INTERNACIONALIZACIJA

GLOBALIZACIJA U
MALOPRODAJI

Dr Goran Petkovic

Beograd, Decembar, 2021

1
 Strategije rasta
 Darren Dahl, Inc Magazine, 2010
⚫ Keith McFarland growth strategies model:
Akvizicije - unapred
Akvizicije - unazad
Akvizicije - horizontalno

INTEGRATIVNI RAST
novi proizvod za nove kupce
razvoj tržišta stepen internacionalizacije
razvoj kanala prodaje Razvojne strategije
-složene prema stepenicama razvoja
razvoj proizvoda
-klasifikovane u dve grupe
penetracija -unutar osnovnog biznisa
-pripajanjem novih biznisa
INTENZIVNI RAST -vode ka internacionalizaciji 2
MATRICA:
PROIZVOD / TRŽIŠTE / KANALI MARKETINGA

 NOVI
ASORTIMAN
⚫ širina,
⚫ dubina
 NOVA TRŽIŠTA

TRŽIŠTE
⚫ u zemlji i
⚫ van zemlje
 NOVI KANALI
⚫ prodavnice (...)
⚫ web-site
⚫ katalog
⚫ mreža (...) PROIZVOD

3
 Strategije rasta maloprodaje
Lovreta
 Diversifikacija (u fazi organskog rasta)
⚫ nove lokacije
⚫ novi asortiman (širina, dubina)
⚫ novi maloprodajni formati
⚫ novi kanali prodaje
 Horizontalni rast
⚫ M&A
⚫ Kooperacija (Buying groups, Alliance, Franchising,...)
 Vertikalni rast
⚫ M&A
⚫ Kooperacija (Own label, SCM, KAM, ...)
 Internacionalizacija

4
 Internacionalizacija maloprodaje
ima svoju istoriju
 Pre World War 1
⚫ kolonijalne sile otvaraju vrata svojim
kompanijama (Dunhill jedan od prvih lanaca u
Africi, Julius Meinl na Balkanu)
 Posle WW 2 – više talasa:
⚫ tokom 70-ih i 80-ih (USA to EU i EU unutar Eu
zemalja)
⚫ Tokom 90-ih novi jak i različit talas (EU – USA
dvosmerno
⚫ Krajem 90-ih EU zemlje i USA – CE Eu, East
Asia i Latinska Amerika (Wrigley, OECD)
⚫ Od 2000. podržano on line strategijom
5
 Pozadina internacionalizacije
⚫ Globalisti
 Levitt (1983) – globalizacija prouzrokuje da proces
prilagodjavanja (customization) postaje nepotreban:
“Multinacionalni trgovinski svet se bliži kraju, a samim tim
i multinacionalne korporacije … Globalne korporacije
funkcionišu na principu neupitnog kontinuiteta – po
relativno niskim cenama.”
⚫ Steger (2002) – globalizacija koristi svima
⚫ Journal of international marketing (2018):
 Global customer analysis framework
 The impact of technology
 Branding: local vs. global brands; the impact of culture on
consumer-brand interactions (Coca Cola : Migros)
⚫ Protekcionisti:Boris Johnson, Donald
Trump, Emmanuel Macron / Kina vs. USA6
 Retailing internationalization
papers
 Knjige:
1. Multinational retailing, by Stanley C. Hollander. 1970.
2. Transatlantic trends in retailing : takeovers and flow of
know-how Madhav P. Kacker. 1985.
3. Transnational retailing, ed. Erdener Kaynak. 198?
4. Internationalisation of retailing, Peter McGoldrick, Garry
Davies, 1995
5. International retailing, Nicholas Alexander, 1997
6. International retailing, Brenda Sternquist, 1998
7. Towards New Economic Geographies of Retail
Globalization, Coe, Wrigly
8. International Retailing: Text and Readings, Gupta S.L.,
Mittal A., 2010
 tekstovi: 70 tekstova 2002 godine via Pro quest (authors:
A.Goldman, I.Vida, Dawson J., B.Quinn, …) - sada Kobson
...284 knjige na ovu temu
 Report: The Globalization of Trade in Retail Services, Niel7
Wrigley, Michelle Lowe, OECD, 2010
 Global Retail Development Index
A.T. Kearny

