ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

KHOA ĐIỆN

ĐỀ TÀI:
Thiết kế hệ thống giám sát khí ga và đưa ra cảnh báo

Người hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam

Sinh viên thực hiện: TRẦN GIA LINH
NGUYỄN LÊ NGHĨA
VÕ LÊ VŨ NHẬT NGUYÊN
Nhóm HP / Lớp: 20NH33
20NH34
Ngành: KỸ THUẬT ĐIỀU KHIỂN VÀ TỰ ĐỘNG HÓA
 LỜI CẢM ƠN

Trong xã hội hiện đại, khi nhu cầu sử dụng nguồn năng lượng khí gas
ngày một tăng thì những sự cố không đáng có do sử dụng loại năng lượng này
ngày một tăng lên.Theo đó, điều cấp thiết là phai xây dựng những hệ thống tối
tân nhằm đảm báo việc sử dụng khí gas an toàn hơn. Đồ án cảm biến khí gas
theo đó là một trong những trọng tâm của sinh viên nhằm thiết kế ra sán phẩm
làm giảm tối đa sự cố khi sử dụng khí gas trong cuộc sống thường nhật.
Với những kiến thức đã được học ờ trường và từ khoa học công nghệ từ
cuộc sống hiện đại, em cũng muốn góp một phần nào vào sự phát triển của xã
hội bằng cách học hỏi và tạo ra các sản phẩm có ích cho cuộc sống. Em xin giới
thiệu một sản phẩm rất thiết thực cho cuộc sống đó là mạch cảm biến khí gas.
Do kiến thức và trình độ năng lực hạn hẹp nên việc thực hiện đề tài này
không thể tránh được thiếu sót, kính mong nhận được sự thông cảm và góp ý
của thầy giáo, cô giáo và các bạn để đồ án này hoàn chỉnh hơn.
Em xin chân thành cảm ơn.

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 1

 MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN................................................................................................................ 1

MỤC LỤC..................................................................................................................... 2
CHƯƠNG 1 Nguyên lý hoạt động của hệ thống vi điều khiển................................4
1.1 Xây dựng mục tiêu và sơ đồ khối của hệ thống dùng vi điều khiển Pic............4
1.1.1. Xây dựng mục tiêu.................................................................................4
1.1.2. Sơ đồ khối của hệ thống dùng vi điều khiển Pic.....................................4
1.2 Nguyên lý hoạt động của hệ thống...................................................................4
CHƯƠNG 2 Tính chọn linh kiện sử dụng trong hệ thống........................................5
2.1 Giới thiệu các linh kiện trong hệ thống.............................................................5
2.1.1. Vi điều khiển PIC16F877A...................................................................5
2.1.2. Cảm biến MQ2.......................................................................................5
2.1.3. I2C PCF8574..........................................................................................7
2.1.4. Một số linh kiện khác.............................................................................8
2.2 Tính toán linh kiện trong hệ thống...................................................................9
2.2.1. Tính điện trở :.........................................................................................9
2.2.2. Tính chọn transistor................................................................................9
2.2.3. Tính chọn RơLe....................................................................................10
2.2.4. Tính chọn tụ điện..................................................................................10
2.2.5. Tính chọn diode....................................................................................10
2.2.6. Mạch nguồn..........................................................................................10
CHƯƠNG 3 Mô phỏng hệ thống...........................................................................11
3.1 Thiết kế mạch nguyên lý................................................................................11
3.2 Chạy mô phỏng bằng phần mềm ứng dụng Proteus........................................11

MỤC LỤC HÌNH ẢNH

Hình 1-1 Sơ đồ khối của hệ thống dùng vi điều khiển PIC............................................4

Hình 2-1 Cảm biến khí ga MQ2.....................................................................................6
Hình 2-2 Sơ đồ chân của MQ2......................................................................................6
Hình 2-3 Sơ đồ mắc MQ2..............................................................................................7

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 2

Hình 2-4 I2C PCF8574..................................................................................................8

