0 ratings0% found this document useful (0 votes) 200 views176 pagesHệ thống sản xuất tự động hóa tích hợp máy tính - ĐHBKHN
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content,
claim it here.
Available Formats
Download as PDF or read online on Scribd
TRUONG DAI HOC BACH KHOA HA NOI
(OME CCR NTC tar st
_TRAN TRONG MINH
LEO EW MU eOn i
als THONG
WN UG
rma}
XUAT BAN KHOA HOGume] TRUONG DAI HOC BACH KHOA HA NOI
50 NAM XAY DUNG VA PHAT TRIEN
: TRAN TRONG MINH
BACH KHOA ;
fase a006 NGUYEN PHAM THUC ANH
HE THONG SAN XUAT
TU DONG HOA
TICH HOP MAY TINH
a
NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT
HA NOILOI NOI DAU
Vao nhitng nim déu ciia cach mang cong nghiép, Tw déng hod duoc
biét dén nhue qué trinh ste dung may méc thay thé con nguwoi trong sdn xudt.
Vao nhizng nism 1940 we dong hod thudng dieoc sit dung trong cong nghiép
ssn xudt 616 nhue qué trinh van chuyén te déng cdc chi tit gitta edc may sin
audt cing qué trink gia cdng lién tue tai cde may dé, Nedy nay, nhiing
themnh teu to 1én trong cong nghé may tinh va hé thing diéu khién da mor
rong dink nghia vé te ding hod. Theo d6 te dong hod Ia mot qué trinh san
xudt véi nhiéu hoat déng xay ra theo mét trinh tw dugc tap trinh
cde trang thidt bi dac this, didi se gidm sét, theo ddi ciia he 1
khién, c6 kha nding thay déi dé ddp ting véi cée diéu kién bén ngoai va
cdu sue cd mat 161 thiéu ctia con ngudi. Tu déng hod lién quan dén rat nhiéu
Tinh vuc, dé lit cdc hé thing diéu khién s8 NC, CNC, kj thudt nguoi may
rébst, ccic hé thong thiét ké, diéu khidn san xudt véi sw tro gitip ca may
tinh CAD, CAM, hé thong, san xudt linh hoat FMS,
Trong nhiing ndm gan day cdc hé thng sén xudt we déng hod hign dai
duge du nhdp vao Viét Nam ngay cang nhiéu. Tu ding hod noi lén nh mot
su hudng bat bude md sin xudt céng nghiép phai hudng theo trong tinh
hink héi mhdp quéc 1é dang dién ra manh mé. Chink vi vay viée dao tao, bé
sung kién thite vé ne ding hod cho ode kj su la mét nhiém vy diege dat ra
cdp biich. Trong khi ndi dung déto tao chinh cia phan lin cde chuyén nganh
gj thudt trong cde truéng dai hoc medic ta chi chi trong dén khia canh sau
sde ctia mot Tink vice hep thi vie ing dung cing nghé ne dng hod lai d6i
hoi su k&L hop mot eich hop ly nhiéu tinh vye voi nhau, ké ca vé khia canh
quén 8, nha mue tiéu dat higu qué kinh té-kp thudt cae nhit, Tai ligu nay
ra déi nhim cung cdp cho sinh vién ciing nlue cde cén bd ky thuét nbi chung
rnhizng Khai niém co ban vd mét bé thing san xuét te dng hod tang thé cing
hw cdc phucong phdp aé phan tick, dénh gid, rhiét ké hé thng nay.
Cée tic gid xin chan thanh cm on GS. TS. Nguyén Cong Hién ciing ede
ding nghitp da déng-gép nhitng ¥ kién qu bau cho a cizomg cling nhue ndi
dung ciia cubn sich. Mac div da hét site cd ging nhung khong thé irdnh khoi
cede thiéu sét do te dng hod Ja mét link vue rat réng lén. Chiing t6i rt tran
trong vat mong nhén due nhiéu y kién dong gép ctia ban doc. Cac y kién
xin giti
R6 man Tue déng hod XNCN, Khoa Dién, Truing Dai hoc Bach khoa
i.
Cae tae giaMUC LUC
1.M6 DAU
9
1.1. Binh nghia Tw dong héa 9
1.2. Phan Toai ce he hing ty dong hoa. 9
1.3. Khi nigm vé CIM (Computer Integrated Manufacturing) n
1.4. Ly do phai ty dong héa 2
1.5. Cac § kidin ching va ing ho Ty dong hod 13
1.5.1. Céc y kin chong tai Ty dong hod 4
1.5.2. Cle y kign ing ho Ty dong hod.
2, NHUNG KHAI NIEM CO BAN VE HOAT DONG SAN XUAT.. 16
2.1. Nhiing logi hinh sin Ud. . é 16
2.2. Nhting chife nang chinh cia hoat dong sin xu... ly)
2.2.1. Cac qua trinh gia cong 18
2.2.2. Lip tép
2.2.3, Di chuyén va luv gid
2.2.4, Kiém tra va this nghiem.
2.2.5. Gidm sat va didu hanh san xuat
2.3. Té chic va xitIy thong tin trong hoat dong sin xuat ....
2.4, Cé&e Toai mat bing sin xuat .. .
2.5. M6 td toan hoc céc hoat dong trong sin xu...
2.5.1. Thai gian che tgo (MLT-manufacturing lead tim)
2.5.2 NANG SUfbe cnn
2.5.3. Che thanh phi cia thai gin tch eve 7,
2.5.4, Nang luc sin xu.
2.5.5. Mite d6 si dyag vi mie 49 af sing
2.5.6. Téa Kho trong qué trinh sim xu (WIP - Wark in process).
2.5.7. Nhan xét vé céc khéi nigm dua ra tren
2.6. Cic chidn luge ty dong héa.
3. DAY CHUYEN SAN XUAT TUDONG HOA
3.1. Nhimg van dé chinh vé day chuyén uy d9ng ...
3.1.1, Cc dang day chuyén tu dong hod ..
3.1.2. Céc phuong phap di chuyén chi tét..3.1.3. Bo dem...
3.1.4, Cée chite nang vé diéu khién
3.2. Phin tich mot day chuyén ty dong...
3.2.1. Cac thuat nga.
3.2.2. Phan ich dy chuyén ty dong khong. c6 69 dem
3.2.3, Day chuyén ban ur dong...
3.3. Day chuyén c6 bo dem z
3.3.1. Céc gigi han vé higu qua cua 69 dem
3.3.2. Phan tich day chuyén hai cong doan....
a rr—seeEE—
3.4.1. Céc he thong Lip rép .
3.4.2. Vain d8 cin bing Sty chuyén trong dty chuyén lp cép
bang tay... -
TE
4, CAC HE THONG SAN XUAT DIEU KHIEN SO
4.1. Khdi nigm vé diéu khién s6.
4.1.1. Hé toa d6 va cde chuyén dong
4.1.2, Céc kiéu hé thong digu khién s6.
4.1.3. MCU va cae bd phan co bin :
4.2. Uing dung digu khién s6 trong gia cong cét got kim. toa.
4.3. Lap trinh cho chi tigt
4.3.1, Cée phuong phép IQp trinh,
4.3.2, Ngon ngit lap trinh APT.
4.4. DNC, CNC va AC (Adaptive Control)...
4.4.1. Céc vin d8 d6i v6i NC thong thudng...
4.4.2. DNC...
4.4.3. CNC
44.4. Hg thong du Khignthich ngh (Adaptive Control - AC)
5. ROBOT CONG NGHIEP.
5.1, Dinh nghia Robotics..
5.2. He théing robot.
5.2.1. Chiu tre €9 kh e¥ia 1066.
5.2.2. Céc thong s6 dic trung cia he chéng robot
5.2.3, Céc hé thong truyén dong robot
33
a4
34
35
37
40
42
42
43
47
47
4B
50
36
56
aot,
. 58
58
63
as
18
16
8
81
81
81
83
. 86
875.2.4. He thong diéu khién chuyén dong (Motion Control),
5. Cam bién
5.3. Lap trinh cho 76b6t..... -
5.4. Céc linh vuc tmg dung ciia RObOt cong nghiép...
5.4.1. B6 tri mat bang cho RObOt host dong .....
5.4.2. Cée img dung cia Robet trong sin xual
6. HE THONG VAN CHUYEN VA LUU GIU.
6.1. Vai rd cba he théng vin chuyén va how git...
6.2. Phan tich hé thong van chuyén...
6.3. Cée nguyen Iy co bin cia be thong van chuyen
6.4, Céc loai he thong van chuyén ....--
6.4.1. C&e he thong bang chuyén
6.42. HE thong xe uy hanh (Automated Guided Vehicle - AGY).
6.5. He thong nha kho uy dong.
17. NHOM CONG NGHE VA TUDONG HOA LINH HOAT
7.1. Nh6m cong nghe ....
TLL. NhOm C&C Chi ti8t..eo
7.1.2. Phan loai va mii hos chi tit...
7.1.3, Phan tich dong san xuat (PFA)
7.1.4. Thiét ké cde dom vi may
7.1.5. Cée loi {ch eta nhém cong nghe..
7.2. He théng sin xuat linh hoat
(Flexible Manufacturing System = FMS) ...0.
7.2.1. Kh&i nigm vé hé théng sin xudt linh hoat FMS.
7.2.2. Tram hoat dong cba FMS..
7.2.3. Cac he théng van chuyén nguyen var ligu va kho twa
7.2.4, Hg thong diéu khién bing méy tinh...
7.2.5. Thiét ké FMS.
7.2.6. Céc phuong ph4p phan tich mot he FMS.
7.2.1. Céc loi ich cia vige str dung FMS...
8. HE THONG SAN XUAT TICH HOP MAY TINH
(COMPUTER INTEGRATED MANUFACTURING - CIM).......
8.1. Thigt ké véi su trg gitp cba may tinh CAD
(Computer Aided Design).
89
a1
92.
93
93
95
99
99
99
ve 102
102
103
106
109
2
112
113
1s
118
120
1s
126
126
127
131
2134
135
2.136
1378.1L. Khdi nig co ban vé CAD...
8.1.2. Céc bo phan cta CAD
8.2. Sin xust vi su tro gitip cba ma
tinh CAM.
(Computer Aided Manufacturing)...
8.2.1. Lap ké hoch sin xu,
8.2.2. Diéu khign sin xuat
8.3. He thong CAD/CAM
8.4. Sin xu ich hop méy veh hos CIM
(Computer Integrated Manufacturing).
8.5. Lap ke hoach qué itinh v6i su te gidp cba méy tinh
(Computer-Aided Process Planning ~ CAP)...
8.5.1. Cac he thong 1gp ké hogch qué trinh kiéu phuc héi
8.5.2. Céc he thong CAPP 190 HAP on
8.5.3. He thong lap K€ haach sin xu teh hop may tinh hos.
8.5.4, Lap ké hoach nhu céu nguyén vat liga (MRP).
8.6. Lap ké hogch nhu céu ning luc sin xust CRP
(Capacity Requirement Planning),
8.6.1. Vai trd cha CRP.
86.2. Cau triie cha CRP...
8.6.3. Hoat dong cia hé thong CRP
8.6.4, Diéu chink nang lye sin xudt
8.7. Digu khign hoat dong sin xuat phan xudng
(Shop Floor Conirol - SFC)
8.7.1. Cau trie cita he thong SFC...
8.1.2. Hoat dong cita he thong SFC =
9. NHA MAY TUDONG TRONG TUONG LAI.
9.1. Cae xu huéng trong san xuat
9.2. Céc nha may ty dong hien dai
9.2.1. Céc he thng thong tin trong nha may tw dong.
9.2.2. Gia cong v2 lip r8P so
9.2.3. Van chuyén nguyen vit lieu...
9.2.4, Céc he thOng KiGM 178 .ostsnseecnnenee
9.3. Cae nha mdy tap rung... -
TAI LIEU THAM KHAO...
139
142
142
143
lag
su 144
14s
147
148
149
149
182
160
160
160
161
162
163,
163
164
166
166
2 A6R
168
169
170
170
ATL
iB1 mo pAu
4.1 Dinh nghia Ty déng hoa
Ty dong héa la mét céng nghé san xudt sir dyng ede hé théng co khi,
dign tir, may tinh dé hogt déng va diéu khién qué trinh san xudt,
Céng nghé nay bao gbm:
* C&c may tur dong dé gia cng cée chi tiét,
* Cac hé théng lp rap tu dong.
* Rabét cing nghiép.
= Hé théng luu gitt va van chuyén nguyén vat ligu,
© Hé théng tu dong kiém tra va gidm sat chat luoneg.
«Cae hé théng diéu khién qué trinh.
= Hé théng thu thap, xit ly sé ligu dé digu hanh, gidm sat hogt déng san
xuit
Qué trinh san xuat cé thé phan loai thanh:
* San xudt rdi rac, vi dy: san xuat co khi, lip rép 6t6, lp rap dign tte...
© San xudt theo qué trinh lién te, vi du cdc nha may héa chat,
mang,...
idy, xi
1.2 Phan ioai cdc hé thong ty déng héa
Cac hé théng ty dong héa (TBH) 4 thé phan loai thanh ba loai cor ban
sau:
™ Ty déng hod cé dinh,
= Tye dong hos 1
= Tu déng hod mém déo.
trinh dupe,
Tur dong héa c6 dinh la nhting hé thong san xudt ma trinh ty hoat dong
1a .¢8 dinh, duge xac tp sin boi thiét bi. Méi mét hoat déng trong qua trinh
tuan tw thudng 1a rat don gian. Cac may méc két hop cdc hoat déng nay lai
trong m@t hé théng phic tap. Bac diém co ban ciia TDH ef dinh 18:~ Diu tu ban dau rit lén cho cdc may méc chuyén dung.
~_ San xudt vei sé lugng [én v6i nang sudt rit cao nhumg citi sin xudt
mét loai san phim hoe mot s6 chi tiét trong san phim.
— Hu nhw khong thé thay ddi san phd
TDH lap trinh duge dic trmg bai kha nang thay di duge trinh ty san
xudt theo timg logi san pha. Trinh ty san xudt duge diéu khién boi chuong
trinh. Dac diém co ban ctia loai hinh TBH nay nhur sau:
— Diu tu ban dau lén cho cdc may méc thing dung.
