Proses transformasi ayat secara mudahnya bermaksud proses penerbitan ayat.

Menurut
Tatabahasa Dewan edisi ketiga proses ini berperanan untuk mengubah aturan dan struktur ayat,
serta memperluas unsur dalam ayat, melalui pengguguran, penyusunan semula dan peluasan.
Dalam kata lain, proses transformasi ayat atau proses penerbitan ayat ialah proses mengubah ayat
asal menjadi ayat baharu, yang dilakukan dengan cara menggugurkan, menyusun semula dan
menambahkan unsur kata tertentu dalam ayat asal itu. Ayat yang mengalami proses tersebut
dikenali sebagai ayat terbitan atau ayat transformasi.

Yang terjadi dalam proses penerbitan ayat jenis ini ialah susunan dan bentuk perkataan dalam
ayat asal diubah. Semasa proses menyusun semula itu, berlaku perubahan dan pengguguran
perkataan tertentu serta penggantian dan penambahan perkataan lain. Sungguhpun demikian,
makna ayat yang terlibat tidak berubah.

___

Rencana ini dipetik daripada Pelita Bahasa Mei 2012.

About The Author

AYAT TERBITAN...
Kita dapat membina ayat-ayat yang lebih panjang atau lebih kompleks daripada ayat dasar yang kita
namai sebagai ayat terbitan. Ayat terbitan terbentuk apabila beberapa unsur, baik unsur perkataan
mahupun unsur frasa ditambah pada frasa subjek atau frasa predikat sesuatu ayat dasar seperti berikut;

Subjek Predikat

a. Ahmad guru sementara di sekolah itu.

b. Kakak sulungku sedang tidur di serambi rumah.

c. Pegawai kanan pejabat itu amat cekap dan rajin pula.

d. Rumah kediamannya di Kampung Chabang Empat dalam derah Tumpat

(Sumber : Dewan Bahasa dan Pustaka)

Ayat terbitan boleh didefinisikan sebagai ayat yang mengalami proses perubahan atau

tranformasi daripada ayat dasar.Ayat terbitan boleh terhasil dengan tiga cara iaitu penyusunan

semula,peluasan dan pengguguran

Proses Penyusunan Semula

Ayat yang mengalami penyusunan semula ialah ayat yang diubah menjadi ayat pasif,ayat yang

mempunyai dua objek iaitu objek tepat dan objek sipi dan juga ayat songsang.Dalam proses ini

ayat akan mengalami perubahan namun maksud yang ingin disampaikan masih tetap

sama.Terdapat tiga proses penyusunan iaitu

a) Penyusunan semula objek ayat aktif menjadi subjek ayat pasif

b) Penyusunan semula objek sipi menjadi objek tepat

c) Dan juga penyusunan menjadi ayat songsang.

(a) Penyusunan Semula Objek Ayat Aktif menjadi Subjek Ayat Pasif.

Proses penyusunan ayat ini terjadi apabila ayat aktif ditukar menjadi ayat pasif.Frasa Nama

yang menjadi objek dalam ayat aktif disusun semula menjadi subjek dalam ayat pasif.Contohnya

Ayat aktif : Ali menampar adik

Ayat pasif : Adik ditampar oleh Ali

Ali menampar adik merupakan ayat aktif dimana objek kepada ayat tersebut ialah adik.Apabila

ia dipasifkan dan di susun semula maka kita dapat melihat dalam contoh ayat pasif tersebut

dimana adik telah menjadi subjek dalam ayat tersebut.

(b) Penyusunan Semula Objek Sipi menjadi Objek Tepat

Dalam banyak ayat,terdapat ayat yang mempunyai satu objek namun ada juga ayat yang

mempunyai dua objek.Maka ia dipanggil sebagai objek tepat dan objek sipi.Objek tepat adalah

objek yang berada diawal dan objek sipi berada selepas objek tepat.

(a) Ibu memarahi Ali dan Abu.

(b) Ibu memarahi Abu dan Ali.

Dalam contoh (a) kita dapat melihat bahawa Ali merupakan objek tepat tetapi selepas dilakukan

penyusunan semula kita akan dapat melihat sebagaimana dalam contoh (b) dimana Abu pula

menjadi objek tepat dan Ali menjadi objek sipi.

(c) Penyusunan Semula menjadi Ayat Songsang

Penyusunan semula ayat juga boleh dilakukan dengan menyongsangkan ayat

tersebut.Contohnya

(a) Ali telah berjaya menjadi jutawan selepas memenangi pertandingan Power Root.

(b) Menjadi jutawan selepas memenangi pertandingan Power Root,Ali berjaya.

Jika perhatikan susunan ayat dalam contoh (a) dan juga (b),kita akan dapat melihat kedudukan

predikat yang berbeza.Ali beraya yang berada didepan ayat telah bertukar menjadi di belakang

ayat.Maka ayat tersebut telah di songsangkan.

Proses Perluasan

Ayat yang mengalami perluasan ialah ayat terbitan yang mana berasal dari ayat dasar.Proses

perluasan terjadi apabila ditambah unsur lain atau unsur baharu.Dalam ilmu bahasa Melayu

terdapat beberapa jenis proses perluasan

(a) Perluasan frasa nama sebagai objek

(b) Perluasan frasa nama sebagai predikat

(c) Perluasan dengan kata hubung

(d) Perluasan melalui proses komplementasi

(a) Perluasan Frasa Nama sebagai Subjek.

Perluasan frasa nama sebagai subjek berlaku dengan proses pemancangan yang.Ia dilakukan

melalui proses relativasi.Contohnya

(a) Bomba memadam kebakaran

(b) Bomba itu abang saya

(c) Bomba yang memadam kebakaran itu adalah abang saya

Dalam ayat (a) dan (b) merupakan dua ayat yang berbeza.Bagi mengabungkan ayat terbabit

maka yang telah dipancangkan kedalam ayat terbabit menjadi contoh di (c).Dalam keadaan yang
sebenar bomba tersebut perlu diulang sebanyak dua kali namun ia hanya diulang sekali sahaja

sebagai subjek dalam ayat tersebut.

(b) Perluasan Frasa Nama sebagai Predikat

Perluasan Frasa Nama sebagai predikat dapat dilakukan dengan memancang frasa relatif yang

bagi menggantikan frasa nama yang sama atau serupa dengan predikat yang digugurkan

sebagaimana contoh dibawah

(a) Ibu membeli sayur

(b) Sayur itu segar

(c) Ibu membeli sayur yang segar

Ayat (a) dan (b) merupakan ayat asal yang belum lagi mengalami proses perluasan

predikat.Dalam ayat 9c) kita dapat melihat berlakunya proses perluasan predikat apabila frasa

relatif yang telah dipancangkan kedalam ayat tersebut.Frasa nama yang sama dalam ayat tersebut

telah digugurkan.

(c) Perluasan dengan Kata Hubung

Perluasan ayat dengan kata hubung boleh berlaku dengan menggunakan kata hubung bagi

mengagbungkan dua atau lebih ayat. Antara kata hubung ialah

dan,serta,lalu,jika,walaupun,sungguhpun,kerana dan sebagainya.Antara contoh perluasan

dengan menggunakan kata hubung ialah

1. (a) Ali suka belajar

1.(b) Abu suka belajar

1.(c) Ali dan Abu suka belajar

Dalam contoh tersebut kata hubung dan telah digunakan bagi perluasan ayat tersebut.

2.(a) Ali suka belajar

2.(b) Rakan-rakan Ali suka belajar

2.(c) Ali serta rakan-rakannya suka belajar

Dalam contoh 2 kata hubung serta telah digunakan.

3.(a) Ali rajin

3.(b) Ali penyakit lelah

3.(c) Ali rajin tetapi mempunyai penyakit lelah

Dalam contoh 3,kata hubung tetapi telah digunakan untuk menghubungkan ayat (a) dengan ayat

(b).

