100% found this document useful (1 vote)
3K views46 pages

2013 OL Sinhala Language and Literature Past Paper With Answers

Uploaded by

nimna sachith
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
100% found this document useful (1 vote)
3K views46 pages

2013 OL Sinhala Language and Literature Past Paper With Answers

Uploaded by

nimna sachith
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 46

˚˚ fldgi

2æ m%Yak yd ms<s;=re iemhSu ms<sn| f;dr;=re

m%Yak m;%j, iajNdjh

wæ fmdæ iæ ^idæ fm<& úNd.fhys ^21& isxy, NdIdj yd idys;Hh úIhfhys YsIH idOkh
we.hSu i`oyd m%Yak m;% ;=kla b†˙m;a flfr®æ tajd w;=˙ka I m;%h iy II m;%h hk m%Yak
m;% folu wfmaÈlhskag tl jr fokq ,nk w;r tu m;% folu i`oyd kshñ; ld,h meh
;=klsæ isxy, idys;Hh wdYs%; l=i,;d uekSu i|yd fjku fokq ,nk III m;%h i`oyd kshñ;
ld,h meh follsæ

wjidk ,l=Kq .Kkh ls¯u


I m;%h i`oyd - ,l=Kq 40
II m;%h i`oyd - ,l=Kq 80
III m;%h i`oyd - ,l=Kq 80
tl;=j - ,l=Kq 200
wjidk ,l=K - 200 fi 2 = 100

2'1 ˚ m%Yak m;%h yd ms<s;=re iemhSu ms<sn`o f;dr;=re

2'1'1æ ˚ m%Yak m;%fha jHQyh

* uqΩ ,l=Kq 40 lsæ

* jrK y;r ne.ska we;s nyqjrK m%Yak 40 lska iukaú; fõæ tu tla tla
m%Yakhg ° we;s ^1&" ^2&" ^3& yd ^4& jrKj,ska ksjer† fyda jvd;a .e<fmk fyda
jrKh f;a¯u wfmaÈd flfr®æ

* m%Yak ish,a,g u ms<s;=re iemhSu wfmaÈs; hæ

* isxy, NdIdj yd idys;Hh úIhh hgf;a"


NdId l=i,;d"
úhrK Ndú;h ms<sn| l=i,;d"
NdId idys;Hh ms<sn| l=i,;d iy
úYaf,aIKh yd wjfndaOh ms<sn| l=i,;d uek ne,Sfï wruq◊ka fuu
nyqjrK m%Yak 40 ilia lr we;'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 13 -
2æ1æ2 I m%Yak m;%h

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 14 -
wfyda @

' ' ' '

njg

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 15 -
w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013
- 16 -
w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013
- 17 -
2'1æ3 I m;%h i`oyd wfmaÈs; ms<s;=re yd ,l=Kq °fï mámdáh

m%Yak ms<s;=r m%Yak ms<s;=r


wxlh wxlh

01' '''4'''' 21' '''2''''


02' '''2'''' 22' '''4''''
03' '''3'''' 23' '''1''''
04' '''1'''' 24' '''4''''
05' '''2'''' 25' '''1''''
06' '''1'''' 26' '''2''''
07' '''4'''' 27' '''3''''
08' '''2'''' 28' '''4''''
09' '''2'''' 29' '''1''''
10' '''4'''' 30' '''2''''
11' '''2'''' 31' '''2'''
12' '''4'''' 32' '''4''''
13' '''1'''' 33' '''1''''
14' '''3'''' 34' '''1''''
15' '''1'''' 35' '''2''''
16' '''2'''' 36' '''3''''
17' '''1'''' 37' '''2''''
18' '''3'''' 38' '''4''''
19' '''2'''' 39' '''3''''
20' '''3'''' 40' '''1''''

ksjer† tla ms<s;=rlg ,l=Kq 01 ne.ska uq`M ,l=Kq 40ls'







w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 18 -
2'1'4 I m%Yak m;%hg ms<s;=re iemhSu ms<sn`o ks¯ÈK ^f;aud wkqj&

wæ fmdæ iæ ^idæ fm<& úNd.h -2013


^21& isxy, NdIdj iy idys;Hh - I m;%h
tla tla m%Yakfhys myiq;dj ^f;aud wkqj&

NdId l=i,;d

jHdlrK
m%;sY;h

NdId idys;Hh

úYaf,aIKh yd
wjfndaOh

m%Yak wxlh

myiq;dj jeäu m%Yakh myiq;dj wvqu m%Yakh


f;audj yd tys myiq;dj yd tys myiq;dj

NdId l=i,;d 3 (88%) 6 (16%)


jHdlrK 24 (76%) 21 (20%)
NdId idys;Hh − −
úYaf,aIKh yd wjfndaOh 34 (58%) 35, 36, 38 (25% ne.ska)

˚ m%Yak m;%h ieliSfï° mokï lr.kq ,enQ f;aud


w'fmd'i'^id'fm<& úNd.h - 2013
^21& isxy, NdIdj yd idys;Hh - I m;%h
y;r w;=˙ka" tla tla f;audjg wh;a m%Yakj,
tla tla f;audfjys myiq;dj myiq;d i,ld" tu tla tla f;audfjys uOHl
myiq;dj fuu m%ia;drfhys ksrEmKh lr we;' ta
wkqj tu f;aud w;˙ka myiq;dj jeäu f;audj
NdId l=i,;dj jk w;r tys myiq;dj 88] ls'
myiq;dj wvqu f;audj jkafka o NdId l=i,;djhs'
tys myiq;dj 16] lsæ
myiq;dj

iuia; jYfhkA ˚ m%Yak m;%fhys uOHl myiq;dj


49]lsæ

NdId jHdlrK NdId úYaf,aIKh


l=i,;d idys;Hh yd
wjfndaOh
úIh fÈa;%h

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 19 -
2æ1'5 ˚ m%Yak m;%fha m%Yakj, jrK f;dard we;s wdldrh ^m%;sY; f,i& ^isxy,&
m%Yk
a ksjer† tla tla jrKh f;arE YsIH m%;Y
s ;h
wxlh jrKh m<uqjk jrKh fojk jrKh f;jk jrKh isjj q k jrKh
1 4 2% 9% 8% 81%
2 2 6% 50% 24% 20%
3 3 8% 3% 88% 1%
4 1 63% 23% 8% 6%
5 2 38% 42% 7% 13%
6 1 16% 11% 24% 49%
7 4 12% 21% 19% 48%
8 2 20% 42% 22% 16%
9 2 6% 74% 3% 17%
10 4 19% 35% 9% 37%
11 2 23% 46% 16% 15%
12 4 6% 6% 6% 82%
13 1 51% 14% 22% 13%
14 3 15% 26% 43% 16%
15 1 22% 4% 7% 67%
16 2 13% 47% 9% 31%
17 1 33% 25% 21% 21%
18 3 4% 35% 27% 34%
19 2 5% 82% 6% 7%
20 3 13% 24% 52% 11%
21 2 17% 20% 22% 41%
22 4 7% 39% 14% 40%
23 1 54% 15% 24% 7%
24 4 7% 11% 6% 76%
25 1 40% 7% 7% 46%
26 2 5% 80% 11% 4%
27 3 10% 14% 71% 5%
28 4 11% 12% 21% 56%
29 1 39% 22% 21% 18%
30 2 23% 35% 14% 28%
31 2 18% 43% 26% 13%
32 4 14% 29% 22% 35%
33 1 74% 6% 9% 11%
34 1 58% 16% 14% 12%
35 2 12% 25% 35% 28%
36 3 22% 34% 25% 19%
37 2 7% 56% 23% 14%
38 4 9% 11% 55% 25%
39 3 10% 9% 46% 35%
40 1 35% 18% 23% 24%

igyk ( tla tla m%Yakh hgf;a ksjer† jrKh f;dard we;s YsIH m%;sY;h lΩ meyefhka olajd we;æ
w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013
- 20 -
2æ1æ6 isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚ m;%hg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯ÈK" ks.uk yd fhdackd

nyqjrK m%Yk
a y;<sylska iukaú; fuu m%Yk a m;%h u.ska isxy, NdIdj yd idys;Hh ms<n
s |
j wh≥ïlrejka i;= ksrjq,a ±kqu" wjfndaOh" iaurK yelshdj" NdId m˙ph yd Ndú;h hk
l=i,;d uek ne,Su yd we.hSu wfmaCIs;h'

fuu nyqjrK m%Yk a y;<sygu ta i|yd úfYaIfhka ieliqKq wdlD;shl ms<; s r


= e iemhSu
wksjdr®h fõ' isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚ yd ˚˚ m;% folgu ysñ meh ;=kl ld,fhka
ksYÑ
a ; fldgila fuu ˚ m;%fha m%Yk
a y;<syg ms<;
s r
= e iemhSu i|yd fjka lr fkdue;s jqj;a"
idudkHfhka meh tll ld,hla ta i|yd fhoùu m%udKj;a hehs wfmaCId flfr®'

wxl 8 msgf q jys we;s m%i;


a drfhys ±lafjk f;dr;=rej,g wkqj tu m%Yk a 40 w;=frka wxl 1"
3" 12" 19" 24" 26 hk m%Yk a j, myiq;dj 75] blaujd we;' tkï fuu m;%hg ms<; s r
= e iemhQ
wh≥ïlrejkaf.ka 75]lg jvd jeä ms˙ilg fuu m%Yk a j,g ksjer†j ms<;
s r
= e iemhSug yels
ù ;sfí' tneúka tlS m%Yk a myiq;u m%Yka f,i ie,lsh yels fjhs' tu m%Yk a w;˙ka wxl 3
m%Yka h jvd;au myiq m%Yk a h ù we;s w;r tys myiq;dj 88]la fõ'

wxl 2" 4" 9" 20" 23" 27" 28" 33" 34" 37 hk m%Yk
a j, myiq;d 50]-75] w;r m%dka;rhg wh;a fõ'
wfkl=;a m%Yk a j,g idfmaCIj fuu m%Yk a j,g ms<;
s r
= e iemhSu isik
q g myiq ù we;s nj wkd-
jrKh fõ'

wxl 5" 7" 10" 11" 14" 16" 17" 22" 25" 29" 30" 32" 39" 40 hk m%Yk
a j, myiq;d 30]-50] w;r
m%dka;rhg wh;a fõ'

wxl 6" 15" 18" 21" 35" 36" 38 hk m%Yk a j, myiq;d 30]g jvd wvqjk neúka tu m%Yk
a fndfyda
wh≥ïlrejkag ksjer†j ms<; s r
= e iemhSug ≥Ialr jQ m%Yk
a f,i ie,lsh yelsh' thska jvd;au
≥Ialr ù we;s m%Yk a h jkafka 6 m%Yk a hhs' tys myiq;dj 16]la fõ'

isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚ m%Yak m;%fhys wvx.= nyqjrK m%Yak y;<sy my; i|yka m˙†
m%Odk f;aud y;rla hgf;a jr®.SlrKh l< yels fjhs'

1' NdId l=i,;d - 1" 2" 3" 4" 5" 6" 12" 13" 14" 15" 16" 17" 18" 19" 26" 27" 28
2' jHdlrK - 7" 8" 9" 10" 11" 20" 21" 22" 23" 24" 25" 29" 30" 31" 32" 37
3' NdId idys;Hh - 33
4' úYaf,aIKh yd wjfndaOh - 34" 35" 36" 38" 39" 40

NdId l=i,;d
fuu m%Yak m;%fhys wvx.= nyqjrK m%Yak 40 w;=frka m%Yak 17lau b†˙m;a lr ;snqfKa NdId
l=i,;d f;audfjks' ˚ m;%hg ysñ ,l=Kqj,ska 42'5]la fï i|yd fjka flfrk fia f;aud w;r
nr ;nd we;' nyqjrK m%Yak 40 w;=frka myiq;u m%Yakh wxl 3 jk w;r th NdId l=i,;d
f;audjg wh;a fõ' tys myiq;dj 88]ls'
fuu f;audjg wh;a wxl 01" 12" 19" 26 hk m%Yakj, myiq;d ms<sfj<ska 81]" 82]" 82]" 80] fõ'
ta wkqj ˚ m;%fhys jvd;a myiq m%Yak myu we;=<;a ù we;af;a NdId l=i,;d f;audfjks' ta iEu
m%Yakhlu myiq;dj 80] blaujd we;'
fuu f;audjg wh;a m%Yak w;=frka ≥Ialr m%Yak njg m;aj we;af;a wxl 6" 15" 17" 18 fõ' tajdfha
myiq;d ms<sfj<ska 16]" 23]" 33]" 27] fõ'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 21 -
NdId l=i,;d f;audj hgf;a we;s m%Yak w;=frka wxl 6 m%Yakh i|yd wh≥ïlrejkaf.a ms<s;=re
jvd;a widr®:l ù we;' tu m%Yakh i|yd ksjer† ms<s;=r wh;a m<uqjk jrKh f;dard we;af;a
wh≥ïlrejka 16]la mu◊' wh≥ïlrejka 11]la fojeks jrKh o" 24]la f;jeks jrKh o"
49]la fuys isjqjeks jrKh o ms<s;=re f,i f;dard we;'
fuys wxl 6 m%Yakh hgf;a ° we;s m%ldYfhys ysia;ek i|yd jvd;a iq≥iq moh ° we;s jrK y;r
w;=frka f;dard ,súh hq;= fjhs' f,aLkfha°;a" jyfr®°;a yd NdIKfha°;a §ixhqla;¶ hk moh
fndfyda úg Ndú; jk kuq≥ §wdila;¶ hk moh isiqkag kqyqre mohla ùu ksid fndfyda isiqka
§wdila;¶ hkak ysia;ekg jvd;a iq≥iq moh hehs f;dard .ekSug fya;=jkakg we;' wh≥ïlrejkaf.a
±kqu" tlS moh f;dard .ekSu i|yd m%udKj;a fkdjQ nj fuhska wkdjrKh fõ'
wxl 15 m%Yakh i|yd ksjer† ms<s;=r wh;a jkafka m<uq jk jrKhg jk kuq≥ ksjer† ms<s;=r
imhd we;af;a wh≥ïlrejkaf.ka 23]la mu◊' wh≥ïlrejkaf.ka 66]lau isjqjk jrKhg
ksjer† ms<s;=r wh;a fia i,ld we;' fuu m%Yakh i|yd ksjer† ms<s;=r f;a¯ug fkdyels ù
we;af;a kshñ; fm< fmd;a m˙YS,kh fkdls¯u fukau ndysr fmd; m; m˙YS,kfhka wE;aùu
o ksid úh hq;=h' NdIdjla wOHhkh ls¯fï° ksjer† j NdIdj Ndú; lrñka ,shk ,o fmd;a
m;a iÛrd wd° f,aLk ie,ls,af,ka m˙yrKh lrñka ;u jdla fldaIh mqΩ,a lr .ekSug isiqka
fhduq úh hq;=h'

fuu m%Yak 17ysu myiq;d i,ld uOHl myiq;dj ^Average Facility& .Kkh l< úg NdId l=i,;d
f;audfõ iuia; myiq;dj 55]ls'

jHdlrK
isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚ m;%fhys jHdlrK f;audj hgf;a nyqjrK m%Yak 16la wvx.= jQ w;r"
fuu m%Yak m;%hg ysñ ,l=Kqj,ska 40]la tu f;audjg fjka ù ;snq◊'

jHdlrK f;audjg wh;a m%Yak 16 w;=frka jeäu myiq;dj we;af;a 24 jeks m%Yakhghs' tys
myiq;dj 76]ls' fuu f;audj hgf;a we;s myiq m%Yak f,i ie,lsh yels wxl 9" 20" 23" 37
m%Yakj, myiq;d ms<sfj<ska 74]" 52]" 54]" 56] fõ'

jHdlrK f;audj hgf;a jQ ≥Ialru m%Yakh jkafka 21 jk m%Yakhhs' tys myiq;dj 20]la
mu◊' fuu m%Yakfhys ksjer† ms<s;=r wh;a jkafka fojk jrKhg jqj;a th f;dard we;af;a
wh≥ïlrejkaf.ka 20]la muKla jk w;r" wh≥ïlrejkaf.ka 17]la m<uqjk jrKho" 22]la
f;jk jrKho" 41]la isõjk jrKh o f;dard we;'

ir, úhrK ¯;s ms<sn|j wh≥ïlrejka ;=< we;s wkjfndaOh fuys° lemS fmfka' tfukau ksmd;"
Wmir®. yd mr®hdh mo ms<sn|j ksYaÑ; j fkd ±kSu fuka u úfYaIfhka u lr®;D ldrl jdlH
yd lr®u ldrl jdlH tlsfklska fjka lr y∫kd .ekSug fkd yelsùu;a fuu m%Yakhg ksjer†
ms<s;=r f;a¯ug fkd yelsùu flfrys jeä n,mEula lr we;s nj meye†,s h'

