0% found this document useful (0 votes)
132 views60 pages

Ulpatha 1971 2021 April Magazine Web Version

The document summarizes the 50 year history of the Wijeya Newspapers from 1971 to 2021. It discusses how the newspaper was established in 1971 and became popular for its independent reporting. It highlights some of the key stories and issues covered over the decades including politics, the economy, social issues and more. It pays tribute to the newspaper's role in upholding free press values over the past 50 years in Sri Lanka.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
132 views60 pages

Ulpatha 1971 2021 April Magazine Web Version

The document summarizes the 50 year history of the Wijeya Newspapers from 1971 to 2021. It discusses how the newspaper was established in 1971 and became popular for its independent reporting. It highlights some of the key stories and issues covered over the decades including politics, the economy, social issues and more. It pays tribute to the newspaper's role in upholding free press values over the past 50 years in Sri Lanka.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 60

úfYaI iure l,dmh

71 wr.,h wo;a ta igkaldñhd


i;Hh yd ud ;=< Ôj;a fjkjd
wi;Hhæ msgqj 19
msgqj 05
wfm%a,a wr.,fha wikafkñ
iudc n,mEu fufia mekhlaæ
msgqj 13 msgqj 28

wmrdð; ùr;ajhl wr.,fha l,dj yd


iduQysl Och l,dfõ wr.,h
msgqj 30 msgqj 39
ldka;djka todg jvd r;= mdáka
wo fmrg tkak ´kE br nei .sh
msgqj 36 ie|Ejla
msgqj 49

m%ldYkh úuiSï(
kshuqjd m%ldYk" m<uq uqøKh ÿrl;kh( +94112785612 | *elaia( +94112786050
43$20" kq..y fmfoi" 2021 wfm%a,a úoHq;a ;emE,( [email protected]
ms<shkao, mdr" uyr.u' fjí( www.jvpsrilanka.com

1
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wfmka'''
1971 wfm%a,a wr.,hg fï jk úg jir 50la
fyj;a wv ishjila msÍ we;' wfm%a,a wr.,h
ms<sn| úúO u; ;snqKo tu wr.,h ,dxflah
iudchg lr we;s n,mEu iq¿mgq fkdfõ' W.kajd
we;s mdvï iq¿mgq fkdfõ' wr.,h mrdcfhka
fl<jr jqjo thg kdhl;ajh ÿka yd th úiskau
h<s ìys l< foaYmd,k jHdmdrh ;ju;a fï
rfÜ ils%hu foaYmd,k jHdmdrh f,i" igkaldó
yd iudc mßj¾;khla fjkqfjka fjfyfik
foaYmd,k jHdmdrh f,i úúO ye,yemamSï ;=<"
ch mrdchka ;=< fmrg hñka isà'
wfm%a,a wr.,h ms<sn| iudch ;=< úúO ú.%y
mj;S' tfy;a iudch ;=< ;yjqre ù we;s bka
fndfyduhla" ksjerÈ fyda úoHd;aul úêl%u u;
msysgd m%ldY l< ú.%yhka fyda u;hka fkdfõ'
tajd fndfyduhla mj;sk OfkaYajr md,khg
.e<fmk OfkaYajr u;jdohkag wkqj ks¾udKh
lrk ,o tajdh' wfm%a,a wr.,h ms<sn| ksjerÈ
lsheùula wjYH jkafka fï ksidh'
jrla f,kska úiska fufia mjid ;sìKs'
—foaYmd,kfha§ ck;dj" ieuodu;a /já,a,g yd
wd;au /já,a,g w{dk f,i f.dÿre ù we;'
tfukau" ish¨u iodpdr" wd.ñl foaYmd,k yd
iudc joka" m%ldYhka yd fmdfrdkaÿ msgqmi
;sfnk lsishï tla fyda wfkla mx;shl jqjukdjka
fidhd f;dard .ekSug Tjqka Wf.k .kakd f;lau
Tjqka tfia ;jÿrg;a /jfgkq we;'˜ - ^f,kska
f;dard.;a lD;s-1jeks fj¿u" 52 msgqj&
fï wkqj wfma%,a wr.,h foi ne,sh hq;af;ao"
th lshjd .; hq;af;ao wfma mx;sfha mx;s oDIaá
fldaKfhks' wr.,h ms<sn| i;Hh oel.; yels
jkafka túgh' tfy;a j¾;udk iudcfha me;sr
;yjqrej we;af;a wr.,h ms<sn| OfkaYajr
fyda iq¿ OfkaYajr mx;s mokfï isg m< l<
woyiah¦ ú.%yhkah' tajd fkduÕ hjkiq¨h' wm
fï úfYaI iure l,dmh u.ska W;aidy orkafkao
wfma%a,a wr.,h foi ksjerÈj ne,Sug" ienE mx;s
oelaula iys;j ne,Sug u`.fmkaùugh'

2
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wfma%a,a wr.,h ms<sn| OfkaYajr mx;sfha ;=< Bg wkqju ks¾udKh l< mßfNdackjd§"
me;af;ka t,a, lr ;sfnk ksfIaOkd;aul" wd;aud¾:ldó is;=ú,s ksid ,dN miqmi" uqo,a
i;Hh úlD;s lrk ,o fpdaokdjka yd ú.%yhka miqmi yUd hk ;r.h ksid iudch nrm;<
fiau wr.,h ;=< isáñkau th ksjerÈj jgyd f,i msßySulg ,laj ;sfí' ukqIH;ajh
fkd.ekSu ksid fyda wr.,fhka m,df.dia" th w;=reoyka ù ïf,aÉP;ajfha ,CIK u;=fjñka
idOdrKh lr .ekSu i|yd m;=rejk u;hkao ;sfí' yeu foalu ñ, okakd" tfy;a jákdlu
wr.,fha i;Hh oelSug ndOd lrk nj fmfka' fkdokakd iudchla ks¾udKh flfrñka ;sfí' ta
;=< zñksiqkagZ Ôj;aùu wiSre lr ;sfí' mßirh
wr.,h zw;sOdjkldÍZ f,i y÷kajd ;uka úkdYhg uqyqKmd ;sfí' wkd.;h wúksYaÑ; yd
zmßK; njZ yeÕùug W;aidy ork zydkais mqgq úkdYh fj; .uka lrkakla ù ;sfí'
úma,jjd§kaZ wm úiska b;sydih ;=< oel ;sfí'
tfiau wr.,h nyqck jHdmdrhla f,i f.dv tneúka fuu iudch fjkia l< hq;=h' th
fkdke.Su yd nyqck jHdmdrhla njg m;aùug úma,ùh mßj¾;khlg ,la l< hq;=h' le;"
fmr ;ksju igka je§u je/oaola njg ueisú,s lEor" wudkqIsl Okjdoh fjkqjg ukqIH;ajh
k.k who iudch ;=< isá;s' mqÿuh jkafka msß ,iaik iudchla" iudcjd§ iudchla
Z71 wr.,hg iïnkaO ;reKhkaf.a foaYmd,k ks¾udKh l< hq;=h' ta i|yd mSvdjg m;a ckhd
jHdmdrh jQ ck;d úuqla;s fmruqK nyqck Okjdoh iu`. w;ru`. iudodkhlska f;drj
jHdmdrhla f.dvk.ñka isá nj;a" th nyqck igka l< hq;=h' wjidkfha ck;dj ch.; hq;=h'
jHdmdrhla njg m;aùug fmr t,a, jQ ìysiqKq ,xldfõ Okjdohg tfrysj óg jir 50lg
OfkaYajr u¾okh;a" jHdmdrfha wNHka;r fmr ;reK mrmqrla úiska lrk ,o m%:u
m%;súfrdaO;d;a fuu wr.,hg mdr lemQ nj;a wNsfhda.h" m<uq wú.;a ke.sàu foi wm ne,sh
Tjqkag fkdfmkSuh' hq;af;a" th wOHhkh l< hq;af;a" bka mdvï W.;
hq;af;a fï fudfydf;a by; wr.,h ch .ekSu
b;sydih f.dv.k.k ñksiqka iajlSh
i|ydh' Z71 wfm%a,a wr.,h tu ch.%yKhg
b;sydih f.dvk.kafka ;ukag leu;s mßÈ fkdj
uÕfmkajk Wod ;rejla lr .ekSugh'
;ukag ,eî we;s yd mj;sk iudc" foaYmd,k
;;ajhka hgf;ah hkqfjka udlaia W.ekajQ i;Hh fuu úfYaI wfmaa%,a iure l,dmh ta
fï fndfyda fokd wu;l lr isá;s' th wr.,h fjkqfjks' wfm%a,a wr.,fha w;aoelSï kue;s uyd
ms<sn| i;Huh .fõIKhlg ndOdjls' fldaIaGd.drh fuys ke;' tfy;a hful=g Bg
m%fõYùug wjYH kï ta i|yd jk zh;=rZ fuys
wfma%a,a wr.,h úiska fmkajQ ùr;ajh" we;' fuu iure l,dmh ta wruqK fjkqfjks'
igkaldó;ajh" mß;Hd.h" iduQysl;ajh" tlS wruqK bgqjkafka kï wfma n,dfmdfrd;a;=jo
ifydaor;ajh" wruqK fjkqfjka lemùfï yd Èú bgq jk nj ksy;udkSj mjiuq'
ms§fï .=Kh wd§ oyila idOkSh ,laIK w;r
tys ÿ¾j,;d o ;sfí' tfy;a tajd f;areï .; wfm%a,a wr.,h;a" tys wruqKq;a" wfm%a,a
hq;af;a ufkdauQ,slj" úhqla;j fkdj úIhuQ, úrejkaf.a kduh;a iodl,a mj;skq we;' l=ula
jgmsgdjla ;=< ixhqla;jh' jqj;a wjidkfha i;Hh ch .kq we;' mSä;
ckhd kj f,dalhla ks¾udKh lrkq we;'
,dxflah Okjdoh fï fudfydf;a mj;skafka
b;du;a nrm;< úkdYldÍ w¾nqohla ;=<h' th wfm%a,a úrejka iodl,a ieufrkq we;'
ish¨ ksIamdok ud¾. ì|oud rg Kh id.rhl ixialdrl uKav,h
.s,ajkq ,en ;sfí' kj ,snr,ajd§ wd¾Ólh 2021'04'05

3
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

nlaufya iqiqu
u;l o@
we< fod< .f`.a mdjqK
l=Kq uia jeo,s fidh fidhd
.scq,sysKs mdù wd oji wyfia
bj fidhd lnreka iqkLhska .Egqjd
f,a Èfha msyskñka u;aiHfhda je<mqKd
wïudjre <h me<S je;sreKd
mshjre iqiqï ueo ;ks jqKd
oi wf;a .sksoe,a me;sreKd
weiqKd o .s.=ï y`v@
lïyf,a f.dúfmdf<a jevìfï
iriúfh ismayf,a
ykaÈfha lvfmdf<a niaßfha
fudkjdo fovqfj ryfia
oyÈh ÿl fõokd l`ÿ¿ lr.eg
fidÉpï jegqm mSvkh'''
whshKaäfha WU ks,a we`ÿu we`of.k
tl ?l wdjd mE, fodßka ?k tlal
n;a j<`o yQrd wïud lejqjd yefudagu lg lg
tl jf.au mq;a;= WU,d lsh,d y`vd jegqKd weh
ish¨ iqiquka tlu ñglg l+vq lrf.k
wE; Èÿ,k lafIau ìu fj; md k.kakg
iúh iu.sh iu`. whs;sh .ek fovqj uqj
f.d¿ jqfKa wo Bfh jdf.hs oefkkafka ug
r;= fmdl=re fia msms trnÿ oyia .Kkska
ksixi, iq<f`.a jefkhs bmsf,ñka fidaflka
uq.aO i;=kg tfrys ùf.k Wkaf. .sks wú ueog mekafka
fldjq,fka .S .hõ iurd nlaufya ? fof.dv hdfï
fkdoe,ajqK uq;a .ï okõ ueo myka kqU,d kdu .=Khg
myka is¿ fia ;re È,S oe,afõ wñ, .=K iurkakg
kqfò i.fhla reÿre WKafvka je;sreKd uu oksñ whsfha
t;ek ìu ism úrejka iuruq
kejqï ysre i`ÿ forK u; fyg Èÿ,kd ;=re úrejfka fï
pkaøl=udr úl%ur;ak

4
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

71 wr.,h
i;Hh yd
wi;Hh
ñksiqka iajlSh b;sydih ks¾udKh
lrk nj;a" tfy;a Tjqka tfia lrkafka
Tjqkaf.au reÑl;ajh fyda leue;a;
u;u fkdj Tjqka fj; w;S;fhka
,eî we;s yd ta fudfydf;a Tjqka jgd
mj;sk úIhuQ, idOlj,g wkqj nj;a
mejiqfõ udlaiah' ta wkqj b;sydih fyda
b;sydifha m%n, isÿùï tajdg odhl jQ
ñksiqkaf.a fm!oa.,sl leue;af;au
m%;sM, fkdj" meje;s iudc ft;sydisl
yd úIhuQ, idOl ;=< Bg wkqj isÿ l<
ñksiqkaf.a ls%hd fyda m%;sls%hdj, M,hla
nj meyeÈ,sh'
wfkla w;g yeu úgu b;sydih ,shkq
,nkafkao ch.%dylhka úisks' ta" mka;s
wruqKqo iys;jh' Okjdoh ;=< Bg
tfrysj lrk ,o wr.,hla mrdcfhka
fl<jr jQfha kï" tu wr.,h ms<sn|
ziudc.; jkZ b;sydih ,shkq ,nkafka
ch.%dylhka jQ Okm;shka úisks'
ta" i|yd Tjqka tlS wr.,hg fødays
jQjkaf.a yd wr.,h w;ayer oeuQjkaf.a
u;hka o Wmfhda.S lr .ksñks' túg
Okjdohg tfrysj isÿ jQ tu wr.,h
fmdÿfõ iudc.; jkafka jrola f,i"
wmrdOhla f,i yd úkdYldÍ tlla
f,ih' túg b;sydifha" tu isÿùfï
ienEj yd i;Hh hgm;a jk w;r" th
u;=lr .ekSu yd iudc ufkdaNdjh ;=<
tys i;Hh ;yjqre lsÍu b;du ÿIalr
jkq we;'

5
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

1 971 wr.,hg fï wfma%a,a udihg jir 50la


msf¾' Bkshd ksoyiska miq ,xldfõ foaYmd,kh
;=< m%n,u lïmkh we;s l< isÿùu jQfha 71
oel we;' 71 wfm%a,a wr.,h isÿ jQfha flfia o@
Bg n,mE ienE fya;= yd idOl fudkjdo hkak
ms<sn|j b;du fláfhka fyda wm úiska úuid
wr.,hhs' th ,xldfõ OfkaYajr b;sydih ne,sh hq;af;a fï ksidh'
;=< isÿjQ m<uq wú.;a ;reK ke.sàu úh'
th wfma rg ;=< mx;s igk m%ldYhg m;ajQ wyïnhla fkdjQ ke.sàula
tla wdldrhla f,io ie,lsh yel' —fuf;la 1971 wfm%a,a ke.sàu wyïnhla fyda mqoa.,
ìysjqKq iudchkaf.a ^,sÅ;& b;sydih jQ l,S ys;=jlaldrlul m%;sM,hla fyda rdcH n,h
mx;s igkaj, b;sydihla˜ nj fldñhqksiaÜ we,a,Su i|yd l< l=uka;%Khla fyda fkdfõ'
m%ldYkh ;=< i|yka lf<a udlaia yd tx.,aiah' th ta fudfyd; jk úg ,dxflah foaYmd,kh
jy,a l%ufha mSvdjg tfrys jy¨kaf.a ler,s ;=< ks¾udKh fjñka meje;s ish¨ foaYmd,k
yd ke.sàïj, isg fï olajdu mx;s mSvkhg ;;a;ajhkaf.a ;¾ldkql+, m%;sM,h úh' Okm;s
tfrysj f,dj mqrd úúO ld,j, úúO ck mx;sh tl, fuu wr., ye¢kajQfha zfkduÕ
lKavdhï úiska igka fldg ;sfí¦ wr., lr .sh w;sOdjkldÍ ;reKhkaf.a le/,a,laZ"
;sfí' úfgl ch.%yKfhka fl<jr jQo úfgl zrdcH n,h meyer .ekSfï l=uka;%KhlaZ wd§
f,ih' tfy;a Z71 ke.sàu hkq b;du fláfhka
mejiqjfyd;a" úma,jldÍ jHdmdrhl foaYmd,kh
lsÍfï whs;sh fjkqfjka" OfkaYajr u¾okhg
tfrysj isÿ lrk ,o wú.;a ke.sàuls' OfkaYajr
u¾okhg tfrysj ck;d úuqla;s fmruqK
me;af;ka we;sjQ m%;sls%hdjls'
OfkaYajr u¾okh u`.yer hdu fyda thg
ikakoaO fkdjk l%uhlska uqyqK §u .ek
j¾;udkfha isg is;k flkl=g is;sh yels
jqj;a" Z71g fmr u¾okh j<lajd .ekSug hï
hï iSñ; mshjr .ekSug ck;d úuqla;s fmruqK
W;aidy fldg ;snqK;a" meje;s h:d¾:h jQfha
u¾okhg tfrys mSvkh wú .;a ke.sàula f,i
mqmqrd hduh' ta jk úg ck;d úuqla;s fmruqK
f.dvke.Sug mgkaf.k .;  ù ;snqfKa jir
6ls' ta jk úg;a cúfm fyd¢ka ixúOdk.; jQ
igka lrk mx;Skaf.a úkdYfhka fl<jr jQo
foaYmd,k mlaIhla fkdùh' tys úúO lKavdhï
igkla fkdlvjd mej;s nj udlaia lshhs' f,dal
w;r wNHka;r m%;súfrdaOhka o ;sìKs' OfkaYajr
b;sydih wmg W.kajk i;Hh thhs' 71 wr.,ho
u¾okh mlaIh l%uj;aj f.dvk`.d .ekSug
tjeks mrdchg m;a jQ wr.,hls'
fukau wNHka;r w¾nqo úi|d .ekSug o ndOd
wv ishjirla msfrk wfm%a,a wr.,h ms<sn|j lrk ,§' wfkla w;g tl, f,dal foaYmd,kh
fï fudfydf;a mjd wfma rg ;=< we;af;a ta ;=< iudcjd§ iudc úma,j i|yd m%n, udÈ,shla
ms<sn| meyeÈ,s ksrjq,a u;hla fkdfõ' 71 wr.,h f,i ikakoaO wr., ls%hd;aul úh' úhÜkdufha"
f,hska" hläka u¾okh l< Okm;s md,kh;a" kslr.=jdfõ" t,a ie,ajfodarfha iuyr wms%ldkq
wr.,h w;yer m,d.sh jqka yd wr.,hg fødayS rgj, ikakoaO wr., weú<S ;sìKs' lshqndfõ
jQjkq;a úiska iudch ;=< 71 ms<sn| jerÈ u; / ikakoaO wr.,h chf.k ;sìKs' tu f,dal
ila m< fldg ;sfí' wi;Hhka" w¾O i;Hhka yd ;;a;ajh o u¾okhg tfrysj wú.;a ke.sàulg
úlD;s lrk ,o lreKq nyq, jQo OfkaYajr mx;s tod cúfmg n,mE nj fmfka' Z71 wr.,h
jqjukdjkag wkqj ks¾udKh lrk ,oaod jQo tu ks¾udKh jQfha tjeks miqìulh'
jerÈ u;jdo" iudch ;=< me;sÍ ;sfí' 71 wr.,fha
igkaldó;ajfha f.!rjh ;u ;ukaf.a kug úma,jldÍ jHdmdrhl mekke.Su
,shd .ekSu i|yd mqj;am;a u.ska" úúO m%ldYk 1965 cúfmg Wm; fok ,oafoa merKs jfï
u.ska mqridrï fodvjk wh mjd wr.,fha ienE jHdmdrfhka ì£.sh ;reK msßila úisks' tys
wruqKq yd tys idOkSh n,mEu úlD;s lrkq wm uQ,slhd jQfha frdayK úfÊùr ifydaorhdh'

6
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

,xldfõ merKs jfï jHdmdrh ju mdjd § Okm;s Okm;s md,lhka úiska mgn¢k ,§' bkamiq
iNd. foaYmd,khg m,a,ï neiSu;a" Okjdofha lsisÿ idOdrK fya;=jla ke;sj cúfm ls%hdldÍka
w¾nqoh W.%fjñka ;sîu;a úiska kj úma,jldÍ w;awvx.=jg .ekSu o werôKs'
jdudxYsl jHdmdrhlg wjYH úIhuQ, moku rg tf,i w;awvx.=jg .ekSfï WÉp wjia:dj
;=< ks¾udKh lrkq ,eîh' cd;Hka;r jYfhka jQfha u¾okh ;=< wdrlaIdj i|yd yïnkaf;dg
50 oYlfha w. yd 60 oYlfha f,dj mqrd meje;s cq,a.uqfõ ksjil k;r ù isá frdayK úfÊùr
úuqla;s wr.,j, wdiajdoh o" 1963 m%ldYhg m;ajQ ifydaorhd w;awvx.=jg .kq ,eîuh' 1970 uehs 12
Ök - fidaúhÜ u;fNaoh úiska o f,dj mqrd jfï Èk Tyq w;awvx.=jg .kq ,enQ w;r" ta jk úg rfÜ
mlaI ;=< we;s l< u;jd§ ixjdoh o fï i|yd meje;sfha tcdm md,khhs' w;awvx.=jg .ekqKq
n,mE cd;Hka;r idOl úh' frdayK ifydaorhd fld<U f.keú;a miqj
cúfm ìys ùu tla w;lska ,xldfõ miq.dó" l=uka;%KldÍ f,i wdKavqj úiska kqjrt<sfha
mrdëk" wêrdcH .e;s Okm;s md,lhkag wNsfhda. ufyaia;%d;ajrhl=g bÈßm;a lr rlaIs;
hla jQ w;r" merKs jug  o th wNsfhda.hla nkaOkd.dr.; flßKs' h<s Tyq ksoyia lrkq
úh' tys m%;sM,h jQfha merKs ju úiska 1969§u ,enqfõ 1970 cQ,s 09 Èk h' ta" Tyq r|jd ;eîug
cúfm CIA flukla f,i kï lsÍu;a" Okm;s
wdKavq th miqmi ¨yqne| th ovhï lsÍug
lghq;= lsÍu;ah'
tod meje;s ;;ajhkag wkqj;a cd;Hka;r 1971 wfm%a,a ke.sàu wyïnhla fyda mqoa.,
w;aoelSïj,g wkqj;a cúfm wdrïNfha § tla;rd
ys;=jlaldrlul m%;sM,hla fyda rdcH
m%udKhlska w¾O ryis.; jHdmdrhla úh' th
wdrïN jQfha .d,af,a wlaóuk lïlrejl=f.a
n,h we,a,Su i|yd l< l=uka;%Khla fyda
ksjfia meje;s ryis.; idlÉPdjlsks' th fkdfõ' th tA fudfyd; jk úg
l=uka;%Kldß;ajhla fkdj tod meje;s ;;a;ajhg ,dxflah foaYmd,kh ;=< ks¾udKh fjñka
wkqj isÿ jQjla úh' fuu w¾O ryis.; iajNdjh meje;s ish¨ foaYmd,k ;;a;ajhkaf.a
rfÜ ;reK mrmqrg wdiajdockl jqj;a Okm;s ;¾ldkql+, m%;sM,h úh'
mx;sh th cúfm u¾okh lsÍu i|yd zfya;=jlaZ
f,i fhdod .kq ,enQ nj fmksKs' wfkla w;g
wdrïNfha §u cúfm ;=< ìys jQ lKavdhïjdoh
fuu Okm;s u¾okhg úYd, iydhla ,ndfok
tfrysj isÿ lrk ,o úYd, m%pdrl jHdmdrhl
,§' ta wkqj cúfm f.dvk`.d jir 5la .; jk
n,mEuo iys;jh' fï jk  úg Z70 uehs
úgu th b;du <ore ixúOdkhla f,i mj;soa§u
ue;sjrKfhka iu.s fmruqK ch ,nd wdKavqjla
OfkaYajr u¾ok hka;%h ta miqmi yUd tau
msysgqjd ;sìKs'
wrUk ,§' ta cúfm lsisÿ kS;s úfrdaë ld¾hhla
lr fkd;sìh§uh' YS%,ksm" iuiudc" fldm tlaj msysgq jQ iu.s
fmruqK hgf;a tcdmhg jvd m%cd;ka;%jd§
lKavdhïjdofha n,mEu whs;Ska ,efíh hk úYajdih ;=< cúfm 1970
1969 jk úg cúfm ;=< lsishï lKavdhïjdohla uy ue;sjrKfha§ iu.s fmruqfKa ch.%yKh
ìysfjñka ;sìKs' fuh ks¾Ok mx;s mlaIhlg fjkqfjka m%dfoaYShj jev l< o" iu.s fmruqKq
úYd, ydkshla ksid th meroúh hq;=j ;sìKs' md,kh o cúfmg tfrys u¾okh È.gu f.k hk
tys§ O¾ufialr lKavdhu ;u lKavdhïjd§ ,§' th nrm;< lreKla úh'
ls%hdud¾. fjkia lr .ekSug iQodkï fkdjQfhka"
tu lKavdhu 1969 w.§ mlaIfhka fkrmk ,§'
m%isoaO foaYmd,khg wj;S¾Kj
bkamiq Tjqka úiska b;du i;=re wdldrhlska Z70 cq,s frdayK ifydaorhd ksoyia ùfuka miq
Okm;s wdKavqjg fndre f;dr;=re iemhQ w;r" mlaIh rg mqrd m%isoaO foaYmd,k lghq;= wdrïN
tys m%;sM,h jQfha OfkaYajr rdcH hka;%h cúfm lrk ,§' fï wkqj 1970 cq,s 14od úfoHdaoh
kdhlhka miqmi yUd tauh' tys tla mshjrla úYajúoHd,fha§ zCIA ldrfhdaZ kñka foaYkhla
jQfha 1970 wfm%a,aj,§ ryia fmd,sisfha úfYaI mj;ajd foaYk ud,djla  o" 1970 wf.daia;= 10od
tallhla f,i zfÉ .=fõrd ìhqfrdajZ msysgqùuh' fld<U yhsâ msáfhka we/ô cúfm ux.,
ta wkqj cúfm ls%hdldßkag fÉ .=fõrd hk ku /,sfha isg rg mqrd /,s ud,djla o b;du id¾:lj

7
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

mj;ajk ,§' zr;= n,hZ" zck;d úuqla;sZ" ckjdßfha cúfm ;SrKh lrkafka fï wkqjh'
zfoaYfm%aóZ hk kïj,ska mqj;am;a o uqøKh lr 1971 cúfm wú tl;= lsÍug ;SrKh l< o" th
fnodyeßKs' wd;audrlaIdj i|yd .;a mshjrla jQjd fiau 1971
fuu m%pdrl jev ksid u¾okh wvq úh hq;= wfm%a,aj, wdKavqjg myr §fï ;SrKhla ;snqfKa
jqj;a" isÿ jQfha rdcH u¾okh ;j ;j;a jeä ùuh' ke;' ta ksidu wú tl;= lsÍug yd tajd wdrlaIs;j
cúfm jgd jev  lrk ck;dj" ;reK mrmqr .nvd lsÍug muKla ;SrKh lr ;sìKs'
fõ.fhka tl;= jkq ÿgq Okm;s md,lhka bka fï jk úg cúfm ;=< kej; lKavdhïjdoh
ìhg m;aj cúfm u¾okh fldg úkdY lsÍfï u;= ù ;snQ w;r" f,dl= w;=, we;=¿ lKavdhu fuu
wruqKska lghq;= l< nj fyd¢ka fmksKs' ;SrKh ;ukaf.a n, wruqKq fjkqfjka fhdod
fï nj meyeÈ,s jQfha 1970 wf.daia;= 10od .ekSug lghq;= l< nj o fmksKs' ta ksidu fuu
meje;ajQ cúfm ux., /,sfhka miq tkï wf.daia;= ikakoaO ùfï ;SrKh ls%hdjg ke`.=fKa ixúOdk
12od tjlg rdcH wdrlaIl wud;HdxYfha iaÓr úkhla" j.lSïiy.;Ndjhla iys;ju fkdfõ'
f,alï wd;¾ rdÊl=ud¾ r;akfõ,a úiska ksl=;a
lrk ,o ksfõokhlsks' tys i|yka jQfha
—rfÜ ysi Tijñka ;sfnk fõ .=fõrd jHdmdrh