(d) Perluasan melalui Proses Komplementasi

Perluasan melalui proses komplentasi bermaksud mengubah ayat menjadi satu frasa nama dan

memancangkan ayat tersebut kepada satu ayat lain sebagai ayat komplemen dan pelengkap

sebagaimana contoh dibawah

(a) Kerajaan memberitahu

(b) Ekonomi Malaysia meningkat

(c) Kerajaan memberitahu bahawa ekonomi Malaysia meningkat.

Dalam contoh (a) dan juga (b) merupakan ayat yang belum mengalami proses komplementasi

dan contoh (c) adalah contoh yang sudah mengalami proses komplementasi dengan adanya

perkataan bahawa.

Proses Pengguguran

Proses pengguguran boleh diertikan sebagai satu proses penerbitan ayat baharu yang terbentuk

daripada dua atau lebih ayat dasar yang mempunyai unsur yang sama pada bahagian subjek

mahupun bahagian predikat.Salah satu daripada unsur yang sama tersebut tidak akan diulang

tetapi akan digugurkan,seperti subjek yang sama,atau kata kerja yang sama mahupun objek yang

sama.Dalam hukum bahasa Melayu terdapat tiga jenis pengguguran iaiatu

a) Pengguguran frasa nama sebagai subjek.

b) Pengguguran frasa predikat

c) Pengguguran frasa nama yang mendahului frasa relatif.

(a) Pengguguran Frasa Nama sebagai Subjek.

Pengguguran frasa nama sebagai subjek boleh berlaku dalam dua proses iaiatu

(a) Pengguguran subjek dalam ayat perintah

(b) Pengguguran subjek yang sama dalam ayat majmuk

.(a)(a). Pengguguran Subjek dalam Ayat Perintah.

 Subjek yang digugurkan dalam ayat perintah ialah subjek yang terdiri daripada kata ganti diri

nama kedua iaitu kamu,awak,anda dan yang sama maksud dengannya.Contoh

Ayat Perintah : Kamu kemari menjadi mari!!.

.(a)(b) Pengguguran Subjek yang sama dalam Ayat Majmuk

Dalam pembinaan ayat majmuk yang terdiri daripada dua atau lebih ayat,maka sering berlaku

pengulangan subjek yang sama.Oleh itu,salah satunya perlu digugurkan.Sebagaimana contoh

dibawah

(a) Ali suka Aminah

(b) Ali suka Embong

(c) Ali suka Aminah daN Embong

Dalam contoh diatas berlaku pengulangan subjek iaitu Ali.Oleh itu Ali telah digugurkan.

Pengguguran Frasa Predikat

Pengguguran frasa predikat dalam hukum ilmu bahasa Melayu berlaku dalam dua bentuk iaitu

(a) Pengguguran seluruh frasa predikat

(b) Pengguguran bahagian-bahagian frasa predikat

.(a) Pengguguran Seluruh Frasa Predikat

 Pengguguran seluruh frasa predikat bermaksud pengguguran seluruh sebarang predikat dalam

ayat majmuk.Contohnya

(a) Ali suka memancing

(b) Abu suka memancing

(c) Abu dan Ali suka memancing

Dalam contoh diatas predikat suka memancing telah digugurkan salah satunya dan menjadi

sebagaimana contoh (c).Proses pengguguran seluruh predikat ini boleh berlaku dengan

menggugurkan frasa nama predikat yang serupa,menggigurkan frasa kerja predikat yang

serupa,menggugurkan frasa adjektif dan juga pengguguran frasa sendi nama.

.(b) Pengguguran Bahagian-Bahagian Frasa Predikat

Pengguran bahagian-bahagian frasa predikat berlaku dalam empat keadaan iaitu

i) Oleh+FN dalam ayat pasif

ii) Kata bantu yang serupa

iii) FN sebagai objek yang serupa

iv) FN sebagai objek selepas kata kerja yang membawa makna adjektif

(b) (i) Pengguguran Objek +FN dalam Ayat Pasif

Dalam sistem ayat pasif,frasa sendi nama oleh + FN boleh digugurkan sebagaimana contoh

dibawah

(a) Perompak itu ditembak oleh pengawal keselamatan

(b) Perompak itu ditangkap

Dalam contoh (a) merupakan ayat pasif yang lengkap.Selepas berlaku pengguguran objek+FN

mana ia menjadi sebagaimana contoh di (b)

(b)(ii) Pengguguran Kata Bantu yang Serupa

Dalam menggabungkan ayat tunggal yang mempunyai kata bantu yang serupa,kata bantu

tersebut boleh digugur sehingga hanya tinggal satu sebagaimana contoh dibawah

(a) Ali boleh melompat

(b) Ali boleh menendang

(c) Ali boleh melompat dan menendang

Dalam contoh (c) kita dapat melihat bahawa kata bantu boleh telah digugurkan

(b)(iii) Pengguguran Frasa Nama sebagai Objek yang Serupa

Dalam ayat majmuk terdapat FN nama yang bertindak sebagai objek yang serupa,maka objek

tersebut akan digugurkan sehingga tinggal satu sahaja.Contohnya

(a) Ali menangkap ular itu

(b) Ali membunuh ular itu

(c) Ali menangkap dan membunuh ular itu

Dalam contoh (c) kita akan dapat melihat secara jelas bahawa ular itu telah digugurkan.
(b)(iv) Pengguguran Frasa Nama sebagai Objek Selepas Kata Kerja yang Membawa Makna

Adjektif

Frasa nama objek yang hadir selepas kata kerja transitif yang membawa makna adjektif dalam

ayat boleh digugurkan.Contohnya

(a) Kemalangan itu menakutkan kami

(b) Kemalangan itu menakutkan

Dalam contoh diatas dengan pengguguran objek selepas kata kerja menjadikan kata kerja

tersebut membawa makna adjektif.

Pengguguran Frasa Nama yang Mendahului Frasa Relatif

Pengguguran frasa nama yang mendahului frasa relatif berlaku apabila frasa nama itu di

relativisasikan dan digantikan dengan perkataan yang.Contohnya

(a) Bomba itu ibu saya.Bomba memakai baju seragam

(b) Bomba yang memakai baju seragam itu ibu saya.

(c) Yang memakai baju seragam itu ibu saya

Dalam ayat diatas telah berlaku proses relativisasi dimana perkataan yang telah berada didepan

ayat.

Pengguguran Kata Nama Inti Frasa Nama

 Kata nama inti yang terbina daripada KN(inti)+Penerang boleh digugurkan sehingga tertinggal

bahagian penerangnya sahaja.Contohnya

(a) Kegiatan penyeludupan merugikan negara

(b) Penyeludupan merugikan negara

Dalam contoh diatas dapat kita melihat bahawa diambil penerangnya sahaja

Sintaksis

 Cabang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, dan binaan atau konstruksi
ayat.
 Sintaksis bukan sahaja mengkaji proses pembinaan ayat tetapi juga hukum-hukum
yang menentukan bagaimana perkataan disusun dalam ayat.

Ayat

 Ayat ialah binaan yang terdiri daripada unsur ayat, iaitu unit-unit yang membentuk
ayat.
 Contohnya: Ahmad sedang membuat kerja rumah
 Contoh ayat di atas terdiri daripada dua bahagian iaitu (i) Ahmad sedang dan
bahagian (ii) membuat kerja rumah.
 Bahagian subjek dan predikat, merupakan bahagian utama yang membentuk klausa
atau ayat bahasa Melayu. Subjek dan prediket pula mempunyai unsur-unsur, iaitu
sama ada frasa nama (FN), frasa kerja (FK), frasa adjektif (FA) dan frasa
sendi nama (FS).
 Lihat contoh-contoh berikut dan kaji unsur-unsur (frasa) yang mendasari ayat.