 Top 30 destinacija za investiranje u

maloprodajne kapacitete
 Konkuriše 200 privreda u razvoju
 Biraju se zemlje
⚫ sa prihvatljivim rizikom
⚫ sa nedovoljno razvijenom TM >200m2 pc
⚫ ...
 Rang lista na bazi poena 0-100
 Računa se na osnovu 25 varijabli

8
 GLOBAL RETAIL DEVELOPMENT
INDEX – AT Kearny
 RIZIK ZEMLJE I BIZNISA (25  Atraktivnost tržišta (25%)
%) ⚫ TM per capita (40 %): skor 0 –
⚫ RIZIK ZEMLJE (80%): politika, nerazvijena maloprodaja, skor 100
ekonomske performanse, dug, razvijena TM (šansa).
rizični ili reprogramiran dug, ⚫ Populacija (20 %): skor 0 – mala
kreditni rejting i pristup zemlja.
finansiranju. ⚫ Urbana populacija (20 %): skor 0
⚫ POSLOVNI RIZIK (20%): – ruralna zemlja, 100 urbanizovana
troškovi terorizma, kriminal i zemlja.
nasilje, korupcija. ⚫ Poslovna efikasnost (20 %):
Vlada, sudstvo, lakoća vodjenja
posla. 0 – neefikasna zemlja.
 Tržišna saturacija (25%) Vremenski pritisak (25%)
⚫ Udeo moderne TM (30 %):  Kombinovana mera razvoja GDP i
Prosek Z.Evrope (200 sqm pc). razvoja TM prometa u modernim
⚫ Broj stranih TM (30 %): formatima.
Ponderisan skor (rang lista).  100 znači brz razvoj TM
⚫ Moderni TM prostor pc (20 %): (šansa/sada).
hyper, super, diskont, ...  WEF Global Competitiveness Report
⚫ Tržišno učešće vodećih TM (20 2009-2010, nacionalna statistika,
%): 0 – vrlo koncentrisano Euromoney, WB report, Euromonitor
9
tržište, .... i Planet Retail databases.
10
NASTAVAK

11
GRDI - A.T. Kearny
2013

12
PROMENE – Regioni čija tržišna atraktivnost raste:
2011
 Azija
⚫ Kina je preuzela 2. mesto od Japana na listi najjačih
ekonomija
⚫ Indija raste brže nego Kina
 Južna Amerika
⚫ Stabilan rast svih zemalja
⚫ Povećana ulaganja zbog Olimpijskih igara i svetskog
fudbalskog prvenstva
 Severna Afrika – značajan pad (osim malih arapskih
država
2013 .
 Latinska Amerika najatraktivniji region
 Pojavljuju se male zemlje (iznenadjenja) – Urugvaj
 Turska – posebno srednji sloj – modna roba

13
14
15
2020

16
PROMENE – Regioni čija tržišna atraktivnost raste:
2016 / 2017
 Azija dominira – prvih šest mesta
⚫ Mnogoljudne zemlje su najprivlačnije (Kina, Indija,
Malezija, Indonezija)
⚫ Stabilne zemlje privlače (Kazahstan)
 Arapske zemlje su i dalje atraktivne
⚫ UAR, Saudi Arabija
⚫ Oporavak Sev. Afrike (Maroko); Jordan
 Ulazak Afrike – 4. Gana; 6. Senegal
 Latinska Amerika – malo u stagnaciji ali i dalje
prisutna (Peru, Kolumbija)
 Nekadašnje zvezde su u zalasku
⚫ Brazil 20 mesto, 2017 Rusija – 22 mesto 2019. 23 mesto
⚫ 2017 – Rumunija 20. mesto; 2019. nije u top 30
 2019: Srbija na 27 mestu, pojavila se / nestala
17
GRDI - Radar 2013