1971 wfm%a,a ke.sàfuka miq wdKavqj;a"


Tjqkg wkqj u; ilia l< wh;a iudch
;=< ;yjqre lsÍug W;aidy lf<a cúfm
wú .;a ksid th u¾okh l< njh' tfy;a"
ienE f,iu isÿ jQfha tys wfkla me;a;h'
tkï" wdKavqfõ u¾okh ksid cúfmg wú
.ekSug n, lsÍuh'

wdKavqfõ wxl tfla uQ,sl y;=rd jkafkah' th


yUd f.dia uq,skqmqgd oeñh hq;=h' wdKavqj fï
i|yd kS;sÍ;s ilia lrñka isà˜ hkqfjks' fuh
wf.daia;= 13 Èk 'SUN' kue;s bx.S%is mqj;amf;a
jd¾;d lr ;sìKs' fuu m%ldYh b;d nrm;<
tlla úh' ta jk úg lsisÿ kS;s úfrdaë fohla lr
ke;s m%isoaO foaYmd,kfha kshef<k ixúOdkhla
wdKavqfõ wxl tfla i;=rd f,i kï  fldg
fuf,i úkdY lr oeóug wdKavqfõ wdrlaIl
wud;HdxYh úiska ;SrKh fldg th m%ldY lsÍu
wdKavqfõ wruqK l=ula o hkak meyeÈ,s ùula ta ksidu fï ;;a;ajh wdKavqjg jd¾;d ù ;snqK
úh' nj o fmfka'
fuh cúfm me;af;ka neÆ  úg nrm;<
wk;=re weÕùula úh' wfkla w;g f,dal u¾okh W.% ùu
foaYmd,kfha fujeks w;aoelSï o ;sìKs' 1965§ 1971 jkúg tla w;lska OfkaYajr u¾okh W.% jQ
yuqod l=uka;%Khlska bkaÿkSishdfõ n,hg m;a w;r" wfkla w;ska wNHka;r m%;súfrdaOhla o"
wdKavqj úiska trg fldñhqksiaÜ mlaIh uyd O¾ufialr l,a,sfha m%;súma,jldÍ ls%hdjka  o"
ñksia ixydrhlska úkdY l< wdldrh wu;l l<
mdjd§ï o W;aikak fjñka ;sìKs'
fkdyels lreKla úh' wjidkfha ;u wdrlaIdj
fjkqfjka cúfm ikakoaO l< hq;= hehs 1971 1971 wfm%a,a ke.sàfuka miq wdKavqj;a" Tjqkg

8
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wkqj u; ilia l< wh;a iudch ;=< ;yjqre jd¾;d lf<a zfmd,sia yuqodj 5"000lska ;r lsÍug
lsÍug W;aidy lf<a cúfm wú  .;a ksid th hhsZ hkqfjks' fujeks ;j;a m%ldY /ila ;snQ
u¾okh l< njh' tfy;a ienE f,iu isÿjQfha" w;r bka meyeÈ,s jQfha fuu ;reK jHdmdrh
tys wfkla me;a;h' tkï wdKavqfõ u¾okh ovhï lsÍug ierfik wdKavqj ta i|yd ck
ksid cúfmg wú .ekSug n, lsÍuh' fï ms<sn| u;h iliñka u¾okfha oe, t<ñka isák njh'
WodyrK ´kE;rï ;sfí' 1970 wf.daia;= 10 ux.,
/,sfhka miq 12od wdrlaIl f,alï ksl=;a l< u¾okh je<elaùug oerE W;aidyhka
m%ldYfha isg u¾okldÍ lghq;= È.g fm<.eiqK fuf,i fm<.eiqK rdcH u¾okh
yeá oelsh yel' tl, mqj;am;aj, m< jQ isria;, je<elaùug cúfm W;aidy fkdlf<a o@ flkl=
lsysmhlska fuh f;areï .; yel' 1970 wf.daia;= ;=< tu m%Yakh u;= ùug bv ;sfí' ieneúkau
11od zisf,daka fâ,s ñr¾Z m;%h jd¾;d lr ;snqfKa" ta i|yd úúO W;aidyhka .eksKs' fuu u¾okh
zfÉ f.jdrd jHdmdrh hgm;a lsÍfï,d ;u ms<sn| md¾,sfïka;=j ;=< ms%kaia .=Kfialr yd
mS' o tia' l=,r;ak hk uka;S%jre l:d l< w;r
cúfm yd w.ue;sksh w;r idlÉPdjla .ekSug o
W;aidy lrk ,§' tfy;a w.ue;sksh Bg m%;spdr
oelajQfha ke;' u¾okh fy<slrñka ck;djg
mlaIfhaa wruqKq meyeÈ,s lsÍuo lrk ,§' iuyr
isÿùïj,g kvq mejÍugo lghq;= lrk ,§'
tfy;a ta lsisjlska u¾okh k;r fkdùh'
fuf,i u¾okh W.%fjoa§ mlaIfha wNHka;r
m%;súfrdaOhkao W.%úh' th wdKavqjg jdisodhlo
úh' 1971 ud¾;= 06 O¾ufialr l,a,sh úiska
,xldfõ weußldkq ;dkdm;s ld¾hd,h bÈßmsg
fndaïnhla mqmqrjd ta wdikakfha isá fmd,sia
ks,Odßfhl=g ;shqKq wdhqOhlska wek urd
oukafka fï w;rh' fuu isÿùu wdKavqjg
fjiaj,d.;a wdYS¾jdohla úh' fuu isÿùu
fhdod.ksñka rg ;=< yÈis kS;sh ls%hd;aul l<
wdKavqj cúfm u¾okh fõ.j;a lrk ,§'
wr.,h mekke.Su
1971 wfm%a,a 05od rdcH hka;%hg myr§fï
;SrKh i|yd iuia; mlaI flavrh tlÕ lr
.ekSug tlS ;SrKh .;a f,dl= w;=, lKavdhug
yelsjQfha fuu u¾okh úiska fmr<d myr§fï
udkisl;ajhg mlaI ls%hdldÍka m;aj isàuh'
rdcH hka;%h ;ukag myr§ úkdY lr oeóug
fmr rdcH hdka;%Khg myr Èh hq;=h hk woyi
fndfyda fokd ;=< ;sfnkakgo we;' flfia
W;aidyhka W;aikak lsÍug fmd,sish ;SrKh fj;;a wfm%a,a ke.sàug wdikak f,i n,mE
lrhsZ hkqfjks' isÿùï w;r O¾ufialr l,a,sh ud¾;= 06 l<
myr§u m%n, úh' bkamiq ud¾;= 13od wïmdf¾§
1970 wf.daia;= 20 zisf,daka fâ,s ksõiaZ
mlaIfha jevlg hñka isáfh§ frdayK úfÊùr
mqj;a 
mf;a isria;,h jQfha zfmd,siam;s cúfm ifydaorhd yd fl,S fiakdkdhl w;awvx.=jg
.ek - le/,slrejka u¾okh lsÍug kj kS;sZ .kakd ,oy' bkamiq fld<Ug f.k wd
hkqfjks' fuys § rfÜ lsisÿ le/,a,la we;s  ù frdayK ifydaorhd /|jqï ksfhda. u; hdmkh
fkd;sìh §" wú tl;= lr fkd;sìh §" wdKavqj nkaOkd.drfha r|jk ,§' Tyq iu. lsisÿ kS;s
cúfmg zle/,slrejkaZ hk ku mgne| ;sìKs' úfrdaë fohla w;awvx.=jg f.k ;snqfKa ke;'
1970 Tlaf;dan¾ 05 zisf,daka fâ,s ksõiaZ m;%h ta iu.u wdKavqj uyck wdrlaIl mk; hgf;a

9
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

ud¾;= 16 isg u<ñkS urK mÍlaIKhlska f;drj ukao ta jkúg Okm;s l%ufha w¾nqoh fudard
je<,Sfï kS;sh m%ldYhg m;a lrk ,§' fuh ;snqKo iudcfha úma,ùh ;;a;ajhla ;snqfKa
b;du ìysiqKq tlla úh' bka meyeÈ,s jQfha ke;' cúfm ls%hdldrlhska yd ta jgd tlajQjka
wdKavqj úma,jd§ka ixydrhlg ierfik njh' iudcjdohg" iudcjd§ úma,jhg fmïne|
isáhjqka nj we;a;h' Tjqkag iudcjdoh ms<sn|
frdayK úfÊùr ifydaorhd w;awvx.=jg
m%d¾:khla" isyskhla ;snq nj i;Hhls' Tjqka Èú
m;aùu;a iu. mlaIfha ;;a;ajh nrm;< úh'
mrÿjg ;nd igka lf<a tu yeÕSu úiska we;s
fkdikaiqka úh' fï ;;a;ajh u; wdrlaId
l< ufkdaNdjhka ;=<h'
fjñka u¾okh fy<sfldg th meroùug lghq;=
lrk fuka okajd frdayK ifydaorhd úiska Tjqyq igkaldóyq jQy' ksjy,a ukilska hq;=
hdmkfha isrf.or isg ;ud ne,Sug meñKs who jQy' oKska jeà Ôj;ajkjdg jvd fomhska
Tiauka ifydaorhdf.a uj" iS,j;S ifydaoßh isg ñh hdu W;=ï nj Tjqka mejiqfõ ta ksidh'
w; tjQ mKsjqvho f,dl= w;=,,d fkdi,ld Tjqkag fm!oa.,sl wruqKq mgq wruqKq fkdùh'
yßk ,§' ta fjkqjg fï wjia:dj myr§u i|yd kj iudchla i|yd foaYmd,kh lsÍfï"
fhdod.ekSug f,dl= w;=, lKavdhu ixúOdkh ùfï Y=oaO jQ whs;sh fjkqfjka wú
fhdod.;af;ah' th tla;rd wkaoul mlaIh f.k igka lsÍug Tjqka fmrg wdfõ tu ksidh'
fkdu. heùulao úh' fï ;;a;ajh ;=< f,dl=
w;=, lKavdhu ud¾;= w. /iaù ;SrKh lr ;sî
we;af;a wfm%a,a 05 w¿hu myr §ugh' tfy;a fuu
;SrKhg frdayK ifydaorhdg mlaIj isá ,hk,a
fndamf.a we;=¿ msßi tlÕ lr .ekSug wfm%a,a
02 úfoHdaoh úYajúoHd,fha ix>drdufha yuqjla
mj;ajd we;' tys§ l,ska ;SrKh lr .;a njla
fkdfmkajd myr§fï ;SrKh f.k we;s w;r ta
i|yd frdayK ifydaorhd mKsjqvhla tjQ njo
^fuh wi;Hhls& mjid we;' tys§ ;SrKh lrk
,oafoa 1971 wfm%a,a 5 rd;S% myr§uh' fuys§ h<s;a
.;a ;SrKfha fj,dj fjkia lr h<s Èia;s%lal
fj; mKsúv ,ndÿkako fudkrd.,g tu
mKsúvh ,ndÈh fkdyelsù ;sfí' tys m%;sM,h
jQfha 71 wfm%a,a 5 mdkaor je,a,jdh fmd,sishg
myr§uh' tneúka 71 wfm%a,a hkq l=uk ÿ¾j,;d
tneúka fuu myr§fï ;SrKh fmdÿfõ mej;sho wNHka;r w¾nqo ;snqKo th mSvdjg
mlaIh .;a ;SrKhlg jvd f,dl= w;=, l,a,sfha tfrysj" OfkaYajr jy,a Ndjhg tfrysj"
;SrKh Wml%uYS,Sj mlaIh u; megùula úh' wÈrojdohg tfrysj ks¾Ok mx;sfha me;af;ka"
71 wr.,h mek ke.=fKa tfiah' flfia fj;;a ;reK mrmqf¾ me;af;ka u;=jQ rK y~ fõ'
iuia; mlaIhu ;uka uqyqKÿka u¾okh ;=< ;u foaYmd,k whs;sh fjkqfjka yd u¾okhg
fmr<d myr§fï jqjukdfjka miqúh' f,dl= tfrysj ;reK mrmqf¾ me;af;ka wd m%;spdrh
w;=,g ;u ;SrKh mlaIh u; megùug myiq f,igo fuh f;areï .; yel' ks¾Ok mx;shg
jQfha ta ksidh' wjika ;SrKh flfia .;a;o ;ukaf.au mlaIhla ;=< ixúOdkh ùug we;s
fuu ke.sàu ta fudfydf;a mej;s iuia; idOl whs;shg ndOdlrñka È.ska È.gu isÿl< rdcH
úiska fmd<Ujk ,oaola úh' u¾okfha b;sydih fkdi,ld" th wu;l lr
wfm%a,a wr., ìysùfï fya;= fiúh fkdyel' th
1971 wfm%a,a wr.,h f;areï .; hq;af;a ;u mx;sfha" mx;s foaYmd,kfha whs;sh fjkqfjka
by; ;;a;ajhkag hg;aj lrk ú.%yhlska yd iudcjd§ iudchl isyskh fjkqfjka Okm;s
muKls' ikakoaO ke.sàula i|yd úIh uQ,sl md,khg tfrysj wú ord l< wNsfhda.hla
;;ajhla uqyql=rd f.dia ke;skï lsisfjl=g;a ;u úh' 71 wr.,h wfma rfÜ foaYmd,kfha .eUqre
leue;a;g tjeks ke.sàula we;s l< fkdyelsh' igyka ;enQ isÿùula jkafka ta ksidh•
i;H thhs' tneúka wfm%a,a wr.,h hkq wyïnhla
fyda mqoa., ys;=jlaldrlul m%;sM,hla fkdfõ'
tfiau th n,h we,a,Sfï úma,jhlao fkdfõ'

10
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

—keÕ+ rK f.di forK m;=rd


uejQ ch uÕ t<sh lrjd
Tn keÕ= y~ - Tn ms¥ f,h
m;d ck;djf.a úuqla;sh
m;d ck;djf.a .re;ajh
iod iuruq fidfydhqfrda
mqod y, uq;a ðúf;a - Wmkafka ck;d yfoa
Tfnka keÕs y~ rK ìfï" - úch .S;h fõ wfmaæ
thhs uq¿ f,dj mqnqÿ jkafka
thsks kj f,dj ìys flfrkafka
Tfn iqiqfuka me;sr Ôjh
m%dK jdhqj fõ wfma
jeà Èjqruq Tfí fidfydfka
úma,fõ ch oo kÕkafkuq
r;= f,djla wms f.dv kÕkafkuqæ˜
^úuqla;s .S&

11
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

trnÿ
ñ;%jreks" .i wä úismyla we;S
m;% ú;ruhs f.ä u,a lsis;a ke;S
jDlaI foaj;dfjd;a msg u.u h;S
uq;% lrkakg ú;rla uq,g t;S
idr iqndjg .i jefvñka rejg
idr ishla w;= b;s jekqK;a wjg
fndaê i;a;ajhskaf.a fyjKg byg
fndaê rdcfhla jkq neßúh .yg
kS, j¾K ks,a pdur fld< ;=ßfka
fudaÿ jqKhs r;= lel=<la .i uqÿfka
mdrñ;d ñKsuq;=ù u, msmqfKa
hd¿" thg ztrnÿZ hk ku ,enqfKa
rfka rejg rka lsre<l wkaoug
fmfka iqr;a u, .y Wv ;=kahug
uf,a jreK mjik uy msxlug
wfka fhdao n, ,eìhka orejkag
b;ska hy¿jks u,a msmqfKd;a .il
iella ke;sh m,hla yg.kq ksiel
is;ska w; kEr u,aj, uqÿ fuf<l
jfrõ mrd.Khg frdo ne`o yksl
r;ak YS% úfÊisxy
^iqn WoEik&

12
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wfm%a,a wr.,fha
iudc n,mEu

1971 wfm%a,a wr.,h ,dxflah iudc foaYmd,k b;sydifha jeo.;a


ixêia:dkhla jkafka fya;= idOl .Kkdjla ksidh' ishjia 25la muK
;siafia furg rcjrekaf.a md,khka mej;s w;r ta fndfyda rdcH;ajhka
udreùfï§ ler,s flda,dy, isÿjQ nj;a ta ish,af,au wruqK jQfha ;j;a
tla rfcl= fj; rdcH ndr§u nj;a meyeÈ,s lreKls' miqj mej;s
mD;=.Sis" ,kafoais yd bx.%Sis md,k ld,j,§ o úúOdldrfha wr., u;=
jqjo tlaflda tajd ;j;a tla rcflfkl= m;a lsÍu fyda fjk;a md¾Yaùh
lreKq u; mokï úh' ck;dj w;g n,h ,nd.ekSfï ie,eiaula fyda
wruqKla tajd ;=< fkdmej;=Ks'
71 wfm%a,a wr.,h hkq rdcHfha whs;sh Okm;s mx;sh w;ska mSä;
ck;dj fj; ,nd.ekSu i`oyd ixúOdkh jQ ks¾Ok mx;s foaYmd,k
jHdmdrhla ;u mx;shg foaYmd,kh lsÍfï whs;sh fjkqfjka b;sydifha
Èh;a l< m<uq wú.;a ke.sàuhs'

13
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

mSä;hkag w;afmd;la ukao fmd;a ishhla lshjd bf.k.; fkdyels


foa bf.k.ekSug fï wr.,fha mdvï iqúYd,
wm rfÜ jdudxYsl jHdmdrh 1935 muK
jk neúks' fláfhkau mjikafka kï fmdÿfõ
wdrïN jqjo Tjqkaf.a u;jdohka yd Ndú;djka
iudcfha" úfYaIfhka ;reK mrmqf¾ ksÈnr
iudcjd§ iudc úma,jh ms<sn|j ksrjq,a woyila
iajNdjhka wjÈ lrkq ,enQfha 71 wr.,h hhs
we;slsÍug iu;a jQfha ke;' tkï mSvl rdcH
lsjfyd;a th jerÈ ke;'
hdka;%Kh iu. iïuq;sjd§ yd iudodkjd§
ms<sfj;la Tjqyq È.gu wkq.ukh lf<dah' mSä; tfiau mj;sk iudc widOdrKhka foi
mx;sh w;g n,h ,nd.ekSu fjkqfjka mx;s úfYaIfhka ;reK mrmqf¾ .eg¨ foi fofk;a
wr.,h uqjy;a lsÍu iy tu.ska mSä; mx;s n,h yer ne,Sug;a" tajdg hï hï m%;sixialrKjd§
Yla;su;a lsÍu;a" ks¾Ok mx;s mlaIh iajdëkj úi÷ï ,nd§ug;a 71 wr.,h md,lhkag
f.dvke.Su;a hk w;HjYHu idOl u.yeÍ n,lrkq ,eîh' ta wrNhd wdKavqj miqj .kq ,enQ
;snqKs' l%shdud¾.j,ska ta nj meyeÈ,s fjhs'
71 wr.,fhka mSä; mx;shg ,enqKq foaYmd,k ì%;dkH lsÍgfhka ksoyia ùu
w;aoelSï .Kkdjls' tkï kj iudchla ms<sn|j
71 wr.,lrejkag wêlrKh bÈßfha kvq
n,dfmdfrd;a;=jla mq¿,a f,i iudc .; ùu"
mjrk ,oafoa ì%;dkH uy/ðkf.a wdKavqj
whs;Ska Èkd.ekSug igka lrñka ke.S isáh hq;=
idmrdë f,i ìhjeoa§u yd th fmr<d oeóug
nj W.ekaùu" mSä;hkaf.a ienE i;=rd OfkaYajr
l=uka;%Kh lsÍu hk fpdaokd u;h' 1948 Bkshd
ksoyi hkak fld;rï jHdchlao hkak iudch
yuqfõ ks¾oh f,i fy<sorõ lrk ,oafoa fï
u`.ska hehs lSfjd;a th w;sYfhdala;shla fkdfõ'
ta jk úg mej;s jHjia:dj wkqj Y%S ,xld
rdcHfha m%Odkshd f,i i,lkq ,enQfha tlai;a
rdcOdksfha /ðKhs' tfiau wjidkd;aul
wêlrKh f,i y÷kajkq ,enQfha ì%;dkH m%sú
ljqkais,h yd idñ uka;%S uKav,hhs'
fï ksidfjkau Y%S ,xldj iajdëk ckrchlah
hkak ;yjqre lrk kj wdKavql%u jHjia:djla
we;s lsÍu wjYH úh' fï iïnkaO iu.s fmruqK
ue;sjrK fmdfrdkaÿjlao § ;snQ w;r ta i|yd
wdKavql%u jHjia:d iïmdol uKav,hla msysgqjd
;snqKs' tfy;a 71 wr.,fhka l< n,mEu tajd
läkï lsÍug;a m%dfhda.sl lsÍug;a úYd,
n,mEula jQ nj meyeÈ,sh'
rdcH hka;%h nj m%dfhda.slju ck;dj bf.k
ta wkqj 1972 uehs ui 04 jeksod wjika jHjia:d
.ekSu" fld;rï n,.;= jqj;a OfkaYajr rdcH
flgqïm; md¾,sfïka;=jg bÈßm;a flreK w;r
hka;%hg wNsfhda. lsÍug mSä; mx;shg yels
th tu j¾Ifha uehs 22 Èk th iïu; lrk
nj yd ta ms<sn| úYajdihla we;s ùu" wr.,h
,§' fuys lghq;= i|yd uq,a jQfha wdKavqfõ
ch .ekSug mx;s n,fõ. jeä jeäfhka
weu;sjrhl= jQ fld,aúka wd¾' o is,ajdh' bka miq
ixúOdkd;aulj Yla;su;a l< hq;= nj yd Yla;s
th rfÜ uQ,sl kS;sh njg m;ajQ w;r ì%;dkH
iïmkak ks¾Ok mx;s mlaIhla f.dvke.Su
lsÍgfhka fjkajQ iajdëk ckrchla úh' tfia
w;HjYH nj hkd§ jYfhka jQ jeo.;au
jqj;a md,lhkaf.a úúO n, jqjukdjka ksid
foaYmd,k lreKq mSä; iudch ;=< frdamKh
fuu jHjia:dfõ fmdÿ iudchg wys;lr lreKq
ùu isÿúh' ieneúkau —kHdh fgdka tllg
/ilau mej;s njo fuys,d i|yka l< hq;=h'
jvd Ndú;h wjqkaihla jà˜ hkqfjka jQ lshuk
fl;rï w.fkaoehs wfm%a,a w;aoelSï lshdmdhs' bvï m%;sixialrKh
thska lsisfia;au kHdhfha jeo.;alu 71 wr.,hg iïnkaO nyq;r ;reK ;reKshka
wj;lafiare fkdlr.; hq;= w;r Ndú;fha jk Bg odhl jQfha mej;s nrm;< iudc widOdrKh
jeo.;alu wjOdrKh lsÍug th jeo.;a fõ' ksid nj wr.,h;a iu`. u;=jQ m%Odku lreKls'

14
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

mx;s úIu;djh tys mokï fya;=jh' ta jk úg;a fuu bvï iSudj wlalr 100 olajd jeälrk ,§'
by<u jrm%ido ,enQ j,õ lSmhlau mej;s w;r tfiau ks,OdÍjdoh yd foaYmd,k ueÈy;aùï
rfÜ bvï whs;sfhka úYd, m%udKhla Tjqka ksid rdcH j;= mdvq ,eîu isÿúh' flfia fj;;a
i;= úh' fydrf.d,a, j,õj" fnda;f,a j,õj" bvï m%;sixialrKhla lsÍug iu.s fmruqKq
Tfífialr j,õj" wdá., j,õj" uyj,;ekak wdKavqjg isÿùu b;sydifha jeo.;a lreKls'
j,õj wdÈh Bg WodyrKhka lsysmhls' mSä;
ckfldgia bvï whs;sh wysñj wirK fjoa§ Ok
/lshd jevms<sfj<
l=fõrhka i;=j wlalr ish oyia .Kka mej;=Ks' iudc widOdrKh fmkakqï l< ;j;a m%n,
idOlhla jQfha /lshd m%Yakhhs' ;r. úNd.
ta wkqj fuu bvï whs;sh i|yd iSudjla mkjd
kdñlj mej;sh;a foaYmd,k n,h ysñ wh
b;sßh rchg mjrd .; hq;=h hk mokñka 1972
;ukaf.a mjq,aj, {d;Skag yd ys;j;=kag /lshd
wxl 01 ork bvï m%;sixialrK fldñIka iNd
,nd§u È.gu mej;s l%uhhs' ta ksid W.;a" kQ.;a
mk; bÈßm;a úh' fï i|yd uQ,sl;ajh f.k
ish¨u ;reK m%cdj w;r /lshd úrys; m%Yakh
lghq;= lf<a lDIsl¾u yd bvï wud;Hjrhd jQ
nrm;< ù mej;=Ks' wr.,fhka miq wdKavqjg
kS;s{ fylag¾ fldínElvqjh' 1972 wf.daia;=
/lshd ,nd§fï§ foaYmd,k weÕs,s .eiSï
26od bÈßm;ajQ fuu mkf;a fufia i|ykah'
je<elaùug l%uhla y÷kajd §ug isÿúh' fuhg
—bvï m%;sixialrK fldñIka iNdj msysgqùu uq,a jQfha tjlg rdcH mßmd,k wud;Hjrhd jQ
i|yd o" mqoa.,hka úiska whs;sj ;nd.; yels *S,slaia wd¾' vhia nKavdrkdhlh'
lDIsld¾ñl bvï m%udKh ms<sn| Wmßuhla
kshu lsÍu i|ydo" ta Wmßuhg jeäfhka whs;sj
;sfnk bvï bvï m%;sixialrK fldñIka iNdj
fj; i;= lsÍu msKsi yd ta bvï fldñIka iNdj 71 wr.,hg iïnkaO nyq;r ;reK
úiska fokq ,nk jHjia:dms; noaola msg l,ska
;reKshka Bg odhl jQfha mej;s nrm;<
whs;slrejka úiskau oeÍug úêúOdk ie,eiaùu
i|ydo" bvï m%;sixialrK fldñIka iNdj fj;
iudc widOdrKh ksid nj wr.,h;a
i;= jk lDIsld¾ñl bvï ksIamdokh yd /lS iu. u;=jQ m%Odku lreKls' mx;s
rlaId jeäjk mßÈ tu fldñIka iNdj úiska úIu;djh tys mokï fya;=jh' tA jk
fhdojkqq ,nk ld¾hhka yd wdldrh kshu úg;a by<u jrm%ido ,enQ j,õ lSmhlau
lsÍu i|ydo" fï mk; hgf;a ish bvï wysñ mej;s w;r rfÜ bvï whs;sfhka úYd,
jq ;eke;a;kag jkaÈ f.ùu msKsi úêúOdk m%udKhla Tjqka i;= úh'
ie,eiaùu i|yd hk tajdg iïnkaO fyda
wkqYdx.sl lreKq ms<sn|j úêúOdk ie,eiaùu
i|yd jQ mk;ls'˜
ta wkqj tla whl=g ;nd.; yels Wmßu bvï
w'fmd'i' id'fm<' iu;=kag /lshd ,nd§fï
m%udKh wlalr 50lg iSudlrk ,§' tu bvï
wruqK hgf;a l%ufõohla ilia flßKs' tkï
;kslru l=Uqre bvï kï th Wmßu wlalr 25g
mß.Kl ,l=Kq u; /lshd §fï l%uhhs' ta wkqj
iSud lrk ,§'
.eiÜ ksfõokhla u.ska /lshd wfmalaIs; whf.ka
fuh ienúkau ;rul úma,jldÍ whÿïm;a le|jkq ,nhs' tys§ w'fmd'i' id'fm'
m%;sixialrKhla jQ w;r Ok l=fõrhka /ilg iu;ajQjka tlsfkl úIhg ,nd.;a idud¾:h
;u bvï iSudlsÍug isÿjQ w;r rchg fiiq bvï ie,ls,a,g f.k ,l=Kq l%uhla fhdod .kS'
mjrd .kakd ,§' rka mjqï j;= f,i ye¢kajQ tjlg mej;s ,l=Kq l%uh wkqj úYsIag idud¾:hla
wlalr oyia .Kka úYd, f;a j;= jQ ,smagka yd ^D& i|yd ,l=Kq 75lao" iïudk idud¾:hla ^C&
nDDlafndkaâ jeks j;=o cki;= lrk ,§' wod< i|yd ,l=Kq 50lao" idudkH idud¾:hla ^S&
m%udK wkqj bvï ysñhka fj; jkaÈ ,ndfok i|yd ,l=Kq 40lao jYfhka ,l=Kq .Kkh lrkq
,§' bvï wysñ ck;djg bvï ,nd§uo isÿl< ,eîh' Bg wu;rj uq¿ Wmdêhu i|yd ,l=Kq
nj tjlg wdKavqfõ ixLHdf,aLk fmkajd foa' 70la ,ndfohs' fufia ms<sfh, lr.;a ,l=Kq
1972 bvï wlalr ,laI 06lao" 1975 j;= bvï mß.Kl .; lrkq ,nhs'
wlalr ,laI 09lao cki;= l< nj i|yka fõ'
tlsfkl rdcH wdh;khkays ,smsldr Oqr
miqj 1977 n,hg meñKs fÊ'wd¾' chj¾Ok mqrmamdvq mj;skafka kï rdcH mßmd,k

