¨ÁèPï-1

WÀlPÀ -1 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀB ¥ÀjPÀ®à£É, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ «µÀAiÀÄUÀ¼À

¥ÁæªÀÄÄRåvÉ

gÀZÀ£É

1.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

1.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ

1.2 C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É

1.3 DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É

1.4 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ CxÀð

1.5 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦Û

1.6 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀĺÀvéÀ

1.7 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀz°

À è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåU¼
À ÀÄ

1.8 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀÄ

1.9 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ £ÀqÄÀ «£À ªÀåvÁå¸À

1.10 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

1.11 ¸ÁgÁA±À

1.12 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼

À ÀÄ

1.13 ¸ÀéAiÀÄACzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1.14 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1
1.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夹,

 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƽî,
 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr,
 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀĺÀvÀ骣
À ÀÄß ¥ÀjÃQë¹.

1.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"qɪ®
À ¥ïªÉÄAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøïð£À ªÉÆzÀ® WÀlPÀPÌÉ ¸ÁéUÀvÀ. F
WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀégÆ À ¥À, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀ骣
À ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ,
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÆ À ¥À, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß
MzÀV¸ÀÄvÉÛêÉ. F WÀlPÀªÅÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî® Ä zÀÈqsª À ÁzÀ
Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ««zsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÅÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ «²μÀÖ
UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛz.É C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀéªÀÅ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ªÉÊ«zsåÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß
¥Àæ¸ÀÄÛv¥
À r
À ¸ÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÉÆqÀÄUÉ
¤ÃqÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀæ
ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀz° À è £ÁªÀÅ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ¢AzÀ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄwÛzÝÀ AvÉ, CzÀgÀ
¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
C£Ééö¸À®Ä £ÀªÄÀ UÉ eÁÕ£Àª£ À ÀÄß vÀgÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÀÅ £ÀªÀÄUÉ C£ÉÃPÀ zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À°è C©üªÀ È¢Þ
DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É EzÀ®èz,É ¸ÀéAiÀÄA-
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À C¨sÁå¸ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£U É É ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ, DzÀgÉ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzÀPÆ É Ã±ÀªÅÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ ¤ªÀÄä
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ
¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ C£Ééö¸ÀĪÁUÀ, F WÀlPÀªÀÅ ¤ªÀÄUÉ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¸ÀªÄÀ UÀæ
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä, «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä
CªÀÄÆ®åªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ.

1.2 C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É

'C©üªÀÈ¢Þ' JA§ ¥ÀzÀªÅÀ vÀ£ÀßzÉà DzÀ §ºÀÄ«zsÀzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ, EzÀÄ '§zÀ¯ÁªÀuÉ,
ªÀiÁ¥ÁðqÀÄ, ¥ÀjªÀvð À £É' AiÀÄAvÀºÀ ««zsÀ ¥ÀzU À À¼À ¥ÀjPÀ®à£Á ZËPÀlÖ£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CxÀðªÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ «©ü£Àß zÀȶÖPÆ
É Ã£ÀU¼
À À°è PÁt§ºÀÄzÀÄ.

1. M¼ÀV¤AzÀ C©üªÈÀ ¢Þ F zÀȶÖPÆ É Ã£ÀªÀÅ D ¸ÀªÀiÁdzÉƼÀUÉ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ¸ÁzsÀåvÉU¼

À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¢PÀÄÌU¼
À ÀÄ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄävÀÛªÉ JAzÀÄ ºÉüÀÄvÀÛz.É

2
 2. ¥Àg¸À ÀàgÀ QæAiÉÄAiÀiÁV C©üªÀÈ¢ÞB F zÀȶÖPÆ É Ã£ÀªÅÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£ÉƼÀV£À UÀÄtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸Àgz À À°è ®¨såÀ «gÀĪÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
¸ÀAAiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ GAmÁUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
3. ªÁåSÁå£ÀªÁV C©üªÀÈ¢ÞB F zÀȶÖPÉÆãÀªÀÅ MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ £ÀqÄÀ ªÉ £ÁªÀÅ
¤dªÁVAiÀÄÆ wÃPÀëÚªÁzÀ ªÀåvÁå¸Àª£ À ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è JAzÀÄ ºÉüÀÄvÀÛ z,É F zÀȶÖPÆ
É Ã£ÀªÀÅ
AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀªÀiÁdzÀ UÀrUÀ¼ÀÄ J°èªÉ JA§ ¥Àæ±ßÉ AiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁPÀÄvÀÛz.É

'C©üªÀÈ¢Þ' JA§ ¥ÀzÀªÅÀ ««zsÀ d£ÀjUÉ ««zsÀ CxÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÀÄß ««zsÀ
¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ºÀ¹«¤AzÀ §¼À®ÄwÛgÄÀ ªÀ d£ÀgÀ C©üª ÀÈ¢ÞAiÀÄ CUÀvÀåUÀ¼ÀÄ
¸ÁPÀμÀÄÖ £ÀgÀ¼Ál«gÀĪÀ d£ÀjVAvÀ ©ü£ßÀ ªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. (Matowanyka, 1991)

'C©üªÀÈ¢Þ JAzÀgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀåQÛvéÀzÀ ¸ÁPÁëvÁÌgz À À ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ' JAzÀÄ ¹Ã¸ïð (1972)

¥Àæw¥Á¢¹zÀgÄÀ . DzÀÝjAzÀ CzÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀÅ ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀA§A¢üvÀ ªÀiÁ£ÀzA À qÀUÀ¼À£ÀÄ ß UÀt£ÉUÉ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄB C°è (1) §qÀv£
À À, (2) ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ, (3) C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ.

¦AiÀĸÀð£ï (1992) ¥ÀæPÁgÀ, C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ "®¨sÀå«gÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ°è UÀÄuÁvÀäPÀ,

¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ CxÀªÁ JgÀqÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz"É . C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ,
gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅ¢®è JAzÀÆ
CªÀgÄÀ ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄvÁÛg.É §zÀ¯ÁV, EzÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ gÁdåUÀ½AzÀ C¥ÉÃQëvÀ gÁdåUÀ½UÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ -DyðPÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¥ÀjªÀvð À £ÉUÁV C¼Àªr À ¹PÉÆAqÀ C¸ÀASÁåvÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæU½
À UÉ «Ä±Àæ
¥ÀzÀªÁVzÉ.CA¢¤AzÀ, EzÀ£ÀÄß ««zsÀ «¨sÁUÀU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ H»¸À¯ÁVzÉ, EzÀÄ vÀ£ÀßzÉà DzÀ
ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ¸ÀégÆ
À ¥À ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ PÉëÃvÀæPÉÌ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

1.3 DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É

'DqÀ½vÀ' JA§ ¥ÀzÀªÀÅ CzÀgÀ «±Á®ªÁzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR
ªÁåSÁå£ÀU¼
À ÀÄ 'DqÀ½vÀ' zÀ D¼ÀªÁzÀ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀàμÖÀªÁV ¸ÀÆa¸À§ºÀÄzÀÄ.

 qÉÊémï ªÁ¯ÉÆØÃB ªÁ¯ÉÆØà DqÀ½vÀzÀ vÀPÀð§zÀÞ ¸ÀºÀPÁj CA±ÀPÉÌ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÁÛg.É CªÀgÀ
zÀȶÖAiÀÄ°è, "DqÀ½vÀªÀÅ ºÉaÑ£À ªÀÄlÖzÀ vÀPÀð§zÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ MAzÀÄ jÃwAiÀÄ ¸ÀºÀPÁj
ªÀiÁ£ÀªÀ ¥ÀAæ iÀÄvÀߪÁVzÉ".
 "DqÀ½vÀªÀÅ MAzÉà fëAiÀÄ°è C£ÉÃPÀ ªÀÄvÀÄÛ DUÁUÉÎ ¸ÀAWÀμÀðzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ±ÀQÛU¼ À À£ÀÄß
¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ºÉýPÉUÀ¼ÀÄ, CªÀÅ KPÀvÉAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª"É .
 ®ÆxÀgï UÀÄ°èPï "DqÀ½vÀ JAzÀgÉ 'PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ' (¸ÀªÀÄUÀæ zÀȶÖPÆ
É Ã£ÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è)
CxÀªÁ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ. (¤ªÀðºÀuÁ zÀȶÖPÆ
É Ã£ÀzÀ ¸ÀAzÀ¨Àðs zÀ°è) "
 ¦¥sÀßgï, "DqÀ½vÀªÀÅ C¥ÉÃQëvÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ ¤zÉÃð±À£ÀªÁVzÉ".
 §Qèð "DqÀ½vÀªÅÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjUÀ¼ÀvÀÛ PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ°è dAnAiÀiÁV vÉÆqÀVgÀĪÀ
ªÀÄ£ÀÄμÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ".

3
  JZï. ¸ÉʪÀÄ£ï "CzÀgÀ «±Á® CxÀðzÀ°è, DqÀ½vÀª£ À ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
¸ÀºÀPj
À ¸ÀĪÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ".
 J¥sï. J. ¤UÉÆæà "DqÀ½vÀ JAzÀgÉ MAzÀÄ GzÉÝñÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä d£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À
¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀP"É .
 E. J£ï. UÁèåqÉ£ï "DqÀ½vÀªÅÀ ¥ÀPÀÌz° À èzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé®à DqÀA§gÀzÀ ¥ÀzªÀ ÁVzÉ, DzÀgÉ EzÀÄ
MAzÀÄ «£ÀªÄÀ æ CxÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ, KPÉAzÀgÉ EzÀgÀxð À , ªÀåªÀºÁgÀU¼
À À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä
d£ÀgÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ CxÀªÁ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝñÀzÀ C£ÉéÃμÀuÉAiÀÄ°è
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß ¤zsð
À j¸ÀÄvÀÛzÉ".

DqÀ½vÀzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß PɼÀV£À PÉÆÃμÀÖPÀ¢AzÀ ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÀÄzÀÄ,

«zÁéA¸ÀgÀÄ DqÀ½vÀzÀ ªÁåSÁå£ÀU¼ À ÀÄ

Brooks Adams JAzÀÄ ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄzÀ ¸ÁªÀÄxÀåð
F. M Marx ªÀiÁ£Àå GzÉÝñÀzÀ C£ÉéÃμÀuÉAiÀÄ°è PÉÊUÉÆAqÀ ¤zsÁðgÀzÀ
PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
K. Aanderson MAzÀÄ GzÉÝñÀPÁÌV ¥ÀÅgÀÄμÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À£ÀÄß
vÀPÀð§zÀÞ jÃwAiÀÄ°è eÉÆÃr¸ÀĪÀÅzÀÄ
D. Waldo CvÀåAvÀ vÀPÀð§zÀÞ ¸ÀºÀPÁj ªÀiÁ£ÀªÀ ¥ÀA æ iÀÄvÀß
J. M. Canny ¥ÀÅgÀÄμÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPÉ
Gullick PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ
G. E. Barkley ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝñÀPÁÌV ªÀiÁ£Àªg À À dAn vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄî«PÉ
E. N Gladden d£ÀgÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ/ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
£ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ
L. D White ಒAzÀÄ GzÉÝñÀPÁÌV ªÀåQÛU¼ À À UÀÄA¦£À ¤zÉÃð±À£,À
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀæt
Pfiffner GzÉÝñÀPÁÌV ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀAWÀl£É
ªÀÄvÀÄÛ ¤zÉÃð±À£À
J. A Veig ªÀºÁgÀU¼ À À ªÀåªÀ¹ÜvÀ PÀæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¯ÉPÁÌZÁgÀzÀ
§¼ÀPA É iÉÆA¢UÉ MAzÀÄ GzÉÝñÀPÁÌV ¤zsÀðj¹zÀ PÀæªÄÀ .
Simon ಒAzÀÄ GzÉÝñÀPÁÌV ªÀåQÛU¼
À À UÀÄA¦£À ¸ÀºÀPÁj
ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÀÄ
F A Nigro UÀÄj/GzÉÝñÀPÁÌV ¥ÀÅgÀÄμÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À ¸ÀAWÀl£É
ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPÉ
P Mc Queen ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ

Merson ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ GvÀÛªÀĪÁV PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ

É ½¸À§ºÀÄzÀÄ
JA§ÄzÀgÀ PÀÄjvÀÄ «ZÁgÀu

Carson and Harris DPÀë£ï ¸ÀPÁðgÀzÀ ¨sÁUÀ

J. S Hodgson

4
Rosenbloom ¸ÀPÁAUÀ/PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁAUÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ
DzÉñÀU¼À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¤ªÀðºÀuÁ, PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
gÁdQÃAiÀÄ ¹zÁÞAvÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À §¼ÀPÉ

Eugene McGreger GzÉÝñÀ ¥ÀǪÀðPÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ

¦Ã½UÉAiÀÄ AiÀıÀ¸ÀÄì DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðPÀvÉðAiÀÄgÀ
¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¨ÉÃrPÉU¼À À£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ

1.4 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ CxÀð

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä «±Á®ªÁzÀ «μÀAiÀĪÁVzÀÄÝ, EzÀÄ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðt
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, ¤ÃwUÀ¼ÀÄ,
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. DqÀ½vÀUÁgÀgÄÀ CxÀªÁ C¢üPÁjUÀ¼À ¥Àæw¨sÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjtwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß EzÀÄ ºÉÆA¢zÉ.
¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀlÄÖ¤mÁÖV ¥Á°¸ÀĪÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁ¢ zÀȶÖPÉÆãÀQÌAvÀ ©ü£ßÀ ªÁV,
EzÀÄ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀÛz.É »ÃUÁV, C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½ vÀªÀÅ ¥s° À vÁA±À
DzsÁjvÀªÁVzÉ. C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ CAwªÀĪÁV d£ÀgÀ UÀÄjAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, J¯Áè C©üªÀÈ¢Þ
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ d£À¥ÀgÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀÄvÀÄÛ d£À¥ÀgÀªÁVgÀ¨ÉÃPÁzÀg,É
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è, C£ÀÄμÁ×£ÀUÆ É ½¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀqÉzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄ
À è
d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉUÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ, £ÁUÀjPÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÇÃæ vÁ컸À¨ÉÃPÀÄ. ¨ÉÃgÉ jÃwAiÀÄ°è
ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ 'd£ÀjUÁV AiÉÆÃd£É' AiÀÄ §zÀ®Ä 'd£ÀgÉÆA¢UÉ AiÉÆÃd£É' AiÀÄ
ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸À¨ÉÃPÁVzÉ. C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ JgÀqÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ, CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÀÈ¢Þ.
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ-DyðPÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß vÀgÀĪÀ QæAiÀiÁvÀäPÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀiÁVzÉ. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ EzÀÄ
zÉñÀzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÉëÃvÀæzÀ®Æè §zÀ¯ÁªÀuÉ, ¨É¼ÀªÀtÂU,É ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉ C©üªÀÈ ¢ÞUÉ ±Àæ«Ä¸ÀÄvÀÛz.É
EzÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä JqÀéqïð qÀ§Æèå. ªÉÊqÀßgï ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÄÀ .

JqÀéqïð ªÉÊqÀßgï C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß "QæAiÉÄ-DzsÁjvÀ, UÀÄj-DzsÁjvÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ"

JAzÀÄ ªÁåSÁ夹zÁÝgÉ. EzÀ®èz,É C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ MAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è CxÀªÁ E£ÉÆßAzÀÄ
jÃwAiÀÄ°è C¢üPÀÈvÀªÁV ¤zsð À j¸À¯ÁzÀ ¥ÀæUwÀ ¥ÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ GzÉÝñÀU À¼À
¸ÁzsÀ£U
É É ¸ÀA¸ÉÜUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £À ¤ÃqÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ CªÀgÀÄ UÀªÄÀ ¤¹zÀgÄÀ .

ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ, UÉÆøÁé«Ä CªÀgÄÀ vÀªÀÄä ¯ÉÃR£À ¢ ¸ÀÖPæ Àg

Ñ ï D¥sï qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï
E£ï EArAiÀiÁ (1955) £À°è "qɪ®
À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖæÃμÀ£ï" JA§ ¥ÀzÀª£ À ÀÄß §¼À¹zÁÝg.É 1979gÀ°è
¥ÀæPÀlªÁzÀ "qɪÀ®¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ïB PÁ£Éì¥ïÖì, UÉÆïïì CAqï ªÉÄxÀqïì" JA§ ¥ÀŸÀÛPÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀ
CªÉÄjPÀzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ aAvÀPÀ eÁeïð UÁåAmï CªÀg£ À ÀÄß F PÉëÃvÀæz°
À è CªÀgÄÀ ¤ÃrzÀ CUÁzsÀ
PÉÆqÀÄUɬÄAzÁV C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.

5
 eÁeïð UÁåAmï "C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ MAzÀÄ CA±ÀªÁVzÀÄÝ, EzÀg° À è
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ ¤¢ðμÀÖ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ
jÃwAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼À À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀĪÀvÛÀ UÀªÀÄ£À ºÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É EzÀÄ
§zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß DPÀμÀðPÀªÁV¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV d£ÀjUÉ ¸ÁzsÀåªÁV¸ÀĪÀ GzÉÝñÀª£ À ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ ".

J.D. ªÀiÁAmÉÆΪÉÄj C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ JAzÀgÉ DyðPÀvA É iÀÄ°è (PÀȶ, PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ
§AqÀªÁ¼À) AiÉÆÃfvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ°è (²PÀët ªÀÄvÀ ÄÛ
DgÉÆÃUÀå) ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ §zÀ¯ÁªÀuÉ vÀgÀĪÀÅzÀÄ.

 EzÀÄ G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£Àzv

À ÀÛ ¸ÁUÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
 EzÀÄ ±Á±ÀévÀ ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁvÀäPÀ ¥ÀæQA
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ.
 EzÀÄ ¤UÀ¢vÀ UÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÁV dAn ¥ÀæAiÀÄvÀߪÁVzÉ.
 EzÀÄ PÁAiÀÄð-DzsÁjvÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄj-DzsÁjvÀ DqÀ½vÀªÁVzÉ. ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ
ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä EzÀÄ MAzÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ.
 EzÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÀ ªÀiÁvÀ檮
À è, DqÀ½vÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÆ DVzÉ.
 EzÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ DqÀ½vÀ AiÀÄAvÀæªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥A
À ZÀzÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À£ÀÄß
DzsÀĤÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.

SÁåvÀ ¯ÉÃRPÀ gÀªÄÉ Ã±ï PÉ. CgÉÆÃgÁ CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ JA§ ¥ÀzÀª£
À ÀÄß JgÀqÀÄ
¥Àg¸
À ÀàgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ CxÀðUÀ¼À°è §¼À¸À¯ÁVzÉ.

1. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, EzÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß, zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ,
«±ÉÃμÀªÁV ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÀÄ, vÀªÄÀ ä C©üªÈÀ ¢Þ GzÉÝñÀU¼À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä «£Áå¸ÀUÉƽ¸À¯ÁzÀ
¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvU À Éƽ¸À®Ä §¼À¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
2. JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, EzÀÄ ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄ ß
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ F JgÀqÄÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ, CAzÀgÉ, C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÀ
ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ C©üªÈÀ ¢Þ (CxÀªÁ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÈÀ ¢Þ) F ¥ÀzÀzÀ ºÉaÑ£À ªÁåSÁå£ÀU¼ À À°è
ºÉuzÉ ÀÄPÉÆArªÉ. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÀPÉÌ DqÀ½vÀzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CUÀvåÀ «gÀĪÀÅzÀjAzÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ¥Àg¸
À ÀàgÀ ¨ÉA§°¸ÀÄvÀÛª.É
1.5 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦Û

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦Û ¢£À¢AzÀ ¢£ÀPÉÌ «¸ÀÛj¸ÀÄwÛz.É C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ ¸ÀjAiÀiÁzÀ

AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ, C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
gÁdQÃAiÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß vÀgÄÀ ªÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä DqÀ½vÀªÅÀ ¤gÀAvÀgª À ÁV ¥Àj¸ÀgÀzÆ É A¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ£À £Àq¸ É ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ
¥Àj¸ÀgªÀ £
À ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀjAzÀ®Æ gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîvÀÛz.É F «¨sÁUÀz° À è £ÁªÀÅ C©üªÈÀ ¢Þ

6
DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀªÛ ÁV JwÛ vÉÆÃj¸ÀÄvÉÛêÉ. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀV£À
¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀU¼
À À£ÀÄß «±Éèö¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ;

¥Àj¸ÀgÀ C©üªÈÀ ¢ÞB ¥Àj¸ÀgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼
À À ¸ÀĹÜgÀ
§¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ºÀªÁªÀiÁ£À §zÀ¯ÁªÀuÉ, ªÀiÁ°£Àå ªÀÄvÀÄÛ
fêÀªÊÉ «zsÀåvÉAiÀÄ £ÀμÖÀzA
À vÀºÀ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀÅzÀgÆ
É A¢UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. ¥Àj¸ÀgÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ¤Ãw gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£À, £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ, ¥Àj¸ÀgÀ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ eÁj ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ ¥ÀzÞÀ wUÀ¼À
¥ÀæZÁgÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀ§ºÀÄzÀÄ.

gÁdQÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞB gÁdQÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ DqÀ½vÀ, gÁdQÃAiÀÄ ¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. gÁdQÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ¥ÁgÀz± À ð
À PÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ, PÁ£ÀƤ£À
¤AiÀĪÀĪÀ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ, ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÄÀ ÌUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ, ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß
¨ÉA§°¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀgÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É

DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞB DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ, §qÀvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ
C¸ÀªiÀ Á£ÀvAÉ iÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀȶָÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ DyðPÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ, ºÀÆrPÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÀåªÄÀ ²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ,
ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸Á® ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÉêÉU½ À UÉ ¥ÀæªÃÉ ±Àª£
À ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É

¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞB ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀå, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯Áåt
¸ÉÃjzÀAvÉ CªÀgÀ fêÀ£ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖª£ À ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀgÆ
É A¢UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. ¸ÁªÀiÁfPÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå gÀPëÀuÉAiÀÄAvÀºÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ÉêÉUÀ½UÉ ¥ÀæªÃÉ ±ÀªÀ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ gÀPÀëuÁ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, °AUÀ ¸ÀªiÀ Á£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸À§°ÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆgÀVqÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁgÀvª À ÄÀ åzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀjºÀj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁåSÁå£À ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦ÛB JgÀqÀÄ aAvÀ£A

É iÀÄ ¥ÀAxÀU¼
À ÀÄ

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁåSÁå£À ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÁå¦ÛUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, aAvÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀAxÀ«zÉ.

1. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ ¸ÀAPÀÄavÀ zÀȶÖPÉÆãÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥sÊÉ £Áìqï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÊÉ £Áìqï
¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ aAvÀ£A
É iÀÄ ¥ÀAxÀ.
2. AiÀÄÄ.®Æ¹AiÀÄ£ï ¥ÉÊ, jUïì ªÀÄvÀÄÛ JqÀéqïð ªÉÊqÀßgï ¥Àæw¤¢ü¹zÀ aAvÀ£ÉAiÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄÄ C©üªÀÈ¢Þ
DqÀ½vÀ JA§ ¥ÀzÀª£ À ÀÄß «±Á® CxÀðzÀ°è ªÁåSÁ夸ÀÄvÀÛz.É ªÉÆzÀ® «zsÁ£ÀªÅÀ (QjzÁzÀ

7
 £ÉÆÃl) PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ DzsÁjvÀªÁVzÀÝgÉ, E£ÉÆßAzÀÄ «zsÁ£ÀªÅÀ («±Á®ªÁzÀ £ÉÆÃl) QæAiÉÄ
DzsÁjvÀªÁVzÉ.

1. PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ -GzÉÝòvÀ «zsÁ£ÀB

1. ªÉįÉð ¥sÊÉ £Áìqï CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ "C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ £À«Ã£À ªÀiË®åUÀ¼À ªÁºÀPÀªÁVzÉ.
EzÀÄ DzsÀĤÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjQÃPÀgt À zÀ ºÁ¢AiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã®
gÁμÀÖæU¼
À ÀÄ PÉÊUÉƼÀÄîªÀ ºÉƸÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ±ÉæÃtÂAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉƼÀÄîvÀÛz.É EzÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV AiÉÆÃd£É, DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ AiÀÄAvÉÆÃæ ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É ªÀÄvÀÄÛ
gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É
2. eÁ£ï r. ªÉÄAmÉÆUÉƪÉÄj CªÀgÀ ªÀiÁw£À°è-"C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ DyðPÀvÉ CxÀªÁ
§AqÀªÁ¼ÀzÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ, gÁdåzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÉU¼ À À°è
«±ÉÃμÀªÁV DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëtzÀ°è AiÉÆÃfvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz"É .

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ JgÀqÄÀ ªÁåSÁå£ÀUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ-DzsÁjvÀªÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ

zÀȶÖAiÀÄ°è ¸ÀAPÀÄavÀªÁVªÉ. C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀz° À è ¥sÊÉ £Áìqï ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁAmÉUÉƪÉÄj ¥Àæw¥Á¢¹zÀ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ-DzsÁjvÀ «zsÁ£ÀªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV ºÉƸÀ ªÀÄvÀÄÛ C¹ÛvÀézÀ°ègÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
¸ÀdÄÓUÉƽ¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£U É ÁV P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀgÆ
É A¢UÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÉ.

2. DPÀë£ï-NjAiÉÄAmÉqï C¥ÉÇæÃZïB C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀz° À è DPÀë£ï-NjAiÉÄAmÉqï C¥ÉÇæÃZÁÎV ¤AvÀ

«zÁéA¸ÀgAÉ zÀgÉ ®Æ¹AiÀÄ£ï ¥ÉÊ, jUïì ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊqÀßgï. jUïì ¥ÀæPÁgÀ, qɪÀ®Æ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï
JA§ÄzÀÄ C©üªÀÈ¢Þ GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä vÉÆqÀVgÀĪÀªÀgÀÄ AiÉÆÃa¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ MAzÀÄ ¸ÀAWÀnvÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÁVzÉ.

JqÀéqïð ªÉÊqÀßgï CªÀgÀ ªÀiÁw£À°è "C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ C©üªÀÈ¢ÞUÁV £Á«Ã£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß

UÀjμÀ×UÉƽ¸ÀĪÀ §UÉÎ PÁ¼Àf ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀPÁðgÀzÀ°è, EzÀÄ ¥ÀæUÀw, gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁfPÀ GzÉÝñÀU¼ À À ¸Ázs£
À ÉAiÀÄvÀÛ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ, CzÀ£ÀÄß
EvÀgg À À MAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è C¢üPÀÈvÀªÁV ¤zsÀðj¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ QæAiÀiÁ-
DzsÁjvÀ, UÀÄj-DzsÁjvÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ ". jUïì ªÁåSÁ夹zÀ ªÀÄvÀÄÛ «±Éèö¹zÀAvÉ ¨Áæqg À ï
¸É£Àìß°è CxÀðªÀiÁrPÉÆAqÀg,É ªÉÊqÀßgï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÊ qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtzÀ
¸ÀA¥ÀÇtð ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉƼÀÄîvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀªÁV «±ÀézÀ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæUÀ¼À°è
¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀPÁÌV ¸ÀªÀÄUÀæ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÉ PÀgÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ CxÀªÁ gÀZÀ£É DzsÁjvÀªÁVgÀĪÀÅzÀQÌAvÀ ºÉZÁÑV QæAiÉÄ DzsÁjvÀªÁVgÀÄvÀÛz.É

 ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀªÉAzÀgÉ

ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ UÀÄjUÀ½UÉ (CxÀªÁ DqÀ½vÀzÀ GzÉÝñÀU½
À UÉ) ºÉZÀÄÑ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É

8
  JqÀéqïð ªÉÊqÀߣÀð£ÀÄß G¯ÉèÃT¸À®Ä-"¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀªÀÅ ¸ÁzsÀ£ÀU¼ À À£ÀÄß ªÉʨsÀ«ÃPÀj¹zÉ
ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÉwzÉ. GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsU À ¼À ÀÄ EvÀgÀ
ªÀiË®åUÀ¼À ¸ÁzsÀ£AÉ iÀÄ ºÉÆgÀvÁV vÀªÀÄäzÃÉ DzÀ UÀÄjUÀ¼ÁV ªÀiÁ¥ÀðnÖª.É

1.6 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ UÀÄgÀÄvÀÄ

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ CzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ ºÉZÀÄÑ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¸ÀégÀÆ¥Àª£ À ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä CzÀgÀ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ
ªÀĺÀvéÀª£
À ÀÄß MwÛºÉýzÉ. CUÀvÀåªÁzÀ P˱À®åUÀ¼ÀÄ, ªÀvÀð£ÉU¼ À ÀÄ, £ÀqªÀ ½À PÉ ªÀÄvÀÄÛ gÀZ À£ÉAiÀÄ «μÀAiÀÄzÀ°è
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ §ºÀĸÀASÉåAiÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ M¼ÀºÀj«£À ªÉÄÃ¯É MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
§zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ §ºÀIJ¹ÛÃAiÀÄ ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼À w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀàμÖÀªÁV ºÉaѹzÉ.
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ G¥À-«¨sÁUÀªÀÅ, ¥Á²ÑªÀiÁvÀå ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥AÀ ZÀzÀ zÉñÀU½À UÉ ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è JA§ CA±ÀzÀ §UÉÎ
¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ «zÁéA¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÁzsÀPÀgÀ UÀªÄÀ £ÀªÀ£ÀÄß ¸É¼ÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁVzÉ. F
zÉñÀUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀÅ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ zÉñÀU½ À VAvÀ ©ü£ÀߪÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, EzÀPÉÌ
«©ü£ÀߪÁzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ GvÀÛgU À À¼ÀÆ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛª.É

DqÀ½vÀzÀ ¥Àj¸Àgz
À À ªÉÄÃ¯É C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ MvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁfPÀ-¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ CUÀvåÀ ªÀ£ÀÄß ¨É¼ÀQUÉ vÀA¢gÀĪÀÅzÀ®èzÉ, C©üªÀÈ¢Þ
DqÀ½vÀzÀ JzÀÄÝPÁtĪÀ ¸ÀAzÀ¨sÉÆÃðavÀ ¸ÀégÆ À ¥ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¨É¼ÀQUÉ vÀA¢zÉ. EzÀÄ gÁdåzÀ ªÉÄïÉ
'ºÉƸÀ ¥Àj¸ÀgÀ' zÀ MvÀÛqz À À ¨ÉÃrPÉU½ À AzÀ GAmÁUÀĪÀ §ºÀĪÀÄÄT ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä
¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ, «zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæU¼À À£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À®Ä MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀiÁfPÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä gÁdåªÀÅ £ÁAiÀÄPÀvéÀªÀ£ÀÄß
MzÀV¸À¨ÃÉ PÁVzÉ.

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ ºÉƸÀ zÀȶÖPÆ É Ã£ÀUÀ¼ÀÄ, M¼À£ÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß

§AiÀĸÀÄvÀÛz.É EzÀÄ DqÀ½vÀz° À è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀª£ À ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ
ªÀåªÀºÁgÀU¼ À À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À°è d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
MAzÀÄ vÀAvÀæªÁV M¼ÀUÉÆArzÉ. D¯ÉÆÃZÀ£É, QæAiÉÄ, ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ £Àqª À À½PÉAiÀÄ°è ºÉƸÀvÀ£ÀªÅÀ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ wgÀļÀÄ. EzÀÄ UÀÄA¥ÀÅ PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉ, CAvÀgÀ-UÀÄA¥ÀÅ ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¨sÁUÀª»À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ G£ÀßvÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀU½ À UÉ PÀgÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É ºÉaÑ£À ªÀÄlÖzÀ ¸ÁzsÀ£É -
¥ÉæÃgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ DAvÀjPÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤gÀAvÀgÀ
£Á«Ã£ÀåvÉAiÀÄÆ ¸ÀºÀ CUÀvÀåªÁVzÉ.

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÅÀ gÁdQÃAiÀÄ-DqÀ½vÀ ªÉÊgÀÄzsÀåªÀÅ MAzÀÄ PÀlÄÖPÀxÉ ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£À

ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀeæ ÁÕ£ÀzÀ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ AiÀÄÄUÀzÀ°è, eÁÕ£ÀzÀ ¸ÉÆáÃl, gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀàμÖÀ
QæAiÀiÁvÀäPÀ UÀrgÉÃSÉAiÀÄÄ C¥ÉÃPÀëtÂÃAiÀĪÀ®è CxÀªÁ ¸ÁzsÀå«®è JAzÀÄ ¸ÀàμÖÀªÁV ¸ÀàμÖÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É

ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥A
À ZÀzÀ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæU¼
À À°è §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ ZÀ®£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß
C£Ééö¸À®Ä C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ gÀZÀ£ÉAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß E°è
G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ. DqÀ½vÀªÅÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ DPÁAPÉëUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ°è «¥sÀ®ªÁVzÉ JA§ÄzÀÄ ¸ÀvÀå.

9
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ C©üªÈÀ ¢Þ CUÀvÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¥ÀæwQæAiÉÄUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À CAvÀgÀª£À ÀÄß
vÀÄA§®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ ««zsÀ zÉñÀUÀ¼À DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ PÉëÃvÀæz°
À è PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå
«μÀAiÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É vÀ£Àß PÉÊ ºÁPÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É

1.7 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ-
DyðPÀ ¥ÀæUw À AiÀÄ ¢QÌ£À°è C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉU¼À À£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀUÉƽ¸ÀĪÀ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ UÀÄjUÀ¼ÉAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁzÀ JgÀqÄÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀªÀĸÉåU½À ªÉ-

1. gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ

2. ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÈÀ ¢Þ.

'C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ' JA§ ¥ÀzÀª£ À ÀÄß ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ 1955 gÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «zÁéA¸À AiÀÄÄ.
J¯ï. UÉÆøÁé«Ä CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä '¢ ¸ÀÖæPÀÑgï D¥sï qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï E£ï EArAiÀiÁ' PÀÈwAiÀÄ°è
¸ÀȶֹzÀgÄÀ .JqÀéqïð ªÉÊqÀßgï CªÀgÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀåªÀ¹ÜvÀ «ªÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃrzÀ ªÉÆzÀ® «zÁéA¸ÀgÁVzÁÝg.É CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ "QæAiÀiÁ-DzsÁjvÀ, UÀÄj-
DzsÁjvÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ... ¥ÀæUÀw²Ã® gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ GzÉÝñÀUÀ¼À
¸ÁzsÀ£U
É É ¸ÀA¸ÉÜUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ".C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀPÌÉ EvÀgÀ PÉÆqÀÄUÉzÁgÀgÄÀ eÁeïð J¥sï.
UÁåAmï, F.W. jUïì, ºÁ£ï Bee Lee, eÁ£ï r. ªÀiÁAmÉÆΪÉÄj ªÀÄvÀÄÛ D¯Éáæqï qÉʪÀÄAmï.

1.8 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀÄ

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ F PɼÀV£À ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄB

1. QæAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄj ºÉÆAzÁtÂPÉ

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ QæAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄj-DzsÁjvÀªÁVzÉ. EzÀgx À ð

À EzÀÄ PÉ®ªÀÅ PÀæªÀıÁ¹ÛæÃAiÀÄ
¥s°
À vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU¼
À ÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ -DyðPÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À À£ÀÄß
¥ÀjºÀj¸À¨ÉÃPÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀPÁÌVAiÉÄà C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ
DqÀ½vÀUÀ¼ÀÄ D UÀÄjUÀ¼ÀvÛÀ PÀæªÄÀ PÉÊUÉƼÀÄîvÛÀª.É

2. ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ

§zÀ¯ÁªÀuÉ C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÇÀ ¸ÀºÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ-DzsÁjvÀªÁVzÉ. E°è §zÀ¯ÁªÀuÉ JAzÀgÉ

C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀzÀ CxÀªÁ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ zÉñÀU¼ À À°è£À ¸ÁªÀiÁfPÀ DyðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ.
DzÀÝjAzÀ, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß vÀgÄÀ ªÀ §UÉÎ PÁ¼Àf ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É

3. UÁæºÀPÀ zÀȶÖPÉÆãÀ

EzÀÄ vÀ£Àß UÁæºÀPÀgÀ CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. UÁæºÀPÀgÀ CUÀvåÀ JAzÀgÉ
£ÁUÀjPÀgÀ CUÀvÀå. EzÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ §qÀ ªÀUð À zÀ K½UÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. §ºÀÄvÉÃPÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ zÉñÀªÀÇ
¸ÀªÀiÁdzÀ PɼÀ ªÀUÀðzÀ CxÀªÁ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ M½wUÁV ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß WÉÆö¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ

10
D J¯Áè AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀªÀÅ ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ F jÃwAiÀÄ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß
UÁæºÀPÀ DzsÁjvÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ JAzÀÄ PÀgA
É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É

4. §zÀÞvAÉ iÀÄ zÀȶÖPÉÆãÀ

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ vÀ£Àß UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ½UÉ §zÀÞªÁVzÉ. EzÀÄ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä PÉ®¸ÀzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è ºÉaÑ£À ªÀÄ£ÉÆøÉÊÜAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉæÃgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

5. ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ zÀȶÖPÉÆãÀ

EzÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄ DzsÁjvÀªÁVzÉ. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ vÀ£Àß J¯Áè C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß

PÁ®«ÄwAiÉƼÀUÉ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ. J¯Áè C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ
PÁ®«ÄwAiÉƼÀUÉ C£ÀÄμÁ×£ÀUÆ
É ½¸À¨ÉÃPÀÄ.

6. ¥Àj¸ÀgÀ zÀȶÖPÉÆãÀ

EzÉÆAzÀÄ ªÀÄÄPÀÛ ªÀåªÀ¸ÉÜ. EzÀÄ vÀ£Àß ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ CA±ÀzÆ

É A¢UÉ ¤gÀAvÀgª
À ÁV
¸ÀAªÀºÀ£À £Àq¸É ÀÄvÀÛzÉ. (Social, economic, and political systems). EzÀÄ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥Àj¸Àg¢
À AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ªÉÄÃ®Æ ¥Àæ¨sÁªÀ
©ÃgÀÄvÀÛz.É F.W. ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ jUï CªÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀ zÀȶÖPÉÆãÀªÅÀ EzÀPÌÉ GvÀÛªÀÄ
GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ.

7. ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ DzsÁjvÀ

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ vÀ£Àß GzÉÝñÀPÁÌV DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀºÀPÁj ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ

ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C¼Àªr À ¹PÉƼÀÄîvÀÛz.É E°è, d£Àg£
À ÀÄß PÉêÀ® ¸ÉêÉU¼
À À ¤¶ÌæAiÀÄ ¹éÃPÀj¸ÀĪÀªg À ÄÀ
JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. C©üªÈÀ ¢Þ ¤ÃwUÀ¼À gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ°è d£ÀgÀ ¸ÀQA æ iÀÄ
¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉUÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «¸ÀÛgu À ÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ
DqÀ½vÀzÀ°è UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-DqÀ½vÀªÅÀ vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è d£ÀgÀ
¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥r
À ¸ÀÄvÀÛz.É

8. ¥ÀæwQæAiÀiÁvÀäPÀvÉ

EzÀÄ vÀÄA¨Á ¥ÀæwQæAiÀiÁvÀäPÀªÁVzÉ. EzÀgÀxð À CzÀÄ vÀ£Àß ¸ÉêÉAiÀÄ «μÀAiÀÄzÀ°è ¸ÀàA¢¸ÀÄvÀÛz.É

DqÀ½vÀªÀÅ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÀ¯Áåt AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÄÀ vÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ
CzÀÄ ºÉZÀÄÑ ¸ÀàA¢¸ÀÄvÀÛz,É ºÉZÀÄÑ C©üªÀÈ¢Þ «¸ÀÛj¸ÀÄvÀÛzÉ.

9. £À«Ã£ÀvÉ.

C©üªÈÀ ¢Þ GzÉÝñÀU¼
À À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ°è ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ £À«Ã£ÀªÁVzÉ. EzÀÄ D¯ÉÆÃZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ QæAiÉÄAiÀÄ°è QæAiÀiÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀæUÀw¥ÀgÀªÁVzÉ.

11
1.9 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸À
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÀzÀ £ÀqÄÀ ªÉ ¥ÀjPÀ®à£ÁvÀäPÀ ªÀåvÁå¸À«zÉ. DzÀgÉ
E§âgÀ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA§Azsª À ÀÅ ªÉÆmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆýUÀ¼ÀAvÉAiÉÄà EzÉ, MAzÀÄ E£ÉÆßA¢®èzÉ
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è.GvÀÛªÄÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß
¸ÀȶָÀĪÀÅzÀÄ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÄRå UÀÄjAiÀiÁVzÉ. CAzÀgÉ, EzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ -DyðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ
ªÀÄvÀÄÛ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. EzÀÄ gÁμÀÖæzÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À
¥s°À vÁA±ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀÛz.É

ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É C©üªÀÈ¢Þ CxÀªÁ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÀPÉÌ DqÀ½vÀªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄRªÁVzÉ.
¥Àæw gÁdå ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è, DyðPÀvÉ CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, CzÉÃ
jÃw, DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ C©üªÀÈ¢Þ¥r À ¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É gÁdåzÀ ¸ÀégÀÆ¥À K£Éà EgÀ°, CAzÀgÉ CzÀÄ
C©üªÈÀ ¢ÞUÉÆArgÀ°, C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢gÀ° CxÀªÁ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVgÀ°, J¯ÉèqÉ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ
gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîvÛÀz.É DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðªÉAzÀgÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ. gÁdQÃAiÀÄ ¤zÉÃð±À£ÀUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¤¢ðμÀÖ GzÉÝñÀUÀ½UÁV.D
CxÀðzÀ°è, C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä §¼À¸À§ºÀÄzÁzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀÆZÀPÀU½ À ªÉ
JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ, GzÁºÀgÀuÉUÉ

• ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ §eÉmï ºÀAaPÉUÀ¼ÀÄ,

• DqÀ½vÁvÀäPÀ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß «±ÉÃμÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ,
• ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ, zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼ÀÄ.
• CzÀgÀ ¹§âA¢UÀ¼À ªÀÈwÛ¥ÀgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀvÉ,
• DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀÄgÀĸÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ vÀPÀð§zÀÞUÆ
É ½¸ÀÄ«PÉ

ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÄRå zÀȶÖPÉÆãÀªA É zÀgÉ C©üªÈÀ ¢Þ. DzÁUÀÆå, C©üªÈÀ ¢Þ
DqÀ½vÀªÀÅ AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ, CzÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ, CxÀªÁ
¸ÀgÀ¼ÀªÁV ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ, C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ¼À AiÀıÀ¹é C£ÀÄμÁ×£ÀPÁÌV DqÀ½vÀzÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ
¥Àg¸À ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢zÀÝgÆ À , CªÀÅ ¥ÀævÉåÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÁVªÉ.

1.10 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

1. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. CzÀgÀ «vÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¨É¼Àªt

À ÂUÉAiÀÄ°è d£ÀgÀ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¯ÉQ̸ÀzÉ,
vÀ¯Á DzÁAiÀÄ CxÀªÁ MlÄÖ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ GvÀà£ÀßzÀ ªÁ¶ðPÀ ºÉZÀѼÀzÀ zÀȶ֬ÄAzÀ ªÀiÁvÀæ C¼ÉAiÀÄĪÀ
DyðPÀ ¨É¼ÀªtÀ ÂUÉAiÉÆA¢UÉ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

12
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

2._____________. GzÉÝñÀª£
À ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀÅgÀÄμÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPÉ.

3. F PÉëÃvÀæz°
À è CªÀgÀÄ ¤ÃrzÀ CUÁzsÀ PÉÆqÀÄUɬÄAzÁV _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.

4. qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ïB ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼

À ÀÄ, UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ 1979 gÀ°è ¥ÀæPÀlªÁzÀªÀÅ,
EzÀ£ÀÄß _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ §gÉ¢zÁÝg.É

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ

2. DqÀ½vÀ.

3. eÁeïð UÁåAmï

4. eÁeïð UÁåAmï

1.11 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÅÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀ ª£ À ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV
¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. EzÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÈÀ ¢Þ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹zÉ. F WÀlPÀªÅÀ 'C©üªÈÀ ¢Þ' ªÀÄvÀÄÛ 'DqÀ½vÀ' JA§ JgÀqÄÀ «©ü£Àß ¥ÀzU À À¼À
CxÀðªÀ£ÀÄß ZÀað¹vÀÄ. ¥Àj¸ÀgÀ C©üªÀÈ¢Þ, ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄAvÀºÀ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ°è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ EzÀÄ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ.
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄÆ® ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ, DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄÄRå ªÁåSÁå£ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzA À vÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß «ªÀgªÀ ÁV M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¥ÀPÀ
ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß F WÀlPÀªÅÀ MwÛºÉývÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÀÅ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ.
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀĺÀvÀéªÅÀ CUÀvåÀ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è
ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß SÁwæ¥r À ¸ÀĪÀ°è CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°èz.É

1.12 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

C©üªÈÀ ¢Þ : §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ºÉƸÀ ºÀAvÀªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ WÀl£É.
DqÀ½vÀ : ªÀåªÀºÁgÀ, ¸ÀA¸ÉÜ, EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß £Àq¸ É ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄ CxÀªÁ ZÀlĪÀnPÉ.
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ : C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ
gÁdQÃAiÀÄ- DyðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß vÀgÄÀ ªÀ QæAiÀiÁvÀäPÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀiÁVzÉ.
¸ÀPÁðgÀ : MAzÀÄ zÉñÀ CxÀªÁ gÁdåªÀ£ÀÄß D¼ÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ d£ÀgÀ

13
 UÀÄA¥ÀÅ; PÀZÉÃjAiÀÄ°è MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ ¸ÀaªÁ®AiÀÄ.
DqÀ½vÁvÀäPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ : DqÀ½vÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉU¼ À ÀÄ JAzÀgÉ ¥sÁåPÀÖjAUï M¥ÀàAzÀzÀ CrAiÀÄ°è
C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¹éÃPÀj¸ÀĪÀªÀgÀ ¸ÁPÀëåªÀ£ÀÄß SÁwæ¥r À ¸ÀĪÀ
GzÉÝñÀPÁÌV ¥sÁåPÀÖgï MzÀV¹zÀ ¸ÉêÉ, CªÀÅUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀºÀ
¹éÃPÀj¸ÀĪÀªÀjUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ºÉýPÉUÀ¼À C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÉ ªÀiÁ¹PÀ
«vÀgÀuÉ.
¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀ : EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ PÀ¯É
ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£ÀªÁVzÀÄÝ, ¸ÀªÀiÁdzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁÌV CªÀÅUÀ¼À
À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj C£ÀÄμÁ×£Àª£ À ÀÄß SÁwæ¥r
À ¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸À§°ÃPÀgÀt : EzÀÄ d£ÀgÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À°è ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéAiÀÄA
¤tðAiÀÄzÀ ªÀÄlÖªÁVzÉ.

1.13 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ §UÉV£À ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夹.
2. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
3. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ZÀað¹.
4. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀĺÀvÀ骣
À ÀÄß «±Éèö¹.

1.14 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1. 1.https://www.lkouniv.ac.
in/site/ritereaddata/siteContent/202004160626023936±ÀæzÁÝ _ ZÀAzÀæ _ qɪ®
À ¥ÉäAmï
_ Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï.
2. https://shoutmore.in/examine-the-scope-of-development-administration /
3. https:// jettystudy. com/topic/C©üªÀÈ¢Þ-DqÀ½vÀ
4. Public Administration Pratiyogita Darspan Extra Issue CodeNo.824

14
WÀlPÀ 2: C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
gÀZÀ£É

2.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

2.1 ¦ÃpPÉ

2.2 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ GzÀAiÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ

2.3 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ

2.4 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ «PÀ¸À£À

2.5 ªÀÄÆgÀ£Éà «±Àé gÁμÀÖæUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ

2.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

2.7 ¸ÁgÁA±À

2.8 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

2.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

2.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

15
2.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄvÀÛzÉB

 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqɬÄj;

 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ ««zsÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƽî;
 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ°è JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ aAvÀ£U
É À¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr;
 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹.

2.1 ¦ÃpPÉ
"C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð JgÀqÀ£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀvÀ. F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉ, ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ, EzÀÄ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ «PÀ¸À£À, ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ §UÉÎ «±Á® zÀȶÖPÆ É Ã£ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. F WÀlPÀªÀÅ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁzÀ ««zsÀ CA±ÀU¼ À À §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀiÁqÀĪÁUÀ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ GvÀÛªÄÀ
DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀ QæAiÀiÁ-
DzsÁjvÀ «zsÁ£ÀzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ «PÁ¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ C©üªÈÀ ¢Þ
DqÀ½vÀªÀÅ EwÛÃa£À ªÀÄÆ®ªÁVzÉ; F WÀlPÀªÅÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
ªÀiÁ£ÀzÀAqÀU¼ À À ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÀÄ ZÉ®ÄèvÛÀz.É »ÃUÁV, F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ««zsÀ
DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ, «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ
¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ, ¸ÀéAiÀÄA-CzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ, PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR QêÀqÀÎð¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ «PÁ¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É

2.2 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ vÀÄvÀÄð¹ÜwUÉ PÁgÀtPÀvÀðgÀÄ

C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå DqÀ½vÀªÁV ºÉÆgÀºÉƪÀÄä®Ä PÁgÀtªÁzÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀU½

À ªÉ,
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ ZÀað¸À¯ÁVzÉ,

1. DqÀ½vÀzÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CwAiÀiÁzÀ MvÀÛqÀ ºÉÃgÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ DqÀ½vÀzÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß

PÀrªÉÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. 1960gÀ°è vÀÄ®£ÁvÀäPÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ UÀÄA¥ÀÅ gÀZÀ£É.
3. ¸ÁªÀiÁædå±Á» ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß RAr¹zÀ £ÀAvÀgÀ ºÉƸÀzÁV
ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÀ ¸ÀévÀAvÀæ gÁμÀÖæU¼ À À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÀܽÃAiÀĪÁV
¤«Äð¸À¯ÁzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4. AiÀÄÄJ£ï ¥ÁæAiÉÆÃfvÀ C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£Éà «±Àé ªÀÄvÀÄÛ ºÉƸÀzÁV
ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÀ ¸ÀévÀAvÀæ gÁμÀÖæUÀ½UÉ U.S.A DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ £ÉgÀªÅÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉ.

16
  C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ, ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, ªÀ¸ÁºÀwÃPÀgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ .
 '¥Àæ¨ÀÄs zÀvÛÀ' JA§ ¥Àzz À À°è 'C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ' JA§ ¥ÀzªÀ £À ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «zÁéA¸À U.L.
UÉÆøÁé«Ä CªÀgÄÀ ¸ÀȶֹzÁÝgÉ JAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛzA É iÀiÁzÀgÆ À , C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV ¥Á²ÑªÀiÁvÀå ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀiÁVzÉ. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CªÉÄjPÁzÀ
«zÁéA¸ÀgÄÀ «ªÀj¹zÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀiÁrzÁÝgÉ, CªÀgÀ ªÀÄ£À¹ì£À°è ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ªÉÄîÄUÉÊ ¸Á¢ü¹zÉ.
 1950 gÀ zÀ±ÀPzÀ À°è, ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥AÀ ZÀzÀ zÉñÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ CªÉÄjPÀ£ï ¸ÁªÀiÁfPÀ
«eÁÕ£ÀzÀ aAvÀ£AÉ iÀÄ°è ¥À槮 ¨Ë¢ÞPÀ ªÀUÀðªÁVvÀÄÛ.
 C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ vÀvÀé±Á¸ÀÛæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄSÁåA±ÀªÀÅ JgÀqÀÄ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄ jUÀ¼À°èzÉ-
gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðt ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ.
 vÀÄ®£ÁvÀäPÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀ UÀÄA¥ÀÅ (¹¦f) DzsÀĤPÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸ÀĪÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹vÀÄ.

2.3 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ

¸ÁévA À vÀæåzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, ¨sÁgÀvª À ÀÅ ºÀ¹ªÀÅ, gÉÆÃUÀ, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¹vÀÄ. eÉÆvÉUÉ F ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä £ÀÄjvÀ
ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ. EzÀ®èz,É zÉñÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄ CgÉ H½UÀªiÀ Á£Àå
¸ÁªÀiÁfPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ, CAzÀgÉ ¸ÀA¥ÀvÄÀ Û PÀrªÉÄ PÉÊUÀ¼À°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVvÀÄÛ. J®ègÀ
M½wUÁV gÁμÀÖª æ £
À ÀÄß C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ºÀ½UÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤°è¸ÀĪÀÅzÀÄ EA¢£À CUÀvÀåªÁVvÀÄÛ. ªÉÆzÀ° UÉ,
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃfvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ JgÀqÀPÆ À Ì AiÉÆÃfvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀPÁÌV C¼Àªr À ¹PÉƼÀî¯ÁzÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£À ¥ÀÅlUÀ¼À°è «±Éèö¸À¯ÁVzÉ.

¨sÁgÀvª À ÀÅ AiÉÆÃfvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArvÀÄ, EzÀÄ EvÀgÀ

«μÀAiÀÄUÀ¼À eÉÆvÉUÉ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀÅ£À¤ðªÀiÁðtzÀ ªÀÄÆ® PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ
JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÀæUw À ªÀÄvÀÄÛ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtzÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÁV
§¼À¸À¨ÉÃPÁVvÀÄÛ. d£ÀgÀ ¤jÃPÉëU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DPÁAPÉëUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ
DyðPÀvA É iÀÄ°è GvÀÄÛAUÀPÉÌÃgÀĪÀ ¥ÁvÀ檣À ÀÄß ªÀ»¸À¨ÃÉ PÁzÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ½UÉ EzÀÄ PÉÃAzÀæ©AzÀĪÁVzÉ
JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯Á¬ÄvÀÄ. »ÃUÁV AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¥ÉÃQëvÀ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ ¥ÀæeÁÕ¥ÀǪÀðPÀ
¥ÀæAiÀÄvÀߪÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVvÀÄÛ. 1936gÀ°è qÁ. JA. «±ÉéñÀégÉÊAiÀiÁ CªÀgÄÀ zÉñÀzÀ PÉÊUÁjQÃPÀgÀtPÉÌ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CUÀvåÀ ªÀ£ÀÄß MwÛ ºÉýzÀgÀÄ. AiÉÆÃd£Á gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ GzÉÝñÀU½ À UÁV ««zsÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ «¨sÁUÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »vÁ¸ÀQÛUÀ½AzÀ 60 ¸Àz¸ À ÀågÀ ¸À®ºÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀAvÉ CªÀgÄÀ
¸À®ºÉ ¤ÃrzÀgÄÀ . ¢£À¤vÀåzÀ DqÀ½vÀzÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÉÃAzÀæzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ E¯ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è£À DyðPÀ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä CªÀgÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄ
ªÀiÁrzÀgÄÀ .

17
 1937gÀ°è PÁAUÉæ¸ï ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ ªÀ»¹PÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¥ÀÅ£À¤ðªÀiÁðt
ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉUÁV AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä vÀdÕgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.
EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, 1944gÀ°è ¥ÀArvï £ÉºÀgÆ À CªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è $$±À¸ÁÛæ ¸æÀÛ ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß
gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ 3 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæPÀn¹vÀÄ-¨ÁA¨É AiÉÆÃd£É, UÁA¢ü AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ
AiÉÆÃd£É. 1946gÀ°è AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ºÁ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÄÀ ß
vÀéjvÀªÁV ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ F ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀªÁVvÀÄÛ.

¸ÁévAÀ vÀæåzÀ £ÀAvÀgÀ, C©üªÈÀ ¢Þ vÀg® À Ä ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃfvÀ PÀæªÄÀ UÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀPÌÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J®ègÀ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝñÀU¼
À À ¸ÀAQë¥ÀÛ «ªÀgÀuÉ F PɼÀV£ÀAwzÉB

1. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DzÁAiÀÄ ºÉZÀѼÀ

2. DzÁAiÀÄzÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á ¸ÁzsÀ£ÀU¼ À À ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ°è£À C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
3. PÉ®ªÀÅ PÉÊUÀ¼À°è ¸ÀA¥ÀwÛ£À PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß vÀqÉUlÀ ÄÖªÀÅzÀÄ.
4. ¤gÀÄzÉÆåÃUÀª£ À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §qÀv£À ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
5. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀiÁ£ÀªÀ CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÀÄ.
6. ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAgÀPëÀuÉ.
7. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ ¸Á骮 À A§£É.

ªÉÄÃ¯É w½¸À¯ÁzÀ GzÉÝñÀUÀ¼À MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼À «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄÄ, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ

ªÀÄÆ®vÀB ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄzÉÆA¢UÉ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß ¨sÀzÀæ¥r
À ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á骮
À A©vÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛz.É

AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀ

AiÉÆÃd£ÉU¼
À À gÀZÀ£É, C£ÀÄμÁ×£À ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀPÁÌV, PÉÃAzÀæ ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlªÀÅ 1950gÀ ªÀiÁZïð
15gÀAzÀÄ F PɼÀV£À ¸ÁA¹ÜPÀ ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÉÆA¢UÉ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀª£ À ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ ¤tðAiÀĪÀ£ÀÄß
CAVÃPÀj¹vÀÄ.

1. EzÀÄ §ºÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ §ºÀĪÀZÀ£À ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.

2. EzÀÄ JgÀqÄÀ jÃwAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉB ¥ÀÇtð ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CgÉPÁ°PÀ
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ.
3. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ CzÀgÀ UÁvÀæªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁV®è.
EzÀÄ ¹§âA¢ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÊ£ï KeɤìAiÀÄ «Ä±ÀætªÁVzÉ.
4. EzÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¥Áæw¤zsÀå ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÀjtwAiÀÄ «Ä±ÀætªÁVzÉ.
5. ¥ÀæzÁs £À ªÀÄAwæAiÀÄÄ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ CzsåÀ PÀëgÁVgÀÄvÁÛg.É
6. ¥ÀÇuÁðªÀ¢üAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ «¨sÁUÀU¼ À À G¸ÀÄÛªÁjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É
7. gÀ¶Öz.É ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼À°è PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¸À®ºÉUÁgÀgÀÄ EzÁÝgÉ.

18
 8. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ EvÀgÀ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄRå ¸À®ºÉUÁgÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ dAn ¸À®ºÉUÁgÀgÄÀ
JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
15/3/1991 gÀAvÉ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ F PɼÀV£ÀAwvÀÄÛB

1) CzsÀåPÀëgÀÄ-¥ÀæzsÁ¤.

2) G¥À CzsÀåPÀëgÀÄ-AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ C£ÀÄμÁ×£À ¸ÀaªÀgÀÄ DzÁUÀÆå, G¥À CzsåÀ PÀëgÀÄ F
SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ C¤ªÁAiÀÄðªÀ®è JAzÀÄ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉU,É PÉÃAzÀæzÀ »A¢£À
JgÀqÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼À ÀÄ ¥ÀÇuÁðªÀ¢ü G¥ÁzsÀåPÀëgÀ£ÀÄß £ÉëĹzÀݪÀÅ.

3) PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ F PɼÀV£À ¸ÀaªÀgÀÄ DAiÉÆÃUÀzÀ CgÉPÁ°PÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÁÝgÉB

1. ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀaªÀgÀÄ 2. PÀȶ ¸ÀaªÀgÄÀ iii. EAzs£ À À ¸ÀaªÀgÄÀ 3. PÉÊUÁjPÁ ¸ÀaªÀgÀÄ ªÀ¸Àð¸ï
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® C©üªÈÀ ¢Þ ¸ÀaªÀgÀÄ 4. CgÀtå ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀaªÀ qÁ.
.PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d® ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¸ÀaªÀgÄÀ
AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ gÁdå ¸ÀaªÀgÀÄ.
EzÀ®èz,É DAiÉÆÃUÀzÀ°è CxÀð±Á¸ÀÛæ, JAf¤AiÀÄjAUï, PÀȶ EvÁå¢ PÉëÃvÀæU½ À AzÀ 6 ¥ÀÇtðPÁ°PÀ
¸ÀzÀ¸ÀåjzÁÝgÉ. CªÀgÄÀ DAiÀiÁ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¸ÀÄ¢ÃWÀð C£ÀĨsÀªÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ vÀdÕgÄÀ .AiÉÆÃd£Á
DAiÉÆÃUÀªÀÅ MAzÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃfvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ, vÀ£Àß ¥ÀæªÄÀ ÄR «μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ
¸À®ºÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É
AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÉAzÀgÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ gÀZÀ£É;
DzÀåvÉU¼ À À£ÀÄß ¤zsð
À j¸ÀĪÀÅzÀÄ, «gÀ¼À ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ, AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÉÄðéZÁgÀuÉ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ gÁμÀÖæzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ««zsÀ
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ, CAvÁgÁ¶ÖæÃAiÀÄ CxÀð±Á¸ÀÛ æ, C©üªÀÈ¢Þ
¤ÃwUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¸ÀA±ÉÆÃzs£ À É, PÁ«ÄðPÀ, GzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£Àª± À ÀQÛ, AiÉÆÃd£Á
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ, ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À, UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ, UÁæªÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ,
²PÀët, UÁæ«ÄÃt EAzsÀ£À, ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇÃμÀuÉ, ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»w, DgÉÆÃUÀå
ªÀÄvÀÄÛ PÀÄlÄA§ PÀ¯ÁåtzÀ «μÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.

¥ÉÇ楸sÉ Àgï ZÀPæÀªw

À ð ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzï CªÀgÄÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉ ªÀÄvÀÄÛ
¨É¼ÀªÀtÂUU
É É ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß G¯ÉèÃT¹zÁÝgÉ.

1. JgÀqÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ ºÉƸÀzÁV ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» gÁμÀÖæU¼ À À GzÀAiÀÄ.

2. C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU½ À UÉ £ÉgÀªÅÀ ¤ÃqÀ®Ä CAvÁgÁ¶ÖÃæ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄ. J¸ï. DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ
vÁAwæPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ºÀÄlÄÖ. ªÀÄvÀÄÛ 3. vÀÄ®£ÁvÀäPÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ UÀÄA¦£À ¸ÁÜ¥£ À É ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼
À À°è CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ vÉÆÃj¹zÀ D¸ÀQÛ.
JgÀqÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ, KμÁå ªÀÄvÀÄÛ D¦üæPÁzÀ ºÉaÑ£À zÉñÀU¼ À ÀÄ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»
D½éPɬÄAzÀ ¸ÁévA À vÀæåªÀ£ÀÄß UÀ½¹zÀªÀÅ. ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» DqÀ½vÀzÀ ¸ÀÄ¢ÃWÀð CªÀ¢üAiÀÄ
¥ÀjuÁªÀĪÁV, ºÉƸÀzÁV ¸ÀévA À vÀæªÁzÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¹zÀªÀÅ. DyðPÀ
¸ÀªÀĸÉåU¼
À ÀÄ CªÀgÀ ««zsÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À zÉÆqÀØ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. §qÀvÀ£À, C¥Ë¶ÖPÀvÉ, ºÀ¹ªÀÅ

19
 ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸Àw PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ F gÁdåUÀ¼À dé®AvÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À ÁVzÀݪÀÅ. EvÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ
EzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀݪÅÀ .

EAvÀºÀ ¥Àj¹Üw¬ÄAzÀ ºÉÆgÀ§gÀ®Ä vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀªÀgV É £À gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ¼À zÀPÀëvÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ

ªÀÄvÀÄÛ MvÀÛqÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄÄ F zÉñÀUÀ¼À°è UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁVzÉ.DzÀÝjAzÀ, F
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀPÉÌ ªÀ»¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» DqÀ½vÀzÀ ¸ÀÄ¢ÃWÀð CªÀ¢üAiÀÄ
PÁgÀt, F zÉñÀUÀ¼À°è£À C¢üPÁgÀ±Á» ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¸ÀĸÁܦvÀªÁVzÀݪÅÀ . EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ºÉaÑ£À
gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ªÀÄÄRå dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ¸À®ÄªÁV
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß G½¹PÉƼÀÄîvÛÀª.É J¯Áè C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ
C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. F jÃwAiÀiÁV C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ ºÉÆgÀºÉÆ«ÄävÄÀ .

1. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DzÁAiÀÄ ºÉZÀѼÀ

2. DzÁAiÀÄzÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ
3. GvÁàzÀ£Á ¸ÁzsÀ£ÀU¼ À À ªÀiÁ°ÃPÀvÀéz°
À è£À C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
4. PÉ®ªÀÅ PÉÊUÀ¼À°è ¸ÀA¥ÀwÛ£À PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß vÀqÉUl À ÄÖªÀÅzÀÄ.
5. ¤gÀÄzÉÆåÃUÀª£ À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §qÀv£ À ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
6. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀiÁ£ÀªÀ CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÀÄ.
7. ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ.
8. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ ¸Á骮 À A§£É.

ªÉÄÃ¯É w½¸À¯ÁzÀ GzÉÝñÀUÀ¼À MAzÀÄ ¸ÀgÀ¼À «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄÄ, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ

ªÀÄÆ®vÀB ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄzÉÆA¢UÉ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß ¨sÀzÀæ¥r
À ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á骮
À A©vÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛz.É

2.4 C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ «PÀ¸£

À À
'C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ' JA§ ¥ÀzÀªÅÀ §ºÀ¼À ºÉƸÀzÀÄ. EzÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¹«¯ï
¸ÀªÉAðmï, U.L gÀƦ¹zÀgÄÀ . UÉÆøÁé«Ä CªÀgÀÄ 1955 gÀ°è '¢ ¸ÀÖPæ ÀÑgï D¥sï qɪ® À ¥ÉäAmï
Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï E£ï EArAiÀiÁ' JA§ vÀªÄÀ ä ¯ÉÃR£ÀzÀ°è ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ
»£É߯ÉAiÀÄ°è §gÉ¢zÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ ¥sÉæqï qÀ§Æèå. jUïì, JqÀéqïð qÀ§Æèå. ªÉÊqÀßgï, eÉÆøɥsï ¯Á
¥Á¯ÉÆA§gÁ ªÀÄvÀÄÛ D®âmïð ªÁl¸Àð£ï CªÀgA À vÀºÀ ¥Àæ¹zÀÞ «zÁéA¸ÀgÄÀ EzÀ£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ°è, C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß ¥Àæw©A©¸À®Ä 'C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ' JA§ ¥ÀzÀª£ À ÀÄß
C¼Àªr À ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ. F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ
G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVzÉ JA§ÄzÀg° À è ¸ÀAzÉúÀ«®è. EzÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU¼ À À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ
§UÉÎ PÁ¼ÀfªÀ»¸ÀĪÀ ²PÀët vÀdÕgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕjUÉ ¥ÀÅ£À¸ÀìAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÉ.

1945gÀ JgÀq£À Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ CAvÀåzÀ £ÀAvÀg,À ªÀ¸ÁºÀvÀÄUÀ¼À £ÀAvÀgÀ ªÀ¸ÁºÀvÀÄUÀ¼ÀÄ

¸ÁªÀiÁædå±Á» §Azs£ À Àª£À ÀÄß vÀåf¹zÀªÀÅ. DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÁéAiÀÄvÀÛvAÉ iÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ
¸Áܦ¸ÀĪÀ°è ««zsÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄ AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀªÀÅ. F ºÉƸÀ ¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£ÀªÀÅ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀézÀ

20
DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À À°è ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁévA À vÀæå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéAiÀÄA ¤tðAiÀÄzÀ ¨sÀgÀª¸ À ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ.
¸ÁévAÀ vÀæå ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé-¤tðAiÀĪÀÅ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÁévA À vÀæå, ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¸ÀªÀiÁ£Àv,É ºÉaÑ£À gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
vÀ¯Á DzÁAiÀÄ, fêÀ£À ªÀÄlÖzÀ°è£À vÀéjvÀ KjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¨sÀ«μÀåzÀ°è ºÉZ¼ ÀÑ ÀPÉÌ ºÉaÑ£À
¨sÀgÀªÀ¸ÉU¼ À À£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ. ¸ÁªÀiÁædå±Á» ±ÀQÛU½ À AzÀ £ÉÃgÀªÁV ¤AiÀÄAwæ¸À®àqz À À DzÀgÉ ¸ÀªÁð¢üPÁj
¸ÀPÁðgÀU½ À AzÀ ¤ªÀð»¸À®àqÄÀ wÛzÝÀ zÉñÀU¼ À ÀÄ ¸ÀºÀ vÀªÄÀ ä gÁdQÃAiÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ D±ÀæAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÄÀ PÉÆAqÀªÅÀ . ºÉƸÀ
¸ÀPÁðgÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ, CªÀÅUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ ¸ÁévÀAvÀæå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁévAÀ vÀæåzÀ F ¤jÃQëvÀ ¥sÀ®UÀ½UÉ ªÁ¸ÀÛªÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ
AiÉÆÃf¸À¯ÁVvÀÄÛ. ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥A À ZÀzÀ zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃrzÁUÀ, ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» DqÀ½vÀUÁgÀgÄÀ vÀªÀÄä
¯Á¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV vÀªÀÄä £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆArzÀÝgÀÄ. ¸ÁªÀiÁædå±Á»
±ÀQÛU¼À ÀÄ vÀªÄÀ ä ¨É¼ÀªÀtÂUÉ CxÀªÁ AiÉÆÃUÀPëÉêÀÄzÀ §UÉÎ PÀrªÉÄ PÁ¼ÀfAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹zÀݪÀÅ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ
¥ÀjuÁªÀĪÁV ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» DqÀ½vÀzÀ CrAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ D zÉñÀU¼ À ÀÄ PÉÆgÀvÉ, C¥Ë¶ÖPÀvÉ, CeÁÕ£À,
vÁgÀvÀªÄÀ å ªÀÄvÀÄÛ »ªÉÄälÄÖ«PÉAiÀÄ ¨ÉÃmÉAiÀiÁqÀÄwÛzÀݪÅÀ . ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥A À ZÀzÀ zÉñÀU¼ À ÀÄ, vÀªÄÀ ä
«ªÉÆÃZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀ £ÀAvÀgÀ, F PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽ¢gÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæUÀw¬ÄAzÀ
ºÉÆgÀ§gÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÉÃUÀª£ À ÀÄß
ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀiÁVvÀÄÛ. JgÀqÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ, CAvÁgÁ¶ÖÃæ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¢é¥ÀQëÃAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼ À À DUÀªÀÄ£ÀªÀÅ C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ
ªÀ»¹zÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄjPÀzÀ «zÉò £ÉgÀ«£À ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÉgÀ«£ÉÆA¢UÉ, 1950 ªÀÄvÀÄÛ
1960gÀ zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è, C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæUÀ¼À°è ««zsÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ £Égª À ÅÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÉÊUÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. DzÁUÀÆå, F PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà C¥ÉÃQëvÀ
¥s°À vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä «¥sÀ®ªÁzÀªÀÅ. EzÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU¼ À À DqÀ½vÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉU¼ À À°è
CªÉÄjPÀzÀ ²PÀëtvÀdÕgÄÀ vÉÆÃj¹zÀ ¤gÀAvÀgÀ UÀªÀÄ£Àª£ À ÀÄß ¸ÀàμÖÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ, »A¢£À
ªÀ¸ÁºÀvÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ gÁμÀÖæU¼ À ÁV KgÀĪÀÅzÀÄ, vÀÄ®£ÁvÀäPÀ DqÀ½vÀ UÀÄA¦£ÉÆA¢UÉ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á
CzsÀåAiÀÄ£ÀU¼ À À ¸ÀªÀÄÈzÀÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄ. J¸ï. K. L. r PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À CrAiÀÄ°è «wÛÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ £ÉgÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ gÁμÀÖæzÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ª À ÁV C©üªÈÀ ¢Þ
DqÀ½vÀzÀ ¥ÀæZÁgÀPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀ®èzÉ, 1930 gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ ªÀĺÁ DyðPÀ PÀĹvÀzÀ «£Á±ÀPÁj
¥Àæ¨sÁªÀ, JgÀqÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀzÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁμÀð¯ï AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ PÀ°vÀ
¥ÁoÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæU¼ À À ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ AiÀÄÄJ£ï zÀÈ
mination ¤±ÀÑAiÀÄzÀAvÀºÀ EwºÁ¸ÀzÀ PÉ®ªÀÅ WÀl£ÉUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ
¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨Ás ªÀ ©ÃjzÀªÅÀ . C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ C¹ÛvéÀz° À ègÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉƸÀ ¸ÀévÄÀ ÛU¼ À À£ÀÄß
¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ M¦àzÀ C©üªÀÈ¢Þ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁPÀμÀÄÖ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀȶָÀĪÀ EZÉÒUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVvÀÄÛ. »ÃUÁV, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ d£ÀgÀ
CUÀvåÀ UÀ½UÉ GvÀÛj¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ PÀæªÀÄ-DzsÁjvÀ DqÀ½vÀªÁV C©üªÀÈ¢ÞUÆ É ArvÀÄ.
1960gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è, CªÉÄÃjPÀ£ï ¸ÉƸÉÊn ¥sÁgï ¥À©èPï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£Àß vÀÄ®£ÁvÀäPÀ DqÀ½vÀ UÀÄA¦£À
CAUÀ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ PÉëÃvÀæz° À è CzsåÀ AiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß £Àq¹ É zÀªÀÅ. ¥Á²ÑªiÀ ÁvÀå C©üªÈÀ ¢Þ
ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ UÀæ»PÉUÀ¼ÀÄ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖU æ À½UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀĪÀÅ¢®è
CxÀªÁ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁVgÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÅÀ PÀAqÀÄ»r¢zÉ. ¥Á²ÑªÀiÁvÀå zÉñÀUÀ¼ÀÄ ¤ÃrzÀ
vÁAwæPÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß D£ÀA¢¸À®Ä, F ºÉƸÀzÁV ¸ÀévA À vÀæªÁzÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß

21
§zÀ¯Á¬Ä¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉU¼À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ ºÉƸÀ
DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ ºÀÄqÀÄPÁlPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. 1960gÀ zÀ±PÀ À¢AzÀ, C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖU æ À¼À°è,
vÀéjvÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÀjªÀvð À £ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî®Ä GzÉÝñÀ¥ÇÀ ªÀðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ PÀ®à£ÉAiÀÄÄ
MAzÀÄ jÃwAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¹zÁÞAvÀªÁV ªÀiÁ¥ÀðnÖz.É

C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU¼ À À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CªÀ±åÀ PÀvÉU¼

À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ
JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀĪÀ MAzÀÄ «²μÀÖ ¥ÀæPÁgÀzÀ DqÀ½vÀªÀÅ ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ. DzÁUÀÆå, C©üªÀÈ¢Þ
DqÀ½vÀªÀÅ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉUÉ ªÀiÁvÀæ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ JAzÀÄ £ÀA§ÄªÀÅzÀÄ vÀ¥ÁàUÄÀ vÀÛz.É
C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå zÉñÀU¼ À ÀÄ ¸ÀºÀ ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ vÉÆqÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛªÉ JA§ CA±Àª£ À ÀÄß C®èUÀ¼ÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è. CªÀjUÀÆ ¸ÀºÀ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ wêÀæ CªÀ±ÀåPÀv¬ É ÄzÉ. EzÀ®èzÉ, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀȢ޲î
gÁμÀÖæU½
À UÉ ¹Ã«ÄvÀUÆ É ½¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV
ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ PÀ®à£ÉAiÀÄ ºÀÄlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ªÀÄÄRå PÁgÀtUÀ¼ÀÄ F
PɼÀV£ÀAwªÉB

KμÁåzÀ°è ºÉƸÀ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» gÁdåUÀ¼À DUÀªÀÄ£À

KμÁå, D¦üæPÁ ªÀÄvÀÄÛ ¯Áån£ï CªÉÄjPÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ zÉñÀUÀ¼À°è, gÁμÀÖæ

¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß
PÁAiÀÄðUÀvÀUÆÉ ½¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÁV CAvÀºÀ DqÀ½vÀzÀ CUÀvåÀ ªÀ£ÀÄß ZÉ£ÁßV M¦àPÉƼÀî¯ÁVzÉ. DzÁUÀÆå,
C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU¼ À ÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è CvÀåAvÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀªÉAzÀgÉ «zÉò ¥Áæ«ÃtåvÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆqÀÄUÉ JAzÀÄ CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî°®è. 1970gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è, C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ
ºÀ®ªÁgÀÄ vÀAvÀæU¼ À À£ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. CªÀÅUÀ¼À°è PÉ®ªÀÅ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£É,
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼ À ÁVzÀݪÀÅ. EzÀ®èzÉ, F
CªÀ¢üAiÀÄÄ GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀQët JgÀqÀÆ zÉñÀUÀ¼À°è Kj½vÀU¼ À À£ÀÄß PÀArvÀÄ. KμÁå, ¯Áån£ï CªÉÄjPÀ
ªÀÄvÀÄÛ D¦üæPÁzÀ zÉñÀU¼ À À°è ¥ÀæPÀÄë§ÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ «WÀl£É ºÉZÁѬÄvÀÄ. EAzs£ À À ©PÀÌlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ
DyðPÀ »AdjvÀzÀ WÀl£ÉU¼ À ÀÄ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÛμÀÄÖ PÀÄVιªÉ. 1980gÀ
zÀ±PÀ ÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è, C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÆ®gÀÆ¥ÀzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¤zÀðAiÀÄ ªÁV
¥Àæ²ß¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

ºÉƸÀ CAvÁgÁ¶ÖæÃAiÀÄ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁ¬ÄvÀÄ.

EzÀÄ ªÁå¥ÁgÀz° À è£À Kj½vÀU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ eÁUÀwPÀ DyðPÀvA
É iÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀÄgÀÄ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß
MvÁ۬ĹvÀÄ. £ÉgÀªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ªÀUÁðªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiË°åÃPÀj¸À¯ÁUÀÄwÛvÄÀ Û, DzÀgÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
²æêÀÄAvÀ zÁ¤ gÁμÀÖæUÀ¼ÀÄ CzÀ£ÀÄß PÀqÉUÀt¸ÀÄwÛzÝÀ ªÅÀ . F CªÀ¢üAiÀÄ°è, C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU¼ À ÀÄ
¥Á²ÑªÀiÁvÀå zÉñÀU½ À AzÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ¥sÀ¯Á£ÀĨsÀ«UÀ¼ÁUÀĪÀ §zÀ®Ä, C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ zÉñÀU½ À UÉ
vÀªÄÀ ä C®à ¸ÀévÀÄÛU¼ À À ¤ªÀé¼À ªÀUÁðªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ JAzÀÄ w½zÁUÀ ¤gÁ±ÉUÆ É AqÀªÀÅ. vÀªÄÀ ä
¸Á®UÀ½UÉ ¤§Azs£ À ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, ºÀ®ªÁgÀÄ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæU¼ À ÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ
ºÀtgÀ»vÀªÁzÀªÀÅ. ¤§Að¢üvÀ ªÁå¥ÁgÀ ¥ÀzÞÀ wUÀ¼ÀÄ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæU¼ À ÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß gÀ¥ÅsÀ Û ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤μÉâü¹zÀªÅÀ . §gÀUÁ®, §qÀvÀ£À, C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ zÀ¨Áâ½PÉAiÀÄÄ
§ºÀÄvÉÃPÀ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæUÀ¼À°è gÀÆrüAiÀiÁVvÀÄÛ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÁvÀæªÀÅ

22
CUÁzsÀªÁV §zÀ¯ÁVzÉ. F »AzÉ EzÀÄ «zÉò £Ég« À £À «vÀgÀuÉUÉ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÀÝgÆ À , ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À
PÁ®zÀ°è C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ gÁμÀÖæzÀ «±Á®ªÁzÀ gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä AiÉÆÃfvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. £ÁªÀÅ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃrzÀgÉ, CzÀÄ zsÁ«ÄðPÀ, ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CxÀªÁ ¸ÀPÁðgÉÃvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÁVgÀ°, CªÀgÉ®ègÆ À
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀz° À è ºÉZÀÄÑ vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîwÛzÁÝgÉ. EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ ¹zÁÞAvÀzÀ°è
§Æè¦æAmï «zsÁ£À¢AzÀ PÀ°PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ «zsÁ£ÀPÉÌ UÀt¤ÃAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ
£ÉÆÃqÀÄvÉÛêÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ ªÀÄÆ®vÀB ªÀÄÄaÑzÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÉÆA¢UÉ
ªÀåªÀºÀj¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ CUÀvÀåUÀ½UÉ ¸ÀàA¢¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è.
JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÀÄ ªÀÄÄPÀÛ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÉÆA¢UÉ ªÀåªÀºÀj¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥Àj¸Àgz À À CUÀvåÀ UÀ½UÉ
ºÉÆA¢PÉƼÀÄîvÀÛz.É CªÀgÄÀ d£ÀgÀ ¸ÀºÀ¨sÁVvÀézÀ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É CªÀÅ d£ÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt,
¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¸Á骮 À A§£É EvÁå¢UÀ½UÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÀÛª.É «±Àé C©üªÀÈ¢Þ ªÀgÀ¢AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ, EAzÀÄ gÁdåzÀ
¥ÁvÀæzÀ ªÉÄÃ¯É wêÀæªÁzÀ UÀªÄÀ £ÀªÅÀ »A¢£À AiÀÄÄUÀª£ À ÀÄß £É£À¦¸ÀÄvÀÛz,É DUÀ dUÀvÀÄÛ JgÀqÀ£ÉÃ
ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ «£Á±ÀU½ À AzÀ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄäwÛvÄÀ Û ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ºÉaÑ£À
¨sÁUÀªÅÀ vÀ£Àß ¸ÁévA À vÀæåªÀ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄwÛvÄÀ Û. D ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV
d¬Ä¸À§ºÀÄzÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÁÑV vÁAwæPÀ ¸ÀªÁ¯ÁV PÁtÄwÛvÄÀ Û. DqÀ½vÀzÀ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀĪÀ
¸À¤ßªÉñÀzÀ°è, DqÀ½vÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ¸ÉßûAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ
PÀAqÀÄPÉÆArzÉÝêÉ. F 'ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ-¸Éßû' DqÀ½vÀª£ À ÀÄß AiÀÄÄ. J¸Àß°è gÉÆ£Á¯ïØ gÉÃUÀ£ï ªÀÄvÀÄ Û eÁeïð
§Äμï DqÀ½vÀ, EAUÉèAqÀß°è ªÀiÁUÀðgÉmï xÁåZÀgï CªÀgÀ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ºÀ®ªÁgÀÄ
AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ¨ÉA§°¹zÀªÅÀ . ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ-¸Éßû «zsÁ£ÀªÀÅ gÁdåPÉÌ PÀ¤μÀ× PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ ªÀÄÄPÀÛªÁV DqÀ®Ä C£ÀĪÀÅ
ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.

2.5 ªÀÄÆgÀ£Éà «±Àé zÉñÀUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ

ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»AiÀÄ CAvÀåªÀÅ ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ zÉñÀU¼ À À°è ¸ÀPÁðgÀzÀ CwzÉÆqÀØ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ
ºÉÆAzÁtÂPÉU½ À UÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» C¢üãÀv¬ É ÄAzÀ MAzÁzÀ £ÀAvÀgÀ MAzÀÄ zÉñÀUÀ¼ÀÄ
vÀªÄÀ ä£ÀÄß vÁªÀÅ ¸ÀévÀAvÀægA
É zÀÄ WÉÆö¹PÉÆAqÀAvÉ, CªÀgÄÀ ¸ÀªÀÄUÀæ ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÁV ««zsÀ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÄÀ . F ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ zÉñÀU¼ À À ¸ÁévA
À vÀæåPÉÌ fêÀ£ÀzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ
J¯Áè PÉëÃvÀæUÀ¼À°è UÀt¤ÃAiÀÄ ºÉÆAzÁtÂPÉU¼ À À CUÀvåÀ «vÀÄÛ. GvÀÛªÀÄ fêÀ£À ªÀÄlÖ, PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ
ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÉgÀqg À À®Æè ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄÄ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß C¼ÀªrÀ ¹PÉƼÀî®Ä
PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. ZÉÊvÀ£Àå²Ã®, £À«Ã£À ªÀÄvÀÄÛ ¥s° À vÁA±À-DzsÁjvÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, C©üªÈÀ ¢Þ
DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ C©üªÈÀ ¢Þ-DzsÁjvÀªÁVgÀĪÀ »AzÀĽzÀ zÉñÀUÀ½UÉ
¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

§ºÀÄvÉÃPÀ J¯Áè zÉñÀUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¤uÁðAiÀÄPÀ CA±ÀªÁVzÉ. DzÁUÀÆå, C©üªÈÀ ¢Þ²Ã®

gÁμÀÖæU¼À À°è vÀPÀëtzÀ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀªÀÄUÀæ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvU À Éƽ¸À®Ä, ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄPÁÌV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è §zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ
£Á«Ã£ÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß vÀgÀ®Ä gÁdåªÀ£ÀÄß CvÀÄåvÀÛªÄÀ DAiÉÄÌ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVvÀÄÛ. EzÀ£ÀÄß
UÀªÄÀ £Àz° À èlÄÖPÉÆAqÀÄ, PÀrªÉÄ DzÁAiÀÄzÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽzÀ zÉñÀU½
À UÉ £Égª
À ÅÀ ¤ÃqÀ®Ä ¥Àæ¹zÀÞ

23
§ºÀÄ¥ÀQëÃAiÀÄ KeɤìU¼ À ÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀU¼
À À ¸Àgt
À ÂAiÀÄ£ÀÄß £Àq¹
É ªÉ. DzÁUÀÆå, ¤jÃQëvÀ ¥s°
À vÁA±ÀUÀ¼ÀÄ CUÀvÀåPÉÌ
vÀPÀÌAvÉ ¥Àæw¥sÀ°¹®è. ¢ y iii. C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è O¥ÀZÁjPÀvÉ EzÉ. £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ
PÀpt ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄ¢ÃWÀð ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀÈvÀ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀgÀÄ ¸ÀPÁðj ¸ÉêÉU¼ À À ¥s®
À ªÀ£ÀÄß ¸À«AiÀÄ®Ä
¸ÁzsÀå«®è. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, d£À¸ÀASÉåAiÀÄ C£À£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ «¨sÁUÀªÀÅ AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¸ÀÄqÀĪÀ
vÀÄ¢AiÀÄ°èz.É

1. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄPÉÌ ¸ÀjAiÀiÁV ®¨såÀ «®èzÀ PÁgÀt, AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£Àz° À è CqÉvÀqU É À¼ÀÄ GAmÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¤ÃwUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj C£ÀÄμÁ×£ÀPÁÌV
gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtPÁÌV AiÉÆÃdPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ PÉÊUÉÆAqÀ ±ÀæªÀÄzÁAiÀÄPÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ
¤μÀ᮪ÁUÀÄvÀÛªÉ.
2. C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæUÀ¼À°è£À C¹ÜgÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæUÀwUÉ CrØAiÀiÁUÀÄvÀÛz.É CAvÀºÀ
zÉñÀUÀ¼À°è£À C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜ zÀħð®ªÁVzÉ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ
¤jÃQëvÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄĪÀÅ¢®è.
3. gÁdQÃAiÀÄ ¸ÁévA À vÀæåªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀ vÀPÀët, C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæUÀ¼ÀÄ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtzÀ §ÈºÀvï
¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. CªÀgÄÀ JzÀÄj¹zÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåU¼ À ÀÄ F
PɼÀV£ÀAwªÉB
4. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ¸Ë®¨sÀåU¼ À À ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ
 d£ÀjUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ
 gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¨sÀzÀævU
É É MvÀÄÛ
 ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢Þ
 PÀȶ wêÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ CªÀ£ÀwAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ
 gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ DzsÀĤÃPÀgÀt
 C¢üPÁgÀ±Á» AiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀgÀða¸ÀĪÀÅzÀÄ - F §ÈºÀvï ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß
¤¨sÁ¬Ä¸À§®è KPÉÊPÀ ¸ÀA¸ÉÜ JAzÀgÉ CzÀÄ ¸ÀPÁðgÀ.

¥ÀjºÁgÀU¼
À À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÄîªÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀªÉà ªÀ»¹PÉÆArvÀÄ. F PÀæªÀĪÀÅ
ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ wêÀæ »ªÉÄälÄÖ«PÉAiÀiÁVvÀÄÛ, EzÀgÀ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðªÀÅ PÁ£ÀÆ£ÀÄ
eÁjUÉƽ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» d£ÀjAzÀ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
DqÀ½vÀzÀ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉUÉ CUÀvÀåªÁzÀ ¸ÉêÉUÀ½UÉ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ
DqÀ½vÀªÀÅ GzÀAiÉÆãÀÄäR ºÉƸÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÉaÑzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀ°®è JA§ÄzÀÄ ¸ÀàμÖÀªÁVvÀÄÛ. gÁdQÃAiÀÄ-DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ-¸ÁA¸ÀÌøwPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
F §ÈºÀvï PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä, ºÀÄgÀĦ£À, CªÀAvï-UÁqïð ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ DzsÁjvÀªÁzÀ
¸ÀPÁðj DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CUÀvÀå«vÀÄÛ. »ÃUÁV, F C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀ C¹ÛvéÀPÌÉ §A¢vÀÄ. vÀ£Àß
£ÁUÀjPÀgÀ AiÉÆÃUÀPÉëêÀĪÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ CwzÉÆqÀØ dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÉÄðzÉ. £ÁªÀÅ DgÉÆÃUÀåzÀ
PÉëÃvÀ檣
À ÀÄß £ÉÆÃrzÀgÉ, ªÉÊzÀågÀÄ ±À¸ÀÛæaQvÉì ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ DzÀgÉ gÉÆÃVAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉƼÀÄÀ ÀgÄÀ
zÁ¢AiÀÄgÀÄ; gÁμÀÖz æ À AiÉÆÃUÀPÉëêÀÄzÀ «μÀAiÀÄzÀ®Æè »ÃUÉAiÉÄÃ. gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ JgÀqÀÄ

24
«¨sÁUÀUÀ¼À°è, JgÀq£ À ÉAiÀÄzÀÄ ZÉÊvÀ£Àå ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀQÛ¬ÄAzÀ ¤zÉÃð±À£ÀzÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ºÉZÀÄÑ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀªÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ, ¤ªÁðºÀPÀjUÉ vÀgÀ¨ÉÃw PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ
¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É F PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¤¢ðμÀÖ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ vÁAwæPÀ eÁÕ£Àª£ À ÀÄß ªÀiÁvÀæ ¨ÉÆâü¸ÀĪÀ Å¢®è,
DzÀgÉ CªÀÅ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¨sÀ«μÀåªÁtÂAiÀÄ ¥ÀæeÕÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¸Á¢ü¸ÀÄvÀÛª.É C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÅÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶָÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DzsÀĤÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¨ÉÃPÀÄ.

2.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À ¼
À ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀU¼
À À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¥ÁæAiÉÆÃfvÀ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ U.S. £À

«¸ÀÛgu
À É.ªÀÄÆgÀ£Éà «±Àé ªÀÄvÀÄÛ ºÉƸÀzÁV ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÀ ¸ÀévA
À vÀæ gÁμÀÖæU½
À UÉ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ
£ÉgÀ«£À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ.

2. C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «zÁéA¸ÀgÀÄ ¸ÀȶֹzÁÝgÉ JAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ DVzÉ

3. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ gÁμÀÖæzÀ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ««zsÀ

PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É

4. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ªÀÄÆgÀ£Éà «±Àé zÉñÀU¼

À À°è ¸ÀPÁðgÀzÀ CwzÉÆqÀØ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ
ºÉÆAzÁtÂPÉU½
À UÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. AiÀÄÄJ£ï

2. U.L. UÉÆøÁé«Ä, 3. ¥Á±ÁÑvÀå ¥ÀjPÀ®à£É.

4. ¸ÀA¥ÀÇtð DyðPÀvÉ

5. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»AiÀÄ CAvÀå

2.7 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ «PÀ¸À£À, ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀªÀÄUÀª
æ ÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀªÀÅ «±ÀézÀ J¯Áè ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV «¸ÀÛj¹zÉ.
DqÀ½vÀ ºÉÃUÁzÀgÀÆ EgÀ°, DzÀgÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÆ vÀ£ÀßzÉà DzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. F WÀlPÀªÀÅ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ «PÀ¸À£À, ¨É¼Àªt À ÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É D¼ÀªÁV
PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ, EzÀÄ ªÀÄÄRåªÁV ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ zÉñÀU¼ À À°è£À C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÉÄïÉ
PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. EzÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹zÉ.

DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è DqÀ½vÀ. C©üªÈÀ ¢Þ CA±ÀU¼

À ÉÆA¢UÉ DqÀ½vÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¹éÃPÀj¸À®Ä ªÀÄÆgÀ£Éà «±ÀézÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ GvÀÄìPÀªÁVªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß F WÀlPÀªÅÀ

25
ZÀað¹vÀÄ. EzÀÄ MmÁÖgÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥A À ZÀzÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzA À vÀºÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. F ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀÅ
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÉ. WÀlPÀªÅÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¥ÀzÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ; CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä PÉ®ªÀÅ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ. F J¯Áè
ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÀÅ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ
ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ.CzÀQÌAvÀ
ªÀÄÄRåªÁV, C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ°è AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÁvÀæzÀ §UÉÎ WÀlPÀªÀÅ «ªÀj¹zÉ.C©üªÀÈ¢Þ
DqÀ½vÀzÀ ªÀĺÀvÀéªÀÅ CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæz° À èz.É

2.8 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtB gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄ£ÀÄß

GvÉÃÛ f¸À®Ä ¥ÀæZÁgÀ CxÀªÁ ¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß

M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæUw
À B UÀªÀÄå¸ÁÜ£ÀzÀ PÀqU
É É ªÀÄÄAzÀPÉÌ CxÀªÁ ªÀÄÄAzÀPÉÌ

ZÀ®£É.

DyðPÀvÉB ºÀtªÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀ CxÀªÁ ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÆ

É ¼ÀUÉ ¸ÀgÀPÄÀ ªÀÄvÀÄÛ

¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ «vÀj¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ.

ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀB AiÀiÁgÀ£ÁßzÀgÆ
À CxÀªÁ K£À£ÁßzÀgÀÆ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À

ªÀiÁqÀĪÀ QæAiÉÄ.

¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄB zÉúÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß MnÖUÉ ¸ÀÄUÀªÀĪÁV ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV

§¼À¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð.

¸ÀPÁðgÉÃvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄB ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀPÁðgÀzÉÆA¢UÉ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä CxÀªÁ

¸ÁªÀðd¤PÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¸À®Ä gÀa¸À¯ÁzÀ ªÀåQÛU¼

À ÀÄ CxÀªÁ

¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ UÀÄA¥ÀÅ.

¥Àj¸ÀgÀB M§â ªÀåQÛ, ¥Áæt CxÀªÁ ¸À¸ÀåªÅÀ ªÁ¹¸ÀĪÀ CxÀªÁ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ

¸ÀÄvÀÛªÄÀ ÄvÀÛ°£À CxÀªÁ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ.

¸ÀªÄÀ UÀBæ J®è CxÀªÁ §ºÀÄvÉÃPÀ J¯Áè CA±ÀUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ

CxÀªÁ ªÀåªÀºÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.

26
2.9 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
1. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÆ®ªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
2. C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¨É¼Àªt À ÂUA
É iÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.
3. ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ zÉñÀUÀ¼À°è£À C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj.

2.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÄÀ

1.1https://schoolofpoliticalscience.com/development-adminstration/
2.https://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/19225/1/Unit-
3.https://mis.alagapauniversity.ac.in/siteAdmin/dde-
.4.admin/uploads/5/_UG_B.A._Public%20Adminstration%20 (EAVèμï) _ 106% 2053
_ Development% 20Adminstration% 20in% 20India _ BA% 20 (Public%
20Adminstration) _ 244

27
WÀlPÀ-3: ¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¨sÀ«μÀå

gÀZÀ£É

3.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

3.1 ¦ÃpPÉ

3.2 ¢ EArAiÀiÁ ¥ÉÇ¥

æ sÉʯï

3.3 ¸ÁévA
À vÀæå §AzÁV¤AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ EwºÁ¸À

3.4 ¸ÁévA
À vÀåæ zÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåQÛvéÀ

3.5 ¸ÁévA
À vÀæåzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ avÀæt

3.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

3.7 ¸ÁgÁA±À

3.8 ªÀÄÄRå ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

3.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

3.10 G¯ÉèÃRUÀ¼ÀÄ

28
3.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄvÀÛzÉB

1. MmÁÖgÉAiÀiÁV ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀåQÛvéÀªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƽî,

2. ¸ÁévA
À vÀæå §AzÁV¤AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ §UÉV£À eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¹,
3. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨sÁgÀvz À À ¸ÁªÀiÁfPÀ ¹ÜwAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr,
4. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ DyðPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.

3.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"qɪÀ®¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð ªÀÄÆgÀ£Éà WÀlPÀPÌÉ ¸ÁéUÀv.À F WÀlPÀz° À è,
£ÁªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¸ÀégÆ À ¥ÀzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀæt ªÀÄvÀÄÛ «ªÀgÀªÁzÀ
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ. F WÀlPÀªÀÅ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ »A¢£À EwºÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ
¨sÁgÀvz À À DyðPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUU É É PÁgÀtªÁzÀ CA±ÀU¼ À À ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀÛz.É EzÀ®èzÉ, F
WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ±ÁSÉU¼ À ÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, DqÀ½vÁvÀäPÀ, DyðPÀ, zsÁ«ÄðPÀ,
¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ CA±ÀU¼ À À ¸ÀA¥ÀÇt𠫪ÀgU À ¼ À À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É eÁUÀwPÀ ªÀÄlÖz° À è DyðPÀ
ªÀ®¹UÀg° À è vÀ£Àß ¸ÁÜ£Àª£
À ÀÄß G½¹PÉƼÀî®Ä ¨sÁgÀvÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ JzÀÄgÀÄ £ÉÆÃqÀÄvÀÛz.É F jÃwAiÀÄ°è
CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ, ¸ÁévA À vÀæå PÁ®zÀ°è ¨sÁgÀvz À À ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß
C£Ééö¸À®Ä ¤ÃªÀÅ P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» PÁ®¢AzÀ®Æ
¨sÁgÀvz À À ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¸ÀégÆ À ¥ÀzÀAvÀºÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ J¯Áè PÉëÃvÀæUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ C¥ÁgÀ
¨ÉA§® ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. F WÀlPÀªÀÅ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ zÀȶÖPÉÆãÀz° À è ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
¸ÀégÆ
À ¥ÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀåQÛvéÀªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä zÀÈqsÀªÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä
¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀª£ À ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ -DyðPÀ
¸ÀégÆ
À ¥ÀzÀ ««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¹zÀÞgÁVgÀÄwÛÃj. F WÀlPÀªÅÀ ¤ªÀÄä
¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä PÉ®ªÀÅ ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É £ÁªÀÅ C£ÉÃPÀ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß
PÀ°AiÀÄÄwÛgÄÀ ªÁUÀ, F WÀlPÀzÀ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À¢AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¸ÀégÆ À ¥À ªÀÄvÀÄÛ
CzÀgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ eÁÕ£ÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÄÀ UÉ
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛzÉ. F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è CzÀgÀ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß
C£Ééö¸ÀĪÁUÀ «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU¼
À À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀ ¨sÁgÀvz À À
¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÉÇæ¥ÉÊs ®ß ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÉÆA¢UÉ ¤ªÀÄä£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉƽ¸À®Ä CªÀÄÆ®åªÁzÀ
M¼À£ÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£Àª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ.

3.2 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÉÇæ¥sÉʯï

¨sÁgÀvªÀ ÀÅ «²μÀÖ ¸ÀA¸ÀÈÌwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÀézÀ CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉæÃμÀ×
£ÁUÀjPÀvÉU¼ À À°è MAzÁVzÉ. ¸ÁévA À vÀæå §AzÁV¤AzÀ ¨sÁgÀvª À ÀÅ ¸ÀªÁAðVÃt ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ
¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÉ. ¨sÁgÀvÀªÅÀ 3,287,263 ZÀzgÀ À Q. Q. «ÄÃ, »ªÀÄ¢AzÀ DªÀÈvÀªÁzÀ »ªÀiÁ®AiÀÄzÀ
JvÀÛgÀ¢AzÀ »rzÀÄ zÀQëtzÀ GμÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ªÀļÉPÁqÀÄUÀ¼ÀÄ. «±ÀézÀ 7 £Éà CwzÉÆqÀØ zÉñÀªÁV,

29
¨sÁgÀvªÀ ÀÅ KμÁåzÀ G½zÀ ¨sÁUÀU½ À AzÀ ¥ÀævåÉ ÃPÀªÁV ¤AwzÉ, EzÀÄ ¥ÀªÀðvÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÄzÀæ¢AzÀ
UÀÄgÀÄw¸À®ànÖzÉ, EzÀÄ zÉñÀPÉÌ «²μÀÖªÁzÀ ¨sËUÉÆýPÀ C¹ÛvéÀª£ À ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É GvÀÛgÀz° À è §ÈºÀvï
»ªÀiÁ®AiÀÄ¢AzÀ ¸ÀÄvÀÄÛªÀjAiÀÄ®ànÖgÀĪÀ EzÀÄ zÀQëtPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ PÀPÁðlPÀªÀÈvÀÛzÀ°è ¥ÀǪÀðzÀ°è §AUÁ¼À
PÉÆ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ª
Ñ ÀÄzÀ°è CgÉéAiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ £ÀqÀÄªÉ »AzÀÆ ªÀĺÁ¸ÁUÀgPÀ ÉÌ E½AiÀÄÄvÀÛz.É

¸ÀA¥ÀÇtðªÁV GvÀÛgÀ UÉÆüÁzsÀðzÀ°è £É¯ÉUÆ É ArgÀĪÀ ªÀÄÄRå ¨sÀƨsÁUÀªÅÀ 8°4 'ªÀÄ vÀÄÛ
37°6' GvÀÛgÀ CPÁëA±ÀU¼ À À £ÀqÄÀ ªÉ, 68°7 'ªÀÄvÀÄÛ 97°25' ¥ÀǪÀð gÉÃSÁA±ÀU¼À À £ÀqÄÀ ªÉ ªÀÄvÀÄÛ wêÀæ
CPÁëA±ÀUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ GvÀÛgÀ¢AzÀ zÀQëtPÉÌ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 3,214 Q. «ÄÃ. ªÀÄvÀÄÛ wêÀæ gÉÃSÁA±ÀUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ
¥ÀǪÀð¢AzÀ ¥À²ª Ñ ÀÄPÉÌ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2,933 Q. EzÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 15,200 Q. «ÄÃ. ¨sÀÆ UÀrAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. ªÀÄÄRå ¨sÀƨsÁUÀ, ®PÀë¢éÃ¥À ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAqÀªÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À
PÀgÁªÀ½AiÀÄ MlÄÖ GzÀÝ 7,516.6 Q.

1. ¨sÁgÀvª À ÀÅ KμÁå RAqÀzÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ºÉaÑ£À ¨sÁUÀªÅÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¢éÃ¥Àª£ À ÀÄß
gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ, CAzÀgÉ EzÀÄ ªÀÄÆgÀÄ PÀqÉUÀ½AzÀ ¤Ãj¤AzÀ DªÀÈvÀªÁVzÉ. «±ÀézÀ Cw JvÀÛgÀzÀ
¥Àªð À vÀ ±ÉæÃtÂAiÀiÁzÀ »ªÀiÁ®AiÀĪÀÅ GvÀÛgÀzÀ°è GzÀ¬Ä¸ÀÄvÀÛz.É DUÉßÃAiÀÄ ¨sÁUÀªÅÀ §AUÁ¼À
PÉÆ°è¬ÄAzÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊIÄvÀå ¨sÁUÀªÀÅ CgÀ©âà ¸ÀªÀÄÄzÀæ¢AzÀ ¸ÀÄvÀÄÛªg À ¢É zÉ.
2. ¨sÁgÀvz À À ¨sÀÆ¥ÀæzÃÉ ±ÀªÅÀ ¥À²ª Ñ ÄÀ zÀ°è xÁgï ªÀÄgÀĨsÀƫĬÄAzÀ F±Á£ÀåzÀ°è PÁqÀÄUÀ¼ÀªÀgÉUÉ
ªÁå¥ÀPÀªÁV §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É UÀAUÁ §AiÀÄ®Ä JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ¥ÀæzÉñÀªÅÀ GvÀÛgÀ
¨sÁgÀvz À À ºÉaÑ£À ¨sÁUÀª£ À ÀÄß DªÀj¹zÉ. »ªÀiÁ®AiÀÄ¢AzÀ ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ¸ÀAUÀ滹zÀ
ªÀÄt¤ Ú AzÀ F gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ¸ÀȶÖAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. PÉ®ªÀÅ ¸ÀܼÀU¼ À À°è, F ºÀƼÀÄ ¥ÀzÀgÀªÅÀ 25,000 Cr
(7,620 «ÄÃlgï) VAvÀ ºÉZÀÄÑ D¼ÀzÀ°èzÉ.
3. d£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøwB ¨sÁgÀvz À ÁzÀåAvÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß eÁwUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀĪÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ ±ÉæÃtÂUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. eÁwAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄnÖ¤AzÀ¯Éà ¤zsð À j¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸À®Ä §ºÀÄvÉÃPÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀiÁUÀð«®è. G£ÀßvÀ eÁwUÀ¼À°è ¥ÀÅgÉÆûvÀgÀÄ,
¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉʤPÀgÀÄ ¸ÉÃjzÁÝg.É C¸ÀÈà±ÀågÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀªj À UÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
eÁw E®è ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÄÀ CvÀåAvÀ PÀÄë®èPÀ PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É ¨sÁgÀvª À ÀÅ §ºÀ¼À DzsÁåwäPÀ
zÉñÀªÁVzÉ. EzÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉà C¢üPÀÈvÀ zsÀªÄÀ ð«®è, DzÀgÉ ±ÉÃPÀqÁ 80 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ »AzÀÆUÀ¼ÀÄ. 13gÀμÀÄÖ ªÀÄĹèªÄÀ gÀÄ EzÁÝg.É EvÀgÀ zsÀªÄÀ ðUÀ¼À°è ¨ËzÀÞ zsÀªÄÀ ð,
¹Sï zsª À ÄÀ ð ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ£À zsÀªÄÀ ðUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjªÉ, EªÉ®èªÀÇ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
4. ¥ÀæPÀÈw. ¸Á«gÁgÀÄ ªÀμÀðUÀ½AzÀ, »AzÀÆ zsÀªÀÄðªÀÅ ªÉÆzÀ®Ä «PÀ¸À£ÀUÆ É AqÁV¤AzÀ, ¥ÁætÂU¼ À À
ªÉÄð£À UËgÀªÀªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ £ÀA©PÉU¼ À À ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀªÁVzÉ. ¤¢ðμÀÖªÁV ºÀ¸ÀÄUÀ¼ÀÄ
¥À«vÀæªÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ½UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ºÁ¤AiÀiÁUÀĪÀÅ¢®è. mÁæ¦üPï eÁªÉÄÎ PÁgÀtªÁUÀĪÀ
£ÀUÀgz À À ©Ã¢UÀ¼À°è C¯ÉzÁqÀ®Ä ¸ÀºÀ CªÀjUÉ CªÀPÁ±À«zÉ! ¨sÁgÀvz À À ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ºÀªÁªÀiÁ£À
ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ D£ÉU¼ À ÀÄ, ºÉ¨ÁâªÅÀ UÀ¼ÀÄ, £À¢ qÁ°á£ÀμÀÄ ªÀÄvÀÄÛ RqÀΪÄÀ ÈUÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀĪÀiÁgÀ Ä
65,000 ¥Áæt ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 12,000 «zsÀzÀ ºÀÆ©qÀĪÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉA§°¸ÀÄvÀÛª.É EzÀÄ
¹AºÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄ°UÀ¼ÉgÀq£ À ÀÆß ºÉÆA¢gÀĪÀ «±ÀézÀ KPÉÊPÀ zÉñÀªÁVzÉ. EzÀÄ ¥ÀQë «ÃPÀëPÀgÀ
¸ÀéUðÀ ªÀÇ DVzÉ. §AUÁ¼À PÉÆ°èAiÀÄ PÀgÁªÀ½AiÀÄ°è «±ÀézÀ CwzÉÆqÀØ ªÀiÁåAUÉÆæêï CgÀtåªÁzÀ
¸ÀÄAzÀ§ð£ïì EzÉ. E°è, ºÀÄ°UÀ¼ÀÄ qÁ°á£ÀμÀÄ, ¸ÀªÀÄÄzÀæ DªÉÄUÀ¼ÀÄ, ±ÁPÀÎð¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀÅà¤Ãj£À
ªÉƸÀ¼ÉU¼ À ÀAvÉAiÉÄà CzÉà £À¢UÀ¼À°è FdÄvÀÛª.É ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖ KjPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ

30
 ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ CPÀæªÀĪÁV ¨ÉÃmÉAiÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ GgÀĪÀ®ÄUÁV ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß
vÉgÀªÅÀ UÉƽ¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ F «²μÀÖ ¨sÀÆzÀȱÀåªÀÅ ¤gÀAvÀgÀªÁV C¥ÁAiÀÄzÀ°èz.É

»ªÀiÁ®AiÀÄ ¥Àªð À vÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉ®ªÀÅ C¥ÀgÀÆ¥ÀzÀ ¥ÁætÂU¼

À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸ÀåUÀ½UÉ £É¯ÉAiÀiÁVzÉ. »ªÀÄ
agÀvA
É iÀÄÄ CvÀåAvÀ vÀ¦à¹PÉƼÀÄîªÀ ¥ÁætÂAiÀiÁVzÉ. PÀgÀrUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥ÀÅà fAPÉUÀ¼ÀÄ PɼÀ¨sÁUÀzÀ°è
ªÁ¹¸ÀÄvÀÛª,É ªÀÄvÀÄÛ F±Á£ÀåzÀ°è, ºÀÄ° ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ PÉÆA©£À RqÀΪÄÀ ÈUÀU¼ À À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ.

1. ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀvÉB ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ©ænμÀjAzÀ D£ÀĪÀA²PÀªÁV

¥ÀqAÉ iÀÄ®ànÖvÄÀ . 1947gÀ°è ¸ÁévAÀ vÀæåzÀ £ÀAvÀg,À MAzÀÄ ¥ÀPÀë, PÁAUÉæ¸ï ¥ÀPÀë ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ
PÀÄlÄA§, £ÉºÀgÀÆ PÀÄlÄA§ªÀÅ zÀ±PÀ ÀU¼ À À PÁ® ¨sÁgÀvz
À À gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ¥Áæ§®å ¸Á¢ü¹zÀªÀÅ.
DzÁUÀÆå, FUÀ, C£ÉÃPÀ ¥ÀPëÀU¼ À ÀÄ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÁV ¸Àà¢üð¸ÀÄvÀÛª.É ¨sÁgÀvz À À DyðPÀvAÉ iÀÄÄ
JμÀÄÖ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzA É iÉÄAzÀgÉ, EzÀÄ ²ÃWÀæz¯ À Éèà «±ÀézÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉU¼À À°è
MAzÁUÀ°zÉ JAzÀÄ vÀdÕgÀÄ ¨sÀ«μÀå £ÀÄr¢zÁÝg.É ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ PÀμÖÀ¥ÀlÄÖ zÀÄrAiÀÄĪÀªÀgÄÀ .
ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃPÀgÄÀ PÀrªÉÄ «zÁåªÀAvÀgÁVzÀÝgÆ À , E£ÀÆß C£ÉÃPÀgÄÀ ºÉZÀÄÑ vÀg¨
À ÉÃw ¥ÀqÉzÀ PÁ¯ÉÃdÄ
¥ÀzÀ«ÃzsÀgÀgÁVzÁÝgÉ.
2. EwºÁ¸ÀB ¨sÁgÀvz À À CvÀåAvÀ ¥ÁæaãÀ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5,000 ªÀμÀðUÀ¼À »AzÉ ¹AzsÀÆ
£À¢AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ, CzÀÄ FUÀ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀªÁVzÉ. ¥ÀÅgÁvÀvÛÀédÕgÄÀ EnÖUÉ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ,
PÉƼÀªÉ ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ M¼ÀZÀgÀAr ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ½gÀĪÀ JgÀqÄÀ zÉÆqÀØ £ÀUÀgÀU¼ À À CªÀ±ÃÉ μÀU¼ À À£ÀÄß
¥ÀvÛɺÀaÑzÁÝgÉ. KPÉ JAzÀÄ AiÀiÁjUÀÆ w½¢®è, DzÀgÉ ºÀg¥ À Àà ªÀÄvÀÄÛ ªÉƺÉAeÉÆzÁgÉÆà JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀ F £ÀUg À ÀUÀ¼À£ÀÄß 1700 B.C. AiÀÄ°è PÉÊ©qÀ¯Á¬ÄvÀÄ. DAiÀÄð£ï d£ÀgÄÀ 1500 B.C
AiÀÄ ¸ÀĪÀiÁjUÉ ¨sÁgÀvÀPÌÉ DUÀ«Ä¹zÀ ªÀÄzsÀå KμÁåzÀ gÉÊvÀgÁVzÀÝgÀÄ. CªÀgÄÀ «±ÀézÀ CvÀåAvÀ
ºÀ¼ÉAiÀÄ ¨sÁμÉU¼ À À°è MAzÁzÀ ¸ÀA¸ÀÈÌvÀª£ À ÀÄß ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄwÛzÝÀ gÄÀ . »AzÀÆ zsª À ÄÀ ðzÀ
DzsÁgÀªÁVgÀĪÀ ªÉÊ¢PÀ UÀæAxÀU¼ À À£ÀÄß DAiÀÄðgÀ D½éPÉAiÀÄ°è §gÉAiÀįÁVzÉ. UÀÄ¥ÀÛ ¸ÁªÀiÁædåzÀ
200 ªÀμÀðUÀ¼À D½éPÉAiÀÄ°è, £Á®Ì£Éà ±ÀvÀªiÀ Á£ÀzÀ A.D. AiÀÄ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁV, PÀ¯É, PÀgPÀ ÀıÀ®
ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£ÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæªz À sÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §AzÀªÅÀ . F ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ RUÉÆüÀ±Á¸ÀÛædÕ
DAiÀÄð¨sÀlÖ£ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ ¸ÀÆAiÀÄð£À ¸ÀÄvÀÛ ¸ÀÄvÀÄÛvÛÀzÉ JAzÀÄ ¤zsð À j¹zÀ£ÀÄ. ¥Á²ÑªÀiÁvÀå
dUÀvÄÀ Û F ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß M¦àPÉƼÀÄîªÀ §ºÀ¼À ªÀÄÄAZÉAiÉÄà EzÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¹vÀÄÛ. 16£ÉÃ
±ÀvªÀ ÀiÁ£ÀzÀ DgÀA¨sÀz° À è, ªÀÄĹèA ¥ÀqU É ¼
À À ¸ÀgÀt DPÀæªÀÄtUÀ¼À £ÀAvÀgÀ, ¨Á§gï JA§
ªÀÄAUÉÆÃ¯ï £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ªÀÄAUÉÆÃ¯ï ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. ªÀÄAUÉÆîgÀÄ 1527 ªÀÄvÀÄÛ
1707gÀ £ÀqÄÀ ªÉ ¨sÁgÀvz À À°è PÀ¯É, ¸Á»vÀå ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ¸ÀĪÀtðAiÀÄÄUÀª£ À ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ
ªÀiÁrzÀgÄÀ . CªÀgÀÄ ¨sÀªåÀ ªÁzÀ vÁeï ªÀĺÀ¯ï ¸ÉÃjzÀAvÉ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ, ªÀĹâUÀ¼ÀÄ,
GzÁå£Àª£ À ÀU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CUÁzsÀªÁzÀ ¸ÀªÀiÁ¢üUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÄÀ . 1400gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ°è,
AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ DUÀ«Ä¹ ªÁå¥ÁgÀ PÀA¥À¤UÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
1757gÀ°è, ©æl£ï zÉñÀzÀ ºÉaÑ£À ¨sÁUÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀt æ ªÀ£ÀÄß UÀ½¹vÀÄ. ©ænμï DqÀ½vÀzÀ
«gÀÄzÀÞ zÀAUÉUÀ¼ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ.
3. ¨sÁgÀvÀ: zÀQët KμÁåzÀ ºÉaÑ£À ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹gÀĪÀ zÉñÀ. ¨sÁgÀvª À ÀÅ 28 gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
JAlÄ PÉÃAzÁæq½ À vÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ gÁdzsÁ¤
£Àªz À ɺÀ°AiÀiÁVzÀÄÝ, ¨sÁgÀvÀzÀ DqÀ½vÀ PÉÃAzÀæªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä 20£Éà ±Àvª À iÀ Á£ÀzÀ°è

31
 ºÀ¼ÉAiÀÄ zɺÀ°AiÀÄ LwºÁ¹PÀ PÉÃAzÀæzÀ zÀQëtPÉÌ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. EzÀgÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¸Á«gÁgÀÄ
d£ÁAVÃAiÀÄ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆgÁgÀÄ ¨sÁμÉU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ CvÀåAvÀ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ
d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ UÀtgÁdåªÁVzÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CAzÁf£À ¥ÀæPÁgÀ,
2023gÀ°è ¨sÁgÀvª À ÀÅ «±ÀézÀ Cw ºÉZÀÄÑ d£À¸ÀASÉå ºÉÆA¢gÀĪÀ zÉñÀªÁ¬ÄvÀÄ.

CvÀåAvÀ CvÁåzsÄÀ ¤PÀ £ÀUjÀ ÃPÀÈvÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀiÁzÀ ¹AzsÆ À £ÁUÀjPÀvAÉ iÀÄÄ ¸Á. ±À. ¥ÀÇ. 2600jAzÀ
2000zÀªÀgU É É G¥ÀRAqÀzÀ ªÁAiÀÄĪÀå ¨sÁUÀz° À è ¥Áæ§®å ¸Á¢ü¹vÀÄÛ JA§ÄzÀÄ ¥ÀÅgÁvÀvÛÀé ±Á¸ÀÛæzÀ
¥ÀÅgÁªÉUÀ½AzÀ w½zÀħA¢zÉ. D CªÀ¢ü¬ÄAzÀ, ¨sÁgÀvª À ÅÀ ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁV ¸Á骮 À A© gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁA¸ÀÈÌwPÀ PÉëÃvÀæªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹vÀÄ, EzÀÄ ªÀÄÄRåªÁV »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀ
ºÉÆA¢zÀÝ «²μÀÖ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQvÀÄ, CzÀgÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÁÑV ¹Azs ÀÆ £ÁUÀjPÀvÉUÉ
UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. EvÀgÀ zsÀªÄÀ ðUÀ¼ÀÄ, «±ÉÃμÀªÁV ¨ËzÀÞ zsÀªÄÀ ð ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ£À zsÀªÄÀ ðUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvz À À°è
ºÀÄnÖPÉÆArªÉ-CªÀÅUÀ¼À C¹ÛvéÀªÀÅ FUÀ ¸ÁPÀμÀÄÖ aPÀÌzÁVzÉ-ªÀÄvÀÄÛ ±Àvª À ÀiÁ£ÀUÀ¼ÁzÀåAvÀ G¥ÀRAqÀzÀ
¤ªÁ¹UÀ¼ÀÄ UÀtÂvÀ, RUÉÆüÀ±Á¸ÀÛæ, ªÁ¸ÀÄÛ²®à, ¸Á»vÀå, ¸ÀAVÃvÀ ªÀÄvÀÄÛ ®°vÀPÀ¯ÉU¼ À ÀAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è
²æêÀÄAvÀ ¨Ë¢ÞPÀ fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀgÄÀ . vÀ£Àß EwºÁ¸ÀzÀÄzÀÝPÀÆÌ, ¨sÁgÀvÀªÅÀ vÀ£Àß GvÀÛgÀzÀ
¥ÀªðÀ vÀ UÉÆÃqÉAiÀÄ DZɬÄAzÀ M¼À£ÀĸÀļÀÄ«PɬÄAzÀ ªÀÄzsåÀ AvÀgª À ÁV vÉÆAzÀgÉUÉƼÀUÁ¬ÄvÀÄ. ¸Á. ±À.
8£Éà ±ÀvÀªiÀ Á£ÀzÀ DgÀA¨sÀzÀ°è CgÀ¨ï, lQð±ï, ¥À¶ðAiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ zÁ½PÉÆÃgÀgÄÀ ªÁAiÀÄĪÀå¢AzÀ
vÀAzÀ E¸ÁèA£À DUÀªÀÄ£ÀªÀÅ «±ÉÃμÀªÁV ªÀĺÀvÀézÁÝVvÀÄÛ. CAwªÀĪÁV, D zÁ½PÉÆÃgÀgÀ°è PÉ®ªÀgÄÀ
C°èAiÉÄà G½zÀgÄÀ ; 13£Éà ±Àvª À ÀiÁ£ÀzÀ ªÉüÉUÉ G¥ÀRAqÀzÀ ºÉaÑ£À ¨sÁUÀªÅÀ ªÀÄĹè A D½éPÉUÉ M¼À¥ÀnÖvÄÀ Û
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĹèªÀÄgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ¹ÜgÀªÁV ºÉZÁѬÄvÀÄ. 1498gÀ°è ¥ÉÇÃZÀÄðVÃ¸ï £Á«PÀ ªÁ¸ÉÆÌà qÀ
UÁªÀiÁzÀ DUÀªÀÄ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ F ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ°è AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï PÀqÀ® ¥Á槮åªÀ£ÀÄß
¸Áܦ¹zÀ £ÀAvÀgÀªÃÉ ¨sÁgÀvÀªÅÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ §gÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¨ÁºÀå ¥Àæ¨sÁªÀU½ À UÉ MrØPÉÆArvÀÄ,
F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ DqÀ½vÁgÀÆqsÀ ªÀÄĹèA UÀtågÀ CªÀ£Àw ªÀÄvÀÄÛ ©ænμï ¸ÁªÀiÁædåzÉƼÀUÉ G¥ÀRAqÀª£ À ÀÄß
«°Ã£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ°è PÉÆ£ÉUÉÆArvÀÄ.

1858gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ©ænμÀgÀ £ÉÃgÀ DqÀ½vÀªÅÀ G¥ÀRAqÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ

KQÃPÀgÀtzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjvÀÄ. 1947 gÀ DUÀ¸ïÖ 14-15 gÀAzÀÄ ©ænμï D½éPA É iÀÄÄ
PÉÆ£ÉUÉÆAqÁUÀ, ªÁ¶ðPÀªÁV ¸ÁévA À vÀæå ¢£ÀªA É zÀÄ DZÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, G¥ÀRAqÀª£ À ÀÄß zsÁ«ÄðPÀ
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É JgÀqÀÄ ¥ÀævåÉ ÃPÀ zÉñÀU¼ À ÁV «AUÀr¸À¯Á¬ÄvÀÄ-¨sÁgÀvÀ, §ºÀÄ¥Á®Ä »AzÀÆUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÁQ¸ÁÛ£À, §ºÀÄ¥Á®Ä ªÀÄĹèªÄÀ gÀÄ; ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¥ÀǪÀð ¨sÁUÀªÀÅ £ÀAvÀgÀ ¨ÁAUÁèzÃÉ ±ÀªÀ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä
«¨sÀd£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. C£ÉÃPÀ ©ænμï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ C¹ÛvéÀzÀ°èAiÉÄà EzÀݪÀÅ (¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄAvÀºÀªÀÅ) EAVèμï ªÁå¥ÀPÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀĪÀ ¨sÁμÉAiÀiÁV ªÀÄÄAzÀĪÀj¬ÄvÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀªÅÀ
PÁªÀÄ£Éé®Ûß°èAiÉÄà G½¬ÄvÀÄ. »A¢ C¢üPÀÈvÀ ¨sÁμÉAiÀiÁV ªÀiÁ¥ÀðnÖvÄÀ (ªÀÄvÀÄÛ ºÀ®ªÁgÀÄ EvÀgÀ
¸ÀܽÃAiÀÄ ¨sÁμÉU¼ À ÀÄ C¢üPÀÈvÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß UÀ½¹zÀªÅÀ ) DzÀgÉ gÉÆêÀiÁAZÀPÀ EAVèμï ¨sÁμÉAiÀÄ
§Ä¢ÞfëUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀgÄÀ .

¨sÁgÀvªÀ ÀÅ «±ÀézÀ CvÀåAvÀ d£ÁAVÃAiÀĪÁV ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ zÉñÀU¼

À À°è MAzÁV G½¢zÉ. vÀ£Àß
C£ÉÃPÀ zsÀªÄÀ ðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAxÀU¼À À ºÉÆgÀvÁV, ¨sÁgÀvª
À ÅÀ C¸ÀASÁåvÀ eÁwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §ÄqÀPl À ÄÖUÀ½UÉ
£É¯ÉAiÀiÁVzÉ, eÉÆvÉUÉ MAzÀPÉÆÌAzÀÄ ¸ÀA§AzsÀ«®èzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¨sÁμÁ PÀÄlÄA§UÀ¼À ºÀ£ÉßgÀqÀPÀÆÌ ºÉZÀÄÑ
¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆgÁgÀÄ ¸ÀtÚ ¨sÁμÁ UÀÄA¥ÀÅUÀ½UÉ £É¯ÉAiÀiÁVzÉ. ªÀÄĹèªÄÀ gÀÄ, Qæ²A
Ñ iÀÄ£ÀßgÀÄ, ¹RÍgÀÄ,

32
¨ËzÀÞgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ£ÀgÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ zsÁ«ÄðPÀ C®à¸ÀASÁåvÀgÀÄ E£ÀÆß d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÀªÄÀ £ÁºÀð
¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ. ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄvÉAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀª£ À ÀÄß vÀÄA§®Ä
wêÀæ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ £ÀqÉ¢ªÉ, DzÀgÉ £ÉgÉAiÀÄ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À G¢éUßÀ vÉU¼ À ÀÄ G½¢ªÉ ªÀÄvÀÄÛ
PÉ®ªÉǪÉÄä »A¸ÁZÁgÀPÉÌ PÁgÀtªÁVªÉ. DzÀgÆ À ¸ÁªÀiÁfPÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ »AzÉ "C¸ÀÈà±Àå" eÁwUÀ¼ÀÄ,
§ÄqÀPÀlÄÖ d£À¸ÀASÉå, ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ EvÀgÀ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀªÁV »AzÀĽzÀ ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ
C£ÀĨsÀ«¸ÀÄwÛzÝÀ CAUÀªÊÉ PÀ®åUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ºÉaÑ£ÀzÀ£ÀÄß ªÀiÁrzÉ. ¸ÁévÀAvÀæåzÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è, ¨sÁgÀvÀªÅÀ
«±Àé zÀeð É AiÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ, ªÀÄÄRåªÁV ªÉÆúÀ£Áݸï (ªÀĺÁvÀä) UÁA¢ü ªÀÄvÀÄÛ
dªÁºÀg¯ À Á¯ï £ÉºÀgÀÆ, CªÀgÄÀ ¸ÀézÃÉ ±Àz° À è d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgÉæ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ «zÉñÀUÀ¼À°è
¨sÁgÀvPÀ ÉÌ ¥ÀæwμÉ×AiÀÄ£ÀÄß vÀgÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ. zÉñÀªÅÀ eÁUÀwPÀ ªÀåªÀºÁgÀU¼ À À°è ºÉaÑ£À ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß
ªÀ»¹zÉ.

ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ zÉòÃAiÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvA É iÀÄ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ

¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À ¨sÁgÀvz À À ºÉZÀÄÑwÛgÄÀ ªÀ ¨sËwPÀ ¸ÀªÀÄÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÈÌwPÀ ZÉÊvÀ£ÀåªÀÅ CzÀgÀ GvÀÛªÄÀ ªÁV
C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ PÉÊUÁjPÁ £É¯ÉAiÀÄ°è, CzÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ
ªÀÄvÀÄÛ JAf¤AiÀÄjAUï ¹§âA¢UÀ¼À UÀÄA¦£À°è («±ÀézÀ CwzÉÆqÀتÀÅUÀ¼À°è MAzÁVzÉ) CzÀgÀ PÀȶ
«¸ÀÛguÀ ÉAiÀÄ ªÉÃUÀzÀ°è, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAVÃvÀ, ¸Á»vÀå ªÀÄvÀÄÛ ¹£ÉªiÀ ÁzÀ ²æêÀÄAvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÉÆêÀiÁAZÀPÀ
¸ÁA¸ÀÈÌwPÀ gÀ¥sÀÅÛU¼
À À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ §ºÀĪÀÄnÖUÉ UÁæ«ÄÃtªÁVzÀÝgÀÆ, ¨sÁgÀvÀªÀÅ
«±ÀézÀ ªÀÄÆgÀÄ CvÀåAvÀ d£À¤©qÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¸ÉÆäÃ¥Á°l£ï £ÀUÀgU À ¼À À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ-ªÀÄÄA¨ÉÊ (¨ÁA¨É),
PÉÆîÌvÁÛ (PÀ®ÌvÁÛ) ªÀÄvÀÄÛ zɺÀ°. ¨sÁgÀvz À À EvÀgÀ ªÀÄÆgÀÄ £ÀUgÀ ÀUÀ¼ÁzÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ (¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ Ä),
ZÉ£ÉÊß (ªÀÄzÁæ¸ï) ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï-«±ÀézÀ CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ G£ÀßvÀ vÀAvÀæeÁÕ£À
PÉÃAzÀæUÀ¼À°è ¸ÉÃjªÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÀézÀ ºÉaÑ£À ¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸Á¥sÉÖéÃgï PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ FUÀ
¨sÁgÀvz À À°è PÀZÉÃjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.

3.3 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæåzÀ £ÀAvÀgÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ EwºÁ¸À

¥ÁæaãÀ ¨sÁgÀvª
À ÀÅ fêÀ£ÀzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÉëÃvÀæzÀ®Æè ¥ÀæªzÀ sÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §A¢vÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ
DyðPÀvÉ ¥ÁvÁ¼ÀPÉÌ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðªÀÅ QëÃt¸ÀÄwÛvÄÀ Û ªÀÄvÀÄÛ ©ænμï ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ UÀÄjAiÀÄÄ
DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÁVvÀÄÛ. G½zÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ JgÀqÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞ¢AzÀ £Á±ÀªÁzÀªÀÅ.
¸ÁévA
À vÀæåªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä, ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ C¹ÛvéÀzÀ EvÀgÀ J¯Áè PÉëÃvÀæU¼ À À£ÀÄß vÀåf¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» C¢üPÁjUÀ¼À PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ ±Àª¥ À ÉnÖUAÉ iÀÄ°è ªÉÆ¼É ºÉÆqÉzA À vÉ
vÉÆÃgÀÄwÛvÄÀ Û.

©ænμÀgÀÄ KμÁåzÀ ¢ÃWÀðPÁ®zÀ §mÉÖ vÀAiÀiÁjPÁ GzÀåªÀÄzÀ ªÀÄÄAZÉAiÉÄÃ

ZÀzÀÄjºÉÆÃzÀgÄÀ . EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV PÉÊUÁjQÃPÀgt À ªÀÅ ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ©ænμï
GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀî¨ÃÉ PÁ¬ÄvÀÄ, EzÀÄ PÁæAwAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQvÀÄ. ¨sÁgÀvÀz°
À è ©ænμÀgÀ
DPÀæªÀÄtzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, PÉÊUÁjPÉU¼
À ÀÄ «¨sÀd£ÉUÉƼÀî®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀÅ.

¨sÁgÀvÀªÅÀ «±ÀézÀ CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ DyðPÀvÉU¼

À À°è MAzÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ
¸ÁévA
À vÀæåzÀ ±Àvª
À ÀiÁ£ÉÆÃvÀìªÀªÁzÀ 2047 gÀ ªÉüÉUÉ ºÉaÑ£À ªÀÄzsåÀ ªÀÄ DzÁAiÀÄzÀ ¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£Àª£ À ÀÄß
vÀ®Ä¥ÀŪÀ DPÁAPÉëU¼ À ÉÆA¢UÉ F ºÁ¢AiÀÄ°è ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄ®Ä ¹zÀÞªÁVzÉ. ºÀªÁªÀiÁ£À §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ

33
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ 2070 gÀ ªÉüÉUÉ ¤ªÀé¼À -±ÀÆ£Àå ºÉÆgÀ¸ÀƸÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ
UÀÄjUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV CzÀgÀ ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä EzÀÄ
§zÀÞªÁVzÉ.

PÀ¼ÉzÀ JgÀqÄÀ zÀ±PÀ ÀU¼

À À ¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄÄ wêÀæ §qÀv£
À ÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ°è ¨sÁgÀvª
À ÀÅ
UÀªÄÀ £ÁºÀð ¥ÀæUw À AiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä PÁgÀtªÁVzÉ. 2011 ªÀÄvÀÄÛ 2019 gÀ £ÀqÄÀ ªÉ, zÉñÀªÀÅ wêÀæ
§qÀv£ À Àz°
À è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¥Á®£ÀÄß CzsÀðzÀμÀÄÖ PÀrªÉÄ ªÀiÁrzÉ JAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ-
¢£ÀPÌÉ ¥Àæw ªÀåQÛUÉ $2.15 QÌAvÀ PÀrªÉÄ (2017 ¦¦¦) (World Bank Poverty and
Inequality Portal and Macro Poverty Outlook, spring 2023).
DzÁUÀÆå, EwÛÃa£À ªÀμÀðUÀ¼À°è, §qÀvÀ£À PÀrvÀzÀ ªÉÃUÀªÅÀ «±ÉÃμÀªÁV COVID-19 ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¤zsÁ£ÀªÁVzÉ, DzÀgÉ £ÀAvÀgÀ 2021-22 gÀ°è ªÀÄzsÀåªÀĪÁVzÉ.

PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ E£ÀÆß EªÉ. PÀ¼ÉzÀ JgÀqÀÄ zÀ±PÀ ÀU¼ À À°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 35gÀ V¤
¸ÀÆZÀåAPÀzÉÆA¢UÉ §¼ÀPA É iÀÄ°è£À C¸ÀªiÀ Á£ÀvAÉ iÀÄÄ ªÀÄÄAzÀĪÀg¢ É zÉ. ªÀÄPÀ̼À C¥Ë¶ÖPv À ÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ
G½¢zÉ, 5 ªÀμÀðQÌAvÀ PÀrªÉÄ ªÀAiÀĹì£À 35.5 ¥Àæw±ÀvÀzμ À ÀÄÖ ªÀÄPÀ̼ÀÄ PÀÄApvÀUÉÆArzÁÝgÉ, 6-59 wAUÀ¼À
ªÀAiÀĹì£À ªÀÄPÀ̼À°è F ¸ÀASÉå 67 ¥Àæw±ÀvÀPÉÌ KjzÉ. ºÉqÊÉ è£ï GzÉÆåÃUÀ ¸ÀÆZÀPÀU¼ À ÀÄ 2020 jAzÀ
¸ÀÄzsÁj¹ªÉ DzÀgÉ ¸ÀȶÖAiÀiÁzÀ GzÉÆåÃUÀU¼ À À UÀÄtªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃvÀ£Àz° À è£À £ÉÊd ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ §UÉÎ
ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀ ±ÀQÛAiÀÄ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ PÀrªÉÄ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ §UÉÎ PÀ¼ÀªÀ¼ÀUÀ¼ÀÄ G½¢ªÉ.

2047 gÀ ªÉüÉUÉ ºÉaÑ£À DzÁAiÀÄzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ ¨sÁgÀvz À À DPÁAPÉëAiÀÄ£ÀÄß

ºÀªÁªÀiÁ£À-¹Üw¸ÁÜ¥ÀPÀ ¨É¼ÀªtÀ ÂUÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁPÁgÀUÆ É ½¸À¨ÃÉ PÁVzÉ, EzÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ
PɼÀ¨sÁUÀzÀ Czsð À zÀμÀÄÖ d£ÀjUÉ «±Á®-DzsÁjvÀ ¯Á¨sÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É ¨É¼ÀªÀtÂUÉ-DzsÁjvÀ
¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼
À À eÉÆvÉUÉ GvÀÛªÄÀ GzÉÆåÃUÀU¼ À À «¸ÀÛguÀ ÉAiÀÄÄ PÁ«ÄðPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÃÉ ²¸ÀĪÀªÀgÀ
¸ÀASÉåUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. CzÉà ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, ºÉaÑ£À ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß PÁAiÀÄð¥ÀqÉUÉ ¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ
¸ÉÃjzÀAvÉ DyðPÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è£À CAvÀgÀª£ À ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À¨ÉÃPÁVzÉ.

ºÀ¹gÀÄ, ¹Üw¸ÁÜ¥ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀUÀðvÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ zÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ d£ÀjUÉ
GvÀÛªÀÄ ¨sÀ«μÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀ®Ä ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉU¼
À À£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ «±Àé ¨ÁåAPï F ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ°è ¸ÀPÁðgÀzÉÆA¢UÉ ¥Á®ÄzÁjPÉ ºÉÆA¢zÉ.

DyðPÀ zÀȶÖPÉÆãÀ

COVID-19 ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀ¢AzÁV DyðPÀ ªÀμÀð 20/21 gÀ°è £ÉÊd MlÄÖ zÉòÃAiÀÄ GvÀà£Àß
(fr¦) PÀĹzÀ £ÀAvÀg,À DyðPÀ ªÀμÀð 21/22 gÀ°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ §®ªÁV ¥ÀÅnzÉývÀÄ, EzÀÄ
ºÉÆAzÁtÂPA É iÀÄ «wÛÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¹£À ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÀPÀ ®¹PÉ ªÁå¦Û¬ÄAzÀ
¨ÉA§°vÀªÁVzÉ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, 2022 gÀ°è, eÁUÀwPÀ ¥Àj¸ÀgÀz° À è UÀªÀÄ£ÁºÀð ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À
ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ ¨sÁgÀvª À ÀÅ «±ÀézÀ CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ DyðPÀvÉU¼ À À°è MAzÁV
ºÉÆgÀºÉÆ«ÄävÄÀ -¨sËUÉÆýPÀ gÁdQÃAiÀÄ G¢éUÀßvÉAiÀÄ ºÉZ¼ÀÑ ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÀÇgÉÊPÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ºÉƸÀ
CqÉvÀqÉU¼
À ÀÄ, eÁUÀwPÀ «wÛÃAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼À ¹APÉÆæ£ÉÊ¸ï ©VUÉƽ¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtzÀħâgz À À MvÀÛqÀUÀ¼ÀÄ
¸ÉÃjzÀAvÉ.

34
 ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀμÀð 22/23 gÀ°è, ¨sÁgÀvz À À £ÉÊd fr¦ CAzÁdÄ ±ÉÃPÀqÁ 6.9 PÉÌ KjvÀÄ.
zÀÈqsª
À ÁzÀ zÉòÃAiÀÄ ¨ÉÃrPÉ, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðzÀ°è ºÀÆrPÉUÉ ¸ÀPÁðgÀzÀ MvÀÄÛ ¤ÃrzÀ §®ªÁzÀ ºÀÆ rPÉ
ZÀlĪÀnPÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀªÁV ºÉaÑ£À DzÁAiÀÄ UÀ½¸ÀĪÀªÀgÀ°è GvÁìºÀ¨sÀjvÀ SÁ¸ÀV §¼ÀP¬ É ÄAzÀ
¨É¼ÀªÀtÂUAÉ iÀÄÄ DzsÁgÀªÁVzÉ. ºÀtPÁ¹£À §®ªÀzðsÀ £É¬ÄAzÁV ¸ÀPÁðgÀzÀ §¼ÀPÉ
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀgÆ
É A¢UÉ zÉòÃAiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄÆ §zÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

DzÁUÀÆå, ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀμÀð 22/23 jAzÀ, «ÄvÀªÁzÀ aºÉßUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħA¢ªÉ, DzÀgÆ À

MmÁÖgÉ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ DªÉÃUÀªÅÀ zÀÈqsÀªÁV G½¢zÉ. ¤gÀAvÀgÀ vÀ¯É£Æ
É ÃªÀÅ-ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ ¸Á®zÀ ªÉZÀÑU¼
À ÀÄ,
DyðPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ©VUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ ºÀtzÀħâgÀzÀ MvÀÛqÀUÀ¼ÀÄ -23/24 gÀ
DyðPÀ ªÀμð À zÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀ ¤jÃPÉë¬ÄzÉ. £ÉÊd fr¦
¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀμÀð 23/24 gÀ°è ±ÉÃPÀqÁ 6.3 PÉÌ ªÀÄzsÀåªÀĪÁUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvɬÄzÉ, EzÀÄ
ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀμÀð 22/23 gÀ°è CAzÁdÄ 6.9 ±ÉÃPÀqÁ.

ºÀtPÁ¹£À ªÀμÀð 20/21 gÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÀtPÁ¹£À PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ fr¦
C£ÀÄ¥ÁvÀPÉÌ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸Á® JgÀqÀÆ wêÀæªÁV ºÉZÁÑVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CA¢¤AzÀ PÀæªÉÄÃt PÀĹAiÀÄÄwÛz,É
ºÀtPÁ¹£À PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ 20/21 gÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀμÀðzÀ°è 13% jAzÀ 22/23 gÀ DyðPÀ ªÀμÀðzÀ°è
CAzÁdÄ 9.4% PÉÌ E½¢zÉ. EzÉà CªÀ¢üAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸Á®ªÀÅ fr¦AiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 87 QÌAvÀ
PÀrªÉÄAiÀiÁV ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 83 PÉÌ E½¢zÉ. DzÁAiÀÄzÀ°è£À ºÉZ¼ ÀÑ À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ -¸ÀA§A¢üvÀ
GvÉÛÃdPÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀæªÉÄÃt »AvÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÅÀ zÀjAzÀ KQÃPÀgÀtªÀÅ ºÉZÁÑV ¥ÉæÃgÉæ¸À®ànÖz.É CzÉÃ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, ¨É¼ÀªtÀ ÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä, «±ÉÃμÀªÁV ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À ªÉÄïÉ
§AqÀªÁ¼À ªÉZÀѪÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä ¸ÀPÁðgÀ §zÀÞªÁVzÉ.

 C£ÉÃPÀ ªÀåQÛU½
À UÉ vÀªÄÀ ä DºÁgÀ, D±ÀæAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §mÉÖUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀzÀ §qÀv£
À ÀªÅÀ
zÉñÀzÀ°è ªÁå¥ÀPÀªÁVzÉ. §qÀv£ À À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀPÀëgÀvÉ ¸ÀPÁðgÀ JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁzÀ E£ÀÆß JgÀqÀÄ
¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÁVzÀݪÅÀ .
 ¸ÀAªÀºÀ£À, ¸ÁjUÉ, «zÀÄåvï ªÀÄvÀÄÛ EAzs£
À À ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼É®èªÇÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁVgÀ°®è.
 zÉñÀzÀ PÉÊUÁjPÁ »AzÀĽ¢gÀÄ«PɬÄAzÁV DªÀÄzÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁzÀ
CªÀ®A§£É¬ÄAzÁV, OμÀ¢üUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ««zsÀ UÁæºÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛU¼
À À£ÀÄß «zÉñÀUÀ½AzÀ DªÀÄzÀÄ
ªÀiÁrPÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ.
 ¹Ã«ÄvÀ £ÀUÀjÃPÀgt
À ªÀÅ §ºÀÄ¥Á®Ä d£ÀgÄÀ ºÀ½îUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÝÀ PÁgÀt, CªÀjUÉ PÀȶAiÀÄ
ºÉÆgÀvÁV PÀrªÉÄ DAiÉÄÌU½
À ªÉ.
 ¨sÁgÀvª
À ÀÅ ©ænμï ¸ÁªÀiÁædåªÁVzÀÝ PÁgÀt, ©ænμÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀgÄÀ .
 zÉñÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄÄ ¤zsÁ£ÀªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ CxÀªÁ ¨É¼ÉAiÀÄ°®è. DºÁgÀzÀ PÉÆgÀvɬÄAzÁV
§qÀvÀ£À, ¸ÁªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄBR«vÀÄÛ. PÀȶAiÀÄÄ 70% £ÀμÄÀ Ö d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÀª£ À ÀÄß
¤ÃqÀÄvÀÛzAÉ iÀiÁzÀgÀÆ, CzÀÄ fr¦AiÀÄ 50% £ÀμÄÀ Ö ªÀiÁvÀæ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É GvÁàzÀPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÁªÀðPÁ°PÀ PÀ¤μÀ× ªÀÄlÖz° À èvÄÀ Û. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀ®AiÀÄUÀ¼À
PÉÆgÀvA
É iÉÆA¢UÉ zÉñÀzÀ GvÁàzÀ£Á GzÀåªÀĪÀÅ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVgÀ°®è.

35
3.4 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæåzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀ«μÀå
©ænμï ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ d£À¸ÀASÁå±Á¸ÀÛæzÀ ¹ÜwAiÀÄ «ªÀgÀU¼ À À£ÀÄß
¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV 1881gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀqA É iÀįÁ¬ÄvÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¥Àj¹ÜwUÀ½AzÀ
§¼À®ÄwÛzÝÀ gÀÆ, EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ°è£À C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
C£ÁªÀgt À UÉƽ¹vÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ¥Àæw ºÀvÄÀ Û ªÀμÀðUÀ½UÉƪÉÄä, CAvÀºÀ d£ÀUÀtw
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀ¯ÁUÀÄwÛvÄÀ Û. 1921QÌAvÀ ªÉÆzÀ®Ä, ¨sÁgÀvª À ÀÅ d£À¸ÀASÁå ¥ÀjªÀvð À £ÉAiÀÄ DgÀA©üPÀ
ºÀAvÀzÀ°èvÄÀ Û.¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄ JgÀqÀ£Éà ºÀAvÀªÅÀ 1921gÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ¸ÀªÀÄUÀ æ ¸ÁPÀëgv À AÉ iÀÄ
ªÀÄlÖªÀÅ 16% QÌAvÀ PÀrªÉĬÄvÀÄÛ. 16% gÀ°è, ªÀÄ»¼Á ¸ÁPÀëgv À AÉ iÀÄ ªÀÄlÖªÀÅ PÀrªÉÄ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 7% DVvÀÄÛ.
¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ¨sÁUÀU½ À UÉ ®¨sÀå«gÀ°®è CxÀªÁ ®¨sÀå«zÁÝUÀ
§ºÀ¼À PÉÆgÀv¬ É ÄvÀÄÛ.MmÁÖgÉ ¸Á«£À ¥ÀæªiÀ ÁtªÀÅ §ºÀ¼À ºÉZÁÑVvÀÄÛ, ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ°è, C¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, ²±ÀÄ
¸Á«£À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ UÀt¤ÃAiÀĪÁV ¨sÀAiÀiÁ£ÀPÀªÁVvÀÄÛ, ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ²±ÀÄ ¸Á«£À ¥ÀæªiÀ Át 1,000PÉÌ 29PÉÌ
ºÉÆð¹zÀgÉ 1,000PÉÌ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 218 DVvÀÄÛ.

¥Àæ¸ÀÄÛvÀ 69 ªÀμð À UÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀgÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 32 ªÀμÀðUÀ¼À fëvÁªÀ¢üAiÀÄÄ vÀÄA¨Á

PÀrªÉÄAiÀiÁVvÀÄÛ. «±Áé¸ÁºÀð CAQCA±ÀU¼ À À PÉÆgÀvA
É iÀÄ°è, D ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è §qÀv£
À ÀzÀ wêÀævA
É iÀÄ£ÀÄß
ªÁåSÁ夸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀªÁ°£À ¸ÀAUÀwAiÀiÁVvÀÄÛ. DzÁUÀÆå, ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» AiÀÄÄUÀz° À è ¨sÁgÀvÀzÀ°è
¥À槮ªÁVzÀÝ zÉÆqÀØ §qÀv£ À ÀzÀ §UÉÎ AiÀiÁªÀÅzÉà C£ÀĪÀiÁ£À«®è, CzÀÄ D PÁ®zÀ ¨sÁgÀvÀzÀ
d£À¸ÀASÉåAiÀÄ PÉlÖ gÀÆ¥ÀgÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ. CAvÀºÀ PÀ¼À¥É d£À¸ÀASÁå ¹ÜwAiÀÄ°è, ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ªÁAiÀÄÄ«¤AzÀ ºÀgq À ÄÀ ªÀ gÉÆÃUÀU¼ À ÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV ºÀgÀrªÉ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ fêÀ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É CUÁzsÀªÁzÀ
¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjªÉ.

¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÁå «ªÀgÀuÉ

¨sÁgÀvz
À À°è ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» AiÀÄÄUÀz°À è£À d£À¸ÀASÁå ¥Àj¹Üw CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¹ÜwAiÀÄÄ ¹ÜgÀ
ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ F PɼÀV£À ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæz²
À ð¹vÀÄ.

 PÀrªÉÄ ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥Àª

æ ÀiÁtB MmÁÖgÉ ¸ÁPÀëgv
À ÉAiÀÄ ªÀÄlÖªÅÀ 16% QÌAvÀ PÀrªÉĬÄzÀÄÝ, EzÀÄ 2011
gÀ°è 74.04% PÉÌ KjvÀÄ. EzÀgÀ°è, ªÀÄ»¼Á ¸ÁPÀëgv À A
É iÀÄ ªÀÄlÖªÀÅ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 7% £À¶ÖvÄÀ Û.
 PɼÀªÄÀ lÖzÀ fêÀ£À ªÀÄlÖB EzÀÄ CªÀgÀ CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁPÁUÀÄwÛg°
À ®è. ¨sÁgÀvÀzÀ PÉ®ªÀÅ
¨sÁUÀU¼ À ÀÄ wêÀæ §gÀUÁ®¢AzÀ wêÀæªÁV ¨Á¢üvÀªÁVzÀݪÀÅ ªÀÄvÀÄÛ EzÀjAzÀ ®PÁëAvÀgÀ d£ÀgÀÄ
¸ÁªÀ£ÀߦàzÀgÄÀ . 1943gÀ°è ªÀÄÆgÀÄ zÀ±®À PÀë d£ÀgÄÀ ¸ÁªÀ£ÀߦàzÀ §AUÁ¼ÀzÀ §gÀUÁ®ªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ
CvÀåAvÀ ©üÃPÀgÀ §gÀUÁ®ªÁVvÀÄÛ.
 ºÉaÑ£À d£À£À ¥Àª
æ ÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtB MAzÉq,É C¥ÀgÀÆ¥ÀzÀ d£À£ÀªÅÀ MAzÀÄ ªÀμÀðzÀ°è
¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ d¤¹zÀ ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ, ¸Á«£À ¥ÀæªiÀ ÁtªÀÅ
MAzÀÄ ªÀμÀðzÀ°è ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ ¸ÁAiÀÄĪÀ d£ÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀzÀ°è
ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» CªÀ¢üAiÀÄ°è JgÀqÀÆ zÀgU À À¼ÀÄ §ºÀ¼À ºÉZÁÑVzÀݪÅÀ .

36
  PÀ¼À¥É DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄB §ºÀÄ¥Á®Ä d£ÀjUÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À
PÉÆgÀv¬É ÄvÀÄÛ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ªÁå¥ÀPÀªÁV ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁ½¬ÄAzÀ ºÀgq
À ÀĪÀ
gÉÆÃUÀU¼ À ÀÄ PÀAqÀħAzÀªÀÅ.
 ºÉaÑ£À ²±ÀÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªiÀ ÁtB EzÀÄ ¥Àæw ¸Á«gÀ fêÀAvÀ d£À£ÀU½
À UÉ MAzÀÄ ªÀμÀð ªÀAiÀĸÀì£ÀÄß
vÀ®Ä¥ÀŪÀ ªÉÆzÀ®Ä ¸ÁAiÀÄĪÀ ²±ÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÁPÀμÀÄÖ ¸ÁªÀðd¤PÀ
DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À PÉÆgÀv,É DUÁUÉÎ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀĪÀ £ÉʸÀVðPÀ «PÉÆÃ¥ÀU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁëªÄÀ ªÀÅ
ªÁå¥ÀPÀ §qÀv£ À À ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À ²±ÀÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ vÀÄA¨Á
DvÀAPÀPÁjAiÀiÁVvÀÄÛ, ¥Àæw ¸Á«gÀPÉÌ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 218.
 PÀrªÉÄ fëvÁªÀ¢üB EzÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÀgÁ¸Àj fêÀ£Àª£
À ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 32 ªÀμÀðUÀ¼À
PÁ® EzÀÄ §ºÀ¼À PÀrªÉÄAiÀiÁVvÀÄÛ.

3.5 ¸ÁévÀAvÀæåzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ ¨sÀ«μÀå

¥ÁæaãÀ ¨sÁgÀvÀªÅÀ fêÀ£ÀzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÉëÃvÀæz® À Æè ¥ÀæªzÀ ð
sÀ ªÀiÁ£ÀPÉÌ §A¢vÀÄ. ¸ÁévÀAvÀæåzÀ
ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀAzÀÄ ©ænμÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ £É®zÀ°è PÁ°lÖ PÀÆqÀ¯Éà ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄÄ
PÀĹAiÀįÁgÀA©ü¹vÀÄ. ¨sÁgÀvz À À DyðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ UÁæ«ÄÃt, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ
PÉëÃvÀæUÀ¼É®èª£ À ÀÆß §¼À¹PÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀÄt£ Ú À ¥s®
À ªÀvÛÀvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ gÁμÀÖª æ ÀÅ vÀ£Àß
d£À¸ÀASÉåUÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ DºÁgÀª£ À ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀ°®è. PÀÆqÀ. ¨sÁgÀvz À À PÉ®ªÀÅ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ
DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß G½¹PÉƼÀî®Ä ¸ÁPÁUÀ°®è.ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðªÀÅ QëÃt¸ÀÄwÛvÄÀ Û ªÀÄvÀÄÛ ©æ nμï ¸ÀPÁðgÀzÀ
¥ÁæxÀ«ÄPÀ UÀÄjAiÀÄÄ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÁVvÀÄÛ. G½zÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ JgÀq£ À ÉÃ
ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞ¢AzÀ £Á±ÀªÁzÀªÀÅ. ¸ÁévÀAvÀæåªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä, ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ C¹ÛvéÀzÀ EvÀgÀ J¯Áè
PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß vÀåf¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» C¢üPÁjUÀ¼À PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ
±ÀªÀ¥n É ÖUÉAiÀÄ°è ªÉÆ¼É ºÉÆqÉzÀAvÉ vÉÆÃgÀÄwÛvÄÀ Û.©ænμÀgÀÄ KμÁåzÀ ¢ÃWÀðPÁ®zÀ §mÉÖ vÀAiÀiÁjPÁ
GzÀåªÀÄzÀ ªÀÄÄAZÉAiÉÄà ZÀzÀÄjºÉÆÃzÀgÄÀ . EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV PÉÊUÁjQÃPÀgt À ªÀÅ ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ.
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ©ænμï GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀî¨ÃÉ PÁ¬ÄvÀÄ, EzÀÄ PÁæAwAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQvÀÄ.
¨sÁgÀvz À À°è ©ænμÀgÀ DPÀæªÄÀ tzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, PÉÊUÁjPÉU¼À ÀÄ «¨sÀd£ÉUÆÉ ¼Àî®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÅÀ .

ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀÄ

 zÉñÀzÀ°è §qÀv£ À À ªÁå¥ÀPª

À ÁVzÀÄÝ, C£ÉÃPÀ ªÀåQÛU½À UÉ vÀªÄÀ ä DºÁgÀ, D±ÀæAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §mÉÖUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄwÛ®è. §qÀv£ À À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀPÀëgv
À É ¸ÀPÁðgÀ JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁzÀ E£ÀÆß JgÀqÀÄ
¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÁVzÀݪÅÀ .
 ¸ÀAªÀºÀ£À, ¸ÁjUÉ, «zÀÄåvï ªÀÄvÀÄÛ EAzs£
À À ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼É®èªÇÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁVgÀ°®è.
 zÉñÀzÀ PÉÊUÁjPÁ »AzÀĽ¢gÀÄ«PɬÄAzÁV DªÀÄzÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁzÀ
CªÀ®A§£É¬ÄAzÁV, OμÀ¢üUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ««zsÀ UÁæºÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛU¼
À À£ÀÄß «zÉñÀUÀ½AzÀ DªÀÄzÀÄ
ªÀiÁrPÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ.
 ¹Ã«ÄvÀ £ÀUÀjÃPÀgt
À ªÀÅ §ºÀÄ¥Á®Ä d£ÀgÄÀ ºÀ½îUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÝÀ PÁgÀt, CªÀjUÉ PÀȶAiÀÄ
ºÉÆgÀvÁV PÀrªÉÄ DAiÉÄÌU½
À ªÉ.

37
  ¨sÁgÀvª
À ÀÅ ©ænμï ¸ÁªÀiÁædåªÁVzÀÝ PÁgÀt, ©ænμÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀgÄÀ .
 zÉñÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄÄ ¤zsÁ£ÀªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ CxÀªÁ ¨É¼ÉAiÀÄ°®è. DºÁgÀzÀ PÉÆgÀvɬÄAzÁV
§qÀv£À À, ¸ÁªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄBR«vÀÄÛ.
 PÀȶAiÀÄÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ 70% gÀμÀÄÖ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÆ, CzÀÄ fr¦AiÀÄ 50% gÀμÄÀ Ö
ªÀiÁvÀæ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. GvÁàzÀPvÀ É ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÁªÀðPÁ°PÀ PÀ¤μÀ×
ªÀÄlÖzÀ°èvÄÀ Û.
 ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀ®AiÀÄUÀ¼À PÉÆgÀvÉAiÉÆA¢UÉ zÉñÀzÀ GvÁàzÀ£Á GzÀåªÄÀ ªÀÅ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁVgÀ°®è.

¸ÁévÀAvÀæåzÀ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzA
À zÀÄ ««zsÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÁévA À vÀæåzÀ
ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀAzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ°è PÀȶ ªÉÆzÀ® DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀzÀ ªÀÄÆ®ªÉAzÀÄ
¥ÀjUÀt¸À®ànÖvÄÀ , F GzÀåªÀÄzÀ°è ±ÉÃPÀqÁ 72.7 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ zÀÄrAiÀÄĪÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ
GzÉÆåÃUÀzÀ°èvÀÄÛ. ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ, zÀÄrAiÀÄĪÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ PÉêÀ® 10.2 ¥Àæw±Àvz À ÀμÀÄÖ d£ÀgÀÄ PÉÊUÁjPÁ
ªÀ®AiÀÄzÀ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄwÛzÁÝgÉ. EzÀgÀ ºÉÆgÀvÁV, ±ÉÃPÀqÁ 17.2 gÀμÀÄÖ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ ¸ÉêÉAiÀÄ°è
CxÀªÁ ªÀåªÀºÁgÀzÀ vÀÈwÃAiÀÄ PÉëÃvÀæz° À è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄwÛzÝÀ gÀÄ. ¸ÁévA
À vÀåæ zÀ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
£ÀAvÀgÀ, EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ vÀÈwÃAiÀÄ CxÀªÁ ¸ÉêÁ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÁzsÁgÀt ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ
PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.

¸ÁévA À vÀåæ zÀ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzA À zÀÄ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄÄ C¸ÀªÄÀ vÉÆðvÀ GvÀÌμÀðªÀ£ÀÄß

ºÉÆA¢vÀÄÛ. ¸ÁévA À vÀæåzÀ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀAzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA
É iÀÄ°è£À d£À¸ÀASÁå ¹ÜwAiÀÄ ªÀÄlÖ

¸ÁévÀAvÀæåzÀ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzA
À zÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀvA É iÀÄÄ ºÉaÑ£À d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀt
¥ÀæªÀiÁtUÀ½AzÀ PÀÆrvÀÄÛ. EzÀgÀxð À £ÁUÀjPÀgÀ fëvÁªÀ¢üAiÀÄÄ PÀ¼À¥ÉAiÀiÁVvÀÄÛ, ªÀμÀðPÉÌ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 8%
£À¶ÖvÄÀ Û. ¸ÀgÁ¸Àj fëvÁªÀ¢üAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÇ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV PÀrªÉÄAiÀiÁVvÀÄÛ. F ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀAzÀÄ,
¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 32 ªÀμÀðUÀ½AzÀ DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ, eÁUÀÈw
ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÉUÉ J¯Áè «zsÁ£ÀUÀ¼À PÉÆgÀvA É iÀÄ£ÀÄß ¥Àæz²
À ð¸À¯Á¬ÄvÀÄ. d£À¸ÀASÉåAiÀÄ PÉêÀ® 16
¥Àæw±ÀvÀzμ À ÀÄÖ d£ÀgÀÄ ªÀiÁvÀæ ¸ÁPÀëggÀ ÁVzÀÝgÀÄ. EzÀÄ £ÀªÄÀ ä zÉñÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
»AzÀĽ¢gÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛz.É

¸ÁévÀAvÀæåzÀ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀAzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ°è PÀȶ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀÄlÖ

PÀȶ ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ DzÁAiÀÄzÀ 70% QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¥Á®£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ
JA§ÄzÀÄ J®èjUÀÆ w½¢gÀĪÀ ¸ÀvÀå. 1947gÀ ªÉÆzÀ®Ä, PÀȶ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÀÄ zÉñÀzÀ DzÁAiÀÄzÀ
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 95 ¥Àæw±ÀvÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄwÛzÝÀ ªÅÀ . zÉñÀzÀ 85% QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ d£ÀgÄÀ PÀȶAiÀÄÄ vÀªÄÀ ä KPÉÊPÀ
DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®ªÁVzÀÝ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÝÀ gÀÄ. PÀȶAiÀÄ «μÀAiÀÄzÀ°è, ¨sÁgÀvz À À
DyðPÀvA É iÀÄÄ ¸ÁévA
À vÀæåzÀ CAa£À°èvÀÄÛ. ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è MAzÁzÀ EzÀÄ
¢ÃWÀðPÁ®zÀªÀgÉUÉ ¸ÀÜVvÀUÉÆArvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀzÀUn É ÖvÄÀ .

38
©ænμï D½éPÉAiÀÄ CrAiÀÄ°è PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄ

©ænμÀgÀÄ ¨sÁgÀvPÀ ÉÌ DUÀ«Ä¹zÁUÀ, CªÀgÄÀ CzÀgÀ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ PÉÊUÁjPÁ

ºÀAvÀªÀ£ÀÄß ¤UÀ滸À®Ä GzÉÝò¹zÀÝgÄÀ . CªÀgÀÄ GqÀÄ¥ÀÅ GzÀåªÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀt æ ªÀ£ÀÄß UÀ½¸À®Ä
¥ÁægÀA©ü¹zÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀıÀ®PÀ«ÄðUÀ¼À PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¤UÀ滸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÄÀ . F C©üªÀÈ¢Þ
ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ ªÀåªÀºÁgÀU¼ À À£ÀÄß «PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÀ£ÀÄß ©ænμÀgÀÄ gÀƦ¹zÀgÄÀ .
«PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÉÆA¢UÉ, ©ænμÀgÀÄ JgÀqÄÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÄÀ .

 ¨sÁgÀvÀzÀ gÀ¥sÀÅÛ ¥ÀæªiÀ ÁtªÀÅ ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°èvÀÄÛ. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀZÁÑ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß

£ÉÃgÀªÁV AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï QAUÀتÉÄÎ gÀªÁ¤¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ vÀAiÀiÁj¹zÀ PÀgÀPÀıÀ®
ªÀ¸ÀÄÛU¼
À À UÀªÄÀ £ÁºÀð gÀ¥ÅsÀ ÛzÁgÀ£ÁVzÀÝgÀÆ, FUÀ CzÀÄ ºÉZÁÑV PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛU¼ À À
¥ÀÇgÉÊPÉzÁgÀ£ÁVzÉ.
 ¨sÁgÀvz À À°è ©ænμÀgÀ zÀÄgÁqÀ½vÀªÀÅ PÀgPÀ ÀıÀ® PÉëÃvÀæzÀ CªÀ£ÀwUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ
¥ÀjuÁªÀĪÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀgÀPÄÀ ±À® ªÀ®AiÀĪÀÅ ºÁ¤UÉƼÀUÁ¬ÄvÀÄ. ©ænμÀgÀÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀgPÀ ÀıÀ® ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß zÀħð®UÉƽ¸À®Ä vÁgÀvÀªÀÄåzÀ ¸ÀÄAPÀª£ À ÀÄß
§¼À¹zÀgÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ©æl£ÉÎ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛU¼ À À C¤AiÀÄAwævÀ gÀ¦üÛUÉ CªÀPÁ±À
ªÀiÁrPÉÆlÖgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©æl¤ßAzÀ ¨sÁgÀvPÀ ÉÌ ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ ªÀ¸ÀÄÛU¼ À À£ÀÄß C¤AiÀÄAwævª
À ÁV
DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ PÀgÀPÄÀ ±À® GvÀà£ÀßUÀ¼À gÀ¥ÅsÀ Û ¨sÁj
¸ÀÄAPÀPÉÌ M¼À¥ÀnÖvÀÄÛ. AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï QAUÀتÀÄß°è GvÁࢸÀ¯ÁzÀ ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼ÀÄ
AiÀÄAvÀæ-¤«ÄðvÀªÁVzÀݪÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀgÀPÀıÀ® ªÀ¸ÀÄÛU½ À VAvÀ ºÉaÑ£À UÀÄtªÀÄlÖ
ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÉZÀѪ£À ÀÄß ºÉÆA¢zÀݪÀÅ.
 EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV ¨sÁgÀvÀz° À è C£ÉÃPÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄaѪÉ. •F ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è,
©ænμÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÉʯÉéUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ, EzÀÄ PÀrªÉÄ ªÉZÀÑzÀ PÉÊUÁjPÁ
¸ÀgÀPÀÄUÀ½UÉ vÀªÄÀ ä ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrvÀÄ. EzÀÄ ºÉaÑ£À ¨É¯ÉAiÀÄ
PÀgÀPÄÀ ±À® ªÀ¸ÀÄÛU½À UÉ ¨ÉÃrPÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀgÀPÀıÀ® GzÀåªÀÄzÀ
£Á±ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

DzÁUÀÆå, «zÉò ªÁå¥ÁgÀªÀÅ zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ UÀ½PÉUÉ ¤uÁðAiÀÄPÀªÁVzÉ.

¸Á骮À A©AiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀévA À vÀæªÁVgÀĪÀÅzÀÄ C¥ÉÃPÀëtÂÃAiÀĪÁzÀgÆ À , zÉñÀzÀ AiÀıÀ¹ìUÉ
¸ÁUÀgÆ É ÃvÀÛgÀ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwÃPÀgt À CvÀåUÀvÀå. ¸ÁévAÀ vÀæåzÀ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀAzÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀvÉ
ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ «zÉò ªÁtÂdåzÀ°è wêÀæ ¸ÀAPÀμÀÖzÀ°èvÄÀ Û. ©ænμÀgÀÄ ºÉÃjzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ½AzÁV,
¨sÁgÀvz À À AiÀiÁªÀÅzÉà GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁV®è. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, zÉñÀzÀ
«zÉò ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ DzÁAiÀÄzÀ gÀZÀ£É, ¸ÀAAiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ ªÉÄÃ¯É £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄ
©ÃgÀÄvÀÛz.É

39
 3.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

I. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀU¼
À ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. _ _ _ _ _ _ _ _ _ MAzÀÄ «²μÀÖªÁzÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ «±ÀézÀ CvÀåAvÀ

ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉæÃμÀ× £ÁUÀjPÀvU
É À¼À°è MAzÁVzÉ.

2. ¨sÁgÀvÀzÁzÀåAvÀ ¸ÀªiÀ ÁdªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ ±ÉæÃtÂUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ, EzÀ£ÀÄß _ _ _ _ _ JAzÀÄ

PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É

3. ¨sÁgÀvz
À À CvÀåAvÀ ¥ÁæaãÀ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5,000 ªÀμÀðUÀ¼À »AzÉ ¹AzsÆ
À £À¢AiÀÄ ªÉÄïÉ
FUÀ EgÀĪÀ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ £À°è ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ.

4. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁzÀ E£ÀÆß JgÀqÀÄ vÉÆAzÀgÉU¼

À ÁVzÀݪÀÅ.

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. ¨sÁgÀvÀ

2. eÁwUÀ¼ÀÄ.

3. ¥ÁQ¸ÁÛ£À

4. §qÀv£
À À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀPÀëgÀvÉ

3.7 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ ¸ÁévA À vÀæåzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À
ªÀĺÀvéÀª£ À ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ, EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À ÀÄ, £ÁªÀÅ ªÉÆzÀ®Ä
JzÀÄj¹zÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÄRåªÁV ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» AiÀÄÄUÀz° À è DgÉÆÃUÀå ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÀÄ ¸ÁévA
À vÀæåzÀ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä
£ÀªÄÀ UÉ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆnÖvÄÀ . EzÀ®èz,É F WÀlPÀªÀÅ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» AiÀÄÄUÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvz À À ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» AiÀÄÄUÀzÀ DyðPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À avÀætzÀ ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÄÀ ZÉ°èzÉ. F
WÀlPÀªÀÅ ¸ÁévA À vÀæåzÀ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ EwºÁ¸Àª£ À ÀÄß ZÀað¹vÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
ªÀ®¹UÀgÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. F WÀlPÀªÀÅ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»
¨sÁgÀvz À À°è JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀªÀĸÉåU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F
WÀlPÀzÀ°è FUÁUÀ¯Éà ZÀað¸À¯ÁVgÀĪÀ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ.

40
3.8 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀA¸ÀÈÌw: JAzÀgÉ MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ ªÀåQÛ CxÀªÁ ¸ÀªÀiÁdzÀ «ZÁgÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ £Àqª
À À½PÉ.

¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀgÀÄB ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀåQÛ, «±ÉÃμÀªÁV zÉÆqÀØ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ ¨sÀÆ«Ä

£ÁUÀjPÀvÉB ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÈÌwPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ
ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁzÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ºÀAvÀ.

¸ÀA¸ÀvÀÄÛB ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸ÀPÁAUÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.

£ÀUj
À ÃPÀgÀtB ¸ÁPÀμÀÄÖ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ, PÀZÉÃjUÀ¼ÀÄ, PÁSÁð£ÉU¼
À ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ
CxÀªÁ £ÀUg
À ÀU¼
À ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀlÖtUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ

§ºÀ¼ÀμÄÀ Ö d£Àg£
À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ. PÀrvÀ JAzÀgÉ ¥ÀæªÀiÁt, ¥ÀzÀ« CxÀªÁ

UÁvÀæzÀ°è K£À£ÁßzÀgÀÆ aPÀÌzÁV CxÀªÁ PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ QæAiÉÄ CxÀªÁ ¸ÀvÀå.

C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀzÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄB EvÀgÀ zÉñÀUÀ½VAvÀ DyðPÀªÁV PÀrªÉÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß

«ªÀj¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ

§qÀvÀ£ÀB ¸ÁªÀiÁ£Àå CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV ¹éÃPÁgÁºÀðªÁzÀ ºÀt CxÀªÁ ¨sËwPÀ

D¹ÛAiÀÄ PÉÆgÀv¬
É ÄgÀĪÀ ªÀåQÛAiÀÄ ¹Üw.

3.9 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀégÆ
À ¥ÀªÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.
2. ¸ÁévA
À vÀæå §AzÁV¤AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
3. EwÛÃa£À 'DyðPÀ zÀȶÖPÉÆãÀ' zÀ §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àæ§AzsÀª£ À ÀÄß §gɬÄj.

3.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÄÀ

1. https://knowindia.india.gov.in/profile/india-at-a-glance.php
2. https://kids.nationalgeography.com/geography/countries/article/india
3. https://www.britannica.com/place/India
4. https://www.worldbank.org/en/country/india/overview
5. https://byjus.com/ Commerce/demography-condition/
6. .https:// unsocademy. com/content/kerala-psc/Study-material/economy-and-
Planning/indian-economy-on-the-eve-of-indipendence /

41
WÀlPÀ 4: «Ä±Àæ DyðPÀ ªÀiÁzÀj ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgÀÄw£À
gÀZÀ£É
gÀZÀ£É

4.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

4.1 ¦ÃpPÉ

4.2 «Ä±Àæ DyðPÀvA

É iÀÄ CxÀð

4.3 ¨sÁgÀvÀzÀ°è «Ä±Àæ DyðPÀ ªÀiÁzÀj

4.4 «Ä±Àæ DyðPÀvA

É iÀÄ vÁQðPÀvÉ

4.5 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÉãÀÄ?

4.6 ¸ÁgÁA±À

4.7 «Ä±Àæ DyðPÀvA

É iÀÄ vÁQðPÀvÉ

4.8 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ªÀÄÆ® AiÉÆÃd£É

4.9 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

4.10 ¸ÁgÁA±À

4.11 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼

À ÀÄ

4.12 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

4.13 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

42
4.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夹,

 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ »A¢£À vÁQðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƽî,
 ¨sÁgÀvz
À À ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß «±Éèö¹,
 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ DzsÁgÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr.

4.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð £Á®Ì£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀv.À F WÀlPÀzÀ°è,
£ÁªÀÅ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå CA±Àz° À è C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ. F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ
«Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð zÀȶÖPÉÆãÀzÀ §UÉÎ «ªÀgÀªÁV «ªÀj¸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀªÅÀ «±ÀézÀ C©üªÀÈ¢Þ
ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ DyðPÀvÉUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. EzÀ®èzÉ, DyðPÀvÉAiÀÄ «Ä±Àæ gÀÆ¥ÀªÅÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ
zÉñÀzÀ°è ¹ÜgÀªÁzÀ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ¨sÁgÀvÀ ¸ÉÃjzÀAvÉ
gÁμÀÖæz°À è DyðPÀvÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ¸ÀégÆ À ¥Àª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É F J¯Áè CA±ÀUÀ¼ÀÄ F
WÀlPÀzÀ°è ¸ÉÃjPÉƼÀÄîvÛÀª.É DzÀÝjAzÀ, PÀ°AiÀÄĪÀªÀgÄÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄ ß «©ü£Àß jÃwAiÀÄ°è ¸ÀÄ®¨sÀªÁV
UÀ滹PÉƼÀÄîvÁÛg.É F WÀlPÀªÅÀ «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ºÉaѸÀ®Ä ««zsÀ jÃwAiÀÄ
ªÁåAiÀiÁªÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÉÃjzÀAvÉ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæU¼ À À°è «Ä±Àæ
DyðPÀvA É iÀÄ »A¢£À vÁQðPÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÀÅ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ
«ªÀgª À ÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÀÅ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä zÀÈqsÀªÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ««zsÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÅÀ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ
«²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛzÉ. F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ Erà ªÀ媸 À ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV
gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀz° À è «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É¬ÄAzÀ £ÁªÀÅ
C£ÉÃPÀ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄwÛzÝÀ AvÉ, CzÀgÀ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦ÛAiÀÄ°è CzÀgÀ vÁQðPÀvÉAiÀÄ §UÉÎ
D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÀÄUÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛz.É EzÀ®èzÉ, ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
C¨sÁå¸ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£U É É ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ,
DzÀgÉ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzPÀ ÉÆñÀªÅÀ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ §UÉÎ ¤ªÀÄä
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É £ÁªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ
¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß C£Ééö¸ÀĪÁUÀ F WÀlPÀªÀÅ ¤ªÀÄUÉ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ¸ÀªÄÀ UÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß
MzÀV¸À®Ä, «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä CªÀÄÆ®åªÁzÀ
M¼À£ÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£Àª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ.

4.2 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ CxÀð

«Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄÄ §AqÀªÁ¼À±Á» ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀĪÀ MAzÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄÄ §AqÀªÁ¼À±Á» ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß

43
M¼ÀUÉƼÀÄîvÀÛz,É DzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸ÀÄvÀÛzÉ £ÀÆå£ÀvÉUÀ¼ÀÄ.«Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ CrAiÀÄ°è, SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ¨Á¼Éé £Àq¸ É ÀÄvÀÛª.É DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀªÀÅ DyðPÀvÉAiÀÄ
¤¢ðμÀÖ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀĺÀvÀézÀ PÉëÃvÀæU¼À À PÀqÉUÉ ¤zÉÃð²¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄvÉÆî£Àª£ À ÀÄß ¨É¯É ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀ Ä
PÁAiÀiÁðZÀgÀuɬÄAzÀ ¤zsÀðj¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀiÁ£Àå DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ZËPÀnÖ£ÉƼÀUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ
GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄvÀÛª.É SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ «Ä±Àæ
DyðPÀvA É iÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ ¤uÁðAiÀÄPÀ JAf£ï JAzÀÄ
¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÅÀ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ «±ÀézÀ CvÀÄåvÀÛªÄÀ GzÁºÀgÀuÉ JAzÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV
UÀÄgÀÄw¸À®ànÖz.É

«Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄÄ SÁ¸ÀV ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄgÀPëÀv,É

«Ä°lj, PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëtzÀAvÀºÀ gÁ¶ÖæÃPÀÈvÀ ¸ÀPÁðj ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß ¹éÃPÀj¸ÀĪÀ DyðPÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄÄ ¸ÁªÀðd¤PÀg£ À ÀÄß, ¥Àj¸Àgª
À À£ÀÄß CxÀªÁ gÁdåzÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß
gÀQë¸À®Ä PÉ®ªÀÅ jÃwAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä
§AiÀĸÀÄwÛgÄÀ ªÁUÀ ºÉaÑ£À ¸ÀPÁðj ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß gÀzÄÀ ÝUÆ
É ½¸À®Ä CxÀªÁ SÁ¸ÀVÃPÀgt À UÉƽ¸À®Ä
¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀ ¯ÉʸÉeï ¥sÃÉ gï §AqÀªÁ¼À±Á» DyðPÀvÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ DgÀA©üPÀ ¸ÉÆëAiÀÄvï MPÀÆÌlzÀAvÀºÀ
ºÉaÑ£À ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß gÁ¶ÖÃæ PÀgÀtUÉƽ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀ ¸ÀA¥ÀÇtð PÉÃAzÀæ AiÉÆÃfvÀ DyðPÀvÉ UÉ
ªÀåwjPÀÛªÁVzÉ.«Ä±Àæ DyðPÀvU É ¼
À À£ÀÄß ¨ÉA§°¸ÀĪÀ gÁdQÃAiÀÄ vÀvéÀU¼ À À GzÁºÀgu À ÉU¼
À À°è PÉäìÃAiÀĪÁzÀ,
¸ÁªÀiÁfPÀ GzÁgÀªÁzÀ, gÁdå §AqÀªÁ¼À±Á», ¥sÁ幸ÀªÀiï, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé, £ÁrðPï
ªÀiÁzÀj ªÀÄvÀÄÛ aãÁzÀ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ DyðPÀvÉ ¸ÉÃjªÉ.

«Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß AiÉÆÃfvÀ DyðPÀvA É iÀÄ CA±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ DyðPÀvA É iÀÄ
CA±ÀU¼ À À£ÀÄß, gÁdå ªÀÄzsÀå¹ÜPÉAiÉÆA¢UÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄzÉÆA¢UÉ SÁ¸ÀV
GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀĪÀ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ JAzÀÆ ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ. J¯Áè «Ä±Àæ DyðPÀvU É À½UÉ
¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀzÀÄÝ ªÀÄÄPÀÛ-ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀzÀ vÀvÀéUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. «Ä±Àæ
DyðPÀvU É É MAzÉà ªÁåSÁå£À«®è¢zÀÝgÆ À , MAzÀÄ ªÁåSÁå£ÀªÀÅ ¤¢ðμÀÖªÁV §®ªÁzÀ ¤AiÀÄAvÀPæ À
ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉU¼ À À°è ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ªÀÄzsåÀ ¹ÜPÉU¼ À À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ §AqÀªÁ¼À±Á»
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß G¯ÉèÃT¹, gÁdå ªÀÄzsåÀ ¹ÜPÉAiÉÆA¢UÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖU¼ À À «Ä±ÀætªÁVzÉ.
E£ÉÆßAzÀÄ, §AqÀªÁ¼À±Á» ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU¼À À ¸ÀQA æ iÀÄ ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ
ªÁåSÁå£ÀªÀÅ CgÁdQÃAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥ÀzÁÝVzÀÄÝ, ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄzÉÆA¢UÉ SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄzÀ
«Ä±ÀætªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀlÄÖ¤mÁÖV G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛz.É ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÁV, «Ä±Àæ
DyðPÀvA É iÀÄÄ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ DyðPÀvU É É ¸ÀÄzsÁgÀuÁªÁ¢ ¥ÀjªÀvð À £ÉAiÀÄ ºÀAvÀª£ À ÀÄß G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ,
EzÀÄ SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄPÉÌ UÀt¤ÃAiÀÄ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ ¥À槮
DyðPÀ ZËPÀnÖ£ÉƼÀUÉ ¸ÀAPÀÄavÀUÆ É ¼ÀÄîvÛÀz.É EzÀÄ ¸ÉÆëAiÀÄvï ªÀiÁzÀjAiÀÄ AiÉÆÃfvÀ DyðPÀvÉUÉ
«¸ÀÛj¸À§ºÀÄzÁVzÀÄÝ, GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ°è ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß
C¼Àªr À ¸À®Ä EzÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À¯ÁVzÉ.

eÁ£ï ªÉÄãÁqïð Qãïì ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ C£ÉÃPÀgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀAvÉ, «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ
»A¢£À PÀ®à£ÉAiÀÄÄ §AqÀªÁ¼À±Á» GvÁàzÀ£Á «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß vÀåf¸ÀĪÀÅzÁVgÀ°®è, DzÀgÉ SÁ¸ÀV
ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ ¥Áæ§®å ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á «zsÁ£ÀUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß G½¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÁVvÀÄÛ, ¯Á¨sÀ-

44
¥ÀqAÉ iÀÄĪÀ GzÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ±ÉÃRgÀuÉAiÀÄÄ CzÀgÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¥ÉæÃgÀPÀ ±ÀQÛAiÀiÁVvÀÄÛ.
¯ÉʸÉeï-¥sÃÉ gï §AqÀªÁ¼À±Á» ªÀåªÀ¸ÉܬÄAzÀ ªÀåvÁå¸ÀªA É zÀgÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉU¼
À ÀÄ ««zsÀ ªÀÄlÖzÀ ¤AiÀÄAvÀæPÀ
¤AiÀÄAvÀt æ PÉÌ M¼À¥n
À ÖgÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼À±Á»AiÀÄ GvÀÌμÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥Àv£ À ÀzÀ ZÀPæÀU¼
À ÀÄ, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ
ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀ zÀȶ֬ÄAzÀ ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÀÄ ºÀtPÁ¹£À ªÀÄvÀÄÛ
«wÛÃAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀgÉÆÃPÀë ¸ÀÆÜ® DyðPÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. F ZËPÀn Ö£À°è, ²PÀët,
DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÉ, ¨sËwPÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ ¸ÉÃjzÀAvÉ
¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðwæPÀ £ÁUÀjPÀ CªÀ±åÀ PÀvÉU¼ À À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ gÁdå
ZÀlĪÀnPÉAiÉÆA¢UÉ ««zsÀ ªÀÄlÖzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ ¯ÉʸÉeï-¥sÃÉ gï §AqÀªÁ¼À±Á»AiÉÆA¢UÉ ªÀåwjPÀÛªÁVzÉ, C°è gÁdåzÀ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄÄ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀzÀævAÉ iÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, eÉÆvÉUÉ D¹Û ºÀPÀÄÌU¼ À À gÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ M¥ÀàAzÀU¼ À À eÁjUÁV PÁ£ÀÆ£ÀÄ
ZËPÀnÖUÉ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÉ.

AiÀÄÄzÁÞ£ÀAvÀgÀzÀ MªÀÄävz
À À ¨sÁUÀªÁV ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁ¢UÀ¼ÀÄ (Qæ²A
Ñ iÀÄ£ï
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁ¢UÀ¼ÀÄ) GzÁgÀªÁ¢UÀ¼ÀÄ (¸ÁªÀiÁfPÀ GzÁgÀªÁ¢UÀ¼ÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢UÀ¼ÀÄ
(¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁ¢UÀ¼ÀÄ-¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀ骣
À ÀÄß ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÁgÀ
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀiÁV gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ) ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï DyðPÀ
ªÀiÁzÀjUÀ¼À §UÉÎ, «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄÄ DZÀgÀuÉAiÀÄ°è §AqÀªÁ¼À±Á»AiÀÄ MAzÀÄ gÀÆ¥ÀªÁVzÉ, C°è
ºÉaÑ£À PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ SÁ¸ÀV MqÉvÀ£ÀzÀ°èªÉ DzÀgÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ CrAiÀÄ°è ºÀ®ªÁgÀÄ
G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvåÀ ¸ÉêÉU½ À ªÉ, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 15 jAzÀ 20 ¥Àæw±ÀvÀ.
AiÀÄÄzÁÞ£ÀAvÀgz À À AiÀÄÄUÀzÀ°è, ¥À²ÑªÀÄ AiÀÄÄgÉÆæ£À ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÀÅ F DyðPÀ
ªÀiÁzÀjAiÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢vÀÄ. DyðPÀ DzÀ±ÀðªÁV, «Ä±Àæ DyðPÀvÉU¼ À À£ÀÄß ««zsÀ gÁdQÃAiÀÄ
¥ÉæÃgÀuÉU¼ À À d£ÀgÄÀ , «±ÉÃμÀªÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁ¢UÀ¼ÀÄ ¨ÉA§°¸ÀÄvÁÛg.É ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À
§AqÀªÁ¼À±Á» PÀ¯Áåt gÁdåªÀ£ÀÄß AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À «Ä±ÀætPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁV, gÁdåzÀ
ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀzÀ CxÀðzÀ°è MAzÀÄ jÃwAiÀÄ «Ä±Àæ DyðPÀvÉ JAzÀÄ «ªÀj¸À¯ÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ DyðPÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ PÀ¯Áåt gÁdåzÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ®PÀët CxÀªÁ CA±ÀªÁVgÀ°®è.

4.3 ¨sÁgÀvÀzÀ «Ä±Àæ DyðPÀ ªÀiÁzÀj

1947 gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæåªÀÅ CzÀgÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ¤uÁðAiÀÄPÀ wgÀĪÀÅ ¤ÃrvÀÄ, EzÀÄ CzÀgÀ
DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä MAzÀÄ C£À£Àå CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¹vÀÄ. vÀéjvÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
C£ÉéÃμÀuÉAiÀÄ°è, zÀÆgÀzÀȶÖAiÀÄ aAvÀPg À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀPg À À UÀÄA¥ÀÅ CvÀåAvÀ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ DyðPÀ
«zsÁ£ÀzÀ §UÉÎ ZÀað¹vÀÄ. MAzÀÄ LwºÁ¹PÀ ¸À¤ßªÉñÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévA À vÀæå ºÉÆÃgÁlªÀÅ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ
§qÀv£ À À, ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ±ÉÆÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀĪÀ CUÀvÀåvÉAiÉÆA¢UÉ
ºÉuz É ÀÄPÉÆArvÀÄÛ. ¸ÁévA À vÀåæ zÀ £ÀAvÀgÀ gÁμÀÖª
æ ÀÅ vÀ£Àß ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¤zsðÀ j¹zÀAvÉ, DyðPÀ gÀ ZÀ£ÉAiÀÄ
¥Àæ±ßÉ AiÀÄÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¹vÀÄ. §qÀvÀ£À ¤ªÀÄÆð®£É, fêÀ£À ªÀÄlÖª£ À ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CAvÀUð À vÀ ¨É¼Àªt
À ÂUÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ -DyðPÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß
JzÀÄj¸À¨ÃÉ PÁVvÀÄÛ.

45
gÁ¶ÖæÃAiÀÄvÁªÁ¢ ¹zÁÞAvÀUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ

¸ÁévA
À vÀæå £ÀAvÀgÀzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ aAvÀPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀPg À ÀÄ ¸Á骮À A§£É, ¸ÁªÀiÁfPÀ
£ÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÁªÁzÀPÌÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÀ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄvÁªÁ¢ ¹zÁÞAvÀUÀ½AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁVzÀÝgÄÀ .
F ¹zÁÞAvÀU¼ À ÀÄ J®èjUÀÆ ¸ÀªÀÄÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ, ¸Àª® À vÀÄÛ ¥Àqz
É ÀªÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CAa£À°ègÄÀ ªÀªg
À À
£ÀqÄÀ «£À CAvÀgª À À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀªÀÅ.

¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼Àª½
À AiÀÄ ¥ÀgÀA¥ÀgÉ

¸ÁévAÀ vÀæå ZÀ¼Àª½

À AiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£ÀgÀ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹vÀÄ, CzÀgÀ £ÁAiÀÄPÀgÄÀ
¸Á骮
À A©, «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ DyðPÀvU É É ¸À®ºÉ ¤ÃrzÀgÀÄ. F ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ°è D¼ÀªÁV ¥ÀæwzsÀ餹vÀÄ, EzÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ «vÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
SÁwæ¥Àr¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀgÉÆA¢UÉ DyðPÀ ¸ÁévA À vÀæåªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.

eÁUÀwPÀ ªÀiÁzÀjUÀ½AzÀ ¥ÁoÀUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvzÀ À zÁ±Àð¤PÀgÄÀ ««zsÀ eÁUÀwPÀ DyðPÀ ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ.

DzÁAiÀÄ C¸ÀªiÀ Á£ÀvA É iÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¹zÀ §AqÀªÁ¼À±Á» DyðPÀvÉUÀ¼À AiÀıÀ¸ÀÄì ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÊ¥sÀ®åUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ £Á«Ã£ÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀ°è PÉÃAzÀæ AiÉÆÃfvÀ DyðPÀvÉUÀ¼ÀÄ
JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀÄ ¥Àj²Ã°¹zÀgÄÀ . CAvÁgÁ¶ÖæÃAiÀÄ C£ÀĨsÀªÀU¼ À À F «ªÀıÉðAiÀÄÄ
CªÀÄÆ®åªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «²μÀÖªÁzÀ DyðPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
w½¹vÀÄ.

JgÀqÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR DyðPÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæPÉÌ

¤Ã®£ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ªÉÆzÀ® ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£É 1951-1956 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°èvÄÀ Û. EzÀÄ
ªÀÄÄRåªÁV ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀAvÀºÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀªÁVvÀÄÛ. D ºÉÆwÛU,É JgÀqÀ£ÉÃ
¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ §AzÀªÀÅ; AiÉÆÃdPÀgÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ ¸ÀĹÜgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DzÁAiÀÄzÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀiÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ
¤zsðÀ j¹zÀgÄÀ . ²æêÀÄAvÀ gÉÊvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ fêÀ£ÀzÀ EvÀgÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ²æêÀÄAvÀ d£ÀjzÀÝgÀÄ, DzÀgÉ
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¸ÀªÀiÁdzÀ°è, AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ DzÁAiÀÄzÀ ºÀAaPÉUÉ «ÄwUÀ½ªÉ JAzÀÄ
¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. EzÀ®èz,É ©qÀÄUÀqA É iÀiÁUÀĪÀ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ¥ÀæªiÀ ÁtªÀÅ ®PÁëAvÀgÀ d£ÀgÀ fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß
GvÀÛªÀÄUÉƽ¸À®Ä ¸ÁPÁUÀĪÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ CzÀgÀ gÀÆ¥ÀªÀÅ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ
¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ PɼÀªÀÄlÖzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¹ÜwAiÀÄ°ègÀĪÀ d£ÀjUÉ vÀ®Ä¥À§ºÀÄzÀÄ
JAzÀÄ D²¸À¯ÁVvÀÄÛ. DyðPÀ vÀdÕgÁzÀ dUÀ¢Ã±À ¨sÀUÀªÀw CªÀgÄÀ F PÁAiÀÄðvÀAvÀ檣 À ÀÄß 'næPÀ¯ï qË£ï'
VAvÀ '¥ÀÅ°èAUï C¥ï' JAzÀÄ PÀgA É iÀĨÉÃPÀÄ JAzÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀnÖzÁÝgÉ, KPÉAzÀgÉ §qÀªg À À£ÀÄß
¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ jÃwAiÀÄ°è J¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀjUÉ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀU¼ À ÀÄ
§gÀĪÀªÀgÉUÉ PÉêÀ® ¤¶ÌæAiÀĪÁV PÁAiÀÄĪÀ ¤jÃPÉë¬Ä®è.

¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀPÀgÄÀ §AqÀªÁ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÀªÀtÂUAÉ iÀÄ ªÀÄÄRå ªÀÄÆ®ªÉAzÀÄ

¥ÀjUÀt¹zÀgÄÀ . E°è §AqÀªÁ¼À JAzÀgÉ DyðPÀ §AqÀªÁ¼À JAzÀxð À ªÀ®è. EzÀgÀxð
À AiÀÄAvÀæU¼
À ÀÄ,
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£
À Á «zsÁ£ÀU¼
À ÀÄ. DyðPÀ zÀȶÖPÆ
É Ã£À¢AzÀ £ÉÆÃrzÁUÀ ¸ÀÆÜ®ªÁV JgÀqÀÄ

46
jÃwAiÀÄ AiÀÄAvÀæUÀ½ªÉ. MAzÀÄ «zsÀªA É zÀgÉ UÁæºÀPÀgÀÄ Rjâ¸ÀĪÀ ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ.
E£ÉÆßAzÀÄ «zsÀªÅÀ D AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz,É CªÀÅ UÁæºÀPÀ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ
AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛª.É »A¢£À jÃwAiÀÄ AiÀÄAvÀU æ ¼
À À£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À À£ÀÄß ®WÀÄ
PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ JAzÀÄ PÀgA
É iÀįÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ ¥ÀæPÁgÀª£ À ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁjÃ
PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É JgÀqÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀæz° À è EzÀÄ
ªÀÄÄRåªÉAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ (AiÉÆÃd£Á ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ªÁ¸ÀÄÛ²°à P.C. ªÀĺÉÆïÁ£ÉÆé¸ï,
ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ F PÁAiÀÄðvÀAvÀ檣 À ÀÄß ªÀĺÀ®£ÉÆé¸ï PÁAiÀÄðvÀAvÀæ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ) ¨sÁjÃ
PÉÊUÁjPÉU¼ À À°è ºÀÆrPÉ EgÀ¨ÃÉ PÀÄ. E°è ºÀÆrPÉ JAzÀgÉ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ¸ÁÖPÉÎ ¤ªÀé¼À ¸ÉÃ¥ÀðqÉ JAzÀxð À .
E°è M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ μÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆåZÀĪÀ¯ï ¥sA À qÀßAvÀºÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀévÄÀ ÛU¼ À À£ÀÄß Rjâ¸À®Ä
ºÀtªÀ£ÀÄß RZÀÄð ªÀiÁqÀÄvÁÛ£É JAzÀxÀðªÀ®è. EzÀgx À ð À AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ, ¸ÁܪÀgÀU¼ À ÀÄ, G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ
EvÁå¢UÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀPÉÌ MlÄÖ DyðPÀ ªÀÄlÖzÀ ¸ÉÃ¥ÀðqÉ.

FUÀ F ¥ÀæªÀiÁtzÀ AiÀÄAvÀæ ºÀÆrPÉUÉ, D ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ CzÀ£ÀÄß

PÉÊUÉƼÀÄîªÀ ¹ÜwAiÀÄ°èg°À ®è JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. EzÀ®èz,É EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À°è
ºÀÆrPÉAiÀÄÄ UÀt¤ÃAiÀÄ «¼ÀA§ªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ, CzÀgÀ £ÀAvÀgÀ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ ºÀjAiÀÄ®Ä
¥ÁægÀA©ü¹zÀªÅÀ . ºÉZÁÑV ªÁå¥ÁgÀ, ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ HºÁ¥ÉÇúÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è vÉÆqÀV¹PÉÆArzÀÝ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ SÁ¸ÀV §AqÀªÁ¼À±Á»UÀ¼ÀÄ D¸ÀQÛ ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. »ÃUÁV,
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ºÉeÓÉ ºÁPÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ, ¨sÁjà PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À°è
AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ºÀÆrPÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁ¬ÄvÀÄ, ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, F PÉÊUÁjPÉU¼ À À ªÀiÁ°ÃPÀvÀ骣
À ÀÄß
RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀvÉAiÀÄ GvÀÄÛAUÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¸À®Ä. F PÉÊUÁjPÉU¼ À À°è C£ÉÃPÀªÅÀ
«zÀÄåvï, gÀPÀëuÁ ªÀÄÄAvÁzÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ ¸ÀégÀÆ¥Àª£
À ÀÄß ºÉÆA¢zÀݪÀÅ ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ, PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ
PÁgÀtUÀ½UÁV EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄPÉÌ ©qÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀÆPÀÛªÀ®è JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ.

F PÁAiÀÄðvÀAvÀPæ ÉÌ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀÆvÀæ«vÀÄÛ. J¯Áè jÃwAiÀÄ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ½UÉ DªÀÄ¢£À ªÉÄð£À

CªÀ®A§£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁVzÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. «zÉò «¤ªÀÄAiÀĪÀÅ MAzÀÄ «gÀ¼À
ªÀ¸ÀÄÛªÁVvÀÄÛ, CzÀ£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸À¨ÉÃPÁVvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä CzÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁVgÀ°®è.
»ÃUÁV, MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀg¯ À Á¬ÄvÀÄ. C®èzÉ, vÀdÕgÀ ¸ÁPÀμÀÄÖ
ªÁå¦Û C¹ÛvéÀzÀ°è®è ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ gÀ¥sÀÅÛ GvÉÛÃd£À PÁAiÀÄðvÀAvÀ檣 À ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯ÁV®è JAzÀÄ
¨sÁ«¸À¯Á¬ÄvÀÄ. »ÃUÁV, ¨sÁgÀvz À À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄPÉÌ ¨sÁjà PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð,
CuÉPÀlÄÖU¼ À ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À G¸ÀÄÛªÁjAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀPÁðj ¸ÁéªÄÀ åzÀ GvÁàzÀ£Á «zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀPÁðj ¸ÁéªÄÀ åzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯ÁåtªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ
ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¥ÀqÉ¢zÀݪÀÅ. UÁæºÀPÀ ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼À PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ DyðPÀvA É iÀÄÄ C¹ÛvéÀz°
À è®èzÀ
CxÀªÁ ªÀÄÄRåªÀ®èzÀ ¥ÀæzÉñÀU¼ À À°è SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß C£ÀĪÀÄw¸À¯Á¬ÄvÀÄ. vÁAwæPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è zÉÆqÀØ ªÁå¥ÁgÀª£ À ÀÄß
¸À»¹PÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀ®èz,É KPÀ¸ÁéªÄÀ åUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÁåAiÀÄzÀ ªÁå¥ÁgÀ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À ¤ªÀiÁðtªÀ£ÀÄß
vÀqÉUlÀ ÄÖªÀ ¸À®ÄªÁV SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä gÁdåªÀÅ ¥ÀA æ iÀÄwß¹vÀÄ.

»ÃUÁV, gÁdåzÀ ªÀÄzsÀå¹ÜPÉAiÀÄ ªÀÄÄRå PÉëÃvÀæU¼

À ÀÄ PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄzÀ°èªÉ. DzÀÝjAzÀ «Ä±Àæ
DyðPÀvA
É iÀÄÄ, ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ±ÀQÛUÀ¼ÉÆA¢UÉ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ

47
JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, SÁ¸ÀV PÉÊUÁjPÉU¼À À GvÁàz£ À É ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À gÁdåzÀ ªÀiÁ°ÃPÀvÀ骣 À ÀÄß
CxÉÊð¹vÀÄ. EªÀÅUÀ½UÉ ¥Áæx«À ÄPÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ (1) 1948gÀ PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw ¤tðAiÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ
¤uÁðAiÀÄPÀªÁV 1956gÀ SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ
¤tðAiÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ (2) SÁ¸ÀV PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä gÁdåªÀÅ §AiÀĹzÀ «¸ÀÈÛvÀ
¥ÀgÀªÁ£ÀV ZËPÀlÖ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ PÉÊUÁjPÉU¼À À (C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt æ ) PÁAiÉÄÝ, 1951 (L. r. Dgï.
J.)

PÀȶAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄPÉÌ ©qÀ¯Á¬ÄvÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ°ÃPÀvéÀQÌAvÀ ºÉZÁÑV

gÁdå¢AzÀ ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀgÉÆÃPÀë ¤Ãw ¨ÉA§®«vÀÄÛ. ¤ÃgÁªÀj, ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
«¸ÀÛgu À ÉAiÀÄAvÀºÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ºÀÆrPÉAiÀÄ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä gÁdåªÀÅ
¥ÀæAiÀÄwß¹vÀÄ.

PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÃÉ ±Àz°

À è£À ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À ºÉÆgÀvÁV, EvÀgÀ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼ÀÄ EzÀݪÀÅ

1. ¨É¯É ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼ÀÄ;
2. gÀ¥sÀÅÛ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄzÀÄUÀ¼À ªÉÄð£À ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼ÀÄ;
3. §AqÀªÁ¼À ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÉÄð£À ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼ÀÄ (E°è ºÀÆrPÉ, ¸ÁÖPï JPÉìÑÃAeï «μÀAiÀÄUÀ¼À°è
ºÉüÀĪÀÅzÁzÀg)É
4. «zÉò ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ «¤ªÀÄAiÀÄzÀ ªÉÄð£À ¤AiÀÄAvÀt æ UÀ¼ÀÄ;
5. DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼ÀAvÀºÀ «vÀgÀuÁ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼ÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀ ¤ÃwUÀ¼À°è£À ¤AiÀÄAvÀt æ UÀ¼ÀÄ
GzÁºÀgÀuÉUÉ ¥sÊÉ jAUï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܼÀzÀ°è£À ¸ÁªÀÄxÀåð. PÁ¯Á£ÀAvÀgz À À°è, ¸ÀPÁðgÀªÅÀ PÉêÀ®
SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀμÉÖà C®èzÉ, gÁ¶ÖÃæ PÀgÀt CxÀªÁ §£ïð ¸ÁÖåAqÀqïð
LgÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¹Öïï PÀA¥À¤AiÀÄAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ PÉÊUÁjPÉU¼ À À£ÀÄß CxÀªÁ 1969 gÀ°è 14 ªÁtÂdå
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À gÁ¶ÖæÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ 1980 gÀ°è E£ÀÆß DgÀÄ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¸Áé¢Ãü £À¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹vÀÄ.

PÉÊUÁjPÉU¼ À À°è£À C¸ÀªÄÀ xÀðvÉAiÀÄ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁqÀĪÀ ºÉ¸Àj£À°è (PÁ«ÄðPÀgÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß

gÀQë¸À®Ä) ªÀÄvÀÄÛ EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ »vÁ¸ÀQÛUÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛ®è ªÀÄvÀÄÛ ªÀAavÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀUðÀ UÀ½UÉ ¸ÉÃªÉ ¸À°è¸ÀÄwÛ®è JAzÀÄ ¨sÁ«¹zÁUÀ gÁ¶ÖæÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÌÀ gÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÃªÉÄJuÉÚAiÀÄAvÀºÀ EvÀgÀ CUÀvÀå ªÀ¸ÀÄÛU¼
À ÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ªÀ¸ÀÄÛU¼
À À£ÀÄß PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞªÁV
¥ÀrvÀgÀ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀPÁðgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrvÀÄ. CAwªÀĪÁV, ««zsÀ GzÉÝñÀU½ À UÁV ªÀÄvÀÄÛ
DyðPÀvA É iÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ PÉëÃvÀæUÀ½UÉ ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀ ¸À©ìrUÀ¼À «¸ÁÛgª À ÁzÀ eÁ®«vÀÄÛ.

¨sÁjà PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR PÉëÃvÀæUÀ¼À°è zÉÆqÀØ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉƽ¸À®Ä gÁdåªÀÅ ºÉZÁÑV AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ vÀPð À ªÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArvÀÄ. ºÀÆrPÉAiÀÄ°è gÁdåPÉÌ
¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸À¯Á¬ÄvÀÄ. «zÉò «¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ KPÀ¸ÁéªÄÀ åzÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼À
¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÀAQÃtð ªÀÄvÀÄÛ «¸ÁÛgÀªÁzÀ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀPæ À ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EªÀÅUÀ¼À eÉÆvÉUÉ, ¸ÀtÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåªÀÄ
PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ, PÀgPÀ ÀıÀ® ªÀ¸ÀÄÛU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÁdåªÀÅ
vÉUÉzÄÀ PÉÆArvÀÄ. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ C¸ÀªiÀ Á£ÀvU É ¼
À À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀvÉAiÀÄ°è

48
¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä gÁdåªÀÅ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¨É¯ÉU¼ À À DqÀ½vÀª£ À ÀÄß C¼Àªr
À ¹PÉÆArvÀÄ. EzÀ®èzÉ,
«zÉò «¤ªÀÄAiÀÄ CAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÉǪÉÄä §eÉmï PÉÆgÀvÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÀjzÀÆV¸À®Ä «zÉò ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ
§ºÀÄ¥ÀQëÃAiÀÄ KeɤìU½ À AzÀ C¢üPÀÈvÀ C©üªÈÀ ¢Þ £Égª À À£ÀÄß CªÀ®A©¹ SÁ¸ÀV «zÉò §AqÀªÁ¼ÀzÀ
M¼ÀºÀjªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÁdåªÀÅ ºÉÆA¢vÀÄÛ. C£ÉÃPÀ CxÀð±Á¸ÀÛædÕgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw
¤gÀÆ¥ÀPg À ÀÄ, ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉU¼
À ÀÄ PÉ®ªÉǪÉÄä «¥sÀ®ªÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ, gÁdåzÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀÅ
¥ÀjºÁgÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÁV®è JA§ ªÁzÀU¼ À À£ÀÄß ªÀÄÄA¢nÖzÁÝgÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, gÁdåzÀ DyðPÀ
ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½AzÀ DªÀÈvÀªÁVªÉ. gÁdåzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À J¯Áè «ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
gÉÆÃUÀ®PÀëtUÀ½UÉ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¥ÀzÀªÅÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÉÊ¥s® À åªÁVzÉ.

¸ÀPÁðgÀzÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À À°è EgÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À ÉãÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ£Àß ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄ μÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ°è
gÁdåªÀÅ AiÀiÁªÀ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ? ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, ®PÁëAvÀgÀ ªÀ»ªÁlÄUÀ¼ÀÄ £ÀqA É iÀÄÄwÛª,É
C¸ÀASÁåvÀ GvÁàzÀ£Á ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄwÛª.É Erà DyðPÀvÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀ
¹ÜgÀªÁzÀ AiÉÆÃd£Á ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä gÁdåªÀÅ J®ègÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è.
gÁdåªÀÅ ¹Ã«ÄvÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ ¤Ãw «μÀAiÀÄUÀ¼À°è ¤§Að¢üvª À ÁVzÉ.
JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, SÁ¸ÀV ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ ¥ÀæwQæAiÉÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É gÁdåªÀÅ ¹Ã«ÄvÀ ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. GzÁºÀgÀuÉU,É gÁdåªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ C¥ÉÃQëvÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ, DzÀgÉ CzÀÄ SÁ¸ÀV §¼ÀPA É iÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛz?É UÁæºÀPÀgÀÄ LμÁgÁ«Ä §¼ÀPÉUÉ
DzÀåvÉ ¤ÃrzÀgÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÀPÀıÀ® ªÀ¸ÀÄÛU¼ À À£ÀÄß Rjâ¸À¢zÀÝg,É gÁdåªÀÅ, «±ÉÃμÀªÁV ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀézÀ°è ,
§¼ÀPA É iÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä PÀrªÉÄ ¤Ãw DAiÉÄÌAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. CAvÉAiÉÄÃ, ºÀÆrPÉUÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ ªÀÄlÖzÀ G½vÁAiÀÄ EgÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ gÁdåªÀÅ ¨sÁ«¹zÀgÉ, DzÀgÉ
d£ÀgÀÄ PÀrªÉÄ G½vÁAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹zÀg,É F PɼÀV£À PÁAiÀÄðªÀÅ D ªÀÄnÖ UÉ gÁf
ªÀiÁrPÉƼÀÄîvÛÀz.É ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÁV, DqÀ½vÁvÀäPÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
eÁjUÉ vÀgÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÁUÀÆå, ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀPÀgÄÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼À ªÉÄïÉ
§ºÀ¼À ¸Àr®ªÁzÀ ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
ªÀiÁvÀ檮 À èzÃÉ , ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ºÉüÀ¯ÁzÀ ¤Ãw CxÀªÁ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ ªÀ£ÀÄß ¥ÁæªiÀ ÁtÂPÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÁAiÀÄðUÀvU À Éƽ¸À¢gÀ§ºÀÄzÀÄ, ¤Ãw CxÀªÁ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÉà CAvÀUÀðvÀªÁV
GvÀÛªÀĪÁVzÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À§ºÀÄzÀÄ. CAwªÀĪÁV, ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß
JzÀÄj¸ÀÄwÛz.É DyðPÀvÉAiÀÄ°è C¸ÀASÁåvÀ DyðPÀ ¥Àæw¤¢üUÀ½zÁÝg.É ¸ÀPÁðgÀªÀÅ CªÀgÀ ªÉÊ«zsåÀ ªÀÄAiÀÄ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DzÀåvÉU¼ À À£ÀÄß ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ jÃwAiÀÄ°è MlÄÖUÀÆr¸ÀĪÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ.
zÉÆqÀØ, ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀĪÀZÀ£À ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À°è C£ÀUÀvÀåªÁV ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄäªÀ ««zsÀ MvÀÛqÀ
UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÀÄ/»vÁ¸ÀQÛ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À »vÁ¸ÀQÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃrPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀUÆ É ½¸À¨ÉÃPÁVzÉ.

49
4.4 ¨sÁgÀvÀzÀ «Ä±Àæ DyðPÀvÉ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀªiÀ Á£À ºÀAaPÉ

¨sÁgÀvÀzÀ «±Á®ªÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉU½ À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, «Ä±Àæ

DyðPÀvA É iÀÄ »A¢£À aAvÀPÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯ÁåtPÉÌ DzÀåvÉ ¤ÃqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÄÀ . gÁdåzÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt
æ PÉÌ MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, CªÀgÀÄ ¨sÀÆ«Ä, §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ CªÀPÁ±ÀU¼ À ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥r À ¹PÉƼÀÄîªÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. F
«zsÁ£ÀªÅÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è CAa£À°ègÄÀ ªÀªg À À£ÀÄß ªÉÄîPÉÌvÄÀ ÛªÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.

¨sÁgÀvÀzÀ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ°è ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÁvÀæ

«Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ°è ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÁvÀæªÅÀ ¸ÁPÀμÀÄÖ vÉÆqÀV¹PÉÆArzÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀgÀ ¨É¼ÀªÀtÂUU
É É ¤uÁðAiÀÄPÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÅÀ «Ä±Àæ DyðPÀvAÉ iÀiÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, «Ä±Àæ DyðPÀvA
É iÀÄ°è
¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ¥ÁvÀæUÀ¼À PÉ®ªÀÅ ¥ÀnÖU¼
À ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉB

 CUÀvåÀ «gÀĪÀªÀjUÉ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ OμÀ¢üU¼

À ÀAvÀºÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ®¨sÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀ
SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É
 C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥r
À ¹PÉƼÀî®Ä ¸ÉÃvÀĪÉUÀ¼ÀÄ,
 gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÉʯÉéUÀ¼ÀAvÀºÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀªÅÀ G¥ÀPæÀªÄÀ ªÀ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîvÛÀzÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É
 Ln, eÉÊ«PÀ vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ £À«ÃPÀj¸À§ºÀÄzÁzÀ EAzs£
À ÀzÀAvÀºÀ PÉÊUÁjPÉU¼
À À ¨É¼Àªt
À ÂUÉAiÀÄ£ÀÄß
RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 ¸À©ìrUÀ¼ÀÄ, DgÉÆÃUÀå gÀPëÀuÉ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ PÀ¯Áåt PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ.
 «zÉò ªÁå¥ÁgÀª£ À ÀÄß ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¥ÁægA À ©ü¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ ¥ÉÇÃæ vÁìºÀPÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzsÁ£À M¥ÀàAzÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ MzÀV¸ÀÄvÁÛg.É

4.5 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

 J¯Áè ªÀ®AiÀÄUÀ¼À ¸ÀºÀ¨Á¼ÉéB «Ä±Àæ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è, J¯Áè ªÀÄÆgÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ MmÁÖV
C¹ÛvéÀzÀ°èª,É CAzÀgÉ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ dAn ªÀ®AiÀÄ. ¸ÀPÁðj
ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ MmÁÖV DAiÀiÁ «¨sÁUÀzÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É MlÄÖ
ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ 51% gÁdåPÉÌ ¸ÉÃjzÉ.
 ¸ÀºÀPÁj ªÀ®AiÀÄ-«Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ªÁåSÁå£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ°è ¸ÀºÀPÁj ªÀ®AiÀÄ
C¹ÛvéÀzÀ°èz.É F ªÀ®AiÀÄzÀ ªÀĺÀvÀéªÀÅ ªÀĺÀvÀézÁÝVzÉ. «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ zÉñÀU¼ À À°è,
UÉÆÃzÁªÀÄÄ, qÉÊj GzÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À°è vÉÆqÀVgÀĪÀ PÉëÃvÀæUÀ½UÉ
¸ÀPÁðgÀªÅÀ CUÀvåÀ ªÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ £Égª À ÀÅUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É
 ¸ÁévÀAvÀæå ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætB ¤RgÀªÁV ºÉüÀĪÀÅzÁzÀg,É «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ°è, ªÀåQÛU½
À UÉ ¸ÀgÀPÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛU¼
À À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ DAiÉÄÌAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ D¹Û ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß

50
 DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀA¥ÀÇtð ¸ÁévA À vÀåæ «zÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¸ÀÆa¸ÀÄvÉÛêÉ. J¯Áè jÃwAiÀÄ vÁgÀvÀªÄÀ å
ªÀÄvÀÄÛ KPÀ¸ÁéªÄÀ åzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä ¤AiÀÄAvÀPæ À ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É
 DyðPÀ AiÉÆÃd£É«Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ°è, PÉÃAzÀæ AiÉÆÃd£Á ¥Áæ¢Pü ÁgÀªÀÅ C¹ÛvéÀz°
À èz.É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
J¯Áè ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ F ¤AiÀĪÀĪÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
AiÉÆÃf¸ÀÄvÀÛª.É gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ ªÀiÁvÀæ F
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É
 ¸ÀªiÀ Ád PÀ¯ÁåtB «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ UÀªÀÄ£ÁºÀð £ÉÆÃlªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
PÀ¯ÁåtªÁVzÉ. EzÀÄ zÉñÀ¢AzÀ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀÄÆð®£É ªÀiÁqÀĪÀvÛÀ UÀªÄÀ £À
ºÀj¸ÀÄvÀÛz.É «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ªÁåSÁå£ÀªÀÅ EzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzæv À É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët
¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ºÉüÀÄvÀÛz.É ªÉÄð£À ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ «Ä±Àæ
DyðPÀvA É iÀÄÄ EvÀgÀ jÃwAiÀÄ DyðPÀvÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ºÉaÑ£À C£À£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ
D£ÀĪÀA²PÀªÁV ¥ÀqA É iÀħºÀÄzÀÄ. EzÉ®èªÇÀ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ AiÀiÁªÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉʯÉÊmï
ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀgÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVzÉ.GzÁºÀgu À ÉUÉ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ
¸ÁévA À vÀæåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝg,É CzÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ PÀrªÉÄ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¸Àz¸ À ÀågÀ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀzÀ
¸ÀºÁAiÀÄ«®èzÉ ©qÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀPÁðj PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÆ ¸ÀºÀ PÉÃA¢æÃAiÀÄ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ
¨Á¢üvÀªÁVªÉ.gÀPÀëuÁ ªÀ®AiÀĪÀÅ ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ zsÀ£À¸ÀºÁAiÀÄ ¥Àqz É À KPÀ¸ÁéªÄÀ å CxÀªÁ
C®àd£ÀvÀAvÀæzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ zÉñÀzÀ ¸Á®ªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ; ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ
DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ滸À§ºÀÄzÀÄ.AiÀıÀ¹é PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÛμÀÄÖ vÉjUÉ PÀrvÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸À©ìrUÀ½UÁV ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÀªÉÇ°¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀPÁðgÀªÀÅ PÀrªÉÄ ¤AiÀÄAvÀætzÀ ºÀAvÀPÉÌ ªÀÄÄPÀÛ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß CwAiÀiÁV gÀQë¸À§ºÀÄzÀÄ.«¥sÀ®UÉƼÀî®Ä vÀÄA¨Á zÉÆqÀØzÁzÀ ªÀå ªÀºÁgÀU¼ À ÀÄ,
GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¢ªÁ½AiÀiÁzÀgÉ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¹PÉƼÀÀÄzÀÄ.

4.6 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ C£ÀÄ¥ÁvÀ

1. DyðPÀ zÀPëÀ vÉB «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ-DzsÁjvÀ CA±ÀªÅÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ºÀAaPÉAiÀÄ°è
zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛz.É ¯Á¨sÀzÀ GzÉÝñÀU½ À AzÀ £Àq¸
É À®àqÄÀ ªÀ SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÉZÀѪ£
À ÀÄß
PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä, ºÉƸÀv£ À ÀªÀ£ÀÄß vÀgÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀgÀ ¨ÉÃrPÉU½ À UÉ ¸ÀàA¢¸À®Ä, DyðPÀ
¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ¥ÉÇÃæ vÁ컸À®àqÄÀ vÀÛª.É

2. ¸ÀªiÀ Ád PÀ¯ÁåtB ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀzÀ WÀlPÀªÅÀ DzÁAiÀÄ C¸ÀªiÀ Á£Àv,É ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CUÀvåÀ ¸ÉêÉU¼
À À ¤§Azs£ À ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀÄvÀÛz.É ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉU¼
À À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄμÁ×£ÀUÆ É ½¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄÄ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀPÁ±ÀU¼À À ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É

3. ¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætB ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ

DyðPÀ ¹ÜgÀvU É É CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛz.É ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä, ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ UÀ¼À£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß ¹ÜgÀUÆ
É ½¸À®Ä ¥Àæw-DªÀvð À PÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ®Ä ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
DyðPÀ PÀĹvÀzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÀÄzsåÀ ¥ÀæªÉò¸À§ºÀÄzÀÄ.

51
4. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼ÀÄB gÁ¶ÖæÃAiÀÄ gÀPÀëuÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ
¸ÀAgÀPëÀuÉAiÀÄAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀgÀPÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉU¼
À À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É
EªÀÅUÀ½UÉ DUÁUÉÎ ¸ÀPÁðgÀzÀ M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ CUÀvåÀ «gÀÄvÀÛzÉ KPÉAzÀgÉ SÁ¸ÀV ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ ¼ÀÄ ªÀÄÄPÀÛ-
¸ÀªÁjAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉå¬ÄAzÁV CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ MzÀV¸À§ºÀÄzÀÄ.

5. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ªÉÊ¥sÀ®åUÀ¼À£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄB ¨ÁºÀåvÉU¼ À ÀÄ, KPÀ¸ÁéªÄÀ åUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ªÀiÁ»wAiÀÄ

C¸ÀªiÀ Á£ÀvA É iÀÄ£ÀÄß ¯ÉPÀ̺ÁPÀ®Ä ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉU¼À ÀÄ «¥s® À ªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀªÅÀ F
ªÉÊ¥sÀ®åUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAvÀt
æ , «±Áé¸ÀWÁvÀÄPÀ PÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß
DAvÀjPÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¤ÃwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjºÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.

6. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÄgÀPëÀ vÁ eÁ®UÀ¼ÀÄB «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ,

DgÉÆÃUÀå gÀPëÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ²PÀt
ë PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀAvÀºÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÄgÀPëÀvÁ eÁ®UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.
EªÀÅ zÀħð® d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ MUÀÎlÖ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢ªÉ.

PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄB

 ¸ÁÌåAr£ÉëAiÀÄ£ï zÉñÀUÀ¼ÀÄB ¹éÃqÀ£ï, £ÁªÉð ªÀÄvÀÄÛ qÉ£ÁäPÀßAðvÀºÀ gÁμÀÖæU¼À ÀÄ ªÁå¥ÀPÀ PÀ¯Áåt

gÁdåUÀ¼ÉÆA¢UÉ «Ä±Àæ DyðPÀvÉU¼ À À£ÀÄß GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁV ¤ÃqÀÄvÀÛª.É ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ -ZÁ°vÀ
DyðPÀvU É À¼ÀÄ C¹ÛvéÀzÀ°èzÀÝgÆÀ , zÀÈqsÀªÁzÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄzsÀå¹ÜPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯Áåt,
GvÀÛªÀÄ-UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£À
«vÀguÀ ÉAiÀÄ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀªÀÄvÉÆî£Àª£À ÀÄß RavÀ¥r À ¸ÀÄvÀÛª.É
 AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¸ÉÖÃmïì ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ïB AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¸ÉÖÃmïì ¸ÉÃjzÀAvÉ C£ÉÃPÀ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå
DyðPÀvU É À¼ÀÄ «Ä±Àæ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArªÉ. ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉU¼ À À£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛª,É ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
eÁjUÉ vÀgÀÄvÀÛª,É eÉÆvÉUÉ SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄUÀ½UÉ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä CªÀPÁ±À
¤ÃqÀÄvÀÛª.É
4.7 «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ªÀÄÆ® AiÉÆÃd£É
 GvÁàzÀ£A
É iÀÄ ¸ÁzsÀ£U
À À¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV SÁ¸ÀV ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ°èªÉ;
 ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ DyðPÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄzÀ ¥À槮 gÀÆ¥ÀªÁV G½¢ªÉ; ªÀÄvÀÄÛ
 ¯Á¨sÀ-¥ÀqÉAiÀÄĪÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ±ÉÃRgÀuÉAiÀÄÄ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ
»A¢£À ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ZÁ®£Á ±ÀQÛAiÀiÁV G½AiÀÄÄvÀÛzÉ. DzÁUÀÆå, DyðPÀ PÀĹvÀ ªÀÄvÀÄÛ
DyðPÀ ©PÀÌlÄÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀzÀ §UÉV£À §AqÀªÁ¼À±Á»AiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä
«£Áå¸ÀUÉƽ¸À¯ÁzÀ ºÀtPÁ¹£À ªÀÄvÀÄÛ «wÛÃAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ DyðPÀvA É iÀÄ
ªÉÄÃ¯É UÀt¤ÃAiÀÄ ¥ÀgÆ É ÃPÀë ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ©ÃgÀÄvÀÛz,É eÉÆvÉUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯ÁåtªÀ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ªÀÄzsÀå¹ÜPÉU¼
À À°è ¥ÁvÀ檻À ¸ÀÄvÀÛz.É vÀgÀĪÁAiÀÄ, PÉ®ªÀÅ «Ä±Àæ DyðPÀvÉU¼
À ÀÄ ¸ÀÆZÀPÀ
DyðPÀ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ/CxÀªÁ zÉÆqÀØ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄ ß ¸ÉÃj¸À®Ä
ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¹ªÉ.

52
 gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ°è£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ CA±ÀzÀ ¸Á¥ÉÃPÀë ±ÀQÛ CxÀªÁ z˧ð®åªÀÅ zÉñÀUÀ¼À
£ÀqÄÀ ªÉ §ºÀ¼ÀªÁV §zÀ¯ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¸ÉÖÃnìßAzÀ PÀÆå¨ÁzÀªÀgÉV£À DyðPÀvÉU¼ À À£ÀÄß «Ä±Àæ
DyðPÀvU É À¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÁªÉð ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃqÀ£ÀßAvÀºÀ PÀ¯Áåt gÁdåUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀ zÉñÀU¼
À À DyðPÀvA
É iÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä ¸ÀºÀ F ¥Àzª
À À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ K£ÀÄ ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ?

«Ä±Àæ DyðPÀvÉUÀ¼À°è£À ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉB

 ¥Àj¸ÀgÀ gÀPÀëuÉ,
 GzÉÆåÃUÀzÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ,
 ¥ÀæªÀiÁtÂÃPÀÈvÀ PÀ¯Áåt ªÀåªÀ¸ÉÜ, ªÀÄvÀÄÛ
 ¸ÀàzÉsðAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ.

«Ä±Àæ DyðPÀvÉUÀ¼À DzÀ±ÀðªÀ£ÀÄß AiÀiÁgÀÄ ¨ÉA§°¸ÀÄvÁÛgÉ?

DyðPÀ DzÀ±ÀðªÁV, «Ä±Àæ DyðPÀvÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀéªÁ¢UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ

Qæ²A
Ñ iÀÄ£ï ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁ¢UÀ¼ÀAvÀºÀ ««zsÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉU¼
À À d£ÀgÀÄ, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÄzsÀå -JqÀ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsåÀ -§® d£ÀgÀÄ ¨ÉA§°¸ÀÄvÁÛg.É ¨ÉA§°UÀgÄÀ «Ä±Àæ DyðPÀvU É À¼À£ÀÄß gÁdå ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ
¯ÉʸÉeï-¥sÃÉ gï §AqÀªÁ¼À±Á»AiÀÄ £ÀqÀÄ«£À gÁf JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÁÛgÉ, CzÀÄ CªÀÅUÀ¼À°è
JgÀqÀQÌAvÀ®Æ ¤ªÀé¼À ¥ÀjuÁªÀÄzÀ°è GvÀÛªÀĪÁVzÉ.

PÉäìÃAiÀÄ CxÀð±Á¸ÀÛæªÀÅ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄvÀÛzÉ-¥ÀæzsÁ£ÀªÁV SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄ,

DzÀgÉ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ ªÀĺÁ DyðPÀ
PÀĹvÀ, JgÀqÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄzÁÞ£ÀAvÀgz À À DyðPÀvÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀzÀ ¨sÁUÀzÀ°è DyðPÀ
ªÀiÁzÀjAiÀiÁVAiÀÄÆ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹vÀÄ. «¸ÀÛgu À É (1945-1973) 1968 gÀ°è vÉjUÉ ºÉZÀÄѪÀj ±ÀÄ®Ì ªÀÄvÀÄÛ
1970 gÀ zÀ±ÀPz À À ¸ÁÖåUÉáèÃμÀ£ï £ÀAvÀgÀ PÉ®ªÀÅ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÄÀ PÉÆArvÀÄ. 2008gÀ°è eÁUÀwPÀ DyðPÀ
©PÀÌnÖ£À DUÀªÄÀ £ÀªÀÅ PÉäìÃAiÀÄ aAvÀ£A É iÀÄ°è ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ.

4.8 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

I. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À ¼
À ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄÄ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C£ÀÄß ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀĪÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.

2. eÁ£ï ªÉÄãÁqïð Qãïì ¥Àæw¥Á¢¹zÀAvÉ «Ä±Àæ DyðPÀvA

É iÀÄ »A¢£À PÀ®à£É_ _ _ _ _ _ _ _ _

3. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£ÀgÀ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¥ÀæeÕÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹vÀÄ, CzÀgÀ

£ÁAiÀÄPÀgÀÄ ¸Á骮
À A©, «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ DyðPÀvÉUÉ ¸À®ºÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.

53
GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. §AqÀªÁ¼À±Á» ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ.

2. eÁ£ï ªÉÄãÁqïð Qãïì

3. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ DzsÁjvÀ

4. ¹éÃqÀ£ï, £ÁªÉð ªÀÄvÀÄÛ qÉ£ÁäPïð

4.9 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÅÀ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæ ªÁV
¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. EzÀÄ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹zÉ. F WÀlPÀªÀÅ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ vÁQðPÀvÉAiÀÄ CxÀðªÀ£ÀÄß ZÀað¹vÀÄ.
EzÀÄ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ««zsÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß C£Ééö¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß
«¸ÀÛj¸ÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼À À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. F WÀlPÀªÅÀ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ ªÁå¥ÀPÀ
ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ, CzÀgÀ vÁQðPÀvÉ, «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß «ªÀgª À ÁV
M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÅÀ «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ. CUÀvåÀ ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß
MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÀézÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ DyðPÀ
¹ÜwAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀª£ À ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è
CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°è «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ªÀĺÀvéÀ«zÉ.

4.10 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

§AqÀªÁ¼À±Á»B §AqÀªÁ¼À±Á»AiÀÄÄ GvÁàzÀ£Á ¸ÁzsÀ£U
À ¼
À À SÁ¸ÀV ªÀiÁ°ÃPÀvéÀ ªÀÄvÀÄÛ

¯Á¨sPÀ ÁÌV CªÀÅUÀ¼À PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹zÀ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.

¸ÀªiÀ ÁdªÁzÀB SÁ¸ÀV ªÀiÁ°ÃPÀvÀé CxÀªÁ D¹Û ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À

¤AiÀÄAvÀt
æ QÌAvÀ ¸ÁªÀðd¤PÀjUÉ PÀgÉ ¤ÃqÀĪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ

¹zÁÞAvÀ.

AiÉÆÃd£ÉB AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ C¥ÉÃQëvÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CUÀvåÀ ªÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À §UÉÎ

AiÉÆÃa¸ÀĪÀ ¥ÀæQA
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ.

CAvÀUð
À vÀ ¨É¼ÀªÀtÂUBÉ CAvÀUÀðvÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ ¸ÀªÀiÁdzÁzÀåAvÀ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀªÁV

ºÀAaPÉAiÀiÁUÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ J®èjUÀÆ CªÀPÁ±ÀU¼

À À£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ DyðPÀ

¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀiÁVzÉ.

54
¸ÁéªÀ®A§£ÉB M§âgÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä, «±ÉÃμÀªÁV DºÁgÀzÀ GvÁàzÀ£ÉUÉ

¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ºÉÆgÀV£À ¸ÀºÁAiÀÄzÀ CUÀvÀå«®è.

¸Á®B ¨ÁQ EgÀĪÀ CxÀªÁ ¨ÁQ EgÀĪÀ ºÀtzÀ ªÉÆvÀÛ

UÉÃæ mï r¥É±
æ À£ïB T£ÀßvÉAiÀÄÄ ªÀÄ£À¹ÜwAiÀÄ C¸Àé¸ÀÜvÉAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁzÀ zÀÄBR ªÀÄvÀÄÛ

D¸ÀQÛAiÀÄ £ÀμÖÀª£
À ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛz.É

4.11 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
2. «Ä±Àæ DyðPÀvÉAiÀÄ vÁQðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ZÀað¹.
3. ¨sÁgÀvz
À À «Ä±Àæ DyðPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ §UÉÎ §gɬÄj.

4.12 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1. https://en.wikpedia.org/wiki/Mixed_economy
https://www.5paisa.com/blog/mixed-economy-in-india
2. https://www.investopedia.com/ask/answers/043015/what-are-some-common-
features-mixed-economic-system.asp
3. https://www.bookbou.edu.bd/Books/Text/SOB/CEMBA-
CEMPA/scom_4613/Unit
4. https://www.bookbou.edu.bd/Books/Text/SOB/CEMBA-
CEMPA/scom_4613/Unit-
https://www.bookbou.edu.bd/Books/Text/SOB/CEMBA-
CEMPA/scom_4613/Unit-

55
¨ÁèPï 2

WÀlPÀ -5: ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ

gÀZÀ£É

5.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

5.1 ¦ÃpPÉ

5.2 ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ EwºÁ¸À

5.3 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CxÀð

5.4 ¨sÁgÀvÀzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É

5.5 C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è CªÀ±ÀåPÀvÉU¼

À ÀÄ

5.6 AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀªÀĸÉåU¼

À ÀÄ

5.7 ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæ

5.8 C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ

5.9 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

5.11 ¸ÁgÁA±À

5.11 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

5.12 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

5.13 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

56
5.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ

 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夹,

 C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ,
 ¨sÁgÀvz
À À°è AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr,
 MmÁÖgÉAiÀiÁV C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹

5.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð LzÀ£Éà WÀlPÀPÌÉ ¸ÁéUv À .À F WÀlPÀzÀ°è,
£ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ,
F WÀlPÀªÀÅ ¤ªÀÄUÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£À ¸ÁzsÀ£ª À À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. F WÀlPÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀ wÃAiÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ J¯Áè NzÀÄUÀgÀ D¸ÀQÛAiÀÄ
D¼ÀªÁzÀ M¼ÀUÆ É ¼ÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀz° À è£À AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀU¼ À À §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°èAiÀÄÆ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ §UÉÎ
ªÀiÁ£Àå ¸ÀA¥ÀPð À ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvÀz° À è AiÉÆÃd£Á ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä zÀÈqsª À ÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
««zsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁV CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ,
F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvÀz° À è C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ «²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛz.É EzÀ®èz,É F
WÀlPÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå zÀȶÖPÉÆãÀz° À è C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀ î®Ä ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ
UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀ¸ÀæªiÀ Á£ÀzÀ C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvz À À°è C©üªÀÈ¢Þ
AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ £ÁªÀÅ C£ÉÃPÀ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄwÛgÄÀ ªÁUÀ, F WÀlPÀªÅÀ CzÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ
«±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÄÀ UÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛzÉ. F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À°è C©üªÈÀ ¢Þ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ £ÀªÄÀ UÉ C£ÉÃPÀ zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À°è ¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀÄvÀÛz.É CzÀgÉÆA¢UÉ, EzÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ J¯Áè AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ªÉÄïÉ
PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.EzÀ®èz,É ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£ÉUÉ ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä
PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ, DzÀgÉ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzU À À¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À
¥ÀzPÀ ÉÆñÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ §UÉÎ ¤ªÀÄä w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß
«¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÀÅ ¤ªÀÄUÉ C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À
§UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃl ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ
JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ, ¸ÀªÀiÁdzÀ §®ªÀzsÀð£ÉAiÀÄ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀæt ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ C£Ééö¸ÀĪÁUÀ «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî
zÀȶÖPÆÉ Ã£ÀU¼À À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ.

57
5.2 ¨sÁgÀvÀzÀ AiÉÆÃd£Á EwºÁ¸À

 ªÉÆzÀ® ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRåªÁV, 1930 gÀ zÀ±PÀ Àz°À è £ÀªÄÀ ä gÁ¶ÖæÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢
¹zÁÞAvÀ¢AzÀ ¥Àæ¨Ás «vÀgÁzÁUÀ AiÉÆÃfvÀ DyðPÀvA É iÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ ºÉÆgÀºÉÆ«ÄävÄÀ .
¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ AiÀÄÄ. J¸ï. J¸ï. Dgï. ªÀiÁrzÀ CzÀÄãvÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄÄ
¨sÁgÀvz
À À ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É §ºÀ¼ÀªÁV ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjvÀÄ.
 ¸Àgï JA. «±ÉéñÀégÊÉ AiÀiÁ CªÀgÀÄ 1934 gÀ°è "¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃfvÀ DyðPÀvÉ" AiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀgÀÄ,
EzÀgÀ°è CªÀgÀÄ ªÀÄÄA¢£À ºÀvÀÄÛ ªÀμÀðUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀgÀÄ. ºÀvÀÄÛ ªÀμÀðUÀ¼À°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ fr¦AiÀÄ£ÀÄß ¢éUÀÄtUÉƽ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß
PÀȶ PÉëÃvÀæ¢AzÀ GzÀåªÀÄPÉÌ ¸ÀܼÁAvÀj¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀª æ £
À ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ CªÀgÀ ªÀÄÄRå
UÀÄjAiÀiÁVvÀÄÛ. EzÀÄ AiÉÆÃd£Á PÉëÃvÀæzÀ°è ªÉÆzÀ® UÀt¤ÃAiÀÄ ¥ÁArvÀå¥ÀÇtð PÀÈwAiÀiÁVvÀÄÛ.
1931gÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ PÁAUÉæ¹ì£À PÀgÁa C¢üªÃÉ ±À£À ªÀÄvÀÄÛ 1936gÀ ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ
PÁAUÉæ¹ì£À ¥sÊÉ dÄàgï C¢üªÃÉ ±À£ÀzÀ £ÀqÀĪÉ, ¨sÁgÀvz À À ¸ÁévA À vÀæå ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ DyðPÀ
zÀȶÖPÆÉ Ã£Àª£
À ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwB 1938 gÀ°è, ¨sÁgÀvPÀ ÁÌV gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À®Ä ªÉÆzÀ® ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. D ªÀμÀðzÀ°è, PÁAUÉæ¸ï CzsÀåPÀë
¸ÀĨsÁμï ZÀAzÀæ ¨ÉÆøï CªÀgÀÄ dªÁºÀgÀ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÆ CªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ
AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ. DzÁUÀÆå, ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉU¼ À À£ÀÄß §gÉAiÀÄ®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀ°®è, ªÀÄvÀÄÛ 1948-49 gÀ°è ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ PÉ®ªÉà ¥ÀwæPU
É À¼À£ÀÄß ¥ÀæPÀn¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 ¨ÁA¨É AiÉÆÃd£ÉB JAlÄ ¨ÁA¨É PÉÊUÁjPÉÆÃzÀå«ÄUÀ¼ÁzÀ ²æà eÉ. Dgï. r. mÁmÁ, f. r.
©¯Áð, ¥ÀÅgÀÄμÉÆÃvÀÛªÀÄzÁ¸ï vÀPÀÄzÁð¸ï, ¯Á¯Á ²æÃgÁªÀiï, PÀ¸ÀÆÛgï ¨sÁAiÀiï ¯Á¯ï ¨sÁAiÀiï,
J. r. ±Áæ¥sï, CzÉÃð²gï zÀ¯Á¯ï ªÀÄvÀÄÛ eÁ£ï ªÀÄxÁAiÀiï CªÀgÀÄ 1944 gÀ°è "¨sÁgÀvÀzÀ
DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀĪÀ ¸ÀAQë¥ÀÛ eÁÕ¥ÀPÀ ¥ÀvÀæ" zÀ°è PÉ®¸À ªÀiÁrzÀgÀÄ.
EzÀ£ÀÄß "¨ÁA¨É AiÉÆÃd£É" JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É F PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÅÀ 15 ªÀμÀðUÀ¼À°è vÀ¯Á
DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¢éUÀÄtUÉƽ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CzÉà ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ
¥ÀlÄÖ ºÉaѸÀ®Ä PÀgÉ ¤ÃrvÀÄ. £ÉºÀgÀÆ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¢üPÀÈvÀªÁV C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¢zÀÝgÆ À ,
CzÀgÀ C£ÉÃPÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß £ÀAvÀgÀzÀ «£Áå¸ÀUÀ¼À°è ¸ÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 d£ÀgÀ AiÉÆÃd£ÉB JA. J£ï. gÁAiÀiï CªÀgÄÀ d£ÀgÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀgÄÀ . F
PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÅÀ ºÀvÄÀ Û ªÀμÀðUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶUÉ ºÉaÑ£À UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß
¤ÃrvÀÄ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ ®PÀëtªÉAzÀgÉ J¯Áè PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ
gÁ¶ÖæÃPÀgt
À . ¯ÁºÉÆÃgï ¨sÁgÀwÃAiÀÄ MPÀÆÌlzÀ ¥ÀgÀªÁV JA. J£ï. gÁAiÀiï CªÀgÄÀ ªÀiÁPÁìéð¢
¸ÀªÀiÁdªÁzÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É F ¥Àæ¸ÁÛ¥ª À £À ÀÄß gÀa¹zÀgÄÀ .
 UÁA¢üªÁ¢ AiÉÆÃd£ÉB ªÁzsÁð ªÁtÂdå PÁ¯ÉÃf£À ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÁzÀ ²æêÀÄ£ï £ÁAiÀÄgÀ£ï
CªÀgÄÀ UÁA¢üªÁ¢ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀgÄÀ . EzÀÄ PÀÄnÃgÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÉ UÀªÄÀ £À ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtPÉÌ DzÀåvÉ ¤ÃrvÀÄ.
 ¸ÀªÇÉ ÃðzÀAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉB dAiÀÄ¥ÀæPÁ±ï £ÁgÁAiÀÄuï CªÀgÀÄ 1950gÀ°è ¸ÀªÉÇÃðzÀAiÀÄ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹zÀgÀÄ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ «£ÉÆèÁ ¨sÁªÉAiÀĪÀgÀ ¸ÀªÇÉ ÃðzÀAiÀÄ PÀ®à£É

58
 ªÀÄvÀÄÛ UÁA¢üªÁ¢ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ ¥Àæ¨Ás «vÀªÁVvÀÄÛ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ
ªÀÄvÀÄÛ UÀÄr PÉÊUÁjPÉU¼ À À ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÄÀ ZÉ®è¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÀÆ MvÀÄÛ ¤ÃrvÀÄ.
¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ «zÉò
vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ½AzÀ ¸ÁévA
À vÀæå
 AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ E¯ÁSÉB ©ænμï ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ 1944gÀ DUÀ¸ÀÖß°è CzÉÃð²gï
zÀ¯Á¯ï CªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è "AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß" ¸Áܦ¹vÀÄ. DzÀgÉ,
1946gÀ°è F «¨sÁUÀª£ À ÀÄß gÀzÄÀ Ý¥r
À ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 AiÉÆÃd£Á ¸À®ºÁ ªÀÄAqÀ½B AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«μÀåzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄzsÀåAvÀgÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ 1946gÀ CPÉÆÖç£Àð°è
AiÉÆÃd£Á ¸À®ºÁ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹vÀÄ.

5.3 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CxÀð

AiÉÆÃd£É JAzÀgÉ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß
¤zsðÀ j¸ÀĪÀÅzÀÄ. §ºÀ¼À «±Á®ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå jÃwAiÀÄ°è, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß DqÀ½vÁvÀäPÀ
¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ GzÉÝñÀU¼
À À£ÀÄß ¤zsð
À j¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁrzÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
gÀƦ¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¹ÜvÀ ¥ÀǪÀð-aAvÀ£A É iÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À§ºÀÄzÀÄ ". ¸ÉPèÀgï ºÀqìÀ£ï ¥ÀæPÁgÀ,
"AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¨sÀ«μÀåzÀ PÀæªÀÄPÉÌ DzsÁgÀª£ À ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ". G«ðPï ¥ÀæPÁgÀ,
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ "ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀªÁV MAzÀÄ ¨Ë¢ÞPÀ ¥ÀæQæAiÉÄ, MAzÀÄ PÀæªÀħzÀÞªÁzÀ jÃwAiÀÄ°è PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä AiÉÆÃa¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ HºÉU¼ À À §zÀ°UÉ ªÁ¸ÀÛªÁA±ÀU¼
À À
¨É¼ÀQ£À°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ HºÁvÀäPÀ ¥ÀæªÈÀ wÛAiÀÄ «gÉÆâü ¹zÁÞAvÀªÁVzÉ ".

AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¤zsÁðgÀ vÉUz É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ MAzÀÄ vÀPÀð§zÀÞ «zsÁ£ÀªÁVzÉ

JAzÀÄ C£ÉÃPÀªÃÉ ¼É ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É EzÀgÀxÀð AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ F PɼÀV£À ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É

1. ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¸ÀàμÖÀ UÀ»

æ PÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁåSÁå£À
2. GzÉÝñÀU¼ À À ¤tðAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ®¨sÀåvÉ
3. UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£ÀUÀ¼À DAiÉÄÌ
4. F ¥Àg¸ À ÀàgÀ CªÀ®A©vÀ «zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ
5. PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À gÀZÀ£É
6. ¸ÀĸÀAWÀnvÀ C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ¹ÜgÀ ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj «zsÁ£ÀUÀ¼À DAiÉÄÌ
7. ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ G½¹PÉƼÀî®Ä ªÀåªÀ¹ÜvÀ «ªÀıÉð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwQæAiÉÄ

»ÃUÁV AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¨sÀ«μÀåzÀ PÀæªÀÄPÉÌ GvÀÛªÀÄ DzsÁgÀª£ À ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.

zÉÆqÀØ CxÀªÁ ¸ÀtÚ J¯Áè jÃwAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ½UÀÆ AiÉÆÃd£É CUÀvÀå. EzÀ£ÀÄß zÉñÀUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
««zsÀ ºÀAvÀU¼ À À°è ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ
ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀAwgÀ¨ÃÉ PÀÄ, QæAiÀiÁvÀäPÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆA¢PÉƼÀèzÁÝVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. EzÀÄ ¤¢ðμÀÖ
GzÉÝñÀU¼ À À ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ««zsÀ «zsÁ£ÀU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É F «zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ zÀÆgÀzÈÀ ¶Ö ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À
¸ÀàμÖÀvA
É iÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹ªÉ.

59
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À ¥ÀnÖ (1951-2017)

¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À GzÉÝñÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À

UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÀåªÁzÀμÀÄÖ PÀrªÉÄ

GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ ºÉZÁÑV ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è DºÁgÀ
ªÉÆzÀ® ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ 1951-1956
¸Á¢ü¸À®àlÖªÀÅ. J¯Áè ¸Á骮À A§£É
AiÉÆÃd£É
DyðPÀ PÉëÃvÀæU¼ À À°è ¸Á¢ü¸À®Ä vÀéjvÀ PÀȶ
¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¸ÀQæAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄwÛz.É ºÀtzÀħâgÀ
¥ÀæªÄÀ ÄR vÁAwæPÀ ¤AiÀÄAvÀtæ .
¸ÀA¸ÉÜU¼À ÁV, LzÀÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ vÀAvÀæeÁÕ£À
¸ÀA¸ÉÜU¼À À£ÀÄß (LLn)
¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.¤gÁ²ævÀgÀ
¥ÀÅ£ÀªÀð¸Àw,

JgÀqÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ «zÉò «¤ªÀÄAiÀÄzÀ £ÉºÀgÀÆ-

AiÉÆÃd£É PÉÆgÀv¬ É ÄAzÁV, CzÀ£ÀÄß ªÀĺÁ®£ÉÆé¸ï
1956-1961
¸ÀA¥ÀÇtðªÁV ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß
PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ É ½¸À®Ä §¼À¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
¸ÁzsÀåªÁUÀ°®è. UÀÄjUÀ¼À 'ªÀÄÆ® ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ §ÈºÀvï PÉÊUÁjPÉU¼ À À
ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ. DzÁUÀÆå, ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß
©ü¯ÁAiÀiï, zÀÄUÁð¥ÀÅgÀ UÀªÄÀ £Àz°À èlÄÖPÉÆAqÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ gÀÆPÉð¯ÁzÀ°è vÀéjvÀ PÉÊUÁjQÃPÀgÀt'
d®«zÀÄåvï ¸ÁܪÀgÀU¼ À ÀÄ 1956gÀ PÉÊUÁjPÁ
ªÀÄvÀÄÛ LzÀÄ GQÌ£À ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ,
VgÀtÂU¼ À À£ÀÄß ¸ÀªÀiÁdzÀ
¤«Äð¸À¯ÁVzÉ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢
ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ
DyðPÀ ¤ÃwAiÀÄ
GzÉÝñÀªÁVvÀÄÛ.

60
 ªÉÊ¥sÀ®å. §gÀUÁ® ªÀÄvÀÄÛ ¸Á骮
À A© ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé-
AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ. DzÀgÉ, GvÁࢸÀĪÀ
ªÀÄÆgÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ 1961-1966
¥ÀAZÁAiÀÄvï ZÀÄ£ÁªÀuÉ DyðPÀvA É iÀÄ ¸ÁÜ¥£
À É '
AiÉÆÃd£É
DgÀA¨sÀªÁVzÉ. gÁdå
C¢üPÁgÀ ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¥ËæqsÀ
²PÀët ªÀÄAqÀ½UÀ¼À gÀZÀ£É

gÀeÁ¢£ÀUÀ¼ÀÄ-ªÁ¶ðPÀ ºÉƸÀ PÀȶ PÀȶAiÀÄ°è£À ©PÀÌlÄÖ

AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀ檣 À ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ UÀA©üÃgÀ
1966-1969
gÀƦ¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ DºÁgÀzÀ PÉÆgÀvÉUÉ
ºÉaÑ£À E¼ÀĪÀj ¤ÃqÀĪÀ UÀªÄÀ £À ºÀj¸ÀĪÀ
©Ãd ¥Àæ¨ÉÃs zÀU¼ À À CUÀvåÀ «zÉ
«vÀgu À É, UÀt¤ÃAiÀÄ
¥ÀæªÀiÁtzÀ gÀ¸ÀUÆ É §âgÀ
§¼ÀP,É ¤ÃgÁªÀj
¸ÀA¨sÁªÀå §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄtÂ£Ú À ¸ÀAgÀPëÀuÁ
PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ.

£Á®Ì£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ 1969-1974 3.5 gÀμÀÄÖ ¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ

AiÉÆÃd£É ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß ¸Á骮 À A§£ÉAiÀÄ
¸Á¢ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ, DzÀgÉ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ
ºÀtzÀħâgÀ¢AzÀ EzÀÄ ¸ÁzsÀ£A É iÉÆA¢UÉ
CrØAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. EA¢gÁ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ UÀj©
UÁA¢üAiÀĪÀgÀ DqÀ½vÀªÀÅ ºÀmÁªÉÇ mÁUÉðmïB
14 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¨sÁgÀwÃAiÀÄ 5.5 ¥À¸ÉAðmï
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À£ÀÄß
gÁ¶ÖæÃPÀgtÀ UÉƽ¹zÁUÀ
¨sÁgÀvz
À À°è ºÀ¹gÀÄ
PÁæAwAiÀÄÄ PÀȶAiÀÄ£ÀÄß
ºÉaѹvÀÄ.

61
 ºÀtzÀħâgÀ ºÉZÁÑVzÉ. §qÀv£ À À ¤ªÀÄÆð®£É
d£ÀvÁ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á骮
À A§£É'
¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£É 1974-1979
CzÀ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÆ É ½¹vÀÄ.
DzÀgÆ À , ªÉÆzÀ®
¨ÁjUÉ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ºÉzÁÝj
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

DgÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ 1980-1985 §ºÀÄ¥Á®Ä UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß '¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ

AiÉÆÃd£É ¸Á¢ü¸À¯ÁVzÉ. 5.5 gÀμÀÄÖ DyðPÀvA É iÀÄ
¥ÀæUÀw CwAiÀiÁzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ
d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆ®PÀ §qÀv£ À ÀzÀ
vÀ¦à¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ªÉÄÃ¯É £ÉÃgÀ
PÀÄlÄA§ zÁ½.
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ
«¸ÀÛj¸À¯Á¬ÄvÀÄ..

K¼À£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ 1985-1990 ¸ÀvÀvÀªÁV ªÉÆzÀ® ºÉaÑ£À GzÉÆåÃUÀU¼ À À£ÀÄß

AiÉÆÃd£É ªÀÄÆgÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À PÁ® ¸ÀȶָÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
wêÀæ §gÀUÁ®zÀ GvÁàzÀPÀvA É iÀÄ£ÀÄß
¥Àj¹ÜwUÀ¼À ºÉaѸÀĪÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ
ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, 6% ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À
¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £À
zÀgÀzÆÉ A¢UÉ F PÉÃA¢æÃPÀj¸À¯ÁVzÉ.
«zsÁ£ÀªÅÀ
AiÀıÀ¹éAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. F
PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ CrAiÀÄ°è
eÁjUÉ vÀAzÀ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À°è
dªÁºÀgï gÉÆÃeÁÎgï
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÆ
MAzÀÄ.DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉaѸÀĪÀ,

62
ªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÀÄ 1989-1991. ¨sÁgÀvz
À À°è, EzÀÄ gÁdQÃAiÀÄ
SÁ¸ÀVÃPÀgt À ªÀÄvÀÄÛ C¤²ÑvvÀ ɬÄAzÁV
GzÁjÃPÀgt À zÀ AiÉÆÃd£É E®è
DgÀA¨sÀªÁVvÀÄÛ.

JAl£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ 1992-1997 EzÀÄ ¨sÁUÀ±ÀB DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂU,É PÀȶ

AiÉÆÃd£É AiÀıÀ¹éAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. 5.6 gÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§A¢üvÀ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀgÁ¸Àj PÉÊUÁjPÉU¼ À À°è §®ªÁzÀ
ªÁ¶ðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂU,É GvÁàzÀ£É,
zÀgÀ 6.78 gÀμÄÀ Ö gÀ¥sÀÅÛ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄzÀÄ,
¥ÀÇgÉʸÀ¯Á¬ÄvÀÄ.vÀéjvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
ZÁ°Û SÁvÉ
PÉÆgÀvA É iÀÄ°è£À PÀrvÀ.
5.6% ªÁ¶ðPÀ ¸ÀgÁ¸Àj
¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgª À À£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä.

MA§vÀÛ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ 1997-2002 CzÀgÀ fr¦ fêÀ£ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖ,

AiÉÆÃd£É ¨É¼ÀªÀtÂUAÉ iÀÄ zÀgÀªÅÀ GvÁàzÀPÀ GzÉÆåÃUÀU¼ À À
±ÉÃPÀqÁ 5.4 gÀ¶ÖvÀÄÛ, ¸ÀȶÖ, ¥ÁæzÃÉ ²PÀ
EzÀÄ UÀÄjVAvÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À ªÀÄvÀÄÛ
PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. ¸Á骮 À A§£É EªÉ®èªÀÇ
DzÁUÀÆå, PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀU¼ À ÁVªÉ.
¨É¼ÀªÀtÂUAÉ iÀÄÄ ±ÉÃPÀqÁ F ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄÄ
4.5 gÀ¶ÖvÀÄÛ, EzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ
±ÉÃPÀqÁ 3 gÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß £ÁåAiÀĸÀªÀÄävv À É ªÀÄvÀÄÛ
«ÄÃjzÉ. ¸ÉêÁ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀ®AiÀĪÀÅ ªÁ¶ðPÀªÁV DzsÀj¹zÉ. 6.5 gÀμÀÄÖ
±Éà 7.8 gÀμÀÄÖ ¥ÀæUÀw ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ UÀÄj
¸Á¢ü¹zÉ. 6.7 gÀμÀÄÖ ºÉÆAzÀ¯ÁVzÉ.
ªÁ¶ðPÀ ¸ÀgÁ¸Àj
¨É¼ÀªÀtÂUAÉ iÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¹zÉ.

63
ºÀvÛÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ 2002-2007 EzÀÄ §qÀv£ À ÀzÀ §qÀv£ À Àª£ À ÀÄß 5
AiÉÆÃd£É ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß 5% gÀμÀÄÖ ¥Àæw±ÀvÀzμ À ÀÄÖ PÀrªÉÄ
PÀrªÉÄ ªÀiÁrvÀÄ, CgÀtå ªÀiÁr ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀz° À è
¥ÀæzÃÉ ±ÀªÀ£ÀÄß 2 5% gÀμÀÄÖ ¸ÁPÀëgv À A
É iÀÄ
«¸ÀÛj¹vÀÄ, ¸ÁPÀëgv À A
É iÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß 8%
¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß 7 5% PÉÌ fr¦ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ
Kj¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ zÀgÀª£ À ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä.
DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
8% QÌAvÀ ºÉaѹvÀÄ.

ºÀ£ÉÆßAzÀ£Éà 2007-2012 ¨sÁgÀvz À À DyðPÀvÉAiÀÄÄ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ P˱À®å

¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£É ªÁ¶ðPÀ ¸ÀgÁ¸Àj 8% C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ
zÀgÀz° À è ¨É¼É¬ÄvÀÄ, PÀȶ ¸À§°ÃPÀgÀtPÉÌ
ªÀ®AiÀĪÀÅ ¤jÃQëvÀ 4% CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
gÀ §zÀ®Ä 3.7% gÀμÀÄÖ MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É °AUÀ
¨É¼É¬ÄvÀÄ. GzÀåªÀĪÀÅ C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉ
10% UÀÄjAiÉÆA¢UÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛz.É
ºÉÆð¹zÀgÉ ¥Àw æ ªÀμÀð ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀĹÜgÀvÉ
¸ÀgÁ¸Àj 7.2% zÀgz À À°è ªÀÄÄRåªÁVzÉ. PÀȶ,
¨É¼É¬ÄvÀÄ.¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ
vÀéjvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ
CAvÀUð À vÀªÁVzÉ. zÀgÀª£À ÀÄß PÀæªÀĪÁV
4%, 10% ªÀÄvÀÄÛ 9% PÉÌ
ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ. 2009gÀ
ªÉüÉUÉ, J¯Áè d£ÀjUÉ
¸ÀÄgÀQëvÀ PÀÄrAiÀÄĪÀ
¤ÃgÀÄ ®¨såÀ ªÁUÀ°zÉ.

64
 ºÀ£ÉßgÀqÀ£Éà 2012-2017 EzÀgÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄ zÀgÀ ¸ÀĹÜgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ
¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ UÀÄj 8% "ªÉÃUÀªÁV, CAvÀUð À vÀ ¨É¼ÀªÀtÂU"É
AiÉÆÃd£É DVvÀÄÛ. PÀȶ
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ±ÉÃ
4PÉÌ ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ.
GvÁàzÀ£Á ªÀ®AiÀÄ
10% ¨É¼ÀªÀtÂUÉ 88,
000 ªÉÄUÁªÁåmï
«zÀÄåvï GvÁàzÀ£Á
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
ºÉaѸÀĪÀ UÀÄj
ºÉÆAzÀ¯ÁVzÉ. 5.4
¨sÁgÀvzÀ À C©üªÈÀ ¢Þ
AiÉÆÃd£É

5.4 ¨sÁgÀvÀzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É

¥Àæ¸ÀÄÛv,À C©üªÀÈ¢Þ ¤ÃwAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ¹zÁÞAvÀ¢AzÀ £ÀªÀ GzÁgÀªÁ¢ ¹zÁÞAvÀPÉÌ
MAzÀÄ ªÀiÁzÀj §zÀ¯ÁªÀuÉ EzÉ. ¸ÉÆëAiÀÄvï MPÀÆÌlzÀ ¥ÀvÀ£ÀzÆ É A¢UÉ, C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¸ÀªiÀ ÁdªÁ¢
ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ GzÁjÃPÀÈvÀ ªÀÄÄPÀÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ «vÀgÀuÉAiÀÄ ¥ÀgÀªÁV §ºÀĪÀÄnÖUÉ C¥ÀSÁåwUÉ M¼ÀUÁVzÉ.
DyðPÀ £ÁåAiÀĸÀªÀÄävÀvA É iÀÄ ºÉÆgÀvÁV, §AqÀªÁ¼À±Á» ¥Àæ¥A À ZÀzÀ vÀvÛÀéUÀ¼ÀÄ gÁdQÃAiÀÄ
vÀPÀð§zÀÞvÉ/£ÁåAiÀĸÀªÀÄävv À AÉ iÀÄ£ÀÄß UÀ½¹ªÉ, CzÀgÀ°è, «ªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹, ¥À²ÑªÄÀ ªÀÅ ²ÃvÀ®
¸ÀªÀÄgÀªÀ£ÀÄß ¤¸ÀìA¢UÀÞªÁV UÉ¢ÝzÉ JA§ÄzÀÄ UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ C©üªÀÈ¢Þ CxÀð±Á¸ÀÛæªÀÅ
gÁdQÃAiÀÄ M¼ÀºÀjªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ, C©üªÈÀ ¢Þ CxÀð±Á¸ÀÛæzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è£À EwÛÃa£À
§zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ DyðPÀ vÀPÀð§zÀÞvÉ/gÁdQÃAiÀÄ £ÁåAiÀĸÀªÀÄävv À A
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä/CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä EzÀ£ÀÄß CjvÀÄPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ. C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖU æ À¼À°è£À
¸ÁªÀðd¤PÀ ¤ÃwAiÀÄÄ «±Àé¨ÁåAPï ªÀÄvÀÄÛ L. JA. J¥sï. £ÀAvÀºÀ CAvÁgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À '¸À®ºÉU¼ À À'
¨sÁjà ¥Àæ¨Ás ªÀz° À èz.É qÀ§ÄèånM, fJnnAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¹, ¨sÁgÀvz À ÀAvÀºÀ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæUÀ¼À°è
¸ÁªÀðd¤PÀ ¤Ãw ¸ÀÆwæÃPÀgt À PÁÌV ºÉƸÀ '¤§AðzsÀU¼ À À ªÁvÁªÀgÀt' ªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛz.É ªÀÄÆgÀ£ÉÃ
dUÀwÛ£À°è §qÀv£ À ÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ°è »A¢£À ªÀiÁzÀjUÀ¼À ªÉÊ¥sÀ®å ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ
ªÁå¥ÁgÀzÀ CqÉvÀqU É À¼À£ÀÄß ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£Éà dUÀwÛ£À°è DyðPÀvU É ¼
À À£ÀÄß vÉgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
ªÁå¥ÁgÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ/«¸ÀÛgu À ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ JA§ ¨sÀgÀª¸ À É, GzÉÆåÃUÀU¼ À À vÀéjvÀ ¸ÀȶÖUÉ
PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ, ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ F §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ »A¢£À DyðPÀ vÀPÀð§zÀÞvA É iÀiÁVzÉ.F
WÀlPÀzÀ°è, 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¹, UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÁV ¨sÁgÀvz À À°è C©üªÀÈ¢Þ

65
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¦ÛUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è, CzÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÌÉ
¥Àæ¸ÀÄÛv/À C¥ÉÃPÀëtÂÃAiÀĪÁzÀ ¸ÁA¹ÜPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ F ¨É¼ÀªÀtÂUU É ¼
À À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä £ÁªÀÅ ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÉÛêÉ. gÁdå ªÀÄlÖz° À è C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæAiÀÄvÀß, ¸ÀܽÃAiÀÄ
ªÀÄlÖPÉÌ C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ ºÀAaPÉ, AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è ¥ÀjtwAiÀÄ PÉÆgÀvÉ, PÀ¼À¥É ¸ÀܽÃAiÀÄ
DqÀ½vÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¤§AðzsU À À½AzÁV «μÀAiÀÄ vÀdÕjAzÀ ¥ÀzÃÉ ¥ÀzÃÉ PÀgU É À¼À
ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ f¯Áè AiÉÆÃd£ÉUÉ CUÀvÀåªÁzÀ UÀªÄÀ £Àª£ À ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁV®è. 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£ÉÃ
wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À°è, §AiÀĹzÀ ¥ÀæzÃÉ ±À DzsÁjvÀ ¥ÁæzÉòPÀ AiÉÆÃd£ÉUÁV f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwUÉ
CªÀPÁ±À PÀ°à¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåzÀ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä® «vÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀ ¸ÀȶÖAiÀÄ£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸À®Ä gÁdå ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀªÀÅ §qÀv£ À À ¤ªÀÄÆð®£É ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæªÄÀ ÄR CUÀvåÀ ªÁVzÉ.
ªÉÄð¤AzÀ PɼÀPÉÌ ºÉÆÃUÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀÅ §qÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß vÉUz É ÄÀ ºÁPÀĪÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁV®èªÁzÀÝjAzÀ,
§qÀv£ À À ¤ªÁgÀuÉAiÀÄÄ PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃf¸ÀĪÀ ªÀÄÄRå vÁQðPÀvÉAiÀiÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £É£À ¦£À°èqÀ¨ÉÃPÀÄ.
f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, CzÉÃ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À ªÉZÀz Ñ À ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ ªÀÄÄRå
¸ÀªÁ¯ÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ AiÉÆÃd£ÉAiÉÄÃvÀgÀ DzÁAiÀÄ ªÉZÀѪ£ À ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ DzÀåvÉAiÀiÁVzÉ.

ºÀvÛÀ£Éà AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¸ÀàμÖÀªÁV ºÉýgÀĪÀAvÉ, ªÀÄvÀÄÛ F »AzÉ ¸ÀºÀ G¯ÉèÃT¹gÀĪÀAvÉ,

£Àª-À GzÁgÀªÁ¢ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è, gÁdåªÀÅ C¸ÀªÄÀ xÀðªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À°è ªÀÄvÀÄÛ
£ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁdªÀÅ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV GvÀÛªÀĪÁV ¸ÁA¹ÜPÀªÁVgÀĪÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À°è ºÉZÁÑV "»AzÀPÉÌ
¸ÀjAiÀÄÄvÀÛz"É . EzÀÄ "GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ" zÀ ªÁå¥ÀPÀ UÀÄjAiÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÉ. DqÀ½vÀzÀ UÀÄuÁvÀäPÀ CA±ÀU½ À UÉ
ºÉaÑ£À UÀªÀÄ£À ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz;É DzÀÝjAzÀ ºÀvÀÛ£Éà AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ "¸ÀA¥À£ÀÆä® AiÉÆÃd£É" VAvÀ ºÉZÁÑV
"¸ÀÄzsÁgÀuÁ AiÉÆÃd£É" DVgÀ®Ä GzÉÝò¸À¯ÁVzÉ. PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ, ²PÀët
ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ «μÀAiÀÄUÀ½UÉ MvÀÄÛ
¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ, EzÀg° À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ¤Ãw ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ
CUÀvåÀ «gÀÄvÀÛzÉ, M¥ÀàAzÀzÀ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß £ÉëĹPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ, MPÀÆÌlªÀ£ÀÄß ¤UÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ, ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ
PÉÆgÀv¬ É ÄgÀĪÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ UÁvÀæzÀ DqÀ½vÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼ À À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ
C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ.

¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, F WÀlPÀzÀ°è, C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ £ÀªÀ-GzÁgÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ

¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è F KeɤìUÀ¼ÀÄ ªÀ»¸À§ºÀÄzÁzÀ/ªÀ»¸À§ºÀÄzÁzÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß £ÁªÀÅ C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ.
¨sÁgÀvª À ÀÅ «Ä±Àæ DyðPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¸ÀÆZÀPÀ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ªÀÄÄPÀÛ DyðPÀvÉUÉ
¥ÀjªÀvð À £ÉAiÀÄ ºÀAvÀz° À èz.É ºÉƸÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À «μÀAiÀÄzÀ°è CzÀgÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£À PÉÃA¢æÃPÀj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. WÀμÀðuÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÊgÀÄzsÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉƸÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ CºÀðvÉUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É

5.5 C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvÀzÀ°è, «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥ÀǪÀð¨sÁ« ¥ÀæAiÀÄvÀߪÉAzÀÄ nÃQ¸À§ºÀÄzÀÄ, KPÉAzÀgÉ EzÀÄ
CUÀvåÀ ªÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÀǪÁð¥ÉÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß SÁvÀj¥Àr¸ÀzÉ ¥ÁægA À ©ü¸À®ànÖz.É eÁUÀÈwAiÀÄ
C¥ÉÃQëvÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀU¼ À ÀÄ, ²PÀët, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉUÁV ¸ÁA¹ÜPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, d£ÀgÀ

66
¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÉÆA¢UÉ AiÉÆÃd£Á C£ÀÄμÁ×£À, C¥ÉÃQëvÀ vÁAwæPÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁA¹ÜPÀ wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. EzÀPÌÉ «gÀÄzÀÞªÁzÀ ªÁzÀªÉAzÀgÉ
'¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ' PÁÌV ±Á±Àévª À ÁV PÁAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è. DzÀÝjAzÀ, ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀÅ
'¸ÁA¹ÜÃPÀgÀt' ¹zÁÞAvÀzÀ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ HºÉAiÉÆA¢UÉ EzÉ, D ªÀÄÆ®PÀ, '¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀÆzÀȱÀå' zÀ°è
¸ÀA¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C¥ÉÃQëvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀ¯ÁUÀÄvÀÛz,É CzÀÄ D
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ KeÉAlμÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz,É CªÀÅ PÁAQæÃmÉʸï DUÀÄwÛzÝÀ AvÉ, CªÀÅ
'vÀ¯ÁzsÁgÀ' zÀ ªÉÄÃ¯É PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀégÀÆ¥Àª£
À ÀÄß vÀ£ÀßzÉà ¸Àé¨Ás ªÀPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV
§zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛªÉ/CxÀªÁ EAzs£ À À, ¸ÁjUÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ, vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄÄAvÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR
PÉëÃvÀæUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ ¥Àj±ÉÆÃzs£ À É. ¥Àg¸À ÀàgÀ §zÀ¯Á¬Ä¸À§ºÀÄzÁzÀ
ªÀÄvÀÄÛ vÁQðPÀªÁV ¸ÀA§A¢üvÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÁV C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁªÀuÉ

DUÀ¸ïÖ PÁªÉÄÖ, ¸Éà£Àìgï, qÀQÃðªÀiï, ªÉ§gï ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁPïìð CªÀgÀAvÀºÀ aAvÀPÀgÀ UÀ»
æ PÉUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ
£ÉÆÃqÀÄvÉÛêÉ.

 DUÀ¸ÉÖ PÁªÉÄÖB PÉÊUÁjPÁ PÁæAwAiÀÄ DgÀA©üPÀ ªÀμÀðUÀ¼À°è ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ

§zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß «PÀ¸À¤ÃAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁV CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä DUÀ¸ÉÖ PÁªÉÄÖ ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÄÀ .
«PÀ¸À£ÀªÀÅ ºÀAvÀUÀ¼À ¸ÀgÀtÂAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ PÀæªÉÄÃt gÀÆ¥ÁAvÀgÀ CxÀªÁ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀªÀiÁdUÀ¼ÀÄ ¸ÀgÀ¼À gÀÆ¥À¢AzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV «PÁ¸ÀzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀAvÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀAQÃtðªÁUÀÄvÁÛ ºÀ®ªÁgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀĺÉÆÃUÀÄvÀÛªÉ
JAzÀÄ «PÁ¸ÀzÀ ¹zÁÞAvÀªÅÀ «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.CUÀ¸ÉÖ PÁªÉÄÖ CªÀgÄÀ «PÁ¸ÁvÀäPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ
PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄA¢lÖgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §Ä¢Þ±QÀ ÛAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ, «±ÉÃμÀªÁV ªÉÊeÁÕ¤PÀ
aAvÀ£A É iÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ ªÀÄAr¹zÀgÄÀ . ªÀiÁ£ÀªÀ
ªÀÄ£À¸ÀÄì, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ eÁÕ£Àª® É èªÇÀ DzsÁåwäPÀ (CªÉÊeÁÕ¤PÀ) ¢AzÀ
¥ÀævÀåPÀëªÁzÀzÀªg À ÉUÉ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁVªÉ JAzÀÄ CªÀgÀÄ
C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀnÖzÝÀ gÄÀ . (scientific).
 ºÀ§ðmïð ¸Éà£ÀìgïB ºÀ§ðmïð ¸Éà£Àìgï ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß eÉÊ«PÀ fë JAzÀÄ
¥ÀjUÀt¹zÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ, M¼ÀV¤AzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ CxÀðzÀ°è 'C©üªÀÈ¢Þ' AiÀÄ£ÀÄß
CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÄÀ . CªÀgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄzÀ°è, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ fêÀAvÀ
zÉúÀU¼À ÀAwªÉ. »ÃUÁV, UÁvÀæzÀ ºÉZ¼ ÀÑ ÀzÉÆA¢UÉ, CªÀÅUÀ¼À gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¸ÀAQÃtðvÉ PÀÆqÀ
ºÉZÁÑUÄÀ vÀÛz.É ¸Éà£Àìgï ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ fëUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ £ÀqÀÄ«£À ºÉÆðPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.
 J«Ä¯ï qÀQÃðªÀiïB qÀQÃðªÀiï ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß «PÀ¸À¤ÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥Àj¨sÁμÉAiÀÄ°è
gÀƦ¹zÀgÀÄ. CªÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ MUÀÎnÖ£À §UÉÎ ªÀiÁvÀ£ÁrzÀgÀÄ. MUÀÎnÖ¤AzÀ CªÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ
fêÀ£ÀzÀ DzsÁgÀªÁVgÀĪÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夸ÀĪÀ £ÉÊwPÀ £ÀA©PÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
«ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß CxÉÊð¹zÀgÄÀ . ¸ÁªÀiÁfPÀ «PÁ¸ÀªÁ¢AiÀÄAvÉ, PÉÊUÁjPÁ-¥ÀǪÀð ¸ÀªiÀ ÁdUÀ¼À°è,
AiÀiÁAwæPÀ MUÀÎlÄÖ d£ÀgÀ £ÀqÄÀ «£À M¥ÀàAzÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ, DzÀgÉ PÉÊUÁjPÁ-
£ÀAvÀgÀzÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À°è M¥ÀàAzÀ¢AzÀ ¥ÀqÉzÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ MUÀÎlÄÖ ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
¸À»¹PÉƼÀÄîvÛÀz,É ¸ÀAWÀμð
À UÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ ¸ÁA¹ÜPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¤AiÀÄAwæ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ

67
 JAzÀÄ CªÀgÄÀ C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀnÖzÁÝg.É PÉÊUÁjPÁ-¥ÀǪÀðzÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À°è PÁ«ÄðPÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ
§ºÀÄvÉÃPÀ E®è¢zÀÝgÀÆ, DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À°è EzÀÄ ºÉZÀÄÑ «±ÉÃμÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀVÃðPÀj¸À®ànÖz.É
 ªÀiÁåPïì ªÉ§gïB CªÀgÀÄ §AqÀªÁ¼À±Á»AiÀÄ PÀÄjvÁzÀ vÀªÄÀ ä CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ¥Àæ±ßÉ AiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹zÀgÄÀ . CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄÄ (d£ÀgÀ
£ÀA©PÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ) C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÁVzÉ. qÀÄTÃð«ÄÎAvÀ ©ü£ÀߪÁV,
CªÀgÄÀ d£ÀgÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊwPÀ £ÀA©PÉUÀ¼À°è K¤zÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä
¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÄÀ , CzÀÄ MAzÉà jÃwAiÀÄ vÁAwæPÀ zÀwÛAiÉÆA¢UÉ ¥ÁægA À ¨sÀªÁzÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À£ÀÄß
«©ü£Àß jÃwAiÀÄ°è C©üªÈÀ ¢Þ¥r À ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯Á¬Ä¸À®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆnÖvÄÀ .
 PÁ¯ïð ªÀiÁPïìBð qÀQÃðªÀiï ªÀÄvÀÄÛ ªÉ§UÉð ªÀåwjPÀÛªÁV PÁ¯ïð ªÀiÁPïìð ªÀÄvÀÄÛ ¥sær É Pæ ï
JAUɯïì, ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¸Àé¨sÁªÀzÀ°è PÀæªÉÄÃt
ªÀÄvÀÄÛ «PÀ¸À¤ÃAiÀĪÀ®è; §zÀ°UÉ CªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀUð À UÀ¼À £ÀqÄÀ «£À »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À
¸ÀAWÀμÀð¢AzÀ ¤gÀƦ¸À®ànÖªÉ JAzÀÄ ªÁ¢¹zÀgÄÀ . CªÀgÄÀ ªÀÄÄRåªÁV ¸ÀªÀiÁdzÀ GvÁàzPÀ À
¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÀgPÀ ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À «vÀgÀuÉAiÀÄ £ÀqÀÄ«£À
C¸ÀªÄÀ vÉÆî£ÀzÀ §UÉÎ ªÀiÁvÀ£ÁrzÀgÀÄ. DzÀÝjAzÀ, F zÀȶÖPÉÆãÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ PÀæªÉÄÃtªÁzÀ «PÀ¸À£ÀQÌAvÀ ºÉZÁÑV ¸ÀA¨sÁªÀå ºÉÆÃgÁlUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤gÀAvÀgv À ÉAiÀÄ°è£À DªÀÄƯÁUÀæ «gÁªÀÄUÀ½AzÀ GAmÁUÀÄvÀÛz.É ªÀUÀð ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÉæÃgÀPÀ ±ÀQÛAiÀiÁV UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ.

5.6 AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ

MAzÀÄ PÀqÉ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄzÀ ¯Á¨sÀzÀ GzÉÝñÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Áé¢Ãü £À ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ C¸ÀªÄÀ xÀðvÉAiÀÄÄ UÀA©üÃgÀ «gÀÆ¥ÀPÌÉ PÁgÀtªÁVzÉ. ¥ÀæªÀÄÄR
«gÀÆ¥ÀU¼ À ÉAzÀgÉ

 C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ ¤gÀAvÀgÀvɬÄAzÁV GvÁàzÀ£Á gÀZÀ£ÉAiÀÄ «gÀÆ¥À

 d£À¸ÀASÉåAiÀÄ vÀéjvÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ°è «¥sÀ®ªÁzÀ PÁgÀt ¤gÀÄzÉÆåÃUÀzÀ
¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼ÀzÀ wêÀæ GvÁàzÀ£ÉUÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
 DyðPÀ ±ÀQÛAiÀÄ PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä gÁdåzÀ ªÉÊ¥sÀ®å
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ¥ÀÅà DyðPÀvÉAiÀÄ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉ CxÀªÁ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ DyðPÀvÉ
 ¨É¯ÉUÀ¼À ºÉZÀѼÀª£
À ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä «¥sÀ®ªÁUÀĪÀÅzÀÄ
 DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄgÀĺÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀ®Ä «¥sÀ®ªÁUÀĪÀÅzÀÄ.
 §qÀv£À À gÉÃSÉVAvÀ PɼÀVgÀĪÀ d£ÀgÀ ¥ÀæªiÀ ÁtªÀ£ÀÄß UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁV PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä
AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÉÊ¥sÀ®å.
 £ÀªÄÀ ä J¯Áè AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, PÉ®ªÉǪÉÄä PÀȶ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸Á骮À A§£É, PÉ®ªÉǪÉÄä GzÉÆåÃUÀ,
PÉ®ªÉǪÉÄä PÉÊUÁjPÁ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ EvÁå¢UÀ¼À PÀqÉUÉ DzsÁjvÀªÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ
PÀAqÀÄPÉÆArzÉÝêÉ. DzÀgÉ §qÀv£ À À ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀªÅÀ ¤gÀAvÀgÀªÁV ºÉZÀÄÑwÛzÉ. 1998gÀ°è
§qÀv£ À À gÉÃSÉVAvÀ PɼÀVgÀĪÀªÀgÀ ¸ÀASÉå ±ÉÃPÀqÁ 33PÉÌ E½¢zÉ JAzÀÄ ¸ÀPÁðgÀ

68
 ºÉýPÉÆAqÀgÆ À , §qÀvÀ£À PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ M¦àPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀå«®è.
D±ÀÑAiÀÄðªÉä®è, EAzÀÄ ºÉaÑ£À d£ÀgÄÀ ¤gÁ±ÉUÆ
É ArzÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀμÀðªÀÇ
DAzÉÆî£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉZÀÄÑwÛz.É

5.7 ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæ

AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÉÆzÀ® ªÀÄÆgÀÄ zÀ±PÀ ÀUÀ¼À°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è
gÁdåzÀ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß MwÛºÉüÀĪÀ ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ ¤ÃwAiÀÄ JgÀqÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR
®PÀëtUÀ½zÀݪÀÅ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß ªÉÃUÀUÉƽ¸À®Ä DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ
zÀgÀª£
À ÀÄß ªÉÃUÀUÉƽ¸À®Ä G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ zÀgÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ CvÀåUÀvåÀ JAzÀÄ
CxÀð±Á¸ÀÛædÕgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃdPÀgÀÄ UÀÄgÀÄw¹zÁÝg.É

§qÀv£À ÀzÀ zÀÄμÀÖ ªÀÈvÀÛª£

À ÀÄß ªÀÄÄjAiÀÄ®Ä CUÀvÀåªÁzÀ ºÉaÑ£À G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ vÀ£ÀßμÀÖPÉÌ vÁ£Éà ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. DzÀÝjAzÀ,
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ zÀgÀª£ À ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä gÁdåªÀÅ
ªÀÄzsåÀ ¥ÀæªÃÉ ²¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÃUÀUÆ
É ½¸À®Ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ
AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛgu À ÉAiÀÄ£ÀÄß CvÀåUÀvåÀ ªÁV¹vÀÄ.

§qÀv£À ÀzÀ zÀÄμÀÖ ªÀÈvÀÛª£

À ÀÄß ªÀÄÄjAiÀÄ®Ä CUÀvÀåªÁzÀ ºÉaÑ£À G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ vÀ£ÀßμÀÖPÉÌ vÁ£Éà ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. DzÀÝjAzÀ,
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ zÀgÀª£ À ÀÄ ß ºÉaѸÀ®Ä gÁdåªÀÅ
ªÀÄzsåÀ ¥ÀæªÃÉ ²¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÃUÀUÆ
É ½¸À®Ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ
AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß CvÀåUÀvÀåªÁV¹vÀÄ.F ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ ºÀÆrPÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ºÉaÑ£À ¥ÀæªiÀ ÁtªÀ£ÀÄß UÁæºÀPÀ ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼À PÉÊUÁjPÉUÀ½VAvÀ §AqÀªÁ¼À ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼À
PÉÊUÁjPÉU½ À UÉ ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ¯Á¨sÀzÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ £Àq¸ É À®àqÀĪÀ SÁ¸ÀV
ªÀ®AiÀĪÀÅ §AqÀªÁ¼À ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼À PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
JAzÀÄ ¤jÃQë¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è.

DzÀÝjAzÀ, ªÀÄÆ® ¨sÁjà PÉÊUÁjPÉUÀ¼À vÀéjvÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ

ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß CvÀåUÀvåÀ ªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVvÀÄÛ. GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀzÀ ¨É¼Àªt
À ÂUÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÉÃUÀUÆ
É ½¸À®Ä PÀȶAiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÀÆ° ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À ªÀĺÀvéÀªÀ£ÀÄß ¤®ðQë¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ
ªÀĺÁ®£ÉÆéAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ vÀ¥ÁàVvÀÄÛ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, DºÁgÀzÀ PÉÆgÀvÉ, AiÀÄAvÀæUÀ¼À
§zÀ°UÉ CUÀÎzÀ ªÉÃvÀ£ÀzÀ ¸ÀgPÀ ÀÄ, ¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¤§AðzsÀªÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ ªÀÄÆgÀ£Éà AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÀàμÀÖªÁ¬ÄvÀÄ, EzÀÄ ¸Á骮 À A§£É
¸Á¢ü¸À®Ä PÀȶAiÀÄ ¨É¼Àªt
À ÂUUÉ É vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ºÉaÑ£À MvÀÄÛ ¤ÃrvÀÄ.

5.8 C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ UÀÄjUÀ¼ÀÄ

¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ ºÀ¢£ÉüÀÄ ¸ÀÆZÀPÀ UÀÄjUÀ¼À UÀÄA¥ÁVzÀÄÝ, AiÀÄÄJ£ï ¸ÀzÀ¸ÀågÁVgÀĪÀ
J¯Áè zÉñÀU¼À ÀÄ zÉñÀzÀ GvÀÛªÄÀ ¨sÀ«μÀåPÁÌV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä M¦àPÉÆArªÉ. jAiÉÆ + 20 ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀzÀ°è
¥ÀæzÀ²ð¸À¯ÁzÀ ¸ÁPÀëåavÀæ-"¥sÇÀ åZÀgï « ªÁAmï" 2015gÀ £ÀAvÀgz À À C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀÄ

69
PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛv¥
À Àr¹vÀÄ. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ (J¸ï. r. f. UÀ¼ÀÄ) 2015gÀ £ÀAvÀgz À À
C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä gÀƦ¸À¯ÁzÀ CAvÀg¸ À ÀPÁðj M¥ÀàAzÀªÁVzÀÄÝ, CzÀgÀ
¥ÀǪÀðªÀwðAiÀÄÄ ¸ÀºÀ¸ÀæªÀiÁ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÁVªÉ. EzÀÄ 2030 gÀ ªÉüÉUÉ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀĹÜgÀ
C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼À PÀÄjvÀÄ «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸À¨sÉAiÀÄ ªÀÄÄPÀÛ PÁAiÀÄð¤gÀvÀ UÀÄA¥ÀÅ ¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀAvÉ
169 UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 304 ¸ÀÆZÀPÀU¼ À À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ 17 UÀÄjUÀ¼À UÀÄA¥ÁVzÉ. ªÀiÁvÀÄPÀvÉUÀ¼À £ÀAvÀgÀ,
«±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ ±ÀÈAUÀ¸À¨sÉAiÀÄ°è "£ÀªÄÀ ä dUÀvÛÀ£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀÅzÀÄB ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV
2030gÀ PÁAiÀÄð¸ÀÆa" JA§ ²Ã¶ðPÉAiÀÄ PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. J¹ØfUÀ¼ÀÄ jAiÉÆ
r d£ÉjAiÉÆzÀ°è £ÀqÉzÀ jAiÉÆ + 20 ¸ÀªÀiÁªÉñÀzÀ (2012) ¥sÀ°vÁA±ÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ §A¢ü¸ÀzÀ
zÁR¯ÉAiÀiÁVzÉ.

¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À CrAiÀÄ°è 17 UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀUÉ G¯ÉÃè T¸À¯ÁVzÉB

1. J¯ÉèqÉ §qÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß CzÀgÀ J¯Áè gÀÆ¥ÀU¼ À À°è PÉÆ£ÉUÆÉ ½¹

2. ºÀ¹ªÀ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÆ É ½¹, DºÁgÀ ¨sÀzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁjvÀ ¥ÉÇÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ
PÀȶAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¹
3. DgÉÆÃUÀåPÀgÀ fêÀ£Àª£ À ÀÄß RavÀ¥r À ¹PÉÆ½î ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è J®èjUÀÆ
AiÉÆÃUÀPÉëêÀĪÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¹.
4. J®èg£ À ÀÆß M¼ÀUÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£À UÀÄtªÀÄlÖzÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
J®èjUÀÆ fêÀªiÀ Á£ÀzÀ PÀ°PÉAiÀÄ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ. °AUÀ ¸ÀªiÀ Á£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄqÀÄVAiÀÄgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt
5. J¯Áè 7 d£ÀjUÉ ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÉʪÀÄð®åzÀ ®¨sÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
RavÀ¥Àr¹PÉƽî.
6. J®èjUÀÆ PÉÊUÉlÄPÀĪÀ, «±Áé¸ÁºÀð, ¸ÀĹÜgÀ ªÀÄvÀÄÛ DzsÀĤPÀ ±ÀQÛAiÀÄ ®¨såÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß
RavÀ¥Àr¹PÉƽî. ¸ÀĹÜgÀ, CAvÀUÀðvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¥ÀÇtð ªÀÄvÀÄÛ
GvÁàzÀPÀ GzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ J®èjUÀÆ AiÉÆÃUÀåªÁzÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¹Üw¸ÁÜ¥ÀPÀ
ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ, CAvÀUð À vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ PÉÊUÁjQÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £Á«Ã£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ
7. gÀ¶Öz.É zÉñÀU¼ À À M¼ÀUÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀU¼ À À £ÀqÄÀ ªÉ C¸ÀªiÀ Á£ÀvU
É À¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
8. PÉÌ vÀ®Ä¦zÉ. £ÀUÀgÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀ¸ÁºÀvÄÀ UÀ¼À£ÀÄß CAvÀUÀðvÀ, ¸ÀÄgÀQëvÀ, ¹Üw¸ÁÜ¥PÀ À ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀĹÜgÀªÁV¹
9. PÉÌ vÀ®Ä¦zÉ. ¸ÀĹÜgÀ §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƽî 13. ºÀªÁªÀiÁ£À
§zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä vÀÄvÀÄð PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƽî
10. ¸ÁUÀgU À À¼ÀÄ, ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁUÀgÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¹ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀªÁV §¼À¹
11. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À À ¸ÀĹÜgÀ §¼ÀPÉ, ¸ÀĹÜgÀªÁV ¤ªÀð»¸À®àqÄÀ ªÀ CgÀtåUÀ¼À£ÀÄß
gÀQë¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¥ÀÅ£ÀB¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ, ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ CªÀ£ÀwAiÀÄ£ÀÄß vÀqA É iÀÄĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »ªÉÄänÖ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ fêÀªÊÉ «zsÀåvÉAiÀÄ
£ÀμÖÀªÀ£ÀÄß vÀqA É iÀÄĪÀÅzÀÄ.

70
 12. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV ±ÁAwAiÀÄÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀUð À vÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ,
J®èjUÀÆ £ÁåAiÀĪÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè ºÀAvÀU¼ À À°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj, dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ
ªÀÄvÀÄÛ CAvÀUÀðvÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼À À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ.
13. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwPÀ
¥Á®ÄzÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
14. ¨sÁgÀvz À À°è ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ
15. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£Àz° À è ¨sÁgÀvÀzÀ zÁR¯É
16. ªÀĺÁvÀä UÁA¢ü gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ UÁæ«ÄÃt GzÉÆåÃUÀ SÁvÀj PÁAiÉÄÝ (JA. J£ï. Dgï. E. f. J)
AiÀÄ£ÀÄß P˱À®ågÀ»vÀ PÁ«ÄðPÀjUÉ GzÉÆåÃUÀ ¤ÃqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸À®Ä eÁjUÉ vÀgÀ¯ÁUÀÄwÛz.É
17. ¸À©ìr zÀgÀz° À è DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DºÁgÀ ¨sÀzæv À Á PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß
eÁjUÉƽ¸À¯ÁUÀÄwÛz.É
18. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ vÀ£Àß ¥ÀæªÀÄÄR PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÁzÀ ¸ÀéZÀÒ ¨sÁgÀvÀ C©üAiÀiÁ£ÀzÀ CrAiÀÄ°è

¨sÁgÀvÀª£
À ÀÄß §AiÀÄ®Ä ±ËZÀ ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

 ¸ËgÀ ±ÀQÛ, ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ £À«ÃPÀj¸À§ºÀÄzÁzÀ EAzsÀ£À zÀPÀëvÉAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß
§¼À¹PÉƼÀî®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ EAzsÀ£U
À À¼À ªÉÄð£À CªÀ®A§£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä
2022 gÀ ªÉüÉUÉ 175 VUÁªÁåmï £À«ÃPÀj¸À§ºÀÄzÁzÀ EAzsÀ£À GvÁàzÀ£Á UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁVzÉ. (Read about International Solar Alliance in the linked article.)
 ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä Cl¯ï «ÄμÀ£ï ¥sÁgï jdĪɣÉñÀ£ï CAqï
C§ð£ï mÁæ£ÀìáªÄÉ ÃðμÀ£ï (AMRUT) ªÀÄvÀÄÛ ºÉjmÉÃeï ¹n qɪ®
À ¥ÉäAmï CAqï
DUÉäAmÉñÀ£ï AiÉÆÃd£É (HRIDAY) AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À¯ÁVzÉ.
 ¥Áåj¸ï M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß C£ÀĪÉÆâ¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÀªÁªÀiÁ£À §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀ
GzÉÝñÀª£
À ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ªÀåPÀÛ¥Àr¹zÉ.

¸ÀºÀ¸ÀæªÀiÁ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ

¸É¥ÉÖA§gï 2000 gÀ°è «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß J¯Áè ¸ÀzÀ¸Àå gÁμÀÖU æ ¼

À ÀÄ ¸ÀºÀ¸ÀæªiÀ Á£ÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁrvÀÄ, CzÀÄ ºÀ¢£ÉÊzÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À CªÀ¢üAiÉƼÀUÉ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀ JAlÄ
PÁ®«ÄwAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À ¸ÀgÀtÂAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. ¸ÀºÀ¸ÀæªiÀ Á£ÀzÀ C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjAiÀÄ CrAiÀÄ°è JAlÄ
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀUÉ G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉB

1. wêÀæ §qÀv£ À À ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¹ªÀ£ÀÄß ¤ªÀÄÆð®£É ªÀiÁqÀ®Ä

2. ¸ÁªÀðwæPÀ ¥Áæx« À ÄPÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
3. °AUÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt
4. ªÀÄPÀ̼À ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁt vÀVθÀ®Ä PÀæªÀÄ

71
 5. vÁ¬ÄAiÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ. Jಚ್ಐ«/Kqïì, ªÀįÉÃjAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ
gÉÆÃUÀU¼À À «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁqÀ®Ä
6. ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀĹÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä
7. C©üªÈÀ ¢ÞUÁV eÁUÀwPÀ ¥Á®ÄzÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

2015gÀ°è, JAlÄ CA±ÀU¼ À À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀºÀ¸ÀæªiÀ Á£ÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjAiÀÄ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ
¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ vÁ¬ÄAiÀÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß w½¸ÀĪÀ CAwªÀÄ ªÀg¢ À AiÀÄ£ÀÄß AiÀÄÄJ£ÉÎ
ºÀ¸ÁÛAvÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. JArfAiÀÄ 15 ªÀμð À UÀ¼À UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀ £ÀAvÀg,À ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹zÀ 17 UÀÄjUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ dªÁ¨ÁÝj EgÀÄvÀÛz.É

¸ÀªÄÀ xÀð¤ÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À ªÀgÀ¢ 2020

o 2020gÀ dįÉÊ 7gÀAzÀÄ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À ªÀgÀ¢ 2020£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ

ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀg¢ À AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ, PÉÆëqï-19 ¸ÁAPÁæ«ÄPÀªÀÅ C¨sÀÆvÀ¥ÇÀ ªÀð
©PÀÌlÖ£ÀÄß ¸ÀȶֹzÀÄÝ, EzÀÄ J¸ï. r. f. AiÀÄ ¥ÀæUÀwUÉ ªÀÄvÀÛμÀÄÖ CrØ GAlĪÀiÁrzÉ.
J¸ï. r. f. ªÀg¢
À AiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀU¼
À À£ÀÄß F PɼÀUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉB
 vÁ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄUÀÄ«£À DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ, «zÀÄåvï ¥ÀæªÃÉ ±Àª£
À ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀz° À è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¥Áæw¤zsåÀ ªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è
¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼
À À£ÀÄß UÀªÄÀ ¤¸À¯ÁVzÉ
 2020 gÀ°è CAzÁdÄ 71 «Ä°AiÀÄ£ï d£ÀgÀÄ wêÀæ §qÀv£ À ÀPÉÌ vÀ¼Àî®àqÄÀ vÁÛgÉ JAzÀÄ
¤jÃQë¸À¯ÁVzÉ, EzÀÄ 1998 jAzÀ eÁUÀwPÀ §qÀv£ À ÀzÀ°è ªÉÆzÀ® KjPÉAiÀiÁVzÉ. EzÀPÉÌ ªÀÄÄRå
PÁgÀtªÉAzÀgÉ GzÉÆåÃUÀzÀ £ÀμÖÀ ªÀÄvÀÄÛ F »AzÉ ¸ÀÄgÀQëvÀªÁVzÀÝ d£ÀgÀÄ ¸ÀºÀ §qÀvÀ£ÀzÀ
C¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß JzÀÄj¸À§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 «±ÀézÁzÀåAvÀ ¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1.6 «Ä°AiÀÄ£ï zÀħð® PÁ«ÄðPÀgÀÄ ¤gÀÄzÉÆåÃVUÀ¼ÁVzÀÝgÄÀ
CxÀªÁ PÀrªÉÄ GzÉÆåÃUÀz° À èzÝÀ gÄÀ , ©PÀÌnÖ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è DzÁAiÀĪÀÅ ±ÉÃPÀqÁ 60 gÀμÄÀ Ö
PÀĹ¢zÉ JAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ
 ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼ÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÉUÉÃjUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÄÀ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
ºÉZÀÄÑ ¨Á¢üvÀgÁzÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
 ±Á¯Á ªÀÄÄZÀÄÑ«PÉAiÀÄÄ «±ÀézÁzÀåAvÀ 90 ¥Àw æ ±ÀvÀzÀμÀÄÖ «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß (1.57 ©°AiÀÄ£ï)
±Á¯É¬ÄAzÀ ºÉÆgÀVnÖzÉ ªÀÄvÀÄÛ 370 zÀ±®
À PÀëPÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ªÀÄPÀ̼ÀÄ CªÀgÄÀ CªÀ®A©¹gÀĪÀ ±Á¯Á
HlªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀî®Ä PÁgÀtªÁVzÉ
 §qÀvÀ£À, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ fêÀUÀ¼À C¥ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¨Á®PÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¼Àî¸ÁUÀuÉAiÀÄ
C¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaѹªÉ
 ªÉÄïÉÉ w½¸À¯ÁzÀ CA±ÀUÀ¼À ºÉÆgÀvÁV, ºÀªÁªÀiÁ£À §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ E£ÀÆß ¤jÃPÉëVAvÀ ºÉZÀÄÑ
ªÉÃUÀªÁV ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄwÛzÉ JAzÀÄ ªÀgÀ¢AiÀÄÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É 2019£Éà ªÀμÀðªÀÅ zÁR¯ÉAiÀÄ
JgÀqÀ£Éà CvÀåAvÀ ¨ÉZÀÑV£À ªÀμÀðªÁVvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ 2010jAzÀ 2019gÀªg
À ÉV£À CvÀåAvÀ ¨ÉZÀÑV£À
zÀPÀëPÀzÀ CAvÀåªÁVvÀÄÛ.

72
SDG ªÀÄvÀÄÛ MDG ¥ÀjuÁªÀÄ

¸ÀºÀ¸ÀæªiÀ Á£ÀzÀ C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀzÀ¸Àå gÁμÀÖæU½

À UÉ vÀªÀÄä zÉñÀUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ C°è
ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀjUÉ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ªÀÄvÀÄÛ Gdé® ¨sÀ«μÀåªÀ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀĪÀ ªÉÄnÖ®ÄUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ.
2000 gÀ°è, JArfAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 2015 gÀ°è ªÀÄAr¸À¯ÁzÀ CAwªÀÄ ªÀg¢ À AiÀÄÄ
²±ÀÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è£À E½PÉ, §qÀv£ À À PÀrvÀ, ¸ÀÄgÀQëvÀ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, £ÉʪÀÄð®å ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ
ªÀiÁ£À¹PÀ DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß wêÀæªÁV ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀàμÖÀªÁV G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛz.É

CzÀgÀ ºÉeÉÓUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¹, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß 2030 gÀ ªÉüÉUÉ dUÀvÛÀ£ÀÄß ªÁ¹¸À®Ä
GvÀÛªÀÄ ¸ÀܼÀªÀ£ÁßV ªÀiÁqÀ®Ä ¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁVzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß 2015 gÀ°è CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ 2020 gÀªÀgU É É, AiÀÄÄ. J£ï. r. ¦. ¥Àæ¸ÀÄÛv¥À r
À ¹zÀ ªÀg¢
À UÀ¼ÀÄ gÁμÀÖæzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÁV ««zsÀ
PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÀézÁzÀåAvÀ d£ÀgÀ fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄzÀ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉ PÀAqÀħA¢zÉ
JAzÀÄ ¸Á©ÃvÀÄ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É

¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ vÁ¬ÄAiÀÄ ªÀÄgÀt ¥ÀæªiÀ Át PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ®Ä, §qÀv£ À Àª£ À ÀÄß PÀrªÉÄ
ªÀiÁqÀ®Ä, d£ÀgÀ ¸ÀÄzsÁjvÀ DgÉÆÃUÀåPÁÌV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä, ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀªÀ®èzÀ
PÁ¬Ä¯ÉUÀ¼À §UÉÎ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ CUÀvÀåªÁzÀ ®¹PÉUÀ½UÉ PÁgÀtªÁVªÉ. dUÀwÛUÉ
GvÀÛªÀÄ OμÀ¢üU¼ À À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À¹ PÀ C¸Àé¸ÀÜvA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ
¥ÀæªÄÀ ÄR PÁ¼ÀfAiÀiÁV vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¯ÁUÀÄwÛz.É

MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ 15 ªÀμÀðUÀ¼À ¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÉƼÀUÉ vÀ£Àß UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß

¥ÀÇgÉʸÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀÄÛ §qÀv£
À Àª£
À ÀÄß vÉUÉzÀĺÁPÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ,
GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt, C¸ÀªiÀ Á£ÀvU É À¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄJ£ï ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ J¯Áè ºÀ¢£ÉüÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ dUÀvÛÀ£ÀÄß
ªÁ¹¸À®Ä GvÀÛªÀÄ ¸ÀܼÀªÀ£ÁßV ªÀiÁqÀ®Ä M®ªÀÅ vÉÆÃgÀÄvÀÛª.É

5.9 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

I. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À À¼ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. ¸Àgï JA. «±ÉéñÀégÉÊAiÀiÁ CªÀgÄÀ 1934 gÀ°è _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ §gÉzÀgÄÀ , EzÀg° À è

CªÀgÄÀ ªÀÄÄA¢£À ºÀvÀÄÛ ªÀμÀðUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¨É¼Àªt
À ÂUÉUÉ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀgÀÄ.

2.______________ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÁzÀ ªÀÄÄRå UÀÄtªÁVzÉ.

3. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß eÉÊ«PÀ fëAiÀiÁV ¥ÀjUÀt¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

DzÀÝjAzÀ, M¼ÀV¤AzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ CxÀðzÀ°è 'C©üªÈÀ ¢Þ' AiÀÄ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹vÀÄ.

4. P˱À®ågÀ»vÀ PÁ«ÄðPÀjUÉ GzÉÆåÃUÀU¼

À À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯ÁUÀÄwÛz.É

73
GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. "¨sÁgÀvz
À À°è AiÉÆÃfvÀ DyðPÀv"É
2. d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ
3. ºÀ§ðmïð ¸Éà£Àìgï
4. ªÀĺÁvÀä UÁA¢ü gÁ¶ÖæÃAiÀÄ UÁæ«ÄÃt GzÉÆåÃUÀ SÁvÀj PÁAiÉÄÝ (MNREGA)

5.10 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À°è AiÉÆÃd£É, C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É, CxÀðªÀ£ÀÄß
¸ÀªÀÄUÀª
æ ÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. EzÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹vÀÄ. F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ZÀað¹zÉ, EzÀÄ
ªÀÄÄRåªÁV ¨sÁgÀvÀz° À è AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvz À À°è C©üªÀÈ¢Þ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ°è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼
À À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹zÉ. EzÀ®èzÉ, F
WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀz°À è C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁV AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß MwÛºÉýzÉ. CzÀgÆ É A¢UÉ, WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvz À À°è
AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ ªÀ»¸À¯ÁzÀ ¥ÁvÀæzÀ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. EzÀ®èz,É F WÀlPÀªÅÀ ºÀ¢£ÉüÀÄ ¸ÀĹÜgÀ
UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ UÀÄjUÀ¼ÀAvÀºÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À°è£À PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß
¤¨sÁ¬Ä¹zÉ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À°è AiÉÆÃd£É
ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPª À ÁV
«ªÀj¹zÉ.

5.11 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

¸À§°ÃPÀgÀtB AiÀiÁgÀ£ÁßzÀgÆ
À CxÀªÁ K£À£ÁßzÀgÆ
À ¸À§°ÃPÀgt
À UÉƽ¸ÀĪÀ QæAiÉÄ CxÀªÁ

QæAiÉÄ

£ÀªÀ-GzÁgÀªÁ¢ ¹zÁÞAvÀB £ÀªG

À zÁgÀªÁzÀª£
À ÀÄß ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£ÀªÁV "¨É¯É ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À£ÀÄß

vÉUz
É ÀĺÁPÀĪÀÅzÀÄ, §AqÀªÁ¼À ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉU¼
À À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ,

ªÁå¥ÁgÀzÀ CqÉvÀqÉU¼
À À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ" ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀªÁV

SÁ¸ÀVÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ PÀptvÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀvÉAiÀÄ°è gÁdåzÀ

¥Àæ¨sÁªÀª£
À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀAvÀºÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ-DzsÁjvÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ

¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß G¯ÉèÃT¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

£ÁåAiÀĸÀªÄÀ ävÀvÉB ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃPÁgÁºÀðªÁVgÀĪÀ UÀÄt.

¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvÉB »A¢£À ªÀ¸ÀÄÛU¼

À À£ÀÄß ¸ÀàμÖÀªÁV PÁtĪÀAvÉ ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß ºÁzÀĺÉÆÃUÀ®Ä

74
 C£ÀĪÀÄw¸ÀĪÀ UÀÄtªÀÄlÖ. gÀÆ¥ÁAvÀgÀB gÀÆ¥À, ¸ÀégÆ
À ¥À CxÀªÁ

£ÉÆÃlzÀ°è UÀªÄÀ £ÁºÀð §zÀ¯ÁªÀuÉ.

ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉaѹB ªÉÃUÀªÁV ºÉÆÃUÀ®Ä CxÀªÁ K£À£ÁßzÀgÀÆ ªÉÃUÀªÁV ªÀiÁqÀ®Ä.

°AUÀ ¸ÀªiÀ Á£ÀvÉB J¯Áè ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£ÁAUÀU¼

À À ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ, ¥ÀÅgÀÄμÀgÀÄ,

ºÀÄqÀÄUÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄqÀÄVAiÀÄgÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV ¨sÁUÀª»

À ¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ

¸ÀªÀiÁ£À ªÀiË®åªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ JAzÀÄ EzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É

ºÀ¹ªÀÅB DºÁgÀzÀ PÉÆgÀvɬÄAzÀ GAmÁUÀĪÀ C¸Àé¸ÀÜvÉ CxÀªÁ z˧ð®åzÀ ¨sÁªÀ£É,

eÉÆvÉUÉ w£ÀÄߪÀ §AiÀÄPÉ.

£ÉÊwPÀvÉB ¸Àj ªÀÄvÀÄÛ vÀ¥ÅÀ à CxÀªÁ M¼ÉîAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉlÖ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ £ÀqÄÀ «£À

ªÀåvÁå¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ vÀvÀéU¼

À ÀÄ.

5.12 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. ¨sÁgÀvzÀ À°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àæ§Azsª
À £
À ÀÄß §gɬÄj.
2. C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CUÀvåÀ vÉU¼
À À£ÀÄß «ªÀj¹.
3. AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è£À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.
4. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼À §UÉÎ n¥Ààt §gɬÄj.

5.13 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1. https://prepp.in/news/e-492-planning-in-india-indian-economy-notes
2. https://egyankosh.ac.in/bitstrea 123456789/19231/1/Unit-7.
3. https://prepp.in/news/e-492-planning-in-india-indian-economy-notes
4. https://www.egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/18912/1/Unit-36.

75
WÀlPÀ 6: ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½ gÀZÀ£É
gÀZÀ£É

6.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

6.1 ¦ÃpPÉ

6.2 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ

6.3 ¨sÁgÀvz
À À°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÁvÀæ

6.4 ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½

6.5 ¨sÁgÀvz
À À°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÁvÀæ

6.7 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

6.7 ¸ÁgÁA±À

6.8 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzU

À À¼ÀÄ

6.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

6.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

76
6.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夹,

 ¨sÁgÀvz
À À°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ,
 ¨sÁgÀvz
À À°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥Àª£
À ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ,
 ¨sÁgÀvz
À À°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ .

6.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð DgÀ£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀvÀ. F WÀlPÀz° À è,
£ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß
C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ, ¨sÁgÀvz À À°è DyðPÀ ¹ÜgÀvA É iÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ JgÀqÆ À ±Á¸À£À§zÀÞ
¸ÀA¸ÉÜU¼À À PÉ®¸ÀzÀ ¹ÜwAiÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÉÛêÉ.¨sÁgÀvz À À DyðPÀ
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwPÀ ªÀÄlÖzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
ºÉaѸÀ®Ä EwÛÃZÉUÉ ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä
zÀÈqsª
À ÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä F WÀlPÀªÅÀ ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀz° À è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ
gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ««zsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀ ðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ
ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÀÅ ¨sÀ«μÀåzÀ°è DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ «²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛzÉ. F
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É ¤Ãw
DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½¬ÄAzÀ £ÁªÀÅ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀ°AiÀÄÄwÛgÄÀ ªÁUÀ, F WÀlPÀªÅÀ CzÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ
D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÀÄUÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛz.É EzÀ®èzÉ, ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
C¨sÁå¸ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£U É É ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ,
DzÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzU À À¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzPÀ ÉÆñÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ §UÉÎ ¤ªÀÄä w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÅÀ ¤ªÀÄUÉ
C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä, «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî
zÀȶÖPÆÉ Ã£ÀU¼ À À£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃl ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ
¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ, KPÉAzÀgÉ £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ
¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ.

6.2 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ

¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ d£ÀgÀ PÀ¯ÁåtPÁÌV ºÀ®ªÁgÀÄ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ
vÀA¢zÉ. F ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ,
EzÀ£ÀÄß £ÁåμÀ£À¯ï E¤ìÖlÆåmï ¥sÁgï mÁæ£Áìá«ÄAðUï EArAiÀiÁ CxÀªÁ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ
«£Áå¸ÀUÉƽ¹zÉ. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ CxÀªÁ £ÁåμÀ£À¯ï E¤ìÖlÆåμÀ£ï ¥sÁgï mÁæ£Áìá«ÄAðUï EArAiÀiÁ
JA§ÄzÀÄ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw aAvÀPÀgÀ ZÁªÀrAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ««zsÀ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ

77
ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU½ À UÉ
ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU½ À UÉ ¸ÀÆPÀÛ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É ¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgÀ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
DyðPÀvA É iÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ zÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ «zÉñÀUÀ¼À°è
ZÀZÉðAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀZÉðAiÀÄ «μÀAiÀĪÁVªÉ. DyðPÀvÉAiÀÄ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgPÀ ÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¤zÉÃð±À£Àª£ À ÀÄß ¤ÃrvÀÄ. 1951gÀ°è DyðPÀ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
¥ÁægÀA©ü¹ FUÀ 70 ªÀμÀðUÀ¼ÀÄ PÀ¼É¢ªÉ. CAvÁgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÁå¥ÁgÀ, PÉÊUÁjPÁ GvÁàzÀ£É, ºÀtPÁ¸ÀÄ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÉò ºÀÆrPÉAiÀÄAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ
ªÁå¥ÀPÀªÁVzÉ. DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À À ªÉÄð£À gÁdå ¤AiÀÄAvÀætzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß PÀæªÉÄÃt
PÉqÀªÀ¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ §zÀ°UÉ SÁ¸ÀV KeÉAlgÀ DyðPÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ
¸ÀAPÉÃvÀUÀ½UÉ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀ ºÉZÀÄÑ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸Éßû DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è
AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄÄ ºÉaÑ£À ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ zÀgÀª£ À ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄwÛz.É
vÀéjvÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄÄ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ UÀÄjAiÀiÁV ªÀiÁ¥ÀðnÖgÀĪÀ ¨sÁgÀvÀz° À è, ¨sÀ«μÀåzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUAÉ iÀÄ
zÀgÀ-CzÀgÀ zÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀ ¸ÀÆÜ® DyðPÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ
¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ AiÉÆÃd£Á C£ÀĨsª À ÀªÀ£ÀÄß
«±Éèö¸ÀĪÀÅzÀÄ F ¥Àæ§Azsz À À ªÀÄÄRå GzÉÝñÀªÁVzÉ. EzÀÄ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀ¢AzÀ ¤Ãw
DAiÉÆÃUÀPÌÉ AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ AiÉÆÃd£Á C£ÀĨsÀªÀª£ À ÀÄß «ªÀj¹zÉ.

CzÀgÀ DgÀA¨sÀ¢AzÀ®Æ, ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæå ºÉÆÃgÁlªÀÅ DyðPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ

¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ zÉÆqÀØ CA±Àª£ À ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. ¸ÁªÀÄÆ»PÀ §qÀv£ À ÀªÀ£ÀÄß d¬Ä¸À®Ä, gÉÊvÀ ªÀÄ vÀÄÛ
PÀıÀ®PÀ«ÄðUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸À®Ä, DzsÀĤPÀ GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß gÀa¸À®Ä, ¸ÀªÀ®vÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀĪÀ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ ºÁPÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ fêÀ£ÀzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÅ£À¤ð«Äð¸À®Ä ¸ÁévA À vÀæåªÀ£ÀÄß C¤ªÁAiÀÄð ¸ÁzsÀ£ÀªA É zÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVvÀÄÛ. ¸ÁévA À vÀæå ¥ÀǪÀðzÀ
CªÀ¢üAiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉUÉ §ºÀÄvÉÃPÀ ¤±ÀÑ®vÉAiÀÄ CªÀ¢üAiÀiÁVvÀÄÛ. D ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, ¨sÁgÀvª À ÀÅ
¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ PÀȶ gÀZÀ£É, DyðPÀ ¤±ÀÑ®vÉ, d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ MvÀÛqÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁzÀ
vɼÀĪÁzÀ PÉÊUÁjPÁ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ §qÀv£ À À ªÀÄvÀÄÛ PÉÆgÀvÉ EvÀÄÛ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
DyðPÀvA É iÀÄ »AzÀĽ¢gÀÄ«PÉAiÀÄÄ CzÀgÀ C¸ÀªÄÀ vÉÆðvÀ OzÉÆåÃVPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ¥Àæw¥sÀ°¹vÀÄ.
zÀÄrAiÀÄĪÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 68gÀμÀÄÖ d£ÀgÀÄ PÀȶAiÀÄ°è, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 14gÀμÀÄÖ
d£ÀgÀÄ GzÀåªÀÄzÀ°è, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 8gÀμÀÄÖ d£ÀgÀÄ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁjUÉAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ G½zÀ
±ÉÃPÀqÁ 10gÀμÀÄÖ d£ÀgÀÄ ªÀÄ£ÉP® É ¸À ¸ÉÃjzÀAvÉ ªÀÈwÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À°è vÉÆqÀVzÀÝgÄÀ . d£ÀgÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ¯ÁUÀ°®è. C£ÀPÀëgÀvÉ 84 ¥Àæw±Àvz À ÀμÄÀ Ö ºÉaÑvÀÄÛ; §ºÀÄ¥Á®Ä ªÀÄPÀ̼ÀÄ, 6-11
ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀªÀg° À è 60 ¥Àæw±ÀvÀzμ À ÀÄÖ ªÀÄPÀ̼ÀÄ ±Á¯ÉUÉ ºÉÆÃUÀÄwÛg°À ®è.

F J¯Áè CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß ¥ÀÅ£À¤ð«Äð¸À®Ä, PÉÊUÁjPÁ ªÀÄvÀÄÛ

ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¥ÀæUÀwUÉ Cr¥ÁAiÀÄ ºÁPÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä
CUÀvåÀ ªÁzÀªÅÀ . ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß PÉÆæÃrüÃPÀj¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½UÁV, DzÀåvÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¤zsðÀ j¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ ªÁå¥ÀPÀ zÀȶÖPÆ É Ã£Àª£À ÀÄß ¸ÀȶָÀ®Ä DyðPÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ fêÀ£ÀzÀ J¯Áè CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ ªÀÄlÖz° À è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
gÀƦ¸À®Ä CªÀÅ PÀgÉ ¤ÃrzÀªÀÅ. DzÀÝjAzÀ ¨sÁgÀvª À ÅÀ C£ÀĸÀj¸À¨ÃÉ PÁzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÅÀ F PɼÀV£À CA±ÀU¼ À À£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. fêÀ£À ªÀÄlÖª£ À ÀÄß ºÉaѸÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀjUÉ

78
²æêÀÄAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ fêÀ£ÀPÌÉ ºÉƸÀ CªÀPÁ±ÀU¼ À À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀÅzÀÄ ¨sÁgÀvÀz°
À è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÉÃAzÀæ GzÉÝñÀªÁVvÀÄÛ. C«PÀ¹vÀ DyðPÀvAÉ iÀÄ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀÄÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÉÌ ®¨sÀå«gÀĪÀ ¸ÀA¨sÁªÀå ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV §¼À¹PÉƼÀÄ À è MAzÁVvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ

¥ÀxÀª£ À ÀÄß ¤zsð À j¸ÀĪÀ°è AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ §ºÀ¼À ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀzÀ
§®ªÁzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÁgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ZÀZÉðAiÀÄ
«μÀAiÀĪÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀz° À è AiÉÆÃf¸ÀĪÁUÀ aãÁPÉÌ ºÉÆð¹zÀgÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄÄ «±ÀézÀ
CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ DyðPÀvA É iÀiÁVzÉ. ¥ÀZÉÃð¹AUï ¥ÀªÀgï ¥Áåjn (¦¦¦) «μÀAiÀÄzÀ°è
¨sÁgÀvª À ÀÅ AiÀÄÄJ¸ï, aãÁ ªÀÄvÀÄÛ d¥Á£ï £ÀAvÀgÀ «±ÀézÀ £Á®Ì£Éà CwzÉÆqÀØ DyðPÀvA É iÀiÁVzÉ.
CAvÁgÁ¶ÖÃæ AiÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¤¢üAiÀÄ (L. JA. J¥sï.) ¥ÀæPÁgÀ, 2005gÀ°è «±ÀézÀ fr¦AiÀÄ°è ¨sÁgÀvz À À
¥Á®Ä ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 6.0 ¥Àæw±ÀvÀz¶ À ÖvÄÀ Û (¦¦¦ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀÄ «¤ªÀÄAiÀÄ zÀgÀU¼ À À°è), EzÀÄ «±ÀézÀ
¨É¼ÀªÀtÂUU É É ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 10 ¥Àæw±ÀvÀzμ À ÀÄÖ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrvÀÄ. ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£ À Á ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è£À
¨É¼ÀªÀtÂU¬ É ÄAzÀ ¥ÉæÃgÉæ¸À®àlÖ, gÀÆ¥Á¬Ä ªÀiË®åªÀzð sÀ £ÉAiÉÆA¢UÉ, ¨sÁgÀvª
À ÀÅ 2006-07 gÀ°è ¥Àæ¸ÀPÀÛ
«¤ªÀÄAiÀÄ zÀgÀU¼ À À ªÉÄÃ¯É næ°AiÀÄ£ï qÁ®gï DyðPÀvÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÆ É A¢UÉ EzÀÄ
AiÉÆÃd£Á CªÀ¢üAiÀÄ°è F ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¸ÀĪÀ 10 DyðPÀ ±ÀQÛUÀ¼À UÀtå PÀè¨ÉÎ ºÉÆìÄvÀÄ.
DzÀgÉ DyðPÀ PÀĹvÀªÀÅ zÉòÃAiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 2008-09 gÀ°è fr¦
¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrvÀÄ. ¨sÁgÀvª À ÀÅ vÀ£Àß §®ªÁzÀ zÉòÃAiÀÄ ¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑwÛgÄÀ ªÀ
ªÁå¥ÁgÀ «±Áé¸ÀzÉÆA¢UÉ §®ªÁzÀ ªÀÄgÀÄPÀ½¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß G½¹PÉÆArzÉ. ¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgÀ,
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ O¥ÀZÁjPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß C¼Àªr À ¹PÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÌÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV 1950gÀ
ªÀiÁZïð 15gÀAzÀÄ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀª£ À ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. PÉÊUÁjQÃPÀgt À zÀ ¸ÉÆëAiÀÄvï
¹zÁÞAvÀ¢AzÀ §®ªÁV ¥Àæ¨Ás «vÀgÁzÀ dªÁºÀg¯ À Á¯ï £ÉºÀgÀÆ CªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è 1951gÀ°è ¨sÁgÀvÀz° À è
AiÉÆÃd£É ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. 1951 gÀ°è C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀ £ÀAvÀgÀ,
¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ zÀ±PÀ ÀU¼ À ÀªÀgÉUÉ ¸ÀgÁ¸Àj 3.5 ¥Àæw±ÀvÀzÀμÀÄÖ zÀgÀz° À è ¨É¼É¬ÄvÀÄ. 1980
gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄÄ «¸ÀÛj¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F CªÀ¢üAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5.5
¥Àæw±ÀvÀzμ À ÀÄÖ ªÁ¶ðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ zÀgÀª£ À ÀÄß vÀ®Ä¦vÀÄ. EzÀÄ 1992-93 ªÀÄvÀÄÛ 1992-93 gÀ £ÀqÄÀ ªÉ
CzÀgÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ zÀgÀªÀ£ÀÄß ±ÉÃPÀqÁ 6.7 PÉÌ ºÉaѹvÀÄ. ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ
DyðPÀvA É iÀÄ J¯Áè ªÀ®AiÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ ªÉÄð£À
¸À«ÄÃPÉëAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ DyðPÀ PÀĹvÀ, ¤gÀAvÀgÀ ºÀtzÀħâg,À ºÉaÑzÀ ºÀtPÁ¹£À PÉÆgÀvÉ, zÉòÃAiÀÄ
¨ÉÃrPÉAiÀÄ PÀĹvÀ, ¨ÁºÀå SÁvÉU¼ À À C¸ÀªÄÀ vÉÆî£À ªÀÄvÀÄÛ 2011-12 ªÀÄvÀÄÛ 2012-13 gÀ°è gÀÆ¥Á¬Ä
ªÀiË®åªÀÅ PÀĹAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ DyðPÀvA É iÀÄÄ ºÉZÁÑV ¥ÀjºÁgÀªÁVzÉ. ¸ÀÆÜ® DyðPÀ
zÀȶÖPÆ
É Ã£À¢AzÀ, PÉlÖzÄÀ ¸ÀàμÖÀªÁV £ÀªÄÀ ä »AzÉ EzÉ. EwÛÃZÉUÉ PÉÃA¢æÃAiÀÄ CAQCA±ÀUÀ¼À PÀZÉÃj
(¹Jಸ್ಒ) gÁ¶ÖæÃAiÀÄ SÁvÉU¼À À MlÄÖ ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß 2004-05 gÀ »A¢£À ªÀÄÆ®¢AzÀ 2011-12 gÀ
ºÉƸÀ ªÀÄÆ®PÉÌ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjμÀÌj¹zÉ. ºÉƸÀ ¸ÀgÀtÂAiÀÄÄ (2011-12 C£ÀÄß ªÀÄÆ®
ªÀμÀðªÁV ºÉÆA¢gÀĪÀ) ¥Àæ¸ÀÄÛv¥
À r
À ¹zÀ DyðPÀ ¸À¤ßªÉñÀªÅÀ 2013-14 gÀ°è DyðPÀvAÉ iÀÄ PÉ®ªÀÅ
¸ÀÆÜ®-MlÄÖUÀ¼À°è UÀªÀÄ£ÁºÀð ¸ÀÄzsÁgÀuÉ PÀAqÀħA¢zÉ JAzÀÄ w½¸ÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ 2014-15 gÀ°è
§®UÉÆArvÀÄ. vÉÊ® ¨É¯ÉUÀ¼À°è£À wêÀæ PÀĹvÀ, «±ÀézÀ EvÀgÀ ¨sÁUÀUÀ½AzÀ ºÀtzÀ ºÉÃgÀ¼ÀªÁzÀ ºÀjªÀÅ

79
ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæzÀ°è ºÉƸÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ G¥ÀPÀæªÄÀ UÀ¼À ¸ÀA¨sÁªÀå ¥ÀjuÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ¥À£ ÁAPÀ
¤tð¬Ä¹zÀ ºÀtPÁ¹£À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ §®ªÀzsÀð£ÉAiÀÄ §zÀÞvA É iÀÄAvÀºÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ
¨sÀ«μÀå ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉ ¸ÀÆÜ® DyðPÀ ¥Àj¹ÜwUÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛª.É ºÉaÑ£À ¸ÀÆÜ® -DyðPÀ
¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁªÁ¢ GzÉÝñÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, eÉÆvÉUÉ zÉñÀzÀ°è ¸ÀÄzsÁjvÀ ªÁå¥ÁgÀ
¨sÁªÀ£ÉU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ L. JA. J¥sï ªÀÄvÀÄÛ «±Àé¨ÁåAPÀßAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ±ÉæÃAiÀiÁAPÀ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¹zÀªÀÅ. DzÁUÀÆå, CAvÀºÀ ¨sÀgÀªÀ¸ÉAiÀÄ ¨sÀ«μÀåPÉÌ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄ ¥ÀæwPÀÆ®vÉU¼ À ÀÄ eÁUÀwPÀ
DyðPÀv¬ É ÄAzÀ C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ ¨ÉA§®zÀAvÀºÀ CA±ÀU½ À AzÀ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄävÀÛªÉ, «±ÉÃμÀªÁV AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï
ªÀÄvÀÄÛ d¥Á£Àß°è, aãÁzÀ EwÛÃa£À ªÀÄAzÀUw À , ªÀÄvÀÄÛ zÉòÃAiÀÄ ªÀÄÄA¨sÁUÀzÀ°è, ¸ÁªÀiÁ£Àå PÀȶ
¨É¼ÀªÀtÂUV É AvÀ PÀrªÉÄ ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄ ¸ÉÆÃjPÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ P˱À®å ¸À馅 ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð
G£ÀßwÃPÀgÀtzÀ §ÈºÀvï CªÀ±ÀåPÀvU É À½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ. 2012-13 ªÀÄvÀÄÛ 2013-14 gÀ
CªÀ¢üAiÀÄ°è C£ÀÄPÀæªÀĪÁV 5.1% ªÀÄvÀÄÛ 6.9% JAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁzÀ ¹ÜgÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ¨É¯ÉUÀ¼À°è MlÄÖ
zÉòÃAiÀÄ GvÀà£ÀßzÀ (fr¦) ¨É¼ÀªÀtÂU¬ É ÄAzÀ C¼ÉAiÀįÁzÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄÄ 2004-05 gÀ ªÉÄÃ
2014 gÀ°è ©qÀÄUÀqA É iÀiÁzÀ 4.7% ªÀÄvÀÄÛ 5.0% QÌAvÀ ºÉZÁÑVzÉ. fr¦ C£ÀÄ¥ÁvÀPÉÌ G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÀÆrPÉ JgÀqÀÆ ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À ¸ÀgÁ¸ÀjVAvÀ PÀrªÉĬÄzÁÝUÀ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄzÀÄUÀ¼À ªÀÄlÖªÀÅ
(¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀPÁgÁvÀäPÀªÁV fr¦UÉ ¸ÀA§A¢ü¹gÀĪÀ) ¤dªÁV ±ÉÃPÀqÁ 8.4 gÀμÀÄÖ PÀrªÉÄAiÀiÁzÁUÀ
F ºÉaÑ£À ¨É¼Àªt À ÂUÉ ¸ÀA¨sÀ«¹zÉ JA§ÄzÀÄ ¸Àé®à UÉÆAzÀ®ªÀÄAiÀĪÁVzÉ. 2013-14 gÀ £ÉÊd fr¦
¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄ zÀgÀªÀÅ ¥À槮ªÁVgÀĪÀÅzÀPÌÉ MAzÀÄ PÁgÀtªÉAzÀgÉ 2011-12 ªÀÄvÀÄÛ 2012-13 gÀ°è PÀrªÉÄ
fr¦ ªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ fr¦ r¥sÉèÃlUÀð¼ÀÄ. 2014-15 gÀ ªÀÄÄAUÀqÀ CAzÁdÄUÀ¼À
¥ÉÇÃæ vÁìºÀzÁAiÀÄPÀ ¥sÀ°vÁA±ÀU¼ À ÀÄ ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÉãÉAzÀg,É eÁUÀwPÀ ªÀÄAzÀUw À AiÀÄÄ ¨sÁUÀ±ÀB «zÉò
ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀÄAzÀUw À AiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUUÉ É PÁgÀtªÁVzÀÝgÀÆ, F PÀĹvÀzÀ MvÀÛqÀª£ À ÀÄß §®ªÁzÀ zÉòÃAiÀÄ
¨ÉÃrPɬÄAzÀ ¸ÀjzÀÆV¸À¯ÁVzÉ, EzÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ªÉÃUÀª£
À ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀj¹zÉ.

NITI ¥ÁvÀæ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è DAiÉÆÃUÀ

¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀjªÀvð
À £ÉUÁV gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ (NITI) DAiÉÆÃUï 2015gÀ d£Àªj À 1gÀAzÀÄ
¸ÁÜ¥£ À ÉAiÀiÁzÀ EzÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ aAvÀPg À À ZÁªÀrAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä gÀa¸À¯ÁVzÉ.
EzÀÄ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛz,É gÁdå
¸ÀPÁðgÀU¼ À ÉÆA¢UÉ ¤PÀlªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ, eÁÕ£À PÉÃAzÀæªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ°è ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ½UÉ ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è£À ¥ÀæªÄÀ ÄR ¤Ãw
CA±ÀU¼ À À §UÉÎ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É EªÀÅUÀ¼À°è DyðPÀ
gÀAUÀzÀ°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÁgÁ¶ÖÃæ AiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ, zÉñÀzÉƼÀVAzÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ
gÁμÀÖæU½À AzÀ GvÀÛªÀÄ C¨sÁå¸ÀUÀ¼À ¥Àæ¸ÁgÀ, ºÉƸÀ ¤Ãw PÀ®à£ÉUÀ¼À M¼ÀºÀjªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðμÀÖ «μÀAiÀÄ
DzsÁjvÀ ¨ÉA§® ¸ÉÃjªÉ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤Ãw 'yAPï mÁåAPï' DV, ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ
gÁdåUÀ¼À ¸ÀQæAiÀÄ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÉÆA¢UÉ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ zÀÈ ¶ÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß
gÀƦ¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ ¤gÀAvÀgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÁdåUÀ½UÉ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¨ÉA§®
ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀºÀPÁj MPÀÆÌl ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¢ÃWÁðªÀ¢A ü iÀÄ ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPæª À ÄÀ UÀ¼À£ÀÄß

80
«£Áå¸ÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV
ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ CUÀvåÀ ªÁzÀ ªÀÄzsÀå-PÉÆøïð wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ £À«Ã£À
¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼À À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwQæAiÉĬÄAzÀ PÀ°vÀ ¥ÁoÀU¼ À À£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÀÛz.É C®èzÉ,
¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPæª À ÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£Àª£
À ÀÄß ¸ÀQAæ iÀĪÁV ªÉÄðéZÁgÀuÉ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ, EzÀgÀ°è CUÀvÀåªÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ
¸ÉÃjzÀAvÉ £ÀAvÀgÀzÀ AiÀıÀ¹ì£À ¨sÀ«μÀåªÀ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É (NITI Aayog; 2017). ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ
vÀ£Àß EwÛÃa£À ¸À¨sÉAiÀÄ°è, 2016gÀ r¸ÉA§gï 27gÀAzÀÄ, UËgÀªÁ¤évÀ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀĪÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è
'DyðPÀ ¤Ãw-ªÀÄÄA¢£À ºÁ¢' JA§ «μÀAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É CxÀð±Á¸ÀÛædÕgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÉÆA¢UÉ zÀÄAqÀÄ
ªÉÄÃf£À ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÆÃf¹vÀÄÛ. PÀȶ, P˱À®å C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀ ¸ÀȶÖ, vÉjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄAPÀ
¸ÀA§A¢üvÀ «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ, ²PÀët, rfl¯ï vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄÄAvÁzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉUÉ ¤uÁðAiÀÄPÀ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ «μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ vÀdÕgÄÀ ¸À®ºÉU¼ À À£ÀÄß ¤ÃrzÀgÀÄ. E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹.
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀªÀ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. JgÀqÄÀ «©ü£Àß
1. ¨É¼ÀªÀtÂUAÉ iÀÄ CªÀ¢üUÀ½ªÉB ªÉÆzÀ® ºÀAvÀ 1950 jAzÀ 1980 gÀªÀgÉUÉ (ºÀAvÀ I) ªÀÄvÀÄÛ JgÀq£
À ÉÃ
ºÀAvÀ 1980 jAzÀ 2004 gÀªÀgÉUÉ (ºÀAvÀ II). (Virmani 2004a). ªÉÆzÀ® ºÀAvÀªÅÀ JgÀq£ À ÉÃ
ºÀAvÀPÉÌ ºÉÆð¹zÀgÉ fr¦AiÀÄ°è£À ¤zsÁ£ÀUw À AiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ zÀg¢
À AzÀ ¤gÀƦ¸À®ànÖz.É DyðPÀ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄÄ zÉòÃAiÀÄ G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è£À UÀªÀÄ£ÁºÀð KjPɬÄAzÀ
¨ÉA§°vÀªÁVzÉ. §AqÀªÁ¼ÀzÀ PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÀªtÀ ÂUA
É iÀÄ£ÀÄß ¹Ã«ÄvÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªA
É zÀÄ
¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. (Ahmad, 2007). 2003-04 jAzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄ zÀgÀªÅÀ
ºÉaÑ£À §AqÀªÁ¼À gÀZÀ£É¬ÄAzÀ ¥ÉæÃgÉæ¸À®ànÖzÉ, EzÀÄ MlÄÖ zÉòÃAiÀÄ G½vÁAiÀÄzÀ zÀgÀz° À è
UÀt¤ÃAiÀÄ ºÉZÀ¼
Ñ À¢AzÀ ¨ÉA§°vÀªÁVzÉ. ¹Jಸ್ಒ ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁrzÀ ªÉÆzÀ® ªÀÄÄAUÀqÀ CAzÁdÄ
(JE) ¥ÀæPÁgÀ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄÄ 2016-17 gÀ°è ±ÉÃPÀqÁ 7.1 gÀμÀÄÖ fr¦ ¨É¼Àªt
À ÂUÉAiÀÄ£ÀÄß
zÁR°¸À°zÉ JAzÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ.

2. DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ PÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄB ¨sÁgÀvÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉ zÀÈqsÀªÁVzÉ,

«±ÉÃμÀªÁV ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéPÉÌ. ¸ÀgÀPÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ºÀj«UÉ ¨sÁgÀvÀª£ À ÀÄß ºÉZÀÄÑ ªÀÄÄPÀÛªÁV¹zÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀÆPÀëä-zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆÜ®-ºÀtPÁ¹£À ¥Àj¨sÁμÉAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ UÁvÀ檣 À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrzÀ
¤Ãw ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ EzÀ£ÀÄß ¨ÉA§°¹ªÉ. DzÀgÀÆ, ªÀÄvÀÛμÀÄÖ vÀéjvÀ ¥ÀæUw À AiÀÄ£ÀÄß vÀqA É iÀÄĪÀ UÀA©üÃgÀ
¸ÀªÁ®ÄUÀ½ªÉ. F ¢ÃWÀðPÁ®zÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß D¹Û ºÀPÀÄÌU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄzÀ §UÉÎ zÀéAzÀ év,É
gÁdåzÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è£À PÉÆgÀvÉU¼ À ÀÄ, «±ÉÃμÀªÁV CUÀvÀå ¸ÉêÉU¼
À À£ÀÄß vÀ®Ä¦¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÄÀ xÀð
¥ÀÅ£À«ðvÀgÀuÉ JAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. (Economic Survey; 2017). DyðPÀvA
É iÀÄ ¸ÀA¨sÁªÀå
¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄ zÀgÀª£
À ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀî®Ä ¸À®ºÉUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ;

1. ¸ÀÆÜ® DyðPÀ ¹Ügv À ÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ; ¸Ààzð

sÉ ; GvÀÛªÄÀ ¤AiÀÄAvÀæPÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ;
GzÀåªÀIJîvÉ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî®Ä C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼
À ÀÄ.
2. zÉòÃAiÀÄ G½vÁAiÀÄzÀ zÀgÀª£ À ÀÄß fr¦AiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 32 QÌAvÀ ºÉaѸÀĪÀ CUÀvÀå«zÉ,
«±ÉÃμÀªÁV PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ªÀÄlÖzÀ°è ¸ÀPÁðgÀzÀ G½vÁAiÀĪÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ

81
 ªÀÄÆ®PÀ. C©üªÀÈ¢ÞAiÉÄÃvÀgÀ ªÉZÀѪ£ À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, ¨ÁºÀå ¸Á® ªÀÄvÀÄÛ DAvÀjPÀ
¸À©ìrUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, vÉjUÉ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀÄzsÁ gÀuÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G½vÁAiÀÄPÉÌ
¥ÉÇÃæ vÁìºÀPÀU¼ À À£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
3. ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðzÀ°è ºÉaÑ£À ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ ºÀÆrPÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀv¬ É ÄzÉ, EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ
SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄUÀ¼Égq À ÀgÀ®Æè GzÀåªÀÄzÀ ªÉZÀѪ£ À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É
4. DyðPÀvA É iÀÄ°è ¸ÁªÀiÁfPÀ C±ÁAwUÉ PÁgÀtªÁUÀĪÀ ºÀtzÀħâgª À À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ
CªÀ±ÀåPÀv¬ É ÄzÉ.
5. GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä, §qÀv£ À Àª£ À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ºÀªÁªÀiÁ£À §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
UÀªÄÀ £Àz°À èlÄÖPÉÆAqÀÄ DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼ À À£ÀÄß ¨ÉA§°¸À®Ä ¸ÁªÀÄÆ»PÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶָÀ®Ä
PÀȶ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ ºÉaÑ£À
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀvÀÛ £ÁªÀÅ ºÉaÑ£À UÀªÀÄ£À ºÀj¸À¨ÉÃPÁVzÉ.
6. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄÄ ±ÉÃPÀqÁ 9 ªÀÄvÀÄÛ CzÀQÌAvÀ ºÉaÑ£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀª£ À ÀÄß
¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀg,É ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉU¼ À À GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ºÀÆrPÉAiÀÄ°è£À ¤±À® Ñ vÉAiÀÄ£ÀÄß
»ªÉÄänÖ¸À¨ÉÃPÁVzÉ.
7. £ÁªÀÅ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ËæqÀs ²PÀëtzÀ ®¨sÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À¨ÉÃPÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ±Á¯ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¸ÉÜU½À UÉ ºÉaÑ£À ºÀt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ²PÀëtzÀ
UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÄÀ ß ¸ÀÄzsÁj¸À¨ÉÃPÁVzÉ.
8. GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ GvÁàzÀPv À ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä, zÉòÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ G£ÀßvÀ M¼ÀºÀjªÀÅ, PÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀe æ ÁÕ£Àª£À ÀÄß §¼À¸À¨ÃÉ PÀÄ. ºÉaÑzÀ ¸ÀàzsÉðAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ºÉaÑzÀ GvÁàzPÀ ÀvÉAiÀÄÄ PÀrªÉÄ GvÁàzPÀ À PÀȶ ªÀ®AiÀÄ¢AzÀ ºÉZÀÄÑ
GvÁàzÀPÀ ªÀ®AiÀÄUÀ½UÉ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛz.É

6. wêÀiÁð£ÀB

¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀ ¸ÁzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼À À «μÀAiÀÄzÀ°è

¨sÁgÀvª
À ÀÅ §ºÀ¼À zÀÆgÀ ¸ÁVzÉ. DzÀgÉ ¤ÃwUÀ¼ÉÆA¢UÉ ZÉÊvÀ£Àå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ JgÀqÀ£ÀÆß
¸Á¢ü¸À®Ä E£ÀÆß MAzÀÄ ¥ÀAiÀÄt«zÉ. F ¥ÀæAiÀiÁtªÀ£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉƽ¸À®Ä gÁdQÃAiÀÄ
ªÀtð¥Àl®zÁzÀåAvÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ DzsÁgÀªÁVgÀĪÀ DyðPÀ zÀȶÖPÉÆãÀzÀ°è ªÀÄvÀÛμÀÄÖ
«PÀ¸À£ÀzÀ CUÀvåÀ «gÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ vÁvÁÌ°PÀ wêÀiÁð£ÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀz° À è ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¹zÉ. ¸Á骮 À A§£É,
¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §qÀv£ À À ¤ªÁgÀuÉAiÉÆA¢UÉ DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ
¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ GzÉÝñÀªÁVzÉ.
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄUÀ¼Égq À ÀÆ ¸ÀºÀ-C¹ÛvéÀz° À ègÄÀ ªÀ «Ä±Àæ DyðPÀvA É iÀÄ
PÁAiÀÄð«zsÁ£Àª£ À ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀézÀ gÁdQÃAiÀÄ ZËPÀnÖ£ÉƼÀUÉ F GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß
¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁVvÀÄÛ. ¨sÁgÀvÀªÅÀ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÁÜ¥£ À ÉAiÉÆA¢UÉ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ. 2003 jAzÀ ¨sÁgÀvz À À ºÉaÑ£À ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ zÀgÀªÅÀ PÉêÀ® KjPÉAiÀÄ
§zÀ®Ä gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ºÉZÀѼÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀªÅÀ MAzÀÄ ±ÀvPÀ ÉÆÃnUÀÆ ºÉZÀÄÑ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ ºÉÃgÀ¼ÀªÁzÀ PÁ«ÄðPÀ ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ, DzÀgÉ §AqÀªÁ¼À ¸ÀAUÀæºÀªÀ£ÀÄß

82
 ºÉaѸÀĪÀ CªÀ±åÀ PÀvɬÄzÉ. £ÀUj À ÃPÀgÀtzÀ ¨ÉÆãÀ¸ï ¸ÉÃjzÀAvÉ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß
¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä EzÀÄ GvÀÛªÀÄ ¸ÁÜ£Àz° À èzÉ. PÀ¼ÉzÀ 26 ªÀμÀðUÀ¼À°è ¸Á¢ü¹zÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ªÉÃUÀªÀzð
sÀ £ÉAiÀÄÄ
¨sÁgÀvªÀ ÀÅ ºÉaÑ£À ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ PÀPÉëUÉ E½AiÀÄĪÀ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶֹzÉ. ºÉƸÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß
ºÉaÑ£À ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ ºÁ¢AiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ¥r À ¸À®Ä PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ AiÉÆÃd£Á CªÀ ¢üAiÀÄ°è
G½¢gÀĪÀ J¯Áè AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉƽ¸ÀÄvÀÛz.É ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ
¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ½AzÀ ¤ÃwUÀ½UÉ ºÁ¢AiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀ ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛz.É EzÀÄ
AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÀ®è, §zÀ°UÉ ¥ÀÇgÀPª À ÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀvÉ PÀ¼ÉzÀ 70
ªÀμÀðUÀ¼À°è ¸ÁPÀμÀÄÖ. ªÀÄÄA¢£À 40 ªÀμð À UÀ¼À°è §zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À ÀÄ £ÁlQÃAiÀĪÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. J®èªÀÇ
¸ÀjAiÀiÁV £ÀqÉzg À É, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄÄ «±Àé DyðPÀvÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR
ªÀÄÆ®ªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. £ÀªÄÀ UÉ DyðPÀªÁV ¸ÀAªÉÃzÀ£Á²Ã®, DAvÀjPÀªÁV ¹ÜgÀvÉ ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÀÆrPÉzÁgÀg° À è «±Áé¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ ¸ÀàμÖÀ avÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À¨ÃÉ PÀÄ. ªÀÄÄA¢£À 30
ªÀÄvÀÄÛ 40 ªÀμÀðUÀ¼À°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄÄ CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. UÉÆîØä£ï ¸ÁZïì (2003) ¥ÀæPÁgÀ, 2004-05 PÉÌ ºÉÆð¹zÀgÉ 2050 gÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
DyðPÀvA É iÀÄ fr¦ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ ±ÉÃPÀqÁ 46.03 QÌAvÀ ºÉZÁÑVgÀ§ºÀÄzÀÄ.

6.3 ¨sÁgÀvÀzÀ ¤Ãw DAiÉÆÃUï

¥ÁvÀæ¤Ãw DAiÉÆÃUÀPÉÌ '£ÀªÄÀ ä dUÀvÀÛ£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀÅzÀÄB ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼À 2030
PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ªÀ»¸À¯ÁVzÉ. (SDGs). 206-2030 gÀ
CªÀ¢üAiÀÄ°è ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ J¹ØfUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ¸ÀæªiÀ Á£ÀzÀ C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ ¢ÃWÀð
M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ «PÀ¸À£ÀUÉÆArªÉ. (MDGs). ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÀÄ 17
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ ªÀÄvÀÄÛ 2015 gÀ ¸É¥ÉÖA§gï 25 jAzÀ ¸É¥ÉÖA§gï 27 gÀªÀgU É É £ÀqÉzÀ
«±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ±ÀÈAUÀ¸À¨ÉsAiÀÄ°è 169 ¸ÀA§A¢üvÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß M¦àPÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ, EzÀg° À è ¨sÁgÀvª
À À£ÀÄß
UËgÀªÁ¤évÀ ¥ÀæzsÁ¤ ¥Àæw¤¢ü¹zÀÝgÀÄ. F J¸ï. r. f. UÀ¼ÀÄ ªÀÄÄA¢£À 15 ªÀμÀðUÀ ¼À°è ªÀiÁ£ÀªÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¤uÁðAiÀÄPÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è PÀæªÀĪÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛª.É

¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV J¸ï. r. f. UÀ¼À zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ §zÀ®Ä, PÉêÀ® ¥ÀæªÀiÁtQÌAvÀ

ºÉZÁÑV GvÀÛªÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ªÀiÁ£ÀzA À qÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ¥ÀǪÀð¨sÁ«AiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ.
¸ÁATåPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ C£ÀÄμÁ×£À ¸ÀaªÁ®AiÀĪÀÅ (JAMJ¹àL) FUÁUÀ¯Éà J¹Øf UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ£À £ÀqɸÀ®Ä ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ PÀ¸ÀgÀvÀÛ£ÀÄß
PÉÊUÉÆArzÉ.

F PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä, JA. N. J¸ï. ¦. L. AiÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀiÁ¯ÉÆÃa¹ GzÉÝòvÀ

£ÉÆÃqÀ¯ï ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼À UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À PÀgÀqÀÄ £ÀPÉëAiÀÄ°è ªÉÆzÀ® ºÀAvÀª£ À ÀÄß
FUÁUÀ¯Éà ¥ÀÇtðUÉƽ¸À¯ÁVzÉ. EzÀ®èzÉ, gÁdåUÀ¼ÀÄ £Àq¸ É ÀÄwÛgÄÀ ªÀ 'PÉÆÃgï', 'LaÒPÀ' ªÀÄvÀÄÛ 'PÉÆÃgï
D¥sï ¢ PÉÆÃgï' AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ PÉÃAzÀæ ¥ÁæAiÉÆÃfvÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß (¹Jಸ್ಎ)
PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ EwÛÃZÉUÉ PÉÊUÉÆAqÀ PÉ®ªÀÅ G¥ÀPÀæªÄÀ UÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÀiÁå¥ï ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. EzÀ®èz,É
¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæ ªÀ®AiÀÄzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß C£ÀÄμÁ×£ÀUÆ
É ½¸ÀÄwÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ

83
CxÀªÁ ºÉaÑ£À ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ UÀÄjUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉÆA¢PÉƼÀî®Ä ««zsÀ gÁdå AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀÄwÛª.É

6.4 ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¥Àª
æ ÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ½ªÉ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ ZÀað¸À¯ÁVzÉ,

 gÁdåUÀ¼À ¸ÀQæAiÀÄ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÉÆA¢UÉ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ DzÀåvÉUÀ¼ÀÄ, ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼
À À ºÀAaPÉAiÀÄ zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 §zÀ¯ÁzÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ §®ªÁzÀ gÁμÀÖ檣 À ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹, gÁdåUÀ¼ÉÆA¢UÉ
¤gÀAvÀgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¨ÉA§® G¥ÀPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ
¸ÀºÀPÁj MPÀÆÌl ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 UÁæªÀÄ ªÀÄlÖz°À è «±Áé¸ÁºÀð AiÉÆÃd£ÉU¼
À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼À À£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀzÀ G£ÀßvÀ ºÀAvÀU¼
À À°è PÀæªÉÄÃt
MlÄÖUÀÆr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 ¤¢ðµÀÖªÁV G¯ÉèÃT¸À¯ÁzÀ PÉëÃvÀæU¼ À À°è, gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¨sÀzÀævÉAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß DyðPÀ
PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwAiÀÄ°è C¼Àªr
À ¸À¯ÁVzÉAiÉÄ JAzÀÄ RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä.
 DyðPÀ ¥ÀæUÀw¬ÄAzÀ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀzÀ C¥ÁAiÀÄzÀ°ègÄÀ ªÀ £ÀªÄÀ ä ¸ÀªÀiÁdzÀ
«¨sÁUÀUÀ½UÉ «±ÉÃμÀ UÀªÄÀ £À ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
 PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
G¥ÀPæÀªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß «£Áå¸ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀ£ÀÄß
ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ PÀ°vÀ ¥ÁoÀU¼ À À£ÀÄß
CUÀvåÀ ªÁzÀ ªÀÄzsÀå-PÉÆøïð wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ £À«Ã£À ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä
§¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É
 ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥Á®ÄzÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgg À Á¶ÖÃæ AiÀÄ ¸ÀªÀiÁ£À ªÀÄ£À¸ÀÌ aAvÀPÀgÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊPÀëtP À ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À £ÀqÄÀ «£À ¥Á®ÄzÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸À®ºÉ
¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇÃæ vÁ컸ÀĪÀÅzÀÄ.
 gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀgÁ¶ÖÃæ AiÀÄ vÀdÕgÄÀ , ªÀÈwÛUÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¥Á®ÄzÁgÀgÀ ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀzÀ
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ eÁÕ£À, £Á«Ã£ÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÀåªÀIJîvÉAiÀÄ ¨ÉA§® ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£Àª£ À ÀÄß ªÉÃUÀUÉƽ¸À®Ä CAvÀgÀ-ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀ-
E¯ÁSÁ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¥ÀjºÁgÀPÉÌ ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 CvÁåzsÄÀ ¤PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® PÉÃAzÀ檣À ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä, ¸ÀĹÜgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è
GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ C¨sÁå¸ÀUÀ¼À PÀÄjvÀ ¸ÀA±ÉÆÃzs£À ÉAiÀÄ ¨sÀAqÁgÀªÁVj ªÀÄvÀÄÛ
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥Á®ÄzÁgÀjUÉ ¥À¸
æ ÁgÀ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁr.

84
  AiÀıÀ¹ì£À ¸ÀA¨sÀª¤ À ÃAiÀÄvÉ ªÀÄvÀÄÛ «vÀgÀuÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä CUÀvåÀ ªÁzÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPæÀªÄÀ UÀ¼À
C£ÀÄμÁ×£Àª£À ÀÄß ¸ÀQA
æ iÀĪÁV ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
 PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPæÀªÄÀ UÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀPÁÌV vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ G£ÀßwÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀÄxÀåð ªÀzð sÀ £ÉAiÀÄvÀÛ UÀªÀÄ£À ºÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄð¸ÀÆa ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃ¯É w½¸À¯ÁzÀ GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß ªÀÄvÀÛμÀÄÖ
PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ
É ½¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ EvÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ.
 ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ F PɼÀV£À GzÉÝñÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉB gÁμÀÖæ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀjUÉ
¸ÉÃªÉ ¸À°è¸À®Ä MmÁÖV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä J¯Áè gÁdåUÀ½UÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀºÀPÁj MPÀÆÌl ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ. §®ªÁzÀ gÁμÀÖæªÀ£ÀÄß §®ªÁzÀ
gÁdåUÀ¼ÀÄ gÀƦ¸ÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÀÛz.É
 DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæUw À ¬ÄAzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀzÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ PÉëÃvÀæU¼
À À
ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £À PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 gÁμÀÖæ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ d£ÀgÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÁV gÀƦ¸À¯ÁzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ
PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼À À£ÀÄß «£Áå¸ÀUÆ
É ½¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
 UÁæªÀÄ ªÀÄlÖz°
À è ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r
À ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß G£ÀßvÀ
¸ÀPÁðj ªÀÄlÖPÉÌ vÀ®Ä¦¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 UÁæªÀÄ ªÀÄlÖz°
À è ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r
À ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß G£ÀßvÀ
¸ÀPÁðj ªÀÄlÖPÉÌ vÀ®Ä¦¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 CAvÀg-
À ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀ-E¯ÁSÁ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¥ÀjºÁgÀPÉÌ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß
MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 PÉÃAzÀæ, gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU½À UÉ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¥Á®ÄzÁgÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ aAvÀPÀU¼
À À £ÀqÄÀ «£À ¥Á®ÄzÁjPÉAiÀ Ä£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£Àª£
À ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
 ºÉƸÀ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀPÁÌV vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ G£ÀßwÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀzsÀð£ÉAiÀÄvÀÛ UÀªÀÄ£À
ºÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £À PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.

¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ 7 ¸ÀAÛ ¨sÀUÀ¼ÀÄB

¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀzÀ 7 vÀvÀéUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ,

CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉB d£À¥ÀgÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DPÁAPÉëU¼ À À£ÀÄß vÀȦۥÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ;
£ÁUÀjPÀgÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ°è ¸ÀQæAiÀÄvÉ; £ÁUÀjPÀgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉ; ¸À§°ÃPÀgÀt, «±ÉÃμÀªÁV
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ; eÁw, zsÀªÀÄð CxÀªÁ °AUÀªÀ£ÀÄß ¯ÉQ̸ÀzÉ J¯Áè ªÀåQÛU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ; ¸ÀªÀiÁ£À

85
CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, «±ÉÃμÀªÁV AiÀÄĪÀPÀjUÉ; ¥ÁgÀzÀ±ð À PÀv,É dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ ¸ÀPÁðgÀª£
À ÀÄß
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¥ÀæªÃÉ ²¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÁzsÀ£ÉU¼ À ÀÄB ¤Ãw DAiÉÆÃUï PÀÄjvÀ
2019-20 gÀ ªÀg¢ À AiÀÄÄ CzÀgÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛz,É CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉB

 «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀºÀ¨sÁVvÀéz°

À è DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¤ÃwUÀ¼À
ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃμÀuÉ (JAJJಫ್ಎ¦) PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ (FAO).
 F PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀÅ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ,
 ªÉÆzÀ® ºÀAvÀªÅÀ 2019 gÀ ¸É¥ÉÖA§gï 23 jAzÀ r¸ÉA§gï 31 gÀªÀgU É É £ÀqA
É iÀÄ°zÉ. F
ºÀAvÀzÀ°è, DAiÀÄÝ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ f¯ÉèU½
À UÉ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ PÀȶ ¨É¯É ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ
gÁ¶ÖæÃAiÀÄ DºÁgÀ ¨sÀzæv
À Á ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ªÀg¢À ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
 JgÀqÀ£Éà ºÀAvÀª£
À ÀÄß 2020gÀ d£ÀªÀj 1jAzÀ 2021gÀ r¸ÉA§gï 31gÀªÀgÉUÉ AiÉÆÃf¸À¯ÁVzÉ.
 ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½¬ÄAzÀ ±ÀÆ£Àå §eÉmï £ÉʸÀVðPÀ PÀȶAiÀÄ ¥ÀæZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀgA
À ¥ÀgÁUÀvï PÀȶ «PÁ¸ï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CrAiÀÄ°è "¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÁæPÀÈwPÀ
PÀȶ ¥ÀzÀÞw" JAzÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛv¥
À r
À ¸À¯ÁVzÉ. (PKVY).
 2021gÀ PÉÃAzÀæ §eÉlß°è UÁæªÀÄ ±ÉÃRgÀuÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ zs£
À Àå ®Qëä UÁæªÀÄ
±ÉÃRgÀuÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥Àæ¸ÁÛ¥ª
À £
À ÀÄß E£ÀÆß C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸À¨ÉÃPÁVzÉ.
 ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£É. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉB • ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæAiÀĪÀgÀÄ EzÀgÀ CzsÀåPÀëgÁV ¸ÉÃªÉ ¸À°è¸ÀÄwÛzÁÝgÉ.
 DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ J¯Áè gÁdåUÀ¼À ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À ¯É¦üÖ£ÉAmï UÀª£ À ÀðUÀð¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. MAzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ gÁdåUÀ¼À ªÉÄïÉ
¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀ ¤¢ðμÀÖ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä gÀa¸À¯ÁzÀ ¥ÁæzÃÉ ²PÀ ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ,
¥ÀæzÁs £À ªÀÄAwæ¬ÄAzÀ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ vÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåUÀ¼À ªÀÄÄRåªÀÄAwæU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À ¯É¦Öü£ÉAmï UÀªÀ£ÀðUÀð¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛª.É ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ CzsÀåPÀëgÀÄ CxÀªÁ
É iÀÄ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É
CªÀgÀ £ÁªÀĤzÉÃð²vÀgÄÀ ¥ÁæzÉòPÀ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À CzsÀåPÀëvA
 ¸ÀA§A¢üvÀ PÉëÃvÀæzÀ eÁÕ£Àª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀæSÁåvÀ vÀdÕgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÄÀ • ¥Àz
æ sÁ£À
ªÀÄAwæAiÀĪÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è ¥ÀÇtð ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ ¸ÁA¹ÜPÀ ZËPÀlÄÖ
 ¥Àz
æ sÁ£À ªÀÄAwæ¬ÄAzÀ £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ G¥ÁzsÀåPÀëgÀÄ-¥ÀÇtð ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CgÉPÁ°PÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ,
¥ÀæªÄÀ ÄR «±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £À«Ã£À ¸ÀA¸ÉÜU½
À AzÀ UÀjμÀ× 2
CgÉPÁ°PÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ DªÀvð À £À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É JPïì-C¦ü¶AiÉÆà ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è ¸ÉêÉ
¸À°è¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. ¥ÀæzÁs £À ªÀÄAwæ¬ÄAzÀ £ÁªÀĤzÉÃð±À£ÀUÉÆAqÀ ªÀÄAwæUÀ¼À ªÀÄAqÀ½AiÀÄ UÀjμÀ× 4
¸ÀzÀ¸ÀågÉÆA¢UÉ ªÀiÁf C¢üPÀÈvÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
 ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄðzÀ²ðAiÀÄ ±ÉæÃtÂAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¹. E. M. AiÀÄ£ÀÄß
¥ÀæzÁs £ÀªÄÀ AwæAiÀĪÀgÀÄ ¤UÀ¢vÀ CªÀ¢üUÉ £ÉëĸÀÄvÁÛg.É

86
¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

 ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ ¸ÁA¹ÜPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀAWÀnvÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛz.É ¤Ãw

DAiÉÆÃUÀzÀ ¹EM ªÀÄvÀÄÛ CzsåÀ PÀëgÀÄ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀUÉ ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.
 ¥sq
É Àg¯À ï ªÀÄvÀÄÛ gÁdå DqÀ½vÀU¼ À À £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÀºÀPÁgÀPÁÌV gÀZÀ£ÁvÀäPÀ £Égª
À ÀÅ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæU¼
À À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀºÀPÁj MPÀÆÌl ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß EzÀÄ ºÉÆA¢zÉ.
 EzÀÄ UÁæªÀÄ ªÀÄlÖz° À è AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À C©ü ªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðj
ªÀÄlÖzÀ°è AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÉÆA¢UÉ ¸ÀAAiÉÆÃf¸À®Ä ºÀ®ªÁgÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÀÛz.É
 ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ PÉëÃvÀæU¼ À À£ÀÄß ªÀÄÄAavÀªÁV ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ,
AiÉÆÃd£ÉU¼À À£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀQA
æ iÀĪÁV
¨sÁUÀª»
À ¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É
 AiÉÆÃd£Á ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß DyðPÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼
À ÀÄ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¨sÀzÀævA
É iÀÄ£ÀÄß
UÀt£ÉUÉ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÅÀ zÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É
 ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ ¢ÃWÀðPÁ°Ã£À ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ZËPÀlÖ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r À ¸ÀÄvÀÛz,É CUÀvÀå
PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀ£ÀÄß
«±Éèö¸ÀÄvÀÛz.É
 mÁæ£Áìá«ÄAðUï EArAiÀiÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß DyðPÀ AiÀıÀ¹ì¤AzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£À ¥ÀqÉAiÀÄzÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ-¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÉëÃvÀæUÀ½UÉ «±ÉÃμÀ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É
 ºÉƸÀ D«μÁÌgÀU¼ À ÀÄ, ªÀÄÄAUÀqÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀvð À PÀ ¨ÉA§® ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß gÀa¸À®Ä
gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgg À Á¶ÖÃæ AiÀÄ ªÉÊzÀågÀÄ, vÀdÕgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ £Á«Ã£ÀåPÁgÀgÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAUÀæºÀzÀ
¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ, EzÀÄ CqÀØ-E¯ÁSÁ ªÀÄvÀÄÛ CqÀØ-ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä
ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðvÀAvÀ檣 À ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É
 ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV GvÀÛªÀÄ C¨sÁå¸ÀUÀ¼À §UÉÎ
UÀªÄÀ £ÁºÀð ¸ÀA±ÉÆÃzs£ À É ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, EzÀÄ CvÁåzsÀĤPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß
¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀUÆ
É ½¸ÀÄvÀÛz.É
 ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß ¥Á®ÄzÁgÀgÀ «vÀgÀuÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É
 G¥ÀPæÀªÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ
É ½¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
¸ÀQA
æ iÀĪÁV ¤tð¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ vÁAwæPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPæÀªÄÀ UÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ É ½¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ
C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£À ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ UÀÄjUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.

87
¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvz
À À ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ¨sÀÆvÀPÁ®zÀ CªÀ±ÉÃμÀªÁVzÀÝ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß §zÀ°¸À®Ä ¤Ãw
DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀQÌAvÀ ©ü£ÀߪÁV, ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ
§zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ªÁ¸ÀÛªÀvÉU½
À UÉ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ ºÉZÀÄÑ
ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.

¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¥Àª

æ ÀÄÄR PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ »ÃVªÉB

1. ¤Ãw ¸ÀÆwæÃPÀgÀtB ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ PÀȶ, DgÉÆÃUÀå, ²PÀët, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð, EAzs£ À À ªÀÄvÀÄÛ
¥Àj¸Àgz À ÀAvÀºÀ ªÁå¥ÀPÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ ¤Ãw «μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ½UÉ PÁAiÀÄðvÀAvÀæ
ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É

2. ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀB ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ ««zsÀ ¸ÀPÁðj PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀªÀ£ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À
¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÀ §UÉÎ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É

3. ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃμÀuÉB ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ ««zsÀ C©üªÀÈ¢Þ «μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀA±ÉÆÃzs£ À É ªÀÄvÀÄÛ
«±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß £Àq¸
É ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸ÁPÀëå DzsÁjvÀ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É

4. ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÈ¢ÞB ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV

C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ
¥Á®ÄzÁgÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀvÛÀ UÀªÄÀ £À ºÀj¸ÀÄvÀÛz.É

¤Ãw DAiÉÆÃUÀ, CxÀªÁ £ÁåμÀ£À¯ï E¤ìÖlÆåμÀ£ï ¥sÁgï mÁæ£Áìá«ÄAðUï EArAiÀiÁ,

¸ÀPÁðgÀzÀ ««zsÀ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ
¤Ãw aAvÀPg À À ZÁªÀrAiÀiÁVzÉ. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ PÉÃAzÀæ, gÁdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À
¸ÀPÁðgÀU½ À UÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀU½
À UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¸À®ºÉU¼
À À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
2015 gÀ°è PÉÃAzÀæ ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlzÀ ¤tðAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ CzsåÀ PÀ ëvA É iÀÄ£ÀÄß
¨sÁgÀvz À À UËgÀªÁ¤évÀ ¥ÀæzsÁ¤, J¯Áè gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÀÄÄRåªÀÄAwæU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
±Á¸ÀPÁAUÀUÀ¼ÀÄ ªÀ»¸ÀÄvÀÛª.É ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ
PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼ À À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀ°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É F PÀæªÀĪÀ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ J¯Áè gÁdåUÀ¼ÀÄ MUÀÆÎqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ
»vÀzÀȶ֬ÄAzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛªÄÀ ªÁV ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä MAzÀÄ
¸ÁªÀiÁ£Àå ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.

6.5 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½

gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½ (J£ï. r. ¹.) CxÀªÁ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ «PÁ¸ï ¥ÀjμÀvÀÄÛ, ¥ÀæzsÁ£À
ªÀÄAwæAiÀĪÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvz
À À C©üªÀÈ¢Þ «μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¤zsÁðgÀ vÉUz
É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ
ZÀað¸ÀĪÀ CvÀÄå£ÀßvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ gÀƦ¹zÀ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU½ À UÉ
¨ÉA§®ªÁV gÁμÀÖæzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀdÄÓUÉƽ¸À®Ä, J¯Áè

88
¥ÀæªÄÀ ÄR PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁ£Àå DyðPÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ J¯Áè ¨sÁUÀU¼ À À
¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀéjvÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä 1952gÀ DUÀ¸ïÖ 6gÀAzÀÄ EzÀ£ÀÄß
¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¥ÀæzÁs £À ªÀÄAwæ, PÉÃAzÀæ ¸ÀA¥ÀÅl ¸ÀaªÀgÄÀ , J¯Áè gÁdåUÀ¼À
ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ CªÀgÀ §zÀ° ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ, PÉÃAzÁæq½ À vÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À À ¥Àæw¤¢üU¼
À À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÀÄÝ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVgÀÄvÁÛg.É

J£ï.r.¹. (gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½) AiÀÄ£ÀÄß gÀzÄÀ Ý¥Àr¸À®Ä ¥Àæ¸ÁÛ¦¸À¯ÁVzÉ. DzÀgÉ

E°èAiÀĪÀgÉUÉ CzÀ£ÀÄß gÀzÄÀ Ý¥rÀ ¸À®Ä AiÀiÁªÀÅzÉà ¤tðAiÀĪÀ£ÀÄß CAVÃPÀj¸À¯ÁV®è. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ
DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÁV¤AzÀ (EzÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ J£ï. r. ¹. AiÀÄAvÉAiÉÄà ¸ÀAAiÉÆÃd£É
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁvÀæU¼
À À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ) J£ï. r. ¹. UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸À¯ÁV®è CxÀªÁ CzÀÄ
AiÀiÁªÀÅzÉà ¸À¨sÉUÀ¼À£ÀÄß £Àq¹
É ®è. ªÀiÁf ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæUÀ¼ÁzÀ Cl¯ï ©ºÁj ªÁd¥ÉÃ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄ£ÀªÆ É ÃºÀ£ï ¹AUï CªÀgÀ C¢üPÁgÁªÀ¢üAiÀÄ°è AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ vÀ£Àß fêÀ£Àª£ À ÀÄß
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ¸Àé®à ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ CUÀvåÀ «zÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. 2014 gÀ°è, ¥ÀæzÁs ¤ £ÀgÉÃAzÀæ
ªÉÆâ CªÀgÀÄ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß gÀzÄÀ ÝUÉƽ¸ÀĪÀÅzÁV WÉÆö¹zÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ
¤tðAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀª£ À ÀÄß gÀa¹zÀgÄÀ . EzÀÄ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁUÀ°Ã CxÀªÁ
±Á¸À£À§zÀÞ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁUÀ°Ã C®è.

gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ gÀZ£

À É

gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ F PɼÀV£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉB

1. ¨sÁgÀvz
À À ¥ÀæzÁs £À ªÀÄAwæ
2. ¥Àæw gÁdåzÀ ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ
3. J¯Áè PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À DqÀ½vÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
4. J¯Áè ¸ÀA¥ÀÅl ¸ÀaªÀgÀÄ
5. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ

gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ 56£Éà ¸À¨sÉ

gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ 56£Éà ¸À¨ÉsAiÀÄ£ÀÄß 2011gÀ CPÉÆÖçgï 22gÀAzÀÄ

DAiÉÆÃf¸À¯ÁVvÀÄÛ. 56£Éà ¸À¨sÉAiÀÄ CzsåÀ PÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæzÁs ¤ qÁ. ªÀÄ£ÀªÉÆúÀ£ï ¹AUï
ªÀ»¹zÀÝgÄÀ . F ¸À¨sÉAiÀÄÄ DgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß JwÛvÀÄ, CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgBÉ

1. ºÀ£ÉßgÀqÀ£Éà AiÉÆÃd£Á CªÀ¢üUÉ gÁdå ªÀÄlÖzÀ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß ªÉÆzÀ¯ÉÃ

¤zsðÀ j¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÆZÀPÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ºÀAaPÉ.
3. gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄlÖzÀ°è DzÀåvÉAiÀÄ eÉÆvÉUÉ PÀȶUÉ ºÉaÑ£À UÀªÄÀ £À ¤ÃqÀĪÀ CUÀvÀå«zÉ.
4. EAzs£ À À ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ MAzÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ KPÉAzÀgÉ vÀéjvÀ
¨É¼ÀªÀtÂUUÉ É zÉòÃAiÀÄ EAzs£À À ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀÄ°è «¸ÀÛgu
À É ªÀÄvÀÄÛ EAzs£
À À zÀPÀëvÉUÉ ºÉaÑ£À MvÀÄÛ
¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.

89
 5. d® ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ. ¤Ãj£À PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ ¥ÀjºÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ.
6. AiÉÆÃd£Á AiÉÆÃd£ÉU¼À À C£ÀÄμÁ×£Àª£
À ÀÄß vÀ¼ÀªÀÄlÖz°
À è ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ.

¥ÀjμÀwÛ£À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ »ÃVªÉB

1. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ¸ÉÃjzÀAvÉ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¸ÀÆwæÃPÀgt

À PÉÌ
ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ gÀƦ¹zÀAvÉ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀÅzÀÄ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
C£ÀÄμÁ×£ÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
ºÉaѸÀ®Ä PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ.
3. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¥Àæ±ßÉ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀÅzÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ PÁ®PÁ®PÉÌ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ £ÀÄß
¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
CUÀvåÀ ªÁzÀ PÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
4. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

6.6 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀjμÀw£

Û À ¥ÁvÀæ
¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É
CzÀgA
À vÉ, gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½UÉ F PɼÀV£À ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸À¯ÁVzÉB

1. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ CUÀvåÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£Àª£ À ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ

gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É
2. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¤«Äð¹zÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÀÛz.É
3. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¤ÃwUÀ¼À ªÀĺÀvÀézÀ
¥Àæ±ßÉ UÀ¼À£ÀÄß gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÀÛz.É
4. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ gÁμÀÖæz° À è ¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀéjvÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ£ÀÄß
SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É
5. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ É ½¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀ£ÀÄß gÀa¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ
PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
6. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁ°PÀªÁV
¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀæªÄÀ ÄRªÁzÀ PÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É
gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ ¤zsÁðgÀUÀ½UÉ CvÀÄå£ÀßvÀ
¥Áæ¢Pü ÁgÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. 1952gÀ°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß
¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀgÀ »A¢£À ¥ÁæxÀ«ÄPÀ
GzÉÝñÀªA É zÀgÉ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀ®Ä

90
 ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. EzÀ®èz,É gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄAiÉÆÃavÀªÁV ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀªÀÅ vÀéjvÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¤ªÀiÁðtPÉÌ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄÄAvÁzÀ ¤¢ðμÀÖ ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæzsÁ£À
ªÀÄAwæ, J¯Áè gÁdåUÀ¼À ªÀÄÄRåªÀÄAwæU¼ À ÀÄ, J¯Áè ¸ÀA¥ÀÅl ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè PÉÃAzÁæqÀ½vÀ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À DqÀ½vÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É

6.7 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

I. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À À¼ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw aAvÀPg À À ZÁªÀrAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ

««zsÀ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É

2.CzÀgÀ EwÛÃa£À ¸À¨sÉ, 27 r¸ÉA§gï, 2016 gÀAzÀÄ, ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ UËgÀªÁ¤évÀ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀÄ
CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ «μÀAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É CxÀð±Á¸ÀÛædÕgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÉÆA¢UÉ
zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÆÃf¹vÀÄ.

3. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¨sÁgÀvÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ «μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ

ZÀað¸ÀĪÀ CvÀÄå£ÀßvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ, EzÀgÀ CzsåÀ PÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæzÁs ¤ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É

4. ¤Ãw DAiÉÆÃUï DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½¬ÄAzÀ ±ÀÆ£Àå §eÉmï £ÉʸÀVðPÀ PÀȶAiÀÄ ¥ÀæZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀgÀA¥ÀgÁUÀvï PÀȶ «PÁ¸ï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CrAiÀÄ°è _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ JAzÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛv¥
À Àr¸À¯ÁVzÉ. (PKVY).

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ CxÀªÁ £ÁåμÀ£¯ À ï E¤ìÖlÆåmï ¥sÁgï mÁæ£Áìá«ÄAðUï EArAiÀiÁ

2. 'DyðPÀ ¤Ãw-ªÀÄÄA¢£À ºÁ¢ "
3. £ÀªÄÀ ä dUÀvÀÛ£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀÅzÀÄB 2030
4. "¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÁæPÀÈvÀ PÀȶ ¥ÀzÞÀ w"

6.8 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvz À À DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è CzÀgÀ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¹ÜgÀªÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. DyðPÀvÉAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ
gÁμÀÖæªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, ¨sÁgÀvÀªÅÀ AiÉÆÃd£É, C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£É JA§ ¥ÀæªÄÀ ÄR CxÀðªÀ£ÀÄß
C£ÀĸÀj¸ÀÄwÛz.É EzÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß
JwÛ vÉÆÃj¹vÀÄ. F WÀlPÀªÀÅ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvz À À gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ
EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ZÀað¹zÉ, EzÀÄ ªÀÄÄRåªÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ.

91
EzÀÄ ¨sÁgÀvÀz° À è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ°è
¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹zÉ. EzÀ®èzÉ, F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ
gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ°è£À CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÀAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁV AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß MwÛºÉýzÉ. CzÀgÉÆA¢UÉ, F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è
¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ªÀ»¹gÀĪÀ ¥ÁvÀæzÀ ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£À
PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. EzÀ®èz,É ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À° è
¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ
«μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ.

6.9 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

E¤ìÖlÆåμÀ£ïB zsÁ«ÄðPÀ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ, ªÀÈwÛ¥g
À À CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀ GzÉÝñÀPÁÌV ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ

¸ÀA¸ÉÜ.

O¥ÀZÁjPÀB ¤UÀ¢vÀ £ÀªÄÀ Æ£ÉU½

À UÉ UÀªÄÀ £À PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ PÀlÄÖ¤mÁÖV

CAnPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ. ªÀiÁåPÉÆæÃB zÉÆqÀØzÁVgÀĪÀÅzÀÄ, zÀ¥àÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ

C¸ÁzsÁgÀtªÁV ¥ÀæªÄÀ ÄRªÁVgÀĪÀÅzÀÄ.

£À«Ã£ÀB ºÉƸÀ «zsÁ£ÀU¼

À ÀÄ CxÀªÁ D¯ÉÆÃZÀ£ÉU¼
À À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ

ºÀtPÁ¹£ÀB vÉjUÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ DzÁAiÀÄ CxÀªÁ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸Á®PÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ.

RZÀÄBð ¸ÀPÁðgÀ CxÀªÁ ªÀåQÛAiÀÄÄ RZÀÄð ªÀiÁqÀĪÀ MlÄÖ ªÉÆvÀÛ

±ÉÃRgÀuÉB ¸ÀAUÀ滹zÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ªÉÆvÀÛ.

6.10 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. ¨sÁgÀvz
À À°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß «ªÀj¹.
2. ¨sÁgÀvz
À À°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr.
3. ¨sÁgÀvz
À À gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àæ§AzsÀª£
À ÀÄß §gɬÄj.

92
6.11 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1. https://www.multidisciplinaryjournal.in/assets/archives/2017/vol2issue 4/2-4-
79-264. pdf
2. https://cleartax.in/glossary/niti-aayog/
3. https://unacademy.com/content/cbse-class-11/study-material/economics/niti-
aayog-and-its = NITI% 20Aayog% 2C% 20 or% 20the% 20 gÁ¶ÖÃæ AiÀįï% 20as%
20the% 20Union% 20 ¨¨sÀÆ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼ÀÄ.
4. https://cleartax.in/glossary/niti-aayog /
5. https://en.wikpedia.org/wiki/National_Development_C Council_(India)#: ~:
mÉPïìÖ =% 20National% 20Development% 20C Council% 20 (NDC, over%
20by% 20the% 20Prime% 20Ministre.
6. https://unacademy.com/content/railway-exam/study-material/polity/role-of-the-
national-development-c Council /

93
WÀlPÀ 7: gÁdåzÀ AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPg
À ÀtUÀ¼À AiÉÆÃd£É
gÀZÀ£É

7.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

7.1 ¦ÃpPÉ

7.2 gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ

7.3 gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ

7.4 gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À gÀZÀ£É

7.5 gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

7.6 gÁdå AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ

7.7 gÁdå AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄð«zsÁ£À

7.8 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

7.9 ¸ÁgÁA±À

7.10 ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼
À ÀÄ

7.11 ¸Àé-CzsåÀ AiÀÄ£À ¥À±

æ ÉßUÀ¼ÀÄ

7.12 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀU¼

À ÀÄ

94
7.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

 gÁdå AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夹,

 gÁdå ªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ,
 gÁdå ªÀÄlÖzÀ°è AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀĪÀ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ,
 gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ.

7.1 ¦ÃpPÉ
"qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð K¼À£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀvÀ. F WÀlPÀzÀ°è,
£ÁªÀÅ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ, gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À
¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÆ À ¥À, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÉÛêÉ. F
WÀlPÀªÀÅ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä zÀÈqsÀªÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß
¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ««zsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÀÅ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À «²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß
vÀgÄÀ vÀÛzÉ. gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀªÅÀ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß
¥Àæ¸ÀÄÛv¥ À r
À ¸ÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É F
WÀlPÀzÀ°è £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À DAiÉÆÃUÀU½ À AzÀ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀ°AiÀÄÄwÛgÄÀ ªÁUÀ, DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è CzÀgÀ ¥Àæ¸ÀÄÛvv À É ªÀÄvÀÄÛ C¹ÛvéÀzÀ°èg¨
À ÉÃPÁzÀ CUÀvåÀ vÉAiÀÄ §UÉÎ
D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÀÄUÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÅÀ C£ÉÃPÀ
zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU¼ À À°è gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ £ÀªÄÀ UÉ ¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ
M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀ®èz,É ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£ÉUÉ ºÀZÀÄѪÀ
¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ, DzÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzPÀ ÉÆñÀªÀÅ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À §UÉÎ ¤ªÀÄä w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. gÁdå ªÀÄlÖzÀ°è ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ ½UÀ¼À
¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ C£Ééö¸ÀĪÁUÀ, F WÀlPÀªÀÅ ¤ªÀÄUÉ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À
¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä, «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼É¸À®Ä CªÀÄÆ®åªÁzÀ M¼À£ÉÆÃl ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ.

7.2 gÁdå AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ

¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ PÉêÀ® ¸ÀAPÀÄavÀ vÁAwæPÀ CxÀðzÀ°è
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀ®èz,É ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄ vÀÄÛ
d£ÀgÀ CUÀvåÀ vÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DPÁAPÉëU½ À UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¸ÁA¹ÜPÀ ZËPÀlÖ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ.6 ««zsÀ CxÀð±Á¸Àæd Û ÕgÄÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀ UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ vÀAvÀæU¼
À À£ÀÄß UÀªÄÀ £Àz°
À èlÄÖPÉÆAqÀÄ ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è ªÁåSÁ夹zÁÝgÉ.

95
  ¨Á§ðgÁ ªÀÇmÉ£ïB DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ PÁAiÀÄð«zsÁ£Àª£À ÀÄß vÀ£ÀßzÉà DzÀ
¸Áé¨sÁ«PÀ ZÀlĪÀnPɬÄAzÀ GAmÁUÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀvÄÀ ¥Àr¹ ¨ÉÃgÉ
ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ GzÉÝñÀ¥ÀǪÀðPÀªÁV PÀıÀ®vɬÄAzÀ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.
 ºÀªÀÄð£ï ¯É«B DyðPÀ AiÉÆÃd£É JAzÀgÉ GvÁàzÀ£É CxÀªÁ «vÀgÀuÉAiÀÄ eÁUÀÈvÀ ªÀÄvÀÄÛ
aAvÀ£² À î ¤AiÀÄAvÀætzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀÄ £ÀqÄÀ ªÉ GvÀÛªÀÄ
¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 qÁ. qÁ®Ö£ïB «±Á®ªÁzÀ CxÀðzÀ°è DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ DAiÀÄÝ UÀÄjAiÀÄvÀÛ DyðPÀ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À G¸ÀÄÛªÁj ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀåQÛU¼
À À GzÉÝñÀ¥ÇÀ ªÀðPÀ
¤zÉÃð±À£ÀªÁVzÉ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀB¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CrAiÀÄ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÁμÀÖæzÀ
¥Àæw¤¢ü ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ GzÉÝñÀU½ À UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV vÁAwæPÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ,
§¼ÀP,É GvÁàzÀ£É, ºÀÆrPÉ, ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ DzÁAiÀÄ «vÀgÀuÉ JAzÀÄ ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉ.
CAvÀºÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀð±Á¸ÀÛæzÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À¢AzÀ ªÀÄvÀÄÛ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀ
zÀȶ֬ÄAzÀ ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀÅzÀ®èz,É ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ, DzsÁåwäPÀ ªÀÄvÀÄÛ fêÀ£ÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨sÁUÀª£ À ÀÄß ¸ÀºÀ
M¼ÀUÉÆArgÀ¨ÃÉ PÀÄ. H.D. rQ£Àì£ïBDyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR DyðPÀ ¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ-K£À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ JμÀÄÖ GvÁࢸÀ¨ÃÉ PÀÄ, AiÀiÁªÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ J°è GvÁࢸÀ¨ÉÃPÀÄ,
ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtð DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ ¸À«ÄÃPÉë¬ÄAzÀ AiÀiÁjUÉ ºÀAaPÉ
ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ.

gÁdå AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀUÀ¼ÉAzÀgBÉ

 gÁdåzÀ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ,

 §qÀv£
À À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀwÛ£À DzÁAiÀÄzÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvU
É ¼
À À£ÀÄß vÉUz
É ÀĺÁPÀĪÀÅzÀÄ,
 PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄzÀ C©üªÀÈ¢Þ, DyðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉ,
 ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À C©üªÈÀ ¢Þ, DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ zÀgª
À £
À ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ,
 ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ,
 ¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ ¥ÁæzÃÉ ²PÀ C©üªÀÈ¢Þ, DyðPÀvÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ C©üªÀÈ¢Þ,
 GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ.
 ¨sÁgÀvz
À À°è AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæªÅÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ,

gÁdå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖz° À è DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß

¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸À®Ä ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ F AiÀÄAvÀæzÀ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀªÁVzÉ.

96
 gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄlÖz°À è, AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ 1951jAzÀ 2014gÀªÀgU É É zÉñÀzÀ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ CvÀÄå£ÀßvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVvÀÄÛ. EzÀ£ÀÄß ¤Ãw
DAiÉÆÃUÀ (£ÁåμÀ£À¯ï E¤ìÖlÆåμÀ£ï ¥sÁgï mÁæ£Áìá«ÄAðUï EArAiÀiÁ) ¤AzÀ §zÀ¯Á¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ,
EzÀ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀPÉÌ PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ ¤zÉÃð±À£À ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä 2015 gÀ°è
¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.gÁdå ªÀÄlÖzÀ°è, ¥Àæw gÁdåªÀÅ gÁdå ªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
gÀƦ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ gÁdå AiÉÆÃd£ÉU¼ À À C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è, AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæªÀÅ f¯Áè
AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ, EªÀÅ f¯Áè AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ F
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛª.É
ºÉZÀÄѪÀjAiÀiÁV, £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀU¼À À°è C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ £ÀUÀgÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÁzÀ £ÀUÀgÀ ¤UÀªÀÄUÀ¼ÀÄ, £ÀUÀgÀ ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
£ÀUÀgÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½ªÉ.

MmÁÖgÉAiÀiÁV, DqÀ½vÀzÀ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ

¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæªÅÀ zÉñÀzÀ DyðPÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É

gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀÄlÖ

1. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½B PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU½

À UÉ C©üªÀÈ¢Þ «μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ZÀað¸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß (J£ï. r. ¹.) 1952gÀ°è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ¥ÀæzÁs £À ªÀÄAwæ, J¯Áè PÉÃAzÀæ ¸ÀA¥ÀÅl
¸ÀaªÀgÀÄ, J¯Áè gÁdåUÀ¼À ªÀÄÄRåªÀÄAwæU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É
AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ZÀað¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä J£ï. r. ¹ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀªÁV ¸À¨És ¸ÉÃgÀÄvÀÛz.É J£ï. r. ¹.
AiÀÄÄ gÁdåUÀ¼À ªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §eÉlμÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ C£ÀĪÉÆâ¸ÀÄvÀÛz.É

2. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀB AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß §zÀ°¸À®Ä 2015 gÀ°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀª£ À ÀÄß (£ÁåμÀ£À¯ï
E¤ìÖlÆåμÀ£ï ¥sÁgï mÁæ£Áìá«ÄAðUï EArAiÀiÁ) ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ MmÁÖV PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀºÀPÁj MPÀÆÌl ªÀåªÀ¸ÉÜ UÉ
ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß F ¸ÀA¸ÉÜ ºÉÆA¢zÉ. ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀĪÀgÀ
CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, J¯Áè gÁdåUÀ¼À ªÀÄÄRåªÀÄAwæU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À ¯É¦üÖ£ÉAmï UÀªÀ£ÀðUÀð¼ÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÁÝgÉ. F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉB PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ½UÉ PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ,
C©üªÈÀ ¢Þ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À
C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

3. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀB AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ 1951jAzÀ 2014gÀªÀgÉUÉ C¹ÛvéÀzÀ°èzÀÝ MAzÀÄ

¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.

97
EzÀÄ G¥À ¸À¨sÁ¥Àw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ ¥ÀÇtðPÁ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ CgÉPÁ°PÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. F DAiÉÆÃUÀªÅÀ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ, ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ DzÀåvÉU¼ À À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. EzÀÄ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀªÀ£ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁr ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁrvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀPÁðgÀPÉÌ CUÀvåÀ ªÁzÀ ¸À®ºÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£Àª£ À ÀÄß ¤ÃrvÀÄ.

4. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæB gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæªÅÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½, ¤Ãw
DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀ ¸ÉÃjzÀAvÉ ««zsÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
(which existed earlier). zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄ, DzÀåvÉU¼
À À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀÄ, AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£Àª£
À ÀÄß
ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ ¸À®ºÉ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁUÀðzÀ±ð À £Àª£
À ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæzÀ ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÁVzÉ. F
¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À vÀdÕgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ
ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀzÀ°è ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ¤nÖ£À°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ.

AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀ ªÀ¸Àð¸ï ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ

¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¥ÀÇuÁðªÀ¢üB 8 ¥ÀÇuÁðªÀ¢ü CgÉPÁ°PÀB CgÉPÁ°PÀ

¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
CªÀPÁ±À«®è¥ÀÇuÁðªÀ¢üB PÀrªÉÄ
¤AiÀÄvÁAPÀ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ
¥ÀÇuÁðªÀ¢üAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀ
CgÉPÁ°PÀB CUÀvåÀ ªÀ£ÀÄß
CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ

ºÀtPÁ¸ÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀªÀÅ ¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå EzÀÄ MAzÀÄ aAvÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ

¸ÀPÁðgÀU½
À UÉ ºÀtªÀ£ÀÄß ¸À®ºÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ
¤AiÉÆÃf¸À§ºÀÄzÀÄ

gÁdåUÀ¼À ¥ÁvÀæ J£ï. r. ¹. UÉ ¹Ã«ÄvÀªÁzÀ ÀgÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ªÀĺÀvéÀzÀ

¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á ¸À¨sÉU¼
À À°è ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛª.É
ªÁ¶ðPÀ ¸ÀAªÁz

98
 PÁAiÀÄðzÀ²ðUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄðzÀ²ðUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¸ÀzÀ¸Àå PÁAiÀÄðzÀ²ðUÀ¼À£ÀÄß ¹. E. M.
PÁAiÀÄðzÀ²ðUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ CªÀg£ À ÀÄß ¥ÀæzÁs £ÀªÀÄAwæAiÀĪÀgÀÄ
£ÉêÀÄPÀUÉÆArzÀÝgÀÄ. £ÉëĸÀÄvÁÛg.É

¤Ãw gÀZÀ£É ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀ £ÀAvÀgÀ ¤¢ü .¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÁUÀ

ºÀAaPÉAiÀÄ §UÉÎ gÁdåUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀiÁ¯ÉÆÃZÀ£É £ÀqɸÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
¸ÀªÀiÁ¯ÉÆÃa¸À¯Á¬ÄvÀÄ

ºÀtªÀ£ÀÄß ºÀAaPÉ C¢üPÁgÀºÀtªÀ£ÀÄß ºÀAaPÉ C£ÀÄzÁ£À ¤ÃqÀ®Ä C¢üPÁgÀ«®

ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀª£
À ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝgÄÀ

¤Ãw eÁj gÁdåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÉÃjzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃgÀĪÀ C¢üPÁgÀ«®è

https://byjus.com/free-ias-prep/planning-commission-of-india/

7.3 gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ

CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÄRå «μÀAiÀÄzÀ eÉÆvÉUÉ, gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À §UÉV£À PÉ®ªÀÅ
EwÛÃa£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼À£ÀÄß F ¨sÁUÀPÉÌ ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ. £ÁåμÀ£À¯ï E¤ìÖlÆåmï ¥sÁgï mÁæ£Áìá«ÄAðUï
EArAiÀiÁ (NITI) DAiÉÆÃUÀªÅÀ ¥Àæw gÁdåPÀÆÌ EzÉà jÃwAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ, 2047 gÀ ªÉüÉUÉ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁμÀÖæªÁUÀĪÀ zÀȶÖPÆ
É Ã£ÀzÆÉ A¢UÉ ªÉÃUÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ
CAvÀUð À vÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUUÉ ÁV vÀªÀÄä AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛz.É

K¤zÀÄ ¤Ãw DAiÉÆÃUÀ?

 ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ CvÀÄå£ÀßvÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤Ãw aAvÀPg

À À ZÁªÀrAiÀiÁVzÉ.
 EzÀÄ 2015 gÀ d£Àªj À 1 gÀAzÀÄ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀª£
À ÀÄß §zÀ°¹, '¸ÀºÀPÁj MPÀÆÌl' zÀ
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæwzsÀ餸ÀĪÀ UÀjμÀ× DqÀ½vÀ,
 PÀ¤μÀ× ¸ÀPÁðgÀzÀ zÀȶÖPÉÆãÀª£
À ÀÄß gÀƦ¸À®Ä '¨ÁlªÀiï-C¥ï' «zsÁ£ÀPÌÉ MvÀÄÛ ¤ÃrvÀÄ.
 EzÀÄ JgÀqÀÄ ºÀ§Î¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

99
  nêÀiï EArAiÀiÁ ºÀ¨ï gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæzÀ £ÀqÀÄªÉ EAl¥sÉÃð¸ï DV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É
 £Á¯ÉqïÓ CAqï E£ÉÆßêÉñÀ£ï ºÀ¨ï ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀ aAvÀ£Á±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄvÀÛz.É

gÁdåUÀ¼À°è ¤Ãw DAiÉÆÃUÀzÀAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ CUÀvÀåªÉäzÉ?

 gÁdåUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ ¨É¼Àªt

À ÂUÉAiÀÄ ZÁ®PÀUÀ¼ÁVªÉ. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ MlÄÖ zÉòÃAiÀÄ
GvÀà£Àß (fr¦) ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ gÀPÀëuÁ, gÉʯÉé ªÀÄvÀÄÛ ºÉzÁÝjUÀ¼ÀAvÀºÀ PÉëÃvÀæU¼
À À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹
gÁdåUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄ zÀgÀU¼
À À MlÄÖUÀÆr¸ÀÄ«PÉAiÀiÁVzÉ.
 DgÉÆÃUÀå, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ P˱À®åUÀ¼ÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ C¢üãÀzÀ°èªÉ.
 ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¨sÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð C©üªÈÀ ¢Þ, ¸Á®zÀ
ºÀjªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀjÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ°è gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼À À ¥ÁvÀæªÅÀ ¤uÁðAiÀÄPÀªÁVzÉ,
EªÉ®èªÇÀ ¸ÀĹÜgÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUU É É ¥ÀæªÄÀ ÄRªÁVªÉ. F »AzÉ AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÆ É A¢UÉ
ªÀåªÀºÀj¹zÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæzÆ
É A¢UÉ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀªÁV gÁdå ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß
¹zÀÞ¥Àr¹zÀ vÀªÀÄä AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ/ªÀÄAqÀ½UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀUÆ É ½¸À®Ä ºÉaÑ£À
gÁdåUÀ¼ÀÄ E°èAiÀĪÀgÉUÉ PÀrªÉÄ PÉ®¸À ªÀiÁrªÉ.
 ºÉaÑ£À gÁdåUÀ¼À AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ, zÉÆqÀØ ªÀiÁ£Àª± À ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, §ºÀÄvÉÃPÀ
¤¶ÌæAiÀĪÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ AiÀiÁªÀ PÉ®¸Àª£
À ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀgÀ §UÉÎ ¸ÀàμÖÀvÉ E®è.

C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ PÁAiÀÄð¸ÀÆa K£ÀÄ?

 DgÀA¨sÀz°
À è, ªÀiÁZïð 2023 gÀ ªÉüÉUÉ J®èg£ À ÀÆß vÀ®Ä¥ÀŪÀ ªÉÆzÀ®Ä 8-10 gÁdåUÀ¼ÀÄ
EAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
 £Á®ÄÌ gÁdåUÀ¼ÀÄ CAzÀgÉ i.e., PÀ£ÁðlPÀ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÃÉ ±À, ªÀÄzsåÀ ¥ÀæzÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ C¸ÁìA
FUÁUÀ¯Éà F ¤nÖ£À°è PÉ®¸À ¥ÁægA
À ©ü¹ªÉ.
 ªÀĺÁgÁμÀÖæ, Mr±Á, DAzsæÀ¥æz
À ÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdgÁvï ²ÃWÀæzÀ¯Éèà PÁªÀÄUÁj DgÀA©ü¸À°ªÉ.
 gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À C¹ÛvÀézÀ°ègÄÀ ªÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀ vÀAqÀU¼
À À gÀZÀ£ÉUÉ
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¤Ãw DAiÉÆÃUÀªÅÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹zÉ.
 ªÀÄÄA¢£À 4-6 wAUÀ¼À°è ¸ÉÖÃmï E¤ìÖlÆåmï ¥sÁgï mÁæ£ÀìáªÄÉ ÃðμÀ£ï (Jಸ್ಐn) ¥ÀjPÀ®à£É.
 G£ÀßvÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ «±ÉèÃμÀuÁvÀäPÀ PÉ®¸À ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî®Ä
Jಸ್ಐnUÀ¼À°è ªÀÈwÛ¥Àgg
À À ¥Á±Àéð ¥ÀæªÉñÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÇÃæ vÁ컸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É
 gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À£ÀÄß Jಸ್ಐnUÀ¼ÁV ªÀÄgÀĺÉÆA¢¸ÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ, ¤Ãw
¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è gÁdåUÀ½UÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀĪÀ ¤Ã®£ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
 ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À.
 AiÉÆÃd£ÉU¼
À À «vÀgÀuÉUÁV GvÀÛªÀÄ vÀAvÀæeÁÕ£À CxÀªÁ ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ.

100
gÁdå ªÀÄlÖ

1. gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæB gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæªÀÅ gÁdå ªÀÄlÖzÀ°è C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀéªÀ£ÀÄß
gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½ CxÀªÁ CAvÀºÀÄzÉà ¸ÀA¸ÉÜ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É gÁdåzÀ C©üªÀÈ¢Þ GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ, ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞUÉ
DzÀåvÉU¼
À À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀÄ gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæzÀ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðªÁVzÉ.

2. gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½B gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ gÁdå ªÀÄlÖz° À è C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄÄRå
¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À vÀdÕgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É gÁdåzÀ C©üªÈÀ ¢Þ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ªÀÄzsÀåªÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ
ºÉÆA¢zÉ. AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À ¸ÀjAiÀiÁzÀ C£ÀÄμÁ×£Àª£À ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä EzÀÄ ««zsÀ
E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ KeɤìUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ¸Á¢ü¸ÀÄvÀÛz.É

3. gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPg À ÀtUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄB C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼

À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸À¯ÁVzÉAiÉÄ JAzÀÄ RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä gÁdå AiÉÆÃd£Á
AiÀÄAvÀæªÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É F PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjªÉB

C©üªÀÈ¢Þ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄB gÁdåzÀ AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæªÀÅ gÁdåzÀ C©üªÀÈ¢Þ GzÉÝñÀU¼

À À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛz.É

AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DzÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄB AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄzsåÀ ªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ
AiÉÆÃd£ÉU¼À À£ÀÄß gÀa¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞUÉ DzÀåvÉU¼
À À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀÄvÀÛª.É

E¯ÁSÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ KeɤìUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄB AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À ¸ÀjAiÀiÁzÀ C£ÀÄμÁ×£ÀªÀ£ÀÄß

RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ KeɤìU¼ À ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄ
¸Á¢ü¸ÀÄvÀÛª.É

ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀB AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀªÀ£ÀÄß

ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ ¸À®ºÉ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛª.É

¸ÀA¥À£ÀÆä® PÉÆÃæ rüÃPÀgÀtB F AiÀÄAvÀæªÅÀ C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ½UÁV ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß

PÉÆæÃrüÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.

¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃè μÀuÉB AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß w½¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ GvÀÛªÀÄ ¥ÀÅgÁªÉU¼ À À£ÀÄß DzsjÀ ¹ªÉ JAzÀÄ RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
«±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß £Àq¸É ÀÄvÀÛª.É

101
 ¸ÀAQë¥ÛÀªÁV ºÉüÀĪÀÅzÁzÀg,É gÁdå ªÀÄlÖzÀ°è C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
AiÉÆÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæªÅÀ ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ
gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½ CxÀªÁ CAvÀºÀÄzÉà ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ £ÉÃvÀÈvÀéz° À èzÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ
£ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À vÀdÕgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. gÁdåzÀ C©üªÀÈ¢Þ
GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ, AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DzÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄ, E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
KeɤìUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ, AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£Àª£ À ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA±ÉÆÃzs£ É ÀĪÀÅzÀÄ gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæzÀ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ¸
À É ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß £Àq¸
¸ÉÃjªÉ.

¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖ

¸ÀܽÃAiÀÄ AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæªÅÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À

AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£Àª£ À ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz,É EzÀ£ÀÄß £ÀUÀgÀ ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀlÖt
ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀAvÀºÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðj ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ªÀÄÄ£ÀßqɸÀÄvÀÛª.É ¸ÀܽÃAiÀÄ AiÉÆÃd£Á
AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ F ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ zÉÊ£ÀA¢£À fêÀ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£ÁºÀð
¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛª.É EzÀÄ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è £ÁUÀjPÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ,
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¹zÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À°è ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DPÁAPÉëU¼ À ÀÄ
¥Àæw¥sÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É

¸ÀܽÃAiÀÄ AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæzÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ

GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ, C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ
DzÀåvÉU¼À À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÉÃjªÉ. AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV
C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸À¯ÁVzÉAiÉÄ JAzÀÄ RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPg À ÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è ««zsÀ
E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ KeɤìU¼ À ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄ ¸Á¢ü¸ÀÄvÀÛª.É ºÉZÀÄѪÀjAiÀiÁV, ¸ÀܽÃAiÀÄ AiÉÆÃd£Á
AiÀÄAvÀæªÀÅ ¸ÀܽÃAiÀÄ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ°è, UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ F CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÇgÉʸÀ®Ä PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼ À À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r
À ¸ÀĪÀ°è ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É

7.4 gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À gÀZÀ£É

gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß JD¹ð «ªÀj¹zÀÄÝ, CªÀÅ

1. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ DzÀåvÉU¼ À À ZËPÀnÖ£ÉƼÀUÉ gÁdåzÀ AiÉÆÃd£Á DzÀåvÉU¼ À À£ÀÄß

¤zsðÀ j¸ÀĪÀÅzÀÄ;
2. gÁdåzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr ªÀÄvÀÄÛ D ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À CvÀåAvÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ §¼ÀPÉUÁV AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ;
3. CAvÀºÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªA É zÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è vÀªÄÀ ä
C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è f¯Áè C¢üPÁjUÀ½UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÁdå AiÉÆÃd£ÉAiÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ;

102
 4. gÁdåzÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß PÀÄApvÀUÆ É ½¸ÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV PÁAiÀÄðUÀvU
À Éƽ¸À®Ä ¸Áܦ¸À¨ÃÉ PÁzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß
¤zsðÀ j¸ÀĪÀÅzÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ
5. ¥Àj²Ã®£Á ¥Àj²Ã®£ÉAiÀÄÄ ¸ÀÆa¸ÀĪÀAvÉ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ PÀæªÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß
¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ.

ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¸ÀaªÁ®AiÀĪÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £Á®ÄÌ WÀlPÀU¼ À À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ-MAzÀÄ PÀȶ

ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÁªÀj, JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÀÄ «zÀÄåvï, PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁjUÉ, ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ £Á®Ì£ÉAiÀÄzÀÄ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À. gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À C©üªÈÀ ¢Þ E¯ÁSÉAiÀÄ°è AiÉÆÃd£Á PÉÆñÀUÀ¼À£ÀÄß
gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.

gÁdåUÀ¼À°è C¹ÛvéÀzÀ°ègÀĪÀ AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæPÉÌ ¥ÀÇgÀPÀªÁV AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À£ÀÄß

¸Áܦ¸À®Ä J. Dgï. ¹. ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrzÉ. CªÀÅUÀ¼À £ÉÃvÀÈvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ
ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á ¸ÀaªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀaªÀgÀÄ CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÁÝg.É ªÀÄÄRå
PÁAiÀÄðzÀ²ð ªÀÄvÀÄÛ »jAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ²ðUÀ¼ÀÄ EvÀgÀ vÀdÕgÆ
É A¢UÉ F ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÁÝg.É

ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV zÀȶÖPÆ É Ã£À AiÉÆÃd£É, AiÉÆÃd£É gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á

ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ. AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ F ªÀÄAqÀ½UÀ½UÉ PÁAiÀÄðzÀ²ðUÀ¼À
¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛª.É CªÀgÄÀ ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ M¼ÀºÀj«£À ªÀÄÆ®PÀ AiÉÆÃd£Á
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀÄvÁÛgÉ DzÀgÉ gÁdå ªÀÄlÖz°
À è AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀºÀªÀwðUÀ¼ÁUÀ®Ä CªÀgÀÄ
§ºÀ¼À zÀÆgÀ ¸ÁUÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É

«gÉÆÃzsÀ ¥ÀPÀëUÀ¼À ºÀ®ªÁgÀÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á
DAiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥Á槮åzÀ §UÉÎ zÀÆgÀÄ ¤ÃqÀÄwÛª.É AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ
gÁdå AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ MlÄÖ UÁvÀ檣 À ÀÄß ¤zsð
À j¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævåÉ ÃPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ
ªÀ®AiÀĪÁgÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ CzÀÄ C£ÀĪÉÆâ¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ gÁdåUÀ¼ÀÄ zÀÆgÀÄvÀÛª.É

PÉÃAzÀz
æ À £Égª
À ÀÅ C£ÀÄzÁ£ÀQÌAvÀ ¸Á®zÀ gÀÆ¥ÀzÀ°èzÉ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄzÁ£ÀªÀ£ÄÀ ß ºÀAaPÉ
ªÀiÁqÀĪÁUÀ, zÀħð® gÁdåUÀ¼À CUÀvÀåUÀ½UÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. AiÉÆ Ãd£Á
DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß «ÄøÀ°qÀĪÀÅzÀjAzÀ gÁdåUÀ¼À ¸ÁéAiÀÄvÀÛvA
É iÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ gÁdå AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À gÀZÀ£É, ¥Àj²Ã®£É ªÀÄvÀÄÛ CAwªÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀÄvÀÛzÉ,
DqÀ½vÀzÀ°è AiÀÄƤmÉÃjAiÀÄ£ÀμÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.

gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå DqÀ½vÀ E¯ÁSÉAiÀÄ 24/10/1972 gÀ ¤tðAiÀÄzÀ

ªÀÄÆ®PÀ gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½AiÀÄ CzsåÀ PÀëgÁVgÀÄvÁÛg.É EzÀgÀ
eÉÆvÉUÉ, M§â G¥ÁzsåÀ PÀë ªÀÄvÀÄÛ 11 CgÉPÁ°PÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjzÁÝgÉ. f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwUÀ¼À PÁAiÉÄÝ, 1995
gÀ WÉÆÃμÀuÉAiÀÄ £ÀAvÀg,À gÁdåzÀ J¯Áè f¯ÉèU¼ À À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ.
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀĪÁV, gÁdåzÀ°è ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï
gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀUÉƽ¸À¯ÁVzÉ.

103
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 243ZD «¢üUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV, f¯Áè ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À
ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwUÀ¼À 4/5 £Éà ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÁÛg.É

gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðUÀ¼ÉAzÀgBÉ

 gÁdåzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj

§¼ÀPU
É ÁV AiÉÆÃd£ÉU¼
À À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¥Àæ¸ÁÛª£
À ÉU¼
À À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀĪÀ°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á C¢üPÁjUÀ½UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ,
 EzÀjAzÁV CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MmÁÖgÉ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¸ÉÃj¸À§ºÀÄzÀÄ.
 gÁdåzÀ DyðPÀvA É iÀÄ ¨É¼Àªt
À ÂUÉUÉ CrØAiÀiÁUÀĪÀ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÁæzÃÉ ²PÀ C¸ÀªÄÀ vÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß vÉUzÉ ÄÀ ºÁPÀĪÀ PÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 AiÉÆÃd£Á AiÉÆÃd£ÉU¼ À À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ ¤ÃwUÀ¼À°è
§zÀ¯ÁªÀuÉU¼
À À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ DzÀåvÉU¼
À À£ÀÄß ¤zsð
À j¸ÀĪÀÅzÀÄ.

7.5 gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

gÁdå ªÀÄlÖz° À è AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPg
À ÀtUÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ gÁdåUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ KPÀgÀÆ¥ÀvÉ E®è JAzÀÄ JD¹ð
UÀªÄÀ ¤¹zÉ. (SPBs). gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è
¥ÀæªÄÀ ÄR zÉÆÃμÀªÁVzÉ JAzÀÄ CªÀgÄÀ G¯ÉèÃT¹zÁÝgÉ. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj AiÉÆÃd£Á KeɤìUÀ¼ÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä J¹à©UÀ¼ÀÄ vÀÄA¨Á zÉÆqÀØ ¸ÀzÀ¸ÀåvÀ骣 À ÀÄß ºÉÆA¢zÀݪÀÅ. EzÀ®èz,É J¹à©UÀ¼À ¸Àz¸À ÀågÀ
DAiÉÄÌUÉ AiÀiÁªÀÅzÉà vÀPð
À §zÀÞ ªÀiÁ£ÀzAÀ qÀUÀ½gÀ°®è. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃd£Á «μÀAiÀÄzÀ §UÉÎ ¸ÀPÁðgÀzÀ
"¸À®ºÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ CxÀªÁ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¥ÀPð À ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ" JAzÀÄ GvÀÛªÄÀ ªÁV «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ
JAzÀÄ JD¹ð UÀªÄÀ ¤¹zÉ. zÉÆqÀØ ¸ÀzÀ¸ÀåvÀézÀ PÁgÀt, DUÁUÉÎ ¸À¨sÉU¼ À À£ÀÄß £Àq¸
É À®Ä ¸ÁzsÀå«®è CxÀªÁ
AiÀiÁªÀÅzÉà ¤¢ðμÀÖ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝñÀ¥ÇÀ ªÀðPÀ ZÀZÉðAiÀÄ£ÀÄß £ÀqɸÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è.

LzÀ£Éà ªÀÄvÀÄÛ DgÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¸ÀªÀÄUÀæ

UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ ªÀ£ÀÄß ¥ÁægA À ©ü¹zÁUÀ f¯Áè AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ wêÀæUÉÆAqÀªÅÀ .25
EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, C£ÉÃPÀ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÀÄ f¯Áè AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgt À UÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä
¥ÀæAiÀÄwß¹zÀªÅÀ DzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉU¼ À ÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁUÀ°®è. f¯Áè AiÉÆÃd£Á
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀĺÀvéÀª£
À ÀÄß CjvÀÄPÉÆAqÀÄ 1993gÀ 74£Éà wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄr f¯Áè AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæPÉÌ
¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

104
f¯Áè AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ vÀPÀð§zÀÞvÉ

1. MAzÀÄ f¯ÉèAiÀÄÄ EvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄlÖzÀ ¥ÁæzÉòPÀ ¥ÁæzÉòPÀ WÀlPÀQÌAvÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ
d£À¸ÀASÉåUÉ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ºÀwÛgz À °
À èzÉ.
2. MAzÀÄ f¯ÉèAiÀÄÄ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁzÀ AiÉÆÃd£Á WÀlPÀªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀμÀÄÖ
zÉÆqÀØzÁVzÉ.
3. f¯ÉèAiÀÄÄ ºÉaÑ£À ªÀÄlÖzÀ DAvÀjPÀ ¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĸÁܦvÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀA§AzsU À À¼ÉÆA¢UÉ
LwºÁ¹PÀ PÁgÀtUÀ½AzÁV DqÀ½vÀzÀ ¹ÜgÀªÁzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
4. ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±Á¸ÀPÁAUÀ PÉëÃvÀæU¼ À À
UÀrgÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ f¯ÉèAiÀÄ°è «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
5. PÀAzÁAiÀÄ, ¨sÀÆ zÁR¯ÉUÀ¼ÀÄ, ¤ÃgÁªÀj PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ, C©üªÈÀ ¢Þ ¸Á®UÀ¼ÀÄ, ªÀ¸Àw, gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ,
«zÀÄå¢ÃPÀgÀt, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ºÉaÑ£À ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß f¯ÉèAiÀÄ
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É DAiÉÆÃf¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É
6. gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÉaÑ£À E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ KeɤìU¼ À ÀÄ vÀªÄÀ ä ¥ÁæzÃÉ ²PÀ PÀZÉÃjUÀ¼À£ÀÄß f¯Áè
ªÀÄlÖzÀ°è ºÉÆA¢ªÉ. ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ, ¹Ügv À É ªÀÄvÀÄÛ vÀPÀð§zÀÞ ¥ÁæzÃÉ ²PÀ AiÉÆÃd£ÉUÉ f¯Áè
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVzÉ. f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è GvÀÛªÄÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉܬÄgÀĪÀÅzÀjAzÀ D
¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ d£ÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÉÄÃ¯É C©üªÈÀ ¢Þ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPÀæªÀÄUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀzÀ
§UÉÎ ¸ÀàμÖÀªÁzÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£Àª£ À ÀÄß f¯Áè AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸ÀÄvÀÛz.É
7. ¸ÀܽÃAiÀÄ MvÀÛqÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À£ÀÄß f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁzÀ «ÄwAiÉƼÀUÉ EqÀ§ºÀÄzÀÄ.
8. f¯Áè DqÀ½vÀzÆ É A¢UÉ ¢ÃWÀðPÁ®zÀ MqÀ£Ál¢AzÁV ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖz° À è DqÀ½vÁvÀäPÀ
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À §UÉÎ d£ÀgÀ CjªÀÅ ºÉZÁÑVgÀĪÀÅzÀjAzÀ f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
GvÀÛªÀÄ jÃwAiÀÄ°è RavÀ¥Àr¹PÉƼÀÀÄzÀÄ.

7.6 gÁdå AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ

AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ «μÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ K¼À£Éà ¥ÀjZÉÒÃzÀzÀ ¸ÀªÀĪÀwð ¥ÀnÖAiÀÄ°è
¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ. »ÃUÁV, zÉñÀPÁÌV AiÉÆÃd£É gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÉgÀqg À À
dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ ¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ E§âgÀ £ÀqÄÀ ªÉ ¤PÀl
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀĪÀ£ÀÄß CUÀvÀåªÁV¸ÀÄvÀÛz.É EzÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä gÁdåUÀ¼ÀÄ gÁdå AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ,
CªÀÅUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ GzÉÝñÀPÁÌV gÁdå AiÉÆÃd£Á
E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀݪÀÅ. gÁdå AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉUÀ¼À CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÀiÁ gÁdåzÀ
ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ¥Àz¤ À «ÄvÀÛ C¢üPÁgÀzÀ°è CxÀªÁ gÁdåzÀ »jAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÅl ¸ÀaªÀgÀÄ
ªÀ»¸ÀÄwÛzÝÀ gÀÄ. gÁdå AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÄÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÄÄRå
PÁAiÀÄðzÀ²ðAiÀiÁVgÀÄvÁÛg.É AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À GzÉÝñÀU½ À UÁV gÁdå AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉAiÀÄÄ
AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀ, ««zsÀ ¸ÀaªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À E¯ÁSÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀPð À zÀ°ègÄÀ vÀÛz.É

105
7.7 gÁdå AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄ
gÁdå AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀU¼
À À°è EwÛÃZÉUÉ DVgÀĪÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ E°è ªÀĺÀvéÀzÁÝVzÉ,

 ªÀiÁ»wAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ, ¸ÀܽÃAiÀÄ £ÁUÀjPÀgÄÀ ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀܽÃAiÀÄ CUÀvÀåUÀ¼À

DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀPÁðgÀPÉÌ PÉÆAqÉÆAiÀÄÄåªÀ GzÉÝñÀPÁÌV ¸ÀÆPÀÛ ¸À®ºÉU¼ À À£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß gÁdå AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀPÉÌ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀPÉÌ ¸ÀܽÃAiÀÄ
CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ±ÉæÃtÂÃPÀj¸ÀĪÀ, AiÉÆÃd£É gÀƦ¸ÀĪÀ, ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è
¸ÀA¥À£ÀÆä® «vÀgÀuÉUÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¸À¯ÁVzÉ.
 EzÀPÁÌV, gÁdå AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ f¯Áè ¥ÀæUÀw ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß DzsÁgÀªÁV
ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. EzÀgÉÆA¢UÉ, F AiÉÆÃd£ÉU¼
À À£ÀÄß ªÀĺÀvÁéPÁAPÉëAiÀÄ£ÁßV ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀPÁðgÀzÀ
ªÀÄlÖzÀ®Æè CªÀPÁ±À PÀ°à¸À¯ÁVzÉ.
 gÁdåzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV M¼ÀUÆ É ¼ÀÄîªA
À vÉ ªÀiÁqÀ®Ä,
PÀȶ vÀAvÀæeÁÕ£À, ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À, rfl°ÃPÀgÀt, ºÀªÁªÀiÁ£À ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À, eÉÊ«PÀ
vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀjUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ºÉƸÀ vÀAvÀæeÁÕ£À PÉëÃvÀæzÀ°è gÁdåzÀ°è DVgÀĪÀ
¥ÀæUÀwAiÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
 CAvÉAiÉÄÃ, gÁdåzÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj jÃwAiÀÄ°è
zÀÆgÀzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ PÉÆAqÉÆAiÀÄå®Ä, f¯ÉèU¼ À À ¸ÀA§A¢üvÀ C£ÀÄμÁ×£À ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀQA æ iÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj §¼ÀPU É ÁV ºÉƸÀ
ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ CUÀvåÀ «vÀÄÛ.
 EzÀPÁÌV, £ÀUÀgÀ DqÀ½vÀ C©üªÈÀ ¢Þ E¯ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ
E¯ÁSÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄzÉÆA¢UÉ gÁdå AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀzÀ G¥ÁzsÀåPÀë CdAiÀiï ¹AUï CªÀgÀ
ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ°è bÀwÛøÀÎqsÀ gÁdå AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ «ªÀgÀªÁzÀ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆgÀr¹zÉ.

7.8 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

I ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À À¼ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀU¼
À À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. ¨sÁgÀvÀzÀ°è _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ, gÁdå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ

¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸À®Ä ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.

2._____________, PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ½UÉ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À£ÀÄß ZÀað¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä 1952 gÀ°è ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ MAzÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.

3. gÁdå ªÀÄlÖz°À è C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼

À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ºÉÆA¢zÉ.

106
4. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ «μÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ £À ¸ÀªÀĪÀwð
¥ÀnÖAiÀÄ°è ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ.

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæ
2. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½ (NDC)
3. gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæ
4. ªÉüÁ¥ÀnÖ VII

7.9 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀªÁV PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ gÁdå AiÉÆÃd£Á
DAiÉÆÃUÀUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀª æ ÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. gÁdå AiÉÆÃd£Á
AiÀÄAvÀæUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ, gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ, gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃd£É, gÁdå AiÉÆÃd£Á E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå AiÉÆÃd£Á
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀAvÀºÀ CzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ EvÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß EzÀÄ JwÛ vÉÆÃj¹zÉ.F WÀlPÀªÀÅ
EwÛÃa£À ¢£ÀU¼ À À°è gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgt À UÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è
ºÉZÀÄÑ ¥Àæ¸ÀÄÛvªÀ ÁzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgt À UÀ¼À
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ §UÉÎ ZÀað¹vÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀz° À è PÉ®ªÀÅ ºÉZÀÄѪjÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ
¤Ãw DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À ªÀåvÁå¸ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ¸ÉÃjzÀAvÉ gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À §UÉV£À F J¯Áè ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÀ¼ÀªÀ¼ÀU¼À ÀÄ gÁdåzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÆß ªÁå¥ÀPÀªÁV UÀÄgÀÄw¹ªÉ. gÁdå AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀU¼ À À
ªÀĺÀvéÀªÅÀ CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ°è
DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀª£ À ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è
CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°èz.É

7.10 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÄÀ

¤zÉÃð±À£ÀB AiÀiÁgÁzÀgÀÆ CxÀªÁ K£ÁzÀgÆ
À ZÀ°¸ÀĪÀ PÉÆøïð
DzsÁåwäPÀB ¨sËwPÀ CxÀªÁ ¨sËwPÀ ªÀ¸ÀÄÛU½
À UÉ «gÀÄzÀÞªÁV ªÀiÁ£ÀªÀ DvÀä CxÀªÁ
DvÀäPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ CxÀªÁ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀ
ªÀÄĤ¹¥À¯ï PÁ¥ÉÇðgÉÃμÀ£ïB £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ, PËAnUÀ¼ÀÄ, ¥ÀlÖtUÀ¼ÀÄ, mˤê¥ÎÀ ¼ÀÄ, ZÁlðgï mˤê¥ÎÀ ¼ÀÄ,
UÁæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½UÉ ªÀÄĤ¹¥À¯ï
PÁ¥ÉÇðgÉÃμÀ£ï PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞ ¥ÀzÀªÁVzÉ.
£ÀUj
À ÃPÀgÀtB ºÉaÑ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ d£ÀgÀÄ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ¸ÀtÚ ¥ÀæzÉñÀU¼
À À°è ±Á±Àévª
À ÁV
PÉÃA¢æÃPÀÈvÀUÉÆAqÀÄ £ÀUg
À ÀU¼
À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄ.

107
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀB AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ªÉÆvÀÛ, ¸ÀASÉå CxÀªÁ ªÀiË®åzÀ §UÉÎ wÃ¥ÀÅð
¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ; ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉB ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£A
É iÀÄÄ UÀªÄÀ ¤¹zÀ «zÀåªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä, «ªÀj¸À®Ä,
H»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä MAzÀÄ ªÀåªÀ¹ÜvÀ «ZÁgÀuÉAiÀiÁVzÉ.
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀB AiÀiÁgÀ£ÁßzÀgÀÆ CxÀªÁ K£À£ÁßzÀgÀÆ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀ QæAiÉÄ.
PÁAiÀÄð¸ÀÆaB M§â ªÀåQÛ CxÀªÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄÄRåªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjºÀj¸À®Ä CxÀªÁ ¸Á¢ü¸À®Ä §AiÀĸÀĪÀ «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ, CxÀªÁ
K£À£ÁßzÀgÆ
À ªÀiÁqÀ®Ä §AiÀĸÀĪÀ CªÀgÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ.

7.11 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀPÌÉ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. ¨sÁgÀvz
À À°è gÁdå AiÉÆÃd£Á AiÀÄAvÀæU¼ À À ¨É¼Àªt
À ÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ §UÉÎ MAzÀÄ
¥Àæ§AzsÀªÀ£ÀÄß §gɬÄj.
2. gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.
3. gÁdå AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.
4. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À°è gÁdå AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
ªÀiÁr.

7.12 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1. https://jettystudy.com/topic/Planning-Machinery-In-India-At-National-State-
And-Local.237.html
2. https://khowangcollege.edu.in/online/attendence/classnotes/files/1685176554.p
df
3. https://www.yourarticlelibrary.com/india-2/functions-of-state-planning-
boards/46659
4. https://www.drishtiias.com/dailey-updates/dailey-news-analysis/niti-aayog-
like-bodies-in-states
5. https://byjus.com/free-ias-prep/planning-commission-of-india /
6. https://www.drishtiias.com/state-pcs-current-affair/the-state-planning-
commission-to-make-a-decentralized-anual-discite-plan

108
WÀlPÀ 8: f¯Áè AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ UÁæ¸ï gÀÆmï AiÉÆÃd£É
gÀZÀ£É

8.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ

8.1 ¦ÃpPÉ

8.2 f¯Áè AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CxÀð

8.3 ¨sÁgÀvÀz°
À è vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃd£É

8.4 f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

8.5 ¨sÁgÀvÀz°
À è vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÁvÀæ

8.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

8.7 ¸ÁgÁA±À

8.9 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzU

À À¼ÀÄ

8.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsåÀ AiÀÄ£ÀPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

8.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀU¼

À ÀÄ

109
8.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

 ¨sÁgÀvz
À À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¨É¼Àªt
À ÂUÉAiÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀqɬÄj,
 ¨sÁgÀvz
À À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƽî,
 ¨sÁgÀvz
À À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr,
 ¨sÁgÀvz
À À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹.

8.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"qɪ®
À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð JAl£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUv À À. F WÀlPÀzÀ°è,
¨sÁgÀvz
À À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «PÀ¸À£À, ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ
§UÉÎ «±Á®ªÁzÀ zÀȶÖPÉÆãÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¨sÁgÀvz
À À ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉ, ¨É¼Àªt À ÂUÉ, «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ
f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß (vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É) £ÁªÀÅ C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ. F WÀlPÀªÀÅ
¨sÁgÀvz
À À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ PÁgÀtªÁzÀ ««zsÀ CA±ÀU¼ À À §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀiÁqÀĪÁUÀ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ «PÀ¸À£ÀPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, ¨sÁgÀvz À À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ EwÛÃa£À ªÀÄÆ®ªÀ®è; F
WÀlPÀªÀÅ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀiÁ£ÀzA À qÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÄÀ ZÉ®ÄèvÛÀz.É »ÃUÁV, F
WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ, ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ, ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£À C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ, PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR
QêÀqÎÀ ð¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvz À À f¯Áè AiÉÆÃd£Á
ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É

8.2 f¯Áè AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä AiÉÆÃd£É

UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ £Á®Ì£Éà ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁUÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ
¥ÀæzÁs £ÀªÁV PÀȶ ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀªÀiÁdªÁVzÉ. UÁæ«ÄÃt C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ zÉñÀzÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É £ÉÃgÀªÁV ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. J°èAiÀĪÀgU É É UÁæ«ÄÃt d£ÀvA É iÀÄÄ ¸ÁPÀμÀÄÖ
C©üªÈÀ ¢Þ CªÀPÁ±ÀUÀ½AzÀ ªÀAavÀgÁVgÀÄvÁÛgÆ É Ã C°èAiÀĪÀgUÉ É, zÉñÀªÀ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ
gÁμÀÖæU¼À À°è MAzÁV¸ÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà D¯ÉÆÃZÀ£É ªÀåxÀðªÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÁévA À vÀæå §AzÁV¤AzÀ, UÁæ«ÄÃt
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¥ÁægÀA©ü¸À¯ÁVzÉ. F «¨sÁUÀzÀ »A¢£À WÀlPÀU¼ À À°è ¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯Éà N¢zÀAvÉ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ £Á®ÄÌ
zÀ±PÀ ÀU¼À À PÁ®, UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß 'næPÀ¯ï qË£ï C¥ÉÇæÃZï' ¤AzÀ
¤AiÀÄAwæ¸À¯ÁUÀÄwÛvÄÀ Û. AiÉÆÃd£Á ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU½ À UÉ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸À¨ÃÉ PÁzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤zsð À j¸ÀÄvÁÛg.É

110
J¯Áè ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ C¸ÀàμÀÖªÁVAiÉÄÃ
G½¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è UÀÄj UÀÄA¦£À, CAzÀgÉ UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄÄ
¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ PÉëÃvÀæªÁV G½¬ÄvÀÄ. This had negative repercussions on the expected outcome
of the plans and programmes for rural development.
PÁ¯Á£ÀAvÀgÀz° À è, AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è UÀªÄÀ £ÁºÀð §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁVzÉ, CAzÀgÉ,
ªÉÄð¤AzÀ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£ÉUÉ. ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt zÀ ««zsÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÀÄÝ, EzÀjAzÁV GzÉÝòvÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄvÀÛzÉ. F
vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è, d£ÀgÀÄ ¸ÀévBÀ vÀªÄÀ ä CUÀvåÀ vÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĸÉåU½
À UÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¨ÁèPï ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄzÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÁÛg.É d£ÀgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÁA¹ÜPÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, 1992gÀ°è 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ
gÀÆ¥ÀzÀ°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ eÁjUÉ §A¢vÀÄ.

F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeÉÎ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£Àª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz,É EzÀÄ

LªÀvÛÀgÀ zÀ±ÀPÀzÀ CAvÀå¢AzÀ C¹ÛvéÀz° À èzÝÀ »A¢£À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è PÀAqÀħgÀĪÀ C£ÉÃPÀ
¯ÉÆÃ¥ÀzÉÆÃμÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀÄvÀÛz.É ºÉƸÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ¸ÀÆPÀÛ «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀ,
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è »AzÀĽzÀªÀgÄÀ , ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ, J¹ìU¼ À ÀÄ,
J¹ÖUÀ¼ÀÄ, M©¹UÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ J¯Áè ªÀUð À UÀ¼À M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥r À ¸ÀÄvÀÛzÉ.

vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CxÀð

£ÁªÀÅ w½zÀAvÉ, zÉñÀzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ «±ÉÃμÀ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ EzÉ. F
CA±ÀU¼ À À£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ, UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÁV ¸ÁPÀμÀÄÖ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À
G¥ÀPæÀªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. PÀȶ C©üªÈÀ ¢Þ, UÁæ«ÄÃt AiÀÄĪÀPÀgÀ GzÉÆåÃUÀ, ¤ÃgÀÄ ¸ÀgÀ§gÁdÄ,
ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð C©üªÈÀ ¢Þ, ªÀ¸Àw ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ²PÀët PÉëÃvÀæUÀ½UÉ C£ÉÃPÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¯ÁVzÉ. G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃdPÀgÄÀ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ªÁ¸ÀÛªÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV
CjvÀÄPÉƼÀîzÉ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÁÛg.É

¸ÁévA À vÀåæ £ÀAvÀgÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è, UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À ¸ÀªÀÄUÀæ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁ®PÁ®PÉÌ ªÀåªÀ¹ÜvÀ
¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ªÉÆzÀ® ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£Á CªÀ¢üAiÀÄ°è ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©ü ªÈÀ ¢Þ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß (¹.r.¦.) ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. PÀȶ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¹r¦AiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR «μÀAiÀÄUÀ¼À°è
MAzÁVvÀÄÛ. ¨ÁèPï ªÀÄlÖzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ, UÁæªÀÄ ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ, ªÀÄ»¼ÁªÀÄAqÀ°UÀ¼ÀÄ,
AiÀÄĪÀ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ, Qæ²ZÀZÀðªÀÄAqÀ°UÀ¼ÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ d£ÀgÀ
¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæAiÀÄw߸À¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ F vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà ±Á¸À£À§zÀÞ
¨ÉA§®«®èzÉ ºÉZÁÑV ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀªÁVzÀݪÅÀ . UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV C¹Ü¥ÀAdgÀzÀ PÉëÃvÀæ ªÀÄlÖzÀ
PÁAiÀÄðPÀvð À gÉÆA¢UÉ vÀ®Ä¥À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ««zsÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À E¯ÁSÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ C¥ÁgÀ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ ºÀtªÀ£ÀÄß RZÀÄð ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. UÁæ«ÄÃt d£ÀvÉAiÀÄ
vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ªÁ¸ÀÛªÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DzÀåvÉU¼
À À §UÉÎ AiÀiÁªÀÅzÉà UÀªÄÀ £À ºÀj¸ÀzÉ ºÀ®ªÁgÀÄ
ºÉƸÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß DUÁUÉÎ ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¨ÁèPï ªÀÄlÖz° À è zÀħð®

111
AiÉÆÃd£Á ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj UÁæªÀÄ DzsÁjvÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À
C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄÄ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåU¼À À£ÀÄß ºÉaѹvÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ gÀZÀ£É PÉÃAzÀæ gÁdå f¯Áè ¨ÁèPï UÁæªÀÄ

Centre

State

District

Block

vÀªÄÀ ä ¸ÀéAvÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ

¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄ CUÀvÀå«vÀÄÛ. UÁæ«ÄÃt d£ÀvA É iÀÄ ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ
C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ°è£À PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸ÀĪÀ zÀȶ֬ÄAzÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è MAzÀÄ ªÀiÁzÀj
§zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. 'ªÉÄð¤AzÀ AiÉÆÃd£É' AiÀÄ §zÀ®Ä, 'PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£É' AiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £À
PÉÃA¢æÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ, EzÀÄ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CAvÀUð À vÀ «μÀAiÀĪÁVzÉ. vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CAwªÀÄ UÀÄjUÀ¼ÁVgÀĪÀªg À À ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É

PÉÃAzÀæ¢AzÀ gÁdåUÀ½UÉ, gÁdåUÀ½AzÀ f¯ÉèU½ À UÉ ªÀÄvÀÄÛ f¯ÉèU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ½îUÀ¼ÉƼÀV£À

¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ½UÉ C¢üPÁgÀU¼ À À «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ CwAiÀiÁzÀ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ AiÉÆÃd£Á ªÀå ªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
DªÀÄƯÁUÀæªÁV ¥ÀÅ£ÀgÀða¸ÀĪÀ CvÀÄåvÀÛªÄÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. PÉÃA¢æÃPÀgt À ªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀgÀ£ÀÄß
vÀªÄÀ ä PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV EgÀĪÀ ¸ÀPÁðj PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CwAiÀiÁV
CªÀ®A©vÀgÁUÀĪÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÁ¹Ã£ÀªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁrzÉ. ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ d£ÀgÀ
¸À§°ÃPÀgÀt, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛz.É

UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼À À ¸ÀAzÀ¨ÀsðzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï JAzÀÄ d£À¦æAiÀĪÁV PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀ

¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CrAiÀÄ°è, UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀÄ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ, CªÀgÄÀ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÁV AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ É ½¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É UÁæªÀÄ ¸À¨sÉU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÉÄðéZÁgÀuÉ, ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£Àz°
À è UÁæªÀÄzÀ
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄvÁÛg.É AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£À ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁdzÀ J¯Áè ªÀUð À UÀ¼À
¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄÄ F ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ «²μÀÖ ®PÀëtUÀ¼À°è MAzÁVzÉ.

¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄ JA¢UÀÆ

¨sÁVAiÀiÁVgÀzÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ zÀħ𮠪ÀUð
À UÀ½UÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¨sÁUÀªÁUÀ®Ä PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞ ºÀPÀÌ£ÀÄß
¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É. ¥Àj²μÀÖ eÁwUÀ¼ÀÄ, ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqU À À¼ÀÄ, EvÀgÀ »AzÀĽzÀ
ªÀUð
À UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ««zsÀ ªÁqÀÎð¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À «ÄøÀ¯Áw ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.

112
zÀħ𮠪ÀUð À zÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À M¼ÀUÆ É ¼ÀÄî«PÉAiÀÄ »A¢£À CAvÀUðÀ vÀ «μÀAiÀĪÉAzÀgÉ CªÀgÀªg À À
¸ÀºÀªÀwðUÀ¼À AiÉÆÃUÀPÉëêÀĪÀ£ÀÄß ¨sÀzÀæ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ. CzÉà jÃwAiÀÄ°è, ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ°è AiÉÆÃd£Á
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃUÀPÉëêÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
¸ÀªÀĸÉåU¼À À£ÀÄß JvÀÄÛvÁÛgÉ JAzÀÄ ¤jÃQë¸À¯ÁVzÉ.

vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è, UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ C£ÉÃPÀ

¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀÄvÀÛz,É GzÁºÀgÀuÉUÉ PÀlÖqÀ ¤ªÀiÁðtªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁªÀðd¤PÀ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß CwPÀæªÄÀ t¢AzÀ gÀQë¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À ªÀÄÆ®UÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ,
WÀ£ÀvÁådå ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ «¯ÉêÁj ªÀÄvÀÄÛ zÀæªÀ vÁådå «¯ÉêÁjAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀæt, ¥Àj¸ÀgÀ £ÉʪÀÄð®å
¤ªÀðºÀuÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ, ªÁºÀPÀ ¤AiÀÄAvÀæt, gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ
¸ÁªÀðd¤PÀ D¹ÛU¼ À À gÀPÀëuÉ, ©Ã¢ ¢Ã¥ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¤ªÀðºÀuÉ, gÉÆÃUÀ¤gÉÆÃzsÀPÀ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C¼Àªr À ¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ, PÀȶ ¸ÀA§A¢üvÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÁzÀ vÁådå ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ
CAa£À ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ, ªÀÄt£ Ú À gÀPÀëuÉ, vÉÆÃlUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀgPÀ Áj PÀȶAiÀÄ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¨sÀªÀ£ÀUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ.

vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ vÀÄA¨Á «¸ÁÛgª À ÁVzÉ. EzÀÄ ¥À±ÄÀ ¸ÀAUÉÆÃ¥À£É ªÀÄvÀÄÛ
ºÉÊ£ÀÄUÁjPÉ, ¸ÀtÚ ¤ÃgÁªÀj, «ÄãÀÄUÁjPÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ CgÀtå, ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ, UÁæ«ÄÃt
ªÀ¸Àw, ¤ÃgÀÄ ¸ÀgÀ§gÁdÄ, «zÀÄåvï ªÀÄvÀÄÛ EAzs£ À À, ²PÀët, ¯ÉÆÃPÉÆÃ¥ÀAiÉÆÃV, ¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀå
ªÀÄvÀÄÛ £ÉʪÀÄð®å, ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯Áåt, §qÀv£ À À ¤ªÁgÀuÉ, ¥Àj²μÀÖ eÁw ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqU À À¼À
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯Áåt, QæÃqÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀåªÀºÁgÀU¼ À À ¥ÀæZÁgÀ, ¸ÁªÀðd¤PÀ «vÀgÀuÁ ªÀåªÀ¸ÉÜ,
£ÉʸÀVðPÀ «PÉÆÃ¥ÀU¼ À À ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¥ÀjºÁgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ EvÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉ. F J¯Áè ªÀÄzsåÀ ¹ÜPÉ PÉëÃvÀæUÀ¼À ºÉÆgÀvÁV, UÁæªÀÄzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV J¯Áè ZÀlĪÀnPÉU¼ À À°è
d£ÀgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ°è ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
PÁ¥ÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ PÀvð À ªÀåªÁVzÉ.

»ÃUÁV, AiÉÆÃfvÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉUÉ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß

CUÀvåÀ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÉÃPÀëtàAiÀĪÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ JAzÀÄ ¸ÀÆa¸À§ºÀÄzÀÄ. 1993gÀ 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£ÉÃ
¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼ÉÆA¢UÉ, ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ (¦Dಐಐ) ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ zÉñÀzÁzÀåAvÀ ¨ÉÃgÀÆjªÉ. ºÀ®Äè ºÀÄlÄÖªÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀdªÁzÀgÀÆ, ¦DಐಐUÀ¼À
PÁAiÀÄðªÉÊRjAiÀÄ AiÀıÉÆÃUÁxÉU¼ À ÀÄ zÉñÀzÀ GzÀÝUÀ®PÀÆÌ ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄ ªÀgÀ¢AiÀiÁVªÉ. ªÀÄÄA¢£À
G¥À«¨sÁUÀzÀ°è, vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ¸Àé®à ºÉZÀÄÑ «ªÀgÀªÁV
ZÀað¸À¯ÁVzÉ.

¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ¸ï gÀÆmïì ªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É

«PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃdPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀg°À è ªÁå¥ÀPÀ D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¸ÀÄwÛª.É '¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåU½ À UÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ
¥ÀjºÁgÀU½
À ªÉ' ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÀÅ f¯ÉèAiÉƼÀUÀÆ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁUÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è
JAzÀÄ ¸ÁªÀðwæPÀªÁV M¦àPÉƼÀî¯ÁVzÉ.

113
 ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀĪÀÅzÀÄ CzÀgÀ
ªÀĺÀvéÀª£À ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁjAiÀiÁVzÉ. UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ
DyðPÀ fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV 1952gÀ°è ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀ°®è. PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä, ¸ÀܽÃAiÀÄ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁA¹ÜÃPÀj¸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä
§®éAvÁæAiÀiï ªÉĺÁÛ ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï £À ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¹vÀÄB f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è f¯Áè¥ÀjμÀvÄÀ ÛU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåAvÀgÀ ªÀÄlÖzÀ°è ¨ÁèPï ¸À«Äw
ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ PɼÀªÀÄlÖz° À è UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï.

C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸À«ÄwAiÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¹zÀªÀÅ, DzÀgÉ F gÁdåUÀ¼À°è

¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ KPÀgÀÆ¥ÀªÁVgÀ°®è. C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ªÀÄlÖzÀ gÁdPÁgÀtÂU¼ À À
£ÀqÄÀ ªÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¤gÁ¸ÀQÛ CxÀªÁ GzÁ¹Ã£ÀvÉAiÀÄ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ºÀUÉvÀ£ÀªÀÇ EvÀÄÛ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï
¸ÀzÀ¸ÀågÀ C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À ¹Ã«ÄvÀªÁVzÀݪÅÀ . F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß f¯Áè C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÀévÀB
«¸Àfð¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï ZÀÄ£ÁªÀuÉU¼ À ÀÄ §ºÀ¼À C¤AiÀÄ«ÄvÀªÁVzÀݪÅÀ . EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV
1965gÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ PÀtägA É iÀiÁUÀ®Ä ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ. 1977jAzÀ 1988gÀªg À ÉUÉ,
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ, CzÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ z˧ð®åUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV
ªÀiÁqÀ®Ä «zsÁ£ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀÆa¸À®Ä C£ÉÃPÀ ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥À-¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
C±ÉÆÃPÀ ªÉĺÁÛ ¸À«Äw (1977), f. «. PÉ. gÁªï ¸À«Äw (1985), J¯ï. JA. ¹AXé ¸À«Äw (1986),
¦. PÉ. vÀÄAUÀ£ï (1988) ªÀÄvÀÄÛ «. J£ï. UÁrίï (1989) ªÀÄÄAvÁzÀ ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ««zsÀ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÀªÀÅ. EvÀgg À À°è,
F ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrzÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À°è ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ, LzÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À ¤UÀ¢vÀ
CªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ J¹ì/J¹Ö ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ «ÄøÀ¯ÁwAiÉÆA¢UÉ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ
¸ÁA«zsÁ¤PÀ ªÀiÁ£ÀåvÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ¸ÉÃjvÀÄÛ.vÀgÀĪÁAiÀÄ, 1993gÀ K¦æ¯ï 24jAzÀ eÁjUÉ §AzÀ 73£ÉÃ
wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉ, 1992, ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ, dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÀÄUÀ½UÉ
¸ÁA«zsÁ¤PÀ C£ÀĪÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¹vÀÄ.

gÁdQÃAiÀÄ gÀÆ¥ÀPÀªÁV "vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À" DgÀA©üPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ C¸ÀàμÀÖªÁVªÉ.

AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¸ÉÖÃlìß°è, "vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ ªÀÄvÀÄÛ §ÆlÄUÀ¼ÀÄ" JA§ ¥ÀzU À ÀÄZÀÒzÀ DgÀA©üPÀ §¼ÀPA É iÀÄ£ÀÄß
EArAiÀiÁ£ÁzÀ ¸É£Élgï D®âmïð eÉgÉ«ÄAiÀiÁ ¨ÉªÉjqïÓ CªÀgÄÀ 1912 gÀ°è ¥ÉÇæÃUÉæ¹ìªï ¥ÁnðAiÀÄ §UÉÎ
ºÉýzÀÄÝ, "F ¥ÀPÀëªÀÅ vÀ¼ÀªÀÄlÖ¢AzÀ §A¢zÉ. EzÀÄ d£ÀgÀ PÀμÖÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À ªÀÄtÂÚ¤AzÀ ¨É¼É¢zÉ.

Oklahoma gÁdå ¸À«ÄwAiÀÄ G¥ÁzsÀåPÀë Jqï ¥ÉjðAiÀÄ §UÉÎ 1907gÀ ¥ÀwæPÉAiÀÄ ¯ÉÃR£ÀzÀ°è,
F ¥ÀzÀª£ À ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ §¼À¸À¯Á¬ÄvÀÄB "CªÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ²æÃ
¥Éjð F PɼÀV£À ¸ÀAQë¥ÀÛ ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÁÝgÉB '£Á£ÀÄ ZËPÁPÁgÀzÀ M¥ÀàAzÀ, vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ¥Áæw¤zsåÀ ,
d£ÀjUÉ ºÀwÛgª À ÁVgÀĪÀÅzÀPÁÌV, jAUï ¤AiÀĪÀÄzÀ «gÀÄzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ aQvÉìUÁV. yAiÉÆÃqÀgï
gÀƸÉé¯ïÖ CªÀgÀ ¸ÀA¨sÁªÀå ¸ÀºÀªÀwð J° mÉÆgÉ£ïì CªÀgÀ C©üAiÀiÁ£ÀzÀ PÀÄjvÁzÀ 1904 gÀ ¸ÀÄ¢Ý
¯ÉÃR£ÀªÀÅ PÀ£Áì¸ï/PÁ£Áì¸Àß gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀAWÀlPÀg£ À ÀÄß G¯ÉèÃT¹ »ÃUÉ ºÉýzÉB "gÀƸÉé¯ïÖ ªÀÄvÀÄÛ
mÉÆgÉ£ïì PÀè§Î¼À£ÀÄß ¥Àæw ¥Àz
æ ÉñÀz®
À Æè DAiÉÆÃf¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É £ÁªÀÅ vÀ¼ÀªÄÀ lÖ¢AzÀ ¥ÁægA
À ©ü¸ÀÄvÉÛêÉ.

114
 1900gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ DgÀA¨sÀ¢AzÀ®Æ, AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¸ÉÖÃmïì ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ zÉñÀU¼ À À°è vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ
ZÀ¼ÀĪÀ½UÀ¼ÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁVªÉ. ¥ÀæªÄÀ ÄR GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À°è 1950 ªÀÄvÀÄÛ 1960 gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ CªÉÄjPÀ£ï
£ÁUÀjPÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À ZÀ¼Àª½
À AiÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, 1970 gÀ zÀ±PÀ À ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÆ
À Ì «ÄÃjzÀ ¨Éæf®ß ¨sÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ
ZÀ¼ÀĪÀ½, 1980 gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ aäà UÁæ«ÄÃt ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀé ZÀ¼ÀĪÀ½ ªÀÄvÀÄÛ 1980 gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ dªÀÄð£ï
±ÁAw ZÀ¼ÀĪÀ½ ¸ÉÃjªÉ.

CªÉÄjPÁzÀ £ÁUÀjPÀ ºÀPÀÄÌU¼ À À ZÀ¼Àª½

À AiÀÄ°è vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ gÁdQÃAiÀÄzÀ MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ
PÀët¨sÀAUÀÄgÀvA É iÉÄAzÀgÉ, £Áå²é¯Éè ¸ÁªÀðd¤PÀ ±Á¯ÉU¼ À À KQÃPÀgt
À PÁÌV PÉ®¸À ªÀiÁrzÀ «°AiÀÄA ªÁå£ï
n¯ï CªÀgÀ 1951gÀ ¥ÀæPÀgÀt. ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è d£ÁAVÃAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀU¼ À À£ÀÄß ZÀað¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÉÄïÉ
PÉÃA¢æÃPÀj¹zÀ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ZÀ¼Àª½ À AiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À®Ä ªÁå£ï n¯ï PÉ®¸À ªÀiÁrzÀgÄÀ . D ¤nÖ£À°è, CªÀgÄÀ
£Áå²é¯Éè ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ, EzÀÄ KQÃPÀgt À zÀ ¸ÁzsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß
ZÀað¸À®Ä £Áå²é¯ÉèAiÀÄ ««zsÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼À £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß MlÄÖUÀÆr¹vÀÄ. PÀ¥ÀÅà ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄzÀ
£ÁAiÀÄPÀvÀézÆ É A¢UÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ¸Á¢ü¸ÀĪÀ CªÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½UÉ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀiÁV, £Áå²é¯ÉèAiÀÄ ¤ªÁ¹UÀ¼ÀÄ
»A¸ÁZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉzj À ¸ÀĪÀ vÀAvÀæUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¥ÀæwQæ¬Ä¹zÀgÄÀ . DzÁUÀÆå, ªÁ£ï n¯ï E£ÀÆß d£ÁAUÀ
¸ÀA§AzsU À À¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ZÀað¸À®Ä PÀjAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©½AiÀÄgÀ£ÄÀ ß MnÖUÉ vÀg® À Ä
¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ £Áå²é¯ÉèAiÀÄ°è£À ¦Ã¨Ár PÁ¯ÉÃeï D¥sï JdÄPÉñÀ£ï C£ÀÄß ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀĪÀ°è
CªÀgÄÀ CAwªÀĪÁV ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀgÄÀ . EzÀ®èz,É ªÁå£ï n¯ï CªÀgÀ ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀªÀÅ ¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀ
ªÀtð¨sÉÃzÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß 1957gÀ°è £Áå²é¯èÉ ±Á¯ÉU¼ À ÀÄ eÁjUÉ vÀAzÀªÀÅ. F ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ£ÀÄß vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ
JAzÀÄ ¤gÀƦ¸À¯ÁVzÉ KPÉAzÀgÉ EzÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è
gÀÆrüAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀAªÁzÀªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ªÁ£ï
n¯ï ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÉÆA¢UÉ PÉ®¸À ªÀiÁrzÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CAwªÀĪÁV AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀgÄÀ .

8.3 ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÁæ¸ï gÀÆmï ¥Áèå¤AUÀß gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃd£É

¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ºÉZÁÑV gÉÃSÁavÀæªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É PÀ¤μÀ× ªÉZz ÀÑ À°è
UÀjμÀ× ¥s° À vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄ®Ä ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®, ºÀt, ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ¼À «μÀAiÀÄzÀ°è C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Áé¢Ãü £À¥rÀ ¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ. ¸ÁªÀiÁfPÀ
£ÁåAiÀÄzÉÆA¢UÉ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ, PÉ®¸ÀzÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀjμÀ×UÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ,
¸Á骮 À A§£É, DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ, ¥ÁæzÃÉ ²PÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁw-ªÀUÀðzÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉU¼ À À£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ ºÁPÀĪÀÅzÀÄ, §qÀvÀ£Àª£
À ÀÄß ¤ªÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV Erà gÁμÀÖæzÀ fêÀ£À ªÀÄlÖª£ À ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ CAvÀUÀðvÀ UÀÄjAiÉÆA¢UÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É

UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ £Á®Ì£Éà ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁUÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ

¥ÀæzÁs £ÀªÁV PÀȶ ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀªÀiÁdªÁVzÉ. UÁæ«ÄÃt C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ zÉñÀzÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É £ÉÃgÀªÁV ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. J°èAiÀĪÀgU É É UÁæ«ÄÃt d£ÀvA É iÀÄÄ ¸ÁPÀμÀÄÖ
C©üªÈÀ ¢Þ CªÀPÁ±ÀUÀ½AzÀ ªÀAavÀgÁVgÀÄvÁÛgÆ É Ã C°èAiÀĪÀgU É É, zÉñÀªÀ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ
gÁμÀÖæU¼À À°è MAzÁV¸ÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà D¯ÉÆÃZÀ£É ªÀåxÀðªÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÁévA À vÀæå §AzÁV¤AzÀ, UÁæ«ÄÃt
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¥ÁægÀA©ü¸À¯ÁVzÉ. F «¨sÁUÀzÀ »A¢£À WÀlPÀU¼ À À°è ¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯Éà N¢zÀAvÉ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ £Á®ÄÌ

115
zÀ±PÀ ÀU¼
À À PÁ®, UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß 'næPÀ¯ï qË£ï C¥ÉÇæÃZï' ¤AzÀ
¤AiÀÄAwæ¸À¯ÁUÀÄwÛvÄÀ Û. AiÉÆÃd£Á ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU½ À UÉ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸À¨ÃÉ PÁzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤zsð
À j¸ÀÄvÁÛg.É
J¯Áè ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ C¸ÀàμÀÖªÁVAiÉÄÃ
G½¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è UÀÄj UÀÄA¦£À, CAzÀgÉ UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄÄ
¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ PÉëÃvÀæªÁV G½¬ÄvÀÄ. EzÀÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À
¤jÃQëvÀ ¥s° À vÁA±ÀzÀ ªÉÄÃ¯É £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ©ÃjvÀÄ.

PÁ¯Á£ÀAvÀgÀz° À è, AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è UÀªÄÀ £ÁºÀð §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁVzÉ, CAzÀgÉ,

ªÉÄð¤AzÀ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£ÉUÉ. ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ««zsÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÀÄÝ, EzÀjAzÁV GzÉÝòvÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄvÀÛzÉ. F
vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è, d£ÀgÀÄ ¸ÀévBÀ vÀªÄÀ ä CUÀvåÀ vÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĸÉåU½
À UÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¨ÁèPï ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄzÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÁÛg.É d£ÀgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÁA¹ÜPÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, 1992gÀ°è 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ
gÀÆ¥ÀzÀ°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ eÁjUÉ §A¢vÀÄ.

F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeÉÎ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£Àª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz,É EzÀÄ

LªÀvÛÀgÀ zÀ±ÀPÀzÀ CAvÀå¢AzÀ C¹ÛvéÀz° À èzÝÀ »A¢£À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è PÀAqÀħgÀĪÀ C£ÉÃPÀ
¯ÉÆÃ¥ÀzÉÆÃμÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀÄvÀÛz.É ºÉƸÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ¸ÀÆPÀÛ «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀ,
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è »AzÀĽzÀªÀgÄÀ , ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ, J¹ìU¼ À ÀÄ,
J¹ÖUÀ¼ÀÄ, M©¹UÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ J¯Áè ªÀUð À UÀ¼À M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥r À ¸ÀÄvÀÛzÉ.

'vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É' ªÀÄvÀÄÛ 'PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£É' JA§ «ZÁgÀU¼ À ÀÄ UÁA¢üªÁ¢

aAvÀ£A É iÀÄ°è vÀªÄÀ ä DzsÁgÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÆ, F DzÀ±ÀðUÀ¼À£ÀÄß zÀÈqsª À ÁzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ
gÁdQÃAiÀÄ gÀZÀ£ÉUÀ¼À£ÁßV gÀƦ¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ ¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgz
À À CªÀ¢üAiÀÄ°è vÁvÁÌ°PÀªÁVzÀݪÀÅ.
'«PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ AiÉÆÃd£É', 'PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£É', 'AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ' «ZÁgÀU¼ À ÀÄ.
'§ºÀÄ ªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É' EvÁå¢. ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ zÁR¯ÉUÀ¼À°è ¥ÀzÃÉ ¥ÀzÃÉ
G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ. DzÁUÀÆå, F ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß ªÁ¸ÀÛªÀPÉÌ vÀgÀ®Ä PÉ®ªÉà PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¯ÁVzÉ. 1950gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ°è ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
¸ÀA¸ÉÜU¼À À ¸ÁÜ¥£ À ÉAiÀÄÄ §ºÀıÀB ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVvÀÄÛ, ªÀÄvÀÄÛ E°èAiÀĪÀgU É É vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀĪÀ CvÀåAvÀ ¸ÀªÀÄUÀæ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÁVvÀÄÛ. DzÁUÀÆå, F ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ
«¥sÀ®ªÁzÀªÅÀ ªÀÄvÀÄÛ 1960 gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ ªÀÄzsÀåzÀ ªÉüÉUÉ ¸ÀÄzsÁjvÀ vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¨ÉA§®zÀ
ªÀÄÆ®PÀ PÀȶ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄÄ CvÀÄå£ÀßvÀ GzÉÝñÀªÁ¬ÄvÀÄ.

DzÀgÉ, PÉÃAzÀæªÁ¢UÀ¼À ¤Ãw? ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ

¸ÀªÀĸÉåU¼À À£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ºÉZÀÄÑwÛgÄÀ ªÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀiÁVzÉ. AiÉÆÃd£Á gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ d£ÀgÀ
zÉÆqÀØ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉĬÄAzÀ zÀÆgÀ ªÀiÁrzÉ, CzÉà ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ ªÀiÁ£Àª± À ÀQÛAiÀÄ C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ §¼ÀPÉ PÀAqÀħA¢zÉ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£À,
ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£ÀªÀÅ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. «PÉÃA¢æÃPÀgÀt

116
ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉ, FUÀ ºÉZÁÑV CjvÀÄPÉÆArzÉ, CPÀæªÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ
¤zsÁ£ÀUÀwAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ PÉÆgÀvÉU¼ À À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ ºÁPÀ®Ä AiÉÆÃd£É gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÀåUÀvÀåªÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ EwÛÃa£À ªÀμð À UÀ¼À°è vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è D¸ÀQÛAiÀÄ ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀPÉÌ ¸ÁQëAiÀiÁVzÉ.

f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À gÀZÀ£É CxÀªÁ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀUÉ «ªÀj¸À¯ÁVzÉB

f¯ÉèAiÀÄ°è f¯Áè ¥ÀjμÀvÀÄÛ, UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ, £ÀUÀgÀ ¥ÀAZÁ¬Äw, ªÀÄĤ¹¥À¯ï Pˤì¯ï ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄĤ¹¥À¯ï PÁ¥ÉÇðgÉÃμÀ£ï ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß PÉÆæÃrüÃPÀj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV f¯ÉèAiÀÄ
C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÀgq À £À ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¥Àæw f¯ÉèAiÀÄ®Æè f¯Áè AiÉÆÃd£Á
¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀÄvÀÛz.É J. Dgï.f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄÄ F ªÀÄÄA¢£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀvÀPÌÀ zÄÀ ÝB (J) f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð CxÀªÁ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ ¸Àz¸ À ÀågÀÄ;
(©) (¹) f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À CzsÀåPÀëgÀ ªÁå¦ÛUÉ §gÀĪÀ J¯Áè ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ CxÀªÁ CªÀgÀ PÉëÃvÀæU¼ À ÀļÀî gÁdå
«zsÁ£À¸À¨ÉA s iÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ; (r) £ÀUÀgÀ¥Á°PÉ CxÀªÁ ¥ÀÅgÀ¸À¨Ás ¥ÀjμÀwÛ£À ªÉÄÃAiÀÄgï CxÀªÁ CzsåÀ PÀëgÀÄ,
C£ÀÄPÀæªÀĪÁV F PɼÀV£ÀªÅÀ UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀvÀPÌÀ zÄÀ ÝB PÀ¤μÀ× ªÉZÀÑz° À è UÀjμÀ× ¥s° À vÁA±ÀU¼ À À£ÀÄß
¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®, ºÀt, ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ¼À «μÀAiÀÄzÀ°è
C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Áé¢üãÀ¥r À ¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ. ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄzÉÆA¢UÉ DyðPÀ
¨É¼ÀªÀtÂUAÉ iÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ, PÉ®¸ÀzÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀjμÀ×UÆ É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁéªÀ®A§£É, DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß
ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ, ¥ÁæzÉòPÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁw-ªÀUÀðzÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ ºÁPÀĪÀÅzÀÄ, §qÀv£ À Àª£ À ÀÄß
¤ªÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgA É iÀiÁV Erà gÁμÀÖæzÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ CAvÀUð À vÀ
UÀÄjAiÉÆA¢UÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É

UÁæ«ÄÃt d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ £Á®Ì£Éà ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁUÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ

¥ÀæzÁs £ÀªÁV PÀȶ ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀªÀiÁdªÁVzÉ. UÁæ«ÄÃt C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ zÉñÀzÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É £ÉÃgÀªÁV ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. J°èAiÀĪÀgU É É UÁæ«ÄÃt d£ÀvA É iÀÄÄ ¸ÁPÀμÀÄÖ
C©üªÈÀ ¢Þ CªÀPÁ±ÀUÀ½AzÀ ªÀAavÀgÁVgÀÄvÁÛgÆ É Ã C°èAiÀĪÀgU É É, zÉñÀªÀ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ
gÁμÀÖæU¼À À°è MAzÁV¸ÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà D¯ÉÆÃZÀ£É ªÀåxÀðªÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÁévA À vÀæå §AzÁV¤AzÀ, UÁæ«ÄÃt
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¥ÁægÀA©ü¸À¯ÁVzÉ. F «¨sÁUÀzÀ »A¢£À WÀlPÀU¼ À À°è ¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯Éà N¢zÀAvÉ, ¸ÀĪÀiÁgÀÄ £Á®ÄÌ
zÀ±PÀ ÀU¼À À PÁ®, UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß 'næPÀ¯ï qË£ï C¥ÉÇæÃZï' ¤AzÀ
¤AiÀÄAwæ¸À¯ÁUÀÄwÛvÄÀ Û. AiÉÆÃd£Á ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU½ À UÉ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸À¨ÃÉ PÁzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤zsð À j¸ÀÄvÁÛg.É
J¯Áè ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ C¸ÀàμÀÖªÁVAiÉÄÃ
G½¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è UÀÄj UÀÄA¦£À, CAzÀgÉ UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄÄ
¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ PÉëÃvÀæªÁV G½¬ÄvÀÄ. EzÀÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À
¤jÃQëvÀ ¥s° À vÁA±ÀzÀ ªÉÄÃ¯É £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ©ÃjvÀÄ.

PÁ¯Á£ÀAvÀgÀz°
À è, AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è UÀªÄÀ £ÁºÀð §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁVzÉ, CAzÀgÉ,
ªÉÄð¤AzÀ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£ÉUÉ. ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ««zsÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÀÄÝ, EzÀjAzÁV GzÉÝòvÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄvÀÛzÉ. F
vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è, d£ÀgÀÄ ¸ÀévBÀ vÀªÄÀ ä CUÀvåÀ vÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĸÉåU½
À UÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ

117
¨ÁèPï ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄzÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÁÛg.É d£ÀgÀ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÁA¹ÜPÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, 1992gÀ°è 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ
gÀÆ¥ÀzÀ°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ eÁjUÉ §A¢vÀÄ.

F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeÉÎ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£Àª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz,É EzÀÄ

LªÀvÛÀgÀ zÀ±ÀPÀzÀ CAvÀå¢AzÀ C¹ÛvéÀz° À èzÝÀ »A¢£À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è PÀAqÀħgÀĪÀ C£ÉÃPÀ
¯ÉÆÃ¥ÀzÉÆÃμÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀÄvÀÛz.É ºÉƸÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÁÜ£ÀU¼
À À ¸ÀÆPÀÛ «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀ,
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è »AzÀĽzÀªÀgÄÀ , ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ, J¹ìU¼ À ÀÄ,
J¹ÖUÀ¼ÀÄ, M©¹UÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ J¯Áè ªÀUð À UÀ¼À M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥r À ¸ÀÄvÀÛzÉ.

'vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É' ªÀÄvÀÄÛ 'PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£É' JA§ «ZÁgÀUÀ¼ÀÄ UÁA¢üªÁ¢

aAvÀ£A É iÀÄ°è vÀªÄÀ ä DzsÁgÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÆ, F DzÀ±ÀðUÀ¼À£ÀÄß zÀÈqsª À ÁzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ
gÁdQÃAiÀÄ gÀZÀ£ÉUÀ¼À£ÁßV gÀƦ¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ ¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgz
À À CªÀ¢üAiÀÄ°è vÁvÁÌ°PÀªÁVzÀݪÀÅ.
'«PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ AiÉÆÃd£É', 'PɼÀV¤AzÀ AiÉÆÃd£É', 'AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ' «ZÁgÀU¼ À ÀÄ.
'§ºÀÄ ªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É' EvÁå¢. ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ zÁR¯ÉUÀ¼À°è ¥ÀzÃÉ ¥ÀzÃÉ
G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ. DzÁUÀÆå, F ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß ªÁ¸ÀÛªÀPÉÌ vÀgÀ®Ä PÉ®ªÉà PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄ ß ªÀiÁvÀæ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¯ÁVzÉ. 1950gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ°è ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
¸ÀA¸ÉÜU¼À À ¸ÁÜ¥£ À ÉAiÀÄÄ §ºÀıÀB ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVvÀÄÛ, ªÀÄvÀÄÛ E°èAiÀĪÀgU É É vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀĪÀ CvÀåAvÀ ¸ÀªÀÄUÀæ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÁVvÀÄÛ. DzÁUÀÆå, F ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ
«¥sÀ®ªÁzÀªÅÀ ªÀÄvÀÄÛ 1960 gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ ªÀÄzsÀåzÀ ªÉüÉUÉ ¸ÀÄzsÁjvÀ vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¨ÉA§®zÀ
ªÀÄÆ®PÀ PÀȶ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄÄ CvÀÄå£ÀßvÀ GzÉÝñÀªÁ¬ÄvÀÄ.

DzÀgÉ, PÉÃAzÀæªÁ¢UÀ¼À ¤Ãw? ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ

¸ÀªÀĸÉåU¼À À£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ºÉZÀÄÑwÛgÄÀ ªÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀiÁVzÉ. AiÉÆÃd£Á gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ d£ÀgÀ
zÉÆqÀØ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉĬÄAzÀ zÀÆgÀ ªÀiÁrzÉ, CzÉà ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ ªÀiÁ£Àª± À ÀQÛAiÀÄ C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ §¼ÀPÉ PÀAqÀħA¢zÉ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£À,
ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£ÀªÀÅ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. «PÉÃA¢æÃPÀgÀt
ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉ, FUÀ ºÉZÁÑV CjvÀÄPÉÆArzÉ, CPÀæªÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ
¤zsÁ£ÀUÀwAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ PÉÆgÀvÉU¼ À À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ ºÁPÀ®Ä AiÉÆÃd£É gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÀåUÀvÀåªÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ EwÛÃa£À ªÀμð À UÀ¼À°è vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è D¸ÀQÛAiÀÄ ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀPÉÌ ¸ÁQëAiÀiÁVzÉ.

f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À gÀZÀ£É CxÀªÁ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀUÉ «ªÀj¸À¯ÁVzÉB

f¯ÉèAiÀÄ°è f¯Áè ¥ÀjμÀvÀÄÛ, UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ, £ÀUÀgÀ ¥ÀAZÁ¬Äw, ªÀÄĤ¹¥À¯ï Pˤì¯ï ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄĤ¹¥À¯ï PÁ¥ÉÇðgÉÃμÀ£ï ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß PÉÆæÃrüÃPÀj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV f¯ÉèAiÀÄ
C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÀgq À £
À ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¥Àæw f¯ÉèAiÀÄ®Æè f¯Áè AiÉÆÃd£Á
¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀÄvÀÛz.É J. Dgï.f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄÄ F ªÀÄÄA¢£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀvÀPÌÀ zÀÄÝB (J) f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð CxÀªÁ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ ¸Àz¸ À ÀågÀÄ;
(©) (¹) f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À CzsÀåPÀëgÀ ªÁå¦ÛUÉ §gÀĪÀ J¯Áè ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ CxÀªÁ CªÀgÀ PÉëÃvÀæU¼ À ÀļÀî gÁdå
«zsÁ£À¸À¨ÉAs iÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ; (r) £ÀUÀgÀ¥Á°PÉ CxÀªÁ ¥ÀÅgÀ¸À¨Ás ¥ÀjμÀwÛ£À ªÉÄÃAiÀÄgï CxÀªÁ CzsåÀ PÀëgÀÄ,

118
C£ÀÄPÀæªÀĪÁV F PɼÀV£ÀªÅÀ UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀvÀPÌÀ zÀÄÝB f¯ÉèAiÀÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀU¼ À À ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À d£À¸ÀASÉåAiÀÄ £ÀqÄÀ «£À C£ÀÄ¥ÁvÀPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ, £ÀUÀgÀ
¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ªÀÄvÀÄÛ f¯ÉèAiÀÄ £ÀUÀgÀ ¥Á°PÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¥ÀjμÀvÀÄÛU¼
À À Pˤì®UÀð¼ÀÄ.

f¯Áè ¸ÀºÀPÁj ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ C©üªÈÀ ¢Þ ¨ÁåAQ£À CzsÀåPÀëgÀÄ ¸À«ÄwAiÀÄ SÁAiÀÄA
DºÁé¤vÀgÁVgÀÄvÁÛg.É ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ C¢üPÁjAiÀÄÄ ¸À«ÄwAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ²ðAiÀiÁVgÀÄvÁÛg.É

f¯ÉèUÀ¼À f¯Áè¢Pü ÁjUÀ¼ÀÄ f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄ CzsÀåPÀëgÁVgÀÄvÁÛgÉ.

f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄÄ f¯ÉèAiÀÄ f¯Áè ¥ÀjμÀvï, UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï, £ÀUÀgÀ

¥ÀAZÁAiÀÄvï, ªÀÄĤ¹¥À¯ï Pˤì¯ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĤ¹¥À¯ï PÁ¥ÉÇðgÉÃμÀ£ÀμÀÄ ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
PÉÆæÃrüÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ Erà f¯ÉèAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÀgÀqÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É

¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄÄ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÀgÀqÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀvÀPÀÌzÄÀ ÝB

(1) f¯ÉèAiÀÄ f¯Áè ¥ÀjμÀvÄÀ Û, UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ, £ÀUÀgÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ, ªÀĺÁ£ÀUÀgÀ ¥Á°PÉUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĤ쥯À ï Pˤì®Î¼À £ÀqÄÀ «£À ¸ÀªÀiÁ£À »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ£Àz°
À èlÄÖPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ,
EzÀg° À è ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¥ÁæzÃÉ ²PÀ AiÉÆÃd£É ºÀAaPÉ,
ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ C©üªÀÈ¢Þ,

(2) ®¨sÀå«gÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæPÁgÀªÀÅ ºÀtPÁ¸ÀÄ CxÀªÁ EvÀgÀªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ;

(3) ¸ÀPÁðgÀªÀÅ DzÉñÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤¢ðμÀÖ¥r

À ¸À§ºÀÄzÁzÀAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÉÆA¢UÉ
¸ÀªÀiÁ¯ÉÆÃa¹.

¥Àæw f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄ CzsåÀ PÀëgÀÄ, D ¸À«ÄwAiÀÄÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrzÀAvÉ C©üªÀÈ¢Þ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¸À¨ÉÃPÀÄ.

8.4 f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 243ZD «¢üAiÀÄ CrAiÀÄ°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á
¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ.

f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄ £ÉêÀÄPÁw f¯ÉAè iÀÄ f¯Áè ¥ÀjμÀvÀÄÛ, UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ,

£ÀUÀgÀ ¥ÀAZÁ¬Äw, ªÀÄĤ¹¥À¯ï Pˤì¯ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĤ¹¥À¯ï PÁ¥ÉÇðgÉÃμÀ£ï ¹zÀÞ¥r

À ¹zÀ
AiÉÆÃd£ÉU¼
À À£ÀÄß PÉÆæÃrüÃPÀj¸À®Ä gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ r¦¹AiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀÄvÀÛz.É

¸ÀAAiÉÆÃd£ÉB

f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð CxÀªÁ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ ¯ÉÆÃPÀ¸À¨ÉA

s iÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ; f¯ÉèAiÉƼÀUÉ
EgÀĪÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À gÁdå «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ J¯Áè ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ; f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À CzsÀåPÀëgÀÄ; f¯ÉèAiÀÄ ¥ÀæzÁs £À
PÀZÉÃjAiÀÄ ªÉÄÃ¯É £ÁåAiÀĪÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀĺÁ£ÀUÀgÀ ¥Á°PÉ CxÀªÁ ªÀÄĤ¹¥À¯ï Pˤì®ß
CzsÀåPÀëgÀÄ; f¯Áè AiÉÆÃd£É ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¥ÉÊQ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ LzÀ£Éà £Á®ÄÌ ¨sÁUÀzÀμÄÀ Ö f¯Áè

119
¥ÀAZÁAiÀÄvï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨sÉUÀ¼À ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁUÀÄvÁÛg;É f¯Áè ¸ÀºÀPÁj
¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ C©üªÀÈ¢Þ ¨ÁåAPï (±Á±ÀévÀ DºÁé¤vÀgÀÄ) CzsåÀ PÀëg ÀÄ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ
C¢üPÁj (¸À«ÄwAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ²ð) f¯ÉèU¼ À À f¯Áè¢üPÁj (f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄ CzsÀåPÀëgÀÄ)

f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwB PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

 «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ AiÉÆÃd£ÉB gÁdåzÀ°è «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀQA

æ iÀÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ f¯Áè
AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR DzÉñÀUÀ¼À°è MAzÁVzÉ.
 ¤¢ðμÀÖ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄB f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄÄ PÀȶ, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð, d¯Á£ÀAiÀÄ£À
C©üªÈÀ ¢Þ, ªÀÄ»¼Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À DgÉÊPÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀå, ²PÀët ªÀÄÄAvÁzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À §UÉÎ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛz.É
 ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¤ªÀðºÀuÉB ®¨såÀ «gÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÄÀ £Àé¬ÄvÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
PÉÊUÉƼÀî®Ä r¦¹AiÀÄ CUÀvÀå«zÉ.

f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwB ªÀĺÀvÀé

 AiÀÄÄJ°âUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA¥ÀPÀBð f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄÄ f¯ÉèAiÀÄ
¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄJ°âU¼
À À £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA¥ÀPð
À ªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É
 ¨É¼ÀªÀtÂUU
É É ¸ÀA¨sÁªÀå ¥Àj¸ÀgÀB d£ÀgÀ ¤¢ðμÀÖ CUÀvåÀ UÀ¼ÀÄ, ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ ¨É¼Àªt
À ÂUÉAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåð
ªÀÄvÀÄÛ ®¨sÀå«gÀĪÀ §eÉmï ºÀAaPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸À«ÄwAiÀÄÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ.
 ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉB 'DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ AiÉÆÃd£É' AiÀÄ PÁAiÀÄðPÉÌ
¸À«ÄwAiÀÄÄ ¤uÁðAiÀÄPÀªÁVzÉ, EzÀÄ FUÀ PÀqÁØAiÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ PÁAiÀÄðªÁVzÉ.
 ¸ÀAavÀ AiÉÆÃd£ÉB f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwAiÀÄÄ f¯ÉèAiÀÄ f¯Áè ¥ÀjμÀvï, UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬Äw,
£ÀUÀgÀ ¥ÀAZÁ¬Äw, ªÀÄĤ¹¥À¯ï Pˤì¯ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĤ¹¥À¯ï PÁ¥ÉÇðgÉÃμÀ£ÎÀ ¼ÀÄ ¸ÀÆa¹zÀ
AiÉÆÃd£ÉU¼À À£ÀÄß PÉÆæÃrüÃPÀj¸ÀÄvÀÛz.É f¯Áè AiÉÆÃd£Á ¸À«ÄwB nÃPÉ

PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À¢gÀĪÀÅzÀÄB C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼À°è, r¦¹UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV gÀa¸À¯ÁV®è. PÉ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼À°è,

CªÀÅ PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ §gÀÄwÛ®è.

 gÁdQÃAiÀÄ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀB C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼À°è, r¦¹UÀ¼À CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀaªÀgÄÀ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É F

gÁdQÃAiÀÄ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À¢AzÁV, C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛz.É
 ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄzÀ PÉÆgÀvÉB UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À £ÀqÄÀ «£À ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄzÀ DzÉñÀzÀ
ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, r¦¹UÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉƽ¸À®Ä
«¥sÀ®ªÁVªÉ.
 zs£
À À¸ÀºÁAiÀÄB gÁdå §eÉlß°è r¦¹UÀ½UÉ ¥ÀævÉåÃPÀ ¤¢üAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁV®è. CªÀgÄÀ
¤ªÀð»¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ ºÀt«gÀĪÀÅ¢®è.

120
73£Éà ¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉ, 1992

1992gÀ 73£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ ¨sÁUÀ IXC£ÀÄß ¸ÉÃj¹vÀÄ.

EzÀÄ 243 jAzÀ 243 M «¢üU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ ºÉƸÀ ºÀ£ÉÆßAzÀ£Éà C£ÀĸÀÆaAiÀÄ£ÀÄß
¸ÉÃj¹vÀÄ. 1992gÀ 73£Éà ¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥r À PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ zÉñÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ
¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£Àª£ À ÀÄß ¤ÃrvÀÄ. F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ JgÀqÄÀ jÃwAiÀÄ ¤§Azs£ À ÉUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉB gÁdåzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À°è ¸ÉÃj¸À¨ÃÉ PÁzÀ PÀqÁØAiÀÄ ¤§Azs£ À ÉU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «ªÉÃZÀ£ÉAiÀÄ
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ ¤§AzsÀ£ÉU¼
À ÀÄ.

PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄB

 ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜB F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ gÁdåUÀ¼À°è ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï

ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ, EzÀg°
À è UÁæªÄÀ , ªÀÄzsÀåA vÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ªÀÄlÖUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjªÉ.
 UÁæªÀÄ ¸À¨sÉB EzÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ Cr¥ÁAiÀĪÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ½îUÀ¼À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉ. CªÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ ºÉüÀÄvÀÛz.É
 ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉB UÁæªÀÄ, ªÀÄzsåÀ AvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
d£ÀjAzÀ £ÉÃgÀªÁV DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É CzsåÀ PÀëgÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ
¤zsðÀ j¸ÀÄvÀÛzÉ.

«ÄøÀ¯ÁwB PÁAiÉÄÝAiÀÄr ¥Àj²μÀÖ eÁw ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqÀUÀ½UÉ «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À¯ÁVzÉ.

¸ÀzÀ¸ÀågÀ°è ªÀÄÆgÀ£Éà MAzÀÄ ¨sÁUÀQÌAvÀ PÀrªÉÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ EgÀ¨ÁgÀzÄÀ . gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ
»AzÀĽzÀ ªÀUð À UÀ½UÉ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¬ÄÝj¸ÀĪÀ ¤§AzsÀ£ÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À
C¢üPÁgÁªÀ¢üAiÀÄÄ LzÀÄ ªÀμÀðUÀ¼ÀzÁÝVgÀÄvÀÛz.É CªÀ¢ü ¥ÀÇtðUÉƼÀÄîªÀ ªÉÆzÀ¯Éà «¸Àfð¹zÀgÉ, DgÀÄ
wAUÀ¼ÉƼÀUÉ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß £Àq¸ É À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛz.É ºÉƸÀzÁV gÀa¸À¯ÁzÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ G½zÀ
CªÀ¢üUÉ ªÀiÁvÀæ ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄvÀÛz.É

 CºÀð ªÀAiÀĸÀÄìB M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ CªÀ£ÀÄ/CªÀ¼ÀÄ 21 ªÀμÀð ªÀAiÀĸÀì£ÀÄß vÀ®Ä¦zÀgÉ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ

¸ÀzÀ¸ÀågÁV DAiÉÄÌAiÀiÁUÀ®Ä CºÀðgÁVgÀÄvÁÛgÉ.
 ¥Áæ¢üPÁgÀB ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À ªÉÄðéZÁgÀuÉ, ¤zÉÃð±À£À ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætPÁÌV gÁdå
ZÀÄ£ÁªÀuÁ DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¨ÃÉ PÀÄ.
 ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ C¢üPÁgÀB DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
C©üªÈÀ ¢ÞUÉ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀª£
À ÀÄß ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ ºÉÆA¢ªÉ.
 ºÀtPÁ¸ÀÄB gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÅÀ vÉjUÉU¼ À ÀÄ, ¸ÀÄAPÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄAPÀUÀ¼ÀÄ, ±ÀÄ®ÌU¼
À ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß
«¢ü¸À®Ä, ¸ÀAUÀ滸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛªÁV¸À®Ä ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.

gÁdåzÀ KQÃPÀÈvÀ ¤¢ü¬ÄAzÀ gÁdåªÀÅ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ ºÀtªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.

ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀB ¥Àæw LzÀÄ ªÀμÀðUÀ½UÉƪÉÄä, ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À DyðPÀ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä

ªÀÄvÀÄÛ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä gÁdåzÀ gÁdå¥Á®gÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀª£
À ÀÄß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ.

121
8.5 ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÁæ¸ï gÀÆmï ¯ÉªÉ¯ï ¥Áèå¤AUÀß°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÁvÀæ
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¸À§°ÃPÀgt À UÉƽ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À ¸ÀªÀÄxÀð «vÀguÀ É
ªÀÄvÀÄÛ gÁμÀÖæzÀ CAvÀUð À vÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥r À ¹PÉƼÀî®Ä 2004gÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
¸ÀaªÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. zÉñÀzÀ°è£À ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä
¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ «dAiÀiï PÉüÀPÁlð CªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è 13£Éà ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß gÀa¹vÀÄ.
DAiÉÆÃUÀªÀÅ PÉÃAzÀæ PÀAzÁAiÀÄ «¨sÁUÀ ¥ÀÇ®ß°è ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À ¥Á®£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.

¥sq
É Àg¯
À ï WÀlPÀzÀ PÉÊAiÀÄ°è ªÀiÁvÀæ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ ErÃ
ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ±Á¥ÀªÁVzÉ. vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ°è ««zsÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À
AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 11£Éà ¥ÀjZÉÒÃzÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 29 «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀnÖ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ ¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼ À À
ªÉÄÃ¯É ¥ÀzÃÉ ¥ÀzÉà MvÀÛqÀ ºÉÃjªÉ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ°è DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À°è UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ §ÄqÀPlÀ ÄÖ d£ÀgÀ ¸ÀQA
æ iÀÄ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉUÉ C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆnÖz.É

ºÀ£ÉÆßAzÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¸À§°ÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß

¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÁ¯ÁV UÀÄgÀÄw¹vÀÄÛ. ¸ÀªÀiÁdzÀ »AzÀĽzÀ ªÀUð À UÀ¼À ¸À§°ÃPÀgt
À PÉÌ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ, ¤¢üU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀvðÀ gÀ£ÀÄß ºÀAZÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
gÁdåUÀ¼ÀÄ «¼ÀA§ ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÄÀ CxÀªÁ PÀqÉUÀt¸À¨ÁgÀzÀÄ JAzÀÄ AiÉÆÃd£Á zÁR¯ÉAiÀÄÄ
¥Àæw¥Á¢¹vÀÄ. vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ¸Àé-¸ÀPÁðgÀª£À ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À¢AzÀ UÀÄgÀÄw¸À®àlÖ
ªÀÄvÀÄÛ ºÉʯÉÊmï ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ M½vÁVzÉ JAzÀÄ «±ÉÃμÀªÁV MwÛºÉüÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ DUÀ¸ïÖ 27,2009 gÀAzÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ
±ÉÃPÀqÁ 50 gÀμÀÄÖ «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¹vÀÄ. ºÀ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼ÀÄ ±Éà 50gÀμÀÄÖ «ÄøÀ¯Áw eÁjUÉ
vÀA¢ªÉ. F zÉúÀzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÁV C£ÉÃPÀ G¥ÀPÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß
PÉÊUÉÆArzÉ. EzÀÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢Þ ¸ÀaªÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÉ. F ¸ÀaªÁ®AiÀĪÀÅ KμÁå ªÀÄvÀÄÛ
¥É¹¦üPï ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀæ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ D¥sÉÇÃæ -KμÀå£ï UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢Þ ¸ÀA¸ÉÜ
JA§ JgÀqÄÀ CAvÁgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ £ÉÆÃqÀ¯ï E¯ÁSÉAiÀiÁVzÉ.

73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥r À PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è J¹ì, J¹Ö ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ «ÄøÀ¯Áw ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ ºÉƸÀ DAiÀiÁªÀĪÀ£ÀÄß
¤ÃrzÉ. EzÀÄ zÉñÀz° À è MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¤tðAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀȶֹzÉ. ¨sÁgÀvÀz° À è vÀ¼ÀªÄÀ lÖz°
À è
¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ ¸Àé-DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt JgÀqPÀ ÀÆÌ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜ
C«¨sÁdåªÁVzÉ. F ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ d£ÀjUÉ dªÁ¨ÁÝgg À ÁVAiÀÄÆ G½¢ªÉ. F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ
ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ d£ÀgÀ £ÀqÄÀ «£À CAvÀgÀª£ À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁrzÉ.

¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£À ZÀlĪÀnPÉU¼ À À°è vÀªÄÀ ä

¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è vÉÆqÀVPÉÆArªÉ. ¸ÀܽÃAiÀÄ d£ÀgÀ
CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÀPÉÌ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ«®è. 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ
wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼ÀÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À°è «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß

122
UÀÄgÀÄw¹zÀªÀÅ. UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ £ÁUÀjPÀgÉÆA¢UÉ £ÉÃgÀªÁV ¸ÀA¥ÀPÀðzÀ°ègÄÀ vÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ
vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ C©üªÀÈ¢Þ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À §UÉÎ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUzÉ ÀÄPÉƼÀÄîªÀ°è UÁæªÀÄ ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ
ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°èª.É

¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è vÀªÀÄä ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉUÁV

¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£ÀgÀ DPÁAPÉëU¼ À À£ÀÄß vÀgÄÀ ªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄzÉÆA¢UÉ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CvÀåAvÀ
¥Á°¸À¨ÉÃPÁzÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ°è ¸ÀQA æ iÀĪÁV vÉÆqÀVPÉÆArªÉ. 73£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄ
£ÀAvÀgÀ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ ¸ÀàμÖÀªÁzÀ ¥ÁvÀ檣À ÀÄß PÀ°à¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
§qÀv£ À À ¤ªÁgÀuÁ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀPÁÌV ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛª.É

2011 gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ, UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvÀªÅÀ 68.84% d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ,

£ÀUÀgÀ ¨sÁgÀvªÀ ÀÅ 31.16% d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. §qÀv£ À À ¤ªÀÄÆð®£É, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼ À À£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽzÀ
ªÀUðÀ UÀ¼À ¸ÀªÀÄUÀæ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ zÉñÀz° À è ºÀ®ªÁgÀÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀg¯
À ÁVzÉ. UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À C£ÀÄμÁ×£ÀPÉÌ ¸ÁPÀμÀÄÖ ºÀtªÀ£ÀÄß
«ÄøÀ°nÖ®è. ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀvU É É vÀȦÛAiÀiÁUÀĪÀAvÉ ««zsÀ
UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ®Ä CºÀð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄxÀð ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢®è.

¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ zÀPÀë, ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀªÁV¸À®Ä zÉñÀz° À è

gÁ¶ÖæÃAiÀÄ E-DqÀ½vÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¸Àé-DqÀ½vÀzÀ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä
ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÀºÀ£À vÀAvÀe æ ÁÕ£ÀU¼
À À£ÀÄß §¼À¸À¯Á¬ÄvÀÄ. E-DqÀ½vÀª£
À ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
vÀ¼ÀªÀÄlÖz°
À è d£ÀjUÉ ¸Éßû DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ¸Á¥sÉÖéÃgï C¦èPÉñÀ£ÀμÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£Àé¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

zÉñÀzÀ MmÁÖgÉ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À°è£À PÀȶ, PÉÊUÁjPÉ,
¸ÀAªÀºÀ£À, ²PÀët, DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§A¢üvÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVzÉ. UÁæ«ÄÃt
ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä, UÁæ«ÄÃt PÀÄlÄA§UÀ¼À DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ²PÀët,
DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄgÀPëÀvÁ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «vÀgu À Á ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¥ÀAZÁAiÀÄvï
gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ C¹ÛvéÀPÉÌ §AzÀªÀÅ. vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀĪÀ
CUÀvåÀ «zÉ.

ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥Àæw¤¢üU½À UÉ vÀgÀ¨ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÈ¢ÞUÁV gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½UÉ

¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ PÉÃAzÀæ ¥ÁæAiÉÆÃfvÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁzÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ UÁæªÀÄ ¸ÀégÁeï
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀg¯
À Á¬ÄvÀÄ. UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À°è ®¨sÀå«gÀĪÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛU¼
À ÀÄ/P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß
§¼À¹PÉÆAqÀÄ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÉÃAzÀæ ªÀ®AiÀÄzÀ ¨ÉÃrPÉ ZÁ°vÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁzÀ UÁæ«ÄÃt ªÁå¥ÁgÀ PÉÃAzÀæU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ eÁjUÉ vÀgÀ¯ÁVzÉ.

123
 ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ §qÀv£ À À ¤ªÀÄÆð®£É, ¸ÀéAiÀÄA GzÉÆåÃUÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ,
ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄUÀæ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀ»¸À¯ÁVzÉ. F ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ
C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¹gÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ-¸ÀétðdAiÀÄAw UÁæªÄÀ ¸ÀégÉÆÃeÁÎgï AiÉÆÃd£É,
¥ÀæzÁs £À ªÀÄAwæ.UÁæªÆ É ÃzÀAiÀÄ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀÇtðUÁæ«ÄÃt gÉÆÃdUÁgÀ AiÉÆÃd£É, ªÀĺÁvÀä
UÁA¢ü gÁ¶ÖæÃAiÀÄ UÁæ«ÄÃt GzÉÆåÃUÀ SÁvÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, EA¢gÁ DªÁ¸ï AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÊ
ºË¸ï, UÉÆÃ¥À§AzsÄÀ UÁæ«ÄÃt AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽzÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À C£ÀÄzÁ£À ¤¢ü, DªÀiï D¢ä
©ªÀiÁ AiÉÆÃd£É, §ZÀvï ¯ÁåA¥ï AiÉÆÃd£É, ¢Ã£ÀzÀAiÀiÁ¼ï CAUÀ«PÀ®gÀ ¥ÀÅ£Àªð À ¸Àw AiÉÆÃd£É,
UÁæ«ÄÃt ¨sÀAqÁgÀ£ï AiÉÆÃd£É, EA¢gÁ UÁA¢ü ªÀiÁvÀȸÀºÀAiÉÆÃUÀ AiÉÆÃd£É, ¸ÀªÀÄUÀæ ªÀÄPÀ̼À
C©üªÈÀ ¢Þ ¸ÉêÉU¼ À ÀÄ, ¸ÀªÀÄUÀæ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ, d£À¤ ¸ÀÄgÀPÁë AiÉÆÃd£É, PÀ¸ÀÆÛ¨Áð
UÁA¢ü ¨Á°PÁ «zÁå®AiÀÄ, Q±ÉÆÃgï ªÉÊeÁÕ¤Pï ¥ÉÇÃæ vÁìºÀ£ï AiÉÆÃd£É, ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ¥ÀæzÃÉ ±À C©üªÈÀ ¢Þ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ, ¸ÀªÀÄUÀæ DªÁ¸À AiÉÆÃd£É, eÁ£ÀĪÁgÀÄ «ªÀiÁ AiÉÆÃd£É, ªÀĺÁvÀä UÁA¢ü gÁ¶ÖæÃAiÀÄ
UÁæ«ÄÃt GzÉÆåÃUÀ SÁvÀj PÁAiÉÄÝ, ¸ÀA¸Àvï ¸Àz¸ À ÀågÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¥ÀæzÃÉ ±À C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£É,
CAvÉÆåÃzÀAiÀÄ C£Àß AiÉÆÃd£É, ªÀÄzsÁåºÀßzÀ Hl AiÉÆÃd£É, gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¸ÁPÀëgv À Á «ÄμÀ£ï
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ, gÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ £Égª À ÀÅ AiÉÆÃd£É, ¸ÀªÀÄUÀæ ºÀtPÁ¸ÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ¤¢ü AiÉÆÃd£É,
¥ÀæzÁs £ï ªÀiÁ ¦DಐಐUÀ¼À ªÉÄð£À ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀÄvÀÄÛ ¥Á槮åªÀÅ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ
vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÆ®vÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ vÀvéÀª£À ÀÄß G®èAX¸ÀÄvÀÛz.É ¨ÁèPï ªÀÄvÀÄÛ f¦ ªÀÄlÖzÀ°è ¸ÁPÀμÀÄÖ
DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ ªÀÄÄRå PÉÆgÀvA É iÀiÁVvÀÄÛ. ªÀiÁ£Àª±
À QÀ ÛAiÀÄ
PÉÆgÀvA É iÀÄÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¹zÀÞvÉ, ¥Àj²Ã®£É, C£ÀĪÉÆÃzÀ£É, PÁªÀÄUÁjUÀ¼À ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C¼ÀvÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁèPï ªÀÄvÀÄÛ f¦ ªÀÄlÖzÀ°è ¤UÀ¢vÀ zÁR¯ÉU¼ À À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀæwPÀÆ® ¥ÀjuÁªÀÄ
©ÃjvÀÄ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£À ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀzÀ CªÀPÁ±ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀÅzÀgÀ
eÉÆvÉUÉ, EzÀÄ ¥ÁgÀz± À ÀðPÀvA
É iÀÄ ªÉÄÃ®Æ ¥ÀæwPÀÆ® ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ªÉÄÃgÉUÉ 100
¢£ÀUÀ¼À GzÉÆåÃUÀzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ SÁvÀjAiÀÄ ¤§Azs£ À ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ PÀμÖÀPÀgÀªÁ¬ÄvÀÄ.
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ C¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁVvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ «¼ÀA§ªÁ¬ÄvÀÄ, EzÀÄ PÁªÀÄUÁjUÀ¼À PÀ¼À¥É ¥ÀæUÀwUÉ
PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. ºÀtPÁ¹£À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ eÁqÀÄ »rAiÀÄĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À PÉÆgÀv¬ É ÄzÀÄÝ, ºÀ®ªÁgÀÄ
wgÀĪÀÅ/§¼ÀPA
É iÀiÁUÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåzÀ ¥Á°£À ªÀUÁðªÀuÉAiÀÄ°è£À «¼ÀA§zÀ ¤zÀ±ð À £ÀUÀ½ªÉ. ¨ÁèPï
ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬Äw ªÀÄlÖzÀ°è zÁR¯ÉU¼ À À ¤ªÀðºÀuÉ CvÀåAvÀ PÀ¼À¥ÉAiÀiÁVvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÄðéZÁgÀuÉ, ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¯ÉPÀÌ¥Àj±ÉÆÃzs£
À ÉAiÀÄ ¹ÜwAiÀÄÆ ¸ÀºÀ CμÉÖãÀÆ
GvÀÛªÀĪÁVgÀ°®è.

¸ÀªÀiÁdzÀ §qÀªg À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀħ𮠪ÀUÀðUÀ¼À ±ÉÆÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀlÖ®Ä ¸ÀQA æ iÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀdÄÓUÆ É ½¸ÀÄ«PÉUÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï £À ¸ÀªÄÀ UÀæ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ CUÀvÀåªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è §ºÀ¼À ªÀĺÀvéÀª£
À ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï
gÁeï £À ¸ÁA¹ÜPÀ, gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁvÀäPÀ ¨ÁºÀågÉÃSÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ªÀiÁ£ÀzA À qÀU¼À ÀÄ, «vÀgÀuÁ
£ÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À°è£À J¯Áè «¨sÁUÀUÀ¼À CAvÀUÀðvÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
JAzÀÄ CªÀgÀÄ ¸À®ºÉ ¤ÃrzÁÝgÉ.

PÁ£ÀÆ£ÀÄ ZËPÀlÄÖ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀPÌÉ ««zsÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
DqÀ½vÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß «PÉÃA¢æÃPÀj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ¤zsÁðgÀ

124
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ªÀÄÆ®PÀ ««zsÀ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ°è C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁVªÉ.

8.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

I ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À À¼ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀU¼
À À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁA¹ÜPÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ gÀÆ¥ÀzÀ°è eÁjUÉ §A¢vÀÄ.

2. UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼À À ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ JAzÀÄ d£À¦æAiÀĪÁV

PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CrAiÀÄ°è, UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀÄ
UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞUÁV AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvU
À Éƽ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É

3. UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV 1952 gÀ°è
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. 4. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¸À«ÄwAiÀÄ
±Á±ÀévÀ DºÁé¤vÀgÁVgÀÄvÁÛg.É

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. 1992gÀ°è 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà ¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉ.

2. ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
3. ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
4. f¯Áè ¸ÀºÀPÁj ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ C©üªÈÀ ¢Þ ¨ÁåAQ£À CzsÀåPÀëgÀÄ

8.7 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «PÀ¸À£À, ¨É¼ÀªtÀ ÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ, EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À°è
vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£Á ªÀåªÀ¸ÉÜ JAzÀÆ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£É (f¯Áè AiÉÆÃd£Á
ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ) «±ÀézÀ J¯Áè ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV «¸ÀÛj¹zÉ. DqÀ½vÀ ºÉÃUÁzÀgÀÆ EgÀ°, DzÀgÉ ¥Àæw
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£ÀßzÉà DzÀ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß (f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ) ºÉÆA¢zÉ. F
WÀlPÀªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ°è DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÀ vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ (f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ) «PÀ¸À£À, ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É D¼ÀªÁV
PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. EzÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÈÀ ¢Þ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É (f¯Áè
AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ) ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹zÉ. F WÀlPÀªÅÀ vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£É (f¯Áè
AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À gÀZÀ£É, ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß
ZÀað¹vÀÄ. F ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ (f¯Áè
AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ) ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÉ. WÀlPÀªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzU À ¼
À À£ÀÄß ¸ÀºÀ M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ;
CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæUw À AiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä PÉ®ªÀÅ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ. F J¯Áè ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À

125
ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÅÀ vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä
C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ. (District Planning Boards). CzÀQÌAvÀ ªÀÄÄRåªÁV,
F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À §UÉÎ ªÀÄvÀÄÛ Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è
CªÀÅUÀ¼À ¥ÁvÀæzÀ §UÉÎ «ªÀj¹zÉ. vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ (f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ) ªÀĺÀvéÀªÅÀ
CUÀvåÀ ¸ÉêÉU¼À À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è
¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀª£ À ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæz° À èz.É

8.8 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÄÀ

«ÄøÀ¯ÁwB AiÉÆÃd£É CxÀªÁ ºÉýPÉAiÀÄ MmÁÖgÉ C£ÀĪÉÆÃzÀ£ÉUÉ CºÀðªÁzÀ C£ÀĪÀiÁ£ÀzÀ
C©üªåÀ QÛ.
¥Àz
æ sÁ£ÀªÁVB §ºÀÄvÉÃPÀ
¸ÀܼÀB AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£À CxÀªÁ ¸ÀܼÀ
ªÀÄzsÀåAvÀgBÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ, ¸ÀܼÀ, ¥ÁvÀæ EvÁå¢UÀ¼À°è JgÀqÀÄ «μÀAiÀÄUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ §gÀĪÀÅzÀÄ.
¥Àw
æ gÀPÀëuÉB ZÀÄZÀÄѪÀĢݣÀ ªÀÄÆ®PÀ M§â ªÀåQÛ CxÀªÁ ¥ÁætÂAiÀÄ°è ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ fë
CxÀªÁ KeÉAmÉÎ gÉÆÃUÀ¤gÉÆÃzsÀPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄ.
PÁAiÀÄðUÀvÀUÉƽ¸ÀÄ«PÉB AiÉÆÃd£É, DzÉñÀ CxÀªÁ PÀæªÀÄzÀ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
±ÉÃæ t ªÀåªÀ¸ÉÜB MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ CxÀªÁ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ¸Á¥ÉÃPÀë ¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£À CxÀªÁ
¥Áæ¢Pü ÁgÀPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV ±ÉÃæ tÂÃPÀj¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ.
ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄB ºÀPÄÀ ÌU¼
À ÀÄ ¸ÁévA
À vÀæå CxÀªÁ CºÀðvÉAiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ CxÀªÁ £ÉÊwPÀ
vÀvÀéU¼
À ÁVªÉ.

8.9 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. ¨sÁgÀvzÀ À°è f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß «ªÀıÁðvÀäPÀªÁV
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr.
2. vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夹.
3. f¯Áè AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ZÀað¹.
4. ¨sÁgÀvzÀ À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.

8.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÄÀ

1. https://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/32333/1/Unit-
https://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/19236/1/Unit-12
https://pwonlyias.com/discite-planning-committee-dpc/
2. https://prepp.in/news/e-492-discite-planning-commitities-indian-polity-notes
3. PÀqÀvÀB// C:/Users/Acer/Downloads/EW 201803-01-002364.

126
¨ÁèPï III

WÀlPÀ 9: C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ

gÀZÀ£É:

9.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

9.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ

9.2 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CxÀð

9.3 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¹zÁÞAvÀU¼

À ÀÄ

9.4 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ

9.5 C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdå

9.6 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ

9.7 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ

9.8 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CUÀvÀåvÉ

9.9 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

9.10 ¸ÁgÁA±À

9.11 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

9.12 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

9.13 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

127
9.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夸ÀĪÀÅzÀÄ,

 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ««zsÀ ¹zÁÞAvÀU¼
À À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ,
 C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdåzÀ £ÀqÄÀ «£À ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr,
 C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À CUÀvÀåªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹.

9.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"qɪ®À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÀÄä PÉÆøÀßð MA§vÀÛ£Éà WÀlPÀPÌÉ ¸ÁéUv À .À F WÀlPÀz° À è,
£ÁªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÀjPÀ®à£É, ¥ÁvÀæ, ¥ÀæªÀÄÄR ¹zÁÞAvÀU¼ À ÀÄ, DqÀ½vÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ.F WÀlPÀªÀÅ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ GzÀAiÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ««zsÀ CA±ÀUÀ¼À §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÁUÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÅÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðμÀÖªÁV DqÀ½vÀzÀ°è
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ ¸ÀégÆ À ¥Àª£À ÀÄß «ÄÃjzÀÝ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¹zÁÞAvÀU¼ À ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀU¼ À À£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÀÅ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä
¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÄÀ ZÉ®ÄèvÛÀz.É »ÃUÁV, F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ, «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ
¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ, ¸ÀéAiÀÄA-CzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ, PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR QêÀqÀÎð¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ «PÁ¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É

9.2 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CxÀð

C¢üPÁgÀ±Á» JA§ÄzÀÄ ZÀÄ£Á¬ÄvÀª® À èzÀ C¢üPÁjUÀ¼À ªÀÄAqÀ½¬ÄAzÀ ¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. LwºÁ¹PÀªÁV, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ZÀÄ£Á¬ÄvÀªÀ®èzÀ
C¢üPÁjUÀ¼ÉÆA¢UÉ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ¸ÀPÁðj DqÀ½vÀªÁVvÀÄÛ. EAzÀÄ, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ
¸ÁªÀðd¤PÀ MqÉvÀ£ÀzÀ°ègÀ° CxÀªÁ SÁ¸ÀV MqÉv£ À Àz°À ègÀ°, AiÀiÁªÀÅzÉà zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. ¤UÀªÄÀ UÀ¼ÀÄ, ¸ÀªiÀ ÁdUÀ¼ÀÄ, ¯Á¨sÉÆÃzÉÝñÀ«®èzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÀè§Î¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄAvÉ, C£ÉÃPÀ £ÁåAiÀĪÁå¦ÛUÀ¼À°è£À
¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è JgÀqÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀA¢UÀÞvÉU½ À ªÉ. ªÉÆzÀ® ¸ÀA¢UÀÞvA É iÀÄÄ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ

¸ÁéAiÀÄvÀÛgÁUÀ¨ÃÉ PÉà CxÀªÁ vÀªÄÀ ä gÁdQÃAiÀÄ MqÉAiÀÄjUÉ £ÉÃgÀªÁV dªÁ¨ÁÝgÀgÁUÀ¨ÃÉ PÉà JA§ÄzÀgÀ
¸ÀÄvÀÛ ¸ÀÄvÀÄÛvÀÛzÉ. JgÀqÀ£Éà ¸ÀA¢UÀÞvA É iÀÄÄ ¥ÀǪÀð¤AiÉÆÃfvÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀ
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛ ¸ÀÄvÀÄÛvÛÀzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAavÀªÁV ¯ÉPÀÌ«®èzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛ
¥ÀjºÁgÀU¼ À À£ÀÄß ¤zsð
À j¸À®Ä CªÀgÄÀ AiÀiÁªÀ ªÀÄlÖzÀ CPÁëA±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ JA§ÄzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ
¸ÀÄvÀÄÛvÛÀz.É DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À CUÀvÀåªÀ£ÀÄß ««zsÀ ªÁåSÁå£ÀPÁgÀgÄÀ ªÁ¢¹zÁÝg.É

128
 dªÀÄð£ï ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛædÕ ªÀiÁåPïì ªÉ§gï, ªÀiÁ£ÀªÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸À®Ä
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ CvÀåAvÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀÄvÀÄÛ vÀPÀð§zÀÞ ªÀiÁUÀðªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß
PÁ¥ÁrPÉƼÀî®Ä, zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀPÀë¥ÁvÀª£ À ÀÄß vÉÆqÉzÄÀ ºÁPÀ®Ä ªÀåªÀ¹ÜvÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀnvÀ ±ÉæÃt ªÀåªÀ¸ÉÜU¼
À ÀÄ CUÀvÀåªÉAzÀÄ ªÁ¢¹zÀgÄÀ . ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É ¤AiÀĪÀÄ -DzsÁjvÀ, vÀPÀð§zÀÞ
¤AiÀÄAvÀt æ zÀ ¤gÁPÁgÀ "PÀ©âtzÀ ¥ÀAdgÀ" zÀ°è ªÀåQÛU¼ À À£ÀÄß §¯ÉUÉ ©Ã½¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ C¤AiÀÄAwævÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÁévA À vÀæåPÉÌ ¨Ézj
À PÉAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ ªÉ§gï
PÀAqÀgÄÀ .

"C¢üPÁgÀ±Á»" JA§ ¥ÀzÀªÅÀ ¥sÉæAZï ¨sÁμÉAiÀÄ°è ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄB EzÀÄ ¥sÉæAZï ¥ÀzÀ §ÆågÉÆÃ-
qɸïÌ CxÀªÁ D¦üøï-C£ÀÄß VæÃPï ¥ÀzÀ PÁæmÉÆøÉÆßA¢UÉ ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄvÀÛz,É EzÀgx À Àð-DqÀ½vÀ
CxÀªÁ gÁdQÃAiÀÄ ±ÀQÛ.¥sÉæAZï CxÀð±Á¸ÀÛædÕ eÁPÉé¸ï PËèqï ªÉÄÃj «£ÉìAmï r UË£Éð 18£Éà ±Àvª À ÀiÁ£ÀzÀ
ªÀÄzsåÀ ¨sÁUÀzÀ°è F ¥Àzª
À À£ÀÄß ¸ÀȶֹzÀgÀÄ.

"C¢üPÁgÀ±Á»" JA§ ¥ÀzÀª£ À ÀÄß gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀz° À è C¢üPÈÀ vÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß

PÀqÉUÀt¸À®Ä ¤gÁPÀj¸ÀĪÀ zséÀ¤AiÉÆA¢UÉ §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛz,É CzÀÄ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É MvÁÛAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤AiÀĪÀÄ, ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀƤ£À C£ÀĸÀgÀuɬÄAzÀ-PÉ®¸ÀU¼ À À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä PÀμÖÀPÀgÀªA É zÀÄ
vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ. PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è, F ¥ÀzÀª£ À ÀÄß DUÁUÉÎ ¸ÀAQÃtð ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ °TvÀ
PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß zÀƶ¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛz,É EzÀ£ÀÄß ¸ÀÄgÀPëÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ ¨sÀgª À À¸ÉU½À VAvÀ
CqÉvÀqÉU¼ À ÀÄ JAzÀÄ CxÉÊð¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀiÁfPÀ-C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ
PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÁzÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àæ¨sÁªÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É

DzsÀĤPÀ §¼ÀPAÉ iÀÄ°è, DzsÀĤPÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß £Á®ÄÌ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀAvÉ

ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉB

1. PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀ (clearly defined spheres of competence and divisions of labour)

2. ¤gÀAvÀgÀvÉ (a structure where administrators have a full-time salary and advance

within the structure)

3. C¸Áé¨sÁ«PÀvÉ (prescribed rules and operating rules rather than arbitrary actions)

4. ¥Àjtw (officials are chosen according to merit, have been trained, and hold access
to knowledge)
gÁdQÃAiÀÄ ¹zÁÞAvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ªÀÄÄRåªÁV ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ gÀÆ¥ÀªÁVzÉ
ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀ±Á»¬ÄAzÀ ©ü£ÀߪÁVzÉ, EzÀgÀ°è ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ «PÉÃA¢æÃPÀ gt À PÉÌ ºÉZÀÄÑ M®ªÀÅ
vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ.

9.3 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ

gÁμÀÖ-æ gÁdåUÀ¼À DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «ªÀgÀªÁzÀ avÀætªÀ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ¹zÁÞAvÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ ZÀað¸À¯ÁVzÉ;

129
  PÁ¯ïð ªÀiÁPïìð

1843gÀ°è ¥ÀæPÀlªÁzÀ vÀ£Àß QænPï D¥sï ºÉU¯ É ï '¸ï ¦ü¯Á¸À¦ü D¥sï gÉÊlß°è PÁ¯ïð ªÀiÁPïìð
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðzÀ §UÉÎ ¹zÁÞAvÀª£ À ÀÄß ªÀÄAr¹zÀgÀÄ. ¦ü¯Á¸À¦ü D¥sï gÉÊmï £À°è,
ºÉU¯ É ï CªÀgÄÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀz° À è «±ÉÃμÀ C¢üPÁjUÀ¼À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¨ÉA§°¹zÀÝgÀÄ, DzÀg ÀÆ CªÀgÀÄ
¸ÀévBÀ "C¢üPÁgÀ±Á»" JA§ ¥ÀzÀª£ À ÀÄß JA¢UÀÆ §¼À¸À°®è. EzÀPÌÉ «gÀÄzÀÞªÁV, ªÀiÁPïìð
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß «gÉÆâü¹zÀgÀÄ. PÁ¥ÉÇðgÉÃmï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ «gÉÆÃzsÀ ¥ÀPÀëzÀ°è
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀAvÉ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉAiÀiÁzÀgÀÆ, ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è CªÀgÀÄ C¹ÛvéÀzÀ°ègÀ®Ä ¥Àg¸
À Ààgg
À À ªÉÄïÉ
CªÀ®A©vÀgÁVzÁÝgÉ JAzÀÄ ªÀiÁPïìð ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÄÀ . "¤UÀªÄÀ ªÀÅ gÁdåªÁUÀ®Ä £ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ
¥ÀæAiÀÄvÀߪÁVzÉ; DzÀgÉ C¢üPÁgÀ±Á» ¤dªÁVAiÀÄÆ vÀ£ÀߣÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÀªiÀ ÁdªÀ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆAqÀ
gÁdåªÁVzÉ" JAzÀÄ CªÀgÄÀ §gÉ¢zÁÝg.É

 °AiÀiÁ£ï mÁænæöì÷Ì

¸ÉÆëAiÀÄvï MPÀÆÌlzÀ DgÀA©üPÀ ªÀμð À UÀ¼À°è GzÀAiÉÆãÀÄäR ¸ÉÆëAiÀÄvï C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ

«ªÀıÁðvÀäPÀ ¹zÁÞAvÀª£ À ÀÄß °AiÀiÁ£ï mÁænæöì÷Ì C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¹zÀgÄÀ . gÁdQÃAiÀÄ «eÁÕ¤ xÁªÀĸï
M.Twiss ¥ÀæPÁgÀ, mÁænìÌ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÁð¢üPÁgÀ, CwAiÀiÁzÀ PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁzÀzÆ É A¢UÉ ¸ÀAAiÉÆÃf¹zÁÝgÉ. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¹zÁÞAvÀªÁ¢ ªÀiÁnð£ï PÉÊæfAiÀÄgï,
£ÀAvÀgÀzÀ ªÀiÁPÁìéð¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃPÀ ªÀiÁPÁìéð¢UÀ¼À®èzÀªg À À°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ UÀ滸ÀĪÀ
zÀȶÖPÆ
É Ã£ÀU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è mÁænìÌAiÀÄ 1923gÀ £ÀAvÀgÀzÀ §gÀºÀU¼ À À ¥Àæ¨Ás ªÀª£
À ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀÝgÄÀ .
¸ÉÆëAiÀÄvï EwºÁ¸ÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ gÀμÁå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀǪÀð AiÀÄÄgÉÆÃ¥Àß°è §AqÀªÁ¼À±Á»
¥ÀÅ£ÀB¸ÁÜ¥£À ÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¸ÉÆëAiÀÄvï C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ §UÉÎ mÁænìÌAiÀÄ
¹zÁÞAvÀªÀÅ CvÀåUÀvÀåªÁVzÉ JAzÀÄ né¸ï ªÁ¢¹zÀgÄÀ . gÁdQÃAiÀÄ «eÁÕ¤, §gÀÄZï ¤Ã-¥Áeï, EvÀgÀ
J®èQÌAvÀ ºÉZÁÑV, C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁV "¸ÁÖ°£ï ªÁzÀzÀ LwºÁ¹PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
¨ÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä" mÁænìÌAiÀÄÄ §gÉ¢zÁÝ£É JAzÀÄ ªÁ¢¹zÀgÀÄ.

mÁænìÌAiÀÄÄ vÀ£Àß 1936 gÀ PÀÈwAiÀiÁzÀ ¢ gɪÀ®ÆåμÀ£ï ©mÉÃæ AiÀiïØ £À°è ªÀiÁrzÀ ¨sÀ«μÀåªÁtÂAiÀÄ°è
MAzÉAzÀgÉ, AiÀÄÄJಸ್ಎಸ್ಆgï MAzÀÄ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄzÀ ªÀÄÄAzÉ §gÀ°zÉB gÁdQÃAiÀÄ PÁæAwAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ DqÀ½vÁgÀÆqsÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß GgÀĽ¸ÀĪÀÅzÀÄ, CxÀªÁ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è
§AqÀªÁ¼À±Á» ¥ÀÅ£ÀB¸ÁÜ¥£
À ÉB

FV£À C¢üPÁgÀ±Á» ¸ÀªÁð¢üPÁgÀzÀ ¥ÀvÀ£ÀªÀÅ, CzÀ£ÀÄß ºÉƸÀ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ±ÀQÛ¬ÄAzÀ

§zÀ¯Á¬Ä¸À¢zÀÝgÉ, GzÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ «£Á±ÀPÁj CªÀ£ÀwAiÉÆA¢UÉ §AqÀªÁ¼À±Á»
¸ÀA§AzsU
À À½UÉ ªÀÄgÀ¼ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CxÉÊð¸ÀÄvÀÛz.É

 eÁ£ï ¸ÀÄÖªÀmïð «Ä¯ï

1860 gÀ zÀ±ÀPz À À DgÀA¨sÀzÀ°è §gÉAiÀÄÄvÁÛ, gÁdQÃAiÀÄ «eÁÕ¤ eÁ£ï ¸ÀÄÖªÀmïð «Ä¯ï CªÀgÀÄ
AiÀıÀ¹é gÁd¥Àæ¨ÀÄs vÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ¹zÁÞAvÀ ªÀiÁrzÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
EA¦ÃjAiÀįï aãÁ, gÀμÁåzÀ ¸ÁªÀiÁædå ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄgÉÆæ£À DqÀ½vÀUÀ¼À°è CªÀÅUÀ¼À C¹ÛvéÀzÀ

130
¥ÀÅgÁªÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆAqÀgÄÀ . «Ä¯ï C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¥Áæw¤¢üPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀé¢AzÀ ¥ÀævåÉ ÃPÀªÁzÀ
¸ÀPÁðgÀzÀ MAzÀÄ «²μÀÖ gÀÆ¥ÀªA É zÀÄ G¯ÉèÃT¹zÁÝgÉ. C¢üPÁgÀ±Á»UÀ½UÉ PÉ®ªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®UÀ½ªÉ
JAzÀÄ CªÀgÀÄ £ÀA©zÀÝgÄÀ , ªÀÄÄRåªÁV ªÀåªÀºÁgÀU¼ À À£ÀÄß ¤dªÁV £Àq¸
É ÀĪÀªÀgÀ°è C£ÀĨsÀªz
À À ±ÉÃRgÀuÉ.
CzÉãÉà EzÀÝgÆ À , F jÃwAiÀÄ DqÀ½vÀªÅÀ £ÉÃgÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉVAvÀ ºÉZÁÑV £ÉêÀÄPÁwAiÀÄ£ÀÄß
CªÀ®A©¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ, ¥Áæw¤¢üPÀ ¸ÀPÁðgÀPÌÉ ºÉÆð¹zÀgÉ PÀ¼À¥ÉAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ CªÀgÀÄ £ÀA©zÀÝgÀÄ.
CAwªÀĪÁV C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀÄ£À¸Àì£ÀÄß ¤UÀ滸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ "C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ
PÀÄvÀAvÀæªÁ¢UÀ¼ÁUÀĪÀ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg"É JAzÀÄ «Ä¯ï §gÉ¢zÁÝg.É

 ªÀiÁåPïì ªÉ§gï

dªÀÄð£ï ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛædÕ ªÀiÁåPïì ªÉ§gï CªÀgÄÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß O¥ÀZÁjPÀªÁV CzsåÀ AiÀÄ£À

ªÀiÁrzÀ ªÉÆzÀ°UÀgÁVzÀÝgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ F ¥ÀzÀª£ À ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉƽ¸À®Ä PÁgÀtªÁzÀªÅÀ .
ªÉ§gï CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ±ÉæÃμÀ× PÀÈw JPÁ£À«Ä CAqï ¸ÉƸÉÊnAiÀÄ°è ¥ÀæPl À ªÁzÀ §ÆågÉÆÃPÀæ¹ JA§
¥Àæ§AzsÀzÀ°è, ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀ, ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀzÀ C£ÉÃPÀ DzÀ±Àð -«²μÀÖ gÀÆ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß
«ªÀj¹zÁÝgÉ. CªÀgÀ DzÀ±Àð-«²μÀÖ C¢üPÁgÀ±Á», CzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀªÁVgÀ° CxÀªÁ
SÁ¸ÀVAiÀiÁVgÀ°, F PɼÀV£À UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉB

 ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£É
 O¥ÀZÁjPÀ C¢üPÁgÀzÀ gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ (DzÉñÀzÀ ¸ÀgÀ¥À½)
 ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ MAzÀÄ ¤UÀ¢vÀ PÉëÃvÀæ
 PÁ«ÄðPÀgÀ PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ «¨sÀd£É
 ¤AiÉÆÃf¸À¯ÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¤AiÀÄ«ÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀ PÁAiÀÄðUÀvÀUÉƽ¸ÀÄ«PÉ
 J¯Áè ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤¢ðμÀÖ¥Àr¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀĪÀÄUÀ½AzÀ
¤§Að¢ü¸À¯ÁVzÉ
 vÀªÀÄä PÉëÃvÀU
æ À¼À°è vÀdÕ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
 vÁAwæPÀ CºÀðvÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁzÀ ªÀÈwÛ ¥ÀU
æ Àw
 ªÀåQÛUÀ¼À®è, ¸ÁA¹ÜPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ½AzÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀǪÀð μÀgÀvÀÄÛU¼ À À£ÀÄß ªÉ§gï ¥ÀnÖ ªÀiÁrzÀgÀÄ,

EzÀg°
À è ¸ÀܼÀ ªÀÄvÀÄÛ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÉZÀѼÀ, DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ ºÉZ¼ ÀÑ À ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ
¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CUÀvåÀ «gÀĪÀ «wÛÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ C¹ÛvéÀ ¸ÉÃjªÉ.

¸ÀAªÀºÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁjUÉ vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀª£ À ÀÄß

¸ÁzsÀåªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ vÀPÀð§zÀÞUÆ
É ½¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀªÀiÁ£À aQvÉìAiÀÄ
¨ÉÃrPÉU½À UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

CªÀgÄÀ CUÀvåÀ ªÁV C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ C©üªÀiÁ¤AiÀiÁVgÀ¢zÀÝgÆÀ , ªÉ§gï CªÀgÄÀ ªÀiÁ£ÀªÀ

ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ CvÀåAvÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀÄvÀÄÛ vÀPÀð§zÀÞ ªÀiÁUÀðªÁV

131
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃrzÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ vÀPÀð§zÀÞ-PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¥Áæ¢üPÁgÀzÀ QðAiÀiÁV,
DzsÀĤPÀ dUÀwÛUÉ C¤ªÁAiÀÄðªÁVzÀÝgÄÀ . EzÀ®èz,É CªÀgÄÀ EzÀ£ÀÄß ¥Á²ÑªÀiÁvÀå ¸ÀªÀiÁdzÀ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ
vÀPÀð§zÀÞUÉƽ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁV £ÉÆÃrzÀgÀÄ. DzÁUÀÆå, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
¸ÁévA À vÀæåUÀ½UÉ ¨ÉzÀjPÉAiÉÄAzÀÄ ªÉ§gï PÀAqÀgÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ £ÀqA
É iÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ "»ªÀiÁªÀÈvÀ
PÀvÛÀ¯ÉAiÀÄ zsÄÀ æªÀ gÁwæ" UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ, EzÀg°À è ªÀiÁ£ÀªÀ fêÀ£ÀzÀ ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ vÀPÀð§zÀÞvAÉ iÀÄÄ
ªÀåQÛU¼ À À£ÀÄß C¢üPÁgÀ±Á», ¤AiÀĪÀÄ-DzsÁjvÀ, vÀPÀð§zÀÞ ¤AiÀÄAvÀætzÀ DvÀä«®èzÀ "PÀ©âtzÀ ¥ÀAdgÀ" zÀ°è
§¯ÉUÉ ©Ã½¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀªÀiÁdzÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ §UÉÎ ªÉ§gï CªÀgÀ «ªÀıÁðvÀäPÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ CªÀgÀ
PÉ®¸ÀzÀ CvÀåAvÀ ¤gÀAvÀgÀªÁzÀ ¨sÁUÀU¼ À À°è MAzÁ¬ÄvÀÄ. DzsÀĤPÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ C£ÉÃPÀ
CA±ÀU¼ À ÀÄ CªÀgÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹ªÉ, ªÀÄvÀÄÛ PÁAn£ÉAl¯ï ¥ÀæPÁgÀzÀ ±ÉæÃμÀ×, ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ £ÁUÀjPÀ
¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß "ªÉ¨ÃÉ jAiÀÄ£ï £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉ" CxÀªÁ "ªÉ¨ÃÉ jAiÀÄ£ï C¢üPÁgÀ±Á»" JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É ªÉ¨ÉÃjAiÀÄ£ï C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgA É iÉÄÃ
JA§ÄzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ «eÁÕ¤UÀ¼À°è ZÀZÁð¸ÀàzÀªÁVzÉ.

gÁdQÃAiÀÄ «eÁÕ¤ eÁ£ï ªÉÇÃUÀègï ªÀiÁåPïì ªÉ§gï CªÀgÀ DzsÀĤPÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À

UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ²ß¸ÀÄvÁÛg.É ¤¢ðμÀÖªÁV ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ, PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ CºÀðvÉAiÀÄ £ÉêÀÄPÁw,
C¢üPÁjUÀ½UÉ ¸ÀàμÖÀªÁV «ªÀj¸À¯ÁzÀ ªÀÈwÛ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ, gÁdQÃAiÀÄ¢AzÀ C¢üPÁgÀ±Á»
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À ¸ÀA¥ÀÇtð ¥ÀævåÉ ÃPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj KeɤìU½
À UÉ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¥ÀævåÉ ÃPÀªÁzÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ
PÉëÃvÀæUÀ¼À §UÉÎ ªÉ§gï CªÀgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀÄ ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É C¹ÛvéÀz° À ègÄÀ ªÀ §ºÀÄ¥Á®Ä
¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À ÀÄ F ºÀ®ªÁgÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß G®èAX¹ªÉ JAzÀÄ CªÀgÀÄ
¥ÀjUÀt¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ, DzsÀĤPÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¸ÁA¹ÜPÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁ夸ÀĪÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
zÀȶÖPÆ É Ã£Àª£
À ÀÄß ªÉÇÃUÀègï MzÀV¸ÀÄvÁÛg.É F zÀȶÖPÆ É Ã£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, DzsÀĤPÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ F PɼÀV£À J¯Áè UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ "(DAvÀjPÀªÁV ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ)
DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ... ¸ÀPÁðgÀPÉÌ C¢üãÀªÁVªÉ":

 PÀZÉÃjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D¦üÃ¸ï ºÉÆîØUð

À ¼À ¸ÀA¥ÀÇtð ¥ÀævÉåÃPÀvÉ (i.e., DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀU¼
À À
SÁ¸ÀV ¸Áé¢Ãü £ÀvÉ E®è)
 ¸ÀA§A¢üvÀ P˱À®åUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÀ £ÉêÀÄPÁw PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤μÀ× PÀ¤μÀ×
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 C¢üPÀÈvÀ £Àqª
À À½PÉUÉ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀU¼
À À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀ °TvÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£
À ÉU¼
À ÀÄ
 ¹ÜgÀ ªÉÃvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃvÀ£À ¥ÀæUw
À AiÀÄ£ÀÄß ºÉZÁÑV ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C¢üPÁgÀ±Á» ±ÉæÃt¬ÄAzÀ
¤zsðÀ j¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
 C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À PÉ®¸ÀzÀ ¢£ÀZÀjUÀ¼À°è ¹Ã«ÄvÀ «ªÉÃZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ MmÁÖgÉ
gÁdQÃAiÀÄ-PÁ£ÀÆ£ÀÄ zÀȶÖPÉÆãÀ

DzsÀĤPÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ½UÉ C¢üPÁgÀ±Á» ºÀÄzÉÝU½ À UÉ C¨sÀåyðUÀ½AzÀ "PÀ¤μÀ× ¸ÁªÀÄxÀåð" ªÀiÁvÀæ

¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ªÉÇÃUÀègï ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÁÛg.É EzÀÄ C£ÉÃPÀ £ÉÊd-¥Àæ¥ÀAZÀzÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À À°è
PÀAqÀħgÀĪÀ ¤¢ðμÀÖ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ CxÀªÁ d£ÁAVÃAiÀÄ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ DzÀåvÉAiÀÄ
aQvÉìAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ £ÉêÀÄPÁw ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À°è ¥ÀPÀë¥ÁvÀzÀ ¸ÁzsÀåvÉUÀ½UÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛz.É EzÀ®èzÉ,

132
ªÉÇÃUÀègï CªÀgÀ zÀȶÖPÆ
É Ã£ÀªÅÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À£ÀÄß gÁdQÃAiÀÄ¢AzÀ PÀlÄÖ¤mÁÖV
¨ÉÃ¥Àðr¸À¯ÁVzÉAiÉÄAzÀÄ awæ¸ÀĪÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj KeɤìU¼ À ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¥ÀævÉåÃPÀªÁzÀ ¥Àæ¨Ás ªÀzÀ
PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÁV®è, EzÀÄ C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀU¼ À À°è£À ¸ÀàzsÁðvÀäPÀvÉAiÀÄ
«ªÁ¢vÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DUÁUÉÎ CAvÀgÀ KeÉ¤ì ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀμÀðPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

 ªÀÅqÉÆæà «®ì£ï

¨ÉÊæ£ï ªÀiÁªÀgï PÁ¯ÉÃf£À°è ¥ÁæzÁs å¥ÀPÀgÁVzÁÝUÀ ²PÀëtvÀdÕgÁV §gÉAiÀÄÄvÁÛ, ªÀÅqÉÆæà «®ì£ï

CªÀgÀ ¥Àæ§AzsÀ ¢ ¸ÀÖr D¥sï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß PÀëtÂPÀªÁzÀ gÁdQÃAiÀÄPÉÌ ¤μÉ׬Įèz,À
ªÀÈwÛ¥ÀgÀ PÉÃqÀgï JAzÀÄ ªÁ¢¹vÀÄ. «®ì£ï C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄB

JtÂPÉAiÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ fêÀ£ÀzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀiÁvÀæ EzÀÄ

gÁdQÃAiÀÄ fêÀ£ÀzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÉ; AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ vÀAiÀiÁj¹zÀ GvÀà£ÀßzÀ
¨sÁUÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀiÁvÀæ. DzÀgÉ CzÉà ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è, EzÀÄ PÉêÀ® vÁAwæPÀ «ªÀgÀUÀ¼À ªÀÄAzÀ
ªÀÄlÖQÌAvÀ §ºÀ¼À ªÉÄðzÉ, KPÉAzÀgÉ CzÀgÀ ªÀĺÀvÛÀgÀ vÀvéÀU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ CzÀÄ gÁdQÃAiÀÄ
§Ä¢ÞªA À wPÉAiÀÄ ±Á±ÀévÀ ¹zÁÞAvÀU¼ À ÉÆA¢UÉ, gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀæUÀwAiÀÄ ±Á±ÀévÀ ¸ÀvÀåUÀ¼ÉÆA¢UÉ £ÉÃgÀªÁV
¸ÀA¥ÀPðÀ ºÉÆA¢zÉ.

«®ì£ï DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß DqÀ½vÀ¢AzÀ §zÀ°¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¸À°®è, CªÀgÄÀ ¸ÀgÀ¼ÀªÁV ¸À®ºÉ

¤ÃrzÀgÀÄ, "DqÀ½vÁvÀäPÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼À®è. gÁdQÃAiÀĪÀÅ DqÀ½vÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉAiÀiÁzÀgÀÆ, CzÀgÀ PÀZÉÃjUÀ¼À£ÀÄß PÀıÀ®vɬÄAzÀ ¤ªÀð»¸À®Ä CzÀÄ
vÉÆAzÀgÉUÆ
É ¼ÀUÁUÀ¨ÁgÀzÄÀ ". F ¥Àæ§AzsÀªÀÅ CªÉÄjPÁzÀ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ
Cr¥ÁAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ.

 ®ÄréUï ªÁ£ï «Ä¸É¸ï

D¹ÖæAiÀiÁzÀ CxÀð±Á¸ÀÛædÕ ®ÄréUï ªÁ£ï «Ä¸É¸ï CªÀgÀÄ vÀªÄÀ ä 1944 gÀ §ÆågÉÆÃPÀæ¹ PÀÈwAiÀÄ°è,
C¢üPÁgÀ±Á» ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¯Á¨sÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ ºÉÆð¹zÁÝgÉ. ¯Á¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀμÖÀzÀ DyðPÀ
¯ÉPÁÌZÁgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ MzÀV¸À¯ÁzÀ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹zÁUÀ, ¯Á¨sÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CvÀåAvÀ
¥ÀjuÁªÀÄPÁj «zsÁ£ÀªÁVzÉ JAzÀÄ CªÀgÀÄ ªÁ¢¹zÀgÄÀ . DzÁUÀÆå, ¥Àæ±ÉßAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß
DyðPÀ ¯ÉPÁÌZÁgÀPÉÌ M¼À¥Àr¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀ¢zÁÝUÀ, C¢üPÁgÀ±Á» ¤ªÀðºÀ uÉ CUÀvÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÄÀ
¸ÁªÀðwæPÀªÁV C¢üPÁgÀ±Á» ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆâü¸À°®è; EzÀPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁV, C¢üPÁgÀ±Á»
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ C¤ªÁAiÀÄð «zsÁ£ÀªÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ EzÀÄ PÁ£ÀÆ£À£ÀÄß
¸ÀªÉÇÃðZÀª Ñ ÁV¸ÀĪÀ KPÉÊPÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAPÀıÀ ¤gÀAPÀıÀvéÀzÀ «gÀÄzÀÞ ªÀåQÛAiÀÄ gÀPÀëPÀªÁVzÉ
JAzÀÄ CªÀgÀÄ ªÁ¢¹zÀgÄÀ . PÁåxÉÆðPï ZÀZÀßð GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ, ¤Ãw ¸ÀA»vÉAiÀÄÄ
§zÀ¯ÁªÀuÉUÉ M¼ÀUÁUÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ªÀiÁvÀæ C¢üPÁgÀ±Á» ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ JAzÀÄ CªÀgÄÀ UÀªÄÀ £À¸É¼ÉzÀgÄÀ .
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ §UÉV£À zÀÆgÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV C¢üPÁgÀ±Á» «zsÁ£ÀUÀ¼À nÃPÉAiÀÄ£ÀÄß
G¯ÉèÃT¸ÀĪÀÅ¢®è, DzÀgÉ "ªÀiÁ£ÀªÀ fêÀ£ÀzÀ J¯Áè PÉëÃvÀæUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À M¼À£ÀĸÀļÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß"
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ CªÀgÀÄ ªÁ¢¹zÀgÄÀ . SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÉëÃvÀæU¼ À ÉgÀqg
À ®
À Æè C¢üPÁgÀ±Á»
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀ£ÀÄß «Ä¸É¸ï PÀAqÀgÀÄ; DzÁUÀÆå, SÁ¸ÀV PÉëÃvÀæzÀ°è

133
C¢üPÁgÀ±Á»UÉƽ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀzÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV ªÀiÁvÀæ ¸ÀA¨sÀ«¸À§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ
CªÀgÄÀ £ÀA©zÀÝgÀÄ. CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, "CjvÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ K£ÉAzÀgÉ, C¢üPÁgÀ±Á» ¸ÀAWÀ l£ÉAiÀÄ ¸ÉÊÖæmï
eÁPÉmï ªÀåQÛAiÀÄ G¥ÀPÀæªÀĪÀ£ÀÄß ¥Á±ÀéðªÁAiÀÄÄ«UÉ vÀ¼ÀÄîvÛÀz,É DzÀgÉ §AqÀªÁ¼À±Á» ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ
¸ÀªÀiÁdzÀ°è ºÉƸÀvÀ£ÀPÉÌ E£ÀÆß AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀ®Ä CªÀPÁ±À«zÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ ¤±ÀÑ®vÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀ
«zsÁ£ÀU¼
À À ¸ÀAgÀPÀëuÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛz,É JgÀq£À ÉAiÀÄzÀÄ ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

 gÁ§mïð PÉ. ªÉÄlð£ï

CªÉÄjPÁzÀ ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛædÕ gÁ§mïð PÉ. ªÉÄlð£ï CªÀgÄÀ 1957 gÀ°è ¥ÀæPÀlªÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ªÉ§gï CªÀgÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¹zÁÞAvÀU¼ À À£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀgÀÄ.
ªÉ§gï CªÀgÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ PÉ®ªÀÅ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß ªÉÄlð£ï M¦àPÉÆAqÀgÆ À , CªÀgÄÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
¤¶ÌæAiÀÄ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ UÀªÄÀ ¤¹zÀgÄÀ , EzÀPÉÌ CªÀgÄÀ "CwAiÀiÁzÀ C£ÀĸÀgÀuÉ" ¬ÄAzÀ GAmÁzÀ
"vÀgÀ¨ÃÉ w ¥Àqz É À C¸ÀªÄÀ xÀðvÉ" PÁgÀt JAzÀÄ ºÉýzÀgÀÄ. C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÀA¸ÉÜUÉ
C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ ªÀwð¸ÀĪÀÅzÀQÌAvÀ vÀªÄÀ ä ¸ÀéAvÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¹PÉƼÀÄîªÀ ¸ÁzsÀåvÉ ºÉZÀÄÑ JAzÀÄ
CªÀgÄÀ £ÀA©zÀÝgÄÀ , DzÀgÉ CªÀgÀ PÀ¯ÉAiÀÄ §UÉÎ EgÀĪÀ ºÉªÄÉ äAiÀÄÄ CªÀgÀ£ÀÄß ¸ÁܦvÀ ¢£ÀZÀjUÀ¼À°è£À
§zÀ¯ÁªÀuÉU½ À UÉ ¥ÀæwgÉÆâü¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ CAvÀªÀåðQÛÃAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀU¼ À À ªÉÄïÉ
O¥ÀZÁjPÀvU É É MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðμÀÖ ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À «±ÉÃμÀ ¸ÀAzÀ¨Àð
s UÀ¼À£ÀÄß ¤®ðQë¸À®Ä vÀgÀ¨ÃÉ w
¥ÀqÉ¢zÁÝg,É EzÀÄ CªÀgÀ£ÀÄß "zÀÄgÀºÀAPÁj" ªÀÄvÀÄÛ "zÀÄgÀºÀAPÁj" JAzÀÄ PÁtĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
ªÉÄlð£ï ºÉýzÁÝg.É

 J°AiÀÄmï eÁPÉé¸ï

1976gÀ°è ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ ¥ÀæPÀlªÁzÀ J d£Àg¯ À ï yAiÀÄj D¥sï §ÆågÉÆÃPÀæ¹ JA§ vÀ£Àß
¥ÀŸÀÛPÀzÀ°è, J°AiÀÄmï eÁPÉé¸ï, AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ GzÉÆåÃUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU½ À UÉ C¢üPÁgÀ±Á» ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è
¤ªÀðºÀuÁ CxÀªÁ PÉ®¸ÀzÀ ªÀÄlÖU¼ À À ¸ÁªÀðwæPÀ ªÀÄvÀÄÛ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ DzsÁgÀªÁVgÀĪÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ
D«μÁÌgÀª£ À ÀÄß «ªÀj¹zÁÝ£É.C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀÄÄPÀÛ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ CªÀÄÆ®åªÁzÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä
F PɼÀV£À PÉ®ªÀÅ μÀgv À ÄÀ ÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀPÉÌ eÁPÉé¸ï ªÁ¢¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÁªÉUÀ¼À£ÀÄß
¥Àæ¸ÀÄÛv¥
À r
À ¸ÀÄvÁÛgÉB

 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è£À ºÀAvÀU¼

À À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ GzÉÆåÃUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ
ªÀÄlÖPÉÌ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀ¨ÃÉ PÀÄ, EzÀPÁÌV C¢üPÁgÀ±Á» ±ÉæÃtÂAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À¯ÁVzÉ. (Elliott
Jaques identified a maximum of eight levels of complexity for bureaucratic
hierarchies.)
 C¢üPÁgÀ±Á» ±ÉæÃtÂAiÉƼÀV£À ¥ÁvÀæUÀ¼ÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è ©ü£ÀߪÁVgÀÄvÀÛªÉ.
 ¥ÁvÀæUÀ¼À°è£À PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ ªÀÄlÖª£
À ÀÄß ¥ÁvÀæzÁs jUÀ¼À ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ªÀÄlÖPÉÌ
ºÉÆA¢¸À¨ÉÃPÀÄ. (Elliott Jaques identified maximum of eight levels of human
capability.)

