MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

KABANATA 1: BATAYANG KAALAMAN SA WIKA

LAYUNIN:
1. Nakakapagpahayag ng mga kaisipan at pananaw sa
pamamaraang wasto, malinaw at mabisa tungkol sa wika.
2. Naiisa-isa ang mga pinagmulan ng wika.
3. Nauunawaan ang pagkakasunod-sunod ng pangyayari sa
kasaysayan ng wikang pambansa.

KAHULUGAN NG WIKA
 Ang wika ang pinakamahalagang kasangkapan ng tao sa kanyang
pakikipagtalastasan.
 Ito ay simbolo na bumubuo ng sistema upang maayos na maisakatuparan ng tao
ang paghahatid ng anumang mensahe.
 Wika ang nagsisilbing susi ang bawat tao upang magkaunawaan.
 Dito sa Pilipinas, maraming Pilipino an gang nakapagsasalita nang mahigit sa
isang wika.
 Tinatawag na bilinggwal ang taong marunong magsalita ng dalawang wika. Kung
isang wika lamang ang alam ng tao, tinatawag siyang monolinggwal. Subalit kung
mahigit sa tatlong wika ang ginagamit ng isang tao gaya ni Dr. Jose Rizal,
tinatawang siyang poliglot.
 Isa ring sanhi ng pagkakaiba-iba ng wika ay pagkakahati-hati ng mga pulo o
topograpiya ng bansa. Ang pagkakalayu-layo ng mga pulo at ang heograpikal na
kaayusan nito ay malaking salik sa pagkakaroon ng iba’t ibang wika.

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 1
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

KATANGIAN NG WIKA
1. Ang wika ay isang sistema.
Binubuo ng magkakaugnay na bahagi na maaaring sa anyo o kahulugan.
Ang anyo ay tumutukoy sa magkakaugnay na sistema ng mga tunog,
pagbuo ng salita at mga kaayusan ng salita sa loob ng pangungusap.
Ang pangungusap ay maaaring pagsamahin para makabuo ng isang
diskurso.
Magkakaroon din ng iba’t-ibang pagpapakahulugan sa mga maliliit na yunit
ng mga salita kapag ito’y ginamit sa pangungusap na tinatawag na sintaktik
na kaayusan.

2. Ang wika ay binubuo ng mga tunog.

Ang mga tunog na pangwika ay nagagawa sa pamamagitan ng sangkap sa
pagsasalita gaya ng labi, dila, ngalangala, babagtinganag tinig at iba pa.
Hindi lahat ng tunog na naririnig sa ating kapaligiran ay maituturing na wika.
Sinasalita natin ang wika at ang pagsulat ay isang paraan ng paglalahad o
pagpapahayag ng mensaheng nais nating sabihin.
Pinag-aaralan sa pananalita ang wastong paraan ng pagbigkas ng mga
tunog na pangwika na ginagamit ng mga tao sa pagsasalita

3. Ang wika ay arbitraryo.

Ito ay nangangahulugan na ang bawat wika a ay may kani-kaniyang set ng
palatunugan, leksikal at gramatikjal na istruktura na ikinaiba niya sa ibang
wika.
Ang mga tunog na pangwika, ganoon din ang mga nabuong salita at ang
mga kahulugan nito ay pinagkakasunduan ng mga taong kapangkat sa
isang kultura. Hal: Ang salitang house sa wikang Ingles ay katumbas ng
‘bahay’ sa Tagalog at ‘balay’ naman sa Bikol, Bisaya at Ilokano.

4. Ang wika ay pakikipagtalastasan.

Ginagamit ang wika sa pakikipagtalastasan sa isang tao, grupo ng tao
sa iba’t ibang pagkakataon o okasyon.
Iba pang katangian ng wika:
Ang wika ay buhay.
Ang wka ay naglalarawan ng kultura ng bansa.
Ang wika ay naglalantad ng saloobin ng tao.

