0% found this document useful (0 votes)
71 views48 pages

Sinhala Language Report

This document provides a 3 sentence summary of a longer Sri Lankan news article: The article discusses recent political events in Sri Lanka, including a meeting held on October 30, 2018 between representatives of various Sri Lankan political parties. It notes comments made by participants regarding cooperation between the parties. The document also briefly outlines some other domestic news items in Sri Lanka.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
71 views48 pages

Sinhala Language Report

This document provides a 3 sentence summary of a longer Sri Lankan news article: The article discusses recent political events in Sri Lanka, including a meeting held on October 30, 2018 between representatives of various Sri Lankan political parties. It notes comments made by participants regarding cooperation between the parties. The document also briefly outlines some other domestic news items in Sri Lanka.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 48

02 i d

fo 2018 fkdjeïn¾- foieïn¾

d u hW 53 jeks ldKavh - 3 jeks l,dmh

c i
d
iu

S A A D H A R A N A Y A
Y%S ,xldfõ mqj;am;la f,i ,shdmÈxÑ lrk ,È

jy,anfõ
m;=<g
iudch
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾ yd iduhsl flakaøfha ff;%udisl ix.%yh ñ, re 40$-
02
j;auka w¾nqoh jHjia:dodhlh jyd leojd ck;d
ksfhdað;hskag uyck mrudêm;Hh

ckjdß 8 foaYmd,k ksfhdackh lrñka wdKavqjla iE§ug


wjia:dj ,ndÈh hq;=h' tfia fkdlr
md¾,sfïka;=j l,a;eîu th m%cd;ka;%jdÈ

wNs,dYhkag msgqmEfï úfrdaë" jHjia:d úfrdaê yd kS;s úfrdaê


l%shdjla nj neÆ ne,aug fmfka' wfkla
ldrKhjkafka foaYmd,k jYfhka .;a

m%;sM,hls l< uyskao rdcmCI uhd yer fjk;a


úl,amhla fkd;snqKdo hkak ms<sn|
wdpdrOd¾ól .eg¨jh' uOHia:
Ndrldr rchla msysgùug wjYH kï
md¾,sfïka;=fõ isák uOHia: lKavdhï
jk ck;d úuqla;s fmruqK" fou< cd;sl
ikaOdkh" ta jf.au tlai;a ck;d ksoyia
ikaOdkfha uOHia: msßia" tlai;a cd;sl
mCIfha uOHia; msßia jdf.au taldnoaO
úmCIfha uOHia: msßia we;=¿ lr .ksñka
úl,am jev ms<sfj<lg hdug wjldYhla
fkd;snqkdo@ ta wkqj" uyskao rdcmCI
uy;dj f;dard.ekSu nrm;,
wdpdrOd¾ól jrola nj fmkajd Èh hq;=h'

c kdêm;s ;=ud u;=lrk wdldrhg


Tyqf.a wNsu;hg wkqj nyq;rh
,nd.; yels mqoa.,hd w.%dud;H OQrhg
mrudêm;Hhg bv ,nd§u jyd l<
hq;= nj fõ' úfYAIfhkau j¾;udk
ckdêm;sjrhd n,hg m;ajkafka
foaYmd,k yeisÍu hym;a fkdjqkS' Tyq
È.ska È.gu ms<s.;af;a .;dkq.;sl kj
,snr,a jev ms<sfj,hs' ta i|yd Tyq
m;al< yels nj m%ldY lr we;' th uyck mrudêm;Hh Ndú;d lsÍfï úiska f;dard.;a;d jQ foaYmd,k m%N+
tla me;a;lska tla woyils' wfkla m%;sM,hla f,ih' wo we;s ù ;sfnk mka;sh yd ckdêm;sjrhd w;r .egqula
w;g rks,a úl%uisxy uhd m%ldY w¾nqoh ;=< uyck mrudêm;Hh mej;=Kq nj meyeÈ,sh' fndfyda wjia:d
lrkafka md¾,sfïka;=fõ nyq;rh we;s fmkaùug kï jHjia:dodhlh jyd j,§ ckdêm;sjrhdj fkdi,ld
ks;Hdkql+, w.%dud;Hjrhd Tyq njh' leoúh hq;=h' ck;dj ish yßñka ;ud ms<s.;a jevms<sfj, ljr
fuu m%ldYk folu Tjqkag wkqj mrudêm;Hh jHjia:dodhlh ;=< isák wdldrhlska fyda f.khdug rks,a
idOdrK heZhs ie,l=j fyd;a wmg ck;d ksfhdað;hskag mjrd we;' fï úl%uisxy uy;d ;=< ;snqKq foaYmd,k
mqrjeishka úÈhg ;sfnk .eg¨j fudfydf;a§ jHjia:dodhlh jyd uqrKavqlu fï wdldrfha Nhdkl
jkafka w.%dud;Hjrhd f,i kï lrk leojd ck;d ksfhdað;hskag uyck m%;sM,hla f.k taug fya;= jQ nj
mqoa.,hd jydu md¾,sfïka;=fõ nyq;r mrudêm;Hh ksfhdackh lrñka fmkajd Èh yel' ckdêm;sjrhd fukau
n,h fmkaúh hq;=h hkak fõ' wdKavqjla iE§ug wjia:dj ,ndÈh rks,a úl%uisxy uhd ckjdß 08
hq;=h' foaYmd,k mßj¾;kh fkdi,ld yer
nyq;rh fmkaùug fkdyels jk f;la lghq;= l< nj b;d meyeÈ,sh' ck;d
ta mqoa.,hdf.a w.%dud;HNdjh fyda m;a tfia fkdlr md¾,sfïka;=j l,a;eîu wNs,dYhka j,g msgqmdñka ;u
lrk wdKavqj ks;Hdkql+, fkdjk nj th m%cd;ka;%jdÈ úfrdaë" jHjia:d foaYmd,k meje;au Wfoid fulS
meyeÈ,sh' wo mj;skafka tjeks úfrdaê yd kS;s úfrdaê l%shdjla nj kdhlhka fofokd lghq;= l< nj wo
;;a;ajhls ^2018'10'30&' fï ;;a;ajh neÆ ne,aug fmfka' wfkla we;s ù ;sfnk foaYmd,k w¾nqofhka
úi£ug kï md¾,sfïka;=j ;=< ldrKhjkafka foaYmd,k jYfhka .;a meyeÈ,s fõ' flfia jqj;a fuu
nyq;rh fmkaùu i|yd uyskao rdcmCI l< uyskao rdcmCI uhd yer fjk;a wrdðl;ajfhka .e,ùug jHjia:
uy;dg fyda rks,a úl%uisxy uy;dg úl,amhla fkd;snqKdo hkak ms<sn| dodhlhg wjia:djla ,ndÈh hq;= nj
wjia:djla ,eìh hq;=h' ta tfia jqj;a wdpdrOd¾ól .eg¨jh' uOHia: kej;;a wjOdrKh lr isáuq'
wo jk úg md¾,sfïka;=fõ ieisjdrh Ndrldr rchla msysgùug wjYH kï
wjika lr fkdjeïn¾ 16 olajd l,a md¾,sfïka;=fõ isák uOHia:
;nd we;' th jerÈ mQ¾jdo¾Yhla nj lKavdhï jk ck;d úuqla;s fmruqK"
tlfy<d m%ldY l< hq;=h' fou< cd;sl ikaOdkh" ta jf.au
ckdêm;sjrhd lghq;= l< hq;=jkafka tlai;a ck;d ksoyia ikaOdkfha
rfÜ ish¨ mqrjeishkaf.a ksfhdað;hd uOHia: msßia" tlai;a cd;sl mCIfha
f,i fõ' ckdêm;sjrhdf.a j.lSu uOHia; msßia jdf.au taldnoaO
mqrjeishka ksfhdackh lsÍuhs' tfy;a úmCIfha uOHia: msßia we;=¿ lr .
fuu isÿùula iuÕu ckdêm;sjrhdf.a ksñka úl,am jev ms<sfj<lg hdug
l%shdl,dmh lsishï md¾Yjhl wjldYhla fkd;snqkdo@ ta wkqj"
wNs,dihka fjkqfjka fmkS isàula o uyskao rdcmCI uy;dj f;dard.ekSu
hkak nrm;, ielhla u;= lrhs' nrm;, wdpdrOd¾ól jrola nj
fmkajd Èh hq;=h' , foaYmd,k l%shdOr (
ta ksid wms mqrjeishka f,i ckdêm;s pór fmf¾rd
;=udf.ka b,a,d isákafka ck;d wfkla w;g rks,a úl%uisxy uhdf.a
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
iudc iduh Wfoid nqoaêuh ixjdohlg w;aje,la - zidOdrKhZ
03

jy,a nfõ m;=<g ljrfha


2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾ j¾I 1948 isg rg md,kh l< w¥ro¾YS
wre;
fj¿u 53 l,dm 03 md,lhka ksid wm rg jy,aNdjfha m;=,gu
m%ldYk wxl 191 lsod niskakg wdikakj we;' w,a,ig" ¥IKhg"
cd;sjdohg hg jQ foaYm,{fhda rg úkdYh lrd
we| ouk ,§' mqrjeisfhdao w;afmd,ika foñka
ks¾ud;D Tjqka miq mi .sfhdah' ±ka wm oE;a j,g ú,x.=
.re ;siai nd,iQßh msh;=ud jeà we;' Kh nr byg Wäka f.dia we;' tu
ksidu úfoaYSh wdêm%;Hkag k;=ùug wmg isÿù
;sfí' jyf,l=g úuqla;sfha uÕfmkaùu wiSre
iNdm;s fiau j;auka foaYmd,{hskao ksjy,anfõ uÕ
.re frdydka is,ajd msh;=ud olskafka ke;'
tfyhska mqrjeisfhda foaYmd,kfha kshuqjka
m%ldYkh njg m;aúh hq;=h' foaYmd,{hska ;u wkil
hg;g .; hq;=h' whqla;sh bÈßfha fkdlvjd
.re kS;s{ wfYdala iaàjka msh;=ud
y`v keÕsh hq;=h' tys,d'''''''''''
iudch yd iduhsl flakaøh
fkd' 281" ãkaia mdr mqrjeis foaYmd,kh Yla;su;a lruq æ
fld<U 10'
ish¨ u;jdo i`oyd újD; fõÈldjla
ixialdrl WmfoaYk uKav,h(
lÓldpd¾h úð;a frdydka rg jekiQ ¥IS; foaYmd,{hska miqmi fkdhuq æ
pór fmf¾rd mqrjeis foaYmd,kh
kS;s{ úkaika nq,;aisxy, Yla;su;a lruq æ
ixialrKh fuys m<ù we;s we;eï PdhdrEm wka;¾cd,fhka Wmqgd .kakd ,È
*%ekala,ska ik;a m%kdkaÿ msgqj msgqj

ixialdrl WmfoaYkh yd
msgq ie<iqï
;s<sK w,yfldaka
05 09
fld<ksfha wjidk .súiqug wkqj weußldkq yuqodjg
wf,ú iy wjia:dj fï fjoaÈ Ökh ´kEu fj,djl wfma rfÜ
m%pdrK iïnkaëlrKh úiska Wÿrd.ksñka bkakjd' N+ñh mdúÉÑ lrkak mq¿jka'
fÊ' ks,ka;s
msgqj
ÿ¾j, l<ukdldß;ajh"
msgq ieliqu yd
wlaIr ixfhdackh
w,a,ia yd ¥IKh
mj;sk rgl 14 rdcH n, wêldß
jev jiï l%ufõoh ksid
ví' wÑks ks¾u,d m%kdkaÿ

uqøKh
ixj¾Okh
isyskhls
fjkia jQ ienE nhsn,Sh
idx>Sl;ajh 26
msgqj
äfrlaÜ m%skag¾ia
318" ìh.u mdr" mÜáh ykaÈh wd¾Òl w¾nqo .fyka jegqKq rgg úm;g m;ajQjkag
le,Ksh jHjia:d w¾nqo f.dkd Wis .ekaùu ;sfnk fõokdj"
ÿr ( 077-5775365 wúYajdih iukh
úuiSï 29 msgqj lsÍug úYd, jev
idOdrKh
iudch yd iduhsl flakaøh
fkd' 281" ãkaia mdr
msgqj
35 fldgila l<
hq;=j ;sfnkjd
fld<U 10 msgqj j¾.jdohg kï
ÿr ( 2695425
40 wdfha f,dalfha
mqk¾Ôjkhla ,nkak neye
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
okõj
04
ixialdrl igyk ? m%ldYl igyk ?
jy,aNdjfhka ñ§ug mqrjeis ish¨ foaYmd,k mCI
foaYmd,kh Yla;su;a lruq' m%cd;ka;%jdÈ
j ¾I 1977 ùjD; wd¾Ólh y÷kajd§u;a iuÕu l%ufhka wm iïm%odhka /l.ekSug
rg fofjks j;djg;a hg;aúð;hla njg m;afjñka we;s
nj fkdlsjukdh' fujr wm hg;ajkafka fjf<| wdêm%;Hhg
hgùu yd Kh WÕ=,l ysrùu ;=<k s 's fï jk úg b;d iS>f
% hka
lghq;= l< hq;=h'
wm Ökfha Kh WÕ=,g yiqj we;' wfußldfõ yuqodjg ´kEu , .re kS;s{ wfYdala iaàjka msh;=ud"
fudfyd;l wm rg ;=< l|jqre n¢kakg yels jk whqßka wOHCI" CSR
.súiqï j,g t<ö we;' wm wd¾Òlfha m%Odk u¾uia:dk Ökhg"
bkaÈhdjg k;=fjñka mj;s' tfukau wmf.a N+ñh úfoaYh
iud.ï j,g k;=fjñka mj;s' f.dúhdg iskk
wjika jkjd;a iuÕu ta bvïo úfoayh
S
a lalr bvï ,nd§u
S nyqcd;sl iud.ï
m% cd;ka;j
ks;Hdkql,
% doh" jHjia:dkql, + Ndjh yd
+ Ndjhg .re lrñka mj;sk foaYmd,k
w¾nqoh úi|d.ekSug ish¨ foaYmd,k mCI lghq;= l<
veye.ekSfï wjOdkula mj;S' wm f.dúhd f.dú lïlrejka hq;= fõ' ck;d mrudêm;Hhg .relsÍu ckdêm;sjrhdf.a
njg m;aùu fkdje<elaúh yelalla jkq we;' we;uqka k.rh isg ish¨ foaYmd,k ksfhdað;hskf a .a j.lSula f,i
.d,aùuo isÿfõ' wvq jegqmlg ;u Y%uh ,ndfoñka mSä; mqrjeishka yeáhg wms úYajdi lrkafkuq' tneúka
Ôú;hla .; lsÍug kshufjñka mj;S' ±kgu;a zuEka mj¾Z w.%dud;Hjrhl= fyda wdKavj q la m;aùfï§ ck;d
jHdmdrh yryd Y%uh wvq jegqmlg iQrdlEu isÿfõ' fj<|l,dm mrudêm;Hh ;=<k s a thg iqcd;Ndjhla ,eîu
yrydo isÿjkafka thuh' wm rfÜ ldka;dfjda ueofmrÈ. rgj, m%cd;ka;j % doh w.h lrk YsIg a iudchl ,CIKhlS' ta
.Dyfiajh i|yd hñka úúO ;dvk mSvk ueo fiajh lr;s' wkqj miq.h s 26 fjksod .re ckdêm;s" nyq;rfha
we;uqka ,sx.sl n,y;aldrlï j,go hgfj;s' úYajdih Èkd.; yels mqo. a ,hd f,i ysgmq ckdêm;s
uyskoa rdcmCI uy;d m;alÍ s u tla me;a;lska olakg
tmuKla fkdj 1948 isg wm rg md,kh l< ,enqK's
kdhlhskf a .a w¥ro¾Ys md,kh" w,a,ig ¥IKhg m%uL q ;ajh §
lghq;= lsÍu" cd;sjdohg wd jeãu ksid fï rg f.dv.; fkdyels wfkla w;g" rks,a úl%uisxy uy;d ;ud nyq;rh we;s
uÜgfï w.dohlg jeà we;' rgg wdorh l< foaYmd,{fhla ks;Hdkql, + w.%dud;Hjrhd f,i m%ldY lr we;' fï
fidhd.ekSug fkdyels ;rïh' wm rg md,kh l< we;eï m%ldY folu Tjqfkdjqkg a wkqj i;H úh yel' tfy;a
foaYmd,k kdhlhska úúO l%u Ndú;d lrñka úfoaYh S .sKïq jeo.;a lreKjkafka" ljqreka jqjo jHjia:dodhlh ;=<
j, uqo,a ;ekam;a lr we;af;a rgg we;s wdorh ksido" Tjqka ;ukag nyq;rh we;s nj fmkaùu i|yd jydu lghq;=
;j ;j;a foaYmd,kh lrkakg fhduqjkafka fï rg úkdY lsÍuhs' .eg¨j we;af;a wo jk úg md¾,sfïka;=
lsÍugh' jy,a l|jqrla njg m;alÍ s ugh' ieisjdrh wjika lr 2018'11'16 olajd l,a ;eîuh' th
neÆ ne,aug m%cd;ka;j% dÈ úfrdaê" jHjia:d úfrdaê"
j;auka hymd,k rcho f.khkafka miq.h s uyskoa ks;Hdkql, + fkdjk l%hs djla nj ks.ukh l< yel'
rdcmCI rcfha m%;m s ;a;us h' fjkilg we;af;a iqÿjEka th úfYAIfhkau ck;d mrudêm;Hh W÷rd .ekSulS'
ixialD;shla fkdue;sùu muKs' fï jk úg wm rfÜ tal
mqo.
a , Kh nr remsh,a ,CI my blaujd we;' j¾;udkfhaoS jHjia:dodhlh uÕsk"a ck;d ksfhdað;hskg a
Kh yd Kh fmd,s f.ùug Kh ,nd.; hq;= ;;a;j a hlg rg mrudêm;Hh mjrd we;' tneúka w.ue;sjrhd yd
m;aj we;' fï ;=<k s a wms kej;;a úfoaYh S wdêm%;Hg hgù wdKavjq g ks;Hdkql, + Ndjhla ,efnkafka ck;d
yudrh' mqrjeishka jYfhka wiSñ; mdßfNdack rgdjlg mrudêm;Hhg wkqj ,efnk nyq;rhlsk's ckdêm;sjrhd
yqrùu ksid Tjqyq fjf<|fmd, wdêm%;Hfha jy¨ka njg m;aj md¾,sfïka;j = l,a;eîu" tlS m%cd;ka;j % dÈ uQ,O¾u
we;' iudcfha idrO¾u msßfyñka mj;S' fï iuia;h ;=< wm W,a,x.kh lr we;s njla fmfka' §¾> ld,hla wm
.uka .kafka jy,aNdjhlg fkdfõo@ bkañ§u i|yd mqrjeis /l.;a m%cd;ka;j % d§ foaYmd,k iïm%odhka" úfYaIfhkau
foaYmd,kh Yla;u s ;a úh hq;h = ' j;auka foaYm,{hkaf. ckjdß 08 foaYmd,k mßj¾;kfhka wfmaCId l<
a miq mi fkdhñka rg;=< kj foaYmd,k foaYmd,k ixialD;sh;a tuÕska n,m;, f,i yE,a¨jg
jHdmdrhla f.dvkeÕSug mqrjeisfhda ,la lr we;' wfkla w;g cd;Hka;rho Y%S ,xldj ms<n s |
m%uL q ;ajh .; hq;h = z fjkia úhq hq;= ;eka ksfYAOkSh m%;rs Emhla we;s lsÍug fya;j = kq we;' fï
ms<n s | fidhdne,Su i|yd mqrjeis lÓldjla ;;a;ja h ;=< jydu md¾,sfïka;j = le|jd nyq;rh we;s
wdrïN úh hq;h = ' lKavdhug wdKavj q la msyg
s ùug wjia:dj ,ndfok f,i
ckdêm;sjrhdf.ka mqrjeishka jk wms b,a,d isáuq'

*%ekala,ska ik;a m%kdkaÿ iÕrdfõ m<jk ,smsj, j.lSu f,aLl$f,aÅldjka i;=fõ'


zzidOdrKhZZ iudc iduh Wfoid iy i;Hhg jQ f;da;ekakls' hqla;sh"
idOdrK;ajh yd hy md,kh Wfoid y`v k`.k úu¾Ykd;aul ixjdoYS,s
újrKhls' fuu`.ska ck;d ú{dkh" wjfndaOh mq¿,a flfrk hy
md,kfhka hq;a foaYhla f.dvke.Su i`oyd fm< .efik fufyjrlg
odhlùug Tngo wdrdOkd flf¾''''
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
05
fld<ksfha wjidk
wjia:dj fï fjoaÈ Ökh
úiska Wÿrd.ksñka bkakjd'
we;a;gu wms fldfydu;a fld<kshla'
wms okakjd uq,skau mD;=.SiSkag 1505 §
uqyqÿ;Srh hg;a jQjdhska miq tla tla
rgj,g wjYH foaj,a ;uhs wms lghq;= lrñka
bkafka' ta yskaod ld,l§ mD;=.SiSkag"
,kafoaiSkag" bx.%SiSkag jdf.au fï fjoaÈ
weußldkq ms,a<shla njg m;a fj,d ;sfhkjd'
±ka th Ök ms,a<shla njg m;afjñka
udrefjñka ;sfhkjd' tal ;ud wo isÿfjñk
mj;skafka' flfia fj;;a wjqreÿ 500la muK
b|ka fld<kshla njg wm m;afj,d isákjd'
,xldfõ N+ñh" mi" ffcj úúO;ajh" udkj
iudch" wOHdmkh" ixialD;sh wdrCIdjk jev
ms<sfj,la fjkqjg fï fld<kshlg wjYH
fld<kSlrKh" talg wjYH jevms<sfj, ;ud
wo yoñka bkafka' talg wjYH wOHdmkh mjd
ks¾udKh fjñka bkakjd' úfoaYslhskag oka§u
;ud isÿjkafka' ish¨ iïm;a úl=Kkak lghq;=
lrkjd' ;=kaish yegmia ojfiu ysre t<sh
;sfhkjd" jeiai ;sfhkjd" fnda. jefjkjd' fiao udjf;a tla t<d ;sfhkafka' ta
ixÈia:dkhla ,xldj kj fiao udj;
tfia ;sfhoaÈ;a wdydr ke;=j ñksiaiq
njg m;afjkjd' mokï lr.;a Ök
ukaofmdaIKfhka fmf<kafka iajNdúl iïm;a fya;=j ;ud ,xldfõ wd¾Ól ie,eiau'

fia
´k;rï ;sfhoaÈ fï rg ÿmam;afj,d o udj; ;sfhk fmda¾Ü isáh hqfrdamShka úiska
;sfhkafk;a fld<kshla ksihs' fld<ksfha yryd ke;a;ï jrdh k.rh ;ukaf.a rgj,a j,g
wjidk wjia:dj fï fjoaÈ Ökh f.dvkef.k wd¾Ól fï fiao udjf;a tla iïm;a iQrdlEug
úiska Wÿrd.ksñka bkakjd' m%jk;djh fï jk ixÈia:dkhla njg ;=kajk f,dalfha
úg l=uk uÜgul m;afjkjd' t;fldg rgj,a Ndú;d l<d
mj;skafka o@ th f,dalfha fukau wo oji fjoaÈ
udkj j¾.hdg úfYAIfhkau ''''''''''''' Bg jeäh tyd .sh
n,mdk wdldrh jrdh k.r wo fjoaÈ hqfrdamSh rgj,a mjd
fln÷o@ Ñkh úiska w;am;a Ök wd¾Òlh .%yKh
lrf.k ;sfhkjd' lr .ksñka Ökh fï
we;a;gu wms tl WodyrKhla wd¾Ól uxfld,a,
.;af;d;a fiao udj;" jYfhka .;af;d;a lEu isoaolrñka
mrK fiao udj; flda,d,dïmQ¾ rfÜ bkakjd'
fj<|du Wfoidu ;sfhk jrdh;a"
ks¾udKh jQj;a" ta ,xldfõ ;sfhk tafla fyd|u
jf.au w¨;ska yïnkaf;dg jrdh;a" WodyrKh ;ud Y%S
ks¾udKh lrk fiao fld<U jrdh wY%S;j ,dxlSh WodyrKh'
udj; mgka .kafka ;ud fmda¾Ü isá fmda¾Ü isá jHdmD;sh
b;d,sfha jeksia ks¾udKh jkafka' yryd wlalr 600l
kqjßka' t;kska b;d,sfha jeksia kqjr N+ñ m%udKhla uqyqfoa
mgkaf.k ;sfhk hqfrdamh f.dv lr,d fld<U
flda,d,dïmQ¾ olajd mokï lr .;a jrdh jrdhg wdY%S;j k.
rùkaø ldßhjiï Èfjk Ökfha kj
fiao udj; ;ud
fïjd mokï lrf.k
;ud we;a;gu Ökfha
rhla ks¾udKh
lrkjd' ta k.rh
mßirfõ§
ks¾udKh jkafka' kj wd¾Ól ie,eiau ks¾udKh l< miqj"
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
06
ta m%foaYfha ±kgu;a isiagïZZ tlg mjd wo mßirh úkdY lsÍug
ëjrhl=g uiqka we,a,Su fjoaÈ tfia Kh §,d" ta Ökhg bv§u" Ök
isÿlsÍug neß ;;a;ajhla Kh WÕ=,a j,g Tjqkaj wêrdcHjdoh jHdma;
ks¾udKh fj,d yiqlrf.k bkakjd' ta lsÍu iy Ök wd¾Ólhg
;sfhkjd' ëjrhkag ta Kh WÕ=,a j,g yiqlr wjYH úÈhg wm yeisrùu
i|yd hkak fokafka .ekSfï m%jK;djh ksid lshk fï ldrKd wo jk
keye' fojk ldrKh iudch jYfhka Ökhg úg fydÈka isÿ fjñka
;ud fï wd¾Ólh k;=fjÉp rgj,a wo ;sfnkjd' bkaoshdfõ Wv
úfYAIfhkau fld<U f,dalfha ìysfjkak mgka ;sfhk áfnÜ rg;a"
;sfhk wd¾Òlh Ökh wrka ;sfhkjd' ta jf.au ,xldfõ ;sfhk jrdh
úiska yiqrjñka bkakjd' mßird;aulj Ökh úiska k.rh;a" Ñkhg nÿ §u
jrdh yeisrùfï l%shdjka" mßir iïm;a uxfld,a, ;=<ska Ök rch l%ufhka
fï fjoaÈ yïnkaf;dg lñka bkakjd' ta mßir bkaÈhdjo ;ukaf.a
jrdh Ökh w;am;a lr iïm;a uxfld,a, lEu .%yKhg k;= lr .ekSfï
.;a;d' fld<U jrdh ,xldj Èyd n,oaÈ wmsg wjOdkula ;sfnkjd'
yeisrùfï l%Shdj,shg fndfydau meyeÈ,sj
Ökh w;.y,d ;sfhkjd' fmakak ;sfhkjd' tlla ,xldj lshkafka wdrCIl
ta yskaod ,xldfõ úfoaY ;ud yïnkaf;dg jrdh' w;ska f,dalhg jeo.;a
wd¾Ólh yd foaYSh ta jf.au jrdh k.rhg ia:dkhla' yïnkaf;dg
wd¾Òlh yeisrùfï wjYH mßir iïm;a jrdh Ökhg mejrejd' ta
l%shdj,sh ,xldfõ wo iQrdlEu fndfydau fydo jf.au jrdh k.rh
fjoaÈ Ökh w;am;a úÈhg isoaOfjñka wdY%s;j ;sfhk Ök
lr.ksñka bkakjd' mj;skjd' ud¾. ks¾udKh ;s;afmd," fmda¾Ü isáh
Ökhg wjYH úÈhg ;ud lrkak wjYH iïm;a fï úÈhg Tjqka ,xldj
,xldfõ wd¾Ólh f.akafka Ökfhka' wms ;=< Ök n,fldgq
l%shd;aul fjkafka' Ökfhka Kh .kakjd' yodf.k' ta n,fldgq yod
miq.sh rch;a j;auka Y%ñlhska" bxðfkarejkao .ekSu ;=<ska iuia; ol=Kq
rch;a ,xldfõ wd¾Ólh Ökfhka f.fkkjd' ta wdishdjgu ;¾ckhla
Ökhg >d;kh lrkak Kfhkau wms wdmiq njg m;afj,d ;sfhkjd'
fmda¾Ü isá jHdmD;sh
bv§ ;sfnk ;;a;ajhla Y%ñlhskag f.jkjd' ta ta yskaod cd;Hka;r
yryd wlalr 600l N+ñ ;uhs wmg ±l.kak jf.au wms wrf.k wdrCIl kS;s mjd wo lv
m%udKhla uqyqfoa f.dv mq¿jka fjkafka' ;sfnk Kh wdmiq lrñka Ökh ;ukaf.a
lr,d fld<U jrdhg wdY%S;j f.jkjd' ta ksid wms iEu n,h k;= lrf.k
k.rhla ks¾udKh lrkjd' ta ta úÈhg Ökh f,dalfhaa fudfyd;lu rgla úÈhg bkakjd ,xldfõ
k.rh ks¾udKh l< miqj" ta flda,d,dïmq¾ j, fõjd" Ñk wd¾Òlh fmdaIKh uqyqo ;=<'
m%foaYfha ±kgu;a ëjrhl=g uiqka b;d,sfha fyda fõjd" lrñka isákjd' wo jk
we,a,Su isÿlsÍug neß ;;a;ajhla wm%sldkq rgj,a j, fyda úg mßir iïm;a Ök Ökh Kh § mSvdjg m;a
fõjd" ta rg j, wd¾Òlh wd¾Òlh fmdaIKh lrf.k ;sfnk wksl=;a
ks¾udKh fj,d ;sfhkjd'
>d;kh lrñka bkakjd' lrkak k;= lruka rgj,a fudKjdo@ tu
ëjrhkag ta i|yd hkak fokafka Ök wêrdcHh úiska bkakjd' WodyrKhla rgj,a fï jk úg
keye' fojk ldrKh ;ud fï WodyrKhla úÈhg wms .;af;d;a" ,xldj jfÜ N=la;súÈk mSvdjka
wd¾Ólh úfYAIfhkau fld<U .;af;d;aa" hqfrdamSh rgj, yefok wêfõ.S ud¾. ljf¾o@
;sfhk wd¾Òlh Ökh úiska tl ojilg wdishdkq moaO;sh Ökfha
yiqrjñka bkakjd' jrdh mqoa.,hl=g fiajh ueÈy;aùfuka ;ud we;a;ug wms okakjd
yeisrùfï l%shdjka" fï fjoaÈ lrkjdg hQfrda 50la muK fndfyda ;eka j, fyd|u WodyrKh ;ud
yïnkaf;dg jrdh Ökh w;am;a f.jkjd' kuq;a Ökfha flfrkafka' t;fldg fydkaähqrdia
Y%ñlfhda hQfrda 20lg Tjqkaf.a Kh f.jkjd (Hondiyuras) j,
lr .;a;d' fld<U jrdh muK bÈßm;a fjkjd' jdf.au Tjqkaf.a wd¾Òlh mßirfõÈkshla >d;kh
yeisrùfï l%Shdj,shg Ökh tfia fiajh ,nd fooa§ Yla;su;a lrñka fï lrkjd 2016 jif¾' 2016
w;.y,d ;sfhkjd' ta yskaod Tjqkag Ôj;afjkak mßir moaê;sh;a Tjqkag jif¾ mßirfõÈksh
,xldfõ úfoaY wd¾Ólh yd foaYSh Ökakq;a ta Y%ñlhskag k;= lrñka bkak .uka >d;kh lrkafka
wd¾Òlh yeisrùfï l%shdj,sh f.ùula lrkjd' Ök cd;slhskag wm rg fydkaähqrdia j, bvï
,xldfõ wo fjoaÈ Ökh w;am;a t;fldg wvq jegqmlg f;da;ekakla njg m;alr uxfld,a, lEfï
lr.ksñka bkakjd' Ökhg wjYH fiajh ,nd§,d ta fj<| ;sfnkjd' fuys mÈxÑ m%;sm,hla
Wml%uh Ndú;d lr,d lsÍï lrkak" Tjqkaf.a f,i Ñk iud.ï j,g
úÈhg ;ud ,xldfõ wd¾Ólh
fj<|m<" fj<| l%uh jdiia:dk ìyslrkak iy úreoaO ùu ksihs' äfkda
l%shd;aul fjkafka' miq.sh rch;a w,a,d .ekSu ;ud Tjqka Ök /lshd úrys; jQjkag yhsfv%da lshk iud.u
j;auka rch;a ,xldfõ wd¾Ólh lrkafka' Ökh /lshd ,ndfok ;ekla ;ud fydkaähqrdia j,
Ökhg >d;kh lrkak bv§ weußldjg mjd wo fjoaÈ njg wo wm rg bvï uxfld,a,h isÿ
;sfnk ;;a;ajhla ;uhs Kh §,d ;sfhkjd' Ökh m;alrf.k ;sfnkjd' ta lrkafka iy
wmg ±l.kak mq¿jka weußldfõ ;sfhk ksid Ök wd¾Ólh mßirfõÈksh >d;khg
zzÜre;a uefkaÊukaÜ f.dvke.Su" ,xldfõ wjYH moku ilikafka'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
07
tal fndfydau iel iys; lsh,d f,dalhg yels wjYH kï úlsKSug
>d;khla' fï iud.u fmkajkak' yelshdjla ;sfhk bvu
úiska wehj >d;kh kuq;a ;ukaf.a ie,iqï Tmamq rch úiska
l<dh lshk tl ;ud wo u; ;uhs hqfrdamfha ,ndfokjd' fuh f.dú
fjoaÈ fmakak ;sfhk ;ukaf.a ixj¾Ok ck;djf.a wkd.;hg
ldrKh fydkaähqrdia j,' lghq;=" weußldj l=uK n,mEula we;s
ol=Kq weußldj" n%iS,h" wudkqISh ixj¾Ok lrdúo@
wdcxákdj" wm%sldkq rgj,a lghq;= isoaO lf<a' ta
j, iy wdishdfõ jf.au Ökh ;ukaf.a wms okakjd fudr.y yd
,xldfõ hk rgj,a wo ixj¾Ok lghq;= i|yd l¿ .Õ c,dY%hka
fjoaos Ökhg k;=fjñka ´kEu lemlsÍula lrkak" yefokafka we<yerg
;sfhkjd' tafla m%;sm,hla ´kEu fohla lrkak Wäka' we<yer lshkafka
f,i fydkaähqrdia j, n,dfmdfrd;a;= fjkjd' ta fmdf<dkakrejg c,h
ñks urmq ãfkda yhsfv%da ksid fydkaähqrdia ta yrjmq we< ;sfhkafka
iud.u ,xldfõ l¿ .Õ WodyrKh jk udkj t;ek' taflka ;ud
jHdmD;sh iy fudr.y >d;kfha mgka ,xldfõ .sß;f,a" ñkafkaßh"
lka| jHdmD;sh fjkqfjka isÿ jk mdßißl >d;kh lõvq,a," fjkardil=,ï"
Tjqka bÈlsÍfï iud.ula olajd iudÔh yd mdßißl lka;f,a lshk fï uyd
yeáhg ,xldjg weú,a,d >d;khka lshk fï jeõ j,g j;=r hkafka'
;sfhkjd' fï f,dal folu iy iuia; f,dal fï uyd jeõ j,g j;=r
jHdma; Ök iud.ï j, f.da,h >d;kh lsÍfï hkak ;sfhk j;=r ;ud
fm!oa.,sl whs;sldrfhda ie,eiau Ökh k;= lr fudr.ylkao yd l¿ .Õ
keye' fïjdfha .ksñka ;sfhkjd' ta Tjqka yo,d by< we< yer
whs;sldrfhda jkafka Ök fï ie,eiau yodf.k Tiaafia oUq,a,g yrj,d
rch' ta ksid Ök rch ;sfhkafka ;ukaf.a oUq,af,ka W;=re ueo jdß
fïjdg j.lshkak ´kd' wd¾Òlh ÈhqKq lr .ekSu we< Tiafia hdmkhg
ud fmrÈ lsõjd jdf.a iy f,dal n, wr.,h yrjkak yokafka'
ãfkda yhsfv%da lshk fjkqfjka weußldj" iïmQ¾Kfhkau fï jev ,xldj jfÜ yefok
iud.u ol=Kq weußldfõ úhÜkduh hqoaO l<d ms<sfj, bjr jqKdhska wêfõ.S ud¾. moaO;sh
fydkaähqrdia j, jf.a cmdkfha ysfrdaIsud miafia fmdf<dkakrejg" Ökfha ueÈy;aùfuka ;ud fndfyda
mqoa.,hka >d;kh lr,d k.rhg fndaïn fy¿jd wkqrdOmqrhg j;=r ysÕ ;eka j, flfrkafka' t;fldg
bvï uxfld,a, lk jf.a hqfrdamhg fojk fjkjd' t;fldg fou<
;ekg m;a lr.;a; f,dal uyd hqoaOfha§ Tjqkaf.a Kh f.jkjd jdf.au
iy isxy, .egqulaa we;s
wdh;kh wms rgla fndaïn .y, úkdY l<d ùfï ±jeka; wjOdkula Tjqkaf.a wd¾Òlh Yla;su;a lrñka
yeáhg je<|f.k bv§,d jf.a fndaïn .y,d úkdY ;sfhkjd' fï W;=re ueo fï mßir moaê;sh;a Tjqkag k;=
;sfhkjd fudr.ylkao lrkafka ke;s jqK;a jdß we< yryd' wms lrñka bkak .uka Ök cd;slhskag
iy l¿ .Õ jHdmD;sh fjk;a l%uhlg mßirh" lshkafka hdmkfha øúv wm rg f;da;ekakla njg m;alr
lrkak' ta yskaod Ökfha udkj iudch" ixialD;sh ck;djg c,h ,ndfokak ;sfnkjd' fuys mÈxÑ lsÍï
;sfhk iud.ï ta rgj,a fï ish,a, úkdY lrñka ´kd' ta j;=r §u lrkak" Tjqkaf.a jdiia:dk
j,ska t,jmq iud.ï wo bkakjd' ta fjkqfjka fjkqfjka lrkak ìyslrkak iy Ök /lshd úrys;
fjoaÈ wm%sldkq rgj,;a" Tjqka lemlsÍï lskï ;sfhkakfka fhdaO jej"
wdishdkq rgj,;a ia:dms; wdldrfhka fyda ta wdY%s; l=¿ jeõ moaO;sh" jQjkag /lshd ,ndfok ;ekla
fjñka ;sfhkjd' flfrkjd' Tjqkaf.a ryia l,mq ne£ï" Tjqkaf.a njg wo wm rg m;alrf.k
T;a;= fiajdjka ta ;snqkq ixialD;sl c, ;sfnkjd' ta ksid Ök wd¾Ólh
fuu f,dal wd¾Ól fjkqfjka l%shd;aul wdrCId lr .ekSfï l%u f.dvke.Su" ,xldfõ mßirh
m%jk;djh udkj j¾. fj,d ;sfhkjd wo fjoaÈ' wdrCId lr,d tajd jeä úkdY lsÍug Ökhg bv§u" Ök
hdf.a meje;aug" ta jf.au Ökh wo jk ÈhqKq lrkak' l,mq wêrdcHjdoh jHdma; lsÍu iy
úuqla;shg yd Ôj;aùug úg ;u rgg k;= jk rg ydrkak' ´,.ï jeõ" l=¿ Ök wd¾Ólhg wjYH úÈhg wm
l=uK wdldrfhka j,g Ök wOHdmkh jeõ moaO;sh ksrudKh
yeisrùu lshk fï ldrKd wo jk
n,mEu;a t,a, lrdúo@ ,ndfoñka isákjd' lrkak yd mqrdK jeõ
,xldfõ úYaj úoHd, moaO;sh ia:dms; lrkak úg fydÈka isÿ fjñka ;sfnkjd'
we;a;gu Ökh lshkafka" j,ska fndfyda msßia mq¿jkakï hdmkhg bkaoshdfõ Wv ;sfhk áfnÜ rg;a"
wms okakjd ó<Õ Ökhg hjñka isákjd wjYH c,h imhkak ,xldfõ ;sfhk jrdh k.rh;a"
foaYmd,k" wd¾Ól mqyqKq lsÍu fjkqfjka yels fjkjd' kuq;a c,h Ñkhg nÿ §u ;=<ska Ök rch
n,j;d njg m;aùfï ;ukaf.a bÈß wd¾Ól hdmkhg ta úÈhg fokak l%ufhka bkaÈhdjg ;ukaf.a
wjYH;djfhka lghq;= ie,iqï Wfoid' W;aiy lrkafka ke;=j .%yKhg k;= lr .ekSfï
lrk rgla' weußldjg we< yeßka wjOdkula ;sfnkjd'
fyda hqfrdamhg ;ukag fudr.ylkao fmdf<dkakrejg hkak
ie,iqula ;snqKd tlai;a c,dfhdackd l%uh ;sfhk j;=r ál
cd;Skaf.a ixúOdk f.dvkefÕñka mj;skjd' hdmkhg yrjmqjdu
msysgjdf.k udkj ysñlï ta jf.au f.ú ck;djg wkqrdOmqr"
wdrCId l< hq;= hehs nexl=jlska Khla .; fmdf<dkakrej m%foaYfha
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
08
f.dú ck;djg c,h ysÕ m<uqj isxy, ck;djg ish¨ iïm;a úl=Kkak
fjkjd' ta ksidu kej;;a úlsKsh yels bvï yd lghq;= lrkjd' ;=kaish
isxy, f.dú ck;dj Tmamq §,d f.dùkaf.au yegmia ojfiu ysre t<sh
yd fou< ck;dj w;r ud¾.fhka bvï úl=Kk ;sfhkjd" jeiai
.egqula we;s ùfï ±jeka; ;ekg m;a lrk tl ;sfhkjd" fnda.
wjOdkula ;sfhkjd' th isÿfõù' ta jf.au b;=re jefjkjd' tfia ;sfhoaÈ;a
wm lshkafka le<E álla Ök fyda wdydr ke;=j ñksiaiq
wkdjrKhla yeáhghs' fjk;a iud.ï j,g §fï ukaofmdaIKfhka
wjqreÿ 30la muK hk jev ms<sfj< ;uhs fï fmf<kafka iajNdúl
fldg ta ;;a;ajh W.% úh l%shd;aul fjkafka' iïm;a ´k;rï ;sfhoaÈ
yelshs' fï rg ÿmam;afj,d
Ökhg yïnkaf;dg ;sfhkafk;a fld<kshla
f.dú ck;djg jrdh § ;sfnkjd' fmdaÜ ksihs' fld<ksfha wjidk
j¾;udkfha ,ndfok isá jHdmD;sh ;=<ska wjia:dj fï fjoaÈ Ökh
bvï Tmamq úlsKSug uqyqÈka bvula ,efnkjd' úiska Wÿrd.ksñka
jqK;a yelslula u;a;, .=jkaf;dgqm<" bkakjd'
;sfhkjd' fudr.ylkao" ;%Sl=Kdu,h f;,a gexlsh
l¿.Õ c, fhdackd l%u bkaÈhdjg §fï iQodkula
f.dvkefÕkjd' ;sfnkjd' fvda,a iud.ug Ökh fyda fjk;a rgla"
f.dúhdg f.dú;eka bvï ,nd § ;sfnkjd' wfma md¾,sfïka;=j fyda
lsÍug wjYH iyh fuf,i rfÜ iïm;a md,k wêldßh fufyh
l%ufhka úhelS hkjd' fjk;a rgj,a j,g jk ;;a;ajhla
u;= Èkhl f.dúhdf.a ,nd§u ;=< Th l;d wkd.;fha we;s fõo@
fydkaähqrdia N+ñh Tjqkag wysñùfï lrk iaffjÍ njg"
(Hondiyuras) j, wjOdkula mj;skjdo@ fN!ñl wLKav;djhg ±kgu;a tal fufyhjñka
f.dú lïlrejka njg l=ula fjhso@ l%ufhka ;sfhkjd' wfma rfÜ
mßirfõÈkshla >d;kh
m;aùfï wjOdkula fldf<dkshla njg ckdêm;s jrhd mjd Ök
lrkjd 2016 jif¾' 2016 jif¾ mj;skjdo@ m;afjhso@ rch fufyhùfuka ;uhs
mßirfõÈksh >d;kh lrkafka l%Shd;auljkafka' ta wkqj
fydkaähqrdia j, bvï uxfld,a, W;=re ueo jdß we< we;a;gu wms fldfydu;a ;ud miq .sh Pkao ld,fha
lEfï m%;sm,hla f,i Ñk iud. yefokafkau f.dùkag fld<kshla' wms okakjd § fmd¾Ü isá jHdmD;sh
ï j,g úreoaO ùu ksihs' äfkda j;=r§ug fkdfõ' Tjqka uq,skau mD;=.SiSkag 1505 § kj;a;kjdh lshd lSj;a
yhsfv%da lshk iud.u ;ud lshkjd jeõ 1000la uqyqÿ;Srh hg;a jQjdhska tal lr .kak nerej
fydkaähqrdia j, bvï fm!oa.,SlrKh lrñka ta miq tla tla rgj,g .sfha' Ök rch úiska
jeõ 1000 hgf;a lDIs wjYH foaj,a ;uhs wms ,xldfõ rch yd
uxfld,a,h isÿ lrkafka iy fnda. ksrudKh lrkak lghq;= lrñka bkafka' ta ckdêm;sjrhd
mßirfõÈksh >d;khg wjYH ke;akï fj<| fnda. yskaod ld,l§ mD;=.SiSkag" fufyhjk ksihs' tal
moku ilikafka' tal fndfydau j.dlrkak wjYH jev ,kafoaiSkag" bx.%SiSkag fndfydu meyeÈ,sj lrk
iel iys; >d;khla' fï iud.u ms<sfj< yokjd lsh,d' ta jdf.au fï fjoaÈ ldrKhla' wo ojfia §
úiska wehj >d;kh l<dh lshk wkqj ;uhs bvï ,nd §u weußldkq ms,a<shla njg ffu;%Smd, isßfiak
tl ;ud wo fjoaÈ fmakak ;sfhk ta wdYs%;j isoaOfjkafka' m;a fj,d ;sfhkjd' ±ka ckdêm;sjrhdg fyda
ldrKh fydkaähqrdia j,' ol=Kq úl=Kkak mq¿jka bvul th Ök ms,a<shla njg rks,a úl%uisxy w.
whs;sh f.dùkag ÿkak m;afjñka udrefjñka ue;sjrhdg wjYH foa
weußldj" n%iS,h" wdcxákdj"
.uka Tjqkaf.a ;sfhk ;sfhkjd' tal ;ud wo fkdfjhs Ök rchg
wm%sldkq rgj,a j, iy wdishdfõ Ôjk m%Yak;a tlal isÿfjñk mj;skafka' wjYH foa ;uhs ,xldj
,xldfõ hk rgj,a wo fjoaos ;ukaf.a bvï Ök flfia fj;;a wjqreÿ ;=< isÿjkafka'
Ökhg k;=fjñka ;sfhkjd' tafla cd;Skag fyda fjk;a 500la muK boka
m%;sm,hla f,i fydkaähqrdia j, iud.ï j,g úlsKSfï fld<kshla njg wm
ñks urmq ãfkda yhsfv%da iud.u wjOdkula ;sfhkjd' ta m;afj,d isákjd'
,xldfõ l¿ .Õ jHdmD;sh iy wjOdku ±kf.ku ;ud ,xldfõ N+ñh" mi" ffcj
fudr.y lka| jHdmD;sh rchka fïjd lrkafka' úúO;ajh" udkj iudch"
msgrg iud.ï j,g ±ka" wOHdmkh" ixialD;sh
fjkqfjka Tjqka bÈlsÍfï
lka;f,a Wla jeõjd wdrCIdjk jev ms<sfj,la
iud.ula yeáhg ,xldjg jdf.a fjk;a m%foaY j, fjkqjg fï fld<kshlg
weú,a,d ;sfhkjd' fï f,dal flfi,a yokjd jdf.a wjYH fld<kSlrKh"
jHdma; Ök iud.ï j, bvï úlsKSfï yd talg wjYH jevms<sfj,
fm!oa.,sl whs;sldrfhda keye' mejÍfï yelshdj u; ;ud wo yoñka bkafka'
fïjdfha whs;sldrfhda nyqcd;sl iud.ï j,g talg wjYH wOHdmkh , idlÉPd lf<a (
jkafka Ök rch' ta ksid wjYH bvï ,ndf§fï mjd ks¾udKh fjñka
l%shdj,sh ;uhs wo fjoaÈ bkakjd' úfoaYslhskag ik;a m%kdkaÿ
Ök rch fïjdg
fï l%shd;aul fjkafka' oka§u ;ud isÿjkafka'
j.lshkak ´kd'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
09

