandi tuzanabona ko kwiyitaho
tugakabya, kwirengagiza kwita ku gukorera ibyiza abandi no kubanezeza
ko na byo bitasobwaga amaso ya Data wo mu ijuru.12
Umugabo unanirwa kugaragaza urukundo: Urugo ruganjemo
urukundo, aho urwo rukundo rugaragarira mu magambo, mu ndoro
no mu bikorwa, ruhinduka ahantu abamarayika bakunda kuba.
Beza urwo rugo binyuriye mu mirasire y’umucyo y’ubwiza. Aho ,
imirimo yoroheje y’i muhira na yo ubwayo ishimisha. Muri ubwo
buryo, nta nshingano n’imwe yo mu buzima itazashimisha umugore
wawe. Azazikorana umunezero kandi azabera abaturanyi be
nk’imirasire y’izuba, mu mutima we hazadudubiza indirimbo zo
guhimbaza Uwiteka. Muri iki gihe, ntiyiyumvamo urukundo rwawe.
Ahubwo wamuhaye impamvu zarwo. Mwuzuza inshingano zibareba
z’ingenzi nk’umutware w’umuryango ariko hari ikibura. Harabura
icyitegererezo cy’agaciro cy’urukundo rugaragazwa n’ibikorwa
by’ubugiraneza. Urukundo rugomba kugaragazwa n’umucyo wo mu
maso, mu nyifato yacu kandi rukumvikanira mu nyitso y’ijwi
ryacu.13
Umugore uhemuka kandi wikunda: Imico y’abashyingiranwe ikuzwa
cyangwa igasigingizwa n’imibanire yabo; umubano wabo utangira
gusenyuka nyuma y’igihe gito bashyingiranywe mu gihe umwe muri bo
afite imiterere mibi, yanduye, yikunda kandi ya gitegetsi. Niba umusore
yarahisemo neza, azabona iruhande rwe umuntu uzakoresha
ubushobozi bwe bwose akamwakira ku mitwaro y’iby’ubu buzima,
agatunganya kandi akaboneza umugabo we kandi binyuriye mu rukundo
rwe akazanezerwa. Ariko umugore niba ari umunyamafuti, umwibone,
utegeka, w’umunyabukana, utegeka umugabo we ibyiyumviro n’ibyifuzo
bye bwite bikomoka mu miterere [110] ye yanduye kandi akumva byashyira
-91-
mu bikorwa, ufite imyitwarire mibi, kandi niba adafite kwibaza
n’amakenga meza maze ntabashe kubona urukundo umugabo we
amugirira no kuruha agaciro ahubwo agahora amurega ku mwirengagiza
no kutamwitaho kuko atemera amafuti yose n’ibyamusaba byose;
azatuma ibyo amuvugaho azageraho akabimubonaho maze ibyo
yamukekagaho bihinduke ukuri.14
Ibiranga umugore, nyina w’abana w’igikundiro: Umugore ari
we nyina w’umwana, mu kigwi cyo guhugira mu mirimo y’urugo
gusa, akwiriye gushaka umwanya wo gusoma, kugira ngo agire ibyo
amenya neza by’uburyo bwo kuba mugenzi w’umugabo we kandi ngo
amenye neza uko ubwenge bw’abana be bukuza amajyambere.
Akwiriye gukoresha ubwenge uburyo bwose abonye kugira ngo
atunganye imibereho y’abe. Ajye atanga igihe cyo gushyikirana
n’Umukiza, amugire incuti ye buri munsi, ajye ashaka umwanya wo
kwiga ijambo rye, n’uwo kujyana abana be mu misozi bigire Imana
ku byo yaremye.
Akwiriye guhora ari umunyakuri kandi anezerewe, mu kigwi cyo
guhora ahugiye mu idoda ridashira ajye agira umugoroba umwanya
wo kuganira, umwanya wo guterana kw’ab’urugo bakitse imirimo
y’uwo munsi. Akenshi ibyo byatuma umugabo ahitamo guterana
n’ab’iwe kuruta kujya mu tubyiniro cyangwa aho bateranira banywa.
Ibyo byatuma umuhungu areka kuzerera mu mayira cyangwa Ibyo
byatuma umukobwa atagirana umushyikirano n’incuti mbi.
Imimerere myiza y’urugo yabera ababyeyi n’abana umugisha, ari wo
Imana ibifuriza.15.
Imibereho y’abashakanye si nk’ikinamico y’urukundo. Igizwe
n’ibirushya byihariye n’ukuri kwayo kw’i muhira. Umugore nta gomba
kwitwara nk’umwana watese ugomba guteteshwa ahubwo agomba
kwitwara nk’umugore, nk’uwikoreye ku ntugu ze imitwaro nyakuri
atari iyo yihimbiye kandi akabaho ubuzima butekereza kandi bwiba- [111]
za ndetse bwiyumvisha, akamenya ko hari ibindi byo gukorwa birenze
kwiyitaho...Mu manyakuri, ubuzima bufite ibicucu byabwo n’imibabaro
yabwo. Buri mutima wose uzagerwaho n’imibabaro. Buri wese agomba
kwikorera uruhare rwe muri iyo mibabaro. Satani akora ubudatuza kugira
ngo acogoze kwizera kandi arimbure gushikama n’ibyiringiro bya buri
wese.16
Inama ku muryango utishimye: Imibereho yawe y’urushako
yagereranwa neza n’ubutayu ariko, bufite uduce duto turimo
utwatsi ushobora kwibukiraho. Ariko si uko byakabaye.
-92-
Nk’uko umuriro udashobora kugumya kwaka ntabivumbikisho
ni ko n’urukundo rudashobora kugumaho hatabayeho ibikorwa
birubungabunga. Mwene data C. Waketse ko waba utaye agaciro
uramutse ugaragarije umugore wawe urukundo binyuriye mu
bikorwa by’ubugiraneza, no mu gushakisha umwanya mwiza
wamugaragarizamo urukundo mu magambo meza no mu bikorwa
byo kumwitaho. Urahindagurika mu byiyumviro byawe kandi
ukururwa n’ibikuzengurutse… Igihe uvuye mu kazi kawe,
tandukana n’ibyaguhangayikishije n’ibibazo byawe. Taha mu
muryango wawe mu maso hakeye kandi wuzuye impuhwe;
ubagaragarize ubugwaneza n’urukundo. Ibi bizaba byiza kuruta
gutakaza amafaranga uvuza umugore wawe mu bitaro no ku
bapfumu. Ibyo bizatuma agira ubuzima bwiza kandi bimwongere
imbaraga mu mutima. Imibereho yanyu yabaye mibi. Mwembi
mwabigizemo uruhare. Imana ntinezezwa n’ imibabaro yanyu, ni
mwe mwabyikururiye binyuriye mu kubura kwitegeka.
Utekereza ko byagutesha agaciro uramutse ugaragaje urukundo
kandi ukavugana ubugwaneza n’urukundo. Mwibwira ko ayo
magambo yose y’ubugwaneza agaragaza intege nke no kubura
imbaraga kandi ko adakenewe. Uyasimbuza amagambo ababaza,
atera amacakubiri, intonganya kandi agayitse….
Ntushyira mu bikorwa ibyangombwa by’ibanze byatuma [112] ugira
umutima unyuzwe. Uremerejwe n’ubukene n’amakene wihimbira,
uraremerewe, urigunze, urashavuye: ubwonko bwawe buri kubira busa
n’ubwayaze; ubushobozi bw’ubwenge bwawe bwaragabanutse.
Ntukunda kandi ntushima So wo mu ijuru kubw’imigisha yose yaguhaye.
Icyo ureba gusa n’ibitagenda neza mu buzima. Ubusazi bw’iyi si
bwakuboheye mu gicu kiremereye no mu mwijima w’icuraburindi. Satani
akwishima hejuru kuko abona ibicantege n’ubuhanya bikugarije
bikakuboha mu gihe amahoro n’umunezero washoboraga kubisingira.17
Ingororano zo gukundana no kwihanganirana: Nta mbaraga yo
mu isi ishobora kubaboheranya wowe n’umugabo wawe mu bumwe
bwa gikristo ni mutimenyereza urukundo no kubabarirana.
Ubuzima bwanyu bugomba kurangwa no gushyikirana,
ubugwaneza, kwera no gutungana, bizabahumekera mu mibereho
yanyu imbaraga y’umwuka izabashisha buri umwe kubera undi icyo
ijambo ry’Imana risaba. Nimugera ku rugero Imana ibasaba,
muzabona mutuye mu ijuru n’Imana muyibone mu mibereho
yanyu.18
-93-
Mwene Data na mushiki wanjye nkunda, mwibuke ko Imana ari
urukundo kandi ko binyuriye mu buntu bwayo mushobora
kunezezanya nk’uko mwabyiyemeje mu gihe mwiyemezaga
kubana.19
Abagabo n’abagore bashobora kugera ku rugero Imana ibasaba,
nibemera ko Kristo ababera umufasha. Ibidashobokera ubwenge
bwa muntu, ubuntu bwe buzabyuzuza ku bantu bose
bamwiyegurira batizigamye. Ubuntu bwe buzahuza imitima
binyuriye mu mirunga y’ijuru. Urukundo noneho ntiruzaba
rugaragarizwa mu magambo yoroheje n’ayo gushyeshyenga gusa.
Ubwenge bwo mu ijuru buzahambura ingoyi zo mu isi kugira ngo
hatabaho kubabazanya, guconshomerana no kuremererana.
Imitima izahuzwa n’umurunga w’izahabu w’urukundo rw’iteka
ryose.20
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church vol
vol 3 p 108 7 p 145
2 Ministere de la Ministry of Healing p 359,360
guerison p 304 (
Rayon de la santé p
14)
3 Ministere de la
guerison p 304 (
Rayon de la santé p
14,15)
4 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church vol
vol 3 p 109 7 p 46
5 Ministere de la guerison Ministry of Healing p 360
p 304,305 ( Rayon de la
santé p 15)
Review and Herald 2 fevr
6 Review and Herald 2 fevr 1886
1886
7 Lettre 18,1891 Lettre 18,1891
-94-
8 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church vol
vol 3 p 110,111 7 p 47
9 Ministere de la guerison Ministry of Healing p 360,361
p 304,305 ( Rayon de la
santé p 14,15)
10 Testimonies for the Testimonies for the church vol
church vol 3p 539 3p 539
11 Testimonies for the Testimonies for the church vol
church vol 4p 621,622 4p 621,622
12 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church vol
vol 1 p 234,235 2p 133,134
13 Testimonies for the Testimonies for the church vol
church vol 2p 417,418 2p 417,418
14 Lettre 10, 1889 Lettre 10, 1889
15 Ministere de la Ministry of Healing p 294
guerison p 349 (
Rayon de la santé p
85)
16 Lettre 34, 1890 Lettre 34, 1890
17 Testimonies for the Testimonies for the church vol
church vol 1p 695,697 1p 695,697
18 Lettre 18, 1891 Lettre 18, 1891
19 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church vol
vol 3 p 113,114 7p 49
20 Ministere de la Ministry of Healing p 362
guerison p 306 (
Rayon de la santé p
17)
-95-
ICYIGWA CYA 17: IBYO BURI WESE ASABWA K’UWO
BASHAKANYE
Buri wese afite inshingano zimureba: Abantu babiri bahuje
inyungu z’ubuzima bwabo bazagira imico n’inshingano
zitandukanye. Buri wese azagira inshingano imureba ariko umugore
ntagomba kubarirwa imirimo yakoze nk’uko bigendekera
inyamaswa zikorera imitwaro. Umugore nk’umufasha w’umugabo
we agomba kwizihiza uruziga rw’umuryango kandi akaba mugenzi
w’umugabo we wuzuye ubwenge. Kuri buri ntambwe agomba iteka
guhora yibaza ati: “ Mbese uru nirwo rugero umugore akwiriye kuba
ari ho? Mbese ni gute naba urugero rwiza rwa gikristo mu rugo
rwanjye? Umugabo nawe agomba kubwira umugore we ko yishimira
ibyo amukorera.1
Umugore akwiriye kubaha umugabo we. Umugabo agomba
gukunda no gukundwakaza umugore we. Amasezerano yo
gushyingirwa yabagize umuntu umwe, nk’uko kwizera kwabo muri
Kristo kugomba kubagira umwe muri We. Mbese hari icyazanira
Imana umunezero mwinshi nko kubona abashyingiranwe
bashakishiriza hamwe uko bamenya Yesu Kristo n’uko bakuzurwa
n’umwuka we?2
Kuva ubu, mufite inshingano mutigeze mugira mbere yo
gushyingiranwa. Intumwa Paulo igira iti: “Mwambare umutima
w’imbabazi n’ineza no kwicisha bugufi n’ubugwaneza no
kwihangana.” Mugenzurane ubwitonzi aya mabwiriza akurikira:
“Mugendere mu rukundo nk’uko Kristo yadukunze… Bagore,
mugandukire abagabo banyu nk’uko mugandukira Umwami wacu
kuko umugabo ari we mutwe w’umugore we, nk’uko Kristo ari we
mutwe w’itorero ari na ryo mubiri we… Ariko nk’uko itorero
rigandukira Kristo abe ariko abagore bagandukira abagabo babo
muri byose. Bagabo mukunde abagore banyu nk’uko Kristo yakuze
itorero akaryitangira”3
Amabwiriza Imana yahaye Eva: Eva yabwiwe umubabaro
n’agahinda azagira maze Uhoraho aramubwira ati: “Kwifuza kwawe
kuzaherera ku mugabo wawe na we azagutwara.” Imana yari
yaramuremanye uburenganzira bungana n’ubwa Adamu. Iyo baza
gukomeza kumvira Imana, bagakomeza kugendera mu mategeko
yayo y’urukundo na bo ubwabo bari gukomeza kumvikana; ariko
icyaha cyazanye kutumvikana, bituma kugira ngo umubano wabo
ubonere ari uko umwe yakorohera undi. Eva ni we wabanje
-96-
gucumura kandi yacumujwe no kuba yaratandu-kanye na mugenzi
we bikaba byari binyuranyije n’amategeko y’Ijuru. Adamu na we
yacumujwe no kwinginga kwa Eva, noneho Imana iha Eva
gutegekwa n’umugabo we. Iyo ubwo bwoko bwacumuye buza
kwishimira amahame yo mu itegeko ry’Imana, n’ubwo baramiraga
mu ngaruka z’icyaha, urubanza bari baciriwe rwari kubabera
umugisha. Ariko umugabo yakoresheje nabi isumbwe yahawe
bituma umugore abona uwo mutwaro uremereye imibereho ye.
Mu rugo rwe rwo muri Edeni, Eva yari yarahagiriye umunezero
wuzuye igihe yari i ruhande rw’umugabo we muri Edeni. Nyamara
nk’uko ba “Eva” bo muri iki gihe bakunze kubyibwira, yarishutse
yibwira ko imibereho ye izasumba iyo Imana yari yaramuhaye. Ubwo
yageragezaga kuzamuka mu ntera yari afite, ni bwo yaguye
bidasubirwaho. Uko ni ko bizamera kubashaka kwishira mu
mwanya w’Imana bakanyuranya n’umugambi wayo.4
Kuganduka kw’abagore; urukundo rw’abagabo: Iki kibazo gikurikira
gikunze kubazwa: “Mbese umugore agomba gutandukana no gukora ibyo
ashaka?” Bibiliya ivuga yeruye ko umugabo ari umutware w’umuryango.
“Bagore mugandukire abagabo banyu.” iyo intumwa igarukira aho
gusa kuri iryo tegeko, ntawakwifuje kubaho imibereho nk’iyo y’abagore.
Yemwe byaba bigoye cyane [116] kubaho iyo mibereho, kandi byaba byiza
kurushaho habayeho ubukwe buke. Abagabo benshi bagarukira kuri
aya magambo : “Bagore mugandukire abagabo banyu.” Mu gihe ari
ingenzi gusoma n’ahakurikira havuga ngo: “nk’uko mugandukira
umwami wacu.”
Ibyo umugore asabwa ni ugushakisha ubudatuza kubaha Imana
no kuyihesha icyubahiro. Yesu Kristo wenyine ni we agomba
kugandukira mu buryo bwuzuye, we wamucunguje igiciro kitager-
eranwa cy’ubuzima bwe maze akamugira umwe mu bana b’Imana.
Imana yamuhaye umutimanama adashobora kuninira ngo abure
guhanwa. Ubumuntu bwe bwose ntibugomba kuburira mu
bw’umugabo we, kuko ari uwa Kristo binyuze mu gucungurwa. Ni
ikosa kwibwira ko agomba kumvira ibyifuzo byose by’umugabo we,
mu gihe azi ko aramutse abikoze byakwangiriza umubiri we
n’intekerezo ze byabatuwe mu bubata bwa Satani. Hejuru ye hari
Umucunguzi we, kandi ibyo ashaka bigomba kubahirizwa mbere
y’iby’umugabo we, kandi kugandukira umugabo we bigomba
gukorwa hakurikijwe amategeko y’Imana: “Nk’uko bikwiye mu
mwami”.
-97-
Igihe abagabo basaba abagore kubumvira muri byose,
bakavuga ko abagore nta gitekerezo cyangwa imyanzuro bafata mu
muryango ahubwo ko bagomba kumvira batabajije, baba babashyira
mu mwanya unyuranyije n’ibyanditswe byera. Mu gusobanura
ibyanditswe byera nk’uko, bahindanya umugambi w’amabwiriza
agenga gushyingirwa. Bakora batyo kugira ngo babashe kuyoborana
igitugu kitavuguruzwa kandi bakabifata nk’aho ari uburenganzira
bwabo. Ariko umva uko intumwa ikomeza itanga inama: “Bagabo
namwe mukunde abagore banyu ntimubasharirire.” Kuki abagabo
basharirira abagore babo nk’inyamaswa? Nyuma yo kumenya ko
umugore we agira amufuti menshi kandi ko afite n’inenge nyinshi
kumurakarira no kumusharirira si wo muti kuri ibyo.5
Abagore bagandukira abagabo babo gusa ku rugero abagabo
bagandukira Kristo: Umukiza Yesu ntabwo isano [117] ye n’itorero rye
yagaragajwe neza n’abagabo benshi mu mibanire bagirana n’abagore babo
kuko badakurikiza inzra z’Imana. Bavuga ko abagore bagomba
kubagandukira muri byose, ariko Imana ntiyifuje ko umugabo agira
ubutware nk’umutwe w’umuryango niba atubaha na we Kristo.
Agomba kwishyira munsi y’ubutware bwa Kristo ari byo
bizamubashisha kuba ikimenyetso cy’ubumwe buri hagati ya Kristo
n’itorero rye. Niba yitwara nk’umugabo w’igihwahwa, w’inkaka,
uhuzagurika, wikunda, ukarishye, uyoborana igitugu nta kigere
avuga ko umugabo ari umutwe w’umugore kandi ko agomba
kumugandukira muri byose; kuko atari Uwiteka, si umugabo mu
busobanuro nyabwo bw’iryo jambo...
Abagabo bagomba kwiga icyitegererezo cyabo, kandi bagashaka
kumenya isano iri hagati ya Kristo n’itorero rye nk’uko yabwiwe
itorero ryo muri Efeso icyo bisobanuye. Umugabo akwiriye kwitwara
nk’Umucunguzi mu rugo rwe. Mbese ashobora guhagararira Imana
no kuyigaragaza neza ashakisha uko yazamura umutima w’umugore
we n’uw’abana be kuri Yo? Mbese azarema aha-mukikije ikirere cyo
gutungana n’ubugwaneza? Mu kwimakaza ubutware bwe, mbese
azashakisha uko yakwimika urukundo rwa Yesu nk’ihame riyobora
umuryango we?
Reka buri mugabo wese na buri se w’abana be yihatire
gusobanukirwa amagambo ya Kristo atari mu buryo bw’amajyejuru,
yihatira kwibanda ku kuganduka k’umugore agirira umugabo we,
no mu mucyo w’umusaraba w’i Karuvali urebana n’inshingano
-98-
zimureba mu ruziga rw’umuryango we. “Bagabo mukunde abagore
banyu nk’uko Kristo yakunze itorero akaryitangira ngo aryeze amaze
kuryogesha amazi n’ijambo rye.” Yesu yitanze ubwe apfira ku
musaraba kugira ngo atwezeho ibyaha n’ibicumuro no kugira ngo
aturinde ibyaha byose no kwandura kose binyuriye mu mbaraga
y’umwuka wera. 6
Akamaro ko kubabarirana: Tutagize umwuka w’Imana, [118] nta
bumwe bwabaho mu muryango . Niba umugore afite umwuka wa Kristo
azavugana ubwitonzi, azategeka ibyiyumviro bye, azaganduka nta
gitekerezo na gito kizamuzamo ko ari imbata ahubwo aziyumvamo ko ari
umufasha w’umugabo we. Niba umugabo ari umugaragu w’Imana,
ntazigira akamana imbere y’umugore we, ntazaba uwikakaza cyangwa
utwaza igitugu. Ntituzakenera gushishikarizwa no kwigishwa kugira
urukundo mu rugo kuko niba umwuka w’Imana ahari, urugo
ruzahinduka igishushanyo cy’ijuru…. Umwe nakora ifuti, undi
azamubabarira bya gikristo kandi ntazamutererana.7
Yaba umugabo cyangwa umugore nta wugomba gushaka
kuyoboza mugenzi we igitugu. Ntihakagire uhatira undi kuyoboka
ibyifuzo bye. Niko muzabungabunga urukundo rwanyu. Mube beza,
mwihangane, mwisanzuraneho, mukundane kandi mugirirane
urugwiro. Ku bwo gufashwa n’Imana mushobora kunezezanya
mukurikije amasezerano mwagiranye ku munsi w’ubukwe bwanyu.8
Kwiga guharirana: Mu mibereho y’abashyingiranwe, rimwe na
rimwe abagabo n’abagore bitwara nk’abana barezwe nabi. Umugabo
ashaka ubwe buryo, n’umugore na we agashaka ubwe, ntihagire
n’umwe wumva undi, bene ibyo bizana umubabaro ukomeye cyane.
Bombi, umugabo n’umugore bakwiriye kwemera kumvikana mu
buryo bakora cyangwa batekereza. Ntibishoboka ko banezerwa mu
gihe bombi bagikomeje kwikorera uko bishakiye.9
Hatabayeho kwigishwa n’ubuntu no kwicisha bugufi kwa Kristo
abagabo n’abagore bazagira intekerezo zihubuka kandi zidatekereza neza
nk’iz’abana. Ubushake bwabo bukomeye kandi butagira ikinyabupfura
buzifuza kuyobora. Byaba byiza guhora twiyigisha aya magambo ya
Paulo agira ati: “Nkiri umwana muto navugaga nk’umwana muto, [119]
ngatekereza nk’umwana muto, nkibwira nk’umwana muto; ariko maze
gukura mva mu by’ubwana.” 10
-99-
Gukemura ingorane: Umugabo n’umugore nibategurira Imana
imitima yabo, bizabagora gukemura ingorane zose nubwo
bagerageza kuzikemura neza no kuzuza inshingano zireba buri
wese. Ni gute bashobora kurindana ifuhe urukundo rwabo niba
batumvikana ku birebana n’inyungu z’ubuzima bw’umuryango
wabo? Bagomba kureba ibintu kimwe ku byerekeye umuryango
wabo kandi umugore niba ari umukristo azamenya guhuza inyungu
ze ni z’umugabo we abereye umufasha kuko umugabo akwiriye kuba
Umutwe w’urugo.11
Inama ku muryango urimo amakimbirane: Intekerezo zawe
ziranduye. Igihe wafashe ibirindiro, wirengagiza kugenzura neza
ibibazo kandi na none ku giciro cy’uko ubibona ntiwita ku ngaruka
zizakomoka muri uko kutava ku izima. Wibuka ibitekerezo byawe
mu gihe uri gusenga no mu gihe muri kuganira kandi uzi ko
umugore wawe mutabyumva kimwe. Aho kwita ku byiyumviro
by’umugore wawe no kwirinda kuvuga ibyerekeye ibyo mudahuzaho
nk’uko umugabo wese wiyubaha aba agomba kubikora, nti mutinya
kuganira ibyo mudahuriyeho kandi mugakomeza kubivuga no
kubiburanaho mutitaye kubabazengurutse. Mwibwira ko abandi
badafite uburenganzira bwo kureba ibintu bihabanye n’uko
mwabibonye. Izo mbuto ntabwo za kwera ku giti cya gikristo.12
Mwene data nawe murumuna wanjye, ni mukingurire urugi
rw’umutima kwakira Yesu. Ni mumurarikire kuza mu rusengero
rw’umutima. Ni mufatanye kunesha inkomyi zose ziza mu mibereho
y’abashyingiranwe. Muzarwana intambara [120] ikomeye kugira ngo
mubone kunesha umwanzi wanyu Satani, niba mwiringiyeko Imana
ibatabara muri iyo ntambara , mukwiriye gushyira hamwe mwembi
mukagambirira kunesha, mugashyira rutangira ku minwa yanyu, ngo
mwe kugira amagambo mabi muvuga, ndetse n’ubwo mwaba mukwiriye
kwikubita hasi mukaboroga muti “ Uwiteka, cyaha umwanzi w’ubugingo
bwanjye.” 13
Kristo azazana muri buri mutima ubumwe: Ubushake
bw’Imana nibwumvirwa, umugabo n’umugore bazubahana kandi
bagaragaze urukundo no kwiringirana. Ibishobobora byose
kurogoya amahoro n’ubumwe bw’umuryango bigomba gutabwa
kure; ubugwaneza n’urukundo bigomba kwimakazwa ubudatuza.
Ugaragaza umwuka w’ubugwaneza, w’imbabazi n’urukundo
azavumbura ko uwo mwuka ugaragara kuri we. Mu rugo aho
umwuka w’Imana uganje, ntihabaho kunanirana kw’imico
-100-
y’abashyingiranywe. Igihe Kristo we byiringiro by’ubwiza atwarira
mu mitima yabo, ubumwe n’urukundo biziganza muri urwo rugo.
Umutima w’umugore Kristo atuyemo uzagirana ubumwe bushyitse
n’umutima w’umugabo Kristo atuyemo. Bazakorera hamwe ibyo
bashoboye kugira ngo bazemererwe kwinjira mu mazu Kristo yagiye
gutegurira abamukunda bose. 14
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU KINGE-
MU GIFARANSA REZA
1 Manuscript 17, 1891 Manuscript 17, 1891
2 Manuscript 36, 1899 Manuscript 36, 1899
3 Temoignages pour Testinonies for the church vol
l’Eglise vol 3 p 110 7 p 46
Patriarches et Patriarchs and propheths p
4
prophetes p 36 58-59
5 Letter 18, 1891 Letter 18, 1891
6 Manuscript 17, 1891 Manuscript 17, 1891
7 Letter 18, 1891 Letter 18, 1891
8 Ministere de la Ministry of Healing p 361
guerison p 306 (
Rayon de la santé p
16)
9 Manuscript 31, 1911 Manuscript 31, 1911
10 Letter 55,1902 Letter 55,1902
11 Manuscript 31, 1911 Manuscript 31, 1911
12 Testinonies for the Testinonies for the church vol
church vol 2p 418 2p 418
13 Letter 105,1893 Letter 105,1893
Signs of the Time 14
14 Signs of the Time 14 nov 1892
nov 1892
-101-
ICYIGWA CYA 18: UBURENGANZIRA N’INSHINGANO
Z’ABASHAKANYE
Yesu ntiyahatiye abantu kudashyingirwa: Abazirikana ko
gushyingirwa ari itegeko rimwe ryo mu mategeko yera y’Imana, ku
karindwa n’itegeko ryera ry’Imana bazajya bayoborwa n’amategeko
atunganye.1
Ntabwo Kristo yigeze ahatira abagabo abo aribo bose kubaho
badashyingiwe. Nti yaje gukuraho gushyingirwa kwera, ahubwo yaje
kwemeza abantu no kubagarurira kwera kwa katanga kwa mbere.
Anezererwa abo urugo rwimitswemo urukundo rutunganijwe kandi
rutikanyiza.2
Gushyingirwa ni itegeko kandi kurera: Nta cyaha kiri mu kurya
no kunywa ubwabyo cyangwa mu gushyingirwa no gushyingira. Mu
gihe cya Nowa gushyingirwa kwari kwiza na n’ubu kandi
gushyingirwa ni kwiza. Niba icyo cyiza gikozwe mu buryo
butunganye, ntikibemo kurya no kunywa bishayishije bizana
icyaha. Ariko mu gihe cya Nowa abantu bashyingirwaga batagishije
Imana inama cyangwa ngo bashake inama yayo yo kubayobora….
Kuko imibereho yo muri ubu buzima ihita vuba ikwiriye gukoreshwa
mu buryo bwagira icyo bumarira abandi mu byo dukora no mu byo
tuvuga. Mu gihe cya Nowa habayeho uru-kundo rw’irari rya kamere
rushayishije ku cy’Imana yageneye kuba cyiza bituma gushyingirwa
kuba icyaha imbere y’Imana. Hariho benshi bazimiza ubugingo
bwabo muri iki gihe isi igezemo bitewe no guhurira mu bitekerezo
byo gushyingira no gushyingirwa.3
Gushyingirwa kurera ariko muri iki gihe cy’umwaku uko gushyingirwa
kuzuyemo ibibi by’uburyo bwose; Gukorwa mu buryo bubi none
kwahindutse icyaha kimwe cyo mu [122] bimenyetso by’imperuka. Ndetse
gushyingirwa kumera nk’uko mu gihe cyabanzirije umwuzure ubwo kwari
icyaha... Igihe umuco wera n’amategeko yo gushyingirwa bizaba
bisobanutse noneho ubwo bizemerwa n’abo mu ijuru kandi amaherezo
azaba kunezerwa impande zombi kandi Imana izubahirizwa ihabwe
icyubahiro.4
Amahirwe yo gushyingirwa: Abiyita abakristo bakwiriye
kuzirikana neza amaherezo y’ihirwe* ryose ryo gushyingirwa kandi
gahunda yera ni yo ikwiriye kuba urufatiro rw’igikorwa cyose.5
-102-
Ibihe byinshi cyane ababyeyi... bakoresheje nabi amahirwe yabo
yo gushyingirwa kandi akamenyero kabo ko kwinezeza ni ko kateye
inkunga kwifuza kwabo maze kuba nk’ukw’inyamaswa.6
Inshingano yo kwirinda agakabyo: Gukora icyiza mu buryo
bushayishije bituma kiba icyaha giteye agahinda.7
Ababyeyi benshi nti babona ubwenge bari bakwiye kubona mu
mibereho y’ishyingirwa ryabo, nti bitonda ngo Satani atabigarurira
maze akaba ari we witegekera ubwenge bwabo n’imibereho yabo.
Ntibamenya ko Imana ibashakaho ko barinda imibereho yabo ngo
batazana ikintu cyose cyo gushayisha ariko bake cyane ni bo
biyumvamo ko ari inshingano y’iby’iyobokamana gutegeka kwifuza
kwabo. Bifatanije mu gihe cyo gushyingirwa ari uko babikunze,
bibwira yuko gushyingirwa kweza irari ryabo ryo gusohoza kwifuza
kwabo kw’inyuma. Ndetse abagabo n’abagore bavuga ko bubaha
Imana bimika ibyo imitima yabo irarikiye, ntibamenya yuko Imana
ibashakaho kwitondera uko bakoresha imbaraga z’ubugingo bwabo.
Ibyo bigacogoza imbaraga z’umubiri kandi bikananiza ingingo z’
umubiri.8
Kwimenyereza kwigomwa no kwirinda: Yemwe icyampa ngo
numvishe bose inshingano bahawe n’Imana yo kurinda [123] gahunda
y’ubwenge n’impagarike mu buryo bwiza cyane butuma bakorera
Umuremyi wabo umurimo utunganye! Umukristokazi akwiriye kwirinda
mu mvugo, mu byo akora no kubyutsa iruba rya kinyamaswa
ry’umugabo we. Benshi nta mbaraga bafite na hato zo gupfusha ubusa
muri ubwo buryo.
*[Icyitonderwa: Mu kindi gihe Madame White yavuze ku
byerekeye “ UBUZIMA BWITE N’AMAHIRWE Y’IMIBEREHO
Y’ABASHYINGIRANWE” reba mu bihamya umuzingo wa 2 p 90
(icyongereza)- Abagisonzoranyije]
Bahereye mu buto bwabo batera ubwonko bwabo kugira intege nke,
n’amagara yabo bayaburisha intege umunezero w’iruba ryabo bya
Kinyamaswa. Kwigomwa no kwirinda bikwiriye kuba intego mu
mibanire yabo.9
Twahawe n’Imana inshingano ikomeye yo kugira umutima wera
n’umubiri mutaraga, kugira ngo tubashe kugirira abantu umumaro
kandi dukorera Imana umurimo utunganye. Intumwa Paulo ivuga
amagambo yo kutuburira iti. “Noneho ntimukimike ibyaha mu
-103-
mibiri yanyu izapfa ngo mwumvire ibyo irarikira.” Akomeza
aduhendahenda atubwira y’uko “Umuntu wese urushanwa yirinda
muri byose.” Ahendahendera abiyita abakristo bose gutanga “Imibiri
yabo ikaba ibitambo bizima byera bishimwa n’Imana.” aravuga ati:
“Mbabaza umubiri wanjye, nywukoza uburetwa ngo ahari ubwo
maze kubwiriza abandi, nanjye ubwanjye ntaboneka ko ntemewe10
Urukundo rwera si rwo rutuma umugabo agira umugore
igikoresho cyo gukora ibyo ararikiye. Iruba rya kinyamaswa ni ryo
ritera inkenke yo gukora ibyo kwinezeza. Mbega uburyo abagabo
bagaragaza urukundo rwabo mu buryo buvugwa n’intumwa ari bake
ngo: “Nkuko Kristo yakunze itorero akaryitangira ngo aryeze
(ataryanduza ahubwo aryeze)… ngo ribe iryera ridafite inenge.” urwo
ni rwo rukundo rw’abashyingiwe Imana yita urwera. Urukundo ni
ingeso iboneye kandi yera ariko iruba ntiryitangira kandi ntiryemera
gutegekwa mu buryo bukwiriye. Ritera ubuhumyi, ntiryirirwa
ritekereza impamvu y’ikintu cyose n’amaherezo yacyo.11
Satani ashaka gucogoza kwitegeka: Satani ashaka gusubiza
hasi urugero rwo kwera no gucogoza kwitegeka kw’abashyingiranwe.
Kuko azi yuko igihe irari ribi ribategeka imbaraga zo kwera
zigabanuka maze ntibabe bacyitaye ku gukura mu by’umwuka.
Azi kandi y’uko nibategekwa n’iruba rya kinyamaswa imbaraga
zabo z’umutima zizacogora maze ntabe akirushywa n’ibyo gukura
kwabo mu by’umwuka. Kandi azi ko nta buryo burenze ubwo bwo
gushyira ikimenyetso k’urubyaro rwabo maze agahindura imico
yabo vuba kuruta uko ahindura imico y’ababyeyi babo.12
Ingaruka zikomoka mu gakabyo: Bagabo n’abagore, hariho
umunsi muzamenya irari icyo ari cyo n’amaherezo yo kunezezwa na
ryo. Irari ribi ryabaye ingeso ribasha kuboneka mu bashyingiranwe
n’abatarashyingiranwa.13
Amaherezo yo kwanga kwimika irari ni ayahe? ...Icyumba
kirarwamo aho abamarayika b’Imana bakwiye gutegeka
handurishwa ingeso zanduye. Kandi kuko ingeso za kinyamaswa
zikojeje isoni ari zo zitegeka, imibiri irangirika, ingeso mbi zikabyara
indwara mbi, nuko icyo Imana yatangiye kuba umugisha
kigahinduka umuvumo.14
Imibonano y’abashakanye ishayishije izamaraho urukundo rwo
gusenga Imana. Bizatuma imbaraga zo mu bwonko zitunga umubiri
zigabanuka. Kandi cyane cyane bizatera umubiri kunanirwa. Nta mugore
-104-
ukwiye gufasha umugabo we muri uyu murimo wo kwirimbura. Umugore
namurikirwa n’umucyo kandi akaba akunda umugabo we ntabwo
azabikora. Uko ingeso za kinyamaswa zo gukunda kwinezeza zirushaho
kugwira ni na ko zirushaho kugira imbaraga kandi ni nako zirushaho
cyane kurwanira kwinezeza. Ni mureke abagabo n’abagore bubaha [125]
Imana bakangukire gusohoza inshingano yabo. Abenshi biyita abakristo
barembejwe n’indwara yo kugwa ikinya mu mitsi yumva no mu bwonko
bitewe no kutirinda kwabo muri ubu buryo.15
Abagabo bakwiriye kuba abirinda: Abagabo bakwiriye kuba
abigengesera, bitonda, badahindagurika, bakiranuka kandi bagira
impuhwe. Bakwiriye kugaragaza urukundo n’ibambe. Nibasohoza
ibyo Kristo yavuze urukundo rwabo ntiruzaba urw’ingeso ziteye isoni
zatuma imibiri yabo irimbuka, abagore babo bakagira intege nke
kandi bakarwaragura. Ntibazakomeza kwishimira irari rya kamere
y’umubiri mu gihe mu matwi y’abagore babo humvikana ijwi
ribabwira ko bakwiriye kumvira abagabo babo muri byose. Umugabo
nagira ingeso nziza, akagira umutima wera, akagira ubwenge
umukristo nyakuri wese akwiriye kugira, bizagaragarira mu
miryamanire ye n’uwo bashakanye. Niba umugabo afite umutima
wari muri Kristo ntazaba umurimbuzi w’umubiri ahubwo
azuzuzwamo urukundo rw’ineza ashaka gushyikira urugero rwo
hejuru cyane muri Kristo.16
Igihe gushidikanya kuganje: Nta mugabo wabasha gukunda
umugore we by’ukuri mu gihe umugore azihanganira kuba
imbata y’irari rye ribi. Iyo umugore we yemeye ata agaciro yarafite
ku mugabo we, asanga yishyize ku gaciro ko hasi cyane mu buryo
yazamerera n’undi wese kumugenza nk’uko yamumenyereje,
ntiyemera ko ari umuntu ushikamye kandi uboneye.
Aramurambirwa, maze agashaka abandi abitewe no gushaka
kongera irari rimujyana ku kurimbuka, amategeko y’Imana ntaba
akiyacira akari urutega. Abo bagabo ni babi kuruta inyamaswa, ni
abadayimoni bafite ishusho y’abantu. Nti bazi imibereho myiza
n’ingeso nyakuri, n’urukundo rwejejwe.
Umugore nawe afuhira umugabo we, maze akamukekaho nabi yuko
abonye urwaho yagana ku w’undi mugore. Umugore [126] abona yuko
umugabo we atayoborwa n’umutima uhana cyangwa ku-baha Imana;
ibihindizo byejejwe byamutangiraga bikurwaho n’irari, ibyiza by’Imana
byose byabaga mu mugabo bikagirwa imbata y’ibibi n’irari rya
kinyamaswa.17
-105-
Igihe umugabo asabye ibidahwitse: Igikwiriye gutekerezwa ni
iki: Mbese umugore akwiriye kwiyumvamo y’uko ari ngombwa
kwemera ibyo umugabo ashaka, mu gihe areba ko nta kindi kibitera
ahubwo ari irari ribi rimutegeka mu gihe afite impamvu n’ubwenge
bimweza ko nabikora bigira icyo bitwara umubiri we yashinzwe
n’Imana ngo ube uwera kandi w’icyubahiro ngo awurinde ube
igitambo kizima cy’Imana?
Si urukundo ruboneye kandi rwera rutuma umugore
yishimira irari rya kinyamaswa ry’umugabo we ririmbura amagara
n’ubugingo. Niba afite urukundo nyakuri n’ubwenge azashaka uko
yahindura ubwenge bw’umugabo we, aruvanemo kwishimira irari
ry’ibibi, amutere kwishimira ibyo hejuru by’umwuka, abikoreshe
kumusobanurira iby’umwuka binejeje. Ibyaba byiza
n’ukumuhendahenda yicishije bugufi mu nzira y’urukundo nubwo
byatera umugabo we kumurakarira biruta ko yakonona agaciro
k’umubiri we abitewe no kuryamana birenze urugero. Akwiriye
kumwibutsa mu buryo bwiza no mu neza y’uko imbere ya byose
Imana yitaye ku kubaho kwe kandi y’uko adakwiriye gusuzugura
ibyo ishaka kuko azabibazwa k’umunsi ukomeye w’Imana.
Niba umugore afite urukundo rushyitse maze agakomeresha
ikinyabupfura cye kwera n’icyubahiro cya kigore, ashobora gukoresha
byinshi ubwenge bwe, akeza umugabo we maze agasoza atyo umurimo
ukomeye. Aramutse agenje atyo abasha kwikizanya n’umugabo we akaba
akoze umurimo urimo ibiri. Muri ibyo byiza cyane kandi biruhanije cyane
hagombwa [127] ubwenge no kwihangana, ndetse n’ubutwari burimo
gukiranuka n’ubushizi bw’amanga. Imbaraga n’ubuntu bishobora
kuboneka mu masengesho. Urukundo nyakuri ni rwo rukwiriye kuba
ihame ritegeka umutima. Gukunda Imana no gukunda umugabo ni byo
byonyine bishobora kuba ishingiro ryo gukora neza….
Igihe umugore yeguriye umubiri n’ubwenge ku mategeko
y’umugabo we, akemera ubushake bwe muri byose, agahara
umutima we uhana, n’ikinyabupfura cye, abura umwanya wo
gukoresha icyitegererezo cye gikomeye kibasha kuyobora neza
umugabo we. Umugore akwiriye koroshya kamere y’ubukana
y’umugabo we, kandi icyitegererezo cye cyo kwera kibasha
gukoreshwa mu buryo bwera kandi buboneye kikamutera kugira
umwete wo guhirimbanira gutegeka irari rye maze akagira ubwenge
buruseho bw’iby’umwuka. Kugira ngo bashobore gusangira kamere
n’Imana kandi ngo babone uko bahunga kononekara kuri mu isi
guterwa n’irari. Imbaraga ireshya ibasha kuba ikomeye igatera
-106-
gutekereza ibyo hejuru bifite icyubahiro gikomeye, biruta
iby’imburamumaro, by’iruba rya kamere ritera umutima
utavuguruwe guhora ubirarikiye. Niba umugore yiyumvamo y’uko
inzira yo kunezeza umugabo we ari ugukora ibihwanye n’ingeso ye,
kandi urukundo rw’irari rya kinyamaswa rukaba ari rwo
rumutegeka ibyo akora, uwo mugore ababaza Imana, kuko aba
atayoboje umugabo we ingeso yera. Niba yiyumvamo y’uko akwiriye
kwemera iruba rya kinyamaswa ry’umugabo we, atagize icyo avuga
cyo kumuhakanira, aba atarasobanukirwa n’inshingano afite ku
mugabo we cyangwa ku Mana ye.18
Imibiri yacu yaracunguwe: Irari ribi ryamaze kubona icyicaro
mu mubiri riwukoreramo. Aya magambo “inyama” cyangwa “mu
buryo bw’umubiri” cyangwa “kwifuza k’umubiri” avuga kamere mbi
yo kuyobora umubiri ubwawo ntubashe gukora ibyo ubasha
binyuranye n’ibyo Imana ishaka.Dutegestwe kubamba kamere,
iruba n’irari ryayo.Tuzabikora dute? Dukwiriye kubabaza imibiri
yacu? Ashwi da! Ahubwo dukwiriye kwica ibidushukashukira
gukora icyaha. Ibitekerezo bibi bikwiriye kutwamururwamo.
Intekerezo z’uburyo bwose zikwiriye kugirwa imbata ya Yesu Kristo.
Irari ryose rya kinyamaswa rikwiriye gutegekwa n’imbaraga
y’Umutima. Urukundo rw’Imana ni rwo rukwiriye kwimikwa. Kristo
ni we ukwiriye kwicara ku ntebe y’Ubwami. Imibiri yacu ikwiriye
kuzirikanwa ko ari iye, yarayiguriye, ingingo z’umubiri zikwiriye
kuba ibikoresho byo gukiranuka.19
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE BYAKORESHEJWE MU
MU GIFARANSA KINGEREZA
1 Solemn appeal p 139 Solemn appeal p 139
2 Manuscript 126,1903 Manuscript 126,1903
Review and herald 25 Review and herald 25 sept
3
sept 1888 1888
4 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2p 252 vol 2p 252
5 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2p 380 vol 2p380
6 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2p 391 vol 2p 391
-107-
7 Temoingages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p 663 vol 4p 505
8 Temoingages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p 302,303 vol 2p 472
9 Temoingages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p 308 vol 2p 477,478
10 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2p 381 vol 2p 381
11 Temoingages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p 303,304 vol 2p 473
12 Christian temperance Christian temperance and
and bible hygiene p bible hygiene p 130
130
13 Temoingages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p 303 vol 2p 473
14 Manuscript 1,1888 Manuscript 1,1888
15 Temoingages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p 308 vol 2p 477
16 Manuscript 17,1891 Manuscript 17,1891
17 Temoingages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p 305 vol 2p 474475
18 Temoingages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p 306,308 vol 2p 475477
19 Manuscript 1,1888 Manuscript 1,1888
-108-
UMUGABANE WA 6: URUGO
RUSHYA
-109-
ICYIGWA CYA 19: URUGO RWAKUBAKWA HE?
Amahame ngenderwaho mu guhitamo aho gutura: Imana
ishaka y’uko mu byo guhitamo aho gutura, tugomba kuzirikana
mbere ya byose tukamenya iby’ingeso n’iby’iby’iyobokamana bizaba
bituzengurutse n’ab’ingo zacu. 1
Tugomba guhitamo aho gutura hazafasha iby’umwuka byacu
gutera imbere kandi tukungukira mu mahirwe dufite yose kuko
Satani azihatira kongera ingorane kugira ngo kujya mbere kwacu
tugana mu ijuru bidukomerere mu buryo bushoboka bwose.
Birashoboka ko twakwisanga dutuye ahantu hagoye kuba ,kuko
tutahitamo buri gihe abo duturana na bo, ariko ntabwo tugomba
gutura ku bushake bwacu ahantu hazabangamira kuremwa
kw’imico yacu ya gikristo. Niba inshingano isaba ko tuba bene aho
hantu, tugomba gukuba kuba maso no gusenga kwacu kugira ngo
binyuriye mu buntu bwa Kristo tubashe guhagarara tudahindanye
.2
Amahame y’ubutumwa bwiza... atwigisha guha ibintu agaciro
kabyo, no gukoresha imbaraga zacu zose mu gushyira mu bikorwa
ayo mahame meza kandi arambye. Ibyo ni byo bikwiriye gukorwa
n’abagomba guhitamo aho gutura kugira ngo badateshuka ku
mugambi nyakuri w’ubuzima…
Muhorane iki gitekerezo mu mutima wanyu mu guhitamo aho
muzubaka inzu. Ntugatwarwe n’ubutunzi, ibigezweho cyangwa
imigenzo y’ab’isi. Shakisha ibiteza imbere kwicisha bugufi, kwera,
ubutaraga no gutera imbere mu by’umwuka.3
Mu kigwi cyo gutura ahagaragara imirimo y’abantu gusa, aho uhora
ureba kandi ukumva inama z’ibitekerezo by’ibibi, aho imidugararo
n’impagarara bizana umuruho no gushoberwa, jya aho ubasha kureba
ibyo Imana yakoze. Shakira uburuhukiro bw’umutima ahari ibyiza
n’ituza n’amahoro by’ibyaremwe. Wemerere ijisho ryawe kureba ubwatsi
butoshye, ibihuru n’imisozi. Urebe hejuru ku ijuru rikeye ritijimishijwe
n’umukungugu wo mu mujyi n’umwotsi, maze uhumeke umwuka
ugarura ubuyanja wo mu kirere.4
Urugo rwa mbere nirwo cyitegererezo: Urugo rw’ababyeyi bacu
ba mbere rwajyaga kuba intangarugero ku ngo z’abana babo
bagombaga gutura mu isi. Urugo rurimbishijwe n’ukuboko
kw’Imana ubwayo, ntirwarikubura kuba ingoro ishimishije. Bitewe
-110-
n’ubwibone, abantu bashimishwa no gutura mu mazu y’ibitabashwa
kandi ahenze cyane maze bakirata imirimo y’intoki zabo. Nyamara
Imana yatuje Adamu mu busitani. Aho ni ho hari icumbi rye, ijuru
ni ryo ryari igisenge cy’inzu ye, isi n’ibiyirimo byari ikirambi na ho
amashami atoshye y’ibiti byiza by’inganzamarumbu yari umusego
we. Inkuta z’iyo nzu zari zirimbishijwe n’ibintu by’igiciro ari yo
mirimo ikomeye y’umunyabugeni w’icyatwa. Ibyo biremwa bitagira
inenge byari bikikijwe n’icyigisho cy’ibihe byose, kivuga ko
umunezero nyakuri, utabonerwa mu kwishyira hejuru
n’umurengwe, ahubwo uturuka ku mushyikirano tugirana
n’Imana binyuze mu byaremwe. Iyaba abantu bahaga agaciro gake
ibintu bidasanzwe, bakimenyereza ibyoroheje, baba barashyikiriye
umugambi Imana yabaremeye. Ubwibone no kwikuza nti bijya
binyurwa, ariko abanyabwenge nyakuri, umunezero wabo
uzakomoka mu kwishimira ibyo Imana yabahaye.5
Urugo rwo mu isi Imana, yahitiyemo umuhungu wayo: Yesu
yaje mu isi gukora umurimo w’ingenzi utarigeze ukorwa n’umuntu
uwo ari we wese. Yaje ahagarariye Imana, kugira ngo atwigishe uko
imibereho yacu yagira umusaruro mwiza. Igihe Yesu yazaga
kutwereka uko dukwiriye kubaho, ni ibi ki umubyeyi w’urukundo
yahitiyemo umwana we? Urugo rwitaruye rwo mu misozi y’i Galilaya,
urugo rushyigikiwe n’umurava n’imirimo y’amaboko yiyubashye,
imibereho yoroheje, gusakirana n’ingorane n’imiruho ya buri
munsi. Kwigomwa, kuzigama no kwihanganira gukorana imirimo
umunezero; kumara igihe yigishwa na nyina no kwiga imizingo
y’ibyanditswe byera, igitondo gituje n’umucyo mwiza wo mu bibaya
bitoshye, gukorera ibyaremwe imirimo itunganye, kwigira imbaraga
y’Imana ku byaremwe no kugirana umushyikirano n’Imana, ibyo
byose ni byo Yesu yahuye na byo akiri muto.6
Ingo zo mu cyaro mu gihugu cy’isezerano: Mu gihugu
cy’isezerano, uburezi bwigishirijwe mu butayu bwashoboraga gutoza
kugira akamenyero keza. Abantu ntibirundanyirizaga mu mijyi; buri
muryango wose wari ufite ubutaka bwo guhingamo, bityo
bakabikuramo ubuzima bwiza kandi buzira umuze.7
Icyo ibidukikije byahinduye mu mico ya Yohana: Yohana
Umubatiza, integuza ya Kristo, uburezi bwe bw’ibanze yabukomoye
ku babyeyi be. Igihe kirekire cy’ubuzima bwe yakimaze mu butayu…
Yohana yihitiramo kuzibukira ibinezeza n’ibyishimo by’ubuzima bwo
mu mujyi kugira ngo yemere kwigishwa n’ubuzima bwo mu butayu,
aho yigishwaga n’ibyaremwe byamubashishaga kugira akamenyero
-111-
ko kwiyoroshya no kwiyanga. Aho mu butayu ntiyakomwaga mu
nkokora no gushimwa n’abantu, yashoboraga kwirundurira kwiga
ibyaremwe, n’ibyahishuwe n’imirimo y’ubugiraneza… Guhera mu
bwana bwe, umurimo we uguma mu bitekerezo bye, yemera kuba
ikigega cyera. Kuri we kuba wenyine mu butayu byari ubwihisho
bw’urwikekwe, kutizera no kwandura byari bimaze kuba gikwira
muri rusange. Yari azi ko afite imbaraga nke zo guhangana
n’ibishuko ni yo mpamvu yahungaga cyane icyamuhuza n’icyaha
cyose kugira ngo atazibagirwa akaga gakomeye gakomoka mu
gucumura.8
Ibyiza byo gutura mu cyaro: Uku niko byagendekeye umugabane
munini w’abantu b’Imana. Musome amateka ya [134] Aburahamu, Yakobo,
Yozefu, Mose, Dawidi ndetse n’aya Elisa. Mugenzure imibereho
yababayeho nyuma kandi bakaba baragize ubushobozi bwo gushingwa
imyanya yiringirwa.
Aho ni ho abagabo n’abagore benshi bagize imibereho y’ubupfura
baboneye ubushobozi bwo kunganira isi no kuyiteza imbere. Benshi
barererewe mu ngo zitaruye imigi, ntibapfushije ubusa ubusore
bwabo mu mikino, benshi bagundaguranye n’ubukene n’amagorwa,
bize gukora bakiri bato, bize kwivana mu nkomyi bahura nazo,
bigishijwe kwirwanaho no kwitegeka, kubwo kuba kure y’inshuti
mbi, banyuzwe no kwishimira kunyurwa no kwibera mu byaremwe
no kwibanira n’abantu beza. Banyurwaga no kurya ibyoroheje kandi
bikabaryohera kandi bakirinda mu ngeso zabo. Igihe bari
bahamagariwe gukora umurimo batoranirijwe gukora mu mibereho
yabo yose, bari bafite umubiri utarangwamo umuze, ubwenge
buzima, ibitekerezo bikeye, bashoboraga gukora no kujya inama
kandi bahagaze bashikamye mu byo kurwanya ikibi.9
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
Patriarches et Patriarchs and prophets p
1
prophetes p 146 169
Message a la jeunesse p Message to the young people p
2
417 419
3 Ministere de la Ministry of Healing p 363
guerison p 307 ( rayon
-112-
de la santé p
19,20,22)
4 Ministere de la Ministry of Healing p 367
guerison p 307 ( rayon
de la santé p
19,20,22)
Patriarches et prophetes Patriarchs and prophets p
5
p 26,27 49,50
6 Ministere de la guerison Ministry of Healing p 366,365
p
308,309 ( rayon de la
santé p 21)
7 Ministere de la guerison Ministry of Healing p 280
p
236,237 ( rayon de la
santé p 74)
8 Testimonies for the Testimonies for the church vol
church vol 8 p 221 8 p 221
9 Ministere de la Ministry of Healing p 366
guerison p 309 ( rayon
de la santé p 21,22)
-113-
ICYIGWA CYA 20: UMURYANGO N’UMUJYI
Akaga k’ubuzima bwo mu mujyi: Imibereho yo mu mujyi ni
iy’amafuti, ntifashije kandi ntifatika. Inyota y’ifaranga, guhora
ukubita hirya no hino no gushaka kwinezeza, inyota y’umurimbo,
guhora mu binezeza no gusesagura, byose bivana ibitekerezo ku
mugambi w’ukuri. Byugururira amarembo ibibi byinshi. Ku basore
ibyo bintu bifite imbaraga badashobora kwihanganira. Ibiruhuko
ntibibarika n’mikino no gusiganwa ku mafarashi bikurura abantu
ibihumbi no gukubita hirya no hino kimwe no kwinezeza na byo
birabakurura bikabatesha gukora imirimo ikwiriye. Amafaranga
apfushwa ubusa mu by’imikino yo kwinezeza.1
Kwita ku buzima bwiza: Uburyo umubiri ubaho mu mujyi, bigira
ingaruka mbi ku butaraga. Kwandura indwara hato na hato,
umwuka mubi, amazi mabi, ibyo kurya bibi, gutura bagereker-anye
kandi bacucitse, amacumbi arimo umwijima ndetse no gutura
ahantu hatizihiye ubuzima bwiza ni bimwe mu bintu bibi biboneka
mu mujyi.
Ntabwo ari umugambi w’Imana ko abantu birundaniriza mu
mijyi. Mbere na mbere Imana yatuje ababyeyi bacu ahantu
h’igukundiro bashobora kwitegereza ibyiza bw’ibyaremwe no kumva
ibintu byiza ari na byo yifuza ko natwe twakwishimira muri iki gihe.
Uko tuzarushaho kwegera umugambi Imana yari idufitiye mbere ni
ko tuzarushaho kugira ubuzima buzira umuze n’intekerezo nzima.
2
Amahuriro y’ibibi: Imijyi yuzuyemo ibishuko. [136] Twagombye
gushyiraho gahunda y’umurimo wacu ku buryo bishobotse urubyiruko
rwacu rwarokoka ntirwanduzwe na byo.3
Abana n’abasore bose bagomba kurindwa byitondewe. Bagomba
gutuzwa ahatandukanye n’amahuriro y’ibibi ari mu mijyi yacu.4
Imivurungano n’urujijo: Si ubushake bw’Imana ko ubwoko
bwayo butura mu mijyi, ahahora imivurungano n’urujijo. Reka
dutandukanye abana bacu n’ibyo bintu, kuko urusobe rw’imitsi
yumva y’ubwonko rwose, ruhungabanywa n’ihubi, umubyigano
n’urusaku.5
Amakimbirane y’abakozi: Amashyirahamwe y’abakoresha
n’abakozi, imvururu n’amakimbirane biyavamo bituma imibereho yo
-114-
mu mujyi ikomera cyane kurutaho. Ibibazo bikomeye biri imbere
yacu, kandi imiryango myinshi izasabwa kuva mu mijyi.6
Kurimbuka kwegereje: Igihe kiregeje ubwo imijyi minini igiye
kurimbuka kandi buri wese agomba kuburirwa ibyerekeye
urubanza rugiye kuza bidatinze. 7
Oh!iyaba ubwoko bw’Imana bwasobanukirwaga n’irimbuka
ryugarije imijyi ibihumbi byinshi muri iki gihe, kandi abayirimo hafi
ya bose basenga ibigirwamana!8
Kwihitiramo inyungu z’iby’isi no gukunda inyungu: Ababyeyi
kenshi birengagiza gutuza abana babo aho bazabona icyitegererezo
cyiza. Mu guhitamo aho batura, batekereza mbere inyungu z’iby’isi
mu mwanya wo gutekereza ahazabagwa neza ndetse n’abo
bazaturana. Bityo abana bakagira inshuti zitababashisha kugira
iterambere ryo kwera no kurema imico itunganye…Babyeyi, mwe
muciraho iteka abanyakanani kuko batambaga abana babo,
babatambira ikigirwamana Moleki,mbese mwe mumeze mute?
Mutura amaturo ahenze ikigirwamana cyanyu Mamoni; maze abana
banyu bakuze batarahawe urukundo rw’ingenzi kandi bakaba
barakiriye imico mibi bakomoye ku bandi, bakaba bagaragaza
kutera kwimbitse no kutaba inyangamugayo, musuzuguza ukwizera
muvuga ko mwayobotse kuko kwananiwe gukiza abana banyu.
Musarura ibyo mwabibye. -Umusaruro wo kwikunda kwanyu no
gukunda isi no kwirengagiza ibyiza by’ubuntu bw’Imana-. Mwatuje
imiryango yanyu aho ibishuko byiganje kandi kubana n’Imana yo
bwiza n’uburinzi bwawe. warabyirengagije kandi Uwiteka ntazakora
igitangaza icyo ari cyo cyose ngo akure abana banyu mu bishuko.9
Imijyi ntizana amahirwe meza: Nta muryango n’umwe ku ijana
uzagubwa neza mu by’umubiri, mu by’ubwenge no mu by’umwuka
kubwo gutura mu mujyi. Kwizera, ibyiringiro, urukundo, umunezero
bishobora kugerwaho mu buryo bworoheje iyo uri ahitaruye,
ukikijwe n’imirima, imisozi n’ibiti. Nimwigize abana banyu kure aho
batabona ndetse batumva n’urusaku rw’umujyi, urusaku rwa za
gari ya moshi, imodoka za rukururana maze intekerezo zabo
zizarushaho kuba nzima. Muzibonera ko birushijeho kuborohera
kumenyereza imitima yabo ukuri kw’ijambo ry’Imana. 10
Inama ku bifuza kwimukira mu mujyi bavuye mu cyaro: Ababyeyi
benshi bava mu byaro bimukira mu mijyi bibwira ko hazababera heza
bijyanye n’ibyifuzo byabo. Ariko bitewe niyo mpinduka yo kwimuka
-115-
bashyira abana babo mu bishuko byinshi kandi bikomeye. Abasore
b’abahungu bashyirwa aho batazagira icyo bakora bityo bakiga imico
y’abana bo ku mihanda, bakamanuka buhoro buhoro ingazi z’urwego rwo
gusigingira maze bakazabura burundu gukabakabwa n’ibyiza, biboneye
kandi byera. Mbega uburyo ari byiza kuri iyo miryango kwigumira mu
cyaro aho ibyo babona bibemerera guteza imbere ubushobozi bwabo
[138] bw’umubiri n’intekerezo. Reka urubyiruko rwigishwe guhinga imirima
kuko ari byo bizabaha umunaniro mwiza n’ibitotsi byiza kandi biruhura.
Binyuriye mu bunenganenzi bw’ababyeyi, abasore benshi batuye
mu mijyi yacu bagwa mu kononekara kandi bagahindanya imitima
yabo imbere y’Imana. Iyo ni yo ngaruka yo kutagira icyo ukora.
Amazu arererwamo abasaza ndetse n’amagereza akorerwamo iyica
rubozo, ni wo musaruro w’ubunenganenzi bw’ababyeyi ku bana
babo.11
Ibyiza ni uguhomba iby’isi byose aho gushyira mu kaga imitima
waragijwe. Abana banyu bazafatwa n’ibishuko bityo bakwiriye
gutozwa uko bazahangana na byo bakabinesha. Ni inshingano zawe
gukuraho ikintu cyose kikubuza kwiyegurira mu buryo bwuzuye
n’umutima wawe wose, n’umuryango wawe wose ku murimo
w’Imana no gutanduka n’akamenyero kabi kose.
Aho gutura mu mijyi ituwe n’abantu benshi cyane, mushake
ahantu hitaruye aho abana banyu bazaba bikinze ibishuko, maze
aho uhabatoreze kandi uhabigishiriza kuba ingirakamaro.
Umuhanuzi Ezekiyeli yatondaguye ibyateye Sodomu kwangirika
bikayitera no kurimbuka : “Yari ifite ubwibone n’ibyo kurya byinshi,
n’ubukire bwe n’abakobwa be, kandi ntiyakomezaga ukuboko
kw’abakene n’indushyi.” abashaka guhunga ibyago byagwiriye
Sodomu bagomba kwirinda inzira zose zateye umujinya w’Imana
kwisuka kuri uwo murwa wari uhindanye.12
Ubwo Loti yageraga i Sodomu yari yiteguye byimazeyo kwirinda
gukiranirwa no gutegeka ab’inzu ye kumukurikiza. Ariko
ntiyabishobora. Kwangirika kw’aho kwagize ingaruka ku kwizera
kwe. Kandi kuba abana be bari bifatanyije cyane n’abaturage ba
Sodomu, byatumye ibyifuzo bye bigendana n’ibyabo, ingaruka
zirigaragaza. Benshi baracyakora ikosa nk’iryo.13
Mwihatire guhitamo aho mutura hitaruye uko bishoboka [139] kose
ahameze nka Sodomu na Gomora. Mwirinde gutura mu mijyi minini.
Niba mushoboye, muture ahantu hatuje ho mu cyaro, kabone n’ubwo
-116-
mwakora mutyo, mukabura amahirwe yo kuronka ubutunzi. Muture
ahantu muzaronkera icyitegererezo cyiza.14 .Uwiteka yansabye kuburira
abantu bacu ko badakwiriye kwirukira kujya mu mijyi kugira ngo
bahubake amazu yo kubabwamo n’imiryango yabo. Nashinzwe kubwira
abagabo n’abagore nti: ntimugacogore kurindira abana banyu aho
mutuye, mu mazu yanyu.15
Igihe kirageze cyo kuva mu mijyi: ubutumwa bwanjye ni ubu:
Mukure imiryango yanyu mu mijyi.16
Kuko Imana ikinguye inzira, igihe kirageze ngo imiryango isohoke
mu mijyi. Abana bagomba kugarurwa mu cyaro. Ababyeyi nibashake
mu cyaro ahantu heza batuza ababo hahuje n’ubushobozi bwabo.
Nubwo inzu yaba ari nto cyane, yakagombye kugira ubutaka bwo
guhingwaho.17
Mbere y’ibihano bigomba kwisuka ku batuye isi, Imana
irahamagara Abisirayeri nyakuri bose kwitegura ibyo bigiye kubaho.
Imana yohereza ababyeyi umuburo ugira uti: muteranirize abana
banyu mu ngo zanyu, mubatandukanye n’abatumvira amategeko
y’Imana, n’abigisha kandi bagashyira mu bikorwa ikibi. Muhunge
imijyi minini byihuse cyane uko bishoboka kose.18
Imana izafasha ubwoko bwayo: Ababyebyi bashobora kugira amazu
mato mu cyaro, n’akarima ko guhingamo n’isambu yo guhingamo
izababashisha kubona imboga n’imbuto bizasimbura ibyo kurya
bikomoka ku nyamaswa bibangamira imigendekere myiza y’amaraso.
Aho, abana ntibazahahurira n’ingaruka mbi z’imibereho yo mu mujyi.
Imana izafasha ubwoko bwayo kubona [140] aho batura hameze hatyo
hitaruye imijyi.19
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU CYONGEREZA
BY’IGIFARANSA
1 Ministere de la guerison Ministry of Healing p 364
p 307,308 (rayon de
santé p20)
2 Ministere de la guerison Ministry of Healing p 365
p 308, (rayon de santé
p20,21)
-117-
3 Country living p 30 Country living p 30
4 Country living p 12 Country living p 12
5 Country living p 30 Country living p 30
6 Ministere de la guerison Ministry of Healing p 364
p 308, (rayon de santé
p20)
7 Evangelism p 29 Evangelism p 29
8 Review and Herald 10 Review and Herald 10 sept
sept 1903 1903
9 Testimonies for the Testimonies for the church vol
church vol 5 p 320 5 p 320
10 Country living p 13 Country living p 13
11 Review and Herald 13 Review and Herald 13 sept
sept 1881 1881
12 Testimonies for the Testimonies for the church vol
church vol 5 p 232,233 5 p 232,233
13 Patriarches et prophetes Patriarchs and prophets p 168
p 146
14 Manuscript 57,1897 Manuscript 57,1897
15 Country living p 12,13 Country living p 12,13
16 Country living p 30 Country living p 30
17 Country living p 24 Country living p 24
18 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church vol
vol 2 p 529 6 p 195
19 Medical ministry p 310 Medical ministry p 310
-118-
ICYIGWA CYA 21: AMAHIRWE YO GUTURA MU CYARO
Agasambu gato n’inzu nziza: Aho bishoboka hose, inshingano
y’ababyeyi ni iyo gushakira abana babo aho baba ho mu cyaro.1
Ababyeyi bafite umurima n’aho kuba hameze neza ni abami
n’abamikazi.2
Nti mubifate nko kwitambaho igitambo kuva mu mujyi
ukimukira mu cyaro. Mu by’ukuri imigisha myinshi ihategerereje
abashaka kuyakira.3
Kuba mu cyaro bitera kuzigama: Inshuro nyinshi, Uwiteka
yatwigishije ko abizera bagomba kwimura imiryango yabo,
bakayikura mu mijyi bakayishyira mu cyaro, aho bashobora
kwibonera umusaruro w’ibibatunga kuko mu bihe bizaza ikibazo cyo
kugura no kugurisha kizaba gikomeye cyane. Twagombaga
gutangira gushyira mu bikorwa amabwiriza twahawe inshuro
nyinshi agira ati: “Musohoke mu mijyi mujye gutura mu turere
tw’icyaro, aho amazu atarundanye, aho muzagirira umudendezo wo
kudakomwa mu nkokora n’abanzi.” 4 (Inama zagutse kuri iyi ngingo
ziri mu gitabo cyitwa country living).
Inama ku muntu utuye mu mujyi: Ni ibyingenzi kuri mwe
gutandukana n’amaganya maze mukerekeza mu cyaro aho
ibyangiriza ubwenge bw’abasore bidafite imbaraga nyinshi cyane. Ni
iby’ukuri ko no mu cyaro utazaba utandukanye burundu
n’amaganya no guhangayika ariko muzahirindira ibibi byinshi kuko
muzugarira amarembo ibishuko byinshi bitera bigambiriye
kwangiriza intekerezo z’abana banyu.
Bakeneye imirimo ndetse n’ibibahuza icyarimwe.Ubwigunge bw’abana
mu rugo rwabo rwo mu mujyi bwa- [142] tumye batanyurwa ndetse
bakanahangayika bityo bagira akamenyero ko kwihuza n’abapfapfa bityo
bagira ingaruka z’uburere bubi…
Imibereho yo mu cyaro izababera myiza cyane kuko gukorera
mu mwuka mwiza bibatera ubuzima bwiza mu by’umwuka no mu
by’umubiri. Bagomba kugira akarima ko guhingamo kazaba aho
kwidagadurira n’aho gukorera imirimo y’ingenzi. Guhinga imboga
n’indabo byagura ibyo umuntu akunda no kwibaza anariko
bibasobanurira mu buryo bwimbitse ibyaremwe n’Imana, ubwiza
-119-
bwayo n’akamaro kayo. Nibayoborwa ku muremyi no k’umwigisha
wa byose, intekerezo zabo zizashikama kandi zibonere.5
Imigisha ikomeye yasezeraniwe abatuye mu cyaro: Isi ifite
imigisha myinshi izigamiye abafite umwete n’ubushake no
kwihanganira gushakisha ubwo butunzi bwayo. Abahinzi benshi
ntibabonye umusaruro bagakwiye kuvana mu murima wabo kuko
bafata umurimo wabo w’ubuhinzi nk’umurimo usuzuguritse; nti-
bamenye ko muri uwo murima harimo umugisha wabo ubwabo
ndetse n’uw’imiryango yabo.6
Umurimo ukangura intekerezo kandi ugatunganya imico: Mu
guhinga ubutaka, umuhinzi mwiza azabona ubutunzi atakekaga. Nta
n’umwe wagera ku musaruro mu buhinzi, atitaye ku mategeko abugenga.
Amakene yihariye ya buri gihingwa agomba kwigwa. Ibihingwa by’ubwoko
butandukanye bikenera ubutaka n’imihingire bitandukanye, kubahiriza
amategeko agenga buri gihingwa ni byo bizana umusaruro. Ubwitonzi
busabwa mu kugemura no gutera ibimera, kugira ngo hatagira n’umuzi
wangirika cyangwa bigaterwa ahadakwiriye, kwita ku bimera bikiri bito,
kubyanganyaho amahage no kubivomerera, kubirinda ubukonje bukabije
n’ijoro n’izuba ryotsa ku manywa, kubagara, [143] kubirinda indwara
n’udukoko twangiriza, no kubikorera; ntibyigisha gusa amasomo y’ingenzi
mu gukuza imico ahubwo n’uwo murimo ubwawo ni uburyo bwo gukuza
ubwenge.
Mu gutoza urubyiruko kwigengesera, kwihangana, kwita kuri
buri kantu kose no kumvira amategeko y’ibyaremwe; ibyo byose
bitanga uburere bw’ingenzi. Kugirana umusabano uhoraho n’ub-
wiza bw’ibyaremwe n’ubwiru bwo kubaho kimwe no gukabakabwa
kuzanwa no gukorerera ibiremwa byiza by’Imana; bitera abana
kugira intekerezo zibangutse, bigatunganya kandi bigakuza imico.7
Imana yiteguye guhugura no kwigisha: Uwigishije Adamu na
Eva gufata neza ingobyi ya edeni , yiteguye no kwigisha abantu bo
muri iki gihe. Ubwenge bufitwe n’uhinga umurima, akawubibamo
imbuto ndeste akawushyiramo n’ibimera. Isi yuzuyemo ubutunzi
buhishe kandi Imana ishaka ko ibihumbi n’uduhumbi tw’abantu
birundanirije mu mijyi ko bahinga ubutaka kugira ngo bagerageze
amahirwe yabo maze ngo barebe ko ari bo bakwironkera bumwe bwo
muri bwo… Abatuza imiryango yabo mu cyaro baba babarinze
ibishuko byinshi. Abana babana n’ababyeyi bakunda Imana kandi
bakayubaha baba bafite amahirwe yo kuhigira inyigisho nyinshi
zikomotse ku Mwigisha mukuru, We soko y’ubwenge bwose. Bafite
-120-
amahirwe menshi yababashisha kugira imico izabemerera kwinjira
mu bwami bw’ijuru.8
Umugambi w’Imana kuri Isirayeri: Bitewe no kutumvira, Adamu na
Eva banyazwe Edeni n’isi yose iravumwa ku bw’icyaha. Ariko iyo ubwoko
bw’Imana bukurikiza amabwiriza bwahawe, igihugu cyari kugumana
uburumbuke bwacyo n’ubwiza bwacyo karemano. Uwiteka ubwe yahaye
amabwiriza isirayeli arebana n’uko bahinga ubutaka n’uko bakora mu
kubuvugurura. Bityo, binyuriye mu mabwiriza mvajuru, igihugu cyose
cyari cyaragenewe [144] kubabera icyigisho kibereka ukuri kw’iby’umwuka.
Kuko iyo amategeko yayo agenga ibyaremwe yubashywe, ubutaka na bwo
bwera umusaruro wabwo, kandi ni mu kumvira amategeko
mbonezamubano abisirayeri bashoboraga kugaragaza imico y’Isumba
byose.9
Kura inyigisho z’iby’umwuka mu buzima busanzwe: Imana
ituzengurutsa ibyiza byinshi bikomoka mu byaremwe kugira ngo
bitureshye. Yifuza ko duhuza ubwiza bw’ibyaremwe n’imico yayo.
Ni twiga twitonze igitabo cy’ibyaremwe tuzagisangamo imbuto
z’urukundo n’imbaraga zitagira akagero z’Imana.10
Inyigisho za Yesu nti zibanda gusa ku munsi w’ikiruhuko ahubwo
zizibanda ku cyumweru cy’imirimo... Mu mirimo yo kubiba, yo
kuhira no gusarura, atwigishirizamo kubona ishusho y’umurimo
w’ubuntu mu mitima yacu. Muri buri shami ry’umurimo
w’ingirakamaro no mu bo tubana na bo mu buzima, Yifuza ko
dushyira mu bikorwa ukuri kwa Bibiliya mu mirimo yoroheje yacu
ya buri munsi, ntibizaduhuza ku buryo tuzibagirwa Imana.
Ubudatuza, izatwibutsa Umuremyi wacu n’Umucunguzi wacu.
Bimeze nk’umunyururu w’izahabu, gutekereza ku Mana bizagenda
bigaruka mu mirimo yose yo mu rugo. Ubwiza bwe buzatugaragarira
bundi bushya binyuze mu byaremwe. Tuzamenya biruseho ukuri
kw’ijuru kandi tuzagenda turushaho kwegera kwera kw’ijuru.11
Amategeko agenga ibyaremwe n’umuntu ni amwe: Umwigisha
mukuru yayoboraga abamwumvaga ku byaremwe kugira ngo
babashe gutegera amatwi ijwi ry’Imana rivugira mu byaremwe
byose, kandi igihe imitima yabo yabaga imaze koroha n’intekerezo
zabo zikingutse yabafashaga gusobanura inyigisho z’iby’umwuka
zikubiye [145] mu byo barebaga… Mu nyigisho ze habagamo
ibyakururaga intekerezo bikareshya buri mutima. Bityo aho kugira
ngo inshingano za buri munsi zibabere umutwaro uvunanye,
-121-
zitarangwamo ibitekerezo bihanitse, zoroshywaga kandi
zikangushywa no guhora bibuka iby’umwukan’ibitagaragara.
Uko ni ko na twe tugomba kwigisha. Ni ngombwa ko abana biga
kwitegereza urukundo n’ubwenge by’Imana mu byaremwe. Reka
gutekereza Imana babyigire ku kwitegereza inyoni, uturabyo n’ibiti
maze ibigaragara byose bibabere abasobanuzi b’ibitagaragara kandi
ibibaho mu buzima byose bibe uburyo mvajuru bwo kwigisha.
mu buzima, noneho berekwe ko amategeko agenga ibyaremwe
n’ibibaho mu buzima ari na yo agomba kutugenga natwe; kandi ko
yatangiwe kutugirira neza, ndetse ko umunezero nyakuri n’intsinzi
mu buzima bishobora kugerwaho gusa ari uko tuyumviye.12
Ibyigisho ngiro twigishwa n’ubuhinzi: Mu masomo hafi ya yose
atabarika dukura mu nzego zitandukanye z’imikurire, afite agaciro
gakomeye ni ya yandi akubiye mu mugani wo gukura kw’imbuto
wavuzwe n’Umukiza. Uwo mugani ukubiyemo amasomo
y’urubyiruko n’abakuze…
Kumera k’urubuto byerekana itangira ry’ubuzima bw’iby’umwuka,
naho gukura kw’ikimera kugashushanya iterambere ry’imico….Igihe
ababyeyi n’abigisha bagerageza kwigisha aya masomo ajye ashyirwa no
mu bikorwa. Reka abana ubwabo bategure ubutaka kandi babibe
imbuto. Igihe bazaba bakora, umubyeyi cyangwa umwigisha ashobora
kubasobanurira ko umutima na wo ari akarima gashobora kwakira
imbuto nziza cyangwa mbi ikabibwemo, kandi ko uko umurima utegurwa
ngo wakire imbuto ari nako umutima ugomba gutegurwa ngo uterwemo
imbuto y’ukuri… Nta muntu wategereza kuzasarura aho atigeze ahinga.
Nta gutezuka cyangwa kurambirwa agomba gutegura ubutaka, [146]
akabiba, agahinga kandi akita ku musaruro. Ni nako bikwiriye kugenda
mu kubiba imbuto z’umwuka. 13
Akamenyero kabi kagereranywa n’igiti kibi: Niba bishoboka
kose umuryango ugomba kuba kure y’umujyi, aho abana bazabona
akarima ko guhingamo. Buri wese akwiriye kugira akarima ke ko
kwiharikamo. Maze uko uzajya ubigisha guhinga no kuringaniza
amayogi yo guteramo imbuto n’akamaro ko kubagara ukarandura
urwiri rwose abe ari nako uzajya ubigisha na none uburyo ari ikintu
cy’ingenzi kugira imibereho itarangwamo ikibi n’ingeso z’ubugizi bwa
nabi. Mu bigishe kurandura ingeso mbi nk’uko barandura urwiri mu
-122-
mirima yabo. Bizamara igihe kirekire wigisha ibyo byigisho ariko
bizagira umumaro ndetse ukomeye cyane.14
Umunezero w’umuryango, igihamya cyo kwizera kwacu:
Ababyeyi bategekwa n’Imana gutuma aho batuye hahwana n’ukuri
bamamaza. Bashobora kwigisha abana babo ibyigisho bitunganye
maze abana bakiga gufata iwabo ho mu isi n’iwabo ho mu ijuru.
Umuryango wo mu isi ukwiriye gukora uko ushoboye kose ngo ube
icyitegererezo cy’uwo mu ijuru. Ibishuko byo kwishimira ibibi byo
mu isi bizabura imbaraga rwose. Abana bakwiriye kwigishwa ko
bageragerezwa mu isi, kandi bigishirizwa kuzaba abaturage bo mu
mazu Kristo ategurira abamukunda kandi bagakomeza amategeko
ye. Uyu ni umurimo ukomeye uruta iyindi yose ababyeyi bakwiriye
gukora. 15
Babyeyi, mushake uko mwatura mu cyaro: Igihe cyose Imana
izaba ikimpa imbaraga zo kubwira ubwoko bwacu, sinzigera ntuza
kubwira ababyeyi ko bakwiriye kuva mu mijyi bakajya mu cyaro,
aho babona ubutaka bwo guhingwa kandi bakigira mu gitabo
cy’ibyaremwe inyigisho zo kwera no kwicisha bugufi. Ubutunzi
bw’ibyaremwe ni umuhamya wa bucece w’Imana, iduha kugira ngo
atwigishe ukuri kw’iby’umwuka. Bitubwira iby’urukundo rw’Imana
kandi bikaduha ubwenge bw’umunyabugeni ukomeye n’umwigisha
mukuru. Nkunda indabo nziza. zitwibutsa ingombyi ya Edeni kandi
zikatuyobora mu gihugu cyahawe umugisha icyo ni dukiranuka
tuzinjiramo bidatinze. Imana yanyeretse imbaraga ikiza iri mu
ndabo.16
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU KINGE-
GIFARANSA REZA
1 Country living p 12 Country living p 12
2 Fundemental of Christian Fundemental of Christian
education p 327 education p 327
3 Country living p 14 Country living p 14
4 Country living p 9,10 Country living p 9,10
5 Testimonies for the Testimonies for the church vol
church vol 4 p 136 4 p 136
-123-
6 Fundemental of Christian Fundemental of Christian
education p 326,327 education p 326,327
7 Education p 109 Education p 111, 112
8 Fundemental of Christian Fundemental of Christian
education p 326 education p 326
9 Paraboles de Jesus p 250 Christ object lesson p 289
Message a la jeunesse p Message to young people p
10
363 365,366
Paraboles de Jesus p
11 Christ object lessons p 26,27
17,18
12 Education p 98,99 Education 102,103
13 Education p 100,102,108 Education p 104,111
14 Counsel to teachers , Counsel to teachers , parents
parents and students p and students p 124
124
15 Christian temperance Christian temperance and
and Bible Hygiene p 144 Bible Hygiene p 144
16 Letter 47,1903 Letter 47,1903
-124-
ICYIGWA CYA 22: KUBAKA NO GUSHYIRA IBIKORESHO
NKENERWA MU NZU
Genzura ko umwuka mwiza n’imirasire y’izuba bigera mu nzu
kandi ko n’imiyoboro y’amazi bimeze neza: Inzu rusange
n’iz’abantu ku giti cyabo zakagombye kubakwa aho umwuka mwiza
n’imirasire y’izuba bibasha kugera mu buryo buhagije muri zo.
Insengero nyinshi n’ibyumba by’amashuri kenshi usanga
bitubahiriza iri bwirizwa. Kubura umwuka mwiza bitera kwikurura
no guhondobera kandi bikabuza kumva ibibwirizwa byiza ndetse
bigatera umwigisha kunanirwa no kutagera ku musaruro.
Amazu yose agenewe guturwamo n’abantu akwiriye kubakwa
ahirengeye, ahataregama amazi kandi humutse… Iki kibazo
cyitabwaho gake. Kurwaragura, indwara zikomeye n’imfu nyinshi,
biterwa no gutura ahantu hari ubukonje na marariya y’ahantu
haciye bugufi no kubura amahoro bitewe n’indwara.
Mu gihe cyo kubaka amazu, ikintu cy’ingenzi cyane cyane ni
ugushaka ahantu hari umwuka mwiza mwinshi n’umucyo w’izuba
mwinshi. Mureke muri buri cyumba cyose cy’inzu hajye hanyuramo
umwuka mwiza kandi mwinshi. Ibyumba byo kuryamamo bikwiriye
kuringanizwa mu buryo butuma umwuka uzamo, undi ugasohoka
ku manywa na nijoro. Nta cyumba gikwiriye kuryamwamo, keretse
kigiye gikingurwa buri munsi kugira ngo umwuka n’umucyo w’izuba
bikizemo. Mu bihugu byinshi bitandukanye usanga hari ibyuma byo
gushyushya cyangwa gukonjesha icyumba cyo kuryamamo bitewe
n’igihe barimo.
Icyumba cy’abashyitsi kimwe n’ibindi byumba gikwiriye kugira
umwuka uhagije no kugerwamo n’izuba, kikagira n’ibindi byangombwa
byo gutuma gishyuha n’ibyumutsa ubukonje buba mu byumba
bidakoreshwa cyane. Uwo ari we wese uryama mu cyumba kitageramo
izuba cyangwa mu [149] buriri butashyuhijwe cyangwa ngo bugerwemo
n’umwuka mwiza aba ashyize ubuzima bwe mu kaga ndetse n’imibereho
ye yose… Abafite abantu bakuze bakwiriye kwibuka ko bakenera
ibyumba bishyushye kandi bimeze neza uko barushaho kugera mu za
bukuru, ni ko imbaraga zo kurwanya indwara zigabanuka, ibyo bigatuma
barushaho gukenera izuba ryinshi n’umwuka mwiza.1
Kwirinda ibidendezi by’amazi: Niba dushaka ko ubuzima
n’umunezero byiganza mu rugo rwacu, twubake inzu yacu kure
-125-
y’urusaku ruba mu kajagari maze twemerere umwuka mwiza
uhembura winjire muri yo. Ntimugakinge mu madirishya imyenda
iremereye, ujye ukingura amadirishya n’imyenda iyakinzemo
idatuma umuntu areba hanze. Ntugatume ibiti by’amatunda bitera
igicucu ku madirishya, kandi ntugatume ibiti bibuza izuba kugera
mu nzu. Izuba ribasha gutuma imitako n’itapi bicuyuka ariko
rigatuma abana bagira ubuzima bwiza. 2
Imbuga izengurutse urugo: Imbuga izengurutse n’ibiti n’uduti
duto tw’imitako tukaba duteye ku ntera nziza hagati yatwo n’inzu
tuzatera umunezero mu muryango. Ibidukikije nk’ibyo, ni ba
byitabwaho neza ntibizabangamira ubuzima. Ariko ibiti n’uduti
ducucitse tuzengurutse kandi dutwikiriye inzu dutera umwanda ku
nzu kuko bibuza umwuka mwiza n’imirasire y’izuba kwinjira mu
nzu. Icyo bibyara n’ubukonje buhoraho mu nzu, byumwihariko mu
gihe cy’imvura.3
Icyo ubwiza bw’ibyaremwe bufasha umuryango: Imana ikunda
ibyiza. Yambitse isi n’ijuru ubwiza kandi nka se [150] w’abana ubishimira,
Imana inezezwa no kubona abana bayo bishimira ibyo yaremye. Yifuza
ko mu ngo zacu harangwa n’imitako y’ibyaremwe.
Hafi y’abatuye icyaro bose, uko baba bakennye kose bashobora
kuzengurutsa inzu yabo utwatsi twiza duciriritse, ibiti bike byo
kuhatera amahumbezi, uburabyo n’ibiti bihumura neza iyo
byakuze. Ibyo byose byatera urugo kugaragara neza no gutuma
abantu bakunda kureba ibyaremwe kandi bigatuma abo mu rugo
bashyikirana kandi bakagirana umushyikirano n’Imana.4
Ibikoresho byo mu nzu bigomba kuba byoroheje: Akamenyero
kacu gasanzwe katubuza umunezero mwinshi n’imigisha myinshi,
katubuza kubaho turi ingirakamaro mu buryo bushoboka bwose.
Gushyira mu nzu ibikoresho bihanitse kandi bihenze ntabwo ari
ukwaya gusa amafaranga ahubwo bigutera kugira amekene menshi
ndetse bikaba inkomoko y’amaganya ahoraho...5
Mushyire mu nzu yanyu ibikoresho biciriritse, bizarama kandi
bitaremereye , byakorerwa isuku mu buryo bworoshye, kandi bikaba
byasimbuzwa ku giciro gito. Mu gukora ibibanogeye, urugo
ruciriritse mushobora kuruhindura urugo rwiza kandi rureshya
abandi ni ba rwiganjemo urukundo n’ibyishimo.6
-126-
Kugira ibintu byinshi bidafite akamaro ntibyazana umunezero.
Bityo uko ibintu byo mu nzu bizashyirwa kuri gahunda mu buryo
bworoheje kandi neza ni ko bizaha abawugize umunezero.7
Kwirinda umwuka wo kurushanwa: Ubuzima buhemukira
cyane kandi bugatera agahinda abantu benshi bihimbira ingorane.
Mu kwihatira kwigana abandi ibyo bakora, bakora ibikorwa
bidakenewe. Intekerezo zabo iteka ziba zihugijwe no kumenya uko
bahaza amakene yo kwibona kwabo no gukurikiza amabwiriza
y’ibigezweho…
Amafaranga, kubyitaho n’imbaraga bishirira mu bintu bitangiriza
gusa ahubwo bitanakenewe. Iyaba amafaranga yabigiyeho
yarakoreshejwe ku bw’umugambi uhanitse wo gukiza imitima,
umurimo w’Imana uba warateye imbere biruseho. Abantu benshi
cyane barahagizwa n’ibyo bibwira ko ari iby’ingenzi cyane mu
buzima ariko kugira ngo babigereho, bagatamba ubuzima bwabo,
imbaraga zabo n’amafaranga menshi. Umwuka mubi wo guhangana
utera abantu basa nk’aho bari mu kigero kimwe guhanganira
kwiyerekana mu myambarire no mu byo batunze mu nzu. Ijambo
“urugo” ryahindanijwe ku buryo risigaye risobanura “Ubwinshi
bw’ibintu n’imitako myiza n’amarangi asize ku nkuta enye z’inzu”
mu gihe abagize umuryango bo babaho mu muhangayiko wo mu
bwenge uhoraho, kugira ngo banezeze ibyo ibigezweho bibasaba mu
mashami yose y’ubuzima.8
Benshi ni abahanya mu ngo zabo kuko bagerageza ku giciro icyo
ari cyo cyose kwigaragaza imbere y’abandi. Bakoresha amafaranga
menshi kandi bagakora ubutaruhuka kugira ngo bimakaze
umubano wo bagirana n’ab’abashimagiza, mu byukuri ntibiyitaho
cyangwa ngo bite ku butunzi bwabo. Buri kintu cyose gifatwa nkaho
ari icy’ingenzi ko kigomba kuba kiri mu rugo, maze kigatakazwaho
amafaranga menshi, kabone nubwo kinezeza amaso kandi
kikabongerera ubwibone ariko ntacyo cyungura mu gukomeza
umuryango. Ibyo byose kugira ngo bigerweho bisaba imbaraga
nyinshi, no kwihangana kwinshi n’igihe kirekire cyakagombye
gukoreshwa mu murimo w’Imana.
Ubuntu butagira akagero bw’Imana buza ku mwanya wa kabiri,
inyuma y’ibintu bitagira agaciro. Abantu benshi mu gihe barundanya
ibintu byinshi muri ubwo buryo kugira ngo bibanezeze, birangira
bazimije ubushobozi bwo kunezerwa. Bavumbura ko ibyo barundanije
byose bitazabazanira kunyurwa bari bategereje. Imihati idatuza no
-127-
guhangayika guhoraho kubiherekeza, kugira ngo buzuze [152] inzu
ibikoresho byose byo kunezeza abashyitsi n’abanyamahanga bageze mu
rugo ntibitanga inyishyu ihwanye n’igihe n’amafaranga babitakarijemo.
Uko ni ukwiremera umutwaro w’imibabaro utabasha kwikorera.9
Gusura kw’amaharakubiri: Mu miryango imwe n’imwe bafite
akamenyero ko gukora cyane bakarenza urugero.nubwo isuku no
gushyira ibintu kuri gahunda ari ingenzi kugira ngo umuntu
amererwe neza mu nzu, ariko ntibikwiye kurenza urugero kugeza
ubwo bihunduka umutwaro uremereye abagize umuryango. Mu nzu
zimwe na zimwe zibamo abantu biyubashye, rimwe na rimwe usanga
gushyira ibintu kuri gahunda harimo gukariha cyane ku buryo
usanga na byo bigaragara nabi kimwe nko kubona ibikoresho bitari
kuri gahunda. Amategeko nk’ayo agoye yo mu nzu ahabanye
n’ikiruhuko buri wese aba yiteze kubonera mu rugo rusanzwe.
Iyo habayeho gusurwa n’incuti magara, si byiza kubona
umukubuzo, n’umukoropesho binyanyagiye aho ari hose
mo ugasanga gikoreshwa mu gushyira ibintu kuri gahunda
ubudatuza no kugenzura inguni zose zigize inzu kugira ngo barebe
ko umukungugu cyangwa se inzu z’ibitagangurirwa zahubatse ko
babivanaho. Nubwo abikorana amakenga make yibwiye ko ntacyo
bitwaye, ariko aba akugaragarije ko aha agaciro isuku kuruta
kumusura kwawe.
Dore urugero rw’inzu ihabanye byihabya n’ingo nz’izo. Twari mu cyi
rishize ryo mu 1876. Mu masaha make twamaze muri uwo muryango,
abo bashyitsi bacu nta gikorwa cy’imburamumaro bigeze bakora
cyangwa se cyari gukorwa mu wundi mwanya, ariko twese hamwe
twakoresheje igihe cyacu mu buryo bwiza kandi turagicungura, ibyo
byateye intekerezo n’umubiri byacu kuruhuka. Nubwo iyo nzu yari ifite
ibikoresho bitari byinshi ariko yari icyitegererezo cyo kwiganwa. Ibyumba
byose byageragamo umucyo n’umwuka mwiza… Ibyo bifite agaciro
kenshi kuruta imirimbo ihenze. Uruganiriro ntirwari [153] rutatswemo
ibintu byinshi, ku buryo ki byananiza amaso ahubwo byari kuri
gahunda.
Intebe z’ubwoko butandukanye zari nziza kandi zikwiranye
n’abagize umuryango. Hariho intebe z’imisego zari hasi,
iz’izenguruka ndetse nizitagira umusego, iz’imisego zari hejuru
ziherereye i buryo, intebe z‘agatangaza n’izindi nyinshi nziza cyane
kandi zikomeye. Zose icyarimwe wagiraga ngo zirikukubwira ngo :
“Ngwino unyicareho urebe ukuntu meze neza.” Hari kandi n’ameza
-128-
yari yuzuyeho ibitabo n’ibinyamakuru byari byiza byose kandi
bireshya ubibonye ku buryo ki bitabuza n’umushyitsi kubikoraho
nta pfunwe afite ko ari bubikure mu mwanya wabyo.
Ba nyiri iyo nzu yari ineje bari bafite ubushobozi bwo
kuyuzuzamo no kuyitaka mu buryo buhenze ariko bagize ubwenge
bwo guhitamo iby’ingenzi kuruta kuzuzamo ibitari ingirakamaro.
Nta kintu na kimwe muri iyo nzu cyari cyiza ku buryo kitakoreshwa,
kandi amadirishya barayakinguraga kuko batatinyaga ko ama tapi
n’ibindi bikoresho byo mu nzu ko byacuyuka. Umucyo w’izuba
n’umwuka mwiza izo mpano z’ijuru kimwe n’impumuro z’indabo zo
mu busitani byashoboraga kugera hose. Uwo muryango na wo wari
umeze neza nk’uko n’inzu yabo yari imeze neza, batwitagaho
banezerewe, bakadukorera ibishoboka byose ngo twumve tumerewe
neza kandi bakatugaragariza ko tutababangamiye. Nukuri
twiyumvishemo ko ari ahantu heza ho k uruhukira, rwari urugo
rwiza mu busobanuro nyabyo.10
Ihame rigomba gukurikizwa mu gutunganya inzu: Agakabyo
twavuze gatera mu ngo nyinshi kutumvikana nti gahuje n’amahame
rusange agenga ibyaremwe. Imana ntiyashyiriyeho indabo urubibi
zitagomba kurenga ariko yazishyizeho nk’ingemwe mu ihumbikiro
ryazo kandi izishyiraho kugira ngo zibere ubwiza isi binyuriye mu
miterere n’amabara yazo atandukanye. Ibiti byo mu ishyamba [154] nabyo
ntibiringaniye. Biruhura amaso n’intekerezo gutindagira ureba ibyiza
bikomoka mu byaremwe, mu mashyamba, imisozi, ibibaya, ibikombe,
imigezi no kwishimira kureba imiterere n’amabara n’ubwiza bw’ibiti,
n’uduti duto n’indabo biteye mu busitani bitanga ishusho nziza. Abana,
abasore n’abakuze bashobora kuharuhukira no kuhanezerwa.
Iri tegeko ryo rigenga imiterere itndukanye y’ibyaremwe
rishobora gushyirwa mu bikorwa mu muryango nk’ihame
rigenderwaho. Hagomba kubaho guhuza amabara atandukanye mu
gushyira kuri gahunda ibikoresho byo mu nzu. Ariko kugira ngo bibe
bigaragara neza ntibisaba ko ibikoresho byo mu cyumba kimwe biba
biteye kimwe, bikoze mu kintu kimwe… ibiri amambu, bibereye
ijisho ko ubwiza bw’ibintu byinshi biri hamwe bugaragazwa no
gutandukana kwabyo.
Urugo rugomba kuba runejeje kandi ruciye bugufi
rutarangwamo ibikoresho bihenze cyangwa by’agakabyo,
umunezero ntuzaharangwa niba inyifato y’abawugize idahuza
n’ubushake bw’Imana. Umunezero ugomba kurabagirana mu nzu
-129-
hose. 11 . Ababa mu nzu bagomba kuba mu byumba bigeramo izuba
kandi byiza kandi buri munsi bagomba kugira ibikoresho bisa neza.
Ibi bizatera urugo kureshya abarubamo n’incuti zabo zibitaho
bashobora kugira icyo bigiranaho. 12
Mwite ku gukomera no kumererwa neza kw’abana:
Kunyurwa n’umunezero by’abana mu muryango nti bishingiye ku
bintu bihambaye cyangwa se ku bikoresho bihenze ahubwo
bishingiye ku rukundo rwimbitse no kwitabwaho guhoraho
kw’ababyeyi babo.13
Inkuta enye, ibikoresho bihenze, tapi z’ubwoya burebure,
ibirahuri bishashagirana n’amafoto y’agaciro ntibihagije gutuma
urugo ruba rwiza mu gihe rutarangwamo urukundo no kumvikana.
Iryo zina ryahawe umugisha ntirishobora kwitwa ayo mazu
y’amagorofa atarangwamo umunezero …
Mu miryango nk’iyo, kwita ku bana no kubakomeza ni cyo
kintu cya nyuma batekerezaho. Abana birengagizwa na nyina, aho
amarira igihe cye hafi ya cyose mu kwita ku bigaragara no guhaza
ibisabwa n’abakomeye. Intekerezo z’abana ntizikura nk’uko
bikwiriye, biga akamenyero kabi maze bagahinduka abanebwe
n’abatanyurwa. Nta munezero na muke babonera mu rugo rwabo,
iyo babonye uburyo bahunga uruziga rw’umuryango wabo.
Batagitangirwa n’icyitegererezo n’inama z’abagize umuryango,
ntibatindiganya kwirundurira mu isi.14
Ntukabwire abana nk’uko numvishe ababyeyi benshi bababwira
bati: “Nta mwanya wanyu mu ruganiriro, nti mwicare kuri izo ntebe
z’imifariso kandi ntimwicare kuri iyo tapi” maze mu gihe bagiye mu
kindi cyumba barababwira bati: “Sinakwihanganira ko musakuriza
aho, musohoke” bajya mu gikoni, umutetsi akababwira ati:
“Sinshaka ko munsakuriza, musohoke hano, mujye gusakuriza
ahandi; ndambiwe kungora kwanyu.” muri ubwo buryo, uburezi
babukomora he? Ni mu muhanda. 15
Ubugwaneza n’urukundo bifite agaciro kuruta ibinezeza: Mu
ngo zacu hinjiramo amaganya menshi n’imitwaro kandi hakinjiramo
kwiyoroshya, amahoro n’umunezero bike. Ntitwakagombye kwita
cyane kuri baragira ngo iki ahubwo tukibaza cyane ku bagize
uruziga rw’umuryango. Ntitugomba gushaka kwigaragaza no
kwiyerekana bigaragarira mu kwisanisha n’ab’isi ahubwo tugomba
kwimakaza ubugwaneza, urukundo, umunezero n’urugwiro rwa
-130-
gikristo mu bagize umuryango. Benshi bagomba kwiga uko
imiryango yabo yaba myiza kandi ireshya. Imitima inyuzwe kandi
ishima no kugaragaza ubugwaneza bifite agaciro kurusha ubutunzi
n’ibinezeza kandi aho urukundo ruri, inyota yo kwicisha bugufi
izatuma umuryango uhirwa.
Yesu, umucunguzi wacu, yabaye mu isi afite icyubahiro
cy’umwami nyamara yari umugwaneza kandi yoroheje mu mutima.
Yari umucyo n’umugisha kuri buri rugo kuko yaruzanagamo
umunezero, ibyiringiro n’akanyabugabo. Iyaba twanyurwaga maze
tukarekeraho kwifuza ibyo tudashobora kugeraho byo kuzuza inzu
zacu ibintu bitari ingenzi mu gihe tutazi guha agaciro intekerezo
zituje kandi z’amahoro kandi ari zo Imana iha agaciro kuruta
imaragarita! Ubuntu bwo kwicisha bugufi, ubugwaneza n’urukundo
rutaryarya bishobora guhindura urugo ruciriritse paradizo nyayo.
Ni byiza kwihanganira ingorane zimwe na zimwe n’umutima
unyuzwe aho kwigomwa amahoro n’umunezero.16
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA KINGEREZA
1 Ministere de la guerison p Ministry of healing p
231, 232 ( Rayon de la 274,275
santé p 67,68)
2 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 275
232 ( Rayon de la santé p
68)
3 Christian temperance and Christian temperance and
Bible Hygiene p 107 Bible Hygiene p 107
4 Ministere de la guerison Ministry of healing p 370
p 311,312 ( Rayon de la
santé p 24)
5 Ministere de la guerison Ministry of healing p 367
p 310,311 ( Rayon de la
santé p 23)
6 Ministere de la guerison Ministry of healing p
p 310,311 ( Rayon de la 367,370
santé p 23)
-131-
7 Signs of the time 23 aout Signs of the time 23 august
1877 1877
8 Signs of the time 23 aout Signs of the time 23 august
1877 1877
9 Signs of the time 2 oct Signs of the time 2 oct
1884 1884
10 Signs of the time 23 aout Signs of the time 23 august
1877 1877
11 Signs of the time 23 aout Signs of the time 23 august
1877 1877
12 Signs of the time 2 oct Signs of the time 2 oct
1884 1884
13 Signs of the time 2 oct Signs of the time 2 oct
1884 1884
14 Signs of the time 2 oct Signs of the time 2 oct
1884 1884
15 Manuscript 43a, 1894 Manuscript 43a, 1894
16 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 4 p 621,622 vol 4 p 621,622
-132-
UMUGABANE WA7:
UMURAGE W’UWITEKA
-133-
ICYIGWA CYA 23: ABANA NI UMUGISHA
Imana yateganyirije imiryango: Uwahaye Adamu Eva ngo
amubere umufasha yashakaga ko umugabo n’umugore bahuzwa
n’umurunga wera kugira ngo bareme imiryango abayigize
batamirizwa amakamba y’icyubahiro, kandi bakamenya ko ari
bamwe mu bagize umuryango w’ijuru.1
Abana ni umwandu ukomoka k’Uwiteka, kandi
tuzamusobanurira uko twacunze uwo mutungo we… Ababyeyi
bakwiriye gukorera abana babo mu rukundo, mu kwizera no mu
gusenga kugeza igihe bazashobora guhagarara imbere y’Imana
bavuga bati: “Ndi hano n’abana
Uwiteka yampaye…”2
Urugo rutagira abana ni ubutayu. Imitima y’abarugize iri mu
kaga ko kuba abikunda kuko yishakira ibiyinezeza gusa kandi yita
kubyo yifuza no kwinezeza gusa. Bifuza kugirirwa impuhwe n’abandi
mu gihe bo badatanga na duke two guha abandi.3
Inama ku muryango utagira abana: Ukwikunda kugaragarira
mu buryo butandukanye n’imibereho yihariye ya buri muntu
bigomba kuvaho. Bizababera iby’ingenzi cyane kugira abana kuko
muzasabwa kubitaho, kubigisha no kubabera icyitegererezo
bizabatera kwiyibagirwa. … Iyo umuryango ugizwe n’abantu babiri
nk’uko uwanyu umeze kandi akaba ari nta mwana uharangwa wo
kubigisha kwihangana, kubabarira n’urukundo nyakuri, ni
ngombwa kuba maso ubudatuza kugira ngo kwikunda kutaganza.
Bitabaye bityo, umuryango nk’uwanyu uzaba ihuriro ryo kwikunda,
no kwibona kugeza ubwo mwumva bitabareba kwita ku bandi.4
Benshi barwaye impagarike, mu bwenge no mu ntekerezo kuko ibyo
bahugiramo bishingiye gusa ku inarijye. Bashobora gusa guhunga iyo
myitwarire y’imburakamaro mu gihe babana n’abakiri bato kandi bafite
imyitwarire itandukanye n’abana bafite imbaraga nyinshi zitarambirwa.5
Uburezi bw’abana bufasha kwagura imico myiza: Mfitiye
impuhwe nyinshi abana bato bose kuko uhereye mu bwana bwanjye
nahuye n’imibabaro nasabwaga kwihanganira myinshi. Nitaye ku
bana benshi kandi nabonye ko kwicisha bugufi ukishyira ku kigero
cyabo byanzaniraga imigisha myinshi…
-134-
Impuhwe, kwihangana n’urukundo bigomba guhabwa abana ni
umugisha ku muryango. Bituma umuntu yigenzura neza
akamenya uko yakwifata hamwe na hamwe. Kugira umwana mu nzu
bituma urugo runezerwa kandi rugatungana. Umwana warezwe
yubaha Imana ni umugisha.6
Urukundo no kwita ku bana dushinzwe bihanagura ubukaka
bwo mu mico yacu, bigakangura muri twe ubugwaneza n’impuhwe
kandi bigatera ingaruka nziza ku iterambere ry’imiterere karemano
yacu.7
Icyo umwana yahinduye kuri Enoki: Nyuma yuko umwana
w’imfura wa Enoki amaze kuvuka, Enoki yageze ku rwego
rusumbyeho; yateye intambwe yo gushyikirana n’Imana biruseho,
yasobanukiwe neza ibyo asabwa n’inshingano ye nk’umwana
w’Imana. Ubwo yitegerezaga urukundo umwana akunda se, uburyo
yiringira ko nta cyo yaba bari kumwe, ubwo yumvaga mu mutima
we asābwe n’impuhwe kubw’uwo muhungu we w’imfura.
Byamwigishije icyigisho gikomeye cyane, ku byerekeye urukundo
ruhebuje Imana ikunda abantu ubwo yatangaga umwana wayo,
n’icyizere abana b’Imana bakwiriye kugirira Data wo mu ijuru. 8
Ikigega cy’agaciro: Abana bahawe ababyeyi babo nk’ikigega
cy’agaciro, Imana izababaza umunsi umwe. Tugomba guharira
umwanya munini n’amasengesho menshi mu burezi bwabo no mu
kubitaho. Bakeneye cyane uburezi bufite ireme….
Mwibuke ko abahungu n’abakobwa banyu bari mu mubare
w’urubyiruko rw’umuryango w’Imana. Imana yarababahaye kugira
ngo mubatoze ndetse munabarerere ijuru. Muzamusobanurira uko
mwacunze icyo kigega cyera.9
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFA- CYONGEREZA
RANSA
1 Ministere de la guerison p Ministry of Healing p 356
301( Rayon de la santé op11)
Paraboles de Jesus Christ p Christ object lesson p
2
164,165 195,196
-135-
3 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 2 p 647 vol 2 p 647
4 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 2 p 230,231 vol 2 p 230,231
5 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 2 p 647 vol 2 p 647
6 Lettre p 329, 1904 Letter p 329, 1904
7 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 2 p 647 vol 2 p 647
Patriarches et prophetes p Patriarchs and prophets p
8
61,62 84
Review and Herald 13 juin Review and Herald 13 june
9
1882 1882
-136-
ICYIGWA CYA 24: INGANO Y’UMURYANGO
Ifuti rikomeye ku bagore, ku bana no kuri rubanda: Hari
ababyeyi benshi babyara abana benshi batitaye ku kumenya niba
bazashobora gukemura amakene yabo yose kandi ari bo bashinzwe
mu kubarera no kubitaho… Ni ikibi gikomeye atari ku mugore gusa
ahubwo no ku bana no kuri rubanda…
Ababyeyi bagomba guhorana ku mitima ibyatuma abana
bamererwa neza ejo hazaza. Nti bagomba kunanizwa no gukoresha
igihe cyabo cyose mu gukora imirimo inaniza kugira ngo babashe
kurangiza amekene y’ubuzima.1
Mbere yo gutekereza kwagura umuryango, bakagombye kwibaza
niba Imana izabihererwamo icyubahiro cyangwa izasuzuguzwa no
kubyara abo bana. Bagomba kubanza gushaka uko bakubaha
Imana binyuriye mu bumwe bwabo guhera mu itangiriro no kugeza
mu iherezo ry’ubuzima bwabo bw’abashyingiranywe.2
Ubuzima bw’umugore ni ubw’agaciro: Dushingiye ku nshingano
zireba ababyeyi, bagomba kujya bibaza niba ari iby’ingenzi kubyara
abana. Mbese ubuzima bw’umugore buzamwemerera kubitaho? Mbese
umugabo afite ubushobozi buhagije buzamubashisha kubaha uburere
no kubigisha bazaba bakeneye? Mbega ukuntu kwita ku hazaza h’abana
byirengagizwa! Icyo bitaho cyane ni uguhaza iruba maze muri ubwo
buryo bakikoreza umugore umutwaro umunga ubutaraga bwe kandi
bigacogoza ubushobozi bwe bw’iby’umwuka. Ubuzima bwe burasigingira,
maze agacibwa intege no kubona afite abana atabasha kwitaho uko
byagakwiriye. Abana ntibahabwa uburezi bukwiriye maze bagakurira mu
buzima buzabatera gusuzugura Imana no kwanduza abandi ayo mabi yo
mu ngeso zabo. uko niko abantu benshi cyane batozwa kuba ingabo za
Satani, azajya akoresha uko ashaka.3
Ibindi byo kwitabwaho: Imana yifuza ko ababyeyi bakora kandi
bakabaho nk’abantu batekereza mu buryo buha buri mwana wese
uburere bukwiriye. Umugore agomba kugira imbaraga n’igihe kugira
ngo akoreshe imbaraga ze z’ubwenge mu kwita ku bana be kugira
ngo abahindure abantu bashobora gukorana bya hafi
n’abamarayika. Agomba kugira imbaraga zihagije kugira ngo yuzuze
inshingano ze akiranutse afite ku bana be ayobowe no gutinya
Imana no kuyikunda kugira ngo ahinduke isoko y’umugisha mu
-137-
muryango no muri rubanda.Umugabo akwiriye kuzirikana ibyo
byose kugira ngo umugore we ataremererwa akicwa n’agahinda.
Akwiriye kureba y’uko nyina w’abana be atari mu mwanya atabasha
gukorera utwana twe twinshi ibikwiriye, kugira ngo badakura
badafite ubwenge butunganye.4
Ababyeyi bagomba kwirinda kwagura ingo zabo bitajyaniranye
n’ubushobozi bwabo bafite bwo kubitaho no kubaha uburere
bukwiriye. Ni ukugirira nabi umugore bikomeye, guhoza umwana
mu biganza bye uko umwaka utashye. Bibyara gucika intege kandi
bikarandura burundu umunezero wo mu buzima kandi rimwe na
rimwe bikazana akaga mu muryango. Utwo twana na two
ntitwitabwaho uko bikwiriye, kandi ntiduhabwa uburere
n’umunezero ababyeyi bakagombye kutugirira.5
Inama ku babyeyi bafite umuryango mugari:
Mwakagombye kwibaza iki kibazo muti: “Mbese naba ndera abana
banjye kugira ngo bongere imbaraga z’umwijima kandi bagure
imirongo y’ingabo z’umwanzi cyangwa mbarerera Kristo?”
Niba mudashoboye kubayobora no kubatoza imico myiza ihwanye
n’imico Imana ibashakaho, byaba byiza ku ineza yanyu mwebwe
ababyeyi no kuri rubanda kubyara abana bake kugira ngo mutazahura
n’ingaruka nyinshi z’uburere mwabahaye.
Keretse gusa ni barerwa kandi bagashyirwa kuri gahunda
uhereye mu bwana bwabo n’umugore mwiza kandi w’umuhanga,
w’umunyabwenge kandi wibaza, ubayoboza kubaha Imana,
utunganya imico yabo kandi akabasanisha n’urugero rwo
gukiranuka bitabaye bityo ni icyaha kubyara benshi. Imana
yabahaye ibitekerezo kandi ishaka ko mubikoresha.6
Babyeyi, kubera ko muzi ko ubumenyi bwanyu buke
butabemerera kurera abana banyu nk’uko bikwiriye ngo bakore
umurimo w’Umwigisha mukuru, kubera iki mutabivanamo isomo?
Kubera iki mukomeza kubyara abana bari gutubura imirongo
y’ingabo za Satani? Mbese ibyo Imana yabyishimira? Niba mumaze
kumenya ko umuryango mugari uzamara ibyo mwinjiza byose, ko
uzikoreza umutwaro uremereye umugore kandi ko kubyara abana
bangana gutyo bizatuma umugore atabona igihe cyo gukora imirimo
yose ashinzwe, kuki mutadekereza kuri izo ngaruka zitagereranywa
zibivamo? Buri mwana uvutse agabanya ubudahangarwa
bw’umugore, niba ababyeyi badakoresheje ibitekerezo byabo muri
-138-
iryo shami, ni ibihe byiringiro bifitiye n’ibyo abana babo bizabafasha
kubigisha ikinyabupfura? Umwami arahamagarira ababyeyi
kugenzura iki kibazo bitaye k’ukuri kw’ahazaza n’ukw’iteka ryose.7
Kwita ku icungamutungo: Ababyeyi bagomba kwigana ubushishozi,
ibibazo by’ahazaza by’abana babo. Ntibemerewe kubyara abana mu isi
bo kubera abandi umutwaro. Mbese bafite ubushobozi bwo kwita ku
muryango wabo ku buryo ki utazahinduka umutwaro ku bandi? Niba
bitameze gutyo, bakora amahano y’indengakamere mu gihe babyaye
abana batazagira ubitaho, batazabona ibibatunga ndetse n’imyambaro
bazakenera.8
Abantu bari inyuma cyane mu by’umutungo no mu
kumererwa neza mu isi, usanga muri rusange ari bo buzuza abana
mu miryango yabo. Mu gihe abantu bafite ubushobozi bwo kugera
ku mutungo ari bo muri rusange badafite abana barenze abo
badashobora gutunga. Abantu badafite ubushobozi bwo kwiyitaho
ubwabo ntibari bakwiye kugira abana.9
Uko ibibazo biza mu itorero: Abantu benshi badashoboye
kwitunga bonyine bajya bafata umwanzuro wo gushyingirwa no
kubaka umuryango kandi nabo ubwabo bazi neza ko badashoboye
kuwitaho. Ikirushaho kuba kibi ni uko batazi kuyobora umuryango.
Imyitwarire yabo yose irangwa n’ubunenganenzi no kutagira icyo
bakora. Ntibitegeka kandi batwarwa no kutihangana no kurakara.
Iyo bene abo bantu bahindutse bakakira ukuri, bibwira ko bakwiriye
kujya bafashwa na bene se bakize kubarusha. Iyo batabafashije,
bivovotera itorero bakarinenga ko ritakigenda nk’uko kwizera
kwaryo kuri. Ariko ni nde ugomba kwikorera ingaruka zabo?