Sé long san xuat thip so véi TDH cé dinh
— Tuong déi mém déo khi cdn thay déi mat hang san xuat.
— Phd hop véi sin xudt theo timg 16.
TBH mém déo (cbn goi l& TDH linh hoat) fa bude phat trién cao hon
cha TDH lip trinh durgc, trong 46 hé thong cé thé dap tng cde yéu cau vé
thay di sin phim ma khéng mat thai gian dé thiét lp lai trinh ty hoat déng,
do dé hé thong ¢6 thé sin xudt ra durge cae loai sin pham kha nhau theo
céc lich trinh khéc nhau, Dac diém co ban cita loai hinh TBH nay nhw sau:
tinh da
dang sin
phim TBH lip
h
Cao duge
‘Trung TBH
binh mém déo
. TBH od
Thip
‘Trung binh Lon Sé long
Hinh 1.1 So sénk teomg i giita cde ee thie TDH ¥é mite a phite tap cla
10Dau tu ban dau rat \6n cho cdc may médc ic ching.
San xuat lién tue véi cdc loai sin phim khéc nhau,
= Séluong san phim thdp va nang sudt cling tuong déi thap.
Rat mém déo d6i voi sy thay déi san pham,
Sy khdc biét gitta ba loai hinh TDH ndi trén duge thé hién qua sy so.
sdnh tuong ddi gitta chiing vé mite dé phite tap cla san pham va sé lucng
san phim lam ra nhu trén hinh 1.1
1.3 Khai niém vé CIM
(Computer Integrated Manufacturing)
CIM la mot khai nigm vé hé thong sn xudt, trong dé méy tinh durge mg,
dung réng rai trong céc khau thiét ké sin pham, lap ké hoach sin xuit va
thye hign cae chife nang kinh doanh trong hoat déng san xuit. Theo nhan
dinh nay thi CAD/CAM (computer-aided deisgn va computer-aided
manufacturing) [a nhiing khai nigm rét gin nghta voi CIM,
Thiét nd
R&D
Lap kéhogch
(2) Qué trinh
san xult
Nguyén
vir liga
Hinh 1.2 Mé hinh béinh xe CIM.
Quan hé gira CIM va hoat déng sin xudt n6i chung duge thé hign mot
céch 1 nhdt qua mé hinh binh xe CIM. Banh xe CIM duge thé hign tren
hinh 1.2. Theo mé hinh bénh xe CIM, TDH lién quan truc tiép dén qua trinh
san xuat, gia cng, lip rép, thir nghiém chat Iuong,,.., tte 1& qua trinb bién
nguyén vat ligu thinh sin phim cui cing. Tuy nhién 48 cho céc hoat
udong sin xuit dign ra mot cich ¢6 higu qua thi can phai c6 mét loat céc hoat
déng gidn tigp nhw lap ké hoach, diéu hanh san xuai, thiét ké va cic hoat
dng kinh doanh, Cac hoat dong kinh doanh lién 14 cu ndi gitta nha may
sin xudt v6i méi trudng bén ngoai, dé 1a vige mua ban nguyén vat ligu, phu
ting thay thé, khuéch trong sin phim dén ngudi tiéu ding (marketing),
tiép nbn va xir ly don dat hang, thanh todn,... Céc hoat dng gidn tiép chi
yéu lign quan dén vige xu ly thong tin va ngay cang img dung my tinh
higu dé tyr dong hoa. Day chinh la linh vue cia CIM,
1.4 Ly do phai ty dong hoa
Tu dong hod 1a nhu cau tét yéu cia sin xudt hign dai trong céc doanh
nghiép do cdc nguyén nhan chinh nhy sau:
1. Tang nding sudt. Tu déng hoa cdc hoat dong san xudt dan dén tang
ning suat lao dong. Nhé 4p dung Ty dong hod, s6 sin phim dau ra trong
mot gid cOng lao déng tang lén so véi lao ding gin don
2. Céng lao déng tang. Xu hudng cia x4 héi cong nghiép thé gidi 1a
gid céng lao déng ngay mét ting. Dau tu cing cao cac thiét bi tu déng 1a
bign phdp kinh té dé thay thé cdc hoat ding bing tay cla cdc céng nhan. O
cée nurée céng nghiép phat trién, chi phi lao dng cao khién céc chi doanh
nghiép phai dua may méc vao thay thé con ngudi. Do may méc cé thé cho
nang suat diu ra cao hon, sir dung tu déng hod dan dén chi phi cho mat don
vi san phim thap di.
3. Sw khan hiém lao déng. Trong cde quée gia céng nghiép hang diu
hyn c6 sy khan hiém lao déng va phai nhap khau lao dng hang nam. Sur
khan hiém nay eiing thie day nhu cau phat trién ty déng hod
4. Xu hudng lao déng trong cdc dich vu. Xu hudng nay dic biét ndi
tdi a MJ. Theo mst bio cao nam 1986, ty If ngwdi lao dng trong sin xudt
chi chiém 20%, trong khi d6 ty) Ié nay 6 nm 1947 [a 30%, con nim 2000
chi cin 5%. R6 rang ty dng hod sin xuat da din t6i sw chuyén déi nay. Tuy
nhién con mét s6 yeu t6 xa hdi din dén sy chuyén déi nay. Su phat trién cha.
cée eg quan chin phil thanh ph6 va khu vwe da tigu thy mét hxong thi phn
Jao dong nhat dinh. Ngoai ra, cdn mét sé lén nguai dan coi lao dong & cde
nha may la vat va, hen kém va khong cd, trién vong. Quan diém nay dan ho
én vigc tim kiém cdc céng viée trong linh vue dich vu nhu lam vige trong
céc co quan eda Chinh phi, bin hang, bio hiém...
5. Tinh an toan. Tu dong hod hoat dong va chuyén ngudi van hanh
sang vai trd gidm sit d& ting tinh an toan sin xuat,
126. Gid nguyén vat ligu thé cao. Gid nguyén vat ligu cao din dén yeu
cu cho vige sir dung nguyén vat liga mét cach higu qua.
7. Cai thién chdt long san pham. Cac hoat déng ty déng khong nhimg
dua ra sin phim nhanh hon 80 vdi lao dng thi cong ma con sin xuat durge
cae sin phim chat hong cao.
8. Thai gian sdn xudt rit ngdn. Tw dong hoa cho phép nha sin xudt
giam thai gian tir khi nhdn duc dom dat hing cia khich hang t6i lic tri
hang, Diéu nay dua Jai cho nha san xuat cdc uu thé canh tranh trong viéc gia
ting dich vu t6t hon cho khéch hang,
9. Gidm luu kho cde san pham dang dé. Viée ua kho mot 6 lugng lon
cde sin phim dé dang gay ra mét chi phi dang ké cho nha sin xuat do né
Jam ngumg dong nguén tién té. Luu kho cdc sin phim dé dang khéng mang
Jai gid tri vé kinh 18. Do 46 cée san phim dé dang nay cin phai duge gid
thiéu. Ty dong hod sé thue hign vige nay bing viée giém thai gian e6 mat
ctia cde chi tiét gia cing trong nha may.
10.88 thiét hai lon vi khéng tw déng hod. Uu thé cgnh tranh s& duge
tang béi vige ty dong hod cdc nha may san xuat. Uu thé nay khéng dé dang
bigu hign m6t cach mang tinh ban quyén. Loi ich cla viée sir dung ty d
hod thudng durge biéu hién theo mét cich xée dinh nhu chat Iuong san phdm
cao, ban chay va hinh anh tét hon ciia cng ty. Cc céng ty khéng tr déng
hoa thuimg kém wu thé canh tranh véi cde khdch hang, céng nhén cba chinh
nha may va cong chting.
Tat cd cdc yéu t6 trén hop véi nhau dé Kim cho ty déng hod sin xudt tre:
nén kha thi va thay doi khéng ngimg mét cach higu qua so v6i lao ding thi
cng trong sin xuat.
1.5 Cac y kién chéng va ung hé Tw déng hoa
Vao nhiing nam $0 va 60 cia thé ky 20, tu déng hod san xuat 1a vén dé
mang tinh quéc gia tai céc nude céng nghiép phat trién. Cac Linh dao ca
eéng nhén va cdc quan chite Chinh pho da tranh cai xung quanh viée chéng
va ting hé Tu ddng hod. Ngay ca nhimg nha kinh doanh nhiing ngudi dung
nhw duge Igi tir né cling thudmg xuyén ty hoi Jiu Ty déng hod c6 thue su
dang gia khi chi phi dau tu qué cao. 3 cé nhing y kién nén han cl 46
ctta cdc céng nghé sin xuat méi trong cing nghiép. Neguge lai 6 nhimg
nghi dinh cho ring Chinh phi khéng nhimg phai khuyén khich cdc céng
nghé Tu déng hod méi ma cdn phai hé trg ve tai chinh cho né (nhu Chinh
13phi Nhat da thre hign), O day chting ta sé xem xét cdc ¥ kién ting hO va
chéng Tur dong hod.
1.5.1 Cac y kién chéng lai Ty dong hod
L. Tye déng hod dén dén viés thay thé con nguéi bing may méc, biéu
nay dan dén tranh cai ligu cong viée chin tay s® duoc nang cdp hay ha cip
bai ty déng hoa. Mét mat, tu dong hod nhdm chuyén kj nang a 6 dé thure
hign cng viée tir con ngudi sang may méc, Néu lam nhu vay, sur edn thiét
cha cdc céng nhdn lanh nghé sé giam di. Do vay cae céng viée chan tay con
Jai sau khi tu dng hod sé yéu edu it ky nang hon. Vi vay 6 khia canh nay, ty
dong hoa lam ha cap cde céng viée tay chin. Xét & mét gée dd khdc, cdc
cong viée don digu theo |é trinh la dé dang duge ty déng hoa. Can it cong
nhan hon cho cong viée nay. Cac cng viée ddi hdi kj nang cao thi rat khd
‘ty dong hod. Do vay tu déng hod da nang c4p cho céng nhan san xuat chir
khéng phai ha cdp.
2. Ty déng hod dan t6i it vige lim va. gay ra thdt nghiép ngay cing
ang. Do tyr déng hoa tng nang suat sin phém v6i suite 4 nhat dinh va cde
céng vige mai duoc tao ra khong dap img duge nhu cau sir dung lao dong
nén céng nhan bj sa thai ngay cag nhiéu.
3. Tie dong hod lam gidm site mua. Diéu nay 1a hé qua cia it vige lam.
Khi may méc thay thé con nguoi va cc céng nhan nay tham gia vao di
ng that nghigp thi ho sé khéng cé long dé mua cée sin phém durge sin
xudt tur dng hod. Thi truémg tr nén han ché 46i voi cde sin phdm do nguisi
dan khong 40 kha nang dé mua, ton kho ting lén, sén xudt phai ngimg Iai,
Dé Ia cac ly do dé dan dén su suy thoai vé kinh té,
1.5.2 Cac y kién Ung hé Ty dong hoa
1. Tu déng hod la chia khod dé gidm sé ngay lao déng trong man. Xu
hung giam gig lam vigc va ting thoi gian nghi ngoi da va dang duge quan
tim. S6 gigs Lim vige tigu chun hign nay khong 40 trong m6t twin, Nhiéu y
én cho rang vige ty déng hod sé cho phép sé gid lam vigc trung binh trong
tuan tiép tuc gidm va ré rang chat Jugng cudc song sé tot hon khi sé gid nghi
ngai tng lén,
2. Tw ding hod mang dén diéu kién lam viée an toan hon cho nguéi
céng nhdn. Do nguii céng nhan sé {t truc tiép tham gia vao cdc hoat déng
gia céng nén sé gidm cdc tai nan lao déng.
43. Tw déng hod dén dén gid ca thdp va san pham tét hon. Co thé dye
doan dugc ring chi phi dé san xudt mét don vi sin phim béi cde may cong
cu chuyén dung thong thudng doi hoi sy van hanh ciia ngudi cng nhan sé
Idn gép hang trim lan chi phi dé sin xudt fogi sin phim dé trong da
chuyén san xudt ur dong hod hang loat. Céng nghé vé dién ti da dura ra mt
nhiéu céc vi du trong vige cai thign cong nghé sin xuat dé giam dang ké chi
phi trong khi ting gid tri cla sin phim, vi du nhu v6 tuyén mau, cde thiét bi
stereo, my tinh.
4. Su lén manh cia cong nghigp tw dong hod s? lam tang eu hi vige
Lam. Diu nay dc biét diing trong cong nghiép may tinh, Céc céng vige me
nay khong chi la cdc cOng vige truc tiep sin xudt, ma con la cde céng vige
danh cho ngudi lap trinh, ky su hé théng...