.súiqug wkqj weußldkq yuqodjg


´kEu fj,djl wfma rfÜ
N+ñh mdúÉÑ lrkak mq¿jka'
f.daGdNh rdcmCI iy weußldkq
;dkdm;sjrhd w;r wdrCIl yria
fiajd .súiqula w;aika lr,d
;sfhkafka' ta" 2007 ud¾;= udfiaÈ' ta .súiqug
wkqj weußldkq yuqodjg ´kEu fj,djl
wfma rfÜ N+ñh mdúÉÑ lrkak mq¿jka' ta
isák ld,h ;==< b÷ï ysgqï" we÷ï me,÷ï"
lEu îu ish,a,la u ,xldfõ wdKavqj
imhkak ´fka' ta jf.au ;uhs wfma
yuqodjg;a mq¿jks weußldfõ lEïma tlla
mgka.kak' ta bkak ld,h ;=<§ weußldj
wfma yuqodjg ta ish¨ myiqlï imhkjd'
kuq;a" fï cSú;hgj;a wms weußldjg .sysx
l|jqre .ykafk keye' weußlka wd¾ñ
tflg ,xldjg tkak bv yo,d ;sfhkjd'
fïl meyeÈ<sj u wfma rfÜ iaffjÍ;ajhg
;¾ckhla' fï wdKavqjg ;snqKd ta .súiqu
fplam;a lsysmhl keye lsh,d ksYaÑ;j
wfydais lrkak' kuq;a tfia fkdlr miq.sh
wxl .ek fï lsh,d keye' fjk
jif¾È jir 10 iïmq¾K l<dg miqj fjkfldg;a fy<sorõ fjk l:d lshd
fï wdKavqj ta .súiqu w¨;a l<d' fj,d ;sfhkjd' tajd ;sfnkjd' ta ksid
uE ;§ ksõfhd¾la
iÕrdj yryd
h<s u;=jqKq uQ,H
wms md¾,sfïka;=fj;a
wms bÈßm;a l<d' fï
b;d meyeÈ<shs uqo,a
.ekSula isoaOfj,d
fjk ;=re tajd ;sfhkjd' ta ms<sn|
jxpdj .ek Tfí ms<sn|j uyskao lreKq " idCIs fï
woyi l=ula o@ rdcmCIj;a fjk;a fjkfldg;a fy<sorõ
lsisfjla fyda fj,d ;sfhkjd' ±ka
2015 § ta m%;sfCIam lr,d wdKavqfõ j.lSu
iïnkaOfhka iS'whs'ã keye' b;du ;uhs kslx l:d
fhka ^wmrdO meyeÈ<sj wr,sh.yd lrlr lhsjdre
úu¾Yk ukaÈrfha udÈfj, ke;sj fïjd ms<sn|j
fomd¾;fïka;=j& lshk mqoa.,hdg;a ks;HdKQl+,
mÍCIKhla wdrïN ;j;a tla l%shdud¾. .ekSu'
l<d' ta mÍCIK mqoa.,fhl=g;a
jd¾;d wkqj" b;du ,ndÿka nj iS'whs'ã j;auka rcfha jxpd
meyeÈ<sj phskd lgW;a;rj, yd ¥IK ;;a;ajhka
ydn¾ fldïmeksfhka ;sfnkjd' th wms ms<sn|j Tfí
fpla m;a u.ska uqo,a ±kgu;a bÈßm;a ks.ukh l=ula o@
ÿkakd lsh,d lr,d ;sfhkjd' ta
;sfhkjd' phskd iïnkaOfhka mej;s Tõæ fï wh n,hg
ydn¾ tfla ta .sKqu újdohg uyskao wdfõ fydre
mj;ajdf.k hk rdcmCI uy;auhd w,a,kjd" fydrlï
.sKqï wxlh ta jf.au wdfj;a keye" k;r lrkjd iy
2014 foieïn¾ udfia" fydrekag o~qjï
úð; fyar;a 2015 ckjdß 07
fldhshïu
fj,djlj;a tfia fokjd lsh,d' kuq;a
ck;d úuqla;s fmruqfKa md¾,sfïka;= uka;%S fjksod ,nd§mq ta tllaj;a lf<a
uqo,a ,nd.;af;a
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
10
keye' fï wh;a wdj.uka fkdfrdÉfpdaf,a ;sfnkjd' cd;sl
u kej;;a fydrlï .,awÕ=re Öfkg wdrCIdj;a ;¾ckhg
lrkak mgka .;a;d' hkdÈ jYfhka ,lafjk njhs' ta jf.a
wêfõ.S ud¾. yooaÈ" Y%S ,xldfõ wd¾Òl ;;a;ajhlg fï wdKavqj
mrK jHmD;s w¨;a lroaos u¾uia:dk úfoaYSh ck;dj;a rg;a m;alr,d
fï wh;a mrK fi,a,u rdcHhka i;=fjkfldg ;sfnkjd'
u mgka .;a;d' we;af;ka fï rfÜ by<ska
u" ñksiaiq ;=< l:dlrk rfÜ Th lshk wdldrfhka
n,dfmdfrd;a;=jla iaffjÍNdjhg" fN!ól tlS rdcHhka úiska
;snqKd w,q;a wdKavqj wLKav;djhg fudlo wkd.;fhaÈ Y%S ,xldfõ
weú,a,d fï l%ufõo fjkafka @ md,k n,h jl%j w;g
kj;ajhs lsh,d kuq;a .kSúo @
isoaOjqfKa iqmqreÿ úêhg we;a;gu" fï wdKavqj
u fydrlu jeäfjÉp wd¾Òl jYfhka fï rg ±kgu;a f.daGdNh
tlhs' tod mjqf,a fydre f.dvkÕkak wiu;a' rdcmCI iy weußldkq
wo yjqf,a fydre' ksIamdokh lvdjeá,d' ;dkdm;sjrhd w;r
tÉprhs fjki' fydrlï wfma wmkhk wdodhu wdrCIl yria fiajd
keje;a;=fj;a keye" fvd,¾ ñ,shk 10"000 hs' .súiqula w;aika lr,d
o~qjï lf<;a keye' wo wdkhk úhou fvd,¾ ;sfhkafka' ta" 2007
fjk;=re tl fydfrl=g ñ,shk 20"000 hs' ta ud¾;= udfiaÈ' ta .súiqug
o~qjï §,d keye' lshkafka yßhg u wkqj weußldkq yuqodjg
fo.=Khla' ±ka uqo,a ´kEu fj,djl wfma
wjqreÿ 03lg miafia ke;sfldg fï wdKavqj rfÜ N+ñh mdúÉÑ
;uhs úfYaI wêlrKhla lrkafka f,dafl jfÜ lrkak mq¿jka' ta isák
msysfgõfõ' kuq;a fï wh Kh fjkjd' Khfj,d ld,h ;==< b÷ï ysgqï"
fmdfrdkaÿ jqfKa Èk 100 rfÜ ;sfhk iïm;a ál we÷ï me,÷ï" lEu îu
we;=f,a ta wêlrKh úl=Kkjd' Tn lsõ ish,a,la u ,xldfõ
msysgqjkjd lsh,d' wdldrhg yïnkaf;dg wdKavqj imhkak ´fka'
wêlrK ;=kla jrdh" u;a;, ta jf.au ;uhs wfma
msysgqjkak .=jkaf;dgqfmd," yuqodjg;a mq¿jks
md¾,sfïka;=fõ kS;sh ;%sl=Kduf,a f;,agexls weußldfõ lEïma tlla
we;a;gu" fï wdKavqj
iïu; fj,d ;sfhkjd" ál Öfkg bkaÈhdjg mgka.kak' ta bkak
wd¾Òl jYfhka fï rg ld,h ;=<§ weußldj
yenehs ;du msysfgõfj úl=Kkjd' fufyu
f.dvkÕkak wiu;a' tl wêlrKhhs' b;sß lrkafka wd¾Òl wfma yuqodjg ta ish¨
ksIamdokh lvdjeá,d' wfma wêlrK ;du keye' fï jYfhka ;sfnk myiqlï imhkjd'
wmkhk wdodhu fvd,¾ ñ,shk jf.a úfYAI wêlrK nxfldf,d;anj ksid' kuq;a" fï cSú;hgj;a
10"000 hs' wdkhk úhou fvd,¾ mssysfgõjd kï" fï wd¾Òl jYfhka ;sfnk wms weußldjg .sysx
ñ,shk 20"000 hs' ta lshkafka mÍCIK läkï lr,d nxfldf,d;a lu ú;rla l|jqre .ykafk keye'
yßhg u fo.=Khla' ±ka uqo,a fï fjkúg o~qjï fkfjhs' fï wfma cd;sl weußlka wd¾ñ tflg
fokak ;snqKd' kuq;a u¾uia:dk' jrdh ,xldjg tkak bv yo,d
ke;sfldg fï wdKavqj lrkafka ;sfhkjd' fïl
wjqreÿ ;=klg miafia lshkafka cd;sl wd¾Ólh
f,dafl jfÜ Kh fjkjd' wdrïN lrk fï jf.au cd;sl wdrCIdj meyeÈ<sju wfma rfÜ
Khfj,d rfÜ ;sfhk iïm;a ál wêlrKfhka kvq wy, me;af;ka b;du jeo.;a ffiajÍ;ajhg ;¾ckhla'
úl=Kkjd' Tn lsõ wdldrhg bjrfjk fldg fï ia:dkhls tajd úl=Kkjd fï wdKavqjg ;snqKd ta
yïnkaf;dg jrdh" u;a;, wdKavqfõ wdhqI ld,h lshkafka rfÜ .súiqu wfydais lrkak'
.=jkaf;dgqfmd," ;%sl=Kduf,a bjrhs' we;a;gu" ffiajÍ;ajhg nrm;,u kuq;a tfia fkdlr
f;,agexls ál Öfkg bkaÈhdjg fïflka wmsg fmakafka myrla t,a, fjkjd' miq.sh jif¾È jir 10
fï wdKavqj tl f,dafla fldfyaj;a rgla iïmq¾K l<dg miqj
úl=Kkjd' fufyu lrkafka
me;a;lska fydreka tlal ta rfÜ jrdhla fï wdKavqj ta
wd¾Òl jYfhka ;sfnk .súiqu w¨;a l<d'
ã,a odkjd" ã,a od,d .=jkaf;dgqfmd,la
nxfldf,d;anj ksid' wd¾Òl fydrekaj wdrCId fjk;a rglg fokafka
jYfhka ;sfnk nxfldf,d;a lu lrkjd' ta ksid ck;dj keye' fudlo" tajd ;uhs fujeks l%shdjkaf.ka
ú;rla fkfjhs' fï wfma cd;sl n,dfmdfrd;a;= fjÉp rfÜ cd;sl wdrCIdfõ fmkakqï lrkafka wfma
u¾uia:dk' jrdh lshkafka cd;sl ¥IK" jxpd" kdiaa;s flakaøia:dkh' kuq;a fï wdKavqj, ;sfhk
wd¾Ólh jf.au cd;sl wdrCIdj k;rùula isoaOfj,d wdKavqj rfÜ ta m%Odk §k;ajh ksid" wd¾Òl
keye' wdh;k;a úl=Kd jYfhka ;sfhk
me;af;ka b;du jeo.;a ia:dkhls
;sfnkjd' nxfldf,d;a lu ksid"
tajd úl=Kkjd lshkafka rfÜ taf.d,a,kaf.a
yïnkaf;dg jrdh bka fmkakqï lrkafka
iaffjÍ;ajhg nrm;,u Öfkg" u;a;, Wjukdjka bgqlr.kak
rdcH iïm;a úl=Kk
myrla t,a, fjkjd' .=jkaf;dgqfmd, ;ekg wd¾Òlh úfoaY rdcHhka j,g
bkaÈhdjg" ;%sl=Kduf,a nxfldf,d;a fj,d wfma rgg weÕs,s .
f;,agexls bkaÈhdjg" ikakg mq¿jka' b;sx wo"
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
11
weußldj fõjd" Ökh wdKavqjg nekakd Öfkka m%n, fpdaokdjla ;uhs
fõjd" bkaÈhdj fõjd fï Kh .kakjd lsh,d kuq;a ,xldj Ök fld<kshla
ish¨ rgj,a ;ukaf.a fï wdKavqj lrkafk;a lrkjd lsh,d' fï wh
f,dal foaYmd,kfha n, h<s h<s;a Kh .ekSuhs' tal kj;ajkjd lsh,d
fmdfrdhg Y%s ,xldj ±ka wms úYd, Kh lkaol lsõjd' mq;a;,u b|,d
yiqlrf.k ;sfnkjd' ysrfj,d bkafka' wo ol=Kg uqyqÿ ;Sf¾ úkdY
wfma ;sfnk nxfldf,d;a fjkfldg talmqoa., Kh fjkjd' uqyqÿ hkak neye
Ndjh ksid wms yeufoagu m%udKh remsh,a mka ,CI je<s f.dvodkjd'
hgfj,d' b;sx ;siaoyila ^re'530"000& fjr<Ldokh fj,d ksjdi
wkd.;fhaÈ Th ´kEu fj,d ;sfnkjd' wfma wysñ fjkjd" ëjrhskag
rgl we;sjk n, rfÜ fofldaá oi,CIhl /lshd wysñ fjkjd" wfma
fmdfrdhl§ wms rxfma ck.ykfhka tla rfÜ wd¾Ólh Èyd n,oaÈ
lrmsxpd njg m;afjkjd' flfkla remsh,a mka,CI fu;rï jeh nrla wms
wms tys f.d÷re njg ;siaoyil ^re'530"000& orkak ´fko @ tal
m;afjkjd' Khlrefjla njg m%uqL;djho@ óg jvd rg
m;alr,d bjrhs' b;sx fï we;=f,a ;sfhk bvï
j¾;udkfhaÈ Y%S ,xldj wdKavqj;a fï rg;a j,ska ixj¾Okhla
uqyqK foñka isák uQ,H ck;dj;a fï Kh W.=f,a lrkak mq¿jka lula
Kh iïnkaOfhka ysrlrùula lrkjd' ;sfhkjd lsh,d fuhd,d
ú.%dyhla lf<d;a@ wdj.uka fmda¾Ü isá
wfma cd;sl wdodhfuka jHdmD;sh kj;ajkjd
Tõæ myq.sh wdKavqjg fldmuK m%;sY;hla Kh lsõjd' kuq;a" myq.sh
;snqKq m%n, úfõpkhla fmd,S f.jkak wdKavqj fmda¾Ü isáh
;uhs fï rg Kh lkaol fjkalrkak fjkjdo @ yryd iskaklalrj Ökhg
ysrlrúu' fï wdKavq úlal bvï fï wdKavqj
n,hg m;ajqKdg miafia ±ka o< foaYSh ksIamdÈ;h nÿ l%uhg wjqreÿ .dkg
wdmyq Kh .kak 78] la' pkaøsld wvq l<d' fmda¾Ü isá
mgka.;a;d' ±ka f,dal ue;sKshf.a ldf,a ;snqfKa jHdmD;sh jiajkjd
nexl=fjkaa iy Ökfhka 105]la' tal .sh wdKavqj fjkqjg kej; Öfk;a
wêl fmd,shg Kh wvqlr,d fmkakqjd' tlal wdrïN flrejd'
.kakjd' fï fjkfldg tfyu wvqlr,d Öfkg ;sfhkjd fjku
jd¾;d.; ixLHd f,aLk fmkakqfõ rdcH nexl= u f,dal jHdma;
wkqj remsh,a ñ,shk j,ska iy fjk;a wdh;k jevigykla' ta wkqj
oi,CI ydriShhla Khhs' j,ska .;a; Kh fïlg ;uhs yïnkaf;dg jrdh
ú>Kldêm;sjrhd tl;= lf<a keye' we;=¿ wfma ia:dkj,g kuq;a" wdKavqj fï
lshkjd óg wu;rj;a taf.d,a,ka lsõfõ Kh ueÈy;a fjkafka' wfma Khj,g wu;rj ;j
Kh ;sfnkjd lshd' ta wvq jqKd lsh,d' kuq;a ;sfhk neßlu" §k;ajh ;j;a Kh .kakjd' l=reKE.,
Kh úfoaY wud;HxYfha we;a; l:dj tal fkfjhs' ksid ta whf.a b|,d ynrKg f¾,a mdr oukak
ueÈy;aùulska f;drj isÿ j¾;udkh .;a;u ta Wjudkj,g hgfj,d
ù we;s ksid jd¾;d ù Tlafldu tl;=fj,d wms ±ka bkaÈhdfjka Kh .kakjd' fï
bkakjd' weußld tlai;a
keye' tajd rdcH nexl= cS'ã'mS tflka 78] la wdKavqj myq.sh wdKavqjg nekakd
ckmofha wêrdcHjd§
iy fjk;a wdh;k;a wdmyq f.jkak ´fka' Wjukdjg hg Wkd yd Öfkka Kh .kakjd lsh,d kuq;a
tlal" ta lshkafka Y%S fndfyda wjqreÿj, cd;sl iudkj" Ök wd¾Ól fï wdKavqj lrkafk;a h<s h<s;a
,xlka jeks wdh;k;a wdodhug jvd jeähs Kh Wjukdjg wms hgfj,d Kh .ekSu u hs' ±ka wms úYd,
tlal isÿl<d' tajd ta ksid iy fmd,S jdßfla' ta bkakjd' Kh lkaol ysrfj,d bkafka' wo
Kh m%udKh úYd,hs' lshkafka" wjqreoafoa fjkfldg talmqoa., Kh m%udKh
2019 jif¾È ì,shk wdodhug jvd wmsg mrK ,xldj ta jf.a §k
y;rla ^ì,shk 04la& Kh f.jkak isÿfj,d remsh,a mka ,CI ;siaoyila
úêhg csj;a úh hq;=
f.jkak fjkjd' 2020 ;sfhkjd' rgla o @ ^re'530"000& fj,d ;sfnkjd' wfma
;j;a ì,shk y;rla rfÜ fofldaá oi,CIhl ck.
^ì,shk 04la& f.jkak Th lshk Kh w¾nqoh we;a;gu keye' wms uyd ykfhka tla flfkla remsh,a
fjkjd' ta úêhg ;j iy ´kEjg jvd Ökh mrdl%u iuqøh yomq" l,d mka,CI ;siaoyil ^re'530"000&
wjqreÿ .Kkdjla wms Kh iuÕ w;aje,a ne|f.k jej ñKafKaß jej yo,d Khlrefjla njg m;alr,d
f.jkak ´fkaa' isàu ke;skï wfma rgg f,dalfha jdß bjrhs' b;sx fï wdKavqj;a fï
Ökfha we;s ueÈy;a ùu ;dCIKfhka b;du by<
kuq;a" wdKavqj fï iuÕ" wms kQ;k jy,a rg;a ck;dj;a fï Kh W.=f,a
ia:dkhlg meñKs rgla'
Khj,g wu;rj ;j Ndjhl o fï meg,S iS.sß uyd .,a m¾j;fha ysrlrùula lrkjd'
;j;a Kh .kakjd' isákafka@ Ök fld<kshla uqÿKg c,h f.ksÉÑ
l=reKE., b|,d ynrKg lrd o .uka lrkafka @ ;dCIKh ;du
f¾,a mdr oukak ±ka lsisflfkl=g lshkak
bkaÈhdfjka Kh .kakjd' we;a;gu myq.sh wdKavqjg neye' tu yelshdjla
fï wdKavqj myq.sh hq'weka'ms fhka kÕmq ;snqKq rgla' kuq;a
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
12
ksoyfika miafia hhso lsh,d' fï cdjdrï jeäfj,d"
m;afjÉp yeu jeäùug idfmaCIj flar, .xcd jeäfj,d"
md,lhdu wmsj jißka jevlrk ck;djf.a >d;k jeäfj,d"
jir m;alrmq ;;a;ajh jegqma jeä fjkak md;d,hka ìysùu
we;a;gu wmsg fufyu ´fka' cSjk wxl jeäfj,d" fïjdg m%Odk
fjkak ´fka keye' jeäùug wkqj" remsh,a fya;=j wd¾Ól w¾nqoh'
wmsg iïm;a ;sfnkjd' 564"900 lska rcfha fï wd¾Òl w¾nqofhka
uyd fmdf<dj fiajlhskaf.a mäh ;uhs iudc w¾nqoh
;sfhkjd' rg jf.a jeäfjkak ´fka' fï we;sfjkafka' ñksiaiqkag
wg.=Khla úYd, uqyqola wjqreÿ ;=k we;=<; jeä uqo,a ke;sj .shdu l=vq
;sfhkjd' ta id.r jqKq cSjk wxlhg úl=K,d yß
m;=f,a ;sfhk LKsc idfmaCIj' kuq;a jeä cSj;afjkak ys;kjd'
iïm;aj,g ;ju w;j;a jqfKa keye' fïlg urK oKavkh
;sh,d keye' ta iïm;a mefkõjg" t,a¨ï .fya
j,ska jevla .kak fï jevlrk heõjg ms<s;=re
mq¿jka ta iïm;a ÈhqKq ck;djf.a jegqma jeä ,efnkafk keye' fï
lrkak mq¿jka udkj fkdlr" weu;sjrekag wd¾Òl m%Yakhg úi÷ï
iïm;la o ;shdf.k' ta jdyk .kak fldaá fidhkak ´fka' fujeks
i|yd ksjrÈ m%;sm;a;s ;=kydudrla - ;;a;ajhla ;=< ;ukaf.a
.rel foaYmd,k y;rydudrla" f.j,a Tfvdlal= muKla mqrjd
we;a;gu myq.sh kdhl;ajhla ke;s ksid" w¨;ajeähd lrkak .kakg W;aidyd lsÍu
wdKavqjg hq'weka'ms fhka ta udkj iïm;a ±ka fldaá folydudr - b;du widOdrKhs'
kÕmq m%n, fpdaokdjla weußldj kdid ;=kdudr úhoï lrkjd'
;uhs ,xldj Ök fld<kshla wdhd;khg" cmdkfha uka;%sjrekag ld¾hd, m%cd;ka;%jdoh"
mß.Kl §ukd jYfhka remsh,a hymd,kh iy kS;sfha
lrkjd lsh,d' fï wh tal
uOHia:dkj,g .sysx ,CIhla ÿkakd" wdêm;H hk rfÜ
kj;ajkjd lsh,d lsõjd' idudkHfhka uka;%s w;HjYHu wxY ;=k
fiajh lrkjd' ta ksid
mq;a;,u b|,d ol=Kg uqyqÿ ;Sf¾ wfma rfÜ ;sfnk flfkl=f.a jegqm ±ka flfrys idOdrKhla
úkdY fjkjd' uqyqÿ hkak neye fN!;sl iïm;a" udkj remsh,a fo,CI bgqù ;sfnkjdo@
je<s f.dvodkjd' fjr<Ldokh iïm;a fhdodf.k rg yegoyila fjkjd' ±ka
fj,d ksjdi wysñ fjkjd" ÈhqKqlrk ;ekg wms ;j;a ta m%udKh ;j;a miq.sh rdcmCI
ëjrhskag /lshd wysñ fjkjd" wj;S¾K fj,d keye' 215] lska jeälrkak md,khg idfmaCIj
tal rfÜ wjdikdjla' lshkjd' we;a;gu fï j¾;udk md,kh ;=<
wfma rfÜ wd¾Ólh Èyd n,oaÈ m%cd;ka;%jdoh iy
b,a,Su widOdrKhs'
fu;rï jeh nrla wms orkak j¾;udkfha w¾nqo iy fudlo" rfÜ ck;dj ksoyi iïnkaOfhka
´fko @ tal m%uqL;djho@ óg rfÜ wdodhï ;;a;ajh wudrefjka csj;afjoa§ hïlsis fjkila isÿù
jvd rg we;=f,a ;sfhk bvï foi ne,SfïÈ uE;È weu;sjrekaf.a iy ;sfnkjd' tal ksjrÈhs'
j,ska ixj¾Okhla lrkak mq¿jka u;=jqKq ue;s weu;s uka;%sjrrekaf.a jegqma wms yß foa yßhs lshd
lula ;sfhkjd lsh,d fuhd,d jegqma jeälsÍu jf.au jeälrkak lshk lshkakg ´fka' fudlo"
wdj.uka fmda¾Ü isá jHdmD;sh rcfha fiajlhskaf.a b,a,Su hqla;s iy.; tod ;kslru ;snqfKa
jegqma jeälsÍu i|yd jq keye' fyd|u le,E kS;sh" ueouq,k
kj;ajkjd lsõjd' kuq;a" myq.sh
fhdackdjka ms<sn|j WodyrKh ;uhs" kS;sh' ta kS;sh
wdKavqj fmda¾Ü isáh yryd l%shd;aul jqKdkï wo
Tfí ksÍCIKh l=ula fuÉpr m%Yak ;sfhoaÈ
iskaklalrj Ökhg úlal bvï o@ jegqma jeälsÍfï niakdysr m<d;a iNfõ fï rg weú|sk
fï wdKavqj nÿ l%uhg wjqreÿ wjYH;djhg W;a;r uka;%sjrekag jdäfjk lerfldmamqjla njg
.dkg wvq l<d' fmda¾Ü isá fiùfïÈ wms ;j;a Kh tla mqgqjla 640"000'00 m;afjkjd' kuq;a" fï
jHdmD;sh jiajkjd fjkqjg W.=,l jefÜú o@ lg .kak hkjd' ta fjkiaùu;a tlal
kej; Öfk;a tlal wdrïN lshkafka fvd,¾ ksoyfia hï fjkiaùula
flrejd' Öfkg ;sfhkjd fjku we;a;gu wfma 4000la' wdKavqju lshk isÿjqKd' W;=f¾ ;snqfKa
ck;djf.a cSjk úhoï úêhg fvd,¾ 4000la w¾O ñ,sgß md,khla'
u f,dal jHdma; jevigykla' ta
jeäfj,d ;sfhkjd' lshkafka rfÜ talmqoa., th wo fjkiaù
wkqj ;uhs yïnkaf;dg jrdh f;,a ñ, jeäfj,d" nvq ;sfnkjd' rg mqrdu
wdodhu tl ukqIfhla
we;=¿ wfma ia:dkj,g ueÈy;a ñ, jeäfj,d" nÿ nr jirla Wmhk foa tl ;snqfKa iqÿjEka
fjkafka' wfma ;sfhk neßlu" jeäfj,d" nia .dia;= mqgqjlg úhoï lrkak ixialD;shla yd uyd
§k;ajh ksid ta whf.a jeäfj,d" fyg wksoaod iqodkï fjkjd' fï Ns;shla' kuq;a ta
Wjudkj,g hgfj,d bkakjd' ÿïßh .dia;= wd¾Òlfha ;sfhk ;;a;ajh ±ka fjkia
weußld tlai;a ckmofha jeäfjkjd" fï ish,a, whqla;s iy.; nj ;uhs fj,d ;sfhkjd kuq;a
wêrdcHjd§ Wjukdjg hg Wkd tlal cSj;aùu wudrehs' iudc w¾nqohla iïmQ¾Kfhkau
yeu udfiu oyfjksod ks¾udKh fjkak fkfjhs' ;ju;a lª¿.
yd iudkj" Ök wd¾Ól Nfhka .eys .eyS Eia m%ydr" negka fmd¨
n,md,d ;sfhkafka'
Wjukdjg wms hgfj,d n,df.k bkakjd m%ydr" lïlre u¾ok"
bkakjd' fldÉpr f;,a .Kka wo nexl= lvkjd" l=vq YsIH u¾ok" jD;a;Sh
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
13
iñ;s u¾ok iDcqj iy jl%j isÿfjñka kdhl;ajhg m;ajqk;a Tyqf.a
mj;skjd' wdKavqj mgka .kakfldg m%;sm;a;sh jerÈkï jevla keye' fuh
hï ksoyila ;sì,d' wdKavqjg mqoa., m%Yakhlg jvd wd¾Òl
ck;djf.a m%Yak úi|.kak foaYmd,k m%;sm;a;sfha je/oaola'
neßfjkfldg" wdKavqj w¾nqohg
hkfldg" u¾okh mdúÉÑ lrkak fï mj;ajdf.k hk h,amek .sh
mgka f.k ;sfnkjd' flfia fj;;a wd¾Òl fudv,h j¾;udkhg
myq.sh md,k ld,hg idfmaCIj .e,fmkafk keye' ksIamdokh
m%cd;ka;%jdoh me;af;ka idOkSh lvdjefgkafka ta fya;=j ksihs' wms
fjkila isÿjqKd lsh,d ms<s.kakjd' kslx nhska wekaâ fi,sx udl¾Ü tll
bkafka' wfma cd;sl ksIamdokh
fumuK ld,hla Y%S ,xldj md,kh jeälrk b,lalhlg hkafka keye'
lrmq kdhlhska foi n,kfldg" Tjqka tfyu kï mj;sk fï wd¾Òl
we;a;gu fï rgg wdodrhla we;sj fudv,h fjkia lrkak ´fka'
md,kh l<d lshd Tn ys;kjdo @ mqoa.,hd u; fkdj l%u u; fuh
fjkia úh hq;=hs' fyd| mqoa.,fhda;a
tfyu md,kh l<d kï fï rg fï jerÈ fjkafka fï isiagï tfla
;;a;ajhg m;afjkafka keye' wfma je/oafoka' wms fjkia lrkak ´fk
rfÜ wjxl foaYmd,k kdhl;ajhla" mqoa.,hd fyda wdKavqj fkfjhs' fï
wdo¾Yu;a foaYmd,k kdhl;ajhla iudc wd¾Ól l%uh" l%uh fjkia , igyk yd
;snqKd kï fujeks wjdidkdjka; lf<d;a muKhs fï m%Yafkg W;a;rhla PdhdrEm (
;;a;ajhlg fï rg m;afjkafka keye' ,efnkafka' fu,ks udfk,a
fuh mqoa.,fhla u; r|dmj;ska fohla
fkfuhs' fl;rï fyd| mqoa.,fhla
fmf¾rd

kqU jyf,l= oehs


is;kak
msfmk mshquka fuka iqñysßj
f,djg úlis; fõ ñksiqka
úlis; jQ l=iquka Èkl mr ù hhs
mila lrhs wks;H nj
tkuq;a fkdolS fkdy÷k;S wks;H nj
/ia lrhs Ok n, lS¾;sh
Ôj;a fjhs fkdñksiqka fuka f,dj ;=<
md.d ouhs ;ud fukau fkdis;k ñksia yo
Tjqkaf.a is;=ú,s lsisod úlis; fkdfõ
Ôj;a fõ ñ<sk jQ YÍrhla we;sj
jy,a .e;s njg we¨ï n§
Ôj;h .,d hhs
ìh iel ;Kaydj ;=re<g f.k
ksoyia fkdjk isrlrejka fuka

kqU jyf,l=o is;kak


jyf,l= kï Ôj;afjhs
iodld,sl úlis; fkdjk w÷re f,dalfha

, ví' wÑks
ks¾u,d m%kdkaÿ

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


14

ÿ¾j, l<ukdldß;ajh"
w,a,ia yd ¥IKh mj;sk rgl
ixj¾Okh isyskhls
w,a,i yd ¥IKh úúO uÜgï j,ska mj;’'
ld¾hd,hl ld¾h iyhlhl=" ,smslrefjl=" fmd,sia
fldia;dm,a flfkl= fyda frdayf,a iq¨ fiajlhl=
úiska iq¨ mßudKfhka flfrk tu jro
foaYmd,{hka úiska fyda úOdhl ks,OdÍka úiska uyd
mßudKfhka isÿ lrkq oelsh yels fõ' ,xldfõ iEu
ixj¾Ok jHdmD;shlskau 30] la muK fldñia ,nd
.kakd nj miq.sh ld,fha f,dal nexl= jd¾;djlska o
fy<sorõ lr we;' tu uyd mßudK fydrlï w;r
uyd nexl= ne÷ïlr jxpdj" Ökfhka w,a,ia ,ndoSfï
udOH fy<sorõj" jeÜ nÿ jxpdj" wdodhï nÿ jxpd"
wdhqO ñ<oS .ekSï jxpd" iy uyd mßudK fldñia
.eiSï wdosh m%Odk fõ' tajd u.ska rfÜ wdodhñka
ie<lsh hq;= m%;sY;hla ck;d iqn fi; i|yd
fhoùu wysñ lrhs'