Umurimo w’Imana ugomba gukomwa mu nkokora uhereye mu
itangira ryawo kandi ikigega cyaryo kigasigwamo ubusa kugira ngo
iyo miryango myinshi ikennye yitabweho? Mu byukuri si byo. Ni
ababyeyi bakwiriye kwirengera izo ngaruka. Muri rusange
ntibakabangamirwe n’iyo mibereho nk’uko batabangamirwaga nayo
mbere y’uko bahinduka abakomeza Isabato.10
Uko umurimo w’ibwirizabutumwa wakomwa mu nkokora:
Igihe duteganya gutuma intumwa mu bihugu bya kure, tugomba
guhitamo abantu bataya, badashinzwe kwita ku miryango minini,
bazi ko basigaranye agahe gato ko gukora umurimo w’ingenzi,
badashakisha uko babyara abana benshi kandi bakora uko
bashoboye kose ngo birinde ikintu cyose cya bakoma mu nkokora
kigatuma badakora umurimo w’ingenzi. Niba umugore na we
-139-
akunda kwitanga kandi nta kimuzize , umugore na we yajyana
n’umugabo we kandi na we yaba ingirakamaro nk’umugabo we.
Imana iha umugisha abagore kugira ngo bakoreshe itaranto zabo
mu kuyihesha icyubahiro, bayikiriza imitima y’abahungu
n’abakobwa benshi. Ariko benshi muri bo, bashoboraga gukora
umurimo w’ibwirizabutumwa ukomeye, basigara mu rugo bita ku
bana.
Dukeneye ababwirizabutumwa bakwiye kwitwa iryo zina,
batandukana no kwikunda kose, maze bagaha umurimo w’Imana
umwanya w’imbere, bakorera guhesha Imana icyubahiro gusa,
Bahora biteguye igihe cyose kujya aho Imana ibahamagarira hose,
kandi bagakorera mu mashami ayo ari yo yose yafasha kwamamaza
ukuri. Umurimo w’ibwirizabutumwa ukeneye abagabo bafite
abagore bakunda kandi bakubaha Imana kandi bazi gukomeza
abagabo babo mu mirimo yabo. Benshi mu babwirizabutumwa
bitanze kandi bashinzwe kwita ku miryango yabo; ntibashobora
kwitanga mu buryo bwuzuye mu murimo wabo. Bafata impu zombi.
Umugore n’abana bamukura mu murimo. Kandi kenshi bamubera
imbogamizi zo kujya aho bari bakenewe, bamukuruje igitekerezo ko
akwiriye kuba hafi y’umuryango.11
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU KINGE-
GIFARANSA REZA
Review and Herald 24 Review and Herald 24 june
1
juin 1890 1890
2 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2 p 380 vol 2 p 380
Review and Herald 25 Review and Herald 25 oct
3
oct 1892 1892
Review and Herald 24 Review and Herald 24 june
4
juin 1890 1890
Solemn appeal p
5 Solemn appeal p 110,111
110,111
6 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 5 p 323,324 vol 5 p 323,324
7 Letter 107,1898 Letter 107,1898
-140-
8 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2 p 380 vol 2 p 380
9 Solemn appeal p 103 Solemn appeal p 103
10 Temoiganges pour Testimonies for the church
l’eglise vol 1 p vol 1 p 273
103.104
Review and Herald 8 dec
11 Review and Herald 8 dec 1885
1885
-141-
ICYIGWA CYA 25: KWITA KU BANA B’IMBABARE
Abana b’imfubyi: Ababyeyi benshi b’abagabo bapfuye bacyizera,
baruhukiye mu masezerano y’Imana y’iteka ryose, basize abana
babo bakunda biringiye ko bazitabwaho n’Imana. Ni gute Imana
izakemura amakene y’izo mbabare? Ntazayakemura akoresheje
kumanura Manu ivuye mu ijuru, ntizohereza kandi igikona cyo
kubazanira ibyo kurya ahubwo ikora igitangaza cyo kwirukana
kwikunda mu mutima kandi akugurura amasoko y’ubugiraneza.
Imana igerageza urukundo rw’abavuga ko ari abigishwa bayo
binyuriye mu kubegereza abakene b’imfubyi ngo babafashe,
babagirire impuhwe.
Nimureke abafite urukundo rw’Imana bugururire imitima yabo
n’ingo zabo abo bana b’imfubyi…Umurimo wagutse uri imbere ya
buri wese ushaka gukorera Umwami mu kwita kuri abo bana
n’urubyiruko rwabuze amahirwe yo kurerwa n’ababyeyi no kugira
icyitegererezo cy’urugo rwa gikristo. Benshi muri bo, barazwe imico
mibi y’ingeso kandi ni barekwa bagakomeza gukurira muri ubwo
bujiji, bazagira incuti zizabashora mu gukora ibibi n’amahano. Urwo
rubyiruko rudatanze icyizere rugomba gushyirwa ahantu hakwiriye
kugira ngo rutozwe imico myiza maze bahinduke abahungu
n’abakobwa b’Imana.1
Inshingano z’itorero: Itorero rigomba kwita ku mfubyi; Kristo abwira
abigishwa be ati: mwite kuri abo bana batagize amahirwe, mubanzanire
kandi muzabona ingororano zanyu. Ku birebana n’ibyo, nabonye
hagaragaramo kwikunda kurenze urugero. Niba nta cyizere bafite ko
bazibonera- [168] mo inyungu zabo bwite mu kwakira abana batagira
imiryango mu ngo zabo, benshi bisubiraho bakavuga bati: oya
sinabakira. Birengagiza kandi ntibita ku kumenya niba abo bana
bazakizwa cyangwa bazarimbuka. Babifata nkaho bitabareba.
kimwe nka Kaini baravuga bati: “Mbese ndi umurinzi wa mwene
data?” ntibashaka kwihungabanya cyangwa kwitambaho igitambo
icyo ari cyo cyose kugira ngo bafashe imfubyi kandi mu kwirengagiza
kuzuye barekera abo bana mu isi, ahari abantu biteguye kubakira
kurusha izo ngirwa bakristo. Ku munsi w’umwami, abahawe
ubushobozi n’ubuntu bw’Imana ariko bakaba barirengagije gukora
imirimo y’ubugiraneza ngo kuko batabifitemo inyungu,
bazabibazwa. Neretswe ko abigizayo ayo mahirwe yo gukora ibyiza,
bazumva Yesu ababwira ati: “Ubwo mutabikoreye umwe muri bene
-142-
data, aba boroheje bari hanyuma y’abandi, nanjye mutabinkoreye.”
munasome na Yesaya 58:5-11.2
Ihamagara ku muryango utagira abana: Abantu bamwe
badafite abana bagomba kwiga gukunda no kwita ku bana b’abandi.
Ntibahamagariwe gukora umurimo w’ibwirizabutumwa gusa,
ahubwo banahamagariwe kuba ingirakamaro n’aho batuye. Aho
kwita cyane no kumarira urukundo rwabo ku nyamaswa bakunda
kandi zitavuga ahubwo nibagaragarize impano zabo ku biremwa
muntu bigomba kwitegura kuzaba mu ijuru no kwirinda kurimbuka.
Nibite ku bana bato bashobora gutoza imico mvajuru. Mugaragarize
urukundo imfubyi zibakikije. Aho gukura imitima yanyu ku bagize
umuryango w’inyoko muntu, mushakishe uko mwarera izo mfubyi
kandi munabigishe mu mwami. Hari umurimo ukomeye ugomba
gukorwa na buri wese ushaka kuwirunduriramo. Mu kwirundurira
muri uyu murimo wa gikristo, itorero riziyongera mu bwinshi kandi
rizakungahara mu by’umwuka. Agakiza k’abatagira aho baba ni
umurimo wa buri wese.3
Iyaba abatagira abana, ariko Imana ikaba yarabagize ibsonga
by’ubutunzi bwayo bashakishanya umutima wabo wose kwitangira
imfubyi zikenye urukundo, impuhwe no kwitabwaho no
gushyigikirwa mu by’umutungo bakanezerewe cyane kuruta uko
bari ubu.
Mu gihe hari abana badafite uwo kubitaho nka se n’uwo
kubagirira impuhwe zuje urukundo nka nyina maze bakaba
bahanganye n’ibyangiriza byo mu minsi y’imperuka, ni ngombwa ko
haboneka usimbura ababyeyi babo uri hafi yabo. Mwihatire
kubagaragariza urukundo, impuhwe n’ubugwaneza. Abavuga ko
bizera Imana kandi bayitegerezaho ko ibafasha no kubarinda, kandi
bategereje umunsi umwe kuzatura mu mazu yabateguriye, bagomba
kwiyumvamo inshingano ikomeye yo kuba inshuti z’abigunze mu
bwenge, bakaba ba se b’imfubyi, bakaba icyishingikirizo
cy’abapfakazi n’ingirakamaro mu buryo bumwe cyangwa ubundi ku
kiremwa muntu.4
Mbese abagore b’umwungeri bagomba kurera abana batari ababo?-
Habajijwe ikibazo ko umugore w’umwungeri akwiriye kurera abana
b’abandi. Ngibi ibyo nashubije: niba adafite uburyo cyangwa ubushobozi
bwo gukora umurimo w’ibwirizabutumwa kure y’urugo rwe, kandi
akiyumvamo ko ari inshingano ye kurera abana b’imfubyi no kubitaho
azaba akoze umurimo mwiza. Ariko abanze guhitamo kurera abana
-143-
b’ababyeyi bapfuye baruhuka isabato. Imana izaha imigisha abagabo
n’abagore, beguriye imitima yabo yose kwakira imfubyi mu ngo zabo.
Ariko umugore w’umugabura niba agira uruhare muri gahunda yo
kwigisha abandi no kubahugura, ubushobozi bwe bwose agomba
kubwegurira Imana muri iryo shami. Inshingano ze ni zo kwihugura
kugira ngo abashe gufasha umugabo we mu kwamamaza ubutumwa
bwiza. Inzira iruguruwe imbere y’abagore bicisha bugufi kandi bitanga,
bambaye ubuntu bwa Krsito, kugira ngo basure abakene no kujyanira
umucyo imitima y’abacogoye. Bashobora kwegura abacogoye, basengana
na bo kandi bakanabayobora kuri Kristo. Abagore nk’abo ntibagomba
kumarira igihe cyabo n’imbaraga zabo kuri umwe muri abo bana bato
batagira gifasha ukeneye kwitabwaho no gufashwa mu buryo buhoraho.
Bityo ntabwo agomba gushingwa umurimo nk’uwo.5
Mukingurire ingo zanyu imfubyi n’abatereranywe: Uko
mushoboye kose, muhe aho kuba abatahagira. Mureke buri wese
yitegure kugira uruhare muri uyu murimo. Umukiza yabwiye Petero
ati: “Ragira abana b’intama zanjye.” Iryo tegeko riratureba; mu
kugururira ingo zacu imfubyi, tuba tugize uruhare mu kurisohoza.
Mureke dukore ku buryo budahemukira Yesu.
Mwakire abo bana kandi mubamurikire Imana nk’umubavu
uhumura neza. Mubasabire umugisha wayo, kandi mwihatire
kubigisha no kubarera mukurikije ubushake bwa Kristo. Mbese
ubwoko bwacu bwiteguye kwemera icyo kigega cyera?* 6
Ikigeragezo ku bwoko bw’Imana: Hashize imyaka myinshi, neretswe
ko ubwoko bw’Imana buzageragezwa mu birebana no gushinga
imiryango kubatayigira kandi yuko abantu benshi bazisanga nta
miryango bagira kuko bakiriye ukuri k’ubutumwa bwiza. Kurwanywa
n’akarengane bizatandukanya abizera bamwe n’imiryango yabo, kandi
abafite amahirwe yo kugira umuryango bakwiye kumva ko ari inshingano
yabo kwagurira amarembo kwakira abatayigira. Neretswe ko Imana
izagerageza ubwoko bwayo kuri iyo ngingo. Kristo yigize umukene ku
bwacu, kugira ngo ubukene bwe ari bwo adukirisha. Binyuze mu gitambo
cye, yateguriye ubuturo abagenzi n’abimukira bo muri iyi si kandi
bahagizwa no kuzinjira mu gihugu cyiza cyo mu ijuru.7
[Icyitonderwa: Inama zirambuye kuri iyi ngingo uzisan-
ga mu gitabo cya Ellen G White cyitwa Umurimo w’ubugiraneza]
-144-
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church
vol 2 p 605,607 vol 6 p 281,282
2 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2 p 33 vol 2 p 33
3 Manuscript 38,1895 Manuscript 38,1895
4 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2 p 329 vol 2 p 33
5 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 6 p 285 vol 6 p 285
6 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 6 p 284 vol 6 p 284
7 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 2 p 27,28 vol 2 p 27,28
-145-
ICYIGWA CYA 26: UMURAGE ABABYEYI BASIGIRA ABANA
BABO
Amategeko y’ihererekanyamurage: Imbaraga z’umubiri
n’iz’ubwenge z’ababyeyi zigera no ku bana babo. Iki kibazo nti
cyitabwaho nk’uko byari bikwiriye. Igihe uburyo ababyeyi babaho
buhabanye n’amategeko agenga impagarike, kononekara kugenda
kwisubiramo mu bisekuru bizakurikiraho…
Binyuriye mu gutoza impagarike, ubwenge n’intekerezo, bose
bashobora gukorana na Krisito. Ku rwego rwo hejuru, kugira ngo
abana bahinduke umugisha cyangwa umuvumo babikomora ku
babyeyi babo.1
Uko ibitekerezo by’ababyeyi biboneye, n’ubushobozi bwabo
bw’ubwenge n’ubw’iby’umwuka bikungahaye kandi n’imbaraga
zabo z’impagarike zikaba ari nyinshi, niko baba bateguriye abana
babo kuba abarwanyi beza b’ubuzima.2
Ababyeyi benshi bari mu bujiji bukomeye: Abashinzwe kubera
maso iterambere ry’imitima n’imibiri y’abana bagabiwe baremwe ku
ishusho y’Imana, bagomba kugarira amarembo kwifuza k’umubiri
guturuka mu isi kandi konona ubutaraga bw’impagarike
n’ubw’ubwenge bw’abantu ibihumbi byinshi bo muri bo. Mu
gushakisha impamvu nyamukuru y’amahano ari kuba muri iki gihe,
tuzasanga akomoka ku bujiji bw’ababyeyi birengagiza iyi ngingo.
Kubw’ubwo bujiji, ubutaraga n’ubuzima bihinduka ibitambo.
Babyeyi ni mwirengagiza guha abana banyu uburere bwiza Imana
yabashinze nk’inshingano, binyuriye mu mahame no mu
cyitegererezo muzabibazwa imbere y’Imana. Izo ngaruka
ntizizagarukira ku bana banyu gusa, ahubwo zizagera no ku
bisekuru bizakurikiraho. Nk’uko igitovi kimwe cyarekewe mu
murima cyera imbuto z’ubwoko bwacyo ni nako ibyaha bizakomoka
ku bunenganenzi bwanyu bizazana kurimbuka kubazahura
n’ingaruka zabyo mu buryo bwahuranije.
Ibibi byo kutirinda birakwirakwira: Imibereho itāmbwe mu
kwinezeza no mu kwirundurira mu kunywa vino bihembura irari,
bikangiriza amaraso kandi bigatera indwara z’ubwoko bwose. Ariko
ibibi byabyo nti bigarukira aho. Ababyeyi banduza ababakomokaho
izo ndwara. Ni nk’itegeko ko umuntu wese utirinda ufite abana,
abanduza irari rye, n’akamenyero ke kabi ndetse n’indwara
-146-
z’akarande ziri mu maraso ye ashyushye kandi yanduye. Umwuka
w’ubusambanyi, indwara no gusigingira ko mu bwenge bisigirwa
abana nk’umurage mubi basigiwe n’ababyeyi babo bikagenda
bisimburana uko ibisekuru bihaye ibindi, bigatera mu isi agahinda
n’umubabaro nk’isubiramo ryo kugwa kwa mwene muntu…
Ibiri amambu, abagore n’abagabo bo muri iki gihe, nta cyo
bitayeho buzuye gukabya n’ubusinzi bityo bakaraga ibisekuru
bizakurikiraho umurage w’indwara, w’ubwenge buke no kwangirika
ko mu bwenge.4
Hari impamvu yadutera gukuba gusobanukirwa no
kwihangana: Ababyeyi bashobora kubona no kwigira imico yabo
ubwabo mu mico y’abana babo. Mu gutahura ko abahungu
n’abakobwa babo badashyitse kandi badatunganye, bazakorwa
n’isoni. Mu kwihatira gukosora akamenyero kabi kakomotse mu
ihererekanyamurage ry’abana babo ribi, ababyeyi bagomba gukuba
kwihangana, gushinyiriza n’urukundo.5
Iyo umwana agaragaje mu mico ye amafuti mabi yakomoye ku babyeyi
be, mbese ababyeyi bagomba kumurakarira kandi ari bo yakomotseho?
Oya, ntibikabeho! Nibite cyane ku myitwarire yabo birinda gusharirana
kose no gukariha kose kugira ngo iyo mico itazigaragaza biruseho ku
bana babo.6
Mu mubano mugirana n’abana b’abanyamufuti, mugaragaze
ubwitonzi no kwihangana nka Kristo. Ntukibagirwe ko ububi bwabo
bwose babukomoye ku mugabo cyangwa se ku mugore.Mwitondere
cyane abana banyu bafite muri bo ingeso zimwe zo mu mico yanyu.7
Ababyeyi bagomba kugira kwizera gushinze imizi mu mbaraga za
Kristo kugira ngo bashobore gukosora imico mibi banduje abana
babo.8
Babyeyi, mwimenyereze kwihangana. Kenshi, ubunenganenzi
bwanyu bwo mu gihe cyashize buzabatera gukoresha imbaraga
nyinshi umurimo wanyu ukomere. Ariko niba mwiringira Imana,
izabaha imbaraga mukeneye. Mukorane urukundo n’ubwenge mu
byo mugirira abana banyu.9
-147-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Manuscript 3, 1897 Manuscript 3, 1897
2 Ministere de la guerison p Ministry of Healing p 371
313 ( Rayon de la santé p
31)
3 Manuscript 58,1899 Manuscript 58,1899
4 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 4 p 30,31 vol 4 p 30,31
Review and herald 30 aout Review and herald 30 August
5
1881 1881
Signs of the times 25 sept Signs of the times 25 sept
6
1901 1901
7 Manuscript 142,1898 Manuscript 142,1898
8 Manuscript 79,1901 Manuscript 79,1901
9 Manuscript 80, 1901 Manuscript 80, 1901
-148-
UMUGABANE WA 8:
UMURYANGO UGERA KU
NTSINZI
-149-
ICYIGWA CYA 27: URUZIGA RWERA
Kwera k’uruziga rw’umuryango: Ahazengurutse buri muryango
wose hari uruziga rwera rugomba kurindwa. Nta n’umwe wemerewe
ku rwinjiramo. Umugabo n’umugore bagomba kwegurirana
ubuzima bwabo. Umugore nta banga na rimwe akwiriye guhisha
umugabo we maze ngo arihishurire abandi; n’umugabo na we, nta
banga akwiriye kugira ngo arihishe umugore we maze ngo
arihishurire abandi. Umutima w’umugore ugomba kuba igituro
ahambamo amafuti y’umugabo we, kandi na none umutima
w’umugabo ugomba kuba imva ahambamo amafuti y’umugore we.
Nta numwe mu bashyingiranwe ukwiye kwinezeza atitaye ku
byiyumviro bya mugenzi we. Ntibikabeho ko umugabo n’umugore ,
mu buryo ubwo ari bwo bwose ko baburanira imbere y’abandi kuko
haba ubwo ibyo bafata nk’ibikino bishobora gutera amakimbirane
mu bashakanye yemwe no kubandi. Neretswe ko ingabo yera igomba
kurinda buri muryango wose.1
Uruziga rw’umuryango rugomba gufatwa nk’ahantu hera,
ikimenyetso cy’ijuru, indorerwamo twireberamo ubwacu. Dushobora
kugira inshuti n’abo dushyikirana cyane ariko ntibagomba kwinjira
mu buzima bw’umuryango. Buri wese agomba kwiyumvisha cyane
ko iby’umuryango ari umwihariko kuri ba nyirabyo, bakoroherana,
bakaruhurana kandi bakizerana.2
Ururimi, amatwi n’amaso bigomba kwezwa: Abagize uruziga
rw’umuryango bagomba gusenga, kugira ngo Imana yeze indimi
zabo, amatwi yabo , amaso yabo na buri rugingo rw’impagarike yabo
yose. Niduhura n’ikibi, ntabwo dukwiriye gusitazwa na cyo. Kristo
yakoze ibishoboka byose kugira ngo imico yacu ibe impumuro
y’ibyiza,…
Mbega ukuntu mu ruziga rw’umuryango ari abantu benshi
basuzuguza Kristo kandi bakagaragaza nabi imico ye! Mbega ukuntu
benshi muri bo birengagiza kugaragaza kwihangana, kwitanga,
imbabazi n’urukundo nyakuri! Benshi n’abafite ibyo bakunda n’ibyo
badakunda maze bikabaha urwaho rwo kugarag aza uruhande
rubi barimo mu mwanya wo kugaragaza ubushake, imirimo n’imico
ya Kristo. Imibereho ya Yesu yuzuye ubugwaneza n’urukundo.
Mbese tujya mbere kugira ngo dusingire imico ye y’Ubumana?3.
-150-
Ubumwe, urukundo n’amahoro: Reka ababyeyi bagirane
amasezerano imbere y’Imana, basezerane ko bazakundana kandi
bakubahana, kandi binyuriye mu buntu bwayo ko batazigera bagira
kutumvika hagati muri bo ahubwo ko bazagaragaza mu mibereho
yabo no mu ngeso zabo imico bakwifuza ko abana babo bazagira.”4
Bagomba kwihatira kurwanya ko umwuka wo kutumvikana wa
kwinjira mu rugo rwabo kuko ari bumwe mu buryo Satani akoresha
kugira ngo agaragaze ikimenyetso cy’aho yimitse ingoma ye.
Nibashakisha ubumwe mu rugo rwabo ubudatuza bashyira mu
bikorwa imico yagengaga imibereho ya Kristo, kutumvikana kose
bizakurwaho, ubumwe n’urukundo bizahashinga imizi, ababyeyi
n’abana bazagabana batyo ku mpano y’umwuka wera.5
Reka abagabo n’abagore bazirikane ko bafite umutwaro
uremereye kandi uhagije bagomba kwikorera ku buryo batakwemera
ko intonganya zinjira mu mibereho yabo kubarimbura. Abugururira
amarembo kutumvikana, uko kwaba ari guto kose baba bararika
Satani ngo aze mu rugo rwabo. Intonganya nto zirahigije kwereka
abana ko nta guhuza kuhari hagati y’ababyeyi babo. Abakozi
b’umubi bihatira gutera ababyeyi n’abana kuba inkundamugayo
imbere y’Imana.6
Uko ibigeragezo byangana kose mu mibereho y’abashyingiranwe,
umugabo n’umugore bagomba guhora bashinze imizi mu rukundo
rw’Imana. Umugabo akwiye gufata nyina w’abana be nk’ukwiye kugirirwa
ineza, impuhwe [179] n’urukundo.7
Ibanga ry’ubumwe bw’umuryango: Kuba kure ya Kristo ni byo
bitera amacakubiri no kutumvikana mu miryango no mu itorero.
Kwegera Kristo bitubashisha kwegerana n’abandi. Ibanga
ry’ubumwe nyakuri mu itorero no mu muryango nti rishingiye ku
mishyikirano cyangwa mu gucunga umutungo neza, cyangwa mu
mbaraga zirenze iza kimuntu zo kunesha ingorane, nubwo ibyo
byose bifite akamaro kabyo, ariko ibanga ry’ubumwe rikomoka mu
kugirana ubumwe na Kristo.
Mushushanye uruziga, mushyiremo imirongo myinshi ihereye
ku muzenguruko ukagera mu ihuriro. Uko iyo mirongo igenda
yegera ihuriro, ni ko irushaho kwegerana.
-151-
Ni nako bimeze mu mibereho ya gikristo, uko turushaho
kwegera Kristo, ni ko turushaho kwegerana ubwacu. Imana
ihabwa icyubahiro, igihe abana bayo bashyize hamwe mu mirimo
bumvikanyeho.8
Reka umwe afashe mugenzi we: Uruziga rw’umuryango ni
ishyirahamwe ryera, aho buri wese akwiriye gukora ibimureba,
bagira gufashanya. Buri gikorwa cyose cy’umuryango gikwiye
gukorwa mu mutuzo nk’iminyururu y’imashini ikoze neza.9
Buri wese mu bagize umuryango akwiriye kwiyumvamo ko ari we
ushinzwe gutuma mu rugo haba gukomera,gahunda n’imigendekere
myiza binyuriye mu kuzuza inshingano zimureba ku giti cye. Nta
wukwiriye gukora arwanya mugenzi we. Bose bakwiriye kwiyemeza
gukorerana ibyiza bakomezanya, bagaragarizanya ubugwaneza, umwuka
wo kubabarirana no kwihanganirana, bavugana ubwitonzi no kwicisha
bugufi, birinda ibyatera urujijo byose. Buri wese akwiriye kwihatira
gukora ibyakoroshya imitwaro y’umubyeyi w’umugore.
Buri muntu mu bagize umuryango agomba gusobanukirwa
neza inshingano agomba gukora akorana na bagenzi be. Bose
guhera ku mwana w’imyaka itandatu ukageza ku musaza, bagomba
kumenya ko bakwiriye gukora uruhare rwabo mu mutwaro
w’ubuzima.
Imyanzuro myiza: Ngomba gukurira mu buntu mu rugo n’aho
naba ndi hose kugira ngo mpe imbaraga ibikorwa byanjye byose.
Mu rugo ngomba kwitondera umwuka nkoresha, ibikorwa byanjye
n’amagambo yanjye. Ngomba kumarira igihe cyanjye mu kwiyigisha,
no kwitoza nk’uko amahame yo gukiranuka abisaba. Ngomba kuba
intangarugero ku bandi. Ngomba kwibwira amagambo y’Imana
kumanywa na nijoro kugira ngo nyashyire mu bikorwa mu buzima
bwanjye. Inkota y’umwuka ari yo Jambo ry’Imana, ni yo yonyine
mbasha kwifashisha ntintere akaga 11.
-152-
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA KINGEREZA
1 Manuscript 1, 1855 Manuscript 1, 1855
2 Letter 17,1895 Letter 17,1895
3 Manuscript 18, 1891 Manuscript 18,1891
4 Manuscript 38,1895 Manuscript 38,1895
5 Manuscript 53, 1912 Manuscript 53, 1912
6 Letter 133, 1904 Letter 133, 1904
7 Letter 198, 1901 Letter 198, 1901
8 Letter 49,1904 Letter 49,1904
9 Manuscript 29,1903 Manuscript 29,1903
10 Testimonies for the Testimonies for the
church vol 2, 699,700 church vol 2, 699,700
11 Manuscript 13, 1891 Manuscript 13, 1891
-153-
ICYIGWA CYA 28: ISHURI RYA MBERE RY’UMWANA
Umugambi w’Imana wa katanga ka mbere k’uburezi:
Gahunda y’uburezi bwashyizweho muri Edeni yari ishingiye mu
muryango. Adamu yari umuhungu w’Imana, kandi abo bana
b’Isumba byose bigishwaga na se. Mu buryo bwumvikana bari bafite
ishuri ry’umuryango.
Umugambi w’Imana w’uburezi nk’uko waje guhuzwa n’imiterere
y’umuntu nyuma yo kugwa kwe, Kristo ni we uhagarariye se, ni we
teme rihuza umuntu n’Imana, ni we Mwigisha mukuru w’ikiremwa
muntu. Kandi yategetse ko abagabo n’abagore bamuhagararira.
Umuryango wari ishuri, ababyeyi bakaba abigisha.
Uburezi bushingiye mu muryango ni bwo bwakorwaga mu gihe
cy’abakurambere, kubw’ayo mashuri yabaga yarahanzwe atyo,
Imana ni yo yatangaga ibikenewe byo gukuza imico. Abari munsi
y’ubuyobozi bw’Imana bakurikizaga umugambi w’ubuzima yari
yarashyizweho mu ntango y’ibintu byose. Abitandukanije n’Imana
biyubakiye imigi, bakayihuriramo, bakihimbaza kubw’ubwiza
bwayo, umurengwe n’ingeso mbi ari nabyo bitumye imijyi ya none
iteje umuvumo n’ubwibone mu isi. Ariko uko abantu bakomezaga
amahame y’Imana agenga ubuzima, baturaga mu mirima no mu
misozi, bahingaga ubutaka, bakaragira amashyo n’imikumbi kandi
muri ubwo buzima bw’umudendezo no kwishyira ukizana, bari
babufitemo amahirwe yo gukora, kwiga no kwibwira iby’Imana,
bigishwaga n’Imana kandi bakigisha abana babo imirimo n’inzira
zayo. Ubwo ni bwo buryo bw’uburezi Imana yifuzaga gushinga muri
Isirayeli.1
Mu buzima busanzwe, umuryango wari ishuri ukaba [182] n’urusengero,
ababyeyi bari abarezi mu birebana n’ubuzimabusanzwe no mu
by’iyobokamana.2
Uruziga rw’umuryango ni ishuri: Mu bwenge bwayo
butagereranwa, imana yagennye ko umuryango uba ahantu h’ingenzi ho
kurerera. Uburezi bw’umwana bugombaga gutangirira i muhira. Ni ho
shuri rye rya mbere. Aho, ari kumwe n’ababyeyi be nk’abigisha be, agomba
kwiga ibyigisho bizamuyobora ubuzima bwe bwose, ibyigisho bijyaniranye
no kubaha, kumvira no kwitegeka. Icyitegererezo cy’uburezi bwo
mu rugo, gifite imbaraga zo gutera gukora ikibi cyangwa icyiza.
Mubigaragarira amaso, icyo cyitegererezo gikora bucece kandi buhoro
buhoro ariko iyo cyerekejwe mu cyerekezo kizima, gihinduka imbaraga
-154-
ikomeye mu kurengera ukuri no gukiranuka. Iyo abana badahawe uburere
bwiza iwabo, Satani ubwe azabiyigishiriza akoresheje
ibikoresho yihitiyemo. Mbega uburyo ishuri ry’i muhira ari ingenzi
cyane!3
Uruziga rw’umuryango mu rufate nk’ishuri ryo kwitorezamo,
aho mutegurira abana banyu gusohoza inshingano zabo mu
muryango, muri rubanda no mu itorero.4
Uburezi bwo mu rugo ni ubw’ibanze: Birababaje kubona hafi
mu isi yose uburezi rw’urubyiruko rwa none no kubahugura
byarirengagijwe. 5
Nta murimo n’umwe mu isi ufite agaciro nk’uwashinzwe
abarinzi n’abashīnze umuryango. Mu nshingano zishinzwe abantu,
nta murimo ugira ingaruka nyinshi kandi zikomeye, nk’umurimo
w’ababyeyi.
Urubyiruko rwa none rutwereka uko isi y’ejo izaba imeze. Ahazaza
h’abana bacu n’urubyiruko rwacu hashingiye ku miryango bakuriramo.
Indwara, ubuhanya n’ubwicanyi ikiremwa muntu gihura na cyo, mu
ruhande runini [183] bikomoka mu kubura uburere mu miryango. Iyaba
imibereho y’umuryango yeraga kandi igatungana, iyaba abana
barayiteguriwemo kuzuza inshingano no guhangana n’ingorane zo mu
buzima, mbega ukuntu twabona impinduka mu isi!6
Ibindi byose biza ku mwanya wa kabiri: Buri mwana uvutse mu isi,
ni ubutunzi bwite bwa Yesu Kristo, kandi yakagombye kwigishwa
binyuriye mu mahame no mu cyitegererezo gukunda no kubaha Imana.
Ariko ababyeyi benshi bananiwe gusohoza icyo Imana yabashinze,
birengagije kurera no kwigisha abana babo uhereye mu gihe bari bakiri
mu myaka yo kumva, kugira ngo babashe kumenya no gukunda Kristo.
Binyuriye mu mihati yo gushinyiriza, ababyeyi bagomba kuba maso
bakita ku bwenge bw’abana bukabakabwa kandi bufata vuba, kandi
bagashyira izindi nshingano Imana yabashinze zo mu buzima bwa buri
munsi ku mwanya wa kabiri. Bagomba kurera abana babo bishingikiriza
ku Mana no ku nama zayo.7
Ababyeyi nti bagomba kureka ngo bayoborwe n’amaganya
y’imirimo, imigenzo n’imihango y’isi no gukururwa n’ibigezweho,
kugeza ubwo birengagiza abana babo uhereye mu rwahi kandi
ntibabahe inyigisho zikwiranye n’uko bagenda bakura.8
-155-
Imwe mu mpamvu z’ingenzi zituma ikibi kimaze kuba gikwira mu
isi ya none ni uko ababyeyi birundurira mu bindi, bakirengagiza
iby’ingenzi. Ni gute bazashobora kwigishanya kwihangana n’ubugwaneza
inzira za Kristo abana babo? Iyaba igihu gitwikiriye ukuri cyakurwagaho,
twakabonye ko abana benshi barorongotanye, batagize amahirwe yo
kuronka icyitegererezo cyiza bitewe n’ubwo bunenganenzi. Babyeyi,
mushobora kwiha umudendezo wo gukora ibisa bityo? Nta murimo
n’umwe wakagombye kugira agaciro mu maso yanyu ku buryo wababuza
guha abana banyu umwanya w’ingenzi wose kugira ngo mubigishe
basobanukirwe icyo kubaha Imana bivuze no kuyiringira byuzuye…
Ni izihe ngororano muzabwa ku byo mwakoze? Muzabona
abana banyu bagendera impande zanyu bifuza kugendana no
gukorana namwe mu nzira mwaberetse? Noneho muzabona ko
umurimo wanyu worohejwe.9
Abarezi bashyizwe n’Imana mu ishuri ry’umuryango:
ababyeyi bagomba kwifata mu bundi buryo bwihariye nk’ibikoresho
by’Imana nka Aburahamu, bigisha abana babo kugendera mu nzira
z’Uwiteka. Ariko bagomba gucukumbura mu byanditswe
babyitondeye kugira ngo bamenye aho inzira z’Uwiteka ziri by’ukuri
kandi ngo bashobore kuyobora umuryango wose. Umuhanuzi Mika
yaravuze ati:“ Yewe mwana w’umuntu we yakweretse icyiza icyo ari
cyo, icyo Uwiteka agushakaho ni iki? Ni ugukora ibyo gukiranuka no
gukunda kubabarira no kugendana n’Imana yawe wicisha bugufi.”
Kugira ngo bahinduke abigisha, ababyeyi bagomba kubanza
bahinduka abanyeshuri, bagashakisha umucyo mu Ijambo ry’Imana
kandi bakihatira binyuze mu mahame no mu cyitegererezo,
kuyacengeza mu bana babo.10
Nkurikije umucyo Imana yampaye, nzi yuko umugabo
n’umugore bafite inshingano zo kuba ababwiriza, abaganga,
abaforomo n’abarezi, bihatira guhuza abana n’Imana,
banabizirikaho; bagomba kubigisha kureka akamenyero kose
gashobora kubazanira mu buryo bumwe cyangwa ubundi ingaruka
mbi ku buzima no ku mikorere yabwo yagenwe n’Imana no
kubigisha gufata neza umubiri wabo wose.11
Muri uyu murimo wo gutoza abana, inshingano ya mbere
y’ibanze ireba umubyeyi w’umugore, mu gihe izindi nshingano
z’ingenzi kandi zikomeye zigomba kuzuzwa n’umugabo. Umugore
kuko akunda kuzura no kubana n’abana be byumwihariko mu
-156-
myaka yabo ya mbere, agomba kuba byumwihariko umwigisha wabo
n’inshuti yabo. Agomba ku bigisha kugira gahunda n’isuku no
kubatoza kugira akamenyero keza muri bo no kwifata neza, kandi
akabafasha [185] kuba abakozi, biringirwa mu nshingano zabo ndetse
akabigisha gufasha bagenzi babo: Muri magufi, agomba kubigisha
kubaho no gukora nk’aho buri gihe bari imbere y’Imana.
Abakobwa bakuze bashobora kuba icyitegererezo cyiza ku
bakiri bato bagize bumuryango. Aba bana bahorana iteka na bakuru
babo bazayoborwa no kubiganaho kuyoborwa n’amabwiriza agenda
asubirwamo inshuro nyishi. Umukobwa w’imfura agomba
gusobanukirwa n’inshingano zimureba nk’umukristokazi, ari zo zo
gufasha nyina mu mirimo ye myinshi kandi iremereye.13
Ababyeyi bagomba kuba kenshi mu buryo bushoboka bwose
iwabo kandi bakigisha abana babo binyuriye mu mahame no mu
cyitegererezo gukunda no kubaha Imana; bakabigisha kugira
ubwenge, gushyikirana no kugaragaza urukundo; ko akwiriye
kwigaragaza nk’umukozi, uzigama kandi witeguye kwiyanga. Mu
kubagaragariza i muhira urukundo n’impuhwe no mu kubatera
akanyabugabo, ababyeyi baba babizeza ubwugamo bukomeye kandi
buzababashisha kurindwa ibishuko byo mu isi.14
Kwitegura ishuri ry’itorero: Mu ishuri ryo mu rugo ni ho
abahungu n’abakobwa bacu bitegurira kwinjira mu ishuri ry’itorero.
Ababyeyi bagomba guhora babitekerezaho kandi nk’abarezi b’i
muhira bagomba kwegurira ubushobozi bwabo bwose Imana kugira
ngo bashobore kuzuza umurimo wabo mwiza kandi wera. Ibyigisho
byigiwe kandi bigafatirwa mu muryango bihinduka umwiteguro
w’ibanze wo kwinjira mu ishuri kw’abana.15
Gukomera kw’amategeko y’Imana: Bibiliya ifite amabwiriza
areba abantu bose yaba abayeyi n’abana yo tudashobora guhunga.
Amabwiriza y’Imana agomba kuza ku mwanya w’imbere. Reka
umugabo n’umugore bigire Ijambo ry’Imana imbere y’usoma imitima
yose kandi bibaza bataryarya bati: “Mbese Imana yavuze iki?”16
Mwigishe abana banyu gukunda ukuri kuko ari ukuri, kandi kuko
bashobora kwezwa na ko kandi ko ariko [186] kuzabategurira kunyura mu
igeragezwa rizagaragaza ko bakwiriye guhabwa inshingano ikomeye
kurushaho no guhinduka abagize umuryango wa Cyami, abahungu
n’abakobwa b’umwami w’ijuru cyangwa se ko batabikwiriye.17
-157-
Kwitegura akaga kagiye gutera: Satani ari guhuriza hamwe
ingabo ze; mbese buri wese yiteguye ku giti cye guhangana n’akaga
gakomeye kari hafi kwisuka? Mbese turi gutegurira abana bacu
guhangana n’ako kaga gakomeye? Mbese twihatira twe n’imiryango
yacu kwiga ibirindiro by’abanzi bacu n’uburyo bwo kurwana? Mbese
abana bacu bimenyereje akamenyero ko gufata imyanzuro
izabashoboza gushikama no kutajegajega ku kwizirika ku mahame
nyakuri no mu gusohoza inshingano zabo?
Ndasenga ngo twese dusobanukirwe n’ibimenyetso by’ibihe kandi
ko twebwe n’abana bacu, twitegure kugira ngo mu
gihe cy’akaga Imana izatubere ubuhungiro bwacu n’umurinzi
wacu.18
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA KINGEREZA
1 Education p 39 Education p 33
2 Education 34 Education 41
3 Counsels to teachers , Counsels to teachers ,
parents and students p 107 parents and students p
107
Signs of the Times 10 sept Signs of the Times 10
4
1894 sept 1894
Review and Herald 30 aout Review and Herald 30
5
1881 August 1881
6 Ministere de la guerison p Ministry of Healing p 351
296 ,297 ( Rayon de santé
26,27)
7 Manuscripts 126,1896 Manuscripts 126,1896
Signs of the Times 17 sept Signs of the Times 17
8
1894 sept 1894
9 Manuscripts 53, 1912 Manuscripts 53, 1912
10 Christian temperance and Christian temperance
Bible hygiene p 145 and Bible hygiene p 145
-158-
11 Manuscripts 100, 1902 Manuscripts 100, 1902
Pacific health journal jan, Pacific health journal
12
1890 Jan, 1890
13 Testimonies for the church Testimonies for the
vol 3 P 137 church vol 3 P
137
14 Fundamental of Christian Fundamental of Christian
education p education p 65
65
15 Counsels to teachers , Counsels to teachers ,
parents and students p 150 parents and students p
107
Review and herald 15 sept Review and herald 15
16
1891 sept 1891
Signs of the Times 10 sept Signs of the Times 10
17
1894 sept 1894
Review and herald 23 avrir Review and herald 23
18
1889 April 1889
-159-
ICYIGWA CYA 29: UMURIMO UTASIMBURWAHO N’UNDI
Inshingano za kibyeyi utasimburwaho n’undi: Babyeyi,
mufite inshingano zitashobora kwikorerwa n’uwo ari we wese.
Ubuzima bwanyu bwose, musabwa imbere y’Imana kugendera mu
nzira zayo. Abagira Ijambo ry’Imana umuyobozi wabo, kandi
bagasobanukirwa uko abana babo babakeneye mu gutunganya
imico yabo, bazihatira kugaragaza urugero abo bana bazakurikiza
kugira ngo bagire umutekano.1
Ababyeyi ni bo bashinzwe ubuzima bw’abana babo, ku
bigisha no guteza imbere imico yabo. Nta wundi muntu n’umwe
washingwa uwo murimo. Mu kuba ababyeyi, muba mwemeye
gukorana n’Umwami, kugira ngo abana banyu mubacengezemo
amahame yera.2
Mbega ukuntu bibabaje kubona ko hariho benshi banga
inshingano Imana ishaka ko bakorera abana babo, bagashaka
kuzishinga abanyamahanga! Bashaka ko hagira abandi
babarerera, bityo, bakaba bikuyeho imitwaro yose yo kurera.3
Abenshi bababazwa n’amafuti y’abana babo; ni bo bari
bakwiye kwigaya. Nibabaze Bibiliya kugira ngo bamenye ibyo
Imana ibasaba nk’ababyeyi n’abarinzi, maze basohoze
inshingano zabo bamaze igihe kirekire barazirengagije. Bakeneye
guca bugufi bo ubwabo no kwihana imbere y’Imana kuba
barirengagije ayo mategeko mu burezi bw’abana babo. Bakeneye
guhindura uburyo bwo gukora bwabo, maze bayoboke Bibiliya
n’umutima ukunze, yo muyobozi n’umujyenama wabo.4
Itorero ntiryashobora kuzuza izo nshingano ryonyine. Oh,
Iyaba abasore n’abana bahaga Kristo imitima! mbega ukuntu
haboneka ingabo nyinshi zishobora kuzana abandi mu
bukiranutsi baramutse batojwe gutyo! Ariko ababyeyi ntibakwiye
kurekera itorero iyo nshingano ryonyine.5
N’umugabura ntiyabishobora wenyine: Mushinga ibikorwa
biremereye cyane umugabura, mukavuga ko ari we uzabazwa
imitima y’abana banyu, ariko ntimwibaze ku nshingano mushinzwe
nk’ababyeyi n’abarezi… Abahungu n’abakobwa banyu
bahindanijwe n’icyitegererezo cyanyu hamwe n’amagambo yanyu
adasobanutse. Mumaze kunanirwa kubaha uburere bwo mu
-160-
muryango bwiza, mushaka ko umugabura yasana ibikorwa byanyu
bya buri munsi ngo abe ari we uha imitima yabo n’ubuzima bwabo
icyerekezo cyiza cyo mu kuri no mu kwera. Mu gihe aba yakoreye
itorero ibyo ashoboye byose anyuriye mu kubaburira no
kubakeburira, ku bigisha kugira ikinyabupfura, kandi agasengana
umwete kugira ngo babashe kwihana no gukiza imitima yabo;
n’ubwo yakoze ibyo byose ariko ntagere ku ntego ye, ababyeyi
bamushinja kenshi ko abana babo badahinduka, kandi ibyo biterwa
wenda no kwirengagiza kw’ababyeyi babo. Iryo kosa ribarwa mbere
ya byose kuri bo; ariko mbese baba biteguye kuzuza inshingano
Imana yabashinze kandi bakayikorana gukiranuka? Mbese bazatera
imbere, bagere hejuru cyane mu bikorwa byabo, bihatira mu buryo
bworoheje kandi bafite kwihangana no gushinyiriza kugera ku ntego
yabo yo hejuru no kwitoreza abana babo? 6
Ababyeyi benshi mbese ntibashaka gufata inshingano yabo
bakayegurira abandi? Mbese benshi muri bo ntibazatekereza ko
umwungeri ari we ugomba kwikorera uwo mutwaro akagerageza
kurehereza abana babo ku guhinduka kugira ngo ikimenyetso
cy’Imana gishyirwe kuri bo?7
N’ibyigisho by’ishuri ryo ku isabato ntiryabishobora:
Ababyeyi bafite amahirwe yo gufasha abana babo kwakira ubwo
bumenyi bazimukana no mu buzima bw’ahazaza. Ariko,
kubw’impamvu zimwe zimwe, ababyeyi benshi ntibakunda kwigisha
abana babo iby’iyobokamana; bashimishwa no kubareka
bagatoragura mw’ishuri ryo kw’isabato ibyo bo ubwabo basabwa
kubigisha ku bijyaniranye n’inshingano bafite imbere y’Imana.
Ababyeyi nk’abo bakeneye gusobanukirwa ko Imana ibashakaho ko
barera, bagaha ikinyabupfura kandi bagatoza abana babo.
Bakabigisha, bibuka igihe cyose ko bariho bagira uruhare mu
guteza imbere imico yo muri ubu buzima n’ubuzaza.8
Ntimukishingikirize gusa ku bigisha b’ishuri ryo kw’Isabato mu
gukora umurimo wanyu wo gutegurira abana banyu kugendera mu
nzira bakwiye gucamo. Ishuri ryo kw’isabato ni umugisha ukomeye;
ryabafasha mu mirimo yanyu, ariko nti rishobora kubasimbura.
Imana yashinze ababyeyi bose inshingano yo kuzana abana babo
kuri Yesu no kubigisha gusenga no kwizera Ijambo ry’Imana.
-161-
Mu kurera abana banyu, ntimugashyire ku ruhande ukuri
gukomeye kwa Bibiliya mwitwaje ko ishuri ryo kw’isabato
n’umwungeri bazabibakorera. Kwera kwa Bibiliya no gukomera
kwayo ntibyatuma itabumburwa ngo yiganwe ubwitonzi iminsi yose.
Ukuri ko mu Ijambo ry’Imana gukwiriye guhūzwa n’utuntu duto
duto two mu buzima tuboneka nk’udusuzuguritse. Niramuka
ikurikijwe neza, izamurikira ubuzima bwa buri munsi, izatera
kumvira kandi yigishe amahame y’ingenzi mu kurema imico
itunganye. 9
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA KIB-
GEREZA
1 Lettre 356, 1907 Lettre 356, 1907
2 Manuscrit 126, 1897 Manuscrit 126, 1897
3 Review and Herald, 25 Review and Herald, 25
Octobre 1892 Octobre 1892
4 Manuscrit 57, 1897 Manuscrit 57, 1897
5 Signs of the Times, 13, Signs of the Times, 13, aout
aout 1896 1896
6 Testimonies for the Testimonies for the church
church vol 5 p 494,495 vol 5 p 494,495
7 Review and herald 21 Review and herald 21 mai
mai 1895 1895
8 Review and herald 6 juin Review and herald 6 juin
1899 1899
9 Manuscript 5, 1896 Manuscript 5, 1896
-162-
ICYIGWA CYA 30: UBUCUTI MU MURYANGO
Ababyeyi bakwiriye gushaka uko bagirana ubucuti n’abana
babo: Ababyeyi bamwe ntibumva abana babo ngo bagirane ubucuti.
Hari intera nini ibatandukanya. Iyaba ababyeyi bacengeraga mu
byiyumviro by’abana babo maze bakamenya ibiri mu mitima yabo,
bashobora kubabera ingirakamaro. 1
Umugabo n’umugore bagomba gukorera hamwe mu rukundo
rushyitse. Bagomba guhinduka incuti magara z’abana babo.2
Ababyeyi bakwiriye kwiga uburyo bwiza bwo kwigarurira
urukundo n’icyizere by’abana babo, kugira ngo babayobore mu nzira
nziza. Imirashi y’izuba ry’urukundo rikarabagirana ku muryango
wose.3
Gutera akanyabugabo no gushima - Abana bakiri bato bakunda
kuba mu bandi, ni gake bishimira kuba bonyine. bishimira cyane
gukundwa no kwitabwaho, batekereza ko ikibanezeza kinezeza na
nyina. Biri muri kamere yabo rero kujya iyo umubyeyi ari mu gihe
banezerewe no mu gihe bababaye. Aho rero umubyeyi asabwa
kwitonda kugira ngo adakomeretsa imitima yabo yoroshye mu
kubereka ko ibyabashimishije cyangwa se ibyabababaje ntacyo
bivuze kuri we, kandi bo babona ko bifite agaciro gakomeye.
Kubatega amatwi no kubyemera ni iby’agaciro kuri bo. Kubereka
ko ari byo, ijambo rikomeza cyangwa kubashima bizasusurutsa
umutima wabo nk’umurasire w’izuba kandi bizaba bihagije ngo
bitume bishima umunsi wose. 4
Ababyeyi bakwiriye kuba abiringirwa n’abana babo: Ababyeyi
bakwiriye gutera abana babo umwete wo kubiringira, bakababwira
ibibagoye, ibigeragezo bahura na byo n’ibibabangamira bya buri
munsi.5
Mubigishe mufite ubugwaneza kandi mubahoze ku mutima. Ni igihe
gishishana kuri bo. Hari imbaraga ziri gushebekera kubabakuraho ariko
musabwa kuzikumira. Mubigishe kubiringira ku buryo bashobora
kubongorera ibibaguye nabi n’ibibanejeje. 6
Abana bakarinzwe ibibi byinshi iyaba bari incuti n’ababyeyi babo.
Ababyeyi bakwiriye gutera abana babo umwete wo kubakingurira imitima
yabo no kuba abanyakuri bari hamwe, bakabamenyesha ingorane zabo,
mu gihe batindiganya ku nyifato bakurikiza bakabagisha inama. Ni
-163-
bande bashobora neza kureba no kwerekana akaga kariho kuruta
ababyeyi bakiranuka? Ninde usobanukiwe neza imico y’abana kuruta
ababyeyi babo? Umugore wagenzuye buri mihindagurikire y’ubwenge
kuva mu buto bw’umwana maze akaba afite ubumenyi buhagije bw’imico
kavukire aba ari umuntu witeguye neza wo kugira inama umwana we. Ni
nde washobora kumenya neza ingeso zo mu mico ye agomba kugenzura
no gucikaho kurusha nyina w’umwana afashijwe na se? 7
“Nta mwanya mfite” “Nta mwanya mfite”, ni ko se w’abana avuga;
“Nta mwanya mfite wo kurera abana banjye cyangwa wo gutakaza mu
binezeza bya rubanda n’ibyo mu muryango”. Niba ari uko biri, ntimuba
mwaririwe mwikorera inshingano z’urugo. Mu kwima abana umwanya
bafitiye uburenganzira, uba ubagomwe uburezi bagakwiriye
kugukomoraho. Kuko mufite abana, mufite inshingano mugomba
kuzuza mufatanije n’umugore wawe, mu gutunganya imico yabo.8
Ababyeyi benshi b’abagore baravuga bati : “Nta mwanya mfite wo
kugumana n’abana banjye.” Kubw’icyubahiro cya Kristo mugabanye
umwanya mugenera imyambarire. Mwirengagize kwitaka mugambiriye
kurebwa. Mugabanye umubare w’ubutumire mutanga cyangwa se
mwitaba. Mugabanye guteka inkono z’amoko anyuranye zitarangira.
Ariko ndabasabye ntimukirengagize abana banyu. Mbese urukungu
n’amasaka bihuriye he? Ntihagire ikintu na kimwe mwemerera
kwitambika hagati yanyu n’inyungu z’ibanze z’abana banyu.9
Iyo nyina w’abana aremerewe n’ingorane kenshi abona ko nta
mwanya afite, nta no kwihanganira kwigisha abana be no
kubagaragariza urukundo n’impuhwe. Ariko akwiriye kwibuka ko
niba ibyo batabironkeye mu muryango, urwo rukundo n’izo mpuhwe
bazabishakira ahandi maze byonone umutima n’imico.10
Mubane n’abana banyu mu mirimo no mu mikino. Fata
amasaha makeya yo kwinezeza uyaharire abana bawe. Mwifatanye
na bo mu mirimo no mu mikino yabo, bityo muzireherezaho icyizere
cyabo maze babiyumvemo. Mubagire incuti zanyu.11
Reka imigoroba ababyeyi bayigire iyo gutaramira mu miryango
yabo. Igihe imirimo y’umunsi irangiye, reka irangirane n’amaganya
n’ibibazo byawo.12
Inama ku babyeyi badashyikirana kandi batwaza igitugu. Ababyeyi
n’abarimu bari mu kaga ko gutegeka no kuyoboza igitugu cyane mu gihe
bananirwa kugirana umushyikirano ushyitse n’abana cyangwa
abanyeshuri babo. Kenshi biyima abana babo maze bakabayoboza inkoni
-164-
y’ubutware, batabagaragariza impuhwe bigatuma badashobora
kwireherezaho imitima y’abana n’abanyeshuri.Iyaba biyegerezaga
abana, bakabereka urukundo kandi bagakora ibishoboka byose ngo
babereke ko babitayeho no mu mikino yabo, rimwe na rimwe bakihindura
nk’abana hagati muri bo, byatuma abana banezerwa cyane,
bakabakunda kandi bakabiringira. Maze bidatinze abana
bagakunda kandi bakumvira ubutegetsi bw’ababyeyi n’abarimu.13
Kubana n’ababi bibangamira urugo: Satani n’ingabo ze
barakoresha imbaraga zabo zose kugira ngo bategeke ubwenge
bw’abana. Mubarerane urukundo n’ubugwaneza bwa gikristo, muri
ubwo buryo muzabagiraho imbaraga ifatika. Bazumva ko bashobora
kubiringira nta kwizigama. Muzengurutse abana banyu umunezero
ubonerwa mu rugo no mubo mubana. Nimugenza mutyo ntabwo
bazigera bajya gushakira incuti mu rungano rwo hanze bagendana
na rwo… Bitewe n’ikibi cyiganje mu isi ya none, ni iby’ingenzi ko
abana bashyirirwaho urubibi, ababyeyi bakwiriye gukuba imihati
yabo kugira ngo bizirikeho imitima y’abana babo kandi bereke abana
ko bagambiriye kubanezeza.14
Ababyeyi bakwiriye gushaka uko bacudika n’abana babo - Nta
rusika rw’urugwiro ruke cyangwa kwizigama bikwiye kuba hagati
y’abana n’ababyeyi babo.Ababyeyi nibamenyerane n’abana babo,
basobanukirwe ibyo bakunda n’ibyo babogamiramo, bacengere mu
byiyumviro byabo, kugira ngo bamenye akabari ku mutima.
Babyeyi, mwereke abana banyu ko mubakunda kandi ko
muzakora uko mushoboye ngo mubanezeze. Nimubigenza mutyo,
urubibi muzabashyiriraho rukwiriye ruzagira agaciro mu ntekerezo
zabo zigikura. Mubayoborane ubugwaneza n’impuhwe mwibuka ko
“abamarayika babo iteka, bareba mu maso ha Data uri mu ijuru”
Niba mushaka ko izo ntumwa z’ijuru zikorera abana banyu umurimo
Imana yabashinze, ni mukorane na zo mukora uruhare rwanyu.
Abana nibayoboranwa amakenga n’urukundo bikwiriye kurangwa mu
rugo nyakuri, ntibazigera bifuza kujya gushakira umunezero wabo
ahandi no mu ncuti zabo. Ikibi [194] ntikizabakurura. Uwo mutima bakuye
i muhira uzatunganya imico yabo, bazahatunganiriza ingeso zabo,
baharonkere n’amabwirizwa azababera ingabo ibakingira ibishuko n’iyo
bagera igihe bava i muhira bakajya gushaka ahandi ho gutura
-165-
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO
MU GIFARANSA BYAKORESHEJWE MU
KINGEREZA
1 Temoignages pour l’eglise vol Testimonies for the church
1 p 164 vol 1 p 396
2 Manuscript 45,1912 Manuscript 45,1912
3 Review and herald 30 august Review and herald 30 august
1881 1881
4 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 388
327 ( rayon de la santé
p45,46)
5 Temoignages pour l’eglise vol Testimonies for the church
1 p 158 vol 1 p 391
6 Temoignages pour l’eglise vol Testimonies for the church
1 p 153 vol 1 p 387
7 Temoignages pour l’eglise vol Temoignages pour l’eglise vol
1 p 159 1 p 362
8 Fundamental of Christian Fundamental of Christian
education p 65,66 education p 65,66
9 Signs of the time 3 avr 1901 Signs of the time 3 avr 1901
10 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 389
328 ( rayon de la santé
p46,47
11 Counsel to the teachers, Counsel to the teachers,
parents and students p 124 parents and students p 124
12 Christian temperance and Christian temperance and
bible hygiene p 65 bible hygiene p 65
13 Temoignages pour l’eglise vol Testimonies for the church
1 p 362 vol 3 p 134,135
14 Temoignages pour l’eglise vol 1 Testimonies for the church
p 153,154 vol 1 p 387,388
15 Ministere de la guerison p Ministry of healing p 394
331,332 ( rayon de la santé
p49,50
-166-
ICYIGWA CYA 31: URUKUNDO RUTERA UMUTEKANO
Ubushobozi bw’urukundo: Urukundo rufite ubushobozi
bw’agatangaza kuko rukomoka ku Mana. Iyaba twari tuzi igisubizo
cyiza “Gihosha uburakari”, urukundo “Rwihanganira byose” kandi
“rwuzuye ubugwaneza “, rukugira neza “ rutwikira ibyaha byinshi”
mbega ukuntu ubuzima bwacu bwahabwa ubushobozi
bw’umwūzuro kandi imibereho yacu yahindurwa ! Isi yahinduka
umusogongero w’ijuru.
Ibyo byigisho byiza byakwigishwa mu buryo bwumvikana ku
buryo n’abana batoya babyumva. Umutima w’umwana uroroshe
kandi unyurwa vuba: ni cyo gituma, twebwe tubaruta dusabwa
guhinduka “nk’abana bato” igihe imitima yacu iziga kwiyorosha,
ubugwaneza n’urukundo rw’Umukiza, bizotworohera kugera ku
mitima y’abana bacu no kubabwira iby’uwo murimo wo gukiza ari
wo murimo w’urukundo. 1
Mu maso y’ab’isi, amafaranga yerekana imbaraga; ariko mu
birebana n’ubukristo, urukundo ni rwo mbaraga. Ubwenge hamwe
n’imbaraga z’umwuka birakenewe mu gushyira mu bikorwa iri
hame. Ukuri nyakuri kurahagije mu gukora ibyiza, kandi nta kindi
kwakora atari ugukora ibyiza. Rushoboza kwirinda kutumvikana
n’imibabaro, rugatanga n’umunezero nyakuri. Akenshi ubutunzi ni
bwo soko yo gukora ibibi no kononekara; imbaraga zishobora gutera
gukora ikibi; ariko ukuri n’ubuntu ni byo biranga urukundo
nyakuri.2
Urukundo, ikimera gikwiye kugaburirwa. - Mu rugo, ni ho
hakwiye kuba ihuriro y’urukundo ruboneye cyane rwo ku rwego rwo
hejuru cyane. Amahoro, ubumwe, urukundo n’umunezero bigomba
gushakishwa umunsi ku wundi kugeza ubwo bizacengera mu
mitima y’abagize umuryango bose. Ikimera cy’urukundo kigomba
kugaburirwa neza, bitari ibyo kizapfa.
Ihame ryose ryiza rikwiriye kubungabungwa ni ba dushaka ko rikurira
mu mutima. Ibyo Satani abiba mu mutima : -urwango, ishyari, igomwa,
gukekana, kuvuga nabi, kutihangana, kwibwira nabi, kwikunda,
ubwibone; kwifuza kubi-, ibyo byose bikwiriye kurandurwa. Iyo ibyo bibi
birekewe mu mutima, bizera imbuto zizanduza n’abandi bantu benshi.
Mbega ukuntu ari abantu benshi babiba ibimera by’ubumara byica za
mbuto nziza z’urukundo, bikanduza n’umutima ! 3
-167-
Mwibuke ubuto bwanyu: Ntimugategekeshe ubukana abana
banyu, mwibagiwe ko ari bato kandi ko namwe mwigeze kungana na
bo. ntimugategereze ko baba intungane, kandi ntimugategereze ko
bakora nk’abantu bakuru kandi bakiri bato. Mugukora mutyo
muzugarira amarembo y’imitima yabo, maze mutume bayugururira
ibidakwiriye, ibyo bikaba byatuma abandi bonona intekerezo zabo
zikiri ntoya, mbere y’uko mubona ko ari akaga…
Ababyeyi ntibakwiye kwibagirwa igihe bari bakiri bato, uko bari
bakeneye urukundo n’impuhwe, nuko bababaraga babacyahanaga
ubukana. Bagomba guhinduka bato mu byiyumviro kandi bagashira
intekerezo zabo ku rugero rw’ abana babo.4
Abana bakeneye kumva amagambo y’urukundo kandi
abakomeza. Mbega ukuntu byokorohera nyina w’abana kuvuga
amagambo y’ubugwaneza kandi y’urukundo yinjira mu mitima y’abana
nk’umurasire w’izuba, maze ayo magambo akabibagiza ibibateye
agahinda!5
Babyeyi, mugaragarize urukundo abana banyu : kuva bakiri bato
cyane, mu bwana bwabo, no mu busore bwabo bwose.
Ntimukabereke mu maso hanyu hijimye, ahubwo muhore mukeye
mu maso igihe cyose.6
Murindire abana banyu mu munezero: Iyo abana bafite
ibibagoye, mukwiye kugerageza kwihatira kubahumuriza. Guhera
mu bwana bwabo kugeza bakuze, abana ntibitabwaho nkuko
bikwiriye.
Dukeneye ababyeyi b’abagore bazashobora kurera abana babo,
ku buryo abo bana baziyumvamo ko na bo bari mu bagize
umuryango koko! Uwo mubyeyi agomba kuganira n’abana be
iby’ibyiringiro byabo n’iby’ibyo bahugiramo. Ababyeyi bibuke ko
abana babo bagomba kubitahombere y’abanyamahanga. Bakwiriye
kurindirwa ahameze neza babifashijwe na nyina.7
Fasha abana banyu kugera intsinzi ...Mubakikize urukundo.
Gutyo muzashobora kunesha akamenyero kabo ko kutagondeka.8
Abana bakeneye urukundo kuruta ibyo kurya– Ababyeyi
b’abagore benshi birengagiza cyane imiryango yabo, kugira ngo
umwanya munini wabo bawuharire kuzuza ububiko bwabo
-168-
imyambaro itagira akamaro y’abana babo. Kandi mu gihe abana
bakeneye cyane nyina kurusha ibyo bindi; barirengagizwa ahubwo
ababyeyi bakanezezwa no kubaha ibyo kurya gusa. Ariko, muri uwo
mwanya si ibyokurya bari bakeneye, ahubwo bibagwa nabi. Icyo
bakeneye kurushaho, ni ukugaragarizwa urukundo na nyina.
Umubyeyi wese w’umugore yari akwiye gufata umwanya wo kubwira
amagambo meza abana be, ibyo bikaba bikenewe cyane mu buto
bwabo ndetse no mu gihe bamaze gukura. Muri ubwo buryo,
umutima wabo n’umunezero byabo bizifatanya ni ibya nyina.
Umubyeyi w’umugore abereye abana be icyo Imana itubereye cyo.9
Ibyifuzo byiza nabyo bigomba kubahirizwa - Mugomba kumvisha
abana banyu ko mubakunda; ko mukora kubw’inyungu zabo; ko
umunezero wabo muwufite ku mutima kandi ko nta kindi mugambiriye
atari uko bamererwa neza. Mubashimishe igihe cyose mushoboye
kubikora.10
Mu kuyobora abana banyu, nti mukigere mubikorana
ubuhubutsi. Mugerageze guhuza ubutegetsi n’urukundo. Mushakishe
kandi mwimenyereze ibintu byose byiza kandi bikunzwe, mwigishe
abana banyu kwifuza no kumenya Kristo. Mu kubangira ibyabagirira
nabi, mubereke ko mubakunda kandi ko mubashakira ibyabagwa neza.
Uko biyerekana ko ari babi, abe ari ko murushaho kubereka ko
mubakunda. Igihe umwana amaze kunyurwa ko mushaka kumugirira
neza, urukundo rurimbura inkomyi zose. Ubwo ni bwo buryo Umukiza
akoresha mu mibanire ye n’umuntu. Ni na bwo buryo bukwiye
gukoreshwa mu itorero.11
Urukundo rugomba kugaragazwa - Mu miryango myinshi, ni
gake abayirimo bagaragarizanya urukundo. Nubwo bidakenewe
cyane kugaragarizanya amarangamutima, ariko birakenewe
kugaragazanya urukundo n’ubugwaneza ufite kwiyoroshya, kwera
no gutungana. Abenshi bishimira kugira umutima ukomeye, maze
bakihatira kwerekanira mu mvugo no mu bikorwa, kamere ikomoka
kuri Satani. Urukundo rwuzuye rugomba guhora iteka
rubungabungwa hagati y’umugabo n’umugore, ababyeyi n’abana no
hagati y’abavindimwe. Ijambo ryose ry’uburakari rigomba
kwirindwa, kandi nti hakaboneke ikintu cyose n’ubwo cyaba gito
kitarangwamo urukundo yemwe no mu buryo bagaragaramo. Ni
inshingano ya buri wese mu bagize umuryango kugaragaza
urukundo no kuvugana ubugwaneza.12
-169-
Mwimenyereze ubugwaneza n’urukundo bigaragarira mu
magambo no mu kuzirikana abandi byuzuye impuhwe. 13
Uburyo bwiza bwo kwigisha abana kubaha ababyeyi babo ni
ukubaha amahirwe yo kubereka uburyo ise yita kuri nyina,
n’uburyo nyina nawe agaragariza se uko amwubaha kandi n’uko
amuha agaciro. Bamaze kubona urukundo bakundana, abana na bo
baheraho biga kwitondera rya tegeko rya gatanu no gukurikiza
inama y’intumwa igira iti: “Bana, mwumvire ababyeyi banyu mu
Mwami wacu, kuko ari byo bibakwiriye” 14
Ababyeyi bakwiye kuba indorerwamo y’urukundo rwa Yesu -
Umubyeyi w’umugore igihe amaze kwiringirwa n’abana be,
akabigisha kumukunda no kumwumvira, azaba amaze kubigisha
icyigwa cy’ibanze cy’imibereho ya gikristo. Bagomba gukunda
Umukiza wabo, bakamwiringira no kumwumvira nk’uko bakunda
ababyeyi babo, bakabizera kandi bakabumvira. Urukundo umugabo
cyangwa umugore agaragariza abana be binyuriye mu kubitaho no
kubarera neza ni indorerwamo nyakuri y’urukundo Yesu akunda
abamwizera bose. 15
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Education, P.111 Education, P.114
2 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol. 4, P.138 vol. 4, P.138
Signs of the Times, 20 Signs of the Times, 20 June
3
Juin 1911 1911
4 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church
vol.1. P.153,154 vol 1 p 387,388
Review and Herald, 9 Review and Herald, 9 July
5
Juillet 1901 1901
6 Manuscrit 129, 1898 Manuscript 129, 1898
7 Manuscit 127, 1898 Manuscript 127, 1898
8 Manuscrit 114, 1903 Manuscript 114, 1903
-170-
9 Manuscrit 43, 1900 Manuscript 43, 1900
10 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol. 4 p 140 vol. 4 p 140
11 Manuscrit 4, 1893 Manuscrit 4, 1893
12 Signs of the Times, 14 Signs of the Times, 14
Novembre 1892 November 1892
The youth’s Instructor, 21 The youth’s Instructor, 21
13
Avril 1886 April 1886
14 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
Novembre 1892 November 1892
Signs of the Times, 4 Avril Signs of the Times, 4 April
15
1911 1911
-171-
ICYIGWA CYA 32: KWITA KU KARIMA K’UMUTIMA
Ababyeyi, Abarinzi b’akarima k’umutima - Umwami yashinze
ababyeyi umurimo ukomeye kandi wera. Bagomba guhinga
babyitondeye akarima k’umutima, bityo bashobora gukorana
n’Imana. Itegereje ko barinda kandi bakita neza ku karima
k’umutima w’abana babo. Bagomba kubibamo imbuto nziza no
kuranduramo ibyatsi bibi byose. Imico mibi yose yo mu ngeso
n’ibyifuzo bibi byose bigomba gukurwamo; kuko baretse
bikagumamo, bizanduza ubwiza bw’imico yabo.1
Babyeyi, urugo rwanyu bwite ni wo murima wa mbere
muhamagarirwa gukoramo. Amakene yanyu y’ibanze agomba
kwerekezwa ku kwita ku karima k’umuryango wanyu. Inshingano
yanyu ni iyo kubera amaso imitima nk’abazayibazwa. Tekereza neza
ku nshingano yanyu, ku miterere yayo n’ibiyigize byose n’umusaruro
wayo.2
Imbere y’umuryāngo wanyu, muhafite akarima gato mugomba
kwitaho, kandi Imana izababaza umusaruro w’umurimo
yabashinze.3
Gufata neza umurima Mu isi uko bisanzwe bigenda, bareka
abasore bakikurikiza uko ubwenge bwabo bubategetse. Kandi iyo ari
abanyamahane bakiri bato, ababyeyi bavuga ko bazahinduka
nyuma y’igihe gito, bamaze imyaka cumi n’itandatu cyangwa cumi
n’umunani y’ubukuru. Bakagira ibyabo bitekerezo, bakareka ingeso
zabo mbi, hanyuma bakaba abagabo n’abagore b’ingirakamaro.
Mbega ifuti! Bamara imyaka myinshi bemerera umwanzi kubiba mu
murima w’umutima; bakareka ingeso mbi zigakura kandi akenshi
umuhati wose bazakoresha ngo barandure ibyo bibi muri uwo
mutima ntacyo wazamara…
Ababyeyi bamwe bakundiye abana babo kugira ingeso mbi,
zikaba ibimenyetso bigaragara mu mibereho yose. Icyo cyaha kiri ku
babyeyi. Abo bana biyita ko ari abakristo nyamara batagira umurimo
runaka w’ubuntu mu mutima. Kandi iyo bahindutse mu mibereho,
ingeso zabo za kera zigaragara mu byo bakora byose maze
bakagaragaza ingeso ababyeyi babo babemereye kugira.4
Ntitwari dukwiye kwemerera urubyiruko ko rwiga nta
gutandukanya ikibi n’icyiza, mu kwitwaza ko igihe ni kigera icyiza
-172-
kizaganza ikibi. Ikibi kizakurira muri bo bwangu kuruta icyiza.
Birashoboka ko, nyuma y’imyaka itari mike cyazarandurwa; ariko ni
nde uzirengera izo ngaruka? Igihe ni kigufi. Biroroshye kubiba
imbuto nziza mu mitima y’abana banyu aho kurandura imbuto mbi
yabibwe. Ibyiyanditse mu bwenge bw’abakiri bato biragoye
kubihanagura muri bo. Ari cyo gituma ari ngombwa ngo ibyo
bigishwa bibe ari byiza cyane kugira ngo ubushobozi bwabo
bwerekezwe mu cyerekezo cyiza.5
Mubibe imbuto nziza kandi muzibagarire. Guhera mu myaka
ya mbere yo kubaho k’umwana, umutima we wakagombye
gutegurwa neza, kugirango wakire ibitonyanga by’ubuntu buva ku
Mana. Hanyuma, imbuto z’ukuri zikwiye guteranwa ubwitonzi,
nyuma umurima ukabagarirwa uko bikwiriye. Imana na yo, yo iha
umugisha imirimo yose ikozwe mu izina ryayo, izameza imbuto
zabibwe; hazabanza kumera umugengararo, hagakurikiraho
amahundo, hanyuma hakamera imbuto zavuye muri ayo mahundo.
Kenshi na kenshi, bikomotse ku bunenganenzi bubi bw’ababyeyi,
Satani ni we ubiba imbuto ye mu mitima y’abana, bityo akaba
ateguye kuzasarura umubabaro no gukorwa n’isoni. Isi y’ubu ntigira
ubuntu bw’umutima kubera ko ababyeyi batashoboye kurerera neza
abana i muhira. Ntibashoboye kubahungisha ubucuti bw’abagenzi
babo batagira icyo bitaho kandi badatekereza. Kubw’ibyo, abana
bazimiriye mu isi kugira ngo bayikwirakwizemo imbuto z’urupfu.6
Umurimo ukomeye wo kurera wo kurandura ibyatsi bibi kandi
by’ubumara bwangiriza ni uw’ingenzi. Kuko ibyo byatsi iyo biretswe
birakura maze bikamira ibyatsi byiza byo gutungana n’ukuri.7
Iyo umurima uretswe ntuhingwe, uzameramo ibyatsi bibi
bizogorana kurandura. Birakwiye rero ko umurima utegurwa neza,
ibyatsi bibi bigakurwamwo, mbere y’uko imbuto nziza zishobora
gukura. Imbuto igomba kubanza guteranwa ubwitonzi, kugira ngo
ikimera gikure neza. Umubyeyi w’umugore niyirengagiza kubiba
imbuto nziza maze akiringira ko azasarura imbuto nziza, azakorwa
n’isoni kuko azasarura ibitovu n’amahwa. Satani yiteguye iteka
kubiba imbuto zizamera zikazabyara umusaruro mwinshi uhuye
n’imico ye y’ubusatani.8
Tugomba kubera abana bacu maso ubudatuza.
Akoresheje ubushukanyi bwe bwinshi, Satani atangirira umurimo
we, mu byiyumviro byabo no mu bushake bwabo uhereye bakivuka.
Umutekano wabo ushingiye k’ubwenge no kuba maso kw’ababyeyi.
-173-
Abo bagomba kurwanira mu rukundo no mu kubaha Imana kugira
ngo bashikame mu birindiro byabo, bigishoboka ko uwo murima ari
wo mutima babibamo imbuto nziza z’umutima zo kubaha, zikomotse
mu mico y’ukuri ivuye ku rukundo no kubaha Imana.9
Kwita ku bwiza karemano: Ababyeyi n’abigisha bakwiye gushakana
umwete ubwenge Yesu yiteguye kubaha, kuko bahanganye n’imyuka yo
mu gihe gikomeye cyo gutera imbere kwabo, kandi bakihutira
gusingingira ubwo bwenge. Bagire intego yo gukuza ubwenge
n’ubushobozi bw’abasore, kugira ngo, ku ntambwe yose y’ubuzima
bwabo, haboneke ubwiza karemano bwagenewe ikigero barimo, bakura
buhoro buhoro nk’uko ibimera n’indabo bikura mu mirima
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA GIFA-
RANSA
1 Manuscript 13, 1898 Manuscript 13, 1898
2 Signs of the Times, 14 Signs of the Times, 14
Novembre 1892 Novembre 1892
3 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
Novembre 1892 Novembre 1892
Temoignages pour l’eglise Testimonies for the church
4
vol 171,172 vol 1p 403
5 Christian Temperance and Christian Temperance and
Bible Hygiène, P.138, 139 Bible Hygiène, P.138, 139
6 Manuscript 49,1901 Manuscript 49,1901
Review and herald 14 Review and herald 14 apr
7
avr 1885 1885
8 Manuscript 43, 1900 Manuscript 43, 1900
9 Manuscrit 7, 1899 Manuscrit 7, 1899
10 Temoignages pour Testimonies for the church
l’eglise vol 2 p 539 vol 6 p 204,205
-174-
ICYIGWA CYA 33: AMASEZERANO YO KUYOBORWA N’IMANA
Mbega ukuntu bihumuriza kumenya ko ufite inshuti iva ku
Mana – Umukiza wanyu wuje impuhwe ababera maso mu rukundo
n’impuhwe, yiteguye kumva amasengesho yanyu no kubazanira
ubufasha mukeneye. Azi ibiremereye imitima yose yababyeyi kandi
ni we nsuti yabo magara. Amaboko ye akomeza mu bintu byose
umubyeyi w’umugore wubaha Imana. Igihe yari akiri kw’isi, nyina
yahanganye n’ubukene, ingorane no kuburagizwa. yifatanya
n’abakristokazi mu ngorane n’imibabaro byabo byose.
Uwagaruriye umupfakazi umwana we w’ikinege wo bari biteguye
gushyingura akabakabwa n’imibabaro ya buri mugore wese. Uwarize
amarira y’impuhwe ku mva ya Lazaro, maze akagarurira Mariya na
Marita musaza wabo bari bashyinguye; wababariye Mariya
magadalena, wibutse nyina ubwo yarari ku musaraba yenda
kunogoka, wabonekeye abagore bariraga maze akabagira intumwa
ze za mbere zo kwamamaza inkuru nziza y’Umukiza wazutse no
muri iki gihe aracyari incuti magara y’umugore kandi yiteguye
kumufasha mu bimubaho byose byo mu buzima.1
Nta murimo n’umwe wangana n’uw’umubyeyi w’umukristo.
Akora umurimo we azirikana icyo kwigisha no gukosora abana be
nk’uko Umwami ashima bisobanuye. Kenshi cyane, agira
ibyiyumviro by’uko umurimo we uremereye cyane. Ariko rero,
mbega ukuntu bagira amahirwe menshi bashobora gukura mu
kubaragiza Imana binyuze mu masengesho! Ashobora ku bashyira
ku birenge by’Imana maze akahakura imbaraga zizamushoboza
kandi zikamuha umwete n’ubwenge mu bihe bikomeye.
Ku mubyeyi w’umugore wugarijwe n’ingorane, birahumuriza
kumenya ko afite inshuti nk’iyo izamufasha mu ngorane ze. Iyaba
ababyeyi bashaka kwegera Kristo kenshi, bamwiringira cyane,
imitwaro yabo yaborohera kuyikorera kandi bamuboneraho
ikiruhuko imitima yabo ikeneye.2
Imana yo mu ijuru yumva amasengesho yanyu - Nta bufasha
buvuye mu ijuru, ntimwashobora kurera abana banyu nk’uko
mubishaka, kuko ya kamere yononekaye ya Adamu ihora ishaka
gutegeka. Umutima ukwiye gutegurirwa kwakira amahame y’ukuri
kugira ngo ashinge imizi mu mutima maze atezwe imbere
n’inararibonye y’ubuzima.3
-175-
Ababyeyi bakwiye gusobanukirwa ko bisunze amabwirizwa
y’Imana mu burere bw’abana babo, bazaronka ubufasha buturutse
mu ijuru. Bo ubwabo bazabyungukiramo bihagije, kuko mu
kwigisha abana babo, na bo ubwabo bazaba biyigisha. Abana babo
bazegukana intsinzi kubw’ubumenyi bazaba bakomoye mu
gukurikiza inzira z’Uwiteka. bBzashobora kunesha akamenyero
kabo bavukanye n’ako bavanye mu ihererekanyamurage ribi.4
Babyeyi, mukorana imbaraza zidacogora mukorera abana
banyu? Imana yo mw’ijuru yandika ukwitanga kwanyu kose
n’imihati yanyu itaryarya no kuba maso kwanyu ubudatuza. Yumva
amasengesho yanyu. Mu kwihangana n’urukundo murere abana
banyu, mubarerere Umwami. Ijuru ryose ryitaye ku murimo wanyu
... Imana izifatanya namwe kandi ihe intsinzi imihati yanyu.5
Igihe muzihatira gushira ahabona ukuri kw’agakiza, n’igihe
muzayobora abana banyu kuri Kristo nk’Umukiza wabo bwite, muzagira
abamarayika i ruhande rwanyu. Umwami izaha ubwo buntu ababyeyi
bashoboye gukundisha abana babo inkuru z’amateka meza y’umwana w’i
Betelehemu, ari we wenyine byiringiro by’isi.6
Musabe muzahabwa: Kugirango ababyeyi bashobore gusohoza
inshingano ikomeye yabo, bagomba gusaba no kwakira ubufasha
mvajuru. Nubwo kamere yabo, akamenyero n’uburyo bigishijwe
bitari byiza, niba ibyigisho bigishijwe mu bwana bwabo no mu
bugimbi bwabo bitarabateye kugira imico myiza, ariko ntibagomba
kwiheba. Imbaraga ihindura y’Imana ishobora guhindura
akamenyero kakomotse mu iherekanyamurage n’ako twigishijwe,
kuko iyobokamana rya Yesu rishobora kuzahura umutima.
“Kubyarwa ubwa kabiri bisobanuye guhinduka no kuvuka bushya
muri Yesu Kristo.”7
Twigishe abana bacu dukurikije inyigisho z’Ijambo ry’Imana.
Nimusaba Imana izabasubiza. Izavuga iti : Ndi hano, ushaka ko
ngukorera iki? Ijuru ryifatanya n’isi kugirango umutima wose
usohoze inshingano washinzwe. umukiza akunda abana be bose,
yifuza ko mu gihe bakura basobanukirwa umuhamagaro wabo.8
Umwuka wera azabayobora - Nyina w’abana yari akwiye
kugaragaza ko afite inyota yo kuyoborwa n’umwuka wera, kugira
ngo yironkere we ubwe inarararibonye ye bwite mu kumvira inzira
n’ubushake bw’Imana. Noneho, kubw’ubuntu bwa Kristo, ashobora
guhinduka umurezi w’umunyabwenge, woroheje kandi wuzuye
-176-
urukundo.9. Kristo yakoze ibyo yari gukora byose kugira ngo
ababyeyi bose bemera kuyoborwa n’umwuka wera bahabwe
imbaraga n’ubuntu byo kuba abarezi beza mu muryango. Uburezi
n’ikinyabupfura bikorerwa i muhira bizatanga icyitegererezo cyo
kwiganwa.10
Imbaraga z’Imana zifatanije n’iz’umuntu - Nta bushake
bwa kimuntu imbaraga z’Imana ntacyo zageraho. Imana izakoresha
imbaraga ababyeyi bazemera kuyishingikirizaho, bakanyurwa
n’inshingano yera bashinzwe, maze bakihatira guha uburezi bwiza
abana babo. Bazakorana n’uwo barerera abana babo, babikuye ku
mutima kandi basenga bazakorera agakiza kabo n’ak’abana babo
muri ubwo buryo. Bazashyira muri bo ubushake n’ugukora bihuje
n’ubushake bw’Imana.11
Imbaraga za kimuntu zonyine ntizabashoboza gufasha abana
banyu gutunganya imico yabo izabageza mu ijuru; ariko
babifashijwemwo n’Imana, umurimo w’igitangaza kandi wera
ushobora gukorwa.12
Nk’ababyeyi, igihe mwujuje inshingano zanyu mufashijwemo
n’imbaraga z’Imana, mugambiriye kutarambirwa ngo imihati yanyu
icogore, no kutigera munanirwa gusohoza inshinganozanyu mu
ntambara yanyu kugira ngo muhindure abana banyu abo Imana
ishaka ko baba bo, Imana izabagaragariza ko ibashyigikiye. Izi ko
mukora uko mushoboye kandi izongera ubushobozi bwanyu. Yo
ubwayo izikorera ibyo ababyeyi badashobora gukora. Mu mihati
irimo ubwenge no kwihangana by’umubyeyi w’umugore wubaha
Imana, imana yongeraho iyayo. Babyeyi, Imana ntifite umugambi wo
gukora inshingano yabashinze mu ngo zanyu. Nti mugomba
guhugira mu bunenganenzi no kuba abakozi b’abanebwe, niba
mushaka ko abana banyu barindwa akaga kabugarije mu isi.13
Igihe muhuye n’ibigeragezo, mwisunge Yesu - Babyeyi,
muhurize hamwe imirasire y’umucyo mvajuru imurikira inzira
zanyu. Mugendere mu mucyo kuko Kristo nawe ari umucyo. Niba
mushaka kugira uruhare mu gukiza abana banyu no kuguma ku
rwego rwo hejuru rwo kwera, ibigeragezo bikomeye cyane
bizabazaho. Ariko nti mugacogore.Mmukururuke kuri Yesu. Avuga
ati : “Uzisunga imbaraga zanjye azuzura nanjye ndetse niyuzure
nanjye.”Ibirushya biziyadukiza. Muzahura n’inkomyi. Muhange
amaso Yesu ubudatuza. Igihe muzagira amakene yihutirwa ,
muzabaze Umukiza muti : “Mbese nakora iki?”14
-177-
Uko urugamba rurushaho gukomera, ni ko ababyeyi bakenera
ubufasha bwa Data wo mw’ijuru, kandi ni ko intsinzi izarushaho
kuboneka.15
Gukorana kwizera - Mu kwihangana no mu rukundo
nk’ibisonga bikiranuka by’ubuntu bwinshi bwa Kristo, ababyeyi
bakwiriye kuzuza inshingano bashinzwe. Basabwa kuzasangwa
bakiranutse. Byose ni bikorwe no kwizera. Bakwiye gusenga
ubudasiba kugira ngo Imana ihe ubuntu bwayo abana babo.
Ntibakwiye na rimwe, mu mirimo yabo, gutsindwa n’intege nke,
no kutihangana n’uburakari. Bakwiye komatana n’Imana n’abana
babo. Iyaba ababyeyi bakoranaga kwihangana n’urukundo,
bagerageza gufasha bivuye ku mutima abana babo kugera ku
rugero ruhanitse rwo kwera n’urwo guca bugufi bakageze ku
ntsinzi.16
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Sings of the Times, 9 Sings of the Times, 9
Septembre 1886 4 September 1886 4
2 Signs of the Times, 13 Signs of the Times, 13
Septembre 1877 September 1877
Review and Herald, 25 Review and Herald, 25
3
Octobre 1892 October 1892
Review and Herald, 6 Juin Review and Herald, 6 June
4
1899 1899
5 Review Review and
and Her Herald, 29 January 1901
ald, 29 Janvier 1901
6 Jésus-Christ, P.512 Desire of ages p 517
Review and Herald, 13 Review and Herald, 13 April
7
Avril 1897 1897
8 Manuscrit 31, 1909 Manuscript 31, 1909
-178-
9 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents and Students, Parents and Students, P.128
P.128
10 Manuscrit 36, 1899 Manuscript 36, 1899
11 Signs of the times, 25 Signs of the times, 25
Septembre 1901 September 1901
Review and Herald, 25 Review and Herald, 25
12
Octobre 1892 October 1892
Review and Herald, 10 Review and Herald, 10 July
13
Juillet 1888 1888
14 Manuscrit 67, 1901 Manuscript 67, 1901
Review and Herald, 30 Review and Herald, 30
15
Août 1881 August 1881
16 Manuscrit 138, 1898 Manuscript 138, 1898
-179-
UMUGABANE WA 9:
UMUGABO,IMBARAGA
Z’URUGO
-180-
ICYIGWA CYA 34: UMWANYA N’INSHINGANO Z’UMUGABO
Ubusobanuro nyakuri bw’umugabo - Urugo ni ikigo cyashinzwe
n’Imana, yashatse ko uruziga rw’umuryango : umugabo, umugore
n’abana, bagira aho kuba muri iyi si nk’impamvu yo kubaho kwa
rubanda.1
Umurimo wo gutuma urugo ruba urunezerewe ntugomba
gushingwa umugore gusa. Umugabo nawe afite uruhare yabikoraho.
Umugabo ni we nkingi y’urugo, ni we uhuza abagize umuryango
umugore n’abana, abungishije umurunga w’ubumwe ukomeye
cyane, anyuriye mu rukundo rwimbitse, rukiranuka kandi
rwitanga.2
Iyi mvugo “umurunga uhuza ab’urugo” isobanura, ubusobanuro
nyakuri bw’akamaro k’umugabo. ... Nabonye ko ari abagabo bake
cyane basobanukiwe n’inshingano zabo. 3
Ni we mutwe w’urugo - Kuko umugabo ari we mutwe w’urugo,
birumvikana ko umugore we amutegerejeho urukundo, kumwumva
n’ubufasha bukwiye kugira ngo arere abana. Abo bana rero
barabasangiye, ukubaho neza kwabo kureba n’umugabo. Abana bo
bategereje ko se ababera inkingi n’umuyobozi. Nafate rero ubuzima
uko buri, amenye guhitamo ibikorwa n’abaturanyi bazakikiza
umuryango we; ikiruta byose, akorere byose mu rukundo no kubaha
Imana kandi akurikije inyigisho z’ijambo ryayo, kugira ngo ayobore
intambwe z’abe mu nzira nziza…
Umugabo agomba gukora ibimureba byose kugira ngo umunezero
wiganze mu rugo rwe. Reka ingorane ze [212] n’ibimuremerera uko byaba
bimeze kose nti bihungabanye umunezero w’umuryango. Igihe arangije
imirimo ye ajye ataha iwe afite kumwenyura ku minwa ye n’amagambo
yuje urukundo.4
Ushingamategeko n’umutambyi - Umugabo ni inkingi
y’umuryango nyakuri. Ni we utanga amategeko agaragariza mu
mibereho ya kigabo imico myiza, idatezuka n’imbaraga , gukiranuka,
ubugwaneza, kwihangana, umwete no kuba ingirakamaro.
Umugabo ni we mutambyi w’ab’urugo agashyira ku gicaniro
cy’Imana igitambo cya mu gitondo na nimugoroba. Umugore n’abana
bagomba gushishikarizwa ko bakwiriye guhurira kuri iryo turo
bagafataniriza hamwe kuririmba no guhimbaza. Mu gitondo na
-181-
nimugoroba se w’abana, ari na we mutambyi w’ab’urugo, akwiriye
kwatura ibyaha bye n’ibyakozwe n’abana be muri uwo munsi.
Ibyaha yamaze kumenya, n’ibihishwe byamennywe n’Imana yonyine
bigomba kwaturwa. itegeko ry’uyu murimo ni rikurikizwa ryitaweho
cyane na Se w’abana, igihe ari i muhira, nyina w’abana akarikurikiza
mu gihe umugabo we adahari, bizabera ab’uwo muryango
umugisha.5
Mu muryango we, umugabo ni we uhagarariye umunyamategeko
mukuru wo mu ijuru. Ni we ukorana n’Imana, agira uruhare mu
gusohoza ubushake bw’Imana no kwinjiza mu bana be amahame
y’ubunyangamugayo azabiteguza kwakira imico yera kandi
itunganye. Azaba agaburiye umutima wabo icyatuma batubaha
ababyeyi babo bo ku mubiri gusa, ahubwo bakanubaha na se wo
mu ijuru.6
Umugabo ntakwiriye kugambanira inshingano ye yera. Nta na
rimwe akwiye kwihakana ubutware bwe bwa kibyeyi.7
Kugendana n’Imana – Umugabo, agendeye ku kwizera ku
murimo, azazana abana be ku ntebe y’Imana. Yiyambuye imbaraga
ze bwite, yegurira Yesu umutima we w’umuntantege nke, akambara
imbaraga z’Isumbabyose. Bene data, musenge muri i muhira, mu
muryango wanyu mu gitondo na nimugoroba musengane umwete
mu rwiherero; kandi n’igihe muhugiye mu mirimo yanyu ya buri
munsi muzamure imitima yanyu ku Mana binyuze mu masengesho.
Uko ni ko Enoki yagendanye n’Imana. Amasengesho asenganywe
umwete kandi ya bucece azazamuka nk’umubavu uhumura neza
agera ku ntebe y’ubuntu kandi azemerwa n’Imana nk’aho yasengewe
mu buturo bwera. Ku bamushaka bose, Kristo azababera umufasha
mu gihe bamukeneye. Bazahabwa imbaraga mu gihe
cy’ibigeragezo.8
Ugukura gukenewe - Umugabo nta kwiriye kumera nk’umwana
akora ikimujemo cyose ahubutse. Aziritswe ku muryango we
n’imirunga yera.9
Ubwiza bw’inyigisho ze mu rugo buzarangwa no kumenya Imana
y’ukuri na Yesu Kristo, uwo yatumye. Paulo yaravuze ati : “Nkiri
umwana muto navugaga nk’umwana muto, ngatekereza nk’umwana
muto ariko maze gukura mva mu by’ubwana.” Umugabo akwiye
guhagararira umuryango we, atameze nk’umwana w’umuhungu
-182-
utagira ikinyabupfura wakuranye ikivumba, ahubwo agomba
guhagarara nk’umugabo w’imico ikuze, ushobora gutegeka irari rye.
Agomba kugira imico myiza. Imyitwarire ye mu buzima bwo mu rugo
ikwiye kuyoborwa n’amahame yera y’ijambo ry’Imana. Noneho ni
ho azagera ku gihagararo gishyitse cy’umuntu uri muri Kristo.10
Kugandukira ubushake bw’Imana: Ndabwira umugabo ari we
Se w’abana nti: Ube uzi yuko ibyo ugamije byose bitunganye kandi
byera, ukwiriye guhora wigira kuri Kristo iminsi yose. Ntukazigere
na gato rwose ugaragaza umutima wo gutoteza mu rugo. Umugabo
ugenza utyo aba akora umurimo wa Satani. Reka ubushake bwawe
bwumvire ubushake bw’Imana. Ukore uko ushoboye kose kugira
ngo imibereho y’umugore wawe ibe iya kunezeza kandi anezerwe,
ugire ijambo ry’Imana umujyenama wawe. Jya ugira imibereho
yigisha ijambo ry’Imana mu rugo rwawe ni ho uzagira imibereho
yaryo mu itorero kandi ukazajya uyijyana aho ukora hose. Amahame
yo mu ijuru azongera icyubahiro cy’imirimo yawe yose. Abamarayika
b’Imana bazafatanya na we bagufashe kugaragariza ab’isi Kristo.11
Isengesho rikwiriye umugabo urakara vuba:- Ntimwemerere
ingorane zanyu zo ku kazi ngo zonone imibereho yanyu yo mu rugo.
Nimubura kwihangana, mukananirwa kugaragaza ubugwaneza
n’urukundo igihe muhuye n’ikintu n’ubwo cyaba kidafite akamaro
ariko kikaba kije gihabanye n’ibyo mwari mwiteze, muba
mugaragaje ko mutahisemo inshuti ya yindi yabakunze cyane
igatanga ubugingo bwe ku bwanyu kugira ngo mube umwe na we.
Mu buzima bwa buri munsi , muzahura n’ibintu byinshi
bibatungura ari bibi, bitaneje kandi byo kubashuka. Ijambo
ry’Imana ribivugaho iki? “ Murwanye satani” mu kwishingikiriza ku
Mana mushikamye “ nawe ( Satani) azabahunga. Mwegere Imana
na yo izabegera” “Uzisunga imbaraga zanjye kandi azuzura nanjye”
Reba kuri Yesu igihe cyose n’ahantu hose, muzamure amasengesho
yanyu bucece n’umutima utaryarya kugira ngo mumenye uko
mwakora ibyo Imana ishaka, noneho igihe umwanzi azabagwa
gitumo nk’umwuzure, umwuka w’Imana uzahaguruka imbere yanyu
ukore igihome kizabarinda. Igihe muzaba mugeze mu gihe cyo
kunāmūka no kubura kwihangana no kwitegeka, mu geze mu gihe
cyo kuba inkāka n’umunyaburakari, muri kuregwa n’umurēzi
imbere y’umucamanza; muba mugeze mu gihe cyo gusenga iri
sengesho muryohereza mu ijuru rivuga riti: “ Ooh! Mana mfasha
ngo mbashe gutsinda ibigeragezo, mfasha kwirukana mu mutima
wanjye urwango rwose, uburakari bwose n’amagambo mabi yose.
-183-
Impa ubugwaneza , kwiyoroshya , kwihangana n’urukundo byawe.
Ntiwemere ko nsuzuguza Umucunguzi wanjye. Mfasha njye nita ku
magambo n’ibyifuzo by’umugore wanjye, iby’abana banjye,
iby’abavandimwe banjye n’ibya bashiki banjye mu kwizera. Mfasha
mbe mwiza, ukabakabwa, ugira impuhwe n’imbabazi. Mfasha kuba
umuhuza w’umuryango wanjye no kugaragaza imico ya Kristo
imbere y’abandi.”12
Gutegakana kwiyoroshya: Kuba umugabo mu rugo
ntibigaragazwa n’uko umugabo atsimbaraye ku gaciro afite ko kuba
umutwe w’urugo rwe. Ntibimwongerera icyubahiro kumwumva
avuga ibyanditswe bishyigikira ubutegetsi bwe. Guhatira umugore
we, we nyina w’abana be gukora ibyo yagambiriye nkaho bitabasha
kuba amafuti, si byo bituma aba umugabo. Uwiteka yashyiriyeho
umugabo kuba umutwe w’umugore ngo amubere umurinzi; ni umwe
mu muryango w’ab’inzu ubumbira hamwe abawugize nk’uko Kristo
ari umutwe w’itorero n’Umukiza waryo. Umugabo wese uvuga ko
akunda Imana akwiriye kwiga yitonze ibyo Imana imushakaho aho
ari. Amategeko ya Kristo akurikizwa mu bwenge no mu mahoro, uko
ni ko umugabo akwiriye gukoresha ubutware bwe yigana Umutwe
w’itorero. 13
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA KINGEREZA
1 Lettre 9, 1904 Letter 9, 1904
2 Signs of the Times, 13 Signs of the Times, 13
Septembre 1877 September 1877
3 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol.1, P.547 vol.1, P.547
4 Ministère de la guérison, Ministry Of healing p
P.330 (Rayons de santé, 390,392
P.47, 48)
5 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol, 2, P.701 vol, 2, P.701
6 Signs of the Times, 10 Signs of the Times, 10
Septembre 1894 September 1894
7 Lettre 9, 1904 Letter 9, 1904
-184-
8 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol.4, P.616 vol.4, P.616
9 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol.1, P.547 vol.1, P.547
10 Manuscrit 36, 1899 Manuscript 36, 1899
11 Lettre 272, P.1903 Letter 272, P.1903
12 Lettre 105,1893 Letter 105,1893
13 Lettre 18b, 1891 Letter 18b, 1891
-185-
ICYIGWA CYA 35: KWAKIRANA IMITWARO
Inshingano z’umugabo ataherereza ku wundi - Inshingano
z’umugabo afite ku bana be ntashobora kuziherereza ku mugore we.
Ni ba umugore akora inshingano ze neza umutwaro we urahagije. Ni
mu gukorera mu bumwe k’umugabo n’umugore bashobora gukora
neza umurimo Imana yabashinze.1
Umugabo ntakwiye kwirengagiza gukora uruhare rwe mu kurera
abana be kugira ngo bazabe ingirakamaro muri ubu buzima no mu
bw’iteka ryose. Akwiriye gukora uruhare rwe mu nshingano
ashinzwe. Hariho ibireba umugabo n’ibireba umugore. Ababyeyi
bakwiye kwerekana urukundo no kubahana niba bashaka ko iyo
mico myiza ikurira mu bana babo.2
Umugabo akwiye gutera akanyabugayo no gukomeza umugore
mu murimo we akoresheje inyifato n’amagambo yuzuye
ubugwaneza.3
Mugerageze gufasha abagore banyu mu ngorane bahura nazo.
Mwitondere uburyo muvuga; mu byo mukora mwerekane impuhwe,
urugwiro n’urukundo kandi muzagororerwa.4
Ibikorwa by’ubugwaneza bizoroshya umutwaro w’umugore–
Inshingano n’amaganya yaba afite, uko byaba bingana kose,
umugabo nahorane mu muryango we inyifato imwe yo kumwenyura
n’inyitso y’ijwi imwe yuje urukundo agirira abashyitsi
n’abanyamahanga ahura nabo umunsi wose. umugore yiyumvemo
ko ashobora kubonera ikiruhuko mu rukundo rwinshi rw’umugabo
we. Azamuramira, amukomeze kandi amufashe kwikorera
amaganya n’ibimugoye. azamukomeza mu bimutera intege nke maze
uburemere bw’umutwaro we bugabanukemo kabiri. Mbese abana si
ababo bombi? 5
Umugore ashobora kwikorera ibimuremereye afata
nk’iby’agaciro gakomeye kurusha gufasha umugabo we kugira
uruhare mu byo ashinzwe kandi niko bishobora kugendekera
umugabo. Kugaragazanya ibikorwa by’urukundo ni ingirakamaro
cyane. Umugabo akunze kumva ko afite umudendezo wo kwishyira
akizana uko yishakiye nk’uri mu kiruhuko cy’izabukuru
aho kwitwara nk’umutware w’umuryango.6
-186-
Inshingano z’i muhira zirera kandi ni ingirakamaro; ariko n’ubwo
bimeze gutyo, zikorwa mu buryo bumwe bityo zikarambirana. Kwita
kuri mugenzi wawe mu buryo butabarika bihinduka umutwaro iyo
bikozwe mu buryo budahindagurika….ashobora gukorera umugore
we niba abihisemo cyangwa se abonye ko ari ngombwa kubikora .
Ubuzima bwa nyina w’abana mu mirimo ye iciye bugufi ya buri
munsi , bugizwe no kwitamba guhoraho, biraruhije kuyihanganira
niba umugabo atayiha agaciro cyangwa se ngo amufashe.7
Kwita k’umugore w’umunyantege nke - Umugabo akwiye
kugaragaza ko yitaye cyane ku muryango we. ashingiye ku
bushobozi buke buri muri kamere y’umugore, akwiye kugaragaza ko
amwitayeho mu buryo budasanzwe. Bityo, ashobora kumukingira
indwara nyinshi. Amagambo yuje urukundo, akomeza azagaragaza
ko afite agaciro kenshi kurusha imiti myinshi cyane; ayo magambo
azamukomeza mu gihe umutima wacitse intege kandi wihebye;
umunezero n’imirasire y’izuba bizanywe mu rugo n’ibikorwa
n’amagambo birimo urukundo bizitura uwo muhati inshuro ijana.
Umugabo agomba kwibuka ko ibibazo byinshi bijyanye n’uburezi
bw’abana bishingiye kuri nyina w’abana. Yibuke kandi ko umugore
afite inshingano nyinshi akora kugira ngo atunganye imico y’abana
be. Ibyo rero byatuma amugaragariza ubugwaneza no kumufasha
kumworohereza umutwaro we. Agomba kumushishikariza
kuruhukira mu rukundo rwe rwimbitse, no kwerekeza umutima we
mu ijuru, aho imbaraga , amahoro n’uburuhukiro by’abarushye
biba. Ntakwiye gutaha iwe yakambije agahanga,ahubwo kugaragara
mu rugo kwe gukwiye kuba nk’imirasire y’Izuba mu muryango;
akwiye gutuma umugore we yitegereza Imana kandi akayizera.
Bashyize hamwe, bashobora gusaba ya masezerano y’Imana
kumanurira ya migisha yayo y’ikirenga ku muryango wabo.8
Kuyoboresha abe ubwitonzi - Umugabo wese ashobora gukura
icyigwa ku bwitonzi bwagaragajwe n’umukurambere Yakobo, uwo
mwungeri w’umutima amaze guhamagarirwa kugira urugendo
rw’ikubagahu kandi rugoranye; yaravuze ati : “Abana nta mbaraga
bafite, kandi mfite imikumbi n’amashyo byonsa babigendesha
uruhato, na ho waba umunsi umwe gusa byapfa byose... Ndagenda
buhoro, nk’uko kugenda kw’amatungo nshoreye kuri, kandi nk’uko
kugenda kw’abana kuri.”
Mu nzira igoye y’ubuzima, umugabo , nawe akwiye “Kujya mbere
buhoro buhoro”, akurikije imbaraga no kwihangana kw’abo
bafatanije urugendo. Hagati mu isi yiruka, bamaranira ubutunzi
-187-
n’ubushobozi; niyige kugabanya intambwe “kugira ngo akomeze
kandi afashe abamwishingikirijeho… Umugabo n’akikize umugore
we ubugwaneza n’urukundo rudashira. Niba ashaka kumubona
anezerewe kandi akomeye, nk’umucyo w’izuba mu nzu ye, akwiriye
kumufasha mu mirimo ye. Ubugwaneza n’uburinzi azamugaragariza
bizamubera inkomezi, umunezero azamugaragariza bizazanira
umutima we bwite amahoro n’ibyishimo...
Niba uwo atagaragarizwa kwitabwaho no kumukomeza ubuzima bwe
busaba. Niba umunaniro, agahinda n’umubabaro bica intege imbaraga
ze, abana azabyara bazaba batagira ubutaraga, ubwenge butekereza
vuba n’umunezero bagakwiye kuragwa. Ni iby’ingenzi cyane kumuha
ubuzima bwiza no kutagira icyo abura. Narindwe imirimo inaniza
n’amaganya acogoza kugira ngo abana be bazaremwe neza kandi
bazashobore kubaho mu buzima bafite imbaraga zabo bwite.9
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
Fundamentals of Christian Fundamentals of Christian
1
Education, P.69 Education, P.69
2 Signs of the Times, 22 Juillet Signs of the Times, 22 Juily1889
1889
Signs of the Times, 13 Signs of the Times, 13 September
3
Septembre 1877 1877
4 Testimonies for the church, vol. Testimonies for the church, vol.
2.P.84 2.P.84
5 Christian Temperance and Bible Christian Temperance and Bible
hygiène, P.70 2 3 4 hygiene, P.70
6 Manuscrit 80, 1898 Manuscript 80, 1898
7 Signs of the Times, 6 Décembre Signs of the Times, 6 December
1877 1877
8 Testimonies for the church, Testimonies for the church,
vol.1, PP.306, 307 vol.1, PP.306, 307
9 Ministère de la guérison, PP.315 Ministry of Healing p 374
- 317 (Rayon de santé, P.34,35)
-188-
ICYIGWA CYA 36: INCUTI NYAKURI Y’ABANA BE
Kumara umwanya hamwe n’abana - Abagabo benshi
birengagiza ibihe by’agaciro byo kwireherezaho no kwegerana
n’abana babo. Iyo bavuye ku mirimo yabo, bagombaga gufata ibihe
bamaranye n’abana babo nk’ibinezeza bikwiriye.1
Abagabo bakwiye kwiyambura icyubahiro cyabo gipfuye ,
bagatandukana no gupfusa ubusa igihe, kugira ngo bifatanye
n’abana babo, basuzumana ubugwaneza ibibazo byabo bito, mu
kubikururiraho bakoresheje umurunga wera w’urukundo, no mu
kugira icyo bakorera intekerezo zabo zihindagurika, ku buryo inama
zabo zizafatwa nk’izera.2
Ita by’umwihariko ku bana b’abahungu - Umugabo ufite abana
b’abahungu agomba kuba hafi yabo. Atume bigira ku nararibonye
ye nyinshi kandi ababwirane ubugwaneza n’ukwiyorosha kugira ngo
agere ku mitima yabo. Agomba kubumvisha ko ashishikajwe
n’ibyabagwa neza kandi bikabazanira umunezero.
Ufite abana b’abahungu mu rugo rwe, inshingano yaba afite iyo ari yo
yose ntabwo agomba kwirengagiza imitima yashinzwe. Yabyaye abo bana
mu isi, yiha inshingano ivuye ku mana y’uko azakoresha imbaragaze uko
ashoboye kose kubarinda inshuti mbi no kubana n’ababi. Ntakwiriye
kureka abahungu be b’inkubaganyi ngo barerwe na nyina burundu. Uwo
ni umutwaro umuremereye cyane. Akwiriye kuringaniza neza uko
barererwa mu buryo bushimishije abana na nyina. Bishobora
gukomerera nyina cyane kwimenyereza kwitegeka no gukoresha
ubwenge mu gihe yigisha abana be. Biramutse bibaye bityo, se
abakwiriye kwikorera umutwaro uruseho mu mutima we. Akwiriye
kugambirira gukorana umuhati, agakiza abana be. 4
Mutoze abana kuba ingirakamaro - Umugabo, nk’umutwe
w’inzu ye, akwiye kumenya uko akwiriye kwigisha abana be kuba
ingirakamaro. Iyo ni yo nshingano ye y’ibanze iza ku mwanya
w’imbere kurusha iyindi yose. Mu myaka ya mbere y’ukubaho, irema
mico ry’umwana rikomoka cyane kuri nyina, ariko agomba
kwiyumvamo ko akeneye gufashwa n’umugabo we. Niba afite akazi
kamubuza kwita ku muryango we nk’uko bikwiriye, byakabaye byiza
ashatse akandi kazi kazamuha umwanya wo kuwitaho uko
bikwiriye. Iyo atabitayeho, aba ahemutse ku nshingano yashinzwe
n’Imana.
-189-
Umugabo agomba kwigisha abana be inyigisho zizababashisha
gutsinda ibishuko byo mu isi. Akwiye kwiga inyifato n’ingeso za buri
umwe mu bagize umuryango we kugira ngo amenye ibyo bakeneye
n’ingorane bahura nazo, gutyo agashobora gukumira ikibi no
gukomeza icyiza.5
Umwuga yokora uwo ari wo wose, nti washyirwa imbere ku buryo
watsindishiriza kudashobora kuzuza inshingano ze zimureba
nk’umugabo ari zo kwigisha no kurerera abana be mu nzira
z’Umwami.6
Iga kumenya ubudasa bw’imico yabo - Umugabo
ntiyagakwiriye gutwarwa n’imibereho y’akazi cyangwa se amashuri
kugeza ubwo atamenya imico n’amakene y’abana be. Agomba
gushakisha uburyo butandukanye ashobora gukoresha mu
kubitaho abaha inyigisho z’ingenzi kandi abashinga imirimo
ikwiranye n’ubushobozi bwabo.7
Bagabo mumare umwanya munini ushoboka hamwe n’abana
banyu. mugerageza kwimenyereza imico yabo itandukanye, kugira
ngo mushobore kubarera mu buryo buhuye n’ijambo ry’Imana. Nta
jambo ry’irica ntege rikwiye gusohoka mu kanwa kanyu. Nti muzane
umwijima mu nzu yanyu. Mube abumva kandi mugirire urukundo
abana banyu ariko mutabagirira impuhwe birenze ngo
mubateteshe. Bareke bikorere ingorane zabo nk’uko bigomba buri
wese. Nti mukabashyigikire mu kuregana imbere yanyu. Bigishe
kwihanganira abandi kandi ubigishe kwiringirana no kubahana.8
Ifatanye nabo mu mirimo yabo no mu mikino yabo: Bagabo,
muhuze ubutegetsi n’urukundo, ugushikama na ko muguhuze
n’ubugwaneza n’impuhwe. Mugenere abana banyu amwe mu
masaha yo kunezeranwa na bo; iminsi yose mwige kubamenya
biruseho, mugire uruhare mu mirimo yabo no mu mikino yabo,
mwigarurire icyizere cyabo n’ubucuti bwabo by’umwihariko
iby’abana b’abahungu banyu. Uko ni ko muzabaha icyitegererezo
cyiza.9
Mubigishe ibyigwa mukomoye ku byaremwe: Reka umugabo
agerageze korosha imirimo y’umugore… Nakururire amatsiko y’ abana be
ku ndabo nziza, ibiti by’inganzamarumbu, ku bibabi byinshi bigaragaza
imirimo n’urukundo by’Imana. Akwiriye kubigisha ko Imana yaremye
ibyo byose ikunda ibyiza n’ibimeze neza. Kristo yararikiye abigishwa be
kwigira ku ndabo zo mu mirima no ku nyoni zo mu kirere. Yabasobanuriye
-190-
uko Imana ibyitaho, n’ukuntu mu buryo bw’umwihariko yita ku muntu
w’agaciro kenshi kuruta indabo n’inyoni . Mubwire abana ko, n’aho
twamara igihe kingana gute twita ku buranga bwacu, ko butashobora
kuba bwiza nk’ubw’indabo zo mu [223] mirima. Bityo, intekerezo zabo
zizakurwa ku bikomoka ku muntu maze babyerekeze ku byaremwe.
Bazamenya ko Imana yabahaye ibyo bintu byose byiza kugira ngo
bibanezeze kandi ko nabo ibasaba kuyiha urukundo rwimbitse rwo mu
mitima yabo.
Ba se bashobora kubazana mu busitani maze akabereka ubwiza
bw’indabo n’amabara atandukanye y’indabo zitandukanye. ako ni
ko kanya keza ko kubigisha ibyigwa bikomeye birebana
n’Umuremyi, mu kubumbura imbere yabo igitabo gikomeye
cy’ibyaremwe, aho urukundo rw’Imana rugararagarira muri buri
guti cyose, buri rurabo rwose no muri buri kimera cyoroheje cyose.
Ashobora kubasobanurira ko niba Imana yita cyane ku biti n’
n’indabo ko azita byumwihariko ku kiremwa cyaremwe ku ishusho
yayo.Ibyo bizamushoboza kubasobanurira hakiri kare ko Imana
ishaka ko abana banezerwa batabikomeye mu binezeza bya kimuntu
ahubwo babikomeye mu bwiza bw’imico, ubwiza bukomoka mu
bugiraneza no mu rukundo buzuzuza mu mitima yabo ibyishimo
n’umunezero.11
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA KINGEREZA
1 Signs of the Times, 6 Signs of the Times, 6
Décembre 1877 December 1877
2 Signs of the Times, 6 Signs of the Times, 6
Décembre 1877 December 1877
3 Counsels to Techars, Counsels to Teachers,
parents and students, parents and students, P.128
P.128
4 Manuscrit 79, 1901 Manuscript 79, 1901
Review and Herald, 30 Review and Herald, 30
5
Août 1881 August 1881
6 Signs of the Times, 10 Signs of the Times, 10
Septembre 1894 September 1894
-191-
7 Counsels to Teachers Counsels to Teachers
Parents, and students, Parents, and students,
P.127, 128 P.127, 128
8 Manuscrit 60, 1903 Manuscript 60, 1903
9 Ministère de la guérison, Ministry of healing p
P.330 (Rayons de santé, 391,392
P.48)
10 Christian Temperance and Christian Temperance and
Bible Hygiène, P.70 Bible Hygiene, P.70
11 Signs of the Times, 6 Signs of the Times, 6
Décembre 1877 December 1877
-192-
ICYIGWA CYA 37: UMUGABO UDAKWIRIYE KUBA
Umugabo wibwira ko umugore we agomba kwikorera imitwaro
y’inkubwe ebyiri - Mu miryango myinshi, harimo abana bo mu
kigero gitandukanye, bamwe muri bo, nti basabwa gusa kwitabwaho
no kuyoborwa neza na nyina ahubwo banakeneye no kuyoborwa
n’itegeko rishikamye ryuzuyemo urukundo rya se. Ni abagabo bake
bita kuri iki kibazo uko byagakwiriye. Birengagiza inshingano yabo
bwite, gutyo bagatuma abagore babo bikorera umutwaro uremereye
cyane, maze bakabanenga ndetse bakabagayira kudashobora
gusoza inshingano zabo. Ananijwe n’inshingano no kunengwa, uwo
mugore w’indushyi ageraho akiyumvamo ko yakosheje maze akicuza
ibyo yakoze yaba ari ibyo yakoranye ubunyangamugayo cyangwa se
ibyo yakoranye ubujiji, kandi inshuro nyinshi aba yakoze uko
ashoboye kose ariko ingaruka akaba ari we zigeraho. Bityo, aho
kugira ngo imiruho ye ihabwe agaciro kandi ayishimirwe maze
umutima we wuzurwemo n’umunezero, agendera munsi y’igicu
cy’umubabaro no kwivovota bitewe n’uko umugabo we, udaha
agaciro inshingano ze, amusaba gukora wenyine inshingano
zibareba bombi. Umugabo we yitegereza gusa ibimunyuze atitaye
ku ngaruka zizagera ku mugore we.1
Abagabo benshi ntibamenya cyangwa ngo bahe agaciro gakwiriye
inshingano n’imitwaro abagore babo bafite, bihora bibaboshye iteka
umunsi wose buzuzuza inshingano zo mu rugo. Bataha kenshi i
muhira bakambije agahanga ntibazane umucyo na muke mu ruziga
rw’umuryango. Iyo asanze ibyo kurya bitabonekeye igihe, uwo
mugore urushye kuko ari we mukozi, umuforomo umutetsi ndetse
akaba n’umugore warwo byose icyarimwe atangira gutukwa.
