0% found this document useful (0 votes)
87 views38 pages

Kannangara Deshanaya - 32 Si

කන්නන්ගර

Uploaded by

sonny.mi4a
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
87 views38 pages

Kannangara Deshanaya - 32 Si

කන්නන්ගර

Uploaded by

sonny.mi4a
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 38

wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.

r
wkqiaurK foaYkh - 32

zfygla we;s rglaZ Wfoid"


rg wo b,a,k wOHdmk m%;sixialrK

uydpd¾h w;=, iqu;smd,


n;a;ruq,a, fi!LH yd iudc wdrCIKh ms<sn`o m¾fhaIK
iy ixj¾Ok wdh;kfha .re wOHË" iy
uykqjr cd;sl uQ,sl wOHhk wdh;kfha iNdm;s

2022 Tlaf;dan¾ 13

m¾fhaIK iy ixj¾Ok fomd¾;fïka;j


=
cd;sl wOHdmk wdh;kh
uyr.u
www.nie.lk
wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r
wkqiu
a rK foaYkh - 32

zfygla we;s rglaZ Wfoid" rg wo b,a,k wOHdmk m%;sixialrK

m%:u uqøKh - 2022

© cd;sl wOHdmk wdh;kh

uqøKh ( uqøK yd m%ldYk fomd¾;fïka;=j


cd;sl wOHdmk wdh;kh
uyr.u
www.nie.lk
ÿrl:k( 011 7601601
zfygla we;s rglaZ Wfoid" rg wo b,a,k
wOHdmk m%;sixialrK

wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r wkqiaurKh lsÍu Wfoid" t;=udf.a wNdjfhka jir
20lg miqj" tkï 1988 §" wdrïN lrk ,o foaYk ud,dfõ" ;sia fojekak meje;aùug ud ,o
wdrdOkh yd uy.= wjia:dj" ksoyia wOHdmkh úiska ks¾udKh lrk ,o Nla;su;a yd Yla;su;a
Y%S ,dxlslhl= f,i ud ,o Nd.Hhla fuka u f.!rjhla yd jrm%idohla fia o i,lñ'
ksoyia wOHdmkh úiska ks¾udKh lrk ,o wOHdmk{hka yd jD;a;slhka" óg fmr
foaYk u.ska bÈßm;a lrK ,o woyia ms<sn| j ie,lSfï § oejeka; wNsfhda.hla uf.a Wr u;
mejÍ we;s nj fyd|dldr j f;areï f.k we;af;ñ' ;j o j;auka wd¾Ól" foaYmd,k yd iudc
w¾nqoh o fï foaYkh lrk miqìu ;j;a ixlS¾K lr we;' tu miqìu ;=<" b;du;a u ksy;udks
yeÕSulska hq;= j" ud fo Wr u; megù we;s j.lSu f;areï f.k" fï foaYkhg Wmßu idOdrKh
lsÍug yels by< u W;aidyh .kakd nj uq,ska u mejiSug leue;af;ñ'
jD;a;shla jYfhka ffjoH úoHdj m%.=K l< kuqÿ" uf.a Ôú; ld,fhka jeä ld,hla
.; fldg we;af;a wka wh iu. oekqu fnod yod .ekSfï lghq;a;g h' tksid uf.a ðú;fha
moku jkafka" .=rejrhl= fuka u" ta yryd kej; kej;;a YsIHhl= njg m;a jQ b;sydihhs'
ud uq,ska u .=rejrhl= njg m;a jkafka uf.a jeäysá fidhqßhg wxl .‚;h lshd §fï
NdrOQr ld¾hhg jhi myf<dfõ § muK wj;S¾K ùu;a iuÕ h' bka miq j Wiia fm<
úNd.hg fmkS isàfuka wk;=rej" ffjoH úoHd,hg we;=M ùug n,d isá ld,h ;=< fuka u"
ffjoH úoHd,fha isá jir my ;=< o bka msg; o .=rejrhl= jYfhka .; l< ld,fha h'
zúoHd k§Z kñka fm!oa.,sl wOHdmk mSGhla mj;ajd f.k hEug ug isÿ jQfha wd¾Ól fya;=
u; fkd fõ' fkdñf,a ud ÿka wOHdmkfha m, fk<d .;a isiqkaf.a lg jpkh yryd ug ta
j.lSfuka m,d hEug fkd yels jQ ksid h' ta u.ska ud ,o w;aoelSï m%udKh o úYd, h' tu
YsIH YsIHdjka wo iudcfha by<ska jecfUk Woúhhs' t;eka isg Ôú;fha jeä fldgila ud
.; lf<a foaYh S fuka u úfoaYh
S úYajúoHd,j, b.ekaùfï lghq;=j, kshe<Su fuka u
m¾fhaIK lghq;=j, fh§uhs' fï miqìu ;=< ud ffjoHjrhl=g jvd .=rejrhl= f,i lghq;=
l< nj;a" .=re m¾fhaIlhl= f,i lghq;= l< nj;a i|yka l< hq;= h' ta w;r u" iudc
ixfõ§ ffjoH YsIHhl= jYfhka" fuìu b,a,d isá jljdkqj ;=<" ksoyia wOHdmkh
fjkqfjka igka l< YsIH l%shdOrhl= jYfhka fuka u" iudc ixfõ§ mqoa.,hl= jYfhka"
wOHdmkh foi fjkia udkhlska ne,Sug;a ug isÿ úh' tu iuia; lghq;= foi miq úmrula
lsÍug;a wo mj;akd jHdl+, iudch ug n, lr isáfha h'
fujka ixlSrK miqìul" ud wo mj;ajk foaYkfha §" moku jkafka" uf.a wdorŒh
.=rejrhl= jYfhka ud b;d f.!rj mQ¾jl j i,lkq ,nk" uydpd¾h kdro j¾KiQßh úiska
2008 iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r iure foaYkh mj;ajk wjia:dfõ § meyeÈ,s l< ia:djr
fol h' tys tl ia:djrhla jYfhka Tyq mjid isáfha" zlkakka.r Wreuh tla udkhla
jYfhka olsk" idOdrK;ajh yd iudc hqla;sh iqrlsk w;r;=r" wOHdmkh ;jÿrg;a jHdma;
lsÍu i|yd jQ jákd mokulaZ f,i h' Tjqyq th zyqfola idOdrK .egqï úrys; ;sridr
iudchl w;a;sjdrula f,i ols;sZ'
wfkla lKavdhu" w;S;fha § lkakka.r m%;sixialrK úiska zOkd;aul iudchla" iudc
mßj¾;khla we;s lsÍug m%Odk n,mEula lrk ,o nj ms<s.kakd kuq;a" f.da,ShlrKh jQ
ksoyia fjf<|fmd< wd¾Ólhlska hq;a j¾;udk ikao¾Nh ;=< tajd wod< fkd jk nj
i,l;sZ' Tjqka tajd olskafka zoekqñka n, .ekajqKq id¾:l wd¾Ólhla f.dv kexùug tfrys
jk" mQckSh jQ .j fofkl= n÷" ÈhqKqjg tfrys fm!rd‚l ndOlhla f,i hZ'
úu¾YkYS,S ukilska wOHdmkh foi wdmiq yeÍ n,k ud" fï tla lKavdhulg
muKla wh;a fkd jk kuqÿ" fï lKavdhï fofla u we;s idOkSh iy ksfIaOkSh m%fõY
ms<sn| uOHia: ;ekl isg fï foaYkh meje;aùug ;SrKh lf<ñ' ta ksid u uf.a ud;Dldj
njg ud m;a lr .kq ,enQfõ zfygla we;s rgla Wfoid" rg wo b,a,k wOHdmk
m%;sixialrKZ hkakhs' tys § th ;jÿrg;a È.= fldg ziS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r iQÍkaf.a
Wreufha ó<Õ msïuZ l=ula úh hq;= o@ hkak u;= lsÍug wjia:djla f,i fï foaYkh mdol
lr .ekSug lghq;= lrkq ,nhs' fuys § fuh zuf.a foaYkhZ hkakg jvd zwmf.a foaYkhZ
hkqfjka i|yka lsÍug W;aiql jkafka" lKavdhï ukilska lghq;= lrk ud iu. tla j"
wOHdmk m%;sixialrK Wfoid ueÈy;a ùï lrk" iEfyk m%udKhl úYd, lKavdhula ork
u;" uf.a foaYkh ;=< wksjd¾hfhka wvx.= j we;s ksid h'
fuu foaYkhg mdol jk lreKq fndfyduhla Wmqgd f.k we;af;a" uE;l § wm m<
lrk ,o z.fõIKZ iÕrdfõ ;sia kj jk l,dmhg mdol jQ zkj f,djg .e<fmk M,odhS
mqrjeishl= ìys lsÍu Wfoid rg b,a,k wOHdmk m%;sixialrKZ keue;s msgq ishhlska
iukaú; jQ úfYaI l,dmfha wvx.= lreKq ldrKdj,sks' fuh m¾fhaIK wOHdmk l,dmhla
f,i m< lrk ,o ksid;a o;a; u; mokï jQ udkhlska hqla; j tu iÕrdj m< lr we;s
ksid;a h' fï .fõIK iÕrdfõ wfkla iqúfYaI;dj kï j;auka wOHdmk
fomd¾;fïka;=fõ" m%;sixialrKj,g ueÈy;a j lghq;= lrk iy tajdg wod< Rcq ueÈy;aùï
l< úh;=ka iy ks,OdÍka fuka u" bka mßndysr jQ iudcfha yrialvla o thg odhl ùuhs

z.eUqre uqyoq yd igk ;kshu ñksid ch .kq ke;Z hkak ms<sn| j oeä f,i úYajdi
lrk mqoa.,hl= jYfhka" ud meyeÈ,s j i|yka lrkafka" bÈß wNsfhda. ch .ekSu i|yd iS'
ví,sõ' ví,sõ' lkakka.rhka tla flkl= m%udKj;a fkd jk nj;a" ish oyia .Kkska
lkakka.r,d b,a,d isák hq.hla wejeis nj;a h' ;j o by< isg my<g mgjk wOHmk
m%;sixialrK fjkqjg" tys m%;s,dNj, f.!rjkSh md¾Yajlrejka jk oekqj;a YsIH m%cdj yd
fmdÿ ck;dj o yjq,a fldg f.k" ìï uÜgfï m¾fhaIK fuka u ksrka;rfhka lrkq ,nk
m%;sfmdaIK yd miq úmrï yd noaO lrñka fuu wOHdmk m%;sixialrK iudc.; l< hq;=
njhs' ;j o" ta w;r u jßka jr lrkq ,nk úoHd;aul miq úmrï ;=<" wOHdmk
m%;sixialrKj, ÈYdk;sh iy wka;¾.;h o fjkia fldg .ksñka" iaÓ;sl fkd jQ .;sl
wOHdmk m%;sixialrK m%udKhla fj; hEu wksjd¾h lghq;a;la njhs'
b;sydih úiska wm fj; mjrd we;s ld¾hNdrhg idOdrKh lsÍu i|yd" fï wjia:dj
§u ms<sn| j cd;sl wOHdmk wdh;kfha wOHlaI ckrd,a;=udg;a tys m¾fhaIK yd ie,iqï
wxYfha ld¾h uKav,hg;a uu fnfyúka lD;{ jkafkñ'
mqoa.,hka úiska b;sydih ks¾udKh fkdlrk nj;a b;sydih úiska mqoa.,hka ks¾udKh
lrk nj;a ms<s.ekSug ug Ôú;fha uq,a ld,fha § hï n,mEula ;sì‚' tfy;a ud wo meyeÈ,s
f,i u úYajdi lrkafka mqoa.,hka úiska idOkSh fuka u ksfIaOkSh b;sydihlg lreKq
ks¾udKh lrk njhs' tjka idOkSh b;sydihla wmg b;sß l< mqoa.,hl= f,i" wdpd¾h
is'ví'ví' lkakka.r iQßka ud úiska y÷kd .kq ,en we;' fï ksid Tyq úiska odhdo l<
b;sydih muKla fkd j Tyq ms<sno j o wm lreKq yeoEßh hq;= j we;'