5. Tu déng hod la phuong tién dé nang cao chat lvong ctia cudc séng
Nang suat lao dng ting nhd cdc bién phap tur dong hod sé ting mu séng
tia ching ta, Néu déng Iuong ting khéng kip uing ning sudt sin phim sé
dan dén lam phat, Diéu dé lai dan dén viéc gidm mute séng cia ching ta. Dé
lam cho xa hi t6t hom, vige ting nig suit sin phim phai nhanb hom ting
luomg. Do vay & mét khia canh nio d6, tw déng hoa véi yéu edu tang ning
sudt sin phim chinh 1a phuong tign dé nang cao chat hrong cudc sing
152 NHG’NG KHAI NIEM CO’ BAN VE HOAT
DONG SAN XUAT
2.1 Nhieng loai hinh san xuaét
San xvdt 1a mot qua trinh bién d4i nguyén vat ligu thanh cdc sin phim
co gid ti, nghTa 14 c6 thé ban duge. Cé thé thdy rang hoat dng san xuat
hign dién trong hau hét cac nganh céng nghiép. Tuy cdc qué trinh san xudt
trong cde nganh céng nghigp khdc nhau cé nhimg die thi khéc nhau nhumg
bin thin qui trink sin xudt o6 nhimg die tinh co ban chung, Dé c6 thé ty
dong héa duge céc qué trinh san xuat ta phai phan tich va tim biéu nhong
ac tinh chung niy
Trude hét, cdc loai hinh san xuat c6 thé duge phan loai nhw sau:
1. Sén xudt don chiée
2. San xudt theo 16
3. Stin xudt hang loat
Sn xudt don chiéc Ya san xuat méi lin chi lam mét san phim. Thong
thuong sin phdm nay cé kich cd lim va d6 phite tap cao, vi du nhu mét
chiéc may bay, mét cl au thy, mot tuabin cd lon... Loai hinh san xuat
nay yéu cau trang thiét bj c6 kha ning phuc wit nhieu loai céng viée, ngudi
jaa déng phai cé trinh dé va ky nang tot, phit hop voi nhiéu Joai céng viée
hac nhau,
San xudt theo 16 '& 1oai hinh san xudt mdi lin cho ra mot loat san phar
gidng nhau, s6 long vita phai. Cac 16 sin phim e6 thé lap Iai theo chu ky
hoae thay d4i vé chiing loai va sé hrgng him dap ting nhu céu cita khich
hang. Trang thiét bj trong san xudt theo [6 phai cé ning sudt cao, cé thé thay
446i dé phi hop voi nbiimg san pham khac nhav. D§e diém chinh ca loai
hinh sin xudt nay 1a sin phim durge tich ty dan trong phan xudng cho dén
khi dat dén sé wong etta 16 hang thi duge xudt hét di cing mét lan, sau d6
Iai tich ty din dan.
San xudt hang loat dc trumg boi chi lam ra mét loai san pham nhung
voi sé wong rat Ién va lign tuc, Hé thong trang thiét bi thudng 1a loai dae
ching, thiét ké riéng cho m9t loai sin phdm va 6 nang suat rat cao, Loai
hinh san xudt nay chi yéu cau lao déng gian don, chi biét lam nhtng cong
16vige don gian, 14p di lap lai nhu di chuyén, sip xép hode theo doi may hoat
dong.
C4 thé so sdnh nhting loai hinh sin xudt nay qua hinh 2.1 dudi day
Six hing loat
Six theo 16
Six don chi
|
‘$6 lurmy san phim »
Nang suit, —___»
<—Trinh 6 lao ding, —___
Van ning 4— Trang thiét bj, > Bae chin
Theo Mat bling sin xuat » Theo don
qua trinh sin ph
Hah 2.1 So sinh cic logi hinh sain xudi
2.2 Nhieng chtrc nang chinh cua hoat déng san xuat
[ Ve \
\ 2. Lip rap
3. Van chuyén va luu gitt
Neguyén } 3. Van chuyén va hru gi | sin
vat ligu 4, Gidm sat va thir nghigm phim
Nhip Xuit
Digwhanh sin xuét }—
Hinh 2.2 Mé hinh hinh éng cia hoas dong san xudt
Hoat d6ng sin xudt thye hién nhimg céng vige chinh sau day:
1. Gia cng
72. Lip rap
3. Van chuyén va lu git nguyén vat ligu
4. Giém sat va thir nghigm
5. Diéu hanh
M6 hinh sau day trén hinh 2.2 thé hign cc chire nang trén theo mé hinh
hinh éng ca hoat ding sin xudt.
2.2.1 Cac qua trinh gia céng
Gia céng bao gém cac qua trinh co ban sau day:
1. Coban
Cae gia cng bude hai
3. Mérrdng cae da tinh vat ly
4. Hoan thién.
Nouyén tiga
Thiét bi a
San phim
Cong ew ae
Gia cong
Nang kegmg
anes phé
Lao dong phim
—me
Tao gia 07 gia tang
(bindege)
Hinh 2.3 Chite nang ctia qua trinh gia cong.
Cé thé mé ta vé cdc bude gia cong nhu sau. Buéc gia céng co ban nhim
tgo ra hinh dang ban dau cho chi tiét duéi dang phéi bao gm cae bude dic,
rén. Cac qua trinh bude hai nhim tao nén hinh dang hinh hoc cho chi tiét
bao gdm cde bude tién, phay, mai. Dé mé rng ede dc tinh vat I cho chi
tiét c6 thé bao gdm céc qua trinh t6i, u. Bude cudi cing dé hoan thién chi
tiét cdn phai son bé mat, ma. Nhu so dé trén hinh vé 2.3 cho thay, qua trinh
gia céng da str dung nhan céng, nang lung, may méc dé bién déi cdc
18nguyén vat ligu thé than cde chi tiét c6 gid tr). Mat phan cia dau ra la cic
phé pham 6 thé phai bo di hode quay lai dé gia céng lai
2.2.2 Lap rap
Lap rap 1a mét trong nhimg hoat déng co ban thir hai trong sat xuat,
i v6i mot s6 xi nghiép lp rép la mot hoat dng chink, chigsa toan b9 ce
chi phi trong qué trinh sin xudt, Trong lp rép hoat dng chinh 1a rap néi
cae chi tiét lai voi nhau dé tao nén san pham eudi cing, tuy nhién phan lon
chi phi trong qué trinh nay lai 6 the 18 dé di chuyén_ dong nguyén vat li¢u,
cée chi tiét thanh phan va cde sin phim.
2.2.3 Di chuyén va Iwu git
Di chuyén va luu git déng mot vai trd rat quan trong trong bat cir qua
tinh san xuat nao. Trong m@t sé trumg kop di chuyén va liu gilt nguys
vat ligu va cde ban thanh phdm mét cach hop ly 1a yéu 16 chinh tao nén higu
qua cho san xuat
2.2.4 Kiém tra va thir nghiém
Kiém tra va thir nghiém dim bao sin xudt ra nhiing sin phim chat
Iugng, gid phé phim. Thir nghigm thudng duge tién hanh véi san phim
cui cing dé chdc chan rang ching ¢6 duge nhimg tinh nang nh thiét ké.
2.2.5 Gidm sat va diéu hanh san xuat
Giam sat va diéy hanh san xudt dam bao ring qué trinh sin xudt din ra
trdi chay, lién tuc, st dung mét céch c6 higu qua céc nguén tye nh trang
thiét bi, vat tu, strc lao dng, phéi hgp cac hoat dong nham dat duge cae yéu
cdu do quy trinh cong nghé quy dinh.
2.3 Té chirc va xt ly théng tin trong hoat déng san xuat
Dang thang tin trong boat déng sin xuat bao gom bén chire nang chinh
Kinh doanh
Thiét ké sin pham
Ké hoach san xude
io
Diéu hanb san xudt
19Chi tiét vé cde chite ning trén
y vA mdi quan hé
ira ching va hoat
dong sin xuat néi chung duoc thé hién qua m6 hinh trén hinh vé 2.4.
Thiet ké
Phat icién sén phdm
-Ban vé-va ban kd
cdc chi tit
ate
knéeh—/ inh doanh
hang Marketing Lap ké hoach
—*| -Bannang Phan. \-Ké hoach six
-Nhap nguyén—*4 ung 7 -Ké hoach sie
vat iu, Vat ws chi
iy don nang “kb hoach nan
-Thanh toan lye six
Ditunanh six y
“pid phi phn xudg
-Gidm sat chat ing
-Giam sat vat tu:
\
Wink 24 Ding hing tin trong mt don vi sin ud
2.4 Cac loai mat bang san xuat
Cing véi co cau t6 chifc, mdi nha may déu cé mét logi mat bing nhat
inh, Mat bing sin xudt Hién quan dén vige b6 ti trang thiét bj theo yéu edu
céng nghé, Cé ba loai m§t bing sén xuat chinh:
- Mat bing ¢é dink.
Mat bing bé tri theo qua trinh.
Té chite mat bing theo dong chay san phim.
1, Mét bing cé dinh
Trong kiéu mat bing nay, thudt ngit “ed dinh vj tf ” chi trang thai ctia
sin pham trong qué trinh sin xudt. De kich thude lon va khéi lung ning,
20san pham duge dat tai mdt ché va cic thiét bj duge sir dung trong qué trinh
ché tao duge dura tdi n6. Lap rap may bay va tiu thuy ia ede vi du vé loai
mat bang nay. Logi hinh mat bing dur «in cfing c6 dic diém tuong wr, vi du
nhu xay cau, nha 6... Tuy nhién sau khi hoan thanh, cdc san phim durge gitr
Jai tai vi tri, cdn trong mgt bing sin xuat c6 dinh, cdc sin phim duge
chuyén di cho céng vige tiép theo. Logi hinh nay thudng duge két hop voi
digu khién sn xuat phan xuong voi cée san pham phife tap duoc sin xudt
véi khdi Iugng nhd. Hinh 2.5 biéu dién mét mat bang san xuat cd dinh trong,
ha may ché ta0 may bay.
Oo O
Oo
Hinh 2.5. Mat bing san xudt 06 dinh.
2. Mit bing bé tri theo qua trinh
Trong loai hinh nay, cde may mée sin xudt duge sip xép theo nhém
nguyén céng san xudt. Cac may tign duge sip xép & mat phan xuGng, cdc
may khoan & phan xuéng khdc va cdc may dic & mot phan xuong khac...
Hinh 2.6 gidi thigu mt mé hinh don gidn cia dang mat bing bé tri theo qui
trinh gia cong. Vu diém cita Jogi mat bang nay la kha linh hoat. Méi bé phn
khée nhau dOi héi qué trinh gia céng khée nhau ¢6 thé duge dura dén cde
phan xuéng ttrong ing theo mt trinh tw hoan chinh. Xe tai va xe tay duge
sir dung dé di chuyén cdc nguyén vat ligu va cée bé phan. Loai hinh nay phi
hop véi sin xuat xudng nho ho’e sin xuat theo 16. Dai khi cing duge sir
dung trong sin xudt hang loat.
2‘tl
My phy
May tiga
May phay ngane
Lin vio aiid May thou
May biw
Lip nip Bh,
Hinh 2.6 Mat bing san xudt theo qué tinh
3. Té chire mit bing theo dong chay san phim
: Qa
Hinh 2.7 Mat bang theo déng san pham.
Dang mat bing nay duoc str dyng khi nha mdy duoc dat sin xudt mot
san phém hode mét Iép sin phim voi khéi long én ho8c thé tich lim, dc
bigt khi cde sin phim duge lap rép phitc tap. Véi loai hinh nay, ede trang
2thiét bj gia cng va lap rap cla nha may duge sap xép doc theo dong chay
cia san phim. Céc san phim dé dang duge van chuyén béi cde bang chuyén
hole cée phuong tién tuong ty tir phan xuéng nay t6i phan xudmg khéc. RO
rang loai hinh nay thich hgp cho san xuat hang loat. Viée sip. xp nhu vay
khéng linh hoat va chi aia bao khi sé Iugmg lon duge dat hang dé bit vio
chi ph dau tur ban dau. Hinh 2.7 bigu dign mét so dé sip xép mat bang theo
dong chay san phim trong aha may.
2.5 M6 ta todn hoc cdc hoat déng trong san xudt
MOt s6 khéi nigm lién quan dén hoat déng sin xuat can due wong hoa
4 c6 thé phan tich durge cae hoat dng nay bing toin hoc. Duci day sé trinh
bay mot s6 khai nigm co ban nha.
2.5.1 Thdi gian ché tao (MLT-manufacturing lead time)
Thai gian ché tgo (MT) 1a mGt trong mhiing khai nigm quan trong nhadt
trong sin xudt, MLT IS toin bé thai gian can thiét 48 hoan thanh mot sin
pham trong nha may. Thdi gian nay bao gdm nhiéu thanh phan nhung cé thé
chia lam hai whém: théi gian tich cye va théi gian thu dng. Thoi gian tich
cue la thi gian may chay dé gia céng san phim. Ky higu 7, 1a thi gian tich
cue, nghia li théi gian may chay, vi Tyo li thi gian may khong chay, mot
thanh phan cia thoi gian thy déng. Thoi gian thy dng la cde khoang thoi
gian dé chudn bi, di chuyén, luu kho va nhimg khoang thi gian cham tré
Khe. Gia sit trong trong hop dang xét chi tiét phai ché tgo qua ry may. Chit
tiet duge ché tao theo 16, mai 16 Q san pham. Dé bat dav ché tao mot 13 Q
sin phim cn mot thoi gian chudn bi chung la 7,,, Thai gian chudn bi bao
gdm thai gian sap dat cdc chi tiét, chuan bj 46 gé va cde cOng cu can thidt.
Khi 6 c6 thé biéu dién MLT nhw sau:
ae
MLT = '(Toy + OT + Toa) ey
‘Néu gid thiét ring théi gian tich eve, thoi gian thu déng 6 tit ca cdc miy
1a bing nhau, bidu thite (2.1) tro thanh:
MLT =n, (T,,+ QT, +Tw) 22)
Biéu thire (2.2) ¢6 thé Ap dung cho cée dang sin xudt khac whau. Véi
san xudt don chiée Q = J. Véi san xuat hang loat Q rat lan, MLT chi yéu
xée dinh bit T,,
23Vi du: Mét san phim duge san xuat theo 16 50 chiéc, tudn tu phai cha
qua 8 may. Thai gian chudn bj 1a 3h, Théi gian chay mAy 1a 6 phat. Thi
gian thy déng bao yan chuyén, kiém tra, dong géi 1a 7h. Hay tinh so
ngay can thiét dé sin xuat xong mét 16 néu phan xudng hoat déng 7 h/ngay.
MLT = 8(3 + 50.0,1 + 7) = 120h.
86 ngay can thiét la: 120/7 = 17,14 ngay.
2.5.2 Nang sudt
‘Nang sudt ctia mt khau trong day chuyén sén xudt hode lip rap duoc
xée dinh 1a s6 san phim lam ra dugc trong mét don vj thoi gian, thudmg hiy
ath
__ Tit (2.2) ¢6 thé thay thoi
mi 1 sin phim 1:
it
ian dé chuan bj va gia céng tai mot may cho.