Rumus Pola
Subjek Ayat Predikat Ayat Frasa Subjek Frasa Predikat
Ayat
mengulangkaji
Ahmad Frasa Nama Frasa Kerja FN + FN
tatabahasa
Cikgu ke sekolah Frasa Nama Frasa Sendi Nama FN + FS
Fatimah amat rajin Frasa Nama Frasa Adjektif FN + FA
 seorang
Ah Chong Frasa Nama Frasa Nama FN + FN
usahawan

Frasa

 Frasa ialah satu binaan atau unsur ayat yang terdiri daripada sekurang-kurangnya
dua perkataan atau jika terdiri daripada satu perkataan, ia berpotensi untuk
diperluas menjadi dua perkataan atau lebih.
 Frasa tidak boleh dipecahkan kepada subjek dan predikat.
 Seperti yang diterangkan di atas, ada empat jenis frasa iaitu FN, FK, FA dan FS
 Menurut binaannya, frasa dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu frasa endosentrik
dan frasa eksosentrik.

Binaan Ayat

 Bahagian subjek dan bahagian predikat merupakan bahagian utama yang

membentuk klausa atau ayat dalam Bahasa Melayu. Subjek dan predikat mempunyai
unsur-unsur.
 Perhatikan contoh di bawah:

Subjek Subjek
Bah. Ayat Unsur Bah. Ayat Unsur
Ah Tian guru senaman
Tipah membeli gula
Suara ketua
serak-serak basah
pengawas itu
Munainady menoreh getah

 Jadual di atas menunjukkan rumus binaan ayat yang mudah. Bahasa subjek dibina
oleh frasa nama dan predikat dibina sama ada oleh frasa nama, frasa kerja, frasa
adjektif dan frasa sendi nama.

Ayat Dasar dan Ayat Terbitan

 Perhatikan ayat berikut:

 Pelajar itu membaca buku.

 Ayat ini terdiri daripada satu klausa kerana mempunyai satu subjek (pelajar itu) dan
satu predikat (membaca buku).
 Ayat seperti ini dipangil ayat dasar kerana menjadi punca penerbitan ayat-ayat lain.
 Jika kita hendak menambah maklumat kepada maklumat kepada maklumat asas itu
dengan penerangan kepada maklumat asas itu dengan peneragan kepada subjek
atau penerangan kepada predikat, maka ayat berkenaan boleh menjadi seperti
berikut:

Pelajar tingkatan enam itu membaca buku. (tingkatan enam

menjadi penerang kepada pelajar, iaitu subjek ayat)

Pola Ayat Dasar

 Pola ayat dasar mempunyai rumusnya tersendiri.

 Rumus-rumus ini boleh terdiri daripada unsur-unsur Frasa Nama (FN), Frasa Kerja
(FK), Frasa Adjektif (FA) atau Frasa Sendi Nama (FS)
 Lihat contoh berikut:

Rumus Pola
Subjek Ayat Predikat Ayat Frasa Subjek Frasa Predikat
Ayat
pengurus
Jamilah Frasa Nama Frasa Nama
sumber manusia

BAHASA JIWA BANGSA

Bahasa adalah wadah yang terindah jika dihayati bait-bait yang lafazkan, marilah memartabatkan
bahasa Melayu
14 Mei 2009
Contoh Analisis Cerpen Dari Aspek Sintaksis
SINTAKSIS BAHASA MELAYU

BMM3110

KERJA KURSUS PROJEK

Menghasilkan kerja Kursus Projek untuk memahami dan menganalisis unsur binaan ayat
Bahasa Melayu yang terdapat dalam sesuatu teks atau prosa yang dipilih.

1.0 Pengenalan

Sintaksis merupakan satu bidang bahasa yang tugasnya mengkaji rumus-rumus yang
menerbitkan ayat-ayat gramatis sesuatu bahasa serta hukum-hukum tentang susunan kata
yang menyebabkan terjadinya ayat sebagai sesuatu bentuk binaan bahasa yang
sempurna.Terdapat pelbagai definisi yang telah diberikan untuk bidang ini.Antaranya definisi
dari aspek makna dalam sesuatu bahasa yang lain seperti bahasa Yunani, iaitu sun yang
bererti “dengan” dan tattein yang bererti “menempatkan bersama – sama”.Oleh yang demikian,
secara etimologi, sintaksis dapatlah diertikan sebagai “menempatkan kata – kata secara
bersama-sama untuk menjadi kelompok kata atau ayat.

Namun, kebanyakan ahli bahasa di Malaysia telah mendefinisikan sintaksis berdasarkan fungsi
dan bidang tugasnya.Contohnya definisi yang telah dinyatakan oleh Abdullah Hassan
1980:164,sintaksis merupakan istilah untuk mengkaji pembentukan ayat, iaitu bagaimana
morfem dan kata disusun menjadi unit sintaksis yang kecil iaitu frasa,atau menjadi klausa dan
ayat merupakan unit terbesar.

2.0 Struktur Binaan Ayat Bahasa Melayu

Setiap pembentukan ayat dalam sesuatu bahasa dikenali sebagai satu binaan atau
konstruksi.Sesuatu binaan ayat itu bukan sekadar gabungan atau rentetan bentuk kata yang
sewenang-wenangnya tetapi terbentuk daripada susunan beberapa unit-unit kecil rangkaian
kata yang dalam ilmu bahasa dikenali sebagai unsur atau konstituen.Binaan ayat mengandungi
subjek dan predikat.

2.1. Subjek

Subjek ialah konstituen, sama ada terdiri daripada satu perkataan atau beberapa
perkataan,yang bersifat frasa nama dan menjadi unsur yang diterangkan.Menurut Profesor
Abdullah Hassan dalam bukunya Tatabahasa Bahasa Melayu Morfologi dan Sintaksis untuk
guru dan pelajar,subjek ialah benda .Istilah lain untuk subjek ialah hal.Subjek juga dikenali
sebagai perkara yang diceritakan.

2.1.1.Binaan Subjek

Subjek ayat tunggal terdiri daripada frasa nama yang terbentuk daripada salah satu unsur
seperti kata nama, kata ganti nama, kata kerja yang berfungsi sebagai kata nama dan kata
adjektif yang berfungsi sebagai kata nama.Profesor Abdullah Hassan mengatakan bahawa
unsur-unsur subjek mestilah terdiri dariapda orang,benda atau perkara.Contoh dalam cerpen
Mak Timah karya Khatem Bin Ariffin,terdapat beberapa ayat yang subjeknya terdiri daripada
orang, benda dan kata kerja.Contohnya ayat pada muka surat 92 : Dia juga pandai memasak.
Subjek dalam ayat ini adalah kata ganti nama diri iaitu merujuk kepada manusia.

2.1.1.(i) Kata Nama

Kata nama yang menjadi subjek sesuatu ayat boleh terbentuk daripada kata nama am,kata
nama khas,atau kata nama terbitan. Dalam cerpen Mak Timah terdapat banyak ayat yang
subjeknya terdiri daripada kata nama. Contohnya ialah ayat pada perenggan 2 muka surat 92 :
Mak Timah hanya bekerja pada waktu siang. Subjek ayat ini adalah Mak Timah iaitu kata nama
khas hidup manusia.

Selain itu, penulis juga kerap menggunakan kata nama am sebagai subjek dalam ayat. Buktinya
pada perenggan 3 muka surat 92 : Ayah yang selalu meminta aku untuk membantu dimana
perlu. Ayah mahu aku belajar memasak. Pada perenggan 3 : Ayah pun nampak berselera juga
waktu makan masakan Mak Timah.Nenek sudah tua.Subjek ayat tersebut adalah kata nama
am hidup manusia.

2.1.1 (ii) Kata Ganti Nama

Kata ganti nama ialah perkataan yang menjadi pengganti kata nama khas dan kata nama
am.Kata ganti nama boleh dibahagikan kepada dua golongan kecil,iaitu kata ganti nama tunjuk
dan kata ganti nama diri.Sehubungan itu kata ganti nama diri terdiri daripada dua jenis iaitu kata
ganti nama diri tanya iaitu perkataan yang merujuk kepada orang atau benda dalam bentuk
tanya.Ada tiga kata ganti nama diri tanya iaitu apa, siapa, dan, mana.