wdpd¾h is'ví,sõ'ví,sõ' lkakka.r hkq ljqreka o@


wdpd¾h iS'ví,sõ'ví,sõ' lkakka.r kñka wm ljqre;a y÷kk Tyq l%siafgdam¾ ú,shï
úfÊfldaka lkakka.r h' t;=ud" 1884 Tlaf;dan¾ ui 13 jeks od" wïn,kaf.dv rkafodfò
.%dufha Wmkafka h' mjqf,a ;=ka jekshd jQ Tyqg ish Ôú;fha uq,a wjêfha § u
;u ffcj uj wysñ jQfha Tyqf.a nd, ifydaorhdf.a m%iQ;sfha § uj ñh hEu ksid h' Tyqf.a
mshdg m<uq újdyfhka orejka mia fofkla o fojeks újdyfhka orejka isjq fofkla o jQy'
Tyqf.a l=vïud úiska Tyq fyd¢ka /l n,d .;a kuqÿ Tyq Ôú;fha uq,a ld,fha § u ;u uj
wysñ ùfï brKug uqyK q § ;sì‚'
Tyqf.a mshd fn!oaOhl= jQj;a uj l%sia;shdks wd.fï tx.,ka; iNdfõ ne;su;shl jQjd h'
fuu miqìu hgf;a l%siafgdam¾ ú,shï úfÊfldaka jQ Tyq l%sia;shdkq ,íêlhl= f,i fn!;Siau
lrk ,oafoa ù kuqÿ" 1917 § úêu;a f,i ish wd.u f,i fn!oaOd.u je<| .;af;a h' th"
l%sia;shdks Nla;sl Tyqf.a ióm;u ñ;=rka fndfyduhla úiska mjik ,o mßÈ" {dkh ksid
we;s jQ ld¾hhla ñi foaYmd,k l%shd ud¾.hla fkd ù h' ;j o Tyq ish m%foaYfhka yd
mßirfhka fn!oaOd.u fuka u isxy, yd md,s NdId o bf.k .;af;a h'
Tyq uq,ska u wïn,kaf.dv fjia,shka úoHd,fha §ma;su;a YsIHfhla úh' tys jd¾Isl
;Hd. m%odfkda;aijfha §" Tyq olaI .‚; .=rejrhl= jQ tjl .d,a, ßÉukaâ úoHd,fha
úÿy,am;sjrhd jQ ã' tÉ' ver,a msh;=udf.a ksÍlaIKhg ,la úh' ver,a msh;=ud tx.,ka;fha
flaïì%Ê úYajúoHd,fhka .‚; úIhhg m%:u mka;s idu¾:Hhla Èkd isá flfkls' tys §
msh;=ud úiska zTn úiska Èkd .kakd ,o ;Hd. f.or f.k hEug nr lr;a;hla f.k taug
isÿ fõ hehsZ i|yka l< nj f,aLk.; j we;' msh;=ud" fjia,shka úoHd,fha
úÿy,am;s;=udf.ka b,a,d isáfha lkakka.r YsIHhd ßÉukaâ úoHd,fha újD; YsIH;ajhg
iQodkï lrk f,ihs'
t;=udf.a Ôú;h ms<sn| wOHhkh lsÍfï § meyeÈ,s jkafka" Tyqf.a yerjqï ,laIH njg
m;a j we;af;a Tyqg jhi 14 § uqK .eiS" Tyqf.a Ôú;fha m%;srEmhla njg m;a jQ ßÉukaâ
úoHd,fha úÿy,am;s j isá ã' tÉ' ver,a msh;=udhs'
ver,a msh;=ud úiska iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r YsIHhd iudrïNl YsIH;ajhlg fhduq
lsÍu lrK fldg f.k" újD; ;r.hlg miqj Tyq Èkd .;a" fkdñf,a bf.kSu yd kjd;eka yd
wdydrmdk wvx.= YsIH;ajh iu. Tyqg ßÉukaâ úoHd,hg meñŒug yels úh' fuu zfkdñf,a
bf.kSu yd kjd;eka yd wdydr mdk wvx.= YsIH;ajhZ miq lf,l t;=ud úiska cd;shg odhdo
lrk ,o ksoyia wOHdmkhg wä;d,u jQ nj uu úYajdi lrñ'
tfy;a t;eka isg jqj o Tyqf.a Ôú;h r;= m,ila u; /÷Kq .ukla fkd ú‚' ;sia
wjqreÿ fiajd ld,hlg miq j" Tyqf.a mshdg úY%du jegqm o iu. /lshdj wysñ ùu ksid"
fndfyda wd¾Ól ÿIalr;dj,g uqyqK §ug Tyqg isÿ úh'
fukhska n,k l," Tyqf.a <ud ld,h" ish¨ iem iïm;aj,ska msÍ b;sÍ .sh tlla fkd
j" ÿIalr;djkaf.ka f.dv k.d .;a tlla nj wo YsIH mrïmrdj b;d fyd¢ka f;areï .ekSu
jeo.;a fõ hehs uu fuys § wjOdrKh lsÍug leue;af;ñ'
fyf;u bf.kSug muKla fkd j l%Svdjg o úYsIag olaI;d fmkajQ §ma;u
s ;a YsIHfhla
úh' flaïì%Ê lksIaG úNd.fhka f.!rj mka;sfha idu¾:Hhla ,o Tyq" wxl .‚;h i|yd jQ
Y%S ,xld ,hsia;=fõ fia u ì%;dkH wêrdcHfha ,ehsia;=fõ o m%:uhd úh' Tyq l%slÜ
lKavdhfï kdhlhd o jQ w;r mdmkaÿ lKavdhfï l%Svlfhl= fuka u újdo lKavdhug o
wh;a úh' Tyq mdi, úiska ksIamdokh lrk ,o jekSisfha fjf<kaod kdgHfha m%Odk k¿jd
o úh' fï khska n,k l, Tyq zfmd;a.=,a,l=Z muKla fkd j" úIhfhka mßndysr
l%shdldrlï i|yd o ld,h .; l< flfkls' tfy;a lkakka.r YsIHhdf.a;a wo ojfia
nyq;rhla isiqkaf.a;a ðú; w;r nrm;< fjkia lï we;s nj ioyka l< hq;= j we;'
flfia jqj o tjl úfoaY wOHdmk ,eîï i|yd mej;sfha tl u tl l%uhls' tkï
rcfha YsIH;ajhla ,nd .ekSula mu‚' fï úNd.h i|yd ßÉukaâ úoHd,fha YsIHhka
fodf<dia fofkl=g wjia:dj ,enqK o lkakka.r YsIHhdg tu wNsfhda.h id¾:l j ch
.ekSug fkdyels úh' ta fya;=fjka úfoaY úYajúoHd, wOHdmkh ,nd .ekSfï b,lalh;a
wysñ jQ Tyq Tyqf.a .uka uf.ys ffO¾hj;a j /÷fKa h' ta fjkqjg Y%S ,xldfjys u kS;s
úoHd,fhka kS;hs yeoEÍu f;dard .;af;a h'
tfy;a Tyqf.a u.fmkajkakd jYfhka lghq;= l< ver,a msh;=ud Tyqf.ka b,a,d isáfha
ßÉukaâ úoHd,fha .‚; .=rejrhd yd fkajdisld.drfha fcHIaG ksjdi ndr wdpd¾hjrhd f,i
j.lSu ndr .kakd f,ihs' Tyq tu j.lSu ndr f.k id¾:l j bgq lf<a h'
tfy;a Tyqf.a wdo¾Yh yd u.fmkajkakd jQ ver,a msh;=udf.a wl,a urKhg miq Tyq fld<Ug
meñ‚fha h' fï wjêfhys Tyq m%skaia l=udr úoHd,fha;a" fjia,s úoHd,fha;a" fuf;daÈia;
úoHd,fha;a w¾Old,Sk .=rejrfhl= jYfhka o lghq;= lf<a h'
flfia jqj o 1910 jk úg § Tyq kS;s{fhl= f,i lghq;= lsÍfï iqÿiqlï ,eîfuka
miq j kS;s{ jD;a;sh weröu i|yd kej; .d,a,g meñ‚fha h' isú,a kS;s{hl= f,i Ôú;h
wdrïN l< Tyq iudc fiajhg o fhduq jQ w;r Tyq úêu;a foaYmd,khg uq,ska u m%fõY
jkafka 1911 § h' ta fmdkakïn,ï rdukdoka uy;d fjkqfjks' tfia u 1917 § o Tyq
jHjia:dodhl iNdfõ wfmalaIlhl= f,i ;r. l< fmdkakïn,ï rdukdoka uy;d
fjkqfjka ils%h f,i m%pdrl lghq;= lf<a h' fï wjia:d foflys § u fmdkakïn,ï
rdukdoka uy;d ch .;af;a h' ta u.ska fmdkakïn,ï rdukdoka uy;df.a ióm ñ;=frl=
njg m;a úh' 1919 § ,xld cd;sl iNdj wdrïN lrk ,o wjia:dfõ § tys wruqKq jQ
zfoaYmd,k ksoyfika iudk whs;sjdislï yd iajdëk;ajfhka hq;= hym;a Ôú;hla lrd
foaYh yd uyck;dj fhduq lsÍuZ ms<sn| j p;=r f,i lreKq f.k yer oelaú h'
Tyqf.a Ôú;fha foaYmd,k yerjqï ,laIH njg m;a jkafka 1923 § ol=Kq m<d;
ksfhdackh lsÍug lkakka.rhka jHjia:dodhlhg f;dard .ekSuhs' 1930 § t;=ud" ,xld
cd;sl ix.ufha iNdm;s f,i" Pkaofhka f;aÍ m;a úh' 1931 § rdcH uka;%K iNdjg"
Pkaofhka" .d,af,ka f;dard m;a lr .ekSfuka wk;=re j m<uq wOHdmk wud;H OQrhg m;a
úh' fyf;u wOHdmk úOdhl lñgq m<uq iNdm;s f,i w;suy;a jeä Pkaohlska m;a lr
.kq ,enqfõ h' 1936 § h<s tu ;k;=rg Pkaofhka m;a jQ Tyq jir 16la tu Oqrh oeÍ h'
lkakka.rhka ksoyia wOHdmkh fjkqfjka lrk ,o lem lsÍu iy wr.,h ms<sn|
l;d lsÍfï § tjl meje;s foaYmd,k mßirh ms<sn| j o i|yka l< hq;= j u we;' t;=ud
foaYmd,khg msúfikafka i¾jck Pkao n,h ,eîu;a iuÕ h' tjl mej;s rdcH uka;%K
iNdjg iNslhska 46 fofkl= f;dard m;a lr .ekSfï wjia:dj ;snQ w;r uyck Pkaofhka
f;aÍ m;a jQ iNslhkag weu;s Oqr y;la ysñ úh' fï yf;ka tlla wOHdmk weue;s Oqrh úh'
1942 § whsfjda fckskaia Y%Su;dKka Wml=,m;s j.lSu oerE" ,xld úYajúoHd,fha m<uq
jeks Wmdê m%odfkda;aijfha §" kS;sh ms<sno f.!rj Wmdêhlska msÿï ,enqfõ h' tfy;a 1947 §
meje;a jQ m<uq cd;sl md¾,sfïka;= ue;sjrKfha § zksoyia wOHdmkfha mshdZ f,i nqyquka
,enQ fyf;u wjdikdjka; f,i mrdch úh' tfy;a ta mrdch Tyqf.a fm!oa.,sl mrdchla o
,dxflah cd;sfha mrdchla o hkak nrm;, f,i m%Yak lsÍug ld,h meñK we;' Tyq mrdch
jQfha ú,auÜ ta' fmf¾rd uy;dg h' ú,auÜ fmf¾rd uy;d ch.%yKh lf<a tlai;a cd;sl
mlaIh m%uqL Okj;=kaf.a fuka u iudcjd§ l|jqf¾ o iydh ,nñks' Y%S ,xldfõ
fldñhqksiaÜ mlaIh mjd lkakka.rhkaf.a ue;sjrK jHdmdrhg tfrys j lghq;= lf<a h'
fu;rï oejeka; iudc fmr<shla l< hq. mqreIhl=g i¾jck Pkaoh úiska w;a l<
brKu yd tys miqìu fuka u ta i|yd n,mE fya;= ldrKd ms<sn| m%udKj;a wOHhkhla
lsÍug ug ld,h yria ù we;' tfy;a fuh ,dxflah foaYmd,k b;sydifha jQ nrm;<
iroula fkd jkafka oehs uf.a ys; uf.ka u m%Yak lrhs' tfy;a 1952 § kej; md¾,sfïka;=
uka;%Sjrhl= f,i Pkaofhka f;aÍ m;a jQ Tyq j m<d;a md,k wud;Hjrhd f,i m;a lrkq
,eì‚' tfy;a Tyqg wOHdmk weu;s Oqrh u ysñ fkdjqfKa ukao hkak fojrla is;sh hq;=
ldrKhls' Tyqg jhi jir ye;a;E folla imsfrk úg" tkï 1956 j¾Ifha § Tyq
foaYmd,kfhka úY%du .;a kuq;a" cd;sl wOHdmk fldñIka iNdfõ idudðlhl= f,i fiajh
lf<a h' foaYmd,kfhka Tíng .sh cd;sfha wOHdmkhg Tyqf.a ;snQ lem ùu ñka fudkjg
meyeÈ,s fõ'
1923 § kS;s{hl= f,i jD;a;Sh Ôú;h wdrïN fldg" foaYmd,khg meñfKk wjia:dj
jk úg" wd¾Ól jYfhka Tyq iEfyk muK iuDoaêu;a jQ wfhla úh' tfy;a weu;sjrhl=
f,i wjqreÿ úiaila ld,h .; fldg" foaYmd,kfha moku úh hq;= uyck fiajfha fhÿKq
y;<sia jirl ld,h ;=<" Tyqf.a wd¾Ól ia:djr;ajh ì| jeà ;sì‚' foaYmd,kh jQ l,s
fm!oa.,sl OkialkaOh bmhSu i|yd jQ fhdackd wjia:djla fkd jk nj Tyq fudkjg Tmamq
lf<a h' Y%S ,xld rcfhka" 1963 §" Tyqf.a hemSu i|yd tla jrla muKla msßkuk remsh,a
oyodyl §ukdjla ,nd È‚' tu jljdkqjg wkqj th jákd uqo,a m%udKhls' miq j Tyq úiska
lrk ,o wNshdpkhla i,ld n,ñka" md¾,sfïka;=j h<s 1965 §" úfYaIfhka Tyqf.a fi!LH
wdrlaIl lghq;= fjkqfjka remsh,a mkaishhl udisl ÔjkdOdrhla wkqu; lf<a h' miq j
th remsh,a 1000 olajd jeä flß‚' ksoyia wOHdmkfha mshd f,i ie,flk fï fY%aIaG
,dxlsl mq;%hd cd;sfha jeä wjOdkhla fkd ,nd u 1969 iema;eïn¾ ui 29 jeks od
wNdjm%dma; úh'
fuu wjia:dfõ § i|yka l< hq;= j u we;s lreKla we;' tkï iS' ví,sõ' ví,sõ'
lkakka.r wkqiaurK 28 jk foaYkh lrñka fcHIaG uydpd¾h iqÔj wurfiak úiska
i|yka l< lreKls' Tyq uydpd¾h kdro j¾Kiqßh i|yka l< fo jeks lKavdhu
ksfhdackh lrk flfkls' tkï w;S;fha § lkakka.r m%;sixialrK úiska zOkd;aul
iudchla o iudc mßj¾;khla o we;s lsÍug m%Odk n,mEula lrk ,o nj ms<s.kakd kuq;a"
f.da,ShlrKh jQ ksoyia fjf<| fmd< wd¾Ólhlska hq;a j¾;udk ikao¾Nh ;=< tajd wod<
fkd jk nj i,lkZ lKavdhfï flfkls'
fcHaIaG uydpd¾h iqÔj wurfiak mejiQ mßÈ zwo yeu foaYmd,k mlaIhla u"
wOHdmkhg iïnkaO yeu ixúOdkhla u" rdcH fyda fm!oa.,sl wxYfha ieu jD;a;Sh
iñ;shla yd hï wOHdmkhla ,enQ yeu mqoa.,fhlau" ksoyia wOHdmkh iudc iqnidOk
ueÈy;a ùula fia i,ld th iq/lSug fmruqK f.k isák igka mdG lr u; ;nd f.k
lghq;= lrhs' tfy;a iuia; jYfhka rg;a" foaYmd,k mlaI yd tajdg iïnkaO YsIH
jHdmdr;a ksoyia wOHdmkh ms<sn|j l;d lrñka ld, f>daId kxjkafka ta ixjdofha §
wdpd¾h lkakka.r kï jQ mqrdjD;a;h Bg ysñ ;ek fkd;nñks' wdpd¾h lkakka.rhkaf.a
Wmka Èkfha § Tyq wkqiaurK lrk lsisÿ úYajúoHd,hla fyda ixúOdkhla .ek ud oel fyda
wid ke;s kuq;a Tjqyq ish,af,da ksoyia wOHdmkh wdrlaId lrkakd jQ f>daIdldÍ igka
lrefjda fj;s' tfyhska fla' tÉ' tï' iqu;smd, uy;d Tyqf.a History of Education in Sri
Lanka ^1796 -1965& lD;sfha i|yka lrk mßÈ zwdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r wo
wu;l lrk ,o mqoa.,hl= jkjd muKla fkd j ksoyia wOHdmkfha orejka úiska Tyqf.a
oelau wmd¾:j;a fldg" ÿ¾ÈYdk; fldg iy wv jYfhka úkdY fldg we;af;a hZ hkakh'
b;sydifha irou Bg;a Tíng .uka fldg we;' fldfrdakd jix.; iufha" iuia; ore
mrïmrdjg wysñ jQ wOHdmk wjia:dj wju lr .ekSu i|yd" wvqmdvq ueo fyda l< yels j
;snQ ¥ria: wOHdmk Wmldr u.ska orejkag w;aje,la ùug lem ù isá nyq;rhla .=rejrekag
n,mEï lrñka lghq;= l< jD;a;Sh iñ;s kdhlhkaf.a l%shd l,dmh" fï fÄojdplh ;j;a
fyd¢ka meyeÈ,s lrhs' tu kdhlhka ish¨ fokd lkakka.rhkaf.a ksoyia wOHdmkfha
m%;s,dN ,enqjka jQ kuqÿ" .=re whs;js dislï m%uqL;ajfha ,d i,ld ;uka ,o ksoyia
wOHdmkfha m%;s,dN fmr<d wkd.; mrïmrdjg mjrd §u fjkqjg" wysñ lsÍug fmruqK
.ekSu lkakka.rhkaf.a ksoyia wOHdmk b;sydihg b;sß l< oreKq u iroula fkd
fj;aoehs m%Yak lsÍug isÿ j we;' fï fYdaldka;fhka .uH jkafka wOHdmk wjia:d mq¿,a
lsÍfuka t;=ud n,dfmdfrd;a;= jQ ;ukaf.ka Tíng is;k" ;ukaf.a hq;=lï iy j.lSï
,dxlSh cd;shg;a bka Tíng;a ,nd §ug iQodkï mrd¾:ldó mqrjeishka ìys lsÍug
lkakka.r wOHdmk m%;sixialrK wfmdfydi;a ù o" tfia ke;s kï mYapd;a lkakka. r
hq.fha j.lSï" lkakka.r m%;sixialrKj,ska fmdaIKh jQ mrïmrdj úiska meyer yßk
,oafoa o" tfia;a ke;s kï mgq foaYmd,k kHdh m;% wìhi cd;sl kHdh m;%h fo jeks
;ekg m;a ù o hk nyqúO m%Yak iuQyhhs'

