0% found this document useful (0 votes)
50 views57 pages

ऋण लगानी तथा असुली कार्यविधि -२०७९

Uploaded by

aayanarora44
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
50 views57 pages

ऋण लगानी तथा असुली कार्यविधि -२०७९

Uploaded by

aayanarora44
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 57

;xsf/L ljsf; sf]if

Dffkm{t
C0f nufgL tyf c;'nL sfo{ljlw –@)&(

/fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{


k'Nrf]s, nlntk'/ .
k|:tfjgf
;xsf/L ljsf; sf]if C0f nufgL tyf c;'nL sfo{ljlw–@)&(
kl/R5]b–! k|:tfjgf
-!_ gfd / k|f/De !
-@_ kl/efiff !–@
kl/R5]b–@
-#_ sf]ifsf] :yfkgf #
-$_ p2]Zo #
-%_ sf]ifsf] ;|f]t #
-^_ sf]if ;+rfng pk;ldlt #–$
-&_ ;xof]usf] lsl;d $–%
-*_ ;xsf/L ljsf; sf]if Joj:yfkg dxfzfvf %
-(_ ;xsf/L ljsf; sf]if dxfzfvfsf sfd st{Jox? %
kl/R5]b–# C0f dfu ;DaGwL Joj:yf
-!)_ C0f lng rfxg] ;xsf/L ;+3÷;+:yfn] k'/f ug{'kg{] zt{x? ^
-!!_ C0f dfu ubf{ ;+nUg x'g' kg]{ sfuhftx? ^–&
-!@_ lwtf] ;DaGwL sfuhftx? &
-!#_ C0f dfu kq tyf k|lqmof &–*
-!$_ C0f nufgL k"j{ ;+3 ;+:yf lgl/If0f Joj:yf *
-!%_ :jLs[t C0f nufgL ug{] lalwx? (
-!^_ ;'/If0f km's'jf ;DalGw Joj:yf (
-!&_ ls:tf tyf Jofh j'emfpg'kg]{ ;do (–!)
-!*_ C0f nufgL sfuhftsf] Joj:yfkg !)
-!(_ Aofhb/, xhf{gf, b:t'/ tyf u|]; cjlw !)
kl/R5]b–$ lwtf] d"NofÍg Joj:yf
-@)_ lwtf] d"NofÍgsf] k|of]hg !!
-@!_ lwtf] ;DaGwL Joj:yf !!
-@@_ crn ;Dklt-3/ hUuf_lwtf]df /fvL C0f lng' kbf{ ;+nUg x'g' kg]{ sfuhftx? !!–!@
-@#_ lwtf] /f]Ssf tyf /lhi6«]zg !@
-@$_ d~h'/Lgfdf u/fpg] !@
-@%_ hdfgL ;DaGwL Joj:yf !@–!#
-@^_ lwtf] ;'/If0f tyf ladf !#
-@&_ crn ;DklQ d"NofÍgnfO{ dfGo gx'g] l:ylt / cfwf/x? !#–!$
-@*_ lwtf] d"NofÍgstf{sf] Joj:yf / d"NofÍg k|ltj]bg !$
-@(_ ;]jf z'Ns÷kfl/>ldssf] Joj:yf !$
-#)_ d"Nof+sg pk/ lgl/If0f tyf d"Nof+sgstf{nfO{ sf/jflx !$
kl/R5]b–% ;xsf/L ljsf; sf]if C0f c;'nL Joj:yf
-#!_ C0f c;'nL k|lqmof !%
-#@_ lnnfd ;"rgf k|sfzg ug{' k"j{sf] sf/jfxL !%–!^
-##_ lwtf] lnnfd ;DalGw Joj:yf !^
-#$_ lwtf] lnnfd ;DalGw laz]if Joj:yf !^–!&
-#%_ jf]nkq kmf/fd ljt/0f ;DalGw Joj:yf !&
-#^_ ;fIfL tyf k|ltlglw ;DalGw Joj:yf !&
-#&_ 8fFs a9fa9 ;DaGwL Joj:yf !&–!*
-#*_ uf]Ko lznjGbL jf]nkq ;DalGw Joj:yf !*
-#(_ lnnfd lalqm sfo{ :ylut ug{] cj:yf !*–!(
-$)_ lnnfd lalqm ;b/÷ab/ ;DalGw Joj:yf !(
-$!_ lnnfd ;b/ ePkl5sf] sf/jfxL !(
-$@_ lnnfd ab/ eP kl5sf] sf/jfxL @)
-$#_ lnnfd lalqm ;DalGw cGo Joj:yf @)
-$$_ lnnfd lalqmaf6 k|fKt /sdsf] lx;fa ldnfg Joj:yf @)
-$%_ lnnfd lalqm ul/g] ;DklQsf] lgl/If0f ;DaGwL Joj:yf @!
-$^_ k|ltlglwx?nfO{ pknAw u/fO{g] eQf ;DalGw Joj:yf @!
-$&_ lwtf] ;'/If0f ;sf/ ;DaGwL Joj:yf @!
-$*_ l3tf] ;'/If0f d"NofÍg ;ldlt @!
-$(_ lwtf] ;'/If0f ;sf/ kl5sf] sf/jfxL @!–@@
-%)_ ;DklQ ;sf/ kZrft lx;fj ldnfg ;DaGwL Joj:yf @@
-%!_ C0f c;'nL ;DaGwL cGo Joj:yf @@
-%@_ C0fL ;xsf/L ;+3 ;+:yf sfnf] ;"rLdf ;dfj]z x'g] cj:yfx? @#
-%#_ cGo Joj:yfx? @#
-%$_ sfo{ljlwsf] JofVof ug{] clwsf/L @$

cg';"lr – ! ;xsf/L ljsf; sf]ifaf6 ljlQo ;xof]u lng' kbf{ eg{' kg{] lgj]bg @%–#)
cg';"rL – @ d"NofÍg k|of]hgsf] nflu cg'udgstf{n] k]z ug{'kg]{ ljj/0f #!–#@
cg';"lr – # hUuf d"NofÍg ubf{ lng' kg]{ cfwf/x? ##
cg';"lr – $ lwtf]sf] :ynut k|fljlws lg/LIf0f k|ltj]bg #$–#^
cg';"lr – % ;+3÷;+:yfsf] ;+rfns ;ldltsf] lg0f{osf] gd"gf #&–#(
cg';"lr – ^ C0f ;DaGwL q}dfl;s÷jflif{s cg'udg k|ltj]bg $)–$!
cg';"lr – & lwtf] lnnfd ;DaGwL lznaGbL af]nkq $@–$$
cg';"lr – * td;'sx?sf] gd"gf
gd"gf != jf]8{n] C0fLaf6 C0fL sf] gfdsf] lwtf] kfl/t u/fO{ lng] lnvt $%–$^
gd"gf @= C0fLsf xsdf t]>|f] kIfn] ul/lbg] lwtf]aGws td;'s $&–$*
gd"gf #= JolQmn] ;xsf/L ;+3 ;+:yfnfO{ lbg] hdfgLsf] td;'s $(–%)
gd"gf $= ;+:yfut hdfgLsf] td;'s %!–%@
gd"gf %= c+lzof/ ;b:ox?sf] d~h'/Lgfdf %#–%$
;xsf/L ljsf; sf]if C0f nufgL tyf c;'nL sfo{ljlw, @)&(
k|:tfjgf M
/fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ P]g @)$( sf] bkmf !@ df ul/Psf] Joj:yf cg';f/ ;xsf/L ljsf;
sf]if dfkm{t C0f nufgL c;"nL ;DalGw sfd sf/jfxL ;'–Jojl:yt ?kdf ;+rfng ug{ of]
sfo{ljlw tof/ u/L nfu' ul/Psf] 5 .

kl/R5]b !

-!_ gfd / k|f/De M -s_ o; sfo{ljlwsf] gfd æ;xsf/L ljsf; sf]if C0f nufgL tyf c;'nL
sfo{ljlw, @)&(Æ /x]sf] 5 .
-v_ of] sfo{ljlw /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{sf] sfo{sf/L ;ldltn] kfl/t u/]sf] ldlt
b]lv nfu" x'g]5 .

-@_ kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; sfo{ljlwdf M

-s_ æsfo{ljlwÆ eGgfn] ;xsf/L ljsf; sf]if C0f nufgL tyf c;'ln sfo{ljlw,
@)&( / ;do ;dodf ePsf] ;+zf]wgnfO{ ;Demg' k5{ .
-v_ æjf]8{Æ eGgfn] æ/fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8Æ{ nfO{ ;Demg' k5{ .
-u_ æC0fÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{sf] sf]if dfkm{t jf]8{n] Jofh, z'Ns,
xh{fgf hl/jfgf cflb lnP/ cyjf glnP/ pknJw u/fpg] /sdnfO{ ;Demg'
k5{ . ;f] zAbn] C0f jf nufgLsf] lwtf]df lbOPsf] k'gshf{, C0f r'Qmfsf] nflu
hf/L ul/Psf] hdfgL tyf C0f r'Qmfsf] nflu ul/Psf] jrga4tf ;d]t ;Demg'
kb{5 .
-3_ æsd{rf/LÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{df sfd ug{] ;j} j}tlgs
sd{rf/Lx?nfO{ ;Demg' k5{ .
-ª_ æsfof{noÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{sf]] sfof{nonfO{ ;Demg' k5{ .
-r_ ælwtf]Æ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{sf] gfddf b[li6aGws jf /f]Ssf jf
gfd;f/L ul/Psf] C0f jfxs C0fL jf t]>f] kIfsf] rn tyf crn ;DklQnfO{
hgfpF5 .
-5_ ædxfzfvfÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{sf] ;f+u7gLs ;+/rgf
cGt{utsf] ;xsf/L ljsf; sf]if Joj:yfkg dxfzfvfnfO{ hgfpF5 .
-h_ ælnnfd jf ljqmLÆ eGgfn] lwtf]sf] ?kdf /x]sf] ;DklQ lnnfd ubf{ 8fFs
j9fj9 l;NaGbL 6]08/ jf ;Demf}tfjf6 ;DklQsf] laqmLsf] k|s[ofnfO{ hgfpF5
.
-em_ æafFsL jf jSof}tfÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; af]8{nfO{ ltg{ jfFsL /x]sf]
;fFjf Jofh, b:t'/, sldzg, hl/jfgf, xhf{gf, sfg"gL vr{, cGo c;"n afFsL
/sd cflb hgfpF5 .
-`_ æ;+3÷;+:yfÆ eGgfn] ;xsf/L P]g adf]lhd btf{ ePsf] ;xsf/L ;+3÷;+:yfnfO{
hgfpF5 .
-6_ æ;ldltÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ P]g, @)$( sf] bkmf & adf]lhd

1
pNn]lvt sfo{sf/L ;ldltnfO{ ;Demg' k5{ .
-7_ æC0f pk;ldltÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ sfo{ ;+rfng ljlgod
@)%) sf] ljlgod !! cg';f/ ul7t æsf]if ;+rfng pk ;ldltÆnfO{ ;Demg'
kb{5 .
-8_ æC0fLÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{af6 C0f pkef]u ug{] ;xsf/L
;+3÷;+:yfnfO{ ;Demg' kg{]5 .
-9_ æcfly{s jif{Æ eGgfn] >fj0f ! ut]b]lv cfiff9 d;fGt;Ddsf] cjlwnfO{ ;Demg'
kb{5 .
-0f_ æ;b:oÆ eGgfn] ;xsf/L ;+3 ;+:yfsf] z]o/ ;b:otf k|fKt u/]sf] JolQm ;Demg'
k5{ .
-t_ æ;+rfnsÆ eGgfn] ;xsf/L ;+3 ;+:yfsf] ;+rfns ;ldltsf] ;b:o ;Demg' k5{ /
;f] zAbn] ;+rfns ;ldltsf] kbflwsf/LnfO{ ;d]t hgfpF5 .
-y_ ækl/jf/Æ eGgfn] ;b:osf] klt jf kTgL, 5f]/f, a'xf/L, 5f]/L, wd{k'q, wd{k'qL, afa',
cfdf, ;f}t]gL cfdf / cfkm"n] kfng kf]if0f ug'{ kg]{ bfh', efph', efO{, a'xf/L /
lbbL, alxgL ;Demg' k5{ .
-b_ æljlgodÆ eGgfn] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{sf] ;xsf/L ljsf; sf]if ljlgod
@)%) nfO{ ;Demg' k5{ .

2
kl/R5]b @

-#_ sf]ifsf] :yfkgf


Aff]8{n] æ;xsf/L ljsf; sf]ifÆ sf] gfdn] of] sf]if :yfkgf u/]sf] 5 .

-$_ p2]Zo
sf]ifsf p2]Zox? b]xfo adf]lhd x'g]5g\ M
-s_ ;xsf/L ;+3, ;+:yfx?sf] e}lts k"jf{wf/x?sf] l;h{gf, dd{t;Def/ tyf
Ifdtf lj:tf/sf nflu ljQLo 6]jf pknJw u/fpg] .
-v_ ;xsf/L ;+3, ;+:yfx?sf] Jofj;flos ljsf; tyf ljljwLs/0fsf nflu
ljQLo ;xof]u k|bfg ug]{ .
-u_ ;xsf/L art kl/rfng of]hgfnfO{ a9fjf lbg] .
-3_ ;xsf/L åf/f ;+rflnt pBf]u wGbf, sn sf/vfgf / :j/f]huf/ l;h{gf x'g]
sfo{qmd tyf cfof]hgfsf nflu C0f ;xof]u pknJw u/fpg] .
-ª_ s[lifdf cfwfl/t pBf]u Joj;fo ;+rfngsf] nflu C0f ;xof]u pknJw
u/fpg] ,
-r_ s[lif ahf/sf] lj:tf/sf nflu C0f ;xof]u pknJw u/fpg] .

-%_ sf]ifsf] ;|f]t


sf]ifdf b]xfosf ;|f]taf6 pknJw x'g] /sdx? hDdf ul/g] 5g\ .
-s_ jf]8{sf] ;|f]taf6 k|bfg ul/g] aLhk"FhL jf cGo /sd,
-v_ sf]ifaf6 lbOPsf] C0f jf ul/Psf] cGo nufgL lkmtf{ eO{ k|fKt x'g] /sd,
-u_ sf]ifdf hDdf ePsf] /sd jf sf]ifaf6 lbOPsf] C0f jf ul/Psf] cGo
nufgLdf k|fKt x'g] Jofh, nfef+z jf cGo k|sf/sf] cfDbfgL ,
-3_ g]kfn ;/sf/ tyf cGo lgsfoaf6 k|fKt cg'bfg .
-^_ sf]if ;+rfng pk;ldlt
-!_ sf]if ;Grfng pk ;ldltsf] u7g lgDgfg';f/ x'g]5 M
-s_ ;x cWoIf, /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ – ;+of]hs
-v_ ;ldltsf] ;b:o /x]sf ljz]if1x? dWo] ;ldltn]
tf]s]sf] Ps hgf – ;b:o
-u_ ;b:o ;lrj, /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ – ;b:o
-3_ /lhi6f/, ;xsf/L ljefu – ;b:o
-ª_ k|zf;g dxfzfvf k|d'v, e"ld Joj:yf, ;xsf/L tyf
ul/aL lgjf/0f dGqfno – ;b:o

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ af]8{ sfo{sf/L
;ldltaf6 :jLs[t jflif{s sfo{qmd tyf ah]6 cg';f/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M

-s_ ;xsf/L ljsf; sf]ifsf] ;+rfng -nufgL tyf c;"nL_ ;DaGwL Joj:yf
ldnfpg] .

3
-v_ ;xsf/L ;+3, ;+:yf jf ;xsf/L a+}ssf] z]o/ nufgL ug{sf nflu k|fKt
cg'/f]wx? pk/ ljrf/ u/L ;ldltnfO{ ;'emfj lbg] .
-u_ ;xsf/L ;+3 ;+:yfx?n] :jb]zL a+}s jf cGo lgsfox?af6 C0f ln+bf jf
C0fkq hf/L ubf{ hdfgt al;lbg cg'/f]w u/]df To:tf] cg'/f]w pk/ ljrf/
u/L ;ldltnfO{ ;'emfj lbg] .
-3_ ;xsf/L ljsf; sf]ifsf] kF"hL lj:tf/sf nflu th"{df ul/Psf] sfo{qmd pk/
;dLIff u/L sfo{jfxLsf nflu ;ldltdf k]z ug{] .
-ª_ ;ldltn] tf]lslbP adf]lhd cGo sfd ug{] .

-#_ ;+of]hs;Fu k/fdz{ u/L ;b:o ;lrjn] lnlvt ?kdf ;"rgf lbO{ pk ;ldltsf]
a+}7s af]nfpg] 5 .
-$_ pk ;ldltsf] a+}7s cfjZostf cg';f/ a:g]5 .
-%_ pk ;ldltsf] a+}7ssf] ;+rfng Pj+ sfo{ljlw ;ldltn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
-^_ sf]ifsf] p4]Zo cg';f/sf sfo{x? ug]{, u/fpg]

-&_ ;xof]usf] lsl;d


-!_ sf]ifaf6 lgDg k|s[ltsf cfof]hgfx?nfO{ C0f ;xof]u pknAw u/fpg ;lsg] 5 M
-s_ uf]bfd lgdf{0f jf dd{t ;'wf/ M ;xsf/L ;+3, ;+:yfx?sf] Jofj;flos
ljsf;sf nflu cfjZos uf]bfd ejgx?sf] lgdf{0f jf dd{t ;'wf/ .
:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf nflu lgdf{0f jf dd{t ;'wf/ eGgfn]
hldg, hldg ;'wf/ ;d]t lgdf{0f jf dd{t ;'wf/ sfo{nfO{ hgfpg] 5 .
-v_ ;fgf k|zf]wg tyf lgof{thGo pBf]u :yfkgf, ;xsf/L cfwf/df cb'jf, dx,
cn+}rL, b'w, kmnkm"n, t/sf/L, /]zd, lrof, skmL, tf]/L, Rofp, h8La'6L h:tf
s[lifhGo pTkfbgsf] k|zf]wg ug{], aLp ;+/If0f ug{] h:tf ;DefJo ;fgf
pBf]ux?sf] :yfkgf .
-u_ 3/]n' pBf]u M g]kfnL ;Lk, snf, k/Dk/f / ;+:s[ltsf] ;+/If0fdf ;xof]u
k'¥ofpg], :yfgLo ;|f]t, ;fwg jf v]/ uPsf jf km\oflsg] j:t'x?sf] pkof]u
ug{] lsl;dsf ;xsf/L 3/]n' jf s'6L/ pBf]ux?sf] :yfkgff .
-3_ demf}nf jf 7"nf pBf]ux? M ;xsf/L cfwf/df :yfkgf x'g] demf}nf jf 7"nf
:t/sf k|zf]wg pBf]ux?, zLte08f/ jf cGo pBf]ux?sf] :yfkgf .
-ª_ ;xsf/L ahf/ Joj:yf M s[lifhGo pTkfbgsf] ;xsf/L ahf/ Joj:yfsf nflu
e08f/0f, ;+sng :yn, ;]8 cflb ef}lts ;'ljwfx?sf] lgdf{0f dd{t ;'wf/
cfof]hgf .
-r_ ;xsf/L v]tL M ;xsf/L v]tL tyf ;xsf/L jf ;fd"lxs /]zd sL/f kfng,
df}/L kfng, df5f kfngh:tf cfof]hgfx? .
-5_ l;+rfO{ M ;xsf/L cfwf/df ;+rfng x'g] ;–;fgf l;+rfO{ cfof]hgfx?sf]
lgdf{0f jf dd{t ;'wf/ .
-h_ s[lifhGo pBf]u M ;xsf/L dfkm{t s[lifhGo j:t'df cfwfl/t pBf]u, sn
sf/vfgf Pj+ k|zf]wg ;DaGwL cfof]hgf lgdf{0f, dd{t tyf lj:tf/ ug{ .
-em_ kz'kfng M kz'kfng Joj;fo ;+rfng tyf ;f] ;+u ;DalGwt pBf]u :yfkgf
ug{ .

4
-`_ h}ljs v]tL tyf dn M ;xsf/L dfkm{t h}ljs v]tL tyf sDkf]i6 dn,
u8\of}nf dn pTkfbg÷k|zf]wg tyf ljt/0f cfof]hgf :yfkgf / ;+rfng
ug{ .
-@_ art kl/rfng ug{] ;xsf/L ;+3 ;+:yfsf] xsdf pgLx?n] kl/rfng u/]sf]
artsf] cfwf/df aLhk"FhL pknAw u/fpg ;lsg]5 .
-#_ pklgod -!_ cGtu{t pknAw u/fOg] C0f /sdsf] clwstd xb cfof]hgfsf] s'n
l:y/ k"FhL cfjZostfsf] &% k|ltzt eGbf a9L x'g] 5}g .
-$_ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd k|bfg ul/g] C0f jf aLhkF"hLsf] Jofh b/, e'QmfgL
cjlw tyf cGo zt{x? o; ljlgodsf] cwLgdf /xL ;do ;dodf ;ldltn] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .