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 2
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

PINAGMULAN NG WIKA
1. TORE NG BABEL
Batay sa istorya ng Bibliya, iisa lang ang wika noong unang panahon kaya’t
walang suliranin sa pakikipagtalastasan ang tao. Naghangad ang tao na higitan
ang kapangyarihan ng Diyos, naging mapagmataas at nag-ambisyong maabot
ang langit, at nagtayo ng pakataas-taas na tore. Mapangahas at mayabang na ang
mga tao, subalit pinatunayan ng Diyos na higit siyang makapangyarihan kaya sa
pamamgitan ng kaniyang kapangyarihan, ginuho niya ang tore.
Ginawang magkakaiba ang Wika ng bawat isa, hindi na magkaintindihan at
naghiwa-hiwalay ayon sa wikang sinasalita. (Genesis kabanata 11:1-8)

2. BOW-WOW
Ayon sa teoryang ito, maaaring ang wika raw ng tao ay mula sa
panggagaya sa mga tunog ng kalikasan. Ang mga primitibong tao diumano ay
kulang na kulang sa mga bokabularyong magagamit. Dahil dito, ang mga bagay-
bagay sa kanilang paligid ay natutunan nilang tagurian sa pamamagitan ng mga
tunog na nalilikha ng mga ito. Marahil ito ang dahilan kung bakit ang tuko ay
tinatawag ng tuko dahil sa tunog na nalilikha ng nasabing insekto.
Pansinin ang mga batang natututo pa lamang magsalita. Hindi ba’t
nagsisimula sila sa panggagaya ng mga tunog, kung kaya’t ang tawag nila sa aso
ay aw-aw at sa pusa ay miyaw. Ngunit kung totoo ito,bakit iba-iba ang tawag sa
aso halimbawa sa iba’t ibang bansa gayong ang tunog na nalilikha ng aso sa man
o sa Tsina ay pareho lamang?

3. DING-DONG
Kahawig ng teoryang bow-bow, nagkaroon daw ng wika ang tao, ayon sa
teoryang ito, sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-bagay sa
paligid. Ngunit ang teoryang ito ay hindi limitado sa mga kalikasan lamang kundi
maging sa mga bagay na likha ng tao. Ayon sa teoryang ito, lahat ng bagay ay
may sariling tunog na siyang kumakatawan sa bawat isa at ang tunog niyon ang
siyang ginagad ng mga sinaunang tao na kalauna’y nagpabagu-bago at nilapatan
ng iba’t ibang kahulugan. Tinawag din ito ni Max Muller na simbolismo ng tunog.

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 3
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

4. POOH-POOH
Unang natutong magsalita ang mga tao, ayon teoryang ito, nang hindi
sinasadya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing damdamin tulad ng
sakit, tuwa, sarap, kalungkutan, takot, pagkabigla at iba pa.
Pansinin nga naman ang isang Pilipinong napapabulalas sa sakit. Hindi
ba’t siya’ y napapa-Aray! Samantalang ang mga Amerikano ay napapa-ouch!
Ano’ng naibubulalas natin kung tayo’y nakadarama ng tuwa? Ng sarap? Ng takot?

5. YO-HE-HO
Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S. Diamond (sa Berel, 2003) na ang
tao ay natutong magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal. Hindi nga
ba’t tayo’y nakalilikha rin ng tunog kapag tayo’y nag-eeksert ng pwersa.
Halimbawa, ano’ng tunog ang nililikha natin kapag tayo’y nagbubuhat ng
mabibigat na bagay, kapag tayo’y sumusuntok o nangangarate o kapag ang mga
ina ay nanganganak?

6. YUM-YUM
Katulad ng teoryang ta-ta, sinasabi rito na ang tao ay tutugon sa
pamamagitan ng pagkumpas sa alinmang bagay na nangangailangan ng aksiyon.
Ang pagtugong ito ay isinasagawa sa pamamagitan ng bibig ayon sa posisyon ng
dila. Katulad halos ng teoryang ta-ta ang paliwanag ng mga proponent ng teoryang
ito sa pinagmulan ng wika.

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 4
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