Tyq Y%S ,xflah cd;shg odhdo l< ksoyia wOHdmkh hkq l=ula o@
lkakka.rhkaf.a wOHdmk m%;sixialrKj, flakaøSh m%fõYh ú.%y lsÍfï § tjl mej;s
iudc wd¾Ól yd foaYmd,k miqìu o tjl mej;s wOHdmk wjia:d yd idlaIr;d uÜgu o
wu;l fldg" wo mj;akd iudc wd¾Ól foaYmd,k ;;a;aj fuka u wo mj;akd wOHdmk
wjia:d yd idlaIr;d uÜgu mokï lr .;a ú.%yhl ksr; ùu" lkakka.rhkaf.a
m%;sixialrKj,g lrk meyeÈ,s widOdrKhls' tu m%;sixialrKj, uQ,sl Wmdhud¾.sl
m%fõYh ù ;snqfKa wOHdmk wjia:d jeä lsÍuhs' 1930 .Kkaj, § mdi,a hd hq;= jhia iSudfõ
isá msßif.ka wvlg;a jeä ixLHdjla yd .eyekq <uhskaf.ka y;frka ;=kla muK mdi,a
wOHdmkfhka neyer j isáhy'
tod mej;s iudc wd¾Ól foaYmd,k jHQyh ;=< tu wjia:d wysñ ùug n,mE úIu;d
iEfyk m%udKhla ;sì‚' wdpd¾h iaj¾Kd chùr úiska 1989 Tlaf;dan¾ 13 jk Èk meje;ajQ
fojk lkakka.r iure foaYkh¦ zwOHdmk wjia:dfõ jHdma; lsÍu - fkdksñ l¾;jHhZ"
u.ska m%ldY lrk ,o mßÈ wdpd¾h lkakka.r iQÍka bÈßm;a l< m%;sm;a;s fndfyduhla u
m%dfoaYsl iudc wd¾Ól ckjd¾.sl yd wd.ï fío jYfhka iunr;dj ì| oeuQ" Y; j¾Ihlg
jeä ld,hla mej;s hg;a úð; wOHdmk m%;sm;a;s flfrys oelajQ m%;sl%shdjla n÷ úh' Wiia
hhs iïu; bx.%Sis mdi,a yd foaYSh NdId udOHfhka fok ,o wju nyqck wOHdmkh
hkqfjka mej;s oaú;aj wOHdmk l%uh" wOHdmk n, jHQyh ;=< mej;s l%sia;shdks wdêm;Hh"
rg ;=< mej;s úIu iudc wd¾Ól j¾Okh" rfÜ ksß; È.g yd W;=re foig ysñ ù ;snqKq
jeä jdisodhl ;;a;aj yd hg;a úð; wd¾Ólfha wjYH;d hk lreKq" 1931 § ,dxflah
m%;sm;a;s iïmdolhka fj; mejrE Wreu úh' tf;la kd.ßl bx.%Sis mdi,aj,g iSud ù ;snQ
oaú;Shsl wOHdmk myiqlï jvd idOdrK wdldrfhka fn§ hEug u. mE§u" 1940-47 ld,h
;=< Èjhsk mqrd .ïno m%foaYj, uOH uyd úoHd, 54la msysgqùfuka wfmalaId lrk ,È'
Tyqf.a wruqK jQfha znd,xYfha isg úYajúoHd,h olajd ksoyia wOHdmkh §uhsZ'
fuu ikao¾Nh ;=< lkakka.rhkaf.a wOHdmk m%;sixialrKj, flakaøSh yrh úuid
ne,Sfï § meyeÈ,s jkafka" Tyq úiska rdcH uka;%K iNdjg bÈßm;a lrk ,o úfYaI lñgq
jd¾;dfõ i|yka my; ixl,amhhs' tkï ‘fï rfÜ m%N+ mka;sh iy Okj;=kaf.a m%fõ‚
nqla;shla j mej;s wêl ñ, f.jd ,nd .; hq;= jQ wOHdmkh fï rfÜ wkd.;fha WmÈk
ieu ÿmam;a orejl=g u wvq ñ,lska w;am;a lr .; yels whs;h s la njg;a uqød ;nk ,o
lxpqlhlska hqla; j jid ;enQ .%ka:hla f,i wm olakd ,o wOHdmkh wd.u" cd;sh" iudc
mka;sh" l=,h wd§ wfkal úO fNaoj,ska f;dr j ieug lshúh yels újD; ,smshla njg m;a
l< yels ù hhs fï f.!rjkSh iNdjg m%ldY l< yels kï Bg .fvd,ska f.dv f.dvkexjQ
frdauh lsß.reçka ksudjg m;a lrk ,oafoa hehs mejiQ T.iagia wêrdchdg o jvd wdvïnr
úh yelafla h'’
lkakka.r pß;dmodkh ,shq wOHdmk fomd¾;fïka;=fõ ysgmq f,alïjrfhl= jYfhka
lghq;= l< fla' tÉ' tï' iqu;smd, uy;dg wkqj" iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r úiska wrUk ,o
wOHdmk m%;sixialrK m%Odk jYfhka wÈhr follg fnod fjka l< yels h' ta kï 1931 isg 39
olajd jQ m<uq jeks wÈhr yd 1939-1946 olajd Èfjk fojeks wÈhrhs' ñka uq,a wÈhr úOdhl
lñgqjg iSudiys; n,hla ;snQ ld,h fõ' fuh iq¿ m%;sixialrK wjêh f,i ye¢kaúh yels h'
fï m%;sixialrK w;ßka ixl,amhla jYfhka jvd;a u jeo.;a jkafka 1932 § yÿkajd fok ,o
ykafoiai jHdmdrh f,i jvd;a fyd¢ka m%p,s; .%dóh wOHdmk jevigykhs' th .%dóh
iudchg yd wd¾Ólhg wod< m%fhdackj;a m%dfhda.sl bf.kqï w;aoelSï idudkH wOHdmkh iuÕ
tl;= lf<a h'
uydpd¾h kdro j¾KiQßh úiska mj;ajk ,o foaYkfha § Tyq i|yka l< zixj¾Okh
i|yd wOHdmkh hk ixl,amfhys iudrïNhZ" fuu wjêfhka iksgy q ka l< yels h'
meyeÈ,s f,i u lkakka.rf.a ¥ro¾YS Ñka;kh .ïno ck;dj flfrys Tyq ;=< jQ ie,ls,a,
fudkjg meyeÈ,s lrhs'
fuys fo jeks wÈhr f,i ie,lsh yelafla 1939 isg 1946 olajd jQ ld, mßÉfþohhs'
fo jeks wÈhf¾ B<Õ i;a jir ;=< .ïno mdi,a 250lg wêl ixLHdjla olajd jHdma; j
.sfha h'
ta;a kshÕh" uef,aßhd jix.;h yd fo jeks f,dal hqoaOh ksid we;s jQ jHikldÍ ;;a;aj
ksid m%;sixialrK uyd mßudKfhka jHdma; lsÍug lkakka.rhkag fkdyels jQ nj
i;Hhls'
lkakka.rhka úiska y÷kajd fok wOHdmk m%;sixialrK ms<sn| j úYd, jYfhka
lreKq ,sheù we;' wdpd¾h Wmd,s fiaor úiska 27 jeks iure foaYkfha § bÈßm;a lrk ,o
lreKq ixlaIsma; j fufia h'
1' nd,dxYfha isg úYajúoHd,h olajd wOHdmkh ksoyia úh hq;= h
2' oaú;Shl" fcHaIaG yd m%dfhda.sl wOHdmkh hkqfjka mdi,a ;=ka j¾.hla msysgqùu
3' m%d:ñl uÜgu i|yd iajNdId b.ekaùfï udOHhla" lksIaG oaú;Shl uÜgu i|yd
oaúNdId fyda bx.%Sis udOH mdi,a yd fcHaIaG oaú;Shl uÜgu yd Wiia wOHdmkh
i|yd bx.%Sis udOH mdi,a y÷kajd §u
4' fkajdisl myiqlï iys; uOH uyd úoHd, yd Wiia oaú;Shl wOHdmkh i|yd
m%fõYh jeä lrkq jia YsIH;aj l%uhla m%;sia:dmkh
5' wd.ñl wOHdmkh y÷kajd §u
6' widlaIr jeäysáhka fjkqfjka jeäysá wOHdmkh i|yd rd;%S mdGYd,d myiqlï
ie,iSu
7' .=rejreka i|yd udisl jegqma l%uhla wdh;k.; lsÍu
8' úIhud,d yd úNd. foaYh
S lrKh lsÍu
9' iajdëk úYajúoHd,hla msysgqùu
rdcH uka;%K iNdfõ wkque;sh ,eîfuka miq 1944 Tlaf;dan¾ udifha § fï wOHdmk
m%;sixialrK y÷kajd fok ,È' tfy;a m%;sixialrKj,ska fhdað; m%dfhda.sl mdi,a l%uh
l%shd;aul fkd ú‚'
;j o 1944 wOHdmk m%;sixialrKj,ska mdi,a hEu iqidOH lsÍfï l%shdj,shla we;s
flß‚' mdi,a ixLHdj" fiajfha ksr; .=rejreka ixLHdj" m%d:ñl yd oaú;Shsl wOHdmkh
iïmQ¾K lrk ixLHdj ie,lsh hq;= f,i jeä úh' 1944 - 48 ld,h ;=< w¨;ska mdi,a
ydrishhla f.dv kÕk ,o w;r mdi,aj,g we;=¿ jk YsIH ixLHdj ñ,shk 1'2lg wdikak
úh'
tfy;a fláfhka lreKq lSfuka Tíng f.dia lkakka.r iQßka ;=< ;snq mq¿,a oelau
ú.%y lsÍug ug ,eî we;s ld,h lsisfia;a m%udKj;a ke;' tfy;a 25 jeks iure foaYkh
meje;ajQ wd¾' tia' ueo.u uy;df.a foaYkfha i|yka lreKqj,ska lSmhla muKla Wmqgd th
wjOdrKh lsÍug leue;af;ñ'
ueo.u uy;d i|yka lrk mßÈ zmiqld,Sk wOHdmk ixfYdaOlhka úiska l%shdjg
ke.Sug jEhï l< woyia fndfyduhla ,xldfõ wOHdmkh ms<sn| úfYaI ldrl iNd
jd¾;dfõ ^f,aLkh XXIV 1943& wka;¾.; ù ;sfí' wjdikdjlg jd¾;dj m< lsÍfuka miq
wdpd¾h lkakka.rhkag wOHdmkfha kshuqjd f,i lghq;= lsÍug fkdyels úhZ'
cd;sl taldnoaO;dj j¾Okh lsÍu flfrys wOHdmkhg we;s N+ñldj ms<sn| j o Tyq
tu jd¾;dfõ i|yka fldg we;' ieu wdldrhlska u fn§ we;s rgl Tyq tu jd¾;dfõ
igyka l< lreKq yqjd oelaùu w;sYfhka jeo.;a h'
zwfma uQ,sl wjYH;dj jkqfha ck.ykh we;s úúO fldgia tla cd;shla fia noaO lsÍu
h' úúO wd.ñl" ckjd¾.sl" NdIduh iïNjfhka hq;a msßila tl u rgl Ôj;a ùu ,xldjg
iqúfYaI jQjla fkd fõ' wm jeks úúO j¾.hkaf.ka ieÿï ,;a ck.ykhlg;a" tl u
cd;shla f,i tl u ú{dkhla j¾Okh lsÍu wmyiq ldßhla fkdjk nj b;sydih úiska
fmkakqï lr we;' we;a; jYfhka u wm ixialD;sfha oekgu;a wm yg fmdÿ jQ úYd,
ixrplhka we;' wOHdmk j¾Okfhka ,;a W;af;ackh hgf;a cd;sl taldnoaO;djla ms<sn|
wjêhla oekgu;a wm w;r f.dvkef.ñka mj;S' ,xldfõ wOHdmkh wkd.; ieliSfï §
wm úiska fuu fmdÿ ixrplhka j¾Okh fldg ck.ykh ms<sn| woyia fmdaIKh lsÍu l<
hq;=hsZ'
zwm wfmalaId lrk cd;sl;ajh ixia:dms; úh hq;af;a" wjfndaOh iy bjid ord .ekSfï
O¾u;d u; h' wm jeks fujka úúO;ajhlska fyì iudchl fjk;a wdldrhlska we;s
jkafka cd;sl iu.sh fkd j" cd;sl wjq,ls' tla j¾.hla úiska wfkld flfrys oelaú h hq;=
bjid ord isàu" wfkla cd;Ska flfrys o" wod< úh hq;= nj ie,ls,a,g Ndck lrkq oelau
wfma m%d¾:khhs' we;a; jYfhka u fuh bjid ord isàu wfma mqrjeishkaf.a ,laIKhls'
fuu Èjhsfka úúO ck fldÜGdi fndfyda ld,hla ßis fia iduldó j ñ;%;ajfhka Ôj;a ù
we;' bjid oeÍfï yelshdj;a" ieu cd;shla w;r u iduh we;s lsÍfï wNs,dIh;a" kj
wOHdmk jHQyh u.ska lrk úúO b.ekaùug W;af;aclhla fõ hehs wfmalaId lruq’ ^úfYaI
ldrl iNd jd¾;dj" XXIV" msgqj 10" 1943&'
ueo.u uy;d idrdxYhla f,i Wmqgd oelajQ my; fldgi o b;d jeo.;a fõ' tkï
ziudchlg b;d u wjYH mqoa.,hd jkqfha" kj wNsfhda.hkag uqyqK §ug yels" tajd yuqfõ
;uka úiska u úi÷ï fidhd .; yels mqoa.,hd h' m%;sNdj wjq¿jk .sks mqmqr lsisjla fkd j
ks¾udKYS,s;ajfha .sks mqmqrhsZ ^úfYaI ldrl iNd jd¾;dj" XXIV" msgqj 12" 1943&'
fujka oelaula iys; j ksoyia wOHdmkhla wdrïN jQ rgl thg yd;amiska u úreoaO
úIudpdr ixialD;shla ks¾udKh jqfha flfia o@ wo wm uqyqK fok .eUqre wjqf,a uQ,h
fld;k o@ ta i|yd f.k tk ;sridr úi÷u l=ula o@
ta ms<sn| idlÉPdjg fmr wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r hq.fha isg fï olajd
wOHdmk m%;sixialrK ioyd .;a W;aidy yd wOHdmkfha jeo.;a ikaêia:dk ms<sn| j
idrxYhla fuys igyka lsÍug leue;af;ñ'

wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r hq.fha isg fï olajd isÿ jQ wOHdmk
m%;sixialrK yd ikaêia:dk
wOHdmk m%;sixialrK

j¾Ih m%;sixialrKh m%;sM,h

1931 ykafoiai úIhud,dj foaYSh keUqrejlg


.%dóh jDmD;sh yerùfï m%h;akhls' 6"7"8 isiqka
i|yd Ôjk l=i,;d" fi!LH
wOHdmkh" ;u m%foaYh .ek
bf.kSu yd fi!kao¾h wOHdmkh'
w;ayod ne,Su id¾:l jQ fyhska
mdi,a 253lg jHdma; flßKs' uOHu
mdi,a úIhud,djg fuu úIhhka
y÷kajd fok ,È'

1942 ,xld úYaj- fld<U msysá YS% ,xld úYajúoHd,h


úoHd, wd{d msysgqùu
mk;

1950 wOHdmk Oj, m%d:ñl wjêfha ldhsl j¾Okh o


m;%sldj fyd| mqreÿj, wjYH;dj o
m%dfhda.sl jevj, wjYH;dj o
wjOdrKh flß‚'

1952 úYajúoHd,h
fmardfo‚hg
f.k hEu

1956 43 yd 48 1957 isg úIh .K we;s lsÍu iy


pl%f,aL l%shdldrlï we;=<;a lsÍu
1959 úfoHdaoh iy
úoHd,xldr
úYajúoHd,
msysgqùu

1960 wxl 5 ork mdi,a rchg mjrd .ekSu iy fmdÿ


wdOdr ,nk úIhud,djla ish¨ mdi,aj,g
mdGYd,d yd y÷kajd §u
wNHdi úoHd,
^úfYaI úê
úOdk& mk;
1961 wxl 8 ork
ud¾;= WmlD; mdi,a
yd .=re úoHd,
úfYaI w;sf¾l
úêúOdk mk;
1961 cd;sl wOHdmk ² fÊ' B' chiQßh m%Odk;ajfhka
fldñIu msysgqùu
msysgqùu ² 1964 wOHdmk Oj, m;%sldj
u.ska fhdackd l%shd;aul lsÍu

1963 ld¾ñl ld¾ñl iy jd‚c wOHdmkh


wOHdmk ms<sn| fhdackd bÈßm;a úh'
fldñIka iNd
jd¾;dj

1966 ² idudkH yd 1967 fn!oaOdf,dal udjf;a


ld¾ñl úIhud,d ixj¾Ok uOHia:dkh
wOHdmk msysgq ùu
m%;sixialrK
fhdackd
ms<sn| Oj,
m;%sldj
² lksIaG
úYajúoHd,
wdh;k
msysgqùu
1971 Wiia wOHdmk ² jD;a;Sh wNsuqL úYajúoHd,
m%;sixialrK mdGud,d weröu
^Tiaukaâ Wod(- .=re jD;a;sh" j;= md,kh
chr;ak
jd¾;dj&
wxl 1 ork ² ;ks úYajúoHd,hla msysgqjd"
1972
úYajúoHd, uKavm l%uh we;s lsÍu
mk;

1972 wOHdmkfha ² mdi,g we;=¿ ùfï jhi 6 lsÍu


kj u. ² m%d.a jD;a;Sh úIh y÷kajd §u
m%ldYkh ² cd;sl iy;sl m;% mÍlaIKh
mokï lr .;a y÷kajd §u
mdi,a
m%;sixialrK

1977 Towards
relevance in
education
jd¾;dj ksl=;a
lsÍu
^fndaf.dv
fma%ur;ak
jd¾;dj&
1978 ² mdi,g we;=M ùfï jhi 5 lsÍu
² m%d.a jD;a;Sh úIh fjkqjg
;dlaI‚l úIh y÷kajd §u
² cd;sl iy;sl m;% mÍlaIKh
fjkqjg w'fmd'i ^id'fm<&
kej; y÷kajd §u

1978 wxl 16 ork ² ;ks úYajúoHd, ixl,amfhka


úYajúoHd, bj;a ùu
mk; ² fld<U" fmardfo‚h" le,‚h"
Y%S chj¾Okmqr" fudrgqj"
hdmkh úYajúoHd, uKavm
² úYajúoHd, m%;smdok fldñIu
msysgq ùu
1981 Oj, m;s%ldj ² wOHdmk m%;sixialrK fhdackd-
idudkH" úYajúoHd, iy ;D;Sh
² mdi,a m¾Io l%uh y÷kajd §u
² cd;sl mdi,a ixl,amh
² udKav,sl wOHdmk ks,Odß
;k;=r fjkqjg l,dm wOHdmk
wOHlaI ;k;=r we;s lsÍu

1985 wxl 28 ork cd;sl wOHdmk wdh;kh msysgq ùu


cd;sl wOHdmk u.ska úIhud,d iïmdokh ysñ
wdh;k mk; wdh;kh njg m;a ùu

1987 m<d;a iNd cd;sl mdi,a yer wka mdi,a


l%uh md,kh m<d;a iNdj,g mejÍu

1990 ;reKhka
ms<sn| ckdêm;s
fldñIka iNd
jd¾;dj ^1 jeks
ieis jd¾;dj&

1991 wxl 19 ork ² wOHdmk m%;sm;a;s ckdêm;s


cd;sl wOHdmk fj; fhdackd lsÍug cd;sl
fldñIka iNd wOHdmk fldñIka iNdj
mk; msysgq ùu
² 1992" 2003" 2016 m%Odk jd¾;d
ksl=;a lsÍu

1993 úIhud,d
m%;sixialrKh

1995 cd;sl wOHdmk


fldñIka
iNdfõ idudkH
wOHdmkh
ms<sn|
fhdackdj,sh
1997 wOHdmk wjqreÿ 6-14 wksjd¾h wOHdmk
m%;sixialrK fr.=,dis mek ùu
j¾Ih
1998 m%d:ñl ² 1-5 fY%a‚ wjê ;=klg fn§u
wOHdmk ² ksmqK;d mdol úIhud,djla
m%;sixialrK y÷kajd §u
² fi,a,ï iy úfkdaockl jev"
l%shdldrlï" wiqka.; jev f,i
bf.kqï-b.ekaùï l%ufõo
f;hdldr ùu

1998 oaú' w'$103 wxl ² úIhh ixLHdj 4 isg 3 olajd


ork 1998' wvq lsÍu
04' 09 Èke;s ² ish¨ isiqka idudkH oekqj;a nj
98$15 pl%f,aLh hk mÍlaIKh iu;a úh hq;= ùu
wkqj 2000 isg
úYajúoHd,
m%fõY
ks¾Kdhl
fjkia lsÍu
1998 1998'12'30 Èke;s jeä NdId .Kkl m%ùK;dj we;s
rdcH mßmd,k rcfha fiajlhkag Èß §ukd f.ùu
pl%f,aL 29$98

2007 ED/0/12/06/ mdi,a úIhud,dj E5 wdlD;sh wkqj


15/01 wxlhe;s ixfYdaOkh
2006'03'07
Èke;s
pl%f,aLh

1947 isg u Èh;a jQ by; i|yka wOHdmk m%;sixialrK yd ikaêia:dk úiska" 21 jeks
ishjig uqyqK Èh yels mqrjeishka m%udKj;a ixLHdjla ìys lsÍu;a" ;ukaf.ka Tíng
ys;k" orejka yd ñksiqka ;ekSu;a ta i|yd wjeis ksmqK;d fuka u jqjukdj o we;s
.=rejreka" úoaj;=ka" wOHdmk{hka yd foaYmd,lhka ixj¾Okh lsÍu;a isÿ lrk ,oafoa o
fl;rï kSri jqj;a lgql i;Hh kï zke;Z hkakhs'

Tyqf.a tu n,dfmdfrd;a;= bgq ù ;sfí o@


wOHdmkfhka ,nd ÿkakd jQ wjia:d yd oekqï iïNdrh ;=< wdl,amj,ska msßmqka"
;ukaf.ka Tíng ys;k mqrjeishka" .=rejreka" úoaj;=ka" wOHdmk{hka yd foaYmd,lhka
f.dvke.Sug ta mq¿,a jQ wjia:d iu;a ù weoao@ fkdtfia kï isÿ jQfha lkakka.rhka
fkdis;+ f,i ks¾Ok mka;sfha W.;=ka" m%N+ mka;sh iy Okj;=ka njg m;a ùfï l%shdoduh
muKla o@ tfia u whs;Ska muKla u b,a,k" ;ukaf.a hq;=lï yd iudc j.lSu fo jeks
;ekg oeuQ" ;SrKd;aul m%;sY;hla w;g zn,hZ yqjudre ùu muKla o@
1947 § ìkaÿfõ isg ks¾udKh l< BY%dh,h ÈhqKq rgla ùu;a" 1947 § ksoyia wOHdmkh
;yjqre l< Y%S ,xldj f,dalh bÈßfha nxfldf,d;a rdcHhla njg m;a ùu;a" 1948 § ksoyi
,efnk úg wdishdfõ cmdkhg muKla fo jeks jQ wd¾Ólh ;snqKq Y%S ,xldj fï ;ekg weo
jeàu;a isÿ jqfKa flfia o@ thg n, mE idOl fudkjd o hkak ms<sn| miq úmrulska f;dr
j wmg fï w¾nqofhka .e,úh yels o@ mq¿,a jQ wOHdmk wjia:dj,g iu.dó f,i m%.;sYS,s
wdl,am ixj¾Okh fkd jqfKa ukao@
wmf.a f;areï .ekSug wkqj" p¾hd úoHdjg wod< wd¾Ól úoHdj" udkj úoHdj" iudc
úoHdj" ufkda úoHdj iy foaYmd,k úoHdj u; mokï jQ uQ,O¾u wkqidrfhka t<eô
ks.ukj,g wkqj kï j;auka iudc" wd¾Ól yd foaYmd,k w¾nqohg mokï jqfha¦
² oelaulska f;dr jQ foaYmd,k kdhl;ajh( ksoyiska miq j o úfYaIfhka 1977ka miq j o
fï rg md,kh l<" oelaula fkdue;s foaYmd,lhka nyq;rhlf.a yd mgq mlaI
foaYmd,kh fï w¾nqofha uq,a u idOlhhs
² foaYmd,k yr moaO;s ;=< mj;sk nrm;< W!k;dj( nyq;rhla foaYmd,lhka ck;djg
j.lshk wjxl ksfhdað;hka fkdùu
² jxpdj yd ÿIKh( foaYmd,kfhka ,enQ jrm%ido yryd wh:d f,i Okh Wmhd .; yels
w;sYhska ¥Is; jHdmdrhla njg foaYmd,kh m;a j ;sîu
² jerÈ wd¾Ól m%;sm;a;s yd l<ukdlrKh( wmkhk wodhu wdrlaId lr fkd .ksñka"
wdkhk úhoï wmkhk wdodhï wNsnjd hñka" tu mr;rh mshjd .ekSug wkd.;
mrïmrdj W.ig ;nñka iSud rys; Kh .ekSu
² rdcH fiajh ;=< ks,OdÍjd§ msßySu( .=Kj;a fiajhla j mej;s rdcH fiajh wld¾hlaIu
iy ¥Is; ùu yd foaYmd,khg hg ùu
² ck;djf.a yr moaO;sj, W!k;dj( hq;=lï yd j.lSï fo jeks ;ekys ,d whs;sjdislï
muKla u; mokï j" ck;dj n,.ekaùu fjkqjg hefmk ukilg yqre lrùu u.ska
ÿmam;alu yd kQ.;alu foaYmd,k jdish i|yd kv;a;= lsÍu
tfia kï by; ish¨ ldrKdj, fmdÿ idOlh foaYSh yd f.da,Sh wNsfhda. ch .;
yels" ksmqK;d fuka u M,odhS mqrjeishka ìys lsÍug w;HjYH" wdl,am ;yjqre l< yels
wOHdmk l%uhla fyda miq j isÿ l< hq;= j ;snQ wOHdmk m%;sixialrK ksis l,g fj,djg
isÿ fkd lsÍu h' fufia isÿ ùug n, mE tla m%Odk fya;=jla jQfha rdcH wOHdmk
m%;sm;a;shla fjkqjg jßka jr udre jk rchhkaf.a wOHdmk m%;sm;a;s l%shd;aul lsÍug
;snQ keUqre ùuhs' tfia u YsIH jHdmdr yd jD;a;Sh iñ;sj,ska t,a, jQ foaYmd,k
mlaImd;s;ajh u; mokï jQ úfrdaO;d h' tfia kï fï ish,a,g u úi÷u Y%S ,dxlSh cd;sh
jYfhka is;d lrkq ,nk .=Kd;aul wOHdmk m%;sixialrK h'
fygla we;s rgla Wfoid wo b,a,k wOHdmk m%;sixialrK fudkjd o@