25 jk m%Yakh fm< .iajd we;af;a ikaê lrk ,o mo hq.,hla úikaê ls¯u weiq˙ks' ° we;s
jrK w;=frka ksjer† jkqfha m<uqjk jrKh jqjo wh≥ïlrejka w;˙ka ksjer† j ms<s;=re imhd
we;s m%;sY;h 41]la mu◊'

tfy;a fuu m%Yk a hg ms<;s r


= e f,i isjj
q k jrKh f;dard we;s wh≥ïlrejkaf.a m%;Y
s ;h 45]ls'
Tjqka ishÆ fokdu §w;HjYH;dj¶ hkafkys ksjer† úikaê ls¯u fkdokakd nj fmkS hhs' fuhg
m%Odk fya;j = ù we;af;a mo ikaê ls¯u yd úikaê ls¯u ms<n
s |j bf.kqï-b.ekaùï lsh% dj,sh ;=<
m%udKj;a wjOdkhla fhduq fkdùuhs' tneúka fï ms<ns | j mka;s ldurh ;=< jeä wjOdkhla fhduq
l< hq;h = '

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 22 -
21 jk m%Yka hg wu;rj wxl 10" 29" 30 yd 32 m%Yk a o wh≥ïlrejkag ≥Ialr ù we;s nj ie,lsh yels
fjhs' tajdfha myiq;d ms<f
s j<ska 37]" 39]" 34] yd 32] fõ' 10 jk m%Yk
a h ilia lr we;af;a wCIr
úkHdih weiqfrks' wh≥ïlrejkaf.ka 37]la tu m%Yk a h i|yd ksjer† ms<;
s r
= wh;a isjj
q k jrKh
f;arE w;r" wh≥ïlrejkaf.ka 35]lau fojk jrKh f;dard we;' Tjqkg a tys i|yka if∞ia wCIr
úkHdih iys; mo y∫kd .; fkd yels ù we;' iuia;hla f,i wh≥ïlrejkaf.ka 63]lg fuu
m%Yk
a h hgf;a ° fok ,o jrK y;r w;˙ka ksjer† j wCIr fh° we;s jrKh ksrK ® h ls¯ug fkd
yels ù we;s nj wkdjrKh fõ'

wxl 29" 30 yd 32 m%Yk


a j,g o ksjer† ms<;
s r
= e iemhSug fndfyda wh≥ïlrejka wfmdfydi;a ù we;'
fuys° ms<f
s j<ska 61]la 65]la 66] ;rï m%udKhl wh≥ïlrejka fjk;a jrK f;dard .ekSfuka
wkdjrKh jkafka wh≥ïlrejkaf.a wkjfndaOhhs'

fï ksid wh≥ïlrejka olajd we;s m%;spdr ms<sn| j wjOdkh fhduq ls¯fï° ir, úhrK ú†
ms<sn|j o isiqkaf.a jHdlrK ms<sn| ±kqu m%udKj;a fkdjk nj wkdjrK jk ksid Tjqkag ta
ms<sn| wjfndaOhla ,nd°u jeo.;a nj ;yjqre fjhs'

NdId idys;Hh
isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚ m;%fha NdId idys;Hh f;audj weiqfrka ilia ù we;af;a 33 jk
m%Yakh mu◊' Wmud uQ,sl lr.;a m%Yakhla jQ tys myiq;dj 74]ls' b;s˙ wh≥ïlrejka 26]lf.a
m%;spdr wfkl=;a jrK ;=k w;r úis¯ we;s nj fmfka'

wh≥ïlrejkaf.ka 74]la fuu m%Yakhg ksjer† j ms<s;=re iemhSfuka wkdjrKh jkafka m<uqjk
jrKfhys wvx.= §jka¶ hk moh u.ska Wmudj wvx.= lú moh f;a¯ug fndfyda isiqka iu;aj
we;s njhs'

úYaf,aIKh yd wjfndaOh
isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚ m;%fhys úYaf,aIKh yd wjfndaOh f;audj hgf;a wxl 34" 35" 36"
38" 39" 40 hk m%Yak yh wvx.= ù ;snq◊' ˚ m;%hg ysñ ,l=Kqj,ska fuu f;audj i|yd 15]l nr
;eîula is≥lr we;' fuu f;audjg wh;a m%Yak w;˙ka jeäu myiq;dj 34 jk m%Yakhg ysñù
we;s w;r tys myiq;dj 58]ls' fuu f;audj hgf;a we;s ≥Ialru m%Yak f,i wxl 35" 36" 38 hk
m%Yak ie,lsh yelsh' tu m%Yak ;=fkau myiq;d 25] ne.ska fõ' fuu m%Yak ;=fkys° u" ksjer†
ms<s;=r wh;a jrKh f;dark wh≥ïlrejka ixLHdjg jvd jeä wh≥ïlrejka ixLHdjla fjk;a
jrKhla f;dard we;s nj wxl 20 msgqfõ wvx.= j.=fjys we;s f;dr;=rej,ska wkdjrKh fõ'
35 jk m%Yka hg ksjer† ms<;
s r
= fojeks jrKfhys we;=<;a jqj o wh≥ïlrejkaf.ka 35]lau ksjer†
jrKh f,i f;dard ;snf q Ka f;jeks jrKhhs' tu jrK fol hgf;a ° we;s jdlH foflys u
woyia ;rula ≥rg iudk njla fmkakï q lrhs' fuys° wh≥ïlrejka §ù j.dj †hqKq ls¯u u.sk¶a yd
§ù j.dj †hqKq l< hq;= kï¶ hk jdlH LKav foflys;a §rdcH md,lfhda ±k isáhy¶ yd §rdcH
md,lfhda f;areï .;ay¶ hk jdlH LKav foflys;a woyia iqúfYaIj fjka lr .ekSfï ≥Ialr;djg
m;aj we;s nj ks.ukh l< yelsh' 36 jk m%Yka hg ms<;s r
= e iemhSfï ° o fndfyda wh≥ïlrejka tu
≥Ialr;djg u uqyKq md we;s nj tys tla tla jrKh f;dard we;s wh≥ïlrejkaf.a m%;Y s ; i,ld
ne,Sfuka wkdjrKh fõ'
36 jk m%Yakfha i|yka §m%ia;=; ud;Dldj" uOHia: f,i" ixCIsma;j" jdia;úl wdldrfhka¶ hk
moj, woyi ksrjq,aj .ksñka ksjer† ms<s;=r wvx.= jrKh iSñ; ld,hla ;=< f;dard .ekSfï
wmyiq;dj fuu ;;a;ajhg fya;= ù we;s nj fkdwkqudkh' myiq;dj 25]lg iSudù we;s 38 jk
m%Yakhg ms<s;=r ksjer† j f;a¯u i|yd fm< fmd; wOHhkh ls¯fuka ,nk ±kqu yd wjfndaOh
uy;a fia M,∞hs jk kuq;a tu wjfndaOh fkdue;sùu ksid wh≥ïlrejkaf.ka 55]lau jer†
ms<s;=rla wvx.= f;jeks jrKh f;dard f.k we;'

fm< fmd;a yd iïNdjH idys;H m; fmd; m˙YS,khg isiq orejka fhduq ls¯fï wjYH;dj fuu
f;dr;==rej,ska wjOdrKh flfr®'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 23 -
wxl 34" 39" 40 hk m%Yakj, ksjer† ms<s;=re wvx.= jrKhg jvd wka jrK ;=k i|yd fmd≥fõ
úis¯ .sh f;a¯fï l%uhla ±lsh yels fõ' 10 iy 11 fYa%◊j, isxy, NdIdj fm< fmd;a wdYs%;j
fuu m%Yak ilia flreK o ksr®foaYs; idys;H .%ka: m˙YS,kh fkdls¯u ksid ksjer† ms<s;=r
f;dard .ekSug fkd yels ù we;s nj fmfka' tneúka úYaf,aIKh yd wjfndaOh hgf;a we;s
m%Yakj,ska by< ,l=Kq ,nd.ekSu i|yd by; i|yka wvqmdvq u. yrjd .; hq;= fõ' fï ms<sn|j
.=re-isiq wjOdkh fhduqùu w;HjYH fõ'

f;audj f;audjg we;=<;a ù nr ;eîu f;audfõ


we;s m%Yak ixLHdj myiq;dj
1& NdId l=i,;d 17 42'5] 55]
2& jHdlrK 16 40] 46]
3& NdId idys;Hh 01 2'5] 74]
4& úYaf,aIKh yd wjfndaOh 06 15] 36]

isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚ m;%fhys iuia; myiq;dj 49]la fõ' tkï fuu m;%hg fmkS
isá wh≥ïlrejka iuia;hla jYfhka .;a l," Tjqka Wmhd f.k we;af;a tu m;%hg Wmhd
.; yelsj ;snQ Wm˙u ,l=Kqj,ska 49]la mu◊' thska .uH jkafka isxy, NdIdj yd idys;Hh
˚ m;%fhka by< ,l=Kq ,nd.ekSu wh≥ïlrejkag myiq ù fkdue;s njhs'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 24 -
2'2 II m%Yak m;%h

2'2'1 II m%YAk m;%fha jHQyh

fuu m%Yak m;%h m%Yak mylska iukaú; fõ' tu m%Yak ish,a,gu ms<s;=re iemhsh
hq;=h'

1æ m%Yakh ( NdId m˙ph we.hSu i|yd ilia lrk ,o flá ms<s;=re iemhSfï
wkqm%Yak 10lska iukaú; fõæ
tla wkqm%Yakhlg ,l=Kq 02 ne.ska uqΩ ,l=Kq 20 lsæ

2æ m%Yakh ( ksr®†Iag jHQy.; f;aud y;rla w;=˙kaa tlla f;dard f.k" fok ,o
jpk iSudjla hgf;a rpkhla ,súh hq;= fõæ f;dard .kq ,enQ rpkd
jHQyhg jvd;a w∞< jk idrj;a lreKq y`≥kd f.k ksr®udKd;aul
f,i ixúOdkh lr b†˙m;a ls¯fï yelshdj uekSu wfmaÈd flfr®æ
,l=Kq 25 ls'

3æ m%Yakh ( fok ,o mdGhl idrdxYh" fok ,o jpk iSudjla ;=< ,súh hq;= fõæ
NdIduh ixYaf,aIK yd úYaf,aIK yelshdj uek ne,Su wfmaÈd flfr®æ
,l=Kq 10 lsæ

4æ m%Yakh ( fok ,o f√ohla weiqfrka úuid we;s m%Yakj,g flá ms<s;=re


iemhsh hq;= fõæ wjfndaOh uekSu wfmaÈd flfr®æ
,l=Kq 10 ls'

5æ m%Yk
a h( ° we;s wjYH;dj,g .e<fmk fia wØ< b,a,u S la wvx.= ,smh s la fyda
wØ< f;dr;=re wvx.= w;a m;sl
% djla fyda ,súh hq;= fõæ m%dfhda.l
s f,aLk
l=i,;d uekSu wfmaÈd flfr®æ
,l=Kq 15 ls'

˚˚ m;%h i`oyd uqΩ ,l=Kq = 80

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 25 -
2'2'2 IIm%Yak m;%h i|yd wfmaCIs; ms<s;=re" ,l=Kq °fï mámdáh" ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK
yd ks.uk

˚˚ m;%fhys tla tla m%Yakh i|yd ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK wxl 2" 3 yd 4 m%ia;dr
weiqfrka b†˙m;a lr we;' tla tla m%Yakhg w∞< m%ia;dr ta ta m%Yakfha ks¯CIK yd
ks.uk iu. olajd we;'

w'fmd'i'^id'fm<& úNd.h - 2013


21 - isxy, NdIdj yd idys;Hh - ˚˚ m;%h
tla tla m%Yakfhys myiq;dj

myiq;dj

m%Yak wxlh

^RD/16/04/OL fmdarufhka ,nd.;a f;dr;=re weiq˙ka ilia lrk ,°'&

isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚˚ m;%fhys we;s m%Yak mygu ms<s;=re iemhSu wksjdr®h fõ'
tfy;a wh≥ïlrejkaf.ka jeä u m%;sY;hla ms<s;=re imhd ;snqfKa m<uqjk m%Yakhg jk
w;r wvq u m%;sY;hla ms<s;=re imhd ;snqfKa 5 jk m%Yakhg h' tu m%;sY; ms<sfj<ska 98]
yd 91] ^m%ia;drh 2" msgqj 9& fõ' wh≥ïlrejkaf.ka jeä u m%;sY;hla m<uqjk m%Yakhg
ms<s;=re imhd ;snQ kuq;a jeä u myiq;djla we;af;a 4 jk m%Yakhg h' ° we;s f√ohla
mokï lrf.k wikq ,nk m%Yakj,g ms<s;=re iemhSug ie,eiaùu u.ska isiqkaf.a wjf-
ndaOh ms<sn| yelshdj uekSfï wruq◊ka tu m%Yakh ilia lrk ,oaols' tys myiq;dj 74]la
muK ùu u.ska ks.ukh l< yelafla tu m%Yakhg jvd;a myiqfjka yd i;=gq∞hl f,i
ms<s;=re iemhSfï yelshdj isiqka i;= jQ njhs'

tfia u fuu m;%fha m%Yak my w;=frka 2 jk m%Yakh i|yd wh≥ïlrejkaf.ka 96]lg


wdikak m%;sY;hla ms<s;=re imhd ;snQ kuq≥ tu m%Yakfhys myiq;dj 47'3]lg iSudù ;sì◊'
° ;snQ rpkd jHQy y;frka tlla wdY%fhka muKla rpkdjla ksr®udKh ls¯u i|yd fhduq
flreKq fuu m%Yakh ;=< ;u wNsu;h wkqj rpkd jHQyhla f;dard .ekSfï wjia:djla o
isiqkg ysñj ;sì◊' tfiau mQr®j iQ∞ku u.ska jvd;a idr®:l ms<s;=rla ksr®udKh ls¯fï
bv m%ia;d o mej;s◊' fuu úIhh hgf;a m%Yak m;% ;=fkys u wvx.= jk ishÆ u m%Yak
w;=frka jeäu ,l=Kq m%udKhla fjka flfrk m%Yakh o fuhhs' fujeks jdis∞hl ;;a;aj
/ila u ;sìh°;a isiqka úiska fuu m%Yakh i|yd idfmaCI jYfhka wvqfjka ,l=Kq ,nd
;sîu úfYaI wjOdkhg fhduq úh hq;= fõ'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 26 -
01æ m%Yakh

wfmalaIKh ( NdId m˙ph we.hSu


jHQyh ( fuu m%Yakhg flá ms<s;=re wfmalaIs; wkqm%Yak oyhla we;=<;a fõ'

wfmaCIs; ms<s;=r
1' (i) `." `c" `v" `o" U
g" G" v" V" K" <" I" r" `v" R" RD
^tl wl=rlg ,l=Kq 1$2 ne.sks&

