BÁO CÁO DỰ ÁN HỌC TẬP

Tác động của phương tiện nghe nhìn đối với văn hóa đọc trong giới trẻ hiện nay
I. Giới thiệu
Trong thời đại công nghệ số, phương tiện nghe nhìn (NHV) như truyền hình, video trực tuyến, và podcast đã trở
nên phổ biến. Báo cáo này nghiên cứu tác động của các phương tiện này đến văn hóa đọc của giới trẻ.
II. Mục tiêu nghiên cứu
- Phân tích tác động của phương tiện nghe - nhìn đối với văn hóa đọc trong giới trẻ hiện nay.
- Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các phương tiện nghe - nhìn đến thói quen đọc sách của giới trẻ.
- Xác định những giải pháp để hạn chế tác động tiêu cực và phát huy tác động tích cực của phương tiện nghe - nhìn
đối với văn hóa đọc.
III. Nội dung nghiên cứu:
- Đánh giá mức độ sử dụng phương tiện nghe nhìn đối với văn hóa đọc của giới trẻ.
- Phân tích ảnh hưởng của phương tiện nghe nhìn đến thói quen đọc sách.
- Đề xuất giải pháp khuyến khích văn hóa đọc trong bối cảnh phát triển công nghệ.
IV. Kết quả của dự án:
1. Mức độ sử dụng phương tiện nghe nhìn đối với văn hóa đọc của giới trẻ:
Mức độ sử dụng phương tiện nghe - nhìn của giới trẻ hiện nay đang ở mức rất cao và có xu hướng gia tăng mạnh
mẽ, được thể hiện qua nhiều số liệu và nghiên cứu cụ thể.
- Thói quen tiếp cận thông tin: Theo báo cáo của We Are Social vào năm 2023, khoảng 90% người dùng Internet
trong độ tuổi 16-24 tại Việt Nam thường xuyên sử dụng các nền tảng trực tuyến để tiếp cận thông tin, chủ yếu qua video
và mạng xã hội. Điều này cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ từ việc đọc sách và báo truyền thống sang các phương tiện
nghe - nhìn.
- Thời gian sử dụng: Một nghiên cứu của Nielsen cho thấy giới trẻ Việt Nam dành trung bình khoảng 3-4 giờ mỗi
ngày để xem video trực tuyến. Số liệu này cao hơn nhiều so với thời gian họ dành cho việc đọc sách, với nhiều bạn trẻ chỉ
đọc một vài cuốn sách mỗi năm. Việc này cho thấy sự ưu tiên của họ đối với các hình thức giải trí trực quan.
- Nội dung đa dạng: Các nền tảng như YouTube đã trở thành nguồn thông tin và giải trí chính cho giới trẻ. Theo
thống kê, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ người dùng YouTube cao nhất Đông Nam Á, với hơn 60 triệu
người dùng. Điều này cho thấy sự phong phú và đa dạng của nội dung mà giới trẻ có thể tiếp cận dễ dàng.
- Tác động từ mạng xã hội: Theo báo cáo của Statista, tính đến đầu năm 2023, có khoảng 76 triệu người dùng
Facebook tại Việt Nam, trong đó phần lớn là giới trẻ. Họ thường xuyên tương tác với các nội dung nghe - nhìn được chia
sẻ, từ đó hình thành thói quen tiêu thụ thông tin nhanh chóng và liên tục.
- Tác động đến văn hóa và tư duy: Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Giáo dục và Phát triển (IRED) chỉ ra rằng
việc tiêu thụ nội dung chủ yếu qua hình ảnh và âm thanh có thể làm giảm khả năng tập trung và tư duy phản biện của giới
trẻ. Nhiều bạn trẻ thừa nhận rằng họ gặp khó khăn trong việc đọc sách dài và thường chọn các hình thức giải trí ngắn gọn
hơn.
Mức độ sử dụng phương tiện nghe - nhìn của giới trẻ hiện nay rất cao và có những ảnh hưởng rõ rệt đến thói quen
và văn hóa tiêu dùng thông tin. Trong khi nó mang lại nhiều lợi ích về mặt tiếp cận thông tin và giải trí, việc sử dụng quá
mức có thể dẫn đến những tác động tiêu cực đối với khả năng tư duy và thói quen đọc sách.