fyg oji fjkqfjka fï rfÜ b,a,k wOHdmk m%;sixialrK ms<sn| j l;d lsÍfï §
f.da,Sh ;;a;ajhka fkd i,ld yer" tu wOHdmk m%;sixialrK ms<sn| j l;d l< fkd yels
h' tkï f.da,Sh wd¾Ól w¾nqoh fuka u f.da,Sh jix.; w¾nqoh o we;=¿ ikao¾Nh ;=< fuu
m%;sixialrK foi mq¿,a f,i ne,sh hq;= j we;' thg fya;=j fldfrdAkd jix.;h úiska
iuia; f,dalh u lrljd w; yer ;sîuhs' m%xY cd;sl laIqø Ôù úfYaI{fhl= fuka u mßir
jdÈhl= yd udkj jdÈhl= jQ miq l,l weußldfõ ydj¾â úYajúoHd,fha m%cd fi!LHh yd
ksj¾;k úoHdj ms<sn| uydpd¾hjrhd njg m;a jQ ßfka vqfndaia 1950 § l< wk;=re
weÕùula kï wkfmalaIs; fõ,djl" wkfmalaIs; wdldrhlska iajNdj O¾uh úiska wmg
m%;sm%ydr fokq we;sZ njhs' 2019 § tu ;;a;ajh t<eô‚' zñksia j¾.hdf.a wê wjOdkï p¾hd"
tkï mdßißl úkdYh" jk úkdYh" m%;sÔjl T!IO Ndú;h" ffcj úúO;ajh fjkia lsÍu"
ridhksl ¥IKh yd kd.ÍlrKh" ck.yk j¾Okh" ;sridr mßir iSudj,g wNsfhda.
lrñka mj;ajdf.k hk wêmßfNdackjd§ Ôjk rgdj ksid mdßißl jix.;j,ska Tíng .sh
mdßißl úkdY cd,hla ñksid úiska ;uka fj; le|jd f.k we;Z'
iajdNdúl jHik f,i wm y÷kajk .xj;=r" kdh hEï wdÈh iajdNdúl fkd jk nj
f;areï f.k we;af;a lSfhka lS fokd o@
fuu lgql i;Hh yuqfõ" wOHdmkh hkq" fï iuia; wNsfhda. Tiafia udkj ixy;sh
;u meje;au wdrlaId lr .ekSug w¨f;ka u bf.k .; hq;af;a flfia o hkak ms<sn|
.eUqre miq úmrula lsÍuhs' wm uqyqK fok f.da,Sh wNsfhda. yuqfõ" wm ys;k yeá" wmg
oefkk yeá" wm yeisfrk yeá .ek kej; is;d ne,Su wksjd¾h jkafka h'
tfia kï wkd.; Y%S ,xldfõ wOHdmkh iy wOHdmk m%;sixialrKj, § b,lal l<
hq;= jkafka fï wdldrfhka f,dalh foi kj udkhlska n,k udkj ixy;sh ms<sn| j
ixfõ§ j ys;k orejl=" jeäysáhl=" mqrjeishl=" ìys lsÍu f.dvke.Suhs' Nla;u
s ;a yd
Yla;su;a Y%S ,dxlslhka f,i wmf.a fm%!V b;sydihg jvd fyd| wkd.;hla" kQmka
mrïmrdjg b;sß lsÍuhs' ta yer fjk úl,amhla wmg b;sß ù ke;s nj fï fudfydf;a u;la
lsÍu uf.a hq;=luhs'
fujka miqìula ;=<" tkï f.da,Sh jix.; fuka u f.da,Sh wd¾Ól w¾nqoh yuqfõ
fjkia úh yels" fjki l<ukdlrKh l< yels" ;udf.ka Tíng ys;k" orejka" ñksiqka"
;ekSug kï ta i|yd ksmqK;dj fuka u jqjukdj o we;s mqrjeishka" .=rejreka" úoaj;=ka"
wOHdmk{hka yd foaYmd,lhka fï ìu úiska b,a,d isákq ,efí' tu ksid hq.fha
wNsfhda.hg Wr Èh yels mq¿,a wdldrfha wOHdmk m%;sixialrK ms<sno l;sldjlg fyd| u
fydardj fuhhs'
tu miqìu ;=< wOHdmk wjia:d mq¿,a lsÍu fyda úIh m: fjkia lsÍfuka Tíng hk"
fvd,¾ Wmhd .ekSfï tl u mrud¾:fhka úfoaY .; lsÍug wjYH jk udkj iïm;
b,lal fldg f.k muKla fkd j" bka Tíng .sh udkj yr moaO;s o by<ska Tijd
;efnk .eUqre ;,fha wOHdmk m%;sixialrK b;sydih úiska b,a,d isà'
ud o l¾;D uKav, idudðlhl= jk" .fõIK iÕrdfõ ;sia kj jk l,dmhg mdol jQ
zkj f,djg .e<fmk M,odhS mqrjeishl= ìys lsÍu Wfoid rg b,a,k wOHdmk
m%;sixialrKZ keue;s msgq ishhlska iukaú; jQ úfYaI l,dmhg zYsIH flakaøSh wOHdmkh
iy ,dxflah idïm%odhsl wOHdmk WreuhZ hk f;audj hgf;a ,smshla imhñka tys l¾;D
uKav, idudðl" fld<U ffjoH mSGfha ffjoH wOHdmk fomd¾;fïka;=fõ wxY m%Odks"
uydpd¾h f.dañkao fmdkakïfmreu th meyeÈ,s lf<a fufia h'
ziuia; jYfhka .;a l, wo ,xldfõ mj;sk wOHdmk l%uh iqúfYaI ,dxlsl
wjYH;djka y÷kd .;a" Bg iß,k udkj iïm; m%j¾Okh lrk" f.da,Sh wOHdmk
m%jK;dj, idOkSh wx.hkaf.ka fmdaIKh jQ wOHdmk l%uhla fkd fõ' wo mj;skafka
ngysr hg;a úð; iufha ì%;dkHhka ìys l< wOHdmk l%uhhs' th wo ngysr rgj, mjd ta
wdldrfhka u l%shd;aul fkd fõ' ta rgj, o wo YsIH flakaøSh wOHdmkhg uq,a ;ek §
;sfí' tfyhska wm úYajdi lrk YsIH flakaøSh wOHdmkh jvd;a ióm jkafka tod wm i;= jQ
wfma u wOHdmksl Wreuhg ñi ì%;dkHh úiska wm u; megjQ" Tjqka úiska u oeka m%;slafIam
lrkakd jQ" tfy;a wm úiska ;ju;a mj;ajd f.k hkakd jQ h,a mek .sh mdi,a wOHdmk
l%uhg fkd fõZ'
zwm úYajdi lrk YsIH flakaøSh wOHdmkh hkq l=ula o@ fuu ixl,amhg moku
jkafka zbf.kSuZ hk mofha ks¾jpkhhs' ;;ald,Sk w¾:l:kj,g wkqj bf.kSu hkq
zwjfndaOh" w;ayod ne,Sï iy w;aoelSïj,ska /ia lr .; hq;= l=i,;djla úkd flkl= úiska
;j flfkl=g iïfma%IKh l< yels wuqøjHhla fkd fõZ'
zbf.kSu .=rejrhl=f.ka YsIHhl=g ksIal%sh j .,d tk wuq øjHhla kï" YsIHhka
lKavdhula mka;s ldurh ;=< isr lr" ld,igykla u.ska ksÍlaIKh lrk ,o ld,
jljdkqj wkqj .=rejrhd úiska YsIHhkag fokq ,nk foaYk igyka ud,djlg tlS bf.kSu
,>q l< yels h' tfy;a by; w¾:oelaùï wkqj th tfia fkd úh hq;= h' tfia kï YsIH
flakaøSh wOHmkh yd j;auka mka;s ldurh l=ula úh hq;= o@ by; w¾:oelaùu wkqj" ienE
bf.kSu" YsIHhd iy ;j;a YsIHhka iy .=rejrhd tla j lr f.k hkq ,nk iqixjdohlska
iy ta yd ne÷Kq YsIH w;ayodne,Sï" w;aoelSï yd l%shdldrlïj,ska tlS YsIHhd ;=< cks; jk
udkisl $ nqoaêuh yd ldhsl l=i,;dj,g yd wdl,amuh $ Ndjuh fjkilg ;=vq fok
l%shdoduhla úh hq;= h' wo wm mdi,a ;=< we;s mka;s ldurh" tjka .=re-YsIH ixjdod;aul
w;ayod ne,Sug yd w;aoelSï ckkhg fld;rï f.dapr o@
tfia f.dapr ùug kï YsIHhka l=vd lKavdhï jYfhka mka;s ldurhla ;=< w;ayod
ne,Sï iy w;aoelSï idlÉPd lr .=rejrhdf.a u.fmkaùu hgf;a ;u nqoaêuh" ldh l=i,;dj
yd wdl,amuh j¾Okhla <Õd lr fok mßirhla we;s úh hq;= h' tfy;a wo mka;s ldurh"
.=re YsIH f;dr;=re iïfma%IKhg ñi" .=re YsIH ixjdod;aul nqoaê l=i,;d wdl,am
j¾Okhlg t;rï iqÿiq fkd fõ' fuu mßirh ;jÿrg;a mj;ajd f.k hEfuka zlg mdvïZ
bf.kSu Woa§mkh lr ;d¾lsl nqoaêh fudg lrk wOHdmk rgdjla fmdaIKh fõ' wkd.;
rgg wjYH jkafka inqoaêl l=i,;d iy wdl,amj,ska ikakoaO Y%u n,ldhla kï fuu mx;s
ldurh jyd fjkia úh hq;= u h'
zfuu ;¾lhg m%;s;¾lhla jYfhka iuyreka mjikafka YsIH flakaøSh wOHdmkh ;=<
.=rejrhd fn,ySk fõ hkakhs' th iïmQ¾Kfhka idjoHh h' .=re flakaøSh wOHdmk l%uhla
;=< .=rejrhd ms<sfh, lr .;a igyka YsIHhd fj; .,d hEug i,iajhs' ;jÿrg;a YsIHhdg
fkdf;afrk fldgia fõ kï YsIHhdg tajd iúia;r j meyeÈ,s lsÍu .=rejrhd úiska isÿ
flf¾' bkamiq YsIHfhdaa .=rejrhd ÿka igyka mdvï lr úNd.hg mdvï l< oE kej;
m%;srEmKh lr;sZ'
zkuq;a YsIH flakaøSh wOHdmk l%uhla ;=< .=rejrhd YsIHhka iu. idlÉPd l< hq;= -
w;ayod ne,sh hq;= zbf.kqï W;af;aclZ ksmojhs' tu W;af;acl hkq YsIHhka úiska yodrd
idlÉPd lr wjfndaO lr .; hq;= ,sÅ; uqøs; ,sms f,aLk" m%dfhda.sl ixisoaëka f.k yer
olajk jd¾;d fyda YsIHhka úiska w;ayod ne,sh hq;= l%shdldrlï úh yels h' Tõyq l=vd
lKavdhula jYfhka .=rejrhd úiska ks¾udKh lrkq ,nk W;af;ac w;ayod n,;s' tfia
w;ayod ne,Sï yd idlÉPd lsÍïj,g .=rejrhd Rcq j odhl fõ' tys § YsIHhka jerÈhg
wjfndaO lr .;a hula fõ kï fyda YsIHhka yg wjfndaO lr .ekSug wiSre hula fõ kï
tajd .=rejrhd úiska myod § ksjerÈ lrkq ,nhs' tfia u .=rejrhd mdvï ks¾foaYh" bf.kqï
b,lal yd bf.kqï m, YsIHhka úiska idlaId;a lr f.k we;a oehs ksr;=re j we.hSulg
,la lrhsZ'
by; meyeÈ,s lsÍfuka .uH jkafka YsIH flakaøSh wOHdmkfhka .=rejrhdf.a
ld¾hNdrh fn,ySk jkjdg jvd ;jÿrg;a m%n, ù" jvd;a ks¾udKYS,S yd wdiajdockl .=re
jD;a;shlg u. mEfok njhs'
YsIH flakaøSh wOHdmkh yd idïm%odhsl ,dxlSh wOHdmkh" wo mj;akd wOHdmk l%uh
fkd fõ' wo mj;skafka ngysr hg;a úð; iufha ì%;dkHhka ìys l< wOHdmk l%uhhs' wo
ngysr rgj, mjd" hg;a úð; iufha mej;s wOHdmkh" ta wdldrfhka u l%shd;aul fkd fõ' ta
rgj,a oeka YsIH flakaøSh wOHdmkhg uq,a ;ekla § we;'
mer‚ Y%S ,xldfõ mej;sfha .=re flakaøSh wOHdmkhg yd;amiska u fjkia jQ wOHdmk
l%uhls' tys § .=rejrhd YsIHhdf.a l=i,;d y÷kd f.k" YsIHhdg yeoEßh yels lvq Ys,am" ÿkq
Ys,am" jdß Ys,am" lDIs Ys,am wd§ úúO Ys,am b.ekaù h' th w;sYhska YsIH flakaøSh jkafka"
tla tla YsIHhdf.a wjYH;d tl f,i i,lk" tl b.ekaùfï yd bf.kSfï rgdjlska ish¨
YsIHhka ieySulg m;afõhhs úYajdi lrk one size fit all wOHdmk l%shdj,shlg b÷rd u
fjkia j hñka tla tla YsIHhdf.a wOHdmksl úNjhka yd fjk;a jqjukd tmdlïj,g wkq
j .<md Æ ksid h' lkak.rhkaf.a ykafoiai l%uhg mdol jQfha o fï ixl,amh nj uf.a
f;areï .ekSuhs'
—tfyhska by; meyeÈ,s l< YsIH flakaøSh wOHdmkh jvd;a ióm jkafka tod wm i;=
jQ wfma u wOHdmksl Wreuhg ñi ì%;dkH wêrdcHjd§ka wm u; megjQjd jQ" Tjqka úiska u
oeka m%;slafIam lrkakd jQ" tfy;a wm úiska ;ju;a mj;ajd f.k hkakd jQ mdi,a wOHdmk
l%uhg fkd fõ'˜
by; wm úiska f.dv k.k ,o ;¾lj,g wkqj zfjkia úh hq;= jQ kuq;a fjkialula
isÿ fkd jQ Ydia;%hla f,i wOHdmkh furg ;=< m%p,s; ù ;snqK nj fkdryilsZ' tjka jQ
;;a;ajhla u; fuf;la isÿ fkd jQ tu wOHdmk m%;sixialrK lsÍfï ld¾hNdrh miq.sh
jir jk úg wOHdmk m%;sixialrK ¥ria: wOHdmk rdcH wud;HxYh úiska ie,iqï lr
;sì‚' ta ms<sn| j .fõIKh iÕrdjg úfYaI ,smshla ilia lrñka tu rdcH wud;HxYfha
f,alï wdpd¾h Wmd,s fiaor úiska bÈßm;a lrk ,o wOHdmk m%;sixialrK" t f,ig u
j;auka wOHdmk weu;s;u= d hgf;a o bÈßhg f.k hEug n,dfmdfrd;a;= fõ'
fï m%;sixialrKj,g uQ,sl mrud¾: ^lreKq& yhla we;' tkï"
^i& rfÜ ixj¾Okhg l%shdldÍ odhl;ajhla Èh yels mqoa.,hl= ìys lsÍu [active contribution
to national development]
^ii& jevg yqre l=i,;d iys; jev lsÍug leu;s mqoa.,hl= ìys lsÍu [effective and efficient
work oriented person]
^iii& jHjidh ukilska fyì /lshd ìys l< yels mqoa.,fhl= ìys lsÍu [person with
entrepreneurship mind]
^iv& rgg wdorh lrk mqoa.,hl= ìys lsÍu [patriotic person]
^v& udkj .=KO¾u msß mqoa.,hl= ìys lsÍu [good human being]
^vi& wjfndaOh" i;=g" tluq;l
= u msß ;Dma;su;a mjq,la we;s lsÍu [happy family]
fuu lreKq u; mokï jQ úIhud,dj fldgia y;rlska hqla; h'
^i& Ydia;%Sh moku [scholarship]
^ii& M,odhs mqrjeisfhla [productive citizen] iy ta i|yd jQ l%shdldrlï mdol wOHdmkh
[activity based education]
^iii& tla j jev lsÍfï yelshdj" tkï lKavdhula ;=< lghq;= lsÍfï yelshdj [teamwork]
iy
^iv& Ñ;a;fõ.S ixj¾Okh [emotional development]
fuys § fudähq, l%uhlg wkqj ie,iqï lrkq ,nk fuu wOHdmk lghq;=" YsIH
flakaøsh mokula u; lsÍug ie,iqï fldg we;'
tys § úIhud,dj fldgia ;=klg fn§ we;'
^i& w;HjYH bf.kqu [essential learning]
^ii& iajhx bf.kqu [self-learning]
^iii& wu;r j úIh ud,dj [extra curriculum]
fï wkqj ndysr l%shdldrlï wkqj jD;a;Sh me;a;g keUqre jk wOHdmkhlg <uhska
fhduq lsÍu fuys wruqKhs' fuh m%Odk jYfhka 1-13 jirj,g fyj;a idudkH wOHdmkhg
wod< j
isÿ lrk nj wdpd¾h Wmd,s fiaor mjid we;' tfy;a 12-13 fY%a‚j, fuka u"
úYajúoHd,j, o iu.dó f,i mdGud,dj, fjkialï isÿ úh hq;= j mj;S'
tu l,dmhg u úfYaI ,smshla m< lrñka cd;sl wOHdmk wdh;kfha wOHlaI ckrd,a
wdpd¾h iqks,a chka; kjr;ak fhdað; kj wOHdmk m%;sixialrKj, moku ú.%y lrhs' Tyq
i|yka lrk mßÈ zwfma rfÜ" wjqreÿ fooyia mkaishlg tyd isg mej; tk úYsIag
wOHdmkhla ;snq‚' tfy;a ì%;dkH hg;a úð; iufha § ì%;dkHhkaf.a úIh uQ,sl"
kHdhd;aul lreKqj,g hg ù tu úYsIag wOHdmkh ydkshg m;a úh' 1948 jk úg wmg
b;sß jQfha bx.%Siska úiska furgg y÷kajd ÿka wOHdmkhhs' tfy;a wjqreÿ ye;a;E y;rlg
miq;a" wfma u wOHdmkhla furg l%shd;aul lsÍug wm wfmdfydi;a ù ;sfnkjd' ta ksid
j;auka wOHdmk l%ufhka t<shg tk mqrjeishdf.a fndfyda .eg¨ wmg olskakg mqMjka' 21
jeks ishjig .e<fmk w¨;a mrïmrdjla wmg wjYH j ;sfnkjd' ta mrud¾:h bgq lr
.ekSug" cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska cd;sl wruqKla fmroeßjhs 2022 jif¾ w¨;a
wOHdmk m%;sixialrK fhdackd lrkq ,nkafka' ks¾udKYS,s;ajh" kfjda;amdok Ñka;kh
iy jHjidhl;aj uki hk lreKq wdjrKh jk f,i wOHdmkh §ug wm lghq;= lrkjd'Z
tu m%;sixialrK ;=< 21 jeks ishjig f.dvk.k" kj f,djg .e<fmk M,odhS
mqrjeishd ms<sn| Ñ;a; rEmh l=uk wdldrhla .; hq;= o@