is x.mamQrefõ ,S lajdkahQ trg


ixj¾Okh i|yd ixj¾Ok
fudv,h f,i iqÿiq hehs l,loS ÿgq"
f,dal nexl jd¾;djlska o fy<sorõ
lr we;' tu uyd mßudK fydrlï
w;r uyd nexl= ne֕lr jxpdj"
2018 cqks 25 jk osk ksõfhda¾la ghsïia
jd¾;d lf<a uyskao rdcmlaI uy;dg
wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 7'6 la
fmros. OdkHd.drh lshd ye|skajQ Y%S Ökfhka w,a,ia ,ndoSfï udOH kS;Hdkql+, fkdjk whqßka ,nd oS we;s
,xldj wo jkúg wdishdfõ wfkla fy<sorõj" jeÜ nÿ jxpdj" wdodhï nÿ njhs'
rgj,g msgqmiska mej;Sfï m%Odku jxpd" wdhqO ñ<oS .ekSï jxpd" iy uyd
fya;= fudkjdo@ ta i|yd n,md we;s mßudK fldñia .eiSï wdosh m%Odk 2006 fkdjeïn¾ 05 jk osk
fya;= rdYshla we;s w;r jxpdj" fõ' tajd u.ska rfÜ wdodhñka ie<lsh md¾,sfïka;= .sKqï ldrl iNdjg
fidrlu" w,a,i" ¥IKh" kdia;sh" hq;= m%;sY;hla ck;d iqn fi; i|yd bosßm;a l< jd¾;dfjka fy<sorõ lf<a
wld¾hlaIu;dj ta w;r m%Odk fõ¡ fhoùu wysñ lrhs' tu .Kqfokq foaYSh wdodhï fomd¾;fïka;=j úiska
fïjdfha mßudKh b;d úYd, jk ms<sn|j fjku ,sms ,súh hq;= jqjo 2002 fkdje 15 isg 2004 wf.daia;= 15
w;r rfÜ cd;sl wdodhfuka ishhg fláfhka fyda fuys i|yka fkdlsÍu olajd ld,h ;=< jxpd iy.; f,i
40 lg wdikak m%udKhla fï ksid wvqqjla úh yels ksid fufia igyka re( ì,shk 3'9 l jeÜ nÿ wdmiq f.jd
ck;d hym; i|yd fhoùu je<eflk lrñ' ;snqKq njhs' tfukau jeÜ nÿ f,i
w;r iq¨ msßila úYd, wdodhï ,eîug ;snQ ì,shk 167 lska ì,shk 133
,nkakka njg m;aj we;¡ uy nexl= ne÷ïlr jxpdj ,xld la lmd yßk f,i foaYSh wdodhï
b;sydifha isÿjQ fy<sorõ jQ úYd,;u fomd¾;fïka;=fõ ks,OdÍka oekqï oS
w,a,i yd ¥IKh úúO uÜgï j,ska jxpdjls' tysoS isÿj we;s mdvqj re( we;s njo fy<sorõ lr ;sfí'
mj;’' ld¾hd,hl ld¾h iyhlhl=" ñ,shk 8524 la fyda re( ì,shk 8'5 la
,smslrefjl=" fmd,sia fldia;dm,a nj ta ms<sn|j jQ ckdêm;s mÍlaIK hqo iufha wú ñ<oS .ekSug rdcH
flfkl= fyda frdayf,a iq¨ fiajlhl= fldñIka iNd jd¾;dfõ oelafõ' tu wdrlaIl wud;HdxYh hgf;a ,xld
úiska iq¨ mßudKfhka flfrk tu ksid fiajl w¾: idOl wruqo,g" f,dcsiaála m%hsjÜ ,sñgâ kñka fjku
jro foaYmd,{hka úiska fyda úOdhl rlaIK Ndrhg" fiajl Ndrldr fm!oa.,sl wdh;khla msysgqjd ;sìK’'
ks,OdÍka úiska uyd mßudKfhka isÿ wruqo,g" cd;sl b;sß lsÍfï nexl=jg" tys iNdm;s jQfha tjlg isá wdrlaIl
lrkq oelsh yels fõ' ,xldfõ iEu iy úYaj úoHd, m%;smdok fldñIka wud;HdxYfha f,alï ;=udh' tu
ixj¾Ok jHdmD;shlskau 30] la muK iNd wruqo,go úYd, jYfhka mdvq wdh;kh md¾,sfïka;=jg fyda
fldñia ,nd .kakd nj miq.sh ld,fha isÿù we;' ú.Kldêm;sg j.lSug ne|S isáfha
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
15
ke;' hqO ld,fhaoSu udOHh u.ska wú ke;s njo lñgqj lshhs¡ whjeh mej;=ks' ,xld keõ ixia:dj úiska
ñ,oS .ekSïj,oS isÿj we;ehs lsjQ m%;smdok fjkal< ú.iu tjeks jrdh wêldßhg f.úh hq;= jQ Kh
w,a,ia yd ¥IK isÿùï ms<sn|j ie<eiaula ielish hq;= nj lñgqj m%udKh remsh,a fldaá 5 ls' tfiau
mÍlaIK fkdmej;s w;r tu lshhs' ndysr md¾Yjhkaf.ka whúh hq;= Kh
;;a;ajhka fy<sorõ l< udOHfõoSkag uqo,a wdmiq ,nd .ekSug m%udKj;a
úúO m%Yak j,g uqyqK mEug isÿ úh' ú.Kk yd l<ukdlrK lñgq l%shd ud¾. fkd.;a wdh;k rdYshls' ta
wfmalaIs; uÜgfuka fndfyda wdh;k w;r YS% ,xld rEmjdyskS ixia:djg
wld¾hlaIu l<ukdlrKh ( i|yd fkdue;s nj;a iuyr wdh;kj, úúO foaYmd,k mlaI j,ska wh úh
tajd ;snqko /iaù we;af;a jirlg jrla hq;=j ;snQ uqo, remsh,a 42"649"586$- ls'
rdcH jHjidhhka ms<sn| ldrl iNdj njo lñgqj lshhs' l<ukdlrKh m%udKj;a f,i j.lSulska lghq;=
^fldama& 2011 foieïn¾ 01 osk ish m<uq W.kajk" jHdmdr l<ukdlrKh i|yd fkdlsÍu ksid fndfyda rdcH wdh;k
jd¾;dj 7 jk md¾,sfïka;=fõ m<uq cd;sl wdh;kfha ^NIBM& ú.Kk yd kS;s{ .dia;= f,i úYd, úhoula ord
ieishg tys iNdm;s äõ .=Kfialr l<ukdlrK lñgqj /iaù we;af;a we;' újD; úYaj úoHd,h m%dfoaYSh
uy;d úiska rdcH jHjidhhka 29 la jirlg tla jrla muKs¡ th uOHia:dk ;=kla boslsÍug .;a
ms<sn|j bosßm;a lrk ,oS' tu.ska l<ukdlrK wOHdmkhg o iroï W;aidyhka ys oS tajdfha bvï ysñlï
jákd fy<sorõ lsÍï yd ks¾foaYhka lsÍula fkdfõo@ wNsfhda.hg ,la ùu ksid kvq lghq;=
rdYshla m%ldYhg m;a lr we;' fjkqfjka remsh,a 18"716"902$- la úhoï
jd¾Isl jd¾;d ,nd fok f,i oekajQ ord we;'
fndfyda rdcH wdh;k ;u wdh;k ish¨u rdcH wdh;k jdf.a kshñ;
i|yd iuia; m%Odk ie,eiaula fyda ld,hg tajd ,nd oS ke;¡ YS% ,xlka fndfyda ,dN ,enQ iuyr rdcH wdh;k
l%shdldÍ ie,eiaula ilia lr .ekSug thd¾ ,hska iy ñyska ,xld wdh;k ,nk ,dN fõ.fhka wvqù we;' ta
m%udKj;a wjOdkhla oS ke;' iuyr lsis oskl md¾,sfïka;=jg jd¾;d ,nd w;r rdcH Wlia yd wdfhdack nexl=j"
wdh;k i|yd rdcH jHjidh oS ke;' YS% ,xld rEmjdyskS ixia:dj" YS% ,xld
pl%f,aLK wkqj hdj;ald,Sk lr fg,sfldï" 2009 jir ;=< oS ishhg 90
ieliQ iuia; ie,eiaula fyda l%shdldÍ ,eìh hq;= uqo,a yd Kh whlr .ekSu lska muK ,dN wvqlr .;a wdh;k
ie,eiaula ke;' ta w;r wi;=gqodhl ;;a;ajhl mj;sk nj fõ' tfiau wdh;k rdYshla mdvq
l<ukdlrKh .ek úoHd¾Òkag W. fy<sorõ lr we;' ta w;r úY%dñl ,nñka isà' LKsc f;,a kS;s.;
kajk m%Odku úYaj úoHd,hla jk rcfha ks,OdÍkaf.ka" ia:dkudre ,enQ ixia:dj" if;di" ñyska thd¾" jrdh
chj¾Ok mqr úYaj úoHd,h o fõ¡ thg ks,OdÍkaf.ka" .súiqï lv l< wêldßh iy ;j;a wdh;k rdYshla
wu;rj ,xld if;di" fn!oaO yd md<s ks,OdÍkaf.ka" wdmiq whlr .ekSï mdvq ,nñka mej;sk' fufia mdvq
úYaj úoHd,h" kdrd wdh;kh" rdcH iy fiajd iemhQ rcfha wdh;k j,ska ,eîug m%Odk jYfhka fya;= ù we;af;a
uqøK kS;s.; ixia:dj" f;a m¾fhaIK iy fjk;a ndysr md¾Yj hkaf.ka wh w;sßla; ld¾h uKav," úhoï jeäùu"
wdh;kh" wka;rdhlr T!IO md,l úh hq;= uqo,a wdmiq whlr .ekSu b;d ÿ¾j, l<ukdldß;ajh iy m%d.aOk
uKav,h o fõ' fndfyda wdh;k ÿ¾j, ;;a;ajhl mej;s nj o fldama ysÕh wdosh nj fldama jd¾;dj fmkajd
;ukaf.a iuia; ie<eiafï b,lal <.d jd¾;dj m%ldY lrhs¡ .súiqï lv lsÍu fohs'
lr .ekSug wiu;aj we;¡ iuyr ksid chj¾Okmqr" fudrgqj"
wdh;k tu ie<eiau ilid we;af;a fmardfoksh iy újD; úYaj úoHd,h;a" 2012$01$01 isg 2013$03$31 olajd ld,
fldama lñgqjg bosßm;a lsÍfï yqÿ fylag¾ fldínElvqj f.dú m¾fhaIK mßÉfPaoh ;=< rdcH jHjidhhka 244
wNs,dIfhks' yd mqyqKq wdh;kh iy cd;sl jHdmdr la mÍlaIdjg ,la lr 2013 cQ,s ui 23
l<ukdlrK wdh;kh;a" hk wdh;k jk osk fojk fldama jd¾;dj tys
tjeks ie<eiaula ilialr hdj;a yhg úfoia .;j Wiia wOHdmkh ,enQ iNdm;s äõ .=Kfialr uy;d úiska
ld,Sk lsÍu w;HjYH nj;a tu ks,OdÍkaf.a .súiqï lv lsÍï ksid m%ldYhg m;a lrk ,oS'
ie<eiau kshdukh lsÍug f¾Çh 2010$11 ld,h ;=< remsh,a ñ,shk 105
wud;HdxYh lghq;= l<hq;= nj;a fldama la wysñj we;' tu ld,h ;=< ñyska ta wkqj iuyr rdcH wdh;khka ys
lñgqj ks¾foaY lrhs' fndfyda rdcH ,xld wdh;kh rEmjdysKS ixia:djg uq,H ie<iqïj, wl%uj;a nj m%Odk
wdh;k i|yd ñ<oS .ekSfï ie<eiaula remsh,a fldaáhl Khla fkdf.jd ÿ¾j,;djhla f,i fmkajd oS we;' ta

hq o iufha wú ñ<oS .ekSug rdcH


wdrlaIl wud;HdxYh hgf;a ,xld
f,dcsiaála m%hsjÜ ,sñgâ kñka fjku
fm!oa.,sl wdh;khla msysgqjd ;sìK’' tys
iNdm;s jQfha tjlg isá wdrlaIl
wud;HdxYfha f,alï ;=udh' tu wdh;kh
md¾,sfïka;=jg fyda ú.Kldêm;sg j.
lSug ne|S isáfha ke;' hqO ld,fhaoSu
udOHh u.ska wú ñ,oS .ekSïj,oS isÿj
we;ehs lsjQ w,a,ia yd ¥IK isÿùï
ms<sn|j mÍlaIK fkdmej;s w;r tu
;;ajhka fy<sorõ l< udOH fõoSkag úúO
m%Yak j,g uqyqK mEug isÿ úh'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
16

fnd fyda rdcH wdh;k ;u wdh;k i|yd iuia;


m%Odk ie,eiaula fyda l%shdldÍ ie,eiaula
ilia lr .ekSug m%udKj;a wjOdkhla oS ke;' iuyr
wdh;k i|yd rdcH jHjidh pl%f,aL wkqj hdj;ald,Sk
lr ieliQ iuia; ie,eiaula fyda l%shdldÍ ie,eiaula
ke;' ta w;r l<ukdlrKh .ek úoHd¾Òkag W.kajk
m%Odku úYaj úoHd,hla jk chj¾Ok mqr úYaj
úoHd,h o fõ¡ thg wu;rj ,xld if;di" fn!oaO yd
md<s úYaj úoHd,h" kdrd wdh;kh" rdcH uqøK kS;s.;
ixia:dj" f;a m¾fhaIK wdh;kh" wka;rdhlr T!IO
md,l uKav,h o fõ' fndfyda wdh;k ;ukaf.a iuia;
ie<eiafï b,lal <.d lr .ekSug wiu;aj we;¡ iuyr
wdh;k tu ie<eiau ilid we;af;a fldama lñgqjg
bosßm;a lsÍfï yqÿ wNs,dIfhks'
w;r ,xld úÿ,s n, uKav,h" ñyska jdßlhla fojrla we;=<;a lsÍu ksid
,xld" LKsc f;,a kS;s.; ixia:dj" jeämqr fvd,¾ 2"060"842 la tlS
jeks wdh;k m%uqL fõ' fïjdfha fldama w;=re jd¾;dj 2013 $10$08 isg iud.ug f.ùug ixia:djg isÿj ;sfí'
ÿ¾j,;djhka nexl= lafIa;%hg o 2014$04$08 olajd
wys;lr f,i n,md ;sfí' YS% ,xld fg,sfldï iud.u jhsuelaia
bosßm;a lf<a .re iNdm;s äõ ;dlaIKh iïnkaOj fiajh wLKavj
iuyr rdcH wdh;kj, fiajlhka yd .=Kfialr uy;d úiska 2014$08$05 mj;ajdf.k hdu i|yd wjYH jk
jdyk NdKavd.dr pl%f,aLKhkag osk ixLHd;hka i|yd iSudiys; ialhs
mgyeksj f¾Çh wud;HdxYhg cd,fha fldgiaj,ska ishhg 75 l
ksoyialr we;' tjeks whf.a fõ;k rdcH wdh;k 47 la ms<sn|j mÍlaId fldgia remsh,a ñ,shk 108 la jeh lr
yd oSukd f.jkq ,nkafka Tjqkag lrk ,oS' ñ<oS f.k we;s w;r tu iud.u jir
m;aúu ,nd oS we;s wdh;kh u.sks' follg miqj jid we;' fmr§ o th
ksoiqka f,i cd;sl ksjdi ixj¾Ok tu jd¾;dj úksúo núka f;dr u.ska l< jHdmdßl lghq;= olakg
wêldßh úiska remsh,a ñ,shk 9'77 la .Kqfokq .Kkdjla y÷kdf.k we;' ke;s w;r ;dlaIKho l,a bl=;a ù
tjeks fiajHhka 37 ksjdi yd boslsÍï we;' 2006 oS msysgqjk ,o tu iud.u
,xld LKsc f;,a kS;s.; ixia:dj
f¾Çh wud;HdxYhg fhoùu fjkqfjka úiska l< tu .kqfokqj foi neÆ úg
2011$06$01 isg 2012$06$30 olajd
f.jd we;' ;u wdh;khg iDcq iel Wmojhs' 2008 oS YS% ,xld
remsh,a ì,shk 8¡3 l mdvqjla LKsc
m%;s,dNhla ke;s fndfyda úg fg,sfldï úiska ñ< oS .kakd f;la
f;,a ksIamdok ñ<oS .ekSfï isÿj
weu;sjrekaf.a foaYmd,k lghq;= ixLHd;hka r|jd ;nd .ekSu yer
we;ehs .Kka n,d we;' ta i|yd n,md
fjkqfjka fhdojd we;s wh i|yd fjk;a jHdmdßl lghq;= lr ke;'
we;s fya;= w;r ridhkd.dr m¾fhaIK
fõ;k f.ùug wod, wdh;k j,g
mudùu" ikaksfõok ÿ¾j,;d" fj<| iud.u l%shd;aul fkdjQ ld,h ;=<o
isÿj ;sfí' rdcH jHjidh pl%f,aLK
fmd< wNsfhda.hkag uqyqKoSug ;snQ wvq wOHlaI .dia;= jYfhka remsh,a
wxl 12 wkqj iEu rdcH ixia:djlau
iQodku" jeämqr f.ùï" LKsc f;,a 10"468"000 la f.jd w;s nj;a tfia
uq,H jir wjika ù osk 150 we;=<;
ksIamdok ñ<oS .ekSfï wekjqï lsÍfï f.ùu ,nd .;a mqoa.,hd ialhs
ish jd¾Isl jd¾;d md¾,sfïka;=jg
ie<iqï j, mudj" wd¾Ól jYfhka fkÜj¾la iud.fï wOHlaIjrfhl=
bosßm;a l< hq;=h' tfy;a 2013$06$30
iM,odhS fkdjk by< ;;a;ajfha iy nj;a wkdjrKh ù we;'
jk úg;a jd¾;d bosßm;a fkdl<
nd, ;;a;ajfha fmg%,a l<jï lsÍï"
wdh;k 79 la ;sî we;'
wdoS wld¾hlaIu;djhka y÷kdf.k jrla remsh,a ñ,shk 50 l uqo,lg
os.ska os.gu mdvq ,nñka rfÜ we;' tfiau LKsc f;,a kS;s.; ,xld nexl=jg Wlia l< fld<U f.%.ß
wd¾Ólhg úYd, nrla megjQ rdcH ixia:dj tlai;a wrdì tó¾ rdcHfha mdf¾ msysá rdcH jeú,s ixia:dj i;=
wdh;k lSmhla fldama jd¾;dfjka iud.ula iu. ñ<oS .ekSfï .súiqulg bvu miqj fm!oa.,sl iud.ulg Wli
fy,sorõ fõ' ta w;r" we;=,;a ùfïoS wefußldkq fvd,¾ 54l ksoyia lsÍfï fldkafoais u; remsh,a

wdh;kfha ku 2011 2010 2009


,xld LKsc f;,a kS;s.; ixia:dj 94,508,394,000 26,922,820,000 11,353,224,000

iSudiys; YS%,xlka thd¾ ,hska 17,161,040,000 377,750,000 2,673,910,000

iSudiys; ñyska ,xld 940,489,000 1,221,378,000 1,300,470,000

tl;=j 12,609,923,000 28,521,948,000 15,327,604,000

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


17
ñ,shk 243 lg úl=Kd we;s w;r Wli fldama lñgqfõ mÍlaIK ld,fha oS w;=reoyka ùu ksid iuqmldr f;d.
wdmiq f.ùu flfia fj;;a fuu y÷kd.;a úksúo Ndjh ms<sn| .eg¨ fj<| ixia:dj remsh,a 5"095"455$- l
.kqfokqj iïnkaOj ,eî we;af;a we;s iy wd¾Ól jYfhka mdvq jQ mdvqjla lmd yer we;'
remsh,a ñ,shk 11'9 la muKs' .kqfokq lSmhla fmkajd oS we;'
ú.Kldêm;s jd¾;d jd¾Islj bosßm;a
fodïfma ls%hd;aul lrk ,o >k 1' fycska .kqfokq i|yd Lksc f;,a flfrk w;r 2015 iy 2016 jd¾;d
wmøjH l<ukdlrK jHdmD;sfhaoS kS;s.; ixia:dj úiska isÿ lrk ,o j,ska bosßm;a jQ jeo.;a lreKq lSmhla
uOHu mßir wêldßh úiska remsh,a uq¿ w,dNh weußldkq fvd,¾ ñ,shk my; oelafõ'
19"483"222 l uqo,la fldka;%d;alreg 76'28 ls'
,nd oS we;s w;r wvq ñ, os.= l,la wfmalaId l< ú.Kk fiajd
,xiqlrejkaf.a idOdrK;ajh 2' 2005 mej;s id¾la lS%vd Wf<, i|yd fldñIka iNdj 2015 foieïn¾
fkdi,ld yßñka 6 jk by<u iq.;odi cd;sl l%Svd wêldßh úiska udifhaoS ia:dms; lrk ,oS.
,xiqlreg fgkavrh ,nd oS we;' remsh,a ñ,shk 44 la jeh lr ñ< oS
.;a bf,lafg%dksla ld, kshuq hka;% kj mk; wkqj rch fyda rdcH
;jo fmdf<dfõ >k óg¾ 88648 la 2010 isg ls%hd;aaul lr ke;' ;jo tu ixia:djla fyda m<d;a md,k
bj;a lsÍu i|yd fldka;%d;alref.ka uDÿldx. h,a mek hdu ksid wdh;khla úiska ishhg 50 la fyda Bg
remsh,a 45 l whlsÍulska f;drj >k w¨;ajeähd lsÍfuka miqj jqjo mdúÉÑ jeä fldgia ysñlula ,nd f.k we;s"
ógrhlg remsh,a 295 l uqo,la f.ùu l< yels jkafka jir folla muKs' iud.ï mk; hgf;a ixia:dms;
ksid wêldßh fj; remsh,a iud.ïo ú.Kldêm;sjrhdf.a úIh
30"140"320$- l w,dNhla isÿù ;sfí' 3' cd;sl ;reK fiajd iNdj úiska 2011 m:hg we;=<;a fõ'
jif¾ oS remsh,a 1"287"440$- la jeh lr
r;=miaj, w;ajeiqï ksIamdok l¾udka; kdj,msáh ch;s,l lS%vdx.kfha bos wld¾hlaIu l<ukdlrKh yd
Yd,dj i|yd mdßißl iy;slh ksl=;a lrk ,o w;a mkaÿ msáh" miqj lS%vd úIu;djhka
lsÍfïoS uOHu mßir wêldßh úiska msÜgksh jeä oshqKq lsÍu i|yd .kq
ksis úu¾Ykhla isÿ lr fkdue;s w;r ,enQ ;Srkhla ksid udi 07 lska miq kj ksmhqïlrejkaf.a fldñiug
l¾udka;Yd,d ysñlre úiska imhkq bj;a lr we;' miq.sh 2012" 2013 yd 2014 jir j,oS
,nk c, idïm, mÍlaIdlr iy;slh wud;HdxYh u.ska ,nd oS ;snQ m%;smdok
ksl=;a lr we;' 4' ,xld ëjr jrdh kS;s.; ixia:dj j,ska ms<sfj,ska 29] la 61] la yd 31]
2011 jif¾ oS bkaOk gexls 06 la la m%fhdackhg f.k fkd;snqks'
tu ;;ajfha m%;sm,hla f,i ck;djg boslsÍu i|yd .súiqula fkdue;sj
cSú; j,ska jkaos f.ùug isÿj we;;a fldka;%d;alreg remsh,a 2"791"215$- la niakdysr m<df;a wOHdmk l,dm 11 ys
tu ;;a;ajhg jeroslrefjda ksoyfia w;a;sldrï f,i f.jd we;' flfia 2016 ud¾;= 31 osk jk úg w;sßla;
cSj;a fj;s' fj;;a lsis÷ boslsÍula isÿlr fkdue;s .=rejreka ixLHdj 561 la jQ w;r .=re
w;r wdh;khg fï jk úg whlr W!K;d 3886 la mej;=Ks'
iudc wdrlaIK uKav,fha m%Odk .; yelsj ;sfnkafka w;a;sldrï
ld¾hd,fha mßY%h f,i Ndú;d l< uqo,ska remsh,a ñ,shk 1 la muKs' 2005 jif¾ isg 2012 jir olajd ld,h
f.dvke.s,af,ka kshñ; ld,hg fmr ;=< cd;sl mdi,a 350 la i|yd mqyqKqj
bj;aùu ksid b;sß udi 07 i|yd l=,sh 5' idudkH ishhg 18 la jQ fmd,S ,enQ .=rejreka 8476 la wkqhqla; lrk
jYfhka remsh,a 5"090"906$- la f.ùug wkqmd; l%uhg mgyeksj ksjdi úg oS m<d;a iNd mdi,a 9771 la
isÿúh' miqj m%udKj;a bvlv iys; ixj¾Ok uq,H ixia:d nexl=j úiska fjkqfjka úoHd mSG mqyqKqj ,enQ
iaÓr ia:dkhla m%Odk ld¾hd,h ia: ,xld úÿ,sn, uKav,hg remsh,a .=rejreka 19307 la wkqhqla; lr ;snqKs'
dk.; lsÍu i|yd ,nd oS fkd;snqKs' ñ,shk 450 l ia:djr ;ekam;a i|yd wkqhqla; lsÍï idOdrK mokula u;
miqj rcfha ;lafiarelre remsh,a ishhg 22'5 l by< fmd,shla f.jd isÿ lr fkd;snqKs'
ñ,shk 165 la f,i ;lafiare lr ;snQ we;' fuu .kqfokqfjka remsh,a
rdc.sßfha msysá f.dvke.s,a,la remsh,a ñ,shk 69 l mdvqjla isÿ ù ;sfí' T¨ú,a jrdh boslsÍfï oS fvkaud¾la
ñ,shk 195 la f.jd ñ,oS f.k ;snqks' nexl=jla úiska 2008 j¾Ifha oS YS%
6' iuqmldr f;d. fj<| i,a 11 la ,xld rchg m%odkhla f,i hqfrda
86"100 la iy fmd,S rys; Khla f,i

fnd fyda ,dN ,enQ iuyr rdcH wdh;k ,nk


,dN fõ.fhka wvqù we;' ta w;r rdcH
Wlia yd wdfhdack nexl=j" YS% ,xld rEmjdyskS
ixia:dj" YS% ,xld fg,sfldï" 2009 jir ;=< oS
ishhg 90 lska muK ,dN wvqlr .;a wdh;k fõ'
tfiau wdh;k rdYshla mdvq ,nñka isà' LKsc
f;,a kS;s.; ixia:dj" if;di" ñyska thd¾" jrdh
wêldßh iy ;j;a wdh;k rdYshla mdvq ,nñka
mej;sk' fufia mdvq ,eîug m%Odk jYfhka fya;=
ù we;af;a w;sßla; ld¾h uKav," úhoï jeäùu"
ÿ¾j, l<ukdldß;ajh iy m%d.aOk ysÕh wdosh
nj fldama jd¾;dj fmkajd fohs'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
18
iuyr rdcH wdh;kj, fiajlhka yd jdyk
NdKavd.dr pl%f,aLKhkag mgyeksj
f¾Çh wud;HdxYhg ksoyialr we;' tjeks whf.a
fõ;k yd oSukd f.jkq ,nkafka Tjqkag m;aúu ,nd oS
we;s wdh;kh u.sks' ksoiqka f,i cd;sl ksjdi
ixj¾Ok wêldßh úiska remsh,a ñ,shk 9'77 la tjeks
fiajHhka 37 ksjdi yd boslsÍï f¾Çh wud;HdxYhg
fhoùu fjkqfjka f.jd we;' ;u wdh;khg iDcq
m%;s,dNhla ke;s fndfyda úg weu;sjrekaf.a foaYmd,k
lghq;= fjkqfjka fhdojd we;s wh i|yd fõ;k
f.ùug wod, wdh;k j,g isÿj ;sfí'
hqfrda 46"009"269 la ,nd oS ;snqKs 2011 f.dvìï ;Srh oreKq uqyqÿ Ldokhg f¾Çh wud;HdxY f,alïjrhd úiska re(
ud¾;= 31 osk isg jdrsl 20 lska f.jd ,la fjñka mej;Su ksid tu m%foaYfha ñ,shk 500 lg jeä fldka;%d;a .súiqï
wjika l< hq;= úh¡ 2008 cqks ui m%odk jYfhka ù f.dú;ekg yd fmd,a j,g t<öu l< hq;= jqjo wêldßfha
fvkaud¾la iud.ulg fldka;%d;a;=j j.dj flfrys th oreKq f,i n,md iNdm;sjrhd yd wOHlaI ckrd,ajrhd
msßkud ;snqKs' 2015 iema;eïn¾ 30 osk ;snQ nj ú.Kldêm;s jd¾;dfjka úiska tu iSudj blaujd .súiqïj,g
jk úg fuu Kh uqo,ska hqfrda fmkajd fohs' tfiau mjrd.;a bvï t<U ;snqKs'
23"004"634 la f.ùug b;sß ù ;snqKs' fjkqfjka ksis f,i jkaos f.jd ke;'
tu Kh uqo,g wu;rj jrdh wêldßh jHdmD;sh u.ska bosl< m%Odk uQ,sl jev ksu lsÍfuka wk;=rej
úiska fuu jHdmD;sh i|yd remsh,a f.dvke.s,s we;=¿ myiqlï we;s lsÍu boslsÍï w;aysgqjd ;snqko re( ñ,shk 315
ñ,shk 426'49 l uqo,la 2000 j¾Ifha fjkqfjka hqfrda ñ,shk 2'12 la jeh 3 la jQ f.jd ;snQ w;a;sldrï whlr
isg 2010 j¾Ih olajd ld,h ;=< úúO lr ;snQ w;r tys jákd hka;% iQ;% f.k fkd;snqKs' m%udo .dia;= o whlr
mqoa.,hkag yd úúO wdh;kj,g f.jd ksIalS%hj we;' flfia jqjo jHdmD;sfha f.k ke;'
;snqKs' boslsÍï wjika lr 2015 ú.Kldêm;s
jd¾;dj bosßm;a lrk úg jir 2 la wruqo,a iïmdokh lr .ekSu ÿIaalrùu
fuu jHdmD;sh iïnkaOj uQ,sl .;ù ;snqko tu f.dvke.s,s ish,a, fya;=fjka j¾I 4 lg jeä ld,hla
wOHhkhkag wod<j YlH;d wOHhkh Ndú;fhka f;drj ksIalS%hj mej;s nj boslsÍï kj;d ;snqKs'
yd mdßißl n,mEu we.hSfï tu jd¾;dfjka fmkajd fohs' jrdh
wOHhkh 1995 j¾Ifha isg 2001 j¾Ih M,odhs ;;a;ajhg m;alsÍug .;yels tu ld,h ;=< jHdmD;sj,g wod<
olajd ld, mßÉfPaoh ;=<oS fm!oa.,sl úl,am ls%hdud¾. wOHhkh lsÍu i|yd wemlr fjkqfjka re( ñ,shk 183'3 la
wdh;khla yd bxcsfkareuh ld¾hhka wod, Kh ÿka wdh;kh .dia;= wh jQ wu;r fldñia uqo,la f.ùug isÿj
ms<sn| uOHu WmfoaYl ld¾hdxYh lsÍulska f;drj bosßm;a ù ;snqk;a we;'
úiska isÿ lr ;snqKs' ta i|yd 2015 foieïn¾ 31 osk jk úg;a tu
ms<sfj,ska re( ñ,shk 24'48 la yd re( jHdmD;s ks¾kdhlhkag mgyeksj ;u
lghq;= wdrïN lr fkd;snqKs'
ñ,shk 1'22 la jeh lr ;snqKs' Bg ksjig wu;rj w;sf¾l ksjila ne.ska
wu;rj fjr< ixrlaIK 2015 jirg wod<j uyck ksjdi 177 la o" w;sf¾l ksjdi 2
fomd¾;fïka;=j yd uOHu mßir ksfhdackhka ^ck;djf.ka ,efnk ne.ska wjia:d 12 loS ksjdi 24 la o
wêldßh u.ska o wjYH ks¾foaY yd meñKs,s& flfrys wjOdkh fhduqlr jYfhka jákdlu re( ñ,shk 1342'68
wkque;sh fldkafoaisj,g hg;aj ,nd oS bka jeo.;a yd CIKsl wjOdkh fhduq la jQ w;sf¾l ksjdi 201 la ,nd oS
;snqKs' fuu uQ,sl wOHhkh u.ska úh hq;= uyck ksfhdack 37 lg ;snqKs'
jrdh jHdmD;shg wod,j j¾;udkfha wod,j remsh,a ì,shk 59'50 l úhoï
rch i;= bvïj, wkjir jHdmdßl
mek ke.S we;s uQ,sl .eg¨ ms<sn| mÍlaId lsÍfï oS rchg is¥jQ
ia:dk fjkqfjka ksjdi 6 la yd
jd¾;d lr fkd;snqKs' weia;fïka;= .; w,dNh re( ì,shk
wkqu; mßmdáhg mgyeksj ksjdi
10'56 la ú ;snqKs' 2016 jirg wod<j
jHdmD;sh l<ukdlrKfha oS ta i|yd 39 la w;sf¾l f,i ,nd oS ;snqKs'
uyck ksfhdackhka 26 lg wod,j re(
m%Odk ie,eiaula ms<sfh, lr wod< ì,shk 3'87 l úhoï mÍlaId lsÍfï oS kef.kysr m<d;a ud¾. ixj¾Ok
ld¾hhka bgq lrk ksYaÑ; rchg is¥jQ weia;fïka;= .; w,dNh wêldßh - ud¾. ixj¾Ok jHdmD;s
ld,jljdkq ;SrKh lr ls%hd;aul lr re( ì,shk 2'31 la ù ;snqKs' 59 la w;ßka jHdmD;s 13 l m%iïmdok
fkd;snqKs' ta wkqj jrdh ie,iqï lr
l%shdj,sfha oS ,xiqlrejka bosßm;a lr
boslr wjika lsÍug jir 18 l muK ta w;r kd.ßl mqk¾cSjk jHdmD;sh
;snqKq f¾Ü ñ, .Kka jeä lsÍu u.ska
wêl ld,hla .; lr ;snqKs' 2013 ;=< y÷kdf.k we;s wvqmdvq w;ßka
re( ñ,shk 174 l uq,H wl%ñl;d isÿ
j¾Ifha oS fuu jrdh ck;d whs;shg lSmhla my; oelafõ'
lr ;snqKs' thg wu;rj jeämqr uqo,a
m;alr ;snQ w;r 2015 foieïn¾ 31 osk
fldka;%d;a m%odkh lrk úg f.ùï .Kkdjla o y÷kdf.k we;'
jk úg;a lsis÷ jdKsc fk!ldjla
jrdh fj; meñK fkd;snqKs' jrdh ;rÕldÍj l< hq;= nj wOHlaI
ñ,aflda iud.u rcfha m%iïmdok
m%fõY ud¾.h je,s msÍfuka wjysr uKav,h ;SrKh lr ;sìhoS;a le|jd
ud¾f.damfoaY úêúOdkj,g mgyeksj
ùu;a jrd fíiu ;=<g je,s tl;= ùu fkd;snqKq fhdackd u; jákdlu re(
wju ,xiqj bosßm;a l<
ksid fkd.eUqre ùu;a fuhg fya;= ì,shk 57'4 la jQ fldka;%d;a 26 la
iemhqïlref.ka weiqreï øjH ñ,oS
f,i ksÍlaIKh ù we;' ;jo jrdh m%odkh lr ;snqKs'
fkdf.k jeä ñ, .Kka hgf;a
boslsÍfuka miq jrdhg W;=re foiska
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
19
lsßmsá weiqreï ñ,oS .ekSu ksid miqj tu ov uqo, re( ñ,shk 3 olajd ms<sn|j m,d,s" fld.a.," ys`.=rlaf.dv"
tl;=j re( ñ,shk 19'88 l uq,H wvq lsÍug lghq;= lr bka miqj ,enQ l=vdTh iy ùrú, we;=¿ úúO ia:dk
w,dNhla isÿ ù ;snqKs' wNshdpkhla mokï lrf.k re( ms<sn|j wOHhkh lr jd¾;d ms<sfh,
ñ,shk 1'5 la olajd wvq lsÍug f¾.= lsÍu" ñkqï lghq;= iy uq,a., ;eîfï
foaYSh wdodhï fomd¾;fïka;=j ksis wOHlaI fckrd,ajrhd ksfhda. lr W;aij meje;aùu jeks lghq;= i|yd
f,i nÿ wdodhï /ia lr ke;' we;' th f¾.= wd{d mKf;a úêúOdk re( ñ,shk 52'44 la jeh lr ;snqKs'
2016$12$31 jk úg whúh hq;=j mej;s j,g mgyeksh' uyck úfrdaOh we;=¿ úúO fyaa;= u;
ysÕ nÿ wdodhu re(ñ,shk 295296 ls' miqj tu m%foaY w;aayeß w;r tu mdvqj
wdkhkh lrkq ,nk NdKav we;=<;a ck;d lru; megfõ' u;a;, .=jka
2015 jif¾ fhdackd jQ kj nÿ wdodhï nyd¨ï úêu;a mÍlaIdjlg ,la f;dgqm, fylaghd¾ 2000 l N+ñ Nd.
04 la /ia lsÍug n,h ,nd oS ;snqko fkdùu ksid .eg¨ rdYshla we;sù hla fhdodf.k boslsÍï lghq;=
bka /ia lr we;af;a iqmsß jdis noao ;sfí' 2016 jif¾oS nyd¨ï 203"712 la 2009$11$17 osk wdrïN l< w;r ta
muKls' 2016 jir wjika jk úg mÍlaId lsÍu i|yd wod< wxY fj; i|yd wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 243'7
leisfkda l¾udka; wh noao f,i wkqhqla; lr ;snqKq ks,OdÍka ixLHdj la jeh lr ;snqKs'
wfmalaId l< re( ñ,shk 3490 la wh 101 ls'
lr f.k ke;' .=jka f;dgqm, fufyhqï lghq;= i|yd
2016 jir wjika jk úg iqrdnÿ 2013 ud¾;= 18 osk újD; lrk ,oS'
2015 jif¾ oS ukaosr noao re( ñ,shk fomd¾;fïka;=j g whúh hq;= uq¨ ys`. tosk isg 2015 fkdjeïn¾ udih olajd
1000 wh lr f.k ke;' nÿ wdodhu re( ñ,shk 2545 la jQ w;r cd;Hka;r .=jka hdkdjka 14 la
tu iuia; ys`. nÿ wdodhñka ishhg 57 whym;a ld,.=K ;;a;ajh bkaOk ,nd
iaÓrj YS% ,xldj yer hk iEu YS% la j¾I 5 g jeä ld,hl isg mej; .ekSfï .eg¨ yd hdkdj, ld¾ñl
,xlslfhl=f.kau ráka msg;g tk nÿ wdodhï h¡ fodaI fya;=fjka lgqkdhl .=jka
f.khdu i|yd ksoyia lrk ,o úfoaY f;dgqm,g f.dv nEug fkdyels ù
úksuh u; ishhg 20 l ú.uk noao YS% ,xld hqo yuqod uQ,ia:dkh msysgqjd u;a;, .=jka f;dgqm, fj; fhduq l<
whlr f.k ke;' ;snQ bvu úfoaYSh iud.ï follg wjia:djka ms<sn| jd¾;d ù we;'
úl=Kd 2010 iy 2011 jir j,oS u;a;, .=jka f;dgqm, újD; lsÍfuka
fïjd whlr .; fkdyelsj we;af;a" ,ndf.k ;snQ re( ñ,shk 19"817'30 l miq foaYSh .=jka hdkd 03 la iy
whjeh f,aLkh bosßm;a lrk úg wdodhu 2014 wjika jk;=re;a taldnoaO úfoaYSh .=jka hdkd 03 la .uka wdrïN
ùrhl= fia idudkH ck;dj mskùu wruqo,g ner lr ke;' lr ;snQ kuq;a 2015 j¾Ih wjidkh
i|yd fujeks fhdackd bosßm;a l<o
jk úg tla .=jka hdkdjla muKla
uyd mßudk Okj;=kaf.ka tajd whlr 2016 ú.Kldêm;s jd¾;dj wkqj 2006 .=jka .uka wdrïN lr ;snqKs'
.ekSfï ienE foaYmd,k jqjukdjla j¾Ifha isg 2016 j¾Ih olajd j¾I 11
md,lhska ;=< ke;s neúks' l ld,mßÉfPaoh ;=< m<d;a md,k uyck Ök iuQydKavqfjka ,nd.;a
wdh;k iïnkaOfhka md¾Yjlrejka 2030 olajd j¾I 15 lska f.jd ksu l<
2016 jir wjika jk úg YS% ,xld 888 la fjkqfjka re( ñ,shk 70'92 l hq;= Kh uqof,a j.lSï .dia;= iy
f¾.=j uq¨ ysÕ nÿ wdodhu re( ñ,shk wêNdr ^ov& iy;sl 133 la ksl=;a lr l<ukdlrK .dia;= re( ñ,shk 1989'82
21316 la jQ w;r thska ishhg 59 la ;snqKs' 2017 cQ,s ui 31 osk jk úg bka la NdKavd.drh úiska f.jd ;snqKq
muK bl=;a j¾Ij, isg mej; tk re( ñ,shk 3'47 la fyj;a ishhg 4'89 w;r 2015 j¾Ifha oS f.úh hq;=j ;snqKq
tajdh' la muKla whlr f.k ;snqKs wod< wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 8'4 la jQ
n,OdÍka úiska wêNdr whlr .ekSfï m<uq jdßlh iSudiys; .=jka f;dgm,
2015 jif¾ oS lgqkdhl .=jka ls%hdj,sh flfrys ksis wjOdkhla
f;dgqmf,ka re( ñ,shk 18'83 la jákd yd .=jka fiajd ^YS% ,xld& iud.fï
fhduqlr ke;s nj bka fmfkkakg flá ld,Sk fvd,¾ ;ekam;= uqo,a
úfoaY jHjydr uqo,a f;d.hla kS;s we;'
úfrdaëj uef,aishdjg /f.k hdug fhdod f.k f.jd ;snqKs'
W;aidy l< .=jka u.sfhl= u;a;, .=jka f;dgqm, 2009 j¾Ifha isg 2016 cqks olajd
iïnkaOfhka úu¾Yk ks,Odßhd úiska
fkdfrdÉfpdaf,a ,laúch n,d.drh
re( ñ,shk 50'50 l ovhla kshu lr úl,am .=jka f;dgqm,la boslsÍu

iudc wdrlaIK uKav,fha m%Odk


ld¾hd,fha mßY%h f,i
Ndú;d l< f.dvke.s,af,ka kshñ;
ld,hg fmr bj;aùu ksid b;sß udi 07
i|yd l=,sh jYfhka remsh,a 5"090"906$- la
f.ùug isÿúh' miqj m%udKj;a bvlv
iys; iaÓr ia:dkhla m%Odk ld¾hd,h
ia:dk.; lsÍu i|yd ,nd oS fkd;snqKs'
miqj rcfha ;lafiarelre remsh,a ñ,shk
165 la f,i ;lafiare lr ;snQ rdc.sßfha
msysá f.dvke.s,a,la remsh,a ñ,shk 195 la
f.jd ñ,oS f.k ;snqks'