134
 C¢üPÁgÀ±Á» ±ÉæÃtÂAiÉƼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÉà ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÁvÀæzÀ°è PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ ªÀÄlÖªÀÅ
C¢üãÀ ¥ÁvÀæUÀ¼À PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ ªÀÄlÖQÌAvÀ MAzÀÄ ºÀAvÀ ºÉZÁÑVgÀ¨ÃÉ PÀÄ.
 C¢üPÁgÀ±Á» ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è AiÀiÁªÀÅzÉà ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÁvÀæªÀÅ ¸ÀA¥ÀÇt𠤪ÀðºÀuÁ
ºÉÆuÉUÁjPÉU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ (veto selection to the team,
decide task types and specific task assignments, decide personal effectiveness
and recognition, decide initiation of removal from the team within due
process).
 ¥Àæw DzsÀĤPÀ gÁdåzÀAvÉ, GzÁgÀªÁ¢ ¥Àe æ Á¥Àæ¨sÀÄvÀéªÅÀ ºÉZÀÄÑ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀiÁVzÉ, ºÀ®ªÁgÀÄ
zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÈwÛfêÀ£ÀzÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÆÉ A¢UÉ vÀÄA©ªÉ. D PÉ®ªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ
¥Àæ¸ÀÄÛvÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸À®Ä UÀt¤ÃAiÀÄ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ ¥Àæ¨Ás ªÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ
KPÉAzÀgÉ CªÀgÄÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV zÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåªÀ£ÀÄß M¼ÀV¤AzÀ ªÀÄvÀÄÛ M¼ÀV¤AzÀ §gÀĪÀ
¨ÉzÀjPÉU½ À AzÀ gÀQë¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÁÝg.É CzÀPÆ À Ì «ÄÃj. F ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ DUÁUÉÎ
¸ÀévAÀ vÀæªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÁÑV gÁdQÃAiÀÄ¢AzÀ gÀQë¸À®àqÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ,
CªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV AiÀiÁªÀÅzÉà ¤¢ðμÀÖ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀë CxÀªÁ UÀÄA¦£ÉÆA¢UÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
¸ÀA§Azsª À À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è. GzÁºÀgÀuÉU,É ¤μÁתA À vÀ ©ænμï £ÁUÀjPÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
PÀ£ÀìªÉÃðnªï ªÀÄvÀÄÛ ¯Éçgï ¥ÀPÀëUÀ¼Égq À ÀPÆ
À Ì PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É DzÁUÀÆå, 1930gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è
dªÀÄð¤AiÀÄ°è £ÁfUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrzÀAvÉ, PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨Àð s UÀ¼À°è MAzÀÄ UÀÄA¥ÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»
gÁdåzÀ ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß ªÀ±¥ À Àr¹PÉƼÀÀÄzÀÄ.
 ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¨sÁUÀª»À ¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀvÉAiÀÄAvÀºÀ ¥Àe
æ Á¥Àæ¨sÀÄvÀéPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ºÀ®ªÁgÀÄ
DzÀ±ÀðUÀ¼ÀÄ DzsÀĤPÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÉÆA¢UÉ, ¤¢ðμÀÖªÁV PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀvÉ, «±ÉÃμÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¤gÁPÁgÀvU É É ¸ÀA§A¢ü¹zÀªÅÀ UÀ½UÉ ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV ªÀåwjPÀÛªÁVzÀÝgÆ À , gÁdQÃAiÀÄ ¹zÁÞAwUÀ¼ÀÄ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéPÉÌ ¨ÉzÀjPÉAiÉÄAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À°®è. DzÀgÆ À ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ
¹zÁÞAvÀªÁ¢UÀ¼ÀÄ E£ÀÆß ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ C¢üPÁgÀ±Á» ¥Áæ¢Pü ÁgÀªÀÅ MrØgÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåUÉ
¸ÁPÀμÀÄÖ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¹®è.
 F ¸ÀªÀĸÉåUÉ MAzÀÄ GvÀÛgÀªÉAzÀgÉ ¤dªÁzÀ ¥Àe æ Á¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
¸ÁÜ£À«®è JAzÀÄ ºÉüÀĪÀÅzÀÄ. F zÀȶÖPÉÆãÀª£ À ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀ ¹zÁÞAvÀªÁ¢UÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥Àæw ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À ¸ÀªÀiÁdzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á» CUÀvåÀ ªÁV ¸ÀA¨sÀ«¸ÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ
¥ÀæzÀ²ð¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîvÁÛg;É CªÀgÄÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀ骮
À èzÀªÀgÄÀ JAzÀÄ
UÀ滸ÀĪÀªÀgÀ°è ªÀiÁvÀæ. CªÀgÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀéªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß «gÉÆâü¹zÀÝjAzÀ,
ºÀvÆÉ ÛA§vÀÛ£Éà ±Àvª
À ÀiÁ£ÀzÀ ©ænμï §gÀºÀUÁgÀgÄÀ EzÀ£ÀÄß DUÁUÉÎ "PÁAn£ÉAl¯ï £ÀÆå¸À£ïì"
JAzÀÄ G¯ÉèÃT¹zÁÝg.É
 ªÀiÁPïìð ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ aAvÀPÀgÀÄUÀ¼À ¥ÀPæ ÁgÀ, CvÀåAvÀ ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ C¢üPÁgÀ±Á»
ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¥sÁæ£ïì ªÀÄvÀÄÛ dªÀÄð¤AiÀÄ°èª.É DzÁUÀÆå, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ §ÆμÁÖð gÁdåzÀ
®PÀëtªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼À±Á»AiÉÆA¢UÉ PÀtägA É iÀiÁUÀÄvÀÛz,É EzÀÄ §ÆμÁÖð gÁdåPÉÌ £ÁA¢
ºÁrvÀÄ JAzÀÄ CªÀgÄÀ ªÁ¢¹zÀgÄÀ . ªÀiÁPïìð ªÀÄ£À¹ì£À°èzÀÝ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÀàμÖÀªÁV

135
 EgÀ°®èªÁzÀgÆ
À , ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼ÀÄ CªÀgÄÀ §zÀ°¹zÀ ¸ÀPÁðgÀUÀ½VAvÀ ºÉZÀÄÑ
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÁV PÉÆ£ÉUÉÆAqÀªÀÅ.
 CAvÉAiÉÄÃ, §AqÀªÁ¼À±Á» DyðPÀvU É ¼
À ÀÄ vÀªÄÀ ä ªÁå¥ÀPÀ PÀ¯Áåt gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉA§°¸À®Ä
CUÀvåÀ ªÁzÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¹zÀ £ÀAvÀgÀ, ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ¸ÀPÁðgÀU¼ À À°è ªÀiÁvÀæ
C¢üPÁgÀ±Á» C¹ÛvéÀzÀ°èzÉ JA§ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß G½¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ PÀμÀÖªÁVvÀÄÛ. PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀz° À è£ À
J¯Áè ¥ÁvÀæUÀ½UÉ ¥Á±Àéð PÁAiÀÄð ºÉÆuÉUÁjPÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁ夸À¨ÃÉ PÀÄ
(seven types of lateral working accountabilities and authorities: collateral,
advisory, service-getting and -giving, coordinative, monitoring, auditing,
prescribing).

9.4 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ CzÀgÀ UÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAQÃtðvÉUÉ ºÉ¸ÀgÄÀ ªÁ¹AiÀiÁzÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.
C¢üPÁgÀ±Á»AiÉƼÀV£À J®èªÇÀ -dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÀÄ, GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ-PÉ®ªÀÅ
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä C¹ÛvÀézÀ°èªÉ. ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ, gÁdå, PËAn ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀÅgÀ¸À¨sÉAiÀÄ ºÀAvÀU¼ À À°è
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛª,É ªÀÄvÀÄÛ zÉÆqÀØ SÁ¸ÀV ¤UÀªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉܬÄAzÀ
¸ÀAWÀn¸À§ºÀÄzÀÄ. G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPg À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjAzÀ »rzÀÄ UÀĪÀiÁ¸ÀÛ
¹§âA¢AiÀĪÀgÉUÉ ¸ÀPÁðj KeɤìUÀ¼À°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ d£Àg£ À ÀÄß C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
²PÀëPÀgÄÀ , UÀæAxÀ¥Á®PÀgÀÄ, zÁ¢AiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀzÀævÁ ¹§âA¢AiÀÄAvÉ zÉÆqÀØ £ÀUÀgÀ ±Á¯Á f¯ÉèAiÀÄ
¸ÀÆ¥ÀjAmÉAqÉAmï C¢üPÁjAiÀiÁVgÀÄvÁÛg.É

C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á» JA§ ¥ÀzU À À¼ÀÄ £ÀPÁgÁvÀäPÀ CxÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. CªÀgÄÀ
GzÀݪÁzÀ, PÀμÀÖPg À ÀªÁzÀ gÀÆ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄ£À¹ìUÉ vÀgÄÀ vÁÛg;É GzÀݪÁzÀ ¸Á®ÄUÀ¼À°è ¤®ÄèvÁÛg;É ªÀÄvÀÄÛ
ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÁ£ÀĨsÆ À w¬Ä®èzÀ UÀĪÀiÁ¸ÀÛgÉÆA¢UÉ ªÀÄÄSÁªÀÄÄTAiÀiÁUÀÄvÁÛg.É ¸Àg¼ À ÀªÁzÀ
«£ÀAwUÀ¼ÀÄ PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥Àß°è ¹Q̺ÁQPÉƼÀÄîvÛÀª,É EzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ PÁAiÀÄðzÀ ¸ÁzsÀ£A É iÀÄ£ÀÄß
¤zsÁ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ PÁUÀzÀzÀ PÉ®¸ÀªÁVzÉ. F d£À¦æAiÀÄ UÀæ»PÉAiÀÄ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, zÉÆqÀØ ¸ÀPÁðj
¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä C¢üPÁgÀ±Á» CUÀvÀåªÁVzÉ.

J¯Áè C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ «±ÉÃμÀv,É ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ O¥ÀZÁjPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß

M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ MAzÉà jÃwAiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄîvÛÀª.É CvÀÄåvÀÛªÄÀ ¸ÀAzÀ¨Àðs UÀ¼À°è, F
UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÉ ¸ÀÄUÀªÀĪÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛª.É

 «±ÉÃμÀvÉ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è£À PÁ«ÄðPÀgÀÄ vÀg¨ À ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjtwAiÀÄ CUÀvÀå«gÀĪÀ «±ÉÃμÀ

PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É vÀgÀ¨ÃÉ w ¥Àqz É À ¹§âA¢UÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä PÉ®¸Àª£À ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV
¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ. «±ÉÃμÀvA É iÀÄ vÉÆAzÀgÉAiÉÄAzÀg,É C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV "ªÀUÀð¢AzÀ ºÉÆgÀUÉ PÉ®¸À
ªÀiÁqÀ®Ä" ¸ÁzsÀå«®è (CxÀªÁ ¤gÁPÀj¸ÀÄvÁÛg)É -CAzÀgÉ, CªÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ «ªÀgÀuÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ ºÉÆgÀV£À
PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛgÉ.

136
  PÀæªiÀ Á£ÀÄUÀvÀ ¸ÀAWÀl£É

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀ JAzÀÄ PÀgA

É iÀįÁUÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CvÀåAvÀ
¸ÁzsÁgÀt PÉ®¸ÀUÁgÀjAzÀ »rzÀÄ CvÀÄå£ÀßvÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÀªÀgV É £À ±ÉæÃtÂU¼À À C£ÀÄPÀæªÀĪÁVzÉ.
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ºÀAvÀªÀÇ ¸ÀàμÖÀªÁV C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁ夹zÉ.

 O¥ÀZÁjPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ

C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ O¥ÀZÁjPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À CrAiÀÄ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É F ¸ÀÆZÀ£ÉU¼ À ÀÄ

¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è£À CxÀªÁ ¤¢ðμÀÖ ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è£À J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß
w½¸ÀÄvÀÛª.É ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÁÖåAqÀqïð D¥ÀgÃÉ nAUï ¥Éǹ æ Ãd¸ïð (Jಸ್ಒ¦) JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼
À À PÉʦrUÀ¼À°è O¥ÀZÁjPÀUÉƽ¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¥Á°¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀÛ ¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄ
À è ¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀåxÀð
ªÀiÁqÀĪÀÅ¢®è.

DzÁUÀÆå, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ°è «gÉÆÃzsÁ¨sÁ¸ÀUÀ½ªÉ. «±ÉÃμÀ ¥ÀjtwAiÀÄ

ªÉÄð£À ¸ÀAPÀÄavÀ UÀªÄÀ £ÀªÅÀ MAzÀÄ PÁAiÀÄðzÀ PÁAiÀÄðPÀëªÄÀ vÉAiÀÄ°è£À £ÀÆå£ÀvU É É C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß
PÀÄgÀÄqÁV¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄÄ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀA¨sÀ«¹zÀgÉ CzÀ£ÀÄß UÀÄgÀ Äw¸À®Ä C¢üPÁjAiÀÄ
C¸ÀªÄÀ xÀðvÉAiÀÄÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß E£ÀßμÀÄÖ ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ. C¢üPÁjAiÀÄ ¥ÀjtwAiÀÄ ºÉÆgÀU.É ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ
gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ¸ÀªÀĸÉå-¥ÀjºÁgÀPÉÌ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀézÀ «zsÁ£Àª£ À ÀÄß ¸ÀºÀ vÀqAÉ iÀÄÄvÀÛz.É PɼÀªÀÄlÖzÀ ¹§âA¢UÉ
ªÉÄðéZÁgÀPÀgÀ ¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß ¥Àæ²ß¸À®Ä PÀμÖÀªÁUÀÄvÀÛzÉ, ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ
¸ÁA¹ÜPÀ KtÂAiÀÄ PɼÀUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ ºÀAvÀU¼ À À°è ¸ÀªÀĸÉå EzÉ JAzÀÄ w½¢®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.

9.5 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå

 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¤dªÁV ºÉÃUÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ

C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ", “C¢üPÁgÀ±Á»" ªÀÄvÀÄÛ "§ÆågÉÆÃPÀæ¹" UÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀPÁgÁvÀäPÀ

CxÀðUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢ªÉ. C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁðj £ËPÀgÀgÄÀ , ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á» JA§
¥ÀzÀªÅÀ ¸ÁܦvÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼
À ÀÄ zÀPÀëvÉVAvÀ ºÉaÑ£À DzÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄvÀÛªÉ JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
DzÁUÀÆå, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃqÀ®Ä ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ «zsÁ£À«zÉ.

DqÀ½vÁvÀäPÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ nÃPÉUÉ ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ. EzÀÄ DUÁUÉÎ ¥ÀÅ£ÀgÄÀ QÛ, C¸ÀA§zÀÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ
C¸ÀªÄÀ xÀðvÉUÀ½UÉ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÁå¥ÀPª À ÁV G¯ÉèÃT¸À¯ÁzÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ C¥ÀºÁ¸ÀåzÀ
«ªÀgu
À ÉAiÉÄAzÀgÉ "PÀ°à¸À§ºÀÄzÁzÀzÝÀ £ÀÄß gÁdQÃAiÀÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ".

ªÀÄÄaÑzÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀåªÀºÁgÀª£ À ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ §AiÀÄPɬÄAzÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ

¥ÉæÃgÉæ¸À®àqÄÀ vÁÛg.É ªÀÄÄaÑzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼
À ÀÄ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀî®Ä O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀptªÁVªÉ.
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ ¤RgÀvÉAiÀÄÄ ¤uÁðAiÀÄPÀªÁVzÉ. ¸ÁéAiÀÄvÀÛ ¤zsÁðgÀ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀUÉƽ¸À®Ä CxÀªÁ §zÀ°¸À®Ä ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À ªÉÄð£À
CªÀ®A§£ÉAiÀÄÄ §ºÀıÀB C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CvÀåAvÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ ®PÀëtªÁVzÉ.

137
 C¢üPÁgÀ±Á» MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛªÄÀ ÄvÀÛ°£À HºÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛz.É CAvÀºÀ
MAzÀÄ HºÉAiÉÄAzÀgÉ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀÄA¨Á CvÁåzsÄÀ ¤PÀ CxÀªÁ C¤jÃQëvÀªÁzÀ ªÀÄÄPÀÛ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÁ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹ ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è. §zÀ°UÉ, vÁQðPÀªÁV ªÀÄÄaÑzÀ, ¥ÀjμÀÌøvÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ.

C¢üPÁgÀ±Á» ªÀ¸Àð¸ï. D½éPÉ CxÀªÁ DqÀ½vÀ

"C¢üPÁgÀ±Á»" JA§ ¥Àzª À ÅÀ "¸ÀPÁðgÀ" CxÀªÁ "DqÀ½vÀ" JA§ÄzÀPÉÌ ¸ÀªiÀ Á£ÁxÀðPÀªÀ®è.

¤¢ðμÀÖ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À®è, DzÀgÉ C£ÉÃPÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ
gÀZÀ£ÉUÀ½AzÀ ¸ÀévAÀ vÀæªÁV C¹ÛvéÀzÀ°èªÉ. ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À GzÉÝñÀUÀ¼À°èª.É DqÀ½vÀª ÀÅ ¸ÁA¹ÜPÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¯Á¨sÀ UÀ½PÉ CxÀªÁ ¸ÉêÁ DqÀ½vÀzÀAvÀºÀ ¤¢ðμÀÖ UÀÄjAiÀÄvÀÛ ¤zÉÃð²¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸À¤ßªÉñÀUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß ¯ÉQ̸ÀzÉ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÁÛg.É

SÁ¸ÀV ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj ¤AiÀÄAvÀæPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À G¨sÀAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ
AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¸ÉÖÃlìßAvÀºÀ DzsÄÀ ¤PÀ PÉÊUÁjPÁ gÁμÀÖU
æ À¼À°è «²μÀÖªÁVªÉ. ªÁtÂdå ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ªÉÄïÉ
¤§AðzsÀU¼ À À£ÀÄß eÁjUÉƽ¸À®Ä ¤AiÀÄAvÀPæ À C¢üPÁgÀ±Á» EgÀĪÀ¯Éè¯Áè, CAvÀºÀ ¤§AðzsU À ¼
À À£ÀÄß
G®èAX¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä SÁ¸ÀV ¤UÀªÄÀ ªÀÅ MAzÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À§ºÀÄzÀÄ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ

 C¢üPÁgÀzÀ «¨sÀd£ÉB EzÀÄ PÉ®¸ÀPÌÉ C£ÀÄPÀÆ® ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀvA

É iÀÄ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛz.É
 zÀPÀëvÉB ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛz;É ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è £ÉÃgÀ ªÉÄðéZÁgÀPÀgÀ ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ°è
PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV £ÀqɸÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É
 dªÁ¨ÁÝj ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĸÀgÀuÉB ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀgÀÄ vÀªÄÀ ä PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÁUÀ vÀªÄÀ ä
£Àqª
À À½PÉUÉ ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆuÉUÁgÀgÀ£ÁßV ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
K£ÁzÀgÆ À vÀ¥ÁàzÀgÉ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ dªÁ¨ÁÝg£
À ÁVgÀÄvÀÛz.É
 ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄî«PÉB ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, ªÀåQÛU¼
À ÀÄ vÀªÄÀ ä vÀPÀëtzÀ ªÉÄî¢üPÁjUÀ½AzÀ ¤zsÁðgÀ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸À®àqÄÀ vÁÛg,É ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀg£À ÀÄß PÀæªiÀ Á£ÀÄUÀvz
À À°è
CªÀgÀ ªÉÄðgÀĪÀªÀgÀÄ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸ÀÄvÁÛg.É
 ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄB ¸ÀàμÖÀªÁV ªÁåSÁ夸À¯ÁzÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£ À ÉU¼
À À
¸ÀAUÀæºÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÉƼÀUÉ CªÀÅUÀ¼À C£ÀĸÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ±ÀåPÀvA É iÀÄ£ÁßV
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ, ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²μÁÖZÁgÀU¼ À À ZËPÀlÖ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¢gÀĪÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß
¹Ã«ÄvÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛz.É
 ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀvÉB ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è vÁQðPÀªÁV ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ DqÀ½vÀª£ À ÀÄß ¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸ÀÄvÀÛz.É ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀt æ ªÀ£ÀÄß
ElÄÖPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ, CUÀvÀå«zÁÝUÀ CUÀvÀå ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ®PÁ®PÉÌ

138
 CUÀvåÀ «gÀĪÀ ºÉƸÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÁvÀæzÀ PÁgÀt¢AzÁV
C¢üPÁgÀ±Á» gÀZÀ£ÉAiÀÄ CrAiÀÄ°è ¸ÀgÀ¼ÀªÁVzÉ.

C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À C£À£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ

 PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ïB ªÁåSÁå£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, C¢üPÁgÀ±Á» ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£

À ÉU¼
À À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
C£ÀĸÀj¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ £ÀªÀÄåvÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ DUÁUÉÎ C¸ÀªÄÀ xÀðvÉUÉ
PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
 C¢üPÁgÀ±Á» «¼ÀA§UÀ¼ÀÄB C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀAQÃtðªÁzÀ ¤AiÀĪÀiÁªÀ½UÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀÄ¢ÃWÀð «¼ÀA§PÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛª.É
 C¢üPÁgÀ±Á» ¨sÀæμÁÖZÁgÀB ¸ÀPÁðgÀzÀ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ¨sÀæμÁÖZÁgÀªÀÅ DyðPÀvU
É É §ºÀ¼À
ºÁ¤PÀgÀªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
 UÀÄjUÀ¼À §zÀ¯ÁªÀuÉB C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ C¸ÀªÄÀ xÀðªÁVzÉ,
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£
À ÉU¼
À À ¸ÀAUÀæºÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV CAwªÀÄ ¥sÀ°vÁA±ÀQÌAvÀ
DzÀåvÉ ¥ÀqA
É iÀÄÄvÀÛz.É
 zÁR¯ÁwB vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ¸ÀÄ®¨sÀªÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ½zÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ, UÀt¤ÃAiÀÄ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ
PÁUÀzÀ¥v
À ÀæUÀ¼À CUÀvåÀ «gÀ§ºÀÄzÀÄ.
 «¨sÁVÃPÀgÀtB GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀUð À UÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, vÀAqÀzÀ PÉ®¸À ªÀÄvÀÄÛ
EvÀgÀ «¨sÁUÀUÀ¼À°è PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÉ.
 ¸Àéd£À¥ÀPÀë¥ÁvÀB C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À°è, ¸Àéd£À¥PÀ Àë¥ÁvÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV MAzÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ.
G£ÀßvÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÄÀ vÀªÄÀ äzÉà DzÀªÀg£
À ÀÄß ¨ÉA§°¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ AiÉÆÃUÀå ªÀåQÛUÀ½VAvÀ
ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä CªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
 ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄî«PÉB C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è, ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£ À ÉU¼
À À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ
¥ÀæPÁgÀ ¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛz.É F ©VvÀªÅÀ C£ÉÃPÀªÉÃ¼É EvÀgÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß
C£Ééö¸ÀĪÀ ªÉZÀz
Ñ À°è AiÉÆÃfvÀ DAiÉÄÌU¼ À À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî®Ä PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛz.É

C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀæt

C¢üPÁgÀ±Á»UÀ½UÉ ºÉaÑ£À ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉ EgÀÄvÀÛz.É CzÀPÁÌVAiÉÄÃ, CªÀgÄÀ vÀªÄÀ UÉ

¤ÃrzÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ¥r À ¹PÉÆAqÀg,É CªÀg£À ÀÄß ¸ÀºÀ ¤UÀ滸À¨ÃÉ PÀÄ. EzÀÄ CªÀjUÉ
¥Àæw§AzsPÀ ÀªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É ¥Àæw gÁdåªÀÇ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ §UÉÎ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀªÁVzÉ
ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀgÆÀ PÀvɬÄAzÀ PÀÆrzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ºÀAvÀªÀÇ DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå ªÀÄlÖU¼À Égq
À Àg®
À Æè
EzÀ£ÀÄß C¨sÁå¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

 DAvÀjPÀ ¤AiÀÄAvÀæt

¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀV£À §zÀ®Ä DAvÀjPÀªÁV, PÀA¥À¤AiÉƼÀUÉ £Àq¸ É À¯ÁUÀÄ vÀÛzÉ JAzÀÄ EzÀÄ
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀUÆ É ½¸À®Ä
«¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ; DAvÀjPÀ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÀU¼ À À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À°è ²¸ÀÄÛ§zÀÞUÆ É ½¸À¨ÉÃPÀÄ;

139
£ÁAiÀÄPÀvÀé ¤AiÀÄAvÀæt EgÀ¨ÃÉ PÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁgÁzÀgÀÆ §eÉmï ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉPÀÌ¥v
À Àæ ¤ªÀðºÀuÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉPÀÌ¥Àj±ÉÆÃzs£
À ÉAiÀÄ G¸ÀÄÛªÁj ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ.

 ¨ÁºÀå ¤AiÀÄAvÀæt

EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÉƼÀUÉ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀĪÀÅ¢®è; EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ºÉÆgÀUÉ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛz.É EªÀÅUÀ¼À°è ±Á¸ÀPÁAUÀ

ªÀåªÀ¸ÉÜ, PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ ±ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjªÉ. ºÀ®ªÁgÀÄ WÀlPÀU½ À UÉ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉU¼ À À ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¸À¯ÁVzÉ. F C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
gÁdå ªÀÄvÀÄÛ MPÀÆÌl ªÀÄlÖzÀ°è J¯Áè ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ ¤ÃwUÀ¼À G¸ÀÄÛªÁjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É
EzÀÄ d£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ªÀiÁUÀðªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É

9.6 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ

 ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁgÀ±Á»

¥Àj²Ã°¹zÀ CºÀð CfðzÁgÀg£ À ÀÄß CªÀ®A©¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ

ºÉZÀÄÑ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀåvÀ骣À ÀÄß ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÉÆA¢UÉ PÉ®¸À
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ºÉZÀÄÑ CAvÀUÀðvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ, DzÀgÉ CzÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä SÁ¸ÀV C¢üPÁgÀ±Á»VAvÀ ºÉZÀÄÑ
¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÀÄzÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ §ÆågÉÆÃUÀ¼ÀÄ SÁ¸ÀV ¸ÉnÖAUÀμÀ°è
ºÀAaPÉƼÀîzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ ¥ÀæªÉñÀªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ PÀbÉÃjAiÀÄ°è PÉ®¸À
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ C£ÉÃPÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ½zÀÝgÀÆ, PÉ®ªÀgÀÄ E£ÀÆß vÀªÄÀ ä ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CUÀvÀåUÀ½UÁV
SÁ¸ÀVAiÀĪÀjUÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ KPÉAzÀgÉ CªÀgÀ UÀªÄÀ £ÀªÅÀ UË¥ÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ vÀȦÛAiÀÄ ªÉÄïÉ
EgÀÄvÀÛz,É ºÉZÀÄÑ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É C®è.

 SÁ¸ÀV C¢üPÁgÀ±Á»

SÁ¸ÀV C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¥ÀævÉåÃPÀ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸Ázs£

À À, ¸ÁzsÀ£À
CxÀªÁ AiÀÄAvÀæªÁVzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV C¢üPÁgÀ±Á» CxÀªÁ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À
ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁgÀÄ ºÉÆA¢zÁÝgÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß PɼÀUÉ vÀgÄÀ ªÀÅzÀÄ JAzÀÄ CvÀÄåvÀÛªÀĪÁV
¸ÀAPÉëæ¸À§ºÀÄzÀÄ. SÁ¸ÀV MqÉvÀ£ÀzÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß SÁ¸ÀV C¢üPÁgÀ±Á» JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹zÀgÉ,
¸ÁªÀðd¤PÀ MqÉv£ À ÀzÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁgÀ±Á» JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ºÉÊ©æqï/«Ä±Àæ gÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ

C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ PÀμÖÀªÁzÀgÆÀ , CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ

¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀUð À UÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. F ªÀUÀðUÀ¼À°è O¥ÀZÁjPÀ/C£Ë¥ÀZÁjPÀ C¢üPÁgÀ±Á»,
PÀpt/ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀ¼À/¸ÀAQÃtð C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÁÝg.É ¸ÁA¹ÜPÀ
¸ÀzÀ¸ÀågÀ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ §®ªÁzÀ C¢üPÁgÀ±Á» ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
CxÀªÁ EvÀgÀ G£ÀßvÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ O¥ÀZÁjPÀ/C£Ë¥ÀZÁjPÀ
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ®PÀëtUÀ¼ÁVªÉ. CªÀÅ ¥sÉèQì§¯ï §ÆågÉÆÃPÀæ¹UÀ½VAvÀ PÀptªÁVªÉ DzÀgÉ PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ
§ÆågÉÆÃPÀæ¹UÀ¼ÀμÄÀ Ö PÀptªÁV®è.

140
9.7 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß F PɼÀUÉ ¸ÀAPÉëæ¸À§ºÀÄzÀÄB

 ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼À ¥ÁvÀæ

gÁdå E¯ÁSÉU¼ À À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ vÀPëÀtzÀ C¢üãÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ, i.e. G£ÀßvÀ
C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVzÉ. JgÀqÄÀ G£ÀßvÀ ±ÉæÃtÂUÀ¼ÀÄ-ªÁ¸ÀÛªÀªÁV ¤Ãw ¸À®ºÉ, ¤Ãw
gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ°è vÉÆqÀVPÉÆArªÉ. DzÁUÀÆå, DZÀgÀuÉAiÀÄ°è, ªÉÄð¤AzÀ ªÀÄÆgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ £Á®ÄÌ ±ÉæÃAiÀiÁAPÀzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ (ªÀÄzsÀåªÀÄ ±ÉæÃtÂAiÀĪÀgÄÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀªÀgÀÄ) ¤Ãw
¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw C£ÀÄμÁ×£Àz° À è ¸ÀQAæ iÀĪÁV vÉÆqÀV¹PÉÆArzÁÝgÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÄzsÀåªÀÄ
±ÉæÃtÂAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ, ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À ¤dªÁzÀ PÀgq À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ ±Á¸À£ÀUÀ½UÉ ¥Àæ¸ÁÛ«vÀ
wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼ÀÄ, ±ÉéÃvÀ¥v À æÀU¼
À À£ÀÄß ¸ÀAPÀ°¸ÀĪÀÅzÀÄ, C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀªÀÅ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ
CªÀ±ÀåPÀvUÉ À¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀÄvÀÛzAÉ iÉÄà CxÀªÁ E®èªÃÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß vÀªÄÀ ä ªÉÄðéZÁgÀPÀjUÉ ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, CªÀgÀÄ ¤Ãw
gÀZÀ£É, £Á«Ã£ÀåvÉ, ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ºÉAiÀÄ°è ¸ÀQA æ iÀĪÁV vÉÆqÀV¹PÉÆArzÁÝgÉ.

¸ÀaªÀgÀ £ÁAiÀÄPÀvÀé (¤ªÀðºÀu)É ±ÉÊ°, ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀÆPÀëävÉ ªÀÄvÀÄÛ E¯ÁSÉAiÀÄ
ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ ¹éÃPÁgÀ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹, ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß
gÀƦ¸ÀĪÀ°è ºÉaÑ£À CxÀªÁ PÀrªÉÄ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ, «±ÉÃμÀªÁV CªÀgÄÀ ¸ÀaªÀgÀ £ÉÃgÀ
¥ÀæªÃÉ ±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÁzÀgÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ªÀÄzsåÀ ªÀÄ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÉÆA¢UÉ CxÀªÁ
«£ÀAwUÀ¼ÉÆA¢UÉ £ÉÃgÀªÁV ¸ÀªÀiÁ¯ÉÆÃZÀ£É £Àq¸ É À®Ä ¸ÀaªÀgÀÄ E¯ÁSÉAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ£ÀÄß
PÀqÉUÀt¹zÁUÀCªÀjUÉ £ÉÃgÀªÁV ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀ®Ä, ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è CªÀgÀ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉ
ºÉZÁÑUÄÀ vÀÛz.É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, F ¸ÁÜ£ÀªÅÀ GzÀ㫸ÀĪÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼À J¯Áè
¤Ãw ¥Àæ¸ÁÛ¥U À ¼
À À£ÀÄß G£ÀßvÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÁÛg,É CªÀgÄÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯ÁªÀuÉAiÉÆA¢UÉ
CxÀªÁ E®èzÉ ¹éÃPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ, CxÀªÁ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ, ºÉÆAzÁtÂPÉU¼ À ÀÄ, ¸Àà¶ÖÃPÀgÀt, «ªÀgÀU½
À UÁV
CxÀªÁ F «μÀAiÀÄzÀ §UÉÎ «ªÀgu À ÁvÀäPÀ eÁÕ¥PÀ À ¥ÀvÀæPÁÌV CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄzsåÀ ªÀÄ ªÀÄlÖPÉ Ì
»AwgÀÄV¸À§ºÀÄzÀÄ, CzÀ£ÀÄß ¸ÀaªÀgÀÄ ¤Ãw ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß vÉUz É ÄÀ PÉƼÀÄîªÁUÀ §¼À¹PÉƼÀÀÄzÀÄ.

G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ (CªÀgÄÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ºÀÄzÉÝUÀ½AzÁV C¢üPÀÈvÀ ¤Ãw gÀƦ¸ÀĪÀ

C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÁzÀªÀgÄÀ ) ±ÉæÃt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄzsÀåªÀÄ ºÀAvÀU¼ À À°è gÀƦ¸À¯ÁzÀ ¤Ãw
¥Àæ¸ÁÛ¥UÀ ¼
À À£ÀÄß PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀQÌAvÀ ºÉaÑ£Àz£ À ÀÄß ªÀiÁqÀ¢gÀĪÀAvÀºÀ ¥Àj¹Üw GzÀ㫸ÀĪÀ
¸ÁzsÀåvɬÄzÉ. CUÀvåÀ «zÀÝgÉ, CªÀgÄÀ vÀªÄÀ UÉ ¸À°è¸À¯ÁzÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥PÀ ÉÌ ¸ÀtÚ ºÉÆAzÁtÂPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ
ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁAzÀ©ð ü PÀªÁV vÀªÄÀ ä C¢üãÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÀæªÄÀ UÀ¼À
£ÀqÄÀ ªÉ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ (CªÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥Àqz É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ CxÉÊð¸ÀĪÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃPÁgÀzÀ ¥Àj¨sÁμÉAiÀÄ°è ¥Àæ¸ÁÛ¥U
À ¼
À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ¤dªÁzÀ PÁAiÀÄðPÉÌ dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ).

 G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¥ÁvÀæ

¤Ãw ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É G£ÀßvÀ
ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÀaªÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsåÀ ªÀÄ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ MAzÀÄ jÃwAiÀÄ QèAiÀÄjAUï

141
ºË¸ï DV ªÀiÁvÀæ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ JA§ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶָÀ¨ÁgÀzÄÀ . ªÁ¸ÀÛªÀ CzÀQÌAvÀ §ºÀ¼À
zÀÆgÀ«zÉ. ¤d, G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÀaªÀgÉÆA¢UÉ £ÉÃgÀ ¸ÀA¥ÀPÀðzÀ°ègÄÀ vÁÛg,É DzÀgÉ CªÀgÀ
PÁAiÀÄðªÀÅ CªÀgÀ C¢üãÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ CªÀjUÉ ¤ÃqÀĪÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥ÀU¼ À À£ÀÄß ¥Àæ²ß¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¥Àæ¸ÁÛ¥U
À À¼À §UÉ Î
vÀªÄÀ äzÉà DzÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ M¼À£ÉÆÃlªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ J®èQÌAvÀ ºÉZÁÑV ¥Àæ¸ÁÛ¥U À ¼
À À£ÀÄß
CAwªÀĪÁV ¸ÀaªÀgÀ ªÀÄÄAzÉ EqÀĪÀÅzÀÄ CA¢£À ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß CjvÀÄPÉÆArzÉ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ G£ÀßvÀ ±ÉæÃtÂUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¸ÁÛ«vÀ ¤ÃwAiÀÄ gÁdQÃAiÀÄ C£ÀÄPÀÆ®vÉ ªÀÄ vÀÄÛ DyðPÀ
¥Àj¹ÜwUÀ¼À zÀȶ֬ÄAzÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥U À ¼
À À PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåvÉAiÀÄ §UÉÎAiÀÄÆ UÀªÀÄ£À ºÀj¸À¨ÉÃPÀÄ. CªÀgÀÄ
PÉÊAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ, ªÀiÁ£Àª± À QÀ ÛAiÀÄ ®¨sÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåvA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ
PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ, i.e. AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀå ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃPÁgÁºÀð JA§ÄzÀgÀ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV
C¼ÉAiÀÄ®Ä. ¤jÃQëvÀ ¥ÀjtwAiÀÄÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀzÁÝVgÀÄvÀÛzÉ, DzÀgÉ ¸ÀaªÀgÄÀ «ªÉÃPÀªÀ£ÀÄß
¥ÀæzÀ²ð¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ºÀ®ªÀŪÉÃ¼É £ÀA§¯ÁVzÉ. G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼À ªÉÄÃ¯É w½¸À¯ÁzÀ
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÉUÉzÄÀ PÉÆAqÀgÉ, ¥Àæ¸ÁÛ¥U À À¼À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀĪÁUÀ CªÀgÄÀ «ªÉÃZÀ£É¬ÄAzÀ
ªÀåªÀºÀj¸ÀĪÀ ¤jÃPÉë¬ÄzÉ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀaªÀgÀ ªÀÄÄAzÉ EqÀ¨ÃÉ PÀÄ, DzÀgÆ À EA¢£À ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwAiÀÄÄ
¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ªÀiÁ£ÀzA À qÀUÀ¼À°è «ªÉÃPÀª£À ÀÄß £ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.

¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀaªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ (G£ÀßvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsåÀ ªÀÄ ªÀÄlÖzÀ) gÀƦ¹zÀÝgÀÆ,
C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÀl¸ÀÜgÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, ¹zÁÞAvÀz° À è, ºÉZÀÄÑ ºÉüÀ¨ÉÃPÁV®è. CªÀgÄÀ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸ÉêÉ
¸À°è¸ÀÄvÁÛgA É iÉÄà ºÉÆgÀvÄÀ C¢üPÁgÀzÀ°ègÄÀ ªÀ ¥ÀPÀëPÉÌ C®è. »ÃUÁV, gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀiÁAðUÀªÅÀ , CªÀgÀ
¥ÀPÀëªÀ£ÀÄß ¯ÉQ̸Àz,É £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À £À ÀÄß CªÀ®A©¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ E¯ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÀÄ
ªÀĺÀvéÀzÁÝVzÉ JA§ÄzÀgÀ §UÉÎ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÀÄ CxÀªÁ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ äzÉà DzÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ ¸ÀévA À vÀæªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è JA§ CA±Àª£ À ÀÄß UÀÄgÀÄw¹,
§®ªÁzÀ ªÀÄAwæ £ÁAiÀÄPÀvéÀª£ À ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄvÁÛg.É ¥Àæ¨Ás ªÀ ©ÃgÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ£ÀÄß
C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ EμÀÖ¥ÀqÄÀ ªÀÅ¢®è. M§â ªÀÄAwæAiÀÄÄ MAzÀÄ ¤ÃwUÉ §®ªÁzÀ §zÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÉ,
«±ÉÃμÀªÁV ¥ÀPÀëzÀ ¹zÁÞAvÀ¢AzÀ ¨ÉA§°vÀªÁVzÀÝgÉ, C¢üPÁjAiÀÄ ¥Àæ¨Ás ªÀªÅÀ UÀt¤ÃAiÀĪÁV
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¥ÀæwPÀÆ® ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄîvÁÛgÉ

JAzÀÄ AiÉÆÃa¸ÀĪÀÅzÀÄ zÁjvÀ¦à¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ eÁ£ï ¦AiÀÄgÉ (1995) ºÉüÀÄvÁÛg.É EzÀPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁV,
¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ DUÁUÉÎ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀ®AiÀÄzÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ
eÁ®UÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r À ¸ÀÄvÁÛg.É gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA§AzsÀª£ À ÀÄß
«ªÀj¸À®Ä ««zsÀ ªÀiÁzÀjUÀ½ªÉ. ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À CvÀåAvÀ «²μÀÖªÁzÀ
¥ÁvÀæUÀ¼À DzÀ±ðÀ «zsÁ£À¢AzÀ »rzÀÄ ¥ÁvÀæU¼ À ÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ MªÀÄÄäRªÁUÀĪÀ ªÀiÁzÀjAiÀĪÀgÉUÉ EgÀÄvÀÛªÉ.
F MªÀÄÄäR ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß '±ÀÄzÀÞ ºÉÊ©æqï' ªÀiÁzÀj JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É gÁdPÁgÀtÂU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C¢üPÁjUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀªÅÀ ªÀåªÀ¹ÜvÀ CA±ÀU¼À À ªÉÄÃ¯É ªÀiÁvÀæ CªÀ®A©vÀªÁV®è; DzÀgÉ
¸ÀAzÀ¨sÉÆÃðavÀ CA±ÀUÀ¼À ªÉÄÃ®Æ CªÀ®A©vÀªÁVzÉ. EzÀÄ ««zsÀ ¤ÃwUÀ¼À ªÀ®AiÀÄUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ,
PÁ¯Á£ÀAvÀgÀzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ «©ü£Àß ¸ÉÊzÁÞAwPÀ zÀȶÖPÉÆãÀU¼ À À gÁdQÃAiÀÄ DqÀ½vÀU¼ À À CrAiÀÄ°è
§zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

142
9.8 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CUÀvåÀ vÉ
C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ºÀ®ªÁgÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£ À ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁPÀμÀÄÖ zÀPÀëvɬĮèzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ JAzÀÄ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. DzsÀĤPÀ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ MAzÀÄ ¤uÁðAiÀÄPÀ CA±ÀªÁVzÉ. EzÀÄ vÀ£Àß ¸ÀàμÖÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁgÀ, ¤¢ðμÀÖ
¥ÁvÀæUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæªiÀ ÁtÂvÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ ºÉ¸ÀgÀĪÁ¹AiÀiÁzÀ O¥ÀZÁjPÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛz.É F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀAQÃtð ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
¤ªÀð»¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨ÉA§°¸ÀÄvÀÛz.É

¥Àæ¹zÀÞ ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛædÕ ªÀiÁåPïì ªÉ§gï CªÀgÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV CzsÀåAiÀÄ£À

ªÀiÁrzÀgÄÀ . PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ ±ÉæÃt ªÀåªÀ¸ÉÜ, ¤¢ðμÀÖ PÀvð À ªÀåUÀ¼ÀÄ, ¤UÀ¢vÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ, ¤gÁPÁgÀ
¸ÀA§AzsU À À¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ CºÀðvÉUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É £ÉêÀÄPÁwAiÀÄAvÀºÀ CzÀgÀ ªÉʲμÀÖåUÀ¼À£ÀÄß
CªÀgÄÀ JwÛ vÉÆÃj¹zÀgÀÄ. C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀĸÀªÀÄävv À ÉAiÀÄ£ÀÄß
UÀÄjAiÀiÁV¹PÉÆArzÀÝgÆ À , CwAiÀiÁzÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ½AzÁV CzÀÄ
ºÉÆA¢PÉƼÀîzÀ ªÀÄvÀÄÛ CqÉvÀqU É ¼
À À£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄwÛzÉ JAzÀÄ DUÁUÉÎ nÃQ¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

EA¢£À ¢£ÀU¼ À À°è ªÁrPÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÀ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ,

ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ°è ¤zsÁ£ÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ, £Á«Ã£ÀåvÉUÉ CrØ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ CqÉvÀqU
É À¼À£ÀÄß
GAlĪÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ EzÀPÉÌ PÁgÀt.

 PÀæªÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀvÉB

 ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀvÉB C¢üPÁgÀ±Á» ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À ¹ÜgÀªÁzÀ C£ÀéAiÀĪÀ£ÀÄß RavÀ¥r À ¸ÀÄvÀÛªÉ, EzÀÄ H»¸À§ºÀÄzÁzÀ
¥s°
À vÁA±ÀUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉÊ£ÀA¢£À fêÀ£ÀzÀ°è ¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛz.É
ªÀåªÀºÁgÀU¼À ÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀgÄÀ ¸ÀPÁðgÀª£ À ÀÄß
£ÀA§®Ä EzÀÄ §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
 ¸ÀAWÀμÀð ¥ÀjºÁgÀB «ªÁzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄAzÀÄPÉÆgÀvÉU¼ À À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä ¸ÁܦvÀ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀæªÀħzÀÞ ¸ÀAWÀμÀð ¥ÀjºÁgÀPÉÌ ZËPÀlÖ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ,
CªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀƤ£À ¤AiÀĪÀĪÀ£ÀÄß JwÛ»rAiÀÄÄvÀÛªÉ.
 zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjtwB
 PÁ«ÄðPÀ «¨sÁUÀB «±ÉöÃPÀgÀtªÀÅ ªÀåQÛUÀ½UÉ ¤¢ðμÀÖ PÉëÃvÀU æ À¼À°è ¥ÀjtwAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À®Ä
C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ ¸ÉêÁ «vÀgÀuÉAiÀÄ°è zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ.
¥Àw
æ AiÉƧ⠹§âA¢ J®ègÀÆ J®èª£ À ÀÆß ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀ §zÀ®Ä ±À¸ÀÛæaQvÉì CxÀªÁ
±ÀıÀÆæμÉAiÀÄAvÀºÀ vÀªÀÄä ¤¢ðμÀÖ ¥ÁvÀæzÀ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀ D¸ÀàvÉæAiÀÄ£ÀÄß PÀ°à¹PÉƽî.
 eÁÕ£À ¤ªÀðºÀuÉB C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÁA¹ÜPÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAgÀQë¸ÀÄvÁÛg,É
¤gÀAvÀgv À ÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢ §zÀ¯ÁzÁUÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁ»wAiÀÄ £ÀμÀÖªÀ£ÀÄß
vÀqA
É iÀÄÄvÁÛg.É ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÀÄ CxÀªÁ ¸ÀAQÃtð ¤Ãw PÉëÃvÀæUÀ¼À°è EzÀÄ
¤uÁðAiÀÄPÀªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.

143
  £ÁåAiÉÆÃavÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤μÀàPÀë¥ÁvÀ
 aQvÉìAiÀÄ ¸ÀªiÀ Á£ÀvÉB ¥ÀæªÀiÁtÂÃPÀj¹zÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ ¥ÀæwAiÉƧâgÀÆ
vÀªÄÀ ä ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À CxÀªÁ ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼À£ÀÄß ¯ÉQ̸ÀzÉ ¸ÀªiÀ Á£À aQvÉìAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀqA É iÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. EzÀÄ ¥ÀPÀë¥ÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ
¨sÀæμÁÖZÁgÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä, £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄzÀ DzÀ±ð
À UÀ¼À£ÀÄß JwÛ»rAiÀÄ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É
 ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉB zÁR¯Áw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàμÖÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼
À ÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÀæªÀÄUÀ¼À
ºÉaÑ£À ¸ÁªÀðd¤PÀ ¥Àj²Ã®£É ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛª.É EzÀÄ C¢üPÁgÀzÀ
zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀª£À ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
 zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¤ªÀðºÀuÉ
 ¸ÀAQÃtð PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄB DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀå
ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, gÁ¶ÖæÃAiÀÄ gÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯Áåt PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀAvÀºÀ zÉÆqÀØ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ
¸ÀA¸ÉÜU¼À À£ÀÄß CªÀ®A©¹ªÉ. F ¸ÀAQÃtð ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¤ªÀð»¸À®Ä
CUÀvåÀ ªÁzÀ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ MzÀV¸ÀÄvÀÛª.É
 ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀAiÉÆÃUÀB zÉÆqÀØ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ G¥ÀPæÀªÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À ¸ÀÄUÀªÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
KeɤìUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀĪÀ£ÀÄß §ÆågÉÆÃPÀæ¹UÀ¼ÀÄ ¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸ÀÄvÀÛª.É
 ºÉÆAzÁtÂPÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀ°PÉB
 «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁgÀuÉB DUÁUÉÎ PÀptªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÀÝgÀÆ, C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ
PÁ¯Á£ÀAvÀgÀzÀ°è ºÉÆA¢PÉƼÀÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «PÀ¸À£ÀUÉƼÀÀÄzÀÄ. CªÀgÀÄ »A¢£À
C£ÀĨsÀªUÀ À½AzÀ PÀ°AiÀħºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä
¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼ À À£ÀÄß eÁjUÉ vÀg§
À ºÀÄzÀÄ. §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¨sÀÆzÀȱÀåUÀ¼À
»£É߯ÉAiÀÄ°è EzÀÄ «±ÉÃμÀªÁV ªÀĺÀvéÀzÁÝVzÉ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ GzÁºÀgÀuÉU¼
À ÀÄ

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼

À À°è PÁt§ºÀÄzÀÄ, CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉB

 ¸ÀPÁðj KeɤìUÀ¼ÀÄB ªÀÄÄAvÁzÀ E¯ÁSÉU¼ À ÀÄ (DAvÀjPÀ PÀAzÁAiÀÄ ¸ÉêÉ) rJA« (ªÉÆÃmÁgÀÄ

ªÁºÀ£ÀUÀ¼À E¯ÁSÉ) CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzæv À Á DqÀ½vÀzÀAvÀºÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»
WÀlPÀUÀ¼À ±ÉæÃμÀ× GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÁVªÉ. CªÀgÄÀ ±ÉæÃtÂÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ, ¤¢ðμÀÖ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðZÀgu
À ÉUÉ PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁ夹zÁÝgÉ.
 ¤UÀªÀÄB zÉÆqÀØ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAUÀæºÀuÁ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀAvÀºÀ £ËPÀgÀgÀ
£Àqª
À À½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ C£ÉÃPÀ ¥Àzg
À ÀU¼
À À ¤ªÀðºÀuÉ, ¥ÀæªÀiÁtÂÃPÀÈvÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

144
 O¥ÀZÁjPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ C¢üPÁgÀ±Á» gÀZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢ªÉ.
 ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄB ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ, PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ±ÉæÃtÂ
ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæªiÀ ÁtÂÃPÀÈvÀ ¥ÀoÀåPÀæªÄÀ zÀ CªÀ±åÀ PÀvÉU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÃÉ ±À, ±ÉæÃtÂÃPÀgt
À ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊPÀëtP À
¤ÃwUÀ½UÉ ¸ÁܦvÀ ²μÁÖZÁgÀU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ C¢üPÁgÀ±Á» CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
 DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÁ ªÀåªÀ¸ÉÜB D¸ÀàvæÉU¼À ÀÄ, Qè¤PÀμÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¯ÉÛÌÃgï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
ºÀ®ªÁgÀÄ E¯ÁSÉU¼ À ÉÆA¢UÉ C¢üPÁgÀ±Á» gÀZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ, gÉÆÃVUÀ¼À DgÉÊPÉUÁV
O¥ÀZÁjPÀ ²μÁÖZÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©°èAUï, «ªÀiÁ ºÀPÀÄÌU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĸÀgÀuÉUÁV ¥ÀæªiÀ ÁtÂÃPÀÈvÀ
DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼À À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
 ¯Á¨sÀgÀ»vÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄB ¯Á¨sÀgÀ»vÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¸ÀºÀ C¢üPÁgÀ±Á» UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ
£ÁAiÀÄPÀvÀé, ¤¢ü¸ÀAUÀæºÀuÉUÁV ¥ÀæªiÀ ÁtÂÃPÀj¹zÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ, PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ C£ÀÄμÁ×£À
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsåÀ ¸ÀÜUÁgÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ zÁ¤UÀ½UÉ ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ ¥Àæz²À ð¸À§ºÀÄzÀÄ.
 CAvÀggÀ Á¶ÖæÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄB «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ (AiÀÄÄJ£ï) «±Àé DgÉÆÃUÀå ¸ÀA¸ÉÜ (qÀ§ÄèåJZïN)
CxÀªÁ «±Àé ¨ÁåAPÀßAvÀºÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ««zsÀ eÁUÀwPÀ G¥ÀPæÀªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä, ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
PÁAiÀÄðUÀvÀUÆÉ ½¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgg À Á¶ÖÃæ AiÀÄ ¸ÀA§AzsU
À À¼À£ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀ®Ä
C¢üPÁgÀ±Á» gÀZÀ£ÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ.
 PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄB £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä,
zÁR¯ÉU¼ À À£ÀÄß ¸À°è¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀǪÀð¤zÀ±ð À £ÀUÀ½UÉ
§zÀÞªÁVgÀ®Ä ¤¢ðμÀÖ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÉÆA¢UÉ C¢üPÁgÀ±Á» ZËPÀlÄÖU¼
À À°è
PÁAiÀĤªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É

9.9 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã®£É

I. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀU¼
À ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. "C¢üPÁgÀ±Á»" JA§ ¥Àzª

À ÅÀ ¥sæÉAZï ¨sÁμÉAiÀÄ°è ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄB EzÀÄ ¥sæA
É Zï ¥ÀzÀ §ÆågÉÆà _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C£ÀÄß VæÃPï ¥ÀzÀ PÁæmÉÆøÉÆßA¢UÉ ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄvÀÛz,É EzÀgÀxÀð _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _.

2. 1843 gÀ°è ¥ÀæPl

À ªÁzÀ QænPï D¥sï ºÉU¯
É ïì ¦ü¯Á¸À¦ü D¥sï gÉÊlß°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðzÀ §UÉÎ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ |

3. CAwªÀĪÁV C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ªÀÄ£À¸Àì£ÀÄß ¤UÀ滸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ "C¢üPÁgÀ±Á» AiÀiÁªÁUÀ®Æ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ DUÀ®Ä M®ªÀÅ vÉÆÃgÀÄvÀÛz"É JAzÀÄ eÁ£ï ¸ÀÄÖªÀmïð «Ä¯ï §gÉ¢zÁÝg.É

4. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀ, ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀzÀ C£ÉÃPÀ DzÀ±ð

À -
«²μÀÖ gÀÆ¥ÀU¼
À À£ÀÄß «ªÀj¹zÉ.

145
GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. qɸïÌ CxÀªÁ PÀZÉÃj-DqÀ½vÀ CxÀªÁ gÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ.

2. PÁ¯ïð ªÀiÁPïìð

3. ¥ÉqA
É mÉÆÃPÀæ¹.

4. ªÀiÁåPïì ªÉ§gï

9.10 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀª æ ÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ.
«±ÀézÀ J¯Áè ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À À°è C¢üPÁgÀ±Á» ªÁå¥ÀPÀªÁV «¸ÀÛj¹zÉ. DqÀ½vÀ ºÉÃUÁzÀgÀÆ EgÀ°, DzÀgÉ
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÆ vÀ£ÀßzÉà DzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±Àª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F WÀlPÀªÅÀ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvÀåzÀ ªÉÄÃ¯É D¼ÀªÁV UÀªÀÄ£À PÉÃA¢æÃPÀj¹vÀÄ. «±ÀézÁzÀåAvÀzÀ
C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ J¯Áè CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV MlÄÖUÀÆr¹zÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DqÀ½vÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¥ÁvÀæzÀ ªÉÄÃ®Æ F WÀlPÀªÀÅ UÀªÀÄ£À PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ.F WÀlPÀªÀÅ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ «±ÀézÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À°è ºÉÃUÉ ªÁå¥ÀPÀªÁV ºÀgr À zÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀĪÀ£ÀÄß
ZÀað¹vÀÄ. F ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÉ.
F WÀlPÀªÅÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzU À ¼
À À£ÀÄß, CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä PÉ®ªÀÅ C¨sÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ
M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. F J¯Áè ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÀÅ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV
«ªÀj¹zÉ. CzÀQÌAvÀ ªÀÄÄRåªÁV, F WÀlPÀªÀÅ DqÀ½vÀz° À è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæzÀ §UÉÎ «ªÀj¹zÉ.
CUÀvåÀ ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è
¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀª£ À ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæz° À è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ªÀĺÀvÀé.

9.11 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÄÀ

dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀB PÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¤zsÁðgÀU¼
À À£ÀÄß ¸ÀªÀÄyð¸À®Ä CUÀvÀå CxÀªÁ ¤jÃQë¸À¯ÁVzÉ;
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ

¸ÀÆPÀÛªÁzÀzÀÄÝB ¸À¤ßªÉñÀU½
À UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀzÀÄÝ CxÀªÁ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀzÄÀ Ý

ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉU¼
À ÀÄB MAzÀÄ ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É; MAzÀÄ ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É

C©üªÀiÁ¤B AiÀiÁgÀ£ÁßzÀgÀÆ CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÀ£ÁßzÀgÀÆ ¤¢ðμÀÖªÁV UËgÀ«¸ÀĪÀ ªÀåQÛ.

¹ÜgÀB (MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ CxÀªÁ gÀZÀ£ÉAiÀÄ) zÁj vÀ¦à¸ÀĪÀ CxÀªÁ wgÀÄV¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀåvɬĮè; zÀÈqsÀªÁV
¹ÜgÀªÁVzÉ

C¤ªÁAiÀÄð: ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV CUÀvÀå

146
¤tðAiÀÄB MAzÀÄ UÀÄA¥ÀÅ CxÀªÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄvÀ ZÀ¯Á¬Ä¹zÀ £ÀAvÀgÀ vÉUz
É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀ C¢üPÈÀ vÀ
¤zsÁðgÀ.

¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéB C¥ÉÃQëvÀ ¥s°

À vÁA±ÀªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ°è K£ÁzÀgÀÆ AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀĪÀ ªÀÄlÖ; AiÀıÀ¸ÀÄì.

9.12 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.

2. ¨sÁgÀvÀz°
À è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.

3. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.

4. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀU¼
À À£ÀÄß «±Éèö¹.

9.13 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1. https://en.wikpedia.org/wiki/Burocracy

2.https:// www. Cliffsnotes. com/Study-guides/American-government/the-

burocracy/characteristics-of-a-burocracy

3. https://www.geeksforgeeks.org/what-is-burocracy /

4. https://www.igntu.ac.in/eContent/IGNTU-eContent-345860477706-MA-¥À°nPÀ¯ï
¸ÉÊ£ïì-4-Dr. GiorgeT. Haokip-Paper401PublicPolicyandDevelopmentinIndia-Unit3.
5.https:// timesofindia. indiatimes. com/readersblog/bloggify/gÉÆïï-D¥sï-§ÆågÉÆÃPÀæ¹-
E£ï-EArAiÀiÁ-33715 /

147
WÀlPÀ-10: PÀ¯ÉÆäAiÀÄ¯ï ºÉjmÉÃeï CAqï ¸ÉÆòAiÀÄ¯ï ¨ÁåPËÎæAqï D¥sï
EArAiÀÄ£ï §ÆågÉÆÃPÀæ¹ ¸ÀÖæPÀÑgï

gÀZÀ£É:

10.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ

10.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ

10.2 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» AiÀÄÄUÀz°

À è C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜ

10.3 ¨sÁgÀvÀz°
À è C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ avÀæt

10.4 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ »£É߯É

10.5 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

10.6 ¸ÁgÁA±À

10.7 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼

À ÀÄ

10.8 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

10.9 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀU¼

À ÀÄ

148
10.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

o ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» AiÀÄÄUÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ

C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqɬÄj;
o ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À GzÀAiÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ««zsÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƽî;
o ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¸ÁªÀiÁfPÀ »£É߯ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr;
o ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹.

10.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð ºÀvÀÛ£Éà WÀlPÀPÌÉ ¸ÁéUÀvÀ. F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ
ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» AiÀÄÄUÀzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ. C¢üPÁgÀ±Á» PÉêÀ®
MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ®è, DzÀgÉ CzÀÄ vÀ£Àß ¸ÀA§A¢üvÀ GzÉÝñÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀ CUÀvåÀ «zÉ. F jÃwAiÀÄ°è, F WÀlPÀªÅÀ ªÀÄÄRåªÁV ¨sÁgÀvz À À C¢üPÁgÀ±Á»
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀætzÀ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
ªÀÄÄRå ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À §UÉÎ «ªÀgª À ÁV ªÀåªÀºÀj¸ÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ «PÀ¸À£À,
¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ §UÉÎ «±Á®ªÁzÀ zÀȶÖPÉÆãÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F WÀlPÀªÀÅ
¨sÁgÀvz À À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÉ PÁgÀtªÁzÀ ««zsÀ CA±ÀUÀ¼À §UÉÎ CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÁUÀ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtzÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ «PÁ¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¨sÁgÀvÀz° À è
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ EwÛÃa£À ªÀÄÆ®ªÀ®è; F WÀlPÀªÀÅ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
ªÀiÁ£ÀzÀAqÀU¼ À À ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÀÄ ZÉ®ÄèvÛÀz.É »ÃUÁV, F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ »£Éß¯É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ.
«zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ, ¸ÀéAiÀÄA-CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ, PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR QêÀqÎÀ ð¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀz° À è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ «PÁ¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É

10.2 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» AiÀÄÄUÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÜÉ

¨sÁgÀvz À À ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» ¨sÀÆvÀPÁ®ªÀÅ CzÀgÀ ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À C£ÉÃPÀ CA±ÀU¼
À À ªÉÄïÉ
¸ÀÄ¢ÃWÀð £Ég¼ À ÀÄ ¤ÃqÀÄvÀÛ¯Éà EzÉ. F ¥Àæ¨Ás ªÀªÅÀ «±ÉÃμÀªÁV G½zÀÄPÉÆArgÀĪÀ MAzÀÄ PÉëÃvÀæªÉAzÀgÉ
C¢üPÁgÀ±Á». ©ænμï ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» D½éP¬ É ÄAzÀ D£ÀĪÀA²PÀªÁV ¥ÀqÉzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ C¢üPÁgÀ±Á»
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ, PÁ¯Á£ÀAvÀgÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢gÀĪÀ D¼ÀªÁV ¨ÉÃgÀÆjgÀĪÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À£ÀÄß
¥Àæw©A©¸ÀÄvÀÛz.É F CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ ¨sÁgÀvz À À C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» ¥Àæ¨sÁªÀzÀ
ºÀgqÀ ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj±ÉÆâü¸ÀÄvÀÛz,É CzÀgÀ LwºÁ¹PÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛz,É DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ
DqÀ½vÀzÀ ªÉÄÃ¯É CzÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ CAvÀUÀðvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥r À ¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À CUÀvÀåªÀ£ÀÄß ZÀað¸ÀÄvÀÛz.É

149
 ©ænμï ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» DqÀ½vÀªÀÅ zÉñÀªÀ£ÀÄß D¼À®Ä ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉæÃtÂà PÀÈvÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÁUÀ, ©ænμï D½éPÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ C¢üPÁgÀ±Á» gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. ©ænμï C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ CzÀgÀ PÀpt ±ÉæÃt ªÀåªÀ¸ÉÜ, C¢üPÁgÀ±Á» PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ï
ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄð¤AzÀ PɼÀPÉÌ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉĬÄAzÀ ¤gÀƦvÀªÁVvÀÄÛ. F ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ £ÀÄVÎ, ¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgÀªÀÇ CzÀgÀ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß
gÀƦ¹ªÉ.

ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» ¥Àæ¨sÁªÀzÀ ±Á±ÀévÀªÁzÀ ¥ÀgÀA¥ÀgA É iÉÄAzÀgÉ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À À ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvzÀ À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ DUÁUÉÎ ¸ÁܦvÀ
²μÁÖZÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á» O¥ÀZÁjPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À®Ä CwAiÀiÁzÀ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÁÛg,É EzÀÄ
zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàA¢¸ÀÄ«PÉUÉ CrØAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. F C¢üPÁgÀ±Á» PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ï ¸ÀPÁ°PÀ ¤zsÁðgÀ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄî«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj C£ÀÄμÁ×£ÀPÉÌ UÀªÀÄ£ÁºÀð vÀqU É ÉÆÃqÉAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ, EzÀÄ
«¼ÀA§ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÄÀ xÀðvÉU½ À UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» ¥Àæ¨Ás ªÀzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ CA±ÀªA É zÀgÉ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀégÀÆ¥À.

©ænμÀgÀÄ DqÀ½vÀ ªÀUÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀàμÖÀªÁzÀ ªÀåvÁå¸Àª£À ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÄÀ , ªÀÄvÀÄÛ F
«¨sÀd£ÉAiÀÄÄ DUÁUÉÎ UÀtågÀ ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À°è ºÀQÌ£À ¨sÁªÀª£ À ÀÄß ±Á±ÀévÀUÆ
É ½¹vÀÄ. F
±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ «ZÁgÀUÀ¼À ªÀÄÄPÀÛ ºÀjªÀ£ÀÄß vÀqA É iÀħºÀÄzÀÄ, £À«Ã£À aAvÀ £ÉAiÀÄ£ÀÄß
¤gÀÄvÁìºÀUÆ É ½¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÀA¥ÀPð
À ªÀ£ÀÄß
PÀrzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ.

ºÉZÀÄѪÀjAiÀiÁV, C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÉƼÀV£À ªÉÊ«zsÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄ°è

ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» ¥Àæ¨sÁªÀªÀÅ ¸ÀàμÖÀªÁVzÉ. ©ænμï DqÀ½vÀªÅÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV ¸Àª® À vÀÄÛ ¥ÀqÉzÀ ªÀUÀðUÀ¼À
ªÀåQÛU¼
À À£ÀÄß £ÉëĹPÉÆAqÀÄ, ¸ÀªÀiÁdzÀ MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ ªÀUð À zÀ ¥Á槮åªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
±Á±ÀévÀUÉƽ¹vÀÄ. EA¢UÀÆ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¥Áæw¤zsÀå ªÀÄvÀÄÛ M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ
¸ÀªÀĸÉåU¼À ÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁqÀÄwÛz,É CAa£À°ègÄÀ ªÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼À PÀrªÉÄ ¥Áæw¤zsÀå ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ
»£É߯ÉAiÀÄ ªÀåQÛU½ À UÉ £ÁAiÀÄPÀvéÀzÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ KgÀ®Ä ¹Ã«ÄvÀ CªÀPÁ±ÀU½À ªÉ.

¨sÁgÀvz À À C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ CUÀvåÀ ªÀÅ ¸ÀàμÖÀªÁVzÉ. C¢üPÁgÀ±Á»

¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀĪÀåªÀ¹ÜvÀUÉƽ¸À®Ä, PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ï C£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ
ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÈÌwAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉ
ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ«zsÀåvÉUÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ, C¢üPÁgÀ±Á»AiÉƼÀUÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ J¯Áè ªÀUð À UÀ¼À ¥Áæw¤zsÀåªÀ£ÀÄß
SÁwæ¥Àr¸À¨ÃÉ PÀÄ. GzÉÝòvÀ £ÉêÀÄPÁw ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, vÀg¨ À ÃÉ w PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAa£À°ègÄÀ ªÀ
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À ªÀåQÛU½ À UÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ EzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ.

EzÀ®èz,É C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄ À è ºÉZÀÄÑ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ

¸ÀªÀiÁ¯ÉÆÃZÀ£ÉAiÀÄ «zsÁ£Àª£À ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ. £ÁUÀjPÀgÄÀ , £ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À vÀdÕgÆ
É A¢UÉ vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀjAzÀ ºÉƸÀ zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU¼À À£ÀÄß vÀg§À ºÀÄzÀÄ,
¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ. ¤zsÁðgÀ

150
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ C¢üPÁgÀzÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÀUÀ¼À£ÀÄß ¸À§°ÃPÀgt
À UÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
vÀ¼ÀªÀÄlÖz°À è ªÀiÁ°ÃPÀvéÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛz.É

¨sÁgÀvz À À C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉ ¸ÀªÀÄUÀæ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀĪÀÄÄT «zsÁ£ÀzÀ CUÀvåÀ «zÉ.
EzÀÄ E£ÀÆß ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ªÁ妹gÀĪÀ ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» ¥Àæ¨sÁªÀUÀ¼À «ªÀıÁðvÀäPÀ ¥ÀjÃPÉë ªÀÄvÀÄÛ
DqÀ½vÁvÀäPÀ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ DzsÀĤÃPÀj¸À®Ä ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß
CUÀvåÀ ªÁV¸ÀÄvÀÛz.É ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀgA À ¥Àg¬É ÄAzÀ zÀÆgÀ ºÉÆÃUÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ,
¨sÁgÀvªÀ ÀÅ vÀ£Àß ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ CUÀvåÀ vÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DPÁAPÉëU¼
À ÉÆA¢UÉ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ ºÉZÀÄÑ
CAvÀUð À vÀ, zÀPÀë ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ PÉÃA¢ævÀ DqÀ½vÀ AiÀÄAvÀ檣 À ÀÄß ¤«Äð¸À§ºÀÄzÀÄ.

PÉÆ£ÉAiÀÄ°è, ¨sÁgÀvz À À C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» ¥Àæ¨sÁªÀzÀ ºÀgÀqÄÀ «PÉAiÀÄÄ zÉñÀªÅÀ

JzÀÄj¸À¨ÃÉ PÁzÀ ªÀĺÀvéÀzÀ ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ. ©ænμï ªÀ¸ÁºÀvÄÀ ±Á» AiÀÄÄUÀ¢AzÀ D£ÀĪÀA²PÀªÁV ¥Àqz É À
C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ gÀZÀ£ÉU¼ À ÀÄ, C¢üPÁgÀ±Á» PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ï ªÀÄvÀÄÛ ¹Ã«ÄvÀ
ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ±Á±ÀévÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛz.É ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀĪÀåªÀ¹ÜvÀUÆ
É ½¸ÀĪÀ, M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ «zsÁ£Àª£ À ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ zÀPÀë, ¸ÀàA¢¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÆêÀiÁAZÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ«zsåÀ ªÀÄAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß
¥Àæw©A©¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À®Ä CUÀvÀåªÁVªÉ. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» ¥Àæ¨sÁªÀzÀ ¥ÀgÀA¥ÀgA É iÀÄ£ÀÄß
©aÑqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, ¨sÁgÀvª À ÅÀ ºÉZÀÄÑ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ PÉÃA¢ævÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ
ºÁ¢AiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄ.

10.3 ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÀåªÀ¸ÜÉ AiÀÄ avÀæt

PÁ®zÀ DgÀA¨sÀzÀÄzÀÝPÀÆÌ, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÉÆà MAzÀÄ gÀÆ¥Àz° À è C¹ÛvéÀzÀ°èvÀÄÛ.
gÁd¥Àæ¨sÀÄvÀéªÅÀ DqÀ½vÀzÀ gÀÆ¥ÀªÁV ¥Áæ§®å ºÉÆA¢zÀÝ ¥ÁæaãÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ C£ÉÃPÀ
ªÀUð
À zÀ D¸ÁܤPÀgÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ.

 ¨sÁgÀvÀzÀ°è DzsÀĤPÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ QÃwð ¯Áqïð PÁ£Áéð°¸ï CªÀjUÉ

¸À®ÄèvÀÛzÉ. •CªÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¥s°
À vÁA±ÀªA
É zÀgÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉ. (ICS). ªÉÆzÀ°UÉ,
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ F ¸ÉêÉAiÀÄ PɼÀªÀÄlÖzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ EvÀgÀ
E¯ÁSÉUÀ¼À°è ¥ÀævÉåÃPÀªÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄwÛzÝÀ gÄÀ .
 ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è, CªÀgÀÄ G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß C®APÀj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤μÉâü¸À¯ÁVvÀÄÛ. 1850gÀ
zÀ±PÀ À¢AzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ°è C£ÉÃPÀgÄÀ
vÀªÄÀ ä bÁ¥ÀÅ ªÀÄÆr¹zÀgÄÀ .
 L¹J¸Àß°è JzÀÄݤAvÀ PÉ®ªÀÅ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ, GzÁºÀgÀuÉUÉ £ÉÃvÁf ¸ÀĨsÁμï ZÀAzÀæ ¨ÉÆøï,
K.P.S. ªÉÄ£À£ï ¹Ã¤AiÀÄgï, ªÀÄvÀÄÛ n. J£ï. P˯ï.
 DzÀgÀÆ, L¹J¸ï ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÛμÀÄÖ ºÉaѸÀ®Ä ªÀiÁrzÀ
ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» D«μÁÌgÀªÁVvÀÄÛ JA§ÄzÀ£ÀÄß AiÀiÁªÁUÀ®Æ £É£À¦£À°èqÀ¨ÉÃPÀÄ. L¹J¸Àß°ègÀĪÀ
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ºÉZÁÑV vÀªÄÀ ä ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» DqÀ½vÀUÁgÀgÀ DzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀÄwÛzÝÀ gÀÄ.

151
  F PÁgÀt¢AzÁV, ©ænμï ¥Á槮å¢AzÀ ¸ÁévA À vÀæåPÁÌV ºÉÆÃgÁqÀÄwÛzÀÝ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄvÁªÁ¢
£ÁAiÀÄPÀvÀéªÅÀ "©ænμï ¸ÁªÀiÁædåzÀ GQÌ£À ZËPÀlÄÖ" JAzÀÆ PÀgA É iÀÄ®àqÀĪÀ L¹J¸ï ¤ªÀð»¹zÀ
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß wêÀæªÁV nÃQ¹vÀÄ.

¸ÁévÀAvÀæåzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» gÀZÀ£É

©ænμï ¥Á槮å¢AzÀ ¸ÁévA À vÀæå ¥ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀ, ºÉƸÀ gÁμÀÖæªÀÅ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ £ÁUÀjPÀ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ PÁ¼ÀfAiÀiÁVvÀÄÛ. ªÀiÁf L. ¹. J¸Àß°èzÝÀ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À ¨sÀ«μÀåªÀÅ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀÆPÀëäªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ «ªÁzÁvÀäPÀ «μÀAiÀĪÁVvÀÄÛ.

 ¸ÀévÀAvÀæ £ÀAvÀgÀzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀéªÅÀ L¹J¸Àß nÃPÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, 1947gÀ DUÀ¸ïÖ 15gÀ £ÀAvÀgÀ
¸ÁܦvÀªÁzÀ £ÁUÀjPÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è E£ÀÆß ¸ÉêÁ ªÀμÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
C¢üPÁjUÀ½UÉ G½AiÀÄ®Ä C£ÀĪÀÄw ¤ÃqÀ®Ä ¤zsÀðj¹vÀÄ.
 DzÁUÀÆå, F C¢üPÁjUÀ¼À°è C£ÉÃPÀgÀ£ÀÄß L¹J¸Àß GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀ ºÉƸÀzÁV gÀa¸À¯ÁzÀ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ°è ¸ÉÃj¹PÉƼÀÄîªÀ §zÀ®Ä ¨sÁgÀvz
À À «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß
PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ
É ½¸À®Ä PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ EvÀgÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÁzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «zÉñÁAUÀ ¸ÉêÉUÉ
£ÉÃgÀªÁV £ÉëĸÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
 »A¢£ÀAvÉ, ¸ÀévÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁéAiÀÄvÀÛªÁzÀ ±Á¸À£À§zÀÞ KeɤìAiÀÄÄ £ÀqɸÀĪÀ ªÀÄÄPÀÛ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ
¥ÀjÃPÉëAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ £ÉêÀÄPÁwAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. AiÀÄƤAiÀÄ£ï ¥À©èPï ¸À«Ãð¸ï
PÀ«ÄμÀ£ï (AiÀÄĦJ¹ì) vÀ£Àß ªÀÄÄRå PÀZÉÃjAiÀÄ£ÀÄß gÁμÀÖæzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁzÀ zɺÀ°AiÀÄ°è
ºÉÆAzÀ¨ÃÉ QvÀÄÛ.

O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁV C¢üPÁgÀ±Á»

eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀÄzÀ PÁgÀt¢AzÁV, DzsÀĤPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÀÅ ZÀÄ£ÁªÀuÉU¼ À À DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ

«PÀ¸À£ÀUÆÉ ArvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ ¥Àæw¤¢üU¼ À ÀÄ (¹élÓ¯ÉAðqÀßAvÀºÀ £ÉÃgÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ°è £ÀqÉAiÀÄĪÀ
d£ÀgÀ®è) gÁdåªÀ£ÀÄß D¼À®Ä ªÀÄvÀÄÛ D¼À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÄÀ . ¢£À¤vÀåzÀ ªÀåªÀºÁgÀU¼ À À£ÀÄß ªÀ¸ÀÄÛ¤μÀתÁV
¤ªÀð»¸À®Ä, DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ «PÀ¸À£ÀUÉÆArvÀÄ. ªÀiÁåPïì ªÉ§gï ªÀÄÆgÀÄ «zsÀzÀ C¢üPÁgÀUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÁÝgÉ (PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞ C¢üPÁgÀ)

 ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ C¢üPÁgÀ-GvÀÛgÁ¢üPÁgÀ, DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ, ªÀåQÛ¤μÀ× D¸ÉU¼

À ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß
DzsÀj¹zÉ.
 ªÀZÀð¹é C¢üPÁgÀ-¥Àæw¨sÁ¤évÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ, GzÁºÀgÀuÉUÉ ¸Áé«Ä
«ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÄÀ , EvÁå¢.
 vÀPÀð§zÀÞ-PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¥Áæ¢Pü ÁgÀ i.e. C¢üPÁgÀ±Á». CªÀgÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß F PɼÀV£À
UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ 'O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀA¸ÉÜ' JAzÀÄ ªÁåSÁ夹zÁÝgÉB

J) GvÀÛªÀĪÁV ªÁåSÁ夸À¯ÁzÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀzA À qÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É O¥ÀZÁjPÀ

DAiÉÄÌ ªÀÄvÀÄÛ §rÛ, ¥Áæx«
À ÄPÀªÁV CºÀðvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁgÀz±
À ð
À PÀvÉ.

152
©) ¥ÀPÀë¥ÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ EμÀÖU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EμÀÖ¥ÀqÀ¢gÀÄ«PÉUÀ¼ÀÄ AiÀiÁgÀ£ÀÆß M°¹PÉƼÀîzA
À vÉ CxÀªÁ
EμÀÖ¥q
À ÀzÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä °TvÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ, ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ.

¹) ±ÉæÃtÂAiÀÄ gÀZÀ£É-GvÀÛªÄÀ ªÁV ªÁåSÁ夸À¯ÁzÀ »jAiÀÄ, ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ QjAiÀÄ ªÀÄlÖU¼ À ÀÄ,
EzÀjAzÁV »jAiÀÄgÀÄ MAzÀÄ PÀqÉ vÀªÄÀ ä QjAiÀĪÀg£ À ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À§ºÀÄzÀÄ, ªÉÄðéZÁgÀuÉ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁUÀðzÀ±ð À £À ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ QjAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À DzÉñÀUÀ¼À «gÀÄzÀÞ
GzÀ㫸ÀĪÀ ªÉÄîä£À«UÀ¼À£ÀÄß D°¸À§ºÀÄzÀÄB ªÀÄÄAzÉ, PɼÀV£À ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄÄ
¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ/PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼À ÀÄ/ªÀiÁ£ÀzÀAqÀU¼
À ÀÄ/ªÀiÁ£ÀzA
À qÀU¼
À ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸À®Ä
PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.

r) PÉ®¸À ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ «±ÉÃμÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ «¨sÀd£É-PÁAiÀÄðUÀ¼À ¸ÀàμÖÀ ¸ÀªÄÀ vÉÆî£À, C¢üPÁgÀzÀ
ºÀAaPÉ (EvÀgÀgÀ EZÉÒUÉ «gÀÄzÀÞªÁV «ªÉÃZÀ£É CxÀªÁ §®) ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝj.

E) ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ºÀÄZÁÑnPÉU¼À À ªÉÄÃ¯É ªÀÈwÛ¥ÀgÀvÉ-EzÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ jÃwAiÀÄ°è £Á®ÄÌ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß

M¼ÀUÉÆArzÉB KPÀgÆ
À ¥ÀvÉ, vÀl¸ÀÜvÉ, zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ C£ÁªÀÄzsÃÉ AiÀÄvÉ.

J¥sï) ªÀÈwÛ zÀȶÖPÉÆãÀ-¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä, C¢üPÁgÀ±Á» ¸Àé¨Ás ªÀvÀB

±Á±ÀévÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ-««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è C£ÀĨsÀªÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä ««zsÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ ªÀÈwÛfêÀ£ÀªÅÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸À®Ä ¥Àj¥ÀPÀévA É iÀÄ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛz.É
DzÁUÀÆå, ¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀvÉ JAzÀgÉ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ¦à¸ÀĪÀÅzÀÄ JAzÀxÀðªÀ®è. ¹ÜgÀvÉ, ¨sÀzÀævÉ
ªÀÄvÀÄÛ ±Á±ÀévvÀ ÉAiÀÄ »A¢£À GzÉÝñÀªÉAzÀgÉ zÀÄgÁ±É ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀæμÀÖ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À ¥Àæ¯ÉÆèsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
vÀ¦à¸ÀĪÀÅzÀÄ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» gÀZÀ£É

 ¥ÀæzÁs £À ªÀÄAwæ, ªÀÄAwæUÀ¼À ¸ÀA¥ÀÅl ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á» CxÀªÁ DqÀ½vÀ AiÀÄAvÀæ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀ zÉÆqÀØ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ ±ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É F G¥ÀPÀgÀtªÀÅ «Ä°lj ¸ÉêɬÄAzÀ ºÉÃUÉ ©ü£ÀߪÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß
MwÛºÉüÀ®Ä EzÀ£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÉÃªÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É
 ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ ±Á±ÀévÀªÁV £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ vÀgÀ¨ÃÉ w ¥Àqz
É À ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄjvÀ ¹§âA¢UÉ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
gÀƦ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ eÁjUÉ vÀg®
À Ä ªÀÄAwæUÀ½UÉ ¨ÉA§® ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É
 ¨sÁgÀvªÀ ÀÅ vÀdÕ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÁzsÀ£UÀ À¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹zÉ. C®èzÉ, F G¥ÀPg À ÀtPÉÌ gÁdQÃAiÀÄ
ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. gÁdQÃAiÀÄ vÀl¸ÀÜvA É iÀÄÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¤jÃPÉëAiÀiÁVzÉ
C¢üPÁgÀ±Á». EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤Ãw «μÀAiÀÄUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¤®ÄªÀ£ÀÄß
C¼Àªr À ¹PÉƼÀÄîªÅÀ ¢®è JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É

153
avÀæB C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÁA¹ÜPÀ gÀZÀ£É

DzsÀĤPÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ §ºÀ¼À ¸ÀAQÃtðªÁzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ

¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼À ÀÄ, CT® ¨sÁgÀvÀ ¸ÉêÉU¼ À ÀÄ, gÁdå ¸ÉêÉU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ
GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ vÁAwæPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É

 £ÀªÄÀ ä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ gÀZÀ£ÉPÁgÀjUÉ ¤μÀàPëÀ¥ÁvÀ, ¥ÀjtÂvÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ªÀÄÄRåªÁVvÀÄÛ. C®èzÉ,

CªÀgÄÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉÃªÉ CxÀªÁ C¢üPÁgÀ±Á» £ËPÀgg À À £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ, CºÀðvÉ DzsÁjvÀ DAiÉÄÌUÉ
M®ªÀÅ vÉÆÃjzÀgÄÀ .
 EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, PÉÃAzÀæ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÁ DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀPÌÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ
¸ÉêÀPg
À £
À ÀÄß £ÉëĹPÉƼÀÄîªÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£Àª£ À ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÁ DAiÉÆÃUÀzÀ ¸Àz¸ À ÀågÀ£ÀÄß MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ CªÀ¢üUÉ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀĺÁPÀ¨ÉÃPÉ CxÀªÁ CªÀiÁ£ÀvÀÄUÉƽ¸À¨ÉÃPÉ JAzÀÄ ¤zsð À j¸ÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä
¸ÀªÉÇÃðZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÄÀ ¸ÀªÀÄUÀæªÁV vÀ¤SÉ £Àq¸É ÀÄvÁÛg.É
 gÁdåUÀ¼À°è£À G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ DqÀ½vÀzÀ ¨É£Éß®Ä§Ä AiÀÄÄ. ¦. J¸ï. ¹. AiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
DqÀ½vÀ ¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÉÇ°Ã¸ï ¸ÉêÉUÁV DAiÉÄÌ ªÀiÁrzÀ ªÀåQÛU½
À AzÀ PÀÆrzÉ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀÄ

C¢üPÁgÀ±Á» C¹ÛvéÀzÀ°èzÁÝU¯ À ɯÁè, CzÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥Àæ¹zÀÞ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛz.É F

UÀÄt®PÀëtUÀ¼À ¸ÀAQë¥ÀÛ «ªÀgÀuÉ E°èz.É

 PÀæªiÀ Á£ÀÄUÀvÀ

154
 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÀÄÆ® gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvª À ÁVzÉ. EzÀÄ ±ÉæÃtÂAiÀÄ ªÉÄïÉ
CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄvÀÛz.É ¥Àæw ±ÉæÃt CxÀªÁ ¸ÁÜ£ÀªÅÀ G£ÀßvÀ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀªÀÄlÖzÀ C¢üãÀ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛz.É «²μÀÖªÁV, PɼÀV¤AzÀ ªÉÄîPÉÌ ¦gÀ«Äqï gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîvÛÀz,É PɼÀ¨sÁUÀz° À è
PÀrªÉÄ ±ÉæÃtÂU¼
À À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄïÁãUÀz°
À è G£ÀßvÀ ±ÉæÃtÂU¼
À À£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

 PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀÅzÀÄ

¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀlÄÖ¤mÁÖV ¥Á°¸ÀĪÀÅzÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À

«²μÀÖ ®PÀëtªÁVzÉ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ, ¤§Azs£ À ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ½UÉ CwAiÀiÁzÀ
MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÀ AiÀiÁgÀ£ÁßzÀgÆ À CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä "C¢üPÁgÀ±Á»" JA§
¥ÀzÀª£À ÀÄß ¸ÀȶָÀ¯ÁVzÉ.

 gÁdQÃAiÀÄ, ªÀÄÄR«®èzÀ, ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÀ®èzÀ

M§â ªÀåQÛ¥ÀgÀgÀ®èzÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß M§âgÄÀ ¤jÃQë¸À§ºÀÄzÀÄ. ««zsÀ ¤Ãw PÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤zÉÃð±À£ÀU¼
À À£ÀÄß C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÁUÀ, ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£ À ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÁUÀ
C¢üPÁjAiÀÄÄ ªÀ¸ÀÄÛ¤μÀ× CA±ÀUÀ½AzÀ ¤zÉÃð²¸À®àqÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß EzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É

10.4 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ »£É߯É

ºÀvÆÉ ÛA§vÀÛ£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ GvÀÛgÁzsð À zÀ°è ©æl¤ßAzÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä
¸Áܦ¸À¯ÁVzÀÝgÆ À , CzÀÄ £ÀAvÀgÀ ¥Àæw PÉÊUÁjQÃPÀgÀtUÉÆAqÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÀAiÉÆãÀÄäR gÁμÀÖæzÀ C«¨sÁdå
CAUÀªÁVzÉ. C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÉà DzsÀĤPÀ DqÀ½vÀzÀ C«¨sÁdå CAUÀªÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ ©ænμï ¸ÀPÁðgÀªÅÀ «¢ü¹zÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀj¸À®Ä ¸ÀévA À vÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ
£ÁAiÀÄPÀgÀÄ ¤zsð À j¹zÀgÄÀ .

¨sÁgÀvzÀ À°è C¢üPÁgÀ±Á» £Á®ÄÌ ¥ÀæªÄÀ ÄR UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ-¸ÀàμÀÖ ±ÉæÃt ªÀåªÀ¸ÉÜ,

PÁ«ÄðPÀ «¨sÀd£É, «±ÉÃμÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ »A¢£À ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀæªiÀ ÁtÂvÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÁ
«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ. PÁAiÀiÁAðUÀzÀ ªÉÄî¢üPÁjAiÀÄÄ ±Á¸ÀPÁAUÀPÉÌ SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄAwæUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É F ªÀÄAwæU¼ À À£ÀÄß vÁvÁÌ°PÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÄÀ JAzÀÄ ºÉ¸Àj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ KPÉAzÀgÉ
CªÀgÀ £ÉêÀÄPÁwAiÀÄÄ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. F vÁvÁÌ°PÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÀ eÉÆvÉUÉ ºÉaÑ£À
¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼À ¸ÉêÁªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁVzÉ.

¸ÀPÁðgÀªÅÀ gÀƦ¹gÀĪÀ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÀÄÄRå ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ

¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀæªÁVzÉ. F ±Á¸À£ÀªÀÅ ªÀÄAwæ ¥ÀjμÀwÛUÉ ªÀÄÆ® gÀÆ¥ÀgÉÃSÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ZËPÀlÄÖU¼ À À£ÀÄß
MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É £ÀAvÀgÀ F ¤ÃwAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£ÀªÀ£ÀÄß C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ £Àq¸ É ÀÄvÁÛg.É C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀ¯ÁVgÀĪÀ F ºÉÆgÉ ºÉƸÀzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤uÁðAiÀÄPÀªÀÇ DVzÉ. EzÀgÉÆA¢UÉ, DzÁAiÀÄ
¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ ºÀ¼ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæU¼ À ÀÄ ªÉÆzÀ°£ÀAvÉAiÉÄÃ
G½¢ªÉ. ªÀÄvÀÛμÀÄÖ ªÉÃUÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ºÀ¼ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ½VAvÀ DzsÄÀ ¤PÀ
ªÀÄvÀÄÛ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ªÀĺÀvéÀzÁÝVzÉ.

155
 ¨sÁgÀvªÀ ÀÅ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ zÉñÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ gÁdåªÀ£ÀÄß
PÁAiÀÄð¤gÀvÀ gÁdåªÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ zÀÈqsÀªÁzÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ
C¢üPÁgÀ±Á» ºÉÆA¢zÉ. C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ zÉñÀUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ F ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß
¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁV®è. C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ ¹Ã«ÄvÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉÆA¢UÉ gÁμÀÖæªÀ£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ vÀªiÀ ÁμÉAiÀÄ®è, ¨sÁgÀvz
À À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÉ PÉÊAiÀÄ°è zÀÈqsÀªÁzÀ PÁAiÀÄð«zÉ ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ zÉÆqÀØ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

gÁμÀÖæzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀ»¸ÀĪÀ ªÉÄð£À ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæzÀ ºÉÆgÀvÁV,

¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ E£ÀÆß PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæU¼ À À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É EªÀÅ F
PɼÀV£ÀAwªÉB £ÁªÀÅ ªÉÄÃ¯É ZÀað¹zÀAvÉ,

 DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £Àq¸ É ÀĪÀÅzÀÄ, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæUÀ¼À°è MAzÁVzÀÄÝ, DqÀ½vÀªÅÀ

¸ÀÄUÀªÀĪÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ eÁjUÉ vÀA¢gÀĪÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ
AiÀiÁªÀÅzÉà vÉÆAzÀgÉUÀ½®èzÉ £ÀqA
É iÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß SÁwæ¥r
À ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀzÁ¢üPÁjUÀ¼À ¸À®ºÉUÁgÀgÄÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÁV ¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄ
À è gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀÄvÁÛg,É EzÀÄ
¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀÄUÀªÀÄ ¤ªÀðºÀuÉUÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀÄvÀÛz.É gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ
¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À §UÉÎ eÁÕ£À«®èzÀ PÁgÀt, F C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ¤zsÁðgÀU¼À À ªÀÄÆ®PÀ
CªÀjUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±ð À £À ¤ÃqÀÄvÁÛg.É
 PÁ£ÀÆ£ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è, C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀgÆ
É ÃPÀë ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ,
KPÉAzÀgÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉUÁV ±Á¸À£ÀPÌÉ ¸À°è¸À¯ÁUÀĪÀ ªÀĸÀÆzÉU¼ À À£ÀÄß CªÀgÀÄ gÀa¸ÀÄvÁÛg.É
ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸À®Ä ±Á¸À£ÀPÌÉ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁzÀ J¯Áè CUÀvåÀ ªÀiÁ»wUÁV ªÀÄAwæU¼ À ÀÄ
£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÁÛg.É
 ¤Ãw gÀZÀ£É, PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ §gÀ®Ä ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ ¤ÃwUÀ½UÉ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤¢ðμÀÖ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è
¸ÉÃj¸À¨ÃÉ PÁVzÉ. EzÀÄ gÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À PÀvð À ªÀåªÁVzÉ. DzÁUÀÆå, £ÁªÀÅ ªÉÄïÉ
£ÉÆÃrzÀAvÉ, £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ CxÀªÁ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ F gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ
CªÀgÀ ¥ÁvÀæz° À è ªÀiÁUÀðzÀ±ðÀ £À ¤ÃqÀĪÀ°è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg,É ¤Ãw gÀZÀ£ÉAiÀÄ
¸ÀA¥ÀÇtð ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É
 zÁR¯É-QæAUï, C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁðj ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À zÀvÁÛA±Àª£ À ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 ªÀVÃðPÀj¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀPÁðj zÁR¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ElÄÖPÉƼÀÄîvÁÛg.É

¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¸ÀAQÃtð ªÀÄvÀÄÛ «PÀ¸À£ÀUÉƼÀÄîwÛgÄÀ ªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ

PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ gÀZÀ£É, CºÀðvÉ DzsÁjvÀ
£ÉêÀÄPÁw ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¥sÉqÀg¯ À ï ZËPÀnÖ£ÀAvÀºÀ ºÀ®ªÁgÀÄ UÀªÀÄ£ÁºÀð ªÉʲμÀÖåUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝgÀÆ, EzÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ CqÉvÀqÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀzÀAvÀºÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ
JzÀÄj¸ÀÄwÛz.É F ªÉʲμÀÖåUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀÅzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÄÀ xÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ ¤uÁðAiÀÄPÀªÁVzÀÄÝ, CAwªÀĪÁV
gÁμÀÖæzÀ MmÁÖgÉ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæUÀwUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É

156
10.5 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

I. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀU¼
À ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. ©ænμï ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» DqÀ½vÀªÅÀ zÉñÀªÀ£ÀÄß D¼À®Ä ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ

ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÁUÀ, ¨sÁgÀvz
À À C¢üPÁgÀ±Á» gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄß _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ UÉ ¥ÀvÉÛºÀZÀѧºÀÄzÀÄ.

2. ¨sÁgÀvÀzÀ°è DzsÀĤPÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ QÃwð _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ UÉ

¸À®ÄèvÛÀz.É

3. C¢üPÁgÀ±Á» CxÀªÁ DqÀ½vÀ AiÀÄAvÀæ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄ®àqÀĪÀ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ ±ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. F G¥ÀPÀgt À ªÀÅ «Ä°lj ¸ÉêɬÄAzÀ ºÉÃUÉ
©ü£ÀߪÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß MwÛºÉüÀ®Ä EzÀ£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÉÃªÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É

4. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÀÄÆ® gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ.

1. ©ænμï gÁeï

2. ¯Áqïð PÁ£Áéð°¸ï

3. «PÉÃA¢æÃPÀgÀt

4. AiÀÄƤAiÀÄ£ï ¥À©èPï ¸À«Ãð¸ï PÀ«ÄμÀ£ï

10.6 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvz À À°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ.
¨sÁgÀvz
À À°è C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ «±ÀézÀ J¯Áè ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV «¸ÀÛj¹zÉ. DqÀ½vÀ
ºÉÃUÁzÀgÆ À EgÀ°, DzÀgÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÆ vÀ£ÀßzÉà DzÀ C¢üPÁgÀ±Á» CA±Àª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
DzÀgÉ F WÀlPÀªÅÀ «±ÉÃμÀªÁV ¨sÁgÀvÀzÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÉÆA¢UÉ ªÀåªÀºÀj¹vÀÄ. F WÀlPÀªÀÅ C©üªÈÀ ¢Þ,
¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É D¼ÀªÁV PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. ¨sÁgÀvÀz° À è ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÀ ¨sÁgÀvÀz° À è C¢üPÁgÀ±Á». EzÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß
gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¨sÁgÀvz À À°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹vÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ »£É߯ÉAiÀÄAvÀºÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥À j±ÉÆâü¹vÀÄ. F ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀÅ
¨sÁgÀvz
À À°è ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°èAiÀÄÆ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÉ. F
WÀlPÀªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß, CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæUw À AiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä PÉ®ªÀÅ C¨sÁå¸ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ
M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. F J¯Áè ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV
«ªÀj¹zÉ. CzÀQÌAvÀ ªÀÄÄRåªÁV, F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À §UÉÎAiÀÄÆ
«ªÀj¹zÉ.CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw

157
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°è ¨sÁgÀvÀz°
À è
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÀĺÀvéÀ.

10.7 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÄÀ

ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»B ªÀ¸ÁºÀvÄÀ CxÀªÁ ªÀ¸ÁºÀvÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ CxÀªÁ «²μÀÖ

D£ÀĪÀA²PÀB (ºÀt, D¹Û CxÀªÁ ²Ã¶ðPÉ) »A¢£À »qÀĪÀ½zÁgÀ£À ªÀÄgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ

GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁV ¹éÃPÀj¸À¯ÁVzÉ.

PÀptB ¨ÁUÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è CxÀªÁ DPÁgÀ¢AzÀ ºÉÆgÀ§gÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è;

ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀAw®è

PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼
À ÀÄB K£À£ÁßzÀgÀÆ ªÀiÁqÀĪÀ MAzÀÄ ¸ÁܦvÀ CxÀªÁ C¢üPÀÈvÀ «zsÁ£À

£À«Ã£ÀB ºÉƸÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz;É ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®

«ªÀıÁðvÀäPÀB ¥ÀæwPÀÆ® CxÀªÁ ¤gÁPÀj¸ÀĪÀ PÁªÉÄAlμÀÄ CxÀªÁ wÃ¥ÀÅðUÀ¼À£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ

ºÉÆuÉUÁjPÉB AiÀiÁªÀÅzÀ£ÁßzÀgÀÆ ¤¨sÁ¬Ä¸ÀĪÀ CxÀªÁ AiÀiÁgÉƧâgÀ ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀĪÀ

PÀvð
À ªÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¹Üw CxÀªÁ ¸ÀvÀå.

10.8 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÌÉ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» CªÀ¢üAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

2. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÉʲμÀÖåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹.

3. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ »£É߯ÉAiÀÄ£ÀÄß ZÀað¹.

4. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr.

10.9 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæxÀUÀ¼ÀÄ

1.https:// timesofindia. indiatimes. com/readersblog/Beyond-the-headlines/prevalence-

of-colonial-Influence-in-indiaas-burocracy-unraveling-the-Legacy-54081/2.
https://testbook.com/ias-preparation/indian-burocracy-structure

3. https://margcompusoft.com/m/indian-burocracy-into-its-structure-and-function/4.
https://egyankosh.ac.in/bitstream/ 123456789/19239/1/Unit-15. 5.
https://cleartax.in/glossary/burocracy /

158
WÀlPÀ 11: C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á» ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄB ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀ±Àð¸ï
¸ÉàμÀ°¸ïÖ ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀ±Àð¸ï §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»

gÀZÀ£É:

11.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ

11.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ

11.2 C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ

11.3 d£Àg¯
À ï ªÀÄvÀÄÛ ¸Éàμ°
À ¸ïÖ §ÆågÉÆÃPÀæ¹ ¥ÀjPÀ®à£É

11.4 vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É

11.5 ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ ªÁzÀ

11.6 vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À £ÀqÄÀ «£À «ªÁzÀ

11.9 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

11.7 ¸ÁgÁA±À

11.8 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼

À ÀÄ

11.10 ¸ÀéAiÀÄA CzsåÀ AiÀÄ£ÀPÌÉ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

11.11 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀA

æ xÀU¼
À ÀÄ

159
11.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

 C¢üPÁgÀ±Á» DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夹,

 vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƽî,
 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr,
 C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è£À EwÛÃa£À ZÀZÉðAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹.

11.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð ºÀ£ÉÆßAzÀ£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀv.À F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß «±ÉÃμÀªÁV ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ, vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄAvÀºÀ JgÀqÄÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR «ªÁzÀU¼ À À §UÉÎ C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ, EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå zÀȶÖPÉÆãÀzÀ°è
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢
ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ «ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄAvÀºÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è£À JgÀqÄÀ
¥ÀæªÄÀ ÄR «ªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä F WÀlPÀªÅÀ zÀÈqsÀªÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢
ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ «ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ««zsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ «²μÀÖ
UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛz.É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ «ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄÄ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛv¥ À r
À ¸ÀÄvÀÛz,É EzÀÄ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ
Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀz° À è£ À
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ «ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»¬ÄAzÀ £ÁªÀÅ C£ÉÃPÀ
CA±ÀU¼ À À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄwÛzÝÀ AvÉ, CzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼
À ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ
D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÄÀ UÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛz.É F WÀlPÀªÀÅ £ÀªÀÄUÉ C£ÉÃPÀ
zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU¼ À À°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É
EzÀ®èz,É ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£U É É ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß
§®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª,É DzÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzPÀ ÉÆñÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå
ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ «ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ §UÉÎ ¤ªÀÄä w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÀÅ ¤ªÀÄUÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ «ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ
§zÀÞªÁzÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÉÆA¢UÉ ¸ÀdÄÓUÉƽ¸À®Ä, «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä CªÀÄÆ®åªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ
¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ. ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á» DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ
C£Ééö¸ÀĪÁUÀ zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼ÀÄ.

160
11.2 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ
¸ÀPÁðgÀzÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁV, C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ DqÀ½vÀzÀ°è ¤uÁðAiÀÄPÀ
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ eÁjUÉ vÀAzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄμÁ×£ÀUÆÉ ½¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ
PÁ¯Á£ÀAvÀgÀzÀ°è «PÀ¸À£ÀUÉÆArzÀÄÝ, CzÀgÀ gÀZÀ£É, PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è UÀªÄÀ £ÁºÀð
§zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. F ¨ÁèUßÀ °è, £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ, CzÀgÀ
¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ z˧ð®åUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» «±ÀézÀ CwzÉÆqÀØ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À°è MAzÁVzÀÄÝ, zÉñÁzÀåAvÀ

®PÁëAvÀgÀ d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÀ ¤ÃrzÉ. EzÀ£ÀÄß ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀªÁV DAiÉÆÃf¸À¯ÁVzÀÄÝ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÉÃªÉ (LJJ¸ï) CUÀæ¸ÁÜ£Àz° À èzÉ, £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÉÇ°Ã¸ï ¸ÉÃªÉ (L¦J¸ï) ªÀÄvÀÄÛ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ «zÉñÁAUÀ ¸ÉêÉAiÀÄAvÀºÀ EvÀgÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ EªÉ. (IFS). F ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß
AiÀÄƤAiÀÄ£ï ¥À©èPï ¸À«Ãð¸ï PÀ«ÄμÀ£ï £Àq¸ É ÀĪÀ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ £ÉêÀÄPÀ
ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É (UPSC). ¥Àæw gÁdåªÀÇ vÀ£ÀßzÉà DzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß gÁdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ ªÀÄlÖU¼À ÉAzÀÄ «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.

¨sÁgÀvz À À°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, EzÀÄ

¸ÀPÁðgÀzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß ¯ÉQ̸ÀzÉ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ°è ¤gÀAvÀgÀvA É iÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É F
¤gÀAvÀgvÀ ÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¥ÁægA À ©ü¹zÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
ªÀÄÄAzÀĪÀj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, EzÀÄ ¤Ãw gÀZÀ£É, C£ÀÄμÁ×£À ªÀÄvÀÄÛ
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀzA À vÀºÀ DqÀ½vÀzÀ ««zsÀ CA±ÀUÀ¼À°è GvÀÛªÀÄ vÀg¨ À ÃÉ w ¥ÀqzÉ À ªÀÈwÛ¥g À À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsÀ«
DqÀ½vÀUÁgÀgÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÁV, C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ C¢üPÁjUÀ¼À
C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛz,É gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀjUÀt£ÉU¼ À À §zÀ°UÉ CºÀðvÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÅÀ zÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É

DzÁUÀÆå, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛz.É CvÀåAvÀ

¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À°è MAzÀÄ ¨sÀæμÁÖZÁgÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ J¯Áè ºÀAvÀU¼ À À°è
¨sÀæμÁÖZÁgÀªÀÅ CwgÉÃPÀªÁVzÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÀPg À ÀÄ DUÁUÉÎ vÀªÄÀ ä C¢üPÁgÀzÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
¯Á¨sÀPÁÌV §¼À¸ÀÄvÁÛg.É EzÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÉÄð£À ¸ÁªÀðd¤PÀ £ÀA ©PÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀî®Ä ªÀÄvÀÄÛ
CzÀÄ C¸ÀªÀÄxÀð ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀæμÀÖ JA§ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀæ»PÉUÉ PÁgÀtªÁVzÉ.

ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀªÁ®Ä JAzÀgÉ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ PÉÆgÀv.É C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ

¸ÁªÀðd¤PÀjUÉ dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ¤jÃQë¸À¯ÁVzÀÝgÆ À , DUÁUÉÎ ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvA É iÀÄ PÉÆgÀvÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàμÖÀ PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉAiÀÄ ªÀiÁ¥À£U
À À¼À PÉÆgÀvÉ EgÀÄvÀÛz.É F ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ ²PÉë¬Ä®èzÀ
¸ÀA¸ÀÌøwUÉ PÁgÀtªÁVzÉ, C°è £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ¨sÀAiÀÄ«®èzÉ PÀ¼À¥É PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉ
CxÀªÁ ¨sÀæμÁÖZÁgÀ¢AzÀ ¥ÁgÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.

¨sÁgÀvz
À À°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¤zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á» JAzÀÄ nÃQ¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀAQÃtð ªÀÄvÀÄÛ PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ½UÉ PÁgÀtªÁVzÉ, EzÀÄ

161
¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄ
À è CrØAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£Àª£ À ÀÄß
¤zsÁ£ÀUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ. ºÉZÀÄѪÀjAiÀiÁV, PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ »jvÀ£ÀzÀ C¢üPÁgÀ±Á» ¸ÀA¸ÀÈÌwAiÀÄÄ
£Á«Ã£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ滸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄĪÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ£ÀÄß C¥ÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUz
É ÀÄPÉƼÀîzA
À vÉ
¤gÀÄvÁìºÀUÆ
É ½¸À§ºÀÄzÀÄ.

F ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ°è

¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É ªÀμð À UÀ¼À°è, E-DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ, DqÀ½vÁvÀäPÀ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À À£ÀÄß ¸Àg¼
À ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁgÀz±À ð
À PÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä
vÉUÉzÄÀ PÉÆArzÉ. F ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV,
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ CUÀvÀåUÀ½UÉ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À°è gÁdQÃAiÀÄ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀzÀ

¸ÀªÀĸÉåAiÀÄÆ MAzÀÄ. gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¤zsÁðgÀ vÉUz É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä vÀªÀÄä C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛg,É EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ
»vÁ¸ÀQÛAiÀÄ°è®èzÀ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛz.É F ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀªÅÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÁévA À vÀæåzÀ
ªÉÄÃ®Æ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ, ªÀ¸ÀÄÛ¤μÀתÁV ªÀwð¸ÀĪÀ CzÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðPÉÌ zsÀPÉÌAiÀÄÄAlÄ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á» JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÉÄAzÀgÉ CzÀgÀ

¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è E£ÀÆß ªÉÄïÁÓwAiÀÄ ªÀåQÛU¼ À À ¥Á槮å«zÀÄÝ,
PɼÀeÁwAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C®à¸ÀASÁåvÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ½UÉ PÀrªÉÄ ¥Áæw¤zsÀå«zÉ. F ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ
¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄ
À è ¥ÀPÀë¥ÁvÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAa£À°ègÄÀ ªÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀĪÀ GzÉÝñÀzÀ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ.

¨sÁgÀvz À À°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ P˱À®å C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀªÁ®£ÀÄß ¸ÀºÀ JzÀÄj¸ÀÄwÛz.É dUÀvÄÀ Û

rfl¯ï DyðPÀvÉAiÀÄvÀÛ ¸ÁUÀÄwÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄÄAzÀĪÀj¸À¨ÃÉ PÁVzÉ. C£ÉÃPÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ zÉÆqÀØ zÀvÁÛA±À, ¸Éʧgï ¨sÀzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀÈvÀPÀ
§Ä¢ÞªÄÀ vÉÛAiÀÄAvÀºÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ P˱À®å ªÀÄvÀ ÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è.
F P˱À®å C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ PÉÆgÀvA É iÀÄÄ rfl¯ï G¥ÀPÀæªÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀPÉÌ CrØAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ MmÁÖgÉ zÀPÀëvÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ.

F ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä, ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ

CUÀvåÀ «zÉ. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è ¥ÁgÀz± À ÀðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ
¥ÁæxÀ«ÄPÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è MAzÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¸ÀàμÖÀ PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉAiÀÄ ªÀiÁ¥À£ÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀjZÀ¬Ä¸À¨ÉÃPÁVzÉ, M¼ÉîAiÀÄzÀ£ÀÄß ¥Àæw¥sÀ°¸ÀÄvÀÛz.É PÁAiÀÄðPÀëªÄÀ vÉ, ªÀÄvÀÄÛ PÀ¼À¥É PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉUÉ zÀAqÀ
«¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶָÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀæμÀÖ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÄÀ xÀð
C¨sÁå¸ÀU¼À À£ÀÄß ¤gÀÄvÁìºÀUÉƽ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

162
 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ P˱À®å C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ®Æè ¸ÀPÁðgÀ ºÀÆrPÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ. £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀjUÉ
rfl¯ï vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è vÀgÀ¨ÃÉ w ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁVzÉ. EzÀÄ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀ®èz,É ºÉZÀÄÑ QæAiÀiÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ £À«Ã£À PÁAiÀÄð
¸ÀA¸ÀÈÌwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÀÛzÉ.

¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÉëÃvÀæªA

É zÀgÉ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÉÊ«zsÀåvÉ. £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉUÀ¼À°è
PɼÀªÀUÀðzÀ ªÀÄvÀÄÛ C®à¸ÀASÁåvÀgÀ ¥Áæw¤zsåÀ ªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä ¸ÀPÁðgÀ PÀæªÄÀ PÉÊUÉƼÀÄîªÀ CUÀvåÀ «zÉ. EzÀÄ
¨sÁgÀvzÀ À ªÉÊ«zsåÀ ªÀÄAiÀÄ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä GvÀÛªÀĪÁV
¸ÀdÄÓUÉÆArgÀĪÀ ºÉZÀÄÑ CAvÀUð À vÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ«zsåÀ ªÀÄAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥À槮 nÃPÁPÁgÀg° À è M§âgÁzÀ gÁªÉÄì ªÀÄĬÄgï, "£ÀªÄÀ ä ¸ÀPÁðgÀzÀ

ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è, DqÀ½vÀzÀ°è, ±Á¸À£ÀzÀ°è CxÀªÁ ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ±ÀQÛAiÀÄÄ
CUÁzsÀªÁV ¥À槮ªÁVzÉ. ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ªÉÄîAVAiÀÄ CrAiÀÄ°è, EzÀÄ ¥sÁæAPÉ£ÉÊìÖ£Àß ªÀiÁ£ÀìÖ£ÀAðvÉ,
PÉ®ªÉǪÉÄä CzÀgÀ ¸ÀȶÖPÀvÀð£À£ÀÄß £ÀÄAUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvɬÄzÉ....... PÁ£ÀƤ£À zÀȶÖAiÀÄ°è EzÀÄ £À ªÄÀ ä
¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è CvÀåAvÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀÄvÀÄÛ ¥À槮 CA±ÀªÁVzÉ. EzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà O¥ÀZÁjPÀ
C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢®è ". ¯Áqïð ºÉªÁmïð C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉƸÀ
¤gÀAPÀıÀ ¥Àæ¨sÀÄvÀéªA
É zÀÄ §tÂÚ¹zÁÝg.É

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ «gÀÄzÀÞ ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR nÃPÉU¼

À ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ;

1) d£ÀgÀ ¨ÉÃrPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AiÀÄPÉUÀ½UÉ ¸ÀàA¢¸À¢gÀĪÀÅzÀÄB

C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä£ÀÄß vÁªÀÅ ¸ÀéAiÀÄA-£ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ gÀPëÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ
ªÁåSÁå£ÀPÁgÀgÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÁÛg.É '¸ÁªÀðd¤PÀ M½vÀÄ' ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ
C©ü¥ÁæAiÀĪÀ®è JAzÀÄ ªÁ¢¸À§ºÀÄzÀÄ. C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¥ÀæwQæ¬Ä¸ÀÄvÁÛgÉ DzÀgÉ ¥ÀæwQæ¬Ä¸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁUÀ®Ä ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîvÁÛgÉ JAzÀÆ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
2) PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ï CxÀªÁ C£ÀUÀvåÀ O¥ÀZÁjPÀvÉB
PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ï C£ÀÄß "¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀ°è ¤RgÀªÁzÀ ¤RgÀv"É JAzÀÄ
ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉ. C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀiÁUÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀǪÀð¤zÀ±Àð£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀPÉÌ ºÉaÑ£À MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÁÛg.É EzÀÄ PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ï C£ÀÄß §ºÀÄvÉÃPÀ
G¹gÀÄUÀnÖ¸ÀĪÀªÀgÉUÉ UÀÄt¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀĪÀÅ CfðUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁqÀĪÀ CxÀªÁ
¤§Azs£ À ÉU¼À À£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀ GzÉÝñÀPÁÌV C¹ÛvéÀzÀ°è®è, DzÀgÉ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÉêÉUÁV
£ÀªÄÀ Æ£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£ À ÉU¼
À ÀÄ C¹ÛvéÀzÀ°èªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ
£É£À¦£À°èlÄÖPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ. DzÁUÀÆå, CUÀvåÀ ªÁzÀ ¸ÀÄgÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt æ ¸ÁzsÀ£U
À ¼
À À£ÀÄß
MzÀV¸À®Ä PÉ®ªÀÅ PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ï ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. PÁ£ÀƤ£À ¥ÀæPÁgÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ
¸ÁܦvÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¤§Azs£ À ÉU½
À UÉ PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ C£ÀĸÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß £É£À¦£À°èqÀ¨ÉÃPÀÄ.
3) C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¸ÀéAiÀÄA-±Á±ÀévÀªÁVzÉB
F «zÀåªÀiÁ£ÀªÀÅ ¥ÁQð£Àì£ï PÁ£ÀÆ£ÀÄ CxÀªÁ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À KgÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¦gÀ«ÄrßAzÀ
ºÉZÀÄÑ ºÀUÀÄgÀªÁVzÉ. 1935-1954 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» PÀZÉÃjAiÀÄ°è PÉ®¸ÀzÀ ºÉÆgÉ

163
 PÀrªÉÄAiÀiÁVzÀÝgÀÆ, ¹§âA¢ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ªÀμð
À PÉÌ ¸ÀgÁ¸Àj 5.75 gÀμÀÄÖ ºÉZ¼
ÀÑ Àª£
À ÀÄß
¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ ÀgÀÄ §»gÀAUÀ¥r
À ¹zÁÝgÉ.

4) ¸ÀéAiÀÄA C©üªÈÀ ¢ÞB

C¢üPÁgÀzÀ ºÀ¹¢gÀĪÀ C¢üPÁjUÀ¼À°è C¢üPÁgÀzÀ §AiÀÄPÉ CAvÀUÀðvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ°è ¸ÀaªÀgÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ ¹zÁÞAvÀzÀ
ºÉÆ¢PÉAiÀÄrAiÀÄ°è, ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀævåÉ ÃPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á骮 À A© «¨sÁUÀUÀ¼ÁV
«AUÀr¸À®àqÀÄvÀÛzÉ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÆ G½zÀªÀÅUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ«®èzÉ vÀ£ÀßzÉÃ
DzÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀÄvÀÛz.É
5) E¯ÁSÁ¢üPÁgÀ CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁædå ¤ªÀiÁðtB
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á骮 À A© «¨sÁUÀUÀ¼ÁV
«¨sÀf¸À®Ä ¥ÉÇÃæ vÁ컸ÀÄvÁÛgÉ, G½zÀªÀÅUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ ¥Àg¸ À ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ«®èzÉ vÀ£ÀßzÉà DzÀ
CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
6) C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¦æÃw¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁzÀª£ À ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÁÛgÉB
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ J¯ÉèqÉ ¤μÉÃzsÀUÀ½UÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV M¼ÀUÁUÀĪÀ £ÀPÁgÁvÀäPÀ
ªÀÄ£ÉÆëeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉƼÀÄîvÁÛgÉ JAzÀÄ §mÁæAðqï gÀ¸Éì¯ï ºÉýzÁÝg.É
DqÀ½vÀzÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ »£É߯ÉAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ wêÀæ nÃPÉUÉ M¼ÀUÁVzÁÝg.É
F nÃPÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ JzÀÄÝPÁtĪÀAwzÀÄÝ, KPÉAzÀg,É ªÉÄÃf£À ¸ÀÄvÀÛ®Æ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß EvÀåxÀð¥Àr¸ÀĪÀ°è
C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À vÉÆAzÀgÉVÃqÁUÀÄvÁÛgÉ JAzÀÄ ±Á¸ÀPg À ÄÀ ¨sÁ«¸ÀÄvÁÛg.É ¸ÁªÀiÁfPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
vÀéjvÀªÁV ¸Á¢ü¸À®Ä ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ°è ZÀÄ£Á¬ÄvÀ
¥Àæw¤¢üUÀ¼À ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß §ÆågÉÆÃPÀæ¹ ªÀÄgɪÀiÁZÀÄwÛzÉ JAzÀÄ nÃQ¸À¯ÁVzÉ. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
£ÀÆå£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆÜ®ªÁV UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ;
 ««zsÀ ºÀAvÀU¼ À ÉÆA¢UÉ ªÀåªÀºÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¢ÃWÀðªÁzÀ n¥ÀàtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ªÁrPÉAiÀÄ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ½UÉ §ºÀ¼À «ªÀgÀªÁV CAnPÉƼÀÄîªÅÀ zÀjAzÀ
¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄ
À è «¼ÀA§ªÁUÀÄvÀÛz.É
 ««zsÀ ºÀAvÀUÀ½UÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤AiÉÆÃUÀzÀ PÉÆgÀvA É iÀÄÄ ºÉZÀÄÑ PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ÉÎ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛz,É
EzÀg°
À è ªÁrPÉAiÀÄ ¤zsÁðgÀª£À ÀÄß ¸ÀºÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ºÀAvÀU½À AzÀ vÉgÀªÅÀ UÉƽ¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛz.É
 C¢üPÁjAiÀÄÄ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ CUÀvÀåvÉU¼ À À §UÉÎ C¸ÀqØÉ vÉÆÃgÀÄvÁÛ£É JAzÀÄ w½zÀħA¢zÉ.
¸ÀàA¢¸À¢gÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ O¥ÀZÁjPÀvA É iÀÄÄ £ÀªÄÀ ä ¸ÀÄvÀÛ®Æ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀĪÀ QæAiÀiÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀéjvÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉU½ À AzÀ ¥ÀævåÉ ÃQ¸À®àlÖ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃ¥Àðr¸À®ànÖgÀĪÀ zÀAvÀzÀ UÉÆÃ¥ÀÅgÀ¢AzÀ
ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀÈvÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÉ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ PÁAiÀÄðªÉÊRjAiÀÄ §UÉÎ «ªÀıÁðvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄwÛgÀĪÀ

gÁ§ì£ï, "C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV C£ÀĨsÀ«¸ÀĪÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÉAzÀgÉ C¢üPÁjUÀ¼À PÀqɬÄAzÀ ¸ÀéAiÀÄA-
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ CwAiÀiÁzÀ ¥ÀæeÉÕ CxÀªÁ CªÀgÀ PÀZÉÃjAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ C£ÀUv
À Àå PÀ®à£É; ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
£ÁUÀjPÀgÀ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ C£ÀÄPÀÆ®vÉAiÀÄ §UÉÎ GzÁ¹Ã£Àv,É ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ O¥ÀZÁjPÀ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ §UÉV£À eÁuÉä; DqÀ½vÀzÀ ¤¢ðμÀÖ WÀlPÀUÀ¼À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¥ÀǪÀð¨sÁ«AiÀiÁV

164
vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀª£ À ÀÄß MmÁÖgÉAiÀiÁV ¥ÀjUÀt¸À®Ä C¸ÀªÄÀ xÀðvÉ, gÁdå¥Á®gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
DqÀ½vÀzÀ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA§AzsU À ¼
À À£ÀÄß ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ CvÀåUÀvÀå ¨sÁUÀªA
É zÀÄ UÀÄ gÀÄw¸ÀĪÀ°è ªÉÊ¥s®
À å"
JAzÀÄ ºÉüÀÄvÁÛg.É

11.3 ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É

DzÁUÀÆå, DqÀ½vÀzÀ°è£À ºÉaÑ£À G£ÀßvÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå DqÀ½vÀUÁgÀgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ
JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ªÀÈwÛ¥g À À ¥ÀjtwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆ A¢gÀĪÀ vÀdÕgÄÀ
AiÀiÁªÀÅzÉà vÁAwæPÀ CºÀðvÉU¼ À À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀzÀ L¹J¸ï ªÀÄvÀÄÛ LJJ¸ï C¢üPÁjUÀ½UÉ C¢üãÀz° À è
PÉ®¸À ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ PÉëÃvÀæz°
À è eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è
KPÉAzÀgÉ CªÀgÄÀ MAzÀÄ jÃwAiÀÄ GzÉÆåÃUÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ jÃwAiÀÄ PÉ®¸ÀPÉÌ ºÉÆÃUÀÄwÛzÁÝgÉ JA§
zÀÆgÀÄ ºÉZÀÄÑwÛzÉ.

DzÁUÀÆå, EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÀ £ÀqÄÀ «£À «ªÁzÀªÀÅ vÀ£Àß
¥ÀgÁPÁμÉ×AiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¦zÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV vÀAvÀædÕgÄÀ JAzÀÄ PÀgA
É iÀÄ®àqÀĪÀ vÀdÕgÀÄ DqÀ½vÀz°
À è vÀªÄÀ UÉ
¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÁÜ£À«®è JAzÀÄ §®ªÁV ¨sÁ«¸ÀÄvÁÛgÉ, DzÀgÀÆ CªÀgÀ ¥Àjtw ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ CºÀðvÉUÀ¼À
PÁgÀt¢AzÁV, CªÀgÄÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀªÀjVAvÀ ±ÉæÃμÀ×gÁVzÁÝg.É

'¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢' JAzÀgÉ ¨sÁμÁ±Á¸ÀÛæ CxÀªÁ ±Á¹ÛæÃAiÀÄ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ºÀªÁå¹

DqÀ½vÀUÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ CvÀåAvÀ §Ä¢ÞªA À vÀ ªÀåQÛ. ¸ÁªÀðd¤PÀ
DqÀ½vÀzÀ PÀÄjvÁzÀ EArAiÀÄ£ï E¤ìÖlÆåmï D¥sï ¥À©èPï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ
C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß "AiÀiÁªÀÅzÉà «μÀAiÀÄzÀ°è GzÁgÀ PÁ¯ÉÃdÄ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ¥Àæw¨sÁªÀAvÀ AiÀÄĪÀPÀ"
JAzÀÄ ªÁåSÁ夹zÉ. vÁAwæPÀ CxÀªÁ ªÀÈwÛ¥ÀgÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÉà ±ÉÊPÀëtP À CºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß
¤UÀ¢¥Àr¸ÀzÀ ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄlÖzÀ ªÉÄðéZÁgÀuÁ ºÀÄzÉÝUÉ CªÀg£ À ÀÄß £ÉëĸÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É CªÀgÄÀ PÉëÃvÀæzÀ°è
PÉ®ªÀÅ DgÀA©üPÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ »A¢£À C£ÀĨsÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÃÉ wAiÀÄ£ÀÄß
¯ÉQ̸ÀzÉ PÁ®PÀæªÉÄÃt G£ÀßvÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ºÀÄzÉÝU½ À UÉ £ÉêÀÄPÀUÉƼÀÄîvÁÛg.É

'¸Éàμ°
À ¸ïÖ' JAzÀgÉ PÀ°PÉAiÀÄ «±ÉÃμÀ ±ÁSÉUÉ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß «ÄøÀ°lÖ ªÀÄvÀÄÛ
¤¢ðμÀÖ «μÀAiÀÄUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀĪÀ°è «±ÉÃμÀ C£ÀĨsÀªª À À£ÀÄß ¥ÀqzÉ À vÀdÕ. ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À ÀÄ.
CªÀ£À «±ÉÃμÀ eÁÕ£À CxÀªÁ vÀgÀ¨ÃÉ wAiÀÄÄ £ÉÃgÀªÁV C£ÀéAiÀĪÁUÀzÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À°è CªÀ£À£ÄÀ ß
¤AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ ºÉÆgÀVqÀ¯ÁVzÉ. ©æl£Àß°ègÀĪÀAvÉ, ¨sÁgÀvÀz° À è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ
§ºÀĪÀÄnÖUÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼À ¥Á槮åªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ, EzÀg° À è ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ
DqÀ½vÁvÀäPÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß LJJ¸ï ªÀÄvÀÄÛ gÁdåUÀ¼À°è£À gÁdå DqÀ½vÀUÁgÀjUÉ ¸ÉÃjzÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå
DqÀ½vÀUÁgÀgÄÀ DPÀæ«Ä¹PÉÆArzÁÝg.É vÀdÕgÄÀ vÀªÄÀ ä «±ÉÃμÀ PÉëÃvÀæz°À è CxÀªÁ E¯ÁSÉAiÀÄ°è PÉ®¸À
ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É

CªÀgÄÀ ªÉÄîälÖzÀ°ègÄÀ ªÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå DqÀ½vÀUÁgÀjUÉ vÁAwæPÀ ¸À®ºÉAiÀÄ£ÀÄß

¤ÃqÀÄvÁÛg.É ¸ÀPÁðgÀzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÄÀ JgÀqÄÀ «±Á®ªÁzÀ QæAiÀiÁvÀäPÀ ªÀUÀðUÀ¼ÁVªÉ.
gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀĪÀ°è, ¤Ãw gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ°è
CªÀgÄÀ §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁzÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É EA¢£À DqÀ½vÀªÀÅ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ ¥Àjtw

165
¥ÀqÉ¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ CzÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ P˱À®åUÀ¼ÀÄ, eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ
UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ««zsÀ jÃwAiÀÄ ¹§âA¢UÀ¼À CUÀvåÀ «zÉ. F JgÀqÀÄ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À ¥ÀzÁ¢üPÁjUÀ¼À
£ÀqÄÀ «£À «ªÁzÀªÅÀ , EªÉgÀqÆ À DzsÀĤPÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À°è CUÀvåÀ ªÁVªÉ, DzÁUÀÆå EzÀÄ ºÀ¼ÉAiÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
E£ÀÆß ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ wêÀæ ºÉÆÃgÁlzÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. 1958gÀμÀÄÖ »AzÉAiÉÄÃ,
eÉêÀiïì ¥s¸ É Àègï EAUÉèAqÀß°è «ªÁzÀzÀ ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£Àª£À ÀÄß zÁR°¹zÁÝgÉ. MAzÀÄ zÀ±PÀ ÀzÀ £ÀAvÀgÀ,
1968gÀ°è, £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉUÀ¼À PÀÄjvÁzÀ ¥sÅÀ ®Ö£ï ªÀgÀ¢AiÀÄÄ F «μÀAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉƸÀzÁV vÉg¬ É ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ZÀZÉðAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¹vÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è, ©ænμÀgÀ PÁ®¢AzÀ®Æ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ
(L¹J¸ï) ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¹, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼À ¥Á槮åªÀ£ÀÄß DgÀA¨sÀzÀ°è ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄ
M¦àPÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß UÀA©üÃgÀªÁV ¥ÀjUÀt¹gÀ°®è. L¹J¸Àß GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÉêÉAiÀÄÄ (LJJ¸ï) vÀ£Àß ¹§âA¢UÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå
¸ÀPÁðgÀU¼ À ÉgqÀ ÀgÀ®Æè G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝU¼
À À£ÀÄß C®APÀj¸ÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ
¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¹vÀÄ. DzÀgÉ DqÀ½vÀz° À è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼À F
¥Á槮åªÀÅ C¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁVzÀÄÝ, EzÀÄ EwÛÃa£À ªÀμð À UÀ¼À°è ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆArzÉ.

11.4 vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À «ªÁzÀ

vÀl¸ÀÜ C¢üPÁgÀ±Á»

EwÛÃZÉUÉ, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ vÀl¸ÀܪÁVzÉAiÉÄà CxÀªÁ E®èªÃÉ JA§ ZÀZÉð £ÀqA É iÀÄÄwÛz.É

gÁdQÃAiÀÄzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄÄ §ºÀ¼À «ªÁzÁvÀäPÀ «μÀAiÀĪÁVzÉ.««zsÀ
gÁdQÃAiÀÄ ¹zÁÞAvÀU¼ À À £ÀqÄÀ ªÉ ªÀÄvÀÄÛ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À ¸ÀAWÀμÀðzÀ°è ¹Q̺ÁQPÉÆAqÁUÀ, C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
vÀªÄÀ ä vÀl¸ÀÜvÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀî¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É DzÀgÉ EzÀPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁzÀ zÀȶÖPÆ É Ã£À«zÉ-G£ÀßvÀ
£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ vÀl¸ÀÜgÁVgÀĪÀÅ¢®è, EzÀPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁV, CªÀgÀÄ vÀÄA¨Á "C¢üPÁgÀPÁÌV ºÀ¹¢zÁÝg"É
ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ºÀ¹ªÀ£ÀÄß vÀȦۥÀr¸À®Ä CªÀgÀÄ gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÉƼÀUÉ KPÀgÀÆ¥ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀî®Ä «£Áå¸ÀUÆ É ½¸À¯ÁzÀ «±ÉÃμÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ CxÀªÁ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ±Á» ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ
ºÉZÀÄÑ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVªÉ.