(ii) ^w& w,amY%e;


^wd& wdl+,

(iii) ^w& úê ls%hd$ úOdk ls%hd$ úê ls˙h


^wd& wdYsr®jdo ls%hd$ wdis lsh$ m%dr®:kd ls%hd

(iv) ^w& mQcd›W;aijh


^wd& kΩ›w`.k

(v) ^w& fmdaIK ^jelshl fuu jpk folg muKla wjOdkh fhduq l< hq;=h&
^wd& .=re uqIaá
^jdlHh u ,shd ;snqK;a ,l=Kq fokak&

(vi) ^w& wlald fyda whshd fyda Y%uodkhg iyNd.s fjhs'


^wd& úpdrlfhda neoafoa.u Ñ;%mgh we.hSug md;% l<y'
^jpk fol muKla ksfodia fldg fjku ,shd ;snqK;a ,l=Kq fokak&

(vii) mgka" ksid

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 27 -
(viii) ^w& m%;sud Ys,amsyq$ Ys,amsfhda m%or®Yk ;r.h i`oyd m%;sud lsysmhla b†˙m;a lr;s'$ flfr;s'$
lrkafkdah'
^wd& udr®áka úl%uisxy .ï fmr<sh" hq.dka;h yd l,shq.h hk ;=ka wE`∫;= kjl;d rpkd
lf<ah$flf<a ^h&

udr®áka úl%uisxyfhda$ udr®áka úl%uisxy iQ¯yq .ï fmr<sh" hq.dka;h yd


l,shq.h hk ;=ka wE`∫;= kjl;d rpkd l<y$lf<dah$l<dyqh$lf<da$flrE

(ix) kegqï" l<$b†˙m;a l<$Ñ;a;dlr®I”h

(x) ^w& rka lo$ nqoO


a mQcd" foaj mQcd wd†hg odkh$ wdydr f.k hk lo$rdcfNdack f.k hk lo
^wd& leú,s jr®.$ w;=remi$ leú,s$ri leú,s

1 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh fuu m%Yakhg ms<s;=re iemhSu wksjdr®h jqj;a
Bg ms<s;=re imhd we;af;a wfmaCIlhskaf.ka
98]l ms˙ils' fuu m%Yakh i|yd ,l=Kq 20la
ysñfõ'
bka ,l=Kq 00 - 05 m%dka;rfha 31]la o"
,l=Kq 06 - 10 m%dka;rfha 32]la o"
,l=Kq 11 - 15 m%dka;rfha 27]la o"
,l=Kq 16 - 20 m%dka;rfha 10]la o"
,l=Kq ,ndf.k we;' fuu m%Yakh i|yd
,l=Kq 16la fyda Bg jeäfhka ,nd.;a ms˙i
10]la jk w;r" 31]la ,ndf.k we;af;a ,l=Kq
5la fyda Bg wvqfjks'

m%Yakfha fldgiaj, yd wkqfldgiaj, myiq;dj isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚˚ m%Yk a


m;%fhys m<uqjk m%Yka h fldgia 10la
hgf;a wkqfldgia 17lska iukaú;
jQ w;r jeäu myiq;dj we;af;a
^¤& jk fldgfia ^w& wkqfldgig
h' tys myiq;dj 76]ls' §fmdaIKh¶
hk moh mdi,a moaO;sfha m<uqjk
fYa◊% fha mgka jeäysá wjêh olajdu
mdif,a°;a" iudcfha°;a úoHq;a yd
myiq;dj

uqø;
s udOHj,°;a ks;r ±lsh yels
mohla ùu Bg ,enqKq m%;p s dr by<
uÜgul mej;Sug fya;j = ls'

fojkqj jeä myiq;dj jk 71]


,nd.;a m<uqjk m%Yk
a fha° i[a[l
wCIr yd uqrO
® c wCIr fol ne.ska
w wd w wd w wd w wd w wd w wd w wd ,sùug ;sîu ksid tho ir, ù we;s
nj;a meye†,s h'
m%Yakfhys fldgi yd wkqfldgi

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 28 -
^⁄⁄⁄& ^w& iy ^wd&" ^⁄¤& ^w&" ^¤& ^wd& ^¤⁄&^w& iy ^wd&" ^¤⁄⁄&" ^⁄‹& hk fldgiaj,$wkqfldgiaj, myiq;d
40]-60] m%dka;rh ;=< mj;sk w;r" fuu fldgia$wkqfldgia 17 w;=frka ≥Ialru m%Yk a h ù we;af;a
^⁄¤& ^wd& wkqfldgihs' §k<Ûk¶ hk moh úikaê lr ±laùfï° kΩ›wÛk f,i úikaê ls¯ug
fkdyels ù we;af;a m%lD;sh ms<n s | wjfndaOhla fkdue;sùu ksid úh hq;h = ' B<Ûg jvd;a ≥Ialr ù
we;af;a ms<fs j<ska ^⁄⁄& ^w& iy ^wd& wkqfldgia fõ' tajdfha myiq;d ms<f s j<ska 15]la iy 23]la fõ'
tu m%Yk a j,g mdol jQfha ° we;s mo foflys úreoaOdr®: mo ,sùuh' fuu m%Yk a fha ksjer† ms<;
s r
= e jQ
§w,amY%e;¶ yd §wdl+,¶ hk mo NdIKh" f,aLkh yd l:kh hk wjia:dj,° nyq,j Ndú; fkdùu
myiq;dj wvqùug fya;j = kakg we;'

^‹& jeks fldgfia ^w&" ^wd& wkqfldgia fm< fmd; weiq˙ka úuid we;;a tajdfha myiq;d 29] yd 34]
ùfuka u" wh≥ïlrejka ksr†® Iag .%k:a m˙YS,kfhys olajk ≥r®j,;dj wkdjrKh úh'

^¤⁄⁄⁄& jk fldgfia ^w& wkqfldgfiys myiq;dj 35]la o ^wd& fldgfiys myiq;dj 39]la o jk w;r
wh≥ïlrejka jdlH rgd wkqj lr®;D ldrl-lr®u ldrl fNaoh ksis f,i wjfndaO lrf.k fkdue;s
njo Wla;-wkql; a fNaoh" ixLHd fNaoh" wdLHd; fNaoh wd° ir, jHdlrK ¯;s ms<n s |j m%udKj;a
±kqula Tjqkga fkdue;s nj o fuhska wkdjrKh úh'

NdId m˙ph we.hSu i|yd fm< .iajd we;s fuu m%Yk


a j,ska flá ms<;
s r
= e ±lafjk w;r wkq m%Yk
a
17la we;=<;a fõ'

NdId m˙ph hgf;a f,aLk l=i,;dj" NdIK wjfndaOh yd úYaf,aIKh ls¯u" NdId Ndú;h" .%k: a
m˙yrKh yd jdlH wjfndaOh hk lreKq uekSug fuhska wfmaCId l< o wh≥ïlrejka ;=< jHdlrK
ms<n
s | uQ,l
s ±kqu ySk ùu yd wjfndaOh ms<n
s |j Tjqka ;=< we;s ≥r®j,;d lemS fmfkhs' fï i|yd
jHdlrK .%k: a m˙YS,kh ls¯ug yd úhrK ±kqu ksjer†j bf.kSug wh≥ïlrejka Wkka≥ l<
hq;h= '

02 m%Yakh
wfmalI
a Kh ( ixYaf,aIK yelshdj uek nef,kakls' fok ,o jHqy.; f–o y;frka tlla hgf;a
rpkdjla ,sùu;a" fhda.H ud;Dldjla fh°u;a wfmaCId flfr®' fuys° wfmaCIlhdf.a
ksru
® dK yd Ñka;k Yla;h s " f,aLk l=i,;dj" ksrjq,a NdId Ndú;h" ixYaf,aIK
yd úYaf,aIK yelshdj uek ne,Su wd† wruqKq flfrys wjOdkh fhduq fjhs'
udr®f.damfoaY;
s rpkd uQ,Or®uh fuys° wkq.ukh lr we;'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 29 -
wfmaCIs; ms<s;=re yd ,l=Kq °fï mámdáh
tla tla úia;rhg w∞< jkafka my; i|yka m%Odk woyia h'
^w& l=Kq li< úêu;a j$ ksis f,i neyer lruq'
l=Kq li< úêu;a j$ ksis f,i neyer ls¯fï wjYH;dj$ jeo.;alu'

^wd& YS% ,xldfõ nqoaê.,kh


YS% ,xldfõ W.;=ka rg yer hdu
ksoyia wOHdmkfha m%;sM, uõìug ,ndfouq'

^b& ú≥,sh iqrlsuq$ iq/lSfï jeo.;alu'


ú≥,sh kdia;s fkdlruq'
ú≥,sh wrms˙ueiafuka Ndú; lruq'

^B& <ud.S; l,djl jeo.;alu$ wjYH;dj


<ud.S; yd p˙; ixjr®Okh
úoHq;a udOHj, j.lSu yd <ud .S;

,l=Kq ú.%yh - uqΩ ,l=Kq 25 hs rpkh fyd¢ka lshjd ,l=Kq fokak'


1' idrj;a Ndjh" ud;Dldj o we;=Ω j - ,l=Kq 08 hs
2' ixúOdkh" ksr®udKd;aul Ndjh yd iaùh;ajh - ,l=Kq 12 hs
3' Ys,amSh oCI;d iy f√o fn∞ ,sùu - ,l=Kq 05 hs

01' idrj;aNdjh - ,l=Kq 07 hs


úia;rhg w∞< jk m˙† ud;Dldjla fhd∞ ;sîu - ,l=Kq 01 hs
f;audjg w∞< nj" b†˙m;a fldg we;s jHQyhg ióm nj" irenj yd iunj" jpk .Kk 250g
iómj meje;Su hk lreKq idrj;aNdjh hgf;a ie,ls,a,g .; hq;= fõ'

02' ixúOdkh" ksr®udKd;aulNdjh yd iaùh;ajh - ,l=Kq 12 hs


fuyss° Wiia m%ldYk Yla;sh" ixúOdkh" iaùh;ajh" ksr®udKd;aul m%ldYk" jHla; f,aLk
jHjydrh wd† wxY .ek i,ld ne,sh hq;= h'

03' Ys,amSh oCI;d iy f√o fnod ,sùu - ,l=Kq 05 hs


úhrK" w;a wl=re" úrdu ,CIK Ndú;h" f√o w∞< m˙† fjka fldg ;sîu" mo fjka fldg ,sùu
hk wxY .ek i,ld n,d ,l=Kq ;SrKh l< hq;= fõ'

ie,lsh hq;=hs (
01' rpkfha jpk .Kk o< jYfhka 200g jvd wvq jk l,ays by; ±lajQ 1" 2" 3 hk fldgiaj,g
wkqmd;sl j ,l=Kla ;SrKh flfr®'
02' jeo.;a woyia yd is;a .kakd m%ldYk we;s ;ekaj, ^√& fhdokak' jer† ;ekaj, ^x & ,l=Kq
fhdokak'
03' Wla;LHd; iïnkaO jer† ;eka háka brla w¢kak' wCIr úkHdih jer† jpk jgd rjqula
w¢kak'
04' 1" 2" 3 hk fldgia i|yd fok ,o ,l=Kq W;a;rh w. yria w;g ,shd tl;= lr uqΩ ,l=Kq
,nd.kak'
6 9 3 18
ksoiqka
8 12 5 25
ix,CIHh ( jdlH rpkd we.hSug fmr w∞< jHqyh lshjd o< ie,eiaula ilia lr.kak'
jHqyhg lsisfia;a w∞< fkdjk fia ,shd we;s rpkd we.hSfï° idrj;aNdjh i|yd
ms˙keñh hq;af;a b;d wvq ,l=Kls'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 30 -
2 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk
m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh fuu m%Yk a hg ms<;s r
= e imhd we;af;a
wh≥ïlrejkaf.ka 96]ls' fuu m%Yka h i|yd
,l=Kq 25la ysñ fõ'
bka ,l=Kq 00 - 06 m%dka;rfha 6]la o"
,l=Kq 07 - 12 m%dka;rfha 18]la o"
,l=Kq 13 - 18 m%dka;rfha 52]la o"
,l=Kq 19 - 25 m%dka;rfha 24]la o"
f,iska ,l=Kq ,ndf.k we;' fuu m%Yakh
i|yd ,l=Kq 13la fyda Bg jeäfhka ,l=Kq
,nd.;a wh≥ïlrejka m%udKh 76]ls' ,l=Kq
06lg jvd wvqfjka .;a wh≥ïlrejka m%udKh
06]ls' iuia;hla jYfhka .;a l, rpkd
m%Yakhg ,l=Kq ,nd .ekSu ≥r®j, uÜgul
mej;=◊'

m%Yakfha rpkd jHQyj, myiq;dj fuu m%Yk a fhys ^w&" ^wd&" ^b& iy ^B&
hgf;a ms<f s j<ska §l=Kq li< neyer
ls¯u¶" §nqoê
a .,kh¶" §ú≥,sh iq/lSu¶"
§<ud .S; l,dj¶ hk ud;Dld f;aud
lr.ksñka udr®f.damfoaY; s rpkd i|yd
úia;rd;aulj jHQy.; fPao 4la b†˙m;a
lr ;sn◊q '

tla tla rpkd ud;Dld wkqj ^w& l=Kq


myiq;dj

li< neyer ls¯u f;aud lr.;a rpkfhys


myiq;dj 57]la o ^wd& YS% ,xldfõ nqoê a
.,kh f;audj lr.;a rpkfhys myiq;dj
56]la o ^b& ú≥,sh iqrlSu iy ^B& <ud .S;
l,dj hk f;aud hgf;a b†˙m;aj ;snQ
rpkdj, myiq;dj 52] ne.ska hql; a ú◊'

iuia;hla f,i .;a l, m%Yk a fhys


uOHl myiq;dj 54]la jk neúka
w wd b B
2 rpkd ,sùfï ksmK q ;dj wh≥ïlrejka
rpkd jHQyfhys wxlh ;=< ;j ;j;a jr®Okh l< hq;= nj
meye†,sh' iajlSh woyia ksoyia j yd
ksru
® dKd;aul j ckkh lrùug;a tajd
úêu;a j" ixúOdkd;aul j ksrjq,a j yd
jHdlrKdkql, + j b†˙m;a ls¯ug;a isik
q a
fhduq l< hq;h = '
rpkd ud;Dldj y∫kd .ekSug Wmfhda.S lr .ekSu i|yd ° we;s f√ofhys lreKq b†˙m;a
lr we;s rgdj ie,ls,a,g .ekSfuka rpkd iels,a, hgf;a wh≥ïlrejkaf.a lreKq ixúOd-
kh lr .ekSug myiq fõ' jpk 250lg fkd wvq hk iSudj 250-300 w;r f,i oelaùfuka
wh≥ïlrejkaf.a ksoyia j ,sùfï yelshdjg wjldYhla ,efí' w;sfr®l jYfhka iïNdjH .oH
moH fmd; m; lshùu o úoHq;a yd uqøs; udOH m˙YS,kh ls¯u o úfYaIfhkau wka;r®cd,h
weiqfrka kj f,dalh ms<sn| j /ialr .; yels lreKq o idr®:l rpkd ksr®udKh ls¯u i|yd
uyÛ= w;aje,la lr.; yelsh'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 31 -
° we;s rpkd jHqy w;˙ka §b¶ hgf;a .Dys; rpkd ud;Dldj i|yd wh≥ïlrejkag u.fmkaùula
f,i tu jHqyh mdol lrf.k úYaf,aIKd;aulj iels,a,la id∞ f.k" ta ta hgf;a lreKq
ixYaf,aIKh lr .ksñka b†˙m;a ls¯u ;=<ska jpk 250 iSudjg myiqfjka <Ûd ùug yelsjk
wdldrhg my; wdor®Ykh Wmfhda.S lr.; yelsh'