zwfma rfÜ oekg ;sfnk wOHdmk l%uh Tyq y÷kajkjd 3R (Reading, wRiting,
aRithmetic) wOHdmk l%uhla lsh,' w¨;ska ys;kak" m%Yak lrkak jf.a foaj,a tys we;=<;a
keye' úis tla jk ishjfia wjqreÿ 22l=;a miq fldg we;s miqìul mrK l%uhg bÈßhg hd
fkd yels nj Tyq ms<s.kakjd' zmrK cx.u ¥rl:khla oeka .e<fmkafka keye' oeka ´fka
iaud¾Ü ¥rl:khla' wka;¾cd,hg hkak" mska;+r .kak" nexl= lghq;= lrkak jf.a ish,a,
lrkak oeka iaud¾Ü ¥rl:kh wjYHhs' wog .e<fmk úÈyg ta fjki lrkak kï by; lshQ
3Lj,g ;j;a foaj,a tl;= fjkak ´k' talg iólrKhla yo,d ;sfnkjd ^1 jk rEmh&'

by; lshQ 3Rj,g 3L tl;= fjkak ´k¦ ta jf.a u 2C;a tl;= fjkak ´k¦ ta ú;rla
uȦ 5DL tl;= fjkak;a ´k' fï lshmq lreKq ish,a, imqrd,k orejl= ;uhs úis tla jeks
ishjig .e<fmk orejl= f,i wm úYajdi lrkafka'
idudkH wOHdmkh ^general education& wjika j t<shg tk orejdg ;sìh hq;= .=Kdx.
fyj;a wruqKq yhla Tjqka fuys § y÷kd f.k ;sfnkjd ^2 jeks rEmh&'
wOHdmkfhka t<shg tk orejdg ;sìh hq;= .=Kdx. yh" wms fldgia kjhlg fjka
lr,d ;shkjd ^3 jeks rEmh&'

w¨;a wOHdmk m%;sixialrK" 21 jeks ishjfia orejdf.a mej;sh hq;= l=i,;d fudkjd
o hkak y÷kd f.k ;sfnkjd ^4 jeks rEmh&'
B<Õg iudc l=i,;dj, § wm lreKq yhla hgf;a l;d lrkjd'
² ;ud ;ud j y÷kd .ekSu
² ;ud j l<ukdlrKh
² wka wh j f;areï .ekSu
² wka wh iu. Okd;aul l<ukdlrK iïnkaO;d f.dv k.d .ekSu
² mßirh iu. iïnkaO;d f.dv k.d .ekSu
² j.lSulska hq;= j ;SrK .ekSu

neÆ ne,aug u" ixl,amSh jYfhka b;d m%Yia; uÜgul mj;sk fï ish¨ ie,iqï
i|yd" .eUqßka is;d n,d lghq;= lr we;s njg lsisÿ ielhla fkdue;' tajd lkakka.r
o¾Ykhg o fnfyúka wkql=, h' tfy;a wNsfhda.h jkafka wm wo uqyqK § we;s iudc
wd¾Ól foaYmd,k w¾nqoh yuqfõ by; ish¨ oE fï ìu u; h:d¾:hla njg m;a lrkafka
flfia o hkakhs'
tla me;a;lska bkaOk ysÕh fya;= fldg f.k i;sfha Èk my ;=< u mdi,a mj;ajd
f.k hEug we;s fkdyelshdjhs' wks;a w;ska .;a l, ud¾. .; wOHdmk l%u uÕska
b.ekaùfï § we;s ù ;sfnk ;dlaIKsl úIu;d iy wvq¨yq~qlï fuu m%;sixialrKj,g
fudk wdldrfhka n,mdú o hkakhs' ta w;r u mdg mlaI lkakdäj,ska fuu m%;sixialrK
foi ne,Sug jD;a;Sh iñ;s kdhlhka fuka u YsIH jHdmdrh lghq;= lsÍug fndfyda bv we;s
njg iel my< lsÍug isÿ fõ'
ta w;r u fuu idOkSh m%;sixialrK iudc .; lsÍfï §" w;HjYHfhka u noaO lr
.; hq;= md¾Yajlrejkaf.a wjfndaOh fuka u f;areï .ekSu úúOdldr njg ielhla ke;'
thg fya;=j úúO iudc ia;rj,g fuu m‚úvh §u;a" fok m‚úvh ta ta iudc ia;rj,g
f;areï .; yels wdldrhg ikaksfõokh lsÍu;a" nrm;< wNsfhda.hla ùuhs' ta i|yd fuu
m%;sixialrKj,g iu.dó f,i tu ikaksfõokh lsÍug úoHq;a iy uqøs; udOH fuka u
n,mEï l< yels iudc ia;r fhdod .ekSfï nrm;< W!k;djla we;s nj meyeÈ,s j fmfkk
w;r" ta njg wk;=re weÕùfï iudc j.lSula o wm i;= j mj;S'
udkj ixy;sfha iajNdjh u fjkig m%;sfrdaOh oelaùuhs' fujka ;;a;ajhla ;=< mj;sk
wOHdmk l%uh fjkia úh hq;af;a wehs@" fjkia l< hq;af;a lskï wdldrfhka o@" tys wjidk
wruqK fuka u ÈYdk;sh ;Skaÿ jkafka l=uk wdldrhg o@" hkak b;d fyd¢ka ikaksfõokh
fldg" fmdÿ ck;djf.a nh" iel" wúYajdih yd lkiai,a, iukh lrk wdldrfhka l%shdldÍ
f,i yd il%sh f,i tu lghq;= fufyhúh hq;= h' fkdtfia kï isÿ jkq we;af;a ldnksl
fmdfydr lDIsl¾udka;hg w;a jQ brKu nj mqfrdal:k lsÍu ms<sn| j" lsisfjl=;a ud yd
WrK fkdúh hq;= h'
;j o fudk ;rï fyd| m%;sixialrK ;=< jqj;a" úfYaIfhka mfya YsIH;ajh jeks
ixfõ§ lreKq ldrKd yuqfõ fuu m%;sixialrKj,g wNsfhda. lrkq we;af;a áhqIka mka;s
meje;aùu ;ukaf.a Ôúldj lr .;a iudc ia;rfha fm!oa.,sl .=rejreka h'
tl me;a;lska .;a úg iuia; l%ufha u fjkila b,a,k" tkï system change hk
woyia bÈßm;a lrk il, úO iudc ia;rj, fldgia jqj o tu fjki ;udg n,mdk
wjia:dfõ § is;kq we;af;a fjkia wdldrhg h' ufkda úoHdfjka m%ldY jk mßÈ thg
fya;=j m%Yakh ;ukaf.a jQ úg flkl= is;k wdldrh;a" m%Yakh fjk;a whl=f.a jQ úg is;k
wdldrh;a tlsfklska fjkia ùuhs'
wfkla jeo.;a wNsfhda.h kï" .=rejrekaf.a ufkdaNdjh m%;sixialrKj,g iudka;r f,i
ia:dk.; lrkafka flfia o@ hkak h' nyq;rhla .=rejreka m%;sixialrKj,g tfrys fj;s hs
hk ixl,amh fuhska woyia fkd fõ' tfy;a ta ms<sn| ksYaÑ; ;SrKhla .ekSu i|yd wjYH
m¾fhaIK o;a; wm i;= j mj;S oehs ug oeä úYajdihla iys; j lsj fkdyels h'
fï ;;a;ajh ;=< fulS jQ fjkig uqyqK §ug isÿ jk úúO iudc ia;r tys
md¾Yajlrejka fuka u f.!rjkSh fldgialrejka njg m;a lr .ekSfï oejeka; wNsfhda.h
ch .ekSug wjYH ikaksfõok iy Wmdhud¾.sl m%fõYh n,OdÍka" foaYmd,k{hka iy
úoaj;=ka i;= j mj;sk nj o wjOdrKh l< hq;= j we;' wOHdmk m%;is xialrK i|yd jk
jevms<sfj< ;=<" m%;sixialrK l%shdodufha jeo.;a u fldgila f,i" fuu Wmdhud¾.sl
ikaksfõokh ia:dk .; l< hq;= j u we;'

mdi,a moaO;sh ;=< 1-13 jir ms<sn| j isÿ jk m%;sixialrKj,g wu;r j wjOdkh fhduq
úh hq;= mq¿,a Ñ;%fha wfkla fldgia fudkjd o@
^i& mq¾j <ud úh ixj¾Okh yd m<uq jeks Èk 1000
^ii& iuia; wOHdmkfha fldgila f,i fmr mdi,aj, N+ñldj
^iii& wOHdmk wka;¾lrKh yd úfYaI wjYH;d iys; orejka
^iv& wOHdmk m%;sixialrKhg" ¥ria: wOHdmkfha odhl;ajh yd wNsfhda.
^v& wOHdmkh yd fi!LHh w;r iïnkaOh
^vi& fm!oa.,sl wOHdmk wdh;k" úYajúoHd,
^vii& úfoaY úYajúoHd,j, wOHdmkh ,nk orejka
^viii& hdjÔj wOHdmkh ;=< jeäysá wOHdmkh-wOHdmk jD;slhkaf.a wLKav jD;Sh
ixj¾Okh fjk u wxlhls
^ix& iuia; wOHdmkfha fldgila f,i m¾fhaIK N+ñldj
by; ish¨ lreKq .ek .eUqßka i|yka lsÍug ,eî we;s ld,h u| fyhska jvd;a u
jeo.;a hhs ug yefÕk lreKq lSmhla .ek fláfhka ioyka lsÍug leue;af;ñ'

(i) mq¾j <ud úh ixj¾Okh yd m<uq jeks Èk 1000


orejl= fjkqfjka hï wdfhdackhla lrkafka kï" jeä u wjOdkh iy jeä u nr
oeñh hq;= u ld,h m<uq Èk 1000hs' thg fya;=j orejl=f.a fud<h ixj¾Okfhka ishhg
wiQjla iïmQ¾K fjkafka m<uq jeks wjqreÿ ;=k ;=< ksid h' fï ksid wOHdmk
m%;sixialrK ;=< iqúfYaI u wdfhdackhlg ,la úh hq;af;a mQ¾j <ud úhhs" tfia;a ke;s
kï m<uq jk r;a;rka Èk odyhs' fuhg fya;=j orejl=f.a nqoaêuh yd ldhsl j¾Okhg th
jeo.;a jk ksid h' fï ld,fha § ouk wä;d,u Yla;su;a f,i f.dv keÕ=j fyd;a
orejkag id¾:l j ;ukaf.a wOHdmkh lr f.k hkakg yels fjhs' fi!LHh me;af;ka .;a
l, fï jk úg;a m%Yia; uÜgfï odhl;ajhla fi!LH fomd¾;fïka;=fõ" úfYaIfhka u
mjq,a fi!LH ld¾hdxYfhka isÿ lrkq ,efí' tfy;a fuu l%shdj,shg foujqmshka o
f.!rjkSh md¾Yjlrejka fia m;a lr .ekSfï il%sh l%shdoduhl W!k;djla mj;S' ukao h;a
responsive care giving jYfhka y÷kajkq ,nk m%;spdrd;aul /ljrKh hkq orejdf.a ix{d
ldf,daÑ; j yd fhda.H f,i ksÍlaIKh lsÍu;a" tu ix{d f;areï .ekSu;a ta ix{dj,g
m%;spdr olaùu;a jk neúks'
orejl= i|yd uq,a <ud úh /ljrKh §u" mQ¾jfhka ieliQ kS;s Í;s mokï lr f.k"
ks¾foaY wkqj l< fkdyels h' foujqmshka fï yd iïnkaO úoHd;aul ixl,am wjfndaO lr
.; hq;= w;r Tjqkaf.a tÈfkod ud msh mqreÿj,g úoHd;aul ixl,am we;=<;a lr .; hq;= h'
orejka ms<sn| /ljrK rgd" foujqmshka tlsfkldg wkqj fjkia jk ksid Tjqka ish orejka
iu. oekg mj;ajk wka;¾l%shd .ek m<uq j l,amkd lr n,d fojkqj ;u rgdj,g
.e<fmk mßÈ orejka ms<sn| ;ukaf.a /ljrK l%u ilia lr ixj¾Okh lr .; hq;= h'
tfy;a fuu ksmqK;dj l%uj;a j foujqmshka fj; ,nd §fï m%udKj;a ;sridr l%ufõohla
wOHdmk l%uh ;=< fyda fi!LH moaO;sh ;=< fyda ke;'
fï ms<sn| mq¿,a j i|yka lsÍug n,dfmdfrd;a;= fkd jk kuq;a" ug wjYH jkafka
fuu ixl,amh ms<sn| ;SrKd;aul jeo.;alu wjOdrKh lsÍuhs' mfya YsIH;ajh" idudkH
fm< iy Wiia fm<g;a jvd jeämqr u wdfhdackhla l< hq;= jkafka m<uq jeks wjqreÿ ;=k
ms<sn| j h hkak kej;;a wjOdrKh lsÍuhs'
fud<fha ixj¾Okh W;af;ackh lsÍu by< m%;s,dN iys; wdfhdackhls' m<uq Èk
1000 ;=< orejdf.a fud<fha ixj¾Okh jeäÈhqKq lsÍug orK W;aidyh we;a; jYfhka u
,dxlSh cd;sh fj; l< yels by< u wdfhdackhhs' m¾fhaIK idlaIs fmkakqï lrkafka
orejdf.a fud<h j¾Okh ioyd jeh lrk ieu remsh,a foiShlgu remsh,a 1800l
m%;s,dNhla ,efnk njhs'
^ii& iuia; wOHdmkfha fldgila f,i fmr mdi,aj, N+ñldj
wOHdmk m%;sixialrK yuqfõ fmr mdi,aj, N+ñldj ms<sn| j wmf.a ia:djrh meyeÈ,s
lrñka" z.fõIKZ iÕrdfõ ;sia kj jeks l,dmfha m< l< tka' tï' ud,d wd¾' o is,ajd
uy;añhf.a ^úY%du,;a Wm mSGdêm;s" cd;sl wOHdmk úoHd mSGh& ,smsh wkqidrfhka lreKq
lsysmhla Wmqgd oelaùug leue;af;ñ'
ta wkqj zoejeka; iudchg mqoa.,fhl= m%fõY lrjk rejka fodrgqjZ f,i fmr mdi,
y÷kd f.k we;' ;j o fldiaj;af;a wßhúu, ysñ ^fn!oaO <ore wOHdmk o¾Ykh 1990" 53
msgqj& Wmqgd olajñka zfmr mdi,lska flfrkafka ;u orejd kùk fi,a,ï nvq f.dvla
w;rg heùu fkdfjhs' bx.%Sisfhka lúhla lSug mqreÿ lsÍu o fkd fõ' tajd b;du;a w;sf¾l
foa h' fmr mdi, hkq áhq g ßhla fkd fõ' l= v d <uhs k a fi,a , ï lrk ;ek h' iudc
iïnkaO;dj y÷kd .kakd ;ek h' udkj wOHdmkh thhs' oejeka; iudchg mqoa.,hl=
m%fõY lrk rejka fodrgqj thhsZ hkqfjka tu ,smsfha i|yka fõ'
;j o zmQ¾j mdGYd,Sh <uhskaf.a wOHdmkh ljr wOHdmksl yd ixialD;sl
m%;sm;a;shlg jqj o wjYH mQ¾j wjYH;djlsZ" hkqfjka zÈú meje;au i|yd bf.kSuZ kï
hqfkiaflda jd¾;dfjka o m%ldYs; ùfuka tys jeo.;alu ukd j meyeÈ,s fõZ' 1990
iema;eïn¾ 26 jeks Èk ksõfhdala k.rfha /ia jQ rdcH kdhlhska úiska z<ud meje;au"
iq/lshdj iy wOHdmk ixj¾OkhZ i|yd lrk ,o úYaj m%ldYkh wkqj ms<s.kq ,enQ uQ,sl
wOHdYh jQfha zuq,a <ud úh" fid÷re" fl<s fof<ka" i;=áka iy bf.kqfuka .; lsÍug
ie,eiaúh hq;=Z njhs'
1997 Y%S ,xldfõ kj wOHdmk m%;sixialrK hgf;a o uq,a <ud úh wOHdmkh ms<sn| oeä
wjOdkhla fhduq fldg we;' tys § jhi wjqreÿ 3-5 jhie;s <uhskag jvd;a hym;a
wOHdmkhla §u i|yd fmr mdi,a ixLHdj jeä lsÍug o ks¾foaY lr we;'
Y%S ,xldfõ uq,a <ud úh ixj¾Ok uOHia:dk ms<sn| cd;sl ix.Kkhg wkqj fmr
mdi,a 19"668la we;' tfia fj;;a Y%S ,xldfõ fmr mdi,aj,ska nyq;rhla fm!oa.,sl
ysñldr;ajh u.ska l<ukdlrKh lrkq ,nk w;r fndfyda foujqmshkag tu úhoï ord
.; fkdyels h' fuu fmr mdi,a fndfyda ÿrg kshdukh fkd jk w;r m%ñ;s.; o fkd
fõ'
fï ;;a;ajh hgf;a fyg b,a,k kj wOHdmk m%;sixialrK ;=< fuu fmr mdi,a
kshdukh fuka u tajdfha iïm;a odhlhkag ksis mqyqKqj ,eîu uyd mßudKfhka mq¿,a l<
hq;= nj wjOdrKh lrkq leue;af;ñ'