TUNGKULIN NG WIKA
Ang wika ay mahalagang instrumento sa pakikipagtalastasan. Ang tungkulin ng
wika ay nag-uugat sa nabuong sistema ng isang kultura ayon sa pamantayan ng
paniniwala, tradisyong, pag-uugali at kung paano nakikisalamuha ang tao.
Batay sa prinsipyo ni Ferdinand de Saussure, functionalist, mas kailangan daw
pagtuunan ang anyo at paraan ng wikang ginagamit ng isang nagsasalita sa halip na
pagtuunan ang kahulugan nito. Marami sa gumagamit ng wika ang nagbibigay-pansin
sa kahulugan sa halip na sa anyo kung paano ipinapahayag ang wikang ginagamit,
subalit sa katunayan, ang kahulugan ng sinasabi ng nagsasalita ay nakasalalay sa
patraan at nayo ng pagsasalita.,
Ayon kay Emile Durkheim (1985), isa sa mga tagasunod nio Saussure at
tinaguriang “Ama ng Makabagong Sosyolohiya,”ang lipunan ay nabubuo sa
pamamagitan ng mga taong naninirahan sa isang pook o lokalidad at ang bawat isa ay
may kanya-kanyang papel na ginagampanan. Binibigyang-diin din ni Durkheim na ang
kalikasan ng buhay ay nagmumula sa isang maayos na lipunan.
Ayon naman kay Jakobson (2003), may anim na paraan ng paggamit ng wika.
1. Pagpapahayag ng damdamin (emotive)- ginagamit ang wika upang palutangin
ang karakter ng nagsasalita.
Halimbawa :Masaya ako sa bayang kinagisnan ko.
2. Panghihikayat (conative)- ginagamit ang wika upang mag-utos, manghikayat o
magpakilos ng taong kinakausap.
Halimbawa : Magluto ka nang maaga dahil maagang darating ang mga panauhin.
Bilhin ninyo ang sabong na ito.
3. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatic)- ginagamit ang wika bilang
panimula ng isang usapan o pakikipag-ugnayan sa kapwa.
Halimbawa : Kamusta ka? Saan ka nanggaling?
4. Paggamit bilang sanggunian (referential)- ginagamit ang wikang nagmula sa
aklat at iba pang babasahin bilang sanggunian o batayan ng pinagmulan ng
kaalaman.
Halimbawa :
Ayon kay Aristotle, sa kanyang aklat na Retorika, kailangang makilala muna ng
isang manunulat ang sarili bago siya magsimulang sumulat.\

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 5
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

5. Pagbibigay ng kuru-kuro (metalingual)- ginagamit ang wika sa pamamagitan

ng pagbibigay ng komentaryo sa isang kodigo o batas.

Halimbawa: Malinaw na isinasaad sa Batas ng Komonwelt Blg. 184 ang

pagkatatag ng Surian ng Wikang Pambansa na ngayon ay komisyon ng wikang
Filipino.

6. Patalinghaga (poetic)- ginagamit ang wika sa masining na paraan ng

pagpapahayag gaya ng panulaan, prosa, sanaysay at iba pa.

Halimbawa: Hindi sila nagkita sapagkat inihasik sa kanilang isip na ang pagkikita
nila ay masama, tukso. At sa kanilangbaging daigdig ng aklat, ng mataas na gusali
ng malayong kabataan sa kapaligiran, ang isipang iyon ay parang tabak na
nakabitin sa kanilang ulo o kaya’y tulad din ng sanga ng punungkahoy.
-Mula sa “Bagong Paraiso” ni Efren Abueg.

M.A.K Halliday - Inilahad niya na may pitong tungkulin ng wika sa Explorations in the
Functions of Language (1973)

1. Instrumental

Nakatuon sa pagpapahayag ng pangangailangan ng

tao, tulad ng anumang kahilingan kaugnay ng
pagkain, inumin at iba pa.

Halimbawa: “Gusto ko ng gatas.”

2. Regulatori

Nakapokus sa paggamit ng wika sa pagbibigay ng

utos o pagbibigay ng gabay sa posibleng gagawin ng
ibang tao.

Halimbawa: “Ilipat n’yo ang channel ng TV.”

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 6
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

3. Interaksyonal

Nagbibigay-pansin sa pagpapahayag kaugnay ng

pagbuo ng ugnayan o relasyon, o anumang gawain
ng pakikisalamuha sa ibang tao.

Halimbawa: “Share tayo sa chocolate.”

4. Personal

Tumutukoy naman sa pagpapahayag ng damdamin,

opinyon, at indibidwal na identidad.

Halimbawa: “Mabait ako.”

5. Heuristiko

Ang pagpapahayag ay nakatuon sa pagkalap ng

impormasyon o kaalaman tungkol sa kapaligiran ng
nagsasalita.

Halimbawa: “Paano ginagawa ang ice cream?”

6. Imahinatibo

May kaugnayan sa pagpapahayag ng kwento at

joke, at sa paglikha ng kapaligirang imaginary
(kathang-isip).
Halimbawa: “Parang bulsa ni Doraemon ang wallet ni
daddy.”