15
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wud;HdxYfha /lshd nexl=jg oekqï ÿka miq ta whgu ,efnk mßÈ l%ufõoh ilid ;snqKs'
ta wdh;kfha oeÍug isÿjk j.lSï wkqj i,ld iuiudc" fldñhqksiaÜ mlaI ksfhdackh l<
n,d j¾. lrk ,o ,l=Kq uÜgu wkqj Y%S ,xld ue;s weu;sjre isá wdikj, jeämqr fïjd
uy nexl=j" fiiq rdcH nexl=" Y%S ,xld f¾.=j" l%shdjg ke.=Ks' ud;r - fudrjl" lE.,a, -
foaYSh wdodhï fomd¾;fïka;=j" rcfha ú.Kk foys´úg" rejkaje,a, yd oerKsh.,o" uykqjr
fomd¾;fïka;=j wd§ jYfhka ta ta wdh;k i|yd - .,y" fyajdyeg yd yÕ=rkafl;o" wdrïN l<
by< isg my<g ,l=Kq uÜgï ;SrKh fldg f.dúfmd<j,a óg WodyrK f,i oelaúh yelsh'
tu j¾.SlrKhg wod< ,ehsia;= ta ta wdh;khg flfia kuq;a fïjdfha wjia:d ie,iqfKa wod<
hjkq ,nhs' n|jd .ekSug wjYH fiajl ixLHdj foaYmd,lhkaf.a ióm;uhkag ksid;a" tajd
800la kï 1000lf.a ,ehsia;=jla hejQ miq wod, rg mqrd id¾:l lsÍug jevms<sfj<la fkdue;s
wdh;kfhka iïuqL mÍlaIKh fldg kshñ; jQ ksid;a ieneúkau Okm;s l%uh ;=< tjeks
fiajl ixLHdj f;dardf.k tu ,ehsia;=j rdcH foa h:d¾:hla lsÍu m%fhda.sl fkdjk ksid;a
mßmd,k /lshd nexl=j fj; heùfuka wk;=rej m%;sM,odhl jQ njla fkdfmfka'
uq¿ mß.Kl wfmalaIl ,ehsia;=fjka fuu
msßi bj;a lrkq ,nhs' iEu rdcH wdh;khlu
/lshd mqrmamdvq imqrkafka tu l%ufõohg neúka
foaYmd,k weÕs,s .eiSula isÿ fkdfõ' tneúka
yeu wfmalaIlfhl=gu ;uka ,enQ iqÿiqlï u;
foaYmd,k n,mEulska f;drj /lshdjla ,eîfï
whs;sh ;yjqre fõ' ;uka ,enQ iqÿiqlï u;
;ukag /lshdj ,efnkafk l=uk wdh;kfhao
hkak l,a we;sju yeu wfmalaIlfhl=gu
oek.; yelsh'
tfy;a fndfyda foaYmd,k mlaI iy
foaYmd,lfhda fuu l%uhg wlue;s jQy' —´l uu
ÿkakq fcdí tlla˜ hehs yxjvq .id ñhhk f;la
Tyqf.a yd mjqf,a whf.a Pkaoh .rd .ekSfï
wjia:d fuu.skau wfydais ù .sh neúks' tfyhskau
mß.Kl ,l=Kq u; /lshd ,nd§fï fulS l%uhg
hd yels jQfha 1972 yd 1973 jeks flá ld,hla ta w;r ck;d lñgq msysgqùu kñka o wdKavqj
muKs' kej; foaYmd,lhkaf.a ,ehsia;= u; /lshd jevms<sfj<la l%shd;aul lrk ,o w;r fidaúhÜ
imhk l%uh we;s úh' foaYfha fidúhÜ iNd iy Ökfha lekagka
hkqfjka ye|skajQ ck;dj n,.kajk l%u fïjdg
óg wu;rj mdi,a yer.sh ;reK ;reKshka mQ¾jdo¾Y lr .kakd nj m%ldYhg m;aúh'
fjkqfjka jD;a;Sh mqyqKq wêldßh wdrïN tjlg w.ue;sksh jQ isßud nKavdrkdhlf.a
flreKq w;r tajdfha úúO jD;a;Sh mqyqKq tla ÈhKshla jQ iqfka;%d nKavdrkdhl;a" l=ud¾
mdGud,d l%shd;aul úh' fï i|yd rcfha rEmisxy;a hk fofokd fuu jevms<sfj<g
mdi,aj, ijia ld,h fhdod .;a w;r fmof¾re uq,a ù lghq;= l<y' tfy;a fïjd m%dfhda.slj
l¾udka;h" jvq l¾udka;h" ueá l¾udka;h" h:d¾:hla l< yels tajd fkdùh'
ld¾ñl mdGud,d" rEm,djkH mdGud,d wd§ úúO
fmdÿfõ .;al< ;reK m%Yak ms<sn`o jeämqru
mdGud,d wdrïN flreKs'
is;Sug wdKavqjg n,lf<a wfm%a,a ke.sàu úiska
iuQy f.dúìï we;s lsÍu nj meyeÈ,sh' ta jk úg;a mej;s cd;sl ;reK
fiajd iNdfõ jevlghq;= jvd;a mq¿,a ;,hlg
/lshd wjia:d we;s lsÍug;a" iudc widOdrKh
f.k taugo fuu ke.sàu fya;= jQ nj fmfka'
ÿre lrk nj fmkaùug;a tjlg wdKavqj wdrïN
l< ;j;a jevigykla jQfha iuQy f.dúm,j,a fï wkqj 71 wfm%a,a wr.,h mrdch jqjo
we;s lsÍuhs' iudcjd§ rgj,aj, l%shd;aul jQ th iudchg l< n,mEu;a" iudchg Èkd ÿka
iuQy f.dúm< l%uh wdo¾Yhg .ekSula f,io m%;sixialrK;a foi n,k úg tu wr.,h
fuh oelsh yelsh' fuu f.dúm< l%ufha§ Y%u fl;rï m%n,o hkak f;areï .; yelsjkq we;•
M,odhl;ajfha ysñluo ksIamdokfha kshef,k

16
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

.s,syqKq ;=jlal=j fidfydhqrl=f.a w;ska


oeä fldg je<| .kafkñ yo msreKq ne;ska
fmruqKq fidfydhqrkaf.a u< l|ka u;ska
kej;;a igka jÈkg wms n,uq b;ska
71 isrf.or ì;a;sfhka

17
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

1971 uehs udifha§ w;awvx.=jg m;aj jir 06la isr.;j isá pd,aia ohdkkao
ifydaorhd isrf.hs Ôú;h is;=jug ke`.=fõh' th ,xldfõ isrlrejka iïnkaOfhka
Ôjudk idlaIs iys; m<uq is;=jï fm< fõ' oekg ie;a;E tlajk úfha miqjk ohdkkao
ifydaorhd wogo iudcjd§ iudchla f.dvkexùu i|yd u;jd§ wr.,hl
kshef,ñka isà' Tyq igkaldñhl= f,i 71 wr.,h iïnkaO ish u;lh wjÈ lrñka
fuu l;dnyg tlajkafka 71 wr.,hg jir 50la msÍu ksñ;af;ks'

18
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wo;a ta
igkaldñhd
ud ;=<
Ôj;a fjkjd
pd,aia ohdkkao
ifydaorhd

19
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

Tn .ek flá ye¢kaùula lf<d;a @ wOHdmkh wysñ ùï" bf.k .kak myiqlï ke;s
ùï jdf.a .eg¨j,ska wms wiykhg m;a fj,d
ug oeka wjqreÿ ye;a;Etlhs' uu rcfha fiajfha
isáhd' úYajúoHd,h ;=<;a fï oekSu l;dnyg
kshq;=j b|,d oeka úY%du .syska bkafka' kuq;a" uu
,la jqKd' t;fldg ;uhs" ck;d úuqla;s fmruqK
jev w;yer,d kE' Ñ;% w¢ñka" lshjñka" iudc"
foaYmd,k lghq;=j, ksr; fjñka bkakjd' msìfoñka tkafka' ta;a" ta ldf,a cúfm lsh,d
kula ;snqfKa kE' miafia ;uhs" ta ku odkafka'
Tfí <ud ld,h" ;reK ld,h yd cúfmg iïnkaO ùug kuq;a" lsishï ;reK úma,jjd§ jHdmdrhla
fmr miqìu .ek meyeÈ,s lf<d;a @ jHdma; fjñka mj;skjd lshk fydavqjdj wms
uf.a <ud ld,h .; jqfKa" n,xf.dv" ´¨.xf;dg' oekf.k ysáhd' tksid wms talg wdl¾IKh
fndfydu ,iaik" iqkaor .ula' uf.a mshd jvq jqKd' úYd, wdiajdohla ;snqfKa" wms leue;af;ka
ld¾ñlfhla' uu bf.k .;af;a" n,xf.dv nqoaO talg ne÷Kd'
chka;sh lshk mqxÑ biafldaf,l' we;a;gu ta tA lshkafka" ifydaorhd mCIh fydhdf.k .syska ne÷K o@
ldf,a wmsg w¢kak we÷ï jqK;a ;snqfK kE'
im;a;= odkafk;a ke;=j mhskau fndfydu ÿIalr we;a;gu jqfKa" wms;a fydhkjd æ wmsj;a
úÈhghs biafldaf,a .sfha' fydhkjd æ
we;a;gu ta fjkfldg wmsj fydhkak jqjukdjla
;snqfKa kE' wms oekf.k ysáhd" wms ú¢k mSvdj
iudc widOdrKhl m%;sM,hla lsh,d' tksid wms
wdiajdofhka talg iïnkaO jqKd'
ye;a;Etfla wfma%,a 5g fmr cúfm ;=< lrk ,o uQ,sl
lghq;= yd ls%hdud¾. fudkjdo@ tA jdf.a u ;snqKq m%Odk
mrud¾: fudkjdo@
Tõ' wms mx;s l<d' ta jdf.au fjk;a úúO jev
rdYshla l<d' ye;a;Etlg lsÜgqj kï" u¾okhg
tfrysj m%;sm%ydr §ug isÿ jqfKd;a" Bg wod<
iQodkï ùï l<d'
wms ye;a;Etfla wfma%,aj,g fmr ,xldj mqrdu
ta ldf,§u f.or ;snqKq oßø;dj" wfma ks¾Ok .ymq fmdaiag¾ folla ;snqKd' tlla ;uhs"
mka;s iajNdjh wmg ;Èka oekqKd' uu Wiia zwêrdcHjdohg úkdYh  æ ck;djg úuqla;sh 
ææZ'
fm<g bf.k .ksoaÈ;a igyka ,shkak fmd;a m;a wksl ;uhs" zOkjdohg úkdYh  æ ck;djg
;snqfKa kE' uf.a kekaod flfkla biamsß;df, iudcjdoh ææZ fï fol ;uhs' m%n,u igka mdG
jev l<d' biamsß;df,a ;=Kavq ,shk fld<j, tla fol jqfKa' fïl ,xldj mqrdu yeu ;dmamhlu
me;a;la ysia ;sfhkjd' thd f.keú;a ÿkak ta .eyqjd'
fld<j, ;uhs" uu Wiia fm< mdvï ,sõfõ' ta ta ksid wms lf<a iudcjd§ úma,jhla æ tal fï
ksidu l=vd ldf,a b|,du wmg fufyu fj,d úÈhg wid¾:l jqK;a" tafla ixúOdk ÿ¾j,;d
;sfhkafka" iudc widOdrKh" wiudk;dj fldmuK ;snqK;a" iïnkaO fjÉp wms" ;reK
ksidh lsh,d wmg oeks,d" ys;g jeÈ,d ;snqKd' mrmqr yeáhg wms iïnkaO jqfKa" iudcjd§
wfma .=rejreka wmg ta .ek fyd¢ka meyeÈ,s iudchla f.dvk`.kakhs'
lr,d ÿkakd' ta ksid wms iudc fjkila .ek
tfyu ke;=j wd¾Ól wudrelïj,g /lshdjla .kak
f,dl= cjhlska" ye`.Sulska ;uhs" ysáfha'
tfyu fkfjhs o@
cúfmg iïnkaO jqfKa fldfydu o@ tAlg n,mdmq fya;= kE''' kE''' kE'' tfyu mgq mrud¾: ld <`.j;a
fyda isÿùï fudkjd o@ ;snqfKa kE' uu lshkak leue;shs" yeu flfklau
we;a;gu úYajúoHd,hg we;=¿ fjk fldgu Ôú; mqokak iQodkï jqKd' f,dal iudcjd§
wmg iudc fjkila lrkak ´kEh lshk jHdmdrfha mqfrda.dó pß; wfma mQ¾jdo¾Y
ye`.Su ;snqKd' ud;a we;=¿ ysgmq ;reK wh jeä jqKd' Tjqka tod fldfyduo fjä WKavj,g
msßilg ;o mSvdldÍ njla" mSvkhla ;snqKd' uqyqK ÿkafka" wka;sug igkaldóka ñh .sfha
iuia; ;reK mrmqru /lshd wysñ ùï" Wiia fldfyduo@ fï ish,a,u wms wdiajdokSh úÈhg

20
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

.%yKh lr .;a;d' wms" wfma Ôú; mqo,d yß B<`. mCIfha isfuka;s;a" iuiudcfha je,s;a" uyck
mrmqrg iudcjdoh ,nd fokjd lshk mrud¾:h tlai;a fmruqfKa .¨;a tla lr ì¢h fkdyels
yer fjk lsisu fm!oa.,sl mrud¾:hla ;snqfKa fldkalS%Ü tlla yokjd˜ lsh,d lsõjd' rgu
kE' fï .ek n,dfmdfrd;a;=iy.;j ysáhd' yenehs"
tfyu lsh,d ojia .Kkla .sfha kE' iuiudc"
uu okakjd" iuyr ifydaorjre ñh .sfha" —fjä
fldñhqksiaÜ kdhlhka isßudfjdaf.a wdKavqjg
;shm,a,d" wms iudcjdoh fjkqfjka uefrkak
uqlal= .eyqjd' uqlal= .y,d weu;slï .;a;d'
nh kE˜ lsh,d lE .iñka'
fïflka iudch ;=< úlafIdamhla we;s jqKd¦
ye;a;Etfla wr.,h .ek ljqre fudkjd lsõj;a" lvdf.k jegqKd' taflka jfï jHdmdrh Okm;s
uu meyeÈ,sj lshkafka" th iudcjd§ úma,jh mka;shg uqlal= .id ñksiaiqkaf.a n,dfmdfrd;a;=
fjkqfjka ;reKhka oekqïj;aj ke`.Sisàula ìkaod' wms fïjd ;reKfhda úÈhg oelald'
f,ihs' yeu flfklau tlg iïnkaO jqfKa ta ksid wms fï mCI ;=ku w;yer,d"
tfyu ;uhs' f.dvkef`.ñka tk kj jHdmdrh je<| .;a;d
wfma wvqmdvq ;snqKd' lïlre mka;sh" fmdÿck talhs" we;a; l;dj'
n,fõ. Tjqka iïnkaO lr fkd.ekSu' kuq;a"
mrud¾:h jYfhka fï ;reKhka iEu flfklau
meyeÈ,sju iudcjdoh fjkqfjka igka l< whhs'
wms Bg fmr foaYmd,k wOHdmk mka;sj,§ ye;a;E tfla wr.,h .ek ljqre fudkjd
idlÉPd l<d" óg fmr meje;s wr., .ek' 1818 lsõj;a" uu meyeÈ,sj lshkafka"
iy 1848 le/,s jeks foa ms<sn|j' tajd wms ú.%y th iudcjd§ úma,jh fjkqfjka
lf<a wêrdcH úfrdaë le/,s f,ihs' kuq;a" uu ;reKhka oekqïj;aj ke`.Sisàula f,ihs'
ys;kjd" tajd wêrdcH úfrdaë le/,sj,g jvd yeu flfklau tAlg iïnkaO jqfKa
jevjiï l%uh kej; we;s lr,d" rfcla ìys lr
tfyu ;uhs'
.kak lrmq wr., lsh,d' ta ksid m<uq wêrdcH
úfrdaë" iudcjd§ wr.,h 1971 wr.,hhs'
b;du ;reK jhila jk úiai" úisfol jf.a ldf,l §
cúfmg" wr.,hg iïnkaO fjkafk' iudcjdoh ye;a;Etfla wfma%,a m%ydrhg iïnkaO jqfKa fldfydu o@
f.dvke`.Su .ek fudk jdf.a ie,eiqïo" fudk jdf.a fudk úÈhg o@
ixjdoo ;snqfKa @
uu;a m%ydrl tallhl idudðlfhla fj,d
we;a; jYfhkau iEfyk ÿrg oekqj;a' wksl wms
ysáhd'
Tlafldu W.;a ;reK msßila' wmsg iudcjd§
wd¾Ólh .ek wjfndaOhla ;snqKd' iuQy f.dúm< tA hq.h úma,jj, hq.hla' Tlaf;dan¾ úma,jhg wjqreÿ
l%uh .ek" rggu úÿ,sh ,nd §fï jevms<sfj< mky msß,d' hQß ..dßka wNHdjldYh ch.%yKh lr,d'
.ek wms oekf.k ysáhd' Ökfha fjk foa wms Ök úma,jh ch.%yKh lr,d' lshqndkq úma,jh ch.%yKh
oekf.k ysáhd' lr,d' úhÜkdï úma,jh wefußldjg neg fok ldf,a' fï
miqìu pd,aia ifydaorh,dg we;s lrmq n,mEu fudlla o@
Tn cúfmg iïnkaO fjkfldg ,xldfõ m%n, jfï mlaI
;snqKd' fldñhqksiaÜ mlaIh" iuiudc mlaIh jdf.a' wehs we;a;gu wms ta fjk fldg f,dal iudcjd§
tAjdg iïnkaO fkdù cúfmg iïnkaO jqfKa @ jHdmdrfhka l=,au;a fj,d ysáhd' ye;a;Ej oYlh
fjkfldg ;uhs" úhÜkdï úma,jh fjkafka'
wmg tajd .ek b;du oeä l,lsÍula ;snqKd'
ta Èkj, úhÜfldxjreka wefußldkqjkag
wmsg fldñhqksiaÜ" iuiudc mlaI .ek ;snqfKa"
myr fok ldf,a' ug u;l isoaêhla ;sfhkjd'
l,lsÍula' ug u;lhs" ms,sma .=Kj¾Ok uy;df.a
úhÜfldxjrekaf.a m%ydr ueoafoa tla wefußldkq
kdhl;ajfhka jdudxYsl tlai;a fmruqK
yuqod l|jqrla jefgkjd' wefußldkqjka
msysfgõjd' Bg miafia f.da,af*aia tfla w;súYd,
hg;a ùu m%ldY lrkak iqÿ fldähla odkjd'
/iaùula ;sínd' tod iuiudc" fldñhqksiaÜ"
ta;a úhÜfldx .ß,af,da ;ukaf.a hqo gexlsh
uyck tlai;a fmruqK tl;= ù jdudxYsl tlai;a
wefußldkq l|jqf¾ f.aÜgq lvdf.k .syska iqÿ
fmruqK yeÿjd' Th /iaùfï § ms,sma lsõjd" —wo
fldäh .,j,d" tafla r;= fldähla Tijkjd'
;uhs" fï rfÜ iudcjd§ jHdmdr tlg tl;= fj,d
oejeka; n,hla f.dvk`.kafka' fldñhqksiaÜ tajdhska wms úYd, m%fndaOhlg ,la jqKd'

21
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

ta jdf.au t;fldg Ök úma,jh Èk,d' lshqndkq Bg miafia yuqodfjka ysrf.or jg l<d' meh
úma,jh Èk,d' ta jdf.au ta ldf,a fidaúhÜ úisy;rla .; jqKd yuqodj jg lr,d' wmsg lEu;a
foaYfhka úYd, u;jd§ jHdmdrhla f.ksÉpd' kE' fojeks ojfia yuqod lKavdhula fodrj,a
thd,d zfidaúhÜ foaYhZ i`.rdj m< l<d' tal wmg werf.k we;=<g wdjd' wmsg lrkak fohla kE'
wdjd' wms tajd lsfhõjd' ta jdf.au m%.;s m%ldYk wms Tlafldu fokd bÈßhg Èõjd' f.aÜgqj <`.g
ukaÈrfhka fmd;a" m;a;r m< l<d' ta jdf.au wdjd' yuqod lÜáh ;=jlal= udkdf.k bkakjd'
fldßhdfõ ta ldf,a n,fha ysáfha lsï b,a iqx' ta wms odyla ú;r biairyu ysgf.k bkakjd' wms
ld,fha fldßhdkq ;dkdm;s ld¾hd,fhka .ymq urdf.k uefrkak ,Eia;s fj,d ysáfha' yuqod
mqj;am;l tl msgqjla lsï b,a iqxf. l;djlg kdhlhd lsõjd" wmsg jdä fjkak lsh,d' wfma
fjka lrkjd' wms tal lsfhõjd' ta ksid wms;a ifydaorfhla lsõjd jdä fjkak lsh,d' tfyu
ÿgqjd ,xldj" bkaÈhdj jdf.a ol=Kq wdishdkq lsh,d Tyq l;djla l<d' b;d fõ.j;a l;djla'
rgj,g;a úma,jhl wjYH;dj ;sfhk nj' wms yuqod Nghkaghs l;dj lf<a' ta l;dfõ wvx.=j
ta .ek fyd|g oekqj;aNdjhl ysáhd' b;d u udkqIslhs' taflka lsõfõ" —wmsg ñksiaiq
yeáhg Ôj;a fjkak fokak˜ lsh,hs' —wms igka
ta ksid wms cúfmg iïnkaO jqfKa" fl<skau lf<a iudcjdoh fjkqfjka' Thd,d fjkqfjka"
iudcjdoh fjkqfjka' ke;=j fjk fohlg Thd,f.a orejka fjkqfjka" rg fjkqfjka' wms
fkdfjhs' fydre" uxfld,a,ldrfhda fkfjhs'˜ lsh,d'
wr.,h mrdch jqKdg miafia Tn w;awvx.=jg m;a fï l;dj yuqodjg jeÿKd' yuqodj oeä ixfõ§
fjkjd' tAl isoaO jqfKa fldfydu o@ jqKd' Tjqka ;=jlal= my< oeïud' yuqod fïc¾
uuhs" .ukdhl ifydaorhhs tl neÉ tfla' wdßhmafmreu" ug u;lhs" ku' Tyq ke`.sg,d
wr.,fhka miafia T;a;= wxY úiska wmsj lsõjd" —orejfka" l,n, fjkak tmd' ikaiqka
w;awvx.=jg .;a;d' yeu flkl=u w;awvx.=jg fjkak' ug Thd,df.a m%Yakh f;afrkjd' uu fï
m;a jqKd' ta mdjd §ï ksidu fkdfjhs' wfma lEïma tl Ndr .kakjd' uu idlÉPd lrkakï
f;dr;=re úYd, m%udKhla wdrCIl wxY <`. Thf.d,af,d tlal˜ lsh,d'
;snqKd' ta jdf.au w;aoelSï ke;slu úiskq;a
wfma iuyr ifydaorjrekaf.ka Tjqka f;dr;=re
,ndf.k ;snqKd' kuq;a" lsisu in|;djla
fkd;snqKq wh;a w;awvx.=jg .;a;d'
ysrf.or § lghq;= lf<a fldfydu o@
we;a;gu udj w;awvx.=jg .;af;a" ye;a;Etfla
uehsj, jf.a' Bg miafia wmj fld<U iS'wd¾'mS'
tfla ßudkaâ nkaOkd.drfha r|jd ;enqjd' tafla
bv ;snqfKa foiShlg' ta;a tafla y;aiShla ysáhd'
wms b;du oreKq úÈhg ysrf.or È ÿlaúkaod' uq,a
ld,fha § wmg ie,el=fõ b;du my;a úÈhg'
j;=r kE' jeisls<s myiqlï kE' lEu yßhg
kE' kdkak kE' wksl lduf¾ bv ;sfhkafka
;=kafokdghs' oy fofkla ú;r tl lduf¾' tld
msg tld ;uhs" ysáfha' ta mSvkh yeu ysrf.orlu
;snqKd' iS'wd¾'mS'" ue.iska" fnda.ïnr yeu ;eku
fï mSvkh ;snqKd' fï mSvkh ord .kak neßj
bkak fldg ó.uqfjka ;j 500la wrka wdjd' tod
fï mSvkh mqmqr,d .shd' wms tod lÜáh tl;=
fj,d ysrf.or ish¨ u fodrj,a levqjd' fodrj,a
lv,d t<shg neiaid' tal oekqfKa úma,jh
jdf.a' wms lÜáh .syska fÊ,¾,g È.g yryg
..yd mekakqjd' .dâ,d mek,d .syska fodrj,a
jy .;a;d' oeka wms ú;rhs ysrf.or'