= T, + OT, (2.3)
‘N&u Q 1a sé san phim can ché tao va qua trinh san xuat cé mét ty 1é phé
phim q nao 43, khi dé s8 6 Q/(1—q) sin pham phai chay qua mgt my. Do d6:
Tro =Tu + OT, (1-4) @4)
Nhu vay théi gian trung binh cho mét sin pham trén mt mdy trong day
chuyén sé 1:
1, + OT, i(1-
Ty #Tyy Ox tat OTM (I-9) 25)
Q
‘Vay nang sudt ciia may d6 sé 1a:
R, =1/T, (2.6)
Trong sin xuat don chiée Q = J nén thai gian ché tao sé la:
Tp =T, +7, Q7
2.5.3 Cac thanh phan cua thoi gian tich cye T,
Thoi gian tich eve 14 thi gian sin pham ndm trén mét may nao dé. Tuy
nhign khéng phai toan bé thoi gian dé may gia cng sin phim. Dé chain bj
cho gia céng, chi tiét con phai duge gé lén may va céc céng cy cén thiét
duge lip lén may. Vi vay e6 thé bigu dign 7, nhur sau:
24T,=T, +, tT, 2.8)
trong 4
Ty: thisi gian may chay:
Ty: thisi gian gd chi tid
Ty: thai gian gd céng cu.
2.5.4 Nang Ive san xuat
Nang Iyc san xuat cla nha may hod ciia mot day chuyén sin xuat xdc
dinb kha nang lém nhdt sé Iygng sin phdm 6 thé Lim ra duge trong nhimg
diéu kign nhat dinh nao 46. Nhiing diéu kién nao dé cé thé 14 86 giér lan
vige trong mét ca san xuit, s6 ca trong mot ngay, s6 ngay trong mét tuan,
‘Thong thwimg. nng lye sin xuat xc dinh theo s6 lugng sn pham cd
thé Lim ra duge trong mt ca hay mat tuin déi vdi mgt may hofe mét nhom
may, va durge xae dinh nhy sau:
PC =WS,HR, 2.9)
trong 46
PC: nang luc san xuat trong mét tudn;
IW: sé nhom may;
Sw: sb ca sin xudt trong mét wan;
H_: sé gid sin xuat trong mot ca;
Ry: nding suat ctia mot may.
Dai vei san x
lye sin xuat eita nha may dung tinh mh sau
WS, HR,
C= (2.10)
C6 thé sir dung khdi niém ming luc sin xudt dé tinh todn ede ngudn luc
clin huy déng dé dip tmg nhu cau trong mor tuin mio d6. Gid sD, 1a nhu
cau trong mt tun, thay PC trong (2.10) bang Dy, ta 66
ws Day
(2.11)
25(2.31) cho thay néu nang suat cia nha may da biét thi cén huy dong
hing ngudn Iye nhu thé nao dé dap img nhu edu
1. Thay déi sé my trong nha may, W;
2. Thay déi sé ca lam vige trong tudn, Sy;
3. Thay déi sé gidrlam viée trong mét ca lam viéc, 1.
Trong truémg hop nang suit thay ddi o6 thé higu chinh Jai biéu thic eda
nang luc san xuat ddi v6i cdc san pham khdc nhau nhu sau:
ws, = 7st (2.12)
2.5.5 Mic 46 sip dung va mtrc dO sn sang
Mate 46 sir dung la ty 56 gitta s6 Iuong sn phim dau ra ciia nha may so
véi nang lire san xuat, ky higu la U:
Output
PC
Q.13)
Doi khi U cing duge thé hién qua ty sé thoi gian hoat dong so véi quy
thi gian e6 thé cho phép trong nhiing digu kign nhat dinh nao 46 va thuemg
duge bigu dién qua phan trim (%),
Mite dé sin sang 1a misc do d6 tin cay cita cdc thiét bi. Mute 46 sin sing
duge xdc dinh qua hai niém vé dé tin cay, d6 1a thai gian trung binh
gitta hai lin may hong (MTBF - mean time between failure) va thai gian sia
chita trung binh (MITR — mean time to repair),
MTBF - MITR
lev yaaa (2.14)
2.5.6 Tén kho trong qua trinh san xudt (WIP — Work in
process)
Tén kho trong qué trinh sin xuat (cdn goi fa sin phim dé dang), WIP, la
s6 lugng san phim nim trong nha may do dang duge gia céng hose dang
ch’ duce gia cdng. Nhu viy WIP la tit ea nhimg gi nfm git qua trinh ché
bign tir nguyén 1igu thé dén sin phim cudi cing. WIP duge xde dinh nhu
sau
26(2.15)
trong 46 WIP la sé don vi sin phim dang trong qué trinh gia céng. Céng
thie (2.15) thé hign dong sin phim theo md hinh hinh ng ca hoat d6
san xwét nhan véi thoi gian, MLT. ma sin phim nam trong qua trinh cl
Luv ¥ don vj eiia PC U/S,.H (s6 sin pharma trén mét tuan) phi cing don vi
véi MLT (tinh theo twin).
Thai gion di
chuyén
“Thar gian ga tép va
gisedng ——higu chink
Hinh 2.8 Phin Bd thai gian trong nhs may
WIP thé hién lwong dau tr ma chua duoc bién thinh Igi nhuan do chua
duge hoan thinh, R6 rang nha méy phai génh chiu chi phi cho luong ax. ar
nay. Chinh vi vay gidm duge WIP 1a myc tiéu quan trong trong diéu hanh
sin xudt 48 din dén tang cudng higu qua sin xudt, Ngudi ta nghién iru va
thdy ring 95% thoi gian san pham nam trong wha may la dé duge di chuyén
va cho durge gia cong, chi cd 5% thdi gian 14 duge ding dé ché bién. Trong
5% thoi pian dé lai chi 06 30% la chi tiét duce gia céng tén méy, con lai
70% la théi gian dé gé lap, higu chinh,... Diéu nay duge minh hoa trén hinh
2.8. Do d6, dé gidm WIP, m6t trong nhimg bién phap quan trong la cai tién
khau van chuyén va lua gitt.
Nguoi ta danh gid WIP qua hai chi sé: ty s6 WIP va ty sb TIP. Ty sé
WIP 1a ty 56 gitta WIP va sé may dang van hanh. Sé may dang vin hanh
chin 1a
Number of machies processing = W.U.Q.To/(Tw + O.Ta),
trong dé
W: sé may c6 trong nha may;
U: mite 46 str dung;
: 16 san phim;
27T To: thoi gian tich eye va thdi gian chudn bi.
Do dé ty s6 WIP chinh ta:
WIP
WIP ratio = — ——______ (2.16)
number of machines procesing
Ty sé WIP ly tudng 1a 1:1, chimg 16 14 cA cic san phdm dang duoc gia
cong. Trong sin xuit day chuyén ty sé nay rit gan 1:1. Trong sin xuat theo
16 ty 6 nay cao hon, e6 thé 1a 50:1. tiay thude vao s6 Ixong san pham trong
mot l6, thoi gian thu dong.
Ty sé TIP do thoi gian tong déi ma san phdm nim trong nha may voi
thai gian thue té nd durge gia cong,
TIP ratio= MEE (2.17)
nyT
Ty s6 TIP ly urdng cing la 1:1 va cdng nhd cang tot. Noi chung rit kho-
dat dure TIP ly tudng, thim chi TIP nhé nhat 3 20:1
2.5.7 Nhan xét vé cdc khai nigm dua ra 6 trén
% MILT thé hign mot sin phim phai nim bao lau trong nha may méi
duoc dita dén tay khach hang.
RO ring TDII cé vai tro quan trong dé rit ngdn thoi gian MLT.
+ Nang cao nang suit la mot trong nhing muc tigu hing diu coa mot
co's6 san xuiit
“ DO slin sang va mite d6 sit dung déu 1a hai mire do higu qua trong
mét nha may, BG sin sing danh gid qué trinh bao tri, bao dung thidt bi tot
dén mite nao. Mie d6 sir dung dinh gid cde nguén lye trong nha may duge
sit dung nhir thé nao, Khi mie d6 str dung rat cao, gin 95%, 1 dau higu nha
may cé thé phai diu tu thém dé mé rng san xudt.
+ Cudi cing HTP 1a s6 do higu qua cita qua trinh digu hanh san xudt.
iit nhidu aha may déu ¢6 ging giam nho 1?7P. Mot trong nhing bién phap
la dp dung TDH dé ty dong thém nhiéu khdu trong san xuzt
2.6 Cac chién luge tu déng hoa
Cae chién luge TBH c6 thé
luge ton tat sau day:
28- Chuyén mon héa. Trong chién thuat nay, cdc thiét bi dic dung duge
sir dung dé thye hign mét hoat déng sin xudt voi higu qua cao
nhat ¢6 thé. Digu nay tuong tu véi Khdi niém chuyén mén hod nhan cdng lao
dong.
2. Két hop céc hoat dong. Sin xuit 18 mt chubi theo trinh ty cdc hoat
dong, Cac chi tiét phite tap cd thé di hai hang tram cde bude gia cong. Diéu
nay dan dén chién luge ket hop cic hoat déng nhim gidm bét s6 lwong may
mée sin xudt va phan xuéng ma cdc chi tiét phai di qua. Mot my mée e6
thé thuc hign nhigu thao tae san xuat, digu nay sé lim gidm s6 cae may dom
cin thidt. Do méi may lign quan dén vn dé khéi déng, do dé thei gian khisi
dong co thé duge tiét
3. Thyc hign nhiéu qui trinh song song. Day 1a su mé rong logic cia
chién luge hoat dong hap tic trén nham thyc hign dng thai ede hoat déng
duoc két hop trong mét phan sarong. Thye té, hai hog mhiéu hoat dong
duge thc hién dng thai trén cing mt hé théng may, do dé gidm durge thoi
gian gia cong,
4, Tich hop nhidu qué trinh Ii vdi nhau, Mot chién vage khdc 1a néi
mét vai phan xudng thanh mét co cau tich hop nho cdc thiét bi van chuyén
tu dong gida cde phan xuémg, Nhu vay, sé hong may méc theo digu 46 st
idm, ang san pham dau ra néi chung cia he théng
5. Tang dp mém déo. Chién thuit nay sir dung mt loai may da nang dé
sin xudt nhiéu san phim Khdc nhau, 13 rang né Tién quan dén bai ton wr
dong hoa linh hoat. Myc tiéu cima n6 1a gidm thai gian khoi dong va thoi
gian lap trinh cho may san xuat, Thdi gian doi gia cng ngin hon va cdc sin
pham dé dang cing giim di
6. Lam tét hon vdn dé di chuyén va leu giit, Mét co hoi Kin cho viée
gidm thdi gian khéng gia céng nhé sir dung cdc hé théng hm kho va van
chuyén nguyén vat ligu tw dong. Tuong tu thoi gian gia cong cing gidm di
va sé lugng sin phim dé dang cfing nhé di
7. Gidm sét trie tidp trén day chuyén. Vigc kiém tra sin phim thudng
9 han sau khi sin pham san ‘xuat xong. Didu dé cd nghia 1a cdc san
pham kém chat lugng da duge san xwdt trade khi bj kiém tra. Phdi hop kiém
tra trong qua trinh san xuat cho phép kiém tra céc qué trinh khi sin pham
dang duce tgo ra.
8. Didu khién qué trinh va t6i wu héa. Dieu nay bao gbm ya6t khdi
lugng Ién ede so d5 nhim thyc hign cde qua trinh gia céng don lé va cic
29thiét bj mét cach hiéu qua hon. Nhér chién luge nay, thoi gian gia cong duge
giam va chat lugng san pham tang,
9. Gidm sdt hogt dong ciia todn b§ nha may. Cac chién luge trén lién
quan dén digu khién qué trinh san xuat don, chién luge nay giai quyét bai
toan diéu khién & mirc d6 doanh nghiép. Né quan ly va diéu khién cac hoat
dong trong nha may higu qua hon. Vike thyc hign chién luge nay thudng
duge tién hinh 6 mite 46 cao cia mang may tinh trong doanh nghigp
10.Tich hop mdy tinh (CIM). Chién luge nay la cao nhat so vei cdc
chién lugc khdc. Ching ta tich hop tat ca cdc hoat déng cia sin xuat phan
xuréng véi thiét ké, kinh doanh cua doanh nghigp. CIM lién quan ti vige sir
dung cdc img dung cia may tinh, co sé dif ligu va mang may tinh trong
cong ty.
303. DAY CHUYEN SAN XUAT TY BONG HOA
3.1 Nh@ing van dé chinh vé day chuyén tw dong
3.1.4 Cac dang day chuyén ty dong hoa
Day chuyén sin xudt ty déng hoa duge sir dung dé sin xuat ede chi tit
V6i s6 lirgng lem. Day chuyén thug duge edu tgo tir mot so may gia cng
va néi gitra chiing 1a cdc ee edu van chuyén va hm gitr ede chi tiét. Neuyén
thd due dua dén & dau vio, qua mi loat cac bude gia céng tuin tw dé
tré thinh cdc sin phim & dau ra. Cac chi tiét duoc van chuyén mét each tur
dong va tai cdc may gia céng, cdc céng doan ché bién cing duge thye hién
tu ding,
Mot day chuyén cé thé duge ky higu nw trén hinh 3.1. Céc ky higw trén
so dé cé ¥ nghia nhat dinh. Vi du, cdc tram gia cdng Ja cde may ty dong ky
higu ta PRO AUT. Néu li tram lp rép né duge ky higu Ta ASBY. Neu la
may lam viée bing tay thanh MAN. Vong trdn nho tring thé
hign nguyén ligu hode chi 10, cdc ving tron ¢6 gach chéo thé hign
chi tiét dang duge gia cémg, vong tron cé hai gach chéo la chi tiét da hoan
thanh. Cae mii tén chi hé théng van chuyén,
° {9} {2} {2} {2} {2}
PRO PRO PRO PRO PRO PRO
AUT aur AUT AUT AUT AUT
Hinh 3.1 Dinh dang m6t day chuyén sin xudt,
Mue dich eta vi
c ap dung day chuyén 1a:
~ Gidm chi phi nhin dng,
- Tang nang suat,
+ Giim tén kho (JVJP) trong sin xuat,
- Giam khoang cach phai di chuyén gitta ede khdu gia céng,
= Chuyén mon hod,
ch hop nhiéu céng doan
31- Loai sip xép theo
durimg thang
Ban dinh
a chi sé
| guyén
- Loai sip xép theo na
vang tron.