C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ

 ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀB ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß

PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ
É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ.
GvÀÛªÀÄ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ ¸ÀªÀÄxÀðªÁV C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¹zÁUÀ
ªÀiÁvÀæ ¤dªÁVAiÀÄÆ vÀªÄÀ ä GzÉÝñÀU¼
À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ§®èªÅÀ .
 ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è ¥ÁvÀæB ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄÄ gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀiÁAðUÀzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ.
DzÁUÀÆå, F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÀQAæ iÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä
gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ CUÀvÀå«gÀĪÀ zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ ¥ÀÇgÉʸÀÄvÁÛg.É
ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀæwAiÉÆAzÀgÀ CºÀðvÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆå£ÀvÉU¼
À À£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÁÛg.É gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÄÀ

166
 £ÀAvÀgÀ ¸ÀPÁðj ¤ÃwAiÀÄAvÀºÀ MAzÀÄ ¤Ãw ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁr
C¼ÀªrÀ ¹PÉƼÀÄîvÁÛg.É
 DqÀ½vÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉB ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ, ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ, ¤§Azs£ À ÉU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤zsÁðgÀU½ À UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¢£À¤vÀåzÀ DqÀ½vÀª£ À ÀÄß £Àq¸
É ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀºÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
¥ÀæªÄÀ ÄR dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ. gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÄÀ PÉêÀ® ªÀiÁUÀðzÀ±ð À £À,
¤AiÀÄAvÀtæ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É
 ¸À®ºÁ PÁAiÀÄð: gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
¥ÀæªÄÀ ÄR PÁAiÀÄðUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. ¸ÀaªÀgÀÄ vÀªÀÄä E¯ÁSÉUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
J¯Áè ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀjAzÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛg.É MAzÀÄ E¯ÁSÉUÉ
ºÉƸÀ§gÀÄ JA§AvÉ, ªÀÄAwæUÀ½UÉ vÀªÄÀ ä ¤¢ðμÀÖ E¯ÁSÉUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼À §UÉÎ PÀrªÉÄ
eÁÕ£À«gÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ, CªÀgÄÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸À®ºÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÁÛg.É J¯Áè
¸ÀPÁðj E¯ÁSÉU¼ À À°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ CºÀð, C£ÀĨsÀ« ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjtÂvÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ
¸ÀaªÀjUÉ vÀdÕ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ¸À®ºÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÁÛg.É
 ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ PÉ®¸ÀzÀ°è ¥ÁvÀæB PÁ£ÀÆ£ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÄÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzÀgÉ ¥ÀgÆ É ÃPÀë
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É ¸ÀaªÀgÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ gÀZÀ£ÉUÁV ±Á¸ÀPÁAUÀPÉÌ ¸À°è¸ÀĪÀ ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À£ÀÄß
CªÀgÄÀ gÀa¸ÀÄvÁÛg.É ¸ÀaªÀgÀÄ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¥Àqz É ÀÄ ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ PÉüÀĪÀ
J¯Áè ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÁÛg.É
 CgÉ-£ÁåAiÀiÁAUÀ PÁAiÀÄð: ºÀ®ªÁgÀÄ jÃwAiÀÄ ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «ªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀiÁAðUÀªÅÀ
¤zsð
À j¸ÀĪÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ £ÁåAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉAiÀÄÄ ªÀÄvÀÛμÀÄÖ ªÀÄÆ®ªÁVzÉ.
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CgÉ-£ÁåAiÀiÁAUÀ PÉ®¸ÀzÀ ºÉZÀѼÀ. ¥Àgª À Á£ÀVUÀ¼ÀÄ, ¥ÀgÀªÁ£ÀVUÀ¼ÀÄ, vÉjUÉ
jAiÀiÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ, PÉÆÃmÁ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ «ªÁzÀU¼ À ÀÄ. FUÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £ÁUÀjPÀ
¸ÉêÀPg
À ÄÀ £É¯ÉUÆ
É ½¹zÁÝg.É
 vÉjUÉ ¸ÀAUÀº
æ ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀU¼
À À «vÀgÀuÉB ºÀtPÁ¸ÀÄ DqÀ½vÀzÀ°è £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÄÀ
§ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É CªÀgÀÄ J¯Áè ºÀtPÁ¸ÀÄ AiÉÆÃd£É, vÉjUÉ -gÀZÀ£É,
vÉjUÉ-DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ
¸À®ºÉ ¤ÃqÀÄvÁÛg.É CªÀgÀÄ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ vÉjUÉU¼ À À£ÀÄß ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀĪÀ
«ªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß EvÀåxÀð¥Àr¸ÀÄvÁÛg.É §eÉmï ªÀÄvÀÄÛ vÉjUÉ ¥Àæ¸ÁÛ¥ÀU¼ À À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀĪÀ°è CªÀÅ
¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞªÁV ªÀÄAdÆgÁzÀ DyðPÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ, vÉjUÉ
¥ÀjºÁgÀU¼ À ÀÄ, ¸À©ìrUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ jAiÀiÁ¬ÄwUÀ¼À£ÀÄß d£ÀjUÉ ¤ÃqÀĪÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß CªÀgÀÄ
¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É
 zÁR¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ElÄÖPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄB £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉAiÀÄÄ J¯Áè ¸ÀPÁðj zÁR¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁV
ElÄÖPÉƼÀÄîªÀ KPÉÊPÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀgÄÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ J¯Áè ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀÄvÁÛgÉ, ªÀVÃðPÀj¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ «±Éèö¸ÀÄvÁÛg.É
CªÀgÄÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ CAQCA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É

167
  ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¥ÀPð À UÀ¼À°è ¥ÁvÀæB DzsÄÀ ¤PÀ PÀ¯Áåt gÁdå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé gÁdQÃAiÀÄzÀ
AiÀÄÄUÀªÅÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ gÁdåzÀ d£ÀgÉÆA¢UÉ ¤PÀl ¸ÀA§AzsÀª£ À ÀÄß ElÄÖPÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß
CvÀåUÀvÀåªÁV¹zÉ. ¸ÀQæAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀÇtð ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¥ÀPð À ªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ ¥Àæw
gÁdåzÀ CvÀåUÀvÀå CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀiÁVzÉ. F PÉëÃvÀæz° À è £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ ¸ÀQæAiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É
CªÀgÄÀ d£ÀgÆ É A¢UÉ £ÉÃgÀ ¸ÀA¥ÀPð À ªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ ªÀÄÄRå KeÉAlgÁVzÁÝg.É CªÀÅ ¢éªÄÀ ÄR
PÉÆArAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É MAzÉqÉ, CªÀgÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ J¯Áè ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß d£ÀjUÉ
w½¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ, CªÀgÄÀ d£ÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ, »vÁ¸ÀQÛU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀPÉÌ w½¸ÀÄvÁÛg.É »ÃUÁV, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ
PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ°è wêÀæªÁV ¸ÀQA æ iÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É

vÀl¸ÀÜ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CUÀvÀå

 ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ gÁdPÁgÀtÂUÀ½UÉ CxÀªÁ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ £ÉÊwPÀ C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß

ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥Áæ¢üPÁgÀPÉÌ UÀįÁªÀÄgÀ®è JAzÀÄ vÀl¸ÀÜvA É iÀÄÄ awæ¸ÀÄvÀÛz.É
vÀl¸ÀÜvÉAiÀÄ vÀvÀéªÀÅ CA¢£À ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀPÀë¥ÁvÀzÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ½AzÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ
UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À£ÀÄß EvÀgÀg£ À ÀÄß CªÀªÀiÁ£ÀPÀgÀ zÀħð®vÉUÉ vÀ¼Àî®Ä ¥ÉæÃgÉæ¸ÀĪÀ ¨ÁºÀå
PÁAiÀÄð¸ÀÆa¬ÄAzÀ ¸ÁévA À vÀæåzÀ C¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀz
Û É JAzÀÄ EzÀÄ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛz.É
 ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄzÀ «μÀAiÀÄzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ vÀl¸ÀÜgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀjAzÁV
MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ ªÀUð À CxÀªÁ ¹zÁÞAvÀPÌÉ ¸ÀA§AzsÀ«gÀĪÀÅ¢®è. §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁV, ¤ªÀÈwÛAiÀÄ
£ÀAvÀgÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ, ¨sÀAiÀÄ¢AzÀ ¸ÁévÀAvÀåæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ WÀ£ÀvA É iÀÄAvÀºÀ
¸ÁA«zsÁ¤PÀ vÀvéÀU½ À UÉ PÀrªÉÄ UËgÀªÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ O¥ÀZÁjPÀ gÁdQÃAiÀÄzÀ ¤¢ðμÀÖ
¨ÁæAqÉÎ ¸ÉÃgÀ¢zÀÝgÆ À ¸ÀºÀ, ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ DzsÁgÀªÁVgÀĪÀ ºÉZÀÄÑ
GzÁvÀÛ GzÉÝñÀU½ À UÁV ªÀĺÀvéÀzÀ ªÀÄzsÀå¹ÜPÉU¼À À£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ CzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
¤dªÁzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁjUÉ, ¸ÁA«zsÁ¤PÀ vÀvéÀUÀ½UÉ §zÀÞvA É iÀÄÄ fêÀªiÀ Á£ÀzÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®è, CzÀQÌAvÀ ªÀÄÄRåªÁV, AiÀiÁªÀÅzÉà gÁdQÃAiÀÄ CxÀªÁ
¸ÉÊzÁÞAwPÀ ªÀÄzsÀå¹ÜPɬĮèzÉ CzÀ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÀÄzÀÄ.
 C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ vÀl¸ÀܪÁVgÀ¢zÀÝgÉ, AiÀiÁªÀÅzÉà DªÀÄƯÁUÀæ §zÀ¯ÁªÀuÉU¼À À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÉ
CzÀÄ C¹ÛvéÀz°
À ègÄÀ ªÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ vÀ£Àß
¥ÀÇtð ºÀÈzÀAiÀÄzÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è.
 vÀl¸ÀÜvɬĮèz,É C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ zÉÆqÀØ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ¤PÀl
¸ÀA§Azs« À gÀ§ºÀÄzÀÄ, EzÀÄ PÉÆæä §AqÀªÁ¼À±Á»UÉ ªÀÄvÀÛμÀÄÖ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
 ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ ¸ÀªiÀ ÁdUÀ¼À°è, ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀUÀðUÀ½ªÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ CAwªÀĪÁV ªÀUðÀ UÀ¼À
£ÀqÄÀ «£À ¸ÀAWÀμÀðPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛz.É F ¸ÀAWÀμÀðzÀ°è C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÀl¸ÀÜgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
E®è¢zÀÝgÉ, CªÀgÀÄ vÁªÀÅ ¸ÉÃjgÀĪÀ ªÀUÀð/ªÀUÀðUÀ¼À »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸À®Ä §ºÀ¼À
GvÀÄìPÀgÁUÀÄvÁÛg.É

»ÃUÁV, ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁjUÀ½UÉ JgÀqÀÄ ¥Àg¸

À ÀàgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ £ÉÊwPÀ PÁAiÀÄðUÀ½ªÉB

168
  ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, £ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ C±ÁAw GAlĪÀiÁqÀĪÀ CA±ÀUÀ½AzÀ CrØAiÀiÁUÀzA À vÉ
CxÀªÁ zÀħð®UÉƼÀîzAÀ vÉ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ vÁ£ÀÄ ¨sÁUÀªÁVgÀĪÀ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß gÀQë¸À¨ÉÃPÀÄ.
 JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, eÁw ªÀÄvÀÄÛ ¦vÀÈ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¥ÀæeÕɬÄAzÀ PÀÆrzÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ «aÒzÀæPÁgÀPÀ
¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ vÀqÉAiÀĨÉÃPÀÄ. ¸ÀªÀiÁdªÀÅ DPÀæªÀÄtPÁj C²èîvÉUÉ
M¼ÀUÁUÀzA À vÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî®Ä C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ fêÀ£ÀzÀ°è ªÀÄzsåÀ ¥ÀæªÉò¸À¨ÉÃPÀÄ.

F CªÀ½ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ μÀgÀvÀÄÛU¼ À ÀÄ CA¢£À ¸ÀPÁðgÀªÀÅ vÀ¼Àî®Ä

¥ÀæAiÀÄw߸À§ºÀÄzÁzÀ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ «gÉÆâü »vÁ¸ÀQÛU¼ À À£ÀÄß «gÉÆâü¸ÀĪÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁjUÀ¼À
£ÉÊwPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV, vÀl¸ÀÜvA É iÀÄ vÀvÀéªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ CA¢£À
¸ÀPÁðgÀPÉÌ UÀįÁªÀÄgÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀqA
É iÀÄĪÀ £ÉÊwPÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

§zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»

§zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á» JAzÀgÉ ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ »vÀzÀȶ֬ÄAzÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw PÁAiÀÄð¸ÀÆa ªÀÄvÀÄÛ

UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÄÀ ¸ÀªÀĦðvÀgÁVgÀĪÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
DzÁUÀÆå, §zÀÞvÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀÅ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. §zÀÞvA É iÀÄ zsÀ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ IÄuÁvÀäPÀ JgÀqÆÀ
gÀÆ¥ÀUÀ½gÀ§ºÀÄzÀÄ.

¸ÀPÁgÁvÀäPÀ §zÀÞvÉB

1. C©üªÀÈ¢Þ §zÀÞvBÉ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄ𠤪ÀiÁðt, rfl¯ï DqÀ½vÀ, DgÉÆÃUÀå ¸ÉÃªÉ ®¨sÀåvÉ ªÀÄÄAvÁzÀ
¸ÀPÁðj C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¸ÀªÄÀ xÀð C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ §UÉÎ
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ GvÀÄìPÀgÁVzÁÝg.É GzÁºÀgÀuÉUÉ, PÉÆëqï ®¹PÉU¼À À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj «vÀguÀ É, ºÉaÑ£À
gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ/¸ÉÃvÀĪÉU¼
À À ¤ªÀiÁðt UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¯ÁVzÉ.

2. gÁ¶ÖæÃAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ §zÀÞvBÉ ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ KPÀvA É iÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀ°è
DqÀ½vÀªÀÅ DzsÁgÀªÁVzÉ, gÁdQÃAiÀĪÀ£ÀÄß ¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£Àz° À èj¹zÉ. GzÁºÀgu
À ÉUÉ, ªÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ
£ÁåAiÀĸÀªÀÄävÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß £Àq¸
É ÀĪÀÅzÀÄ, «¥ÀvÄÀ Û ¤ªÀðºÀuÉ.

3. PÁ£ÀƤ£À §zÀÞvÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄB gÁdQÃAiÀÄ MvÀÛqU À ¼

À À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ vÀvéÀU¼
À ÀÄ,
¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvÉ ªÀiÁ£ÀzAÀ qÀU¼À ÀÄ, ºÉÆuÉUÁjPÉ ZËPÀlÄÖUÀ½UÉ C¢üPÁgÀ±Á» §zÀÞv.É GzÁºÀgÀuÉU,É
£ÁUÀjPÀgÀ ªÀiÁ»w ºÀPÀÌ£ÀÄß ¸ÀQAæ iÀÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¤μÀàPÀë¥ÁvÀ ¤AiÀÄAvÀæPÀ ªÉÄðéZÁgÀuÉ.

£ÀPÁgÁvÀäPÀ §zÀÞvÉB

1. gÁdQÃAiÀÄ/¥ÀPëÀ ¥ÁvÀzÀ §zÀÞvBÉ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÀ¯ÁåtzÀ ªÉÄÃ¯É ºÁ° DqÀ½vÀUÀ¼ÀÄ,

£ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀPÀë¥ÁvÀzÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ½UÉ ¤μÀ×gÁVgÀÄvÁÛg.É ¥s° À vÁA±ÀUÀ¼ÀÄ DzÀåvÉAiÀÄ aQvÉì, ¸ÁA¹ÜPÀ
¸ÁéAiÀÄvÀÛvA
É iÀÄ ¤UÀæºÀ ªÀÄvÀÄÛ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄzÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw©A©¸ÀÄvÀÛª.É GzÁºÀgÀuÉUÉ, DqÀ½vÀ
¥ÀPÀëzÀ ¨ÉA§°UÀjUÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ «ªÉÃZÀ£Á¢üPÁgÀU¼ À À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ.

169
2. UÀtågÀ §zÀÞvÉB DqÀ½vÀªÀÅ PÉ®ªÀÅ eÁwUÀ¼ÀÄ, ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ, ¥ÀPÀë¥ÁvÀzÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ¥Àæ¨Ás «
¯Á©UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¥Áæw¤¢üPÀª® À èzÀ ªÀUÀðPÉÌ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, vÉjUÉ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ DzÀåvÉAiÀiÁV PÉÆæä §AqÀªÁ¼À±Á»UÀ½UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É

¸ÀA¥ÀÇtð vÀl¸ÀÜ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁUÀ¢zÀÝgÀÆ, CwAiÀiÁzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætªÀÅ

DqÀ½vÀzÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß zÀħð®UÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV, ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀĪÀÄ -
PÁ£ÀƤ£À §zÀÞvÉU¼ À ÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀg®
À Ä C£ÀĪÀÅ
ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛªÉ.

11.5 ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀ±Àð¸ï «±ÉÃμÀ DqÀ½vÀ

ªÀiÁåPÁ¯É j¥ÉÇÃmïð (1854) ªÀÄvÀÄÛ £ÁvÉÆÌÃðmï mÉ檰 É £ï j¥ÉÇÃmïð (1853) £À vÀvéÀ±Á¸ÀÛæªÀÅ
"GzÁgÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ §ºÀÄ-QæAiÀiÁvÀäPÀ C£ÀĨsÀªÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀåQÛAiÀÄÄ §ºÀ¼À
QjzÁzÀ PÉëÃvÀæzÀ §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ vÀdÕjVAvÀ GvÀÛªÀĪÁVzÉ" JAzÀÄ ºÉüÀÄvÀÛz.É
EzÀÄ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ DqÀ½vÀzÆ É A¢UÉ £ÉÃgÀ ¸ÀA¥ÀPÀðPÉÌ §gÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvz À À°è DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É DAiÉÆÃf¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀPÉÌ ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸À®Ä
¸ÁªÀiÁ£Àå DqÀ½vÀUÁgÀgÀ CUÀvåÀ «zÉ. vÀªÀÄä ²PÀët, vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsÀªz À À ªÀÄÆ®PÀ,
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ ¸ÀªiÀ ÁdªÀÅ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À §UÉÎ «±Á® zÀȶÖPÆ É Ã£Àª£À ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝg;É
EzÀÄ vÀdÕgÀ PÉÆgÀvA É iÀiÁVzÉ. ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀéz°
À è, ªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ ¤Ãw «μÀAiÀÄUÀ¼À°è ¸À®ºÉ
¤ÃqÀ®Ä M§â ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢AiÀÄ CUÀvåÀ «zÉ, KPÉAzÀgÉ CªÀgÀÄ ¸ÀA¸ÀwÛUÉ dªÁ¨ÁÝgg À ÁVgÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀPÀëPÁÌV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛz.É

AiÀÄÄJJ¸ïAiÀÄ°è, CªÀgÀ DqÀ½vÀz° À è£À vÀdÕgÄÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß

JzÀÄj¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ DqÀ½vÀzÀ°è, §ºÀ¼À PÀrªÉÄ vÁAwæPÀ eÁÕ£ÀzÀ CUÀvÀå«gÀÄ vÀÛz.É
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢AiÀÄ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä vÀdÕgÄÀ CUÀvåÀ «zÁÝU,À CªÀgÄÀ JgÀqÀÆ ¯ÉÆÃPÀU¼ À À£ÀÄß
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. CªÀgÄÀ ¥ÀjtvÀgÁV G½AiÀÄĪÀÅ¢®è CxÀªÁ GvÀÛªÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÁUÀĪÀÅ¢®è.
AiÀiÁªÀÅzÉà ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è, vÁAwæPÀ M¼ÀºÀjªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉêÀ® MAzÀÄ ¸ÀtÚ
¨sÁUÀ¢AzÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛz.É DyðPÀ, DqÀ½vÁvÀäPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ EvÀgÀ
«μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ. CªÀÅ ºÉZÀÄÑ ªÀÄÄRåªÁVªÉ. ««zsÀ E¯ÁSÉU¼ À À°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ «±Á®ªÁzÀ »£É߯ÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ F GzÉÆåÃUÀU½ À UÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀÄvÁÛg.É

¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÀ ªÁzÀUÀ¼ÀÄ

 ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ «zsÁ£Àª£ À ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀÄ£ÀÄμÀå£À «zsÁ£ÀªA É zÀÄ awæ¸À¯ÁVzÀÝgÆÀ , CzÀÄ

DqÀ½vÀPÌÉ MAzÀÄ D¹ÛAiÀiÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ EzÀÄ PɼÀªÄÀ lÖzÀ DqÀ½vÀ AiÀÄAvÀæªÅÀ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV
PÉÊUÉƼÀÄîªÀ jÃwAiÀÄ°è ¥Àæ¸ÁÛ¥U
À ¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀU¼
À À£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸À®Ä CªÀjUÉ C£ÀĪÀÅ
ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
 ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄAwæU¼
À ÀÄ, ±Á¸ÀPg
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÄÀ ¸ÀȶֹzÀ CªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß vÉgÀªÅÀ UÉƽ¸ÀÄvÁÛ£É
ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀPÉÌ ºÁ¤PÀgªÀ ÁUÀ§ºÀÄzÁzÀ d£À¸ÀªÄÀ ƺÀzÀ PÉÆÃ¥Àª£ À ÀÄß ¤UÀ滸ÀÄvÁÛ£É. M§â
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ M§â gÁdPÁgÀt d£ÀjUÉ ¤ÃrzÀ ¸ÀļÀÄî ¨sÀgÀªÀ¸É¬ÄAzÀ ¸ÀȶÖAiÀiÁzÀ

170
 d£À¸ÀªÀÄƺÀzÀ PÉÆÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ£É, CzÀÄ CªÀ£ÀÄ ¤RgÀªÁV «gÀÄzÀÞªÁV ªÀiÁqÀÄvÁÛ£É.
CzÉà jÃw ±Á¸ÀPg À ÄÀ d£ÀjAzÀ CAVÃPÀj¸À®àqÀzÀ PÁ£ÀÆ£À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀÄvÁÛg.É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢
ªÀÄvÉÛ ¸ÀAPÀμÀÖªÀ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄvÁÛ£É. J¯Áè ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄ£ÀªÉÇ°¸ÀĪÀ GvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄAwæU¼
À À gÀPÀëuÉUÉ §gÀĪÀªgÀ ÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ. EzÀPÌÉ ZÁvÀÄAiÀÄð, «±Á®ªÁzÀ zÀ馅 ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÄÀ åvÉ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV vÀdÕg° À è EgÀĪÀÅ¢®è.
 ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸À®ºÉUÁgÀgÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸À¨ÉÃPÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÉÃAzÀæzÀ°è ¸ÉPæl
É jAiÉÄÃmï ªÀÄvÀÄÛ E¯ÁSÁ ºÀÄzÉÝUÀ½UÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢AiÀÄÄ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ºÉZÀÄÑ
¸ÀÆPÀÛ£ÁVgÀÄvÁÛ£É JA§ÄzÀÄ vÀȦÛPÀgÀªÁVzÉ. M§â ¸À®ºÉUÁgÀ£ÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¤Ãw «μÀAiÀÄUÀ¼À°è
¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð ºÀgÀqÄÀ «PÉAiÀÄ §UÉÎ w½¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ.
gÁdåzÀ°è C£ÉÃPÀ «±ÉÃμÀ PÉëÃvÀæUÀ½ªÉ, C°è ¸À®ºÉUÁgÀjUÉ CªÀgÀ «±ÉÃμÀ PÉëÃvÀæ ªÀiÁvÀæ w½¢zÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀÅzÀÆ w½¢®è JAzÀÄ MwÛºÉüÀ¯ÁVzÉ. gÁdåzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è£À CAvÀgÀ -
Dl ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ±ÀQÛU¼ À À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ d£ÀgÀ¯ï, gÁdåzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå PÉëÃvÀæzÀ°è
««zsÀ C£ÀĨsÀªÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, gÁdåzÀ°è vÀdÕjVAvÀ GvÀÛªÀÄ ¸À®ºÉUÁgÀgÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É
 CT® ¨sÁgÀvÀ PÉÃqÀgï «zsÁ£À ªÀiÁvÀæ £ÀªÀÄä MPÀÆÌl gÀZÀ£ÉUÉ ¸ÀjºÉÆAzÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀÅ ºÉüÀÄvÀÛz.É KPÉAzÀgÉ MPÀÆÌlªÀÅ d£ÀgÀ PÀ¯ÁåtPÁÌV ¤AwzÉ.
gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÉÃAzÀæzÀ ¤ÃwUÀ¼À §UÉÎ C¸ÀªiÀ ÁzsÁ£À ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ, ¸ÀܽÃAiÀÄ
vÉÆAzÀgÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤®ðQë¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉU½
À UÉ UÀªÄÀ £À
PÉÆqÀĪÀÅ¢®è. PÉÃAzÀæz° À è£À ¸À®ºÉUÁgÀjUÉ vÀªÄÀ ä SÁvÉAiÀÄ°è£À, zÉñÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sÁUÀzÀ
¥Àj¹ÜwUÀ¼À §UÉÎ Cj«®è¢zÀÝgÉ, £ÀªÀÄäAvÀºÀ «±Á®ªÁzÀ zÉñÀzÀ°è MPÀÆÌlªÀ Å «¥s® À ªÁUÀĪÀÅzÀÄ
¸ÀÆPÀÛ. zÉñÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sÁUÀz° À è PÉ®¸À ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁzÀ d£Àg¯À ï D PÉëÃvÀæzÀ §UÉÎ «ªÀgÀ ªÁzÀ
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É DzÀÝjAzÀ, CªÀgÄÀ d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¸ÀjAiÀiÁV
¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É DzÁUÀÆå, EzÀÄ M¦àPÉƼÀî¯ÁVzÉB vÀdÕgÄÀ vÀªÀÄä ¥Àjtw ªÀÄvÀÄÛ
«±ÉÃμÀ eÁÕ£ÀzÀ PÁgÀt¢AzÁV GvÀÛªÀÄ ¸À®ºÉUÁgÀgA É zÀÄ ¸Á©ÃvÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. CAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¹Ã«ÄvÀªÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ F PÉëÃvÀæU¼ À À°è£À vÀdÕjUÉ FUÁUÀ¯Éà ¸ÀÆPÀÛ ªÀÄ£ÀßuÉ
¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
 ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀiÁvÀæ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À°è ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆAzÀĪÀμÀÄÖ ¸ÀªÀÄxÀð£ÁVgÀÄvÁÛ£É. CªÀgÀÄ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄzÀ UÀÄwÛUÉzÁgÀjVAvÀ GzÀåªÀÄPÉÌ
ºÉZÀÄÑ §zÀÞgÁVzÁÝg.É ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ ÀgÀÄ, ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, DqÀ½vÀ PÀ¯ÉAiÀÄ
MAzÀÄ ¨sÁUÀª£ À ÀÄß ªÀiÁvÀæ §¼À¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛzÉ, CzÀgÀ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄÆvÀðgÀÆ¥ÀªÁVzÉ. J.
Dgï.d£ÀgÀ¯ï vÀdÕgÄÀ vÁAwæPÀªÀ®èzÀ vÀdÕjVAvÀ GvÀÛªÀĪÉAzÀÄ ¸Á©ÃvÀÄ¥Àr¸À®Ä
¸ÀªÀÄxÀðgÁVzÁÝgÉ, KPÉAzÀgÉ JgÀq£ À ÉAiÀĪÀgÀ zÀȶÖAiÀÄ PÉëÃvÀæªÅÀ ªÉÆzÀ°VAvÀ QjzÁVzÉ.
EzÀ®èz,É ¸ÉêÉAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ vÀgÀ¨ÃÉ wAiÀÄÄ d£ÀgÀ¯ÉÎ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÉÆA¢UÉ ºÉÆA¢PÉƼÀî®Ä ªÀÄvÀÄÛ
¤gÀAvÀgÀªÁV ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ PÉëÃvÀæªÀ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛz.É
 d£ÀgÀ°¸ïÖ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ. CªÀ£ÀÄ £ÀA©PÉUÀ½UÉ ªÀÄÄPÀÛ£ÁVgÀÄvÁÛ£É.
CAvÉAiÉÄÃ, DvÀ£ÀÄ G£ÀßwUÉÃj¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è. CªÀ£ÀÄ ªÀÄAwæUÀ¼ÉÆA¢UÉ

171
 ºÉZÀÄÑ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVgÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ªÉÄî¢üPÁjAiÀÄ ±ÉæÃμÀ×vÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄ£À¹ì®èzÉ
¹éÃPÀj¸ÀÄvÁÛ£É. ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ, vÀdÕgÄÀ PÀrªÉÄ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVgÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¥Á¢¸ÀĪÀ
¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É EzÀÄ DqÀ½vÀzÀ zÀPÀëvA É iÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ,
KPÉAzÀgÉ gÁdQÃAiÀÄ ªÉÄî¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÀdÕgÀ£ÀÄß E¯ÁSÉAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ£ÁßV ElÄÖPÉƼÀÀÄzÀÄ
¨sÁgÀvzÀ À°è, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼À£ÀÄß DqÀ½vÀzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è £ÉÃAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉUÉ CUÀvåÀ ªÁzÀ «¸ÀÛgu À ÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É vÀdÕgÀ
¥ÀgÀªÁV ªÁzÀUÀ¼ÀÄ »ÃVªÉB
 ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» CªÀ¢üAiÀÄ°è CxÀªÁ ¸ÁévÀAvÀæåzÀ DgÀA¨sÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ
DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ¸ÀgÀ¼ÀªÁVzÀݪÅÀ . DzÀgÉ FUÀ CzÀÄ
¸ÀAQÃtðªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀå«®è,
 ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ªÀÄvÀÄÛ ±ÀıÀÆæμÉAiÀÄ £ÀqÄÀ ªÉ ªÀÄzsÀå¥ÀæªÃÉ ²¸ÀĪÀ
CUÀvåÀ «®è JAzÀÄ vÀdÕgÄÀ ¨sÁ«¸ÀÄvÁÛg.É ªÁ¸ÀÛªÀªÁV vÀdÕgÄÀ «μÀAiÀÄzÀ §UÉÎ GvÀÛªÀÄ
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß ¸ÀaªÀjUÉ GvÀÛªÀĪÁV
«ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ,
 ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ vÀdÕgÀ ¸À®ºÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÁÛgÉ,
 J. Dgï. ¹. D¥sï EArAiÀiÁ (1969) QæAiÀiÁvÀäPÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è£À »jAiÀÄ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß
vÀdÕjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁvÀäPÀªÀ®èzÀ ºÀÄzÉÝU¼
À À£ÀÄß «±ÉÃμÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ
¸ÉÃjzÀAvÉ J¯Áè PÉÃqÀUÀð½UÉ ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrzÉ.

¨sÁgÀvÀzÀ°£
è À «ªÁzÀzÀ »£É߯É

DzÁUÀÆå, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀz° À è vÀdÕgÀ ¥ÁvÀæzÀ «ªÁzÀªÀÅ DqÀ½vÀzμ À ÉÖÃ

ºÀ¼ÉAiÀÄzÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£Àå DqÀ½vÀUÁgÀ£À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV 19£Éà ±Àvª À ÀiÁ£ÀzÀ ©ænμÀgÀ ¥ÀgA
À ¥ÀgÉ JAzÀÄ
¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, CªÀgÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä £ÁAiÀÄPÀvÀé
ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ CUÀvÀå UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ ¤jÃQë¸À§ºÀÄzÁzÀ GzÁgÀ
²PÀëtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ ²æêÀÄAvÀ PÀÄlÄA§UÀ¼À AiÀÄĪÀPÀgÀ£ÀÄß £ÉëĹPÉƼÀÄîwÛzÝÀ gÀÄ. »ÃUÁV L. ¹. J¸ï.
UÉ ¸ÉÃjzÀ AiÀÄĪÀPÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁædåzÀ zÀÆgÀzÀ ªÀÄƯÉAiÀÄ°è CzÀgÀ gÀPëÀPÀgÁVzÀÝgÄÀ . ²æêÀÄAvÀ
ªÀUðÀ zÀªÀgÁVgÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä ¥Àæw¶×vÀ ¸ÁÜ£ÀU¼À À WÀ£ÀvA
É iÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀî®Ä CªÀjUÉ vÀgÀ¨ÃÉ w
¤ÃqÀ¯ÁVvÀÄÛ. ©ænμï PÁ®zÀ L¹J¸ï PÉÃqÀgï £ÀAvÀgÀ ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀz° À è LJJ¸ï C¢üPÁgÀ
ªÀ»¹PÉÆArvÀÄ. DzÁUÀÆå, F C¢üPÁjUÀ¼À ºÉƸÀ PÉÃqÀgï C£ÀÄß L¹J¸Àß GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁV
¨sÁ«¸À¯ÁUÀ°®è. gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ KQÃPÀgtÀ ªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ «©ü£Àß ¥ÁæzÃÉ ²PÀ ¸É¼ÉvÀU¼ À À£ÀÄß
vÀl¸ÀÜUÉƽ¸ÀĪÀ°è CªÀgÄÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸À¨ÉÃPÁVvÀÄÛ. F LJJ¸ï C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ f¯ÉèUÀ½AzÀ
gÁdå gÁdzsÁ¤UÀ½UÉ, C°èAzÀ PÉÃAzÀæ ¸ÀaªÁ®AiÀÄPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ »AwgÀÄUÀ®Ä AiÉÆÃf¸À¯ÁVvÀÄÛ.

£ÁªÀÅ F ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄgÀÄ £ÉÆÃqÀÄwÛgÄÀ ªÁUÀ, AiÀiÁªÀÅzÉà zÉñÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÀ £ÀqÄÀ ªÉ CAvÀºÀ ¸ÀAWÀμð
À ªÀ£ÀÄß ¨sÀj¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. PÉ®ªÀÅ ¥ÀjºÁgÀU¼
À ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉB

172
  ºÉaÑ£À CT® ¨sÁgÀvÀ ¸ÉêÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀUð
À -1 ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀdÕjUÉ GvÀÛªÀÄ
¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£Àª£
À ÀÄß SÁwæ¥r
À ¸À§ºÀÄzÀÄ;
 G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝU½
À UÉ £ÉêÀÄPÁwAiÀÄ£ÀÄß vÀdÕjUÉ ¤gÁPÀj¸À¨ÃÉ PÀÄ,
 ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄ (D¸ÉÖæðAiÀiÁzÀAvÉ) C°è E§âgÆ
À MAzÉÃ jÃwAiÀÄ
ªÉÃvÀ£À ±ÉæÃt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£ÀªÀ£ÄÀ ß D£ÀA¢¸ÀÄvÁÛg,É
 KQÃPÀÈvÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ gÀZÀ£É. F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è, PɼÀªÀÄlÖzÀ°è ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀnvÀ vÁAwæPÀ
ªÀiÁUÀðUÀ¼ÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. CAvÀºÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ FUÁUÀ¯ÉÃ
¥ÁQ¸ÁÛ£Àz°À è ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjzÀÝjAzÀ G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀPÉÌ J®èjUÀÆ ¥ÀæªÉñÀªÀ£ÀÄß vÉgA É iÀĨÉÃPÀÄ.

K¤zÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸Éå? F «μÀAiÀĪÀ£ÀÄß EwÛÃZÉUÉ ZÀað¸À§ºÀÄzÀÄ.

 £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉU½À UÉ ¥Á±Àéð ¥ÀæªÃÉ ±ÀPÁÌV ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ ¨ÉÃrPÉU¼

À ÉÆA¢UÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
vÀdÕgÀ ªÉÄð£À ZÀZÉðAiÀÄÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁVzÉ.
 C®èzÉ, ¸ÀPÁðgÀzÀ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀégÆ À ¥ÀªÀÅ DqÀ½vÀz° À è vÉÆqÀVgÀĪÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ
¸ÀégÆ
À ¥ÀzÀ ªÀÄgÀĪÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀzÀ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÀÛz.É

«±ÉÃμÀ vÀgÀ¨ÉÃw CUÀvÀåªÉãÀÄ?

 ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ - ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß (LJJ¸ï)

ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» AiÀÄÄUÀzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÉêÉAiÀiÁV
gÀƦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 EzÀ£ÀÄß ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV vÉjUÉ ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄAvÀºÀ
gÁdåzÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä PÀ°à¸À¯ÁVvÀÄÛ
 DzÀgÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ gÁdåzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß
§zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ, ¤Ãw ªÀÄlÖzÀ°è PÉëÃvÀæ eÁÕ£ÀPÉÌ ºÉaÑ£À ¨ÉÃrPɬÄzÉ.
 £ÀÆå£ÀvÉUÀ¼ÀÄ-LJJ¸ï, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÁV, ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ vÀªÀÄä C£ÀĨsÀªª
À À£ÀÄß CwAiÀiÁV
C¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw «μÀAiÀÄzÀ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÁÛg.É
 «±ÉÃμÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqɸÀĪÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ PÉ®ªÉǪÉÄä C¸ÀªÀÄxÀðªÁzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄAvÉ
vÉÆÃgÀÄvÁÛgÉ.
 «±Á®ªÁzÀ w¼ÀĪÀ½PÉ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsÀªÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢UÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ GvÀÛªÀÄ
£ÁAiÀÄPÀvéÀª£
À ÀÄß MzÀV¸À§ºÀÄzÀÄ JA§ vÀ¥ÅÀ à PÀ®à£ÉAiÀÄÆ EzÉ.
 EªÉ®èªÇÀ ¸ÁªÀiÁ¤åÃPÀÈvÀ LJJ¸Àß ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀvÉAiÀÄ §UÉÎ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼À£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQªÉ.

K£ÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄ¢vÀÄÛ?

 2002gÀ ¸ÀA«zsÁ£À ¥Àj²Ã®£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ "PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå vÀdÕg£ À ÀÄß ¥ÀjtÂvÀgÀ£ÁßV

ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ vÀdÕg£
À ÀÄß ¸ÁªÀiÁ¤åÃPÀj¸ÀĪÀ" CUÀvÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¹vÀÄ.

173
  DzÁUÀÆå, «±ÉÃμÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÀÅ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀ CUÀvÀå«zÉB
 AiÀiÁªÁUÀ-¸ÉêÉAiÀÄ DgÀA©üPÀ zÀ±PÀ Àz°
À è ¸ÁªÀiÁ£Àå PÉëÃvÀæ ¤AiÉÆÃd£ÉUÀ½AzÀ, LJJ¸ï PÀæªÉÄÃt
¤Ãw gÀƦ¸ÀĪÀ ¸ÁÜ£ÀU½ À UÉ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 F ªÀÈwÛfêÀ£ÀzÀ ªÀÄzsÀåzÀ ªÀÄlÖzÀ ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄÄ ¥ÀjtwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ
UÀÄgÀÄvÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ
 ºÉÃUÉ-§ºÀıÀB, £ÀqªÀ À½PÉAiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃUÀåvÉU¼
À À ¨ÉÃrPÉUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¹,
¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß «±Á®ªÁV ªÀÄÆgÀÄ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÁV ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ-PÀ¯Áåt, ¤AiÀÄAvÀæPÀ
ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.
 JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, LJJ¸ï C¢üPÁjUÀ¼À DzÀåvÉUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV «±ÉÃμÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ
ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ CUÀvåÀ «zÉ.
 F £ÀªÄÀ åvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÄÀ £ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ, ¥ÀPÀë¥ÁvÀª£À ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ
H»¸À§ºÀÄzÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁgÀzÀ±ð À PÀªÁV¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀºÀ CvÀåUÀvÀåªÁVzÉ.
 ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÁV, MªÉÄä «±ÉÃμÀ ¸ÁÜ£ÀU½ À UÉ ¤AiÉÆÃf¹zÀ £ÀAvÀgÀ, C¢üPÁjUÀ½UÉ vÀªÀÄä PÉëÃvÀæ
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß UÁqsÀªÁV¸À®Ä CzsÀåAiÀÄ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À¨ÉÃPÀÄ.
 EªÀÅUÀ¼À eÉÆvÉUÉ, «±ÉÃμÀ ¥Á±Àéð ¥ÀæªÃÉ ²¸ÀĪÀªÀgÀÄ PÉëÃvÀæ ¤AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
"¸ÁªÀiÁ¤åÃPÀj¸ÀĪÀ" CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ
 ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ ¸ÀégÆ À ¥ÀªÀÅ vÀdÕ ¥ÀjtwAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå C£ÀĨsªÀ ÀzÆ
É A¢UÉ
ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ MvÁ۬ĸÀÄvÀÛz.É »ÃUÁV, ¸ÁªÀiÁ¤åÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀvA É iÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÉÃqÀgï ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉUÀ¼À zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥Àæ¸ÀÄÛvv
À A
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À§ºÀÄzÀÄ.
11.6 vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ £ÀqÀÄ«£À «ªÁzÀ
1970gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è '£ÀÆålæ¯ï ªÀ¸Àð¸ï PÀ«ÄmÉqï §ÆågÉÆÃPÀæ¹' ¸ÀªÄÀ ¸Éå GzÀ㫹vÀÄ. EzÀÄ
DªÀÄƯÁUÀæ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ wgÀÄ«£À ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ, EA¢gÁ UÁA¢üAiÀĪÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è
PÁAUÉæ¸ï ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀz°
À è CUÀvÀåªÉAzÀÄ ¨sÁ«¹zÀªÀÅ, eÉÆvÉUÉ GvÀÄìPÀgÁVzÀÝ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ UÀtå
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ CzÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ GzÉÝñÀPÉÌ ¸ÁPÁUÀĪÀÅ¢®è JA§ ¨sÁªÀ£ÉAiÉÆA¢UÉ.

¸ÉÊzÁÞAwPÀªÁV. gÁdQÃAiÀĪÀÅ DqÀ½vÀzÀ°è ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, DqÀ½vÀ

CxÀªÁ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ gÁdQÃAiÀÄ DqÀ½vÀUÁgÀgÀ GzÉÝñÀPÉÌ §zÀÞgÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ ¤jÃQë¸À¯ÁVzÉ.
F GzÉÝñÀPÁÌV ªÀÄÆ®vÀB "¥ÁåmÉÆæãÉÃeï §ÆågÉÆÃPÀæ¹ i.e ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À »vÁ¸ÀQÛUÀ½UÉ ¤μÁתA À vÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĦðvÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁzÀ DqÀ½vÀUÁgÀgÀ UÀÄA¥À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ¨ÉA§°¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
DzsÀĤÃPÀgt À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ GzÀAiÀÄzÉÆA¢UÉ, 'DqÀ½vÀUÁgÀgÀ »vÁ¸ÀQÛ ' §zÀ°UÉ '¸ÁªÀðd¤PÀ
»vÁ¸ÀQÛ' ºÉZÀÄÑ ªÀÄÄRåªÁzÁUÀ '¥ÉÇÃμÀPÀ §ÆågÉÆÃPÀæ¹' AiÀÄ£ÀÄß 'ªÉ¨ÃÉ jAiÀÄ£ï ªÀiÁzÀjAiÀÄ ªÉÄjmï
§ÆågÉÆÃPÀæ¹' ¬ÄAzÀ §zÀ¯Á¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ªÉ¨ÃÉ jAiÀÄ£ï vÀPÀð§zÀÞvÉ, ¤μÀàPÀë¥ÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉUÉ MvÀÄÛ
¤ÃrzÀgÀÄ. EzÀgÉÆA¢UÉ 19£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£À¢AzÀ ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÀ DzsÀĤPÀ §ÆågÉÆà PÀÆUÀÄ, «±ÉÃμÀªÁV
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéz°
À è C¢üPÁgÀPÉÌ §gÀĪÀ ««zsÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ½UÉ «¸ÀÛj¸ÀÄwÛgÀĪÀ ªÁå¦ÛAiÉÆA¢UÉ,
'vÀl¸ÀÜvÉ' AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæªÁV ºÉÆA¢vÀÄ.

174
 DqÀ½vÀzÀ°è 'vÀl¸ÀÜvÉ' AiÀÄ£ÀÄß "«ÄøÀ¯Áw E®èzÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ ²¸ÀÛ£ÀÄß M¦àPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ,
ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞªÁV C¢üPÁgÀzÀ°ègÄÀ ªÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ AiÀıÀ¹ìUÉ ¨sÀQÛ¬ÄAzÀ" JAzÀÄ
ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉ. (F.M Marx) vÀl¸ÀÜ C¢üPÁgÀ±Á» MAzÀÄ CgÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á». F £ÁUÀjPÀ
¸ÉêÁ PÁ¬ÄzÉUÀ¼À ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀg® À Ä U.K. U.S.A ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé gÁμÀÖæUÀ¼À°è ªÀÄÆ®vÀB vÀªÀÄä ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ºÀPÀÄÌU¼ À À£ÀÄß ºÉÆgÀvÄÀ ¥Àr¹, C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀA¥ÀÇtðªÁV ¤μÉâü¸À¯ÁVzÉ, DzÀgÉ, PÀæªÄÉ Ãt, «±ÉÃμÀªÁV 20£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀ¢AzÀ
¸ÀPÁðj ¸ÉêÀPÀgÀ §ºÀĸÀASÁåvÀgÀÄ, «±ÉÃμÀªÁV CªÀgÀ ¥À²ª Ñ ÀÄzÀ°è PɼÀzeÀ ÉðAiÀĪÀgÄÀ , GzÉÆåÃUÀª£
À ÀÄß
DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀzÉAiÉÄà ¸Àà¢üð¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÀÄ£ÁªÀuÉ £Àq¸ É ÀĪÀ ºÀPÄÀ Ì ¸ÉÃjzÀAvÉ PÉ®ªÀÅ gÁdQÃAiÀÄ
ºÀPÀÄÌU¼
À À£ÀÄß UÀ½¸À®Ä §A¢zÁÝgÉ. DzÀgÉ, 'vÀl¸ÀÜ' vÀvéÀª£ À ÀÄß E£ÀÆß G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ½UÉ
PÀlÄÖ¤mÁÖV C£Àé¬Ä¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É ¨sÁgÀvÀzÀ°è, 'vÀl¸ÀÜvÉ' F vÀvÀ骣 À ÀÄß E£ÀÆß PÁ£ÀƤ£À°è, Erà C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ

ªÉÄÃ¯É PÀlÄÖ¤mÁÖV C£Àé¬Ä¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ºÀPÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwævÀ MPÀÆÌl ZÀlĪÀnPÉU¼ À À£ÀÄß
ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹, AiÀiÁªÀÅzÉà gÁdQÃAiÀÄ ¨sÁUÀU½ À UÉ ¥ÀæZÁgÀ CxÀªÁ ZÀ¼ÀĪÀ½ CxÀªÁ ZÀlĪÀnPÉAiÉÆA¢UÉ
AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀA§Azsª À À£ÀÄß C£ÀĪÀÄw¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. ¹«¯ï ¸À«Ãð¸ï ©ænμï ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DqÀ½vÀªÅÀ
gÀƦ¹zÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß £Àq¸ É ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ F ¤nÖ£À°è PÁ®PÁ®PÉÌ wzÀÄÝ¥r À ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É

vÀl¸ÀÜvÉAiÀÄ «ÄwUÀ¼ÀÄ

C¢üPÁgÀ±Á» vÀl¸ÀÜvA É iÀÄ vÀvéÀªÀÅ ¸ÉÊzÁÞAwPÀªÁV GvÀÛªÀĪÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ EzÀÄ ¤μÀàPÀë¥ÁvÀª£ À ÀÄß
SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ «±Áé¸ÁºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛz.É DZÀgÀuÉAiÀÄ°è, £ÁUÀjPÀ
¸ÉêÀPg
À À gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ F vÀvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV CxÀªÁ ªÀÄÄPÀÛªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä
C£ÀĪÀÄw¸ÀĪÀÅ¢®è. EAzÀÄ 'ªÉÇÃmïì' ªÀÄvÀÄÛ '£ÉÆÃmïì' (PÀgɤì) £À°è ºÉZÀÄÑ D¸ÀQÛ ºÉÆA¢gÀĪÀ ºÉaÑ£À
¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ »vÁ¸ÀQÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÀÄ vÀªÄÀ ä ¥ÀPëÀ¥ÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
»vÁ¸ÀQÛUÀ½UÉ ¨ÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä vÀªÀÄä DzÉñÀzÀ J¯Áè «zsÁ£ÀU¼ À À£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛg.É ¸ÀjAiÀiÁzÀ
jÃwAiÀÄ ªÀUÁðªÀuÉU¼ À ÀÄ, §rÛU¼À ÀÄ, ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÀÆÌ «ÄÃjzÀ vÀªÄÀ ä ªÉÊAiÀÄQÛPÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À°è
D¸ÀQÛ ºÉÆA¢gÀĪÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÀÄ vÀl¸ÀÜvÉAiÀÄ vÀvéÀª£À ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ªÀÄgÉvÄÀ ©qÀÄvÁÛg.É EzÀgÀ
¥ÀjuÁªÀĪÁV §AzÀ gÁdPÁgÀtÂ-C¢üPÁgÀ±Á» zÀÄμÀÖ ¸ÉêÀPÀgÄÀ '¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ' VAvÀ ºÉZÁÑV
gÁdQÃAiÀÄ ªÀUð À zÀ 'ªÉÃμÀzsÁj gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ' CxÀªÁ ªÀÄ£É ¸ÉêÀPg À A
À vÉ PÁtÄvÁÛg.É

ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÁgÀtPÁÌV, vÀl¸ÀܪÁ¢UÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀz° À è C¸ÀªÄÀ Ad¸ÀªA É zÀÄ PÀAqÀħA¢zÉ. C£ÉÃPÀ

£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÄÀ ¤¢ðμÀÖ gÁdQÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÉÆA¢UÉ mÁæ£ï CªÀgÀ£ÀÄß vÀÄA¨Á ¤PÀlªÁV
¨É¸ÉAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ CxÀªÁ gÁdQÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ CªÀjUÉ J¯Áè ¥ÉÇæÃvÁìºÀª£ À ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛzÁÝgÉ. EAvÀºÀ
£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀæªÃÉ ²¹ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è ¸Àà¢üð¸À®Ä ¨sÁUÀ±BÀ nPÉlμÀ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄÄvÁÛgÉ
ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÉǪÉÄä ¤ªÀÈwÛAiÀÄ £ÀAvÀgÀ CxÀªÁ CPÁ°PÀ gÁfãÁªÉÄ ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀaªÀgÁUÀÄvÁÛgÉ
JA§ ¸ÀÄ¢ÝAiÀÄÆ EzÉ. H.M. ¥ÀmÉïï, 1960 gÀ°è ¸ÀévA À vÀæ ¥ÀPÀëPÉÌ ¸ÉÃjzÀ ¯ÉÆèÉÆà ¥Àæ¨ÀÄs ªÀÄvÀÄÛ
PÁAUÉæ¸ÉÎ ¸ÉÃjzÀ ²æà C¯ÉPÁìAqÀgï ªÀÄvÀÄÛ 2000 jAzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è B.J.P UÉ ¸ÉÃjzÀ ²æà ¸ÀAUÀxÁ£À
CªÀgÀ ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÁVªÉ. F ¸ÀàzsÉðAiÀÄ°è, ¯ÉÆèÉÆ ¥Àæ¨sÀÄ CxÀªÁ H.M.
¥ÀmÉïï CªÀgA À vÀºÀ '¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁ¢' ªÀåQÛvéÀªÅÀ ºÉƸÀ UÀÄt®PÀëtzÀ ªÀÄĸÀÄPÀÄ »AzÉ CqÀV PÉÆAqÀÄ,

175
¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÀPg À ÁV, (DªÀÄƯÁUÀæ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ¨sÁUÀU½ À UÉ CxÀªÁ C¢üPÁgÀz°
À ègÄÀ ªÀ gÁdPÁgÀtÂUÉ
ºÉÃUÉ ¸ÉÃªÉ ¸À°è¸À§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ DUÁUÉÎ D±ÀÑAiÀÄðªÁUÀÄvÀÛz.É

§zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ «ªÁzÀU¼

À ÀÄ

1960gÀ zÀ±ÀPz
À À PÉÆ£ÉAiÀÄ°è ªÉÄð£À »£É߯ÉAiÀÄ°è '§zÀÞ C¢üPÁgÀ ±Á»' AiÀÄ ¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ
«ªÁzÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉgÀ½¹vÀÄ. EzÀÄ 1970 gÀ°è vÀ£Àß GvÀÄÛAUÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. 1960 gÀ zÀ±PÀ ÀzÀ
PÉÆ£ÉAiÀÄ°è. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £À½Ã¯ï PÁAUÉæ¸ï «¨sÀd£ÉAiÀiÁzÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ EA¢gÁ UÁA¢ü ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ
PÁAUÉæ¸ï §tªÀÅ ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÁUÀ, CªÀgÄÀ PÁAUÉæ¸Àß EvÀgÀ §tªÀ£ÀÄß '¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁ¢' ªÀÄvÀÄÛ E°è
¤dªÁzÀ '¸ÀªiÀ ÁdªÁ¢' JAzÀÄ zÀƶ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÄÀ . "AiÀÄĪÀ vÀÄPÀðgÀÄ" (EA¢gÁ CªÀgÀ
PÁAUÉæ¸ï §tzÉƼÀV£À MAzÀÄ DªÀÄƯÁUÀæ UÀÄA¥ÀÅ) C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß
"¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ" "¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁ¢" "¥ÀǪÁðUÀæºÀz° À è ªÉÄîéUÀðzÀªÀgÀÄ" "JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¹zÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
DzÀÝjAzÀ" ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ªÀiÁUÀðUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À "CªÀ±åÀ PÀvU
É À¼À£ÀÄß
¥ÀÇgÉʸÀ®Ä CμÉÖãÀÆ ¸ÀÆPÀÛªÀ®èªA É zÀÄ ¥ÀjUÀt¹zÀgÄÀ ". mÉʪÀÄ£Àð ¸ÁªÀiÁfPÀ CUÀvÀåPÉÌ §zÀÞªÁzÀ
"DqÀ½vÁvÀäPÀ PÉÃqÀgï C£ÀÄß gÀa¸À®Ä" CªÀgÀÄ MvÁ۬ĹzÀgÄÀ . EA¢gÁ PÁAUÉæ¹ì£À CzsÀåPÀëgÁzÀ ²æÃ
dVÓêÀ£ï gÁªï CªÀgÄÀ , "vÀl¸ÀÜ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ F ¸ÀÜVvÀUÉÆAqÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸À®Ä
C£ÀºÀðgÁVzÁÝgÉ" JAzÀÄ ºÉýzÀgÀÄ. EA¢gÁ UÁA¢üAiÀĪÀgÀÄ ¸ÀévÀB ºÉýzÀgÀÄ, "£ÀªÄÀ UÉ §zÀÞvɬÄgÀ ĪÀ
¸ÀPÁðj ¸ÉêÀPgÀ À CUÀvÀå«zÉ.

"§zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»" AiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ F KjPÉAiÀÄÄ C£ÉÃPÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ ¥ÉÊ¥ÉÇÃn ¤ÃrvÀÄ.

“AiÀiÁªÀÅzÀPÉÌ §zÀÞ? AiÀÄÄzÀÞªÉà ªÀÄÄRå ¥Àæ±Éß. EA¢gÁ PÁAUÉæ¹ì£À GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃrPÉAiÀÄÄ
"¸ÀªÀiÁdªÁzÀPÉÌ §zÀÞvÉ CxÀªÁ vÀvÀé±Á¸ÀÛæzÀ DqÀ½vÀzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ" JA§ÄzÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ, EzÀÄ E£ÀÆß
JgÀqÀÄ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼À£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQvÀÄ. MAzÀÄ, £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ£ÀÄß "§zÀÞ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ" CxÀªÁ DqÀ½vÀzÀ
¨sÁUÀU¼ À À£ÀÄß vÀvÀé±Á¸ÀÛæªÀ£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ? EzÀPÉÌ GvÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀºÀdªÁVAiÉÄà PÀμÀÖªÁVvÀÄÛ.
CzÀgÀ ªÉÄð£À JgÀq£ À Éà ¥Àæ±ßÉ AiÉÄAzÀgÉ, ªÀÄÄA¢£À ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è «©ü£Àß vÀvéÀ±Á¸Àæz
Û À ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ «©ü£Àß gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ¼ÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀg,É C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä §zÀÞvA É iÀÄ£ÀÄß
§zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ? EzÀÄ GvÀÛj¸À®Ä PÀμÖÀPÀgÀªÁzÀ ¥Àæ±Éß AiÀÄÆ DVvÀÄÛ. F
¥Àæ±ßÉ UÀ¼À£ÀÄß GvÀÛj¸ÀzÉ ©qÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

CvÀåAvÀ ¥ÀæªÄÀ ÄRªÁzÀ ¥Àæ±ÉßUÉ, "AiÀiÁªÀÅzÀPÉÌ §zÀÞªÁVzÉ? C£ÉÃPÀ GvÀÛgÀU¼

À ÀÄ ºÉÆgÀ§AzÀªÀÅ.
P.R. zÀĨsÁ², M§â ¤ªÁðºÀPÀ ¸ÀévÀB D §zÀÞvA
É iÀÄÄ "¸ÀPÁðgÀzÀ DPÉëÃ¥ÀuÉU½
À UÉ" GvÀÛgÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
JAzÀÄ ºÉýzÀgÀÄ. ªÀiÁf I.C.S C¢üPÁjAiÀiÁVzÀÝ H.M. ¥ÀmÉïï, "£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À À §zÀÞvA É iÀÄÄ
¸ÀA«zsÁ£ÀU½ À UÉ, PÁ£ÀƤ£À ¥ÀæQæAiÉÄUÉ, £ÉʸÀVðPÀ ¤¶ÌæAiÀÄUÀ¼ÁVgÀ®Ä §zÀÞªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ" JAzÀÄ
WÉÆö¹zÀgÀÄ. ... ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¹éÃPÀj¸À¯ÁzÀ £ÀqÀª½ À PÉAiÀÄ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄUÀvæ É ªÀÄ vÀÄÛ
ªÀÈwÛ¥ÀgÀvU
É É §zÀÞvÉ " GvÀÛgU À À¼ÀÄ C£ÀUv À ÀåªÁVzÀݪÀÅ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀàμÀÖªÁVzÀݪÀÅ. CªÀÅ C£ÀUÀvåÀ ªÁVzÀݪÀÅ
KPÉAzÀgÉ, "vÀl¸ÀÜv"É vÀvÀéªÃÉ F GvÀÛgU À À¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆa¸ÀÄwÛvÄÀ Û. CªÀgÄÀ C¸ÀàμÀÖgÁVzÀÝgÄÀ
KPÉAzÀgÉ CªÀgÄÀ ªÀÄÄRå ¥Àæ±ßÉ AiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀ §zÀ®Ä ¸ÀÌmïð ªÀiÁrzÀgÀÄ ", 'C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß
ºÉÃUÉ §zÀÞUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ ¨sÁUÀU¼ À À vÀvéÀ±Á¸ÀÛæªÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ GvÀÛªÄÀ ªÁV ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÀÄ?
§ºÀıÀB EzÀPÉÌ GvÀÛj¸À®Ä ªÉ§gï EAiÀiÁ£ï ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß «ÄÃj ºÀÄqÀÄPÁlzÀ CUÀvÀå«zÉ. ªÉ§gï

176
EAiÀiÁ£ï C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß '¥ÀPÀë-§zÀÞ-PÉÃqÀgï-vÀÄA©zÀ vÁvÁÌ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÉÆA¢UÉ ¥ÀÇgÀPÀUÆ É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ F ¥Àæ±ßÉ UÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ GvÀÛgÀª£ À ÀÄß ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀgÀ
CAzÁdÄ DªÀÈwÛAiÀÄÄ AiÀÄÄ. J¸ï. J¸ï. Dgï £ÀAvÀºÀ PÀªÀÄÄ夸ïÖ zÉñÀU¼ À À°è PÉ®¸À ªÀiÁrvÀÄ ªÀÄvÀÄ Û
¥Àæ¸ÀÄÛvÀ aãÁzÀ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀgɹzÉ.

DzÀg,É gÁdQÃAiÀÄ (DªÀÄƯÁUÀæ) ¹zÁÞAvÀU¼ À À£ÀÄß PÀqÉUÀt¸À¯ÁUÀĪÀ, ¸ÀPÁðgÀU¼ À À DUÁUÉÎ

§zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀĪÀ, ¸À«Ää±Àæ ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÀÄ EA¢£À PÀæªÀĪÁVgÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À »vÁ¸ÀQÛUÁV ¸ÁªÀðd¤PÀ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÁåUÀªÀiÁqÀĪÀ ¨sÁgÀvÀzA À vÀºÀ EA¢£À
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé zÉñÀU¼À À°è, vÀl¸ÀÜvÉ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞvA
É iÀÄ ¸ÀªÀĸÉåU¼À ÀÄ ²PÀët vÀdÕg£
À ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ ¨ÉÃgÉ
AiÀiÁgÀ£ÀÆß PÁqÀĪÀÅ¢®è. DzÁUÀÆå, MAzÀÄ ZÀZÉðAiÀÄAvÉ, EzÀÄ §ºÀ¼À »AzÉAiÉÄà ªÀÄÄVzÀĺÉÆÃVzÉ.

11.7 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

1. ¸ÀPÁðgÀzÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁV _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¨sÁgÀvÀzÀ DqÀ½vÀzÀ°è ¤uÁðAiÀÄPÀ
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ eÁjUÉ vÀAzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

¨sÁgÀvz
À À°è 2.The C¢üPÁgÀ±Á» ¸ÀºÀ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¸ÀªÁ®£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛz.É

3. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ PÀ°PÉAiÀÄ «±ÉÃμÀ ±ÁSÉUÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzsåÀ AiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß «ÄøÀ°lÖ

ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðμÀÖ «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À À ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀĪÀ°è «±ÉÃμÀ C£ÀĨsÀªÀª£
À ÀÄß
¥ÀqÉzÀ vÀdÕ.

4. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀiÁAðUÀzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ.

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. C¢üPÁgÀ±Á», 2. ¤zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á».

3. ¯Áqïð ºÉªÁmïð

4. §mÁæAðqï gÀ¸Éì¯ï

11.8 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÀ ZÀZÉð ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀAvÀºÀ C¢üPÁgÀ±Á»
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR «ªÁzÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ M¼ÀUÆ
É ArvÀÄÛ.F WÀlPÀªÅÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ ZÀZÉðAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß «ªÀj¹zÉ. EzÀÄ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ ZÀZÉðAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ C¢üPÁgÀ±Á»
CA±ÀU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ JwÛ vÉÆÃj¹vÀÄ. F WÀlPÀªÀÅ

177
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀªÁzÀ ZÀZÉðUÀ¼ÀAvÀºÀ EwÛÃa£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀAvÀºÀ JgÀqÀÄ «©ü£Àß ZÀZÉðUÀ¼À CxÀðªÀ£ÀÄß ZÀað¹vÀÄ. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ dÕ
ZÀZÉðAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR
«ªÁzÀUÀ¼ÁV vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. F WÀlPÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ
ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ ZÀZÉðAiÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀgÀ ªÀÄÆ® ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀAvÀºÀ PÉëÃvÀæU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ
MwÛºÉývÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ F WÀlPÀªÅÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕ
ZÀZÉðAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPª À ÁV «ªÀj¹. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÀ ZÀZÉðAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ªÀĺÀvÀéªÅÀ CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸À ĹÜgÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀª£ À ÀÄß SÁwæ¥rÀ ¸ÀĪÀ°è
CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°èz.É

11.9 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÄÀ

¤gÀÄvÁìºÀB DvÀ䫱Áé¸À CxÀªÁ GvÁìºÀª£
À ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀî®Ä (AiÀiÁjUÁzÀgÆ
À ) PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛz.É

P˱À®åB K£À£ÁßzÀgÆ
À ZÉ£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð.

qÉÊ£Á«ÄPïB (MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ CxÀªÁ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ) ¤gÀAvÀgÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ, ZÀlĪÀnPÉ CxÀªÁ ¥ÀæUÀw¬ÄAzÀ
¤gÀƦ¸À®ànÖzÉ

¤gÀAPÀıÀ ¥Àæ¨sÀÄvÀéB ¸ÀA¥ÀÇtð C¢üPÁgÀzÀ §¼ÀPÉ, «±ÉÃμÀªÁV PÀÆægÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀ¨Áâ½PÉAiÀÄ jÃwAiÀÄ°è

PÉA¥ÀÅ mÉÃ¥ïB C¢üPÈÀ vÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ C£ÀUÀvÀåªÉAzÀÄ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ

¥s°
À vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß «¼ÀA§UÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ

¥Àv
æ ÉåÃQ¸À¯ÁVzÉB EvÀgÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ, PÀlÖqÀU¼
À ÀÄ CxÀªÁ d£ÀjAzÀ zÀÆgÀ«zÉ; zÀÆgÀ¸ÀÜ

¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁzÀB ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁzÀªÀÅ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ vÀvéÀ±Á¸ÀÛæ ªÀÄvÀÄÛ

¹zÁÞAvÀªÁVzÉ, EzÀÄ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¥ÀzÞÀ wUÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀAgÀQë¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É

11.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÌÉ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1) C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁ¢AiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥Àª£
À ÀÄß «ªÀj¹.

2) C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è vÀdÕgÀ ¸Àé¨Ás ªÀª£

À ÀÄß ¥ÀjÃQë¹.

3) C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.

4) vÀl¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ §UÉÎ ¥Àæ§AzsÀ §gɬÄj.

178
11.11 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÄÀ

1. https://www.iaspar CPÀ¾õÀù¯ï. com/article/generalist-vs-spacialist

2. https://utkaluniversity.ac.in/wp-content/uploads/ 2022/05/2.-Generalist-specialist-
Controversy.
3. ©æ°AiÀÄAmï lÄåmÉÆÃjAiÀįïì, LJJ¸ï (ªÀÄÄRå) ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀ, ªÀÄzÁæ¸ï.

4. https://www.drishtiias.com/dailey-news-editorials/do-we-need-a-neutral-burocracy

5. https://www.gktoday.in/upsc-questions/what-is-commited-burocracy /

6. https://margcompusoft.com/m/indian-burocracy

179
WÀlPÀ 12: DqÀ½vÀUÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ
gÀZÀ£É:

12.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

12.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ

12.2 ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è C¢üPÁjUÀ¼À ¥ÁvÀæ

12.3 ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ¥ÁvÀæ

12.4 C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼

À À £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA§AzsÀ

12.5 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

12.6 ¸ÁgÁA±À

12.7 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼

À ÀÄ

12.8 ¸ÀéAiÀÄA CzsåÀ AiÀÄ£ÀPÌÉ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

12.9 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀU¼

À ÀÄ

180
12.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzBÉ

 C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À CxÀðªÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夹,

 C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼
À À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§Azsª
À À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ,
 ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ,
 ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ.

12.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð ºÀ£ÉßgÀqÀ£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀvÀ. F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ
C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß «±ÉÃμÀªÁV E§âgÀ ¸ÀA§Azsz À À §UÉÎ
C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ. F WÀlPÀªÅÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÆ À ¥À, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄwÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è
CªÀgÀ ¸ÀA§AzsÀU¼ À ÀÄ E°è ªÀĺÀvéÀzÁÝVªÉ. F WÀlPÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼ À À
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä zÀÈqsÀªÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É C¢üPÁgÀ±Á»
ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À «©ü£Àß ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F
WÀlPÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼ À À «²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛz.É C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀéªÅÀ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛv¥À r
À ¸ÀÄvÀÛz,É EzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ ErÃ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀzÀ°è
DqÀ½vÀzÀ°ègÄÀ ªÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ½AzÀ £ÁªÀÅ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄwÛzÝÀ AvÉ,
CzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀ Ä£ÀÄß
C£Ééö¸À®Ä £ÀªÀÄUÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛz.É F WÀlPÀªÀÅ C£ÉÃPÀ zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ £ÀªÄÀ UÉ ¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É EzÀ®èz,É
¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£ÉUÉ ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ, DzÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzPÀ ÉÆñÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À §UÉÎ ¤ªÀÄä w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É £ÁªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß C£Ééö¸ÀĪÁUÀ, F
WÀlPÀªÀÅ ¤ªÀÄä£ÀÄß C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¸ÀA§AzsU À À¼À §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæªÁzÀ
w¼ÀĪÀ½PɬÄAzÀ ¸ÀdÄÓUÉƽ¸À®Ä, «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼É¸À®Ä ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃl ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ.

12.2 ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è GUÀæUÁ«ÄUÀ¼À ¥ÁvÀæ

¸ÀPÁðgÀªÅÀ gÀƦ¹gÀĪÀ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÀÄÄRå ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ
¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀæªÁVzÉ. F ±Á¸À£ÀªÀÅ ªÀÄAwæ ¥ÀjμÀwÛUÉ ªÀÄÆ® gÀÆ¥ÀgÉÃSÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ZËPÀlÄÖU¼
À À£ÀÄß
MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É £ÀAvÀgÀ F ¤ÃwAiÀÄ C£ÀÄμÁ×£ÀªÀ£ÀÄß C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ £Àq¸ É ÀÄvÁÛg.É C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ

181
ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀ¯ÁVgÀĪÀ F ºÉÆgÉ ºÉƸÀzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤uÁðAiÀÄPÀªÀÇ DVzÉ. EzÀgÉÆA¢UÉ, DzÁAiÀÄ
¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ ºÀ¼ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæU¼À ÀÄ ªÉÆzÀ°£ÀAvÉAiÉÄÃ
G½¢ªÉ. ªÀÄvÀÛμÀÄÖ ªÉÃUÀUÉƽ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ºÀ¼ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ½VAvÀ DzsÄÀ ¤PÀ
ªÀÄvÀÄÛ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ªÀĺÀvéÀzÁÝVzÉ.

¨sÁgÀvªÀ ÀÅ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ zÉñÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ gÁdåªÀ£ÀÄß

PÁAiÀÄð¤gÀvÀ gÁdåªÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ zÀÈqsÀªÁzÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ
C¢üPÁgÀ±Á» ºÉÆA¢zÉ. C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ zÉñÀUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ F ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß
¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁV®è. C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ ¹Ã«ÄvÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉÆA¢UÉ gÁμÀÖæªÀ£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ vÀªiÀ ÁμÉAiÀÄ®è, ¨sÁgÀvz
À À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÉ PÉÊAiÀÄ°è zÀÈqsÀªÁzÀ PÁAiÀÄð«zÉ ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ zÉÆqÀØ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

gÁμÀÖæzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀ»¸ÀĪÀ ªÉÄð£À ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæzÀ ºÉÆgÀvÁV,

¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ E£ÀÆß PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É EªÀÅUÀ¼ÀÄ F
PɼÀV£ÀAwªÉB

 DqÀ½vÀª£À ÀÄß £ÀqɸÀĪÀÅzÀÄB £ÁªÀÅ FUÁUÀ¯Éà ªÉÄÃ¯É ZÀað¹zÀAvÉ, DqÀ½vÀªÅÀ ¸ÀÄUÀªÀĪÁV ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀPÁðgÀªÅÀ eÁjUÉ vÀA¢gÀĪÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£ À ÉUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
CqÉvÀqÉU½À ®èzÉ £ÀqA É iÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæUÀ¼À°è
MAzÁVzÉ.
 gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPj À UÉ ¸À®ºÉUÁgÀgÄÀ B C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÁV
¤zsÁðgÀU¼À À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ°è gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀÄvÁÛg,É EzÀÄ
¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀÄUÀªÀÄ ¤ªÀðºÀuÉUÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀÄvÀÛz.É gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ
¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À §UÉÎ eÁÕ£À«®èzÀ PÁgÀt, F C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ¤zsÁðgÀU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ
CªÀjUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±ð À £À ¤ÃqÀÄvÁÛg.É
 PÁ£ÀÆ£ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉB PÁ£ÀÆ£ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¥ÀgÆ É ÃPÀë ¥ÁvÀ檣À ÀÄß
ªÀ»¸ÀÄvÁÛg,É KPÉAzÀgÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉUÁV ±Á¸À£ÀPÉÌ ¸À°è¸À¯ÁUÀĪÀ ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀÄ
gÀa¸ÀÄvÁÛg.É ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸À®Ä ±Á¸À£ÀPÉÌ ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁzÀ J¯Áè CUÀvÀå ªÀiÁ»wUÁV
£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg
À À£ÀÄß ¸ÀaªÀgÀÄ ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÁÛg.É
 ¤Ãw ¸ÀÆwæÃPÀgÀtB PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÌÉ §gÀ¨ÉÃPÁzÀ ¤ÃwUÀ½UÁV, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤¢ðμÀÖ
¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¸ÉÃj¸À¨ÃÉ PÁVzÉ. EzÀÄ gÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À PÀvð À ªÀåªÁVzÉ. DzÁUÀÆå, £ÁªÀÅ
ªÉÄÃ¯É £ÉÆÃrzÀAvÉ, £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÄÀ CxÀªÁ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ F gÁdQÃAiÀÄ
PÁAiÀÄðUÀvÀUÆÉ ½¸ÀÄ«PÉUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £À ¤ÃqÀĪÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É

DzsÀĤPÀ PÁ®zÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ

£ÁUÀjPÀ ¸ÉÃªÉ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄ®àqÀĪÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ±Á±ÀévÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§¼À ¥ÀqA
É iÀÄĪÀ
ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ UÀÄA¥À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄðPÁj CAUÀzÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV,
CªÀgÄÀ gÁdQÃAiÀĪÁV vÀl¸ÀÜgÁVzÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ PÉ®¸ÀªÀÅ ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV ««zsÀ ¸ÀPÁðj

182
E¯ÁSÉUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÁVzÉ. ¨sÁgÀvz À À°è ZÀÄ£Á¬ÄvÀ
¥Àæw¤¢üUÀ¼À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°è gÁμÀÖzæ À ¨sÀ«μÀåªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è CªÀgÄÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ
ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É CªÀgÀÄ gÁdåzÀ ªÀåªÀºÁgÀU¼ À À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ CªÀgÀ ¤ÃwUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ CªÀjUÉ CUÀvåÀ ªÁVgÀÄvÀÛz.É

CªÀgÄÀ vÀªÀÄä ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ É ½¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ F ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ É ½¸À®Ä

gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ ¥ÀÇgÀPÀªÁVgÀÄvÁÛg.É ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥Àæw¤¢üU¼ À À CUÀvåÀ PÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV
¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä CUÀvåÀ ªÁzÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuA É iÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É
¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀåªÀºÁgÀU¼ À À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ°è, ¤¢ðμÀÖ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¢£À¤vÀåªÀÅ ¸ÀÄUÀªÀĪÁV
£ÀqAÉ iÀÄÄwÛzA
É iÉÄ JAzÀÄ RavÀ¥r À ¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À°è MAzÁVzÉ.
¸ÀPÁðgÀªÅÀ gÀƦ¹zÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£ À ÉU¼
À À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £Àq¸ É À®Ä CªÀgÄÀ
dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛg.É

¤ÃwUÀ¼À zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è PÁ®PÁ®PÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ vÀªÄÀ ä gÁdQÃAiÀÄ

ªÉÄî¢üPÁjAiÀÄ ¥Àæ±ßÉ UÀ½UÉ ¥ÀæwQæ¬Ä¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÀÄ ºÉÆA¢zÁÝg.É gÁdQÃAiÀÄ
PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ vÀgÀ¨ÃÉ w EgÀĪÀÅ¢®èªÁzÀÝjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀjUÉ PÉ®ªÉǪÉÄä ¸ÀPÁðgÀzÀ
PÁAiÀÄðªÉÊRjAiÀÄ §UÉÎ ¸Àé®à eÁÕ£À«gÀĪÀÅzÀjAzÀ, F C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä D¯ÉÆÃZÀ£ÉU¼ À À£ÀÄß
CAwªÀÄUÉƽ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É CªÀgÄÀ vÀªÀÄä ¸ÉêÁ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è ±Á±ÀévÀvA É iÀÄ£ÀÄß
D£ÀA¢¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ, CªÀgÄÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¥ÀgÉÆÃPÀë ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É ¸ÀPÁðgÀzÀ
ºÀtPÁ¸ÀÄ DqÀ½vÀz° À è CªÀjUÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ«zÉ. gÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ vÉjUÉ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
gÀƦ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß CAwªÀÄUÉƽ¸À®Ä J¯Áè «μÀAiÀÄUÀ¼À°è ºÀtPÁ¸ÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä C¢üPÁjUÀ½AzÀ ¸À®ºÉU¼ À À£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄvÁÛg.É ¸ÀPÁðj ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À
zÁR¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ElÄÖPÉƼÀÄîªÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÆ CªÀjVzÉ. CªÀgÄÀ DqÀ½vÀPÁÌV CAQCA±ÀUÀ¼À ¨sÁUÀzÀ
CUÀvåÀ zÀvÁÛA±Àª£ À ÀÄß ¸ÀºÀ ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É ¤Ãw gÀZÀ£É, C£ÀÄμÁ×£À ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ «±ÉèÃμÀuÉ AiÀÄ°è
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ

¨sÁgÀvz
À À°è EgÀĪÀAvÉ DzsÀĤPÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ PÁ®zÀ°è, ¤ÃwUÀ¼À gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ JgÀqÀÆ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ MmÁÖV £ÀqA É iÀÄÄvÀÛª.É ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀé zÉñÀzÀ°èzÝÀ AvÉ, ZÀÄ£Á¬ÄvÀ
¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ C¢üPÁgÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄ vÀvÀézÀ CrAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß
gÀƦ¸ÀÄvÁÛg.É C£ÀÄμÁ×£ÀªÀÅ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ i.e qÉƪÉÄãï CrAiÀÄ°è §gÀÄvÀÛzÉ. F GzÉÝñÀPÁÌV
C¢üPÁgÀ±Á» CxÀªÁ DqÀ½vÁvÀäPÀ CAUÀª£ À ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r À ¸À¯ÁVzÉ. DzÁUÀÆå, C©üªÈÀ ¢Þ²Ã®
gÁμÀÖæU¼À À°è ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀºÀ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ UÀrgÉÃSÉUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛ®è. ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è ®¨sÀå«gÀĪÀ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À
ªÉÄð£À «±Áé¸ÁºÀðvÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå zÀȶÖPÉÆãÀ¢AzÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É
¤ÃwUÀ¼ÁV ªÀÄvÀÛμÀÄÖ C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À¯ÁzÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£ À ÉUÀ¼À §UÉÎ ¤RgÀªÁzÀ aAvÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÄÀ E°è ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¥ÉÇÃμÀPÀ ±ÀQÛAiÀiÁUÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À
gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀQA æ iÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ F ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À°è
¥ÀæªÄÀ ÄRªÁVªÉ. DzÀÝjAzÀ, DzsÀĤPÀ PÁ®zÀ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÉUÉzÄÀ PÉÆAqÀgÉ,

183
¤Ãw gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw C£ÀÄμÁ×£ÀªÀÅ ºÉaÑ£À ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ°è DqÀ½vÀUÁgÀgÀ PÉÊUÉ §A¢zÉ JAzÀÄ
ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.

¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄÄ MAzÀÄ «±Á®ªÁzÀ ¥Àzª À ÁVzÀÄÝ, EzÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ £ÀljAzÀ
¥Àæ¨sÁ«vÀªÁVgÀÄvÀÛz.É C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£Àz° À è ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ §AiÀĹzÀAvÉ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
gÀƦ¸ÀĪÀ°è ºÉaÑ£À PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæªÅÀ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¤RgÀªÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä, G¯ÉèÃRzÀ°è£À
«μÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝñÀPÁÌV C£ÀéAiÀĪÁUÀĪÀ ¸ÀA¥ÀÇtð PÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀ®Ä MvÁ۬ĸÀÄvÀÛz.É CªÀgÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ C¥ÁgÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsÀªÀ¢AzÁV
CUÀvåÀ ªÁzÀ ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ PÉëÃvÀæ eÁÕ£ÀªÀÅ C¢üPÁjUÀ½UÉ ¸ÉÃjzÉ. G¯ÉèÃRzÀ°è, CªÀgÄÀ ¤Ãw gÀZÀ£ÉUÀ½UÉ
CUÀvåÀ ªÁzÀ zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀÄvÁÛgÉ, DzsÁgÀªÁVgÀĪÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À À£ÀÄß «±Éèö¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß CAwªÀÄUÉƽ¸À®Ä ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀ®Ä CªÀgÀ eÁÕ£ÀzÀ ±ÀQÛAiÉÄAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁzÀ CªÀgÀ ±Á±ÀévÀv¬ É ÄAzÁV C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
¸ÁÜ£ÀªÅÀ ªÀÄvÀÛμÀÄÖ §®UÉƼÀÄîvÛÀz.É

¸ÁªÀðd¤PÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ CxÀªÁ F GzÉÝñÀPÁÌV gÀa¸À¯ÁzÀ ¸ÀPÁðj

¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ gÀƦ¸ÀÄvÀÛªÉ, PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ É ½¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀPÀgÀ
£ÀqÄÀ «£À ¸ÀA§AzsÀ i.e. ±Á¸ÀPg À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw C£ÀÄμÁ×£ÀPÁgÀgÄÀ i.e. ¤Ãw C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ºÁ¢AiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸À®Ä C¢üPÁgÀ±Á» CxÀªÁ ¸ÀPÁðj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛª.É ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è
C¼Àªr À ¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜ JAzÀÄ
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è
ªÀÄÄRå CA±ÀªÁUÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ, CªÀgÄÀ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸ÀĪÀ°è PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¸ÀwÛ£À ªÀÄÆ®PÀ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸ÀĪÀ°è ZÀlĪÀnPÉU¼ À À£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉƽ¸ÀĪÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
CUÀvåÀ ªÁzÀ ¸À®ºÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É DzÀÝjAzÀ, ¥À©èPï ¥ÉÇ
¸ÀÆwæÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£Àz° À è ¸ÀªiÀ ÁdzÀ°è §zÀ¯ÁzÀ ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è, gÁμÀÖæ gÁdåzÀ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PÉ,
£ÀUÀjÃPÀgÀt, ²PÀëtzÀ «¸ÀÛgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀz± À ð
À £À ªÀÄvÀÄÛ gÉÃrAiÉÆÃzÀAvÀºÀ ¸ÀªÄÀ ƺÀ ªÀiÁzsåÀ ªÀÄUÀ¼À
ºÉaÑzÀ §¼ÀPA É iÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæªÀÅ ªÀÄÄRåªÁUÀÄvÀÛzÉ. vÀÄvÀÄð DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ««zsÀ
¸ÀªÀĸÉåU¼ À À ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄä«PɬÄAzÁV, CAvÀºÀ ¸ÀA¨sÀª¤ À ÃAiÀÄvÉU½À AzÀ gÀQë¸À®Ä C¢üPÁgÀ±Á» MAzÀÄ
¸ÁzsÀ£ª À ÁUÀÄvÀÛz.É

¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ

§qÀv£ À À, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¼À¥É DgÉÆÃUÀå ¸ÉÃjzÀAvÉ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæU¼ À À°è ªÁ¹¸ÀĪÀ
d£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛª.É EvÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À ÀÄ C£ÀPÀëgÀvÉ, ¨sÀæμÁÖZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÁð¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. F ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀĪÀ «μÀAiÀÄPÉÌ §AzÁUÀ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
£ÁåAiÀÄPÉÌ vÀgÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ WÀlPÀªÉAzÀÄ gÁdåªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É
¨É¼ÀªÀtÂUU É É ¸ÀA§A¢ü¹zÉ F PÁgÀt¢AzÁV, gÁdåªÀÅ ««zsÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ªÀ»¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É
KPÉAzÀgÉ gÁdåªÀÅ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀªÉà PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀªÃÉ gÁdåªÀÅ
CªÀ®A©vÀªÁVzÉ. zÉñÀªÀÅ CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ºÉZÀÄÑ CªÀ®A©vÀªÁUÀÄwÛzÀÝAvÉ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ

184
ºÉZÀÄÑvÀÛ¯Éà EzÉ. DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ C£ÉÃPÀ PÉëÃvÀæU¼
À À°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀ»¹gÀĪÀ ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß £ÁªÀÅ
²ÃWÀæªÁV C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ.

C©üªÀÈ¢ÞUÉ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À PÉÆqÀÄUÉ

C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜ ¥Àæ¥A À ZÀzÁzÀåAvÀ ºÀgÀrzÉ. ¥Àæw ¸ÀªÀiÁdzÀ DzsÄÀ ¤ÃPÀgÀtPÉÌ EzÀÄ CvÀåUÀvÀå
¹ÜwAiÀiÁVzÀÄÝ, C°è C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ gÁμÀÖæ ¤ªÀiÁðtzÀ
zÀȶÖPÆÉ Ã£Àª£
À ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è vÀ£Àß ¥ÀjtwAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆArzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼Àªt À ÂUÉAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ gÁμÀÖ檣 À ÀÄß C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁV¸À®Ä PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÉ. ¸ÁªÀiÁfPÀ -DyðPÀ
C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ CAvÀºÀ J¯Áè PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ DzsÀĤPÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DqÀ½vÀzÀ vÀvéÀzÀ DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É ºÉZÁÑV ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÉÆA¢UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ. ¸À®ºÉUÁgÀgÁV, £Á«Ã£ÀåPÁgÀgÁV ªÀÄvÀÄÛ
¤zsÁðgÀ vÉUz É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀªgÀ ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, C¢üPÁgÀ±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ
UÀªÄÀ £ÁºÀð PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É

EzÀÄ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß UËgÀ«¸ÀĪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄ ªÀ ªÀÄÆ®PÀ,

DgÉÆÃUÀåPÀgÀ ¸Ààzð sÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé-C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, ¸ÀªÄÀ xÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ
£ÁAiÀÄPÀvÀéz°À è ¸ÁA¹ÜPÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß UÀjμÀ×UÉƽ¸ÀĪÀ
GzÉÝñÀPÁÌV PɼÀ ºÀAvÀUÀ½UÉ C¢üPÁgÀª£À ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ DqÀ½vÀª£À ÀÄß
¥ÀÅ£ÀgÄÀ fÓêÀ£ÀUÆ
É ½¸À§ºÀÄzÀÄ. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ gÁdåªÀÅ vÀ£Àß GzÉÝñÀU¼À À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ.
C©üªÈÀ ¢Þ G¥ÀPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÀéjvÀUÆ
É ½¸À®Ä G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁgÀ±Á» ¥ÀjtwAiÀÄ CUÀvÀå«zÉ.

vÀl¸ÀÜ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CUÀvÀå

vÀl¸ÀÜ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ CUÀvåÀ ªÀ£ÀÄß MwÛºÉüÀ¯ÁVzÉ. ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¤§Azs£ À ÉU¼

À À ªÀÄÆ®PÀ
¤AiÀÄAvÀtæ ªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À À£ÀÄß gÁdQÃAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPg À ÄÀ ¥ÀævåÉ ÃPÀªÁV
¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ vÀl¸ÀÜvA É iÀÄÄ awæ¸ÀÄvÀÛz.É vÀl¸ÀÜvA É iÀÄ vÀvéÀªÅÀ ¤Ãw gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ
C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ ºÀAvÀz° À è ¸ÀPÁðgÀzÀ J¯Áè jÃwAiÀÄ ªÉÄî¢üPÁgÀ¢AzÀ ¸ÁévA À vÀæåzÀ C¼ÀvA É iÀÄ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀªÅÀ §ºÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼ÀÄ, ¨sÁμÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ eÁvÀåwÃvÀ
zÉñÀªÁVzÀÄÝ, £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÄÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀƤ£À ¤AiÀĪÀĪÀ£ÀÄß
PÁ¥ÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀ£ÀÄß RavÀ¥r
À ¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ. ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄzÀ «μÀAiÀÄzÀ°è
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ vÀl¸ÀÜgÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÆ ¤jÃQë¸À¯ÁVzÉ. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ £ÀqÀª½ À PÉ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ CªÀgÀ ¸ÉêÁ μÀgÀvÄÀ ÛU½ À UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ vÀl¸ÀܪÁVgÀ¢zÀÝgÉ, CzÀÄ C¹ÛvéÀz° À ègÄÀ ªÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ zÀȶÖPÉÆãÀPÉÌ vÀ£Àß ¥ÀÇtð ºÀÈzÀAiÀÄzÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è.
vÀl¸ÀÜvɬĮè¢zÀÝgÉ, §ºÀıÀB C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ GzÀå«ÄUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ¤PÀl ¸ÀA§Azs« À gÀ§ºÀÄzÀÄ, EzÀÄ
ªÀÄÄAzÉ gÁdåPÉÌ ©PÀÌlÖ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.

DqÀ½vÁvÀäPÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÁvÀæ

J¯Áè DzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ C¸ÀàμÀÖªÁVgÀ¨ÁgÀzÄÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀàμÀÖªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ,

DqÀ½vÁvÀäPÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è CUÀvÀå«gÀĪÀAvÉ C£ÀĸÀj¸À¨ÃÉ PÁzÀ ¸ÀàμÖÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. MmÁÖV PÉ®¸À

185
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ, AiÀiÁgÀÄ ¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄQÌAvÀ »AzÉ EzÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁgÀÄ ¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄQÌAvÀ
ªÀÄÄAzÉ EzÁÝgÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ËPÀgÀgÄÀ UÀªÄÀ ¤¸ÀÄvÁÛg.É F ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ½®èzÉ AiÀiÁªÀÅzÀÆ PÀæªÄÀ §zÀÞ
jÃwAiÀÄ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. F ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀĪÁV
«μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß CwAiÀiÁV ¤AiÀÄAwæ¸À§ºÀÄzÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ºÀAvÀzÀ ¥ÀjtwAiÀÄ£ÀÄß DºÁ餸ÀĪÀ vÁAwæPÀ
¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ°è. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ PÀZÉÃjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ, DzÀgÉ
¥ÀæwAiÉƧâgÀÆ ¤AiÀĪÀÄUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¥ÀÇtðUÉƽ¸À¨ÉÃPÁzÀ ¤¢ðμÀÖ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ
dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛg.É ªÀåQÛvéÀgÀ»vÀvA
É iÀÄÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÉ vÀl¸ÀÜ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä C£ÀĪÀÅ
ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.

12.3 ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ¥ÁvÀæ

gÁdPÁgÀt JAzÀgÉ ¸ÀPÁðj ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ CxÀªÁ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ
¤ÃwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨Ás ªÀ ©ÃgÀ®Ä EvÀgÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÄîªÀ ªÀåQÛ. gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ
CxÀªÁ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ ¥Àæw¤¢ü¸À ĪÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¥Àgª À ÁV
««zsÀ C¢üPÁgÀ±Á» ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj ¤zsÁðgÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨Ás ªÀ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ. AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï
¸ÉÖÃlìß°è, gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ZÀÄ£Á¬ÄvÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¸ÁªÀðd¤PÀ C©ü¥ÁæAiÀÄzÀ
ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÀºÀ
£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ¸ÁÜ£ÀPÉÌ DAiÉÄÌAiÀiÁUÀ®Ä §AiÀĸÀĪÀ d£ÀgÄÀ . gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀzÁgÀgÉÆA¢UÉ
¸ÀA§Azsª À À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ CªÀgÄÀ JwÛ»rAiÀÄ®Ä
AiÉÆÃf¸ÀĪÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR £ÀA©PÉUÀ½UÉ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀÄvÁÛg.É

gÁdPÁgÀtÂU¼
À À «zsÀUÀ¼ÀÄ

AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¸ÉÖÃlìß gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸ÀPÁAUÀ, PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁAUÀ

PÉëÃvÀæUÀ¼À°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. CªÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÄvÀzÁgÀgÆ É A¢UÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ¸Á¢ü¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjUÀ¼ÀvÀÛ PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëzÉÆA¢UÉ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîvÁÛg.É
CªÀgÄÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹, PÉ®ªÀÅ gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ GzÉÆåÃUÀzÀ eÉÆvÉUÉ
CgÉPÁ°PÀªÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛg,É DzÀgÉ "ªÀÈwÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ" JAzÀÄ PÀgA É iÀÄ®àqÀĪÀ EvÀgg
À ÀÄ
¥ÀÇtðPÁ°PÀªÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É M§â gÁdPÁgÀt ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÁzÀ PÉ®ªÀÅ PÀZÉÃj ¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ
»ÃVªÉB

 Pˤì®gïB D®ØªÉÄð£ï JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ £ÀUÀgÀ Pˤì®UÀð¼ÀÄ, £ÀUÀgÀzÀ §eÉmï C£ÀÄß

«vÀj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ WÀlPÀU¼ À À CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw©A©¸ÀĪÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄVæêÁeÉÕU¼
À À£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À®Ä ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É £ÀUÀgÀ Pˤì®UÀð¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ±Á¯ÉU½ À UÉ ¨ÉA§® ¤ÃqÀĪÀ°è vÉÆqÀUÄÀ vÁÛg.É ²PÀët, ¸ÁjUÉ
CxÀªÁ ªÀ¸Àw ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉUÀ¼À MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ CA±ÀzÀ ªÉÄÃ¯É Pˤì®UÀð¼ÀÄ
UÀªÄÀ £À ºÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
 DAiÀÄÄPÀÛgÀÄB PËAn DAiÀÄÄPÀg
Û ÄÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA»vÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄVæêÁeÉÕU¼
À À£ÀÄß
eÁjUÉƽ¸ÀÄvÁÛg.É CªÀgÀÄ ±Éj¥sï E¯ÁSÉAiÀÄ ªÉÄðéZÁgÀuÉ £ÀqɸÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð

186
 ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀAWÀnvÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä §eÉmÆ É ß¼ÀUÉ ºÀtªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄvÁÛgÉ . PÉ®ªÀÅ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼ÀÄ Pˤì¯ï ªÀÄvÀÄÛ PÀ«ÄμÀ£ï JgÀq£ À ÀÆß ºÉÆA¢zÀÝgÉ, EvÀgÀgÀÄ JgÀqÀÆ ¥ÁvÀæU¼ À À
dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß MAzÉà ¸ÁÜ£Àz° À è C¼Àªr
À ¹PÉƼÀÄîvÁÛgÉ.
 ªÉÄÃAiÀÄgïB ªÉÄÃAiÀÄUÀð¼ÀÄ £ÀUÀgz
À À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVgÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀUg À À ªÀÄAqÀ½
CxÀªÁ DAiÉÆÃUÀzÀ ¨sÁUÀªÁVgÀÄvÁÛg.É PÉ®ªÀÅ £ÀUÀgU À À¼ÀÄ ªÉÄÃAiÀÄgï C£ÀÄß ¥ÀævåÉ ÃPÀªÁV DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ, DzÀgÉ EvÀgÀ £ÀUÀgÀU¼ À À°è Pˤì®UÀð¼ÀÄ DªÀvÀðPÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É Pˤì°ßAzÀ
ªÉÄÃAiÀÄgï C£ÀÄß £ÉëĸÀÄvÁÛg.É ªÉÄÃAiÀÄUÀð¼ÀÄ £ÀUÀgzÀ À DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
£ÉÆÃrPÉƼÀÄîvÁÛg.É
 gÁdå¥Á®gÀÄB gÁdå¥Á®gÀÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ CvÀÄå£ÀßvÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ C¢üPÁjAiÀiÁVgÀÄvÁÛg.É
gÁdå¥Á®gÀÄ gÁdå ±Á¸ÀPÀgÆ É A¢UÉ ¸ÀºÀPÀj¹ ºÀtªÀ£ÀÄß «vÀj¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀƤ£À°è
§zÀ¯ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÄÀ vÁÛg.É £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀPÁðj ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
£ÉëĸÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ «ÃmÉÆà ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀª£
À ÀÄß CªÀgÀÄ ºÉÆA¢zÁÝg.É
 ¥Àw
æ ¤¢ü: gÁdå CxÀªÁ gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ ºË¸ï D¥sï gÉ¥Éæ¸ÉAmÉÃnªÀìß°è£À ±Á¸ÀPg À ÀÄ, PÁAUÉæ¸ï ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
CxÀªÁ PÁAUÉæ¸ï ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀªÀgÄÀ , ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀPÁðj ªÉÄðéZÁgÀuÁ ¸À«ÄwUÀ¼À°è ¸ÉÃªÉ ¸À°è¸ÀĪÀ JgÀqÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À CªÀ¢üUÉ ¸ÉêÉ
¸À°è¸ÀÄvÁÛg.É
 ¸É£ÉlgïB ¸É£ÉlUÀð¼ÀÄ ºË¸ï D¥sï gÉ¥æ¸ É ÉAmÉÃn«ìßAzÀ ¸À°è¸À¯ÁzÀ ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À£ÀÄß
¥Àj²Ã°¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÁV CAVÃPÀ j¸À¨ÉÃPÉ JAzÀÄ ¤zsð À j¸ÀÄvÁÛg.É
¸ÀĦæÃA PÉÆÃmïð £ÁåAiÀĪÀÄÆwðUÀ¼ÀAvÀºÀ ¥sq É Àg¯
À ï £ÉêÀÄPÁwUÀ¼À£ÀÄß zÀÈrüÃPÀj¸ÀĪÀ
C¢üPÁgÀªÀÇ CªÀjUÉ EzÉ. ¥Àæw DgÀÄ ªÀμÀðUÀ½UÉƪÉÄä ¸É£ÉlUÀð¼ÀÄ ªÀÄgÀÄZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ
¹zÀÞgÁVgÀÄvÁÛg.É
 CzsåÀ PÀëgÀÄB ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£Àz°
À è CzsÀåPÀë ¸ÁÜ£ÀªÀÅ CvÀÄå£ÀßvÀ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ PÀZÉÃjAiÀiÁVzÉ. CzsÀåPÀëgÀÄ
«Ä°ljAiÀÄ G¸ÀÄÛªÁjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĪÉÆâ¸À§ºÀÄzÀÄ
CxÀªÁ gÀzÄÀ ÝUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ. CzsÀåPÀë ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ
ZÀÄ£Á¬ÄvÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÉò £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ¨sÉÃnAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. CzsÀåPÀëgÀÄ PÉ®ªÀÅ ¤Ãw
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä PÁAUÉæ¸ï ¸ÀzÀ¸ÀågÉÆA¢UÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É
 PÁå©£Émï ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄB PÁå©£Émï ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁUÀĪÀÅ¢®è DzÀgÉ ««zsÀ ¤Ãw PÉëÃvÀæUÀ¼À°è
CzsÀåPÀëjUÉ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀ®Ä CzsÀåPÀëjAzÀ £ÉêÀÄPÀUÆ É ¼ÀÄîvÁÛg.É gÁdå PÁAiÀÄðzÀ²ð, ²PÀët
PÁAiÀÄðzÀ²ð ªÀÄvÀÄÛ gÀPÀëuÁ PÁAiÀÄðzÀ²ð ¸ÉÃjzÀAvÉ 15 PÁå©£Émï PÁAiÀÄðzÀ²ðUÀ½zÁÝg.É

gÁdPÁgÀtÂU¼
À ÀÄ K£ÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ?

gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ vÁªÀÅ PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹ vÀªÄÀ ä zÉÊ£ÀA¢£À

dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É ««zsÀ gÁdåUÀ½UÉ ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ
£ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ¨sÉÃnAiÀiÁUÀ®Ä ¸ÀªÀÄAiÀÄ PÀ¼ÉAiÀÄĪÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ gÁdPÁgÀtÂVAvÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ
¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀĪÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÉÆA¢UÉ ªÀÄÄSÁªÀÄÄTAiÀiÁV ºÉZÀÄÑ
¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß PÀ¼ÉAiÀÄÄvÁÛg.É AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀÄlÖzÀ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV F PÀvð À ªÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉB

187
  ªÀÄvÀzÁgÀgÉÆA¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ£À
 ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À §UÉV£À PÀ¼Àª¼
À ÀUÀ¼À£ÀÄß D°¹
 ¸À«ÄwUÀ¼À°è ¸ÉÃªÉ ¸À°è¹ • PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj
 §eÉlμÀ£ÀÄß gÀa¹ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĪÉÆâ¹ • ªÀÄvÀUÀ½UÁV ¥ÀZ
æ ÁgÀ
 ¨sÁμÀtUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr

gÁdQÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ dªÁ¨ÁÝj

C©üªåÀ QÛ ¸ÁévA À vÀæåªÀÅ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À ªÀÄƯÁzsÁgÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌ-ªÀÄvÀÄÛ

DzÀÝjAzÀ CzÀÄ ºÁUÉAiÉÄà G½AiÀĨÉÃPÀÄ. «±ÀézÁzÀåAvÀ ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¥ÀæZÁgÀzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, C©üªåÀ QÛ
¸ÁévA À vÀæåzÀ PÉÃAzÀæ©AzÀĪÀÅ E£ÀÆß ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ, KPÉAzÀgÉ ®PÁëAvÀgÀ d£ÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ¥ÀlÖtUÀ¼ÀÄ,
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ zÉñÀUÀ¼À £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀ£ÀÄß AiÀiÁjUÉ M¦à¸À¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsð À j¸À¨ÃÉ PÀÄ. vÀªÀÄä
¤zsÁðgÀª£ À ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî®Ä CªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä, ªÀiÁ»w, D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À ªÀÄÄPÀÛ «¤ªÀÄAiÀĪÀÅ ¤uÁðAiÀÄPÀªÁVzÉ. ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤dªÁVAiÀÄÆ ªÀÄÄPÀÛ
ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¨ÃÉ PÁzÀg,É ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ «ZÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹zÁÞAvÀU½ À UÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀæwAiÉƧâgÀ ªÀiÁvÀ£ÀÄß PÉüÀ§ºÀÄzÁzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ZÀZÉðUÉ ¸ÀܼÁªÀPÁ±À«gÀ¨ÃÉ PÀÄ.DzÀgÉ J¯Áè ªÀiÁ£ÀªÀ
ºÀPÀÄÌU¼ À ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ CªÀ®A©vÀªÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ C«¨sÁdåªÁVªÉ-ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌU¼ À À
PÁ£ÀƤ£À ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ vÀvÀéªA É zÀgÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁgÀvÀªÀÄågÀ»vÀv.É ªÀÄvÀÄÛ ¤RgÀªÁV
F ¸À¤ßªÉñÀz° À èAiÉÄà C©üªåÀ QÛ ¸ÁévÀAvÀæåªÀÅ PÉ®ªÀÅ ¸ÀÆPÀëäªÁV ªÁåSÁ夸À¯ÁzÀ UÀrUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
ªÁPï ¸ÁévA À vÀæåªÀ£ÀÄß PÁ£ÀƤ¤AzÀ ¤§Að¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ, GzÁºÀgÀuÉUÉ EvÀgg À À ºÀPÀÄÌU¼
À À UËgÀªª À À£ÀÄß
RavÀ¥Àr¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ CUÀvåÀ «zÀÝg.É AiÀiÁªÁUÀ? AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÉÊzÁÞAwPÀ ªÀÄÆ®zÀ ¨sÁμÀtªÀÅ vÁgÀvÀªÀÄå,
zÉéÃμÀ CxÀªÁ »A¸ÁZÁgÀPÉÌ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£É ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ, PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨Àð s UÀ¼À°è ««zsÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¥Àg¸À Ààgg À À «gÀÄzÀÞ ¤°è¸ÀÄvÀÛzÉ, CzÀ£ÀÄß PÁ£ÀƤ¤AzÀ ¤μÉâü¸À¨ÃÉ PÀÄ.

¥Àæ¸ÀÄÛv,À AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï MPÀÆÌlzÀ ®PÁëAvÀgÀ £ÁUÀjPÀgÀÄ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï ¥Á°ðªÉÄAmÉÎ

vÀªÄÀ ä ¥Àæw¤¢üU¼ À À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ®Ä ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ ºÉÆÃUÀÄwÛzÁÝgÉ, EzÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéz° À è «±ÀézÀ
CwzÉÆqÀØ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. DzÀgÉ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï ªÀÄvÀÄÛ EvÀgq É U
É À¼À°è, zÉéÃμÀzÀ ¨sÁμÀtzÀ ºÉZÀѼÀ
ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ gÁdPÁgÀtÂU¼ À À §°¥À±ÀÄUÀ¼À ¤gÀAvÀgÀ ºÀÄqÀÄPÁl¢AzÀ ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ
PÀ¼ÀAQvÀªÁUÀÄwÛª.É ªÉ£ÉdĪɯÁ¢AzÀ mÉÆÃUÉÆ ªÀÄvÀÄÛ ¥Áå¯É¸ÉÊÖ£ï ¤AzÀ ¥À ǪÀð nªÉÆÃgï ªÀgÉV£À
ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌU¼ À À ªÀiË®åUÀ½UÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ
§zÀÞvÉUÉ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ ±ÀQÛ±Á° ¥ÀjÃPÁë DzsÁgÀU¼ À ÁVªÉ JA§ÄzÀÄ £À£Àß C£ÀĨsÀªÀªÁVzÉ.
»ÃUÁV, ºÀ®ªÁgÀÄ ZÀÄ£ÁªÀuÉU¼ À ÀÄ-AiÀÄÄgÉÆæ£ÁzÀåAvÀ DzÀgÉ CzÀgÁZÉUÆ À -WÀ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀAªÁzÀªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À §zÀ°UÉ, vÁgÀvÀªÄÀ åzÀ ªÁPÁÑvÄÀ AiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÀgq À À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
zÉéÃμÀª£ À ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¸À®Ä ªÉâPÉU¼ À ÁV §¼À¸ÀĪÀ gÁdPÁgÀtÂU½ À UÉ ªÉâPÉ DzsÁgÀU¼ À ÁVªÉ JA§ÄzÀÄ
£À£ÀUÉ PÀ¼Àª¼ À ÀPÁjAiÀiÁVzÉ. zÉéÃμÀªÅÀ ªÀÄÄRåªÁ»¤AiÀÄ gÁdQÃAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀæªÃÉ ²¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ «©ü£Àß
C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀªg À À£ÀÄß UËgÀªPÀ ÉÌ C£ÀºÀð JAzÀÄ UÀÄjAiÀiÁV¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀu¥ É nÀ Ö PÀlÄÖªÀ
¥ÀæªÀÈwÛ ºÉZÀÄÑwÛgÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ zÉÊ»PÀ ºÁ¤AiÀÄÆ DUÀ§ºÀÄzÀÄ.

188
 gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ, £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¨sÁ«UÀ¼ÁV vÀªÄÀ ä ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è, F ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
EvÀgj À VAvÀ ºÉaÑ£À dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ, KPÉAzÀgÉ CªÀgÀÄ ZÀZÉðAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀðd¤PÀ C©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß zs£ À ÁvÀäPÀªÁV CxÀªÁ IÄuÁvÀäPÀªÁV §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É gÀ§vï QæAiÀiÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄAvÀºÀ CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌU¼ À À ªÀiÁ£ÀzÀAqÀU¼À ÀÄ,
gÁdQÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÄÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀæZÉÆÃzÀ£É¬ÄAzÀ zÀÆgÀ«gÀ¨ÃÉ PÀÄ, zÉéÃμÀzÀ ¨sÁμÀtzÀ «gÀÄzÀÞ
zÀÈqsªÀ ÁV ªÀÄvÀÄÛ vÀéjvÀªÁV ªÀiÁvÀ£ÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀǪÀð ¥ÀæZÉÆÃzÀ£É¬ÄAzÀ »A¸ÁZÁgÀª£ À ÀÄß
JA¢UÀÆ ¸ÀªÀÄyð¸À¨ÁgÀzÄÀ . rfl¯ï AiÀÄÄUÀz° À è, ªÀiÁzsåÀ ªÀÄUÀ¼ÀÄ, «±ÉÃμÀªÁV ºÉaÑ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ d£ÀgÀÄ
vÀªÄÀ ä ºÉaÑ£À ¸ÀÄ¢ÝUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÃÉ ²¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ C£ÉÃPÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ zÉÊvÁåPÁgÀzÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ, CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À PÁ£ÀƤUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV,
zÉéÃμÀª£ À ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¸ÀĪÀ PÀÈvÀåUÀ¼À «gÀÄzÀÞ ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ
ºÀAaPÉAiÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÄÀ ÌUÀ¼À ºÉÊPÀ«ÄμÀ£Àgï PÀZÉÃjAiÀÄÄ
gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëU¼ À ÀÄ CxÀªÁ d£Àg£ À ÀÄß CªÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ «ZÁgÀU¼ À À DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
¤tð¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è-DzÁUÀÆå, J¯ÉèqÉ J¯Áè d£ÀgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÄÀ ÌUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀQë¸ÀĪÀ
DzÉñÀª£ À ÀÄß F PÀZÉÃjAiÀÄÄ ºÉÆA¢zÉ. D ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ C¥ÁAiÀÄzÀ°ègÄÀ ªÁUÀ, CzÀÄ ªÀiÁw£À°èg° À CxÀªÁ
¤dªÁUÀ°, CªÀjUÉ ¨ÉzÀjPÉ ºÁPÀĪÀªÀgÀ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ »£É߯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉQ̸ÀzÉ £ÁªÀÅ
ªÀiÁvÀ£ÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.vÁgÀvÀªÀÄågÀ»vÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªåÀ QÛ ¸ÁévA À vÀæå JgÀqÀÆ JgÀqÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ CAvÀå¢AzÀ
AiÀÄÄgÉÆÃ¥Àß°è ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀé ¸ÀªÀiÁdUÀ½UÉ ªÀÄÄRå ªÀÄÆ®ªÀ£ÄÀ ß MzÀV¹gÀĪÀ ªÀiË®åUÀ¼À UÀÄA¦£À
¸ÀA¥ÀÇtðªÁV CUÀvÀåªÁzÀ CA±ÀU¼ À ÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MAzÉà £ÁtåzÀ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÉAzÀÄ
¥ÀjUÀt¹zÁUÀ, CªÀÅ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéPÉÌ zÀÈqsÀªÁzÀ DzsÁgÀª£ À ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛªÉ. ºËzÀÄ, ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÀÅ
ªÀÄvÀzÁgÀgÀ EZÉÒAiÀÄ£ÀÄß D°¸ÀĪÀÅzÁVzÉ-DzÀgÉ CzÀÄ C®à¸ÀASÁåvÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ C¥ÁAiÀÄzÀ°ègÄÀ ªÀªÀg£ À ÀÄß,
CªÀgÄÀ AiÀiÁgÉà DVgÀ° ªÀÄvÀÄÛ J°èzÀÝgÀÆ gÀQë¸ÀĪÀÅzÁVzÉ.

12.4 DqÀ½vÀUÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ

CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÄRå ¹ÖæêÉÄÎ ºÉÆÃUÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä, ªÉÆzÀ®Ä ¤ÃªÀÅ C¢üPÁgÀ±Á», gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA§AzsU À À¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ. E°è, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ C¢üPÀÈvÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ
CxÀªÁ gÁdå G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀÄ ¤Ãw gÀZÀ£É, C£ÀÄμÁ×£À ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀjUÉ
¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß vÀ®Ä¦¸ÀĪÀ°è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ C¢üPÁgÀzÀ DlzÀ
£ÀlgÀÄ CxÀªÁ DlUÁgÀgÄÀ , ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ªÀÈwÛ¥g À ÀªÁV vÉÆqÀVgÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀjAzÀ
ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ZÀÄ£Á¬ÄvÀ PÀZÉÃjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ.
¸ÀA§AzsU À À¼À£ÀÄß DqÀ½vÀzÀ £ÀlgÀ £ÀqÄÀ «£À C¢üPÁgÀ ¸ÀA§AzsÀU¼ À À ¥ÀæQæAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£À JAzÀÄ
ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀAªÀºÀ£À «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É

gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ SÁAiÀÄA C¢üPÁjUÀ¼À ¸ÀA§AzsªÀ £

À ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ²Ã¶ðPÉUÀ¼À CrAiÀÄ °è
¥Àj²Ã°¸À®Ä £ÁªÀÅ ¥Àæ¸ÁÛ¦¸ÀÄvÉÛêÉB ¤Ãw gÀZÀ£ÉAiÀÄ ºÁ¢AiÀÄ°è ¸ÀA§Azs,À ¤Ãw C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ
ºÁ¢AiÀÄ°è ¸ÀA§AzsÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§Azsz
À À°è£À ¸ÀªÀĸÉåU¼
À ÀÄ.

189
 ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ PÀæªÀÄzÀ°è£À ¸ÀA§Azsª
À À£ÀÄß LzÀÄ ²Ã¶ðPÉUÀ¼À CrAiÀÄ°è CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä
¥Àæ¸ÁÛ¦¸À¯ÁVzÉB

a) d£ÀgÉÆA¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ£À,
b) ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ,
c) vÁAwæPÀ ¥ÀjUÀt£É,
d) ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
e) C¢üPÁgÀ.

C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ PÀæªÄÀ zÀ°è£À ¸ÀA§Azsª

À À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀU¼
À À°è CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä ¥Àæ¸ÁÛ¦¸À¯ÁVzÉB

a) ¤AiÀĪÀÄ gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ,
b) ªÉÄðéZÁgÀuÉ, ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À, ªÀÄvÀÄÛ
c) DqÀ½vÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuÉ. CAwªÀĪÁV, ¸ÀA§AzsÀzÀ°è£À ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß £Á®ÄÌ ²Ã¶ðPÉUÀ¼À
CrAiÀÄ°è ZÀað¸À®Ä ¥Àæ¸ÁÛ¦¸À¯ÁVzÉB
d) ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ¸ÀAQÃtð,
e) C¢üPÁgÀ±Á» C¢üPÁgÀ,
f) ¤μÉ×, ªÀÄvÀÄÛ
g) MqÀ£Ál.

¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ CªÀ¢Aü iÀÄ°è ¸ÀA§AzsÀ

F ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ gÀƦ¹zÀÝgÆ À , CAvÀºÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¥ÀævåÉ ÃPÀvÉ E®è JAzÀÄ F

»AzÉ £ÀA§¯ÁVvÀÄÛ. J¯Áè zÉñÀU¼ À À®Æè »ÃUÉAiÉÄÃB gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¤Ãw
gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£À JgÀqÀgÀ®Æè ¸ÀºÀPj À ¸ÀÄvÁÛg.É C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖU æ À¼À°è, «±Éà μÀªÁV, ¤Ãw
¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ PÀAqÀħA¢zÉ. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è
£ÁªÀÅ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ SÁAiÀÄA C¢üPÁjUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀª£ À ÀÄß
¸Àé®à «ªÀgª
À ÁV ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÉÛêÉ.

1. d£ÀgÆ
É A¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ£À

¸ÁªÀðd¤PÀ ¤ÃwAiÀÄÄ MAzÀÄ PÀqÉ ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ

d£ÀgÀ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀAªÀºÀ£À¢AzÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á»¬ÄAzÀ
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. vÀªÄÀ ä ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, ªÀÄƪÀgÆ À ¥Àg¸ À ÀàgÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ F
GzÉÝñÀPÁÌV ¸ÀAªÀºÀ£À £ÀqɸÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÁÛg.É »ÃUÁV d£ÀgÀ ««zsÀ ªÀUð À UÀ¼ÀÄ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ gÉÊvÀgÀÄ, ªÀQîgÀÄ, ªÉÊzÀågÀÄ, JAf¤AiÀÄUÀð¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgg À À ¸ÀAWÀUÀ¼ÀAvÀºÀ »vÁ¸ÀQÛ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À
ªÀÄÆ®PÀ vÀªÀÄä ¤¢ðμÀÖ »vÁ¸ÀQÛU¼ À À£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛª.É gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ¼ÀÄ F ««zsÀ
»vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß UÀªÄÀ ¤¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÀåªÁzÀμÄÀ Ö ¸ÀªÀÄxÀð¤ÃAiÀĪÁV CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß vÀȦۥÀr¸À®Ä
¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛª.É EzÀ£ÀÄß §rØ ¸ÀAUÀæºÀuÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É F GzÉÝñÀPÁÌV gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ

190
d£ÀgÉÆA¢UÉ ¤PÀl ¸ÀA¥ÀPÀðzÀ°ègÄÀ vÁÛg.É »ÃUÉ dªÁºÀg¯ À Á¯ï £ÉºÀgÀÆ CªÀgÄÀ C®ºÁ¨Ázï f¯ÉèAiÀÄ
gÉÊvÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ PÉ®¸À ªÀiÁrzÀgÀÄ. CªÀgÀÄ CªÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À£ÀÄß D°¹zÀÄÝ ªÀiÁvÀ檮 À èzÉ ¸ÁévA À vÀæå
ZÀ¼Àª½ À AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÀgÀÄ. CAvÉAiÉÄÃ, V.V. VjAiÀÄÄ PÉÊUÁjPÁ PÁ«ÄðPÀgÀ
£ÁAiÀÄPÀgÁVzÀÝgÄÀ . §qÀªÀgÀ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV C¹ÛvéÀzÀ°ègz À À C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖU æ ¼
À À°è,
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ°è G¥ÀPæª À ÀĪÀ£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛzÉ
JA§ÄzÀÄ UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ¤¢ðμÀÖ
ªÀUð À zÀ d£Àg£ À ÀÄß ¸ÀAWÀn¸À®Ä ¤AiÉÆÃf¸ÀÄvÀÛª.É »ÃUÁV 1ndia.tries £À°è ¥Àæw ¥ÀæªÄÀ ÄR
gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëªÀÅ vÀ£ÀßzÉà DzÀ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀ, gÉÊvÀgÀ ¸ÀAWÀ, ªÀÄ»¼Á «¨sÁUÀ, AiÀÄĪÀ «¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ
©J£ï C£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæU¼ À À°è, gÁdPÁgÀtÂU¼ À À ¥ÁvÀæªÀÅ
D¸ÀQÛAiÀÄ C©üªåÀ QÛ ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖUÀÆr¸ÀÄ«PÉ JgÀq£ À ÀÆß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉB CªÀgÄÀ ªÀPÁÛgg À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄzsåÀ ªÀwðUÀ¼ÁUÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ PÁAiÀÄðPÉÌ CªÀgÄÀ d£ÀgÀ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß eÁUÀÈvÀUÆ É ½¸À¨ÉÃPÀÄ,
CªÀjUÉ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸À¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F UÀÄjUÀ¼À C£ÉéÃμÀuÉAiÀÄ°è CªÀg£ À ÀÄß
MUÀÆÎr¸À¨ÉÃPÀÄ. DZÀgu À ÉAiÀÄ°è, d£ÀgÀ°è ²PÀëtzÀ PÉÆgÀvÉ, gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ¼ÉƼÀV£À §tªÁzÀ,
¥ÀPÀëUÀ¼ÉƼÀV£À DAvÀjPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀézÀ PÉÆgÀvÉ, d£ÀgÀ «¨sÀd£É ªÀÄvÀÄÛ eÁw, zsÀªÄÀ ð, ¨sÁμÉ EvÁå¢UÀ¼À
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀPÀëUÀ¼ÉƼÀV£À §tªÁzÀzA À vÀºÀ C£ÉÃPÀ CqÉvÀqÉU½ À ªÉ. DzÀgÆ À , d£Àg£ À ÀÄß
¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¨ÉÃrPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄAzÀÄPÉÆgÀvU É À¼À£ÀÄß w½¸ÀĪÀ°è gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ
¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ JA§ÄzÀÄ ¸ÀvÀå. DzÀÝjAzÀ gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ¤¢ðμÀÖ «¨sÁUÀU¼ À ÉÆA¢UÉ
ºÉÆA¢PÉÆAqÀAvÉ PÁtÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ, ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ ¥ÀPÀë¥ÁwAiÀiÁVgÀÄvÁÛg.É ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ,
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV »ÃUÉ £ÉÆÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzBÉ vÀl¸ÀܪÁVgÀĪÀÅzÀÄ. C®èzÉ, »vÁ¸ÀQÛ
UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨sÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À z˧ð®å¢AzÁV,
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ d£ÀgÀ CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀPÉÌ w½¸ÀĪÀ ªÀÄÄRå ªÀiÁUÀðªÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ,
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ E§âgÀÆ d£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ £À qÄÀ «£À ¸ÀAªÀºÀ£À
¸ÀgÀ¥À½UÀ¼À°è PÉÆArUÀ¼ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÁzÀgÆ À , £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ PÉ®ªÉǪÉÄä
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À£ÀÄß PÉêÀ® zÀAUÉPÉÆÃgÀgA À vÉ £ÉÆÃqÀÄvÁÛg.É ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ
C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvÀ åUÀ¼À §UÉÎ
¸ÀAªÉÃzÀ£Á²Ã®gÁVgÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ £ÀA§ÄvÁÛgÉ. G£ÀßvÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀgÀ
£ÀqÄÀ «£À ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ½AzÀ F UÀæ»PÉAiÀÄÄ GvÀÄÛAUÀPÉÌÃjzÉ. CzÉÃ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ««zsÀ ºÀAvÀU¼ À À°è
¨sÉÃnAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ, gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ¥ÁvÀæU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU¼
À ÀÄ ¸Àé®à ©ü£ÀߪÁVzÀÝgÆ À , J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è ¸ÀºÀPj À ¸À¨ÉÃPÀÄ.

2. ªÀiÁ»w MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ

gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÀÄ ««zsÀ jÃwAiÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ ¨sÀAqÁgÀUÀ¼ÁVzÀÄÝ, ¤Ãw

¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è EªÉgÀqÆ À CUÀvåÀ ªÁVªÉ. £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÄÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀÄ¢ÃWÀð
C£ÀĨsÀªzÀ À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg;É CªÀgÄÀ PÀqÀvÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ zÁR¯ÉUÀ¼À DPÁgÀz° À è
¸ÁA¹ÜPÀ ¸Àägu À ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É vÀªÄÀ ä C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ElÄÖPÉƼÀÄîvÁÛg.É DzÀÝjAzÀ CªÀgÄÀ »A¢£À ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ £ÀqAÉ iÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À §UÉÎ ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ ¥ÀæwQæAiÉÄ -ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
MzÀV¸À§ºÀÄzÀÄ. FUÀ, F ¥s° À vÁA±ÀU¼ À À ¨É¼ÀQ£À°è ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄB »A¢£À vÀ¥ÅÀ àU¼ À ÀÄ

191
CxÀªÁ F »AzÉ JzÀÄgÁzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ ªÀÄ£À¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV ¤tð¬Ä¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ ºÉZÀÄÑ;
«±ÉÃμÀªÁV, d£ÀgÄÀ K£ÀÄ ¤®ÄèªÀÅ¢®è JA§ÄzÀ£ÀÄß ºÉüÀ®Ä CªÀjUÉ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
¤jÃQë¸À¯ÁVzÉ. »ÃUÁV, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀåzÀAvÀºÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÉUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ
ªÉZÀѪÁUÀ°zÀÄÝ, CzÀÄ vÉjUÉU¼ À À gÀÆ¥ÀzÀ°è d£ÀjAzÀ §gÀ¨ÃÉ PÀÄ. d£ÀgÀÄ GvÀÛªÀÄ ¸ÉêÉUÉ DzÀåvÉ
¤ÃqÀÄvÁÛgA É iÉÄà CxÀªÁ PÀrªÉÄ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß §AiÀĸÀÄvÁÛgA
É iÉÄà JA§ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ
MzÀV¸ÀĪÀ ¤jÃPÉë¬ÄzÉ. DqÀ½vÁgÀÆqsÀ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀ £ÀAvÀgÀ,
£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀÄ ºÉƸÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ §eÉmï ¥Àæ¸ÁÛ¥U À ¼
À À gÀÆ¥ÀzÀ°è ¤Ãw ¥Àæ¸ÁÛ¥U À ½
À UÉ
zÀÈqsª
À ÁzÀ DPÁgÀª£ À ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀħºÀÄzÀÄ. gÁdPÁgÀtÂU¼ À À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀÅ vÀ¥ÁàVzÀÝgÉ,
ªÀÄÄA¢£À ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è d£ÀgÀÄ CªÀgÀ£ÀÄß ²Që¸À§ºÀÄzÀÄ.vÀªÄÀ ä CrAiÀÄ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ £ÁUÀjPÀ
¸ÉêÀPgÀ ÄÀ ªÀiÁrzÀ vÀ¥ÅÀ àU½
À UÉ gÁdPÁgÀtÂU¼À ÀÄ ¸ÀºÀ dªÁ¨ÁÝgg À ÁVgÀÄvÁÛg.É DzÀÝjAzÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ CªÀgÀ PÀvð À ªÀåªÀÇ DVzÉ.

3. vÁAwæPÀ ¥ÀjUÀt£É

C¥ÉÃQëvÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß PÀ¤μÀ× ªÉZÀÑz°À è ¥ÀÇgÉʸÀĪÀÅzÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À vÁAwæPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄÄ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvéÀzÁÝVzÉ. vÁAwæPÀ ¥ÀjUÀt£ÉAiÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ
CA±ÀU½ À ªÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ ªÀÄÆ® CA±ÀªÁVzÉ. »ÃUÁV DgÉÆÃUÀå ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ªÉÊzÀågÀÄ, ²PÀët
vÀdÕgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ ²PÀët ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À¨ÉÃPÀÄ. CzÀPÁÌVAiÉÄà J¯Áè jÃwAiÀÄ vÀdÕg£ À ÀÄß
EAzÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÀÄ £ÉëĹPÉƼÀÄîwÛª.É CªÀgÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è ««zsÀ E¯ÁSÉU¼ À À°è
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É »ÃUÁV DgÉÆÃUÀå E¯ÁSÉAiÀÄ°è ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ PÉêÀ® ªÉÊzÀågÀμÉÖà C®è, zÀÆgÀzÀ
ºÀ½îUÀ¼À ¥ÁæxÀ«ÄPÀ DgÉÆÃUÀå PÉÃAzÀæUÀ¼À°è ªÉÊzÀågÀÄ ¹UÀÄvÁÛg.É ««zsÀ ºÀAvÀU¼ À À°è£ À vÀdÕgÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼À ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉƸÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ
PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ jÃwAiÀÄ vÁAwæPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄÄ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåvÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. »ÃUÁV

MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ ¤Ãw CxÀªÁ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀÅ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁVzÉAiÉÄà CxÀªÁ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁVzÉAiÉÄÃ
JA§ ¥Àæ±ßÉ EgÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¤UÀðwPÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ £ÀUg À ÀzÀ°è GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä
ºÉÆ°UÉ PÀ°¸ÀĪÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥À«zÀÝgÉ, CªÀgÄÀ GvÁࢸÀĪÀ §mÉÖUÀ½UÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ EzÉAiÉÄà JAzÀÄ
PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀÄ ªÉÆzÀ®Ä CUÀvÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. CAvÀºÀ §mÉÖU¼ À ÀÄ ªÀiÁgÁlªÁUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvɬĮè
JAzÀÄ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåvÁ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÅÀ vÉÆÃj¹zÀgÉ, ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁ¥Àðr¸À¨ÉÃPÀÄ. DzÀÝjAzÀ
¤ªÁðºÀPÀgÄÀ PÁAiÀÄð¸ÁzsåÀ vÁ CzsåÀ AiÀÄ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À
PÁAiÀÄð¸ÁzsåÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥r À ¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.

vÁAwæP- À DyðPÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ jÃwAiÀÄ vÁAwæPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛz.É E°è

ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV §¼À¸À®Ä ¥Àæ¸ÁÛ¦¸À¯ÁzÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÅÀ DyðPÀªÁV PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁVzÉAiÉÄà JAzÀÄ
PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÁVzÉ. vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÅÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛU¼ À À CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ, ¹§âA¢, GzÀåªÀÄzÀ UÁvÀæ,
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ªÉZÀÑPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÁUÀ F J¯Áè CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀt£ÉUÉ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É

192
 CAwªÀĪÁV, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¤Ãw, PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÉZÀÑ-¯Á¨sÀzÀ
«±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. F «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄÄ UÀÄ¥ÀÛ ªÉZÀÑU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À
¥ÀjUÀt£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ M¼ÀUÉÆArgÀ¨ÃÉ PÀÄ. »ÃUÁV CuÉPÀnÖ£À ¤ªÀiÁðtªÀÅ ¥Àj¸ÀgÀzÀ £Á±À ªÀÄvÀÄÛ
d£ÀgÀ£ÀÄß QvÀÄÛºÁPÀĪÀ «μÀAiÀÄzÀ°è UÀÄ¥ÀÛ ªÉZÀÑUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀ§ºÀÄzÀÄ. CAvÉAiÉÄÃ, UÀÄ¥ÀÛ
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀU½ À gÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ UÁæªÄÀ ªÀ£ÀÄß £ÀUÀgzÀ ÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀ gÀ¸ÉÛAiÀÄÄ
DyðPÀ ¯Á¨sÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉU,É ºÀ½îAiÀÄ d£ÀgÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀªÀ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

ªÉÄÃ¯É w½¸À¯ÁzÀ ««zsÀ jÃwAiÀÄ vÁAwæPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è vÀdÕgÀ zÉÆqÀØ
PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛª.É DzÀÝjAzÀ, ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀé ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ°è ¤zsÁðgÀ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä vÀdÕjUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. DzÀgÉ,
ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è gÁdQÃAiÀÄ CªÀgÀ ¸ÀAPÀÄavÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ±Á». PÉ®ªÉǪÉÄä C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ vÁAwæPÀªÁV ¸ÀªÀÄyð¸À¯ÁUÀz,À DzÀgÉ ªÀÄAwæU¼ À ÀÄ CxÀªÁ ¥À槮 ±Á¸ÀPÀg£À ÀÄß ªÉÄaѸÀĪÀAvÀºÀ
²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. ªÀiÁ£ÀzA À qÀUÀ½AzÀ EAvÀºÀ «ZÀ®£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
WÁ¹UÉƽ¸ÀÄvÀÛª.É

4. ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄ

J¯Áè ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ««zsÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢ªÉ. »ÃUÁV PÀȶ
C©üªÈÀ ¢ÞUÉ gÀ¸ÀUÆÉ §âgÀ, QÃl£Á±ÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁAwæPÀ G¥ÀPg À ÀtUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä PÉÊUÁjPÁ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛz;É EzÀPÉÌ ±ÉÊPÀëtP À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ, EzÀjAzÁV gÉÊvÀgÀÄ ºÉƸÀ
ªÉÊeÁÕ¤PÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß NzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¨sÀ ¥ÀqA É iÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz;É EzÀPÉÌ gÉÊvÀgÀ DgÉÆÃUÀåzÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ, EzÀjAzÀ CªÀgÄÀ ¸ÀjAiÀiÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ
PÀȶ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸À¨ÃÉ PÁVzÉ, EzÀjAzÁV CªÀÅ EvÀgÀ ¤ÃwUÀ¼ÉÆA¢UÉ
ºÉÆA¢PÉƼÀÄîvÀÛª.É DzÀÝjAzÀ G£ÀßvÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄzÀ CUÀvåÀ «zÉ. ªÉÄÃj ¥ÁPÀðgï ¥sÉÇïÉmï
MwÛºÉýzÀAvÉ, J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄzÀ CUÀvÀå«zÉ. G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ°è
EzÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÅlzÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀg® À Ä ¥ÀæAiÀÄw߸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É J¯Áè ¥ÀæªÄÀ ÄR ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÅlªÀÅ
¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛz.É E°è ªÀÄAwæU½ À UÉ vÀªÀÄä ¸ÀéAvÀ E¯ÁSÉAiÀÄ EvÀgÀ ¤ÃwUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä
CªÀPÁ±À«zÉ. AiÀiÁªÀÅzÉà C¸ÀªÀÄAd¸ÀvÉ, CAvÀgÀ CxÀªÁ £ÀPÀ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

¸ÀA¥ÀÅlzÀ PɼÀUÉ, ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀgÀªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ

ªÀiÁqÀĪÀ PÉ®ªÀÅ KeɤìU½ À ªÉ. C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¸ÀA§AzsÀ »ÃUÁV
AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÅÀ J¯Áè ¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼ À À ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛz.É E°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ vÀdÕ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀzÀ¸ÀågÄÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ½UÉ ¥ÀæªÄÀ ÄR PÉÆqÀÄUÉU¼ À À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛg.É ¸ÀA§A¢üvÀ ¸ÀaªÁ®AiÀÄzÀ°è MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ
¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß «ªÀgÀªÁV ¥Àj²Ã°¹zÁUÀ, AiÉÆÃd£Á DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÁå¥ÀPÀ zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîvÛÀzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É CzÉà jÃw EvÀgÀ ¹§âA¢ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¤Ãw
¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄvÀÛª.É G£ÀßvÀ C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ PÉÆqÀÄUÉ E°è CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÁÝVzÉ.
DzÁUÀÆå, C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄÄ C¤ªÁAiÀÄðªÁV gÁdPÁgÀtÂU¼ À À ¸ÀA¥ÀÇtð ¤AiÀÄAvÀætzÀ°è
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É CAwªÀÄ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄvÀÛª;É £ÁUÀjPÀ

193
¸ÉêÀPgÀ ÄÀ zÀvÁÛA±À, «±ÉèÃμÀuÁvÀäPÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕgÀ ¸À®ºÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀªÀ ÄUÀæ
zÀȶÖPÆ
É Ã£Àª£À ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä CªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É

PÉëÃvÀæªÄÀ lÖzÀ®Æè gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg

À ÀÄ ¸ÀºÀPj
À ¸À¨ÉÃPÀÄ. »ÃUÁV qÉ¥ÅÀ ån
PÀ«ÄμÀ£Àgï ªÀÄvÀÄÛ M.L.A. EªÉgq À ÀÆ ¤¢ðμÀÖ ¥ÀæzÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ««zsÀ ¤ÃwUÀ½UÉ
¸ÀA§A¢ü¹ªÉ. f¯Áè AiÉÆÃd£É E£ÀÆß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ §gÀ¢zÀÝgÀÆ, f¯Áè gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÄÀ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ UÀt£ÉUÉ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ¸À®ºÉU¼ À À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛg.É
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ dAn ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ¥sÀ® ¤ÃqÀÄvÀÛª.É

¥ÀÅgÀ¸À¨ÉsU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀAvÀºÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À
¸ÀjAiÀiÁzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀºÀPÁgÀ
CvÀåUÀvÀåªÁVzÉ. DzÁUÀÆå, ¨sÁgÀvz À ÀAvÀºÀ C©üªÀȢ޲î gÁμÀÖæU¼
À À°è, F ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV JμÀÄÖ
zÀħð®ªÁVªÉAiÉÄAzÀgÉ, CªÀÅ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÁVgÀĪÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀg£ À ÀÄß
CªÀ®A©¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ gÁdPÁgÀtÂUÀ½UÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ ¸ÉÃªÉ ¸À°è¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ
SÁAiÀÄA C¢üPÁjUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÀrªÉÄ ¤AiÀÄAvÀæt«gÀÄvÀÛz.É gÁdå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è ««zsÀ
¥ÀPÀëUÀ¼ÀÄ C¢üPÁgÀzÀ°èzÝÀ g,É gÁdåzÀ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ¥ÀPëÀzÀ »vÀzÈÀ ¶Ö¬ÄAzÀ PÉëÃvÀæz° À è
C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîvÁÛg.É CAvÀºÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀªA É zÀgÉ, CAwªÀĪÁV, ¸ÀÜ ½ÃAiÀÄ
¸ÀPÁðgÀª£ À ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ CUÀvÀåªÁzÀ gÁdQÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀªÁVzÉ.