18
19
20
21
STRATEGIJSKI PROZOR 2011

22
2013

23
2016

24
2017

25
A.T. Kearney, 2017 26
 RETAILING INTERNATIONALIZATION
FRAMEWORK
DETAILED

Fermentacija Planniranje i Kontrola

implementacija (adaptacija ili
beg)
Uticajni
faktori
KORISTI
Ulaska Strategy STrategija
Analiza na YES of FME TM REZULTATI
novo
tržište formata
Motivi PROBLEMI
(pokretačke
sile)
NO

27
 Uticajni faktori
 Politički uticaji (kolonije, vojno i političko
prisustvo, specijalni odnosi izmedju zemalja, ...)
 Razvijenost matične ekonomije (pristup
kreditima, tehnologiji, ...)
 Razvijenost maloprodaje u matičnoj zemlji
(transfer znanja)
 Geografska usmerenost (jezik, kultura, sličnost
zakona, ...)
 Wrigley – faktori 90-ih
⚫ relaksacija uslova za FDI u maloprodaji
⚫ liberalizacija pravnog okvira u mnogim zemljama
⚫ pojačana regulacija u matičnim zemljama (push)
⚫ sposobnost oslobadjanja cash-a za investicije
⚫ motiv BITI PRVI NA TRŽIŠTU
28
 Motivi
 TRADICIONALNI - HOLLANDER
NEKOMERCIJALNI (politička odluka pomoći nekim zemljama)
KOMERCIJALNI (SAD trgovci u Španiji investiraju i čekaju da
ova zemlja udje u EU, švedjani u danskoj preventivno)
ZAKONSKI MOTIVI
POTENCIJAL TRŽIŠTA

PUSH PULL
MALO TRŽIŠTE, SATURACIJA, STABILNA PRIVREDA I POLITI-
RESTRIKTIVNA REGULATIVA, KA, VELIKO TRŽIŠTE, NERAZ-
VISOKI TROŠKOVI, OŠTRA VIJENOST TM, NISKE KAMATE,
KONKURENCIJA, ... POVOLJNI ZAKONI, ...
PROAKTIVNO REAKTIVNO
PREPOZNAJE POTREBU, PREPOZNAJE OGRANIČENJE
ZADOVOLJAVA ISTU TRAŽI TRŽIŠTA GDE NEMA
POTREBU NA ŠIREM TRŽIŠTU TAKVO OGRANIČENJE
(McDONALDS, WOOLWORTH) (CARREFOUR, ...) 29
 strategije

RAZLIKE SAMOSTALAN VISOK

START

Stepen AKVIZICIJA

angažovanja JOINT VENTURE NIVO TROŠKOVA

na stranom I RIZIKA

tržištu
(kontrole)
FRANŠIZING

KONCESIJE
Marketinški
nastup LICENCIRANJE NIZAK

30
 TIPOVI INTERNACIONALIZACIJE
Internacionalna
(u užem Globalna Trasnacionalna Multinacionalna
smislu)
Geografski 2 ili više 1 ili više 1 ili više
1 kontinent
obuhvat kontinenata kontinenata kontinenata
Kulturna 2 ili više 2 ili više 2 ili više
rasprostra- 1 kulturna zona kulturnih kulturnih kulturnih
njenost zona zona zona
Kulturna
orijentacija Etnocentrična Mešana Geocentrična Policentrična
EPG
Velike adaptacije
Širenje identičnog
Min. adaptacije Srednje ili sasvim
poslovnog
na adaptacije na novi poslovni
Marketing formata s
homogenim heterogenim formati,
domaćeg
tržištima tržištima heterogena
tržišta
tržišta

Sedište u matičnoj Centralizovana Integrisana Samostalne

Menadžment
zemlji kontrola mreža jedinice
31
 GLOBALNO TRŽIŠTE
Stanje u makroekonomiji – SAD 2011
izvori za procenu stanja
 Gildenberg, “The 5 Shares: Kantar Retail’s Guide
to Retailer/Supplier Strategy for the Next Five
Years,”
⚫ TM kompanije “su bolje u pronalaženju novih lokacija
nego u izvlačenju veće prodaje u postojećim
prodavnicama”
⚫ “Makroekonomsko okruženje za TM se menja od slabo
rastuće tražnje ka povećanju troškova ” ... “Dilema je
da li preneti rastuće troškove na kupce ili smanjiti
marže”
 Food Institute president Brian Todd: “Zasnovano
na veleprodajnom tržištu, očekuje se povećanje
cena hrane u maloprodaji
 Cene energenata podižu troškove poslovanja i
istovremeno smanjuju platežnu moć tražnje
http://www.stores.org/STORES%20Magazine%20July%202011/top-100-retailers 32
COVID 19 influence on marketing channel

• Number of confirmed COVID-19 cases has been

shown to be positively correlated with the
possibility of purchasing food online (Gao et al., 2020).