Trong day chuyén loai
sip xép theo duimg thing,
cic may gia céng b6 tri Sin
theo cée true thing véi phany
mét vai doan uén_vudng
goc 90°, co thé dé quay
cae chi tiét hode do gidi
han cia phan xuémg. Vi dy
tiéu bigu cia dang nay 1a day chuyén bé tri theo hinh chir nhat, do 46 cng
nan 6 thé vira dua chi tiét lén méy vira dé xuéng duge. Vi du vé day
chuyén loai nay cho trén hinh 3.1
Hinh 3.2 Day chyén sn xudt da trén may
dlink chi so
Trong loai sip xép theo hinh tron théng thudng cac chi tiét duge dinh vj
tai nhimg vi tri nhat dinh, cd danh sé, theo chu vi cia mét ban tron. Cac may
gia céng bé tri cé dinh theo vong tron bén ngoai. Cac may nay cé tén goi la
may cd chi sé. Vi du vé day chuyén loai nay cho trén hinh 3.2.
3.1.2 Cac phuong phap di chuyén chi tiét
Co cdu di chuyén phai van chuyén cae chi tiét va sip xép chi tiét theo
ding huéng yéu cau.
C6 ba loai co cau di chuyén:
1, Lién tue.
2. Gidn doan hay déng bé.
3. Khong déng bé.
Trong loai lién tuc co cdu di chuyén véi téc 46 khéng di. Vi dy nh
cdc may déng chai, déng bao...
Trong loai gién doan co céu di chuyén véi cde chuyén ding va dimg
xen ké mhau, Céc chi tiét duge di chuyén cing mt lic gitta cée may va
32dimg lai theo ding vi tri tai céc may can thiét, do dé loai nay én cé tén goi
la co cau ding b6.
Loai khéng dong 66 hay con goi 1a loai chay-nghi, trong 46 céc chi tiét
di chuyén dc lap véi nhau tir may no sang may kia mai khi duge gia céng
xong mét céng doan. Loai ny cé khé nang mém déo hon hai loai trén va
thudmg duoc stt dung dé can bang, phdi hop hoat déng cla cac doan day
chuyén véi nhau. Nhuge diém ctia loai nay Ia toc 46 khéng cao bang hai logi
trén.
Co cdu di chuyén c6 thé duge thiet ké dé pha hop vi mét sé loai dé
hang, Chi tiét cin di chuyén duge gan lén dé hang va dé duge di chuyé
mang theo chi tiét dén cde may gia cng khte nhau. Cée dé hing duge thiét
ké chun dé cé thé duoc di chuyén, dinh vj m@t cach d8 ding. Ngoai ra dé
con duge thiét ké dé phii hop véi nhiéu loai chi tiét tuong ty.
3.4.3 BO dém
B@ dém ta b6 phn khong thé thiéu duge trong cde day chuyén ty déng,
BO dém duge six dung dé lién két hai hay ba doan co céu di chuyén lai véi
hau, C6 hai ly do chinh din dén phai dng b6 dém.
Ly do thir nhat 18 b§ dém duoc ding dé gidm anh hung do bi dimg
dy 6 mét ebng doan ndo 46 dén hoat déng cia toan bé diy chuyén, Trong
co cau di chuys én lién tuc va déng b6 toan bd day chuyén gidng nhu mot oo
cia duy nhdt. Khi mt b6 phin ndo dé bi dimg may hode khi can bao dung
mit miy nao dé toan b@ day chuyén sé phai ngimg lai. Ly do dimg may 6
thé nhu sau:
= Céng cy bj héng hode cdn phai higu chinh,
= Céng cy can phai thay thé,
+ Chi tiét cé khuyét tat, cn phai bé ra ngoai,
= Truéc cdc khdu lip rap cdn tich ty di cdc chi tiét thanh phan,
+ Co cau diéu khién bj truc trac,
= Phin corkhi bj héng,..
Khi c6 mét may bj dimg chic nang ctia b6 dém 1a dé cdc phan con lai
cha day chuyén van c6 thé tiép tuc hoat dng.
Ly do thir hai dé phai sir dung bo dém la dé phoi hop hoat déng ciia cée
cong doan cé théi gian chu ky khée mhau, dae bigt trong trutmg hop trong
day chuyén cé khdu Lip rap bang tay. Vi du, tai khdu lap rap ngudi van hank.
33phai lp hai chi tidt lién tiép, trong 46 mét chi tiét ddi héi thoi gian lau hon
chi tiét kia va thoi gian lap chi tiét cing khéng giéng nhau & mdi lan. Khi dé
bo dém 1a cn thiét dé ngudi van hank c6 thé lim vie lién tuc.
3.1.4 Cac chive nang vé diu khién
Dieu khién mot day chuyén ty déng 1a mét van dé phitc tap vdi ba chite
nang chinh: diéu kbién tuan tu, gidm sat vé an toan va cudi cing 1a dam bao
chat ligne.
Diéu khién tuan ny 1a phéi hgp sur hoat dong cia cdc co cdu di chuyén
véi cde may gia céng. Cac céng doan thye hign trong day chuyén la céc tac
dong nhd, c6 thé tinh bing gidy va phai duge thyc hign chinh xéc theo thoi
gian cing nhu theo qué trinh. Vi vay diéu khién tun ty 1a van dé co ban
nnhdt trong mét day chuyén tr dng,
Gidm sat vé an toan la dé dim bao céc co cfu di chuyén khng vuot ra
ngoai pham vi an toan hoge vao nhing ving nguy hiém. Nhiéu co cfu an
todn can phai duge dua vao va lién tue gidm sat hoat dOng cis céc co céu di
chuyén véi cic tée déng theo mite 4 nguy hiém nhur cénh bao, dimg may
hode cit ngudn dién cung cép,
‘Dam bao chat long bao ham vige gidm sit m6t s6 ac tinh cia chi tiét,
qua d6 phat hign nhiing chi tiét e6 khuyét t3, mt s6 khéw lap rap khong
diing quy céch, qua d6 dura chi tiét ra khai day chuyén hode chuyén nguge
Jai dé thy hign lai. Thong thuring cdc thiét bi gidm sat chat long duge lap
di ngay trong cdc may gia céng hot 1a mat tram riéng ngay trong day
chuyén,
3.2 Phan tich m6t day chuyén tu déng
Phan tich mc day chuyén tur dong la dé danh gid doe higu qua cia day
chuyén 46, O day 6 hai vin dé lign quan chink, thir nhat, 46 la ban thin qua
trinh céng nghé sin xudt mét sin phdm nao d6, va thir ha, dé la van dé thiét
kg hg théng va van hinh hé théng dé. Qué trinh céng nghé thurimg lién quan
dén cic may mée thiét bj can thiét 48 ché ta0 ra sin phém, tuy nhién may
mec tot,chuza chée d& dam bio mt day chuyén sin xudt c6 higu qui. VE
quan diém hé théng, mdt day chuyén ty ding e6 thé hoat déng duge thi vdn
dé trude hét la dim bao duge dé tin cay. Day chuyén ty dng host dong
giéng nhur mét co cdu duy nhat nén mi truc tre nh & mt khdu cling sé
din dén ngimg té sin xuét, Nhting cau héi lién quan & day 1a: bao nhigu
tram gia cong thi via da, cén bao nhiéu b} dém va b6 dém véi dung tich
chimg nio, cé nén sip xép mot hay mot vai tram ip rép bing tay hay
34khong?... Du6i day ta sé phan tich day chuygn ty ding tir nhimg khia canh
nay,
3.2.1 Gac thuat ng
Higu qua cia mot Thai gian ‘Thos gian
day chuyén tw déng gia cong di chuyén
duge do bai ba thang
s8 co ban: nang suat
trang binh, oy 16 thot Z
gian day chuyén van mais
hanh (higu sudt cia an
day chuyén), oe
thinh trén don vj sin Minh 3.3 Cae chionh phan etia mét chu ky may 7.
pham.
Gia str ring chi tiét duge dura dén gia cong @ mét may va sau dé duge
chuyén di sang méy thir hai theo mgt chu trink nhat dinh, c6 46 dai T..
Trong khoang thdi gian 7, chi tit duge céng, duge di chuyén va cé.
hoang nghi. Cac thanh phan cia 7, duge thé hign trén hinh 3.3.
Do cé Ite bj dimg may, thoi gian hoan thanh mt chi tT fp @ khong
bing chu ky 7, Gia sit 7y 8 thoi gian trung binh dé phap hign ra hing héc
va tién hanh stra chtta, F la xdc sudt xuat hién dimg may, khi dé thoi gian
hodn thanb trung binh sé la:
1, =T,+FT, G1)
Thoi gian FT, doc cOng thém vao thai gian T. dé xdc dinh thdi gian
hoan thinh trung binh nhur duge mé ta trén hinh 3.4.
'u cé nhiéu ly do En dimig may va ta mudn phan biét nhing ly’
do nay biing cach dura vio chi s6 j di vai mdi thanh phan F)Ty. Khi d6 7, sé
la
Tr +DPn G2
Nang suat trung binh, ky higu la Rp, mét trong nhimg sé do higu qua
cita day chuyén san xuat, c6 thé duge bigu din nhu sau:
Rat 3.3)
35Cac nha san xuat thiét bj thudng tinh ning sudt may ho kim ra bing
1/7, ting, v6i bigu sudt lam vige 100%, nhumg hién nhién la khong c6 may
nio ¢6 thé hoat dong véi 100% higu suat.
Tho gian ‘Thoi gian Balada tard inl
gia cong | dichuyén oT
Hinh 3.4 Théi gian méy bj ngimg duege eéng them vito T. dé xéic dink
théi gian hodn thanh mét sin phdm.
Higu sudt cia day chuyén, ky higu la £, sé 1a ty sé gitta thoi gian day
chuyén hoat dng va thoi gian hodn thanh:
G4)
Mot céch bidu dign khéc cia higu sudt 1a ty 1g thoi gian may dimg so
‘v6i thoi gian hoan thanh:
FI, __ FT,
T, T.+FT,
D=
(G5)
Dinhién taco E+ D
$6 do higu qua thit ba la gid think trén mot don vj sin phim. Gia sit Cy
1a chi phi nguyén ligu thé cho mot dom vj sin phim. C; la gid thanh cho mot
phut van hanh day chuyén. Gié ndy bao gdm chi phi nhan céng, chi phi quan
Iy, chi phi, bio dugng, va khdu hao thiét bi trong thoi gian Khu hao eta nd
(day la phin lon nhdt). Chi phi vé c6ng cy tiéu hao la C,. Nhur vay gid thank
mét chi tiét Cp. sé 1a:
Cu = Cut CT +C, G6)
Vi dy 3.1: Mot day chuyén gdm 10 may ding dé san xuat mét chi
ding cho may bom. Chu trink duge xée dinh 1a 7. = 1 phiit, Xae suat bi
dimg may duge dy tinh 1a nhur nhau trong mdi chu kj, F = 0,1 linehu ky,
a thoi gian dimg may trung binh la 6 phiit. Ty 1¢ phé phim la 5%. Phoi chomai chi tiét gid 1,55, chi phi chay day chuyén la 60S/h. Cong cy dao cit phai
sir dung gid 0,158/1 chi tiét, Hay xac dinh ede s6 do higu qua cla diy
chuyén nay:
a) Nang suét.
b) Sé gid yéu cau dé san xudt dap img nhu cdu 1500 chi tiét/mot tuan,
©) Higu suat day chuyén.
4) Gia thanh mét chi tiét.
Bai giai:
a) Thdi gian san xuat trung binh tinh theo (3.1) la:
T,=1+0,1.6= 1,6 phot,
‘Nang sudt trung binh tinh theo (3.3) la:
Rp = V/1,6 = 0,625 chi tiét/ phut hode 37,5 chi tiévh;
Do phé pham 5% nang suat thit ra la:
37,5.(95%) = 35,625 chi ti
b) Sé gid yéu cdu dé sin xudt 1500 chi tiét 1a:
1500/35,625 = 42,1 h;
- bing ty 1é thoi gian chu ky trén théi gian sin
xudt:
E=1/1,6 = 0,625;
Ty Ié thai gian dimg may la
D=0,1.6/1,6 = 0,375;
4) Gié thanh mét chi ti
6.6) 813:
¢
can phai tinh tdi ty 1é phé phim, dua trén
(110,95).(1,5 * 1.3.6 + 0,15) = 3,42S/chi tit
3.2.2 Phan tich day chuyén ty déng khéng cé b6 dém
Cé hai phuong phép phan tich day chuyen Khong 05 66 dém, 36 la
phuong phép cn trén va phuong phap cin duéi, Theo phuong phap cn trén
ta gid str ring chi tiét bj hong khéng bj dua ra khdi day chuyén, cdn theo
phitong php cn dudi chi tiét héng sé bj bé ra khdi day chuyén.
371. Phong phi
Phuong phap can trén ding dé dénh gid can trén xdc sudt day chuyén bj
dimg trong mot chu ky. day ta gi sir ring chi tit bj hong kh6ng bi dua ra
ngoai day chuyén, Do dé e6 thé xay ra nhiéu hom mot lain dimg may adi si
mai chi tiét, Vi du do co edu thuy lye bi truc trac hoge dao eat bi hing, phai
dimg may dé sita chita, rO ring khi dé khéng c6 ly do gi dé pai nhic chi tiét
ra ngoai
Gia sir p, la xde sudt chi tiét bi ket & may thir, i= 1, 2... n. Vi chi gt
khong bi dua ra ngoai nén ¢6 kha ming chi tit bj ket @ mai mdy. Sé Tin day
chuyén bi ding trén mdi chi tiét chinh la téng cita céc xée st
n may. Vi méi may trong m may trén day déu gia cng chi tiét trong méi chu
ky nén sé lin day chuyén bj dimg trén mdi chi tiét cling chinh 14 xe sudt
day chuyén bi dimg trong mdi chu ky:
Ye. G7
‘Néu cc xdc suat p, déu bang nhau, p) = p> =... = py =p, thi
F=np G8)
Vi dy 3.2: Trong day chuyén ty déng gdm 10 may xac suat dé mét may
nio do bi dig dai voi mot chi tiét ndo d6 la bing nhau va bing 0,01. Xéc
ny nbu nhau adi voi cd 10 may. Vay theo phuomg phép edn trén tin
suat dé day chuyén bj dimg trong mdi chu ky may la:
= 10.0,01 = 0,10.