Penulis cerpen Mak Timah turut menggunakan kata ganti nama tanya sebagai subjek dalam
ayat. Namun hanya terdapat satu ayat sahaja iaitu pada perenggan 1 muka surat 98 : Apakah
yang mahu ayah sampaikan padaku?. Sebaliknya, penulis lebih kerap menggunakan kata ganti
nama diri orang pertama dan orang ketiga dalam binaan subjek ayat.Contoh subjek ayat yang
terdiri daripada kata ganti nama diri pertama ialah pada perenggan 1 muka surat 100 : Aku
mengangguk. Aku tersenyum.

2.1.1(Iii) Kata Kerja Yang Berfungsi Sebagai Kata Nama

Kehadiran kata kerja sebagai subjek dalam ayat bukanlah suatu perkara baru. Terdapat sejenis
kata kerja yang mengambil tugas kata nama.Penulis cerpen Mak Timah lebih gemar
menggunakan kata nama sebagai subjek ayat. Jelas dan nyata hanya minoriti sahaja subjek
ayat yang bukan dari golongan kata nama. Buktinya hanya terdapat satu ayat sahaja yang
subjeknya kata kerja iaitu kata kerja terbitan apitan ke-..-an. Buktinya pada perenggan terakhir
muka surat 94 : Kehadiran ibu tirinya telah membuatkan hidup mereka adik beradik kucar-kacir.

2.1.1(Iv) Kata Adjektif Yang Berfungsi Sebagai Kata Nama

Sehubungan itu,dalam bahasa Melayu,kata adjektif juga merupakan salah satu unsur yang
dijadikan subjek dalam ayat.Terdapat sejenis kata adjektif yang berfungsi sebagai subjek
sesuatu ayat.Contohnya ialah dalam cerpen Mak Timah Karya Khatem Bin Ariffin,perenggan 4
muka surat 92 : Seleraku sentiasa terbuka apabila menghadap hidangan Mak Timah. Kata
adjektif selera berada dalam struktur binaan ayat tersebut adalah sebagai subjek ayat.

Selain itu penulis juga telah menggunakan kata adjektif yang telah menerima imbuhan apitan
ke-..-an sebagai subjek ayat> Buktinya pada muka surat 95 : Kelembutan ayah mencairkan
ketegangan dalam diriku. Kemesraan ayah mengelus-ngelus keserabutan dalam jiwaku.

2.2. Predikat

Predikat ialah kumpulan perkatan yang tergolong dalam satu frasa dan menjadi unsur yang
menerangkan subjek.Manakala menurut profesor Abdullah Hassan dalam bukunya Tatabahasa
Bahasa Melayu Morfologi dan Sintaksis, predikat ialah bahagian yang mengandungi ayat yang
mengandungi cerita. Cerita itu ialah berkenaan benda,orang ataupun perkara yang disebut
dalam subjek.Predikat mempunyai fungsinya yang tersendiri.

Antara fungsi predikat adalah memberitahu maklumat lanjut berkenaan benda, memberitahu
apa yang dilakukan oleh benda,memberitahu sifat-sifat benda,dan memberitahu
dimana,.kemana,mengapa,bagaimana,dengan sifat dan bila.Oleh yang demikian,predikat boleh
terdiri daripada mana-mana satu jenis daripada empat jenis frasa iaitu frasa nama,frasa
kerja,frasa sifat dan frasa sendi.

2.2.1 Binaan Predikat

Predikat sesuatu ayat tunggal dapat dibina daripada unsur-unsur utama seperti frasa
nama,frasa kerja,frasa adjektif dan frasa sendi nama.

2.2.1.(i) Predikat Frasa Nama

Predikat Frasa Nama yang menjadi predikat sama seperti binaan frasa nama yang berfungsi
sebagai subjek dalam sesuatu ayat.Unsur ini boleh terbina daripada kata nama am, kata nama
khas,dan kata nama terbitan.

2.2.1.(ii) Predikat Frasa Kerja

Frasa kerja yang menjadi predikat dalam boleh terbentuk daripada beberapa unsur seperti
unsur kata kerja asal,kata kerja terbitan ,kata bantu dan unsur-unsur keterangan.Kata kerja asal
terdiri daripada dua jenis iaitu kata kerja asal tidak berimbuhan dan asal berimbuhan.Contohnya
dalam cerpen Mak Timah, penulis juga menggunakan frasa nama sebagai predikat dalam ayat.
Contoh ayat yang terdapat dalam cerpen ini adalah “Mak Timah bagaikan ibu kepadaku”.

2.2.1(ii)a.Kata Kerja Asal Tidak Berimbuhan

Kata kerja asal tidak berimbuhan ialah kata kerja yang terdiri daripada satu kata dasar sahaja,
dan boleh terdiri daripada kata kerja tak transitif atau kata kerja transitif. Kata kerja tak transitif
ialah kata kerja yang tidak memerlukan objek atau penyambut manakala kata kerja transitif
ialah kata kerja yang memerlukan objek. Contoh kata kerja tak transitif yang tidak berimbuhan
ialah mandi,masuk,keluar,tidur,hilang,naik,dan sebagainya.Contoh kata kerja asal tidak
berimbuhan dalam cerpen Mak Timah ialah “ Pakaian idah juga aku tukar dengan baju kurung”

2.2.1(ii)b. Kata Kerja Asal Berimbuhan

Kata kerja asal berimbuhan ialah kata kerja yang terdiri daripada gabungan kata dasar dan
imbuhan. Kata ini boleh terdiri daripada kata kerja tak transitif atau kata kerja transitif. Contoh
kata kerja berimbuhan yang tak transitif adalah seperti menari,bernyanyi,berehat dan banyak
lagi.Contoh kata kerja asal berimbuhan sebagai predikat kata kerja dalam cerpen Mak Timah
ialah “ Aku berlari kebilikku....”
2.2.1(ii)c.Kata Kerja Terbitan

Kata kerja terbitan ialah kata kerja yang asalnya bukan daripada golongan kata kerja tetapi
daripada golongan kata yang lain seperti kata nama atau kata adjektif. Proses pengimbuhan
akan berlaku bagi menerbitkan kata kerja terbitan. Proses ini berlaku apabila kata nama atau
kata adjektif tersebut memerlukan imbuhan me-..-kan,me-..-i atau memper-....Contoh perkataan
yang terbit daripada proses pengimbuhan ialah menyekolahkan,membuahkan,menghasilkan
dan memperluas. Kata kerja terbitan tersebut ialah kata kerja transitif dan kehadiran masing-
masing dalam ayat memerlukan objek.Setelah meneliti ayat –ayat yang digunakan oleh penulis,
didapati ada penggunaan kata kerja terbitan sebagai predikat frasa kerja.

a) Kehadiran ibu tirinya telah membuatkan hidup mereka adik beradik kucar-kacir.(Muka surat
94)

b) Lagunya yang sumbang dan tidak tentu irama itu dapat juga menidurkan Afiq.

c) .....tidak lagi dapat menakung kencingnya. .(Muka surat 91 )

d) ..... Mak Timah telah memberi tunjuk ajar kepadaku.(Muka surat 91 )

e) .....mendodoikannya sehingga tidur semula. .(Muka surat 91 )

f) Aku cuba menyembunyikan kemuraman wajahku ......(Muka surat 96)

2.2.1(ii)d.Kata Bantu

Kata bantu yang menjadi unsur frasa kerja ialah perkataan yang hadir sebelum kata kerja.
Terdapat dua jenis kata bantu dalam bahasa Melayu iaitu kata bantu aspek dan kata bantu
ragam.Kata bantu aspek ialah kata bantu yang menyatakan atau menerangkan sesuatu
perbuatan dari segi masa, sama ada belum,sedang,atau sudah dilakukan.Contoh kata bantu
aspek ialah akan,belum,pernah,sedang,masih dan banyak lagi.