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 7
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

7. Impormatibo
Tumutukoy sa pagpapahayag ng datos at
impormasyon.

Halimbawa: “Nagpunta sa palengke si tatay.”

KASAYSAYAN AT DEPINISYON NG WIKANG FILIPINO

 Isang wikang magiging daan ng pagkakaisa at pag-unlad bilang simbolo ng
kaunlaran ng isang bansa.
 Kinikilalang pangkalahatang midyum ng komunikasyon sa isang bansa.
Kadalasan, ito ang wikang ginagamit sa pang-araw-araw na pamumuhay ng lahat
ng mamamayan ng isang bansa.
 Ayon sa Saligang Batas ng Biak na Bato, ang Tagalog ang magiging opisyal na
Wika ng Pilipinas.
 Konstitusyon ng 1935, Artikulo XIV, Sek. 3- “Ang Kongreso ay gagawa ng mga
hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na
batay sa isa mga na umiiral na katutubong wika. Hanggang hindi nagtatakda ng
iba ang batas, ang Ingles at Kastila ang patuloy ng gagamiting mga wikang
opisyal.”
Pangunahing Wika sa Bansa

1. Tagalog
2. Cebuano
3. Ilokano
4. Hiligaynon
5. Bikol
6. Samar-Leyte o Waray
7. Pampango o Kapampangan
8. Pangasinan o Pangalatok

Suriang Wikang Pambansa (SWP) -itinatag noong Nobyembre 13, 1936 ng Batas
Pambansa Blg. 184 (binuo ng Saligang Batas Pambansang Asamblea) pinili ang Tagalog
bilang batayan ng bagong Pambansang Wika.

Disyembre 30, 1937 - pinili at ipirinoklama ni Pangulong Quezon ang Tagalog bilang
batayan ng bagong pambansang wika.

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 8
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

Manuel L. Quezon – Ama ng Wikang Filipino, unang Presidenteng Komonwelt ng

Pilipinas

“Walang pinakamahalaga sa sinumang tao kundi ang pagkakaroon ng kamalayan

tungkol sa pagkakaisang bansa, at bilang bayan, hindi tayo magkakaroon ng higit na
kamalayan kung walang sinasalitang wikang panlahat”
– halaw mula sa kanyang talumpati sa Malacaňang.

1940 - ipinag-utos ang pagtuturo ng Wikang Pambansa sa lahat ng pampubliko at

pribadong paaralan sa buong bansa.
Bakit pinili ang Tagalog bilang Wikang Pambansa?

 Ang Tagalog ay malawak na ginagamit sa mga pag-uusap ng mga Pilipino at

marami din sa bansa ang nakakaintindi ng wikang ito.
 Hindi ito nahahati sa mga mas maliliit at hiwa- hiwalay na wika, tulad ng Bisaya.
 Ang tradisyong pampanitikan nito ang pinaka mayaman at ang pinaka maunlad at
malawak. Higit na mararaming aklat ang nakasulat sa Tagalog kaysa iba pang
mga katutubong wikang Awstronesyo.
 Ito ang wika ng Maynila – ang kabiserang pampulitika at pang ekonomiya sa
buong bansa.
 Ang Tagalog din ang wikang ginamit noong rebolusyon at ng mga katipunero kung
saan ang salik na ito ay mahalagang elemento sa kasaysayan ng Pilipinas.
Hunyo 4, 1946 - Ipinagkaloob ng mga Amerikano ang ating kalayaan, ang Araw ng
Pagsasarili ng Pilipinas. Ipinahayag din na ang wikang opisyal ng bansa ay Tagalog at
Ingles sa bisa ng Batas Komonwelt Blg. 570.
1959 - Ibinaba ni Kalihim Jose B. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon

Kautusang Pangkagawaran Bilang 7- nagsasaad na kailanma’t tutukuyin ang Wikang

Pambansa, ang salitang PILIPINO ang gagamitin.
Saligang Batas ng 1973 - Ang Batas Pambansa ay dapat magsagawa ng mga hakbang
tungo sa paglinang at pormal na adapsyon ng Wikang Pambansa na tatawaging
FILIPINO

1987 -Pinalabas ni Lourdes Quisumbing ng Departamento ng Edukasyon, Kultura at

Isports ang Kautusan Blg 52 na nag-uutos sa paggamit ng Filipino bilang panturo sa lahat
ng antas ng paaralan kaalinsabay ng Ingles na nakatakda sa patakaran ng edukasyong
bilinggwal.