Day chinh 1a gid trj cba F 6 trong vi dy trén,
2, Phuong phip c:
Phuong phap cfn dudi dénh gid cin dudi sé Lin may bi dimg trong mdi
chu ky may, Trong phuong phap nay ta gia sir khi may dimg chi tiét sé bi
danh héng. Vi dy nhu khi dang khoan thi mdi khoan bi gay, s& phai thay
mili khoan va chi tiét sé phai bé ra ngoai.
Lai gia sir p, la xde suat chi tiét bj ket & may thir i, = /, 2, ..., n, khi dé,
xéc suat chi khéng bj ket 6 may tht i s@ 1d (I — p) va sé duge chuyen sang
may tigp theo dé gia cOng tiép. Xde suat dé chi tiét Iai bj ket 6 may tiép theo
sé 18 pyoi(! ~ py. Tong quat hod lén ta thdy:
Pill = Ped (1 ~ Ppa)(1 ~ pl — pi i
Dun
38sé 1a xéc sudt dé chi tiét bi Ket o may thir i. Cong tdt ed ede xéc sudt nay lai
cho m may ta sé durge tn sudt may bi dime trong mot chu ky may
Xéc suat dé chi tiét khong bi dimg & may nao 1a:
T]0-») G9)
Do dé tan suat day chuyén bj dimg trong mdi chu kj may 1A:
F=1-][(I-p) G.10)
‘Néu cdc x4e suit p, déu bing nhau, p) =
F
Pa = po thi
-(t-py G11)
Trong phuong phap cn dudi ede chi tiét bj ket s& bi BO ra khoi day
chuyén, do 46 dau ra theo cdng thie (3.3) phai duge sira thinh
(3.12)
Trong dé F khéng chi 1a tin sudt day chuyén bj dimg trong mét chu ky
‘may ma cén chinh la ty 1 chi tit bi bé ra ngoai theo phuong phap cn dusi.
Vi dy 3.3:
inh F cho vi dy 3.2.
Tir cong thite (3.11)
F 21-(1-0,01)"=
,0956
Gia ui nay cia F hoi nho hon so véi khi tinh bing phuong phap cn
trén nhumg 46 chénh [éch rt nhd. BO chénh Ich sé l6n lén khi c6 nhigu
my hon va khi p lén hon,
(C6 thé tinh ning sudt cia day chuyén theo phuong phap nay nhu sau’
1956
Rp = 0,375 pefphit hay 34,5/h,
1.5736,
trong dé 7) duge tinh tai theo (3.1) 18 1,5736, voi ty 18 ph pham 1a
F=0,0956. R, & day hoi nhd hon gia trj 35,5 chi tiévh nh tong
ki phan tram phé phim 1a 5%. Noi chung, phuong phép cn trén va edn
dudi cho phép ude Iugng cn trén va cfn dudi cua tan suat dimg may trong
mot chu ky may, qua dé efing uée lung cf trén va dudi cho nang suit cua
39day chuyén. Nhimg tng hop
trung gian xay ra khi mot 36 chi
tiét c6 thé bi bd ra ngoai hode
khéng,
Dé thi trén hinh 3.5 cho thay
méi quan hé gitta higu suat ciia day
chuyén E véi sé lwgng may n va
xae sudt dimg méy p khdc nhau
Ro rang khi sO Iugng may ting Ten
thi higu suat day chuyén s® giam di
1@ rét. Khi sé may la kén 100 thi
day chuyén bj dimg t6i hon 50%
thai gian hoat déng.
86 may
Hin 3.5 Quan hi gittahitu sud dy
3 chuyén E vii sd leong may n trong déy
3.2.3 Day chuyén ban ty pei ‘ic xd sudt may cing
déng kha nhau p.
Trong nhiéu trudmg hop ¢6 thé
cin phai dura vio day chuyén mét sé khdu lam bing tay. Ly do cé thé la mét
sé cOng vige rat khé lam ty dng hoan toan, vi du nhu mt s6 khdu lép rip
diac biét di hdi c6 con ngudi dé gép ndi, sip dat cdc chi tiét, mot s6 cong
doan kiém tra, gidm sat chat hrong, khi 46 con ngudi cé thé phat hign ra cdc
sai sot mOt cach dé ding nhung mdy méc thi rét khé. str dung con
ngudi con cé mot uu diém nita | ngudi thi khong bj dimg lai bao gid va rat
a€ dang phdi hop véi cée may méc ¢6 chu trinh hoat déng khde nhau.
Van dé dit ra G day thudng la dé danh gid vie sir dung con ngudi cd
mang lai higu qua tt hon khéng. Gia sir ring trong m6 hinh n may 6 trén ta
muén thay thay thé n, may bing ngudi va gitta lai n, may 1a ty déng. ny +
ng= n. Chi phi vin hinh cho mét ngudi la C,, cla mgt may 1A Cay, S/phiit.
Cala chi phi cia khau van chuyén. Khi dé chi phi van hinh day chuyén sé
fa:
C, = 0,6, # CaO (6.13)
Thoi gian san xuat sé 1a:
T,=T.+ Fly
(G.14)
=T,+n,pT,
40trong 46 chi tinh téi truimg hop may méi dua vao bi dimg lam anh hudng
dén day chuyén, Khi ding con ngudi ta ludn gia thiét con ngudi di thong
minh dé khong bao gid bi dimg. Thay (3.13), (3.14) vao (3.6) ta tinh duce
gid thanh mét sin pham nhur sau:
+ (nC, 4+1,Cy +
oT +P y)+C, (3.15)
Vi du 3.4: Xem xét phuong an thay thé day chuyén 10 may trong vi du
3.1 v6i 4 céng doan lam bang tay. Chu ky may hién tai ti 30 s. Néu thay thé
ngudi bing mot may ty dng thi chu ky may gidm di cén 24 s. May thay thé
chi phi 0,25S/phut. cae chi phi khdc nhur sau:
Co= 015 S/phiit;
Cay = 0,10 Siphit;
Car = 0,10 $/phiit.
Xéc sudt dimg may & 6 méy tr dong li p = 0,01. Thai gian dimg miy
trung binh fi 3 phit, Gis tri cita p déi vei may méi 14 p = 0,02. Thoi, gian
dimg may trang binh khéng thay di. Chi phi vat ligu cho mt sin phim 1a
0,50S/chi tiét. Chi phi cOng cu e6 thé bé qua (C, = 0). Hay lap phuong an
thay thé may cho khau lam bing tay.
Bai gidi:
Voi phurong an day chuyén hign tai’
=0,5 + 6(0,01).3 = 0,68 chi tiev/phut;
= 4.(0,15) + 6.(0,10) + 0,10 = 1,30 S/phiit;
Coe = 0,50 + 1.30.(0,68) = 1,384 S/chi tit.
‘V6i phuong 4n thay thé may cho ngudi:
T, = 0,4 + (6.0,01 + 0,02).3 = 0,64 chi tiévphut;
C= 3.(0,15) + 6.(0,10) + 0,25 + 0,10 = 1,40 S/phuts
Coc = 0,50 + 1,40.(0,64) = 1,396 S/chi tiét
_ Nhu vay la thay thé may bang ngudi thi chi phi san xudt s® dat hon,
Néu nhur p cho may méi eiing 14 0,01 thi phuong én thay thé s€ cho gid
thanh ré hon.
413.3 Day chuyén c6 b6 dém
Bé tri thém mét hay vai b§ dém vio trong day chuyén sé lam cho higu
suat cita day chuyén ting Ién r6 rét. BO dém chia day chuyén thinh céc phan
hd hon goi la mot céng doan. Trong diy chuyén khéng co bd dém
khau trong day chuyén sé phy thuéc lin nhau. Khi c6 truc trac 6 mot khau
4 cdc khiu khdc sé bj anh huémg, ngay lap tire hoc sau mot s6 chu ky
may, vi m@t trong hai ly do sau day:
-, May déi. Thuat ng may doi dé chi hign tong may khong cdn chi
tidt dé gia cdng niza. Khi mét may bi dimg, toan b9 cde may phia sau 1a may
d6i vi cée chi tiét khong duge chuyén dén chiing.
~ May 2. Thudt ngit may o dé chi hign trong chi tiét khéng thé di qua
may duge. Khi mot may bj dimg, toan bé cde may phia trude 1a may i vi chi
1iét khong thé di qua ching duge nia.
_ Néu cd mét b6 dém gida hai nhom may thi chi tiét c6 thé tam dimg &
day khi phia sau cd mot may bi dimg, chi tiét 6 thé tigp tuc cung cdp cho
cde may phia sau néu phia trusse o6 mét may bi dimg. Nhu vay cd thé tranh
durge hign tuong may Adi va may tt.
3.3.1 Cac gidi han vé higu qua cia b6 dem
Ta sé xét hai trudng hop t6i han vé higu qua ctia bé dém nhu sau:
= BO dém c6 dung tich chita bang khong
+ Bo dém cé dung tich chuta bing vé cing.
1) BO dém c6 dung tich bang khéng
Day 14 trugng hyp tuong duong véi khéng cd b6 dém ndo, ca
chuyén hoat déng gidng nhw m$t may. Khi dé higu suat cla day chu
duge biéu dién bei (3.4), ta viét lai biéu thre nhu sau:
r.
T+ FT,
Chi sé 0 6 E, la ky higu higu sudt khi dung tich bd dém bang khéng,
(3.16)
2) BO dgm cé dung tich bing vé cing
Ta gia sir rang tai mdi céng doan ca day chuyén déu cd b dém va bd
dém 6 dung tich chira v6 cling lén va dang chia dén m6t nita dung tich cia
minh, Khi 46 mdi cong doan trong day chuyén hoat dong déc ap voi nhau,
khang c6 may nao la may déi va cing khong c6 may nao 1a may wt. Gia st
42ring chu ky may T, la nhw nhau déi véi moi may, khi dé hidu sudt cua may
thir k nao dé ta:
E, f G17)
T+F Ty
‘Hiéu sudt cia toan bé day chuyén sé la:
E,=minE, G.18)
3) Bo dgm cé dung tich nao a6
Khi bé dém c6 mt dung tich chia hiru han nao dé hiéu suat cua diy
chuyén sé nim gitta cdc gid tri ti han:
E,0). Dj la phan thai gian ma céng doan 1 bi
dimg, duge xéc dinh theo Buzzacott nhu sau:
(3.23)
Thita sé ro u din phin thoi gian D; (khi cng doan 1 dimg) ma
céng doan 2 vin hoat ding duge nhér cé ede chi tiét cn duge tich trong bd
dém véi dung tich b. Cé thé tinh duge h(b) trong mot sé nhimg diéu kién
sau day.
Xie dinh f(b):
Gia thiét ca hai céng doan cé chu ky mdy nhu nhau va thoi gian stra
chita nhv nhau:
Tar = Tao = Ta
Tey = Tez = Te
44Dat
b=B44L
a
(3.24)
trong dé B 1a sé duong Ion nhét thod man diéu kién:
L.
2B
Tt
Voi cac gia thiét trén ¢6 thé xiic dinh duwe h(b) trong hai tring hop
sau day néu biét duge phan bé xéc suat cia thei gian dimg may.
1. Théi gian sita chita c6 phan bé xac sudt khong déi
Mi lin may dimg déu yéu cu thai gian sita chifa la Ty, khi dé:
r#l:h(b)= (3.25)
BT, 1
=1:h(6)= + Lt 3.26)
relhO)= ate BaD) a
2. Théi gian siza chia cé phan bé xac suat hinh hoc
Phan bé xac suat hinh hoc n6i lén ring xdc suét 48 qué trinh sita chia
hod tit trong mot chu ky may khong phu thuge vio thoi dim bat diu sira
chia. V6i thong s6 K xéc dinh bai bigu thite sau day:
(3.27)
bT.IT,
=1:h(b) = ——+—_+—_.
rato ently
(3.28)
Higu suat cia day chuyé
mn hai céng doan bay gi cé thé tinh theo biéu
thite tét hon (3.29) sau dai
, thay vi ding (3.21):
E=E,+DIb)Ey 6.29)
45‘Vi dy 3.5: Mot day chuyén ty dong c6 10 may, mdi may 06 xée suat bi
dimg la 0,02. Chu ky may 14 1 phtt, mdi Lin dimg may cdn ding 5 phat dé
sia chita, Nguoi ta muén chia day chuyén thanh 2 céng doan vai mot b6
dem. Hay tinh todn higu sudt ctia day chuyén véi cée dung luomg khae nhau
cab} dém.
Bai gi
Trude hét ta tinh hiéw sudt day chuyén khi khéng dang b6 dém. Cé:
F=np=10.0,02 = 0,2
Theo (3.16)
1,0
1,04+0,2.5
=0,50
Néu chia day chuyén thanh 2 céng doan va b> dém cé dung luong bing
v6 ciing thi higw suat mdi cong doan duge xée dinh theo (3.17).
F)= Fy $.0.02=0,1
1,0
B,=— 9 __ = 0,667
*1,0+0,1.5
Theo (3.18) E, = 0,667 1a higu sudt cao nhat c6 thé dat duge bing céch
ding bd dém cé dung tich chia bing vé cing.
Bay gid ta xem xét cdc kha nang sir dung b6 dém véi b = 1, 10 va 100.
Voi b = 1, ti (3.24) suy ra B= 0, L = 1. Néu xée suit phan bé thdi gian
sita chita 1a khéng d8i va tn suét xay ra dimg may ld nhu nhau & ed hai
cong doan thi r= 1. Tir (3.26) tinh ra h(1)
Lo 1
a 010
0 (O+1)(0+2)
Theo (3.23) phan thai gian céng doan 1 bi dimg may la:
Fa 0,1.0,5
T+ FT + PRT, 1,0+0,2.0,5
(l= 0+
= 0,25
Theo (3.29) hiéu sudt cita day chuyén sé la:
E-=0,50-+0,25.(0,10).0,667 = 0,5167
Nhu vay higu sudt ctia day chuyén duge cai thién nhung khong dang ke.