• Online grocery shopping adoption curve move up

more quickly then before the pandemic, and these
effects are expected to be long-term (Hobbs, 2020).

• COVID-19 forced older population to engage in

online shopping (Pantano et al., 2020), and this shopping
behavior change is expected to have lasting effects.

COVID-19 pandemics accelerated e-commerce

expansion. However, excessive and unprepared e-
commerce boom can lead to strong disturbances in
marketing channel, which occurred in many countries.
33
 COVID-19 INFLUENCE
changes in customer behavior

• Supermarkets and farmer`s markets substituted

by online channels and small shops in China
(choice factors trust, hygiene and usefulness
impersonal online shopping) (Junxiong, Hallsworth, & Coca-
Stefaniak, 2020).

• Shoppers suffer from different fears during the

COVID-19 pandemic,
• Fears manifest differently in different countries,
causing significant differences in exhibited national
shopping pattern changes.

• Due to the irregular replenishment of stocks, disloyal

shopping behavior, which posed strategic
challenges to brand owners and retailers (Cua, 2020).
34
 Razni uticaji COVID-19 – čemu
posvećujemo vreme
 Menjaju se
navike
 Gubitak
posla
 Nova
generacija Z
(1/3 provodi
6+ sati na
telefonu
 …

https://www.mckinsey.com/~/media/McKinsey/Industries/Retail/Our%20Insights/Perspectives%20on%20retail%20and%20consumer%2
0goods%20Number%208/Perspectives-on-Retail-and-Consumer-Goods_Issue-8.pdf
35
VELIKI IGRAČI U KANALIMA
MARKETINGA

36
 Global Powers of Retailing 2019,
DELOITTE

Na broju 11. Ahold Delhaize

37
https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/global/Documents/Consumer-Business/cons-global-powers-retailing-2019.pdf
 Global Powers of Retailing 2020,
DELOITTE
 Istih 10 sada učestvuje sa 32,2% u
top250 – koncentracija se nastavlja
 Walmart: snažno ulaganje u omnichannel – 40% rast eComm
 Costco: 21 novo skladište – 9,7% rast; snažan međunarodni
rast; sveža linija snabdevanja Zest Fresh
 Amazon: 18,2% rast – akvizicija Whole Foodsi PillPack
(online apoteka – tik pre pandemije);pokretanje AmazonGo
 Schwarz Group: u jednoj godini ulazak u Srbiju, Estoniju,
Letoniju i kupovina lanca 27 BestMarket supermarketa u SAD
 Kroger: pad 1,2% zbog pada convenience biznisa ali 58%
rast online prodaje; Pick-up point sa Walgreen za lekove;
 Walgreen Boots Alliance: 11,2% rast – kupili Rite Aid kao i
40% udela u GuoDa Sinopharm 3,800 apoteka u Kini !!!
 Home Depot: pad na listi uz rast Pt 7,2%: UX; Mexico stores
38
 Aldi: nove prodavnice; ulazak u online; ulazak u Kinu
 GLOBALNO TRŽIŠTE
Stanje u maloprodaji – SAD 2016

 Veliki pritisak na inovacije - Omnichannel

⚫ Wal Mart – eComm (investicija 2 mld USD)
⚫ Kroger – ClickList program (4 mld USD)
⚫ Macy’s – investicije u personalizaciju ponude
(uvodjenje mobilnih telefona)