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


20
YS% ,xld fg,sfldï iud.u jhsuelaia
;dlaIKh iïnkaOj fiajh wLKavj
mj;ajdf.k hdu i|yd wjYH jk ixLHd;hka
i|yd iSudiys; ialhs cd,fha fldgiaj,ska
ishhg 75 l fldgia remsh,a ñ,shk 108 la
jeh lr ñ<oS f.k we;s w;r tu iud.u jir
follg miqj jid we;' fmr§ o th u.ska l<
jHdmdßl lghq;= olakg ke;s w;r ;dlaIKho
l,a bl=;a ù we;' 2006 oS msysgqjk ,o tu
iud.u úiska l< tu .kqfokqj foi neÆ úg
iel Wmojhs' 2008 oS YS% ,xld fg,sfldï úiska
ñ< oS .kakd f;la ixLHd;hka r|jd ;nd
.ekSu yer fjk;a jHdmdßl lghq;= lr ke;'

i|yd iSudiys; .,a wÕ=re iud.u m%jdyk fomd¾;fïka;=jhs' mej;=k fyd;a wfma orejkag l=uk
m%iïmdok ls%hdj,sfha oS kS;s Í;s rgla Wreu úh yelso@ rfÜ uq,H
fr.=,dis yd ukd mßphkag wkqj 2016 oS uq¨ wdodhfuka nÿ wdodhu l<ukdlrKh .ek m%ldY flfrk
lghq;= lsÍug wfmdfydi;a ùu re( ì,shk 1414 ls' bka jl% nÿ wdodhu fldama jd¾;d" .skqï ldrl iNd
fya;=fjka re( ñ,shk 4145'43 l re( ì,shk 1205 la fyj;a uq¨ nÿ ^ fldamd& jd¾;d" ú.Kldêm;s jd¾;d
weia;fïka;=.; w,dNhla $ wu;r wdodhfuka ishhg 82'31 ls' 2015 wdosh iy udOHj,ska fy<sorõ flfrk
úhoula $ wdodhu wysñùula isÿj we;s jif¾oS wdodhï nÿ wdodhu re( ì,shk ¥IK wl%ñl;d ms<sn|j wm fld;rï
nj ú.Kk jd¾;dj fmkajd fohs' 263 la ,nd we;s w;r 2016 oS tu wjosfhka isákafkao@ ck udOH jqjo
wdodhu re( ì,shk 259 la ù we;' fmr lS jd¾;d ms<sn|j rg ;=<
2014$15 j¾I j,oS iy,a wdkhk vfï wkqj meyeos,s jkafka whjeh m%udKj;a ixjdohla f.dvke.Sug fok
ls%hdj,sh ;=< if;dig isÿ ù we;s wjia:dj,oS Okm;skaf.ka nÿ uqo,a odhl;aajh l=ulao@ w,a,ia ¥IK jxpd
w,dNh re( ñ,shk 15157 ls' wdkhksl whlr .kakd nj lSj;a Tjqkaf.ka ,nd wju lsÍu i|yd msysgqjd we;s rdcH
iy,a fu'fgd' 57600 la tkï wdkhksl .kakd nÿ wvq lrñka jl% nÿ f,i wdh;k ;ukag meñKs,s ,efnk ;=re
iy,aj,ska ishhg 22'36 la wvq ñ,lg idudkH ck;djf.ka yd nyq;rhla n,d fkdisg mqj;am;a j,ska fy<s
i;aj wdydr i|yd wf,ú lr we;' jk wvq wdodhï ,dNSkaf.ka wh lr flfrk f;dr;=re miqmi yUd
.kaakd njhs' fkdhkafka l=ula ksido@ tlS wdh;k
2016 ú.Kldêm;s jd¾;dj wkqj msysgqjd ;sfnk mk;a j, we;s ÿ¾j,;d
cd;Hka;r ixj¾Ok wruqo, úiska fufia tl;=lr .kakd uqo,ska ishhg ke;s lsÍug iudcfhka y~la
uqo,a iemhQ mia wjqreÿ jHdmD;shla jk 40 lg jeä uqo,la w,a,i" ¥IKh" fkdkef.kafka ukao@ isú,a iudc
fojk fi!LH wxY ixj¾Ok jHdmD;sh wld¾hlaIu;djh" fkdie,ls,a, ksid ixúOdk" jD;a;Sh iñ;s" ck udOH" iy
2013 j¾Ifha oS wdrïN lr ;snqK w;r ck;djg wysñ jk w;r" úYd, uqo,la wd.ñl kdhlhska fï ;;a;ajh fjkia
2018 jif¾oS wjika lsÍug kshñ;j rgg úk lrk foaYmd,lhska kv;a;= lr jvd hym;a rgla f.dvke.Sug
;snqKs' 2013 jif¾ isg 2016 jif¾ lsÍug jehfõ' fkdmudj fmrg wd hq;= nj isysm;a
wjidkh olajd jq j¾I 04 loS re( lrñ'
ñ,shk 5584 l m%;smdok i,id ;snqKq md¾,sfïka;= uka;S%jreka 225 fokd
w;r ;:H úhou jQfha re( ñ,shk i|yd 2016 jirg re( 258"582"312$-
2818 ls' oSukd f,i jeh ù we;' 2016 jif¾
md¾,sfïka;=j osk 97 la mj;ajd we;s
2016 jif¾ rfÜ uq¨ wdodhu remsh,a w;r tu j¾Ifha md¾,sfïka;=fõ úhou
ì,shk 1699 la úh' mqkrdj¾;k úhou remsh,a tlish yeg tla fldaá wkQmka
re( ì,shk 1771 ls' ta wkqj rfÜ uq¿ ,laI wgish ;=kla ^re(161"95"00"803$-&
wdodhu jegqma f.ùï jeks wLKavj la ù ;sfí md¾,sfïka;=fõ udihl
jßka jr isÿ l< hq;= úhoï mshjd úÿ,s ì, ,laI 80 la muK fõ'
.ekSugj;a m%udKj;a fkdùh'
437 la jk ish¨ m<d;a iNd uka;S%kag
2015 foieïn¾ 31 osk jk úg jirlg jeh jk uqo, remsh,a wiQ
ckrcfha uq,H m%ldYk wkqj mej;s fofldaá tla ,laI oykj oyia yhish
uq¨ Kh m%udKh j¾Ifha ck.ykh y;,sia wgls ^820"119"648$-&'
iu. iei|Sfï oS tal mqoa., Kh
m%udKh re(331655$- la ù ;snqKs' m<d;a md,k uka;S%ka 8436 fokdg
oSukd i|yd jirlg remsh,a fldaá 151
, kS;{ s
2015 jif¾oS iuia; rdcH wdodhfuka la jeh fõ' úkaikaÜ nq,;aixs y,
ishhg 89 la Wmhd oS we;af;a wdh;k
fujka ;;a;ajhla ;=< rg fufia fyda
ckdjfndaO flakøa h
4 la u.sks' tajd kï YS% ,xld f¾.=j"
foaYSh wdodhï fomd¾;fïka;=j" iqrd mej;Su .ek wm i;=gq úh hq;=
nÿ fomd¾;fïka;=j iy fudag¾ fkdfõo@ tfy;a fï ;;a;ajh fufiau
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
21
nhsn,h
fmkajd fok
.e,ùu
fm!oa.,sljo"
iduqySljo
w;aúÈk
úuqla;shls'
Y=oaO jq nhsn,h ;=<ska fmkajd fokafka l=uk wdldrfha úuqla;shlao@ mqoa.,fhla fuf,dj
Ôú;h wjidkfhaÈ Tyqf.a fyda wehf.a wd;auh iaj¾. rdcHfhaÈ ,nk iod iem; f,i
.e,ùu w¾: ±laùu idudkH l%sia;= O¾fudmfoaYfhys isÿ flf¾' tfy;a th .e,ùu mss<sn|
tla w¾:l:khla muKs' th ieneúkau —úuqla;sh˜ ms<sn| nhsn,Sh w¾: l:khg jvd .%Sla
w¾:l:khls' th fÊiqf.a ld,hg miqj l%sia;shdks foaj O¾uhg we;=¿ jq w¾:l:khls'tfiau
nhsn,h fmkajd fok .e,ùu yqfola fm!oa.,sl .e,ùula fkdfõ' th fm!oa.,sljo"
iduqysljo w;aúÈk úuqla;shls' ;jo nhsn,h fmkajd fok úuqla;sh yqÿ udkjhd muKla
,nk úuqla;shlao fkdfõ' th uq¿ uy;a ueú,a,u úYajhu w;aolsk .e,ùuls' kj
ñksfila" kj iudc wd¾Òl l%uhla" kj wyila yd kj fmd<jla we;s ùuls'

ú uqla;sh hk jpk wo jk úg
fndfyda wd.ñlhska ys;kafka
wd.u O¾uhg mgyeks jpkhla f,ihs'
.e<ùfï b;sydih f,i iïm%odhsl
foaj O¾uh ;=< È mjd m%ldYhg m;a
fõ' l%sia;shdksfha foúhka jykafia
f,i ne,Suhs' ta ksidu Y=oaO
jq nhsn,h ,sheú we;af;a mSvl
rcjrekaf.a b;sydihla f,i fkdj
úfYaIfhka iïm%odh ;=< we,s .e,S ^hyafõ& udkj b;sydih ;=< ñksia mSä; jy,a ck;djf.a b;sydihla
isák wd.ñl kdhlhska fuu jpkhg m%cdjla y÷kd.kafkau úuqla;s jYfhks' uQ,sl jYfhka BY%dh,a
mjd udrdka;sl ìhla olajk nj wr.,hla ;=<hs' tkï Bðma;= foaYh ck;djf.a b;sydih yd fmdÿfõ udkj
fmfka' Bg fya;=j —úuqla;sh˜ fjkqjg ;=< isá jy,a ck;djla ksjy,a nj b;sydih ms<sn| l;dkaorhlao .e,ùu"
—jy,anj˜ mj;ajd .ekSug wd.ï fidhd .sh .uk fyj;a kslauhdfï úuqla;sh wruqkq fldgf.k ,sheú we;'
m%dfhda.Slj odhl fjñka isàu hehs .uk ;=<hs' j¾;udkfhaÈ ls;=kqjka ta ksid Zúuqla;shZ bj;a l< úg
ks.ukh l< yelsh' ;u úYajdi ,laIKh m%ldYhg m;a nhsn,hg;a" foúhka jykafiag;a"
lroa§ —wyi fmd<j uejq i¾j n,Odß fÊiqia jykafiag;a l%sia;shdks
j¾;udk ;;a;ajh hgls mßÈ jqj;a foúhka jykafia˜ f,i foúhka g weoys,a,g;a w¾:hla fkd,efí'
ish¨ wd.ñl Ydia;Dka jykafi,df.a ye¢kajQj o udkj b;sydih ;=< uq,a
wruqK jQfha úuqla;s ud¾.hla fmkajd jrg fï foúhkaj y÷kd .kafka úuqla;sh fln÷ tllao @
§u nj ieÕúh fkdyelsh' Tjqka jod< ^hgls kslauhdfõ w;a±lsu ;=<& wmj
O¾uh hgm;a fldg wd.ñl ixia:dj" jy,alñka ksoyia l< foúhka Y=oaO jq nhsn,h ;=<ska fmkajd fokafka
idikh" iNdj biau;= ùu fya;= fldg jykafia˜ hkqfjks' tkï úuqla;sodhl l=uk wdldrfha úuqla;shlao@
f.k udkj úuqla;sfha ±lau yd foúhka jykafia jYfhks' ls;=kq mqoa.,fhla fuf,dj Ôú;h
Ndú;h wd.ï j,ska úfhda ú ;sfnk f,dalh fÊiqia jykafiaj kï wjidkfhaÈ Tyqf.a fyda wehf.a
nj o ks.ukh l< yelsh' lrkafkao—.e<jqïlrejdfKda˜" — wd;auh iaj¾. rdcHfha È ,nk iod
úuqla;sodhlhdfKda˜ hkqfjks' iem; f,i .e,ùu w¾: ±laùu
úuqla;sfha b;sydih meyeÈ,s f,iu úuqla;sfhka f;dr idudkH l%sia;= O¾fudmfoaYfhys isÿ
l%sia;shdkshla ke;' l%sia;shdksfha we;s flf¾' tfy;a th .e,ùu mss<sn| tla
l%sia;shdkskaf.a Y=oaO jq .%ka:h jk w¾:h úuqla;s flakaøshj b;sydih foi w¾:l:khla muKs' th ieneúkau —
Y=oaO jq nhsn,h ;=< ,sheù we;s ne,Suhs' b;sydih .e,ùfï b;sydih úuqla;sh˜ ms<sn| nhsn,Sh w¾:
l;dkaorh úuqla;sfha b;sydih fyj;a f,i ne,Suhs' úuqla;sfha b;sydih l:khg jvd .%Sla w¾:l:khls' th
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
22
fÊiq ;=ud b;d meyeÈ,s f,i ;u úuqla;s
fufyjr mSä;hd iuÕ wkkH lrk fial'
È<skaod iuÕ wkkH lrk fial' fuu È<skaod hkq
yqfola is;ska È<skaod hkak fkdfõ' ta nj y÷kd
.ekSug kï wm È<skaod fyda ÿ.shd i|yd fhdok ySnDD
jok f;areï .; hq;=h' tu jok kï ˜wkdúï˜ fyda —
wkSï˜ h' tys w¾:h È<skaokah" mSä;hskah' n,j;=kaf.a
yd Okj;=kaf.a f.dÿre njg m;ajQjfkah' ieneúkau
wd¾Ól f,i ÿ.S whh' .e,ùu jvd;a wfmlaId
lrkafka fuu ÿ.ska yd mSä;hskah'

fÊiqf.a ld,hg miqj l%sia;shdks foaj lrk fial' È<skaod iuÕ wkkH lrk
O¾uhg we;=¿ jq w¾:l:khls'tfiau fial' fuu È<skaod hkq yqfola is;ska fojkqj th Ôú;fha w¾:h wruqK"
nhsn,h fmkajd fok .e,ùu yqfola È<skaod hkak fkdfõ' ta nj y÷kd ksoyi úuqla;sh iuÕ neÿkq wr.,hls'
fm!oa.,sl .e,ùula fkdfõ' th .ekSug kï wm È<skaod fyda ÿ.shd hg;a Ndjhg jy,a Ndjhg myr §ug
fm!oa.,sljo" iduqysljo w;aúÈk i|yd fhdok ySnDD jok f;areï .; úkdY lsÍug tfrys wr.,hls'
úuqla;shls' ;jo nhsn,h fmkajd fok hq;=h' tu jok kï ˜wkdúï˜ fyda — foaYmd,lsk wd¾Ól iudÔh ksoyi yd
úuqla;sh yqÿ udkjhd muKla ,nk wkSï˜ h' tys w¾:h È<skaokah" ;Dma;su;a Ôú;hla Èkd .ekSu i|yd
úuqla;shlao fkdfõ' th uq¿ uy;a mSä;hskah' n,j;=kaf.a yd Okj;=kaf.a wr.,hls' Bg fjkia n,f,daNs
ueú,a,u úYajhu w;aolsk .e,ùuls' f.dÿre njg m;ajQjkah' ieneúkau cd;sjdÈ" jrKjdÈ wr., o ke;=jd
kj ñksfila" kj iudc wd¾Òl wd¾Ól f,i ÿ.S whh' .e,ùu jvd;a fkdfõ' tfy;a tajd ie,lsh hq;af;a
l%uhla" kj wyila yd kj fmd<jla wfmlaId lrkafka fuu ÿ.ska yd ck wr.,h f,i fkdfõ' .egqï fyda
we;s ùuls' mSä;hskah' n,y;aldr fh§ï jYfhks'

—iñ|dfKda fufia jodrK fial' uu fuu ÿ.Ska yd mSä;hska g mjik l%sia;shdksh wr.,fhka Wmkakls
w¨;a wyilao w¨;a fmd<jlao iqNdrxÑh l=ulao @ —Tn fuu ÿla mSvdj
ujkafkñ' miq.sh foa u;la ordf.k isákak' túg Tng iaj¾.fhaÈ l%sia;shdkska woyk foú÷kaj udkj
lrkafkaj;a" isyslrkafkaj;a ke;' ud iod iem; ,efíú˜ lshk mKsjqvho@ b;sydih ;=< y÷kd .kafka zkslauhduZ
jpk w¨;a fcrei,u m%s;sfhka lsisfia;a ke;' fÊiq tjekakla lsisÿ keue;s ft;sydisl wr.,h ;=<hs' ta
mQ¾Kjkafkah' tys jeisfhda fidïkiska úgl fkdmjik fial' ÿ.Skag mjik l%sia;= mQ¾j 1446 - 1406 ;rï wE;
fjfi;s'˜ iqNdrxÑh jkafka È<s÷lñka yd ld,hlhs' kslauhdu hkq ta hq.hg
^iïmQ¾Kfhka lshjkak fhidhd mSvkfhka úuqla;sh ,eîu ms<sn| idfmlaIj wêrdcHhla jq ñirh ;=<
65$17-25& iqNdrxÑhhs' hqla;sh yd idOdrK;ajh jir 400 l muK ld,hla jy,aNdjfha
ms<sn| iqNdrxÑhhs' ieug fm%auh isá ck;dj ^miqj BY%dh,a cd;sh njg
.e<jqïlrejdKka f,i fÊiq ;=uka hqla;sh yd idOdrKh msß iudchla" m;a jQ& tu jy,aNdjfhka ñÈ ksoyi
m%ldY l< .e,ùu l=ulao@ ld,hla Wodlr.ekSu fyj;a foaj rdcH Èkd .ekSfï wr.,hhs' foaYhla Èkd
ms<sn| iqNdrxÑhhs' wd¾Óluh f,i .ekSfï wr.,hhs' tu wr.,hg
—È<s÷kag iqNdrxÑh foaYkd lrkq jia mSvdjg m;aùu mj;sk ;dlal,a wkqNdjh iemhq foúhkaj tu ck;dj
Wkajykafia ud wdf,am l< fial' iudchla ksoyia jkafka ke;' ta ksid kï lrkafka zzwmj jy,aNdjfhka
jy¨kag ñ§uo wkaOhkag fmkSu o È<s÷ka ke;s wd¾Ól l%uhla foú÷kaf.a ksoyia l< foúhkaZZ jYfhks' tu
,efnk nj okajkakg;a mSä; jQjka leue;a;hs' fmdfrdkaÿ foaYh ;=< wr.,hg kdhl;ajh ÿka fudafiiaj
uqokakg;a iajdñka jykafiaf.a meje;sfha tlS ifydaor;ajfha wd¾Ól foú÷ka ta i|yd le|jkafka fufiah'
m%ido,;a jir m%ldY lrkakg;a ud l%uhhs' zzñirfha isák udf.a fikÕf.a ÿ(lS;
tjd jod, fial' ^¨la 4$18-19& ;;a;ajh uu Èáñ Tjqkaf.a
úuqla;s wr.,h úOdhl;ajhkag úreoaOj k.sk fudr
tu úuqla;sh úfYaIfhka È<s÷ka yd .eiSug uu ijka ÿksñ' Tjqkaf.a
mSä;hska uq,a lrf.k we;sjkakls' úuqla;sh Wod lr .ekSfï uÕ foú¬ck ÿlafõokd uu fyd¢ka oksñ' ñir
th;a w;aúÈh yelafla uq¿ ñksia wr.,hs' hg lS f,iu l%sia;shdksh cd;skaf.a w;ska Tjqka uqod ta ráka
ixy;shu mSä;hskaf.a .e,ùug l%shd b;sydih ;=< u;= jkafka úuqla;sh Tjqka msg lrjd idrj;a úYd,
lsßu ;=<h' tu úuqla;sh uq¿ ñksia i|yd jQ wr.,hla ;=<hs' kslauhdu hkq foaYhlg Tjqka muqKqjd,Su i|yd uu
ixy;shgu w;a±lsh yelafla ta foõ¬ck wr.,hhs'udkj b;sydih nei wdñ'
fidndoyuo úYajho fm%aufha meje;aula wr.,fha b;sydihls' m<uqj th ;u
;=< mj;sk úg§h' meje;au i|yd lrk ,o wr.,hls' ±ka b;ska fukak BY%dh,a ck;djf.a
fidndoyu iuÕ fmdr nÈñka fudr .eiSu udfj; ke.S we;' ;jo
úuqla;sh yd mSä;hska fidndoyfï kS;sÍ;s y÷kd.ksñka wõ ñir jdiska fok orekq mSvdjka o ud
jeis" ueis" uÿre i;d isõmdjd iuÕ ±l we;' tneúka ±ka b;sx tkak udf.a
fÊiq ;=ud b;d meyeÈ,s f,i ;u fmdrnÈñka Ôj;aùu Wfoid l< fikÕ j; bY%dh,a ck;dj ñirfhka
úuqla;s fufyjr mSä;hd iuÕ wkkH wr.,hls' msg;g f.k hkq msKsi uu kqU
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
23
mdrdfjda fj; hjñ' ^Y=oaO jq nhsn,h ,xldfõ ck wr., j, fmdÿ idOlh úkhOrekag tfrysj;a l< m%ldYk
kslauhdu 3$9-10&fuu nhsn,a mdGh jkafka tajd ish,a,u rdcHhg tfrys fuhg kso¾Yk imhhs'
;=< zzck wr.,fha foõoyuZZ wmg wr., njg m;aj ;sîuhs' ck;d
ukdj y÷kd.;a yelsh' m%:ufhka wmg wr.,j,g fya;= jk m%Yak ks¾udKh zzmßisjrekaf.a o iÈisjrekaf.a o uqyqka
y÷kd.; yelafla ksoyi Wfoid lrk jkafka rdcHh úiska l%shd;aul lrk j,ska mßiaiï jkakZZ
ck wr.,h hkq zzfoõ ¬ ck wd¾Òl yd foaYmd,k l%uh u.sks' fï
wr.,hlaZZ njhs' foaj ck;dj hkq ksid ck wr., u¾Okhg rdcH b;d zzúkhOrfhks" mßisjreks fflrdál jQ
mSvdjg m;a ck;djhs' f;dard.;a ;srYaÑk f,i ueÈy;aùu uE; Tng jk úm;l uy;ZZ
ck;dj hkq BY%dh,a ck;dj fkdfõ b;sydifha ±lsh yelsh' r;=miaj, j;=r
mSvdjg m;a ck;djhs' foúhka ms<sn| m%Yakh úi|k f,i b,a,d isá j;auka udOH" iudch ;=< ck wr.,
isákafka mSä; ck;djf.a me;af;ah' ck;djg tfrys m%ydrh" bkaOk ñ, j,g tfrys oDIaájdohka jemsÍu b;d
foú÷ka Tjqkaf.a me;af;a isákafka by,hdug tfrysj y,dj; ck;dj l< m%n,j isÿùu .eUqßka ie,ls,a,g .;
Tjqka fyd| ksid fkdfõ' Tjqka mSä; wr.,hg tfrysj l< m%ydrh" ksoyia hq;=j we;' fmdaÜisáh ms<sn| isri
ksidh' foaj wNsu;h jkafka Tjqka ÿl fj<| l,dmfha w¾:idOl wr.,hg udOH cd,h yryd lrkq ,enq n,mEu
;=< mSä; nj ;=< isàu fkdfõ' mSä; tfrysj l< m%ydrh" ihsgï úfrdaê isiq fou< ck;djf.a fï fudfydf;a bvï
núka ñÈ i;=áka m%S;sfhka ksoyiska igkg tfrys m%ydrhla úiska fmkajd ksoyia lr .ekSu jeks wr., j,g
Ôj;a ùuhs' fudafiiaj le|jkafka ta fokafka fï l=ßre h:d¾:h' tfrysj cd;sjdÈ rdcmlaIjdÈ mqj;am;a
wr.,hg kdhl;ajh §ughs' yd udOH u.ska yd wd.ñl mqcH
ck;djf.a ÿl olsk wfodakd wefik j¾;udkfhaÈ rdcHh ck wr., mQcljreka u.ska lrk oDIaájdÈ
fõokdj ±fkk foúhka wr.,h ;=<g u¾Okh lsÍug ish mSvdldß WmlrK n,meï Bg ksoiqkla' wr.,h ;=<
nei ths' ta ksidu th foúhkaf.a yd jk yuqod" fmd,sish" wêlrKh" fuls oDIaájdohkag tfrysj isÿ lrk
ck;djf.a wr.,hls' nkaOkd.drh jeks ± fhdod .ekSug u;jdÈ wr.,h o b;d jeo.;a fõ'
wu;rj oDIaájdÈ WmlrK b;d ieyeis
ck wr., yd m%uqL wr.,h f,i fhdod .ks' cd;sjdoh" jd¾.sl ck wr., foaYmd,kh yd wd.u
iafjdka;ujdoh" wd.ïjdoh"
ck wr., u;=jkafka ck;d m%Yak uq,a ixj¾Okjdoh fujeks oDIaájd§ ck wr., j,g foaYmd,khla mj;s'
lrf.kh' tlS ck;d m%Yak úi£ug WmlrK fj;s' ck wr., u¾Okh foaYmd,ksl fkdjk ck wr., ienE
rdcHh wiu;a jk úg§h' rdcH úiskau i|yd ;%ia;jdohg Wmldr lsÍu rdcH wr., jkafka ke;' wd.ñl kdhlhska
ck;dj u; mSvkh mgjk úg§h' wdrlaIdjg ;¾ckhla ùu' uyck jr kÕk ckm%sh igka mdGhla jkafka
fya;=j g tfrysj isÿjk wr.,h" iuhg ndOd ùu" wd.ug we;s ;ek foaYmd,kh we;s kï tlS wr., j,g
wr.,h;a w;r ienE wr.,h fõ' ta ke;s lsÍu" foaYfødays ùu" tka' Ô' ´' odhl fkdúh hq;= njh' tfy;a tu
w;r ;=ru úúO M,hka j<lajd uqo,a j,g hg ù rg fn§u wdÈ igka m%ldYkhu mj;sk foaYmd,k l%uh
.ekSug o wr., l< hq;=hs' fmdaÜ mdG fhdod .ekSu ±lsh yelafla fï wdrlaId lrhs' ta m%ldYkhu
isáhg tfrys wr.,h" Wud Th oDIaÀjdÈ WmlrK jYfhks' foaYmd,khls' ck wr., foaYmd,ksl
jHdmD;shg tfrys wr.,h jeks wr., úh hq;af;a Bg mdol jk m%Yak
wjeish' tfy;a ta iuÕu jvd l%sia;shdksh fï wdldr foflau foaYmd,ksl jk ksidh' kuq;a wm
m%uqL;djh Èh hq;= wr.,h jkafka u¾Okhg mlaI fkdfõ' ishqïj jgyd .; hq;= jkafka mj;sk
fujeks jHdmD;s le|jk kj ,snr,a mdrdfjdajrekaf.a mSvdldß WmlrK j, wêm;sjdÈ foaYmd,k mlaI yd
fj<| fmd< wd¾Ól l%ufha w.;shg u¾Okhg tfrysj BY%dh,a ck;djf.a jHdmdrj, w;awvx.=j ck wr.,
tfrysj;a th l%shdjg kxjk fp!r .e,ùu Wfoid l%shd l< foú÷ka miqj m;aùug bv fkdÈh hq;= njhs' ,xldj
foaYmd,k l%uhg tfrysj;a lrk BY%dh,ajre úiska isfhdka ;=< fndfyda úg tu jro isÿ fõ' túg
wr.,hhs' wjfYaI wr., u.ska m%uqL iafjd;a;ujdoh fmrgq fldg f.k wr.,h mrdch jk w;r wêm;s mgq
wr.,fha fmdaIKh lsÍu isÿ úh hq;=h' wka cd;skag tfrysj isÿ lrkq ,enq foaYmd,kh ch.%yKh lrhs' ta ksid
mSvdjgo tl fia úreoaO fjhs' fÊiq ck wr., foaYmd,k wj Ndú;djg
rdcH yd ck;d wr., jykafia BY%dh,a uy cd;sjdohg ,laùfuka j<lajd .ekSfï wNsfhda.h
úreoaOj;a tys zu;jdÈ kdhlhska jk rg yuqfõ mj;s'
f.da,Sh Okjdofha j;auka wÈhr ;=< YS% kdhl mQclhska" mßisjreka"

ck wr., u;=jkafka ck;d m%Yak uq,a lrf.kh'


tlS ck;d m%Yak úi£ug rdcHh wiu;a jk
úg§h' rdcH úiskau ck;dj u; mSvkh mgjk úg§h'
fya;=j g tfrysj isÿjk wr.,h" wr.,h;a w;r ienE
wr.,h fõ' ta w;r ;=ru úúO M,hka j<lajd .ekSug o
wr., l< hq;=hs' fmdaÜ isáhg tfrys wr.,h" Wud Th
jHdmD;shg tfrys wr.,h jeks wr., wjeish' tfy;a ta
iuÕu jvd m%uqL;djh Èh hq;= wr.,h jkafka fujeks
jHdmD;s le|jk kj ,snr,a fj<| fmd< wd¾Ól l%ufha
w.;shg tfrysj;a th l%shdjg kxjk fp!r foaYmd,k
l%uhg tfrysj;a lrk wr.,hhs' wjfYaI wr., u.ska
m%uqL wr.,fha fmdaIKh lsÍu isÿ úh hq;=h'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
24
ck wr.,j, wdlD;sh fukau jev lSmh Èjeisjr ld¾hNdrh udkj uy;æ ukao Tn iqj| ;,d" Y; mqIam"
ms<sfj,o fï hq.hg ißi,k f,i iu¾mKh lrhs' iqoÿre hk fuhska oifhka fldgi
kej; i,ld ne,sh hq;=h' ck wr., fokakdyqh' tfy;a hqla;sh o ohdj o
rdcH fkdjk ixúOdk j, uqo,a —kqU,d ñÈj;= fld,a, ld.;a fohska weoys,a, hk jHjia:dfõ jvd nrm;,
mokñka Tíng /f.k hd hq;= w;r kqU,df.a f.j,a mqrjd .;a;dyqh'˜ ldrKd Tn meyer yßkakdyqh'˜ ^uf;õ
th tÈfkod mqreoafoka Tíng f.dia ^fhidhd 3$4& 23$23&
kej; m%;sIaGdmkh l< hq;=h' fuysÈ
j;auka ck wr.,j,g wkqNdjh —;uka muKla foaYfha jdih lrk
imhk wdOdrlhla f,i l%sia;shdks msKsi wkqkag bvlv ke;sjk ;rug
foaj O¾uh tys ienE yrfhka u;= f.hlg f.hla tl;= lrk fl;lg úuqla;sh yd jHjia:dj
lr.; hq;=h' th l%sia;shdksg muKla fl;la hd lr.kakd whg jk úm;l
iSud fkdù ,xldfõ ck uki ;=< uy;˜ ^fhidhd 5$8& fÊiqia jykafif.a by;ska Wmqgd ±la jq
;ju;a wdêm;H Wiq,k wd.ï ys m%ldYkh ;=< Wkajykafia meyeÈ,sj
O¾uhkag wod, lr .; hq;=h' ukao —udf.a fikÕ mSvkhg muqKqjk m%ldY lrkakls jHjia:dj,Sh' udkj
wd.u ck wr., Èh lr yeÍug msKsi whq;= kS;s mkjk kqU,dg jk úuqla;sh iy;sl lrk jHjia:dj,shla
oDIaájdÈ WmlrKhla f,i Ndú;d ùu úm;l uy;'˜ ^fhidhd 10& udkj iudchg wjYHh' nhsn,h
isÿjk ksidfjks' fmkajd fok úuqla;sh w;aolsk iudc
—w,a,ia f.k ÿIaghd ksfodia lr l%uh mj;ajd .ekSu i|yd foúhka
úuqla;sfha Èjeisjrh O¾ñIaghkaf.a whs;sjdislï meyer jykafif.a wdkqNdjh ;=<ska ñksiqka
.kakd Tng jk úm;l uy;˜ jHjia:djka we;s lr .ks' ta jHjia:dj
Y=oaO jq nhsn,h fmkajd fok úuqla;sh ^fhidhd 5$25& uq¿ukskau udkj úuqla;sh mokï
w;a±lsh yelafla foaj rdcHh ;=<h' lr.;af;ls' ta jHjia:dj ;=< u;= msgg
tkï foaj md,khla fyj;a foaj Èjeisjre iudc idOdrK;ajh ms<sn|j fmfkk jerÈ ^fndrelSu" fidrlu&
rdcHfha jákdlï ^hqla;sh idOdrKh y~ ke.=fjda fj;s' ta iudc muKla fkdj u;= msgg fkdfmfkk
fm%auh& u; mokï jQ iudc wd¾Ól idOdrK;ajh foaj leue;a; jk jerÈ o we;=,;a fõ' ^wka jia;= wdYd
l%uhla ;=<h' kslauhdfuka miq ksidh' iudc idOdr;ajh ì| jefgk fkdlrj& tfiau ta jHjia:dj ;=<
fmdfrdkaÿ foaYh ;=< f.dvke.=fka ;ek úuqla;sh wysñ ù hk ksidh' iudc" wd¾Òl" mdßißl hqla;sho
Okhg n,hg lS¾;shg f,dn n¢k ia:dms; lr ;sfí' in;a Èkh" in;a
ñksiqka rc lrk l%uhla fkdj ±yeñlu yd idOdrK;ajh j¾Ih" cqì,s j¾Ih jeks kS;s ksfhda.
foú÷ka ^iduh fm%auh" i;H hqla;sh& ;=< N+ñhg úfõl §u" Kfhka ksoyia
rc lrk l%uhls' ±yeñlu f,i ms<s.kafka hqla;sh lsÍu" jeks .eUqre idOdrK;ajfha
idOdrK;ajh bgq lsÍuhs' foúhka kshduhka mj;s' jHjia:dj,sh ;=<
ta l%uh ì| oukakg lõre fyda l%shd jykafia n,dfmdfrd;a;= jk mdßißl ix;=,kh wirKhka
lrk úg ta nj tä;rj fmkajd§u;a O¾ñIaglu thhs' fï i|yd nhsn,h jekaoUqjka úfoaYslhkaf.a ysñlï wdÈ
ÿlg mSvdjg úi÷u foaj rdcHfha NdIdj fhdod .kakd jpk folls' fndfyda ± we;=,;a fõ'
jákdlï iys; l%uh mj;ajd .ekSu ^ñiamdÜ } idOdrK;ajh" hqla;sh' -
nj fmkajd §u;a ;udg mejß we;s foaj fivdld } fifvla" ±yeñlu& nhsn,Sh udkj úuqla;sh yd mgq u;jdo
ld¾h f,i Ndr.;a wh Èjeisjre f,i fhÿï ;=< fï jpk fol fndfyda úg
nhsn,Sh b;sydih fmkajd fohs' tlg fhdod .ksñka iudc úfYaIfhka fÊiq ;=uka udkj úuqla;sh
nhsn,Sh b;sydih ;=< muKla fkdj" idOdrK;ajh ±yeñlu f,i wre;a i|yd ndOdjk cd;sjdoh" f.da;%jdoh"
bka msg;o nhsn,h ,sùu k;r jq .eka fõ' j;a ms<sfj;a muKla bgqlrk wd.ïjdoh ;Èka fy,d ÿgq fial' cqod
;ekska miqo f,dj mqrd fï Èjeisjre ±yeñlu fflrdál lula f,i fÊiq wd.ñl iafjd;a;ujdoh udkj
fufyjr l<" lrk wm fkdjkakg ;=ud fmkajd ÿka fial' úuqla;shg ndOdldß jk nj fmkajd
udkj b;sydih óg jvd fÄokSh jkq ÿka t;=ud z.e,ùuZ ish¨ cd;skag wh;a
ksh;h' nhsn,h ;=< Èjeisjre udkj —úkhOrfhks" mßisjreks fmdÿ w;a±lsu;a nj;a th f;dard.;a
úuqla;sh ms<sn|j l< my; m%ldYl fflrdÀlhska jQ Tng jk úm;l cd;shlg wh;a fohla fkdjk nj;a

ck wr., j,g foaYmd,khla mj;s' foaYmd,ksl fkdjk ck


wr., ienE wr., jkafka ke;' wd.ñl kdhlhska jr
kÕk ckm%sh igka mdGhla jkafka foaYmd,kh we;s kï tlS wr.,
j,g odhl fkdúh hq;= njh' tfy;a tu m%ldYkhu mj;sk
foaYmd,k l%uh wdrlaId lrhs' ta m%ldYkhu foaYmd,khls' ck
wr., foaYmd,ksl úh hq;af;a Bg mdol jk m%Yak foaYmd,ksl jk
ksidh' kuq;a wm ishqïj jgyd .; hq;= jkafka mj;sk wêm;sjdÈ
foaYmd,k mlaI yd jHdmdrj, w;awvx.=j ck wr., m;aùug bv
fkdÈh hq;= njhs' ,xldj ;=< fndfyda úg tu jro isÿ fõ' túg
wr.,h mrdch jk w;r wêm;s mgq foaYmd,kh ch.%yKh lrhs'
ta ksid ck wr., foaYmd,k wj Ndú;djg ,laùfuka j<lajd
.ekSfï wNsfhda.h rg yuqfõ mj;s'

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


25

±yeñ lu f,i ms<s.kafka hqla;sh


idOdrK;ajh bgq lsÍuhs' foúhka
jykafia n,dfmdfrd;a;= jk O¾ñIaglu thhs' fï
i|yd nhsn,h NdIdj fhdod .kakd jpk folls'
^ñiamdÜ } idOdrK;ajh" hqla;sh' - fivdld }
fifvla" ±yeñlu& nhsn,Sh fhÿï ;=< fï jpk
fol fndfyda úg tlg fhdod .ksñka iudc
idOdrK;ajh ±yeñlu f,i wre;a .eka fõ' j;a
ms<sfj;a muKla bgqlrk ±yeñlu fflrdál
lula f,i fÊiq ;=ud fmkajd ÿka fial'

fmkajd ÿka fial' tod cqod ck;dj h W;al¾Ihg kxjd mSvdj fufyjrg lemùu wdOHd;añlNdjhhs'
úiska my;a hehs ie,l= Tjqkaf.a idOdrKslrKh lrñka ls;= oyfï tu fufyjr bÈßfha melsf,k
iq<Õj;a jÈkakg wlue;s jQ idrd¾:hg msgq md l%shd lsÍu werUq miq lsisfjl= foaj rdchhg kqiqÿiqh'
iuß;dkqjre ms<sn| wdl,am fÊiq ;=ud zudkj úuqla;shZ fldñkshqiaÜjdÈkaf.a
/äl,a f,i lKavkh lrkq ,eîh' Ndú;djla úh' ta ksid zúuqla;shZ —k.=,g w; ;nd wdmiq n,k lsisjla
hym;a iuß;dkqjrhdf.a Wmudj" wjOdrKh lrkakka fldñkshqiaÜjdÈka foúhka jykafiaf.a rdcHhg iqÿiq
iudßh ia;%Sh iuÕ l:dny" iudßh úh' YS% ,xldj ;=< kï iu ke;'˜
.ulska t;=ud fj; wd úfrdaOh .ek iudcldrhska fÊ'ú'fm ldrhska úh'
±lajq m%;spdrh Bg ksoiqka fõ' Tjqka fï mj;sk rdcHhg iqÿiq wh
ziqjhZ yd iqnidOkh l%sia;shdks fj;s' .eUqre wdOHd;añl;ajh hkq
fÊiq ;=ukaj urd ±óug m%Odk Ndú;dj njg ,>q úh' úuqla;sh jdu úuqla;s fufyjr i|yd ish,a,
jYfhka uq,a jQfha cqod iafjd;a;ujdÈ Ndú;djla úh' fy,av ludrd ro.=re w;ayeÍuhs'
wd.ñl yd iudc kdhlhska ùu fÊiq m%ldYfha moku fï miqìuhs'
;=ud cqod iafjd;a;ujdÈkag tfrysj l< úuqla;sfhka úfhda jQ wOHd;añl;ajh —;uka i;= ish,a, w;a fkdyßk
wr.,fha m%n, nj fmkajd fok jHdchls' iqj iykho iqN idOkho lsisfjl=g udf.a f.da,hl= úh
idlaIshls' wjYHh' tfy;a ta fol w¾:jkafka fkdyelsh˜
úuqla;s wr.,hla ;=<g tajd noaO ù
—túg kdhl mQclfhdao mßisjre o we;akï muKs' l%sia;shdksh iqj iykh .eUqre wdOHd;añl hkq úuqla;sh
fY%aIaGdêlrKh /ia lrjd —wms l=ula yd iqn idOkhg iSud lsÍu fÊiq oyu iy;sl lrk fm%aufha rdcHh ðú;fha
lruqo˜@ fï ñksid fndfyda ydialï úlD;s lsÍuls' l%sia;shdks wruqKq lr .ekSuhs'
lrhs' wm Tyqg bv yeßfhd;a ish,a,ka wdOHd;añl;ajh úlD;s lsßuls' th
Tyq woyd.kq we;' túg frdaujre foaj wmydihls' —m<uq fldg Wkajykafif.a rdcHho
meñKs wfma Y=oaOdia:dkhla" wfma O¾ñIaGluo fidhkak˜
cd;sh;a jkikq we;ehs lSy'˜ ^fcdydka fÊiq ;=uka mSä;fhl= olsk úg Tyqg
11$42& iqj iykh odkh l<d fiau l=i.sks iñ÷kag mqok W;a;Í;r mQcdj Y=oaO jq
ñksidg wdydro ÿka fial' kuq;a nhsn,h fufia fmkajd § we;' tïnd
úuqla;sh yd wdOHd;añl;ajh t;=udf.a ld¾hh jQfha mSä;hska ñ§u ukqIHh hym;a foa l=ula±hs iñ|dKka
jy¨ka ksoyia lsÍu yd úuqla;sh m%ldY jykafia Tng fmkajd § we;' t;=uka
hym;a wdOHd;añl;ajhla we;s wh lsÍuhs' fÊiq ;=ukaj >d;kh lrkq Tfnka b,a,kafka l=ulao@
wr., j,g hkafka kE' tu wr., ,nkafka t;=udf.a úuqla;s ¥;
l,yldßhs' fyd| wOHd;añl;ajh;a fufyjr ksidh' t;=udf.a iqjiyk yd hqla;sh bgq lsÍu;a"
;sfnk wh f,dalfha .e,ùu fjkqfjka iqn idOk ld¾hhka ksid fkdfõ'
hdÉ[d lrkjd' wka whg Woõ lrkjd wks;a w;g t;=udf.a iqjiyk yd ohd fm%au ±laùu;a"
jeks woyila wd.ñl iïu;hka ;=< iqnidOk l%shdo úuqla;s fufyjf¾u
wo mj;skjd' fï iïu; woyi wx. jQjd úkd bka neyer ueðla yd hgyka f,i Tfí iñ÷ka iuÕ
fy,av ludrd ro.=re ;=ud b;d w,xldr msxoyï lghq;= fkdùh' yeisÍu;ah' ^ñld 6$8&
f,i fufia m%ldY lr ;snqKd'
fÊiqia jykafia ls;=kqfjl=f.a wdOHd;añl;ajfha m<uq ,laIKh
—ud È<s÷kag Wmldr lrk úg ñksiqka wOHd;añl;ajh l=ulao@ hkakg b;d hqla;sh bgq lsÍuhs' úuqla;sh Wfoid
ud idka;=jrfhl= hehs mji;s' ud meyeÈ,s ms<s;=rla § ;sfí' tkï Èkm;d lemùuhs'
ñksiqka È<s÷ka jQfha wehs ±hs wik úg l=reish ordf.k tauhs' tu Èkm;d
Tjqka ud fldñhqksiaÜ ldrfhlehs l=reish hkq wNHka;r wr.,hls' l=ula , uyskao kdu,a
lsh;s'˜ ms<sn| wr.,hlao@ Okfha meje;aug
fm%au lrkjdo@ fm%aufha foú÷kag fm%au
iDcqju mjikafka kï wmg fufia lrkjdo@ fm%aufha l%uh fjkqfjka
mejish yel' zúuqla;shZ hk jok Ôj;a fjkjdo@ ta fol w;r yriaùula"
l%sia;shdksh úiska w;a yer oud Ziaj¾. w;a±lsñka ^l=reish& fÊiqf.a úuqla;s