Saligang Batas ng 1987 - FILIPINO ang ngalan ng Wikang Pambansa ng Pilipinas.

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 9
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

Artikulo 14 Seksiyon 6 ng Saligang Batas ng 1987

“Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay FILIPINO. Samantalang nalilinang, ito ay

dapat payabungin at pagyamanin pa sa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at iba
pang wika’’

ANG ALFABETO AT ORTOGRAPIYANG FILIPINO

Maikling Kasaysayan ng Ortograpiyang Filipino
- Bago pa man dumating ang mga Kastila, may sarili na tayong panitikan, baybayin
o alpabeto na tinatawag na Alibata.
- Nang mandayuhan ang mga Indones, tinangkilik natin ang kanilang wika na
Bahasa Indones.
- Tinangkilik din natin ang wikang Malay mula sa Alphabet Using Malays.

A. Ang Alibata
- ipinalalagay na katutubo at kauna-unahang abakada o alpabetong Filipino
- binubuo ng tatlong patinig at 14 na katinig

Kabuuan ng Patinig

Ang mga Katinig Paglagay ng Pananda sa mga Katinig

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 10
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

B. Alpabetong Tagalog
- binubuo ng limang patinig at 15 katinig
patinig: a, e ,i, o, u
katinig: b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, fw, y

C. Modernisasyon ng Alpabeto ng Wikang Pambansa

- Isinagawa ng Surian ng Wikang Pambansa (SWP) ang “Modernisasyon ng
Alpabeto ng Wikang Pambansa” (Oktubre 4, 1971).
- Nagpalabas sila ng “Mga Tuntunin sa Ortograpiyang Filipino” sa pamamagitan
ng Memorandum ng DECS Blg. 194 (1976).
- Idinagdag ang mga letrang c, ch, f , j, ll, v, ñ, rr, v, x, at z

Ilang tuntunin sa pagbabaybay ng salita:

1. Sa pangkalahatang pagbaybay ng mga karaniwang salitang mula sa iba’t ibang
katutubong wika, dapat sundin ang simulaing isa-sa-isang tumbasan o kung
ano ang bigkas ay gayon din ang baybay; sa pasubali, na maaaring manatili
ang katutubong baybay ng mga salitang isinasama sa bokabularyo ng Filipino
buhat sa iba’t ibang wika.

2. Ang mga bagong salitang banyaga ay isinusulat alinsunod sa baybay nito sa

wikang pinanghiraman. Dito’y maaaring gamitin ang mga letrang c, ch, f, j, ll,
ñ, q, rr, v, x,a z

3. Ang mga simbolong pang-agham ay dapat manatili sa anyong internasyonal,

bagaman ang salitang kinakatawan ng bawat sagisag ay maaaring tumbasan
sa Filipino.

4. Ang mga pangngalang pantangi ay karaniwang binabaybay ayon sa

nakamihasnang baybay bagamat binabaybay ang ilang salita ayon sa tuntunin

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 11
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

D. 1987 Alpabeto at Patnubay sa Pagbaybay

- Idinaos ang “SImposyum Ukol sa Repormang Ortograapiko” upang mapag-
aralan kung paano babasahin at gagamitin ang mga letrang mapapasama.
- Mga kabilang na letra: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, ñ, ng, o, p, q, r, s, t, u, v,
w, x, y ,z