39
 GLOBALNO TRŽIŠTE
Stanje u makroekonomiji – Evropa
 EU zemlje obrnut trend od USA
⚫ lakše podnele 2009-10 ali 2011. značajno usporile
 Slab EUR pogoduje izvozno orijentisanim zdravim
ekonomijama (D, Nl, B, ...) – izvoz i kroz internacionalizaciju
TM – nastavak
 2016: ECB obara kamatnu stopu – pojačava potrošnju
 Druga grupa (perifernih) zemalja – mala produktivnost Gr,
Esp, Por, Ir... (problem)
 D spašava EUR zonu: vraćanje na DM bi donelo veliku
apresijaciju – nekonkurentnost izvoza – svi TM su već krenuli
uveliko van D pa čak i van EU tržišta
 UK podiže poreze – vraća poverenje u finansijsko tržište VAT
15% (01.12.2008) – 17.5% (01.01.2010) – 20%
(01.01.2011) – vrlo umerena potrošnja za TM ograničava
domaći rast
http://www.stores.org/STORES%20Magazine%20January%202011
/global-economic-outlook?page=2 40
 GLOBALNO TRŽIŠTE
Stanje u makroekonomiji – BRIC
JIM McNEAL: 2001 – NOVE SNAGE NASPRAM G7
 Brazil – nastavak rasta (mora li da usporava rast
?!?) Pogodno tle za nove TM. 2011, Ali: 2016:
Brazil u recesiji
 Rusija – umeren rast / pada investiciona
atraktivnost 2016: Rusija u sporoj stabilizaciji
nakon krize (investicije i kupovna moć padaju)
 Indija – rast velikih kompanija – velike razlike –
mnogo siromašnih – ipak 2016 umeren rast
 Kina – usporen rast – usporeno kupuje od drugih
zemalja – od komandno izvozne ka tržišnoj
(demand driven) 2016 to je i dalje 6-7% rast

pretpostavke McNeal-a više ne važe

G7 je sada G20
a 4 zemlje više ne idu istim putem 41
Druga tržišta - 2016

 Japan
⚫ Negativan rast GDP (pokušaj
Abeconomics (Shinzo Abe, 2012 drugi
mandat): snižavanje kamate i
vrednosti jena uz rast poreza. Skočio
rast turizma 40% ali kupovine
Japanaca stagniraju)

42
 TOP 250

 60% (147) kompanija

posluje internacionalno

 115 posluje u 2 i više

subregiona sveta

43
 TOP 250
 57 novih ulazaka
u 2009
 Target: CEI 14
(Bulg i Al) i
Srednji istok 13
(Kuw, UAE)
 Strategije ulaska
⚫ 51% organski rast
⚫ 42% franšiza
⚫ 7% JV
⚫ 0 M/A
44
 110 novih ulazaka
u 2011
 Target: Afrika 21
i CEI 20
 Strategije ulaska
⚫ u Južn.Afr.Rep.
M/A (Wal Mart)
⚫ franšiza u ostalom
delu Afrike
 u 2011:
40 od top 250
ušlo u novu
zemlju
45
Regionalne karakteristike TM - 2017

46
 TOP 250 RETAILERS
1-10 RANK LIST BY SALES
Number
2009 of Coun- 2004-
2009 retail group net tries of 2009 retail
Country of sales (US income* Opera- sales
Company Origin $mil) (US $mil) Dominant Format tion CAGR**
1 Wal-Mart Stores, Inc. US $405,046 $14,848 Hypermarket/Supercenter/Superstore 16 7.3%
2 Carrefour S.A. France $119,887 $609 Hypermarket/Supercenter/Superstore 36 3.4%
3 Metro AG Germany $90,850 $724 Cash & Carry/Warehouse Club 33 3.0%
4 Tesco plc UK $90,435 $3,712 Hypermarket/Supercenter/Superstore 13 10.9%
5 Schwarz Unternehmens Treuhand KG Germany $77,221 n/a Discount Store 25 9.8%
6 The Kroger Co. US $76,733 $57 Supermarket 1 6.3%
7 Costco Wholesale Corp. US $69,889 $1,086 Cash & Carry/Warehouse Club 9 8.2%
8 Aldi Einkauf GmbH & Co. oHG Germany $67,709 n/a Discount Store 18 6.3%
9 The Home Depot, Inc. US $66,176 $2,661 Home Improvement 5 -2.0%
10 Target Corp. US $63,435 $2,488 DDS 1 6.8%

