Nepalese Language Report 2016
Nepalese Language Report 2016
&
                                      -;+zf]wg ;lxt_
k|:tfjgf
hggfos ljZj]Zj/k|;fb sf]O/fnfsf] ;lqmotfdf lj=;+= @))# ;fndf g]kfnL /fli6«o sf+u|];sf]
u7g eO{ lj=;+= @))^ ;fndf g]kfnL /fli6«o sf+u|]; / g]kfn k|hftGq sf+u|];sfaLr ;DkGg
PsLs/0f kZrft\ g]kfnL sf+u|];sf] gfdaf6 ;ª\ul7t / ;~rflnt o; kf6L{n] ;z:q
cfGbf]ngåf/f hxflgofF /f0ff zf;gsf] cGTo u/L lj=;+= @))& ;fndf k|hftGqsf] :yfkgf u/]sf]
uf}/jk"0f{ Oltxf;nfO{ :d/0f ub}{,
       g]kfnL gful/ssf] :g]x Pj+ ljZjf;sf] hudf lgld{t jL/ zxLbx¿sf] /utn] l;l~rt
qmflGtsf/L kf6L{sf x}l;otn] g]kfnL sf+u|];sf g]tf ;'j0f{ zDz]/ /f0ffsf] g]t[Tjsf] ;/sf/n]
;DkGg u/]sf] lj=;+= @)!% ;fnsf] k|yd ;+;bLo cfd lgjf{rgdf b'O{ ltxfOeGbf a9L dtaf6
ljhoL eO{ ;/sf/ u7g ug]{ ;'cj;/ k|fKt o; kf6L{n] hglxtsf nflu sfd ul//x]sf] cj:yfdf,
lj=;+= @)!& ;fn k'; ! ut] tfTsfnLg /fhfaf6 k|hftGqsf] anft\ ckx/0f ePkZrft\ lj=;+=
@)$^ ;fnsf] cGTo;Dd k|ltjlGwt ¿kdf /xL k|hftGq k'gM:yfkgfy{ lg/ª\s'z k~rfotL
Joj:yfsf lj¿4 lj=;= @)$@ ;fnsf] ;Tofu|x / /fhgLlts cleofg tyf ;a} cfGbf]ng
;d]tsf cgj/t ;ª\3if{nfO{ ;Demgf ub}{,
     lj=;+= @)$^ ;fndf g]kfnL sf+u|];sf] cfXjfg / ;j{dfGo g]tf u0f]zdfg l;+xsf]
gfosTjdf tfTsfnLg /fhfsf] lg/ª\s'ztf / lgb{nLo k~rfotL Joj:yfsf lj?4df zflGtk"0f{
hg–cfGbf]ng u/L k|hftGqsf] k'gM:yfkgf ug{ ;kmn ePkZrft\ g]kfnL gful/snfO{ ;fj{ef}d;Qf
;DkGg gful/ssf ¿kdf k'g:yf{lkt ugf{sf ;fy} ;+j}wflgs /fhtGq, dfgj clwsf/, ;+;bLo
zf;g k|0ffnL / ax'bnLo Joj:yfnfO{ k|Tofe"t ug{ ;kmn ePsf] Oltxf;nfO{ :d/0f ub}{,
                                            1
         g]kfnL sf+u|];sf ;efklt s[i0fk|;fb e§/fO{n] g]t[Tj ug'{ ePsf] ;/sf/n] lj=;= @)$&
;fndf, ;+j}wflgs /fhtGq / ax'bnLo zf;g Joj:yf ;lxtsf] ;+ljwfg hf/L u/L ;f] ;+ljwfg
cGtu{t tLgj6f ;+;bLo cfd lgjf{rg, b'O{ j6f :yfgLo lgsfosf] lgjf{rg u/L k|hftGq ;'b[9
x'Fb} u}/x]sf] / hglxtsf sfo{x¿ e}/x]sf] cj:yfdf lj=;= @)%( ;fndf z'¿ ePsf] /fhfsf]
k|ltufdL sbdaf6 ;+;bLo zf;g k|0ffnL / ax'bnLo k|hftGq nufotsf ;+j}wflgs Joj:yfx¿
IftljIft agfOPkl5, g]kfnL sf+u|];sf] cfXjfgdf g]kfnL sfF+u|];sf ;efklt lul/hfk|;fb
sf]O/fnfsf] g]t[Tjdf /fhfsf] k|ltudgsf lj¿4 gful/ssf] ;jf]{Rrtf :yflkt u/fpg ;+rfng
ePsf] ;+3if{nfO{ lg/Gt/tf lbFb}, b]zsf /fhgLlts bnx¿;+u ;dGjo u/L ;+rfng ePsf] lj=;=
@)^@÷)^# ;fnsf] zflGtk"0f{ ;+o'Qm hgcfGbf]ngåf/f ;+;b\ k'g:yf{kgf u/]sf] uf}/jdo sLlt{dfg
/ tTkZrft\ lul/hfk|;fb sf]O/fnfs} k|wfgdGqLTjdf ag]sf] ;/sf/sf] g]t[Tjdf k|f/De ePsf]
zflGt k|lqmof / ;+;b\n] g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg @)^# hf/L u/L ;fj{ef}d;Qf / /fhsLo;Qf
k"0f{¿kn] gful/sdf :yflkt u/]sf] P]ltxfl;s 36gfnfO{ :d/0f ub}{Ù
      g]kfnL sf+u|]; / g]kfnL sf+u|]; -k|hftflGqs_ aLr ePsf] PsLs/0fkZrft\ lj=;= @)^$
;fn c;f]hdf aL=kL= :d[lt ejg, aL=kL= gu/, ;fg]kf, nlntk'/df ePsf] dxf;ldltsf] a}7sn]
b]zdf ;+3Lo u0ftGqfTds /fHo ;+/rgf Pj+ ax'bnLo ;+;bLo nf]stflGqs zf;g Joj:yf
:yfkgf ug{ u/]sf] lg0f{o / g]kfnL sf+u|];sf ;efklt lul/hfk|;fb sf]O/fnfsf] g]t[Tjsf] ;/sf/n]
;+ljwfg;efsf] lgjf{rg u/L u0ftGq sfof{Gjogsf] nflu lj=;= @)^% ;fn h]i7 !% ut]
;+ljwfg;efsf] klxnf] a}7sdf k]z u/]sf] k|:tfj kfl/t eO{ g]kfndf /fhtGqsf] cGTo / ;+3Lo
nf]stflGqs u0ftGq :yfkgf ePsf] P]ltxfl;s pknlAwk|lt uj{ ub}{Ù
       g]kfnL sf+u|];sf ;efklt ;'zLn sf]O/fnfsf] g]t[Tjdf bf];|f] ;+ljwfg;efaf6 lj=;= @)&@
;fndf ax'njfbdf cfwfl/t ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqsf] ;+ljwfg lgdf{0f u/L hf/L u/]sf]
P]ltxfl;s sLlt{dfgk|lt uj{ ub}{Ù
      kf6L{ ;efklt z]/axfb'/ b]pjfsf] g]t[Tjdf :yfgLo, k|b]z / ;+3Lo tLg} txsf] lgjf{rg
:jtGq, lgZkIf / zflGtk"0f{ tj/n] ;DkGg u/L gful/ssf cfsf+Iff cg'?k ax'njfbdf cfwfl/t
;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds ;+ljwfg sfof{Gjog u/]sf] uf}/jk"0f{ Oltxf;nfO{ :d/0f ub}{Ù
       g]kfnL sf+u|];n] cfˆgf] hGdsfnb]lv df}lns ?kdf g]kfnsf] ;Gbe{df k|ltkfbg u/]sf]
/fli6«otf, nf]stGq / ;dfhjfbsf cfbz{, d"No / dfGotfsf cfwf/df Gofok"0f{, ultzLn, :jtGq
/ ;dtfd"ns ;dfhsf] :yfkgfsf nflu b]vfPsf] k|ltj4tf / o; kf6L{sf g]tf Pj+ sfo{stf{n]
u/]sf] Tofu, tk:of / alnbfgk"0f{ b]zelQmsf] nfdf] k/Dk/fnfO{ lg/Gt/tf lbg alnbfg x'g] Pj+
lx+;fTds åGåsf] a]nfdf ;d]t kf6L{ l;4fGt / d'n'sdf :yfoL zflGtsf lgldQ hLjg pT;u{ ug]{
>4]o jL/ zxLbx¿sf] zxfbtnfO{ ;Ddfg ub}{Ù
                                        kl/R5]b–!
                           gfd, k|f/De, cfbz{, p2]Zo / kl/efiff
!=   gfd / k|f/De M -!_ o; ljwfgsf] gfd æg]kfnL sf+u|];sf] ljwfg @)!&Æ -;+zf]wg ;lxt_
     elgg] 5 .
     -@_ of] ljwfg t'¿Gt k|f/De x'g]5 .
     -#_ o; ljwfgsf] kfngf ug'{ k|To]s ;b:osf] st{Jo x'g]5 .
     -$_ g]kfnL sf+u|]; kf6L{sf] ;Dk"0f{ sfdsf/jfO{ o;} ljwfgdf n]lvP cg';f/ x'g]5 .
@=   cfbz{ / p2]Zo
     -!_ cfbz{ M
           /fli6«otf, nf]stGq / ;dfhjfb g]kfnL sf+u|];sf cfbz{ x'g\ .
     -@_ p2]ZoM
           /fli6«otf, nf]stGq / ;dfhjfbsf] cfbz{ Pj+ l;4fGt cg'¿k ax'njfbdf cfwfl/t
           ax'bnLo k|lt:kwf{Tds ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds ;+;bLo zf;g k|0ffnLsf]
           dfWodaf6 k|To]s gful/ssf /fhgLlts, cfly{s, ;fdflhs, eflifs tyf ;f+:s[lts
           Pj+ wfld{s clwsf/ / j}olQms :jtGqtfsf] k|Tofe"lt ub}{, gful/ssf] ;'/Iff, ;+/If0f
           / ;dfg cj;/ pknJw u/fpg, Gofok"0f{, ;dtfd"ns, ultzLn / zflGtk"0f{
           nf]stflGqs ;dfh lgdf{0f u/L ;DkGg gful/s / ;d'Ggt /fi6« lgdf{0f ub}{
           /fhgLlts, ;fdflhs tyf cfly{s ljsf;sf] nIo k"/f ug]{ / ljZjzflGt Pj+ e|ft[Tj
           sfod ub}{ ljZj;fd' g]kfnnfO{ cv08, ;DkGg / :jfledfgL /fi6«sf ?kdf kl/lrt
           u/fpg] g]kfnL sf+u|];sf] p2]Zo x'g]5 .
                                           kl/R5]b–@
                                            ;b:otf
$=   g]kfnL sf+u|];df b]xfo adf]lhdsf ;b:o /xg] 5g\ M
     -!_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:o .
     -@_ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o .
     -!_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf k|fKt ug]{ of]Uotf M
           -s_ b]xfosf] of]Uotf k'u]sf] g]kfnL gful/s tf]lsP adf]lhdsf] z'Ns a'emfO{
                   g]kfnL sf+u|];sf] ;b:o aGg ;Sg]5 .
                   -!_ !* jif{ pd]/ k"/f ePsf] .
                   -@_ g]kfnL sf+u|];sf] cfbz{, p2]Zo, gLlt / ljwfgdf cf:yf ePsf] .
                                            4
            -#_ g]kfnL sf+u|];sf] cg'zf;gleq /xg dGh'/ u/]sf] .
            -$_ k|rlnt sfg'gn] /fhgLlts bnsf] ;b:o x'g cof]Uo g7xl/Psf] .
            -%_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf k|flKtsf] cfj]bg kmf/ddf pNn]lvt
                    k|lt1f÷;ky lng dGh'/ u/]sf] .
            -^_ cGo /fhgLlts bnsf] ;b:o gePsf] jf ;b:otf Tofu u/]sf] .
-@_ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf M wf/f $ -!_ adf]lhdsf] of]Uotf eO{ g]kfnL
     sf+u|];sf] ;b:otf k|fKt u/]sf] ;b:on] Ps jif{ k'u]kl5 g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn
     ;b:otf k|flKtsf nflu tf]lsP jdf]lhdsf] cfj]bg kmf/d e/L cfˆgf] ;b:otf
     ePsf] kf6L{ j8f sfo{;ldltsf] sfof{nodfkm{t\ tf]lsP adf]lhdsf] z'Ns ;lxt
     cfj]bg ug{ ;Sg]5 .
-#_ b]xfo ahf]lhdsf] of]Uotf k'u]sf] g]kfnL sf+u|];sf] ;b:on] g]kfnL sf+u|];sf]
     lqmofzLn ;b:otf k|fKt ug]{5 .
     -s_ kf6L{sf] p2]Zo, gLlt, sfo{qmdnfO{ lg/Gt/ ;xof]u k'¥ofpFb} cfPsf] .
     -v_ lgjf{rgdf kf6L{sf] lgb]{zgdf ;lqmotfk"j{s ;+nUg /x]sf] / lgjf{rgsf]
            ;dodf kf6L{ / pDd]bjf/sf] kIfdf sfd u/]sf] .
     -u_ kf6L{sf ljleGg sfo{qmd, cleofg jf cfGbf]ngsf] qmddf ljleGg si6,
            oftgf, h]n jf lgjf{;g ef]u]sf] .
     -3_ kf6L{n] cfof]hgf u/]sf] k|lzIf0f, uf]i7L, cGt/lqmof nufot /fhgLlts,
            ;fdflhs, ;f+:s[lts Pj+ ljljw /rgfTds sfo{qmdx?df ;lqmotfk"j{s
            ;xefuL ePsf] .
     -ª_ kf6L{ jf e|ft[ ;+3sf] dfWodaf6 ljsf; lgdf{0f / cGo ;fdflhs sfo{df
            ;lqmo /x]sf] .
     -r_ k|rlnt sfg"gn] /fhgLlts bnsf] ;b:otf lng cof]Uo g7x/fPsf] .
     -5_ cfkm" lhDdf /x]sf] jf cfkm"n] tf]lsP adf]lhd a'emfpg' kg]{ kf6L{sf] /sd jf
            ;DklQ a'emfpg afFsL g/x]sf] jf a'emfpg gkg]{ u/L ;DalGwt lgsfon]
            lg0f{o u/]sf] .
     -h_ cfkm" k|ltlglw ;b:o ePsf] clwj]zg / ;Dd]ngdf jf pkl:yt x'g' kg]{
            a}7s, clwj]zg, ;Dd]ng jf kf6L{n] pkl:yt x'g lgb]{zg u/]sf] :yfg /
            sfo{qmddf efu lnPsf] .
     -em_ lhNnfleq kf6L{sf] cfof]hgfdf ;~rfng ePsf ljleGg sfo{qmdx¿df
            pkl:yt eO{ ;lqmotfk"j{s lhDd]jf/L k"/f u/]sf] .
            t/, kf6L{sf] cGo lhDd]jf/Ldf lhNnfaflx/ /xg' kg]{ ;b:osf xsdf / k|hgg
            cjlwdf a;]sL dlxnfsf] xsdf of] Joj:yfn] jfwf k'¥ofpg] 5}g .
     -`_ kf6L{ cg'zf;g jf cfrf/ ;+lxtfsf] pNnª\3gdf kf6L{af6 sf/jfO{df
            gk/]sf] .
-$_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf k|bfg ug]{ sfo{ljlw M
     -s_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:osf] cfj]bg kmf/d kf6L{sf] ;a} lgsfodf pknAw
            x'g]5 .
     -v_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf lng rfxg] JolQmn] cfj]bg kqdf pNn]lvt
            k|ltj4tfdf dGh'/ eO{ cfˆgf] ;Dk"0f{ ljj/0f pNn]v u/L cfˆgf] dtbftf
                                      5
            gfdfjnLdf gfd ePsf] g]kfnL sf+u|]; 6f]n jf j8f sfo{;ldltsf] sfof{no jf
            kf6L{sf] h'g ;'s} sfo{;ldltdf cfj]bg lbg ;Sg]5 . k|fKt cfj]bgsf] cfwf/df
            kf6L{ lgsfon] t'/Gt ;b:otf k|bfg ug]{5 . ;DalGwt j8f afx]ssf] lgsfon]
            ;b:otf k|bfg u/]df ;f]sf] hfgsf/L ;DalGwt j8f sfo{;ldltnfO{
            u/fpg]5 . j8f sfo{;ldltn] ;a} ;b:osf] clen]v /fvL kf6L{sf] dflyNnf]
            lgsfodf k7fpg]5 . kf6L{sf] lhNnf sfo{;ldltn] dftxtsf ;j} lgsfonfO{
            ;b:otfsf] ljj/0f cBfjlws /fVg nufpg] / lhNnfel/sf] ljj/0f lhNnf
            sfo{;ldltdf /fvL k|To]s 5 dlxgfdf k|b]z sfo{;ldlt / s]Gb|Lo
            sfo{;ldltdf k7fpg]5 .
-%_ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf k|bfg ug]{ sfo{ljlw M
       -s_ j8f sfo{;ldltn] lgoldt ?kdf lqmofzLn ;b:otfsf] l;kmfl/; u/L
            ufpFkflnsf÷gu/kflnsf sfo{;ldltdf k7fpg' kg]{5 . j8f sfo{;ldltn] j8f
            sfo{;ldltsf] a}7s u/L ;f]xL a}7sdf j8f leqsf lqmofzLn ;b:o ;d]t
            cfdGq0f u/L lqmofzLn ;b:otf lbg' kg]{ JolQmsf] gfd sfo{;ldltsf]
            a}7sjf6 lg0f{o u/L /fo ;fy ufpFkflnsf÷gu/kflnsf sfo{;ldltdf
            k7fpg]5 . j8f sfo{;ldltn] lgoldt ?kdf of]Uotf k'u]sf lqmofzLn
            ;b:osf] gfd l;kmfl/; gu/]df ufpFkflnsf÷gu/kflnsf sfo{;ldltn] cfkm"
            dftxtsf j8f sfo{;ldlt;+u lqmofzLn ;b:otf lbg' kg]{ g]kfnL sf+u|];sf
            ;b:osf] gfdfjnL dfUg]5 .
       -v_ ufpFkflnsf÷gu/kflnsf sfo{;ldltn] gfd k|fKt ePsf] b'O{ xKtfleq a}7s
            u/L l;kmfl/z eO{ cfPsf JolQm ljwfgsf] wf/f $ -#_ adf]lhd lqmofzLn
            ;b:otf kfpg of]Uo ePdf ;f]xL adf]lhd j8f sfo{;ldltnfO{ lqmofzLn
            ;b:otfsf] kmf/d pknAw u/fpg]5 .
       -u_ j8f sfo{;ldltn] ;DalGwt JolQmnfO{ kmf/d k|fKt ePsf] b'O{ xKtfleq
            kmf/d eg{ nufO{ l;kmfl/; ;fy ufpFkflnsf÷gu/kflnsf sfo{;ldltdf
            k7fpg]5 . ufpFkflnsf÷gu/kflnsf sfo{;ldltn] a}7s u/L lqmofzLn
            ;b:otfsf nflu k|b]z ;ef lgjf{rg If]qLo sfo{;ldltnfO{ ljj/0fsf]
            hfgsf/L u/fO{ b'O{ xKtfleq k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltnfO{ l;kmfl/;
            ug]{5 .
       -3_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltn] l;kmfl/; k|fKt ePsf] a9Ldf Ps
            dlxgfleq k|fKt l;kmfl/;df of]Uotf k'u]sf JolQmnfO{ sfo{;ldltsf] a}7sjf6
            lg0f{o u/L lqmofzLn ;b:otf k|bfg ug]{ lg0f{o ug]{5 . k|ltlglw ;ef If]qLo
            sfo{;ldltn] ;b:otfsf] ;Dk"0f{ ljj/0f /fvL dftxtsf lgsfonfO{ /fVg
            nufpg] / lhNnf sfo{;ldlt, k|b]z sfo{;ldlt / s]Gb|Lo sfo{;ldltdf
            k7fpg]5 .
       -ª_ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf k|bfg ug]{ lg0f{o ePsf] ;b:onfO{
            s]Gb|Lo ;efklt, k|b]z ;efklt / lhNnf ;efkltsf] x:tfIf/ ePsf] g]kfnL
            sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otfsf] k|df0f kq k|bfg ul/g]5 .