2' ^b& ú≥,sh wrm˙iaifuka m˙fNdackh lruq

kQ;k iudchg w;HjYH iïm;la jkqfha ú≥,shhs' fï i|yd by< ms˙jehla ±¯ug uyck;djg
is≥jqj;a Tjqkaf.a ffoksl lghq;= i|yd ke;=ju ne˙ fohla njg ú≥,sh m;a ù we;' ≥mam;a
fmdai;a fyda W.;a kQ.;a fyda md,l md,s; fyda .eñ kd.˙l fyda fNaohlska f;drj yeu
fofkl=f.au wjYH;d imqrd .ekSug ú≥,sh m%fhdackj;a fõ'

furg iEu .Dy uQ,slfhl=f.au wfmaCIdj jkqfha ú≥,sh ,nd .ekSuhs' ksjdij,g wdf,dalh
iemhSug;a úúO bf,lafg%dksl fuj,ï ls%hd;aul ls¯ug;a ú≥,sh ;sìh hq;=h' uydudr®. yd
wêfõ.S udr®.j, †jd rd;s% wdf,dalh iemhSu" udr®.ia: ix« ls%hd;aul ls¯u wd†hg ú≥,sh
fkdue;sj ne˙h' uy,a .Kkdjla iys;j ksr®ñ; ksjdi ixlSr®Kj, †jd ld,fha mjd mj;akd
w∫r m<jd ye¯ug ú≥,sh wjYH fõ' rdcH yd fm!oa.,sl wdh;k" jd◊c uOHia:dk wd†fha
ldr®h idM,Hh i|yd ú≥,sh fnfyúkau bjy,a fõ'

fufia iudchg w;HjYH iïm;la jQ ú≥,sh wrmfriaiñka Ndú; l< hq;= fõ' rdcH yd fm!oa.,sl
wdh;kj, wkjYH yd wm¯CIdld¯ f,i ú≥,sh Ndú; ls¯u ksid iEfyk uqo,a m%udKhla wmf;a
hhs' †jd ? ls%hd;aul jk ú≥,sh mxld" YS;lrK yd jdhqiuk hka;% .ek is;Sfï° wmf;a hk
ú≥,sh fld;rï ±hs is;d .; yelsh' uydudr®.j, †jd ld,fha° mjd ±,afjk ú≥,s myka olsk
úg wm yoj;a ;=< kef.kafka ±ä fõokdjls ≥lls'

†fkka †k by< hk ú≥,sh wjYH;d wLKavj ,nd°ug rch ue†y;a ù ls%hd;aul flfrk
jHdmdr rdYshls' uydm˙udk c,ú≥,s n,d.dr l=vd .x.d we< f∞< yria lr ksuejQ m%dfoaYSh ú≥,s
n, jHdmD;s" fkdfrdÉfpda, jeks .,a wÛ=re n,d.dr" yïnkaf;dg" mq;a;,u wd° m%foaYj, iq<x
n,h Wmfhda.S lr.;a iq<x n,d.dr le,◊;siai jeks ;dm n,d.dr" .%dóh uÜgfuka y∫kajd °
we;s „j jdhq n,Yla;sh muKla fkdj iQr®h ;dmh jeks Wmdh udr®. u.ska md˙fNda.sl wjYH;d
iïmQr®K ls¯ug W;aidy f.k ;sîu md˙fNda.slhkag wiajeis,a,ls'

tfuka u iudchg tfrysjkafkda wên, /yeka ;=<ska ú≥,sh fidrd .ekSu" uoHidr ksIamdokh"
i;a;aj >d;kh" ±j úkdYh" ue◊la m;,a yE¯ï jeks kS;s úfrdaë ls%hd i|yd o ú≥,sh wh:d
l%u u.ska m˙yrKhg .ekSu wmf;a hduls' k.rfha;a" .fï;a wÆ;ska b†ù tk uxudj;aj,g
ióm l=vd fj<| l=á i|yd l=áh mqrd wê fjda,aàh;dfjka hq;a ú≥,s ,dïmq ±,aùu" jr®K.ekaùu"
±kaùï mqjre m%or®Ykh wd° ls%hd wju ls¯u i|yd ckudOH yd mdi,a u.ska m%cdj ±kqj;a l<
hq;=h'

ú≥,sh hkq c, ú≥,sfhka fyda ;dm ú≥,sfhka fyda fjk;a n,hlska fyda Wmhd.;a n,Yla;shls'
th ksisf,i Ndú; lrñka m%fhdackhg .ekSu yd wrm˙iaifuka hq;=j Ndú; ls¯u i|yd
uyck;dj fm,ôh hq;= fõ'

fï wkqj wúêu;a m˙fNdack rgd yd jxpksl ls%hd wju ls¯fuka wmf;a hk ú≥,s tall m%udKh
cd;sl ú≥,sn, moaO;shg fYaI fldg ú≥,sh lmamd≥ ls¯u yd ì|jeàï ;=<ska is≥jk wkr®: j<lajd
ixjr®Ok ldr®h yd .Dyia: lghq;= i|yd Wm˙u wdldrfhka fhd∞ f.k §ú≥,sh wrm˙iaiñka
m˙fNdackh lruq'¶ hkak jpkhg iSud fkdfldg ls%hdfjka o idlaId;a ls¯ug W;aiql fjuq'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 32 -
03 m%Yakh
wfmalaIKh (
fok ,o f√ohla ixfCIam fldg ,shd ±laùu fuys° wfmaCId flfr®' wh≥ïlrejkaf.a
ixYaf,aIK yd úYaf,aIK yelshd fukau NdId Ndú;h ms<sn| ±kqu o fuys° m¯CId flfr®'
úia;r jr®Kkd neyer lrñka tys yrh jgyd f.k ta weiq˙ka iuia; wr®:h ;u jpkfhka
b†˙m;a ls¯fï yelshdj fuys° we.fha'

wh≥ïlrejka ;=< idrdxYlrKh ms<sn| ukd m<mqreoaola ;sìh hq;=h' ta i|yd ksrka;r
wNHdij, fh°u wksjdr®h fõ' fï i|yd wfmaCIs; idrdxYh ms<sn| meye†,s woyila ,nd°
;sfí'

wfmalaIs; ms<s;=re yd ,l=Kq °fï mámdáh


,l=Kq ú.%yh - uqΩ ,l=Kq 10 hs'
wka;r®.;h - m%Odk woyia i|yd ,l=Kq 06 hs'
jpk .Kk - ,l=Kq 02 hs' ^jpk 50 - 60 w;r ;sîu iEfya'&
Ys,amSh oCI;d - ,l=Kq 02 hs' ^úhrK" w;a wl=re" úrdu ,CIK wd†h&

wfmaCIs; m%Odk woyia (


÷ ukqIH „ú;fha ^ukqIHhdf.a& meje;aug jDCI,;d†h wjYH jk nj
÷ jDCI,;d†h flfrys ie,ls,a,la fkd±laùu;a tajd úkdY ls¯u;a ldka;dr we;s ùug fya;=
jk nj
÷ jDCI,;d†h weig ms%hckl or®Ykhla nj
÷ ta ksid jDCI,;d†h /l.; hq;= nj
÷ jDCI,;d†h ksid rgl b;sydih yev .efik nj
÷ jk úkdYfha whym;a m%;sM, wkd.;fha ° N=la;s ú£ug is≥jk nj fndfyda W.;=ka
fmkajd ° we;s nj

jpk .Kk 65 blaujk l,ays ie,lsh hq;af;a uq,a jpk 60 ;=< we;s m%Odk woyia muKs'
jpk .Kk 45 g wvqjk l,ays tys we;=<;a woyia .Kkh fldg Bg iq≥iq wkqmd;sl ,l=Kla
ms˙kukak' W;a;rh f√ohla fia ,shd ;sìh hq;=h' fldgqjla ;=< mo fnod ;snqK o ms<s.kak' tl
hg tl wiïnkaê; jdlH jYfhka ,shd we;akï wka;r®.;hg †h yels Wm˙u ,l=Kq .Kk
02 ls' jpk .Kkfha ° ,sys,a ms<sfj;la wkq.ukh lrkak' jpk .Kk o< jYfhka 65 g
jeäjk l,ays fyda 45 g wvqjk l,ays jpk .Kk i`oyd ,l=Kq 01 fyda 02 fyda ms˙kukak'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 33 -
3 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk
m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh fuu m%Yakh f;dardf.k we;s wh≥ïlrejkaf.a
m%;sY;h 63]ls' fuu m%Yakh i|yd ,l=Kq 10la
ysñfõ'
bka ,l=Kq 00 - 02 m%dka;rfha 4]la o"
,l=Kq 03 - 05 m%dka;rfha 22]la o"
,l=Kq 06 - 07 m%dka;rfha 43]la o"
,l=Kq 08 - 10 m%dka;rfha 31]la o"
,l=Kq ,ndf.k we;' fuu m%Yakh i|yd
ysñ ,l=Kq 10ka y˙ wvlg jeäfhka tkï
,l=Kq 6la fyda jeä m%udKhla ysñlrf.k
we;s wh≥ïlrejkaf.a m%;sY;h 74]ls' ,l=Kq
5la fyda Bg wvqfjka ,ndf.k we;af;a
wh≥ïlrejkaf.ka 26]la muKls'
wksjdr®hh m%Yk
a hla jQ idrdxYlrKh i|yd b†˙m;a jk YsIH m%udKh by< uÜgula jqjo Tjqkf a .
ka 74]l nyq;rhla m%Yk a h i|yd m%∞kh flfrk ,l=Kj q ,ska wvlg jeäfhka ,nd .ekSug iu;a ù
we;' ta wkqj m%Yk
a fha iuia; myiq;dj 63] f;la jr®Okh ù we;'
wh≥ïlrejka ;=< idrdxYlrKh ms<sn|j ukd mqyqKqjla ;sìh hq;=h' ta i|yd ksrka;r wNHdij,
fh°u wksjdr®h fõ' fï i|yd wfmaCIs; idrdxYlrKh i|yd wdlD;shla my; olajd we;'
idrdxYlrKh
rdcHhl b;sydih yev .eiaùug;a" ñksidf.a ck „ú;hg;a" jDCI,;d†h wjYH u h' m˙ird;aulj
jefvk jDCI,;d ms<n s |j fkdie,ls,u s ;a ùu;a" tajd úkdY ls¯u;a ksid ,dxflah m%foaY ldka;dr
njg m;aùug fya;= fõ' wdOHd;añljQ;a m%fndaOckljQ;a ix;Dma;l s r or®Ykhla jQ jkdka;r úkdY
ls¯u jr®;udkfha cd;sl m%Yka hla j we;' fuys whym;a m%;M s , ck;djg wkd.;fha° N=l; a s ú°ug
is≥fõ hehs fndfyda W.;a;= fmkajd fo;s' ^jpk 54&
04 m%Yakh
wfmalaIKh ( wfmaCIlhskf a .a NdId «kh yd wjfndaOh m¯CId flfrkakls' fï i|yd ksr†® Iag
f√ohla wdY%fhka m%Yk a 5la b†˙m;a flfr®' fï m%Yk
a ukdj wjfndaO lrf.k
ksYÑ
a ; j ksjer† ms<;s r= e ,sùu wfmaCId flfr®'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 34 -
wfmalaIs; ms<s;=re yd ,l=Kq °fï mámdáh
(i) udhd rfÜ iy frdayKfha m%dfoaYsl wêm;Ska ms˙ila

(ii) fuf;la j.d fkdlr ;snqKq f,dl= le,E hdhj,a t<s lr l=Uqre njg fyda j;= njg yerùu$
yrjd j.d ls¯u

(iii) ud>$ld,sx>

(iv) fmd,af;,a

(v) oUfoKsh hq.fha °$oUfo◊h

4 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh 4 m%Yakh f;dardf.k we;s ms˙i 95]ls' fuu
m%Yakh i|yd ,l=Kq 10la ysñ fõ'
bka ,l=Kq 00 - 02 m%dka;rfha 4]la o"
,l=Kq 03 - 05 m%dka;rfha 6]la o"
,l=Kq 06 - 07 m%dka;rfha 14]la o"
,l=Kq 08 - 10 m%dka;rfha 76]la o"
,l=Kq ,ndf.k we;' fuu m%Yakh i|yd ,l=Kq
06la fyda Bg jeäfhka ,nd.;a ms˙i 65]la jk
w;r" 14]la ,ndf.k we;af;a ,l=Kq 02la fyda
Bg wvqfjks'

m%Yakfhys fldgiaj, myiq;dj fuu m%Yakhg wh;a fldgia


5 w;=frka ms<s;=re iemhSu
jvd;a idr®:l ù we;af;a ¤ jk
fldgi i|yd h' tys myiq;dj
97] blaujhs' ms<sfj<ska ˚˚ jk
fldgfia myiq;dj 91]lao" ˚˚˚ jk
fldgfia myiq;dj 90]lao" ⁄¤ jk
fldgfia 88] ,ndf.k ;snqK
w;r" myiq;dj wvqu fldgi
myiq;dj

jkafka 59] .;a ˚ jk fldgihs'

b†˙m;a lr we;s f√oh weiq˙ka


wfmaCIs; wh≥ïlrejkaf.
ka wjfndaOh uekSu ;j≥rg;a
ixjr®Okh ls¯u i|yd ndysr m;
fmd;" uqøs; iÛrd wd†h m˙YS,kh
i|yd wh≥ïlrejka fhduq lr,Su
fukau wr®:djfndaO wNHdi i|yd
4 mka;s ldurh ;=< yqre ls¯u o l<
m%Yakfhys fldgi hq;=h'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 35 -
fok ,o mdGh lshjd f;areï .ekSfï yelshdj blaujk ;rïh' wik ,o m%Yakhg ms<s;=re
Wlyd .ekSug f√oh fyda jdlHh lSmhla tlg tl;= fldg °r®> ms<s;=re ,sùug W;aidy
f.k we;' w∞< ms<s;=r iDcqj f;dard f.k ms<s;=re ,sùu i|yd wh≥ïlrejka fhduq l< hq;=j
we;'

fï m%Yakhg ms<s;=re iemhSu jvd;a idr®:l uÜgul mej;s nj fmfka' wjfndaOh ms<sn| j
úuid ;snQ m%Yak 5ka uq,a m%Yak 4ysu myiq;d 70] blaujd ;sì◊' ta wkqj fuu m%Yakfhys iuia;
myiq;dj 74]l muK by< w.hla .kakd w;r ˚˚ m;%fhys m%Yak my w;=frka myiq;dj jeäu
m%Yakh njg fuu m%Yakh m;aj ;sfí'

fï ;;a;ajh ;j≥rg;a ixjr®Okh ls¯u i|yd ndysr fmd;a m;a m˙YS,khg isiqka Wkka≥ lrùu
.=reNj;=kaf.a ldr®hhls' tys,d ≥rjfndaO jpkj, wr®:djfndaOhg o isiqka fhduq l< hq;= fjhs'

05 m%Yakh

wfmalaIKh ( fuys tla m%Yakhla jkafka rdcld˙ ,smshla ,sùuhs' tysu wfkla m%Yakh jkqfha
mqj;am;a jdr®;djla ilia ls¯uhs' fun∫ m%Yak u.ska kQ;k iudcfhys úúO
m%dfhda.sl f,aLk ms<sn| wOHhkh yd tajd is;a .kakd m˙† ksr®udKd;aulj
,shd ±laùu;a ms<sn| wfmaCIlhskaf.a l=i,;dj úur®Ykh flfr®'

wfmalaIs; ms<s;=re yd ,l=Kq °fï mámdáh


rdcld˙ ,smsh
,l=Kq ú.%yh - uqΩ ,l=Kq 15 hs'