-*_ ;xsf/L ljsf; sf]if Joj:yfkg dxfzfvf M -s_ nufgL tyf c;'nL sfo{ ug{ jf]8{df
;xsf/L sf]if Joj:yfkg dxfzfvf /xg]5 . o; dxfzfvf cGt{utsf] zfvfn] C0f nufgL
tyf c;'nL ;DjlGw sfo{ ug]{ 5 .
-v_ k|:tfljt kl/of]hgfsf] cWoog, ljQLo laZn]if0f, hf]lvd laZn]if0f, ;+3 ;+:yfsf]
lalaw laifosf] laZn]if0f Pjd\ lg/LIf0f, ;+:yfut ;'zf;g, cfjZostf cg';f/
lwtf]sf] cg'udg, d'Nof+ª\sg, laZn]if0f u/L÷u/fO{ /fo ;'emfj k]z ug{] sfo{ ;xsf/L
ljsf; sf]if dxfzfvfn] k|rlnt sfg'g adf]lhd ug{]5 .
-u_ dxfzfvfn] cfjZostf cg';f/ sfg"gL /fo, ;'emfj tyf ;Nnfx lng sfg"gL
;Nnfxsf/ tyf sfg"g ;xof]uLsf] ;xof]u lng ;Sg]5 .

-(_ ;xsf/L ljsf; sf]if dxfzfvfsf sfd st{Jox? M -s_ ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] klxrfg
tyf vf]hL ug]{] .
-v_ C0f ljt/0faf6 x'g] hf]lvdsf] d'Nof+ª\sg, lgoGq0f / Go"lgs/0f ug{] .
-u_ C0f ;DaGwL k|:tfjx?nfO{ kmfO{lnË u/L af]8{ Joj:yfkg ;dIf k]z ug{] .
-3_ C0f ;DaGwL ul/Psf lg0f{ox? nfu" ePsf 5g\ jf 5}gg\ ;f] x]g{] .
-ª_ C0f pk ;ldltn] rfx]sf] ;"rgf, tYof+s tyf ljj/0fx? pknAw u/fpg] Pj+ C0fsf]
;]jf zt{ tyf ;'ljwfsf jf/]df ;Nnfx lbg] .
-r_ C0f ;DaGwL to ul/Psf ;'ljwf, zt{ tyf k|ltj4tfx?dfly cg'udg ug{] . o;/L
cg'udg ug{] qmddf b]lvPsf s'/fx?nfO{ af]8{ Joj:yfkg ;dIf cg';"lr ^
adf]lhdsf] k|ltj]bg jgfO{ k]z ug{] .
-5_ nufgLdf /x]sf] C0fsf] lgoldt cg'udg, ljZn]if0f ug{]÷u/fpg] / lgoldt ls:tf
tyf Jofh c;'nL sfo{ ug{] .
-h_ cfjZostf cg';f/ C0f gLlt, sfo{ljlw, lgb{]lzsf nufot C0f;+u ;DalGwt
cg';"rL, 9fFrf -kmd{]6_ kmf/d tyf sfuhftx? ;do ;fk]If kl/dfh{g u/L nfu" ug{'
k/]df Joj:yfkgnfO{ ;'emfj lbg] .
-em_ C0fnfO{ ;'/lIft tyf hf]lvd /lxt agfpg ;Dk"0f{ sfo{x? ug{] u/fpg] .
-`_ cGo dxfzfvf;+u cfjZostf cg';f/ ;dGjo ug{] .
-6_ nufgL c;"nL ;DaGwdf C0f pk ;ldlt / af]8{ Joj:yfkgn] tf]lslbPsf cGo
sfo{x? ug]{ .

5
kl/R5]b #
C0f dfu ;DaGwL Joj:yf
-!)_ C0f lng rfxg] ;xsf/L ;+3÷;+:yfn] k'/f ug{'kg{] zt{x?M -s_ ;xsf/L P]g jdf]lhd
ljlwk"j{s btf{ ePsf] # jif{ k'/f ePsf] / lgodlt ?kdf sfo{qmd ;+rfng u/]sf] .
-v_ cfj4 ;b:ox?nfO{ art tyf C0f, pTkfbg, k|zf]wg, lat/0f, ahf/Ls/0f
nufotsf ;]jf k|bfg ug]{ u/]sf] .
-u_ ;+:yfut z';f;g sfod ug{ ;xsf/L d'No dfGotf, l;4fGt, ljBdfg ;xsf/L P]g,
lgod, ljlgodfjnL, dfkb08 / sfo{ljlw kfngf u/]sf] .
-3_ s'zn tyf ;Ifd Joj:yfkg ePsf] .
-ª_ ;xsf/L l;4fGt cg'?k Jojl:yt n]vf k|0ffnL cjnDag ul/Psf] .
-r_ C0f sfo{qmd, ;]jf tyf pTkfbg, ljlqm ljt/0fsf] cg'udg / d"Nofªsg ;DaGwL
lglZrt cfwf/ tyf k|lqmofsf]] Joj:yf ePsf] .
-5_ jflif{s n]vf k/LIf0f tyf lgoldt ;fwf/0f ;ef x'g] u/]sf] .
-h_ jf]8{ tyf C0f pk ;ldltaf6 lbPsf] lgb]{zg / ;'emfj dfGg d~h'/ x'g] .
-em_ :jLs[t sfo{If]q / kl/of]hgfdf dfq sf/f]jf/ ug{] u/]sf] .
-~f_ ;xsf/L ;+:yf tyf ;+:yfsf ;~rfnsx? s'g} klg a+}s tyf ljlQo ;+:yfsf] sfnf]
;"lrdf gk/]sf] :j 3f]if0fkq .
-6_ p4]Zo cg';f/ C0fsf] k'0f{ ;b'kof]u ug'{kg{] 5 / ;do ;dodf af]8{jf6 x'g]
lg/LIf0f sfo{df ;xof]u ug'{kg{] 5 .
-7_ cGo Joj:yf tyf k|lqmofsf] xsdf C0f ;ldltn] ;do ;dodf tf]s] jdf]lhd
x'g] .
-!!_ C0f dfu ubf{ ;+nUg x'g' kg]{ sfuhftx?M -s_ C0f lng] egL dfu /sd -c+s / cIf/df
:ki6 v'Ng] u/L_, C0fsf] cjlw, C0fsf] k|sf/, C0f e'QmfgL tl/sf, C0f dfu ug{'sf]
p2]Zo Pjd\ k|of]hg tf]sL tyf td;'sdf b:tvt ug]{, ;fIfL j:g], hdfgL j:g],
d~h'/Lgfdf nufot clVtof/L ;d]t lbPsf] ;+rfns ;ldltsf] lg0f{o / C0f ;DalGw
;+Demf}tf ug{ clVtof/L k|fKt kbflwsf/Lsf] b:tvtsf] gd"gf ;lxtsf] C0f ;'/If0fsf]
:ki6 Joxf]/f v'Ng] u/L ;+rfns ;ldltaf6 ul/Psf] lg0f{o .
-v_ dfu ul/Psf] C0f s] sfddf k|of]u x'g] xf] ;f]sf] sfo{qmd÷of]hgf÷kl/of]hgf÷
l:sd÷cfjZostf cg';f/ /0fgLlts of]hgf tyf Jofj;flos of]hgf (Business
Plan) ;d]t dfu ug{ ;lsg]5 . _
-u_ o; jf]8{n] pknAw u/fpg] cg';"lr % adf]lhdsf] dfOGo'6sf] gd"gf jdf]lhdsf]
lg0f{o k'l:tsfsf] k|ltlnkL Pj+ kl/of]hgf ;~rfngfy{ pk;ldlt u7g u/]sf] eP
pQm ;ldltsf] u7g, lg0f{o / sfo{ljlw ;d]t .
-3_ af]8{af6 pknAw x'g] cg';'lr ! cg';f/sf] C0f lgj]bg / kmf/d e/L jf]8{nfO{
n]lvPsf] kq .
-ª_ ;+3÷;+:yf btf{ k|df0f kqsf] k|ltlnkL .
-r_ :yfoL n]vf gDa/ -PAN_ / s/r'Qmf k|df0fkq .
-5_ lwtf] lbg] JolQm eP gful/stfsf] k|ltlnlk / xfn;fn} lvr]sf] kmf]6f]–! k|lt .
-h_ kl5Nnf] # cfly{s jif{sf] n]vf k/LIf0f k|ltj]bg .
-em_ cfjZostf cg';f/ ;+3÷;+:yfsf] art tyf C0f nufgL jf cGo sfoljlw tyf
lgodfjnLx? eP ;f] sf] k|ltlnkL .

6
-`_ ;+3÷;+:yfsf] ;+rfns ;ldlt kbflwsf/Lx?sf] :jMk|dfl0ft u/]sf] gful/stf
k|df0fkqsf] k|ltlnkL / xfn} lvr]sf] kmf]6f] ! k|lt .
-6_ t];|f] kIfsf] lwtf] ePdf C0f dfu ug]{ ;+3÷;+:yfaf6 hf/L ul/Psf] z]o/
k|df0fkqsf] k|ltlnkL .
-7_ kl/of]hgfsf] ;DefJotf cWoogsf] k|ltj]bg k]z ug{' kg{]5 .
-8_ cGo a+}s tyf ljlQo ;+:yf tyf ;xsf/L ;+3 ;+:yfx?af6 C0f lnPsf] eP ;f] sf]
ljj/0f k]z ug{' kg{]5 .
-9_ C0f pk ;ldltn] dfu u/]sf cGo sfuhftx? .

-!@_ lwtf] ;DaGwL sfuhftx?M


-c_ hUufwgL k|df0fk"hf{ -nfnk"hf{_ .
-cf_ Pl/of gS;f -cfjZostf cg';f/ Kn6 /lhi6/sf] ptf/ klg dfu ug{ ;lsg]_ .
-O_ 6«]; ptf/ gS;f . - ^ dlxgf leqsf] _
-O{_ rf/ lsNnf k|dfl0ft . - ^ dlxgf leqsf] _
-p_ lt/f] lt/]sf] /l;b -kl5Nnf] aif{sf]_ .
-pm_ hUuf k|flKt ubf{sf] lnvt -h:t} /lhi6«]zg jf js; kq jf c+zj08f, bflvnf
vf/]h_ sf] k|ltlnkL .
-P_ k|:tfljt lwtf]df 3/ lwtf] /xg] eP lwtf] lbg] hldgsf] nfnk'hf{df 3/ hlgPsf]
x'g' kb{5 . cfjZostf cg';f/ ;DalGwt lgsfoaf6 k|fKt 3/ lgdf{0f :jLs[lt–kq,
3/sf] gS;f, lgdf0f{ ;DkGg k|df0fkqsf] k|ltlnkL .
-P]_ C0fL lgj]bsn] k]z u/]sf] k|:tfljt lwtf] t];|f] kIfsf] gfdsf] ePdf lwtf] lbg]
JolQmsf] :yflgo lgsfoaf6 gftf k|dfl0ft kq Pjd\ kfl/jfl/s ljj/0fsf] cfwf/df
lghsf] Psf3/ kl/jf/sf ;Dk"0f{ ;b:ox? jf ;Dk"0f{ c+lzof/x?÷xsjfnfx?af6
lwtf] lbg] / C0f sf/f]af/ ug]{ dGh'/Lgfdf-lwtf] lbg] JolQmn] xsjfnf÷c+lzof/x?sf]
gfd ;lxt pNn]lvt Joxf]/f ;fFrf] xf], e"m7f 7xl/Pdf sfg"g adf]lhd ;x'Fnf,
a'emfpFnf egL u/]sf] :jM3f]if0ff kq._
-cf]_ C0f dfu ug]{ ;+:yfsf] ;+rfns ;ldlt s'g} klg a}+s tyf ljQLo ;+:yf / cGo C0f
k|bfos ;+:yfaf6 ;+:yfut jf JolQmut C0f lnO{ glt/L, ga'emfO{Psf] / efvf
;d]t gg3fO{Psf] ;fy} sfnf] ;'rLdf gk/]sf] :jM3f]if0ffkq .
-cf}_ ;+:yfsf] gfddf ePsf] hfoh]yf lwtf] /fvL C0f sf/f]af/ ug]{ ePdf ;~rfns
;ldltsf] lg0f{o / clVtof/gfdf .

-!#_ C0f dfu kq tyf k|lqmofM -!_ jf]8{n] tf]s]sf] 9fFrfdf C0f kmf/fd e/L, C0f dfu ug]{
;+3÷;+:yfsf] kq ;d]t ;+nUg /fvL kl/R5]b -#_, bkmf -!!_ df pNn]lvt sfuhftx?
;+nUg u/L af]8{sf] lgodfg';f/ lgj]bg k]z u/L btf{ u/fpg' kg]{5 .
-@_ C0f lgj]bg kmfOn btf{ kZrft af]8{n] dxfzfvf dfkm{t lgDg sfo{x? cuf8L a9fpg'
kg]{5 .
-s_ C0fsf] nflu k]z ePsf lgj]bg k|:tfjx?df cfjZos sfuhft ;+nUg ePsf
5g\ jf 5}gg\ cWoog ul/ ;f]sf] k|lqmof cufl8 a9fOg] 5 .
-v_ C0f lgj]bg kmfO{ndf tf]lsPsf] sfuhftx? ;+nUg eP kZrft\ af]8{n] lgDg
sfo{x? oyflzw| cuf8L a9fpg' kg]{5 .

7
-c_ tf]lsPsf] kbflwsf/L tyf sd{rf/Laf6 lwtf]sf] k"j{ lgl/If0f ug'{ kg]{5 .
k|:tfljt lwtf] pko'Qm 5 jf 5}g ;f] sf] cg';"lr @ adf]lhdsf] ljj/0fsf
;fy k|ltj]bg tof/ u/L k]z ug'{ kg]{5 .
-cf_ k|:tfljt lwtf]sf] k"j{ lg/LIf0f ug]{ kbflwsf/L tyf sd{rf/Laf6 k]z
ePsf] k|ltj]bgdf lwtf] lng pko'{Qm ePsf] k|ltj]bg k]z ePdf dfq
jf]8{sf] ;"lrs[t O{lGhlgo/ jf cGo btf{jfnf O{lGhlgo/ v6fO{ d'Nofªsg
ug'{ kg]{5 .
-u_ C0f k|:tfjdf cfjZos sfuhftx? k"0f{?kdf ;dfj]z gePsf eP tf]lsPsf]
;do l;dfleq pQm cfjZos tyf yk sfuhftx? k"/fug{ / ;f] k"/f x'g
g;s] k|:tfj /2 ug{ ;lsg] jf/] ;Dalwt ;xsf/L ;+3÷;+:yfnfO{ hfgsf/L
lbg] .
-3_ ;fdfGotof C0f dfu ug{ cfjZos sfuhft tyf ;Dk"0f{ k|lqmof k'/f u/L
lgj]bg btf{ ePsf] ldltn] ;fdfGotof # dlxgf leq C0f pk;ldltsf]
l;dfleqsf] C0fsf] :jLs[t jf c:jLs[t x'g] af/]sf] sf/jfxL k'/f ug'{ kg]{5 .

-!$_ C0f nufgL k"j{ ;+3 ;+:yf lg/LIf0f Joj:yfM /Ltk"j{s k]z ePsf C0f dfu kqx?sf
;fy k]z ePsf sfuhft 5fglag u/]kl5 jf]8{n] cfjZos 7x/ u/]df ;DalGwt
;+3÷;+:yfsf] C0f nufgL k"j{ lgl/If0f ug]{5 . lg/LIf0f ubf{ ;+3 ;+:yfsf] kbflwsf/Lx?
h:t}M ;+rfnsx?, Joj:yfks, lwtf]lbg] hUufwgL tyf c+lzof/x?, sd{rf/Lx? /
;+3÷;+:yfsf ;b:ox? ;d]t;+u e]63f6 u/L ;+:yfsf] sf/f]af/ ;DaGwdf hfrFae ' m u/L
cfjZos hfgsf/L k|fKt ul/g]5 . cfjZos k/]df pQm ;+3÷;+:yfx?;+u sf/f]af/;Fu
;DalGwt cGo ;+3÷;+:yfx?;+u klg ;Dks{, ;f]wk'5 / ljj/0fx? k|fKt ug{ ;lsg] 5 .
nufgL k"j{ lg/LIf0f lgDg kIfx?sf] cfwf/df ul/g]5 .
-s_ ;+3÷;+:yfsf k|d'v kbflwsf/Lx?sf] k|ltj4tf, Joj:yfkg Ifdtf tyf
sfo{s'zntf .
-v_ ;+3÷;+:yfsf sf/f]af/, pTkfbg tyf ;]jfsf] ljZn]if0f .
-u_ ;+3÷;+:yfsf sd{rf/Lx?sf] nugzLntf, Odfgbfl/tf, sfo{ Ifdtf tyf
s'zntf .
-3_ ;+3÷;+:yfsf] cfGt/Ls lgoGq0f k|0ffnL .
-ª_ ;+3÷;+:yfsf] n]vf k|0ffnL tyf k|lqmof .
-r_ ;+3÷;+:yfsf sd{rf/L tyf ;b:o tflnd Joj:yf .
-5_ ;+3÷;+:yfsf] lwtf] tyf ;'/If0fsf] l:ylt / d'Nof+sg .
-h_ ;+:yfut ;'zf;g, hf]lvd Joj:yfkg, ljQLo ljZn]if0f, dfkb08 / k|efjsfl/tf
nufot ;fdflhs k|efjsf] cj:yf .
-em_ hUufwgL tyf xsjfnf÷c+lzof/x?;+u 5nkmn .

8
-!%_ :jLs[t C0f nufgL ug{] lalwx?M :jLs[t C0f ls:tfjGbL ?kdf k|jfx ug]{ u/L :jLs[t
ePsf] v08df ;f] adf]lhd g} ls:tfjGbL ?kdf C0f k|jfx ul/g] 5 . klxnf] ls:tfsf]
C0f ;b'kof]u ePsf] lg/LIf0fjf6 b]lvPdf dfq bf]>f] C0f ls:tf /sd pknJw u/fO{g]
5 . C0f pk;ldltaf6 C0f :jLs[t eP kl5 b]xfosf sfo{x? kZrft C0f ls:tf k|bfg
ul/g] 5 .

-s_ jf]8{n] cfjZos 7fg]sf yk zt{x? C0f :jLs[lt kqdf pNn]v u/L
;+3÷;+:yfnfO{ hfgsf/L u/fpg' kg]{5 . C0fL ;+3÷;+:yfn] af]8{af6 C0f
:jLs[lt kq k|fKt eP kl5 cg';"lr % pNn]lvt lg0f{osf] gd"gf cg';f/sf]
lg0f{ox? u/L af]8{df k7fpg' kg]{5 .
-v_ ;fIfL clgjfo{ ?kdf /fvL ;+3÷;+:yf;+u C0f lbPsf] td;'s, k|lt1fkq
nufotsf sfg"gL sfuhftx?df slDtdf cWoIf / sf]iffWoIfsf] JolQmut
hdfgL u/fpg' kg]{5 . hf]lvdnfO{ dWo]gh/ u/L jf]8{n] cfjZos 7fg]df ;Dk"0f{
;+rfnsx?nfO{ JolQmut hdfgL u/fpg klg ;Sg]5 .
-u_ C0f :jLs[t ePkl5 C0fL ;+3÷;+:yfsf] vftf dfkm{t C0f /sd pknJw u/fpg'
kg]{5 jf ;+3÷;+:yfsf] gfddf Psfp06k]oL r]s÷ljB'lto dfWod dfkm{t :jLs[t
C0f /sd e'QmfgL ug'{kg]{5 .
-3_ C0f :jLs[t x'g' eGbf cufl8 k|:tfljt lwtf] b[li6aGws -/f]Ssf_ ug{ u/fpFg'
x'b}g .
-ª_ ;+3÷;+:yfsf] aflif{s k|ltj]bgdf C0f k|fKt u/]sf] ljj/0f clgjfo{?kdf v'nfpg'
kg]{5 .
-r_ bf];|f] C0f ls:tf lbg'k"j{ af]8{af6 lg/LIf0f C0f ;b'kof]lutf tyf ;Demf}tf
cg';f/ sfo{ u/] gu/]sf] :ynut lg/LIf0f u/L ;b'kof]lutf ePsf] eP dfq
ls:tf k|bfg ug'{ kb{5 .

-!^_ ;'/If0f km's'jf ;DaGwL Joj:yf M ;xsf/L ;+3 ;+:yfn] jf]8a{ f6 lnPsf] C0f k"0f{ ?kdf
/fkm;fkm u/L ;'/If0f k'ms'jf dfu u/]df k'ms'jf dfu u/]sf] ;'/If0f;Fu ;DalGwt C0f,
afFsL aSof}tf jf cGo s'g} c;'npk/ ug'{kg]{ /sd g/x]sf] olsg u/L ;'/If0f k'ms'jf
ul/lbg' kb{5 .