22
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

Bg miafia fï /,a, yeu ysrf.orlgu .shd' wms hjkjd" úfÊùr ifydaorhd ms<s;=re ,sh,d
ch.%yK .;af;a igka lr,d' Bg miafia rch tjkjd'
mqkre;a:dmk jHdmD;shla wdrïN lrkak jqKd'
fï ;;a;ajh ;=< úYd, msßila ksIals%h jqKd'
ta lshkafka" isrlrejkag iqnidOkh ie,eish
iuyre cúfmg iïmQ¾Kfhkau úreoaO jqKd'
hq;= fohla lsh,d rch ms<s.;a;d' Tjqkag fmd;a
mqkre;a:dmk" iqnidOk lghq;=j,ska fndfyda wh
m;a" lS%vd WmlrK" ;rul fyd| lEu-îu wd§
ta me;a;g fhduq jqKd' ta jdf.au ;j lKavdhula
myiqlï ,nd §,d lrk fohla'
fïl w;ayßkafka ke;=j" jerÈ yodf.k úma,jh
tal wmsg myiqjla jqKd jdf.au wo uu fjkqfjka jev l< hq;=h lshk ia:djrfha ysáhd'
ys;kjd" wfma úma,ùh Ôj.=Kh urkak;a
Tn jir yhla isrf.or ysáhd' tA ld,h ;=< isrf.or
tal fhdod .;a;d lsh,d' tal fyd| OfkaYajr
jevlghq;= isÿ jqfKa fldfyduo@
Wmdhud¾.hla' tkï" iqnidOkh §,d" iqnidOkh
u`.ska úma,jjd§kaf.a Ôj.=Kh ì|oeóu l<d' wms lrmq wr.,fhka miafia wmsg hï bvla
yenehs" tfyu jqKd lsh,d úma,ùh jHdmdrh ,enqKd' wms úYd, f,i mka;s l<d' ixúOdk
iyuq,ska ì|jegqfKa kE' le|jQjd' wms lrmq wr.,fhka miafia wmsg
myiqlï ÿkakd' nkaOkd.dr n,OdÍka wms
fï ldf,§ wr.,h wid¾:l ùu;a iu`.
we;=f<a lr .kak tajd md,kh lrkak wdfõ
isrf.j,a ;=< b;du oeä idlÉPd wr.,h .ek
kE' Tjqka Wkkaÿ jqfKa" ksr;=rej ;dmam mßiaiï
isÿ jqKd' wms lrmq foa yßo jerÈo@ wmg jerÿfKa
lrkak ú;rhs' ta ksid wmg wiSñ; ksoyila
fld;eko@ wms igka lrk fldg lïlre mka;sh
,enqKd' fmd;a lshjkak ,enqKd' wms fld<U
wms iu`. tla fkdjqfKa wehs@ fmdÿ ck;dj
k.r iNd mqia;ld,fhkq;a fmd;a f.kajd
iïnkaO fkdjqfKa wehs wdÈh ms<sn|j'
.;a;d' m%isoaêfha mlaIfha l|jqre l<d' taflka
fï ksid ye;a;E tfla wr.,h .ek ;shqKq" úYd, lÜáhla oekqj;a jqKd' tfukau mdi,a
nrm;< kHdhsl iy m%dfhda.sl ÿ¾j,lï .ek wOHdmkh ,nd ke;s whg mdi,a wOHdmkh ,nd
oeä ixjdohla wm w;r isÿ jqKd' wms m%Yak §u;a isÿ l<d' uu kï ys;kafka" wfma foaYmd,k
uqjy;aNdjh fyd¢kau jeä jqfKa" ysrf.or ysgmq
ld,fhahs' tys § úYd, f,i fmd;a lsfhõjd' tal
úYajúoHd,hla jqKd'
uu ys;kjd" ysrf.or ;=< mlaIfhka lrk ,o
wOHhk mx;s" idlÉPd" l|jqre" ixjdo ksid wms
b;du fyd¢ka oekqïj;a jqKd lsh,d'
Tn ;=< isák Ñ;% Ys,amshd u;= jqfKa" wr.,hg fmr o@
wr.,h ;=< o@ bka miq o@ isrf.h ;=< is;=jïlrKh
ms<sn| w;aoelSï fudk jdf.a o@
uu mqxÑ ldf,a b|,du Ñ;% w¢kak olaIhs¦ wdihs'
tal uf.a wef`.au ;snqKq fohla' yenehs" fïl
fyd¢kau u;= jqfKa ysrf.or §' uu Th ldf,a
ysáfha fnda.ïnr' Ñ;% lshk tl yeu ;ekl§u
´kE fjkjd fka' wvq .dfKa wl=re álla
,shkak yß' fudlo@ wms fmd;a m;a lshjkjd'
foaYmd,kh lrkjd' ;j msßila tfyu kE' Tjqka
fmd,afl¢j,ska ud, yokjd' fmd,algqj,ska
leghï lmkjd' ta ldf,a nkaOkd.drh" rch
yß WmdhYS,Shs' wfma wjOdkh foaYmd,kfhka
ú;eka lsÍfï jqjukdjg;a tlal wmg úfkdaodxY
mx;shlg ^Hobby Class& ;ekla nkaOkd.drfhka
yo,d ÿkakd' talg Ñ;%" leghï wdÈh okak
wh iïnkaO jqKd' uu;a iïnkaO jqKd' wjYH
wuqøjH wmsg r;=l=refika tfyu;a ,nd ÿkakd'

23
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

tal;a tlal ug isoaO jqKd yeu flkdf.u f,dalfhau ks¾Ok mka;sh .ek' ,xldfõ wms
ks¾udKj,g ´kE lrk uQ,sl ie,eiau ^Sketch& lshkafka" taflka fldgila' tal ;=< cd;sjdoh"
w¢kak' fudk foa lrkak;a tfyu tlla ´kE wd.ïjdoh ;sfhkak neye' ks¾Ok mka;s in|;dj
fka' we;a;gu uu lshk Ñ;% Ys,amshd ìys jqfKa lshkafka" cd;sh" wd.u úksúo .sh tlla' ye;a;E
ysrf.oßka lshk tl ksjerÈhs' tfla wr.,fhka" mx;s ;=<ska" idlÉPd ;=<ska wm
ta tlalu ug ys;=Kd ysrf.or Ôú;h Ñ;%hg ;=< ta woyi uq,a neye .;a;d' wms Ñka;kuh
w¢kak' ta miafia m%o¾Yk ;shkak ys;df.k jYfhka iudcjd§ka" fldñhqksiaÜjd§ka fj,d
fkfjhs' uu tal ;ks ;ks isrlrejkaf.a ysáfha' b;ska" wms ;=< cd;sjdohla ;snqfKa keye'
mska;+r we£fuka mgka .;a;;a" miafia uu ug tl isoaêhla u;lhs' 1972§ jHjia:dj fjkia
fnda.ïnr ysrf.or we;a; Ôú;h Ñ;%hg ke`.=jd' l<d' ye;a;Efofla jHjia:djg l,ska ;snqKq
miafia t<shg weú;a" zisrf.or is;=jïZ lsh,d jHjia:dfõ iq¿ cd;sl;aj whs;Ska fjkqfjka
m%o¾Ykhla l<d' 29 jeks jHjia:dj lsh,d j.ka;shla ;snqKd'
m%isoaêfha Ñ;% wekaod kï" wehs Ñ;% isrf.or yx.df.k ye;a;Efofla jHjia:dfjka 29 jeks j.ka;sh
ysáfha @ bj;a l<d' fï ksid iq¿ cd;sl;ajhka úYd,
jYfhka lïmdjg m;a jqKd' fïlg úreoaOj
talg fya;=j wmg w¢kak wjir ;snqKq Ñ;%
W;=f¾ l¿ fldä oeïud' tal lrmq ;reKfhda
fkfuhs" uu wekafoa' uu wekafoa nkaOkd.df¾
Tlafldu w;awvx.=jg wrf.k fnda.ïnrg
tõjd' t;ek fou< ;reKfhda mkyla yegla
muK ysáhd' ta wh w;r Wud ufyaYajrka ysáhd'
t;fldg wms oekf.k ysáfh kE ta Wud lsh,d'
Tyqg fyd|g isxy, mq¿jka' wms Tjqka iu`. mq¿,a
úÈhg l;d l<d' tafl iuyre wka; cd;sjd§
;ekl ysáhd' Wud we;=¿ ;reK lKavdhulau
ysáhd wms lshk woyig tl`. jqKq' wms lsõjd" wms
Tlafldu tl;= fj,d iudcjdoh f.dvk`.kak
jev lruq lsh,d' OfkaYajr mka;sh isxy,
jqK;a" fou< jqK;a Tlafldu tlhs' uu" Wud
tlal fm!oa.,slju l;d l<d' Tyq lsõjd"
—ifydaorhd" uu tl`.hs' wms t<shg .sys,a,d"
iudcjd§ jHdmdrhg mlaI wh tl;= lrk
jevms<sfj<la W;=f¾ youq˜ lsh,d' t<shg wdjdg
miafia wms oek.kakjd" fldá ixúOdkh lsh,d
lgql" l%Er Ôú;h' tajd oelald kï" fÊ,¾,d tlla ìys lr,d lsh,d' tafla iu kdhlfhda Wud
tajd w;awvx.=jg .kakjd' wksl ld,hla .shdu iy m%Ndlrka lsh,d' m%Ndlrka Wudj urkjd'
fÊ,¾,d hd¿ jqKd' wfma l=á mÍCId lrkak fudlo@ Wud ;=< iudcjd§ woyia ;snqKd'
tkjd kï" l,ska wmsg lshkjd" Tkak fyg m%Ndlrka cd;sjdÈfhla'
zi¾ÉZ ^Search& lrkjd ;sfhk foaj,a mßiaiï wms ye;a;E wfÜ t<shg tkfldg fÊ'wd¾' ,xldj
lr .kak lsh,d' ta Ñ;% Tßðk,a tajd' ta úÈhgu cd;sjd§ uvf.dfydrejl od,d ;snqfKa' Bg
wjqreÿ mkyla ;siafia tfyuu ;sfhkjd' miafia hdmkh mqia;ld,h .sks ;sínd' wiQ;=fka
tAjdfha úYd, ft;sydisl jeo.;alula ;sfhkjd fkao@ Tfí l¿ cQ,sh isÿ jqKd' talg úreoaOj l=ula fyda l<
Ñ;% lD;s .Kkdjla jYfhka bÈßm;a lr ;sfnkjd' tA w;r hq;=hs hk ye`.Su u; ;uhs" cd;sjdohg tfrysj
cd;sjdohg tfrysj cd;sl iu`.sh fjkqfjka Tfí mskai, fï Ñ;% w¢kak fhduq jqfKa'
Ndú; lr ;sfnkjd' ye;a;Etfla wr.,h Tn ;=< ;sfnk wr.,fhka miq Ôú;hg uqyqK ÿkafka fldfydu o@ Tn
fï w.kd mqreId¾:hka fmdaIKh lrkak odhl jqfKa ;ju;a igkaldñfhla' Tn jD;a;Sh iñ;s ixúOdkh lrkjd'
fldfydu o@ .srd.u fi!kao¾h wdh;kh /l.kak uykais fjkjd' fï
we;a; jYfhkau wms iudcjdoh fjkqfjka fmkS igkaldñhd ye;a;Etflka fmdaIKh jqfKa fldfydu o@
isá msßila' —f,dalfhau lïlrejks" tlajõ˜ we;a;gu ye;a;E tlg iïnkaO jqKq ksid
lshk tlhs wfma wruqK jqfKa' wms úYajdi lf<a foaYmd,k ixjdo" idlÉPd wdÈfhka wOHdmkh

24
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

,nmq ksid wm ;=< mq¿,a Ôj.=Khla we;s jqKd' ta lrk mka;sh ixúOdkh lrkjd' jD;a;Sh iñ;s
ksid ta igkaldó;ajh yd Ôj.=Kh Ôú;hg tl;= ;=<' kuq;a" igka jHdmdr ;=< tajd .s,sfykjd'
jqKd' uu wo;a - jhig .sys,a,d ysáhd jqK;a igk ;=< § Okm;s mka;sfha jD;a;Sh iñ;s ;=<
- f,dl=jg ls%hdldÍ ke;s jqK;a" jpkj,ska" bkak igkaldóka Tlafldu wmg weÈ,d tkjd'
Ñ;%j,ska" ls%hdud¾.j,ska ta igkaldñhd ud ;=< igk ;=< tla fjkjd'
ls%hd;aul fjkjd' wms ks;ru mka;sh .ek ys;kak ´kE' mlaIhla
.srd.u .=re úoHd,h /l.kak;a lÜáh tl;= f,i ixúOdkh lsÍu" nyqck ixúOdk" nyqck
lr,d" ixúOdk yo,d tlg igka l<d' ta wr., ixúOdkh lsÍï l< hq;=hs' ´kEu
Ôj.=Kh ye;a;E tflka' talg uu .re lrkafka taldêm;s md,lhl= jqK;a jev lrk mka;sh
ye;a;E tlg iy ck;d úuqla;s fmruqKg' uu jev k;r lf<d;a" jefgkjd' ta ksid jev lrk
ck;djd§ foaYmd,khla ;uhs" lrkafka' uu mka;sh ixúOdkh l< hq;= fjkjd' ta jdf.au wms
.srd.u .=re úoHd,h ;=< .=rejr .=rejßhka oyia wfma wr.,h ;j;a wfma fï iudc" ixialD;sl
.Kklg f,dal jfï jHdmdrh" f,dal l,d mokug fyd¢ka .e,emamSug lghq;= l< hq;=hs'
jHdmdrh .ek b.ekajQjd' Tjqkaf.a Ñka;kh j¾;udkfha ;sfnk ;j;a m%Odku wr.,hla
ilia l<d' uu tal È.gu lrkjd' ta ish¨ foau ;uhs" fï ñ:Hdjg yd cd;sjdohg tfrys wr.,h'
;=< ye;a;E tfla Ôj.=Kh ;sfhkjd' ta jdf.au wfma rfÜ ;ju;a jevjiï Ñka;kh
wr.,fhka wjqreÿ mkylg miafi;a Tn iudc" foaYmd,k"
ixialD;sl lghq;=j, ksr;j isákjd' Tn wo ye;a;E tfla
wr.,h olskafka fldfydu o@
ye;a;E tfla wr.,h Ñka;kuh jYfhka" j¾;udkfha ;sfnk ;j;a m%Odku
wdl,amuh jYfhka ksjerÈhs' kuq;a" wms <dnd, wr.,hla ;uhs" fï ñ:Hdjg yd
jHdmdrhla úÈhg fyd| iudcjd§ jHdmdrhl cd;sjdohg tfrys wr.,h' tA jdf.au
;sìh hq;= uQ,sl .=Kdx. w;am;a lrf.k ysáfha wfma rfÜ ;ju;a jevjiï Ñka;kh
kE' wms fyd| ixúOdk jHqyhla yodf.k
ysáfh kE' uu ldjj;a úfõpkh lrkafka
n,j;a' jevjiï wdh;k n,j;a' tA
kE' f,dalfha fï jdf.a jHdmdrj,g tfyu ksid wms jevjiï Ñka;khg" ñ:Hdjg"
fj,d ;sfhkjd' úkdY fj,d" wdfh;a ke`.sg,d cd;sjdohg tfrysj mq¿,a wr.,hla
;sfhkjd' wdmiq ksjerÈ fj,d ;sfhkjd' udlaia l< hq;=hs'
fldñhqksiaÜ m%ldYkfha mjd lshkjd" —iuyr
jHdmdr ke;a;gu ke;s fjkjd' kuq;a" ck;d
jHdmdr tfyu fkdfjhs" tajd kej; kej;
f.dvkef`.kjd˜ lsh,d' wms lïlre mka;sh
n,j;a' jevjiï wdh;k n,j;a' ta ksid wms
ixúOdkh lf<a kE' wms ck;d wr.,hla
jevjiï Ñka;khg" ñ:Hdjg" cd;sjdohg
fkdfjhs lf<a' wms YsIH" ;reK fldgia tlalhs
tfrysj mq¿,a wr.,hla l< hq;=hs' ;ju;a wfma
wr.,h lf<a'
fï jevjiï Ñka;kh ;sfnk njg fyd|u
wfma m%Odk b,lalh úh hq;af;a md¾,sfïka;= WodyrKh ;uhs" wfma ñksiaiq ;ju;a rfcl=g
ue;sjrK Pkao jHdmdrh fkdfjhs' wfma m%Odk leue;s ùu' md¾,sfïka;= Pkafoka kdhlfhla
b,lalh úh hq;af;a" nyqck wr.,hhs' nyqck m;a lrf.k thdg lshkjd" —Thd rc fjkak˜
wr.,h lshkafka" jev lrk mka;sh;a iu`.hs lsh,d' Bg miafia n,ka bkakjd thdf.a mq;a;= rc
wms tl;= úh hq;af;a' Pkaoodhlhka fldaáhl fjklï' ñhefok Okjdoh fjkqjg cd;sjdoh
n,hlg jvd jev lrk mka;sfha úisoyil f.k tk ksid' mka;s igk fjkqjg cd;sjd§
n,h jeähs' igk f.fkkjd' ta ksid mq¿,a uÜgfuka iqúYd,
;shqKq u;jd§ wr.,hla yd wOHdmksl wr.,hla
kej; 1968g 1969g hkak ,enqfKd;a" fï j;dfõ wr.,h l< hq;=hs•
ixúOdkh lrkafka fldfydu o@
m%:ufhkau jev lrk mka;sh ixúOdkh lrk
tl' jev lrk mka;sh ixúOdkh lrk tl
wudre jevla' fudlo@ Okm;s mka;sh úiskq;a jev

25
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

26
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

27
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wikafkñ
<`.§u wfma%,a le/,af,a
uy kvqfõ ;Skaÿj
fokakg hk njg mqj;la
fufia mekhlaæ Okm;s mqj;a m;aj,
m<fjhs'
we; lgqf.hs ysialn,la
,nñka fkl .re nqyquka
wikafkñ fufia mekhla
tïnd ysia ln,
lemafmáfmd< fudkrú,
l=ula i|yd fuys isákafk o@
—tfrysj whqla;shg
tfrysj jxpdjg
tfrysj mSvkhg
w;a;fkdau;sl;ajhg tfrysj
.ikakg le/,s
whs;sh ñksid i;=
lshdmdkakg
Wreuh f,aj,
fmkajd fokakg"
odhdoh mrïmrd.; rlskakg
isákafkñ fuys˜
tlaoyia wgish oywg
b;sydihg tla l<
ñksiqks Èú msÿj
wikq uek fumqj;
—ke; Tng whs;sh
.ikakg le/,s
tfrysj rchlg
ÿIag jQ mdmsIag jQ
l=ßre jQ ÿ¾odka; jQ
ord .; hq;= h Tn
ieu úg u ksy~j
ñkSure md,kh
rchk mjq,a n,h˜
thhs wo Èk .hk .S;h
Okhg wêm;s md,l mx;sh
—ìysß úh hq;= h Tn
jxpdj bÈßfha
wkaO úh hq;= h Tn

28
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

whqla;sh bÈßfha odhdoh f,djg ÿka m< l< woyia


f.d¿ úh hq;= h Tn le/,s .eiSfï whs;sh fkdfõ le/,s .ikakg
urKh bÈßfha˜ foda@ fmdÿ ckhd i;=
thhs wo Èk foik O¾uh .re;r ue;s÷ks" whs;sh y~ k`.ñka
n,hg lEor md,l mx;sh Okfha ksfhdað; æ f,dala" nqlkka
wrd jecfUk Wia wiqka uy lú ñ,agka
"When the government ÿ.=hsÜ Èoafrda
violates the rights zlels,af,a isxydifkaZ
fkdokafkys o Tn fcdaka we,a;ia
of the people ms,sma fu,ekalaf;daka
insurrection is for them Tnf.a uyeÿre
fcdaka f,dlaf.a fjda,afghd¾" rEfida
the most sacred of rights Tnf.a .=rejrhka
the most imperative of duties" fujeks jQ lshuka
"The only remedy Okfha kdufhka
rch jeishdf.a against unauthorised force ckhdg tfrysj
whs;Ska is¢k úg is to oppose it by force" fok úg ;Skaÿj
ckhd i;= tlu ms<shu o`.f.hs oukakg
whs;sh mdßY=oaO tfrysj wkS;sl n,hg ;reKhka jQ wmj
j.lSu wksjdrKSh fh§uhs n,h zidOdrK ñksil=g
.eiSuhs le/,s- jà .re lrkakg
úma,jh m%xY b;ska ue;s÷ks"
Okfha ksfhdað; æ fp!rhl=g jvd
Wreu lr ÿka f,da okka fj; Tgqkq m,kaZ
uy`.= whs;sh Wÿr .;af;a Okfha md,kh
jeishd u`äk úg isys fkdfõ Tn yg
ld úiska foda@ fï joka lsis úg
l=ßre f,i §k f,i
weojegqKq neiaà,h" wkS;sl n,fhka f;dauia fmakaf.a
ì£ .sh wÈrfoa fkdue;s o whs;sh .re;r ue;s÷ks"
fkdniakd ysre" fmdÿ ckhd fj; Okfha ksfhdað; æ
b;sydih ñksia" fokakg ms<s;=re @ th lreuhla fkdfõ'
f.d¿ niska lshkafka th wreuhla fkdfõ'
ckhd i;= .re;r ue;s÷ks"
Okfha ksfhdað; æ Tfí fiajh lem jqfKa
le/,s .eiSfï Okfha n,h fj; neúka
whs;sh .ek fkdfõ foda@ fkdokafkys o Tn
,shejqKq woyia Tgqkq m,ka fp!rhkg fyhska
m<jk pd,aia le/,s .ikakg frdayK úfÊùr
fojeks fÊïia fmdÿ ckhd i;= ^1974 foieïn¾ 1 jeks Èk
kj ue.iska nkaOkd.drfha
oyih jk ¨ù whs;sh ms<sf.k zmSZ ueÈßfha § h'&
id¾ ksfld,dhs
brKug lem lf<a zúkaãIsh fldka;%d;srdfkdaiaZ
md,s;hka i;= zfg%àia Tka fmd,sálaia
fï whs;sh fkdfõ foda@ zo f¾.a t f¾.siskaia ááhqIfkZ
fldñhqkh meßia ziqïu ;shf,d.slZ
Tlaf;danrh r;= zÿ fldka;%ela fidaIsh,aZ
úma,jh Ök mqia;lj,
wekaá,sia fldfoõfõ Tfn weÿrkaf.a @
Èjhsk ùr fkd weiqfjys o Tn

29
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wmrdð; ùr;ajhl
iduQysl Och"
1971
wfm%a,a wr.,h
úYajh ;u ld, wjldYh mqrd bvyir fidhñka me;sr hoa§ udkj
b;sydiho tys fkdueflk igyka ;nkakg úh' ñksid ;u Ñka;k
úma,jfha ksïj<¨ mq¿,a lroa§ udkj iudch hkq ch.%yKhka
fidhñka bÈßhg wefok ndOl mrhk .xÕdjla jeksh' wr.,h
hkq tys § iudc ixj¾Okfha udj; ilia lrkq ,nk iÔù iduQysl
ñksia WmlrKhhs'

30
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

fu hg oYl mylg fmr tkï 1971


wfm%a,fha Y%S ,xldj kï jQ Èjhsfka
Okh" n,h msß l=fõr f,dj i,s; l< wr.,hla
mrÿjg ;nd ke.S isáhy' th ,xldfõ mx;s igka
b;sydifha m<uq ks¾Ok mx;sl wr.,h muKla
fkdj mSä;hd fmr<d ke.S isá wr.,hhs' t;eka
mek ke.sKs' fuh 1971 wr.,h kï fõ' úúO mgka mek kef.k ish¨ mx;s igka wr.,hkays
oDIaá fldaKhkaf.ka úúO u;jdohkaf.ka m<uq mrmqr thhs' m<uq wdo¾Yh thhs' tu
ksrka;r úksYaphg Ndckh jk fuu ft;sydisl w¾:fhka Tjqyq mSä; mx;s wr.,fha fkdueflk
udkj m%;spdrh jerÈ ú.%yhka ;=< urdoeóu th úrejkah' oKska jeà Ôj;a ùu fjkqjg fomhska
u¾okh l< mx;sfha taldhk m%h;akhhs' 1971 ke.S isg ksjy,aj ñh hkafka flfiaoehs Ôú;
wfm%a,fha isg fï olajd ,xldj flakaø jk wdo¾Yfhka Tjqyq fmkajdÆy' Okm;s u¾okfha
foaYmd,k l;sldfõ§ 71 wfm%A,a ke.sàug mlaIj l%Er yia;h wNsuqj ùr;ajh leá l< 1971
yd tfrysj ;¾l ú;¾l f.dvkef.ñka ;sfí' mx;s wruqK f;areï .ekSfuka ñi fuh jgyd
th úiska fuu wr.,fha§ Ôú; mß;Hd.fhka .ekSu idudkH nqoaêhg wiSre lreKls' 1971
ke.S isá ùr;ajh u;jd§uh f,io urd oeóug ke.sàu hkq wka lsisjla fkdj ,dxflah Okm;s
l%Er fufyhqula mj;S' udkj m%.ukh Wfoid u¾okhg tfrysj ,dxflah ks¾Ok mx;s mlaIfha
jk igfka fuu iqúfYaIs wjia:dj ksy~;ajh wú.;a ke.S isàuhs' ixúOdkh jQ ks¾Ok mx;sh
;=< fyda fndrej ;=< fyda jika lroeóug hkq fln÷ n,fõ.hlaoehs wfma%,a úrefjda
bvÈh hq;= ke;' ta udkj b;sydifha ;j;a tla fmkajd ÿkay' wr.,fhka miq wdKavqfõ ìh.=¨
udkj úuqla;sh wruqKq fldg.;a iduQysl udkj yeisÍu úiska th ukdj ikd: úh' wmlS¾;su;a"
l%shdldß;ajhl fkdmrÈk ùr;ajhl mdvïo widOdrK wmrdO hqla;s úksYaph iNd mk;
t;=< j<,d oeñh yels neúks' Ndú;d fldg ilia l< wfm%a,a uy kvqfõ
Okm;s kS;sh yd idOdrK;ajh frdayK úfÊùr
f,dal b;sydih f.dvkef.kafkau mSvlhdf.a
ifydaorhd m%Yak lrkq ,enqfõ fï i;Hh
u¾okfhka fkdj mSä;hdf.a igkaldñ;ajfhks'
fy<sorõ lsÍfï wruqfKks' ta hqla;sh b,a,d
tys § wú{dkl jy,a ke.Sisàïj, isg iú{dkl Tjqka úiska k.k ,o y~ m%n, neúkah' wfkl
ks¾Ok mx;sl ke.sàï olajd jk wr.,hka Ôú; mß;Hd.fha udj; f;dard.;a Tjqka tfia
fndfyda fõ' ta w;r 1971 wfm%a,a wr.,h iqúfYAIs f;dard.kq ,enQfha Wu;=jlska fkdj" ks¾Ok
jk ldrKd lsysmhls' bka tla m%Odk lreKla mx;sl ùr;ajh ksidfjks'
fufia biau;= fõ' rgl mSvdjg m;a jkafka
jevlrk ñksiqkah' Tjqka n,fhka ÿn, kï —iQrdlk md,l mx;sh úiska jy,aNdjho@
md,lhd ch.%dylhd fõ' ke;akï Ôú; mß;Hd.ho@ hk folska tlla
f;dard .ekSu muKla ks¾Ok mx;sh fj;g Wreu
ñksil= f,i fuf,djg ìysj jy,a i;ajhl= l< úg ta wkqj ks¾Ok mx;sh Ôú; mß;Hd.
fia ñhhk wiudk;djfha brKug tfrysj lsÍfï udj;g" ikakoaO wr.,fha udj;g
1965 § ck;d úuqla;s fmruqK kï ks¾Ok mx;s msúfi;s' tu udj; iQrdlk md,l mx;Ska úiska
kshuqjd Wm; ,eîh' th fifuka j¾Okh fjñka ks¾Ok mx;sh fj;g mgjkjd úkd kss¾Ok
ixúOdkh úh' ixúOdkh ùu hkq mSvlhdf.a mx;sh úiska iafõPdfjka f;dard .kq ,nkjd
n,hg tfrysj jk wúhhs' mSä;hd ixúOdkh fkdfõ'˜
ùu hkak mSvlhdf.a ìhg fya;=fõ' tu ìh
úiska md,l mx;sh úhre jegqKs' ixúOdkh jk ^frdayK úfÊùr zwm urd oeuqjo wm kÕk
jevlrk mx;sfha ck;d kshuqjd jk mlaIh y~ iod fkdñhkq we;'Z lD;sfha 67 msgqj&
flfia fyda úkdY lrkafkuqhs ;u mx;shg im: 1971 wfm%a,a ke.sàfï ùr;ajh ms<sn|j
l< Okm;s wdKavqj cúfm yUd f.dia uq,skqmqgd l;d lrk úg tys /¢ udkj ohdj hkak lsis
oukafkuqhs jyis nia fovùh' cúfm hk ku úfgl wu;l l< fkdyelsh' udkjys;jdoSka
mjd fkdue;sj <ore foaYmd,k mlaIhla fia ìysjkafka fmdÿ udkj ohdj mokïjh' tksidu
mx;s igkg msúis Tjqyq tu widOdrK" lDDr mx;s iudchl iQrdlkakka hkq udkj ixy;sfha
u¾okhg tfrysj fmr<d ke.S isákakg jQfha wmrdOlrejkah' Tjqyq ñksia iajrEmfhka bmso
th ;u mru whs;shla fldg f.kh' fuf;la ;u ifydaor udkj m%cdj wirK fldg Tjqkaj
,dxflah b;sydifha yqÿ mx;suh fkdjk iQrdlñka l=fõr Ôú; .; lr;s' ks¾jHdc yd
foaYfm%aó uqyqKqjßka muKla wr., mek ke.s m,odhs udkj ys;jdoh jkafka fuu hq.fha
rgl ;u mx;sfha úuqla;sh Wfoid ke.S isàfï wêrdcHjd§ m%d.aOk o~qw~qfjka ñßlS ;u
mru mú;% iudc wruqK fjkqfjka Tjqyq Èú ñksialfuys moku jk Y%uh iQrdlEug