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


26

rdcH n, wêldß
jev jiï l%ufõoh ksid
fjkia jQ ienE nhsn,Sh
idx>Sl;ajh
l%shd fmdf;a 2(42-47 ork idCIsh wkqj Y%djlhska b.ekakqfõo"
iyNd.slfï o" frdá leãfuyso" hdÉ[dfõo" ish,af,da tlafjñka iEu
fohu fmdÿfõ ;nd.;a iam%S;=j fÊiq ix>h ke;skï uq,a ix>h ;=< ;sìks'
tys ;snQ m%S;su;a nj yd ;Hd.jka;lu wka whf.ka m%idoh ,nkg ;rï
lreKla úhe' fï ix>fha uQ,sl flakaøia:dkh jqfka fm%aufha
iajdëk;ajhhs' th m%dKhdKkaf.ka ,enqKq §ukdjla ue muKla fkdj
tjlg ix>h ;=< jQ wr., uev f.ke .sh .ukl m%;sM, úhe' tys§
iajhx - f;areï .ekSu wkqj l%sia;shdks ix>hla jkdyS foúhkaf.a
ix>hls' l%sia;= ;=ukaf.a ix>hls' tfukaue m%dKhkaf.a .Dyhls' (Edward
Schillebeeckx, Ministry, p-05 ) foúhkaf.a hq.dka;fõÈh ix>h f,i
fodf<dia fokd tla ù lrk ,o fiajh ;=< idOdrK;ajh" fm%auh"
úYajdijka;lu yd O¾ñIag nj Èia úhe'

uq,a nhsn,Sh w;a±lSu fÊiq muKla ríì f,iska weu;Sug ika;l úhe' Bg fya;=j kï
Tyqg yels úh' ^uf;õ 23(8& fldkaiagkaghska l%sia;shdks ùue he'
l%shd fmdf;a 2(42-47 ork idCIsh wkqj mdjq¨;=udf.a wfmdaia;,sl kdhl;ajh ieÕ ù isà ls;=kqjka meñK neis,sld
Y%djlhska b.ekakqfõo" iyNd.slfï o" jkdyS fiajh i|yd muKla ue jQjlS' f.dvkÕñka rcjre fuka mQcljre
frdá leãfuyso" hdÉ[dfõo" ish,af,da th md,kh i|yd fkdjQjlS' ^1 we÷ï ilid rcjre .;s mej;=ï wdrEV
tlafjñka iEu fohu fmdÿfõ ;nd.;a fldßka;s 3(5" frdau 11(13&' kj .súiqu lr .kakd ,§' fuys ó<Õ m%;sM,h
iam%S;=j fÊiq ix>h ke;skï uq,a ix>h ;=< lsisúfgl f,dal kdhlhska n, jQfha iNdj ixia:d .; ùu he' frdau
;=< ;sìks' tys ;snQ m%S;su;a nj yd wêldrfhka lrk md,k l%u fï wêrdcH ì|jeàu isÿ jQ tl, uq¿ n,h
;Hd.jka;lu wka whf.ka m%idoh idx>Sl kdhl;ajh .ek lÓldfõ iNdj fj; meñKSu fya;=fjka iNdj
,nkg ;rï lreKla úhe' fï ix>fha fkdfhÈ;s' iuo¾Yl iqúfYaI j, ish¨ n,h mjrd .kakd ,§' fuys§
uQ,sl flakaøia:dkh jqfka fm%aufha olakg we;af;a Bg úreoaO jQ woyils' iNdj jerÈ foaYmd,k l%ufõohlg
iajdëk;ajhhs' th m%dKhdKkaf.ka ^udla 10(42" Æla 22(25" uf;õ 20(25&' yiqúhe' hqfrdamfha rc flfkl= m;a
,enqKq §ukdjla ue muKla fkdj uf;õ ;=ud ks;r zzl=vd jqjkaf.a jQfha mdmajrhdf.a wdYs¾jdoh ,nñks'
tjlg ix>h ;=< jQ wr., uev f.ke ix>hlaZZ f,i fmkajk ,§' ^mikroi frdauhg f.dia rclu ,nd meñKSu
.sh .ukl m%;sM, úhe' tys§ iajhx - hk jpkh iqúfYaIh mqrd olakg idïm%odh jqKd' fuys§ úfYaI fohla
f;areï .ekSu wkqj l%sia;shdks ix>hla ,efí'& fuys ksis nhsn,Sh w¾:h kï" isÿ jqKd' th wNsfhda.d;aulhs' ta
jkdyS foúhkaf.a ix>hls' l%sia;= fï idx>Sl kdhl;ajh yqfola foaj ndfíßhka wdl%uKh' bkamiqj
;=ukaf.a ix>hls' tfukaue rdcHfha O¾ñIaglu Wfoid muKla ìysjqfKa fjku iudc l%u fõohla' ta
m%dKhkaf.a .Dyhls' (Edward ñi mßmd,k ks,OdÍka iQodkï lsÍug ro< iudc l%uhhs' hï hï rgj,
Schillebeeckx, Ministry, fkdfjhs' fï ish,a, ;=< l%shd fmdf;a§ rcjreka" ro<hska yd md,kfha ksr;
p-05 )foúhkaf.a hq.dka;fõÈh ix>h wms olskq ,nkafka m%dKhdKka ish¨ jqKd' ro<hd i;=j úYd, j;= ;snqKd'
f,i fodf<dia fokd tla ù lrk b.ekaùï j, " fiajdjka ;=< m%Odkska fuys m%;sM,h jQfha" ro,hska
,o fiajh ;=< idOdrK;ajh" fm%auh" jk w;r" wms tys idCIslrejka jk mQcljrekaj m;a lr .ekSuhs' fujlg
úYajdijka;lu yd O¾ñIag nj njhe' isà ro<;=udj yd mQclhdj weu;=fõ
Èia úhe' ro.=re;=ud hkqfjks' miqld,Skj
jerÈ yerjqï ,CIh ro.=re;=ud tla tla .ïj, fiajhg
fuys§ uq,a iNd kdhl;ajh .eke mQclhska m;a lrkq ,enqjd' ld,Skj ta
igyka lsÍu WÑ; he' l%sia;= ;=uka yer ÿla mSvd ú¢ñka m%dKmß;Hd.s jQ mQclh l=vd m,a,s idod f.ke
fjk tjlg fï ix>h lsisfjl=g iNdfõ .uka uÕ ñ,dka wd{dj ro.=re;=udj ksfhdackh lrñka
zríìZ f,i;a weu;Su fkdyelsh' tkï" iuÕska l%s'j 320 jk úg iNdj rdc fjfikjd' fï l%uh miqj wkqu;
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
27
frdau wêrdcH ì| jeàu isÿ jQ tl,
uq¿ n,h iNdj fj; meñKSu fya;=fjka
iNdj ish¨ n,h mjrd .kakd ,§'
fuys§ iNdj jerÈ foaYmd,k l%ufõohlg
yiqúhe' hqfrdamfha rc flfkl= m;a jQfha
mdmajrhdf.a wdYs¾jdoh ,nñks' frdauhg f.dia
rclu ,nd meñKSu idïm%odh jqKd' fuys§ úfYaI
fohla isÿ jqKd' th wNsfhda.d;aulhs' ta ndfíßhka
wdl%uKh' bkamiqj ìysjqfKa fjku iudc l%u
fõohla' ta ro< iudc l%uhhs' hï hï rgj,
rcjreka" ro<hska yd md,kfha ksr; jqKd' ro<hd
i;=j úYd, j;= ;snqKd' fuys m%;sM,h jQfha"
ro,hska mQcljrekaj m;a lr .ekSuhs' fujlg
isà ro<;=udj yd mQclhdj weu;=fõ ro.=re;=ud
hkqfjks' miqld,Skj ro.=re;=ud tla tla .ïj,
fiajhg mQclhska m;a lrkq ,enqjd' ld,Skj
ta mQclh l=vd m,a,s idod f.ke ro.=re;=udj
ksfhdackh lrñka fjfikjd' fï l%uh miqj
wkqu; jqKd ,egrka lÓldfõ § ^l%s'j 1215&'
th iNdj wkqu; lf<a rdcH ;ka;%h yd hd hq;=
md,k l%ufõohla f,isks'

jqKd ,egrka lÓldfõ § ^l%s'j 1215&' fkdfõ' fuh nhsn,fha wkdjrKhg mdmajrhd mjik ,oafoa ;ud lsisu
th iNdj wkqu; lf<a rdcH ;ka;%h mgyekshe' ,eÊcdjls' fujka ks;shlg hg;a fkdjk f,isks'
yd hd hq;= md,k l%ufõohla f,iks' foaYmd,k my;a ks,n,hka wog;a ish,a,g by<ska ;uka whqre bka
.,md f.k l;sldfõ fh§u' ye`.úhe'
l%s'j 1563 fg%kaÜ l;sldfõ kshuh
wkqj ro.=rejreka m%foaYhla Ndr f.ke idïm%odhsl wm ksis f,i ta uq,a hq.h kj n÷ka ;=< kj jhska wjeis he
óiï kñka mQclhskaj m;alrkq ,eîu' ksfhdackh lrkafka kï" fmaÿre yd
fuys§ fl<ska ue rdcH ;ka;% mdjq¨ fofokdjeue fuys§ .; hq;= fõ' l%sia;shdks wd.u ;rï úuqla;sh .ek
l%ufõohg iu.dó jqKd' m<uq jeks th uq,a iNd b;sydihg fmkajkq l;d lrk wd.ula ke;s ;rï he'
f,dal rgj, fï l%uh úysÿkd' miqj ,nhs' tfyhska mdmajrhd by; úuqla;sh kï nhsn,Sh ;=< wm olskafka
wdishdj yd wm%sldkq uyoaùm j,g O¾u wfmdaia;=¿jreka fofokdj ksfhdackh tf.dvùuls'" tf;rùuls' (Exodus)
m%pdrh i|yd meñKs msßia wkq.ukh lrkq ,nhs' (vicar of Peter and Paul - fuys§ hula i|yka lrkg ßisfjñ'
lrkq ,enqfõ fï l%uhhs' ,dxlSl Vicarius petri et pauli) nhsn,Sh we,a*d yd Tfï.d (Alpha & Omega)
wdmgo Wreu jQfha ta foaYmd,k mKsúvhg wkqj ^uf;ja 25& wms hk iÕrdjl f,darkaia wdkkao mshku
l%ufõohghs' fï md,k l%ufõohgue ish,af,daue l%sia;= ksfhdacs;fhda b;d /äl,ajd§ woyila f.ke ±laúh'
miqld,Sk foaj O¾uh;a ks¾udK lrkq jkafkuq' tkï" wi,ajeishdg msysg jk th lÈu igykls' tf;rùug jvd
,enqjd' ;ek" msmdi jkakkag' îug fok ;ek" wmyiqu foa zyerhduZ f,i;a Tyq
frda.Skaj isrlrejkaj neyeolsk ;ek" ;¾lhka f.k ths' i;Ho th ue he'
jerÈ foaj ksfhdacl;ajh id.sks jQjkag lEu fok ;ek" ks¾jia;% tf.dvùug ish,a, lrmskakd hEu
jQjkag jia;% fok ;ek" wms l%sia;= wmyiqhe' wm iajdñhdfKda Bg
j¾I 1054 iNdj ;=< we;s jQ fn§u ksfhdað;fhda jkafkuq' iudk ue foiqula ÿka j. wu;lo@
fya;= fldgf.k 9 jk ,sfhda mdmajrhd i;H f,iska ue fï l;sldjg;a fmr" f.da,hl=ùug m%shjkakd flf,i
;udg iaj¾.Sh yd fmdf<dj u; n,h f;jk bkikaÜ (Innocent III - meñKsh hq;=o@ wo ck iudch mqyq
we;s j. lshd mdk ,§' th ks, Innocent hk bx.%Sis jpkfha wre; iïm%odhka t,anf.k ish,a, lrmskakd
m%ldYhla f,i;a olajk ,§' fuh zwysxilZ hkakhs' ta;a fï mdmajrhd .ufka h;s' ux.,H" fldä .ia" bßod
nhsn,Sh ixl,amhla jk zzW;a;u wysxil jQfjla fkdfjhs') mdmajrhd mQcdj" odkh" fmryer" kqjdk"
mQclZZ f;audj jerÈ f,i w¾: foaj ksfhdað;hd f,i uq¿ f,dalfhau il%fïka;= fj<|du wdÈh ish,a,u
ksrEmkh lsÍuhs' foúhkaf.a n,h ;ud i;=j we;s nj lshd mEfõ /f.k hEug jer orhs' t;ek
ksfhdað;hd (vicar of crist) tl, he' (Aloysius Pieris SJ, Providential úuqla;sh ke;'
wêrdcHjdÈhd m%isoaêfha fmkS isák Timeliness of Vatican II , p. 28) ;jo tf.dvùug o wmyiq he'
,§' fuh iNdj ;=< yd rdcH ;=< l%sia;shdks yd l%sia;shdks fkdjk ish¨ fï ish,a, mfil,d w¨;ska is;k
olakg ,enqK fmdÿ lreKls' miqj ckhd u; ;udg n,h we;s nj wjfndaOh f.k fok l%uhla wjeis he'
fuh mdmajreka úiska nf,ka /f.k fmkajk ,§' miqj wgjk fndksmia w¨;a wOHd;auhl= wjYH;djh ;Èka
mdúÉÑ l< ks, ;,hls' th mdmajrhd z.e,ùuZ ixl,amh jerÈ w¾: ±fka' il%fïka;=j,ska neyero .sys
fldkaiagkaghskaf.ka mej; wd ks,hla l:kh lrñka ish¨u ñksia j¾.hdg ckhdf.a úuqla;sh w;=re lrjk
f,i b;sydih lreKq fmkajhs' mdmaOQrhg hg;a jk j. fmkaú he' l%uhla wjeishe' fï óiï l%u" moú
tfyhska ñksia ks¾udKhla ñi (No Salvation Outside Papacy). ó<Õg l%u" ks, n," .;smej;=ï" fjkia úh
foúhka ÿka moú ;dkdka;rhla wysxil fkdjQ i;rjk bkikaÜ hq;= fõ' tajd fmr lshQ jevjiï

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


28
iNd kdhl;ajh mqyq foaYmd,k
iglmálï j, ksr; ù jir
.Kkdjla l,a.; flrE nj jegfya'
bka isÿ jQ ydksh iq¿mgq fkdfjhs' wOHd;auh
ÿ¾j, jkjdg jvd ÿIagùu fya;=fldg f.ke
ish,a, isÿúhe' foúhkaj olskak" foúhkaj
wykak iqúi,a uka§r ;kd" ñ, wÈl jia;=uhe
yd øjHh uehe foa ;=< w;rux jQ iNdjls' ta
fÊiq foaj rdcH .ek" hq.dka;fõ§ idx>Sl;ajh
.ek foaYkd lsÍug f.dhug" uqyqo winv"
ùÈ j," f.j,a j, ieß ierE nj iqúfYAIh
idCIsorhs' tfy;a wo iNd kdhl;ajhg fï
lshk ;eka fyda m%foaY ,eÊcdjg lreKls'
ish¨ oE ks, iNd .Dyhlg iSud lrñka
úYd, foõueÿre ;=<u ck;dj /ia lrjk" ish
wdh;k j, mßmd,k lghq;= .ek f;dr;=re
fok wd.ula .ek lshd md;s' th fÊiqf.a
idCIsfha .=Kd;aul nj fkdfjhs' fÊiq
tjka mßis l%shd wkqu; fkdl< nj
fudkjg meyeÈhs o@

l%ufõohka fõ' tajd uq,a ls;=kq - tjka mßis l%shd wkqu; fkdl< nj m%dKmß;Hd.S iNdjhs' fiajl;ajh ;=<
nhsn,Sh yrh lshd mkafka ke;' tajd fudkjg meyeÈhs o@ Ôú; mQcd l< iNdjhs' fï fmdÿ mQcl
uOH;k hq.fha ndOl ksu jQ mqyq iNdj fÊiqf.a Èúms§u ;=< Èkm;d wm
foaj,a he' tys iyNd.sYS,s;ajh" mQm .ï m%foaY ;=<" uqyqÿ iSud ;=< ú,a wi, wr., ;=< mQcd ù foaj ck;dj;a ùu
leãu" mQcdùu heÿu ke;' we;af;a .ejiqk l%sia;= ;=ukag ish foaj ld,Skh ^frdau12(1-2&' tys§ uOH;k
mßmd,k" foaYmd,k" taldêm;s tjka ;d;a;f.a fm%auh m%ldY lrkg wjYH hq.fha foaj O¾uh myù kj ñksia
w¾: Y=kH jHQyhlg w¨;a woyia jQfha tÈfkod ñksia Ôú; wr., ;=<sks' ckjkaokdjla ks¾udKh fõ' jev
flf,ia n,mdkafka o@ m%Yakhls" È.= úuqla;sh wka wh fjkqfjka fok ,oafoa jiï lnrf.dhdf.a wOHd;auh wfydais
.eg¨jls' fï jHQyhg kj m%.;sYS,S ish Ôú;h hd.hla fldg §fuks' lr,Su WÑ;he' tfyhska fÊiqf.a Ôú;
woyia .e,mqfjd;a l=ula isÿ fõo@ tys§ ñksid fjfyfik ;ek" nr Wiq,k hd.h ;=< iyNd.S fkdjk mQcl n,
jhskq;a kdia;s ù ;u Ndckh úkdY ;ek foúhka isák ;ek wjfndaO lr wêldß;ajh ;j;a wjYH ke;'
fõ' tfyhska w¨;a Ndckhl=;a" w¨;a .kakd yd wjfndaO lr§ug foaj wjYHjkafka fiajl;ajh ;=< Èú f.k
jhskq;a wjYH hq.hls fï w¨;a foaj O¾uhla kej; wjYHj we;' ta i|yd fmdÿ mQcljrh ;=< l%shdldÍ ix>hls'
O¾uhla" w¨;a tf;rùula" w¨;a wjYH úh hq;af;a úY, f.dvkeÕs,s tys§ mQcd ùu" jeh ùu ;sfí kï" th
úuqla;shla w;HjYH jk iuhla ±ka fyda wdh;k fkdfj;s' wjYHjkafka foaj ix>hls'
wmg wjYHj we;' idx>Sl fm%auh yd ne£uhs' kj woyia
yd tla jqqk wOHd;auhehs úYajdi hhs'
fjfyi jk ;ek isák foúhka
fmdÿ mQcl;ajh ;=< fmdÿ ix>hla
iNd kdhl;ajh mqyq foaYmd,k
iglmálï j, ksr; ù jir fojk j;sldkqq l;sldj meyeÈ,s f,i
.Kkdjla l,a.; flrE nj jegfya' n,wêldÍ mQcl flakaøhka yd tjka
bka isÿ jQ ydksh iq¿mgq fkdfjhs' iNdjla uq¿ukskau neyer lrk ,§'
wOHd;auh ÿ¾j, jkjdg jvd ÿIagùu th tys iam%S;=jg ue le<,ls' fldka.d
fya;=fldg f.ke ish,a, isÿúhe' mjik mrÈ fuys§ foaj ck;dj
foúhkaj olskak" foúhkaj wykak (People of God) kï ixl,amh iNdj
iqúi,a uka§r ;kd" ñ, wÈl jia;=uhe f;areï .; hq;=fõ' tfyhska jvd
yd øjHh uehe foa ;=< w;rux jQ wjYHjkafka fmdÿ mQcl;ajh
iNdjls' ta fÊiq foaj rdcH .ek" (common priesthood) ;=< idx>Slùu
hq.dka;fõ§ idx>Sl;ajh .ek foaYkd he' uOH;k hq.h ;=< mej;s
lsÍug f.dhug" uqyqo winv" ùÈ j," msróvdldr iNd l%ufõoh fuys§
,.re fvßla isßksu,a
f.j,a j, ieß ierE nj iqúfYAIh iyuq,skaue ke;s lr oud fojk ifydaor;=ud
idCIsorhs' tfy;a wo iNd kdhl;ajhg j;sldkq l;sldj wmg ,ndÿka kj zz;=,kZZ m¾fhaIK
uOHia:dkh" le,Ksh
fï lshk ;eka fyda m%foaY ,eÊcdjg ±lau ;=< ;j;a jevjiï l%uhla wjYH
lreKls' ish¨ oE ks, iNd .Dyhlg ke;' foaj ck;djg tf,i fiajl
iSud lrñka úYd, foõueÿre ;=<u iajrEmh ;=< fufyjr lrk mQcl
ck;dj /ia lrjk" ish wdh;k j, wêldÍ n,hka wjYH ke;' wo iNd
mßmd,k lghq;= .ek f;dr;=re fok kdhl;ajh uOH;k hq.h ;=< isr
wd.ula .ek lshd md;s' th fÊiqf.a jkafka ta ksidfjks' t;ek mQcl
idCIsfha .=Kd;aul nj fkdfjhs' fÊiq wêldÍ n,h we;' bka tydg we;af;a
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
29

wd¾Òl w¾nqo .fyka jegqKq rgg


jHjia:d w¾nqo f.dkd Wis .ekaùu
hï fyhlska uyskaog
md¾,sfïka;=j ;=< nyq;r n,h
;snq‚ kï th fkdfmkajd
md¾,sfïka;= ieis jdrh w;a
ysgqùug Tjqkg ;snQ jqjukdj
l=ulao@ l=uk WmamrjeÜáhla
fhdod fyda ;ukag wjYH uka;%S
ixLHdj fmkaùug jqjukd ld,h
,nd.ekSu md¾,sfïka;=j wl%sh
lsÍu miqmi ;snQ wruqK fkdjQ
njla flfia kï ;yjqre l<
yelso@ md¾,sfïka;=jg rfÜ w.
ue;s iïnkaOfhka ;SrKh lsÍug
bv fkd§ th w;a ysgqùu
uq¿ukskau m%cd;ka;% úfrdaë
l%shdjls' ck;d Pkaofhka m;al<
md¾,sfïka;=j wl%sh fldg
w;a;fkdau;sl f,i rfÜ md,kh
fjkia lrkafka kï th taldêm;s
l%shdjls' Tlaf;dan¾ 26 isg
jHjia:d úfrdaë m%cd;ka;% úfrdaë
udj;lg rg wj;S¾K ù we;s
fihls'

w ¾nqo ld,hla ;=<§ isÿùï jkafka


idudkH ld,hl isÿùï jkjdg
jvd fnfyúka fõ.j;ajh' 2018
ckdêm;s úiska rks,a úl%uisxy uy;d
w.%dud;H Oqrfhka bj;a l< nj
ckdêm;s f,alï ld¾hd,h ksfõokh
iïm%odhg wkqj l< hq;=j ;snqfKa
tlai;a ck;d ksoyia ikaOdkh
wdKavqfjka bj;a jQ miq ta jk úg
Tlaf;dan¾ 26 isl=rdod ikaOHdfõ lsÍu" 26 Èku rd;%S ckdêm;s f,alïf. isák w.ue;s f,iska rks,a úl%uisxy
,xldj ;=< mqmqrd hdu werô foaYmd,k a w;aikska wxl 2094$43 .eiÜ uy;dg ;jÿrg;a wdKavqjla f.khd
w¾nqoh fï jkúg fndfyda fõ.fhka ksfõokfhka rks,a úl%uisxy uy;d yelso keoao hkak fmkaùug idOdrK
fndfyda ÿrla .uka fldg we;' w.%dud;H Oqrfhka bj;a lsÍu yd ld,hla ,nd§ ^fuys§ Tyqg tjeks lsis÷
2094$44 .eiÜ ksfõokfhka uyskao wjldYhla ,nd § fkdue;&" Tyqg
Tlaf;dan¾ 26 rd;%S 7'45g muK tlai;a rdcmlaI uy;d w.%dud;H Oqrhg m;a wdKavqjla f.khd fkdyels kï
ck;d ksoyia ikaOdkh tÈk lsÍuo ksfõokh lsÍu hk isÿùï md¾,sfïka;=j ;=< Tyq mrdch fldg
wdKavqfjka bj;ajQ njg udOHj, yqfola fuu w¾nqofha wdrïNh jHjia:dkql+,j w.ue;s Oqrh
m<ùu" bka b;du iq¿ fõ,djlg miq muKla úh' wjidkhlg f.fkñka wk;=rej
tkï rd;%S 8g muK yÈisfhau uyskao rdcmCI yg md¾,sfïka;=
ckdêm;s bÈßfha uyskao rdcmlaI wod< isÿùïj, wkqms<sfj," tajd ùug nyq;rhla ;sfío hkak .ek
uy;d w.ue;s f,iska Èõreï §u" ta .; jQ b;du flá ld,h" fuu isÿùï md¾,sfïka;=j úuid Tyqg
iuÕu cd;Hka;r udOH úiska leìkÜ isl=rdod Èkl ld¾hd, fõ,djkaf.ka md¾,sfïka;=j ;=< nyq;r n,hla
udOH m%ldYl rdð; fiakdr;ak miqj tkï i;s wka;h mgka .ekau;a ;sfíkï muKla Tyqj w.ue;s Oqrhg
uy;df.ka yd weu;sjrekaf.ka ta iuÕ wdrïN ùu" rfÜ wdKavqjla m;a lsÍuhs' Tlaf;dan¾ 26 Èk isÿjQfha
.ek úuiQ úg rfÜ w.ue;s ;ju;a fjkia lsÍu jeks nrm;, lreKla fuu l%shdj,sh T¿fjka isgqùuls'
rks,a úl%uisxy uy;d nj lshd isàu" b;d fydr ryfia isÿ lsÍu jeks lreKq
w.%dud;H rks,a úl%uisxy uy;d ie<ls,a,g .;al, fuh ck;d úfoaY udOH fuu isÿùu jd¾;d fldg
úiskau;a ;ud ;ju;a rfÜ w.ue;s leue;a; fyda md¾,sfïka;= nyq;rh ;snQ wdldrfhkau th f,dalh jgyd
nj;a uyskao rdcmCI uy;d w.ue;s fyda u; isÿl< wdKavq fjkilg jvd .;a wdldrh meyeÈ,sh' frdhsg¾ mqj;a
f,iska Èõreï §u wdKavql%u jHjia: l+fgdamdhsl f,i l< l%shdjla nj fiajh th jd¾;d fldg ;snqfKa zzysgmq
djg mgyeks nj;a lshd isàu" miqj fmkS hkakg úh' md¾,sfïka;= ckdêm;s w.ue;s f,iska m;a lsÍu;a

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


30
iuÕ Y%S ,xldj w¾nqohl˜hkqfjks' uKav,h úisfrkafkah'˜ hkqfjka fmkaùug jqjukd ld,h ,nd.ekSu
zzckdêm;s úiska w.ue;s bj;a lsÍu;a olajd we;' md¾,sfïka;=j wl%sh lsÍu miqmi ;snQ
iuÕ Y%S ,xldj wdKavql%u jHjia:d wruqK fkdjQ njla flfia kï ;yjqre
w¾nqohl˜ hkqfjka ksõfhda¾la ghsïia w.%dud;H rks,a úl%uisxy Oqrfhka l< yelso@ md¾,sfïka;=jg rfÜ w.
mqj;am; th jd¾;d lf<ah' fjdIsxgka bj;a l< nj ckdêm;s ffu;%Smd, ue;s iïnkaOfhka ;SrKh lsÍug bv
fmdaiaÜ mqj;am; th jd¾;d lf<a zz Y%S isßfiak uy;d lshd isák wjia:dj fkd§ th w;a ysgqùu uq¿ukskau
,xldj wdKavql%u jHjia:d w¾nqohla jkúg by;ska oelajQ tlo jHjia:duh m%cd;ka;% úfrdaë l%shdjls' ck;d
lrd˜ hkqfjks' wjYH;djhla fyda imqrd fkd;sì‚' Pkaofhka m;al< md¾,sfïka;=j wl%sh
thg fjkiaj miq.sh wfm%a,a udifha§ fldg w;a;fkdau;sl f,i rfÜ
19 jk jHjia:d ixfYdaOkh úiska Bg rks,a úl%uisxy uy;d ;ukag tfrysj md,kh fjkia lrkafka kï th
l,ska rfÜ ckdêm;sg w.ue;s bj;a wd úYajdiNx. fhdackdj b;d taldêm;s l%shdjls' Tlaf;dan¾ 26 isg
lsÍug ;snQ n,;, bj;a lsÍu;a w. myiqfjka ch .;af;ah' bkamiq fï jHjia:d úfrdaë m%cd;ka;% úfrdaë
ue;sf.a Oqrh ksud jkafka flfiao olajd md¾,sfïka;=j ;=< Tyqf.a udj;lg rg wj;S¾K ù we;s fihls'
hkak tuÕska olajd ;sîu;a tu úYajdih Wr.d nef,k lsis÷
m%;smdok W,a,x>kh flfrk fhdackdjla bÈßm;aj ke;' fï wkqj Tlaf;dan¾ 26 Èk isgu uyskao
wdldrfhka uyskao rdcmlaI uy;d kj ckdêm;s úiska rks,a úl%uisxy uy;d ys;jd§ka kS;sh ;u w;g f.k lghq;=
w.ue;s f,iska m;a lsÍu yd rks,a w.ue;s Oqrfhka bj;a lsÍu fl;rï lrkq oelsh yels úh' Tlaf;daïn¾ 26
úl%uisxy uy;d w.ue;s Oqrfhka bj;a ÿrg wdKavql%u jHjia:djg wkql+,j olajd mej;s md,kh úiska f.k.sh
lsÍu;a isÿj we; hkak fuys§ isÿlrk ,oaolao hk ielh u;=fldg jHdmD;sj,g wod< kdu mqjre yd
bÈßm;aj we;s m%n,u woyils' 19 jk we;' ux., iurùr uy;d úiska fuh m%o¾Yk mqjre lvd ì| oeóï" ,hsÜ
jHjia:d ixfYdaOkfha 46^2& jHjia: y÷kajd § ;snqfKa l=uka;%Khla lKqjla lKqjla .dfka uyskao
dfjka olajd we;af;a f,igh' rdcmlaIf.a mqjre t,a,Su olakg
yelsúh' weu;sjre ;=kafofkla 26 Èku
zzw.%dud;Hjrhd" fuu ;;a;ajh ;j;a ;Sj% lrñka rEmjdysksfhka mkakd .kq ,enq‚'
ckdêm;s úiska Tlaf;dan¾ 27Èk oj,a tfia mkakd .ekSug iydh ùug 2015g
^w& iajlSh w;aik hgf;a 12'00 isg md¾,sfïka;=j w;a ysgqjkq l,ska ysgmq weu;sjrfhlao t;ekg
ckdêm;sjrhd fj; hjk ,smshla ,eîh' ta jkúg md¾,sfïka;= uka;%S f.dia isáfhah' hï fyhlska t<jd .;a
u.ska iajlSh Oqrfhka b,a,d nyq;rh rks,a úl%uisxyg mlaI nj Tyq weu;sjrekag ta jkúg n,hla ke;ehs
wiajqjfyd;a fyda yd tlai;a cd;sl mlaIh úiska lshd Wml,amkh l<o t;ekg f.dia kS;sh
;snq‚' wfkla w;g iq¿ cd;Ska w;g .ekSug 2015g l,ska ysgmq
^wd&;j ÿrg;a md¾,sfïka;= ksfhdackh lrk mlaIj, iydh rks,a weu;sjrfhl=g ;snQ whs;sh l=ulao@
uka;%Sjrfhl= fkdjqjfyd;a fyda úl%uisxy úiska Èkdf.k ;snq‚' fï fndfyda foaj,a kS;shg msáka isÿùu
ñi wdKavql%u jHjia:dfõ úêúOdk wkqj hï fyhlska md¾,sfïka;=j werö ;snq‚'
hgf;a hï;dla l,a wud;H uKav,h /iajQjd kï rks,a úl%uisxyg
mj;afkao ta ;dla l,a iajlSh Oqrh md¾,sfïka;=fõ nyq;rh Èkd .ekSug;a wud;HxYj,g iS,a ;nd ;snq‚' ta tlS
orkafkah'˜ hkqfjks' ta wkqj ffu;%S -uyskao cjksldj yqÿ weu;sjreka ckdêm;sf.a l%shdjka
ydiHhla njg m;aùug;a ish¨ bvlv wkS;sl f,i i<ld È.gu lghq;=
wu;rj tu jHjia:d ixfYdaOkfhau mej;=K nj fï wkqj wmg wkqudk lsÍu je<elaùug muKla fkdj" tu
48^2& jHjia:dfjka zzmd¾,sfïka;=j l< yelsh' hï fyhlska uyskaog ld¾hd,j, weu;sjreka iïnkaO ¥Is;
úiska wdKavqfõ m%;sm;a;s m%ldYh fyda md¾,sfïka;=j ;=< nyq;r n,h ;snq‚ ,sms f,aLk fõ kï tajd Ndú;d fldg
úi¾ck mk;a flgqïm; fyda kï th fkdfmkajd md¾,sfïka;= ieis tlS weu;sjreka ìh .kajd Tjqkaj
m%;slafIam l<fyd;a túgo" wdKavqj jdrh w;a ysgqùug Tjqkg ;snQ jqjukdj ;ukag mlaImd; lr.ekSuo wruqKla
flfrys úYajdiNx. fhdackdjla l=ulao@ l=uk WmamrjeÜáhla fhdod f,i .ksñka nj lshfõ'
iïu; l<fyd;a túgo" wud;H fyda ;ukag wjYH uka;%S ixLHdj weu;sjrekaf.a yd w.ue;sf.a wdrlaIdj

l:d kdhljrhd úiska ckdêm;s fj; ,smshla hjñka —md¾,sfïka;=


nyq;r uka;%S msßilf.a úYajdih Èkd.;a mqoa.,hd ia:dms; jk
;=re rks,a úl%uisxy uy;df.a jrm%ido wdrlaId lr fok f,i ;uka fj;
b,a,Sula ,eî we;s njo' m%cd;ka;%jd§" hymd,khla i|yd jrï ,nd.;a
rchla jYfhka fuu b,a,Su flfrys ckdêm;sjrhdf.a oeä wjOdkh fhduq
lrk f,i˜ g b,a,ñka —úúO mqoa.,hka úiska udOH yryd ;¾ckh lsÍfï
wjia:d lsysmhla o jd¾;d ù we;s nj;a" rdcH udOH wdh;khkays isÿj we;s
njg jd¾;d jk n,y;aldÍ ueÈy;aùï o rg ;=< iduh ì| oeófuka Tíng
f.dia wka;¾cd;slj nrm;< ydkshla we;s lrjk˜ njo fuu.ska
ckdêm;sjrhdg fmkajd § ;sfí' l:dkdhl ish ,smsfhka ;jÿrg;a b,a,d
we;af;a —fuu ;;a;ajh ;=< md¾,sfïka;=j ,nk fkdjeïn¾ ui 16 jeks od
olajd Èk úiaila wl%shj mej;Su ;=<ska rgg oeä wys;lr
jd;djrKhla Woa.;ùug bv fkd;nk˜ f,ihs' m%cd;ka;%jd§
iïm%odh wkqj md¾,sfïka;=j l,a ;eîu úh hq;af;a l:
dkdhljrhdf.a wkqoekqu wkqj njo lrE chiqßh uy;d ish
,smsfhka ckdêm;sjrhdg isysm;a lr we;'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
31
''H uman Rights Watch'' ixúOdkh fuu isÿùï
iïnkaOfhka ksfõokhla ksl=;a l< ksfõokhlska
olajd ;snQfKa zzTyqf.a w;S; wmrdO iïnkaOfhka lsis÷
idOdrKhla bgq fkdù rdcmCI kej;;a rfÜ by<u Oqrhg
meñŒu Y%S ,xldfõ udkj ysñlï iïnkaOfhka NS;shla we;s
lr,hs' Y%S ,xldjg whs;Ska .re lrk md,khla ,nd§u
fjkqfjka Woõ l< rchka ;SrKd;aul f,i tu
W;aidyhkaf.a m%;sM, ke;s fkdjk njg j.n,d
.; hq;=j we;'˜ hkqfjks' wfußldj" ì%;dkHh"
hqfrdamd ix.uh fuu w¾nqoh iïnkaOfhka lshd
;snqfKa rfÜ jHjia:djg wkqj l%shd lrk
f,igh' ;rula miqù bkaÈhdjo ta wkqju hk
ksfõokhla ksl=;afldg ;snq‚'

bj;alrkq ,eîh' wfußldj" ì%;dkHh" hqfrdamd ix.uh y;rlg wdikak ld,hla .;ùfuka
fuu w¾nqoh iïnkaOfhka lshd miqjo@ Tyq tlS cd;sh weu;Su ;=<
fï w;r l:dkdhljrhd úiska ;snqfKa rfÜ jHjia:djg wkqj l%shd lf<a .f,a meyerE n<,d th jeiSug
ckdêm;s fj; ,smshla hjñka — lrk f,igh' ;rula miqù bkaÈhdjo ;e;a lsÍu jeks ksYaM, W;aidyhls'
md¾,sfïka;= nyq;r uka;%S msßilf.a ta wkqju hk ksfõokhla ksl=;afldg
úYajdih Èkd.;a mqoa.,hd ia:dms; jk ;snq‚' ckdêm;s ffu;%Smd, isßfiak uy;d
;=re rks,a úl%uisxy uy;df.a jrm%ido úiska ;jÿrg;a lshd isáfha —uf.a
wdrlaId lr fok f,i ;uka fj; Tlaf;dan¾ 28 Èk ckdêm;s ffu;%S u;lfha yeáhg ta wjia:dfõ fmdÿ
b,a,Sula ,eî we;s njo' m%cd;ka;%jd§" md, isßfiak uy;d úiska cd;sh wu;d wfmalaIlhdg iyfhda.h ÿkak
hymd,khla i|yd jrï ,nd.;a l;d lrkqfha fujeks mßirhlh' Tyq foaYmd,k mlaI" jD;a;Sh iñ;s" isú,a
rchla jYfhka fuu b,a,Su flfrys l< m%ldYh rfÜ m%.;sYS,Ska wjfndaO ixúOdk 49 la wfma .súiqug w;aika
ckdêm;sjrhdf.a oeä wjOdkh fhduq lr.kafka ;ukaf.a fkdyelshdj lshd l<d' tuÕska wms we;slr.;a;
lrk f,i˜ g b,a,ñka —úúO isá w~jeähdjla f,ih' tu l;dj n,dfmdfrd;a;=" ta W;=ï mrud¾:
mqoa.,hka úiska udOH yryd ;¾ckh we;sj ;sfnk w¾nqoh ksrdlrKh iïmQ¾Kfhkau úkdY lrkq ,enqjd˜
lsÍfï wjia:d lsysmhla o jd¾;d ù lrKjdg jvd th È.g mj;ajdf.k jxl jqjukdjlska fyda Tyq lshd
we;s nj;a" rdcH udOH wdh;khkays hdu fjkqfjka l< l:djls' —2014 we;af;a iïmQ¾K i;Hhls' tod Tyq lS
isÿj we;s njg jd¾;d jk n,y;aldÍ jif¾ fmdÿ wfmalaIlhd f;dard .;a .súiqug w;aika l< jD;a;Sh iñ;sj,
ueÈy;aùï o rg ;=< iduh ì| wjia:dj;a tys § ud uqyqK ÿka wjodkï b,a,Sïj,g j;auka rch lsis÷
oeófuka Tíng f.dia wka;¾cd;slj ;;a;ajh;a Tng u;l we;eZhs lshd ud m%;spdrhla fkdoeùu ksid udi .Kka
nrm;< ydkshla we;s lrjk˜ njo úYajdi lrkjd˜ hkqfjka Tyq lshd jevj¾ck lsÍug isÿúh' j;auka rch
fuu.ska ckdêm;sjrhdg fmkajd § isàh' Tyq tfia lshkafka Tyq lshQ tu tu jevj¾ckj,g uqyqK ÿkafka
;sfí' l:dkdhl ish ,smsfhka wjodkïldÍ foaYmd,kh mj;ajdf.k jD;a;Sh iñ;s kdhlhka fj; u¾okh
;jÿrg;a b,a,d we;af;a —fuu ;;a;ajh .sh jqkayg kej;;a rdcH n,h ,nd uqod yßñka yd Tjqkaj jHdc kvqj,g
;=< md¾,sfïka;=j ,nk fkdjeïn¾ foñks' —hymd,k wdKavq ixl,amh . meg,ùfuks' ckdêm;sf.au u,a,S
ui 16 jeks od olajd Èk úiaila wl%shj re rks,a úl%uisxy ue;s;=ud wuq iNdm;s f,i lghq;= lrk fg,sfldï
mej;Su ;=<ska rgg oeä wys;lr wuqfõu úkdY l<d lsh,hs uu wdh;kh fufia jD;a;Sh iñ;s úfrdaë
jd;djrKhla Woa.;ùug bv ys;kafka˜ hkqfjka Tyq ish,a, rks,a f,i lghq;= lrkakdjQ yd jD;a;Sh
fkd;nk˜ f,ihs' m%cd;ka;%jd§ úl%uisxyf.a msg muKla mgjd w; iñ;s lghq;= ksid jD;a;Sh iñ;s
iïm%odh wkqj md¾,sfïka;=j l,a fidaod .ekSug W;aidy orhs' ck;dj kdhlhka jHdc kvqj,g meg,jQ
;eîu úh hq;af;a l:dkdhljrhdf.a 2015 ckjdß 8 Pkaoh ÿkafka ;ukag m%uqLu wdh;khls' cdkêm;s tajd
wkqoekqu wkqj njo lrE chiqßh nj fyda ckdêm;s f,i ;ukag ta fkdÿgqfõo@
uy;d ish ,smsfhka ckdêm;sjrhdg fjkqfjka w.ue;sg jvd jeä j.lSula
isysm;a lr we;' we;s nj Tyq fkdokakd fihls' —wjidk jYfhka" uu .;a ;SrKh
;ukaf.au u,a,S fg,sfldï iNdm;s ysgmq ckdêm;s uyskao rdcmCI uy;d
''Human Rights Watch'' ixúOdkh fuu f,i m;afldg Tyqf.a jegqma yd §ukd w.ue;sjrhd jYfhka m;a lsÍug;a" .
isÿùï iïnkaOfhka ksfõokhla ksl=;a ñ,shk .Kkska by< oud ckdêm;sf.a re rks,a úl%uisxy uy;d w.%dud;H
l< ksfõokhlska olajd ;snQfKa Èh‚hg iïnkaOlï we;s oekaùï OQrfhka bj;a lsÍug;a <.u we;s jQ
zzTyqf.a w;S; wmrdO iïnkaOfhka wdh;kj,g ñ,shk .Kkska oekaùï m%n,u fya;=j uu Tng b;du
lsis÷ idOdrKhla bgq fkdù rdcmCI yryd .id lEug wjia:dj ,nd foñka f.!rjfhka meyeÈ,s lrkjd˜ lshñka
kej;;a rfÜ by<u Oqrhg meñŒu Y%S fg,sfldï wdh;kh fï jkúg ì,shk Tyq lshd isáfha —miq.sh Èkj, udOH
,xldfõ udkj ysñlï iïnkaOfhka ish .Kkla Kh lsÍu jeks lreKq fj; meñ‚ kdu,a l=udr lshk
NS;shla we;s lr,hs' Y%S ,xldjg whs;Ska hymd,kh wuq wuqfõ úkdY lsÍug mqoa.,hd ud iy f.daGdNh rdcmlaI
.re lrk md,khla ,nd§u fjkqfjka we;=<;a ke;ao@ tajdg j.lsj hq;af;a uy;d >d;kh lsÍula ms<sn|j
Woõ l< rchka ;SrKd;aul f,i tu ljqo@ wfkla w;g hymd,k wdKavq l=uka;%Khla fy<s l<d' fuh b;du
W;aidyhkaf.a m%;sM, ke;s fkdjk ixl,amh wuq wuqfõu úkdY l< nj nrm;< ;;a;ajhla' rfÜ ck;djg
njg j.n,d .; hq;=j we;'˜ hkqfjks' ckdêm;sg wjfndaO jqfka jir fuf;la fkd,enqKq f;dr;=re rdYshla