-!&_ ls:tf tyf Jofh j'emfpg'kg]{ ;do M C0f ;Demf}tf e} /sd k|jfx u/] kZrft tf]lsPsf]
;dodf ;fFjf, Aofh, ls:tf a'emfpg] ;+3÷;+:yfsf] st{Jo x'g]5 . ;+3÷;+:yfx?nfO{ k|bfg
ul/Psf] C0fsf] e'QmfgL tflnsf adf]lhd ;dod} ;f+jf, Jofh e'QmfgL ug'{kg]{5 . tLg
k6seGbf j9L ;don] ls:tfsf] efvf g3fpg] ;+3 ;+:yfnfO{ efvf g3fpg]÷v/fa C0fL
(Defaulter) dflgg] 5 . To:tf] v/fa C0fL ePsf] ;+3÷;+:yfnfO{ k'gM C0f nufgL x'g]
5}g .

9
efvf gf3]sf] C0f
af]8{n] pknAw u/fPsf] e'QmfgL tflnsf jf jf]8{sf] zt{ adf]lhd ;fFjf, Aofh
/sd e'QmfgL gePdf To:tf] e'QmfgL gePsf] C0f /sd jlu{s/0f u/L efvf
gf3]sf] dflgg] 5 . efvf gf3]sf] C0fdf ljlgoddf Joj:yf eP adf]lhd
xhf{gf nfUg]5 . xhf{gf Aofhsf] u0fgf ubf{ a'emfpg' kg]{ ;f+jf, Aofh -ls:tf_
sf] cGtLd Dofb ;lsPsf] ef]lnkN6b]lv u0fgf ul/g]5 .

-!*_ C0f nufgL sfuhftsf] Joj:yfkg M jf]8{n] k|jfx u/]sf] C0f sf/f]af/sf] l;nl;nfdf
tof/ ul/g]÷k|fKt ul/g] sfuhftx? ;'/lIft Pjd\ Jojl:yt tl/sfn] /fVg'kb{5 . pQm
sfuhftx? g} C0f :jLs[lt, cg'udg, lg/LIf0f / c;"nL cflb sfo{sf nflu dxTjk"0f{
clen]v tyf k|df0fsf] ?kdf /xg] x'Fbf pQm sfuhftx?nfO{ plrt Joj:yfkg u/L
/fVg'kb{5 . C0f nufgL kmfO{nsf] ;Dk'0f{ sfuhftsf] kmf]6f]skL u/L Working / Running
file agfO{ /fVg'kg]{ / ;Ssn kmfO{nnfO{ Sofljg]6df ;'/lIft /fVg'kg]{ 5 . C0f;Fu
;DalGwt ;Dk"0f{ sfuhftx? l;nl;n]jf/ C0f kmfOndf /fv]kl5 pNn]v eP adf]lhd
r]s lni6 agfO{ ;f] kmfOnsf] cu| efudf /fVg' kb{5 .
kmfOn Sofljg]6df ;'/lIft /fVg'kg]{ sfuhftx? M
-s_ ;Ssn hUufwgL k|df0fk"hf{ / lt/f] lt/]sf] /;Lb .
-v_ ;Ssn b[li6aGws td;'s / /f]Ssf–kq .
-u_ ;Ssn C0f td;'s / k|f]ldz/L gf]6 .
-3_ ;Ssn JolQmut hdfgt–kq÷skf]{/6 hdfgL–kq .
-ª_ ;Ssn dGh'/Lgfdfx? .
-r_ ;Ssn d'2tL /;Lb÷z]o/ k|df0f–kq÷l8a]Gr/÷;/sf/L C0fkqx? .

gf]6M jf]8{n] tf]s]sf] 9fFrfdf C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yf;Fu u/fOlng] td;'s, b[li6aGws
td;'s, hdfgL– kq, dGh'/Lgfdf, clVtof/gfdf, lgj]bgsf] 9f+rf, ;+rfns ;ldltn] ug]{
lg0f{osf] gd"gf cg';f/ lng'kb{5 .

-!(_ Aofhb/, xhf{gf, b:t'/ tyf u|]; cjlwM -s_ C0fsf] Aofhb/, jf ;f] ;+u ;DalGwt zt{,
;'ljwfx? C0f pk;ldltn] tf]s] jdf]lhd x'g]5 .

-v_ ;+3÷;+:yfn] tf]lsPsf] tflnsf adf]lhd af]8{nfO{ e'QmfgL ug{ kg{] ;fFjf e'QmfgL
gu/]df efvf gf3]sf] afFsL ;fFjfdf ljlgod cg';f/ xhf{gf u0fgf ul/g] 5 .
-u_ u]|; cjlw ;DaGwL Joj:yfM ;fdfGotof Ps jif{eGbf a9L u|]; cjlw /fvL C0f
k|bfg ug{ kfOg] 5}g . t/, Joj;fo tyf kl/of]hgfsf] k|s[lt cg';f/ ;f] eGbf a9L
u|]; cjlw k|bfg ug'{kg]{ ePdf s] slt sf/0fn] / s'g s'g cfwf/df a9L u|]; cjlw
sfod ug'{k/]sf] xf] ;f]sf] Joxf]/f v'nfO{ C0f :jLs[lt ug'{kg]{5 . Aofh lx;fj ubf{
u|]; cjlwnfO{ u0fgf ul/g] 5}g .

:ki6Ls/0fM u|]; cjlw eGgfn] C0f k|jfx z'? ePsf] ldltb]lv C0fsf] ls:tf e'QmfgL ug{
z'? x'g] ldlt a'em\g' kg]{5 .

10
kl/R5]b–$
lwtf] d"NofÍg Joj:yf

-@)_ lwtf] d"NofÍgsf] k|of]hg M lwtf] d"NofÍgstf{sf] Joj:yf b]xfPsf] cj:yfdf ul/g] 5 .
-s_ jf]8{;+u C0f dfu ug]{ ;xsf/L ;+3÷;+:yfn] ;'/If0f jfkt lbg] lwtf]sf] lnvt
sfg"gt kfl/t ug'{kg]{ /x]5 eg] To:tf] ;DklQ ;'/If0f lnO jf]8{n] C0f k|jfx
ug]{ k|of]hgsf nflu d"NofÍg ug{ tyf o; sfo{ljlw cg';f/ d"NofÍgstf{af6
d"NofÍg ePsf] lwtf] lnnfd ug'{kg]{ cj:yfdf k"gMd"NofÍg ug{ .
-v_ pkbkmf -s_ afx]s yk shf{ Pj+ o; cl3 k|jfx ul/Psf] shf{sf] ;'/Iff nufot
cGo k|of]hgsf nflu jf]8{n] lwtf] d"NofÍgstf{af6 d"NofÍg u/fpg cfjZos
7x/fPsf] lwtf]÷yk lwtf]÷;DklQ cflb d"NofÍg ug{ .
-@!_ lwtf] ;DaGwL Joj:yfM -s_ jf]8{n] ;xsf/L ;+3÷;+:yfx?nfO{ C0f k|jfx ubf{
;+3÷;+:yfsf]] cfkm\gf] jf ;+rfns ;ldltsf] kbflwsf/Lx?sf] jf ;+:yfsf] s'g} z]o/
;b:osf] gfdsf] crn ;DklQ 3/ hUuf, kl/of]hgf / xs x:tfGt/0f x'g] Pjd\ k|rlnt
P]g lgod jdf]lhdsf lwtf] :jLsf/of]Uo ;DklQx? lwtf] ;'/If0fsf ?kdf l:jsf/ ug{
;lsg]5 .
-v_ ;xsf/L ;+3÷;+:yfn] k]z u/]sf] C0f k|:tfj;+u} o;n] lbg] lwtf]sf] ljj/0f klg
:ki6;+u v'nfO{ k]z ug'{ kg]{5 .
-u_ C0f ;"/If0fsf] nflu k]z u/]sf] lwtf]sf] ljj/0f C0f dfu ug]{ ;+:yfsf] ;+rfns
;ldltn] :ki6;+u lg0f{o u/L k]z ug'{ kg]{5 .
-3_ ;+3÷;+:yf btf{ e} sf/f]jf/ ul//]xsf] sfo{If]q leqsf] 3/ hUuf lwtf] :j?k lbg]
k|:tfj u/]sf] x'g'kg]{5 . t/ of] k|of]hgsf] nflu ;+rfns jf ;+:yfsf ;b:ox?n]
lbg] lwtf] cGo :yfgsf] ;d]t lbg afwf kg{] 5}g .
-ª_ crn ;DklQ -hUuf_ sf] d"NofÍg ubf{ k|rlnt ahf/ b/ / ;/sf/L b/ -;/sf/L
b/ :yfgLo dfnkf]t sfof{no dfkm{t pknAw x'g]5_ jf]8{n] ;do–;dodf tf]lslbg]
cg'kflts ef/ (Weightage Average) sf] cfwf/df plrt ahf/ d"No (Fair Market
Value) sfod ug'{kb{5 .
-r_ u'7L tyf df]lx nfu]sf] hUuf lwtf] lnO{ shf{ nufgL u/Lg] 5}g .
-5_ shf{ ;DaGwdf ;~rfnsx?nfO{ ;Demf}tf jdf]lhd shf{ c;'lnsf] nflu lhDd]jf/
jgfpg gLhx?af6 sj'lnotgfdf lng] / ;~rfnsx?nfO{ sfnf] ;'lrdf /flvg]
;DaGwdf :ki6 hfgsf/L u/fpg] tyf shf{ c;"nL x'g g;s]df gLhx?nfO{ o;
af]8{n] sfnf] ;'lrdf /fVg] 5 .
-h_ lwtf] ;DaGwL xbDofb tyf cGo Wofg k'¥ofpg'kg]{ ljifox?
-c_ lwtf] lng] 3/ hUuf /flhgfdf kfl/t ePsf] -^ dlxgf, #% lbg_, xfn}sf]
js;kq eP -@ jif{_ jf lwtf]df xsjfnfn] bfjL ug]{ Dofb ;dfKt ePsf] x'g'
kg]{5 .
-cf_ ;f] ;DaGwdf yk Joj:yfx? C0f pk ;ldltn] tf]s] jdf]lhd x'g]5 .

-@@_ crn ;Dklt -3/ hUuf_ lwtf]df /fvL C0f lng' kbf{ ;+nUg x'g' kg]{ sfuhftx? M
-s_ hUufwgL k|df0fk"hf{ -nfnk"hf{_
-v_ Pl/of -If]qut_ gS;f . -cfjZostf cg';f/ Kn6 /lhi6/sf] ptf/ ;d]t lng]_
-u_ 6«]; ptf/ gS;f -# dlxgf leqsf] x'g'kg{]_ .

11
-3_ 3/ hUufsf] rf/ lsNnf k|dfl0ft -# dlxgf leqsf] x'g'kg{]_ .
-ª_ 3/ hUufsf lt/f] lt/]sf] /l;b -kl5Nnf] cf=j=sf]_ .
-r_ hUuf k|flKt ubf{sf] lnvt -h:t}M /lhi6«];g jf js;kq jf c+zj08f, bflvnf
vf/]h cflb_ sf] k|ltlnkL,
-5_ k|:tfljt lwtf]df 3/ lwtf] /xg] eP cfjZostf cg';f/ ;DalGwt lgsfoaf6
k|fKt 3/ lgdf{0f :jLs[lt–kq, 3/sf] gS;f, lgdf{0f ;DkGg k|df0fkqsf]
k|ltlnkL, l;kmfl/;÷3/ ePsf] k|dfl0ft kq .
-h_ ;+3 ;+:yfn] k]z u/]sf] k|:tfljt lwtf] t];|f] kIfsf] gfdsf] ePdf lwtf] lbg]
JolQmsf] :yflgo lgsfoaf6 k|dfl0ft kfl/jfl/s ljj/0fsf] cfwf/df lghsf]
Psf3/ kl/jf/sf ;b:ox? jf c+lzof/x?÷xsjfnfx?af6 lwtf] lbg] / C0f
sf/f]af/ ug]{ dGh'/Lgfdf . lwtf] lbg] JolQmn] c+lzof/÷xsjfnfx?sf] gfd
;lxt pNn]lvt Joxf]/f ;fFrf] xf], e"m7f 7xl/Pdf sfg"g jdf]lhd ;x'Fnf,
a'emfpFnf egL u/]sf] :jMwf]if0ff kq .
-em_ lwtf] lbO{g] 3/ hUuf cGo JolQm÷;+3÷;+:yfsf] eP JolQm÷;+3÷;+:yfsf]
d~h'/Lgfdf .
-`_ 3/ ePdf pQm 3/sf] aLdf ;DaGwL sfuhft .
-6_ gfjfnssf] gfddf hUufsf] :jfldTj ePdf lwtf] lnOg] 5}g .
-7_ af]8{sf] gfddf b[li6aGws ul/g] lwtf] cGo a}+lsª tyf ljlQo ;+:yfdf /f]Ssf
g/x]sf] x'g'kg{] 5 .
-8_ clwu|x0fdf uPsf] hUuf lwQf] lnOg] 5}g .

-@#_ lwtf] /f]Ssf tyf /lhi6«zgM


] dfnkf]t sfo{fnonfO{ lwtf]df lnOPsf] 3/hUufsf] /f]Ssf
tyf /lhi6«]zg ul/lbg] af/]sf] lwtf] ljj/0f / d'Nofª\sg cg';f/sf] kq n]vL dfnkf]t
sfof{nosf] k|of]usf] nflu /flvg] k|lt ;d]t dfnkf]t sfof{nod} k7fO{ Ps k|lt C0fL
;xsf/L ;+3 ;+:yfsf] kmfOndf /fVg' kb{5 . dfnkf]t sfof{noaf6 ;f] 3/ hUuf /f]Ssf
;DaGwL kq k|fKt Pj+ b[li6aGws eP kZrft pQm /f]Ssf kqdf pNn]lvt ljj/0fsf] k'gM
r]s hfru/L olsg ug{' kg{]5 . ;fy} dfnkf]t sfof{noaf6 df]xL ;DaGwL lsrnf] jf cGo
s'g} em} emu8f gePsf], st}af6 /f]Ssf gePsf] ;d]t olsg u/]/ dfq C0f :jLs[t ug{]
k|lqmof cufl8 a9fpg' kg{]5 . cGo lwtf] /f]Ssf tyf /lhi6]«zg -b[li6aGws_ ug]{ ;Gbe{df
klg pk/f]Qm cg';f/ g} ;DalGwt lgsfodf kq n]vL /f]Ssf tyf /lhi6]«zg -b[li6aGws_
ul/Psf] hfgsf/L k|fKt ePkl5 dfq C0f k|jfx ug]{ sf/afxL tkm{ nfUg' kg]{5 . ;fy},
c+lzof/ tyf xsjfnfx?nfO{ ;fIfL lsgf/fdf b:tvt ;d]t u/fpg' kg{]5 .

-@$_ d~h'/Lgfdf u/fpg]M lwtf]df lbPsf] ;DklQ ;DalGwt ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] gfddf geO{
;f] ;+3÷;+:yfsf ;+rfns jf z]o/ ;b:osf] :jfldTjjfnf JolQm tyf gLhsf] pQm
lwtf];+u ;DalGwt xsjfnf tyf c+lzof/x? ePdf cg';"lr * df pNn]lvt d~h'/Lgfsf]
9f+rf cg';f/sf] lng' kg]{5 . ;f] d~h'/Lgfdf klg td;'s ;/x kSsL gp8\g] sfnf] dl;n]
n]vL cf}F7fsf] 5fk Pj+ b:tvt klg u/fpg' kg]{5 / b'O{ hgf ;fIfLx?sf] ;d]t b:tvt
;xL5fk ePsf] x'g' kg]{5 .
-@%_ hdfgL ;DaGwL Joj:yf M ;xsf/L ;+3÷;+:yfn] C0f ln+bf jf]8{df ul/lbPsf]
zt{÷sa'lnot adf]lhd C0f glt/]df jf C0f ltg{ cfn6fn u/]df jf C0fL 6f6 kN6L
C0f ltg{ g;s]df lnPsf] ;f] C0f / ;f]df l;lh{t bfloTj r'Qmf ug{]÷Joxf]g]{ dGh"/ u/L

12
dfyj/ JolQm÷;+:yfn] n]lvlbPsf] ;f] ;DaGwL /Ltk"j{ssf] hdfgL–kq lng' kb{5 . C0fLn]
C0f glt/]df jf n]vfO{ lnPsf] ;'/If0f a]rlavg x'g g;s]df, gePdf, ePdf klg C0f
r'Qmf x'g g;s]df hdfgL lbg]af6 C0f r'Qmf u/fpg sf/afxL ug'{kb{5 . ctMhdfgL
n]vfO{ lnFbf cfjZostf cg';f/ /Lt k'¥ofO{ dfq cg';"lr * adf]lhd 9f+rfsf] hdfgL
lnvt u/fpg' kb{5 . lgDg cj:yfdf lgDg adf]lhd JolQmut÷;+:yfut hdfgL
lng'kb{5 .

-s_ C0fL ;+3÷;+:yfsf] sDtLdf ax'dt ;+rfns / cGo cfjZos JolQm÷;+:yfsf]


JolQmut hdfgL lng' kb{5 .
-v_ JolQmut hdfgt n]vfO{ ln+bf JolQmut hdfgL lbg]sf] / lghsf] Psf3/ kl/jf/sf]
:jfldTjdf /x]sf] ;DklQaf6 c;'n pk/ ul/g] Joxf]/f pNn]v u/fO{ lng'kb{5 .
-u_ jf]8{n] cfjZos 7fgL ;+:yfut hdfgL ln+bf ;an ljQLo l:ylt ePsf]
;+3÷;+:yfaf6 lng'kb{5 . o;/L lnOg] ;+:yfut hdfgLdf ;DalGwt hdfgL lbg]
;+3÷;+:yfsf] ;~rfns ;ldltaf6 lg0f{o e} clVtof/ k|fKt JolQmn] hdfgL–kqdf
b:tvt u/]sf] / ;+3÷;+:yfsf] 5fk nufPsf] x'g'kb{5 .
-3_ hdfgL–kq n]vfO{ ln+bf k|To]s hdfgLstf{;Fu :jLs[t C0f ;Ldfsf] s'n /sd v'nfO{
hdfgt n]vfO{ lng'kb{5 .
-ª_ hdfgL–kq ln+bf shf{ r'Qmf geP;Dd cjlwsf] nflu ;do ;Ldf gtf]sL lng' kb{5
/ C0f l8kmN6 ePdf sfg"gsf] Dofbleq hdfgL bfaL u/L c;'npk/ ug'{kb{5 .
C0f l;df yk36 ePdf ;f]xLadf]lhd k'gM JolQmut hdfgt n]vfO{ lng'kb{5 .

-@^_ lwtf] ;'/If0f tyf ladf M C0f nufgL kZrft ;'/If0f lnPsf] lwtf]df sfa' aflx/sf
;DefJo afXo sf/0fx?af6 x'g] hf]lvd se/ ug]{ p2]Zon] aLdf ul/Psf] x'G5 . o;/L
aLdf ubf{ b]xfosf ljifox?df Wofg lbg'kb{5 .
-s_ lwtf]df /xsf] 3/sf] clgjfo{ ?kdf aLdf ug{' kg{]5 . kl/of]hgfsf] xsdf
k|s[lt cg';f/ l;h{gf x'g;Sg] ;DefJo ;a} hf]lvdx? se/ u/fpg' kb{5 .
h:t}M cfunfuL, rf]/L, afl9 klx/f]af6 x'g] Ifltsf] cflb kf]ln;Ldf se/
x'g'kb{5 .
-v_ ;j} aLdf k|n]vx? jf]8{sf] gfddf O08f];{ ePsf] x'g'kb{5 .

-@&_ crn ;DklQ d"NofÍgnfO{ dfGo gx'g] l:ylt / cfwf/x? MlgDg lnlvt k|s[ltsf] crn
;DklQ jf]8{nfO{ ;'/If0fsf nflu dfGo xF'b}g ctM To:tf] crn ;DklQ d"NofÍg ug'{ xF'b}g .
-s_ sfg"gL :jfldTj :ki6 gePsf 38]/L hUuf÷jf 3/hUuf .
-v_ Jffbljjfb, em}–emu8f lvrnf] jf d'2f dfldnf ePsf] 38]/L hUuf / ljjflbt
3/hUuf .
-u_ lsQf gDa/, ;fFw–;Flwof/ :ki6 gv'n]sf], cfjthfjt ug{ :jtGq, lglj{jfb tyf
pko'Qm af6f] gePsf] 3/hUuf÷jf 38]/L hUuf .
-3_ :yflgo lgsfoaf6 gS;f kf; gePsf] 3/ tyf ;+/rgf . df6f]af6 lgdf{0f ePsf],
k'm; jf v/sf] 5fgf ePsf] jf o:t} lsl;dsf] sRrL 3/ .
-ª_ gfafnssf] gfdsf] 38]/L hUuf÷jf 3/hUuf .
-r_ g]kfn ;/sf/af6 clwu|x0f ug]{ ePsf] 3/ 38]/L÷jf hUuf .
-5_ ef}lts ;+/rgf lgdf{0fsf nflu lgif]w ul/Psf] If]qsf] 3/ 38]/L÷jf hUuf .
lau]|sf] jf eTs]sf] jf ef}lts cj:yf pko'Qm gePsf] 3/ .

