0 ratings0% found this document useful (0 votes) 95 views22 pagesSách y Đ C 2020
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content,
claim it here.
Available Formats
Download as PDF or read online on Scribd
ae
DpAI CUONG Y pUC
Muc tiéu :
1) Hida 5 cdc nguyén the (gid tr) co bin cba ¥ dire 5
2) Gili thich duge m6i quan bé Thiy thud - Béah nbn;
3) C6 hi 6 vA ky ning rong hoe tp 48 tr thank mot ngudi thy tube techy Bese. aens
ate => “Money-driver
Tai sao nghé ¥ duge xa hi ton trom
Tarek
Mot nghé dic bigt !
‘+ Hud luyéa do tht (xi hpi héa nghé nghigp)
Thin hung (Vocation)
Kin thc khoa bge:¥ hoe
+ Phipe vymbin igi: ¥ die
Métsb nguvén tic (gid tr) co bin cita ¥ dive :
‘Lam didu cé igi nhdt cho bénh nbén (Beneficence) ® SIGNS/SYM
Trude hét, khing lim Gidu 6 bai (Non-maleficence). Tine Viet
‘Primum non nocere + BENH&
First, do no barn! + paUal
Tn trong wx Ty chi (Autonomy) - les
@ Bao mét (Confidentiality)
© Céng minh (Justice).
Khong key thi (Non- discrimination)
‘ Tén trong ahin phim (Dignity)
Vai vin nan thasing pip. 9° a
An tr Euthanasia) cn Ha H9c6 oy oe
Lang bim (Medical malpractice)" °° Om eee cares
& Téc dung kép (Double effect) @ Vy...
Sinh san nhdn tg0
Ghe nguvén the khéc
D.Chie téch mh ch nhin :
© Long thiga
te * Li séng guong miu
* Viét sich, béo (Tén thét)
Méthém nha voa dau
abi khéc”
Ambroise Pare dip: "1
88 cée bgo DE vonMd
be 1 acta ng
Teva thing nglen
+ Tinhbng nehigy
+ Tiohthiy-ud neh
° + Dinah din em
hb Thay thubc— Bénh nhan qua céc thai ki
ag, Ginn (Pema) pa haya RTE
Pamala (Consumes)
Béab aha Khich hing nud ita thn
Thy thao = nai cung cp dich vy y té (bath cae provider)
=> -Money-drven Medicine”
(fy WBBRHUBLOtoaity) : quye vA rich abies, duomg thio, dng dud
[Biythude va bénh nhin THAY va NGHI khéc nhau
i Thy vi Nght Khe ohau (xy ra cg lic —> mang 0)
8 BN cé nib dibu khdng thé ni bl,
© TT truyta thing: vita kién thc, vim cim xtc;
a8 Truyén thing khong la
© Xétnghi¢m
ws ILLNESS DISEASE
§ SIGNS/ SYMPTOMS
‘Tiéng Vite
+ BENH&HOAN
+ DAU&KHO
+ AU CHUNG & TRIEU CHUNG
Ci thién quan hé Thay thudc -Bénh nhan
= Taiucim
© Tén trong
© Chin thinh
“Abie Pare (cha d¢ cia khoa phi thu)
‘Mithémn aha vua dazu cho veri Ong Iai va bac
iii”.
Unbrose Pare dép: “Tu BG He ba
‘Siicic bic DE vucng”.
) Ngxey lia vua Charles IX:
1: “Tem mong Khanh sin sée Trim chu déo hon nbiing,
hin rit ib vi ké ha thin chia cho thin chi eGia he thin cng ni
\
\pAO DUC Y HOC
DAI CUONG V'
Muc 5
1) Hid de Kg ew Naw ln ng
2) Tah ky dc cle nguyen tke co bin cba Y ete vi Nga vu cba medi be st,
spr eh ta evn gan ing va abla i BES VEO ng akg pp
ang.
Neghé ¥
1D Noh V H mse nghb hit ee bie
1 Doxa oi giao ph, thy habe o iguiguyn tn bgoh nh
> Taly thd ob aig i Gi wi Deak mn.
1D Tig cit chi, thi, or ni bu oh hing én tm Iy beh nh
> Phi aéa lr n6i va cabin bida 19 khong 1
Nhitng nguyén the co bin cita y dike
1 King im dia 6 bi “Trade hét, kbGng lim du bai” (‘Primm non nocere” “First, dong
‘barm”)
D Lam ditu cé igi cho bgch nbin (Beneficence)
1 Téa tung sy ty chi (Autonomy):
© Syrtyr ch ld khd nding quyét dinh dya tn su thong hiéu va sw ty do khéng bi dp chi.
i Nesrbi CSSK cl cung cdp di thing tin 48 TC chon lym. Ding ¥ dua trén sy thing hiéy
(informed consent) li mt khéi niém quan tong.
© Noi sy that (Veracity)
D Bao mgt (Confidentiality)
D Céng mink (Justice)
GF Khing ii thj (Non-discrimination)
1 Trung thinh vi vied cia mi (FidelityRole fidelity),
Déi dong lich siz
Thin Yhoe Bsculapins
1 Tieng She Nn yn acc rng tv cha
‘bi vii mgt Log edy 06 mii a
ding $1) <8 mi pt hia, 6og turing taeténchioh mink tse Li cho bea hin
3 460377 TCN pees tye ech y
Ong da viétnbiéu a ea
Hiromi tah bit ia ctog
HVE do dic y hoe trong a co te
“764 xin tl tbe Apo thd
Panacea, vita a cing gi
Ichi nding ¢é lim tron loi thé va
10 Ts 4 he yn cia
ghia ci cia, yb Kh cha
"T6158 coi conc thy
Gao bo hing ty ta cg
Ig, ning ba hoe tay mie
thy day th vi cho tt cd che
“Y Iuft ma khéng truyén cho
gp) Téi st ch din oi ch ob
‘38 tein moi diéa xin va bit,
(0 Tis® khing tao thabe de
cho cing nha vy, tic
thai T8i subt db hinh nghd
01 Toi a2 hing tho ita ah
gut chuyés.