2. Tác động của phương tiện nghe - nhìn đối với văn hóa đọc:
2.1. Tác động tích cực:của phương tiện nghe - nhìn đối với văn hóa đọc:
- Khuyến khích sự quan tâm đến đọc sách: Các chương trình truyền hình, phim ảnh và podcast có thể khơi dậy
sự hứng thú về sách và văn chương. Nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng đã được chuyển thể thành phim, như " Đất rừng
Phương Nam" hay "Mắt biếc", "Harry Potter". Những bộ phim này không chỉ thu hút người xem mà còn khuyến khích họ
tìm đọc sách gốc để hiểu rõ hơn về câu chuyện và nhân vật. Điều này tạo ra một mối liên hệ giữa và văn hóa nghe - nhìn
văn hóa đọc, giúp nâng cao sự quan tâm đến việc đọc sách.
- Tiếp cận thông tin nhanh chóng và phong phú: Phương tiện nghe - nhìn giúp người trẻ tiếp cận thông tin nhanh
và dễ dàng hơn. Các video giáo dục trên YouTube, chương trình tài liệu và podcast (Podcast được định nghĩa là một tệp
âm thanh kĩ thuật số bao gồm lời nói, âm nhạc... được tải lên mạng để người nghe có thể tự do truy cập) - cung cấp kiến
thức đa dạng, từ khoa học, lịch sử đến văn hóa. Sự phong phú này có thể dẫn đến việc người trẻ tìm đọc thêm tài liệu để
củng cố kiến thức, từ đó mở rộng hiểu biết và tư duy phản biện.
- Định hình phong cách đọc: Các hình thức truyền thông mới như video giải thích, sách nói (audiobooks) và sách
điện tử (e-books) có thể tạo ra sự hấp dẫn hơn cho việc đọc. Sách nói, chẳng hạn, cho phép người trẻ có thể "đọc" trong
khi làm việc khác như lái xe hay tập thể dục, giúp họ duy trì thói quen tiếp nhận thông tin. Hơn nữa, các ứng dụng
đọc sách điện tử thường đi kèm với tính năng tương tác, giúp người đọc dễ dàng ghi chú và tìm kiếm thông tin.
2.2. Tác động tiêu cực của phương tiện nghe - nhìn đối với văn hóa đọc
- Giảm thời gian đọc sách: Sự phổ biến của các phương tiện nghe - nhìn có thể khiến người trẻ dành ít thời gian
cho việc đọc sách. Nhiều người trẻ dễ dàng bị cuốn hút vào các bộ phim, chương trình truyền hình hay video trực tuyến
hơn là tìm kiếm một cuốn sách để đọc. Điều này dẫn đến việc thói quen đọc sách dần bị mai một.
 - Chú trọng vào nội dung ngắn gọn và tức thời: Các nền tảng truyền thông xã hội như TikTok, Instagram hay
Twitter thường khuyến khích nội dung ngắn và tức thời. Điều này có thể làm giảm khả năng tập trung của người trẻ,
khiến họ khó khăn trong việc tiếp nhận thông tin sâu sắc từ sách. Họ có thể quen với việc tiêu thụ thông tin nhanh chóng
mà không cần suy nghĩ nhiều, điều này không chỉ ảnh hưởng đến văn hóa đọc mà còn đến khả năng phân tích và đánh giá
thông tin.
- Thay đổi thói quen tư duy: Việc tiêu thụ thông tin chủ yếu qua hình ảnh và âm thanh có thể ảnh hưởng đến khả
năng tưởng tượng và tư duy sáng tạo của người trẻ. Đọc sách giúp phát triển khả năng tư duy phản biện và sự sáng tạo,
trong khi phương tiện nghe - nhìn có thể dẫn đến việc người trẻ phụ thuộc vào hình ảnh và âm thanh, làm giảm khả năng
họ tự tưởng tượng và phát triển ý tưởng.
- Khó khăn trong việc xây dựng thói quen đọc: Sự hấp dẫn của các phương tiện nghe - nhìn có thể tạo ra khó
khăn trong việc hình thành thói quen đọc sách. Khi họ quen với việc tiếp nhận thông tin qua video hoặc âm thanh, họ có
thể cảm thấy nhàm chán khi phải đọc một cuốn sách dài. Điều này có thể dẫn đến việc họ không còn xem việc đọc sách là
một hoạt động thú vị.