47
 TOP 250 RETAILERS
11-25 RANK LIST BY SALES
Number
2009 of Coun- 2004-
2009 retail group net tries of 2009 retail
Country of sales (US income* Opera- sales
Company Origin $mil) (US $mil) Dominant Format tion CAGR**
11 Walgreen Co. US $63,335 $2,006 Drug Store/Pharmacy 2 11.0%
12 Rewe-Zentral AG Germany $61,771 n/a Supermarket 13 5.3%
13 CVS Caremark Corp. US $55,355 $3,696 Drug Store/Pharmacy 1 14.0%
14 Edeka Zentrale AG & Co. KG Germany $55,339 n/a Supermarket 1 9.9%
15 Groupe Auchan SA France $54,057 $971 Hypermarket/Supercenter/Superstore 14 5.2%
16 Seven & i Holdings Co., Ltd. Japan $52,508 $604 Convenience/Forecourt Store 18 ne
17 Best Buy Co., Inc. US $49,694 $1,394 Electronics Specialty 15 12.6%
18 Aeon Co., Ltd. Japan $49,021 $570 Hypermarket/Supercenter/Superstore 9 3.2%
19 Lowe's Companies, Inc. US $47,220 $1,783 Home Improvement 2 5.3%
20 Woolworths Limited Australia $44,410 $1,798 Supermarket 2 10.3%
21 Sears Holdings Corp. US $44,043 $297 Department Store 3 17.5%
22 Centres Distributeurs E. Leclerc France $41,002 n/a Hypermarket/Supercenter/Superstore 6 2.2%
23 Wesfarmers Limited Australia $40,288 $1,381 Supermarket 2 62.3%
24 Safeway Inc. US $40,034 $-1,098 Supermarket 3 2.7%
25 Koninklijke Ahold N.V Netherlands$38,945 $1,247 Supermarket 10 -5.4%
48
Top 10 Global Retailers List 2013 .
podaci za 2011

49
 2011
Retail 2011 retail Number of 2006-2011
Country group net
Sales Company revenue Dominant Format Countries of retail sales
of Origin income^
Rank (US$m) Operation CAGR
(US$m)
Discount
11 Target Corporation U.S. $68,466 $2,929 Department Store 1 3.40%
Hypermarket/Superc
12 Groupe Auchan SA France $60,515 $1,194 enter/Superstore 12 4.80%
Hypermarket/Superc
13 Aeon Co., Ltd. Japan $60,158 $1,147 enter/Superstore 9 1.50%
CVS Caremark Drug
14 Corp. U.S. $59,599 $3,457 Store/Pharmacy 2 8.20%
Edeka Zentrale AG German
15 & Co. KG y $59,460 n/a Supermarket 1 6.10%
Seven & i Holdings Convenience/Foreco
16 Co., Ltd. Japan $57,966 $1,782 urt Store 18 -2.20%

17 Woolworths Limited Australia $54,614 $1,877 Supermarket 2 5.00%

Wesfarmers
18 Limited Australia $52,208 $2,196 Supermarket 2 59.20%
German
19 Rewe Combine y $51,331 $371 Supermarket 11 6.50%

20 Best Buy Co., Inc. U.S. $50,705 $22 Electronics Specialty 13 7.10%
Lowe's Companies,
21 Inc. U.S. $50,208 $1,839 Home Improvement 4 1.40%
Casino Guichard- Hypermarket/Superc
22 Perrachon S.A. France $47,107 $1,033 enter/Superstore 26 8.90%
23 Amazon.com, Inc. U.S. $46,491 $631 Non-Store 10 34.80%
Centres
Distributeurs E. Hypermarket/Superc
24 Leclerc France $45,407 n/a enter/Superstore 7 5.70%
50
25 Safeway Inc. U.S. $42,758 $518 Supermarket 3 1.70%
Global Powers of Retailing 2017 | Top 250