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


32
—hy md,k wdKavq ixl,amh .re rks,a úl%uisxy ue;s;=ud wuq wuqfõu
úkdY l<d lsh,hs uu ys;kafka˜ hkqfjka Tyq ish,a, rks,a
úl%uisxyf.a msg muKla mgjd w; fidaod .ekSug W;aidy orhs' ck;dj 2015
ckjdß 8 Pkaoh ÿkafka ;ukag nj fyda ckdêm;s f,i ;ukag ta fjkqfjka
w.ue;sg jvd jeä j.lSula we;s nj Tyq fkdokakd fihls' ;ukaf.au u,a,S
fg,sfldï iNdm;s f,i m;afldg Tyqf.a jegqma yd §ukd ñ,shk .Kkska
by< oud ckdêm;sf.a Èh‚hg iïnkaOlï we;s oekaùï wdh;kj,g ñ,shk
.Kkska oekaùï yryd .id lEug wjia:dj ,nd foñka fg,sfldï wdh;kh
fï jkúg ì,shk ish .Kkla Kh lsÍu jeks lreKq hymd,kh
wuq wuqfõ úkdY lsÍug we;=<;a ke;ao@ tajdg j.lsj hq;af;a
ljqo@ wfkla w;g hymd,k wdKavq ixl,amh wuq wuqfõu úkdY
l< nj ckdêm;sg wjfndaO jqfka jir y;rlg wdikak ld,hla
.;ùfuka miqjo@ Tyq tlS cd;sh weu;Su ;=< lf<a .f,a meyerE
n<,d th jeiSug ;e;a lsÍu jeks ksYaM, W;aidyhls'

fï mÍlaIKfha wNHka;rfha taug fmdfrdkaÿ jQ kuq;a w;=reoyka lrk ,o ,smshla l:dkdhljrhd fj;
;sfnkjd' udj >d;kh lsÍu i|yd Bg lsÍï yd hqo wmrdO iïnkaOfhka j. Ndr § ;sfí' tu b,a,Su mßÈ bÈß
iïnkaO jQ wdKavqfõ wud;H lsj hq;= rdcmlaI kej; f.kú;a we;' isl=rdod ^fkdjeïn¾ 02& Èkg fmr
uKav,fha idudðlfhla weu;sjrfhla läkï rdcH ;dka;%Sl l%shdj,shla md¾,sfïka;=j le|ùug lghq;= lrk
ms<sn|j f;dr;=re m%ldY lr ;sfnkjd' wjYHj we;' Y%S ,xldj wdmsg hdug f,i l:dkdhl lre chiQßh uy;d
tfukau fï mÍlaIKj,g oeä n,mEï fkdyels ;rfï f,a m%udKhla j.=rjd ckdêm;sjrhdf.ka b,a,d ;sfí' fuu
we;s ù ;sfnkjd' kS;sm;s we;˜ hkqfjks' tÈku ì%;dkH b,a,Sug hym;a m%;spdrhla ,efnkq
fomd¾;fuka;=fõ j.lsj hq;= md¾,sfïka;= uka;%Sjrfhl= Y%S ,xldj we;ehs n,dfmdfrd;a;= úh fkdyel'
ks,OdÍka fï mÍlaIKfha jeo.;a iïnkaOfhka —rks,a úl%uisxy uy;d wfkl tfia md¾,sfïka;=j /ia l<o
wjia:djkaj,§ Tjqka uÕyßk Oqrfhka bj;a lsÍug wod<j ksis fndfydaúg úh yelafla tÈk
;;a;ajhla we;s fj,d ;snqKd' fï l%ufõoh jk nj iy;sl lsÍu i|yd md¾,sfïka;=j tlu .d,f.daÜáhla
;;a;ajh ;=<" fï foaYmd,k w¾nqo" jydu kej; md¾,sfïka;=j le|ùu ùuhs' fï l=ukdldrfhka .;a;o
wd¾Ól w¾nqoh;a iu. ud >d;kh fjkqfjka cd;Hka;r m%cdj n,mEï ,xldfõ w¾nqoh ;j ;j;a ;Sj% ùu
lsÍfï m%n, l=uka;%Khl lreKq l< hq;=h˜ hkqfjka keÕ+ m%Yakhlg muKla isÿjkq we;s w;r th ck;djg
fy<sùu;a iu. ug ;snqKq tlu ms<s;=re foñka trg úfoaY f,alï lshd jHikldÍ m%;sM, we;s lrkq ksh;h'
úl,amh ysgmq ckdêm;s uyskao isáfha ;uka Y%S ,xldfõ ckdêm;sg rks,a úl%uisxyf.a foaYmd,kh mrdch
rdcmCI uy;dg wdrdOkd lr t;=ud l;dfldg ta iïnkaOfhka u;= lsÍug lsÍu furg ish¨u m%.;sYS,s ckhdf.a
w.ue;sjrhd úÈhg m;a lr wÆ;a n,dfmdfrd;a;= jk njZZhs' oeä jqjukdj nj wuq;=fjka lsjhq;=
wdKavqjla msysgqùu muKhs˜ hkqfjks' fkdfõ' tfy;a rks,a n,fhka my
fuh fudk ;rï <ore m%ldYhlao@ ngysr n,j;=ka rgj, wNHka;r lrkafka ljqreka ld iuÕ l=ula
;ukag tfrys ;u weu;sjrfhla foaYmd,khg weÕs,s .eiSu wm úiska fjkqfjkao hk m%Yakj,g ms<s;=re §ug
iïnkaO f;dr;=re oek.ekSug ,enq‚ fy<d oelsh hq;= uq;a udkj ysñlï yd wmg isÿfõ' rks,a fjkqjg f.k;a
kï ckdêm;s f,ig Tyq jydu m%cd;ka;%jdoh W,a,x>kh jk wjia: we;af;a ckdêm;s ffu;%Smd, isßfiak
fmd,Sish yd kS;sm;s fomd¾;fïka;=j djka fjkqfjka cd;Hka;r m%cdj úiskau ¥Is;hka f,i yxjvq .id Pkao
;uka hg;g mjrdf.k mÍlaIK ueÈy;aùfï §¾> iïm%odhla f,dalfha j,§ mrdch l< ysgmq jxpksl ;lalä
ksisf,i f.khdug wjYH jd;djrKh mj;s' 1987-89 ld,fha tjl rch /<lS' ffu;%Smd, isßfiak n,hg
ilia l< hq;=j ;snq‚' fkdtfiaj uq¿ fj;ska isÿjQ udkj ysñlï meñ‚fha Tjqkaj kS;sh bÈßhg
rgu wdKavql%u jHjia:d w¾nqohlg W,a,x>khka .ek uyskao rdcmCI muqKqjd o~qjï lrk njg;a rfÜ
weo oud Tyqu lshk wdldrhg 2014§ uy;du Ôksjd udkj ysñlï kS;sfha wdêm;H we;slrk njg;a oi
Tyqf.au Ôú;h mjd wjodkïldÍ ieisjdrhkag lreKq bÈßm;a l< wf;a Èõrñks' tfia Èjqrd fmdfrdkaÿ
;;a;ajhlg weo oeuQ l,a,shlg n,h wdldrho wm fuys,d isysm;a l< hq;=h' fjñka udÿ¿jdfõ fidaNs; ysñhka
Ndr§u l=uk kï foaYmd,k fyda flfia jqjo fï fjkúg ,xldfõ we;=¿ rfÜ ñ,shk .Kkla
mßmd,kuh úi÷ulao@ ., Wv meyerE foaYmd,k w¾nqoh cd;Hka;r m%cdjf.a m%.;sYS,Skaf.a lr u;ska n,hg meñ‚
n<,d fld;rï W;aidy l<;a th wjOdkhg ,laj yudrh' fuh bÈß ffu;%Smd, isßfiak ;ud úiskau
jid.; fkdyelsh' ld,h ;=< ,xldfõ wdfhdack yd uQ,H ixfYdaOkh l< wdKavql%u jHjia:djo
;;a;ajh flf¾ wys;lr n,mEula W,a,x>Kh lrñka zzfydre iuÕ
fï w;r rks,a úl%uisxy bj;a fldg we;slrkq fkdwkqudkh' fï jkúgg;a fy¿fjka˜ jekSu wrUd we;' ck;dj
uyskao rdcmCI uy;d tu Oqrhg m;a fuu w¾nqoh úiska 2019 whjeh l%shd;aul úh hq;= ;SrKd;aulu
lsÍu iïnkaOfhka cd;Hka;r m%cdj Y%S fhdackd bÈßm;a lsÍu l,aoud we;' fudfyd; t<U we;'
,xldj fj; t,a, lrk mSvkh fuu uy;ajrekag n, fmdrh rfÜ
jeäfldg we;' tlai;a cd;Skaf.a wd¾Ólhg jvd fnfyúka jeo.;a fiah' 2018 Tlaf;daïn¾ ui 31 jeks Èk
ixúOdkfha ysgmq wfußldkq ;dkdm;s
iuka;d mj¾ úiska Tlaf;dan¾ 30 Èk l:dkdhljrhd le|jkq ,en mlaI
ksl=;a l< Üùg¾ m‚úvhlska olajd kdhl w;r idlÉPdjla 30 jk Èk , wd¾' m%Nd;a ,xldf,dal
;snqfKa —ckdêm;s isßfiakf.a l%shdjka ;sî we;s w;r tys§ jydu
úiska Y%S ,xldj ;=< m%cd;ka;%jdoh md¾,sfïka;=j le|ùug lghq;= lrk foaYmd,k ls%hdOr
T¿fjka isgqjd we;' Tyq j.ùu f.k f,i uka;%Sjre 129 fofkl= w;aika
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
33

uyd w¾nqofhka f,dalfha uQ,H yd fldgia


fj<|fmd<j, lvd jeàug
iu.dój 2008 wjidk
Nd.fha§ f,dal fj<|duo b;du
oreKq f,i lvd jefgkakg
úh' fojk f,dal hqoaOfhka miq

oYlhlg miq
2008 olajd ld,h ;=< f,dal
fj<|dfï j¾Okh RK w.hka
lrd .uka.;a wjia:d ;=kla
úh' 1974-75 lvdjeàfï§
th -11]lskao" 1982-83 yd
2001-02 ld,hkays§ -5]lskao
weojegqK w;r 2008-09
ld,fha isÿjQ weojeàu -15]
blaujd f.dia ;snqKs' f,dal
fj<|dfï isÿjQ fuu lvdjeàu
f,dalh mqrd fl;rï nrm;,
f,i me;sr .sfhao h;a 2008-
09 ld,h ;=< f,dal fj<|
ixúOdkh úiska fj<|du
ms<sn| o;a; mj;ajdf.k hkq
,nk rgj,a 104u wdkhk yd
wmkhkj, my< jeàula oelsh
yels úh' uQ,H l%uh lvd jeàu"
fldgia fj<|fmd<j, ì|jeàu
iuÕ b;du oreKq wkaoñka
f,dal fj<|duo lvd jeàu
úiska iksgqyka lf<a f,dal
Okm;s l%uh fojk f,dal
hqoaOfhka miq uqyqK ÿka
01 m%ia:drh oreKqu wd¾Ól wjmd;hhs'

fu hg yßhgu oYlhlg l,ska


2008 we;sjQ f,dal mßudK uQ,H
w¾nqoh úiska f,dal Okjd§ wd¾Ól
nxfldf,d;anfõ woaorg meñKkakg úh'
f,dalfha uQ,H fjf<|fmd<j, we;sjQ
fuu lvd jeàu ta ydu f,dal fldgia
ld,h ;=< f,dal fj<| ixúOdkh úiska
fj<|du ms<n s | o;a; mj;ajdf.k hkq
,nk rgj,a 104u wdkhk yd wmkhkj,
l%uhg;a úfYaIfhka f,dal uQ,H l%uhg;a fjf<|fmd< ì|jeàula we;s lf<ah' 2008 my< jeàula oelsh yels úh' uQ,H l%uh
we;s l< n,mEu wo olajdu;a myj f.dia Tlaf;daïn¾ 6 Èk wfußldfõ võ fcdaki a a lvd jeàu" fldgia fj<|fmd<j,
ke;' fldgia fjf<|fmd< o¾Ylh (Dow Jones ì|jeàu iuÕ b;du oreKq wkaoñka
Index) tall 700lg jvd my< jegq‚' f,dal fj<|duo lvd jeàu úiska
2008 iema;eïn¾ 15 Èk tjlg wfußldfõ tÈku ì%;dkHfha FTSE 100 o¾Ylh iksgyq ka lf<a f,dal Okm;s l%uh fojk
mej;s isõjeks úYd,u wdfhdack nexl=j 7'9]lskoa " c¾uksfha DAX o¾Ylh f,dal hqoOa fhka miq uqyK
q ÿka oreKqu
jQ jir 158l jHdmdßl b;sydihlg 7'1]lskoa " m%xYfha CAC 40 o¾Ylh wd¾Ól wjmd;hhs'
ysñlï lS f,yaudka n%o¾ia (Lehman 9]lskoa " reishdfõ RTS o¾Ylh 20]lg;a
Brothers) nexl=j wfußldkq nxfldf,d;a jeä m%udKhlskoa my< jefgkakg úh' ^01 m%i:
a drh n,kak&
kS;fs ha 11 j.ka;f
s ha wdrlaIdj b,a,ñka reishdj jydu tÈk fldgia fjf<|fmd<
nxfldf,d;a nj m%ldYhg m;a lf<ah' lghq;= w;a ysgjQ w;r whsi, a ka;h fuu w¾nqoh;a iuÕ uyd mßudK
tys§ Tjqka lshd ;snf
q Ka Tjqkf a .a j;alu úiska nxl= 6l fldgia úlsŒu ú/lshdj" jegqma yd iqnidOk
fvd,¾ ì,shk 639la nj;a ;u Kh kj;d,Sh' whsi, a ka;h rgla jYfhkau lmamdÿlsÍï iEu rglu mdfya we;sjQ
m%udKh fvd,¾ ì,shk 619la nj;ah' nxfldf,d;anfõ woaorgu meñ‚fhah' w;r bka ck;djg w;a jQfha uy;a
fuh wfußldkq b;sydifha isÿjQ úYd,;u jHikhls' tu w¾nqoh Okm;s mx;sh
nxfldf,d;aùuhs' nxfldf,d;aNdjh f,dalfha uQ,H yd fldgia fj<|fmd<j, ;=<;a Tjqkf
a .a ksfhdað;hka jk rdcH
m%ldY lrk úg Tjqka oaú;shl s Wlia lvd jeàug iu.dój 2008 wjidk md,lhka ;=<;a we;slf<a buy;a
u; mokïjQ ne÷ïlr fjkqfjka úYd, Nd.fha§ f,dal fj<|duo b;du oreKq lïmkhls' iEu úglu isÿjkakdla fuka
f,i wdfhdackh lr ;sn‚ q ' fuu lvd f,i lvd jefgkakg úh' fojk f,dal Okm;s l%uh fírd.ekSu fjkqfjka
jeàu úiska tjlg;a hqoO
a fhka miq 2008 olajd ld,h ;=< rchka nxfldf,d;afjñka mej;s Okm;s
fnfyúka wia:djrj mej;s f,dal uQ,H f,dal fj<|dfï j¾Okh RK w.hka nexl= yd uyd iud.ï fj; ck;djf.
fj<|fmd<j, lïmkhka we;sl< w;r lrd .uka.;a wjia:d ;=kla úh' 1974-75 ka nÿ jYfhka tl;=lrf.k isá rcfha
oaú;shl
s Wlia fj<|fmdf,a l%h s dYS,j
S lvdjeàfï§ th -11]lskoa " 1982-83 yd uqo,a fmdïm lrkakg úh' ck;dj
ksr;j isá AIG, Fannie Mae, Freddie 2001-02 ld,hkay§s -5]lskoa weojegqK l=uk jHikhlg m;ajj q o Tjqkg
a iyk
Mac, City Group, Merrill Lynch, Bear w;r 2008-09 ld,fha isÿjQ weojeàu -15] ie<iSu fjkqfjka uy Okm;s iud.ï
Stearns, Washington Mutual, Wells Fargo, blaujd f.dia ;snKq 's f,dal fj<|dfï j,ska i;hla fyda
Royal Bank of Scotland jeks oejeka;
nexl= tlla miqmi tlla jYfhka
isÿjQ fuu lvdjeàu f,dalh mqrd fl;rï
nrm;, f,i me;sr .sfhao h;a 2008-09
,nd fkd.kakd
fuu rchka 2008 » 45 msgqjg'''
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
34

Y= nhsn,fhka
zzohdj i|yd he§ulaZZ
^ú,dm .S 5&

iñ÷ks" wmg isÿ ù ;sfnk foa wms wka;rdjg uQK mduq' f.j,a úfoaYSkag;a" cqodys k.rj, lkHdfjda;a
isys l< uekj' id.skafka ;o WIAKh ksid whs;s ù ;sfí' n,dy;aldrlï lrkq ,enQ y'
wfma kskaodj n,d ie,l=j wfma yu W÷kla fuka wêm;SyQ ;ukaf.a w;aj,ska
uekj' wfma Wreuh r;a ù ;sfí' wms wkd:fhda h' t,a,kq ,enQ y' jeäysá wg
wkHhkag;a" wfma f.j,a mshd ke;s orefjda h' .re fkdlrk ,oy' jy¨ka
úfoaYSkag;a" whs;s ù ;sfí' isfhdkays ia;%Syq;a" wfma ujqjre jekaoUqjka fuka OdkH weUÍug wfma
cqodys k.rj, lkHdfjda;a fuka h' wm wfma u j;=r ;reKfhda n, lrkq ,enQ y'
wms wkd:fhda h' n,dy;aldrlï lrkq ,enQ y' ñ, § .; hq;= h' <uhs orñáj, nßka
mshd ke;s orefjda h' wêm;SyQ ;ukaf.a w;aj,ska wfma u or wmg úl=Kkq ,efí' hg ù jeá jeà h;s'
wfma ujqjre jekaoUqjka fuka t,a,kq ,enQ y' uy¨ wh fodrgqfjka my j
h' wm wfma u j;=r jeäysá wg .re fkdlrk úh.y wfma lr msg h' .sfhda h' fh!jkfhda .S;sld
ñ, § .; hq;= h' ,oy' jy¨ka fuka OdkH uefrk f;la lsÍfuka je<l=fKda h'
wfma u or wmg úl=Kkq ,efí' weUÍug wfma ;reKfhda wms fjfyfikakuq'
n, lrkq ,enQ y' <uhs tfy;a" wmg iykhla ke;' wfma is;aj,ska
úh.y wfma lr msg h' orñáj, nßka hg ù iEfyk muK lEu ,nk m%S;sh ;=rka úh'
uefrk f;la jeá jeà h;s' msKsi" ñirhg;a" wdisßhdjg;a wfma keàu
wms fjfyfikakuq' - wms isÕñka .sfhuq' je,mSug fmr¿fKa h'
tfy;a" wmg iykhla ke;' uy¨ wh fodrgqfjka my j wfma mshjre mõ lf<a h' wfma ysiska u,aoï jegqfKa h'
iEfyk muK lEu ,nk .sfhda h' fh!jkfhda .S;sld Tjqyq ±ka ke;' wm mõ l< neúka
msKsi" ñirhg;a" wdisßhdjg;a lsÍfuka je<l=fKda h' Tjqkaf.a whq;=lï ksid wfka wmg jk ÿll uy;'
wms isÕñka .sfhuq' wfma is;aj,ska m%S;sh ;=rka wms ÿla ú¢uq'
úh' wfma keàu je,mSug fï ksid wfma is; la,dka; ù
wfma mshjre mõ lf<a h' fmr¿fKa h' wfma ysiska u,aoï jy,a¨ wm wdKavq lr;s' ;sfí' fï foaj,a ksid
Tjqyq ±ka ke;' Tjqka f.a jegqfKa h' wm mõ l< neúka Tjqka w;ska wm .<jd.kakg wfma weia w`ÿre ù ;sfí'
whq;=lï ksid wms ÿla ú¢uq' wfka wmg jk ÿll uy;' flfkla ke;' okõj, tfia jkafka isfhdka lkao
jy,a¨ wm wdKavq lr;s' Y= nhsn,fhka - zzohdj i|yd ñksurejka ießirk neúka md¿ù ;sfnk neúks'
Tjqka w;ska wm .<jd.kakg he§ulaZZ ^ú,dm .S 5& lEu fiùfï § isj¨ka ießirk neúks'
flfkla ke;' wms wka;rdjg uQK mduq'
iñ÷ks" wmg isÿ ù ;sfnk foa ^ú,dm .S 5$1-18&
okõj, ñksurejka isys l< uekj' wfma kskaodj id.skafka ;o WIAKh ksid
ießirk neúka n,d ie,l=j uekj' wfma wfma yu W÷kla fuka
lEu fiùfï § Wreuh wkHhkag;a" wfma r;a ù ;sfí' isfhdkays ia;%Syq;a"

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


35

úm;g m;ajQjkag ;sfnk fõokdj"