(21 Di vio bit ct ah aio, ti
(i ba ol win chm
9, Dd toi c5 nhin hoge nghe t
im lng truée nbiing dibu k
mét nghia vu.
trgn ith
5 dage hiah ng
ny hay ti pin bi, th
‘Lai thé Hippocrate (Mor
1D Trude sy hia dign cia
true di inh HIPPOCRA
‘khiét trong Kkhi hinh nght
['D Toi sé sin sc mién phic
ting vige lim.
20) Duye moi dén ne gia, mi
‘mii 4a tide 16. Toi sé khé
fic.
FD Mi tdng tin song vi
Trad ma ti Cave
1D Nba tai git ton oi tb’,
‘i Khinh bi cia cic banY HOC
8 Ts co! ety be ca i
sia ici 8, kh cng
MEO ODE Bh 8 cby oe
01. Th chia bie
lpg ning in cha ca ee,
Cae a hit etia , vi néa bo mun hoc nghdy thi wi sé day
1g King gidu nghl. T6i x8 tytn dt cho ho nhing nguyen
Wang hoe ey go foe.
‘min 4 cing gin b6 bai mst Idi cam kee mot li thé diing veri
Y feta Khong truyda cho motu thas cae 4
Gp re no hb 9 ocho ng ah ty thot tag iy hao ca 6, 6
s¢ toh mol dita xh va bit cong " nin .
os Has otha i cho bit ya, LE kh ac vi cng tng te mich oi 9
cob cing sibs vy, ti cng 9nd rao cho bl cd np ad ee bo ai
{ha TO sul bi hth og cole gates
900g Wt vith hide.
#0 Tes Khong duo hi ning pha thuft ms bing quang mi dinh ng vgc dé cho akg
neere” “First, dono mgmiichuyén, 3 oe ,
{B Di vio bt cé nba nio, ti cing chi vi oleh cia
bi bain tinh cam 68 phy nova thib nin
70 Dit e6 nin hog nghetaky gi omg
| itlfng tue ning du thong bao ie
smbtgia vo.
1 Neal tron 1 thd ny va ng 6 gi vi pam ts auge hung métcufesbng sng
fang Vi SE Geoe hinh nghé tong sy qu) tong mdi mi cia moi ngudi. Neu ti vi pam i thd
aly hay 61 tr phi boi, thi ti s8 pai chu mots pha Kh sb nguoe ak
igi bénb,trinh moi hénh vi xin xa, 08 § va
tudo hay 06
fi, trong vi cd ngoti téc hnh nghd ct ti, ti sé xin
cin 8 6 a vi coi su kin dio tong mutmg bop 46 nie
I Ties hindi cin che Thy 8 Tring Y Kina ny, ca cs bya Bag mon thin méa va
{hide di inh HIPPOCRATE, i xin hia va thé 8 rug thin vi quy te Danh - dy vi Liem —
‘ei trong khi anh nghé y st
JB This sin s5c mién phi cho nguii nghéo va khing bao gié ddihoi ‘mit thi ao qué ding so véi
___ <éng vie li.
aye moi dn tw ia, mit ti s8 Kbing db § do moi sy xy ra, mig is? gi kin hg bo
"fuitda it 16. T6i sé khOng lpi dang dia vi cha minh lim bi bai phong tyc hoc tin tr ti
ke
3 -vi biét om céc Thay, ti sé truyén bio cho con chdu cdc Thiy nhing gid
‘do na 61 4 duye Linh Gi.
bi gi rt a th2, ngs dd sB quy mén, Néu 16 hbt hi, ti x8 mang 6 dan va cam chia
Minh bi cis oée ban dng nghiép2 Hiru Tréc_ 1720-1791)
sn bo sinh ong ho co ne ag eh
mn git. Ta ti dt Mi ktnong dy 0,
eh mba RMMESOASIDE i
Bi cdi nahh ean guy & chlag™ 1.nxcr wit. Ko 06) PY
Lai day cita Ho Chii Tich “Ban eh KO AGES
1D Thing 3/1948, wong dr gi HG nahi Qu y, Chi tich HO Cf Minh vig: “Mig uhdy has
‘hing mien cb ni vy ei chia ah 1 ma cn phi ming A tinh thn ming ng by
jen
1B Trong th gi H6i neh cn by tf di rm vo nga 27/2/1955, Bac nine nb“. ng
Dinh ph thic tink mink ca ho noi che c6 cic chi- Chink ph phé thie cho cc eb cbc chi
ge chia Bénk ud gi gin te kid cla dng bio. Dé la nghiém vu rd vé vans.
Tiny nd cn ph og yas be mgd bénh nh anh om rust cia minh, coi hy deg
din cing nhs minh dau din. “Licomgy nh tit mu”, ch ni dy rt ing,”
BS Pham Ngoc Thach (1909-1968)
(BS Phyra Ngpe Tha sich nghy 7/5/1909 ti Quing Nam. Cha dng ld nh gido Pham Ngpe
Tho, me thude dng hong tbe
1 Nim 1928, Ong hoc Dai hoc Y Ha Noi, sau sang Phap va t6t nghiép bic si nim 1934, Nim
1935, dng vé murée, mé phdog khémn ty chita bénh tai Sai Gdn.
Ong di tham gia bog ng cich mang 6 Sti Gin tr hd kY Mit rin Binh din (1936-1939)
3/1945, 6ng gia ahép Ding Céog Sin Ding ducmg vA nd thinh meth Tinh ca tb chie Thnk
ign Tidn pon, tham gia cap chin quyka thing 8 nim 1945,
1 ich meng thing Tim thinh cng, éng duge phn cbag IBS tring Y i i ign cin Chih
ph Ki thoi msde Vige Nam Din chi fg ba, dy vidn Uy ban Nha din Nam BO, i La et
thi truimg Phi Ci tic, tring phi doda chi ph tai Nam B4, Ch tich Uy ban Khing
chin Hanh chinh Dic kin Sai Gin ~ Cg Tm, ruing ban Y 16 ola Bang, thi tng Y tt
nim 1958 la BG truimg Y té.