13
-h_ cfjZos k/]sf] ;dodf lnnfd jf laqmL jf x:tfGt/0f x'g g;Sg] jf jf]8{n]
klg ;sf/ ug{ g;Sg] lsl;dsf 3/, 38]/L÷jf hUuf .
-em_ vf]nfsf] ;fFw, gbL s6fg, au/sf] hUuf jf vf]nf jf gbLn] vfPsf] jf sf6]sf]
hUuf jf vf]nf÷gbLn] s§f ug{ ;Sg] ;Defjgf ePsf] / gbL psf; e}
r/g÷kfvf] / hËn tof/ ePsf hUufx?, kx/f, 8'jfg If]qsf] hUufx? cflb
Jofj;flos tyf Jofkfl/s d"No gx'g] ePsfn] To:tf] hUufx? .
-`_ ljB'tsf] xfO6]G;g nfO{g ePsf], 38]/Lsf] nflu lgif]lwt tyf cg'ko'Qm x'g]
jl/kl/sf hUufx? .
-6_ df]xL nfu]sf], u'7Lsf] k"0f{ :jfldTjdf /x]sf], a]rlavgdf /f]Ssf nfu]sf] /
lgwf{l/t ;8s ;Ldfleq kg]{ hUuf .
-7_ vf]nfgfnf vx/] cflb ;l6Psf] @)) ld6/ eGbf glhssf] 3/ / hUuf .
-8_ ;8s ljefun] tf]s]sf] dfkb08 leq kg]{ 3/÷38]/L÷hUuf . kflnsfn] ;8ssf]
jlu{s/0f cg';f/ tf]s]sf] dfkb08 leq kg]{ 3/÷38]/L÷hUuf .
-9_ ljZj ;Dkbf, cf/If0f tyf lgs'Ghsf] kl/lw leq cjl:yt 3/ hUuf .
-0f_ jf]8{sf] lwtf] d'Nofªsg Joj:yfn] jlh{t u/]sf] lwtf]x? .
-@*_ lwtf] d"NofÍgstf{sf] Joj:yf / d"NofÍg k|ltj]bg M -s_ af]8{n] lwtf] d"NofÍg ug{]
k|of]hgsf nflu ;do ;dodf lwtf] d"NofÍgstf{ -º¥°¹¥¸³¶_ x?sf] ;"lrs/0f ug{]5 .
o;sf] nflu pko'Qm Joj:yf C0f pk;ldltn] tof/ ul/ nfu' ug{]5 .
-v_ af]8{n] C0f pkl;ldltaf6 C0f :jLs[t ug'{k"j{ lwtf] d"Nof+sgsf] sfo{ u/fO
;Sg'kg]{5 .
-u_ d"NofÍgsf] nflu k|fKt sfuhft ;lxtsf] kmfO{n cWoog tyf lwtf]sf] :ynut
lg/LIf0f Pj+ d"NofÍg u/L ;To tYo Joxf]/f ;lxtsf] lwtf] d"NofÍg k|ltj]bg lghn]
kq k|fKt u/]sf] ldltn] slDtdf !% lbg leq Ps k|lt af]8{df, Ps k|lt ;DalGwt
;+3 ;+:yfdf k]z ug'{kg]{ bfloTj d"NofÍgstf{sf] x'g]5 .
-3_ d"NofÍg sfo{ ubf{ cg';"lr # df pNn]lvt hUuf d"Nof+sg ubf{ lng'kg]{ cfwf/ lnO{
cg';"lr $ cg';f/sf] lwtf]sf] :ynut k|fljlws lg/LIf0f k|ltj]bg 9f+rfsf cfwf/df
kmf/ddf pNn]lvt a'+bfx? g5'6fO{ ;f] sf] cnfjf cfjZos ePdf cGo yk a'+bfx?
;d]t ;dfj]z u/L k]z ug{ ;lsg] 5 .

-@(_ ;]jf z'Ns÷kfl/>ldssf] Joj:yfM lwtf] d"NofÍgstf{sf] ;]jf z'Ns÷kfl/>lds jfkt


lgod cg';f/ kfpg] /sd af]8{n] tf]s]sf] dfkb08 cg';f/sf] ;DalGwt ;+3÷;+:yfn] g}
Joxf]g'{ kg]{5 .

-#)_ d"Nof+sg pk/ lg/LIf0f tyf d"Nof+sgstf{nfO{ sf/jflxM


d"Nof+sgstf{n] unt tYofÍdf cfwfl/t eP/ unt d"Nof+sg u/]sf] k|dfl0ft ePdf
;"lraf6 x6fpg], sfnf] ;"lrdf /flv af]8{nfO{ xfgL gf]S;fgL ePsf] /sd ;/sf/L afFsL
;/x c;"n pk/ ul/g]5 .

14
kl/R5]b–%
;xsf/L ljsf; sf]if C0f c;'nL Joj:yf

-#!_ C0f c;"nL k|lqmof M jf]8{af6 C0f k|jfx ub{fsf] avt C0fL;Fu ul/Psf] ;Demf}tf
adf]lhd lgoldt ?kdf tf]lsP adf]lhd C0f -;fFjf / JofFh) ls:tf c;"n pk/ x'g'
kb{5 . olb To;/L c;'n pk/ x'g g;s]df pQm C0f lgis[o C0fdf u0fgf x'g], Jofh
cfDbfgL gx'g] / tf]lsP adf]lhd /sdsf] hf]lvd Joj:yf ug{'kg{] ePsf] sf/0faf6
gsf/fTds k|efj kg{ uO{ ;du| ;xsf/L If]qdf c;/ kg{ hfg] x'Fbf C0f c;'nLnfO{ ljz]if
k|fyldstf lbg'kb{5 . ct: C0f c;'nLsf nflu lgDgfg';f/ of]hgfx? sfof{Gjog ul/g]
5.

-s_ C0fLn] C0f cjlwe/df tf]lsPsf] e'QmfgL tflnsf adf]lhd zt{ kfngf x'g] u/L
k6s k6s jf Ps}k6s u/L C0fsf] ;fFjf tyf Jofh /sd e'QmfgL ug{' kg{5
] .

-v_ pkbkmf -s_ adf]lhd C0f r'Qmf ug{ gcfPdf jf tf]lsPsf] zt{ kfngf gu/]df jf
tf]lsP adf]lhd ls:tf hDdf gu/]df jf tf]lsPsf] p4]Zodf vr{ gu/]df tTsfn
C0f r'Qmf ug{ cfpg] af/] lwtf]jfnfnfO{ ;d]t af]wfy{ lbO{ klxnf] k6s #% lbg] /
To;kl5 !% lbg] / & lbg] tfs]tf ubf{ kq jf ljB'lto dfWodaf6 C0fLnfO{
k7fpg' kg{]5 .

-u_ pkbkmf -v_ adf]lhd tfs]tf kq k7fpFbf klg a]jf:tf u/L C0f r'Qmf ug{
gcfPdf c;"nL sf/afxL cl3 a9fO{ lwtf]df /x]sf] rn crn ;DklQ lnnfd laqmL
u/L C0f c;'n pk/ ug{] sf/afxL cufl8 a9fpg' kg{] cj:yf l;h{gf ePdf
dxfzffvfn] af]8{ Joj:yfkgnfO{ hfgsf/L lbg' kg{]5 .

-3_ o;/L hfgsf/L k|fKt eP kZrft Joj:yfkgn] cfjZos cWoog u/L C0f
pk;ldlt ;dIf lg0f{ofy{ k]z ug{' kg]{5 . C0f pk ;ldltn] lwtf] lnnfd u/L
k|rlnt sfg'g adf]lhd c;"nL k|lqmof sf/jfxL cuf8L a9fpg] 5 .

-ª_ lwtf] lnnfd ;DaGwL clGtd lg0f{osf] ;Dk'0f{ clwsf/ C0f pk ;ldltdf lglxt
x'g]5 .

-#@_ lnnfd ;"rgf k|sfzg ug{' k"j{sf] sf/jfxL M -s_ crn ;DklQsf] lnnfd lalqmsf] ;"rgf
k|sflzt ug{sf] nflu dxfzfvfn] lnnfd ug{] l;kmfl/; Joj:yfkg dfkm{t C0f pk
;ldltdf k7fpg' kg{]5 .
-v_ pkbkmf -s_ adf]lhd l;kmfl/; u/] kZrft pk ;ldltn] ;x–cWoIf jf lghn]
tf]s]sf] clwsf/Laf6 lnlvt :jLs[lt lnO{ cg';"lr & cg';f/ lnnfdL ;"rgf
k|sflzt ug{'kg{]5 .
-u_ pkbkmf -v_ adf]lhd lnnfd :jLs[t lng' eGbf cufa} hdfgLstf{ tyf C0fL ;+3
;+:yfsf] ;+rfnsnfO{ df}lvs tyf lnlvt hfgsf/L u/fpg' kg{]5 .

15
-3_ pkbkmf -v_ adf]lhd ;"rgf k|sfzg ug{' k"j{ jf u/] kZrft rn crn ;DkQL
/x]sf] j8fsf] k|ltlglw, dfnkf]t sfo{fno jf :yfgLo txsf] dfnkf]t x]g{] sd{rf/L,
;DalGwt ljifosf] k|fljlws, dxfzfvfaf6 ! hgf sd{rf/L ;lxtsf] ! k~rs[t
d"Nof+sg u/L Go"gtd d"No sfod ug{' kg{]5 .
-ª_ C0f ltg{ a'emfpg] af/]df ;DalGwt C0fL ;+3 ;+:yf tyf lwtf] lbg] ;+rfns jf
z]o/ ;b:ox?sf] gfd, 7]ufgf pNn]v u/L #% lbgsf] Dofb lbO{ ;fj{hlgs ;"rgf
s'g} Ps /fli6«o b}lgs klqsfdf k|sflzt ug{' kg{]5 .

-##_ lwtf] lnnfd ;DaGwL Joj:yfM C0fL ;+3 ;+:yfnfO{ bkmf -#!_ pkbkmf -v_ cg';f/
df}lvs tyf lnlvt kq4f/f hfgsf/L u/fP kZrft klg C0f ltg{] tkm{ s'g} rf;f]
gb]vfPdf ;'/If0f jfkt jf]8{nfO{ n]vfO{ lbPsf] lwtf] lnnfd laqmLsf] k|lqmof z'? u/L
C0fsf] ;fFjf, Jofh, xh{gf tyf cGo b:t'/ c;'n pk/ ug{' kg{]5 . lwtf] lnnfdsf] nflu
b]xfosf k|lqmofx? k'/f ug{' kg{]5 .
-s_ bkmf #@ pkbkmf -ª_ adf]lhd ;'rgf k|sflzt u/] kZrft tf]lsPsf] Dofb leq
C0fLn] ;Dks{ gu/L a;]df jf -C0f ltg{ a'emfpg s'g} rf;f] glbPdf, C0fL ;+3
;+:yfsf] ;+rfns / hdfgLstf{sf] ltg k':t] gfdfjnL, kmf]6f] / ;'/If0fsf] nflu
n]lvlbPsf] lwtf]sf] ljj/0f pNn]v u/L lwtf] lnnfd lalqm ;DaGwL #% lbgsf] Dofb
;lxtsf] ;"rgf s'g} Ps /fli6«o b}lgs klqsfdf k|sfzg ug{' kg{]5 . pQm k|sflzt
;"rgf jf]8{sf] sfo{fno, ;DalGwt ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] sfof{no, ;DalGwt j8f
sfof{no, k|fb]lzs jf ljifout lhNnf ;xsf/L ;+3÷;+:yf dWo] s'g} Ps jf ;a}
7fp+df ;"rgf 6fF; ug{' kg{]5 .
-v_ pkbkmf -s_ adf]lhd k|sflzt lwtf] lnnfd ;"rgf ;DalGwt C0fL ;+3÷;+:yf /
lwtf] ;'/If0f n]vfO{ lbg] JolQmnfO{ ;"rgf;lxt kq a'emfpg' kg{]5 .
-u_ pkbkmf -v_ adf]lhd C0fL ;+3÷;+:yf / lwtf] lbg] JolQmn] pQm ;"rgf ga'em]df
;DalGwt :yfgLo txsf] j8f sfo{fno, ;DalGwt ;xsf/L ;+3;+:yfsf] sfof{no /
;fj{hlgs :yndf 6fF; ug{' kg{]5 .
-3_ lwtf] /fv]sf] crn ;DkQLsf] lnnfdL ubf{ lwtf]sf] ljj/0f, a'emfpg' kg{] C0fsf]
;fFjf, Jofh / xhf{gf /sd ;d]t pNn]v ug{' kg{]5 .

-#$_ lwtf] lnnfd ;DalGw laz]if Joj:yfM s - _ ljleGg crn ;DklQ ;'/If0fdf /x]sf]
cj:yfdf ;f] sf] Ps} k6s lwtf] lnnfd lalqmsf] ;"rgf lgsfNg ;lsg] cj:yf ePdf
klg ;f] dWo] s'g} Ps ;DklQsf] dfq lnnfdLsf] ;"rgf k|sflzt ug{ ;lsg]5 .

-v_ Psk6s lnnfdL ;"rgf jf lwtf] ;sf/ ;DalGw ;"rgf k|sflzt e} ;s]kl5 lnnfd
gePsf] cj:yfdf k'gM al9df !% lbgsf] bf];|f] k6ssf] ;"rgf lbg] / bf];|f] k6sdf
klg lnnfd gePsf] cj:yfdf & lbgsf] ;"rgf lbO{ t];|f] k6s lwtf] lnnfdsf]
;"rgf k|sflzt ug{ ;lsg]5 .
-u_ crn ;DklQ Ps} ;dodf lnnfd ug{ pko'Qm gb]lvPsf] cj:yfdf jf]8{n] km/s
km/s ;dodf k6s k6s u/L lnnfd lalqm ug{ ;Sg]5 .
-3_ crn ;DklQsf] :j?k tyf :yfgLo cj:yfnfO{ b[li6ut u/L jf]8{n] ;fj{hlgs 8fFs
a9fa9 jf uf]Ko lznaGbL af]nkqsf] dfWodaf6 lwtf] lnnfd laqmL ug{ ;lsg]5 .

16
-ª_ lnnfdL ;"rgf k|sflzt ub{f / lnnfd ;DaGwL sfd sf/aflx ubf{ nfu]sf] jf:tljs
vr{sf] :jLs[lt Joj:yfkgn] ug{]5 . To:tf] vr{sf] hfgsf/L ;DalGwt dxfzfvfnfO{
Joj:yfkg lbPkl5 ;DalGwt dxfzfvfn] ;f] vr{ ;DalGwt ;+3 ;+:yfsf] C0f
vftfdf lx;fa ldnfg ug'{ kb{5 .
-r_ C0fL ;+:yfsf kbflwsf/L, hdfgLstf{ / hUufwgLsf] kmf]6f] ;lxtsf] ljj/0f /fvL
;"rgf k|sflzt ug{], gug{] ;Dk"0f{ clwsf/ jf]8{df lglxt /xg]5 .
-5_ jf]8{sf] ;ldlt, pk;ldlt / sfo{/t sd{rf/L / gLhsf glhssf gft]bf/n] lnnfd
j9fj9df efu lng kfpg]5}g .

-#%_ jf]nkq kmf/fd ljt/0f ;DalGw Joj:yfM -s_ jf]nkq kmf/fd lnnfd ;"rgfdf pNn]v
ePsf] sfof{noaf6 k|fKt ug{ ;lsg] 5 .
-v_ jf]nkq kmf/d ?= %)) cIf]?kL kfFr ;o dfq -kl5 lkmt{f gx'g] u/L_ lnO{ laqmL ug{
;lsg]5 . pQm kmf/dsf] lz/df jf]8s { f] 5fk tyf sfo{fno jf dxfzfvf k|d"v jf
sd{rf/Ln] b:tvt u/]sf] x'g' kg{]5 .
-u_ jf]nkq kmf/d lalqmsf] /]s8{ /fvL ;f] jfkt k|fKt /sd km'6s/ lzif{sdf cfDbfgL
afFWg' kg{]5 .
-3_ jf]nkq kmf/ddf pNn]lvt zt{x? lnnfd ;DaGwL ;"rgfsf] cleGg c+u x'g]5 .
-ª_ af]nkq kmf/d / To; ;DaGwL tf]lsPsf zt{x? cg';"rL & adf]lhd x'g]5 .
-r_ jf]nkq bflnvf ug{] clGtd lbg af af]nkq vf]Ng tf]lsPsf] lbg ljbf kg{ uPdf
ljbf kl5sf] sfof{no v'n]sf] lbgnfO{ af]nkq bflvnf jf af]nkq vf]Ng] clGtd lbg
dflgg]5 .
-5_ af]nkq bflvnf ubf{ pNn]lvt /sdsf] !) k|ltzt w/f}6L :j?k hDdf ug{' kg{]5 .
-h_ lnnfd ;b/ ePsf] JolQm jf kmd{nfO{ afFsL () k|ltzt /sd hDdf ug{ !% lbgsf]
;do k|bfg ul/g]5 . Joj:yfkg ;dIf dgfl;j sf/0f;lxt lgj]bg lbg cfPdf yk
& lbgsf] ;do lbg ;lsg]5 . ;f] ;doleq klg /sd ga'emfPdf w/f}6L jfktsf]
/sd hkmt ug{'kg{]5 .

-#^_ ;fIfL tyf k|ltlglw ;DalGw Joj:yfM b]xfosf k|ltlglwx?nfO{ lnnfd ljqmLsf] k|lqmofdf
;xefuLsf nflu kq k7fO{ pkl:ylt k|ltlglwx?sf] /f]xa/df lwtf] lnnfd ljqmLsf]
sf/jfxL ug{' kg{]5 .
-s_ dfnkf]t sfo{fnosf] k|ltlglw ! hgf
-v_ lhNnf k|zf;g sfo{fnosf] k|ltlglw ! hgf
-u_ k|x/L sfo{fnosf] k|ltlglw ! hgf .
-3_ :yfgLo txsf] k|ltlglw ! hgf
-ª_ dxfzfvfsf] sd{rf/L sDtLdf ! hgf
-r_ ;DalGwt ljifout ;+3sf] k|ltlglw ! hgf
-5_ dfly pNn]lvt k|ltlglwx?dWo] sDtLdf @ hgf ;/sf/L sfof{nosf k|ltlglwx? /
cGo @ hgf k|ltlglwx?sf] pkl:ytLdf ul/Psf] d'r'NsfnfO{ dfGotf lbO{g]5 .

-#&_ 8fFs a9fa9 ;DaGwL Joj:yfM -s_ 8fFs a9fa9af6 lnnfd laqmL ubf{ slDtdf tLg hgf
lgj]bs ;xefuL x'g' kg{]5 .