wúYajdih iukh lsÍug úYd,
jev fldgila l< hq;=j ;sfnkjd
ndysr jYfhka ljqre wdj;a Tjqkg a lrka
fohla kE' Tjqkg a lrkak jkafka wms
u; mSvkh megùu muKhs' wms fïl
f;areï.kak ´kd' wfma cd;sh" wfma ck;dj
úfYaIfhkau isxy, ck;dj fïl f;areï.kak
wjYHhs' úm;g m;ajj Q kag ;sfnkjd hïlsis
fõokdjla' wúYajdihla' fïjd iukh lsÍu
i|yd isxy, ck msßia úYd, jev fldgila l<
hq;j= ;sfnkjd' wms w;ska isÿ jQ jer§ ms<. s ekSu
wjYHfjkjd' fou< ck;dj" uqi, a ïs ck;dj
mdßY=oO a hs lsh,d lshkjd fkfuhs' fï yeufokd
w;sku a jerÈ isoO a fjkak mq¿jka' yenehs wms
úfYaI wjOdkhlska jev lf<a ke;a;ï iq¿
cd;ska ;ukaf.a wdrCIdj i|yd;a ;ukaf.a
ÈhqKj q i|yd;a ;u ;ud w;r ;sfhk ne£ï
tlal lghq;= lrdù' ngysr cd;Skg a j;a
weußldjgj;a fuys lrkak fohla kE' wms ;ud
mshjr ;eìh hq;f
uqi,
a ï
a ;a ixys¢hdjg' ixy," fou<
s ck;dj fïl f;areï.kak wjYHhs'
md,lfhda fï i|yd l%h s dlrkak wjYHhs' udOH
hq oaOh ksudù fï
jk úg jir
isákjd' ojiska oji
wms olskjd" bvï
isÿfj,d kE' wms
lshkafka kE 100]
09la muK fjkjd' ksoyia lrkjd' lau tfia isÿúh
fïl f;areïf.k l%h s d lrkak wjYHhs' wo jk úg W;=re WodyrKhla yeáhg hq;=hs lsh,d' hï
iudc udOH cd,d wo lrkafka oafõIh kef.kysr ck hdmkfha m,d,s" jeo.;a u¾uia:dk
ffjrh me;srùuhs' iudch idudkH j,,dhs ta m%foaY j, yuqodj úiska mj;ajd
w;g m;afj,d hï bvï ksoyia .ksñkau ck;djf.a
;sfhkjdo@ lsÍula l<d' yuqodj bvï ck;djgu
;uka w;am;a lr ,nd§u úh
.;a bvï j,ska hï hq;=fjkjd' ta jf.au
we;a;gu W;=re m%udKhla wms u;l ;nd.;
ckiudch .;af;d;a ,ndÿkakd' yenehs hq;= fjkdjd fï jk
tla tla Èia;%sla j, wmg fmak m%Odk foa úg rfÜ hqoaOhla
mj;sk jd;djrKh ;uhs ojiska oji mj;skafka kE' rg
tlsfklg fjkia yuqodj" ;%súO yuqodj idudkH ;;a;ajhlg
iuia;hla yeáhg ;ukaf.a l|jqre m;afj,d ;sfhkafka'
W;=r lsh,d .kak ia:dms; lr ta jd;djrKh ;=<
nE' mj;sk Èia;%sla .kakjd' fndfyda wms ys;kafka wks;a
05 .;af;d;a ia:dk j, w¨f;kau m%foaY j,g
;;a;ajh tlsfklg l|jqre idfmaCIj W;=f¾
fjkia' b;d by< f.dvkÕkjd' yuqodj b;d úYd,
m%;sY;hlska yuqodj iuyr l|jqre j, jYfhka r|jd
;du;a ta m%foaY j, ia:djr f.dvkeÕs,s ;sfnkjd' tal wms
isákjd ck;djg bÈlsÍï jf.a foaj,a l;d lrk
idfmaCIj mj;skjd' fï ixys¢hdjg ndOdjla'
idudkHfhka ;;a;ajh ;=< wmg yuqod n,mEula
.;af;d;a mqrjeishka fmak foa ;uhs" ;sfhkjd lshk
y¾uka l=udr uhd 03ka fofkl=g tla yuqodj uq¿ukskau mKsúvhu b;d
ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh yuqod finf,la ks¾yuqodlrKh krl mKsúvhla
jYfhka ;du;a ùula W;=f¾ lsh,d uu olskafka'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
36
;sfnkjd' uqia,sï jdf.a foaj,a hqo iufha
talg fya;=j" fï m,a,shla mjd ;sfhkjd' fuka ta wdldrfhka isÿ
wúYajdih lshk tl yenehs wlalr 16la fjka fkdjqkdg hï
úfYAIfhkau ol=fKa lr ;sfhkjd' kdúl ;¾ckd;aul wdldrhg"
yuqodj úiska wmsj yuqodjg ;ukaf.a ìh joaok wdldrhg
hgm;a lrf.k bkakjd f.dvkeÕs,s bÈlr wdrCIl wxYfha"
lshk ldrdKh Tjqka .kak' tafl fmdä fmd,sisfha fyda nqoaê
;j;a ;yjqre lr l|jqrla ;sfhk w;r wxYfhka isÿ lrk njla
.kakjd' uu olskafka fïl;a mj;ajdf.k fmfkkakg ;sfnkjd'
rcfha iuyr fmdfrdkaÿ hkjd' kuq;a ñksiaiq /iaùula ;sín;a ta
fjÉp iuyr ia:dk ;ukaf.a bvu ia:dkhg tkjd'
WodyrKhla f,i n,dfmdfrd;a;= fjkjd' tjeks foag ñksiakqf.a
.;a;du uq,a,sl=,ï jf.a t;kÈ uu olskafka iyNd.s;ajh je<elaùug
;eka kdúl yuqod yuqodlrKh" ñksiqkaf.a W;aiy .kakjd' fïl
l|jqrla mj;ajdf.k bvï ,nd.ekSuhs" yryd fok mKsúvh
hkjd' Tjqka wlalr ckÔú;h ;ud wms WU, .ek
600la ksoyia lrkjdh h:d;;a;ajhg m;aùuhs" n,ka bkakjd lshk
lshd mejiqj;a Tjqka tal yuqodj ck;dj u; we;s tl' wms wjOdkfhka
ksoyia lf<a kE ;du;a' lrk n,mEuhs" ;du;a ta bkak ksid WU,dg ´k
ta l|jqr mj;ajdf.k wdldrfhkau ;sfhkjd úêhg jev lrkak nE'
hñka isákjd' tal lshk ldrKh' 100]lau ksoyila ke;s nj wmg
fkdfokakg fya;= ke;;a hï m%udKhlska fmkS hkjd'
;sfnk nj Tjqka yuqodlrKh yryd
mjikjd' tajf.au mSvdjla we;sfj,d w;=reoykajQjka
mq;=l=ärsmamq" f;mamdmq,ï ;sfhkjd lshk ldrKh iïnkaOfhka
j," iuyr bvï .=jka úúO ia:dk j,' th l%shd;aulùug rch
yuqodj ,ndÿkakd' ta W;=f¾ ú;rla fkdfõ" úiska ld¾hd,hla
me;af;ka wms th hym;a kef.kysr;a ;shk msysgqjkq ,enqjd' ta
fohla f,i olskjd' ;;a;ajhla' WodyrKhla ld¾hd,h yßhdldrj
kuq;a fï bvï j, yeáhg mdku .;a;;a" l%shd;aul fjkjdo@
kej; mÈxÑùug wYafrdmafk.¾ fjkak w;=reoyka jQjkaf.a
myiqlï ke;s ksidu mq¿jka' ;%Sl=Kdu,fha .eg¨jg úiÿï ,eî
yuqodj ksoyia lr idïmQ¾ fjkak mq¿jka' ;sfnkjdo@
mdku .;a;;a" ;ukaf.a bvï j, fï yeu ;eklu kej;
mosxÑùu m%Yakhla fj,d fokjd hehs lshQ bvï w;=reoykajQjkaf.a
wYafrdmafk.¾ fjkak ;sfhkjd' ta;a tlalu §,d yuqodj bj;a m%Yakh iïnkaOfhka ud
mq¿jka' ;%Sl=Kdu,fha ;j;a olsk fohla ;ud fjkjd lSjd" kdúl È.= ld,Skj jev lrmq
idïmQ¾ fjkak mq¿jka' fï yeu f;mamdmq,ï lshk yuqodj bj;a fjkjd flfkla fkfõ' kuq;a
;eklu kej; fokjd hehs lshQ ia:dkfha ck;djf.a lSjd' kuq;a tajd ksis w;=reoykajQjka
bvï §,d yuqodj bj;a fjkjd bvï yuqodj w;am;a lr wdldrhlska isÿ fkdjk iïnkaOfhka msysgjkq
lSjd" kdúl yuqodj bj;a .ekSu ksid ck;dj nj ;ud wms olskafka' ,enQ ld¾hd,h ms<sn|j
fjkjd lSjd' kuq;a tajd ksis mSvdjg m;afj,d ixys¢hdj we;s lsÍu fou< ck;dj w;r;a ta
bkakjd' ;ukaf.a bvï i|yd ck;dj w;r jf.au ol=fka isxy,
wdldrhlska isÿ fkdjk nj ;ud
b,a,k fldg yuqodj úYajdih f.dvke.Su ck;dj w;r;a
wms olskafka' ixys¢hdj we;s lshkafka" wmg ñ,shk i|yd È.= ld,Sk iduhla úYajdihla we;s lr,d
lsÍu i|yd ck;dj w;r 140-150la muK we;s lsÍu i|yd mj;sk keye' talg fya;=j
úYajdih f.dvke.Su i|yd È.= f.dvkeÕs,s i|yd ndOdjla yeáhg ;ud fou< ck;dj lshkafka
ld,Sk iduhla we;s lsÍu i|yd úhoï fj,d ;sfhkjd' wms fïjd olskafka' ta wmsg fï yryd
mj;sk ndOdjla yeáhg ;ud rch ta úhoï wmg ksid wms idfmaCI n,dfmdfrd;a;= jk
wms fïjd olskafka' ta ksid wms f.jkak ´kd lsh,d' j¾Okhla ;sfnk nj idOdrKh bIag
idfmaCI j¾Okhla ;sfnk nj rch ta uqo,a f.j,d ms<s.ksñkau wmsg fjkafka keye lsh,d' ta
wlalr 111la ,ndf.k iEySug m;aù we;s jf.au ck>d;k isoaO
ms<s.ksñkau wmsg iEySug m;aù
ck;djg ,ndfokjd' j¾Okhla" yuqodj jqKd lshk iuyr
we;s j¾Okhla" yuqodj bj;aùula" flduidßiajre fïlg
bj;aùula" ks¾yuqodlrKhla " ta jf.au ukakdrï ks¾yuqodlrKhla " m;aj isákjd' ta ksid
ck;djg bvï ,nd§ula" Èia;%slalfha is,dj;=r ck;djg bvï ,nd§ula" fï ld¾hd,h wmg
Tjqkaf.a ck Ôú;h lshk ia:dkfha" wlalr Tjqkaf.a ck Ôú;h h: ms<s.kak neye lsh,d'
h:d;;a;ajhg m;alsÍula 36la kdúl yuqodj d;;a;ajhg m;alsÍula ol=fKa ck;dj lshkjd'
m%udKd;aulj isÿ fkdjk nj w;am;a lrf.k m%udKd;aulj isÿ t;fldg fï m%ldYk
wmg meyeÈ,s fjkjd' bkakjd' tajd ck;djf.a fkdjk nj wmg folu wka;jd§ka úiska
bvï' ck;dj wf;a ta meyeÈ,s fjkjd' wks;a lrk m%ldYk yeáhg
bvï j, n,m;% wd§ foa me;af;ka meyer.ekSï lshkak mq¿jka' kuq;a
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
37
wms olsk m<fjks tlai;a cd;skaf.a iq¿ cd;Ska fj;
ldrKh ;ud w;=reoyka ixúOdkfha udkj n,y;aldrh mgjkak
lsÍu jrola" tal ysñlï fldñiu;a" W;aiy lrkjd kï
wmrdOhla lshk tl hqfrdamSh m%cdj iy t;k§ ixys¢hdj;a
ms<s.kakd" thg wod<j wksl=;a rgj,a wm rfÜ §¾>ld,Sk úYajdih;a
ld¾hd,hla msysgjkak ckjd¾.Sl w¾nqoh cd;Ska w;r we;s fõ
l%shd l<d' ta l%shd lsßu iïnkaOfhka rgla hsZhs wmsg wfmaCId
i|yd we;s fjÉp yeáhg f.k ;sfnk lrkak nE' wms olskafka
m<uqjk mshjr yeáhg mshjrhka iïnkaOfhka fï ;;a;ajh ;j;a
fuh fydo W;aiyhla iEySulg m;ajkjd øùlrKhùula' fudlo
lsh,d wms olskjd' heZhs Tn is;kjdo@ wms ±lald myq.sh ld,
t;fldg fuh j, fou< ck;dj
iïnkaOfhka uõjre tla tlaflkdg ;ukaf.a whs;s jdislï
lshkafka fï idfmaCIj f.k ;sfnk b,aÆ úg Tjqkaj hqouh
ld¾hd,hg meñKs,a,la mshjrhka iïnkaOfhka jYfhka úm;g
lf<d;a fudllao wmsg úúO ú.%yhka ;sfhkak m;alr,d hqouh
,efnk m%;sM,h lsh,d' mq¿jka' wms ys;uq" jYfhka mrdchg m;a
iuyr w;=reoykaùï úm;g m;a fjÉp ck fldg wms chmeka îõjd'
ms<sn|j ksIaÑ; fldgila" uu tafla t;fldg ta chmeka îu
f;dr;=re lshk fldg;a mSvlhd fjkak mq¿jka' yryd Tjqkag lshkjd
wmsg tajd .ek úi÷ula fu;k§ wmsg È.=ld,Sk wms WU,j hgm;a lr
,efnkafka ke;s nj ixys¢hdjla we;s lr .;a;d lsh,d' ta
Tjqka m%ldY lr .ekSu i|yd wms w;r ;;a;ajh tfia ;sìh §
;sfnkjd' b;ska ta jf.a ;sfhk wfkHkH álla krl ia:dkhlg
úúO fpdaokd ueoafoa úYajdih j¾Okh lr .syska ;sfhkjd uqia,sï
;ud fï .ekSu i|yd hïlsis ck;dj iïnkaofhka' wms ±lald myq.sh ld, j,
w;=reoykajQjkaf.a ls%hdldß;ajhla wjYHhs' rfÜ m%Odk ck fldgia fou< ck;dj ;ukaf.a
ld¾hd,h msysgqjkafka' ta i|yd ixl%dka;sl 03la isákjd' isxy," whs;s jdislï b,aÆ úg
wms fïjdfha ;sfnk hqla;sh ms<sn| hdka;%kh fou<" uqia,sï' uqia,sï Tjqkaj hqouh jYfhka úm;g
Okd;aul ,CIK ms<sn| l%shd;aul l< hq;=hs' fï ck;dj iuÕ ;sfnk m;alr,d hqouh jYfhka mrdchg
olsk .uka tajdfha ms<sn|j 2017 zzúYaj ne§ï" ifydaor;ajh
m;a fldg wms chmeka îõjd'
;sfnk wvqmdvq ilia ld,dka;rZZ jd¾;dj miqld, j,§
lr .; hq;=hs lshk yryd;a hï lsis ks¾foaY úfYaIfhkau t,a'à'à t;fldg ta chmeka îu yryd
ldrKh ;uhs wmg l%shd;aul ù ;sfnkjd' ixúOdkhg tfrysj l< Tjqkag lshkjd wms WU,j hgm;a
lshkak ;sfhkafka' ixl%dka;sl hqla;sh hqoafoa§ mej;s ;;a;ajhg lr .;a;d lsh,d' ta ;;a;ajh tfia
wmsg ljodlj;a úYajdi ms<sn| l%shdj,shla jvd yd;amiskau ±ka ;sìh § álla krl ia:dkhlg
lrkak nE uyskao wdrïN l< hq;=hs lshk fjkia fj,d ;sfhkjd' .syska ;sfhkjd uqia,sï ck;dj
rdcmCI rch mej;=kd ldrKh iïnkaOfhka ±ka Tjqkaj i;=rka iïnkaofhka' rfÜ m%Odk ck
kï fujeks ld¾hd,hla l;d lr,d ta yeáhg olskak mgka fldgia 03la isákjd' isxy," fou<"
msysgjhs lsh,d' tu ksid iïnkaOfhka hï hï wrka ;sfhkjd' fujeks
j;auka m%.;sh olsñkau ;;a;ajhla ;=< ;ud uqia,sï' uqia,sï ck;dj iuÕ ;sfnk
fhdackd Èia;%Sla
fïjdfha fjkialï uÜgñka" cd;sl w¨;a.u isoaêh we;s ne§ï" ifydaor;ajh miqld, j,§
we;slr .; hq;= fjkjd' uÜgñka" m%dfoaYSh jkafka' È.k jf.a úfYaIfhkau t,a'à'à ixúOdkhg
tkï úm;g m;ajQjkag uÜgñka tl;= lr ,;a isoaëka we;s jkafka' tfrysj l< hqoafoa§ mej;s
idOdrKh ,Õd lr .; wjidkfha wd jd¾;dj ldrKd È.ska È.gu ;;a;ajhg jvd yd;amiskau ±ka
yels iy Tjqkag hï l%shd;aul lsÍu ms<sn| isoaO fjoa§;a ;du;a fjkia fj,d ;sfhkjd' ±ka Tjqkaj
wdldrhlg iEySulg ;;a;ajh .ek wmsg fou< ck;dj w;r i;=rka yeáhg olskak mgka wrka
m;aúh yels Tjqkag ieySulg m;afjkak nE' úYajdih j¾Okh
;sfhkjd' fujeks ;;a;ajhla ;=<
wjYH f;dr;=re ,nd.; ta;a tlalu wms w;r lrkak l%ufõohla
yels wdldrfha n,;, yßyeá ilia lr,d kE' ;ud w¨;a.u isoaêh we;s jkafka'
fjkialï úfYaIfhka
iys; ld¾hd,hla wks;a flkdf.a uqia,sï ck;djf.a È.k jf.a isoaëka we;s jkafka'
msysgjkjd kï" ta i|yd ixialD;sh" wd.ï fï úYajdih;a j¾Okh ldrKd È.ska È.gu isoaO fjoa§;a
wjYH myiqlï ish¨foag .re lrk lrkak l%ufõohla ;du;a fou< ck;dj w;r úYajdih
imhkjd kï" uQ,sl f;areï.kak mq¿jka ilia lr,d kE' fï j¾Okh lrkak l%ufõohla yßyeá
udkj iïm;a wdÈh iudchla" f;areï.kak wfkHdakH ne£u" ilia lr,d kE' uqia,sï ck;djf.a
jYfhka ,ndfokjd kï mqq¿jka l%uhla wms ;du wjfndaOh" ieug .re úYajdih;a j¾Okh lrkak
tal ;ud jeo.;a we;s lrf.k kE' lsÍfï ;;a;ajhla wfma
l%ufõohla ilia lr,d kE' fï
fjkafka' ld¾hd,hla úfYaIfhka wms rfÜ ;du we;s lr,d
;sîfukau muKla is;kafka wms ;ud Wiia kE' b;ska fï ;=< wfkHdakH ne£u"
m%Yakh úifo;eZhs wms cd;sh" wms ;ud fïfl úfoaYSh jYfhka" ndysr wjfndaOh" ieug .re
olskafka keye' Ôj;a fjkak ´fka jYfhka ljqre wdj;a lsÍfï ;;a;ajhla wfma
lsh,d uycd;sh is;ñka Tjqkag lrka fohla kE' rfÜ ;du we;s lr,d kE'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
38
Tjqkag lrkak jkafka l< hq;= mshjr hq;=o@ hkak ilid
wms u; mSvkh megùu ljf¾o@ .ekSug'
muKhs; wms fïl
f;areï.kak ´kd' wfma wm olskafka iy Tn wykafka ol=Kq
cd;sh" wfma ck;dj fhdackd lrkafka fï wm%sldfõ zzi;H yd
úfYaIfhkau isxy, yeu l%shdldß;ajhla miq ixys|shdfõ fldñiu
ck;dj fïl f;areï miu we;af;a n,h ^Truth and
.kak wjYHhs' úm;g ms<sn| .eg¨j' wmsg Reconciliation
m;ajQjkag ;sfnkjd ;sfnk m%Odk foa ;ud Commission&ZZ yryd
hïlsis fõokdjla' isxy, nyq;r ck;djf.a we;s lr.;a foa .ekhs'
wúYajdihla' fïjd Pkaoh ,nd.ekSu i|yd tu fldñifï mjd úúo
iukh lsÍu i|yd l<yels fndfyda foaj,a wvqmdvqlï ÿ¾j,;d
isxy, ck msßia úYd, fï foaYmd,{fhda yd mej;=Kq mj Tjqka úiska
jev fldgila l< hq;=j mCI úiska isÿ lrkjd' igyka lrkjd' bka
;sfnkjd' wms w;ska isÿ fï ;=< mCI j,g fn§ hula jQ nj wm ms<s.;
jQ jer§ ms<s.ekSu bkak ck;dj f;areï hq;= fjkjd' t;fldg
wjYHfjkjd' fou< .kafka kE wmsg ;sfnk wms t,a't,a'wd¾'iS
ck;dj" uqia,sï ck;dj m%Odk ;¾ckh fudllao jd¾;dfõ i|yka
mdßY=oaOhs lsh,d lshk ldrKh' fudlo ldrKd"
lshkjd fkfuhs' fï wms úfYaIfhkau wfma w;=reoykajQjkaf.a
yeufokd w;skau jerÈ rfÜ bkak ck;dj ld¾hd,h" f;dr;=re
isoaOfjkak mq¿jka' mqrjeishka yeáhg ±k.ekSfï whs;sh
yenehs wms úfYaI ;ukaf.a whs;sjdislï ms<sn| foaj,a ;snqK;a
kuq;a w;=reoykajQjka wjOdkhlska jev lf<a yd wksldf.a wmg ;sfhkjdo ienE
ke;a;ï iq¿ cd;ska whs;sjdislï ms<sn| f,iu wm rg f.k .sh
iïnkaOfhka msysgjkq
;ukaf.a wdrCIdj .relsÍu .ek ;du hq;=" wm rg fhduq úh
,enQ ld¾hd,h ms<sn|j fou< i|yd;a ;ukaf.a ÈhqKqj wjfndaOhla kE' wfma hq;= ÈYdj fudllao
ck;dj w;r;a ta jf.au ol=fka i|yd;a ;u ;ud w;r foaYmd,k mCI úiskaj;a lshk tl ms<sn|j wfma
isxy, ck;dj w;r;a úYajdihla ;sfhk ne£ï tlal iudc l%uh úiskaj;a ck;dj w;r
we;s lr,d keye' talg fya;=j lghq;= lrdù' ngysr wmg lsh,d §,d kE wms iduqySl;ajhla"
fou< ck;dj lshkafka wmsg fï cd;Skagj;a tlska tlaflkdf.a wfkHdakH ne£u
yryd n,dfmdfrd;a;= jk weußldjgj;a fuys j¾Okh i|yd l%shd l< j¾Okh l< yels
idOdrKh bIag fjkafka keye lrkak fohla kE' wms hq;=hs lshk ldrKh' ms<sfj, fudllao lshk
;ud mshjr ;eìh t;fldg uu olsk tl ms<sn| ixjdohla
lsh,d' ta jf.au ck>d;k isoaO
hq;af;a ixys¢hdjg' m%Odk foa ;ud Pkao wfma rfÜ keye' wms
jqKd lshk iuyr flduidßiajre ixy," fou< uqia,sï ,nd.ekSug lrk n, yeu fõ,djl§u W;aiy
fïlg m;aj isákjd' ta ksid fï ck;dj fïl f;areï jHdmD;sh yryd ck;dj .kafka wfma cd;shla
ld¾hd,h wmg ms<s.kak neye .kak wjYHhs' fnoka W;aiy lsÍu ;=< tlal" wfma NdIdj;a
lsh,d' ol=fKa ck;dj lshkjd' md,lfhda fï i|yd uqia,sï mCI uqia,sï tlal" wd.u;a tlla
t;fldg fï m%ldYk folu l%shdlrkak wjYHhs; Pkao tl;= lrkak" bkak ck msßila iuÕ'
wka;jd§ka úiska lrk m%ldYk udOH fïl f;areïf.k fou< mCI fou< Pkao fï ixjdoh lr,d wms
yeáhg lshkak mq¿jka' kuq;a wms l%shd lrkak wjYHhs; tl;= lrkak isxy, fldfyduo wfma n,h
iudc udOH cd,d wo Pkao isxy, Pkao tl;= /l.kafka lsh,d' fï
olsk m<fjks ldrKh ;ud lrkafka oafõIh n,f,daNS jHdmD;sfhka
lrkak lrk
w;=reoyka lsÍu jrola" tal ffjrh me;srùuhs' l%shdldß;ajhla yer fï wmsg ñfokak
wmrdOhla lshk tl ms<s.kakd" rfÜ tlai;aNdjhla we;s isoaOfjkjd'
thg wod<j ld¾hd,hla ol=Kq wm%sldj ;ukaf.a lr,d rfÜ iduhla we;s tf;la wfma rgg
msysgjkak l%shd l<d' ta l%shd lsßu jd¾.Sl w¾nqoh úi|d lr,d ta yryd mSä; ch.%ykhla we;s lr
i|yd we;s fjÉp m<uqjk mshjr .ekSug zzis;a iqjm;a ck;djf.a whs;sjdislï .kak nE' b;ska wms fï
yeáhg fuh fydo W;aiyhla lr .ekSuZZ i|yd fhduq j,g .re lrk" ta iïnkaOj §¾>ld,Sk
jqKd' úúO rgj,a whs;sjdislï ,ndfok ixjdohla mqrjeishka
lsh,d wms olskjd' t;fldg fuh
cd;Ska w;r iqy|;djh mßirh wdrCId lrk iuÕ we;s fjkak ´kd'
iïnkaOfhka uõjre lshkafka fï we;s jk mßoafoka ;u iy ixrCIKh lsÍu mqrjeishka fïl
ld¾hd,hg meñKs,a,la lf<d;a wdKavql%u jHjia:d yryd f;areï.kak ´kd' wmsg
fudllao wmsg ,efnk m%;sM,h ilia lrf.k l<ukdlrKhlska iQrdlEu yryd wmsj
lsh,d' iuyr w;=reoykaùï ;sfnkjd' wm rfg;a Ndú;d lrk l%shdj,shla fno,d ;sfhk wdldrh"
ms<sn|j ksIaÑ; f;dr;=re lshk t,a't,a'wd¾'iS jd¾;dj ;du wfma rfÜ keye' wd.ï yryd wmsj fno,d
fldg;a wmsg tajd .ek úi÷ula wdjd' w;=reoyka fï ish¨ foa ueoafoa ;sfhk wdldrh yd
,efnkafka ke;s nj jQjkaf.a ld¾hd,h wmsg wjYH fjkjd wd.ñl kdhlfhda wo
msysgd ;sfnkjd' fï úYd, cd;sl lÓldjla lrk foa .ek wm
Tjqka m%ldY lr
w¾nqoh úi|.ekSug wfma rfÜ wkd.f;a lïmdjg m;afjkjd'
;sfnkjd' wm úiska wkq.uKh f.dvkeÕSu flfia úh t;fldg ta lïmdj ;=<
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
39
fldfyduo wms we;s yenehs yuqodjg wjYH idudkH ckÔú;h
lr .kafka fjkila' jk Y%uh" m%jdykh f.dvke.Su wiSre ù
wd.ï woyk ñksiqka iuyr úg f.dùkag ;sfnkjd iajNdúl
w;r ne£ula" ixjdohla ke;s c, uQ,dY% ish,a, iïm;a W;=f¾ ;sfhk
we;s lr .kafka" Tjqka i;=fjkjd' fï ëjr iïm;aj,ska" lsß
ixjdoh ;=< foaj,a ys;du;du Tjqka ksIamdok w;sk by<
fldfyduo hïlsis i;= lrf.k ;sfhkjd' m%foaYhla ;ud W;=r'
f.dvke.Sula we;s lr tajd fndfyda fj,djg ckÔú;h f.dvke.sh
.kafka' lshd fiúh idudkH f.dú ck;djg yels" f.dvke.sh hq;=
hq;=fjkjd' ta ;=< ;ud keye' ;uka ksIamdokh l%ufõohla l%shdj,Skag
we;a;gu È.=ld,Skj lrk ksIamdok W;=f¾ ndOdjka jk ;;a;ajhla
wfma rfÜ ixys¢hdj;a isg oUq,a,g tjkak hgf;a yuqodjg tajd
iduh;a ;srir f.dùkag wmyiqhs' ;uka wdhdihlska f;drj
ixj¾Okhla we;s lr bkak m%foaYfha isák ,efnkjdkï th
.ekSug mq¿jka wdikak;u úIu;djhla' ta
fjkafka' wmsg ;du kE w;rueÈhdghs Tjqka úIu;djh ;=< ta
oelaula wfma rg f. w,ú lrkafka' ta wh m%foaYfha isák f.dú
dvke.sh hq;= wdldrh .kak uqo,g fokjd' ck;djg" úYd,
ms<sn|j' iïm;a ;du wms kuq;a yuqodjg wjYH ndOdjla fjkjd'
Ndú;d lrkafka wuqøjH kï oUq,a,g ;u Bg wu;rj yuqodj
yeáhg msgrgg f. ksIamdok f.k tkak j.dlrkafka ck;dj
kshkak' fïl myiqlï ;sfnkjd' f. f.ka w;am;a l< bvï
fldfyduo fjkia dúfhla f.dú;eka lroaÈ j, fjkakg mq¿jka'
lrkafka@ wdl,am wlalr 2"3la j.d iuyrúg fï ck;dj
fjkia úh hq;= fjkjd' lrkak mq¿jka' yuqodjg bkafka ;du;a l|jqre
wOHdmk l%uh ;=<ska Bg jvd wlalr j, fjkak mq¿jka' ta
hïlsis wdldrhlg m%udKhla j.dlrkak ;;a;ajh ;=< Tjqkaf.a
ñksiqkaf.a uki Tjqkag N+ñh ;sfnkjd' bvï yuqodj mdúÉÑ
;ukaf.a whs;sh ms<sn| yuqodj t<j¿ j.d lsÍu idOdrK fjkak
;sfhk uQ,sl ±lau ilia lf<d;a ta ksIamdok neye' idudkH
úh hq;= fjkjd' wd.u" fj<| fmd<g f.akjd' ck;djf.a ck Ôú;h
cd;sh" NdIdj fojkqjg f.dúfhd;a ;u f.dvke.Su i|yd t;fldg wms t,a't,a'wd¾'iS
;nd fldfyduo ksIamdok f.dfkkjd' ck;dj Ndú;d lrk
iyuQ,sl;ajh bÈßhg f.dúfhda f.ak lsf,da ;ukaf.a iïm;a" jd¾;dfõ i|yka ldrKd"
f.k hkafka lsh,d .dKhs yuqodj f.ak mßirh yuqodj úiska w;=reoykajQjkaf.a
wmsg ys;kak fjkjd' ta lsf,da .dKhs .;a;du ;rÕldÍj Ndú;d ld¾hd,h" f;dr;=re ±k.ekSfï
is;=ú,a, i|yd jk yuqodfõ ksIamdok lrkjd kï f.dùkag whs;sh ms<sn| foaj,a ;snqK;a wmg
uQ,sl jevms<sfj, wms m%udKh jeäfjkjd fï ;;a;ajhg ;sfhkjdo ienE f,iu wm rg f.
ish¨fokd tlaj ilia fiau úhou wvq ksid uqyqKfokak neye' tal k .sh hq;=" wm rg fhduq úh hq;=
lr .; hq;= fjkjd' Tjqkag mq¿jka ;u ;ud ;;a;ajh' ÈYdj fudllao lshk tl ms<sn|j
ksIamdok wvq uqo,lg ck;djf.a ck Ôú;h
wfma ck;dj w;r iduqySl;ajhla"
yuqodj W;=re kef. fj<|fmdf,a úl=Kkak' lvdjefgkjd' Tjqkaf.a
kysr m%foaY j, j.d kuq;a f.dúhdg tfyu wd¾Ólh lvd jefgkjd' wfkHdakH ne£u j¾Okh l< yels
lghq;= j, ksr; lrkak neye' fudlo fuhg j. lsj hq;af;da ms<sfj, fudllao lshk tl ms<sn|
fjkjd lshd wdrxÑ w;ska mdvq isÿfjkjd' ljqrekafoda@ ixjdohla wfma rfÜ keye' wms yeu
fjkjd' fï wdldrhg f.dúhdg Kh nr fõ,djl§u W;aiy.kafka wfma
isú,a iudcfha lghq;= ;sfnkjd' m%jdykhg" cd;shla tlal" wfma NdIdj;a tlal"
j, ksr;ùu W;=f¾ hka;% iQ;% j,g" fhdok , idlÉPd lf<a ( wd.u;a tlla bkak ck msßila
ck;djf.a ÈhqKqjg ñksia Y%uhg" fmdfydr iuÕ' fï ixjdoh lr,d wms
ckÔú;hg flfia j,g uqo,a úhoï ik;a m%kdkaÿ
fldfyduo wfma n,h
n,mdúo@ fjkjd' ksIamdokh
úhou jeä ksid /l.kafka lsh,d' fï n,f,daNS
yuqodj f.dú;ekg jHdmD;sfhka wmsg ñfokak
iïnkaOùu .ek Tn f.dúhdg Ôj;afjkak isoaOfjkjd'
wid isákjd' f.dúfhla nerej .syska ;sfnkjd'
f.dú;ekg wjYH fï ;;a;ajh ëjr
fmdfydr" Y%uh" g%elag¾" l¾udka;hg wod<j"
m%jdyk myiqlï fï ixpdrl l¾udka;hg
ish,a, ;uka imhd .; wod<j fkdfhl=;a ;eka
hq;=fjkjd' fï ish,a, j, isoaO fjkjd'
Tjqkaf.a ksIamdok
úhoug tl;=fjkjd' fï ;;a;ajh ;=<
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
40
j¾.jdohg kï wdfha
f,dalfha mqk¾Ôjkhla ,nkak neye
21 jk ishji" kQ;k;ajhg
wNsfhda. t,a, jk
ishjila' zzjd¾.sl iy
cd;sljd§ w¾nqohka 21 jk ishjig j¾.jdohg lsisÿ
úoHd;aul mokula keye
.e,fmao@ keoao@ZZ lsh,d wykfldg
flfkl=g lshkak mq¿jka
zz.e,fmkafka keye lsh,dZZ uu
ys;kafka wmg jeo.;ajkafka
zzfldfyduo fï jf.a foaj,a 21 fjks
ishji ;=<;a wmsg ±lsh yelafla@ZZ
lsh,d wyk tlhs' wfma m%Yak
lsÍfuka wms woyia lrkjd j¾.
jdoh yd cd;sljdoh kQ;k" ÈhqKq"
m%.;sYS,S hq.hg .e,fmk fohla
fkdfõ lsh,d' j¾.jdohg kï
wdfha f,dalfha mqk¾Ôjkhla ,nkak
neye' j¾.jdohg lsisÿ
úoHd;aul mokula keye
lshk tl iïmQ¾Kfhkau
ikd: fj,d ;sfhkjd'

cd;s jdoh" j¾. jdoh fN!;sl ,CIK tkï" me;sß,d ;snqkd' kuq;a
f,dal b;sydifha isg ndysrj .;af;d;a ifï úis jk ishjfia isg
mj;skakla' fuhg j¾Kh" miq ld,Skj ms<s.efkk ldrKh
fya;=jk iudc úoH{hska msßia ;uhs fuh úoHd;aul
úoHd;aul miqìu ms<sn| tl;=fj,d fudf<a mokulska f;dr
mjikjdkï mejish m%udKh uekSu hkd§ ixialD;sl ks¾ñ;hla
yelafla l=ulao@ fjk;a ldhsl ,CIK ke;fyd;a W;amdokhla
mokï lrf.k" Ôj nj' we;a; jYfhkau wm
j¾.jdohg" cd;sljdohg úoHd;aulj ukqIHhd lreKq fidhd ne¨jfyd;a
wE; b;sydihla ;sfhkjd m%fNao j,g j¾. lsÍu j¾.jdofha b;sydih" th
lsh,d wmg yeÕSula we;s u; Tjqkag Wreu jqKq fojk f,dal hqoaOfha §
fjkak mq¿jka' kuq;a ldhsl ,CIK" fm!reIh" ^1934-1945& c¾uksh ,enQ
we;a;gu fidhd nqoaêh" iodpdrh iy mrdcfhka miqj"
ne¨jfyd;a tys b;sydih fjk;a ixialD;sluh c¾uksfha ta jk úg;a
kQ;k hq.fha b|,d ;uhs ,CIK w;r .eUqßka uq,a neif.k
mgka .kafka' ±ka wms iyiïnkaO;djhla ;snQ hqfoõ úfrdaOh
okakjd j¾.jdoh ke;fyd;a wfkHkH mokï lrf.k
wdpd¾h (racism ) lsh,d iïnkaOhla ;sfhkjd f.dvkef.kakla njhs
lshkafka" j¾.h (race) lsh, úYajdi lsÍu' fï b;sydi{hskaf.a u;h'
l=uqÿ l=iqï l=udr lshk ixl,amh mokï woyi ld,hla f,dalh Bg wu;rj j¾. jdohg
lrf.k" ñksidf.a mqrd b;du mq¿,aj iïnkao m%Odk
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
41
ft;sydisl ixisoaëka folla ;sfnkjd' fjkqfjka fmks isák cd;shla lsh,d' l|jqre j, fldgq lr,d Tjqkaj m%cdjla
tlla ;uhs ol=Kq wm%sldkq iïNjhla kuq;a tfyu ;uka y÷kajd.kakd jYfhka fjkalr,d" Tjqka iudÔh
;sfnk ckhd jy,aNdjhg n|jd.ekSu' cd;shla fldfyduo jy,afiajh jYfhka" iduqysl jYfhka fjkalrk
th uQ,sl jYfhka isÿjkafka idOdrKSlrKh lrkafkao hk .eg¨j jevms<sfj,la c¾uksh ;=< ;snqkd' th
weußldfõ jy,a fiajh wdrïNùu u;=fjkjd' tf,i idOdrKSlrKh jvd;a ixúOdkd;aulj isÿfjkjd
iu.hs' wfkl ol=Kq wm%sldfõ j¾. lrkak mq¿jka fjkafka fudjqka iudcfha mj;sk fohla yeáhg
fNaojdoh' fï lreKq 03 ;uhs wmg udkjhska jYfhka iqÿ cd;Skag jvd weußldfõ iy wm%sldfõ' weußldj
olskak mq¿jka j¾.jdofha ft;sydisl my;a uÜgul bkak wh nj ikd: wm%sldkq iïNjhla we;s l¿ cd;slhska
wdrïNhka úÈhg' lsÍug .kakd W;aiyh u;hs' j¾.h iy Tjqkaf.ka mej; tkakka
lshk woyi f.k tkafka wkak ta jy,aNdjfha fhdodf.k Tjqkaj fiiq
thg tyd ;sfhk b;sydifha ;sì,d jHdmD;sh i|ydhs' iudcfhka iïmQ¾Kfhkau fjka lrk
;sfhk .egqï j¾. jdoh lsh,d kï ^Segregation) jev ms<sfj,la f.k
lr,d ;sfnk w¾:fhka wmg .kak Y%S ,xldfõ mej;s .egqu wmg hkjd' weußldfõ isÿlrkafka Tjqkag
mq¿jka tajd fkfjhs' tajd wd.ñl y÷kajkak mq¿jkajkafka flfiao@ fjku mdi,a" fjku wjkay,a" niaßfha
.egqï fjkak;a mq¿jka" tfyu ke;a;ï mjd fjku hd hq;= ;;a;ajhla
hï hï wêrdcHhka w;r we;s ,xldfõ isxy,-fou< .egqu wmsg ta mekùuhs' udkj ;;a;ajfhka wvq hehs
fjÉp .egqï' w¾:fhka j¾.jd§ lsh,d kï lrkak kï lrk ck fldgia fjkalsÍuhs
neye' th y÷kajkak yelsjkafka fuys yrh' th W.% jYfhka f.k .shd
kdissjdoh ysÜ,¾ n,hg m;aùu;a ckjd¾.sl (Ethnic) .egqula yeáhg' ol=Kq wm%sldfõ j¾.fNao jdoh ;=<'
iuÕu ;u jdishg j¾.jdoh foaYmd,ksl jYfhka iuyreka ;¾l thska iqÿ yd l¿ cd;ska w;r iDcq
fhdod.kakjd' hqfoõjreka iudÔh lrkak mq¿jka fïl cd;Ska (Nations) iudÔh iïnkaOlï wE;alr,d" tu
jYfhka" ixialD;sluh jYfhka w;r .egqula lsh,d' ckj¾. cd;ska w;r újdyh mjd lsis f,ilska
woaú;Sh ck;djla f,i b;sydifha (Ethinicity) iy j¾.h (Race) w;r fyda isÿ fkdúh hq;= fohla f,i i,ld
È.gu mej;s,d ;sfhkjd' ta ksid meyeÈ,sju ixl,amSh fjkialï lghq;= l<d'
Tjqkag tfrysùï" fldkalsÍï iy ;sfhkjd' tajd iy cd;sl;ajh
u¾okhka Tjqkaf.a meje;afï b;sydih (Nationality) w;r;a fjkialï j¾.jdoh hqo flda,dy, .egqï j,g
mqrdjg ;sì,d ;sfhkjd' Tjqka ;u ;sfhkjd' isxy, fou, jd¾.sl .egqfï fya;=jqkd hehs lshkak mq¿jka fjkafka
ixialD;sl ,CIK flfrys ±ä § we;eï fou< foaYmd,k lKavdhï tys idïm%odhsl w¾:hg jvd kdisjd§ka
wjOdkhlska isá ckfldgila' Tjqka lshd isákak W;aiy lrkjd" Tjqka hqfoõjkag tfrysj l< ñksia ixydrh
l%ufhka iudÔh jYfhka" wd¾Òl fjku cd;shla lsh,d' túg cd;sh ksihs' ta jf.au weußldfõ l¿
jYfhka ±ä id¾:l;ajhla ,nkjd lshk ixl,amh;a wmsg t;k§ cd;slhskaj jy,aNdjfha ;ndf.k
hqfrdamSh b;sydih ;=<' fï lreKq idlÉPdjg .kak mq¿jka' i<lmq wdldrh" ol=Kq wm%sldfõ iqÿ
mokï lrf.k c¾uksfha yeuodu;a cd;slhska foaYmd,k n,h ;ndf.k
mej;=kq hqfoõ úfrdaOh ysÜ,¾ n,hg j¾.jdoh" cd;sjdoh hqo flda,dyd, l¿ cd;slhska ;;a;ajfhka"
meñKs miq ;u jdishg fhdod.kakjd' fukau .eg¨ /ila Wreu lr § udkùhNdjfhka wvq ckfldgila
kdisjdoh mej;s hq.h ;=< hqfoõ ;sfnkjd' fï úkdYh .ek ksoiqka yeáhg i<l,d Tjqkag mSvdldÍ"
úfrdaOh uq,a lrf.k j¾.jdoh u;= lSmhla iys;j i|yka lrkjd kï ysxidldÍ" u¾okldÍ f,i mj;ajdf.k
flfrkjd' mejish yelafla l=ula o@ .sh md,k l%uh ;=< Tjqkaf.a
iudÔh Èhqkqj je,l=kd' tn÷ foa ;uhs
wm%sldkq cd;slhska jy¨ka f,i j¾.jdoh .ek iqm%isoaOu WodyrKh fï j¾.jd§ b;sydih;a tlal wmg
fhdod.ekSug weußldj fhduqùu iy ;uhs hqfoõjka my;a j¾.hla f,i olskakg ;sfhkafka'
ol=Kq wm%sldfõ j¾KfNao jdoh mokfï i<l,d c¾udkqjka W;=ï wd¾h jxYhla
;sfnkafka meyeÈ,sju ;ukaf.a wd¾Òl f,i i<l,d hqfoõjkag tfrysj cd;sljdofha b;sydih;a kQ;kh yd
wjYH;djhka i|yd wm%sldkq iïNjhla fkdfhl=;a fkdmk;alï" ysxid" mSvd iïnkaO fohla' iudchSh ;;a;ajhka
we;s cd;slhska fhdod.ekSu' tl w;lska fjkalsÍï" fldkalsÍï iy wjidkfha § u; cd;sl jdofha m%fNaohka ;sfnk nj
weußldjg lshd isákak wjYH jqkd Tjqkaj iuQ, >d;kh olajd fhduq fuys§ wms f;areï.kak wjYHhs'
;uka ksoyia ksjy,a udkj ixy;shla fjÉp kdis jdoh' hqfoõjkaj kdis cd;sljdofha uQ,sl woyi jkafka cd;sh

wm%sldkq cd;slhska jy¨ka f,i fhdod.ekSug


weußldj fhduqùu iy ol=Kq wm%sldfõ j¾KfNao
jdoh mokfï ;sfnkafka meyeÈ,sju ;ukaf.a wd¾Òl
wjYH;djhka i|yd wm%sldkq iïNjhla we;s cd;slhska
fhdod.ekSu' tl w;lska weußldjg lshd isákak wjYH
jqkd ;uka ksoyia ksjy,a udkj ixy;shla fjkqfjka
fmks isák cd;shla lsh,d' kuq;a tfyu ;uka y÷kajd
.kakd cd;shla fldfyduo jy,afiajh idOdrKSlrKh
lrkafkao hk .eg¨j u;=fjkjd' tf,i idOdrKSlrKh
lrkak mq¿jka fjkafka fudjqka udkjhska jYfhka
iqÿ cd;Skag jvd my;a uÜgul bkak wh nj ikd:
lsÍug .kakd W;aiyh u;hs' j¾.h lshk woyi
f.k tkafka wkak ta jHdmD;sh i|yhs'
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
42
iy ck;dj iu.dó jk cd;sl f.dvkef.k cd;sljdohla ms<sn| iïnkaOjhs' WodyrKhla yeáhg
rdcHhla ye§uhs' thska woyia jkafka woyi m<uq j;djg kQ;k b;sydihg .;af;d;a fidaúhÜ ix.uh ì|jeá,d
ck;dj yd cd;sh tlla lsh,d .ekSu' meñfKkafka' tys§ c¾udkq cd;sljdohla ìysjqKd' kef.kysr
tal miqj j¾Okh fjkjd nqoaêu;=kaf.a ;¾lh jkafka c¾udkq hqfrdamh ì|jeá,d cd;sljdohla
ksfYaOkd;aul me;a;g" tl ckj¾. NdIdj l;d lrk c¾udkq cd;slhska ìysjqKd' wo;a cd;sl;ajh mokï
hla uq,a lrf.k tu ckj¾.hg cd;sh isák" c¾udkq cd;sh uq,a lr .;a lrf.k .egqï mj;skjd' wfma rfÜ
whs;shs lshk woyi iïnkaO lrf.k' cd;sl rdcHhla jYfhka c¾uksh isxy, fou< .egqu wjidk jqKdh lshd
t;fldg cd;sh lshk ixl,amh" cd;sl f.dvke.Sug wjYH nj' wmsg lshkak neye" hqoaOfhka t,a'à'á
jdoh .;aúg fïjdfha b;sydifha ixúOdkh mrdch jqKd lsh,d' wfma
;sfhkafka iudÔh jYfhka .;af;d;a wo wms w;aolsk f,dalh mqrd jHdma;j l,dmfha bkaÈhdj mlsia:dkh w;r
m<uqj ody;ajk ishjfia tx.,ka;fha ;sfnk" tl NdIdjla l;d lrk" .egqu" bkaÈhdj Ökh w;r .egqu' ta
Y=oaOjd§ úma,jh (puritan revolution) ckj¾.hla uq,a lrf.k f.dvkefÕk jf.au ;=¾lsh" brdkh wdÈh we;=<;aj
lsh,d y÷kajkak mq¿jka fjki cd;shla u; mokï jQ cd;sl rdcHhla f,dj fndfyda l,dm j, cd;sl;ajh
we;sùu iïnkaO lrf.k' th w¨;ska ms<sn|" fnÿïjd§" udkj ixy;sh uq,alrf.k .egqï È.gu mj;skjd' ta
kefÕk ueo mka;shla Okjdoh NdIdjkag fnok tu cd;sljd§ woyi ksid wms weish hq;= m%Yakh jkafka
f.dvke.Su i|yd keUqre jk iudÔh uq,a nei.kafka c¾uksh uq,afj,d zwehs fïjd È.ska È.gu mj;skafka@Z
;;a;ajhla ;=< wdrïN jk l%shdj,shla' f.dvkef.k fuu t<Uqfuka miafia' hkakhs'
yenehs" fïl wo wm ys;k cd;sljdoh fï folu kQ;k ixisoaëka" ksYaÑ;
fkfuhs' ;;a;ajhka ;=< f.dvkeÕ=kq tajd' fï ñksid lshk i;a;ajhd i;=kag jvd
foflau meyeÈ,s fjkila ;sfnkjd' fjkia' kuq;a wehs fï .egqï@ hk
wdrïNfha § hqfrdamSh cd;sljdÈ cd;sljdoh f.dvke.Sfï uQ,sl m%Yakh jeo.;a' ta lshkafka
ixl,amh ;snqfKa m%nqoaOjdofha wx." wdrïNl mokula jkafka iudch kQ;k;ajfha moku jQfha udkj
úYaùh wx." kQ;k YsIagdpdrhla ms<sn| fjkia fjkúg jevjiïjdoh ì| jeà ixy;sh (humanity) " iudkd;au;djh"
woyi" ksoyialdó udkjfhla jYfhka Okjdoh f.dvkef.k úg w¨;ska .re;ajh ms<sn| woyia' tlai;acd;Skaf.a
ish¨ fokdg iudk whs;sjdislï ìysjk iudc mka;Ska" úfYaIfhkau ixúOdkh ìysjqKd" udkj ysñlï
,efnk W;a;=x. udkùhNdjhla ueomka;Ska" tkï iq¿ OfkaIajr m%{ma;sh we;s lrf.k ;sfnkjd' tajd
ms<sn| woyila uq,a lrf.khs' fï mka;shhs' Tjqkag ;ukaf.a iudc ;sìh§;a wehs kej; kej;;a cd;sjdoh
cd;sljdoh wo wms l:d lrk isxy, ;;a;ajh ia:djr lr .ekSu i|yd" we;sjkafka@ uu ys;kafka wm ta m%Yakh
cd;sljdoh" fou< cd;sljdoh jeks ;ks Tjqkaf.a ksIamdok ls%hdj,sh ;yjqre ;ud keÕsh hq;af;a' hï fohla wmg
ckj¾.hla u; mokï jQ cd;shla lr .ekSfï wjYH;djh ksid uq,ska fydohs krlhs lsh,d lshk tl myiqhs
f.dvke.Sfï woyi fkfï' Tjqkaf.a cd;sl rdcH ms<sn| woyfia moku wms ms<s.kakd lreKq u;' th
cd;sh jqfka tl rdcHhla ;=<g ish¨ ielfikjd' miqj" thg NdIdj ms<sn| foaYmd,k woyila' m%Yakh ;sfhkafka
ckhd we;=<;a lr .kakd tl rgl" woyia tl=fjkjd' m%xYh yd c¾uksh tfia lSmuKska fïjd ke;sfj,d
tl cd;shla mej;Su ms<sn| woyihs' w;r .egqu - mdol lrf.k' ;sfhkjdo@ ,xldfõ iudch wrf.k
n,kak' tfia lSmuKska ke;sfj,d
m<uqj tx.,ka;fha zzmshqßgka úma,jhZZ j¾.jdoh" cd;sjdoh kQ;khg hkafka keye' wms W;aidy l< hq;af;a
uq,a lrf.k we;s jk cd;sl;ajh fldmuk ÿrg" úis tlajk ishjig wehs fï cd;sjd§ .egqï È.ska È.gu
ms<sn| yeÕSu;a fojkqj weußldj yd fldmuK .e,fmao@ mj;skafka lshk ldrKh f;areï.kak'
m%xY úma,jh uq,a lrf.k we;s jk ux ys;kafka fïlg ir< fmdÿ
cd;sljdoh;a kQ;k cd;sljdofha 21 jk ishji" kQ;k;ajhg wNsfhda. W;a;rhla keye' yenehs tl fohla
wdrïNh ,l=kq lrkjd' weußldkq t,a, jk ishjila' zzjd¾.sl iy ;sfhkjd' ta lshkafka kQ;k cd;sjdoh
úma,jhg moku jQfha ksoyi ms<sn| cd;sljd§ w¾nqohka 21 jk ishjig taug fmr ñksiqka hï m%cdjlg ;uka
woyihs' th úuqla;sh yd ksoyi ms<sn| .e,fmao@ keoao@ZZ lsh,d wykfldg whs;shs lshk yeÕSu jeo.;a fldg
woyia uq,a lrf.k lsishï fok ,o flfkl=g lshkak mq¿jka ie,l+ nj fmakak ;sfhkjd' ;uka
N+ñ m%udKhl jik ish¨ ckhd thg .e,fmkafka keye lsh,d' uu whs;s uQ,sl m%cdj y`ÿkd.kak mq¿jka
we;=<;a lr .kakd cd;shla uq,alrf.k ys;kafka wmg jeo.;ajkafka l=,h" .u" m<d; jf.a ldrKd u;' tal
f.dvkefÕk cd;sl rdcHhla ms<sn| zzfldfyduo fï jf.a foaj,a 21 fjks wjidkfha § rg" cd;sh jeks
woyihs' wms okakjd m%xY úma,jfhka ishji ;=<;a wmsg ±lsh yelafla@ZZ ;;a;ajhlg j¾Okh fjkak mq¿jka'
ìysjQ cd;sl rdcHh úuqla;sh" lsh,d wyk tlhs' wfma m%Yak lsÍfuka tn÷ ldrKd ;snqK;a tajd blaujd
iudkd;au;djh" ifydaor;ajh hk wms woyia lrkjd j¾.jdoh yd hkak" udkj ixy;shla .ek ys;kak
ixl,am uq,a lrf.k f.dvke.=kq cd;sljdoh kQ;k" ÈhqKq" m%.;sYS,S hq. udkjhka fm<Uqkd' tal ;uhs
cd;sl rdcHhla' fï cd;sljdoh Tjqka hg .e,fmk fohla fkdfõ lsh,d' kQ;k;ajfha by<u idOkh' kuq;a"
ie,l=fõ udkj YsIagdpdrhla j¾.jdohg kï wdfha f,dalfha ;ukaf.a meje;aug ;¾ckhla
f.dvke.Sug uq,a jk cd;sljdohla mqk¾Ôjkhla ,nkak neye' j¾.jdohg t,a,fjkjdh lshk yeÕSu
yeáhghs' yenehs m%xYh tn÷ lsisÿ úoHd;aul mokula keye lshk we;sfjkfldg ñksiaiq ;ukaf.a uQ,
YsIagdpdrhla f.dvke.Sug kdhl;ajh tl iïmQ¾Kfhkau ikd: fj,d m%cdjka hehs Tjqka úYajdi lrk
.;a wjia:dfõ § m%xYh wêrdcHjdÈfhla ;sfhkjd' ixisoaëkag miq niskjd wmg ±lsh
f,i l%shd lrkjdh lshd c¾uksh" yelsh' j¾;udkfha tn÷ ixisoaëka
c¾udkq nqoaêu;=ka Bg tfrysj cd;sljdoh" wms okakjd È.ska È.gu w;r ck j¾.h" wd.u hkdÈh m%Odkhs'
f.dvkÕk jHdmdrhla ;=<ska ;uhs wo kej; kej; u;=fjñka tkjd' Tn b;ska wms weish hq;= m%Yakh ;uhs wehs
wms l;d lrk ckj¾.hla uq,alrf.k lshmq hqo flda,dy, j¾;udkfha we;s ñksiaiqkag fok ,o wjia:djl
muKla fkfï NdIdjla uq,a lrf.k jkafka j¾.jdohg fkdj cd;sljdohg ;ukaf.a wd.ñl meje;aug fyda ck
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
43
m<uqj tx.,ka;fha zzmshqßgka úma,jhZZ uq,a lrf.k we;s jk
cd;sl;ajh ms<sn| yeÕSu;a fojkqj weußldj yd m%xY
úma,jh uq,a lrf.k we;s jk cd;sljdoh;a kQ;k
cd;sljdofha wdrïNh ,l=kq lrkjd' weußldkq úma,jhg moku
jQfha ksoyi ms<sn| woyihs' th úuqla;sh yd ksoyi ms<sn| woyia
uq,a lrf.k lsishï fok ,o N+ñ m%udKhl jik ish¨ ckhd thg
we;=<;a lr .kakd cd;shla uq,alrf.k f.dvkefÕk cd;sl rdcHhla
ms<sn| woyihs' wms okakjd m%xY úma,jfhka ìysjQ cd;sl rdcHh
úuqla;sh" iudkd;au;djh" ifydaor;ajh hk ixl,am uq,a
lrf.k f.dvke.=kq cd;sl rdcHhla fï cd;sljdoh Tjqka
ie,l=fõ udkj YsIagdpdrhla f.dvke.Sug uq,a jk
cd;sljdohla yeáhghs'