-^_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf gjLs/0f ug]{ sfo{lalw M
                                      6
            g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf gjLs/0f ug{ rfxg] ;b:on] k|To]s jif{ cfkm"
            ;b:o /x]sf] j8f sfo{;ldltdf gjLs/0fsf nflu tf]lsP adf]lhdsf] cfj]bg
            lbg' kg]{5 . j8f sfo{;ldltn] ;b:otf gjLs/0f ug]{5 .
                                     9
      -5_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf z'Ns, g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf z'Ns /
            gjLs/0f z'Ns tyf z'Nssf] afF8kmf8 ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd
            x'g]5 .
      -h_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf / lqmofzLn ;b:otfsf] cfj]bg kmf/d / gjLs/0f
            kmf/d tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
      -em_ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otfsf] nf]uf] tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
      -`_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf / g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf hlxn];'s}
            ljt/0f ul/g]5 . t/ dxflwj]zg x'g] ldlteGbf 5 dlxgf klxn] lqmofzLn
            ;b:otf k|fKt u/]sf] jf gjLs/0f u/]sf] ;b:on] dfq kf6L{sf] dtbfgdf efu
            lng / of] ljwfgsf] Joj:yf adf]lhd lgjf{rgdf pDd]bjf/ x'g kfpg]5 .
      -6_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf cfj]bg kmf/d / k|df0f kq, g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:otf cfj]bg kmf/d / gjLs/0f kmf/d / lqmofzLn ;b:otfsf]
            k|df0f kq ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-!!_ ;b:otfsf] btf{ lstfj M
      -s_ kf6L{sf] k|To]s lgsfon] ;b:otfsf] gfdfjnL / cBfjlws ljj/0f ;lxtsf]
            btf{ lstfa tyf cGo cfjZos clen]v /fVg]5 . ;b:otf btf{ lstfj /fvL
            k|To]s lgsfon] dflyNnf] lgsfodf ;b:otf btf{sf] ljj/0f k7fpg' kg]{5 .
      -v_ ;b:otf btf{ lstfjdf ;b:osf] JolQmut ljj/0f, kmf]6f], k|f/Dedf ;b:o
            lnPsf] ldlt, gjLs/0fsf] ljj/0f, ;b:on] lhDd]jf/L lgjf{x u/]sf] /]s8{
            ;d]tsf] ;a} ljj/0f pNn]v u/L /fVg' kg]{5 .
      -u_ k|To]s lqmofzLn ;b:onfO{ kmf]6f] ;lxtsf] ;b:otfsf] k|df0f kq, kf6L{sf]
            sfo{qmddf pkl:yt ePsf] / kf6L{n] lhDdf lbPsf] sfd ;Dkfbg u/]sf] /]s8{
            /fVgsf nflu tf]lsP adf]lhdsf] 8fo/L / kf6L{sf] nf]uf] pknAw u/fOg]5 .
-!@_ ljb]zl:yt hg;Dks{ ;ldltsf] ;b:otf ;DaGwL Joj:yf M
      -s_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf k|fKt ug{ of]Uotf k'u]sf] JolQmnfO{ hg;Dks{
            ;ldltn] g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf k|bfg ug{ ;Sg]5 .
      -v_ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf k|fKt u/]sf] Ps jif{ k'u]sf] ljb]zdf a;]sf] g]kfnL
            gful/sn] g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf k|fKt ug{sf nflu ;DalGwt
            b]zsf] hg;Dks{ ;ldltdf tf]lsP adf]lhd cfj]bg ug{ ;Sg]5 . g]kfnL
            sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf k|To]s jif{ gjLs/0f x'g]5 . g]kfnL hg;Dks{
            ;ldltn] lqmofzLn ;b:otf k|flKtsfnflu / gjLs/0fsfnflu k|fKt cfj]bgdf
            5fgljg u/L sfo{;ldltsf] a}7ssf] lg0f{o, cfj]bssf] g]kfnL gful/stf /
            g]kfnL /fxbfgLsf] k|dfl0ft k|ltlnkL ;lxt s]Gb|df l;kmfl/; ug]{5 .
      -u_ o;/L ;b:otfsf] l;kmfl/; k7fpFbf ;DalGwt ;b:osf] g]kfnsf] :yfoL 3/,
            7]ufgf / dtbftf gfdfjnLdf gfd ePdf ;f] ;d]t :ki6 v'nfO{ k7fpg'
            kg]{5 .
      -3_ ;b:otf Joj:yfkg s]Gb|Lo ;ldltn] cfjZos 5fgljg u/L ;b:otf k|bfg
            ug]{ lg0f{o ug]{5 . lg0f{o ul/Psf ;b:osf] ljj/0f dtbftf gfdfjnLdf gfd
            ;dfj]z ePsf] :yfg jf :yfoL 7]ufgf /x]sf] k|b]z sfo{;ldlt nufot
                                      10
                    dftxtsf ;DalGwt lgsfodf k7fpg]5 . ;fy}, ;f]sf] hfgsf/L ;DalGwt
                    JolQm / hg;Dks{ ;ldltdf k7fpg]5 .
             -ª_    hg;Dks{ ;ldltx¿ / hg;Dks{ ;ldlt;+u cfj4 ;b:osf] g]kfnL sf+u|];sf]
                    ;b:otf / g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf z'Ns / gjLs/0f z'Ns
                    ;lxtsf cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
             -r_    g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf] JolQmsf] tf]lsP adf]lhdsf] k|lqmof
                    k'/f u/L ljb]zl:yt hg;Dks{ ;ldltx¿df / ljb]zl:yt hg;Dks{
                    ;ldltdf kf6L{sf] ;b:o /x]sf] JolQmsf] ;b:otf g]kfndf ;DalGwt JolQmsf]
                    dtbftf gfdfjnL /x]sf] :yfgdf :yfgfGt/0f x'g ;Sg]5 . ;fy}, Pp6f
                    hg;Dks{ ;ldltaf6 g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf k|fKt u/]sf] JolQm
                    csf]{ b]zdf uO{ j;f]jf; u/]sf] ePdf gLhsf] lqmofzLn ;b:otf tf]lsP
                    adf]lhdsf] k|lqmof k'/f u/L :yfgfGt/0f x'g ;Sg]5 .
           -5_      hg;Dks{ ;ldltsf] ;b:otf ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
      -!#_ kf6L{   ;b:otf g/xg] M b]xfosf] cj:yfdf kf6L{sf] ;b:otf /xg] 5}g .
           -s_      d[To' ePdf .
           -v_      kf6L{ kl/Tofu u/]df .
           -u_      s'g} klg lgjf{rgdf kf6L{n] k|:t't u/]sf] cflwsfl/s pDd]bjf/sf] lj¿4
                    pDd]bjf/ ePdf jf To:tf ljb|f]xL pDd]bjf/sf] k|:tfjs÷;dy{s ePdf .
             -3_    kf6L{ cg'zf;gsf] sf/jfxLaf6 lgisfl;t ePdf .
             -ª_    g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf clGtd cbfntaf6 bf]ifL 7x/
                    ePdf .
             -r_    cg'zf;gsf] sf/jfxLsf] l;nl;nfdf lgnDagdf k/]sf] ;b:o lgnDagsf]
                    cjlwe/L kf6L{sf] lgjf{rgdf pDd]bjf/ x'g, dtbfg ug{ / a}7sdf efu lng
                    kfpg] 5}g .
                                          kl/R5]b–#
                                      :yfgLo tx ;+u7g
            -6f]n, ufpFkflnsf÷ gu/kflnsf j8f, ufpFkflnsf÷ gu/kflnsf÷ pkdxfgu/kflnsf÷
     dxfgu/kflnsf, k|b]z ;ef lgjf{rg If]q, k|ltlglw;ef lgjf{lrg If]q, lhNNff clwj]zg, ;Dd]ng /
                                           sfo{;ldltx?_
%=    6f]n sfo{;ldlt M
      -!_ 6f]n sfo{;ldltsf] u7g M
            -s_ j8f sfo{;ldltn] cfjZostfg';f/ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:o / g]kfnL
                   sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:odWo]af6 6f]n sfo{;ldltsf] u7g ug]{5 .
            -v_ 6f]n sfo{;ldltdf ;efklt, pk–;efklt, ;lrj, sf]iffWoIf / ;x–;lrj
                   ;lxt a9Ldf kGw| hgf /xg]5g\ .
            -u_ 6f]n sfo{;ldltsf] a}7s k|To]s dlxgfdf slDtdf Ps k6s j:g]5 .
            -3_ 6f]n sfo{;ldlt ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
                                                11
     -@_ 6f]n sfo{;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
           -s_ cfˆgf] If]qleqsf ;b:ox?sf] ljj/0f /fVg] dtbftfx?sf] ljj/0f /fVg],
                cBfjlws ug],{ dtbftf gfdfjnLdf gfd yk36 ug]{ .
           -v_ ;a} txsf lgjf{rgsf] ;dodf kf6L{sf] k|rf/ k|;f/, lgjf{rg tyf dtbfg;+u
                ;DalGwt cfjZos Joj:yfkg ug]{ / lgjf{rgsf] ;du| d"Nofª\sg / ;dLIff
                ug]{ tyf dflyNnf] lgsfodf k|ltj]bg k7fpg] .
           -u_ cfˆgf] If]qleqsf dtbftf;+u lg/Gt/ ;Dks{ / ;Djfb ug]{ tyf
                cfjZostfg';f/ ;xof]u k'¥ofpg] .
           -3_ ;do–;dodf gful/s lxt;+u ;DalGwt sfo{qmdx? ;~rfng ug]{ .
           -ª_ kf6L{ lxtdf cGo sfo{ ug]{ u/fpg] .
      -#_ 6f]n ;efkltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
           -s_ 6f]ndf kf6L{sf] g]t[Tj ug]{ .
           -v_ kf6L{sf] dflyNnf] lgsfoaf6 k|fKt gLlt, lgb]{zg, 6f]n sfo{;ldlt tyf 6f]n
                 ;Dd]ngsf] lg0f{o sfof{Gjog ug]{ u/fpg] .
           -u_ pkwf/f ! -u_ adf]lhd 6f]n sfo{{;ldltsf] a}7s af]nfpg] .
           -3_ 6f]n sfo{;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] sfo{ljefhg ug]{ / cfjZostfg';f/
                 sfo{ljefhg x]/km]/ ug]{ .
           -ª_ 6f]n sfo{;ldltsf ;efkltn] cfkm" cfˆgf] sfo{If]q eGbf aflx/ uPsf]
                 cj:yfdf jf cfjZostfg';f/ pk–;efkltnfO{ sfo{jfxs ;efklt
                 tf]Sg]5 .
           -r_ cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
!)=     k|b]z ;ef If]qLo clwj]zg, k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldlt, k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ng
      -!_ k|b]z ;ef If]qLo clwjj]zg M
             -s_ k|b]z ;ef If]qLo clwj]zg tyf k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ng u7g ug]{
                   k|of]hgsf nflu k|b]z ;ef ;b:o lgjf{rg If]qnfO{ k|b]z ;ef If]qLo
                   clwj]zg tyf k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ngsf] If]q dflgg]5 .
      -@_ k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgdf b]xfo adf]lhdsf k|ltlglw ;b:o x'g]5g\ M
             -s_ k|b]z ;ef lgjf{rg If]qleqsf ufpF÷gu/÷pkdxfgu/÷dxfgu/kflnsf j8f
                   clwj]zgaf6 lgjf{lrt k|b]z ;ef If]qLo k|ltlglw .
             -v_ k|b]z ;ef lgjf{rg If]qleqsf ufpF÷gu/÷pkdxfgu/÷dxfgu/kflnsf
                   sfo{;ldltsf ;efklt / j8f sfo{;ldltsf ;efklt .
             -u_ ;f] If]qleq /x]sf kf6L{ s]Gb|Lo sfo{;ldltsf jt{dfg Pj+ k"j{ kbflwsf/L /
                   ;b:o, lhNnf ;efklt, k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qLo ;efklt, ;+3Lo
                   ;+;bsf ;b:o / pDd]bjf/, k|b]z ;efsf ;b:o / pDd]bjf/ Ps cjlwsf
                   nflu If]qLo clwj]zgsf k|ltlglw .
             -3_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efkltn] k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgsf]
                   ;efkltTj ug]{5 .
             -ª_ ufpF÷gu/÷pkdxfgu/÷dxfgu/ clwj]zgaf6 lgjf{lrt ckfª\utf ePsf
                   k|b]z ;ef If]qLo clwj]zg k|ltlglw .
      -#_ k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgaf6 k|b]z clwj]zg k|ltlglwsf] lgjf{rg M
             -s_ k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgn] cfkm"dWo]af6 slDtdf tLg dlxnf;lxt bz hgf
                  k|ToIf / dlxnf, blnt, cflbjf;L hghftL, v;cfo{, dw]zL, yf?, d'l:nd,
                  lk5l8Psf] If]qaf6 5 hgf k|b]z ;ef If]qsf] hg;+Vofsf] agf]6 cg';f/,
                  tf]lsP adf]lhd ;dfg'kflts cfwf/df u/L hDdf ;f]x| hgf k|ltlglw
                  lgjf{lrt ug]{5 . k|b]z clwj]zgsf] k|ltlglw x'g lqmofzLn ;b:otf k|fKt
                  u/]sf] tLg jif{ k'u]sf] x'g' kg]{5 .
                                           26
       -v_ k|b]z ;ef lgjf{rg If]qsf If]qLo ;efklt k|b]z clwj]zgsf kb]g k|ltlglw
            x'g]5g\ .
-$_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldlt M
       -s_ k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgn] cfkm"dWo]af6 lgjf{lrt u/]sf M
            -!_ ;efklt, pk–;efklt b'O{, ;lrj b'O{ / ;x–;lrj b'O{ .
                    g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf k|fKt u/]sf] tLg jif{ k'u]sf] ;b:o
                    k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efkltsf] pDd]bjf/ aGg ;Sg]5 .
            -@_ ;efkltn] lgjf{lrt k|b]z clwj]zgsf k|ltlglwdWo]af6 gfd k|:tfj
                    u/L lgjf{lrt k|b]z clwj]zg k|ltlglwdWo]af6 lgjf{lrt sf]iffWoIf
                    Ps .
            -#_ k|b]z clwj]zg k|ltlglw ;f]x| hgf .
       -v_ ;efkltn] sfo{;ldltdf Ps ltxfO{ ;b:o dlxnf x'g' kg]{ Joj:yf, ;dfj]zL
            k|ltlglwTj / ckfËtf ePsf] jf cNk;ª\Vossf] k|ltlglwTj ;d]tnfO{ Wofgdf
            /fvL sfo{;ldltsf] s"n ;ª\Vofsf] aL; k|ltzt ;b:o dgf]lgt ug{ ;Sg]5 .
       -u_ dftxtsf ufpFkflnsf / gu/kflnsfsf ;efklt kb]g ;b:o /xg]5g\ .
       -3_ dftxtsf j8f sfo{;ldltsf ;efkltnfO{ sfo{;ldltsf] a}7sdf cfjZostf
            cg';f/ cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .
       -ª_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] a}7s k|To]s dlxgfdf slDtdf Ps k6s
            a:g]5 .
-%_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
       -s_ k|b]z ;ef If]qLo clwj]zg, k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldlt, k|b]z ;ef If]qLo
            ;Dd]ng / dflyNnf] lgsfosf] lg0f{o / lgb]{zg sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
       -v_ cfkm" dftxtsf ufpFkflnsf / gu/kflnsf sfo{;ldltaf6 :jLs[t g]kfnL
            sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otfsf] k|fKt ljj/0fsf] clen]v /fvL dflyNnf]
            lgsfodf ljj/0f k7fpg] .
       -u_ o; ljwfg adf]lhdsf] of]Uotf k'u]sf g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:osf]
            ;b:otf gjLs/0f ug{sf nflu dftxt lgsfoaf6 k|fKt l;kmfl/; /fo;lxt
            dflyNnf] lgsfodf k7fpg] .
       -3_ k|b]z ;ef lgjf{rg If]q cGtu{tsf gu/kflnsf, ufpFkflnsf / dftxtsf
            sfo{;ldltnfO{ kl/rfng / ;dGjo u/L cfjZos lgb]{zg lbg] .
       -ª_ k|bz ] ;ef lgjf{rg If]qleqsf dtbftfsf] ljj/0f /fVg], cBfjlws ug]{,
            dtbftf gfdfjnLdf yk36 ug'{ kg]{ sfo{ ug]{ u/fpg] .
       -r_ lgjf{rgsf] ;dodf lgjf{rg tyf dtbfg;+u ;DalGwt cfjZos Joj:yfkg
            ug]{ / lgjf{rgsf] ;du| d"Nofª\sg / ;dLIff u/L dflyNnf] lgsfodf k|ltj]bg
            k7fpg] .
       -5_ k|bz  ] ;ef lgjf{rg If]qleqsf dtbftf;+u lg/Gt/ ;Dks{, ;Djfb / ;xof]u
            ug]{ tyf ljleGg cGt/lqmofTds sfo{qmd ;~rfng ug]{ u/fpg] .
       -h_ cfˆgf] If]qleqsf ljsf; lgdf{0fsf sfo{sf] cg'udg, d"Nofª\sg ug]{ /
            ljsf; lgdf{0fsf sfdnfO{ ;DkGg ug{sf nflu kf6L{sf tkm{af6 cfjZos
            sfo{ ug]{, u/fpg] .
                                       27
       -em_ cfkm" dftxtsf gu/kflnsf sfo{;ldlt, ufpFkflnsf sfo{;ldlt / j8f
            sfo{;ldlt, 6f]n sfo{;ldltnfO{ ;lqmo agfpg cfjZos lgb]{zg / ;dGjo
            ug]{ .
       -`_ slDtdf k|To]s b'O{ dlxgfdf k|b]z ;ef lgjf{rg If]qleqsf g]kfnL sf+u|];sf
            ;b:osf] e]nf / cGt/lqmofTds sfo{qmd ug]{ .
       -6_ kf6L{af6 lgjf{lrt hgk|ltlglw;+u ;dGjo ug]{ / ;f] sfo{sf nflu kf6L{sf]
            tkm{af6 k|b]z ;efdf lgjf{lrt k|b]z ;efsf ;b:o / pDd]bjf/ k|b]z ;ef
            If]qLo sfo{;ldltsfaLr k|To]s dlxgfdf slDtdf Ps k6s a}7s a;L
            5nkmn, k/fdz{ / cfjZos lg0f{o ug]{ .
       -7_ gful/ssf lxt;+u ;DalGwt sfo{qmd ;do ;dodf cleofgsf?kdf
            ;~rfng ug]{, u/fpg] .
       -8_ ;~rf/ dfWod tyf ;fdflhs ;~hfn dfkm{t kf6L{sf ultljlwsf] Jofks
            k|rf/ k|;f/ ug{ cfjZos sfo{ ug],{ u/fpg] .
       -9_ kf6L{åf/f jif{ el/df ;~rfng x'g] ljljw sfo{qmdsf] jflif{s Sofn]08/ agfO{
            ;f]xL cg';f/ sfo{ ug],{ u/fpg] .
       -0f_ cfjZostf cg';f/ ljleGg ;ldlt, pk;ldlt u7g ug{] .
       -t_ wf/f #@ adf]lhd dftxt lgsfoaf6 k|fKt /fo ;lxt kf6L{sf] tkm{af6
            pDd]bjf/sf] l;kmfl/; / lg0f{o ug]{ .
       -y_ kf6L{sf] lxtdf tf]lsP adf]lhdsf cGo cfjZos sfo{ ug],{ u/fpg] .
-^_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf ;efkltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
       -s_ k|b]z ;ef lgjf{rg If]qdf kf6L{sf] g]t[Tj ug]{ . k|b]z ;ef If]qLo clwj]zg,
            k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldlt, k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ng / k|b]z ;ef If]qLo
            sfo{;Dkfbg ;ldltsf] ;efkltTj ug]{ .
       -v_ kf6L{sf] dflyNnf] lgsfoaf6 k|fKt gLlt–lgb]{zg / k|b]z ;ef If]qLo clwj]zg,
            If]qLo sfo{;ldlt / If]qLo ;Dd]ngsf] lg0f{o sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
       -u_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf kbflwsf/Lsf] sfo{ljefhg ug]{ / cfjZostf
            cg';f/ sfo{ljefhg x]/km]/ ug]{ .
       -3_ cfjZostf cg';f/ k|ltlglwx? v6fpg] .