Manakala kata bantu ragam ialah merupakan kata yang menyatakan atau menerangkan ragam
perasaan yang berkaitan dengan perbuatan yang dilakukan.Kata bantu jenis ini adalah seperti
hendak, mahu,harus,mesti,boleh,dan dapat. Kehadiran kata bantu ragam dalam ayat adalah
sebelum kata kerja. Sehubungan itu,kata bantu juga boleh hadir secara berderetan iaitu lebih
daripada satu dalam sesuatu ayat.Setelah meneliti setiap ayat dalam cerpen Mak Timah,
didapati sememangnya banyak penggunaan kata bantu ragam dan aspek dalam predikat frasa
kerja.Antara ayat yang mengandungi kata bantu adalah seperti yang berikut :

g) Mak Timah sudah lama menjanda sejak kematian suaminya. (Muka surat 92 )

h) Aku tidak tahu bagaimana hendak menjawab ( Muka Surat 94 )

i) Ingatlah ibu tiri boleh menggantikan emak, rupanya dia datang hendak menyiksa hidup kita
sahaja. ( Muka surat 94 ).

j) Kehadiran ibu tirinya telah membuatkan hidup mereka adik beradik kucar-kacir.(Muka surat
94)

k) Petang esoknya aku sudah siap berbaju kurung ungu. ( Muka surat 96)

l) Kamu bertiga sudah dianggapnya macam anak sendiri.( Muka surat 99 )

2.2.1(ii)e. Unsur-Unsur Keterangan

Frasa kerja yang mengandungi kedua-dua jenis kata kerja, transitif dan tak transitif, boleh
menerima frasa keterangan. Dengan frasa keterangan dimaksudkan unsur-unsur yang
menerangkan kata kerja itu lebih lanjut lagi. Frasa keterangan terbentuk daripada frasa sendi
nama seperti dengan cepat,di kilang,pada pukul dan sebagainya.Penulis cerpen Mak Timah
juga banyak menggunakan unsur-unsur keterangan dalam ayat yang predikatnya adalah frasa
kerja.Antara ayat tersebut adalah seperti berikut ;

a) Afiq tiba-tiba menjerit dengan suara langsingnya ( Muka surat 91)

b) Lampinnya perlu segera ditukar jika basah ( Muka surat 91 )

c) Ayah ke dapur untuk menemui Mak Timah ( Muka surat 96)

d) Mak Timah sudah pulang ke rumahnya setelah menyediakan makan malam untuk kami
( Muka surat 96 )

e) Pakaian Idah juga aku tukar dengan baju kurung ( Muka surat 96 )

2.2.1(iii) Predikat Frasa Adjektif

Frasa adjektif yang berfungsi sebagai frasa predikat terdiri daripada kata adjektif ,iaitu kata
adjektif selapis atau kata adjektif ganda.Bagi penggunaan kata adjektif selapis, boleh didahului
oleh kata penguat seperti amat,sangat,sungguh dan sebagainya. Ada juga kata penguat yang
boleh hadir sesudah kata adjektif seperti sungguh, sekali, betul dan benar.Selain itu,kata
adjektif juga boleh hadir bersama-sama kata bandingan seperti lebih dan paling dan juga boleh
disertai imbuhan ter- yang membawa maksud “paling”. Berdasarkan analisis yang telah
dibuat,terdapat banyak penggunaan frasa adjektif sebagai predikat dalam ayat. Antaranya
adalah seperti ayat yang berikut :

a) Orangnya berwajah manis,lemah lembut dan berusia disekitar tiga puluh lima tahun. ( Muka
surat 92)

b) Mak Timah baik ( Muka surat 92 )

c) Dia juga pandai memasak ( Muka Surat 92)

d) Aku sudah pandai membuat susunya ( Muka surat 95)

2.2.1.(iv) Predikat Frasa Sendi Nama

Frasa sendi nama yang menjadi predikat terbina daripada kata sendi nama yang diikuti oleh
frasa nama.Kata sendi nama adalah seperti
di,ke,dari,daripada,kepada,untuk,pada,dengan,oleh,dan sebagainya.Berikut adalah contoh ayat
yang predikatnya terdiri daripada frasa sendi nama.

a) Afiq lain sedikit daripada Idah

b) Ayah ke dapur untuk menemui Mak Timah

3.0 Konstituen Frasa Nama Dalam Ayat Bahasa Melayu.

Konstituen atau unsur yang menjadi pengisi frasa nama terdiri daripada kata nama sebagai
unsur intinya.Unsur inti ini boleh wujud secara bersendirian ataupun dengan sederetan
penerang yang hadir sebelum frasa nama atau sesudahnya,atau sebelum dan sesudah frasa
nama.Ada pendapat yang yang mengatakan bahawa unsur-unsur bukan nama boleh juga
menjadi pengisi frasa nama jika unsur-unsur itu boleh saling berganti dengan unsur-unsur
nama.

3.1 Binaan Frasa Nama Dalam Ayat Bahasa Melayu.

Binaan frasa nama boleh terbentuk daripada satu perkataan sahaja ataupun sederetan
perkataan.Jika dibentuk oleh sederetan perkataan,maka terdapat dua jenis hubungan antara
perkataan-perkataan itu.Jenis pertama ialah yang terdiri daripada satu perkataan yang
menrupakan inti bagi seluruh frasa nama itu. ,sementara perkataan atau perkataan-perkataan
yang lain merupakan penerang atau penerang-penerangnya.

Jenis yang kedua ialah jenis yang terdiri daripada dua unsur di dalamnya.Inti ialah unsur yang
diberi penumpuan makna dan mewakili seluruh frasa itu dari segi makna,sementara penerang
merupakan unsur yang menerangkan makna dalam inti itu.

3.1.1 Binaan Frasa Nama : Inti + Penerang.

Frasa nama yang mengandungi unsur-unsur yang mempunyai hubungan inti+penerang boleh
terbentuk daripada dua jenis hubungan iaitu inti + penerang nama dan inti + penerang bukan
nama.
Dalam cerpen Mak Timah,bagi binaan frasa nama inti + penerang nama terdapat beberapa
binaan frasa nama iaitu seperti didalam jadual dibawah:

i) Inti + penerang nama jenis.

Frasa Nama

Inti Penerang Nama Jenis

baju kurung

ii) Inti + penerang milik

Frasa Nama

Inti Penerang Milik

Pakaian Idah

Susu Afiq

Bilik ku

Orang nya

3.1.1 Binaan Frasa Nama : Inti + Penerang Bukan Nama

Frasa nama juga boleh terbentuk daripada inti yang menerima penerang bukan daripada jenis
kata nama. Penerang bukan nama,terdiri daripada penerang-penerang yang dibentuk oleh
perkataan yang bukan daripada kelas kata nama iaitu penentu,kata kerja, kata adjektif,frasa
sendi nama dan bilangan ordinal.Dalam cerpen Mak Timah terdapat juga binaan frasa nama inti
+ penerang bukan nama.

i)Penentu Hadapan

Frasa Nama

Penentu Hadapan Inti

Bilangan Penjodoh Bilangan

Semua - barang kemas

ii) Penentu belakang

Frasa Nama

Inti Penentu belakang

petang itu

waktu itu

iii) Inti + penerang kata adjektif

Frasa Nama

Inti Penerang Kata Adjektif

suara garau

suara langsing

iii) Inti + penerang frasa sendi nama

Frasa Nama

Inti Penerang Frasa Sendi Nama

Sendi Nama Frasa Nama

Aku dari sekolah

Ayah di dapur

3.2 Susunan Konstituen Frasa Nama

Dalam pembinaan frasa nama, terdapat peraturan tertentu yang mengatur susunan kedudukan
konstituen-konstituennya, iaitu apa yang hadir dahlu dan apa yang kemudian. Peraturan-
peraturan ini adalah seperti peraturan D-M,kecualian hukum D-M,bilangan dan panggilan, dan
penerang.Berdasarkan penelitian terhadap cerpen Mak Timah, didapati penulis sememangnya
mengambil kira susunan konstituen frasa nama.