31
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

f.dÿrej isák mSä; mx;Ska bka uqojd,k Ôú; fkdjk nj u;l ;nd.; hq;=h'˜
lem lsÍfuka lrkq ,nk wr.,hhs' tneúka
by; i|yka l< zwm urd oeuqjo wm kÕk y~
idOdrK iudchla" hqla;s.rel foaYhla" ksjy,a
iod fkdñfhkq we;Z hk lD;sfhys igyka fldg
ñksfila fjkqfjka 71 igka i.hska wr.,
;sfnk iy cúfm 1971 b;sydih fmkajdfok
lf<a mx;s mSvkfhka hgm;a l< ñksialu
tjka Ôú; mß;Hd.hkays m%uqL ixfla;d;aul
Tijd ;nkakgh' ñksia Ôú;fha mru wNs,dIh
kduhka fndfydah' ta w;r lsßkao f.dúmf<a
jk iduQysl i;=g lrd <Õd lrùu Wfoidh' isgu frdayK úfÊùr fidhqrd iu`. <Õskau
tu udkj ohdfõ msßmqka taldhk wruqfKys weiqre l< fodvxf.dv lu,nkaÿ ^noafoa.u
.uka .kakd úma,jjdÈkg ta fjkqfjka udkisl
fyda m%;s,dN wjYH ke;' ta fjkqjg Tyq ;=<
WmÈkafka mß;Hd.hhs'
udkj j¾.hdf.a wkd.; ch.%yKh Wfoid"
udkj j¾.hdf.a iduQysl wr.,hkaf.a yelshdj
flfrys úYajdih ;nñka" tu wr.,h Wfoid
Èú mrÿjg ;nd igka l< hq;= wjia:dfõ Èú
mrÿjg ;nd Tjqyq igkg jkay' w;awvx.=fõ§
ú¢ wmuK jO nkaOk yuqfõ Tjqyq úma,jjd§
iodpdrh Èhlr .;af;a ke;' i;=rd wNsuqj je|
jefgñka" wdhdpkd lrñka Ôú;h b,a,d .kq
,enqfõ ke;' urKh wNshi fjä WKavhl
myi ,hg iómfjñka mej;s wjika ksfïYfha
§ mjd Tjqyq ks¾Ok mx;sl igka wNsudkfhka
i;=rd úlaIsma; lrñka ish,a, ord .;af;dah¦ Tõ"
ñksia isrerlg ord.; fkdyels ;rï wmuK
fõokdjka ord.;af;dah' ksy~ nju wdrlaIdjo
wúho fldg.;a Tjqyq i;=re fjä WKavh yuqfõ
wmrdð;j —ck;d úuqla;s fmruqKg chfõjd˜
hehs mjiñka Èú ms¥y' tu ùr;ajh wka lsisÿ
udkj n,hlg fojeks jkafka ke;' fï iïnkaO
WodyrK lsysmhla cúfm ìyslsÍfï kshuqjd jk
frdayK úfÊùr ifydaorhdf.a zwm urd oeuqjo
wm k.k y~ iod fkdñhkq we;Z kñka jk
^1971 wfm%a,a uykvqfõ ,sÅ; idlaIsh& lD;sfhka
f.k Tn yuqfõ ;eîu jeo.;a jkq we;ehs wm
úYajdi lruq'
—ñksia iakdhq moaO;sfha Odß;djka iSñ;h'
wdikak urKfha fyda wkd.;h i|yd we;s
n,dfmdfrd;a;= iyuq,skau iqkaùu" w;ayeÍu tlu
m%;sM,hlska hq;a ld,j¾K n,dfmdfrd;a;= rys;
udkj j¾.hdf.a wkd.; ch.%yKh
nfõ" kskaodfõ iy wmlS¾;sfha uyd md;d,hla Wfoid" udkj j¾.hdf.a iduQysl
;=< OfkaYajr mx;sh ;u f.dÿre fldgqlr .kS' wr.,hkaf.a yelshdj flfrys úYajdih
fndfyda úma,jjd§ i.hska fuu w÷re ;;ajhka ;nñka" tu wr.,h Wfoid Èú mrÿjg
hgf;a urKh lsisu mels<Sulska f;drj ;nd igka l< hq;= wjia:dfõ Èú mrÿjg
f;dard.kakd ,§' ta Tjqka bÈßfha iodpdr;aul ;nd Tjqyq igkg jkay' w;awvx.=fõ§
jeyeÍu fyda urKh hk tl msgu jeà we;s ú¢ wmuK jO nkaOk yuqfõ Tjqyq
udj;a foflka tlla f;dard .ekSug Tjqkag
úma,jjd§ iodpdrh Èhlr .;af;a ke;'
bvfokq ,enQ úghs' tfia iodpdrd;aul jeyeÍu
m%;slafIam lrñka ure je<| .ekSug leu;s jQ
b;du;a Nla;sfhka ure je<|.;a .Kk iq¿ mgq

32
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

lu,nkaÿ kñka m%isoaO úh& ifydaorhdf.a f;,afoksfha isisr ùrfldaka ifydaorhd


wdo¾Yh fmkaúh yelsh' fmd,sish úiska w;awvx.=jg f.k jo§ï wjik
noafoa.u fmd,sish úiska Tyq w;awvx.=jg mdfmdÉpdrKhlg fmd<Ujd .; fkdyelsj
f.k oej brk úÿ,s lsh;lska áflka ál YÍrfha uykqjr" k;a;rïfmd; md,u u;§ .x Èh
wx.hka brd ouñka ;sßika f,i jo nkaOkhg u;g jefgkakg fjä ;nk úg —ck;d úuqla;s
,lafldg ;u i.hska ms<sn|j f;dr;=re iy fmruqKg chfõjd˜ hehs mejiqfõ ñkSurejkag
mdfmdaÉpdrKhla b,a,d n,lroa§ YÍrh fm<k urKfha ch.%yKho b;sß fkdlrñks'
fõokdjka mrhd fmd,sishg wjk; fkdù ksy~ mdfmdaÉpdrKh m%;slafIam fldg urKh
f;dard.ksoa§ je,s.u .uf.a ifydaorhdf.a
w;skau tu fmd,sish miqmi ydrk ,o ñkS j<l
urd j<,k ,§' tmuKla fkdj Èlaje,af,a
fmd,a.yuq,af,a iqrùr ifydaorhd Tyqf.a weg lgq
l=vqlr ;sìh§;a lsisjla i;=rdg fkdlshdu urKh
f;dard.;af;a Ôú;hg jvd úma,jjd§ iodpdrh
m%n, jk neúks' ;x.,af,a f.dvjdfkaf.dv
ikS wdßh;s,l ifydaorhd n,xf.dv fmd,sisfha
ñkSurejka yuqfõ iodpdrd;aul jeyeÍu
m%;slafIam lr jpkhlaj;a l;d fkdlr ish¨
jO fõokdj,g miqj we,af,afmd<f.a mdGhla
lshñka fjä lE nj 1971 ùr;aj b;sydifha
fkdueflk f,i igykaj we;'
l;r.u fm%auj;S ukïfmaß ifydaoßh ¥IKh
fldg jO § ksrej;aj k.rh mqrd weúoaojñka
fkdurd urñka mKmsáka j<,d oeóu úiska
fmkajd fokafka Okm;s u¾okh fl;rï
l=ßreo" ìhcklo hkakh' 1971 wr.,fhka miqj
miqnisñka isá ú,am;a;= lKavdhu iuÕ isá pQá
kxÕs kñka ye¢ka jQ ,dnd, fidhqßh ^weh jeäúhg
m;ajQfhao ú,am;a;= le,fha§h& fjä je§ ñh hñka
isáfh§ yuqodjg mjid isáfha —wfma udu,d urd
oukak tmd˜ hkakh' tu isÿùu ieneúkau 1871
meßia fldñhqkh kï m%:u ks¾Ok mx;sl rdcH
/l.ekSu jia Okm;s u¾olhdg tfrysj wú.;a
fldñhqkfha orejkaf.a ùr;ajh isys.kajhs' ula
ksido h;a Okm;s .y,hkaf.a wú t,a, jqfKa
.eyekqka yd <uqka hkak i,ld n,ñka fkdfõ'
urKh f;dard.kakd ,oafoa ùr;ajh hkq fl;rï udkj fm%auh msß yoj;a udkj iudch idOdrK
m%n, n,hlao hkak fmkajñks' WK.iaj, wkqr hqla;s.rel iudchla lrkqjia jQ ;u fufyjr
ifydaorhd je,a,jdh fmd,sish úiska fok ,o u¾okh lrñka Tjqkf.a W;a;=x. wruqK
jO fõokdjka yuqfõ úma,jjd§ iodpdrfha Èhlr yßkakg meje;s l=ßre md,kh" fmd,sia
Yla;sh rlsñka wr.,ho ;u igka i.hskao jOld.dr iy .skshï WKav Ndú; l<o
mdjd§u m%;slafIam lr tl t,af,au urKh j;aufkys mjd cúfm ;=< fudkhïu fyda
f;dard.;a nj i;Hhls' wkqrdOmqr" fkdÉÑhd.u wNsfhda.hka yuqfõ Èúysñfhka igka jÈk
r;akdhl ifydaorhd fjä ;nd ÿn,j iy jo Yla;sh .eíj mj;skafka 1971 úma,jjd§ i.hka
fõokdjkaf.ka fyïn;aj fmd,sia Ôma ßfhys udkj b;sydihg tlal< tu uyd ùr;ajfha
fndkÜgqj u; ndjd isáh§ ck;d úuqla;s iodpdrfha wdo¾Yh ksidfjkah' ta wmf.a
fmruqfKa .S;h ÿn, yçka .hñka urKh wr.,fha ùr;ajfha uq,a mdvuh'
f;dard.;af;a Nla;su;a úma,jjdÈhl=f.a yDoh —ta whqßka oioyia .Kka úma,jjd§
idlaIsfha m%n,;ajh fufia hehs fmkajñks' ifydaorjreka w;awvx.=jg f.k iodpdrd;aul

33
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

jeyeÍuo urKho hk udj;a fol yuqjg ;u urd ouk ,o igka i.hka w;ska .;a r;=
muqKqjkq ,enQ úg iodpdrd;aul jeyeÍfï udj; Och h<s w;g .;a jqka ksidfjkah' jkdka;r
m%;slafIam lr urKh lsisu fl¢Íulska f;drj ;=< miqnisñka isá iy isrf.j, isr.;j wmd
ms<s.;a whqre Tn okakjd kï fyaúis" fydrKE ÿla ú¢ fukau ;ksj ieÕj isá fndfyda fofkl=
jdolhskaf.ka f;drj" mdxY=l+, mdjvhkaf.ka w;r jHdl+, jQjka" ì| jegqkjqka fukau i;=rka
f;drj" gh¾ tlhs" f;,a .e¨uhs oriEfha w;r uq<d jQ fyda <ore mlaIhg ffjrfhka
wdodykh jQ ta úma,jjd§kaf.a wjuÕ=,a .Sh lghq;= l< msßia olakg yels úh' Okm;s yd
.ehSug kqmq¿jka jQ wms˜ hkqfjka úfÊùr jfï wjia:djd§ md,lhka úiska úúO fud<
ifydaorhd wmrdO hqla;s úksYaph iNd fldñiu fia§fï Wmdhkaf.a isg jrm%ido §ï olajd fuu
kï wmlS¾;su;a fldñiu yuqfõ ;u ,sÅ; ÿn,hka ì,Snd.kakd ì,S fldl= udkkakg úh'
idlaIsfhys i|yka lrkafka fuu mx;s i.hkaf.a ta ish,a, ueo mx;shg ksjerÈ jula wjYH nj
Èúms§u Ôú;h wyïfnka /l=Kq i.hkag f;areï .ksñka h<s ì| jegqKq mlaIh f.dvke.Su
Yla;shla" ffO¾hhla jQ nj fkdfõo@ wruqKq fldg frdayK úfÊùr ifydaorhd yd
wr.,hl ùr;ajh mj;skafka Èúms¥jka ;=<
muKla fkdj hï wyqUqjlska Èú /l=kjqka ;=<o
ùr;ajh mj;S' wkfmalaIs; Oj, NSIKhlska
miq iSiS lvj w;amd lvd ì| oud ÿ¾j, l<

tod ;uka úiskau ilia fldg.;a ir,


wú orñka i;=rdf.a m%n, .sks wú mrok
wd;au úYajdihlska Tjqka igka jeÿfka
,xldfõ wkd.; fldñhqksiaÜ mlaIh"
úfÊùr fidhqrd mejiQ mßÈu wkd.;
fldñhqksiaÜ mlaIh Wfoid úma,jjd§ka
ìyslrk mlaI mdi, jk cúfm u;=
mrmqr fjkqfjka fN!;slj /l§ulg jvd
wOHd;añlj /l§u Wfoidh'

<ore jHdmdrhl b;sß jQjka ish,a, Yla;su;aj


t<eô ;;a;ajhg uqyqK§u fyda fkd§u ;SrKh
jkafka Tyq iudc úma,jh flfrys jk Nla;su;a
nj;a" th h<s ch.%dys udjf;a f.k hk Yla;sh tlaj lghq;= l< fidhqrka úrejka jkafka
Tyq ;=< ;sfío keoao hkak u; muKs' tksidu ta jk úg;a i;=rdf.a iqr;¨ka jQ msßila
wd;aud¾:h ;uka ieÕfjk msglgqj njg mlaIfha ks¾ud;Djrhd isrf.h ;=<§u >d;kh
m;afldg.;a ìhiq,a,kao" mx;s i;=rd ;=re,g lsÍfï l=uka;%Kj, isg uv wj,do jemsÍfï
jeo ;u mx;sh ;u i;=rd njg m;afldg.;a mx;s l=uka;%Khkaf.a kshe,S isáfh§ jk neúks' 1975
fødayskao ish,a, wjik mlaIhg f.k wdfõ ud¾;= 18 meßia fldñhqkfha 104 iure Èkfha
i;=relïh' jir mkyla f.ù wjika wr.,hl isrf.h ;=< ;djld,sl uOHu ldrl iNdjla
wdmiq yeÍ ne,Sfï§ fuu m,d.shjqka b;sydih m;alr.ksñka" Tjqyq jHjia:dkql+, mlaIhl
úiska tys w÷re uq¿j, iÕjdÆ nj meyeÈ,sh' wä;d,u lgqigykla f,i iliafldg .;af;dah'
cúfm kï j;auka ks¾Ok mx;sl Wia Och isrf.j, ;=< f,a oka§fuka ,enQ uqo,a yd l|jqre
;ju;a ,dxflah wyia ;,h muKla fkdj ;=< ;u lEu fõ, fjkqjg tl;= fldg .;a uqo,a
cd;Hka;r .=jk isidrd f,,fokafka mrdch msg;g tjd mlaIfha uOHu mqj;am; zkshuqjdZ
l< igk h<s Èkd Èh hq;= hehs úYajdifhka wdrïN lf<ao weo jegqKq mlaIh f.dvke.Sfï

34
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

Tjqka ;+< jQ ffO¾hh yd ùr;ajh ksidh' j.lSulao úh' f,dal iudcjd§ iudc úma,jfha
ienúkau Tjqka úiska wdrïN lrk tu lghq;a; Y%S ,xldfõ fldgi bgqlsÍug;a bka Tíng
id¾:l fldg .ksñka h<s mlaIh f.dvke.sKs' f,dal úma,jfha ld¾hNdrhg Wr§ug;a ,dxflah
th wo mj;sk iqúi,a jDlaIh olajd jefvkafka ks¾Ok mx;s <orejd ksremøs;j wkd.; mrmqr
bka miqjh' th fl;rï Yla;su;a wä;d,ulao fjkqfjka /l Èh hq;= úh' tys whs;sh fukau
hkq fojk jr i;=rd úiska kdhl;ajh mjd urd wNsudkh;a" .re;ajh;a" meje;au;a úma,jjd§ Ôj
ish,a, wjika hehs Woï wekQ úg b;sß jQ ;ekska .=Kfha wre;ska /l Èh hq;= úh'
h<s mlaIh Tijkakg iu;a msßila ìyslr ;sîu tod ;uka úiskau ilia fldg.;a ir, wú
úiska ikd: flreKs' tfia fkdjkakg 1971 orñka i;=rdf.a m%n, .sks wú mrok wd;au
wjêfha tu <ore jHdmdrh fu;rï oejeka; úYajdihlska Tjqka igka jeÿfKa ,xldfõ
jDlaIhla fia miqj jefvkafka flfiao@ wkd.; fldñhqksiaÜ mlaIh" úfÊùr fidhqrd
1971 ùr;ajh ms<sn| fndfyda lreKq w;ßka ;j mejiQ mßÈu wkd.; fldñhqksiaÜ mlaIh Wfoid
tla iqúfYaIS lreKla f.kyer oelaùu jeo.;a úma,jjd§ka ìyslrk mlaI mdi, jk cúfm
u;= mrmqr fjkqfjka fN!;slj /l§ulg jvd
wdOHd;añlj /l§u Wfoidh' ieneúkau woo
cúfm hkq fN!;sl YÍrj, tl;=jlg jvd th
úma,jjd§ f,i iodpdrd;aul yd ixialD;sluh
n,hls' tneúka cúfm úkdYh m%d¾:kd l<jqka
yd ta i|yd fjfyiqkjqka mrdch jQjd ñi
cúfm úkdY jQfha ke;' tneúka u;= mrmqrlg
úma,jjd§ wOHd;auh yd tu ixialD;sl cdk
/l foñka ke.S isá 1971 ta wre;skao ùr;ajhu
ñi wka hula fkdfõ' fya;=j ;ukag w;am;a
fkdjk" ;uka N=la;s fkdú`Èk hym;a f,dalhla
Wfoid jk mlaIh /l§u fjkqfjka Tjqka lsisÿ
ñ,la fyda §ukdjla fkdb,a,d Èúmrÿjg ;nd
igka l< neúks' ta Tjqka jpkfha mßiudma;
wre;skau fldñhqksiaÜ f,dalhla úYajdi l<" th
m%d¾:kdj lr" tu isyskh ienEjk i;Hh u;
mh .id lghq;= l< wjHdc tfukau Nla;su;a
yd Yla;su;a úma,jjd§ka neúks'
fufia leáfldg oelajqjo 1971 wr.,fha
ùr;ajh hkq mq¿,a mdvï fmd;ls' ñksiqkag ;u
mru mú;% udkùh wruqK fjkqfjka Èú ms§fï
yelshdj ms<sn|j" zjdfka mkakrh ,enQ yeáZ
fmd; ,shQ Tiaf;%dõials mejiQ mßÈ ñksfil=g
hehs úYajdi lruq' frdayK úfÊùr ifydaorhd tlajrla muKla ,efnk ;u w;s W;=ï jia;=j
úiska uykvqj yuqfõ mqk mqk mejiQfha fuu jk Ôú;h udkj ch.%yKh Wfoid mß;Hd.
wr.,h mek k.skafka úma,ùh ;;a;ajhla lrkakg fojrla fkdis;d fkdmels, yels kï
iys; miqìul fkdjk njh' n,h we,a,Sfï ta fldñhqksiaÜjd§ ùr;ajh ñi wka l=ulao@
wruqKla fuys fkdjk nj bka .uH fõ' 1971 wfm%a,a wr.,h úiska u;= mrïmrdjkag
mlaIh ìyslrkafka wkd.; úma,ùh ;;a;ajhl b;sßfldg ;nd .sh fkdueflk fia igykafldg
fm<.eiSulg kdhl;ajh foñka mlaIh .sh ùr;ajfha wdo¾Yh yd Yla;sh thhs' i;=rd
fl;rï iq¿fldg fmkajkakg W;aidy l<o
iudcjd§ iudc úma,jfha kshuq ld¾h Ndrh
iÕjd,sh fkdyels f,igu iÔùj ck;d
mjrd.kakg nj ienEh' tfy;a Wmkaf.hsu Oj,
úuqla;s fmruqK kï ks¾Ok mx;sfha kshuqjd ;u
NSIKhlska uq,skqmqgd oukakg fjr oerE ks¾Ok
b;sydifhka h<s h<s;a fmkajk i;Hh fuhhs•
mx;sl jHdmdrh wúf.k ;u whs;sh fjkqfjka
ke.S isáfha ;u idOdrK;ajh b,a,Sug muKla
fkdfõ' tod tu mrmqr Wru; megù ;snQ NdrOQr

35
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

ug oeka jhi wjqreÿ 70la fjkjd' Z71 wfm%a,a wr.,hg wjqreÿ 50hs' uu mlaIhg iïnkaO jqfKa
wjqreÿ 19§ ' f.ú,d .sh wjqreÿ 50 Èyd oeka jvd;a fyd¢ka .eUqßka n,kak mq¿jka' yeufoau Èyd
ne¨jdu tl fohla meyeÈ,sj lshkak ´kE' ta Okm;s l%uh wmsg Ôú; wysñ lr,d ;sfhk nj' wfma
orejkag ta whf.a lsh,d Ôú;hla kE' ta ksid foudmshka .ek fydhkak ta whg fldfydu;a ld,hla
keye' orejka n,kakj;a fj,djla keye' uqKqmqrkaf. ñksmsßhkaf. ore iqr;,a n,k tl iqkaor
jqK;a" orejkaf. wksla jev;a lrkak fj,d jeäysáhkaf. ksoyi iïmQ¾Kfhkau ke;s fjk tl
idOdrK o@ jeäysáhkag uy¨ ld,fha ksial,xlj fmd;la m;la lshjdf.k ksoyi N=la;s ú¢kak
;sfhkak ´kE' ta w;f¾ orejkag foujqmshka nrla fj,d ;sfhkjd' tal foujqmshkag orkak wudreu
fõokdjla'

ldka;djka todg jvd hQ'tA' kkaoiS,S


ifydaoßh
wo fmrg tkak ´kE
fu kak fï jgdmsgdfõ b|ka ;uhs" wo ;sfhk
iudc" wd¾Ól" foaYmd,k w;aoelSï tlal
tod .ek n,kafka' wo ;sfhk mßir ydks" jk
iudcjd§ iudchla .ek ldka;djka yeáhg
wfma f,dl= n,dfmdfrd;a;=jla ;snqKd' ta fjkqfjka
iafõÉPdfjka lshkak neß ;rï lem ùula l<d'
ixydr tlal ;uhs" tod wfma wruqKq .ek n,kafka' f.org iSudfj,d ;snqKq wfma Ôú; ta Yla;su;a
wo wms meyeÈ,sj w;aolsñka isák Ôú; wysñùïj, lshkak mq¿jka iSudjka ì|f.k biairyg wdfõ
È." m<, wkqj ;uhs" tod wfma Ôú; jvd hym;a fldfyduo@ wfma ifydaorjre tlal yßyßhg
iudchla ;=< f.dvkÕd .ekSu .ek wmsg ;snqKq jev lrkak Yla;sh wdfõ fldfyduo@ ikakoaO
wruqKq .ek ne,sh hq;= jkafka' jHdmdrhl ifydaorjre tlal myr fokak Yla;sh

36
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

.d, lvdf.k ÿjk iudcfha uq,skau bkafka nd,"


;reK" uy¨ ldka;djka' jhia fNaohla ke;sju'

ysrf.or ysá ldka;djkaf.a Ôú; wms wfm%a,a wr.,h z;reK le/,a,laz lsh,dfka
kï lrkafka' z;reK wiykhZ lsh,;a lshkjd'
f;areï .;a;d' f ldhs ;rï fõokdldÍ wmsg fldfydu;a wiykhla kï ;snqfKa kE'
fÄojdplj, o .s,s,d ;sfhkafka lsh,d w¨;a iudc Ôú;hla .ek w¨;a f,dalhla .ek
oelald' w;awvx.=fõ jOfõokd ál n,dfmdfrd;a;=jla iy ta fjkqfjka lem ùula
ld,hhs' Okjd§ iudc l%uhl jOfõokd ;snqfKa' ta n,dfmdfrd;a;=j iy lem ùug md,lfhda
uq¿ Ôú; ld,hgu' yenehs tA nj ys;du;du úlD;s w¾:l:k ÿkakd' z;reK wiykhZ
nyq;rhla f;areï .kafka kE' Ôú;hu lsh,d' yenehs fu;ek § ;reK lshk wms ú;rl=;a
fkdfjhs ysáfha' ta nj úfYaIfhka lshkak ´kE'
ú¢k jOfõokd" lrefu" ,nd Wmka yeá" ta fjk fldg ueÈúfha ysá wïu,d ysáhd' zwïudZ
jf.a foaj,a lsh,d Ndrf.k bkafka' kjl;dfj jf.a' wl=re okafka ke;s wïu,d mjd
jefâ .ek yeÕSfuka tl;= fj,d ysáhd' fyd|u
WodyrKhla Tiaukaâ ifydaorhdf.a wïud' uelaisï
f.da¾lsf.a zwïudZ jf.au ixfla;hla' ;reK wmsg
lrkak neß f.dvla jev l< wïud flfkla' ta
wdfõ fldfydu o@ fufyu fohla b;sydifha wy, jdf.a ueÈúfha ;d;a;,;a ysáhd' ug oeka kï .ï
;snqfKa kE¦ w;aoelSula ;snqfKa kE' f.oßka msgfj,d u;la fjkafka kE'
le,EjeÈ,d w;sÿIalr Ôú; f.jñka ls%hd lrkak
Yla;sh" ffO¾hh wdjd fka' ta ;uhs" jvd;a hym;a" fufyu .;a;du fmdÿck wr.,hla' riaid
fmdÿ yeÕSïj,ska" wruqKqj,ska jev lrk idOdrK" ke;s" wfmalaIdNx.;ajhg m;ajqKq ;reKhka
hqla;siy.; Ôú;hla .ek ;snqKq wfmalaIdj' ú;rla fkdfjhs ysáfha' kS;s{jre" ffjoHjre"
jHdmdßlfhda jf.a ta fjk fldg ia:djr Ôú;
fï wfmalaIdj fjkqfjka Ôú;h mrÿjg ;sh,d .; lrmq whg ;snqKq wiykh fudlla o@
tod ldka;djka igka l<d' wfma ifydaorjrekag wfmalaIdNx.;ajh fudlla o@ tfyu kE' wfma
fojeks jqfKa kE' uu fyd|u WodyrKhla rfÜ wd¾Ól" foaYmd,k" iudc" ixialD;sl jdf.au
lshkakï' ug mejß,d ;snqfKa frdiaóâ myr iajdNdúl mßirhg fjkafka fudlla o@ jvd;a
§ug tl;= fjkak' frdiaóâ lshkafka tod ysá fyd| me;a;lg rg f.kshkak ´kE fldfydu o
w.ue;sjßhf.a f.or' wurisxy ifydaorhd tlal lsh,d l,amkd l< wh ysáfha' yenehs f,dalfha
wmsg tl;= fj,d fï myr §u lrkak ;snqfKa' hym;a fjkialï tl /hlska jqfKa kE' wjqreoaolska"
b;sx t;fldg jefâ nrm;<lu .ek wms fkdoek yudrlska jqfKa kE' tl mrïmrdjl Ôú; ld,h
ysáhd fkdfjhs' yenehs tld jf.a ljqre;a fïl ;=< isÿ jqfK;a kE' wr.,h ishjia .Kkla jqK;a
Ndr .;a;d' ta Ndr .;af;a iafõÉPdfjka' wms wfma ;sì,hs hym;a mßj¾;khla jqfKa'
fm!oa.,sl wruqKq ;shdf.k úYajúoHd,fha bf.k
tod wms ysrf.j,a ;=< wfkal jOfõokd úkaod'
.;af;a' ta fm!oa.,sl wruqKq me;a;lska ;shkak
yenehs ysrf.j,a ;=< wms ldka;djka yeáhg jvd;a
;rï" wjfndaOhla jf.au ffO¾hhla tod wmsg
fyd¢ka bf.k .;a;d' lsálsáfha wms tlal ue.iska
;snqKd' wmuK jOfõokd ú|,d" urKh yuqfõ mjd
ysrf.or ysá ldka;djkaf.a Ôú; wms f;areï .;a;d'
fkdie,S Ôúf;a §mq fma%uj;S ukïfmaß jf.a ;j;a
fldhs ;rï fõokdldÍ fÄojdplj, o .s,s,d
kï okak jf.au fkdokakd ifydaoßhka f.dvla
;sfhkafka lsh,d oelald' w;awvx.=fõ jOfõokd
ysáhd'
ál ld,hhs' Okjd§ iudc l%uhl jOfõokd uq¿
yenehs wo;a tlal n,k fldg úfYaI;ajhl=;a Ôú; ld,hgu' yenehs ta nj nyq;rhla f;areï
tod ldka;djkaf.a me;af;ka ;snqKd' wo ;rï .kafka kE' Ôú;hu ú¢k jOfõokd" lrefu" ,nd
ñ:Hdjg jyjeá,d ysáfha kE' wo fyd|gu W.;a Wmka yeá" jf.a foaj,a lsh,d Ndrf.k bkafka'
ldka;djka mjd ñ:Hdfõ fldÉpr .s,s,d bkakjd o@ ldka;djka úfYaIhs' yenehs" uu kï oeka fyd|gu
tod wms fmdÿ wruqKq fjkqfjka igkg kdhl;ajh olskafka ;reK jhfia § wfmalaId l<dg;a jvd wfma
ÿkafka w¨;a" ksoyia Ñka;khla fjkqfjka' wo fï uy¨ jhfia§ iudcjd§ iudchl wjYH;dj
ldka;djka jeäu msßila fm<.eys,d bkafka ñ:Hd b;du ;Èka oefkk nj' ldka;djka yeáhg tod
u; fjkqfjka' wksl wo ldka;dj mdßfNda.sl 1971§ lem jqqKdg jvd wjfndaOfhka" lemùfuka
jy,shla fj,d' fjf<| oekaùïj,ska" fjk;a fmrg tkak ´kE ld,hla wo ;sfhkafka•
fkdfhl=;a fjf<| m%pdrj,ska" ziagd¾Z fjf<|
jevigykaj,ska wo mdßfNda.sl jy,shla fj,d'