5. C¢üPÁgÀ

¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ CAwªÀÄ ºÀAvÀªÉAzÀgÉ CzÀgÀ C¢üPÁgÀ. ±Á¸ÀPÁAUÀªÅÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV

PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À gÀÆ¥Àz° À è ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĪÉÆâ¸ÀÄvÀÛzÉ CxÀªÁ
C£ÀĪÉÆâ¸ÀÄvÀÛzÉ. PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ CUÀvÀåªÁVªÉ KPÉAzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À C£ÀĪÀÄw¬Ä®èzÉ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. »ÃUÁV ¸ÀPÁðgÀPÌÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß
®¨såÀ ªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä vÉjUÉAiÀÄÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR «zsÁ£ÀªÁVzÉ. vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß «¢ü¸À®Ä PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ
¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß «¢ü¸ÀĪÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ¥ÀÅ£À«ðvÀgÀuÉAiÀÄ
¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸À§ºÀÄzÀÄ. ±Á¸ÀPÁAUÀªÅÀ d£ÀgÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀjAzÀ ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ
C£ÀĪÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß d£ÀgÀ C£ÀĪÉÆÃzÀ£É JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É DzÀÝjAzÀ PÁ£ÀƤ£À
CAVÃPÁgÀªÀÅ CzÀg° À ègÄÀ ªÀ ¤ÃwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É d£ÀgÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À C£ÀĪÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÄzÉæAiÀÄ£ÀÄß ºÁPÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß eÁjUÉƽ¸À®Ä PÁAiÀiÁAðUÀPÉÌ C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É

MAzÀÄ ¤ÃwUÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ gÀÆ¥À ¤ÃqÀĪÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ªÀÄÄRåªÁV C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ

¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlªÀÅ MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĪÉÆâ¹zÀ £ÀAvÀgÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ
¸ÀaªÁ®AiÀĪÀÅ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ PÀgÀqÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÀAvÀgÀ CzÀ£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPg À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥Àæ¸ÁÛª£
À É ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÀ ¸ÀaªÀgÀÄ ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÁÛg.É »ÃUÁV gÁdPÁgÀtÂU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ
£ÀqÄÀ «£À ¸ÀºÀPÁgÀ CvÀåUÀvÀåªÁVzÀÝgÆ À , ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ PÀgÀqÀÄ ¹zÀÞ¥r À ¸ÀĪÀªgÀ À PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß
¥Àæ±A
À ¹¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. eÁjAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¤ÃwAiÀÄ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ
¥Àj¨sÁμɬÄAzÀ ¤zsÀðj¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀaªÀjUÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ²μÁÖZÁgÀU¼ À À §UÉÎ
Cj«gÀĪÀÅ¢®è. ¥s° À vÁA±ÀªÃÉ £ÉAzÀgÉ PÁ£ÀƤ£À°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É »ÃUÁV ¨sÁgÀvz À À°è ¨sÀÆ

194
¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼À À ªÁå¥ÀPÀ ªÉÊ¥s®
À åªÀÅ ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ F ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀg® À Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ
PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À°è£À ¯ÉÆÃ¥ÀzÆÉ ÃμÀUÀ½AzÁVvÀÄÛ. gÁ¶ÖÃæ AiÀÄ PÀȶ DAiÉÆÃUÀªÅÀ UÀªÄÀ ¤¹zÀAvÉ, "F ±Á¸ÀPÁAUÀ
PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¯ÉÆÃ¥ÀzÆÉ ÃμÀUÀ½AzÀ vÀÄA©ªÉ, EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä zÉÆqÀØ ¨sÀÆ
»vÁ¸ÀQÛUÀ¼ÀÄ §¼À¹PÉÆArªÉ".

»ÃUÁV, MAzÀÄ ¤ÃwUÉ ¸ÀaªÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀaªÀ ¸ÀA¥ÀÅlzÀ C£ÀĪÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ CUÀvåÀ «zÀÝgÀÆ,
CzÀ£ÀÄß ±Á¸ÀPÁAUÀªÅÀ CAVÃPÀj¹zÀ PÁ£ÀƤ£À ªÀÄÆ®PÀ eÁjUÉƽ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzA É iÀiÁzÀgÀÆ, CzÀPÉÌ
PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À DPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛg.É DzÀÝjAzÀ,
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀgÀ £ÀqÀÄ«£À ¸ÀºÀPÁgÀªÅÀ ªÀÄvÉÆÛªÄÉ ä CvÀåUÀvÀåªÁVzÉ.3

12.5 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

1. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ªÀÄÄRå ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀæªÉAzÀgÉ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¤ÃwUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀªÁVzÉ.

£ÁUÀjPÀ ¸ÉÃªÉ JAzÀÄ PÀgA É iÀÄ®àqÄÀ ªÀ 2._____________ ±Á±ÀévÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§¼ÀzÀ ªÀåQÛU¼
À À ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ
UÀÄA¥À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ CAUÀzÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ.

3. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ CvÀÄå£ÀßvÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ C¢üPÁjAiÀiÁVzÁÝg.É

4. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀé ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À ªÀÄƯÁzsÁgÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á°¸À¨ÉÃPÁzÀ

ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÄÀ Ì-ªÀÄvÀÄÛ DzÀÝjAzÀ CzÀÄ G½AiÀĨÉÃPÀÄ.

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. ¸ÀPÁðgÀ.

2. C¢üPÁgÀ±Á»

3. M§â gÁdPÁgÀtÂ

4. J UÀªÀ£Àðgï

12.6 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÅÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀª
æ ÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ.
EzÀÄ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß
JwÛ vÉÆÃj¹vÀÄ. F WÀlPÀªÅÀ 'C¢üPÁgÀ±Á»' ªÀÄvÀÄÛ 'gÁdPÁgÀtÂUÀ¼ÀÄ' JA§ JgÀqÄÀ «©ü£Àß ¥ÀzÀU¼ À À
CxÀðªÀ£ÀÄß ZÀað¹vÀÄ. Erà gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è CªÀgÀ ¸ÀA§AzsU À À¼À£ÀÄß «±Éèö¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼ À À ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ
EzÀÄ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è CªÀgÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß
C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ°è CªÀgÀ £Àqª À À½PÉAiÀÄAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ªÁå¥ÀPÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß WÀlPÀªÅÀ MwÛºÉývÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À

195
ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÅÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA§AzsU À À¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ. CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß
MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°è C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ CqÀVzÉ.

12.7 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÄÀ

C£ÀÄμÁ×£ÀB ¤zsÁðgÀ CxÀªÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÄÀ ªÀ ¥ÀæQæAiÉÄ; C£ÀÄμÁ×£À

C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄB ¸ÀPÁðj E¯ÁSÉAiÀÄ°è M§â C¢üPÁj, ¤¢ðμÀÖªÁV d£ÀgÀ CUÀvÀåUÀ¼À ªÉZz

ÀÑ À°è
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ ¤RgÀvAÉ iÀÄ §UÉÎ PÁ¼Àf ªÀ»¸ÀÄvÁÛ£É JAzÀÄ UÀ滸À¯ÁVzÉ.

PÀªÀiÁAqïB C¢üPÀÈvÀ CxÀªÁ ¥ÉgA

É ¥ÀÖj DzÉñÀªÀ£ÀÄß ¤Ãr

ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀÄB MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ jÃwAiÀÄ CxÀªÁ F »AzÉ G¯ÉèÃT¸À¯ÁzÀ WÀl£ÉUÀ¼À WÀl£É CxÀªÁ
C£ÀÄPÀæªÀÄ

UÀrB MAzÀÄ ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ MAzÀÄ gÉÃSÉ; MAzÀÄ «¨sÀdPÀ gÉÃSÉ

¸À®ºÉUÁgÀB ¤¢ðμÀÖ PÉëÃvÀæzÀ°è ¸À®ºÉ ¤ÃqÀĪÀ ªÀåQÛ.

vÀl¸ÀÜvÉB ¸ÀAWÀμÀð, ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄ EvÁå¢UÀ¼À°è JgÀqÀÆ PÀqÉAiÀĪÀjUÉ ¨ÉA§® CxÀªÁ ¸ÀºÁAiÀÄ

ªÀiÁqÀ¢gÀĪÀ ¹Üw. ; ¤μÀàPÀë¥ÁvÀ

12.8 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÌÉ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àæ§AzsÀª£
À ÀÄß §gɬÄj.

2. C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdPÁgÀtÂU¼

À À £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA§Azsª
À À£ÀÄß «ªÀj¹.

3. ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è gÁdPÁgÀtÂU¼

À À dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À §UÉÎ n¥Ààt §gɬÄj.

4. ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è C¢üPÁjUÀ¼À ¥ÁvÀæzÀ §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àæ§AzsÀªÀ£ÀÄß §gɬÄj.

12.9 G¯ÉèÃRUÀ¼ÀÄ

1. https://cleartax.in/glossary/burocracy/

2.http://www.zenithresearch.org.in/images/stories/pdf/2017/NOV/EIJMMS/eijmms1n
ov17_sw_sep1.pdf

3. https://www.indeed.com/hire/c/info/politician-job-description

4. https://www.unbrussels.org/the-responsibility-of-political-leaders /

196
5.https://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/19241/1/Unit-17

6. https://link.springer.com/referenceworkentry/ 10.1007/978-3-319-20928-9 _ 695

7. https://egyankosh.ac.in/bitstream/ 123456789/19241/1/

197
¨ÁèPï IV

WÀlPÀ-13: ¥Àe
æ Á¸ÀvÁÛvÀäPÀ «PÉÃA¢æÃPÀgt À zÀ ¥ÀjPÀ®à£É, ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁvÀæ
gÀZÀ£É

13.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

13.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ

13.2 ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀé «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjPÀ®à£É

13.3 ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ªÀĺÀvéÀ

13.4 ¨sÁgÀvz
À À°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «PÀ¸À£À

13.5 ¨sÁgÀvÀz°
À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¥ÁvÀæ

13.6 73 £Éà ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥r

À PÁ¬ÄzÉ

13.7 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

13.8 ¸ÁgÁA±À

13.9 ¥Àª
æ ÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

13.10 ¸ÀéAiÀÄA CzsåÀ AiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

13.11 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

198
13.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ

F WÀlPÀª£ À ÀÄß CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉB • ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ

«PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夸ÀĪÀÅzÀÄ; ¥Àe æ Á¸ÀvÁÛvÀäPÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ; ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ; ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ ªÀĺÀvéÀª£ À ÀÄß
¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ.

13.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"qɪ® À ¥ÉäAmï Cr䤸ÉÖÃæ μÀ£ï" PÀÄjvÀ £ÀªÀÄä PÉÆøÀßð ºÀ¢ªÀÄÆgÀ£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀvÀ. F
WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À
¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÀÆ¥À, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀª£ À ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ, ¨sÁgÀvÀz°À è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÀÆ¥À, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÉÛêÉ. F WÀlPÀªÅÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgt À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä zÀÈqsÀªÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É
¨sÁgÀvz À À°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ««zsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÅÀ ¨sÁgÀvÀz° À è ¥Àæ eÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ
«PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À «²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è
¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀªÀÅ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ
ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛv¥ À Àr¸ÀÄvÀÛz,É EzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ
PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ
¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À AzÀ £ÁªÀÅ
C£ÉÃPÀ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄwÛgÄÀ ªÁUÀ, F WÀlPÀªÀÅ CzÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÄÀ UÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛzÉ. F WÀlPÀªÀÅ
¨sÁgÀvz À À°è 73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ £ÀªÀÄUÉ C£ÉÃPÀ
zÀȶÖPÆÉ Ã£ÀU¼ À À°è ¥ÀæPÁ±ÀªiÀ Á£ÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É EzÀ®èz,É ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
C¨sÁå¸ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£U É É ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ,
DzÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzÀPÉÆñÀªÅÀ ¨sÁgÀvz À À°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À §UÉÎ ¤ªÀÄä w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É F
WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvz À À°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä ¤ªÀÄUÉ CªÀÄÆ®åªÁzÀ M¼À£ÉÆÃl ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
£ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ, ¨sÁgÀvz À °
À è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À
¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ C£Ééö¸ÀĪÁUÀ «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî
zÀȶÖPÆÉ Ã£ÀU¼ À À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ.

13.2 ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÄsÀ vÀé «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjPÀ®à£É

¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀPÁÌV ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUgÀ À ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À À C©üªÈÀ ¢ÞUÁV
vÀ¼ÀªÀÄlÖz°
À è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹vÀÄ. zÉñÀzÀ §qÀv£ À À ªÀÄvÀÄÛ

199
¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä, C¢üPÁgÀzÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀªÁVzÉ, EzÀg°
À è PÉ®ªÀÅ
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß gÁdå ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

1992gÀ°è, 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ d£À¦æAiÀĪÁV

ZÀÄ£Á¬ÄvÀªÁzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ½UÉ C¢üPÁgÀzÀ ªÀUÁðªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¹zÁUÀ, CzÀÄ C¢üPÁgÀzÀ
«PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ PÀqÉUÉ MAzÀÄ ¤uÁðAiÀÄPÀ ºÉeÓÉAiÀiÁVvÀÄÛ. 73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß (¦DgïL) ¥ÀjZÀ¬Ä¹vÀÄ, CzÀÄ ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV ºÉƸÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ®è; EzÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀU½À AzÀ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï JA§ ºÉ¸Àj£À°è C¹ÛvéÀzÀ°èz.É ¥ÀAZÁAiÀÄvï
gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ (¦. Dgï. L. UÀ¼ÀÄ) UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼À À C©üªÀÈ¢ÞUÉ dªÁ¨ÁÝgÀgÄÀ . DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À C£ÀÄμÁ×£ÀPÁÌV AiÉÆÃf¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÅgÀ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU½
À UÉ
ºÉÆA¢gÀĪÀ £ÀUg À À ¥ÀæzÉñÀU¼
À À C©üªÀÈ¢ÞUÁV 74£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ £ÀÄß
¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU½
À UÉ ±Á±ÀévÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É gÁdå ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀjAzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ
C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅ¢®è, DzÀgÉ gÁdå ¸ÀPÁðgÀªÅÀ CªÀjUÉ ºÀt MzÀV¸ÀÄvÀÛz,É vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß
MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨ÉsU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ gÁdåzÀ
«μÀAiÀĪÁVzÉ. C£ÀÄPÀæªÄÀ ªÁV, C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß gÁdåUÀ¼À «ªÉÃZÀ£ÉAiÀÄ ªÉÄÃgÉUÉ
¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨sÉUÀ½UÉ ªÀUÁð¬Ä¸À¯ÁVzÉ.

«PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ°è «£Áå¸ÀzÀ z˧ð®å«zÉ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÀÆ, £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ

gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆPÀëäªÁV UÀªÄÀ ¤¹zÀgÉ, zÉñÀª£ À ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ
PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ±ÀQÛ EvÀÄÛ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ UÀªÄÀ ¤¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÆ À , vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ ¸ÀªÄÀ ¸Éå E£ÀÆß
§UɺÀj¢®è, EzÀjAzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ gÁdå ¸ÀPÁðgÀPÉÌ EzÉ JAzÀÄ
£ÁªÀÅ wêÀiÁð¤¸À§ºÀÄzÀÄ. ºÀ¢£Á®Ì£Éà ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀªÀÅ £ÀqɹzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ, ªÀÄÄRåªÁV
£ÉʪÀÄð®å, ¤ÃgÀÄ ¸Àg§ À gÁdÄ, ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀÄvÀÄÛ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ, ©Ã¢ ¢Ã¥ÀUÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ
D¹Û ¤ªÀðºÀuÉ-LzÀÄ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ½UÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-DqÀ½vÀPÉÌ
ªÀUÁð¬Ä¸À¯ÁVzÉ JAzÀÄ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, ¥Àæw LzÀÄ ªÀμÀðUÀ½UÉƪÉÄä ¥ÀAZÁAiÀÄvï
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨ÉA
s iÀÄ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß £Àq¸
É À¨ÉÃPÀÄ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ zÀȶÖPÉÆãÀzÀ°è ¥Àe

æ Á¸ÀvÁÛvÀäPÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtB

 ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ DqÀ½vÀzÀ°è £ÁUÀjPÀgÀ ºÉaÑ£À £ÉÃgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉUÉ

C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ PÉÃAzÀæ¢AzÀ PɼÀªÀÄlÖz° À è ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥Àæw¤¢üUÀ½UÉ gÁdåzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ºÀAZÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ PÀ®à£ÉAiÀiÁzÀ qɪÀ®ÆåμÀ£ï PÉêÀ® ¤AiÉÆÃUÀª®
À è.

200
  ¤RgÀªÁV ªÁåSÁ夸À¯ÁzÀ DqÀ½vÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÁ£ÀƤ¤AzÀ O¥ÀZÁjPÀªÁV ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸ÀPÁðgÀU½À UÉ ¤AiÉÆÃf¸À¯ÁUÀÄvÀÛz,É ºÀtPÁ¹£À C£ÀÄzÁ£À ªÀÄvÀÄÛ vÉjUÉ »rPÉU¼
À À ¸ÁPÀμÀÄÖ
ªÀUÁðªÀuɬÄAzÀ ¨ÉA§°vÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀjUÉ vÀªÄÀ ä dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä
CUÀvåÀ ªÁzÀ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ EzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É

¸ÀA§A¢üvÀ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄB

 ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è gÁdåzÀ «μÀAiÀĪÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ

EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ¥ÀAZÁAiÀÄvÀνUÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀzÀ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß gÁdåUÀ¼À
«ªÉÃZÀ£ÉUÉ ©qÀ¯ÁVzÉ.
 ¥Àæw LzÀÄ ªÀμÀðUÀ½UÉƪÉÄä ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨ÉsU¼
À À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÉAzÀÄ
¸ÀA«zsÁ£ÀªÅÀ DzÉò¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀƤ£À ªÀÄÆ®PÀ CªÀjUÉ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ªÀUÁð¬Ä¸À®Ä gÁdåUÀ½UÉ DzÉò¸ÀÄvÀÛz.É
 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼ÀÄ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß (¦Dಐಐ)
¸ÁA«zsÁ¤PÀªÁV ¸Áܦ¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÁV ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨ÉU
s À¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÀqÁØAiÀÄUÉƽ¹zÀªÅÀ .

F wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼ÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ JgÀqÀÄ ºÉƸÀ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹zÀªÀÅ, CªÀÅUÀ¼ÉAzÀg,É "¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ"

(73£Éà wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ) JA§ ²Ã¶ðPÉAiÀÄ ¨sÁUÀ IXA ªÀÄvÀÄÛ "¥ÀÅgÀ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ" JA§
²Ã¶ðPÉAiÀÄ ¨sÁUÀ IXA. (added by 74th Amendment).
 The 11th Schedule contains the powers, authority and responsibilities of
Panchayats.
 The 12th Schedule contains the powers, authority and responsibilities of
Municipalities.
 Article 40: Organization of a village panchayat

What are the Major Achievements of the Local Bodies?

Rising Women Representation:

 73 £Éà wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉ eÁjUÉ §AzÁV¤AzÀ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ªÀÄ»¼Á ¥Àæw¤¢üU¼

À À ¥ÀæªiÀ ÁtªÀÅ
¹ÜgÀªÁV ºÉZÀÄÑwÛz.É
 ¥Àæ¸ÀÄÛv,À ¨sÁgÀvÀªÀÅ 260,512 ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, 3.1 «Ä°AiÀÄ£ï ZÀÄ£Á¬ÄvÀ
¥Àæw¤¢üUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ, CzÀg°À è zÁR¯ÉAiÀÄ 1.3 «Ä°AiÀÄ£ï ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ
 ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå «zsÁ£À¸À¨ÉsU¼À À°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ PÉêÀ® 7-8% ¥Áæw¤zsÀå«zÀÝgÀÆ,
ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À°è 49% gÀμÀÄÖ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ (Mr±ÁzÀAvÀºÀ gÁdåUÀ¼À°è EzÀÄ
50% zÁnzÉ).

««zsÀ gÁdåUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ DgÉÆÃUÀåPÀgÀ ¸ÀàzsÉðAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶָÀ¯ÁVzÉB

201
  73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà wzÀÄÝ¥r
À UÀ¼À CAVÃPÁgÀªÅÀ C¢üPÁgÀ ºÀAaPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ««zsÀ
gÁdåUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ DgÉÆÃUÀåPÀgÀ ¸Ààzð
sÉ AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶֹzÉ. (the 3Fs: funds, functions, and
functionaries).
GzÁºÀgÀuÉUÉB

 PÉÃgÀ¼ÀªÀÅ vÀ£Àß 29 PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ ªÀ»¹zÉ.

 DgÉÆÃUÀå, ²PÀët, ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶAiÀÄAvÀºÀ C£ÉÃPÀ ¥ÀæªÀÄÄR E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß
¦DಐಐUÀ½UÉ ªÀUÁð¬Ä¸À®Ä gÁd¸ÁÜ£ÀªÅÀ PÉÃgÀ¼À¢AzÀ ¸ÀÆáwð ¥ÀqÉ¢zÉ.
 CAvÉAiÉÄÃ, ©ºÁgÀªÀÅ "¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀPÁðgÀ" PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀvA
À ¢vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ Mr±ÁzÀAvÀºÀ
gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ 50% ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѹªÉ.

¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÉãÀÄ?

 ¸ÁPÀμÀÄÖ ºÀtzÀ PÉÆgÀvÉB ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU½ À UÉ ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀ ºÀtªÀÅ CªÀgÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ

CªÀ±ÀåPÀvU
É À¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁPÁUÀĪÀÅ¢®è.
 ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ §eÉmï C£ÀÄß RZÀÄð ªÀiÁqÀĪÀ°è£À £ÀªÄÀ åvÉ ¸ÉÃjzÀAvÉ ºÀ®ªÁgÀÄ μÀgÀvÄÀ ÛU¼
À ÀÄ
ºÀtzÀ §¼ÀPA
É iÀÄ£ÀÄß ¤§Að¢ü¸ÀÄvÀÛª.É
 ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ vÉjUÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §¼ÀPz
É ÁgÀgÀ ±ÀÄ®ÌUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä C£ÀĪÀÅ
ªÀiÁrPÉÆqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ §®¥Àr¸À®Ä PÀrªÉÄ ºÀÆrPÉ EzÉ.

ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄB

 PÉ®ªÀÅ UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ äzÉà DzÀ PÀlÖqÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢®è ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ,
CAUÀ£ÀªÁr PÉÃAzÀæU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ eÁUÀª£ À ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄîvÛÀª.É
 PÉ®ªÀgÄÀ vÀªÄÀ äzÉà DzÀ PÀlÖqÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ DzÀgÉ ±ËZÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvï ¸ÀA¥ÀPÀðzÀAvÀºÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ½®è.
 f. ¦. UÀ¼ÀÄ CAvÀeÁð® ¸ÀA¥ÀPð À ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÆ
À , CªÀÅ C£ÉÃPÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀÅ¢®è. AiÀiÁªÀÅzÉà zÀvÁÛA±À zÁR¯Áw GzÉÝñÀU½ À UÁV, ¥ÀAZÁAiÀÄvï
C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¨ÁèPï C©üªÈÀ ¢Þ PÀZÉÃjUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß
«¼ÀA§UÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.

¹§âA¢ PÉÆgÀvÉB

 ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼
À ÀÄ ªÀÄÆ®¨sÆ
À vÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÀºÀ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢®è.
 EzÀ®èz,É ºÉaÑ£À ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ £ÉëĹPÉƼÀÄîªÅÀ zÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ
¤AiÉÆÃUÀz°
À è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ Ej¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ, CªÀgÀÄ £ÀAvÀgz À ÀªÀjUÉ

202
 dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀĪÀÅ¢®è; CªÀgÄÀ ®A§ªÁV ¸ÀAAiÉÆÃfvÀ E¯ÁSÁ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¨sÁUÀªÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É

CPÁ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ «¼ÀA©vÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄB

 gÁdåUÀ¼ÀÄ DUÁUÉÎ ZÀÄ£ÁªÀuÉU¼

À À£ÀÄß ªÀÄÄAzÀÆqÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ½UÉ LzÀÄ
ªÁ¶ðPÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À ¸ÁA«zsÁ¤PÀ DzÉñÀªÀ£ÀÄß G®èAX¸ÀÄvÀÛª.É

PɼÀzÀeÉðAiÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÁvÀæB

 ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¤Ãw gÀƦ¸ÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ §zÀ°UÉ C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ

AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛª.É vÀAvÀæeÁÕ£À DzsÁjvÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÛμÀÄÖ PɼÀªÀÄlÖQ̽¹ªÉ.

¨sÀæμÁÖZÁgÀB

 C¥ÀgÁ¢üU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄwÛUz
É ÁgÀgÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼ÀvÛÀ DPÀ¶ðvÀgÁUÀÄvÁÛg,É
FUÀ CªÀjUÉ ºÀjzÀÄ §gÀÄwÛgÄÀ ªÀ zÉÆqÀØ ªÉÆvÀÛzÀ ºÀt¢AzÀ ¥Àæ¯Æ É Ã©üvÀgÁUÀÄvÁÛg.É »ÃUÁV,
J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁjUÀ¼À £Àq ÀÄ«£À ¥Á®ÄzÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆAqÀ ¨sæÀμÁÖZÁgÀzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ¸ÀgÀ¥½
À AiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É
 DzÁUÀÆå, «PÉÃA¢æÃPÀgÀt¢AzÁV ¨sÀæμÁÖZÁgÀ ºÉZÁÑVzÉ JA§ÄzÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀÅgÁªÉUÀ½®è.

13.3 ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÄsÀ vÀé «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ

 ¸ÀܽÃAiÀÄ ¥Àe æ Á¥Àæ¨sÀÄvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛzÉB ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU½ À UÉ

C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ºÀAZÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, ºÉaÑ£À d£ÀgÀÄ vÀªÄÀ ä ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¤zsÁðgÀ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄÀ è ¨sÁUÀªÀ»¸À®Ä CªÀPÁ±Àª£ À ÀÄß ¥ÀqAÉ iÀÄÄvÁÛg.É EzÀÄ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÀ£ÀÄß
§®¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É
 ºÉÆuÉUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàA¢¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉB ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼
À ÀÄ vÁªÀÅ ¸ÉêÉ
¸À°è¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ £ÁUÀjPÀjUÉ ºÉZÀÄÑ £ÉÃgÀªÁV ºÉÆuÉUÁgÀgÁUÀÄvÀÛª.É CªÀgÄÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ CUÀvÀåUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ DzÀåvÉU½À UÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀàA¢¸ÀÄvÁÛg.É
 ¸ÁéªÀ®A§£É ªÀÄvÀÄÛ £Á«Ã£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄB «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸ÀA¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß ¸Á骮 À A©AiÀiÁUÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ªÁ¸ÀÛªÀvU
É À¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É £À«Ã£À
¥ÀjºÁgÀU¼ À À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀî®Ä ¥ÉÇÃæ vÁ컸ÀÄvÀÛª.É
 C£ÀÄUÀÄtªÁzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀQæAiÀÄUÉƽ¸ÀÄvÀÛzBÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼À
C£À£Àå CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ½UÉ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀĪÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
AiÉÆÃf¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀvÀUÆÉ ½¸À®Ä ºÉZÀÄÑ ¸ÀÆPÀÛªÁVªÉ. EzÀÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀÄvÀÄÛ
GzÉÝòvÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛz.É

203
  ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉUÀ½UÉ ¥ÀæªÉñÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉB «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ DqÀ½vÀª£À ÀÄß d£ÀjUÉ ºÀwÛgÀ
vÀgÄÀ vÀÛzÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À
¨ÉÃrPÉU½ À UÉ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
 ¸ÀܽÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛzBÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À PÉÊAiÀÄ°è ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ
C¢üPÁgÀªÀÅ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß CvÀÄåvÀÛªÀĪÁV §¼À¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É
 CAa£À°g è ÀĪÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À ºÉaÑzÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉB ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÀAvÀºÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ CAa£À°ègÄÀ ªÀ ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼
À À°è ºÉaÑ£À
C©ü¥ÁæAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæw¤zsÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛª.É

13.4 ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ

F ¤§AðzsÀªÅÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU½ À UÉ ºÀtªÀ£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¸ÀĪÀ ºÀtPÁ¹£À ºÀjªÀÅUÀ¼À
gÀZÀ£ÉAiÀÄ°èzÉ, eÉÆvÉUÉ ¹§âA¢UÀ¼À PÉÆgÀvÉ, CPÁ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAzÀÆqÀ®àlÖ ZÀÄ£ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ
¨sÀæμÁÖZÁgÀzÀ°è EzÉ.

 ºÀtPÁ¹£À PÉÆgÀvÉ

¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ MzÀV¸À¯ÁzÀ ºÀt CxÀªÁ ªÉÆvÀÛªÅÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ

CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁPÁUÀĪÀÅ¢®è.

 «ÄøÀ°lÖ §eÉmï C£ÀÄß RZÀÄð ªÀiÁqÀĪÀ°è £ÀªÄÀ åvÉ

¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀ ºÉaÑ£À ºÀtªÀÅ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀÅ¢®è, CAzÀgÉ ºÀtzÀ

§¼ÀPA É iÀÄ£ÀÄß ¤¢ðμÀÖ §¼ÀPÉUÉ ¹Ã«ÄvÀUÆ
É ½¸À¯ÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ gÀ¸ÉÛAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¨Á½PÉUÁV gÀ¸ÉÛAiÀÄ §½ M¼ÀZÀgA À rAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀ CUÀvÀå«zÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¸ÉÆÃt.
DzÀgÉ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ §eÉlß°è£À ¤§AðzsU À ½
À AzÁV ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ EμÀÄÖ £ÀªÄÀ åvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀzÀ
PÁgÀt CzÀ£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è.

 ¹§âA¢ PÉÆgÀvÉ

ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁPÀμÄÀ Ö ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½®è. CªÀgÀÄ

¥ÀqAÉ iÀÄĪÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À£ÀÄß G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ E¯ÁSÉAiÀÄÄ £ÉëĹPÉƼÀÄîvÛÀz,É CzÀÆ
¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÉÄïÉ. CzÀPÁÌVAiÉÄà CªÀgÄÀ (¹§âA¢) ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ dªÁ¨ÁÝgg
À ÁVgÀĪÀÅ¢®è;
CªÀgÄÀ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ E¯ÁSÉUÀ½UÉ dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¸ÀÄvÁÛg.É

 CPÁ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ «¼ÀA©vÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ

¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ LzÀÄ ªÀμð

À UÀ¼ÀÄ ¥ÀÇtðUÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ DgÀÄ wAUÀ¼ÉƼÀUÉ
ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß £Àq¸
É À¨ÃÉ PÉAzÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ DzÉò¸ÀÄvÀÛz,É DzÀgÉ gÁdåUÀ¼ÀÄ DUÁUÉÎ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄÄAzÀÆqÀÄvÀÛªÉ.

204
  ¨sÀæμÁÖZÁgÀPÌÉ PÀrªÁt

zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ºÀt M¼ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀjAzÀ UÀÄwÛUz

É ÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀgÁ¢üUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV
¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ DPÀ¶ðvÀgÁUÀÄvÁÛg.É

¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ¸ÀPÁðgÀzÀ ««zsÀ ¥Àzg À ÀU¼

À ÁzÀ PÉÃAzÀæ, gÁdå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸ÀPÁðgÀU¼
À À°è C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀzÀ «¨sÀd£ÉAiÀiÁVzÉ. ºÉZÀÄÑ d£ÀgÀÄ DqÀ½vÀPÉÌ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÁUÀ
«PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ºÉZÀÄÑ ±ÀQÛAiÀÄÄvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀzÀ°è, F ¢QÌ£À°è §ºÀ¼À
PÀrªÉÄ ¥ÀæUw
À EgÀĪÀÅzÀjAzÀ «PÉÃA¢æÃPÀgt À ªÀÅ ¸ÀjAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀÅ¢®è. 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£ÉÃ
¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉ eÁjUÉ §AzÀÄ 30 ªÀμÀðUÀ¼ÀÄ PÀ¼É¢ªÉ.

¥Àæw LzÀÄ ªÀμÀðUÀ½UÉƪÉÄä, 32 ®PÀë d£À ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁUÀÄvÁÛg;É CzÀgÀ

ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ°è AiÀiÁªÀÅzÉà UÀA©üÃgÀ §zÀ¯ÁªÀuÉU½ À ®è.
J®èQÌAvÀ ºÉZÁÑV, ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼
À À ºÉÆuÉUÁjPÉ ªÀÄÄRåªÁV vÀªÀÄä ªÀÄvÀzÁgÀjUÉ EgÀÄvÀÛz.É

13.5 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ªÀåªÀ¸ÜÉ UÀ¼À «PÀ¸£

À À
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï JA§ÄzÀÄ ¨sÁgÀvz À À°è ¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀÄ
vÀ¼ÀªÀÄlÖz°
À è ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. "¥ÀAZÁAiÀÄvï
gÁeï" JA§ ¥ÀzÀªÅÀ CPÀëgÀ±BÀ "LªÀgÀ DqÀ½vÀ" JAzÀxÀð ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvÀ z° À è
¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀªÁV C¹ÛvéÀz° À èzÝÀ UÁæªÀÄ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É ªÁ¸ÀÛªÀªÁV,
¦DgïLAiÀÄ£ÀÄß 1992gÀ 73£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁA«zsÁ¤PÀUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ««zsÀ zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU½
À AzÀ
£ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.

gÁdQÃAiÀÄ zÀȶÖPÉÆãÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ zÀȶÖPÉÆãÀ¢AzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜ

¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 11£Éà ¥ÀjZÉÒÃzÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, ¨sÁgÀvÀz°

À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¨sÁUÀª»À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÀªÁV
£ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.

EzÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À°è ªÀiÁvÀ£ÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ

vÀªÄÀ äzÉà DzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀiÁ°ÃPÀvÀéªÀ£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî®Ä CªÀPÁ±Àª£
À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É

d£ÀjUÉ vÀªÄÀ äzÉà DzÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À°è ¨sÁUÀª»
À ¸À®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR gÁdQÃAiÀÄ
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀU¼ À À°è MAzÁVzÉ.

¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÉAzÀgÉ

CzÀÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖPÉÌ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÀAZÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ, F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ vÀªÄÀ äzÉà DzÀ C©üªÀÈ¢Þ CUÀvÀåUÀ¼À ªÀiÁ°ÃPÀvÀéªÀ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä MmÁÖV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.

205
 EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, EzÀÄ DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÉ, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ £ÉʪÀÄð®åzÀAvÀºÀ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ
¸ÉêÉUÀ½UÉ ¥ÀæªÃÉ ±Àª£
À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĹÜgÀ UÁæ«ÄÃt fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß GvÉÛà f¸ÀÄvÀÛz.É

EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÉAzÀgÉ CzÀÄ

¨sÀæμÁÖZÁgÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀܽÃAiÀÄ
ªÀÄlÖPÉÌ C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ºÀAZÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁjUÀ¼À ¨sÀæμÁÖZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
C¢üPÁgÀzÀ zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß vÀqA É iÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É

EzÀ®èz,É ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÉAzÀgÉ CzÀÄ

¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀĪÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É ¤zsÁðgÀ vÉUz É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À°è
CAa£À°ègÄÀ ªÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ ºÉaÑ£À zséÀ¤AiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ, F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¢ÃWÀðPÁ®zÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvU É À¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ºÉaÑ£À ¸ÁªÀiÁfPÀ
MUÀÎlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ M¼ÀUÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ G¢éUßÀ vÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀμÀðUÀ¼À£ÀÄß
PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

PÉÆ£ÉAiÀÄzÁV, ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß

GvÉÛÃf¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É

EzÀgÆ
É A¢UÉ £ÁªÀÅ C¢üPÁgÀzÀ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ±ÉæÃtÂAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt.

¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZÀ£É

¨sÁgÀvz
À À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ (UÁæªÀÄ ªÀÄlÖzÀ)
¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ (¨ÁèPï ªÀÄlÖzÀ) ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ¥ÀjμÀvÄÀ ÛU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. (district level). ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥sÇÉ èÃZÁmïð C£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ ¥Àæw¤¢ü¸À§ºÀÄzÀÄB

ªÀÄlÖUÀ¼ÀÄ AiÀiÁgÀÄ AiÀiÁgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ?

UÁæªÀÄ ªÀÄlÖ UÁæªÀÄ ªÀÄlÖzÀ UÁæªÀÄ ¸À¨sÉAiÀÄÄ (ºÀ½îAiÀÄ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠣ÁUÀjPÀ)
UÁæªÀĪÀ£ÀÄß D¼À®Ä UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À£ÀÄß (ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À
ªÀÄAqÀ½) DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ£ÀÄß LzÀÄ ªÀμð À UÀ¼À
CªÀ¢üUÉ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É
¨ÁèPï ªÀÄlÖ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß UÁæªÀÄ ¸À¨sɬÄAzÀ £ÉÃgÀªÁV DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀ¯ÁVvÀÛzÉ.
f¯Áè ªÀÄlÖ f¯Áè ¥ÀjµÀwÛ£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß UÁåªÀÄ ¸À¨sÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ £ÉÃgÀªÁV DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀ¯ÁVvÀÛzÉ.
ªÀÄlÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄlÖzÀ «£Áå¸ÀUÀ¼ÀÄ/dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÀÄ
UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬Äw  UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CvÀåAvÀ
aPÀÌ WÀlPÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À À°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-
DqÀ½vÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É
 PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄB UÁæªÄÀ zÀ C©üªÈÀ ¢Þ (ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð)
 §qÀv£
À À ¤ªÁgÀuÁ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ,

206
  zÁR¯ÉU¼À À ¤ªÀðºÀuÉ d£À£À/ªÀÄgÀt/ªÀÄzÀĪÉ)
«vÀgu
À Á¥ÀæªÀiÁt¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ(eÁw/DzÁAiÀÄ/¤ªÁ¸À)
 PÀAzÁAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀ (gÁdå ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ «¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ)
 ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÆÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ, «¥ÀvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ
(¤ªÀðºÀuÉ/¥ÀjºÁgÀ/¥ÀÅ£ÀªÀð¸Àw)
 ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ (engage participation, promote social
harmony, provide services)
 ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«Äw UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀAZÁ¬Äw ¸À«Äw C£ÀÄμÁ×£À, ¸ÀA¥À£ÀÆä® PÉÆæÃrüÃPÀgÀt, ¨ÁèPÉÆß¼ÀV£À UÁæªÀÄ
¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ, UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À
PÁAiÀÄðªÉÊRjAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, ¤¢üUÀ¼À «vÀgÀuÉ,
UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ/AiÉÆÃd£ÉU¼À À ¥ÀæUw
À AiÀÄ ªÉÄðéZÁgÀuÉ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À

f¯Áè ¥ÀjµÀzï  f¯Áè ¥ÀjμÀwÓ¯Áè ¥ÀjμÀvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ

CvÀÄå£ÀßvÀ ªÀÄlÖªÁVzÀÄÝ, f¯ÉèAiÀÄ MmÁÖgÉ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
 PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄB
 f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð C©üªÀÈ¢Þ, DgÉÆÃUÀå, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ
§qÀv£
À À ¤ªÁgÀuÁ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ;
 f¯Áè ¥ÀjμÀvï gÁdå ¸ÀPÁðgÀ, PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ J¤ÓMUÀ¼ÀÄ, SÁ¸ÀV
ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀAvÀºÀ EvÀgÀ
ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÁV ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß PÉÆæÃrüÃPÀj¸ÀÄvÀÛz.É
 f¯Áè ¥ÀjμÀvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À
¥ÀjuÁªÀÄPÁj C£ÀÄμÁ×£ÀªÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«Äw
ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀAvÀºÀ PɼÀªÄÀ lÖzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ¸Á¢ü¸ÀÄvÀÛz;É
 f¯Áè ¥ÀjμÀvÄÀ Û GzÀåªÀIJîvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå
gÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ, G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖPÉÌ C¢üPÁgÀzÀ ºÀAaPÉAiÀÄÄ

vÀ¼ÀªÀÄlÖz°
À è ºÉaÑ£À ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. E°èAiÀĪÀgÉUÉ, DzsÀĤPÀ
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ «PÁ¸ÀzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ºÀAvÀUÀ½UÉ M¼ÀUÁVzÉ.

¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «PÀ¸À£À

¨sÁgÀvz
À À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß «±ÉèÃμÀuÁvÀäPÀ zÀȶÖPÉÆãÀ¢AzÀ F PɼÀV£À
CªÀ¢üUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄB

207
  ªÉÊ¢PÀ AiÀÄÄUÀB ºÀ¼ÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ zsª À ÄÀ ðUÀæAxÀUÀ¼À°è, '¥ÀAZÁAiÀiÁÛ£ï' JA§ ¥Àzª
À À£ÀÄß
G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ, EzÀgx À Àð DzsÁåwäPÀ ªÀåQÛ ¸ÉÃjzÀAvÉ LzÀÄ ªÀåQÛUÀ¼À UÀÄA¥ÀÅ.
 PÀæªÉÄÃt CAvÀºÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è DzsÁåwäPÀ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀĪÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ PÀtägÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
 IÄUÉéÃzÀzÀ°è, ¸À¨sÁ, ¸À«Äw ªÀÄvÀÄÛ «zÀxÀU¼
À À£ÀÄß ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-WÀlPÀU¼
À ÉAzÀÄ G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ.
 EªÀÅ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁVzÀݪÅÀ . gÁd£ÀÄ PÉ®ªÀÅ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤zsÁðgÀU½À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ F ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À C£ÀĪÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÝÀ £ÀÄ.
 ªÀĺÁPÁªÀåzÀ AiÀÄÄUÀªÅÀ ¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀÄ ªÀĺÁ£ï ªÀĺÁPÁªÀåzÀ CªÀ¢üU¼
À À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz,É
CAzÀgÉ gÁªÀiÁAiÀÄt ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁ¨sÁgÀv.À
 gÁªÀiÁAiÀÄtzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÅÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ JAzÀÄ
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ-¥ÀÅgÀ ªÀÄvÀÄÛ d£À¥z
À À CxÀªÁ £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄ.
 Erà gÁdåzÀ°è, MAzÀÄ eÁw ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÆ EvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ eÁw ¥ÀAZÁ¬Äw¬ÄAzÀ
ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁzÀ M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ gÁd£À ªÀÄAwæ ªÀÄAqÀ®zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÀÝgÄÀ . MAzÀÄ ºÀ½îAiÀÄ ¸Àé-
DqÀ½vÀªÀÅ ªÀĺÁ¨sÁgÀvÀzÀ '±ÁAw ¥Àªð À ' zÀ°è; ªÀÄ£ÀÄ ¸ÀÈäwAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ PËn®å£À
CxÀð±Á¸ÀÛæzÀ°è ¸ÁPÀμÀÄÖ C©üªåÀ QÛAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÄîvÛÀz.É
 ªÀĺÁ¨sÁgÀvz À À ¥ÀæPÁgÀ, ºÀ½îAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄïÉ, 10,20,100 ªÀÄvÀÄÛ 1,000 UÁæªÀÄ
UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À WÀlPÀU½
À zÀݪÀÅ.
 'UÁæ«ÄÃPï' UÁæªÀÄzÀ ªÀÄÄRå C¢üPÁjAiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ, 'zÀ±À¥ï' ºÀvÄÀ Û UÁæªÀÄUÀ¼À ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÁVzÀÝ£ÀÄ,
«£Àêå C¢üÃ¥Àw, ±ÀvÀ UÁæªÀÄ CzsÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀvÀ UÁæªÄÀ ¥Àw PÀæªÄÀ ªÁV 20,100 ªÀÄvÀÄÛ 1,000
UÁæªÀÄUÀ¼À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁVzÀÝgÄÀ .
 CªÀgÄÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ vÉjUÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀÄwÛzÝÀ gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä UÁæªÄÀ UÀ¼À gÀPÀëuÉAiÀÄ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÄÀ .

¥ÁæaãÀ PÁ®B PËn®å£À CxÀð±Á¸ÀÛæzÀ°è UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À G¯ÉèÃR«zÉ.

 F ¥ÀlÖtªÀ£ÀÄß ¥ÀÅgï JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄwÛvÄÀ Û ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÄÀ £ÁUÀjPï DVzÀÝgÀÄ.

 ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà gÁd ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À¢AzÀ ªÀÄÄPÀÛªÁVzÀݪÅÀ .
 ªÀiËAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ªÀiËAiÀÄðgÀ £ÀAvÀgÀzÀ CªÀ¢üU¼ À À°èAiÀÄÆ, »jAiÀÄgÀ ¸À¨ÉA s iÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ
ªÀÄÄRå¸ÀÜgÄÀ UÁæ«ÄÃt fêÀ£Àz° À è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀg¹É zÀgÄÀ .
 UÀÄ¥ÀÛgÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¬ÄvÀÄ, DzÀgÀÆ £ÁªÀÄPÀgÀtzÀ°è PÉ®ªÀÅ
§zÀ¯ÁªÀuÉU½ À zÀݪÅÀ , KPÉAzÀgÉ f¯Áè C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß «μÀå¥Àw JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄwÛvÄÀ Û ªÀÄ vÀÄÛ
UÁæªÀÄzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£À£ÀÄß UÁæªÀÄ¥Àw JAzÀÄ PÀgA
É iÀįÁUÀÄwÛvÄÀ Û.
 »ÃUÁV, ¥ÁæaãÀ ¨sÁgÀvz À À°è, ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀzÞÀ wUÀ¼À MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è
£Àq¸
É À¯ÁUÀÄwÛzÝÀ ¸ÀĸÁܦvÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ C¹ÛvéÀzÀ°èvÀÄÛ.
 DzÁUÀÆå, ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁV CxÀªÁ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ°è ¸ÀzÀ¸ÀågÁV
¨sÁUÀª»
À ¸ÀĪÀ §UÉÎ AiÀiÁªÀÅzÉà G¯ÉèÃR«®è JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÄÀ ¤¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.

208
 ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À CªÀ¢Bü ¸ÀįÁÛ£ÀgÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è, zɺÀ°AiÀÄ ¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ vÀªÄÀ ä gÁdåªÀ£ÀÄß
'«¯ÁAiÀÄvï' JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀ ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÁV «¨sÀf¹zÀgÄÀ .
 ºÀ½îAiÉÆAzÀgÀ DqÀ½vÀPÁÌV ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR C¢üPÁjUÀ½zÀÝgÀÄ-DqÀ½vÀPÁÌV ªÀÄÄPÀÌzÝÀ ªiÀ ï,
PÀAzÁAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀPÁÌV ¥ÀmÁéj ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ «ªÁzÀU¼
À À£ÀÄß §UɺÀj¸À®Ä
ZËzsÀj.
 UÁæªÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ¥ÁæAvÀåzÀ°è ¸Àé-DqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ C¢üPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀݪÀÅ.
 ªÀÄzsåÀ PÁ°Ã£À AiÀÄÄUÀzÀ°è ªÉÆWÀ¯ï D½éPA É iÀÄ CrAiÀÄ°è eÁwªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ H½UÀªÀiÁ£Àå
¥ÀzÞÀ wAiÀÄ DqÀ½vÀªÅÀ ºÀ½îUÀ¼À°è£À ¸Àé-DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¤zsÁ£ÀªÁV £Á±À¥r
À ¹vÀÄ.
 ªÀÄzsåÀ PÁ°Ã£À CªÀ¢üAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ UÁæªÀÄ DqÀ½vÀzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ
¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ §UÉÎ AiÀiÁªÀÅzÉà G¯ÉèÃR«®è JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÄÀ ¤¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÉÆÛªÄÉ ä
UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁVzÉ.
 ©ænμï CªÀ¢üB ©ænμï DqÀ½vÀzÀ CrAiÀÄ°è, UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ¸ÁéAiÀÄvÀÛvA
É iÀÄ£ÀÄß
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ zÀħð®ªÁzÀªÅÀ .
 1870jAzÀ¯Éà ¨sÁgÀvÀªÅÀ ¥Áæw¤¢üPÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À GzÀAiÀĪÀ£ÀÄß PÀArvÀÄ
 1870 gÀ ¥Àæ¹zÀÞ ªÉÄÃAiÉÆ ¤tðAiÀĪÀÅ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß
«¸ÀÛj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ
 1870gÀ°è £ÀUg
À À ¥ÀÅgÀ¸À¨sÉU¼
À À°è ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥Àæw¤¢üU¼
À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁædå±Á» ºÀtPÁ¸À£ÀÄß UÀt¤ÃAiÀÄ MvÀÛqÀPÉÌ zÀÆrvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ
vÉjUÉU½
À AzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÉêÉUÀ½UÉ ºÀtPÁ¸ÀÄ MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÉAzÀÄ PÀAqÀħA¢vÀÄ.
DzÀÝjAzÀ ºÀtPÁ¹£À C¤ªÁAiÀÄðvɬÄAzÁV ¯Áqïð ªÉÄÃAiÉÆ CªÀgÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ
¤tðAiÀĪÀ£ÀÄß CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 ªÀiÁAiÉÆ£À ºÉeÉÓU¼ À À£ÀÄß C£ÀĸÀj¹, ¯Áqïð j¥Àà£ï 1882gÀ°è F ¸ÀA¸ÉÜU½
À UÉ CUÀvÀåªÁzÀ
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ZËPÀlÖ£ÀÄß MzÀV¹zÀgÄÀ .
 J¯Áè ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ (DUÀ C¹ÛvéÀzÀ°èzÝÀ ªÀÅ) ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁUÀ¨ÃÉ PÁzÀ ªÀÄÆgÀ£Éà JgÀqÄÀ ¨sÁUÀzμÀ ÀÄÖ
C¢üPÁjUÀ¼À®èzÀªÀg£
À ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À CzsåÀ PÀëgÀÄ ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁzÀ
C¢üPÁjUÀ¼À®èzÀªÀgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
 EzÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ªÀiÁåUÁß PÁmÁð JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.
 1907 gÀ°è C.E.H CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ gÁAiÀįï DAiÉÆÃUÀzÀ £ÉêÀÄPÁwAiÉÆA¢UÉ
¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-¸ÀPÁðj ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ GvÉÛÃd£Àª£
À ÀÄß ¥ÀqÉzÀªÅÀ . ºÉƨËâ¸ï.
 DAiÉÆÃUÀªÀÅ UÁæªÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À ªÀĺÀvéÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹vÀÄ.
 F »£É߯ÉAiÀÄ°è 1919gÀ ªÉÆAmÁUÀÄ ZɪÉÆìáÃqïð ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ ¸Àܽ ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ
«μÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÁæAvÀåUÀ¼À ªÁå¦ÛUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀªÅÀ .

209
 ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼À À°è ¸ÁzsÀåªÁzÀμÀÄÖ ¸ÀA¥ÀÇtð ¤AiÀÄAvÀæt«gÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå
¤AiÀÄAvÀtæ ¢AzÀ CªÀjUÉ ¸ÁzsÀåªÁzÀμÀÄÖ ¸ÀA¥ÀÇtð ¸ÁévA
À vÀæå«gÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄÄ
²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.
 F ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ¹Ã«ÄvÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¹Ã«ÄvÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ UÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁvÀæ M¼ÀUÉÆArzÀݪÅÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¹ÜPÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¹£À ¤§AðzsU À ½
À AzÁV CªÀÅ UÁæªÄÀ
ªÀÄlÖzÀ°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-DqÀ½vÀzÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ ªÀÄvÀÄÛ gÉÆêÀiÁAZÀPÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÁUÀ°®è.
 DzÁUÀÆå, 1925 gÀ ºÉÆwÛUÉ, JAlÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï PÁ¬ÄzÉUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¹zÀݪÀÅ
ªÀÄvÀÄÛ 1926 gÀ ºÉÆwÛUÉ, DgÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼ÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ
CAVÃPÀj¹zÀݪÅÀ . ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU½
À UÉ ºÉaÑ£À C¢üPÁgÀU¼ À À£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÉjUÉU¼
À À £ÀÄß
«¢ü¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀg,É ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-DqÀ½vÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¸ÁÜ£ÀzÀ
ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ°®è. ¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgzÀ À CªÀ¢üB ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ eÁjUÉ §AzÀ
£ÀAvÀgÀ, 40 £Éà «¢üAiÀÄÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À §UÉÎ G¯ÉèÃT¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ 246 £Éà «¢üAiÀÄÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸Àé-DqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ AiÀiÁªÀÅzÉà «μÀAiÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ±Á¸À£À gÀƦ¸À®Ä gÁdå
±Á¸ÀPÁAUÀPÉÌ C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É
 DzÁUÀÆå, ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À F ¸ÉÃ¥ÀðqÉUÉ DV£À ¤zsÁðgÀ vÉUzÉ ÀÄPÉƼÀÄ
À g
À ÄÀ
¸ÀªÁð£ÀĪÀÄvÀ¢AzÀ M¥Àà°®è, ¥ÀæªÀÄÄR «gÉÆÃzsª
À ÀÅ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ZËQzÁgÀjAzÀ¯Éà CAzÀgÉ
i.e. B.R.Ambedkar.
 UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ ¨ÉA§°UÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ «gÉÆâüUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ ZÀZÉðAiÀÄ £ÀAvÀgª
À ÉÃ
¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ CAwªÀĪÁV ¸ÀA«zsÁ£Àz° À è gÁdå ¤ÃwUÀ¼À ¤zÉÃð±ÀPÀ vÀvÀéUÀ¼À 40 £ÉÃ
«¢üAiÀiÁV ¸ÁÜ£À ¥Àq¢
É ªÉ.
 ¤zÉÃð±À£ÀzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ §A¢ü¸ÀĪÀ vÀvÀéUÀ¼À®èzÀ PÁgÀt, EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV zÉñÀzÁzÀåAvÀ F
¸ÀA¸ÉÜU¼
À À KPÀgÆ
À ¥ÀzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ C£ÀÄ¥À¹Üw¬ÄvÀÄÛ.
 ¸ÁévA
À vÀæåzÀ £ÀAvÀg,À C©üªÀÈ¢Þ G¥ÀPÀæªÀĪÁV, CªÉÄjPÁzÀ vÀdÕ D®âmïð ªÉÄÃAiÀÄgï PÉÊUÉÆAqÀ
EmÁªÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥Àæ¨Ás ªÀzÀrAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀªÅÀ 1952 gÀ CPÉÆÖçgï 2 gÀAzÀÄ
UÁA¢ü dAiÀÄAwAiÀÄ ªÀÄÄ£Áߢ£ÀzÀAzÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß (¹r¦)
eÁjUÉ vÀA¢vÀÄ.
 EzÀÄ d£ÀgÀ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉAiÉÆA¢UÉ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ eÁjUÉ vÀgÀ¨ÃÉ PÁzÀ
UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ J¯Áè ZÀlĪÀnPÉU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
 1953gÀ°è, gÁ¶ÖæÃAiÀÄ «¸ÀÛgÀuÁ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¹. r. ¦. UÉ ªÀÄÄ£ÀÄßrAiÀiÁV
¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ F AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ ºÉaÑ£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀ°®è.
 C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ CwAiÀiÁzÀ gÁdQÃAiÀÄ, d£ÀgÀ ¨sÁUÀª» À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ, vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉzÀ
ªÀÄvÀÄÛ CºÀ𠹧âA¢AiÀÄ PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹r¦AiÀÄ£ÀÄß «±ÉÃμÀªÁV UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À£ÀÄß
C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À D¸ÀQÛAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄAvÀºÀ ¹r¦AiÀÄ ªÉÊ¥sÀ®åPÉÌ ««zsÀ
PÁgÀtUÀ½zÀݪÀÅ.

210
 1957gÀ°è, gÁ¶ÖæÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ
PÁAiÀÄðªÉÊRjAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä §®éAvï gÁAiÀiï ªÉĺÁÛ CªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß
gÀa¹vÀÄ. ¹r¦AiÀÄ ªÉÊ¥sÀ®åPÉÌ d£ÀgÀ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÉÄà ¥ÀæªÄÀ ÄR PÁgÀt JAzÀÄ
vÀAqÀªÅÀ UÀªÀĤ¹zÉ.
 UÁæªÄÀ ªÀÄlÖzÀ°è UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ (f¦UÀ¼ÀÄ), ¨ÁèPï ªÀÄlÖzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«Äw
(¦J¸ÀμÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ªÀÄlÖzÀ°è f¯Áè ¥ÀjμÀvï (eÉràUÀ¼ÀÄ) JA§ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ
¦DಐಐUÀ¼À£ÀÄß ¸À«ÄwAiÀÄÄ ¸ÀÆa¹vÀÄ.
 EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV 1959gÀ CPÉÆÖçgï 2gÀAzÀÄ gÁd¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ
«PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 DAzsÀæ¥æÀzÃÉ ±Àz°
À è, F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß 1959gÀ £ÀªA É §gï 1gÀAzÀÄ ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
CUÀvåÀ ªÁzÀ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß C¸ÁìA, UÀÄdgÁvï, PÀ£ÁðlPÀ, ªÀÄzsåÀ ¥ÀæzÃÉ ±À, ªÀĺÁgÁμÀÖæ, Mj¸Áì ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀAeÁ¨ï EvÁå¢UÀ¼À°è CAVÃPÀj¹ eÁjUÉ vÀg¯ À Á¬ÄvÀÄ.
 1977gÀ°è C±ÉÆÃPï ªÉĺÁÛ ¸À«ÄwAiÀÄ £ÉêÀÄPÀªÀÅ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
DZÀgÀuÉAiÀÄ°è ºÉƸÀ aAvÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀA¢vÀÄ.
 f¯Áè ¥ÀjμÀvï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ JgÀqÄÀ ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï
gÁeï ¸ÁA¹ÜPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸À«ÄwAiÀÄÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrzÉ.
 AiÉÆÃd£Á ¥ÀjtwAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀî®Ä ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä,
f¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß gÁdå ªÀÄlÖQÌAvÀ PɼÀVgÀĪÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ªÉÆzÀ® ºÀAvÀªÉAzÀÄ ¸ÀÆa¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 CzÀgÀ ²¥sÁgÀ¹£À DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ, PÀ£ÁðlPÀzÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¸ÀAAiÉÆÃf¹zÀªÅÀ .
 £ÀAvÀgÀzÀ ªÀμÀðUÀ¼À°è ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ ºÉƸÀ fêÀ vÀÄA§®Ä ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ««zsÀ
¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß £ÉëĹvÀÄ.
 CªÀÅUÀ¼À°è CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ ºÀ£ÀĪÀÄAvÀ gÁªï ¸À«Äw (1983) G.V.K. gÁªï ¸À«Äw
(1985) L.M.Singhvi ¸À«Äw (1986) ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ-gÁdå ¸ÀA§AzsÀU¼À À ¸ÀPÁðjAiÀiÁ
DAiÉÆÃUÀ (1988) P.K. vÀÄAUÀ£ï ¸À«Äw (1989) ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¯Áð¯ï ¹AUï RgÁð ¸À«Äw
(1990).
 G.V.K. gÁªï ¸À«ÄwAiÀÄÄ (1985) "f¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß" AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ® WÀlPÀª£ À ÁßV ªÀiÁqÀ®Ä
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV ZÀÄ£ÁªÀuÉU¼
À À£ÀÄß £Àq¸
É À®Ä ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrvÀÄ, DzÀgÉ L.M.Singhvi
¸À«ÄwAiÀÄÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ºÉaÑ£À DyðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA«zsÁ
¤PÀ ¸ÁÜ£ÀªiÀ Á£Àª£
À ÀÄß MzÀV¸À®Ä ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.
 ¦DಐಐUÀ¼À£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä gÁfêï UÁA¢ü CªÀgÀÄ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀ 64 £Éà wzÀÄÝ¥Àr
ªÀĸÀÆzÉAiÉÆA¢UÉ (1989) wzÀÄÝ¥Àr ºÀAvÀªÀÅ ¥ÁægA
À ¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ DzÀgÉ ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß
gÁdå¸À¨ÉA
s iÀÄ°è CAVÃPÀj¸À¯ÁUÀ°®è.

211
  ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ (74 £Éà wzÀÄÝ¥Àr) ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß (¦DಐಐUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀ¸À¨sÉUÀ¼À
¸ÀAAiÉÆÃfvÀ ªÀĸÀÆzÉ) 1990 gÀ°è ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ, DzÀgÉ CzÀ£ÀÄß JA¢UÀÆ ZÀZÉðUÉ
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî°®è.1991 gÀ ¸É¥ÉÖA§£Àð°è ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 72 £Éà wzÀÄÝ¥Àr ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ gÀÆ¥Àz°
À è
¸ÀªÀÄUÀæ wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄ£ÀÄß ¦. «. £Àg¹ À AºÀ gÁªï CªÀgÄÀ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀiÁVzÁÝUÀ
¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 73£Éà ªÀÄvÀÄÛ 74£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À£ÀÄß 1992gÀ r¸ÉA§£Àð°è ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ CAVÃPÀj¹vÀÄ.
F wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß
¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F PÁ¬ÄzÉU¼ À ÀÄ ¸ÀA«zsÁ£À (73 £Éà wzÀÄÝ¥Àr) PÁ¬ÄzÉ, 1992 K¦æ¯ï
24,1993 gÀAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA«zsÁ£À (74 £Éà wzÀÄÝ¥Àr) PÁ¬ÄzÉ, 1992 dÆ£ï 1,1993 gÀAzÀÄ
eÁjUÉ §AzÀªÅÀ .
 ¸ÁªÀiÁfPÀ-¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¥ÀjUÀt£ÉUÀ½AzÁV F PɼÀV£À ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À À£ÀÄß
PÁ¬ÄzÉAiÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgu
À ɬÄAzÀ «£Á¬Äw ¤ÃqÀ¯ÁVzÉB
 DAzsÀæ¥æÀzÃÉ ±À, ©ºÁgÀ, UÀÄdgÁvï, »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ, ªÀÄzsåÀ ¥ÀæzÃÉ ±À, ªÀĺÁgÁμÀÖæ, Mj¸Áì ªÀÄvÀÄÛ
gÁd¸ÁÜ£À gÁdåUÀ¼À°è « ±ÉqÆ À å¯ï CrAiÀÄ°è ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ C£ÀĸÀÆavÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À ÀÄ.
 £ÁUÁ¯ÁåAqï, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «ÄeÉÆÃgÁA gÁdåUÀ¼ÀÄ.
 qÁfð°AUï UÉÆÃSÁ𠻯ï Pˤì¯ï C¹ÛvÀézÀ°ègÄÀ ªÀ ¥À²ÑªÄÀ §AUÁ¼ÀzÀ qÁfð°AUï f¯ÉèAiÀÄ
¨ÉlÖ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ.
 ¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥r À PÁAiÉÄÝAiÀÄ°è£À ¤§Azs£
À ÉUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV, ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ ¤§Azs£
À ÉU¼
À ÀÄ
(¥Àj²μÀÖ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU½
À UÉ «¸ÀÛgÀuÉ) PÁAiÉÄÝ, 1996 JA§ PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ
CAVÃPÀj¹vÀÄ.

13.6 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ¸ÁÜ¥À£ÉUÀ¼À ¥ÁvÀæ

²PÀëtPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, EzÀÄ d£ÀgÀ ¸ÀªÁAðVÃt C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ. EzÀÄ
¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ gÁμÀÖ檣À ÀÄß zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ. ¨Ë¢ÞPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ,
DyðPÀ, DzsÁåwäPÀ ªÀÄÄAvÁzÀ d£ÀgÀ ¸ÁªÀÄgÀ¸ÀåzÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ²PÀëtªÀÅ MAzÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÁzsÀ£ª À ÁVzÉ.
EzÀÄ ªÀÄ£ÀÄμÀå ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸Àgz À À £ÀqÀÄªÉ GvÀÛªÀÄ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä d£ÀgÀ°è ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉ
ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀÄ ¥ÀæeÕÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ª À ÁVzÉ. ²PÀëtªÀÅ gÁμÀÖz
æ À ¸ÁªÀÄgÀ¸ÀåzÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ-¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ, PÉÊUÁjPÁ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ. ²PÀëtªÀÅ d£ÀjUÉ
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ fêÀ£Àª£ À ÀÄß GvÀÛªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ LμÁgÁ«Ä EvÁå¢UÀ¼À£ÁßV
ªÀiÁqÀ®Ä vÀgÀ¨ÃÉ w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ fêÀ£ÀzÀ°è ²PÀëtzÀ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä «zÁåyðUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ d£Àg° À è ¥ËgÀvéÀzÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛz.É ²PÀëtªÀÅ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
PÁ¥ÁrPÉƼÀî®Ä ¥ÀAZÁAiÀÄwgÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ §UÉÎ
£ÁUÀjPÀgÁV dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR C¸ÀÛæªÁVzÉ.

¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, CªÀÅ ¥Áæx« À ÄPÀ ²PÀët, DgÉÆÃUÀå, PÀȶ
C©üªÈÀ ¢Þ, ªÀÄ»¼Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀz°
À è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ

212
EvÁå¢UÀ¼À°è §ºÀ¼À ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛª.É ¥ÀAZÁAiÀÄwgÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè PÉëÃvÀæUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀåªÀ¸ÉÜU¼ À ÁVªÉ.
¥ÀAZÁAiÀÄwgÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ UÁæªÀÄ/UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¨É£É߮ĨÁVzÀÄÝ, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV
UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁ¼ÀfAiÀÄ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁPÀÄvÀÛª.É UÁæ«ÄÃt
C©üªÈÀ ¢ÞUÁV ««zsÀ jÃwAiÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÁzÀ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀët, DgÉÆÃUÀå PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ,
UÀÄr PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ, PÀȶ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ, ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ UÁæªÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÀ¼ÀÄ
¥ÀAZÁAiÀÄwgÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜ/UÁæªÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ¥Áæ¢Pü ÁgÀzÀ CrAiÀÄ°è £ÀqA É iÀÄÄvÀÛª.É ¥ÀAZÁAiÀÄwgÁeï
¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞUÁV ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉUÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀëtzÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀAZÁAiÀÄwgÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛª.É ²PÀëtªÀÅ UÁæ«ÄÃt C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ
§UÉÎ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£Àg° À è dªÁ¨ÁÝj ªÀÄvÀÄÛ PÁ¼ÀfAiÀÄ ¥ÀæeÕÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¸ÁzsÀ£ªÀ ÁVzÉ, UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÃUÉ G½¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ? DgÉÆÃUÀåPÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀz° À è ªÀÄvÀÄÛ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ²PÀëtzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁvÀæ
UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ. UÀÄtªÀÄlÖzÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀåPÀgÀ
¥Àj¸Àg« À ®èzÉ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢Þ C¸ÁzsÀå.

ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀëtzÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è
¥ÀAZÁAiÀÄwgÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥Áæx« À ÄPÀ ²PÀëtªÀÅ ºÀ½îAiÀÄ d£ÀgÀ
¸ÀªÁAðVÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÄRå ¸ÁzsÀ£À/ªÀÄÆ®ªÁVzÉ; EzÀÄ fêÀ£ÀzÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä
«zÁåyðUÀ¼À°è ««zsÀ P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r À ¸ÀÄvÀÛz.É ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀët, DgÉÆÃUÀå ¸ÉêÉ, PÀȶ, gÀ¸ÉÛ
¸ÁjUÉ, ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À DgÉÊPÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ-ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ UÁæªÄÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÄRå
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¥ÀZÁAiÀÄwgÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÁVªÉ JA§ÄzÀÄ ¸ÀvÀå. ²PÀët ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²PÁë «ÄvÀægÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
EvÀgÀ ¸À«ÄwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥Áæx« À ÄPÀ ²PÀëtzÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR
ªÀÄÆ®UÀ¼ÁVªÉ. ¸ÀªÀð ²PÁë C©üAiÀiÁ£Àª£ À ÀÄß (J¸ï. J¸ï. J.) AiÀıÀ¹éAiÀiÁV C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ°è
¥ÀZÀÑ£åÀ wÃgÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀ檻 À ¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ
¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÀÄÝ, EzÀÄ C£ÀPÀëgÀvÉ ¤ªÀÄÆð®£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß zÉÆqÀØ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ°è
¸ÀÄUÀªÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ°è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄwÛz.É

13.7 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 73£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝ

73£Éà wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß 1992gÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ CAVÃPÀj¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÀÄß
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï PÁAiÉÄÝ JAzÀÆ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É F wzÀÄÝ¥r À AiÀÄÄ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå
¸ÀPÁðgÀU½À AzÀ »rzÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß
«PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À À°è C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî®Ä CªÀjUÉ C¢üPÁgÀ
¤ÃqÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.

73£Éà wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ

73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvÀνUÉ ºÉaÑ£À C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ

C¢üPÁgÀª£
À ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀz°
À è UÁæ«ÄÃt ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀé gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ

213
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. UÁæªÄÀ ªÀÄlÖzÀ°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-DqÀ½vÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ. 73 £Éà wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ
PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ ¥Àj²Ã°¹B

 ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜB 73 £Éà wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄÄ ¨sÁgÀvz

À À J¯Áè UÁæ«ÄÃt
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À°è ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
PÀqÁØAiÀÄUÉƽ¹vÀÄ, EzÀg° À è UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ, ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè
¥ÀjμÀvÀÄÛU¼ À ÀÄ ¸ÉÃjªÉ.
 £ÉÃgÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉB ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À ¸Àz¸ À ÀågÀ£ÀÄß £ÉÃgÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É UÁæªÀÄzÀ d£ÀgÀÄ UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛg,É DzÀgÉ
UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ¥ÀjμÀvÀÄÛU¼ À À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É
 ¸ÁÜ£ÀU¼
À À «ÄøÀ¯ÁwB 73 £Éà wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¥Àj²μÀÖ eÁw ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqÀU½
À UÉ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É
 C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄB ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ vÀªÄÀ ä ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À À°è £ÉʪÀÄð®å, ¤ÃgÀÄ
¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀÄvÀÄÛ ©Ã¢ ¢Ã¥ÀUÀ¼ÀAvÀºÀ ««zsÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ
C¢üPÁgÀª£À ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
 gÁdå ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄB 73 £Éà wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À
£ÀqÄÀ ªÉ ºÀtPÁ¹£À ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä gÁdå ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀU¼ À À£ÀÄß
¸Áܦ¸À®Ä ¸ÀºÀ MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É

73£Éà ¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ ªÀĺÀvÀé

UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼À ¸À§°ÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ

GzÉÝñÀ¢AzÀ 1992gÀ°è 73£Éà wzÀÄÝ¥r À PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀg¯
À Á¬ÄvÀÄ. F PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀÅ
UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸À§°ÃPÀgÀtUÉƽ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À DqÀ½vÀzÀ°è
¨sÁUÀª»À ¸À®Ä ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ CzÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°èz.É ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 73 £ÉÃ
wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉB

 C¢üPÁgÀzÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtB 73 £Éà wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ J¯Áè UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÀÄÆgÀÄ

ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß «PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU½ À AzÀ UÁæªÀÄ ªÀÄlÖz° À è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé -
DqÀ½vÀ ¸ÀA¸ÉÜU½À UÉ C¢üPÁgÀª£
À ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ EzÀgÀ GzÉÝñÀªÁVvÀÄÛ.
 UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼À ¸À§°ÃPÀgÀtB DAiÀiÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ««zsÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
PÉÊUÉƼÀî®Ä ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ ºÉaÑ£À C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. UÁæ«ÄÃt
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸À§°ÃPÀgÀtUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ CUÀvÀåUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ C©üªÀÈ¢Þ
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀÅzÀÄ EzÀgÀ GzÉÝñÀªÁVvÀÄÛ.

214
  ºÉÆuÉUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvÉB ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ vÀªÄÀ ä ¤AiÀÄ«ÄvÀ ¸À¨sÉU¼
À ÀÄ, ªÀÄÄPÀÛ ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀÄä SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀªÁV §»gÀAUÀ¥Àr¸ÀĪÀ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ d£ÀjUÉ dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛg.É
 vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞB 73 £Éà wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄPÁÌV AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
 ¥Àe
æ Á¥Àæ¨sÀÄvÀéªÀ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄB 73 £Éà wzÀÄÝ¥rÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÀ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀÄ vÀªÄÀ ä ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À DqÀ½vÀzÀ°è ¨sÁUÀª» À ¸À®Ä
C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvz À À°è ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ.

13.8 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ

¥ÀjuÁªÀÄPÁj «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ PÉÆgÀvÉ

 ¸ÀA«zsÁ£Àz° À è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ gÁdåzÀ «μÀAiÀĪÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV,

¥ÀAZÁAiÀÄvÀνUÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀzÀ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß gÁdåUÀ¼À «ªÉÃZÀ£ÉUÉ ©qÀ¯ÁVzÉ.
 EAzs£ À À ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄêÀÅ, C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ EAzs£ À À ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ, «zÀÄåvï «vÀgÀuÉ ¸ÉÃjzÀAvÉ
UÁæ«ÄÃt «zÀÄå¢ÃPÀgÀt, C£Ë¥ÀZÁjPÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÁ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, vÁAwæPÀ
vÀgÀ¨ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ¥gÀ À ²PÀët ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀtÚ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ PÉÊUÁjPÉU¼
À ÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR
«μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼À°è «vÀj¸À¯ÁV®è.

¸ÁPÀ¶Ö®èzÀ C£ÀÄzÁ£ÀU¼
À ÀÄ/¤¢üU¼
À ÀÄ

 ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¸À§°ÃPÀgÀtzÀ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ vÀªÀÄUÉ ªÀ»¸À¯ÁzÀ ««zsÀ

ZÀlĪÀnPÉU¼
À À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ ºÀtPÁ¹£À ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄvÀÛªÉ.
 gÁdå ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀU¼
À À ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ ªÀUÁðªÀuÉU¼
À ÀÄ ºÉaÑ£À gÁdåUÀ¼À°è
CvÀå®àªÁVªÉ.
 ºÉaÑ£À gÁdåUÀ¼À°è, ºÉaÑ£À UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄäzÉà DzÀ DzÀ DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®ªÀ£ÄÀ ß
¸ÀAUÀ滸À®Ä »AdjAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. (OSR). PÉ®ªÉà PÉ®ªÀÅ UÁæªÀÄ
¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ CAUÀrUÀ¼ÀÄ, ªÀÄ£É vÉjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÄzÀÞ ¤Ãj£À ±ÀĮ̪£
À ÀÄß ¨ÁrUÉUÉ
 ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ vÉjUÉ CxÀªÁ vÉjUÉAiÉÄÃvÀgÀ DzÁAiÀÄzÀ gÀÆ¥Àz°
À è MJಸ್ಆgï C£ÀÄß
UÀ½¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛz.É
¸À¥AÀ ðZï ¥Àw ¸ÀA¸ÀÌøw'
 2015gÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¢£ÀzÀAzÀÄ ¥ÀæzÁs £ÀªÄÀ AwæAiÀĪÀgÀÄ '¸À¥ÀAðZï ¥Àw ¸ÀA¸ÀÌøw' AiÀÄ£ÀÄß
PÉÆ£ÉUÉƽ¸ÀĪÀAvÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÄÀ . DzÀgÉ ªÀÄÄRåªÁV °AUÀ ¥ÀPÀë¥ÁvÀ, ªÀÄ»¼Á C£ÀPÀëgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¦vÀÈ¥Àæ¨ÀÄs vÀézÀ ¸ÀªÀiÁd¢AzÁV EzÀÄ E£ÀÆß ¸ÀªÀiÁdzÀ°è §ºÀ¼À ¥ÀæZÀ°vÀªÁVzÉ.

215
ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ

 PÉ®ªÀÅ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ äzÉà DzÀ PÀlÖqª À À£ÀÄß ºÉÆA¢®è ªÀÄvÀÄÛ CªÀ gÄÀ ±Á¯ÉU¼ À ÀÄ,
CAUÀ£ÀªÁr PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ eÁUÀª£ À ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄîvÁÛg.É PÉ®ªÀgÀÄ
vÀªÄÀ äzÉà DzÀ PÀlÖqÀª£
À ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ DzÀgÉ ±ËZÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
«zÀÄåvï ¸ÀA¥ÀPÀðzÀAvÀºÀ ªÀÄÆ®¨sÆÀ vÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ½®è.
 f. ¦. UÀ¼ÀÄ CAvÀeÁð® ¸ÀA¥ÀPð À UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÆ
À , CªÀÅ C£ÉÃPÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀÅ¢®è. AiÀiÁªÀÅzÉà zÀvÁÛA±À zÁR¯Áw GzÉÝñÀU½ À UÁV, ¥ÀAZÁAiÀÄvï
C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¨ÁèPï C©üªÈÀ ¢Þ PÀZÉÃjUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß
«¼ÀA§UÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.

¨ÉA§® ¹§âA¢AiÀÄ PÉÆgÀvÉ

 dįÉÊ 2018 gÀ°è UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ ¸ÁÜ¬Ä ¸À«ÄwAiÀÄÄ (CzsÀåPÀëgÀÄB qÁ. ¦. ªÉÃtÄUÉÆÃ¥Á®)

¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ°è PÁAiÀÄðzÀ²ð, QjAiÀÄ JAf¤AiÀÄUÀð¼ÀÄ, PÀA¥ÀÇålgï D¥ÀgÉÃlUÀð¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
qÉÃmÁ JAnæ D¥ÀgÉÃlUÀð¼ÀAvÀºÀ ¨ÉA§® ¹§âA¢ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢UÀ¼À wêÀæ PÉÆgÀvɬÄzÉ JAzÀÄ
UÀªÄÀ ¤¹zÉ. EzÀÄ CªÀgÀ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀjAzÀ ¸ÉêÉUÀ¼À «vÀgÀuÉAiÀÄ ªÉÄïÉ
¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛz.É
 ««zsÀ ¸ÀPÁðj PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À MUÀÎnÖ£À PÉÆgÀvPÉ ÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼
À À ««zsÀ
C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À°è MUÀÎnÖ£À ¸ÀàμÖÀ PÉÆgÀvÉ EzÉ.
 GzÁºÀgÀuÉUÉ, JgÀqÀÄ «©ü£Àß ¥ÁåZÀμÀ°è£À gÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ «©ü£Àß ªÀÄÆ®UÀ¼À ºÀtªÀ£ÀÄß
§¼À¹ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ (e.g. ºÀ¢£Á®Ì£Éà ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ JA¦Jಲ್ಎr) DzÀgÉ
C£ÉÃPÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ zs£
À À¸ÀºÁAiÀÄzÉÆA¢UÉ MAzÀÄ zÉÆqÀØ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
 ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À ««zsÀ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À MªÀÄÄäRzÀ PÉÆgÀvU
É É ¥ÀæªÄÀ ÄR
¤§AðzsªÀ ÉAzÀÄ G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ.

13.8 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

L. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À ¼
À ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ°è UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À GvÀÛªÄÀ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÈÀ ¢ÞUÁV _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹vÀÄ.

1977 gÀ°è _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ £À 2.The £ÉêÀÄPÀªÅÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï

¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÁå¸Àz°
À è ºÉƸÀ aAvÀ£A
É iÀÄ£ÀÄß vÀA¢vÀÄ.

3. IÄUÉéÃzÀzÀ°è, _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ªÀÄvÀÄÛ «zÀxÀª£

À ÀÄß ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé -WÀlPÀU¼
À ÉAzÀÄ
G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ.

216
4. ¸ÀA«zsÁ£À wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄ°è£À ¤§Azs£À ÉUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV, ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ PÁ¬ÄzÉ, 1996 gÀ ¤§AzsÀ£ÉU¼ À ÀÄ JA§ PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¹vÀÄ.

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgt
À

2. ¸À¨sÁ, ¸À«Äw

3. 11£Éà ªÉüÁ¥ÀnÖ

4. 12£Éà ªÉüÁ¥ÀnÖ

13.9 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ EzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À
¥ÀjPÀ®à£É, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀª£
À ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ; £ÁªÀÅ ¨sÁgÀvzÀ À°è 73 £ÉÃ
¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥r À PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ M®ªÀÅ vÉÆÃjzÉÝêÉ. EzÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÈÀ ¢Þ
CA±ÀU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹zÉ. F WÀlPÀªÀÅ '¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt' ªÀÄvÀÄÛ '¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ' JA§ JgÀqÀÄ «©ü£Àß ¥ÀzÀU¼ À À CxÀðªÀ£ÀÄß ZÀað¹vÀÄ. 73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr
PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À
ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀ EzÀÄ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. F WÀlPÀªÀÅ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨ÀÄs vÀé,
«PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄÆ® ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ, 73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÉÆA¢UÉ
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé
«PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÁå¥ÀPÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ
¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼À À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÀÅ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï
gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ.
CUÀvåÀ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è
¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀª£ À ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°è ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ «PÉÃA¢æÃPÀgt À
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÀĺÀvÀé«zÉ.

13.10 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

ªÀÄÆ®B ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ, ªÀÄÆ®¨sÆ
À vÀ

¹ÜgÀB MAzÀÄ ¤¢ðμÀÖ zÀgÀ CxÀªÁ ªÀÄlÖzÀ°è ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ

¥Áæ¢Pü ÁgÀB DzÉñÀU¼

À À£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ, ¤zsÁðgÀU¼
À À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ «zsÉÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß
eÁjUÉƽ¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ CxÀªÁ ºÀPÀÄÌ.

AiÉÆÃUÀB EzÀÄ E£ÉÆߧâjUÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀĪÀ QæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.

217
«ªÉÃZÀ£ÉB C¥ÀgÁzsª À À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CxÀªÁ UË¥Àå ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß §»gÀAUÀ¥Àr ¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
vÀ¦à¸ÀĪÀ jÃwAiÀÄ°è ªÀwð¸ÀĪÀ CxÀªÁ ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀ UÀÄtªÀÄlÖ.

¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉB K£À£ÁßzÀgÀÆ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀĪÀ QæAiÉÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄB ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸À®Ä
CxÀªÁ ¸ÁªÀÄxÀåð CxÀªÁ ±ÀQÛAiÀÄ «μÀAiÀÄzÀ°è AiÀiÁgÀÄ ±ÉæÃμÀ×gÄÀ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä ºÉÆÃgÁqÀ®Ä
AiÀiÁjUÁzÀgÆÀ PÀg.É

13.11 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÌÉ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1) ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéz°
À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

1992 gÀ 73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ¤§Azs£

À ÉU¼
À À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.

3) ¨sÁgÀvÀz°
À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àæ§AzsÀª£
À ÀÄß
§gɬÄj.

4) ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼

À À ªÀĺÀvéÀª£
À ÀÄß ZÀað¹.

13.12 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÄÀ

1.https://www.drishtiias.com/dailey-updates/dailey-news-analysis/democracy-
decentralization-in-india-.

2.https://unacademy.com/content/upsc/study-material/public-administration/dem-
decentralization /

3.https://www.drishtiias.com/dailey-updates/dailey-news-analysis/democracy-
decentralization-in-india-1

4. https://testbook.com/ias-preparation/dem-decentralization

5.https://unacademy.com/content/upsc/study-material/public-administration/dem-
decentralization /

6. https://www.drishtiias.com/blog/the-evolution-of-phanchaati-raj-in-india

7.https://www.drishtiias.com/important-institutions/drishti-spacials-important-
institutions-national-institutions/panchaati-raj-institude-pri

8.https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2233460

9.https://ijmer.in/pdf/volume1isue4-2012/350-358.pdf
10.https://byjusexamprep.com/upsc-exam/73rd-amendment

218
WÀlPÀ 14: ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁdß vÀÄvÀÄð ªÀiÁzÀj, ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁdß
¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«μÀå
gÀZÀ£É

14.0 GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ

14.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ

14.2 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼

À À ¸ÀégÆ
À ¥À

14.3 ¨sÁgÀvz
À À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÀAiÉÆãÀÄäR ªÀiÁzÀj

14.4 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼

À À ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ

14.5 ¨sÁgÀvz
À À°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«μÀåUÀ¼ÀÄ

14.6 ¸ÁgÁA±À

14.7 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼

À ÀÄ

14.8 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

14.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

14.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

219
14.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£ À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀg,À ¤ÃªÀÅ F PɼÀV£ÀªÅÀ UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄB
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀégÆ À ¥À ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夸ÀĪÀÅzÀÄ,
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À GzÀAiÉÆãÀÄäR ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¨sÀ«μÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ.

14.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð ºÀ¢£Á®Ì£Éà WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀv.À F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÆ
À ¥À, GzÀAiÉÆãÀÄäR ªÀiÁzÀj,
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ, EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À
¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÀÆ¥À, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É F
WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀz° À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä zÀÈqsÀªÁzÀ
Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀvÀz° À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ««zsÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvz À À°è
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À «²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛz.É ¨sÁgÀvÀz° À è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï
¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀªÀÅ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ªÉÊ«zsåÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛv¥ À Àr¸ÀÄvÀÛz,É EzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ ErÃ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀzÀ°è £ÁªÀÅ
¨sÁgÀvz À À ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU½ À AzÀ C£ÉÃPÀ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄwÛgÄÀ ªÁUÀ, CzÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÄÀ UÉ
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛzÉ. F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ £ÀªÄÀ UÉ
¥ÀæPÁ±ÀªiÀ Á£ÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀ®èz,É ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
aAvÀ£U É É ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª,É DzÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR
¥ÀzÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzÀPÉÆñÀªÅÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À §UÉÎ ¤ªÀÄä
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ DqÀ½vÀzÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ DqÀ½vÀzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ C£Ééö¸ÀĪÁUÀ, F WÀlPÀªÅÀ ¤ªÀÄUÉ
¨sÁgÀvz À À ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä, «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É
ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU¼
À À£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃl ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß
MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ.

14.2 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀégÀÆ¥À

1959 gÀ°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À PÁ¬ÄzÉ 1959 gÀ
CAVÃPÁgÀzÉÆA¢UÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï C£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F PÁ¬ÄzÉAiÀÄ
ªÉÆzÀ®Ä ¸ÉèÃn£À°è UÁæ«ÄÃt ¸ÀPÁðgÀzÀ KPÀgÆ À ¥ÀzÀ ªÀiÁzÀj¬ÄgÀ°®è. ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdåªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀ,
PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÁV ªÀÄgÀÄ«£Áå¸ÀUÆ É ½¸À¯ÁzÀ LzÀÄ «©ü£Àß ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À£ÀÄß ««zsÀ PÁ¬ÄzÉUÀ¼ÀÄ

220
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄwÛzÝÀ ªÀÅ. 1959gÀ°è F PÁ¬ÄzÉU¼ À À£ÀÄß 1959gÀ PÁ¬ÄzɬÄAzÀ gÀzÄÀ Ý¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. gÁdåzÀ
««zsÀ C£ÀĨsª À ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É EvÀgÀ gÁdåUÀ½VAvÀ UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁV ©ü£ÀߪÁVzÀÝ 1959gÀ
PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ««zsÀ ¸À«ÄwUÀ¼À ««zsÀ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À eÉÆvÉUÉ ªÉĺÁÛ vÀAqÀzÀ
²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß 1959gÀ ±Á¸À£ÀzÀ°è ¸ÀA±Éèö¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

¨sÁgÀvz
À À ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ 1992 gÀ 73 £Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ°è
¥ÀnÖ ªÀiÁrªÉ, DzÀÝjAzÀ £ÁªÀÅ F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £À ºÀj¸À¨ÃÉ PÀÄ.

PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ªÀĺÀvÀé

 F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ ¨sÁUÀ IX C£ÀÄß ¸ÉÃj¹vÀÄ, "¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ" ªÀÄvÀÄÛ

¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ 29 QæAiÀiÁvÀäPÀ ªÀ¸ÀÄÛU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ºÀ£ÉÆßAzÀ£Éà C£ÀĸÀÆaAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ
¸ÉÃj¹vÀÄ.
 ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 9£Éà ¨sÁUÀªÀÅ 243£Éà «¢ü¬ÄAzÀ 243£Éà «¢üAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
 wzÀÄÝ¥Àr PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 40£Éà «¢üAiÀÄ£ÀÄß (gÁdå ¤ÃwAiÀÄ ¤zÉÃð±À£À vÀvÀéUÀ¼ÀÄ)
gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ, EzÀÄ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ ¸Àé-¸ÀPÁðgÀªÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ CªÀjUÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä
gÁdåªÀ£ÀÄß ¤zÉÃð²¸ÀÄvÀÛz.É PÁ¬ÄzÉAiÉÆA¢UÉ, ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ
£ÁåAiÀĸÀªÀÄävªÀ ÁzÀ ¨sÁUÀzÀ ªÁå¦ÛUÉ §gÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß C¼Àªr
À ¹PÉƼÀî®Ä
gÁdåUÀ½UÉ DzÉñÀ ¤ÃqÀÄvÀÛª.É EzÀ®èz,É ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ZÀÄ£ÁªÀuÁ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ EZÉÒ¬ÄAzÀ ¸ÀévA
À vÀæªÁV £ÀqA
É iÀÄÄvÀÛz.É
 F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉB PÀqÁØAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ. ºÉƸÀ
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À gÀZÀ£A É iÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ gÁdåzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ½UÉ PÀqÁØAiÀÄ
¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ ¤§Azs£
À ÉU¼
À ÀÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ
«ªÉÃZÀ£ÉUÉ M¼À¥ÀnÖgÄÀ vÀÛª.É
 zÉñÀzÀ°è vÀ¼ÀªÄÀ lÖzÀ°è ¥Àe
æ Á¸ÀvÁÛvÀäPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ°è F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ §ºÀ¼À ªÀĺÀvÀézÀ
ºÉeÉÓAiÀiÁVzÉ. F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¥Áæw¤¢üPÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀ骣 À ÀÄß ¸ÀºÀ¨Ás VvÀézÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁV
¥ÀjªÀwð¹zÉ.

PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ

 UÁæªÀÄ ¸À¨sÉB UÁæªÀÄ ¸À¨sÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ
¥ÀAZÁAiÀÄvï ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÉƼÀV£À J¯Áè £ÉÆÃAzÁ¬ÄvÀ ªÀÄvÀzÁgÀgÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ UÁæªÀÄ
¸À¨sÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåªÀÅ ¤zsð À j¸ÀĪÀAvÀºÀ
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É ±Á¸ÀPÁAUÀ. C¨sÀåyðUÀ¼ÀÄ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄ
¥ÀAZÁAiÀÄvï PÉ®¸ÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðj C¢üPÀÈvÀ ªÉ¨ÉÊìmï-
https://grammanchitra.gov.in/£À°è £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.

221
  ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜB F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ gÁdåUÀ¼À°è ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛz.É (village, intermediate and district level).
20 ®PÀëQÌAvÀ PÀrªÉÄ d£À¸ÀASÉå ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄzsåÀ AvÀgÀ ªÀÄlÖª£
À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è.
 ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzsÀåPÀëgÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉB ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï £À J¯Áè ºÀAvÀUÀ½UÉ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
£ÉÃgÀªÁV DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ªÀÄlÖPÉÌ CzsÀåPÀëgÀ£ÀÄß
¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è gÁdå
¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¤zsð À j¹zÀAvÉ CzsÀåPÀëgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É
 ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ CzsåÀ PÀëgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ EvÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ, ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ
¥ÁæzÃÉ ²PÀ PÉëÃvÀæUÀ½AzÀ £ÉÃgÀªÁV ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁVgÀ° CxÀªÁ E®è¢gÀ°, ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À¨sÉUÀ¼À°è
ªÀÄvÀ ZÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ ºÀPÌÀ £ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É
 ¹ÃlÄUÀ¼À «ÄøÀ¯ÁwB J¹ì ªÀÄvÀÄÛ J¹ÖUÉB
 d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ ¥ÀæªÀiÁtPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV J¯Áè ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°è «ÄøÀ¯Áw
MzÀV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
 ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉB ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ «ÄøÀ¯ÁVgÀĪÀ MlÄÖ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆgÀ£Éà MAzÀÄ ¨sÁUÀQÌAvÀ
PÀrªÉĬĮè, ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è CzsåÀ PÀëjUÉ «ÄøÀ¯ÁVgÀĪÀ MlÄÖ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À
ªÀÄÆgÀ£Éà MAzÀÄ ¨sÁUÀQÌAvÀ PÀrªÉĬĮè.
 »AzÀĽzÀ ªÀUÀðUÀ¼À ¥ÀgÀªÁV AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀÄlÖzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï CxÀªÁ CzsÀåPÀëgÀ ºÀÄzÉÝAiÀÄ°è
¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¬ÄÝj¸ÀĪÀ §UÉÎ ¤zsð
À j¸À®Ä gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀUÀ½UÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.

¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ CªÀ¢üB F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ J¯Áè ºÀAvÀUÀ½UÉ LzÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À

C¢üPÁgÁªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É DzÁUÀÆå, ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ£ÀÄß CzÀgÀ CªÀ¢ü ¥ÀÇtðUÉƼÀÄîªÀ
ªÉÆzÀ®Ä «¸Àfð¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ ºÉƸÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À®Ä ºÉƸÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉU¼ À À£ÀÄß
¥ÀÇtðUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ-
 CzÀgÀ LzÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À CªÀ¢ü ªÀÄÄVAiÀÄĪÀ ªÉÆzÀ®Ä.
 «¸Àdð£ÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è, CzÀgÀ «¸Àdð£ÉAiÀÄ ¢£ÁAPÀ¢AzÀ DgÀÄ wAUÀ¼À CªÀ¢ü
ªÀÄÄVAiÀÄĪÀ ªÉÆzÀ®Ä.
C£ÀºðÀ vÉB M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ ¸ÀzÀ¸Àå£ÁV DAiÉÄÌAiÀiÁUÀ®Ä CxÀªÁ ¸ÀzÀ¸Àå£ÁV
DAiÉÄÌAiÀiÁUÀ®Ä C£ÀºÀðvÉ ºÉÆA¢zÀÝgÉ CªÀ£À£ÀÄß C£ÀºÀðUÉƽ¸ÀvÀPÀÌzÀÄÝ-
 ¸ÀA§Azs¥ À ÀlÖ gÁdåzÀ ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ GzÉÝñÀPÁÌV vÀvÁÌ®zÀ°è eÁjAiÀÄ°ègÀĪÀ
AiÀiÁªÀÅzÉà PÁ£ÀƤ£À CrAiÀÄ°è.
 gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÅÀ ªÀiÁrzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà PÁ£ÀƤ£À CrAiÀÄ°è. DzÁUÀÆå, AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀåQÛAiÀÄÄ
21 ªÀμÀð ªÀAiÀĸÀì£ÀÄß vÀ®Ä¦zÀÝg,É
 CªÀ£ÀÄ 25 ªÀμÀðQÌAvÀ PÀrªÉÄ ªÀAiÀĹì£Àª£
À ÁVzÁÝ£É JA§ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ£À£ÀÄß
C£ÀºÀðUÉƽ¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è.

222
EzÀ®èz,É C£ÀºÀðvÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀUÀ¼ÀÄ ¤zsð
À j¸ÀĪÀ ¥Áæ¢Pü ÁgÀPÉÌ
G¯ÉèÃT¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

gÁdå ZÀÄ£ÁªÀuÁ DAiÉÆÃUÀB

 F DAiÉÆÃUÀªÀÅ ªÀÄvÀzÁgÀgÀ ¥ÀnÖUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄwUÉ ZÀÄ£ÁªÀuÉU¼

À À£ÀÄß £Àq¸
É ÀĪÀ
ªÉÄðéZÁgÀuÉ, ¤zÉÃð±À£À ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
 ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè «μÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ gÁdå
±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.

C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄB gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÅÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ ¸Àé-DqÀ½vÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÁV

PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀ®Ä CUÀvÀåªÁzÀ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀª£ À ÀÄß ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
CAvÀºÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï PÉ®¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀ§ºÀÄzÀÄB

 DyðPÀ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄPÁÌV AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.

 ºÀ£ÉÆßAzÀ£Éà ¥ÀjZÉÒÃzÀzÀ°è ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ 29 «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄPÁÌV CªÀjUÉ ªÀ»¹PÉÆqÀ§ºÀÄzÁzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À C£ÀÄμÁ×£À.
ºÀtPÁ¸ÀÄB
 gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÅÀ -vÉjUÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄAPÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄAPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÄ®ÌU¼
À À£ÀÄß «¢ü¸À®Ä, ¸ÀAUÀ滸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛªÁV¸À®Ä ¥ÀAZÁAiÀÄwUÉ C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
 gÁdå ¸ÀPÁðgÀªÀÅ «¢ü¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ ¥ÀA ZÁAiÀÄvï vÉjUÉU¼
À ÀÄ, ¸ÀÄAPÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄAPÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÄ®ÌU¼
À À£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¹.
 gÁdåzÀ KQÃPÀÈvÀ ¤¢ü¬ÄAzÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ C£ÀÄzÁ£Àª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À
J¯Áè ºÀtªÀ£ÀÄß dªÀiÁ ªÀiÁqÀ®Ä ¤¢üUÀ¼À gÀZÀ£ÉUÉ CªÀPÁ±À PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ.10gÀ¶ÖzÉ.

ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀB gÁdå ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀªÅÀ ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À DyðPÀ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛzÉ

ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄwUÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä vÉUzÉ ÄÀ PÉƼÀî¨ÃÉ PÁzÀ CUÀvÀå PÀæªÀÄUÀ¼À §UÉÎ
²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É
¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæUÀ¼À ¯ÉPÀÌ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£ÉB gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ ¥ÀAZÁAiÀÄvï SÁvÉU¼ À À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ
¯ÉPÀÌ¥Àj±ÉÆÃzs£À ÉUÁV ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.

PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥Àz
æ ÉñÀUÀ½UÉ C£Àé¬Ä¸ÀÄ«PÉB gÁμÀÖ¥
æ ÀwUÀ¼ÀÄ vÁªÀÅ ¤¢ðμÀÖ¥Àr¹zÀ «£Á¬ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÀ½UÉ M¼À¥ÀlÄÖ AiÀiÁªÀÅzÉà PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ¤§Azs£ À ÉUÀ¼À£ÀÄß
C£Àé¬Ä¸ÀĪÀAvÉ ¤zÉÃð²¸À§ºÀÄzÀÄ.

«£Á¬Äw ¥ÀqÉzÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼ÀÄB F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ £ÁUÁ¯ÁåAqï, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
«ÄeÉÆÃgÁA gÁdåUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀU½ À UÉ C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è. F ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À ÀÄ F
PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉB gÁdåUÀ¼À°è£À C£ÀĸÀÆavÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §ÄqÀPÀlÄÖ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À ÀÄ.

223
qÁfð°AUï UÀÆSÁ𠻯ï Pˤì¯ï C¹ÛvÀézÀ°ègÄÀ ªÀ ¥À²ª Ñ ÄÀ §AUÁ¼ÀzÀ qÁfð°AUï f¯ÉèAiÀiÁzÀ f¯Áè
Pˤì¯ï C¹ÛvÀézÀ°ègÄÀ ªÀ ªÀÄtÂ¥ÅÀ gÀzÀ ¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÃÉ ±À.

DzÁUÀÆå, ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ vÁ£ÀÄ ¤¢ðμÀÖ¥r À ¸ÀĪÀ «£Á¬Äw ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ¥ÁðrUÉ M¼À¥ÀlÄÖ F ¨sÁUÀª£ À ÀÄß F
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ½UÉ «¸ÀÛj¸À§ºÀÄzÀÄ. »ÃUÁV, ¥É¸Á PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ
PÁ£ÀƤ£À ªÀÄÄAzÀĪÀjPÉB ¥ÀAZÁAiÀÄvÀνUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè gÁdå PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ F PÁ¬ÄzÉAiÀÄ
¥ÁægÀA¨sÀ¢AzÀ MAzÀÄ ªÀμÀð ªÀÄÄVAiÀÄĪÀªÀgU É É eÁjAiÀÄ°ègÄÀ vÀÛª.É ¨ÉÃgÉ jÃwAiÀÄ°è ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ,
gÁdåUÀ¼ÀÄ F PÁ¬ÄzÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÉƸÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß 1993 gÀ K¦æ¯ï
24 jAzÀ UÀjμÀ× MAzÀÄ ªÀμÀðzÀ CªÀ¢üAiÉƼÀUÉ C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ, CzÀÄ F PÁ¬ÄzÉA iÀÄ ¥ÁægA À ¨sÀzÀ
¢£ÁAPÀªÁVvÀÄÛ. DzÁUÀÆå, PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀPÉÌ vÀPÀëtªÉà ªÉÆzÀ®Ä C¹ÛvéÀzÀ°èzÝÀ J¯Áè
¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÀÅ ²ÃWÀæz¯ À Éèà «¸Àfð¸ÀzÀ ºÉÆgÀvÄÀ CªÀÅUÀ¼À CªÀ¢ü ªÀÄÄVAiÀÄĪÀªÀgÉUÉ
ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄvÀÛª.É £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼À ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀPÉÌ ¤μÉÃzsBÀ ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼À ZÀÄ£ÁªÀuÁ «μÀAiÀÄUÀ¼À°è
£ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¤μÉâü¸ÀÄvÀÛz.É PÉëÃvÀæUÀ¼À r°«ÄmÉñÀ£ï
CxÀªÁ CAvÀºÀ PÉëÃvÀæU½ À UÉ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ºÀAaPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ AiÀiÁªÀÅzÉà PÁ£ÀƤ£À ¹AzsÄÀ vÀéªÀ£ÀÄß
AiÀiÁªÀÅzÉà £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ°è ¥Àæ²ß¸ÀĪÀAw®è JAzÀÄ CzÀÄ WÉÆö¸ÀÄvÀÛz.É gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀªÅÀ MzÀV¹zÀ
jÃwAiÀÄ°è ¥Áæ¢Pü ÁgÀPÉÌ ¸À°è¸À¯ÁzÀ ZÀÄ£ÁªÀuÁ CfðAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀvÄÀ ¥Àr¹ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ
ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ²ß¸À¨ÁgÀzÄÀ JAzÀÄ CzÀÄ ªÀÄvÀÛμÀÄÖ ºÉüÀÄvÀÛz.É

14.3 PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À vÀÄvÀÄð ªÀiÁzÀj

1959 gÀ°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À PÁ¬ÄzÉ 1959 gÀ
CAVÃPÁgÀzÉÆA¢UÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï C£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F PÁ¬ÄzÉAiÀÄ
ªÉÆzÀ®Ä ¸ÉèÃn£À°è UÁæ«ÄÃt ¸ÀPÁðgÀzÀ KPÀgÆ À ¥ÀzÀ ªÀiÁzÀj¬ÄgÀ°®è. ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdåªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀ,
PÀ£ÁðlPÀ gÁdåªÁV ªÀÄgÀÄ«£Áå¸ÀUÆ É ½¸À¯ÁzÀ LzÀÄ «©ü£Àß ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À£ÀÄß ««zsÀ PÁ¬ÄzÉUÀ¼ÀÄ
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄwÛzÝÀ ªÀÅ. 1959gÀ°è F PÁ¬ÄzÉU¼ À À£ÀÄß 1959gÀ PÁ¬ÄzɬÄAzÀ gÀzÄÀ Ý¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. gÁdåzÀ
««zsÀ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É EvÀgÀ gÁdåUÀ½VAvÀ UÀªÄÀ £ÁºÀðªÁV ©ü£ÀߪÁVzÀÝ 1959gÀ
PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ««zsÀ ¸À«ÄwUÀ¼À ««zsÀ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À eÉÆvÉUÉ ªÉĺÁÛ vÀAqÀzÀ
²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß 1959gÀ ±Á¸À£ÀzÀ°è ¸ÀA±Éèö¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

1959gÀ°è ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯ÁzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ®PÀëtUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EwÛÃa£À

¢£ÀUÀ¼À°è ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄäwÛgÀĪÀ ºÉƸÀ ¥ÀæªÀÈwÛU¼ À À£ÀÄß «ªÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ FUÀ ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï £À GzÀAiÉÆãÀÄäR ªÀiÁzÀjUÀ¼À°è JgÀqÀÄ ºÀAvÀU½ À ªÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ 1959jAzÀ
1985gÀªgÀ ÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀ£Éà ºÀAvÀªÀÅ 1985gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.

J) ªÉÆzÀ® ºÀAvÀB 1959 jAzÀ 1985 F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß

MzÀV¹zÀÄÝ, vÀ¼ÀzÀ°è UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ/¥ÀlÖt ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ, ªÀÄzsÀåzÀ°è vÁ®ÆPÀÄ C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄïÁãUz
À À°è ¥Àæw f¯ÉèAiÀÄ f¯Áè C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

224
C. UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ/¥ÀlÖt ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ

UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ/¥ÀlÖt ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É

¥Àj²μÀÖ eÁw, ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¬ÄÝj¸À¯ÁVvÀÄÛ. UÁæªÀÄ
¥ÀAZÁ¬Äw/¥ÀlÖt ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ CzsåÀ PÀëgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÁzsÀåPÀëgÀ£ÀÄß CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¥ÀAZÁAiÀÄvÀνUÉ ªÀÄÄRåªÁV £ÉʪÀÄð®å, ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀU¼ À À ¤AiÀÄAvÀæt, ©Ã¢
¢Ã¥ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ £ÁUÀjPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀ»¸À¯Á¬ÄvÀÄ. vÁ®ÆPÀÄ ªÀÄAqÀ½ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå
¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¤AiÉÆÃf¹zÀ Keɤì PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÄÀ
¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁVvÀÄÛ. CªÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÉAzÀgÉ gÁdå ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¤ÃrzÀ
C£ÀÄzÁ£ÀU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ C®àªÀÄlÖzÀ vÉjUÉU¼
À À DzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ. vÁ®ÆPÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÉÆA¢UÉ
UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬Äw/¥ÀlÖt ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ £ÀqÄÀ ªÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¸ÀA¥ÀPð À «gÀ°®è. EvÀgÀ
ºÀ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼À°ègÀĪÀAvÉ UÁæªÀĸÀ¨sÉUÉ CªÀPÁ±À«vÀÄÛ.

D. vÁ®ÆPÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½

ªÀÄzsåÀ ªÀÄ ªÀÄlÖzÀ WÀlPÀª£À ÀÄß gÁdåzÀ ¥Àæw vÁ®ÆQUÉ gÀa¸À¯ÁzÀ vÁ®ÆPÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½
JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄwÛvÄÀ Û. ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ªÀÄvÀzÁgÀgÄÀ £ÉÃgÀªÁV DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄwÛzÝÀ gÄÀ . ¥Àj²μÀÖ
eÁw, ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ±Á¸ÀP ÁAUÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjμÀwÛ£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ vÁ®ÆPÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¥ÀzÀ¤«ÄvÀÛ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÀÝgÄÀ . vÁ®ÆPÀÄ
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ CzsÀåPÀëgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÁzsÀåPÀëgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. vÁ®ÆPÀÄ
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ªÉĺÁÛ vÀAqÀzÀ ¸À®ºÉUÉ «gÀÄzÀÞªÁVzÉ. vÁ®ÆèPÀÄ ªÀÄzsåÀ zÀ ºÀAvÀzÀ
¨ÁèPï C£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹vÀÄ.

¸ÁªÀðd¤PÀ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¨Á«UÀ¼ÀÄ, ¥Áæx« À ÄPÀ ±Á¯Á PÀlÖqÀU¼À ÀÄ, ¸ÁªÀðd¤PÀ
DgÉÆÃUÀå EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªA
À vÀºÀ PÉ®ªÀÅ PÀqÁØAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß vÁ®ÆPÀÄ ªÀÄAqÀ½UÀ½UÉ
ªÀ»¸À¯Á¬ÄvÀÄ. CªÀgÀÄ §ºÀ¼À ¹Ã«ÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ QjzÁzÀ vÉjUÉ ªÀÄÆ®. CªÀgÄÀ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ DyðPÀ
£ÉgÀ«£À ªÉÄÃ¯É ºÉZÀÄÑ CªÀ®A©vÀgÁVzÀÝgÄÀ . EzÀÄ CªÀg£ À ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV G£ÀßvÀ C¢üPÁjUÀ¼À
PÀgÀÄuÉUÉ M¼À¥Àr¹vÀÄÛ.

E. f¯Áè C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½

¥Àæw f¯ÉèAiÀÄ®Æè f¯Áè C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½UÀ½zÀݪÀÅ. f¯Áè C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ J¯Áè

vÁ®ÆPÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À CzsåÀ PÀëgÀÄ, ¸ÀA¸Àvï ¸Àz¸À ÀågÀÄ, «zsÁ£À¸À¨ÉA
s iÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÄÀ ªÀÄvÀÄÛ f¯ÉèAiÀÄ
«zsÁ£À ¥ÀjμÀvÛÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. EzÀ®èzÉ, f¯ÉèAiÀÄ 15 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
£ÁªÀĤzÉÃð±À£À ªÀiÁqÀ°®è. ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ zÀħ𮠪ÀUð À UÀ¼À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ £ÁªÀĤzÉÃð±À£À
ªÀiÁrvÀÄ. f¯ÉèAiÀÄ G¥À DAiÀÄÄPÀÛgÀÄ ¥ÀjμÀwÛ£À ¥ÀzÀ¤«ÄvÀÛ CzsåÀ PÀëgÁVzÀÝgÀÄ. EzÀÄ ªÉĺÁÛ CzsÀåAiÀÄ£À
vÀAqÀzÀ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVvÀÄÛ.

PÀ£ÁðlPÀ ¸ÉÃjzÀAvÉ J¯Áè gÁdåUÀ¼À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ PÀĹvÀªÅÀ PÉÃAzÀæz° À è

d£ÀvÁ DqÀ½vÀzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ZÀZÉðAiÀÄ «μÀAiÀĪÁVvÀÄÛ. C±ÉÆÃPï ªÉĺÁÛ ¸À«ÄwAiÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¸Àé®à D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀUÆ
É ½¹zÀªÅÀ . UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ

225
¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¥ÁvÀ檣 À À Äß ªÀ»¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï C£ÀÄß
¥ÀÅ£ÀgÄÀ fÓêÀ£ÀUÆÉ ½¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅ£ÀgÄÀ fÓêÀ£ÀUÆ
É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ PÀ£ÁðlPÀz°
À è d£ÀvÁ ¥ÀPÀëzÀ ZÀÄ£ÁªÀuÁ
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À°è MAzÁVvÀÄÛ. ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¨sÀgÀªÀ¸ÉAiÀÄ£ÀÄß FqÉÃj¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV, d£ÀvÁ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ F
¤nÖ£À°è ªÀĸÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄAr¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß zÁnzÀ £ÀAvÀgÀ 1985gÀ dįÉÊ£À°è F
PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ C¹ÛvéÀPÉÌ §A¢vÀÄ.

J) JgÀqÀ£Éà ºÀAvÀB 1985 jAzÀ

1985gÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ £Á«Ã£ÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ ªÀÄvÀÄÛ »A¢£À ªÀåªÀ¸ÉܬÄAzÀ

DªÀÄƯÁUÀæªÁV ¨ÉÃgÉAiÀiÁVzÉ. ºÉƸÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹zÉ. gÁdåzÀ
CA¢£À ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀiÁVzÀÝ gÁªÀÄPÀÈμÀÚ ºÉUÉØ EzÀ£ÀÄß "JgÀqÀ£Éà C¢üPÁgÀzÀ ªÀUÁðªÀuÉ" JAzÀÄ
PÀgÉzÀgÀÄ, ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ 1947gÀ°è ©ænμÀjAzÀ gÁdåzÀ d£ÀjUÉ C¢üPÁgÀ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀªÁVvÀÄÛ.

PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ f¯Áè ¥ÀjμÀvÀÄÛU¼ À ÀÄ, vÁ®ÆPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï

¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ, ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ PÁAiÉÄÝ 1985 C£ÀÄß DzsÀj¹zÉ.
ºÉƸÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀAQë¥ÀÛ «ªÀgÀuÉAiÀÄÄ §ºÀ¼À G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVzÉ. f¯Áè ¥ÀjμÀvï,
vÁ®ÆPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«Äw, ªÀÄAqÀ¯ï ¥ÀAZÁAiÀÄvï ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÄÀ ¸À¨sÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ F
gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ f¯Áè C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½, vÁ®ÆPÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄAqÀ½ ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÄÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ªÉÆzÀ¯Éà C¹ÛvéÀzÀ°èzÝÀ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛz.É CªÀÅUÀ¼À°è
¥ÀæwAiÉÆAzÀ£ÀÄß «±Éèö¸ÉÆÃt.

©) f¯Áè ¥ÀjμÀvï

¥Àæw f¯ÉèUÉ MAzÀÄ f¯Áè ¥ÀjμÀvÀÛ£ÀÄß gÀa¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ PÀÆrzÀ
¸ÁA¹ÜPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ±Á¸ÀPg À ÄÀ , JAJ°ìU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¸ÀzÀgÀ £ÁªÀĤzÉÃð²vÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¨sÁUÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ºÀPÀÄÌ E®èzÀ M§â
¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjzÁÝg,É CAzÀgÉ i.e., f¯Áè PÉÃAzÀæ ¸ÀºÀPÁj ¨ÁåAQ£À CzsÀåPÀëgÀÄ. 18 ªÀμÀðQÌAvÀ
ªÉÄîàlÖ ªÀåQÛU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀzÁ£ÀPÉÌ CºÀðgÁVzÁÝg,É DzÀgÉ 25 ªÀμÀðQÌAvÀ PÀrªÉÄ ªÀAiÀĹì£À AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀåQÛ
ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è ¸Àà¢üð¸ÀĪÀAw®è. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ±Éà 25gÀμÀÄÖ «ÄøÀ¯Áw ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. CzÉà jÃw
¥Àj²μÀÖ eÁw/¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqU À ½
À UÉ ±ÉÃPÀqÁ 18 QÌAvÀ PÀrªÉĬĮèzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß «ÄøÀ°qÀ¯ÁVzÉ.

¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁzÀ CzsÁå¥ÀPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÁzsÁåAiÀÄgÀÄ PÀæªÀĪÁV gÁdå ¸ÀaªÀgÄÀ

ªÀÄvÀÄÛ G¥À ¸ÀaªÀgÀ ªÀiÁ¹PÀ ªÉÃvÀ£Àª£ À ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄvÁÛg.É EzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
RArvÀªÁVAiÀÄÆ F PÀZÉÃjUÀ¼À ¥ÀæwμÉ×, ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁévA À vÀåæ ªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛª.É ¥Àj²μÀÖ eÁw,
¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ºÀÄzÉÝUÀ½UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà «ÄøÀ¯Áw E®è.
f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À ZÀlĪÀnPÉU¼ À À ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄμÁ×£ÀPÉÌ 9 ¸ÁÜ¬Ä ¸À«ÄwUÀ½ªÉ. F ¸À«ÄwUÀ¼À
¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ KPÀ ªÀUÁðªÀuÉ ªÀÄvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV vÀªÆ É ä¼ÀVAzÀ¯ÉÃ
DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É

226
 f¯Áè ¥ÀjμÀvÄÀ Û ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðzÀ²ð JAzÀÄ PÀgA É iÀÄ®àqÀĪÀ f¯Áè¢üPÁj ±ÉæÃtÂAiÀÄ ªÀÄÄRå
PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ C¢üPÁjAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ ºÀ®ªÁgÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ
DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛz.É f¯Áè ¥ÀjμÀwÛUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉ
ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. EzÀgÀ°è PÀȶ, ¥À±ÄÀ ¸ÀAUÉÆÃ¥À£É, vÉÆÃlUÁjPÉ, PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, ¥Àj²μÀÖ eÁw, ¥Àj²μÀÖ
¥ÀAUÀqÀ, ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqU À À¼À PÀ¯Áåt, ªÉÄðéZÁgÀuÉ, ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À KQÃPÀgÀt
ªÀÄÄAvÁzÀ J¯Áè C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjªÉ. f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À ¥ÀæªÀÄÄR PÁAiÀÄðªÉAzÀgÉ f¯Áè
AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀvÀUÆ
É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ ºÉƸÀ
PÀ£ÁðlPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²°à £ÀfÃgï ¸Á¨ï ºÉüÀĪÀAvÉ, "£ÁªÀÅ E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ JgÀqÀÄ AiÉÆÃd£Á
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÉÛêÉ, MAzÀÄ f¯ÉèAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆßAzÀÄ gÁdå ªÀÄlÖzÀ°è".
«zsÁ£À¸À¨ÉAs iÀÄÄ JgÀqÀÄ «¤AiÉÆÃUÀ ªÀĸÀÆzÉUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¸ÀÄvÀÛzBÉ MAzÀÄ gÁdå ªÀ®AiÀÄPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ
E£ÉÆßAzÀÄ f¯Áè ¥ÀjμÀwÛU.É C¹ÛvéÀzÀ°èzÝÀ f¯Áè UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢Þ ¸ÉƸÉÊnAiÀÄ£ÀÄß «¸Àfð¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀgÀ ¸ÀévÄÀ ÛU¼
À ÀÄ, ºÉÆuÉUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß f¯Áè ¥ÀjμÀvÀνUÉ ªÀUÁð¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÀåAvÀ
DªÀÄƯÁUÀæªÁzÀ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁVzÉ.

gÁdåzÀ KQÃPÀÈvÀ ¤¢ü¬ÄAzÀ ºÀAaPÉ, C£ÀÄzÁ£ÀU¼ À ÀÄ, ¸Á®UÀ¼ÀÄ, PÉÆqÀÄUÉU¼

À ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ
ºÀ®ªÁgÀÄ DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ. MzÀV¸À¯ÁVzÉ. ¥Àæw f¯Áè ¥ÀjμÀvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÁzsÀåvɬÄzÉ.
ªÀμÀðPÉÌ 40 PÉÆÃn gÀÆ. ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zsð
À j¸À®Ä gÁdåªÀÅ ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß
gÀa¸À®Ä CªÀPÁ±À«zÉ. EzÀÄ RArvÀªÁVAiÀÄÆ f¯Áè ¥ÀjμÀvÄÀ ÛU¼ À À ¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀÄÆ®ªÀ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛz.É

¹) vÁ®ÆPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«Äw

PÀ£ÁðlPÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ CvÀåAvÀ D¸ÀQÛzÁAiÀÄPÀ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ D«μÁÌgÀªA É zÀgÉ vÁ®ÆèPÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è

vÁ®ÆPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«Äw. EzÀÄ vÁ®ÆèQ£À MAzÀÄ ¨sÁUÀ CxÀªÁ Erà ¨sÁUÀª£ À ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ
gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß, vÁ®ÆèQ£À MAzÀÄ ¨sÁUÀ CxÀªÁ Erà ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ f¯Áè
¥ÀjμÀwÛ£À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß, vÁ®ÆèQ£À ªÀÄAqÀ® ¥ÀjμÀvÀÄÛU¼ À À ¥ÀæzsÁ£Àg£À ÀÄß, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À CzsÀåPÀëgÀ£ÀÄß,
¥Àj²μÀÖ eÁw, ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqÀ, ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqU À ½
À UÉ ¸ÉÃjzÀ LªÀgÄÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ vÁ®ÆPÀÄ
¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«Äw¬ÄAzÀ DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ¤AzÀ C£ÀĪÉÆâ¸À®àlÖ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É vÁ®ÆèQ£À ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ «zsÁ£À¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
CzsÀåPÀëgÁVgÀÄvÁÛg.É ±Á¸ÀPÀ ®¨såÀ «®è¢zÀÝgÉ CxÀªÁ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¸ÀaªÀgÁzÀgÉ, vÁ®ÆPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï
¸À«ÄwAiÀÄÄ vÀ£Àß ¸ÀzÀ¸ÀågÀ°è M§âg£À ÀÄß CzsÀåPÀëgÀ£ÁßV DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É

vÁ®ÆPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«ÄwAiÀÄÄ ¸ÁA¹ÜPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ®è. f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À «μÀAiÀÄzÀ°è

ªÀiÁrzÀAvÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß CzÀPÌÉ ¤AiÉÆÃf¸À¯ÁV®è. DzÀg,É ¨ÁèPï C©üªÀÈ¢Þ
C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß vÁ®ÆPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸À«ÄwAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ²ðAiÀiÁV £ÉëĸÀ¯ÁVzÉ. vÁ®ÆPÁzÀ°è
PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ£À C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÀPg
À À PÁAiÀÄðUÀ¼À ªÉÄðéZÁgÀuÉ, ¥Àj²Ã®£É
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄzÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¸À«Äw ºÉÆA¢zÉ. ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß
¥Àj²Ã°¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ MAzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÀÄAqÀ®UÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ
C¢üPÁgÀªÀÇ ¸À«ÄwUÉ EzÉ.

227
r) ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁAiÀÄvï

ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß C±ÉÆÃPï ªÉĺÁÛ ¸À«ÄwAiÀÄ ªÀg¢ À ¬ÄAzÀ vÉUzÉ ÀÄPÉƼÀî¯ÁVzÉ.
EzÀÄ 8,000QÌAvÀ PÀrªÉĬĮèzÀ ªÀÄvÀÄÛ 12,000QÌAvÀ ºÉaÑ®èzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ PÀAzÁAiÀ Ä
UÁæªÀÄ CxÀªÁ ºÀ½îUÀ¼À UÀÄA¦UÁV gÀa¸À¯ÁzÀ ¸ÁA¹ÜPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ, J¹ì ªÀÄvÀÄÛ
J¹ÖUÀ½UÉ ¹ÃlÄUÀ¼À£ÀÄß PÁ¬ÄÝj¸À¯ÁVzÉ. J¯Áè ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ªÁqïð DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÀºÀ-DAiÉÄÌ CxÀªÁ £ÁªÀĤzÉÃð±À£ÀPÌÉ AiÀiÁªÀÅzÉà CªÀPÁ±À«®è. DzÁUÀÆå, »AzÀĽzÀ
ªÀUðÀ UÀ½UÉ ¸ÉÃjzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀåQÛAiÀÄÄ ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁ¬ÄwUÉ DAiÉÄÌAiÀiÁUÀ¢zÀÝ°è, f¯Áè ¥ÀjμÀvÄÀ Û
»AzÀĽzÀ ªÀUð À UÀ½UÉ ¸ÉÃjzÀ E§âgÄÀ ªÀåQÛU¼
À À£ÀÄß £ÁªÀĤzÉÃð±À£À ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É ªÀÄAqÀ®
¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ ¥ÀæzsÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ G¥À¥ÀæzsÁ£ï JA§ E§âgÄÀ ¸Àz¸ À ÀågÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. CªÀjUÉ
UËgÀªÀzsÀ£À ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É EzÀÄ «±Á®ªÁV ªÀÄÆgÀÄ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À
¥Àæ¨sÁªÀ±Á° ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ; PÀqÁØAiÀÄ, «ªÉÃZÀ£ÁAiÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀUÁðªÀuÉ. Thc ªÀÄAqÀ®
¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ PÀȶ GvÁàzÀ£Á AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj²μÀÖ eÁw, ¥Àj²μÀÖ ¥ÀAUÀqÀ
ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽzÀ ªÀUÀðUÀ¼À ±ÉÊPÀëtP À, DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ C©üªÈÀ ¢Þ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß
GvÉÛÃf¸À¨ÉÃPÀÄ.

ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ f¯Áè ¥ÀjμÀwÛ¤AzÀ £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ ¥ÀÇtðPÁ°PÀ

PÁAiÀÄðzÀ²ðAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ¸ÀPÁðgÀ CxÀªÁ f¯Áè ¥ÀjμÀvÄÀ Û ºÀtPÁ¸ÀÄ
MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¤¢üAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À¯ÁVzÉ. PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ, ªÀÄ£ÀgÀAd£É, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ
EvÁå¢UÀ¼À ªÉÄð£À vÉjUɬÄAzÀ §gÀĪÀ DzÁAiÀĪÀÅ ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ DzÁAiÀÄzÀ EvÀgÀ PÉ®ªÀÅ
ªÀÄÆ®UÀ¼ÁVªÉ. ¥Àæw ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ ªÀμÀðPÉÌ ¸ÀgÁ¸Àj 5 jAzÀ 6 ®PÀë gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqAÉ iÀÄÄvÀÛz.É

E) UÁæªÀÄ ¸À¨sÁ

ºÉƸÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄ°è UÁæªÀÄ ¸À¨sÉAiÀÄÄ ±Á¸À£À§zÀÞ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. UÁæªÄÀ ¸À¨sÉAiÀÄ ¥Àæw
¸À¨sÉAiÀÄ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA§A¢üvÀ ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ ¥ÀæzsÁ£ÀgÀÄ ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ. UÁæªÀÄUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä EzÀÄ ªÀμÀðPÉÌ JgÀqÀÄ ¨Áj ¸À¨sÉ ¸ÉÃgÀÄvÀÛz.É

F PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ªÀÄAqÀ® ªÀÄlÖzÀ°è £ÁåAiÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼À ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É

DzÁUÀÆå, ¸ÀPÁðgÀªÅÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ «ªÀgÀU¼
À À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ LzÀÄ ªÀμÀðUÀ¼À CªÀ¢üUÉ
CzÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À°®è.

PÉÆ£ÉAiÀÄ°è, PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ºÉƸÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ MAzÀÄ «²μÀÖ

ªÀiÁzÀjAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ UÀªÄÀ ¤¸À¯ÁVzÉ. ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ DzÀåvÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ, gÁdQÃAiÀÄ
¥ÀPÀëUÀ½UÉ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è ¸Àà¢üð¸À®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ, ¥ÀPÁëAvÀgÀ «gÉÆâü PÁ£ÀÆ£À£ÀÄß eÁjUÉ
vÀg¯
À ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¨ÉA§®zÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À¯ÁVzÉ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï 1 ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ
ªÀUÁð¬Ä¸À¯ÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ gÀÆ. 3jAzÀ 800 PÉÆÃn gÀÆ. CAwªÀĪÁV, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
¤ªÀiÁðtzÀ°è ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀÅ MAzÀÄ zÀÈqsÀªÁzÀ DPÁgÀª£ À ÀÄß ¥ÀqÉzÄÀ PÉÆArzÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ
EZÁÒ±ÀQÛAiÀÄ ¥Àæz± À Àð£ÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀAqÀħA¢zÉ.

228
14.4 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ
¤¢üU¼
À ÀÄ

• ¸ÁPÀ¶Ö®èzÀ C£ÀÄzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ/¤¢üUÀ¼ÀÄ

 ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¸À§°ÃPÀgÀtzÀ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ vÀªÀÄUÉ ªÀ»¸À¯ÁzÀ ««zsÀ

ZÀlĪÀnPÉU¼
À À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ ºÀtPÁ¹£À ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄvÀÛª.É gÁdå
ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀU¼À À ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ ªÀUÁðªÀuÉUÀ¼ÀÄ ºÉaÑ£À gÁdåUÀ¼À°è CvÀå®àªÁVªÉ.
 ºÉaÑ£À gÁdåUÀ¼À°è, ºÉaÑ£À UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄäzÉà DzÀ DzÀ DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®ªÀ£ÄÀ ß
¸ÀAUÀ滸À®Ä »AdjAiÀÄÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. PÉ®ªÉà PÉ®ªÀÅ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ
CAUÀrUÀ¼ÀÄ, ªÀÄ£É vÉjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÄzÀÞ ¤Ãj£À ±ÀĮ̪£ À ÀÄß ¨ÁrUÉUÉ ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ vÉjUÉ
CxÀªÁ vÉjUÉAiÉÄÃvÀgÀ DzÁAiÀÄzÀ gÀÆ¥Àz°
À è MJಸ್ಆgï C£ÀÄß UÀ½¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
 ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ºÀAaPÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ
 ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è gÁdåzÀ «μÀAiÀĪÁVzÉ, ªÀÄvÀÄÛ EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV,
¥ÀAZÁAiÀÄvÀνUÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀzÀ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß gÁdåUÀ¼À «ªÉÃZÀ£ÉUÉ ©qÀ¯ÁVzÉ.

EAzs£À À ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄêÀÅ, C¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ EAzs£ À À ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ, «zÀÄåvï «vÀgÀuÉ ¸ÉÃjzÀAvÉ UÁæ«ÄÃt
«zÀÄå¢ÝÃPÀgÀt, C£Ë¥ÀZÁjPÀ ²PÀët, DºÁgÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÁ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ, vÁAwæPÀ vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ¥ÀgÀ
²PÀët ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÉÊUÁjPÉU¼
À À£ÀÄß PÉ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼À°è «vÀj¸À¯ÁV®è.

ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðzÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ

PÉ®ªÀÅ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ äzÉà DzÀ PÀlÖqª À À£ÀÄß ºÉÆA¢®è ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÄÀ ±Á¯ÉU¼ À ÀÄ,
CAUÀ£ÀªÁr PÉÃAzÀæU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ eÁUÀªÀ£ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄîvÁÛg.É PÉ®ªÀgÄÀ vÀªÄÀ äzÉÃ
DzÀ PÀlÖqÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ DzÀgÉ ±ËZÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvï
¸ÀA¥ÀPð
À zÀAvÀºÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ½®è. f. ¦. UÀ¼ÀÄ CAvÀeÁð® ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉ ÆA¢zÀÝgÀÆ,
CªÀÅ C£ÉÃPÀ ¸ÀAzÀ¨Àðs UÀ¼À°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀÅ¢®è. AiÀiÁªÀÅzÉà zÀvÁÛA±À zÁR¯Áw GzÉÝñÀU½ À UÁV,
¥ÀAZÁAiÀÄvï C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¨ÁèPï C©üªÀÈ¢Þ PÀZÉÃjUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz,É EzÀÄ PÉ®¸Àª£ À ÀÄß
«¼ÀA§UÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.

««zsÀ ¸ÀPÁðj PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À MUÀÎnÖ£À PÉÆgÀvÉ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼
À À ««zsÀ
C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À MUÀÎnÖ£À ¸ÀàμÖÀ PÉÆgÀvÉ EzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, JgÀqÄÀ «©ü£Àß ¥ÁåZÀμÀ°è£À
gÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ «©ü£Àß ªÀÄÆ®UÀ¼À ºÀtªÀ£ÀÄß §¼À¹ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ (e.g. ºÀ¢£Á®Ì£Éà ºÀtPÁ¸ÀÄ
DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ JA¦Jಲ್ಎr) DzÀgÉ C£ÉÃPÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ zsÀ£¸ À ÀºÁAiÀÄzÉÆA¢UÉ MAzÀÄ zÉÆqÀØ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀÅzÀÄ PÀμÖÀ. ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À «©ü£Àß ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß
ZÀlĪÀnPÉU¼ É zÀÄ G¯ÉèÃT¸À¯ÁVzÉ.
À À MªÀÄÄäRzÀ PÉÆgÀvÉUÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¤§AðzsÀªA

229
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ

dįÉÊ 2018 gÀ°è UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ ¸ÁÜ¬Ä ¸À«ÄwAiÀÄÄ (CzsÀåPÀëgÀÄB qÁ. ¦. ªÉÃtÄUÉÆÃ¥Á®)

¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ°è PÁAiÀÄðzÀ²ðUÀ¼ÀÄ, QjAiÀÄ JAf¤AiÀÄUÀð¼ÀÄ, PÀA¥ÀÇålgï D¥ÀgÃÉ lUÀð¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ qÉÃmÁ
JAnæ D¥ÀgÉÃlUÀð¼ÀAvÀºÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¹§âA¢ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢UÀ¼À wêÀæ PÉÆgÀvÉ EzÉ JAzÀÄ UÀªÄÀ ¤¹zÉ .
EzÀÄ CªÀgÀ PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀjAzÀ ¸ÉêÉUÀ¼À «vÀgÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛz.É

¸ÀªiÀ Á£ÁAvÀgÀ PÁAiÀÄUÀ¼À gÀZÀ£É (¥ÁågÁ¸ÀÖmÁ®¸ï)

¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, vÀéjvÀ C£ÀÄμÁ×£À ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À ºÉÆuÉUÁjPÉUÁV ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ PÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß

gÀa¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É DzÁUÀÆå, CAvÀºÀ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¥ÀPÀë¥ÁvÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ, PÉƼÉîAiÀÄ£ÀÄß
ºÀAaPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ, ¨sÀæμÁÖZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀtågÀ ¸Ég»
É rAiÀÄÄ«PÉ ¸ÉÃjzÀAvÉ zÀÄμÀÌøvÀåUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¹ªÉ JAzÀÄ
vÉÆÃj¸À®Ä PÀrªÉÄ ¥ÀÅgÁªÉU½ À ªÉ. ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞ
¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß PÀ¹zÀÄPÉƼÀÄîvÛÀªÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ G£ÀßvÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® zÀwÛU¼ À À PÁgÀt¢AzÁV CªÀgÀ
ªÀÄ£ÉÆøÉÊÜAiÀÄðªÀ£ÀÄß PÀÄVθÀÄvÀÛª.É

GzÁºÀgÀuÉUÉ, SÁ¥ï ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀU¼À À°è ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁV

PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
CwPÀæ«Ä¸ÀÄvÀÛz.É

14.5 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄw gÁeï ªÀåªÀ¸ÜÉ AiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤jÃPÉëUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvzÀ À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃt ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸Àé-DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É 1992gÀ 73£Éà ¸ÁA«zsÁ¤PÀ wzÀÄÝ¥rÀ PÁAiÉÄÝAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ EzÀ£ÀÄß
¸ÁA«zsÁ¤PÀUÆ É ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ KPÀPÁ®zÀ°è UÀªÄÀ £ÁºÀð AiÀıÀ¸ÀÄì ªÀÄvÀÄÛ
¢UÀãæªÄÉ UÉƽ¸ÀĪÀ ªÉÊ¥sÀ®åªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ
ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÉAzÀgÉB -

1) ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÁ¯ÉAzÀgÉ ºÀtPÁ¹£À PÉÆgÀvÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉå. ºÀtPÁ¹£À

¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ CªÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUU
É É CrØAiÀiÁUÀÄvÀÛz.É

2) C¢üPÁgÀzÀ ºÀAaPÉAiÀÄÄ §ºÀ¼À PÀrªÉÄ EzÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV DqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß

¤ªÀð»¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀzÀ ºÉÆgÀvÄÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ DqÀ½vÀ £Àq¸É À®Ä
¸ÁzsÀå«®è.