^iii& wOHdmkfha wka;¾lrKh yd úfYaI wjYH;d iys; orejka


Wla; ldrKh iïnkaOfhka o .fõIK ;siakj fjks l,dmhg m¾fhaIK iy
ixj¾Ok wdh;kfha ìfkda,s fyar;a fuKúh úiska wmf.a ia:djrh u; mokï j ,shQ
,smshla wkqidrfhka lreKq lsysmhla bÈßm;a lsÍug leue;af;ñ'
zf,dalfha Ôj;a jk ish¨ u orejkag wOHdmkh ,eîfï iudk whs;sjdislï we;'
tfy;a úfYaI wjYH;d iys; orejkag wOHdmkh §fï § úúOdldr wNsfhda.j,g uqyqK
fok nj fkdryils'Z
zwdndê;lu" ÿmam;alu iy wdka;sl nj ksid u Tjqka iudch ;=< fkdi,ld yefrk
w;r" Tjqkaf.ka fndfyda fokd Tjqkag we;s wjia:d ms<sn| j o oek fkd isá;s' tfuka
u fujeks orejl= i;= úh yels yelshdj .ek o fndfyda fokdg .eUqre jegySula o
ke;Z'
le,‚h úYajúoHd,hg wkqnoaO j msysgqjd we;s zwh;sZ ^Ayati& uOHia:dkh" úfYaI
wjYH;d we;s orejka i|yd" Tjqkaf.a Wmßu yelshd lrd <Õd ùug wjYH kùk úoHd;aul
ueÈy;a ùï l%u yd úfYaI{ oekqu weiqßka fi!LHh yd wOHdmksl fiajd imhk wdh;khls'
fuu wdh;kh iïm;aodhlhska mqyqKq lrk ia:dkhla f,i o lghq;= lrk w;r Bg wod<
m¾fhaIK i|yd flakaøSh ia:dkhla f,i o lghq;= lrhs' fujeks wdh;k rg ;=< mq¿,a
lsÍfï wjYH;djla we;'
Y%S ,xldj ;=< úfYaI wOHdmk wjYH;d iys; orejka i|yd we;s wOHdmksl úl,am
ms<sn| j i|yka lsÍu fuys § jeo.;a nj uu úYajdi lrñ'
1' úfYaI mdi,a ^Specialised schools&( úfYaI wjYH;d wOHdmkh i|yd jk mdi,a hkq
idfmalaI jYfhka oeä wdndO iys; orejka i|yd jk mdi,a fõ' tajd nd,dxY" m%d:ñl"
my< oaú;Shsl iy by< oaú;Shsl jYfhka uÜgï y;rlska iukaú; h'
oDYHdndê;" Y%jKdndê; yd YdÍßl fyda udkisl wdndO iys; orejkag úfYaI mdi,a ;=<
wOHdmkh fok w;r" fuu mdi,aj, orejkag úfYaI úIhud,d Wmfhda.S lr .ksñka
b.ekaùï lghq;= isÿ lrhs'
2' idudkH wOHdmk mdi,a ;=< úfYaI wOHdmk tall ^Special education units within
mainstream schools& msysgqjd we;' idudkH mdi,a ;=< u msysgqjd we;s úfYaI orejka
ioyd u jQ úfYaI wOHdmk tallhl § Tjqkg wOHdmkh Èh yels h'
3' idudkH wOHdmk mdi,aj,g wkqnoaO úfYaI iïm;a uOHia:dk ^Special resource centres
attached to mainstream schools&' wdndê; orejka idudkH mka;sj,g we;=<;a ù jeä
ld,hla wOHdmkh ,nk w;r" úfYaI fiajd ,nd .ekSu i|yd i;shlg lSm j;djla
úfYaI iïm;a uOHia:dkj,g meñ‚h yels h' fuu jevigyka u.ska" l:k wmyiq;d"
Táiï" Ñ;a;fõ.Sh ndOd" Y%jKdndO" oDYHdndO" bf.kSï wdndO" wjOdk W!k;d iy wê
l%shdldß wl%u;d ^ADHD& jeks wdndO iys; orejkag wjYH iydh ,efí'
4' idudkH mdi,a wOHdmkh ;=< wka;¾lrK wOHdmkh ^inclusive mainstream schools&' úfYaI
wjYH;d wOHdmkh" idudkH mdi,aj, o imhkq ,efí' uDÿ wdndê; orejkag idudkH
mdi,g we;=<;a j bf.k.ekSï lghq;= l< yels h'
fufia ;dlaI‚l j fok wOHdmk wjia:d w;ska hï idOkSh uÜgula wOHdmk
l%ufõoh ;=< ;snqK o" fujka whg fjkia fldg fkd i,lk" iuia; iudch u úfYaI
wjYH;d ñ;%YS,S iudchla olajd Tijd ;eîfï mq¿,a wdl,amuh fjkilg wjYH moku
wmf.a wOHdmk l%ufhys ;yjqre lsÍu" wOHdmk m%;sixialrKj, wvx.= úh hq;= h' ;j o
úfYaI wjYH;d wOHdmksl jevigyka yd Bg iudka;r ks;H iy idudkH wOHdmk
lafIa;%fha wkq.ukh lrkq ,nk úIhud,d Ndú; flreK o" mqyqKq .=rejreka" WmlrK fyda
bvlv ie,ls,a,g f.k" bf.kqï l%u kùlrKh lsÍu o b;d jeo.;a h'

^iv& wOHdmk m%;sixialrKhg ¥ria: wOHdmkfha odhl;ajh yd wNsfhda.


fï iïnkaOfhka wms wOHdmk m%;sixialrK" újD; úYajúoHd, iy ¥ria: wOHdmk
m%j¾Ok rdcH wud;HdxYfha w;sf¾l f,alï Ô' tï' kS,a .=Kodi uy;d iu. idlÉPd
lf<uq' t;=udf.a meyeÈ,s lsÍug wkqj" fuf;la l,la ¥ria: wOHdmkfha úúO fldgia
idudkH wOHdmkh hgf;a iq¿ jYfhka l%shd;aul úh' tfy;a ¥ria: wOHdmkh" idudkH
wOHdmkfha wdkqIdx.sl ldrKdjla njg m;a lr f.k" ta fjkqfjka u ¥ria: wOHdmk
tallhla uE;l § msysgqjk ,o nj i|yka lf<a h'
úfYaIfhka u f;dr;=re ;dlaIK f,dalfha ÈhqKqj;a iu. mß.Kl" geí" wka;¾cd,h"
iqyqre ÿrl:k jeks kùk ;dlaI‚l Wmdx. o tÈfkod Ôú;hg w;HjYH j ;sîu;a iu.
¥ria: wOHdmkhg hï fõÈldjla ta Tiafia f.dvke.S ;sfí' tfy;a fldúâ 19 jix.;
;;a;ajh iuÕ u;= jqKq miqìu o ¥ria: wOHdmkh jvd;a m%p,s; lsÍu flfrys n,md ;sfí'
2013 wjqreoafoa wOHdmk wu;HdxYfha f;dr;=re ;dlaIK YdLdj u.ska ze-;lai,djZ hk
ud¾..; l<ukdlrK bf.kqï moaO;sh wdrïN lr we;' hï m%udKhla <uhskag wjYH
bf.kqï udOH tys wka;¾.; úh' w¨;a wOHdmkh m%;sixialrKj,g;a fhdod .; yels mßÈ
Tjqka th jeä ÿrg;a ixj¾Okh lr ;sfí' th w;:H ^virtual& mka;s ldurhla jeks h' mka;s
ldurh ;=< isÿ jk fN!;sl l%shdj,sh w;:H f,i mka;s ldurfhka neyer j isÿ fjhs'
Zoom, Microsoft Team jeks kùk ;dlaI‚l m%fõY o Bg we;=<;a lr ;sfí'
Y%S ,xldfõ mj;sk mdi,a 10"165g u ta ta mdif,a kñka bvla fjka lsÍug lghq;= lr
;sfí' Y%S ,xldfõ fuyd fldfka isák orejl=g ,xldfõ tyd fldfka isák .=rejrhl=f.a
foaYkhla jqj;a fmr ie,iqï lr meje;aùfï bvlv bka Wod fjhs'
kj wOHdmk m%;sixialrK" fudähq, l%uhla hgf;a lsÍug wfmalaIs; ksid Bg wkq.;
jk fia ze-;lai,djZ wka;¾.;h ieliSug lghq;= lr ;sfí' meh 10l fudähq,hla
.;fyd;a th iïmQ¾K lrk YsIHhdg iïNdrhla ysñ fjhs' fudähq,hg wod< wka;¾.;h
orejdg mdif,ka ,enqK;a" fudähq,hg wod< bka Tíng we;s ndysr lreKqj,ska orejdf.a
ksïj<¨ mq¿,a lsÍug wjia:dj ;sfí'
zúfYaIfhka u fï wka;¾.; ks¾udKh lsÍfï § NdId ;=fkka u hq;a jevigyka
ks¾udKh flf¾' .=rejrhdg wu;r j wod< lafIa;%j, m%ùKhkaf.a oekqu óg ,nd .kakg
lghq;= lr ;sfí' lDIsl¾uh .ek l;d lrf;d;a ta lafIa;%fha úoaj;=kaf.a {dkh-odhl;ajh
Bg ,nd .kakg lghq;= flf¾' úIhhg wu;r j" Bg iu.dó lreKq rdYshl oekqu fï
¥ria: wOHdmkh iy wka;¾cd,h Wmfhda.s lr f.k YsIHhdg imhd §u flfrys miqìu
ielfiñka ;sfí'
rfÜ ieu wOHdmk fldÜGdihla u wdjrKh jk f,i mj;sk mß.Kl uOHia:dk
107la fï kj m%;sixialrKj,g fhdod .ekSu i|yd m%dfoaYSh iïm;a uOHia:dk f,i
ixj¾Okh lsÍug lghq;= lr f.k hñka ;sfí'
fï jif¾ mdi,a 215l wOHdmk m%;sixialrK kshuq jHdmD;sh wdrïN lsÍug kshñ;hs'
ta mdi,aj, .=rejreka yd úÿy,am;sjreka mqyqKq lsÍu isÿ flfrkafka;a iajhx bf.kqï
Tiafiahs' ta i|yd ¥ria: wOHdmk flakaøh Tiafia úYd, odhl;ajhla orñka bÈßhg;a l<
hq;= j ;sfí' wmf.a fuu ikaksfõok l%shdoduh ze-;lai,djZ" hQ áhqí kd,sldj yd zkeKiZ
we;=¿ vhf,d.a rEmjdysksfha we;s wOHdmk kd,sld 08la u.ska oekg l%shd;aul fjhs'
wjdish wju lsÍug ¥ria: bf.kSfuka wOHdmkh §ug .kq ,nk W;aidy m%YxikS h
jqj o" rfÜ úúO m%foaYj, äðg,a myiqlïj, mj;sk wiudk;d ksid iudkd;au;dj rlsñka
idOdrK j wOHdmkh §fï ,d nrm;< .eg¨ u;= fjkjd'
wOHdmkh jrm%idohlg jvd whs;shla h hk woyig tlÕ jk wms" wvq myiqlï yd
jrm%ido iys; fuka u wjodkug ,la úh yels orejkag" COVID-19 lrk ,o n,mEu
iqúfYaI f,i ie,lsh hq;= nj úYajdi lruq' COVID-19 ksid muKla fkd j bkaOk
w¾nqoh ksid o iudcfha mj;sk wiudk;d jvd;a ;Sj% ù we;' .ïno iy wvq myiqlï iys;
m%foaYj, <uhska jeks wvq jrm%ido iys; jQ m%cdj iy wjodkï iys; lKavdhï ^wdndO iys;
orejka jeks& i|yd jeä wjOdkhla fuka u m%uqL;djla fï iudc jHdmdrfha § Èh hq;= h'
fuu miqìu ;=< jix.;h fya;=fjka fyda fjk;a lsisÿ fya;=jla ksid fyda fuf,i
wiudk;d mq¿,a jk ld, mßÉfþohl §" iudkd;au;djg ^equality& tyd f.dia idOdrK;ajh
^equity& ms<sn|j ie,ls,su;a úh hq;= h' tfy;a h:d¾:h óg fndfyda fjkia nj;a u;= ù we;s
wd¾Ól" foaYmd,k yd iudc w¾nqoh yuqfõ lkakka.r hq.hg fmr ;snq jrm%ido ,;a iudc
ia;rj,g jeä jdis ,efnk ;;ajhla ks¾udKh fjñka mj;sk njg wk;=re weÕúh hq;= h'

^v& wOHdmkh yd fi!LHh w;r iïnkaOh


wOHdmkh yd fi!LHh w;r we;s fjka l< fkd yels iïnkaO;dj wka ljrodg;a jvd
fyd¢ka biau;= jQfha fldfrdakd w¾nqoh lrK fldg f.k h' fuys § fi!LHh hkq ldhsl
yd udkisl fi!LHh hk fol u nj wjOdrKh l< hq;= j we;' fï ms<sn| j §¾> jYfhka
fuu foaYkfha È lreKq bÈßm;a lsÍug n,dfmdfrd;a;= fkd fõ' tfy;a ir, j u;= lsÍug
n,dfmdfrd;a;= jkafka fi!LH lafIa;%h yd wOHmk lafIa;%h oekg jvd taldnoaO j lghq;=
l< hq;= njhs' th lkakka.r Ñka;khg fnfyúka u iïnkaO ixl,amhla nj o wjOdrKh
lrkq leue;af;ñ'
^ix& wOHdmk jD;a;slhkaf.a wLKav jD;a;Sh ixj¾Okh
´kE u jD;a;shl f.!rjhg fyda m%ñ;shg ksfIaOkSh n,mEï t,a, jkafka
iq¿;rhlf.ks' wOHdmk jD;a;slhkag o fuh j,x.= h' tfy;a tys nrm;< ldrKh jkafka
fï iq¿;rh úiska nyq;rh hgm;a fldg zwkq.; lr .ekSugZ we;s iu;aNdjhhs' iduhg
leu;s" .egqï" kskaod wmydij,g wlue;s fï nyq;r u;h hg lsÍu ;=< isÿ jk w.;sh o
iq¿ mgq fkd fõ' tfia kï tu ksfIaOkSh m%jK;dj mrdch lsÍug Tjqka n,.ekaúh hq;= h'
th fohdldrhlska l< hq;= h' tlla kï jD;a;Sh n,.ekaùu yd fm!oa.,sl fm!reIfha
n,.ekaùuhs'
Y%S ,dxlSh .=re mrïmrdjg o 1977ka miq j iudcfha fmdÿfõ isÿ jQ iodpdrd;aul
msßySu" mqoa., uQ, m%;s,dN yd yr moaO;sj, Ldokfhka iyuq,ska u úhqla ; ùug fkd yels
jqj o" ;ukaf.ka Tíng is;k" ;u jD;a;Sh uyck fiajh nj is;k nyq;r .=re m%cdj;a Y%S
,xldfõ ;ju;a isák nj uf.a fm!oa.,sl w;aoelSuhs'
iudchg il, wdldrfha jD;a;slhka" úoaj;=ka ìys lrkafka fï .=re m%cdjhs' tfia kï
Tjqkaf.a jD;a;Sh wNsudkh yd iudc ms<s.ekSu ffjoHjreka" bxðfkarejka" wdpd¾h"
uydpd¾hjreka" úYajúoHd, lÓldpd¾hjrekag by<ska flfia fj;;a iu uÜgfï fyda ;sìh
hq;= h' ta ioyd wOHdmk jD;a;slhkaf.a wLKav jD;a;Sh ixj¾Okh ioyd l%uj;a yd mq¿,a
jev ms<sfj<la" wOHdmk m%;sixialrKj,g iu.dó j Èh;a úh hq;= h'
Y%S ,dxflah wOHdmk jD;a;slhkaf.a ixj¾Okh ms<sn| j l,ska i|yka l< .fõIK
úfYaI l,dmhg wïmdr .=re jD;a;Sh ixj¾Ok uOHia:dkfha l<ukdldßkS tÉ' tï' wd¾'
fldals,d kkaokS m%shka;s uy;añh úiska imhk ,o ,smsh ta ms<sn| j fyd| wjfndaOhla ,nd
fohs'
zwOHdmk jD;a;slhkaf.a wLKav jD;a;Sh ixj¾Okh" wOHdmk fomd¾;fïka;=fõ
muKla fkd j .=re jD;a;slhkaf.a o j.lSuhs' oekg jD;a;Sh iñ;s u.ska lrkafka .=re
whs;sjdislï ms<sno j ueÈy;a ùuhs' tfy;a jD;a;sl ixúOdkj, ld¾hNdrh óg fjkia h'
WodyrKhla f,i rcfha ffjoH ks,Odßkaf.a ix.uh ffjoHjrekaf.a jD;a;Sh iñ;shhs'
tfy;a Y%S ,xld ffjoH ix.uh hkq tys jD;a;sl ixúOdkhhs' ta u.ska jir mqrd" b;d úYd,
l%shdldrlï lrkafka Tjqkaf.a jD;a;Sh oekqu fmdaIKh lsÍughs' fujka l%shdldrlï .=re
jD;a;shg o Tjqkaf.a oekqu yd ksmqK;d hdj;ald,Sk lsÍug wjeis hZ'
wOHdmkh
zwOHdmkh hkq úhqla; ixl,amhla neúka ta i|yd meyeÈ,s ks¾jpkhla iemhSu wmyiq
h' tksid u wOHdmkh hkafkys tla woyila muKla wka;¾.; fkd fõ' bf.kSu"
b.ekaùu" we.hSu" ri ú£u" mqyqKqj wd§ úúO woyia iuqodhla fï ;=< .eí ù we;'
wOHdmkh hk moh uq,ska u ì£ wdfõ ,;ska NdIdfjks' —msg;g weo .ekSu˜ hk w¾:h e-
ducere ,;ska jpkh ;=< we;' ieu mqoa.,hl= i;= j u hï hï ld¾hhka lsÍug wod< j
úNj Yla;shla we;s w;r wOHdmkfha ld¾hNdrh jkafka fulS ieÕù we;s Yla;sh fy<s
fmfy<s lsÍuhs' j¾;udkfha fuu úNj Yla;sfhka ñksiqkaf.a ixj¾Okh ù mj;skafka 5]
fyda 10] hehs mejfik ksid" wOHdmk mrud¾:h ;j ;j;a mqM,a úh hq;= nj ksiel hZ'
ls%IaKuQ¾;s" wOHdmkh ú.%y lrk wdldrh wkqj" wOHdmkh hkq fmd;a m;aj,ska úIh
lreKq bf.kSu fyda lreKq lg mdvï lsÍu fyda muKla fkd fõ' fmd;a m;aj,ska
lshefjk lreKq i;H fyda wi;H oehs úuid n,d wjfndaO lr .ekSu wOHdmkhhs' ta wkqj
wOHdmkh hkq m%dfhda.sl l%shdj,shla f,ig o ye¢kaùug mq¿jk' wOHdmkh ,nkakka f.a
is;eÕs y÷kd f.k ta wkqj WÑ; m%dfhda.sl w;aoelSï ,nd §u Tiafia Tjqkaf.a wfmalaId bgq
lr .ekSug u.fmkaùu wOHdmkh f,i w¾:l:kh l< yels h' ñksidf.a ldhsl" udkisl"
iudchSh" ixialD;sl" iodpdrd;aul iy wdOHd;añl jYfhka ieu wx.hla u
mßmQ¾K jkakd jQ iunr ixj¾Okhla we;s lsÍu wOHdmkfha ld¾hNdrh f,i ye¢kaúh
yels h'
wOHdmkfha uQ,sl mrud¾: wkqj m%udKd;aul j mqoa.,hd úNd. iu;a lrùug mqyqKq
lsÍu muKla fkd j" mqoa., .=Kd;aul ixj¾Okh iïnkaO j o wjOdkh fhduq l< hq;= nj"
j¾;udkfha § o wjOdrKh jk lreKls' fï wkqj mqoa.,hdg fuka u iudchg o wod< jk
cd;sl wruqKq bgq lr .ekSu ms‚i" mqoa.,hdg iy iudc lKavdhïj,g iydh ùu
.=Kd;aul wOHdmkhl j.lSu h'
wOHdmkfha .=Kd;aul ixj¾Okh
.=Kd;aul wOHdmk ixj¾Okh .ek flfrk ixjdohl § kef.k uQ,sl m%Yakh" .=Kh
hkafkka l=ula woyia lrkafka o hkakhs' jHdmdßl f,dalhg wkqj .=Kd;aul nj ^quality&
hkq Ndú;h i|yd WÑ; nj iy y÷kd .;a wjYH;d ;Dma; lsÍug we;s yelshdjhs'
úis tla jeks Y; j¾Ifha fuu l=i,;d ,nd §u i|yd Y%S ,dxlsl ikao¾Nfhys isák
wOHdmk jD;a;slhka flf;la ÿrg iQodkï o hkak wjOdkhg .; hq;= ud;Dldjls' fï
wkqj wOHdmk jD;a;slhka i;= úh hq;= ksmqK;d fudkjd o hkak ms<sn| j wjOdkh fhduq
l< hq;= h'
wfma rfÜ wOHdmk jD;a;slhkaf.a ixj¾Okh hk ud;Dldj .ek wjOdkh fhduq
lsÍfï § m%:ufhka isyh
s g kef.kqfha wOHdmk jD;a;slhka ljqreka o hkakhs' úYajúoHd,
uydpd¾hjreka" wdpd¾hjrekaf.a isg fkdfhl=;a wOHdmk wdh;kj, fiajfha kshq;=
wOHhk ld¾h uKav,j, ish¨ u idudðlhka wOHdmk jD;a;slhka f,i ye¢kaúh yels h'
tfy;a yq§ ck iudcfha § wOHdmk jD;a;slhka f,i wjOdkh Èkd f.k we;af;a o Y%S
,dxlsl wOHdmk moaO;sh iïnkaOfhka jeä odhl;ajhla imhkafka o .=rejreka iy
úÿy,am;sjreka h'