17
-v_ bkmf -#!_ df pNn]lvt k|ltlglwx?sf] /f]xj/df 8fFs a9fa9af6 lnnfd laqmL sfo{
ug{' kg{]5 .
-u_ 8fFs a9fa9af6 lnnfd laqmL sfo{ ubf{ pkl:yt ax'dt k|ltlglwx?sf] /f]xj/df
d'r'Nsf tof/ ug{' kg{]5 .
-3_ bkmf -#!_ df pNn]lvt pkl:yt k|ltlglwx? tyf jf]8{sf sd{rf/Lx?n] 8fFs
a9fa9df efu lng kfpg] 5}gg\ .
-ª_ 8fFs a9fa9df efu lng] JolQmn] cfkm'n] af]nsjf]n u/]sf] /sdsf] slDtdf !)
k|ltzt w/f}6L jfkt t'?Gt gub} jf a}+s hDdf ef}r/ bflvnf ug{' kg{]5 .
-r_ lnnfd ;b/ ePsf] JolQm jf kmd{nfO{ afFsL () k|ltzt /sd hDdf ug{ al9+df !%
lbgsf] ;do k|bfg ul/g]5 . tf]lsPsf] ;do leq afFsL /sd ga'emfPdf w/f}6L
afktsf] /sd hkmt ug{'kg{]5 .
-5_ 8fFs a9fa9df s;}n] efu lng, gcfPdf jf cfjZostf cg';f/sf] k|lt:kwf{ gePdf
pkl:yt k|ltlglwx?sf] /f]xa/df d'r'Nsf tof/ u/L w/f}6L /sd lkmt{f ug{' kg{]5 .
-#*_ uf]Ko lznjGbL jf]nkq ;DaGwL Joj:yfM -s_ tf]lsPsf] ;dodf k|fKt ePsf uf]Ko
lznaGbL jf]nkqx? btf{ u/L /fVg'kg{]5 .
-v_ tLg jf ;f] eGbf a9L lznaGbL af]nkqx? k|fKt ePsf] cj:yfdf lnnfdL sfo{
cufl8 a9fpg' kg{]5 . tLgj6f eGbf sd lznaGbL jf]nkqx? k|fKt ePdf pQm
jf]nkqx? gvf]nL /fVg' kg{]5 / k'gM uf]Ko lznjGbL jf]nkqx? cfJxfg ug{'kg{]5 .
k'gM uf]Ko lznjGbL af]nkqx? cfJxfg ub{f tLgj6f eGbf sd jf]nkq kg{ cfPdf
af]nkq vf]Ng afwf k/]sf] dflgg] 5}g .
-u_ k|fKt ePsf ;Dk'0f{ uf]Ko lznjGbL af]nkqx?sf] d'r'Nsf tof/ u/L bkmf -#^_
adf]lhdsf pkl:yt k|ltlglwx?sf] /f]xj/df vf]Ng' kg{]5 .
-3_ uf]Ko lznjGbL jf]nkqdf s;}n] efu glnPdf jf tLgj6f eGbf sd lznaGbL
jf]nkqx? kg{ cfPdf af af]nkqsf zt{ tyf aGb]hx? k'/f gePdf bkmf -#^_
adf]lhdsf pkl:yt k|ltlglwx?sf] /f]xj/df ;f]xL cg';f/sf] d'r'Nsf tof/ u/L
w/f}6L jfktsf] /sd ;DalGwt JolQmx?nfO{ lkmtf{ u/L lnnfd sfo{ /4 ug{' kg{]5 .
-ª_ lnnfd ;DaGwL ;"rgf k|sflzt ubf{ s'g} klg af]nkq gk/]sf] cj:yfdf bkmf -#^_
adf]lhd k|ltlglwx?sf] /f]xj/df ;f]xL cg';f/sf] d'r'Nsf tof/ ug{' kg{]5 jf
dxfzfvfn] ;f]xL cg';f/sf] l6Kk0fL p7fO{ ;x–cWoIfaf6 jf clVtof/ k|fKt
clwsf/Laf6 s'g} klg af]nkq gk/]sf] Joxf]/f k|dfl0ft u/fpg' kg{]5 .
-r_ pkbkmf -ª_ df h] elgPtf klg jf]8{ cfkm}n] lwtf] ;sf/ u/L lng] lg0f{o bkmf -#^_
adf]lhd k|ltlglwx?sf] /f]xj/df tof/ ul/Psf] d'r'Nsfsf] cfwf/df dfq ul/g]5 .

-#(_ lnnfd laqmL sfo{ :ylut ug{] cj:yfM b]xfosf cj:yfdf jf]8{n] lnnfdL sfo{ :ylut
u/L ;f]sf] lnlvt sf/0f v'nfO{ /fVg' kg{]5 .
-s_ lnnfd laqmL ;DkGg gx'b} C0fLn] jf lwtf] lbg] JolQmn] k"0f{ jf slDtdf %) k|ltzt
;fFjf tyf Aofh e'Qmfg u/]df .
-v_ C0fL jf ;DalGwt lwtf] lbg] JolQmn] afFsL Aofhsf] @% k|ltzt;Dd /sd gub}
hDdf u/L al9df !@ dlxgf leq ;Dk"0f{ C0f r'Qmf ug{] Joxf]/fsf] lgj]bg jf]8{df
k]z u/L :jLs[lt ePdf .
-u_ lnnfd laqmL sfo{ :ylut ug{ cbfntaf6 cfb]z -:6] c8{/_ k|fKt ePdf .

18
-3_ ;x–cWoIf jf clVtof/k|fKt kbflwsf/Ln] C0fL jf lwtf] lbg] ;DalGwt JolQmaf6
pko'Qm /sd hDdf ug{ nufO{ lnnfd laqmLsf] sfo{ :ylut ug{ lgb{]zg lbPdf .
-ª_ tf]lsPsf] Go"gtd d"No eGbf sd /sddf af]nkq k]z ePdf .

-$)_ lnnfd laqmL ;b/÷ab/ ;DaGwL Joj:yfM -s_ 8fFs a9fa9 jf uf]Ko lznjGbL jf]nkqx?
vf]Ng] sfo{ ;DkGg ePkl5 ;f]sf] ;b/÷jb/sf nflu ;x–cWoIf jf clVtof/k|fKt
kbflwsf/L ;dIf dxfzfvfn] k]z ug{' kg{]5 .
-v_ lnnfd laqmL ;b/ jf jb/sf] clVtof/L C0f pk ;ldltdf lglxt x'g]5 .
-u_ tLg j6f eGbf sd 8fFs a9fa9 jf uf]Ko lznaGbL jf]nkqx? k/]df ;b/ jf jb/
ug{] ;x–cWoIf jf clVtof/k|fKt kbflwsf/Ln] :jLs[lt lbg' kg{]5 .

-$!_ lnnfd ;b/ ePkl5sf] sf/jfxLM -s_ lnnfd laqmL ;b/ ePkl5 ;j}eGbf al9 lnnfd
jf]n sjf]n ug{] JolQmnfO{ afFsL /sd hDdf ug{sf] nflu al9df !% lbgsf] ;do lbO{
lnnfd :jLs[t kq ;DalGwt af]nkq bftfnfO{ k7fpg' kg{]5 / c:jLs[lt ePsf af]nkq
k]z ug{] af]nkq bftfnfO{ ;f] sf] hfgsf/L u/fO{ af]nkq k]z ubf{ hDdf u/]sf] w/f}6L
lkmt{f ug{' kg{]5 .
-v_ tf]lsPsf] ;dodf ;j}eGbf al9 /sd jf]nsjf]n ug{] JolQmaf6 afFsL /sd hDdf
ePdf,
-c_ lwtf] jf ;'/If0fdf /x]sf] crn ;DklQ ;DalGwt ;sf/ ug{]nfO{ /Ltk"j{s
x:tfGt/0f ug{' kg{]5 .
-cf_ crn ;DklQ eP lghsf] gfddf gfd;f/L jf bflvn vf/]h ug{ ;DalGwt
lgsfodf n]lv k7fpg' k5{ .
-u_ ;DklQ gfd;f/L e};s]kl5 ;fljs ef]u rngstf{n] ef]urng g5f]8]df :yfgLo
k|zf;gsf] ;xof]u lnO{ xsef]u 5'6fO{ ;sf/ u/L lng]sf] xsef]u sfod u/fO{ lbg
;xof]u ug{' kg{]5 .
-3_ ef]u rng 5'6fpg] sfo{df ;xof]u ln+bf vr{sf] cfjZostf k/]df ;x–cWoIf jf
clVtof/ k|fKt kbflwsf/Lsf] :jLs[lt lnO{ gLhn] tf]s] adf]lhdsf] /sd xsef]u
5'6fpg ;xof]u ug{] lgsfo jf JolQmnfO{ l/t k"j{s e/kfO{ u/L pknAw u/fpg
;lsg]5 .
-ª_ lnnfddf ;a}eGbf al9 jf]nsjf]n ug{] JolQmn] tf]lsPsf] ;dodf afFsL /sd hDdf
ug{ g;ls pko'Qm sf/0f ;lxt yk ;dosf] nflu cg'/f]w u/]sf] xsdf jf]8{nfO{
dgfl;j nfu]df jf]8{n] al9df & lbg ;Ddsf] ;do yk ug{ ;Sg]5 .
-r_ lnnfd lalqm ;b/ e} jf]8{af6 ;"rgf kfPsf] ldltn] al9df !% lbg jf yk ul/Psf]
Dofb leq lnnfd ;sf/ ug{] JolQmn] afFsL /sd ga'emfPdf w/f}6L /sd hkmt
ul/g] 5 .
-5_ jf]8{nfO{ pko'Qm nfu]df bf];f] af]nkqdf sjf]n u/]sf] d"No lnnfd ;sf/sf]
Go"gtd d'No eGbf a9L ePsf] cj:yfdf bf];|f] af]nkq :jLs[t ug{ ;lsg]5 . bf];|f]
af]nkq :jLs[t ug{] jf gug{] ;DaGwL ;Dk"0f{ clwsf/ C0f pk;ldltdf lglxt
/xg]5 .

19
-$@_ lnnfd ab/ eP kl5sf] sf/jfxLM -s_ lnnfd laqmL ab/ ePdf ;f]sf] df}lvs jf lnlvt
hfgsf/L 8fFs jf af]nkqdf ;xefuL x'g]nfO{ lbO{ gLhaf6 hDdf ePsf] w/f}6L /sd
lkmt{f ug{' kg{]5 .
-v_ lnnfd laqmL ab/ ePsf] cj:yfdf To:tf C0fsf] lwtf] jf ;'/If0fdf /x]sf] crn
;DklQ o;} sfo{ljlw cg';f/ To;kl5 x'g] lnnfdL sf/jfxLdf ;dfj]z u/L lnnfd
laqmL ug{' kg{]5 .
-$#_ lnnfd laqmL ;DaGwL cGo Joj:yfM -s_ ;fljs ef]u rngstf{af6 jf]8{n] Ps aif{;Dd
xsef]u 5'6fpg g;s]df jf]n sjf]njfnfn] hDdf u/]sf] /sd / ;f]df jf]8{n] tf]s]sf]
Aofhb/df Aofh ;lxt lx;fa u/L lkmtf{ ul/g]5 . C0f pk ;ldltsf] :jLs[ltdf o;/L
lkmtf{ ul/Psf] /sd ;DklQsf] :jfldTj jf]8{sf] gfddf x:tfGt/0f u/]kl5 dfq x'g]5 / of]
k|fjwfg lnnfdL ;"rgfdf ;d]t pNn]v ul/g]5 . ;DklQsf] k'gM :jfldTj x:tfGt/0f ubf{
nfUg] ;Dk"0f{ vr{x? lwtf] ;sf/ ug{] JolQmsf] ef}lts :jfldTj jf]nsjf]n st{fnfO{
x:tfGt/0f geP;Dd lnnfdaf6 k|fKt /sd C0fdf lx;fa ldnfg u/L ;f] sf] lx;fjdf
hDdf ug{' kg{]5 .

jf]8{sf] gfddf ;DklQ x:tfGt/0f ePkl5 o; sfo{ljlwdf ePsf] Joj:yf cg';f/


d"Nof+sg u/L cGo lnnfd ;DklQsf] lzif{sdf /fVg' kg{]5 .

-$$_ lnnfd laqmLaf6 k|fKt /sdsf] lx;fa ldnfg Joj:yfM -s_ lnnfd laqmL jf lwtf] ;sf/
jf cGo k|s[ofaf6 jf]8{sf] ;Dk"0f{ C0f c;'n ePdf lx;fa ldnfg u/L ;DalGwt C0f
vftf aGb ug{' kg{]5 .
-v_ lnnfd laqmLaf6 jf]8{sf] ;Dk"0f{ C0f c;'n e} /sd afFsL /xg cfPdf ;DalGwt
C0fL ;b:o jf lwtf]jfnf JolQmdWo] h;sf] gfdsf] crn ;DklQ lnnfd laqmL
ePsf] xf] ;f]lx JolQmnfO{ lkmtf{ lbg' kb{5 .
-u_ lnnfd laqmL jf lwtf] ;sf/ jf cGo k|s[ofaf6 jf]8s{ f] ;Dk"0f{ C0f afFsL -;fFjf tyf
Aofh ;d]t_ c;'n pk/ gePdf,
-c_ ?= Ps s/f]8 eGbf al9 ;fFjf afFsL /x]sf] C0fsf] xsdf pk/f]Qm adf]lhd k|fKt
/sd C0fsf] afFsL ;fFjf eGbf a9L ePsf] cj:yfdf afFsL ;fFjfsf] () k|ltzt
/sd ;fFjf lzif{sdf hDdf u/L afFsL /xg cfpg] /sd dfq Aofh lzif{sdf
hDdf ug{] .
-cf_ Ps s/f]8 eGbf sd ;fFjf afFsL /x]sf] C0fsf] xsdf pk/f]Qm adf]lhd k|fKt
C0fsf] afFsL ;fFjf eGbf a9L ePsf] cj:yfdf ;fFjfsf] (% k|ltzt /sddf
;fFjf lzif{sdf hDdf u/L afFsL /sd Aofh lzif{sdf hDdf ug{] . t/ k|fKt
/sd afFsL ;fFjfsf] (% k|ltzt eGbf sd ePsf] cj:yfdf ;Dk"0f{ /sd ;fFjf
lzif{sdf hDdf u/L lx;fa ldnfg ug{' kg{]5 . o;/L lx;fa ldnfg ubf{ C0fsf]
afFsL ;fFjf ? ! xhf/ eGbf sd x'g' x'b}g .

-O_ dfly pNn]lvt eP afx]s lwtf] ;'/If0f tyf afFsL C0fsf] cj:yfnfO{ b[li6ut
u/L jf]8{nfO{ kmfO{bf x'g] lsl;dn] ;x–cWoIf jf clVtof/ k|fKt clwsf/Ln]
lx;fa ldnfg ug{] ;DaGwdf lg0f{o lng ;Sg]5 .

20
-$%_ lnnfd laqmL ul/g] ;DklQsf] lg/LIf0f ;DaGwL Joj:yfM-s_ 8fFs jf]nsjf]n jf uf]Ko
lznjGbL jf]nkqaf6 ;DklQ v/Lb ug{ rfxg] s'g} klg JolQm jf ;+3;+:yfn] ;f] ;DklQ
x]g{ jf lg/LIf0f ug{ rfx]df ;DklQ h]+ h:tf] cj:yfdf 5 ;f]xL cj:yfdf x]g{ jf lg/LIf0f
ug{ lbg' kg{]5 . ;f] sfo{sf] nflu af]8{n] cfjZos ;xof]u ug{' kg{]5 .
-v_ 8fFs jf]nsjf]n jf uf]Ko lznjGbL jf]nkqaf6 ;DklQ vl/b ug{ rfxg] s'g} klg
JolQm jf ;+3;+:yfn] C0fL ;+3 ;+:yfn] jf]8{nfO{ ltg{' kg{] C0f /sdsf] af/]df
hfgsf/L dfu u/]df ;f]sf] ;"rgf Joj:yfkgnfO{ dgfl;j 7x/]df pknAw u/fpg
;lsg]5 .
-$^_ k|ltlglwx?nfO{ pknAw u/fO{g] eQf ;DaGwL Joj:yfM s_ - lnnfd laqmL jf lwtf] ;sf/
jf ;'/If0fsf] d"NofÍg ;ldltdf /xg] ;b:o tyf k|ltlglwx?nfO{ C0f pk;ldlt ;/x
eQf pknAw u/fO{g] 5 .
-v_ jf]8{sf sd{rf/L afx]s lnnfdL k|lqmofdf efu lng cfpg] k|ltlglwn] cfkm"n]
k|ltlglwTj eO{ cfPsf] sfof{noaf6 cflwsfl/s kq jf kl/rokq lnO{ cfpg' kg{]5 .

-$&_ lwtf] ;'/If0f ;sf/ ;DaGwL Joj:yfM -s_ C0fsf] ;'/If0f jfkt k|fKt crn ;DklQ jf
jf]8{n] cfkmgf] sAhfdf lnPsf] ;DklQ jf jf]8{n] /f]Ssf /fv]sf] ;DklQ lnnfd laqmL x'g
g;s]df jf jf]nsjf]n jf af]nkqaf6 Go"g /sd k|fKt e} lnnfd ab/ ePdf jf]8{n] lwtf]
;'/If0f ;sf/ ug{ ;Sg]5 .
-v_ jf]8{n] crn ;DklQ cfkmgf] k|of]u jf lalqm ug{] k|of]hgsf nflu ;sf/ ug{ ;Sg]5 .
-u_ jf]8{n] k|of]u ug{] jf kl5 laqmL ug{] k|of]hgsf nflu crn ;DklQsf] :jfldTj
cfkmgf] gfddf gfd;f/L ug{ ;Sg]5 .
-3_ jf]8{nfO{ lnnfd laqmL jf jf]nsjf]n jf cGo Joj:yfaf6 tTsfn ;'/If0f jfkt k|fKt
crn ;DklQsf] lnnfd lalqm x'g ;Sb}g eGg] nfu]sf] cj:yfdf klg ;sf/ u/L lng
;Sg]5 . lwtf] ;sf/ lg0f{o eP kZrft ;f]sf] nflu ;DaGwLt dfnkf]t sfof{nonfO{
bflvnf vf/]hLsf] nflu kq k7fpg' kg{] 5 .

-$*_ lwtf] ;'/If0f d"NofÍg ;ldltM -s_ bkmf -#*_ pkbkmf -r_ adf]lhdsf] l;kmfl/;sf]
cfwf/df jf]8{sf] :jLs[t ;"lrdf /x]sf] O{lGhlgo/ jf k|fljlwsaf6 lwtf] d"Nof+sg u/fpg'
kg{]5 / ;f] sf] d'Nof+sgsf] l;kmfl/; u/fpg' kg{]5 .
-v_ pkbkmf -s_ adf]lhd l;kmfl/; ;d]tsf] cfwf/df jf]8{n] lwtf] ;'/If0f ;sf/ u/L
lng] k|of]hgsf nflu b]xfo adf]lhdsf k|ltlglwx? /x]sf] d"Nof+sg tyf l;kmfl/;
;ldltaf6 lwtf] ;'/If0fsf] k~rs[t d"NofÍg ug{' u/fpg' kg{]5 .
-c_ af]8{sf] k|ltlglw ! hgf ;+of]hs
-cf_ :yfgLo txsf] hgk|ltlglw ! hgf ;b:o
-O_ af]8{sf] ;x cWoIf jf clVtof/ k|fKt kbflwsf/Ln] tf]s]sf] :yfgLo e›
enfbdLaf6 ! hgf ;b:o
-O{_ ;sf/ ul/g nfu]sf] lwtf] ljz]if k|s[tLsf] ePdf ;f] af/]df 1fg jf bIftf
xfl;n u/]sf] JolQm ! hgf ;b:o
-$(_ lwtf] ;'/If0f ;sf/ kl5sf] sf/jfxLM -s_ lwtf] ;sf/sf] lg0f{o ePkl5 jf]8{n] tf]lsP
cg';f/ ;DalGwt ;xsf/L ;+3÷;+:yf jf lwtf] lbg] JolQmnfO{ ;f] sf] lnlvt hfgsf/L
lbg' kg{]5 .

21
-v_ shf{sf] n]gf /sd -;fFjf / Jofh_ / lnnfdL k|lqmofdf nfu]sf] vr{ Joxf]g{ ;Sg]
ul/ lwtf] ;sf/sf] lg0f{o kZrft ;DalGwt C0fsf] Jofh tyf xhf{gf nfUg] 5}g .
-u_ lwtf] ;sf/ u/L lng] lg0f{o ePkl5 ;DalGwt ;xsf/L ;+3 ;+:yfn] jf hUuf wlgn]
lwtf] lkmtf{ lng cg'/f]w u/]df ;sf/ ug{] lg0f{o ePsf] ldltn] al9df ^ dlxgf;Dd
xs x:tfGt/0f ug{ ;lsg]5 .
-3_ lwtf] ;sf/ u/L lng] lg0f{o u/]kl5 lg0f{o ePsf] ldltn] al9df ^ dlxgf jf jf]8{n]
pko'Qm 7fg]df jf]8{n] ;sf/ u/L lng' k"j{ C0f r'Qmf u/]df dxfzfvfn] clVtof/
k|fKt clwsf/LnfO{ hfgsf/L u/fO{ pQm lwtf] km's'jf ug{ ;Sg]5 . olb ;Dk"0f{ C0f
r'Qmf ug{] ePdf o:tf] k|sf/sf] ;Demf}tf cf+lzs lwtf] km's'jfdf ;d]t ug{ ;Sg]5 .
t/ afFsL /x]sf] lwtf]n] nufgLdf /x]sf] C0f vfDg ;Sg' kg{]5 .
-ª_ C|0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yf jf ;DalGwt lwtf]jfnf JolQmn] tf]lsPsf] ;dodf ;DklQ
lkmtf{ lng gcfPdf jf]8s { f] gfddf xs sfod u/L lng' kg{]5 .
-r_ jf]8{sf] cGo lgoddf h] h:tf] pNn]v ePtfklg jf]8{n] cfkmgf] cfGtl/s k|of]hgsf
nflu ;sf/ u/L lnPsf] ;DklQ ;DalGwt ;xsf/L ;+3÷;+:yf jf wgL jf gLhx?sf]
jfl/; pQ/flwsf/nfO{ lkmtf{ ug{] 5}g t/ bkmf -$(_ sf] pkbkmf -u_ sf] xsdf of]
pkbkmf nfu' x'g] 5}g .