       -ª_ kf6L{sf] k|b]z ;ef If]qLo txsf] ;+u7gsf] g]t[Tj ug]{, cfkm" dftxtsf
            lgsfosf] lgoldt a}7s a;] ga;]sf] cg'udg d"Nofª\sg u/L a}7s ga;]sf]
            b]lvPdf lgoldt a}7s ug{ nufpg] .
       -r_ dftxtsf sfo{;ldltn] k"0f{tf kfP gkfPsf] x]/L gkfPsf] eP k"0f{tf k|bfg
            ug{sf nflu lgb]{zg ug]{ .
       -5_ pkwf/f $ -s_ -@_ adf]lhd kbflwsf/Lsf] gfd k|:tfj ug]{ / pkwf/f $ -v_
            adf]lhd k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf ;b:osf] dgf]gog ug]{ .
       -h_ pkwf/f $ -ª_ adf]lhd k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] a}7s af]nfpg] .
       -em_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf ;efkltn] cfkm" cfˆgf] sfo{If]q eGbf aflx/
            uPsf] cj:yfdf jf cfjZostfg';f/ pk–;efkltnfO{ sfo{jfxs ;efklt
            tf]Sg]5 .
                                     28
        -`_ cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-&_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;Dkfbg ;ldltsf] u7g M
        -s_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf ;efklt, pk–;efklt, ;lrj, sf]iffWoIf /
            ;x–;lrj kb]g .
        -v_ ;efkltn] sfo{;ldltsf ;b:odWo]af6 ;dfj]zL l;4fGt ;d]tnfO{ Wofgdf
            /fvL k|b]z ;ef If]qLo sfo{;Dkfbg ;ldltsf nflu ;ft hgf ;b:o
            sfo{;ldltsf] a}7sdf k|:tfj ug]{5 . pQm k|:tfjnfO{ sfo{;ldltsf]
            ax'dtn] cg'df]bg ug]{5 .
        -u_ dftxtsf ufpFkflnsf / gu/kflnsfsf ;efkltnfO{ sfo{;Dkfbg ;ldltsf]
            a}7sdf cfjZostf cg';f/ cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .
 -*_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;Dkfbg ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
        -s_ sfo{;ldltsf] a}7s gePsf] a]nf k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] sfd,
             st{Jo / clwsf/sf] k|of]u sfo{;Dkfbg ;ldltn] ug]{5 .
        -v_ sfo{;Dkfbg ;ldltn] cfkm"n] u/]sf lg0f{o k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltdf
             cg'df]bgsf nflu k|:t't ug]{5 .
 -(_ k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ng M
        -s_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltn] slDtdf jif{df Ps k6s k|b]z ;ef If]qLo
             ;Dd]ng ug'{kg]{5 . k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgsf ;b:o k|b]z ;ef If]qLo
             ;Dd]ngsf klg ;b:o x'g]5g\ .
        -v_ k|b]z ;efsf If]qsf e|ft[÷z'e]R5's ;+3 ;+:yfsf k|d'vnfO{ k|b]z ;ef If]qLo
             ;Dd]ngdf cfdGq0f ul/g]5 .
        -u_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efklt k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ngsf] klg
             ;efklt x'g]5 .
        -3_ g]kfnL sf+u|];sf] s]Gb|Lo dxflwj]zg x'g] jif{sf] kl5Nnf] 5 dlxgf afx]s cGo
             jif{df k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ng a:g]5 . k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ngn]
             lgjf{rg afx]s k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgn] ug]{ ;a} sfd ug]{5 .
        -ª_ k|b]z ;ef If]qLo ;Dd]ngn] ljleGg sfo{qmd :jLs[t ug]{5 .
        -r_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltn] ;Dd]ngdf k|b]z ;ef lgjf{rg If]q leqsf
             cfjZos JolQmnfO{ cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .
!!=    k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zg, s]Gb|Lo dxflwjz]g k|ltlglw, s]Gb|Lo dxf;ldlt
       ;b:o, k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldlt, k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ng M
       -!_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zg M
              -s_ k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qleqsf k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgsf
                    k|ltlglwx¿ k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qLo clwj]zgsf ;b:o x'g]5g\ .
              -v_ ;f] If]qleq /x]sf kf6L{ s]Gb|Lo sfo{;ldltsf jt{dfg Pj+ k"j{
                    kbflwsf/L tyf ;b:ox?, lhNnf ;efklt, If]qLo ;efklt, ;+3Lo
                    ;+;bsf ;b:o / pDd]bjf/, k|b]z ;efsf ;b:o / pDd]bjf/ Ps
                    cjlwsf nflu If]qLo clwj]zgsf ;b:o .
                                       29
      -u_     k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efklt k|ltlglw ;ef If]qLo
              clwj]zgsf] klg ;efklt x'g]5 .
-@_ s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw M
       -s_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zgn] cfkm"dWo]af6 slDtdf rf/
              dlxnf;lxt rf}w hgf k|ToIf / dlxnf, blnt, cflbjf;L hghftL,
              v;cfo{, dw]zL, yf?, d'l:nd, lk5l8Psf] If]qaf6 bz hgf k|ltlglw
              ;dfg'kflts cfwf/df k|ltlglw ;ef If]qsf] hg;+Vofsf] agf]6 cg';f/,
              tf]lsP adf]lhd lgjf{lrt ug]{5 . s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw x'gsf
              nflu lqmofzLn ;b:otf k|fKt u/]sf] rf/ jif{ k'u]sf] x'g' kg]{5 .
       -v_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efklt kb]g s]Gb|Lo dxflwj]zg
              k|ltlglw x'g]5 .
       -u_ k|b]z clwj]zg k|ltlglw s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw kbsf] lgjf{rgdf
              pDd]bjf/ ePdf lghsf] k|b]z clwj]zg k|ltlglw kb :jtM ;dfKt
              x'g]5 .
       -3_ s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw k|b]z clwj]zgsf] klg k|ltlglw x'g]5 .
-#_ s]Gb|Lo dxf;ldlt ;b:o M
       -s_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zgn] s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6
              b'O{ dlxnf ;lxt ;ft hgf k|ToIf / dlxnf, blnt, cflbjf;L
              hghftL, v;cfo{, dw]zL, yf?, d'l:nd, lk5l8Psf] If]qaf6 rf/ hgf
              k|ltlglw ;ef If]qsf] hg;+Vofsf] agf]6 cg';f/, tf]lsP adf]lhd
              ;dfg'kflts cfwf/df s]Gb|Lo dxf;ldlt ;b:o lgjf{lrt ug]{5 .
-$_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldlt M
       Ps eGbf a9L k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]q ePsf] lhNnfdf M
        -s_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zgn] If]qLo clwj]zg k|ltlglwdWo]af6
              lgjf{lrt u/]sfM
             -!_ ;efklt, ;lrj b'O{ / ;x–;lrj b'O{ .
                      g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf k|fKt u/]sf] rf/ aif{ k'u]sf]
                      ;b:o dfq k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efkltsf] nflu
                      pDd]bjf/ aGg ;Sg]5 .
             -@_ k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qleq /x]sf k|b]z ;ef lgjf{rg If]qsf
                      If]qLo ;efklt pk–;efklt /xg]5g\ .
             -#_ ;efkltn] k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf lgjf{lrt
                      ;b:odWo]af6 gfd k|:tfj u/L lgjf{lrt sfo{;ldltaf6
                      lgjf{lrt sf]iffWoIf Ps .
             -$_ Ps dlxnf ;lxt rf/ hgf k|ToIf lgjf{lrt ;b:o .
             -%_ dlxnf, blnt, cflbjf;L hghftL, v;cfo{, dw]zL, yf?,
                      d'l:nd, lk5l8Psf] If]qaf6 5 hgf ;b:o ;Dk"0f{ If]qsf]
                      hg;+Vofsf] agf]6 cg';f/, tf]lsP adf]lhd ;dfg'kflts
                      cfwf/df lgjf{lrt .
                                  30
             -v_ k|To]s k|b]z ;ef lgjf{rg If]qLo clwj]zgåf/f k|ToIf lgjf{lrt Ps
                    dlxnf ;lxt tLg hgf u/L b'O{ k|b]z ;ef lgjf{rg If]qaf6 x'g] 5
                    hgf ;b:o .
             -u_ ;efkltn] sfo{;ldltdf Ps ltxfO ;b:o dlxnf x'g' kg]{ Joj:yf,
                    ;dfj]zL l;4fGt / ckfËtf ePsf jf cNk;ª\Vossf] k|ltlglwTj
                    ;d]tnfO{ Wofgdf /fvL sfo{;ldltsf] s"n ;+Vofsf] aL; k|ltzt
                    ;b:o dgf]lgt ug{ ;Sg]5 .
             -3_ dftxtsf j8f sfo{;ldltsf ;efkltnfO{ sfo{;ldltsf] a}7sdf
                    cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .
             -ª_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] a}7s k|To]s dlxgfdf slDtdf Ps
                    k6s a:g]5 .
-%_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
      -s_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zg, If]qLo sfo{;ldlt / If]qLo ;Dd]ngsf]
            lg0fo{x¿ tyf dflyNnf] lgsfosf] lg0f{o / lgb]{zg sfof{Gjo ug],{ u/fpg] .
      -v_ cfkm" dftxtsf ufpFkflnsf, gu/kflnsf sfo{;ldlt, k|b]z ;ef If]qLo
            sfo{;ldltaf6 l;kmfl/; ePsf g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf k|bfg ug{
            lg0f{o ug]{ / sfof{Gjogsf nflu dftxtsf lgsfodf k7fpg] . ;f]sf] clen]v
            /fvL dflyNnf] lgsfodf ljj/0f k7fpg] .
      -u_ of] ljwfg adf]lhd of]Uotf k'u]sf lqmofzLn ;b:ox?nfO{ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:otf gjLs/0f ug{sf nflu dftxtsf lgsfoaf6 k|fKt
            l;kmfl/; cg';f/ clen]v /fvL /fo ;lxt dflyNnf] lgsfodf k7fpg] .
      -3_ wf/f #@ adf]lhd dftxt lgsfoaf6 k|fKt /fo ;lxt kf6L{sf] tkm{af6
            pDd]bjf/sf] gfd l;kmfl/; / lg0f{o ug]{ .
      -ª_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltn] ;f+;b / cGo ;a} txsf] lgjf{rgsf] tof/L,
            ;~rfng tyf Joj:yfkg ;DaGwL ;a} sfd ug]{5 .
      -r_ lgjf{rg If]qsf] /fhgLlts kl/l:ylt, kf6L{sf ufpF tyf gu/ sfo{;ldltx¿sf]
            lqmofsnfk / cGo cfjZos ljifodf lhNnf sfo{;ldltdf dfl;s k|ltj]bg
            k7fpg] .
      -5_ ;+;bLo lgjf{rg, k|b]z ;ef lgjf{rg / :yfgLo txsf] lgjf{rgdf kf6L{sf
            pDd]bjf/nfO{ ;xof]u k'¥ofpg] .
      -h_ If]qLo sfo{;ldltsf] cfly{s sf/f]af/sf] jflif{s ljj/0f lhNnf sfo{;ldltdf
            k7fpg] .
      -em_ dftxtsf lgsfo / lhNnf;+u ;Dks{ / ;dGjo /fvL ;+u7gsf] lj:tf/ /
            ;'b[9Ls/0fsf nflu ;lqmo /xg] .
      -`_ If]qLo clwj]zgdf /fhgLlts, cfly{s / ;d;fdlos k|:tfj k]z ug]{ .
      -6_ kf6L{ ;flxTo, 3f]if0ffkq tyf cGo k|rf/–;fdu|Lsf] ljt/0f / k|rf/–k|;f/
            ug]{ tyf cfjZostf cg';f/ k|lzIf0f, lzlj/ / uf]i7Lsf] cfof]hgf ug]{ .
      -7_ tf]lsP adf]lhdsf afx]s cfjZostf cg';f/ cGo ljleGg ;ldlt÷pk;ldlt
            u7g ug{] .
                                     31
-8_  k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qleqsf ljsf; lgdf{0fsf sfo{x¿sf] cg'udg,
     d"Nofsª\g ug]{ / ljsf; lgdf{0fsf sfdnfO{ ;DkGg ug{ kf6L{sf tkm{af6
     cfjZos sfo{ ug]{, u/fpg] .
-9_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zg / k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ngsf] lg0f{o
     sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-0f_ k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qleq kf6L{sf] k|efj / cGo kf6L{sf] k|efjsf]
     hfgsf/L /fvL kf6L{sf kIfdf gful/snfO{ cfslif{t ug{ cfjZos sfo{ ug]{,
     u/fpg] .
-t_ k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]q :t/sf e|ft[ ;+3 / z'e]R5's ;+:yfnfO{ kl/rfng,
     ;dGjo ug]{ / cfjZos lgb]{zg lbg] .
-y_ :yfgLo gful/ssf cfjZostf / ;d:ofsf] klxrfg u/L ;dfwfg ug{ ;lqmo
     /xg] .
-b_ wfld{s, ;f+:s[lts, ;fj{hlgs Pj+ P]ltxfl;s ;Dkbfsf] ;+/If0f ug{ lqmofzLn
     /xg] .
-w_ ko{6g:yn, ;fj{hlgs pBfg Pj+ lj>fd :ynx¿sf] lgdf{0f Pj+ ;+/If0f lglDt
     pTk|]l/t ug]{ .
-g_ :jf:Yo, lzIff tyf vfg]kfgLsf] k|jGwsf ;fy} kof{j/0fsf] ;'/Iff, j[Iff/f]k0f,
     jftfj/0f ;+/If0f / ;/;kmfOsf lglDt lqmofzLn /xg] .
-k_ ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;fdflhs ;+3 ;+:yf;+u cfjZos ;Dks{ / ;dGjo
     /fvL ljsf; sfo{df ;l/s x'g] .
-km_ dlxnf lx+;f, 3/]n' lx+;f, 5'jf5't, n}lËs lje]b, af]S;L / 5fpk8L nufotsf
     ;fdflhs s'/Llt / cGwljZjf;sf lj?4 hgr]tgf a9fpg] .
-a_ h'jf, w'd|kfg, dBkfg, nfu"kbfy{ b'Jo;{g h:tf ;fdflhs ljs[ltsf lj¿4
     hgr]tgf hufpg] .
-e_ e"sDk, jf9L, klx/f] nufotsf k|fs[lts ljkb\af6 kLl8tsf] p4f/, /fxt /
     k'g:yf{kgf sfo{df ;lqmo /xg] .
-d_ ckfª\utf ePsf, c;xfo, afnaflnsf / a[4sf] lxtsf nflu lqmofzLn /xg] .
-o_ dlxnf, ls;fg, dhb'/, ;fgf Joj;foL Pj+ cfly{s / ;fdflhs b[li6n] k5fl8
     k/]sf ju{sf] xs lxtsf] ;+/If0fdf lqmofzLn /xg] .
-/_ ;fj{hlgs k':tsfno, jfrgfno, v]ns"b, ;f+:s[lts lqmofsnfk cflbsf]
     :yfkgf, ;~rfng / ljsf; ug{ lqmofzLn /xg] .
-n_ ljleGg /rgfTds lqmofsnfkx¿df ;+nUg k|ltefx¿sf] ;+/If0f / k|f]T;fxgsf
     nflu lqmofzLn /xg] / ;DalGwt lgsfonfO{ lgb]{zg lbg] .
-j_ gful/ssf b}lgs lxt;+u ;DalGwt sfo{qmdx¿ ;do ;dodf
     cleofgsf?kdf ;~rfng ug]{, u/fpg] .
-z_ kf6L{sf] tkm{af6 k|b]z ;ef, k|ltlglw ;efdf lgjf{lrt ;f+;b, ;f+;bsf
     pDd]bjf/ / kf6L{sf] k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsfaLr k|To]s b'O{
     dlxgfdf slDtdf Ps k6s clgjfo{ a}7s a;L cfjZos ;dGjo / lg0f{o
     ug]{ .
                                32
     -if_   ;~rf/ dfWod tyf ;fdflhs ;~hfn dfkm{t kf6L{sf ultljlwsf] Jofks
            k|rf/k|;f/ ug{ cfjZos sfo{ ug]{ u/fpg] .
      -;_ kf6L{åf/f jif{ el/df ;+rfng x'g] ljljw sfo{qmdsf] jflif{s Sofn]08/ agfO{
            ;f]xL cg';f/ sfo{ ug]{, u/fpg] .
      -x_ Ps eGbf a9L k|b]z ;ef lgjf{rg If]qdf s'g} ufpFkflnsf jf gu/kflnsf
            k/]sf] /x]5 eg] To:tf ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] cWoIf÷pkfWoIf /
            k|d'v÷pkk|d'v kbdf kf6L{sf] tkm{af6 x'g] pDd]bjf/sf] lg0f{o ;DalGwt k|b]z
            ;ef sfo{;ldltsf] /fo ;d]tnfO{ Wofg lbO{ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltn]
            lhNnf sfo{;ldltdf cfˆgf] /fo k7fpg] .
      -If_ kf6L{sf] lxtdf tf]lsP adf]lhdsf cGo cfjZos sfo{ ug]{ u/fpg] .
-^_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf ;efkltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
       -s_ k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qdf kf6L{sf] g]t[Tj ug]{ . k|ltlglw ;ef If]qLo
            clwj]zgÙ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldlt / k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ngsf]
            ;efkltTj ug]{ .
       -v_ kf6L{sf] dflyNnf] lgsfoaf6 k|fKt gLlt–lgb]{zg / k|ltlglw ;ef If]qLo
            clwj]zg, If]qLo sfo{;ldlt / If]qLo ;Dd]ngsf] lg0f{o sfof{Gjog ug],{
            u/fpg] .
       -u_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf kbflwsf/Lsf] sfo{ ljefhg ug]{ /
            cfjZostf cg';f/ sfo{ ljefhg x]/km]/ ug]{ .
       -3_ cfjZostf cg';f/ k|ltlglw v6fpg] .
       -ª_ cfkm" dftxtsf lgsfosf] lgoldt a}7s a;] ga;]sf], cg'udg d"Nofª\sg
            u/L a}7s ga;]sf] b]lvPdf lgoldt a}7s ug{ nufpg] .
       -r_ dftxtsf sfo{;ldltn] k"0f{tf kfP gkfPsf] x]/L gkfPsf] eP k"0f{tf k|bfg
            ug{sf nflu lgb]{z ug]{ .
       -5_ pkwf/f $ -s_ -#_ adf]lhd kbflwsf/Lsf] gfd k|:tfj ug]{ / pkwf/f $ -u_
            adf]lhd k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf ;b:ox¿sf] dgf]gog ug]{ .
       -h_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zg, If]qLo ;Dd]ng, If]qLo sfo{;ldlt, If]qLo sfo{
            ;Dkfbg ;ldltsf] cWoIftf ug]{ .
       -em_ pkwf/f $ -ª_ adf]lhd k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] a}7s af]nfpg] .
       -`_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf ;efkltn] cfkm" cfˆgf] sfo{If]q eGbf
             aflx/ uPsf] cj:yfdf jf cfjZostfg';f/ pk–;efkltnfO{ sfo{jfxs
             ;efklt tf]Sg]5 .
       -6_ cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-&_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;Dkfbg ;ldlt M
       -s_ Ps eGbf a9L k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]q ePsf] lhNnfdf k|ltlglw ;ef
             If]qLo sfo{;ldltsf] ;efklt, pk–;efklt, ;lrj, sf]iffWoIf / ;x–;lrj
             kb]g .
       -v_ ;efkltn] sfo{;ldltsf ;b:odWo]af6 ;dfj]zL l;4fGt ;d]tnfO{ Wofgdf
             /fvL k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;Dkfbg ;ldltsf nflu P3f/ hgf ;b:o
                                      33
                  sfo{;ldltsf] a}7sdf k|:tfj ug]{5 . pQm k|:tfjnfO{ sfo{;ldltsf] ax'dtn]
                  cg'df]bg ug]{5 .
            -u_ dftxtsf ufpFkflnsf / gu/kflnsf sfo{;ldltsf ;efkltnfO{ sfo{;Dkfbg
                  ;ldltsf] a}7sdf cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .
     -*_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;Dkfbg ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
            -s_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] a}7s gePsf] a]nf k|ltlglw ;ef If]qLo
                  sfo{;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ sfo{;Dkfbg ;ldltn] ug]{5 .