Umugabo w’umutegetsi apfa gufata umwana uri kurira kugira ngo
nyina ateke ibyo kurya ariko umwana iyo adacecetse maze
agakomeza kwigurumbanya mu maboko ye, umugabo yumva ko ari
inshingano y’umugore kumucecekesha no kumuturisha. Ntiyita ku
masaha menshi nyina yihanganiye amahane y’abana, maze
akamubwirana ubukana ati : “Mugore, ngwino ufate umwana
wawe.” mbese uwo mwana si uw’umugore nkuko ari n’uw’umugabo?
Mbese umugabo nawe ntakwiriye kugira uruhare mu kurera abana
be no kwikorera imitwaro yabo? 2
Inama ku mugabo utwaza igitugu-Ubuzima bwawe bwarushaho
kuba bwiza mu gihe utagerageza kugaragaza ubutware bwawe
ukoresheje itegeko ridahinduka witwaje ko uri umugabo na se
w’abana. Uburyo ukoresha bwerekana ko utazi neza icyo uri cyo
-193-
n’akamaro kawe - ako “kuba umuhuza w’urugo.” uri
umunyaburakari kandi utwaza igitugu, ntugira mu buryo bukomeye
kwibaza. uko wakora uko ari ko kose mu bihe bimwe na bimwe,
ntibyagaraga ko bitunganye mu maso y’umugore n’abana bawe. Iyo
wafashe umwanzuro, ni gake gusa ushobora kuwuhindukaho. Ufata
imyanzuro yo gushyira mu bikorwa ibyo watekereje kandi rimwe na
rimwe utari mu nzira nziza, ibyo na byo ugomba kubizirikana.
ukeneye urukundo rwinshi no kwihangana, no kwiyemera gake mu
byo uvuga no mu byo ukora. Mu buryo ubyifatamwo, aho kuba
umuhuza w’umuryango, uzaba nk’icyuma cyo kwangiriza no konona
abandi...!
Mu gihe ugerageza guhatira abandi gushyira mu bikorwa
ibitekerezo byawe kuri buri ngingo, uba ugize nabi kuruta kwemera
kugamburuzwa kuri zo. Nubwo ibyo wibwira mu bitekerezo byaba
ari iby’ukuri ariko bishobora kuba atari ukuri. Iyo ugisha inama abo
hanze y’umuryango maze abo bazikugiriye mugafata umwanzuro
kimwe, ibyo nibyo igutera kugwa mu mafuti menshi yo guhata ku
mbaraga no kutumva ibitekerezo by’abawe ahubwo ukabahatira
gukora nk’uko ubyumva.3
Utekereza mu buryo butandukanye ku birebana n’imyitwarire
y’umuryango wawe. Utanga amategeko adahinduka kandi y’igitugu
adaha umudendezo abagukikije. Wibwira ko bihagije kwitwa
umutwe w’umuryango, kandi ko umutwe wawe wonyine ugomba
gukoresha abagize umuryango nk’imishani iri mu biganza
by’uyikoresha. Nimwe mushyiraho amategeko kandi
mukanayishirisha mubikorwa. Ibyo bibabaza ijuru kandi bikarakaza
abamarayika. Witwara mu mu muryango wawe nk’aho ari wowe
wenyine ufite ubushobozi bwo kuyobora. Wababajwe no kubona
umugore wawe agira igitekerezo gihabanye n’icyawe kandi ko
n’imyanzuro ye ihabana n’ibyo wibwiraga.4
Abagabo b’abanyaburakari kandi b’abanyamahane: Reka
Abagabo bateze imbere imibereho y’iby’umwuka y’abagore babo …
Kuri benshi muri bo, inyifato yo gukunda kurakara bayimitse
uhereye mu gihe bari mu buzima bwa gisore. Ntibigeze bashobora
kurandura iyo myitwarire yo mu bwana bwabo. Bishimira muri ibyo
byiyumviro, kugeza ubwo bahindura ubuzima bwabo ingumba kandi
bukijimishwa no kwivovota bihoraho, bativovotera ubuzima bwabo
gusa ahubwo n’ubw’abandi. Bafite umwuka muri bo wa Ishimaeli,
yazinutswe bose nawe baramuzinukwa.5
-194-
Umugabo wikunda kandi utihanganira abandi - Mwene data B,
si wa muntu washobora gutuma umucyo w’izuba umurika mu
muryango we. Muri iryo shami afite umurimo ukomeye agomba
gukora niba asa n’igicu aho kuba nk’imirashi y’umucyo. Arikunda
cyane ku buryo atabwira amagambo atera akanyabugabo abagize
umuryango we byumwihariko umugore we, ufite uburenganzira bwo
gukundwa no kubahwa na we. ntiyihangana, avuga nabi, kandi
atwaza igitugu; amagambo ye kenshi arakomeretsa agasiga
ibikomere atihatira komora no gukiza yoroshya imico ye, yimenyaho
ibicumuro bye kandi abyatura…
Mwene data B,akwiriye guca bugufi, akwiriye kwimenyereza
ubwitonzi no kwiyorosha, agomba guhora yiteguye kugirira
impuhwe n’urukundo umugore we. Uwo bangana muri byose;
ntakwiye kwigera asohora ijambo ribabaza kandi rikijimisha
umutima we. Akwiye gutangirira umurimo we w’ubugorozi mu
muryango, agaragaza urukundo kandi arenga imyitwarire itari iya
kimuntu, y’uburakari, yo kudakabakabwa, n’urwango byo mu mico
ye.6
Umugabo wijimye, wikunda kandi utwaza igitugu, ntiyibuza
amahoro wenyine gusa ahubwo azanira urugo rwe kuremererwa
n’agahinda. Azasarura ibyo yabibye, igihe azabona umugore we
yarwaye kandi acitse intege n’abana be baremerejwe n’imyitwarire
nk’iye.7
Umugabo wikunda kandi utagira impuhwe:- Usaba byinshi
umugore wawe n’abana bawe birenze ubushobozi bwabo.
Urabagenzura birenze. Iyaba wakwihatiraga kuba umunyarukundo
n’umugwaneza, iyaba wababwiranaga ubwitonzi n’urukundo,
wakwinjije izuba mu nzu yawe aho kwinjiza ibicu, umubabaro no
gucika intege. Uribona cyane, wafashe imyanzuro ikomeye , kandi
ntiwemeye ko ibitekerezo by’umugore wawe bigira imbaraga
byakagombye kugira mu muryango. Wowe ubwawe ntufite
akamenyero ko kubaha umugore wawe, kandi ntiwigishije abana
bawe guha agaciro imyanzuro ye. Ntiwamufashe nk’uwo mungana
ahubwo wafashe mu kiganza umwamikazi w’umuryango
n’inshingano ze maze ubyizirikaho. Ntiwita k’urukundo
n’ubugwaneza. Iyo ni yo miterere y’imico ugomba kwihatira kugira,
niba ushaka kuba umuneshi no kwakira imigisha y’Imana mu
muryango wawe.8
-195-
Umugabo wirengagiza urugwiro rwa gikristo - Wafashe nk’intege
nke kuba umunyarukundo, umugwaneza [228] n’uwumvikana n’abandi ,
kandi watekereje ko ari iby’agaciro gake kuganira n’umugore wawe
wicishije bugufi, wiyoroheje kandi wuzuye urukundo. Wakoze ibihabanye
n’ibikenewe muri ubwo buryo ugwa mu makosa menshi. Uko kudashaka
kugaragariza umugore wawe urukundo ni byo ntege nke kandi ni yo
nenge yo mu mico yawe. Ariko ibyo wita intege nke, bifatwa n’Imana ko
ari rwo rugwiro nyakuri rwa gikristo, ishaka kubona abana bayo
barushira mu bikorwa. Kuko ari nawo mutima Kristo yahoranye.9
Abagabo bakwiye kugaragaza urukundo no kwita ku bandi -
Umugabo niba ari umunyamahane, agorana, anenga buri gihe
ibikorwa byose by’umugore we, ntashobora kubona icyubahiro
n’urukundo ahawe n’umugore we kandi imibanire y’abashakanye
izahindukira umugore ikintu giteye iseseme. Kuko uwo mugabo
atigera agerageza kuba umunyamahoro, umugore we
ntazamukunda namba. Abagabo bakwiriye kuba abanyamakenga,
abagiraneza, abashikamye, inyangamugayo n’abiringirwa. Bagomba
kugaragaza urukundo no kumvikana….Niba umugabo afite kwera
kw’imico, gutungana k’umutima n’intekerezo zitunganye bisabwa
buri mukristo wese ushikamye, azanabigaragariza mu mibanire
y’abashakanye… Azita ku buzima bwiza bw’umugore we no
kumukomeza. Azihatira kuvuga amagambo yo gukomeza abandi
azarema umwuka w’amahoro mu muryango we. 10
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA KINGEREZA
1 Signs of the Times, 6 Signs of the Times, 6
Décembre 1877 3 December 1877
2 Signs of the Times, 6 Signs of the Times, 6
Décembre 1877 December 1877
3 Lettre 19 a, 1891 2 Letter 19 a, 1891
4 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 4, P.36,37 vol. 4, P.36,37
5 Lettre 107,1898 Letter 107,1898
6 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 4, P.36,37 vol. 4, P.36,37
-196-
7 Ministère de la guérison, Ministry of healing
P.316 (Rayons de santé, p374,375
P.34,35
8 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 4, P.255 vol. 4, P.255
9 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 4, P.256 vol. 4, P.256
10 Manusript 17, 1891 Manuscript 17, 1891
-197-
UMUGABANE WA 10:
UMUGORE, UMWAMIKAZI
W’URUGO
-198-
ICYIGWA CYA 38: UMWANYA N’INSHINGANO Z’UMUGORE
Ni mugenzi w’umugabo we bahwanye - Umugore agomba kuba
mu mwanya Imana yamuhaye kuva mu irema. Ni ukuvuga kuba
mugenzi w’umugabo we bahwanye. Isi ikeneye abagore batari abo
ku izina gusa ahubwo bahuje n’ubusobanuro bw’iryo zina.
Dushobora kuvuga nta gushidikanya kandi nta bwoba ko
inshingano zitandukanye z’umugore zera cyane kandi zitunganye
kurusha iz’umugabo. Umugore nazirikane kwera kw’inshingano ze,
kandi azikore afashijwe n’imbaraga z’Imana no kuyubaha. Yigishe
abana be kuba ingirakamaro muri iyi isi ndetse no muri ya si izaba
irushijeho kuba nziza.1
Umugore kandi akaba nyina w’abana ntagomba kumara
imbaraga ze kandi ntakwiye kuryamisha ubushobozi yifitemo
yishingikirije ku mugabo we muri byose. Ubumuntu bwe
ntibukarigitire mu bw’umugabo we. Akwiye kwiyumvisha ko ari
mugenzi w’umugabo we bahwanye. Kandi akagendera i ruhande rwe
akiranuka ku nshingano zimureba kimwe n’umugabo we. Akamaro
ke mu burezi bw’abana be karakomeye mu mpande zose, kandi
gafite agaciro kurusha ibyo umugabo ahamagarirwa gukora byose,
n’aho byaba gusohoza inshingano z’umukuru w’igihugu.2
Umwamikazi w’urugo: Umwami wicaye ku ntebe ye ntafite inshingano
z’ingenzi kuruta iz’umugore. Ni umwamikazi w’urugo. Afite ubushobozi
bwo guhindura imico y’abana be kugira ngo abahindure abakwiye
kuzaragwa ubugingo buhoraho. Ndetse na marayika ntashobora gusaba
umurimo uruta uw’umugore urera abana, kuko mu gukora uwo murimo
aba ari ku murimo w’Imana. Niyite gusa ku kamaro k’umurimo we, ibyo
bizamuha imbaraga. Nahe agaciro umurimo we kandi yambare intwaro
zose z’Imana kugira ngo abashe gutsinda ibishuko byo gusa n’isi.
Umurimo we ureba igihe cya none n’icy’iteka ryose.3
Umugore ni umwamikazi w’urugo kandi abana be ni bo baturage
ayoboye. Agomba kuyoborana urugo rwe ubwenge mu cyubahiro
cy’agaciro ke k’umugore. Icyitegererezo cye kigomba kugirwa
nyambere haba mubyo avuga no mu mategeko atanga. Niba ari
umukristo uyoborwa n’Imana, azatera abana be kumwubaha. 4
Abana bagomba kwigishwa kudafata nyina nk’umucakara
ugomba gukorera abana be ibyo bakennye byose ahubwo ko ari
umwamikazi ugomba kubayobora, kuberekera no kubigisha
umurongo ku murongo, itegeko ku itegeko.5
-199-
Igereranya hagati y’agaciro k’imirimo y’umugabo n’umugore:
Ni iby’imbonekarimwe ko umugore aha agaciro imirimo ye akora,
ahubwo kenshi ibyo akora abifata nk’aho ari uburetwa bw’i muhira.
Umunsi ku wundi, uko ibyumweru biha ibindi ahora yizengurukaho
mu bikorwa bimwe nta musaruro ugaragara yakwerekana.
Ntashobora kuvuga mu mpera z’umunsi umubare w’imirimo mito
mito yakoze neza. Iyo agereranije ibyo akora n’umusaruro uva mu
mirimo y’umugabo we, yiyumvamo ko ntacyo akora gikwiriye
kuzirikanwa.
Umugabo kenshi atahana igabo atewe ishema no kuvuga ibyo yakoze
n’ibyo yagezeho umunsi wose. Akinjirana amategeko asaba umugore
kumwitaho kuko we nta bindi yigeze akora usibye kwita ku bana, guteka
no gushyira inzu kuri gahunda, ntiyigeze acuruza, ntacyo yaguze kandi
ntacyo yagurishije, ntiyigeze ajya mu murima guhinga kandi nta nubwo
yigeze ajya ku kazi kamuhemba, akavuga ko muri rusange umugore
ntacyo yakoze cyamutera kunanirwa. Umugabo aramunenga, agacyaha
kandi agategeka nk’aho ari we waremye byose. Ibyo ni byo [233] bibabaza
cyane umubyeyi w’umugore akaba na nyina w’abana, kuko yitanze cyane
akananirwa umunsi wose ariko ukaba utabona umusaruro w’imirimo ye
maze noneho agacika intege.
Iyaba inyegamo yakurwagaho maze umugabo n’umugore
bakabona uko Imana iha agaciro imirimo ya buri munsi n’uko ijisho
ryayo ridasobwa rigereranya imirimo yabo bombi, batangazwa n’uko
Imana ibibona. Umugabo yabona uko imirimo ye yoroheje
ugereranije n’iy’umugore we, mu gihe umugore we yakwiyongeramo
akanyabugabo n’imbaraga nshya zo gukomeza gukora umurimo
afite ubwenge, kwihangana no gushinyiriza. Noneho umugore
yasobanukirwa n’agaciro k’umurimo we. Mu gihe umugabo we yita
ku bintu bishira kandi byangirika, umugore we yita ku iterambere
ry’ubwenge n’imico, kandi ntabikorera kugera ku musaruro w’iki
gihe gusa ahubwo anabikorera kugera ku musaruro w’iteka ryose.6
Imana ni yo yamushinze umurimo we: Byakabaye byiza ko buri
mugore wese azirikana ugukomera kw’imirimo n’inshingano ze
kandi akanazirikana ingororano azahabwa nazikiranukaho.7
Umugore wishimira gusohoza inshingano ashinzwe, yiyumvamo
ko kubaho bimubereye iby’agaciro kuko Imana yamuhaye umurimo
wo gukora. Ntagomba kwemerera intekerezo ze kugwingira cyangwa
ngo yemerere ubwenge bwe gucika intege igihe akora uyu murimo.8
-200-
Umurimo w’umugore yawuhawe n’Imana kugira ngo arere
abana be mu kumenya Imana no kuyoborwa na yo. Urukundo no
kubaha Imana bigomba guhora iteka mu ntekerezo zabo zikiri ntoya.
Igihe biri ngombwa kubakosora, bagomba gusobanurirwa ko bari
gukeburwa n’Imana, yanga ibinyoma, ubuhemu n’ibikorwa byabo
bibi. Muri ubwo buryo, intekerezo z’abana bato zishobora kugirana
umushyikirano uhoraho n’Imana, kandi ibyo bazakora byose n’ibyo
bazavuga byose bizaba ibyo kuyihesha icyubahiro; kandi mu myaka
yabo mikuru ntibazaba nk’urubingo ruhungabanywa n’umuyaga,
mu guhitamo hagati y’ibyo kamere yabo ibogamiramo n’inshingano
zabo.9
Kubayobora kuri Yesu si byo bikenewe gusa… Abo bana
bagomba kwigishwa no kurerwa kugira ngo bahinduke abigishwa ba
Kristo kuko “abahungu bacu bazaba nk’ibiti byikuririza bakiri
abasore, n’abakobwa bacu bakaba nk’amabuye akomeza imfuruka,
abajwe nk’uko babaza amabuye arimbishwa inyumba.” Uwo murimo
wo kurema imico, kuyiboneza no kwigisha ikinyabupfura ni
uw’umugore. Imico y’umwana igomba gukuzwa. Umugore agomba
guharatura ku nkingi z’imitima yabo ibyigisho bizaramba iteka
ryose; azaba arakaje Imana niyirengagiza gukora uwo murimo wera
cyangwa se niyemerera icyo ari cyo cyose kuwukoma mu
nkokora…Buri mugore w’umukristo afite umurimo yashinzwe
n’Imana. Nakomeza kugirana umushyikirano uhoraho n’Imana
kandi akuzuzwa Umwuka wayo , ntazawirengagiza.10
Inshingano ye iragutse kandi ni iy’agaciro - Imana yashinze
umugore wese umurimo w’agaciro katagereranwa kandi w’inyungu
zitagira akagero. Imirimo yoroheje y’umugore nubwo kenshi ifatwa
nk’igihano kitanejeje, yakagombye gufatwa nk’imirimo myiza kandi
ikomeye. Umugore afite amahirwe yo gushobora gutuma isi ihabwa
umugisha maze ingaruka yabyo ikanezeza umutima we. Ashobora
kuyobora intambwe z’abana be, mu minsi myiza no mu minsi mibi,
mu nzira igana mu ijuru. Ariko ibyo azabigeraho gusa mu gihe nawe
ubwe yihatira gukurikiza inyigisho za Yesu ni bwo kandi azashobora
kurema imico y’abana be igasa n’iy’ab’ijuru.11
Mu mirimo yose yo mu buzima, umurimo wera cyane w’umugore ni
uwo kwita ku bana be. Ariko kenshi na kenshi, uwo murimo urirengagizwa
kubwo guhaza kwikunda. Inyungu z’akanya gato n’iz’iteka ryose z’abana
zashinzwe ababyeyi babo. Abo bakwiye gutwara no kuyobora ingo zabo
ngo baheshe Imana icyubahiro. Amategeko y’Imana ni yo yonyine agomba
kuba umuyobozi wabo bakayoboza urukundo mu kantu kose.12
-201-
Nta wundi murimo ukomeye kandi wera cyane Niba abagabo
bafite abagore bajya ku murimo, bagasiga abagore barera abana i
muhira nyina w’abana aba akora umurimo ukomeye kandi w’ingenzi
rwose uhwanye n’uwo se w’abo bana akora. N’ubwo umwe yaba ari
mu murimo w’Imana mu bihugu bya kure, undi nawe aba akora
umurimo w’Imana i muhira, ugomba kwitonderwa, uruhije kandi
uremereye kuruta uw’umugabo we. Umurimo we ni uw’icyubahiro
kandi ni ingenzi... Umugabo wagiye gukorera Imana mu misozi
ahabwa icyubahiro gikwiriye abagabo, nyamara umukozi uruha
cyane w’i Muhira ntabashe kubona icyubahiro cyo mu isi kubwo
imirimo ye. Ariko niba akorera cyane kungura ab’urugo rwe,
agashaka kuboneza ingeso zabo ngo zibe nk’icyitegererezo cyacu cyo
mu ijuru, Marayika wandika ibikozwe yandika izina rye ko ari
iry’umuntu wakoze umurimo w’Imana ukomeye cyane mu isi kuruta
abandi bose. Imana ntireba ibintu nk’uko abantu bagira ibitekerezo
bigufi babireba.13
Umugore ni umukozi w’Imana ushinzwe gucengeza ubukristo mu
rugo rwe. Agomba kuba icyitegererezo cy’iyobokama rya Bibiliya
akerekana uburyo rigomba kutuyobora mu mirimo ya buri munsi no
mu binezeza, akigisha abana be ko bashobora gukizwa n’ubuntu
bwayo gusa, binyuriye mu kwizera ko mpano y’Imana. Ibi byigisho
bihoraho bigaragaza icyo Kristo atumariye n’icyo amariye abana,
urukundo, ubugiraneza, imbabazi byagaragariye mu nama
y’agakiza, bizagira ingaruka nziza kandi zera ku mitima. 14
Kwigisha abana ni umugabane w’ingenzi mu mugambi w’Imana
wo kwerekana imbaraga z’ubukristo. Ababyeyi bafite inshingano
ikomeye yo kurera abana babo kugira ngo ubwo baziroha mu isi
bazashobore gukora ibyiza aho gukorera ibibi abo bazahura nabo
bose.15
Umukozi wunganira umugabura: Umugabura afite ishami
agomba gukoreramo n’umugore we na we akagira irye. Umugore
agomba kuzanira abana be Yesu ngo abahe umugisha. Agomba
kwigaburira amagambo ya Kristo kandi akayigisha abana be.
Uhereye mu bwana bwabo, agomba kubatoza kwitegeka no
kwiyanga no kubacengezamo akamenyero ko kugira isuku na
gahunda. Agomba kwigisha abana be ku buryo bazajya batega
amatwi amagambo y’abagabura b’ijambo ry’Imana babikunze.
Imana ikeneye abagore bakoresha italanto yabahaye mu mashami
yose y’ibikorerwa mu ngo zabo kandi bagahindura abana babo
-202-
abakwiriye kuba abo mu muryango w’ijuru.Umuryango uyobowe
n’ubukiranutsi ukorera Imana cyane kuruta ubwiriza ijambo gusa.
Nk’uko umwarimu ku ishuri yiyumva, ababyeyi bagomba
kwiyumvisha ko ari abarezi b’abana babo. 16.
Icyitegererezo cy’akamaro k’ababyeyi b’ababakristo ntikigomba
kugarukira mu nzu yabo gusa. Ashobora kandi agomba kugaragaza
mu baturanyi no mu itorero ry’Imana icyitegererezo gikiza
agaragariza mu rugo rwe. Urugo si gereza ku mugore wiyeguriye
Imana.17
Inshingano y’ubuzima bwe bwose: Umugore nazirikane kwera
kw’inshingano ze, kandi azikore afashijwe n’imbaraga z’Imana no
kuyubaha. Yigishe abana be kuba ingirakamaro muri iyi isi ndetse no
muri ya si izaba irushijeho kuba nziza. Turabwira abagore b’abakristo
duti: tubagiriye inama yo gusobanukiwa inshingano zanyu nk’ababyeyi
no kutabaho mubereyeho kwinezeza ubwanyu, ahubwo mubereyeho
guhesha Imana icyubahiro. Umukiza ntiyinejeje ubwe ahubwo yafashe
akamero k’umugaragu.18
Isi yuzuyemo imbaraga iganisha mu gusayisha, ibigezweho
n’imigenzo bikurura abasore bikoresheje imbaraga nyinshi. Iyo
umubyeyi w’umugore mu nshingano ze atabashije kwigisha, kuyobora
no gucyaha, abana be bazemera ikibi maze batere umugongo icyiza. Ni
mutyo inshuro nyinshi umubyeyi wese asange Umukiza asenga ati: “
Twigishe, mbese dukwiriye kuyobora umwana dute kandi tuzamugenza
dute?” Mureke uwo mubyeyi yumvire amabwiriza Imana
yatanze mu ijambo ryayo, bityo azahabwa ubwenge nk’uko
abukeneye.19
Kurema imico yabo ku cyitegererezo mvajuru: Mu ijuru hari
Imana, umucyo n’ubwiza bwayo bihabwa umubyeyi wese w’umugore
ushaka gukūra abana be mu kibi. Nta murimo ukomeye nk’uwe.
Ntiyerekanira ubwiza ku gitambaro nk’umunyabugeni cyangwa ngo
abyerekanire ku giti nk’uzi guconga. Si nk’umwanditsi ngo
abwerekanire mu nyandiko ze ku nsanganyamatsiko yihitiyemo, si
nk’umuririmbyi ngo abugaragarize mu byiyumviro bye mu ndirimbo
nziza ifite injyana nziza, ahubwo agomba guconga umutima
abifashijwemo n’Imana akawuhindura uhuje n’ishusho y’Imana.
Umugore usobanukiwe n’umurimo we azawufata nk’ufite agaciro
katagereranwa. Azihatira kwigisha abana be igitekerezo gihanitse
akiranutse, binyuriye mu mico ye bwite no mu buryo akoresha
abarera. Yihanganye kandi afite akanyabugabo, azashakisha uko
-203-
yakwagura ubushobozi bwe kugira ngo abukoreshe bwose mu
burere bw’abana be. Ikizamushishikaza ni ukumenya Imana muri
byose kandi azigana ijambo ryayo ubwitonzi. Azahora ahanze amaso
Yesu kugira ngo mu mihati n’imirimo ye ya buri munsi, ubuzima
bwe bushobore kugaragaza imico nyakuri ya Yesu uri muri we. 20
Izina ry’umugore ukiranuka ryanditswe mu gitabo
cy’urwibutso: Kwiyanga no kwikorera umusaraba ni umugabane
wacu. Mbese tuzabyemera? Nta n’umwe wo muri twe ugomba
kwishuka ko ubwo igihe cy’igeragezwa rikomeye kandi riheruka
kizaba kitugezeho ari bwo umwuka wo kwitamba n’ubutwari
bizakurira muri we ako kanya ngo kuko azaba awukeneye. Ibyo si
byo rwose. Tugomba kugaragaza uwo mwuka mu mibereho yacu ya
buri munsi, kandi tukawinjiza mu mitima no mu ntekerezo
by’abana bacu, byaba binyuriye mu nyigisho kimwe no mu
byitegererezo. Abagore mu Isirayeri bashoboraga kutaba abarwanyi
ariko bashoboraga kurera abarwanyi bambaraga intwaro z’ubwoko
bwose kandi bakarwana kigabo intambara z’Uwiteka.21
Babyeyi, umurage w’iteka w’abana banyu uri mu biganza byanyu
ku rugero runini. Ni munanirwa inshingano zanyu, muzaba
mushyize abana banyu mu mirongo y’umwanzi kandi mukaba
mubagize abakozi be akoresha mu kurimbura imitima; ariko
binyuriye mu kubaha icyitegererezo cyiza cyo kubaha Imana
n’ikinyabupfura kiboneye mushobora kubayobora kuri Kristo kandi
mukabahindura ibikoresho mu biganza bye byo gukiza imitima
myinshi.22
Niba umurimo w’umugore w’umukristo ukoranywe gukiranuka
ntuzapfa. Abakunda ibigezweho ntibazabona kandi ntibazatahura
na mba ubwiza butagashuka bw’uwo murimo, bazakoba ibitekerezo
n’imyenda iciriritse by’uwo mugore ukiranuka bavuga ko bitajyanye
n’igihe, ariko icyubahiro cy’ijuru kizandika izina rye mu gitabo
cy’urwibutso. 23
Ibihe bye byose ni iby’agaciro katagereranywa: Imibereho yose
Mose yagize, umurimo ukomeye yasohoje nk’umuyobozi
w’Abisirayeri bigaragaza akamaro k’umurimo w’uwo mubyeyi
w’umukristo. Nta wundi murimo wangana n’uwo…Ababyeyi
bakwiriye kwigisha no gutoza abana babo bakiri bato kugira ngo
bazakure ari abakristo. Twahawe abana kugira ngo tubigishe, atari
nk’abazaragwa intebe y’ubwami bw’isi ahubwo nk’abami bazimana
n’Imana ibihe bidashira.
-204-
Mureke umubyeyi wese yumve ko ibihe bye ntacyo [239] yabigura,
umurimo we uzasumwa ku munsi w’urubanza. Ku munsi w’amateka
bizagaragara ko ibyaha byinshi n’ubugome by’abagabo n’abagore ari
ingaruka z’ubujiji n’uburangare bw’abari bafite inshingano zo kuyobora
ibirenge by’abana mu nzira y’ukuri. Ni nabwo bizagaragara ko benshi
bahesheje isi umugisha kubera umucyo w’ubuhanga, n’ukuri no
gukiranuka babikesha ababyeyi babo basenga kandi b’abakristo.24
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Christian Temperance and Christian Temperance and
Bible Hygiene, P.77 Bible Hygiene, P.77
2 Pacific Health journal, Juin Pacific Health journal, Juin
1890 1890
Signs of the Times, 16 Mars Signs of the Times, 16 Mars
3
1891 1891
4 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, Parents
Parents and Students, and Students, P.111
P.111
5 Lettre 272, 1903 Lettre 272, 1903
6 Sings of the Times, 13 Sings of the Times, 13
Septembre 1877 Septembre 1877
7 Signs of the Times, 11 Signs of the Times, 11 Octobre
Octobre 1910 1910
Pacific Health journal, Juin Pacific Health journal, Juin
8
1890 1890
9 Good Health, Janvier 1880 Good Health, Janvier 1880
10 Good Health, Janvier 1880 Good Health, Janvier 1880
Patriarches et prophètes,
11 Patriarchs and prophets p 572
PP.560, 561
Signs of the Times, 16 Mars Signs of the Times, 16 Mars
12
1891 1891
13 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
vol. 2, PP.278,279 5 p 594
-205-
Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
14
Septembre 1891 Septembre 1891
15 Manuscrit 49, 1901 Manuscrit 49, 1901
16 Manuscrit 32, 1899 Manuscrit 32, 1899
17 Pacific Health journal, Juin Pacific Health journal, Juin
1890 1890
18 Testimonies for the church, Testimonies for the church,
vol. 3, P.565 vol. 3, P.565
Patriarches et prophètes, Patriarchs and prophets p
19
P.561 572,573
20 Ministères de la guérison, Ministry of healing p 377,378
P.318 (Rayons de santé ,
P.36)
Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
21
vol.2, P.31 5 p 135
Signs of the Times, 11 Mars Signs of the Times, 11 Mars
22
1886 1886
23 Signs of the Times, 13 Signs of the Times, 13
Septembre 1877 Septembre 1877
24 Patriarches et prophètes, Patriarchs and prophets p 244
P.222
-206-
ICYIGWA CYA 39: ICYITEGEREREZO CY’UMUGORE
Icyitegererezo cy’umutegarugori kizageza iteka ryose:
Umutegarugori ashobora kuba afite icyubahiro gike; ariko
icyitegererezo cye hamwe n’icy’umugabo we bishobora guhoraho.
Imbaraga y’umutegarugori yo gukora ibyiza ikurikiye iy’Imana kandi
ifite ubushobozi ku isi.1
Icyitegererezo cy’umugore ni imbaraga igenda yaguka
ubudatuza; iyo agikoresheje mu byiza, imico y’abana be izahamya
umurava we n’agaciro ke. Ukumwenyura kwe, akanyabugabo ke
bishobora kuba imbaraga yakwiganwa. Umugore ashobora kuba
imirashi y’izuba mu mitima y’abana be binyuriye mu kubabwira
ijambo ry’urukundo cyangwa kumwenyura ko kunyurwa…
Niba akoresheje icyitegererezo cye mu kurengera ukuri no
gukiranuka, niba ayoborwa n’ubwenge mvajuru, mbega ukuntu
ubuzima bwe buzaba imbaraga ihamya Kristo! Ingaruka ze
zizagaragara muri iki gihe kugeza iteka ryose. Mbega ukuntu
bikomeye kumva ko indoro, amagambo n’ibikorwa by’umugore
bizera imbuto kugeza mu buzima bw’iteka ryose, kandi ko agakiza
no kurimbuka kw’abantu benshi bizakomoka mu cyitegererezo cye!2
Umugore ntasobanukirwa neza uko icyitegererezo cy’uburezi
bwiza aha abana be, kigira ingaruka mu buzima bwabo bwa none
kikanaguka kikageza no mu buzima bw’ahazaza, mu bugingo
buhoraho. Kurema imico ukurikije icyitegererezo mvajuru bisaba
gukiranuka, imbaraga no gushinyiriza; ariko uwo murimo uzajya
mbere kuko Imana iha ingororano ibyo dukora byose mu gukiza
Imitima.3
Uko umugore ameze ni ko abana baba: Isāno ikomeye kuruta
izindi zose ku isi, ni ihuza umwana na nyina. Umwana abangukira
gukururwa n’imibereho n’icyitegererezo bya nyina kuruta ibya se
kuko hari umurunga ukomeye w’isāno imuziritse kuri nyina.4
Ibitekerezo n’ibyiyumviro by’umugore bizagira ingaruka [241]
zikomeye ku murage azasigira umwana we. Niyemerera intekerezo
ze gutindagira ku byo yiyumvamo, niyishimira kuguma mu
kwikunda, naba umunyabukana n’intagondwa, imico y’umwana we
izaba nk’iye. Uko ni ko abantu benshi bakiriye umurage w’imico
itagondeka yo gukora ikibi. Umwanzi w’imitima asobanukiwe ibyo
kurusha ababyeyi benshi, azashyira umugore mu bishuko bye azi
-207-
ko niba adahanganye na byo, azagera ku mwana we amunyuriyeho.
Ibyiringiro rukumbi by’umugore biri ku Mana. Kuri yo ni ho
ashobora guhungira akahakura imbaraga n’ubuntu, kandi
ntazaruhira ubusa. 5
Umugore w’umukristo agomba guhora ari maso kugira ngo
ashobore gusobanukirwa n’akaga kagose abana be. Nawe ubwe,
azarindira umutima we mu gukiranuka no mu kwera, imico ye
n’amahame ye azabyegurira ijambo ry’Imana, kandi azasohoza
inshingano ye akiranutse, abaho asumba ibishuko bito bito bihora
iteka bimwugarije.6
Imbaraga ikiza y’umugore wihangana: Inshuro nyinshi ku
munsi, humvikana ijwi ry’umwana muto uhangayitse nyuma
hakumvikana n’iry’undi rigira riti: “Mama, Mama!” kugira ngo nyina
yitabe ayo majwi agomba kujya hirya no hino acuragira, kugira ngo
asubize amakene ya buri wese. Umwe aba yugarijwe n’akaga kandi
akeneye inama z’ubwenge zikomotse kuri nyina kugira ngo aturishe
umutima we. Undi we aba yishimiye ibyo amaze kugeraho ashaka
kumwereka yibwira ko na we arishima nka we. Ijambo ryo kunyurwa
no kumushima rizamubera nk’umurashi w’izuba uzamurikira
umutima mu masaha menshi. Umugore ashobora gukwirakwiza mu
bana be bato imirashi y’umucyo n’iy’ibyishimo. Mbega ukuntu
kubana na bo byabazirika ku mutima we maze iwabo hakababera
ahantu heza kuruta ahandi ku isi.
Ariko hari ubwo kenshi kwihangana k’umugore kumarwa n’utwo
tugeragezo twinshi tumuburagiza bisa nk’aho bitoroshye kudukemura
twose. Ubwo butoki buto bukubagana n’utwo turenge tutaba hamwe
bimuha akazi kanini n’amaganya menshi. Agomba kumenya uko agenzura
inyifato ye akitegeka, bitabaye bityo amagambo yo kutihangana azasohoka
mu kanwa ke. Rimwe na rimwe asa nk’uwataye umutwe ariko isengesho
rya bucece yohereza ku Mukiza w’impuhwe riturisha imyakura ye, maze
rikamusubizamo imbaraga zo gushobora kwitegeka akabikora atuje. Bityo
akavugana ubwitonzi ariko bimusabye kwirinda amagambo akakaye,
n’uburakari, mu gihe iyo ayavundereza byari kurimbura icyitegererezo cye
cyari kuzagaruka hashyize kera.
Abana babangukira kugenzura kandi ijwi ririmo kwihangana
n’urukundo bazi kuritandukanya n’itegeko ritarimo kwihangana,
ritanganywe uburakari, rirandura urukundo n’urugwiro mu mitima
yabo. Umugore w’umukristo nyakuri ntazirukana abana be
akoresheje kubarakarira no kutabereka urukundo.
-208-
Guha intekerezo n’imico icyerekezo: Iyi nshingano ireba
by’umwihariko umugore. Ni muri we amaraso atungira umwana
kandi akarema umubiri we; anamuha umugabane w’ubwenge bwe
n’ibyumwuka bye bizagira uruhare ku iterambere rye ry’imico
n’ubwenge bwe. Yokebedi, uwo Muheburayokazi yari yuzuye
kwizera kutajegajega kandi ntiyaterwaga ubwoba n’itegeko
ry’umwami, ni we wabyaye Mose umucunguzi w’Isirayeli. Ni Hana
wa mugore w’umunyamasengesho wari uzi kwitangaho igitambo,
wahumekewemo n’Imana wari nyina wa Samweli, umwana
wigishijwe n’ijuru, umucamanza utakira impongano, uwashinze
amashuri yera y’abahanuzi mu Isirayeli. Ni Elizabeti wari ufitanye
isano y’amaraso n’iy’umwuka na Mariya w’i Nazareti wabyaye
integuza ya Mesiya.8
Umwenda isi irimo abagore: Umunsi w’Imana uzagaragaza
umwenda isi ifitiye ababyeyi b’abagore b’abakiranutsi, umwenda
ifitiye abagabo babaye abavugizi bashikamye b’ukuri n’ubugorozi,
abantu bashikamye bagakora ibisa no kwigerezaho, bahagaze
batajegajega hagati y’ibigeragezo n’ibishuko, abantu bahisemo
inyungu zihaniste kandi zera z’ukuri no guhesha Imana icyubahiro
bakabirutisha icyubahiro cy’isi cyangwa ubuzima bwabo bwite.
Bagore, mumenye ko icyitegererezo cyanyu n’rugero rwanyu bigira
ingaruka ku mico n’ahazaza h’abana banyu; kugira ngo mushobore
kuzuza inshingano zanyu, mwihatire kugira intekerezo zihagaze
neza n’imico iboneye igaragaza ukuri, urukundo n’ubwiza.10
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU KINGEREZA
GIFARANSA
1 Good Health, Mars Good Health, Mars 1880
1880
Signs of the Times, 16 Signs of the Times, 16 Mars
2
Mars 1891 1891
Good Health, Juillet
3 Good Health, July 1880
1880
4 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol.2, P.536 vol.2, P.536
5 Signs of the Times, 13 Signs of the Times, 13
Septembre 1910 September 1910
-209-
6 Lettre 69, 1896 Letter 69, 1896
7 Signs of the Times, 13 Signs of the Times, 13
Septembre 1877 September 1877
8 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 372
PP.313,
3142 (Rayons de santé,
P.32)
9 Signs of the Times, 11 Signs of the Times, 11
Octobre 1910 2 October 1910 2
10 Signs of the Times, 9 Signs of the Times, 9
Septembre 1886 September 1886
-210-
ICYIGWA CYA 40: GUSOBANUKIRWA NABI UMURIMO
W’UMUGORE
Umugore yibwira ko umurimo we nta gaciro ufite: Umurimo
w’umugore umugaragarira kenshi nk’aho nta gaciro ufite. Ni
iby’imbonekarimwe ko uhabwa agaciro. Abandi basobanukiwe gake
imiruho n’imitwaro imuvuna. Iminsi ye yuzuye imirimo myinshi mito
isaba imihati yo kwihangana, kwitegeka, uburyo, ubwenge
n’urukundo rugizwe no kwitanga; kandi ntabwo ashobora kwishima
nk’uwakoze ibikomeye. Umurimo we ni uwo gutuma ikintu cyose
cyo mu rugo iwe kidahungabana. Kenshi usanga ananiwe kandi
ahangayitse ariko yihatira kubwirana abana be akanyamuneza,
akabaha ibyo bahugiramo, akabanezeza no kuyobora intambwe zabo
zigiteguza mu nzira yo gukiranuka. Yiyumvamo ko ntacyo yakoze.
Ariko si ko biri abamarayika b’ijuru bita ku mubyeyi ucogoye kandi
bakandika imirimo akora umunsi ku wundi. Izina rye rishobora
kutamenyekana mu isi, ariko ryanditswe mu gitabo cy’ubugingo
cy’umwana w’Intama.1
Umugore nyakuri kandi nyina w’abana … azuzuza inshingano ze
afite ubunyangamugayo no mu maso hakeye kandi gukoresha
amaboko ye ikintu icyo ari cyo cyose cyatuma urugo rwe rujya kuri
gahunda ntabifate nk’aho bisuzuguritse. 2
Uwo murimo ufatwa nk’uri munsi y’uw’ibwirizabutumwa:
Mbega ukuntu nta murimo w’ingirakamaro nk’uw’umubyeyi
w’umugore! Nyamara ababyeyi benshi banihishwa no gushaka
gukora umurimo w’ibwirizabutumwa, bakibwira ko Iyaba
bashoboraga kujya mu bihugu by’amahanga aribwo bakwiyumvamo
ko bakoze umurimo w’ingirakamaro. Kuzuza inshingano za buri
munsi zo mu buzima bw’i muhira babifata nk’umurimo uruhije
kandi utagira ishimwe.3
Abagore bifuza gukora mu murimo w’ibwirizabutumwa,bafite
uwo murimo mu ngo zabo… Mbese imitima y’abana babo ntifite
agaciro nk’iy’abapagani? Mbega ukuntu bagakwiriye kwita
kuri iyo mitima igikura bafite umwete n’ubugwaneza kandi
bakayobora intekerezo zabo ku Mana! Ni nde washobora izo
nshingano nk’umubyeyi ukunda kandi akubaha Imana? 4
Hari abagore bamwe bibwira ko baramutse batagiye mu
murimo w’ibwirizabutumwa mu buryo buziguye ko baba badakora
-211-
umurimo w’Imana; ariko ibyo ni ukwibeshya. Buri wese afite
umurimo wo gukorera Databuja. Guhindura urugo uruhiriwe byose
bikajya ku murongo ni umurimo w’igitangaza. Niba umutima we
yaraweguriye Imana, italanto umugore afite zigaragara
nk’izisuzuguritse zishobora guhindura umuryango ukamera nk’uko
Imana ishaka ko uba. Umucyo urabagirana uzamurika
nk’umusaruro w’umurimo ukoranywe umutima mwiza mu murimo
w’Imana. Abagabo n’abagore bashobora gukorera Imana ibihwanye
n’iby’umugabura uri ku ruhimbi, niba bita ku byo bumvishe, niba
bigisha abana babo kubaha no kwirinda kubabaza Imana.5
Abo bagore bakoresha amaboko inshingano zabo n’umutima
ukunze bafasha banezerewe abagabo babo kwikorera imitwaro kandi
bakigisha abana babo kubaha Imana, na bo ni ababwirizabutumwa
bo mu rwego rwo hejuru.6
Imirimo y’itorero ntisimbura inshingano z’i muhira: Niba utita ku
nshingano zawe nk’umugore na nyina w’abana kandi ukaba usaba Imana
kuguha undi murimo, umenye neza ko Imana itivuguruza; ikwereka
umurimo ugomba gukora mu rugo rwawe. Niba wibwira ko washinzwe
umurimo ukomeye kandi wera kurusha uwo, uribeshya. Mu gukorana
ubunyangamugayo mu rugo rwawe, ukorera gukiza imitima igukikije,
ushobora kwakira ubushobozi buruseho buzakubashisha gukorera Kristo
mu mashami yagutse kurutaho. Ariko umenye neza ko abirengagiza
inshingano zabo zo mu ruziga rw’umuryango ntibaba biteguye gukora
bakorera indi mitima.7
Imana ntiyaguhamagariye kwirengagiza umuryango wawe,
umugabo wawe n’abana bawe. Ntiyigeze ikora muri ubwo buryo
kandi ntizigera ibikora... Ntugatekereze n’akanya na gato ko Imana
yagushinze umurimo ugusaba gutandukana n’umukumbi wawe
muto w’agaciro kenshi. Ntukabasige batazangirizwa n’inshuti mbi
zikabanangira imitima bakagutera umugongo nawe. Byaba ari
ukumurika umucyo wawe mu buryo bubi. Bitewe nawe abana bawe
bazagira ingorane zikomeye zo kuba abo Imana ishaka no mu
iherezo kuzemerwa mu bwami bw’ijuru. Imana yita kuri bo kandi
icyo ni cyo nawe ugomba gukora ni ba uvuga ko uri umwana wayo.8
Guhera mu myaka yabo ya mbere ni ho ugomba gukora, usenga,
uba maso kandi ukomeza buri ntambwe yose igana mu cyiza. Uwo
murimo ugomba gukurikiranwa nta gucogora. Bashobora kugusaba
kujya mu materaniro yagenewe ababyeyi n’amahugura yo kudoda
-212-
kugira ngo ubabwirize ariko niba udafite umurezi ukiranuka wo
gusigira abana bawe kandi wumvikana, ni inshingano yawe
gusubiza ko Umwami yagushinze undi murimo kandi ko bitaba ari
iby’ubwenge kuwirengagiza. Ntushobora gukora undi murimo
w’inyongera uwo ari wo wose, utirengagije umurimo w’uburezi
bw’abana bawe bato washoboraga gukora nk’uko Imana ishaka.
Nk’umukozi ukorana na Kristo ugomba kuzabamumurikira
baratojwe ikinyabupfura kandi barigishijwe neza.9
Uruhare runini rw’ubutandame mu mico y’umwana warezwe
nabi rukomoka kuri nyina. Umugore ntiyakagombye kwemera
inshingano zo mu itorero zishobora kumutera kwirengagiza abana
be. Umurimo mwiza agomba kwishoramo ni uwo kutagira icya
musoba mu burezi bw’abana be…
Umugore aramutse yeguriye igihe cye abamwegamiyeho
bamutegerejeho uburezi no kwigishwa ni bwo buryo buruta ubundi
bwo gufasha itorero.10
Ubuhahara bwo kujya kubwiriza kure ni imfabusa: Abagore
bamwe basonzeye kujya mu ibwirizabutumwa mu gihe basuzugura
imirimo yoroheje cyane bashinzwe batasimburwaho n’undi. Abana
barirengagizwa, urugo ntirube rukiri rwiza kandi ntirwishimirwe
n’abarugize; kenshi humvikana amajwi no kwivovota kandi
urubyiruko rukura rwumva ko iwabo ari ahantu habi ho kuba. Maze
bagategereza batihanganye umunsi bazahava maze bakirundurira
mu isi kuko batarinzwe n’icyitegererezo n’inama nziza z’imuhira.
Ababyeyi bakagombye kugira umugambi umwe rukumbi wo
kuyobora no kwireherezaho imitima y’abana babo bato babayobora
mu nzira nziza, bapfusha ubusa ayo mahirwe bahawe n’Imana,
babaye impumyi ku nshingano ziruta izindi mu mibereho kubw’ibyo
rero barushywa n’ubusa bahagizwa no gukora umurimo
w’ibwirizabutumwa rya kure.11
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, Parents
Parents and Students, and Students, P.144
P.144
-213-
2 Signs of the Times, 9 Signs of the Times, 9
Septembre 1886 September 1886
3 Review and Herald, 9 Review and Herald, 9 July
Juillet 1901 1901
4 Manuscrit 43, 1900 Manuscript 43, 1900
5 Manuscrit 32, 1899 Manuscript 32, 1899
6 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 2, P.466 vol. 2, P.466
7 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
Septembre 1891 September 1891
8 Lettre 28, 1890 Letter 28, 1890
9 Manuscrit 32, 1899 Manuscript 32, 1899
10 Manuscript 75,1901 Manuscript 75,1901
11 Health Reformer, Health Reformer, October 1876
Octobre 1876
-214-
ICYIGWA CYA 41: ICYITEGEREREZO KIBI CY’UMUGORE
Intwari mu kwibwira - Ingo nyinshi ziragowe kubwo kwivovota
guhoraho kw’umutwarekazi w’urugo, yivovotera imirimo yoroheje yo
mu buzima busanzwe bw’i muhira. Kwita ku inshingano zimureba
abifata nk’ibirushya maze ikitari kumuhindukira inyungu
n’umunezero gusa ahubwo cyari kumubera umugisha
kikamuhindukira umutwaro w’indaterurwa bitewe n’uko yabikoze
atanezerewe. Arebana agasuzuguro imibereho ye afata
nk’ubucakara maze akibwira ko ubwo abaye intwari.
Ni iby’ukuri ko inziga z’imashini y’i muhira haba ubwo
zitikaraze neza, bigasaba kwihangana kwinshi kandi bikakunyaga
imbaraga. Ariko mu gihe abagore atari bo nyirabayazana b’inzitizi
ziyadukije kandi badafite icyo bazikoraho, nyamara ntitwabura
kuvuga ko uko bazakira ari byo bishyira itandukaniro mu mibereho
yabo. Ariko icyo banengwa ni uko bemerera ingorane zikabatwara,
zikabateshura ku mahame, mu gihe bananiwe bakirengagiza
inshingano zabo kandi bakabura ku mirimo ibareba.
Umugore urenga ibirushya afite akanyabugabo kandi abandi
bagore babirundukiyemo kubwo kubura kwihangana, gushikama no
gushinyiriza, usibye kuba yakira imbaraga imubashisha kuzuza
inshingano zimureba ahubwo aba yigaragaje nk’ushobora gufasha
abandi byaba binyuriye mu magambo cyangwa mu cyitegererezo
kuko aba yarize gutsinda ibishuko n’ibirushya. Benshi bakora uko
bikwiriye igihe ibintu bimeze neza maze imico yabo igahita ihinduka
igihe ibigeragezo no kurwanywa byiyadukije; ubushobozi bwabo
bukagabanuka uko amaganya yiyongera. Imana ntiyigeze ishaka ko
ingorane zitwadutseho zitugaragura nk’agakinisho.1
Guhembēra uburakari bubi: Abagabo benshi cyane n’abana batagira
icyo babona kinezeza mu rugo, bahora bahura [249] n’ibitutsi no kwivovota,
bashakira ihumure n’ibiganiro ahandi hatari i muhira, mu tubari
cyangwa ahandi hakorerwa ibintu bidakwiriye byo kwinezeza. Umubyeyi
w’abana ahora ahugiye ku mirimo y’urugo, akenshi ntiyita ku bintu bito
akwiriye gukorera kugira ngo urugo rubere umugabo we n’abana be
ahantu h’umunezero, nubwo yakwirengagiza imiruho ye n’amagorwa ye
igihe bamureba. Mu gihe ahugiye mu kuringaniza ibyo kurya n’ibyo
kwambarwa, umugabo we n’abana be baba binjira kandi basohoka
nk’abashyitsi.
-215-
Nubwo umutwarekazi w’urugo yakuzuza inshingano zo hanze
neza, ntabura gukomeza kurwanya icyo yita ubucakara
bwamugwiririye agakabya inshingano ze akivovotera ibyo abuzwa
agereranya umwanya arimo n’urugero yifuza kubaho nk’umugore
uhiriwe… Mu gihe yahagizwa n’ikitagize icyo kimaze ari cyo kugira
imibereho itandukanye n’uko asanzwe, yigaburira uburakari bubi
maze agatera umwuka wo mu rugo rwe kuba mubi haba ku mugabo
kimwe no ku bana.2
Gutwarwa n’ubupfu bw’isi: Satani yateguye ibirangaza byinshi
byiza cyane imbere y’ababyeyi kimwe n’imbere y’abana. Aziko
aramutse ashoboye kuyobya ababyeyi b’abagore, azabyungukiramo
cyane. Inzira y’isi itatswemo ibinyoma, uburiganya n’umubabaro
ariko bigaragara mu buryo bushukana; niba abana n’abasore
batararezwe kandi ngo bigishwanye ubwitonzi, bazatandukana
byihabya n’inzira yo gutungana. Niba badafite muri bo amahame
ashikamye , ntibazashobora guhangana n’ibishuko.3
Kuvunwa n’imitwaro itari ngombwa: Ababyeyi benshi b’abagore
bamarira igihe cyabo mu bitagira umumaro. Amatsiko yabo yose bayerekeza
by’iki gihe binezeza umubiri kandi ntibagira igihe cyo gutekereza ku by’iteka
ryose. Mbega ukuntu benshi muri bo birengagiza abana babo, bagakurira
mu bitagira umumaro, ubwomanzi no mu bujiji!4
Igihe ababyeyi byumwihariko ab’abagore bazasobanukirwa
umurimo w’ingenzi Imana yabahaye, ntibazarangazwa
n’iby’abaturanyi babo bitabareba na gato. Ntibazagenda inzu ku
yindi bavuga amazimwe, bazimura iby’amafuti, amakosa n’imiterere
by’abaturanyi babo. bazafata uburezi bw’abana babo nk’inshingano
ikomeye cyane ku buryo itabasigira akanya ko kunenga abandi.
Iyaba umugore yashakaga Imana ngo imuhe imbaraga kandi
imukomeze agakora inshingano ze za buri munsi yubaha Imana
yakwigarurira icyizere n’icyubahiro by’umugabo we, kandi azabona
abana be bahindutse abantu bakuru, abagabo n’abagore bubahwa
bafite imbaraga z’ubwenge zo gukora ibyiza. Ariko abagore
birengagiza amahirwe bafite muri iki gihe, maze inshingano zibareba
bakaziharira abandi ngo bazikore mu mwanya wabo bazabona ko
inshingano yabo ikiri ya yindi; bazasarurana umubabaro ibyo
babibye mu kwirengagiza no mu bunenganenzi. Mu buzima nta
mahirwe abaho atuma ibintu byikora; umusaruro uzaterwa
n’ubwoko bw’imbuto yabibwe.6
-216-
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
Signs of the Times, 29 Signs of the Times, 29
1
Novembre 1877 November 1877
Signs of the Times, 29 Signs of the Times, 29
2
Novembre 1877 November 1877
Review and Herald, 27 Juin Review and Herald, 27 June
3
1899 1899
Signs of the Times, 22 Juillet Signs of the Times, 22
4
1889 July1889
Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
5
vol.2, P.466 vol.2, P.466
Signs of the Times, 4 Avril Signs of the Times, 4 April
6
1911 1911
-217-
ICYIGWA CYA 42: UBUTARAGA NO KUGARAGARA NEZA
K’UMUGORE
Ubutaraga bw’umugore bugomba kurindanwa ubwitonzi:
Imbaraga z’umugore zigomba kurindanwa ubwitonzi bukomeye. Aho
kugira ngo acogozwe n’umurimo unaniza, yakagombye kurindwa
uko bishoboka kose amaganya no kumworohereza imitwaro.
Umugabo we yirengagiza kenshi amategeko agenga impagarike atera
umuryango we kumererwa neza yagombaga kumenya. Arundukira
mu ntambara z’ubu buzima cyangwa mu nyungu ze cyangwa se
agaheranwa n’ibibazo bye n’ibimuhangayikishije, arekera umugore
we mu bihe bigoranye yuzuza inshingano zirenze ubushobozi bwe
maze bikamutera intege nke n’uburwayi.1
Mu nyungu ze bwite n’iz’umuryango we agomba kuzibukira
imirimo yose idafite akamaro kandi agakoresha ubushobozi bwose
ashoboye arinda ubuzima bwe, ubutaraga bwe n’imbaraga Imana
yamuhaye kuko akeneye ubushobozi bwe bwose kugira ngo
ashobore kuzuza inshingano ye ikomeye. Yakagombye gufata umwe
mu migabane y’igihe cye afata umwuka mwiza, akora imyitozo
ngororamubiri kugira ngo agarurwemo imbaraga zizamushoboza
kuzuza inshingano ze z’imuhira anezerewe kandi zimunyuze ndetse
akaguma ari umucyo n’umugisha ku muryango.2
Abagore bagomba kuba abavugizi b’ubugorozi bw’iby’umuze
muke: Abagore bahishuriwe mu buryo bwuzuye ubushake
bw’Imana; Imana ishaka binyuriye mu magambo no mu
cyitegererezo ko baba abavugizi b’ubugorozi bw’iby’umuze muke.
Bagomba gushikama ku mahame, kugira ngo batica mu buryo
bwose amategeko agenga impagarike Imana yashyize muri bo.
“Bashikamye ku mahame” mu bunyangamugayo bwose, abagore
bazakira imbaraga z’intekerezo bakomoye mu ijuru n’ubuntu
buzababashisha kumurika umucyo wabo ku isi, mu buzima bwabo
bwite no mu bwiza bw’imico y’abana babo.3
Kwimenyereza kwitegeka mu birebana n’ibyo kurya: Umugore
asabwa kugira kwitegeka nyakuri; kugira ngo abigereho, agomba kumenya
ibyitonderwa byose kugira ngo adata umurongo mu birebana n’impagarike
cyangwa ubwenge. Imibereho ye igomba kuba ifitanye isāno n’amategeko
y’Imana n’ay’ubuzima. Kubera ko ibyo turya bigira ingaruka ku ntekerezo
no ku mico, agomba kwirinda kuri iyo ngingo, arya ibyo kurya bikize ku
intungamubiri ariko bidakangura umubiri, kugira ngo imyakura ye ihore
-218-
ituje agaragaza umunezero. Bityo bizamworohera kugaragaza kwihangana
imbere y’abana be bafite imico itandukanye no kubayoborana gushikama
kuvanze n’ubugwaneza. 4
Murika umucyo w’izuba mu bihe byose: Umugore agomba
kandi ashobora gukora ibyiza mu gutegeka imitsi ye mu bihe byo
gucika intege. Ndetse n’igihe arwaye ashobora aramutse abigerageje
kuba umunyarugwiro n’uworoheje kandi akihanganira urusaku
rwose kurusha uko yabikekaga. Ntagomba kwereka abana intege
nke ze cyangwa ngo yijimishe intekerezo z’abasore, ku buryo
bakwibwira ko inzu ari igituro n’icyumba cya nyina ko ari ahantu ha
mbere habi ku isi. Intekerezo n’imitsi bizakangurwa kandi
bikomezwe no gutoza ubushake. Imbaraga zabwo zizaba igiturisha
cyiza cy’intekerezo. Ntukigere wereka abana bawe agahanga
gakambije. 5
Guha agaciro umugabo n’abana: Mu gihe bakora, bashiki bacu
ntibakwiriye kwambara imyenda ituma bagaragara nk’utudahwema
turinda imyaka. Kubabona bambaye imyambaro isa neza bigaragara neza
imbere y’abana, abagabo babo kimwe no ku bashyitsi n’abanyamahanga.
[253]
Abagore bamwe n’ababyeyi bamwe bagaragaza ko uko bagaragara
ntacyo bitwaye igihe bari mu mirimo yabo cyangwa se igihe bari kumwe
n’abagabo n’abana babo gusa, mu gihe bambara neza cyane bagiye
guhura n’abatabafitiye agaciro kanini. Guha gaciro no gukunda umugabo
n’abana mbese ntibigomba kugira agaciro gakomeye kuruta kubiha
abanyamahanga n’incuti zisanzwe? Buri mugore wese agomba gufata
umunezero w’umugabo n’abana be nk’ikintu cyera kuruta uko afata
abandi bose. 6
Mwambare imyenda ibabereye. Ibyo bizongera agaciro mufite
imbere y’abana banyu. Kandi mubazirikane nabo bambare mu
buryo bwiza. Ntimukabemerere ko bagira akamenyero ko kwambara
incabari n’ibijagaraye.7
Ntukabe umugaragu wa baragira ngo iki?- Kenshi abagore
bagira ibyiyumviro birwaye ku byerekeye ibyo abandi babavugaho
birebana n’akamenyero, imyambarire n’ibitekerezo byabo; mbese ku
rugero ruhanitse bahindutse imbata za baragira ngo iki! Mbese
ntibibabaje kubona imitekerereze n’imyifatire y’abantu batekereza
ishingira kubyo abaturanyi babo babavugaho aho gushingira kubyo
Imana ibasaba? Kenshi tubamba ukuri ngo tutanyuranya n’ibyo
abandi bakora bakaduseka…
-219-
Umugore ntiyashobora kuba imbata y’ibitekerezo by’abandi ngo
abiheraheze kuko agomba gutegura abana be muri ubu buzima no
mu buzima bw’ahazaza. Abagore nibirinde gushaka kwibonekeza
hamwe n’imitako itagize icyo imaze mu myambarire yabo.8
Kwigisha inyigisho z’isuku no kwera: Niba abategarugori
biyambarira uko babonye bitagira gahunda mu gihe bari i muhira, baba
bigisha abana babo gukurikiza inzira yabo y’umwanda. Ababyeyi benshi
b’abagore batekereza y’uko umwambaro uwo ari wo wose uhagije
kwambarira i muhira, nubwo waba wuzuye umwanda cyane kandi ari
incabari. Ariko bidatinze abo mu ngo zabo baba batakibumva. Abana
bagereranya imyambaro ya nyina n’iy’abandi bambaye neza, maze
icyubahiro bari bamufitiye kikagabanuka.
Babyeyi, mwihatire kugaragara neza mu buryo bushoboka
bwose; atari ukwambarana agakabyo imyenda idakwiriye ahubwo
mukambara mwikwije imyambaro ifite isuku. Muzashobora mutyo
kwigisha abana banyu inyigisho z’isuku no kwera. Urukundo no
kubahwa n’abana be ni bigirwe iby’agaciro gakomeye kuri buri
mubyeyi. Impagarike ya buri mubyeyi niyigishe isuku na gahunda
bishimangirwe mu ntekerezo z’abana bihujwe no kwera. Abakiri bato
bose basanganywe igitekerezo cyo gukunda ibibereye n’ibiri kuri
gahunda; none ni gute bashishikarira ibyo kwera no kubonera kandi
nta kindi babona buri munsi kitari imyambaro isa nabi n’ibyumba
byuzuyemo akajagari? Ni gute abashyitsi bo mu ijuru batuye aho
ibintu byose biboneye kandi byera bararikirwa kwinjira mu nzu
nk’iyo? 9
Gahunda no kwera ni itegeko ry’ijuru; niba dushaka kugirana
ubumwe n’abo mu ijuru tugomba kugaragaza isuku no kurimbisha
aho tuba. 10
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFA-
RANSA
1 Ministère de la guérison, Ministry of Healing, p.373
P.315 (Rayon de santé P.33,
34)
2 Pacific Health journal, Juin Pacific Health journal, June
1890 1890
-220-
3 Good Health, Février 1880 Good Health, February 1880
Pacific Health, journal, Mai Pacific Health, journal, Mai
4
1890 1890
5 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church
vol. 1, P. 152, 153 vol 1, p.387
6 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.1, P.464, 465 2 3 4 5 vol.1, P.464, 465
7 Lettre 47 a, 1902 Letter 47 a, 1902
Review and Herald, 31 Mars Review and Herald, 31 Mars
8
1891 1891
9 Christian Temperance and Christian Temperance and
Bible Hygiène, P.143, 144 Bible Hygiene, P.143, 144
10 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.4, P.142, 143 vol.4, P.142, 143
-221-
ICYIGWA CYA 43: IMYITWARIRE Y’UMUBYEYI MBERE YO
KUBYARA
Abagore nibitoze kuba ababyeyi: Abagore bakeneye
kwihangana kwinshi begereje kuba ababyeyi. Imana yategetse ko
bategurirwa kuzuza iyo nshingano. Umurimo w’umubyeyi ufitanye
isāno na Kristo ni uw’agaciro katarondoreka. Umwanya umugore
akoreramo urera. Kristo arakenewe muri buri muryango kuko
imirimo y’urukundo y’umugore ishobora kuhahindura Beteli nshya.
Abashyingiranywe bagomba kugirana umusabano. Mbega ukuntu
twagira isi nziza mu gihe ababyeyi b’abagore bose bakwemera
kwishyira ku gicaniro cy’Imana bo ubwabo, n’abana babo, haba
mbere yo kuvuka kw’abana babo cyangwa nyuma!1
Akamaro k’inyigisho zihabwa ababyeyi mbere yo kubyara:
Ababyeyi benshi birengagiza inyigisho za mbere yo kubyara nk’aho
nta gaciro zifite, nyamara si ko ijuru ribifata. Ubutumwa bwazanywe
na marayika inshuro ebyiri kuri Manowa mu buryo bukomeye,
bugaragaza ko iyo ngingo tugomba kuyitondera.
Mu kubwira uwo mubyeyi w’umuheburayokazi [Umugore wa
Manowa], Imana ibwira abagore b’ibinyejana byose iti: “Azitondera
ibyo namutegetse byose” kumererwa neza k’uwo mwana utegerejwe
kuvuka gushingiye ahanini ku kamenyero ka nyina, we, ibyo akunda
n’ibyo ararikira bikwiye kugendera ku mahame. Niba ashaka
kuzuza imigambi Imana yashatse ko yuzuza igihe yamuhaga
umwana, bizamusaba guhara ibintu bimwe na bimwe. 2
Isi yuzuye imitego myinshi irindiriye urubyiruko, kandi ikururwa
n’imibereho irangwa n’ibinezeza byo kwikunda no kunezeza umubiri.
Ntibashobora gutahura akaga kabyihishemo cyangwa inzira mbi ibirimo
isa [256] nk’ibayobora mu munezero.
Guhaza ipfa ryabo n’irari ryabo bikamura imbaraga zabo. Kandi
ni muri ubwo buryo ibihumbi byinshi byo muri bo batakaza ubuzima
bwabo bwa none n’ubw’iteka ryose. Ababyeyi ntibagomba
kwibagirwa ko abana babo bazahura n’ibyo bishuko, bityo bagomba
kubategurira kuzahangana na byo no kubinesha uhereye mbere yo
kuvuka kwabo.3
Niba mbere yo kuvuka ku mwana we, umubyeyi w’umugore
yikunda, atihangana kandi ari intagondwa, iyo mico izigaragaza no
kubana be bato. Uko niko abana benshi mu kuvuka kwabo bakiriye
-222-
imico mibi badashobora kunesha.Ariko iyo uwo mubyeyi yiziritse ku
mahame meza ashikamye, aramutse ari umuntu wirinda kandi uzi
kwigomwa, umugwaneza, umugiraneza n’umuntu utihugiraho
abasha kwanduza izo ngeso nziza umwana azabyara.4
Iby’ingenzi byo kwitabwaho mbere yo kubyara: Ikosa akenshi
rikorwa n’umubyeyi utegereje kubyara ni ukudahindura bihagije
imibereho yari asanzwe afite. Muri icyo gihe, umubyeyi aba agomba
koroherezwa akazi. Impinduka zikomeye ziba zirimo kubera mu
mubiri we. Umubyeyi aba akeneye amaraso menshi mu mubiri, bityo
rero aba agomba kubona ibyokurya byinshi bikize cyane ku
ntungamubiri z’ingenzi zifasha mu kongera amaraso. Niba umubyeyi
atabonye ibyo byokurya by’inyongera bitunga umubiri, ntashobora
kugumana imbaraga z’umubiri, kandi n’umwana atwite akaba
avukijwe ibyangombwa by’ingenzi.* Agomba kandi kwitondera
imyambaro yambara. Umubiri we ugomba kwitabwaho cyane
ukarindwa ubukonje bukabije. Ntakwiriye kubona ko imbaraga
akoresha ashakira umubiri imyambaro yo kuwurinda ari imfabusa.
Niba umubiri we utabona ibyokurya by’ingirakamaro, byiza, kandi
byubaka umubiri, ntuzabasha kubona amaraso meza ahagije.
Ugutembera kwayo kuzagabanyuka maze umwana abure
ibyangombwa by’ingenzi. Kubwo ibyo, umubiri w’uwo mwana
ntuzabasha gukūra mu byokurya ibyangombwa ukeneye ngo
ubihinduremo amaraso awugaburira. Ubuzima bwiza bw’umubyeyi
n’ubw’umwana buzaterwa n’imyambarire ye ikwiriye, ishyushye, no
kubona ibyokurya byubaka umubiri bihagije.5
[Icyitonderwa: Ku nama zirambuye zirebana n’iyi ngingo soma
igitabo Inama ku mirire n’ibyo kurya, mu gice kivuga “ Imirire
y’umubyeyi utwite”]
Bigomba kwitonderwa cyane gushakira umubyeyi ahantu aho
aba heza kandi hanejeje. Umugabo afite inshingano yo gukora ibyo
ashoboye byose mu kumworohereza imirimo ye. Agomba kwikorera
uko ashoboye kose, ibyo imiterere y’ubuzima bw’umugore we
imusaba. Akwiye kuba umugwaneza, umunyarugwiro, uwiyorosha,
uwumva abandi, umunyarukundo kandi byumwihariko akita kubyo
yifuza. Hariho abagore bamwe na bamwe batwite abana batitabwaho
ku rugero rutageza no kuri kimwe cya kabiri cy’uko bita ku
nyamaswa ziri mu kiraro cyazo.6
Ipfa ryonyine si umuyobozi nyakuri: Imvugo yo kwibwira ko
abagore, bitewe n’uko kuntu baba bamerewe, ko bagomba guhaza
-223-
irari ry’ibyo bakeneye mu buryo bukabije, ni ikinyoma gishingiye ku
kamenyero n’umuco w’abantu, aho gushingira ku by’ukuri
bigaragara. Irari cyangwa ipfa ry’abagore bamerewe gutyo ribasha
guhindagurika, bakagira ibyo batwarira, maze ntibibe byoroshye
kurihaza; kandi umuco ukaba wemera ko bagomba guhabwa ibyo
bifuza, nta kugisha inama umutimanama ngo wibaze niba ibyokurya
[ibyokunywa] nk’ibyo bibasha guhaza no kugwa neza imibiri yabo,
kandi bigatuma imikurire y’umwana igenda neza. Imirire ikwiriye
kuba ifite intungamubiri, idafite ibikangura umubiri... . Niba hari
igihe cyo gushakira umubyeyi indyo yoroheje no kwitondera
imiterere y’ibyokurya agomba kurya, ni iki gihe
Abagore bagendera ku mahame kandi bigishijwe neza ntibazareka
gukoresha indyo yoroheje mu gihe nk’iki kurenza ibindi bihe byose.
Babona ko hariho ubundi buzima bagomba kubeshaho, maze bakitonda
mu migenzereze yabo yose, by’umwi- [258] hariko mu mirire yabo.
Ntibagomba kurya ibitaribwa cyangwa ibikangura umubiri, bitewe gusa no
kwishakira ibibaryoheye. Bazabona abajyanama benshi babemeza ibyo
bagomba gukora binyuranye n’icyo umutimanama wabo ubabwira
kureka.Abana bavukana uburwayi bitewe n’umururumba w’ababyeyi...
Iyo umubyeyi ariye ibyokurya byinshi ku buryo ingingo
z’urwungano ngogozi ziba zigomba gukora cyane kugira ngo
zibitunganye kandi zikure mu mubiri imyanda y’ibikangura
byo muri ibyo byokurya, uwo mubyeyi aba ahemukiye umubiri we
bwite, kandi agateza n’imbuto z’indwara ku bana azabyara. Niba
ahisemo kurya ibyo yumva yishakira kandi ararikiye, atitaye ku
ngaruka zabyo, azahura n’ingorane, zitazamugeraho wenyine.
Umwana we w’inzirakarengane aba agomba kuzagerwaho
n’ingaruka z’uburangazi bwa nyina.7
Kwitegeka no kwirinda ni ingenzi: Ibyo umubiri w’umugore
ukeneye ntibigomba kwirengagizwa na gato: ubuzima bwa babiri
bushingiye kuri we. Ibyo yifuza bigomba kwitabwaho kandi
bikakiranwa ubugwaneza n’amakene ye agakemurwa mu buryo
bwimbitse. Ariko muri icyo gihe kuruta ibindi byose agomba
kwirinda mu mirire ye ikintu cyose gishobora gucogoza imbaraga ze
z’umubiri n’iz’ubwenge. Amategeko y’Imana amusaba kwitegeka
byuzuye.8
Binyuriye mu kamenyero gashikamye ko kwigenzura nimwo
umubyeyi w’umugore yiringira kuva mu bwana bw’umwana we
-224-
kugira ishingiro ry’imico itunganye ye… Iyi ngingo igomba kwiganwa
ubwitonzi. 9
Gushyigikira ibyishimo no gucya mu maso: Umubyeyi wese uri hafi
yo kubyara, uko yaba ameze kose akwiriye guhorana umunezero, akeye
kandi anyuzwe azi neza ko imihati agira azayishyurirwa inshuro icumi
mu ngeso z’iby’umubiri n’iby’umwuka by’abazamukomokaho. Si ibyo
gusa, ashobora kwimenyereza kugira ingeso yo kugira ibitekerezo
by’umunezero, akaba agira umunezero mu bwenge no kumurikishiriza
ab’urugo rwe umunezero wo mu mutima ndetse n’abandi babana. Ibyo
bizatuma agubwa neza mu mubiri we cyane. Azagira imbaraga mu
bugingo, amaraso ntazajya agenda buhoro mu mubiri nk’uko byamera
aramutse yemeye kujya yiheba no kugira agahinda. Kugubwa neza
k’ubwenge n’uk’umubiri biterwa n’imbaraga n’ibyiringiro byo mu mutima
we. Imbaraga y’ubushake ishobora kurwanya ibitekerezo by’ubwenge
maze bigatuma imitsi yumva igubwa neza biruseho. Abana bambuwe izo
mbaraga bari bakwiriye kuragwa n’abababyeyi babo bakwiriye
kwitabwaho cyane. Kwitondera cyane amategeko yo kubaho kwabo
bishobora gutuma hakorwa ibintu byiza cyane biruseho. 10
Kugumana amahoro no kwiringira: Umugore wiringiye y’uko
azabyara abana akwiriye guhora akundisha Imana umutima we.
Ubwenge bwe bukwiriye kugira ituza; akwiriye kuruhukira mu
rukundo rwa Kristo, akora iby’ijambo rya Kristo rivuga. Akwiriye
kwibuka ko nyina w’abana ari umukozi ukorana n’Imana.
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFARANSA MU CYONGEREZA
1 Manuscrit 43, 1900 Manuscript 43, 1900
2 Ministère de la guérison, P.314 Ministry of healing p 372
(Rayons de santé, P.32,33)
3 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 371
P.313(Rayons de santé, P.31,
32)
4 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 372,373
P.314(Rayons de santé, P.31,
32)
5 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.381, 382 vol.2, P.381, 382
-225-
6 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.381, 382 vol.2, P.381, 382
7 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.382,383 vol.2, P.382,383
8 Ministère de la guérison, P.315 Ministry of healing p 373
(Rayons de santé, P.33)
9 Good health fevr 1880 Good health February 1880
10 Solemn appear p 123,124 Solemn appear p 123,124
11 Signs of the Times 9 avr 1896 Signs of the Times 9 April
1896
-226-
ICYIGWA CYA 44: KWITA KU BANA BATO
Inyifato ibereye umugore wonsa: Ibyo kurya byiza by’umwana
ni ibikomotse ku bimera karemano. Ibyo ntakwiriye kubyimwa nta
mpamvu. Umubyeyi aba abaye intavumera niba yihunza gukora
umurimo mwiza wo konsa akana ke, abitewe no kwishakira
umunezero cyangwa kudamarira hamwe n’abandi.1
Igihe umwana yonka amashereka ya nyina ni igihe cyo
kwitonderwa cy’ingenzi. Ababyeyi benshi igihe bonsa bakora imirimo
igusha agacuho maze amaraso yabo agashyuha bitewe no guteka;
uruhinja rurarwara cyane, bidatewe n’amashereka y’umuriro uva
mu mabere ya nyina gusa ahubwo bitewe nuko amaraso yarwo
yandujwe n’ibyo kurya bitarimo ibitunga umubiri nyina yariye
byamuteye indwara y’umurimo umubiri wose, maze bikanduza
amashereka umwana yonka. Umwana kandi yanduzwa nuko
ubwenge bwa nyina bumeze. Iyo ari umuntu uhorana agahinda,
urakara vuba, usharira, ushoza intambara, amashereka umwana
yonka arandura kenshi bikamutera kurwara icyo munda, kugubwa
nabi, ubundi kandi bikamutera indwara yo gushiguka no kwikanga.
Ingeso z’umwana kandi zituruka ku rugero rutewe nuko
amashereka ameze. Ni ikintu cy’ingenzi cyane ku mubyeyi mu gihe
yonsa ko agira umunezero mu mutima we, agategeka umutima we
rwose. Iyo agenje atyo, nta cyo amashereka y’umwana aba, kandi
ituze, n’ingeso yo kwitegeka nyina afite mu byo agirira umwana we
bigira icyo bimara mu byo gutunganya ubwenge bw’uruhinja. Niba
uruhinja rwikanga, rugashiguka ku mpamvu nkeya, nyina akwiriye
kugira uburyo bwo kumuhumuriza adahubutse no
kumuhendahenda, ubwo nibwo umwana azabasha gukura neza
cyane afite amagara mazima.2
Uko imibereho y’umwana yoroheje kandi ituje niko igira uruhare
mu iterambere ry’impagarike ye n’ubwenge bwe. Mu bihe byose,
umubyeyi w’umugore akwiriye kwihatira guhora atuje, yitonze kandi
yitegeka.3
Ibyo kurya ntibisimbura kwita ku mwana: Abana benshi
barwaye kutitabwaho bikwiriye. Igihe bamerewe nabi babaha ibyo
kurya kugira ngo batuze kandi kenshi kumererwa nabi kwabo kuba
kwatewe no kurya ibyo kurya byinshi biteguwe nabi bitewe
n’akamenyero kabi k’ababyeyi babo mu gutegura ibyo kurya.
-227-
Kongera kubaha ibyo kurya bituma kumererwa nabi kwabo
kwiyongera, igifu cyabo kiba cyamaze kuzura.
Uko bisanzwe abana bakurwa ku kariri no gushaka kurya maze
bakigishwa ko babereyeho kurya. Umubyeyi agira ibyo akora byinshi
byerekeye kurema ingeso z’abana be bakiri bato. Ashobora kubigisha
gutegeka irari ryabo cyangwa ashobora kubigisha kwishimira irari maze
bakaba abanyandanini. Kenshi umubyeyi aringaniza inama y’imirimo
akwiriye kurangiza mu munsi, maze igihe abana bamurushya mu kigwi
cyo kubahendahenda abahoza, abahoresha ibyo kurya, bagahora
umwanya muto ariko hanyuma bikarushaho kubatera kumurushya
biruseho. Ibifu by’abana biba byaremerejwe mu gihe batabishakaga na
gato. Ariko icyari ngombwa ni umwanya nyina yabahozamo no kubitaho.
Ariko abona ko igihe cye ari icy’igiciro cyane, bituma atabona igihe cyo
gukinisha abana be. Kunezeza abashyitsi mu buryo bwiza, no guteka
ibyo [262] kurya bye mu buryo bushya ni byo ashyiraho umutima cyane
kuruta umunezero n’amagara mazima by’abana be.4
Ibyo kurya bikwiriye kuba bifite isuku kandi biteye ipfa ariko
byoroheje: Ibyo kurya bikwiriye kuba byoroheje ku buryo
kubitegura bidatwara umwanya wose w’umubyeyi. Ni iby’ukuri ko
akwiriye gushyira ku meza ibyo kurya biteguranywe isuku kandi
biteye ipfa.
Ntimukibwire ko ibyo kurya muhuje uko mwishakiye biba ari
byiza ku bana. Ariko twakagombye kumara igihe gito mu gutegura
ibyo kurya bidafite isuku binezeza ipfa rihindanye ahubwo igihe
kinini tukacyegurira kwigisha no kurera abana.5
Gutegura imyambaro y’uruhinja: Mubyo gutegura imyambaro
y’uruhinja; umunezero, ihumure n’amagara mazima ni byo bikwiriye
gushakwa mbere yo guhimba ibishya cyangwa gushaka ibitangaza
abantu. Nyina w’abana ntakwiriye gukoresha igihe ataka cyangwa
arimbisha utwenda duto, ibyo ni ukwivunisha imirimo idahwitse
nkaho yakoze ibifitiye ubuzima bwe n’ubw’abana be umumaro.
Ntakwiriye kwinaniza adoda kuko bibabaza cyane amaso n’imitsi
yumva mu gihe akwiriye kuruhuka cyane no gukora imyitozo
inejeje. Akwiriye kumenya inshingano ye yo kwiyongeramo imbaraga
kugira ngo azabashe imirimo ye imukwiriye.6
-228-
Guhorana isuku, ubushyuhe n’umwuka mwiza: Uruhinja rukeneye
kuba ahantu hashyushye, ariko ni ikosa rikomeye cyane kumushyira mu
cyumba gishyushye cyane kitagerwamo n’umwuka mwiza….
Agomba kurindwa ikintu cyose cyacogoza cyangwa kikangiriza
umubiri we. Aho ari hagomba kuba isuku isesuye mu buryo bwimbitse.
Nubwo ari iri ingenzi ko arindwa imihindagurikire itunguranye
y’ubushuhe, tuzita na none ko haba ku manywa cyanwa nijoro, yaba ari
maso cyangwa asinziriye ko ahumeka umwuka mwiza kandi ubeshaho.7
Kwita ku bana barwaye: Indwara z’abana kenshi zikomoka ku
mafuti cyangwa ku kutagira amakene. Kurya ku masaha
ahindagurika, imyenda idahagije yo kwambara mu gihe
cy’ubukonje, kudakora imyitozo ngororamubiri kugira ngo amaraso
atembere neza, kubura umwuka mwiza bishobora nabyo kuba
intandaro zazo. Ababyeyi nibihatire kumenya impamvu z’indwara no
kuzivura mu buryo bushoboka bwose hakiri kare. Bose bashobora
kwiga uburyo bwo kuzirinda n’ubwo kuzivura. Nyina w’abana
by’umwihariko agomba kumenya uko yakwita ku bagize umuryango
we mu gihe barwaye mu buryo bwihutirwa n’uko yavura umwana we
yarwaye. Urukundo rwe no gukabakabwa kwe bizamubashisha
gukora ibyo undi uwo ari we wese atakora.8
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Ministère de la guérison , Ministry of Healing p 383
P.323 (Rayons de santé,
P.41)
2 Conseils sur la nutrition Counsel on diet and food p
et les aliments, PP.268, 228
269
3 Ministère de la guérison, Ministry of Healing p 381
P.321 (Rayons de santé,
P.39)
4 Solemn Appeal, PP.268, Solemn Appeal, PP.268,
269 269
5 Christian Temperance Christian Temperance and
and Bible Hygiène, P.141 Bible Hygiene, P.141
-229-
6 Ministère de la guérison, Ministry of Healing p
P.321 (Rayons de santé, 381,382
P.39, 40)
7 Ministère de la guérison, Ministry of Healing p 381
P.321 (Rayons de santé,
P.39,)
8 Ministère de la guérison, Ministry of Healing p 385
P.325 (Rayons de santé,
P.43)
-230-
ICYIGWA CYA 45: INSHINGANO Y’IBANZE Y’UMUGORE NI
UKURERA ABANA BE
Ubushobozi bw’umwana Warezwe neza - Imana ibona
ubushobozi bwose bushobowe n’ikiremwa kikiri gito. Izi ko
binyuriye mu burezi bwiza, umwana ashobora guhinduka imbaraga
y’icyiza mu isi. Yitegerezanya amatsiko menshi niba ababyeyi
bazashyira mu bikorwa umugambi we cyangwa se bitewe
n’ubunenganenzi bwabo bazanyuranya n’imigambi yayo maze
bakayobora abana babo mu irimbukiro rya none n’iry’iteka ryose.
Guhindura icyo kiremwa kigaragara nk’ikidafite icyo kimaze kuzaba
umugisha ku isi kandi gihesha Imana icyubahiro ni umurimo
ukomeye kandi uremereye. Ababyeyi ntibakwiriye kwihanganira
inkomyi yose ibabuza kwita ku bana babo uko byagakwiriye.1
Umurimo ukorerwa Imana n’igihugu: Abitondera amategeko
y’Imana bita ku bana babo n’ibyiyumviro bitagereranywa, buzuye
ibyiringiro n’ubwoba, bibaza uruhare bazagira mu ntambara
ikomeye ibategereje. Umugore w’umunyamakenga aribaza ati: “Ni
iyihe nzira nzayoboka? Nakora iki kugira ngo mbategurire kuzuza
uruhare rwabo no kuzaronka icyubahiro cy’iteka?” Inshingano
zikomeye ziri kuri mwe babyeyi b’abagore. Kabone nubwo mutagera
mu nama nkuru y’igihugu ,...mushobora gukora umurimo ukomeye
muwukorera Imana n’igihugu cyanyu. Mushobora kurera neza
abana banyu. Mushobora gufasha abana banyu kugira imico
itazayoborwa kandi ngo ikurikize ikibi ahubwo ibiri amambu
izayobora kandi igatera abandi gukora icyiza. Binyuze mu
masengesho ahoraho yo kwizera mushobora kuba ukuboko
kunyeganyeza isi.2
Uburezi bugomba gutangwa mu bwana no mu bugimbi. Abana
bagomba kwigishwa kuba ingirakamaro no kugira uruhare mu mirimo y’i
muhira; ababyeyi bashobora guhindura iyo mirimo inejeje mu buryo
bushoboka bwose binyuriye mu mabwiriza no mu gushima bikoranywe
ubugiraneza. 3
Uburezi bwo mu muryango bwirengagizwa na benshi: Nubwo
abantu bishimira iterambere ryagezweho mu byerekeye uburezi,
ariko kwigisha no gutoza abana byo ntibihagije. Uburezi bwo mu
muryango ni bwo bwirengagizwa kenshi. Ababyeyi by’umwihariko
abagore ntibasobanukiwe neza inshingano zabo. Ntibagira
-231-
kwihangana n’ubwenge bwo kwigisha no kwita ku bana babo bato
bashinzwe.4
Ni uby’ukuri ko abagore benshi batari mu birindiro byabo
bakiranuka ku nshingano yabo. Imana ntacyo idusaba tutashobora
gusohoza binyuze mu mbaraga zayo nta na kimwe kitatuzanira
ibyiza n’abana bacu idusaba.5
Abagore bagomba gushakashaka ubufasha mvajuru: Iyaba
abagore biyumvishaga cyane agaciro k’umurimo wabo, kenshi
bakagombye kwitabaza amasengesho yo mu rwiherero, bagashyira
Yesu abana babo babasabira umugisha we, kandi bishyuza ubwenge
buzabashoboza kuzuza inshingano yabo yera. Mureke buri mugore
wese akoreshe buri myanya yose atoza kandi aboneza imico
n’akamenyero by’abana be. Niyite abyitondeye ku iterambere
ry’imico yabo, acyahe ingeso mbi zikunda kugaragara cyane ateza
imbere kandi akomeza abanyantege nke. Imibereho ye ni ibere
intangarugero n’icyitegererezo kubo ashinzwe.
Umugore agomba gukorana umurimo we akanyabugabo n’imbaraga,
agahora yitabaza ubudatuza ubufasha mvajuru mu mihati ye yose.
Ntazigera yumva anyuzwe igihe azaba atarabona ku bana be ihinduka
ry’iterambere ry’imico, igihe bazaba bataragira mu mibereho yabo intego
yo mu rwego rwo hejuru irenze kwishakira kwinezeza ubwabo gusa.6
Ntibishoboka kugera ubugari bw’icyitegererezo cy’umugore
usenga. Azi Imana mu nzira ze zose. Ayobora abana be imbere
y’intebe y’ubuntu, akabamurikira Yesu, akabasabira umugisha.
Amasengesho nk’ayo ababera “isoko y’ubugingo”. Iyo ayo
masengesho asenganywe kwizera ahinduka ubufasha
n’imbaraga by’umubyeyi w’umukristo. Kwirengagiza gusengana
n’abana bacu ni ugutakaza imwe mu migisha ikomeye twakagombye
kubona, ni ugutakaza bumwe mu bufasha bw’ingirakamaro cyane
mu maganya, mu nshingango n’imitwaro iremereye yo muri ubu
buzima bwa buri munsi.7
Imbaraga z’amasengesho y’umugore ntizigira akagero.
Uzapfukama iruhande rw’umuhungu we n’umukobwa we, mu isaha
yo guhangana n’ibibazo byo mu bwana n’akaga ko mu busore
azamenya ku munsi w’urubanza icyo imbaraga y’amasengesho ye
yahinduye ku mibereho yabo. Niba umugore binyuze mu kwizera
akomeje kugirana isano n’umwana w’Imana, ikiganza kigiraneza cye
kizarinda umuhungu we imbaraga z’igishuko kandi kibuze
-232-
umukobwa we kwishimira mu icyaha. Igihe irari rizasa nk’aho
ryegukanye intsinzi, imbaraga y’urukundo, imbaraga
y’icyitegererezo y’umugore ukiranuka kandi umasha ishobora
kugarura umutima mu nzira itunganye.8
Igihe abashyitsi batunguranye: Mugomba gufata igihe cyo kuganira
no gusengana n’abana banyu bato kandi, ntimwemere ko icyo gihe cyo
gusabana n’Imana n’abana banyu ko cyakomwa mu nkokora.
Mushobora kubwira abashyitsi banyu muti: “Imana yampaye umurimo
ngomba gukora kandi nta gihe mfite cyo gupfusha ubusa mu
matakaragasi.” Mugomba gusobanukirwa ko mufite inshingano yo
gusohozwa muri iki gihe no mu cy’iteka ryose. Inshingano ya mbere
muyifite ku [267] bana banyu.9
Abana banyu ni bo bibanze kurusha abashyitsi cyangwa ikindi
kintu icyo ari cyo cyose… Umurimo mugomba gukorera abana
banyu mu myaka yabo ya mbere ntiwakwihanganira ubunenganenzi
bwose. Nta na rimwe mu buzima bwe amahame agomba
kwibagirana.10
Ntukabwire abana bawe ngo bajye hanze kugira ngo ubone uko
uganira n’abashyitsi bawe, ahubwo bigishe gutuza no kubaha
imbere yabo.11
Abagore bagomba kuba icyitegererezo cy’ubugwaneza
n’ubupfura: Babyeyi, mujye mumenya kubyaza umusaruro ibihe
byanyu byose. Mwibuke ko abana banyu bakura kandi ko bidatinze
muzaba mutakibagenzura no kubarera. Mushobora kubabera
icyitegererezo cy’ibyiza biboneye kandi byera. inyungu zanyu
muzihuze n’izabo.12
Nubwo ibindi mwabigiramo intege nke, kuri iyi ngingo mube
mushikamye bihagije. Igihe abana banyu bazaba bavuye mu rugo
rwanyu aho baboneye uburere bukwiriye, niba ari abera kandi ari
abanyangeso nziza, kabone nubwo baba bari ku mwanya wa nyuma
kandi woroheje cyane mu mugambi w’Imana wo gukiza isi, ubuzima
bwanyu ntibuzafatwa nk’igihombo cyangwa ngo burangwe no
kwicuza na guke.13
Abana ni indorerwamo ya nyina ashobora kureberamo ingeso
n’imico ye. None se akwiriye kwitondera ururimi rwe n’ingeso ze
-233-
bingana bite imbere y’utwo twigishwa duto! Ingeso zose ashaka
kubona abana be bafite ni zo akwiriye kugira ubwe. 14
Mugambirire kugera ku rugero ruhanitse kuruta urw’ab’isi:
Umugore ntakwiriye kwemera gutegekwa n’imyumvire y’ab’isi cyangwa
ngo agambirire kugera ku rugero rwabo. Akwiriye kwifatira umwanzuro
ku birebana n’intego yo mu rwego rwo hejuru n’igitekerezo cy’ubuzima
kandi akabishoramo imbaraga zose. Kubwo kubura igihe ashobora
gushira ku ruhande imirimo yo mu rugo rwe ntahure n’ingaruka nyinshi
mbi, ariko ntashobora kwirengagiza uburezi bw’abana be ngo abure
guhanwa. Imico mibi y’abana be izagaragaza ubunenganenzi bwe.
Amafuti yirengagije gukosora, kwikaza no guhubuka, akamenyero
k’ubunebwe no kugenda biguru ntege bizaba isōko yo kumwubahuka
kandi bizamunga ubuzima bwe. Babyeyi, umurage w’abana banyu
ahanini uri mu biganza byanyu. Ni munanirwa inshingano yanyu,
mushobora kuzabaroha mu mirongo ya Satani kandi mubahindure
abakozi be bazayobya indi mitima. Ibiri amambu uburezi muzabaha
n’icyitegererezo cyanyu cyiza gishobora kubayobora kuri Kristo, kandi
umusaruro uzavamo n’uko bazakizwa ku bwanyu.15
Mushyigikire icyiza mucyahe ikibi: Ababyeyi bagomba
gukorana n’Imana, barera abana babo mu rukundo rwayo no
kuyubaha. Bashobora kuyibabaza gusa, igihe birengagije kuyobora
abana babo mu nzira itunganye…Bagomba kurinda babyitondeye
amagambo n’ibikorwa by’abana babo. Bitabaye bityo umwanzi ni we
uzabigarurira kandi ni byo yifuza cyane kugira ngo abone uko
akoma mu nkokora imigambi y’Imana. Buzuye ubugwaneza,
ubugiraneza, urukundo no kubitaho, ababyeyi bagomba kwita ku
bana babo, bagashyigikira icyiza cyose kandi bagacyaha ikibi cyose
cyo mu mico yabo.16
Umunezero ukomoka mu murimo wakozwe neza: Abana ni
umwandu ukomoka ku Uwiteka kandi tuzamumurikira uko twarinze
umutungo we. Kurera no gutoza abana babo kuba abakristo ni umurimo
wo mu rwego rwo hejuru ababyeyi bazasobanurira Imana uko bawukoze.
Kwiga gukurikira Yesu ni uburyo bwiza bwo gukorana n’Imana ishaka
ku babyeyi. Iyo nshingano isaba gushinyiriza n’imihati idatuza yo mu
buzima bwose. Kuyirengagiza tuba tugaragaje ko turi ibisonga
bikiranirwa… Ababyeyi bagomba gukorera abo bashinzwe bafite
urukundo, kwizera no gusenga kugeza ubwo bazahagarara imbere
y’Imana buzuye umunezero bavuga bati: “Ndi hano njye n’abana Uwiteka
yampaye”.17
-234-
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFARANSA MU CYONGEREZA
Signs of the Times, 25 Septembre Signs of the Times, 25 September
1
1901 1901
2 Review and Herald, 23 Avril 1889 Review and Herald, 23 April 1889
3 Manuscrit 12, 1898 Manuscript 12, 1898
4 Signs of the Times, 11 Mars 1886 Signs of the Times, 11 March 1886
Signs of the Times, 9 Février Signs of the Times, 9 February
5
1882 1882
6 Signs of the Times, 25 Mai 1882 Signs of the Times, 25 May 1882
7 Good Helath, Juillet 1880 Good Health, July 1880
8 Signs of the Times, 16 Mars 1891 Signs of the Times, 16 March 1891
Signs of the Times, 22 Juillet
9 Signs of the Times, 22 July 1889
1889
10 Counsels to Teachers, Parents and Counsels to Teachers, Parents and
Students, P.129 Students, P.129
Signs of the Times, 23 August
11 Signs of the Times, 23 Août 1889
1889
Review and Herald, 15 Septembre Review and Herald, 15 September
12
1891 1891
Testimonies for the Church, vol. Testimonies for the Church, vol. 5.
13
5. P.44 P.44
Signs of the Times, 9 Septembre Signs of the Times, 9 September
14
1886 1886
Signs of the Times, 9 Février Signs of the Times, 9 February
15
1882 1882
16 Manuscrit 49, 1901 Manuscript 49, 1901
17 Paraboles, P.164, 165 (anc. éd. Christ object lesson p 195,196
P.192, 193).
-235-
ICYIGWA CYA 46: MUKA SE W’ABANA
Inama kuri muka se w’abana: Ugushyingiranwa kwawe
n’umugabo ufite abana kwagakwiriye kukubera umugisha… Uri mu
kaga ko kuba uwikunda. Ufite ingeso zo mu mico z’agaciro zikeneye
gukangurwa no gutezwa imbere… Urugo rwawe rushya
ruzagushoboza kwakira inararibonye izakwigisha uko ugomba kwita
ku mitima. Urukundo, urugwiro n’ubugwaneza bizakuzwa no kwita
ku bana. Inshingano ushinzwe mu muryango wawe zishobora
kukubera isōko y’imigisha ikomeye. Abo bana bazaguhindukira
nk’igitabo cy’agaciro cyo kwigirwamo. bazakuzanira imigisha
myinshi nusoma icyo gitabo neza. Uruhuri rw’inararibonye
uzaheshwa no kubitaho bizagutoza akamenyero ko kugira
ubugwaneza, urukundo n’impuhwe. Nubwo abo bana atari ubura
bwawe mu mubiri, babaye abawe kuko washyingiranywe na se
ubabyara kandi ugomba kubakunda, ukabakundwakaza,
ukabigisha kandi ukabarera. Kubana na bo bizakungura ibitekerezo
kandi bikwigishe kugira igenamigambi rizakubera umugisha mu
bihe runaka… Binyuriye mu nararibonye uzakomora mu muryango
wawe, uzakira ibitekerezo byo kwikubiraho bitesha agaciro umurimo
wawe kandi uzahindura imigambi wari ufite worohe kandi ugwe
neza…
Ugomba kwitoza ubugwaneza bwinshi no kumva abandi kugira
ngo ushobore kwiyegereza abakeneye amagambo y’ubugwaneza,
anejeje kandi yuje urukundo. Abana bawe bazigāna iyo mico kandi
bazagufasha ugire ubushishozi n’intekerezo zagutse. Mu kugirana
nabo umusābāno wuje urukundo, uziga gukabakabwa no kugirira
impuhwe ikiremwamuntu kibabaye mu mirimo yawe.1
Umucyaho kuri muka se w’abana utagira urukundo: Wakundaga
umugabo wawe kandi waramushyingiwe. Igihe [271] washyingiranwaga na
we wari uzi ko wiyemeje kuba nyina w’abana be. Ariko hari icyo ubura
kuri iyi ngingo. Uratandamye mu buryo buteye agahinda. Ntukunda
abana b’umugabo wawe kandi kereka gusa muri wowe no mu buryo
uyobora urugo rwawe habayeho ihinduka ryuzuye naho ubundi ayo
mabuye y’agaciro azazimira burundu. Urukundo no kubagaragariza
urugwiro ntibirangwa mu burezi ubaha…
Ubuzima bw’abo bana bakagombye kuba incuti zawe magara
wabuhinduye ubushaririye cyane by’umwihariko ubw’abakobwa.
Urugwiro, ubugwaneza, urukundo, kwihangana n’impuhwe
-236-
wabishyize he? Mu mutima wawe utejejwe huzuyemo urwango si
urukundo. Ibitutsi bidudubizwa ku minwa yawe kuruta kubashima
no kubatera akanyabugabo. Imyitwarire, gukariha no
kudakabakabwa kwawe ugirira uwo mwana ukiri muto
w’umukobwa bimeze nk’imvura y’umugaru igwa ku myaka ikiri mito
ikisuka kuri buri kimera kugeza ubwo gipfa cyangwa kigacikamo
kabiri.
Uko uyobora urugo bikamya imiyoboro y’urukundo,
iy’ibyiringiro n’umunezero mu bana bawe. Agahinda gahoraho
kagaragara mu maso y’ako gakobwa, ariko aho kugira ngo
bigukanguremo impuhwe n’ubugwaneza ahubwo bikubyutsamo
kutihangana no guhangana. Uramutse ubyemeye wahindura
ukabagaragariza ibyishimo n’umunezero…
Abana bitegereza ishusho yo mu maso ha nyina; bazi
gutandukanya igihe agaragaje urukundo cyangwa uburakari.
Ntusobanukiwe n’ubwaguke bw’ibyo uri gukora. Mbese ayo maso
y’ako kana ababaye, uko kuniha gukomeye gukomoka mu mutima
washenguwe no kubura urukundo ntibigukanguramo impuhwe? 2
Ingaruka zo gukariha: Hashize igihe kirekire neretswe ibya J. Amafuti
ye n’amakosa ye nabyeretswe neza, ariko mu [272] iyerekwa rya nyuma
nahawe, neretswe ko yari agikora amakosa nk’ayo, ko yari intavumera
kandi ntiyagiriraga impuhwe abana b’umugabo we. Arabahana cyane
kandi akabacyaha atari uko bakoze amakosa akomeye ahubwo
akabahora n’utuntu duto tutari dukwiriye kwitabwaho. Guhoza umwana
ku rutoto ni icyaha kandi umwuka wa Kristo ntiwatura mu mutima
w’urufite.
Uwo mugore yirengagiza ku bushake ibyo abo bana bakoze byiza,
nta jambo na rimwe ryo kubashimira no kubakomeza ababwira;
ariko ahora iteka yiteguye kubahana igihe cyose abonye bakoze
agafuti. Ubwo bukana bwe bubaca intege kandi bukabatera kuba
abanenganenzi. Abatera umutima mubi ukandura kandi
ugahumana. Abana bamenyerejwe guhanwa batyo bazasoreza mu
kuba ibyihebe, kandi kamere mbi izigaragaza nta kwita ku
ngaruka…
Mushiki wanjye J. agomba kwimenyereza kugira urukundo
n’impuhwe. Akwiriye kugaragariza urugwiro rwimbitse abo bana
-237-
babuze nyina ashinzwe kwitaho. Ibyo bizabera umugisha abo bana
Imana ikunda kandi na bo bazamwitura urugwiro no kumukunda.3
Igihe kwitabwaho by’umwihariko bikenewe: Abana bisanze
batarahawe urukundo rwa nyina bahuye n’igihombo kitagaruzwa.
Kandi igihe umuntu yishyizeho umutwaro wo gusimbura nyina w’iyo
mikumbi mito yashengutse, agomba kubitaho inkubwe ebyiri kandi
akabagaragariza ko abakunda mu buryo bushoboka bwose,
akabababarira mu buryo bukomeye kandi akabihanganira kurusha
uko nyina wababyaye yakabibakoreye, kugira ngo icyuho abo bana
bato bagize gishobore kuzibwa.4
# IBITABO BYAKORESHWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFA- MU CYONGE-
RANSA REZA
1 Letter 329,1904 Letter 329,1904
Testimonies for the church vol 2 Testimonies for the church vol 2 p
2
p 56,58 56,58
Testimonies for the church vol 3 Testimonies for the church vol 3 p
3
p 531,532 531,532
Testimonies for the church vol 2 Testimonies for the church vol 3 p
4
p 58 531,532
-238-
ICYIGWA CYA 47: IHUMURE RYA KRISTO KU BABYEYI
Yesu yahaye umugisha abana: Mu gihe cya Kristo, ababyeyi
benshi bazaniraga abana babo Umukiza kugira ngo abahe umugisha
abarambitseho ibiganza. Ababyeyi mu gukora ibyo babaga
bagaragaje ko bizeye Yesu kandi ko bitaye cyane ku mitima y’abana
babo no ku kumererwa neza kwabo muri ubu buzima no mu
bw’ahazaza bw’abo baragijwe. Ariko abigishwa ntibabonaga agaciro
mu kurogoya umwigisha mu kwigisha kwe ngo bamumurikire abo
bana, maze igihe birukanaga abo babyeyi; bacyashywe na Yesu,
wasabye imbaga y’abantu guha inzira abo babyey bakiranuka
n’abana babo. Arababwira ati: “Mureke abana bato bansange,
ntimubabuze, kuko abameze batyo ubwami bwo mu ijuru ari
ubwabo.”
Mu gihe abo babyeyi bagendaga urugendo rurerure rwuzuyemo
umukungugu basanga Umukiza, yabonye amarira agwa buri kanya
n’iminwa yabo idandabirana, mu gihe basengaga bucece basabira abana
babo. Yumva amagambo yo gucyaha y’abigishwa be maze abaha itegeko
ry’ikubagahu. Umutima we wuzuye urukundo wari witeguye kwakira abo
bana. Umwe ku wundi abakira mu biganza bye abaha umugisha, mu
gihe umwana muto we yari aryamye mu gituza cye. Yesu avuga
amagambo akomeza ababyeyi mu mirimo yabo ; mbega ukuntu mu
ntekerezo zabo yabateyemo akanyabugabo! Mbega ukuntu buzurwagamo
n’umunezero igihe bibukaga ubugwaneza n’ubuntu bya Yesu
batazibagirwa! Amagambo ye y’ubugiraneza yakuyeho umutwaro wo mu
mitima yabo maze abaha akanyabugabo n’ibyiringiro. Ibitekerezo byose
byo gucika intege byarayoyotse.
Ni icyigwa gikomeza ababyeyi b’ibihe byose. Igihe bakoze ibyo
bashoboye byose kugira ngo abana babo bamererwe neza,
bashobora kubazanira Yesu. Yemwe n’impinja ziri mu biganza byabo
ni iz’agaciro mu maso y’Umukiza. Igihe imitima yabo isaba ubufasha
batashobora kwigezaho, ubuntu batakwiha, igihe birunduriye bo
ubwabo n’abana babo mu biganza by’imbabazi bya Kristo, arabakira
kandi akabaha umugisha; amahoro, ibyiringiro n’umunezero. Ayo
ni yo mahirwe atangaje Yesu aha buri mubyeyi wese.1
Ubutumire bwa Yesu buracyahari: Kristo, umutware w’Ijuru
yaravuze ati: “Mureke abana bato bansange, ntimubabuze kuko
abameze batyo ubwami bwo mu ijuru ari ubwabo.” Yesu ntiyoroheje
abana ku batambyi; ntiyanabohereje ku bafarisayo; kuko yarazi
neza ko babigisha kwirengagiza inshuti yabo y’ukuri. Ababyeyi
-239-
bazaniye abana babo Yesu bakoze nk’uko bikwiriye…. Reka ababyeyi
ba none bakore batyo. Reka ababwiriza butumwa bwiza bafate abo
bana mu biganza, kandi babahe umugisha mu izina rya Yesu. Reka
amagambo yimbitse y’ubugwaneza abwirwe abo bana bato kuko
Yesu yafashe abana b’intama b’umukumbi mu biganza bye kandi
abaha umugisha.2
Reka ababyeyi bazanire Yesu amaganya yabo. Bazamukuraho
ubuntu buhagije bwo kwita ku bana babo. Amarembo aruguruwe ku
mubyeyi wese wifuza kuzana umutwaro we ku birenge bya Yesu… Yesu
racyakomeza kubararikira kuzana abana babo kugira ngo abahe
umugisha. Binyuriye mu kwizera k’umugore usenga, n’umwana muto uri
mu biganza bye ashobora kwibera mu nsi y’igicucu cy’Ishoborabyose.
Yohana umubatiza yujujwe umwuka wera akivuka. Niba tugirana isano
n’Imana,dushobora gutegereza natwe ko umwuka w’Imana waboneza
abana bacu bato uhereye bakivuka.3
Gukabakabwa kw’abana bato: Kristo yisanishije n’abaciye
bugufi, abakene n’abababaye. Yafashe abana bato mu biganza bye
maze yishyira ku kigero cyabo. Umutima we wuzuye urukundo
washoboraga gusobanukirwa n’imibabaro yabo n’amakene yabo
kandi yari azi kwishimira ibibanezeza. Intekerezo ze zabaga
zicogojwe n’ibitutsi n’umunaniro wo mu mujyi wari utuwe
n’abantu benshi, ananijwe n’abantu yabanaga nabo b’indyarya
n’inshakura, yaboneraga ikiruhuko n’amahoro mu kubana n’abana
b’abaziranenge kubana nabo bitamugiragaho ingaruka na zimwe.
Umutware w’ijuru yemeraga gusubiza ibibazo byabo kandi
akoroshya inyigisho ze ku buryo intekerezo zabo zabasha
kuzisobanukirwa. Yabibaga mu bwenge bwabo bukiri buto bugikura
imbuto y’ukuri, izamera kandi ikera umusaruro mwinshi igihe
bazaba bamaze gukura.4
Yari azi ko abo bana bazategera amatwi inama ze kandi ko
bazamwemera nk’Umucunguzi wabo, mu gihe abafite ubwenge
bw’isi kandi bakagira umutima ukomeye bazaba abanyuma mu
kumukurikira kandi ko bizabagora kubona umwanya mu bwami
bw’Imana. Mu gusanga Kristo no kwakira inama ze n’umugisha we,
abo bana bari bakuruwe no mu maso he n’amagambo meza ye
bitigeraga bisibangana mu ntekerezo zabo zari zikiri nto
zitarangirika. Tugomba gukūra icyigwa ku myitwarire ya Kristo ko
imitima y’abakiri bato yakira inyigisho z’ubukristo, ko yoroherwa no
kwakira kwera n’ibyiza, kandi ko ihora yiteguye kwakira no
kuzigama ibyo yigishijwe.5
-240-
“Mureke abana bato bansange , ntimubabuze, kuko abameze batyo
ubwami bwo mu ijuru ari ubwabo” abagore bose kimwe n’abagabo bose
bagomba guhora iteka bibuka ayo magambo y’agaciro. Azabafasha gutera
abana babo [276] kumenya Yesu no gusaba Data mu izina rye, guha
umugisha no kuwuzuza mu muryango wose. Si abana beza bakwiriye
kwitabwaho byumwihariko gusa ahubwo n’abana b’ibyigenge,
b’abanyamafuti nabo bakeneye uburezi bwitondewe no kuyoboranwa
urukundo.6
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Good Health, Janvier 1880 Good Health, January
3 1880 3
Review and Herald, 24 Review and Herald, 24
2
Mars 18 Mars 18
3 Jésus-Christ, P.509, 510 Desire of ages p 512
(anc. éd, P.546, 547)
4 Testimonies for the Testimonies for the
church, vol.4, P.141 church, vol.4, P.141
5 Testimonies for the Testimonies for the
church, vol.4, P.142 church, vol.4, P.142
6 Signs of the Times, 13 Signs of the Times, 13
Août 1896 August 1896
-241-
UMUGABANE WA 11:
ABANA BAHUJE
N’IMIBEREHO
Y’UMURYANGO
-242-
ICYIGWA CYA 48: IJURU RYITA KU BANA
Abana baguzwe amaraso ya Kristo: Kristo aha cyane agaciro
abana banyu abo yatangiye ubugingo nk’ibiremwa byacungujwe
amaraso ye. Mubamurerere mufite kwihangana no gushikama.
Mubatozanye urukundo n’impuhwe. Nimukora mutyo
bazabahindukira ikamba ry’ubwiza kandi bazarabagirana
nk’umucyo mu isi.1
Umwana muto cyane ukunda kandi akubaha Imana ni mukuru
mu maso y’Umukiza kuruta umuntu ufite ubushobozi bwinshi
n’ubuhanga bwinshi ariko wirengagiza agakiza ke. Mu kurundurira
imitima yabo n’imibereho yabo ku Mana, abasore baba biziritse ku
isōko y’ubwenge bwose no gutungana kose.2
“Ubwami bwo mu ijuru ni ubw’abameze nk’abo”: Umutima
w’abana bato wizera Kristo ni uw’agaciro mu maso ye kurusha
abamarayika bakikije intebe ye y’ubwami. Ni ngombwa kubazanira
Yesu no kubamurerera. Bagomba kuyoborwa mu nzira yo kumvira,
nta gucira akari urutega ubusambo bwabo n’ubwirasi bwabo.3
Iyaba twashoboraga gusa kwiga ibyigisho by’ingenzi Kristo yashakaga
kwigisha abigishwa be anyuriye mu bana bato! Mbega ukuntu ibintu
byinshi bibagaragarira nk’imisozi itakurirwa y’ibirushya yabura yose!
Igihe abigishwa bazaga kuri Yesu bakamubaza bati: “Ni nde mukuru mu
bwami bw’ijuru?”… Yesu yahamagaye umwana muto amuhagarika [280]
hagati muri bo maze arababwira ati: “Ndababwira ukuri y’uko
nimudahinduka ngo mumere nk’abana bato, mutazinjira mu bwami bwo
mu ijuru. Nuko uzicisha bugufi nk’uyu mwana muto, ni we mukuru mu
bwami bwo mu ijuru.” 4
Umutungo w’Imana waragijwe ababyeyi: Imibereho y’abana no
kubaho kwabo babikesha ababyeyi babo, nyamara ubuzima bwabo
babuhawe n’imbaraga irema y’Imana, kuko Imana ari yo itanga ubuzima.
Bityo mwibuke iteka ko mudakwiriye gufata abana banyu nk’umutungo
wanyu bwite. Ni umurage w’Uwiteka kandi inama y’agakiza irimo
gucungurwa kwabo kimwe n’ukwacu. Baragijwe ababyeyi kugira ngo
babarerere mu bumenyi no mu rukundo rw’Umukiza kandi kugira ngo
bazashobore kuzuza inshingano zabo muri iki gihe no mu gihe cy’iteka
ryose.5
Bagore, murerane abana banyu bato ubugwaneza. Kristo nawe
ubwe yabaye umwana muto. Kubw’ibyo muhe abana agaciro.
-243-
Mubafate nk’ikigega cyera, kidakwiriye guteteshwa, gushonyagizwa
cyangwa gufatwa nk’ikigirwamana ahubwo nk’ugomba kwigishwa
kubaho ubuzima buboneye kandi butunganye. Ni umutungo
w’Imana; irabakunda kandi ibahamagarira gukorana na yo kugira
ngo ibafashe kurema imico itunganye.6
Niba ushaka kuzahura n’Imana mu mahoro, ubu, gaburira
umukumbi wayo ibyo kurya by’umwuka, kuko buri mwana wese
afite ubushobozi bwo kugera mu buzima bw’iteka. Abana
n’urubyiruko ni umutungo wihariye w’Imana.7
Urubyiruko rugomba gusobanukirwa ko italanto baragijwe ko
Atari izabo bwite. Imbaraga , igihe, ubwenge ni ubutunzi batijijwe;
ni ubw’Imana. kandi buri muhungu wese na buri mukobwa wese
agomba kwifatira umwanzuro wo kubukoresha neza uko bishoboka.
Buri wese ni umuzabibu Imana yiringiye kuzasaruraho imbuto, ni
igisonga igishoro cyacyo kigomba kwiyongera ubudatuza, ni umucyo
ugomba kumurika mu mwijima ubundikiye isi. Buri muhungu wese,
buri mukobwa wese na buri mwana wese afite umurimo wo kuzuzwa
mu guhesha Imana icyubahiro no gukorera ikiremwamuntu ibyiza.8
Inzira ijya mu ijuru ikwiranye n’ubushobozi bw’abana:
Neretswe ko Yesu azi ubumuga bwacu kandi ko yabayeho imibereho
yacu muri byose, usibye ko we atakoze icyaha; ni muri ubwo buryo
yaduteguriye inzira ikwiranye n’imbaraga zacu n’ubushobozi bwacu,
nk’uko Yakobo yagendeye i ruhande rw’abana bato buhoro buhoro,
n’ubwitonzi bwinshi, ashingiye ku bushobozi bwabo, kugira ngo
tugire ubwishingizi bwo gukomezwa no kubana na we kandi
akatubera umuyobozi wa twese uhoraho. Ntasuzugura,
ntiyirengagiza kandi ntasiga inyuma abana bato b’umukumbi.