-%)_ ;DklQ ;sf/ kZrft lx;fj ldnfg ;DaGwL Joj:yfM -s_ lwtf] ;sf/ ul/Psf] /sdsf]
lx;fa ldnfg C0f lx;fadf ldnfg ug{' kg{]5 .
-v_ olb jf]8{n] lwtf] ;sf/ ubf{ ;DklQsf] d"No c;'n pk/ ug{ afFsL ;fFjf tyf Aofh
eGbf a9L ePdf ;sf/ ul/Psf] ;DklQsf] d'No c;'n pk/ ug{ afFsL ;fFjf tyf
Aofh a/fa/ dfq sfod ul/g]5 .
-u_ lwtf] ;sf/sf] lx;fa ldnfg kl5 afFsL /x]sf] /sd ;xsf/L ljsf; sf]ifdf
cfDbfgL afwL /fVg' kg{]5 .
-%!_ C0f c;'nL ;DaGwL cGo Joj:yfM lnnfd jf lwtf] ;sf/af6 jf]8{sf] ;Dk'0f{ C0f r'Qmf
x'g g;s]df cGo ;'/If0faf6 jf cGo ;'/If0f gePsf] cj:yfdf b]xfodf pNn]v eP
cg';f/ afFsL C0f c;'nL ug{' kg{]5 .
-s_ af]8{n] C0fL ;+3;+:yfsf] ;+rfns, hdfgL st{f jf lwtf]jfnfsf] Psf3/ kl/jf/sf]
gfddf /x]sf] ;DklQ -a}+s df}Hbft, d'4tL lgIf]k, zo]/ cflb_ cGo a}+s tyf ljQLo
;+:yfx?df kqfrf/ u/L k|fKt ug{] k|oTg ug{' kg{]5 .
-v_ C0fL ;+3 ;+:yfsf] ;+rfns, hdfgL st{f jf lwtf]jfnf af Psf3/ kl/jf/sf] gfddf
/x]sf] crn ;DkQLsf] af/]df hfgsf/L k|fKt ePdf ;DalGwt dfnkf]t sfo{fnodf
/f]Ssf /fvL c;'nL sf/jfxL ;+rfng ug{' kg{]5 .
-u_ s'g} lalqm of]Uo j:t', ldn, d]lzg/L jf o:t} k|sf/sf cGo j:t'x? h;sf] :jfldTj
/ clVtof/L k|i6 ePsf] 5 eg] To;nfO{ ;DalGwt sfof{nosf] ;xof]u lnO{ jf]8{sf]
sAhfdf lng' kg{]5 .
-3_ C0fL ;+3÷;+:yf jf lwtf]jfnfn] pknAw u/fPsf] lwtf] ;'/If0f q'6Lk"0f{ /x]sf] jf
gSsnL sfuhftx? k]z u/L C0f lnPsf] kfOPdf To:tf C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yf
pk/ C0f c;'nLsf] sfg'gL sf/jfxL cufl8 a9fOg] 5 . ;fy} C0f ;'/lIft ug{
;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] ;+rfns ;ldlt kbflwsf/L jf lghsf] Psf3/ kl/jf/sf
;b:ox?sf] gfddf /x]sf] ;DklQ klxrfg u/L /f]Ssf /fVg' kg{]5 .

22
-%@_ C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yf sfnf] ;"rLdf ;dfj]z x'g] cj:yfx?M jf]8{af6 ? kGw| nfv jf
;f]eGbf a9Lsf] C0f÷;'ljwf lnPsf ;xsf/L ;+3÷;+:yfx? / ;DalGwt cGo kIfx?nfO{
b]xfosf s'g} Ps jf ;a} cj:yfdf sfnf] ;"rLdf /fVg'kg{]5 .

-s_ C0fsf] ;fFjf jf Aofhsf] e'QmfgL ldlt ! jif{ gf3]df -s'g} C0fLn] pkof]u ul//x]sf]
laleGg C0f÷;'ljwfdWo] s'g} Pp6f dfq C0fsf] e'QmfgL ldlt gf3]df klg_ t/ C0f
pk ;ldltn] cj:yf x]/L a9Ldf ! jif{;Dd yk ;do k|bfg ug{ ;Sg]5 .

-v_ C0fsf] ;fFjf jf Aofhsf] e'QmfgL Dofb gf3] jf ggf3]klg olb lwtf]df /x]sf] d"No
-jf]8{n lgwf{/0f u/]sf] d'No_ n] C0fsf] ;fFjf jf Aofhsf] /sdnfO{ gvfDg] ePdf jf
;'/If0f gu0o jf x'Fb} gePdf jf ufoa ePsf] k|dfl0ft ePdf .

-u_ ;xsf/L ;+3÷;+:yf 6f6 kN6]df, vf/]hLsf] cj:yfdf k'u]df, lnSjL8];gdf uPdf .

-3_ C0f c;"nLsf] qmddf jf]8{n] C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yf la?4 lwtf] lnnfdL ;DaGwL
;"rgf k|sflzt u/]df jf jf]8{n] C0fL la?4 cbfntdf d'2f bfo/ u/]df .

-ª_ 7uL u/]df jf 7uL ug{] k|of; u/]sf] ljifodf cbfntaf6 s;'/bf/ 7xl/Pdf .

-r_ C0fL ;+3÷;+:yf, ;+rfns, a}lsË jf ljlQo ck/fwdf ;+nUg ePsf] k|dfl0ft ePdf .

-%#_ cGo Joj:yfx?M -s_ of] sfo{ljlwdf pNn]v ePsf c:ki6 aF'bfx?sf ;fy} sfof{Gjogsf]
qmddf b]lvPsf ;d:ofx?sf] JofVof C0f pk;ldltaf6 x'g]5 .
-v_ o; sfo{ljlwdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg k|rlnt P]g, sfg'g, gLlt, lgod /
lgb{]zgdf pNn]lvt laifosf xsdf ;f]xL adf]lhd x'g]5 . ;fy}, o; sfo{ljlwdf
k/]sf s'/fx? o;} sfo{ljlw cg';f/ / gk/]sf s'/fx? k|rlnt sfg'g adf]lhd
x'g]5 .
-u_ of] sfo{ljlw :jLs[t ePsf] ldlt b]lv nfu" x'g]5 .

-3_ o; sfo{ljlwdf h];'s} n]lvPsf] ePtfklg jf]8{n] ;do ;dodf s'g} klg zt{ /
;'ljwfdf x]/km]/ tyf ;+zf]wg ug{ ;Sg]5 .

-c_ efvf gf3]sf v/fj C0f lgoldt ug{ jf r'Qmf ug{ u/fpg o; sfo{ljlwdf
pNn]v ul/P jfx]s cGo s'g} pkfo ckgfpg pko'Qm b]lvPdf To:tf] ;DefJo
pkfPsf] ;DaGwdf dxfzfvfn] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 / ;f] k|:tfj dgfl;j
nfu]df clVtof/ k|fKt clwsf/Laf6 :jLs[t lnO{ nfu' ug{ ;lsg]5 .

23
-%$_ sfo{ljlwsf] JofVof ug{] clwsf/LM -s_ o; sfo{ljlwsf] s'g} k|fjwfgsf] ;DaGwdf låljwf
jf jfwf cj/f]w pTkGg ePdf pQm ljifo JofVof ;dfwfgsf] nflu ;ldltdf k]z ul/g]
5 / ;ldltn] u/]sf] JofVof jf lg0f{o clGtd x'g]5 .
-v_ o; sfo{ljlwdf pNn]v ePsf k|fjwfgx? jf]8{sf cGo lgod ljlgod;+u aflemg
uPdf aflemPsf] xb;Dd ljlgoddf ePsf k|fjwfgx? g} dfGo x'g]5g .

-u_ o; sfo{ljlwdf pNn]v ePsf s'/fx? o;} adf]lhd x'g] / pNn]v gePsf s'/fx?
k|rlnt sfg'g adf]lhd x'g]5 .

-3_ o; sfo{ljlwsf cg';"lrx? x]/km]/, yk36 / ;+;f]wg Joj:yfkgaf6 ug{ ;lsg]5 /


cGo ;+;f]wgsf xsdf af]8{df k]z ug{' kg{]5 .

-ª_ of] sfo{ljlw nfu" x'g eGbf cl3 u/]sf sfo{ljlw o;} adf]lhd eP u/]sf] dflgg]5 .

24
cg';"lr – !
/fli6«o ;xsf/L ljsf; af]8{
k'Nrf]s, nlntk'/, g]kfn .
;xsf/L ljsf; sf]ifaf6 ljlQo ;xof]u lng' kbf{ k]z ug{] lgj]bg
-;xsf/L ljsf; sf]ifsf] ljlgod !^, pk–lgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

ldltM @)======.=====.=====
r=g=+======.========.=======

>L ;b:o–;lrjHo"
/fli6«o ;xsf/L ljsf; af]8{
k'Nrf]s, nlntk'/

ljifoM C0f pknAw u/fO{ kfpm+ .

o; ;+3÷;+:yfsf] ldlt ============================df a;]sf] ;+rfns ;ldltsf]=========cf}+ a}+7ssf]


lg0f{o cg';f/ o; ;+3÷;+:yfnfO{====================================================== p2]Zosf nflu
?======================= -cIf?kL================================================================_dfq /sd cfjZos
k/]sfn] af]8{sf] lgodfg';f/ C0f pknAw u/fO{ lbgx'g tkl;n adf]lhdsf] ljj/0f ;lxt of]
lgj]bg k]z ub{5f} .

-s_ C0f dfu ljj/0fM


-!_ C0f dfu /sd====================================C0fsf] cjlw======================
C0fsf] k|sf/==========================
-@_ C0f e'QmfgL tl/sf==============================C0f lng'sf] p2]Zo================
-#_ C0f e'QmfgLsf] k|d'v cfwf/x?
-c_========================================
-cf_========================================
-O_========================================
-O{_========================================
-v_ C0f dfu ug{] ;+3÷;+:yfsf] ljj/0fM
-!_ ;+3÷;+:yfsf] gfdM====================
-@_ ;+3÷;+:yf btf{ x'Fbfsf] 7]ufgfM
k|b]z===================lhNnf===============kflnsf=============================
jf8{ g+==========6f]n=============

25
-#_ xfnsf] 7]ufgf M k|b]z===========================lhNnf==========================
kflnsf======================================jf8{ g+==========6f]n==============================
-$_ 6]lnkmf]g g+=========================ˆofS; g+===================Od]n===============================
kf]i6 aS; g+================
-%_ ;+3÷;+:yf btf{ g+========================btf{ ePsf] ldlt=======================btf{ ug{]
sfof{no=============================================================kfg÷Eof6 g+===================
-^_ ;+3÷;+:yfsf] s'n ;b:o ;+Vof=================dlxnf============k'?if==========cGo=========
-&_ ;+3÷;+:yfsf] ;+rfns ;ldltsf] ;+Vof======n]vf ;'k/Lj]If0f ;ldltsf] ;+Vof======
-*_ ;+rfns ;ldlt lgjf{lrt ldlt======================sfo{sfn ;lsg] ldlt=================
-(_ kl5Nnf] ;fwf/0f ;ef ;DkGg ldlt========================pkl:yt s'n ;b:o
;+Vof=========
dlxnf============k'?if===========cGo=======
-!)_ ;+3÷;+:yfsf] sfo{If]q======================== ;]jfs]Gb| ePdf ;+Vof======
-!!_ ;+3÷;+:yfsf] z]o/ kF"hL ?====================
-!@_ ;+3÷;+:yfsf] jflif{s n]vf kl/If0f ePsf] ;j}eGbf kl5Nnf] ldlt cf=j=
@)======.=======.======
-!#_ jflif{s n]vf kl/If0f lgoldt ?kdf x'g g;s]sf] eP ;f] sf]
sf/0f=======================

-!$_ df}h'bf ef}lts ;'ljwfx?M

ljj/0f cfˆg} :jfldTjdf eP ef8fdf eP s}lkmot


;+Vof Ifdtf÷ cj:yf lstfaL ;+Vof Ifdtf÷
If]qkmn d"No ?= If]qkmn
sfof{no ejg
uf]bfd
hUuf÷hldg
k|zf]wg
d]l;g nufotsf
;fdfgx?
9'jfgLsf] ;fwg
cGo ;jf/L ;fwg

26
-!%_ ;+rfns tyf n]vf ;'kl/j]If0f ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] ljj/0fM
qm=;= Gffd, y/ kb z}lIfs of]Uotf ;Dks{ g+=
!
@
#
$
%
^
&
*
(
!)
!!
!@
!#
!$
!%
-!^_ ;+3÷;+:yfsf sd{rf/Lx/sf] ljj/0f -k|d'v sfo{sf/L clws[t÷Joj:yfks ;lxt_
qm=;= gfd, y/ kb lgo'lQm z}lIfs lhDd]jf/L ;Dks{ g+=
ldlt of]Uotf
!
@
#
$
%
-!&_ ;+3÷;+:yfsf] ut cf=j======================;Ddsf] n]vfk/LIf0f ePsf] ljQLo ljj/0fM
kF"hL tyf bfloTj /sd ;DklQ /sd
z]o/ kF"hL gub df}Hbft
hu]8f sf]if a+}s df}Hbft
cGo sf]ifx? shf{ tyf ;fk6
lgIf]k art nufgL lx;fa
afXo C0f l:y/ ;DkQL
cGo bfloTj cGo ;DklQ
Gffkmf gf]S;fg gfkmf gf]S;fg -ut jif{_
s'n kF"hL tyf bfloTj s'n ;DklQ

27
-!*_ ;+3÷;+:yfsf] ut cf=j=================;Ddsf] gfkmf gf]S;fg ljj/0fM
vr{ /sd cfDbfgL /sd
Jofh vr{ -lgIf]k tyf shf{_ C0faf6 k|fKt Jofh cfDbfgL
Jofh afx]ssf] k|d'v vr{ Jofh afx]ssf] k|d'v cfDbfgL
sd{rf/L vr{ a+}saf6 k|fKt cfDbfgL
;+rfng vr{ cGo cfDbfgL
x|f; s§L vr{
shf{ gf]S;fgL Joj:yf
Gffkmf gf]S;fgL
hDdf hDdf

-!(_ ;+3÷;+:yfn] ljt/0f u/]sf] shf{sf] efvf gf3]sf] ljj/0f / ;f] df ul/Psf] xfn;Ddsf]
gf]S;fgL Joj:yf
shf{sf] jlu{s/0f /sd gf]S;fgL Joj:yf /sd
k|ltzt
c;n !
z+sf:kb÷sdzn #%
v/fa !))
s'n shf{ /sd s'n gf]S;fgL Joj:yf

-@)_ Ps ;b:onfO{ shf{ nufgL u/]sf] Go"gtd /sd ?===================clwstd /sd


?==============

-@!_ ;+3÷;+:yfn] o; af]8{ tyf cGo ;+:yfaf6 C0f lnPsf] ePdf ;f]sf] ljj/0f
- Loan statement ;d]t ;+nUg ug{] _
qm=;= shf{ k|bfg ug{] ;+:yfsf] k|of]hg /sd Jofhb/ cjlw afFsL shf{ lsl;d
gfd /sd
lwtf] cGo
!
@
#
$
%
^

28
-@@_ k|:tfljt lwtf]sf] ljj/0f
qm=;= hUuf wgLsf] gfd lwtf]sf] lsQf If]qkmn :jM3f]lift s}lkmot
7]ufgf g+= d"No
!
@
#

-@#_ ;+3÷;+:yf;Fu xfn ePsf] sfo{ ;+rfng gLltx? tyf sfo{ljlwx? pNn]v ug{]
!= ===========================================
@= ===========================================
#= ===========================================
$= ===========================================
-@$_ ;xof]u lng rfx]sf] cfof]hgf ;DaGwL ljj/0fM
cfof]hgf jf sfo{qmdsf] gfdM =================================
cfof]hgf jf sfo{qmd ;'? x'g] ldltM =========================
-@%_ cfof]hgf jf sfo{qmdsf] p2]Zo
s_= ===========================================
v_= ===========================================
u_= ===========================================
3_= ===========================================
-@^_ cfof]hgf cGtu{t d'Vo ef}lts nIox?
-s_ l;h{gf x'g] ef}lts ;'ljwf / ltgsf] IfdtfM -h:t}M ejg, uf]bfd, pks/0f,
9'jfgLsf ;fwgx?_
c_= ===========================================
cf_= ===========================================
O_= ===========================================
-@&_ ;+rfng x'g] sfo{qmd / jflif{s jf cfjlws nIo
c_= ===========================================
cf_= ===========================================
O_= ===========================================
-@*_ cfof]hgfaf6 k|ToIf ?kdf ;]jf kfpg] kl/jf/ ;+VofM===============

-@(_ cfof]hgfaf6 l;h{gf x'g] /f]huf/Lsf cj;/x?


qm=;= ljj/0f k"0f{ ;do cf+lzs ;do

! k|ToIf /f]huf/L kfpg]sf] ;+Vof


@ ck|ToIf /f]huf/L kfpg]sf] ;+Vof

29
-#)_ cfof]hgfsf] nflu kF"hLsf] cfjZostf / >f]t
qm=;= ljj/0f klxnf] jif{ bf];|f] jif{ t];|f] jif{ hDdf
! cfjZostf
l:y/ kF"hL
rfn' kF"hL
@ ;|f]t
;+:yfsf] cfGtl/s
a+}s jf ljlQo ;+:yfsf] C0f gfd
# ;xsf/L ljsf; sf]if -af]8{sf]_
$ cGo
-s_
-v_
-u_

-#!_ cfof]hgfsf] ;DefJotf cWoog M -s_ ePsf] -v_ gePsf]


-#@_ cfof]hgfsf] nfut Oli6d]6 M -s_ ul/Psf] -v_ gul/Psf]
-##_ cfof]hgf ;DalGw cGo s]xL s'/f pNn]v ug{'kg{] eP M

dfly pNn]v ul/Psf ;Dk"0f{ Joxf]/f, ljj/0f / tYof+sx? l7s÷;fFrf] 5g . obL em'§f
7xl/Pdf k|rlnt sfg'g adf]lhd ;xF'nf a'emfpFnf .