jd¾.sl meje;aug ;¾ckhla jkjd jf.a wh f.k .sh wr.,fhka miq ms,sn| woyila meyeÈ,sj ;sì,d
lsh,d ±fkkafka@ hkak' bkaÈhdj ksoyi ^1947& ,n,d cd;sl ;sfhkjd rcjreka w;r' kuq;a tu
rdcHhla njg m;afjkjd' ta ksoyi ixl,amh u; ,xldj tlafiai;a lrmq
21jk ishjfia È.yefrk f.da,ShlrK ,eîu ;=<u bkaÈhdj yd mlsia:dkh wjia:d wvqh' ta jf.au tf,i
l%shdj,sh iuÕ' we;s uy;a ±jeka; ^1947& fjkafjkjd' tfia fjkajkafka tlafiai;a lr,d we;s talSh rdcHhla
iudÔh" wd¾Òl" ixia;D;sl uqia,sï cd;sl;ajh uq,alrf.k' b;sydjfha È.gu wLKavj mej;=Kd
úm¾hdihka Èh;afjkjd' ta yd miqlf,l tu ;;a;ajh ;j;a tydg lsh,d lshkak wmg idOl keye'
iïnkaO foaYmd,k úm¾hdihkao f.khñka nx.,dfoaYh 1971§ bx.%Siska tk úg fuys mej;=fka lkao
isÿfjkjd' ±ka udkjhd fï fjkialï yefokjd' ksoyiska miq bkaÈhdj Wv rg rdcOdkshla uq,alr.;a iy
j,g uqyqKfok fldg úYd, wjq,lg" ckj¾. w;súYd, ixLHdjla" NdId w;s W;=f¾ fjku rdc md,khla' Bg
l,n.Ekshlg wirKNdjhlg úYd, ixLHdjla ;sfnk rgla' kuq;a miqld,Skj fldaÜfÜ rdcOdkshla
m;afjkjd' ta ;=< Tjqka fm,fUkjd bkaÈhdj kQ;k cd;sl rdcHh msysg jQ ;sfhkjd' mQrj kQ;k ,xld b;sydifha
fï uyd f.da,Sh mßudKSh iqkdñhla wdldrfha Yla;su;aNdjh ksid wmg m%dka; md,kh ;sì,d ;sfhkjd" ta
n÷ fjkialï j,g Tfrd;a;=foñka fmfkkjd" bkaÈhdjg mq¿jka fj,d reyeKq msysá udhd hkd§ l,dm ;=< ' ta
;udg r|d mej;sh yels uQ,hka ;sfhkjd ckjd¾.sl .egqï wvqlr jf.au W;=f¾ m%dka; md,khla ;sì,d
fydhkak' uu ys;kafka wms fï .ksñka bkaÈhdkq cd;sl rdcHhla ;sfhkjd' tf,i fjka jqK m%dka;
cd;sljdoh lsh,d y÷kajk wd.ñl" /lf.k bÈßhg hkak' tal fydo md,k b;sydifha ;snQ rgla ;ud
ckjd¾.sl uQ,hka u; mokï jqkq WodyrKhla hg;a úð;jdofhka ksoyi iuia;hla jYfhka ì%;dkHhka úiska
jHdmdr tys m%;sM,hla' idudkH ,enQ cd;shla fldfyduo ;u hg;a lr .;a miQ tla rdcHhla hg;g
ukqIHhd úhjq,a ueo ;udg r|d iduqysl;ajh .egqï j,ska ìf|kakg f.fkkafka' ì%;dkHhkaf.ka ksoyi
mej;Sug hï lsisfohla fidhkfldg bvfkd§ /lf.k hkafka lshk tlg' ,efnk úg wmg ,efnkafka
foaYmd,k{hka ;ukaf.a foaYmd,k .egqï we;sfjkafka keye lsh,d mßmd,kuh jYfhka tf,i tlafiai;a
wruqKq bgqlr .ekSu yd jHdmD;s lshkak neye' wms okakjd bkaÈhdfõ lrk ,o rgla' ì%;dkH md,k hq.h
fufyhùug uyckhdf.a iyfhda.h cd;sljd§" ckjd¾.sl .egqï we;s jqkd" ;=<;a fuys ;snqkd my; rg Wvrg
,nd.ekSug th wjia:djla lr yskaÿ iy uqia,sï ckjd¾.sl fldgia fn§ï isxy,hka w;r' Bg wu;rj
.kakjd' cd;slljdohg úi÷ï fidhk w;r' B<Õg ol=Kq bkaÈhdfõ fou< ì%;dkHhka úiska y÷kd.kq ,enQ fou<"
úg wm fuh jgyd.; hq;= fjkjd' ck j¾.fha wNsfhda.hla mj;skjd" uqia,sï" isxy," n¾.¾ ckj¾. w;r
Tjqka ;ukaf.a meje;au f.k hkafka fn§ï ;snqKd' fï fn§ï miqìfuys
cd;sl úuqla;s wr., wm ÿgqfõ jdu fldfyduo lsh,d" bkaÈhdkq rdcH ;=<' ì%;dkHhka úiska tlai;a l< ,dxlSl
jd§ foaYmd,k iajrEmhla ;=< kuq;a bkaÈhdj fydo WodyrKhla" rdcHh ksoyiska miq ;uka w;g
^wêrdcHjdohg úreoaOj& ksoyiska miafia f.dvkÕmq cd;sl m;ajqKdu ,xldfõ md,l mka;shg
f.dvkeÕ=Kq njh' tf,i igka ;=<ska rdcHhla ish¨ cd;Skag iudkj yels jQfha keye" ck j¾." cd;Ska"
ch.%ykh l< hg;a úð;jdofhka i<lñka cd;sl rdcHh /l.kak .kak wd.ñl fldgia tlai;a lrf.k
ksoyia jQ rdcHhka mjd cd;sjd§ W;aiyhla ms<sn|' È.=l,la rdcHh mj;ajdf.k hkak'
iajrEmhg hñka uycd;sh uq,a lr ir<j lshkjd kï isxy, nyq;rfha
.;a rdcHhka njg m;afjkjd wm ±l ,xldfõ Bg fjkiaj ksoyiska miafia cd;sl;ajh ksoyiska miq ,xldj ;=<
;sfnkjd' wjidkfha tjeks rdcHhka isxy, fou, ckj¾. fol" ta jf.au u;=fjkjd" ;ukag wysñfj,d ;snqKdh
;=< m%cd;ka;%jd§ úfrdaê fou< uqia,sï ckj¾. fol iy isxy, lshk Tjqka úYajdi l< whs;sjdislï
w;a;fkdau;sl md,khka ìysùu uqia,sï ckj¾. fol w;r .egqï Èkd.ekSu Wfoid' fou< ckhdf.a
mqrjeis foaYmd,khg l=uk j¾Okh fjkjd' ,xldjg bx.%Sis foaYmd,k kdhlhska u;= lrk
wdldrfhka n,mdkjdo@ hg;aúð;jdoh meñKSfuka miq ;uhs .eg¨j" ta ;=< Tjqkag widOdrKhla
,xldj;a" cd;sl rdcHh lshk jqKdh hkak' fï .egqu rdcHh uq,a
wms zbkaÈhdjZ hkqfjka wo y÷kajk ixl,amhg m%úIaGjkafka' bx.%Siska lrf.k isÿlrk ysxidldÍ .egqï olajd
l,dmh .ksuq' bkaÈhdj hg;aúð;hla meñKSug fmr ,xldfõ kQ;k w¾: j¾Okh fjkjd' fï ;=<
ùug fmr cd;sl rdcHhla fkdfjhs' fhka cd;sl rdcHhla ;snqKdh lsh,d m%cd;ka;%jdohg isÿjkafka l=ula o
tys ;snqfKa úúO rcjre" l=udrjre" wmg lshkak neye' uypd¾h .Kkd: lshk tl wmsg f;areï.kak mq¿jka'
úúO m%dka;j, rclï lrñka md,kh Tfífialr Tyqf.a ,sms f,aLk j, ksoyiska miq ,xldfõ b;sydih ;=<
l< lsishï w¾Ooaùmhla' kuq;a wêrdcH idlÉPd lrk mßÈ mQ¾j-kQ;k ckj¾. uq,a lrf.k we;s fjÉp
úfrdaë jHdmdrh ;=< .dkaê" fkare ,xldfõ ffiajÍNdjh" iajdêm;Hh .egqï" úfYaIfhkau 1956 isg isxy,"
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
44
fn!oaO u; jdoh uq,a lrf.k rdcHhg wjYH miqìula ks¾udKh lrk nj wms cd;sjdoh u;= lrkak ;=vq fok
we;s fjÉp n,mEu u;" isxy, fn!oaO foaYmd,k úYaf,aIlhska fmkajd lreKq jgyd .kakjd kï" l,ska
rdcHfhka iy isxy, ck;djf.ka fokjd' fï iïnkaOfhka Tnf.a u;h idlÉPd l< mß§ cd;sjdohg mqrjeis
fou, ck;djg mSvd t,a, fjkjdh l=ulao@ foaYmd,kh hgm;a fkdfjkakg kï
lshk ;;a;ajh u; we;s fjk .egqu wms uQ,sl jYfhka wjOdkh fhduq l<
wmg ±lsh yelshs' fï .egqu 1950 .Kka kj ,snr,ajdoh lshk tl meyeÈ,sju hq;af;a fï f.da,SlrK l%shdj,shg'
j, isg È.gu ,xldfõ mej;=kd" tl w;lska wd¾Ól jev ms<sfj,la' tlla" m%Odk jYfhka kj,snr,a
l,flda,yd, mej;=kd' 1970 .Kka wfk;a w;ska th fï jk úg jdofha f.da,SlrK l%shdj,sh ;uhs wmsj
olajd f,dl= W;aiyhla f.k hkjd Ñka;lhska lreKq olajd we;s mß§" foaYmd,ksl jYfhka wl¾ukH
jßka jr n,hg m;afjk rchka" isxy, iuia; iudchu;a" mqoa.,hka mqoa.,hka njg m;alrkafka" ;ks
nyq;r cd;sfha iy iq¿;r fou< iy jYfhkq;a" wmj w¨f;kau ilialrk mqoa.,hka jYfhka fj<`omf<a ;rÕ
uqia,su ckj¾. w;r Tjqkaf.a u;jd§" wdKavqlrKuh l;sldjla lsÍu i|yd udkjhka fhduqlsÍfï
m< m%fhdack iïnkaOfhka mj;sk lsh,d lshkak mq¿jka' kj ,snr,ajdoh' l%shdj,sh ;=<' b;ska fuh ch .ekSug
.egqï lsishï iu;=,s;Ndjhlg foaYmd,kh jYfhka wo f,dalfha úúO yels wdldrh ms<sn| flá W;a;rhla
f.fkkak' 1977ka miq iufha fuh W.% rdcH j, fmdÿ keUqrejla jYfhka fokjd kï lshkak ;sfhkafka zzwms
.egqulg hkjd' tys È.=jla f,i mj;sk oCIskdxYsl i¾jdêldÍ mqrjeis foaYmd,khla h,s
hqoaOhla we;sfj,d tu hqoaOfha md,khka ìyslsÍug ;=vq § ;sfnk nj f.dvkexùug wjYH heZhsZZ lshk tl'
m%;sm,hla yeáhg ;uhs 2005 j¾Ifha úoaj;=kaf.a u;hhs' uyck;dj kuq;a wmsg fmakjd fïl ys;k ;rï
uyskao rdcmCI frðuh n,hg foaYmd,kfhka wE;a fldg yqfola myiq l%shdj,shla fkfï" fï kj
m;ajkafka' tlsfkld iuÕ ;rÕ lrk ,snr,ajd§ ;;a;ajhka ;=<' fuys§ ;j
jHjidhlhka" m%d.aOk mqxchka njg jeo.;a ldrKhla i|yka l< hq;=hs'
b;ska os.a.eiaiqKq ckj¾. .egqfï m;alsÍfï l%shdj,shla ;=< tkï" kQ;k;ajh ;=< il%Sh mqrjeishka
m%;sm,hla jYfhka isxy, cd;sljd§ m%cd;ka;%jdoh we;=<;ska ì| ±óu" f.dvkeÕSug hqfrdamSh iïNjhkaf.ka
wdKavqjla n,hg m;afj,d Tjqka úiska Ldokhùfï jev ms<sfj,la l%shd;aul meñKs iy weußldj uq,a lr .;a;= iy
fou< ikakoaO lKavdhï u¾okh fj,d ;sfhkjd' ta ;=< mqrjeis ta l,dmfhka" msg;g;a me;sß,d .sh
lsÍu ;=< ,xldfõ iudcfha taldêldÍ l%shdldß;ajh nrm;, f,i wvmk udkj Ydia;% wOHdmkh l%shdj,sh" wo
md,khla ;yjqre fjkjd' fuh leálr fj,d ;sfhkjd' wms olskjd f,dalh ;¾ckhg ,lafj,d' udkj Ydia;%
lshkjdkï" ,xldfõ ckj¾. uq,a lr mqrdu w¨;a foaYmd,k mka;shla wOHdmkh mokï lrf.k weußldj
.;a cd;sljdÈ .egqfï m%;sM,hla f,i ìysfj,d Tjqka foaYmd,k n,h úfYAIfhkau uq,a jqKd fï ldrKhg'
wmg nrm;, f,i fjkjd ;ukaf.a w;g wrf.k ;sfhkafka' Tjqka ;uhs kQ;kfha wOHdmkh ;=<ska
m%cd;ka;%jdoh wysñfjkjd' th fuu foaYmd,k mka;sh f.da,SlrKh il%Sh mqrjeishka f.dvke.Su ms,sn|
ksIaÑ;ju isÿjkafka uyskao rdcmCI u; mokï jqKq tu wd¾Ólh yd .eg l%shdj,shla ±kqj;aj Èh;a lf<a'
frðuh hgf;a' Tjqkaf.a me;af;ka .eiqkq cd;Hka;r cd,hlg iïnkaO j¾;udk kj ,snr,ajd§ jHdmD;sh ;=<
ckjd¾.sl .egqu iy hqoaOh mka;shla' weußldj ;=< mjd wOHdmkh hkq"
fhdod.kakjd" ck;djg m%cd;ka;%jd§ ;jÿrg;a mqrjeishka ks¾udKh lsÍfï
whs;sjdislï wysñlsÍug' ta ;=< Tjqka foaYmd,k n,h w;g .ekSu ;=< ld¾hh i|yd fhduq jQjla fkdj" yqfola
meyeÈ,sj isÿ jQ fohla ;uhs mqrjeis m%cd;ka;%jdofha uQ,sl yrh jk fj<|mf<a /lshd lsÍu i|yd wjYH
foaYmd,kh miq neiSu' ,xldfõ fï zzck;dj úiska" ck;dj i|yd lrk mqyqKqj ,nd§fï jevms<sfj,lg
ms<sn| we;sjqK iudc úoHd;aul" ck;djf.aZZ md,khla l%shd;aul lsÍfï ,>q jQ fohla njg m;afj,d ;sfhkjd'
foaYmd,k idlÉPdfõ § fuh kï woyi ;j ÿrg;a l%shd;aul fjkafka
flrefka zzckjd¾.sl .eg¨j keye' ue;sjrK wjYH fj,d ;sfhkjd" ,xldj ;=< wOHdmkh kj
wêksYaphùuZZ lsh,d' 1983 cQ,s kdñl jYfhka wdKavq mj;ajdf.k ,snr,alrkhg hg;a lsÍfï l%shdj,sh
l,flda,yd, j,ska miafia ,xldfõ hkak' kuq;a ta yereKdu ck;djg pkaøsld nKavdrKdhl l=udr;=x.
jdudxYslhka fï woyi ms<s.;a;d' Tjqka ;ukaf.a u; m%ldY lrñka" ksfhdackh ckdêm;s iufha isg fï olajd
;uhs ta ms<sn| m%.;sYS,S úi÷ula lrñka fmdÿ hym; ms<sn| lghq;a;g l%shd;aul fjñka mej;s,d ;sfhkjd'
fjkqfjka fmkS isáfha' Tjqka fm<Uqkd ueÈy;aùfï yelshdj ;jÿrg;a fï tys m%;sM,hla jYfhka ,xldfõ rdcH
zckjd¾.sl .egqu úi£u m<uqj l< Bkshd m%cd;ka;%jdoh ;=< wms olskafka wxYfha wOHdmkh úYd, jYfhka
hq;=hs" m%cd;ka;%jdoh iy iudc" wd¾Òl keye' th isÿ lr,d ;sfnkafka kj ÿ¾j, lr,d' uQ,slju rdcH wxYfha
.eg¨" ms<sn| ldrkh fojk ;ekg hd ,snr,ajdoh úiska' iuia; iudchg wOHdmkh ;uhs" YsIHhka udkj Ydia;%
hq;=hsZ lsh,d" ke;skï zthg m%uqL;ajh .%yKh lr .eksu ;=< wfma wOHdmkhg fhduq lf<a' ud ys;kafka
fokak neyehsZ lshk ;ekg' ux m%cd;ka;%jd§ yrhka ñßld yer,d wms wjOdkh fhduq l< hq;= jeo.;a
ys;kafka tys m%;sm,hla jYfhka mqrjeishka foaYmd,kfhka úfhda ldrkhla ;uhs wms m%cd;ka;%jdohg
rdcmCI frÔufha u¾okldÍ iy lr,d" m%cd;ka;%jdoh foaYmd,k h<s mqk¾Ôjkhla ,nd§ug kï" mqrjeis
iudÔh jYfhka widOdrK jev mka;sh w; yqÿ fuj,ula njg ,>q iudchla h<s f.dvke.Sug kï"
ms<sfj,g úreoaO wr.,h w;ayeßhd lr,d ;sfhkjd' cd;sjdohg tfrysj wms wduKa;%kh l<
tla;rd wjia:djl" ,xldfõ jdudxYsl" hq;=" kj ,snr,ajdohg tfrysùug uQ,sl
,snr,a m%.;sYS,S foaYmd,k jHdmdrh' cd;sjdoh" mqrjeis foaYmd,kh hgm;a Wmdh ud¾.hla jYfhka i|yka l<
tys m%;sm,hla jYfhka mqrjeis lsÍug fya;=jk njla fmkS hkjd' yels" mqrjeishka ìyslrk wOHdmkhla
foaYmd,kh oreKq úÈhg miq neiaid' cd;sjdoh blaujd .sh foaYmd,k iudcfha h<s mK.ekaùu wjYH
l%shdldß;ajhla fjkqfjka tnf.a jkjdh hkak'
,snr,ajdoh foaYmd,k jYfhka fhdackd ljf¾o@
cd;sjdoh fukau i¾jdêm;s md,hkag
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
45
» 33 msgqfjka''
uyd w¾nqofhka oYlhlg miq'''
lvdjeàu;a iuÕu uy Okm;s iud.ï
fírd.ekSu fjkqfjka jydu bÈßm;a úh'
ta tu w¾nqofhka jHikhg m;ajQ ck;dj
fjkqfjka ;Uhla fyda úhoï lsÍulska
f;drjh' 2008 Tlaf;daïn¾ 3 jk
úgu wfußldj Emergency Economic
Stabilization Act of 2008 mk; iïu;
fldg nxl=j,g f.ùu meyer yer ;snQ
Khlr ñ<§ .ekSu i|yd rcfha nqo,a
fvd,¾ ì,shk 700la fjka lf<ah' wfkla
rgj,ao wfußldj wkq.ukh lrkakg
úh'

fï jkúg Okm;s iud.ï fírd.ekSu


fjkqfjka úúO rchka fmdïm l<
ck;d uqo,a m%udKh is;d .ekSugj;a
fkdyels wkaofï by< w.hls' wfußldj
muKla tu iud.ï yd nxl= i|yd 02 m%ia:drh
,nd§ we;s Kh m%udKh fvd,¾ á%,h s k
12'8la nj lshfõ' fuh fl;rï úYd, 2015 ckjdßfha§ f,dal nexl=j úiska úfYaI iy;sl ,nd.; hq;= ùu" rglg
uqo,lao 2018 f,dalfha rgj,a 193l ksl; = l a < Global Economic Prospects f.kajk NdKav ksIm a dokh l< hq;=
weia;fïka;. = ; o< foaYhS ksIma dÈ;h ys olajd ;snf q Ka zzmiq.hs jirj, f,dal wdldrh olajd isàu wdÈh fufia y`ÿkajd
wkqj ie<l+ l< th rgj,a 167l o< fj<|dfï m%.;sh l<lsrjk iq¿h' b;d ÿka ;Srenÿ fkdjk wdkhk md,k
foaYhS ksYma dÈ;fha tl;=jg iudk fyd| mYapd;a wjmd; keÕSula fmkajd úêl%uj,ska iuyrla úh' 2014§ isÿl<
uqo,ls' wfußldkq NdKavd.drh ;uka isá f,dal fj<|du 13]lska j¾Okh jQ iólaIKhlg wkqj ta jkúg mej;s
fuu iud.ï fírd.ekSu fjkqfjka 2010 jif¾ yefrkag uE; ld,h ;=< ;Srenÿ fkdjk wdkhk md,k úêl%u
lrk ,o úhou ieuúgu jd¾;d lf<a fj<|dfï j¾Okh idfmalI a j my< ksidfjka f,dal mßudKj NdKav ñ<
tys ienE ;;a;j a h ck;djf.ka jikajk uÜgul mj;sk w;r 2012 - 2014 ld,h 15]lska by< f.dia ;sn‚ q ' 2012 jkúg
whqßks' 2011§ ñiQß úYajúoHd,fha wdpd¾h ;=< tys jd¾Isl j¾Okh mej;sfha 3'4]l 3]la muKla jQ f,dalfha mej;s ;Srenÿ
Wmdê wfmalI a lhka fofofkl= l< idudkH w.hlh' fuh 7]la muK jQ mQ¾j wkqmd;hkaf.a idudkH iuÕ fuh ieiª
.fõYkhl§ t<s ù ;snf q Ka ta jkúg;a wjmd; iufha j¾Okhg jvd fnfyúka l, tys we;s úYd,;ajh wjfndaO lr.;
wfußldkq uy nexl=j fyj;a wfußldkq my< uÜguls' f,dal fj<odu th mej; yelsh' 2009 isg 2017 olajd G20 rgj,a
f*vr,a nexl=jg fvd,¾ á%,h s k 29lg wd wdldrhgu j¾Okh jQjdkï 2014 úiska f.fkkq ,enQ fj<| m%;m s ;a;k
S a
jeäfhka uyd mßudK nexl= yd uyd jkúg th mej;s w.hg jvd 20]lska ie<l+ l< ta w;r ;snQ fj<|du iSud
Okm;s iud.ï fírd.ekSu fjkqfjka muK by< uÜgul ;sìh hq;= úh'˜ lrk m%;m s ;a;k
S a m%udKh ksoyia fj<|du
fhoùug isÿj we;s njhs' fï wfußldj hkqfjks' tu jd¾;dfõu ;jÿrg;a lshd bÈßhg .efKk m%;m s ;a;k
S a m%udKh fuka
úiska muKla fmdïm l< uqo,a m%udKhhs' ;snfq Ka zzf,dal uQ,H w¾nqofhka jir 5la fo.=Khlgo fnfyúka jeäh'
tla w;lska Okm;s iud.ï fírd .ekSug .;jk úg f,dalfha o< foaYh S ksYma dÈ;h
^GDP& mej;sfha tu w¾nqoh we;s fkdjQfha ^03 m%i:
a drh n,kak&
uqo,a fmdïm lrk w;ru f,dalfha
ish¨u mdfya rchka ck;djg ,nd§ kï o< foaYh S ksIma dÈ;h mej;sh hq;=
uÜgfuka 4'5] my< uÜgulh'˜hkqfjks' fuu m%jK;d fndfyda rgj, foaYmd,kh
;snQ iqnidOkhka lmamdÿ lrkakg úh' ;=<o m%uL q jkakg úh' 2013-15 ;=<
2008 isg fï olajd f.jqKq oYlh f,dj fï ish,a, fmkajd isákafka 2008
w¾nqohg miq ksIm a dokfha j¾Okh" o< flá ld, mßÉfþohlg fyda ì%;dkHh
mqrd ck;d iqNidOk oeä f,i lmamdÿ hqfrdamd yjq, ;=< isàug tfrysj
l< oYlhla úh' fï olajdu;a f,djmqrd foaYh S ksIm a dÈ;fha j¾Okh fukau /lshd
kshl q ; a hs j¾Okh jQfhao b;du fiñka fmkS isá UKIP mlaIfha keÕSu" 2016§
ck;dj 2008 wd¾Ól mßydksfha jkaÈ ì%;dkHh ;=< mej;s cku; úpdrKfhka
f.jñka isà' is;h s fkdfyk ;rï njhs' 2008 wjmd;h;a" ukao.dó mYapd;a
wjmd; ld,h;a úiska f,dal Okm;s trg hqfrdamd yjqf,ka bj;aúh hq;h =
oejeka; uqo,a lkaordjla Okm;s iud.ï hk u;h ch.%yKh lsÍu (Brexit),
fj; fmdïm lrñka yd thg iudka;rj l%uhg we;s l< n,mEu ;SrKd;aul úh'
miq.h s oYl lsym s h ;=< f.da,h S lrKh yd 2016 wfußldkq ckdêm;sjrKfhka
jegqma yd iqnidOk lmamdÿ lrñka jqj wdrlaIKjd§ igka mdG fmrg f.k isá
2008 w¾nqofhka miq f,dal Okm;s l%uh tysu fldgila jQ ksoyia fj<|du flf¾
Okm;s l%uh úiska ;nd ;snQ úYajdih ì| fvdk,aâ g%ïma ch.%yKh lsÍu" 2017 m%xY
kej; l,ska mej;s fj<|dfï yd o< ckdêm;sjrKh ;=< trg olaIK s dxYsl
foaYhS ksIm
a dÈ;fha j¾Okh lrd <Õd jefgkakg úh' tys m%;M s ,h jQfha 2008ka
miq fndfyda rgj,a wdrlaIKjdoh flf¾ wfmalI a l
s d ueÍka f, fmka wjika jgh
ùug wiu;a úh' 2008ka miq f,dj mqrd olajd meñŒu" fuu jif¾ ud¾;= ui
kej; keÕSu ^Recovery& isÿ jQfha b;du keUqre ùuhs'
mej;s b;d,s uy ue;sjrKfha§ thg
fiñks' 2008g l,ska mej;s mYapd;a w¾nqo olaIK
s dxYsl ikaOdkh fmruqK .ekSu
2008ka miq rgj,a úiska ;Srenÿ fkdjk
ld,hka iuÕ iei£fï§ fuh b;du wdÈh uÕska fmkajd we;af;a thhs'
wdkhk md,k úêl%u jeä jeäfhka
fyd¢ka oelsh yelsh'
y÷kajd fokakg úh' NdKav i|yd m%ñ;Ska
^02 m%i:
a drh n,kak& kshu lsÍu" NdKav wdkhkh fjkqfjka úfYaIfhka fvdk,aâ g%ïma wfußldfõ

2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾


46
bj;alr .;af;ah' wka;¾cd;sl
wêlrKh yE,a¨jg ,la lf<ah'
fuu ;;a;j a h ;=< mYapd;a f,dal
hqoO
a ld,h ;=< wfußldjg mej;s
f,dal wd¾Ól foaYmd,k yd ñ,sgß
wdêm;H bß;,d hñka mj;s' fojk
f,dal hqoOa h wjidkfha we;sjQ
ì%Ükajâq ia iïuq;fs ha isg f.da,h
S
fj<odfï m%Odku úksuh jQfha
wfußldkq fvd,rhhs' wo jkúg
f,dalfha mj;sk úfoaY úksuh
ixÑ;j,ska 62'7]lau mj;skf a ka
wfußldkq fvd,¾ j,sk's úfoaY
úksuh .kqfokq j,ska 88]la yd
f;,a iïnkaOfhka jk .kqfokq
j,ska 80]la muK isÿjkafka o
wfußldkq fvd,¾ j,sk's tfy;a
wfußldj úiska reishdj" brdkh
jeks rgj,g iïndOl mekùu;a" tu
03 m%ia:drh rgj,a iuÕ .Kqfokq lrk rgj,ao
iïndOl j,g hg;a lsÍu;a ksid fï
ckdêm;s Oqrhg m;aùu;a iuÕ trg lrkq ,enqfha wfußldfjka f.kajk
fndfyda wdrlaIKjd§ mshjrhka lrd fvd,¾ ì,shk 50la jákd NdKav i|yd
jkúg reishdj" Ökh" brdkh yd
fhduqùu f,dal Okm;s l%ufha .uka ;Srenÿ mkjñks' f,dalh fj<| hqoO a hla hqfrdamh wfußldkq fvd,rfhka yd
u. flf¾ ;SrKd;aul n,mEula we;s lrd wj;S¾K fjñka isà' fuu fj<| wfußldkq nexl= moaO;sfhka iajdh;a;
lf<ah' Tyq ckdêm;s ùfuka miq lrkq hqoOa fhka l=uk md¾Yjhlg ch w;ajj q o cd;Hka;r .Kqfokq l%uhla yd úksuh
,enQ m<uq lghq;;a la jQfha wfußldj th úiska f,dalfha wd¾Ól foaYmd,k f.dvkÕd.ekSfï W;aidyhkays
úiska ;j;a wdishd meismls a rgj,a 11la jgdmsgdj fï jkúg;a fndfyda ÿrg ksr;j isà' fuu ;;a;j a h bÈßfha§
iuÕ we;slrf.k ;snQ TPP fj<| fjkia fldg we;' miq.h s oYl y;rl wfußldkq fvd,rfha wdêm;Hhg
.súiqfuka bj;a ùuhs' tfiau 1994 isg muK ld,h ;=< úfYaIfhka 1980 muK wNsf
s hda.hla f,iska bÈßhg tkq we;'
mej;s NAFTA .súiquo Tyq wjika lrkq isg f,dal Okm;s l%uh .uka lf<a
,eîh' fuu jif¾ ckjdß udifha§ Tyq zf.da,h S lrKhZ f,iska y÷kajkq ,enQ fuu ish¨ ;;a;j a hka ;=< fï jkúg
trgg wdkhkh lrk iQ¾h mek, yd l%h
s dj,sh bÈßhg ouñks' ksoyia fjf<|du Okm;s l%uh ;j;a w¾nqohla lrd
frÈ fidaok hka;% i|yd jk wdkhk m%j¾Okh lsÍu zf.da,h S lrKfhaZ mej;s .uka lsÍfï fmrksñ;s my< ù
nÿ 30-50] w;r w.hlg by< oeóh' tal m%Odku ,laIKhla úh' ta fjkqfjka we;' hqfrdamfha uq,a fmf<a fldgia
md¾Yúlj brdk kHIaÀl .súiqfuka bj;a 1980 muK isg f,dalh mqrd ;Srenÿ fj<|fmd, ;e/õldr iud.ula
ù trgg tfrysj h<s;a iïndOl muqKj q kq fnfyúka wvqlr oud ;sn‚ q ' miq.h
s 20 jk hqfrda meisml s a lemsg,a iud.
,enqK's ud¾;= w. isg n,mj;ajk mßÈ jirl ld,h ;=< f,dalh iuia;hla fï m%Odk úOdhl ks,OdÍ mSg¾ Ys*a
trgg wdkhkh lrk hlv i|yd 25]l jYfhka wdkhk ;Srenÿ 15]lska wvqlr ^Peter Schiff& b;d uE;§ lshd ;snf q Ka
yd we¨ñkshï i|yd 10]l wdkhk noaola ;sn‚ q ' tys m%;M s ,hla f,iska tu ld,h zzf.da,h
S uQ,H w¾nqofhka oYlhla
mkjkq ,enq‚' uehs ui isg tu noao ;=< f,dal fjf<|du isjq .=Khlska by< wjidkfha 2008 w¾nqohg;a jvd
hqfrdamh
S ix.ufha rgj,ska trgg wdkhk f.dia ;sn‚ q ' tfy;a wo jkúg isÿfjñka úYd, lvdjeàula wìhig f,dalh
lrk hlv yd we¨ñkshï i|yd o wod, we;af;a tys m%;ú s reoaOhhs' meñK we;s˜ njls' mSg¾ Ys*a ;jÿrg;a
flre‚' cQ,s uq, isg Ökfhka wdkhkh miq.h s iema;eïnrfha mej;s tlai;a
fufiao lshd ;snf q Ka zzlvd jeàug Èh
lrk - wdkhk jákdlu fvd,¾ ì,shk cd;Skf a .a uyd uKav, /iaùu wu;ñka
fkdyels ;rï úYd, f,i ie<flk
50la muK jk - Ndkav j¾. 800la fvdk,aâ g%ïma Rcqju lshd isáfha zwm
fjkqfjka 25]l ;Sre noaola mkjk ,o u;jdohla f,iska f.da,h S lrKh m%;Cs Iam
nexl= ^The too big to fail bank& fï
w;r iema;eïn¾ ui w. isg Ökfhka lrk w;r foaYfmaó % ;ajfha uQ,O¾u je<| jkúg wka ljrodg;a jvd úYd, ù
wdkhkh lrkq ,nk wdkhk jákdlu .ksu˜q hkqfjks we;s w;r tajd wka ljrodg;a jvd
fvd,¾ ì,shk 200la muK jk ;j;a jeäfhka by< hk fmd<S wkqmd;sl
NdKav i|yd o wdkhk nÿ mkjkq ,eîh' ^04 m%i:
a drh n,kak& j,g;a wd¾Ól miqnEug;a ksrdjrKh
ù we;sZZ njhs' zzmiq.h s w¾nqofha isg
wfußldfõ fuu wdkhk nÿ mekùug g%ïma md,kh f.da,h S lrKh l%h
s d;aul jQ jvd;a ydkslr uQ,H yd
Ökh yd hqfrdamho m%;l s h
s% d olajk ,§' m%;Cs Iam lsÍfuka fkdkej;S f,dalh wdodhï m%;m s ;a;kS a fya;f = jka ó<Õ
;u rgj, hlv yd we¨ñkshï i|yd wêrdcHjd§ rgj,g jqjukd w¾nqoh jvd;a krlajkq we;' wdKavj q ,
mekjQ ;Srenÿj,g tlg tl lsÍula wdldrhg taldnoaO lsÍu fjkqfjka l%h
s dldrlï tu w¾nqoh we;s lsÍug
f,iska cQks udifha isg hqfrdamh úiska msyg
s jq d we;s hka;K% lvd ì| oeóu fya;ù= u" tu w¾nqoh
wfußldfjka f.kajk hqfrda ì,shk fjkqfjkao fhduqj isà' Tyq fkafgda úiska ish¨fokd uú; lsÍu" Okm;s
2'8la muK jákd NdKav fjkqfjka kdhlhska nrm;, wmyiq;djhlg l%uh ovóud lr.ksñka uyd mßudK
;Srenÿ kshu lrkq ,eîh' fulaif s ldaj weo oeóh' tlai;a cd;Skf a .a udkj iud.ï ysñlrejka tys j.lSfuka
yd lekvdjo tjeksu mshjrhka .kq ysñlï ljqki a ,
s fhka wfußldj .e,ù hdu jeks lreKq w;ska th
,eîh' Ökho wfußldjg tlg tl
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
47
Okm;s l%uhg l< yelafla jgfhka
jgh w¾nqo lrd .uka lsÍu;a ta ;=<
f,dal mßudKj w;s uy;a ck;djla
mSvkfhka mSvkhg m;alrñka
w.dOhg weo oeóu;a mu‚' ck;djg
wo jkúg we;s tlu úl,amh f,dal
mßudKj Okm;s l%uh fmr<d
oeóu fjkqfjka taldnoaO wr.,hla
we;slÍ
s uhs'

04 m%ia:drh

l,ska w¾nqohg iudklï oelaúh lr.ksñka we;s jQ kuqÿ bÈßfha


yels kuqÿ th fnfyúka fjkia yd tk w¾nqoh wfußldkq NdKavd.dr
jvd;a krl tlla jkq we;s nj;a neÿïlr w¾nqohla ueÈlr .ksñka , wd¾' m%Nd;a
2008 w¾nqoh Wlia Kh" by< .sh we;sjk nj;a Tyq jeä ÿrg;a lshd ,xldf,dal
fvd,rh yd my< .sh rka ñ, flakøa we;' foaYmd,k ls%hdOr

mqrjeis foaYmd,kh Yla;su;a lruq'


,dyq., m%dfoaYSh iNdjg whjeh fhdackd Ndr§u'

i udch yd iduhsl flakøa fha mqrjeis


iNd jevigyfka uÕfmkaùu hgf;a
2018'10'23 jk Èk ,dyq., m%dfoaYh
S
fhdackd ,nd§u ;=<k
yjq,ù a uh'
s a foaYmd,khg

;jo fomd¾Yjh w;r iïnkaO;djh


myiqlï" fmdÿ jeisl<s s myiqlï
,nd§u" w;=re fhdackd hk YS¾I hgf;a"
iuia;hla jYfhka fhdackd 93la bÈßm;a
iNdfõ iNdm;s ;=ud we;=¿ uyck f.dvkÕd .ksñka hym;a md,khla lrk ,§'
ksfhdað;hska fj; 2018$2019 whjehg m%dfoaYhS iNd n, m%foaYh ;=< f.dvkÕd fï wdldrhg mqrjeis iNd l%hs d;aul
fhdackd ,ndfok ,§' .ekSug odhlùuh' fuu fhdackd j,sh jk fudKrd.," l¿;r hk Èia;l S% l
a
,dyq., yd mdku mqrjeis taldnoaO ;=<ks a uyck fi!LH" mSvdje<elaùu" j,o úl,am whjeh m5dfoaYh S iNd
lñgqj úiska tu fhdackd ,nd§u isÿlrk mßir iqrCIS;;djh" whd,fha hk foaYmd,k ksfhdað;hskg a yd n,OdÍkag
,§' tys wruqK mqrjeishka Pkaoh ±óu .jhskg a ;DK N+ñhla ,nd§u" È<s÷ ,nd§ug lghq;= lrk ,§'
Tíng hñka ;u m%dfoaYfha mj;sk .eg¨ iyk" ksjdi fhdackd l%u" c,dmjdykh"
úi|d.ekSu i|yd uyck ksfhdað;hkag ùÒ$uxudj;a" n,m%foaYfha wOHdmk , ilia lf<a ( ik;a m%kdkaÿ
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾
48

f,dal fld,Ksfha jy,a¨


wms wfma fkfjhs bkaÈhdfj¨'''' Ökakq oeka z*qâisáZ j, nvq .kakj¨''''
wms wfma fkfjhs weußldfj¨'''' ;ñ,akdvq tÜld tjqka f;dai lkj¨''''
wms wfma fkfjhs wms Öfkg¨'''' reishdfjka Wmfoafig iqoafod tkj¨''''
g%ïma" fudaÈ" ðka mska.a wfm kEoEfhd¨''''' ä.aß .ymq wfma tjqka oeka msláka¨''''
ksoyi iurK *q,a ñlaiska.a ¨
wms jy,a¨¿$$ wms ueÉ *slaiska.a ¨$$

mlsia:dkfhka oeka yd,a tkj¨'''' f.ak f.ak yeu tlgu fldñia hkj¨''''
bkaÈhdj f;d. msákau ¿Kq fokj¨'''' jy,d jy,d tA Tlafldu n%hsnß jev¨'''
lsß msá ál" Öia ng¾ Tiaá%hdfj¨'''' liagï tfl Wka f;uy,a ksfjia yeÿj¨''''
Ök rfgka nqre;= msáka f,an¾ia,d¨ ish,a, bïfmdag¾ia¨ - fkdÜ tlaiafmdg¾ia¨'''
rg;a hkj¨ remsh, my<gu hfkda
wms ráka lkj¨$$ oeka wd;,a¨$$

md,ï ál Öfka weú;a yo,d fokj¨''''


fldßhdfjka mdrj¨;a od,d fokj¨''''
isx.mamQrefj l=Kq f.dv wmsg fokj¨''''
b`ÿ,a lld wms i;=áka yskd fjkj¨''''
, ;s<sK w,yfldaka
cd;Hka;f¾ [email protected]
wms Èkd.;a;d¨$$

48 S A A D H A R A N A Y A
2018 fkdjeïn¾ - foieïn¾

You might also like