37
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

—w êlrK lD;Hhla uqjdfjka flreKq


fï l%shdoduh wjidkfha uu fuu
m%ldYh kj ue.iska nkaOkd.drfha isg Tn
Wreu lrkakg tmd¦ wmg ksjghska" §khska
f,i Ôj;a jkakg bv i,ikak tmd¦ hqla;sh
fjkqfjka" iudc idOdrK;ajh fjkqfjka"
fj; ,shk fï fudfydf;a" fï l=vd w÷rejka ukqIH;ajh fjkqfjka" wfma whs;sjdislï
isr ueÈßhg yrjk ,o merKs fjä fnfy;a fjkqfjka" iudkd;au;dj fjkqfjka" ck;dj
.nvdfõ uy;a jQ .,aì;a;s ;=<ska ueù fmfkk fjkqfjka" ks¾Ok mx;sh fjkqfjka" wkd.;
o¾Ykhls' mrmqr fjkqfjka" ienE iudcjdoh fjkqfjka
l=ßre OfkaYajr mx;s iQrdlEfuka yd igka lrmka'
mx;s mSvkfhka jeyeÍ .sh ;sia,laIhlg Okm;s mx;sfha fmdarlhg ìh fkdù
wêl fï rfÜ lïlre mx;sfha;a" Bg;a jvd igka lrmka' Okm;s mx;sfha fjä WKavhg
úYd, m%udKhla jk mSä;" ÿmam;a yd ueo fkdkeó igka lrmka' i;=re kskaod wmydi
f.dúhkaf.a;a" ÿlafõokd j,ska ue,jqKq j,ska fkdie,S igka lrmka' hqla;sh;a"
oEia ±ka ud fj; fhduq ù ;sfnkq fmfka' idOdrK;ajh;a" ñksia whs;sjdisluq;a" ienE
mkia,laIhlg wêl ;reK ;reKshkaf.a;a" iudcjdoh;a fjkqfjka wjYH kï oioyia
<ore <±ßhkaf.a;a" ta l=vd ks,ajka oEia" ukao .Kka kqfò i.hska fuka Èúmqomka' wm
fmdaIKfhka .s,S .sh oEia" n,dfmdfrd;a;= fjkqfjka" ck;dj fjkqfjka" ks¾Ok mx;sh
uev,kq ,enQ ±ia" ÿla l÷¿<ska msÍ.sh oEia ±ka fjkqfjka" kqfò cd;sl yd cd;Hka;r i.hska
ud fj; fhduqù ;sfnkq fmfka' .sh uÕ m,hka'
ta wjxl ÿlanr oEia ksy~j" f.d¿niska il,úo mx;s i;=rka kqUg;a" kqfò
uf.ka b,a,kqfha l=ulao@ iQrdlEug;a" i.hskag;a tfrysj kÕk iEu ish¨
mSvkhg m;ajQjkaf.a oEia" mrïmrdjl oEia kskaod wmydihlskau" iEu ish¨ wj,do
uf.ka b,a,kqfha l=ulao@ ta —tmd" hg;a jkak wjudkhlskau" iEu ish¨ l=uka;%K wmrdO
tmdæ tmd" w;ruÕ idudodk jkak tmdæ wmg fpdaokdjlskau wm kqU iy kqfò i.hska
Ôú;h wjYHhs" wmg Ôj;a ùug wjYHhs' udkj ixy;sh yuqfõ" ñksia b;sydih yuqfõ
wmg i;=g" iem; wjYHhs' wfma whs;Ska mdjd ksfodia lrkakï' wm flf¾ úYajdih ;nmka'
fokak tmdæ tod fukau wo;a ta fjkqfjkau bÈßhg m,hka" fï l%Er OfkaYajr m%;s.dó
igka lrmka¦ bÈßhg m,hka¦ fl,ska ysgmka¦ l%shdud¾.h" fï m%;súma,ùh l%shdoduh ±ä f,i
wjYH kï Èú mqomka¦ wmg .Ksldjka jkakg fy<d oelmka˜ hkakhs'
neye¦ thg bv ;shkak tmd¦ wmg uyuÕ Tõæ lïlre mx;sfha;a" f.dú ck;djf.a;a"
ria;shdÿldrhska jkak neye¦ thg bv ;shkak ;reK mrmqf¾;a wjHdc wjYH;djka lshdmdk
tmd¦ wmg Okm;s mx;sfha jy¨ka jkakg neye¦ ta wjxl b,a,Sug weyqkalka §ug" wjk;ùug"
thg bv ;shkak tmd' tlÕùug uu Wolau ne£ isáñ' ta wkqj uu
wmg ukaofmdaIKh" id.skak yd ke;sneßlu fuys§ l%shd lf<ñ'˜

frdayK úfÊùr
^zwm urd ±uqjo wm kÕk y~ iod fkdñfhkq we;Z&

38
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

71
wr.,fha l,dj yd
l,dfõ wr.,h
iEu jirlu nla udih Y%S ,dxlSh ck;djg W;aij isß f.fka'
isy,-oñ< w¨;a wjqreoao Wodùu yd nef|k isß;a ms<sfj;a
fndfyda l,la mgka mej; ta' mer‚ wjqreoao ksudlr Wodjk
w¨;a wjqreÿ Èkfha§ kj wjqreÿ /f.k tk wjqreÿ l=ureg
iqn ÈYdjkays ;efkk myka me,l mykla oe,aùu isß;ls'

1 972 jif¾ mgka w¨;a wjqreoafoa§ by; isß;


fjkialr wkq.ukh lrk f,i mshl= mejiq
whqre fudksld rejka m;srK lsú¢h —;ykï
lrhs' kel;g lsß W;=rjk ux., fudfyd; Wodù
we;af;a lsishï fjkia miqìul nj lsú¢h lshhs'
fjkod fuka rnka y~" r;s[a[d y~ W;aij
foaYhlska˜ - 1972 ldjH ix.%yfha fufia igyka isßfhka fkdj fmd,af;,a mykl t<sfhka
lr we;' ms<sfj;a muKla msrE nj yeÕfjhs' fjkod wjqreÿ
isßh fkd;snqko tu l=vd myka t<sh zrkajka
miq.sh jif¾ kj wjqreÿ Èk t<shlaZ f,iska y÷kajhs' ieuod wjqreÿ Wodfõ
lsß W;=rejk ux., fudfyd;l wdf,dalh f.fkk wjqreÿ l=ure fjkqjg tod
fmd,af;,a mykl rkajka t<sfhka zrkajka t<shlaZ f.k ñksil= j;af;a wU .ila
ms<sfj;a msre nj u;lo orejks@ uq, ñhf.dia isá whqre mshd orejkag isysm;a lrhs'
;d;a;d lshQ isßf;a fjkila
wjqreÿ l=uß÷ jeä tu fudfydf;a
^1972 w¨;a wjqreÿ od&
fjä myrla ,en Èj f.dia oif;a
1972 fï kj jir Wodfõ§ mshd m<uqj orejkag fy< fmfkk wU .i uq, je;sÍ
miq.sh jif¾ ^1971& kj jir ieurE whqre isysm;a ñksil= u< neõ u;lo orejks

39
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

tfia zrkajka t<shZ f.kd fkdokakd ñksid hg;a jQfjda" t.eñ isß;g'''
fjkqfjka ñka miq wjqreÿ Wodfõ o,ajkd myk tfy;a meje;s fuu iïm%odhsl Ôú;j,g"
wU .i uq, o,ajk f,i mshd orejkag mjihs' whqla;shg tfrysj ;reK iuyreka ryia fl`Èrefõ
fu;eka mgka fldg orefjks tneúk fï jika;fhau nj lúhd ;jÿrg;a lshhs'
wjqreÿ l=uß÷ jäkd yeu Èk WodjQ ta ji;a Èkj,
myk /f.k f.dia tu iqn fudfyd;sk ;reK iuyre
wU rel uq, th o,ajd,kq uekæ wfkla fidhqrka
ta ukao@ lúfha i|yka 1971 nla udih ms<sn| wjÈ flrefõ tl tld fuks
W;=f¾ oñ< lúhl= jk j'whs'i' fchmd,ka z71 oj,a ksokd
jika;hZ lúfha olajd we;s whqre" okka fjkqfjka
u,ska nrúh uyd jk ysi reÿre È.= ? .Kka fkdksod
fldjq,a .S ko weisk ìysrj kejqï ysre ;eka jikalr isá
mqreÿ mßÈu uyd .sßl=¿ bj;a lr,k
mru ryio fl|srefjdauh
weú;a .sh yeu jika;h fia
m%fudaoh yd h<sÿ msúisks 71 jika;h'' w`ÿf¾ Ôj;a jQ ck;djg kejqï
ysreleka <Õdlr,Sug fjfyi oerE
WodjQ nla ufiys wisßh fmr
;reKhkaf.a tu msì§u ck;djg is;d
yeu nla udihlu fuks' iajNdoyu
.ekSug fkdyelso úh' zrkajka t<shZ
muKla fkdj ñksia iudcho we§
le|jd,kq ms‚i iïm%odhg tfrysj"
wdfõ mqreÿ mßÈuh' ta flfiao h;a
mSvdjg tfrysj igka jeÈ Tjqka md,l
lúfha ó<Õg olajd we;'
me,eka;sfha l=ßre u¾okh yuqfõ ñys
rdjKf.a md,kh jqj uõ ;=ref,a ieÕj .shy'
rdudf.a md,kfha jqj lsu''@ fudksld rejka m;srK lsú¢hf.a
Wodjqk ta jika;fha§;a z;d;a;d lshQ isßf;a fjkilaZ
.ñka .u kï mqreÿ mßÈu lúfha wU .y hg ñheÿkq ñksido
mjq,a n,fha n, mrdl%u fujka zysre orefjlsZ wehf.au
mej;=fkauh zfldydf.ka lúhlaZ kñka jk
rfÜ md,lhd ljqreka jQjo Tjqka lúfhyso fuu wjÈùu" buy;a
f.a wêm;S;ajh rfÜ by< isg .u olajdu me;sr wfmalaId msßmqkaj olskhqre"
;snqk w;r ñksiqka ta wNshi ÿla" mSvd" .eyeg fmr lsis nla uyl fkdÿgq
ú`Èñka Ôj;ajQfha ish,a, ;u zlreuhZ" z,nd Wmka trnÿ u,a ish oyila
yeáZ hehs is;ñks' miq.sh tla nla uyl§
uf~ys jo ú¢ ó f.dkqka ÿgqfjñ ne¨ ne¨ yeu foi
reÿre brKu Èkkq fkdyelsh you,a msìÿkq tú.i
is;kjd fuks tu i;=fÜ ;kqj ;=<ska
—ish¨ foa fjhs Wmka yeáhg˜ nla uy .S;h .hñka
lshd tf,iska ne¨fjñ trnÿ u,a foi''
mer‚ .eñhka fldydf.ka lúhla

r;= Oc k`.d rKìu fmruqK .;af;a


miaig fkdfõ wm fmrghs hkq we;af;a
uefrf;d;a uefruq wm yeu fok tl u;af;a
r;= ,xldj wmg h ysñ fjkq we;af;a
71 isrf.or ì;a;sfhka

40
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

by; lú Tiafia wm t<ôfha z71 wr.,hZ l,d uÕyer .sho ish¨ l,dlrejkag z71 wr.,hZ
lD;s weiqf¾ úuiSugh' bka fmr l,d ks¾udK fyK myrlau úh' tneúka ;j;a fldgila
úIh fldg.;a wkqN+;ska w;rg zwr.,hZ o tlaù ;u l,d ks¾udK i|yd th fhdod.ks;s' kuqÿ
we;s whqre msúiqfï§u oeka wmg mila fõ' ta Tjqkaf.a ksfhdackh l< wêm;s u;jdohg
zwr.,hZ wm rfÜ wd¾Ól" iudc" foaYmd,k mlaImd;s f,iskah'
hk iEu lafIa;%hlu kj udkhla legqj wdfhah' ir;apkaøhkaf.a zfyg tÉpr l¿jr kEZ
bka iudch ;=< uy;a fjkiaùïj,g n, lf<ah' kjl;dj mdGlhdg fhdackd lrkqfha z71Z
l,djgo th tfiau úh' 71 wfm%a,a wr.,fha fnd<|hskaf.a úldr jevla f,i th neyer lrk
lïmkh l,d lrejka /ilg ish ks¾udKhka f,ih' lD;sfha jmißh úYajúoHd, weÿrl=g
fjkia ;,hlg f.khdug n,lrk ,§' Tjqyq zwr.,hZ ksid jQ le,öu" NS;shg iSudjQjls'
wr.,fha w;aoelSu" igkaldó;ajh" lemùu yd wr.,hg ng ;reKhkaf.a lelEfrk
mß;Hd.h fukau wr.,hg fya;= jQ iudc wd¾Ól mSvdj úoyd oelaùug .=Kodi wurfialrf.a
.eg¨" widOdrKh" wiudk;djh wdÈh f;aud lr ztlagefuka fmd<jgZ" ztlu l;djZ" zl;d mylaZ"
.ksñka ish ks¾udK ìys l<y' wfm%a,a wr.,hg wd§ lD;sj,ska lghq;= lrhs' tfy;a mer‚ ju
odhl ù" Èú /l=k who isrf.j,a ;=< Okm;s iNd.hg .sh ksidfjka
;u w;aoelSï t<s olajñka lú" .S;" Ñ;% ;reKhkag ksis kdhl;ajhla
u.ska l,djg odhl jQy' ta w;r ;j;a fkdu;sj wkqjK f,i lghq;= lrk
iuyre idïm%odhslj is;Su OfkaYajr nj lshdmdhs'
u;jdohkag hgùu yd ;reK wr.,
fkdßiaiSu ksid wr.,h ms<sn|j fg,s kdgHla f,iskao ks¾udKh
ksfIaOd;aul m%fõYhl isg ks¾udK jQ iqñ;%d rdyqnoaOf.a wkqN+;Skag
ìys lf<dah' zwr.,hZ yiqjQ nj lshdmdkakls
zbámykaZ' tfy;a b;d r¿" hdka;%sl
we;eï l,dlrejkag wkqj zl,dj úma,jjdÈkshla ksrEmkh lrk thska
ks¾foaYmd,kslZ úh' Tjqyq ;jÿrg;a y`.sk woyia kï idOkSh fkdfõ'
fm%auh" fi!kao¾h" b;sydi l;d"
ydiH wd§ mer‚ jÜfgdare u; iskudfõ§ kï tjka f.kyermEï
muKla ;u ks¾udKlrKh lrf.k iq,N úh' m%uqLhd ;siai wfífialrh'
hoa§ zwr.,hZ Tjqkag w;yereKq wr.,h iDcq f,i fkdjqKo
úIhla úh' jfl%da;a;sfhka ta neõ ixfla;j;a
lrñka 1975 ;sr.; jQ u‚la ikaø id.rf.a zl¿
zwr.,hZ Tjqkaf.a udkfhka Èh oyrZ Ñ;%máfha ;sr rplhd ;siai wfífialrh'
foaYmd,kfha§ kj jul wd.ukh zí,ela mQ,aZ j;=hdfha md,lhdg tfrysj ;reK
mer‚ jdudxYhg ord.; msßila lghq;= lrkqfha is;a ms;a ke;s lsisÿ
fkdyelsjqKs' wfYdal udkqISh .=Khla fkdue;s" ia;%S ¥Il" lvlmam,aldÍ
y|.uf.a zfyKZ fõÈld kreu msßila f,isks' ;sr msgm; ,shQ ;siai
kdgHh ta neõ wfífialrhkau wOHlaIKh l< 1982 ;sr.; jQ
ksrEmKh zuyf.orZ o tjka jQ ks¾udKhls' u,aúkak j,õfõ
lrhs' l;djl w;=re l:djla f,iska wr.,fha kshq;=
;reKhka fmkajhs' Tjqkao ys;=uf;a yeisfrk"
úma,jh ms<sn| wkjfndaOhla iys;" wysxilhka
urdouk whj¿ka fõ'

fï rg jy,a ok ta hqo ìul isà


ksoyi m;d hqo wú yd fmdrg jeà
ismf.k uy fmdf<dj j.=rd reysre leà
wei yer n,õ æ ñksiqka f,i uereK yeà
71 isrf.or ì;a;sfhka

41
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

y|.u zfyKZ u.ska fmkajd ÿka zkj juZ" yeisÍu wi;=gqodhlhs


zmer‚ juZ úiska fkdbjik whqre ;siai 2' mkaif,a rfmda¾;=j
wfífialr Tyqf.a l,d ks¾udKj, fmkajd,kqfha úÑlsÉpdj" mõ is;l ,l=Kq uehs
Tyqgo jQ mer‚ jfï foaYmd,k in|;djh ksidu y|yko mska u|ehs
úh yel' 1993§ ;sr.; jQ zfk¿ï iy iukau,SZ o jd;h - rla;hd lsmS we;
^pkaør;ak udmsá.u& tjka jQ ;j;a iskud mghls' 71 foaj O¾uh fkdokakS
wr.,fha kdhlhl=f.a fmïj;sh jQ ;re‚hlf.a nqÿka irK fhñhs nq;airK hd hq;=
yd mqkremam;a;s l;djla f,iska È.yefrk tyso
wr.,lrejka ia;%S ¥Ilhka" u;a cdjdrïlrejka 3' Widúfha rfmda¾;=j
f,iskao yqjd oelaùug lghq;= lrhs' 1994 ;sr.; jQ ^w& kS;sh ì¢kakg ;e;a lr we;af;ah'
rxð;a l=remamqf.a zmjk r¿ úhZ Ñ;%mgfha zfrdâksZ ^wd& iduh-iudodkh lv fldg we;af;ah
o tjka iriú isiqfjls' r¿" uqyqfKa lsisÿ yskdjla i;Hh" iïmQ¾K i;Hfha kdufhka"
ke;s" mr;ajdfrdams; ;reKhl= nj yeÕjk fuu ^we& limyr Èh hq;=h
ks¾udKho wr.,hg ng ;reKhd .ek u;=lrk ^wE& hym;a mqrjeishl= l< hq;=h'
Ñ;%h ksjerÈ o hk m%Yakh u;=fõ' úma,jjdÈhl=f.a kvq úNd.h
mrdl%u fldä;=jlal= lúhdf.a fcda¾Ê f,ia,s rK;=x. rpkdlr
zwlSlre mq;%hl=f.a f,dalhZ lú ú,anÜ weka;kS .dhkd lrk zfkduÕ
fmdf;a zúma,jjdÈhl=f.a kvq úNd. fkdhka mqf;aZ wdikak jljdkqfõ
hZ meÈ fmf,a wr.,hg ng ;reKhd mej;s iuÕs fmruqKq wdKavqfõ u;h
.ek OfkaYajr rdcHfha ish¨ wdh;k jk zwr.,h wmrdOhlaZ f,i yqjd
,ndfok jd¾;d fufiah' mdif,a" olajhs' wdKavqfõ jHdmD;s i|yd z.fï
mkaif,a" Widúfha" ffjoHjrhdf.a fldams lfâ fokakd fome;af;a- odx
wd§ f,iska jk Tjqka ish,a,kagu wÈkafkaZ jeks .S ;=<ska tla mfilska
z;reKhkaZ wi;=gqodhl yeisÍula ;reKhka ksluqka msßila f,i
we;s ys;=uf;a jevlrk" O¾ufhys y`ÿkajk w;r" Tjqkag wj{d lrhs'
fkdyeisfrk" limyr Èhhq;=" wdfõ.
u¾okh l< hq;= wh nj mjihs' wr.,h wehso@
1' mdif,a rfmda¾;=j wr.,h zlcq lsß fld,a,kaf.a
W.kajk ish¨ foa iellrhs wufkda{" oäìä jevlaZ f,i we;eï
m%Yak lrhs l,dlrejkao ish ks¾udK Tiafia f.kyer
wiïu; f,i is;hs olajk ;;= hgf;a" ke;æ th ft;sydislj
úkh .ek fkdi,lhs f.dvke.s mSvdjka /il M,h nj lSug bÈßm;ajQ
ys;=uf;a jev lrhs ks¾udKlrejka w;f<diaila jQjo isá nj z71Zka
miq l,d ks¾udK úuiSfï§ oekgu;a wmg yuqù
;sfí' ta Tiafia wr.,fha ienE miqìu Tjqka iam¾Y
lr.;a whqre ;jÿrg;a úuid ne,Su w;HjYHu fõ'
tys,d ;reKhka uqyqK ÿka wOHdmk yd /lshd
wjia:d ms<sn| .eg¨ ksrEms; wdldrhla .ek"

úrejka .;ska je.sreKq f,a meyeh Wrd


r;= u,a msfmkq we; ñysl; forK mqrd
f,< fok r;= Och oeä fldg iqr; ord
mshjr ;nuq wms ksjy,a f,djla lrd
71 isrf.or ì;a;sfhka

42
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

l=iqudj;S 1985 wfm%a,a ud,sud 


ys m, l< pkaø l=udr
—l=iqudj;Sg ;sfnk iqÿ .jqï folu fõ<d.kag úl%ur;akf.a znlaufya iqiquZ lúfha ;ekl ta
neß jQ ksid <uhdg Bfha mdi,a tkakg neßúh' neõ i|yka jkafka fumßoafoks'
ta .ek o~qjï fkdlrk fuka b,a,d isáñ''˜ —lïyf<a f.dúfmdf<a jevìfï
fõje, w;lska f.k iriúh ismayf,a
w;lska ,shqu f.k ykaÈfha lvfmdf<a niaßfha
neÆ úg fudkjdo fovqfõ ryfia
uf.a is; m;a;= úh oyÈh ÿl fõokd l÷¿ lr.eg
fidÉpï jegqma mSvkh'''˜
l=iqudj;S
Tng o~qjï fokak yels flfkla fiajlhka ;<d fm<d iQrdlk
fuf,dj weoao lshkak ug Okm;s iud.ul zfidÉpï jegqma
o~qjula kshu lrkq uq¿ iudchgu mSvkhgZ tfrysj fiajl jev
li myrla kshu lrkq j¾ckhl l;d mqj;la iq.;md,
Tfí kug .jqï folla fjka l<dg'' o is,ajd Y+Íkaf.a zÿkak ÿkq .uqfõZ
^zfmdä u,a,sfhaZ - 1973 mrdl%u kdgHfha fjhs' zukrxck jevj¾ckZ
fldä;=jlal=& kñka fykaß chfiak  o th iam¾Y
lrkq oelsh yelsúh' ,S fuda,l
O¾ufiak m;srdcf.a zwyia .õjZ jevj¾ckhla ms<sn| l;d mqj;ls"
^1974& iskud mgh fulS ;dreKH úð; .=Kr;akf.a zoe;s lsh;Z ^1980&'
uqyqKmdk ú/lshd m%Yakh fmkajdfohs' jika;
Tfífialrf.a zj,au;ajQfjdaZ ys ^1976& ;reKhka b| ysg mä jeälr ,nd§ï ,efnkqfhao
j,au;a jkqfha ú/lshdj ksidfjks' .fuka k.rhg fidÉpulsks' th lsisfia;a m%udKj;a fkdfõ' ;u
ixl%uKh jk ;reKhkaf.a fÄojdplhka ydïmq;df.ka whÿul iajrfhka b,a,d isákqfha
ksrEmkh lrk Tyqf.au zm<ÕeáfhdaZ ^1979& jeä jegqmah" whs;Skah' ta zl¿Èh oyrZ Ñ;%máfha
;jÿrg;a ;reK wiykh ksrEmKh lrhs' ^1975& lreKdr;ak wfífialrf.a mo rpkhlg"
ksu,a fukaäia ix.S;j;a l<" kS,d úl%uisxy
wOHdmkhg fyda wjYH;djkag iß,k mßÈ .hk .Shlh'
/lshdjla fkd,eîu;a" /lshd l<o jegqm m%udKj;a
fkdùu;a Okjdoh yuqfõ jevlrk ck;djf.a mkï wfgka ug jeälr ÿkak
iod;ksl .eg¨jls' yels jqK;a n;a ñgla orejg ljkak
udiag¾ i¾ ug ysñ ;ek fokjdo
wfka i¾ wkqlïmdfjka i,lkak
tfy;a fujka whÿulska m,la ke;' ukao
lïlrejd iQrdlEfuka ,nk w;suy;a Okhla
iys;j Tjqyq by<skau jecfU;s' my< mSä;hd yd
Tjqka w;r mr;rh mshùug ;nd <xùugj;a Tjqka
wlue;sh' fuu mr;rh" wiudk;djo ;reKhd
wr.,hg ng fya;=ka fkdjkafkao@

mrù .sh;a msìÿKq r;= u,a ish¨


kej;;a msfmkq we; oioyiska lel=¿
ksoyi m;d Tn fy¿ oyÈh l÷¿
yß nj lshkq we; u;= yoj;a ish¨
71 isrf.or ì;a;sfhka

43
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

Okm;Skaf.a iQrdlEu" iudc —fyd| <ufhla˜ fkdlrõ ud


úIu;djh zfilal=jZ kï kdgHfhka oE; lg ne| oud
fmkajd,Sug 1976 ld,fha§u fidl%àia fuka m%Yak k.kakg
mrdl%u ksßwe,a, Èß ,nhs' wd¾'wd¾' bvÈfhda
iurfldaka o zwyiska jegqk ñksiaiqZ" fvldÜia jf.a iel lrkakg
yryd fï nj m<uqjrg fõÈldfõ bvÈfhda
rÕoelaùh' msyshla fuka m,df.k hkag
bvïysñ Okjf;l=f.a j;a;l bvÈfhda
mÈxÑj isák mjq,l Tjqfkdjqka w;r mqreI ,sx.hla fia u;=fjkav
wr.,h zbvuZ kdgHfhka f.k tk bvÈfhda
iurfldakaf.a zle,‚ md,uZ o mSä; ú;a;slref.a m%ldYh
.eg¨ idlÉPd lrhs' zf.d¿ fn,af,laZ fkdù whqla;sh
zwr.,hlZ ienE ;;= fkdúuik m%Yak lrkakg" zìh.=,af,laZ fkdù
idys;H lD;s ÿ,N jQ hq.hl ta'ù' iqrùrf.a ùßfhka fmrg wd ;reKhka md,lhka l%Er f,i
zfyhshkaudrefjkaoZ ta ms<sn|j idOkSh ne,aula u¾okh l<y' tfy;a Tjqka mE ùr;ajh md,lhka
fy<Sh' mjd úYajdi fkdl< ;rfï úYañ; tlla úh'
ú/lshdj" lïlre" f.dú" ëjr wd§ f,iska 71 úre mrmqf¾ ùr;ajhka wdj¾ckh lroa§
jQ Y%ñlhdf.a mSvkh" iudc úIu;dj wd§ fïid ks;e;skau yuqjk kkaok ùrisxyhkaf.a lú$ .S
mSvdjka bjikq fkdfya ù wr.,hg msúiSu yer mne÷u" frdayK ùrisxyhkaf.a ix.S;hg wkqj
wka u.la ùo@ z71Z hkq yÈisfhaj;a" l,n,hlska .efhk kkaod ud,kshf.a y~" u¾okfha l%Er;ajh"
l< wkqjK l%shdjlaj;a fkdjk njg ;j;a ;reKhkaf.a ùr;ajh" n,dfmdfrd;a;=j ish,a,
WodyrK fndfydah' leálr .;a ks¾udKhls'
wr.,h ;=< mE ùr;ajh trnÿ w;= keó ? yq<fÕa yefmk
.Õ <Õ kqfò WKq f,a mqiqUu bfyk
mrdl%u fldä;=jlal=f.a zúma,jdÈfhl=f.a kvq ysñysg mqxÑ r;= u,a fm;s È. yefrk
úNd.hZ kï lúfha mdif,a" mxif,a" Widúfha" fï nla ufy;a bjqfrka w; jkkq uek
ffjoHjrhdf.a rfmda¾;= wìhi ú;a;sldr
úma,jdÈhdf.a m%ldYh jQfha" f;,slv .fÕa Èh kE fjkod isis,
lsms,d f,da Èhj f,a mdghs .Õ=,
f.d¿ fn,af,la fkdlrõ ud .Õnv <Õ rn¾ fyavdfjka b.s,
ffi,hka lmd od fld;ekl isr lf<o kqfU Wia y~ fldjq,
ìh .=,af,la fkdlrõ ud
foaj O¾uh foid ta nlaufya / y| Èhfjk l,g
ó yrflla fkdlrõ ud kqfò isri mdù wdjd f;dgg
uqid oï lr.id ;shqKq ksjqkq iS;, oEfiys rejg
weú¨kd me;=u .sksoe,a,la f,ig
.sks ngj,ska msUy, urKfha úig
úldrj fkd.sh kqfò uqyqK; hig
we£ ;sfnkq ÿgqjd mqÿfuls is;g
me;=ï iy.;j Èú msÿul i;=g