            -v_ sfo{;Dkfbg ;ldltn] k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] a}7sdf cfˆgf
                  lg0f{o cg'df]bgsf nflu k|:t't ug]{5 .
     -(_ k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ng M
            -s_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zgsf ;b:o k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ngsf klg
                  ;b:o x'g]5g\ .
            -v_ k|ltlglw ;ef If]q leqsf e|ft[÷z'e]R5's ;+3 ;+:yfsf k|d'vnfO{ k|ltlglw
                  ;ef If]qLo ;Dd]ngdf cfdGq0f ul/g]5 .
            -u_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efklt k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ngsf]
                  ;efklt x'g]5 .
            -3_ If]qLo sfo{;ldltn] cfjZostf cg';f/ cGo JolQmnfO{ k|ltlglw ;ef If]qLo
                  ;Dd]ngdf cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .
     -!)_ k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ngsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
            -s_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{ ;ldltn] slDtdf k|To]s 5 dlxgfdf Ps k6s
                  k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ngsf] a}7s /fvL jflif{s sfo{qmd :jLs[t ug]{ /
                  ;Dd]ngn] k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] d"Nofªsg u/L lgb]{zg lbg]5 .
            -v_ g]kfnL sf+u|];sf] s]Gb|Lo dxflwj]zg x'g] jif{sf] kl5Nnf] 5 dlxgfafx]s cGo
                  jif{df k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ng j:g]5 . k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ngn]
                  lgjf{rgafx]s k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zgn] ug]{ ;a} sfd ug]{5 .
            -u_ k|ltlglw ;ef If]qLo ;Dd]ngn] ljleGg sfo{qmd :jLs[t ug]{5 .
            -3_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltn] ;Dd]ngdf k|ltlglw ;ef lgjf{rg
                  If]qleqsf cfjZos JolQmnfO{ cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .
                                 kl/R5]b–$
           k|b]z clwj]zg, k|b]z ;Dd]ng, k|b]z sfo{;ldlt / k|b]z ljefux?
!#= k|b]z clwj]zg, k|b]z ;Dd]ng, k|b]z sfo{;ldltsf] u7g tyf sfd, st{Jo / clwsf/ M
      -!_ k|b]z clwj]zg M
             -s_ k|b]z ;ef lgjf{rg If]qaf6 lgjf{lrt k|b]z clwj]zg k|ltlglw ;b:o .
             -v_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zgaf6 s]Gb|Lo dxflwj]zgsf nflu lgjf{lrt
                   s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw ;b:o .
             -u_ ;DalGwt k|b]zleqsf lgjt{dfg s]Gb|Lo ;efklt, pk–;efklt, dxfdGqL,
                   sf]iffWoIf, ;x–dxfdGq / s]Gb|Lo sfo{;ldltsf ;b:o Ps cjlwsf nflu
                   k|b]z clwj]zgsf ;b:o .
                                        38
       -3_ k|b]zleqsf lhNnf sfo{;ldltsf ;efklt .
       -ª_ k|b]zsf e|ft[÷z'e]R5's ;+3 ;+:yfsf k|d'v .
              t/, lghnfO{ dtbfgsf] dfq clwsf/ x'g]5, pDd]bjf/ aGg kfpg] 5}gg\ .
       -r_ k|b]z sfo{;ldltsf] ;efklt k|b]z clwj]zgsf] ;efklt x'g]5 .
-@_ k|b]z clwj]zgsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
      -s_ k|b]z clwj]zgn] cfkm"dWo]af6 o; ljwfg adf]lhd k|b]z sfo{;ldltsf]
              ;efklt, kbflwsf/L / ;b:osf] lgjf{rg ug]{5 .
      -v_ k|b]z clwj]zgn] pkwf/f -^_ adf]lhdsf k|b]z sfo{;ldltsf kbflwsf/L /
              ;b:o lgjf{lrt ug]{5 .
      -u_ k|b]z ;Dd]ng / k|b]z sfo{;ldltåf/f k|:t't ul/Psf ljifodf 5nkmn u/L
              lg0f{o ug]{ .
      -3_ k|b]z clwj]zgn] cfˆgf] s'g} clwsf/ k|b]z sfo{;ldltnfO{ k|Tofof]hg ug{
              ;Sg]5 .
      -ª_ k|b]z clwj]zgn] k|b]z ;+u7g / sfo{;ldltsf] cfjlws d"Nofsª\g u/L
              cfjZos lgb]z   { g lbg] / s]Gb|df k|ltj]bg k7fpg]5 . o;/L k|ltj]bg k7fpFbf
              k|b]z clwj]zgsf k|ltlglwx?n] lbPsf] /fo ;d]t cfjZostf cg';f/ pNn]v
              ug]{5 .
-#_ k|b]z ;Dd]ng M
       -s_ k|b]z ;Dd]ngsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5 M
              -!_ k|b]z ;efklt, k|b]z pk–;efklt, k|b]z dxfdGqL, k|b]z sf]iffWoIf,
                      k|b]z ;x–dxfdGqL / k|b]z sfo{;ldltsf ;b:o .
              -@_ k|b]z ;ef If]qLo clwj]zgn] k|b]z clwj]zg k|ltlglwdWo]af6 b'O{
                      dlxnf ;lxt kfFr hgf k|ToIf / dlxnf, blnt, cflbjf;L hghflt,
                      v;cfo{, dw]zL, yf?, d'l:nd, lk5l8Psf] If]qaf6 k|b]z ;Dd]ngdf
                      k|b]z ;ef If]qsf] hg;+Vofsf] agf]6 cg';f/ tf]lsP adf]lhd
                      ;dfg'kflts cfwf/df lgjf{lrt tLg hgf ;b:o .
              -#_ k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf ;efklt .
              -$_ k|b]zsf e|ft[÷z'e]R5's ;+3 ;+:yfsf k|d'vx? .
-$_ k|b]z ;Dd]ngsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
       -s_ k|b]z ;Dd]ngn] Pp6f k|b]z clwj]zg ;dfKt eO{ csf]{ k|b]z clwj]zg
              k|f/De gx'Fbfsf] cj:yfdf k|b]z sfo{;ldltsf kbflwsf/L / ;b:osf]
              lgjf{rgafx]s k|b]z clwj]zgsf] ;a} sfo{ ug]{5 .
-%_ k|b]z ;Dd]ngsf] sfo{ljlw M
       -s_ k|b]z;Dd]ngsf] a}7s slDtdf k|To]s jif{df Ps k6s a:g]5 . t/ k|b]z
                clwj]zg x'g] jif{df k|b]z ;Dd]ngsf] a}7s x'g]5}g .
       -v_ k|b]z ;Dd]ngsf] sfo{ljlw ;DaGwdf cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-^_ k|b]z sfo{;ldlt M
       -!_ k|b]z sfo{;ldltsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5 M
                                       39
            -s_    k|b]z clwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf kGw| jif{ lg/Gt/ g]kfnL
                   sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf] k|b]z leqsf k|b]z clwj]zg
                   k|ltlglwdWo]af6 lgjf{lrt u/]sf] ;efklt .
             -v_ ;efklt kbdf lgjf{lrt x'g v;]sf] dtsf] krf; k|ltzt eGbf a9L
                   dt Nofpg' clgjfo{ x'g]5 . klxnf] k6s s'g} klg pDd]bjf/n] krf;
                   k|ltzt eGbf a9L dt gNofPdf ;a} eGbf a9L dt Nofpg] b'O{ hgf
                   pDd]bjf/aLr k'gM dtbfg ul/g]5 . k'gM dtbfg x'Fbf a9L dt k|fKt
                   ug]{ pDd]bf/ ljhoL x'g]5 . t/, klxnf] k6s g} b'O{ hgf dfq
                   pDd]bjf/ ePdf a9L dt k|fKt ug]{ pDd]bjf/ ljhoL x'g]5 .
             -u_ k|b]z clwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL
                   sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf k|b]zleqsf k|b]z clwj]zg
                   k|ltlglwdWo]af6 lgjf{lrt u/]sf k|b]z sfo{;ldltsf pk–;efklt b'O{,
                   dxfdGqL b'O{ / Ps dlxnf ;lxt ;x–dxfdGqL tLg .
             -3_ ;efkltn] k|b]z sfo{;ldltsf lgjf{lrt ;b:odWo]af6 gfd k|:tfj
                   u/L lgjf{lrt sfo{;ldltaf6 lgjf{lrt sf]iffWoIf Ps .
             -ª_ k|b]z clwj]zg k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
                   lqmofzLn ;b:o /x]sf] k|ltlglwdWo]af6 k|b]z ;ef lgjf{rg If]qsf]
                   s'n ;ª\Vofdf Ps ltxfO ;ª\Vofdf k|ToIf lgjf{lrt u/]sf] ;b:o .
             -r_ k|b]z clwj]zg k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
                   lqmofzLn ;b:o /x]sf] k|ltlglwdWo]af6 k|To]s lhNnfaf6 slDtdf
                   Ps dlxnf x'g] u/L b'O{ hgf k|ToIf lgjf{lrt ;b:o .
             -5_ slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf
                   dlxnf, blnt, cflbjf;L hghftL, v;cfo{, dw]zL, yf?, d'l:nd,
                   lk5l8Psf] If]qaf6 slDtdf Ps hgf ;b:o x'g] u/L dfly -ª_ / -r_
                   adf]lhd k|ToIf lgjf{lrt ;b:o ;ª\Vofsf] b'O{ ltxfO{ ;ª\Vofdf
                   k|b]zsf] hg;ª\Vofsf] agf]6 cg';f/, tf]lsP adf]lhd ;dfg'kflts
                   cfwf/df lgjf{lrt ;b:o .
             -h_ cNk;ª\Vos jf ckfËtf ePsf JolQmdWo] lgjf{lrt ;b:o Ps .
             -em_ ;efkltn] sfo{;ldltdf Ps ltxfO{ ;b:o dlxnf x'g' kg]{ Joj:yf,
                   ;dfj]zL l;4fGt / ckfËtf ePsf jf cNk;ª\Vossf] k|ltlglwTj
                   ;d]tnfO{ Wofgdf /fvL sfo{;ldltsf] s'n ;ª\Vofsf] aL; k|ltzt
                   ;b:o dgf]lgt ug{ ;Sg]5 .
             -`_ k|b]z ;+;bLo bnsf] g]tf k|b]z sfo{;ldltsf] kb]g ;b:o x'g]5 .
             -6_ k|b]z leqsf lhNnf sfo{;ldltsf ;efkltnfO{ k|b]z sfo{;ldltsf]
                   a}7sdf clgjfo{ cfdGq0f ul/g]5 .
             -7_ k|bz  ] sfo{;ldltdf k|To]s ;dfj]zL ;d"xaf6 slDtdf dlxnf Ps /
                   k'?if Ps x'g' kg]{5 .
             -8_ k|b]z sfo{;ldltsf] a}7s k|To]s b'O{ dlxgfdf slDtdf Ps k6s
                   a:g]5 .
-&_ k|b]z sfo{;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
                                     40
-s_  k|b]z leqsf lhNnf sfo{;ldlt, k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldlt / k|b]z
     ;ef If]qLo sfo{;ldltaLr ;dGjo ug]{, kf6L{sf] lxtdf cfjZos ;xof]u /
     lgb]{zg lbg] .
-v_ ;+3Lo ;+;b, k|b]z ;ef / :yfgLo txsf] lgjf{rgdf k|b]z leqsf kf6L{sf
     ;a} lgsfonfO{ kl/rfng ug]{, ;dGjo ug]{ / cfjZostfg';f/ lgb]{zg lbg] .
-u_ k|b]z leq kf6L{sf] lxtsf nflu cfjZos ;a} sfo{ ug],{ u/fpg] .
-3_ lhNnfaf6 k|fKt g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otfsf] / ;b:otf
     gjLs/0fsf] clen]v /fvL s]Gb|df k7fpg] .
-ª_ k|b]z ;Dd]ng, k|b]z clwj]zg / k|b]z sfo{;ldltsf lg0f{ox¿ sfof{Gjog
     ug],{ u/fpg] / sfof{Gjog eP gePsf] cg'udg ug]{ .
-r_ k|b]z ;Dd]ng, k|b]z clwj]zg, k|b]z sfo{;ldltsf] a}7s gePsf] a]nf
     cfjZos ljifodf lg0f{o ug]{ / kl5 x'g] k|b]z ;Dd]ng jf k|b]z clwj]zgdf
     To:tf] lg0f{o k]z ug]{ .
-5_ k|b]z ;Dd]ng / k|b]z clwj]zgdf k|ltj]bg tyf k|:tfj k]z ug]{ .
-h_ kf6L{sf] cfrf/;+lxtf kfngf u/fpg] / cg'zf;g sfod /fVg] .
-em_ k|b]z :t/df cfjZostf cg';f/ sfd, st{Jo / clwsf/ tf]sL o; ljwfgdf
     pNn]v ul/Psf jfx]ssf cGo ljleGg ljefux¿ tyf lgsfox¿ u7g ug]{ .
-`_ k|b]z clwj]zg / k|b]z ;Dd]ngåf/f :jLs[t sfo{qmd / 3f]if0ff kf6L{sf] k|b]z
     ;ef ;+;bLo bnnfO{ pknJw u/fpg] tyf k|b]z ;ef ;+;bLo bnsf]
     k|ltj]bg k|b]z clwj]zg / k|b]z ;Dd]ngdf k|:t't ug]{ .
-6_ wf/f #@ adf]lhd dftxt lgsfoaf6 k|fKt /fo ;lxt kf6L{sf] tkm{af6
     pDd]bjf/sf] gfd l;kmfl/; / lg0f{o ug]{ .
-7_ kf6L{ k|b]z ;/sf/df ;xefuL x'g] jf gx'g] jf s;}nfO{ ;dy{g ug]{ jf gug]{
     ;DaGwdf s]Gb|;+u ;dGjo u/L gLltut lg0f{o ug]{ / ;/sf/df ;xefuL x'g]
     cj:yfdf s]Gb|sf] :jLs[ltdf k|b]z ;/sf/df hfg] dGqLsf] dfkb08 tof/
     ug]{ .
-8_ k|b]zleq ;+;bLo lgjf{rg / :yfgLo lgjf{rgdf kf6L{sf] kIfdf k|rf/ k|;f/
     ug]{ u/fpg], kf6L{sf] l:yltsf] d'Nofª\sg ug]{ / To;kl5 x'g] k|b]z
     ;Dd]ngdf k|ltj]bg k|:t't ug]{ .
-9_ k|b]zsf ;d:ofsf] ;do ;dodf hfgsf/L lnO{ e|ft[÷z'e]R5's ;+3 ;+:yf,
     lhNnf / If]qLo ;ldlt, ;/sf/L / u}/;/sf/L ;fdflhs ;+3 ;+:yf;+u
     ;Dks{ /fVg] / ;d:of eP ;dfwfgsf] nflu cfjZos sfo{ ug]{ .
-0f_ s]Gb|sf lg0f{o / lgb]{zgsf] kfngf ug]{, u/fpg] .
-t_ kf6L{sf] p2]Zo, gLlt, sfo{qmd, 3f]if0ffkq / kf6L{ ;flxTo cflbsf] Jofks
     k|rf/ k|;f/ ug],{ u/fpg] .
-y_ ;do ;dodf k|lzIf0f, uf]i7L, lzlj/ / e|d0f cflbsf] cfof]hgf ug]{
     u/fpg] .
-b_ dxTjk"0f{ cj;/df /Qmbfg, j[Iff/f]k0f, ;/;kmfO jftfj/0f ;+/If0f cflb
     /rgfTds / ;dfh;]jfsf sfo{qmd ug],{ u/fpg] .
                               41
     -w_     k|b]z sfo{;ldltn] cfˆgf] k|b]zleq tf]lsPsf afx]s cfjZostf cg';f/
             ljleGg ;ldlt, pk;ldlt u7g ug{ u/fpg ;Sg]5 .
       -g_ k|b]z sfo{;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-*_ k|b]z sfo{;Dkfbg ;ldlt M
       -s_ k|b]z sfo{;ldltsf] ;efklt, pk–;efklt, ;lrj, sf]iffWoIf / ;x–;lrj
             kb]g .
       -v_ ;efkltn] sfo{;ldltsf ;b:odWo]af6 ;dfj]zL l;4fGt ;d]tnfO{ Wofgdf
             /fvL k|b]z sfo{;Dkfbg ;ldltsf nflu ;QfO{; hgf ;b:o sfo{;ldltsf]
             a}7sdf k|:tfj ug]{5 . pQm k|:tfjnfO{ sfo{;ldltsf] jx'dtn] cg'df]bg
             ug]{5 .
       -u_ dftxtsf lhNnf sfo{;ldltsf ;efkltnfO{ sfo{;Dkfbg ;ldltsf] a}7sdf
             cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .
       -3_ k|b]z sfo{;Dkfbg ;ldltsf] a}7s k|To]s dlxgfdf slDtdf Ps k6s
             a:g]5 .
-(_ k|b]z sfo{ ;Dkfbg ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
       -s_ k|b]z sfo{;ldltsf] Pp6f a}7s / csf]{ a}7ssf]aLrdf k|b]z sfo{;ldltn]
             ug]{ sfd k|b]z sfo{ ;Dkfbg ;ldltn] ug]{5 . cfˆgf lg0f{ox¿ To;kl5
             a:g] k|b]z sfo{;ldltsf] a}7sdf cg'df]bg u/fpg]5 .
       -v_ kf6L{sf] k|b]z sfof{no cGtu{t /x]sf ;Dk"0f{ ljefux¿sf] ;dLIff ug]{5 .
       -u_ ;do ;dodf k|b]z ;ef ;+;bLo bnsf] sfo{;ldlt, k|b]z ;ef ;+;bLo
             bnsf ljifo ;ldltsf ;+of]hs;+u ;+o'Qm ?kdf ;dGjo a}7ssf] cfof]hgf
             ug]{5 .
-!)_ k|b]z sfo{;ldltsf] ;efkltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
        -s_ k|b]zdf kf6L{sf] g]t[Tj ug]{ .
        -v_ k|b]z clwj]zg, k|b]z ;Dd]ng, k|b]z sfo{;ldlt, k|b]z sfo{;Dkfbg ;ldlt
             / k|b]z ;+;bLo ;ldltsf] cWoIftf ug]{, cfjZstf k/] lg0ff{os dt lbg] .
        -u_ pkwf/f ^ -!_ -3_ adf]lhd k|b]z sfo{;ldltsf] kbflwsf/Lsf] gfd k|:tfj
             ug]{ / pkwf/f ^ -!_ -em_ adf]lhd k|b]z sfo{;ldltsf] ;b:osf] dgf]gog
             ug]{ .
        -3_ tf]lsP cg';f/ k|b]z sfo{;ldlt u7g ug]{, k|b]z sfo{;ldltsf
             kbflwsf/Lx¿sf] sfo{ljefhg ug]{ / cfjZostf cg';f/ sfo{ljefhg x]/km]/
             ug]{ .
        -ª_ k|b]z sfo{;ldltsf kbflwsf/L Pj+ ;b:odWo]af6 k|jQmf tf]Sg] .
        -r_ kf6L{sf] cfbz{, l;4fGt / dof{bfnfO{ pRr /fVg] tyf /fVg nufpg] /
             k|b]zdf kf6L{nfO{ ;jn / ;Ifd ;+u7gsf ?kdf ;~rfng ug{ g]t[Tj k|bfg
             ug]{ .
        -5_ tTsfn kl/cfPsf sfo{x? ug]{ / To;sf] hfgsf/L k|b]z sfo{;ldltnfO{
             lbg] .
        -h_ kf6L{sf k|b]z lgsfox¿åf/f ePsf lg0f{ox¿sf] sfof{Gjog eP gePsf]
             /]vb]v ug]{ / gePsf] eP ug{ nufpg] .
                                    42
        -em_ k|b]z :t/sf ljefu, ;ldlt / cGo lgsfosf k|d'v, pkk|d'v, ;b:o ;lrj
              / ;b:osf] lgo'lQm, dgf]gog jf x]/km]/ ug]{ .
        -`_ k|b]z sfof{nosf nflu cfjZos sd{rf/Lx¿sf] lgo'lQm / x]/km]/ ug]{ .
        -6_ s]Gb|af6 k|fKt gLlt, lgb]{zg sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
        -7_ dftxtsf lgsfox¿nfO{ gLlt, lgb]{zg lbg] tyf sfof{Gjog ug],{ u/fpg] .