© Ngiy 7/11/1968, BS Pham Neoe Thech hy sinh trén chién trxémg mig Nam Vigt Nem,
1D Béc si Pham Ngoc Thach ld mOt tr thite eéch mang kién cuémg, ma i
‘nh filly ikea ba, ig kién cuémg, mét nha khoa hoc xuit sic,
1 Ong cé nhibu cng tinh nghiéa edu y hoe dupe din 6
7 Bf o20 6 trong va ngodi nude. Ong ld mit
trong ning chuyén gia 6 tén tub v8 bah aoa thé gi TSS Ons
Loi day cit
Say ng hit sn xa ti hidw sng thy
yé y dite ciia sink
(i Sng AMSA pet day
4 Sih via y Khoa (SVK)
ce sf trong vif he cia mi
2.SVYK Rion 3 dupe
3SVYK clo WH hg
ASVYK oo 6 bading fr
hia can hala 360,
‘5SV YK aah 8 ain
6.SVYK chin wantrong 66 ph
7. SVYK tham gia nghiéao
Inaréng din qube gia va quéc
8. SVYK cho Gaya ui
‘ii libu tham khéo
[i DB dng Nev. Quan
1B Trin Xun Mai ¥ dtr
Duge Tp. H3 Chi Mini
1 Introduction to Medial
(Gotpforaw act tle
1 tore pnt ca wns
1D Wikipedia. Hippocrates.
1 Wikipedia. History of Mwe y din
inh vién y khoa
{ti dog AMSA phe dayet thing 9/2003)
1 Sih vga yLhoa (SYK) cn i
si "00 Vig hoe ca inh
SVK Uli ei dure WHEN beh nhin vi gi nh cabo.
SVK cln WHE i ie sing
0008 shin wy, ANY BRA ca Dah at cb
4SVYK cinco ding rong ibid cin bésh nhs tre kh mi ho then ga trom me
ie oe bia ca hula lyse,
em SSVYK cha nhfo 7 nbtngegiiag cia vai td cia minh ico ab thy tp vi tai ebag ing
pee ESVYK cho Wanoneb0 phoning day v3 M5 tg céc em tong hoa uyga Lim sing
Y voi
quia chine
ii
day a a,
ho ce £6 cc chit 7. SVYK tham gia nghiéa cia lim sing cn Yang hing save ENTE ong che
vé vane. tang dln qu gia va qude
a mink, col ho daw 4. SVYK clo aT tOGRVED va KER cin mish
i khéo
17 BS Hing Nevc. Quam hf thly thubo-bfah nhin. (Bi tinh chiéu 2009)
iho Pham Neve 1D Tela Xudn Mai ¥ 4ée trong the hinh ugh nghiép. Bai giéng cho Khoa Y, Bsi Hoe ¥
Daye Tp. H3 Chi Mio
ete Nin 1 Introduction to Medical Ethes
(hip actxcd/respiratorie/esbineoler} 0/1191 02 ethics i)
in (1936-1939). 1 hibs/orerw pnt. edu vnhomelen/sioi thea
a reyspecraies hips /ni wipodin npfuilinpocr
ee. 1D Wikipedia. History of Medicine. btp/fen wikipotia og/wik History of mticine
am BO, rBi lin hurgt
y ban Khing '
rtrutng ¥ te tir
vigt Nam. ;
hge xuit sic,
Bos
a onDAI CUONG VE KHOA HOC HANH V1
Muc
chim s6e ste Khe
1D Hida dyed quan rg oda Koa he in vi trong cn
10 Bike dupe mo Khdi nin co bin vd Khoa bo hich
Dinh nghia site khée
1 BBB 1d moh zag hoin ‘od SKB (well being) v8
thé ct (ptysicl) Fe ach |
tm thin (mental) sc Tan 1
Api (social)
cat Kbdng phi chia Kg, oS ba ay tit.
(WHO, 1946)
Khoa hoc hanh vi
Tip bop céc Khoa hoe tim ign v8 inh vi con gi thong qua cfc quan st vi thyc nghigm. Bao gm:
1D Tamivhge
XG hoo ’
1 Nhin ching hoe Vi ba
1D Kish éboe
Qo
Behavioral Sciences
Cac vin dé sive khoe trong tinh kink méi
1 Ciéc ah lay: HIV/AIDS, SARS, cim A HSNI, TCM, SXH, Rubela..
1D Céc béah King ly: Tim mgch, Bai thio ding, Tém thhn, Ung thu.
1 Tai ng/Tharongtch
O Trebj dj tat.
Tai sao HKHV lé quan trong doi vbi chim séc sire Khe ?
Mot rong ning aguyén nhin hose yea ta ind’ aly
en meeeeateal ‘yeu 00 inh hardeig mit Ghée cia mimng vin dé site khde my
1 Dé duong diu vi cde vin 2 sie khde ngly cing da aes ;
the phi hidu ide vb hdnh vi va céc yu th dnl ang pi iy ny bi ng
> Moa Khea hoe hinh vi tr thinh mgt mén quan trong trong dio tgo Y Khoa
XAHOQIHOA
pn doo SAB a
Fcscti nin tin ie ese a
vila gi?
1B Hh vi (behaving
hole mats ie nin.
= Cothd bibutign mba
hose dn ben trong (
CO thé ty (voluntary
1D C6 3 loai hanh vi tity vio tic
aan 0 ii co
chit, ching nga, di
Hct vict Ba shost
(©) Hanh vi khong Ii kh
1D Thug hop ning ig
1 Nb cich ye ih tah
1 XBhéi bias?
Lami gul ah
shin in ci mish
fm Xiibsa mit g
hong cia nn
foot nbn och
> 8 2ySu Sti mito
m Réaubnentns-
= én penngoa
pe ly ecu
© Hippocrates dé cip Miki
© tf sanguine i
© dich phlegnuted
© infin (hale
© tat dea (ncn
Cla phan bier kh nig
trong di sng ogi
2 hpi (social mabHANH v1 XA HOTHOA & HANH VI SUC KHOE
es. gj ve che Kd idm btn vi, shin ccd enh XH, th vi si ke
gel tin tok fo v8 che yt inh ug dan vis kde
1p Hanh vi ochrvor I ying x cia min me a ee
eh AB trade mpl ni, mc chi, mgt inh ng
© Co th Bia hia ra bea nga (overt hehavior)
boge fn bea trong (covert behavior)
Co ibe (rohuatay) hofe WO Gavotutary)
10 O83 lon hinh vi tay vo tc dng i wi SK:
8 GRAMS NTCROBERDGN: tip thé dc, git pin ve sinh cd nin, An wing didu dd dd
bli, ching ngia, di him béah 6 co s8 yt dit tj ding cic, ung tude da, bu.