Èú ÿka i.hsfka kqU ks|kd fidfydk


w,a;drhhs wm yo ne;s u,a mqok
f,< fok úg È r;= Oc isß,l forK
b;sydifha bÈ fjhs ieureï l=¨k
71 isrf.or ì;a;sfhka

44
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

wúfhka jkikak nE W;=ï wruqKq foi ni /i rlskd uqr n,a,kaf.ka


y~ .d lshk kqfU y~ wyfiys yemqkq l;r.u foúhkaf.a isß hyfka
weiqkd ta yf`â kE ñh.sh ,l=Kq tfy;a fuod Widúhg
urKh iqkaorhs i;Hh fj; keuqKq isheiska ÿgq idlaIshla jqjukdh
^.sx .fÕa ú,dmh& mud fkdù ú.iskafka
rg mqrd .x.dj, mdlr yeß ;reK úrejka Widúhg jfrka wfka
w;f¾ lu, nkaOq fidhqrdf.a u;lh Ôjudk ish,a, ÿgq Èjeiskafka
lrjk by; lúh Tyqf.a kñkau pkaø l=udr idlalshla Èhka wfka
úl%ur;ak zwfm%a,a i|Z lúfha i|yka lr we;' tys lÈr foaj rdcfka
wjika lúh fufiah' lÈr foaj rdcfka
wfm%a,a i|
—<h u~, lu, jQ nkaOqkS
kqUh ñh fkdhk fï .sx .Õ
.sx .fÕa .uka u.
k;r l< fkdyel l¿jr f;dmg
bjqre nv r;= fk¿ï
msfmkq we; yeuodu
fk;ska .,kd l`ÿ¿ ffjrho
ksjd,sh fkdyel l¿ urKhg˜ 71 wr.,h jrola njg o~qjï
^N+.; lú is;& l< md,lfhda fndfyda msßila
isr.; o l<y' isrf.h ;=<§
fm%auj;S ukïfmaß fidhqßh urd oeuqKq fkdis¢ cjfhka ;uka w;aÿgq
l%Er;ajh l,dlrejka fndfyda fofkl=f.a yDoh i;Hhka b;d È<s÷ f,iska" tfy;a
idlaIsh újr lrÆfha úúO udOH Tiafiah' 1975 cjiïmkakj zúuqla;s .SZ f,iska Wm;
§ m<l< mrdl%u fldä;=jlal= lúhdf.a zw¨;a ,ndfokakg isr.; jQfjda lghq;= l<y'
ñksfyla weú;aZ lú tl;=fjys zl;r.u isoaêhZ Tjqka w;ska ks¾udKh jQ uq,au .S f.dkafkys
f,iska m< lrk ,§' zukïfmaÍ fidhqßfhaZ kñka wehj weu;+ .Shla
lsßfjfyrg w;a ;sh,d úh' tmuKla fkdj 1978 § mej;s ck;d úuqla;s
ue‚la .fÕa md Tn,d fmruqfKa ux., uyd iuq¿fõ§ ^iq.;odi .Dyia:
br t<sfhka msßisÿ ù l%Svdx.Kfha§& zñ,dk jQ u,la fkdfõZ kñka weh
fmd;a-m;a f.k wl=rg .sh .ek újrKhl fhfokakg lghq;= flßKs' tfy;a
kx.sfh kqU tu i;Hhg 1977 n,hg m;a fÊ'wd¾' chj¾Okf.a
úkdY úh md,kh mjd ìh jQ whqre ÈiajQfha miqÈk /Õ=ï
md,l uKav,h úiska th m%o¾Ykh lsÍu ;ykï
lsÍu;a iuÕh'
l=ßre u¾okh .ek ;j;a ;;=
úu,a Èidkdhl lúhdf.a 1974 § m<l< /õ
ms<s/õ ldjH ix.%yfha zwreu mqÿu u,Z ;=<ska
wr.,h fudaÿ jQ whqre yd th ;<d fm<d oeuQ whqre
mjihs'

msms u,a mrj úisß we; forK u;


úys¥ iqj| bÈßhg;a ñfhkq ke;
Tmj;a lrkakg tiqj| wmßñ;
ksï ke;s ;rï msìfokakg lel=¿ we;
71 isrf.or ì;a;sfhka

45
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

fldydf.a y~ me;sÍ hk nla udifha ke.S isáfhñ fjr jvd


tla Èkhl uy;a isis,ls .; je,|
y|ghs ;rej,ghs mdhkakg jefgk ms‚leg ksid ñÿ,g
;ykï jQ /fhl
>k jkfm; w~d yef,k fod< <Õ mshjrla bÈßhg
tla j.=re ìful fomshjrla miqmig
msfmkjd¨ r;= l=iqula ueÈhu ffO¾hh jvd .;sñ
ksii, fudfyd;l nlaufya tla Èfkl˜
f,a leáhla fuka r;a meyefhka tf,i wr.,hg Ôjh ÿka jrog NslaIQka
ta u, msfmkjd¨ jykafia,d ish .Kkskao Wÿrd.kakg znqoaOd.u
isyska ißka ÿla uqiq mqj;la /lSugZ hehs ljo;a oi wf;a lEfudr fok
f,djgu lshkjd¨ md,lhka lghq;= l< whqre fmkaùug r;ak Y%S
tkuq;a ys;a ms;a ke;s jkhg
tmqj; fkdjegfya¨ úfÊisxyhka 1985 § m<l< zjiaidfkaZ lú fmdf;a
ysre mdhkakg fmr u, h<s;a zwisßu;a f:rZ .d:dj kñka bvla fjkalr we;'
w;=reoyka fõ¨ iajNdoyu ta uyd wmrdOhla lïms; jQ whqre
lúfha ;ekl fufiah'
mek keÕs úre wr.,h zr;=
l=iqulaZ f,iskq;a" zys;a ms;a ke;s —fmÕS wry;a Och
jkhZ hkq Okm;s md,lhka njg;a i;Hfha nqoaO m%;sudj <Õ wvoeKsj
mjiñka jHx.d¾: weiqßka Tyqo Wka jykafia wi;s Ydka;j
wr.,h m%;sks¾udKh lrÆ idOkShka fkdis÷k lgyçk
w;rg tlafõ' —keoao whs;shla wmg
wdOHd;añl úuqla;sh Wodlr.; idOdrKhlg
yelafla lEfuka" îfuka w.ysÕlï ÿla ú¢k ñksiqkag@˜
ÿrejQ f,djl§ ñksid ú¢k tfia wiñka fkdis£ Èßfhka ure
m%dfhda.sl .eg¨" mSvdjka m<uqj je<| .;a Wkajykafia,df.a úßh h<s
ksudlr,Sfuka wk;=rej nj wr.,h h<s;a yeu nlauylu /õfokq we;'
yd noaOjqKq nqoaO mq;%hka jykafia,d
w¿f.daiqjka ueo fmd,sia ks,
{dkkh lr isáhy' ta i|yd
we÷u ye| isá foújreka b|ysg isá
Wkajykafia,d oelajQ ùr;ajh 1982 §
nj isrf.a we;=<;§ ,shjqKq lúhl"
flda' wdkkao ysñhka úiska zkj le,‚ md,uZ
m,dhk ;reKhl=g fmd,sia Nghl= mjid we;af;a
lú tl;=fjys znlaufya ÈklZ lúfhys fldgil
fufiah'
fufia ,shd we;'
h<s;a fodaxldr fokakg úh
—ksod fkdksod fuka isá uu
iqñ;=re y~la
f.mef<a levqkq ms, msg
fmd,sia ks, we÷u hg isá
iejq,ka ye~,Sh
foú lS l;dj
m<uqfjks hduhg
mek .ksx mek .ksx
wK l<d fia fï Tng ld,hhs
wo ?g WU bjrhs
ta uyd kslaukg

wÈrojdÈ Okm;s md,l ye;a;


iu`.ska Wkag mkaoï w,a,k frd;a;
jkid oukakg f.k úma,j me;a;
mq¿jks ifydaorhks iy;sl we;a;
71 isrf.or ì;a;sfhka

46
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

bÈka fï id l%Er u¾okhla tjka Èßhe;s l,dlrejkaf.a ;j;a


wNshi§;a ;u W;=ï wruqKq mdjd ks¾udK ;ykï lrkg md,lfhda
fkdÿka úrejka ùrjßhka kug È.ska È.gu lghq;= l<y' 1973 jif¾§
;u ldjH ix.%y mqokakg mrdl%u zu<jqkaf.a ke.sàuZ kï fõÈld kdgH
fldä;=jlal= lúhd ;u fmd;a ^Oïu cdf.dv& tf,i ;ykï flßKs'
;%s;ajhlg iDcqju joka irid we;' tfy;a fld<U" le,‚h" úÿoh yd
Tyqf.a m<uq ldjH ix.%yh jQ zfmdä fmardfo‚h iriúj, th m%o¾Ykh
u,a,sfhaZ ^1973& ys msÿu jQfha" úh' ;jo wr.,hg fmr ìys jQ kkaod
—ifydaorjreks ud,sksh .hk zil=rd u,a msms,dZ
fuys tk ish,a, .Sho ;ykï flßks' 1974 § .dñŒ
uk(l,ams;hehs y;af;dgqj.u we÷ßÿ uQ,sl ù t<soelajQ
uï Tng flfia ,xldfõ m<uq ùÈ kdgH lKavdhfï
mjiïo@ ks¾udKj,g o È.ska È.gu ;yxÑ"
;¾ck t,a, jqjo ndOl ueo Tjqyq ;u
fuh Tng yer ks¾udK ck;dj w;rg f.k.shy'
wka ldg mqo foïo@˜
frdayK úfÊùr fidhqrd wmrdO hqla;s úksYaph
wr.,h ksudfõu ;u lú fmd; mSä;hka kug fldñIka iNdj bÈßfha —ì%;dkH hkq wfma rfÜ
mqokakg Èßh jvd.;a lsú¢h jQ fudksld rejka idrh Wrd.;a;jqka njg˜ fpdaokd t,a, lf<ah'
m;srK z;ykï foaYhlskaZ kï ;u fojk ldjH ta ld,fha§ y;af;dgqj.u m%uqL zújD;Z ùÈ kdgH
ix.%yfhys msÿu fufia irid we;' lKavdhu 1979§ úlafgdaßhd fõ,a, újD;hg meñ‚
—l=i.sks ksjkakg vd ì÷ fy<k fk; wjia:dfõ§ ì%;dkH /ðkg úfrdaOh m<lf<ah' ta
fifkyi fidhkakg l÷<e .,k fk; wm rfgka fld,a, ld .;a iïm;a kej; ,nd Èh
ÿgqfhk ii, jQfhk ksr;=re uis; hq;= njg ùÈfha rÕ oelaùfuks'
mqo foñ fulõ f,dj yeu tn÷ i; fj;˜ wr.,h ksudù ke;s j.
z71 wr.,hZ w,,d úð; .=Kr;ak 2008 ;sr.;
l< zj,dmg,Z tla Èfkl l;d mqj;ls' ufkdayrka
kï ffjoHjrhd wr.,hg mlaImd;S" thg odhl
jQ flkl= úh' Tyqg tfrysj l=vd orejl= ñh hdu
ms<sn| fpdaokd k.k ixlS¾K fudfyd;l§;a
u¾okh W;aikakj mj;sk miqìul jqj zjHdmdrhgZ
iïnkaO ;reK .=rejrhd msgux lrkakg lghq;=
lrhs' u¾okhg f.dÿre jkakka fndfyda isá w;r
kej; wxl=r fudaÿ jk fyg Èklg wfmalaId
fmroeßj lghq;= lrkakka njg bÕs fohs'
,smsfhys uq,a wÈhfrys u Wmqgd oelajQ
fchmd,kaf.a z71 jika;hZ ks¾udKfhys wjik
fmkajk iqNjdoh lÈuh'

.uk hk u`. ;sfí fy,sù wÈrfoa ur .S .efhoa§


igk fudg fldg kj;ajkakg we;eï wh u`. wjqrjoa§
.efhk ksjy,a .S;sldfjka iyia ok le< msìo toa§
nqrk n,a,ka Tfy nqroafoka fidhqr wms huq fmrg weoa§
71 isrf.or ì;a;sfhka

47
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

—71 jika;h y÷kd fkd.;a fidfydka ìïj, ie;fm;s' tfy;a


wfma .ï ìï Tjqkaf.a wr.,hg 50 jirla imsfroa§ z71Z úrejka
yßu ireidrhs yojf;a .eUqreu yqiau;a iu`.ska iurkqfha Tjqka
yenEuhs Èúmsÿ wruqKq W;a;=x. jk ksidh' tmuKlao
l=ula j<,d ouk ,o jQ;a fkdj Wkqka .sh uÕ hdug fukau ch ,eîug
m÷re .iñka h<s;a im: lrñks' tf;la Tn keÕ+ y~ —l=re¨ uqj.ska
iqmsfmhs fkdo;a nilska iodl,a .dhkd jkq we;˜'
i;a;lska" o¿,d ñ;=rd ñh .sh ;ek§
jefvhs''æ˜ Wm; ,o Èk úm; ,o Èk
pkaøl=udr úl%ur;ak zwfm%a,a if|ysZ §o fï nj iksgqykal< fi,a mqjre ke;
mjik whqre" Tn ksok ìu /lj¿ka fia
—ckhsfka ysi kuõ n,d ys¢kd uy l=¿kq ke;
fï /hg i;=re fjä uqr kef.k jkfm;
Tfí kñka tl;=ù ùr Tfí .; m<sy jQ j.
ìf|k fï l÷¿ .nvdj,ska l=re¨ uqjÕska fkdo;a nilska
úys§ hk wmrdð; n,h iodl,a .dhkd jkq we;
>k w÷r l=o,d oukq we; wyi kexjqk wk.s úis;=re
wdf,dal f;drKg jeg kÕkq we;''˜ fidfydka fld;lska Tng m< ke;
úma,jjd§kag fidfydka fld;a ke;' Tjqyq ;j;a ñksil= ksok bvlv
Tfí fidfydkska jeiS f.dia ke;˜
^zwx.=,sud,f.a isyskZ - fudksld rejka m;srK -
1974&•

l=ig id.sks yog fida.sks bkg jerye,s len,s t,a,d


i;=g iekiqu wysñ lrÆ w÷r Èkq ld,h .sys,a,d
fkdisg ueß ueß i;=re md hg jl=gq ù w;-mh yl=,a,d
ke`.sgm,a,d æ ke`.sgm,a,d ææ kqU,f.a jdrh weú,a,d
71 isrf.or ì;a;sfhka

48
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

r;= mdáka
br nei .sh
ie|Ejla
49
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

—o j,a oji ;siafia fudk


mdgo lsh,d wmsg
kslugj;a ysf;kafka ke;s
r;=mdg lshkafka wjHdc;ajfha
mdg' wfma f,aj, ;sfhk mdg'
ñksiaiq fldÉpr jHdc jqK;a"
—kE˜ uu jyd ms<s;=re
ÿksñ' wk;=rej ud wf;a jQ
cx.u ÿrl:khg l;d l<
br Wfoa mdkaor mdhkfldghs" ñksiaiqkag Yla;sh fok f,a nj mjiïo" fkdmjiïo hk
yji neye,d hkfldghs ks;ru wjHdchsæ˜ fo.sähdfjka fudfyd;la
r;=mdg fjkafka wehs lsh,d n,d isáfhñ' tu ksfïYfhka
uu ta y~ foi ne¨fjñ'
Thd kslugj;a ys;=jo@˜ wk;=rej fuu ms<s;=r .eg
fuf;la fj,djla ud wi,
.id .ekSug uu iu;a jqfKñ'
uu wehg fhduq lrkakg isák njg ug yeÕSula fkdjQ
frflda¾â lrñka isá fjdhsia ñksfila" ug ógrhlg wvq —we;a;gu" ux tal lshd
uefiaÊ tlg lshñka isáfhñ' ÿrlska nxl=j u; jdä ù .;af;a ugu ;uhs' mqxÑ
iqkaor o¾Ykhla olsk iEu isáfhah' ldf,a b|,u ;ukagu l;d
fudfyd;lu ug weh isysm;a lr .kak krl mqreoaola ug
fõ' wef.a rEmh ta miqìfï Tyqf.a fmkqfuka Tyq jhi ;sfhkjdæ˜
;nd wdl¾IKSh msx;+rhla .; ye;a;Ejlg wdikak flfkl=
úh hq;=h' nei hk ysre foi —we;a;gu@˜ Tyq ;shqKq
yels nj ta iEu fudfyd;lu ksÍlaIKhlska ud foi
uf.a ukig ths' ñksiqka l,amkdldÍ bßhõjlska
ne¨fõh' wk;=rej uf.a
jvd;a nef|kafka ysñlr.;a n,df.k isá Tyq we;a;
fofk;a foiu n,df.k
fohg jvd" flÈkl fyda jYfhka l;d lf<a ugo
fufia lSfõh'
ysñ lr .ekSug isysk olsk" hkak yeÕfjk i,l=Kl=ÿ
m%¾:kd lrk" wfmalaId lrk m< fkdlf<ah' ta fjkqjg —tfyu ke;a;ï .Ekq
foa flfrys nj lsisfjl= Tyq ;udgu hula lshñka isá <uhg hjkak fjdhsia uefiaÊ
úiska mjid we;' ud leurdfõ njla fmksK' ug ms<s;=rla tlla frfldaâ l<d fkfjhs
igyka lr .kakd iqkaor fokjd fjkqjg ;ud ;=< fkao@˜
o¾Yk fldf;la we;;a" ta fuf;la ld,hla lelEfrñka tu m%ldYh;a iu.u
iqkaor o¾Yk oel" w.hñka meje;s lsishï .eg¨jlg Tyqf.a uqyqKg u| iskyjla
fndfyda fofkla" fndfyda foa yÈisfhau ms<s;=rla fidhd keÕsk' tfy;a tys w¾:h"
lshd we;;a" ta yeu o¾Ykhlau .ekSug iu;a jQ od¾Ykslfhl= ;ud úiska ud hgm;a l< njg
we;af;a wef.a miqìfï ;=< we;sjk wdldrfha Wmka wdvïnrldÍ yeÕSula
fkdjkafka kï" ta PdhdrEmfha ksy;udkS wdvïnrhla Tyqf.a fkdj" ud flfrys Wmka
lsishï wvqjla we;s njg j; mqrd me;sÍ ;sfnkq uu jeäysá ohdfjka Wmkakla
yeÕSulska uu ksrka;rfhkau ksÍlaIKh lf<ñ' wk;=rej" nj wdhdihlska f;drj jgyd
fmf<ñ' tjeks wjia:dj, uu Tyq ud foi ne¨fõ ish .ekSug ug yels úh'
uf.a yeÕSu fjdhsia uefiaÊ .eUqre m¾fhaIKhg iydh uu u|la ,eÊcdYS,Sj
tlla njg m;alr wehg fhduq jQ m¾fhaIK iyldrjrfhl= iskdiqfkñ' Tyqf.a uqyqfKa
lrñ' foi n,k lD;{;dmQ¾jl we§ .sfha fmrlS jeäysá
tfy;a" wfmalaId fkdl< yeÕSfuks' iskdjls' wk;=rej wm fofokd
mßÈ uf.a m‚jqvhg ms<s;=rla uu u|la iskdù Tyq foi w;r ksyeçhdjla cks; úh'
ud wi,ska ke.S wdfõh' ne,Sñ' Tyq fmr<d ud fj; ke.sg Tyq fj;ska bj;aj
—ta fj,dj,a foflau br iskdiqfKa È.= ld,hla ;siafia hkafkao" fkd tfia kï
f.dvla wjHdchs' Wfoau tk w;=reokaj isá orefjl= ;jÿrg;a tysu /f|kafkao
br lshkafka <ore brla' yji yÈisfha oelSfuka úu;sh uqiq hkak ;SrKh lr .ekSug
neyef.k hk br lshkafka wdkkaohg m;ajQ msfhl=f.a wmyiqj fuka uu fudfyd;la
úhm;a brla' flfkla úhm;a ú,difhks' úlaIsma;j .; lf<ñ'
fjkjd lshkafka <orefjla —ux <Õ kE lsh,d
—iudfjkakæ ux wxl,ag
fjkjd lshk tlg' ta ys;df.k Thdg È.gu
ndOd l<do ukaodæ˜ uu lSfjñ'
lshkafka yjig nysk br ;ksfhu l;d lrkak mq¿jka'
lshkafk;a jl%dldrfhka —kE' ug weyqfKa we;a;gu tfyu ke;a;ï" mq;dg ´k kï
<ore brlaæ <orefjda ks;ru" mq;d uf.ka m%Yakhla weyqjd ux keÕsg,d fjk nxl=jlg
iïmQ¾Kfhkau wjHdchs' jf.aæ˜ Tyq lSfõh' hkakï˜

50
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

kdgHldrfhla" iskud ms<sf.k ksy~ fjk tl


wOHlaIljrfhla" ´kEu yer wmg fjk úl,amhla
wdldrhl ks¾udKldrfhla" kE lsh,d' wms ljodj;a
úfYaIfhkau kshu kdhlfhla u,lg wdhdpkd lrkafka
lrkafka ;kshu l;d lrk kE" br neyef.k .sh;a
tl ;uhs' we;a;gu ug mrfjkak tmd lsh,d' u,la
fj,djlg ysf;kjd ;ksfhu mrfjkak tlu fya;=j br
l;d lrk ñksiaiq ke;a;ï neyef.k hk tl kï" tafla
YsIagdpdrfha mßKduh f;areu ;uhs uf,a tlu
ljodj;au isoaO fjk tlla n,dfmdfrd;a;=j fj,d ;snqfKa
kE lsh,dæ˜ br lshk tl' tal uf,a
uu u|la ksy~j isáfhñ' tlu n,dfmdfrd;a;=j fj,d
;sfhkafka" wms ljodj;a u,g
—wo úfYaI ojilao@˜ Tyq mr fkdù bkak fya;=jla §,d
weiSh' ke;s ksihs' n,dfmdfrd;a;=jla
—Wmka Èkhlaæ˜ uu lSfjñ' §,d ke;s ksihs' fudlo
f,dafla yeu fohlau
—wo thdg jhi lSho@˜ Tyq
mj;skafka B<Õ fudfyd;
jydu weiqfõh'
.ek n,dfmdfrd;a;=fjka
—úis y;rhsæ˜ uu fkdis;du ksid' iú{dksl wú{dksl
ms<s;=re ÿksñ' Tyq weiqfõ yeu fohlau mj;skafka B<Õ
zthdZ f.a jhi nj;a" tfy;a fudfyd; .ek wfmalaIdfjka
uu wo wehf.a WmkaÈkh nj ksid' wfmalaIdjla"
fkdlS nj;a wk;=rej mila n,dfmdfrd;a;=jla ke;a;ï
lf<ñ' ud úYauhg m;aùug lsisu foalg meje;aula kE'
bv fkd;ndu Tyq fufia wkaOldr rd;%sh fldfydu
lSfõh' yß f.jd .;af;d;a fyg
—tlaodia kjish wkQ yfha Wfoag wdfhu;a br mdhk
wfm%a,a udfia oyfjksod' ta nj u,g lsh,d fokak"
lshkafka" thd .syska yßhgu thdg wfmalaIdjla fokak¦
wjqreÿ úis mylg miafiaæ thd n,dfmdfrd;a;=jla fokak wms
.sfha tlaodia kjish ye;a;E iu;a fj,d kE' isoao fjkafka
tfla wfm%a,a udfia oyfjksod' br neyef.k .sh tl ú;rhs'
ug .syska tkakï lsõfj;a tl ojila f.ú,d bjr jqKq
ke;sjæ˜ tl ú;rhs' álla lgql" wudre
/hla wdj ú;rhs lshkak
—ljqo@˜ uu jydu weiqfjñ' ;rï wms ks¾udKYS,S kE'
—uf.a fyd|u hd¿jd' iuyr úg talg fya;=j" ;j;a
we;a;u lshkjd kï uf.a ojil Wfoag mdhk br .ek
.=rejrhd lsjqfjd;a ;uhs wfmalaIdfjka mr fkdù bkak
—tfyu ´k kE wxl,a˜ uu
ksjerÈæ˜ lsh,d u,g meyeÈ,s lr,d
jydu lSfjñ' ud úiska Tyqf.a
fokak" wjxlj wdhdpkd
ksrdñi iqjhlg ndOd lf<ah wk;=rej Tyq nei hk
lrkak wmg ffO¾hhla ke;s
hk miq;eú,a, ta weis,a,lska r;= meye;s br foi kej;;a
tl fjkak we;sæ˜
ud ;=< cks; úh' ne¨fõh'
Tyq u|la ksy~j isg fufia
—mq;d okakjo" ;ksfhu —mq;d, jf.a f.dvla
lSfõh'
l;d lrkjd lshkafka wh ys;df.k bkafka br
flfkla uq¿ f,daflgu neyef.k hkfldg Wfoag —yjig nysk bru ;uhs
wefykak l;d lrkjd lshk msmsÉp u,a mrfjk tl Wfoag mdhkafka' ta ksid
tl' f,aLlfhla" lúfhla" ksh;hla lsh,d' ta oyu ;uhs Wfoag br r;=mdgg