Ntadusaba kujya imbere ngo tuyireke. Ntiyihuta ku buryo adusiga
inyuma twe n’abana bacu. Ibirenze ibyo, yateguye inzira igana ku
bugingo mu buryo ishobora kugendwamo n’abana, kandi ababyeyi
bategekwa mu izina rye kuyobora abo bana mu nzira ifunganye.
Imana yateguye inzira ikwiranye n’imbaraga n’ubushobozi
bw’abana.9
-244-
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
Signs og the Times, 3 Avril Signs of the Times, 3 April
1
1901 1901
Messages à la jeunesse, Message to young people p
2
P.327 329
Review and Herald, 30 Mars Review and Herald, 30 Mars
3
1897 1897
4 Manuscrit 13, 1891 Manuscript 13, 1891
Signs of the Times, 10 Signs of the Times, 10
5
Septembre 1894 September 1894
Signs of the Times, 23 Août Signs of the Times, 23
6
1899 August 1899
7 Lettre 105, 1893 Letter 105, 1893
8 Education, P.55 Education p 57,58
9 Testimonies for the church Testimonies for the church
vol 1 p 388,389 vol 1 p 388,389
-245-
ICYIGWA CYA 49: ABAFASHA B’UMUBYEYI W’UMUGORE
Abana bagomba kuzana ubufasha bwabo mu ruziga
rw’umuryango: Abana kimwe n’ababyeyi bafite inshingano ikomeye
yo kuzuzwa. Bagomba kwigishwa ko nabo ari abagize umuryango.
Barahagaburirirwa, bakahambikirwa, bakahavurirwa kandi
bakaharonkera urukundo. Mu kugaragaza ko bashimye ibyo byiza
byinshi bahabwa, bakagombye kugira uruhare mu gutuma
umuryango umererwa neza kandi bakihatira gutuma haba
ahanejeje.1
Reka buri mugore wese yigishe abana be ko ari bamwe mu
bagize umuryango kandi ko bagomba gufatanya inshingano zo mu
rugo. Buri wese akwiriye kwikorera izo nshingano azikiranutseho
nk’uko abizera b’itorero buzuza inshingano zaryo. Abana nibamenye
ko mu gutumwa gukora imirimo itandukanye baba bafasha ababyeyi
babo. Mubahe imirimo runaka babakorera kandi mubabwire ko
nyuma yo kuyikora mubaha umwanya wo kujya gukina.2
Abana bafite intekerezo nzima kandi bakeneye gukoreshwa ngo
bikorere ku mitwaro yo mu buzima bwa buri munsi…Ntibagomba
kurekerwa mu guhugira mu turimo twabo ubwabo. Ababyeyi
bagomba kubigenzurira.3
Inshingano z’ababyeyi n’iz’abana: Ababyeyi bafite inshingano yo
kugaburira, kwambika no kwigisha abana babo, kandi abana bagomba
gukorera ababyeyi babo imirimo banezerewe, badacogora kandi
bakiranutse. Igihe abana batacyiyumvamo ko bakwiriye gufatanya
n’ababyeyi babo kwikorera amaganya n’imitwaro yo muri ububuzima,
mbese bazategereza ko ababyeyi babakemurira amakene yabo? Mu
kutuzuza inshingano zibareba ari zo kuba [283] ingirakamaro ku babyeyi
babo, kubaruhura imitwaro yabo, bakora mu cyimbo cyabo ibyashoboraga
kubagwa nabi no kubananiza, abana baba binyaze amahirwe yo kwiga
neza kuba ingirakamaro mu buzima bw’ahazaza.4
Imana ishaka ko abana b’abizera bose bamenyerezwa uhereye
mu bwana bwabo kwikorera imitwaro borohereza ababyeyi bafite
inshingano yo kubarera. Bagomba kugira uruhare mu mirimo y’i
muhira, bakita ku byumba byabo no ku mahirwe bahawe yo kwicara
ku meza y’abagize umuryango. Imana itegeka ababyeyi babo
kubagaburira no kubambika. Ariko inshingano z’ababyeyi n’iz’abana
ni magirirane. Ku ruhande rwabo, abana bategekwa kubaha no
kumvira ababyeyi babo.5
-246-
Ababyeyi ntibagomba kuba imbata z’abana babo n’ibitambo
byabo mu gihe abana bakurira mu bunenganenzi ntacyo bitayeho
imitwaro yose ivuna ababyeyi.6
Ubunenganenzi butewe n’impuhwe zipfuye: Abana bakwiriye
kwigishwa hakiri kare kuba ingirakamaro, bifasha ubwabo
banafasha n’abandi. Muri iki gihe abakobwa benshi bashobora
kwitegereza nta bwoba ba nyina baremerewe n’imirimo, bateka,
bamesa cyangwa batera ipasi mu gihe bo bicaye mu ruganiriro
basoma inkuru z’ amanjwe, bafuma cyangwa bashyira imitako ku
bitambaro. Imitima yabo ntigikabakabwa yabaye nk’ibuye.
Ni nde nyirabayazana w’iryo kosa? Ninde mu by’ukuri twabigayira
kurusha abandi? Ni abahanya b’ababyeyi bishutse! Birengagije ibyiza
by’ahazaza by’abana babo maze mu rukundo rwabo ruhumye, barabaretse
bakurira mu bunebwe cyangwa mu kwita ku bintu bidafite akamaro,
bidasaba imbaraga nyinshi z’umubiri n’iz’ubwenge, kandi batsindishiriza
ubunenganenzi bw’abakobwa babo ko ari inzabya zoroshye. Ni igiki
cyabahinduye abanyantege nke gutyo? Kenshi, ni amahame mabi agenga
uburezi bahawe n’ababyeyi babo. Imirimo myinshi itandukanye ikorerwa i
muhira yakagombye kuba yarakomeje [284] intekerezo zabo n’umubiri wabo.
Ariko barayirinzwe binyuriye mu bitekerezo bipfuye by’ababyeyi babo bityo
amaherezo bafashe imirimo mu yindi shusho barayizinukwa.7
Niba abana banyu bataramenyerejwe kwiyuha akuya, bazaruha
vuba. Bazataka bidatinze ko bari kubabara mu mbavu, mu bitugu,
ko ingingo zoroshye zirushye bityo ushobora kuzabagirira impuhwe
maze ugasigara ukora wenyine aho kubareka ngo bababare mu gihe
gito. Mubasabe kubanza gukora umurimo unaniza gake,
ugendewongera umurimo wabo buhoro buhoro buri munsi kugeza
ubwo bazashobora gukora igihe kirekire nta kunanirwa.8
Akaga k’ubunebwe: Neretswe ko ubunebwe ari isōko y’ibyaha
byinshi. Abo amaboko n’intekerezo byabo bikora ntibabona igihe cyo
gutegera amatwi ibishuko by’umwanzi; ariko ibiganza n’intekerezo
bidakora bihora byiteguye kuyoborwa na Satani. Iyo intekerezo
zidahuze neza, zitindagira ku bitekerezo byanduye. Ababyeyi
bagomba kwigisha abana babo ko kugira ubunebwe ari icyaha.9
Nta kintu na kimwe gishora abana mu kibi nko kubabuza imirimo
yose, ukabarekera mu mibereho irangwa n’ubunebwe, bakabaho nta
mugambi mu buzima, ntacyo bakora cyangwa bagakora gusa ibyo
bishakiye. Intekerezo z’abana ni nzima bityo iyo zidahugijwe n’ibyiza
-247-
ndetse n’ibifite akamaro, zirundukira mu bibi. Nubwo ari byiza kuri
bo gushaka ibibaruhura ariko bakagombye kwigishwa gukora,
kugira amasaha adahindagurika yo gukora imirimo y’amaboko n’ayo
gusoma ibitabo no kwiga. Mwite ko baba bafite imirimo ihwanye
n’ikigero barimo kandi ko bafite ibitabo by’ingirakamaro kandi
bishamaje.10
Umurimo w’ingenzi ni umurinzi nyakuri: Umutekano nyakuri
w’urubyiruko ushingiye ku kugira umurimo [285] w’ingirakamaro. Niba
baramenyerejwe gukora no gukoresha neza igihe cyabo , ntibazagira
ibinezeza biniga imirimo yabo cyangwa ngo birundurire mu ndoto
z’ibidahari z’ubupfu. Kuri bo, akaga gakomoka mu kamenyero ko gukora
ibibi no kugira incuti mbi kazaba gake.11
Niba ababyeyi bafite byinshi byo gukora ku buryo badashobora
kwirundurira mu kwita ku bana babo nk’uko bikwiriye, Satani we
azabitaho.12
Abana bagomba kwiga kwikorera imitwaro: Ni inshingano
y’ingenzi ababyeyi bagomba kwitaho: abana babo bagomba kugira
uruhare mu mirimo yo mu rugo… Reka ababyeyi babigishe uko
bamenya ukuri k’ubuzima, uko basobanukirwa ko bafite inshingano
yo kuba ingirakamaro mu isi. Mu rugo, munsi y’ubugenzuzi bwa
nyina, abahungu n’abakobwa bagomba kwakira uburezi bwabo
bw’ibanze burebana no guhangana n’inshingano zo muri ubu
buzima.13
Uburezi bw’umwana mu cyiza no mu kibi, butangirira mu buto
bwe… Mu gihe abana bakuru bakura, bakagombye gufasha kwita
ku bana bakiri bato bo mu muryango. Nyina ntagomba kurushywa
no gukora imirimo abana be bashoboye kandi bagomba gukora.14
Gusangira inshingano bitera kunyurwa: Babyeyi, mufashe abana
banyu gukora ibyo Imana ishaka, buzuza inshingano bashinzwe
bakiranutse nk’abagize umuryango. Ibyo bizabaha inararibonye y’agaciro
kandi bizabigisha ko badakwiriye kwitekerezaho bo ubwabo, bakora ibyo
kwinezeza n’ibyabashimisha bo ubwabo gusa. Mubigishe mwihanganye
gukora uruhare rwabo mu muryango kugira ngo imihati yabo bakoresha
mu gusangira imitwaro na se na nyina na bene nyina ihembwe ikamba
ry’insinzi. Bityo bazanyurwa no kubona bafite agaciro.15
-248-
Abana bashobora kwigishwa kuba ingirakamaro. Mu miterere
yabo ni abanyamuhati kandi bakunda gukora; iyo mirimo ikwiriye
kuyoborwa mu cyerekezo cyiza. Bashobora kwigishwa uhereye mu
bwana bwabo gukora buri munsi uturimo tworoheje, buri mwana
wese akwiriye kugira umurimo we wihariye agomba gukora kandi
agomba gusobanura uko yawukoze imbere y’ababyeyi be cyangwa
umuyobozi we. Bityo abaziga uhereye mu mabyiruka yabo kuzuza
inshingano zibareba, kandi izo nshingano nto zizababera
umunezero; kandi zizabaha ibyishimo bikomoka mu gukora ibyiza
gusa. Bityo bazamenyera gukora no kwikorera inshingano, kandi
bazabona umunezero mu mirimo yitaweho, basobanukirwe ko
ubuzima bwabahishiyemo akamaro gakomeye karuta kuzerera…
Umurimo ni mwiza ku bana; abana banezerwa cyane igihe
bitaweho mu buryo bwiza mu gihe cy’ingenzi cy’ibihe byabo; gukora
inshingano zuzujwe neza bazabiha agaciro kuruta ibinezeza bidafite
akamaro. Umurimo ukomeza umubiri n’intekerezo. Abagore
bashobora kubona abafasha b’ingenzi mu bana babo kandi mu gihe
babereka uko baba ingirakamaro , nabo ubwabo bigiramo ubumenyi
bw’imiterere y’umuntu n’uburyo bwo kubufata neza bafatanije n’abo
bana bato; ahorana umutima ukabakabwa imbere y’abana be
n’imbere y’urubyiruko. Abo nabo bakiringira nyina kandi
bakamukunda kandi bagashakira ubufasha n’imbaraga hafi
y’Umukiza wabo. Abana barezwe neza biga uko bakura, gukunda
imirimo izoroshya imitwaro y’incuti zabo.16
Gukora bituma intekerezo zihagarara neza: Mu kuzuza inshingano
zabo nto, abana bashobora kugira ubwonko buzima bufata neza
n’intekerezo zihagaze neza, kandi uko ahorana umucyo wo mu maso niko
agira n’imico iboneye. Kuzuza inshingano nto zikurikirana za buri munsi
[287] bimuhamagarira kubyibazaho no kubishyira kuri gahunda. Igihe
abana bakura, umuntu ashobora kubategeka gukora imirimo iruseho.
Ariko nayo ntigomba kuba imitwaro iremereye cyane ibananiza kandi
ibaca intege; umurimo ugomba gutoranywa hashingiwe ku iterambere
ry’impagarike n’imbaraga z’abana n’uko intekerezo n’imico byabo
bimeze.17
Mu mushyikirano n’ibiremwa mvajuru: iyaba abana bigishwaga
gufata imirimo yoroheje ya buri munsi nk’inshingano bashinzwe
n’Uwiteka, mbega ukuntu imirimo yo mu rugo yababera myiza
kurushaho kandi bakayubaha! Igitekerezo cy’uko buri gikorwa cyo
mu mirimo yacu kigomba gukorwa kubwo guhesha Imana
icyubahiro, bitera guha agaciro by’umwihariko imirimo yoroheje
-249-
cyane kurusha iyindi. Iyo mirimo ihinduka umurunga uhuza
ikiremwamuntu n’ibiremwa byera, byuzuza ubushake bw’Imana mu
ijuru.18
Mu ijuru haba imirimo ubudatuza. Nta munebwe ubayo. Kristo
aravuga ati: “Data arakora kugeza n’ubu, nanjye ndakora”.
Ntidushobora kwibwira ko mu isaha y’insinzi iheruka, igihe ubuturo
bwacu buzaba bwateguwe, tutazongera gukora ahubwo ko tuzibera
mu bunebwe tunezerewe gusa.19
Umurimo ukomeza ubumwe bw’umuryango: Mu burezi
bw’urubyiruko, ihame ryo gufatanya ni iry’agaciro katagereranwa.
abana bakuze bakwiriye gufasha ababyeyi babo, bakamenya
imigambi yabo kandi bagasangira inshingano n’imitwaro yabo. Reka
ababyeyi bafate igihe cyo kwigisha abana babo, babereke ko baha
agaciro ubufasha bwabo, babereke ko bifuza ibyiringiro byabo kandi
ko bishimira kubana nabo kandi abana nabo bazabiha agaciro. Bityo
si umurimo w’ababyeyi uzoroha gusa ahubwo n’abana nabo
bazabyungukiramo uburezi bushyizwe mu bikorwa bufite agaciro
katagereranywa, ariko na none ubumwe bw’umuryango buzakomera
kandi n’urufatiro rw’imico ruzashikama.20
Umurimo utera gukura mu bwenge, mu ntekerezo no mu
by’umwuka: Abana n’abasore muri rusange bakwiriye kubonera
umunezero wabo mu korohereza ababyeyi babo amaganya, bita ku
bintu byo mu rugo. Mu kwikorera banezerewe imitwaro ibareba baba
bitegura kuba ingirakamaro mu myanya y’iringirwa. Uko umwaka
utashye bagomba gukora imishinga ikomeye,isimbura buhoro
buhoro ariko neza iyo bakoraga mu bwana mu gihe bakuze. Mu
kuzuza bakiranutse inshingano zoroheje z’i muhira, abakobwa
n’abahungu babikoramo ishingiro ryo kwera ko mu bwenge, mu
ntekerezo no mu by’umwuka.21
Umurimo utanga ubuzima bw’impagarike n’amahoro
y’umutima: Hari ubwishingizi nyakuri bwo kwemerwa n’Imana ku
bana bose bemera banezerewe kuzuza uruhare rwabo mu mirimo y’i
muhira no gusangira imitwaro n’ababyeyi babo. Bazabihemberwa
kugira amagara mazima n’amahoro yo mu mutima; kandi
bazishimira kubona ababyeyi babo banezerewe muri rubanda kandi
bagira uruhare mu binezeza byongera iminsi yabo yo kubaho.
Igihe bazava iwabo i muhira, abahawe uburezi bwo gukora imirimo
ngiro yo mu buzima bazaba abaturage b’ingirakamaro muri
-250-
rubanda; bityo noneho bazagira umutwaro urenze uwo bakomora
mu kwirundurira mu ishuri uhereye mu bwana, mu gihe yaba ari
umubiri cyangwa intekerezo bitahakomoye bihagije kwihanganira
ibiremereye.22
Mu bihe runaka, byakabaye byiza ko abana bagira imirimo mike ku
ishuri ahubwo bagatozwa gukora biruseho inshingano z’i muhira. Mbere
ya byose bagomba kwigishwa guha ibintu agaciro no kuba ingirakamaro.
Ibintu byinshi [289] byigirwa mu bitabo bifite agaciro gake ugereranije
n’inyigisho zikomoka mu gukora no mu mirimo ishyizwe mu bikorwa.23
Umurimo utanga ibitotsi biruhura: Nyina w’abana agomba
kwigisha abakobwa be guteka no kubatoza kwita ku nzu. Uyu
murimo ukwiranye n’ubuzima bwabo, uzashikamisha kandi
ukomeze imitsi yabo. Ku iherezo ry’umunsi, intekerezo zabo zizaba
ari nziza cyane kandi ziri ku rwego rwo hejuru. Birashoboka ko
bazaruha, ariko mbega ukuntu bazagira ikiruko cyiza nyuma yo
gukora imirimo ibakwiriye! Ibitotsi byo kiruhuko karemano
kibagaruramo imbaraga zabo, kizagarurira umubiri unaniwe
ubuyanja kandi kizabafasha kwitegura gukora inshingano z’umunsi
ukurikiyeho. Ntimugatere abana banyu kwizera ko gukora no
kutagira icyo ukora ko ntacyo bitwaye. Mubigishe ko mukeneye
ubufasha bwabo kandi ko igihe cyabo gifite agaciro.24
Kureka abana bagakurira mu bunebwe ni icyaha. Ni bakoreshe
ingingo zabo n’imitsi yabo nubwo ibyo byaba bibananiza. Niba
badafite umunaniro w’ikirenga kubera iki kunanirwa kwabo
kwabangiriza kurusha mwebwe? Hari itandukaniro rinini hagati yo
kunanirwa no gucogora. Abana bakeneye cyane gukora imirimo
itandukanye no kugira igihe cyo kuruhuka kurusha abakuze; ariko
nubwo baba ari bato cyane bashobora gutangira kwiga gukora kandi
bazanezezwa no gutekereza ko na bo ari ingirakamaro. Ibitotsi byabo
bizaba byiza kandi bazakanguka baruhutse biteguye gukora imirimo
mishya y’umunsi ukurikiyeho.25
Ntukavuge uti: “abana banjye barangora”: Abagore bamwe
baravuga bati: “ Oh! Abana banjye barangora iyo bagerageje
kumfasha.” abana banjye nabo niko bari, ariko mwibwira ko
mbibabwira? Mutere akanyabugabo abana banyu. Mubigishe
umurungo ku wundi, itegeko ku rindi. Ibyo ni byiza kuruta gusoma
ibinyamakuru, gusura abanda cyangwa gukurikiza ibigezweho
by’isi.26
-251-
Kwigira ku cyitegererezo: Mu gihe runaka, Umutware w’ijuru,
Umwami w’icyubahiro, yabaye uruhinja i Betelehemu, umwana
muto mu biganza bya nyina. Mu bwana bwe yakoraga imirimo
nk’umwana wumvira, aziba icyuho cy’ibyifuzo by’ababyeyi be yuzuza
inshingano zikwiranye n’ubushobozi bwe.
Ibyo ni byo abana bose bakwiriye gukora kandi bagomba kurerwa
no kwigishwa mu buryo bashobora gukurikiza icyitegererezo cya
Kristo. Kandi we yakoze ku buryo ahinduka umugisha ku muryango
we wamwakiriye: yumviraga ababyeyi be kandi bityo agakora
umurimo w’ibwirizabutumwa mu mibereho ye y’i muhira.
Biranditswe ngo: “Nuko uwo mwana arakura agwiza imbaraga,
yuzuzwa ubwenge kandi ubuntu bw’Imana bwari muri we.” “Kandi
Yesu akomeza kugwiza ubwenge, abyiruka ashimwa n’Imana
n’abantu.” 27
Ni amahirwe akomeye ku bigisha n’ababyeyi yo gushyikirana
bigisha abana gusogengera ku munezero w’imibereho ya Kristo no
gukurikiza urugero rwe. Imyaka ya mbere y’Umukiza yabaye
ingirakamaro. Yafashaga nyina mu rugo; igihe yakoraga imirimo y’i
muhira kandi yakoraga mu ibarizo ry’umubaji, yuzuzaga akiranutse
na none inshingano ye ubwo yatangiraga umurimo we wo kubwiriza
muri rubanda.28
Mu gihe cy’ubuzima bwe hano ku isi, Kristo yabaye
intangarugero ku muryango wose w’ikiremwamuntu. Yarumviraga
kandi akaba ingirakamaro mu muryango. Yize umwuga w’ububaji
kandi yakoreshaga amaboko ye mu ibarizo rito ry’i Nazareti…. Mu
gihe yakoraga atyo mu bwana bwe no mu mabyiruka ye intekerezo
ze n’umubiri we byateraga imbere. Imbaraga ze z’impagarike
ntiyazipfushaga ubusa ahubwo yazikoreshaka kugira ngo ahorane
ubuzima bwiza kugira ngo ashobore gukora umurimo mwiza mu
byiciro byose.29
[291]
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHWEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 394
P.332 (Rayons de santé,
P.50)
-252-
Review and Herald, 23 Review and Herald, 23 June
2
Juin 1903 1903
3 Manuscrit 57, 1897 Manuscript 57, 1897
4 The youth’s Instructor, 20 The youth’s Instructor, 20 July
Juillet 1893 1893
5 Manuscrit 128, 1901 Manuscript 128, 1901
6 Manuscrit 126, 1897 Manuscript 126, 1897
7 Témoignages pour Testimonies for the church vol
l’Eglise, vol.1, P.160, 1 p 686
161
8 Témoignages pour Testimonies for the church vol
l’Eglise, vol.1, p 1 p 687
161,162
9 Témoignages pour Testimonies for the church vol
l’Eglise, vol.1, 163 1 p 395
10 Temperance and Bible Temperance and Bible
Hygiène, PP.134, 135 Hygiene, PP.134, 135
11 Review and Herald, 13 Review and Herald, 13
Septembre 1881 September 1881
12 Signs of the Times, 3 Signs of the Times, 3 April
Avril 1901 1901
13 Lettre 106, 1901 Letter 106, 1901
14 Manuscrit 126, 1903 Manuscript 126, 1903
15 Manuscrit 27, 1896 Manuscript 27, 1896
16 Health Reformer, Health Reformer, December
Décembre 1877 1877
17 Health Reformer, Health Reformer, December
Décembre 1877 1877
18 Patriarches et Patriarchs and prophets p
prophètes, P.562 574
19 Manuscrit 126, 1897 Manuscript 126, 1897
20 Education, P.291 Education p 285
-253-
21 Messages à la jeunesse, Message to the young people
P.209, 210 p 211,212
22 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, Parents
Parents and students p and students p 148
148
23 Manuscrit 126 Manuscript 126
24 Témoignages pour Testimonies for the church vol
l’Eglise, vol.1, P.162, 1 p 395
163
25 Christian Temperance Christian Temperance and
and Bible Hygiène, Bible Hygiene, P.135
P.135
26 Manuscrit 31, 1901 Manuscript 31, 1901
27 Signs of the Times, 17 Signs of the Times, 17
Septembre 1894 September 1894
28 Review and Herald, 6 Review and Herald, 6 Mai
Mai 1909 1909
29 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents, and students, Parents, and students, P.147
P.147
-254-
ICYIGWA CYA 50: ICYUBAHIRO KIGOMBWA ABABYEYI
Umwenda abana bafitiye ababyeyi: Abana bakwiriye
kwiyumvisha ko bafitiye umwenda ababyeyi babo bababereye maso
uhereye mu bwana bwabo kandi babavuye igihe bari barwaye.
Bagomba kumenya ko ababyeyi babo babahangayikiye kuri iyo
ngingo. Ababyeyi b’umutima kandi bera byumwihariko bakoze ibyo
bashoboye byose kugira ngo abana babo bagendere mu nzira nziza.
Mbega ukuntu imitima yabo yashengukaga igihe babonaga amakosa
yabo! Iyaba abashenguye imitima y’ababyeyi babo bitegerezaga
umusaruro w’imyitwarire yabo, mu by’ukuri bagakabakabwe. Iyaba
bitegerezaga amarira yaba nyina kandi bakumva amasengesho
berekezaga ku Mana babasabira, iyaba bumvaga kwahagira
gukomeye bagiraga, imitima yabo yakoroha, bakihatira kwihana
amafuti yabo no kubasaba imbabazi. 1
Igihe abana bazakura bazashimira ababyeyi buzuje
inshingano zabo zo kurera bakiranutse kandi batabemereye
gushonyagiza ibyiyumviro byabo no kwishimira mu kamenyero
kabi.2
Itegeko rireba buri wese: “Wubahe so na nyoko kugira ngo uramire
mu gihugu Uwiteka Imana yawe iguha.” Ni itegeko rya mbere ririmo
isezerano. Rireba abana n’abasore,abakuze n’abasaza. Nta gihe na kimwe
umuntu ageramo cyamuha urwitwazo rwo kutubaha ababyeyi. Iri bwiriza
rikomeye rireba abahungu bose n’abakobwa bose kandi ni naryo shingiro
ryo kuramira mu gihugu Imana izaha abakiranutse. Ntirifite agaciro gake
ahubwo rifite agaciro gakomeye. Isezerano rihambiriwe ku kumvira.
Nimwumvira, muzaramira mu gihugu Uwiteka, Imana yanyu ibaha.
Nimutumvira ntimushobora kuzaramira muri cyo iminsi yanyu.3
Ababyeyi bakwiriye ku rugero rwo hejuru gukundwa no
kubahwa kuruta uko byakorerwa undi muntu uwo ari we wese.
Imana ubwayo ibashinga imitima yabaragije kandi ibasaba
kuyisimbura ku bana babo mu myaka ya mbere yo kubaho kwabo.
Uwanga kumvira ubutware bwite bw’ababyeyi aba yanze bityo
kumvira ubutware bw’Imana. Dukurikije itegeko rya gatanu,
ntitugomba kubaha no kumvira ababyeyi gusa ahubwo tugomba no
kubazengurutsa urukundo n’ubugwaneza, tukaborohereza imitwaro
yabo, kurindana ifuhe icyubahiro cyabo no kubabera icyishingikirizo
n’umuhumuriza mu busaza bwabo.4
-255-
Imana ntishobora guteza imbere abirengagiza nkana itegeko
ryasobanuwe neza mu ijambo ryayo rireba abana ku babyeyi babo…
niba batubaha cyangwa ngo bite ku babyeyi babo, ntibazubaha
cyangwa ngo bakunde Umuremyi wabo.5
Niba abana bafite ababyeyi batizera, babategeka ibihabanye
n’amategeko ya Kristo, bagomba ku giciro icyo ari cyo cyose kumvira
Imana maze bakayiharira ingaruka.6
Benshi bica itegeko rya gatanu: Muri iyi minsi iheruka,
kutumvira no kutuba kw’abana ni ikimenyetso cyo kwegereza
imperuka imbere y’Imana. Ibyo bigaragaza ko Satani ari hafi
kwigarurira intekerezo zose z’abasore. Umubare munini muri bo,
ntibacyubaha abakuze.7
Abana benshi bavuga ko bazi ukuri ariko ntibaha ababyeyi babo
icyubahiro n’urukundo byari bibakwiriye. Babagaragariza urukundo
ruke, ntibita ku kubakorera [294] ibibanezeza babakorera ibyo bifuza kandi
ntibashakisha uko baborohereza amaganya yabo. Benshi bavuga ko ari
abakristo ntibasobanukiwe icyo “kubaha so na nyoko” bivuze. Ibiri
amambu ababyeyi si bo barebwa n’aya magambo agira ati: “Kugira ngo
uramire mu gihugu Uwiteka, Imana yawe iguha.”8
Abatararezwe neza ntibazasobanukirwa muri iki kinyejana cyo
kwigomeka inshingano bafite ku babyeyi babo. Kenshi ababyeyi
bakorera abana ibintu byinshi ariko abana ni indashima cyane
kandi babuha gake.
Abana bateteshejwe kandi bafashwe neza birenze urugero baba
biteze ko bizahora utyo iteka; iyo bitagenze utyo bariheba kandi
bagacika intege. Iyo myitwarire izigaragaza mu buzima bwabo
bwose. Bazananirwa kwiyobora ubwabo kandi bazahora iteka
bategereza ko abandi babafasha, babanezeza kandi ko bihanganira
amafuti yabo. Igihe bamaze gukura, iyo bahuye no kurwanywa bifata
nk’aho bahohotewe. Bimenyereza nabi ubuzima kugeza ubwo
bananirwa kwikorera imitwaro yabo bwite, bivovota kenshi kandi
barakazwa n’ikintu cyose kidahuje n’ibyifuzo byabo.9
Nta mwanya mu ijuru w’abana b’indashima: Neretswe ko Satani
yahumye intekerezo z’abasore kugira ngo badashobora gusobanukirwa
n’ukuri ko mu ijambo ry’Imana. Gukabakabwa kwabo kwarapfuye ku
buryo batita ku mabwiriza y’intumwa agira ati: “Bana mujye mwumvira
ababyeyi banyu mu Mwami wacu, kuko ari byo bibakwiriye.Wubahe so
-256-
na nyoko ( iryo niryo tegeko rya mbere ririmo isezerano) kugira ngo
ubone amahoro uramire mu isi.” “Bana mwumvire ababyeyi banyu muri
byose kuko ibyo ari byo Umwami ashima.” Abatumvira ababyeyi babo [295]
maze bakabubahuka, basuzugura inama zabo n’inyigisho zabo,
ntibashobora kugira umugabane mu isi nshya. Igihe isi izezwa, nta
mwanya uzayibamo w’abahungu n’abakobwa b’ibyigomeke, batagira
ikinyabupfura kandi b’indashima. Nibatigira uhereye hano mu isi
kumvira no kubaha, ntibazigera babyiga; amahoro y’abacunguwe
ntazahungabanywa n’abana batumvira, batagira ikinyabupfura kandi
b’abapfu. Nta n’umwe mu bica amategeko uzaragwa ubwami bw’ijuru.10
Kumenya kugaragaza urukundo: Nabonye abana batagiriraga
urukundo cyangwa ngo bagaragarize ibimenyetso na bike
by’urukundo ababyeyi babo n’ubugwaneza bakagombye guhabwa
kandi baha agaciro. Ariko abo basore bazi kugaragariza ubucuti
n’ubugwaneza incuti zabo bihitiyemo kandi ari na zo bagaragariza
urukundo rwinshi. Mbese ibyo ni byo Imana yashatse? Oya,
ntibikabeho! Umucyo wanyu, urukundo rwanyu no kwita ku bandi
mubiharire by’umwihariko abagize uruziga rw’umuryango.Papa
wawe na mama wawe bazishimira utuntu duto ubakorera. Imihati
yawe ukoresha mu koroshya imitwaro yabo, mu kwirinda ijambo
ryose rivuganywe umwuka mubi cyangwa ryo kutanyurwa,
bigaragaza ko utari umwana w’ingayi kandi ko uzi gushima
kwitabwaho n’urukundo ababyeyi bawe bakugaragarije uhereye mu
buto bwawe.11
Bana birakwiriye ko ba mama banyu babakunda, bitabaye ibyo
ntimwanezerwa. Ariko se si byiza ko n’abana bakunda ababyeyi babo
kandi bakabagaragariza urukundo binyuriye mu ndoro yuje
urukundo, mu magambo meza, no kubaha ubufasha, bafasha ba se
mu mirimo yo hanze y’urugo na ba nyina mu nshingano z’i
muhira?12
Ibikorwa bisa n’ibikorewe Yesu: Niba mwarahindutse by’ukuri, niba
muri abana ba Yesu, muzubaha ababyeyi banyu; ntimuzanezezwa no
gukora ibyo bababwiye gusa ahubwo muzashakisha uko mwabona akanya
ko gukora ibibanezeza. Mu gukora mutyo, muba mukorera Kristo. Ibyo
bikorwa n’ibyo mugaragaza byose abifata nk’aho ari we ubikorewe. Ni
umurimo w’ibwirizabutumwa ukomeye cyane; kandi abakiranuka mu
gusohoza izo nshingano nto za buri munsi babikuramo inararibonye
y’agaciro.13
-257-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Témoignages pour Testimonies for the Church, vol.1
l’Eglise, vol.1, P.163 p 395,396
2 Signs of the Times, 13 Signs of the Times, 13 July 1888
Juillet 1888
3 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.2, P.80, 81 vol.2, P.80, 81
Patriarches et Prophètes, Patriarchs and prophets p 308
4
P.280, 281
5 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.3, P.232 vol.3, P.232
Review and Herald, 15 Review and Herald, 15 November
6
Novembre 1892 1892
7 Témoignages pour Testimonies for the Church, vol.1
l’Eglise, vol.1, P.84 2 3 4 p 217, 218
5 6
8 Message à la jeunesse, Message to the Young people p
P.329 331
9 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church, vol.1
vol.1, PP.159, 160 p 392,393
10 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.1, P.497, 498 vol.1, P.497, 498
The Youth’s Instructor, 21 The Youth’s Instructor, 21 April
11
Avril 1886 1886
12 Manuscrit 129, 1898 Manuscript 129, 1898
13 The Youth’s Instructor, 30 The Youth’s Instructor, 30
Janvier 1884 January 1884
-258-
ICYIGWA CYA 51: INAMA KU BANA
Gushaka Imana uhereye mu bwana: Abana n’abasore bagomba
gushaka Imana hakiri kare; kuko akamenyero n’ibyo umuntu
yakiriye uhereye mu bwana bigira ingaruka ku buzima no ku mico.
Niyo mpamvu abashaka gusa na Samweli, na Yohana kandi
by’umwihariko na Kristo, bagomba kuba indahemuka ku bintu bito,
bakirinda kugira incuti zikora ibibi kandi zitekereza ko ubuzima
bwabo muri iyi si bukwiriye kurangwa no kwinezeza ndetse no
kwikunda. Imirimo yoroheje y’i muhira kenshi ifatwa nk’idafite
agaciro, ariko iyo yirengagijwe, bizageza ubwo n’imirimo ikomeye
nayo yirengagizwa. Niba mushaka kuba abagabo n’abagore bafite
imico yera, ishikamye kandi itunganye, tangira gukorera mu rugo,
kora imirimo yoroheje utivovota kandi neza. Igihe Uwiteka azabona
ko uri indahemuka mu tuntu duto, azagushinga n’inshingano
zikomeye. Mwirinde cyane uko mwubaka n’ibikoresho mukoresha.
Imico murema muri iki gihe izageza iteka ryose.
Reka Kristo agire icyicaro mu ntekerezo, mu mutima no mu
byiyumviro byanyu. Mukore nk’uko Kristo yakoraga, musohoza
neza inshingano z’i muhira, mwiyanga kandi mukora n’ibikorwa
by’ubugiraneza. Mukoreshe igihe cyanyu neza, mwirinde ibyaha
bigaragara ko ari bito kandi mushime ku byiza bito mwakiriye; bityo
uzaba ugaragaje ubuhamya bwatanzwe kuri Yohana, Samweli na
Kristo by’umwihariko: “Nuko Yesu akomeza kugwiza ubwenge,
abyiruka ashimwa n’Imana n’abantu.” 1
“Impa umutima wawe”: Uwiteka abwira umusore wese ati:
“Muhungu wanjye, impa umutima wawe” Umukiza w’isi akunda ko
abana n’urubyiruko bamwegurira imitima yabo. Bityo bashobora
kurema umutwe w’ingabo z’abana bazakomeza gukiranukira
Imana kuko bagendeye mu mucyo nk’uko Kristo ari Umucyo.
Bazakunda Umukiza Yesu kandi bazanezezwa no kumushimisha.
Aho kubabara bacyashwe, bazanezeza umutima wa se n’uwa nyina
binyuriye mu bugwaneza, mu kwihangana no mu kwiringirana
kandi biteguye gukora ikintu cyose cyaborohereza imitwaro yo mu
buzima bwa buri munsi. Mu bwana bwabo no mu bugimbi bwabo
bazakomeza kuba abigishwa b’indahemuka ku Mukiza.2
Buri wese agomba kugira amahitamo ye ku giti cye: Mube
maso kandi musenge ndetse mugire inararibonye yanyu ku giti
cyanyu ku birebana n’iby’iyobokamana. Ababyeyi banyu bashobora
-259-
kubigisha, bashobora kugerageza kuyobora intambwe zanyu mu
nzira nziza; ariko ntibyabashobokera guhindura imitima yanyu.
Mugomba kuwuragiza Yesu kandi mukagendera mu mucyo
w’agatangaza w’ukuri yabahaye. Mwuzuzanye gukiranuka imirimo
y’i muhira kandi binyuriye mu buntu bw’Imana, mushobora kugera
ku gihagararo gishyitse Kristo yifuza ko abana bakurira muri we
bageraho. Kuba ababyeyi banyu bubahiriza isabato kandi bumvira
ukuri ntibibaha ubwishingizi bw’agakiza. Kuko n’aho igihugu cyaba
kirimo aba bantu batatu Nowa, Yobu na Danieli “ndirahiye ko
batagira icyo barokora ari abahungu cyangwa ari abakobwa, nibo
barokoka bonyine.”
Mu bwana bwanyu no mu busore bwanyu mushobora kugira
inararibonye mu murimo w’Imana. Mukore ikintu cyose muzi ko ari ukuri.
Mwumvire ababyeyi banyu, mutege amatwi inama zabo kuko niba
bakunda kandi bubaha Imana, nibo bashinzwe inshingano yo kurera, yo
kwigisha, yo gutunganya umutima wanyu kugira ngo uzabone ubugingo
bw’iteka ryose. Mwakirane gushima ubufasha bifuza kubazanira kandi
mushimishe imitima yabo mwumvira mudahaswe amabwiriza mukomora
ku bitekerezo byabo bisobanutse.Muri ubu buryo, muzabubaha,
muzahesha Imana icyubahiro kandi muzahinduka umugisha ku bantu
bose muzahura na bo.3. Bana, murwane intambara kandi mwibuke ko
buri nsinzi mugeraho ibaha imbaraga zo kunesha umwanzi biruseho.4
Abana bagomba gusenga kugira ngo bafashwe: Abana bagomba
gusenga kugira ngo bahabwe ubuntu buzababashisha kwihanganira
ibishuko bibugarije, ari byo bishuko byo gukora bakurikije
ubushake bwabo no guhaza kwikunda kwabo. Niba basaba Kristo
kubafasha kuba inyangamugayo, abagwaneza, abubaha no
kwikorera inshingano zabo zo mibereho yo mu rugo, izumva
amasengesho yabo yicishije bugufi.5
Yesu yifuzaga ko abana n’abasore bamusanga bafite ibyiringiro
nk’ibyo bagaragariza ababyeyi babo. Nk’uko umwana asaba
umutsima nyina cyangwa ise igihe ashonje, ni ko Uwiteka yifuza ko
mumusaba ibyo mwifuza byose. Yesu azi amakene y’abana kandi
anezezwa no gutegera amatwi amasengesho yabo. Nibitandukanye
n’isi n’ibyakurura intekerezo zabo zikajya kure y’Imana; nibamenye
neza ko ijisho ry’Imana ricengera mu mitima yabo kandi rigasoma
ibyifuzo byo mu mutima kandi ko bashobora kuganira na Yo,
umuntu wese ku giti cye…
-260-
Bana, musabe Imana ibakorere ibyo mutashobora kwikorera mu
bushobozi bwanyu. Mubwire byose Yesu. Mumubwire amabanga yo
mu mutima wanyu; kuko ijisho rye rigenzura ibibi bihishwe mu
mutima kandi asoma intekerezo zanyu nk’igitabo kibumbuwe. Igihe
mwasabye ibyagwaneza umutima wanyu, mwizere ko muzabyakira
kandi muzabona bisohoye.6
Mwuzuze n’umutima ukunze inshingano z’i muhira: Abana
n’abasore bakagombye kuba ababwirizabutumwa mu muryango kandi
bagakora imirimo igomba gukorwa kandi bakayikora neza nk’uko n’undi
wese yayikora… Mu gukora utuntu duto tugaragara nk’utudafite
akamaro, mushobora kugaragaza ko mufite umwuka nyakuri
w’ibwirizabutumwa.
Ubushake bwiza muzagaragaza mukora inshingano mubonye,
muzahūra nyoko uremerewe, bizaba igihamya cy’uko mushoboye
kwikorera inshingano ziremereye. Mutekereza ko bigayitse koza
amasahani, ariko ntimukunda ibyo kurya byaruriwe ku masahani
atogeje! Mbese mutekereza ko binezeza nyoko kimwe namwe? Mbese
mwifuza ko ari we ukora imirimo mutekereza ko ari mibi kandi ari
we unaniwe mu gihe mwebwe mwikinira imikino ibanejeje? Ni
ngombwa gukubura, guhanagura amatapi no gushyira icyumba kuri
gahunda; nimwirengagiza kubikora, mbese mutegereje ko
muzashingwa inshingano zikomeye? Mbese mwigeze mutekereza ku
nshuro nyoko yikoreye izo nshingano mu gihe mwe mwari mukiri ku
ishuri no mu kwinezeza?7
Abana benshi bakora imirimo yo mu rugo nk’igihano gikomeye;
ibitari ibyo mu maso habo hagaragaza kutishima. Ibintu byose babikora
bivovota kandi binuba nta na kimwe bakora bashaka. Aho ntihagaragara
umwuka wa Kristo ahubwo ni uwa Satani; niba mubyishimira
muzahinduka nka we. Muzahinduka abahanya kandi muhindure
abahanya ababakikije. Ntimukivovotere ibyo mufite gukora byose
n’agahe gato musigaranye ko gukina ariko umurimo wanyu muwuhorane
ku mutima kandi muhorane isuku. Mu guharira igihe cyanyu gukora
imirimo y’ingenzi, muzakinga amarembo y’ibishuko bya Satani.
Mwibuke ko Yesu [301] atizirikanye ubwe, kandi ko mugomba kuba nka
we. Mufate iyo ngingo nk’ihame ry’iyobokamana kandi musabe Yesu
kubafasha. Mu gutoza intekerezo muri icyo cyerekezo, muba mwiteguye
kuzuza inshingano mu murimo w’Imana nk’uko mwashoboye kuzanira
ubufasha abagize umuryango. Muzagira icyitegererezo cyiza ku bandi
kandi muzabarehereza gukora umurimo wa Kristo.8
-261-
Muhe ababyeyi banyu ubushobozi bwo kwihugenza n’ubwo
kuruhuka: Biragoye ku mugore ukunda abana be kubasaba ku
mufasha, mu gihe abona ko banga gukora kandi ko bashaka
inzitwazo zose zo guhunga imirimo itanejeje. Kristo ahanze amaso
abana n’ingimbi. Mbese azasanga muri abanebwe ku murimo
yabashinze?
Niba mwifuza kwibera ingirakamaro, muba mubonye ayo
mahirwe. Inshingano yanyu y’ibanze ni iyo gufasha nyoko wakoze
byinshi ku bwanyu. Mumwakire imitwaro ye, bityo mu muhe
ubushobozi bwo kubona iminsi myiza y’ikiruhuko; kuko yabonye
ibiruhuko n’ibimuhugenza bike cyane mu mibereho ye. Mwasabye
uburenganzira bwo kwihugenza, ariko igihe cyarageze ngo
muhinduke umurashi w’umucyo mu muryango. Mwuzuze
inshingano zanyu; mujye ku murimo. Binyuriye mu kwitanga
kwanyu, muhe nyoko ikiruhuko n’ibyishimo.9
Ingororano z’Imana zihabwa ba Danieli bo muri iyi minsi:
Muri iki gihe cyacu, dukeneye abagabo bameze nka Danieli bakora
kandi bazi gufata imyanzuro. Isi ikeneye muri iki gihe abafite
imitima yera kandi ishikamye. Imana ishaka ko abo bagabo
bivugurura ubudatuza, ko bazamuka buri munsi urwego rwo kwera.
Izadufasha nitwifasha ubwacu. Ibyiringiro by’umunezero wacu muri
iyi si no mu isi izaza bishingiye ku kwera kwacu kwa hano mu isi…
Basore nkunda, Imana irabahamagarira umurimo mushobora gukora
mufashijwe na Yo. “Nuko bene data ndabinginga, kubw’imbabazi z’Imana
ngo mutange imibiri yanyu, ibe ibitambo bizima byera bishimwa n’Imana
ariko kuyikorera kwanyu gukwiriye.” Kuko Imana ari yo mukomoraho
kuba abagabo n’abagore, bityo muyibere inyangamugayo. Mu byo
mukunda, mu byo mubogamiramo [302] no mubyo mwamenyereye
mugaragaze kwera nk’ukwa Danieli. Imana izabagororera kugira imitsi
ikomeye, intekerezo zisobanutse, ibitekerezo byera no gukabakabwa
kwimbitse. Abasore b’iki gihe bafite amahame ashikamye kandi
atanyeganyezwa bazahabwa umugisha mu buzima bw’impagarike,
ubw’intekerezo n’ubw’imitima yabo.10
Mutangire gucungura ibyahise ubu: Ubu niho abasore
bashobora kugena uko akazaza habo h’iteka hazaba hameze; kandi
nshaka kubatera amatsiko mbibutsa itegeko Imana yahishemo iri
sezerano: “Kugira ngo uramire mu gihugu Uwiteka Imana yawe
iguha.” Bana, ni ba mwifuza kuzabona ubugingo buhoraho
mwubahe kandi mwumvire ababyeyi banyu. Ntimukabatere
-262-
agahinda n’ishavu mu mitima yabo; ntibakarare amajoro
badasinziriye bitewe namwe buzuye guhangayika n’umubabaro
batewe n’amafuti yanyu. Niba mwarakoze icyaha maze
mukananirwa kubagaragariza urukundo no kubumvira bibakwiriye
mutangire ubu gucungura ibyahise. Nta bindi mushobora gukora
bitari ibyo, bitagenze utyo bisobanuye ko mubuze ubugingo
buhoraho.11
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO
MU GIFARANSA BYAKORESHEJWE MU
CYONGEREZA
1 The youth’s Instructor, 3 The youth’s Instructor, 3
Novembre 1886 3 November 1886 3
Message to the young people
2 Message à la jeunesse, P.331
p 333
The youth’s Instructor, 17 The youth’s Instructor, 17
3
Août 1893 August 1893
4 Manuscrit 19, 1887 Manuscript 19, 1887
Review and Herald, 17 Review and Herald, 17
5
Novembre 1896 November 1896
The youth’s Instructor, 7 The youth’s Instructor, 7
6
Juillet 1892 July 1892
The youth’s Instructor, 2 Mars The youth’s Instructor, 2
7
1893 March 1893
8 The youth’s Instructor, 30 The youth’s Instructor, 30
Janvier 1884 January 1884
The youth’s Instructor, 2 Mars The youth’s Instructor, 2
9
1893 March 1893
10 The youth’s Instructor, 9 The youth’s Instructor, 9
Juillet 1903 July 1903
The youth’s Instructor, 22 The youth’s Instructor, 22
11
Juin 1893 June 1893
-263-
UMUGABANE WA 12:
URUFATIRO
RW’IMIBEREHO
Y’ABAGIZE UMURYANGO
-264-
ICYIGWA CYA 52: UBUYOBOZI BW’UMURYANGO
Amahame agomba kuyobora umuryango: Abantu benshi mu isi
bizirika ku bintu bishobora kuba byiza kuri bo gusa; barabyishimira
kandi ntibashakisha ibyisumbuyeho kandi bikomeye Kristo ashaka
kubaha. Ntitugomba kugerageza kubaka gitunguro ibyo bafite.
Mubamenyeshe ubwiza n’agaciro k’ukuri, kandi mubayobore ku
komatana na Kristo no mu rukundo rwe; bityo bazatera umugongo
ikintu cyose cyabatandukanya na we. Iryo ni ryo hame ababyeyi
bagomba gukoresha mu burezi bw’abana babo. Binyuriye mu
myitwarire mugira imbere y’abana bato, mushobora gutunganya
imico yabo mufashijwe na Kristo ikaba ikwiriye ubuzima buhoraho.1
Ababyeyi bagakwiriye kwegurira imibereho yabo mu kwiga
uburyo bwo guhindura abana babo abera bashobozwa n’imihati ya
kimuntu ifatanije n’iy’Imana. Uyu murimo mu bwaguke bwawo
n’inshingano zijyanirana nawo, barabyemeye uhereye igihe
babyaraga abana mu isi.2
Amategeko ni ingenzi mu gutuma urugo rugenda neza: Buri
muryango wa gikristo wose ukwiriye kuyoborwa n’amategeko;
ababyeyi bagomba guha abana babo icyitegererezo kizima bifuza
kuzabona muri bo binyuriye mu magambo yabo n’imyitwarire
bagirirana... Mwigishe abana n’ingimbi kwiyubaha ubwabo, kuba
abanyakuri ku Mana no kuba abakiranutsi ku mahame; kubaha
amategeko y’Imana no kuyumvira. Aya amategeko azayobora
noneho imibereho yabo kandi bazayifashisha mu mibanire bagirana
n’abandi.3
Amahame ya Bibiliya agomba gukurikizwa: Ni ngombwa ubudatuza
gukurikirana ko amahame agenga ubuyobozi bw’umuryango ko
atirengagijwe. Uwiteka ashaka ko imiryango yo mu isi iba igishushanyo
cy’imiryango yo mu ijuru. Igihe iyo miryango izayoborwa mu nzira nziza,
umwuka uzasukwa ku itorero kandi uryeze.4
Mbere y’uko ubutware Imana yifuza ko bugaragarira muri buri
muryango bushyirwa mu bikorwa , ababyeyi bagomba guhinduka
ubwabo kandi bagasobanukirwa icyo kubaha nk’abana bato
ubushake bw’Imana ari cyo, bazana intekerezo zafashwe mpiri na
Yesu Kristo.5
-265-
Imana ubwayo ni yo yashyizeho urufatiro rw’isāno y’abagize
umuryango. Ijambo ryayo ni ryo muyobozi nyakuri mu burezi
bw’abana. Ubwenge bwa kimuntu ntibwakoze ubushakashatsi
burenze ubumenyi bw’Imana kandi ntibwatekereje icyerekezo
cy’uburezi cyuzuye ubwenge burenze icyatanzwe n’Umukiza wacu.
Ninde wamenya amakene y’abana kurusha Umuremyi wabo? Ninde
wabashakira kugera ku byiza kurusha uwabacunguje amaraso ye
bwite? Iyaba twiganaga ijambo ry’Imana ubwitonzi kandi iyaba
twaryubahaga dukiranutse cyane, imitima mike ni yo yashavuzwa
n’imyitwarire mibi y’abana yuzuye ubugome.6
Mwubahe uburenganzira bw’abana: Mwibuke ko abana bafite
uburenganzira bugomba kubahwa.7
Abana bafite uburenganzira ababyeyi bagomba kubaha no guha
agaciro. Bafite uburenganzira bwo kwigishwa no guhabwa uburezi
buzababashisha kuba ingirakamaro, bubashywe kandi bakunzwe muri
rubanda hano ku isi kandi buzabaha ubushobozi bw’ubwenge bukwiriye
buzababashoboza kuba mu bantu bera kandi batunganye bo mu isi
y’ahazaza. Ni ngombwa kubwira abasore ko umunezero wabo wa none
n’uw’ahazaza ushingiye ahanini ku kamenyero bimenyereje mu bwana
bwabo no mu bugimbi bwabo. Bakagombye kwimenyereza hakiri kare
kubaha, kwitoza, kwiyanga no kwita ku munezero w’abandi. Bagomba
kwigishwa gutegeka imiterere yabo ihubuka, gufata ijambo ryose
ry’uburakari, bakaba iteka abanyarukundo, abanyarugwiro n’abitegeka.8
Ku mubyeyi umwe wangirijwe n’urukundo ruhumye: Guhera
kera, mwaretse muyoborwa n’urukundo ruhumye, rutari ikindi
usibye urukundo rubi. Biroroshye gufatana ku ntugu ariko ntimwari
mukwiriye gushyigikira ibyo bimenyetso by’urukundo keretse gusa
bishyigikiwe no kumvira kuzuye. Ubunenganenzi bwanyu,
gusuzugura kwanyu amabwiriza y’Imana ni ubwicanyi bubi.
Mushyigikira kandi mugashakira inzitwazo kutumvira muvuga
muti: “Umuhungu wanjye arankunda.” urukundo nk’urwo
ruraciriritse kandi nta gaciro rufite. Urukundo nyakuri rugomba
kuyobora mu muryango nta giciro rugira keretse gusa ko
rugaragarira mu kumvira…
Niba mukunda imitima y’abana banyu, mushikamane nabo.
Ariko mwahumishijwe n’ibimenyetso by’ubugwaneza bigaragarira
inyuma gusa kandi barabizi. Ibyo bimenyetso mubihe agaciro gake,
ahubwo wimbike kandi ugaragaze ibigize urukundo nyakuri. Anga
-266-
ibyo bimenyetso bitagira ishingiro kandi by’uburyarya mu gihe cyose
bitereshejwe kumvira no kubaha amabwiriza yawe.9
Ntimukagaragaze yaba urukundo ruhumye cyangwa gukariha
birenze urugero: Niba tutari ingaruzwamuheto z’urukundo
ruhumye, ntituri n’ingaruzwamuheto zo gukariha birenze urugero.
Abana ntibazanwa kuri Kristo ku mbaraga. Bashobora kuyoborwa
nta gahato karimo. Yesu yaravuze ati:“Intama zanjye zumva ijwi
ryanjye, ndazizi kandi zirankurikira” ntiyavuze ati: intama zumva
ijwi ryanjye kandi nziyoborana imbaraga mu nzira yo kubaha.
Uburezi bugomba kugira ikimenyetso cy’urukundo.
Ababyeyi ntibagomba gukomeretsa na rimwe abana babo binyuriye
mu bukonje bwabo n’amategeko yabo atarimo ubwenge. Gukariha
bisunikira imitima mu nshundura za Satani.10
Imbaraga y’ubutegetsi bufatanije n’urukundo igomba
kudushoboza guhagaraga dushikamye kandi tukagira ubugwaneza
mu buyobozi bw’umuryango. Birahagije gusa ko intego yacu iba iyo
guhesha Imana icyubahiro no kwarura abana bacu mu nzira y’ikibi
no kutagitera inkunga.11
Gukariha ntibitera kumvirwa: Ntihakagire n’umwe wibwira ko
gukariha no gusharira bikenewe kugira ngo yubahwe. Nabonye ingo
ziyobowe neza zitarangwagamo no kubwirana no kurebana nabi.
Nagiye mu yindi miryango aho amategeko yose yatangwaga mu ijwi
rya gitegetsi kandi urutoto ruhoraho n’ibihano bishaririye ari byo
byayoboraga kenshi. Mu muryango wa mbere abana biganaga
ababyeyi babo, kandi byari ingume ko bavuganaga hagati yabo bafite
gukariha. Mu muryango wa kabiri urugero rw’ababyeyi
rwakurikizwaga neza n’abana; amagambo akomeretsa ashaririye,
kunengana n’intonganya byahumvikanaga kuva mu gitondo kugeza
ni mugoroba.12
Amagambo ababaza abyara ubwoba kandi akarandura urukundo
mu mutima; nayo akwiriye kwirindwa. Aho kubyutsa mu muryango
ubwoba bubi, umugabo w’umunyabwenge, ufite urukundo kandi
utunganye azababera icyanzu cy’urukundo mu muryango. Niba
tunywera ku isōko y’amazi y’ubugingo, izaduha amazi meza atagira
ubusharire na buke.13
Amagambo akarishye ababaza umutima kandi agakomeretsa
imitima y’abana kandi inshuro nyinshi ibyo bikomere bitinda gukira.
-267-
Abana babazwa no gukiranirwa guto; kandi bamwe muri bo
bikabaca intege, bikarangira batagitega amatwi ijwi rikomeye kandi
rirakaye ribategeka, kandi na none bikarangira batakibabazwa
n’igihano icyo ari cyo cyose wabahanisha.14
Biteye akaga gucyahana ubukana bwinshi amafuti yoroheje.
Ukunenga gukarishye cyane, amategeko atarangwamo
imbabazi na nke biyobora mu gusuzugura amategeko ayo ari yo yose
kandi buhoro buhoro, abana barezwe batyo bazagaragaza kutubaha
n’amategeko ya Kristo.15
Garagaza gushikama kudahinduka n’ubutware butajegajega:
Abana bafite imiterere ikabakabwa kandi yo gukunda. Ushobora
kubahindura mu buryo bwihuse abanezerewe cyangwa ababaye.
Nyina w’abana ashobora kwireherezaho imitima y’abana be
binyuriye mu kubatoza ku rugero, mu magambo no mu bikorwa
byuzuye urukundo. Kuba umunyabukana cyane n’umunyagitugu
cyane ku bana ni ifuti rikomeye cyane. Gushikama guhoraho
n’ubutware butajegajega ni ingenzi ku migendere myiza ya buri
muryango. Mugaragaze mwitonze ibyo mushaka kuvuga, mukorane
amakenga kandi mukore icyo mwagambiriye gukora ariko nta na
kimwe muhindutseho.
Muzashobora kugaragariza urukundo abana banyu. Reka
ubunenganenzi bwanyu ntibubatere kubarekera mu mikino yabo,
mu bibanezeza no mu bibatera agahinda by’abana. Ntimukemere
kugira mu maso hijimye kandi ntimukemerere akanwa kanyu
gusohokamo amagambo akarishye. Imana yandika ibyo byose mu
gitabo cy’urwibutso.16
Ntibihagije gucyaha no kuburira: Bene data nkunda, nk’itorero
mwirengagije mu buryo buteye agahinda inshingano zanyu mufite
ku bana n’abasore. Mu gihe mubaha amabwiriza n’amategeko,
mwagombaga kubagaragariza imiterere y’umukristo mu mico yanyu
kandi ntimugaragaze uruhande rwa Satani. Abana bakeneye guhora
bitabwaho no kugirirwa impuhwe. Mwireherezeho imitima yabo
kandi mubabwire iby’urukundo rw’Imana cyane kuruta gutinya
Imana. Ababyeyi ntibazashobora kuyobora bagenzi babo mu gihe
bazaba batazi kuyobora imico yabo bwite. Ntibihagije gucyaha no
kuburira abana banyu. Mugomba na none kwiga gukorana
gukiranuka n’urukundo, no kugendana n’Imana mwicishije
bugufi.17
-268-
Inama ku mubyeyi w’umwana w’umunyabushake:
Umwana wawe si umutungo wawe, ntushobora kumukoresha [310] uko
wishakiye kuko ari umutungo w’Imana. Mwiteho ubudatuza, umubwire
ko ari uw’Imana. Ku bw’ubwo burezi igihe azakura azaba umugisha ku
bamuzengurutse. Ariko bizagusaba kugira amakenga menshi kugira ngo
ucubye ibyiyumviro bye byo gushaka kubayobora mwembi no gukora
mukurikije ubushake bwe.18
Ubuyobozi butajegajega kandi bushikamye: Neretswe ko
imiryango myinshi igenda idandabirana kubera ko umuyobozi wayo
yayitwazaga igitugu mu gihe ibintu byose byagakozwe mu
bwumvikane iyo yita ku nama n’ibyiyumviro bya bose.19
Ubuyobozi butagira gushikama mu muryango buteza ingorane
nyinshi zikomeye; mu by’ukuri ni bubi kuruta uko butabaho.
Ikibazo cyibazwa ni iki ngo, kubera iki abana b’ababyeyi bizera
kenshi baba intumva, abashizi b’isoni n’ibyigomeke. Ibyo bikomoka
ku burezi bakomoye iwabo. Kenshi, ababyeyi ntibemeranya ku
miterere y’ubuyobozi bw’umuryango.20
Ubuyobozi bujegajega: -Igihe kimwe baba bashikamye ku
kubaha amabwiriza, ikindi gihe ugasanga batubahiriza ibyo
babuzanije– buteza akaga ku mwana.21
Itegeko rusange rireba ababyeyi n’abana: Imana ni yo
mushingamategeko n’umwami wacu, kandi ababyeyi bagomba
kubaha amategeko yayo. Ayo mategeko abuza ababyeyi guhata
abana kandi akabuza abana gusuzugura ababyeyi babo. Umukiza
yuzuwe n’urukundo, imbabazi n’ukuri. Itegeko rye rirera, ni
iry’ukuri kandi ni ryiza, kandi rigomba kumvirwa n’ababyeyi kimwe
n’abana. Amategeko agomba kuyobora imibereho y’ababyeyi
n’iy’abana akomoka mu mutima w’urukundo rutagira akagero,
kandi imigisha ikungahaye y’Imana izakwira ku babyeyi bashyira
mu bikorwa itegeko ryayo mu ngo zabo no ku bana bazaryumvira.
Tugomba kumvamo ubushobozi bw’inkubwe ebyiri bukomoka mu
mbabazi n’ubutabera. “imbabazi n’umurava birahuye, gukiranuka
n’amahoro birahoberanye.” Imiryango yumvira iryo hame
bazagendera mu nzira y’Uwiteka bakorana ubutabera
n’amakenga.22
-269-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGE-
GIFA- REZO
RANSA
1 Manuscrit 4, 1893 Manuscript 4, 1893
Fundamentals of Christian Fundamentals of Christian
2
Education, P.67 Education, P.67
3 Lettre 74, 1896 Letter 74, 1896
4 Manuscrit 80, 1898 Manuscript 80, 1898
Review and Herald, 13 Mars
5 Review and Herald, 13 Mars 1894
1894
6 Signs of the Times, 24 Signs of the Times, 24
Novembre 1881 November 1881
7 Lettre 47 a, 1902 Letter 47 a, 1902
8 Fundamentals of Fundamentals of Christian
Christian Education, Education, P.67
P.67
9 Lettre 52, 1886 Letter 52, 1886
10 Review and Herald, 29 Review and Herald, 29 January
Janvier 1901 1901
11 Manuscrit 24, 1887 Manuscript 24, 1887
Signs of the Times, 11 Signs of the Times, 11 Mars
12
Mars 1886 1886
13 Lettre 8 a, 1896 Letter 8 a, 1896
14 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.3, P.532 vol.3, P.532
15 Manuscrit 7, 1899 Manuscript 7, 1899
16 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.3, P.532 vol.3, P.532
17 Testimonies for the Testimonies for the Church, vol
Church, vol 2 P 621 2 P 621
-270-
18 Lettre 69, 1896 Letter 69, 1896
19 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.4, P.127 vol.4, P.127
20 Signs of the Times, 9 Signs of the Times, 9 February
Février 1882 1882
21 Lettre 69, 1896 Letter 69, 1896
22 Manuscrit 133, 1898 Manuscript 133, 1898
-271-
ICYIGWA CYA 53: INGABO Y’UBUMWE Y’UMUTAMENWA
Inshingano zigomba gusangirwa: Binyuriye mu bumwe
bwuzuye no mu masengesho niho umugabo n’umugore bagomba
kwikorera inshingano ziremereye zigizwe no kuyobora abana babo
mu nzira nziza. 1
Ababyeyi bagomba gukorera hamwe nk’itsinda. Nta macakubiri
agomba kuba hagati muri bo. Ariko ababyeyi benshi bakora
barwanyana kandi abana bakagerwaho n’ingaruka z’amakosa
yabo…. Bijya bibaho ko umwe muri bo aba uworoheje cyane undi
akaba inkarishyi cyane. Iyo myitwarire igira ingaruka mbi mu irema
mico ry’abana. Ntibikenewe cyane gukoresha imbaraga
zihubukiweho kugira ngo hakorwe ubugorozi ku ngingo runaka,
ariko na none ntihakenewe kugaragaza impuhwe zirenze. Nyina
w’abana ntakwiriye guhisha amafuti y’abana ise, no kubemerera
gukora ibyo se yababujije. Ntagomba kubiba ishidikanya na rito mu
ntekerezo z’abana abatera kwanga imyanzuro yafashwe na se.
ntagomba na rimwe, binyuriye mu mikorere ye, gukoma mu nkokora
icyitegererezo cy’umugabo.2
Umugabo n’umugore nibabusanya kandi nibakora barwanyana,
umwe arwanya icyitegererezo cy’undi, umuryango uzahungabana;
yaba umugore cyangwa umugabo ntibazagira icyubahiro cyangwa
ngo bagire icyizere gikenewe mu gutuma urugo ruyoborwa neza...
Abana bihutira gutahura icyatuma amategeko n’amabwiriza agenga
umuryango bita agaciro kandi by’umwihariko ababuza
umudendezo.3
Umugabo n’umugore bakwiriye gushyira hamwe kugira ngo
bashobore kurera abana babo; buri umwe muri bo agomba gukora
uruhare rwe, asobanukiwe imbere y’Imana inshingano imureba yo
kurera abana be mu buryo bakwiringira uko bakora kose kugira
amagara mazima n’imico itunganye.4
Uko gukora amakosa byigishwa: Hari abagore benshi
b’abanyantege nke bemerera abana babo gukora amakosa
atakwihanganirwa, kandi na none bakayahisha umutware w’urugo.
Ku birebana no kwitaka cyangwa ibindi, nta na kimwe ababuza
keretse azi ko se ari bubimenye kuko azi ko yabirwanya.
-272-
Bityo bakaba bigishije abana kubeshya. Nyuma se w’abana
yabimenya, batangira gusaba imbabazi ariko bakavuga ukuri
kw’igice. Ni ukubura ubupfura ku ruhande rw’umugore: aba
yibagiwe ko umugabo yita kubana kimwe na we kandi ko adakwiriye
guhishwa amafuti yabo n’amakosa akwiriye kubakosora uhereye
mu buto bwabo. Abana bakamenya kutumvikana kuri hagati
y’ababyeyi babo n’ingaruka bibyara. Abana bagatangira kubeshya
no guhisha ibyo bakoze, ntibavuge ibintu uko biri yaba kuri nyina
kimwe no kuri se; batangira gufata akamenyero ko gukabya, ko
kubeshya, ko kuba indyarya no guhemuka, nta mutimanama
ubabuza amahoro.
Ikibi cyatangiye igihe umugore yahishaga umugabo we kandi nawe
arebwa n’imico y’abana be. Yagakwiriye kubwizwa ukuri kandi akabwirwa
ibintu uko biri.Kugaragaza kutumvikana bitera abana kugira akamenyero
ko kubeshya, k’uburyarya no kutaba inyangamugayo.5
Ababyeyi b’abakristo bagakwiriye gufata nk’ihame kumvikana ku
birebana n’uburezi bw’abana babo. Bamwe bacumura kuri iyi
ngingo: nta bumwe bagirana. Guteta kw’abana no gukora amafuti
yose kenshi bikomoka ku mafuti ya se ariko cyane ku ya nyina.
Imirimo ikura umugabo kenshi mu rugo kandi umugore we ni we
ugira ingaruka nyinshi ku bana; icyitegererezo cye gifite uruhare
rukomeye mu irema mico ry’abana.6
Abana bahungabanywa n’amacakubiri ari mu babyeyi babo:
Umuryango ugomba kuyoborwa neza. Umugabo n’umugore bashyize
hamwe bagomba gutekereza ku nshingano zabo kandi bakuzuza
inshingano zabo bazi impamvu. Nta kutumvika kugomba
kugaragara hagati muri bo. Reka umugabo n’umugore ntibakanenge
igenamigambi ryabo n’imyanzuro bifatiye imbere y’abana babo.
Niba umugore ataragira inararibonye ihagije mu kumenya Imana,
yakagombye kwiga impamvu n’ingaruka z’uburezi atanga kugira ngo
amenye niba bitaba isōko yo kongera ibibazo umugabo we ahura na
byo mu murimo akora wo gukiza abana be. Mbese nkurikira inzira
z’Uwiteka? Icyo gikwiriye kuba ikibazo cy’ingenzi.7
Niba ababyeyi batumvikana ku ngingo runaka, nibayijyeho
impaka batarikumwe n’abana kugeza ubwo bayumvikanaho.8
Kenshi ababyeyi ntibumvikana ku miyoborere y’umuryango.
Umugabo ubana gake n’abana be kandi akaba atazi imiterere
-273-
yihariye ya buri mwana n’imyifatire yabo arakariha. Ntazi kwiyobora
no kwitegeka mu gihe yarakaye. Umwana azi ibyo kandi aho
kumvira, yanga igihano. Rimwe umugore yirengagiza amafuti
runaka mu gihe ikindi gihe ayahanira yihanukiriye. Abana ntibazi
uko bifata kandi bagerageza kubara aho bashobora kujya
ntibahanwe. Uko niko tubiba imbuto mbi zizamera kandi zikera
imbuto.9
Niba ababyeyi bahurije hamwe muri uyu murimo wo kurera,
umwana azasobanukirwa icyo ategerejweho. Ariko umugabo
binyuriye mu ijambo cyangwa mu ndoro, agaragaje ko atemera
imikorere y’umugore we; niba abona ko adakurwa ku ijambo kandi
ko agomba kumugaragariza ko atanyuzwe na byo anyuriye mu
gukariha no kugaragariza impuhwe zirenze abana be no
kubatetesha, uyu mugabo aba yayobye. Azasobanukirwa byihuse ko
agomba gukora ibyo ashaka. Ababyeyi bakorera abana babo iri futi
bazabazwa kurimbuka kw’imitima yabo.10
Abamarayika bitegereza buri muryango wose babyitayeho
bashaka kureba uko abana bafatwa n’ababyeyi babo, n’abarezi
n’inshuti zabo. Abamarayika ni abahamya b’imiyoborere mibi iba
mu rugo rurangwamo no kutumvikana k’umugabo n’umugore.
Indoro, amagambo n’inyitso y’ijwi by’abagabo n’abagore byose
bigaragaza ko batumvikana mu kurera abana babo. Umugabo
anenga umugore, kugeza ubwo abana bazasuzugura ubugwaneza
n’urukundo nyina abagirira. Nyina w’abana, we agashaka
kugaragariza urukundo abana be, kubatetesha no kubanezeza,
kuko atekereza ko se akarishye kandi ko atihangana kandi ko
agomba gucubya gukariha yagaragaje.11
Musenge cyane kandi mutekereze mutuje: urukundo ntirwaramba,
yemwe no mu ruziga rw’umuryango mu gihe ubushake bwa kimuntu
butumvira ubushake bw’Imana. Ubushobozi bwose n’ibyiyumviro byose
bigomba kuba bihuje neza n’imico ya Yesu Kristo. Niba mu rukundo
no mu kubaha Imana, umugabo n’umugore bahuriza hamwe inyungu
zabo kugira ngo bayobore neza urugo rwabo, baziyumvamo amakene yo
gusenga cyane no gutekereza byimbitse. Uko bazashakisha Imana, amaso
yabo azahweza kandi bazabona intumwa mvajuru zije kubarinda
nk’igisubizo cy’amasengesho yabo y’urudaca asenganywe kwizera.
Bazanesha intege nke zo mu mico yabo kandi bazerekeza ku
gutungana.12
-274-
Imitima igomba guhuzwa n’imirunga yera y’urukundo:
Babyeyi, muhuzishe imitima yanyu imirunga yo gushyikirana
n’umunezero. Ntimugakurire mu kutumvikana, ahubwo mwegerane
biruseho; bityo nibwo muzaba mwiteguye kwireherezaho imitima
y’abana banyu mukoresheje imirunga yera y’urukundo.13
Mukomeze kubibira iki gihe n’igihe cy’iteka. Ijuru ryose
ryitegereza imihati yose ikoreshwa n’ababyeyi b’abakristo.14
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents, and students, Parents, and students,
P.127 P.127
2 Review and Herald, 30 Review and Herald, 30
Mars 1897 March 1897
Review and Herald,13 Mars Review and Herald,13
3
1894 March 1894
4 Pacific Health journal, Avril Pacific Health journal, April
1890 1890
5 Témoignages pour Testimonies for the church vol 1
l’Eglise, vol. 1, P.53 p 156, 157
6 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
vol. 1, P.52, 53 1 p 156,
7 Manuscrit 79, 1901 Manuscript 79, 1901
8 Review and Herald, 30 Review and Herald, 30 March
Mars 1897 1897
9 Signs of the Times, 11 Signs of the Times, 11 March
Mars 1886 1886
10 Review and Herald, 13 Review and Herald, 13 March
Mars
11 Manuscrit 36, 1899 Manuscript 36, 1899
-275-
12 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
Septembre 1891 September 1891
13 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
Septembre 1891 September 1891
14 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
Septembre 1891 September 1891
-276-
ICYIGWA CYA 54: IYOBOKAMANA MU MURYANGO
Ubusobanuro bw’iyobokamana ryo mu muryango: Gushyira
mu bikorwa iyobokamana mu muryango bigizwe no gukuza abana
mu kumenya no kubaha Imana. Buri umwe mu bagize umuryango
agomba kwigaburira inyigisho za Kristo, kandi inyungu za buri
mutima ni ukurindwa neza, kugira ngo Satani adashobora
kuwuyobya no kuwutandukanya na Kristo. Uru ni urugero buri
muryango wose ugomba kwihatira kugeraho. Buri umwe
mubawugize agomba kwiyemeza kutazigera ananirwa inshingano ye
kandi ko atazigera acika intege. Igihe ababyeyi bigisha abana babo
bari maso kandi bashikamye, nibabarerere guhesha Imana
icyubahiro, baba bakorana n’Imana mu gukiza imitima y’abana
Kristo yapfiriye.1
Inyigisho z’iyobokamana zifite agaciro kanini kuruta inyigisho
za gipagani. Ibyo bisobanuye ko mugomba gusengana n’abana
banyu, mukabigisha uko bakwegera Yesu kandi bamubwire ibyo
bakennye byose. Ibyo bisobanuye ko mu buzima bwanyu Yesu ari
byose kuri mwe kandi ko urukundo rwe rubatera kwihangana, kuba
abanyarukundo n’abanyempuhwe ariko ko mushikamye ku
mabwiriza muha abana banyu nk’uko byari bimeze kuri
Aburahamu.2
Uko mwitwara mu rugo rwanyu byandikwa mu bitabo byo mu
ijuru. Ushaka kuzaba umwe mu bera bo mu bwami bwo mu ijuru
agomba kubanza kwitwara nk’uwera mu muryango we. Niba
ababyeyi babaho nk’abakristo nyakuri mu muryango wabo, bazaba
n’abizera b’ingirakamaro mu itorero; bazashobora kuzuza
inshingano z’itorero n’iza rubanda neza nk’uko bayobora neza
umuryango wabo. Babyeyi, icyampa iyobokamana ryanyu ntiribe
irinyamuhango ahubwo ribe iry’ukuri.3
Iyobokama rikwiriye kuba umugabane w’uburezi butangirwa mu
muryango: Iyobokamana ryo mu muryango ryirengagizwa mu buryo
buteye agahinda. Abagabo n’abagore bishimira cyane umurimo wa kure.
Bisanzura birenze urugero kandi bakihumuriza bibwira ko ibyo bakora
mu murimo w’Imana bizatsindishiriza icyitegererezo kibi batanga ku ngo
zabo. Ariko ingo zabo ni umurima w’ibwirizabutumwa batasimburwaho
n’undi, kandi Imana nta rwitwazo na ruke yemera rwatuma birengagiza
kuwukoramo.4
-277-
Urugo iyobokamana rishyirwa mu bikorwa ni umugisha nyakuri.
Iyobokamana rizashoboza ababyeyi kuzuza umurimo nyakuri
w’ibwirizabutumwa Imana yabashinze. Abana bazarererwa mu
kubaha no mu kumvira Imana.5
Niba abasore bo muri iki gihe batita ku by’iyobokamana, ni
ukuvuga ko iyobokamana ryirengagijwe kuri iyi ngingo. Si
urukundo nyakuri kwemerera abana bacu guhaza ibyifuzo byabo
no kutabahanira gusuzugura amategeko yacu. Kimwe nk’uko igiti
kitagorowe kigondama.6
Kugira ngo iyobokamana rigire imbaraga muri rubanda, rigomba
kugira imbaraga mu muryango. Iyaba abana batozwaga gukunda no
kubaha Imana mu rugo; igihe bazinjira mu buzima bazaba biteguye
kuyobora imiryango yabo mu nzira y’Imana; amahame y’ukuri
azashimangirwa muri rubanda kandi imbaraga zayo
zizahigaragariza. Iyobokamana ntirishobora gutandukanywa
n’uburezi bwo mu muryango.7
Iyobokamana ryo mu rugo ni ingenzi cyane kurusha iryo mu
itorero: Ubukungu bw’itorero bushingiye ku mibereho yo mu rugo.
Imbaraga iyobora imibereho yo mu rugo ni nayo iyobora iyo mu
itorero; niyo mpamvu inshingano zo mu itorero zigomba guhera mu
rugo.8
Nitugira imibereho myiza y’iyobokamana i muhira, [319] amateraniro
yacu na yo azaba anejeje. Ubuyobozi bw’umuryango wanyu mubufate
neza kandi mu bwegurire Imana; ibirenzeho, mukore kandi muvuge
nk’abakristo iwanyu i muhira.
Mube abagira urukundo, mwihangane, mube beza kandi
mwiyoroshye muzi neza ko muri abarezi. Buri mugore wese ni
umwigisha ariko buri umwe akwiriye kuba umwigishwa mu ishuri
rya Kristo, kugira ngo bige uko bakwigisha abana babo, kugira ngo
bareme muri bo intekerezo zo gutungana.9
Iyo nta mibereho ya gikristo i muhira, ibyizerwa twiringira nta
gaciro byagira... Benshi baribeshya igihe batekereza ko imico yabo
izahinduka ku kugaruka kwa Kristo, ariko nta mutima n’umwe
uzahinduka igihe azatunguka. Ubu ni cyo gihe cyo kwihana amafuti
yo mu mico yacu kandi tukayanesha dufashijwe na Kristo, mu gihe
igihe cy’imbabazi kikiriho. Aha ku isi niho twitegurira kuba abagize
umuryango wo mu ijuru.10
-278-
Birakwiye kubaho iwawe bihuje no kwizera kwawe. Iyo
amagambo tuvugira i muhira aba ayo atarakwiriye kuba yo,
ubuhamya dutanga mu itorero ntibuzagira agaciro. Niba
mutagaragaza ubugwaneza, ubugiraneza, kwiyoroshya n’urugwiro
iwanyu, iyobokamana ryanyu rizaba ari imfabusa. Iyaba mu
miryango hari ubukristo bwimbitse, mu itorero habonekamo
imbaraga nyinshi.11
Ni ikosa rikomeye gushyira ku ruhande inyigisho
z’iyobokamana: Biteye akaga gakomeye kureka abana bagakura
batazi Imana.12
Ababyeyi bakora ikosa rikomeye cyane, iyo birengagiza kwigisha
iby’iyobokamana abana babo bibwira ko nyuma y’igihe runaka
bazabiha agaciro kandi ko igihe bazaba bamaze kuba bakuru,
bazifuza kugira inararibonye y’ibyiyobokamana. Babyeyi, mbese
ntimubona ko nimutabiba mu mitima yabo imbuto y’agaciro y’ukuri,
y’urukundo n’amabwiriza mvajuru ko Satani we azahabiba
urukungu?13
Kenshi ababyeyi bareka abana bagakura nta yobokamana
bagira, kuko batekereza ko bakiri bato, ko batashobora kuzuza
inshingano za gikristo… Igihe cyose nabo ari abagize umuryango,
ikibazo kirebana n’inshingano z’abana mu by’iyobokamana nta
gukekeranya na guke kigomba gushakirwa umuti. 14
Babyeyi muhagarare mu mwanya w’Imana hafi y’abana bayo
kugira ngo mubabwire mushikamye kandi mwitegeka ibyo bagomba
gukora n’ibyo badakwiriye gukora. Imihati yose mukoresha ku
bwabo mwuzuye ubugwaneza no kwitegeka bizateza mu mico yabo
ibitera ubushake no gufata imyanzuro... Ababyeyi bafite inshingano
yo kwigisha hakiri kare iyi ngingo, ku buryo umwana atazigera na
rimwe atekereza kwica isabato, cyangwa gusuzugura igicaniro
cy’umuryango cyangwa gukorakora. Umurongo ntarengwa ugomba
gucibwa n’ikiganza cy’ababyeyi ubwabo.15
Uhereye mu bwana niho uburezi bwiza buhuje n’amahame ya
Kristo bugomba gushyirwaho no gukurikizwa neza. Igihe imitima
y’abana igikabakabwa niho bagomba kubwirwa ibirebana n’ukuri
kw’iteka ryose. Ababyeyi bagomba guhora iteka bibuka ko
babaho, bakavuga kandi bagakorera mu maso y’Imana.16
-279-
Babyeyi, mbese mukora mute? Mutekereza ko mu
by’iyobokamana abana bakwiriye guharirwa umudendezo usesuye
bakikorera ibyo bishakiye? Mbese muzabareka nta kubaha inama
cyangwa kubahana mu bwana bwabo no mu bugimbi bwabo? Mbese
muzabemerera gukomeza gukora ibyo bishakiye? Niba ari uko
bimeze, musuzugura inshingano Imana yabahaye.17
Inyigisho muzihuze n’imyaka y’abana: Mu gihe abana bakiri mu
myaka yo kumva, ababyeyi bagomba kubabarira amateka ya Yesu kugira
ngo bashobore kumenya ukuri kw’agaciro kurebana n’umwana w’i
Betelehemu. Mubinjizemo ibitekerezo byo kwera koroheje gukwiranye
n’imyaka yabo n’ubushobozi bwabo. Binyuriye nu [321] masengesho, abana
banyu mubayobore kuri Yesu, kuko yabahaye ubushobozi bwo kwiga
ingingo z’iby’iyobokamana nk’uko biga kuvuga.18
Igihe bakiri bato, abana bashobora gufata icyitegererezo cy’ijuru.
Imana ibitaho by’umwihariko kandi iyo barezwe batinya kandi
bubaha Imana, bahinduka ubufasha aho kuba inkomyi ku babyeyi
babo.19
Ababyeyi bakwiriye kwita ku iyobokamana ryo mu rugo
rwabo: Umugabo n’umugore bafite inshingano yo kurinda
iby’iyobokamana i muhira.20
Umugore ntakananizwe n’imirimo myinshi imubuza guharirira
igihe ku kwita ku makene y’iby’umwuka mu muryango. Reka
ababyeyi basabe Imana ngo ibayobore mu mirimo yabo. Bapfukamye
imbere yayo, bazahakura gusobanukirwa neza inshingano zabo.
Bityo bashobora kuragiza abana babo wa Wundi utajya wibeshya
mu nama Ze no mu nyigisho Ze…
Umutware w’urugo ntakwiriye guharira umugore we, inshingano
zose zo kwigisha iby’iyobokamana. Ni umurimo ukomeye kandi buri
wese agomba gukora uruhare rwe mu gutegura abana babo ku
munsi ukomeye w’urubanza.21
Babyeyi muhorane abanyu igihe musohoza inshingano z’iyobokamana.
Mubakomereshe ikiganza cyo kwizera kwanyu kandi mubegurire Kristo.
Ntihakagire na kimwe kibatera guhunga inshingano ibareba yo kurera
abana banyu neza; ntihakagire inyungu y’iby’isi ibatera kubyirengagiza.
Imibereho yanyu ya gikristo na yo ntikabatandukanye na bo. Mwembi
mubayobore ku Mukiza kandi mubamenyereze ukuri mvajuru. Mubahe
akanya ko gushyikirana n’abakunda Imana. Mubahuze n’ubwoko
-280-
bw’Imana nk’abana mushaka gufasha kubaka imico izababashisha kugira
ubugingo buhoraho.22
Iyobokamana mu rugo ni iki ritageraho? Niryo rizakora umurimo
Imana yifuza kubona usohozwa muri buri muryango. Abana
bazarererwa mu kumenya no mu kubaha Umukiza. Bazigishwa
kandi barererwe kuba abagize umuryango w’Imana atari ab’isi.23
Abana bategereje ku babyeyi babo imibereho idahindagurika:
Byose bisiga ikimenyetso mu ntekerezo z’abasore. Bitegereza
imyitwarire y’ababyeyi babo, bakagerwaho n’ingaruka z’amajwi yabo
kandi bakigana neza imyitwarire yabo. Ababyeyi bahora bahekenya
amenyo baba bigisha abana babo ibyigisho bibi mu gihe runaka
bizabagora gucikaho ku giciro icyo ari cyo cyose. Abana bagomba
kubona imibereho y’ababyeyi babo ihuje no kwizera kwabo. Mu
kugira imibereho idahindagurika no kwitegeka niho ababyeyi
bashobora guteza imbere imico y’abana babo.24
Imana yubaha urugo rurimo gahunda: Abagira Imana nya mbere mu
muryango wabo, abigisha abana babo ko kubaha Imana ari ishingiro
ry’ubwenge, bahesha Imana icyubahiro imbere y’abamabarika n’imbere
y’abantu bamurikira isi umuryango uyobowe neza kandi ukunda Imana
ndetse ukayubaha aho kuyigomekaho. Kristo si umunyahanga mu rugo
rwabo, izina rye ni izina ry’umuryango, ryererezwa kandi ryubahwa.
Abamarayika bishimira kuba mu rugo Imana ari umwigisha mukuru,
n’aho bigisha abana kubaha iyobokamana, Bibiliya n’Umuremyi.
Imiryango nk’iyo ishobora kwitirirwa iri sezerano: “abanyubaha nibo
nzubaha.” 25
Uko bugururira amarembo y’umuryango Kristo: Iyo Kristo atuye mu
mutima, yinjizwa mu muryango. Abagabo n’abagore basobanukirwa
agaciro ko kubaho wumvira umwuka wera, kugira ngo abamarayika bo mu
ijuru bakora “Umurimo w’abazaragwa agakiza” bashobore kubigishiriza
mu miryango yabo no kubashoboza kurera abana babo. Birashoboka
kugira itorero rito ryubaha kandi rihesha icyubahiro Umucunguzi i
muhira.26
Iyobokamana ni ribe irireshya: Muhindure imibereho ya
gikristo ikintu kireshya. Muvuge iby’ubwami abakurikira Kristo
bazabamo. Nimukora ibyo, Imana izayobora abana banyu mu kuri
kose, kandi izabaha ibyifuzo byo kugera ku rugero rushyitse
ruzababashisha gutura mu mazu Kristo yagiye gutegurira
abamukunda bose.27
-281-
Ababyeyi ntibagomba kwemerera abana kugira iyobokamana
ry’umuhango ahubwo bagomba kwihatira kubagaragariza
amahame y’iteka nk’ukuri kureshya.28
Binyuriye mu mucyo wo mu maso habo, mu rugwiro rwabo rwa
gikristo n’urukundo rwabo rwumva abandi, ababyeyi bagomba
kwizirika ku iyobokamana rya Kristo.Bagomba gusaba abana kugira
kubaha no kumvira. ni ngombwa gucengeza mu mwana amahame
meza.29
Abasore bagomba guterwa akanyabugabo ko gukora ibyiza. Ariko
ifeza na zahabu ntibihagije mu gukora ibyo. Tubahishurire
urukundo, imbabazi n’impuhwe za Kristo, agaciro gakomeye
k’ijambo rye n’umunezero ubukiwe abaneshi. Mu kwigisha mutyo,
muba mukora umurimo uzahoraho iteka ryose.30
Kubera iki ababyeyi bamwe batsindwa?: Nubwo bavuga ko ari
abakristo, ababyeyi bamwe ntibasobanurira abana babo ko bagomba
kumvira Imana no kuyikorera, kandi ko ibinezeza byabo, ibyifuzo cyangwa
umunezero mwiza wabo n’ibyo babogamiramo bitagomba gukoma mu
nkokora uburenganzira Imana ibafiteho. “Kubaha Imana ni ishingiro
ry’ubwenge.” Iri hame rigomba guharaturwa neza mu mibereho yabo no
mu mico yabo. Ni ngombwa guharatura mu ntekerezo zabo imiterere
nyakuri y’Imana, binyuriye muri Kristo wapfuye kugira ngo dushobore
gukizwa.31
Babyeyi mbese mwatekereza ko nta gihe mufite cyo gukora ibyo
byose; ariko mugomba kugifata mukora umurimo wanyu mu
muryango wanyu, bitari ibyo ni Satani uzabunganira mu ntege nke
zanyu. Mukure mu mibereho yanyu ikintu cyose kibabuza gukora
neza izo nshingano, kandi murere abana banyu mukurikije
amahame y’Imana. Ntimwite ku birebana n’ubutunzi, ahubwo
mwishimire imibereho yoroheje, mugabanye amakene yanyu; ariko
mu izina rya Kristo, ntimukirengagize uburezi bw’iyobokamana
n’ubw’abana banyu. 32
Buri muntu mu bagize umuryango agomba kwiyegurira
Imana: Amabwirizwa yahawe Mose mu gihe cya Pasika afite
ubusobanuro bwimbitse; agomba gushyirwa mu bikorwa n’ababyeyi
n’abana bo muri iki gihe….
-282-
Umugabo yagombaga kuba umutambi w’urugo rwe. Igihe
yapfaga, n’imfura y’umuhungu we wagombaga gukora uwo
muhango wari ukomeye wo gusiga amaraso ku nkomanizo
z’umuryango. Iki ni igishushanyo cy’umurimo ugomba gukorwa
muri buri muryango. Ababyeyi bagomba guhuriza hamwe abana
babo mu ngo zabo maze bakabamurikira Kristo nka Pasika yabo.
Umugabo agomba kwegurira Imana buri umwe mu bagize
umuryango we kandi agakora umurimo washushanyaga umuhango
wa Pasika. Ni akaga kurekera abandi bagakora uwo murimo
ukomeye mu cyimbo cyawe.33
Reka ababyeyi b’abakristo bafate imyanzuro yo kuba
indahemuka ku Mana; nibateranirize abana babo mu ngo zabo
kandi bashyire ku nkomanizo z’imiryango yabo amaraso
ashushanya Kristo, yo yonyine afite ubushobozi bwo kurinda no
gukiza kugira ngo malayika murimbuzi atagira icyo atwara uruziga
rukundwa rw’umuryango. Mukore uko mushoboye kugira ngo isi
ibone ko mu rugo rwanyu imbaraga irenze iya kimuntu ari yo
ikoreramo. Ababyeyi nibagirane umushyikirano muzima n’Imana;
nibahagarare iruhande rwa Kristo kandi bagaragaze binyuriye mu
buntu bwe ibyiza byose byakorwa n’ubuhuze bwabo.34
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Manuscrit 24 b, 1894 Manuscript 24 b, 1894
Lettre 8a, 1896 2 3 4 5
2 Letter 8a, 1896
6 7 8
3 Manuscrit 53, non daté Manuscript 53,
Signs of the Times, 23 Signs of the Times, 23
4
Août 1899 August 1899
Review and Herald, 13 Review and Herald, 13 March
5
Mars 1894 1894
6 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.2, P.701 vol.2, P.701
Signs of the Times, 8 Avril Signs of the Times, 8 April
7
1886 1886
-283-
8 Signs of the Times, 1er Signs of the Times, 1er
Septembre 1898 September 1898
9 Manuscrit 70, non daté Manuscript 70,
10 Signs of the Times, 14 Signs of the Times, 14
Novembre 1892 November 1892
Messages à la jeunesse, Message to the young people
11
P.315 p 327
Signs of the Times, 23 Signs of the Times, 23 April
12
Avril 1894 1894
Signs of the Times, 6 Août Signs of the Times, 6 August
13
1912 s1912
Review and Herald, 13 Review and Herald, 13 April
14
Avril 1897 1897
15 Manuscrit 119, 1899 Manuscript 119, 1899
Rewiew and Herald, 13 Review and Herald, 13 March
16
Mars 1894 1894
Review and Herald, 13 Review and Herald, 13 March
17
Mars 1894 1894
Signs of the Times, 27 Signs of the Times, 27 August
18
Août 1912 1912
Signs of the Times, 23 Avril Signs of the Times, 23 April
19
1912 1912
20 Manuscrit 47, 1908 Manuscript 47, 1908
21 Lettre 90, 1911 Letter 90, 1911
Signs of the Times, 23 Avril Signs of the Times, 23 April
22
1912 1912
23 Manuscrit 7, 1899 Manuscript 7, 1899
24 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol 4, P.621 vol 4, P.621
-284-
25 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church
vol.2, P.158, 159 vol 5 p 424
26 Manuscrit 102, 1901 Manuscript 102, 1901
Review and Herald, 29 Review and Herald, 29
27
Janvier 1901 January 1901
Signs of the Times, 27 Août Signs of the Times, 27 August
28
1912 1912
Review and Herald, 27 Review and Herald, 27 June
29
Juin 1899 1899
30 Manuscrit 93, 1909 Manuscript 93, 1909
Review and Herald, 24 Review and Herald, 24 June
31
Juin 1890 1890
32 Manuscrit 12, 1898 Manuscript 12, 1898
Review and Herald, 21 Mai Review and Herald, 21 May
33
1895 1895
Review and Herald, 19 Review and Herald, 19
34
Février 1895 February 1895
-285-
ICYIGWA CYA 55: URUGERO RW’IBYUMWUKA
Satani ashaka guhindanya ihame ry’ubukwe: Wari umugambi
wa Satani yari yarize neza mbere y’umwuzure guhindanya
umuhango w’ubukwe; agaca intege ibisabwa muri wo, kandi
akagabanya ukwera kwawo. Nta bundi buryo yari yizeye yajyaga
gukoresha ngo yangirize ishusho y’Imana mu muntu, kandi ngo
akingurire urugi ibyago n’ingeso mbi.1
Satani azi neza igikoresho agomba kurwanya mu mutima
w’umuntu. Kubera ko yabyize abishishikariye mu gihe cy’imyaka
ibihumbi byinshi, azi impande runaka zo mu mico yigarurira mu
buryo bworoshye; kandi mu bisekuruza byinshi byagiye
bikurikirana, yagiye agerageza kugusha abantu bakomeye,
ibikomangoma mu Bisirayeli, akoresheje ibigeragezo nk’ibyageze ku
ntego yabyo i Baali-pewoli. Mu bihe byagiye bikurikirana, habayeho
abantu badafite imico ishikamye bagiye banyerera ku bitare byo
kunezeza irari.2
Intambara mu Isirayeli: Ukwishyira ukizana ni icyaha
cyakururiye urubanza rw’Imana kuri Isirayeri. Ukwiyubahuka
kugaragazwa n’abagore gutuma imitima igwa mu bishuko
ntikwarangiranye n’ibyabereye i Baalipewoli. Kabone nubwo ibihano
byagwiriye abanyabyaha mu Isirayeli, icyo cyaha cyisububiyemo
inshuro nyinshi. Satani yakoreshaga imbaraga ze zose, kugira ngo
acogoze ubwoko bw’Isirayeli.3
Ibyo intambara barwanye n’ibihugu n’imivumo ya Balamu
bitashoboye gutwara Abaheburayo, ibikorwa byabo bwite byo
kwiyandarika byabigezeho. Batandukanye n’Imana yabo. Uburinzi
bari bafite bubakurwaho. Imana ihinduka umwanzi wabo. Abantu
benshi b’ibimenywa bose, ibikomangoma n’abaciye bugufi
bacumuzwa no guhaza irari ry’umubiri wabo kugeza ubwo icyo
cyaha gihinduka icyaha rusange cy’ishyanga, gitera uburakari
bw’Imana ku iteraniro ryose.4
Amateka ari kwisubiramo: Ubwo twegereza iherezo ry’ibihe, nk’uko
yabigenje kera, Satani azakoresha ubushobozi bwe bwose n’ubushukanyi
bumeze nk’ubwo yakoresheje mu Isirayeli ya kera mbere y’uko binjira mu
gihugu cy’isezerano. Azatega imitego abavuga ko bakomeza amategeko
y’Imana n’abegereje kugera ku rugabano rwa Kanani yo mu ijuru.
Azakoresha imbaraga ze zose kugira ngo agushe imitima mu nshundura
-286-
ze kandi atere abiyita abana b’Imana ahereye ku ntege nke zabo. Satani
yamaramaje kugusha no kwanduza imitima anyuriye mu bishuko bye no
mu mitima y’abantu batategetse irari ryabo ngo barisanishe n’ubushobozi
bw’ikirenga bw’impagarike, bemereye intekerezo zabo kuyoborwa
n’ibyifuzo byabo bya kamere n’iruba ryabo rya kinyamaswa. Satani ntiyita
by’umwihariko ku bikoresho bitagira akamaro ahubwo imitego ye ayitega
abantu ashobora gukoresha nk’abakozi be kugira ngo bayobye abantu
maze babatere kugira umudendezo uciriweho iteka n’amategeko y’Imana.
Abantu bafite imyanya yiringirwa, bigisha ibyo amategeko y’Imana asaba
kandi mu kanwa kabo huzuyemo ibihamya byo kurengera ayo mategeko
abo ni bo Satani atega iyo mitego ye. Abo ni bo imbaraga ze za kidaimoni
azigabaho kandi ashoramo uburyo bwe bwose kugira ngo abaneshe
ahereye ku ntege nke zo mu mico yabo, kuko azi neza ko uwishe itegeko
rimwe aba ayatsembye yose. Bityo akaba yigaruriye umuntu wese.
Intekerezo, umutima, umubiri n’umutimanama byose bikajyanwa ku
kurimbuka. Niba ibyo bibaye ku ntumwa yo gukiranuka yahawe umucyo
mwinshi, cyangwa Imana ikaba yaramukoresheje nk’igikoresho cyihariye
mu murimo wo kwamamaza ukuri, intsinzi ya Satani iba ibaye nini cyane.
Umwanzi aba anesheje naho Imana yo ikaba yubahutswe cyane.5
Gukora ibibi biriganje muri iki gihe: Neretswe imiterere y’isi muri
iki gihe mu mashusho ateye ubwoba. [328] Ubukozi bw’ibibi ni gikwira
ahantu hose. Ukwishyira ukizana ni icyaha kigwiriye muri iki gihe. Nta
gihe na kimwe icyaha cyigeze cyigaragaza mu buryo buteye isoni nk’ubu.
Ibitotsi byica bitwikiriye isi kandi abakunda ukuri n’ubugwaneza bari
hafi gucika intege kuko babona ko gukiranirwa kumaze kuba gikwira
muri iki gihe, ko kwafashe impande zose kandi gufite umwete. Kandi si
mu batizera no mu bakobanyi gusa. Iyo bizaba kuba ari ibyabo gusa!
Ariko ibiri amambu abakristo benshi nabo barabikora! Yemwe n’abavuga
ko biringiye kandi bategereje kugaruka kwa Kristo ntibabyiteguye
kurusha Satani. Ntibiyezaho imyanda yose. Biyeguriye mu busambanyi
ku buryo ibitekerezo byabo bitaboneye no kwibwira kwabo kukaba
guhindanye. Nibidashoboka ko intekerezo zabo zagarukira ku ngingo
zera kandi ziboneye nk’uko utagerageza kubuza amasōko ya Niagara
gutemba... Buri mukristo wese agomba kwiga gutegeka irari rye kandi
akayoborwa n’amahame nyakuri. Ibitari ibyo, izina ry’umukristo ntiryaba
ridukwiriye.6
Urukundo rw’agahararo ruraganje. Abagabo bubatse bagirana
agakungu n’inkumi n’abagore; abagore na bo wagira ngo bararozwe
cyangwa ngo bataye ubwenge, ntibacyibaza ku by’umwuka no
gutekereza neza, bakora ibyo ijambo ry’Imana n’ibihamya
-287-
by’umwuka w’Imana biciraho iteka. Bazi neza imiburo n’imicyaho,
ariko ibyo ntibibabuza kujya mu nzira mbi abandi babanje gucamo.
Wagira ngo bari gukina umukino wo kubayobya ubwenge, Satani
abayobora mu kwirimbura, mu gushyira mu kaga umurimo
w’Imana, ku kongera kubamba Umwana w’Imana no kumukoza
isoni.7
Ubujiji, gukunda ibinezeza, kumenyera icyaha byangiriza
umutima, umubiri n’intekerezo, byuzuza mu isi ibibembe by’
iby’umwuka; malariya y’iby’umwuka igatsemba ibihumbi
n’uduhumbagiza. Ni iki twakora ngo dukize urubyiruko rwacu? Twe
twakora bike, ariko Imana nzima, iri ku ngoma ibasha gukora
byinshi.8
Ubwoko bw’Imana bugomba kwitwara bitandukanye n’ab’isi:
Gukora ibibi nta rubibi kuriho muri iki gihe cyo kwangirika
ntikugomba kugenderwaho n’abigishwa ba Kristo. Agakungu
kaboneka muri iki gihe ntikari gakwiye kubaho mu bakristo bitegura
kuzabaho mu mibereho idapfa. Niba kwifuza, kwangirika k’ubwenge,
ubusambanyi, ubugome n’ubwicanyi ari inkuru isanzwe mu batazi
ukuri kandi banga kuyoborwa n’amahame y’ijambo ry’Imana, mbega
ukuntu abavuga ko ari abigishwa ba Kristo, bafitanye
umushyikirano n’Imana n’abamarayika bagakwiriye gutanga
urugero rwiza kandi rwera! Ni ngombwa cyane, binyuriye mu kwera
kwabo n’inyifato yabo kugaragaza itandukaniro riri hagati yabo
n’abayoborwa n’irari rya kinyamaswa!9
Kurimbuka n’akaga bigenda byiyongera: Muri iki gihe
cy’ubuhenebere, hazaboneka abantu benshi bahumishijwe n’icyaha
ku buryo bazihitiramo gukora ibibajemo kuko ari byo bihuje
n’ibyifuzo bibi bya kamere n’umutima wabo uhindanye. Aho
kwirebera mu ndorerwamo y’amategeko y’Imana no kwisanisha
n’amahame y’Imana, bemerera abakozi ba Satani kwimika
amategeko ye mu mitima yabo. Abantu bamaze kwandura mu
mutima biraborohera cyane kugoreka ibyanditswe kugira ngo
batsindishirize gukiranirwa kwabo aho kuzibukira guhindana
n’ibyaha byabo, ngo baboneze imitima n’ubuzima bwabo. Abantu
nk’abo bagenda biyongera kuruta uko twibwira, kandi bazaba
benshi uko turushaho kwegereza iherezo ry’ibihe.10
Iyo imbaraga iyobya ya Satani yigaruriye umuntu, Imana iribagirana,
mu gihe umuntu wuzuyemo ibyifuzo bihindanye ashyirwa hejuru. Iruba
-288-
ryihishe rishyirwa mu bikorwa n’iyo mitima nk’aho ari ugukiranuka. Ibyo
ni nk’uburozi… Mu buyobe no mu iruba iteka harimo imbaraga yangiriza.
Intekerezo zicura umwijima ntizongere gutekereza iby’ubwenge, kandi
kwibwira kukazitandukanya ubudatuza no kwera. Amaso y’iby’umwuka
acura umwijima kandi abantu batagiraga inenge mu mico yabo kugeza
icyo gihe, bakayobywa n’ubucakura bw’abakozi ba Satani biyita ko ari
intumwa z’umucyo. Icyitegererezo batanga gikomoka ku bushobozi
bwabo bwo kwizera ibitari byo. Iyo biyerekana nk’uko bari kandi
bagahishura ibishuko bahangana na byo, bakabyirukanye nta
gushidikanya ariko babanza gukora bashaka kwigarurira impuhwe
n’icyizere cy’abandi, babigaragazaho nk’abantu b’Imana bera, bitangiye
umurimo w’Imana nta nyungu bakeneye. Nk’intumwa za Satani
zidasanzwe ubwo ni bwo bongera gukora umurimo wabo w’uburiganya
wo kwigiza imitima kure y’inzira nziza mu kugerageza gutesha agaciro
amategeko y’Imana.11
Abagabo n’abagore bakwiye guhora mu mwanya wabo kandi
bakabaho ari inyangamugayo - Intekerezo z’umugabo cyangwa
umugore ntizigwa umunsi umwe, ngo zive mu kwera no mu
gutungana maze ngo zijye mu guhindana, kwangirika no mu bugizi
bwa nabi. Bisaba igihe kirekire ngo kamere ya kimuntu ihinduke ise
na kamere y’Imana, cyangwa guhindura ibyaremwe mu ishusho
y’Imana ngo bihinduke ibiremwa bikurikiza iruba ryabyo riva kuri
Satani. Mu kwitegereza neza niho duhindurwa. Nubwo umuntu
yaremwe mu ishusho y’Imana, ariko ashobora kwigisha intekerezo
ze kugeza aho icyaha cyamuteraga ubwoba, bisoza gihindutse
ikimuryohera. Narakeraho kuba maso no gusenga azaba anarekeye
aho kurinda igihome cy’umutima we, kandi azaba yishyize mu nzira
y’icyaha n’ubugizi bwa nabi. Intekerezo zirandura kandi ntuba
ugishobora kwikura muri uko guhindana mu gihe cyose uba ugifite
akamenyero ko gutegekwa n’ubushobozi bw’ubwenge
n’ubw’intekerezo biwuganisha mu irari rihindanye. Birakwiye
kurwana intambara nta gucogora turwana n’umwuka wa kamere;
imbaraga iboneza y’ubuntu bw’Imana, izakuza intekerezo
kandi ikazimenyereza kwibwira ibyera kandi bitunganye
zizatuzaho ari nk’ubutabazi bukwiriye.12
Nta muntu n’umwe, yaba muto cyangwa mukuru, waba mu
mutekano igihe cyose atiyumvamo amakene yo gushaka kuri buri
ntambwe inama z’Imana. Abahorana umushyikirano wabo n’Imana,
nibo bonyine gusa baziga kwerereza ubushake bw’Imana, imbere
y’ubw’abantu, no gukunda kwera, kwera kw’umutima, kwicisha
bugufi n’ubugwaneza. Umutima wabo ugomba gushikama nk’uwa
-289-
Yozefu. Ibishuko bigambiriye kubakura mu nzira nziza
bazabineshanya ubutwari bavuga ngo: “Nabasha nte gukora icyaha
gikomeye gityo, ngacumura ku Mana?” Igishuko gikomeye cyane
ntikiduha urwitwazo rwo gutsindwa na cyo. Igitutu mwaba
mushyizweho uko cyaba kingana kose, icyaha giterwa n’umwanzuro
wihitiyemo wowe ubwawe. Ikibi cyose gikomoka mu mutima
utarahindutse. 13
Kugira ngo dushobore guhangana n’akaga ko muri iki gihe,
nk’ubwoko bukomeza amategeko y’Imana, mbese ntidushobora
gukura hagati muri twe icyaha cyose, gukiranirwa kose no
kwangirika kose? Mbese abagore bavuga ko bizera ukuri,
ntibazahagarara ku minara yabo no ku mazamu yabo kugira ngo
badaha urwaho na ruto urukururano n’agakungu? Bashobora
kugarira amarembo y’ibishuko byinshi niba bazi kwitegeka no
kwifata neza igihe cyose.14
Abagore bakwiriye kugira imyitwarire ihanitse: Ndandika ibi
mfite umutima ubababye, abagore b’iki gihe abubatse n’abatari
bubaka kenshi ntibiyubaha nk’uko bibakwiriye. Bakora umurimo
w’ubushukanyi wo kureshya abagabo. Bashakisha uko abagabo
bashyingiwe n’abasore batarashyingirwa babitaho kandi abatagira
imbaraga z’ubwenge bafatwa n’iyo mitego. Amakosa nk’ayo iyo
yirengagijwe, byica ubushobozi bw’ubwenge kugeza ubwo gukora
ibidakwiriye bidafatwa nk’aho ari icyaha. Bityo mu bwenge
hakavuka ibitekerezo bitajyaga kubaho iyo umugore yigumira mu
mwanya we wo kwiyoroshya no kwiyubaha. Umugore ashobora no
kuba atari afite umugambi mubi ngo abe yabanje kubitekerezaho
ariko ntibyamubuza kubera igisitaza abagabo bashukika bari
bakeneye ubufasha bwose ku bo bahura na bo bose. Ibibi byinshi
byakumirwa umugore aramutse agira amakenga, yiyubaha,
adakabya kwisanzura n’abo badahuje igitsina, ahubwo akagumana
kwifata ko mu rwego rwo hejuru n’ubunyangamugayo.15
Hashize igihe kirekire mfashe umwanzuro wo kubwira
barumuna banjye ko nkurikije ibyo neretswe n’Uwiteka inshuro
nyinshi, bazabazwa iryo futi rikomeye cyane. Ntibirinda igisa n’ikibi
cyose. Ntibagira amakenga mu myitwarire yabo nk’uko
byagakwiriye abagore bavuga ko ari abakristo. Amagambo yabo na
yo ntiyatoranijwe nk’uko byagakwiriye abagore bakiriye ubuntu
bw’Imana. Bagirana urukururano na basaza babo.
-290-
Nkurikije umucyo Uwiteka yampaye, Barumuna bacu
nibahindure inyifato. Bakagombye kwifata cyane, bakareka kuba
inshyōmōtsi, kandi bakimenyereza muri bo “Kugira isoni no
kwirinda”. Igihe abahungu n’abakobwa bahuye bavuga amahomvu
menshi mu biganiro byabo. Abagore bavuga ko ari abakristo
bakunda imigaryo, urwenya no gukwenkwenuka. Ibyo ntibikwiriye
kandi bibabaza umwuka w’Imana. Iyo myitwarire igaragaza ko
batagira kwera nyakuri kwa gikristo. Aho gushikamisha imitima ku
Mana, bazana umwijima ukomeye, birukana abamarayika b’ijuru
bera kandi batunganye maze abo baroshye muri ibyo bibi bakagwa
buheriheri.16
[333]
Inshuro nyinshi abagore ni abashukanyi. Mu nzira nyinshi
abagore bikururiraho abagabo bubatse cyangwa batari bubaka maze
bakabatera gukandagira amategeko y’Imana kugeza ubwo
barimbura akamaro bari bafite mu murimo w’Imana no gushyira
imitima yabo mu irimbukiro... Iyaba abagore bazamuraga gusa
urugero rw’imibereho yabo, kandi bagahinduka abakozi bakorana
na Kristo icyitegerezo cyabo cyateza akaga gake. Ariko
ubunenganenzi bwabo bwo kudasobanukirwa inshingano bafite ku
muryango n’ibyo Imana ibasaba, bitera icyitegererezo cyabo
kwerekera mu cyerekezo kibi, ubushobozi bukagabanuka
n’umurimo wabo nawo ntugire ikimenyetso cy’Imana.17
Hari abakobwa benshi bataye umutwe, abagore batagira
umutima, batagira isoni, bafite impano yo kureshya, bishimira
kubana n’abasore, bashakisha uko bashyeshyengwa n’abagabo
kandi bagatera abagabo bashyingiwe cyangwa abasore
batarashyingirwa kubifuza; bityo rero ni mudahorana gushikama
nk’icyuma, muhanze amaso yanyu Yesu, muzafatwa n’inshundura
za Satani.18
Abagore nk’abahagarariye Kristo, ndabahendahenda, mwebwe
muvuga ko mufite ukuri kw’iki gihe, kutigera mugirana
umushyikirano na muke n’abanduye mu ntekerezo kandi mu
gahunga ubucuti bw’abantu bayoborwa n’intekerezo zanduye.
Mwange urunuka ibi byaha byanduza. Haba ndetse no mu biganiro
byanyu mwitandukanye n’abashobora kwerekeza intekerezo zanyu
muri byo, kuko “Ibyuzuye umutima ari byo akanwa kavuga.”za
rwihereranwa kuko ibyo bwakwanduza umutima nk’uko amazi
yanduye ahindanya umuyoboro anyuramo.19
-291-
Umugore wemera ko bavugira imbere ye amagambo adakwiriye,
cyangwa ko bamushimagiza ntameze nk’uko Imana yifuza; abagore
bemera kugira urukururano, cyangwa bakira ibitekerezo byanduye
ntibihesha agaciro gakwiriye umugore waremwe mu ishusho
y’Imana.20
Kurindwa n’igihome cyo kwera: Bashiki bacu bagomba
kwimenyereza kwiyoroshya nyakuri; ntibagomba kwigira
inshyanutsi, indondogozi n’abashizi b’isoni ahubwo bakwiriye kuba
abitonda n’abifata by’umwihariko mu magambo. Ni bimakaze
urugwiro. Ni byiza kandi birakwiriye imbere y’Imana ko abagore
baba abanyarukundo, abagwaneza, abanyempuhwe, bazi
kubababrira kandi bicisha bugufi. Nibagira iyi nyifato,
ntibazakururwa n’ibirangaza by’abagabo baba abo mu itorero
cyangwa abo hanze yaryo. Bose bazasobanukirwa ko abo bagore
bubaha Imana ko bakikijwe n’igihome cyo kwera kibarinda
urukururano ruteye akaga.
Abagore bamwe bavuga ko ari abakristo bagaragaza kwishyira
ukizana n’ubuhutsi bibashora mu kugwa mu mafuti no gukora ibibi.
Ariko abagore b’abakristo bamenyereza intekerezo zabo n’imitima
yabo kwibwira ingingo zikomeza kwera kw’imibereho yabo, kandi
imitima yabo ikagirana umushyikirano n’Imana, ntibizoroha
kubatandukanya n’inzira itunganye yo gukiranuka. Bene abo
bazatsinda uburiganya bwa Satani kandi bazaba biteguye
guhangana n’imyambi ye. 21
Ndabahamagara mwe abigishwa ba Kristo kwerereza ibyo
mwizera, mwimakaza ibuye ry’agaciro kenshi ari ryo kwiyoroshya.
Rizarinda gutungana kwanyu.22
Gutegeka intekerezo: Mukwiye gutegeka intekerezo zanyu,
ntibizaborohera; muzabigeraho gusa binyuriye mu mihati
ikurikirana kandi rimwe na rimwe ishaririye. Ibyo ni byo Imana
ibasaba; ni inshingano ireba ikiremwa cyose gifite ubwenge. Imbere
y’Imana muzabazwa ibitekerezo byanyu. Nimwishimira mu nzozi
z’ubupfu, mwemerera intekerezo zanyu gutindagira ku ngingo
zitera, imbere y’Imana muri abanyabyaha ku rugero runaka, nk’aho
ibyo bitekerezo byashyizwe mu bikorwa. Kuba ibyo bitekerezo
bitashyizwe mu bikorwa n’uko uburyo bwo kubikora bwabuze.
Kurara ututira mu muyaga, ukabyuka [335] wubaka mu kirere ni
akamenyero kabi kandi kangiriza. Iyo ako kamenyero kamaze
-292-
gushinga imizi, biragorana cyane kugahindura ngo intekerezo
zerekezwe ku ngingo zera, ziboneye kandi zihanitse.23
Mwirinde gushyeshyengwa: Njya mbabara cyane iyo mbonye
abagabo bahimbazwa, bashyeshyengwa kandi bashimagizwa.
Imana yanyeretse ko abishimira gukorerwa bene ibyo badakwiriye
kuvuga izina ryayo. Nyamara ntibabura gushyirwa hejuru n’abantu
bafite ubwenge bufite aho bugarukira barebera ku bigaragara gusa.