1' wdlD;sh i|yd ,l=Kq 04


2' wka;r®.;h i|yd ,l=Kq 08
3' Ys,amSh olaI;d i|yd ,l=Kq 03

01' wdlD;sh i|yd ,l=Kq 04 (


hjkakdf.a ku" ;k;=r" ,smskh iy †kh - ,l=Kq 01
,nkakdf.a ,ssmskh - ,l=Kq 01
wduka;%Kh ^ud;Dldjg fmr fhd∞ ;sìh hq;=h& - ,l=Kq 01
ud;Dldj iy w;aik - ,l=Kq 01

^hjkakdf.a ;k;=r" hjkakdf.a ,smskh ;=< fyda ,smsh wjidkfha fyda i|yka ù ;sìh hq;= hs'
rdcld˙ ,sms i|yd ksr®foaYs; wdlD;s 2 u ksjer† fia ms<s.efka'&
w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013
- 36 -
02' wka;r®.;h i|yd ,l=Kq 08 (
÷ i;ais˙mqr m%foaYhg ú≥,sh /yeka we°fï uQ,sl lghq;= ksuù udi oyhla .;ù we;;a
;ju ú≥,sh fkdue;s nj
,l=Kq 02 ^tla lreKlg ,l=Kq 01 ne.ska&

÷ mjq,a ixLHdj 200 lg wêl msßila m%foaYfha Ôj;aùu yd nyq;rhla iajhx /lshdj,
kshe,Su
,l=Kq 02 ^tla lreKlg ,l=Kq 01 ne.ska&

÷ ú≥,sh ,eîfuka mdi,a isiqkaf.a ldr®hhka myiq ùu


,l=Kq 02 ^tla lreKlg ,l=Kq 01 ne.ska&

÷ i;ais˙mqr m%foaYhg ú≥,sh ,ndfok f,i b,a,Su


,l=Kq 02

03' Ys,amSh oCI;d i|yd ,l=Kq 03 (

ksjer† wCIr úkHdih" úhrK" úrdu ,CIK" meye†,s w;a wl=re" Wla; wdLHd; iïnkaOh"
f√o fjka ls¯u iuia;hla f,i i,ld ,l=Kq ms˙kefï' kshñ; jpk .Kk wvqjk l,ays
fyda w∞< lreKq wka;r®.; fkdjk wvqmdvq iys; W;a;r we;s l,ays fyda wkqmd;sl ,l=Kla
ms˙kefï'

w;a m;s%ldj
,l=Kq 15 hs' 1" 2" 3 hk wxY i|yd fjka fjkaj ,l=Kq ° tu ,l=Kqj, tl;=j ,nd.efka'

1' wdlD;sh - ,l=K 04
2' wka;r®.;h - ,l=Kq 08
3' Ys,amSh olaI;d - ,l=Kq 03

1' wdlD;sh
÷ ud;Dldj - ,l=Kq 02 hs
÷ jdr®;dlre - ,l=Kq 01 hs
÷ ksr®udKYS,snj - ,l=Kq 01 h

2' wka;r®.;h
1' foaYSh wuqøjH Ndú;h - ,l=Kq 01 hs
2' or®YkSh iqN me;=ï m;a - ,l=Kq 01 hs
3' ì;a;s ieris,s - ,l=Kq 01 hs
4' mqyqKq ls¯fï jev uqΩj - ,l=Kq 01 hs
5' ia:dkh ^iu.smqr ixialD;sl uOHia:dkh& - ,l=Kq 01 hs
6' ksr®udK m%or®Ykh - ,l=Kq 01 hs
7' m%foaYjdiska iyNd.S ùu - ,l=Kq 01 hs
8' m%Odk wuq;a;d ^†ia;s%la ixialD;sl ks,Od¯ ;=ud& - ,l=Kq 01 hs

3' Ys,amSh oCI;d ^,l=Kq 03 hs&


ksjer† wCIr úkHdih" meye†,s w;a wl=re" ksjer† mo fn°u" úhrK" úrdu ,CIK" f√o
fjka ls¯u iuia;hla f,i i,ld ,l=Kq ms˙kefï'

÷ kshñ; jpk .Kk wvqjk l,ays fyda w∞< lreKq m%udKj;a j wka;r®.; fkdjk
wvqmdvq iys; W;a;r we;s l,ays fyda wkqmd;sl ,l=Kla ms˙kefï' ^,l=Kq 15 hs&

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 37 -
,shkakdf.a ku$;k;=r
ud;Dldj
,shkakdf.a ,smskh * ''''''''''''''''''''''''''''''''''' §'''''''''''''''''''''''''''''''''''¶
†kh ( ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
,nkakd
,smskh * ''''''''''''''''''''''''''''''''''' * '''''''''''''''''''''''''''''''''''
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
wduka;%Kh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
* ''''''''''''''''''''''''''''''''''' * '''''''''''''''''''''''''''''''''''
,sms YSr®Ih ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
* ,smsh ,sùfï wruqK ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
* iïnkaO;dj
* ''''''''''''''''''''''''''''''''''' jdr®;dlre '''''''''''''''''
* w∞<;ajh$úia;rh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' PdhdrEmlre '''''''''''''
* jr®;udk iajNdjh$;;a;ajh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
* b,a,Su$wjOdkh
fhduqj
w;aik
^ku&
rdcld˙ ,sms ljrh
,shdm†xÑ ;emE,
hjkakdf.a ku ,nkakdf.a ks,h
hjkakdf.a ,smskh ,nkakdf.a ks, ldr®hd,h
,sms fnok lkaf;darej ,nkakdf.a ,smskh

5 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

5 m%Yakh i|yd f;dardf.k we;s wfmaCIlhska ixLHdj


m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh
''''''']ls' ,l=Kq 15la ysñjk fuu m%Yakh i|yd
bka ,l=Kq 00 - 03 m%dka;rfha 4]la o"
,l=Kq 04 - 07 m%dka;rfha 9]la o"
,l=Kq 08 - 11 m%dka;rfha 31]la o"
,l=Kq 12 - 15 m%dka;rfha 56]la o"
,l=Kq ,ndf.k we;'
fuu m%Yakh hgf;a isiqkaf.a myiqj i|yd ^w& iy
^wd& hgf;a f;dardf.k ms<s;=re ,sùfï wjia:dj
i,id ° we;' myiq;d ms<s;=re iemhSu fjkqjg
wfmaCIlhska ksrjq,a wjfndaOfhka fuu m%Yakh
f;dard.; hq;= jqjo ms<s;=re m;% m¯CId ls¯fï° ^wd&
fldgi f;dardf.k ms<; s r= e wvla ,shd h<s th lmd
yer ^wd& fldgi ,shd ;sn◊ q '

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 38 -
m%Yakfha fldgiaj, myiq;dj 5 m%Yk a fha ^w& fldgi i|yd
wfmaCIlhska myiq;dj 73]lao" ^wd&
fldgfiys wfmaCIlhska myiq;dj
73]lao" ms<;
s r
= e imhd ;sn◊
q '
myiq;dj

^w& ^wd&
fyda
5 m%Yakfhys fldgi

m%dfhda.sl f,aLk hgf;a ieliqKq rdcld˙ ,smsh wdlD;sh i|yd ,l=Kq 04lao" wka;r®.;h
i|yd ,l=Kq 08lao iy Ys,amSh oCI;d i|yd ,l=Kq 03lao fjka lr we;'

fuys° wka;r®.;fha we;s m%Odk lreKq y∫kd .ekSug isiqka yqrel< hq;=h' tfia jQ l,ays
wka;r®.;hg ysñ ,l=Kq ysñ lr .ekSug wfmaCIlhskag myiqfõ'

mqj;am;a jdr®;dfõ° ,l=Kq m%∞kh wkqj wka;r®.;hg ,l=Kq 08ls' tys°o w∞< lreKq wka;r®.;
fldg we;s úfgl by< ,l=Kq ysñfõ'

fuu m%Yak i|yd ms<s;=re iemhSu i;=gq∞hlh' rdcld˙ ,sms fukau mqj;am;a jdr®;d ksjer†
wdlD;shlg wkqj ,sùu yqre l< hq;=h' myiq;d uÜgu by< fun∫ m%Yak i|yd i;=gq ∞hl
ms<s;=re ,sùug ksrjq,a wjfndaOhla ,nd.ekSu ms◊i wdor®Y ,smshla yd mqj;a m;a jdr®;djl
wdor®Y my; olajd we;'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 39 -
2'3 ˚˚˚ m%Yak m;%h

2'3æ1 III m%YAk m;%fha jHQyh

ld,h meh 02 hs' uq`M ,l=Kq 80 lsæ

isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚˚˚ m%Yak m;%h m%Yak 7lska iukaú;h'


fuys 1" 2" 3" 4 m%Yak wksjdr®h fõ'
ksr®†Iag .%ka: ms<sn|j wfmaCIlhskaf.a wjfndaOh úpdrd;aul yd ;r®ldkql+, ±kqu"
NdId «kh" idys;HdjfndaOh yd riúkaok yelshdj m¯CId flfrk m<uq m%Yakh i|yd
wkqfldgia oyhla we;=<;a fõ' tla wkq m%Yakhl tla fldgilg ,l=Kq 1 ne.ska uqΩ
,l=Kq 20ls'
ksr®†Iag idys;H .%ka: m˙YS,kh ms<sn| m˙ph we.hSu flfrhs'

2'3'2 III m%Yak m;%h i|yd wfmaCIs; ms<s;=re" ,l=Kq °fï mámdáh" ms<s;=re iemhSu ms<sn|
ks¯CIK yd ks.uk

˚˚˚ m;%h i|yd ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK" m%ia;dr 5" 6 yd 7 weiqfrka ilia lr we;'
tla tla m%Yakhg w∞< m%ia;dr" ta ta m%Yakfha ks¯ÈK yd ks.uk iu. olajd we;æ

w'fmd'i'^id'fm<& úNd.h - 2013


21 - isxy, NdIdj yd idys;Hh - ˚˚˚ m;%h
tla tla m%Yakfhys myiq;dj
myiq;dj

m%Yak wxlh

^RD/16/04/OL fmdarufhka ,nd.;a f;dr;=re weiq˙ka ilia lrk ,°'&
fojk m%Yakh fhduq jkafka ksr®†Iag .%ka:j, fh¥ NdIdfõ wr®:djfndaOh ms<sn| wh≥ïlrejka
i;= ±kqu m¯CId ls¯ug h' fuys° ksr®†Iag mdG y;rla ,ndfok w;r ta mdG y;frys i|yka
;o lΩ wl=˙ka i|yka jpk wg i|yd wre;a ,shd wk;=rej iuia; mdGj, wr®:h ir,
niska ,shd ±laùu l< hq;= h' fï i|yd tla fldgilg ,l=Kq 5 ne.ska ,l=Kq úiails'

3-4 m%Yak ksr®†Iag .%ka: ms<sn| wfmaCIlhskaf.a úYaf,aIKd;aul ±kqu we.hSu uQ,sl
wfmaCIdjhs' fuys° §ke;fyd;a¶ hkafkka wh≥ïlrejkag úl,am m%Yakhla f;dard .ekSug o
yelshdj we;'
w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013
- 40 -
3" 4 m%Yak foflau fï f,iska úl,am m%Yak f;dard .; yelsh fï i|yd tla m%Yakhlg ,l=Kq
15 ne.ska ysñ fõ'

isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚˚˚ m;%fha 2" 3" 4 m%Yak i|yd ms<s;=re iemhSu wksjdr®h jQ w;r tys
2 jk m%Yakh i|yd myiq;dj 49]ls'

3 jk m%Yakh fldgia 2lska iukaú; jQ w;r jeäu myiq;dj 76]la ,ndf.k we;af;a 3 jk
m%Yakfha ˚˚ fldgig fõ' tys ˚ fldgig myiq;dj 63]ls' th 3" 4 m%Yakj, wvqu myiq;djh
fõ'

4 jk m%Yakh o fldgia follska hqla; jk w;r ˚˚ fldgfia myiq;dj 68]la jk úg


˚ fldgfia myiq;dj 64]ls'

5" 6" 7 m%Yakj,ska wfmaCIlhskaf.a ms<s;=re iemhsh hq;af;a tla m%Yakhlg mu◊' fuys
wNsu;dr®:h jkqfha ksr®†Iag .%ka: wdYs%;j wfmaCIlhska ;=< mj;akd úYaf,aIKd;aul"
úpdrd;aul" ;r®ldkql+, oekqu yd ri{;dj uek ne,Suhs' fï i|yd ,l=Kq 10la fjka lr
we;' fulS m%Yak wfmaCIl f;dard .ekSu u; ieliqKls' fuys° jeäu myiq;dj 68] ,ndf.k
we;af;a 6 jk m%Yakhg fõ' ≥Ialru myiq;dj 48]la jQ w;r th 5 jk m%Yakh i|yd ,nd
f.k ;snq◊'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 41 -
01æ m%Yakh
wfmalaIKh ( ksr†® Iag .%k:
a m˙YS,kh ms<n
s | m˙ph we.hSu
jHQyh yd ,l=Kq ú.%yh ( uqΩ ,l=Kq 20hs'
fuu m%Yka hg flá ms<; s r
= e wfmaCIs; wkqfldgiA fol ne.skA hq;A
flá m%Yk a oyhla we;=<;A fõ' tla wkqfldgilg ,l=Kq 01 ne.ska
uqΩ ,l=Kq 20 ls'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 42 -
wfmalaIs; ms<s;=re yd ,l=Kq °fï mámdáh
1' ^⁄& ^w& mshfiak
^wd& wx.=,sud,f.a isysk" Tn fhfy<sh weh .eyeksh" úis jil fYaI m;%h"
wika m;a;sks foaj;dú" ;ykï foaYhlska" ysfmdl%àia iy frd.sksh"
wms fokakd iy ;j;a lsysm fofkla" wef.a f,dalh" wÆ;au isyskh
^⁄⁄& ^w& ndnq iySíg" ndnq„g
^wd& §Tfya ojig lShla ú;r yïn lrkjo¶ hkqfjka ndnq iySí rdiq,acQf.ka weiQ úg
^⁄⁄⁄& ^w& ,õfka˙ia
^wd& f.dakfyak Tfyaf.a hehs m%ldY lrk úg
^⁄¤& ^w& mKqjka fofokd $ uF:Æx.fNdacl mKqjka
^wd& „jl$ „jl ffjoHjrhd

^¤& ^w& isxy, n,h


^wd& fudkrd$ uhqrd
^¤⁄& ^w& Ñka;duKS
^wd& mfia nq≥flfkl=ka jykafiag
^¤⁄⁄& ^w& W,l=vh foaúhf.a" 6 jk mrdl%undyq rcqf.a †hKshf.a" f,dalkd:d foaúhf.a
^wd& ^lyjKq$ uiqrka& oyila
^¤⁄⁄⁄& ^w& mila f;±;s foúhka h†ñka fkd,id
ke;la lkak,jq nia f;m,hs fuf,id
^wd& <fhys" yojf;ys" mmqfjys
^⁄‹& ^w& W;a;frda,sh jia;=j
^wd& ioaOr®ud,xldrh
^‹& ^w& ohdfiak .=Kisxy
^wd& ta'ù' iqrùr" uypdr®hh ta'ù' iqrùr