        -8_ k|b]z ;efkltn] cfkm" k|b]z aflx/ uPsf] cj:yfdf jf cfjZostfg';f/
              pk–;efkltnfO{ sfo{jfxs ;efklt tf]Sg]5 .
        -9_ pkwf/f ^ -!_ -8_ adf]lhd k|b]z sfo{;ldltsf] / pkwf/f * -3_ adf]lhd
              k|b]z sfo{;Dkfbg ;ldltsf] a}7s af]nfpg] .
        -0f_ cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-!!_ k|b]z ljefu ;DaGwL Joj:yf M
       -s_ u7g
             -!_ k|b]zdf k|b]z sfo{;ldltsf ;b:o k|d'v /x]sf] b]xfo adf]lhdsf
                    k|b]z ljefux?sf] u7g x'g]5 M -!_ ;+u7g ljefu, -@_ k|b]z sfg"g
                    tyf ;+;bLo dfldnf ljefu, -#_ k|b]z tyf :yfgLo lgsfo ljefu,
                    -$_ ;"rgf, ;~rf/ tyf k|rf/ k|;f/ ljefu, -%_ e|ft[ ;+3 ;dGjo
                    ljefu, -^_ z'e]R5's ;+:yf ;dGjo ljefu, -&_ k]zfut tyf
                    j'l4hLjL ljefu, -*_ efiff, ;flxTo, snf tyf ;+:s[lt ljefu, -(_
                    lzIff, lj1fg tyf k|ljlw ljefu, -!)_ :jf:Yo ljefu, -!!_
                    u}/;/sf/L ;+:yf Pj+ ;fdflhs ;]jf ljefu, -!@_ clen]v cg'udg
                    tyf d"NofÍg ljefu, -!#_ pBf]u, Jofkf/, jfl0fHo tyf cfk"lt{
                    ljefu, -!$_ ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f tyf oftfoft ljefu, -!%_
                    s[lif tyf e"ld;'wf/ ljefu, -!^_ o"jf tyf v]ns"b ljefu, -!&_ hn,
                    phf{ tyf k|fs[lts ;|f]t ljefu, -!*_ zflGt ;'/Iff tyf k|zf;g ;]jf
                    ljefu, -!(_ 6«]8 o"lgog tyf >lds ljefu, -@)_ j}b]lzs /f]huf/
                    ;dGjo ljefu, -@!_ åGb Joj:yfkg ljefu, -@@_ cGo kf6L{ ;Dks{
                    ljefu .
       -v_ k|To]s ljefudf k|d'v, pkk|d'v / ;b:o ;lrj ;lxt a9Ldf kRrL; hgf
              ;b:o /xg]5g\ .
       -u_ k|b]z ;efkltn] ljefuLo k|d'vsf] k/fdz{df Ps hgf pkk|d'v, Ps hgf
              ;lrj / ;b:ox? tf]Sg]5 .
       -3_ ljefusf pkk|d'v, ;lrj, ;b:o aGgsf nflu g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn
              ;b:o x'g' kg]{5 .
       -ª_ pkk|d'v, ;lrj / ;b:osf] dgf]gog ubf{ ;dfj]zL l;4fGtnfO{ Wofg
              lbOg]5 .
       -r_ k|d'vn] ljefusf] a}7sdf cfjZostfg';f/ s'g} klg JolQmnfO{ cfdGq0f ug{
              ;Sg]5 .
       -5_ k|b]z ljefusf] a}7s k|To]s b'O{ dlxgfdf slDtdf Ps k6s a:g]5 .
       -h_ k|b]z ljefun] k|To]s 5 dlxgfdf sfo{;Dkfbg k|ult k|ltj]bg k|b]z
              sfo{;ldltdf a'emfpg' kg]{5 .
                                     43
            -em_    k|b]z sfo{;ldltn] o; ljwfgdf pNn]lvt ljefu afx]s cfjZostf cg';f/
                    sfd, st{Jo / clwsf/ tf]sL cGo ljefu u7g ug{ ;Sg]5 .
            -`_     k|b]z ljefu Pj+ lgsfosf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf cGo Joj:yf tf]lsP
                    adf]lhd x'g]5 .
                                      kl/R5]b– %
                   ljb]z l:yt g]kfnL hg;Dks{ ;ldlt ;DaGwL Joj:yf
!$= ljb]z l:yt g]kfnL hg;Dks{ ;ldltsf] u7g / k|ltlglwTj M
    -!_ g]kfnL sf+u|];sf] p2]Zo / cfbz{k|lt k|ltj4 / ;dlk{t /xg] ljb]zl:yt g]kfnL
          gful/sn] kf6L{sf] s]Gb|Lo sfo{;ldltdf tf]lsP adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/L
          hg;Dks{ ;ldlt u7gsf nflu cfj]bg ug{ ;Sg]5g\ . s]Gb|Lo sfo{;ldltsf]
          :jLs[lt kZrft g]kfnL hg;Dks{ ;ldltsf] u7g x'g]5 .
    -@_ kf6L{n] tf]s]sf] zt{ k"/f ug]{ o:tf ;+:yfnfO{ g]kfnL sf+u|]; s]Gb|Lo sfo{;ldltn]
          dfGotf k|bfg ug]{5 .
    -#_ g]kfnL hg;Dks{ ;ldltsf] ljwfg tyf ljwfgdf ul/Psf] ;+zf]wg g]kfnL sf+u|];
          s]Gb|Lo sfo{;ldltaf6 :jLs[t ePkl5 nfu" x'g]5 . g]kfnL sf+u|]; s]Gb|Lo
          ko{j]Ifssf] pkl:yltdf hg;Dks{ ;ldltsf] lgoldt clwj]zg x'g' kg]{5 . ;f]
          clwj]zgåf/f kf6L{sf] s]Gb|Lo dxflwj]zg / s]Gb|Lo dxf;ldltsf nflu o;} ljwfg
          adf]lhd tf]lsPsf] ;+Vofdf cWoIf ;lxt dxflwj]zg k|ltlglw / dxf;ldlt
          ;b:osf] rog ug]{ Joj:yf hg;Dks{ ;ldltsf] ljwfgdf x'g'kg]{5 .
    -$_ kf6L{sf] dxflwj]zg x'ge  ' Gbf b'O{ dlxgf cufj} kf6L{sf] s]Gb|Lo sfo{;ldltn] s]Gb|Lo
          dxflwj]zg k|ltlglw tyf s]Gb|Lo dxf;ldlt ;b:o k7fpg ;Sg] ljb]zl:yt g]kfnL
          hg;Dks{ ;ldltx¿sf] gfd, ;+Vofsf af/]df lg0f{o u/L hfgsf/L lbg]5 . g]kfnL
          sf+u|]; s]Gb|Lo sfo{;ldltn] dfGotf k|bfg u/]sf ljb]zl:yt g]kfnL hg;Dks{
          ;ldltn] clwj]zgaf6 lgjf{lrt u/L b]xfo adf]lhdsf] ;ª\Vofdf s]Gb|Lo dxflwj]zg
          k|ltlglw / dxf;ldlt ;b:o k7fpg] 5g\ .
          -s_ slDtdf Ps ;o g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf hg;Dks{
                 ;ldltsf] clwj]zgaf6 lgjf{lrt cWoIf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw /
                 s]Gb|Lo dxf;ldlt ;b:o x'g5  ] g\ .
          -v_ kfFr ;o jf ;f] eGbf a9L g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf hg;Dks{
                 ;ldltaf6 cWoIf ;lxt ;ft hgf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw / s]Gb|Lo
                 dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 cWoIf ;lxt tLg hgf s]Gb|Lo dxf;ldlt
                 ;b:o .
          -u_ b'O{ xhf/ jf ;f] eGbf a9L g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf
                 hg;Dks{ ;ldltaf6 cWoIf ;lxt rf}w hgf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw /
                 s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 cWoIf ;lxt 5 hgf s]Gb|Lo dxf;ldlt
                 ;b:o .
                                            44
      -%_   pkwf/f $ adf]lhd kf6L{ s]Gb|Lo sfo{;ldltn] ljb]zl:yt hg;Dks{ ;ldltaf6
            s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw ;ª\Vof tf]Sbf Pp6f b]zaf6 a9Ldf rf}w hgf / s]Gb|Lo
            dxf;ldlt ;b:o tf]Sbf 5 hgf eGbf a9L tf]Sg ;Sg]5}g .
      -^_   g]kfnL hg;Dks{ ;ldltsf] sfo{sfn tLg jif{sf] x'g]5 .
      -&_   g]kfnL hg;Dks{ ;ldlt ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
                                    kl/R5]b– ^
                        s]Gb|Lo dxflwj]zg / s]Gb|Lo dxf;ldlt
!%= s]Gb|Lo dxflwj]zg ;DaGwL Joj:yf M s]Gb|Lo dxflwj]zg kf6L{sf] ;jf]{Rr clwsf/ ;DkGg
    lgsfo x'g]5 .
    -!_ s]Gb|Lo dxflwj]zgsf] u7g M
           -s_ slDtdf rf/ aif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf
                 ;b:odWo]af6 Ps dfq k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]q ePsf] lhNnfdf lhNnf
                 clwj]zg k|ltlglwn] cfkm"dWo]af6 lgjf{lrt u/]sf s]Gb|Lo dxflwj]zg
                 k|ltlglw, lhNnf ;efklt ;lxt kRrL; hgf .
           -v_ slDtdf rf/ aif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o /x]sf
                 ;b:odWo]af6 b'O{ jf ;f] eGbf a9L k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]q ePsf]
                 lhNnfdf k|To]s k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qaf6 k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qLo
                 clwj]zg k|ltlglwn] cfkm"dWo]af6 lgjf{lrt u/]sf s]Gb|Lo dxflwj]zg
                 k|ltlglw / k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qLo sfo{;ldltsf ;efklt ;lxt
                 kRrL; hgf .
           -u_ lgjt{dfg s]Gb|Lo ;efklt, pk–;efklt, dxfdGqL, sf]iffWoIf, ;x–dxfdGqL /
                 s]Gb|Lo ;b:o Ps cjlwsf nflu dxflwj]zg k|ltlglw .
           -3_ tf]lsP adf]lhdsf e|ft[ ;+3 Pj+ z'e]R5's ;+:yfsf] clwj]zgaf6 lgjf{lrt
                 eO{ cfpg] s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw .
           -ª_ tf]lsP adf]lhd ljb]zl:yt hg;Dks{ ;ldltsf] clwj]zgaf6 lgjf{lrt eO{
                 cfpg] s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw .
           -r_ wf/f %! -!_ -s_ adf]lhdsf dxflwj]zg k|ltlglw .
!^= s]Gb|Lo dxflwj]zgsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ s]Gb|Lo dxflwj]zgsf] sfd, st{Jo /
     clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 .
     -s_ s]Gb|Lo dxflwj]zgn] slDtdf kGw| jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:o /x]sf]
             s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 s]Gb|Lo ;efkltsf] lgjf{rg ug]{5 .
     -v_ ;efkltdf lgjf{lrt x'gsf nflu v;]sf] dtsf] krf; k|ltzt eGbf a9L dt
             k|fKt ug'{ clgjfo{ x'g]5 .
     -u_     klxnf] k6s s'g} klg pDd]bjf/n] krf; k|ltzt eGbf a9L dt gNofPdf ;a}eGbf
             a9L dt Nofpg] b'O{ hgfsfaLr k'gM dtbfg ul/g]5 .
     -3_     k'gM dtbfg x'Fbf a9Ldt k|fKt ug]{ pDd]bjf/ ljhoL x'g]5 .
                                           45
      -ª_    t/ klxnf] k6s g} b'O{ hgfdfq pDd]bjf/ ePdf a9L dt Nofpg] pDd]bjf/
             ljhoL x'g]5 .
      -r_    s]Gb|Lo dxflwj]zgn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:o /x]sf]
             s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 o; ljwfgdf tf]lsP adf]lhd s]Gb|Lo
             sfo{;ldltsf kbflwsf/L / ;b:osf] lgjf{rg ug]{5 .
      -5_    s]Gb|Lo dxf;ldlt / s]Gb|Lo sfo{;ldltåf/f k|:t't ul/Psf] ljifodf 5nkmn u/L
             lg0f{o ug]{ .
      -h_    cNksfnLg jf bL3{sfnLg dxTjsf ljifodf kf6L{sf] gLlt lgwf{/0f ug]{ .
      -em_   kf6L{ ;+u7g ;DaGwL ljifodf gLltut lg0f{o lng] .
      -@_    s]Gb|Lo dxflwj]zgn] cfˆgf] clwsf/ s]Gb|Lo dxf;ldlt, s]Gb|Lo sfo{;ldlt /
             s]Gb|Lo ;efkltnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
!*= s]Gb|Lo dxf;ldltsf] u7g M -!_ s]Gb|Lo dxf;ldltsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5 .
    -s_ s]Gb|Lo ;efklt, pk–;efklt, dxfdGqL, sf]iffWoIf, ;x–dxfdGqL / s]Gb|Lo
            ;b:o .
    -v_ k|ltlglw ;ef If]qLo clwj]zgn] s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 b'O{ dlxnf
            ;lxt ;ft hgf k|ToIf / dlxnf, blnt, cflbjf;L hghftL, v;cfo{, dw]zL, yf?,
            d'l:nd ;d'bfoaf6 rf/ hgf k|ltlglw ;ef If]qsf] hg;ª\Vofsf] agf]6 cg';f/,
            tf]lsP adf]lhd ;dfg'kflts cfwf/df lgjf{lrt u/]sf s]Gb|Lo dxf;ldlt ;b:o .
    -u_ lgjt{dfg s]Gb|Lo ;efklt, pk–;efklt, dxfdGqL, sf]iffWoIf, ;x–dxfdGqL /
            s]Gb|Lo ;b:o Ps cjlwsf nflu dxf;ldlt ;b:o .
                                          46
     -3_     s]Gb|Lo dxflwj]zgdf k|ltlglwTj u/]sf e|ft[ ;+3 Pj+ z'e]R5's ;+:yf k|To]saf6
             ;DalGwt ;+:yfsf] s]Gb|Lo clwj]zgn] s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6
             lgjf{lrt u/]sf s]Gb|Lo cWoIf ;lxt tLg÷tLg hgf dxf;ldlt ;b:o .
     -ª_     ljb]z l:yt g]kfnL hg;Dks{ ;ldltn] o; ljwfg adf]lhd lgjf{lrt dxflwj]zg
             k|ltlglwdWo]af6 lgjf{rg u/L k7fPsf cWoIf ;lxtsf dxf;ldlt ;b:o .
     -r_     wf/f %! -!_ -v_ adf]lhdsf dxf;ldlt ;b:o .
     -@_     s]Gb|Lo ;efklt / dxfdGqL s]Gb|Lo dxf;ldltsf] ;efklt / dxfdGqL /xg]5g\ .
!(= s]Gb|Lo dxf;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M s]Gb|Lo dxf;ldltn] Pp6f s]Gb|Lo
    dxflwj]zg ;dfKt eO{ csf]{ s]Gb|Lo dxflwj]zg k|f/De gx'Fbfsf] cj:yfdf s]Gb|Lo
    sfo{;ldltsf kbflwsf/L / ;b:osf] lgjf{rg afx]s s]Gb|Lo dxflwj]zgsf] ;a} sfo{
    ug]{5 .
                                        kl/R5]b—&
                   s]Gb|Lo sfo{;ldlt / s]Gb|Lo sfo{;Dkfbg ;ldlt
@!= s]Gb|Lo sfo{;ldltsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5 M
    -!_     s]Gb|Lo dxflwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf kGw| jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:o ePsf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 lgjf{lrt u/]sf
            s]Gb|Lo sfo{;ldltsf ;efklt .
    -@_     s]Gb|Lo dxflwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:o ePsf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 lgjf{lrt u/]sf pk–
            ;efklt b'O{ / dxfdGqL b'O{ .
    -#_     s]Gb|Lo dxflwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:o ePsf dlxnf dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps, cflbjf;L
            hghftL dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps, blnt dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6
            Ps, dw]zL dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps, v;cfo{ dxflwj]zg
            k|ltlglwdWo]af6 Ps, yf? dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps, d'l:nd dxflwj]zg
                                          47
            k|ltlglwdWo]af6 Ps / lk5l8Psf] If]qsf dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps ;d]t
            lgjf{lrt u/]sf ;x–dxfdGqL cf7 .
     -$_    s]Gb|Lo ;efkltn] s]Gb|Lo sfo{;ldltsf lgjf{lrt ;b:odWo]af6 gfd k|:tfj u/L
            lgjf{lrt s]Gb|Lo sfo{;ldltaf6 lgjf{lrt sf]iffWoIf Ps .
     -%_    s]Gb|Lo dxflwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:o ePsf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 k|ToIf lgjf{lrt
            u/]sf k}FtL; hgf ;b:o .
     -^_    s]Gb|Lo dxflwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:o ePsf dlxnf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 k|ToIf
            lgjf{lrt u/]sf gf} hgf ;b:o .
     -&_    s]Gb|Lo dxflwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:o ePsf k|To]s k|b]zsf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps
            hgf dlxnf ;lxt tLg hgf /xg] u/L k|ToIf lgjf{lrt u/]sf PSsfO{; hgf
            ;b:o .
     -*_    s]Gb|Lo dxflwj]zgsf k|ltlglwn] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:o ePsf blnt dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 rf/ dlxnf ;lxt gf}
            hgf, cflbjf;L hghftL dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 ;ft dlxnf;lxt kGw| hgf,
            v;cfo{ dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 5 dlxnf;lxt t]x| hgf, dw]zL dxflwj]zg
            k|ltlglwdWo]af6 rf/ dlxnf;lxt gf} hgf, yf? dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 b'O{
            dlxnf;lxt rf/ hgf, d'l:nd dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps dlxnf ;lxt tLg
            hgf / lk5l8Psf] If]qsf dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps hgf ;lxt lgjf{lrt
            u/]sf rjGg hgf ;b:o .
     -(_    s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwx¿n] slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf]
            lqmofzLn ;b:o ePsf cNk;ª\Vos dxflwj]zg k|ltlglw dWo]af6 Ps / ckfËtf
            ePsf dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 Ps hgf u/L lgjf{lrt u/]sf b'O{ hgf
            ;b:o .
     -!)_   slDtdf bz jif{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o ePsf s]Gb|Lo
            dxflwj]zg k|ltlglwdWo]af6 s]Gb|Lo ;efkltn] sfo{;ldltdf Ps ltxfO{ ;b:o
            dlxnf x'g' kg]{ Joj:yf, ;dfj]zL l;4fGt / ckfËtf ePsf jf cNk;ª\Vos jf
            lk5l8Psf] If]qsf] k|ltlglwTj ;d]tnfO{ Wofgdf /fvL t]QL; hgf ;b:o dgf]lgt
            ug]{5 .
     -!!_   ;+;bLo bnsf] g]tf sfo{;ldltsf] kb]g ;b:o x'g]5 .
     -!@_   s]Gb|Lo sfo{;ldltsf] a}7s k|To]s b'O{ dlxgfdf slDtdf Ps k6s a:g]5 .
@%= s]Gb|Lo sfo{;ldltsf] ;efkltsf] sfd st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
      -!_     kf6L{sf] ;du| g]t[Tj ug]{ .
      -@_     s]Gb|Lo dxflwj]zg, s]Gb|Lo dxf;ldlt, s]Gb|Lo sfo{;ldlt, s]Gb|Lo sfo{;Dkfbg
              ;ldlt / s]Gb|Lo ;+;bLo ;ldltsf] cWoIftf ug]{ / cfjZos k/] lg0ff{os dt
              lbg] .
      -#_     wf/f @! -$_ adf]lhd s]Gb|Lo sfo{;ldltsf] kbflwsf/Lsf] gfd k|:tfj ug]{ / wf/f
              @! -!)_ adf]lhd s]Gb|Lo sfo{;ldltsf ;b:osf] dgf]gog ug]{ .
      -$_ s]Gb|Lo sfo{;ldltsf kbflwsf/Lsf] sfo{ ljefhg ug{], sfo{ ljefhg x]/km]/ ug{] /
              kf6L{sf kbflwsf/L Pj+ ;b:odWo]af6 k|jQmf tf]Sg] .