Barumuna banjye ntimugashyeshyenge na rimwe kandi
ntimugashonyagize abagabo bashobora kwibeshya kandi bayoba
baba ari abasore cyangwa abasaza, baba bubatse cyangwa
batubatse. Ntimuzi ahari intege nke zabo kandi ntimuzi niba uko iyo
nyifato mubagaragariza ndetse n’uko gutakagizwa kurenze
bitazatebutsa kurimbuka kwabo. Nterwa ubwoba ngashoberwa iyo
mbonye ukuntu benshi bagaragaza kutagira ubwenge kuri iyi
ngingo.
Abagabo bakora umurimo w’Imana kandi batuje Kristo mu
mitima yabo ntibazoroshya urwego rwo kwera kwabo ahubwo
bazaruzamura ubudatuza. Ntibazanezwa no gushimagizwa
n’abagore cyangwa no kwitabwaho na bo. Abagabo baba abubatse
cyangwa ingaragu, bakwiriye kuvuga bati: “Muramenye! Sinzigera
na gato ntanga urwaho rwatuma izina ryanjye ryiza rivugwa nabi.
Izina ryanjye ni igishoro cy’agaciro kiruta ifeza n’izahabu. Reka
ndirinde kugira ibizinga. Abantu nibibasira izina ryanjye bye kuzaba
bitewe n’uko nabahaye urwaho rwo kumvuga, ahubwo bizabe bitewe
n’impamvu zihuye n’izateye abantu kuvuga nabi Kristo: bamuhoye
kwera no gutungana kw’imico ye, kuko yari umucyaho uhoraho kuri
bo.”24
Niba umugabura agerageje kukureshya: Kureshyareshya kose
nubwo kwaba kugihingutsa umutwe uwaba abikoze uwo ari we
wese, ukurarikira kwishimira mu cyaha cyangwa agutera kurenga
imbibi washingiwe akwiriye gufatwa nk’igitutsi gikomeye cyane
gitesha agaciro umugore. Ku gusoma ku itama bikorewe ahantu
cyangwa mu bihe bitandukanye bikwiriye kugutera kwirukana iyo
ntumwa ya Satani uzinutswe. Niba bikozwe n’ufite umwanya
w’ingenzi, ukora imirimo yera, icyo cyaha cyikuba inshuro icumi
kuba kibi kandi kigomba gutera umugore cyangwa umukobwa
utinya kandi akubaha Imana guhinda umushyitsi, atari uw’icyaha
yashakaga ko mukora gusa ahubwo akanaterwa ubwoba
n’uburyarya n’ubucakura bwagaragajwe n’umuntu wubashywe
kandi uzwi nk’umugaragu w’Imana. 25
-293-
Niba bigeze aho umugabura w’ubutumwa bwiza ananiwe
gutegeka irari rye ribi kandi akaba adakurikiza icyitegererezo
cy’intumwa, bityo agasuzuguza umurimo we no kwizera kwe kugeza
ubwo yishimira mu cyaha; ntibikwiriye ko bashiki bacu bavuga ko
bera batekereza n’akanya na gato ko icyaha cyangwa igicumuro
cyagabanije gukomera kwacyo ngo ni uko umugabura wabo na we
yagikoze. Niba abantu bari mu myanya yiringirwa birunduriye mu
gukora icyaha, ntibigomba koroshya uburemere bw’icyaha mu
ntekerezo z’uwo ari we wese. Icyaha kigomba kugaragazwa
nk’igikomeye kandi nk’igishishana nk’uko byari bimeze batari
bagikora; kandi abafite intekerezo zitunganye kandi zihanitse
bagomba kwanga urunuka no kwirinda uwishimira kuba mu cyaha
nk’uko bahunga babonye inzoka y’ubumara bwica. Iyaba abakobwa
beraga kandi bakagira kubonera ko mu mutima, bagashwishurije
ibitekerezo byanduye bibageraho nubwo byaba bikomotse ku
mugabura wabo ku buryo atazongera kubisubīra.26
Gukiranuka ku masezerano yo gushyingiranwa: Mbega ukuntu
umutware w’urugo agomba kugira amekenga menshi niba ashaka
kuguma akiranutse ku masezerano yo gushyingirwa! Mbega ukuntu
agomba kugira amakenga kugira ngo adatera mu bakobwa cyangwa mu
bagore bashyingiwe ibitekerezo binyuranye n’umugambi uhanitse kandi
wera w’amategeko y’Imana! Kristo atugaragariza uburyo ayo mategeko
afite ubusobanuro bwagutse; agera no mu ntekerezo, mu byifuzo
n’imigambi yo mu mutima. Aho benshi ntibahitayeho. Ibyiyumviro byabo
ntibiboneye kandi imico yabo nti yera nk’uko Imana ibibasaba. Uko
umuhamagaro wabo waba ungana kose, uko italanto zabo zaba
zirabagirana kose, Imana izabandikaho gukiranirwa kwabo; izabaciraho
iteka ko ari abanyabyaha ruharwa kandi ko bakwiye gusukwaho umujinya
wayo kurusha abafite italanto nto, abahawe umucyo muke kandi n’abari
bafite imbaraga rukuruzi nke.27
Nahawe ubutumwa bwo kubwira abagabo bashyingiwe ngo:
Mugomba guha abagore banyu bo babyeyi b’abana banyu urukundo
n’icyubahiro kurusha abandi bose. Ni bo mugomba kugaragariza ko
mubitayeho kurusha abandi kandi kugambirira ibyabanezeza ni byo
bigomba kuzura mu ntekerezo zanyu .28
Nabonye ingo nyinshi aho umugabo atashoboraga kwifata kandi
atiyubahaga nk’ibikwiriye umugabo waremwe mu ishusho y’Imana
kandi ukwiriye kuba umwigishwa wa Kristo. Yirengagije
kugaragariza urukundo, ubugwaneza n’urugwiro bikwiye umugore
-294-
we yari yarasezeranije imbere y’Imana n’imbere y’abamarayika ko
azamukunda, ko azamwubaha kandi akamuha icyubahiro mu
kubaho kwabo kose. Ahubwo umukobwa wari umukozi wo mu rugo
yiyitayeho, atangira kurimbisha imisatsi ye mu buryo bureshya uwo
mugabo atangira kunezezwa na we , amukunda urukundo
rw’ubupfu. Ntiyongera kwita ku mugore we no kumugaragarariza
urukundo nka mbere. Nta gushidikanya aha ni Satani wari uyoboye.
Mwubahe abakozi banyu, mubagaragarize ubugwaneza, mubahe
agaciro ariko ntimukarenge ingabano. Reka inyifato yanyu ye
kugaragaramo icyatuma bibwira ko mukeneye kugirana
umushyikirano wihariye na bo.29
Uruziga rw’umuryango ntirugomba kuvogerwa: Mbega ukuntu
ubuzima bw’abantu benshi bwashaririye bitewe no kuvogera uruziga
rw’amabanga agomba kwiharirwa na buri muryango, rwagenewe kurinda
kwera no kubonera kwawo! Umugore yiringiye undi muntu wa gatatu
amugira incuti magara amuhishurira amabanga yihariye y’urugo. Ni [338]
uburiganya bwa Satani bugambiriye gutandukanya imitima
y’abashyingiranywe. Uwagira ngo ibyo bihagarare! Ingorane nyinshi
zakwirindwa. Amafuti uzi kuri mugenzi wawe yabike mu mutima wawe.
Ibirushya byawe byose ubibwire Imana yonyine. Ishobora kuguha inama
nziza kandi ikakubera umuhumuriza utagira impinduka .30
Igihe umugore abwira undi mugabo ingorane zo mu rugo rwe
n’ibitagenda neza ku mugabo we, aba yishe amasezerano yo
gushyingiranwa kwabo; aba atesheje agaciro umugabo we kandi
akaba ahiritse inkuta zirinda kwera kw’abashyingiranywe; akaba
yuguruye cyane amarembo kandi akaba ararikiye Satani kwinjira
mu muryango we n’ibishuko bye bibi byose. Ibyo ni byo na Satani
yifuza. Igihe umugore asanze mwene data akamubarira inkuru
z’ingorane, ibimutera agahinda n’ibigeragezo bye, agomba kumugira
inama ko niba ari ngombwa ko izo ngorane azibwira undi muntu,
agomba guhitamo abagore yiringira akaba ari bo abibwira, bityo
hazaba hirinzwe igisa n’ikibi cyose cyazana igitutsi ku murimo
w’Imana.31
Uko twakwirinda ubuyobe: Ndabwira abantu bacu nti: niba
muhagaze hafi ya Kristo, mugambiriye kurimbisha kwizera kwanyu,
imibereho ifite gahunda n’ibiganiro byera ibirenge byanyu
ntibizakandagira mu nzira zabuzanijwe. Nimuba maso,
mugakomeza kuba maso musenga, mugakora ikintu cyose nk’aho
Imana ibahanze ijisho, muzarindwa kugwa mu bishuko kandi hari
ibyiringiro by’uko muzagumana kwera nta kizinga kugeza ku
-295-
iherezo. Nimugumana kwiringirwa mwatangiranye kugeza ku
iherezo, muzagendera mu nzira z’Imana kandi icyo ubuntu
bw’Imana bwatangiye muri mwe, kizahembwa ubwiza mu bwami
bwo mu ijuru. “Imbuto z’umwuka ni urukundo, ni ibyishimo, ni
amahoro no kwihangana, no kugira neza, n’ingeso nziza no
gukiranuka, no kugwa neza no kwirinda, ibimeze bityo nta mategeko
abihana. Aba Kristo Yesu, babambanye kamere n’iruba n’irari
byayo.” 32
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO
MU GIFARANSA BYAKORESHEJWE MU
CYONGEREZA
1 Patriarches et prophètes, Patriarchs and prophets p
P.312 338
Patriarches et prophètes, Patriarchs and prophets p
2
P.437 457
Review and Herald, 17 Mai Review and Herald, 17 Mai
3
1887 1887
4 Review and Herald, 17 Mai Review and Herald, 17 Mai
1887 1887
5 Review and Herald, 17 Mai Review and Herald, 17 May
1887 1887
6 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
vol. 2, P.459 2 p 346,347
7 Manuscrit 19 a, 1890 Manuscript 19 a, 1890
8 Manuscrit 8, 1894 Manuscript 8, 1894
9 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.459 vol.2, P.459
10 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.5, P.141 vol.5, P.141
11 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.5, P.142, 143 vol.5, P.142, 143
12 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.478, 479 vol.2, P.478, 479
-296-
13 Manuscrit 19 a, 1890 Manuscript 19 a, 1890
14 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church vol
vol.2, P.287 5 p 601,602
15 Manuscrit 4 a, 1885 Manuscript 4 a, 1885
16 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.455 vol.2, P.455
17 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church vol
vol.2, P.281 5 p 596,597
18 Médical Ministry, P.145 Medical Ministry, P.145
19 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church vol
vol.2, P.39 5 p 146,147
20 Manuscrit 4 a, 1885 Manuscript 4 a, 1885
21 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.456 vol.2, P.456
22 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.458 vol.2, P.458
23 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.461 vol.2, P.461
24 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.2. P.279, 280 vol.5, 595
25 Testimonies for the church, Testimonies for the church,
Vol. 2, P.458, 459 Vol. 2, P.458, 459
26 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.457 vol.2, P.457
27 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol. 2, P.279 vol.5, 594,595
28 Lettre 231, 1903 Letter 231, 1903
29 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.461 vol.2, P.461
30 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.462 vol.2, P.462
-297-
31 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.306 vol.2, P.306
32 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.2, P.40, 41 vol.5 p 148
-298-
ICYIGWA CYA 56: UBUTANE
Ugushyingirwa ni isezerano ry’ubuzima bwose: Mu ntekerezo
z’abasore, ugushyingirwa ni ikimenyetso cy’urukundo, biragorana
kugukuraho iyo shusho ubwenge bwibwiye ko ari yo, no gutekereza
neza uburemere bw’inshingano zirebana n’amasezerano yo
gushyingirwa. Uko gushyingiranwa n’uko kwiyemeza guhuza
ibiremwa bibiri bihujwe n’umurunga uzacibwamo gusa n’urupfu.1
Byagakwiriye ko bibanza gutekerezwaho byimbitse mbere yo
gushyingirwa, kuko gushyingirwa ari intambwe iterwa rimwe gusa
mu buzima. Reka umugabo n’umugore bibazanye ubwitonzi niba
bazakomeza gukiranuka ku masezerano bagiranye mu ngorane zo
mu buzima zose, mu gihe cyose bazaba bakiri kumwe mu buzima.2
Yesu yagoroye ibitekerezo bipfuye ku gushyingirwa: Mu
bayuda umugabo yari afite uburenganzira bwo gusenda umugabo
we ku bw’amafuti menshi adakomeye, kandi yari afite umudendezo
wo kongera gushaka. Uwo mugenzo wazanye imibabaro myinshi
n’icyaha. Mu kibwiriza Yesu yabwiririje ku musozi, yasobanuye neza
ko nta gikwiriye gutandukanya abashyingiranywe, uretse kwica
amasezerano yo gushyingirwa. Yaravuze ati: “Umuntu wese
uzasenda umugore we, atamuhora gusambana, akarongora undi,
azaba asambanye, kandi ucyura uwasenzwe, na we aba
asambanye.”
Hanyuma igihe abafarisayo bamubazaga ibyerekeye kwahukana
n’iby’itegeko rya gatanya, yabwiye abari bamuteze amatwi
iby’umuhango wo gushyingirwa wejejwe mu irema. Yaravuze ati:
“Kuko imitima yanyu inangiye Mose yabemereye gusenda abagore
banyu; ariko uhereye mbere hose ntibyari bimeze bityo.” Yibukije
iby’iminsi y’amahirwe yo muri Edeni, igihe Imana yavugaga ko
ibyaremwe byose ari “byiza cyane”.
Ubwo ni bwo Isabato n’ubukwe byatangiye, imihango ibiri [341]
yerekana icyubahiro cy’Imana mu byo kunganira abantu. Nuko
Umuremyi afatanya abo bantu bombi bashyingiranywe, aravuga ati:
“Nicyo gituma umuntu azasiga se na nyina, akabana n’umugore we
akaramata, bombi bakaba umubiri umwe”, yavuze ibyo gushyingirwa
kw’abana ba Adamu bose kugeza ku iherezo ry’ibihe. Icyo Uwiteka Data
wa twese yivugiye ko ari cyiza cyabaye itegeko ryo guhesha abantu
umugisha ukomeye no gutuma bajya mbere.3
-299-
Yesu yaje mu isi yacu kugorora ibitekerezo bipfuye birebana no
gushyingirwa no kuvugurura ishusho y’Imana mu muntu.
Ibitekerezo bipfuye ku birebana no gushyingirwa byigaragarizaga
mu ntekerezo z’abayobozi b’Isirayeli. Ibyo byatumaga uwo muhango
wera utakaza agaciro kawo. Umutima w’umugabo washoboraga
kuzinukwa umugore nta mpamvu zumvikana maze agatandukana
na we, cyangwa iyo yabishakaga yatandukanyaga umugore n’abana
be maze akamusenda. Ibyo byafatwaga nk’ihohoterwa rikomeye
kandi kenshi byateraga umubabaro ukomeye ku wabaga yasenzwe.
Yesu yaje guciraho iteka iyo migirire kandi igitangaza cye cya
mbere yagikoreye mu muhango w’ubukwe. Bityo atangariza isi ko
ubukwe bukozwe mu buryo bwera kandi butagira inenge ari
umuhango wera.4
Inama igirwa ushaka gutana: Ibitekerezo byawe ku birebana no
gushyingirwa birapfuye. Ubusambanyi gusa ni bwo bushobora guca
isāno no gukuraho isezerano ry’abashyingiranywe. Turiho mu gihe
kigoranye, aho nta kintu na kimwe cyatwizeza umutekano wacu
keretse gusa kwizera dushikamye kandi tutajegajega muri Kristo
Yesu. Nta muntu n’umwe uburiganya bwa Satani butatandukanya
n’Imana keretse gusa abaye maso kandi asenga.
Buno uba ufite amagara mazima iyaba intekerezo zawe zifite amahoro
kandi zituje; ariko zicuze umwijima kandi ntizishikamye. Ibitekerezo
byawe byo kwifuza gutandukana birapfuye, kandi impamvu watanga izo
ari zo zose ntizashyigikira ibyo ugiye gukora. Abagabo ntibafite
umudendezo wo kwishyiriraho amategeko yabo ubwabo ngo barwanye
ay’Imana maze ngo bakurikize ibyo kamere yabo irarikiye. Bagomba
kumvira amahame yera akomeye yo gukiranuka kw’Imana...
Imana yagaragaje neza impamvu imwe rukumbi ishobora gutuma
umugore atandukana n’umugabo we cyangwa umugabo
atandukana n’umugore we: iyo mpamvu ni ubusambanyi. Iki kibazo
kigomba gusuzumwa mu mwuka w’amasengesho.5
Inama ku muryango wamaze gutana: Mwene data nawe
murumuna wanjye, mumaze igihe kirekire mutabana hamwe. Iyo
mwembi mwimenyereza kwihangana, gukunda no kwihanganirana
bigomba guhora iteka hagati y’umugabo n’umugore, ntimuba
mwarishyize muri iyo nzira kandi ntimuba mwarageze aho. Nta
n’umwe muri mwe uba warategekesheje undi ubushake bwe kandi
akagerageza kumutegeka akoresheje ibitekerezo bye
-300-
n’igenamigambi rye atitaye ku ngaruka bizana. Nta n’umwe muri
mwe wari gutsimbarara ngo ajye akora ibyo yishakiye. Mwemerere
umwuka w’Imana gukorera mu mitima yanyu maze uyoroshye,
uyiyobore kandi ubashoboze kurera abana banyu… Musabe So wo
mu ijuru abafashe guhangana n’ibishuko byo kubwirana amagambo
atarimo kwihangana, akarishye kandi ategeka. Mwembi mufite imico
itaboneye. Kuko mutishyize munsi y’imbaraga y’Imana, imyitwarire
yanyu mugaragarizanya ntirangwamo ubwenge.
Ndabahendahendera kwishyira mu biganza by’Imana.Igihe
muzageragereshwa kuvuga amagambo ashotorana ibyiza n’uko
mwaceceka. Muzashukwa kuri iyi ngingo kuko mutanesheje iyo mico mibi
yo mu ngeso zanyu. Ariko ni ngombwa ko ingeso mbi yose ineshwa.
Mwirundurire mu Mana mu buryo bwuzuye. Mwikubite kuri Rutare ari
rwo Kristo maze mushenjagurike. Nk’umugabo n’umugore mwige
kwitegeka. Musabe ubutabazi bwa Kristo. Anezezwa no kubakiza
ubutandame bwanyu akoresheje urukundo rwe mvajuru n’ubuntu bwe…
Mwihane imbere y’Imana ibikorwa mwakoze ahahise. Mugerageze
kumvikana kandi mwongere kubana nk’umugabo n’umugore.
Mukure mu ntekerezo zanyu ibyababayeho kera bibi kandi biteye
agahinda. Mukure imbaraga mu Mukiza. Mukinge amadirishya
y’imitima yanyu yerekeye mu isi, mwugurure ayerekeye mu ijuru.
Niba amasengesho yanyu azamuka ku Mana asaba kumurikirwa,
Umukiza Yesu Kristo we mucyo n’ubugingo, amahoro n’umunezero,
azumva kurira kwanyu. We, Zuba ryo gukiranuka azamurikira mu
ntekerezo zanyu kandi azamurikira urusengero rwo mu mutima
wanyu. Nimwakira imirasire y’izuba ryo kuboneka kwe mu
muryango wanyu, ntimuzongera kuvuga amagambo mabi ashobora
kubahindura abahanya. 6
Ubutumwa ku mugore ufatwa nabi utagira ibyiringiro:
Nakiriye urwandiko rwawe, mu kugusubiza, nifuza kukubwira ko
ntaguha inama yo gusubira kuri D, keretse ubonye ihinduka
ryimbitse muri we. Imana ntinejejwe n’ibitekerezo yagize mu buryo
afata umugore... Niba umugabo wawe agitsimbaraye ku myumvire
ye ya kera, ahazaza hanyu hazaba habi nk’ahashize. Umugabo wawe
ntazi uko umugore afatwa.
Ibyo byose bimbabaza cyane. Mbabazwa na D, ariko sinakugira
inama yo gusubirana na we ngo nyuranye n’ubushake bwawe.
Ndakubwiza ukuri nk’uko namubwiye na we: byaba biteye akaga
cyane kuri wowe kongera kwishyira munsi y’igitugu cye. Niringiraga
-301-
ko azahinduka….Imana isobanukiwe neza ibyababayeho
byose…Mukomerere mu Mana, ntizabāhāna na hato; mwiringire ko
mbitaho kandi ko mbakunda cyane.7
Ku mugabo watawe -“Ikorere umusaraba wawe”-: Si mbona
ikindi cyari gukorwa kuri iyi ngingo, kandi nibwira ko ikintu kimwe
ushobora gukora ni ukuzibukira umugore wawe. Niba kuri iyi
ngingo, umugore wawe yarafashe umwanzuro wo kutazongera
kubana na we, kubihatiriza bizabatera mwembi kubabara kurutaho.
Kandi kuko umugore wawe yiyemeje kwikorera ingaruka ze, nawe
ukwiriye kwikorera umusaraba wawe kandi ugahagarara kigabo. 8
Abatandukanye mu mategeko y’igihugu, ntibaba
batandukanye mu maso y’Imana: Umugore ashobora
gutandukana n’umugabo we byemewe n’amategeko y’igihugu cye,
ariko akaba atatandukanye nawe mu maso y’Imana n’imbere
y’amategeko yera. Mu maso y’Imana, igitandukanya umugabo
n’umugore mu masezerano yo gushyiranwa kwabo ni icyaha
cy’ubusambanyi gusa. Nubwo amategeko y’igihugu yaba yabahaye
gatanya nyamara baba bakiri umugabo n’umugore dukurikije
Bibiliya n’amategeko y’Imana.
Nabonye ko kugeza ubu, mushiki wacu… adafite uburenganzira
bwo kongera gushyingirwa undi mugabo; ariko niba we cyangwa
undi mugore uwo ari we wese, ahawe gatanya yemewe n’amategeko
y’igihugu bitewe n’uko umugabo we yasambanye, aba afite
umudendezo wo gushyingiranwa n’uwo yihitiyemo.9
Gutandukana n’utizera: Niba umugore atizera kandi akaba
arwanya iyobokamana, amategeko y’Imana ntiyemerera umugabo
we gutandukana na we. Kugumana na we ni byo bihuje n’icyo
amategeko y’Ushoborabyose avuga keretse ari we uhisemo
gutandukana na we. Ashobora kubabazwa no kurwanywa,
kugeragezwa mu buryo butandukanye, ariko azabonera ubutabazi,
ubufasha n’imbaraga ze mu Mana yo ishobora kumuha ubuntu mu
ngorane izo ari zo zose. Agomba kuba umugabo ufite intekerezo
ziboneye, ufata imyanzuro myiza kandi ushikamye ku mahame ni
bwo Imana izamuha ubwenge bw’ingenzi buzamwereka inzira
akwiriye kunyuramo. Ntacyo azajya akora ahubutse ahubwo
gushyira mu gaciro bizamubashisha gutegeka irari rye.10
-302-
Hindura inyifato aho guhindura irangamimerere: Nakiriye
urwandiko rw’umugabo wawe. Ndacyakomeza nvuga ko impamvu
imwe rukumbi ishobora gutuma umugabo atandukana n’umugore
we, n’umugore agatandukana n’umugabo we byemewe n’amategeko
ko ari ubusambanyi.
Niba mu mico hari ibyo mudahuza, mbese ntibyahesha Imana
icyubahiro muramutse muhinduye iyo miterere? Umugabo
n’umugore bagomba kwimenyereza gukundana no kubahana;
bagategeka umwuka wabo, amagambo n’ibikorwa kugira ngo birinde
ikintu cyose cyaba isōko yo kutumvikana kwabo no kubabazanya.
Buri wese agomba kwita kuri mugenzi we, akora icyo ashoboye cyose
kugira ngo akomeze urukundo rwabo.
Ndabasaba mwembi gushaka Imana. Mwuzuze inshingano buri
wese afite kuri mugenzi we mufite urukundo n’ubugwaneza.
Umugabo agomba kuba umukozi, akora uko ashoboye kose kugira
ngo ashobore gukemura amakene y’umuryango we. Ibyo bizamutera
kubahwa n’umugore we… Murumuna wanjye, ntushobora kunezeza
Imana mu gihe ukomeje gutsimbarara ku nyifato ufite ubu.
Babarira umugabo wawe. Ni umugabo wawe, kandi uzabona
umugisha niwihatira kuba umugore witanga kandi ugira urukundo.
Reka mu minwa yawe hagaragare amategeko y’ubugwaneza.
Mushobora kandi mugomba guhindura inyifato.11. Mugomba
kwigira hamwe uburyo mushobora kuzuzanya mutitaye kubyo
mudahuriyeho… ubugwaneza n’ubwitonzi bizazanira imibereho
yanyu ihinduka ritangaje.12
Gusambana, gutandukana no kuba mu itorero: Ku byerekeye
ibya mushiki wacu, A.G, wabeshywe n’umugabo we, turavuga ibi ku
gisubizo dusubiza ibibazo byabajijwe na ….Abenshi cyane bo mu
bantu, bameze nk’umugabo we, baguye mu cyaha, bagaragaza
byihariye kutamenya gukomera kwacyo. Bamwe na none bashobora
kwinjizwa kandi bongera kwinjizwa mu itorero batari bagirirwa
icyizere n’ubwoko bw’Imana gikomotse mu kwihana kwimbitse
n’agahe k’igeragezwa kagaragaza ko kwihana kwabo kumaramaje.
Ibintu bimwe nk’ibi biriho bitera ingorane nubwo bitaba hose kandi
turashaka gusa kubabwira twongeyeho ibi bikurikira:
1. Mu gihe itegeko rya karindwi ryishwe, kandi uwabikoze
ntagaragaze kwihana nyakuri, niba uwo bashakanye wababajwe
-303-
ashobora kubona gatanya atiteje ibibazo cyangwa ngo abiteze
abana be –niba abafite-, agomba kumva afite umudendezo wo
kubikora.
2. Niba abona ko gutandukana n’uwo bashakanye bishobora
kumuteza ibibazo yaba we ndetse n’abana be, mu bumenyi dufite
nta murongo w’ibyanditswe byera uciraho iteka uwahemukiwe
niba akomeje kubana n’uwo bashakanye.
3. Igihe, imihati, amasengesho, kwihangana, kwizera ndetse
n’imibereho yubaha Imana bishobora gutera ihinduka. Kubana
n’uwishe isezerano ryo gushyingirwa, yitwikiriye umugayo n’isoni
by’urukundo rwahemutse kandi akaba aticuza ibyo byaha
bimunga ubuzima; mu rundi ruhande gutandukana n’ uwo
mwashakanye ni igisebe kimunga umutima imibereho yose.
Yabaye Uwiteka yagiriraga impuhwe ya nzirakarengane
itacumuye! Mbere yo gushyingirwa, umuntu agomba gutekereza
byimbitse.
4. Kubera iki, kandi kubera iki abagabo n’abagore bakagombye kuba
beza, bakubahana, kandi ku iherezo bakazagira amahirwe yo
kwibera mu bwami bwo mu ijuru, bagurisha imitima yabo
Umwanzi ku giciro giciriritse?
Bakomeretsa imitima y’incuti zabo, bagatera igisuzuguriro
imiryango yabo, bakaba igitutsi ku murimo w’Imana, bakazasoreza
muri Gehinomu. Mana bagirire imbabazi!
Kubera iki abafata icyaha baguyemo nk’icyoroheje, batagaragaza
kwihana guhwanye n’uburemere bw’igicumuro cyabo, kandi
badashakisha uko bahungira kuri Kristo kugira ngo abababarire
kandi yomore uko bishoboka kose ibikomere bateje abandi?.
5. Ariko, niba badakora uko bagakwiriye gukora, kandi
uwahemukiwe akaba afite uburenganzira bwo gutana, cyangwa
kubana n’uwahemutse nyuma yo kumenya icyaha cye, ntitubona
ko icyo cyaha cyajya kuwahemukiwe kandi uburenganzira bwe
bw’umwuka bwo gutandukana n’uwo bashakanye bugaragara
nk’ikibazo, niba imibereho ye n’ubuzima bwe bitazahura
n’ingaruka mu mibereho ye yo hanyuma .13*
-304-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGE-
GIFARANSA REZA
1 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.4, P.507 vol.4, P.507
2 Lettre 17, 1896 Letter 17, 1896
3 Jésus et le bonheur, Thoughts from mount of
P.71, 72 blessing p 63,64
4 Manuscrit 16, 1899 Manuscript 16, 1899
5 Lettre 8, 1888 Letter 8, 1888
6 Lettre 47, 1902 Letter 47, 1902
7 Lettre 148, 1907 Letter 148, 1907
8 Lettre 40, 1888 Letter 40, 1888
9 Lettre 4, a, 1863 Letter 4, a, 1863
10 Lettre 8, 1888 Letter 8, 1888
11 Lettre 168, 1901 Letter 168, 1901
12 Lettre 157, 1903 Letter 157, 1903
Review and Herald, 24 Review and Herald, 24 Mars
13
Mars 1868 1868
[icyitonderwa: iyi ni imwe mu nama nkeya mu zo Ellen G White
yatanze afatanije n’umugabo we, bayumvikanyeho bombi akaba ari
ubuhamya by’uko ibitekerezo biyirimo E.G White yabyemeye.
Byumvikane ko kugarurwa k’umwizera mu itorero bivugwa mu
intangiriro y’iki cyigisho ntibyibanze ku butane ahubwo bivuga cyane
ku busambanyi. Icyo gika kibanza ntabwo icyo kigambiriye ari
ubutane. Ibihamya bivuga ku butane no kugarurwa mu itorero
bivugwa mu bika bikurikiraho, ntibireba umugabo wahemutse,
ahubwo byibanda ku mugore wahemukiwe hamwe n’itorero rye kuko
ari we ufite ububasha bwo guhitamo gutana cyangwa kugumana
n’umugabo we. ABAGISONZORANIJE.]
-305-
ICYIGWA CYA 57: UKO WAKWITWARA IMBERE Y’UWO
MWASHAKANYE NIBA ATIZERA
Umugore w’umukristo, mbese agomba gutana n’umugabo
utizera?: Nakiriye amabarwa menshi yanditswe n’abagore benshi
bambwira iby’ibigeragezo bahura na byo kandi bansaba inama.
Ndababwira ibyabaye kuri umwe kuri iyi ngingo. Umugabo akaba na
se w’abana ntiyizeraga, ibyo byateraga umugore kuremererwa
n’inshingano yo kurera abana be. Umugabo we yari umuntu
udasenga, usamara, kandi yabwiraga umugore amutuka gusa kandi
yigishaga abana be gusuzugura ubuyobozi bwa nyina. Iyo nyina
w’abana yageragezaga gusengana nabo, yabasakurizaga mu buryo
bushoboka maze akabavurunga avuma Imana kandi atuka ndetse
annyega Bibiliya. Uwo mugore agacogora maze ubuzima bwe
bukamubera umutwaro. Ni ikihe cyiza yari gukora uwo mugore? Ni
iyihe nyungu abana be bari kunguka iyo nyina aguma mu rugo?
Yiyumvisemo ko agomba gukora mu ruzabibu rwa Nyagasani, kandi
yabonye ko byaba ari byiza gusiga urugo rwe kuruta kurugamo kuko
umugabo we yakomezaga ubudatuza gutera abana be
kumusuzugura no kumwubahuka.
Kubisa bityo, ngiyi inama yanjye: Bagore, uko ibigeragezo
mwihanganira byaba binyuriye mu bukene no gukomeretswa,
ubwicanyi buzanwa no gukariha no kunnyegwa n’umugabo
bibabaza umutima wawe uko byaba bingana kose; ntimugasige
abana banyu; ntimugatume bakurikiza icyitegererezo cy’umugabo
utizera. Inshingano yanyu ni iyo gusubiza kuri gahunda ibikorwa
bye, kuko ayoborerwa munsi y’ubutware bwa Satani. 1
Mube icyitegererezo kizima cyo kwitegeka: Mufite ibigeragezo
ndabizi, ariko ibyiza ni ukugaragaza uko ubibona aho kwigenga. Umugabo
wawe akeneye buri munsi kubona icyitegererezo kizima cyo kwitegeka no
kwihangana. Mukore ibibashobokera byose kugira ngo mu mushimishe,
ariko ntugakandagire ihame na rimwe ry’ukuri…
Kristo yifuza ko impagarike yose yakora umurimo we – umutima,
ubugingo, ubwenge n’imbaraga. Ni mumuha ibyo abategerejeho
byose, muzamugaragariza mu mico yanyu. Reka umugabo wawe
abone umurimo w’Umwuka Wera ukorera muri wowe. Bagore
mugire amakenga kandi mwirinde, mwihangane kandi
mwiyoroshye. Ntukamuhate ukuri. Kora inshingano yawe nk’uko
bikwiriye umugore maze uzirebera ko umutima we utazakabakabwa.
-306-
Ntugatere umugabo wawe kwanga kukugaragariza urukundo.
Mushimishe mu buryo bwose bushoboka. Reka iby’iyobokamana
byawe wemeye ntibikagutandukanye na we. Mwubahe Imana bivuye
ku mutima kandi unezeze umugabo wawe igihe cyose ubishoboye…
Reka bose babone ko ukunda Yesu kandi ko umwiringira. Ereka
umugabo wawe n’inshuti zawe z’abizera n’abatizera igihamya ko
ushaka ko na bo basogongera ku byiza by’ukuri. Ariko
ntukabagaragarize umubabaro, ubwoba no gushenguka akenshi
bitesha agaciro ibikorwa byiza wakoze…
Ntukabwire umugabo wawe ijambo ribi ryo kumutongera
cyangwa se iryo kumunenga. Rimwe na rimwe munyura mu bihe
bikomeye ariko ntimukabivuge. Guceceka ni iby’agaciro. Amagambo
arimo umujinya azongera gusa umubabaro wanyu. Mube
abagwaneza n’abishimye, mwirukane igicucu mu rugo rwanyu;
ahubwo muhashyire imirashi y’izuba uko bishoboka. Reka imirashi
y’umucyo wa Zuba ryo gukiranuka irasire mu rusengero
rw’umutima wanyu. Bityo, umubavu w’imibereho ya gikristo
uzatāma mu ngo zanyu. Ntimuzashengurwa n’ingingo zo
guhangayikisha kenshi zikomoka mu kwibwira gusa.2
Umugore uremerewe agirwa inama yo gutuza: Kuko umugabo wawe
yateye umugongo Yesu, ubu ufite inshingano yikubye kabiri. Nzi ko
bizakugora cyane gushikama ukiranuka wenyine ku ijambo ry’Imana.
Ariko ni nde uzi niba imibereho yawe yo Kwizera no kubaha itazatera
umunsi umwe umugabo wawe kugarukira ukuri? Yobora abana bawe
ukunda kuri Yesu. Bigishe amagambo y’ukuri ukoresheje amagambo
yoroheje. Baririmbishe indirimbo z’umunezero kandi zibamenyereza
zinabagaragariza urukundo rwa Kristo. Zana abana bawe kuri Yesu kuko
akunda abana bato.
Garagaza umwuka mwiza. Ntukibagirwe ko ufite umufasha,
Umwuka Wera, uwo Kristo yakoherereje. Ntuzigera uba wenyine.
Niba utega amatwi ijwi rikuburira uyu munsi, niba witaba
udatindiganije ukomanga ku rugi rw’umutima wanwe maze ukavuga
uti: “Injira, Mukiza Yesu kugira ngo dusangire.” umushyitsi
waturutse mu ijuru azinjira. Kandi igihe cyose imbaraga y’Imana
izaba iki kuriho, uzagira amahoro n’ikiruhuko.3
Gushikama ku mahame ya gikristo: Umuryango utubaha
Imana umeze nk’ubwato buri hagati mu Nyanja butagira umusare
-307-
cyangwa se ingashya. Umuraba urabugota kandi ababurimo bose
bashobora kubupfiramo. Mumenye ko ubuzima bwanyu
n’ubw’abana banyu ari ubw’agaciro mu maso ya Kristo, kuko mwe
n’abagabo banyu mugomba guhagarara imbere y’intebe y’ubwami
bw’Imana muri kumwe nabo. Aho koroshya amahame ashikamye ya
gikristo mugomba kuyashikamaho ubudatuza. Nubwo ibyo
bishobora kubangamira umugabo wawe kandi no kurwanywa kose
yagira, ugomba kugira kutajegajega, gukiranuka kandi ukagira
gushikama nk’uko bikwiriye umugore w’umukristo. Bityo nubwo
yakubwira icyo ari cyo cyose kibi ariko mu mutima we azaba
akubaha niba umugabo wawe adafite umutima ukomeye nk’ibuye.4
Imana igomba kuba nyambere: Mwene data T… yagaragaje
uburyarya. Yishyize mu kunywa itabi ariko yashakaga ko bene se
batabimenya. Neretswe ko iki cyaha cyakomye mu nkokora
iterambere rye ry’iby’umwuka. Igihe azaba ashaje, agomba kwihatira
kwirinda irari ry’umubiri rirwanya umutima. Yakunze ukuri kandi
aranakubabarizwa. Noneho birakwiriye ko yishimira ingororano
z’iteka, ubutunzi bw’ijuru, umurage n’ikamba ritangirika ku rugero
rw’uko yatandukana anezerewe no guhaza ibyifuzo bye bihindanye,
kugira ngo umurimo wo kwezwa haba mu mubiri no mu ntekerezo
ukorerwe muri we, bona uko ingaruka zangana kose kandi
zamubabaza.
Neretswe noneho umukazana we. Yakunzwe n’Imana, ariko
abaho nk’imbata; ni umuhigo w’ubwoba, wo guhangayika, wo gucika
intege, wo gushidikanya kandi ni n’umunyaburakari. Uwo mukobwa
ntagomba kwiringira ko ubushake bwe akwiriye kuburagiza
umugabo utizera ufite myaka mike ku ye.
Niyibuke ko gushyingirwa bidasenya ubumuntu bwe. Imana
imufiteho uburenganzira burenze ubw’abategeka b’iyi si. Kuko
yacungujwe amaraso ya Kristo, si uwe ngo yigenge. Ariko ntiyiringira
mu buryo bwuzuye Imana; yemera kubamba kwemera kwe
n’umutimanama uhana we imbere y’umugabo w’umuyobozi kandi
w’umunyagitugu. Satani anyurizamo buri gihe imbaraga ze za
kidaimoni kugira ngo ahungabanye umutima utinya kandi
utengurwa w’umugore we. Uyu mugore yumviye ibishyika byinshi
ku buryo urusobe rw’ubwonko bwe rwacogoye ku buryo yahindutse
nk’utagira agaciro. Mbese bihuje n’ubushake bw’Imana ko uwo
mukobwa aba muri iyo nyifato maze Imana nayo ikabihomberamo
umurimo yakagombye gukorerwa? Siko biri. Ugushyingirwa kwe
kwakomotse mu buriganya bw’umubi. Bityo, yakagombye
-308-
kubimenyera neza, agakorana ubugwaneza imbere y’umugabo we
kandi akamunezeza mu buryo bushoboka bwose atabangamiye
umutimanama uhana we; kuko niyigumira mu bwigomeke bwe, iyi
isi niyo izaba Paradizo ye gusa. Ibiri amambu, ntibihuje n’ubushake
bw’Imana ko yitabira amateraniro kugira ngo anezeze umugabo we
w’umutegetsi uyobowe n’umwuka w’ikiyoka.5
Ngibi ibyo dusoma mu mugani w’ubukwe : “Undi aravuga ati:
Narongoye, niyo mpamvu ntitabiriye.” icyaha cy’uyu muntu si uko yari
yashyingiwe, ahubwo icyo yakoze ni uko yashyingiwe umuntu wahinduye
intekerezo ze akazikura ku byera no ku by’ingenzi mu mibereho ye.
Umugabo nta kwiriye kwemerera umugore we n’umuryango we
gutandukanya ibitekerezo bye na Kristo cyangwa kumutera kwanga
irarika ry’ubutumwa bwiza.6
“Ushaka byose ahomba byose”: Mwene data K, wahuye
n’ibicantege byinshi, ariko ugomba guhora ukiranuka, ushikamye,
kandi wuzuza inshingano ku bo ushinzwe kandi ukabatera
gukurukiza urugero rwawe niba bishoboka. Ntugomba gusubira
inyuma imbere y’ibikomeye uko byangana kose kugira ngo bafate
imyanzuro yo kuguherekeza mu nzira yo kwera. Nubwo umugore
n’abana bawe bayanga, nubwo bagerageza kugukura ku nshingano
zawe, no ku mahirwe wagize y’iby’umwuka; ugomba gukomeza kujya
mbere nubwo byagusaba kugenda wenyine. Ugomba kubaho
wubaha Imana, imyanya yose ubonye yo kwitabira amateraniro
ukayabyaza umusaruro, kandi ukakira imbaraga y’umwuka uko
bishoboka kose kuko uzazikenera mu minsi izaza. Ubutunzi bwose
bwa Loti bwarakongotse. Nugera igihe cyo gutakaza byose,
ntugacike intege, ariko niba ushobora kurokora bamwe mu
bagukikije, ibyo ni byiza kuruta guhomba bose. 7
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA KINGEREZA
1 Lettre 28, 1890 Letter 28, 1890
2 Lettre 145, 1990 Lettre 145, 1990
3 Lettre 124, 1897 Lettre 124, 1897
-309-
4 Lettre 76, 1896 Lettre 76, 1896
5 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.2, P.99, 100 vol.2, P.99, 100
2 3
6 Manuscrit 24, 1891 Manuscrit 24, 1891
7 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.4, P.112, vol.4, P.112, 113
113
-310-
ICYIGWA CYA 58: UMURYANGO W’UMUGABURA
Imibereho y’umuryango y’umugabura igomba kuba
icyitegererezo cy’ubutumwa bwiza: Imana ishaka ko uwigisha
ibya Bibiliya mu muryango we aba icyitegererezo kizima cy’ukuri
yamamaza. Imibereho y’umuntu igira imbaraga kuruta amagambo
ye. Kwera agaragaza buri munsi bizaha imbaraga ibihamya
by’umugabura. Kwihangana, guhuza amagambo, ibikorwa
n’urukundo bizagira ingaruka nziza ku mitima itashoboraga
kugirwa n’ibibwiriza.1
Uburezi bw’abana b’umugabura niba bukorwa nk’uko bikwiriye
buzagaragaza inyigisho atangira ku ruhimbi. Ariko nibwirengagizwa
kandi bityo umugabura akaba agaragaza kudashobora gutegeka no
kuyobora abe agomba kwigishwa ibyo Uwiteka amutegerejeho ari
byo kurera neza abana be, mbere y’uko yuzuza inshingano ze
nk’umwungeri w’umukumbi w’Imana.2
Inshingano ye y’ibanze ni ukwita ku bana be:
Umubwirizabutumwa afite inshingano ku bamukikije no ku bari
kure ye, ariko inshingano ye y’ibanze ni ukwita ku bana be.
Ntagomba guhugira ku mirimo ye kugeza ubwo yirengagiza inyigisho
abana be bakeneye. Birashoboka ko afata iyo nshingano nk’itari
iy’ibanze; ariko mu by’ukuri ni yo shingiro ryo gukungahara
kw’abantu ndetse na rubanda. Ku rugero runaka rwo hejuru,
umunezero w’abagabo n’abagore n’intsinzi y’itorero bishingiye ku
cyitegererezo cy’umuryango…
Nta rwitwazo na rumwe umugabura azabona niba yirengagiza
umuryango we kubw’impamvu zo hanze. Kumererwa neza mu by’umwuka
kw’umuryango we biza mbere y’ibindi byose. Ku munsi w’urubanza, Imana
izamubaza ibyo yakoze kugira ngo azanire Kristo abo yabyaye. Ibikorwa
byiza bikomeye yakoreye abandi ntibyamutsindishiriza mu maso [354]
y’Imana ku kuba yarirengagije kwita ku bana be.3
Imbaraga rukuruzi y’umugabura: Abana b’abagabura kenshi ni
bo birengagizwa kuko ise abana na bo gake, kandi barekerwa
umudendezo w’uburyo bakoresha igihe cyabo n’ibyo bahugiramo.4
Bityo, ingaruka ziterwa nuko ise w’abana yirengagije inshingano
ye ni nyinshi cyane, ariko zikuba inshuro icumi iyo zigaragarije mu
miryango y’abayobozi b’itorero. Niba abo bayobozi bananiwe
-311-
kuyobora ingo zabo, baba batanze icyitegererezo kibi kandi bakaba
bateye abantu benshi kwishora mu bibi. Icyitegererezo cyabo kigera
kure cyane uko umwanya wabo urushaho guhanika.5
Umugore n’abana nibo bazahamya kwera kwe: Imico yacu
igaragarira gake mu byo tubwiriza mu ruhame kurusha mu
mibereho tubaho i muhira. Umugore w’umugabura, abana be
n’abakozi be nibo bashobora guhamya neza ubukristo bwe no kwera
kwe. Umugabo mwiza azaba umugisha mu rugo rwe. Umugore we,
abana be n’abakozi be bazakomora ibyiza mu iyobokama rye.
Bene data, mwinjize Kristo mu miryango yanyu; n’abane namwe
ku ruhimbi n’aho mujya hose. Ntimuzakenera bityo gusobanurira
abantu agaciro ko kubaha umurimo, kuko muzagaragaza inzandiko
z’ibyete by’ijuru zihamya ko muri abagaragu ba Kristo.6
Umugore w’umugabura yaba umufasha cyangwa inkomyi?: Iyo
umuntu yemeye kwikorera inshingano z’umurimo aba yigaragaje
nk’umuvugizi w’Imana ushinzwe kubwira ubwoko amagambo ava mu
kanwa k’Uwiteka. [355] Mbega ukuntu yakagombye guhora hafi
y’umwungeri nyakuri, agenda yicishije bugufi imbere y’Imana kandi
atireherezaho abandi ahubwo akerereza Kristo! Mbega ukuntu ari
iby’agaciro ko imico y’umugore we yakagombye guhamanya
n’icyitegererezo cya Bibiliya, kandi abana be bakareranwa ubwitonzi!
Umugore w’umugabura w’ubutumwa bwiza ashobora kuba
umufasha mwiza n’umugisha ukomeye ku mugabo we cyangwa
akaba inkomyi ku murimo we. Kuba ingirakamaro umunsi ku wundi
k’umugabura ku bamukikije cyangwa gusigingira kwe biterwa
ahanini n’umugore we.7
Neretswe ko abagore b’abagabura bagomba gufasha abagabo
babo mu mirimo yabo kandi bakita ku cyitegererezo batanga kuko
bahanzwe amaso kandi bategerejweho byinshi kurusha abandi.
Bagomba kuba icyitegererezo mu myambarire yabo, mu myitwarire
yabo no mu biganiro byabo, bakaba impumuro izana ubugingo atari
izana urupfu. Neretswe ko bagomba guca bugufi, bakiyoroshya,
bashikame ariko babe inyangamugayo, kandi ibiganiro byabo bibe
ibyo kuyobora intekerezo mu ijuru. Ikigomba kubahangayikisha
cyane kigomba kuba iki ngo : “Ni gute na kiza umutima wanjye kandi
nkagira uruhare mu gukiza bagenzi banjye?” Imana ntiyemera
umurimo ukoranywe imitima ibiri. Ishaka ko uyegurira umutima
wose, inyungu zawe zose cyangwa ukayima byose. Icyitegererezo
-312-
cy’abagore kirengera ukuri bidasubirwaho cyangwa kikakurwanya.
Bateranya na Yesu cyangwa bagasandaza. Umugore utejejwe ni we
muvumo ukomeye w’umugabura kurusha iyindi.8
Satani ari ku murimo ubudatuza kugira ngo acogoze kandi atere
abagabura Imana yahisemo gutera umugongo kubwiriza ukuri. Inzira
imwe rukumbi yabonye yamufasha kugera ku ntego ye, ni ukunyurira mu
cyitegererezo cy’abagize umuryango no ku bagore batejejwe. Ashoboye
kuyobora intekerezo zabo, ashobora kugera mu buryo bworoshye ku
bagabo babo bakorera gukiza imitima binyuriye mu kubwiriza no
kwigisha… Satani yihatira iteka kuyobora ibikorwa by’abagabura
yifashishije icyitegererezo cy’abagore bikunda bishakira ibinezeza byabo.9
Inama ku bagabura ku kuyobora ingo zabo: Mufite inshingano
mugomba kuzuza mu ngo zanyu mudashobora kwirengagiza niba
mushaka gukomeza gukiranukira Imana no ku nshingano
yabashinze… Umurima w’ibwirizabutumwa ni isi. Icyifuzo cyanyu Ni
ukubiba muri uwo murima ukuri k’ubutumwa bwiza, mutegereza ko
Imana yuhirira imbuto yabibwe kugira ngo yerei mbuto. Kandi,
akarima gato mwaragahawe, ariko mureka kameramo amahwa
n’ibitovu mu gihe muba muri gutongora umurima w’abandi.
Umurimo mwashinzwe ntuza ku mwanya wa kabiri ahubwo ni
uw’ingenzi cyane. Mwe mwigisha ukuri abandi namwe mugushyire
mu bikorwa mu miryango yanyu.10
Mu gihe mutaremeranya kurera neza abana banyu, wowe
n’umugore wawe mugomba kwitandukanya no kwikura ku
nshingano kugira ngo itorero ry’Imana mutariha icyitegererezo cyo
kwishyira ukizana no kutagira ikinyabupfura. Nzi abagabura benshi
b’abapfapfa bihagije bakubita hirya no hino mu gihe bafite abana
batagira ikinyabupfura. Imbaraga y’ibibwiriza byabo ikomwa
mu nkokora n’imyitwarire mibi y’abana babo.11
Mwite ku bana b’abandi: Umumaro wanyu ntugomba kugarukira ku
muryango wanyu gusa ahubwo ugomba kugera no ku yindi. Niba
mwemera gucumbikira bene so, ni iby’ukuri ko baba bifuza kugira icyo
bakungukiraho. Genzura umumaro mufitiye ababyeyi n’abana, mwihatire
kubigisha no kubakorera ibyiza. Mwiyereze umurimo w’Imana kandi ube
umugisha kubakwakiriye bose; ganira n’ababyeyi ariko ntiwirengagize
n’abana. Ntiwibwire ko mu maso y’Imana abana bawe bafite agaciro
kurusha ab’abandi.12
-313-
Ihamagara ku muhungu w’umugabura w’umunyamafuti: Iso ni
umugabura w’ubutumwa bwiza, kandi Satani agerageza uburyo
bwose kugira ngo abana b’abagabura basuzugure ababyeyi babo. Iyo
abishoboye, abagira imbohe y’ubushake bwe kandi akabacengezamo
ibyiyumviro bye bibi. Mbese uzemera ko agukoresha kugira ngo
acogoze ibyari ibyiringiro n’imbaraga by’ababyeyi bawe? Ababyeyi
bawe mbese bazasabwa guhora bakurebana agahinda kuko wishyize
mu butware bw’umubi? Mbese uzemera ko bacibwa intege no
gutekereza ko bareze abana banga uburere babahaye maze
bagakurikiza ibyo barakira batitaye ku ngaruka?...
Ufite ibyifuzo byiza, kandi ababyeyi bawe biringiye byinshi kandi
bagutegerejeho byinshi ariko wabuze imbaraga zo kunesha ibishuko
kandi Satani anezezwa no kubona witeguye gukora ibyo ashaka
byose. Utanga kenshi amasezerano aha ibyiringiro ababyeyi bawe
ariko ucogora kenshi kuko udashaka guhangana n’umwanzi.
Ntushobora kwiyumvisha agahinda utera ababyeyi bawe iyo
wishyize mu ruhande rwa Satani. Kenshi uravuga uti: “Sinakora ibi”
kandi “ sinakora na biriya” ariko urabizi neza ko ibintu uvuga ko
utakora ari byo bintu bikunezeza kubikora. Ushobora kurwanya
umwanzi utifashishije imbaraga zawe bwite, ahubwo wifashishije
imbaraga Imana ihora yiteguye ku guha. Niwishingikiriza ku ijambo
ryayo, ntuzigera uvuga uti : “ sinabishobora.”…
Ndagutongera mu izina ry’Uwiteka, ngo uhindure inyifato amazi
atararenga inkombe. Ababyeyi bawe kuko ari abakozi bakorana
n’Imana, wagakwiriye kugira imyitwarire myiza, ariko kubw’amafuti
yawe, usuzugura so na nyoko kandi kazanira umuvumo umurimo
bihatira gukora. Mbese mama wawe ntiyari afite imitwaro iremereye
utiriwe wongeraho imico yawe mibi? Mbese urakomeza kwitwara ku
buryo umutima wa so ukomeza kuzura umubabaro? Mbese
bizakunezeza kubona ijuru ryose rikurebana umubabaro? Mbese
birakunyuze kwishyira mu mirongo y’umwanzi kugirango utegekwe
kandi uyoborwe na we?
Oh! Bicyitwa uyu munsi ubwo ihamagara rikicyumvikana,
wakagarukiye Umukiza! Buri gikorwa cyawe cyose kikugira mwiza
kurushaho cyangwa mubi kurushaho. Niba ukorera Satani,
ahagukikije uzahatera icyitegererezo kizakomeza kwera imbuto mbi.
Abera, intungane n’imbonera nibo bonyine gusa bazaba mu murwa
wera w’Imana. “Uyu munsi ni wumva ijwi ryayo ntiwinangire
umutima”, ariko garukira Umukiza kugira ngo binyuriye mu
bikorwa byawe utazasiga amateka yuzuye umubabaro.13
-314-
Umugabura agomba kugaragaza ubugwaneza kandi akita ku
bana: Abagabura nibagaragaze ubugwaneza kandi bikundirize ku
bana babo. Bagomba guhorana mu ntekerezo zabo ko ari bo bagabo
n’abagore b’ejo hazaza, abagize umuryango w’Imana. Abo bana
bashobora kuba hafi y’Umwigisha kandi bakaba inkundwa ku
mutima we. Niba baratojwe kandi bakigishwa neza, bashobora
gukorera Imana uhereye mu bwana bwabo. Kristo ababazwa
n’ijambo ryose ribabaza, rikarishye kandi rihubukiwe ribwiwe
abana. Uburenganzira bwabo kenshi ntibwubahirizwa, kandi
akenshi bafatwa nk’aho batagira imiterere yabo yihariye ikeneye
gutezwa imbere kugira ngo batazatera umugongo inzira nziza maze
umugambi Imana ibafiteho ntugerweho.14 Itorero ni ryite
by’umwihariko ku bana b’intama b’umukumbi, kandi bikururireho
icyitegererezo cyose cyabo kugira ngo babakunde kandi babazirike
ku kuri. Abagabura ’abizera bagize itorero bagomba guhuriza hamwe
imbaraga zabo kugira ngo bayobore abana mu nzira itunganye.
Imana irahamagara urubyiruko kuko ishaka kubagira abakorana na
yo kugira ngo bakore umurimo w’ingirakamaro munsi y’ibendera
ryayo.15
Ubuhamya bukomeye: Umugabura agomba guhugura abizera
be kubirebana n’uburezi bw’abana kandi abana be bagomba kuba
icyitegererezo kizima cyo kumvira.16
Ubumwe bugomba kuganza mu muryango w’umukozi w’Imana:
Bityo buzaba igihamya gikomeye ku myitozo yo kwera gushyizwe mu
bikorwa. Mu gihe umugabura w’ubutumwa bwiza n’umugore we
buzuza inshingano zabo z’i muhira bakiranutse bacyaha, bakosora,
baburira, batanga inama kandi bayobora, baba bigaragaje ko
bashoboye kuzuza inshingano z’itorero kandi ko bafite ubushobozi
bwo gukora umurimo w’Imana hanze y’ingo zabo. Bityo ab’urugo
bakaba abagize umuryango w’ijuru n’imbaraga yo gukora ibyiza
itanga icyitegererezo kigera kure. 17
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
Le Ministère évangélique,
1 Gospel workers p 204
P.199
2 Lettre 1, 1877 Letter 1, 1877
-315-
3 Le Ministère Gospel worker p 204
évangélique, P.199, 200
Le Ministère évangélique,
4 Gospel workers p 206
p 201
Patriarches et prophètes,
5 Patriarchs and prophets p 579
P.567
6 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.5, P.161 vol.5, P.161
7 Lettre 1, 1877 Letter 1, 1877
8 Témoignages pour Testimonies for the church vol
l’Eglise, vol.1, P.39 1p 139
9 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.1, P.449, vol.1, P.449, 451
451
10 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.1, P 381 vol.1, P 381
11 Lettre 1, 1877 Letter 1, 1877
12 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.4, P.382 vol.4, P.382
13 Lettre 15 a, 1896 Letter 15 a, 1896
14 Témoignages pour Testimonies for the Church,
l’Eglise, vol.1, P.609 vol. 4 p 397,398
15 Review and Herald, 25 Review and Herald, 25 October
Octobre 1892 1892
16 Lettre 1, 1877 Letter 1, 1877
17 Le Ministère évangélique,
Gospel workers p 204, 205
P.200
-316-
ICYIGWA CYA 59: ABABYEYI BAGEZE MU ZABUKURU
“Wubahe so na nyoko”: Amabwiriza areba abana yo kubaha
ababyeyi babo afite agaciro igihe bakiriho. Iyo ababyeyi bacogojwe
n’imyaka, abana bakwiriye kubagaragariza urukundo no kubitaho
bijyaniranye n’amakene yabo. Nubwo byabasaba kwitambaho
igitambo, bagomba gushyira imibereho yabo kuri gahunda ku buryo
babarinda guhangayika kose n’agahinda kose bafite ubudahemuka
no kumaramaza…
Abana bagomba kwiga gukunda no kwita ku babyeyi babo bafite
ubugwaneza. Mwebwe mubiteho ubwanyu; udukorwa duto
tw’urukundo mubagaragariza baduha agaciro kurusha uko byaba
bikomotse k’uwundi uwo ari we wese. Mubyaze umwanya
umusaruro w’agaciro mubonye kugira ngo mubibe imbuto
z’urukundo.1
Inshingano dufite ku babyeyi bacu ntizirangirana no kugira
imyaka myinshi. Urukundo rwacu tubakunda n’urwo badukunda
ntirugererwa ku bihe cyangwa ku ntera iri hagati yacu na bo; kandi
ntitugomba kwikuraho inshingano tubafiteho.2
Abana nibibuke babyitondeye ko ababyeyi babo bageze mu
zabukuru basigaranye umunezero no kunyurwa guke. Ni iki
cyababaza cyane nko kubona basuzugurwa n’abana babo? Ni ikihe
cyaha gikomeye cyakorwa kirusha gutera umubabaro iso cyangwa
nyoko ugeze mu zabukuru kandi atagira gifasha?3
Gutegura inzira: Iyo abana bamaze gukura, bamwe bibwira ko
inshingano yabo ari yo gushakira ababyeyi babo aho kuba gusa.
Babaha ibyo kurya n’ibyo kwiyorosa, ariko ntibabagaragariza
impuhwe n’urukundo. Igihe aba babyeyi babo bageze mu zabukuru,
kandi bahagizwa no kuzengurutswa urukundo n’impuhwe no
kumvwa, abo bana babanyaga nta mpuhwe kubitaho.nta na rimwe
twagakwiriye kubura kubaha no gukunda ababyeyi bacu. Mu gihe
ababyeyi bakiriho, tugomba kubanezeresha kububaha, kubumvira
no kubaha amahoro mu buzima bwabo n’umucyo w’izuba ushoboka.
Bityo tuzoroshya inzira yabo igana ku gituro. Kubwira umuntu ko
akunda kandi ko yubaha ababyeyi be, ni ryo shimwe rikomeye
kurusha ayandi ku isi n’ubuhamya bwiza bushobora kwandikwa mu
bitabo byo mu ijuru.4
-317-
Kutanyurwa n’ibyo ababyeyi bagukorera: Mbese byashoboka
ko abana batakwita ku makene y’ababyeyi babo? Ko badashakisha
impamvu zose zibatera agahinda umusubirizo, babitaho kandi
babitangira ubudatuza? Mbese ni gute iminsi ya nyuma yo kubaho
kw’ababyeyi babo batayifata nk’akanya ko kubakorera ibyiza maze
ngo iyo minsi ibabere myiza kuruta iyindi yo kubaho kwabo kose?
Ni gute umwana w’umuhungu cyangwa w’umukobwa yakwifuza
gushinga abanyamahanga kwita kuri se cyangwa nyina? Nubwo
nyina w’umwana yaba atizera cyangwa afite imico mibi, ibyo
ntibikuraho inshingano ku mwana ko agomba kumwitaho nk’uko
Imana ibimusaba.5
Kutubahwa gukomotse ku babyeyi bamwe na bamwe: Igihe
ababyeyi bemereye umwana kubasuzugura akiri muto, bakareka
akajya ababwirana ubukana kandi akabatuka, bagomba kwitega
kuzasarura umusaruro mubi cyane mu myaka iri mbere. Niba
batarabatoje kubaha no kumvira byimazeyo bakiri bato, ntibababa
barashyizeho urufatiro nyakuri rw’imico yabo. Baba barabateguriye
kuzabubahuka mu gihe bazaba bageze mu zabukuru kandi
bakabatera gushenguka imitima mu gihe bari hafi kujya mu gituro
keretse gusa imitima n’imico y’abana babo bihinduwe n’ubuntu bwa
Kristo.6
Ntukagaragarize inzika ababyeyi bakiranirwa: Umuntu umwe
yavuze kuri nyina ati: “Iteka nanze mama kandi na mama ubwe
yaranyangaga”. Ayo magambo yanditswe mu bitabo byo mu ijuru
kandi azahishurwa ku munsi w’urubanza igihe buri wese
azagorerwa hakurikijwe ibyo yakoze.
Igihe abana basobanukiwe ko bareranywe ubukana mu buto
bwabo, ibyo bizabafasha gukurira mu buntu no kumenya Kristo no
kugaragaza ishusho ye cyangwa bazagaragaza umwuka w’inzika no
kwihorera ku babyeyi babo by’umwihariko igihe bazaba bacitse
intege kandi bageze mu zabukuru? Intege nke z’ababyeyi babo
mbese ahubwo ntizakabateye kubagirira urukundo? Amakene ya se
cyangwa nyina bageze mu zabukuru mbese ntibizabyutsa mu
mitima yabo umwuka w’ubugiraneza, kandi binyuriye mu buntu
bwa Kristo ntibazita ku babyeyi babo bafite ubugwaneza no
kububaha? Oh! Icyampa umutima wanyu ntiwinangirire so cyangwa
nyoko! Ni gute umukobwa uvuga ko ari umukristo ashobora
gushonyagiza umwuka wo kwanga nyina by’umwihariko igihe
arwaye cyangwa akuze? Reka abana bahorane mu mitima yabo
-318-
ubugwaneza n’urukundo bagirira ababyeyi babo, ari byo mbuto
z’imibereho ya gikristo mizima! 7
Mwihanganire ubumuga bwabo: Birababaje cyane kubona umwana
ashobora kunanirwa kwihanganira nyina ugeze mu zabukuru,
w’umunyantege nke kandi ufite ubumuga butewe n’imyaka afite
byakomotse mu bwana bwe. Mbega ukuntu abana bagakwiriye
kwihanganira no gukunda umubyeyi nk’uwo! Agomba kujya ababwira
amagambo y’urukundo kugira ngo atababaza. Umukristo nyakuri ntazaba
inkorwahato cyangwa ngo yirengagize ababyeyi be uko ibihe byahinduka
bite, ahubwo azumvira itegeko rya gatanu rigira riti: “Wubahe so na
nyoko” Imana irongera iravuga iti: “Ujye [363] uhagurukira umeze imvi,
wubahe umusaza”
Bana, mureke ababyeyi bafite ubumuga kandi batihagije ubwabo
mu kwiyitaho, iminsi yabo ya nyuma bayibeho mu munezero, mu
mahoro no mu rukundo. Mu izina rya Kristo, mubaherekereshe mu
nzira yabo igana ku gituro amagambo yo kubumva, yuje urukundo,
yo kubashima n’imbabazi. Mbese mwifuza ko Umukiza abakunda,
ko abagirira impuhwe kandi akabababarira ndetse akabitaho igihe
murwaye? Mufate bagenzi banyu nk’uko mwifuza ko babafata
namwe.8
Umugambi w’Imana wo kwita ku bageze mu zabukuru: Ikindi
kibazo cyakunze kwibazwa inshuro nyinshi ni ikirebana no kwita
kuri bene data na bashiki bacu bageze mu zabukuru batagira
imiryango. Ni iki twabakorera? Amabwiriza nahawe n’umwami
nayasubiriwemo inshuro nyinshi. Kubaka ibigo bizabamo abasaza
gusa si cyo gisubizo. Ntibagomba na none kubashyira kure y’ingo
zabo kugira ngo bitabweho. Reka abagize umuryango bite ku babyeyi
babo. Niba bidashoboka, iyo nshingano ireba itorero kandi rigomba
kuyemera nk’inshingano n’amahirwe babonye. Abafite umwuka wa
Kristo bose bazagaragariza impuhwe no kubaha by’umwihariko
abacogojwe n’imyaka.9
Amahirwe atera kunyurwa n’umunezero: Igitekerezo kimwe
rukumbi ko wagize uruhare mu kumererwa neza kw’ababyeyi bawe,
biha abana umwuka wo kunyurwa mu buzima bwabo bwose, kandi
bizababera isōko y’umunezero igihe nabo ubwabo bazaba bakeneye
kwitabwaho no gukundwa. Abafite imitima yuzuwemo urukundo
bafata korohereza ababyeyi babo bageze mu zabukuru imibereho
nk’amahirwe atagira uko angana. Bazanezezwa no kubona baragize
-319-
uruhare mu gutuma ababyeyi babo bakunda banezerwa kandi
bakagira amahoro mu minsi yabo ya nyuma. Ibiri amambu,
nitwanga guha abageze mu zabukuru kandi bacogoye kwitabwaho
bagahawe n’abahungu n’abakobwa, tuzabaho imitima ishengurwa
n’umubabaro, keretse gusa nayo niba yaraguye ikinya kandi
igakonja nk’ibuye.10
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Manuscrit 18, 1891 Manuscript 18, 1891
2 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
novembre 1892 November 1892
3 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
novembre 1892 November 1892
4 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
novembre 1892 November 1892
5 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
novembre 1892 November 1892
6 Manuscrit 18, 1891 Manuscript 18, 1891
7 Manuscrit 18, 1891 Manuscript 18, 1891
8 Manuscrit 18, 1891 Manuscript 18, 1891
9 Témoignages pour Testimonies for the church vol 6
l’Eglise, vol.2, P.593 p 272
10 Review and Herald, 15 Review and Herald, 15
novembre 1892 November 1892
-320-
UMUGABANE WA 13:
IBY’IMIKORESHEREZE
Y’AMAFARANGA
-321-
ICYIGWA CYA 60: IBISONGA BY’IMANA
Tugomba kumenya ko Imana ariyo nyiri bintu byose:
Gusobanukirwa ko Imana ifite ibintu byose ni byo shingiro
ry’ubunyangamugayo n’insinzi nyakuri mu mirimo yose. Umuremyi
w’ibiriho byose, ni we nyiri bintu byose. Twebwe turi ibisonga bye.
Ibyo dufite byose yarabidushinze kugira ngo tubikoreshe dukurikije
amabwiriza ye.
Aho niho hari amabwiriza areba buri muntu wese kandi areba
n’amashami yose y’umurimo we. Twabishaka cyangwa tutabishaka
turi ibisonga, byahawe n’Imama italanto n’uburyo
butandukanye kandi byashyizwe mu isi kugira ngo bihakorere
umurimo yadushinze.1
Amafaranga si ayacu; kimwe n’amazu, imirima, ibibaho,
ibikoresho byo mu nzu byose, imyambaro n’ibikoresho byo
kwinezeza. Aha ku isi, turi abagenzi n’abimukira. Imana itwemerera
gukoresha gusa ibikoresho by’ingenzi ku mibeho no ku buzima
bwacu… Imigisha yacu yo muri iki gihe twayihawe nk’ububiko
kugira ngo bigaragaze niba twashobora cyangwa tutashobora kubika
ubutunzi bw’iteka. Iri suzuma nituritsinda neza, Imana izaduha
ubwo butunzi yikubitiye kandi yadusezeranije ari bwo ubwiza,
icyubahiro no kudapfa.2
Umunsi umwe, tuzagaragaza uko twakoresheje imitungo yacu:
Iyaba abizera bacu bemeraga gushyira gusa mu murimo w’Imana
amafaranga babikijwe by’umwihariko ayo bakoresha mu kunezeza irari
ryabo ryo kwikunda no guhaza iruba ryabo, bakibiye ubutunzi bwabo mu
ijuru kandi bityo bagakora umurimo nyakuri Imana ibasaba gukora.
Ariko kimwe n’umutunzi wo mu mugani baba mu mibereho yo
kwikubiraho. Ayo mafaranga Imana yabashinze ngo bayakoreshe bahesha
izina ryayo icyubahiro bayapfusha ubusa. Ntibafata akanya ko gupima
inshingano bafite ku Mana. Bibagirwa ko umunsi uje kandi uri bugufi ngo
basobanure uko bakoreshe ubutunzi baragijwe.3
Tugomba kwibuka ko ku munsi w’urubanza, tugomba
gusobanura uko twakoresheje amafaranga y’Imana. Tuyakoresha
kenshi mu kwinezeza no guhaza kwikunda kwacu bitatuzanira
ibyiza na bike, ahubwo bidutera ingaruka mbi zifatika.
Nidusobanukirwa ko Imana ari yo mugaba w’ibyiza byose kandi ko
n’amafaranga ari aye, tuzagaragaza ubwenge mu mikoreshereze
-322-
y’amafaranga bijyaniranye n’ubushake bwe bwera. Ibigezweho
n’akamenyero k’isi ntituzabifata nk’iby’ingenzi dukwiriye
gukurikiza. Ntituzakora dukurikiza imigirire yabyo, kandi
ntituzemerera ibyifuzo byacu ko ari byo bituyobora.4
Mu mikoreshereze yacu y’amafaranga, dushobora kugira
amafaranga nk’icyadufasha gukura mu by’umwuka nituyafata
nk’ubutunzi bwera twaragijwe butagomba gukoreshwa mu guhaza
ubwibone, ubwirasi, ipfa n’irari byacu.5
Neretswe ko Marayika wandika ibikorwa y’abantu mu bitabo byo
mu ijuru yandikamo mu buryo bwitondewe ituro ryose rituwe Imana
rigashyirwa mu bubiko, akandika umusaruro uheruka w’uko
ryakoreshejwe. Ijisho ry’Imana rigenzura buri faranga ritangiwe
umurimo wayo n’ubushake bwiza cyangwa umutima mubi wa nyiri
ukuritanga.Umugambi umuteye gutanga nawo urandikwa.6
Amaturo y’umuryango akwiriye: “Umuntu wese muri mwe abike iwe
ibimushobokera nk’uko atunze...” buri wese mu bagize umuryango
uhereye ku mukuru ukageza ku muto akwiriye kugira uruhare muri uyu
murimo w’ubugiraneza… umugambi w’ubugiraneza ukwiranye [369]
n’ubushobozi bwa buri wese, uha buri muryango wose ubwirinzi bwo
gutsinda ibishuko byo gukoresha mafaranga mu bitagira umumaro,
kandi bizanira umugisha abakire kuko bibarinda gusayisha.
Buri byumweru byose, abashyira mu bikorwa uwo mugambi
bararikirwa kwibuka ibyo Imana isaba buri muryango.
Bitandukanije no gukoresha iby’agakabyo kugira ngo bakungahaze
ubutunzi bwo mu nzu y’Imana, bose bize muri ubwo buryo inyigisho
z’agaciro mu birebana no kwiyanga k’ubwo guhesha Imana
icyubahiro. Inshuro imwe mu cyumweru buri wese ahangana n’ibyo
yakoze mu minsi ihise – agomba kubara inyungu yinjije nk’igisonga
n’amafaranga yatakaje agura ibitagira umumaro. Kandi imbere
y’Imana, umutimana uhana we uramushinja cyangwa
ukamushinjura. Bityo yiga ko kugira ngo agumane amahoro yo mu
mutima no kwemerwa n’Imana; agomba kurya, akanywa kandi
akambara kugira ngo aheshe Imana icyubahiro.7
Amabwiriza y’Imana ni nyambere: Ibyo Imana isaba bigomba
kuzuzwa ku mwanya wa mbere. Ntituba dukoze ibyo ishaka, mu gihe
tuyegurira ibisigara nyuma yo kugura ibyo dukeka ko twari
dukennye. Mbere yo gukoresha ibyo twungutse byose, tugomba
gushyira ku ruhande kandi tugaha Imana umugabane wayo. Mu
-323-
gihe cya kera, amaturo y’ubushake yagurumanaga ubudatuza ku
gicaniro nk’ikimenyetso cy’uko umuntu abeshejweho n’Imana. Niba
imishinga yacu itera imbere, nuko Imana iduha umugisha.
Umugabane umwe w’ibyo twungutse ugomba guhabwa abakene,
kandi undi mugabane urushijeho kuba munini ukerekezwa mu
murimo w’Imana. Igihe tuzaba tumaze guha Imana ibyo idusaba,
izababoneza kandi ihe umugisha ibisigaye tugomba gukoresha mu
mibereho yacu. Ariko niba twiba Imana, tugundira ibyayo,
umuvumo wayo uzaba ku butunzi bwacu bwose.8
Mwibuke abakene: Niba dushaka kugaragaza imico ya Kristo,
tugomba gukūra mu mutima wacu buri kantu kose ko kwikunda.
Mu kuzuza inshingano Imana yadushinze, bizaba ngombwa ko
dutanga kugeza ku ifaranga rya nyuma dushobora kuzigama.
Bazatubwira iby’imiryango ikennye kandi iri mu mibabaro ikeneye
gufashwa , n’ibyabahanya bakwiriye kugobokwa.Tuzi gake ibirebana
n’imibabaro y’ikiremwamuntu kituzengurutse, ariko igihe cyose
tubonye uburyo, tugomba guhora twiteguye gufasha byihuse
abababaye cyane.9
Igihe dupfusha ubusa amafaranga yacu mu kwinezeza, tuba
tugomwe abakene ibyakagombye kubatunga no kubambika. Ibyo
dupfusha ubusa mu bwibone ku myambaro, ku nzu, ku bikoresho
byo mu nzu, ku bupfu bw’uburyo bwose no mu mitako
byashoboraga koroshya imibabaro y’imiryango myinshi iri mu
bwihebe no mu bwigunge. Ibisonga by’Imana bigomba gukora
umurimo bikorera abakene.10
Umuti mvajuru ku kwikunda no kwibona: Ubugiraneza
bukomotse mu mwuka wo kwitanga ni umugisha ku witanze we
ubwe. Bimushoboza gusobanukirwa byuzuye n’umurimo wa Kristo,
wajyaga ava mu gace kamwe ajya mu kandi gukora ibyiza, afasha
abababaye no gukemura amakene y’abakene. 11
Gutanga bihoraho kandi udashaka inyungu ku bandi ni umuti
Imana yageneye kwikunda no kwibona bimunga imico yacu. Imana
yashyizeho ihame ry’ubugiraneza kugira ngo rishyigikire umurimo wayo
no gufasha abababaye n’abakene. Yagambiriye ko tugira akamenyero ko
gutanga kugira ngo tuburizemo akaga n’icyaha kibi cy’ubugugu. Bityo,
niduhora dutanga, ubwibone ntibuzaba bukidutegeka. Hakurikijwe
umugambi w’Imana, ubugiraneza bugambiriye kuzahura ushaka
gukomeza [371] kugira ibyiza ashobora kugeraho, kugira ngo abyegurire
Imana, ari Yo ibabeshaho…
-324-
Nidushyira mu bikorwa ubugiraneza nk’uko umugambi
w’Imana uri, akamenyero kacu k’ubugugu kazagabanuka kandi
kugiraneza kwacu kuzakura. Uko ubutunzi bwiyongera, abantu
yemwe n’abavuga ko ari abakristo niko babuzirikaho umutima
wabo, kandi uko barushaho kugwiza amafaranga ni ko batanga
make mu bubiko bw’Imana. Ubutunzi bityo buhindura abantu
abikunda, kugwiza ibintu bikabatera ubugugu kandi uko iminsi
ishira ni ko burushaho kumwigarurira. Imana izi akaga twishoramo
kuri iyi ngingo. Kandi yatuzengurikishije igihome cyo kuturinda
kurimbuka. Idusaba kugira ubugiraneza ubudatuza kugira ngo
akamenyero ko gukora ibikorwa byiza kaburizemo ako gukora
ibikorwa bibi.12
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Education, P.136 Education p 387
2 Lettre 8, 1889 Letter 8, 1889
3 Lettre 21, 1898 Letter 21, 1898
4 Lettre 8, 1889 Letter 8, 1889
5 Lettre 8, 1889 Letter 8, 1889
6 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.2, P.518, 519 vol.2, P.518, 519
7 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.3, P.412 vol.3, P.412
8 Témoignages pour l’Eglise Testimonies for the Church,
vol.1. P.639 vol.4vp 477
9 Manuscrit 25, 1894 Manuscript 25, 1894
10 Review and Herald, 8 Review and Herald, 8 December
Décembre 1896 1896
11 The youth’s Instructor, 10 The youth’s Instructor, 10
Septembre 1907 September 1907
12 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.3, P.548. vol.3, P.548.
-325-
ICYIGWA CYA 61: AMAHAME AGENGA
UMUTUNGO W’UMURYANGO
Amafaranga ashobora kuba umugisha cyangwa umuvumo
: Amafaranga si umuvumo gusa ahubwo afite agaciro kenshi kuko
aramutse akoreshejwe neza, ashobora gufasha mu gukiza imitima kandi
adufasha gufasha abakennye kuturusha. Ariko iyo akoreshejwe nta
makenga ndetse n’ubwenge bibirimo,… amafaranga ahinduka
umutegeko ku uyakoresha. Uyakoresha mu guhaza ubwibone bwe
n’ibyifuzo bye, abikomoramo umuvumo mu cyimbo cy’umugisha.
Amafaranga ashyira ibyiyumviro byacu mu igeragezwa. Uwunguka
ibirenze ibikenewe agomba gushakisha ubwenge n’ubuntu bwo
kwisobanukirwa no kubera maso umutima we bwite. Bityo azirinda
kwihimbira amakene no kuba igisonga kibi acukurira igishoro Imana
yamuhaye.
Nidukunda Imana kurusha ibindi byose, ibintu byo muri iyi si bishira
bizagira umwanya wabyo mu byiyumviro byacu. Nidushaka kwicisha
bugufi n’umwete uko twagira ubumenyi n’ubushobozi bukwiriye kugira
ngo dukoreshe neza ubutunzi bw’Umukiza wacu, tuzakira ubwenge
mvajuru. Igihe twumviye ibyifuzo n’irari ryo mu mutima wacu, igihe
dukundwakaje igitekerezo cy’uko tudafashijwe n’Imana “amafaranga
yaduha umunezero”, ayo mafaranga ahinduka umutego w’igitugu
utegeka umuntu; akiringirwa, kandi akaramywa nk’imana.
Akabambwaho icyubahiro, ubunyangamugayo, ukuri no gukiranuka.
Amategeko y’Imana agaterwa umugongo, kandi ukayoborwa n’imihango
n’imigenzo y’isi yashyizweho n’ikigirwamana Mamoni. 1
Shakisha umutekano ushaka aho kuba: Iyaba twarakomeje kumvira
amategeko y’Imana, imyitwarire y’isi yacu mu by’umwuka, mu by’uwenge
no mu by’ubutunzi byakabaye bitandukanye n’uko bimeze ubu. Kwikunda
no [373] kwirarira ntibyakwigaragaje nk’uko biri ubu, ariko buri wese
yakwitaye afite ubugwaneza ku munezero no kugubwa neza kw’abandi...
Aho kureka abakene bagakandamizwa n’abakire, aho kurekera abandi
kubatekerereza no kubakorera igenamigambi ryabo mu by’umubiri no mu
by’umwuka, Abakene bagakwiriye kugira ubushobozi bwo kugera
k’ubwigenge bwo mu ntekerezo no mu bikorwa.
Kumenya ko bafite inzu yabo bwite bitera muri bo ibyifuzo
byimbitse byo gutera imbere . Mu buryo bwihuse, bazashobora
kwishyiriraho igenamigambi no kwiyobora ubwabo; bazacengeza
akamenyero ko gukora no kuzigama mu bana babo, bityo
ubushobozi bw’ubwenge buzakomera biruseho. Abari mu cyiciro
-326-
cy’abakene baziyumvisha ko ari abantu atari imbata, kandi
baziyumvisha ko bashoboye ku rugero ruhanitse kongera kwigirira
icyizere cyo kwiyubaha ubwabo no kwigenga ko mu bwenge bari
barazimije. 2
Mwigishe abizera bacu kuva mu mijyi bajya mu cyaro, bashobora
kuhabona akarima ko guhinga no kuhubaka inzu yabo n’iy’abana
babo.3
Umuburo urebana no kugurisha amazu yo kubamo: Bene data
na barumuna banjye benshi b’abakene banyandikiye bambaza niba
bagurisha amazu yabo maze ibivuyemo ngo babishyire mu murimo
w’Imana. Bavuga y’uko bahungabanijwe n’amahamagara yacu kandi
bashakaga icyo bakorera Umutware wabo wakoze byose ku bwabo.
Narabasubije nti: Ntimwasabwe kugurisha amazu yanyu meza mato
ari mu mirima yanyu ubu, ahubwo mubibwire Imana, izumva
amasengesho yanyu asenganywe umwete kandi izabaha ubwenge
bukwiriye kugira ngo musobanukirwe aho mugomba gukorera
inshingano yanyu.4
Imana ntisaba muri aka kanya abizera kwikura mu mazu
babamo; ariko niba abafite ibintu byinshi bituma batumva
ijwi ryayo, niba batitandukanya n’isi kandi bakaba batanezezwa no
kwitambaho ibitambo kubwe izabazinukwa kandi izegukira
abiteguye gukora ikintu cyose bakorera Yesu n’ubwo byabasaba
kugurisha amazu yabo kugira ngo bakenure amakene y’umurimo
w’Imana.5
Ubwigenge bushimwa: Hari ubwoko bw’ubwigenge bushimwa. Ni
ibisanzwe ko wakwiyitaho weho ubwawe kandi ko wabaho nta n’umwe
wishingikirijeho. Kwifuza kwihaza ubwawe ni icyifuzo cyiza kandi
cy’agaciro. Ni ngombwa kwimenyereza akamenyero ko gukora no
kuzigama.6
Ingengo y’Imari imeze neza: Ni benshi kandi ni benshi cyane
batiyigishije uburyo bwo gukoresha imari yabo mu buryo buhwanye
n’imali binjiza. Ntabwo biga kubaho mu buryo buhwanye n’uko
bameze, nuko bakaguza, bagakomeza kuguza kugeza ubwo imyenda
ibasaguka, bikageza aho bituma bacogora maze bakiheba.7
Barura neza amafaranga ukoresha: Akamenyero ko gukunda
kwinezeza cyangwa kutamenya gushyira mu gaciro k’umubyeyi,
bishobora guhora bimara amafaranga. Nyamara uwo mugore aba
-327-
atekereza y’uko akora neza kuko atigeze yiga kwifata mu byo ashaka
cyangwa mu byo abana be bashaka, kandi akaba atigeze yigishwa
uko yakwifata mu by’urugo. Aho niho ab’urugo rumwe bashobora
gukoresha amafaranga yikubye inshuro ebyiri z’ahagije ab’urundi
rugo rufite abantu bangana n’ab’urwo rugo.
Bose bakwiriye kwiga kwandika uko amafaranga akoreshejwe.
Bamwe birengagiza kubikora ngo ntacyo bimaze ariko ibyo ni bibi.
Amafaranga yose yakoreshejwe ni ngombwa gusobanura neza icyo
yakoreshejwe.8
Akamenyero kabi ko kwaya amafaranga: Uwiteka yashatse
kumenyesha neza akaga gakomoka mu kugira [375] akamenyero ko kwaya;
kugira ngo mbashe kuburira ababyeyi kugira ngo bigishe abana babo
icungamutungo riboneye. Mubigishe ko amafaranga akoreshejwe mu
by’agakabyo aba adakoze uko byagakwiriye.9
Niba mukunda kwaya, mwitandukanye na byo mutazuyaje,
nibitaba bityo, muzarimbuka by’iteka ryose. Akamenyero ko gukora,
kuzigama no kutaya ni umurage ukomeye ku bana banyu kuruta
impano zose zikomeye wabaha. Turi abashyitsi n’abimukira muri iyi
si. Ntitugakoreshe amafaranga yacu mu guhaza ibyifuzo Imana
yatubujije. Duhamye kwizera kwacu binyuriye mu gushyira
rutangira ku byifuzo byacu.10
Umucyaho ku mubyeyi waya umutungo: Ntuzi gukoresha
umutungo wawe mu buryo bw’ubwenge kandi ntiwize uko wabaho
bihwanye n’ubushobozi bwawe… Wifuza ubudatuza kubona
amafaranga, kugira ngo uyakoreshe wisanzuye no mu byo wifuza,
nyamara inyigisho zawe, n’icyitegererezo cyawe kuri iyi ngingo
byabaye umuvumo ku bana bawe. Baha agaciro gake amahame.
Bibagirwa Imana buhoro buhoro, ntibite ku kumubabbaza kandi
bakanga ibibarwanya byose. Uko baronka amafaranga menshi mu
buryo bworoshye niko bashima gake. 11
Ku muryango ubaho birenze ubushobozi bwawo: Mugomba
kwita ku byo musohora kugira ngo bitarenga ibyo mwinjiza.
Mugabanye amakene yanyu.Birababaje cyane ko umugore wawe asa
na we cyane kuri iyi ngingo kandi ntashobora kugufasha kugenzura
uko amafaranga akoreshwa mu tuntu duto duto kugira ngo
bikurinde kwaya. Mu muryango wawe, ntimutuza gukoresha
amafaranga adakenewe. Umugore wawe
-328-
yishimira kubona abana be bambaye imyenda ihenze cyane ugereranije
n’ubushobozi bwanyu, kandi muri ubwo buryo, mumenyereza abana
banyu gukunda no kugira akamenyero ko kwibona no kwirata. Iyaba
mwigaga kuzigama, iyaba mwasobanukirwaga akaga kose kihishe mu
kwaya , n’ingaruka zibageraho mwe ubwanyu no ku bana banyu no ku
murimo w’Imana! Mwakagize inararibonye y’ingenzi mu kurema imico
yanyu ya gikristo. Ariko nimutabigeraho, abana banyu bazagaragaraho
mu mibereho yabo icyitegererezo cyanyu kibi…
Ntibihagije kuri mwe kurundanya amafaranga menshi, ibyo
byabagora cyane, ahubwo ndagira inama mwembi gukoresha
amafaranga yanyu mubyitondeye, no kwigisha buri munsi abana
banyu kwirinda, kwiyanga no kuzigama. Bagomba kwigishwa
binyuriye mu mahame no mu cyitegererezo.12
Umuryango wahamagariwe kwiyanga: Mwene data, murumuna
wanjye, neretswe ko mufite byinshi byo kwiga. Mubaho birengeje
ubushobozi bwanyu. Ntimwigishijwe kuzigama. Iyo mwahembwe
umushahara mwinshi, ntimuzi kuzigama umugabane runaka wo
muri wo. Aho gukorana ubushishozi, mukurikiza ibyifuzo byanyu
n’ibyo murarikiye. Rimwe na rimwe, mutakaza amafaranga mu
kugura ibyo kurya bihenze, ibyo bene so batashobora kugura.
Amafaranga asohoka mu buryo bworoshye mu mifuka yanyu.
...Kwiyanga niryo somo mugomba kwiga mwembi.13
Ababyeyi bagomba kwiga kubaho bakurikije ubushobozi bwabo
kandi bakigisha abana babo kwiyanga, binyuriye mu mahame no
mu cyitegererezo. Bagomba kugira amakene make kandi nayo
yoroheje kugira ngo baharire igihe cyabo kinini mu gutoza intekerezo
zabo no mu iterambere ryabo ry’iby’umwuka.14
Kwiyoroshya birenze si ikimenyetso cy’urukundo:
Ntimukamenyereze abana banyu kwibwira ko ubwo [377] mubakunda
mugomba gucira akari urutega ubwibone, amafuti n’ibyifuzo byabo byo
kwinezeza. Iki si cyo gihe cyo kugerageza gushaka uburyo bwo kwaya
amafaranga yanyu. Ahubwo ibiri amambu, mukoreshe ibitekerezo byanyu
byose uko mwayazigama.15
Kuzigama no kugira ubuntu ntibitandukanywa: Urubyiruko
rw’iki gihe rusa n’abashaka kwirengagiza no gusuzugura kuzigama;
babyitiranya n’ubugugu no kwanga abandi. Ahubwo, uburyo bwo
gukoresha amafaranga bijyanirana n’ibitekerezo n’ibyiyumviro
byagutse cyane kandi byuzuye kugira ubuntu. Ahatari kuzigama nta
-329-
kugira ubuntu nyakuri kuba guhari. Ntihakagire umuntu n’umwe
wibwira ko bitamushobokera kuzigama no gukoresha neza
ibyasigaye.16
Agakabyo ko mu bundi buryo ni ukuzigama kutarimo ubwenge:
Imana ntihabwa icyubahiro mu gihe twirengagije umubiri wacu
cyangwa mu gihe tuwokoresheje birenze urugero, bityo tukawutera
kunanirwa gukora umurimo wayo. Kwita ku mubiri uwugaburira
ibyo kurya biryoshye kandi bikungahaye ku intungamubiri ni imwe
mu nshingano z’ibanze z’umugore. Byaba byiza cyane amafaranga
make akoreshejwe mu myambaro no mu bikoresho byo mu nzu
ahubwo menshi akerekezwa mu byo kurya.
Abagore bamwe bagomwa abagize umuryango wabo igaburo
runaka, kugira ngo bakire abashyitsi babo neza. Ibyo nta bwenge
bubirimo. Twicishe bugufi imbere y’abashyitsi bacu kandi mbere ya
byose twite ku makene y’abagize umuryango wacu. Kuzigama
kurimo agakabyo n’imigenzo yo hanze bitubuza kenshi
kwimenyereza kwakira abashyitsi igihe bizaba bikenewe kandi
byakatubereye umugisha. Ameza yacu akwiriye kuba yuzuye ibyo
kurya kugira ngo abashyitsi batari bateganijwe badatuma haba
gukora imirimo y’ikirenga itateganijwe.17
Umwuka wacu wo kuzigama ntuzatera ibibazo abanyeshuri bacu
bagomba kwakira ibyo kurya bihagije kandi byiza. Ariko abashinzwe guteka
bagomba gukusanya ibyasigaye kugira ngo hatagira igipfa ubusa.18
Kuzigama si ukugira ubugugu ahubwo ni ugukoreshanya
amafaranga ubwenge kuko hariho umurimo ukomeye ugomba
gukorwa.19
Guha umugore ibikoresho bihagije byo kumworohereza
inshingano ye: Umuryango wa mwene data E, wihatira gushyira
mu bikorwa ihame ryo kuzigama… Bivuye ku mutima, Mwene data
E yafashe umwanzuro wo kutubaka igikoni n’aho kubika inkwi
zikenewe ku muryango we mugari, kuko atiyumvagamo uko
yakwaya amafaranga ye kugira ngo yikungahaze we ubwe mu gihe
umurimo w’Imana ukeneye amafaranga wo kuwuteza imbere.
Nagerageje kumwereka ko ari byiza ku buzima no ku bwenge
bw’abana be, guhindura urugo rwe ahantu heza no gushaka
ibikoresho byo mu rugo bizafasha koroshya kuzuza inshingano
z’umugore we.
-330-
Amafaranga umugore yigengaho: Mugomba gufashanya.
Ntimukabifate nk’aho ari iby’ukuri guhambira uruhago rwanyu,
mwanga guha abagore banyu amafaranga.21
Buri cyumweru ugomba kumuha umubare w’amafaranga
runaka, kandi ukamuha umudendezo wo kuyakoresha uko ashaka.
Ntimwamuhaye amahirwe yo kwimenyereza kugira ubuntu no
gukora ibyo ashaka kuko udasobanukiwe neza inshingano umugore
agomba kuzuza. Umugore wawe afite ibitekerezo bizima kandi
bihagaze neza.22
Jya uha umugore wawe ku mafaranga ubona, reka nawe ayagireho
umugabane nawe abe aye, kandi umureke ayakoreshe uko ashaka. Yari
akwiriye kuba yarahawe uburenganzira bwo gukoresha ayo abonye
nk’uko yumva mu bwenge bwe bimubereye byiza. Iyo agira amafaranga
ahabwa ngo ayakoreshe nk’aye bwite atarebwa nabi, mu bwenge bwe haba
harakuwemo uburemere bukomeye. 23.
Shakisha imbaraga n’ubutaraga: Mwene data P, ntiyakoresheje neza
amafaranga ye. Aho kureka ngo ayoborwe n’ibitekerezo byera, yemereye
ko ibitekerezo n’ibyifuzo by’abana be ko ari byo bimuyobora.
Ntiyabasobanuriraga neza uburyo n’ubushobozi bafite; yakagombye
kuyakoresha afite ubushishozi kugira ngo abashe kuronka ibikoresho
by’ingenzi akeneye mu gukomeza kujya mbere no gutera ubuzima bwiza
abamukomokaho. Umuryango wose ukwiriye kugira iterambere kuri iyi
ngingo. Ibintu byinshi ni iby’ingenzi kuri we, niba ashaka kuronka
imbaraga n’ibikoresho runaka. Kubura gahunda mu kuyobora
umuryango bifite ingaruka zangiriza kandi zirimbura.24
Kwambara ubushwambagara no kugomwa urugo rwawe ibyarutera
gukomera, kurabagirana no gukora ntibizaduha umutima wera kandi
uboneye.25
Imana ntitegeka ubwoko bwayo kwigomwa ibyangombwa
nkenerwa ku buzima bwabo no ku kugubwa neza kwabo, ariko
ntiyemera kwigenga , kwaya cyangwa gukunda kwinezeza na
guke.26
Rindana umutungo wawe ubwenge: Mukwiriye kwiga kumenya
igihe cyo kuzigama n’igihe cyo gukoresha amafaranga. Ntitubasha
kuba abayoboke ba Kristo, keretse twiyanze tukikorera umusaraba.
Dukwiriye gutanga tugereranya; duteraniriza hamwe akantu gato
kose; mudoda imitwe yanyu icitse kandi mukamenya ibyo
-331-
mushobora kwita ibyanyu. Mukwiriye kubara utuntu twose
mwakoresheje mwinezeza. Mukwiriye kumenya icyo mwakoresheje
mushaka kwimara ipfa kandi mwimenyereza irari ribi ryo kugira
inda nini. Amafaranga mwakoresheje mu byo kurya
by’imburamumaro biryoshye yabasha kongerwa kuyo kunezeza
ab’urugo ku bintu bikwiriye kandi bibagiriye umumaro.
Ntimukwiriye kuba abanyabuntu buke, mukwiriye kugira umutima
utabacira urubanza, mugakiranuka no ku bavandimwe. Ubuntu
buke bubavutsa imigisha y’Imana. Gutanga birenze urugero nabyo
ni bibi. Agatoya kagiye wibwira ko ntacyo kamaze, hanyuma iyo
utekereje usanga karimo byinshi. 27
Umutima wumvira uzayoborwa: Aha si ingenzi gusobanura uko
kuzigama kwakorwa muri buri kantu kose. Abeguriye Imana
umutima wabo, kandi bayoborwa n’ijambo ryayo, bazamenya uko
bazitwara mu nshingano zose zo mu buzima. Bazigira mu ishuri rya
Yesu, we w’umugwaneza kandi woroheje mu mutima; mu
kwimenyereza kwihangana nka Kristo, bazugarira amarembo ku
bishuko byinshi.28
# IBITABO
IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU
MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Lettre 8, 1889 Letter 8, 1889
2 Historical sketches of Historical sketches of S.D.A
S.D.A Foreign Mission, p. Foreign Mission, p. 165,166
165,166 2 3 4 5 6 7
3 Général conference General conference bulletin, 6
bulletin, 6 Avril 1903 April 1903
4 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.2, P. 386 vol. 5 P734
5 Review and Herald, 16 Review and Herald, 16
Septembre 1884 September 1884
6 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 2, P.308 vol. 2, P.308
7 Review and Herald, 19 Review and Herald, 19
Décembre 1893 December 1893
-332-
8 Le Ministère évangélique, Gospel workers p 460
P.449
9 Christian Temperance and Christian Temperance and
Bible Hygiene, P.63 Bible Hygiene, P.63
10 Review and Herald, 24, Review and Herald, 24,
Décembre 1903 December 1903
11 Lettre8, 1889 Letter 8, 1889
12 Lettre 23, 1888 Letter 23, 1888
13 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol. 2, P.431, 432 vol. 2, P.431, 432
14 Review and Herald, 24 Juin Review and Herald, 24 June
1890 1890
15 1 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.6, P.451 vol.6, P.451
16 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.5, P.400 vol.5, P.400
17 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 322
P.271 (Rayon de santé,
P.108)
18 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
vol.2, PP.544, 545 6 p 209
19 Lettre 151, 1899 Letter 151, 1899
20 Lettre 9, 1888 Letter 9, 1888
21 Lettre 65, 1904 Letter 65, 1904
22 Lettre 47, 1904 Letter 47, 1904
23 Lettre 157,1903 Letter 157,1903
24 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.699 vol.2, P.699
25 Review and Herald, 16 Mai Review and Herald, 16 may
1882 1882
-333-
26 Review and Herald, 19 Review and Herald, 19
Décembre 1893 December 1893
27 Lettre 11, 1888 Letter 11, 1888
28 Christian Temperance and Christian Temperance and
Bible Hygiene, P.63 Bible Hygiene, P.63
ICYIGWA CYA 62: KUZIGAMA GUSHYIZWE MU BIKORWA
Guteranya ubuvungukira: umunsi umwe, Kristo yigishije
abigishwa be icyigwa cyerekeye kuzigama tugomba kwitaho
by’umwihariko. Yari amaze gukora igitangaza cyo kugaburira
ibihumbi byinshi by’abantu bari baje gutegera amatwi inyigisho ze.
Igihe bose bari bahaze, Kristo ntiyashatse ko ibyari bisigaye
bipfushwa ubusa. We, wari ufite ubushobozi bw’ubumana,
washoboye kugaburira ibyo bihumbi byinshi by’abantu akabahaza
bijyaniranye n’amakene ya buri wese, yategetse abigishwa be
guteranya ubuvungikara bwari bwasigaye kugira ngo hatagira igipfa
ubusa. Iki cyigisho kiratureba natwe nk’uko cyarebaga abigishwa be
bo mu gihe cye. Umwana w’Imana yita ku buzima busanzwe
bw’abantu. Ntiyasuzuguye ibyari bisigaye nyuma yo kugabura,
n’ubwo yari ashoboye kongera gukora igitangaza gisa gityo. 1
Icyigisho cyatanzwe na Kristo kigomba gushyirwa mu bikorwa
mu mashami atandukanye y’ubuzima. Kuzigama kugomba kubaho
mu bintu byose. Muteranye ibyasigaye, kugira ngo hatagira igipfa
ubusa. Hari ubwoko bw’ubukristo bw’ubunyamihango budahindura
umutima ahubwo ibiri amambu ari ubw’amagambo
gusa.Iyobokamana nk’iryo ntirishyirwa mu bikorwa mu mibereho
isanzwe. Inshingano z’iby’iyobokamana n’ubuhanga buhanitse mu
byo gucunga umutungo bigomba kujyanirana ubudasigana.2
Mwigāne Kristo mu kwiyanga: Kugira ngo amenye we ubwe
guhemukirwa, ibigeragezo n’imibabaro bigera ku kiremwa muntu;
Kristo yari yoroheje cyane kugeza ubwo yigeza ku rwego
rw’umuhanya no gucishwa bugufi. Yaciye inzira abigishwa be
bagomba gukurikiza. Yarababwiye ati: “Umuntu nashaka
kunkurikira, yiyange yikorere umusaraba we ankurikire.”Ariko
abavuga ko ari abakristo ntibiteguye kwiyanga Kristo abategerejeho.
Ntibiteguye gushyira rutangira ku byifuzo byabo no ku ipfa ryabo
-334-
kugira ngo bagere ku rugero rwo kwiyegurira Imana. Bamwe baravuga bati:
“Umuryango wanjye ukeneye kwinezeza, kandi binsaba amafaranga menshi
kugira ngo babigereho.” Ibyo bigaragaza ko abantu nk’abo ngabo bakwiriye
kwiga ibyigisho byo kuzigama byigishijwe n’imibereho ya Kristo…
Twese dushobora kugerwaho n’ibishuko byo kwifuza kunezeza
kwikunda kwacu kandi gupfuye; ariko twibuke ko Uwiteka ufite
ubuzima n’ubwiza yaje muri iyi si kugira ngo yigishe inyokomuntu
isomo ryo kwiyanga. 3
Abatabayeho ku bwabo ntibakoresha n’ifaranga na rimwe mu
guhaza amakene yabo bihimbiye n’ipfa ryabo ryo kwihimbaza, ariko
bazibuka ko ari abigishwa ba Kristo kandi ko abandi bakeneye ibyo
kurya n’imyambaro.4
Muzigame kugira ngo muteze umurimo w’Imana imbere: Hari
byinshi byo kubwira urubyiruko ku mahirwe bakomora mu gufasha
umurimo w’Imana binyuze mu kuzigama no kwiyanga. Benshi
batekereza ko bakwiha ibyabanezeza byose, bityo, bakagira
akamenyero ko gukoresha umushahara wabo wose. Imana ishaka
ko twibaza byimbitse kuri iyi ngingo. Tuba twihemukiye mu gihe
tubereyeho kurya, kunywa no kwambara. Imana ifite ikintu cyo mu
rwego rwo hejuru ishaka kuduha. Niba twiteguye gushyira ku
ruhande ibyifuzo byacu byo kwikunda; imbaraga zacu zo mu
mutima no mu ntekerezo zacu tukazegurira mu murimo w’Imana,
abanyembaraga bo mu ijuru bazakorana natwe kandi
bazaduhindura umugisha kuri bagenzi bacu.
Nubwo yaba ari umukene, umusore w’umukozi kandi uzigama
ashobora gushyira ku ruhande amafaranga runaka yo guteza imbere
umurimo w’Imana.5
Igihe ushutswe no kugura ibidakenewe: Igihe Ushutswe kugura
ibidakenewe, ugomba kwibuka kwiyanga no [383] kwitambaho igitambo
nk’uko Kristo yihanganiye gukiza umuntu wacumuye. Abana bacu
bagomba kwigishwa, kwimenyereza kwiyanga no kwitegeka. Impamvu
ituma abagabura benshi biyumvamo ko bibakomereye kubijyaniranye
n’ingingo y’iby’umutungo n’uko batigeze bareka ipfa ryabo n’ibyo
babogamiramo. Impamvu ituma abagabo benshi bahinduka abahanya
ndetse n’inkunda mugayo kuby’umutungo, biterwa nuko bashaka
guhaza ibyifuzo by’ abagore babo n’abana babo bakoresheje kwaya.
-335-
Mbega ukuntu abagabo n’abagore bakagombye kwigisha babyitondeye
abana babo kuzigama binyuriye mu mahame n’icyitegererezo! 6
Nifuza guharatura mu ntekerezo za buri wese ko kwaya
umutungo w’Imana mu by’ubupfu ari icyaha gikomeye. Gutakaza
amafaranga nubwo yagaragara ko ari make bishobora kumuzanira
ingorane z’uruhuri z’urudaca zigenda zisubiramo kugeza iteka ryose.
Ubw’imanza zizashingwa, ubw’ibitabo bizabumburwa ibitaragenze
neza mu mibereho yawe bizashyirwa imbere y’amaso yawe n’ ibyiza
wakagombye kuba warakoze mu ducogocogo tw’ubuzima bwawe
ndetse n’amafaranga yakoreshejwe mu kunezeza kwikunda.7
Buri faranga ryose na buri giceri cyose bifite agaciro: Ntukaye
amafaranga yawe nubwo yaba udufaranga duke cyangwa uduceri
duke ubigura ibidafite agaciro. Ushobora kwibwira ko utwo
dufaranga ntacyo twamara cy’agaciro, ariko iyo uduteranyije tugera
ku mafaranga atubutse. Iyaba twabishoboraga, twagerageza
gusobanura umutungo dutakaza mu bintu by’agakabyo mu
myambarire no mu byo guhaza ibyifuzo byacu byo kwikunda. Ariko
ubukene bw’uburyo bwose ni gikwira ahantu hose. Kandi Imana
yadutegetse gufasha ikiremwamuntu kibabaye mu buryo ubwo ari
bwo bwose bushoboka.
Umukiza yifuza ko ubwoko bwe bwirinda kandi bukagira
umutima utabucira urubanza; nibige kandi bashyire mu bikorwa
kuzigama mu bintu byose, kandi ntihagire ikintu na kimwe
bapfusha ubusa.8
Amafaranga dukoresha iminsi yose mu bidafite agaciro, [384] twitwaza ko
ayo yo ntacyo atwaye, ko ari make ariko aramutse akubwe n’iminsi magana
atatu mirongo itandatu n’itanu igize umwaka, kandi mu myaka myinshi,
amafaranga wabona ashobora kuba menshi cyane utakwizera ko
wayakozeho.9
Ntukigane abaturanyi bawe bakurikiza ibigezweho: Si byiza
kwigira umukire cyangwa kwigira uwo utari we; mwikuyemo kuba
abigishwa b’abagwaneza kandi baciye bugufi. Niba abaturanyi bacu
bubatse cyangwa bashatse ibikoresho byo mu nzu mu buryo
tutashobora kwigana, ntitugomba guhangayikishwa na byo na gato.
Mbega ukuntu Yesu yagaya imbaraga twakoresha twikunda
dushaka guhaza ipfa ryacu, kunezeza abashyitsi bacu, cyangwa
gukurikiza ibyo tubogamiramo ubwacu! Kugerageza kwiyerekana
-336-
cyangwa kwemerera abana bacu kutwigana kuri iyo ngingo ni
umutego wa Satani.10
Inararibonye y’ibyakozwe na Madame White mu bwangavu
bwe: Ku myaka cumi n’ibiri, nari nzi icyo kuzigama ari cyo. Njye na
murumuna wanjye, twize umwuga kandi nubwo twinjizaga ibiceri
makumyabiri na bitanu ku munsi, twakoreshaga umugabane umwe
wayo mu kuyazigama. Bityo buhoro buhoro twashoboye kwizigamira
ku ruhande amadorali mirongo itatu. Nyuma igihe twumvaga
ubutumwa bwo kugaruka kwa Kristo, kandi ubwo abantu
bahamagarirwaga kwitanga no gutanga umutungo, twiyumvishemo
ko tugomba guha Data amadorali mirongo itatu; twamusabye ko
yakoreshwa mu kwandika ibibarankuru, n’impapuro ziriho
ubutumwa bwiza kugira ngo zibwamamaze mu bantu bari bakiri
mu mwijima…
Njye na murumuna wanjye, twashoboraga kwigurira imyenda binyuze
mu mirimo twikoreraga. Twahaye amafaranga Mama maze turamubwira
duti: “Genda utugurire imyambaro, ku buryo hasigara umugabane
w’amafaranga yo gushyira mu murimo w’ibwirizabutumwa.” Kandi
yarabikoze, bityo niko yadutozaga kugira umwuka [385]
w’ibwirizabutumwa.11
Kugira kuzigama ni ihame: Abitaba ihamagara ryo gushyigikira
umurimo w’Imana no kuzahura abababaye n’abakene, ntibagira
gahunda nke, ntibaba abanenganenzi kandi ntibirengagiza
ibirebana n’imishinga yabo bwite. Iteka ryose bita ku gutuma
ingengo y’imari yabo ihora ku rugero rwiza. Kuri bo kuzigama ni
ihame; biyumvamo ko ari inshingano yabo kuzigama kugira ngo
bazashobore kubona
ibyo batanga.12
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFARANSA MU CYONGEREZA
1 1 Testmonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.4, pp. vol.4, pp. 572, 573
572, 573
2 Manuscrit 31, 1897 Manuscript 31, 1897
3 Lettre 4 a, 1902 Letter 4 a, 1902
-337-
Review and Herald 21 août Review and Herald 21 August
4
1894 1894
5 The youth’s Instructor, 10 The youth’s Instructor, 10
Septembre 1907 September 1907
6 Lettre 11, 1888 Letter 11, 1888
Review and Herald, 11 Août Review and Herald, 11 August
7
1891 1891
8 Lettre 21, 1898 Letter 21, 1898
9 Christian Temperance and Christian Temperance and
Bible Hygiene P. 63 Bible Hygiene P. 63
10 Lettre 8, 1889 Letter 8, 1889
11 The youth’s Instructor, 10 The youth’s Instructor, 10
Septembre 1907 September 1907
Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
12
vol.4, P.573 vol.4, P.573
-338-
ICYIGWA CYA 63: KWIGISHA ABANA UKO BABONA
AMAFARANGA N’UKO BAYAKORESHA
Kwigisha kwiyoroshya mu buzima bwa buri munsi: Ababyeyi
bagomba kurera, gutoza no kwigisha abana babo mu buryo
bubacengezamo kugira akamenyero ko kwirinda no kwiyanga.
Bagomba ubudatuza kubibutsa inshingano zabo ari zo: kubaha
ijambo ry’Imana no kubaho bagambiriye gukorera Yesu. Bagomba
kwigisha abana babo ko ari iby’ingenzi ko mu buzima bwabo bwa
buri munsi bajya babwinjizamo kugira akamenyero ko kwiyoroshya
no kwirinda gukoresha amafaranga menshi mu myambaro, mu byo
kurya, mu kubaka amazu yabo no mu gushyiramo ibikoresho .1
Abana bagomba kwigishwa uhereye mu buto bwabo, gusoma,
kwandika no kubara kugira ngo babashe kugira no kurinda neza
ububiko bwabo. Ni ubumenyi bagomba kwiga buhoro buhoro. Ariko
mbere ya byose bagomba kwigishwa ko kubaha Uwiteka ari byo
shingiro ry’ubwenge.2
Urubyiruko rugomba kwita ku ngengo y’imari
y’umuryango:Ibitekerezo biyobya ku mikoreshereze y’amafaranga
bishobora guteza urubyiruko rwacu akaga gakomeye. Ntibagomba
guhabwa amafaranga maze ngo barekerwe mu kwibwira ko isōko
yayo idakama kandi ko bagomba kuyivomamo kugira ngo bikenure
mubyo bakennye byose. Amafaranga agomba gufatwa nk’impano
twahawe n’Imana, kugira ngo duteze umurimo wayo imbere,
twubaka ingoma yayo. Urubyiruko rugomba kwiga gutangīra
ibyifuzo byabo.3
Ntimukihimbire amakene menshi, by’umwihariko igihe amafaranga
akoreshwa n’umuryango afite aho agarukira. Amakene yanyu mukwiriye
kuyahuza n’ibyo ababyeyi banyu binjiza. Umukiza azasobanukirwa
kandi azemera imbaraga mukoresha zidashaka inyungu ku bandi…
Mube abiringirwa mu tuntu duto. bityo, ntimuzagwa mu kaga ko kuba
abanenganenzi mu nshingano zikomeye. Ijambo ry’Imana riravuga riti:
“Ukiranuka ku cyoroheje cyane, aba akiranutse no ku gikomeye.4
Mwigishe agaciro k’amafaranga: Amafaranga urubyiruko
ruhabwa nta mbaraga bakoresheje ntagira agaciro gakomeye mu
maso yabo. Ababyeyi bamwe bagomba gukora kugeza ubwo biyuha
akuya kandi bakagira n’ibyo bigomwa kugira ngo bashobore
kubaho. Ariko mbega ukuntu urubyiruko rwagakwiriye
-339-
gusobanurirwa aho amafaranga bakoresha ava, ayo bagura imyenda
yabo, ibyo kurya byabo kandi by’umwihariko icyo bisaba kugira ngo
bagure inzu!
Hari uburyo bwinshi abana bashobora kubonamo amafaranga no
kugira uruhare mu maturo y’ishimwe aturwa Yesu we watanze
ubugingo bwe ku bwabo… Bagomba kwigishwa ko amafaranga
babona atari ayabo kandi ko batagomba kuyakoresha uko
intekerezo zabo zitarakura zibibasaba, ahubwo ko bagomba
kuyakoresha mu buryo bwiza, kandi bita no ku murimo w’Imana.
Ntibagomba kunezezwa no gusaba ababyeyi babo amaturo kuko ayo
mafaranga si ayabo. Bagomba kwibaza bati: “Mbese natura ituro
ritamvunnye?”5
Kenshi tubura ubwenge mu bufasha duha abana bacu. Ababa
mu bigo kandi bakaba babikoramo akazi kugira ngo babone
ibibatungira muri ibyo bigo by’amashuri baha agaciro cyane
amahirwe yabo kurusha uwitabwaho n’abandi kuko we azi icyo
bimusaba n’imbaraga abishoramo. Ntitugomba kwita ku bana bacu
kugeza ubwo bahinduka imitwaro badashobora kwifatira
umwanzuro n’umwe.6
Ababyeyi ntibaba buzuza inshigano yabo uko byagakwiriye
igihe bagirira impuhwe umusore utarigeze ukora umurimo
w’ingirakamaro n’umwe ngo abone amafaranga kandi afite imbaraga
z’umubiri nyinshi bakamukorera ibyo akeneye byose kugira ngo yige
ubumenyi bw’ibyiyobokamana (teologia) cyangwa ubuvuzi mbere
y’uko agira inararibonye mu kwigirira akamaro no kuzigama.7
Menyereza abana kwishakira amafaranga yabo bwite:Abana benshi
badatuye mu mujyi bashobora gutunganya akarima gato kandi bakiga uko
bahatera ibintu bizabaha umutungo uzabafasha guteza umurimo w’Imana
imbere. Abahungu n’abakobwa bashobora bose hamwe gukora uwo
murimo; kandi bayobowe neza, bashobora guha amafaranga agaciro kayo
kandi bakanayazigama. Muri ubwo buryo, abana ntibashobora kubona ibyo
gufasha umurimo gusa, ahubwo bashobora kubona n’amafaranga yo
kwigurira imyambaro, kandi bagomba gushyigikirwa kuri iyi ngingo.8
Kudashyigikira imikoreshereze mibi y’amafaranga: Mbega
ukuntu ari amafaranga menshi apfushwa ubusa mu kugura
ibidafite agaciro i muhira, mu mitako, mu myambaro idakomeye, mu
birungo n’ibindi byinshi by’agakabyo! Babyeyi mwigishe abana
-340-
banyu ko ari kosa gukoresha amafaranga y’Imana mu kwinezeza…
Mubatere akanyabugabo ko kuzigama uko bishoboka kose
umugabane w’amafaranga yabo kugira ngo bazayegurire umurimo
w’ibwirizabutumwa. Bazagira batyo inararibonye ikomeye binyuriye
mu kwiyanga kandi ibyo bizabarinda kwirundurira mu kugira
akamenyero ko kutirinda.9
Abana bashobora kwiga kugaragaza urukundo bafitiye Kristo
bibuza ibidafite agaciro bituma amafaranga abanyura mu myanya
y’intoki. Inyigisho nk’iyo igomba kwigishwa muri buri muryango.