Ilang tuntunin:
1. Sa pagsulat ng mga katutubo at mga hiram na karaniwang salita ay susundin
pa rin na kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung ano ang sulat ay siyang
basa.
2. Ang dagdag na walong letra ay gagamitin sa pagbaybay ng:
a. pantanging ngalan tulad ng tao, lugar, gusali, sasakyan, at
b. salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas
3. Sa panghihiram mula sa Ingles at iba pang banyagang wika, ang pagbabaybay
ay naaayon sa sumusunod na paraan:
a) kung konsistent sa Filipino ang baybay ng salita, hiramin ito nang
walang pagbabago e.g. reporter, editor, soprano, memorandum
b) kung hindi konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito at baybayin
nang konsistent, ayon sa simulaing kung ano ang bigkas ay siyang
sulat at kungano ang sulat ay siyang basa. e.g. control-kontrol
leader-lider candy-kendi
c) May mga salita sa Ingles o iba pang banyagang wika na
makabubuting pansamantalang hiramin sa orihinal na anyo tulad ng
mga salitang malayo na ang baybay ayon sa alpabeting Filipino.
e.g. clutch brochure doughnut
E. 2001 Alfabeto at Binagong Patnubay sa Pagbaybay
- Pinamunuan ng Komisyon ng Wikang Filipino sa pangunguna ni Rosario E.
Maminta
- Hinati sa dalawang pangkat ang walong dagdag na letra
- Unang pangkat: f, j, v, z
- may ponemikong katangian at may sariling tunog na hindi nagbabagu-bago kaya
sa pagbaybay ng mga hiram na salita , gagamitin lamang ang mga letrang ito
e.g. Formalismo sabjek volyum
Ikalawang pangkat: c, ñ, q, x
- kumakatawan sa mahigit pa sa isang tunog. Hindi ito kumakatawan sa iisa at
tiyak na yunit ng tunog sa palatunugang Ingles, kundi nakatutunog pa ng isang
letra
e.g. central-sentral cabinet-kabinet

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 12
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

MGA TUNTUNING PANLAHAT SA ISPELING O PAGBAYBAY

1. Ang Pasalitang Pagbaybay
Tulad sa Ingles, patitik ang pasalitang pagbabaybay sa Filipino. Isa-isang
bibigkasin sa maayos na pagkakasunod-sunod ang mga letra na bumubuo sa
isang salita, pantig, daglat, akronim, inisyal o simbolong pang-agham at iba pa.
2. Ang Pasulat na Pagbaybay
Tulad sa pagsasalita, ang pagbabaybay sa pagsulat na anyo ay mananatili
sa isang tumbasan ng tunog at letra.

Para sa karagdagang impormasyon : https://www.youtube.com/watch?v=XIZ6_4nz-9Q

ANG PANGHIHIRAM NG MGA SALITA

Mga Tuntunin sa Panghihiram
1. Sundin ang mga sumusunod na lapit sa paghahanap ng panumbas sa mga hiram
na salita:
a. Gamitin ang kasalukuyang leksiyon ng Filipino bilang panunumbas sa mga
salitang banyaga.
Halimbawa:
Hiram na Salita Filipino
Attitde Saloobin
Rule Tuntunin
Ability Kakayahan
Wholesale Pakyawan
West Kanluran

b. Kumuha ng mga salita sa iba’t ibang katutubong wika ng bansa.

Halimbawa:
Hiram na Salita Katutubong Wika
Hegemony Gahum (Cebuano)
Imagery Haraya (Tagalog)
Husband Bana (Hiligaynon)
Muslim priest Imam (Tausug

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 13
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

c. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiram na salita mula sa Espanyol, Ingles at

iba pang wikang banyaga at saka baybayin sa Filipino.
Halimbawa:
Ingles Filipino
Centripetal Sentripetal
Commercial Komersyal
Advertising Advertayzing
Radical Radikal

Iba pang Wika Filipino

Coup d’ etat Kudeta
Chinelas (Espanyol) Tsinelas
Kimono (Japanese) Kimono
Glasnost (Russian) Glasnost
Blitzkrieg (German) Blitzkrieg

Espanyol Filipino
Cheque Tseke
Litro Litro
Liqiud Likido

2. Gamit ang mga letrang C, Ň, Q, X, F, J, V, Z kapag ang salita ay hiniram nang

buo sa mga sumusunod na kondisyon.
a. Patanging ngalan
Halimbawa:
Tao Lugar Gusali
Quirino Canada Ceňeza Bldg.
Julia Valenzuela City State Condominium

Sasakyan Pangyayari
Qantas Airlines First Quarter Storm
Doňa El Niňo

b. Salitang teknikal o siyentipiko

Halimbawa:
Cortex Enxzyme Quartz Filament Marxism
Zoom x-ray Joules Vertigo Infrared

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 14
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

c. Salitang may natatanging kahulugang kultural

Halimbawa:
Caňao (Ifugao) – pagdiriwang
Seňora (Espanyol) – ale
Hadja (Maranao) – lalaking Muslim na nakapunta sa Mecca
Masjid (Maguindanao) – pook dalanginan , moske
Vakul (Ivatan) – panakip sa ulo bilang pananggalang sa ulan at init
Ifun (Ibanag) – pinakamaliit na banak
Azan (Tausog) – unang panawagan sa pagdarasal ng mga Muslim

d. Saliytang may iregular na ispeling o gumagamit ng dalawang letra o higit pa na

hindi katumbas ng tunog.
Halimbawa:
Bouquet Rendezvous Laissez Faire
Champagne Plateau Monsieur

e. Salitang may internasyonal na anyong kinikilala at ginagamit.