1 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh 1 m%Yakh f;dardf.k we;s ms˙i 98]ls' fuu
m%Yakh i|yd ,l=Kq 20la ysñfõ'
bka ,l=Kq 00 - 05 m%dka;rfha 20]la o"
,l=Kq 06 - 10 m%dka;rfha 25]la o"
,l=Kq 11 - 15 m%dka;rfha 32]la o"
,l=Kq 16 - 20 m%dka;rfha 23]la o"
,l=Kq ,ndf.k we;' fuu m%Yakh i|yd ,l=Kq
16la fyda Bg jeäfhka ,nd.;a ms˙i 23]la jk
w;r" 20]la ,ndf.k we;af;a ,l=Kq 5la fyda
Bg wvqfjks'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 43 -
1 m%Yakfha wkqfldgiaj, myiq;dj fuu m%Yk a hg wh;a wkqfldgia
10ls' ta w;=frka ‹ wkqfldgi ^wd&
i|yd myiq;dj 92]lao ˚ ^w& yd ⁄‹
wkqfldgfiys ^w& i|yd myiq;dj
91]lao fõ' ¤⁄ wkqfldgfiys ^w&
i|yd myiq;dj 40] jk w;r ¤⁄⁄⁄
wkqfldgfiys ^w& i|yd myiq;dj
39]ls'
fiiq m%Yka i|yd fmd≥fõ .;a l<
myiq;dj

myiq;d 50] isg 75] olajd ,ndf.k


we;s nj fmfka'
tfy;a myiq;dj wvqu fldgia
jkafka ˚˚˚ wkqfldgfiys ^wd& yd
^w& i|yd jk w;r tys myiq;d
ms<f
s j<ska 7] yd 22]ls'

w wd w wd w wd w wd w wd w wdw w wd w wd w wd w wd

m%Yakfhys fldgi yd wkqfldgi

fufia ùug uQ,sl fya;=jla jkakg we;af;a §uf.a mmqj .sä .sä .d,d .efykjd¶ hk WoaOD;
mdGhhs' th u.=,a m%ia;dj kdgHfha ,õfka˙iaf.a m%ldYhla jqjo §wmg;a ojil brmdhdf∞a¶ flá
l;dfõ §uf.a mmqj .sä .sä .d,d .eyqKd¶ hkqfjka o i|ykaj ;sîu ksid fndfyda wh≥ïlrejka
jer† jgyd .ekSu ksid ˚˚˚ wkqfldgiaj, ,l=Kq wfmaCIlhskf a .ka .s,y
s S .sh nj fmfka' fuu
.%k:a m˙YS,kh ls¯fï° riúkaokh muKla fkdj mqrd;k .oH moH kQ;k .oH moH kdgH
hkd° iEu wxYhlau wdjrKh jk m˙† wjfndaO lrùug wh≥ïlrejka mqre≥ mqyK q q l< hq;h
= '
p˙; ksrEmKh" wjia:d ksrEmKh" isoê a .e<mSï ms<n
s |j wjOdkh;a" u;lh;a ;nd .ekSfuka fuu
m%Yk
a h i|yd Wm˙u ,l=Kq ,nd.ekSug yels nj wkdjrKh úh'

02 m%Yakh
wfmaCIKh ( fojk m%Yakh o wksjdr®hh' fuys° ksr®†Iag mdG ms<sn| wjfndaOh we;sj mdGfhys woyi
fokq ,nk ;o lΩ wl=frka uqøs; fldgiaj, wr®:h fjka fjkaj ksis f,i ,shd bkamiq
uqΩ fldgfiau wr®:h ,sy,
s a niska ,sùfï l=i,;dj uek ne,Su fuys° uQ,sl wfmaCIdj
úh'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 44 -
wfmalaIs; ms<s;=re yd ,l=Kq °fï mámdáh

(i) wìfiia wNsfIal$ WÉp wjia:djg m;a ù$ Wiia u wjia:djg meñK$ Wm˙u
wjia:djg m;a ù$ lsreΩ me,|$ Tgqkq me,|$ i;=fÜ lsre< me,|
tl¨j taldf,dal ù$ uy;a wdf,dalhg m;a ù$ tlu wdf,dalhla njg m;aù

i;r †Ydfjka u;= ù tkakd jQ ieKfl<s kdofhka ms˙ uy;a i;=g Wm˙u wjia:dg m;a
úh' ú≥,s wdf,dalfhka mqrh taldf,dal ù wdYapr®hfhka ms˙ foõ f,djla we;s úh'

(ii) o˙ø;djlska †<s≥lulska$ ≥mam;alulska$ w.ys`.lulska$ ≥.S njlska


Wodr;ajhg Wiia njg$ fY%aIaG njg$ W;=ï njg$ W∞r njg

fun∫ †<s∫lulska u;= jQ ñksfil=f.a Wiia iajNdjhg uf.a hyΩ lúhd .re l<
hq;=h$ ysi my;a fldg isáh hq;= h'

(iii) woy< wod<$ fhda.H$ kshñ;$ iq≥iq$ kshu lr.;a m˙†


fkd,fia w,i fkdù$ m%udo fkdù$ wm%udoj$ l,a fkdhjd$ wk,ia$ jyd$
hqyqiqÆj

Tyq fufia lS ksid wod< kele;a ojfia irK mjd °ug msh nuqKd fkdmudj lghq;=
mgka f.k

(iv) ne<fï ne< fufyjr$ jevldrlï$ odilï$ fufyldrlï$ fiajdlï$


fiajh l=,S jev
kshdj whqr$ wdldrh$ ú†h$ yeá

fumuK ld,hla ne<fufyjr lroa° tl ojilaj;a wvq mdvqjla fkdfmkajd fiajh


l< wdldrh fyd`o hehs lsjQy'

2 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh wh≥ïlrejkaf.a m%;p s drhka foi ne,Sfï° fuu
m%Yk
a h f;dard .ekSfï m%;p s drh 95]l m%;Y s ;hla
.;a; o ksjer† ms<;
s r= e b†˙m;a ls¯fï° wvq m%;Y
s ;hla
f.k we;' ta wkqj
bka ,l=Kq 00-05 m%dka;rfhys 30]la o
,l=Kq 06-10 m%dka;rfhys 27]la o
,l=Kq 11-15 m%dka;rfhys 25]la o
,l=Kq 16-20 m%dka;rfhys 18]la o
,l=Kq ,nd f.k we;'

fuu m%Yakh fldgia y;rlska ^⁄" ⁄⁄" ⁄⁄⁄" ⁄¤& hqla; fõ' fuys° ta ta fldgfiys tk jpk fol
i|yd ,l=Kq fol ne.ska o iuia;dr®:h i|yd ,l=Kq 03 ne.ska o ,l=Kq 20la ,efnk m˙† .oH
yd moH mdGj, wr®: meye†,s ls¯ug bv i,id ;snq◊' tys f;dr;=re úYaf,aIKh 2 m%Yakfha
myiq;d j.=fjka meye†,s fõ'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 45 -
2 m%Yakfha wkqfldgiaj, myiq;dj fuu m%Yk a fha wkq fldgia ⁄¤" ⁄⁄"
⁄" ⁄⁄⁄ i|yd myiq;d ms<f s j<ska 55]"
54]" 48]" 37] fõ' fuys° ⁄¤" ⁄⁄
wkq fldgiaj, myiq;dj jeäùug
fya;j = f
Q ha ⁄¤ N;a; N;a;l s isgdfKda
l:d jia;j = ¶ i|yka .oH idys;Hfha
mdGh ir,;ajh;a" ˚˚ §fmdf<da
l=yrfhka meñ◊ ñksid¶ kQ;k
.oH idys;H mdGfha ir, nj;a úh
myiq;dj

yelsh'
wvqu myiq;djh 37] ,nd we;s ˚˚˚
wkq fldgi i|yd n,mdk ,oafoa
ldjHfYaLrfhka Wmqgd.;a §is≥jQ
fihska woyi hk mdvuhs'

2
m%Yakfhys fldgi

tys i|yka jk joka mer◊ moH idys;Hh ;=<ska Wmqgd .ekqKq fyhska Bg wjOdkh fhduq
fkdls¯u ksid myiq;dj wvq ù we;s nj fmfka'

iuia;hla jYfhka .;a l< .oH" moH' kdgH fldgiaj, ≥rjfndaO jokays wr®: meye†,s lr,Su;a"
wr®:djfndaOh jr®Okh lr,Sug mka;s ldurh ;=< wfmaCIlhska fhduq lr,Su jeo.;a fõ' úfYaIfhkau
lΩ wl=˙ka olajd we;s jpkj, muKla fkdj iuia; fldgfiau wr®: ,sùu jeo.;a nj wh≥ïlrejkag
wjOdrKh l< hq;f = õ'

isxy, .oH moH mdGj, ≥rjfndaO jpkj, f;areï lgmdvï lrùu" ksrka;r wNHdij, fhoùu
;=<k
s a idr®:l ms<;
s r
= e wfmaCId l< yelsh'

03 m%Yakh

wfmalaIs; ms<s;=r

(i) is˙hdj;Sf.a p˙;h ksrEmKh jk wjia:d


÷ ≥mam;alfuka mSvd ú°u yd w.ys`.lïj,g uqyqK °u
÷ bf.kSu flfrys mej;s iyc oCI;dj yd Wkka≥j
÷ lgql „jk w;a±lSï yd wêIaGdkYS,SNdjh
÷ .=re fo.=reka flfrys Nla;sh yd ixfõ°Ndjh
÷ .eñ ±˙hl f,i ,e–cdj" Nh wd° .=Kdx. wef.a p˙;h ;=<ska biau;= ùu

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 46 -
(ii) is˙hdj;Sf.a ujf.a p˙;h ksrEmKh jk wjia:d
÷ ffOr®h iïmkakj „ú;hg uqyqK °u
÷ .eñ ujlf.a j.lSu ksishdldrj bgq ls¯u
÷ †<s`≥lfuka mSvd ú£u yd wrms˙ueiafuka ls%hd ls¯u
÷ „ú;h weiqfrka ,o m˙K;Ndjh
÷ .eñ .eyekshl flfrys ±lsh yels ore fifkyi" WfmaCIdiy.; nj"
wdfõ.Ys,SNdjh" ≥lanr nj wd° ixlSr®K ,CIK wef.a p˙;h ;=<ska biau;= ùu
^.e<fmk fjk;a WodyrK o ksjer† fia ms<s.kak' tla fldgilg
WodyrK 2 la ne.ska olajd ;sîu m%udKj;ah'&
WodyrK i`oyd ,l=Kq 04 hs
iuia; úia;rhg ,l=Kq 11 hs
uqΩ ,l=Kq 15 hs

wfmaCIs; W;a;r
(i) Wmud Ndú;h
÷ msUqrka fia wefohs .=re meye †h ∞rd
÷ †hje,a judrkakd fuks mshis ;,
÷ .eíjqKq isis, ths" B;, m˙† fufya
÷ .S foaúhg lem l< fofjd,lg iu
÷ l=áhl iqj`o fohs lΩje,a lmqre ≥u

(ii) w„ù jia;+kag i„ù nj wdfrdamKh ls¯u


÷ .iaje,a ;s.eiafihs fï l=Ω .efgk y`äka
÷ moug fjrΩ ñKs leg iqKq úiq< yev
fcda;sh ,e.=ï .;a <d ;K msáh Wv
÷ jeis ì∫ weo jeà l=r .efgk y`v †°
÷ <d w;= ˙ls,s" relaf.duq" ,shu`vqÆ bfya
±ä fõokdfjka ñ˙lS y`vkq wefya
÷ .k jeys j,d b.s,S tk úg † w`vd
÷ yoj; mshdUd hhs fj,a l=Uqre Wäka

^fuu WodyrK fyda fjk;a .e<fmk WodyrK o ksjer† fia ms<s.kak'


tla fldgilg WodyrK folla olajd ;Sîu m%udKj;ah'&
WodyrK i`oyd ,l=Kq 04 hs
iuia; úia;rhg ,l=Kq 11 hs
uqΩ ,l=Kq 15 hs

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 47 -
3 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh ;=kja k m%Yk a h o wksjdr®h m%Yk a hls'
wh≥ïlrejkaf.ka fuu m%Yk a h i|yd ms<; s r
= e
imhd we;af;a 95]l muK by< m%;Y s ;hls'
YsIH m%;ps drh by<ska u ,nd.;a fuu m%Yk a hg
,l=Kq 15la ysñfjhs'
m%Yakh i|yd ,l=Kq m%dka;rhka n,k l,
bka ,l=Kq 00-03 m%dka;rfhys 20]la o
,l=Kq 04-07 m%dka;rfhys 21]la o
,l=Kq 08-11 m%dka;rfhys 33]la o
,l=Kq 12-15 m%dka;rfhys 26]la o
,l=Kq ,nd f.k we;'
s

3 m%Yakfha fldgiaj, myiq;dj


100 fuu m%Yakh úl,am m%Yak follska hqla;
jk w;r bka tla m%Yakhlg muKla ms<s;=re
90
iemhsh hq;=h' tu m%Yak fol w;=frka"
80 m<uqjk m%Yakfhys"
^⁄& fldgfiys myiq;dj 86]la o
70 ^⁄⁄& fldgfiys myiq;dj 55]la o jk w;r
60
ke;fyd;a
50
myiq;dj

^⁄& fldgfiys myiq;dj 83]la o


^⁄⁄& fldgfiys myiq;dj 74]la o fõ'
40

30

20

10

3
m%Yakfhys fldgi

;=kajk m%Yakfhys m<uq fldgig wh;a jk W∞yrK i|yd ,l=Kq 04la ,nd° we;' ta wkqj
is˙hdj;Sf.a iy is˙hdj;Sf.a ujf.a p˙; ms<sn| W∞yrK i|yd jeäu myiq;dj ,ndf.k we;s
w;r tys myiq;dj 86]ls'
tfukau tu m%Yakfha u fojk fldgig wh;a jk W∞yrK i|yd myiq;dj 83]ls' ta wkqj m<uq
fldgi o fojk fldgi o ii|k l, .oH fldgiaj, W∞yrK flfr® wh≥ïlrejkaf.a m%;spdr
jeäfõ' úia;rd;aul fldgiaj,g W∞yrK °fï ° fhda.H ksoiqka b†˙m;a ls¯fï ≥r®j,;djla
we;s nj fmfka'
is˙hdj;Sf.a iy is˙hdj;Sf.a ujf.a p˙; ksrEmKh jk wjia:d úur®Ykd;aulj b†˙m;a ls¯fï
≥r®j,;dj fya;=fjka m%Yakfha m<uq fldgi i|yd myiq;dj 55]ls'
tfy;a tu m%Yakfha u fojk fldgi tkï ke;fyd;a fldgig wh;a jk m%Yakfha iuia;
úia;rh ,sùfï ° i;=gq∞hl uÜgula fmkakqï lrhs' tkï tys myiq;dj 74]la jk fyhsks'
fï wkqj .oH m%Yakhg jvd moH m%Yakfha idr®:l ms<s;=re ,sùfï yelshdj wh≥ïlrejka ;=<ska
biau;= ù ;sîu ±lsh yelsh'
w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013
- 48 -
iuia;hla jYfhka .;a l< fulS m%Yak ms<sn| mka;s ldurfha° idlÉPd ls¯u" m%dfhda.sl „ú;hg
iïnkaO ls¯fï ls%hdldrlï ixúOdkh ls¯u ;=<ska ksr®†Iag lD;s flfr® wh≥ïlrejka m%;spdr
jr®Okh lr ms<s;=re iemhSfï yelshdj i;=gq∞hl uÜgulg <Ûd lr.; yels jkq we;'

04 m%Yakh

(i) ir, NdId Ndú;hg


÷ tlf,la ;rd tla
≥lam;a uy¨ nuqfKla ''''''

÷ ;snQ ok t oji
fmr wm ±k we`¢k''''''''

÷ olajd,d Tyqg
w;amd fufy ls¯ug ''''''''''

(ii) wjia:d ksrEmKh


fuu lú mka;sfha m%Odk wjia:d y;rla fmkajd †h yelsh' tkï"
÷ nuqKd ;u ys;j;a nuqKd <`. uqo,a ;nd hEfï wjia:dj
÷ nuqKd kej; meñK uqo,a b,aÆ wjia:dj
÷ uqo,a ;nd .;a nuqKd tu uqo,a °u i`oyd Wmdh fh¥ wjia:dj
÷ uqo,a ;nd .sh nuqKdf.a Wmdh idr®:l jQ wjia:dj
fuu wjia:d y;frka wjia:d follaj;a ksrEmKh jk fia ksoiqka iemhSu m%udKj;a h'