      -%_     kf6L{sf] cfbz{, l;4fGt / dof{bfnfO{ pRr /fVg] / /fVg nufpg] tyf kf6L{nfO{
              ;an / ;Ifd ;+u7gsf ¿kdf ;~rfng ug{ g]t[Tj k|bfg ug]{ .
      -^_     kf6L{sf tkm{af6 /fli6«o / cGt/f{li6«o If]qdf cfjZos k|ltlglwTj ug],{ u/fpg] .
      -&_     kf6L{sf cufl8 tTsfn kl/cfPsf sfo{x¿ ug]{ / To;sf] hfgsf/L s]Gb|Lo
              sfo{;ldltnfO{ lbg] .
                                            50
      -*_    kf6L{sf s]Gb|Lo lgsfoåf/f ePsf lg0f{osf] sfof{Gjog eP gePsf] /]vb]v ug],{
             u/fpg] .
      -(_    s]Gb|Lo ljefu Pj+ cGo s]Gb|Lo lgsfosf k|d'v, pkk|d'v, ;lrj / ;b:osf]
             lgo'lQm, dgf]gog jf x]/km]/ ug{] .
      -!)_   s]Gb|Lo sfof{nosf nflu cfjZos sd{rf/Lsf] lgo'lQm / x]/km]/ ug]{ .
      -!!_   s]Gb|Lo ;efkltn] kf6L{sf] lgsfo, kbflwsf/L jf ;b:osf ;DaGwdf k/]sf] ph'/L
             / ultljlwsf ;DaGwdf 5fgljg ;ldlt u7g u/L 5fgljg ug{ ;Sg]5 . To;/L
             hfFra'em ul/Psf] cj:yfdf s]Gb|Lo sfo{;ldltn] 5fgljg ;ldltsf] k|ltj]bgsf
             cfwf/df jf tTsfnsf] cfjZostf cg';f/ kf6L{sf] s'g} klg lgsfo jf kbflwsf/L
             jf ;b:onfO{ kbaf6 lgnDag ug{ ;Sg]5 .
      -!@_   s]Gb|Lo sfo{;ldltn] kf6L{sf] s'g} klg lgsfonfO{ lgnDag ubf{ To:tf] lgnDag
             ePsf] kf6L{sf] lgsfosf] sfo{;Dkfbg ug{ lgnDag ePsf] cjlw;Ddsf nflu s'g}
             ;ldlt jf ;b:o jf JolQmnfO{ tf]Sg ;Sg]5 .
      -!#_   ;efkltn] cfkm" ljb]z uPsf] cj:yfdf jf cfjZostf cg';f/ pk–;efkltnfO{
             sfo{jfxs ;efklt tf]Sg]5 .
      -!$_   wf/f @! -!@_ adf]lhd s]Gb|Lo sfo{;ldlt / wf/f @# -%_ adf]lhd s]Gb|Lo
             sfo{;Dkfbg ;ldltsf] a}7s af]nfpg] .
      -!%_   of]Uotf k'u]sf s'g} JolQmnfO{ tTsfn\ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf jf g]kfnL
             sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf lbg' kg]{ cj:yf ePdf ;b:otf k|bfg ug]{ .
      -!^_   cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
                                           51
      -$_     kf6L{sf] ;+u7g ;+/rgf, lqmofzLn / k|efjsf/L agfpg] / kf6L{sf lgsfox¿df
              kf6L{ ;DaGwL ultljlwaf/] cfjZostfg';f/ ;"rgf k|jflxt ug]{, kf6L{sf lg0f{o
              tyf sfo{qmdx¿ sfof{Gjog tyf ;'k/Lj]If0f ug],{ u/fpg] .
      -%_     kf6L{ ;DaGwL sfo{df ;efkltsf] lgb]{zfg';f/ k|ltlglw v6fpg] jf ;ldlt jf
              pk;ldlt agfpg] .
      -^_     s]Gb|Lo sfo{;ldlt, s]Gb|Lo dxf;ldlt / s]Gb|Lo dxflwj]zgdf k|ltj]bg / k|:tfj
              k|:t't ug]{ .
      -&_     kf6L{sf ;a} k|sf/sf cflwsfl/s clen]vsf] ;+/If0f ug]{ / ug{ nufpg] .
      -*_     s]Gb|Lo dxflwj]zg, s]Gb|Lo dxf;ldlt, s]Gb|Lo sfo{;ldlt / s]Gb|Lo sfo{;Dkfbg
              ;ldltsf] lg0f{o k|dfl0ft ug]{ .
      -(_     g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf af/] wf/f $ sf] pkwf/f ( adf]lhdsf] sfo{ ug]{
              u/fpg] .
      -!)_    kf6L{ dftxtsf lgsfox¿nfO{ kf6L{sf] lg0f{osf] hfgsf/L u/fpg] tyf lgb]{zg
              hf/L ug]{ .
      -!!_    of]Uotf k'u]sf s'g} JolQmnfO{ tTsfn\ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf jf g]kfnL
              sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf lbg' kg]{ cj:yf ePdf ;b:otf k|bfg ug]{ .
      -!@_    cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
                                      kl/R5]b– *
 g]kfnL sf+u|];sf] tkm{jf6 x'g] pDd]bjf/sf] of]Uotf, ;+;bLo ;ldlt, pDd]bjf/sf]
                              l;kmfl/;, lg0f{o / cg'df]bg ;DaGwL Joj:yf M
#)= pDd]bjf/sf] of]Uotf M
    -!_ b]xfo adf]lhdsf] of]Uotf ePsf] g]kfnL gful/s g]kfnL sf+u|];sf tkm{jf6 /fHosf]
         s'g} klg txsf] kbdf pDD]bjf/ x'g of]Uo dflgg] 5 .
         -s_ g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o ePsf] .
                t/, s'g} /fhgLlts bn g]kfnL sf+u|];df ;dflxt jf PsLs/0f ePsf]df jf
                cGo /fhgLlts bndf sfd u/L g]kfnL sf+u|];df k|j]z u/]sf] JolStsf] xsdf
                s]Gb|Lo sfo{;ldltn] lg0f{o u/] adf]lhd x'g]5 .
         -v_ g]kfnL sf+u|];4f/f ;~rfng ul/Psf ljleGg sfo{qmd, cleofg / cfGbf]ng
                ;d]tsf ultljlwdf ;lqmo ¿kn] efu lnPsf] .
         -u_ lgjf{rgdf g]kfnL sf+u|];sf pDd]bjf/sf] kIfdf ;lqmotfk"j{s sfd u/]sf] .
         -3_ k|rlnt sfg'gn] pDd]bjf/ x'g of]Uo ePsf] .
         -ª_ ;dfhdf ljsf; lgdf{0f, /rgfTds tyf ;fdflhs sfo{df lqmofzLn /x]sf] .
         -r_ pRr g}lts rl/q ePsf] .
                                            53
     -$_ ;DalGwt k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qleqsf s]Gb|Lo sfo{;ldltsf
             ;b:o, ;f] lgjf{rg If]qsf] k|ToIftkm{af6 lgjf{lrt ;f+;b jf ;f+;bsf
             pDd]bjf/ kb]g ;b:o .
-v_ lhNnf ;+;bLo ;ldlt M lhNnf ;+;bLo ;ldltdf kbflwsf/L ;lxt b]xfo
       adf]lhdsf ;b:o /xg]5g\ .
     -!_ lhNnf sfo{;ldltsf ;efklt lhNnf ;+;bLo ;ldltsf ;efklt /
             ;lrj lhNnf ;+;bLo ;ldltsf] ;lrj x'g]5g\ .
     -@_ lhNnf sfo{;ldltsf kbflwsf/L lhNnf ;+;bLo ;ldltsf kb]g ;b:o
             x'g]5g\ .
     -#_ lhNnf ;efkltn] lhNnf sfo{;ldltsf ;b:odWo]af6 k|:tfj u/L
             lhNnf sfo{;ldltn] cg'df]bg u/]sf a9Ldf kfFr hgf ;b:o .
             ;efkltn] o;/L k|:tfj ubf{ ;dfj]zL l;4fGtnfO{ Wofgdf /fvL ug'{
             kg]{5 .
     -$_ ;DalGwt lhNnfleqsf s]Gb|Lo sfo{;ldltsf ;b:o kb]g ;b:o
             x'g]5g\ .
-u_    k|b]z ;+;bLo ;ldlt M k|b]z ;+;bLo ;ldltdf kbflwsf/L ;lxt b]xfo
       adf]lhdsf ;b:o /xg]5g\ .
    -!_ k|b]z sfo{;ldltsf ;efklt k|b]z ;+;bLo ;ldltsf ;efklt / k|b]z
             dxfdGqL k|b]z ;+;bLo ;ldltsf] dxfdGqL x'g]5g\ .
    -@_ k|b]z sfo{;ldltsf kbflwsf/L k|b]z ;+;bLo ;ldltsf kb]g ;b:o
             x'g]5g\ .
    -#_ k|b]z ;efkltn] k|b]z sfo{;ldlt ;b:odWo]af6 k|:tfj u/L k|b]z
             sfo{;ldltn] cg'df]bg u/]sf a9Ldf gf} hgf ;b:o . ;efkltn] o;/L
             k|:tfj ubf{ ;dfj]zL l;4fGtnfO{ Wofgdf /fvL ug'{ kg]{5 .
    -$_ k|b]z ;+;bLo bnsf] g]tf k|b]z ;+;bLo ;ldltsf] kb]g ;b:o x'g]5 .
    -%_ ;DalGwt lhNnfsf s]Gb|Lo sfo{;ldltsf ;b:o / lhNnf
             sfo{;ldltsf ;efkltnfO{ ;DalGwt lhNnfsf] pDd]bjf/sf] lg0f{o ubf{
             k|b]z ;+;bLo ;ldltsf] a}7sdf cfdGq0f ug'{ kg]{5 .
-3_    s]Gb|Lo ;+;bLo ;ldlt M s]Gb|Lo ;+;bLo ;ldltdf s]Gb|Lo sfo{;ldltsf
       kbflwsf/L ;lxt b]xfo adf]lhdsf ;b:o /xg]5g .
    -!_ s]Gb|Lo sfo{;ldltsf ;efklt s]Gb|Lo ;+;bLo ;ldltsf ;efklt /
             dxfdGqL s]Gb|Lo ;+;bLo ;ldltsf] dxfdGqL x'g]5g .
    -@_ s]Gb|Lo sfo{;ldltsf kbflwsf/L s]Gb|Lo ;+;bLo ;ldltsf kb]g ;b:o
             x'g]5g .
    -#_ s]Gb|Lo ;b:odWo]af6 s]Gb|Lo ;efkltn] k|:tfj u/L s]Gb|Lo
             sfo{;ldltn] cg'df]bg u/]sf a9Ldf P3f/ hgf ;b:o . ;efkltn]
             o;/L k|:tfj ubf{ ;dfj]zL l;4fGtnfO{ Wofgdf /fvL ug'{ kg]{5 .
    -$_ ;+;bLo bnsf] g]tf ;+;bLo ;ldltsf] kb]g ;b:o x'g]5 .
                               54
                 -%_     k|b]z sfo{;ldltsf] ;efkltnfO{ ;DalGwt k|b]zsf] ;+3Lo ;+;b, k|b]z
                         ;ef / dxfgu/kflnsf k|d'v, pkk|d'vsf] pDd]bjf/sf] lg0f{o ubf{
                         s]Gb|Lo ;+;bLo ;ldltsf] a}7sdf cfdlGqt ug'{ kg]{5 .
      -@_   ;a} txsf ;+;bLo ;ldltn] pDd]bjf/L ;DaGwdf u/]sf] lg0f{o ;DalGwt txsf]
            kf6L{sf] sfo{;ldltaf6 cg'df]bg u/fpg' kg]{5 .
      -#_   kf6L{sf] s]Gb|Lo sfo{;ldltn] cfjZostfg';f/ pDd]bjf/L kqdf x:tfIf/ ug]{
            kbflwsf/L tf]Sg ;Sg]5 .
      -$_   o;/L tf]lsPsf] kbflwsf/Ln] ljleGg txsf ;+;bLo ;ldltn] u/]sf] lg0f{o adf]lhd
            pDd]bjf/L kqdf x:tfIf/ ug]{5 .
                                    kl/R5]b– (
                     cg'zf;g ;ldltsf] u7g, sfd, st{Jo / clwsf/
                                          59
#$= cg'zf;g ;DaGwL Joj:yf M
    != cg'zf;g pNn3+g u/]sf] dflgg] .
          g]kfnL sf+u|];sf] ;b:o, g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:o jf lgsfon] b]xfo
          adf]lhdsf] sfo{ u/]df cg'zf;g pNnª\3g u/]sf] dflgg]5 .
          -s_ kf6L{sf] cfbz{, l;4fGt / gLlt ljk/Lt s'g} klg sfo{ u/]df .
          -v_ kf6L{sf] ljwfg, lgodfjnL ljk/Lt sfo{ u/]df .
          -u_ kf6L{sf] cfrf/;+lxtf pNnª\3g u/]df .
          -3_ kf6L{sf] pDd]bjf/ jf kf6L{n] ;dy{g u/]sf] pDd]bjf/ lj?4 pDd]bjf/ ePdf
                 jf To:tf] pDd]bjf/sf] k|:tfjs jf ;dy{s ePdf jf lgjf{rgsf] ;dodf
                 kf6L{sf] pDd]bjf/sf lj?4df k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf lj/f]w u/]df jf
                 c;xof]u u/]df .
          -ª_ kf6L{nfO{ k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf xfgL gf]S;fgL k'¥ofPdf .
          -r_ s;}sf] klg rl/q xTof x'g], JolStut jf ;fdflhs dof{bf e+u x'g],
                 ;Ddfgdf rf]6 k'Ug] jf ljt[i0ff km}lng], ;fDk|bflos ;b\efj k|lts"n x'g] s'g}
                 klg ultljlw, Jojxf/, cfr/0f jf cleJolSt u/]df .
    @= cg'zf;g ;ldlt M kf6L{sf] cg'zf;g sfod /fVg / cfrf/;+lxtf kfng u/fpg
          b]xfo adf]lhdsf cg'zf;g ;ldlt /xg]5g\ .
          -s_ lhNnf cg'zf;g ;ldlt
          -v_ k|b]z cg'zf;g ;ldlt
          -u_ s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldlt
    #= lhNnf cg'zf;g ;ldltsf] u7g M
          -s_ lhNnf sfo{;ldltn] cfkm"dWo]af6 lhNnf cg'zf;g ;ldlt u7g ug]{5 .
          -v_ lhNnf cg'zf;g ;ldltdf Ps hgf ;+of]hs / b'O{ hgf ;b:o /xg]5g\ .
    $= lhNnf cg'zf;g ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
           lhNnf cg'zf;g ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 .
          -s_ kf6L{sf] pDd]bjf/ jf kf6L{n] ;dy{g u/]sf] pDd]bjf/ lj?4 pDd]bjf/ ePdf
                  jf To:tf] pDd]bjf/sf] k|:tfjs jf ;dy{s ePdf kfFr jif{sf nflu
                  kf6L{jf6 lgisfzg ug]{ .
          -v_ lgjf{rgsf] ;dodf kf6L{sf] pDd]bjf/sf lj?4df k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf
                  lj/f]w u/]df jf c;xof]u u/]df jf cGo kf6L{ jf pDd]bjf/sf] kIfdf k|rf/
                  k|;f/ u/]df pDd]bjf/sf] /fo ;d]t lnO{ tTsfn kf6L{sf] ;b:ojf6 lgnDag
                  ug]{ .
          -u_     s'g} klg txsf] lgjf{rgsf] ;dodf kf6L{sf] pDd]bjf/n] s'g} ;b:o jf kf6L{
                  lgsfon] k|ToIf jf k/f]If ?kdf kf6L{ jf pDd]bjf/sf lxt ljk/Lt sfd
                  u/]sf], lgis[o a;]sf] jf cGo pDd]bjf/nfO{ ;xof]u x'g] sfo{ u/]sf]
                  b]lvPdf ;f]sf] hfgsf/L lhNnf cg'zf;g ;ldltnfO{ lbg' kg]{5 . o;/L
                  hfgsf/L k|fKt ePdf lhNnf cg'zf;g ;ldltn] To:tf ;b:onfO{ tTsfn
                  ;Demfpg], r]tfjgL lbg] / gdfg]df ;b:otf lgnDag u/L ;f]sf] hfgsf/L
                  k|b]z / s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltnfO{ lbg]5 .
                                            60
      -3_      pkwf/f -$_ -s_ -v_ / -u_ adf]lhdsf] ;hfo u/]sf] xsdf k|b]z / s]Gb|Lo
               cg'zf;g ;ldltnfO{ hfgsf/L lbg'kg]{5 .
               t/ pkwf/f -$_, -s_ -v_ / -u_ sf] clwsf/ ;DalGwt lgjf{rg ;dfKt eO{
               ;s]kl5 k|of]u ug{ kfOg] 5}g .
       -ª_     lhNnf sfo{;ldlt dftxtsf lgsfo jf lhNnf leqsf] kf6L{sf] s'g} klg
               ;b:on] kf6L{sf] cfbz{, p2]Zo, gLlt, / cfrf/;+lxtf lj¿4 sfo{ jf
               ljwfgsf] pNnª3\g eof] egL kf6L{sf] lgsfo, kbflwsf/L jf ;b:osf
               lj¿4 ph'/L lbPdf jf cg'zf;g ;ldltnfO{ cg'zf;g ljk/Lt sfo{ ePsf]
               hfgsf/L k|fKt ePdf jf cg'zf;g ljk/Lt sfo{ ePsf] b]lvPdf ;DalGwt
               lgsfo, kbflwsf/L jf ;b:onfO{ hfgsf/L lng], :ki6Ls/0f dfUg], 5fgljg
               ug]{ .
       -r_ cg'zf;g eª\u ug]{ lgsfo, kbflwsf/L jf ;b:onfO{ lgodfjnL /
               cfrf/;+lxtf cg';f/ s;'/ x]/L ;Demfpg], r]tfjgL lbg] . To:tf sf/jfO{
               ubf{ cfˆgf] ;kmfO{ lbg] df}sfaf6 s;}nfO{ klg jl~rt ul/g]5}g .
       -5_ s'g} lgsfo, kbflwsf/L jf ;b:onfO{ pkwf/f -$_, -s_, -v_, -u_, -3_,
               -ª_ / -r_ afx]s cg'zf;g eª\u u/]sf]df ;b:otfjf6 lgnDag jf
               lgisfzg ug'{ kg]{ b]lvPdf lhNnf cg'zf;g ;ldltn] s;'/sf] k|s[lt
               nufot ;a} cfjZos s'/fdf 5fgljg u/L ;hfosf] dfu ;d]t u/L
               oyf;So l56f] k|b]z cg'zf;g ;ldltdf k7fpg' kg]{5 .
       -h_ lhNnf cg'zf;g ;ldltn] jflif{s k|ltj]bg lhNnf sfo{;ldltdf k]z ug]{5
               / ;Dk"0f{ ljj/0f k|b]z / s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltdf k7fpg]5 .
       -em_ lhNnf cg'zf;g ;ldltn] u/]sf] lg0f{o pk/ lrQ ga'em]df ;DalGwt JolQm
               jf lgsfon] lg0f{osf] ;"rgf kfPsf] ldltn] k}FtL; lbg leq k|b]z cg'zf;g
               ;ldltdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
%= k|b]z cg'zf;g ;ldltsf] u7g M
       -s_ k|b]z sfo{;ldltn] cfkm"dWo]af6 k|b]z cg'zf;g ;ldlt u7g ug]{5 .
       -v_ k|b]z cg'zf;g ;ldltdf Ps hgf ;+of]hs / tLg hgf ;b:o /xg]5g\ .
^= k|b]z cg'zf;g ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
        k|b]z cg'zf;g ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 .
       -s_      lhNnf cg'zf;g ;ldltn] u/]sf] cg'zf;gsf] sfd, sf/afxL / lg0f{odfly
                k'g/fj]bg ;'Gg] .
       -v_      cg'zf;g eª\u u/]sf]df ;b:otfjf6 lgnDag jf lgisfzg ug'{ kg]{ b]vL
                s;'/ ;d]t pNn]v u/L lhNnf cg'zf;g ;ldltn] ;hfosf] dfu ;d]t
                u/]sf]df yk 5fgljg ug'{ kg]{ ePdf cfkm}F jf lhNnf cg'zf;g ;ldlt
                dfkm{t yk 5fgljg u/L lg0f{o ug]{ .