3. Đề xuất giải pháp khuyến khích văn hóa đọc của giới trẻ trong bối cảnh phát triển công nghệ:
3.1. Tạo ra nền tảng đọc sách trực tuyến
- Ứng dụng đọc sách điện tử: Phát triển các ứng dụng đọc sách điện tử với giao diện thân thiện, cho phép người
dùng dễ dàng truy cập vào kho sách phong phú, bao gồm sách điện tử và sách nói. Ứng dụng nên tích hợp các tính năng
như ghi chú, đánh dấu trang, và chia sẻ cảm nhận với bạn bè. Bên cạnh đó, việc cung cấp tính năng cá nhân hóa dựa trên
sở thích đọc của người dùng sẽ giúp tăng cường trải nghiệm đọc.
3.2. Tổ chức sự kiện văn hóa đọc
- Hội thảo và tọa đàm trực tuyến: Tổ chức các sự kiện giao lưu trực tuyến với tác giả, nhà xuất bản, và những
người yêu thích sách. Các buổi trực tuyến có thể được phát trên các nền tảng như Facebook hoặc YouTube, thu hút sự
tham gia của giới trẻ. Những chương trình này có thể bao gồm các phiên hỏi đáp, nơi người xem có thể đặt câu hỏi trực
tiếp cho tác giả.
- Lễ hội sách kết hợp công nghệ: Tổ chức lễ hội sách với các hoạt động như trò chơi, workshop, và các buổi giới
thiệu sách hấp dẫn. Có thể tổ chức các cuộc thi đọc sách và các hoạt động tương tác để tạo sự hứng thú cho người tham
gia. Việc trực tuyến các hoạt động này sẽ mở rộng đối tượng tham gia, không chỉ giới hạn trong không gian vật lý.
3.3. Khuyến khích cộng đồng đọc sách trên mạng xã hội
- Tạo nhóm và trang cộng đồng: Khuyến khích giới trẻ tham gia vào các nhóm đọc sách trên Facebook,
Instagram, hoặc TikTok, nơi họ có thể chia sẻ đánh giá, thảo luận về sách và tham gia các thử thách đọc sách. Việc có
những người cùng sở thích sẽ tạo động lực cho họ duy trì thói quen đọc.
- Chia sẻ nội dung sáng tạo: Khuyến khích người trẻ tạo ra các video, hoặc bài viết về sách họ đã đọc. Các nền
tảng như TikTok có thể sử dụng để tạo ra các video ngắn, hấp dẫn về nội dung sách, giúp thu hút sự chú ý của bạn bè và
cộng đồng.
3.4. Tích hợp văn hóa đọc vào giáo dục
- Câu lạc bộ đọc sách trong trường học: Khuyến khích các trường học thành lập câu lạc bộ đọc sách, nơi học sinh
có thể thảo luận về sách và tham gia vào các hoạt động liên quan đến văn hóa đọc. Các câu lạc bộ này có thể tổ chức các
buổi thảo luận về sách, hoặc tổ chức các buổi chiếu phim dựa trên sách.
- Giáo trình tích hợp: Đưa văn hóa đọc vào chương trình học thông qua các bài giảng và dự án liên quan đến sách.
Việc này không chỉ phát triển thói quen đọc mà còn giúp học sinh hiểu rõ hơn về giá trị của việc đọc trong việc mở rộng
kiến thức và phát triển kỹ năng tư duy phản biện.
V. Kết luận:
Dựa trên những phân tích và nhận định trong báo cáo này, tôi đã chỉ ra rằng phương tiện nghe - nhìn có tác động
sâu sắc đến văn hóa đọc của giới trẻ hiện nay. Việc hiểu rõ về tác động này không chỉ giúp chúng ta nhận diện những
thách thức mà còn mở ra cơ hội để cải thiện và phát triển thói quen đọc sách trong cộng đồng giới trẻ. Tôi hy vọng rằng
những đề xuất được đưa ra sẽ góp phần vào việc xây dựng một môi trường văn hóa đọc phong phú và bền vững hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
[1] We Are Social: Vietnam Digital 2023 - Báo cáo tổng quan về tình hình thị trường Digital tại Việt Nam năm
2023, mức độ sử dụng Internet, ứng dụng mạng xã hội của người tiêu dùng Việt Nam
[2] Nghiên cứu của Nielsen – Cổng Thôn tin điện tử Bộ Tài Chính
[3] Statista - Number of Facebook users in Vietnam from 2019 to 2028
[4] Viện giáo dục IRED