;+3÷;+:yfsf] tkm{af6 clwsf/ k|fKt JolQmx?M


Joj:yfks÷k|d'v sfo{sf/L clws[t cWoIfM =========================
b:tvtM ====================== b:tvtM ======================
gfdM =========================== gfdM ===========================
kbM ============================ kbM ============================
7]ufgfM ======================== 7]ufgfM ========================
kmf]g g+= ====================== kmf]g g+= ======================
ldltM ========================= ldltM =========================

;+:yfsf] 5fk

-k'g:rM o; lgj]bgsf] k|To]s kfgfx?df ;+:yfsf] tkm{af6 clVtof/ k|fKt clwsf/Lx?sf]


clgjfo{ b:tvt / 5fk x'g' kg{] ._

30
cg';"rL – @
d"NofÍg k|of]hgsf] nflu lg/LIf0fstf{n] k]z ug{'kg]{ ljj/0f

!= hldgsf] :jfldTj ;DaGwdf


-s_ cfkm\g} Psnf}6L -v_ Psf3/ kl/jf/sf] -u_ dGh'/Lgfdfsf]
-3_ ;+3÷;+:yfsf] gfdsf] -ª_ ;+o'Qm gfdsf]

@= ;DklQ k|fKtL ;DaGwdf eP u/]sf] lnlvt


-s_ js; kq -v_ 5f]8 kq -u_ c+zj08f -3_ /flhgfdf

#= Jff]8s
{ f] gLlt lgod cg';f/sf] lwtf]sf] xbDofb ;DaGwdf
-s_ k'u]sf] -v_ gk'u]sf] -u_ gk'u]sf] eP -cjlw_

$= hldgsf] kl5Nnf] jif{sf] lt/f] lt/]sf] /l;bsf] k|ltlnkL ;dfj]z


-s_ ePsf] -v_ gePsf]

%= hldgsf] :jfldTjsf] nfnk"hf{sf k|ltlnkL ;dfj]z


-s_ ePsf] -v_ gePsf]

^= hldgsf] k|dfl0ft gfkL gS;f, sfo{ljlwdf pNn]lvt ;doleqsf] An"lk|G6 tyf 6«]; gS;f ;dfj]z
-s_ ePsf] -v_ gePsf]

&= t]>f] kIfsf] lwtf] eP ;f] sf] dGh'/Lgfdf tyf xsbf/ v'n]sf] sfuhft ;dfj]z
-s_ 5 -v_ 5}g

*= :yflgo lgsfoaf6 gS;f kf; tyf lgdf{0f ;DkGg ePsf] k|df0f kq ;dfj];
-s_ 5 -v_ 5}g

(= :yflgo lgsfoaf6 rf/lsNnf k|dfl0ft sfuhft ;dfj];


-s_ 5 -v_ 5}g

!)= vf]nfgfnf, vx/], gbL ;l6Psf] hUuf -sfo{ljlwdf pNn]lvt cg';f/_


-s_ xf] -v_ xf]Og

!!= vf]nfgfnf cfbLaf6 6«ofs /f]8 agfO{ sDkfp08 jfn nufO{ ag]sf] 3/÷hUuf
-s_ xf] -v_ xf]Og

!@= vf]nfgfnfaf6 6«ofs /f]8 kZrftsf] hUuf


-s_ xf] -v_ xf]Og

31
!#= vf]nfgfnfaf6 6«ofs /f]8 gagfPsf] hUuf
-s_ xf] -v_ xf]Og

!$= 3/÷hUuf /x]sf] If]q


-s_ k|d'v Jofkfl/s s]Gb|
-v_ Jofkfl/s s]Gb|
-u_ lkr ;8s;+u hf]l8Psf
-3_ u|fe]n /f]8;+u hf]l8Psf]
-ª_ sRrL df]6/]jn af6f];+u hf]l8Psf]
-r_ uf]/]6f] af6f];+u hf]l8Psf]
-5_ v]ltof]Uo -u|fdL0f If]q_
-h_ cGo s]xL eP

!%= ejgsf] jlu{s/0f


-s_ Jofkfl/s ejg
-v_ cfjfl;o ejg
-u_ cfjfl;o Pj+ Jofkfl/s ejg
-3_ sRrL jf kSsL ejg
-ª_ lgdf{0fflwg cj:yfdf /x]sf] ejg

!^= s'g} a+}s tyf ljlQo ;+:Yffdf C0f lnO{ sfnf] ;"lrdf gk/]sf] :j–3f]if0ffkq ;+nUg
-s_ ePsf] -v_ gePsf]

!&= ;+3 ;+:yf÷;b:osf] gfddf /x]sf] hfoh]yf lwtf] /fvL C0f lng ;+rfns ;ldltsf] lg0f{o /
clVtof/gfdf
-s_ ePsf] -v_ gePsf]

k|ltj]bs,

sd{rf/Lsf] gfd, kbM –

b:tvtM

ldltM

32
cg';l" r–#
hUuf d"NofÍg ubf{ lng' kg]{ cfwf/x?

zx/L If]qM
qm=;= :yfg k"jf{wf/ ;'lawfx? sfod ug]{ d"No

!= dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf, k|d'v Jofkfl/s s]Gb|df k|d'v rng rNtL d"Nosf] ^)


gu/kflnsf / gu/f]Gd"v uflj;x? Jofkfl/s lkr ;8s;+u k|ltzt / dfnkf]t
dxfgu/, pkdxfgu/ / gu/kflnsfdf hf]l8Psf] . sfof{nosf] $) k|ltzt
hf]l8Psf uf=kf=x? ef/ lbO{ .
@= dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf / Jofkfl/s s]Gb| -lkr gePsf rng rNtL d"Nosf] ^)
gu/kflnsf / gu/f]Gd"v uflj;x? df]6/jn k|ltzt / dfnkf]t
dxfgu/, pkdxfgu/ / gu/kflnsfdf ;8s, lah'nL, 6]lnkmf]g, jhf/ sfof{nosf] $) k|ltzt
hf]l8Psf uf=kf=x? h:tf ;'ljwfx? ePsf] . ef/ lbO{ .
#= dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf / lkr gePsf df]6/jn ;8s, rng rNtL d"Nosf] ^)
gu/kflnsf / gu/f]Gd"v uflj;x? lah'nL, 6]lnkmf]g, jhf/ h:tf k|ltzt / dfnkf]t
dxfgu/, pkdxfgu/ / gu/kflnsfdf ;'ljwfx? ePsf] ;8s;+u sfof{nosf] $) k|ltzt
hf]l8Psf uf=kf=x? hf]l8Psf Jofkfl/s cfjfl;o ef/ lbO{ .
s]Gb| .
$= dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf / df]6/jn sRrL of u|fe]n rng rNtL d"Nosf] %%
gu/kflnsf / gu/f]Gd"v ;8s;+u hf]l8Psf] df]6/ k|ltzt / dfnkf]t
ufpkflnsfx?, pkdxfgu/ / grNg] $ lkm6sf] af6f] ePsf] sfof{nosf] $% k|ltzt
gu/kflnsfdf hf]l8Psf afSnf] cfjf; If]q . ef/ lbO{ .
ufpkflnsfx?

gf]6M gS;f kf; gePsf] / @) jif{eGbf k'/fgf] ejgsf] d"NofÍg ul/g] 5}g .

u|fdL0f If]qM
qm=;= :yfg k"jf{wf/ ;'lawfx? sfod ug]{ d"No

!= uf=kf= df]6/]jn lkr ;8s . rng rNtL d"Nosf] ^) k|ltzt / dfnkf]t


sfof{nosf] $) k|ltzt ef/ lbO{ .
@= uf=kf= df]6/]jn sRrL of u|fe]n ;8s . rng rNtL d"Nosf] %% k|ltzt / dfnkf]t
sfof{nosf] $% k|ltzt ef/ lbO{ .
#= uf=kf= ;fdfGo j:tL / uf8L rNg] jf6f] rng rNtL d"Nosf] %) k|ltzt / dfnkf]t
ePsf] 38]/L hUuf . sfof{nosf] %) k|ltzt ef/ lbO{ .
$= uf=kf= Uff]/]6f af6f] ePsf] s[lif of]Uo hUuf . rng rNtL d"Nosf] %) k|ltzt / dfnkf]t
sfof{nosf] %) k|ltzt ef/ lbO{ .

33
cg';"lr – $
lwtf]sf] :ynut k|fljlws lg/LIf0f k|ltj]bg

;xsf/L ;+3 ;+:yfsf] gfd M


lg/LIf0f ldlt M
lg/LIf0f ug]{ sd{rf/Lsf] gfd M
;xsf/L ;+3 ;+:yfsf] k|ltlglw M
-s_ hUufsf] cjl:ylt af/]
hUuf wgLsf] gfd, 7]ufgf M
If]qkmn M
lsQf g+=÷l;6 g+= M
rf/ lsNnf k|dfl0ft M
hUuf /x]sf] :yfgsf] k|sf/ M
-s_ Jofkfl/s
-v_ cfjf;Lo
-u_ s[lifof]Uo v]t
-3_ cGo -pNn]v ug]{_

lwtf] glhssf] s'g} dxTjk"0f{ :yfg M


-s'g} k|l;4 dlGb/÷zflns÷;8s cflb_
dxTjsf] :yfgaf6 k|:tfljt hUufsf] cGbfhL b"/L M
-v_ ef}lts ;'ljwfx?sf] ljj/0f M
-!_ hUufdf hfg]af6f]M
-c_ kSsL df]6/]jn af6f]÷u|fe]n
-cf_ sRrL df]6/]jn af6f]
-O_ df]6/]jn af6f] gePsf] -rf}8fO{ tyf ef}lts cj:yf pNn]v ug'{xg' _
-@_ lah'nL
-c_ 5
-cf_ k|fKt ug{ ;lsg]
-O_ 5}g -cGbfhL b"/L pNn]v ug'{x'g_
-#_ vfg]kfgL
-c_ 5
-cf_ k|fKt ug{;lsg]
-O_ 5}g -cGbfhL b"/L pNn]v ug'x{ 'g_

-$_ cGo -6]lnkmf]g, 9n, lgsf; cflb_

34
-u_ ejgsf] ljj/0f M
ejg ag]sf] 5÷5}g <

-3_ ejg ag]sf] 5 eg]


!= ejgn] cf]u6]sf] If]qkmn -cGbfhL ju{ ld6/df_
@= slt tNnf <
#= lgdf{0f ePsf] jif{M
$= lgdf{0fsf] k|sf/ M

%= ejgsf] cj:yf M
-ljz]if ?kn] pNn]v ug'{x'gM– /fd|f]÷l7s}÷g/fd|f]
i. RCC Frame structure af6 agfOPsf] / RCC 5fgf nufO{Psf] .
ii. Load bearing cemented mortar structure / RCC 5fgf nufO{Psf] .
iii. Load bearing mud mortar structure / RCC 5fgf nufO{Psf] .
iv. cGo k|sf/sf] lgdf{0f -ljz]if ?kn] pNn]v ug'{xg
' _

^= ejg lgdf{0fsf] k|of]hg


i cfjf;sf] nflu
ii. Aofkfl/s k|of]hgsf] nflu
iii. cGosf] nflu -uf]bfd÷Uof/]h cflb_
&= ˆnf]l/Ë, ‰ofn–9f]sfx? s] s:tf] k|sf/n] lgdf{0f ePsf] 5 <

-ª_ d"Nosf] af/]df


cGbfhL ahf/ d"NoM -:yflgo afl;Gbfaf6 k|fKt_
36a9 ug{;lsg]d"No M -ef}lts cj:yf cg';f/ _
Aff]8{sf] k|fljlwsn] d"NofÍg u/]sf] /sd ?=

-r_ aLdf af/]df


aLdf /sd ?=
kof{Kt 5 M 5÷5}g<
s'g} l6sf l6Kk0fL M
lwtf]df /fVg] 3/÷hUufsf] :yfg;Dd k'Ug] gS;f M

35
-5_ cGtdf
;Gtf]ifhgs lj:t[t ?kdf j0f{g ug'{x'g .

c;Gtf]ifhgs lj:t[t ?kdf j0f{g ug'{x'g .

-gf]6M k|dfl0ft gS;f cg';f/ a;f]jf; of]Uo, ljjfb/lxt, gbL vf]nfgfnfaf6 ;'/lIft, xfO6]G;g
nfOg leq gk/]sf], ;fj{hlgs ;DkQL leq gk/]sf], hUuf clwu|x0f x'g g;Sg] / ;xsf/L ljsf;
sf]ifnfO{ :jLsf/ of]Uo x'g'kg]{_

-k]z ug]{ k|fljlwssf] b:tvt / 5fk_

gfd M gfd M
kb M kb M

36
cg';"lr – %
;+3÷;+:yfsf] ;+rfns ;ldltsf] lg0f{osf] gd"gf

ldlt====================

cfh ldlt ======================sf lbg o; >L ================================================== ;xsf/L


;+3÷;+:yf ln= sf] ======cf}+ ;+rfns ;ldltsf] a}7s o; ;+:yfsf]===============================sfof{no
================================== df ======== ah] cWoIf >L====================================================Ho'sf]
cWoIftfdf a;L lgDg k|:tfa Pjd\ laifox? pk/ 5nkmn ul/ lg0f{o ul/of] .

qm=;++ ;b:ox?sf] gfd, y/ kb b:tvt

! cWoIf

@ pkfWoIf

# ;lra

$ sf]iffWoIf

% ;b:o

^ ;b:o

& ;b:o

* ;b:o

( ;b:o

k|:tfjx?M
k|:tfj g+=! /fli6«o ;xsf/L ljsf; af]8{af6 ============ =============== C0fdfu ug{] ;DaGwdf .
k|:tfj g+=@ clVtof/L], lwtf] hdfgt tyf hUufwgLsf c+lzof/x?sf] d~h'/Lgfdf ;DaGwdf .
k|:tfj g+=# ;+rfns ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] AolQmut hdfgL, ;fIfL / :jM3f]if0ff ;DaGwdf .
k|:tfj g+=$ k|fKt x'g] C0fsf] ;fFjf÷Aofh e'QmfgL, k|lta4tf, bfloTj / lhDd]jf/L ;DaGwdf .
k|:tfj g+=% cg'udg Pjd\ lg/LIf0f ;DaGwdf

37
lg0f{ox?M
k|:tfj g+= ! pk/ 5nkmn x'Fbf o; ;xsf/L ;+3÷;+:yfnfO{ =====================================p2]Zosf
nflu C0f /sd ?= =====================-cIf?kL================================================================dfq_
cfjZos ePsf]n] /fli6«o ;xsf/L ljsf; af]8{af6 C0f dfu ug{] / C0f :jLs[t e} cfP kZrft
pNn]lvt p2]Zodf g} C0f nufgL ug]{ lg0{fo ;j{;Ddtn] kfl/t ul/of] .

k|:tfj g+=@ pk/ 5nkmn x'Fbf af]8{af6 lng] C0fsf] cfjZos k|lqmofsf] nflu o; ;+3÷;+:yfsf
cWoIf >L=================================================/ sf]iffWoIf >L========================================nfO{
clVtof/L lbg] lg0{fo ;j{;Ddtn] kfl/t ul/of] . clVtof/L k|fKt AolQmx?sf] gd'gf ;lx5fk
tklzn adf]lhd /xg] 5 . clVtof/L k|fKt AolQmsf] gd'gf ;lx5fkM

cWoIf sf]iffWoIf

;fy}, C0f ;'/If0fsf] nflu tklzn adf]lhdsf] lwtf]x? k|:tfj ug]{ / k|:tfljt lwtf]sf lwtf]wgL,
c+lzof/ Pjd\ xsjfnfx?n] ;d]t pNn]lvt lwtf] /flv o; ;+:yfn] af]8{af6 C0f lnPdf d~h'/
ePsf]n] gLhx?nfO{ d~h'/Lgfdf ug{ k7fpg] lg0f{o ;j{;Ddtn] kfl/t ul/of] .

tklzn
qm= ;+= hUuf wgLsf] gfd lwtf]sf] a8f lsQf If]qkmn÷ :jM3f]lift s}lkmot
7]ufgf g+= g+= -j= dL_ d'No
-la–s–w'_
1

3
$

38
k|:tfj g= # pk/ 5nkmn x'Fbf af]8{af6 lng] C0fsf] yk ;'/If0fsf] nflu o; ;+:yfsf] tklzn
;+rfns ;ldltaf6 Aoltmut hdfgL tyf ;fIfL a:g] lg0{fo ;j{;Ddtn] kfl/t ul/of] .

qm=;++ kbflwsf/Lx?sf] gfd, y/ kb


! cWoIf
@ pkfWoIf
# ;lrj
$ sf]iffWoIf
% ;b:o
^ ;b:o
& ;b:o
* ;b:o
( ;b:o

;fy}, af]8{af6 lng] C0fsf] nflu o; ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf xfdL ;+rfnsx?n] o;


;+3÷;+:yfaf6 pkef]u u/]sf] s'g} lsl;dsf] efvf gf3]sf] C0f, a]?h' tyf ! dlxgf eGbf nfdf]
cjlwsf] k]ZsL tyf ;fk6L afFsL /x]sf] 5}g / cGo s'g} a}+s tyf ljQLo ;+:yfaf6 JolQmut
Pjd\ ;+:yfut C0f lnO{ glt/L ga'emfO{ sfnf] ;'rLdf gk/]sf] :jM3f]if0ff ub{5f}+ . olb :jM3f]if0ff
em'6f] 7xl/Pdf k|rlnt sfg'g jdf]lhd sf/afxL ef]Ug tof/ 5f}+ eGg] lg0{fo ;j{;Ddtn] kfl/t
ul/of] .

k|:tfj g+= $ pk/ 5nkmn x'Fbf af]8{af6 k|fKt x'g] C0fsf] ;f+jf÷Aofh e'QmfgL lgodfg';f/
tf]lsPsf] ;dodf g} ug]{ tyf pQm C0f tf]lsPsf] ;dofjwL leq} e'QmfgL÷r'Qmf ug]{ k|lta4tf
hfx]/ ub}{ ;f] C0fsf] ;Dk"0f{ lhDd]jf/L / bfloTj o; ;+3÷;+:yfsf] xfnsf] ;+rfns ;ldlt /
eljiodf rog eO{ cfpg] ;+rfns ;ldltn] ;d]t lng] lg0f{o ;j{;Ddtn] kfl/t ul/of] .

k|:tfj g+= % pk/ 5nkmn x'Fbf af]8{af6 C0f lng] k|of]hg tyf C0f lnO;s] kZrft C0f
r'Qmf gx'Gh]n;Dd pQm af]8{jf6 clwsf/ k|fKt JolQmx?nfO{ lg/LIf0f ug]{ qmddf cfjZos k/]df
;+:yfsf] gub, a}+s df}Hbft, r]sa's, dfO{Go"6, lalaw kmfOnx?, ;Demf}tfx? nufotsf
vftfkftfx? r]shfFr ug{, sfuhft÷tYofÍx? kmf]6f]skL jf ;km\6skL u/]/ lng tyf
sDKo'6/sf 8f6fx? ;d]t r]s hfFr ug{ lbO{ cfjZos ;xof]u ug]{ / af]8{;+u ;DalGwt
lgodgsf/L lgsfox?nfO{ ;d]t lgl/If0f Pjd\ cg'udg ug{] sfo{df ;d]t k"0f{ ;xof]u ug{] lg0{fo
;j{;Ddtn] kfl/t ul/of] .

39
cg';"lr – ^
C0f ;DaGwL q}dfl;s÷jflif{s cg'udg k|ltj]bg

ldlt M
;+3 ;+:yfsf] gfd M
7]ufgfM
Joj;fosf] k|s[lt ÷If]qM
z'? C0f k|jfx ldlt M
kl5Nnf] jflif{s k'g/fjnf]sgM
csf{] k'g/fjnf]sg ldlt M
nufgLdf /xL /x]sf] s'n C0f /sd -cfp6:6}08LË_ ljj/0f M

C0fLsf] :jLs[t -nufgL /sd_ e'QmfgL afFsL ;fFjf afFsL Aofh


gfd÷7]ufgf p2]Zo ;Ldf ldlt C0f ju{
-lnld6_ cfp6:6} 0 8LË /sd /sd

cg'udg ug{]'kg{] k|d'v If]qx?


;'/If0f l6Kk0fL

;'/If0f /fd|f] cj:yfdf -5÷5}g_

d"NofÍg cBfjlws -5÷5}g_

;'/If0fsf] dflh{g l7s -5÷5}g_

kl5Nnf] :6s ljj/0fsf] ldlt M–

kl5Nnf] :6s lg/LIf0f ldlt M–

cGo s]xL ePdfM–

C0fLsf] Joj;fon] k|fKt ug{' kg{] /sdsf] cjlw cg';f/sf]] (Aged) ljj/0f (Receivables)

-ldlt ;lxt_

40
cltl/Qm lwtf] ;DaGwdf
jf]8{sf] gLlt cg';f/ d"NofÍg ePsf] -5÷5}g_
3/ / Knf06 d]l;g/L tyf :6sx?sf] aLdf ePsf] -5÷5}g_
;'/If0fsf sfuhftx? b'?:t -5÷5}g_
kfl/t lwtf]sf] /sdn] jf]8{sf] C0f -vfD5÷vfDb}g_
lwtf]sf] ahf/ d"No a9\bf] jf x|f;f]Gd'v
-x|f;f]Gd'v ePdf sf/0f v'nfpg]_

lg/LIf0fstf{n] lwtf] lg/LIf0f u/]sf] kl5Nnf] ldlt M


lg/LIf0fstf{sf] gfd / kb

ljlQo ;"rgf
kl5Nnf] n]vf kl/If0f k|ltj]bg

aLdf
Jff]8{nfO{ k|fKt x'g]u/L aLdf kf]ln;L -5÷5}g_
aLdf kof{Kt -5÷5}g_
lgoldt lk|ldod lt/]sf] -5÷5}g_
aLdf kf]ln;L gljs/0fsf nflu 8fo/L agfO{ gf]6 u/]/ /fv]sf] -5÷5}g_

cGo
;fFjf tyf Aofhsf] lgoldt e'QmfgL -5÷5}g_
C0f sf/f]af/ jf]8{sf] C0f gLlt cg';f/ -5÷5}g_
zt{ tyf ljz]if zt{x? k"/f u/]sf] -5÷5}g_
hf]lvdsf] >]0fL af/] s'g} k'g/fjnf]sg ePsf] -5÷5}g_
jf]8{sf] gLlt cg';f/ C0fsf] nflu gf]S;fgLsf] Joj:yf ePsf] -5÷5}g_
C0f kmfO{n ldnfP/ cWofjlws /flvPsf] -5÷5}g_

l6Kk0fL
-C0f Joj:yf s;/L rln/x]5 . vf;u/L Dofb gf3]sf] ;fFjf tyf Aofh / cg'udg ug'{kg]{
If]qx? l7s tyf b'?:t gePdf l6Kk0fL ug'{kg]{ 5 .