.=re jD;a;Sh ksmqK;d


ksmqK;djla hkq hï ld¾hhla lsÍu i|yd we;s olaI;djhs' olaI;dj hkq hula ms<sno
we;s oekqug jvd .eUqre ;;a;ajhls' cd;sl wOHdmk wdh;kfha" .=re w;afmd;aj, i|yka jk
mßÈ —ksmqK;djla jYfhka woyia flfrkafka oekqu" l=i,;d iy wdl,am iy jákdlïj,
ixl,khlg h' ksmqK;djl fuu wx. ish,a, u fyda iuyrla úúO wkqmd;j,g ;sìh yels
h' fï wkqj iuyr ksmqK;d" l=i,;d ÈYdjg jeäfhka nr jQ tajd úh yels w;r ;j;a iuyr
ksmqK;d oekqu fyda wdl,am ÈYdjkag jeäfhka nr jQ tajd úh yels h˜' flfia jqj o
ksmqK;dj hk moh úúO mqoa.,hka úúO wdldrfhka w¾:olajd we;s nj m¾fhaIK
idys;Hfha § meyeÈ,s fõ'
1974 fmdÿ rdcH uKav, jd¾;dj .=rejrhl= i;= úh hq;= ksmqK;d my; oelafjk mßÈ
meyeÈ,s lr we;'
—olaI .=rejrhl= ùug <ud ixj¾Okh ms<sn| oekqu" b.ekaùu i|yd fhdod .; hq;= øjH"
wod< l%u Ys,am ms<sn| oekqu wjYH fõ' tfuka u Tyqf.a l=i,;d fuka u b.ekaùu"
YsIHhskag$m%cdjg Wmfoia §u yd iïnkaO úh hq;= h˜ ^fmdÿ rdcH uKav, jd¾;dj" 1974&'
úis tla jeks Y; j¾Ih wdrïN jkafka widudkH f,i isÿ jk ;dlaI‚l ÈhqKqj;a
fõ.fhka isÿ jk ikaksfõokh;a iuÕ h' kj ;dlaI‚l l%ufõohla fjf<| fmd< lrd
meñŒug fmr fjk;a l%uhla fidhd .kq ,efí' fufia fõ.fhka fjkia jk f,dalfha
Ôj;a ùu i|yd" /lshdjl fh§u i|yd iy bf.k .ekSu i|yd úis tla jeks Y; j¾Ifha
;sìh hq;= ksmqK;d f,i ks¾udKYS,S nj iy kfjda;amdokh" úpdrd;aul Ñka;kh iy .eg¨
úi£u" ikaksfõokh" iyfhda.s;dj" f;dr;=re l<ukdlrKh" ;dlaIKh M,odhS f,i Ndú;
lsÍu" jD;a;Sh iy Ôjk l=i,;d" ixialD;sl iïm%cdkkh hk ksmqK;d úia;r l< yels h'
wfma rfÜ .=rejre f.!rjdkaú; ;k;=rla N=la;s úÈ;s' tfy;a Tjqkaf.a jD;a;Sh ksmqK;d
ms<sn| j .eg¨ mj;S' wOHdmkh .=Kd;aul ixj¾Okh ioyd .=rejrhd ;u jD;a;sh ms<sn| j
ksmqKhl= ùu" mdi,a ;=< .=re p¾hdj ms<sn| j¾;udk ikao¾Nfhys mj;sk b;d yÈis
wjYH;djls'
.=re jD;a;Sh ixj¾Okh
.=re jD;a;shg msúfik mqoa.,hska úúO úYajdi" iodpdr" w.h iy fm!reI .;s
,laIKj,ska hqla; jk neúka Tjqka ;=< .=Kd;aul .=rejrhl= jYfhka l%shd lsÍug wjYH
jk oekqu" yelshd" ms<s.ekSï fuka u .=re fm!reI .;s ,laIKj,g ÈYdkq.; ùug wjYH
moku we;s lrkafka .=re wOHdmkfhks' b.ekaùu i|yd f;dard .kakd mqoa.,hkag bf.kqï
b.ekaùï l%shdj,sh fufyhùu i|yd wjYH jk oekqu" l=i,;d" wdl,am ,nd §fï wruq‚ka
l%shd;aul lrkakd jQ iuia; l%shdj,sh" .=re wOHdmkh f,i ye¢kaùug mq¿jk' fï ksid
f,dalfha ish¨ u rgj,a" .=rejreka fiajhg n|jd .ekSfï §" jD;a;Sh jYfhka ÈYdNsuqL lrk
w;r ^mQ¾j fiajdia: .=re wOHdmkh& fiajfha kshq;= j isáh § o jD;a;Sh jYfhka ixj¾Okh
lrhs ^wLKav .=re wOHdmkh&' fjkia jk f,dalhg idfmalaI j fï ixj¾Ok rgd Y%S ,xldj
;=< m%udKd;aul j isÿ fõ oehs ksis we.hSulg ,la l< hq;= h'
fiajfha kshq;= .=rejrekaf.a o jD;a;Sh ixj¾Okh jeo.;a jkafka" mQ¾j fiajdia: .=re
wOHdmkh u.ska muKla .=rejrhl= mßmQ¾K j ilia l< fkd yels ksid nj m¾fhaIK
u.ska wkdjrKh ù we;' ukao h;a mQ¾j fiajdia: mdGud,dj, § .=rejrhdg id¾:l
m%dfhda.sl mqyqKqjla Èh fkd yels h' W.kajkafka flfia o hk w;aoelSu .=rejrhd ,nd .;
hq;af;a b.ekaùfuka u h' jD;a;Sh ixj¾Okh jeo.;a jkafka" jD;a;Sh mqyqKqj u.ska
.=rejrhdf.a /lshdfõ ;;a;ajh iy jD;a;Sh ;Dma;su;a Ndjh o by< hk ksid h' hï lsis
wOHdmk moaO;shl .=Kd;aulNdjh ;SrKh jkafka tu moaO;sfha fiajfha kshq;=
.=rejrekaf.a .=Kd;aulNdjh wkqj h' fï fya;=j ksid f,dalfha ish¨ u rgj,a .=re
wOHdmkh iïnkaOfhka úfYaI wjOdkhla fhduq lrhs'
.=rejreka i|yd jk jD;a;Sh olaI;d w;am;a lr .ekSfï ud¾.h .=re wOHdmkh f,i
cd;sl wOHdmk fldñiu ^2009& fmkajd § we;' .=re jD;a;Sh ixj¾Okh hkq ;ud i;=
oekqu m%fhda.sl j isiqkag ,nd fokafka flfia o@ hkak ms<sn| j .=rejrhd bf.k .ekSu
h' fï wkqj id¾:l j ;u ld¾hNdrh bgq lsÍug wjYH w;aoelSï" Yla;Ska iy Ndú;h
ms<sn| j oekqj;a lsÍu iy ixj¾Okh lsÍu .=re jD;a;Sh ixj¾Okh f,i w¾:oelaúh yels
h' úis tla jeks Y; j¾Ifha .=re jD;a;Sh ixj¾Okfha § ksYaÑ; fkd jk" wkdrlaIs; iy
fkdokakd wkd.;hla i|yd" tkï wêixlS¾K hq.hla i|yd .=rejrhd ;ud úiska u iQodkï
úh hq;= h' fï wkqj j¾;udkfha .=rejrekaf.a jD;a;Sh ixj¾Okh w¾:olajd we;af ;a .=re
wOHdmk wdh;khlska ,nd .kakd Wmdêhlg miq hï lsis mdi,l fiajh lrk w;r;=r ;u
jD;a;Sh ixj¾Okh iïnkaOfhka isÿ lrkq ,nk wkjr; ls%hdj,shla f,ihs'
Y%S ,xldfõ .=re wOHdmkh iy .=re iy;sllrKh 1870 idudkH mdi,a msysgqùu;a
iu. wdrïN ù we;' j¾;udkfha § .=re mqyqKqj fok wdh;k rdYshla mj;S' f.da,Sh
jYfhka we;s jk .=re wOHdmkh kj m%jK;dj,g iu.dó j" YS% ,xldfõ fiajfha kshq;=
.=rejreka i|yd mj;akd jD;a;Sh ixj¾Ok mdGud,d ms<sn| j wjOdkh fhduq lsÍfï §
fmkS hkafka" m%Odk jYfhka WmdêOdÍ .=rejreka i|yd mYapd;a Wmdê wOHdmk ämaf,daud
mdGud,dj iy wOHdmkm;s Wmdê mdGud,dj fld<U" fmardfo‚h" kef.kysr iy hdmkh
hk úYajúoHd, u.ska o újD; úYajúoHd,h u.ska o cd;sl wOHdmk wdh;kh u.ska o
mj;ajd f.k hk njhs' fuu mdGud,dj, m%Odk wka;¾.;h jkafka wOHdmkh ms<sn|
Ydia;S%h oekqu .=rejrhdg §uhs ^cd;sl wOHdmk fldñIka iNd jd¾;dj" 2014&' fuu
jd¾;dj wjOdrKh lrk wdldrhg Wmdê fkd jk .=rejreka i|yd mj;ajkq ,nk
wOHdmkfõ§ mdGud,dj,ska o fï whqßka u m%Odk wjOdkh fhduq lr we;af;a .=rejrhdg
Ydia;%Sh oekqu §u iïnkaOfhks'
m¾fhaIKj,g wkqj úoHd iy .‚; wOHdmkh i|yd n|jd .kq ,nk fndfyda
.=rejreka" ksis jD;a;Sh ixj¾Okhla fkdue;sj" mdi,a i|yd ia:dk.; lrk nj Y%S ,xldfõ
j¾;udk wOHdmk moaO;sfha ;;a;ajh msßlaid lr n,d ne,Sfï § o wkdjrKh ù we;' ta
w;ßka fláld,Sk fiajdia: .=re mqyqKq ieis meje;aùu uQ,sl jYfhka isÿ lrkafka .=re
uOHia:dk iy l,dm wOHdmk ld¾hd, u.sks' wOHdmkfha .=Kd;aul ixj¾Okh i|yd
fiajfha kshq;= .=rejrekag oekqu" wdl,am" l=i,;d" w.hhka iy jákdlï ,nd § .=Kd;aul
.=re mrmqrla ìys lsÍu i|yd fuu fiajdia: .=re mqyqKq ieis hdj;ald,Sk úh hq;= h' Y%S
,xldfõ .=re wOHdmkh yd ixj¾Okhg wod< wêidOkSh wruqKq ms<sn| j cd;sl uÜgfï
tlÕ;djla fkdue;s ùu ÿ¾j,;djls' wdh;k lsysmhla yqol,dj fï iïnkaOfhka lghq;=
lrk neúka tAjd ish¨ u wdh;k iïnkaO jk ixhqla; cd;sl m%;m s ;a;shlska u.fmkajk
iïnkaëlrK jevigyklska hq;= moaO;shla njg m;a lsÍu wjYH j ;sfnk nj furg m%lg
wOHdmk{fhl= jk wdpd¾h Ô' î' .=Kj¾Ok 2012 § mejiS h' .=Kd;aul wOHdmkh
l%shdj,shla i|yd fiajdia: mqyqKq ieis u.ska .=rejreka mqyqKq lsÍfï §" .=rejrhd fl;rï
ÿrg .=Kd;aul j ixj¾Okh lsÍug yels o hkak ms<sn| j fidhd ne,sh hq;= h'

úÿy,am;s jD;a;Sh ixj¾Okh


Y%S ,dxlsl wOHdmk moaO;sfhys" úÿy,am;sjrekaf.a jD;a;Sh ixj¾Okh" t;rï
wjOdkhg ,la ù we;s ldrKhla fkd fõ' fndfyda úg isÿ jkafka kj pl%f,aLhla ksl=;a jQ
úg l,dm wOHdmk ld¾hd,h fyda m<d;a wOHdmk ld¾hd,h u.ska ta ms<sn| j oekqj;a lsÍu
mu‚' fï fya;=j ksid úÿy,am;sjreka" .=Kd;aul wOHdmk moaO;shla ks¾udKh lsÍug
W;aidy orkjdg jvd pl%f,aL wkqj jev lrñka ;udg jvd by< ia;rj, isák ks,OdÍkag
j.lSug W;aidy oeÍu ñi" ;udf.a mdif,a .=rejreka iy tys bf.kqu ,nk orejka
iïnkaOfhka j.ùug W;aidy ork njla fkd fmfka' Y%S ,dxlsl m¾fhaIK idys;H foi
úu¾Ykd;aul j ne,Sfï § o meyeÈ,s jkafka úÿy,am;sjrekaf.a jD;a;Sh ixj¾Okh
iïnkaOfhka m¾fhaIKd;aul oDIaá fldaKhlska ne,Sug W;aidy f.k fkdue;s njhs'
j¾;udk Y%S ,xldfõ úÿy,am;sjreka i|yd wod< jk jD;a;Sh ixj¾Ok mdGud,d
l%shd;aul lrk m%Odk wdh;kh jkafka cd;sl wOHdmk wdh;khg wkqnoaê; wOHdmkh
kdhl;aj ixj¾Ok yd l<ukdlrK mSGhhs' fuu wdh;kh u.ska mj;ajkq ,nk mdGud,d
ie,l+ úg" Èjhsfka wïmdr jeks wE; ÿIalr m%foaYj, isák úÿy,am;sjrekag" mdGud,dj,g
iyNd.sùu úYd, .eg¨jla njg m;a ù we;' .uka wmyiq;dj" fkajdisl j isàug we;s
wleue;a;" uQ,Huh .eg¨ fuys § m%uqL jk w;r fuhg wu;r j fuu mdGud,d i|yd
iyNd.s;ajh iïnkaOfhka úÿy,am;sjrekag lsisÿ wNsfm%arKhla o ke;' fï fya;=j ksid
wïmdr jeks ÿIalr m%foaYj, úÿy,am;sjreka jD;a;Sh ixj¾Okh i|yd fhduq jkafka w,am
jYfhks' miq .sh fldúâ jix.; ;;a;ajh hgf;a §" YS% ,dxlsl wOHdmk moaO;sh ud¾..;
wOHdmkh i|yd fhduq ùfï m%;sM,hla f,i fuu mdGud,d i|yd fhduq jk ixLHdj by<
f.dia we;s nj meyeÈ,s j oel .; yels h' fuh ud¾..; wOHdmkfhys wm fkd olsk
fyd| me;a; nj ms<s.; hq;= h' mdi,a orejka i|yd ud¾..; wOHdmkh kqiqÿiq jqj o jeäysá
wOHdmkfha § th fndfyda m%fhdackj;a whqßka fhdod .; yels nj fjk;a rgj, wOHdmk
moaO;s wOHhk lsÍfuka meyeÈ,s fõ'
,xldfõ wOHdmk m%;sixialrK ienE f,ig u M,odhs ùug kï fuu úYd, Ñ;%h
wu;l l< fkdyels nj wjOdrKh l< hq;= h' ta wkqj .=rejrhd;a" .=re jD;a;sh;a f.!rjkSh
yd m%Yia; uÜgulg Tijd ;nk ck iudcfha;a" .=re mrïmrdfõ;a" YsIH mrïmrdfõ;a ufkda
Ndjfha ;SrKd;aul fjkila l< hq;= u h'