Imana isaba ko habaho uburyo n’ubuhanga bwo gukora, ariko nibyo
burezi bw’ibanze abana bagomba guhabwa. Kandi niba abana bato
bashaka kuzana amaturo yabo k’Uwiteka, ubugiraneza bwabo
bwagaragazwa muri uyu mugani mwiza uvuga ngo:“Udusoko turema
ingezi.”10
Shyira agasanduku mu nzira cyangwa ahantu gashobora
kugaragara. Abana bashobora gushyiramo amaturo yabo batuye
Imana. … Ibyo bizagira uruhare mu kubatoreza gukora umurimo
w’Imana. 11
Mwigishe abana gutanga icyacumi n’amaturo: Imana
ntidusaba icya cumi nk’icyo yikubutiye gusa, ahubwo itwereka
n’uko tugomba kukiyibikira. Iravuga iti: “Wubahishe Uwiteka
ubutunzi bwawe, n’umuganura w’ibyo wunguka byose.” Ibyo
ntibisobanuye y’uko tugomba gukoresha amafaranga mu byacu
gusa maze ngo tuzanire ibisigazwa Imana, nubwo ibyo byasigaye
byaba bihwanye n’icya cumi twagombaga gutanga. Oya! Reka
umugabane w’Imana ushyirwe ku ruhande rugikubita. Imiburo
Umwuka Wera aduha binyuriye mu ntumwa Paulo, ishyira
ahagaraga ihame rirebana n’icya cumi: “Kuwa mbere w’iminsi
irindwi, umuntu wese muri mwe abike iwe ibimushobokera nk’uko
atunze…” Aya mahame areba ababyeyi n’abana icyarimwe.12
Ifuti rikorwa kenshi n’abagabo bakize: Ibihe umwana abamo
bigira ingaruka kenshi kuri we kurusha yemwe n’icyitegererezo
ahabwa n’ababyeyi. Abagabo bamwe batekereza ko abana babo
bazaba nk’uko bo bari bameze mu busore bwabo; iyo bitagenze bityo,
bavuga ko iki gisegukuru cya none cyahindanye. Ariko ntibafite
uburenganzira bwo kwibwira ibisa bityo ku bana babo, keretse gusa
nabo bashyizwe mu mwanya kandi bagahabwa amahirwe nk’ayo
bari bafite. Ibyo ise yahuye na byo mu buzima bwe, ni byo byamugize
-341-
icyo ari icyo. Guhera mu bwana bwe, yatsikamiwe n’ubukene kandi
byamusabaga gukorana umwete no gushinyiriza. Imico ye
yahinduwe n’ishuri rikomeye ry’ubukene. Yahuye n’inzitizi mu
gekenura amakene ye, mu kuzuza inshingano ze no kwiyoroshya
mu byo akunda. Kugira ngo ashobore kubona ibyo kurya n’ibyo
kwambara, byamusabaga gukoresha imbaraga ze zose no kuzigama
ibyo yinjije.
Ababyeyi baba bigiriye nabi iyo bemereye abana babo kubaho batuje
gusa ntacyo bakora, aho kugira ngo babeho nk’uko na bo babayeho mu
itangira ryabo. Iryo ni ifuti rusange. Iyaba abana b’iki gihe bigiraga mu
ishuri nk’iryo ba se bigiyemo, bakabaye ingirakamaro nk’abo. Ababyeyi
bahinduye uburyo bwo kubaho kw’abana babo. Umugabo ubukene
bwamubereye umwigisha; umuhungu we, we nta kindi azi usibye ibintu
byinshi bimuzengurutse, ibyifuzo bye byose birakemuka. Imico y’umwe
yahinduwe n’ishuri rikomeye ryo kwibeshaho, aho udukorwa duto
tw’ubugiraneza twahabwaga agaciro. Ubumuntu n’akamenyero by’undi
bizatunganywa n’imiterere y’igihe turimo irangwa n’ubuzima bworoshye
no kwishyira ukizana aho gutunganywa n’ibyatunganije imico y’uwa
mbere….Mu bihe nk’ibyo, kandi mu gihe agakabyo kiganje ahantu hose,
ni gute we yabyanga?13
Umurage mwiza ababyeyi bagomba kuraga abana babo:
Umurage mwiza ababyeyi bagomba kuraga abana babo, ni
ukubigisha gukora umurimo w’ingirakamaro no kubaha
icyitegererezo cy’imibereho irangwa no kugira ubuntu. Imibereho
nk’iyo izabasobanurira agaciro nyakuri k’amafaranga, kuko adafite
agaciro keretse gusa ko ashobora kutuzanira ibyiza, adufasha
gukemura amakene yacu n’aya bagenzi bacu, ndetse by’umwihariko
kubwo guteza umurimo w’Imana imbere.14
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFA- MU
RANSA CYONGEREZA
Review and Herald, 13 Review and Herald, 13
1
Novembre 1894 November 1894
2 Counsels to Techers, parents Counsels to Teachers, parents
and students, P.168, 169 and students, P.168, 169
-342-
3 Témoigbages pour l’Eglise Vol Testimonies for the church vol
2, 550 6 p 214, 215
4 Manuscrit 2, 1903 Manuscript 2, 1903
5 Lettre 11, 1888 Letter 11, 1888
6 Lettre 50, 1895 Letter 50, 1895
7 Lettre 103, 1900 Letter 103, 1900
8 Lettre 356, 1907 Letter 356, 1907
9 The youth’s Instructor, 1er The youth’s Instructor, 1er
Novembre 1904 November 1904
Review and Herald, 25 Review and Herald, 25
10
Décembre 1900 December 1900
11 Manuscrit 128, 1901 Manuscript 128, 1901
Review and Herald, 10 Review and Herald, 10
12
Novembre 1896 November 1896
13 Manuscrit 58, 1899 Manuscript 58, 1899
14 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
vol.1, P.436 3 p 399
-343-
ICYIGWA CYA 64: UBUNYANGAMUGAYO MU MIRIMO
Bibiliya ni yo muyobozi w’amahame agenga ubucuruzi: Nta
shami iryo ari ryo ryose ry’umurimo wemewe, Bibiliya idatangaho
amabwiriza ya ngombwa y’uko ukwiriye gukorwa. Ayo mahame yayo
yo kuba umunyamwete, inyangamugayo, kuzigama, kwirinda no
kwera niyo banga ryo kugera ku nsinzi nyakuri. Aya mahame nk’uko
agaragara mu gitabo cy’Imigani agizwe n’ubutunzi bw’ubwenge
bushyizwe mu bikorwa. Ni hehe umucuruzi, umunyabukorikori,
umuyobozi w’abantu mu ishami iryo ari ryo ryose ry’umurimo
ashobora kubonera amabwiriza meza amugenga kandi akanagenga
abakozi be kuruta uko aboneka muri aya magambo
y’umunyabwenge ngo:
“Hari umuntu w’umunyamwete mu byo akora ubonye, bene uwo
azaba imbere ku mwami ntazakorera abagufi”
“Umurimo wose utera inyungu, ariko amazimwe
y’ururimi atera ubukene agatubya”
“Umutima w’umunyabute urifuza kandi ntacyo ari bubone.”
“Kuko umusinzi n’umunyandanini bazakena, kandi
umunyabitotsi bizamwambika ubushwambagara.”
Umuntu urenze umwe yakabaye yarasimbutse iki kibazo
cyangwa ku kugwa mu gihe iyi miburo yo mubyanditswe
yasubiwemo inshuro nyinshi yabaye yarubahirijwe:
“Uwihatira kuba umukire ntazabura guhanwa.”
“Ubutunzi bw’amahugu buzagabanuka, ariko
urundarunda avunika azunguka.”
“Ubutunzi bushakishwa ururimi rubeshya buyoka nk’umwuka,
ababushaka baba bashaka urupfu.”
“Uguza aba ari nk’umugaragu w’umugurije.”
“Uwishingira uwo atazi bizamubabaza, ariko uwanga kwishingira
aba amahoro.” 1
-344-
Itegeko rya munani riciraho iteka… ubwambuzi n’ubujura. [392] Risaba
kugira ubunyangamugayo buhamye mu ducogocogo two mu mibereho
yacu. Ribuzanya kubeshya mu bucuruzi kandi rigatekeka kwishyura
imyenda yose n’imishahara. 2
Ubwenge n’imico biteshwa agaciro no kutaba inyangamugayo:
Uhitamo kubeshya no kuriganya atakaza kwiyubaha. Ashobora
kwibwira ko Imana itamureba mu gihe izi buri gakorwa kose yakoze
mu bucuruzi, kandi abamarayika bera bakaba bapima impamvu
zimutera gukora kandi ko bategera amatwi amagambo ye, kandi ko
azahemberwa ibyo yakoze; ariko, kwibwira ko yashobora guhisha
ibibi bye abantu n’Imana, kumenya ko yakoze ibyo bikorwa bibi,
birahagije gusa gusigingiza intekerezo ze n’imico ye. Igikorwa kimwe
kibi ntigihindura imico yose, ahubwo kiyishyiramo icyuho, maze
kigategururira kugwa mu gishuko gikurikiraho mu buryo
bworoshye, kugeza ubwo uzagira akamenyero ko kubeshya no
kutaba inyangamugayo mu mirimo kugeza igihe n’abagukikije
bazagutakariza icyizere cyose.3
Niba mu mibanire yacu n’abandi, tugaragaje
ubunyangamugayo buke mu bintu byoroheje, cyangwa
tukagaragaza uburiganya bukomeye, ni nako tuzabikorera Imana.
Abantu bakomeza kwirundurira mu kubeshya bizarangira amahame
bayashyize ku ruhande kandi banduze imitima yabo ubwabo, maze
babure batyo ijuru n’ubugingo buhoraho. Kugira ngo baronke
inyungu zabo zo mu by’ubu buzima zoroheje, ntibazatindiganya
kubamba icyubahiro cyabo n’iyobokamana ryabo.4
Mwirinde imyenda: Imiryango myinshi ikeneshejwe no
gukoresha amafaranga yabo yose bakiyabona. 5
Mugomba kwirinda ku buryo muyobora imirimo yanyu, mu
buryo itabajyana mu gufata imyenda… Igihe umuntu runaka
yiyemeje gufata imyenda, aba aguye mu nshundura Satani atega
imitima…Umwe mu mitego ni uwo gupangira amafaranga no
kuyakoresha mu mugambi runaka na mbere yo kuyabona.6
Imicyaho ku muntu ubaho birenze ubushobozi bwe:
ntimugomba kwemera ko amafaranga ababera inzitizi bitewe n’uko
murimo umwenda, ibyo byaca intege kwizera kwanyu kandi
bikabacogoza, ndetse kandi no kubitekerezaho ubwabyo
birabarakaza. Mugomba kugabanya ibyo mukoreshamo amafaranga
-345-
kandi mukihatira gukosora ayo mafuti yo mu mico yanyu.
Mushobora kandi mugomba kugaragaza imihati ifite icyerezo kugira
ngo mushobore gukoma mu nkokora ibyifuzo byanyu byo gusohora
amafaranga arenze ayo mwinjiza.7
Umurimo w’Imana wahazaharira: Isi ifite uburenganzira bwo
gutegereza kubona abiyita abakristo bagaragaza ubunyangamugayo
buhamye. Bitewe n’umuntu umwe utita ku kwishyura ibimureba,
itorero ryose riba riri mu kaga ko gushinjwa ko abarigize bose ari
abatiringirwa.8
Abategereje kugera ku kwera bagomba kubaha amahame
bizera kandi ntibemere ko umurimo w’Imana ukomwa mu nkokora
n’ubunenganenzi bwabo. Intumwa Paulo iravuga iti: “Ntimukagire
umwenda uwo ari wo wose.”9
Inama ku muntu urimo umwenda: Fata umwanzuro wo
kutongera gufata undi mwenda uwo ari wo wose. Kugira ngo utagwa
mu gufata indi myenda, igomwe ibintu igihumbi. Kuko iyo myenda
yahindutse umuvumo ku buzima bwawe. Ugomba kuyirinda nk’uko
wirinda ubushita.
Gambirira imbere y’Imana kwishyura imyenda yose binyuriye mu
migisha yayo, kandi no kutagira umwenda uwo ari wo wose ugirira
umuntu wese nubwo wasigara utunzwe n’agakoma n’agasate k’agatsima
gusa. Mbega ukuntu byoroshye cyane kwaya amafaranga runaka mu
gutegura igaburo ryanyu mu bintu by’agakabyo! Ucunga neza ibiceri bye
azabona amafaranga menshi. Mu gusohora amafaranga mu tuntu duto
aha na hariya, mu kugura aka kantu cyangwa kariya bimara byihuse
amafaranga menshi... Mu bintu byose, igihe cyose mu gifite imyenda,
mwihatire kubaho mwigomwa… Ntugacogore, ntugacike intege kandi
ntugasubire inyuma. Ntukite ku bikunezeza cyangwa ibyo unyotewe,
zigama ifaranga ku rindi kandi wishyure imyenda yawe. Uyishyure mu
buryo bwihuse bishoboka, igihe uzaba utagifite umwenda w’umuntu uwo
ari we wese, uzaba wegukanye intsinzi ikomeye. 10
Kumva abarimo imyenda badafite ubushobozi bwo
kwishyura: Igihe umuntu yisanze arimo imyenda, kandi akaba
atashobora kuzuza inshingano ze zimureba, ntakwiriye gutegekwa
ibirenze ubushobozi bwe. Mu kumuha amahirwe yo kwishyura
imyenda arimo, ntagomba gushyirwa mu mwanya utamubashisha
kwishyura umwenda we. Nubwo imigirire imwe n’imwe yo
-346-
kumuhata kwishyura ishobora gufatwa nk’ihuje n’ubutabera, aho
ntihaba hagaragaye ibimenyetso by’imbabazi n’urukundo
rw’Imana.11
Akaga ko kuba gufata umwanzuro ukomeye: Bamwe ntibagira
ubwenge kandi bafata imyenda bashoboraga kwirinda. Abandi nabo,
bagaragaza amakenga menshi agaragaza ko batagira kwizera. Mu
kugera mu bihe runaka dushobora rimwe na rimwe gushora
amafaranga mu mishinga myiza izatuma umurimo w’Imana ujya
mbere kandi ugakomera ndetse dushikamye ku mahame y’ukuri.12
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU KINGREREZA
GIFARANSA
1 Education, P.133, 137 Education, P.135, 136
Patriarches et Prophètes, Patriarchs and Prophets,
2
P.314 P.309
testimonies for the Church, testimonies for the Church,
3
vol.5, P.396 vol.5, P.396
Review and Herald, 18 Review and Herald, 18
4
Septembre 1888 September 1888
5 Conseils à l’économie, P.283 Counsel to stewardship p 269
6 Lettre 63,1 897 Letter 63,1 897
7 Lettre 48, 1888 Letter 48, 1888
Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
8
vol. 2, P.50 5 p 179
9 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
vol. 2, P.53 5 p 181, 182
Conseils à l’économie P.271,
10 Counsel to stewardship p 257
272
11 Manuscrit 46, 1900 Manuscript 46, 1900
12 Manuscrit 20, 1891. Manuscript 20, 1891.
-347-
ICYIGWA CYA 65: GUTEGANYIRIZA AHAZAZA
Gushaka ibintu no kuzigama birwanya kwaya: Mwene data na
murumuna wanjye B. Ntibigeze biga kuzigama... Bashaka gutunga
ibyo babona byose, uko byaba bingana kose, bashaka kunezezwa na
byose kandi iyo ibyago bibatunguye ntibaba biteguye guhangana na
byo… Iyo baba ibisonga birinda neza ubutunzi bwabo, biteguye
kwiyanga, kuri ubu baba bifitiye inzu nziza yabo kandi bakaba
barazigamye amafaranga ku ruhande yabafasha guhangana
n’ingorane n’ibihombo. Ariko birengagiza kuzigama nk’uko abandi
babikoze, bagerageje rimwe na rimwe gusaba abandi kubitaho.
Nibaguma muri iyo nyifato, ntibazagera ku kwera kw’imico ku munsi
w’Imana.1
Inama y’ingenzi: Mu bihe runaka mwakoze imirimo yabahaye
inyungu nyinshi. Mu maze kuronka amafaranga menshi,
ntimwagerageje gushyira ku ruhande amwe muri yo ngo
muyazigame kugira ngo azabagoboke mu gihe muzaba mutari
kubona amafaranga biboroheye, ahubwo mwakoresheje amafaranga
menshi mu guhaza amakene mwihimbiye. Iyaba wowe n’umugore
wawe mwasobanukirwaga n’uko Imana ibasaba kwiyanga no
gutandukana n’ibibanezeza n’ibyo murarikiye, maze mukiteganiriza
ahazaza, aho kubaho nk’abari bubeho two munsi gusa, mwakabaye
mufite ibyo gukemuza amekene yanyu, n’umuryango wanyu
wakwishimira kubaho neza. Hari isomo mugomba kwiga... ni iryo
gushaka ibyiza mu bintu bike. 2
Kwiga kuzigama mu buryo bwiza: Iyaba mwarazigamye
amafaranga nk’uko byagakwiriye kuba, muri iki gihe mwagakwiriye
kuba mufite igishoro kinini kibafasha kuziba icyuho mu byo
mukeneye no gufasha umurimo w’Imana. Buri cyumweru mugomba
gushyira umugabane muto w’umushahara wanyu ku ruhande,
kandi ntimuyakoreho kereka gusa habayeho amakene yihutirwa
nyakuri, cyangwa ari ukuyatura Imana, Umugiraneza wacu
ukomeye…
Amafaranga mwinjije ntiyakoreshejwe mu buryo bw’ubwenge
kandi bwiza, mwakagombye kuba mwarazigamyeho amafaranga
mwakoresha mu gihe mwaramuka murwaye cyangwa mu gihe
umuryango wawe uzaba utagifite ubufasha bwawe mu
by’umutungo. Abawe bagomba kwishingikiriza ku gishoro runaka
mu gihe uzahura n’inzitizi zo kubakorera.3
-348-
Aho kuzigama umutungo: Mugomba gushyira ku ruhande kuva
ku madorale atanu kugeza ku icumi ahantu hari umutekano,
utazigera ukoresha keretse gusa warwaye. Ibiri amambu, ubwo
buryo bwo kuzigama bwakuzanira inyungu. Nyuma yo kwishyura
imyenda yanyu, mushobora kwizigamira kandi anariko mucunga
neza ibyo mwinjiza.4
Nzi umuryango wakoreshaga amafaranga yose winjizaga angana
n’amadorale makumyabiri, mu gihe umuryango wundi wari ufite
abantu bawugize bangana n’uwa mbere binjizaga bo amadorale cumi
n’abiri ku cyumweru ariko wo wageragezaga kuzigama idorale rimwe
cyangwa abiri buri cyumweru, kuko wo wirindaga kugura ibintu
bigaragara ko ari iby’ingenzi ariko bashoboraga kwirengagiza
ntibigire icyo bitwara.5
Murindishe isezerano ahazaza h’ubutunzi bwanyu: Ibisonga
bikiranuka by’Imana bizamenya neza aho imirimo yabo iri, kandi
nk’abantu b’abanyabwenge bazahora biteguye ibishobora kubabaho
byose. Nibapfa gitunguro, abazahamagarirwa gutunganya
igenamigambi ryabo ntibazahura n’ingorane nyinshi.
Abantu benshi ntibatekereza uko baraga mu gihe bagifite
amagara mazima, ariko bene data bagomba kubyitaho. Birakwiriye
ko bamenya ingano y’ubutunzi bwabo neza kandi imirimo yabo
ntibayirekere mu kajagari. Nibakore iby’ingenzi kugira ngo byose
bizabe bisobanutse mu gihe umunsi umwe bapfa.
Ukuraga kugomba gukorwa gukurije amategeko. Igihe kwamaze
kwandikwa, kuzahora utyo mu myaka myinshi, kudateje ingorane
ku muntu wese mu gihe uwaraze akomeje gutanga impano ze mu
murimo w’Imana. Bene data, kwandika inzandiko zo kuraga kwanyu
ntibizagabanya n’umunsi umwe mu kubaho kwanyu. Mu kwita ku
muryango wanyu, ntimukibagirwe n’umurimo w’Imana. Muragijwe
ubutunzi bw’Imana; kandi amabwiriza mvajuru niyo mugomba guha
umwanya w’imbere. Ntimugomba gusiga umugore wawe n’abana
bawe mu buhanya; mukurikije amakene yabo mugomba kubafatira
imyanzuro ibagwa neza. Ariko ntukuzuze ku rupapuro rwo kuraga
kwawe amazina menshi y’abantu mufitanye isano y’umubiri batari
ngombwa ngo n’uko umuco wawe ubigusaba.6
-349-
Mwibuke umurimo w’Imana mu gihe mu kiriho: Ntihakagire
n’umwe wibwira ko azahuza n’Umukiza kubwo kuraga umugabane
w’ubutunzi bwe mu murimo w’ubugiraneza yarundanije mu buzima
bwe bwose.7
Bamwe bacunga ubutunzi bwabo mu buryo bwo kwikunda mu
mibereho yabo yose, bibwira ko ubunenganenzi bwabo
bazabukuzamo kuraga umugabane w’ubutunzi bwabo mu murimo
w’Imana. Ariko munsi ya kimwe cya kabiri cy’uwo murage, kizagira
inyungu ku wawurazwe. Bene data na barumuna banjye, mwibikire
ubutunzi bwanyu mu bubiko bwo mu ijuru, kandi inshingano
yanyu y’ubusonga ntimukayikureho ngo muyishyire ku bandi.8
Ubuhubutsi bwo kwirindwa ni ukwegurira ubutunzi bwawe
gucungwa n’umwana: Ababyeyi bagomba kwita cyane ku kumenya
niba abana bagiye gushinga ubutunzi Imana yabashyize mu biganza
byabo ko batinya kandi bubaha Imana ndetse ko bita ku murimo
wayo kandi ko bakunda kuwiyegurira na bo ubwabo; ko bazaba
inyangamugayo cyane, kandi ko bazarushaho kuba abanyamuhati
mu guteza imbere uwo murimo no kuzaba abanyabuntu mu gihe
bizasaba guteza imbere amashami atandukanye y’uwo murimo
asaba amafaranga ariko ababyeyi benshi begurira ubutunzi bwabo
abana babo, bakabashinga inshingano zo kuba ibisonga kandi ibyo
biterwa n’uko Satani ari we ubibakoresheje. Iyo migirire, iba ishyize
ubwo butunzi mu biganza by’umwanzi. Uwo mwanzi akora kugira
ngo asohoze imigambi ye, kugira ngo agomwe umurimo w’Imana
ubutunzi ukeneye, kandi bwashoboraga kuwufasha neza.9
Kurundanya ubutunzi ni umuvumo: Ababona ubutunzi bafite
umugambi umwe wo kuburundanya gusa, baraga abana babo
umuvumo ukomeye. Bakora icyaha gishishana gishyira umutima
mu kaga kandi ingaruka zabyo zikazagera kubazabakomokaho.
Kenshi abana bamarira amafaranga mu kwaya, no mu busambanyi,
kugeza ubwo bazasabiriza. Ntibazi agaciro k’umurage baye mu
by’ubupfu. Iyaba ababyeyi babo barabahaye icyitegererezo cyiza,
atari ugushakisha ukurundanya ubutunzi gusa ahubwo
bakabukwirakwiza ahatandukanye, bakibikiye ubutunzi bwabo mu
ijuru maze bakakira amahoro n’umunezero muri ubu buzima
n’ubutunzi bw’iteka mu buzima bw’ahazaza. 10
-350-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU KINGEREZA
GIFARANSA
1 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.3, vol.3, P.30, 31
P.30, 31 2 Id., vol.2, P.432,
433 3 4 5
2 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church, vol.
vol. 2 P 432 2 P 432
3 Lettre 5, 1877 Letter 5, 1877
4 Uncopied Letter 49, 1884 Unoccupied Letter 49, 1884
5 Lettre 156, 1901 Letter 156, 1901
6 Témoiganges pour l’Eglise, Testimonies for the church vol 4
vol.1, pp.645, 646 p 482
7 Review and Herald 27 Review and Herald 27 February
Février 1894 1894
8 Review and Herald 12 Review and Herald 12 October
Octobre 1886 1886
9 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.655 vol.2, P.655
10 Lettre 20, 1897 Letter 20, 1897
-351-
UMUGABANE WA 14:
KURINDA INZIRA
Z’UMUTIMA
-352-
ICYIGWA CYA 66: KUMENYA GUTEGEKA IBYIYUMVIRO
BYACU
Kubera iki Imana yaduhaye ubushobozi bwo kureba, kumva
no kuvuga: Imana yahaye abantu amaso kugira ngo bishimire
ibintu byiza byakomotse mu mategeko yayo. Yabahaye amatwi
kugira ngo bumve ubutumwa buvugwa n’ababwirizabutumwa be.
Yabahaye itaranto yo kuvuga kugira ngo bagaragaze Kristo
nk’Umukiza ubabarira ibyaha. Mu mutima we, umuntu yizera
gukiranuka kandi binyuze mu kanwa ke yatura ko yacunguwe. 1
Ni gute Satani yinjira mu mutima: Bose bakwiriye kurinda
ubwenge kugira ngo Satani atabanesha; kuko ari bwo nzira
y’umutima.2
Uzaba ubaye umurinzi ukiranuka wo kurinda amaso yawe,
n’amatwi yawe n’ubwenge bwawe bwose nushobora kurinda
umutima wawe, ukabuza ibitekerezo by’amanjwe kandi bibi
kwanduza umutima wawe. Imbaraga y’ubuntu bw’Imana ubwayo,
niyo ishobora kurangiza uyu murimo w’ingenzi.3
Satani n’abamarayika be bahirimbanira kuremaza ubwenge bwo
kumenya, kugira ngo inama, imiburo no gucyahwa bititabwaho;
cyangwa ngo nibabyumva bye kugira icyo bimarira umutima kandi
bye kugorora imibereho.4
Bene data, Imana irabahamagarira kugendera mu mucyo
mwebwe abigishwa be. Mukeneye kuba ku minara yanyu. Icyaha kiri
muri mwe kandi ntimwiyumvamo ubwaguke bwacyo. Intekerezo za
benshi muri mwe zamaze kugwa ikinya binyuriye mu kunezeza irari
no kumenyerana n’ikibi.Dukeneye kuba hafi y’ijuru.5
Ubucakura bwa Satani ni uguhungabanya ibyiyumviro: Umurimo
wa Satani ni uwo gutera abantu kwirengagiza Imana, kugira ngo
yigarurire kandi ategeke intekerezo zabo kandi abibagize Umukiza.
Uburezi bahawe bwahungabanije intekerezo zabo kandi buhumisha
amaso yabo ntiyabona umucyo nyakuri. Satani ntashaka ko biga
kumenya Imana. Anezezezwa by’umwihariko iyo ashoboye gutera
umwijima mu ntekerezo z’urubyiruko anyuriye mu binezeza no mu ma
kinamico mu gihe bari bazengurutswe n’umucyo.6
-353-
Satani ntiyakwinjira mu ntekerezo zacu tutamuhaye urwaho:
Tugomba kwibutsa abantu ko Imana yagennye ko tutazageragezwa
ibirenze ibyo dushobora kwihanganira. Ahubwo mu kigeragezo cyose
izashyiraho ubuhungiro. Niba tugira imibereho irundukiye mu
Mana, ntituzakundira ubwenge bwacu kwishimira mu bitekerezo
byo kwikunda.
Niba hari inzira iyo ari yo yose Satani abasha gucamo
akemererwa kwinjira mu bwenge, azabiba urukungu rwe maze
arutere gukura ruzageze aho rwera umusaruro mwinshi. Nta buryo
Satani abasha gutegeka ibitekerezo, amagambo n’imirimo keretse
nidukingura urugi tukamurarikira kwinjira ku bushake bwacu.
Ubwo nibwo azinjira maze ukuri aguhindure kuba imburamumaro
akoresheje kurimbura imbuto nziza yabibwe mu mutima.7
Mwime umwanzi urwaho rwose: Abitwa abakristo bose
bagomba kuba maso no gusenga kandi bakarinda umutima wabo,
kuko Satani ari ku murimo ngo yangirize kandi arimbure mu gihe
abonye urwaho nubwo rwaba ruto.8
Ntabwo byatugwa amahoro kumara igihe kirekire dutekereza
ingaruka ikomoka ku kumvira inama za Satani. Icyaha gikoza isoni
kandi kikarimbura umuntu wese ucyishimira, nyamara kamere
yacyo ni uguhuma amaso no kuriganya, kandi kitwohesha
ingororano zo kudushyeshyenga. Niba twidegembya ku rubuga rwa
[403] Satani, nta byiringiro tuba tugifite byo kurindwa imbaraga ze.
Uko bishoboka kose, dukwiriye kwica inzira yose umushukanyi
abasha gucamo adusanga.9
Mbega ukuntu nta n’umwe wasobanukirwa n’ingaruka ziteye
ubwoba zatugezeho mu gihe twashukwaga binyuriye mu buhubutsi
bwacu! Umutekano rukumbi wacu bwite ushingiye ku guhungira
mu buntu bw’Imana, no mu kutishingikiriza ku bitekerezo byacu
kugira ngo tutita ikibi icyiza, n’icyiza tukacyita ikibi. Nta
gutindiganya cyangwa kujya impaka tugomba kugarira amarembo
umwanzi anyuriramo ajya mu mutima wacu kandi tukanawurinda
umubi.10
Umukristo wese akwiriye guhora yirinze agenzura inzira yose
y’umutima aho Satani abasha kunyura. Akwiriye gusaba gutabarwa
n’Imana, kandi ubwo nyine akarwanya irari ryose ry’icyaha
ashikamye. Abasha kuneshesha umuhati w’ubutwari, uwo kwizera
-354-
n’uwo kwihangana. Ariko akwiriye kwibuka ko kugira ngo aneshe
intambara, Kristo akwiriye kuguma muri we, nawe akaguma muri
Kristo. 11
Irinde gusoma, kureba, no kumva ibikururira mu kibi:
Intumwa Petero yashatse kwigisha abizera ko ari ingenzi kutemerera
intekerezo zabo kuraragirira ku ngingo zabuzanijwe cyangwa
kumarira imbaraga zabo bibwira ibitagira umumaro. Abadashaka
guhinduka umuhigo wa Satani, baba bakoze neza bashoboye
kurinda neza imitima yabo birinda gusoma, kureba cyangwa kumva
ibyabatera kugira ibitekerezo byanduye. Intekerezo zabo ze kujya
zitindagira kuri buri ngingo bazaniwe n’umwanzi. Turindane imitima
yacu gukiranuka, nibitaba bityo abanzi bacu b’inyuma bazabyutsa
ab’imbere maze umutima wacu uraragirire mu mwijima.12
Ikintu cyose gishobora gukorwa gikwiriye gukorerwa kwishyira ubwacu
n’abana bacu aho tutareba gukiranirwa gukorerwa mu isi. Dukwiriye
kurinda twitonze ibyo amaso yacu areba n’ibyo amatwi yacu yumva kugira
ngo ibyo bintu bibi cyane bitatwinjira mu bwenge. Igihe ibinyamakuru
byinjiraga mu rugo, numvaga nabihisha kure, kugira ngo hatagira umuntu
usoma ibintu bibi cyangwa bikangura byabaga birimo. Biragaragara ko
umwanzi aba ari ku ntangiriro y’ibinyamakuru bya buri munsi. Ibyo twabona
nk’amahano bishyirwa imbere y’uruhame nk’uko biri.13
Abashaka kugira ubwenge bukomoka mu ijuru bagomba
guhinduka abapfu imbere y’abantu bahindanye b’iki gihe Bagomba
guhuma amaso yabo ngo batabona ikibi cyangwa ngo bacyigane.
Bagomba kuziba amatwi kugira ngo batumva ikibi no gutandukana
n’ikintu cyose gishobora kwanduza intekerezo n’ibikorwa byabo;
bagomba kurinda na none ururimi rwabo kugira ngo batavuga
amagambo ahindanye no kurinda akanwa kabo kuvuga ibinyoma.
14
Kugururira ibishuko amarembo bigabanya ubushobozi bwo
guhangana nabyo: Ntukarebe ko wabasha kugenda hafi y’imanga
mbi ngo wibwire ko uri bube amahoro. Wirinde kwegera ahari akaga.
Ibifitiye umutima umumaro ntibikwiriye gukinishwa. Ubutunzi
bwawe ni ingeso zawe. Zirinde nk’uko warinda ubutunzi bw’izahabu.
Kwera, kwiyubaha, imbaraga ikomeye yo kudacogora bikwiriye
guhora bigundiriwe kandi bikomejwe. Mubyo uzigamye ntihakwiriye
kuvamo na kimwe. Akamenyero n’ubwenge buke bishobora gushyira
-355-
umutima mu kaga wemeye gukingurira ibishuko urugi, maze
imbaraga yo kurwana ikagabanuka. 15
Umugambi wa Satani ni uwo kwijimisha ubwiza bw’ahazaza:
Satani yashakishije ubudatuza kwijimisha ubwiza bw’isi y’ahazaza
no gukururira abantu bose ku kwibona ko muby’ubu bugingo.
Yihatiye gushyiraho ibirangaza kugira ngo intekerezo zacu, ibyo
duhugiramo n’imirimo yacu tubikure ku byiza by’agaciro k’iteka
ryose maze tubyegurire kwita ku by’ubu buzima. Isi n’ibyo isaba
bifite umwanya munini mu gihe Yesu n’ubutunzi bwo mu ijuru bifite
umugabane muto mu ntekerezo no mu mutima wacu. Tugomba
kuzuza inshingano zacu za buri munsi neza ariko birakwiriye ko
hejuru ya byose tugira urukundo rwera dukunda Umukiza wacu
Yesu Kristo. 16
Twasezeraniwe gufashwa n’abamarayika: Tugomba guhorana
mu ntekerezo ko abamarayika beza n’ababi bahoro biteguye
Kurwanira gutegeka intekerezo zacu.Bakorana n’imbaraga ikomeye
ariko itagaragara. Abamarayika b’Imana bakorera Imitima, kandi
bagira imbaraga rukuruzi mva juru ku ntekerezo no ku mitima, mu
gihe umwanzi ukomeye w’Imitima, Satani n’abamarayika be nabo
bakora ubudatuza kugira ngo baturimbure…
Nubwo mu mutima wacu twasobanukirwa byimbitse ko duhanganye
n’imbaraga zo mu ibanga kandi zitagaragara, tugomba kwiringira ko
ntacyo zadutwara turamutse tutazihaye urwaho.17
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU KINGEREZA
GIFARANSA
1 Lettre 21, 1899 Letter 21, 1899
2 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.3, P.507 vol.3, P.
3 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.2 P.561 vol.2 P.561
4 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
vol.2, P.232 5 p 493
-356-
Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
5
vol.1 P 461 3 p 476
Review and Herald 13 Mars Review and Herald 13 March
6
1900 1900
Review and Herald 11 Review and Herald 11 July
7
Juillet 1893 1893
Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol
8
vol.1 P 461 3p 476
Jésus et le bonheur, P.124, Thoughts from mount of
9
125 blessing p 171
10 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol.3, P.324 vol.3, P.324
Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
11
vol.5 P 47 vol.5 P 47
Conquérents pacifiques
12 Acts of apostles p 518,519
P.464, 465
Notebook leaflets, Notebook leaflets, Education
13
Education N°1 N°1
14 Solemn Appeal, P.76 Solemn Appeal, P.76
15 Medical Ministry, P.143 Medical Ministry, P.143
Review and Herald, 7 Review and Herald, 7 January
16
Janvier 1890 1890
17 Review and Herald, 19 Review and Herald, 19 July
Juillet 1887 1887
-357-
ICYIGWA CYA 67: IBITUYOBYA TWUMVA KANDI TUBONA
Ikibi mu byo tubona no mubyo twumva bidukikije: Mufite
impamvu zabatera guhangayikira abana banyu kuko bahura
n’ibishuko kuri buri ntambwe y’ubuzima bwabo. Ntibyabashobokera
kwirinda guhura n’inshuti mbi… Ibyo bareba n’ibyo bumva bizagira
ingaruka mbi ku mibereho yabo, niba batazirinzwe, buhoro buhoro
ariko neza bizangiriza imitima yabo kandi bihindanye imico yabo.1
Bose bakeneye ingabo yo kubarinda ibishuko: Mu ngo
z’abakristo hakagombye gushyirwaho igihome cyo kubarinda
ibishuko. Satani akoresha uburyo bwe bwose, kugira ngo ibibi
n’amahano bibe ikibi rusange mu bantu. Ntidushobora
kuzenguruka utuyira two mu mijyi yacu nta kubona amatangazo
yamamaza iby’inkuru n’amakinamico bifite insanganyamatsiko
z’ubugome n’ubwicanyi. Intekerezo bityo zimenyerana n’icyaha. Mu
binyamakuru by’iki gihe abanditsi bahabwa umwanya wo kwandika
ibiciriritse n’ibihindanye n’ibintu byose byabyutsa iruba bifite
insanganyamatsiko zireshya.2
Ababyeyi benshi ni abanenganenzi kandi ntibagira icyo bitaho ku
buryo batabona itandukaniro riba ku bana babo mu gihe biga mu
ishuri ry’itorero no mu ishuri rusange. Baravuga bati: “Turi mu isi
kandi ntidushobora kuyivamo”. Nubwo bimeze bityo, ariko niba
tubishaka dushobora kwitarura isi. Biradushobokera kwirinda
kureba ibibi binshi byiyongeranya muri iyi minsi iheruka no kumva
ibivugwa ku kwangirika n’ubugome bumaze kuba gikwira muri iki
gihe cyacu.3
Mubibe akajagari muzasarura ubugome: Muri iki gihe,ibyandikwa
mu binyamakuru byuzuye ibikurura iruba ryangiriza urubyiruko kandi
bibajyana mu nzira yo kurimbuka. Umwana muto nta cyo asigaje kwiga
ku birebana n’ubwicanyi. Ibyo basoma bibarehereza mu kibi. Batekereza
ko bari gutangira ubushakashatsi bwabo bw’ibyo basomye kandi baba
bashaka kureba na bo aho bashobora kugera, maze na bo bakishora mu
nzira yo kwica amategeko nta kwita ku ngaruka.
Ku ntekerezo z’abana n’urubyiruko zihora ziteguye gushyira mu
bikorwa ibyo babonye byose, imikino yahimbwe bashaka uko
bayishyira mu bikorwa bayihindura ukuri. Bagerageza gushaka
impinduramatwara n’ibindi bikorwa byo kwigumūra byica
amategeko. Abenshi, binjiza mu bwenge bwabo urwo ruhuri rw’ibyo
-358-
babona, maze bagakora ibyaha by’inkoraruguma yemwe bikomeye
kuruta n’ibyo basomye. Uko ni ko isi yononekaye, kandi ni nako
ibibwamo akajagari. Nta n’umwe ukwiriye gutangazwa no kubona
havamo ibyaha by’uburyo bwinshi.4
Gukururwa n’indirimbo zigezweho: Nababajwe cyane no
kubona abahungu n’abakobwa benshi bavuga ko bizera ukuri ari
abanenganenzi. Imana isa nk’umunyamuhanga mu ntekerezo zabo.
Intekerezo zabo zibanda ku bitagira umumaro. Ibiganiro byabo ni
amahomvu kandi ni iby’ubupfu. Bakururwa n’imiziki kandi Satani
azi neza aho yakora kugira ngo abigarurire kandi abayobye, kugeza
ubwo bazaba batagikururwa na Kristo. Imitima yabo nticyahagizwa
no kumenya Imana cyangwa gukura mu by’umwuka bakurira mu
buntu.Neretswe ko urubyiruko rugomba kugera ku rugero ruhanitse
kandi bakagira ijambo ry’Imana umujyenama wabo n’umuyobozi
wabo. Inshingano zikomeye ziri kuri bo, ariko bo barabyoroshya. Aho
gutoza urubyiruko kwera no kugira by’umwuka, imiziki yinjijwe mu
ngo zabo maze zikura intekerezo zabo ku kuri.
Bishimira cyane indirimbo z’ubupfayongo n’imiziki
igezweho. Ibihe bakeguriye gusenga, babimarira mu gucuranga
ibyuma by’imiziki. Iyo zitangirijwe, indirimbo zihinduka umugisha,
ariko iyo zikoreshejwe nabi zihinduka umuvumo ukomeye cyane.
Zikora nk’ikiyobyabwenge, ariko ntizitanga imbaraga
n’akanyabugabo umukristo yabonera gusa imbere y’intebe
y’imbabazi, agaragaza amakene ye yuzuye kuniha n’amarira menshi,
abwira Imana amakene ye kandi ayisaba imbaraga zo
kumubashisha guhangana n’ibishuko by’umubi. Satani ari gufata
urubyiruko nk’imbata ze. Ni iki nababwira kugira ngo bave mu
mbaraga ze ziyobya? Satani n’umuhendanyi w’umuhanga uyobya
urubyiruko kandi akaberekeza mu irimbukiro.5
Intekerezo zanduye zitera gukora ibikorwa byanduye: Turiho
mu gihe kwangirika kumaze kuba gikwira mu bintu byose. Irari
ry’amaso n’iruba rihindanye biterwa imbaraga ahantu hose n’ibyo
tubona n’ibyo dusoma byose. Umutima urogwa no kwibwira kandi
intekerezo zikanezezwa no kwitegereza ibintu bikangura iruba rya
kinyamaswa. Ibyo bikorwa bibi, bigaragarira mu ntekerezo zanduye,
byanduza ubushobozi bw’ubwenge kandi bigatera
ababyirunduriyemo guha urwaho iruba ryabo ribi rya kinyamaswa.
Umusaruro wabyo ni ugukora ibyaha n’ubugome bisigingiza
ibiremwa byaremwe ku ishusho y’Imana, bikabageza ku rugero
rumwe n’inyamaswa, kandi bikabajyana ku iherezo mu irimbukiro.6
-359-
Sinshaka kureba iki: Ababyeyi bagomba kuba maso ubudatuza
kugira ngo abana babo batajya kure y’Imana. Ibyifuzo bya Dawidi
bigaragara muri Zaburi y’ijana na rimwe bigomba kuba ibya buri
muyobozi w’umuryango ushinzwe kurinda ibyitegererezo byo mu
muryango: “Sinzagira ikintu kidakwiriye nshyira imbere yanjye,
nanga imirimo y’abiyobagiza, ntizomekana nanjye. Umutima
ugoramye uzamvaho, sinzamenya ikibi. Ubeshyera mugenzi we
rwihereranwa nzamurimbura, ugamika akagira umutima wibona
sinzamwihanganira. Amaso yanjye azaba ku banyamurava bo mu
gihugu kugira ngo tubane, ugendera mu nzira itunganye niwe
uzankorera. Uriganya ntazaba mu nzu yanjye; ubeshya
ntazakomerezwa imbere yanjye.”7
Vuga ushikamye uti: “ sinzigera mfata akanya kanjye na gato
nsoma ibitangirira umumaro kandi bitamfasha no gufasha abandi.
Igihe cyanjye n’intekerezo zanjye nzabyegurira guteza umurimo
w’Imana imbere. Nzahuma amaso yanjye ku by’ubupfu kandi
biciriweho iteka. Amatwi yanjye ni ay’Uwiteka kandi sinzigera
nemera ibitekerezo by’abahagarariye umwanzi. Ijwi ryanjye
ntirizigera na rimwe rikorera utayoborwa n’imbaraga y’umwuka
w’Imana. Umubiri wanjye ni urusengero rw’umwuka wera kandi
nzakoresha imbaraga zose z’impagarike yanjye ku kugera ku ntego
iboneye.”8
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFARANSA MU CYONGEREZA
1 Pacific Health journal, Juin Pacific Health journal, June
1890 1890
2 Bible Echo, 15 Octobre 1894 Bible Echo, 15 October 1894
3 Notebook Leaflets, Education Notebook Leaflets, Education
N°1 N°1
4 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 444,445
P.381 (Rayons de santé,
P.266)
5 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.1, pp.496, 497 vol.1, pp.496, 497
6 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.410 vol.2, P.410
-360-
7 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents, and Students, P.119 Parents, and Students, P.119
8 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.3, P.119 vol.7 p 64
-361-
ICYIGWA CYA 68: INGARUKA Z’IBYO DUSOMA
Gaburira ubwenge bw’umwana ibyo kurya bimukwiriye Igihe
intekerezo z’umwana zigikura, umwana w’ingurumbanya intekerezo
ze ntizihanganira kwigishwa. Ababyeyi na bo ubwabo bagomba
gushakisha amakuru ahagije kugira ngo bashobore kugaburira
intekerezo z’abana babo mu buryo bukwiriye. Intekerezo kimwe
n’umubiri, imbaraga zazo zizikomora mu byo kurya zigaburirwa.
Ziraguka kandi zikisumburaho bitewe n’ibitekerezo bikomeye kandi
byera kandi intekerezo zisigingizwa ndetse zikangirizwa n’ibitekerezo
byo ku rwego rwo hasi bidakura.
Babyeyi, nimwe ubwanyu mugomba guhitamo niba intekerezo
z’abana banyu zizaba zigizwe n’ibitekerezo bitunganye cyangwa
ibyiyumviro byanduye. Ntimushobora kubuza intekerezo zabo nto
kwinyagambura; ariko ntimunashobora kubatandukanya n’ikibi
kibugarije. Mu kubacengezamo amahame meza niho muzashobora
kubamururamo intekerezo mbi. Niba ababyeyi batabiba imbuto
z’ukuri mu mitima y’abana babo, umwanzi we azayibibamo
urukungu. Inyigisho nziza kandi iboneye gusa niyo izabarinda
kononekara gukomoka mu byo basoma bibi, byangiriza imico yabo
myiza. Ukuri kuzarinda umutima ibishuko bigomba kurwanywa
ubudatuza.1
Ababyeyi bagomba kwita ku byo abana babo basoma: Abasore
benshi bagirira ibitabo ishyushyu. Bifuza gusoma ikintu cyose
babashije kubona. Ndahendahemda ababyeyi babo ngo bakumire
iryo shyushyu. Ntimukarekere ku ntebe ibibarankuru
n’ibinyamakuru birimo amateka y’inkuru z’inkundo; mubisimbuze
ahubwo ibitabo bizafasha urubyiruko kuronka iby’ingenzi
bizabafasha kurema imico myiza ari byo ibirebana n’urukundo,
kubaha Imana no kumenya Kristo. Mutere akanyabugabo abana
banyu ko kuzuza mu ntekerezo zabo ubumenyi bw’agaciro kugira
ngo ibyiza byuzure mu mitima yabo kandi bitegeke ubushobozi
bwabo, [411] bidaha urwaho ibitekerezo bipfuye kandi bihindanye.
Mutegeke irari ry’ibyo basoma bitazanira intekerezo ibyo kurya
byiza.2
Ababyeyi bagomba kugerageza gutandukanya icyitegererezo
kitazana ibyiza n’urugo rwabo. Kuri iyi ngingo, bamwe baracyafite
byinshi byo kwiga. Ku bakunda gusoma inkuru n’ibinyamakuru
ndababwira nti: Muri kubiba imbuto zizera umusaruro
-362-
utazabazanira umunezero na muke. Ibyo musoma bimeze bityo
ntibibazanira imbaraga na nke z’iby’umwuka. Ibiri amambu,
birimbura urukundo rw’ukuri kwera kw’ibyanditswe. Binyuriye
muri izo nkuru no muri byo binyamakuru, Satani yihatira kuzuza
intekerezo ubupfapfa n’ubujajwa zakagombye kwigana ubwitonzi
ijambo ry’Imana. Bityo bagatakaza igihe kinini, imbaraga nyinshi no
kwifata gukenewe kwakabashishije guhangana n’ingorane zikomeye
zo mu buzima. 3
Abana bakeneye gusoma ibikwiriye, bishobora kubanezeza no
kubaruhura kandi bitanduza intekerezo cyangwa ngo bice intege
umubiri. Nibigishwa gukunda inkuru z’urukundo no gusoma
impapuro zitandukanye z’ibinyamakuru, bizarangira babonye
ibitabo bidafite akamaro n’ibinyamakuru bikungahaye cyane mu
bibi. Umugabane munini w’abana n’abasore bakeneye kubona ibyo
basoma; nimutabahitiramo ibyo basoma, bazabyihitiramo.
Bashobora kubona ibitabo bishukana ahantu aho ari ho hose kandi
baziga kubiha agaciro mu buryo bwihuse. Ariko nibahabwa ibyo
basoma byiza kandi bibubaka bizabanezeza. 4
Mwige gutoza no kuyobora ibyo abana banyu bakunda: Ibyo
abana bakunda bigomba kuyoboranwa no kwigishanywa ubwitonzi
bukomeye. Ababyeyi bagomba gutangira hakiri kare kwigisha
ibyanditswe mu ntekerezo nto z’abana babo, kugira ngo bagire
imitekerereze myiza yo mu bwenge.
Imbaraga zose zishobora gukoreshwa mu gucengeza amahame meza
binyuriye mu kuyigisha. Niba intekerezo zishaka kujarajara muzigarure
ku mugambi nyamukuru. Niba ibyo ubwenge n’intekerezo bikunda
byarangirijwe no gusoma inkuru zipfuye kandi zireshya, maze intekerezo
zikaba zitagishobora kwihanganira inyigisho nzima nk’uko byari
bisanzwe, hagomba gutegurwa urugamba rukomeye kugira ngo ako
kamenyero kabi kabashe kuneshwa. Irari ryo gukunda inkuru mpimbano
rigomba kwiganza ridatindiganije. Imyanzuro ya kigabo igomba gufatwa
kugira ngo intekerezo zigume zishikamye neza.5
Mwirinde gutera ingabo mu bitugu gukunda inkuru
mpimbano: Abana bacu bazasoma iki? Iki ni ikibazo gikomeye
gikwiriye gusubirishwa igisubizo gikomeye. Birambabaza iyo
mbonye mu ngo z’abakomeza isabato bafite ibinyamakuru
n’amagazeti arimo ibitekerezo bitagira icyiza bisiga mu ntekerezo
z’abana n’abasore. Nitegereje abafite irari ry’ibitekerezo by’ibinyoma
-363-
bimenyereje batyo, bagize amahirwe yo kumva iby’ukuri, bamenye
neza impamvu zo kwizera kwacu, ariko barakuze bageze ku myaka
ishyitse bareka kubaha Imana kw’ukuri no gukora ibyiza.6
Abasomyi b’ibitekerezo by’ibinyoma biha ibibi byonona ingeso
z’iby’umwuka byijimisha ibyiza by’ibyanditswe byera.7
Ubwinshi bw’ibitabo bibi: Isi yuzuye ibitabo byari bikwiriye
gutwikwa aho gukwirakwizwa. Byakabaye byiza urubyiruko
rudasomye izo nkuru zireshya zigambiriye kugera ku nyungu
z’ubucuruzi gusa. Ibyo bitabo birimo ubuhendanyi bwa Satani…
Akamenyero ko gusoma inkuru ni bumwe mu buryo Satani akoresha
mu kurimbura imitima. Bitera gukangura umubiri bidasanzwe kandi
nabi, bigatera igihu ibitekerezo, bigatera intekerezo zose kutagira
akamaro ndetse zikananirwa kuzuza inshingano z’iby’umwuka.
Zikura umutima mu gusenga no mu gukunda ibyera.8
Inkuru z’inkundo, ibinyamakuru bipfuye cyangwa birimo imitego ni
umuvumo ku musomyi. Umwanditsi ashobora kuvuga ko hari icyo
byigisha abantu, yemwe ndetse akaba yanashiramo ibitekerezo byo mu
iyobokamana ariko kenshi usanga bigambiriye guhisha ubusazi bwabo
n’ubusa bubuzuye.9
Abanditsi batizera: Ahandi akaga gakomoka dukwiriye
Guhora twirinda ni ugusoma ibitabo byanditswe n’abatari
abakristo bene iyo mirimo iyoborwa n’umwanzi w’iby’ukuri, kandi
nta n’umwe wabisoma ngo abure gushyira umutima we mu byago.Ni
iby’ukuri y’uko abo byamaze guhindura hanyuma bakira; ariko
abamaze gukururwa n’ibibi byabyo baba bishyize mu butware bwa
Satani, maze akabagira abe rwose. Igihe bararikira ibishuko bye
kubazaho, nta bwenge baba bafite byo kubisobanukirwa cyangwa
imbaraga zo kubitsinda. Imbaraga ireshya kandi iroga, no kutizera
no gukiranirwa byibohera ku bwenge bwabo.10
Inkuru z’ibinyoma n’ibitekerezo by’ibihimbano: Mu byo abana
n’abasore bigishwa, umwanya mu nini uhabwa ibitekerezo bitari
iby’ukuri birimo ibinyoma n’ibitekerezo by’ibihimbano. Ibitabo
bimeze bityo ni byo bikoreshwa mu mashuri kandi biri no mu ngo
nyinshi. Ababyeyi b’abakristo bashobora bate kwemerera abana
babo gukoresha ibitabo byuzuye amagambo y’ibinyoma? Igihe abana
babajije ubusobanuro bw’ibitekerezo binyuranye cyane n’ibyo
ababyeyi babo bigisha, icyo basubizwa ni uko ibyo bitekerezo atari
-364-
ukuri. Nyamara ibyo ntibikuraho ingaruka mbi iturutse ku
kubikoresha. Ibiterezo byo muri ibyo bitabo biyobya abana,
byerekana imibereho mu buryo bw’ibinyoma, bigatera n’ubushake
bwo kwemera ibinyoma…
Ntabwo ibitabo birimo amagambo ahindura iby’ukuri bikwiriye
gushyirwa mu maboko y’abana n’abasore. Mu byerekeye kujijurwa,
abana bacu ntibakwiriye kugira inama bahabwa zibasha kuba
imbuto z’icyaha. 11
Uko imbaraga z’ubwenge zacogojwe: Niba abantu bahagaze [414] neza
mu ntekerezo ari bake ni uko ababyeyi birengagije inshingano zabo
zikomeye zirebana no guteza imbere imico y’abana babo ikiri hasi no
gucyaha imico yabo iteje akaga. Bibagirwa ko inshingano yabo y’ibanze
ari iyo kwita ku byifuzo bya buri mwana wese no kubacengezamo
binyuriye mu byigisho byabo akamenyero keza ko mu buzima no
gutekereza neza. 12
Menyereza ubushobozi bw’ubwenge n’ubw’intekerezo. Ntukemere
ko ubwo bushobozi bucika intege kandi ko bwakononwa no gusoma
ibitabo byinshi nubwo byaba ari ibibarankuru Nzi abantu bakomeye,
intekerezo zabo zaguye mu guta gahunda kandi zikaba zaraguye
ikinya zose cyangwa umugabane umwe wazo bitewe no kutirinda mu
byo basoma.13
Gusoma bikangura bituma umwana abura amahoro kandi
akarotaguzwa: Abasomyi b’ibitekerezo by’amanjwe by’ibihimbano
bahinduka abadakwiriye inshingano z’imibereho ikwiriye, bibera mu
isi y’ibihimbano. Nitegereje abana bemerewe kugira akamenyero ko
gusoma bene ibyo bitekerezo, ari iwabo i muhira cyangwa ahandi,
ntibaba bafite amahoro basa n’abasinziriye, batabasha kugira icyo
baganira kitari ibintu bisanzwe. Ibitekerezo by’idini n’ibiganiro
byayo byari inzaduka rwose mu bwenge bwabo, kuko barereshejwe
kugira irari ry’ibitekerezo biteye ubwoba. Irari ry’iby’ubwenge
ryarahindutse, maze bituma ubwenge butanyurwa keretse
bugaburiwe ibyo kurya bigwa nabi ubuzima. Nta rindi zina nabona
rikwiriye abishimira bene uko gusoma rirenze ku bita
“abasindishabwenge”. Ingeso zo kutirinda mu byo gusoma zifite icyo
zitwara ubwonko, zimeze nk’uko ingeso zo kutirinda mu byo kurya
no mu kunywa zifite icyo zitwara umubiri. 14
Bamwe bataremera ukuri kw’iki gihe bari baramenyereye gusoma
ibitabo by’ibitekerezo, bamaze gufatanya n’itorero bagira umuhati wo
-365-
kunesha iyo ngeso. Bene abo kubaha ibyo basoma bihwanye n’ibyo
baretse bihwanye no guha umusinzi ibisindisha. Bahora bishyira
ibishuko, bidatinze bakabura uburyohe mu gusoma ibikomeye.
Ntibaterwa ubwuzu no kwiga Bibiliya, imbaraga yabo y’ubutungane
irazongwa, icyaha kikagaragara ko ari kibi buhoro buhoro; bikagaragara
ko gukiranirwa byiyongera, no kwanga inshingano zikwiriye mu mibereho
bigakura. Iyo ubwenge bumaze kuyobywa, buba bwiteguye gusoma igitabo
cyose gitera ugisomye kugira ibitekerezo bibi. Uko niko inzira yugururwa,
Satani akigarurira umutima burundu. 15
Gusomana ihubi kandi kw’amajyejuru bicogoza kwita kubyo
usoma: Kubw’ibitabo byinshi bihora byoherezwa biva mu icapiro,
abasaza n’abasore bagira ingeso zo gusomana ubwira kandi
bagasoma ibyo hejuru gusa, maze ubwenge bukabura imbaraga
yabwo yo gutekereza ibigira umumaro. Ikindi kandi, ibinyamakuru
n’ibitabo byinshi bimeze nk’ibikeri byo mu Egiputa byuzuye mu
gihugu, si uko ntacyo bimaze gusa, bikaba bitagize icyo byungura,
ahubwo biranduye kandi byangiriza umutima. Amaherezo yabyo si
ukwangiriza ubwenge gusa, ahubwo byonona kandi bikica umutima
16
“Sinafata ifatabuguzi ku binyamakuru by’abadiventiste”: Hari
benshi bavuga ko ari bene data ariko bakaba batarigeze bafata
ifatabuguzi ku binyamakuru byacu mu gihe bakira ubudatuza
ikinyamukuru kimwe cyangwa bibiri bibiri. Abana babo banezezwa
no gusoma inkuru mpimbano n’amateka basoma muri ibyo
binyamakuru, kandi ababyeyi babo ntibazuyaza kugura ibyo
binyamakuru mu gihe bavuga ko badafite amafaranga yo kugura
ibinyamakuru byacu n’ibibarankuru byacu bivuga ku kuri kw’iki
gihe…
Ababyeyi bakwiriye guhoza ijisho ku bana babo, bakabigisha kurinda
kwera kw’intekerezo zabo kandi bakirinda nk’abirinda ibibembe gusoma
inkuru z’urukundo zishushanijwe zanditswe mu binyamakuru. Reka mu
kabati kacu no mu isomero ry’ibitabo byacu habemo ibinyamakuru [416]
biteza imbere ubwenge n’iyobokamana, ku buryo bizatera abana bacu
gukunda gusoma ibyazamura intekerezo zikagera ku rugero ruhanitse.17
Ubutumwa ku basore bacu ku ntego yo gusoma: Iyo nitegereje
akaga gaterwa no gusoma ibyanduye ku rubyiruko, sinshobora
kwirengagiza kwita ku miburo nahawe irebana n’iki kibi gishishana.
-366-
Abantu ntibamenya ko hari ingaruka ziterwa no gusoma ibintu
bibi. Ibyo basoma birabakurura kandi bikabakangurira kwita ku
ngingo basomye; imirongo imwe n’imwe ikiharatura mu bwonko
bwabo; ibitekerezo bimwe bigatangwa. Nabo ubwabo batabizi
bakigana umwanditsi; intekerezo zabo n’imico yabo bikakira
ikimenyetso cy’ikibi. Bamwe bafite kwizera guke n’imbaraga nke zo
kwitegeka kandi birabagora gukura mu ntekerezo zabo byabyawe
n’ibyo basomye. 18
Iyaba abasore basobanukirwaga ingano y’ingaruka mbi baterwa
n’izo nkuru zireshya mu ntekerezo zabo! Mbese iyo mumaze gusoma
ibitabo nk’ibyo, mushobora kubumbura Bibiliya maze mugasoma
ijambo rihesha ubugingo mubikunze? Mbese ntimusanga ijambo
ry’Imana ritakinejeje? Ibyo bisobanuye ko kunezezwa no gusoma
inkuru z’inkundo bihungabanya intekerezo zawe, bikarimbura
imbaraga kandi bikababuza kwita ku kuri kw’ingenzi kandi
kw’agaciro kurebana n’umunezero wawe w’iteka ryose. Mu
kumarira igihe cyawe wakagombye gukoreshereza Imana n’ababyeyi
bawe mu by’ubupfu nk’ubwo, uba ucumuye ku babyeyi bawe no ku
Mana. 19
Bana, mbafitiye ubutumwa. Ubu niho muri gutegura ahazaza
hanyu h’iteka kandi uko murema imico yanyu bigaragaza ko
bizabakingira amarembo y’ubwami bw’Imana… Mbega uko bibabaza
Yesu, Umucunguzi w’isi, kubona umuryango urimo abana
badakunda Imana cyangwa ngo bubahe ijambo ryayo, ahubwo
bakaba baratwawe ingamira no gusoma inkuru z’inkundo! Igihe
gitambutse muri ubwo buryo, kikunyaga icyifuzo cyo kuba
ingirakamaro mu muryango, kandi bikunyaga amahirwe yo
kuzashobora kuzuza inshingano zawe nk’umutware w’urugo; ni
mwinangirira muri iyo nzira, muzahinduka buhoro buhoro imbohe
z’imitego ya Satani... Bimwe mu bitabo musoma, birimo amahame
meza ariko mwisomera amateka abirimo gusa. Iyaba mwasomaga
mushaka gukuramo inyigisho zabafasha mu iremamico ryanyu,
gusoma kwanyu kwakabafashije mu bintu bimwe. Mu gihe mwiga
buri rupapuro rwacyo, mbese mwibaza iki kibazo: Mbese ni iyihe
ntego nshaka kugeraho? Mbese nshaka kubona ubumenyi
bw’ingirakamaro? Ntushobora kubaka imico myiza urufatiro
urwubakishije ibiti, ibyatsi n’ibikenyeri.20
Biba mu ntekerezo imbuto z’ukuri kwa Bibiliya: Hari isano
ritangaje hagati y’umurima utarahinzwe n’intekerezo zitatojwe.
Umwanzi abiba urukungu mu ntekerezo z’abana n’abasore
-367-
kandi ababyeyi nibataba maso, izo mbuto zizakura kandi zizera
imbuto mbi. Kugira ngo uhinge umurima ari wo intekerezo maze
ngo ubibemo imbuto y’agaciro y’ukuri ni ngombwa kubyitaho
ubudatezuka. Abana bakwiriye kwigishwa gushyira ku ruhande ibyo
basoma bitabungura n’ibinyamakuru bibakurura ahubwo
bagasoma inyandiko zuzuye ubwenge, zibanda ku kwigisha
intekerezo iby’amateka, iby’ibyanditswe n’iby’ibitabo bya Bibiliya.
Gusoma kugambiriye gucukumbura igitabo cyera ufite icyifuzo cyo
ku cyiga ntiguteza akaga; ahubwo ni ingirakamaro.21
Abasore ntibashobora kugira imbaraga zera z’ubwenge
n’amahame aboneye y’iby’iyobokamana niba batishimira gusoma
ijambo ry’Imana. Iki gitabo cyuzuye amateka ashamaje kurenza andi
yose yigeze kubaho; yerekana inzira y’agakiza kabonerwa muri
Kristo kandi niyo muyobozi wacu utugeza ku bugingo bwo hejuru
burushijeho kuba bwiza. 22
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFARANSA MU CYONGEREZA
1 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.121 students, P.121
2 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.133 students, P.133
3 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.120,121 students, P.120,121
4 Review and herald 11 December Review and herald 11 December
1879 1879
5 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.136 students, P.136
6 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.132 students, P.132
7 Youth instructor 9, octobre 1902 Youth instructor 9,october 1902
8 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.133,134 students, P.133,134
9 Ministere de la guerison p381 ( Ministry of healing p 445
rayon de la santé p266,267)
-368-
10 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.135,136 students, P.135,136
11 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.384, 385 students, P.384,385
12 Review and herald 12 novembre Review and herald 12 November
1908 1908
13 Testimonies for the church vol 2 p Testimonies for the church vol 2 p
410 410
14 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.134,135 students, P.134,135
15 Temoignages pour l’eglise vol 3 p Testimonies for the church vol 7p 203
218,.219
16 Education p 193, Education p 189,190
17 Review and herald 11 December Review and herald 11 December
1879 1879
18 Temoignages pour l’eglise vol 3 p Testimonies for the church vol 7p 203
218
19 Temoignages pour l’eglise vol 1p Testimonies for the church vol 2 p
269 236
20 Letter 32, 1896 Letter 32, 1896
21 Counsel to Teachers, Parents, and Counsel to Teachers, Parents, and
students, P.136,137 students, P.136,137
22 Testimonies for the church vol 2 p Testimonies for the church vol 2 p
410, 411 410, 411
-369-
UMUGABANE WA 15:
UBUNTU BUMURIKIRA
IMIBEREHO Y’ABAGIZE
UMURYANGO
-370-
ICYIGWA CYA 69: URUGWIRO N’UBUGIRANEZA
Urugwiro ruzakumira kimwe cya kabiri cy’indwara zo mu
buzima: Ihame ryatanzwe nk’itegeko. “Ku byo gukunda bene data
mukundane rwose” nibyo bigize ishingiro ry’urufatiro rw’umunezero
w’umuryango. Urugwiro rwa gikristo rugomba kuyobora muri buri
muryango. Kubigeraho bisaba imbaraga nke, ariko bifite imbaraga
zo koroshya imico, biramutse bitabayeho imitima yakwinangira
kandi igahura no kononekara mu buryo bworoshye. Iyaba
twakwimenyerezaga kugira urugwiro mu buryo buhoraho, kandi
twifuzaga gukorera abandi ibyo twifuza ko na bo ubwabo
badukorera, twakagabanije kimwe cya kabiri cy’imibabaro yo muri
ubu buzima.1
Urugwiro rutangirira i muhira: Niba twifuza ko abana bacu
bagira imyitwarire irangwa n’ubugwaneza, urugwiro n’urukundo,
tugomba kubabera icyitegererezo.2
Ababyeyi bagomba kugaragarizanya urugwiro no mu tuntu duto
two mu buzima. Ubugwaneza bugaragarijwe bose bugomba kuba
itegeko rigenga umuryango. Amagambo mabi kandi akomeretsa
ntagomba kwihanganirwa. 3
Bose bashobora kugumana mu maso hakeye, ijwi ryoroheje
n’imyitwarire inejeje ari byo bigize ubutwari nyakuri. Abana
bakururwa n’inyifato inejeje kandi irabagirana umunezero.
Mubagaragarize ubugwaneza bwinshi n’urugwiro kandi na bo
bazabagaragariza umwuka nk’uwo ndetse bawugaragarize
n’abandi.4
Urugwiro no gutuza kwawe bizagira ingaruka nziza ku mico
y’abana banyu kuruta amagambo yanyu.5
Kugirirana neza bihindura urugo Paradizo: Mu kubwira neza abana
babo no kubashimira igihe bagerageza gukora ibyiza, ababyeyi bashobora
kubatera akanyabugabo kandi bagatuma banezezerwa; bityo
bakazengurutsa uruziga rw’umuryango umwuka wuzuye ubugwaneza
uzeyura igicu cy’umwijima kandi ukinjizamo imirashi myiza y’izuba muri
rwo. Kugirirana neza no kwihanganirana bizahindura urugo Paradizo
kandi bizahakururira abamarika bera; aba bamarayika bahunga [422] urugo
aho abarugize bikakaza, bavuga amagambo arakaza kandi azana
intonganya. Ubukaka, kwivovota no kurakara byirukana Yesu mu rugo.6
-371-
Ibikorwa bitandukanye by’urugwiro byo mu mibereho ya buri
munsi n’urukundo abagize umuryango bakwiriye kugaragarizanya
ntibikomoka ku bibera hanze yawo.7
Amagambo atuje, uburyo bwo kugaragarizanya urukundo
n’urukundo rwimbitse bigaragarira mu bikorwa byose, bihujwe
n’akamyero ko gukora, ko kugira isuku n’ako kuzigama bishobora
guhindura ivundi ryoroheje urugo runejeje kurusha izindi kandi
abarugize bakiringira kwemerwa n’Umuremyi.8
Benshi ntibakwiriye kwita cyane ku bivugwa n’abari hanze
y’umuryango wabo, ahubwo bakita cyane ku bivugwa n’abagize
umuryango wabo. Bagomba kugaragariza urugwiro n’urukundo
ruke abashyitsi n’abanyamahanga ugereranije n’ibyo bakwiriye
kugaragariza umuryango wabo kuko bakwiriye kuwugaragariza
urugwiro rwinshi, urukundo rwimbitse, ubugwaneza n’impuhwe.9
Ikinyabupfura nyakuri: Ubugwaneza nyakuri burakenewe mu
muryango. Ni cyo gihamya kirengera ukuri neza mu muryango.
Uburyo ubwo ari bwo bwose, kugaragaza ubupfu mu magambo no
mu myitwarire ni ikimenyetso cy’umutima wanduye. Ukuri
gukomotse mu ijuru ntiguhumanya ukwakiriye kandi
ntikumuhindura inkaka cyangwa uhubuka. Mugomba kugira
imbaraga yoroshya kandi igatunganya. Iyo abasore bakwakiriye mu
mitima yabo, kubahindura abubaha n’abafite ikinyabupfura. Nta
wagira urugwiro rwa Gikristo keretse gusa ayobowe n’umwuka wera.
Ntibikomoka ku kwandura, cyangwa ku gusa neza kw’inyuma;
cyangwa se ngo bibe bikomotse ku gusirimuka gupfuye dusanga
kenshi ku bafite umwuka w’isi kandi batazi neza ikinyabupfura cya
gikristo icyo ari cyo.
Kumenya kwibeshaho neza n’uburezi nyakuri buboneka gusa binyuze mu
bumenyi ngiro bw’ubutumwa bwiza bwa Kristo. Urugwiro n’ikinyabupfura
nyakuri bigaragarira mu bugiraneza ugirira abantu bose, baba bakomeye
cyangwa boroheje, baba ari abakire cyangwa abakene. 10
Guha abandi agaciro ni byo shingiro ry’ikinyabupfura nyakuri.
Uburezi bukenewe kandi buramba, ni ubwagura urugwiro mu
muntu bugashyigikira kugirira neza bose. Iyo ngirwamuco
y’uburezi idatera abasore kubaha ababyeyi babo, ngo babashimire
ibyo babakoreye bihanganira amakosa yabo yo mu mico, ndetse
ngo babafashe mu byo bakenera; ntitume urubyiruko ruha agaciro
cyangwa rugire impuhwe n’ubugiraneza, maze rube ingirakamaro ku
-372-
bato, abakuru n’imbabare, ndetse ntirushobore kwitera igikundiro
kuri bose; bene ubwo burezi ntacyo bumaze.11
Urugwiro rwa gikristo ni umurunga w’izahabu uhuriza abagize
umuryango mu mirunga y’urukundo, mu rukundo rwimbitse kandi
rwiyongera uko umunsi uhaye undi.12
Itegeko ry’izahabu rigomba kwemerwa nk’ihame: Muri Bibiliya
ni ho tubona amahame y’ibanze agenga imibanire y’abagize
umuryango na rubanda. Ntiyuzuyemo gusa ibitekerezo
mbonezamubano byiza gusa ahubwo harimo n’ibanga ry’uko abantu
babana neza. Ikibwirizwa cyo ku musozi kirimo ibyigisho bitigeze
bihabwa agaciro na bose, yaba abasore n’abana bato. Kigomba
gusomwa kenshi mu ruziga rw’umuryango, kandi inyigisho zikigize
zigashyirwa mu bikorwa mu buzima bwa buri munsi: “Ibyo mushaka
ko abandi babagirira, abe ari byo mubagirira namwe”, nk’uko
intumwa Paulo ibidutega iti “Ku bw’icyubahiro buri wese ashyire
imbere mugenzi we.”, bigomba guhinduka itegeko riyobora
umuryango. Abimenyereza kugira umwuka wa Kristo bazagaragaza
ikinyabupfura mu muryango n’ubugiraneza kandi bitange kugeza no
ku turimo duto two mu buzima. Bazashakisha ubudatuza uko
ahabazengurutse haba ahanezerewe, biyibagirwa ubwabo mu
bikorwa bito bakorera abandi. Ibyo ni umusaruro w’imbuto zera ku
giti cy’ubukristo.13
Itegeko ry’izahabu ni ryo shingiro ry’urugwiro nyakuri kandi mu
mibereho no mu mico ya Kristo ni mo byagaragariye neza. Mbega
ukuntu imirashi y’ubugwaneza n’ubugiraneza yakomokaga buri
munsi k’Umukiza wacu. Mbega ubwiza nk’ubw’uburabyo
yahoranaga! Umwuka nk’uwo uzagaragarizwa mu bana be. Abantu
Kristo abamo bazahora bagoswe n’ubwiza bw’Imana. Amakanzu
yabo yera yo kubonera azatamwaho n’impumuro nziza yo mu
murima w’Uwiteka. Mu maso habo hazarabagirana umucyo
w’Imana, maze hamurikire inzira y’abarushye kandi bagenda
basitara.14
Uburyo bwiza bwo kumenya kwibeshaho: Impuguro iruta izindi
muzigeze zandikwa, n’iby’igisho byagaciro Umukiza yatanze hamwe
n’amagambo umwuka wera yavugiye mu ntumwa Paulo; ni
amagambo agomba guharaturwa ubudasibangana mu bwenge bwa
buri wese yaba umusore cyangwa umusaza: “Mukundane nk’uko
nabakunze, mube ariko namwe mukundana” “Urukundo
rurihangana, rukagira neza, urukundo ntirugira ishyari, urukundo
-373-
ntirwirarira, ntirwihimbaza, ntirukora ibiteye isoni, ntirushaka
ibyarwo, ntiruhutiraho, ntirutekereza ikibi ku bantu, ntirwishimira
gukiranirwa kw’abandi. Ahubwo rwishimira ukuri, rubabarira
byose, rwizera byose, rwiringira byose, rwihanganira byose.
Urukundo ntabwo ruzashira.”15
Bibiliya idusaba kugira ikinyabupfura, kandi iduha ibyitegerezo
byinshi by’umutima wo kutikunda, ubugwaneza n’ubukiranutsi
biranga ikinyabupfura nyakuri. Ibyo ni byo kurabagirana imico ya Kristo.
Kugira neza kose n’ikinyabupfura biboneka ku isi, n’ubwo byagirwa
n’abatarigeze bamenya izina rya Kristo, byose bikomoka kuri we. Yifuza
ko bene iyo mico irabagiranira mu bana be mu buryo butunganye. Ni
umugambi we ko binyuriye muri twe, abantu babona ubwiza bwe.16
Ubukristo buzahindura abantu abagwaneza, Kristo yari
umunyarugwiro ndetse no ku bamurenganyaga. Abigishwa be
nyakuri bazagaragaza umwuka nk’uwo. Murebe intumwa Paulo
ajyanwa imbere ya Agripa: amagambo ye yose n’icyitegererezo
cy’urugwiro rushyitse kimwe no gushyanuka kwemeza. ubutumwa
bwiza ntibwigisha ikinyabupfura cy’ubunyamihango bw’ab’isi,
ahubwo cyigisha cya kinyabupfura gifite isōko yacyo nyakuri mu
mutima wuzuye ubugwaneza.17
Ntitubategeka kugaragaza ibyo isi yita urugwiro, ahubwo ni
urugwiro rw’agahebuzo rwa rundi buri wese azimukana mu mazu
y’abahiriwe.18
Urukundo ni isōko y’urugwiro nyakuri: Gukomeza Imihango
ikomeye yo kwigaragaza kwinyuma ntibihagije gukuraho uburakari,
kunenga gukarishye no kwigira intagondwa no kuvuga ibidakwiriye.
Kubonezwa nyakuri ntibizigera bigaragara igihe cyose inarinjye yacu
izaba ifite umwanya wa mbere. Urukundo rugomba gutura mu
mutima, umukristo nyakuri avoma ibyifuzo by’ibimutera gukora mu
rukundo rwimbitse rw’umwigisha. Ni ku bw’urwo rukundo muri we
hazadudubiza impuhwe zo kwiyanga kubwa bene se.19
Mu bintu byose bigomba gushakashakwa, kwimenyerezwa no
gutezwa imbere, nta gifite agaciro mu maso y’Imana nk’umutima
uboneye, wuzuye gushima n’amahoro. Niba ubumwe bw’urukundo
n’ukuri mvajuru byiganje muri twe, bizigaragariza mu magambo
yacu no mu bikorwa byacu... Umwuka w’ubugiraneza nyakuri
ugomba gutura mu mutima. Urukundo ruzanira urufite ubuntu,
-374-
amahoro no kugubwa neza mu myitwarire. Rutera gucya mu maso,
rukoroshya ijwi, rutunganya kandi rukaboneza impagarike
y’umuntu yose. Rutuma agirana ubumwe n’Imana kuko ari impano
mvajuru.20
Ikinyabupfura nyacyo nticyigirwa mu kubahiriza amategeko
y’umugenzo. Kugira inyifato nziza bigomba kuzirikanwa ibihe byose,
aho ari ho hose, ariko bitabangamiye amahame. Kubahiriza abandi
bizadutera kugendana n’imico bagenderaho ariko kandi
ikinyabupfura nyacyo ntikidutera kubamba amahame ngo dukorere
mu bwumvikane. Iby’ivangura ntikibikozwa. Cyigisha kwihesha
agaciro, kwita ku gaciro k’umuntu kuko ari umuntu, no guha buri
wese agaciro dusangiye ubuvandimwe bukomeye bwo kuba
umuntu.21
Urukundo rwigaragariza mu ndoro, mu magambo no mu
bikorwa: Imbere ya byose ababyeyi bagomba kuzengurutsa abana
babo umwuka w’ibyishimo, urugwiro, urukundo, ubugiraneza
n’ubugwaneza. Urugo rwiganjemo urukundo, kandi rukagaragarira
mu ndoro, mu magambo no mu bikorwa, abamarayika bakunda
kuhibera. Babyeyi, mureke imirashi y’izuba ry’urukundo, ibyishimo
n’umunezero byinjire mu mitima yanyu; kandi icyitegererezo cyabyo
gituje gikwire mu muryango wose. Mugaragaze umwuka
w’ubugwaneza no kwihangana kandi mufashe abana banyu kugera
ikirenge mu cyanyu, mwimenyereza ubuntu bwose buzamurikira
imibereho y’umuryango. Umwuka uzabivamo uzababera icyo
umwuka mwiza n’izuba bibera isi y’ibimera, bizana ubutaraga
n’imbaraga ku ntekerezo no ku mubiri.22
Ubugiraneza, ibiganiro bituje n’ibikorwa by’urukundo bizazirikira
imitima y’abana ku babyeyi babo binyuriye mu mirunga yera y’urukundo
kandi bizatuma urugo rukundwa kandi rube urureshya kuruta
kurwuzuzamo imitako y’agaciro kenshi.23
Abantu bafite imiterere itandukanye bagomba guhuzwa: Biri
mu mugambi w’Imana ko abantu bafite imiterere itandukanye
bagirana ubumwe. Igihe ibyo bibaye, buri wese mu bagize
umuryango agomba kwita abikuye ku mutima ku byiyumviro
by’abandi no kubahiriza uburenganzira bwabo. Uko ni ko guhana
agaciro no kugirirana impuhwe bizatezwa imbere; kwibwira bizeyuka
kandi imiterere y’imico mibi izoroshywa. Ubumwe bushobora
-375-
kubaho kandi guhuza abantu bafite imiterere itandukanye
bishobora kuzanira ibyiza buri wese. 24
Nta kintu na kimwe cyasimbura kubura urugwiro: Abiyita
abigishwa ba Kristo kandi bakaba bikakaza, bavuga amagambo
mabi, batagira urugwiro mu magambo no mu nyifato yabo ntabwo
bigiye mu ishuri rye. Umuntu wibona, ukunda kurakara, kandi
ugira umwete wo gushakisha amakosa ku bandi, si umukristo; kuko
kuba umukristo ni ugusa na Kristo. Inyifato ya bamwe biyita
abakristo, kuri iyi ngingo ntibagira urukundo, ikinyabupfura,
urugwiro kugeza ubwo amaherezo banenga n’ibyiza nabo ubwabo
bakora. Kuba abanyakuri kwabo gushobora kuba kudakemangwa
kandi n’ubunyangamugayo bwabo bukaba butagishwa impaka
ariko; kuba umunyakuri n’inyangamugayo ntibyatsindishiriza
kubura ubugwaneza n’urugwiro byabo. Umukristo agomba kuba
inyangamugayo n’umunyakuri, agira impuhwe n’urugwiro,
akiranuka kandi avuga ukuri.25
Igihe twirengagije kugaragarizanya hagati yacu urukundo mu
muryango, hagati y’ababyeyi n’abana; kwirinda n’ubugwaneza
birabura maze imico itari iya gikristo akaba ari yo yimakazwa. Ariko
aho kugaragarizanya urukundo mu tuntu duto duty bibyara
umusaruro mwinshi. Bikwirakwiza mu buzima umubavu uhumura
neza uzamuka ku Mana nk’umubavu wera.26
Benshi bahagizwa no kubabarana: Abantu benshi bafite inyota
yagutse y’urukundo n’ubucuti… Tugomba kwiyibagirwa ubwacu kandi
tugashakisha uko twavumbura no mu turimo duto twa buri munsi uko
twagaragaza gushima ku bw’ubufasha twahawe n’abandi; tugatera
akanyabugabo bagenzi bacu tubazanira ubufasha no kubahumuriza mu
maganya yabo no mu mitwaro yabo binyuriye mu bikorwa by’ubugiraneza
no kubagaragariza urukundo mu tuntu duto. Kwitanaho nk’uko
kugaragarira bwa mbere mu muryango, kuraguka kukarenga uruziga
rw’umuryango kukazana ibyiza bitera ibyishimo mu buzima. Ibiri
amambu, kwirengagiza utwo dukorwa tugaragara ko tudafite agaciro
bizazana ubusharire n’agahinda.27
Uko tubana n’abandi byoroshya imibanire yacu n’ab’isi: Mu
kugirana isano n’abandi niho abakristo buhurira n’isi. Imana isaba
buri mugabo na buri mugore wese wasogongeye ku rukundo rwa
Kristo kandi akaba yarakiriye mu mutima we umucyo mvajuru,
-376-
kuwukwirakwiza mu nzira icuze umwijima y’abatazi inzira nyakuri
iyo ari yo.28
Dushobora kugaragaza ibyifuzo byacu mu nzira igihumbi: Mu
kugaragariza abandi urugwiro mu magambo y’urukundo no mu
ndoro y’ubugiraneza natwe bizatugarukira. Mu kwirengagiza
bagenzi babo, abakristo b’abanenganenzi baba bagaragaje ko
badafitanye isano n’Imana. Ni ibidashoboka kugirana ubumwe na
Kristo utagira urukundo imbere y’abandi kandi wirengagiza
uburenganzira bwabo. 29
Twese tugomba guhinduka abahamya ba Kristo, imbaraga
z’abantu zejeshejwe ubuntu bwa Kristo zigomba gukoreshwa
zikiriza Kristo imitima. Dukwiriye kwereka ab’isi ko tudashishikajwe
n’inyungu zacu bwite, ko ahubwo ko twifuza gusangira n’abandi
imigisha n’impano twagabiwe. Bakwiriye kubona ko idini ryacu
ritaduhinduye abatagondeka, batwaza igitugu. Abahamya ko
babonye Kristo bakwiriye kugenza nka we bagirira abandi
akamaro.Ntidukwiriye na rimwe kwerekana ko abakristo ari abantu
bijimye kandi bagushije ishyano.30
Niba turi abanyarugwiro n’abanyarukundo mu rugo, igihe tuzaba
turi kure yarwo tuzagendana imico y’umunezero. Niba tugaragaza
impuhwe, kwihangana, ubugwaneza, n’akanyabugabo mu rugo
tuzashobora kubera isi umucyo.31
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Signs of the Times, 9 Signs of the Times, 9 September
Septembre 1886 1886
Signs of the Times, 25 Mai Signs of the Times, 25 May
2
1882 1882
3 Good Health, Janvier 1880 Good Health, January 1880
4 Education, P. 245 Education, P. 240
Review and Herald, 13 Review and Herald, 13 June
5
Juin 1882 1882
-377-
Signs of the Times, 17 Avril
6 Signs of the Times, 17 April 1884
1884
Signs of the Times, 23 Août Signs of the Times, 23 August
7
1877 1877
Signs of the Times, 2 Signs of the Times, 2 October
8
Octobre 1884 1884
Signs of the times, 2 Signs of the times, 2 October
9
Octobre 1884 1884
10 Manuscrit 74, 1900 Manuscript 74, 1900
11 Education P.246 Education P.241
12 Signs of the Times, 29 Signs of the Times, 29 November
Novembre 1877 1877
Signs of the Times, 1er
13 Signs of the Times, 1er July 1886
Juillet 1886
14 Jésus et le bonheur, Thoughts from the mounts of
pp.140,141 blessing p 192,193
15 Education P.247 Education P.242
16 Education P.247 Education P.241,242
17 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 489,490
pp.423,424 (Rayons de
santé, P.364)
Signs of the Times, 13 Août Signs of the Times, 13 August
18
1912 1912
19 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 490
P.424 (Rayon De santé,
P.364)
20 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.4, P.559,560 vol.4, P.559,560
21 Education P.245,246 Education P.240
22 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, Parents
Parents and students P.115 and students P.115
-378-
23 Sign of the Times, 2 Octobre Sign of the Times, 2 October 1884
1884
Signs of the times, 4 avril
24 Signs of the times, 4 April 1911
1911
The youth's Instructor, 31 The youth's Instructor, 31 Mars
25
Mars 1908 1908
26 Manuscrit 107, 1898 Manuscript 107, 1898
27 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church, vol 3,
vol 3, pp.539,540 pp.539,540
28 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church, vol 4
vol 4 p 555 p 555
29 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church, vol 3,
vol 3, p 134, 135 p 134, 135
30 Jésus Christ, pp.134,135 Desire of ages p 152
Signs of the Times, 14 Signs of the Times, 14 November
31
Novembre 1892 1892
-379-
ICYIGWA CYA 70: UMUCYO WO MU MASO
Umukristo nyakuri agomba gucya mu maso: Ntukemerere
ingorane n’amaganya bya buri munsi kuburagiza intekerezo zawe no
kwijimisha mu maso hawe. Ni muramuka mubikoze, buri munsi
hazajya havuka ibyo kubarakaza no kubaremerera. Ubuzima buba
icyo tubugize cyo kandi tuzabubonamo icyo tubushakamo.
Nitwimenyereza kugira agahinda no guhangayika; niba intekerezo
zacu zifite akamenyero ko gutubura ingorane zoroheje, tuzahurira
na zo bihagije mu nzira yacu kubwo kuzitekerezaho no
kuziganiraho. Ariko niturebera ibintu mu ruhande rwiza, tuzabona
ibyatuma ducya mu maso kandi tunezerwa. Nidukwirakwiza
kumwenyura, natwe tuzamwenyurirwa; nituvuga amagambo meza
kandi anejeje natwe tuzayabwirwa.
Igihe abakristo bagaragaje ko bijimye kandi bacogoye nk’aho
bizeye ko nta nshuti bafite, baba baha iyobokamana ishusho
ihindanye. Bamwe bibwiye ko gucya mu maso bidahamanije
n’icyubahiro cy’ingeso z’umukristo ariko ni ifuti. Ijuru ryose ryuzuye
umunezero; nitugumana mu ntekerezo ibyishimo byose by’ijuru
kandi tukabigaragariza mu magambo yacu, no mu myitwarire yacu,
tuzarushaho kwemerwa na Data wo mu ijuru kuruta uko twaba
twijimye kandi tubabaye.
Ni inshingano ya buri wese kwimenyereza gucya mu maso aho
kwijima, aho kurundanya ibigutwara ingamira n’ibikubabaza. Muri ubwo
buryo, abantu benshi ntibigira abatindi gusa ahubwo babamba
ubutaraga bwabo, n’umunezero wabo ku bw’ibitekerezo byabo bipfuye.
Ibintu bimwe bibazengurutse ntibibanezeza kandi inyifato yabo
igaragaraza neza kurakara kwabo guhoraho kuruta amagambo yabo.
Ibyo byiyumviro bicogoza bitera ikizinga gikomeye ku buzima bwabo
bw’impagarike: Urugero, mu gukoma mu nkokora imikorere y’igogora,
baba bavurunze imirire. Agahinda no kubura amahoro ntibishobora
gukiza indwara n’imwe; ariko byatera akaga gakomeye mu gihe
kumurikira inzira y’abandi, gucya mu maso n’ibyiringiro ari “Ubuzima
k’uwabibonye n’ubutaraga ku mubiri we wose.”1
Madame White yagumanaga gucya mu maso mu bimurwanya:
Mbese hari ubwo mwahoraga mumbona nijimye, nabuze amahoro
kandi nivovota? Kwizera kwanjye kurabirwanya. Inyifato nk’iyo
ikomoka ku kwiyumvisha nabi icyo imico nyakuri y’umukristo
n’umurimo we bigomba kumera. Kwijima, gucogora no kubabara
biterwa no kubura iyobokamana nyakuri. Abakristo nyakuri bihatira
-380-
kwigana Yesu, kuko kuba umukristo ari ugusa na Kristo. Ni
iby’ingenzi bidasubirwaho kumenya bimwe mu byaranze ubuzima
bwa Kristo n’ibyo yaramenyereye kugira ngo amahame ye
agaragarire muri twe twifuza gusa na we.
Kugira imitima ibiri, gukunda isi, kwikunda no gukunda
ibinezeza bipfuye ng’ibyo ibiranga umugaragu w’intinyamaso kandi
w’ikigwari; akurikira Kristo; ariko akamukurikirira kure cyane.
Umurimo w’ubushake kandi w’ukuri ukorera Yesu usozereza mu
bukristo burabagirana. Ababaho bafitanye isano na Kristo ntibigera
bijima, kuko muri we harimo umucyo, amahoro n’ibyishimo
bihoraho. Kugira urugero ruhanitse rw’umwuka wa Kristo,
n’umwuka muke w’isi, ukabaho imibereho ya gikristo mu buryo
bwimbitse no kwikunda kukagabanuka; ibyo ni byo dukeneye.2
“Mugende nk’abana b’umucyo”: Si ubushake bw’Imana [432] ko
twaburagizwa ngo tubure kwihangana cyangwa ngo tube aboroheje
ndetse batagira akamaro. Ariko Satani afite gahunda yateguye neza
kugira ngo ajye avana abantu mu gakabyo kamwe abajyana mu kandi.
Kuko turi abana b’umucyo, Imana ishaka ko twakwimenyereza kugira
umunezero wo mu mutima no gucya mu maso kugira ngo tubashe
kuririmbira indirimbo zo guhimbaza uwaduhamagariye kuva mu
mwijima akatuzana mu mucyo we w’itangaza.3
Mwireherezeho abana: Babyeyi namwe bigisha, mujye mukunda
kumwenyura. Niba imitima yanyu ibabaye, mwirinde kugira ngo
bitagaragarira mu maso yanyu. Mureke inyifato yanyu igaragaze
umucyo w’umutima ukunda kandi ushima. Ntimugakomeze
kwishimira mu cyubahiro cyuzuye ububi, mwimenyereze
kwisanisha n’amakene y’abana kandi mutume babakunda. Niba
mwifuza ko ukuri kwacengera mu mitima yabo, musabwa kubanza
kubikundishaho.4
Mumaramaze kandi mugire ijwi rinejeje: Babyeyi, muhore
mukeye mu maso, mudahorana amafuti, ahubwo mube abantu
bakunda gushima, abubaha kandi mwumvire So wo mu ijuru. Igihe
habayeho ikintu kitanejeje, ntimufite umudendezo wo gukora uko
mubyumva. Urukundo rushobora kwireherezaho imitima, rugomba
kumera nk’amazi yimbitse ahora adudubiza ubudatuza kubw’ibyiza
by’abana banyu. Ni abana b’intama b’umukumbi w’Imana. Muzanire
abo bana bato Kristo. Niba ababyeyi bashaka kurera abana babo ngo
bazabe abanyarukundo, ntibagomba kubabwirana ijwi rishaririye.
-381-
Mubanze mwimenyereze ubwanyu kumaramaza no kuvugana ijwi
ryoroheje kandi rinejeje uko bishoboka kose. Abamarayika b’Imana
bari hafi y’abana banyu bato, kandi inyitso y’ijwi ryuzuye uburakari
ryumvikana mu buryo butanejeje mu matwi yabo.5
Ni ngombwa ko umubyeyi wo mu rugo yimenyereza kunyurwa,
gucya mu maso no kugira ibyishimo. Umuhati wose muri icyo cyerekezo
uzagororerwa mu buryo bwagutse iterambere ry’ubuzima n’imico myiza
y’agahozo y’abana be. [433] Intekerezo ze zinezerewe zizaba isōko
y’umunezero ku muryango we kandi zizamubashisha kugira ubuzima
bwiza.6
Mwihatire kweyura igicucu no koroshya inshingano: Ubuzima
muburebere mu mfuruka y’ibyishimo kandi mushake uko
mwakweyura igicucu kuko igihe kigundiriwe gisoza cyijimishije
umutima. Mugirire abandi ineza. Nimureke umucyo wo mu maso,
ubugiraneza n’urukundo byiganze mu rugo rwanyu. Inyungu zanyu
z’iby’umwuka ziziyongera kandi muzuzuza n’umutima woroheje
inshingano zanyu zaba izoroheje n’izikomeye.
Gucya mu maso kutarangwamo kujenjeka ni ubuntu bwa
gikristo: Tugomba kwimenyereza ubunyangamugayo Nyakuri
bukwiriye abakristo kandi tugakomeza kuba abantu bakeye mu
maso ndetse mu nyifato yacu tukaba tunejeje. Gucya mu maso
kutarangwamo kujenjeka ni bumwe buntu bwa gikristo.8
# IBITABO
IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU
MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Signs of the times, 12 Signs of the times, 12
Février 1885 February 1885
2 Manuscrit 1, 1867 Manuscript 1, 1867
3 Australasian Union Australasian Union
Conférence ricord, 1er Conference record, 1er
Novembre 1904 November 1904
4 Fundamentals of Christians Fundamentals of Christians
Education, P.68 Education, P.68
5 Manuscrit 126,1897 Manuscript 126,1897
-382-
6 Ministère De la guérison P. Ministry of healing p 374
316 (Rayon De santé, P. 34)
7 Signs of the Times, 1er Signs of the Times, 1er
Septembre 1898 September 1898
8 Testimonies for the church, Testimonies for the church,
vol.4 , P. 62 vol.4 , P. 62
-383-
ICYIGWA CYA 71: KUVUGA
Ijwi ni italanto: Ijwi ni italanto twahawe, kandi tugomba
kuryifashisha kugira ngo dufashe, dutere akanyabugabo no
gukomeza bagenzi bacu. Niba ababyeyi bashaka gukunda Imana no
gukurikira inzira zayo mu gukiranuka n’ubushishozi, imvugo yabo
ntizabonekamo amarangamutima arwaye. Amagambo yabo azaba
mazima, aboneye kandi yubaka. Baba bari iwabo cyangwa ahandi,
bazavuga mu buryo bukwiriye. Ntibazagwa mu kuvuga
amahomvu.1
Buri jambo ryose rifite imbaraga: Buri jambo ryose rivuzwe
n’ababyeyi rigira ingaruka nziza cyangwa mbi ku bana. Nibavugana
uburakari, nibagaragaza umwuka nk’uw’abisi, Imana izabafata nka
bo kandi ntizabafata nk’abahungu n’abakobwa bayo.2
Ijambo ryiza rivuzwe mu gihe gikwiriye rishobora kumera
nk’imbuto nziza yabibwe mu ntekerezo z’abana kandi rishobora
kuyobora ibirenge byabo biteguza mu nzira itunganye; mu gihe
ijambo ribi rishobora kubayobora mu nzira yo kurimbuka. 3
Abamarayika bumva ibivugirwa mu rugo byose. Ku bw’ibyo
ntimugatongane, mureke icyitegererezo cy’amagambo yanyu
kizamuke mu ijuru kimeze nk’umubavu uhumura neza.4
Ababyeyi bagomba guhorana amagambo atera umunezero uboneye
ameze nk’impumuro nziza bagaragaza impuhwe n’urukundo, kandi
bagomba gushikama, batajegajega ku mahame. Nimugaragaza
kutajegajega imbere y’abana, bashobora kwibwira ko mutabakunda.
Mushobora kwitega ko ibyo bizababaho, ariko ntimukabagaragarize
ubukaka. Ubutabera n’imbabazi bigomba kugendana bibangikanye;
ntibikwiriye ko habaho kudafata imyanzuro cyangwa se kuyifata
uhubutse.5
Ibyuzuye umutima ni byo akanwa kavuga: Icy’ingenzi gisabwa
mu mvugo ni uko iba iboneye, irimo ubugwaneza n’ukuri kuko ari
byo bigaragaza ubuntu buri mu mutima… Ishuri ryiza ryo kwigiramo
urwo rurimi ni i muhira.6
Amagambo y’urukundo ameze nk’ikime, ni nk’ibitonyanga
by’ubugiraneza ku mutima. Ibyanditswe byera bivuga kuri Kristo ko
mu kanwa ke “Havagamo amagambo y’ubuntu” kugira ngo
“akomereshe urushye amagambo”. Kandi Umukiza aratubwira ati:
-384-
“Ijambo ryanyu rifatanye iteka n’ubuntu bw’Imana risize umunyu,
kugira ngo mumenye uko mukwiriye gusubiza umuntu wese.” 7
Kwimenyereza ijwi ryiza mu rugo: Inyigisho zirebana no
kumenyereza ijwi zigomba gutangwa mu rugo. Ababyeyi bagomba
kwigisha abana babo umwuga wo kuvuga mu buryo busobanutse
kugira ngo ababumva basobanukirwe mu buryo bworoshye buri
jambo ryose rivuzwe. Bagomba kubigisha uko bakwiriye gusoma
Bibiliya mu ijwi ryumvikana kandi buri jambo rikavugwa
ritandukanye n’irindi mu buryo buhesha Imana icyubahiro. Reka
umuntu wese upfukamye kugira ngo asenge Imana mu muryango,
yirinde gupfukisha ibiganza ijwi rye cyangwa ngo yuname munsi
y’intebe mu gihe avugana n’Imana. Nibubure umutwe wabo kandi
begere intebe y’ubuntu bafite ukubaha kwera kuvanzemo no gushira
amanga.8
Reka injyana y’ijwi ryawe ibe iboneye. Mwige kuvugana ijwi rituje
kandi ryemeza aho kuvugana ijwi rikakaye kandi rya gitegetsi.
Mwigishe abana amasomo arebana no kuvuga neza.
Mubamenyereze kuvuga neza kugira ngo bazashobore kwirinda
kuvuga amagambo mabi kandi akomeretsa mu gihe bahuye
n’ingorane.9
Gutoza ijwi bifite ingaruka nyinshi ku buzima bw’abanyeshuri.
Abasore bagomba kwigishwa guhumeka neza, no gusoma ku buryo
umuhogo n’ibihaha bitaruha mu buryo budasanzwe, ahubwo imitsi
yo mu nda na yo ibigiremo uruhare. Iyo ijwi riturutse mu muhogo
ku buryo amajwi aturuka ku gice cyo haruguru cy’ingingo zishinzwe
kuvuga, izo ngingo zicika intege n’imbaraga zazo zikagabanuka.
Umugabane munini w’umurimo ugomba gukorwa n’imitsi yo mu
nda, umuhogo wo ugomba kuba umuyoboro gusa. Abantu benshi
bapfuye bari kurama igihe kirekire iyo baba barigishijwe gukoresha
amajwi yabo neza. Gukoresha neza imitsi yo mu nda mu gusoma
uranguruye bizaba umuti w’imbaraga nke z’imirya y’ijwi no
kwandura kw’inzira z’ibihaha kandi bizaba imwe mu nzira yo
kurama.10
Ingaruka y’amagambo mabi arimo intonganya: Mu rugo
rwumvikanamo amagambo mabi, ahubukiwe, arimo intonganya,
umwana ararira cyane. Kwiyumvisha kwe kwiza kwanduzwa
n’ikirere cy’uburakare n’intonganya. Kubw’ibyo rero babyeyi
muhorane mu maso harabagirana. Mujye mumwenyura kenshi uko
-385-
bishoboka; intekerezo n’umutima w’umwana wanyu bizarabagirana
ibyishimo byo mu maso hanyu nk’uko igihangano kirimbishijwe
cy’umubaji kigaragaza ishusho y’uwagikoze. Muharanire ko Kristo
aba muri mwe kugira ngo ishusho y’Imana yiharature mu ntekerezo
zoroshye z’abana banyu.11
Mwirinde imvugo yose ihungabanya umutekano wo mu rugo:
Ntimukemerere amahane n’amacakubiri kwinjira mu rugo rwanyu.
Muvugane ubugwaneza, nta guhutaza, ntakuzamura ijwi. Mutuze.
Mwirukane kunenga kose n’ibinyoma byose. Mubwire abana banyu
ko mwifuza kubafasha kwitegura ijuru aho byose ari amahoro, nta
jwi ry’amacakubiri na rito riharangwa. Mubihanganire igihe bafite
ibigeragezo nubwo byaba bigaragara mu maso yanyu ko ari bito
ariko mu maso yabo birabakomereye.12
Ababyeyi nibaramuka bihannye bagahinduka, mu mahame yabo
yo kurera hazagaragara ihinduka ryuzuye. Ibitekerezo byabo
bizahinduka n’imvugo yabo ubwayo izahinduka...Mu rugo, ntawe
uzasakuza kandi ntawe uzavuga ayobowe n’uburakari. Amagambo
babwirana azaba isōko y’amahoro n’umugisha ku uyumva. Kura mu
ijwi ryawe ibyatuma ritaba irinejeje.13
Ijambo ryose rikomeretsa, ritanejeje, ritarimo kwihangana kandi
ryuzuye agahinda ni ituro tuba tuba dutambiye ku cyotero
cy’icyubahiro cya Satani. Kandi ni ituro rihenze, kandi rirushijeho
guhenda cyane kuruta amaturo yose dushobora gutura Imana; kuko
ririmbura amahoro n’umunero w’umuryango wose. Ririmbura
ubutaraga, kandi rishobora kuzimiza ubugingo n’umunezero
by’iteka ryose.14
Mbese amagambo yaba isōko y’urumuri rw’izuba cyangwa
igicucu? Ni iby’ingenzi ko abana n’abasore bigishwa kurinda
amagambo n’ibikorwa byabo, kuko amagambo n’ibikorwa byabo
bizana urumuri rw’izuba cyangwa igicucu, atari mu rugo rwabo
gusa, ahubwo no mu ngo z’abo bashyikirana na bo bose.15
Gukoresha nabi impano yo kuvuga bituma habaho kubabaza
abandi. Bibiliya ntiyemerera umuntu n’umwe kuvugana ubukaka,
bityo agatuma habaho kugubwa nabi n’umubabaro mu muryango.
Abandi bagize umuryango bubahuka umuntu uvuga amagambo
nk’ayo, mu gihe we yakagombye kugirirwa icyizere no gukundwa na
bose iyaba yashoboraga gukumira ibyiyumviro bye bibi. 16
-386-
Bwira abana amagambo abanejeje, vugana n’ababyeyi
ububashye: Ababyeyi nibabwire abana babo amagambo anejejeje
gusa kandi n’abana na bo bavugane n’ababyeyi babo bakoresheje
amagambo arimo kubaha. Ibi bigomba kuzirikanwa cyane mu
mibereho yo mu rugo; kuko mu kurema imico y’abana iyo batojwe
akamenyero keza, bashobora kwakira inyigisho z’Imana no kumvira
iby’Imana ibasaba biboroheye. 17
Mwitandukanye n’amagambo yose ashira isoni: Babyeyi,
bagabo, bene bata na barumuna banjye,ntimukagire akamenyero ko
gukora, kuvuga no gutekereza iby’ubupfu. Amagambo ashira isoni,
imigaryo, kubura ikinyabupfura n’urugwiro mu ruziga
rw’umuryango bizahinduka kamere yanyu ya kabiri kandi bizatuma
muhinduka abadakwiriye gufatanya n’abashaka kwezwa n’ukuri.
Urugo ni ahantu hera cyane ku buryo rudakwiriye kwanduzwa
no kwikakaza, iruba, kuvuguruzanya no gukozanya isoni. Mucyahe
ijambo ryose ry’ubugome kandi mute kure igitekerezo cyose
cyanduye kuko Umuhamya w’ukuri apima buri jambo, buri gikorwa
cyose akagicira urubanza; aravuga ati: “Nzi imirimo yawe”. 18
Amagambo y’ubupfu, atanejeje kandi y’urukozasoni ntagomba
kubona umwanya mu muryango. Niba umutima uboneye, ubutunzi
butagereranwa bw’ubwenge buzawutembamo.19
Ntimukemere ko mu ngo zanyu havugirwamo amagambo
atagira umumaro. Ndetse n’abana bato bashobora kungukira mu
“cyitegererezo cy’amagambo mazima”. Niba ababyeyi baganira
ibiganiro by’ubupfu kandi by’imburamumaro gusa,
kubw’icyitegererezo cyabo bazayobora abana babo gukora nka bo;
ibiri amambu, amagambo mazima, aboneye, y’ukuri kandi atarimo
imigaryo azaba icyitegererezo ku bagize umuryango kandi azatera
abawugize kuyigana.20
Ibibi bizanwa n’uburakari no guhubuka: Igihe muganira n’abana
banyu murakaye muba mukora umurimo w’umwanzi w’ibyiza byose.
Muhe buri mwana wese amahirwe uhereye akivuka. Uburezi bugomba
gutangira umwana akiri muto cyane nta kugaragaza ubukaka cyangwa
kurakara ahubwo mu bugwaneza no kwihangana; kandi ubwo burezi
bugomba gukurikiranwa imyaka yose kugeza ku myaka y’ubukure.21
Mureke abagize buri muryango wose bakoresheje
amasengesho asenganywe umwete bashake ubufasha ku Mana
-387-
buzabashoboza gukora umurimo wayo. Nibatsinde akamenyero ko
kuvuga urudaca no kunenga abandi. Nibitoze kugira urukundo
n’urugwiro iwabo mu rugo kandi bareme akamenyero ko gushyira mu
gaciro no kwita ku bandi.22
Uzaba uteje ibibi byinshi mu muryango nuramuka uvuganye
kutihangana kuko bitera undi kugusubiza nk’uko uvuze no mu mwuka
nk’uwo wavuganye. Bityo mugatukana, buri wese agashaka uko
yakwirengera maze ayo magambo aremereye y’umutwaro udaterurwa
akagutsika ku ijosi kuko ayo magambo ashaririye agira ingaruka mbi ku
mutima wawe.23
Amagambo mabi yinjirira mu gutwi kugeza ubwo agera ku
mutima maze agakangura irari ribi mu mibereho kandi agatera
abagabo n’abagore kwica amategeko y’Imana…Amagambo ni
nk’imbuto ibibwe.24
Amagambo mabi na yo ni ugutukana: Abagize imiryango
myinshi bafite akamenyero ko kuvuga boroheje ariko batabanje
gutekereza; barushaho kugenda bavuga amagambo akomeretsa
maze kugeza ubwo bavuga amagambo yo kwiyemera bayobowe
n’imbaraga za Satani batayobowe n’iz’Imana… Nta na rimwe
dukwiriye kuvuga amagambo mabi tuyobowe n’uburakari, kuko mu
maso y’Imana n’abamarayika bera ahwanye no gutukana. 25
Uko umugabo atakarizwa icyizere n’abana be: Mwene data,
amagambo yawe y’igitugu atesha umutwe abana bawe. Uko imyaka
ihita, imiterere yabo yo kunenga nayo izakura. Akamenyero kawe ko
gushaka amafuti kamunga imibereho yawe n’iy’umugore wawe,
n’iy’abana bawe. Gatuma abana bawe batakwiringira kandi
ntibimenyeho amafuti yabo kuko bazi ko byanze bikunze ugiye
kubakankamira. Kenshi amagambo yawe agwa kuri bo ameze
nk’urubura rurimbura rugwa ku byatsi byoroshye;
ntiwasobanukirwa n’ikibi gikomeye uba ubakoreye. Bageza ubwo
bakubeshya kugira ngo utababwira amagambo mabi. Bareka
kuvuga ukuri kugira ngo bahunge gucyaha no guhana kwawe.
Itegeko bahawe mu ijwi rikakaye no mu ijwi rikomeretsa nta cyiza
na kimwe ryabagezaho.26
Ibyo usabwa kurahirira: Byaba byiza buri wese yiyemeje
yanditse kuzavugana urukundo mu rugo rwe no gushyira mu
bikorwa itegeko ry’urukundo mu mvugo ye. Babyeyi, ntimukavuge
muhubutse. Abana banyu nibaramuka bakoze amakosa,
-388-
mubacyahe ariko mubacyahane ubugwaneza n’urukundo. Igihe
cyose mutonganye, muba mutakaje amahirwe y’agaciro yo kubaha
isomo ryo kugira impuhwe no kwihangana. Mureke urukundo
rwiganze igihe cyose mukosora amafuti.27
Ikiganiro cyo ku meza: Mbega ukuntu mu miryango myinshi
urwikekwe no gushyogoranya ari byo bagize ibirungo by’igaburo
ryabo rya buri munsi! Banegura imico y’incuti zabo maze
bakabyigaburira nk’urwikūzo ruryoshye. Maze bakazana ku meza
akamanyu gato ko kunegura kugira ngo kayongobezwe n’abakuru
ndetse n’abana bakavugaho. Ibyo byose bisuzuguza Imana.28
Umwuka wo kunengana, kunegurana no gushakisha amafuti
ku bandi ntugomba kubona umwanya mu rugo. Amahoro y’urugo
arera cyane ku buryo adakwiriye kwanduzwa n’uwo mwuka. Ariko
inshuro nyinshi mu gihe cyo kurya, abagize umuryango
bahererekanya isahani yo kunenga, kunegurana no gushakisha
amafuti ku bandi no kubavuga nabi. Mbese Kristo aramutse aje uyu
munsi, ntiyasanga mu ngo nyinshi z’abiyita abakristo bishimira nta
nkeke kunegura abandi? Abagize iyo miryango ntibiteguye
gufatanya n’abagize imiryango yo mu ijuru.29
Mureke ibiganiro bibera ku meza bisige mu ntekerezo z’abana
impumuro nziza.30
Guhwihwisa no kunegura: Turashishwa iyo dutekereje ku
muntu ushimishwa no kurya inyama z’uwo amaze kwica, ariko se
ingaruka z’iyo mico mibi zaba ari mbi cyane kurenza ishavu
n’amakuba zizanwa no gutera umuntu urubwa, kumusebya no
kumusesereza? Abana n’urubyiruko ni bigishwe icyo Imana ivuga
kuri izo ngeso mbi. “Ururimi ni rwo rwica kandi ni rwo rukiza” 31
Kunegura no guhwihwisa nibo bakozi b’inararibonye ba Satani
bo kubiba amacakubiri, gutandukanya incuti no kurimbura
ibyiringiro bya benshi ngo bive mu mahame yacu ashikamye.32
Ubiba agasuzuguro aba akorana n’umwanzi: Bitewe na kamere
yacyo, ikiremwamuntu gihora kibogamiye mu kuvuga amagambo
akomeretsa. Ababigize akamenyero baba bakinguriye Satani imitima
yabo ubashoboza kuba abahanga mu kwibuka amafuti n’ibyaha
by’abandi. Bagatinda ku gutsindwa no kudatungana kwabo,
bakavundereza amagambo atesha agaciro umuntu ukora ibishoboka
byose kugira ngo yuzuze inshingano ze nk’umukozi ukorana
-389-
n’Imana. Izo mbuto zo gukeka kenshi zikwirakwizwa n’abantu
batahawe amahirwe bibwiraga ko bafitiye uburenganzira.33
Imana irasaba abizera ngo bareke kwirundurira mu kunegurana
no kureka kuvuga bahubutse amagambo atarimo ubugwaneza.
Babyeyi, mureke amagambo yanyu agaragaze urukundo,
ubugwaneza igihe muvugana n’abana banyu; bityo muzafasha
abamarayika kubayobora kuri Kristo. Mu itorero ryo mu rugo
hakenewe ubugorozi bwimbitse kuri iyi ngingo. Bugomba gutangira
bidatindiganije. Kwivovota, gukariha no gutongana nibirekeraho.
Abakunda gukankama no gutongana baba bakingiye abamarayika
b’ijuru amarembo maze bakayugururira abamarayika ba Satani.34
Ihamagara ku babyeyi kugira ngo bagaragaze impuhwe no
kwitegeka: Babyeyi igihe mwumva murakaye, ntimugomba gukora
icyaha nk’icyo cyo kuroga imibereho y’umuryango binyuriye mu
mwuka wawe mubi. Muri ibyo bihe, mube maso inkubwe ebyiri
kandi mufate imyanzuro mu mitima yo kutagira uwo mubabaza
binyuriye mu magambo yanyu, kandi mumaramaze kuvuga
amagambo anejeje gusa kandi akomeza abandi. Mugambirire muti:
“Sinzigera nanduza umunezero w’abana banjye bitewe no kurakara
kwanjye.” Nimukomeza kwitegeka bene ako kageni,muzaba
abanyambaraga kurushaho. Urwungano rwanyu rw’intekerezo
ntiruzaba urunyantege nke kandi muzakomezwa n’amahame
y’ibyiza. Kwiyumvisha inshingano mwakoze bizabakomeza.
Abamarayika b’Imana bazemera imihati yanyu kandi ibatere
kumwenyura ndetse babafashe.35
Babyeyi, mubwize abana banyu ubugwaneza. Mwibuke ko
namwe ubwanyu mukabakabwa, kandi ko mwihanganira bibagoye
kugawa: mubitekerezeho mumenye ko abana banyu bameze nka
mwe. Ntimukabikoreze umutwaro namwe ubwanyu mutashobora.