1 intivieOMALeHorse ber hit thode i, 65 tri gita ching.
Yathie nghiém. Bao pim 1 HlaahwikhOngtotehOntads quing ring sa Léa mai nd.
1D Tag hop nhtng dc tug vi mit ig xi vcd xe cia mt gui cy thé
1 Nino de ht gu mgt qu rng trinh xa hd (ocltion.
Dxabbi née gr?
© La mot qué trinb diéaire sude 401 ngwii, qua 46 cé nhiin phét tién ning tiém ning vé
inhiin tind cia minh va hoe tip cic khuda miu viin hoa (Macionis)
8 XE hg bi mt qui ih qua nga pt ng gn, 6,
(Phong the cita nén vin héa ci ho. Béng thei qua qué triah nay mdi cé nhén fiends
agement Sse BIE: vi rmdi ngudi tip thu Khoo MBA TRENY ca minh (Glynn).
> 02 yéu did mit ng niyo nin och de wi ng Ke
a Woabemong: ih rang ti chk, ci oi hin thd inh, chit.
m Yéaniennest ic dog cin bi trong, gfo duc thong tin... trong 46 newts
Ire ly ote cua may rg i thong qa bit chad, dove dy dB hoe age Kha ec.
:
4 ippocrates 8 ei ARRERAE (mp)
iy (cnguie-abi ye) fe
© ich (plegmatc itm tnt)
© fitving(choleti-o6ag nt)
6 tien (nlancholic- ss)
iy wt
i ig x8 (cit)
ppl a cxba mel ngs Hors
*4b9i (soca! mobilization)
iba” ma a thug thy
am gia - cn dupe goi Id v8a dogira tubi mA de biét diga r, ANH VI SUC KE
46a qo inn X11 BB & <= :
jeu:
1D M6t dic diém |
eieeiel equpusmritoin ching chun a, gi si
oS toc mn A tn
all trading sing d6t nat (di din) hobe su tiép xisc 4Ot ngOt vi ny sm Bib Guge ksi qu
jc big Rio sy thay i mst ( x
cee Sandy mips vin Béa Kid xa ob thé xiy ra ign trong WeNMAEOW caters, Ee ena.
aa ne tng ang np ae ang cla mv, vio Ba
== fis ” din vi
Cannan: va "a tv mnt Tse
‘tic oa mot mgudi dé ho c6 th8 hogt d6ng duge trong mot mBi trig khiie tmreng hy mean
tafe tate dy : Sone
mS Vi da: Gido due bi nhép cho nhiing cng nhin nhfp cu 48 ho diéu chinh nbiing thé o a
Guenchophip wn abg mg itr Bn va sing ST
{ty inh vé ao ding, vé sao thing ai
XG bi hoa nghé nghiép mui tinh akin:
1 Ngoai qua trinh xf ni ha chung, ng ta edn 48 cf dé qué trinh x4 hGi ha nghé nghiep we ui tinh yc
La qui tinh trong 46 cé nha ge tap cdc edch neh cing abu eich lim (khuon miu suy qa RRR
gh vi ing xt) thd rigng cia nginh nghe
1 Mét bie sty koa ofa ob (aig dic dm) nhin eéch gi?
1m Co MSE RET RINE WDE a
C6 dong ivesm thin
am xe dud
$m C26 thé chiu dye pte va sng gid he tp vl lim vige kéo di a
sam ‘i 1 Qadierinh nh th
Thai 6 im sing tt
fm Lining bo
5m Ondini ve clonic eae
oN Khé ning quyétdink trong truimg bop ofp cu I tahoe
YM Mong min hoc tip I dai sub cd cue di y nghiép cia minh.
Roy > in Goury > yh Cae Pas
O Gieo hd quem: gittin cick
D Givo tink wich. git sd phan.
Nhitn; dén hinh vi SK
1D Vite xem xt Iy gti cdc vin d2 sic khéc tir nhiéu g6c 40 (UIgINNR, SANOICE, aanrchone,
hocsiiaihée, Kininisihie) eitp nguéi thiy thubc:
© nbgn thie duge 1 hom céc yéu tb anh huéng dén hinh vi sie khde
6.6 aang bin pp can thigp him hifa hom dé thay ai inh vi pip cai thign
nnhfing vin 48 sic khée lién quan dén hinh vi con ngubi. B C6 nhitu ty thuyét
‘© Ciiahin toan diém (holistic view) hay edinhin mit chim (bird-eye view) la digu mi ‘trén ede nbn quar
cde chuong inh ae Hite hign my tea tf gid ob ging tua awradintdebici, _ gaNHVISUC KHOE DUG GOC NHIN TAM LY HOC
wahongchuln me, pki ype OBE
‘ii hoe gidp sinh vin:
sx tip aie 45t ng6 VOI mg, ER ste
yo WERTH (utara) it Gye Ki quit ang cich 1 ii v8 hh vi sic ke dt gbe shin tim Y hoc
nyc, gid trj vin héa qué khac sw Ung dung 48 gidi thich v8 hanh vi ste Khde dui gc nhin tien If hoe.
Seicgiaekve, ee
Fegtidevéimdltraimy ng, MANMBRE Poology) lAmta Khoa he ghia cv ke Gast tava ih
payche (tim hb) + logos (mein hoe)
bo digu chink ning thoi 1g Radic cubi thé by 19, tam Iyhgc dn ln phn chia thin nhidu i nhirag mbi
bai; hoe va tun thi nhimg agoan tn Kee nha Se cattle
1p 3qusvinh tim if co'bin:
S ft quithheimxic | |-
. ud tinh nhjin thire K
iss e eh ngite gui tinh fet
Stemi iy emanate metre ronal
a __# hing host lng ti tot ui dane aig
i oe Yen, th, whet.