^x& iuia; wOHdmkfha fldgila f,i m¾fhaIK N+ñldj ia:dk.; lsÍu


<uhs Wm;ska u m¾fhaIlfhda fj;s' Tjqka úuis,su;a h' fï ksid Tõyq Wmka od isg u
f,dalh .fõIK lsÍug lghq;= lr;s' th werfUkafka ujf.ka Wrd .kakd uq,a u lsß ì÷j
u.sks' <uhskag ieu fohla u oek .ekSug jqjukd h' hula okakd ljqreka fyda yuq jQ úg
fuka u olsk yeu foa u .ek Tjqyq m%Yak lr;s' iuyr <uhskag fi,a,ï nvqjla yuq jQ úg
W;aiql jkafka th .<jd ne,Sug h' hula l%shdldÍ jkafka flfia oehs fidhd ne,Sug h'
úoHdj hkq fuhhs' f,dalh .ek úuis,su;a úoHd{hka hkq" <uhska iajdNdúl j lrk foh
u" jD;a;slhka f,i l%uj;a j lrk Woúh ùuhs' fï khska n,k l, yeu <ufhl= u
m¾fhaIlfhls¦ úoHd{fhls' tfy;a m¾fhaIlfhda m%Yak weiSfuka Tíng .uka lr;s' Tjqyq
m%Yakj,g ms<s;=rla fyda úi÷ula ,nd .ekSu i|yd m¾fhaIK úêl%u u; msysgd fkdfhla
ksÍlaIK ,nd f.k tajd .ek wOHhkh lr;s' ta u; msysgd ks.ukj,g t<efU;s ' ta u;
isoaOdka; o f.dv kÕ;s'
fï ksid <ud ld,h f.jk ieu flfkl= u m¾fhaIlhl=" .fõIlhl= lsÍu jvd;a
myiq h' tfy;a wmf.a wOHdmk l%uh ;=< fuh fl;rï isÿ fõ o@ Wiia fm< flaj, yd
iduQysl jHdmD;s" fï i|yd ;snQ uyÕ= wjia:djla úh' tfy;a tu jHdmD;sj,g jqj o"
iuia; mdi,a moaO;sh ;=< taldldÍ jákdlula ,eî ;snqKd oehs fyda tajdfha jákdlu
f;areï f.k ;snqKd oehs fkd oksñ' tksid foda uE;l § flaj, jHdmD;s" úIhud,dfjka
bj;a lr ouk ,È'
úYajúoHd, moaO;sh ;=< jqj o m¾fhaIK i|yd m%udKj;a wjOdrKhla ;sfí hhs uu
úYajdi fkd lrñ' tmuKla o fkd fõ' fndfyda úg m¾fhaIK ksnkaO ksu jkafka o" Wiia
ùug iqÿiqlula f,i iSudiys; wruqKla wkqj muKls'

m¾fhaIK iy ixj¾Okh" kfjda;amdok yd ;dlaI‚l mßj¾;kh


kQ;k mYapdoa ld¾ñl oekqï wd¾Ólh" wd¾Ól j¾Okh" kfjda;amdok iy foaYSh
m¾fhaIK Odß;dj w;r ióm iyiïnkaO;djla meyeÈ,s j fmkakqï lrhs' úYajúoHd,
mokï lr .;a m¾fhaIK" tjeks wd¾Ól jYfhka wod< kfjda;amdok i|yd jvd;a M,odhS
Odjlh ù we;' tys m%;Ms ,hla jYfhka" kjH m¾fhaIK iy ixj¾Ok (R&D) W;af;ackh
lsÍu i|yd" úYajúoHd, rdcH wdfhdack m%fhdackhg .ekSu" f.da,Sh ;,fha ;r.ldÍ j
isàug rgla i;= úh hq;= ;SrKd;aul wjYH;djls' fuu f.da,Sh m%jK;djg wkql+, j hñka"
fndfyda by< fmf<a wdishdkq úYajúoHd, zb.ekaùfï úYajúoHd,j,Z isg zm¾fhaIK
úYajúoHd,Z olajd mßj¾;kh ù we;'
kfjda;amdokh i|yd ks¾udKd;aul oelaula fuka u tu oelau idlaI d;a lr .ekSug
m%udKj;a nqoaêuh m<,la iy .eUqrla we;s mqoa.,hka ìys lsÍu i|yd" Y%S ,xldfõ Wmdê yd
mYapd;a Wmdê wOHdmkfhys" m¾fhaIK iy kfjda;amdok uQ,sl wx.hla njg m;a lrkq jia
iqiudo¾YS fjkila ^paradigm change& wjYH fõ' fldúâ jix.;fhka fyd|g u neg lE
wmg wd¾Ólh h<s ia:djr lsÍug fuka u cd;sl wdrlaIdj iy;sl lsÍu;a Wmdhud¾.sl
jYfhka jeo.;a lafIa;%j, ;sridr ixj¾Okh i|yd;a kjH m¾fhaIK iy ixj¾Ok
odhl;ajh w;HjYH u h' Wmdhud¾. hkq .;sl f,dalhl mek kÕsk wjia:d .%yKh lr
.ekSuhs' ukao" úoHd;aul wjia:d ieu úg u mqfrdal:kh l< fkd yels neúks' tu ksid
t<fUk úNj yd wjia:d fuka u kj woyiaj,g m%;spdr oelaùfï kuHYS,SNdjh iy tu
wjia:d w; fkdyer .%yKh lr .ekSu" id¾:l;ajh i|yd b;d jeo.;a fõ' ksoiqkla
jYfhka" fldúâ-19 jix.;h úiska fy<sorjq l< kQ;k oekqfï W!k;d" ;ju;a .fõIKh
fkd l< úIh lreKq ms<sn| m¾fhaIK i|yd fmr fkdjQ úrE wjia:d ks¾udKh lr § we;'
zm¾fhaIK úYajúoHd,j,gZ" oekqu ks¾udKh lsÍu iy fnod yeÍu i|yd jk" uQ,sl iy
jHjydßl m¾fhaIK u; l%shd lrk w;r u" l¾udka; iuÕ iyfhda.s;dfjka" nqoaêuh
foam< W;amdokh i|yd" m¾fhaIKj,ska W;amdokh jk oekqu M,odhS f,i Ndú; lsÍug
wejeis hka;%K ieliSug iy jd‚clrKh i|yd oekqu $ ;dlaIKh yqjudre lsÍug o
mshjr .; yels h'
kjH ksIamdok iy fiajd njg mßj¾;kh l< yels" wOHhk yd m¾fhaIK
úYsIag;ajfhka hq;= j fufyh jk taldnoaO - wka;¾ úIhdkqnoaO - nyqúO úIhdkqnoaO
m%fõYj, jákdlï oduh ia:dms; lsÍu wruqKq lr .;a Wiia wOHdmkh m%;sixialrK" Y%S
,xldj ;=< jyd we;s l< hq;= h' tfy;a fï i|yd fjk;a rgj, mj;sk iyfhda.s;d hka;%K
wkqlrKh lsÍu muKla fkd iEfyhs' Y%S ,dxflah ;;a;ajhkag jvd;a .e<fmk wdo¾Yhla
f,i" úYajúoHd, yd l¾udka; iyfhda.s;djg" N+f.da,Sh" ixialD;sl yd iudc-wd¾Ól idOl
n,mdk wdldrh .eUqßka úYaf,aIKh fldg .<md .; hq;= h'
úYajúoHd, iy l¾udka; w;r kfjda;amdok iyfhda.s;djka" ish¨ md¾Yajlrejka i|yd
wfkHdakH jYfhka m%fhdackj;a iy ,dNodhS wNHdihla f,i m%j¾Okh l< hq;= w;r"
nqoaêuh foam< iy /lshd wjia:d ks¾udKh lsÍu fuka u Odß;d$yelshd f.dvke.Sfï
lghq;= o Bg we;=<;a l< hq;= h' tneúka Wiia wOHdmk wdh;kj, m¾fhaIK kHdh
m;%hg m%fhdackj;a jk mßÈ kfjda;amdok iy ;dlaIK ixj¾Okhg iy jHdma;shg
myiqlï ie,ish yels jQ o m%fhda.sl úi÷ï fj; fhduq jkakd jQ o úoHd;aul" wd¾Ól"
iudÔh iy ixúOdkd;aul wx.j,ska hq;a nyqúO l<ukdlrK rduqjla ieliSu wjYH fõ'
Y%S ,xldfõ úYajúoHd," m¾fhaIK iy ixj¾Okh l%shd;aul jk kfjda;amdok
udOHia:dk njg mßj¾;kh lsÍug iydh ùu i|yd" Y%S ,xldjg kfjda;amdok mßir moaO ;s
m%fõYh wkq.ukh l< yels w;r th fndfyda m¾fhaIK iy ixj¾Okh wkqo;a rgj,
wd¾Ólhkays id¾:l j l%shd;aul lr we;' kfjda;amdok mßir moaO;shl m¾fhaIK ys;ldó
oelaula iy ixialD;shla o myiqlï i,ik ffk;sl iy kshduk rduqjla o" uq,H iy udkj
m%d.aOkh fuka u há;, myiqlï iy iydh olajk wjidk mßYS,l fjf<|fmd< o"
kfjda;amdokh fõ.j;a lsÍu i|yd tla j l%shd lrhs' iuia;hla f,i iuia; kfjda;amdok
moaO;sh i,ld ne,Sfuka" kfjda;amdok l%shdj,sfha iyfhda.s;d iy wka;¾ mrdh;a;
iajNdjh ukfia ;nd .ksñka" Y%S ,xldjg" ;r.ldß iy jdis iys; ia:dkhla ks¾udKh l<
yels lafIa;%j," ksIamdok in|;d W;af;ackh lsÍug iy fmdaIKh lsÍug"
fyd| u l%u y÷kd .ekSug yels fõ'
m<uq mshjr f,i" m¾fhaIK m%uqL;dj u.ska" wd¾Ólh m%;sjHqy.; lsÍu i|yd wjYH
m¾fhaIK lafIa;% .eUqßka i,ld n,d y÷kd .ekSfuka mYapd;aa fldúâ-19 m%;sidOk
l%shdj,shg iydh úh yels h' WodyrKhla f,i fi!LHh" fmdaIKh" wdydr iqrlaIs;;dj"
wdkhk wdfoaYkh iy wmkhk m%j¾Okh lsÍu flfrys wjOdkh fhduq l< hq;= h'
;dlaI‚l kfjda;amdok u.ska¦ ud¾..; l%shdldrlï" mßir ys;ldó jev" jeäÈhqKq l< rg
;=< ksIamdokh" iQ¾h$iq<x$Woï jeks iajdNdúl n,Yla;s m%Nj mßj¾;kh lsÍu jeks kj
lafIa;% o .fõIKh l< hq;= h' ;j o idlaIs u; mokï jQ cd;sl m%;sm;a;s ieliSfï §
flakaøSh ld¾hNdrhla bgq lsÍug úYajúoHd, Èßu;a l< hq;= h'
fojkqj" fuu wdh;k iy tajdfha m¾fhaIK m%;s,dN" f.da,Sh jYfhka ;r.ldÍ j mj;sk
mßÈ" f.da,Sh bÈß oelaula iys; m¾fhaIK iy kfjda;amdok udOHia:dk ks¾udKh lsÍu by< u
m%ñ;sj,g wkql+, j iy f.da,Sh úIh m:hkag wkqnoaO j kùk;u m¾fhaIK isÿ lsÍu wjYH
fõ' lS¾;su;a m¾fhaIK iy ixj¾Ok ridhkd.dr" úoHd wdh;k iy jHdmdßl jHjidh iuÕ
l%shdldÍ iïnkaO;djla we;s lr .ekSfuka úYajúoHd,j,g" l¾udka;j,g iy cd;sl
ixj¾Okhg ;j;a jákdlula tla l< yels h'
fuu mßj¾;kh i|yd wdfhdack u.ska iïm;a jeä lsÍu" olaI;d fidhd .ekSu iy
Wmfhda.s lr .ekSu" fyd| u m¾fhaIlhka n|jd .ekSu fuka u r|jd ;nd .ekSu iy w;HjYH
jHQyd;aul fjkialï lsÍu ms<sno j wjOdkh fhduq l< hq;= h' tfia u úYsIag;ajfha .=Kd;aul
m¾fhaIK uOHia:dk msysgqùu iy iyfhda.s;dfjka m¾fhaIK i|yd wruqo,a /ia lsÍu"
cd;Hka;r m%odk i|yd ;r. lsÍfï yelshdj j¾Okh lsÍu iy mß;Hd. yryd m¾fhaIK
wruqo,a jeäÈhqKq lsÍu o b;d jeo.;a fõ' úfYaIfhka jeä jeäfhka cd;Hka;r m¾fhaIK m%odk
,nd .ekSug yd iqrlaIs; lsÍug Wmldr lsÍu i|yd úYajúoHd, uÜgñka fjk u —m¾fhaIK
m%odk ixj¾Ok" iydh iy l<ukdlrK fomd¾;fïka;=jla˜ ;sìh hq;= h' ;j o" w¾:j;a
n,mEula i|yd" l%shd;aul lsÍug mokï jk uyd mßudK m¾fhaIK jHdmD;s jgd" m¾fhaIK
mokï jQ ;j;a mYapd;a Wmdê jevigyka ;sìh hq;= h'
Y%S ,xldfõ Wiia wOHdmk wdh;kj, oekqu W;amdokh i|yd m¾fhaIK Yla;su;a
lsÍu wjYH fõ'
m¾fhaIK m;%sld m%ldY lsÍfuka o m¾fhaIK iy ixj¾Ok wOHhk m%j¾Okfhka o
Wiia ùï i|yd muKla m¾fhaIK lsÍfuka o Tíng f.dia" jd‚clrKh flfrys wjOdkh
fhduq l< hq;= h'
m¾fhaIKj,ska ks¾udKh jk kj oekqu" ck;djg m%;s,dN f.fkk jHdhduhla" tkï
iudchg iy wd¾Ólhg m%fhdackj;a lghq;a;la úh hq;= h'
úYajúoHd, mk; u.ska fï hka;%Khg mj;sk ndOl bj;a lsÍug iy nqoaêuh foam<
W;amdokhg" kfjda;amdokhg iy jd‚clrKhg ;=vq fok m¾fhaIK iy ixj¾Okh i|yd
myiqlï ie,iSug mj;sk ysveia wduka;%Kh lsÍu wjYH fõ'
m%;sm;a;s iïmdokfha isg cd;sl" l,dmSh iy cd;Hka;r uÜgñka m¾fhaIKj, n,mEu
wjOdrKh w;HjYH fõ'
;j o úfoaY rgj, m%Yia; uÜgfï wruqo,a m%odkh lrk wdh;kj,ska" ;r.ldÍ uÜgñka
Èkd .kakd wruqo,a ,xldjg f.k tafï §" oekg we;s ks,Odßjd§ jeglvq¨ jyd bj;a l<
hq;= h'
by; lS miqìu fyd¢ka f;areï f.k" bÈß wNsfhda. ch .ekSu i|yd iS' ví,sõ' ví,sõ'
lkakka.rhka tla whl= fkdj" ish oyia .Kkska lkakka.r ,d b,a,d isák hq.hl wm isák
nj;a fyd¢ka f;areï .; hq;= h' Y%S ,dxlSh cd;sh f,i wm uqyqK § we;s ish¨ w¾nqoj,ska f.dv
tafï taldhk l%shdud¾.h jk kj f,djg .e<fmk M,odhs mqrjeishl= ìys lsÍu Wfoid wejeis
;udf.ka Tíng is;k" oekqu" l=i,;dj" wdl,am tla jQ ksmqK;dj fuka u jqjukdj o we;s
.=rejreka" úoaj;=ka" wOHdmk{hka yd foaYmd,lhka we;=<;a jk mqrjeishka ìys lsÍug yels
mq¿,a wdldrfha wOHdmk m%;sixialrK ms<sno l;sldjlg fyd| u fydardj fuh nj wjidk
jYfhka wjOdrKh lrñ'
ujq ìu iu. Ôú; o Èkjuq'
  
úfYaI ia;=;sh wdpd¾h f.dâúka fldä;=jlal=" cd;sl wOHdmk wdh;kfha m¾fhaIK
yd ixj¾Ok fomd¾;fïka;=fõ ysgmq wOHlaI yd m¾fhaIK ie,iqï yd ixj¾Ok mSSGfha
ysgmq ksfhdacH wOHlaI ckrd,ag ;=udg
uq,dY%

1' iqu;smd, fla' tÉ' tï' 1968 zY%S ,xldfõ wOHdmkfha b;sydih 1976-1965Z' ;siai
m%ldYlfhda' foysj,'
2' chùr iaj¾Kd 1989 zwOHdmk wjia:d jHdma; lsÍu - fkdksñ l¾;jHh"Z Tlaf;dan¾ 13"
wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r wkqiaurK foaYkh 1989'
3' j¾KiQßh kdro 2008 Tlaf;dan¾ 16" zj¾;udk ikao¾Nh ;=< lkakka.r Wreuh Wiia
wOHdmkh ms<sn| rdcH N+ñldjZ' wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r wkqiaurK
foaYkh 2008'
4' uydpd¾h wurfiak iqÔj 2017 Tlaf;dan¾ 13" zffjoH wOHdmkh iy lkakka.r
o¾YkhZ' wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r wkqiaurK foaYkh 2017'
5' ueo.u wd¾' tia' 2014 Tlaf;dan¾ 13" zmYapd;a lkakka.r hq.fha wOHdmk m%;sixialrK
ms<sn| iudf,dapkhZ' wdpd¾h iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r wkqiaurK foaYkh 2014'
6' m¾fhaIK yd ixj¾Ok wdh;kh" 2022 ckjdß-ud¾;=" zkj f,djg .e<fmk M,odhS
mqrjeishl= ìys lsÍu Wfoid rg b,a,k wOHdmk m%;sixialrKZ' .fõIK" 39 jeks
l,dmh' n;a;ruq,a,'
foaYl .ek'''

uydpd¾h w;=, iqu;smd, fld<U úYajúoHd,fha ffjoH mSGfhka 1980 § ffjoH Wmdêh
,nd .;af;a h' miq j Tyq fld<U úYajúoHd,fha ffjoH mYapd;a Wmdê wdh;kfhka mjq,a
ffjoH úoHdj ms<sn| ffjoH úYdro Wmdêh ,nd .;af;a h' 1996 § uydpd¾h iqu;smd,
tx.,ka;fha rdclSh ufkdaÑls;ail úoHd,fha idudðlhl= f,i iqÿiqlï ,eî h' Tyq 2004 §
,kavka úYajúoHd,fhka wdpd¾h Wmdêh ,nd .;af;a h'
fyf;u Y%S ,xldfõ m¾fhaIK yd ixj¾Ok wdh;kfha ks¾ud;D yd .re wOHlaIjrhd jk
w;r" 2020 isg yka;dfka cd;sl uQ,sl wOHhk wdh;kfha iNdm;sjrhd o fõ'
Tyq 2021 wfma%,a olajd tx.,ka;fha lS,a úYajúoHd,fha ffjoH úoHd mSGfha ufkda ffjoH
Ñls;aidj ms<sn| uydpd¾hjrhd jQ w;r wo olajd tys iïudks; uydpd¾hjrfhls' tfia u
,kavkfha lsx.aia úoHd,fha o ufkda Ñls;aid wdh;kfha f.da,Sh udkisl fi!LHh ms<sn|
iïudks; uydpd¾hjrfhls' fya Y%S ,xld fld;,dj, wdrlaIl úYajúoHd,fha ffjoH mSGfha
ufkdaÑls;aidj iy ffcj ffjoH m¾fhaIK ms<sn| ndysr uydpd¾h f,i o lghq;= lrhs'
f,dal fi!LH ixúOdkfha .sksfldk È. wdishd l,dmh i|yd jQ udkisl fi!LHh ms<sn|
l,dmSh úfYaI{ lKavdhfï idudðlfhla o fõ'
ì%;dkH ufkdaÑls;aid iÕrdj hkq rdclSh ufkdaÑls;ail úoHd,hg wh;a jk" flaïì%Ê
úYajúoHd, uqøKd,h u.ska udisl j m%ldYhg m;a flfrk iÕrdjls' 1853 isg fï olajd tys
l¾;D uKav,hg m;a jQ tl u Y%S ,dxlslhd o Tyq fõ'
Tyq 2018 § Y%S ,xldfõ cd;sl úoHd moku úiska m%odkh lrk ,o úoHdj iy ;dlaIKh
m%j¾Okh lsÍu iy ixj¾Okh lsÍu i|yd jQ úYsIag kdhl;aj iïudkfhka msÿï ,enqfõ h'
;j o Tyq úiska wdrïN lrk ,o m¾fhaIK iy ixj¾Ok wdh;khg zúoHd yd ;dlaIKfha
m%.ukh i|yd cd;Hka;r iyfhda.s;djfha úYsIag;ajhZ iïudkh o ysñ úh' 2001 iy 2009"
2010" 2011" 2012" iy 2013" 2014" 2015" 2016 j¾Ij, § Tyqf.a m¾fhaIK m%ldYk i|yd Y%S
,xld cd;sl m¾fhaIK ljqkais,fhka msßkuk ,o ckdêm;sf.a iïudkh ysñ úh'
uydpd¾h iqu;smd,g tlai;a rdcOdksfha" Y%S ,xldfõ iy ol=Kq wdishdkq ikao¾Nhkays m%uqL
úoHd;aul m¾fhaIK ms<sn| mq¿,a mrdihl úfYaI{ oekqula iy m<mqreoaola we;' m¾fhaIK
wdpdr O¾uj,g wu;r j" fyf;u udkisl fi!LHh iy ksjqka m¾fhaIK hk lafIa;%j,
cd;Hka;r j ms<s.ekSulg ,la jQ wfhls' fuu lafIa;%j, m¾fhaI K m;%sld 100lg jeä
m%udKhlg o" flaïì%Ê úYajúoHd, uqøKd,h yd Tlaia*¾â úYajúoHd, uqøKd,h u.ska m<
lrk ,o .%ka: 15lg jeä m%udKhlg o Tyq odhl ù we;'
Tyq .%ka: rplhl=" fuka u m%ùK ldjH iy .S; rplfhla o fõ'

You might also like