WodyrK
÷ nuqKq toyi ,;a
nuqKq l=,hl fmr o;a ''''''''

÷ weú†ka oo uy ¨
±l ta l=,ka ksjy ¨ '''''''''

÷ kqfjka wm whe ;s
miq fmh fokag ux ke;s '''''''
Kh ljqre oka fo;s
is,õ fldg ta h<s tflla we;s '''''''

÷ j;ska fidñ i`o jQ ''''''''

÷ olajd,d Tyq g '''''''

÷ fkd,o;a ta oyi
is≥jQ fihska woyi '''''''

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 49 -
÷ b; mqre≥ fmr l,
±ka f;dm fufia lS l, '''''''

^fuu WodyrK fyda fjk;a .e<fmk WodyrK o ksjer† fia ms<s.kak'


tla fldgilg WodyrK folla olajd ;Sîu m%udKj;ah'&
WodyrK i`oyd ,l=Kq 04 hs
iuia; úia;rhg ,l=Kq 11 hs
uqΩ ,l=Kq 15 hs

wfmalaIs; ms<s;=r
(i) Y%jH f.dapr rpkd ffY,sh
l;=jrhd úiska jr®Ks; jia;=" wjia:d" is≥ùï yd p˙; ksrEmKhg" Wmfoia °ï wd†hg
fhda.H whq˙ka Y%jH f.dapr ffY,sh fhdod we;'
÷ ir, jels Ndú; lrñka isoaê ksrEmKh
Wod ( ta ksOdkh ish,a,jqkg fmfkk fia W;=rdÆ jeõ †h msg fm/<s fm/<s
Tne fudne †fjhs' iuyr úfgle †fhys .sf,hs bmsf,hs'
÷ l=udrhdf.a YsCId.%yK ld,h .ek lrk úia;rfha§ ;;aiu jpk ñY% NdIdjla
fhdod .ekSu
Wod ( miqj ta l=udrhka ujq l=iska ìysj l%ufhka jeä YsCId.%yKh ld,h
iïm%dma; úh' tl,e fï ,xldoaùmfhys ukqIHfhda ''''''
÷ Wmfoia fok wjia:djg fhda.H jk fia NdIdj fhdod .ekSu
Wod ( tïnd" fï f,daljdiS jQ w{dk i;a;ajfhda úI fkdjk foh úI hhs lsh;s'
ienE ''''''
÷ Or®uh foaYkd lrk wjia:djg .e<fmk .eUqre jpk fhdod .ekSu
Wod ( hfula YS,d† .=K Or®uhkag mru m%;sIaGdOdr jQ '''''
ud;=.du keue;s WolrdlaIiSkaj jdiia:dk jQ ''''''''

(ii) ú;a;dlr®IKsh f,i jr®Kkd ls¯u


Wod (
÷ f.dmÆ uj ms<sKs jQ lgq w,h mq;dg fok wjia:dj
÷ lgq w,h ry;ka jykafiag ms<s.kajk wjia:dj
÷ ldka;djl úiska ksOdkh .ekSug W;aidy lrk wjia:dj
÷ jej wi,g /iajQ .eñhka ksOdkh whs;s lr .ekSug W;aidy lrk wjia:dj
÷ jia;%h ms<sn`oj wr., úi£ug hdfï °
rdc mqreIhka yd rcq b†˙fhys ksOdkfha yeis¯u olajd we;s wdldrh

^fuu WodyrK fyda fjk;a .e<fmk WodyrK o ksjer† fia ms<s.kak'


tla fldgilg WodyrK folla olajd ;Sîu m%udKj;ah'&
WodyrK i`oyd ,l=Kq 04 hs
iuia; úia;rhg ,l=Kq 11 hs
uqΩ ,l=Kq 15 hs

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 50 -
4 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh wksjdr®h m%Yk


a hls' th o wh≥ïlrejkaf.a myiqj i|yd
f;dard .ekSula iys; j fldgia follska hql; a h'
m<uq fldgfia i|yka ù we;af;a ldjHfYaLrfhka
Wmqgd .ekqKq m%Yk a hls' fojekak tkï ke;fyd;a
m%Yk
a h jQfha ioaOr®ud,xldrfhks' fuu m%Yk a h
f;dard f.k we;af;a 79]ls' ,l=Kq 15lska iukaú;
fuu m%Yk a h i|yd
,l=Kq 00-03 m%dka;rfhka 23]la o
,l=Kq 04-07 m%dka;rfhka 24]la o
,l=Kq 08-11 m%dka;rfhka 28]la o
,l=Kq 12-15 m%dka;rfhka 26]la o
,l=Kq ,nd f.k we;'

4 m%Yakfha fldgiaj, myiq;dj 4 m%Yakh úl,am m%Yak follska hqla; jQ w;r


100 bka tla m%Yakhlg muKla ms<s;=re iemhsh
hq;=fõ'
90
fuys° o ldjHfYaLrfha iy ioaOr®ud,xldrfha
80 W∞yrK ,nd °fï ° wh≥ïlrejka ldjH
fYaLrh m%Yka fha ° myiq;dj 95]la ,nd.;a
70 w;r fojk m%Yk a h jQ ioaOr®ud,xldrfha°
60
,nd.;a myiq;dj 61]ls' ta wkqj W∞yrK
iemhSfï° §is≥jQ fihska woyi¶ ldjHh
50
myiq;dj

wh≥ïlrejkag ir, ùu;a" ioaOr®ud,xldrh


i|yd W∞yrK °fï° ixlSrK ® ùu;a ±lsh
40
yelsh'
30
fmd≥fõ y;rjk m%Yakhg wh;a m<uq
20
fldgfia yd fojk fldgfia m%Yakj,
10 iuia;dr®:h ,sùfï ≥r®j,;djh meye†,s
jk w;r ldjHfYaLr m%Yakfha° myiq;dj
0 53]la jQ w;r" ioaOr®ud,xldr m%Yakfha°
myiq;dj 40]ls'
4
m%Yakfhys fldgi

b;d ir, wr®:hka we;=<;a §is≥jQ fihska woyi¶ mdvfï W∞yrK i|yd wh≥ïlrejka ;u
yelshdj b†˙m;a l< o iuia;dr®:h ,sùfï ° ≥r®j,;d ±lsh yelsh' ta wkqj fuu mdvï flfr®
wh≥ïlrejkaf.a m%;spdr ≥r®j, uÜgul mj;sk nj wkdjrKh fõ'

tfukau ioaOr®ud,xldr m%Yakh ,sùu b;d wvq u uÜgul mej;Sfuka W;a;frda,sh jia;=fõ
jr®Kkd;aul wjia:djka ;=<ska úia;rd;aulj lreKq b†˙m;a ls¯ug W;aidy fkdf.k we;s
njla fmfka'

wjia:dfjdaÑ; isoaê .e<mSu" f.dmÆ uj" ksOdkh wysñ ldka;dj" ksOdkh ysñ ldka;dj" rcq hk
p˙; flfr® wjOdkh fhduq l< hq;=h' úfYaIfhka W;a;frda,sh jia;=fõ l;didrh" ≥rjfndaO
jpk" wjia:d yd isoaê .; yels wdor®Y" Or®fudamfoaY wd†h ms<sn|j mka;s ldurfha ° wjOdkh
fhduq ls¯ug .=reNj;=ka lghq;= l< hq;= nj wjOdrKh flfr®'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 51 -
05 m%Yakh

÷ 5"6"7 m%Yakj,ska tllg ms<s;=re ,sùu i|yd fjkajqKq w;r wh≥ïlrejkaf.a wNsu;h m˙†
f;dard .ekSug wjia:dj ysñ ù ;snq◊'

wfmaCIs; W;a;rh
rdiq,acq ndnq„ w;r we;sjk ixjdoj,° ≥mam;alñka mSvdjg m;ajk ñksiaiq ksrEmKh fj;s'
tn≥ wjia:d ;=kla olajd ;sîu m%udKj;ah' fhda.H wjia:d lsysmhla my; ±lafõ'
÷ ≥mam;a ñksfil=g fï f,dafla lsisu yõjrK;a kE ndnq„
÷ ta lshkafka todg wfma f.or fiaru nv.skafka lshk tlhs'
÷ u,dksl lïuq,a u; ;ej¯ ;snqK l=Kq ;Ügqj jqj ''''
÷ ;uqfif.a nvf.äh we;=f< ;sfhk .skaorg lkav fokav ojilg fldÉpr bkaOk
tl;= lrkjo@
÷ uf.a is; ˙ojkafka iQrdlkq ,nk ksr®Ok mka;sfha tll= úiskau ''''
÷ wehs ;uqfig tal u†o@ óg jvd mhsihlaj;a ;uqfig fokak nE'

≥mam;alñka mSvdjg m;aù we;s fun∫ ñksiqka wkqkaf.a lreKdjg md;%úh hq;= nj o
f,aLlhd y`.jhs' tu.ska ≥mam;a wirKhskaf.a udkisl ;;a;ajh fy<s lrhs'

^fuu WodyrK fyda fjk;a .e<fmk WodyrK o ksjer† fia ms<s.kak'&


WodyrK i`oyd ,l=Kq 03 hs
iuia; úia;rhg ,l=Kq 07 hs
uqΩ ,l=Kq 10 hs

5 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh fuu m%Yakh fmdf<da l=yrfhka meñ◊ ñksid flá
l;dj weiq˙ka ieliS we;'
wh≥ïlrejkaf.ka 15] muK wvq m%;sY;hla Bg
ms<s;=re imhd ;sìK' tfukau wvq myiq;djhlska
hqla; m%Yakh o ù we;af;a fuu m%Yakhhs' fuys
iuia; myiq;dj 48]ls'
,l=Kq 10la ysñjk fuu m%Yakh i|yd ,nd we;s
,l=Kq .Kkh ls¯fï°
bka ,l=Kq 00-02 w;r m%dka;rh 20]la o
,l=Kq 03-05 w;r m%dka;rh 29]la o
,l=Kq 06-07 w;r m%dka;rh 25]la o
,l=Kq 08-10 w;r m%dka;rh 24]la o
,l=Kq ,nd f.k we;'

kQ;k .oH idys;Hh weiq˙ka fok ,o fulS m˙jr®;k lD;shg wvq m%;p s drhla olajkakg;a
iuia; myiq;dj 48]la ùug;a fya;j = kakg we;af;a m%Odk p˙; ms<ns | j t;rï ie,ls,, a la
fkd±laùuhs' m˙jr®;k lD;shla jqjo ir, nia jyrlska hql;a fuys l:dj ;=<k s a ixlSrK® iudc
.egÆ ms<ns |j wh≥ïlrejkaf.a wjOdkh fhduq lrùu;a" úur®Ykh yd ridiajdoh i|yd fhduq
lrùu;a p˙; flfrys wjOdkh fhduq ls¯fukq;a fuu m%Yk a hg myiqfjka ms<;
s r = e iemhsh yelsj
;sn◊
q ' ksrka;r fmd; m; m˙YS,khg wh≥ïlrejka fhduq lrùfï jev ms<f s j<la lsh% d;aul
l< hq;j= we;'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 52 -
m%Yak wxlh - 06

wfmaCIs; W;a;rh

wjqre≥ iuh úÑ;% f,i jr®Kkd ls¯ug lúhd m˙irfha úúO wxY .ek wjOdkh fhduq lrhs'
i. iajNdj fi!kaor®hh
÷ u,a f.duq .=uq .=uq .kajkakS
ó joj, meKs mqrjkakS ''''

÷ cïnq .yg r; fmdrjkakS


nla ó .y ly wkaokakS

÷ trn≥ meyefhka ≥,jkakS


kd .ia iqj†ka ne`o,kakS '''''

÷ .fï ue mqyq,ka bojkakS


fidreka njg jjq,ka ,kakS '''''''

ii. iudc m˙irh


÷ u,air yg yS imhkakS
fhdjqkka is;a bka ne`o,kakS ''''''''

÷ fjka jQjka is; l,UkakS


merKs ;ry yeu hg ,kakS'''''''

÷ oi foi iqj¢ka ne`oe,kakS


.;g is;g kj mK fokakS

iii. f.or fodr m˙irh


÷ fld,a,ka fl,a,ka fmdnhkakS
uyÆ isf;;a fl<s ˙is ,kakS '''''

^fmd≥fõ WodyrK ;=kla iys;j ms<s;=re ,shd we;akï ,l=Kq ,nd fokak'&

WodyrK i`oyd ,l=Kq 03 hs


iuia; úia;rhg ,l=Kq 07 hs
uqΩ ,l=Kq 10 hs

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 53 -
6 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk

m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh fuu m%Yakh i|yd ms<s;=re ,shQ wh≥ïlrejka .Kk
00-02 43]ls' fuu m%Yakh i|yd ,l=Kq 10la ysñjk w;r
8]
,l=Kq ,ndf.k we;s wdldrh wkqj n,k l,
bka ,l=Kq 00-02 w;r m%dka;rh 8]la o
,l=Kq 03-05 w;r m%dka;rh 13]la o
,l=Kq 06-07 w;r m%dka;rh 30]la o
,l=Kq 08-10 w;r m%dka;rh 49]la o
,l=Kq ,nd f.k we;'

jika; iuh moH mka;sh uq,a lrf.k fm< .eiajqKq fuu m%Yakfhys uOHl myiq;dj jQfha
68]ls' wh≥ïlrejkaf.ka 50]lau 8" 10 w;r m%udKhlska ,l=Kq ,nd.ekSu wfkla m%Yakj,g
jvd idfmaCIj by< m%;sY;hls' 5" 6" 7 m%Yakj,ska jeäu myiq;dj we;s m%Yakh fuh jQ w;r
;j≥rg;a úur®Ykh iy ridiajdokhg fhduq ls¯fuka by< w.hla .kakd idr®:l ms<s;=rlg
fhduq l< yelsh' úfYaIfhkau Y%jH oDYH wdOdrl u.ska riúkaokhg fhduq ls¯fuka idr®:l
m%;sM, <Ûd lr.; yels fjhs'