Clipse 14 mot rang thd Um iy do nhitu nguyén ahi, khong nhit thi lin itn vo
j mgt d6itwomg oy thé, tinct 1 trang thhi tim Y pli idm voi mot Abi twome cu thé:
. (Cam xée tharimg bia Ig ra bén ngodi cdn tinh cim 6 Kc Khéng bi 6.
ene ren
i gin o6 chemo _
e
fm Lannhiing host dng tim ly lién quan dén RaensageSRT, imo, SAVHABAT bao
bm: cdm gide, ti gid, chi, tino, ting wrong, tirday, wgén ng
fm Day a boat dng tim I be ie quan rong cia con ng pl BE Sw aA
{GV ching chi cb qué tinh nin thie th so, khGg ob Kh ning ts dy va ngén net
© Qik tin nbn the how na i od thé tke nan gitang my v6 newb ke Jo
ski bet v8 kién thes tin, git sdng vv...
0 meee: yehit (Promotive process)
. (God oh cen 1 RMT wah ch, gb os as
(thich in cay, in min. ),atgng cor (do thic day hinb vi) iehii(eha ning vat qua,
hing tr ng tim Ij é bia j tte think binh AB).
: trio ch 1d mt qué trinh rét quan tryng va cing Kid bigey m1 ty iéu hey
ped rn j chi adit chn tht fie dg lim thay &8i BA]
ce you tb an huimg dén
ii thich vé hi vi va hanh vi site khoe daoi akin ig vi Tim na tg co ci
M4gog din hinb vi sic Khe.
yuan, 1g thayét va m6 hink sau diy 000
1 Ning nbn
sn shin ofiag nin xBy dumg ede bien phép te
phn tic nguyen:
: ph AND CTT
1D Nhin quan hinh vi (Behavioral perspective)
‘bay Hanh vi hoc (Behaviorism)
eng nett nie cba sinh Vt
phn cb bu ign t cob thé 1 19.
1 Con ng ng thy thé host ng ea
‘Kiel thie (stimulus) > Diip ting (response).
cs
Bebrorl Pryetoion) oe Nga Ivan Pavey
Phin xp king Aidu ign (PXKDK)
Phin xa siidukiga(PXCDK).
watexpenoaciialis (Classical conditioning)
Hin i SK 1b. au ca gus tinh did
© Mé hinh cobin EER Key 0
(Badeesipe ceric téegus (Operant conditioning)
begun ea beam vi 06 tt AE eb (Ph thoting RE War),
(inh phatPonishment).
‘+ Néo cm aha i d& chiang 66 s& ob khuynh ung ti lap binh-vi 46,
‘Néu cdm nb Id kbd chiu ngudi & x8 6 khuynh hg tr hin vi 46
SiRERs dha cg ty ch sabe RNINTN = 49h Clas —9 rec
M6 ink co bin 1s REBRS! 64° ue vet
12 bi voi ning dabvisirdung chit gy nghin cf moe dng we kip Khia ngudi nghién bi thoi
‘thie man mé phai tiép tuc hinh vi dé Id ho phii thye higa hank vi disge nhimg hos
da, LA ou 86 lchoa ge ci cfc thi que.
— p80 te
tinig tah hod Rho hiv
1 Céc hin vi go sy dF chix
+ An # Dinh bec
* Quan he tinh dye fo Nghe huge
‘+ Xem phim + Tép thé due
© Mua sim .
‘+ Choi game
[1 “Tyeahitn 4% gico trong moi ngudi ching ta kha ndng bi nghign va thyc té moi mgudi ching t2
dang cé nhitng hank vi nghign & mt mirc 6 no 46.”
(Joann Ellison Rodgers)
{Bh Nhl quan nha duc (Cognit
Icseative Perdolegy cen,
we:
fp Tuyen nhin th cis con
pe cing abv Gain
sien at hah
ip ing tre mit hah vi md
‘ehde con ngubi thing sé
16 BRIM hog chi dn td
wane
eons Or
(bognio dé. P20 |
‘Vig gui bh Aa Tr,
{@r trong tdi ian doo
5 ears (Uslity)
1 DbivGi mbt om
(bi guna cta ngs
Vid: cing lth
‘vinght “6d cho |
“cg. chlt phy nga mang isi dog thi tink img bd chin do Wang 5 dong ey =.
1 Nhin quan tim dog
i Gana Psyc!
D1 Ong cing phan bitt
> ett (os
> waa (0
aafo vi im nda ting cho eg
én hich vi st Khde,
ean
lepine yeh On: et) ERSTE Goce
ce i eng bn icon gui chi te dng i ca mn
RED (TV. Tay akin nhfn thc cia con agus th ng cic i
Pais nn: hati "awn thi khéng chic giéng nhau vi thy thuge:vho qua tri xB hoi
vithoe Net van Pavloy
ing tude mt hi vim
o anh 16] oj dom gin li vie sit dung mot sin phim hofe dich vu sire
uy x8 la he tapi tn (cot vs hu ieh (ui).
un vi vit cma cn vith, Lng ci tink ge ma a Kn
Loren hae Bee eee San :
(Cost gi ts ma er 488 duge nb kh thy hign mat oat
Midu: ngwdi bénh één Tram Y vé 42 tanh thu i fit it a
“ Hrs 0 i Sb gee FE Nt mk
cea cb tdi ques,
0 See (Uilty:
. sine ce nahn cia mito pth oth wi Teo
F& ¥iek: cing hub pe to thing, ag rt ua 6 al ne tng 6
soeaanaaat santa sts oors eet
Tepe tp Glin ip
Chi pi cia ‘
(ritendg | dich vy, dig. cea
Khing tink duye | Chi dg, cing | Ani butag dfn tah th cha
thing nab then...