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 3

 CHƯƠNG 1 Nguyên lý hoạt động của hệ thống vi điều khiển

1.1 Xây dựng mục tiêu và sơ đồ khối của hệ thống dùng vi điều khiển Pic

1.1.1. Xây dựng mục tiêu

Hiện nay trong cuộc sống cũng như công nghiệp đều cần sử dụng một lượng
lớ n khí gas. Với mục đích nhắm đảm bảo an toàn cũng như tiết kiệ m thì cần sử
dụng đến một hệ thống giám sát, đánh giá. Và sau đây em xin trình bày đề tài:
“Thiết kế hệ thống giám sát khí ga và đưa ra cảnh báo”

1.1.2. Sơ đồ khối của hệ thống dùng vi điều khiển Pic

Hình 1-1 Sơ đồ khối của hệ thống dùng vi điều khiển PIC

1.2 Nguyên lý hoạt động của hệ thống

Nguyên lý hoạt động :
Sau khi cấp nguồn, vi điều khiển (VĐK) giử tín hiệu đo đến cảm biến. Cảm
biến nhận được tín hiệu đo, bắt đầu đo và truyền tải tín hiệu Digital đến VĐK.
Với VĐK PIC 16F877A đã được tích hợp sẵn bộ chuyển đổi ADC , VĐK xử lý
và cho ra số liệu hiển thị trên LED 7 đoạn

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 4

 CHƯƠNG 2 Tính chọn linh kiện sử dụng trong hệ thống

2.1 Giới thiệu các linh kiện trong hệ thống

2.1.1. Vi điều khiển PIC16F877A

Hình 2-2 PIC16F877A

Vi điều khiển PIC16F877A có 5 cổng. Bao gồm 40 chân trong đó các chân tích hợp
nhiều chức năng, chức năng của từng chân được khảo sát theo port.

Hình 2-3 Sơ đồ chân của PIC16F877A

2.1.2. Cảm biến MQ2

MQ2 về cơ bản là một cảm biến khí đa năng (tương tự MQ5), MQ2 có thể cảm
nhận được một loạt các loại khí như LPG (khí dầu mỏ hoá lỏng hay còn gọi là
khí gas), Butane, Methane (CH4), Hidro và ngoài ra các khí này thì MQ2 cũng
nhận biết cả khói.
Sử dụng phần tư SnO2 có độ dẫn điện thấp hơn trong không khí sạch, khi khí
dễ cháy tồn tại, cảm biến có độ dẫn điện cao hơn, nồng độ chất dễ cháy càng cao
thi độ dẫn điện của SnO2 sẽ càng cao và được tương ứng chuyển đổi thành mức
tín hiệu điện.

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 5

 Cảm biến khí gas MQ2 là cảm biến khí có độ nhạy cao với LPG, Propane và
Hydrogen, mê-tan (CH4) và hơi dễ bắt lửa khác, với chi phí thấp và phù hợp cho
các ứng dụng khác nhau. Cảm biến xuất ra cả hai dans tín hiệu là Analog và
Digital, tín hiệu Digital có thể điều chinh mức báo bằng biến trở.
Thông số kỹ thuật
- Nguồn hoạt động: 5V
- Loại dữ liệu: Analog
- Phạm vi phát hiện rộng
- Tốc độ phàn hồi nhanh và độ nhạy cao
- Mạch đơn giản
- Ổn định khi sử dụng trong thời gian dài

Hình 2-4 Cảm biến khí ga MQ2

Hình 2-5 Sơ đồ chân của MQ2

Trong mạch có hai chân đầu ra Aout và Dout.

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 6

 - Aout là đầu ra điện áp tương tự chạy từ 0.3 đến 4.5v tùy nồng độ khí xung
quanh MQ2.
- Dout là đầu ra điện áp số với giá trị 0.1 phụ thuộc vào điện áp tham chiếu và
nồng độ khí MQ2 đo được.
- Việc có chân Dout rất tiện cho ta lắp các mạch đơn gián không cần đến vi
điều khiên. Khi nồng độ MQ2 đo được thấp hơn mức cho phép thi Dout = 1 đèn
tắt. ngược lại nồng độ khí đo được vượt mức cho phép thì Dout = 0 đèn tín hiệu
báo sáng.
Trong thiết bị này để đo mức cành báo ta làm như sau
- Đầu tiên đo mức kliôna khí sạch đặt làm Voutl.
- Cho khí gas từ bật lửa tăng lên đạt đến mức cành báo nguy hiểm ta lưu lại giá
trị Vout2. Làm giá trị cảnh báo khi đo vượt ngưỡng còi sẽ hú báo động.