Susunan Konstituen Frasa Nama berdasarkan Peraturan D-M dalam Cerpen Mak Timah

Frasa Nama

Diterangkan ( Inti ) Menerangkan(Penerang)

Pakaian Idah

Susu Afiq

Baju kurung

4.0 Binaan Frasa Kerja Dalam Ayat Bahasa Melayu.

Dalam ayat-ayat bahasa Melayu,binaan frasa kerja terbahagi kepada dua jenis iaitu frasa kerja
yang tidak mengandungi objek, yang kata kerjanya tidak perlu disambut oleh sesuatu frasa
nama sebagai objek untuk melengkapkannnya. Frasa kerja yang demikian mengandungi kata
kerja tak transitif.Jenis yang kedua ialah frasa kerja yang mengandungi objek, yang kata
kerjanya harus disambut oleh frasa nama sebagai objek untuk melengkapkan kata
kerjanya.Frasa kerja yang demikian mengandungi kata kerja transitif.

4.1 Binaan Frasa Kerja Tanpa Objek

Frasa kerja yang tidak mengandungi frasa nama sebagai objek terdiri sdaripada satu jenis kata
kerja sebagai intinya, yang disebut kata kerja tak transitif.Kata kerja tak transitif ialah sejenis
kata kerja yang tidak perlu disambut oleh sebarang frasa nama sebagai objek untuk
melengkapkannya.Binaan Frasa Kerja yang terdapat didalam cerpen Mak Timah adalah seperti
berikut :

a) Kata kerja Tak Transitif dengan Pelengkap

i) Frasa sendi nama sebagai pelengkap

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Kata Kerja Frasa Sendi Nama

Ayah bangun dari tidurnya

Mak Timah datang bekerja di rumah

Aku berlari ke bilik

ii) Kata nama sebagai pelengkap

Ayat

Subjek Predikat
Frasa Nama Kata Kerja Kata Nama

Ayah cium pipi Idah

iii) kata Adjektif sebagai pelengkap

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Kata Kerja Kata Adjektif

Dadku menjadi sebak

b) Kata Kerja Tak Transitif dengan Kata Nama sebagai penerang

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Kata bantu Aspek Frasa Kerja

Kata Kerja Penerang

Petang esoknya aku sudah siap berbaju kurung ungu

4.2 Binaa Frasa Kerja dengan Objek

Frasa kerja yang mengandungi frasa nama sebagai objek ialah yang dibentuk oleh kata kerja
transitif sebagai intinya dan frasa nama yang mengikuiti kata kerja itu sebagai objek atau
penyambutnya.

a) Frasa Kerja yang mengandungi satu objek

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Kerja

Kata Nama Kata Kerja Objek Tepat

Afiq menggunakan pampers

Aku cuba mencari hujah

Aku menggelengkan kepala

b) Frasa Kerja yang mengandungi dua objek

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Kerja

Kata Nama Kata Kerja Objek Tepat Objek Sipi

Mak Timah memberitahu ku satu berita

Aku menekup mukaku dengan kedua-dua belah telapak tanganku.

4.3.Frasa Kerja dengan Kata Bantu

Unsur kata bantu dibentuk oleh kata bantu yang boleh disertai oleh kata penguat.Kata bantu
menerangkan kata kerja dari dua sudut makna iaitu mengikut makna yang didukung oleh
kedua-dua jenis kata bantu tersebut iaitu kata bantu aspek yang menerangkan aspek waktu
bagi kerja, manakala kata bantu ragam pula menerangkan ragam perasaan bagi kata kerja.

a) Kehadiran Kata Bantu Aspek sebelum Kata Kerja dalam cerpen Mak Timah.

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Kerja

Kata Bantu Aspek Kata Kerja Pelangkap

Mak Timah akan menghidang makanan tengah hari kami

Mak Timah telah memberi tunjuk ajar kepada ku

Ayah telah mengambilnya bekerja atas cadangan nenek

Aku pernah mencadangkan Afiq tidur denganku

Afiq sedang tidur di biliknya (penerang)

Ayah akan mendukung Afiq

b) Kehadiran Kata Bantu Ragam sebelum Kata Kerja dalam cerpen Mak Timah

i. Dia datang hendak menyiksa hidup kita sahaja

ii. Aku boleh menjaga mereka.

iii. Aku tak mahu kata –kata yang terkeluar dari mulutku berbaur emosi.

iv. Ayah tidak lagi dapat bermesra dengan kami.

v. Aku dapat merasakan darahku menjalan ke muka dan berkumpul dipipiku.

vi. Apakah yang mahu ayah sampaikan padaku?

vii. Aku tidak tahu bagaimana hendak menjawab

4.4 Frasa Kerja dengan Ayat Komplemen.

Frasa kerja, sama ada jenis transitif atau tak transitif,boleh menerima ayat komplemen. Apabila
ini berlaku ayat yang terbentuk ialah ayat majmuk. Dalam ayat ini kata hubung pancangan
komplemen akan digunakan iaitu “bahawa dan untuk” yang berfungsi menggabungkan dua ayat
menjadi satu ayat iaitu penerbitan ayat majmuk pancangan komplemen.

a) Ayah bangun dari tidurnya untuk membuat susu Afiq.

b) Aku selalu juga mencuba untuk bangun lebih awal daripada ayah

c) Afiq tidak ada masalah untuk tidur bersama-samaku pada malamnya.

d) Nampaknya ayah kena cari orang lain untuk menggantikan Mak Timah.

4.5 Unsur Keterangan dalam Frasa Kerja

ii) Keterangan waktu

a) Mak Timah sudah lama menjanda sejak kematian suaminya.

b) Mak Timah hanya bekerja pada waktu siang

iii) Keterangan cara

a) Afiq tiba-tiba menjerit dengan suara langsingnya.

iv) Keterangan tujuan

a) Dia akan datang untuk memasak dan membasuh pakaian kami.

v) Keterangan alat

a) Pakaian Idah juga aku tukar dengan baju kurung.

vi) Keterangan bagai

a) Mak Timah bagaikan ibu kepadaku.

b) Kamu bertiga sudah dianggapnya macam anak sendiri.

4.6. Kesimpulan binaan frasa kerja yang terdapat di dalam cerpen Mak Timah.

Secara ringkasnya, binaan frasa kerja yang terdapat didalam cerpen ini adalah binaan frasa
kerja dengan objek dan tanpa objek. Sehubungan itu juga penulis banyak mengaplikasikan kata
bantu iaiatu frasa kerja dengan kata bantu aspek dan kata bantu ragam.Selain itu, ayat yang
dibina juga telah diperluaskan dengan kata hubung pancangan komplemen dan menerbitkan
ayat majmuk yang mengandungi frasa kerja dengan ayat komplemen.Unsur-unsur keterangan
juga telah digunakan ialah meliputi keterangan waktu,tempat,alat dan bagai.

5.0 Binaan Frasa Adjektif dalam ayat bahasa Melayu.

Frasa adjektif boleh terdiri daripada satu perkataan adjektif sahaja, atau deretan perkataan
yang mengandungi kata adjektif dengan kata abntu dan penguat, sama ada di hadapan atau di
belakang.

5.1 Binaan Satu Perkataan

Binaan ini terdiri daripada satu kata adjektif.Berikut adalah contoh daripada cerpen Mak Timah.

I. Terganggu oleh suara langsing Afiq

II. Suara garau ayah kadang-kadang membuat aku tersenyum.

Kata adjektif “langsing dan garau” merupakan kata adjektif tanpa imbuhan iaitu kata adjektif
yang terdiri dariapda satu kata dasar.