Nhdo quan tim dng (Psychodynamic perspective) Ea iT aay NGS
(@iamAMEHGE-Psychoanalysis),
(og cing phn biet 3 kh nit
> Wate (conscionsness) la stn thie visa tite & ti mot thoi diém nh dn
> MBER (unconsciousness i ning imi eonngudi khéng nbn bit dupe chung
Baar Vo the o6 thé a bin ning hoe cc thi quen dupe hin ti
THE cdi abd mia ti Ong cn th duoc
> Ritng muda (sub-conscousness) I itn win gta Y thie vi V6 thie ma
einhén bike vi 06 lic khéng ohn bideA.Frn Us ec eau +
| Tam 15 hoc phiin tich
1 Diag dd nung tir enbi hd 19 6 tm ch mgd Ao ten 1 Seeman EFS
mere ‘nhin tam thin, df big la cic bénh nhén
1. Sau mt qos tt lm vig li i v6i ce nth ae
tystena, dng dl Kb qult ec ki nghien cin inh mth day ii qui,
tcl um yc bgt lace fog te
1D. Theo éng hinh vi con ng SA a A BO.
gc big La bin ning tinh duc, vi nhiing sung Ine w thire pits
thing mau than no 46 nay sinh trong qud tein sing
11 Ong cho ring con ngudi cb 2 bin ming co bin Séng va Ct
‘BREN bin ning ma mbi od thé ty the higa céc host dng 48 bdo tain sy
sing ci minh ‘
‘Tuy sign mdi cd thd cg ob NID trong 494 thé 6 thE sinh mang,
sng cia minh, vidi ur bin ning bo v8 con.
1D Nin quan nhin vin (Humanistic perspective) AIEBRSTRN itn Tm IY pean VA
(Glumanistc psychology).
1D Hiinh vi con ngubi tho dé a két qu cia nhing host d6ng théa ma nhimgenha chu mang tnt
shin vin
(0 RnaRaRRIIMRRIGW la ngwii da dt nén ming cho Tam ly hoc nbn van va rit néi tiéng véi thép
bu cl deo 06 abu clu ea con ngubi phil riga thco aig bic thang tr thip dn cao.
1D Niving abu cu rong BREE drge epi chung 1 chong whem bi (basic needs)
1 hing bu cio trong besehsibar WT nhdng mbm ear kid knwyét (deficiency
needs) tbe Id nh didu cn tiga vi cin dye bS sung.
0 Niu clue SAAC WURPEEGL meta needs) dug coi a cao nhl va bao him abu ci
thic, sing to, ong I, bod tig, vay thost
O Nhin quan niyiSHPRaTting rte Tam ly hoe xa:b6i (Social Psychology).
1 Diy 1d mbt nhin quan méi pt rida end tong dd bitt quan tm dba cc yu x8 i,
‘imban huxing én cé qué trinh tim cia cic nhim xaigieng dng, quée gis wing
sme VES tie bao gdm binning
inh tir hig bién cb hose
A ohn evan TODA Wh) -Gon UC HON UI nnn A
5 nwan Suan Mian vin.
6 npan Quon vn- xy
1 Hiinh vi con ngubi thy
mt nbn quan dé git
hin vi cu thd
aware vs ieins es
Rinna Mé hinh Triandis
, ol rong x
if I ch bfo nin i
nek thichcho ges (ra 16 x8 ra oh quan) Yeu 76 BEN NOGA!
Ken enn gt
WWE ba os i many, oe
Soh ening bin cb hose Chun ext ni S030 cd
aannapiim | ea
Paces |
ci bot dng 48 biototn sp SNE EMREAT” vaca
‘Trang thai thd chét, e ps
4 thé 45.6 thé by.sinh mang Yoni
Nouba iyo, ————
Moi eweng tron bay) HANH
Tim lf hoc whan vin
nti shingnhu chu mang ny Zim tie
= al 1D Aish vi con ngudi tye té chin anh hudng cia nhiéu yéu t. ie vices = bles tl Se
dt hin qu i hich m si on la hog mys aka quan ich ig
hin vi cy thé.
TH wih eid. BG Hm ;
BRI, KOK; reve @ dah c+ Rj OM |
Prdin THe,
Py nar
Mls ban ning
Be cau mang wn rh ;ee
os dorror censor 4 ae
Oe angina tg ny ened
se
are Tang tn a in niog
ea ole
ehtc mmm =
bonis pra
ionamite poo
ih com pen A gut hg eK Age
pot
ink hit nis yf 9g gh
seonegaelstinimangtaverestoynatngna gs
a gi ring eo hn We ab si a
(Beede the che se gas es hinge ang i
1 hg cl ome Wap ene en =) ;
1 Nada ch og MANERA ce cameeerHciney ih 9A) AF LS
hea hng co ne vc eH a
Fe eon xin
t
Bs ioc ws +
‘
fi ca pr
°HANH VI SUC KHOE DUOT GOCNHIN VAN HOA a cae
Muc tiéu : os
alta ng ng hh
1. Bi age bi nig vin a 5 =
hoe
2. Bit uye doh xing cia vin ha lén hin vi se
J hin vi sikh. aa
3. Ung dong vio vike phn ich ci yéu 16 dnb hing vise one
‘chi dlin dn bah chin
Vin héa li gi?
11 Cho dla ney Alc hing sn inh nga vd vin ia Fi a
Dinh nghiomenhges BIBITAGEANS7): Sage
r it
Phe bop ting 0 .
i cha tb ba
1 tho ge ida thi nim in ght ht dod, opi, tp qui vA ttc ning v0 pM albedaagea
hi ning, i qua Khe Pe.
rad conngudi thu nhin duge vi vit thin vién ca xB bOI”. a acaei
Rg, 1955. van he pda mi ting doom agi to” ba gm ning ei nin aa
thy dope (aerials the) nti stn wu, vt dang, Kies tne, te pdm nghé thu. - rt
iv nlm
hing fi a th pong thie somes
2 3 i vt i iy poorer vt th i pl 1. 1We tp qua, ¥ 1 conngvivnsi
=n Xy ‘i en tn hie
1 jh nga cindes98 1): De aia
HE tg nkng § tndng, qu it, qu the vA ghia ee nce ee
1 hd bien qu cic con ng ebng ee
co ni fn a TRE a CR pT goog 1B Bao gm cée nha
bao gm ci méi trig ty nhiéa VARA BG. Ay
| 1 Néicch hic vin baking pi a li tr Ii ob a ney a tbeotai gen, orem
1 wile ci sy thay di ob thé do: 205 row, Kune —
1 abtro6 Ganovatins) =
‘@ phétminh (inventions) —
pine bit
‘= kdhuéch tin (iffasion) qua Ini cia eéc nda vin héa khéc nhaw.