       -u_      pkwf/f -$_ -v_ afx]s kf6L{sf] p2]Zo, gLlt / cfrf/;+lxtf lj¿4 cyjf
                ljwfgsf] pNnª3\g eof] egL k|b]z cg'zf;g ;ldltnfO{ s'g} klg ¿kdf
                hfgsf/L x'g cfPdf ;f]af/] hfgsf/L lnO{ 5fgljg ug]{, :ki6Ls/0f lnO{
                cfjZos sf/afxL ug]{ .
                                     61
      -3_       cg'zf;g eª\u ug]{ lgsfo, kbflwsf/L jf ;b:odfly sf/afxL ubf{ of]
                ljwfg, lgodfjnL / cfrf/;+lxtf cg';f/ s;"/ x]/L ;Demfpg], r]tfjgL
                lbg], lgnDag ug]{ . lgnDag ubf{ a9Ldf 5 dlxgfsfnflu ug{ ;lsg]5 .
                To;/L lgnDag u/]sf] hfgsf/L oyf;So l56f] s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltdf
                k7fpg' kg]{5 . To:tf] sf/afxL ubf{ cfˆgf] ;kmfO lbg] df}sfaf6 s;}nfO{
                klg jl~rt ul/g] 5}g .
      -ª_       cg'zf;g e+u u/]sf]df ;b:otfjf6 lgisfzg ug'{ kg]{ b]lvPdf k|b]z
                cg'zf;g ;ldltn] s;'/sf] k|s[tL x]l/ ;hfosf] dfu ;d]t u/L oyfzSo
                l56f] s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltdf k7fpg' kg]{5 .
      -r_       k|b]z cg'zf;g ;ldltn] cfˆgf s]xL clwsf/ lhNnf cg'zf;g ;ldltnfO{
                k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
      -5_       k|b]z cg'zf;g ;ldltn] u/]sf] lg0f{o pk/ lrQ ga'em]df lg0f{osf] ;"rgf
                kfPsf] ldltn] k}FtL; lbg leq ;DalGwt JolQm jf lgsfon] s]Gb|Lo
                cg'zf;g ;ldltdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
&= s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltsf] u7g M
      -s_       kf6L{sf] cfrf/;+lxtf kfng u/fpg / cg'zf;g sfod /fVg s]Gb|Lo
                sfo{;ldltn] cfkm"dWo]af6 s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldlt u7g ug]{5 .
      -v_       s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltdf Ps hgf ;+of]hs / rf/ hgf ;b:o /xg]5g\ .
*= s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
      -s_ lhNnf / k|b]z cg'zf;g ;ldltn] u/]sf] lg0f{odfly k'g/fj]bg ;'Gg] .
      -v_ lhNnf / k|b]z cg'zf;g ;ldltn] sf/jfO{ u/]sf] t/ k'g/fj]bg gk/]sf]
              sf/jfO{ af/] klg hfgsf/L lnO{ sf/jfO{ cf}lrTok"0f{ eP gePsf] x]/L pko'Qm
              lg0f{o u/L k|b]z jf lhNnf cg'zf;g ;ldltnfO{ cfjZos lgb]{zg lbg] .
      -u_ lhNnf jf k|b]zn] sf/afxL u/]sf] jf sf/afxL ug{ l;kmfl/; u/]sf] afx]s
              kf6L{sf] p2]Zo, gLlt, / cfrf/;+lxtf lj¿4 cyjf ljwfgsf] pNnª3\g eof]
              egL kf6L{sf lgsfo, kbflwsf/L jf ;b:ojf6 s]Gb||Lo cg'zf;g ;ldltdf
              ;f]em} ph'/L k/]df jf s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltnfO{ s'g} klg ?kdf hfgsf/L
              x'g cfPdf 5fgljg ug]{ / lg0f{o ug]{ . o;/L hfgsf/L lng], 5fgljg ug]{ jf
              :ki6Ls/0f lng] nufotsf sfo{ ug{ s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltn] k|b]z jf
              lhNnf cg'zf;g ;ldltnfO{ lgb]{zg lbg ;Sg]5 .
      -3_ cg'zf;g eª\u ug]{ lgsfo jf kbflwsf/L jf ;b:odfly sf/afxL jf lhNnf
              jf k|b]z cg'zf;g ;ldltsf] lg0f{odf k'g/fj]bg lg0f{o ubf{ lgodfjnL /
              cfrf/;+lxtf cg';f/ s;'/ x]/L ;Demfpg], r]tfjgL lbg], lgnDag jf
              lgisfzg ug]{ . To:tf] sf/afxL ubf{ cfˆgf] ;kmfO lbg] df}sfaf6 s;}nfO{
              klg jl~rt ul/g]5}g .
      -ª_ lgnDag ubf{ a9Ldf Ps jif{ / lgisfzg ubf{ a9Ldf kfFr jif{sf nflu ug{
              ;lsg]5 .
      -r_ s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltsf] lg0f{oaf6 sf/afxLdf k/]sf] ;b:o jf
              kbflwsf/Ln] lg0f{o pk/ lrQ ga'em]sf v08df ;f]sf] ;"rgf kfPsf] ldltn]
                                      62
                k}FtL; lbgleq s]Gb|Lo sfo{;ldltdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 / s]Gb|Lo
                sfo{;ldltsf] lg0f{o clGtd x'g]5 .
          -5_ s]Gb|Lo cg'zf;g ;ldltn] cfˆgf s]xL clwsf/ k|b]z jf lhNnf cg'zf;g
                ;ldltnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
       (= cg'zf;g ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
                                       kl/R5]b– !)
       s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldlt, s]Gb|Lo gLlt, cg';Gwfg tyf k|lzIf0f k|lti7fg, s]Gb|Lo
                                            ljefux?
#%= s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldltM
    -!_ s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldltsf] u7g M
           -s_ o; ljwfgdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s kf6L{sf ;a} txsf lgsfo /
                  kbflwsf/Lsf] lgjf{rgsf nflu s]Gb|Lo sfo{;ldltn] s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldlt
                  u7g ug]{5 .
           -v_ s]Gb|Lo ;efkltn] s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldltsf nflu ;+of]hs Ps / ;b:o
                  rf/ hgfsf] gfd s]Gb|Lo sfo{;ldltsf] a}7sdf k|:tfj ug]{5g\ .
           -u_ pQm k|:tfj s]Gb|Lo sfo{;ldltaf6 cg'df]bg x'g' kg]{5 .
    -@_ s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
           -s_ lgjf{rg ;ldltn] kf6L{sf] ljwfg adf]lhd ;a} txsf] lgjf{rg ;DkGg
                  ug]{5 .
           -v_ kf6L{sf ;a} txsf] lgjf{rg uf]Ko dtbfgåf/f ul/g]5 . cGo k|lqmof s]Gb|Lo
                  lgjf{rg ;ldltn] lg0f{o u/] adf]lhd x'g]5 .
           -u_ 6f]n,ufpFkflnsf÷gu/kflnsf j8f, ufpFkflnsf, gu/kflnsf, k|b]z ;ef
                  lgjf{rg If]q, k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]q, lhNnf / k|b]z :t/sf] kf6L{
                  lgsfosf] s'g} kb l/Qm ePdf To:tf] kbdf lgjf{rg ;DkGg ug{sf nflu
                  s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldltn] k|b]z sfo{;ldlt jf lhNnf sfo{;ldltnfO{
                  clwsf/ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
           -3_ g]kfnL sf+u|];sf] s]Gb|Lo dxflwj]zg / k|b]z clwj]zg x'g] jif{ eGbf slDtdf
                  Ps jif{ cufj} :yfgLo txsf ;a} clwj]zg / sfo{;ldltx¿ u7g
                  ul/g]5g\ . :yfgLo txsf clwj]zgaf6 k|b]z clwj]zg / s]Gb|Lo
                  dxflwj]zgsf nflu lgjf{lrt x'g] k|ltlglw k|b]z clwj]zg / s]Gb|Lo
                  dxflwj]zg x'ge ' Gbf tLg dlxgf klxnf lgjf{lrt ul/g]5g\ .
           -ª_ lgjf{rg ;ldltn] lgjf{rg k|of]hgsf nflu s]Gb|Lo sfo{;ldltaf6 k|fKt
                  g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otf tyf kf6L{sf] ;a} txsf lgjf{rgsf
                  dtbftfx¿sf] ljj/0f /fVg] / cBfjlw ug]{5 .
           -r_ s]Gb|Lo sfo{;ldltn] tf]s] adf]lhd lgjf{rg ;ldltn] ;DalGwt txsf]
                  lgjf{rgsf] Sofn]08/ agfpg]5 .
                                           63
            -5_    kf6L{sf] s'g} klg txsf] lgjf{rg u/fpg s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldltn] cfˆgf]
                   clwsf/ k|Tofof]hg u/L lgjf{rg clws[t tf]sL v6fpg ;Sg]5 .
            -h_    s]Gb|Lo lgjf{rg ;ldltn] cfkm"n] u/]sf] sfo{sf] ljj/0f s]Gb|Lo sfo{;ldltdf
                   lgoldt ¿kdf k|:t't ug'{ kg]{5 .
                              71
      -v_ jg tyf jftfj/0f If]qdf sfo{/t ;+3 ;+:yf / ;fd'bflos jg
            pkef]Qmf ;ldlt;+u ;Dks{ ;dGjo u/L kf6L{sf] lxtdf lqmofzLn
            u/fpg] .
      -u_ jftfj/0f ;DaGwL cWoog cg';Gwfg u/L bL3{sfnLg gLlt lgdf{0f ug{
            s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ ;xof]u ug]{ .
      -3_ ljkb\ Joj:yfkgsf] /fli6«o gLlt lgdf{0f ug{ kf6L{nfO{ ;xof]u ug]{ .
      -ª_ af9L, klx/f], e"sDk, b'3{6gfh:tf ljkbdf k/L kLl8t ePsf JolQm jf
            kl/jf/nfO{ kf6L{sf] tkm{af6 p4f/, /fxt, k'g:yf{kgfh:tf sfo{df
            ;xof]u ug{ e|ft[ Pj+ z'e]R5's ;+3 ;+:yf ;d]tnfO{ kl/rfng ug]{ .
-@@_ dlxnf, n}lËs ;dtf, ;fdflhs ;'/Iff Pj+ sNof0f ljefu
      -s_ dlxnfsf] ;j{Qf]d'vL ljsf; Pj+ xs, lxt / clwsf/sf nflu cfjZos
            sfo{ ug{ u/fpg ;xof]u k'¥ofpg] .
      -v_ n}lËs ;dtfnfO{ ;'lglZrt ug{ cfjZos gLlt lgdf{0fdf ;xof]u ug]{ .
      -u_ ;fdflhs ;'/Iff kfpg' kg]{ If]qsf] klxrfg u/L kf6L{sf] gLlt lgdf{0f
            jf kl/dfh{g ug{ ;xof]u ug]{ .
      -3_ o; If]qdf sfo{/t /fli6«o cGt/f{li6«o ;+3 ;+:yf;+u ;Dks{ ;dGjo
            ug]{ .
      -ª_ nf]s sNof0fsf/L /fHo :yfkgfsf nflu cfjZos gLlt th'{df /
            sfof{Gjog ug{ ;xof]u ug]{ .
-@#_ cfly{s gLlt tyf of]hgf ljefu
      -s_ b]zsf] ;du| cfly{s kIfsf] cWoog u/L cfly{s gLlt th'{df jf
            kl/dfh{g ug{ s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ ;xof]u ug]{ .
      -v_ ;a} ljQLo ;+:yfx?sf] sfd sf/jfxLsf] cWoog ug]{ / ;f] ;DaGwdf
            s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ cfjZos ;'emfj lbg] .
      -u_ ljQLo If]qsf ;+3 ;+:yf;+u ;dGjo ug]{ .
      -3_ b]zsf nflu cfjZos bL3{sfnLg / cNksfnLg cfly{s of]hgf lgdf{0f
            / ;~rfng ug{ s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ ;'emfj lbg] .
      -ª_ cfly{s, ljQLo / of]hgfsf If]q;+u ;DalGwt tYo tYofª\s ;ª\sng
            ug]{ .
-@$_ ef}lts k"jf{wf/, lgdf{0f tyf oftfoft ljefu
      -s_ b]zdf cfjZos ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0faf/] s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{
            gLlt agfpg ;xof]u ug]{ .
      -v_ lbuf] tyf u''0f:t/Lo lgdf{0f sfo{sf nflu cfjZos gLlt agfpg
            ;'emfj lbg] .
      -u_ ljsf; lgdf{0f / oftfoft If]q;+u ;Dj4 ;+3 ;+:yf;+u ;Dks{ ;dGjo
            u/L kf6L{sf] lxtdf lqmofzLn u/fpg] .
      -3_ oftfoft / kf/jfxg af/] /fli6«o gLlt th'{df ug{ s]Gb|Lo
            sfo{;ldltnfO{ ;'emfj lbg] .
-@%_ cGo kf6L{ ;Dks{ ljefu
                              72
                 -s_ b]zdf lqmofzLn cGo /fhgLlts bnsf] ;+Vof, cfbz{, gLlt, sfo{qmd,
                         ljwfg, 3f]if0ffkqaf/] cWoog ug]{ / s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ hfgsf/L /
                         cfjZos ;'emfj lbg] .
                 -v_ cGo /fhgLlts bnsf ultljlw / k|efjsf] d"Nofª\sg u/L ;'emfj
                         ;lxt s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ hfgsf/L u/fpg] .
                 -u_ cGo kf6L{;+u cfjZostf cg';f/ ;Dks{ :yflkt ug]{ .
           -@^_ ;xsf/L ljefu
                 -s_ b]zel/ sfo{/t ;xsf/L ;+:yf / ltgsf] sfo{If]qaf/] ljj/0f /fVg] .
                 -v_ ;xsf/L cleofgnfO{ j[l4 ug]{ / o; cleofgdf kf6L{ ;b:onfO{
                         ;+nUg ug{ u/fpg k|f]T;flxt ug]{ .
                 -u_ ;xsf/Laf/] kf6L{sf] gLlt th'{df ug{] .
                 -3_ kf6L;+u lgs6tf ePsf ;xsf/L ;+:yf / ;+3, dxf;+3;+u ;dGjo
                         ug]{ .
           -@&_ e|ft[ ;+3 ;dGjo ljefu
                 -s_ e|ft[ ;+3x¿;+u ;dGjo u/L lqmofzLn agfpg] / kf6L{ lxtdf
                         kl/rfng ug]{ .
                 -v_ e|ft[ ;+3sf] k|efjsf/L ;~rfng ljwfg ;Ddt ug]{ u/fpg] tyf
                         cg'udg, d"Nofª\sg u/L s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ hfgsf/L u/fpg] .
           -@*_ z'e]R5's ;+:yf ;dGjo ljefu
                 -s_ kf6L{sf] z'e]R5's ;+:yf;+u ;dGjo ug]{ / kf6L{ lxtdf lqmofzLn
                          u/fpg] .
                 -v_ z'e]R5's ;+:yfsf sfdsf/jfxLsf] cg'udg ug]{ tyf ;'emfj lbg] /
                          s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ hfgsf/L u/fpg] .
                                            kl/R5]b– !!
                  s]Gb|Lo n]vf ;ldlt, ;+;bLo bn, lhNnf ;Dks{ ;ldlt, e|ft[ ;+3 /
                                              z'e]R5's ;+:yf
#*= s]Gb|Lo n]vf ;ldlt M
    -!_ s]Gb|Lo n]vf ;ldltsf nflu s]Gb|Lo ;efkltn] sfo{;ldltsf ;b:odWo]af6
            ;+of]hs Ps / ;DalGwt ljifosf] lj1tf ePsf rf/ hgf ;b:osf] gfd k|:tfj
            ug]{5 . pQm k|:tfj s]Gb|Lo sfo{;ldltsf] ax'dtaf6 cg'df]bg u/fpg' kg]{5 .
    -@_ n]vf ;ldltn] n]vfk/LIfs lgo'Qm u/L s]Gb|Lo sf]iffWoIf;dIf /x]sf] cfo / Joosf]
            jflif{s ljj/0fsf] n]vfk/LIf0f u/fO{ k|ltj]bg sfo{;ldltdf a'emfpg]5 .
            sfo{;ldltn] kfl/t u/]sf] k|ltj]bg s]Gb|Lo sf]iffWoIfn] dxflwj]zg÷dxf;ldltdf
            k|:t't ug]{5g\ .
-#(_ s]Gb|Lo n]vf ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
     -!_ sf]iffWoIfn] /fv]sf] cfo / Joosf] jflif{s ljj/0fsf] n]vfk/LIf0f u/fpg] . ;f]
            k|of]hgsf nflu n]vf k/LIfs lgo'Qm u/L kfl/>lds tf]Sg] .
                                           73
      -@_   kf6L{sf s'g} klg sfo{;ldltsf] cfo / Joosf] cfGtl/s n]vf k/LIf0f ug{ cfjZos
            ePdf ;f] sf] Joj:yf ldnfpg] .
      -#_   s]Gb|Lo sfo{;ldlt / dftxtsf lgsfosf] cfly{s sf/f]jf/sf] lgoldt ?kdf
            cg'udg ug]{ .
      -$_   kf6L{sf ljleGg tx Pj+ e|ft[ ;+3x¿sf] cfly{s kf/blz{tf ;'lglZrt ug{ cfjZos
            cg'udg ug]{ Pj+ cfly{s lqmofsnfksf] clen]vLs/0f u/fpg] .
      -%_   s]Gb|;+u ;dGjo u/L n]vf tyf ljQ Joj:yfkg ldtJooL, kf/bzL{ Pj+ Jojl:yt
            agfpg cfjZos dfkb08 tof/ ug]{ tyf k|lzIf0f ;~rfng ug]{ .
      -^_   n]vf Pj+ cfly{s Joj:yfkg ;DaGwL sfo{ljlw tof/ u/L sfo{;ldltaf6 :jLs[t
            ePkZrft nfu" ug]{ .
$)= ;+;bLo bn M -!_ ;+3Lo ;+;bdf /x]sf kf6L{sf ;f+;bx¿ g]kfnL sf+u|]; ;+;bLo bnsf
    ;b:o x'g]5g\ .
    -@_    ;+;bLo bndf k|ltlglw ;efsf ;b:ox¿n] cfkm"dWo]af6 ;+;bLo bnsf] g]tfsf]
           lgjf{rg ug]{5g\ .
    -#_    ;+;bLo bnsf] sfd, st{Jo / sfo{ ;~rfng s]Gb|Lo sfo{;ldltåf/f :jLs[t
           ;+;bLo bnsf] ljwfg cg';f/ x'g]5 .
    -$_ kf6L{sf] tkm{af6 k|b]z ;efdf /x]sf k|b]z ;ef ;b:osf] k|To]s k|b]zdf Ps k|b]z
           ;ef ;+;bLo bn x'g]5 . k|b]z ;ef ;+;bLo bnn] s]Gb|Lo sfo{;ldltaf6 :jLs[t
           ljwfg cg';f/ sfo{ ug]{5 .
                                     kl/R5]b– !@
                                        ljljw
$#= kbfjlwM kf6L{sf ;a} txsf kbflwsf/L tyf ;b:ox¿sf] kbfjlw rf/ jif{sf] x'g]5 .
    c;fwf/0f l:ylt ePdf s]Gb|Lo sfo{;ldltn] ;f]sf] sf/0f vf]nL a9Ldf Ps jif{;Ddsf]
    cjlw a9fpg ;Sg]5 .
$$= cljZjf;sf] k|:tfj M -!_ kf6L{sf ;a} txsf ;efkltsf lj¿4 ;DalGwt lgjf{rsx¿sf]
    kRrL; k|ltzt ;b:on] cljZjf;sf] k|:tfj ;DalGwt sfo{;ldltdf btf{ ug{ ;Sg]5 .
                                           75
      -@_ o;/L btf{ x'g cfPsf] k|:tfjpk/ cfjZos 5fgljg u/L ;f7L lbgleq ;DalGwt
          lgjf{rssf] a}7s jf clwj]zg af]nfO{ lg0f{o ug'{kg]{5 . o:tf] lg0f{o ubf{ pk–
          ;efklt / ;f] gePdf dxfdGqL jf k|b]z dxfdGqL, ;lrjn] a}7ssf] cWoIftf
          ug]{5 .