5.2 Binaan Dua Perkataan

Binaan jensi ini terdiri daripada dua perkataan iaitu sama ada kata adjektif dengan kata adjektif
atau kata adjektif dengan kata nama.
a) Binaan kata adjektif + kata adjektif

Binaan ini boleh terdiri daripada 3 jenis iaitu dua kata adjektif yang menekankan unsur
keserasian makna, dua kata adjektif yang maknanya berlawanan dan deretan dua kata adjektif
dengan perkataan yang kedua digunakan oleh sebab unsur rima, yakni keindahan bunyi.
Contoh daripada cerpen Mak Timah seperti berikut :

a) Dua kata adjektif yang menekankan unsur keserasian makna

• lemah lembut.

b) Binaan kata adjektif + kata nama

Binaan ini merupakan kata adjektif yang terdiri daripada kata adjektif + kata nama terdiri
daripada kata adjektif yang menjadi inti frasa dengan kata nama sebagai penerang.Binaan kata
adjektif jenis ini boleh terdiri daripada frasa adjektif yang membawa maksud keserupaan dan
frasa adjektif yang membawa maksud kiasan. Binaan jenis ini juga tidak terdapat di dalam
cerpen Mak Timah. Sebaliknya penulis banyak menggunakan binaan satu perkataan sahaja.

5.3 Frasa Adjektif dan Penguat.

Frasa adjektif boleh terdiri daripada hanya sepatah kata adjektif dan boleh juga teridiri daripada
kata adjektif yang disertai penguatnya.Berikut adalah hasil analisis daripada cerpen Mak Timah

a) Penguat hadapan

Kata penguat yang hadir sebelum kata adjektif dan berada selepas kata nama atau kata
bantu.Contoh ayat ialah “Pampersnya sudah terlalu berat”.

AYAT

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Adjektif

Kata Nama Kata Bantu Kata Penguat Kata Adjektif

Pampersnya sudah terlalu berat

5.4 Kata Bantu dalam Frasa Adjektif

AYAT

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Adjektif

Kata Nama Kata Bantu Kata Adjektif Kata Kerja Kata Nama

Aku sudah pandai membuat susunya

5.5 Susunan Frasa Adjektif dalam Ayat

Dalam bahasa Melayu, terdapat tiga jenis kedudukan frasa adjektif iaitu selepas subjek sebagai
predikat, selepas frasa kerja sebagai keterangan dan selepas frasa nama sebagai penerang.

Dalam jadual dibawah adalah hasil analisis susunan frasa adjektif dalam ayat bagi cerpen Mak
Timah.

a) Frasa Adjektif sebagai Predikat

Ayat

Subjek Predikat

1) Pampersnya sudah terlalu berat

2) Dia larat untuk menjaga Idah

3) Dia juga pandai memasak

4) Aku sudah pandai membuat susunya

b) Frasa Adjektif sebagai keterangan

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Kerja Keterangan ( Kata Adjektif )

Afiq tiba-tiba menjerit dengan suara langsingnya

c) Frasa Adjektif sebagai penerang Kata Nama

Frasa Nama

Kata Nama Kata Adjektif

1) Mak Timah baik

2) Barang kemas
5.6 Kesimpulan Binaan Frasa Adjektif yang terdapat di dalam cerpen Mak Timah

Secara ringkasnya, penulis lebih banyak menggunakan binaan satu perkataan sahaja.
Manakala jika dilihat hasil analisis dari aspek susunan frasa adjektif dalam ayat, ketiga-tiga
susunan tersebut terdapat dalam cerepn ini.Kesimpulannya frasa adjektif sebagai predikat ialah
satu binaan yang boleh diperluaskan dengan menambah beberapa unsur seperti dalam rajah
yang berikut:

Kata Bantu + Kata Penguat+Kata Adjektif+Kata Keterangan+ Ayat Komplemen.

6.0 Frasa Sendi Nama

Frasa sendi nama ialah satu binaan dalam ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama dan
satu frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata sendi nama itu.Kata sendi nama ialah
bentuk morfem atau kata yang letaknya di hadapan frasa nama.Berikut adalah contoh frasa
sendi nama yang terdapat di dalam cerpen Mak Timah.

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Sendi Nama

Kata Nama Kata Sendi Nama Frasa Nama

Aku dari sekolah

6.1 Binaan Frasa Sendi Nama dalam ayat bahasa Melayu.

i) Kata Sendi Nama + Frasa Nama

Dalam binaan ini kata sendi nama wujud sebagai perkataan yang letaknya dihadapan suatu
frasa nama.Binaan jenis ini terdapat di dalam cerpen Mak Timah. Hasil analisis adalah seperti
di dalam jadual dibawah:

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Frasa Nama

dari sekolah

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Frasa Nama

di rumah

daripada Mak Timah

ke rumahnya

dari mulutku

ke dapur

di bandar

di pusat rekreasi

ii) Kata Sendi Nama + ( Kata Nama Arah )+ Frasa Nama

Dalam binaan ini kata sendi nama wujud sebagai perkataan yang letaknya di hadapan frasa
nama yang didahului satu unsur kata nama arah.Dalam masa yang sama,frasa sendi nama
boleh juga wujud tanpa nama arah.

Frasa Nama

Kata Sendi Nama Frasa Nama

Kata Nama Arah Frasa Nama

di - rumah

di - bilik

di atas tilam

Walau bagaimanapun,bilangan binaan jenis ini sedikit di dalam cerpen Mak Timah.

iii) Kata Sendi Nama + ( Kata Nama Arah )+Frasa Nama + Keterangan.

Binaan jenis ini terbentuk apabila frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata sendi nama
itu diikuti keterangan.Seperti ayat komplemen juga, unsur keterangan hadir secara pilihan.

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Frasa Nama Keterangan

Kata Nama Arah Frasa Nama

di - bilikku pada waktu malamnya.

ke - bilikku lalu menyembahkan mukaku

di - rumah aku biasanya menggunakan pakaian yang “simple” sahaja.

6.2 Kedudukan Frasa Sendi Nama dalam Ayat.

i) Predikat Frasa Sendi Nama

Predikat frasa sendi nama ialah konstituen yang hadir selepas subjek dalam ayat yang
mempunyai susunan yang biasa.

Contoh ayat:

• Ayah di dapur

• Ayah ke dapur

Ayat

Subjek Predikat

Ayah di dapur

Ayah ke dapur

Aku dari sekolah

ii) Frasa Sendi Nama sebagai Keterangan

a) Frasa sendi nama keterangan frasa kerja

1) Kami berempat bersiar-siar di bandar.

2) Ayah bangun dari tidurnya untuk membuat susu Afiq

3) Mak Timah datang bekerja di rumah kami

4) Mak Timah balik ke rumahnya.

5) Aku berlari ke bilikku

6) Mak Timah hanya bekerja pada waktu siang

7) Dia akan datang untuk memasak dan membasuh pakaian kami.

6.3 Kesimpulan Binaan dan Susunan Frasa Sendi nama yang terdapat di dalam cerpen Mak
Timah

Secara ringkasnya, binaan frasa sendi nama yang terdapat di dalam cerpen ini majoritinya
penulis kerap menggunakan binaan Kata Sendi Nama + Frasa Nama.Manakala binaan yang
lain adalah jarang sekali digunakan.Manakala dari aspek kedudukan frasa sendi nama dalam
ayat pula,penulis kerap menggunakan frasa sendi nama sebagai predikat dan frasa sendi nama
sebagai keterangan frasa kerja.

7.0 Rumusan

Berdasarkan hasil analisis cerpen Mak Timah, sememangnya struktur ayat terdiri daripada asas
iaitu mengandungi subjek dan predikat. Sesebuah ayat boelh di bina dengan menggaplikasikan
frasa nama,frasa kerja,frasa adjektif dan frasa sendi nama.Namun demikian setiap frasa ini
mempunyai binaannya dan konstituennya yang tersendiri. Kesimpulannya sesuatu ayat boleh di
perluaskan dengan unsur frasa –frasa yang boleh di ubah peranannya dalam ayat seperti
menjadi unsur pelengkap dan keterangan dengan menggunakan kata hubung pancangan
komplemen atau frasa sendi nama bagi menerbitkan ayat majmuk komplemen.