07 m%Yakh

wfmalaIs; ms<s;=r
÷ ffjoH Ydia;%fhys lsis wvqjla ke;sj fldaá m%dma; ùu
hym;a ffjoHjrfhl=f.a .=Kdx. biau;= jk wdldrh ±lafjk wjia:d
§fï ñksia f,dj kï mQr®jfhys T!IOfhkau ujk ,o jk' T!IO >áldjla jekak'
T!IOhlg fkd.; yels jia;=jla fkd,oafoñ'¶
÷ frda.h
s d ;=< úYajdih we;s ls¯u' ysi recdfjka fmΩKq isgdKka iqjl< yels nj ;rfha u
lSu
÷ ksjer† f,i frda. ksYaph ls¯u
isgdK flfkl=kaf.a YSr®IdndOh - uF:¨x.fydacl mKqjka fofokd ±lSu'
§kqU bi uF:Æx.fydacl kï mKqfjda fofofkla wg.;ay '''¶ ndrdKfihHl isgdKkaf.a
mq;df.a wka;r®.KaG wdndOh
§kqT jykafia nv .eg f.k ;sfnk .=Kfhlaa weoaoehs '''¶
÷ frda.Skag Ok ydks fkdls¯u
isgq foaúhf.a Ysr®IdndO wjia:dj
§f;, recdj ixis∫jd ñi fkdhñ' je,s≥ Ok ydkshl=;a fkdlrñ'¶
÷ uqo,g iïm;aj,g jvd ñksia .=Kdx.j,g .re ls¯u'
§kqU jykafiaf.ka lreKd iïm;a fojd jod< uekj¶
^ksoiqka 3 la b†˙m;a lrñka lreKq ±laùu m%udKj;a h'
.e<fmk fjk;a ksoiqka o ms<s.kak'&
WodyrK i`oyd ,l=Kq 03 hs
iuia; úia;rhg ,l=Kq 07 hs
uqΩ ,l=Kq 10 hs
w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013
- 54 -
7 m%Yakhg ms<s;=re iemhSu ms<sn| ks¯CIK yd ks.uk
m%Yakh i|yd ,l=Kq ,nd we;s wdldrh
„jl l:d jia;j = uq,l
a rf.k ieliqKq
m%Yk
a h f;dardf.k we;af;a wh≥ïlrejkaf.ka
34]ls' fuu m%Yka h i|yd ,l=Kq 10la ysñjk
w;r wh≥ïlrejka ,l=Kq ,nd we;s wdldrh
n,k l,"
bka ,l=Kq 00 - 02 m%dka;rfhka 23]la o"
,l=Kq 03 - 05 m%dka;rfhka 30]la o"
,l=Kq 06 - 07 m%dka;rfhka 24]la o"
,l=Kq 08 - 10 m%dka;rfhka 23]la o"
,l=Kq ,ndf.k we;'

fuu m%Yakfhys uOHl myiq;dj 49]ls' mqrd;k .oH idys;Hhg wh;a „jl l:d jia;=fjka
ms<s;=re ,sùug wh≥ïlrejka fhduq fkdùu fya;=fjka ,l=Kq 03-05 w;r m%udKfhka ,l=Kq
,nd.;a wh≥ïlrejka 30]la ùug fya;= ù we;'

p˙; ksrEmKh" l;d idrh" ≥rjfndaOh jpk flfr® wjOdkh fhduq fkdls¯u ksid ms<s;=rej,
widr®:l;ajhg fya;= ù ;sfí'

fuu l;d jia;=fõ ≥rjfndaO jpk rdYshls' f;areï .ekSug wmyiq ;eka fndfydah' tfyhska
fuu mqrd;k .oH l:d jia;= meye†,s ls¯fï° wh≥ïlrejkaf.a úfYaI wjOdkh fhduq lr,Sfï
jev igyka mka;s ldurh ;=< ixúOdkd;aulj ls%hd;aul l< hq;= fõ'

* ms<s;=re iemhSfï° ˚˚˚ m%Yak m;%h ms<sn|j fmd≥fõ n,k l, 1 m%Yakh 2 m%Yakh 3 yd 4 m%Yakh
fukau 5"6"7 hk m%Yakj,° jeäu myiq;dj ,nd.;a m%Yakh jQfha 3 jk m%Yakfha fojk fldgi
jQ jeiai ldjH mka;shhs' tys myiq;dj 76]ls'

4 jk m%Yakfha fojk fldgi iy 6 m%Yakh i|yd myiq;dj 68]la ,ndf.k ;snQ w;r 4 jk
m%Yakfha m<uq fldgi i|yd jQ ldjHfYaLrh i|yd myiq;dj 64]ls' tfukau 3 jk m%Yakfha
m<uq fldgi jQ is˙hdj;S p˙;h i|yd 63]l myiq;dj ,nd.ekSu lemS fmfkhs'

tfy;a 2 jk m%Yakh yd 07 jk m%Yakh i|yd myiq;dj 49]la ,nd.ekSfuka o 5 jk m%Yakh


i|yd myiq;dj 48] ,nd.ekSu ;=<ska wksl=;a m%Yak m;% yd ii|k l< ˚˚˚ m%Yak m;%fha uOHl
iuia; myiq;dj 57'5]la ˚˚˚ m%Yak m;%hg by< ,l=Kq uÜgula ,nd.ekSug wh≥ïlrejkag yels
ù ;sfí'

isxy, NdIdj yd idys;Hh m%Yak m;%h foi iuia;hla jYfhka .;a l,ays m%Yak m;% ;=fkys iuia;
myiq;dj n,k l,
˚ m%Yak m;%fhka iuia; myiq;dj 49]ls'
˚˚ m%Yak m;%fhys iuia; myiq;dj 51]ls'
˚˚˚ m%Yak m;%fhys iuia; myiq;dj 58]ls'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 55 -
˚˚˚ fldgi

3' ms<s;=re iemhSfï° ie,ls,su;a úh hq;= lreKq yd fhdackd

3'1 ms<s;=re iemhSfï° ie,ls,su;a úh hq;= lreKq


fmd≥ Wmfoia

* m%Yak m;%fha we;s uQ,sl Wmfoia lshjd fyd¢ka f;areï .; hq;=h' tla tla fldgiska fldmuK
m%Yak ixLHdjlg ms<s;=re iemhsh hq;= o" l=uk m%Yak wksjdr®hh o" fldmuK ld,hla ,efí
o" fldmuK ,l=Kq ,efí o" hk lreKq ms<sn| j ie,ls,su;a úh hq;= w;r m%Yak fyd¢ka
lshjd ksrjq,a wjfndaOhla we;s lrf.k m%Yak f;dard .; hq;=h'

* ˚ jk m;%fha m%Yk
a j,g ms<;
s r
= e iemhSfï° jvd;a ksjer† tla ms<;s r
= la muKla f;dard .;
hq;h
= ' ;jo tla l;sr ,l=Kla muKla fh†h hq;h = ' m%Yk
a ish,a,gu ms<; s r
= e iemhQjd ±hs
iqm¯CIdld¯ úh hq;h= '

* ˚˚ m;%fha yd ˚˚˚ m;%fha m%Yakj,g ms<s;=re iemhSfï° iEu m%Odk m%Yakhlau wÆ;a msgqjlska
wdrïN l< hq;=h'

* ksjer† yd meye†,s w;a wl=rej,ska ms<s;=re ,súh hq;=h'

* wh≥ïlref.a úNd. wxlh iEu msgqjlu w∞< ia:dkfha ,súh hq;=h'

* ksYaÑ; flá ms<s;=re ,sùug wjYH wjia:dj,° °r®> úia;r we;=<;a fkdls¯u fukau
úia;rd;aul ms<s;=re iemhsh hq;= wjia:dj,° flá ms<s;=re iemhSu o fkdl< hq;=h' w∞<
wjia:dj,° iq≥iq ksoiqka b†˙m;a l< hq;=h'

* ms<s;=re iukaú; úh hq;= jpk ixLHdj ° we;s úg" tu jpk ixLHdjg yels ;rï wdikak
jpk ixLHdjlska hq;= jk fia ms<s;=re ixúOdkh lr .; hq;=h' tfia fkdùu ,l=Kq
wvqfjka ,eîug fya;= úh yels neúks'

úfYaI Wmfoia (

* w;a wl=re iy wlaIr úkHdih ms<sn| j úfYaIfhka ie,ls,su;a úh hq;=h'

* Ys,amSh olaI;d ^mo fn°u" úrdu ,laIK" f√o w∞< m˙† fjka fldg ;sîu hk wxY&
ms<sn| j úfYaIfhka ie,ls,su;a úh hq;=h'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 56 -
3'2 bf.kqï yd b.ekaùï ms<sn| woyia yd fhdackd
Ú isxy, wlaIr ud,dj ms<n s | j fm<fmd;aj, we;s mdvï oDYHdOdr Ndú; lrñka yd .=re
udr®f.damfoaY .%k:
a m˙YS,kh lrñka ksjer† j ,sùfï yelshdj m%.K
= l< hq;h
= '
Ú Wla;dLHd; mo iïnkaOh ms<n s |j 10 jk fY%K
a f
s ha fm<fmdf;ys wod< mdvï fol wNHdij,
fhdojñka 10" 11 fY%K
a s fofla° u lsh
% dldrlïj, ksr; l< hq;h = '

Ú merKs .oH idys;H mdvï isiqka ,jd lshùu yd lshùfuka wjfndaOh ,nd .ekSug wjia:dj
,efnk m˙† wNHdi ie,iqï l< hq;=h'

Ú rpkd ,sùfï° jHQy.; rpkdjla hkq l=ula ±hs meye†,s lr" w'fmd'i'^id'fm<&
úNd.fha° tjka rpkdjlg ,l=Kq ,efnk ms<sfj< yd ,l=Kq ,nd .ekSug wkq.ukh l<
hq;= l%ufõoh ms<sn|j 10 jk fY%a◊fha° u uÛ fmkaùu l< hq;=h'

Ú m%dfhdA.sl f,aLk ,sùfï° ta ta f,aLkj, fjki y∫kajd ° wdlD;sfha fjkialï isiqkag


meye†,s lr †h hq;=h'

Ú idys;H fm<fmdf;ys we;=<;a mdvï ridiajdoh i|yd bvm%i:


a d ,efnk m˙† yels iEu úg u
kdgHdkqidrfhka b.ekaùug iq≥iq bf.kqï-b.ekaùï wjia:d ixúOdkh lr.; hq;h = '

Ú jHdlrK b.ekaùfï°" lúh" .S;h yd m%dfhda.sl „ú;h weiq˙ka ksor®Yk imhñka rij;a
bf.kqï-b.ekaùï l%u .=rejreka úiska ksr®udKh lr.; hq;=h'

Ú lr®;Dldrl yd lr®uldrl jdlH ms<sn| isiqkaf.a wjfndaOh i;=gq∞hl fkdjk neúka


ire b.ekaùï l%u u.ska Ndú; yelshdj kexùug mshjr .; hq;=h'

Ú iudkdr®:" úreoaOdr®: yd nyqwr®: mo we;=Ω jdla fldaIh ixjr®Okh i|yd Wmldr jk


ir, wNHdij, ks;r fh°ug wjia:d iïmdokh l< hq;=h'

Ú wCIr úkHdih fndfyda úg jer† f,i Ndú; flfrk jpk f;dard f.k tajd ksjer†j
Ndú; ls¯u i|yd i;;dNHdi l< hq;=h'

Ú ndysr fmd;a m;a lshùug fm,fUk m˙† úIh iu.dó lghq;= ixúOdkh l< hq;=h'

Ú mka;s ldur bf.kqï-b.ekaùï ls%hdj,shg wu;r j isiqka ksr®udKlrKfhys fhoùug o


Wkka≥ úh hq;=h'

Ú bf.kqï-b.ekaùï ls%hdj,sh ie,iqï ls¯fï° wvq idOk uÜgula iys; isiqka flfrys jeä
wjOdkhla fhduq l< hq;=h'

Ú w;a m;s%ld" rdcld˙ ,sms we;=Ω f,aLk l=i,;d m%jr®Okh i|yd m%dfhda.sl f,aLk w;a±lSï
isiqkg ,nd°ug ls%hd l< hq;=h'

Ú jdr úNd. ,l=Kq mokï lr .ksñka isxy, NdIdj yd idys;Hh úIhh iu;a ùfï ,l=Kq
iSudjg wdikak ù we;s isik
q a i|yd flá ld,Sk m%;l
s drl jev igyka lsh
% d;aul l<
hq;h
= '

Ú ixfõ° Ndjfhka yd ri{;dfjka ms˙mqka rislhl= ìys ls¯fuys,d idys;Hfhka is≥jkqfha


wmuK fufyhls' tjka mqoa.,hska iudchg uyÛ= iïm;ls' iudch ñksialñka mqrjkakg
kï idys;Hh flfrys jvd;a fyd¢ka isiqka fhduq lrùu ld,Sk wjYH;djls' fï ms<sn|
.=re Nj;=ka we;=Ω w∞< n,Od¯kaf.a wjOdkh fhduq úh hq;=h'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 57 -
˚˚˚ m%Yak m;%h

2'3'1 ˚˚˚ m%Yak m;%fha jHqyh

ld,h meh 02 hs' uqΩ ,l=Kq 80 ls'

isxy, NdIdj yd idys;Hh ˚˚˚ m%Yak m;%h m%Yak 7lska iukaú;h'


fuys 1" 2" 3" 4 m%Yak wksjdr®h fõ'

ksr®†Iag .%ka: ms<sn|j wfmaCIlhskaf.a wjfndaOh úpdrd;aul yd ;r®ldkql+, ±kqu" NdId «kh"
idys;HdjfndaOh yd riúkaok yelshdj m¯CId flfrk m<uq m%Yakh i|yd wkqfldgia oyhla
we;=<;a fõ' tla wkq m%Yakhl tla fldgilg ,l=Kq 1 ne.ska uqΩ ,l=Kq 20ls'

ksr®†Iag idys;Hh .%ka: m˙YS,kh ms<sn| m˙ph we.hSu flfrhs'

fojk m%Yakh fhduq jkafka ksr®†Iag .%ka:j, fh¥ NdIdfõ wr®:djfndaOh ms<sn| wfmaCIlhska
i;= ±kqu m¯CId ls¯ughs' fuys° ksr®†Iag mdG y;rla ,ndfok w;r ta mdG y;frys ;o lΩ
jpk wg i|yd jpk j, wre;a ,shd wk;=rej iuia; mdGj, wr®:h ;u niska ,shd ±laùu l<
hq;=h' fï i|yd tla fldgilg ,l=Kq 5 ne.ska ,l=Kq úiails'

3-4 m%Yak ksr®†Iag .%ka: ms<sn| wfmaCIlhskaf.a úYaf,aIKd;aul ±kqu m¯CId ls¯u wfmaCIdjhs'
fuys° §ke;fyd;a¶ hkafkka orejdg úl,am m%Yakhla f;dard .ekSug yelshdj we;'

3" 4 m%Yak foflau fï f,iska úl,am m%Yak f;dard .; yelsh fï i|yd tla m%Yakhlg ,l=Kq
15 ne.ska ,ndfoa'

5" 6" 7 m%Yakj,ska wfmaCIlhskaf.a ms<s;=re iemhsh hq;af;a tllg mu◊' fuu wNsu;dr®:h jkqfha
ksr®†Iag .%ka: wdYs%;j wfmaCIlhska ;=< mj;akd úYaf,aIKd;aul" úpdrd;aul" ;r®ldkql+, oekqu
yd ri{;dj uek ne,Suhs' fï i|yd ,l=Kq 10la fjka lr we;'

isxy, NdIdj yd idys;Hh


˚˚˚ m;%fha 2" 3" 4 m%Yak i|yd ms<s;=re iemhSu wksjdr®h jQ w;r tys 2 jk m%Yakh i|yd myiq;dj
49]ls'

3 jk m%Yakh fldgia 2lska iukaú; jQ w;r jeäu myiq;dj 76]la ,ndf.k we;af;a 3 jk
m%Yakfha ˚˚ fldgig fõ' tys ˚ fldgig myiq;dj 63]ls' th 3" 4 m%Yakj, wvqu myiq;djh
fõ'

4 jk m%Yakh o fldgia follska hqla; jk w;r ˚˚ fldgfia myiq;aj 68]la jk úg ˚ fldgfia


myiq;dj 64]ls'

5" 6" 7 m%Yak wfmaCIl f;dard .ekSfï u; ieliqKls' fuys° jeäu myiq;dj 68] ,ndf.k
we;af;a 6 jk m%Yakhg fõ' ≥Ialru myiq;dj 48]la jQ w;r th 5 jk m%Yakh i|yd ,nd f.k
;snq◊'

iuia;hla f,i ne¨ úg fndfyda wfmaCIlhskaf.a is;a.;a m%Yakh njg m;aj we;af;a §jeiai¶
moH ksr®udKh jQ nj meye†,s jk w;r wvqu myiq;dj ,nd.;a §wmg;a ojil br mdhdf∞a¶ flá
l;dj wdYs%; YsIH reÑl;ajh yd ri úkaokh flfr® we;s uÜgu meye†,s fõ'

w'fmd'i'^id'fm<& isxy, NdIdj yd idys;Hh we.hSï jdr®;dj 2013


- 58 -

You might also like