1 Higa cb 2 quan didn v8 vin hn chins > Cie nbn thie via
9 HRRRGIOEERNE Ecinocenrim): quan nin xem nbn a hacia minh rang eral
my cao hon, via minh hom nhing nda vin ha khée, ae
(EERE Bp dialotoniatiemy heal
# wiapabayantida (Cul Relativism): quan ng tc cic nba vlan db o 6 > Nnitng nguii cing
‘si.tuomgd6i,thich hop voi hod einh ty nhién, xa hi Te ast ars
SorMnGR oui saUetbae ne bios cle thick bop
2 SRR Ne a ean om nbn. vaerhbarndo met céch tye Ak
, tuys dd 20K
tw nhau nung kbd
tan
cng wie dHINVANHOA —yjsesfe tb vin ie dnt rng dn hamh vise bie
vin héa vce
ise , ve ‘thE Va ste khée-bfah tt (healthy
1g Con net tong cic thim Kd nom (én ve, i
Pans : Phi tinh, tub ti, ng Top i.) 6 aitng
bio vrata bn ese hua dn shit tee.
o Seesteest a bein mot ngubi ply ni dep a ngudi dy dn, trong thoi
idle Nah chin nin ia men stesso
10 Yaga cia nhng th trang co thé cng 6 thé ke naw gta mam vA MOt chi so & mt
ein ngubi pv i quan gag hon sida so véinam gi. pon ons
Poi cade
1B bi v6 cl tric bén rong cia cu thé, con sgudi trong céc nhira/vn hs kesnhan thm chi
snted nha cd thé 6 abing abi thc va nim tin khic nha.
1 Ci quan nig cia y sinh ngc pong ty, cb quan itm ct ype phuong ding, cing ob nhiing
giai dom gitn hon nh cic co quan trong co thé Id ning phn tir chire ing liga bé v6i nbau.
etme as
a
1 Con agubi trong cic nhém/vin hia kh nhauthim chi mbi ci nin oth ening nha tie
vinidm tin ke nhau v8 chi ning cia oé eo quan bea trong o th
aeniboone
1D Ning niin tie va nibm tn ny hd ste da dang va thay di theo koe gan (ving, di
the.) thirigian (ra, ay), theo quamnigen cia timg cf nha
1D Bao gim cécnhin thc vi nit tn vb
© nguyén hin \
© cochébéah \\ ;
eich phng nia ¥
= chtasi er
1m plmchdi.
> Cc hn thir vi oidn tn ny thutmg of mb in he Bea ve oa,
>> Vids: Cim cim lado nhidan phi gi6 (phone) do 46 8 chit cha phi dubi gid ra ngoai (Dit
i, c20 836, x60g, lt.)
> Tip hop titi cc aa hic vi idm in niy cia mt ng cu dove RSRT i 8
‘Miatepsatieiet (Explanatory model) cia mGt cd nhin Ler meny a :
> hdag agi cing sng trong mtn tring vin ac hb ting md inh gi ch ong
‘wena nhumg kidng oda to pidng shaw.
Poole vB rugin 1H 8 NH recon
PONT Va nore g nu Oba “Wer
PHO ale VS rrr fe na
PoHAN THe vin 104pant vISUC KH
anh trang ste Khe
phn bit i xi (sciination) i pide de to it
o SO ee c L spidt dxge aah ring cia ci
pig dng vo wie a
3. Quan nigm vin héa Weed ,
a Si mmm cing nem tel er
ai tap cists cng vif in nh vam oe yossh a nie
‘Binh dui mhiimg géc nkin Khée nhas. Tbs? Secon 0
; SocicarXt
sansing gig sh
ars oS Ms w Logos=Mén he t
o ‘Mot hia onomg béa I @ mit nha o thé dupe nhin
shi agit ae pa ching ge dasbng quan tim Gdn 3 gc nbin kde mhow:
1 DEED! boa Boe
eumnstgieuhira A lcs): neha bein gn cho Tp a oes
2 Tih, 26 thé ring vi che goo mhin khic, 0 ‘cbse EG be nin
‘iu hign chi quan va Ket quan trong co Sm
ing 6 the King. ngs.
. ‘ematndiosionttrsendorteds (Secate1 ah dove chin dn dy tren 068 ME C1 TNE ATROL cuan he
chit thé cia host dng
‘thdng phi logi ndo dé trong y hoc (phuong ty, phurong dong. 66 thé tring voi cée
sc hin Kh, cing oth King 1p mnmbeetierat ch
toin thé xd oi phii chs
1s BesteaGigscnkin.ciasiingngiipuna:quanir (sickocs): ay nga ma nbfing newt
11 RalHGiTHoe Ste Khe (
ree qua in che nag big hign Hic quan cia mpi bénb 6 thé tring v6r ca
fe ahin Kh, cing cbt Kg dng cha XBbHi Doe 8
1 Vi do 1: Réi logathin kinh the vt gy hBi hop, kb ttn ue ba ohn cof 18 ben len {15Gb nghita cin
bi om coi la bent bung
ears re esa
; Yo age hy ube col bf stg Deh hn King hn wm Nehign ccd
‘minh la bn trong khi ning nguéi xung quanh thi c6 khi xem 46 18 ma nhip hodc cho 66 li ‘chi xi bai, bid
cc bit ink
‘hu qui cla vige cha me in 6 thit die.
1 Tay thube ch chi bid toan dig vi 2
ie snr quan ttm vé cic géc nin nay &8 06 nhiing ing xi a Nehita cin
pe Sa eae seth cbins next
avis tnkaatnipaciecincinetice, Quays nem vé bea
ee, a
‘ thi chi ra ngudn gde
es => m6 hinh y hoc #
feet wm Benh bid
cf nbd Ich
1m Qundiéms
1D Qumnditm cia Ai
= Du bmlib
wm Nehiéa of
120 beat (sia
:
gaNit VI SUC KHOE DUGI GOC NHINXA HOTHOC
1 th tigmatistion) pa
, Bidedzoe mbt 56 Kh nigm v2 x4 gi hoe
2. Bilt dupe anh hung cia céc ybu t5 xa hoi len hinh vi ste Khe
{5 Ung dmg v0 ie phn ich cde yu 6 ah hing én hin vist Khe
-
B Tint ngtt Sociology (Xi héi hoc) do ‘August Comb dé xung vio iim 1836. Bit ngudo tir:
® Societas=X4 hoi, Socius-nguii déng hanh
1 Loges-Mén gc tong tidag Hy Lap
{1 EEE hoa noe nghién ct cbc ign twomg x4 hi. (Durkin)
eee ian soe
{1 CNRREXRE un hé ve xi ep tae og dBng nh vA che chin vw ch A
bi the ba hogt ding x hg We nau 6 vi tee ning di sng x i.