46Khib
0, B = 2, L = 0,ta tinh duge theo (3.26)
10) = 2-40 =0,6667
2+1
E=0,5+0,25.0,6667.0,6667 = 0,6111
Khi dé higu sudt ting duge khoang 20% so véi E,.
Khi b = 100, B= 20,L=0
h(100) = 20/21 + 0 = 0,952
E=0,50 + 0,25.0,925.0,6667 = 0,6587.
Nhu vay higu sudt cao hon khoang 32% so véi E,.
3.4 Cac hé théng lap rap va vdn dé can bang day
chuyén
3.4.1 Cac hé théng lap rap
Lap rap 1A qua trinh rép hai hay nhiéu hon cée b6 phn d& duge mot chi
tit hay mét san phim phie tap hon, Cé thé thay ring lép rap la mt trong
nhing hoat déng co ban cia sin xuit vi chiém mot ty trong rat Ién trong
cic nginh céng nghiép. Theo phuong phap thyc hién lip rap c6 thé phan
chia thinh ba loai chinh:
~ Ghép néi bang co khf,
- Ghép ndi bing han;
= Ghép néi bang dan.
Ghép néi bing co khi cé thé ding mét sé phitong phdp sau:
¢ vit.
= Ghép bang buténg,
= Gheép néi bing dinh tan.
= Ghép ndi bing ép khit.
- Ghép néi bang kha, méc néi véo nhau.
Trong ghép néi bing mdi hin cde chi tiét s® gin nhu tro thanh mot
Khoi, khéng con ranh giéi phan biét nite.
Ghép néi bang dan 1a sir dung mét 6 vat tigu trung gian c6 téc dung
gan dinh hai vat thé lai véi nhau.
47Cae hé théng lp rap cé thé phan chia thanh ba loai nhu sau:
1. Tram lip rép don 1é bing tay. Tram don lé cé thé sir dung mét hoe
nhiéu céng nhan, thuong thy hign lip rap cde sin phim phite tap, véi
séJuong nho,
2. Day chuyén lap rap bang tay. Day chuyén bao gom nhieu tram, moi
tram thuimg str dung mét céng nhan va thye hign mét céng viée don
gidn, gitta cdc tram thudng ¢6 hé théng bang tai vin chuyén cde chi tiét
chua hoan chinh dén céc cong doan khéc nhau,
3. Day chuyén lip rép tw dng. Day chuyén ty dong thuong co mite do ty
déng hod rat cao véi nang sudt r4t lén.
3.4.2 V4n d& can bing day chuyén trong day chuyan ldp
rap bang tay
Hinh 3.6 Do thi rang bugc thit ne cdc phan tie vige.
Trong mét day chuyén lip rip cong vige thudmg duge chia ra thanh
nhing phan vige nhé nbat, goi la phan tir cong vige. Nghia * “phan ti” & day
la khéng thé chia nhé hon ra duge nifa. Mai phan wr vige lai phi duge thye
hign theo mot thir wy nhat dinh, goi la rang bude vé th ty. Neu coi ede phan
tir viée 14 cae nét, trét tu thuc hign 14 cde mai tén ni vide no véi viée kia,
thi mét céng vige c6 thé duge biéu dién dusi dang mdt a4 thi cd hung, vi
du nhu trén hinh 3.6. Trén dd thi hinh 3.6 cde nét duge dinh sé ky hiéu
phan tir céng vigc, bén ngoai cdc nét 1a sé chi thoi gian thy hién phan tr
vige 46, cdc mili tén di dén ndt chi ede vige phai thye hign trude, cde moi
trén tir ndt di chi vige thyc hign sau viée 46
48G cae phan trén ta da biét ring hiéu sudt ca m6t day chuyén sé cao
mhat néu 6 thé phan chia day chuyén thanh cae céng dogn, hay céc tram,
sao cho thoi gian thyc hign céng viée & mdi tram nay 1a bang nhau. Viée
‘hin chia cdc céng viée phai hoan thanh sao cho mdi céng doan e6 thé gian
hoat déng bing nhau chinh 1a ndi dung ca cai goi la van dé can bang day
cehuyén.
Ky higu sé cde phan tir 1a ne, mdi phin ta viée doi hoi thoi gian 1
Ta, khi dé toan b6 céng vige sé doi hoi thai gian li:
3.30)
Néu céng viéc duge chia ra lam n céng doan, mdi céng doan dai hei
thoi gian la Ty thi ta phai ed:
dr. xn (3.31)
Khi thiét ké day chuyén ta phai xée dinh chu ky T., 18 thoi gian dé cho
radii mét sin phdm, sao cho thod man yéu cu vé higu suat cing nhy nang
suit day cbuyén. Tuy nhién, do nhting thei gian dimg bat kha khang, 7. phai
thod man digu kién sau:
E
rss 3.32
z, 3.32)
Hidn nhién 1a 7, phai lén hon 7,; lén nhat.
T, 2max7, 3.33)
Do thue té khéng thé phan chia dé cdc céng doan déu cé yéu cau thoi
gian nhur nhau nén mot 36 céng doan sé cé nhing khoang thoi gian ri
Nhimg thai gian r3i nay lam giam higu sudt cia day chuyén. D6 gidm nay
6 thé do duge qua hé sd, goi la hé so mat can bing cia day chuyén, ky higu
qua d:
gata (334)
Néu day clwyén duoc cén bing ly tung thi d = 0 vanT.= Tue.
Vi dy, dbi voi day chuyén trén hinh 3.7, Tye 4 phit. Néu chon T= 1
phit va n= 4 thi d=0. Tuong ty néu chon 7.= 0,8 phiit va n = 5 thi cling ¢6
49d= 0, Khi n= 5 thi s8.c6 thém 1 tram lp rép, thém mt céng nan, nhu vay
chi phi s€ nhigu én. Tuy nhién trong truimg Agp nay ning suit cia day
chuyén vé ly thuyét c6 thé day lén dén 1,25 chi tiét/phitt, cao hon so véi khi
n=4, Co thé kiém tra duoc ring cé nhiéu t6 hop gitta 7. va n cho phép dat
duge d6 can bang day chuyén ly axéng voi d= 0.
Trong thuc té, do ahing rang bude vé trét ty cong vige cing nhu giéi
han kigu (3.33) cn bang ly tuémg hdu nhwr khéng thé thu hign duge.
3.4.3 Cac phuong php can bing day chuyén
Cae phwong phap cin bing day chuyén duge 4p dung hién nay déu la
nhimg heuristic, nghia 1a day 14 nhimg thuat todn cho phép ¢6 duge két qua.
t6t nhat nhumg khéng nhat thiét phai 4 ti wu. Ta sé xét ba phuong phdp
heuristic sau day.
1. Quy tic chon phan tir dai nhat
Phuong phép nay lia chon cde phan tir céng vige chi da trén thoi gian
cha né 7, va tiém hinh theo cée bude sau diy:
+ Bude 1: Liét ké tat cd ede phan tir cOng vige theo chiéu gidm ciia T,,
T.lén nhat dimg dau dank sch.
Bude 2: Dé ghép cdc phan tir cong vige vao tram thit nhdt, bat dau tir
phan ti dling dau danh sch xét xudng phia dudi, chon phan ti dau tién thoa
man rang bude vé trat tyr céng vige vA khéng lim tng thi gian ciia tram
vugt qué To
Buéc 3: Lap lai bude 2 dé tim cde phan tir cdn lai cho dén khi thoi
gian cia tram khng vugt qua 7..
Bude 4: Lap lai bude 2, 3 cho ede tram cdn Iai cho dén khi khéng
cn phan tir céng vige nao.
_ Vi dy 3.6: Thiét lap cde céng doan (cdc tram) cho day chuyén cé cde
phin tr céng viée nhu trén hinh 3.6.
Bai giai:
- Buc 1: Lép danh séch cée phin tir cing vige theo chiéu gidm cla T,
nhur trong bang sau day.
50Phan ti cong vige | Tho gian 7, Ring bude thirty
(phat) | (Phan tw ngay truée 46)
a 07 T
8 06 3,4
n 05 9,10
= 04 -
10 0,38 5,8
- 0,32 3
7 0,3 =
9 0.27 6.7.8
1 0.2 =
12 0,12 u
6 oll 3
4 Ou 2
Cac bude 2, 3, 4 duoc mé t& qua bang sau day:
Tram | Phan tircdng viée | Tt Téng thoi gian
I 2 0,4
5 03
i 02
4 0,1 10
2 3 07
6 Ou 0,81
3 & 0,6
10 0.38 0,98
4 7 0,32
9 937 059 |
S nT 0,5
ips OU 0,62
Theo két qud tim durgc, hé 86 cén bang cba day chuyén li:
5.1,0-4,0
5.10
Két qua phan chia ciing duge thé hign qua dé thi trén hinh 3.7.
=0,20=20%
51Tram 2
ont
Tram 1
Hinh 3.7 Phin chia day chuyén thanh ede tram.
2. Phuong phap Kilbrige-Wester
" u
vl
52
IV
BS]
éc
P47 |
Hinh 3.8 Sap xép cdc phan tir viéc theo cac e6t véi cing rang bude vé thit tw.Cae bude tién hanh:
- Bude 1; Xay dung 48 thi rang bude thir ty sao cho cdc nét 6 cing
thir tr & trén cing mot cét. Lay lai vi du tir hinh 3.6, két qua cua bude 1
duce thé hign trén hinh 3.8.
- Bude 2: Lap danh sach cae phan tir viée theo thir ur cét cila chting,
cSt 1 6 trén cing. Két qua ciia bude nay qua vi du trén thé hién trong bing
sau day.
Phin tir cong vige Cat T Tong thoi gian
1 1 0,2
2 I 04 06
3 1 07
4 n OL
3 11,11 03 iat
6 1 0.1
7 m 0,32
8 i 0,6 1,03
9 IV 0,27
10 Iv 0.38 0,65
1 Vv 0,5 0.5
12 vi 012 0,12
= Bu6e 3: Dé ghép cdc phiin tis vige vao mot tram, bat dau tir cdc phan
i cita et I. Tigp tue chon cdc phan tir 6 cae 26t tiép theo sao cho thai gian
tng khang vugt qué T-.
Két qua cudi cang thé hién trong bing sau day,
Tram Phin tir vige T Tong thoi gian
1 1 02
2 04
4 0,1
5 03 10
2 3 0,7
6 OU 0,81
3 7 0,32
g 06 | 0,92
4 9 0.27
~ 10 038 0,65
5 W 0,5
12 0,32 0.62
333. Phwong phap danh trong s6 thir ty
Phuong phap nay dua trén céch dinh trong sé thir ty cho mdi phin ur
vige va sau d6 sip xép cic phan tt vige theo trong s6 nay. Trong s6 ea mot
phn tila tong thoi gian cia tét cd ede phan tr trong chudi mili tén bt du
tir phan tir nay céng véi thai gian cia chinh né, Vi dy phan ti 1 trong hinh
3.6 c6 cdc phan tir trong, chudi theo mai tén bat dau tir né 1 3, 4, 6, 7. 8, 9%
10, 11, 12. Trong s6 ca 1 18 3,30. Cac buée tién hanh nhur sau:
+ Bude }: Tinh trong sé ciia tat cd cdc phin tir trong day chuyén.
= Bude 2: Lap danh sach cac phan tir theo chiéu gidm trong sé cia né.
> Bude 3: Gan cfc phdn tir vao céc tram theo trong 86 ciia nd ma
khéng vi pham ring bude vé thir ur va vuot qua thai gian 7.
jy 3.7. Tinh toan cde trong sé va lap bang cdc phan tir theo thir tw
trong sé sau day:
Phin ‘Trong s6 T Phan ti
ngay trade
i 3,30 02 E
3 3,00 07 1
2 2,67 04
4 1,97 on a
8 187 06 3,4
5 1,30 03 2
? 121 0,32 3
6 1,00 ot 3
10 4,00 0,38 5,8
9 0,89 0.27 6,7,8
n 0,62 0,5 9,10
12 0.12 0.12 ui
Phuong phap nay diing 5 tram nhung tram cé tng thdi gian lin nhat la
0,92. Vi vay c6 thé chon chu ky may la T.= 0,92, Khi db Ry = 1,075 chi
tideiphiit va hé s6 cn bing la:
_5.0,92-4,0
F999 ONS = 1%,
cao ham so vdi ede phuomg phap trude. Ly do la vi phuomg phép nay cé tinh
dén yéu t6 vi tri cla phan ti tzong rang bude vé thir tu
S4Gan cdc phan tir vao cdc tram theo bang sau day:
Tram Phan tir Te ‘Thai gian ting
1 1 02
3 07 a9
2 Zz 04
4 01
5 03
6 0,11 0,91
3 8 06
1 0,32 0,92
4 10 0.38
9 0.27 0,65
5 1 05
12 0,12 0,62
Cac phuong phap can bing day chuyén trén day thyc hign bang tay. Déi
v6i cdc day chuyen phite tap hom cé thé sir dyng may tinh dé trénh nham Tan
va thha duge tdt cde cde két qua kha di, tir dé chon ra mot phurong an tat nha.
354 chkc HE THONG SAN XUAT DIEU KHIEN SO
4.1 Khai niém vé diéu khién sé
Diéu khién s5 (Numerical Control - NC) 1a mét dang tw déng hoa lap
trinh dugc, trong dé thiét bi duge didu khién bai cac sé, cdc chit, va cdc ky
tur khde. Cc sé, cde chit, va cdc ky ty duge mi hoa mét cach phi hop dé tao.
thanh mét chuong trinh. Chuong trinh bao gm cdc lénb thy hién mét cong
vige cu thé ndo dé. Khi cong viée thay d4i chi cin thay déi chong trink ma.