51
Global Powers of Retailing 2020
Deloitte

52
 Top retailers – 2020 / Retail insight
1. Walmart ($523.96bn)
2. Amazon.com ($280.52bn)
3. Costco Wholesale ($152.7bn)
4. Schwarz Group ($133bn)
5. The Kroger Company ($122.28bn)
6. Walgreens Boots Alliance ($115.99bn)
7. The Home Depot ($110.22bn)
8. Aldi ($109bn)
9. CVS Health ($86.6bn)
10. JD.com ($82.9bn)

https://www.retail-insight-network.com/features/top-ten-retail-companies-in-2020/
53
Nova tržišta u padu – Latinska
Amerika se vraća

54
 Performanse sektora u kanalima

 FMCG najveći sektor; Moda naj-pf sektor; Hardline: rastući sektor 55

 RACIO Q
 TRŽIŠNA VREDNOST JAVNO KOTIRANIH
KOMPANIJA / VREDNOST IMOVINE
⚫ Q<1 – loš prinos na angažovana sredstva
(poziv špekulantima da otkupe firmu i
preprodaju imovinu)
⚫ Q>1 – firma više vredi (nematerijalna aktiva)

56
250 TOP RETAILERS
30 SA NAJVEĆIM RACIOM Q 2009
Nova tržišta

57
250 TOP RETAILERS
10 SA NAJVEĆIM RACIOM Q 2016

58
Postoje različiti izvori podataka o
granama / u nekim državama

59
https://www.readyratios.com/sec/industry/G/
PRIPREMA ZA MASTER RAD

60
 Extensivna lista mogućih
hipoteza
 Promene u preduzeću
H Veza izmedju FME strategije i promena u
maloprodajnom formatu
H Globalna preduzeća ne menjaju svoju ponudu
H Kompanija prodaje isti asortiman
H Kompanija zadržava svoje dobavljače
H KKompanija zadržava maloprodajni format
H …
H Kompanija ima korist od internacionalizacije
H Unapredjenje u ekonomiji poslovanja (nabavka,
...)
H Rast zahteva nove kanale marketinga
H Velike kompanije imaju više kanala od srednjih
H …

61
 Extensivna lista mogućih
hipoteza
Promene u okruženju
⚫Ekonomija zemlje domaćina ima koristi
od dolaska stranih malorpodavaca
 Ulazak stranih TM pojačava konkurenciju -
Ulazak stranih TM obara cene;
 Ulazak stranih TM uvodi nove formate na
tržište – nudi novi marketing mix
 Ulazak stranih TM pomaže domaćim
vlastima
 Ulazak stranih TM unapredjuje efikasnost
kanala distribucije (Dawson, Henley)
⚫COVID-19 menja izbor kupaca u
kanalima marketinga 62
 Metodologija

 Desk research
⚫ Tekstovi – baze podataka o…
internacionalizaciji, generacijskom
marketingu
⚫ Case studies:
 USA maloprodavci, strani maloprodavci u
USA,
 EU maloprodavci na novim tržištima
(razvijena –nerazvijena), ...
⚫ Finansijski podaci (annual reports of the
retailing companies)
⚫ Specijalizovani web sajtovi 63
Metodologija istraživanja
 Field research
⚫ Upitnik
 Baza podataka mora biti na osnovu
neke medjunarodne baze podataka o
trgovcima sa medjunarodnim
iskustvom
 Administracija uzorka: pošta –
usmereno na CEO (ili slično)
 Follow up – podsećanje

 Intervju: strukturirani razgovori na

zadate teme

64
Metodologija istraživanja

 Nove forme istraživanja

⚫ Content analysis: analiza sadržaja web
sajtova
 Case study analysis
⚫ Obrazloženje značaja posmatranog
slučaja / zašto iz njega može da se
nauči

65
 Upitnik
 Baterije standardnih pitanja
 Baterije iz objavljenih radova

 Sopstvene baterije pitanja

⚫ Specifični podaci (motivi, faktori, ...) za
neku zemlju
⚫ Specifični podaci za neko istraživanje

 Pre testing - preduzorak

⚫ Eventualno – delphi method
 Planirana response rate – 11 – 20% 66