Niba utashobora kwihanganira gucyahwa no kunengwa, bo
b’abanyantege nke kubarusha ntibazabyihanganira namba. Reka
amagambo y’urukundo kandi anejeje abe iteka nk’imirashi y’izuba
ku muryango wawe. Nimuba abantu bitegeka kandi bashyira mu
gaciro n’abanyamihati ibyo mwakoze muzabigarurirwa inshuro
ijana.36
Igihe cyo guceceka cyangwa kuririmba: Nta gushidikanya,
ibigeragezo bizaza gitunguro ndetse no kuri ba babandi bitanze mu
buryo bwuzuye. Kwihangana kw’abashikamye cyane kuzashyirwa
mu kigeragezo gikomeye. Umugabo cyangwa umugore ashobora
-390-
kuvuga amagambo yatera abo abwira kumusubizanya byihuse
uburakari, ariko reka ubwiwe aceceke. Mu guceceka harimo
umutekano. Akenshi guceceka bihinduka igihano gikomeye gikwiye
guhabwa uwacumuje ururimi rwe.37
Igihe abana n’abasore babuze kwitegeka kandi bakarakara
igihe bavuga, inyifato nziza bakwiriye kugira ni uguceceka mu
cyimbo cyo gucyaha, kujya impaka no guca amateka. Ntibazatinda
kwihana. Kuko guceceka ari izahabu, kuzagira imbaraga kuruta
ibyo bashobora kuvuga byose.38
Igihe abandi babuze kwihangana, bakababara kandi bakarakara
kuko batashoboye gutegeka inarijye yabo, mujye muririmba
indirimbo z’i Siyoni. Igihe Yesu yakoreraga mu ibarizo rye, incuti ze
zaramuzenguruka, rimwe na rimwe bashaka gucogoza kwihangana
kwe, ariko yaririmbaga indirimbo zitangaje za Zaburi kandi mbere
y’uko bo basobanukirwa n’ibyababayeho, bafatanyaga nawe
kuririmba, bagakururwa batabizi n’imbaraga y’Umwuka Wera yariri
muri we.39
Gutegeka ururimi ni intambara: Imana irasaba ababyeyi ko
bakoresheje icyitegererezo cyo gushikama mu ngeso zabo no
kwitegeka bakwirakwiza umucyo mu mukumbi wabo muto
badatindiganije. Nta kiganiro gipfuye cyangwa kidafite akamaro
kigomba kwihanganirwa mu rugo. Imana itahura amabanga yose yo
mu buzima. Kuri bamwe, intambara idakura mu ruge igomba
kurwanwa kugira ngo bagumane kwitegeka. Buri munsi barwana
bucece kandi basenga barwanya akamenyero ko kuvuga bakarishye
ndetse n’imiterere yabo. Birashoboka ko abandi bataha agaciro izo
ntambara zirwanwa. Hashobora kutabaho ishimwe ry’abantu
bagushimira imihati ikoreshwa mu guhagarika amagambo
ahubukiwe abyiganira ku minwa. Ab’isi bazahora iteka batazi izo
ntsinzi. Kandi nubwo bazimenya, bazasuzugura abazegukanye.
ariko mu bitabo byo mu ijuru, abarwana intambara nk’izo bandikwa
mu baneshi. Hariho Uwitegereza izo ntambara n’izo ntsinzi zo mu
ibanga maze akavuga ati: “Utihutira kurakara aruta intwari kandi
utegeka umutima we aruta utsinda umudugudu.” 40
Niba mwanga kurakara, gutera imidugararo no gusakuza Imana
izabaha uburyo. Izabafasha gukoresha italanto yo kuvuga mu buryo
buhwanye n’ubwa Kristo, kimwe no kwihangana, ubufasha,
urukundo bizaba ingoboka y’agaciro ku rugo rwanyu. 41
-391-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Manuscrit 36, 1899 Manuscript 36, 1899
2 Manuscrit 100, 1902 Manuscript 100, 1902
Review and Herald, 24 Juin Review and Herald, 24 June
3
1890 1890
4 Lettre 10, 1912 Letter 10, 1912
Review and Herald, 30 Mars Review and Herald, 30 Mars
5
1897 1897
6 Education, P.239 Education, P.235
The youth’s Instructor, 31 The youth’s Instructor, 31 Mars
7
Mars 1908 1908
8 Manuscrit 4, 1901 Manuscrit 4, 1901
9 Manuscrit 60, 1903 Manuscript 60, 1903
10 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, Parents
Parents and students, P.297 and students, P.297
Review and Herald, 8 Review and Herald, 8 September
11
Septembre 1904 1904
12 Manuscrit 14, 1905 Manuscript 14, 1905
13 Lettre 75, 1898 Letter 75, 1898
Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol 1
14
vol.1, P.121 p 310
15 The youth’s Instructor, 5 The youth’s Instructor, 5
Novembre 1896 November 1896
16 Manuscrit 60, 1903 Manuscript 60, 1903
Review and Herald, 17 Review and Herald, 17
17
Novembre 1896 November 1896
Signs of the Times, 14 Signs of the Times, 14 November
18
Novembre 1892 1892
-392-
Review and Herald, 17 Mai Review and Herald, 17 May
19
1898 1898
Review and Herald, 14 Avril Review and Herald, 14 April
20
1885 1885
21 Manuscrit 53, 1912 Manuscript 53, 1912
22 Manuscrit 31, 1907 Manuscript 31, 1907
Review and Herald, 27 Review and Herald, 27 February
23
Février 1913 1913
24 Lettre 105, 1893 Letter 105, 1893
25 The youth’s Instructor, 20 The youth’s Instructor, 20
Septembre 1894 September 1894
26 Lettre 8, a 1896 Letter 8, a 1896
27 Lettre 29, 1902 Letter 29, 1902
28 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol 4 p
vol.1, P.564 195
Signs of the Times, 17 Signs of the Times, 17 February
29
Février 1904 1904
30 Manuscrit 49, 1898 Manuscript 49, 1898
31 Education, P.240 Education, P.235
32 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol 4 p
vol.1, P.563 195
33 Lettre 169, 1904 Letter 169, 1904
34 Lettre 133, 1904 Letter 133, 1904
35 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol 1
vol.1, P.151 p386,387
36 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church vol 1
vol.1, P.169 p401
37 Manuscrit 70, 1903 Manuscript 70, 1903
38 Manuscrit 59, 1900 Manuscript 59, 1900
39 Manuscrit 102, 1901 Manuscript 102, 1901
-393-
40 Signs of the Times, 23 Signs of the Times, 23 August
Août 1899 1899
41 Manuscrit 67, 1901 Manuscript 67, 1901
-394-
ICYIGWA CYA 72: GUCUMBIKIRA ABASHYITSI
Muri iki gihe abamarayika bashobora kudusura: Bibiliya
yibanda cyane ku gucumbikira abashyitsi. Ntabwo ibidusaba
nk’inshingano gusa ahubwo itwereka n’ibyiza bibikomokamo ndetse
n’imigisha bituzanira. Reka tubanze kuvuga ibyabaye kuri
Aburahamu...
Imana yashimye ibikorwa bye by’urugwiro maze byandikwa mu
Ijambo ryayo, kandi nyuma y’imyaka irenze igihumbi, intumwa
Paulo ihumekewemo n’umwuka ibivugaho iti: “Ntimukirengagize
gucumbikira abashyitsi, kuko bamwe bacumbikiye abashyitsi,
bacumbikiye abamarayika batabizi.”
Amahirwe Aburahamu na Loti bagize natwe ashobora kuba
ayacu. Mu kwakira abana b’Imana iwacu, natwe dushobora kwakira
abamarayika mu ngo zacu. No muri iki gihe, abamarayika binjira
mu ngo z’abantu bafite ishusho ya kimuntu maze bakishimana na
bo. Abakristo bagendera munsi y’amaso y’Imana iteka baherekezwa
n’abamarayika batagaragara kandi basiga inyuma yabo imigisha ku
ngo zacu.1
Amahirwe n’imyanya byirengagijwe: “Ukunda gucumbikira
abashyitsi” ni imwe mu ngingo yatanzwe n’Umwuka Wera igomba
kuranga umuntu utorerwa kwikorera inshingano zo kuyobora
itorero. Kandi itorero ryose ryahawe uyu muburo ugira uti:
“Mucumbikirane mutitotomba. Kandi nk’uko umuntu yahawe
impano abe ari ko muzigaburirana, nk’uko bikwiriye ibisonga byiza
by’ubuntu bw’Imana bw’uburyo bwinshi.”
Iyi micyaho yirengagijwe mu buryo buteye agahinda. Yemwe n’abavuga
ko ari abakristo ni gake bacumbikira abashyitsi. Mu bizera bacu
gucumbikira abashyitsi [446] ntibifatwa nk’uko byagakwiriye, nk’amahirwe
n’umugisha. Dushyikirana gake, kandi mu kwiyoroshya kwacu
ntiturarika n’abantu babiri cyangwa batatu ku meza yacu kereka gusa
twihotoye cyangwa bikorewe kwiyerekana.2
Inzitwazo zidashobora kwemerwa: Numvishe benshi badashaka
kwakira abera b’Imana mu ngo no mu mitima yabo, batanga urwitwazo
rukurikira: “Ntacyo nateguye; nta byo natetse, byaba byiza bagiye ku
wundi.” maze bajya ahandi , nabo bagahimba urwitwazo rwo kutabakira;
maze abo bashyitsi bakababara bikomeye maze bakagenda bababajwe
n’uko abo biyita bene se na bashiki babo batagira kwakira abashyitsi.
-395-
Mushiki wanjye, niba udafite akamanyu k’umutsima, kora nk’uko Bibiliya
ibivuga; jya ku muturanyi wawe maze umubwire uti: “Nshuti yanjye,
nzimanira imitsima itatu, kuko inshuti yanjye impingutseho ivuye mu
rugendo none nkaba ntafite icyo nyizimanira.”
Nta rugero na rumwe tubona rw’uko kubura ibyo kurya byaba
urwitwazo rwumvikana rwo kwanga kwakira umushyitsi. Igihe Eliya
yasuraga umupfakazi w’i Sarefati, yasangiye akamanyu k’umutsima
n’uwo mugaragu w’Imana, wamukoreye igitangaza. Bityo igikorwa
cyo gucumbikira umuhanuzi yakoze amuha akamanyu k’umutsima
yari amusabye, byatumye abona ibyo kurya yari akeneye ndetse
ubuzima bwe n’ubw’umuhungu we byararinzwe. Abantu benshi
ibisa bityo byabagirirwa mu gihe baba bemeye gukora nk’uwo
mugore, banezerewe bagambiriye guhesha Imana icyubahiro.
Benshi bivovotera ubukene bwabo maze bakavuga bati: “Iyaba
twagiraga imbaraga, twagakoze byinshi”. Bihugiyeho igihe kirekire,
bamurikiye bihagije intekerezo zabo gusa, bavuze cyane iby’imibabaro
yabo, iby’ibigeragezo byabo n’iby’intimba zabo nk’aho ari byo byonyine
bibahugije. [447] Bitekerezaho bo ubwabo gusa nk’aho abandi badakeneye
impuhwe n’ubutabazi bwabo. Niba udafite imyambaro ihagije maze
ugahura n’uwambaye ubusa ukennye kandi agusaba umutsima: “ Jya
urekura utange ibyo kurya byawe, ukagaburira abashonji, ukazana
abakene bameneshejwe ukabashyira mu nzu yawe, wabona uwambaye
ubusa ukamwambika, ntiwirengagize bene wanyu. Maze rero umucyo
wawe uzaherako utambike nk’umuseke, ubukire bwawe buzatoha vuba.”
Gukora ibyiza ni umuti mwiza w’indwara nyinshi.
Abiyeguriye mu murimo bararikirwa gutubaza no
kwishingikiriza ku Mana, yo yasezeranije kuzabakira. Imitima yabo
“izahazwa mu bihe by’amapfa, bazamera nk’urutoki rwuhirwa kandi
bazaba nk’isoko y’amazi idakama:”3
Gukunda kwirebaho gusa kutubuza imigisha myinshi: Imana
ibabazwa no kwikunda tugaragaza kenshi kurebana na “ Njye
n’umuryango wanjye”. Abatekereza batya bagomba kwizirika ku
mahame yera y’ubutumwa bwiza yashyizwe mu gaciro n’imibereho
ya Kristo. Mu kwihugiraho, mu kwanga kwakira abashyitsi neza,
baba bahombye imigisha myinshi.4
Abamarayika batwitegereza bashaka kureba niba tubyaza
umusaruro imyanya tubonye yo kudukorera ibyiza, niba tuzi kugira
uruhare mu munezero wa bagenzi bacu kugira ngo nabo baduhe
-396-
umugisha nyuma yo kubikora. Imana yashatse ko twese tuba mu
buzima butandukanye, bamwe ni abakene, abandi ni abakire abandi
ni abanyamubabaro– kugira ngo twese dushobore guteza imbere
imico yacu. Niba Imana yaremeye ko habaho abakene, kwari ukugira
ngo itugerageze no kudufasha kwagura gukabakabwa kwacu.5
Iyo umwuka wo gucumbikira abashyitsi ubuze, kwikunda gutera
imitima yacu kugwa ikinya.6
Ni nde ukwiriye gucumbikirwa?: Reka imibanire yacu n’abandi
ye kuyoborwa n’imikorere y’isi ahubwo iyoborwe n’umwuka wa
Kristo n’inyigisho zo mu ijambo rye. Abisirayeli bararikaga mu birori
byabo abakene, abanyamahanga n’abalewi biteregezaga umutambyi
mu mirimo yo mu buturo bwera, kandi yari afite inshingano yo
kwigisha iby’iyobokamana. Kuri buri birori bya rusange cyangwa
iby’iyobokamana, bose bafatwaga nk’abashyitsi b’iteraniro, kandi iyo
barwaraga cyangwa bakagira andi makene, babitagaho bafitiwe
ubwuzu. Abo ni bo bantu tugomba kwakira mu mazu yacu. Ibyo
bizuzuza ibyishimo n’akanyabugabo ku muganga
w’umubwirizabutumwa cyangwa umwigisha, ku mugore wo mu
muryango uremerejwe n’amaganya kandi unanijwe n’umurimo
cyangwa ikiremwa gicitse intege n’umusaza utagira umuryango
urwana ubudatuza n’ubukene no gucika intege.
Kristo yaravuze ati: “Nurarika abantu ngo musangire ku manywa
cyangwa nijoro, ntukararike inshuti zawe cyangwa bene so, cyangwa
bene wanyu cyangwa abaturanyi b’abatunzi, batazakurarika nawe
bakakwitura. Ahubwo nurarika utumire abakene n’ibirema
n’abacumbagira n’impumyi ni bwo uzahirwa kuko bo badafite ibyo
bakwitura. ahubwo uziturwa abakiranutse bazutse.”
Abo ni bo bashyitsi boroheje wakwakira bitakuvunnye,
udakoresheje ibyo kurya bigoye cyangwa bihenze. Ntuzasabwa
gushyiramo agakabyo. Kubakirana umucyo wo mu maso kandi
unyuzwe, kubaha icyicaro ku meza yawe, kubaha amahirwe yo
kugira uruhare mu kugabana ku mugisha w’igicaniro cy’umuryango
bizabera benshi muri bo nk’umurashi w’umucyo w’ijuru.
Impuhwe zacu zigomba kurenga imbibi z’inarijye n’inkuta z’inzu
yacu. Hari amahirwe atangaje ku bantu bifuza ko urugo rwabo
ruhinduka umugisha n’umunezero ku bandi. Imibanire yacu
n’abandi ifite imbaraga itangaje. dushobora kuyifashisha, niba
tubishaka, kugira ngo dufashe abaturanyi bacu.7
-397-
Ubuhungiro k’urubyiruko ruri mu bishuko: Ingo zacu zigomba
kuba ubuhungiro ku rubyiruko ruri mu bishuko. Abasore benshi
bari mu mahuriro y’inzira. Ibibageraho byose, ibyo bakira byose
bigaragaza imiterere y’ahazaza habo muri ubu buzima
n’ubw’ahazaza. Ikibi kirabashaka; kibambika ishusho irabagirana
kandi ireshya. Kirakira neza uje ugisanga. Ahatuzengurutse hari
abasore benshi batagira imiryango n’abandi benshi badakomora mu
ngo zabo ubufasha na buke bw’ubwenge n’inkomezi izo ari zo zose.
Bagwa mu bishuko maze bikabajyana mu irimbukiro kandi ibyo
bikabera no mu marembo y’inzu zacu.
Abo basore bakeneye ko tubaramburira ibiganza dufite impuhwe.
Amagambo y’ubugwaneza avuganywe kwicisha bugufi, ibikorwa bito
by’urukundo bizeyura ibishuko bibugarije. Gusobanukirwa
k’umukristo nyakuri gufite imbaraga zo kugururira imitima
byumwihariko abantu bakeneye kumva amagambo y’ubugiraneza
no kwiyumvisha umusabano mwiza kandi woroheje w’urukundo rwa
Kristo. Iyaba twifuzaga kugaragaza ko twitaye ku rubyiruko rwacu,
tukabararika mu ngo zacu, tukabazengurutsa imbaraga ikomeza
kandi y’ubugiraneza, abahungu benshi n’abakobwa benshi
bakwiyemeza banezerewe kujya mu nzira ijya mu ijuru.8
Mugumane kwiyoroshya mu muryango: Igihe haje abashyitsi ,
ntabwo bikwiriye ko igihe cyose n’ibikorwa byose by’umugore
byamarirwa kuri bo kuko ari byo bikunda gukorwa kenshi; ahubwo
kumererwa neza k’umubiri n’iby’umwuka by’abana ni byo bigomba
kuza ku mwanya w’imbere. Ntagomba kumarira igihe cye mu
gutegura imigati minini, za keke n’ibyo kurya birimo inyama
byangiriza ubuzima. Ibyo byose bitera gukoresha amafaranga
atarateganijwe abantu bose badakwiriye kwiha uburenganzira bwo
kuyakoresha. Ariko muri icyo cyitegererezo cyatanzwe niho higanje
ikibi. Mujye mumenya kugumana kwiyoroshya mu muryango
wanyu. Ntimukagerageze kubaho birenze ubushobozi bwanyu.
Ntimukagerageze kwigaragaza uko mutari by’ukuri haba mu
gutegura ibyo kurya kwanyu no mu myitwarire yanyu yose muri
rusange.
Mu gihe mwihatira gufata abashyitsi banyu neza
mubagaragariza urukundo kugira ngo biyumvemo ko bari iwabo,
mugomba guhora mwibuka iteka ko muri kurera abana Imana
yabahaye. Abana baba babahanze amaso, kandi nta kintu na kimwe
cyo mu nyifato yanyu kigomba kubayobora mu nzira mbi. Mwitware
imbere y’abashyitsi banyu nk’uko mwitwara buri gihe imbere
-398-
y’abagize umuryango wanyu, mufite urukundo, kubaha n’urugwiro.
Kuri iyi ngingo, bose bashobora gutanga amasomo kandi bakaba
icyitegererezo cy’ibyiza, bityo bakerekana ko hari ikintu kirushijeho
kuba ingenzi kuruta guhangayikishwa n’ibyo kurya, n’ibyo kunywa
n’uko bazambara.9
Musigasire umwuka w’amahoro kandi uruhura: Twari
kurushaho kunezerwa no kuba ingirakamaro cyane iyaba imibereho
yacu y’i muhira no muri rubanda yayoborwaga n’ubugwaneza no
kwiyoroshya kwa Kristo. Aho kugira ngo twimare imbaraga kugira
ngo dutangarirwe cyangwa twifuze abashyitsi, twakagombye
kwihatira guha abatuzengurutse umunezero binyuriye mu gucya
mu maso kwacu, mu mpuhwe zacu no mu rukundo rwacu
tubagaragariza. Mureke abashyitsi babone ko twihatira gusohoza
ubushake bwa Kristo. Bagomba kutubonaho kwicisha bugufi
tugomba kugira, intekerezo zituje kandi zishima. Umwuka w’urugo
nyakuri rw’umukristo ugomba kurangwa n’amahoro n’umutuzo.
Icyitegererezo nk’icyo nti cyabura imbaraga.10
Ijuru ryandika ibyo twakoresheje: Kristo yandika ibyo
twakoresheje byose mu kwakira mu izina rye abashyitsi bihitira.
Kubw’ibyo agatanga ibikenewe byose. Abakira bene se
kubw’urukundo bakunda Kristo, bakora ibibashobokera byose
kugira ngo ugusurwa kwabo kubabere umugisha no ku babasuye,
bandikwa mu ijuru nk’abakwiriye guhabwa umugisha
w’umwihariko…
Mu gihe cy’ubuzima bwe hano ku isi, Kristo nawe ubwe yatanze
icyitegererezo cyo gucumbikira abashyitsi. Igihe yari ku nkengero
y’inyanja, ubwo yari azengurutswe n’inteko nini y’abantu bashonje,
ntiyigeze abasezerera amaramasa atabamaze amakene yabo. Abwira
abigishwa be ati: “Abe ari mwe mubagaburira”. Kandi ku
bw’igitangaza cy’ubushobozi bwe bwo kurema, yabahaye ibyo
kubamara inzara mu buryo buhagije. Nyamara kandi byari ibyo
kurya byoroheje cyane bitarimo agakabyo. We wari ufite ubushobozi
ku butunzi bwose bw’ijuru yagombaga kubagaburira ibyo kurya
bikungahaye, ariko abaha ibikenewe ni ukuvuga ibyo kurya bya buri
munsi by’abarobyi bo ku kiyaga.
Uwagira ngo muri iyi minsi yacu abantu bagire akamenyero ko
kwiyoroshya, uwagira ngo babeho bahamanije n’amategeko agenga
ibyaremwe, haboneka ibyo kurya bihagije byo kugaburira abaturage
-399-
bose bo ku isi. Amakene yihimbiwe yagabanuka maze hakaboneka
igihe gihagije cyo gukora ibihuje n’ubushake bw’Imana…
Ubukene ntibugomba kutubera inkomyi yo gucumbikira
abashyitsi: Tugomba gusaranganya ibyo dufite. Abantu bamwe
bagomba gukora kugira ngo babone uko babaho kandi bafite ibibazo
bikomeye mu guhuza ibyo bakeneye n’ibyo binjiza; ariko bakunda
Yesu binyuze mu bagaragu be kandi biteguye kwakira abashyitsi
baba ari abizera cyangwa abatizera, bagerageza gutuma gusurwa
kwabo gutanga umusaruro. Abashyitsi bakwiriye kwakirwa ku meza
no ku gicaniro cy’umuryango. Iki gicaniro cy’umuryango
kizakabakaba abashyitsi bawo; gusurwa bishobora kuba akanya ko
gukiza ubugingo urupfu. Iki gikorwa, Imana igiha agaciro maze
ikavuga iti: “Nzabagororera” 11
Kubyaza umusaruro ibihe: Bene data na barumuna banjye ni
mukanguke. Ntimugire ubwoba bwo gukora imirimo myiza. “Twe
gucogora gukora neza kuko igihe ni gisohora tuzasarura nitutagwa
isari.”Ntimugategereze ko bababwira ibyo mukora, mwubure amaso
yanyu maze mwitegereze ababazengurutse; [452] mushyikirane
n’ibicibwa, abababaye n’abakene. Ntimukabitarure kandi
ntimugashake uko mwakwiyobagiza amakene yabo. Ni nde muri twe
ugaragaraza ibimenyetso ko ashyira mu bikorwa ibiranga idini
y’ukuri kandi iboneye itarangwamo kwikunda kose no kononekara
kose nk’uko ryavuzwe na Yakobo? Ni nde witeguye gukora
ibimushobokera byose kugira ngo atange inkunga mu nama
y’agakiza?12
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.2, pp.662, 664 vol.6 P341,342
2 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.2, pp.664 vol.6 P 342, 343
3 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.28, 29 vol.2, P.28, 29
4 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.2, P.665 vol.6 P344
-400-
5 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.28 vol.2, P.28
6 Manuscrit 41, 1903 Manuscript 41, 1903
7 Ministère de la guérison, pp. Ministry of healing p352, 354
298, 299 (Rayons de santé,
pp.28, 29) 2
8 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 354
P.299 (Rayons de santé,
P.29, 30)
9 Christian Temperance and Christian Temperance and
Bible Hygiène, P.143 Bible Hygiene, P.143
10 Review and Herald, 29 Review and Herald, 29
Novembre 1887 November 1887
11 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.2, P.666, 669 vol.6 P344, 347
12 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.2, P.29 vol.2, P.29
-401-
UMUGABANE WA 16:
IMIBANIRE
Y’UMURYANGO NA
RUBANDA
-402-
ICYIGWA CYA 73: AMAKENE RUSANGE
Imana yakenuye amakene rusange yacu: Mu mitunganirize
y’uburezi bw’ubwoko bw’Imana bwatoranijwe byerekana ko uburezi
bushingiye ku Mana ari bwo buzima bushyitse. Icyo I mana yari
yarabonye ko bazakenera cyose, yari yarashyizeho uburyo bwo
kugikenura kandi yashakaga guteza imbere buri bushobozi bwose
yaremye mu muntu.Umuhanzi w’ibyiza byose nawe ubwe agakunda
ibyiza bibereye ijisho, yateganije ibyashimisha abana be bikabatera
gukunda ibyiza. Yatanze ibikenerwa mu mibanire yabo kugira ngo
bakundane kandi bafashanye mu mibereho yabo , ari byo bigira
uruhare runini mu kwimakaza impuhwe no gutuma ubuzima
buryoha kandi bukabera abantu umunezero.1
Imbaraga y’ubucuti: Buri wese ashaka aho yakura
umushyikirano. Imbaraga ikomeye cyangwa yoroheje y’ibyiza
cyangwa y’ibibi izaba ihwanye n’imbaraga y’ubucuti ihuza abantu
n’abandi. Bose bazagira inshuti bazareshya, na bo bareshywe ku
bwabo.2
Ijambo ry’Imana riha agaciro imbaraga y’ubucuti haba ku
bagabo ndetse no ku bagore bakuze. Ariko mbega ukuntu iyo
birebana no kuremwa kw’intekerezo n’imico by’abana n’abasore
imbaraga yaryo yaguka kurushaho! Inshuti zibana nabo, amahame
bakurikiza n’akamenyero bagira bigena akamaro kabo ko muri iki
gihe n’umurage wabo w’ahazaza.
Nibidashoboka ko abasore bakwishakira incuti maze ngo
icyitegererezo cyazo kibure kubagiraho ingaruka. Hari imirunga
y’ubwiru iboheranya imitima hamwe. Umutima w’umwe uhuza
n’uw’undi: umwe akagira ibitekerezo, ibyiyumviro n’umwuka
nk’iby’undi.
Ubucuti nk’ubwo bushobora guhinduka umugisha cyangwa
umuvumo. Abasore bashobora gufashanya no gukomezanya bashaka
kuvugurura inyifato yabo, imyitwarire yabo n’ubumenyi bwabo; ariko iyo
bemereye ubunenganenzi no gukiranirwa bikabatwara bishobora kugira
ingaruka yangiriza.3
Bavuze ukuri ngo: “Mbwira inshuti yawe ndakubwira uwo uri we”
abasore ntibajya bamenya ko imico yabo n’icyubahiro cyabo
cyangirizwa n’uburyo bahisemo inshuti. Muri kamere yacu dukunda
-403-
gushaka inshuti zifite ibyifuzo , akamenyero n’imibereho bihuje
n’ibyacu. Uhitamo kubana n’injiji n’umunyangeso mbi aho kubana
n’umuntu w’umunyabwenge kandi mwiza, aba agaragaje ko ari
umunyantege nke mu ngeso. Ibyifuzo bye n’akamenyero ke
bishobora gusa nk’ibihabanye n’ibyabo yifuza ko bamubera inshuti
, ariko uko azarushaho kwivanga n’abantu babi nk’abo, ibitekerezo
bye n’ibyiyumviro bye bizahinduka; azabamba amahame ye meza
kugira ngo yimanure by’ubupfu kugeza ubwo agera ku rugero
rw’inshuti ze. Nk’uko amazi y’umugezi agaragaza imiterere
y’ubutaka yanyuzemo, ni ko n’intekerezo n’akamenyero k’abasore
byihindura bidashidikanywaho nk’imico y’abantu bakunda kubana
nabo.4
Ibyifuzo bya kamere by’umuntu bimuganisha mu kumwangiriza:
Uwashobora kwemeza abasore ngo bacudike n’abantu bafite imico myiza
gusa n’inyifato yuzuye kwirinda n’urukundo babyungukiramo. Iyaba
bahitagamo inshuti zubaha Imana, icyitegerezo babakuraho cyabayobora
ku gushaka ukuri, kwera no kuzuza inshingano zabo. Imibereho ya
gikristo ihamye ni imbaraga y’ibyiza. Mu rundi ruhande abacuduka
n’abagabo n’abagore bafite imyitwarire mibi kandi bafite akamenyero kabi
bidatinze na bo bazagendera muri iyo nzira. Ibyifuzo bya kamere
by’umuntu bimuganisha mu kumwangiriza. Umuntu ucudika n’utizera
bidatinze nawe azareka kwizera, umuntu wifatanya n’umunyamabi nawe
bidatinze nawe azakora ibibi. Gukurikiza inama z’abatizera ni ugutera
intambwe ya mbere mu nzira y’abanyabyaha no kwicarana
n’abakobanyi.5
Ku basore b’isi, gushaka kubana n’abantu benshi n’ibinezeza
bihinduka irari riconshomera. Gukurikiza ibigezweho, gusohoka,
kunezeza akamenyero n’ibyifuzo bya kamere no kuzerera ahari
ibirangaza bisa nk’aho ariyo ntego nyamukuru yo kubaho kwabo.
Biyumva bagushije ishyano bari mu bwigunge. Icyifuzo cyabo
gikomeye ni ukwemerwa, gushonyagizwa no gutangarirwa ku
babazengurutse kandi iyo bitagezweho babona kubaho
batabyihanganira.6
Kenshi abakunda gucudika, barabishakisha kugeza ubwo
bihinduka irari nyaryo…. Gusoma Bibiliya no kwibwira iby’umwuka
bumva batabyihanganira. Bumva bagushije ishyano iyo batabonye
ikibakangura. Muri bo nta cyabatera umunezero bafite, kuri bo
umunezero bawukomora ku kubana n’abandi basore batagira
ubwenge kandi batagira icyo bitaho nkabo. Aho kwerekeza
-404-
intekerezo zabo ku birushijeho kwaguka, batekereza ku gukora
iby’ubupfu gusa no kwirangaza.7
Imigisha izanwa no kubana n’abakristo nyakuri: Ubwoko
bw’Imana mu by’ukuri bashyikirana n’abandi gake…. Abihugiraho
bo ubwabo, badashaka kwihuza n’abandi no kubabera ingirakamaro
bahomba imigisha myinshi. Mu by’ukuri, kubw’uko gushyikirana
intekerezo za buri wese ziratunganywa kandi zikanogerezwa;
kubana n’abandi bigatera kumenyana, bikarema ubucuti, bigatera
ubumwe n’urukundo runejeje mu maso y’Imana n’imbere
y’abaturage b’ijuru. By’umwihariko abasogongeye ku rukundo rwa
Kristo bagomba kwagura muri bo impano yo gushyikirana n’abandi,
ari yo izabashoboza gukiriza Umukiza imitima.
Ntibagomba guhisha Kristo mu mitima yabo, nk’ubutunzi bwera
kandi bwiza buhishwe kandi bw’agaciro bagomba kwishimira bo
ubwabo, cyangwa ngo bamugaragarize abo bishimira gusa. Ni
ngombwa ko abanyeshuri bacu bigishwa kwigana Kristo bita kandi
bagaragaza ubugwaneza ku babakeneye kwera nubwo baba atari
inshuti zabo bihitiyemo. Mu bihe byose na buri hantu hose Yesu
yagaragarizaga impuhwe umuryango wa kimuntu kandi umucyo wo
kurabagirana waturukaga muri we.8
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Education, P. 36, 373 Education, P. 41
2 Témoignages pour l'Eglise, Testimonies for the Church,
vol.1 , P.676 vol. 4 P 587
3 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, parents,
parents, and students, P. and students, P. 220
220
4 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, parents,
parents, and students, P. and students, P. P.221
P.221
5 Témoignages pour l'Eglise, Testimonies for the Church,
vol. 1 , pp. 676, 677 vol. 4 P 587
-405-
6 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol. 5,112 vol. 5,112
7 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol. 4, P. 624 vol. 4, P. 624
8 Témoignages pour l'Eglise, Testimonies for the Church,
vol. 2, P.511,512 vol. 6 P 172,173
-406-
ICYIGWA CYA 74: UBUCUTI BWIZA N’UBUBI
Ibigira icyo bihindura kuri twe no ku bana bacu: Imibanire
yacu uko yaba imeze kose igira ingaruka kuri twe. Urugero
bizatugiraho ingaruka ruzaba rujyaniranye n’urugero rw’ubucuti,
tubana n’inshuti n’ingano y’urukundo rwacu n’uko dufata umuntu
ducuditse na we.1
Nitwihuza n’abantu bafite imico ishobora gutuma twibagirwa ko
Imana ifite uburenganzira ndakuka kuri twe, tuba twishize mu
gishuko kandi tugahinduka abanyantege nke batashobora
kucyihanganira. Tuzagera aho tugera ku rugero rwo kubona no
gutekereza ibintu kimwe n’abo tubana maze tubihe agaciro kuruta
ukuri kw’agaciro k’iteka ryose kandi kera. Muri magufi, tugerwaho
no guhinduka umwanzi yifuzaga.
Abasore bahuye n’icyitegererezo nk’icyo bagirwaho n’ingaruka
mu buryo bworoshye kuruta abantu bakuru. Byose bisiga
ikimenyetso mu ntekerezo zabo ; byaba imyitwarire babona, amajwi
bumva, aho bagenda, abantu babana nabo n’ibitabo basoma. Nta
wasuzugura ingaruka zikomeye inshuti twihitiyemo zigira ku
buzima bwacu bwa none n’ubw’iteka ryose kandi by’umwihariko ku
bana bacu.2
Akaga duterwa no kugirana ubucuti n’abatizera: Isi ntigomba
kutubera urugero. Ntitugomba kwifatanya n’abatizera ngo dutekereze
kimwe na bo, kuko bateshura imitima yacu ku Mana kugira ngo dusenge
imana z’ibinyoma. Umukristo nyakuri, wiziritse ku kwizera kwe, ashobora
gukora ibyiza byinshi; ashobora kugeza ku bamukikije imigisha myinshi
kuko amategeko y’Imana ari mu mutima. Ahubwo ntitugomba kwifatanya
ku bushake n’abakandagira amategeko y’Imana, kandi ngo turinde
kwizera kwacu kwera kandi kutagira ikizinga. Tuziyinjizamo umwuka
wabo, nitutitandukanya na bo, tuzaba twifatanije nabo kugeza ubwo
tuzasangira umurage. 3
Kwifatanya n’abasenga ibigirwamana ndetse no kujya mu birori
byabo ni byo byatumye Abaheburayo bashorwa mu kwica amategeko
y’Imana bityo bakururira ishyanga ryabo ibihano byayo. No muri iki
gihe, iyo Satani atumye abayoboke ba Kristo bifatanya n’abatubaha
Imana, kandi akabatera kujya mu binezeza byabo, agera ku ntego
ye neza yo kubagusha mu cyaha. “Nuko ni muve hagati ya babandi,
mwitandukanye, ni ko Uwiteka avuga, kandi ntimugakore ku kintu
-407-
cyose gihumanya.” Imana ishaka y’uko ubu habaho itandukaniro
rinini cyane hagati y’abantu bayo n’ab’isi, haba mu migenzo, mu
ngeso no mu matwara nk’uko yabisabaga Abisirayeli ba kera.4
Amahitamo avuye ku mutima ya Samusoni: Imana mu buntu
bwayo yari yaritaye kuri Samusoni kugira ngo ategurirwe gusohoza
umurimo yari yarahamagariwe gukora. Kuva akivuka, yari akikijwe
n’ibintu byiza byari bikwiriye kugira ngo agire imbaraga z’umubiri,
iz’ubwenge no gutunganya mu mico iboneye. Ariko binyuze mubo
yafatanije na bo b’abanyabyaha, yaretse kwifatanya n’Imana kandi
ari byo burinzi bw’umuntu bwonyine, maze yorama mu bibi.
Abageragerezwa mu nzira z’inshingano bashinzwe bakwiriye
kumenya ko Imana izabarinda, ariko niba abantu bishyira mu
maboko y’ibishuko ku bushake bwabo, bitinde, bitebuke bazagwa.5
Umusemburo ukwirakwira w’ikibi: Banyeshuri nkunda,
amasengesho y’ababyeyi banyu azabaherekeza amanywa n’ijoro.
mwumvire gucyaha n’imiburo byabo kandi ntimugahitemo inshuti
z’abasore zitagira ubwenge. Ntabwo mushobora gusobanukirwa
urugero imbuto y’ikibi ishobora konona intekerezo zanyu maze
bigatuma mutakaza akamenyero kanyu keza ndetse bikabatera
kongera gukora ibikorwa by’urukozasoni maze muri mwe
hakiyongera ingeso mbi zidatunganye Mushobora kudasobanukirwa
ako kaga nyakuri kandi mukibwira ko muzashobora gukora ibyiza
mu buryo bworoheje nk’uko mwabikoraga mutaragwa muri icyo
gishuko, ariko murishuka. Ababyeyi n’abigisha bakunda Imana
kandi bakayubaha bazaba bakoze neza nibababurira, bakabagira
inama kandi bakabahendahenda, ibyo bose bizaba imfabusa ni
mutiyegurira Imana kandi ni mudaha agaciro itaranto Imana
yabahaye ngo muzikoreshe muyihesha icyubahiro.6
Mwirinde abadaha agaciro iyobokamana: Niba abana bivanze
n’abafite ibiganiro byibanda ku bitagira umumaro no kuby’isi,
intekerezo zabo zizamanuka zigere ku rugero rumwe n’urwabo. Niba
banegura amahame y’iby’iyobokamana, bakavuga nabi kwizera
kwacu kandi bagashaka ibihamya byihishe byo kurwanya ukuri,
intekerezo n’imico byabo bizandura.7
Nta kintu na kimwe gishobora gukoma mu nkokora cyangwa
ngo cyirukane icyitegererezo cyiza n’ibyifuzo byiza nko gucudika
n’abadafashije, batagira icyo bitaho kandi bahindanye. Imyitwarire
iyo ari yo yose bashobora kugira binyuze mu bwenge bwabo,
imyumvire yabo yo kunnyega n’umucyo wo mu maso habo, uko
-408-
iby’iyobokamana babifata mu buryo bworoheje, kandi ntibabyiteho
ni impamvu ihagije yo kudacudika na bo. Uko barushaho
gukururwa n’abandi ni ko tugomba kurushaho gutinya
icyitegererezo cy’ubucuti bwabo, ku rugero aho imibereho yabo
itageraho yo irangwa n’ibibi kandi itabasha kudukurura.8
Gushyikirana n’abatizera birakurura kandi bikazimiza ubwenge
kuburyo abahura n’imbaraga zabyo batashobora gusangwa mu
kwera, mu kubaha Imana, mu gukiranuka no kuba inyangamugayo
ari byo bizaba imbaraga izabashoboza guhora bashikamye.
Imibereho yoroheje kandi iciye bugufi ya Kristo ntiyigera ibareshya
mu maso yabo. Kuri benshi biyita abahungu n’abakobwa b’Imana,
Yesu, Umutware w’ijuru ni “ nk’igishyitsi cyumburira mu butaka
bwumye, kitagira ishusho nziza cyangwa igikundiro kandi kitagira
ubwiza bwatuma tucyifuza.” 9
Ubucuti bwanyu ntibukibande kubo mudahuje kwizera:
Ntidushobora gukorera Imana n’isi icyarimwe. Urukundo rwacu
ntirugomba kwibanda ku bantu bafite umwuka w’isi, badafite
icyifuzo na kimwe cyo kumenya ukuri.
Dushobora kugerageza mu buryo bwose kugaragaza umucyo;
ariko ntibikwiriye ko amagambo, inyifato, akamenyero ndetse
n’ibikorwa byacu bifatira urugero ku migenzo no ku bitekerezo
byabo byanduye. Tugomba gushaka uko twamenyekanisha ukuri
mu mibanire tugirana na bo. Ibyo nitutabigeraho, ni ko
umushyikirano wacu uzagabanuka, kandi ni byo byiza ku
by’umwuka byacu.10
Muzibukire kubana n’abanyangeso mbi: Si byiza ko umukristo
acudika n’abantu bafite imico mibi. Kugirana ubucuti bwa buri
munsi n’umuntu ukumarire igihe kandi ntacyo akungura mu
bwenge biteje akaga. Niba abantu runaka barangwa n’ibitekerezo
byanduye kandi bitejejwe, ahubwo bihindanya, ababana na bo
bazagera igihe batahure ko buhoro buhoro imitima n’ubwenge
bwabo biri kurogwa n’ibyo bitekerezo kandi biganishwa ku
kurimbuka mu buryo butapfa kugaragara. Ni akaga kugirana
ubucuti magara n’abafite intekerezo zangiritse. Buhoro buhoro, mu
buryo utakwiyumvisha, abafite umutimanama ukiri muzima kandi
bashaka kwera bazandura; bazamanuka bagere ku rugero rumwe
n’inshuti zabo, amaherezo basangire ubugoryi n’ubutindi bwo mu
ntekerezo maze bihore iteka bibagose.11
-409-
Kuvugwa neza bifite agaciro kurusha izahabu. Abasore bakunda
gucudika n’abo barusha ubwenge no kwera. Ni umunezero ungana iki
umusore ashobora gutegereza kuzakomora mu nshuti zifite intekerezo,
ibyiyumviro n’imico bibi? Hari abantu bafite ibyifuzo n’akamenyero
kononekaye, kandi abazacudika na bo amaherezo bazakurikiza
icyitegererezo cyabo. Turi mu bihe by’akaga byagateye imitima yose kugira
ubwoba.12
Abasore benshi bagwa mu bishuko kubwo gutinya gusekwa:
Abana... bagomba guhitamo incuti zidasebya ibyera n’ibiboneye
ahubwo zirengera ibyo gukiranuka. Gutinya gusekwa bituma
abasore benshi bagwa mu bishuko no kugera ikirenge mu
cy’abatizera. Ba nyina bashobora gukora byinshi binyuriye mu
magambo yabo no mu cyitegererezo cyabo kugira ngo babigishe
guhora ari inyangamugayo n’abanyakuri bahanganye no
gusuzugurwa n’ababakoba.13
Kubera iki abasore bacu badasobanukirwa yuko abashaka
kuyobora abandi mu nzira zabuzanijwe na bo ubwabo bazatwarwa
n’ibishuko mu buryo bworoshye kandi ko Satani yabagize ibikoresho
kugira ngo ateze imbere ibikorwa by’imico mibi itagira gahunda no
kwisekera abakiranuka kandi bifuza kugumana ubunyangamugayo
bw’imico yabo.14
Imbere y’ab’isi mwifate nk’abari imbere y’Imana: Basore
ncuti, ntimukamarane isaha n’abantu bashobora kubateshura
gukora umurimo w’Imana utunganye kandi wera. Ntukagire icyo
ukora imbere y’ab’isi utakwifuza gukorera imbere y’ababyeyi bawe
cyangwa cyagukoza isoni imbere ya Kristo n’imbere y’abamarayika
bera.Bamwe bashobora kwibwira ko imiburo nk’iyo itareba
abaruhuka isabato; ariko ababwirwa aya magambo bazi neza icyo
nshatse kuvuga. Basore, ndabahendahenda ngo mwirinde, kuko
ntacyo mwakora ngo gisobwe amaso y’Imana n’ay’abamarayika.
Ntimushobora gukora igikorwa kibi ngo kibure kugira ingaruka ku
bandi. Imyitwarire yawe ihishura ibikoresho wubakishije imico
yawe, ariko ifite imbaraga rukuruzi ku bandi. Ntukigere wibagirwa
ko uri uw’Imana, ko yagucunguje igiciro cyinshi kandi ko
uzamumurikira italanto zose yaguhaye.15
Mu gihe gikwiriye ubufasha budasanzwe bwarasezeranywe :
Ntabwo tugomba gushyira abana bacu [464] ahantu bazazengurukwa
n’abasore bononekaye kandi bafite intekerezo zihindanye. Bitewe
n’ubushake bw’Imana, bishoboka ko abasore bacu babana
-410-
n’abatera kandi batirinda, ariko ni bigenda bityo Imana izabaha
imbaraga z’imico zikenewe n’ubushobozi bwo guhangana n’ibishuko
nk’uko yabikoreye Daniyeli na bagenzi be i Babuloni niba biteguye
gukorana na yo.
Bagomba kugirana isano ihoraho n’Imana, bagomba guhora ari
abera, banga gukora icyo ari cyo cyose kidahesha Imana icyubahiro,
bakabaho bifuza gusa kuyihesha icyubahiro. Abasore bacu bafite
inshingano yo kurinda imitima, bagakorera bakiranutse abo
ishusho y’Imana yahanaguritsemo kandi bagashaka uko
babagorora, bakabakuza bakabakungahaza mu ngeso nziza.16
Muhitemo incuti zishyira mu gaciro kandi zitajahagurika:
Abasore bafitanye umushyikirano na Kristo, bazahitamo incuti
zizabafasha gukora ibitunganye kandi bazirinda gucudika
n’abatabongerera igikuriro mu mahame n’imigambi bitunganye.
Ahantu hose tuhabona abasore basigingiye mu bitekerezo. Nibiba
ngombwa ko babana n’abameze batyo, abamaze gufata umwanzuro
wo guherera ku ruhande rwa Kristo batizigamye ntibazigera bava mu
murongo w’inyifato uyoborwa n’ibitekerezo byabo n’umutimanama
wabo.17
Nimureke abifuza bose kugira imico myiza bahitemo incuti
zitajahagurika, zishyira mu gaciro, zirunduriye mu by’iyobokamana.
Abashaka gukorera iby’iteka ryose, kandi bamaze kubara icyo bizabasaba,
bagomba guhitamo ibikoresho byiza byo kubakisha. Nibakoresha
ibikenyeri byaboze, nibanyurwa n’imico idashyitse, inyubako yabo
izasenyuka.Buri wese yirinde uko yubaka. Umugaru w’ibishuko uzikubita
kuri iyo nyubako, kandi niba idashikamye, ntizihanganira
igeragezwa.18
Binyuriye mu kubana n’abagendera mu mahame meza, n’abatari
abanenganenzi baziga gukunda gukiranuka. Mu gukora ibyo
gukiranuka, mu mitima yabo hazagukiramo kwanga ikibi cyose
kidahuza n’amahame y’ijambo ry’Imana.19
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFA- MU CYONGE-
RANSA REZA
Testimonies for the church, vol.5, Testimonies for the church, vol.5, P.
1
P. 222,223 222,223
-411-
2 Testimonies for the church, vol.5, Testimonies for the church, vol.5, P.
P. 543 543
3 Manuscrit 6, 1892 Manuscript 6, 1892
4 Patriarche et prophètes 438 Patriarch and prophetess P 458
5 Patriarche et prophètes P.555 Patriarch and prophetess P 568
6 The youth’s Instructor, 18 Janvier The youth’s Instructor, 18
1894 January1894
7 Testimonies for the church, vol.5, Testimonies for the church, vol.5,
P.545 P.545
8 Testimonies for the church, vol.3 p Testimonies for the church, vol.3 p
126 126
9 Manuscrit 6, 1892 Manuscript 6, 1892
10 Testimonies for the church, Testimonies for the church,
vol.5, P.543 vol.5, P.543
11 Testimonies for the church, Testimonies for the church,
vol.vol.3, P.125 vol.vol.3, P.125
12 Témoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church, vol
vol. 1, P.677 4 p 588
13 Review and Herrald, 31 Mars Review and Herald, 31 Mars
1891 1891
14 The youth’s instructor, 18 The youth’s instructor, 18
Janvier 1894 January 1894
15 Testimonies for the church , Testimonies for the church ,
vol.5, P.398,399 vol.5, P.398,399
16 Maniscrit 18, 1892 Manuscript 18, 1892
17 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, parents
parents and students, P.226 and students, P.226
3
18 Temoignages pour l’Eglise, Testimonies for the church , vol
vol.1,P.677 4 p 588
19 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, Parents
Parents and students, P.222 and students, P.222
-412-
ICYIGWA CYA 75: INAMA KU BABYEYI ZIREBANA
N’IMIBANIRE YABO N’ABANDI
Imbaraga y’ikibi iri hafi kwiganzura: Imbaraga y’ikibi
izengurutse abana bacu iri hafi kwiganzura; yonona intekerezo zabo
kandi ikabayobora mu irimbukiro. Abasore muri kamere yabo
bakunda iby’ubupfu; uhereye mu buto bwabo, mbere y’uko imico
yabo iremwa, n’intekerezo zabo zigakomera, bagaragaza kenshi
kwifuza kubana n’inshuti zizabagiraho icyitegererezo kibonona.1
Iyaba ababyeyi bose bo mu isi banyumvaga, nabahendahendera
kutemera ibyifuzo by’abana babo igihe bibaye ngombwa ko
bihitiramo incuti zabo cyangwa abo babana. Ni gake ababyeyi
batekereza ko abasore bagerwaho n’ingaruka z’ikibi mu buryo
bwahuranije aho gukururwa n’iby’Imana. Ubucuti bwabo
bwakagombye kwimika mu mutima igikuriro cy’ubuntu n’ukuri
byagaragariye mu ijambo ry’Imana.2
Abasore bagomba gushyirwa ahantu hakwiriye heza bishoboka
kuko ubucuti bagirana n’abandi, amahame bigana n’ibyo
bimenyereza bizagena mu buryo butibeshya akamaro bazagira muri
ubu buzima no mu bw’ahazaza.3
Akaga k’umudendezo utagira urubibi: Babyeyi, abahungu
n’abakobwa banyu ntibarinzwe bikwiriye. Ntimugomba kubemerera
kugenda no kugaruka uko bishakiye, batabamenyesheje cyangwa
batabasabye uruhushya. Mu guha umudendezo wagutse utyo abana
bo muri icyo kigero, byatumye habaho kurimbuka kw’ibihumbi
byinshi byo muri bo. Mbega ukuntu ari benshi bemererwa kuba ku
muhanda nijoro! Ababyeyi ntibitaye ku kumenya uwo basohokanye.
Mu gihe kenshi incuti bihitiramo zibononesha icyitegererezo
cyabo…. Mu ijoro ni ho abahungu bibumbira mu dutsiko, bakiga
isomo ryabo ry’ibanze ryo gukina amakarita, urusimbi, kunywa itabi
no kunywa inzoga n’ibiyobyabwenge…
Abahungu b’ababyeyi bakiranuka ntibashidikanya kujya mu
kabari kugira ngo basogongere ku nzoga cyangwa ngo bahaze ipfa
ryabo ry’ubundi bwoko, maze bakishyira batyo mu nzira y’ibishuko.
Umwuka w’aho hantu wuzuye ubushizi bw’isoni no kwangirika ko
mu bwenge. Nta wushobora kuhamara umwanya muremure ngo
ahave atahangirikiye. Ni mu materaniro nk’ayo abasore bari batanze
icyizere birangira baguye mu kunywa ibiyobyabwenge no gukora
-413-
amahano. Tugomba kwirinda igisa n’ikibi cyose kigihingutsa
umutwe. Babyeyi nti mugomba kwemerera abana banyu
kugendagenda mu ijoro kugira ngo bajye gushungera ibirangaza
runaka cyangwa kujya kureba abandi basore no kuhishimishiriza
niba mutizeye ko ahabazengurutse hameze neza. Nimushikama kuri
iri hame, bazagira akamenyero ko kuryumvira kandi ntibazongera
kwifuza kurirwanya. 4
Ababyeyi bagomba guhitiramo abana babo incuti : Ababyeyi
bagomba kumenya ko kubana n’abantu bafite imico mibi
n’imyitwarire y’akajagari ko bigira ingaruka mbi k’urubyiruko.
Nibananirwa guhitiramo abana babo incuti nziza, niba babemerera
gucudika n’incuti zifite imyitwarire ishidikanywa bazaba babashyize
cyangwa babateye kujya ku rubuga rubi aho bazigira amasomo
y’ubupfu mbere y’uko bo babushyira mu bikorwa. Bashobora
gutekereza ko abana babo bafite imbaraga zihagije zo guhangana
n’icyo gishuko, ari ko se babyiringira bate? Biroroshye kugwa mu
ngeso mbi kuruta kuzirwanya. Mbere y’uko babimenya, abana
bandura ibitekerezo bikomotse ku ncuti zabo maze bikabagusha mu
ntege nke no kurimbuka.5
Akaga kugarije abasore kariyongera mu buryo bwagutse iyo
birunduriye mu gucudika n’udutsiko tw’incuti banganya imyaka
kandi imico n’imibereho byabo bihabanye cyane. Nyamara ni muri
icyo gihe ababyeyi benshi bacogora aho gukuba imihati yabo ngo
barinde kandi babere maso abana babo.6
Mu mwuka w’amasengesho no guhuriza hamwe ababyeyi ni ho
bashobora kuzuza inshingano yabo iteye ubwoba yo kubayobora mu
nzira itunganye. Bashobora kugaragaza ubunenganenzi mu bindi,
ariko ntibagomba kwemerera abana babo kuyobera mu nzira
y’icyaha. Abenshi ni abemerera abana babo kujya aho bashaka, no
gukora ibyo bishakiye, kurangara no kwishakira incuti mbi. Ariko
ku munsi w’urubanza abo babyeyi bazamenya ko abahungu babo
n’abakobwa babo babuze ijuru kuko bananiwe kubarindira mu
ruziga rw’umuryango.7
Amajoro yabo bayamara he?: Igihe batari mu rugo nijoro,
abahungu n’abakobwa bagomba kubazwa impamvu yabyo. Ababyeyi
babo bagomba kumenya incuti bari kumwe n’inzu bari barimo muri
iryo joro. Abana bamwe babeshya ababyeyi babo kugira ngo
bataberurira imyitwarire yabo mibi.8
-414-
Ibyatsi bibi bimera mu murima utarahinzwe: Kenshi ababyeyi
bemerera abana babo kwihitiramo ibibanezeza, incuti zabo n’uko
bakoresha igihe cyabo. Umusaruro ubikomokamo uhuje neza n’ibyo
wategereza. Mureke umurima urare, uzameramo amahwa n’ibihuru byo
mu ishyamba. Ntimuzigera mubona ururabo rwiza cyangwa agahuru
keza mu byatsi bibi kandi birimo uburozi. Igitovu kitagira umumaro
kizakura gishishe bidasabye imbaraga, mu gihe ikimera cy’ingirakamaro
kandi cyiza gikeneye kwitabwaho. Ni nako bimeze ku rubyiruko rwacu.
Nirwimenyereza akamenyero keza kandi rugakurikiza amahame
akiranuka, ruzashobora gukorerwa umurimo wimbitse. Kugira ngo
akamenyero kabi gakosorwe, hakenewe gukora cyane no gushinyiriza ngo
iyo nshingano irangire.9
Kumenyereza abana kwiringira ubushishozi bw’ababyeyi:
Babyeyi, mwite ku mahame n’akamenyero k’abana banyu nk’imboni
y’ijisho ryanyu. Ntimukabemerere kugendana n’uwo mutazi imico
ye. Ntimukabemerere kwiyunga n’incuti mutaragira ubwishingizi ko
zitabateza ingaruka mbi. Menyereza abana bawe kwiringira
ubushishozi n’inararibonye byawe. Bigishe ko usobanukiwe neza
imico y’abantu kubarusha kandi ko imyanzuro yawe batagomba
kuyisuzugura.10
Kumenya guhuza ubugwaneza no gushikama: Ababyeyi
ntibagomba kuba inganzwa imbere y’ibyifuzo by’abana babo,
ahubwo bagomba gukurikiza umurongo ngenderwaho Imana
yabaciriye ari wo kubarerana ubugwaneza, kurwanya irari ryabo ribi
bashikamye kandi bafite kumaramaza, ariko bakabikorana
urukundo; bakabayoboza imihati yo gushinyiriza, bataryarya kandi
basenga, bagakura ibirenge byabo mu nzira y’isi maze bakabayobora
mu y’ubugingo buhoraho. Ntabwo tugomba kwemerera abana kujya
mu nzira bishakiye, cyangwa ngo bagendere mu nzira izo ari zo zose
zibakingukiye ngo bajye kure y’inzira itunganye. Nta muntu n’umwe
uri mu kaga gakomeye nk’umuntu utagira ikimutera ubwoba kandi
utemera imiburo no kugirwa inama.11
Murinde uko bishoboka kose abana banyu icyitegererezo
kibi kuko biroroha cyane mu gihe bakiri bato kurangwa n’ibyo bakira,
byaba ari iby’ubunyangamugayo, kwera n’urukundo, cyangwa kwikunda,
kutera no kutubaha. Nibemererwa gukururwa n’umwuka wo kwivovota,
kwibona, kwirata no kutera, bashobora kuzabigaragaza mu mibereho yabo
yose isigaye.12
-415-
Kubera ko uburezi bwo mu muryango bufite intege nke, ni yo
mpamvu urubyiruko rutiteguye kumvira ubutegetsi buzima. Ndi
nyina w’abana, nzi icyo mvuga igihe mvuga ko abasore n’abana
batarinzwe neza gusa, ahubwo bahirwa cyane igihe bumvira bafite
ikinyabupfura kizima kuruta igihe bakurikiza ibyifuzo bibi byabo.13
Ntibyemewe ko abana kujya gusura badaherekejwe : Bamwe
bakora ifuti rikomeye mu kurekera abana babo umudendezo
mwinshi. Babagirira icyizere cyinshi ku buryo batabona n’amafuti
yabo. Ni ifuti kwemerera abo bana gusura kure y’iwabo
badaherekejwe n’ababyeyi babo cyangwa n’abashinzwe kubitaho.
Ibyo nta byiza bibazanira ahubwo bibongeramo ibyiyumviro by’uko
bafite agaciro gakomeye cyane. Bongera kumva kandi ko bafite
uburenganzira bwo kubikora ndetse bakumva bahemukiwe iyo
ubabujije kubikora. Bigereranya n’inshuti zabo zigira aho zishaka,
abo baha umudendezo usesuye kuruta uwabo.
Umubyeyi atinya ko abana be bamurega ko atari umunyakuri,
agahaza ibyifuzo byabo, amaherezo bikabateza akaga gakomeye.
Abana bato bajya gusura batari kumwe n’ababyeyi babo ngo
bababere maso babyitondeye, kandi ngo bakosore amafuti yabo,
bazahura n’ibibazo bizasaba amezi menshi kubihanagura.14
Uko wasubiza abatanga inama mbi: Murindire abana banyu i muhira,
kandi abantu nibakubwira bati: “Abana bawe ntibazamenya uko bitwara
mu isi” muzabasubize ko icyo kibazo kitabashishikaje cyane, ahubwo ko
ikibaraje ishinga ari ukuyobora abana banyu kuri Kristo kugira ngo abahe
umugisha nk’uko yabikoreye ababyeyi b’Isirayeli ba kera igihe bazaniraga
Yesu abana. Mubwire abo bajyanama muti: “Abana ni umurage
w’Uwiteka, kandi ngomba kwita [471] ku kibitsanyo nabikijwe nkiranuka…
Abana banjye bagomba kurerwa mu buryo batazakururwa n’imbaraga
y’isi n’ibishuko mu buryo bazashobora kubihakanira aho kubyemerera
babibwira bati Oya babikuye ku mutima.”… Mubwire inshuti zanyu
n’abaturanyi banyu ko mwifuza kubona abana banyu bemerwa mu
marembo y’umurwa w’ubwiza.15
Igeragezwa rikomeye riri imbere y’Abasore bacu: Abana
bagomba gutozwa no kurerwa ku buryo bazashobora guhangana
n’ibirushya, n’ibigeragezo ndetse n’akaga. Bagomba kwigishwa
kwitegeka no kurenga ibigeragezo bafite akanyabugabo. Nibatishyira
mu kaga ku bushake kandi ntibidegembye mu nzira y’ibishuko nta
mpamvu, nibirinda imbaraga yonona n’ubucuti bubi, igihe
bazasabwa kubana n’inshuti ziteje akaga bazagira imbaraga z’imico
-416-
zikwiriye kugira ngo bakorane gutungana, bakiranuka ku mahame
meza kandi baneshe ku bw’imbaraga z’Imana ari na ko barinda
ubwenge bwabo ngo budahungabana. Abasore ubushobozi bwabo
bwateye imbere mu buryo bukwiriye, nibiringira Imana,
bazashobora gutsinda ibigeragezo biteye ubwoba.16
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFARANSA MU CYONGEREZA
1 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the Church,
vol.1, P.169 vol.1 P 400,401
2 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol.5, P.544, 545 vol.5, P.544, 545
Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
3
vol.5, P.545 vol.5, P.545
4 Fundamentals of Christian Fundamentals of Christian
Education, P.63 Education, P.63
5 Counsels to Teachers, Parents Counsels to Teachers, Parents
and students, P.120 and students, P.120
6 Counsels to Teachers, Parents Counsels to Teachers, Parents
and students, P.232 and students, P.232
Review and Herald, 8 Review and Herald, 8
7
Septembre 1904 September 1904
8 Counsels to teachers, parents, Counsels to teachers, parents,
and students, P.332, 333 and students, P.332, 333
Review and Herald, 13 Review and Herald, 13
9
Septembre 1881 September 1881
10 Counsels to teach , parents, Counsels to teach , parents,
and students, P. 120 and students, P. 120
11 Testimonies for the church, Testimonies for the church,
vol.5, P.545, 546 vol.5, P.545, 546
Signs of the times, 16 Avril Signs of the times, 16 April
12
1896 1896
13 Fundamentals of christian Fundamentals of Christian
Education, P.62, 63 Education, P.62, 63
14 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the church,
vol.1, P.170 vol.1 p 401,402
-417-
Signs of the Times, 23 Avril Signs of the Times, 23 April
15
1894 1894
Health Reformer, December Health Reformer, December
16
1872 1872
-418-
ICYIGWA CYA 76: IMINSI Y’IBIRUHUKO N’AMASABUKURU
Inama zirebana n’iminsi mikuru: Nabonye y’uko iminsi yacu
y’ibiruhuko idakwiriye gukorwamo ibyo kwigana ab’isi ariko kandi
ntikwiriye gushira ititaweho kuko ibyo byatera abana bacu
kubabara. Iyi minsi irimo akaga kuko abana bacu bareba ibibi maze
bakanduzwa n’umunezero no gusamarira iby’isi, ababyeyi bakwiriye
kwiga ikintu gikwiriye kujya mu mwanya w’ibiganiro byinshi biteye
akaga. Menyesha abana bawe ko ugambiriye kubaha ibyiza kandi
binejeje.1
Mu byo gukomeza iyo minsi y’ibiruhuko, abantu bo mu isi n’abo
mu itorero bamenyerejwe kwizera y’uko iyo minsi y’ubunebwe ari
myiza ku buzima no kuzana umunezero, ariko amaherezo
bigaragara ko iyo minsi yari yuzuye ibibi.2
Twashyizeho umwete wo kugerageza gutuma iminsi y’ibiruhuko
iba iyo kunezeza abasore n’abana uko bishobotse kose, ubwo
twahinduraga gahunda y’iyo minsi. Umugambi wacu wari uwo
kubabuza kureba amashusho yo kwinezeza no kuganira
n’abatizera.3
Ni ibiki abamarayika bandika mu bitabo byo mu ijuru?: Iyo
umunsi wo gushaka umunezero ushize, kunyurwa k’uwawushakaga
kuba hehe? Abakozi b’abakristo bafashije bande kugira ngo bagire
imibereho myiza biruseho kandi yera biruseho? Mbese icyo babona
ni iki baramutse barebye icyo abamarayika banditse? Uwo munsi
wapfuye ubusa! Kuby’ubugingo bwabo uwo munsi wapfuye ubusa,
uwo munsi wapfuye ubusa ari ntacyo umariye Kristo, kuko ari nta
cyiza cyawukozwemo. Ahari bazagira indi minsi ariko ntabwo ari
uwo banebwemo baganira ibiganiro by’amanjwe, by’ubupfapfa,
by’abakobwa baganira n’abahungu, n’abahungu baganira
n’abakobwa. Ntabwo iyo myanya izongera kuboneka ukundi, baba
barakoze umurimo ukomeye cyane kuri uwo munsi w’ikiruhuko.
Ntibakoresheje umunsi wabo w’ikiruhuko neza, none wahise
ubutazagaruka , ujya kubarega imbere mu rubanza ko wabaye
umunsi wapfuye ubusa.4
Isabakuru, igihe cyo guhimbaza Imana: Mu bihe by’Abayuda ,
igihe umwana yabaga yavutse baturaga Imana ituro nk’uko
yabitegetse. Ubu tubona ababyeyi bihatira gushaka impano zo guha
abana babo ku munsi wo kuvuka kwabo, ibyo babikorera kubahiriza
-419-
umwana, nk’aho icyubahiro gikwiriye umuntu. Ibyo Satani
yabibonyemo iye nzira; yayobeje ubwenge bwabo n’impano
abyerekeza ku bantu; uko ni ko intekerezo z’abana ziba izo
kwihugiraho nk’aho ari bo bakwiriye guhabwa izo mpano….
Mu gihe cy’umunsi wo kuvuka, abana bakwiriye kwigishwa
yuko bakwiriye gushimira Imana ineza y’urukundo rwayo kuko
yarinze ubugingo bwabo, ikabageza mu wundi mwaka. Uko niko
ibyigisho by’ingenzi bishobora kwigishwa. Dukwiriye gushimira
utanga imigisha yose, ubugingo, amagara mazima, ibyo kurya
n’imyambaro, kandi cyane cyane tukamushimira ibyiringiro
yaduhaye by’ubugingo buhoraho. Imana ikwiriye guhabwa impano
ziyikwiriye kandi tugatura amaturo y’ishimwe kuri nyiri ubuntu
waduhaye ibyo dufite byose. Impano zitangwa ku munsi wo kuvuka
zishimirwa cyane n’ijuru.5
Umwanya wo kwibuka ibyakozwe mu mwaka ushize: Mujye
mubigisha kwibuka imibereho yabo y’umwaka ushize, bazirikane ko
banezezwa no kubona imimuriko y’ibyo bakoze uko biri mu bitabo byo mu
ijuru. Mubatere umwete wo kwibaza cyane y’uko ingeso zabo, n’ibyo
bavuga n’ibyo bakora binezeza Imana. Mbese bahirimbanira gutuma
ubugingo bwabo burushaho gusa n’ubwa Yesu, buba bwiza kandi
bunezeza imbere y’Imana? Mubigishe kumenya umwami, n’inzira ze
n’mategeko ye.6
Umurimo w’Imana ube nyambere: Nabwiye ab’urugo rwanjye
n’inshuti zanjye y’uko ndashaka ko hagira n’umwe umpa impano
y’umunsi wo kuvuka cyangwa y’umunsi wa Noheli ahubwo ko
byanshimisha bazishize mu bubiko bw’Uwiteka kugira ngo
zizakoreshwe mu murimo wo guhanga amatorero.7
Uko umunsi w’ishimwe wubahirizwa: Umunsi w’ishimwe
uregereje. Mbese uzaba umunsi wo kwihimbaza ubwacu nk’uko
tubona bikorwa ne benshi? cyangwa uzaba uwo kuzamura
amashimwe ku Mana? Iyo minsi yacu y’amashimwe tugomba
kuyihindura iyo kuzana inyungu ku mitima yacu na bagenzi bacu
niba tubyaza umusaruro iyo myanya maze tukibuka abakene bo
muri twe…
Hari uburyo butabarika bwo gufasha abakene tubumvisha dufite
kwiyoroshya ko baba batugiriye neza baramutse bakiriye impano
zacu n’impuhwe zacu. Tugomba kwibuka ko gutanga bihesha
umugisha kuruta guhabwa. Bene data bo bagirira Ubuntu abo
-420-
bifuza ko bazabitura kububaha no kubaha agaciro nubwo ntacyo
baba bakennye muri byose imvugo yabo igezweho ni iyi ngo: “Ha
uguha” ariko uko si ko gutanga kuvugwa na Bibiliya. Bibiliya
ntihamanya n’iyo migirire yo gutanga impano ugambiriye
kwihimbaza, kandi iravuga iti: “Uhongera abakire bombi bazakena
nta kabuza.”
Igihe kiri bugufi ubwo amahame yacu azashyirwa mu igeragezwa.
Dutekereze duhereye ubu icyo twakorera abakene Imana yadushinze.
Binyuriye muri twe ishobora kubasukaho imigisha. Mwibuke
umupfakazi, impfubyi, umuryango ukennye mushobora gufasha atari
ukugira ubuntu byo kwiyerekana ahubwo kugira ngo Imana iduhindure
igikoresho inyurizamo imigisha yayo ngo igere ku bakene…
Ariko inshingano yanyu ntigararukira aho gusa. Muhe ituro
inshuti yanyu magara, umushimire ubugiraneza bwe, umushimire
ibyiza yagukoreye; uzanire Imana ituro ry’ishimwe… Mwene data
nawe muruma wanjye, mutegure igaburo ryoheje ry’umunsi mukuru
w’ishimwe, kandi amafaranga mwagombaga gukoresha mu gakabyo
kubwo kunezeza ipfa ryanyu, muyature nk’ituro ry’ishimwe
k’Umukiza ugira ubuntu.8
Ntimukongere kwizihiza iyo minsi y’amashimwe munezeza ipfa
n’ubwibone bwanyu. Dufite impamvu yo kuza mu bikari by’Uwiteka
dufite amaturo y’ishimwe kuko yarinze ubuzima bwacu mu mwaka
ushize. Niba ibyo birori bigomba gukorwa ni bibe ibyo gufasha
abakene.9
Umunsi wo gushima*: Dufite Impamvu nyakuri zidutera
gushima. Tugomba kunezerwa no kwishimira mu Mana kuko
yadukoreye ibyiza byinshi...Dushaka ko uyu munsi uhuza
n’impamvu yatumye ushyirwaho. Ntimwemere ko uteshurwa ku
mugambi wawo cyangwa ngo uhindanywe. Ahubwo ni ube
ubusobanuro nyakuri bw’izina ryawo: umunsi w’ibikorwa
by’ubugiraneza. Mureke amajwi yacu azamuke mu mashimwe!10
Kubera iki iminsi y’ibiruhuko yo itaba iy’Imana? Mbese
ntibyaba byiza kurutaho duhaye Imana iminsi y’ibiruhuko,
tukavugurura ubwenge bwacu, twibuka ibyo yadukoreye? Mbese
ntibyaba byiza twibuka imigisha yaduhaye mu bihe byashize,
tukibuka imiburo iteye ubwuzu yaje mu mitima yacu kugira ngo twe
kuzibagirwa Imana?
-421-
Ab’isi bafite iminsi y’ibiruhuko myinshi, maze abagabo bagahugira mu
mikino, no gusiganwa kw’amafarashi no [476] gutera urusimbi, no kunywa
itabi no gusinda… Mbese abantu b’Imana ntibari bakwiriye guhora bagira
amateraniro yera yo gushimiramo Imana imigisha yayo myinshi?11
Iminsi y’ibiruhuko itanga umwanya wo gukora umurimo
w’ibwirizabutumwa: Dushaka abagabo mu itorero bafite ubwenge
bwo gukoresha mu byo kuringaniza no guha abasore n’inkumi
imirimo ikwiriye yo korohereza abantu ubukene, no guhesha
abagabo abagore, abasore n’abana agakiza
[Icyitonderwa: Igice cy’ikibwirizwa cyabereye mu rusengero rw’i
Battle creek tariki 27/11/1884] Ntibizashobokera bose kwegurira
umwanya wabo wose mu murimo kubera y’uko bakwiriye gukora
umurimo wo kubahesha ikibatunga buri munsi. Nyamara bafite
iminsi y’ibiruhuko n’ibihe bashobora gutanga kugira ngo bakore
umurimo wa Kristo no kugira ibyiza bakora muri ubwo buryo ni ba
badashobora kugira amafaranga yabo menshi batanga.12
Igihe ufite umunsi wo kuruhuka, jya uwugira umunsi mwiza
kandi unejeje abana bawe, kandi ujye uwugira umunsi mwiza ku
bakene n’abababaye. Uwo munsi ntugashire utazaniye Yesu
amaturo y’ishimwe.13
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE MU
MU GIFARANSA CYONGEREZA
1 Testimonies for the church, vol.1, Testimonies for the church, vol.1,
P.514, 515 P.514, 515
2 Fundamentals of Christians Fundamentals of Christians Education,
Education, P.317 P.317
3 Review and Herald, 29 Janvier 1884 Review and Herald, 29 January 1884
4 Lettre 12, 1892 Letter 12, 1892
5 Review and Herald, 9 Décembre Review and Herald, 9 December 1890
1890
6 Review and Herald, 23 Décembre Review and Herald, 23 December
1884 1884
7 Review and Herald, 27 Décembre Review and Herald, 27 December
1906 1906
-422-
8 Review and Herald, 18 Novembre Review and Herald, 18 November
1884 1884
9 Review and Herald, 23 Décembre Review and Herald, 23 December
1884 1884
10 Review and Herald, 23 Décembre Review and Herald, 23 December
1884 1884
11 Counsels to Teachers, parents and Counsels to Teachers, parents and
students, P.343 students, P.343
12 Lettre 12, 1892 Letter 12, 1892
13 Review and Herald, 13 Novembre Review and Herald, 13 November
1894 1894
-423-
ICYIGWA CYA 77: UMUNSI WA NOHERI
Noheri nk’umunsi w’ikiruhuko: “Noheli iraje” Ayo ni amagambo
yumvikana mu isi yose uhereye iburasirazuba ukageza
iburengerazuba, kuva mu majyaruguru kugeza mu majyepfo. Igihe
cy’umunezero rusange, kwishima gukomye haba ku basore, ku
bakuze no ku basaza. Ariko Noheli ni iki, byatuma ishishikaza
benshi?...
Tariki ya 25/12 ivugwa ko ari umunsi Yesu yavutseho, kandi
kwizihiza umunsi wo kuvuka kwe ni gikwira kandi byabaye
umugenzo rusange. Ariko, si by’ukuri ko tuba turi kwizihiza umunsi
nyakuri wo kuvuka k’Umukiza wacu. Amateka ntaduhamiriza neza
iby’iyi ngingo. Bibiliya ntihishura neza itariki nyayo yo kuvuka kwe.
Iyaba umukiza yarabonye ko iyo tariki ari iy’ingenzi ku gakiza kacu,
aba yarayitubwiye anyuriye mu bahanuzi n’intumwa kugira ngo
twese tubimenye. Bityo, ukutabivugaho kw’ibyanditswe bihamya ko
iyo tariki tutayihishuriwe kandi kubw’impamvu nziza.
Mu bwenge bwe, Umukiza yahishe aho Mose yahambwe. Imana ni yo
yamwihambiye ni na yo yamuzuye maze imujyana mu ijuru. Kubigira
ibanga byari ibyo gutuma abantu badasenga ibishushanyo. Uwo
abisirayeli bivovoteraga mu gihe yakoraga ari bo akorera, uwo barakaje
birenze ibyo umuntu yabasha kwihanganira, yaragiye kuramywa
nk’Imana nyuma yo gupfa kwe. Iyo ni yo mpamvu Imana itahishuye itariki
nyayo yo kuvuka kwa Kristo. Uwo munsi ntugomba guhabwa icyubahiro
gikwiriye Kristo, Umucunguzi w’isi, we wenyine gusa tugomba kwakira,
kwiringira, kwishingikiriza; we wenyine gusa ushobora gukiza umutabaje
wese. Imitima yacu igomba kumuramya nk’umwana w’Imana ihoraho.1
Umunsi utagomba kwirengagizwa: Kubera ko tariki 25/12
wizihizwa nk’umunsi wo kwibuka kuvuka kwa Kristo kandi abana
bakaba barigishijwe kandi bakerekwa ko ari umunsi w’umunezero
n’ibyishimo, bizabagora ko uwo munsi warangira
mutawutekerejeho. Dushobora gukoresha uwo munsi mu gukora
ibyiza.
Urubyiruko rugomba kwitabwaho cyane. Ku munsi wa Noheli
ntibagomba kurekwa ngo bajye gushakira ibibahuza mu bitagira
umumaro no mu binezeza byangiriza ubuzima bwabo
bw’iby’umwuka. Ababyeyi bashobora gukemura iki kibazo binyuriye
mu kwerekeza intekerezo z’abana babo ku Mana yo bagomba
-424-
kuzanira amaturo yabo yo gufasha umurimo wayo no gukiza
imitima.Aho gutangīrwa no gucyahwa cyane, ibyifuzo byo kwinezeza
bigomba kugenzurwa kandi bikayoborwa n’ababyeyi binyuriye mu
mihati idacogora. Icyifuzo cyo gutanga impano gishobora
guhindurwa uburyo bwera kandi butunganye bwo gukorera icyiza
bagenzi bacu mu ishusho y’ituro ritangiwe umurimo ukomeye kandi
wihariye wo gukiza abandi wo wazanye Kristo mu isi. Ibikorwa bye
byose byaranzwe no kwitanga no kwiyanga. Reka iyo mico iturange
natwe, twe tuvuga ko dukunda Yesu, kuko ariwe zingiro
ry’ibyiringiro byacu by’ubugingo buhoraho.2
Guhana impano nk’ikimenyetso cy’urukundo: Igihe cy’ikiruhuko
no guhanahana impano zijyanye na cyo biratwegereye, yaba abasore
n’abasaza baribaza impano bazaha inshuti zabo nk’ikimenyetso
cy’ubucuti bafitanye bazabibukiraho. Birashimisha kwakira impano
ivuye mu bo dukunda nubwo yaba ari nto bingana iki. Ni ikimenyetso
cy’uko batatwibagiwe; kandi igira uruhare mu kurushaho [479] kwegeranya
imirunga iduhuje na bo…
Si bibi kugaragarizanya ibimenyetso by’urukundo duhana
impano z’urwibutso mu gihe cyose tutibagiwe Imana, inshuti yacu
magara. Tugomba gutoranya impano zishobora kuzanira ibyiza
nyakuri uyakiriye. Nabagira inama yo gutanga nk’ibitabo bifasha
gusobanukirwa ijambo ry’Imana cyangwa se ibitwongerera gukunda
inyigisho zaryo. Mutange ibitabo bizashobora gusomwa mu majoro
maremare y’igihe cy’ubukonje.3
Ibitabo byahabwa abana: abantu benshi ntibafite ibitabo
cyangwa ibinyamakuru bivuga k’ukuri kw’iki gihe. Ni ishami
ryagutse washoramo amafaranga akaba ari mu mutekano. Hari
abana benshi bato bakwiriye guhabwa ibyo gusomwa. Dore
urutonde rw’amazina y’ibitabo bifite agaciro gakomeye, bishobora
gushyirwa muri buri muryango wose ntibiwuteze akaga.
Uruhererekane rw’imirashi y’izuba (The sunshine series),
uruhererekane rw’imbuto za zahabu (Golden grain series), Ibisigo
(Poems), Ibisomwa ku isabato (Sabbath Reading,)* n’ibindi .
Amafaranga atakazwa mu kugura bombo, ibikinisho bidafite
akamaro ashobora kuzigamwa akazagura ibyo bitabo…
Abashaka guha impano z’agaciro abana babo, abuzukuru,
n’abishywa bashobora kwitungira ibitabo by’abana byavuzwe haruguru.
Ku basore, Imibereho ya Yozefu Batesi(Life of Joseph Bates) ni icy’agaciro,
kimwe n’imizingo itatu y’umwuka w’ubuhanuzi (The spirit of prophecy)**.
-425-
Ibyo bitabo bigomba kuba muri buri rugo. Imana yatanze umucyo wayo
uvuye mu ijuru, kandi nta muryango n’umwe ukwiye kubaho utawufite.
Reka impano zanyu mutanga zibe izo kumurikira abandi mu nzira ijya mu
ijuru.4
Yesu ntagomba kwibagirana: Bene data na barumuna banjye,
mu gihe mwibaza impano muteketeza guhana, ndabasaba
gutekereza ku nshuti yanyu yo mu ijuru, kugira ngo mutibagirwa
ibyo ibasaba. Mbese ntiyanezezwa no kubona ko tutayibagiwe? Yesu,
igikomangoma cy’ubugingo, yatanze byose kugira ngo atwegereze
agakiza… Yarababaye kugeza apfuye kugira ngo tuzabone ubugingo
buhoraho.
*[Icyitonderwa: Ibi ni ibinyamakuru bitagisohoka muri iki gihe,
ariko birimo amahame agishyirwa mu bikorwa muri iki gihe. Niyo
mpamvu byarekewe muri iki gitabo ]
**[Icyitonderwa: ibi bitabo bya Ellen White byakurikiye
uruhererekane rw’ibitabo byiswe Intambara y’ibihe byose
byahinduwe byose mu gifaransa ari byo Abakurambere n’abahanuzi,
Abahanuzi n’abami, Uwifuzwa mu bihe byose,Ibyakozwe n’Intumwa
n’intambara ikomeye] ABAGISONZORANIJE
Imigisha yose twayihawe binyuriye muri Kristo Yesu…..Mbese
umugiraneza wacu wo mu ijuru, nta mugabane wo kumugaragariza
ishimwe n’urukundo ari bwakire? Muze bene data na barumuna
banjye, muzane n’abana banyu, yemwe nubwo mwaba mufashe
impinja mu biganza byanyu maze muzanire Imana amaturo yanyu
uko ubushobozi bwanyu bungana. Reka imitima yanyu imuririmbire
kandi iminwa yanyu ivuge ishimwe rye!5
Noheli, umunsi wo kubaha Imana: Ku b’isi, iminsi y’ibiruhuko
ishirira mu by’ubupfu, agakabyo, ubusambo no kwigaragaza...
Ibihumbi byinshi by’amadorali bipfushwa ubusa kuri Noheli no ku
bunani kugira ngo banezeze ibyifuzo by’agakabyo. Ni amahirwe yacu
ko dutandukana n’imigenzo, imico n’imikorere y’iki kinyejana
gihindanye. Aho gushora amafaranga yacu mu guhaza ipfa ryacu,
mu mitako idakenewe cyangwa imyambaro igezweho, dushobora
kubona amahirwe yo kubaha no guhesha Imana icyubahiro mu
biruhuko bigiye kuza. 6
-426-
Kristo ni we ugomba kuba ingingo y’ingenzi y’ibitwahagiza;
ariko dukurikije uko Noheli yizihizwa, icyubahiro Kristo akwiye
guhabwa cyahawe umuntu upfa, we ufite kamere y’icyaha n’imico
idatunganye yatumye Umucunguzi aza muri iyi si. Yesu Umutware
n’Umwami w’Ijuru yasize ubwami bwe,intebe y’ubwiza, ubutware
bwe bukomeye nuko aza mu isi kugira ngo afashe umuntu waguye,
wangirijwe n’icyaha, wari wacogoye mu bushobozi bwe
bw’intekerezo….
Ibyo ni byo ababyeyi bagomba guhora bibutsa abana babo;
bagomba kubigisha, “Umurongo ku murongo, Itegeko ku itegeko”
inshingano zabo bafite ku mana atari inshingano bo bibwira ko
bafite ku bandi zo kubahana no gushimagizanya binyuriye mu
guhana impano n’amaturo.7
Muyobore intekerezo z’abana ku wundi mugambi: Dushobora
kubona ibintu byinshi bihendutse kandi byiza byo kugura bitameze
nk’impano kenshi zihabwa abana n’abavandimwe bacu; bishobora
na byo kugaragaza urukundo kandi bikazana umunezero mu
muryango. Ushobora kwigisha abana bawe ubasobanurira impamvu
wabahaye impano zoroheje; Ubabwire ko wabashakiye umunezero
uruta uwo batekereza urimo kubaha Imana. Mubabwire ko
mugamije ikirenze kwinezeza ubwanyu no kwihimbaza no kwigana
imihango n’imigenzo y’ab’isi muha impano abatazikeneye aho guteza
umurimo w’Imana imbere. Nk’uko abanyabwenge ba kera
babikoraga mugomba kuzigamira Imana impano nziza, kandi
mukayigaragariza uko muha agaciro impano y’agahozo yahaye isi
y’abanyabyaha. Muyobore intekerezo z’abana banyu mu cyerekezo
gishya, cyo kwiyanga, mubashishikariza kuyizanira amaturo yabo
y’ishimwe ku bw’impano y’Umwana wayo w’ikinege.8
Mbese tugomba kugira igiti cya Noheli?: Byanezeza Imana kuri
Noheli buri torero rishinze igiti cya Noheli amashami yacyo
tukayamanikaho amaturo manini n’amato dutura yo gufasha aho
dusengera.* Inzandiko nyinshi zangezeho zimbaza iki kibazo Mbese
twagira igiti cya Noheli? Mbese ntituba twisanishije n’isi? Turasubiza duti:
“Mu gutegura igiti cya Noheli, mushobora kwihuza n’isi muramutse
muyibogamiyemo; kandi ushobora no kutaba nk’ab’isi ukitandukanya na
bo. Nta kibi kirimo guhitamo umukindo mwiza ngo ushyirwe mu nsengero
zacu; ahubwo icyaha cyaba impamvu yatumye tugishyiramo n’impano
zashyizwe kuri cyo.
-427-
Icyo giti gishobora kuba kirekire n’amashami yacyo akaba magari
gihuye neza n’umugambi wacyo; ariko amashami yacyo abe
atatsweho imbuto zirabagirana z’ubugiraneza bwanyu kandi
muzizanire Imana nk’ituro ryo kuri Noheli! Kandi izo mpano
zikwiriye kwezwa n’amasengesho.9
Dushobora kwizihiza Noheli n’ubunani dufasha abakene. Imana
ihabwa icyubahiro igihe dutanze ubufasha bwo gukenura amakene
y’abafite imiryango migari.10
*[Icyitonderwa: Muri iyi ngingo, yabyanditse asanishije
n’umushinga wari uriho wo kubaka insengero. Amahame ari muri iki
gika ashobora gushyirwa mu bikorwa muri iki gihe, ibi nabyo
byarekewe muri iki gitabo.] ABAGISONZORANYIJE
Si icyaha gutaka igiti impano : Reka ababyeyi ntibishyiremo
igitekerezo ko gushyira igiti mu rusengero kubwo kunezeza abizera
barwo b’ishuri ryo ku isabato ari icyaha, kuko ibyo bishobora
guhindurwamo umugisha ukomeye. Shimangira mu ntekerezo z’abo
bizera ko umugambi wabyo ari ukubigisha ubugiraneza. Umugambi
wo kwinezeza no kwishimisha ntukigere wemerwa na gato muri
ayomateraniro. Mu gihe hari bamwe bakoresha ako kanya mu
kwinezeza nta kwitangira, maze bakigomwa kubana n’Imana; ku
bandi ako gahe gahinduka isōko y’imigisha ikomeye. Nanyurwa
nuko ibyo bikorwa byo kwiruhura bitarimo icyaha byasimbura
ibiterane byinshi byangiriza.11
Hitamo ibinezeza byiza kuri uwo munsi: Bene data nkunda na
barumuna banjye muri Kristo mbese ntimuzafata imyanzuro
mubikuye ku mutima yo gusohoza inshingano yo kubitegura neza
mwubaha Imana, kugira ngo uwo munsi utababera imfabusa
ahubwo ngo muwugiriremo ibinezeza bitarimo icyaha byakwemerwa
n’ijuru? Nzi ko iyi nama izanyura abantu baciye bugufi. Abakire na
bo bakwiriye kuyitaho, kandi bakazana impano n’amaturo bihuje
n’ubushobozi Imana yabahaye. Reka mu bitabo byo mu ijuru
handikwemo umunsi wa Noheli wateguwe utyo mu buryo butigeze
buboneka bitewe n’impano zatangiwe gufasha umurimo w’Imana no
kubaka ubwami bwayo zawubonetsemo. 12
-428-
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Review and Herald, 9 Review and Herald, 9
Décembre 1884 December 1884
2 Review and Herald, 9 Review and Herald, 9
Décembre 1884 December 1884
3 Review and Herald, 26 Review and Herald, 26
Décembre 1882 December 1882
4 Review and Herald, 11 Review and Herald, 11
Décembre 1879 December 1879
5 Review and Herald, 26 Review and Herald, 26
Décembre 1882 December 1882
6 Review and Herald, 11 Review and Herald, 11
Décembre 1879 December 1879
7 Review and Herald, 9 Review and Herald, 9
Décembre 1884 December 1884
8 Review and Herald, 13 Review and Herald, 13
Novembre 1894 November 1894
9 Review and Herald, 11 Review and Herald, 11
Décembre 1879 December 1879
10 Manuscrit 13, 1896 Manuscript 13, 1896
11 Review and Herald, 9 Review and Herald, 9
Décembre 1884 December 1884
12 Review and Herald, 9 Review and Herald, 9
Décembre 1884 December 1884
-429-
ICYIGWA 78: URUGO IKIGO CYO KWITOREZAMO
IBWIRIZABUTUMWA
Ababyeyi bagomba kuyobora abana babo mu nzira nziza: Ni
inshingano yacu nk’ababyeyi n’abakristo kuyobora abana bacu mu
nzira nziza. Tugomba kubayoborana ubwitonzi, ubwenge n’impuhwe
mu kugera ikirenge mu cya Kristo. Twasezeranye imbere y’Imana
kubatoreza gukora umurimo wayo. Inshingano yacu y’ibanze ni iyo
kubazengurutsa icyitegererezo kizabashisha guhitamo imibereho yo
gukora no kubaha uburezi bukwiriye.1
Abana bashobora kuba ba Daniyeli na ba Esiteri b’iki gihe:
Umugambi Imana ifitiye abana bakurira mu miryango yacu uragutse,
urimbitse kandi urahanitse kuruta iby’ubwenge bwacu bugufi bubasha
gusobanukirwa. Mu gihe cyashize yagiye ihamagara abo yabonaga ko ari
indahemuka, ibakuye mu buzima buciye bugufi, ikabahamagarira
kuyihamiriza mu myanya ikomeye yo mu isi. N’abasore benshi babyiruka
muri iki gihe biga ijambo ry’Imana n’imirimo yayo, kandi bakiga
ibyigisho byo gukiranuka mu byo bakora nk’uko Daniyeli yabyirukiye
iwabo i Yudaya, bazahagarara mu nteko zishinga amategeko, mu nkiko,
cyangwa mu bikari by’abami nk’abahamya b’Umwami w’abami.
Benshi bazahamagarirwa umurimo wagutse, isi yose ikangukiye
kubwirizwa ubutumwa bwiza… Impande enye z’isi yacu haraturuka
ihamagara ry’imitima irembejwe n’ibyaha isonzeye kumenya Imana
y’urukundo…. Ni inshingano yacu n’abana bacu bamaze kubimenya
kwitaba ihamagara ry’abo bantu. Buri muryango, buri shuri, buri
mubyeyi, buri mwigisha na buri mwana bamaze kumurikirwa n’umucyo
w’ubutumwa bwiza. Muri iki gihe cy’akaga barabazwa ikibazo cyabajijwe
umwamikazi Esiteri mu gihe cyari gikomeye mu mateka [485] y’Abisirayeli
ngo: “Ahari aho icyakwimitse ngo ube umwamikazi, si ukugira ngo ugire
akamaro mu gihe gisa n’iki?” 2
Uburyo bwiza bwo kugaragaza Kristo: Abantu bose
ntibashobora kuba ababwirizabutumwa mu bihugu bya kure ariko
bose bashobora kuba ababwirizabutumwa mu muryango wabo no
mu baturanyi babo. Hari uburyo bwinshi ku bizera b’itorero
bashobora gukoresha mu kumenyesha ubutumwa
ababazengurutse. Bumwe muri ubwo buryo ni ukubaho ubuzima
bw’ingirakamaro bwa gikristo kandi budashaka inyungu ku bandi.
Abahindutse umuhīgo w’ibishuko bikomeye mu ntambara
y’ubuzima bashobora gukomezwa no guterwa akanyabugabo
-430-
n’utuntu duto tudahenze. Amagambo y’urukundo avuzwe nta
mbereka, ibikorwa byiza by’ubugiraneza byoroheje, arahagije
kweyura igicu cy’igishuko no gushidikanya bitsikamira umutima.
Impuhwe nyakuri za gikristo zigaragajwe nta rwikekwe, zifite
ubushobozi bwo kugurura amarembo y’umutima wiyumvamo
amakene yoroheje kandi meza akabakaba y’umwuka wa Kristo.3
Hari umurimo wagutse ku bagore kimwe no ku bagabo. Abatetsi
beza, abadozi, abaganga; ubufasha bwa buri umwe wese
burakenewe. Abakene bakwiriye kwigishwa guteka, kudoda
imyambaro yabo, kuvura abarwayi no kwita ku ngo zabo. Ndetse
n’abana bakwiriye kwigishwa gukorera ibikorwa by’urukundo
n’impuhwe abo barushije amahirwe.4
Abana n’abasore mu murimo wo gufasha bagenzi babo:
Ababyeyi bamwe bitsindishiriza bakomeje bagira bati: “Inshingano
zanjye zo mu rugo, hamwe n’abana banjye binsaba igihe
n’umutungo.” Babyeyi, abana banyu bagomba kubabera ukuboko
gutabara bongera cyane imbaraga zanyu n’ubushobozi bwanyu mu
murimo wa Shobuja. Abana ni abato mu bagize umuryango
w’Imana. Nibashishikarizwe kwiyegurira Imana, ni abayo kuko
yabaremye kandi ikanabacungura.
Nibigishwe ko imbaraga zabo zose z’umubiri, iz’intekerezo
hamwe n’iz’umutima ari izayo. Nibigishwe gukorera Imana
batikanyiza mu mashami anyuranye y’umurimo. Ntimukemerere
abana banyu kuba inkomyi, ahubwo ibiri amambu nibagabane
namwe imitwaro y’iby’umwuka n’iby’umubiri. Mu kwitangira
bagenzi babo, umunezero wabo no kuba ingirakamaro biziyongera.5
Mbega ukuntu mu matorero yacu habamo ihinduka rikomeye,
iyaba muri buri torero abahungu n’abakobwa biyeguriraga Imana
byuzuye, kandi bakiyanga mu mibereho yabo y’imuhira, bafasha ba
nyina barushye kandi baremerewe! Nyina nawe yakabonye igihe cyo
gusura abaturanyi be. Abana nabo nubwo baba bakiri bato cyane,
bashobora gufasha mu gihe baba babonye uburyo, bakora uturimo
duto two kwiyanga turimo urukundo n’impuhwe, bityo bakaba
umugisha ku bandi. Bityo dushobora kwinjira mu ngo ibihumbi
byinshi z’abakene n’abatindi tudasangiye kwizera. Dushobora
gushyira mu ngo nyinshi ibitabo bivuga ku magara mazima n’ibyo
kwirinda. Gukwirakwiza ibyo bitabo ni umurimo w’ingenzi, kuko
birimo inama z’ingenzi mu kuvura indwara, inama zifite agaciro
-431-
gakomeye ku bantu badafite ubushobozi bwo kwiyishyurira
umuganga.6
Imana ishaka abana nk’ababwirizabutumwa bato: Imana
ishaka ko abana bose bato baba abayo kandi ko barererwa mu
muryango wayo. Nubwo baba ari bato bingana iki, bashobora kuba
bamwe mu bagize umuryango w’abizera kandi bakaharonkera
ubumenyi bw’igiciro cyinshi.7
Kuva mu bwana bwabo, bashobora kuba ingirakamaro mu murimo
w’Imana… Izabaha ubuntu bwayo n’Umwuka wayo Wera kugira ngo
bashobore kunesha kutihangana, kurakara n’icyaha cyose. Yesu
arabakunda. Yabazigamiye imigisha kandi anezezwa no kubona
bumvira ababyeyi babo. Yifuza ko bamubera abawirizabutumwa bato [487]
barwanya ibyo babogamiramo n’ibyifuzo by’ibinezeza byo kwikunda
kwabo kugira ngo bamukorere umurimo; kandi uwo murimo wemerwa
n’Imana nk’uwakorwa n’ingimbi.8
Binyuriye mu mahame no mu cyitegererezo, ababyeyi bagomba
kwigisha abana babo gukorera abatarihana. Bagomba gutozwa
kugirira impuhwe abageze mu za bukuru n’abanyamubabaro, no
koroshya imibabaro y’abakene n’abari mu makuba. Bagomba
kwigishwa kuba abanyamwete mu murimo w’ivugabutumwa, kandi
uhereye mu buto bwabo bakigishwa kwiyanga no kwitamba, kugira
ngo bakorere abandi ibyiza kandi bacengezwemo iterambere
ry’umurimo wa Kristo, nuko bahinduke abakozi bakorana n’Imana.8
Ababyeyi nibigishe abana babo ukuri nk’uko kuri muri Yesu. Mu
kwicisha bugufi kwabo, abo bana bazasubiriramo bagenzi babo ibyo
bigishijwe.10
Itorero rifite umurimo rigomba gukorera urubyiruko:
Abayobozi b’itorero nibashyireho igenamigambi rizashoboza
abahungu n’abakobwa gukoresha italanto bahawe. Reka abizera
bafite inararibonye bihatire gukora umurimo ukomeye kandi
wumvikana bakorera urubyiruko. Reka abungeri bashyireho
igenamigambi ryiza riha abakiri bato bose bagize itorero ubushobozi
bwo gukorana na bo mu murimo wo kubwiriza ubutumwa.
Ntukibwire ko kugira ngo mukangure imitima yabo, bibasaba
kubwiriza ibibwiriza birebire mu gihe cy’amateraniro yanyu
y’ibwirizabutumwa. Mubashyire imbere igenamigambi rizima
rishobora gukangura amatsiko yabo. Bose bagire umurimo wo
gukora. Ubigishe kuzuza inshingano bahawe, kandi uko icyumweru
-432-
gihaye ikindi, mubasabe kubwira iteraniro uko bakoze umurimo
wabo, bavuge iby’inararibonye bakuyemo n’intsinzi begukanye
binyuze mu buntu bwa Kristo. Iyaba mu materaniro yacu
hatangwaga imimuriko y’ibyakozwe n’abakozi bitanze, amateraniro
yacu ntiyarambiranye kandi ngo yumakare. Yaba ashishikaje kandi
ntiyaburamo abayitabira.11
Mushake uburyo mushyikira abaturanyi banyu: Amahirwe ari
imbere ya buri wese. Mwikorere umurimo ugomba gukorwa mu
baturanyi banyu; ni mwe muwushinzwe.* Ntugategereze ko hari
abandi bazaza kuguhatira gukora umurimo.
*[Icyitonderwa: Soma mu gitabo Umurimo w’ubugiraneza ku
nama zirambuye zivuga k’uburyo n’akamaro k’umurimo wo kugirira
neza abaturanyi-ABASONZORANIJE.]
Jya mbere utazuyaje, umenya ko uzabazwa ibyawe imbere
y’uwatanze ubugingo bwe ku bwawe. Kora nk’aho wiyumviye Kristo
aguhamagarira kuva mu bitotsi byawe byica no gukoresha
ubushobozi bwose yaguhaye. Ntukibwire ko hari undi iryo hamagara
ryo mu ijambo ry’Imana rireba utari wowe. Niba waritanze
umaramaje, binyuriye muri wowe izamenyesha abandi ukuri
ibifashishe nk’imiyoboro izakoresha igeza umucyo ku mitima
myinshi ikiri mu mwijima kugeza ubu.12
Imiryango ya gikristo ni ijye gutura mu birere bicuze umwijima:
Imana irahamagara imiryango yose ya gikristo kwinjira muri rubanda
rukiri mu mwijima no mu kinyoma bagakorera Shebuja bafite ubwenge,
uburyo no kwihangana. Bisaba kwiyanga kugira ngo witabe iri
hamagara. Mu gihe benshi muri twe bategereje ko inzitizi zikurwaho,
imitima myinshi iri gupfa nta byiringiro kandi nta Mana. Benshi bajya
mu birere bitagira umutekano, batitaye ku mibabaro bazahura nayo
n’ubwigunge bazahagirira bitewe no gushaka inyungu z’isi cyangwa ngo
baronke ubumenyi bw’isi. Ni nde witeguye gukora nk’ibi amenyesha
abandi Umukiza? Abagabo n’abagore bari he biyemeje kujya mu birere
bitarageramo ubutumwa kugira ngo bamenyeshe abari mu mwijima
Umucunguzi?13
Iyaba imiryango yaremeye gutura mu birere bikirimo umwijima,
aho abahatuye bakiri mu mwijima w’iby’umwuka, kugira ngo
bahamurikire umucyo wa Kristo, umurimo ukomeye wakagombye
kuba warakozwe. Nibatangire umurimo wabo bafite amakenga no
kwicisha bugufi, badasaba umutungo w’inama rusange keretse gusa
-433-
abantu babaye benshi cyane ku buryo ki batashobora kurangiza
amakene yabo hatabayeho ubufasha bw’umugabura.14
Aho abakuze batashobora gukora, abana bazahakora: Igihe
intumwa mvajuru zizabona ko abakuze batacyemererwa kubwiriza
ukuri, umwuka w’Imana uzajya ku bana kandi uzabashoboza
kwamamaza ukuri bakuru babo batagishobora gukora kuko
babibujijwe.15
Mu iherezo ry’amateka aheruka iyi si yacu, umubare munini
w’abo bana n’abasore bazatangaza abantu ku bw’ubuhamya
bazatanga barengera ukuri bazagaragaza bicishije bugufi ariko
buzuye umwuka n’imbaraga. Bigishijwe kubaha Imana kandi
imitima yabo yakabakabwe n’ubuntu kubwo kwigana Bibiliya
ubwitonzi no mu mwuka w’amasengesho. Igihe kiregeje ubwo benshi
muri bo bazasigwa umwuka wera kandi bazagira uruhare mu
murimo wo kwamamaza ukuri mu isi, umurimo muri icyo gihe
uzaba utagishora gukorwa neza n’abakuze bo mu itorero.16
Amashuri yacu y’itorero yategetswe n’Imana gutegurira abana
umurimo ukomeye. Umwigisha agomba kubigisha ukuri kwihariye
kwagenewe igihe cyacu no kubatoreza gukora umurimo
w’ibwirizabutumwa. Bagomba kwiyandikisha mu ngabo z’abashinzwe
kwita ku barwayi n’imbabare. Abana bashobora kugira uruhare mu
murimo w’ibwirizabutumwa n’ubuvuzi no kuwufasha gutera imbere
binyuriye mu bushobozi bwabo buke… Binyuriye muri bo ubutumwa
bw’Imana buzamenyekana kandi buzahinduka umugisha ku mahanga
yose. Bityo noneho, itorero ni ryite ku bana b’intama b’umukumbi. Reka
abana bigishwe kandi batorezwe gukora umurimo w’Imana.17
“Koga byigirwa mu mazi, ntibyigirwa i musozi”: Gukunda no
kugandukira Kristo ni byo sōko y’umurimo wose utunganye.
Umutima ukabakabwe n’urukundo rwe uvukamo icyifuzo cyo
kumukorera. Reka icyo cyifuzo gishyigikirwe kandi kiyoborwe neza.
Haba mu rugo, mu baturanyi cyangwa ku ishuri, kubona abakene,
imbabare, injiji cyangwa abamerewe nabi ntibigomba gufatwa
nk’ibyago, ahubwo bifatwe nk’amahirwe y’agaciro duhawe yo
kubakorera.
Muri uwo murimo kimwe n’undi wose, ubumenyi bukomoka mu
murimo ubwawo. Turushaho kuba ingirakamaro iyo twimenyereje
inshingano zisanzwe zo kwita ku bakene n’imbabare. Iyo ibyo
-434-
bitabayeho ibyifuzo byiza biba imfabusa ndetse bikangiriza. Mu mazi
ni ho bigira koga ntabwo byigirwa imusozi.
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Ministère de la guérison, Ministry of healing p 396
P.334 (Rayon de santé,
P.58)
2 Education, P.269, 270 Education p 262, 263
3 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol.9.P.30 vol.9.P.30
4 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the church,
vol.3, P.361 vol9 p 36,37
5 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the church,
vol.3, P 117,118 vol7 p63
6 Manuscrit 119, 1901 Manuscript 119, 1901
7 Lettre 104,1897 Letter 104,1897
8 Review and Herald, 17 Review and Herald, 17
Novembre 1896 November 1896
9 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol.6, P.429 vol.6, P.429
10 Manuscrit 19, 1900 Manuscript 19, 1900
11 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol.6, P.435, 436 vol.6, P.435, 436
12 Manuscrit 128, 1901 Manuscript 128, 1901
13 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the church,
vol.3. P.359 vol 9 p33
14 Testimonies for the Testimonies for the church,
church, vol.6, P.442 vol.6, P.442
15 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the church,
vol.2, P.537 vol 6 p 203
-435-
16 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents, and students, Parents, and students,
pp.166, 1667 pp.166, 1667
17 Témoignages pour Testimonies for the church,
l’Eglise, vol.2, pp. 537, vol 6 p 203
538
18 Education, pp.275, 276 Education, pp.268
-436-
UMUGABANE WA 17:
KWIRUHURA NO
KWINEZEZA
-437-
ICYIGWA CYA 79: IKIRUHUKO NI INGENZI
Imyumvire y’ubwaka ku birebana no kwiruhura: Hari abantu
bafite intekerezo zirwaye ku buryo iyobokamana kuri bo ari
umunyagitugu ubayoboza inkoni y’icyuma. Bivovota ubudatuza
kubwo guhindana kwabo kandi banihishwa n’ibibi bidahari. Mu
mitima yabo ntiharangwamo urukundo. Bahora iteka barakaye
kandi bakambije agahanga. N’iyo hari usetse bitarimo icyaha
birabababaza kabone nubwo yaba ari umwana muto. Buri kintu
cyose cyo kwinezeza n’icyo kwiruhuriraho bagifata nk’icyaha; maze
bakibwira ko abantu bose bagomba guhora bazinze iminkanyari
kandi bashiririye nka bo. Ako ni agakabyo k’uburyo bumwe. Akandi
gakabyo kagizwe no kwibwira ko intekerezo zigomba guhora ziteguye
kwihimbira ibinezeza n’ibirangaza bishya kugira ngo babone
amagara mazima. Bimenyereza ibikangura kamere yabo bikabagora
kuba aho bitari. Aba nabo si abakristo nyakuri; nabo baba baguye
mu gakabyo k’ubundi buryo. Amahame nyakuri ya gikristo aha
abantu bose isōko y’umunezero utabasha gupima uburebure,
ikijyepfo, umuramburaro n’ubugari bwawo.1
Guhembura intekerezo no kuruhura umubiri: Ni amahirwe
n’inshingano ku bakristo gushaka guhembura intekerezo no
kuruhura umubiri babikoresheje kwiruhura kutarimo icyaha, bafite
umugambi wo gukoresha imbaraga zabo z’umubiri n’iz’ubwenge mu
buryo bwo guhesha Imana icyubahiro. Ibiruhuko byacu byo kongera
imbaraga ntibikwiriye kuba ibintu by’umunezero w’ubupfapfa, bifite
ishusho yo gusetsa gusa. Dushobora kubikora mu buryo buzatuma
bigirira akamaro kandi bikigisha incuti zacu, bigatuma twebwe nabo
tuba abashoboye cyane kugera ku nshingano zidukwiriye
nk’abakristo.2
Neretswe ko abakomeza Isabato bakoraga cyane nta gufata
akanya ngo bahinduranye imirimo kandi ngo baruhuke. Kuruhuka
ni ingenzi kubakoresha amaboko yabo kandi bikarushaho kuba
ingenzi ku bakoresha ubwenge. Si ingenzi ku gakiza kacu cyangwa
ku guhesha Imana icyubahiro guhoza intekerezo zacu ku murimo
ubudatuza kandi birenze urugero, nubwo haba mu
by’iyobokamana.
Ibikikije urugo n’ishuri byagira uruhare mu kuzana ikiruhuko
gikenewe. Mu gihe cyo guhitamo aho gutura cyangwa aho kubaka
-438-
ishuri, ibi bikwiriye kwitabwaho. Kubazi ko imibereho myiza
y’ubwenge n’umubiri ikwiriye guhabwa umwanya uruta uwo duha
amafaranga n’ibyo dusabwa n’imico, n’akamenyero k’iwacu,
bagomba gushakira abana babo ibyiza biva mu nyigisho zitangwa
n’ibyaremwe, bakabashakira ikiruhuko mu bibazengurutse.4
Kuruhuka gutegurira umuntu gukora neza: Igihe gikoreshwa
mu myitozo ngororamubiri ntikiba gipfuye ubusa... Imyitozo ikwiriye
ku ngingo zose n’ubushobozi bwose bw’umubiri ni ingenzi cyane ku
muntu wese kandi ituma akora neza. Igihe ubwonko buhora
buremerewe kandi izindi ngingo nzima z’umubiri zidakora, umuntu
atakaza imbaraga z’umubiri n’iz’ubwenge. Impagarike y’umubiri
itakaza ubutaraga bwayo, ubwenge bugacogora bugatakaza
imbaraga maze bigatera ibitekerezo biteye agahinda no kwiheba.5
Ni ngombwa kurindana ifuhe amasaha adahindagurika yo
gusinzira no gukora. Tugomba gufata igihe cyo kuruhuka,
kwihembura no kwitegereza ibidufasha... Amahame yo kwirinda
afite agaciro gakomeye kuruta uko dushobora kubyiyumvisha.6
Abanyeshuri bakeneye ikiruhuko: Abahora biga bakwiriye
kugira umwanya wo kugira ibibaruhura bagasubizwamo imbaraga.
Ubwenge ntibukwiriye guhora buhugijwe n’ibitekerezo byinshi kuko
ubwonko buhangirikira. Umubiri n’ubwenge bikwiriye kugira
imyitozo ibiruhura.7
Ariko nta gihombo kizabibonekamo. Igihe n’umwete bikoreshwa
mu kuvugurura ubwenge n’umubiri, gushimangira umwuka wo
kutikanyiza no gusigasira ubumwe buri hagati y’umwigisha
n’abanyeshuri, hakoreshejwe imirunga y’ubusabane bwa gicuti,
bizagororerwa inshuro ijana. Ibyo bizatuma imbaraga zidatezuka
z’urubyiruko zikunze kuba inkomoko y’akaga, ziruhindukiramo
isōko y’umugisha. Ibintu byiza uhaye umwana ngo ubwenge bwe
bubihugireho, bimubera ingabo imukingira ikibi kuruta inkuta
zitabarika z’amategeko n’ibihano.8
Abakozi bo mu biro bakeneye iminsi y’ikiruhuko: Neretswe ko
abantu bake ari bo basobanukiwe n’umurimo uremereye kandi
uhoraho w’ abafite inshingano zo gukorera mu biro. Umunsi ku
wundi, icyumweru ku kindi, bahora mu biro kandi intekerezo zihora
ku gitutu bikamunga ubuzima bwabo buri imbere. Abo bene data
bari mu kaga ko kwangirika gitunguro. Si ibiremwa bidapfa, kandi
-439-
batagize ihinduka, bashobora gucika intege kandi bakava ku
murimo.Bene data A,B na C bafite impano zitangaje. Ntidushobora
kubemerera kwangiriza ubuzima bwabo kubwo gukorera mu biro
cyane ubutaruhuka…
Ntibigeze babona ikiruhuko keretse icyo bafashe bagitewe no
kurwara umuriro n’ubundi burwayi. Bakagombye guhinduranya
bagafata umwanya wo kuruhuka, bakamara umunsi wose bari
kumwe n’imiryango yabo isa nk’aho yababuze. Mu byukuri, bose
ntibava k’umurimo icyarimwe ariko bagomba gushyiraho
ingengamikorere y’igihe cyabo ku buryo umwe cyangwa babiri
bashobora kujya mu kiruhuko maze bagasimburwa n’abandi, nabo
bazazaza kubasimbura nyuma y’ikiruhuko.
Neretswe ko abo bene data A,B na C, bagomba kubifata
nk’inshingano y’iby’umwuka kurinda amagara yabo n’imbaraga
Imana yabahaye. Imana ntibasaba ubu kuba abahowe umurimo
wayo. Ntibazigera bahabwa ingororano kubera icyo gitambo kuko
Imana ishaka ko babaho.9
Shaka ibiruhura byiza kandi byungura: Hariho uburyo
bw’ibiruhuko bwo guhembura bifite icyo bimariye ubwenge
n’umubiri cyane. Ubwenge bujijutse kandi busobanukiwe buzabona
akamaro kenshi gaturuka ku biruhuko n’ibiganiro bigira aho
bikomoka bitari ibyera gusa ahubwo bigira icyo byigisha.Kuruhukira
hari umwuka mwiza, kwitegereza imirimo y’Imana mu byaremwe ni
byo bizagira inyungu ikomeye cyane.10
Nizera ko igihe dushaka guhembura intekerezo zacu no kuruhura
imibiri yacu dusabwa n’Imana gukoresha imbaraga zacu zose ku
bw’umugambi mwiza. Dushobora guhura nk’uko biri ubu*, dukorera
byose guhesha Imana icyubahiro; dushobora kandi tugomba
kwiruhura mu buryo niturangiza kubikora biradushoboza kuzuza
inshingano zitureba no kubera icyitegererezo cyiza abadukikije. Ni
iby’umwihariko ko ako gahe katubera ako kudutera akanyabugabo
mu buryo bukomeye. Dushobora gutaha i muhira tumeze neza ku
mubiri no mu ntekerezo kandi tukaba twiteguye gusubira ku
murimo twuzuye ibyiringiro n’imbaraga nshya.11
Icyo Imana ihamagarira urubyiruko: Imana ihamagarira buri
musore wese igira iti: “Mwana wanjye, impa umutima wawe,
nzawurindana kwera, nzahaza kwifuza kwawo nywuha umunezero
nyakuri.” Imana ikunda kunezeza urubyiruko, niyo mpamvu yifuza
-440-
ko urubyiruko ruyegurira imitima yabo kugira ngo ibafashe kurinda
imbaraga no guhagara neza k’ubushobozi bwose yabahaye. Ubuzima
bafite bukomoka ku Mana. Niyo ituma umutima wabo utera, niyo
iha imbaraga ubushobozi bwabo bwose. Ibinezeza bitarimo icyaha
ntibyatesha agaciro impano n’imwe y’Imana.12
*[Icyitonderwa: Igice cy’urwandiko rwandikiwe abakozi b’ikigo
bagera kuri magana abiri bari bagiye kwishimira ikiruhuko ku
kiyaga cya Goguac, hafi y’i Battle creek, i Michigan muri Gicurasi
1870]
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFA- MU CYONGE-
RANSA REZA
1 Témoignages pour l’Eglise, vol.1, Testimonies for the church, vol.1,
P.201, 202 P.565
2 Health Reformer, Juillet 1871 Health Reformer, July 1871
3 Testimonies for the church, vol.1, Testimonies for the church, vol.1,
P.514 P.514
4 Education, P.216 Education p 211,212
5 Fundamentals of christian Fundamentals of Christian
Education, P.418 Education, P.418
6 Manuscrit 60, 1894 Manuscript 60, 1894
7 Counsels to Teachers parents and Counsels to Teachers parents and
students, P.333 students, P.333
8 Education p 217,218 Education p 213
9 Testimonies for the church, vol.1, Testimonies for the church, vol.1,
P.515, 516 P.515, 516
10 Testimonies for the church, vol.4 P Testimonies for the church, vol.4 P
653 653
11 Témoignage pour l’Eglise, vol.1, Testimonies for the church, vol.1,
P.321 P.515,516
12 The youth’s Instructor, 5 Janvier The youth’s Instructor, 5 January
1887 1887
-441-
ICYIGWA CYA 80: NI IYIHE MIKINO TUGOMBA GUKINA?
Simbuza imikino yonona imikino yera: Abasore ntibashobora
kwigengesera nk’abasaza, abana ntibashobora kuguma hamwe
nk’abantu bakuru, igihe ibinezeza by’ibyaha biciriweho iteka nk’uko
bikwiriye, ababyeyi n’abigisha n’abarezi b’abasore bakwiriye
kuringaniza mu kigwi cyabo ibindi binejeje bitazonona ubwenge bwo
gutekereza ibyiza. Mwe kubohera abasore ku mategeko akomeye no
kubashyiraho ibihindizo bibatera kwiyumvamo y’uko batwazwa
igitugu, badacika bakiroha mu nzira y’ubupfapfa no kurimbuka.
Mubayobore mukomeje, mufite ubugwaneza n’ibambe, muyobore
ubwenge bwabo n’imigambi yabo mufite ubupfura cyane ,ubwenge
n’urukundo rwinshi, kugira ngo bakomeze bamenye yuko
mugambiriye kubakorera ibyiza cyane.1
Hari ibinezeza nko kubyina, gukina amakarita, urusimbi na
dame, n’ibindi… Tudashobora kwemera kuko ijuru ribiciraho iteka.