3) eÁUÀÈwAiÀÄ PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ F ¸ÀA¸ÉÜU¼

À ÀÄ ¤ÃrzÀ ¨sÀgªÀ ¸
À ÉU¼
À À£ÀÄß FqÉÃj¸À¢gÀĪÀÅzÀÄ UÁæªÄÀ ªÁ¹UÀ½UÉ
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉAiÀÄ §UÉÎ C£ÀĪÀiÁ£À ªÀÄÆr¸ÀÄvÀÛzÉ.

14.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

L. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À ¼
À ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

230
1. ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _, "¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀÄ" ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvÀμÀ 29 Qæ AiÀiÁvÀäPÀ
ªÀ¸ÀÄÛU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ºÀ£ÉÆßAzÀ£Éà ªÉüÁ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ.

2. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¨sÁUÀ IX _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. 3. UÁæªÄÀ ¸À¨sÉAiÀÄ

¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸À¨ÉA
s iÀÄ CzsÀåPÀëvA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀA§A¢üvÀ ªÀÄAqÀ® ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É

4. ªÀÄAqÀ¯ï ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¤AzÀ £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ ¥ÀÇtð ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ

PÁAiÀÄðzÀ²ðAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. PÁ¬ÄzÉAiÀÄÄ ¨sÁUÀ IX£ÀÄß ¸ÉÃj¹vÀÄ.

2. DnðPÀ¯ï 243 jAzÀ DnðPÀ¯ï 243 M.

3. UÁæªÀÄ ¸À¨sÉ

4. gÁdå ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀ

14.7 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÆ À ¥ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀª æ ÁV
¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ.EzÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÈÀ ¢Þ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹zÉ. F WÀlPÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À «PÁ¸ÀzÀ ªÉÄïÉ
«±ÉÃμÀ UÀªÄÀ £ÀªÀ£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À GzÀAiÉÆãÀÄäR
ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ZÀað¹vÀÄ. EzÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ.¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀAvÀºÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ
¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÁå¥ÀPÀ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ EA¢UÀÆ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ CzÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß WÀlPÀªÅÀ MwÛºÉývÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÅÀ
¨sÁgÀvzÀ À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÀĺÀvéÀªÅÀ CUÀvÀå ¸ÉêÉU¼À À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸ÀĹÜgÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀª£ À ÀÄß SÁwæ¥r À ¸ÀĪÀ°è
CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°èz.É

14.8 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

¸ÀªÀÄxÀð¤ÃAiÀÄB £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ°è «ZÁgÀuÉUÉ UÀÄjAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ

»AzÀĽzÀ ªÀUÀðUÀ¼ÀÄB »AzÀĽzÀ ªÀUÀðzÀ d£ÀgÄÀ JA§ÄzÀÄ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ §¼À¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ
¥ÀzÀªÁVzÀÄÝ, DyðPÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV »AzÀĽ¢gÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ d£À£ÀzÀ PÁgÀt¢AzÁV
vÁgÀvÀªÄÀ åªÀ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀ CxÀªÁ JzÀÄj¸À§ºÀÄzÁzÀ eÁwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É

231
PÀgÀVzÀB (WÀ£ÀªÀ£ÀÄß G¯ÉèÃT¹) zÁæªt
À ªÀ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä zÀæªz
À ÉƼÀUÉ ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ CxÀªÁ ¸ÉÃgÀÄvÀÛz.É

zÀÈqsÀ ¤zsÁðgÀB zÀÈqsÀ ¤zsÁðgÀª£

À ÀÄß vÉUz
É ÄÀ PÉÆArzÀÄÝ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸À¢gÀ®Ä
¤zsðÀ j¸À¯ÁVzÉ.

«±Áé¸ÁºÀBð K£À£ÁßzÀgÆ
À ªÀiÁqÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß CªÀjUÉ ¤AiÉÆÃf¹ (someone)

ªÀiÁ¥ÁðqÀÄB K£À£ÁßzÀgÀÆ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV CzÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä

¨ÁzsÀåvÉB M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ £ÉÊwPÀªÁV CxÀªÁ PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞªÁV §zÀÞ£ÁVgÀĪÀ QæAiÉÄ CxÀªÁ PÀæªÄÀ ;
PÀvð
À ªÀå CxÀªÁ §zÀÞv.É

14.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1) ¨sÁgÀvÀz°
À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¸ÀégÆ
À ¥ÀzÀ §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àæ§AzsÀªÀ£ÀÄß §gɬÄj.

2) ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥ÀæªÈÀ wÛU¼

À À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.

3) ¨sÁgÀvÀz°
À è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À PÀÄjvÀÄ ¥Àæ§AzsÀ §gɬÄj.

4) ¨sÁgÀvzÀ À°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼

À À ¸ÀªÀĸÉåU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«μÀåUÀ¼À£ÀÄß «ªÀıÁðvÀäPÀªÁV
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr.

14.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1. https://egyankosh.ac.in/bitstream/ 123456789/19245/1/Unit-21. 2.
https://compass.rauias.com/polity/challenges-phanchaati-raj-institutions/3.https://
www. toppr. com/ask/ask/disclus-three-Challenges-face-by-panchaati-raj-Institutions-
in-india /

232
WÀlPÀ 15: C©üªÀÈ¢ÞUÁV C©üªÀÈ¢Þ, «±ÉÃμÀ KeɤìUÀ¼À°è ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ
KeɤìUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀPÁgÀUÀ¼À ¥ÁvÀæ
gÀZÀ£É:

15.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ

15.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ

15.2 ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼

À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ KeɤìU¼
À À ¥ÀjPÀ®à£É

15.3 C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼

À À ¥ÁvÀæ

15.4 C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀU¼

À À ¥ÁvÀæ

15.5 C©üªÈÀ ¢ÞUÁV «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼

À ÀÄ

15.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

15.7 ¸ÁgÁA±À

15.8 ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀzÀU¼

À ÀÄ

15.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

15.10 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀA

æ xÀUÀ¼ÀÄ

233
15.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄvÀÛzÉB

 ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ KeɤìU¼
À À ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夹,
 C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁjUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÄÀ ß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ,
 C©üªÈÀ ¢ÞUÁV ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ,
 C©üªÈÀ ¢ÞUÁV «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ.

15.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð ºÀ¢£ÉÊzÀ£ÃÉ WÀlPÀPÉÌ ¸ÁéUÀv.À F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ
¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ KeɤìU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÆ À ¥À, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀªÄÀ UÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ KeɤìUÀ¼ÀÄ,
¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ KeɤìU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£É, ¸ÀégÆ À ¥À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß
C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ. ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÁvÀæzÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä F WÀlPÀªÀÅ zÀÈqsÀªÁzÀ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É
¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ KeɤìUÀ¼À ««zsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÀÅ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ KeɤìUÀ¼À «²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛz.É ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÁvÀæªÀÅ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ªÉÊ«zsåÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛv¥ À Àr¸ÀÄvÀÛz,É EzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ ErÃ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀz° À è£ À
¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÁvÀæ¢AzÀ £ÁªÀÅ C£ÉÃPÀ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß
PÀ°AiÀÄÄwÛzÝÀ AvÉ, CzÀgÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ
«±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÄÀ UÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÅÀ C£ÉÃPÀ zÀȶÖPÉÆãÀU¼ À À°è
¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ £ÀªÀÄUÉ
¥ÀæPÁ±ÀªiÀ Á£ÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀ®èz,É ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
aAvÀ£U É É ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª,É DzÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR
¥ÀzÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzPÀ ÉÆñÀªÀÅ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ
KeɤìUÀ¼À §UÉÎ ¤ªÀÄä w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. F WÀlPÀªÀÅ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ
¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ KeɤìU¼ À À ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÉÆA¢UÉ ¤ªÀÄä£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉƽ¸À®Ä
ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ M¼À£ÉÆÃl ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ, £ÁªÀÅ
¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è «±ÉÃμÀ KeɤìUÀ¼À ¸ÀA¥ÀÇtð
avÀætªÀ£ÀÄß C£Ééö¸ÀĪÁUÀ «ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÉÛêÉ.

15.2 ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ KeɤìUÀ¼ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ KeɤìUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É

¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ KeɤìUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£ÉB

234
 ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼
À À°è ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß
ªÀ»¸ÀÄwÛª.É ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ PÀæªÀĪÀÅ zÀwÛ, PÀ¯Áåt, ¥ÀjºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅ£ÀªÀð¸Àw, ¸ÉêÉU¼ À À ¥ÀÇgÉÊPÉ,
UÁæ«ÄÃt §qÀªÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄÄAvÁzÀ
ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.

UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß wêÀæ §qÀv£ À À¢AzÀ ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁzÀ ªÀÄlÖzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ

¥ÀjªÀwð¸À®Ä ¨sÁgÀvÀzÀAvÀºÀ UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÀiÁdUÀ½UÉ ««zsÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¹ÜgÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ
¤gÀAvÀgÀªÁzÀ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉA§®zÀ CUÀvÀå«zÉ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÁA¹ÜPÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉB C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è d£ÀgÀ O¥ÀZÁjPÀ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
C©üªåÀ QÛ. F O¥ÀZÁjPÀ gÀZÀ£ÉU¼ À À ºÉÆgÀVgÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀª» À ¸ÀĪÀ CxÀªÁ
¸ÀQAæ iÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ C£ÉÃPÀgÄÀ EgÀÄvÁÛg.É »ÃUÁV O¥ÀZÁjPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ ºÉÆgÀVgÀĪÀ O¥ÀZÁjPÀ
KeɤìUÀ¼ÀÄ/ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß «ªÉÃPÀAiÀÄÄvÀªÁV «°Ã£ÀUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ,
EzÀjAzÁV vÀéjvÀ UÁæ«ÄÃt C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CAwªÀÄ UÀÄjAiÀÄÄ ¸ÁPÁgÀUÉƼÀÄîvÛÀz.É DzÁUÀÆå,
¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À wêÀævÉ, ¥ÉæÃgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤zÉÃð±À£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÛμÀÄÖ «±Éèö¸ÀĪÀ
CUÀvåÀ «zÉ. UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß £ÁªÀÅ
FUÁUÀ¯Éà «ªÀj¹zÉÝêÉ. F ¥ÁoÀz° À è, ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£É, ¥ÉæÃgÀuÉ, C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÀ
«zsÁ£ÀU¼ À ÀÄ, ¥ÁvÀæ, ¸ÀPÁðgÀzÆ É A¢V£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. ZÀað¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

"¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀvÉ" JA§ ¥Àzª À ÅÀ ¯Áån£ï ¥Àzª À ÁzÀ "ªÉÇ®AmÁ¸ï" ¤AzÀ §A¢zÉ, EzÀgx À Àð
«¯ï. ¸ÀAPÀ®àªÀÅ ««zsÀ jÃwAiÀÄ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉU¼ À ÀÄ, ¨sÁªÉÇÃzÉæÃPÀUÀ¼ÀÄ, ºÀ¹ªÀÅ CxÀªÁ D¸ÉUÀ¼À£ÀÄß
H»¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀªÀiÁdzÀ zÀÄgÀzÈÀ μÀÖPÀgÀ ªÀUð À UÀ¼ÀÄ §°¥À±ÄÀ UÀ¼ÁVgÀĪÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¦qÀÄUÀÄUÀ¼À£ÀÄß
ºÀÄlÄÖºÁPÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀAPÀ®àªÉà DVgÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¤ªÀÄÆð®£É ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ

¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ ¸ÀAWÀ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉ. ªÉÄÊPÉ¯ï ¨ÁåAl£ï

EzÀ£ÀÄß MAzÀÄ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ CxÀªÁ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À C£ÉéÃμÀuÉUÁV ¸ÀAWÀn¸À¯ÁzÀ
UÀÄA¥ÀÅ JAzÀÄ ªÁåSÁ夹zÁÝgÉ. qÉëqï J¯ï. ¹¯ïì EzÀ£ÀÄß gÁdåUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt«®èzÀ ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ
¸ÀzÀ¸ÀåvÀézÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä ¸ÀAWÀn¸À¯ÁzÀ
ªÀåQÛU¼
À À UÀÄA¥ÀÅ JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¹zÀgÄÀ . ¯Áqïð ¨É«æqïÓ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß »ÃUÉ
ªÁåSÁ夹zÁÝgBÉ "CzÀÄ vÀ£Àß PÁ«ÄðPÀjUÉ ¸ÀA§¼À ¤ÃqÀÄwÛg° À CxÀªÁ ªÉÃvÀ£À ¤ÃqÀzÃÉ EgÀ°, ¨ÁºÀå
¤AiÀÄAvÀt æ «®èzÉ vÀ£ÀßzÉà DzÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ ¥ÁægÀA©ü¸À®àqÄÀ vÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸À®àqÀÄvÀÛz.É

AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ ¸ÀAWÀz° À è £Á®ÄÌ CUÀvåÀ CA±ÀU½ À ªÉB J) d£ÀgÀ UÀÄA¦£À

¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ «zsÁ£À, ©) ¸ÀPÁðgÀzÀ «zsÁ£À, CzÀgÀ ¸ÀA«zsÁ£À, CzÀgÀ ¸ÉêÉ, CzÀgÀ ¤Ãw
ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ UÁæºÀPÀg£À ÀÄß ¤zsð
À j¸À®Ä ¸Àé-DqÀ½vÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆA¢UÉ, ¹) ºÀtPÁ¹£À «zsÁ£À, PÀ¤μÀ× PÉ®ªÀÅ
DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¥ÀqA É iÀÄĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ r) ¯Á¨sÀzÀ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¸À¯ÁVzÉ. J¯Áè £Á®ÄÌ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ C¥ÀgÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ §ºÀıÀB
PÉêÀ® DzÀ±ð À gÀÆ¥ÀUÀ¼ÁVªÉ.

D ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÉÃvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ MAzÉà C®è JA§ÄzÀ£ÀÄß JwÛ

vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ. EªÉgqÀ ÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀåvÁå¸ÀU½À ªÉ ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ KeɤìUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä

235
ªÀÄÆ®zÀ°è ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÉǪÉÄä ¤¢ðμÀÖ ¸À¤ßªÉñÀzÀ PÀqÉUÉ DzsÁjvÀªÁVgÀÄvÀÛª.É
EzÉà CªÀgÀ ±ÀQÛ. CªÀÅ ºÉaÑ£À ¥ÉæÃgÀuÉ, GvÀÛªÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ P˱À®åUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉëÃvÀæzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ
ºÉaÑ£À ¸ÀÆPÀëävÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛª.É ªÀÄvÉÆÛAzÉq,É ¸ÀPÁðgÉÃvÀgÀ KeɤìU¼ À ÀÄ gÁdå ¥ÁæAiÉÆÃfvÀªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ gÁdå¢AzÀ ¨ÉA§®, ºÀtPÁ¸ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄĪÀªÀgÉUÉ G½AiÀħºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß
gÁdåªÀÅ ¥ÁægÀA©ü¹zÉ. DzÀÝjAzÀ, J¯Áè ¸ÀPÁðgÉÃvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÀUð
À PÉÌ
¸ÉÃj¸ÀĪÀ CUÀvÀå«®è. DzÀgÉ F JgÀqÆ À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è, F GzÉÝñÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä vÉÆqÀVgÀĪÀ ¥Àæ§ÄzÀÞ
ªÀåQÛU¼
À À M¼ÀUÆÉ ¼ÀÄî«PÉUÉ CªÀPÁ±À«zÉ.

EzÀ®èz,É F PɼÀV£À «μÀAiÀÄUÀ¼À°è ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ KeɤìU¼

À ÀÄ C¢üPÈÀ vÀ KeɤìUÀ½VAvÀ
¸ÀªÀÄxÀðªÁV ±ÉÃæ μÀתÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ.

1) ¸ÀPÁðj £ËPÀgj À VAvÀ CªÀgÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ §qÀªÀgÀ £ÉÆêÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ PÁAiÀÄðzÀ°è ºÉZÀÄÑ
¤μÀ×gÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ 2) CªÀgÀÄ UÁæ«ÄÃt §qÀªÀgÆÉ A¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¨ÁAzsÀªåÀ ªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÀÄ

iii) CªÀgÀÄ PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ C¢üPÁgÀ±Á» ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU½

À UÉ §zÀÞgÁV®èzÀ PÁgÀt,
CªÀgÄÀ ºÉaÑ£À £ÀªÀÄåvÉAiÉÆA¢UÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ.

iv) CªÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ DyðPÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ; ªÀÄvÀÄÛ v) CªÀgÄÀ ¸ÀPÁðj E¯ÁSÉUÀ½VAvÀ C©üªÀÈ¢Þ
¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À°è ºÉaÑ£À ¸ÁªÀðd¤PÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉæÃgÉæ¸À§ºÀÄzÀÄ.

JA§ ¥ÀjPÀ®à£É ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ

¸ÀºÀPÁj (¸ÀºÀPÁj, ¸ÀºÀPÁgÀ, CxÀªÁ ¸ÀºÀPÁgÀ JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ vÀÛzÉ) "dAn MqÉvÀ£ÀzÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀªÁV ¤AiÀÄAwævÀ GzÀåªÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀªÄÀ ä ¸ÁªÀiÁ£Àå DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DPÁAPÉëU¼ À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃgÀuɬÄAzÀ MUÀÆÎrzÀ ªÀåQÛU¼ À À
¸ÁéAiÀÄvÀÛ ¸ÀAWÀªÁVzÉ". ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀªÁV vÀªÀÄä ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ ¤AiÀÄAwæ¸À®àqÄÀ vÀÛªÉ,
¥Àæw ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ°è MAzÀÄ ªÀÄvÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É
¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀU¼ À ÀÄ F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀ§ºÀÄzÀÄB

 PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄB C°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ d£ÀgÀ MqÉvÀ£z

À À ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ
ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀÄ.
 UÁæºÀPÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄB §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀ d£ÀgÀ MqÉv£ À ÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ªÀåªÀºÁgÀU¼ À ÀÄ
CxÀªÁ ¸ÀºÀPÁj MzÀV¸ÀĪÀ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ/CxÀªÁ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ. GvÁàzÀPÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄB
GvÁàzÀPÀgÄÀ vÀªÀÄä ¸ÁªÀiÁ£Àå ¯Á¨sÀPÁÌV vÀªÀÄä GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß MlÄÖUÀÆr¸ÀĪÀ ªÀåªÀºÁgÀU¼ À ÀÄ.
 ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ vÀªÄÀ ä Rjâ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß MlÄÖUÀÆr¸ÀĪÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀU¼
À À£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÀÅzÀÄ
 ««zsÀ ¥Á®ÄzÁgÀgÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ªÀiÁ°ÃPÀvÀ骣 À ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄîªÀ §ºÀÄ -¥Á®ÄzÁgÀgÄÀ
CxÀªÁ ºÉÊ©æqï ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ. GzÁºÀgÀuÉU,É DgÉÊPÉ ªÀiÁqÀĪÀªÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃPÀj¸ÀĪÀªÀgÀ
£ÀqÄÀ ªÉ ªÀiÁ°ÃPÀvÀéªÀ£ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄîªÀ DgÉÊPÉ ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ. ¥Á®ÄzÁgÀgÀÄ ¯Á¨sÀgÀ»vÀ CxÀªÁ
ºÀÆrPÉzÁgÀg£ À ÀÄß ¸ÀºÀ M¼ÀUÆÉ ArgÀ§ºÀÄzÀÄ. EvÀgÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
JgÀqÀ£Éà ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£Éà ºÀAvÀzÀ ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ

236
  ¸ÀgÀPÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À ªÀiÁgÁlPÉÌ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ ¸ÀºÀPÁj MqÉv£
À ÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀzÀ
ªÉ¨ÊÉ ìmï, ªÉƨÉʯï C¦èPÉñÀ£ï CxÀªÁ ¥ÉÇÃæ mÉÆÃPÁ¯ï C£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀ ¥ÁèmÁáªiÀ ïð
¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ.

¸ÀºÀPÁj JAzÀgÉ CzÀgÀ ¸Àz¸ À ÀågÀ MqÉv£

À Àz°
À ègÄÀ ªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀªÁV ¤AiÀÄAwæ¸À®àqÀĪÀ
PÁ£ÀÆ£ÀħzÀÞ WÀlPÀªÁVzÉ. ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV GzÀåªÀÄzÉÆA¢UÉ CzÀgÀ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ
¸ÉêÉUÀ¼À ¤ªÀiÁð¥ÀPÀgÄÀ CxÀªÁ UÁæºÀPÀgÁV CxÀªÁ CzÀgÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÁV ¤PÀl ¸ÀA§Azsª À À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É PÁ£ÀÆ£ÀÄ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ¸Àz¸ À ÀåvÀéªÀÅ
ªÀÄÄPÀÛªÁVzÉ, CAzÀgÉ PÉ®ªÀÅ vÁgÀvÀªÄÀ ågÀ»vÀ μÀgÀvÄÀ ÛU¼ À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ AiÀiÁgÁzÀgÀÆ ¸ÉÃgÀ§ºÀÄzÀÄ.
DyðPÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀºÀPÁgÀzÀ°è ¥ÀæwAiÉƧ⠸ÀzÀ¸ÀågÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄlÖPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV
«vÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, GzÁºÀgÀuÉUÉ, ºÀÆrPÉ ªÀiÁrzÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ §zÀ®Ä ªÀiÁgÁl CxÀªÁ RjâUÀ¼À
ªÉÄð£À ¯Á¨sÁA±À¢AzÀ. ¸ÀºÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß PÁ«ÄðPÀgÀÄ, UÁæºÀPÀgÄÀ , GvÁàzPÀ ÀgÄÀ , Rjâ CxÀªÁ ªÀ¸Àw
¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. ¯Á¨sÀ UÀ½PÉ CxÀªÁ DyðPÀ ¹ÜgÀvÉAiÀÄÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ
»vÁ¸ÀQÛUÀ½AzÀ ¸ÀªÄÀ vÉÆî£ÀUÉƼÀÄîªÀÅzÀg° À è CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß EvÀgÀ jÃwAiÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉUÀ½AzÀ
¥ÀævÉåÃQ¸À¯ÁVzÉ.

«±ÉÃμÀ KeɤìUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É

«±ÉÃμÀ KeɤìU¼À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À «±ÉÃμÀ KeɤìU¼ À ÉÆA¢UÉ ºÉZÀÄÑ

¥Àæ¸ÀÄÛvª
À ÁVzÉ, CªÀÅ eÁUÀwPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À®Ä vÀªÄÀ äzÉà DzÀ PÀvð À ªÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁA¹ÜPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄR CAUÀU¼ À ÀÄ, «±ÉÃμÀ KeɤìU¼ À ÀÄ,
¤¢üUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA§A¢üvÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ WÀlPÀU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉ.

 «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼

À ÀÄ «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÉÆA¢UÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁéAiÀÄvÀÛ CAvÁgÁ¶ÖÃæ AiÀÄ
¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÁVªÉ.
 J¯Áè «±ÉÃμÀ KeɤìU¼
À À£ÀÄß ¸ÀAzsÁ£ÀzÀ M¥ÀàAzÀU¼
À À ªÀÄÆ®PÀ AiÀÄÄ. J£ï. £ÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsPÀ ÉÌ
vÀg¯
À Á¬ÄvÀÄ.
 PÉ®ªÀÅ «±ÉÃμÀ KeɤìU¼
À ÀÄ ªÉÆzÀ® ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ ªÉÆzÀ®Ä C¹ÛvéÀzÀ°èzÀݪÅÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ °ÃUï
D¥sï £ÉÃμÀ£ÉìÎ ¸ÀA§A¢ü¹zÀݪÅÀ . EvÀgÀªÅÀ UÀ¼À£ÀÄß AiÀÄÄ. J£ï. £ÉÆA¢UÉ §ºÀÄvÉÃPÀ KPÀPÁ®zÀ°è
gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F «±ÉÃμÀ KeɤìUÀ¼À£ÀÄß «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ GzÀAiÉÆãÀÄäR CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä
gÀa¹zÉ.

¥À¸
æ ÀÄÛvÀ «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è 15 «±ÉÃμÀ KeɤìUÀ½ªÉ.

 DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ ¸ÀA¸ÉÜ (FAO)

 «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÉÊUÁjPÁ C©üªÈÀ ¢Þ ¸ÀA¸ÉÜ (UNIDO)
 CAvÀgÀgÁ¶ÖÃæ AiÀÄ £ÁUÀjPÀ «ªÀiÁ£ÀAiÀiÁ£À ¸ÀA¸ÉÜ (ICAO)
 «±Àé ¥ÀæªÁ¸ÉÆÃzÀåªÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ (UNWTO)

237
  PÀȶ C©üªÀÈ¢ÞUÁV CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ¤¢ü (IFAD)
 ¸ÁªÀðwæPÀ CAZÉ MPÀÆÌl (UPU)
 CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀA¸ÉÜ (ILO)
 «±Àé DgÉÆÃUÀå ¸ÀA¸ÉÜ (WHO)
 CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¤¢ü (IMF)
 «±Àé ¨Ë¢ÞPÀ D¹Û ¸ÀA¸ÉÜ (WIPO)
 CAvÀgÀgÁ¶ÖæÃAiÀÄ PÀqÀ® ¸ÀA¸ÉÜ (IMO)
 «±Àé ºÀªÁªÀiÁ£À ¸ÀA¸ÉÜ (WMO)
 CAvÀgÀgÁ¶ÖÃæ AiÀÄ zÀÆgÀ¸ÀA¥ÀPÀð MPÀÆÌl (ITU)
 «±Àé ¨ÁåAPï «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ±ÉÊPÀëtP À, ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÀA¸ÉÜ(UNESCO)

15.3 C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ KeɤìUÀ¼À ¥ÁvÀæ

¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢Þ ZÀlĪÀnPÉU¼ À À°è ¥Àæªv
À ð
À PÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄwÛªÉ
JA§ÄzÀgÀ°è ¸ÀAzÉúÀ«®è. CªÀgÄÀ ¸ÉêÉAiÀÄ £ÀªÄÀ åvÉ, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸Àà±ð À ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀjUÉ ¸Á«ÄÃ¥ÀåzÀ
UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥ÀæzÀ²ð¹zÁÝgÉ. EzÀ®èzÉ, CªÀgÄÀ ºÉƸÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀæAiÉÆÃV¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¹zÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåªÀÅ C¼Àªr À ¹PÉƼÀî¯ÁUÀzÀ jÃwAiÀÄ°è PÀμÀÖPÀgÀ
¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä ¸ÀÆPÀëävÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹zÁÝgÉ. DzÁUÀÆå, UÁæªÀÄ ªÀÄÆ® ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À
¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è F ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ F PɼÀV£À ¥ÁvÀ檣À ÀÄß PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ.

J) ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¥ÀÇgÀPÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸Àà¢üð¸À¨ÁgÀzÄÀ .

CªÀgÀ ZÀlĪÀnPÉU¼À À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀªÀÅ £ÀP®
À Ä JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¨ÁgÀzÀÄ.

©) CªÀÅ UÁæ«ÄÃt ªÀÄlÖz° À è d£ÀgÀ PÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ Q«UÀ¼ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ
«±Áé¸ÁºÀð ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª,É EzÀjAzÁV CzÀÄ CzÀPÌÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV
¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «£Áå¸ÀUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ.

¹) ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ºÉaÑ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ d£Àg£
À ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä ªÀÄvÀÄÛ EvÀgj
À UÉ ªÀiÁzÀjAiÀiÁUÀ®Ä
¸ÁzsÀå«zÉ.

r) ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, DUÁUÉÎ, PÀ¤μÀ× ªÉÃvÀ£À PÁ¬ÄzÉ, ¨ÁAqÉqï ¯Éçgï PÁ¬ÄzÉ ¤ªÀÄÆð®£É
ªÀÄÄAvÁzÀ PÉ®ªÀÅ PÁ¬ÄzÉU¼ À À C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ°è CPÀëg± À ÀB ªÀÄvÀÄÛ GvÁìºÀ¢AzÀ G¥ÀPÀæªÀĪÀ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîvÛÀª.É ¸ÁªÀðd¤PÀ »vÁ¸ÀQÛ zÁªÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ PÀæªÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ, F ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀQA æ iÀÄUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÌÉ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.

E) ªÀiÁ»wAiÀÄ ¥Àæ¸ÀgÀtªÀÅ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ C¥ÁgÀªÁV §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀA¨sÁªÀå

PÉëÃvÀæªÁVzÉ. ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÀÄ EvÁå¢UÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
ªÀiÁ»wAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃt §qÀªÀg£ À ÀÄß vÀ®Ä¥ÀŪÀÅ¢®è JA§ÄzÀÄ DUÁUÉÎ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁ»wAiÀÄÄ

238
±ÀQÛAiÀiÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÁvÀæªÅÀ CAvÀºÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «vÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß
UÁæ«ÄÃt §qÀªÀjUÉ ®¨sÀåªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

J¥sï) UÁæ«ÄÃt P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¨sÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ°è ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ

ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°èz.É EzÀ®èzÉ, CzÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÉÃ? ««zsÀ «zsÁ£ÀU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ
CªÀ®A§£É ¹AqÉÆæêÀiï ªÀÄvÀÄÛ ¸Á骮
À A§£ÉAiÀÄ ¨sÁªÀª£
À ÀÄß UÁæªÀĸÀÜgÀ°è ªÀÄÆr¸À¨ÃÉ PÁVzÉ.

15.4 C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À ¥ÁvÀæ

C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁgÀU¼
À À ¥ÁvÀæ¸ÀºÀPÁj C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ vÀªÄÀ ä ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁA¸ÀÈÌwPÀ CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä MUÀÆÎrzÀ ¸Àz¸ À ÀågÀ ¸ÀAWÀPÌÉ MAzÀÄ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ
EzÀÄ dAn MqÉvÀ£ÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÉÄÃ¯É DPÁAPÉëU¼ À À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß £Á®ÄÌ «©ü£Àß
¥ÀæPÁgÀU¼
À ÁV ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ; ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, E°è PÁ«ÄðPÀgÁV ¸ÉÃjPÉÆAqÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
¤ªÀð»¸ÀĪÀ CxÀªÁ gÀa¸ÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß PÁ«ÄðPÀ ¸ÀºÀPÁj JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É

JgÀqÀ£Éà «zsÀzÀ ¸ÀºÀPÁjAiÀÄÄ UÁæºÀPÀ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀ£ÀÄß ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ

ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÁÛg.É ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÊ©æqï
¸ÀºÀPÁj UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀºÀPÁj ªÀåªÀºÁgÀzÀ ªÀiÁ°ÃPÀvÀéªÀ£ÀÄß ºÀAaPÉƼÀÄîªÀ d£ÀgÁV
«AUÀr¸À¯ÁVzÉ. PÉÆ£ÉAiÀÄzÀÄ ¥ÁèmÁáªiÀ ïð ¸ÀºÀPÁj, EzÀÄ rfl¯ï ¥ÁèmÁáªÄÀ Îð¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À
¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¸ÀgÀPÀÄUÀ½UÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É

¸ÀºÀPÁj C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆÃZÀj¸ÀĪÀ GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß gÀa¸À®Ä

¸ÀºÀPÁj ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß «£Áå¸ÀUÉƽ¹zÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. ¸ÀºÀPÁj C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¨sÁgÀvz À À°è ««zsÀ
¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀU¼ À À£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£À eÁ®UÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä ¨ÉA§°¸ÀĪÀ ªÀÄÆgÀÄ
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ vÀvéÀU¼ À À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. C¹ÛvéÀzÀ°ègÄÀ ªÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ
§®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÉÆzÀ® vÀvéÀªÁVvÀÄÛ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ºÉƸÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ JgÀqÀ£Éà vÀvéÀªÁVzÉ. ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀıÀ¹é PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼ À ÉÆA¢UÉ
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀºÀPÁj C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ vÀvéÀªÁVzÉ. ¸ÀºÀPÁgÀzÀ §UÉÎ
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÀPÁj ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è vÉÆqÀVgÀĪÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ¸ÀºÀPÁgÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÁgÀgÄÀ
JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀÄvÀÛz.É ¸ÀºÀPÁj C©üªz
À sÀðPÀgÄÀ ¸ÀºÀPÁj CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zsð
À j¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀz°À è
¸ÀºÀPÁj ªÀiÁzÀjAiÀÄ §UÉÎ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É EzÀÄ EvÀgÀ PÁ«ÄðPÀg£ À ÀÄß
PÀμÖÀ¥ÀlÄÖ PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÉæÃgÉæ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀPÁj GzÀåªÀÄzÀ M¼ÀV¤AzÀ ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

¸ÀºÀPÁj C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀz° À è ¸ÀjAiÀiÁzÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ P˱À®å C©üªÈÀ ¢Þ PÉÆøÀÎð½UÉ

PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀªÁV »AzÀĽzÀ ªÀÄvÀÄÛ §qÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß G£ÀßvÀ
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ MAzÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ fêÀ£À ªÀÄlÖ,
°AUÀ ¸ÀªiÀ Á£ÀvA É iÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÁ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÀÆÌ ¥ÁæzÃÉ ²PÀ GzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ

239
DyðPÀ ZÀPÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É EzÀÄ §qÀv£ À À, ¸ÁªÀiÁfPÀ KQÃPÀgt
À ªÀÄvÀÄÛ
GzÉÆåÃUÀ ¸ÀȶÖAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä UÀªÀÄ£ÁºÀð PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.

MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁV, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ §AqÀªÁ¼Àª£ À ÀÄß ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ

ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ°è »AzÀĽzÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À vÀéjvÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ GvÁàz£ À ÉAiÀÄ°è M¼ÀºÀjªÀÅ
¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É ¸ÀºÀPÁj C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ErÃ
¸ÀªÀiÁdPÉÌ GvÀÛªÀÄ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ vÀ£Àß UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀºÀ -
C©üªz À sÀðPÀgÀÄ vÀªÀÄä PÀqÉUÉ C£ÀUv
À Àå ¯Á¨sÀPÁÌV ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀz° À è ªÀÄÆgÀ£Éà ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß
vÉÆqÉzÄÀ ºÁPÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è »AzÀĽzÀ d£ÀgÀ ±ÉÆÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
vÀqA
É iÀÄ®Ä ºÀ®ªÁgÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä EzÀ£ÀÄß ¸ÀªÀĦð¸À¯ÁVvÀÄÛ.

¸ÀºÀPÁj PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À ¥ÀæªÄÀ ÄR GzÉÝñÀªÉAzÀgÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀºÀPÁj ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ
£ÉgɺÉÆgÉAiÀÄ d£ÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ Erà ¸ÀªÀiÁdzÀ°è
MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvz À À°è GvÀÛªÀÄ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÁV ¸ÀܽÃAiÀÄ §qÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ PÀrªÉÄ
ªÉZÀÑzÀ ªÀÄ£É CUÀvÀåUÀ¼ÀÄ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ CUÀvåÀ UÀ¼ÀÄ, DgÉÆÃUÀå, «ªÉÄAiÀÄAvÀºÀ §AqÀªÁ¼ÀUÀ¼À£ÀÄß
¨sÀzÀæ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÀPÁj C©üªÈÀ ¢Þ ºÀ®ªÁgÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄwÛz.É ¸ÀºÀPÁj C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ
vÀªÄÀ ä ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ §eÉmï §AqÀªÁ¼À CxÀªÁ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉÆA¢UÉ «vÀj¸À®Ä ««zsÀ
¤gÀÆ¥ÀPg À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É

F C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ §qÀ d£ÀjUÉ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ

ªÀÄlÖzÀ ZÀ®£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄvÀÛz.É 75% QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄRåªÁV ¨sÁgÀvz À À
««zsÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ¸ÀtÚ GzÀåªÀÄUÀ¼À 887000 d£ÀjUÉ §®ªÁzÀ PÀȶ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀU¼ À À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ¨sÁgÀvz
À À°è PÀrªÉÄ DzÁAiÀÄzÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ »AzÀĽzÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ ¸ÀĹÜgÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ MzÀV¸ÀĪÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸Á®
MPÀÆÌlUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.

¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À ¥ÁvÀæ

UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ £ÀªÀÄä AiÉÆÃdPÀgÀ ªÀÄÄA¢gÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÁ¼ÀfAiÀiÁVzÉ. UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ

¸ÁPÀμÀÄÖ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvÀåªÁzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀzÉ §ºÀÄvÉÃPÀ AiÉÆÃd£Á GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
¸ÁzsÀå«®è. MAzÀÄ zÉÆqÀØ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ°è £É¯É¹zÁUÀ, MAzÀÄ zÉñÀªÀÅ UÁæ«ÄÃt
¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ d£ÀgÀ ¨É¼Àªt
À ÂUÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ DPÁAPÉëUÀ¼À£ÀÄß ¤®ðQë¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è.

DyðPÀ ¥ÀjªÀvÀð£É E®èzÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÁzsÀå«®è. ¨sÁgÀvÀzA À vÀºÀ
zÉñÀzÀ°è UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À£ÀÄß DUÁUÉÎ CvÀåAvÀ ¤®ðQë¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àj AiÀiÁV
ºÁdgÁUÀĪÀÅ¢®è. C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ «μÀAiÀÄPÉÌ §AzÀgÉ, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉ, ¸ÀjAiÀiÁzÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀiÁzÀjUÀ¼À PÉÆgÀv,É C£ÀÄμÁ×£ÀzÀ zÉÆÃμÀ¥ÀÇjvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜU¼
À ÀÄ PÀ¼À¥É UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞUÉ
PÉ®ªÀÅ PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ.

d£ÀgÀ PÀrªÉÄ ªÀĺÀvÁéPÁAPÉë, zÀÆgÀzÀȶÖAiÀÄ PÉÆgÀvÉ, CeÁÕ£À, DvÀä¸ÉÊÜAiÀÄðzÀ ¨sÁªÀ£É ªÀÄvÀÄÛ

C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ DzÀåvÉU¼
À À §UÉÎ PÀrªÉÄ UÀªÄÀ £ÀªÅÀ UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvÀzÀ PÀ¼À¥É C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀPÀU½
À UÉ PÉ®ªÀÅ

240
PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ. UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ PÉÃAzÀæ ºÀAvÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ
CUÀvåÀ ªÁVzÉ, CzÀÄ E®èzÉ £ÀªÄÀ ä zÉñÀªÅÀ C¥ÉÃQëvÀ ¹ÜgÀvA
É iÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è.

¨sÁgÀvz
À À°è ¸ÀºÀPÁgÀªÀ£ÀÄß 20£Éà ±Àvª À ÀiÁ£ÀzÀ DgÀA¨sÀz°À è C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄAvÀª
æ ÉAzÀÄ
¤jÃQë¸À¯ÁVzÉ. CA¢¤AzÀ ºÉaÑ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäªÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹ªÉ.

¸ÀªÀiÁdzÀ zÀħ𮠪ÀUÀðUÀ¼ÀÄ, »AzÀĽzÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀAWÀnvÀ DyðPÀ ¨sÁVÃzÁgÀgÀÄ
¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀjAiÀiÁV ¥ÀæAiÉÆÃd£À ¥ÀqA
É iÀÄÄvÁÛg.É ¨sÁgÀvÀzA
À vÀºÀ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ zÉñÀz°À è
MAzÉà PÁAiÀÄð«zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ «²μÀÖ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ GzÉÝñÀª£ À ÀÄß
¸Á¢ü¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è.

EzÀPÉÌ C£ÉÃPÀ ¥ÀlÄÖ ¥ÀjºÁgÀzÀ CUÀvÀå«zÉ. ««zsÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, KeɤìU¼

À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæUÀ¼À
«Ä±ÀætªÀÅ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ªÀiÁvÀæ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É CzÀPÁÌVAiÉÄÃ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ AiÉÆÃdPÀgÀÄ «Ä±Àæ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß C¼Àªr À ¹PÉÆArzÁÝgÉ, §AqÀªÁ¼À±Á» ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÀiÁdªÁ¢ «ZÁgÀU½ À UÉ CªÀPÁ±À ªÀÄvÀÄÛ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß KPÀPÁ®zÀ°è ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU½À UÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÁÝgÉ.

UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvÀz°À è vÀéjvÀ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ UÁæ«ÄÃt ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀiÁvÀæ
¥ÀjºÁgÀ ¹UÀ§ºÀÄzÀÄ. UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvPÀ ÉÌ ¸ÀtÚ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ
ªÀÄvÀÄÛ ZÀzÀÄj¸ÀĪÀ DyðPÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À CUÀvåÀ «zÉ. «±Áé¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀ®Ä, d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
CªÀgÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV §¼À¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À CUÀvÀå«zÉ. F
zÀȶÖPÆÉ Ã£À¢AzÀ UÁæ«ÄÃt ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛª.É F ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ C¥ÉÃQëvÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀg§ À ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. UÁæ«ÄÃt
¸ÀºÀPÁgÀ ¸ÀAWÀU¼ À ÀÄ C¥ÉÃQëvÀ «±Áé¸Àª£ À ÀÄß ¸ÀȶָÀ§ºÀÄzÀÄ, EzÀÄ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀȶָÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À°è ««zsÀ KeɤìU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À eÁ®ªÀ£ÄÀ ß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É

¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ°è, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄμÁ×£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ

C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r À ¸ÀĪÀ°è UÁæ«ÄÃt ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÉÃUÀªÀzð sÀ PÀzÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß
ªÀ»¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀtÚ DzÀgÉ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀ GzÉÝñÀ¥ÇÀ ªÀðPÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ°è
UÁæ«ÄÃt ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ zÉÆqÀØ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛª.É ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ ¥ÀjªÀvðÀ £ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®
DzsÁgÀªÁV d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÉÆA¢UÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸À®Ä CªÀgÄÀ G¥ÀPÀæªÀĪÀ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÀÄzÀÄ.

¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À «zsÀU¼

À ÀÄ

UÁæºÀPÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀB UÁæºÀPÀ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁzÀ ¨É¯ÉUÉ ®¨sÀåªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÁæºÀPÀgÀ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß gÀQë¸À®Ä F ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À¯ÁVzÉ. CªÀgÄÀ £ÉÃgÀªÁV
GvÁàzÀPÀgÄÀ CxÀªÁ vÀAiÀiÁgÀPÀjAzÀ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À£ÀÄß Rjâ¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ «vÀgu À Á

241
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ªÀÄzsåÀ ªÀwðUÀ¼À£ÀÄß vÉÆqÉzÄÀ ºÁPÀÄvÁÛg.É PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¨sÀAqÁgï, C¥Áß §eÁgï ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀºÀPÁj ¨sA À qÁgï UÁæºÀPgÀ À ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀPÉÌ GzÁºÀgu À ÉUÀ¼ÁVªÉ.

GvÁàzÀPÀgÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀB F ¸ÀAWÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀtÚ GvÁàzÀPÀgÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸À®Ä PÀZÁÑ
ªÀ¸ÀÄÛU¼
À ÀÄ, G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀPg À ÀtUÀ¼ÀÄ, AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ GvÁàzÀ£ÉUÉ
CUÀvåÀ ªÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛU¼ À À£ÀÄß ®¨såÀ ªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä gÀa¸À¯ÁVzÉ. J. ¦. ¦. ¹. N, §AiÀiÁ¤PÁ,
ºÀjAiÀiÁt PÉʪÀÄUÀÎ ªÀÄÄAvÁzÀ PÉʪÀÄUÀÎ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ GvÁàzPÀ ÀgÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀPÉÌ GzÁºÀgÀuÉU¼ À ÁVªÉ.

PÉÆÃ-D¥ÀgÉÃnªï ªÀiÁPÉðnAUï ¸ÉƸÉÊnB

 F ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀtÚ GvÁàzÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAiÀiÁgÀPÀgÀÄ gÀa¸ÀÄvÁÛg,É CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß

¥ÀævÉåÃPÀªÁV ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀ®Ä PÀμÖÀ¥q À ÄÀ vÁÛg.É ¸ÀAWÀªÅÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀAUÀ滸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ D GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ°è ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîvÛÀz.É CªÀÄÄ¯ï ºÁ°£À GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀĪÀ UÀÄdgÁvï PÉÆÃ-
D¥ÀgÃÉ nªï «Ä¯ïÌ ªÀiÁPÉðnAUï ¥sÉqÀgÃÉ ±À£ï ªÀiÁPÉðnAUï PÉÆÃ-D¥ÀgÃÉ nªï ¸ÉƸÉÊnAiÀÄ
GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ.
 PÉÆÃ-D¥ÀgÉÃnªï PÉærmï ¸ÉƸÉÊnB ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ DyðPÀ £ÉgÀªÀÅ ¤ÃqÀ®Ä F ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß
gÀa¸À¯ÁVzÉ. ¸ÉƸÉÊnAiÀÄÄ ¸ÀzÀ¸ÀåjAzÀ oÉêÀtÂU¼ À À£ÀÄß ¹éÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvÀåzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
CªÀjUÉ ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁzÀ §rØzÀgÀz° À è ¸Á®ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É UÁæªÀÄ ¸ÉÃªÉ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¸ÀºÀPÁj ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀPÁj ¸Á® ¸ÀAWÀUÀ½UÉ GzÁºÀgÀuÉU¼ À ÁVªÉ.
 ¸ÀºÀPÁj PÀȶ ¸ÀAWÀB F ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀtÚ gÉÊvÀgÀÄ dAnAiÀiÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä gÀa¸ÀÄvÁÛgÉ
ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÀȶAiÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄvÁÛg.É °¥sïÖ -¤ÃgÁªÀj
¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á¤-¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀPÁj PÀȶ ¸ÀªÀiÁdzÀ PÉ®ªÀÅ
GzÁºÀgÀuÉU¼ À ÁVªÉ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁgÀzÀ ¥ÁvÀæ

1. PÀȶ PÉëÃvÀæPÉÌ ¸Á® MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ ¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀgÀ ¸Á®¢AzÀ gÉÊvÀg£ À ÀÄß gÀQë¸À®Ä gÉÊvÀgÀÄ, PÁ«ÄðPÀgÄÀ ,
PÀıÀ®PÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ EAvÀºÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀÄÄvÁÛg.É PÉÆÃ-D¥ï. gÀPëÀuÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É

2. ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ GzÀåªÀÄPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ, UÁæ«ÄÃt ªÀÄlÖzÀ°è PÀıÀ®PÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ, ¸ÀtÚ GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ

EzÁÝgÉ. F ¸ÀtÚ GzÀå«ÄUÀ½UÉ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ DyðPÀªÁV ¨ÉA§® ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ
GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É

3. ¸ÀA¸ÀÌgÀuÁ GzÀåªÀÄzÀ C©üªÈÀ ¢Þ PÀȶ GvÀà£ÀߪÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÀ PÁSÁð£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À§ºÀÄzÀÄ

CAzÀgÉ ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£É, PÁUÀzÀzÀ VgÀtÂ, CQÌ VgÀtÂ, ºÉÊ£ÀÄUÁjPÉ ªÁå¥ÁgÀ EvÁå¢. CUÀvÀåªÁzÀ PÀZÁÑ
ªÀ¸ÀÄÛU¼
À ÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ®¨sÀåªÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À§ºÀÄzÀÄ.

242
4. GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀz° À è £ÁªÀÅ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀzÀ zÉÆqÀØ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛzÝÉ ÃªÉ. ««zsÀ
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À°è gÀÆ¥ÀÅUÉÆAqÀ ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼ À À£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀª£ À ÀÄß
¤ªÀÄÆð®£É ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É

5. G½vÁAiÀÄ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ ºÀtPÁ¸À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ zÀħ𮠪ÀUÀðªÀÅ ¨sÀ«μÀåzÀ

CªÀPÁ±À«®èzÉ ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV RZÀÄð ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸ÀºÀPÁj ¸Á®
¸ÀAWÀªÁVzÀÄÝ, d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ°è G½vÁAiÀÄzÀ C¨sÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛz.É

6. gÀ¦üÛ£À°è ºÉaÑ£À ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ, AiÀiÁªÀÅzÉà zÉñÀzÀ DyðPÀvA É iÀÄÄ ºÉZÀÄÑ gÀ¥sÀÅÛ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ DªÀÄzÀÄ
EzÁÝUÀ DgÉÆÃUÀåPÀgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀºÀPÁj ªÀ®AiÀĪÀÅ ºÉZÀÄÑ GvÁàzÀ£É ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ «zÉñÀU½ À UÉ
«±ÉÃμÀªÁV PÀȶ, ºÉÊ£ÀÄUÁjPÉ EvÁå¢ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è gÀ¥sÀÅÛ ªÀiÁqÀ®Ä RArvÀªÁVAiÀÄÆ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÉ.

7gÀ¶Öz.É UÁæ«ÄÃuÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÆ®, ¸ÁévA À vÀæå §AzÀ ºÀ®ªÀÅ ªÀμÀðUÀ¼À £ÀAvÀgª À ÀÇ UÁæ«ÄÃt
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼À §ºÀÄ¥Á®Ä ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ E£ÀÆß »AzÀĽzÀªÀgÁVzÁÝgÉ. UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ F ºÉÆwÛ£À
CUÀvåÀ ªÁVzÉ. ªÀĺÁvÀä UÁA¢üAiÀĪÀgÄÀ 'ºÀ½îU¼
À À PÀqU É É wgÀÄV' JAzÀÄ ºÉüÀ ÄwÛzÀÝgÀÄ KPÉAzÀgÉ £ÀªÄÀ ä
zÉñÀzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°èz.É ¸ÀºÀPÁj ¸Á® ¸ÀAWÀªÀÅ
UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ®UÀ¼À°è MAzÁVzÉ.

8. DyðPÀ C¸ÀªiÀ Á£Àv¬ É ÄAzÀ gÀPÀëuÉ, ¸ÁévA

À vÀæåzÀ £ÀAvÀgÀ ²æêÀÄAvÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §qÀªÀgÀ £ÀqÄÀ «£À CAvÀgÀ
ºÉZÁÑVzÉ. ²æêÀÄAvÀgÀÄ E£ÀßμÀÄÖ ²æêÀÄAvÀgÁUÀÄwÛzÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ §qÀªÀgÄÀ E£ÀßμÀÄÖ §qÀªg À ÁUÀÄwÛzÁÝgÉ.
¥ÁæzÃÉ ²PÀ C¸ÀªÄÀ vÉÆî£ÀªÀÇ ¸ÀºÀ EzÉ, EzÀÄ DyðPÀ C¸ÀªiÀ Á£ÀvU É É PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛz.É

9gÀ¶Öz.É ¸ÀªÀiÁdzÀ zÀħ𮠪ÀUÀðzÀªg À À, zÀħ𮠪ÀUÀðzÀªg À À gÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á®UÁgÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ

ªÁå¥ÁjUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼ÀªÁV §¼À¹PÉƼÀÄîvÁÛg.É zÀħ𮠪ÀUÀðªÀ£ÀÄß ±ÉÆÃμÀuɬÄAzÀ gÀQë¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
EA¢£ÀªÀgU É ÀÆ §®ªÁzÀ PÀæªÀÄ PÉÊUÉÆArzÀÝgÆ À , CªÀgÀÄ ¸Á®UÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d«ÄãÁÝgg À À
§°AiÀiÁUÀÄwÛzÁÝgÉ. ¸ÀºÀPÁj ¸Á® ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ RArvÀªÁVAiÀÄÆ zÀħ𮠪ÀUð À ªÀ£ÀÄß ¸Á®UÁgÀgÀ
PÉʬÄAzÀ DyðPÀ C¹ÛvéÀª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ gÀQë¸ÀÄvÀÛª.É

15.5 C©üªÀÈ¢ÞUÁV «±ÉÃμÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ

§qÀv£ À À ¤ªÀÄÆð®£É DzsÄÀ ¤PÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À zÉÆqÀØ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. EwÛÃa£À
ªÀμÀðUÀ¼À°è, ªÀÄÆgÀ£Éà ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ C£ÉÃPÀ zÉñÀU¼ À ÀÄ vÁªÀÅ »AzÉ C£ÀĸÀj¹zÀ C©üªÀÈ¢Þ
PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼À ÀÄ ¸ÀÆPÀÛªÀ®è ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä £ÉÊd CUÀvÀåUÀ½UÉ C¥Àæ¸ÀÄÛvª
À ÁVªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß CjvÀÄPÉÆArªÉ.
DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUU É É ¸ÀA§A¢ü¹zÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÅÀ ¸ÀévÀB §qÀv£ À ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß
¥ÀjºÀj¸ÀĪÀÅ¢®è CxÀªÁ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ §qÀ ªÀUÀðUÀ¼À ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅ¢®è JAzÀÄ CªÀgÀÄ
CjvÀÄPÉÆArzÁÝgÉ.

¨sÁgÀvz
À À°è ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼
À À ºÀÄqÀÄPÁlªÀÅ FUÀ wêÀæªÁVzÉ. §ºÀÄ¥Á®Ä §qÀª ÀgÀÄ
UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÁÝgÉ JAzÀÄ ¸ÀºÀ UÀªÄÀ ¤¸À¯ÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ, UÀÄj UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛz.É d£ÀgÀ fêÀ£À
¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ¨sÀgª À À¸ÉAiÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ªÉÆzÀ® ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£Á

243
CªÀ¢üAiÀÄ°è ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ ªÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ. EzÀÄ UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀæ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛzÉ JAzÀÄ D²¸À¯ÁVvÀÄÛ. vÀgÄÀ ªÁAiÀÄ, JgÀq£ À Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ½UÉ d£ÀgÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß PÉÆæÃrüÃPÀj¸ÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ
f¯Áè, ¨ÁèPï ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è d£ÀgÀ ¥Àæw¤¢üUÀ½UÉ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß «PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß
ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀÄÆgÀ£Éà ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀwÛ£À°è£À
C¸ÀªiÀ Á£ÀvU É À¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä zÉñÀzÀ MmÁÖgÉ ¨É¼Àªt
À ÂUÉUÉ MvÀÄÛ ¤ÃrvÀÄ. F ¤Ãw ¸ÀÆwæÃPÀgÀtUÀ¼À
¥ÀjuÁªÀĪÁV, GvÀÛªÀÄ ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨såÀ UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ DAiÀÄÝ ¥ÀæzÃÉ ±ÀU¼ À À°è PÀȶ
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÃUÀUÆ É ½¸À®Ä wêÀæ PÀȶ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ zÀAvÀºÀ ºÀ®ªÁgÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß
gÀƦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. DzÁUÀÆå, ªÉÄð£À PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ¼ÀÄ UÁæ«ÄÃt §qÀªÀgÀ §qÀvÀ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀÅzÉÃ
¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ°®è JA§ÄzÀÄ ²ÃWÀæz¯ À Éèà CjªÁ¬ÄvÀÄ. PÀȶ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è C¨sÀÆvÀ¥ÀǪÀð
ºÉZ¼ ÀÑ ÀªÁVzÀÝgÀÆ, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀvÄÀ Û ªÀÄvÀÄÛ DzÁAiÀÄzÀ°è£À C¸ÀªiÀ Á£ÀvU É ¼À ÀÄ ¤gÀAvÀgª À ÁV
ºÉZÀÄÑwÛªÉ. F PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ½AzÀ ºÉaÑ£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ²æêÀÄAvÀ ªÀUð À UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ ¸ÀA¥À£Àß
¥ÀæzÃÉ ±ÀUÀ¼ÀÄ PÀ¹zÀÄPÉÆArªÉ JAzÀÄ ¸ÀºÀ ¸ÀÆa¸À¯ÁVzÉ.

ªÉÄð£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¸Á® ¥Àj²Ã®£Á ¸À«ÄwAiÀÄ

²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀ®ªÁgÀÄ «±ÉÃμÀ KeɤìU¼ À À£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. «±ÉÃμÀ KeɤìU¼ À À
¥ÀgÀªÁV F PɼÀV£À ¥ÀjUÀt£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. C¹ÛvéÀz° À ègÄÀ ªÀ C¢üPÁgÀ±Á» AiÀÄAvÀæªÀÅ
§qÀv£À ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä ¸ÀªÀÄxÀðªÁV®è JAzÀÄ ¸ÀÆa¸À¯ÁVzÉ. ªÀÄvÉÛ, C¹ÛvéÀz° À ègÄÀ ªÀ
C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼ÀÄ FUÁUÀ¯Éà ²æêÀÄAvÀgÁVgÀĪÀªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ
§qÀªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅ¢®è. §qÀªÀgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ªÉÃUÀªz À sÀðPÀªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ ¸À©ìr
CxÀªÁ CAZÀÄ ºÀtzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è UÀÄj UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ £Égª À À£ÀÄß ¸ÀàμÖÀªÁV UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ
CªÀ±ÀåPÀv¬
É ÄzÉ JAzÀÄ ¸ÀÆa¸À¯ÁVzÉ. CAwªÀĪÁV, §qÀªÀgÄÀ §qÀv£ À À gÉÃSÉAiÀÄ£ÀÄß zÁl®Ä C£ÀĪÀÅ
ªÀiÁrPÉÆqÀ®Ä PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåªÁzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞ¥r À ¸À®Ä ¸ÁzsÀå«zÉ. »ÃUÁV «±ÉÃμÀ KeɤìU¼ À ÀÄ
§qÀv£À Àª£À ÀÄß £ÉÃgÀªÁV ¤¨sÁ¬Ä¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ §qÀªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ GzÉÝñÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.

¥Àæ¸ÀÄÛv,À C©üªÀÈ¢ÞUÁV F PɼÀV£À «±ÉÃμÀ KeɤìU½

À ªÉB

 §gÀ ¦ÃrvÀ ¥ÀæzÃÉ ±À PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ

 ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ
 PÀªÀiÁAqï ¥ÀæzÉñÀ C©üªÀÈ¢Þ ¥Áæ¢Pü ÁgÀ
 ¨ÉlÖ C©üªÀÈ¢Þ ¥Áæ¢üPÁgÀ
 ¸ÀªÀÄUÀæ §ÄqÀPÀlÄÖ C©üªÈÀ ¢Þ
 ¸ÀA¸ÉÜ D¹Û DzsÁjvÀ «zsÁ£À

15.6 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀw ¥Àj²Ã®£É

L. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

244
1. "¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀv"É JA§ ¥ÀzÀªÅÀ ¯Áån£ï ¥ÀzÀ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¤AzÀ §A¢zÉ,
EzÀgÀxð À «¯ï. ¸ÀAPÀ®àªÅÀ ««zsÀ jÃwAiÀÄ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ, ¨sÁªÉÇÃzÉæÃPÀUÀ¼ÀÄ, ºÀ¹ªÀÅ CxÀªÁ
D¸ÉUÀ¼À£ÀÄß H»¸ÀÄvÀÛz.É

2._____________ CªÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀªÁV ¤AiÀÄAwæ¸À®àqÀÄvÁÛgÉ, ¥Àæw ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀ

ªÀÄAqÀ½AiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ°è MAzÀÄ ªÀÄvÀª£
À ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É

3. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ¥ÀÇgÀPÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÉÆA¢UÉ

¸Àà¢üð¸À¨ÁgÀzÀÄ

4. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ «±ÉÃμÀ KeɤìU½

À ªÉ.

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. 'ªÁ®AmÁ¸ï'

2. ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ

3. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼

À ÀÄ

15.7 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÀÅ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É,
CxÀð, ªÁå¦Û, ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀª£ À ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀª æ ÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÈÀ ¢Þ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÁvÀæzÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß EzÀÄ JwÛ vÉÆÃj¹zÉ. EzÀÄ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ
¸ÀA¸ÉÜU¼À À ¥ÁvÀæzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ°è ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. WÀlPÀªÅÀ
ªÁå¥ÀPÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ,
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄÆ® ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ, DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄÄRå ªÁåSÁå£ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ KeɤìUÀ¼À£ÀÄß «ªÀgª À ÁV M¼ÀUÉÆArªÉ. ºÀ®ªÁgÀÄ
¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F WÀlPÀªÀÅ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁj ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
«±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV
«ªÀj¹zÉ. CUÀvÀå ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¸ÀĹÜgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è CzÀgÀ §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ°è ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ
¸ÀA¸ÉÜU¼À ÀÄ, ¸ÀºÀPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ¥ÁvÀæzÀ ªÀĺÀvéÀ«zÉ.

15.8 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

£ÀPÀ®ÄB K£À£ÁßzÀgÀÆ £ÀPÀ®Ä ªÀiÁqÀĪÀ QæAiÉÄ CxÀªÁ ¥ÀæQæAiÉÄ.

KQÃPÀgÀtB KQÃPÀgÀtzÀ QæAiÉÄ CxÀªÁ ¥ÀæQæAiÉÄ

gÀÆ¥ÁAvÀgÀB gÀÆ¥À, ¸ÀégÀÆ¥À CxÀªÁ £ÉÆÃlzÀ°è UÀªÄÀ £ÁºÀð §zÀ¯ÁªÀuÉ

245
¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀB (ªÀåªÀºÁgÀ CxÀªÁ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ) ¯Á¨sÀ CxÀªÁ DyðPÀ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀĪÀÅzÀÄ

¤gÀÄzÉÆåÃUÀB ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ JAzÀgÉ GzÉÆåÃUÀ«®èzÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀª£

À ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄwÛgÄÀ ªÀ ªÀåQÛUÉ PÉ®¸À
¹UÀ¢gÀĪÀÅzÀÄ.

¥ÀæZÉÆâ¸ÀÄvÀÛzÉB ¤gÀAvÀgÀ ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ (MAzÀÄ PÀ®à£É, ªÀvÀð£É CxÀªÁ C¨sÁå¸À)

ºÀÄlÄÖºÁPÀÄvÀÛz.É

NjAiÉÄAmÉqïB ¢PÀÆìa CxÀªÁ EvÀgÀ ¤¢ðμÀÖ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ©AzÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ eÉÆÃqÀuÉ CxÀªÁ
¸ÁÜ£À (K£ÁzÀgÀÆ).

15.9 ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1) ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÄÀ ß «ªÀj¹.

2) C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À ¥ÁvÀ檣

À ÀÄß ¥Àj²Ã°¹.

3) C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀéAiÀÄA¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼

À À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß «ªÀıÁðvÀäPÀªÁV ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr.

4) «±ÉÃμÀ KeɤìU¼
À À §UÉÎ ¥Àæ§AzsÀ §gɬÄj.

15.10 G¯ÉèÃRUÀ¼ÀÄ

1. https://egyankosh.ac.in/bitstream/ 123456789/19247/1/Unit-23.

2. https://unacademy.com/content/nda/study-material/indian-history/co-operatives-
development India.

3. https://www.rncollegehajipur.in/rn/uploads/products/Role%20of%20Coopative(1).

4. https://egyankosh.ac.in/bitstream/ 123456789/19249/1/Unit-25.

5. https://en.wikpedia.org/wiki/Coopative

6. https://vajiramandravi.com/quest-upsc-notes/un-spacialized-agencies-part-1 /

246
WÀlPÀ 16 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞB «PÀ¸À£,À «¸ÀÛgÀuÉ, gÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ,
¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÄÀ
gÀZÀ£É

16.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ

16.1 ¦ÃpPÉ

16.2 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£É

16.3 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ

16.4 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ «PÀ¸À£À ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛgu

À É

16.5 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀégÆ

À ¥ÀU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁvÀæ

16.6 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ

16.7 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

16.8 ¸ÁgÁA±À

16.9 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ

16.10 ¸ÀéAiÀÄA CzsåÀ AiÀÄ£ÀPÉÌ ¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ

16.11 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀA

æ xÀUÀ¼ÀÄ

247
16.0 GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
F WÀlPÀª£
À ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀÄUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ

 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夸ÀĪÀÅzÀÄ,

 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ «PÁ¸ÀªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ,
 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ,
 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ.

16.1 ¥ÀjZÀAiÀÄ
"C©üªÈÀ ¢Þ DqÀ½vÀ" PÀÄjvÀ £ÀªÄÀ ä PÉÆøÀßð ºÀ¢£ÁgÀ£Éà WÀlPÀPÌÉ ¸ÁéUÀvÀ. F WÀlPÀzÀ°è, £ÁªÀÅ
C©üªÈÀ ¢ÞUÁV ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÀÄß C£Ééö¸ÀÄvÉÛêÉ, EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ
ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀégÆ À ¥ÀzÀ §UÉÎ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ
¨sÁgÀvz À À°è ªÀÄvÀÄÛ «±ÀézÁzÀåAvÀ C£ÉÃPÀ C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU¼ À À°è DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀ®AiÀÄzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄvÀÛ
UÀªÄÀ £À ºÀj¸ÀÄvÀÛz.É F WÀlPÀªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä zÀÈqsª À ÁzÀ
Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛz.É C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±ÀzÀ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ««zsÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ, F WÀlPÀªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ
ªÀ®AiÀÄzÀ «²μÀÖ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀªÅÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖgÉAiÀiÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÈÀ ¢ÞUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀĪÀ ªÁå¥ÀPÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ
ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛv¥À r
À ¸ÀÄvÀÛz.É F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ Erà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß QæAiÀiÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÁV
gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛz.É £ÁªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ¢AzÀ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀ°AiÀÄÄwÛgÄÀ ªÁUÀ, F WÀlPÀªÀÅ CzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉU¼ À ÀÄ, CxÀð, ªÁå¦Û, gÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À §UÉÎ D¼ÀªÁzÀ «±ÉèÃμÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C£Ééö¸À®Ä £ÀªÄÀ UÉ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÄÀ vÀÛzÉ. F WÀlPÀªÅÀ
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ §UÉÎ £ÀªÄÀ UÉ ¥ÀæPÁ±ÀªiÀ Á£ÀªÁzÀ
M¼À£ÉÆÃlUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛz.É EzÀ®èzÉ, ¸ÀéAiÀÄA-ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À C¨sÁå¸ÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ aAvÀ£U
É É ºÀZÀÄѪÀ
¥Àæ±ßÉ UÀ¼ÀÄ ¤ªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ, DzÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀU¼ À ÀÄ ªÀÄ vÀÄÛ
G¯ÉèÃRUÀ¼À ¥ÀzPÀ ÉÆñÀªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ §UÉÎ ¤ªÀÄä w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. £ÁªÀÅ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð avÀætªÀ£ÀÄß
C£Ééö¸ÀĪÁUÀ, F WÀlPÀªÅÀ ¤ªÀÄUÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀªÀÄUÀæ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä,
«ªÀıÁðvÀäPÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄļÀî zÀȶÖPÆ É Ã£ÀU¼ À À£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ
M¼À£ÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£Àª£ À ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄvÉÛêÉ.

16.2 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£É

¸ÁévAÀ vÀæåzÀ ªÉÆzÀ®Ä, zÉñÀz° À è PÉ®ªÉà PÉ®ªÀÅ '¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ' GzÀåªÀÄUÀ½zÀݪÅÀ .
EªÀÅUÀ¼À°è gÉʯÉé, CAZÉ ªÀÄvÀÄÛ mÉ°UÁæ¥sÀμÀÄ, ¥ÉÇÃmïð læ¸ÀÖμÀÄ, Drð£É£ïì ¥sÁåPÀÖjUÀ¼ÀÄ, D¯ï EArAiÀiÁ
gÉÃrAiÉÆÃ, ¸ÀPÁðj G¥ÀÅà PÁSÁð£ÉU¼ À ÀÄ, Qé£ÊÉ £ï ¥sÁåPÀÖjUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ PÉ®ªÀÅ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjªÉ.
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß «¨sÁVÃAiÀĪÁV ¤ªÀð»¸À¯ÁUÀÄwÛvÄÀ Û. ¸ÀévA À vÀæ ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛväÀ PÀ, ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ gÁdQÃAiÀÄ

248
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è AiÉÆÃfvÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArvÀÄ. zÉñÀªÅÀ DzÁAiÀÄzÀ°è£À
C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÀÄlÖzÀ GzÉÆåÃUÀ, DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÁæzÃÉ ²PÀ C¸ÀªÄÀ vÉÆî£À ªÀÄvÀÄÛ
vÀgÀ¨ÃÉ w ¥ÀqÉzÀ ªÀiÁ£Àª± À ÀQÛAiÀÄ PÉÆgÀvA
É iÀÄAvÀºÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛvÄÀ Û. D ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀvªÀ ÀÅ
zÀħð® PÉÊUÁjPÁ £É¯É, PÀrªÉÄ ªÀÄlÖzÀ G½vÁAiÀÄ, C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ ºÀÆrPÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð
¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀæzÁs £ÀªÁV PÀȶ DyðPÀvA É iÀiÁVvÀÄÛ. F jÃwAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß UÀªÄÀ £ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ, £ÀªÀÄä zÀÆgÀzÈÀ ¶ÖAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ¸Á骮 À A© DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ
¸ÁzsÀ£ª À ÁV ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹zÀgÄÀ . F ªÀi ÁUÀðzÀ²ð
CA±ÀªÅÀ 1948gÀ PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw ¤tðAiÀÄzÀ CAVÃPÁgÀPÌÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ 1956gÀ
PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw ¤tðAiÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. 1948gÀ ¤tðAiÀĪÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀ®AiÀÄUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹vÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ¥ÁæzÃÉ ²PÀ C¸ÀªÄÀ vÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß
¸Àj¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÀÛzÉ. 1948 gÀ PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw ¤tðAiÀĪÀÅ PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ
PÉÊUÁjPÁ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ «¸ÀÛgÀuÉUÉ MvÀÄÛ ¤ÃrvÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃμÀªÁV d£ÀgÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÇgÉʸÀĪÀ §AqÀªÁ¼À G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À GvÁàzÀ£ÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À gÀ¥ÅsÀ Û «zÉò
«¤ªÀÄAiÀÄzÀ UÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛz.É

¸ÁévA
À vÀåæ zÀ DgÀA©üPÀ ªÀμÀðUÀ¼À°è, §AqÀªÁ¼ÀzÀ PÉÆgÀv¬ É ÄvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ GzÀåªÀIJîvÉAiÀÄ
ªÀÄÆ®ªÀÇ ¸ÀºÀ ¸ÁPÀμÀÄÖ ¥À槮ªÁVgÀ°®è. DzÀÝjAzÀ, 1956gÀ PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw ¤tðAiÀĪÀÅ PÉÊUÁjPÁ
C©üªÈÀ ¢ÞUÉ £ÉÃgÀªÁV dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀĪÀ gÁdåzÀ ¥ÁvÀæPÌÉ DzÀåvÉ ¤ÃrvÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV zÉñÀzÀ
CUÀvåÀ UÀ¼À£ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÉUz É ÄÀ PÉÆAqÀÄ AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß (5 ªÀμÀðzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ)
¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ºÉƸÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæU¼ À À£ÀÄß £ÀAvÀgÀ 1973,1977,1980 ªÀÄvÀÄÛ
1991gÀ ¤Ãw ºÉýPÉU¼ À À°è «ªÀj¸À¯ÁVzÉ. 1991£Éà ªÀμÀðªÀ£ÄÀ ß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ GzÁjÃPÀgÀtPÉÌ
£ÁA¢ ºÁrzÀ ªÀμð À JAzÀÄ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

16.3 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ

¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ DyðPÀvÉUÉ CUÀvÀåªÁzÀ GvÉÛÃd£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
GzÀåªÀÄzÀ AiÀıÀ¹ìUÉ ¥ÀæªÀÄÄR WÀlPÁA±ÀªÁzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r
À ¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÉÇö¹vÀÄ;

¸ÁªÀðd¤PÀ CxÀªÁ SÁ¸ÀV.gÁdå ªÀ®AiÀÄ JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄ®àqÄÀ ªÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ

¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ DyðPÀvÉAiÀÄ
¨sÁUÀªÁVzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj ¸ÉêÉUÀ¼ÁzÀ «Ä°lj,
PÁ£ÀÆ£ÀÄ eÁj, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÁjUÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët, eÉÆvÉUÉ DgÉÆÃUÀå gÀPëÀuÉ
ªÀÄvÀÄÛ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀAvÀºÀ ¸ÀPÁðgÀPÁÌV PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀªÀgÄÀ ¸ÉÃjzÁÝg.É ¸ÁªÀðd¤PÀ
ªÀ®AiÀĪÀÅ PÉêÀ® ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀ ªÀåQÛVAvÀ ºÉZÁÑV Erà ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀĪÀ
¸ÉêÉUÀ½AzÀ (©Ã¢ ¢Ã¥ÀU¼ À ÀAvÀºÀ) ¥ÁªÀw¸ÀzÀªÀg£
À ÀÄß ºÉÆgÀVqÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®èzÀ ¸ÉêÉUÀ¼À £ÀÄß
MzÀV¸À§ºÀÄzÀÄ.[1] ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ, CxÀªÁ ¸ÀPÁðj ¸ÁéªÄÀ åzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀðd¤PÀ
ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ CrAiÀÄ°è §gÀĪÀ ¸Àé-ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÁtÂdå GzÀåªÀÄUÀ¼ÁVzÀÄÝ, CªÀÅ ªÀiÁgÁlPÉÌ ««zsÀ

249
SÁ¸ÀV ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÁtÂdå DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É

¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¨sÁUÀªÁVgÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄzÀ CxÀªÁ ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ

ªÀ®AiÀÄzÀ ¨sÁUÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ GzÀåªÀÄzÀ ªÀiÁ°ÃPÀjUÉ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀĪÀ
GzÉÝñÀª£ À ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ DyðPÀ ªÀ®AiÀÄUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ. ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀ, £ÁUÀjPÀ CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀ®AiÀĪÀÅ £ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÀ ««zsÀ ¯Á¨sg À »
À vÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï
QAUÀتÄÀ ß°è, PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÉÆgÀV£À ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß G¯ÉèÃT¹, "ªÁå¥ÀPÀ
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ" JA§ ¥Àzª À À£ÀÄß ºÉZÁÑV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ JAzÀgÃÉ £ÀÄ?

PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ CxÀªÁ ºÉÆA¢gÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà PÉÊUÁjPÉU¼ À À£ÀÄß-ªÀÄvÀÄÛ

CªÀÅUÀ¼ÉƼÀUÉ ¸ÀȶÖAiÀiÁzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß-¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛz.É EzÀÄ
«±Á®ªÁzÀ ªÀ®AiÀĪÁVzÀÄÝ, ««zsÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÁ妹zÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ
fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄzÀ ºÉaÑ£À CA±ÀU¼ À À ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. CzÀgÀ ºÉ¸ÀgÉà ¸ÀÆa¸ÀĪÀAvÉ,
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉU¼ À À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß vÉjUÉzÁgÀjAzÀ
zs£
À À¸ÀºÁAiÀÄ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¯Á¨sÀg» À vÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÀiÁdzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ºÀAvÀz® À Æè d£ÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉA§°¸À®Ä
«£Áå¸ÀUÉƽ¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ J¯Áè £ÁUÀjPÀjUÉ CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ AiÉÆÃUÀPÉëêÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß JwÛ»rAiÀÄĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

 ²PÀët: ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ, ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ, PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CPÁqÉ«ÄUÀ¼ÀÄ,

«±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët
¥ÀÇgÉÊPÉzÁgÀgÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ²PÀët
 CVß±ÁªÀÄPÀ E¯ÁSÉU¼
À ÀÄ: DA§Äå¯É£ïì læ¸ÀÖμÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇ°Ã¸ï ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ vÀÄvÀÄð
¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ
 DgÉÆÃUÀå gÀPÀëuÉ: ªÀÄvÀÄÛ D¸ÀàvæÉ læ¸ÀÖμÀÄ, f¦ ±À¸ÀÛæaQvÉìU¼
À ÀÄ, zÀAvÀªÉÊzÀågÀÄ, gÁdå-C£ÀÄzÁ¤vÀ
DgÉÆÃUÀå ¸ÉêÉU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ Qè¤PÀ¯ï PÀ«Ä±À¤AUï UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÀÄ (¹¹fUÀ¼ÀÄ) ¸ÉÃjzÀAvÉ DgÉÆÃUÀå
gÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÉU¼ À ÀÄ, DºÁgÀ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ, DyðPÀ £Égª À ÀÅ, ¥ÀjÃPÉë, ªÀ¸Àw ªÀÄvÀÄÛ
EvÀgÀ DgÉÊPÉ ¸ÉêÉU¼ À ÀÄ
 C¤®, ¤ÃgÀÄ, «zÀÄåvï ªÀÄvÀÄÛ vÁådå ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ
G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉUÀ¼ÀÄ
 ¸ÀªiÀ Ád ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ, PÁgÁUÀȺÀU¼
À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ
PÁ£ÀÆ£ÀÄ eÁj
 ©ænμï ¸ÉãÉ, gÁAiÀÄ¯ï £ËPÁ¥ÀqÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁAiÀÄ¯ï ªÁAiÀÄÄ¥ÀqA
É iÀÄAvÀºÀ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ gÀPÀëuÁ
¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ ¸À±À¸ÀÛæ ¥ÀqÉU¼
À ÀÄ

250
  ¸ÀܽÃAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ, ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÉêÁ ¥ÀÇgÉÊPÉzÁgÀgÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ
¸ÀPÁðgÀ
 ¨ÁåAPï D¥sï EAUÉèAqÀßAvÀºÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ
 gÉÆêÁzÀ C©üªÀÈ¢Þ, ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛgu À É ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÁjUÉ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð©ænμï
ªÀ¸ÀÄÛ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄzÀAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgA
À ¥ÀgÉ.

¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ

««zsÀ zÉñÀUÀ¼À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ «¸ÀÛgÀuÉUÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ©ü£ÀߪÁVzÀÝgÀÆ, ¸ÀPÁðgÀU¼

À ÀÄ
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß KPÉ ¸Áܦ¹ªÉ JA§ÄzÀgÀ §UÉÎ «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀàμÖÀªÁV ¸ÀªÀÄUÀæ
w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀÆa¹gÀĪÀ PÉ®ªÀÅ GzÉÝñÀU¼
À ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ.

1. ¸ÀPÁðgÀªÅÀ C©üªÈÀ ¢Þ G¥ÀPÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À¨ÃÉ PÀÄ. ¨sÀ«μÀåzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ GzÉÝñÀPÉÌ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ
PÀqɬÄAzÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è CzÀgÀ
zÀÈqsª
À ÁzÀ £ÉÃgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛz.É CAvÀºÀ G¥ÀPæª À ÀĪÀÅ PÉÊUÁjPÁ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ºÀÆrPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÉÛÃd£À, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀ G¥ÀPÀæªÄÀ zÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è §gÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ GzÀåªÀÄPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ
¤ªÀðºÀuÁ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ§ºÀÄzÀÄ.
2. ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¤¢ðμÀÖ DzÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§AðzsU À ¼À À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV
SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄPÉÌ ©lÖgÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÁgÀUÆ É ½¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀåvɬĮè.
3. DªÀÄzÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥ÅsÀ Û ¥ÀæZÁgÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À À°è SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½UÉ
¥ÀÇgÀPÀªÁUÀ®Ä ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸ÁzsÀåªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
4. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ «¢ü¸ÀĪÀ ¨É¯ÉU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ G½vÁAiÀĪÀ£ÀÄß ªÉÃUÀªÁV GvÉÛÃf¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀ §AiÀĸÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß
¸ÁªÀðd¤PÀjAzÀ ¸Á®UÀ¼À£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä «±ÉÃμÀ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃqÀĪÀ §zÀ®Ä ¸ÀA¥À£ÀÆä®
PÉÆæÃrüÃPÀgÀtzÀ ºÉZÀÄÑ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ «zsÁ£ÀªA É zÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.
5. SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ FUÁUÀ¯Éà C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ¥ÀæzÃÉ ±Àz° À è vÀªÀÄä WÀlPÀU¼ À À£ÀÄß
ªÀ»¹PÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ
GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢gÀzÀ ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ°è C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁV ¥ÀjZÀ¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ.
6. C£ÉÃPÀ ¸ÀAzÀ¨Àð s UÀ¼À°è, C©üªÈÀ ¢Þ²Ã® gÁμÀÖæU¼ À À ¸ÀPÁðgÀU¼ À ÀÄ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
£ÁåAiÀĪÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ,
EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄPÀÆÌ ºÉaÑ£À ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß CUÀvÀåªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ.ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV
PÀȶ¥ÀæzÁs £ÀªÁVgÀĪÀ, zÀħð® PÉÊUÁjPÁ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ, PÀrªÉÄ ªÀÄlÖzÀ G½vÁAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ, ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ¸Ë®¨sÀåU¼ À À PÉÆgÀvɬÄgÀĪÀ, ¸ÁévA À vÀæåzÀ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ ¹ÜwAiÀÄÄ, ¸ÀPÁðgÀªÅÀ DyðPÀvÉAiÀÄ J¯Áè PÉëÃvÀæUÀ¼ÀvÛÀ ºÉeÉÓ
ºÁPÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÀqÁØAiÀÄUÉƽ¹vÀÄ. EzÀ®èzÉ E£ÀÆß UÀt¤ÃAiÀÄ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ°è C¹ÛvéÀzÀ°èzÉ -
DzÁAiÀÄzÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉU¼ À ÀÄ, PÀrªÉÄ ªÀÄlÖzÀ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼ À ÀÄ, DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è
UÀA©üÃgÀ ¥ÁæzÃÉ ²PÀ C¸ÀªÄÀ vÉÆî£À ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ vÀgÀ¨ÃÉ w ¥ÀqÉzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ±QÀ Û. DyðPÀ,

251
 ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðvÀAvÀz æ À gÀAUÀUÀ¼À°è DyðPÀvA É iÀÄÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ±ÉæÃtÂUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀgÉ, GvÀÛªÄÀ PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸À®Ä,
¸ÁªÀðd¤PÀ DyðPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÊ«zsÀåUÉƽ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ-DyðPÀ
»AzÀĽ¢gÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ¸Á骮 À A© DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ª À ÁV ¸ÁªÀðd¤PÀ
ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ C¤ªÁAiÀÄðªÁ¬ÄvÀÄ.

F PɼÀV£À GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ CUÀvåÀ vÉ GzÀ㫸ÀÄvÀÛzBÉ

zÉñÀzÀ vÀéjvÀ DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjQÃPÀgÀtPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
C©üªÈÀ ¢ÞUÉ CUÀvÀåªÁzÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄ;

1. ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß

¸ÀȶָÀĪÀÅzÀÄ,
2. DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ¥ÀÅ£À«ðvÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ;
3. GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀÅzÀÄ;
4. ¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ ¥ÁæzÃÉ ²PÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ;
5. ¸ÀtÚ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÇgÀPÀ PÉÊUÁjPÉU¼
À À C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ;
6. DªÀÄzÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ, DyðPÀvÉUÉ «zÉò «¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß G½¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ UÀ½¸ÀĪÀÅzÀÄ.

F GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀÆÜ®-UÀÄjUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ «±Á® GzÉÝñÀUÀ¼ÁVªÉ.

E°èAiÀĪÀgÉUÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ½UÉ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀÆPÀëä GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀ
AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁV®è. 1989 gÀ°è gÁdå ªÀÄlÖzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À
§UÉÎ ±ÉéÃvÀ¥vÀ À檣
À ÀÄß ºÉÆgÀvÀAzÀ ªÉÆzÀ® gÁdå DAzsÀæ¥æz À ÃÉ ±ÀªÁVzÀÄÝ, EzÀÄ ¨sÁgÀvÀz° À è F jÃwAiÀÄ
ªÉÆzÀ® gÁdåªÁVzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À §UÉÎ ±ÉéÃvÀ¥Àvæª À À£ÀÄß ¸À°è¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ
¤gÀAvÀgÀ ¨ÉÃrPÉ EzÉ. F »AzÉAiÀÄÆ, DqÀ½vÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ
¥Àæw ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄzÀ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¤¢ðμÀÖ¥r À ¸ÀĪÀAvÉ ¸ÀPÁðgÀPÌÉ ¥ÀzÃÉ ¥ÀzÉà ²¥sÁgÀ¸ÀÄ
ªÀiÁrzÀݪÀÅ. EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄzÀ PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉAiÀÄ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ, ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ GzÉÝñÀU¼ À À
£ÉgÀªÉÃjPÉUÉ C£ÀÄPÀÆ® ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛz.É F ¢QÌ£À°è EwÛÃa£À ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄÄ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÀåªÀÄzÀ
£ÀqÄÀ ªÉ w½ªÀ½PÉ M¥ÀàAzÀPÌÉ (JAMAiÀÄÄ) ¸À» ºÁPÀĪÀ°è ¸ÀPÁðgÀªÅÀ C¼Àªr À ¹PÉÆAqÀ C¨sÁå¸ÀªÁVzÉ.
EzÀÄ ¸ÀàμÖÀ GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ ¸ÀgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj vÀAvÀæªÁVzÉ,
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ ¤¸ÀìA¢UÀÞªÁzÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÀ£U É ÁV §ºÀĪÀiÁ£ÀUÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 26 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÁå¦ÛUÉ §A¢ªÉ ªÀÄvÀÄÛ 1991-92 gÀ
CªÀ¢üAiÀÄ°è E£ÀÆß 100 GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ EzÀgÀ ªÁå¦ÛUÉ §gÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ EzÉ.

16.4 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ «PÀ¸£

À À ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛgÀuÉ
DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÀĺÀvéÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹gÀĪÀ F «μÀAiÀÄzÀ
§UÉÎ ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸Á»vÀåzÀ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ CxÀð, ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄ
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀĪÀÅ C¸ÀàμÀÖ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛ¯Éà EzÉ.

252
 FUÀ F ¥ÀzÀU¼ À À CxÀðªÀ£ÀÄß w½AiÉÆÃt.¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÁªÀðd¤PÀ, SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ dAn ªÀ®AiÀÄUÀ¼À G¥À¹ÜwAiÉÆA¢UÉ '«Ä±Àæ DyðPÀv'É JAzÀÄ
¤gÀƦ¸À¯ÁVzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ªÁå¥ÀPÀ CxÀðzÀ°è ¸ÁªÀiÁfPÀ, PÉÊUÁjPÁ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå
¸ÀégÆ
À ¥ÀzÀ J¯Áè ¸ÀPÁðj ZÀlĪÀnPÉU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉƼÀÄîvÀÛz.É ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀªÁV
¤AiÀÄAwæ¸À®àqÀĪÀ J¯Áè ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÀÄ, ²PÀët, ¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀå, ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÀºÀ£À,
ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð EvÁå¢ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è£À C©üªÀÈ¢Þ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉƼÀÄîvÛÀzÉ JAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ PÉêÀ® ¸ÀPÁðj E¯ÁSÉU¼ À À£ÀÄß ªÀiÁvÀ檮
À èzÉ PÉÃAzÀæ CxÀªÁ gÁdå
ªÀ®AiÀÄzÀ°ègÄÀ ªÀ ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ, ¤ÃgÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvï AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, gÉʯÉé, CAZÉ ªÀÄvÀÄÛ
vÀAwUÀ¼ÀÄ, ±À¸ÁÛæ¸ÀÛæ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ, EvÀgÀ E¯ÁSÁ GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÆß M¼ÀUÉÆArzÉ.

The banking, insurance, financial and other services also come under the
purview of public sector. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ §ÆågÉÆà D¥sï ¥À©èPï JAl¥ÉÊæð¸À¸ï vÀ£Àß ªÁ¶ðPÀ
ªÀgÀ¢ 1973-74 gÀ°è, "¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ vÀ£Àß «±Á® CxÀðzÀ°è ¸ÀPÁðgÀzÀ J¯Áè
ZÀlĪÀnPÉU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉƼÀÄîvÀÛz.É F CxÀðzÀ°è ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À°è G¯ÉèÃT¸À¯ÁzÀ MmÁÖgÉ
ªÉZÀѪÀ£ÀÄß «ªÀj¸À¯ÁVzÉ. DzÁUÀÆå, ºÉZÀÄÑ ¤¢ðμÀÖ CxÀðzÀ°è, ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ¸ÀPÁðgÀzÀ
PÉÊUÁjPÁ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz,É CªÀÅ gÁdå ¤UÀªÄÀ UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
PÀA¥À¤UÀ¼À PÁAiÉÄÝAiÀÄr £ÉÆÃAzÁ¬Ä¸À¯ÁzÀ PÀA¥À¤UÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°ègÄÀ vÀÛªÉ.ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ
GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÃAzÀæ, gÁdå CxÀªÁ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖz° À è ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ ¤¢ðμÀÖ ¸ÀégÆÀ ¥ÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÉAzÀÄ
ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ, EzÀgÀ°è PÀȶ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀgPÀ ÀÄUÀ¼À GvÁàzÀ£É CxÀªÁ GvÁàzÀ£É CxÀªÁ ¨É¯ÉUÉ
¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛz.É CAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV E¯ÁSÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
gÀÆ¥ÀzÀ°è CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÁéAiÀÄvÀÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄzÀ°è,
CzÀÄ MzÀV¸ÀĪÀ ¸ÀgPÀ ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ½UÉ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß «¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ ªÀÄÄRå UÀªÄÀ £ÀªÁVzÉ.
CAvÀºÀ ¨É¯ÉAiÀÄÄ ¸ÀA¥ÀÇtð ªÉZÀѪ£ À ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ E®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ DzÀgÉ
MmÁÖgÉAiÀiÁV GzÀåªÀĪÀÅ PÀ¤μÀ× ¨ÉæÃಕ್ಈªÀ£ï C£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀÄ EzÀgÀ GzÉÝñÀªÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ, the.socia1 ¸ÉêÉU¼
À ÀÄ,

¸ÀPÁðgÀzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ JA§ ¥ÀzÀzÀ CrAiÀÄ°è

§gÀĪÀÅ¢®è, DzÀgÉ gÉʯÉé, CAZÉ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀ¸ÀA¥ÀPð
À UÀ¼ÀAvÀºÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛv É
¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß DAiÀiÁ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÝÀ gÆ
À ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁUÀÄvÀÛzÉ
KPÉAzÀgÉ GzÉÝñÀªÀÅ MAzÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è ªÀÄÄjAiÀÄĪÀÅzÀÄ.¨sÁgÀvÀzÀ°è GzÀåªÀÄzÀ gÁdå ªÀiÁ°ÃPÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ DgÀA©üPÀ G¯ÉèÃRªÀÅ 1888gÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀzÀ ªÀg¢ À AiÀÄ°è
CqÀPÀªÁVzÉ, EzÀÄ DUÁUÉÎ §gÀ§ºÀÄzÁzÀ §gÀUÁ®UÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀªÁV PÉÊUÁjPÉU¼ À À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrzÉ. ºÉƸÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÀȵÀÖUÉ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀºÁAiÀÄzÀ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß DAiÉÆÃUÀªÅÀ
MwÛºÉývÀÄ. ¸ÀPÁðgÀ PÀÆqÀ ¸À®ºÉ ¤ÃrzÉ ¸ÀPÀÌgÉ, ºÀwÛ, GuÉÚ, gÉÃμÉä, PÁUÀzÀ, PÀÄA¨ÁjPÉ, Glass.etc
GvÁàzÀ£É DgÀA©ü¸À¨ÉÃPÀÄ. DzÁUÀÆå, ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁvÀæªÅÀ EAUÉèAqÀß°è£À vÀAiÀiÁgÀPÀjUÉ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛU¼ À À
gÀ¥sÀÅÛzÁgÀjUÉ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ CA¢£À ¸ÀPÁðgÀªÅÀ AiÀiÁªÀÅzÉà PÀæªÀĪÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî° ®è.
¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÁ DAiÉÆÃUÀzÀ (1904) ªÀgÀ¢AiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
¤ÃwAiÀÄÄ vÁAwæPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ ²PÀët, ªÁtÂdå ªÀiÁ»wAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¸ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ

253
¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉU¼ À À §UÉV£À ¥Àæ§AzsÀU¼ À À ¥ÀæPÀluÉAiÀÄ PÉ®ªÀÅ ¤§Azs£ À ÉU½
À UÉ ¹Ã«ÄvÀªÁVvÀÄÛ.
1905gÀ°è ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹vÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß
¥ÁægÀA©ü¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ JAzÀÄ D²¸À¯ÁVvÀÄÛ. F ¤nÖ£À°è PÉ®ªÀÅ PÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArzÀÝgÀÆ, EzÀÄ
AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½AzÀ «gÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQvÀÄ, CªÀgÄÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß
SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄPÉÌ UÀA©üÃgÀ C¥ÁAiÀĪÉAzÀÄ ªÁåSÁ夹zÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß vÀªÀÄä PÉëÃvÀ檣 À ÀÄß «ÄÃjzÀ
«μÀAiÀÄUÀ¼À°è gÁdåzÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀªA É zÀÄ ¥ÀjUÀt¹zÀgÄÀ .ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
DyðPÀvA É iÀÄ zÀħð®vÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄ£É߯ÉUÉ vÀA¢vÀÄ. AiÀÄÄzÀÞ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ £ÀAvÀgÀ, ¸ÀPÁðgÀªÅÀ PÉÊUÁjPÁ
¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä ¤zsð À j¹vÀÄ. AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÁ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ¤¢ðμÀÖ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé¥æe À ÉÕAiÀÄ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. EzÀÄ
1916gÀ°è PÉÊUÁjPÁ ºÀtPÁ¸ÀÄ DAiÉÆÃUÀzÀ £ÉêÀÄPÀPÌÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è
¸ÀPÁðgÀªÅÀ ¸ÀQæAiÀÄ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ CzÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrvÀÄ. PÉ®ªÀÅ PÉnL PÉÊUÁjPÉU¼ À À£ÀÄß
¸Áܦ¸ÀĪÀ CUÀvÀåªÀÇ EzÉ JAzÀÄ CzÀÄ ¨sÁ«¹vÀÄ. £ÀAvÀgÀ, 1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄr,
PÉÊUÁjPÉU¼À À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ¥ÁæAwÃAiÀÄ «μÀAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤zÉÃð±À£ÀU¼ À À£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ
²PÀëtªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ PÉÃAzÀæªÅÀ ºÉÆA¢vÀÄÛ. provincial.gvernment
¸ÁPÀμÀÄÖ C£ÀĨsÀªª À À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ°®è jAzÀ, ¸ÁA¹ÜPÀ ¤¢üUÀ¼ÀÄ, GvÉÛÃdPÀ-ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÈd£À²Ã®vÉ, K£ÀÆ
ºÉZÀÄÑ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è PÉÊUÁjPÉUÀ¼À E¯ÁSÉUÀ¼À ¸À馅 ºÉÆgÀvÄÀ ¥Àr¹ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. 1937gÀ°è, C£ÉÃPÀ
¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è PÁAUÉæ¸ï C¢üPÁgÀPÌÉ §AzÁUÀ, ¸ÀĨsÁμï ZÀAzÀæ ¨ÉÆøï CªÀgÀ CzsåÀ PÀëvÉAiÀÄ°è ¥ÁæAvÀåUÀ¼À
PÉÊUÁjPÁ ¸ÀaªÁ®AiÀÄUÀ¼À ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀªÀÅ PÉÊUÁjQÃPÀgÀtzÀ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F GzÉÝñÀPÁÌV
¸ÀªÀÄUÀæ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrvÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæ,
¥ÁæAwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀU¼ À À MqÉv£À Àz°
À ègÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÆ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ.
AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ, AiÀÄAvÉÆÃæ ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ, ¨sÁjà JAf¤AiÀÄjAUï, DmÉÆêÉƨÉʮμÀÄ,
gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¸ÀUÉƧâgÀU¼ À ÀAvÀºÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ gÁdåzÀ £ÉÃgÀ
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ CrAiÀÄ°è EgÀ¨ÃÉ PÉAzÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

1945gÀ K¦æ®ß°è, ¸ÀPÁðgÀªÀÅ PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀÄ §UÉÎ MAzÀÄ ºÉýPÉAiÀÄ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁrvÀÄ,
CzÀgÀ CrAiÀÄ°è ±À¸ÁÛæ¸ÀÛæ PÁSÁð£ÉU¼ À ÀÄ, gÉʯÉéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ FUÁUÀ¯Éà gÁdåzÀ ªÀiÁ°ÃPÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ CrAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸ÉêÉUÀ¼À ªÀÄÄAzÀĪÀjPÉAiÀÄ£ÀÄß
zÀÈqs¥
À Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. PÉ®ªÀÅ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ ¸ÀºÀ ¸ÉèÃn£À ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ°èg¨À ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ CzÀÄ
WÉÆö¹vÀÄ. ¸ÁPÀμÀÄÖ §AqÀªÁ¼À §gÀ°®èªÁzÀÝjAzÀ CAvÀºÀ gÁdå ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀzÀ CUÀvÀå«vÀÄÛ.ªÀÄvÀÄÛ
gÁ¶ÖæÃAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ°è CAvÀºÀªÅÀ UÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÀåUÀvÀåªÁVvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ. 1946gÀ
r¸ÉA§£Àð°è ¸Áܦ¸À¯ÁzÀ ¸À®ºÁ AiÉÆÃd£Á ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ, zÉÆqÀØ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÀiÁ°ÃPÀvéÀ ªÀÄvÀÄÛ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß gÁdåªÀÅ vÀ£Àß PÉÊUÉ vÉUz É ÄÀ PÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ ¸À®ºÉ ¤ÃrvÀÄ. DzÁUÀÆå, 1946gÀ°è
C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀÄzsÀåAvÀgÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ C¢üPÁgÀzÀ ªÀUÁðªÀuÉAiÀÄ §UÉÎ ºÉZÀÄÑ PÁ¼Àf ªÀ»¹vÀÄÛ,
DzÀÝjAzÀ F ²¥sÁgÀ¹£À ªÉÄÃ¯É K£À£ÀÆß ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀ°®è.¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgÀ, ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
vÀéjvÀUÀwAiÀÄ°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ vÀÄvÀÄð ªÀÄvÀÄÛ PÀμÖÀPÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
DyðPÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÆ®¨sÆ À vÀ CªÀ±ÀåPÀvÉU¼ À À PÉÆgÀvɬÄzÀÄÝ, DyðPÀ ¨É¼Àªt À ÂUÉUÉ Cr¥ÁAiÀÄ
ºÁPÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. F GzÉÝñÀPÁÌV ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÀåUÀvåÀ ªÉAzÀÄ
¥ÀjUÀt¸À¯ÁVvÀÄÛ. ¢ÃWÁðªÀ¢A ü iÀÄ UÀ¨sÁðªÀ¸ÉÜ, PÀrªÉÄ E¼ÀĪÀj ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ

254
PÉÊUÉwÛPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀzÀ ºÀÆrPÉUÀ¼À ºÉaÑ£À §AqÀªÁ¼ÀzÀ wêÀæ ¸ÀégÆ À ¥À¢AzÁV, DyðPÀ
ZÀlĪÀnPÉU¼ À À°è ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥ÀzÀ CUÀvÀå«vÀÄÛ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. ¨sÁgÀvÀªÅÀ vÀ£Àß DyðPÀ,
¸ÁªÀiÁfPÀ gÀAUÀUÀ¼À°è JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ««zsÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁfPÀ »AzÀĽ¢gÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÁj¹, GvÀÛªÀÄ PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ C¤ªÁAiÀÄðªÁ¬ÄvÀÄ.¸ÁévA À vÀæåzÀ
£ÀAvÀgÀzÀ ªÀμð À UÀ¼À°è ¨sÁgÀvz À °
À è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ªÀiÁrzÀ PÉÊUÁjPÁ
¤Ãw ¤tðAiÀÄUÀ¼À°è UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. 1948gÀ PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw ¤tðAiÀĪÀÅ GzÀåªÀÄzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÉgÀqg À À GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä MvÀÄÛ ¤ÃrvÀÄ.
PÉÊUÁjPÉU¼ À À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è gÁdåªÀÅ PÀæªÄÉ Ãt ¸ÀQA æ iÀÄ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸À¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ CzÀÄ ¸ÀàμÖÀ¥r À ¹vÀÄ.
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀv¬ É ÄAzÁV, gÁdåªÀÅ vÁ£ÀÄ §AiÀĹzÀμÀÄÖ ªÁå¥ÀPÀªÁV J¯Áè PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀæªÃÉ ²¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è JAzÀÆ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. DzÀÝjAzÀ, C¹ÛvÀézÀ°ègÄÀ ªÀ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß
¸Áé¢Ãü £À¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀ CxÀªÁ £Àq¸ É ÀĪÀ §zÀ®Ä ºÉƸÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è CzÀgÀ GvÁàz£ À ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ
¤zsÁðgÀª£ À ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV ¤zÉÃð²¹zÀgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¤AiÀÄAwæ¹zÀgÉ CªÀÅ ¸ÀºÀ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¤tðAiÀÄzÀ ¥ÀæPÁgÀ,
PÉÊUÁjPÉU¼ À À£ÀÄß £Á®ÄÌ ªÀUÀðUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. ªÉÆzÀ® ªÀUð À ªÀÅ ±À¸ÁÛæ¸ÀÛæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÀÄÝUÀÄAqÀÄUÀ¼À
GvÁàzÀ£É, ¥ÀgÀªiÀ ÁtÄ ±ÀQÛAiÀÄ GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀæt, gÉʯÉéAiÀÄ ªÀiÁ°ÃPÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁjUÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ. EªÀÅ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ KPÀ¸ÁéªÄÀ åzÀ CrAiÀÄ°è EgÀ¨ÃÉ QvÀÄÛ. PÀ°èzÀÝ®Ä,
PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ, «ªÀiÁ£À vÀAiÀiÁjPÉ, ºÀqÀUÀÄ ¤ªÀiÁðt, zÀÆgÀªÁt EvÁå¢UÀ¼ÀAvÀºÀ ºÉƸÀ
GzÀåªÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ¥£ À ÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÆ É AqÀ JgÀqÀ£Éà ªÀUð À ªÀÅ PÉÃAzÀæ, gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁ£ÀUÀgÀ
¥Á°PÉUÀ¼À dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVvÀÄÛ. DmÉÆêÉƨÉʮμÀÄ, ¨sÁjà AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆAqÀ ªÀÄÆgÀ£Éà ªÀUð À zÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼ À À ¸ÀºÀPÁgÀzÆ É A¢UÉ ºÉZÁÑV PÉÃAzÀæ
¤AiÀÄAvÀt æ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ M¼À¥n À Öª.É 'gÁdåªÀÇ ¸ÀºÀ F PÉëÃvÀæz° À è ºÀAvÀºÀAvÀªÁV ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄzÀ CrAiÀÄ°è GzÀåªÀÄzÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄÄ CvÀȦÛPÀgÀªÁVgÀĪÀ°è ªÀÄzsåÀ ¥ÀæªÃÉ ²¸À®Ä
»AdjAiÀÄĪÀÅ¢®è' JA§ ¤§Azs£ À ÉUÉ M¼À¥ÀlÄÖ G½zÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄUÀ½UÉ
©qÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

£ÀAvÀgÀ CAVÃPÀj¸À®àlÖ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À GvÀÛªÀÄ §¼ÀPA É iÀÄ£ÀÄß

SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀvÄÀ Û PÉ®ªÉà PÉÊUÀ¼À°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀqA É iÀÄĪÀ°è gÁdåzÀ
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 39£Éà «¢üAiÀÄÄ, "gÁdåªÀÅ, ¤¢ðμÀÖªÁV, ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¨sËwPÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀiÁ°ÃPÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå M½wUÁV CvÀÄåvÀÛªÀĪÁV «vÀj¸À¯ÁVzÉAiÉÄ
JAzÀÄ RavÀ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä vÀ£Àß ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¤zÉÃð²¸ÀÄvÀÛz"É ªÀÄvÀÄÛ "DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¥ÀvÄÀ Û ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á «zsÁ£ÀU¼ À À PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå ºÁ¤UÉ
PÁgÀtªÁUÀĪÀÅ¢®è" JAzÀÄ ºÉüÀÄvÀÛz.É AiÉÆÃfvÀ DyðPÀvA É iÀÄ ¥ÀjZÀAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ ¸ÀªiÀ ÁdªÁ¢
ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ vÀéjvÀ
«¸ÀÛgu
À ÉAiÀÄ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ. SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ PÉÊUÉƼÀî®Ä EμÀÖ«®èzÀ CxÀªÁ ¸ÁzsÀåªÁUÀzÀ
ZÀlĪÀnPÉU¼ À À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉ, zÉñÀzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð
DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¥À槮 ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯Á¬ÄvÀÄ. »ÃUÁV, zÉñÀz° À è
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÁå¥ÀPÀ ¥ÁvÀæªÅÀ ¸ÁévA À vÀæåzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀĸÁܦvÀªÁVvÀÄÛ.1956gÀ PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw

255
¤tðAiÀĪÀÅ AiÉÆÃfvÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ
G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉ ¸ÉêÉU¼
À À J¯Áè PÉÊUÁjPÉU¼ À ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°ègÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ WÉÆö¹vÀÄ. zÉñÀzÀ
C©üªÈÀ ¢ÞUÉ CUÀvÀåªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉÆqÀØ ¥ÀæªiÀ ÁtzÀ°è ºÀÆrPÉAiÀÄ CUÀvÀå«gÀĪÀ EvÀgÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°ègÀ¨ÉÃPÀÄ. »ÃUÁV, ¸ÀPÁðgÀªÅÀ «±Á® ¥ÀæzÃÉ ±ÀzÀ ¨sÀ«μÀåzÀ C©üªÈÀ ¢Þ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À
£ÉÃgÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÁVvÀÄÛ. 1956gÀ ¤tðAiÀÄzÀ CrAiÀÄ°è PÉÊUÁjPÉU¼ À À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ
ªÀUðÀ UÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. MAzÀÄ ªÀUð À ªÀÅ ±À¸ÁÛæ¸ÀÛæU¼
À ÀÄ, ªÀÄzÀÄÝUÀÄAqÀÄUÀ¼ÀÄ, gÀPÀëuÁ G¥ÀPÀgt À UÀ¼ÀÄ
ªÀÄÄAvÁzÀ PÉÊUÁjPÉU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ, CªÀÅUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ gÁdåzÀ KPÀ¸ÁéªÀÄåªÁVvÀÄÛ. JgÀq£ À ÉÃ
«¨sÁUÀzÀ°è, PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀæUwÀ ¥ÀgÀ ¸ÀPÁðj MqÉv£ À ÀzÀ°èg¨ À ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉƸÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä
gÁdåªÀÅ G¥ÀPÀæªÀĪÀ£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¨ÃÉ PÁVvÀÄÛ. SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ gÁdåzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½UÉ ¥ÀÇgÀPÀªÁUÀ°zÉ
JAzÀÄ ¤jÃQë¸À¯ÁVvÀÄÛ. ªÀÄÆgÀ£Éà ªÀUÀðªÀÅ UÁæºÀPÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÆ É ArvÀÄÛ, EzÀgÀ C©üªÈÀ ¢Þ
WHIC1. E¯ÁSÁ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ

EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ gÀÆ¥ÀªÁVzÉ. E¯ÁSÁ GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß

¸ÀPÁðgÀzÀ E¯ÁSÉUÀ¼À°è MAzÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ. EzÀÄ ¸ÀPÁðgÀQÌAvÀ ¥ÀævÉåÃPÀ C¹ÛvéÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢®è.
EzÀÄ MAzÀÄ ¸ÀaªÁ®AiÀÄ CxÀªÁ ¸ÀPÁðgÀzÀ E¯ÁSÉAiÀÄ MmÁÖgÉ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É

GzÁºÀgÀuÉUÉ, gÉʯÉé, CAZÉ ªÀÄvÀÄÛ mÉ°UÁæ¥sï, ¥À¸

æ ÁgÀ, zÀÆgÀªÁt ¸ÉÃªÉ EvÁå¢.

16.5 E¯ÁSÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀÄB-

E¯ÁSÁ GzÀåªÀÄUÀ¼À ªÀÄÄRå ®PÀëtUÀ¼ÉAzÀgÉB-

1. CªÀÅ PÉÃAzÀæ CxÀªÁ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ MAzÀÄ ¸ÀaªÁ®AiÀÄzÀ MmÁÖgÉ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°è

PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É
2. CªÀgÄÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀ ªÀiÁvÀæ, AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀævåÉ ÃPÀ C¹ÛvéÀ«®è.
3. E¯ÁSÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀzÀ ReÁ£ÉAiÀÄ°è dªÀiÁ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É

4. CªÀjUÉ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÁ¶ðPÀ §eÉnßAzÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ MzÀV¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

E¯ÁSÁ GzÀåªÀÄUÀ¼À CºÀðvÉUÀ¼ÀÄB AiÀiÁªÀÅzÉà £ÉÆÃAzÀt PÀqÁØAiÀĪÁVgÀzÀ PÁgÀt E¯ÁSÁ

GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀÅzÀÄ vÀÄA¨Á ¸ÀÄ®¨sÀ. £ÉÃgÀ ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀæt«zÉ. E¯ÁSÁ GzÀåªÀÄUÀ¼À
PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀwÛ£À°è ZÀað¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ºÉÆuÉUÁjPÉ EzÉ. E¯ÁSÁ
GzÀåªÀÄzÀ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀzÀ ReÁ£ÉAiÀÄ°è oÉêÀt EqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ F GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ
¸ÀPÁðgÀzÀ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.

2. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÀÄ/±Á¸À£À§zÀÞ ¤UÀªÀÄ

±Á¸À£À§zÀÞ ¤UÀªÄÀ ªÀÅ ¸ÀA¸ÀwÛ£À «±ÉÃμÀ PÁ¬ÄzɬÄAzÀ CxÀªÁ PÉÃAzÀæ CxÀªÁ gÁdå
±Á¸ÀPÁAUÀ¢AzÀ gÀÆ¥ÀÅUÉÆAqÀ ¸ÁA¹ÜPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. EzÀPÉÌ ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð zs£ À À¸ÀºÁAiÀÄ
zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛz.É CzÀgÀ ±ÀQÛU¼
À ÀÄ, ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, «ÄwUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ PÁ¬ÄzɬÄAzÀ®Æ ¸ÀºÀ
¤zsð
À j¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

256
GzÁºÀgÀuÉUÉ EArAiÀÄ£ï K¯ÉÊð£ïì, Kgï EArAiÀiÁ, ¸ÉÖÃmï ¨ÁåAPï D¥sï EArAiÀiÁ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
fêÀ «ªÀiÁ ¤UÀªÀÄ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DºÁgÀ ¤UÀªÄÀ , vÉÊ® ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ C¤® ¤UÀªÄÀ EvÁå¢.

¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÀÄzÀ ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀÄB-

¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÀÄzÀ ªÀÄÄRå UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ »ÃVªÉB-

1. EzÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ CxÀªÁ PÉÃAzÀæ CxÀªÁ gÁdå ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ PÁ¬ÄzɬÄAzÀ gÀa¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

2. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÄÀ zÀ C¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ, GzÉÝñÀU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß PÁ¬ÄzÉAiÀÄ°è ªÀiÁvÀæ
ªÁåSÁ夸À¯ÁVzÉ.
3. PÉÃAzÀæ CxÀªÁ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀA¥ÀÇtð ¤AiÀÄAvÀt æ zÀ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÄÀ UÀ¼À
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ £ÀqA É iÀÄÄvÀÛª.É
4. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÀĪÀÅ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ WÀlPÀªÁVzÉ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀwÛ£À°è
CAVÃPÀj¹zÁUÀ CzÀÄ ¸ÀéAiÀÄAZÁ°vÀªÁV ¸ÉÃ¥ÀðqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛz.É
5. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÀÄzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄB-¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÄÀ ªÀÅ vÀ£Àß ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁévA À vÀåæ
ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÄÀ åvɬÄAzÀ ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
6. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÀĪÀÅ PÉA¥ÀÅ mÉæßAzÀ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ªÀÄÄPÀÛªÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ ¤zsÁðgÀU¼ À À£ÀÄß
vÉUÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀ ªÉÆzÀ®Ä PÀrªÉÄ PÀqv À À PÉ®¸À ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ O¥ÀZÁjPÀvA É iÀÄ£ÀÄß
¥ÀÇtðUÉƽ¸À¨ÉÃPÁVzÉ.
7. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÄÀ zÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¸ÀwÛ£À°è ZÀað¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ
»vÁ¸ÀQÛAiÀÄ gÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæ¥r À ¸ÀÄvÀÛzÉ.

3. ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ

¥ÁªÀw¹zÀ μÉÃgÀÄ §AqÀªÁ¼ÀzÀ PÀ¤μÀ× 51% PÉÃAzÀæ CxÀªÁ gÁdå ¸ÀPÁðgÀ CxÀªÁ ¨sÁUÀ±ÀB
PÉÃAzÀæ CxÀªÁ gÁdå ¸ÀPÁðgÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ PÀA¥À¤ ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤. ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ EvÀgÀ
£ÉÆÃAzÁ¬ÄvÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÀAvÉ PÀA¥À¤UÀ¼À PÁAiÉÄÝ, 2013 gÀ ¤§Azs£À ÉUÀ½AzÀ ¤AiÀÄAwæ¸À®àqÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ
¤AiÀÄAwæ¸À®àqÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¹Öïï CxÁjn D¥sï EArAiÀiÁ, ¸ÉÖÃmï mÉæÃrAUï PÁ¥ÉÇðgÉÃμÀ£ï,
»AzÀƸÁÛ£ï ªÉĶ£ï lƯïì.

¸ÀPÁðj PÀA¥À¤AiÀÄ ªÉʲμÀÖåUÀ¼ÀÄB-

£ÉÆÃAzÀtÂB PÀA¥À¤UÀ¼À PÁ¬ÄzÉ, 1956 gÀ CrAiÀÄ°è ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAAiÉÆÃf¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É

PÀA¥À¤UÀ¼À PÁAiÉÄÝAiÀÄ J¯Áè ¤§Azs£
À ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤UÉ C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛª.É

ªÀiÁ°ÃPÀvÀéB ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV CxÀªÁ ¨sÁUÀ±ÀB ¸ÀPÁðgÀzÀ MqÉvÀ£Àz° À èz.É F

PÀA¥À¤UÀ¼À μÉÃgÀÄ §AqÀªÁ¼ÀªÀÅ CzsåÀ PÀëgÀ ºÉ¸Àj£À°è ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ MqÉvÀ£ÀzÀ°èz.É ¤ªÀðºÀuÉB ¸ÀPÁðgÀ
ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ μÉÃgÀÄzÁgÀjAzÀ £ÁªÀĤzÉÃð±À£ÀUÉÆAqÀ ¤zÉÃð±ÀPg À À ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß
¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É §ºÀÄ¥Á®Ä ¤zÉÃð±ÀPÀg£ À ÀÄß £ÉëĸÀĪÀ C¢üPÁgÀ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ EzÉ.

257
¸ÀPÁðj PÀA¥À¤AiÀÄ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀU¼
À ÀÄB-¸ÀPÁðj PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ¸ÀPÁðj ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ
ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À¢AzÀ ªÀÄÄPÀÛªÁVzÉ. ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß EvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉà SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄzÀ
PÀA¥À¤AiÀÄAvÉAiÉÄà ¤ªÀð»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ,

ºÀtPÁ¸ÀÄ MzÀV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉPÀÌ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ, EzÀÄ

GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀ°è ºÉaÑ£À £ÀªÀÄåvÉ, PÁAiÀiÁðZÀgu
À ÉAiÀÄ ¸ÁévA
À vÀæå ªÀÄvÀÄÛ QæAiÉÄAiÀÄ vÀéjvÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
¨sÀzÀæ¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÀPÁðj PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄzÀ SÁ¸ÀV GzÀåªÀÄzÉÆA¢UÉ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁV
¸ÀºÀPj À ¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤ªÀðºÀuÁ P˱À®å, vÁAwæPÀ eÁÕ£À CxÀªÁ ¥ÀjtwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA É iÀħºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÉÆA¢PÉƼÀÀÄzÀÄ.

¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ CxÀªÁ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæ, gÁdå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄ

¸ÀPÁðgÀU¼ À À MqÉvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt æ zÀ°ègÄÀ ªÀ J¯Áè ¸ÀPÁðj ¸ÀA¸ÉÜU¼ À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ ªÀÄvÀÄÛ
ªÁtÂdå ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ.¨sÁgÀwÃAiÀÄ DyðPÀvA É iÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ DAiÀÄPÀnÖ£ À ªÀÄvÀÄÛ
¤uÁðAiÀÄPÀ ¸ÁÜ£Àª£ À ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.F GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ zÀPÀëvA É iÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹
DyðPÀvA É iÀÄÄ ªÀÄļÀÄUÀÄvÀÛzÉ CxÀªÁ ªÀÄļÀÄUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ºÉüÀĪÀÅzÀÄ GvÉàÃæ PÉëAiÀÄ®è.1947gÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ
¸ÁévAÀ vÀæå ¥Àqz É ÁUÀ, zÉñÀzÀ DyðPÀ ¹Üw §ºÀ¼À PÀ¼À¥ÉAiÀiÁVvÀÄÛ. gÉʯÉé ªÀÄvÀÄÛ CAZÉ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ EgÀ°®è. 1948gÀ PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw
¤tðAiÀĪÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¨É¼ÀQUÉ vÀA¢vÀÄ. ªÀÄÄAzÉ ºÉÆÃUÀĪÁUÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ
DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è zÉÆqÀØ ¥ÁvÀ檣 À ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¤zsð À j¸À¯Á¬ÄvÀÄ.zÉñÀzÀ DyðPÀ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è gÁdåzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ JA§ PÀ®à£ÉAiÀÄÄ JgÀq£ À ÉÃ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß C¼Àªr À ¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀgÆ
É A¢UÉ
£Àq¬É ÄvÀÄ.vÀz£ À ÀAvÀgÀ 1990gÀ zÀ±PÀ Àz° À è F ¥ÀæªÀÈwÛ ªÀÄvÉÛ §zÀ¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀÝjAzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ
ªÀ®AiÀÄzÀ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ºÉZÀÄÑ «ªÀgª À ÁV £ÉÆÃqÉÆÃt.

¨sÁgÀvÀzA
À vÀºÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ zÉñÀz° À è ªÀåªÀ¹ÜvÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃfvÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ AiÉÆÃUÀåªÁzÀ ¸ÁÜ£Àª£ À ÀÄß ¥ÀqÉzÄÀ PÉÆArzÉ. §ºÀÄ DAiÀiÁªÀÄzÀ
¸ÀªÀĸÉåU½
À AzÀ §¼À®ÄwÛgÄÀ ªÀ ¨sÁgÀvÀzA À vÀºÀ zÉñÀzÀ°è, SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ vÀ£Àß ««zsÀ PÉëÃvÀæU¼ À À
C©üªÈÀ ¢ÞUÉ KPÀPÁ®zÀ°è CUÀvÀåªÁzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ ¹ÜwAiÀÄ°è®è. »ÃUÁV, CzÀgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
DgÀA©üPÀ ºÀAvÀzÀ°è PÉÊUÁjPÁ gÀZÀ£ÉAiÀÄ GvÀÛªÀÄ Cr¥ÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÁPÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ zÉñÀzÀ PÉÊUÁjPÁ
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ FUÀ ZÉ£ÁßV
UÀÄgÀÄw¸À®ànÖz.É

¨sÁgÀvÀzA
À vÀºÀ zÉñÀzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR
¥ÁvÀæUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉB

1. PÉÊUÁjPÁ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è£À PÉÆgÀvÉU¼ À À£ÀÄß vÀÄA§ÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀéjvÀUÀwAiÀÄ°è DyðPÀ

C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ;
2. DyðPÀvA É iÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÁV ¸ÁPÀμÀÄÖ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ.
3. SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ gÁ¶ÖæÃAiÀÄ GzÉÝñÀzÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀªÀ£ÀÄß «gÀÆ¥ÀUÆ É ½¸À§ºÀÄzÁzÀAvÀºÀ
DAiÀÄPÀnÖ£À ªÀĺÀvéÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ.

258
 4. PÉ®ªÉà PÉ®ªÀÅ d£ÀgÀ PÉÊAiÀÄ°è KPÀ¸ÁéªÄÀ å ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀzÀ PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ
5. zÉñÀzÀ PÀrªÉÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ¥ÀæzÉñÀU¼ À À°è ¸ÀªÄÀ vÉÆðvÀ ¥ÁæzÃÉ ²PÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
GvÉÛÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß
ªÉÊ«zsÀåUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ;
6. ²æêÀÄAvÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §qÀªÀgÀ £ÀqÄÀ «£À CAvÀgª À À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¥ÀwÛ£À «vÀgÀuÉAiÀÄ°è£À C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉU¼ À À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ;
7. ºÉaÑ£À ºÀÆrPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C¸ÀqØÉ ªÀ®AiÀÄUÀ½UÉ ¸ÁPÀμÀÄÖ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼ À À£ÀÄß
¸ÀȶָÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ;
8. CUÀvÀåPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV ««zsÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ¼À°è ¸Á骮 À A§£É ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ;
9. «zÉò £Égª À ÀÅ ªÀÄvÀÄÛ «zÉò vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ªÉÄð£À CªÀ®A§£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ;
10. ««zsÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¤AiÀÄAvÀt æ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀ£ÀÄß
ZÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ;
11. «vÀgu À Á ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄAvÀºÀ ¸ÀÆPÀëä ªÀ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ, PÀrªÉÄ DªÀÄzÀÄ ªÀiÁrzÀ
¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼À£ÀÄß vÀPÀð§zÀÞªÁV ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ EvÁå¢. ªÀÄvÀÄÛ (J¯ï) gÀ¥sÀÛ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄzÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÁªÀw ¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀzÀ MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß
PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ

16.6 ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ

F »AzÉ ZÀað¹zÀAvÉ, gÁdå ¤ÃwUÀ¼À ¤zÉÃð±ÀPÀ vÀvéÀU¼ À ÀÄ, 1948 ªÀÄvÀÄÛ 1956gÀ PÉÊUÁjPÁ
¤Ãw ¤tðAiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ WÉÆÃμÀuÉAiÀÄ
£ÉÃgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ¨sÁgÀvz À °
À è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ¥À槮 ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÄÀ PÉÆArzÉ. DyðPÀ
¨É¼ÀªÀtÂUA
É iÀÄ zÀgÀª£À ÀÄß ªÉÃUÀUÆ
É ½¸À®Ä, PÉÊUÁjQÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ªÉÃUÀUÉƽ¸À®Ä,
GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÀÄä d£ÀgÀ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ°è ªÀĺÀvéÀzÀ ¥ÁvÀæ
ªÀ»¸À®Ä EzÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ ¸ÁzsÀ£É DzÀÝjAzÀ, F ªÀ®AiÀĪÀÅ £ÀªÄÀ ä ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ
DyðPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ ªÉÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀ骣
À ÀÄß ºÉZÁÑV ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛz.É

F J¯Áè ªÀμÀðUÀ¼À°è £ÁªÀÅ AiÉÆÃd£É, ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À PÁAiÀiÁðgÀA¨sÀPÉÌ

¸ÀA§A¢ü¹zÀ ««zsÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛzÝÉ ÃªÉ. £ÀªÀÄä C£ÉÃPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀjAiÀiÁV AiÉÆÃf¸À¯ÁV®è JAzÀÄ ªÁ¢¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è ¸Áܦ¸À¯ÁV®è. EzÀ®èz,É
AiÉÆÃd£ÉU¼À À ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðgÀA¨sÀz° À è «¼ÀA§ªÁVzÉ. F AiÉÆÃd£ÉU¼ À À£ÀÄß
¥ÀÇtðUÉƽ¸ÀĪÀ ªÉZÀÑzÀ°è UÀt¤ÃAiÀÄ ºÉZ¼ ÀÑ ÀªÁVzÀÄÝ, EzÀÄ gÁμÀÖPæ ÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ ¸ÀgPÀ ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÉêÉUÀ½AzÀ ªÀAavÀgÁVgÀĪÀÅzÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¨ÉÆPÀ̸ÀPÉÌ ºÉ ZÀÄѪÀj ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÆß ¤ÃrzÉ.
F ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÉÆA¢UÉ, PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ FUÀ
ºÉaÑ£À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢ªÉ. F ¤nÖ£À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ C£ÉÃPÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ
¤jÃQë¹zÀAvÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛ®è JAzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄ ¸À«ÄÃPÉëUÀ¼ÀÄ ¸ÀàμÖÀªÁV
§»gÀAUÀ¥Àr¹ªÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀ ¥ÉÇæ¥ÊsÉ ¯ï 1988-89 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è, 222
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÁ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À°è gÀÆ. 67, 535 PÉÆÃn ¤ªÀé¼À ¯Á¨sÀ UÀ½¹zÉ. 2, 981
PÉÆÃn, EzÀÄ GzÉÆåÃVUÀ¼À §AqÀªÁ¼ÀzÀ ±ÉÃPÀqÁ 4.41 gÀ¶Öz.É ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ §¼ÀPÉ, PÁ«ÄðPÀ

259
GvÁàzÀPÀv,É GvÀà£ÀßUÀ¼À PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ªÉZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ C±ÁAw zÀgU À À¼À «μÀAiÀÄzÀ®Æè ¸ÀºÀ
¨sÁgÀvzÀ À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉ ºÉZÀÄÑ GvÉÛÃd£ÀPÁjAiÀiÁV®è. zÁR¯ÉAiÀÄÄ PÀ¼ÀªÀ¼ÀzÀ
«μÀAiÀĪÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÛªÀªÁV EzÀÄ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ZÀZÉðAiÀÄ «μÀAiÀĪÁVzÉ.
¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ°è ¸ÀA¸À¢ÃAiÀÄ ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ,
DqÀ½vÁvÀäPÀ, ¸ÀÄzsÁgÀuÁ DAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ C£ÉÃPÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀU¼ À À ««zsÀ ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ ««zsÀ
DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¹ªÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À PÁAiÀÄðZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸À®Ä MvÀÄÛ ¤ÃqÀĪÁUÀ ¥ÀjPÀ®à£Á ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ CA±ÀU½ À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ºÀ®ªÁgÀÄ
¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß, «±ÉÃμÀªÁV CzÀgÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ GzÉÝñÀU½ À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß
JvÀÛ¯ÁVzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ CzÀgÀ WÉÆövÀ GzÉÝñÀUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛ®è CxÀªÁ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À, «±ÉÃμÀªÁV ¹§âA¢, ºÀt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À
¥ÀjuÁªÀÄPÁj §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁV®è JAzÀÄ CzÀÄ ¸ÀàμÖÀªÁV ¸ÀÆa¹vÀÄÛ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è
£ÁªÀÅ ¨sÁgÀvz À À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ vÀ£Àß WÉÆövÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝñÀU¼ À À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀĪÀ
¤nÖ£À°è JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ PÉ®ªÀÅ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛzÝÉ ÃªÉ.

ZÀZÉðAiÀÄ GzÉÝñÀPÁÌV F ¸ÀªÀĸÉåU¼ À À£ÀÄß GzÀåªÀÄUÀ¼À ¤Ãw, ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ

PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ
¸ÀªÀĸÉåU¼
À ÀÄ ºÀtPÁ¹£À ¤ªÀðºÀuÉ, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¤ªÀðºÀuÉ, ªÀ¸ÀÄÛU¼ À À ¤ªÀðºÀuÉ, ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ,
¨É¯É ¤UÀ¢ EvÁå¢UÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÄÀ ÄR ¸ÀªÀĸÉåU¼
À À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀ§ºÀÄzÀÄ.

16.7 ¤ªÀÄä ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹

L. ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgU
À ¼
À ÉÆA¢UÉ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁrB

1. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ DyðPÀvÉUÉ CUÀvåÀ ªÁzÀ MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß MzÀV¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÉÃ

GzÀåªÀÄzÀ AiÀıÀ¹ìUÉ ¥ÀæªÀÄÄR WÀlPÁA±ÀªÁzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥r
À ¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÉÇö¹vÀÄ; ¸ÁªÀðd¤PÀ CxÀªÁ SÁ¸ÀV.

2. SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀĪÀÅ FUÁUÀ¯Éà C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è vÀªÀÄä WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀ»¹PÉƼÀÄîªÀ

¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆA¢gÀzÀ ¥ÀæzÃÉ ±Àz°
À è C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
KeɤìAiÀiÁV _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ.

3. 1956 gÀ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ AiÉÆÃfvÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß MwÛºÉývÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉ ¸ÉêÉUÀ¼À J¯Áè PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°ègÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ
WÉÆö¹vÀÄ.

4. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ CxÀªÁ ¸ÁªÀðd¤PÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ J¯Áè ¸ÀPÁðj ¸ÀA¸ÉÜU¼

À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ
ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ, CªÀÅ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ MqÉvÀ£Àz° À èª É
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸À®àqÀÄvÀÛª.É

GvÀÛgÀU¼
À ÀÄ

1. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ

260
2. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ

3. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤UÀªÄÀ

4. PÉÊUÁjPÁ ¤Ãw ¤tðAiÀÄ

16.8 ¸ÁgÁA±À
F WÀlPÀªÅÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. EzÀÄ
DqÀ½vÁvÀäPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CA±ÀU¼ À À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ
vÉÆÃj¹zÉ. F WÀlPÀªÅÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÀPÀ CA±Àz° À è CzÀgÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß
ZÀað¹vÀÄ. EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «©ü£Àß zÀȶÖPÆ É Ã£Àz°
À è «¸ÀÛj¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥Àj±ÉÆâü¹vÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀªÀĸÉåU¼ À ÀAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÁå¥ÀPÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÀÆ¥ÀU½ À UÉ WÀlPÀªÀÅ MvÀÄÛ ¤ÃrvÀÄ.
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR CA±ÀUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄ Æ, F WÀlPÀªÀÅ
¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä C£ÉÃPÀ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
ªÁå¥ÀPÀªÁV «ªÀj¹zÉ. CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ°è, ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀĪÀ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À §ºÀĪÀÄÄT ¥ÁvÀæzÀ ªÀĺÀvÀé.

16.9 ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀzÀUÀ¼ÄÀ

¥Àe
æ Á¥Àæ¨sÀÄvÀéB ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé CxÀªÁ CzÀgÀ vÀvéÀU½
À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ CxÀªÁ

¨ÉA§°¸ÀĪÀÅzÀÄ.

C¸ÀªiÀ Á£ÀvÉU¼
À ÀÄB UÁvÀæ, ¥ÀzÀ«, ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À°è ªÀåvÁå¸À. ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ.

¸ÁjUÉB ¸ÀgÀPÄÀ UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQÛU¼

À À ¸ÀܼÀ¢AzÀ ¸ÀܼÀPÌÉ ZÀ®£É ªÀÄvÀÄÛ CAvÀºÀ

ZÀ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ ««zsÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.

eÁjUÉƽ¸ÀÄ«PÉB d£ÀgÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ CxÀªÁ ¤AiÀĪÀĪÀ£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄ,

CxÀªÁ ¤¢ðμÀÖ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ

M¦àPÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ.

ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼ÀÄB ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¹ÜPÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ (e.g.

¸ÀªÀiÁd CxÀªÁ GzÀåªÀÄzÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉ CUÀvÀå«gÀĪÀ PÀlÖqÀU¼

À ÀÄ,

gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvï ¸Àg§

À gÁdÄUÀ¼ÀÄ).

MvÀÛqÀB MvÁ۬ĸÀĪÀ CxÀªÁ K£À£ÁßzÀgÆ

À ªÀiÁqÀ®Ä MvÁ۬ĸÀĪÀ QæAiÉÄ CxÀªÁ

261
 ¹Üw; ¤§AðzsÀ

¤tðAiÀÄB MAzÀÄ UÀÄA¥ÀÅ CxÀªÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄvÀ ZÀ¯Á¬Ä¹zÀ £ÀAvÀgÀ vÉUz

É ÄÀ PÉƼÀÄîªÀ

C¢üPÀÈvÀ ¤zsÁðgÀ.

16.10 ¸Àé-CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àæ§Azsª À £
À ÀÄß §gɬÄj.
2. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ «PÁ¸ÀzÀ §UÉÎ §gɬÄj.
3. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.
4. C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÁvÀ檣
À ÀÄß «±Éèö¹.

16.11 ¥ÀgÁªÀıÀð£À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ

1. https://en.wikpedia.org/wiki/Public_sector https://online.york.ac.uk/what-is-
the-public-sector /
2. https://dpe.gov.in/sites/default/files/Chatter-1-Overview% 20%26% 20Profile _
Final _ 0.pdf
3. https://egyankosh.ac.in/bitstream/ 123456789/19251/1/Unit-26.pdf
4. https://www.rncollegehajipur.in/rn/uploads/products/Role%20of%20Public%2
0Sector.pdf ++
5. https://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/19255/1/Unit-29.pdf
https://www.toppr.com/guides/business-studies/private-public-and-global-
enterprises/types-of-comanies-ad-forms-of-organising-public-sector /

262