Khéng cn thay d6i ca thiét bj. Kha nang thay doi chuong trinh lam cho NC
phii hop vdi sin xudt vi sé Iugng nhé va trung binh. Trong cdc img dung.
khde nhau nhigm vu co ban cla NC 1a diéu khign vj tri trong déi gita d6i
tuong va céng cu.
‘Mét NC bao gém ba bé phan ca ban nhu duoc thé hign trén hinh 4.1
1. Chuong trinh.
2. B6 phan diéu khién.
3. May gia céng.
Trong 46 chuong trinh 1 mot tap céc lénh. Céc Iénb 1a su thé hign cc
bude tién hanh trong qué trinh gia céng. Néi chung mot lénh thu’mg chi ra
vi tri twong déi cia cng cu so véi ban may, trén dé gin chi tiét cn gia
cong. Cac lénh phite tap hon cé thé phai bao gim téc 6 can dich chuyén,
quang duimg di, gia téc... Trong cdc NC ban dau chuong trinh dugc luu git
én bing gidy duc 1d rng 1 inch, tuy nhién ngay nay churong trinh duge hw
trong cdc bé nho ban dan néi chung.
B6 phan diéu khién 14 mach dién tt, phin cimg cla NC, noi tiép nhin
chuong trinh, thyc hign cdc tinh toan can thiét, gidi ma chuong trinh va bi
di cdc lénh diéu khién thanh cdc tin higu dién diéu khién chuyén ding cla
may gia céng.
Méy gia céng la thiét bi dé thuc hign mét hoat dong gia céng nio 46,
gidng nhu cac may gia céng théng thuong. Tuy nhién trong NC may gia
cdng phai bao gom ban may va hé truyén dong vitme dé c6 thé diéu khién
chuyén dong theo hé toa 6.
56ee ; _—l
[|— [T
BG didu khiéo YU:
Miy gla cing
Hinh 4.1 Cée b6 phn ca ban ctia NC.
4.1.1 Hé toa d6 va cdc chuyén dong
Trong NC chi tiét thudng duge gan lén bin may, Vj tri tuong dét
céng cu véi chi tiét néi chung duge xac dinh théng qua hé toa d9 3 cl
gan véi bin may nhu duge thé hign trén hinh 4.2.
‘Vi du, may khoan co.
thé chi sir dung hé toa do +z
2 truc xy dé xde dinh vi 4
tri 18 cin Khoan hung
cing 6 thé phai ding
truc thir ba, true 2, dé xde
dinh chigu sdu cua 15, “4
Déi véi may tign, may
phay, ngoai 3 trucxyzc6 x —
thé xd dinh thém
céc truc quay. Cac true
quay trong may NC duge
xée dinh la a, 8, ©. Cac
— Bin miy
trye nay xe dinh cde géc | -Y
quay quanh true twong ’
img x, y, z. Vi dy vé he 2
truc toa do ding trong
may tién thé hién trén Hinh 4.2 Hé toa dé trong may NC.
hinh 4.3.
37Diém géc cia
b§ toa d6 c6 thé lay
mot diém cd dinh,
vi dy géc trai ben
dud cita ban may,
hoge c6 thé 1a trdi
ndi. Vige dit diém.
khong 6 dau sé do
aguoi lip trinh
quyét dinh, khi 46
43 mém déo sé
cao hon,
+z
+
Hinh 4.3 Hé toa a6 trong még cign.
Vj tri cha mét diém cing 06 thé durge xde dinh qua vi tri tuyét di so
vi diém géc nhung ciing c6 thé xéc dink qua vi tri wong déi. Vj tri wrong
di duoc xée dinh qua s6 gia cds (oa d6 so vai diém da bidt trude 46,
4.1.2 Cac kidu hé théng diéu khién
C6 ba kiéu hé théng diéu khién s6 co ban, 46 La:
1. Diém-diém.
2. Ciit thing.
3. Cait vang.
Trong hé théng diém-diém hé théng diéu khién edn di chuyén céng cu
dén mot diém da biét, khéng cin guan tim dén tc 49 va hudng dich
chuyén, May khoan 18 vi dy vé hé thang logi nay. Trong hé théng cét thing
céng cu cé thé di chuyén vai téc do va gia t6c dat trude theo mt trong hai
hutmg song song véi truc toa 49. Logi niy c6 thé gia cong duge nhimg chi
tiét c6 dang chit nhdt, Hé thong phitc tap nhat la Jogi cit vong, trong 46 cong
cu e6 thé di chuyén cing mét hic theo ca hai truc toa a9. Voi kha nang nay
may cé thé gia céng duge nhimg chi tiét 6 dang hinh hoe phite tap, cde
dug cong tiy ¥.
4.1.3 MCU va cac bé phan co ban
Hé théng diéu khién NC (Machine Control Unit - MCU) c6 chite nang
doc vao chuong trinh diéu khién, giai mi chuong trinh va dua ra tin higu
digu khién méy gia cong.
381, Dau doc bing duc 13
‘Mac dit cde may NC hign dai di khéng cn sir dung bang duc [8 nhung
ching (a cling can tim hiéu qua vé dau doc bang duc 18. Céc may loai nay
con duge du nhap vio Vigt Nam qua cde may di qua sir dung. Bang gidy
dye 18 1a mot bang gidy cé 48 ring 1 inch, (1 inch = 2,54 em), gdm nhiéu
hang 16 doc theo chiéu dai cia n6, mdi hang gom 8 16 én chiéu_ngang cita
gidy, mdi 15 tuong img véi mét bit. Nhu vay mdi hang [8 co thé biéu din
duge mot trong 2°= 256 ky ty. Tuy theo dinh dang cia ede hang IS nay bang
gidy sé tao nén chuong trinh.
Dau doc bang duc 16 1a mot co cau co khi dign tis. Bang gidy duoc kéo
chay véi téc dd nhdt dinh, Cac hang 15 sé che khuat hodc dé hd nh sang vao
cde photo sensor, qua dé cde bit duge phat hign.
Dau doc bang duc 15 14 mét co cdu gay hong hdc nhat trong may NC.
Chinh vi vay bang duc 13 da nhanh chéng bi thay thé bai bing tir, va ngay
céc loai da cig ¢6 dung lugng di lén.
. itu khién vj tri va diéu khién chuyén dng trong NC
Dit ligu doe vao tir chong trinh xde dinh vi tri cita ban may 46
truc. Mi truc may déu cé mat hé théng troyén dong, cé6 thé bao.
motor hodc déng cu bude, hode xilanh thuy lye. Déng co c6 thé ndi voi ban
may, co edu dich chuyén, qua tryc vit, bimh vit hoge dai truyén ring. Vi du
tidu biéu vé hé théng truyén déng ban duge mé ta qua hinh 4.4,
Congew
‘Tye chuyén dong
Servo motor Trye vit Banh vit
Hinh 4.4 Hé théng ruyén dng ban mdy.
_Hé théng truyén dong dng co bude 1a hé thing hd. Véi mdi xung digu
khién true déng co quay duge mét géc, goi la mot bude gée:
360
n,
Gl)
59trong dé n, [a mOt s6 nguyén phu thudc cdu tao dong co. Gée quay ctla true
d6ng co duge xdc dinh bang biéu thite:
O= fla, (42)
trong 46 f, : tan sé xung; #: thoi gian déng co nhan duge xung diéu kl
He théng truyén dong ding déng co servo ti hé théng kin, sir dung,
encoder dé do vi tri. Théng thumg MCU dam nhan mach vong vi tri, dau ra
cita bd didu chinh vi tri sé qua hé bién ddi D/A dura ra tin hiéu tuong tr digu
khién mach vong tée d6 bén ngodi. Hé théng kin dim bio d6 chinh xée cao
hon va duge sit dung nhiéu hon trong cac may NC.
3. DG chinh xae va a}
lg
BG chinh xc va dé 1§p Iai 1 hai dc tinh quan trong eiia NC. BG chinh
xdc lién quan dén khdi nigm vé do phan gidi. Dé phan gidi dac trung cho
kha ning cia MCU phan biét duge hai diém gin nhau nhat theo chiéu dai
cia truc chuyén déng. BG phan giai phy thude nhiéu yéu 16 nhu sé bit cua
UP (microprocessor) trong bG dieu khién, 46 chinh xée cia hé thing diéu
chinh, sé xung trong mot voug cia encoder,... Ta hay xét d phin giai chi
theo sé bit cia uP. Gid sir ta sit dung pP loai n bit, khi dé sé diém c6 thé
dai L cia truc chuyén dong sé la:
Vay 9 phan giai, ky higu 14 CR, 14 khodng cdch gita hai diém gin
nhau nhat co the bieu dién duge, sé 1a:
CRU (43)
BO chinh xée dae trimg cho kha ning ca may ¢6 thé dinh vi duoc dén
vi tri cho irréc. Vi tri nay lai duge xac dinh béi cdc toa 46. Néu ta chi xét
fén chuyén dng chi trén m@t truc thi trong hop xéu nhit la vi tri cin dé
nim gitta hai diém gin nhau nhat. Truong hgp xau nhat nay cing tinh t6i d6
kém_ chinh xe ca phan co khi, vi du do co cau truc vit, banh vit bi do, hop
86 bj mon, ... Cé thé coi ring sai s6 do ca khi gay ra phan bd ngdu nhién
quanh céc diém cé thé diéu khign duge, va c6 phan bé xée sudt chuan véi 6
sai Iéch khéng di. Diéu nay duge m6 té trén hinh 4.5, trén dé c6 thé thay
duge hau nhur toan bé sai s (99,74%) nim trong pham vi +/- 3% ctla sai
léch chuan trong phan bé chuan.
Nhu vay, 46 chinh xe durge dinh nghia nhur sau:
Dé chinh xéc = CR/2 + 3(D6 léch chudn ctia phan bd sai sé co khi)
(44)
60Dé lap Iai dac tramg cho kha nang ctla hé théng diéu khién c6 thé quay
tea lai mot diém duge lap tinh trade d6. DG lap lai la kha nding eva may NC
trong gia cong cae chi tiét ma chi viét nay c6 cde bo phn 6 kich thuée hinh
hoc khéng thay d6i tir phan nay sang phan khac, Sai s6 lap lai cd nguén géc
tir sai s6 co khi nhu dug mé ta trén hin 4.5 va duge dinh nghia nhu sau:
Dé lap lai = & 3 (Dé léch chudn ctia phan bé sai sé co khi)
6 (D6 léch chudn cia phan b6 sai s6 ca khi). (4.5)
}
Dim mudn dén
Phan bé sai
cokhi
D6 chinh xa
i phan gid
Hinh 4.5 Dé chink xéc, 6 phén giai va dé lap lai trén mét true chuyén dong.
i du 4,1; Mot hé théng diéu khién NC 2 truc ding 12 bit dé biéu din.
cdc chuyén déng theo chiéu dai true. Chiéu daj ca hai truc x, y déu la 380
mm. Dé chinh xe co khi c6 phan bé sai s6 chuan véi d6 Igch chudn = 0,091
mm, theo c& hai truc. Hay xe dinh:
2). DG phan pial cla may,
b). D6 chinh xée.
c). Bd lap lai,
Bai git
a). Dé phan gidi CR = 380/2'? = 380/4096 = 0,093 mm.
b). D6 chinh xdc = 0,093/2 + 3.0,091 = 0,3195 mm.
©). D6 lap lai = 6.0,091 = 0,546 mm.
4. Cae phép ndi suy
MCU diéu khién cde chuyén dong bing cdc tin higu dua ra cdc bb
truyén dong. Céc tin higu nay thy chit la toa d6 cde diém ma cer cdu phai di
61chuyén dén & thai diém tiép theo. Voi cac chuyén dong kiéu diém-diém
hode theo durtmg thing thi vige (go ra cdc tin higu nay khong khd khan gi
Khi quf dao chuyén dong 1a céc dudng cong cé thé biéu dign béi cdc biéu
thite todn hoc, vi du nhir mot cung tron, mt doan parabol..... toa d6 iia ce
diém tigp theo, theo thdi gian, c6 thé tinh to’n duge. Tuy nbién khi hinh thd
cita chi tiét phitc tap thi toa dé cia cdc diém chuyén dong tiép theo chi co
thé nhan duge bing cde phép gin ding. Cac phép gan ding nay goi 1a cde
phép ndi suy. Cée phép di suy cho phép tinh todn toa d6 cac diém chuyén
dong tiép theo theo cac durimg cong don gian hon, c6 thé biéu dién béi cdc
biéu thitc toan hoc. Nguoi ta sir dung cde phép ni suy sau day:
~ N6i suy tuyén tinh,
= N6i suy tron.
~ N6i suy helical,
+ N6i suy parabol.
~ Noi suy bac ba.
Noi suy tuyén tink Ya phép ndi suy don gidn nhat, trong 46 cde quy dx0
luge gin ding bai cdc doan thing. Ngudi lap trinh cin xac dinh diém
diém cudi va toc dé dich chuyén theo méi doan thang. MCU sé tinh
in va phat ra chuyén dng can thiét theo mdi true eta may.
Phép néi suy tuyén tinh khéng thé dp dung cho cae chuyén déng theo
durimg tron vi khi dé s® can tinh toan rit nhigu diém. Trong truimg hop nity
phép ndi suy irén duge six dung, Trong noi suy tron ngudi lap trinh phai xée
dinh: diém cudi cia hanh trinh, tim vi ban kinh eiia cung trn va huéng
chiéu chuyén déng. MCU sé tinh ra cdc doan thing ma chuyén déng phai
tuan theo, tuy nhién cae diém diu, diém cudi va téc d6 dich chuyén trén mai
doan thang sé do b6 diéu khié
Phép n6i suy helical két hop phép n6i suy trdn trén toa a} phing
phép ndi suy tuyén tinh trén truc thir ba z. Nhw vay helical cho phép diéu
khién cae chuyén déng trong khdng gian,
Cae phép n6i suy béic hai, béc ba duge sit dung khi hinh thi chi tiét
phire tap hon rat nhiéu va ddi héi tinh todn phite tap hon. Vi du cde phép
gin ding nay duoc sir dung trong céng nghé ché tao vo 6t6 khi kinh ding
cia xe duge thiét ké theo cdc phong cach ty do, phéng khodng.
2