Hình 2-6 Sơ đồ mắc MQ2

2.1.3. I2C PCF8574

Khi giao tiếp các sản phẩm cần nhiều chân tín hiệu như bàn phím, led,... thì sẽ
cần nhiều dây nhiều chân kết nối gây khó khăn trong quá trình làm việc. Board
mở rộng I2C WaveShare PCF8574 sẽ giải quyết được sẽ giải quyết được vấn đề
trên thông qua chuẩn giao tiếp I2C.
Chỉ cần 2 chân SCL và SDA có thể điều khiển được 8 chân tín hiệu.
Ngoài ra có thể kết nối song song lên đến 8 board, lên đến 64 chân tín hiệu.
Mạch mở rộng chân I/O Expander PCF8574 được sử dụng để mở rộng chân
giao tiếp I/O của Vi điều khiển qua giao tiếp I2C, mạch có khá năng mờ rộng 8

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 7

I/O giúp bạn giao tiếp được với nhiều thiết bị chỉ qua một vài bước thiết đặt đơn
giản, mạch tích hợp DIP Switch giúp dễ dàng thay đổi địa chỉ I2C.
Thông số kỹ thuật:
- IC chính: PCF8574
- Điện áp hoạt động : 2.5~6VDC
- Giao tiếp : I2C, thiết lập địa chi bằng DIP Switch.
- Số chân giao tiếp mờ rộng: 8 I/O.
- Tần số : 100kHz maximum
- Kích thướt: 37.5 x 16.7 mm

Hình 2-7 I2C PCF8574

2.1.4. Một số linh kiện khác

LED 7 Diode

Relay
Điện trở

BJT Tụ điện

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 8

2.2 Tính toán linh kiện trong hệ thống

2.2.1. Tính điện trở :

- Điện trở qua led 7 đoạn đô

- Ta có: Led sáng khi dòng qua đó 10mA-20m
- Để bảo vệ các Led khi đầu vào áp 5v thì mỗi chân Led nối tiếp với điện
trở 330(Ω)

2.2.2. Tính chọn transistor

Điện trở chuyển mạch cho cảm biến khi đó transistor dẫn bảo hòa
Cảm biến có Vin = 3,3V, Vout = 5V
Sử dụng transistor NPN C1815 với các thông số sau:

Chọn IC(sat)=10mA

Chọn

Chọn IB=1mA
3.3−0.7
⇒ R B= =2600(Ω)
1.1 0−3

Chọn R B=3,3( kΩ) => IB = 0.8mA

 Thỏa mãn transistor dẫn bảo hòa.

2.2.3. Tính chọn RơLe

Ta chọn rơ le loại có điện áp sử dụng 5V, chịu được dòng tối đa 10A

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 9

2.2.4. Tính chọn tụ điện

- Dùng 2 tụ C1 và C2 để lọc nhiễu, lọc tần số cao vễ mass, tăng tính ổn

định của bộ dao động. Tuy nhiên giá trị của tụ không quá lớn và không
quá nhỏ để dao động thạch anh ổn định, thời gian khởi động ngắn. Với
điện thế 5V, thạch anh 20MHz, ta chọn giá trị tụ C1=C2=15pF.

Hình 2-8 thông số linh kiện

2.2.5. Tính chọn diode

- Diode bảo vệ Transistor NPN C1815

Chọn diode 1N4007 có giá trị
Dòng điện I = 1(A)
Điện áp lớn nhất: 50 (V)

2.2.6. Mạch nguồn

Ta sử dụng Adapter 5V-2A làm nguồn nuôi của mạch

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 10

 CHƯƠNG 3 Mô phỏng hệ thống

3.1 Thiết kế mạch nguyên lý

3.2 Chạy mô phỏng bằng phần mềm ứng dụng Proteus

Nhóm GV hướng dẫn: Nguyễn Bình Nam 11