51
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

fmakafkaæ thd tfyuhs lsõfõæ biafldaf,lg od .kakjd' —uf.a ysf;a fï jf.a yeÕSï
thd tfyu flfklaæ fyg Bg miafia riaidjla .kak f.dvdla ;sínd' ta;a we;a;gu
Wfoag br mdhk ksid" wo mq¿jka fudk úIh bf.k uu wruqKla" wfmalaIdjla"
yjig u,aj,g mrfjkak .;af;d;ao lsh,d ys;,d wf;a n,dfmdfrd;a;=jla" Wmdh
´k kE lsh,d wfmalaIdjla" ;sfhk fiai; fiaru úhoï Wml%u jf.a foaj,a ;sínhs
n,dfmdfrd;a;=jla §mq lr,d wr orejf.a ,iaik ysia lsh,d ux úYajdi lf<a kE'
flfklaæ˜ uki fndre ukia.d;j,ska ux wjqreÿ ody;la oy wgla
—thd ljqo@ fudllao ku@˜ mqrjkjd' Bg miafia ldg fjk yeu fld,af,lau
uu l=;=y,fhka úuiqfjñ' yß mkaoula w,a,,d <uhg lrkjd jf.a tajd fydhdf.k
riaidjla wrf.k fokjd' bnd.df;a .shd msiaiqfjka
—ug thd yïn jqfKa uyd fudlgo@ Ôj;a fjkako@ jf.a' fmd;am;a lsfhõjd"
fikÕ f.dvla ueoafoa bkak kE'''mj;skak' ta ksid uu;a kdgH ne¨jd" Ñ;%má ne¨jd"
fj,djl' ta ojiaj, ug isxÿ weyqjd" hd¿fjd;a tlal
tia' tia' iS'" tÉ' tia' iS' ,shk
jhi oy kjhhs' we;a;gu ux fi,a,ï l<d" r.¾ .eyqjd" ux
ldf,a mj;skak ñi Ôj;a
idudkH fm< ,sõfõ wjqreÿ fufyu ysáhg ta ldf,a cd;sl
fjkak oekf.k ysáfha kE˜
15 ka' ta lshkafka ug thd uÜgfï l%Svlfhla' ,xldfõ
yïn fjkfldg ux hqksj¾isá Tyq ugo fkd tfiakï nei r.¾ j,g wdof¾ lrmq ñksiaiq
tkag%kaia lr,;a bjrhs˜ hk ysreg o hkak ksjerÈj msiaiq jeá,d ysáhd' tx.,kak
f;areï .; fkdyels fonila lKavdhu tlal ;sín
—ñksfyla Ôj;a fjkjo
tl È.gu mjid uola k;rj ;rf.l§ ux iqoafolag f,a
mj;skjo lshk ldrfKa
.suka yeßfhah' mkskak .ymq ksid ,xldfõ
;ukau ;SrKh lrkak
´k njla wms yqÕ fofkla —Ôj;a fjkjd lshkafka r.¾ msiafida ug fohsfhlag
okafka kE' ñksyd ñi fï mj;skjd lshk tlg jf.a ie,l=jd' miafia ojil
f,dafla lsisu if;la Ôj;a yd;amiskau fjkia tlla' uf.a Ôúf;a fírefKa ta isoaêh
jkafka kE' yqiau .kak tl" ud¾la Üfõka lsjqjd jf.a ksid ux w÷rdf.k ysáh
lk fndk tl" j¾.hd fnda ñksfylag Ôúf;a jeo.;a r.¾ msiafila fjÉp fmd,sia
lrk tl meje;aula ñi ojia folla yïnfjkjd' f,dlaflla ksihs' wfkla
Ôj;aùula fkfjhs' wms fï ;uka bmÈÉp ojihs" ;uka yeu fld,af,la jf.au wms
fol mg,jdf.k bkafka' bmÈ,d bkafka wehs lshk tl fl,af,da miafia .shd' Wkag
meje;au lshkafka Ôj;aùu we;a;gu f;areï .kak ojihs' úys¿ ;y¿ l<d' ,shqï ÿkakd'
lsh,d ;uhs wms wfma nd, wms bmÿkd lshkafka wfma Wka nE lsjqju ojia .Kka
mrïmrdjg lsh,d fokafka' meje;au wdrïN jqKd lshk fkdld fkdî ysáhd' hd¿fjda
ta ksid wfma orefjda ljodj;a tl' wms bmÈ,d bkafka wehs tlal fiÜ fj,d ìõjd'
Ôj;a fjkjd lshkafka fïlhs lsh,d f;areï .;a; oji ;uhs ria;shdÿ .eyqjd' fldákau
lshk tl okafka kE' Ôj;a wms Ôj;a fjk tl wdrïN lshkjkï fld,af,la lrk
fjkafka fldfyduo lshk lrk oji ˜ yeu fohlau uu;a l<d˜
tl okafka kE' wfma rfÜ
—wfma mjq, jdudxYsl —ta w;f¾ wyïfnka ojila
wOHdmkh iïmQ¾Kfhkau
foaYmd,fka lrmq mjq,la' ug thd yïn jqKd' tal yßhg
mj;skafka fldfyduo lsh,d
wfma f.or fmd;am;a f.dvdla tlu b,lalhla msámiafia .sh
W.kajk tlla ñi Ôj;a
;sínd' we;a;gu ux biafldaf,a ovhlaldrfhda fokafkla yïn
fjkafka fldfyduo lsh,d
fmd;am;aj,g jeäfhka fjkjd jf.a fohla˜
W.kajk tlla fkfõ' wms
fudkjo <uhskag W.kajkjd lsfhõfõ ta fmd;am;a' ta —tod wms m<fjks j;djg
lsh,d lrkafka@ fyd| fmd;am;a ;uhs ug meje;auhs ixialD;shla fjkia lrkak
biafldaf,lg .shd lsh,d Ôj;aùuhs folla lsh,d mq¿jka lshk ldrKh
kula .kak ´k ksid lrkak b.ekajqfõ' Ôj;a fjkak w;aúkaod' wms bf.kf.k
;sfhk fndre" jxpd" lmálï" kï ñksfylag wruqKla ;snqK yeu oyulau lsõfõ
¥IK fiaru" i,a,s n,h" oek ;sfhkak ´k' ta oelau <Õd ñksiaiq yßu wd;aud¾:ldóhs
ye÷kqïlï jf.a isú,a n,hka lr .ekSfï f,dl= wdidjla lshk tl" ta ksid ñksiaiq
mdúÉÑ lr,d <uhd fyd| ;sfhkak ´k' fmdÿ wruqKlg f.akak nE

52
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

lshk tl' ta;a ñksiqkaf.a jHikhla fj,d ;sfhkjo Wkaf.a l;dj wdfõ.YS,shs
we;a; yDo idlaIsh ks;ru lshkjkï wms wdof¾ lrkak ;uhs' ta;a ta wdfõ.h wr
mrd¾:ldóhs lsh,d ug miafia f;dar .kak ia;%sh yß msßñhdg w;f<diaila fjÉp ñksiaiq
f;areKd' wïu flfkla yß wdof¾ lrkjg jvd wms .ek ñi Ôj;a fjkjd
orefjla yokafka ljod yß lrkafka iel lrk tl' thd fjkqjg mj;sk ñksiaiq .ek
;uka /l n,d.kSú lshk .ek flaka;s .kak tl' thd fkfjhs lshk tl yq`.la
wd;aud¾:ldó yeÕSfuka lrk wdof¾ mjd lmálula fofkl=g f;areï .kak
lsh,d iuyre lshkjd' lsh,d ys;k tl' fldákau wudrehs'
neÆ ne,aug we;a;' wïu ielh" flaka;sh" wúYajdih —tfyu tl ñksfyla
flfklaf.a nvg orefjla tlal nfhka Ôj;a fjk tl˜ oelafld;a wr lmá /,
tkafka thd msßñfhla tlal —ta jqK;a wms ta is;=ú,af,ka f.dvla nh fjkjd' ;uka
Ôúf;a Wmßu i;=g N=la;s ñÈ,d ne¨fjd;a fmakjd fy<sorõ fjk tl j<lajkak
ú¢kak ;SrKh l<dg miafia ñksiaiq we;a;gu Ôj;a ´kEu fohla lrkjd' bka
ta fjkqfjka hula l<du' fjkafka wd;aud¾:ldó;ajhg tydg ;ukaf.a meje;aula kE
ta;a" ;ukaf.a i;=gg jeäh jeäh mrd¾:ldó;ajh lsh,d f;areKdu ;ukaf.a
;uka tlal bkak msßñhf.a fjkqfjka lsh,d' ;d;a;d meje;au fjkqfjka wjidk
i;=g fjkqfjka ta ia;%sh flfkla ;kshu yïn igk jqK;a lrkjd' ta
f,dl= lemlsÍula lrkafka lrf.k iqjmyiq úÈhg flaka;sh" Wkaf.a me;af;ka
keoao@ ta fjkqfjka fõokdjla Ôj;afjkak ;sfhk wjia:dj .;a;u yßu idOdrKhsæ˜
ú¢kafka keoao@ orefjla lem lr,d ìß|la" orefjda
ms<sis| .ekSfï wjodkula —b;sx Wka fudkjo lf<a@˜
jf.a y;rmia fofkla uu úuiSñ'
.kafka keoao@ i;s y;<syla ta fjkqfjka ;kshu yïn
orejd nfâ ;shdf.k tl tl lrkjg jvd oy fodf<dia —Wka wmsj w,a,,d ysf¾
ixl+,;dj,g uQK ȧ we;s oeä .=Khla yïn lrkak oeïud˜
lsÍfï wjodku .kafka keoao@ uykais fjkafka ta ksid' —ysf¾ oeïud@˜
fï f,dafla ukqiaifhl=g wmsg ks;ru yïn fjkafka
orkak fjk Wmßu fõokdj —Tõ wms yeg ;=ka fofkla
tfyu wd;aud¾:ldó úÈhg w,a,,d ysf¾ oeïudæ˜
ú|,d ta orejd fï f,daflg yeisfrkak n,y;aldrfhka
ìys lrkafka keoao@ t;fldg fmd<Ujmq ñksiaiq' tod ux Tyq r;a meye;s br wkqj
ta fiaru wd;aud¾:ldólïo@ Ôúf;a m<fjks j;djg yeu .=re meye.;a id.rh foi uo
kE''' wmsg f,dafla ks;ru ñksfyla we;=f<u ;sfhk fõ,djla ksy~j n,d isáfhah'
fokafka ñksiaiq .ek jerÈ W;=ï udkqISh .=Kdx.hla —tod ;uhs uf.a Ôúf;a
Ñ;%hla' fjÉp mrd¾:ldó;ajhg l;d fojeks jeo.;a oji' ux
Wka ks;ru wms ñksiaiqkag lr,d wjÈ lr,d ;sfhkjd we;a;gu bmÈ,d ;sfhkafka
nfha Ôj;a fjkak oelald' t;k l;d lrmq wehs lshk ldrfKa ux
fmd<Ujkjd' fudlgo@ ñksiaiq wdorŒh fonia f;areï.;a; oji' b;sx tal
ksoyiaj ksjy,aj tlsfkld lsjqfõ kE' ta fjkqjg uyd lrkak kx wms ikakoaO
úYajdi lrf.k iu.sfhka ioafoka r¿ úÈhg ;uhs l;d fjkak ´k' fudllskao@
i;=fgka Ôj;afjk ñksiaiqkag lf<a' ta r¿lu wiafia ux oekqñka' udlaia lsjqfõ
jvd nfhka Ôj;afjk ñksiaiq wdfõ.hla oelald' Tõ tal ks¾Okhdg ixúOdkh ùu yer
md,kh lrk tl f,ais ksid' wdfõ.hla' oekqï f;areï fjk úl,amhla kE lshk
Wkag ´k ksid wms fiaru ;sfhk" ;lalä" lmá" wOu" tl' wms ixúOdkh fjkak
ñksiaiq wd;aud¾:ldóhs lsh,d wOdk.%dyS" mgq úÈyg ys;k" kï oekqu ;sfhkak ´k'
ys;kjd' Wkag ´k ksid wms l%Er" jxpksl ñksiqkag jvd talg bf.k .kak ´k' f,dal
ks;ru wfma <Õu bkak ;sßikqkag <x fjÉp .;s.=K b;sydifha jvd;au" iM,odhSu"
ñksyd iel lrkjd' Wkag ´k ;sfhk w;f<diaila úiska bf.kqï udOH ;uhs"
ksidu wms wfma <Õu bkak uq<dfõ od,d bkak ñksiaiq idlÉPd yd nqoaê l,ïnkh'
ñksyg nfhka Ôj;a fjkjd' .ek ixfõ.fhka" ixfõ§j" fidl%àiaf.a welafrd fmd,sia
fïl fldÉpr udkisl wdorfhka l;d lrk ñksiaiq' tl tfyu ;ekla' wms

53
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

fyd|gu okak cd;l fmdf;a n,fõ.hlg thd kj;a;kak wOHdmk l|jqr l<d' l,ska
Èidmdfudlaf.a f.or tfyu nE' ndOd lrkak mq¿jka' ojia 10lg ú;r ie,iqï lr,d
;eklaæ thd,g;a ;snqKd ta;a wruqKq iy.; flkd ta ;snqK jefâ ojia úis wgla
tfyu wdlD;shla' wOHdmk ndOd ;ukaf.a jdishg yrjd lsisu ie,lsh hq;= ndOdjla
l|jqr' lÜáh ojia myla .kakjd˜ ke;sj lrkak wmsg mq¿jka
ú;r tl ;eklg /ia fj,d jqKd' wkak tod" Wkaf.a lEu
—fï wOHdmk l|jqr .ek
okak wh fkdokak wh tlal îu lk fndk .uka" Wkaf.u
fmd,sish l,skau oekf.k
l;dny lr lr m%{dj jvjd wdrlaIdj hgf;a" Wkaf.u
b|,d ;sfhkjd' Wka ta .ek
.kak tl' b;sx thd weyqjd ta ;ekl b|f.k wms ;SrKh
wjOdfkka b|,d' iuyre
;ekg tkak leu;so lsh,d' l<d Wkag úreoaOg wr.,hla
weú,a,d t;k boa§ w,a,d
ux yd lsjqjd' ug u;l úÈhg lrkak' Wka bjrhla lr,d
.;a;d' ;j;a iuyre toaÈ
ta 1970 fõ wf.daia;= udfia odkak fldkafoais úrys;j
w,a,d .;a;d' Wka wms fiaru
ú;r fjkak ´k' wms Th wr.,hla lrkak˜
Widú od,d ßudkaâ tlg
iSÿj me;af;a ;eklg tl;= oeïud˜ —udrhs fka wkal,a˜ uu
jqKd' wfma n,dfmdfrd;a;=j lsõjd'
ojia myla fidl%àiaf.a l%uhg —wms fudlo lf<a@ jydu
ixúOdkh jqKd' uQ,sl —kE''' udr kE mq;d' tal
tfyu ke;a;x Èidmdfudlaf.a
woyia ;sín wh mqxÑ mqxÑ ;uhs ñksiaiqkaf.a Odß;dj'
l%fïg m%{dj jvjd .kak tl'
lKavdhïj, kdhlfhda úÈhg fï l%uh wiafia ñksiqkaf.a
oekqfuka ikakoaO fjk tl˜
m;a jqKd' fyg oji fjkqfjka Odß;djh f.dvla ndOd
—ta;a Wka wfma Èyd wo ld,igykla yokjd' lrkjd' fya;=j" ñksiaiq ienE
weye .yf.k bo,d' Wka yßu ir, tlla' Bg miafia Odß;dfjka jev lf<d;a
l,skau okakjd wms ikakoaO lKavdhï kdhlfhda yryd ;ukag ´k úÈhg md,kh
fjkjd kï ta oekqfuka m‚úfâ fokjd' yeg;=ka fkdfjk nj Wka okakd ksid'
lshk tl' ta fjkqjg Wka fokdu jev lrkafka tlu ñksiaiq ks¾udKYS,S fjkjd'
wms wú wdhqOj,ska ikakoaO ld, igyklg˜ ñksiaiq l%uh m%Yak lrkjd'
fjkjd lsh,d m%pdrh l<d' widOdrK l%uhg tfrys
—Bg miafia wmg Wfoa
Wka fyd|gu okakjd ks, fjkjd' ta;a ñksiaiq ksoyia
lEu yïn fjkjd' wms
wdKavqjlg ;rï wmsg wú l<du thd,d ;ukaf.a yenE
lEu ld,d wfma idlÉPdj
wdhqOj,ska ikakoaO fjkak Odß;djfhka jev lrkak
mgka .kakjd' fldfydug;a
nE lsh,d' ta;a Wka rfÜ mgka .kakjd' we;a;gu thd
wOHdmkh fokak wdmq
ñksiaiqkag lsjqfõ wms lf<a ux ksoyia lrmq tl
ifydaorjre;a we;=f<u ysáh
wdKavqjg ;sfhkjg;a jvd uf.a we;a; ;ru .ek ugu
ksid yeu fohlau myiqjla
oreKq Nhdkl wú wdhqOj,ska oefkkak bv yermq tl'
jqKd' we;a;gu tal l,ska
ikakoaO fjkak hkjhs uf.a ú,x.= ugu lvd.kak
ixúOdkh l<dg jvd fyd|
lsh,hs' wms oekqñka ikakoaO fmd<Ujmq tl' ug mshdUkak
wOHdmk l|jqrla jqKd' wms
fjkjhs lshk tl Wka ksoyi §mq tl˜
tal ixúOdkh l<d kï
jerÈhg w¾: oelal=fõ wkak wdrlaIdj wms fokak ´k' —Tõ" wms wr.,hla l<d
tfyu ;uhs˜ oeka wdrlaIdjg fÊ,¾ ,d ;uhs¦ wms wr.,hla l<d wms
wms yeg ;=kafokdu w,a,d <Õ bkakjd' wms ixúOdkh <Õu ;sín ld,lKa‚lug
.;a;d' Bg miafia ó.uqj ysr l<d kï lEug úhoï wms úreoaOj' wms wr.,hla l<d¦
f.org wrf.k .shd' wms fydhd .kak ´k' oeka wms <Õ ;sín kQ.;alug
yeg;=ka fokdu ojia úis Tlafldau úhoï rch orkjd' úreoaOj' wms wr.,hla l<d¦
wglg ysr f.org oeïud˜ wms ixúOdkh l<d kï wms wmsu fnÈ,d fjkafj,d
lEu wms Wh,d fokak ´k' wiu.sfj,d bkak tlg
—fiaru bjr jqKd o
oeka wdKavqfjka lEu Wh,d úreoaOj' wms wr.,hla l<d
wkal,a@˜
fokjd' wfma ;ekl ysáhd oekqfuka m%{dfjka msßÉp
—kE'''ljodj;a tfyu kï" fjk m%Yak fudl=;a kE' ñksiaiq njg m;afjkak' wms
ys;kak tmd' flfkla wruqKq wms wdKavqfõ ;ekl wdKavqj wr.,hla l<d wNsudkj;a
iy.;hs kï lsisu i,imq myiqlïj,ska wfma ñksiaiq njg m;afjkak' ta

54
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

fjkjd' Wka iafõÉPdfjka wms lreKdjka; yskdj ta


ksoyia fkdlrk ksid" wmg fudfydf;;a ;sfhkak we;s'
n,y;aldrlfuka Wkaf.ka ta;a thd jpkhlaj;a lshkjd
.e,fjkak isoaO fjkjd' ug weyqfka kE˜
Wka wms w,a,df.k bkak
—Bg miafia fmd,sialdrhd
wfhdauh yia;hg yhsfhka
uf.a fldKafvka w,a,,d
.y,d tal l=vq mÜgï lr,d
Wiai,d uf.a uQK Èyd;a
odkak ´k' Tõ Wka lshkjd
ne¨jd˜
kï —wmg ßfokjd˜ lsh,d wms
lshkjd —Tõ wmsg ´k WU,g —;uqfia@˜ ñksyg tlmdrgu
ßoaokak ;uhs¦ fkdiEfykak lshjqKd'
ßoaokak ;uhs˜ lsh,d' wmsg —;uqfia fufyu" fu;k"
WU,g ßoaokak isoaO fjkjd fï úÈyg oK.yf.k' fjkak
fudlo WU,d wms w,a,df.k nE' ta ;uqfia fjkak nE'
bkak w;" ;olrf.k bkak
;uqfia''' fkfjhs fkao@˜
neïu ljodj;au WU,f.a
leue;af;ka .,jkafka ke;s —ñksyd mqÿu fj,d bkak
ksid' wkak talg ;uhs wms ;ru ug ys;d.kakj;a neß
wr., lf<aæ˜ jqKd˜
—Wka wmsj w,a,d .;a;d' —Tõæ ta ux ;uhsæ˜ ux lsjqjd'
thhs uuhs fokakju —fyK .ymxæ ;uqfi,d
w,a,d .;a;d' Bg miafia okakjo fï ljqo lsh,d@˜
wksjd¾hfhkau urd odkak
´k lsh,d Wka ;SrKh lrmq —ñksyd Bg miafia
lKavdhug wms fokaku msßjrdf.k ysáh wfkla
we;=¿ l<d' wmsg kvq wykafka fmd,sialdrhkaf.ka weyqjd'˜
ke;sj urK o~qju kshu —fï hld ;uhs wr wjqreÿ
lrmq ;ekl" urKhg kshñ; follg l<ska tx.,kaf;a
fj,d bkak úkaÈ;fhda úÈyg tlal ;sín r.¾ ueÉ tflaÈ
wms fmda,sulg oK .yf.k msÜgksh ueoafoÈu iqoafol=g
ysáfha' W!''''¦ ux wr l,ska f,a mkskak .ymq tld˜
lsõj fmd,sialdrhd t;kg
wdjd' ur,d odkak l,ska yeu —tfyu lshmq fmd,sia
tldf.u uQK fm!oa.,slj f,dlald" uf.ka tydg fmda,su
n,d .kak W!g ´k fj,d n,kafka ke;sj álla wjqf,ka
;sínd ux ys;kafk' ìu jf.a me;a;lg .shd'
wr.f,a wksjd¾hfhkau wms oK.yf.k" ìug yrjf.k —ifydaorhdæ˜ ta wjirfhka
ld,lKa‚ lrmq¦ lrñka ysáh wfma uQKq Wiai,d n, thd ug l;d l<d'
bkak" wms kQ.;a;= lrmq¦ n,d W! fmda,su È.g wdjd'
lrñka bkak" wms wOuhka thd ysáfha fmda,sfï ug —ifydaorhd" ta lshkafka
lrmq¦ lrñka bkak" wms l,ska' fmd,sialdrhd thdf.a Wka Tfya urkafka ke;s
uq.aOfhda lrmq¦ lrñka bkak fldKafvka w,a,,d Wiai,d" nj ug ta l;dfjka ;yjqre
Wkag úreoaO wr.,hla uQK Èyd fyd|g n,,d jqKd' ug úYajdihs" Wka Thd
fjkjd ;uhs' talg fya;=j fufyu lsõjd˜ urkafka kE' ta jf.au ug
;uhs" wms n,y;aldrfhka ta .ek f.dvla i;=gqhs' oeka
—ld,lKa‚hdæ˜ uf.a ;ek .kak flfkla
ld,lKa‚" wOu" kSp" l%Er"
wd;aud¾:ldó ñksiaiq úÈyg ìu n,df.k ysáh;a bkakjd lshk úYajdfika ug
mj;ajdf.k hkafka Wka thdf.a uQK ug ueú,d ksoyfia uefrkak mq¿jka' Thd
kï" tfyu fkdù bkak kï fmkqKd' ta uqyqfKa yeuodu uf.a ;ek wrf.k fï jefâ
wmg Wkaf.ka ñfokak isoaO ;sín" Wmydid;aul biairyg lrf.k hkak ´k'

55
wfm%a,a wr.,hg wvishjihs | 1971 - 2021

ug fmdfrdkaÿ fjkak' Thd flfkl=f.u wdrlaIlhd fudk bro lshk tl wod<


tal lrkjhs lsh,d˜ fjk tl' tfyu ke;a;ï" kE' ta;a wms okakjd" mdhkafka
ta yefudaf.u wdrlaIdj ta bru ;uhs lsh,d' wfma
—uu'''''@˜
fjkqfjka fmkSysák tl' wdf,dalh ;uhs wfma wruqKæ˜
—ug f.d; .eyqKd'˜ fofjks tl ;uhs ta yefudagu wk;=rej Tyq È.=
—ux ys;kafka kE fldkafoais úrys;j wdof¾ ksyeçhdjlg t<ôk' ;ud
ug ifydaorhd jf.a lrk tl' ljqre yß" ldg yß wi, fuf;la ;udg ijka
oejeka;fhl=f.a ;ek .kak wdofrhs kï thd fjkqfjka foñka ud isá nj mjd wu;l
mq¿jka fjhs lsh,d˜ lrkak neye lsh,d fohla jQ mßoafoka Tyq ksy~ úh'
;sfhkak neye' iSudlï"
—tal mq¿jkao neßo" lrkjo wmyiq;d ;sfhkak mq¿jka' —ux ys;kafka ux thdf.a
keoao jf.a foaj,a .ek ta;a" lrkak neye lsh,d jpfka /lald' ug lrkak
;SrKhla .kak ifydaorhg fohla ;sfhkak neye' ux mq¿jka Wmßu foa uu l<d'
lsisu whs;shla kE' ifydaorhg okakjd" ifydaorhd <Õ ta we;a;gu jákdu foa ;uhs"
oeka tal mejß,d ;sfhkjd' .=Kdx. folu ´kjg;a jeäh ljodj;a" thdgj;a" thdf.a
ifydaorhd tal lrkaku ;sfhkjd˜ wruqKgj;a fødays fkdúÉp
´k' lrkaku ´kææ tal ;uhs tl˜
kdhlfhl=f.a brKu' udáka —ta lshkafka ifydaorhd fï
ta br nei hk wdl¾IKSh
Æ;¾ lsx lsõfõ tfyuhs' fjkfldg;a uefrkak ys;
miqìfï Tyq ;nd .;a
ñksfyl=g ;uka kdhlfhla yodf.k bjrhs lshk tlo@˜
PdhdrEmhla ud i;=j we;'
fjkjo keoao jf.a foaj,a .ek —ux weyqjd˜ iqkaor o¾Ykhla olsk iEu
;SrK .kak lsisu whs;shla fudfyd;lu ug isysm;afjk
—jerÈhs''' kdhlfhla úÈyg
kE' thd lrkak ´k" thdg wehf.a rEmh ;rug Tyqf.a
wksjd¾fhkau uQK fokak
lrkak fjkafka ft;sydislj rEmh ta miqìfï ;nd .;a ta
isoaO fjk brKulg uQK
;ukag mejßÉp j.lSu bIag PdhdrEmhg uu we¿ï lrñ'
fokak ys; yodf.k bkakjd'
lsÍfï brKug uQK fok ud ta PdhdrEmh .;a nj
tÉprhsæ˜
tl' ifydaorhg b.sf,kak nE Tyqg lsis Èkl lshd ke;'
lsh,d ys;kjd kï" ÿjkak' —Bg miafia thd neyef.k Bg fya;=j Tyq h<s;a lsisÿ
ÿjkak nE lsh,d ys;kjd hk br Èyd n,df.k ysáhd˜ Èkl ug yuq fkdùuhs' Tyq
kï" weúÈkak' weúÈkak nE —ifydaorhd ke;sj fïl we;ehs is;d ta nxl=j fj;
lsh,d ys;kjd kï" nv.df.k fldfydu lrkako lsh,d ug hk uu kej; kej;;a lv
hkak' yenehs fudk fya;=jla kï ys;d.kakj;a nE˜ jQ wfmalaIdfjka fmr<d
ksidj;a" ;ukaf.a wruqK meñfKñ' Tyq isáho
Èydjg" biairyg hk tl —wr n,kak ifydaorhd' br fkdisáho" Tyq úiska m%ldY
k;r lrkak tmdæ ifydaorhd neyef.k hkjd' r;= mdgg' l< hula fufkys lrñka u|
oeka ;ukaf.a brKug uQK Bg miafia tkafka wkaOldr fõ,djla ta nxl=fõ wiqkaf.k
fokak˜ /hla' ta wkaOldr rd;%sh .; lsÍu weíneyslula njg
f.ú,d .sys,a,d tk fyg m;a lrf.k isáñ'
—ux ioao ke;sj thd ojfia Wfokau ke.sg,d
ryfika jf.a ug lshk foaj,a n,kak' br mdhdf.k tkjd —tlmdrgu f.dvla l¿jr
wyf.k ysáh˜ ifydaorhg fmfkhs' fyd|g jqKd fkao@˜ ysre nei f.dia
—flfkla kdhlfhla n,kak' Th r;= mdákau br iaj,am fj,djlg miq uu wm
fjkak kï" thdg uy f,dl= mdhf.k tkjd ifydaorhg w;r jQ ksyeçhdj ì¢ñka Tyqg
oek W.;alula" Wmdêhla" fmfkhs' ta lshkafka" wo r;= lSfjñ'
mrïmrdfjka tk kïnqj" mdáka wmsj od,d hk bru —fldÉpr ;Èka l¿jr
f.!rjh" m%N+;ajh jf.a foaj,a ;uhs fmdä úfõlhla wrf.k fjkak mq¿jka jqK;a"
´k kE' thdg ;sfhkak ´k fyg Wfoa wdfhu;a tkafka' lsisu wkaOldr rd;%shlg"
.=Kdx. folhs' m<fjks tl wmg brla ´k wehs@ wdf,dalh wdf,dalh .ek wfma ;sfhk
;uhs ;ukag leue;s-wleue;s" ,nd .kak' wdf,dalh n,dfmdfrd;a;=j ke;s lrkak
;uka leue;s-wleue;s yeu ,efnkjd kï wmsg mdhkafka nE昕

56

You might also like