      -#_ pkwf/f -!_ / -@_ adf]lhd k]z x'g cfPsf] cljZjf;sf] k|:tfj, ;Dk"0f{ ;b:o
          ;ª\Vofsf] b'O{ ltxfO ax'dtaf6 kfl/t x'g]5 .
      -$_ s]Gb|b]lv dftxtsf ;a} txsf lgjf{lrt kbflwsf/Lsf] xsdf ;DalGwt
          lgjf{rsx?sf] aL; k|ltzt ;b:ox¿n] cljZjf;sf] k|:tfj ;DalGwt sfo{;ldltdf
          btf{ ug{ ;Sg]5g\ . o;/L btf{ x'g cfPsf] k|:tfjpk/ cfjZos 5fgljg u/L ;f7L
          lbgleq ;DalGwt lgjf{rsx¿sf] a}7s jf clwj]zg af]nfO{ lg0f{o ug'{kg]{5 . o:tf]
          lg0f{o ubf{ pk–;efklt / ;f] gePdf dxfdGqL, k|b]z dxfdGqL jf ;lrjn] a}7ssf]
          cWoIftf ug]{5 . ;Dk"0f{ ;b:o ;ª\Vofsf] ;f7L k|ltzt ax'dtn] cljZjf; k|:tfj
          kfl/t x'g]5 .
      -%_ kf6L{sf ;a} txsf ;efkltn] k|:tfj u/L lgjf{lrt sfo{;ldltaf6 rog ePsf
          kbflwsf/LnfO{ ;DalGwt ;efkltsf] k|:tfjaf6 sfo{;ldltn] kbd'Qm ug{ ;Sg]5 .
$%= l/Qm :yfgsf] k"lt{ M s'g} sf/0fn] kf6L{sf s'g} klg lgsfodf l/Qm x'g cfpg] :yfgsf nflu
    o; ljwfgdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s h'g k|lqmofaf6 lgjf{lrt ePsf] xf] ;f]xL
    k|lqmofåf/f kb k"lt{ ul/g]5 .
$^= u0fk"/s ;ª\Vof M kf6L{sf ;a} lgsfox¿sf] a}7ssf nflu krf; k|ltzteGbf a9L
    ;b:osf] pkl:yltnfO{ u0fk"/s ;ª\Vof dflgg]5 .
$&= ljwfg ;+zf]wg M -!_ of] ljwfgsf] ;+zf]wg ug'{k/]df s]Gb|Lo dxflwj]zgn] ;Dk"0f{ ;b:o
     ;+ª\Vofsf] ;fwf/0f ax'dtn] / s]Gb|Lo dxf;ldltn] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] b'O{ ltxfO{
     ax'dtn] ;+zf]wg ug{ ;Sg]5 .
     -@_ ljwfg ;+zf]wgsf] k|:tfj s]Gb|Lo sfo{;ldltn] / s]Gb|Lo dxflwj]zg jf s]Gb|Lo
            dxf;ldltsf kRrL; k|ltzt ;b:on] s]Gb|Lo sfo{;ldlt dfkm{t k|:t't ug{
            ;Sg]5g\ .
$*= lgodfjnL agfpg] M of] ljwfgcg'?k s]Gb|Lo sfo{;ldltn] cfjZos lgodfjnL, ljlgod /
     cfrf/;+lxtf agfO{ nfu" ug{ ;Sg]5 .
$(= kf6L{sf] em08f, 5fk lrGx / sfof{no M -!_ em08f– ;dfg cfoftsf/ ePsf tLg kf6fdWo]
    tn dflysf b'O{ kf6fx¿ /ftf x'g]5g\ . aLrsf] ;]tf] kf6f]sf] s]Gb|sf] rf/}lt/ ;dfg cfsf/
    k|sf/sf kfFr rf];] /ftf /ªsf rf/ tf/fx¿ /xg]5g\ . tn–dfly /x]sf b'O{ tf/feGbf bfofF
    afofF /x]sf b'O{ tf/fsf] b"/L cg'kftcg';f/ s]xL a9L x'g]5 .
    -@_ 5fk– s]Gb|Lo sfo{;ldltn] tf]s] cg';f/ ;a} txdf Ps} lsl;dsf] 5fk x'g]5 .
    -#_ lrGx – kf6L{sf] r'gfj lrGx æ¿vÆ x'g]5 .
    -$_ sfof{no– kf6L{sf] s]Gb|Lo sfof{no sf7df8f}+ pkTosfdf / cGo sfof{nox¿
           ;DalGwt txsf] cf–cfˆgf If]q ;b/d'sfddf /xg]5g\ .
                                           76
%)= -!_  kf6L{sf] lgb]{zg k|To]s ;b:osf nflu ;jf]{kl/ / cg'Nnª\3gLo x'g]5 .
    -@_  kf6L{sf ljleGg lgsfo u7gdf ;dfj]zL l;4fGtnfO{ Wofg lbOg]5 .
    -#_  kf6L{sf] p2]Zo / gLltnfO{ ;dy{g ub}{ of] ljwfgnfO{ d~h'/ ug]{ g]kfnsf s'g}
         /fhgLlts bn jf ;+:yfnfO{ kf6L{df ufEg] s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ clwsf/ x'g]5 .
         t/ ;f] lg0f{onfO{ kl5 x'g] s]Gb|Lo dxf;ldlt jf s]Gb|Lo dxflwj]zgaf6 cg'df]bg
         u/fpg' kg]{5 .
     -$_ kf6L{sf ;a} txsf sfo{;ldltn] kf6L{sf lglDt of]ubfg lbPsf / lbg ;Sg] ljlzi6
         JolQmx¿nfO{ cfˆgf] a}7sdf cfdlGqt ug{ ;Sg]5 .
     -%_ ljwfgsf] JofVof ug]{ / ljwfgdf pNn]v ePsf s'/fx¿df ckem{6 lg0f{o ug'{ k/]df
         kf6L{sf] k/Dk/fnfO{ Wofgdf /fvL s]Gb|Lo sfo{;ldltn] ug{ ;Sg]5 . To:tf] lg0f{onfO{
         kl5 x'g] dxf;ldlt jf dxflwj]zgaf6 cg'df]bg u/fpg' kg]{5 .
     -^_ kf6L{ ;b:otf / ;b:otf gjLs/0fsf] cjlw o;} ljwfgdf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
         t/ gofF dxflwj]zg ug]{ k|lqmof ;'¿ x'Fbf 5 dlxgf cufj} lqmofzLn ;b:otf
         gjLs/0f ePsf] ;b:on] dfq dtbfg ug]{ jf pDd]bjf/ x'g kfpg]5 . clwj]zg x'g'
         eGbf 5 dlxgf cl3 ;b:otf ljt/0f / ;b:otf gjLs/0f aGb ul/g]5 .
     -&_ k|b]z sfo{;ldlt, lhNnf sfo{;ldlt, k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldlt, k|b]z ;ef
         If]qLo sfo{;ldlt, gu/kflnsf sfo{;ldlt, ufpFkflnsf sfo{;ldlt,
         gu/kflnsf÷ufpFkflnsf j8f sfo{;ldlt, 6f]n sfo{;ldltsf ;efkltx¿n]
         /flhgfdf lbFbf cfkm"eGbf dflyNnf] lgsfosf] ;efklt ;dIf lbg'kg]{5 . If]qLo
         k|ltlglwx¿n] /flhgfdf lbFbf k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{ ;ldltsf ;efkltdfkm{t
         lhNnf sfo{;ldltsf ;efkltnfO{ lbg' kg]{5 . k|b]z dxflwj]zg k|ltlglwx?n]
         /fhLgfdf lbFbf ;DalGwt k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efkltdfkm{t k|b]z
         sfo{;ldltsf] ;efkltnfO{ lbg' kg]{5 . dxflwj]zg k|ltlglw / dxf;ldlt ;b:on]
         /flhgfdf lbFbf lhNnf ;efkltdfkm{t s]Gb|Lo ;efkltnfO{ lbg'kg]5         { . cGo
         kbflwsf/Ln] /fhLgfdf lbFbf cfˆgf] sfo{;ldltsf] ;efklt ;dIf lbg' kg]{5 .
     -*_ k|b]z sfo{;ldlt, lhNnf sfo{;ldlt, k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldlt, k|b]z ;ef
         If]qLo sfo{;ldlt, gu/kflnsf sfo{:ldlt, ufpFkflnsf sfo{;ldlt,
         gu/kflnsf÷ufpFkflnsf j8f sfo{;ldlt, 6f]n sfo{;ldltsf ;efkltx¿sf] d[To'
         jf /flhgfdfsf] sf/0fn] kb l/Qm x'g uPdf ;DalGwt ;ldltsf pk–;efklt
         sfo{jfxs ;efklt x'g]5g\ . pk–;efklt gePsf] cj:yfdf ;DalGwt sfo{;ldltn]
         sfo{jfxs ;efkltsf] rog ug]{5 . o;/L l/Qm x'g cfPsf] ;efklt kbdf 5
         dlxgfleq ljwfg adf]lhd lgjf{rg u/L kbk"lt{ ul/g]5 . ;DalGwt txsf] clwj]zg
         tf]lsPsf] cj:yfdf jf dxflwj]zg tf]sL ;lsPsf] cj:yfdf jf 5 dlxgfleq
         dxflwj]zgsf] ldlt tf]lsPdf ;efkltsf nflu cnUu} lgjf{rg ug'{ kg]{ 5}g .
%@= clegGbg / ;Ddfg M kf6L{df lqmofzLn /x]sf sf/0fn] sf/fjf;sf] ;hfo, lgjf{;gdf /xg'
          k/]sf] jf @)$^ ;fn k"j{ kf6L{sf] kbflwsf/Lsf ?kdf sfo{ u/]sf] jf /fhgLlts,
          cfly{s, ;fdflhs, ;f+:s[lts If]qdf ljlzi7 of]ubfg u/]sf] jf /fli6«o hLjgsf]
          ljljw If]qdf sfo{ u/L dxTjk"0f{ of]ubfg k'¥ofPsf ;b:onfO{ lhNnf sfo{;ldlt /
          k|b]z sfo{;ldltsf] l;kmfl/;df s]Gb|Lo sfo{;ldltn] tf]lsP adf]lhd clegGbg /
          ;Ddfg ug]{5 .
%#= dxf;ldlt ;b:o, s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw / k|b]z clwj]zg k|ltlglwsf] sfd, st{Jo /
     clwsf/ M
     -!_ k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldltsf] ;efkltsf] ;+of]hsTjdf k|ltlglw ;ef
           If]qleqsf s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw / k|b]z clwj]zg k|ltlglwsf] slDtdf tLg
           dlxgfdf Ps k6s ;+o'Qm a}7s a:g]5 .
     -@_ s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw / k|b]z clwj]zgsf k|ltlglwsf] pQm ;+o'Qm a}7sn]
           k|ltlglw ;ef lgjf{rg If]qleq g]kfnL sf+u|];sf] ;+u7gsf] cj:yf, cGo /fhgLlts
           bnx¿sf] k|efj, ;d;fdlos /fhgLlts cj:yf / cGo cfjZos ljifodf 5nkmn
           / ljZn]if0f ug]{5 .
                                          78
      -#_   cfˆgf] If]qleqsf kf6L{sf lgsfosf] lg0f{o sfof{Gjogsf] cj:yfsf] cg'udg /
            d"Nofª\sg ug]{5 .
      -$_   lgjf{rgsf] cj:yfdf kf6L{sf] pDd]bjf/nfO{ ljhoL u/fpg cfjZos sfo{ ug]{5 .
      -%_   k|b]z ;ef If]qLo sfo{;ldlt, k|ltlglw ;ef If]qLo sfo{;ldlt / lhNnf
            sfo{;ldltnfO{ ;'emfj lbg]5 .
      -^_   cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
%$= kf6L{sf s'g} klg lgsfo jf kbflwsf/Ln] cfkm" cGtu{t /x]sf lgsfo jf kbflwsf/LnfO{
    clwsf/ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
%^= g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otfsf] lg/Gt/tfsf] cjlw u0fgf ubf{ kf6L{sf] ;b:oaf6
    lgisfzg ul/Psf] jf kf6L{ kl/Tofu u/]sf] cj:yfnfO{ lg/Gt/ g]kfnL sf+u|];sf] ;b:otf
    sfod /x]sf] dflgg]5}g .
%&= kf6L{sf] ;a} txsf] sfo{;ldltsf] ;efklt lg/Gt/ ¿kdf b'O{ kbfjlw eGbf a9L ;f]xL
    kbdf pDd]bjf/ x'g kfpg]5}g .
    t/, wf/f &@ -$_ sf] xsdf of] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .
%*= kf6L{sf] tNnf] lgsfosf] ;efklt, pk–;efklt, ;lrj, sf]iffWoIf / ;x–;lrj dflyNnf]
    txsf] sfo{;ldltdf pDd]bjf/ ePdf lghsf] tNnf] kb :jtM l/Qmx'g]5 . ;fy}, k|b]z
    clwj]zg k|ltlglw s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglwsf] pDd]bjf/ ePdf lghsf] k|b]z clwj]zg
    k|ltlglw kb :jtM ;dfKt x'g]5 . t/ s]Gb|Lo dxflwj]zg k|ltlglw,s]Gb|Lo dxf;ldlt
    ;b:odf pDd]bjf/ x'g o; wf/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .
%(= kf6L{sf] s'g} txsf] clwj]zgdf pDd]bjf/ eO{ k/flht ePsf] JolQm ;f]xL clwj]zg
    cjlwdf ;f] eGbf dflyNnf] txsf] s'g} klg kbdf pDd]bjf/ x'g kfpg] 5}g .
^)= kf6L{sf] ;a} txdf u7g ug]{ elgPsf ljefu÷;ldlt÷ljleGg lgsfox¿ dxflwj]zg
    ;DkGg ePsf] 5 dlxgfleq u7g ul/;Sg' kg]{5 .
^!=   kf6L{sf ;a} txdf dgf]lgt k|ltlglw tyf ;b:onfO{ dgf]lgt ug]{ kbflwsf/Ln]
      cfjZostf cg';f/ x6fpg jf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .
                                         79
^@= g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otfsf] lg/Gt/tfsf] cjlw u0fgf ubf{ ;DalGwt JolQmn]
    kf6L{sf] e|ft[ ;+3 / z'e]R5's ;+:yfsf] s]Gb|Lo sfo{;ldltsf] kbflwsf/L jf ;b:odf kfFr
    jif{ jf ;f] eGbf a9L cjlw sfd u/]sf] /x]5 eg] To;nfO{ a9Ldf kfFr jif{ dfgL g]kfnL
    sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:otfsf] cjlwdf yk u/L u0fgf ul/g]5 . t/, g]kfnL sf+u|];sf]
    lqmofzLn ;b:otf k|fKt gul/sg lghn] g]kfnL sf+u|];sf] lqmofzLn ;b:on] kfpg] s'g}
    klg ;'ljwf / clwsf/ k|fKt ug]{ 5}g .
^#=   wf/f !% sf] pkwf/f -!_ sf] -s_, -v_ / -u_ adf]lhdsf dxflwj]zg k|ltlglwnfO{
      dxflwj]zgaf6 x'g] lgjf{rgdf ljwfg adf]lhd s]Gb|Lo kbflwsf/L Pj+ ;b:osf] kbdf
      pDd]bjf/ x'g] tyf dtbfg ug]{ clwsf/ x'g5
                                             ] . t/ wf/f !% sf] pkwf/f -!_ sf] -3_ / -ª_
      adf]lhdsf dxflwj]zg k|ltlglwnfO{ lgjf{rgdf dtbfgsf] dfq clwsf/ x'g]5 .
^$= kf6L{sf ;a} txsf sfo{;ldltn] o;} ljwfg adf]lhd ug'{ kg]{ sfo{sf] sfof{Gjog eP
     gePsf] ;DaGwdf Ps tx dflyNnf] sfo{;ldltn] lgoldt cg'udg / sfof{Gjogsf nflu
     cfjZos lgb]{zg ug]{5 .
^%= kf6L{sf] ;a} txsf] sfo{;ldltsf] ;efklt kbsf] lgjf{rgdf lgjf{lrt ;efklt kl5 bf];|f]
    a9L dt k|fKt ug]{ JolQm ;DalGwt sfo{;ldltsf] ;b:o x'g]5 .
^^= o; ljwfgdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s kf6L{sf ;a} tx / lgsfosf] sfo{;ldltsf]
    a}7sdf ;DalGwt lgsfosf] ;xdlt ePdf ;xdltaf6 / ;xdlt gePdf ax'dtsf
    cfwf/df lg0f{o ul/g]5 .
^&= 6f]n sfo{;ldltb]lv lhNnf sfo{;ldlt;Ddsf :yfgLo txsf kf6L{sf sfo{;ldltdf c7f/
    b]lv tL; aif{;Ddsf] pd]/ ;d"xsf ;b:osf] kGw| k|ltzt k|ltlglwTj x'g g;s]sf] eP
    ;DalGwt txsf] ;efkltn] o; ljwfg adf]lhd sfo{;ldltdf dgf]lgt ubf{ pQm pd]/
    ;d"xsf] ;b:o ;+Vof slDtdf kGw| k|ltzt k|ltlglwTj x'g] u/L ug'{ kg]{5 .
^*= g]kfnL sf+u|];sf] s'g} klg txsf] sfo{;ldlt jf lgsfodf dgf]lgt ubf{ g]kfnL sf+u|];sf]
     kIfdf lqmofzLn /xL kf6L{sf] cfbz{, l;4fGt, gLlt / cg'zf;g cg'¿k sfo{ ug{ k|ltj4
     ePsf] j'l4hLjL, ls;fg, >lds, zxLb kl/jf/sf] ;b:o, åGå kLl8t, k]zfut JolQm,
     Joj;foL, t];|f] lnËL, k"j{ /fi6«;]jsnfO{ cfjZotf cg';f/ dgf]gogaf6 k|ltlglwTj
     u/fOg]5 .
                                          80
     tf]lsP adf]lhdsf] ;xof]u /sd -n]jL_ ga'emfpg] JolQmsf] lqmofzLn ;b:otf gjLs/0f
     x'g] 5}g . ;fy}, :yfgLo tx, k|b]z / ;+3Lo ;+;bLo lgjf{rg / kf6L{sf] dxflwj]zg tyf
     dxf;ldlt nufot s'g} klg txsf] lgjf{rgdf pDd]bjf/ x'g kfpg] 5}gg\ .
&)= k|b]z ;ef If]qLo clwj]zg / ;f] eGbf dflysf clwj]zgdf ckfËtf ePsf JolQmsf]
    k|ltlglwTj tf]lsP adf]lhd ufpF÷gu/kflnsf clwj]zgaf6 ul/g]5 .
&!= afwf c8\sfp km'sfpg] clwsf/ M of] ljwfg sfof{Gjog ug{ s'g} afwf c8\sfp k/]df
    To:tf] afwf c8\sfp km'sfpg] clwsf/ s]Gb|Lo sfo{;ldltnfO{ x'g]5 . t/ To:tf ljifodf
    s]Gb|Lo sfo{;ldltn] u/]sf] lg0f{o kl5 x'g] dxf;ldlt jf dxflwj]zgaf6 cg'df]bg u/fpg'
    kg]{5 .
&#= arfp M -!_ of] ;+zf]lwt ljwfg nfu" ePkl5 g]kfnL sf+u|];sf] ljwfg, @)!& -@)%!,
    @)%$, @)%&, @)^@, @)^$, @)^^, @)^( / @)&@ df ;+zf]wg / kl/dfh{g u/L
    ldnfOPsf] ¿kdf_ adf]lhd eP u/]sf ;a} sfd sf/afxLx¿ o;} ;+zf]lwt ljwfg cGtu{t
    eP u/]sf] dflgg]5 .
-@_ g]kfnL sf+u|];sf] ljwfg @)!& -@)%!, @)%$, @)%&, @)^@, @)^$, @)^^, @)^( /
    @)&@ df ;+zf]wg / kl/dfh{g u/L ldnfOPsf] ¿kdf_ adf]lhd k/]sf ph'/Lx¿ o;}
    ;+zf]lwt ljwfg cg'¿k k/]sf] dfgL cfjZos sf/jfO{ / lsgf/f ul/g]5 .
82