(0 OMIAEEREREOE cic ring bude duge xi pi chip nbn vi moi cé mn, nim cbug ddng v8.
‘td thE xd hpi phi chip mbjin va tuén th,
‘1 SRREGHEISekhde (Fealth sociology): ra dbi trong tha niga’ 50, lé nginh nghién cirw img
‘can XiibGi hoe sir dng céch tiép cén cia xf hi hoc
Bb ovie ince vine én quan dén yt, sc khde va bénh tf cla con nau.
DB Cée finh vue nghién ciru cia XHHSK:
f= Nghiga cf cfc figment a in trang sit Khde nhu ete ni, ide
1a dbx hi ida chuyén xa oi v.... a host dbng cia hg tng yt, dé st Khde va
cc bl bin ng trong chim s6e ste kde.
sm Nghia cr ff qua A BGfcta tinh rang sie kde
‘Quan nidm vé bénh tat
1 Vio nanrnnapissuis PSS (1822 - 1896) da phat trim Iythuyét ve vikhuin va béah Gt, cv
thi chi ra ngodn pe cin benk tt 18 do sy xm sp vi phi hay co thé ota vi kin
‘=> mé hinh y hoe gidi thich bénh tat.
‘ fm Bis ib db 151 ede qu can me co th ybu kém vio 8 kt qua oda mgt 1% sng
f ‘habia lech chuin (In ubng king hop vé sinh, hit tube, wbng rogu vi ma tu...)
sm quan din nly tla bi bf tra ki hod cin vi bi inh xX i,
f 1D Quan did cin RRROUIGEISERe On KVMEitn vé quan dil eb y hoe lim sing
fs iu 6a bide igo ci ay igh chun — bic sla ngudi git quyét via a
‘5 Neligoctu a bi ge hung dén vigebfoh nbn phi tun thi yu chu ca bcs: vai
‘6 bénh (sick role)
\Bog sin be sd chia Gi
ee bie cr ve bl Io Pb. hy
SE cauie cba knte he chibu rns Tem Hoe xi
‘panel Reidpath, 2002
1 ign ti atsimg chia 3 ob 36: E
' Se eaenarany ce eerie Hs. MENS (the dong tre wi,
Tien thay 6 ie kh) .
= enc ram (Midstram): Maslow SAY ee.
. ati (Upsizeam): chink sch, orci kin a. Can duge gpi ig
an oe ‘Social health determinants.
1 Cénhiéu mo hinh vé yéu 18 QDSK-
‘Mé kinh y hoc
1D Sie khde bt len hay x di i do Ket ah
(céemim beh, oe i oan sith hoe...)
0 Dengan
11 Toy nin Siepaumgrvdo yéu 6
> Din din td dng kén iu gud i v6i tin hinh bea va im
‘beabviga-
1D Nim 1974, Mare Lalonde 62 bién sogn ti lifu “MOt nhdn quan méi vé ste khée cia mgubi
Canada” (A new perspective on the bealth of Canadians) trong dé d& cp dén 4 nhém yéu 8
quyétdinh site khée. a eo
a ting chi phi'y té va qué tdi
eaterome
‘anda EE
|
o pb cop vai td cia youth si
1D Deninirdung
CC co hy Gage mi
P [pore crea
a Nim, 2 Ge
_quyét dink st kde tror
tale pharm
6 obe youth x8
oe
1D Minh vislbisiog:
may li cée yeu
a Toysta bi
\eabinse
= Bate
Ling ging
Ding nahi
wm Clct5 ci
wm Cicbann
0 Bitukitnsiog
Luong
Nuovi
wm Nhe
m pitoki
& Hechi
= Vuich
m= Dich
m= Cécdle th ca i dy yi
j
bal Io pai). 1 DEcp vai ca yb sink ng, 1 sng, mt rx ig Hi ich vy 16
dinh SH Khe ae
i 1 Chach lita be git cb ya i a bit chun co tly uo nom BRE
me tit len hose xiy g, 1D Nicwt991,2 ti git Goran Dahlgren vi Whitehead di 42 xuit m6 hin fe yéu ib
: gy dink sic khde trong 46 céc yéu 1 igo think nidu lop yéut6 anh hudng dé site knoe.
i 1D Hii ti gid 8 mo td ytty sin thdixt hi (social ecological theory) dbi vi ste khde tong,
Ong tre ty i che yéu 8x3 hi quy inh sic Khe (Socal health determinants) dng, vai td ft quan
BE
0 iin vi, \dising:
= 1 Diy cé ya td mang tah of nha, cis
‘Tuy nhién binh vi, 16i sng khéng thé te mhién ma 6, tri lai ching chju anh turing rat
, Jem bai ede you tb xi hoi.
Mang hci cong dong va xa hoi:
B ity It che yba 6 xBh6i gn nhl 46 vi mi oé nha bao gm:
‘beah Giadioh
Newb thin
5 Bmbe
‘Lang ging
ing aghigp 6 chic noi lam vige
Céc tb chi tiga nguytn tai ng dng
(Céc ban nganh, Goan thé dja phuong...
(1D Wiéukign sing vi lim vide:
© Luong thy, the phim
‘Nude va v8 sinh méi tung
Nhe
Dibu kiga lim vigo
‘Hoc hinh
Vai choi, gii tr, thé duc thé thao
Dich vy yté (Phong ngia, Choa tr, Phuc boi)
‘Céc dita kign an sinh khéc (hd tro ngudi tin tft...)0 Tuong 66 necn ;
o iii ci ic ta un ae ke ro 4 He»
xEbbi
o Chi ra Wagybatdpatebtrong nim cic yéu 8
: D.
‘Ding g6p cita mé hink John Germov
a Tip tong vio SABMNEseyduninsthor qyét nh sre khbe (fp ofa x1 bi hoe)
o iia adn cc bia pipfBMBOEEN neni vie ib ta beeing yt.
gt 1 ede you tt