Halimbawa:
Taxi Exit Fax

3. Gamitin ang mga letrang F, J, V, Z para katawanin ang mga tunod, /f/, /j/, /v/, /z/ kapag
binabaybay sa Filipino ang salitang hiram.
Halimbawa:
Fixer → fikser
Subject → sabjek
Vertical → vertikal
4. Gamitin ang mga letrang C, Ň, Q, X sa mga salitang hiniram nang buo.
Halimbawa
Cornice Reflex Xenophobia
Cell Requiem Cataluňa

Hinango ito sa 2001 revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino ng

Komisyon sa Wikang Filipino sa pamumuno ni Dr. Rosario E. Maminta.

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 15
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

ANG VARAYTI NG WIKA

1. DAYALEK

Ito ay ginagamit ng partiikular na

pangkat ng mga tao mula sa isang
partikular na lugar tulad ng
lalawigan, rehiyon, o bayan.
Halimbawa:

Dayalek ng wikang Tagalog ang

barayti ng Tagalog sa Morong,
Tagalog sa Maynila, at Tagalog sa
Bisaya.

Iba pang halimbawa, panoorin : https://www.youtube.com/watch?v=H9QMN9SsjbA

2. IDYOLEK

Kahit iisang dayalek ang sinasalita ng pangkat ng

mga tao ay mayroon pa ring pansariling paraan ng
pagsasalita ang bawat isa.

Sa barayting ito, lumulutang ang katangian at

kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita.
Halimbawa:
Kris Aquino: “Aha, ha, ha! Nakakaloka! Okey!
Darla!

Iba pang halimbawa, panoorin: https://www.youtube.com/watch?v=QrKOh-Z_Pmk

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 16
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

3. SOSYOLEK

Ito ang barayti ng wika na nakabatay sa

katayuan o antas panlipunan o dimensiyong
sosyal ng mga taong gumagamit ng wika.

Halimbawa: Wika ng mga beki, wika ng mga

conyo o sosyal, wika ng mga jejemon.

4. ETNOLEK
Ito ay barayti ng wika mula sa mga
etnolongguwistikong grupo. Mula sa
pinagsamang etniko at dialek, taglay nito ang
mga salitang nagiging bahagi na ng
pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.

Iba pang halimbawa, panoorin: https://www.youtube.com/watch?v=--AaOK02bRI

5. REGISTER

Ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop

ng isang nagsasalita ang uri ng wikang
ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap.

Nagagamit ng nagsasalita ang pormal na tono

ng pananalita kung ang kausap niya ay isang
taong may mas mataas na katungkulan o
kapangyarihan, nakatatanda, o hindi niya
masyadong kakilala.

Iba pang halimbawa, panoorin: https://www.youtube.com/watch?v=fKS_11lZp38

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 17
 MODULE KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

6. PIDGIN AT CREOLE

Ang pidgin ay umusbong na bagong wika o

tinatawag sa Ingles na ‘nobody’s native
language’ o katutubong wikang di pag-aari
ninuman. Nangyayari ito kapag may
dalawang taong nagtatangkang mag-usap
subalit pareho silang may magkaibang
unang wika kaya’t di magkaintindihan dahil
hindi nila alam ang wika ng isa’t isa.
Halimbawa:

Ang nangyari nang dumayo ang mga Espanyol sa Zamboanga at makipag-usap sila sa
mga katutubo roon. Dahil pareho silang walang nalalaman sa wika ng bawat isa kaya
nagkaroon sila ng tinatawag sa makeshift language. Sa kaso ng mga Espanyol at
katutubo ng Zamboanga, nakalikha sila ng wikang may pinaghalong Espanyol at wikang
katutubo. Pidgin ang tawag sa nabuo nilang wika.

Para sa karagdagang impormasyon: https://www.youtube.com/watch?v=saALUhlrZNY

ICCT Colleges Foundation Inc.

VV. Soliven Avenue II, Cainta Rizal Page 18