Ibyo binezeza byugururira ikibi amarembo. Ntitanga icyitegererezo
cyiza kandi igira imbaraga ikurura ishobora gutera abantu bamwe
kurarikira imikino y’urusimbi ishobora kubatera kwaya ibyabo. Buri
mukristo wese akwiriye gutandukana n’iyo mikino yose
bakayisimbuza indi mikino idafite ibyo yangiriza.2
Niba tubujije abana bacu kwirundurira mu binezeza by’ab’isi
bishobora kubahindanya no kubayobya, tugomba kubashakira ibyo
bahugiramo bitarimo icyaha no kubayobora mu nzira inejeje itarimo
akaga. Abana b’Imana ntibagomba guhorana umubabaro
n’agahinda. Amategeko y’Imana n’amasezerano yayo birabihamya.
Inzira z’ubwenge “Ni inzira z’ibinezeza, kandi imigendere yabwo yose
ni iy’amahoro.” 3
Nitwanga ibyahimbwe n’abantu nko gusiganwa ku mafarashi,
gukina amakarita n’urusimbi, iteranamakofi, kunywa
ibiyobyabwenge n’itabi, tugomba kubisimbuza ibinezeza byiza,
biboneye kandi byubaka.4
Akamaro k’amazu akorerwamo imyitozo ngororamubiri:
Imyitozo ngororamubiri mu mashuri menshi ihabwa umwanya
w’ingenzi ariko iyo itayoboranywe ubushishozi, usanga abanyeshuri
barenza urugero. Mu mazu akorerwamo imyitozo ngororamubiri,
abasore benshi bahakuye ubumuga buhoraho bitewe n’imbaraga
nyinshi bakoresheje.
-442-
Gukorera imyitozo ngororamubiri mu mazu yabigenewe, nubwo
yayoborwa neza, ntihahinduka ahabonerwa ikiruhuko
nk’ikibonerwa ahari umwuka mwiza. Kubw’ibyo rero, ibigo byacu
bikwiriye guteganya aho bakinira heza.5
Imikino y’umupira w’amaguru: Ntabwo ndwanya imyitozo
yoroheje yo gukina umupira, nyamara nubwo uyu mukino woroheje
ushobora gukorwa birengeje urugero. Iteka nterwa ubwoba
n’ingaruka zikurikira uko kwinezeza. Bijyana ku gusesagura
umutungo wari ukwiriye gukoreshwa mu kugeza umucyo w’ukuri
ku barimbuka bari kure ya Kristo. Kwinezeza no gusesagura
umutungo kugira ngo umuntu yishime, ari byo biyobora buhoro
buhoro ku kwihimbaza kandi no kwigisha abantu iyo mikino kugira
ngo abantu binezeze, ibyo bibyara gukunda no gutwarwa n’ibyo
bintu bidakwiriye mu kuboneza imico ya gikristo.
Ntabwo uburyo urwo rubyiruko rwigishijwe ku ishuri burangwamo
imico y’ijuru. Ntabwo buha ubwenge imbaraga. Ntabwo butunganya
kandi ngo buboneze imico. Hari imirunga ifatanya imico n’imikorere
y’ab’isi kandi abakora iyo mikino baratwarwa ku buryo mu ijuru bafatwa
ko bakunda ibibanezeza aho gukunda Imana. Aho kugira ngo ubwenge
bugire imbaraga zo gukora umurimo mwiza kurushaho nk’abanyeshuri
kandi ngo babe abakristo bujuje ibyangombwa byo gukora inshingano za
gikristo, gukina iyo mikino byuzuza ubwonko bwabo ibitekerezo
birangaza, intekerezo zabo zikibagirwa ibyo biga...
Mbese muri iyo mikino ijisho riba ritumbiriye ikuzo ry’Imana?
Nziko ibi atari ko bimeze. Habaho gukura amaso ku nzira z’Imana
n’imigambi yayo. Mu gihe cyo kwakira imbabazi, gukoresha
abanyabwenge bigenda bisimbura ubushake bw’Imana bwahishuwe
maze bukabisimbuza ibyo umuntu yibwira ndetse n’ibihimbano bye,
na Satani amuri i ruhande ngo amwuzuze umwuka we.
Nimugumane ijambo ry’Imana hafi yanyu. Nimuyoborwa na ryo
muzaba abanyabwenge, muzashikama, mutanyeganyezwa kandi
urushaho iteka kugwira mu murimo w’Imana. Muri iyi minsi ya
nyuma tugomba kuba maso dusenga, umwami Imana yo mu ijuru
arwanya icyifuzo kigurumana cyizamura mu kurwanira kuba nya
mbere muri iyo mikino irangaza abantu.6
Akaga k’imikino ngororamubiri: Abanyeshuri bagomba gukora
imyitozo ibasaba imbaraga. Nta bindi bibi bitera akaga kica kurusha
ubunebwe no kubaho nta mugambi. Nyamara icyitegererezo cya
myinshi mu mikino ngororamubiri ikorwa, ni ingingo ihangayikishije
-443-
abantu bose bifuza imibereho myiza y’urubyiruko. Abigisha bata
umutwe iyo bitegereje ingaruka z’iyo mikino ku iterambere ry’abana
mu ishuri, ndetse no ku kuba ingirakamaro mu buzima bw’ahazaza.
Imikino itwara umunyeshuri igihe cye kinini, iteshura ubwenge ku
masomo. Iyo mikino ntacyo ifasha mu gutegurira urubyiruko kuba
ingirakamaro rukorana umwete imirimo yo mu buzima. Imbaraga
rukuruzi y’iyo mikino ntiyerekeza abayikina ku gutungana, kugira
ubuntu no kubakuza.
Imwe mu mikino ikunzwe na benshi nk’umupira w’amaguru
n’iteramakofi, yahindutse amashuri urubyiruko rwigiramo guhutaza
no gukariha. Iyo mikino ikuza mu bantu imico imeze nk’iyazanwaga
n’imikino ya Roma ya kera. Inyota yo kurusha abandi, ubwibone
bugaragarira mu gukoresha ingufu za kinyamaswa no
kwihararukwa, bitera urubyiruko gutakaza ubupfura mu buryo
bushishana.
Hari indi mikino ngororamubiri, ariko nubwo itarangwamo guhutaza
abandi, na yo ni iyo kwamaganwa kubera agakabyo kaba mu kuyikina.
Ikangura umutima wo gukunda ibinezeza n’ibirangaza, maze umukinnyi
akazinukwa imirimo y’ingirakamaro, agahunga imirimo y’amaboko n’izindi
nshingano zimureba. Birimbura mu muntu kunyurwa n’iby’ukuri byo mu
buzima n’ibyishimo bituje bibubonekamo. Uko ni ko amarembo yugururwa
maze gusayisha, kugomera amategeko y’Imana n’ingaruka zabyo ziteye
ubwoba zikinjira.7
Igihe ubuzima budahangayikishije cyane: Mu bihe bya kera,
kubakurikizaga amategeko y’Imana ubuzima bwari bworoshye. Bari
begeranye cyane n’ibyaremwe. Abana bafatanyaga n’ababyeyi babo
imirimo kandi bigaga ubwiza n’ubwiru biri mu butunzi
bw’ibyaremwe. Ubwo babaga bari mu mirima no mu mashyamba
ahatuje, batekerezaga byimbitse ku kuri gukomeye bahawe
nk’umurage wera wagiye uhererekanywa igisekuru ku kindi.
Kwigishwa muri ubwo buryo byatumaga haboneka abantu b’intwari.
Muri iki gihe ubuzima bwataye umwimerere wabwo, none abantu
barasigingiye. Nubwo tudashobora gusubira inyuma ngo tugaruke
byuzuye ku mico yoroheje yarangaga abo mu bihe bya kera.
Dushobora kubigiraho uko twatuma ibihe by’ibiruhuko tugira
bitubera ikiruhuko koko, ibihe byo guhembura by’ukuri imibiri
yacu, intekerezo n’ubugingo.8
-444-
Gusohoka kw’abagize umuryango: Reka imiryango imwe n’imwe
ituye mu mujyi cyangwa mu birorero bishyire hamwe maze bashyire ku
ruhande imirimo yabananije ku mubiri no mu bwenge kugira ngo
basohokere mu cyaro, ku nkengero y’ikiyaga cyiza cyangwa mu gahuru
keza aho ibitangaza by’ibyaremwe biteye ubwuzu. Nibajyane ibyo kurya
byiza kandi bifite intungamubiri, imbuto n’ibinyampeke byiza maze
bashyire ameza mu nsi y’igicucu cy’igiti cyangwa mu nsi y’ijuru.
Kugendagenda, imyitozo n’umwuka mwiza bizakangura ipfa rya bose,
kandi bazaharira igaburo abami bakwifuza.
Muri ibyo bihe, ababyeyi n’abana bagomba kwiyumva ko
batandukanye n’ibibatera guhangayika, ibibarushya n’amaganya
yose. Buri wese agomba guhinduka umwana ari kumwe n’abana be,
bityo ibihe byabo akabahindura byiza uko bishoboka kose. Reka
umunsi wose uharirwe ikiruhuko. Imyitozo ngororamubiri ikorewe
ahari umwuka mwiza izaba ingirakamaro ku buzima bw’abantu
bakorera mu byumba bikingiranye, bicaye gusa. Ababishoboye bose
bagomba kwiyumvamo kubikora nk’inshingano. Ntacyo
uzabihomberamo, ahubwo uzabyungukiramo byose. Nyuma y’ibyo,
bazashobora gusubira mu mirimo yabo bafite ubutaraga
bwihembuye, imbaraga nshya kandi bongere gukora imirimo yabo
bafite umuhati kandi ikiruseho bizabashoboza guhangana
n’indwara.9
Mushake umunezero mu bibakurura byo mu byaremwe:
Ntimugatekereze y’uko Imana itwifuriza kureka ikintu cyose kibasha
kutuzanira umunezero mu isi. Ibyishaka y’uko tureka byose ni
ibitaduhesha ibyiza n’umunezero.
Imana ubwayo niyo yateye ibiti by’inganzamarumbu maze
ibyambika amababi menshi, niyo yaduhaye indabo zifite amabara
ashashagirana kandi ahumura neza kandi tubona ikiganza
n’urukundo ku mirimo yose y’ibyaremwe, ntifite umugambi wo
kutubabaza; ntiyifuza kutogomwa gukunda ibyo byaremwe no
kunezezwa nabyo. Yifuza ahubwo ko bidushimisha. Umugambi wayo
ni uko twishimira hagati y’ubwiza bw’ibyaremwe, kuko ari Yo
muremyi wabyo.10
Akanya ko gusana n’abandi: Gusabana n’abandi birungura
cyane kandi bikigisha igihe abasabanye bafite urukundo rw’Imana
mu mitima yabo, igihe bahujwe no kuganira ijambo ry’Imana
cyangwa biga uburyo bwateza imbere umurimo wayo bakorera ibyiza
bagenzi babo.
-445-
Igihe umwuka wera yakiriwe nk’umushyitsi mukuru muri iyo
mihuro, igihe ntagikorwa cyangwa ijambo ryamubababaza, [503] Imana
ihabwa icyubahiro kandi abawitabiriye bahakura ihembura
n’imbaraga.11
Imihuro yacu igomba kuyoborwa kandi tugomba ku buryo
dutaha iwacu dufite umutima udafite icyo udushinja imbere y’Imana
n’imbere y’abantu, twiyumvamo ko nta numwe twakomerekeje
cyangwa ngo tumuhutaze mu buryo ubwo ari bwo bwose mubo
twahuye nabo bose, kandi tukaba nta
cyitegererezo kibi twabagaragarije.12
Yesu yaboneraga umunezero mu birori byera: Yesu yaciriyeho
iteka kwikunda uko kwaba kumeze kose, kandi yagiranaga
umubano mwiza n’abandi. Yemeraga gucumbika ku bo mu nzego
zinyuranye z’abantu, akinjira mu ngo z’abakungu n’utururi
tw’abatindi, akinjira mu ngo z’abanyabwenge n’iz’abaswa, kuko
yashakaga kubakuramo ibitekerezo bitagira umumaro kugira ngo
abatere guhanga amaso yabo ku by’umwuka kandi bihoraho.
Ntiyashyigikiraga uburangare ubwo ari bwo bwose kandi imyifatire
ye ntiyigeze irangwamo n’igicucu cyo kuzangwa n’ab’isi, umunezero
we yawuboneraga, mu bintu byera kandi amateraniro y’abantu
yezwaga n’uko ayarimo.
Ubukwe bwa kiyuda bwari ikintu gikomeye cyane kandi
umunezero utewe nabwo nta na rimwe utashimishije umwana
w’umuntu. Yesu mu kujya muri uwo munsi mukuru w’ubukwe, yari
yubahirije muhango wishyiriwereho n’Imana… umunezero
wazanywe n’ibyo birori by’ubukwe washyize mu mutima wa Kristo
umunezero utangaje azagira urya munsi azinjiza umugeni mu rugo
rwa Se, igihe abacunguwe bazinjira mu bukwe bw’Umwana
w’intama.13
Icyitegererezo cye mu magambo no mu nyifato: Igihe, mu itangira
ry’umurimo we yararikwaga gusangira mu birori n’umufarisayo
n’umukoresha w’ikoro, yemeye ubutumire…. Mubihe nk’ibyo, Yesu
yayoboraga ibiganiro bari ku meza kandi akabigisha ibyigisho by’agaciro.
Ababaga bitabiriye bamutegera amatwi; hanyuma, mbese ntiyakijije
uburwayi bwabo, kandi akoroshya imibabaro yabo, kandi agacigatira
abana babo mu biganza akabaha umugisha? Abakoresha b’ikoro
n’abanyabyaha [504] bazaga kuri we kandi igihe yabumburaga akanwa ngo
ababwire, bamuhangaga amaso bashaka kumwumva.
-446-
Kristo yigishe abigishwa be uko bakwiriye kwitwara imbere
y’abizera n’abatizera. Yabigishije binyuriye mu cyitegererezo cye ko
igihe bari mu ruhame badakwiriye guhangayikishwa n’ibyo
baravuga. Ariko ibyo yari ababwiye byari bitandukanye n’ibyo bari
basanzwe bazi bivugirwa mu birori. Ijambo ryose yavugaga ryari
impumuro y’ubugingo izana ubugingo ku bamwumvaga kandi
bamutegaga amatwi babyitayeho, bagaragaraza ko ibyo bagiye
kumva ko ari bo byagenewe.14
Ellen White yitabiriye ibirori binejeje: Ku musozo w’urugendo
rwanjye mu burasirazuba, nagombaga gusanga umuryango wanjye
ku gihe kugira ngo dutangirane umwaka mushya I Hilizibaga
(Healdsburg), Icyumba cy’ikigo cyari gitatswe neza kugira ngo
kiberemo amateraniro yo ku isabato. Indabo z’imibunda , amababi
y’umwimambere, amashami y’imikindo n’indabo zari zatatswe mu
buryo bushimishije; umuheto munini waruri hejuru y’urugi, mu
rwinjiriro rw’icyumba wari utatsweho amashami y’imikindo kandi
uriho n’inzogera. Igiti cyari cyuzuye impano zo kugabanya abakene
no gufasha kugura inzogera… Muri ibyo bihe, ntacyavuzwe cyangwa
ngo gikorwe cyashoboraga guhungabanya umutimanama wa buri
wese.
Bamwe barambajije bati: “Mushiki wacu White, mbese
ubitekerezaho iki? Mbese bihuje no kwizera kwacu? Narabasubije
nti: “ Nibyo, bihuye no kwizera kwanjye.”15
Muyoboze abasore imbaraga inesha: Imana yakwifuza ko buri
muryango wese, buri torero ryose bigira imbaraga ikomeye kugira ngo
ikururire abasore kure y’ibinezeza biyobya by’isi n’inshuti zishobora
kubagiraho icyitegererezo cyangiriza. Mwige uburyo buzabashoboza
kuzanira abasore Yesu.16
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU CYONGEREZA
GIFARANSA
1 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, Parents
Parents and Students, P.335 and Students, P.335
Review and Herald, 29 Review and Herald, 29 January
2
Janvier 1884 1884
-447-
Testimonies for the church, Testimonies for the church,
3
vol.1, P.514 vol.1, P.514
4 Special Testimony « Living by Special Testimony « Living by
principle » 1898, P.19, 20 principle » 1898, P.19, 20
5 Education, P.214 Education p 210
Notebook Leaflet, vol.1 N°30
6 Notebook Leaflet, vol.1 N°30 3
3
7 Education, P.214, Education, P.210,211
215 228
8 Education, pp. 215, 216 Education, p 211
9 Testimonies for the church, Testimonies for the church, vol.1,
vol.1, P.514, 515 P.514, 515
Review and Herald, 25 mai
10 Review and Herald, 25 may 1886
1886
The youth’Instructor, 4 The youth 'Instructor, 4
11
février 1897 February 1897
12 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, parents
parents and students, P.337 and students, P.337
13 Jésus-Christ, P.134 Desire ages p 150,151
Ministère de la bienfaisance,
14 Welfare ministry p 287
P.216
Review and Herald, 29 Review and Herald, 29
15
Janvier 1884 January1884
Review and Herald, 29 Review and Herald, 29
16
Janvier 1884 January1884
-448-
ICYIGWA CYA 81: IBIRUHUKO BITANGA KUNYURWA
GUHAGIJE
Imyitozo yagura ubushobozi bwo gukoresha amaboko,
intekerezo n’imico: Inyungu nyinshi ntiziboneka mu gukora
imyitozo ngorora mubiri inaniza no mu mikino nk’uko ziboneka mu
gukora imyitozo yoroheje. Ni byiza gukorera imyitozo inanūra imitsi
ahari umwuka mwiza; ariko izo mbaraga iyaba zakoreshwaga mu
gukora imirimo y’ingirakamaro, twagakuyemo ibyiza byo ku rwego
rwo hejuru n’ibyiyumviro byo kunyurwa; kubera ko umurimo
nk’uwo utera buri wese kumenya ko afite agaciro no kunezezwa no
kuzuza inshingano.1
Tugomba kubyutsa mu bana no mu basore ibyifuzo byo gukora
imyitozo bakora ibintu by’ingirakamaro kuri bo no ku bandi.
Imyitozo ngororamubiri ikuza intekerezo n’imico, yagura ubushobozi
bwo gukoresha amaboko kandi imenyereza abana kwikorera
imitwaro yo mu buzima, niyo iha umubiri imbaraga kandi
igahembura ubushobozi bwose. Hari ingororano ku muntu wese
wuzuza inshingano ze abikuye ku mutima kandi ubuzima bwe
akaba yarabweguriye gukora ibyiza. 2
Nta kindi kiruhuko cyabera abana n’abasore ingirakamaro
n’umugisha ukomeye, kitari icyo bakwigiramo kubera abanda inyunganizi.
Kubera ko ubusanzwe urubyiruko rurangwa n’ubwuzu no kuyoboka
vuba.3
Icyitegererezo cy’ubusore bwa Yesu : Imibereho ya Yesu
yarangwaga no gukora; yakoraga imyitozo yuzuza inshingano
zitandukanye zihuje n’imbaraga ze z’impagarike.Kuzuza inshingano
yarashinzwe ntibyamusigiraga akanya ko kujya mu binezeza
byangiriza kandi by’imburamumaro. Yibuzaga kujya mu bintu
byashoboraga kwanduza umutima we no kugabanya ubutaraga
bwe, ahubwo yigishijwe gukora imirimo y’ingirakamaro no
kwihanganira umunaniro.4
Mu mibereho ye ya hano ku isi, Kristo yabaye icyitegererezo ku
muryango wose w’ikiremwamuntu. Yarumviraga kandi akaba
ingirakamaro i muhira. Yize umwuga w’ububaji kandi yakoresheje
amaboko ye mu ibarizo rito ry’i Nazareti…
-449-
Bibiliya ivuga kuri Yesu iti: “Umwana arakura kandi agwiza
imbaraga z’umutima, yuzuzwa ubwenge kandi ubuntu bw’Imana
bwari muri we”. Uko yakoraga mu bwana no mu busore bwe ,
intekerezo ze n’umubiri we byaragukaga. Ntiyakoreshaga imbaraga
ze z’umubiri mu buryo atatekerejeho, ahubwo yazikoreshaga ashaka
uko zaguma kuri gahunda, kugira ngo ashobore gukora umurimo
we mu mashami yose. Ntiyashakaga kugaragaza ko ari ikigwari
yemwe no mu buryo yakoraga ibikoresho bye. Yareraga nk’umukozi
nk’uko yeraga mu mico ye. Binyuriye mu mahame no mu
cyitegererezo Kristo yahesheje icyubahiro umurimo w’ingenzi.
Kugarura ubuyanja unyuriye mu guhinduranya imirimo:
Abasore bose bakwiriye kwibuka yuko bazabazwa uko bakoresheje
amahirwe bagize yatuma bakoresha igihe cyabo n’ubushobozi
bwabo. Bashobora kubaza bati: “Mbese ntidukwiriye kugira ibihe
byo kwinezeza cyangwa ibiruhuko? Mbese twahora dukora,dukora,
tugakora ubudahinduranya?”6
Guhinduranya igihe gito imirimo y’umubiri yananije imbaraga cyane,
byaba byiza kugira ngo babone uko baza kuyikora, bashyizeho umwete
wo kuyitunganya cyane biruseho. Ariko kuruhuka bisesuye ntabwo ari
ngombwa, nubwo baba bibwira ko amaherezo yabyo yaba meza ukurikije
uko imbaraga zabo z’umubiri zimeze. Ntibakwiriye gukinisha ibihe byabo
by’igiciro cyinshi, nubwo baba bananijwe n’umurimo w”ubwoko bumwe.
Wenda, bashaka gukora ikindi kitabananiza cyane, ariko kikaba cyabera
nyina na bashiki babo umugisha. Baramutse bikuyeho kwibabarira,
bakemera kwikorera imitwaro iremereye ari yo bakwiriye kwikorera, ubwo
ni bwo babona ibikino bikomotse ku mpamvu nyakuri, maze bikabazanira
umunezero nyakuri, kandi rero igihe cyabo ntikizaba cyapfuye ubusa
cyangwa ngo kibe cyakoreshejwe mu byo kwinezeza. Igihe cyakoreshejwe
ku bigize akamaro bitewe no guhinduranya baba bacunguye igihe, kandi
rero umwanya wose uba ugize uwo ugiriye akamaro.7
Abenshi bavuga y’uko kurinda umubiri neza biterwa no kwinezeza mu
bikino. Ni iby’ukuri koko hakwiriye kubaho guhinduranya kugira ngo
umubiri ubone uko ukuza amajyambere cyane, kuko ubwenge n’umubiri
bisubizwamo imbaraga kandi bigakomezwa no guhinduranya, ariko ibyo
ntibiboneshwa kwinezeza mu bupfapfa, ngo umusore yirengagize imirimo
ikwiriye gukorwa buri munsi.8
Gahunda ku banyeshuri Imana yahaye umugisha: Tugomba
kwigisha abasore gukoresha ubushobozi bwabo bw’impagarike
-450-
n’ubw’ubwenge. Imyitozo ikiza impagarike yose izabaha uburezi
bwuzuye.Twagize umurimo ukomeye muri Ostraliya wo kwigisha
ababyeyi n’abana gukurikiza ayo mahame; ariko twarihanganye mu
mihati yacu kugeza ubwo buri wese yasobanukiwe ko uburezi
bwuzuye busaba igihe kigabanywa mu kwigisha iby’ubwenge
n’iby’ubumenyi ngiro.
Igice cy’umunsi cyatambukaga dukoze iby’ingirakamaro: abanyeshuri
bigishwaga gutema ibihuru byo mu mirima, guhinga no kubaka amazu,
uko niko igihe bashobora gutakariza mu mikino no mu bindi birangaza
bitandukanye twagikoreshaga. Kandi Umukiza yahaye umugisha
abanyeshuri beguriye igihe cyabo kwiga uko baba ingirakamaro.9
Imana yateganije imirimo ifite agaciro itazashoboza abanyeshuri
kugira ubuzima bwiza gusa, ahubwo no kwikemurira amakene yabo no
gufasha bagenzi babo.10
Aho gutekereza ku bintu bitandukanye bigamije guhuza gusa,
hakagombye gutegurwa imirimo y’ubugiraneza.11
Uburyo bwiza bwo gukoresha igihe cyawe: Hariho ibintu
byinshi bya ngombwa kandi by’ingirakamaro bikwiriye gukorerwa
muri iyi si bishobora gutuma akamenyero ko kwinezeza mu bikino
kadakenerwa. Ubwonko, amagufwa n’imihore bizagira gukomera
n’imbaraga bitewe no kubikoresha mu mugambi wo gukora ibyiza,
gutekereza byimbitse, no gushaka inama zungura kujijuka no
gukomeza ingingo z’umubiri mu buryo butuma impano Imana
yabahaye zikoreshwa mu kuyihesha icyubahiro.12
Ni nshingano yacu kubyaza umusaruro iteka ubushobozi
bw’ubwenge n’ubw’umubiri Imana yahaye urubyiruko kugirango
rushobore kuba ingirakamaro ku bandi, baborohereza inshingano
zabo, bahumuriza abari mu gahinda, batera akanyabugabo
abacogoye, bazanira amagambo y’ihumure abatakaje ibyiringiro,
bateshura intekerezo z’abanyeshuri ku bwirasi n’imigaryo kenshi
bibatera gutakaza ubunyangamugayo bwabo nk’abagabo n’abagore
kandi bibatera gukorwa n’isoni no gusuzugurwa. Umukiza
yakwifuza ko abantu bagira intekerezo zagutse kandi zishakisha
ibyiza bihanitse by’uko baba ingirakamaro.13
Ubushobozi buzashoboza urubyiruko gukoresha neza ubwenge
bwabo n’imitsi yabo buzababashisha gukora umurimo uhanitse mu
-451-
murimo w’ibwirizabutumwa, ibyo akaba ari byo bizabahindura
abakozi bakorana n’Imana, kandi bikabatoreza gukora umurimo
w’ingirakamaro hano ku isi binyuriye mu kuzuza umurimo
w’ingenzi; kandi iyo ni imwe mu ngingo z’ingenzi mu burezi…
Mbese ubu si bwo bwoko bw’imirimo urubyiruko rwakagombye
gukora niba bakora bakurikije amahame ya Kristo? Bateganirijwe
ubufasha na Kristo. Abanyeshuri bazabona ibitekerezo byabo
byaguka. Bazaba abantu bakomeye, kandi akamaro kabo
ntikazarorera gukura yemwe no mu mibereho yabo yo ku ishuri.
Amaboko n’ibiganza Imana yaduhaye bigomba gukora imirimo
myiza, bifite ikimenyetso cy’ijuru, kugira ngo mu gihe kizaza
tuzashobore kumva amagambo ya Databuja agira ati: “Nuko nuko
mugaragu mwiza ukiranuka.”14
Inama ku barwayi: Nkurikije amabwiriza nahawe, iyaba
abarwayi baterwaga akanyabugabo ko kuva mu byumba byabo maze
bakajya ahari umwuka mwiza, kugira ngo bite ku indabo
cyangwa ngo bakore indi mirimo yoroheje kandi inejeje, intekerezo
zabo zizarekeraho kwikunda, bazarushaho kugarura ubuyanja,
bazarekeraho kwinuba no kwivovota kandi bazita ku kintu cyose
gifite agaciro ndetse gihembura.15
Ntidushobora gucya mu maso keretse gusa igihe twumvishe
amajwi y’inyoni cyangwa tukitegereza n’amaso yacu ubwiza
bw’imirima n’ubusitani butewemo indabo. Twakagombye
kumenyereza intekerezo zacu kwita ku bintu byose Umuremyi
yaturemeye. Kandi mu gutekereza no kwibwira kuri ibyo bintu
bitandukanye bigaragaza urukundo rwe no kutwitaho kwe,
tuzibagirwa byoroheje ubumuga bwacu, tuzatwarwa n’umunezero
kandi tuzahimbaza Umukiza n’imitima yacu yose.16
Nk’uko ibyo nabyeretswe inshuro nyinshi mu myaka ishize,
twakagombye kubwira abarwayi ko atari byiza guhagarika imirimo
y’amaboko yose kugira ngo bagarure ubuyanja. Nibakora batyo,
ubushake bwabo buzashira, gutembera kw’amaraso yabo kuzagenda nabi
maze amaraso yuzure uburozi. Kandi niba umurwayi yibwira ko arembye
nyamara akaba atari ko biri, ukudakora kwe kuzabyara [511] ingaruka mbi
cyane. Umurimo uhwanye n’ubushobozi bw’umurwayi, umutera kumva
ko atari imburamumaro mu mibereho ye, ko nawe ashobora gukora
umurimo runaka. Azanyurwa kandi uwo murimo uzamusubizamo
imbaraga n’akanyabugabo, ibyo atahabwa n’ibinezeza bipfuye byo mu
ntekerezo.17
-452-
Imana yateganije ibinezeza byiza: Imana yageneye umuntu
wese umunezero wo kwishimirwa n’umukire kimwe n’umukene;
umunezero uturuka ku kwimenyereza kugira ibitekerezo biboneye,
n’imirimo itarimo ubwiko, umunezero uturuka ku kuvuga
amagambo y’impuhwe no gukora imirimo y’ubugiraneza. Umucyo
wa Kristo urabagirana ku bakora iyo mirimo kugira ngo umurikire
abari mu mwijima w’imibabaro myinshi.18
# IBITABO IBITABO BYAKORESHEJWE
BYAKORESHEJWE MU MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Fundamentals of Christian Fundamentals of Christian
Education, P.418 2 Education, P.418
2 Fundamentals of Christian Fundamentals of Christian
Education, P.418 ,419 Education, P.418 , 419
3 Education, P.217 Education, P.212
4 The youth’s Instructor, 27 The youth’s Instructor, 27 July
Juillet 1893 1893
5 Fundamentals of Christian Fundamentals of Christian
Education, P.417, 418 Education, P.417, 418
6 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers, Parents
Parents and Student, and Student, P.337
P.337
7 Testimonies for the church Testimonies for the church vol
vol 3 p 223 3 p 223
8 The youth’s Instructor, 27 The youth’s Instructor, 27 July
Juillet 1893 1893
9 Letter 84, 1909 Letter 84, 1909
10 Review and Herald 25 Review and Herald 25 October
octobre 1898 1898
11 Pamphlet recreation pp. Pamphlet recreation pp. 47
47
12 Notebook leaflet Education Notebook leaflet Education no
no 6 vol 1, no 30 p 1 6 vol 1, no 30 p 1
-453-
13 Notebook leaflet Education Notebook leaflet Education no
no 6 vol 1, no 30 p 2 6 vol 1, no 30 p 2
14 Notebook leaflet Education Notebook leaflet Education no
no 6 vol 1, no 30 p 1,2 6 vol 1, no 30 p 1,2
15 Medical Ministry, p, 234 Medical Ministry, p, 234
16 Health Reformer, Juillet Health Reformer, July 1871
1871
17 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 1, p 555 vol. 1, p 555
18 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 9 p 57 vol. 9 p 57
-454-
ICYIGWA CYA 82: UKO UMUKRISTO YAHITAMO
IBIMURUHURA
Ibiruhuko by’umukristo n’binezeza by’ab’isi: Hari
itandukaniro hagati y’ikiruhuko no kwishimisha widagadura.
Ikiruhuko iyo ari cyo koko nk’uko iryo zina riri, gisobanuye
kwisubizamo imbaraga no kongera kwiyubaka. Ni ugushyira ku
ruhande ibyo duhugiramo n’ibiduhagarika umutima kandi
ikiruhuko gihembura ubwenge n’umubiri nuko tugashobozwa
kugarukana imbaraga nshya mu mihati yacu yo mu buzima.
Ku rundi ruhande, kwidagadura bikoranwa umugambi wo
kwinezeza kandi akenshi habamo gukabya no gusayisha. Bitwara
imbaraga zakagombye gukora umurimo w’ingirakamaro maze
bikaba inkomyi ku ntsinzi nyakuri yo mu buzima.1
Hagati y’urugaga rw’abayoboke ba Kristo beteraniye gukina
ibikino byo kugarura ubuyanja bya gikristo n’inteko y’ab’isi
bateraniye kugira ibirori byo kwinezeza haba itandukaniro rinini.
Mu kigwi cyo gusenga no kuvuga ibya Kristo n’ibyera, uzumva mu
minwa y’ab’isi havamo igitwenge cy’ubukubaganyi n’ibiganiro
by’amanjwe. Umugambi wabo ni ukugira igihe cyiza cyo kunezerwa
kwa bose. Umunezero wabo utangirira mu bupfu kandi ukarangirira
mu bitagira umumaro.2
Nko muyandi mashami yose, hakenewe kwirinda mu binezeza
kandi imiterere yabyo igomba gusuzumwa byitondewe. Buri musore
wese agomba kwibaza ati:Mbese ibyo binezeza bizangiraho ngaruka
ki ku buzima bwanjye bw’impagarike, ubw’ubwenge
n’ubw’iby’umwuka? Mbese intekerezo zanjye ntizazafatwa mpiri ku
buryo zibagirwa Imana? Mbese sinshobora gutesha agaciro
icyubahiro cy’Imana? 3
Ibiranga ibinezeza byemewe: Ntimukibagirwe ko Kristo ari we sōko
y’umunezero. Ntanezezwa n’imibabaro y’ikiremwamuntu ahubwo
ashimishwa no kubona banezerewe. Abakristo bafite uburyo bwinshi
baboneramo umunezero baramutse babishatse, kandi bakwiriye kuvuga
mu kuri kutagira amakemwa, ibikino binezeza byemerwa kandi by’ukuri.
Bakwiriye kwishimira ibikino byongera imbaraga niba bidashobora
kubayobya cyangwa ngo byonone umutima, niba byasiga bitabacogoje
kandi ntibibasigire agahinda nyuma yo kubikina, niba bitasiga bibanduje
-455-
kandi ngo bisibe amayira y’ukuri. Baramutse bemeye kujyana na Yesu
kandi bakagira umutima usenga bagira amahoro.4
Ibikino ibyo ari byo byose byo kunezeza, ubigiyemo ubisabiye
Imana umugisha wizeye ntibyakuzanira akaga. Ariko ibikino byo
kunezeza ibyo ari byo byose bikubuza gusengera mu rwiherero,
bikakubuza gusengera Imana ku gicaniro cy’amasengesho, cyangwa
bikakubuza kubona umwanya wo kujya mu materaniro yo gusenga
si iby’amahoro ahubwo ni ibizana akaga.5
Ibinezeza bibuza kuzuza inshingano za buri munsi: Turi muri
wa mutwe w’abantu bizera y’uko ari amahirwe yacu ko umunsi wose
turiho twubahiriza Imana mu isi, kugira ngo twe kuba muri iyi si
twinezeza gusa, twikorera ibyo twishakiye gusa. Tubereye mu isi
kugirira abantu akamaro no guhesha abo turi kumwe umugisha;
kandi niba tureka ibitekerezo byacu bikirukira mu nzira mbi, iyo
abashaka ibitagira umumaro kandi by’ubupfapfa bemereye
ibitekerezo byabo kunyuramo, twabasha gute kugirira bene wacu
n’ab’iki gihe umumaro? Twabasha dute kubera abatuzengurutse
umugisha? Ntidushobora kwinezeza mu bikino ibyo ari byo byose
bitadukwiriye ngo tube tuboneye kandi ibyo ari byo bishobora
kudukuraho rwose inshingano dushinzwe dukiranutse.6
Kugubwa neza k’umutima wacu ntigukwiriye gukomwa mu
nkokora no kunezeza ibyifuzo byacu byo kwikunda kandi tugomba
kwirinda ibinezeza bikurura cyane intekerezo ku buryo inshingano
za buri munsi zitatuneza kandi ngo zitunyure. Mu kwirundurira mu
binezeza nk’ibyo, uba wishoye mu nzira mbi maze Satani akayobya
ibitekerezo bikarangirira mu kunanirwa gutandukanya icyiza n’ikibi.
Muri ubwo buryo, kubaha no kumvira ababyeyi nk’uko Kristo
yabigaragaje bisa n’ibitakwihanganirwa.7
Amateraniro aciriweho iteka: Ibintu byinshi ni byiza ubwabyo,
ariko bimaze guhindanywa na Satani bihinduka umutego
kubatabyitaho.
Nubwo bimenyerewe gukorwa, ibirori byo kwishimisha na byo ni
inkomyi ku gikuriro nyakuri cyaba icy’ubwenge cyangwa icy’imico.
Kwifatanya n’abandi mu by’ubupfu, ingeso yo gusesagura,
kwishakira ibinezeza ndetse no gushayisha kwa buri gihe biraremwa
maze bikarundurira ubuzima bwose mu bibi. Mu cyimbo cy’ibyo
binezeza, hari byinshi ababyeyi n’abigisha bakora, bakaguranira
abana, bakabona ibibahuza biboneye kandi bitanga ubuzima.9
-456-
Amateraniro amwe yabereye i… Yaberewemo ibinezeza byakojeje
isoni ibigo byacu n’itorero ryacu. Byateye kwiyerekana, ubwibone,
kwikunda, ibitagira umumaro no kunezerwa by’ubupfu kujya
mbere. Satani yahakiriwe nk’umushyitsi mukuru kandi afata mpiri
abateguye ayo materaniro.
Kwakira ibirori nk’ibyo narabyeretswe, byahuzaga abantu bavuga ko
bizera ukuri. Umwe yari yicaye hafi y’ibyuma by’imiziki kandi indirimbo
baririmbaga zateraga agahinda abamarayika barinzi. Hari
gukwenkwenuka, ibitwenge by’ubupfu, ubwuzu bwinshi n’ibishyika
runaka ariko ibyo byishimo ni bya bindi baba bahumekewemo na Satani
gusa. Kumererwa neza nk’uko, n’uko kwiyerekana bitera isoni abakunda
Imana. Ibyo binezeza bitera bamwe mu babyitabiriye, ibitekerezo
n’inyifato byanduye. Mfite impamvu intera gutekereza ko abagize uruhare
mu kwitabira ibyo birori bihannye babikuye ku mutima iyo nyifato yabo
idakwiriye.
Amateraniro menshi nkayo narayeretswe. Nayabonyemo gucya
mu maso k’ubupfu, kwiyerekana ko kwirimbisha no kwikunda
byarahagaragaraga. Buri wese yashakaga kugaragaza kunezerwa:
yagaragazaga gukwenkwenuka, kwiyerekana, gushonyagizwa kubi
no gutera umwuteri. Amaso arabagirana, amatama akeye naho
umutimanama usinziriye. Bakora ibyo bishakiye byose ngo
bibagirwe Imana barya, banywa no gusekerana. Ni muri urwo rwego
buri wese aba yiboneye Paradizo ye: ijuru rirareba, rirumva kandi
ribona byose.10 Amateraniro y’ibinezeza ahungabanya kwizera
kandi agatera urujijo no gushidikanya mu mutima. Imana ntiyemera
ufite imitima ibiri. Ishaka umuntu wuzuye.11
Ibinezeza gikwira bike nibyo byemeye: Ibinezeza byinshi
byabaye gikwira mu isi muri iki gihe, ndetse bikarangwa no mu
bavuga ko ari abakristo bisa n’iby’abapagani. Mu by’ukuri hari bike
byo muri byo Satani adahindura mu kurimbura abantu. Abinyujije
mu makinamico, Satani yakoze igihe kirekire cyane kugira ngo
akangure irari kandi ahe icyicaro ingeso mbi. Imikino ijyana
n’umuziki, gucuranga, kubyina no gukina amakarita, ibyo byose
Satani arabikoresha kugira ngo asenye imbibi dushyirirwaho
n’amahame atugenga kandi akingurire amarembo gushimisha irari
ry’umubiri. Mu iteraniro ryose ryo kwinezeza aho ubwibone
buhabwa intebe cyangwa hakarangwa n’inda nini, aho umuntu
yibagizwa Imana kandi ntabe akizirikana ibyiza bizahoraho, aho
niho Satani akoreshereza iminyururu ye akaboha umutima.12
-457-
Umukristo nyakuri azanga kwinjira ahantu hari ibinezeza no kugira
uruhare mu binezeza byose atashobora gusaba Imana umugisha abirimo.
Ntuzaboneke mu makinamico ,cyangwa ahakinirwa biyari cyangwa mu
nzu y’umukino bita bowulingi (Bowling). Ntazigera yifatanya n’ababyinnyi
banezerewe cyangwa ngo yishimishe mu bindi binezeza ibyo ari byo byose
bikurura kugeza ubwo akura Kristo mu ntekerezo ze.
Ku baburanira ibinezeza nk’ibyo turabasubiza duti: mu izina rya
Yesu w’i Nazareti, n’umutima wacu wose ntidushobora kubijyamo.
Umugisha w’Imana ntiwasabwa mu gihe umuntu atakaza igihe cye
mu kinamico no mu tubyiniro. Nta mukristo n’umwe wakwifuza
gupfira ahantu nk’aho kandi nta numwe wakwifuza ko Yesu
amusanga ahantu nk’aho.13
Inzu z’ikinamico, urugo rwo kononekara: Ahantu henshi
hateye akaga cyane hashakirwa umunezero ni mu nzu yo
gukiniramo. Mu kigwi cy’aho habaye ishuri ryo kwigiramo kubonera
no kwera nk’uko bivugwa kenshi cyane, ahubwo hahinduka ahantu
ho gukorera ibyaha bibi. Ingeso z’ubusambanyi n’irari ry’ibyaha
bikururwa kandi bigaterwa imbaraga n’ibyo birori. Indirimbo mbi,
gukoresha amaboko ibimenyetso by’ubusambanyi, imvugo n’ingiro
y’ibintu byonona ibitekerezo bigasubuza hasi ingeso nziza. Umusore
wese ujya aho berekanira ibyo, bizatera ingeso ze kononekara.
Nta kintu kiri mu gihugu cyacu gifite imbaraga cyane zo kuroga
ibitekerezo no konona ibishakwa n’idini no gucubya uburyohe
bw’umunezero utuje n’ingeso y’imibereho yirinda ibisindisha
cyaruta kwinezeresha ibikino byo mu nzu ikinirwano ikinamico.
Gukunda ibyo ureba kuriyongera, ukabyifuza cyane nk’uko irari
ry’ibinyobwa by’uburozi rigwizwa no kubikoresha. Inzira y’amahoro
gusa ni ukwitandukanya no kujya mu nzu ikinirwamo ikinamico
n’ibibuga bikinirwamo n’ahantu hose habarizwa ibyo kwinezeza.14
Kubyina, ishuri ryo kononekara: Mu miryango myinshi ya gikristo
kubyina no gukina ikarita bimara igihe mu ruganiriro. Batekereza ko ari
ibirangaza byiza by’umuryango byo wakwishimira gukina ufite
umutekano mu maso y’ababyeyi. [517] Muri ubwo buryo, baba bimenyereza
ibyo binezeza bikangura, kandi ibyo bafata nk’aho ntacyo bitwaye mu
rugo ntibazitinda guhinduka ibiteye akaga mu rugo no hanze yarwo.
Mugomba kumenya ko kwishimisha nk’uko nta byiza na bike bizana.
Ntibitanga imbaraga ku mubiri cyangwa ikiruhuko mu ntekerezo.
Ntibitanga ibyiyumviro byera cyangwa kugira ingeso nziza. Ibiri amambu
birimbura rukuruzi yo gutekereza neza no gukora imirimo
-458-
y’iby’iyobokamana. Ibiri amambu, hari itandukaniro rinini hagati yo
kwakirwa neza muri rubanda no kwemerwa biba mu tubyiniro rusange.
Nubwo bimeze bityo, bamwe kimwe n’abandi bagaragaza inzira ziganisha
ku busambanyi.15
Kubyina kwa Dawidi si icyitegererezo: Kubyina kwa Dawidi
anejejwe no kubaha Imana kwatanzweho urwitwazo kw’abakunda
kwinezeza bashaka gushyigikira imbyino zo muri iki gihe, ariko
ibitekerezo nk’ibyo nta shingiro bifite. Muri iki gihe cyacu kubyina
bijyana n’ibitekerezo bibi no kwishimisha mu nkera. Ubuzima
n’imico myiza biguranwa kwinezeza. Muri ibyo, Imana si yo baba
bashize imbere mu bitekerezo haba no kuyubaha, gusenga cyangwa
indirimbo zo gusingiza Imana ntibirangwa aho baba bateraniye. Iki
gipimo gikwiriye kudashidikanywaho. Abakristo ntibakwiriye
gushaka ibinezeza bicogoza urukundo dukunda ibyera kandi
bikagabanya uko twishimira umurimo w’Imana. Umuzika no
kubyina byabayeho abantu banejejwe no gusingiza Imana, igihe
bahekaga Isanduku y’Imana ntaho wari uhuriye na hato n’umuziki
w’imbyino zo muri iki gihe. Umuziki w’igihe cya Dawidi wari ugamije
kwibutsa abantu Imana kandi wererezaga izina ryayo ryera.
Umuziki w’iki gihe wo ni igikoresho cya Satani kugira ngo atere
abantu kwibagirwa Imana no kuyisuzugura.16
Umukino w’amakarita ni intango y’ubugome: Imikino y’amakarita
igomba kubuzanywa. Imiryango ibamo n’ibyifuzo biyigaragaramo biteye
akaga. Igikomangoma cy’imbaraga z’umwijima kiba cyicaye ku ntebe
y’icyubahiro mu byumba by’imikino n’ahantu hose bakinira amakarita.
Abamarayika babi ni abashyitsi basangwa aho hantu. Nta [518] kintu na
kimwe muri ibyo binezeza cyagirira umumaro umubiri cyangwa umutima,
nta na kimwe gikomeza ubwenge, nta na kimwe gitanga ibitekerezo
by’agaciro wakwifashisha hanyuma. Ibiganiro bihabera bivuga iby’ubupfu
gusa kandi ni iby’urukoza soni… Ubuhanga mu gukina amakarita
bidatinze bizayobora ku gukoresha ubwo bumenyi mu nyungu z’umuntu
ku giti cye; bakoresha bwa mbere amafaranga make, bakagenda bongera
buhoro buhoro kugeza ubwo inyota yo gukina yiyongera, maze
ikabayobora mu irimbukiro.17
Gutinya kwitandukanya n’abandi: Umushukanyi yifashisha
abiyita abakristo bafite imico n’inararibonye bya gikristo
by’amajyejuru nk’ikigoyi. Abo nibo bahora biteguye kwihuza
n’ibinezeza by’ab’isi n’ibikino, bagatoza abandi binyuriye mu
cyitegererezo cyabo, abahungu n’abakobwa bagerageje kuba
abakristo nk’uko Bibiliya ivuga, bakemera kwihuza n’ibyo birori
-459-
bityo bakaba bakururiwe muri iryo tsinda. Ntabwo basesengura
amahame mvajuru n’umwuka w’amasengesho kugira ngo bamenye
ibyo Yesu yavuze ku mbuto abakristo bakwiriye kwera. Ntibabona
ko ibyo binezeza ari izimano rya satani yateguye kugira ngo abuze
imitima kwakira ubutumire bw’ubukwe bw’Umwana w’Intama kandi
ngo ayibuze kwakira ikanzu y’ubukwe yera, ari yo gukiranuka kwa
Kristo. Barajijwa ntibasobanukirwe inzira umukristo agomba
kunyuramo. Ntibashaka kwikura mu bandi no kumva bakurikiza
icyitegererezo cy’abandi. bityo munsi y’imbaraga y’abantu bafite
imitima n’intekerezo bitigeze bikabakabwa n’ubuntu bw’Imana.18
Irinde gutera intambwe ya mbere mu kwishyira ukizana:
Ntubasha kumenya akaga gakomeye ugiyemo, mu gihe uteye
intambwe ya mbere ujya mu bintu by’amanjwe no gushaka
kwinezeza ukibwira ko aho uzashakira guhindura imigenzereze yawe
bizakorohera gukora ibyiza nk’uko byari kukorohera mu gihe wari
utaratangira gukora ibibi. Ibyo si ko biri rwose. Ahubwo kubwo
guhitamo incuti mbi, abenshi bavuye mu nzira y’ukuri buhoro
buhoro kugeza ubwo bagwa mu mworera wo kutumvira no kuzimira,
ibyo bibwiraga mbere hose ko badashobora kugwamo.19
Muhagarare mushikamye ku mahame ya gikristo: Niba uri
uwa Kristo by’ukuri, uzagira ibihe byo kumuhamya. Uzararikirwa
kujya mu binezeza maze ari bwo uzaba ubonye umwanya wo
guhamya Umwami wawe. Niba uri umunyakuri wa Kristo noneho
ntuzashaka urwitwazo rwo kutajyayo, ahubwo uzavuga weruye
kandi ufite ikinyabupfura y’uko uri umwana w’Imana, kandi y’uko
umutima wawe utagukundira kuba ahantu haba na rimwe utabasha
kurarikira Umwami wawe kuhaba.20
Ni umugambi w’Imana ko abana bayo bamenyekanisha
amahame y’ubwami bwayo binyuriye muri bo. Kugira ngo abana
b’Imana bashobore kugaragaza ibi mu mibereho yabo no mu mico
yabo, yifuza ko baba kure y’imihango, akamenyero n’imigenzo y’isi…
Ibintu bitangaje birabera imbere yacu. Muri iki gihe, umuhamya
nyakuri agomba kugaragarira mu mibereho y’ubwoko bw’Imana,
kugira ngo isi imenye ko muri iki gihe aho ikibi kimaze kuba gikwira,
ko hakiri abantu bigomwa ibyo bashaka kugira ngo bashake ibyo
Imana ishaka, abantu imitima yabo n’ubuzima bwabo bifite
ikimenyetso cy’amategeko y’Imana.
-460-
Imana itegereje ko abiyita izina rya Kristo ko bayihagararira. Intekerezo
zabo zigomba kwera, amagambo yabo akaba atunganye kandi ahanitse.
Iyobokamana rya Kristo rigomba kwivanga neza n’ibyo bakora ndetse
n’ibyo bavuga… Imana yifuza ko bagaragaza mu mibereho yabo uko
imibereho ya gikristo isumba iy’ab’isi, kandi ngo bagaragaze ko
bayoborwa n’igitekerezo cyagutse kurushaho kandi cyera.21
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Education, p. 211 Education, p. 207
2 Review and Herald, 25 mai Review and Herald, 25 may 1886
1886. 2 3 4 5 Id. , p. 336 6 7
3 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p. 333, 334 and students, p. 333, 334
Review and Herald, 19 août Review and Herald, 19 august
4
1884 1884
5 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p.337 and students, p.337
6 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p.336 and students, p.336
The Youth’s instructor, 27 The Youth’s instructor, 27 July
7
Juillet 1893 1893
8 Letter 114,1906 Letter 114,1906
9 Education, p. 215 Education, p. 211
10 1Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p.339, 340. and students, p.339, 340.
11 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p.215 and students, p.215
Patriarchs and prophets, p.
12 Patriarches et prophètes, p. 440
459,460
Review and Herald, 28 février Review and Herald, 28 february
13
1882 1882
-461-
14 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p.334, 335. and students, p.334, 335.
Review and Herald, 28 fevrier Review and Herald, 28 February
15
1882 1882
16 Patriarches et prophètes, p. 687 Patriarchs and prophets, p. 707
Testimonies for the Church, vol. Testimonies for the Church, vol.
17
4, p 652 4, p 652
18 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p.340, 341 and students, p.340, 341
19 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p.224 and students, p 224
The Youth’s instructor, 4 mai The Youth’s instructor, 4 may
20
1893 1893
21 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers, Parents,
and students, p.321-324 and students, p.321-324
-462-
ICYIGWA CYA 83: UMUTEGO W’IBINEZEZA
Umutima wa kamere ushaka ibinezeza: Intekerezo za kimuntu
zihora zibogamiye mu binezeza no kwihimbaza. Imigambi ya Satani
ni ugushyiraho ibinezeza byinshi mu buryo bushoboka. Ashakisha
uko yabyutsa mu ntekerezo z’abantu irari nk’iry’ab’isi mu gukunda
kwinezeza, ku buryo bibagirwa agakiza k’imitima yabo. Gukunda
ibinezeza biranduza. Uwabyirunduriyemo akubita hirya no hino,
ashaka iteka ibyamunezeza bishya.1
Ibinezeza by’isi birayobya, kandi benshi batamba umubano
bafitanye n’ijuru, n’amahoro, urukundo n’umunezero bijyanirana
naryo, kubw’ibyo binezeza by’ubupfu. Ariko ibyo bintu bishimiraga
bidatinze ntibiba bikibanezeza cyangwa ngo bibanyure.2
Amamiliyoni y’abantu baba ahari ibinezeza: Muri iki gihe
cy’amateka y’isi, tubona gushakisha ibinezeza ubudatuza. Ahantu
hose haganje ubusambanyi no kwishyira ukizana. Imbaga y’abantu
banyotewe n’ibinezeza. Intekerezo zihinduka izidafite icyo zimaze
kandi zikangirika kuko zitamenyereye kwibwira, no gusoma.
Ibyiyumviro bipfuye ni gikwira muri iki gihe. Imana ishaka ko buri
mutima wose witoza, utunganywa, waguka kandi ukabonera. Ariko
kenshi twanga kwakira ubumenyi bw’agaciro ahubwo
tukabisimbuza ibirangaza bigezweho n’ibinezeza bidafite icyo
bimaze.3
Ibinezeza bikurura byo muri iki gihe cyacu bibata intekerezo
z’abagabo n’abagore ariko cyane cyane iz’urubyiruko mu kwivovota
kurenze urugero, bikamūra imbaraga z’ubutaraga byihuse cyane
kuruta kwiga no gukoresha imbaraga z’umubiri; kandi ibirenzeho
bigabanya ubwenge kandi bikangiriza kwiyumvisha kwabo.4
Abasore bakururwa n’umuvumba rusange. Iyo bakunda
ibinezeza, baba bugururiye amarembo ibishuko byinshi.
Birundurira mu gusekeshwa n’ibitagira umumaro no
gukwenkwenukishwa n’iby’ubupfu, bava mu binezeza bimwe bajya
mu bindi, kugeza ubwo babura icyifuzo n’ubushobozi bwo kubaho
ari ingirakamaro. Kwiyumvamo iby’umwuka birakonja n’ubuzima
bw’iby’umwuka bwabo bugashonga ndetse bukijima. Ubushobozi
bwiza bw’umutima, ibintu byose bhuza umuntu n’iby’umwuka
buragabanuka.5
-463-
Abenshi mu bizera b’itorero bari mu bakunda ibinezeza:
Abenshi bagira ishyushyu ryo kugira umugabane mu b’isi,
bakiyandurisha kwinezeresha ibikino ijambo ry’Imana ribuzanya.
Uko ni ko bitandukanya n’Imana, bakishyira mu bakunda
umunezero wo mu isi. Ibyaha byarimbuye abariho mbere
y’umwuzure n’imidugudu yo mu kibaya biracyariho n’ubu. Ntibiri
mu bihugu by’abapagani gusa, si mu bantu biyita abakristo gusa,
ahubwo biri muri bamwe bavuga y’uko bategereje kuza k’Umwana
w’umuntu. Iyaba Imana yarikwiriye gushyira ibyo byaha imbere
yawe nk’uko bigaragarira imbere yayo, wakorwa n’isoni kandi
ukagira ubwoba.6
Kurarikira gusāmāra no kujya mu birori byo kwinezeza ni
igishuko n’umutego ku bwoko bw’Imana cyane cyane ku basore.
Satani ahora yiteguye ibintu byo gukurura ubwenge kugira ngo bwe
kwita ku mwiteguro w’ibintu bizaboneka mu gihe kigiye kuza.
Akoresha abakunda ibinezeza byo mu isi ngo abe ari bo bakomeza
gutera abantu gusāmāra , bakururira abatitonda gufatanya na bo
mu binezeza byo mu isi. Hariho imyiyerekano, ibyigisho n’ibirori
by’uburyo bwinshi cyane bigambiriye gutera abantu gukunda isi;
kandi binyuriye muri uko kwihuza n’isi, kwizera kuracogora.7
Satani umushukanyi kabuhariwe: Muri rusange, abasore
bifashe nk’aho igihe cy’agaciro kenshi, igihe cy’imbabazi tugifite ari
igihe cyo kwiruhukira, no kwibera mu isi binezeresha ibikino
by’urwenya byo hirya no hino. Satani yashyizeho umwete mwinshi
wo kubatera gushakira umunezero mwinshi mu bikino byo mu isi,
kandi ngo bikirishe kwerekana y’uko ibyo bikino ntacyo byangirije,
ko ari byiza ndetse ko bifitiye ubuzima n’akamaro.8
Satani agaragaza inzira yo gukiranuka nk’igoranye, mu gihe
inzira y’ibinezeza by’isi yuzuye indabo. Kugira ngo areshye
urubyiruko, yambika isi n’ibiyirimo amabara arabagirana kandi
ashukana. Ariko ibinezeza by’isi bishira bidatinze kandi ibyabibwe
bigomba no gusarurwa.9
Ni umushukanyi n’umuriganya w’umuhanga nk’uko izina rye
riri. Atega imitego yaboshywe neza isa nk’aho ntacyo itwaye, ariko
iteganywe ubucakura bukomeye kugira ngo ifate abasore
n’abatagira amakenga.10
-464-
Uburezi budindizwa no gukunda ibinezeza: Ababyeyi bakora ifuti
rikomeye cyane igihe bashyigikira abana babo, uhereye bakiri bato kujya
mu biterane by’ab’isi: batinya ko bazaba injiji mu gihe batazashobora
kwakirwa no gucudika n’abakunda ibinezeza; yemwe no mu gihe bari
mu gihe cyo kwiga, babemerera kujya mu birori no kwifatanya n’ab’isi.
Ariko iryo ni ifuti rikomeye. Muri ubwo buryo abana biga gukora ikibi
vuba cyane kuruta uko biga ubumenyi bwo ku ishuri; intekerezo zabo
zikuzuramo ibitagira umumaro, kandi muri icyo gihe, gukunda ibinezeza
birimikwa ku buryo bitakibashobokera kwakira ubumenyi bw’ibanze bwo
mu ishuri. Ibyo umutima wabo ukunda biba bigabanijemo imigabane
ibiri, uwo gukunda kwiga n’uwo gukunda ibinezeza, kandi kubera ko
gukunda ibinezeza kwiganza, [524] iterambere ry’ubumenyi bwabo rigenda
buhoro buhoro.11
Nk’isirayeri ya kera, abakunda ibinezeza bararya, bakanywa
maze bagahagurutswa no gukina. Ni umunezero watewe no kurya
ukavuyarara n’umunezero w’ubupfu. Muri ibyo byose, abasore
bakurikiza urugero rw’abanditsi b’ibitabo bashyizwe mu biganza ngo
babyige. Ikibi kurushaho, ni ingaruka zihoraho z’ibyo binezeza ku
mico yabo.12
Kwirengagiza ubutumwa buheruka bw’Imana:Ubwo igihe cy’imbabazi
cyari kirangiye, abantu bariho mbere y’umwuzure birunduriye mu bikorwa
byo kwinezeza byose. Abari bafite ubutware bashyize umwete mu
gukururira intekerezo z’abantu mu kwishimisha no kwinezeza, kugira ngo
hatagira n’umwe utekereza kuri uwo muburo uheruka. Mbese ibyo
ntitubibona muri iki gihe cyacu? Mu gihe abagaragu b’Imana barimo
kutubwira ko iherezo rya byose riri bugufi, isi ihugiye mu kwishakira
ibinezeza n’ibirangaza. Hari ibikurura abantu bigatuma batita ku Mana
ndetse bikababuza gushaka ukuri kandi ariko konyine kubasha kubakiza
kurimbuka kwegereje.13
Abakomeza isabato bazasuzumwa kandi banageragezwe: Abasore
bakomeza isabato bakuruwe n’isi bazasuzumwa kandi bageragezwe.
Akaga ko mu minsi y’imperuka karatwugarije kandi igeragezwa abantu
benshi batiteguye ririndiriye urubyiruko. Urwo rubyiruko ruzashyirwa mu
bintu biteye ubwoba cyane kandi impamvu zo kwizera kwabo bazasabwa
kuzisobanura. Bavuga ko bategereje kugaruka k’umwana w’umuntu ariko
benshi muri bo icyitegererezo cyabo gisa ni icy’abatizera. Banze kureka
mu isi ahubwo bihuza nayo bifatanya n’abandi mu [525] gusohoka no kujya
mu bindi binezeza bitandukanye nyamara nubwo bavuga ko nta kibi
kibirimo. Ariko ibyo binezeza nibyo bibatandukanya n’Imana kandi
bikabahindura abana b’isi…
-465-
Imana ntifata uwinezeza nk’umwigishwa wayo. Abiyanga
bonyine, bakabaho imibereho yoroheje, iciye bugufi kandi yera abo
nibo bigishwa ba Yesu nyakuri. Abameze batyo ntibanezezwa no
kuganira ibiganiro bipfuye, byanduye n’abakunda isi.14
Ikintu cy’ingenzi: Reka he kugira n’umwe wibwira ko ibinezeza
ari ingenzi kandi ko gutandukana n’umwuka wera mu masaha
yahariwe ibinezeza byo kwikunda ko bigomba gufatwa mu buryo
bworoheje.Imana ntishaka ko yisekerwa. Reka buri musore wese na
buri mukobwa wese yibaze ibi bibazo: “Mbese mfuye uyu munsi
naba niteguye? Mbese umutima wanjye waba witeguye kuzuza
inshingano Uwiteka yanshinze gukora ubwanjye?15
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents, and students, Parents, and students,
p.337 p.337
Review and Herald, 29 Review and Herald, 29
2
Janvier 1884 January 1884
Review and Herald, 6 Review and Herald, 6
3
Decembre 1881 December 1881
Health reformer, Décembre Health reformer, December
4
1872 1872
5 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the
Vol. 3, p.391 Church, vol.9 P 90
6 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 5, p. 218 vol. 5, p. 218
7 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents, and students, Parents, and students,
p.325 p.325
8 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 1, p. 501 2 3 vol. 1, p. 501
456
-466-
9 The Youth’s instructor, 1er The Youth’s instructor, 1er
janvier1907 janvier1907
10 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents, and students, Parents, and students,
p.325 p.325
11 The Youth’s instructor, 27 The Youth’s instructor, 27
Juillet 1893 July 1893
12 Testimonies for the Testimonies for the Church,
Church, vol. 8, p. 66 vol. 8, p. 66
Patriarches et prophètes, p. Patriarchs and prophets, p.
13
78 103
14 Counsels to Teachers, Counsels to Teachers,
Parents, and students, Parents, and students,
p.327,328. p.327,328
15 The Youth’s instructor, 14 The Youth’s instructor, 14
août1906 août1906
-467-
ICYIGWA CYA 84: KUYOBORA ABAKIRI BATO MU BIRUHUKO
BYABO
Gusuzugura amahame: Ababyeyi b’abakristo barekera abana
babo umudendezo maze bakihitiramo iby’isi. Bugururira amarembo
ibinezeza kandi bari barabibujijwe n’amahame.1
Yemwe no ku babyeyi b’abakristo hagaragara impuhwe zirenze
ku birebana n’ibinezeza. Bemeye amabwiriza y’isi; bisanishije
n’ibitekerezo rusange ko abana bakiri bato n’ingimbi ubuzima bwabo
bakwiriye kubumarira mu bunebwe, mu binezeza byo kwikunda no
mu by’ubupfu bidakabakaba imitimanama. Mu gukora batyo,
bakanguye gukunda ibinezeza byangiriza, abana n’abasore
bakishimira mu gukangurwa gusa gutyo, maze ntibongere guha
agaciro inshingano z’ingenzi kandi z’ingirakamaro mu buzima.
Babaho mu buzima buri hafi kumera nk’ubw’inyamaswa.
Ibitekerezo byabo ntibyerekezwa ku Mana no ku kuri kw’iteka ryose,
ahubwo bazerera hirya no hino nk’ikinyugunyugu cyo mu cyi.
Ntibakora nk’ibiremwa bitekereza bigomba gupima ubuzima bwabo
ku bw’Imana, yo bakesha kubaho kwa buri munota wabo.2
Umugore agomba gushaka kandi akayobera ibinezeza: Aho
kugira ngo umugore yitarure abana be, kugira ngo atabangamirwa
n’urusaku batera bitewe n’ibintu bitandukanye basaba,
azasobanukirwa ko igihe cye azaba agikoresheje neza, mu gihe
yakoroshya kandi agahugenza intekerezo ze zikora kandi ziburagijwe
akoresheje imikino imwe n’imwe cyangwa imirimo mito inejeje.
imihati ye n’igihe cye bizagororerwa byuzuye ku buryo azagerageza
gutekereza ibinezeza yaha abana be.
Abana bakunda kubana n’abandi. Muri rusange, abana
ntibashimishwa no kuba bonyine. Umugore agomba kumenya ko,
igihe kirekire, igihe bari mu rugo bagomba kuba mu cyumba ari mo.
Ashobora kubahanga amaso kandi agashyira kuri gahunda ibibazo
byabo bitandukanye igihe bamwiyambaje; gukosora akamenyero
kabo kabi no kugaragaza kwikunda ,irari n’uburakari no kuyobora
intekerezo zabo mu nzira nziza. Abana bibwira ko ikibanejeje, kiba
kinashimishije na nyina, kandi ni ibisanzwe ko bajya kumureba
igihe bafite utubazo duto duto. Bityo, agomba kuba maso kugira ngo
adakomeretsa umutima wabo woroshye, atitaye ku bibababaje
cyangwa yanze guhungabanywa n’utwo tubazo dutoya. Ibisa nk’aho
bidafite agaciro mu maso ye, biba bifite agaciro gakomeye mu maso
-468-
y’abana. Kandi inama n’umuburo utanzwe mu gihe gikwiriye,
bishobora kugira agaciro gakomeye.3
Ntukange ibinezeza bitarimo icyaha: Kubwo kubura igihe
cyangwa ibitekerezo, ababyeyi benshi babuza abana babo ibinezeza
byiza, mu gihe intoki zabo n’amaso yabo binaniwe bikora ubudatuza
umurimo wo kuboha ibitambaro bitazagira icyo bimara, usibye
kubyutsa ubwibone n’ibibi muri iyo mitima y’abana. Mu gihe bazaba
bakuze, bazagaragaza imbuto z’ibyo bigishijwe binyuriye mu
bwibone bwabo no gusuzugura ibyera. Abo bagore bababazwa
n’amafuti y’abana babo ariko ntibamenye ko bari gusarura ibyo
babibye.
Abandi ntibagira ukuri mu buryo bagira bwo kurera abana babo.
Rimwe na rimwe babemerera ibintu bibi, ubundi bakabangira ibinezeza
byiza bizuzuza mu mitima yabo mito umunezero. Aho ntibaba bigannye
Kristo, we wakundaga abana, wabategaga amatwi kandi akisanisha na
bo mu binezeza byabo no mu bibababaza.4
Uburyo Madame White yakumiraga abana be: Igihe abana
bansabye kujya mu rugaga cyangwa mu ishyaka runaka ryo gukina
mujye mubabwira muti: “Simbakundira ko mugenda, bana
nimwicare hasi aha, mbabwire impamvu. Ndakora umurimo wo
kuzababeshaho iteka, kandi ndakorera Imana, Imana yarabampaye
kandi irabanshinga. Mpagaze mu mwanya w’Imana mbarera. Bana
banjye; ni cyo gituma mbarinda kuko nzababazwa ku munsi
w’Imana. Mbese murashaka ko izina rya nyoko ryandikwa mu bitabo
byo mu ijuru ko yananiwe gukorera abana be inshingano ye,
ko yakundiye umwanzi kwinjira agakora umurimo nkwiriye gukora?
Bana banjye, ngiye kubabwira inzira ikwiriye iyo ari yo, maze niba
mushaka kureka ibyo nyoko abigisha maze mukigira mu nzira
y’ibibi, nyoko azahagarara nta kibi kimuriho, ariko mwebweho
muzababazwa n’ibyaha byanyu ubwanyu.”
Uko ni ko nagenjereje abana banjye, kandi igihe nabaga
ntararangiza, barariraga bakambwira bati: “Mbese ntiwadusabira?”
ntabwo nigeze nanga kubasabira. Napfukamye iruhande rwabo,
ndabasabira. Hanyuma naragiye mpendahenda Imana ijoro ryose
ngeza ku gasusuruko, ngirango ibinezeza by’umwanzi bidohoke
kandi naranesheje. Nubwo byatumye nkora ijoro ryose nyamara
niyumvishemo ko nishyuwe cyane igihe abana banjye bamfashe ku
ijosi bakambwira bati: “Mama, turanezerewe cyane kuko
utadukundiye kugenda igihe twabishakaga.Noneho tubonye y’uko
-469-
byajyaga kutubera icyaha.”Babyeyi, ng’uko uko mukwiriye gukora
mubikomeje. Ukwiriye gukora uyu murimo niba wiringiye gukiriza
abana bawe mu bwami bw’Imana.5
Ikibazo cy’ingimbi ziruhanije: Hakurikijwe uko isi iteye muri iki
gihe, ntibyoroshye guha abana bawe uburezi no kubigisha
hakurikijwe amahame y’ukuri ya Bibiliya. Banga ibibarwanya byose,
bakunda kwishyira ukizana nk’uko bashaka. By’umwihariko hagati
y’imyaka icumi na cumi n’umunani babona ko nta ngorane bahura
nazo igihe bari kumwe n’inshuti zabo. Ariko ababyeyi bafite
inararibonye bashobora kubibonamo akaga. Bazi neza imiterere ya
buri mwana wabo kandi bazi icyo uko gucudika gushobora
kubatwara; niba bahangayikishijwe n’agakiza kabo,
bazabatandukanya n’ibyo binezeza bireshya.6
Kubitaho by’umwihariko birakwiriye nyuma yo kwihana: Igihe
abana bahisemo kwitandukanya n’ibinezeza by’isi no guhinduka
abigishwa ba Kristo, mbega ukuntu ababyeyi bari maso kandi
bakiranuka bumva bakuweho umutwaro! Bityo, ntibagomba
gucogora kuba maso. Abo bana baba batangije urugamba barwanya
icyaha n’irari ribi ryo mu mutima kandi bakeneye mu buryo
bwihariye inama n’uburinzi by’ababyeyi babo.7
Ibanga ryo kurinda abana ibikurura by’isi: Mbega ukuntu ababyeyi
benshi bataganyishwa kandi ntibanihishwe no kubona abana babo nta
kibakururira kuba i muhira kandi ntibanashobore no kuhabarindira!
Uhereye mu bwana bwabo, bifuza gushyikirana n’abanyamahanga,
kandi iyo bamaze gukura, bitandukanya n’abo bibwira ko bari barabaye
imbata zabo, kandi batihanganiraga ibitabanezeza; ntibite ku
masengesho ya nyina no kunama za se. Turamutse tubishakishije neza,
twasanga icyaha kiri ku babyeyi babo. Ntibagize urugo rwabo uko
rwakagombye kuba, rureshya, runejeje, rurabagiranamo amagambo
y’ubugwaneza, indoro y’urukundo n’urukundo nyakuri.
Ibanga ryo gukiza abana banyu rihishe mu kugira urugo rutuje
kandi rureshya. intege nke z’ababyeyi si zo zirehereza abana ku
Mana cyangwa ku muryango; ahubwo bizaterwa no gushikama no
kugira icyitegererezo cyera, mu kubarera no kubigisha mu nzira
nziza. Ibyo ni byo bizakiza abana benshi kujya mu irimbukiro.8.
-470-
Ni inshingano y’ababyeyi kurinda amajya n’amaza y’abana babo.
Bashobora kubibumvisha binyuriye mu kubagaragariza amahirwe
abareshya aba mu muryango, no kubereka ko ababyeyi babitayeho.
Umugabo n’umugore bagomba guhindura urugo rwabo rwiza kandi
rurimo umutekano.9
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE MU
MU GIFA- CYONGE-
RANSA REZA
1 Manuscrit 119,1899 Manuscript 119,1899
The Youth’s instructor, 20 juillet
2 The Youth’s instructor, 20 July 1893
1893
3 Solemn Appeal, p. 136, 137 Solemn Appeal, p. 136, 137
4 Ministère de la guérison, p. 328, Ministry of healing p 389,390
329 (Rayons de santé, p. 47)
5 Manuscrit 70, non daté Manuscript 70, Undated
Counsels to Teachers, Parents, and Counsels to Teachers, Parents, and
6
students, p.327 students, p.327
Counsels to Teachers, Parents, and Counsels to Teachers, Parents, and
7
students, p.327 students, p.327
Review and Herald, 9 décembre
8 Review and Herald, 9 December 1884
1884
9 Testimonies for the Church, vol. 1, Testimonies for the Church, vol. 1, p.
p. 400, 401 400, 401
-471-
UMUGABANE WA 18:
UZABONA
INGORORANO YAWE
-472-
ICYIGWA CYA 85: INGORORANO ZA NONE N’IZ’AHAZAZA
Ingororano ikomeye yazigamiwe ababyeyi bakiranuka: Iyaba
ababyeyi bahaga abana babo uburezi bwiza, nabo ubwabo
bakabonye ingororano mu kubona imbuto z’imihati yabo ku bana
babo ari zo imico isa n’iya Kristo. Umurimo ukomeye bakorera
Imana, ni uwo kwereka isi, urugero rw’umuryango ufite gahunda
n’ikinyabupfura, udatinya Imana gusa ahubwo uyubaha kandi
ukayihesha icyubahiro binyuriye mu cyitegererezo cyawo ku yindi
miryango; muri ibyo baba bamaze kwakira ingororano zabo.1
Babyeyi b’abakristo, mufite inshingano yo kuyobora intambwe
z’abana banyu no mu by’iyobokamana. Niba bakunda Imana
by’ukuri, bazabubaha namwe, kandi bazabaha umugisha kubwo
kubitaho n’ubunyangamugayo mwabagaragarije mukoma mu
nkokora ibyifuzo byabo no kutumvira ubushake bwabo.2
Igihe imbuto y’ukuri ibibwe hakiri kare mu mutima kandi
ikitabwaho byitondewe, ushobora kwitega ingororano.3
Ababyeyi bagomba gukorera kuzabona umusaruro w’ahazaza.
Mu gihe babiba barira kandi bakaba bafite impamvu nyinshi
zabatera gucika intege, bagomba gusengana umwete. Gukeka ko
umusaruro uzatinda kandi ukazaza ari muke, ntibyakagombye
kubabuza kubiba imbuto yabo. “Nyanyagiza imbuto yawe ku mazi
menshi” ubyaza umusaruro buri kanya kose witeza imbere kandi
ukorera ibyiza abana bawe. Umurimo nk’uwo ntuzaba imfabusa. Mu
gihe cy’isarura, ababyeyi benshi bakiranuka bazishima babonye
imiba.4
Toza abana bawe iby’ubwenge n’uburezi bw’umwuka.
Mukomereshe intekerezo zabo amahame ashikamye kandi yera. Mu
gihe mufite umwanya, mushireho urufatiro ruzabagira abagabo
n’abagore bakwiriye iryo zina. Muzagororerwa inshuro ijana.5
Ababyeyi bazubahwa n’abana bateguriwe ijuru: Mu ijambo
ry’Imana tuhasanga imiterere nyakuri y’umuryango unezerewe
n’umugore uwuyobora: “Abana be barahaguruka bakamwita
Nyiramugisha, n’umugabo we na we aramushima.” Ni ishimwe
rikomeye ringana iki umuyobozi w’urugo yakwifuza rirenze iri
ryagaragajwe? 6
-473-
Niba umugore ari we nyina w’abana akwiriye iryo zina,
yishingikiriza ku Mana ngo imuhe imbaraga n’ubutabazi, kandi niba
ashakana ubwoba n’ubwenge uko yakuzuza inshingano Zayo za buri
munsi, umutima w’umugabo uzaboherwa ku we, kandi azabona
abana be babaye abagabo n’abagore bakuze, bafite imbaraga
z’ubwenge zizababashisha gukurikiza icyitegererezo cye.7
Umugore uremerejwe n’umurimo n’amaganya agomba kubonera
akanyabugabo mu gitekerezo cy’uko buri mwana wese warerwanwe
gukiranuka, kandi agashyirwamo umurimbo w’imbere w’intekerezo
zituje kandi z’amahoro, ko azaba yiteguye kwinjira mu ijuru aho
azarabagiranira mu bikari by’Umwami.8
Umunezero w’ijuru ugomba gutangirira mu rugo: Intera
itandukanya ijuru n’isi ntiruta iy’igihe abungeri bumvaga indirimbo
y’abamarayika. Nk’uko byari biri kera igihe abantu bo mu miryango
iciye bugufi kandi yoroheje bahuraga n’abamarayika ku manywa
y’ihangu, bakaganirira n’intumwa zivuye mu ijuru mu mirima,
umuntu akomeza gukenera ubufasha bw’ijuru. Ijuru rishobora
kutwegera twebwe abanyura mu nzira ziruhije z’ubuzima!
Abamarayika bavuye mu bikari byo mu ijuru, bazayobora intambwe
z’abubaha amategeko y’Imana.9
Ubuzima tugirira hano ku isi ni intangiriro y’ubwo tuzagirira mu
ijuru. Uburezi bukorerwa hano ku isi, ni ukwimenyereza amahame
yo mu ijuru; umurimo dukora mu buzima bwo ku isi ni umwitozo
wo kuzakora umurimo wo mu ijuru. Icyo turi cyo kuri ubu, haba mu
mico no ku murimo wera, ni igicucu cy’uko tuzaba muri icyo gihe.10
Umurimo ukoranywe umutima ukunze uzagira ingororano
ikomeye. “Nuko so ureba ibyiherereye azakugororera” imico yacu
ikomoka mu kubaho tugengwa n’imbaraga y’ubuntu bwa Kristo.
Umutima ugenda ugarurwamo buhoro buhoro bwa bwiza bwa
katanga ka mbere. Imico ya Kristo turayihabwa maze ishusho
y’Imana ikongera kuturabagiranamo. Mu maso h’abagabo n’abagore
bagenda bakorana n’Imana, harabagiranishwa n’amahoro y’ijuru.
Bakikijwe n’umwuka wo mu ijuru. Ku bafite imitima imeze ityo,
ubwami bw’Imana bwamaze gutangira, bafite umunezero wa Kristo,
umunezero wo kubera ab’isi isoko y’umugisha. Umwigisha yabahaye
icyubahiro cyo kubakira mu murimo we no kubemerera gukora mu
izina rye.11
-474-
Bose bagomba kuba biteguye kuba mu muryango w’ijuru:
Imana ishaka ko umugambi w’ijuru ushyirwa mu bikorwa kandi ko
ubumwe na gahunda y’ijuru biyobora muri buri muryango, muri
buri torero no muri buri kigo. Iyaba urukundo rwarahinduye
rubanda, twakabonye umusaruro w’amahame ye ahanitse mu
bugwaneza, mu rugwiro no mu rukundo rwa gikristo byagaragarira
mu bacunguwe na Kristo. Ihinduka ry’ibyumwuka ryagaragarira mu
miryango yacu, mu bigo byacu no mu matorero yacu. Igihe iryo
hinduka rizagerwaho ibyo bigo bizaba ibikoresho Imana
izanyurizamo umucyo wayo ngo ugere mu isi; bityo, binyuriye mu
kwigishwa n’uburezi bukomotse mu ijuru, bizategurira abagabo
n’abagore kuba mu muryango w’ijuru.12
Ingororano ku munsi ukomeye uheruka: Mubyo mukorera abana
banyu byose, mwifashishe imbaraga zose z’Imana. Binyuriye mu
masengesho mubaragize Umukiza. Mukorane umwete mutarambirwa,
mubakorera. Imana izabumva kandi izabireherezaho. Noneho ku munsi
ukomeye uheruka, uzahagararana nabo uvuga uti: “Ndi hano, n’abana
Imana yampaye.”13
Igihe Samweli azahabwa ikamba ry’ubwiza, azarirambika ku
ntebe y’ubwami kugira ngo yubahe Imana kandi azashimana
umunezero ko iryo kamba yambitswe ry’ubwiza budapfa
arikesha gukiranukaa kwa nyina mu nyigisho, binyuriye mu buntu
bwa Kristo.14
Umurimo w’ababyeyi b’abanyabwenge ntuzahabwa agaciro
n’ab’isi; ariko ku munsi w’urubanza, igihe ibitabo bizabumburwa,
uzagaragara nk’uko Imana iwubona kandi imbere y’abantu
n’abamarayika, azahabwa ingororano. Bazasobanukirwa ko
umwana warezwe neza yabaye isōko y’umucyo mu isi. Kurema
imico ye byasabye amarira menshi, guhangayika no kurara
amajoro nta kugoheka; ariko uwo murimo ababyeyi bawu-koranye
ubwenge, bityo ababyeyi bazabwira na Databuja iri jambo rigira riti:
“ Nuko nuko!”15
Urwandiko rw’inzira rukwemerera kuba mu bikari
by’umwami: urubyiruko n’abana bato nibigishwe kwihitiramo iyo
kanzu ya cyami yadodewe mu ijuru ari yo “Mwambaro wera
urabagirana”, uwo abera bose bo mu isi bazambara. Iyo kanzu ni
ikimeyetso cy’imico ya Kristo itagira ikizinga, ihabwa buri muntu
wese ku buntu. Ariko abawemera bose, bazawakira kandi
-475-
bawambarire hano ku isi. Abana ni bigishwe ko iyo bugururiye
imitima yabo kwakira imigambi iboneye yuje urukundo, kandi
bakora ibikorwa byiza by’urukundo mu gufasha baba biyambika
umwambaro mwiza w’imico ya Kristo. Uwo mwambaro uzabaha
ubwiza ndetse n’igikundiro hano ku isi kandi ubababere urwandiko
rw’inzira ruzabinjiza mu rurembo rw’Umwami. Isezerano rye ni iri
ngo: “Bazagendana nanjye, bambaye imyenda yera kuko
babikwiriye.” 16
Ikaze rizahabwa abacunguwe: Nuko mbona umubare munini
w’abamarayika bakuye amakamba arabagirana muri urwo
rurembo, uwera wese yagenewe ikamba rye ryanditsweho izina rye.
Igihe Yesu yahamagazaga ya makamba, abamarayika
barayamuzaniye, maze Yesu mwiza akoresha ukuboko kwe
kw’iburyo atangira kwambika abera ya makamba. Nuko
abamarayika bazana inanga nk’uko bazanye ya makamba maze
Yesu aziha abera bose. Umumarayika wari uyoboye atangira
gucuranga, maze amajwi yose bayahanika basingizanya
umunezero kandi bashima, kandi buri wese yacuranganaga imirya
y’inanga ubuhanga, maze humvikana urusobe rw’amajwi aryoheye
amatwi kandi atunganye rwose.
Maze mbona Yesu ayoboye abacunguwe aberekeza ku marembo
y’umurwa, Yesu yakoze ku rugi maze rukinguka rwikaraga .ku
mapata yarwo arabagirana, nuko asaba ishyanga ryakurikije ukuri
kwinjira Muri uwo murwa hari harimo ibintu byose binyuze amaso,
ahantu hose bahabonaga ikuzo ritangaje, nuko Yesu yitegereza
abera yacunguye mu maso habo harabagiranaga ikuzo; maze ubwo
yakomezaga kubitegereza, amaso yuzuye urukundo avuga n’ijwi
ryiza rigororotse ati: “Ndabona umurimo w’ubugingo bwanjye, none
ndanyuzwe. Iri kuzo rihebuje ni i ryanyu ngo muryishimire iteka
ryose, imibabaro yanyu irarangiye, urupfu ntiruzabaho ukundi, nta
gahinda, nta gutaka cyangwa kuribwa bizongera kubaho.” Nabonye
abacunguwe bose bunama barambika amakamba yabo arabagirana
ku birenge bya Yesu.
Ubwo ikiganza cye cyuje urukundo cyongeraga kubahagurutsa,
bafashe inanga zabo z’izahabu maze ijuru ryose baryuzuza umuziki
mwiza wabo n’indirimbo zo gusingiza Umwana w’intama…Nta rurimi
rwabasha gusobanura uko mu ijuru hameze. Iyo ntekereje kuri ibi
byose ndatangara kubera gutwarwa n’ubwo bwiza buhebuje n’ikuzo
ritavugwa, ndambika ikaramu hasi maze nkarangurura ijwi mvuga
-476-
nti: “Mbega urukundo! Mbega urukundo rutangaje!” ururimi
ruhebuje izindi ntirwashobora gusobanura ikuzo ry’ijuru cyangwa
uburebure butagereranywa bw’urukundo rw’Umukiza.17
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO
MU GIFARASA BYAKORESHEJWE MU
CYONGEREZA
1 Review and Herald, 17 novembre Review and Herald, 17
1896 November 1896
2 Témoignage pour l’Eglise, Vol. 1, Testimonies for the church vol 1
p.171 p 403
3 Counsels to Teachers, Parents, and Counsels to Teachers, Parents,
students, p.144 and students, p.144
Review and Herald, 30 août 1881 Review and Herald, 30 august
4
1881
5 Counsels to Teachers, Parents, and Counsels to Teachers, Parents,
students, p.131 and students, p.131
Health Reformer, décembre 1877 Health Reformer, December
6
1877
7 Signs of the times, 29 novembre Signs of the times, 29 November
1877 1877
Testimonies for the Church, vol. 3, Testimonies for the Church, vol.
8
p. 566 3, p. 566
9 Jésus-Christ, p. 33 Desire of ages p 48
10 Education, p. 311 Education, p. 307
11 Jésus-Christ, p. 301, 302 Desire of ages p 312
Testimonies for the Church, vol. 8, Testimonies for the Church, vol.
12
p. 140 8, p. 140
13 Manuscrit 114, 1903 Manuscript 114, 1903
14 Good health, mars 1880 Good health, mars 1880
15 Signs of the times, 13 juillet 1888 Signs of the times, 13 July 1888
16 Education, p. 254, 255 Education, p. 254, 255
17 Premiers écrits, p.289 Early writings p 288,289
-477-
ICYIGWA CYA 86: UBUZIMA BWO MU RUGO RWA EDENI
Edeni igomba kuvugururwa: Umurima wa Edeni wagumye ku
isi igihe kirekire cyane nyuma y’aho umuntu yabujijwe kongera
kunyura mu tuyira twayo duteye ubwuzu. Umuntu wacumuye
yemerewe kuzajya yitegereza gusa aho yahoze atujwe ariko
amarembo y’aho yari arinzwe n’abamarayika. Aho, abakerubi bari
ku irembo rya Paradizo, hagaragaraga ikuzo ry’Imana. Aho niho
Adamu n’urubyaro rwe rwazaga kuramiriza Imana. Ni ho kandi
bavugururiye indahiro zabo zo kumvira itegeko bagomeye bigatuma
bacibwa muri Edeni. Igihe ibicumuro byuzuraga ku isi, kandi ubwo
ubugome bw’abantu bwatumaga barimburwa n’umwuzure,
ukuboko kwari kwarashyizeho Edeni ni ko kwayikuye ku isi. Ariko
ku iherezo, ubwo ibintu byose bizahinduka bishya, ubwo hazabaho
“Ijuru rishya n’isi nshya” [ Edeni ] nayo ni bwo izavugururwa
igarurwe irimbishijwe biruta ibya mbere.
Nuko rero, abakomeza amategeko y’Imana bazahabwa
imbaraga yo kudapfa nibegera igiti cy’ubugingo; kandi ibihe n’ibihe
abazatura muri iyo si izira icyaha bazabona muri ubwo busitani
bunejeje, umusogongero w’imirimo y’Imana yo kurema izira
amakemwa itigeze kugerwaho n’umuvumo w’icyaha bibonere uko
isi yose yari kumera, iyo umuntu aza kuzuza umugambi utangaje
w’Umuremyi.1
Umugambi ukomeye w’agakiza ugarura isi mu buryo bwuzuye maze
ikongera kungwa n’Imana. Ibyari byarazimiye kubera icyaha byose
byaragaruwe. Si umuntu wenyine ahubwo n’isi yaracunguwe, kugira ngo
ibere Imana ubuturo bw’iteka ryose. Satani yarwanye intambara mu
myaka ibihumbi bitandatu kugira ngo agumane isi mu maboko ye. None
ubu umugambi shingiro Imana yari ifitiye isi ikiremwa urasohojwe. “Abera
b’isumba byose bazahabwa ubwo bwami babuhindure bube ubwabo iteka
ryose.” 2
“Gucungurwa kw’abo Imana yikūbitiye”: Umugambi w’ibanze
Imana yari ifite irema isi, ugerwaho mu gihe ihindutse ubuturo
bw’iteka bw’abacunguwe. “Abacunguwe bazaragwa isi, kandi
bazayibamo iteka ryose”. Hashize igihe kirekire, abera bahagizwa
n’uko inkota ityaye yabujije abakurambere bacu kwinjira mu
ngombyi ya Edeni, noneho igihe kiraje “Cyo gucungura abo Imana
yikūbitiye.” isi yari yarahawe umuntu nk’ubwami bwe, akayegurira
-478-
mu biganza bya Satani kandi n’igihe kirekire amaze ayobowe n’uwo
mwanzi ukomeye, yagaruwe n’inama ikomeye y’agakiza.3
Ibyatakajwe na Adamu wa mbere bizagarurwa na Adamu wa
kabiri. Umuhanuzi Mika aravuga ati: “Nawe munara w’umukumbi,
musozi w’umukobwa w’i Siyoni, ubutware bwa mbere
buzakugarukira.” Pawulo na we yandika ku buturo bw’ahazaza
“bw’Uwiteka yazigamiye abo yikūbitiye akabacungura.” Imana
yaremye isi kugira ngo iyigire ubuturo bw’ibiremwa byera kandi
binezerewe. Uwo mugambi uzagerwaho, igihe izavugururwa
n’imbaraga z’Imana, kandi igakurwamo icyaha cyose n’imibabaro
yose, kandi igahinduka ubuturo bw’iteka bw’abacunguwe.4
Adamu yagaruriwe Paradizo ye ya kera: Nyuma yo kwirukanwa mu
murima wa Edeni, Adamu yagize imibereho yuzuyemo imibabaro
n’agahinda ku isi. Ikibabi cyose cyahungukaga kikagwa hasi, igitambo
cyose cyavushwaga amaraso, guhinduka kose kwabaga ku kiremwa cyose,
inenge yose yabonekaga ku butungane bw’umuntu, ibyo byose byajyaga
bimwibutsa icyaha yakoze. Yihebeshejwe cyane no kubona gukiranirwa
kumukomokaho gukomeza kwiyongera, maze nk’igisubizo cy’imiburo yari
yahawe, agahora yumva ibyaremwe byose bimushinja ko ari we
nyirabayazana. Yicishije bugufi kandi yihanganye, uwo mutwaro
w’igihano cyo gukiranirwa yawumaranye imyaka hafi igihumbi. Yihannye
icyaha cye abikuye ku mutima asigara yiringiye gusa Umukiza
wasezeranywe, maze apfana ibyiringiro byo kuzuka. Umwana w’Imana
yacunguye umuntu amuvana mu buhenebere bwe no gucumura kwe,
none ubu kubw’impongano Yesu yatanze, Adamu yasubijwe mu mwanya
yahozemo mbere.
Asābwe n’ibyishimo, arabukwa ibiti byamunezezaga, ari na byo
ubwe yajyaga asoromaho imbuto igihe yari akiri umuziranenge
kandi anezerewe. Abona imizabibu yajyaga Ahingira n’amaboko ye,
abona uburabyo bwiza yakundaga kubagarira, ibitekerezo bye
bigerageza kwiyibutsa ukuri kwabyo; asobanukirwa ko iyo ari Edeni
yongeye guhabwa ifite ubwiza burenze ubwo yari ifite ubwo
yayirukanwagamo. Umukiza amujyana ku giti cy’ubugingo, maze
asoroma ku mbuto zacyo zihebuje kandi amutegeka kuziryaho.
Adamu arebye ahazengurutse Umukiza abona imiryango ye myinshi
y’abacunguwe bahagaze muri Paradizo y’Imana. Nuko arambika
ikamba rye rirabagirana ku birenge bya Yesu, amugwa mu gituza
ahoberana n’Umucunguzi. Afata inanga y’izahabu, maze umurya
w’inanga w’indirimbo zo kunesha urangīra ijuru ryose: “Umwana
w’Intama watambwe kandi uriho ni we ukwiriye icyubahiro! Ni we
-479-
ukwiriye icyubahiro! Ni we ukwiriye icyubahiro!” Abo mu muryango
wa Adamu bose biyambura amakamba yabo, bayarambika ku
birenge by’Umukiza, barapfukama maze baramuramya.
Iryo huriro ryahamijwe na ba bamarayika bacuraga
umuborogo ubwo Adamu yacumuraga kandi bakongera kunezerwa
igihe Yesu yazamukaga mu ijuru amaze kuzuka, agasiga akinguriye
umuntu wese uzizera izina rye umuryango w’igituro ngo
atazaheramo. Noneho ubu biboneye uko umurimo wo gucungura
usohozwa, maze bahanikira icyarimwe indirimbo z’ishimwe.5
Amazu yateguriwe abagenzi bo mu isi: Gutinya kuraga
kubw’ahazaza umurage ugaragara ko ari uw’ibintu bihenze
byatumye benshi bagira ubwāka mu gukabya iby’umwuka ku kuri
kwihariye kuduhamagarira guhanga amaso ku buturo bwacu
bw’ahazaza. Kristo yasezeraniye abigishwa be ko agiye kubategurira
aho bazaba kwa Se. Abemera inyigisho z’Ijambo ry’Imana ntibazaba
injiji ku byerekeye ubuturo bwabo bwo mu ijuru… Akanwa
k’umuntu ntikashobora gusobanura neza ingororano
z’abakiranutsi. Ni bo bonyine gusa bazazibona kandi bazazimenya
by’ukuri. Nta bwenge bufite imbibi bwashobora gusobanukirwa neza
ubwiza bwa Paradizo y’Imana.
Mu byanditswe, umurage w’abacunguwe witwa “Igihugu”.
Umwungeri mvajuru azahayobora umukumbi we ku masōko
y’amazi y’ubugingo abeshaho. Igiti cy’ubugingo cyeraga imbuto buri
kwezi kandi amababi yacyo yakoreshwaga n’amahanga. Utugezi
duhoraho dufite amazi meza yarabagiranaga nk’isarabwayi twari
dukikijwe n’ibiti by’inganzamarumbu byateraga igicucu mu nzira
yateguriwe abacunguriwe Uwiteka.
Aho, ibibaya birebire byarimo udusozi duto twiza n’imisozi
y’Imana yari ifite udusongero tugenda dukurikirana. Muri ibyo
bibaya birimo amahoro n’impande z’iyo migezi ifite amazi abeshaho,
niho ubwoko bw’Imana, bwari bumaze igihe kirekire ari abagenzi
n’abimukira bazatura.6
Hari ubuturo ku bimukira bo ku isi, amakanzu yo gukiranuka
n’amakamba y’ubwiza n’imikindo y’intsinzi. Ibyatubuzaga amahoro
mu isi mu kuzuza ubushake bw’Imana bizasobanuka,
n’ibyatugoraga kubisobanukirwa, tuzabisobanukirwa. Ubwiru
bw’ubuntu buzahishurwa. Aho intekerezo zacu zifite igaruriro
zabonaga urujijo n’amasezerano atarujujwe, tuzahabona gahunda
-480-
itangaje. Tuzasobanukirwa ko urukundo rutagira akagero ari rwo
rwaduteye kugira ibigeragezo bibabaza cyane byo mu kubaho
kwacu. Igihe tuzasobanukirwa n’ubugiraneza bw’uwakoze byose
kugira ngo tumererwe neza, tuzuzurwa n’umunezero utavugwa
kandi twuzurwe n’ubwiza…
Twegereye igihugu cy’ijuru. Uwadukunze kugeza ubwo atanga
ubugingo bwe ku bwacu yaduteguriye umurwa.Yerusalemu nshya
ni umurwa uhoraho wacu. Nta mubabaro uzabaho ukundi mu
murwa wera w’Imana, nta majwi y’imiborogo azabayo ukundi, nta
ndirimbo z’ikiriyo zizongera kumvikana mu byiringiro byacu
byakomwe mu nkokora n’urukundo rwacu rukaba rutujujwe.
Bidatinze imyambaro y’ubugaragu izahindurwamo imyambaro
y’ubukwe. Bidatinze tuzabona kwambikwa ikamba k’Umwami wacu.
Abo ubuzima bwabo bwahishanywe na Kristo mu Mana, abarwanye
intambara nziza yo kwizera,bazarabigirana ubwiza bw’Umucunguzi
mu bwami bw’Imana.7
Amahirwe y’abacunguwe: Ijuru ni hantu h’igikundiro. Nifuza
cyane kujyayo ngo ndebe Yesu nkunda watanze ubugingo bwe ku
bwanjye, no kugira ngo mpindurwe mpabwe ubwiza bwe buhebuje.
Mbega uburyo mbuze ururimi rwasobanura iby’ubwiza bw’uwo
murwa ugiye kuza! Mfite inyota y’amasōko y’ubugingo atuma
umurwa w’Imana unezeza.
Imana yanyeretse indi mibumbe, nahawe amababa maze
umumarayika aranyobora ankura mu murwa, anjyana ahantu
harabagirana kandi heza bitangaje. Ibyatsi byaho byari bitoshye,
kandi inyoni zaho zaririmbaga indirimbo z’agahozo. Abaturage baho
bose barareshyaga, bari inziramakemwa, ari banini kandi ari
ab’igikundiro. Basaga na Yesu kandi mu maso habo
harabagiranishwaga n’ibyishimo byera, ibyo bikerekana
umudendezo n’umunezero biba aho hantu. Nabajije umwe muri bo
impamvu ari ab’igikundiro cyane kuruta kure abatuye iyi si,
yaranshubije ati: “Imibereho yacu yaranzwe no kumvira amategeko
y’Imana tudakebakeba, kandi ntitwigeze ducumura kubwo
kutumvira nk’ibyo abari mu isi.”… Ninginze umumarayika twari
kumwe ngo andeke nigumire aho hantu, sinashobora gutekereza
ibyo kongera kugaruka kuri iyi si y’umwijima. Hanyuma wa mu
marayika arambwira ati: “Ugomba gusubirayo, kandi nuba
indahemuka, wowe n’abandi ibihumbi ijana na mirongo ine na bine,
muzagira amahirwe yo gusura imibumbe yose maze mwirebere
imirimo y’intoki z’Imana.”8
-481-
Umuryango w’ijuru uhura n’umuryango w’isi: Aho mu isi
nshya, abacunguwe bazamenywa nk’uko na bo bamenywe.
Urukundo n’impuhwe Imana ubwayo yateye mu mitima y’abantu
ruzaba rubonye igihe gikwiriye kandi cyiza cyo gukoreshwa.
Kugirana umushyikirano utaziguye n’ibiremwa byera, uguhuriza
hamwe imibereho rusange n’abamarayika bahiriwe hamwe
n’abakiranukiye Imana mu bihe byose, bameshe amakanzu yabo
bakayejesha amaraso y’umwana w’intama, ipfundo ryera
rifatanyiriza hamwe “Umuryango wose wo mu ijuru n’uwo mu isi.”
ng’ibyo ibyari ibyiratwa by’abacunguwe.9
Abacunguwe nta rindi tegeko bazagira usibye iry’ijuru. Bazagira
umuryango unejeje kandi wunze ubumwe, bazambara guhimbaza
no gushima. Noneho bazaririmba indirimbo yo mu ruturuturu,
kandi abana b’Imana bose bazarangurura amajwi yabo y’ibyishimo
mu gihe Imana na Kristo bazavugira rimwe bati: “Nta cyaha
kizabaho ukundi ndetse n’urupfu.” 10
Igikorwa cy’uwo munezero wo mu ijuru ( kugaruka kwa Yesu),
twebwe abari ku isi cyatugejejeho ijwi ry’aya magambo meza
yavuzwe na Kristo ngo: “Ndazamutse ngiye kwa Data ari we so, kandi
ku Mana yanjye ari yo Mana yanyu.” Umuryango wo mu ijuru n’uwa
hano ku isi ni umwe, Umukiza yazamutse mu ijuru ku bwacu kandi
ariho ku bwacu. “ Nicyo gituma abasha gukiza rwose abegerezwa
Imana na we, kuko ahoraho iteka ngo abasabire.”11
Isezerano ritinze ariko ry’ukuri: Twategereje igihe kirekire
kugaruka k’Umucunguzi wacu. Ariko nta wuzi neza igihe iryo
sezerano rizasohorera. Ariko bidatinze tuzaba mu gihugu cyacu
twasezeranijwe. Aho, Yesu azatuyobora ku ruzi rw’amazi abeshaho
atemba ava ku ntebe y’Ubwami y’Imana kandi azadusobanurira
ibigeragezo bishishana twahanganye na byo ku isi kugira ngo
bitunganye imico yacu. Aho, mu bwiza buzira inenge, tuzishimira
ubwiza bwa Edeni ivuguruwe.
Tuzarambika ku birenge by’umucunguzi amakamba yari
yatwambitse ku mpanga zacu, kandi tuzacuranga inanga zacu
z’izahabu, tuzuzuza ijuru indirimbo z’ishimwe turirimbira uwicaye
ku ntebe y’Ubwami.12
Ikintu cyose cyiza mu ngo zacu gikwiriye kutwibutsa inyanja
y’ibirahuri, ibibaya bitoshye, ibiti bifite amababi atoshye n’amasōko
abeshaho, umurwa urabagirana n’abaririmbyi bambaye imyenda
-482-
irabagirana, iyo si y’ubwiza itashobora gusobanurwa
n’umunyabugeni uwo ari we wese, itasobanurwa n’ururimi urwo ari
rwo rwose. “Ni ibintu amaso atigeze kubona, amatwi atigeze kumva,
n’ibitarigeze kwinjira mu mutima wacu, ibyo ni byo Imana yabikiye
abayikunda.”13
# IBITABO IBITABO
BYAKORESHEJWE MU BYAKORESHEJWE MU
GIFARANSA CYONGEREZA
1 Patriarches et prophètes, Patriarchs and prophetess,
p. 39,40 p. 62
2 Patriarches et prophètes, Patriarchs and prophetess,
p. 39,40 p. 343
3 Signs of the times, 29 Signs of the times, 29
décembre 1909 December 1909
4 Review and Herald, 22 Review and Herald, 22
octobre 1908 October 1908
5 Tragédie des siècles, p. 702, Great controversy p 646,648
703
6 Review and Herald, 22 Review and Herald, 22
octobre 1908 October 1908
7 Témoignage pour l’Eglise, Testimonies for the church
Vol. 3, p.513, 514 vol 9 p 286, 287
8 Premiers écrits, p.39, 40 Early writings p 39,40
9 Tragédie des siècles, p. 735 Great controversy p 677
10 Prophète et rois, p. 555 Prophets and kings p
732,733
11 Jésus-Christ, p. 838 Desire of ages p 835
12 Testimonies for the Church, Testimonies for the Church,
vol. 8, p. 254 vol. 8, p. 254
13 Review and Herald, 11 Review and Herald, 11 July
juillet 1882 1882
-483-
ICYIGWA CYA 87: IYEREKWA RY’ISI NSHYA
Iyerekwa ry’ubwiza bw’ahazaza: Yesu aturangaza imbere, twese
turamanuka tuva mu murwa twerekeza kuri iyi isi, ku musozi
munini cyane kandi w’icyubahiro. Uwo musozi ntiwashoboye
kwihanganira Yesu wari uwuhagazeho maze usadukamo kabiri haba
ikibaya kinini cyane. Hanyuma turebye hejuru tubona ururembo
runini, rufite imfatiro cumi n’ebyiri n’amarembo cumi n’abiri, atatu
atatu kuri buri ruhande, kandi kuri buri rembo hari umumarayika.
Twese turarangurura tuti: “Ururembo, ururembo rukomeye ruraje,
ruraje, ruraje ruturuka mu ijuru ku Mana!” Maze ruraza ruhagarara
aho twari duhagaze, nuko dutangira kwitegereza ibyiza byari hanze
y’urwo rurembo.
Muri rwo nahabonye amazu meza cyane yasaga n’ifeza, atewe
inkingi enye zishyizweho imaragarita zifite ubwiza buhebuje bwo
kurebwa. Muri yo ni ho abera bajyaga gutura. Mu nzu hose harimo
ububiko busizwe izahabu. Nabonye benshi mu bera binjira muri ayo
mazu, bakuramo amakamba yabo arabagirana bayashyira kuri
ubwo bubiko, nuko barasohoka, bajya mu murima wari ukikije inzu
kugira ngo bagire ibyo bakora ku butaka bitari nk’uko dukora hano
ku isi. Oya rwose! Umucyo utangaje warabagiranaga ku mitwe yabo
bose, kandi bakomezaga barangurura basingiza Imana.
Nabonye undi murima wuzuyemo uburabyo bw’amoko yose, kandi
ubwo nabucaga nararanguruye nti: “Ntibuzigera bwuma!” Hafi aho
nahabonye umurima warimo ibyatsi birebire binogeye amaso. Byahoraga
bitoshye kandi uko byahungabanaga byitegeye ubwiza bw’umwami Yesu
byavagaho umucyo usa n’ifeza n’izahabu. Hanyuma twinjira mu wundi
murima urimo inyamaswa z’ubwoko bwose, intare, umwana w’intama,
ingwe n’ikirura byose byari bibanye mu mutekano. Tuzinyura hagati,
maze zidukurikira zituje. Hanyuma twinjira mu ishyamba ritari
nk’ishyamba ricuze umwijima ryo mu isi; ahubwo ryari ishyamba
ryuzuye umucyo n’ubwiza buhebuje. Amashami y’ibiti byo muri ryo
yahungabaniraga hirya no hino, maze twese turangurura tuvuga duti:
“Tuzigumira muri iri shyamba, twiryamire muri ibi biti.”1
Ibizigirwa mu isi izaza: Mbese utekereza ko mu ijuru nta kintu
na kimwe tuzahigira? Nta gitekerezo na kimwe dufite ku bizatubaho.
Duherekejwe na Kristo, tuzerekera ku ruzi rw’amazi y’ubugingo.
Azadusobanurira ubwiza n’icyubahiro cy’ibyaremwe.
Azadusobanurira icyo ari cyo kuri twe n’icyo natwe turi cyo kuri we.
-484-
Tuzasobanukirwa n’ukuri tudashobora gusobanukirwa ubu kuko
ubwenge bwacu bufite igaruriro butubuza kubisingīra.2
Umuryango wa gikristo ugomba kuba ishuri aho abana
bigishirizwa bihagije, bikazabashoboza kwiga mu ishuri ryisumbuye
ryo mu buturo bw’Imana.3
Ijuru ni ishuri, ibyigwa byaryo ni ibiri mu isanzure; Uhoraho
akaba ari we mwigisha waho. Ishami ry’iryo shuri ryatangirijwe muri
Edeni kandi inama y’agakiza nimara gusohozwa uburezi buzongera
gukorerwa mu ishuri ryo muri Edeni…
Hagati y’ishuri ryashizweho muri Edeni, mu itangira ry’isi
n’ishuri ryo mu ijuru, huzuyemo amateka y’iyi si yacu; amateka yo
gucumura k’umuntu n’imibereho yahuye na yo, amateka y’igitambo
Imana yatanze, n’ayerekereye intsinzi yo kwiganzura urupfu
n’icyaha... Umuntu namara gukomorerwa uburenganzira bwo
kubonana n’Imana, azongera kwigishwa n’Imana nk’uko byari mu
itangira: “Abantu banjye bazamenya izina ryanjye… kuri wa munsi
bazamenya ko ari jye uvuga. Dore ni Jye…Iyo mu ijuru, ubwo
inyegamo ikingiriza amaso yacu izaba imaze gukurwaho, maze
amaso yacu akitegereza isi y’ubwiza, iyo turebera mu birorirori kuri
ubu, igihe tuzaba twitegereza ubwiza bw’ijuru, ubwo muri iki gihe
dusa n’abarebera mu madarubindi, igihe umuvumo w’icyaha
uzaba umaze gukurwaho, isi yose izagaragara mu bwiza bw’Uwiteka
Imana yacu. Mbega ibyo kwiga bizaba biri imbere yacu! 4
Ubwenge bw’ijuru buzagaragazwa buhoro buhoro: Ubutunzi
bwose bwo mu ijuru n’ubwo mu isi buzagaragazwa bube ibyigisho
by’abacunguwe. Bazajya bagurukisha amababa nk’ibisiga bajye
gusura ayandi masi yahindishijwe umushyitsi no kumva amahano
yagwiriye isi yacu, maze bahanike indirimbo y’umunezero
w’ubutumwa bwacunguye abo bantu.
Mu byishimo bitavugwa abana b’iyo si binjire mu munezero bafite
ubwenge nk’ubw’ibiremwa bitakoze icyaha. Bazafataniriza hamwe
ubutunzi bw’ubwenge no kumenya iby’ibihe byose, bitegereza
umurimo Imana yakoresheje ukuboko kwayo. Bazareba ubwiza
bw’iby’Imana yaremye nta kibatwikiriye; izuba n’inyenyeri bizaba
biri kuri gahunda yabyo. Byose bigendera kuri gahunda bihawe
bikagenda bizenguruka intebe y’Imana. Kuri ibyo byose uhereye ku
byoroheje ukageza ku bikomeye byanditsweho izina ry’Umuremyi
wabyo kandi muri ibyo, hagaragara ubutunzi n’imbaraga Umuremyi
-485-
yabigabiye. Kandi mu bihe bidashira, uko imyaka ihita indi igataha,
ni ko abacunguwe bazarushaho kubona amahishurwa y’ubwiza
bw’Imana na Kristo. Uko ubumenyi buzarushaho kugwira, ni ko
n’urukundo, kubaha Imana, n’umunezero bizakomeza kugwira. Uko
abacunguwe bazarushaho kwiga kumenya Imana, ni ko bazakomeza
gutangazwa n’imico yabo.5
Gusābāna n’abandi: Icyo gihe tuzamenya nk’uko natwe twamenywe.
Tugezeyo urukundo n’impuhwe Imana yashyize mu mitima yacu,
bizabona aho bikorera mu buryo bwuzuye kandi bunejeje. Gusābāna
n’abera, imibanire itagira amakemwa hagati y’abamarayika
n’abakiranutsi b’ibihe byose, ubucuti bwera buhuriza hamwe
umuryango w’abo [549] mu ijuru n’abazaba bavuye ku isi, ibyo ni bimwe
mu by’ubuzima bw’ahazaza buduhishiye.6
Imirimo mu isi nshya: Mu isi izaba yagizwe nshya, abacunguwe
bazakora imirimo n’ibibashimisha byazaniraga Adamu na Eva
umunezero mu itangiriro. Bazabaho ubuzima nk’ubwo muri Edeni,
ubuzima bwo mu busitani no mu murima. “Bazubaka amazu
bayabemo kandi bazatera inzabibu barye imbuto zazo, ntibazubaka
amazu ngo abandi bayabemo, ntibazatera inzabibu ngo ziribwe
n’abandi, kuko bazamara imyaka nk’ibiti kandi abatoni banjye
bazashyira kera bishimira imirimo y’intoki zabo.” 7
Iyo mu ijuru, imbaraga z’umuntu zose zizakura na buri
bushobozi bwe bwiyongere. Imishinga ikomeye izakorwa irangire,
ibyifuzo bihanitse bizagerwaho kandi imigambi ihebuje izashyirwa
mu bikorwa. Ariko kandi hazaba hakivuka ibintu bishya byo ku
rwego rwo hejuru tugomba kugeraho, ibitangaza bishya tugomba
gutangarira, ukuri gushya tugomba gusobanukirwa, ingingo nshya
zinejeje zizajya zihembura imbaraga z’umubiri, iz’ubwenge
n’iz’ubugingo.8
Iherezo rya byose riri bugufi: Turiho mu gihe gikomeye
cy’iherezo ry’amateka y’isi. Bityo nta gihe cyo gukora icyaha kikiriho
kandi biteye akaga gukomeza kwinangirira mu kwica amategeko.
Ariko ibyo ni ukuri muri iki gihe. Turi kurugabano rw’isi ihoraho:
inyifato yacu ku birebana n’igihe n’iby’iteka ni ingenzi kuruta uko
byigeze kubaho. Buri wese nasuzume umutima we kandi asabe
imirashi irabagirana ya Zuba ryo gukiranuka izeyura mu buryo
bwuzuye umwijima w’iby’umwuka no kutwezaho imyanda yose.9
Mbega ukuntu uko ibyo bigiye kuzabaho byasobanuwe ari
ukw’agaciro gakomeye kandi bikaba biteye amatsiko kuri twe
-486-
abahagaze ku nkengero yo gusohora kwabyo! Uhereye igihe ababyeyi
bacu ba mbere bateraga intambwe basohoka muri Edeni, ibyo bigiye
kuzabaho ni byo abana b’Imana bagiye bahanga amaso,
bakabitegereza, bakabyifuza cyane kandi bagasenga cyane bifuza
kuzabibona.
Bagenzi dufatanije urugendo, turacyari hagati mu mwijima no
kuvurungana no guhorera kw’ibikorerwa muri iyi si, ariko vuba
bidatinze Umukiza wacu agiye kuza atuzaniye gucungurwa
n’ikiruhuko. Kubwo kwizera ni mutyo duhange amaso isi izaba
yahawe umugisha nk’uko yagaragajwe n’ukuboko kw’Imana.10
Umuhamagaro wo kwitegura k’umuntu ku giti cye:
Ndabahendahendera kwitegura kugaruka kwa Kristo ku bicu byo
mu ijuru. Umunsi ku wundi murandure mu mitima yanyu gukunda
isi. Mugire inararibonye yo gusobanukirwa icyo gusābāna na Yesu
ari cyo. Mwitegure urubanza kugira ngo ubwo Umukiza azaza
“Asingizwe n’abamwizeye bose”, muzabe mubazamusanganira mu
mahoro. Kuri uwo munsi, abacunguwe bazarabagirana ubwiza bwa
Data n’Umwana. Abamarayika n’inanga zabo z’izahabu bazakira
Umwami wabo aherekejwe n’abaneshi be: abiyuhagiye, bakerezwa
mu maraso y’umwana w’intama. Indirimbo yo kunesha yuzura ijuru.
Kristo yaranesheje; yinjira mu bikari byo mu ijuru aherekejwe
n’abacunguwe bazahamya ko umurimo w’imibabaro ye n’igitambo
cye bitabaye imfabusa.11
# IBITABO BYAKORESHEJWE IBITABO BYAKORESHEJWE
MU GIFARANSA MU CYONGEREZA
1 Premiers écrits, p.17, 18 Early Writings p 17,18
2 Counsels to Teachers, Parents, Counsels to Teachers,
and students, p.162 Parents, and students, p.162
Review and Herald, 30 Review and Herald, 30
3
mars1897 mars1897
4 Education, p. 305, 307 Education, p. 30
5 Tragédie des siècles, p. 736 Great controversy p 677,678
6 Education, p. 310 Education, p. 306
-487-
Prophets and kings p
7 Prophète et rois, p. 553
730,731
8 Education, p. 311 Education, p. 307
Testimonies to ministers, p. Testimonies to ministers, p.
9
147 147
Prophets and kings p
10 Prophète et rois, p. 554
371,372
11 Témoignages pour l’Eglise, Vol. Testimonies for the church
3, p.512, 513 vol 9 p 285,286
********
-488-