Ayat Pasif dan Ayat Aktif

Ayat pasif ialah ayat yang menekankan objek dan perbuatannya berbanding "ayat aktif" yang
menekankan subjek atau si pelaku. Kedua-dua jenis ayat ini sebenarnya tidak mempunyai kelainan
makna apa pun. Walau bagaimanapun, sasterawan dan penulis sering menggunakan ayat aktif dan ayat
pasif secara sedar, bergantung kepada apa yang hendak ditekankan. Dalam hikayat-hikayat Melayu dan
karya sastera Melayu lama lebih banyak menggunakan struktur ayat ayat pasif. Prof. St. Takdir
Alisjahbana berpendapat bahawa kejadian itu disebabkan oleh cara hidup atau sikap pasif orang Melayu
pada zaman silam. Walau agaimanapun, ahli bahasa Dr Awang Sariyan tidak bersetuju dengan pendapat
itu, dan berasa bahawa pemilihan ayat pasif itu sebenarnya "mencerminkan budi dan peribadi orang
Melayu yang tidak menekankan ego individu". Menurutnya, "barangkali dengan perubahan nilai hidup
moden, penulis sekarang lebih banyak menggunakan ayat aktif yang menekankan pelaku".

Jenis-jenis Ayat pasif

1. Ayat pasif untuk pelaku pertama dan kedua

Proses membentuk ayat pasif diri pertama dan kedua adalah sama dan terdiri daripada dua langkah
iaitu objek dipindahkan pada awal atau pangkal ayat, dan yang kedua ialah menggugurkan awalan meN.
Sebagai contoh, Saya menghantar surat itu semalam (ayat aktif)
akan menjadi; Surat itu saya hantar semalam.

a. Kesalahan yang biasa berlaku ialah apabila pengguna bahasa menggunakan aturan ayat pasif bahasa
Inggeris apabila mereka menukarkan ayat aktif tadi kepada ayat pasif yang bersifat keinggerisan.
Misalnya:
Surat itu telah dihantar oleh saya semalam.
Borang itu mesti diisikan oleh anda dahulu.

Dalam bahasa Inggeris, ayat di atas memang boleh diterima:

That letter was sent by me yesterday.
The form must be filled by you first.

Sebenarnya, aturan di atas ini juga merupakan aturan ayat pasif untuk pelaku ketiga, umpamanya,
ayat-ayat yang berikut adalah betul:
Surat itu telah dihantar oleh Ali semalam.
Borang itu mesti diisikan oleh pemohon dahulu.

Oleh itu, kesalahan ini juga boleh dianggap sebagai "kesalahan menggunakan aturan ayat pasif untuk
pelaku ketiga".

b. Kesalahan tidak menggugurkan meN

Ayat aktif :Saya membeli kereta itu daripada Ali.

Ayat pasif : Kereta itu saya membeli daripada Ali. (salah)

Seharusnya: Kereta itu saya beli daripada Ali.

Anda mesti menjawab soalan-soalan itu. ( aktif) sering dipasifkan menjadi;
Soalan-soalan itu mesti anda menjawab.

Ayat pasif yang tepat: Soalan-soalan itu mesti anda jawab.

c. Kesalahan menyisipkan kata lain antara pelaku dengan kata kerja pasif

Frasa subjek dan kata kerja pasif merupakan satu ikatan yang tidak boleh dipisahkan. Oleh itu, jika
anda menggunakan kata bantu atau kata nafi, kata itu tidak boleh disisipkan antara pelaku dengan kata
kerja pasif.

Salah :Buku itu saya telah baca.

Betul : Buku itu telah saya baca.
Salah : Buku itu saya tidak baca.
Betul : Buku itu tidak saya baca.
Salah : Kerja itu kamu mesti siapkan hari ini.
Betul : Kerja itu mesti kamu siapkan hari ini.

2. Ayat pasif untuk pelaku ketiga

Oleh sebab aturan ayat pasif untuk pelaku ketiga sama saja dengan aturan ayat pasif bahasa Inggeris,
kesalahan ayat pasif ini jarang dibuat oleh mereka yang menjadikan bahasa Inggris sebagai pegangan.
Kesalahan ayat pasif ini dibuat oleh kalangan yang sepatutnya fasih dalam bahasa Melayu tetapi suka
menggunakan bahasa dengan cara yang mudah. Memang ada baiknya menggunakan bahasa yang mudah
supaya semua orang mudah faham, tetapi bahasa yang mudah mesti juga mematuhi aturan.

Kesalahan yang biasa berlaku

Ayat-ayat berikut yang salah lazim diucapkan orang sehingga dianggap betul.
Salah : Buku itu Ahmad baca.
Betul : Buku itu dibaca oleh Ahmad.
Salah : Surat itu abang hantar semalam.
Betul : Surat itu dihantar oleh abang semalam.
Salah : Kerja itu mereka mesti siapkan hari ini.
Betul : Kerja itu mesti disiapkan oleh mereka hari ini.

3. Ayat pasif dengan imbuhan ber

Selain daripada digunakan dalam ayat aktif, awalan "ber" kadang-kadang juga digunakan dalam ayat
pasif selepas "belum" dan "sudah" sebagai ganti untuk awalan "di":
Penggunaan "ber" : Seluar saya belum berjahit.
Penggunaan "di" : Seluar saya belum dijahit.
Surat itu sudah bertaip.
Surat itu sudah ditaip.

Pintu rumah sudah berkunci.

Pintu rumah sudah dikunci.

Walau bagaimanapun, kedua-dua awalan membawa konotasi yang berlainan. Awalan "di" membawa
tanggapan bahawa kata kerja pasif itu dihubungkan dengan pelaku ketiga, sedangkan awalan "ber"
tidak ada penekanan pelaku sama sekali. Ini disebabkan oleh imbuhan pasif "di" sering diikuti oleh
"oleh", umpamanya "Seluar saya belum dijahit oleh seseorang". Bagaimanapun, penggunaan "ber" dalam
bentuk ini juga membayangkan kekayaan gaya bahasa Melayu yang menyebabkan bahasa ini hidup dan
menarik.

4. Ayat pasif ter

Awalan "ter" dalam ayat pasif biasanya berkaitan dengan keupayaan dan tanda selesainya sesuatu
perbuatan atau perbuatan yang sedia berlaku.
Menunjukkan keupayaan : Batu yang besar itu terangkat olehku.
Menunjukkan perbuatan yang siap : Kedai itu tertutup sejak tadi.

Projek yang rumit itu terlaksana juga oleh usahawan baru. (keupayaan)
Buku ini terkarang oleh Awang Sariyan. (perbuatan yang siap)
Cita-cita ibu yang besar itu tertunai juga olehnya.
Perabot di ruang tamu itu tersusun.

Dalam penggunaan bahasa sekarang, bentuk ayat pasif sedemikian untuk menunjukkan keupayaan amat
kurang, tetapi masih sah.
5. ayat pasif ke…an

Ayat pasif yang menggunakan imbuhan "ke-an" sebagai ganti untuk "mengalami keadaan" ialah ungkapan
yang tetap bentuknya dan tidak dapat diubah-ubah lagi. Walau bagaimanapun, dengan berdasarkan
pola yang sedia ada itu, banyak lagi ayat pasif "ke-an" dapat dibentukkan.
Penggunaan bentuk pasif "ke-an" : Kerana lewat bangun, saya ketinggalan bas.
Maksud : Kerana lewat bangun, saya mengalami keadaan "ditinggalkan bas".

Jiran saya kecurian malam tadi membawa maksud jiran saya mengalami keadaan "hartanya dicuri
orang".
Orang itu baru kematian suami. Maksud: Orang itu mengalami keadaan "suaminya mati".

6. Ayat pasif "kena"

Ayat pasif yang menggunakan kata "kena" sebagai ganti untuk awalan "di" lebih banyak digunakan oleh
orang dalam pertuturan. Walau bagaimanapun, bentuk pasif ini boleh juga digunakan untuk gaya
bahasa sebagai pilihan lain.
Penggunaan "kena" : Pemandu itu kena saman.
Penggunaan "di" : Pemandu itu disaman.

Budak nakal itu kena pukul.

Budak nakal itu dipukul.

Pencuri itu kena tangkap.

Pencuri itu ditangkap.