41
cg';"lr–&
lwtf] lnnfdL ;DaGwL lznaGbL af]nkq

!= af]nkqbftf Psn ePdf


-s_ gfdM==========================================================================================================
gful/stf g+=======================hf/L ldlt========================hf/L ePsf] lhNnf=================
:yfoL 7]ufgf=====================================================================================================
c:yfoL 7]ufgf==================================================================================================
;Dk{s df]jfO{n g+========================6]lnkmf]g g+= ===================O{d]n============================
@= af]nkqbftf ;+o'Qm ePdf
-s_ gfdM=============================================gful/stf g+=================hf/L ldlt==============
hf/L ePsf] lhNnf======================:yfoL 7]ufgf=======================================================
c:yfoL 7]ufgf===================================================;Dk{s df]jfO{n g+========================
6]lnkmf]g g+= ========================O{d]n===============================
-v_ olb af]nkqbftf b'O{ jf b'O{ eGbf a9L ePdf ;a} ljj/0f o;} kmd{sf], k5f8L n]vL
;+s]t ug{'kg{]5 .
#= af]nkqbftf sDkgL ÷kmd{÷;+:yf ePdfM
sDkgL÷kmd{÷;+:yfsf]
gfd================================================================================================================
7]]ufgf M============================================================================================================
bt{f k|df0f kq gDa/M–===================================:yfoL n]vf gDa/ ============================
6]lnkmf]g gDa/===================-sfo{nosf]_ df]afOn g+= ======================-sfof{no k|d'vsf]_
O{d]n================================

$= ;DkQLsf] ljj/0fx?
qm=;+= lhNnf kflnsf j8f g+= lsQf g+= If]qkmn saf]n
u/]sf] /sd

42
%= pk/f]Qm 3/ / hUuf h] h:tf] cj:yfdf 5 ;f]xL cj:yfdf af]nkq k]z ug{] d'No
hUufsf] d"No ?===================-cIf?kL===================================================_ dfq .
3/sf] d"No ?===================-cIf?kL======================================================_ dfq .
hDdf d"No ?======================-cIf?kL===================================================_ dfq .

^= w/f}6L jfkt saf]n u/]sf] cs+sf] !) k|ltztn] x'g cfpg]


c+sdf ?====================== -cIf?kL=============================================================_dfq .

dfly pNn]v ul/Psf] 3//hUuf ljj/0f h] h:tf] cj:yfdf 5 ;f]lx cj:yfdf v/Lb ug{
O{R5's ePsf]n] of] lznaGbL af]nkq jf]8{df w/f}6L /sd a'emfPsf] /l;bsf ;fy af]nkq
;DaGwL ;a} z{tx? cWoog tyf :jLsf/ u/L of] af]nkq e/L k]z ub{5'÷ub{5f} .

&= af]nkq kmf/d k]z ug{]sf]


-s_ -s_ ;+3÷;+:yf÷
gfd==================================== gfd==================================== sDkgL eP
5fk
b:tvt================================= b:tvt===============================

ldlt M=================================== ldlt M=================================

*= af]nkqsf] ;fy ;+nUg ug{'kg{] sfuhftx?


-!_ 3/f}6L hDdfsf] /l;b ;Ssn k|lt – !
-@_ gful/stf k|df0fkqsf] kmf]6f]slk – !
-#_ af]nkqbftf ;+:yf ePdf
-s_ ;+:yf bt{f k|df0fkqsf] kmf]6f]skL
-v_ :yfoL n]vf gDa/sf] kmf]6f]skL
-u_ kl5Nnf] cfly{s jif{sf] s/ r'Qmf k|df0fkqsf] kmf]6f]skL
-3_ af]nkq ;DalGw sfo{ ug{] JolQmnfO{ k|bfg u/]sf] clVtof/L kq / vl/b ug{]
lg0f{o
(= af]nkq ;DaGwL zt{x?
-s_ of] cGo lnnfd ;DkQL laqmL ug]{ ;"rgf k|sfzg ePsf] ldlt b]lv & -;ft_
lbgleq af]nkq k]z ug{' kg{]5 . af]nkq vf]lng] lbg ljbf k/] ;f]sf] ef]lnkN6
lbgsf] !!M#) ah] o; jf]8{sf] s]G›Lo sfo{fno k'Nrf]s, nlntk'/df vf]lng] 5 .
-v_ af]nkqbftfn] cfkm'n] saf]n ug{] b/ -/]6_ c+s / cIf/df :ki6 pNn]v ug{' kg{]5 .
-u_ pNn]lvt saf]n ul/Psf] c+s / cIf/df km/s kg{ uPdf cIf/df n]lvPsf]
/sdnfO{ dfGotf lbOg]5 . ;f] n]Vbf :ki6 a'lemg] u/L n]Vg' kg{]5 . lalu|g uO{
;Rofpg' k/]df cÍ / cIf/ v's{g, d]6\g kfO{g] 5}g . ljlu|P hlt cÍ / cIf/ k9\g
;lsg] u/L s]xL yKg' kg{] ePdf yk lrGx k|of]u u/L h] n]Vg' kg{] xf] n]vL yk tyf
s]/d]6df ;d]t c? cÍ / cIf/ yk36 ug{] gldNg] u/L cufl8 / k5fl8 ;lx5fk
u/]sf] x'g' kg{]5 . ;f] adf]lhd gePsf] af]nkqnfO{ dfGotf lbOg] 5}g .

43
-3_ af]nkqdf cfkm"n] saf]n u/]sf] /sdsf] sDtLdf !) k|ltzt x'g cfpg] /sd w/f}6L
afkt jf]8{sf] a}s vftfdf hDdf u/L ;f]sf] ;Ssn ef}r/sf ;fy af]nkq k]z ug{'
kg{]5 .
-ª_ k|fKt ePsf lznaGbL af]nkqx? af]nkqjfnf jf lghsf] cflwsf/Ls k|ltlglw /
ljleGg sfof{nosf k|ltlglwx?sf] /f]xj/df af]nkq vf]lng] 5 . t/ af]nkqbftf jf
lghsf] k|ltlgwLx? pkl:yt gePdf klg af]nkq vf]Ng afwf k/]sf] dflgg] 5}g .
-r_ af]nkq :jLs[t eP kZrft af]nkqbftfn] cfkm'n] saf]n u/]sf] /sd dWo] !)
k|ltzt w/f}6L afkt bflvnf u/]sf] /sd s6fO{ afFsL x'g] cfpg] () k|ltzt /sd
bflvnf u/L cfkm'n] vl/b u/]sf] ;DkQL -&_ ;ft lbg leq lng' kg{]5 . tf]lsPsf]
Dofb leqdf kfl/t, u/L ;DkQL glnPdf w/f}6L jfktsf] /sd hkmt u/L csf{]
af]nkqbftfnfO{ pNn]lvt ;Dklt gfd;f/L u/L lng cfb]z lbg ;lsg] 5 .
-5_ gfd;f/L ubf{ nfUg] s/, b:t'/, /fh:j, bt{f /lhi6«]zg z'Ns cflb nufPtsf
vr{x? af]nkqbftf :jo+n] Joxf]g{' kg{]5 .
-h_ tf]lsPsf] Dofb leq k|fKt gePsf / l/t gk'u]sf af]nkq pk/ s'g} sf/jfxL x'g]
5}g .
-em_ af]nkq :jLs[t ug{] jf gug{] clwsf/ jf]8{df lglxt /xg]5 .

44
=========================

Df=kf=sf=,===========================ePsf]
lbg]

@)=========.=========.========
;gfvt ;xL5fk
/fli6«o ;xsf/L ljsf;
lng]

cg';l" r – *
b[li6aGws÷td;'s gd"gf
C0f td;'s g+= !
jf]8{n] C0fLaf6 C0fLsf] gfdsf] lwtf] kfl/t u/fO{ lng] lnvt
lnlvtd lnvt u/fO{ lng] wgLsf gfd nlntk'/ dxfgu/kflnsf j8f g+=======k'Nrf]s, nlntk'/ cjl:yt /fli6«o
bfF= afF=
@_
!_
C0fLsf] ;xL5fk / b:tvt ;fIfL

;xsf/L ljsf; jf]8{ P]g @)$( 4f/f :yflkt /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ -o;kl5 o; lnvtdf wgL jf]8{ egL
pNn]v ul/Psf] 5_ lnvt u/L lbg] ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] gfd=================================================================
ljefu÷sfof{nodf btf{ g+========================ldlt========================df /lhi68{÷btf{ ePsf]======================lhNnf
=============================kflnsf, j8f g+========l:yt ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] tk{maf6 clVtof/ k|fKt ;~rfns÷cWoIf
>L==============================================================sf] gflt÷gfltgL÷a'xf/L >L============================================sf]
5f]/f÷5f]/L÷klt÷kTgL=======================lhNnf=======================================kflnsf, j8f g+========a:g] jif{=======sf]
>L============================================-o; lnvtdf o; kl5 C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf egL pNn]v ul/Psf] 5_
n]==================================C0f cGtu{t ===================================;~rfngfy{ wgL jf]8{af6 Ps}k6s jf
kmf/fd eg]{ n]vs M–

k6s–k6s u/L dfly pNn]lvt Ps} zLif{sdf jf ljleGg zLif{s cGtu{t ?============================-cIf/]kL
=====================================================_ ;Dd C0f lng]5'÷5f}+ . C0f pk;ldltn] tf]s]sf] Jofhb/ cg';f/ x'g]
u/L tf]lsPsf] /sd wgL jf]8{nfO{ a'emfpg] 5'÷5f}+ . wgL jf]8{af6 C0fL ;xsf/L ;+3 ;+:yfn] cfh eGbf cl3
lnPsf] / kl5 Ps} k6sdf jf k6s–k6s u/L lng] C0f lwtf]sf] d'No ?======================n] vfd];Dd eO{/x]sf]
C0f /sddf yk C0f lnPdf ;f] yk C0f tyf ug]{ sf/f]af/ ;d]tsf] ;'/If0f jfktdf c? s;} sf] xsbfjL
gnfUg] C0fL ;xsf/L ;+3 ;+:yf jf ;f] sf ;+rfns >L================================================ sf] Psnf}6L xsef]u
btf{ /x]sf] lt/f] rngsf] c? s;}nfO{ s'g} Joxf]/fn] lnvt u/L glbPsf] tkl;ndf pNn]lvt ;DklQ wgL jf]8n { fO{
lwtf] aGws n]lvlbPsf] 5'÷5f}+ . pNn]lvt C0f /sddf yk lng] C0f / dfly pNn]lvt C0fsf] ;Dk"0f{ ;fjfF
Jofh ;d]t sf] /sd tf]lsPsf] efvfdf a'emfpg]5'÷5f}+ . ;Dk"0f{ C0f r'Stf gx'Gh]n;Dd lwtf] n]lvlbPsf] ;DklQ
c? s;}nfO{ s'g} ?kaf6 xs x:tfGt/0f ug]{ 5}g÷5}gf}+, u/]df o;} sfuhaf6 ab/ xf];\ . pk/f]Qm zt{ aGb]hsf]
pn‹g u/]df jf C0f b'?kof]u u/]df jf lxgfldgf u/]sf] wgL jf]8{nfO{ nfu]df efvf Dofb 5Fb}df klg wgL
jf]8{af6 C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yf / C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yfn] o; cl3 lnPsf], o; kl5 lng] / pNn]lvt
C0f /sdsf cltl/Qm yk C0f lnPdf ;f] yk C0f ;d]tsf] ;Dk"0f{ ;f+jf, Jofh, xh{gf / cGo b:t'/ ;d]tsf]
/sd wgL jf]8{n] dfu u/]sf] ;dodf a'emfpg]5'÷5f+} . ga'emfPdf jf a'emfpg cfn6fn u/]df lwtf] n]lvlbPsf]
tkl;ndf pNn]lvt ;DkQL wgL jf]8{ :jo+n] lnnfd ljqmL u/L jf sJhf u/L jf k|rlnt sfg"g adf]lhd jf]8{sf]
;Dk"0f{ ;f+jf, Jofh /sd c;"n pk/ ul/ lnPdf d]/f]÷xfd|f] d~h'/L 5 . jf]8{af6 hf/L ePsf] sfnf] ;"rL ;DaGwL
kl/kq adf]lhd pko'Qm sDkgL ;f]sf] ;+rfns jf d÷xfdL ;d]tnfO{ sfnf] ;"rLdf ;dfj]z u/]df ;d]t d~h'/
5 egL d]/f]÷xfd|f] dgf]dfg /fhLv'zLn] lsgf/fsf ;fIfLsf /f]xj/df dfnkf]t sfof{no
==================================================sf] k|fË0fdf a;L lwtf] aGwssf] lnvt n]lv bfFof afFof ;xL5fk u/L wgL
jf]8{nfO{ lbofF÷lbof}+ . o;sf] Ps Ps k|lt a'lem lnof+÷lnof}+ .;DklQsf] xssf] k|df0f o;} ;fy 5 . ;fy} o;
af]8{df ul/Psf ljleGg td;'s, ;Demf}tf, shf{ :jLs[tL kq, e'QmfgL tflnsf tyf shf{ sf/f]af/ ;DaGwL cGo
sfuhftx? o; lnvtsf cleGg cË dflgg] 5 . ;flIf lsgf/fsf] ;b/ .

qmdzM===
45
tkl;n

lwtf] n]lvlbPsf] ;DklQsf] ljj/0f M–


xfnsf]
hUufwgLsf] gfd, y/ lhNnf kflnsf j8f g+= ls=g+= rf/ lsNnf If]qkmn d"No s}lkmot

pNn]lvt hUufdf s}lkmotdf pNn]v u/]sf] 3/, uf]bfd, 6x/f, sf/vfgf cflb / eljiodf aGg]
3/, uf]bfd, 6x/f sf/vfgf cflb ;d]t o;} lnvtaf6 jf]8{nfO{ lbg d~h'/ 5'÷5f}+ .

C0fL ;xsf/L ;+3 ;+:yfsf] gfd M–

clVtof/ k|fKt JolQmsf] gfdM– kb bfofF= afofF

;+:yfsf] 5fkM clVtof/ k|fKt JolQmsf] b:tvt M

jf]8{sf] tk{maf6 M–
gfdM– kb clVtof/ k|fKt JolQmsf] b:tvt M

-s_

jf]8{sf] 5fk –

O{lt ;Djt\ @)========;fn=========dlxgf========ut]=============/f]h z'ed\ .

46
=========================

Df=kf=sf=,===========================ePsf]
lbg]

@)=========.=========.========
;gfvt ;xL5fk
/fli6«o ;xsf/L ljsf;
lng]

b[li6aGws ÷td;'s gd"gf g+= @


C0fLsf xsdf t]>|f] kIfn] ul/lbg] lwtf]aGws td;'s
lnlvtd lnvt u/fO{ lng] wgLsf gfd nlntk'/ dxfgu/kflnsf j8f g+=======k'Nrf]s, nlntk'/ cjl:yt
bfF=
@_
!_
C0fLsf] ;xL5fk / b:tvt ;fIfL

/fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ P]g @)$( 4f/f :yflkt /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ -o;kl5 o; lnvtdf wgL
jf]8{ egL pNn]v ul/Psf] 5_ lnvt u/L lbg]] >L================================================================sf]
gflt÷gfltgL÷a'xf/L >L============================================sf]÷ls 5f]/f÷5f]/L÷klt÷kTgL======================lhNnf
==================================kflnsf======j8f g+ df a:g]=======jif{sf] >L==================================================cfu]
afF=

=============================================================================ljefu÷sfof{nodf ldlt=================================df
/lhi68{÷btf{ ePsf]===================================lhNnf=====================================kflnsf ============j8f g+ =l:yt
>L=======================================================================;xsf/L ;+:yfn] o; /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{,
af6=================================Ps} zLif{sdf jf ljleGg zLif{s cGtu{t======================================================
;~rfngfy{ cfheGbf cl3 lnPsf] C0f ;'ljwf tyf u/]sf] sf/f]jf/ cGtu{tsf] jf]8{sf] n]gf /sd / o;kl5
kmf/fd eg]{n]vs M–

klg dfly pNn]lvt Ps} zLif{sdf jf ljleGg zLif{s cGtu{t Ps}k6sdf jf k6s–k6s u/L lng] C0f ;'ljwf
tyf jf]8{;+u ug]{ cGo ;Dk"0f{ sf/f]jf/ pNn]lvt zLif{s cGtu{t lng] C0f ;'ljwf tyf ug]{ ;Dk"0f{ sf/f]jf/
ug]{ u/L hDdf ?================-cIf/]kL ===============================================================_C0fsf] ;'/If0f jfktdf
d]/f]÷xfd|f] crn ;DklQ ;'/If0f n]lvlbg' xf];\ egL lgh C0fL >L ====================================================åf/f
cg'/f]w eO{ cfPsf] / ;f] adf]lhd d]/f]÷xfd|f] gfdsf] crn ;DklQ ;'/If0f lwtf]n] n]lvlbg d~h'/ ePsf]
x'gfn] lgh C0fLsf] /f]xj/df lgh C0fL ;xsf/L ;+:yfn] o; cufl8 lnPsf] / o;kl5 lng] pk/f]Qm C0f
;'ljwf / ;Dk"0f{ sf/f]jf/ C0fL ;xsf/L ;+:yfsf] cg'/f]wdf wgL jf]8{n] C0fL ;xsf/L ;+:yfnfO{ lwtf]sf] d'No
?= =====================n] vfd];Dd C0f ;Demf}tfsf zt{x?df kl/jt{g gu/L eO{/x]sf] C0f /sdsf] ;'/If0f jfkt
c? s;}sf] xsbfjL gnfUg], c? s;}nfO{ s'g} Joxf]/faf6 n]lv glbPsf] s'g} lgsfoaf6 /f]Ssf gePsf], d'2f
v/ lvrf]nf gePsf] d]/f]÷xfd|f] Psnf}6L xsef]u btf{ lt/f] rngsf] tkl;ndf n]lvPsf] ;DklQ lwtf] aGws
n]lv lbPsf] 5'÷5f}+ . lgh C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yf / lgh C0fL;Fu pNn]lvt zLif{s cGtu{t s'g} klg
lnvt, r]s, e'QmfgL k'hf{ jf]8{df k]z u/L jf]8{ lgodfg';f/ lnPsf] / lng] C0f ;'ljwf cGtu{tsf] jf]8{sf]
lng'kg]{ ;fFjf, Jofh, xh{gf / nfu]sf] b:t'/ ;lxtsf] n]gf /sd lgh C0fLn] C0f ln+bf / n]gb]g ul/ lbPsf]
lnvt ;d]tdf pNn]lvt zt{ / jf]8{sf] lgod ;d]tsf] clwgdf /xL lnPsf] / lng] C0f ;'ljwfsf] ;Dk"0f{
;fFjf /sd / jf]8{ lgodfg';f/sf] Jofh tyf kl5 Jofh b/df kl/jt{g ePdf jf]8{n] tf]s]sf] Jofh b/ cg';f/
x'g]u/L ;Dk"0f{ ;fFjf, Jofh, xh{gf hf] nfu]sf] b:t'/ ;d]t jf]8n { ] tf]s]sf] efvf leq lgh C0fLnfO{ ltg{
a'emfpg nufpg] 5'÷5f}+ . jf]8{sf] ;Dk"0f{ C0fsf] ;fFjf, Jofh, xh{gf ;d]tsf] ;Dk"0f{ /sd r'Qmf geP;Dd
tkl;ndf pNn]lvt ;DklQ c? s;}nfO{ s'g} Joxf]/fn] n]lvlbg] jf xs x:tfGt/0f ug]{ 5}g, jf]8s { f] :jLs[lt
lagf s'g} lsl;dn] gf:g], laufg]{ jf df]n 36\g] sfd ug]{ 5}g, u/]df o;} sfuhaf6 ab/ xf];\ . lgh C0fL
;xsf/L ;+3÷;+:yfn] jf]8{;+usf] zt{ ;Demf}tf e+u u/L efvf Dofb leq ;Dk"0f{ C0fsf] ;fFjf, Jofh, xh{gf
r'Qmf gu/]df jf]8{sf] lgod adf]lhd nfUg] afFsL Jofh, k]gfn Jofh, k'FhLs/0f Jofh ;d]tsf] ;Dk"0f{ /sd
ltg{ nufpg]5'÷5f}+ . C0fLn] efvf Dofb leq ltg'{kg]{ ;Dk"0f{ ;fFjf Aofh ga'emfPdf jf C0f b'?kof]u u/]df jf
lxgfldgf u/]df jf ;DalGwt C0fsf] zt{ / jf]8{sf] lgodsf] clwgdf g/xL, zt{ ;Demf}tf kfng gu/]df
efvfsf] Dofb afFsL 5Fb}df klg o; jf]8a{ f6 lnPsf] C0fsf] ;fFjf / afFsL Jofh, xhf{gf, k'FhLs/0f Jofh

47
OToflb ;Dk"0f{ jf]8{sf] n]gf /sd d}n]÷xfdLn] jf]8{nfO{ ;'/If0f jfkt lwtf] aGws n]lvlbPsf] tkl;ndf
pNn]lvt ;DklQnfO{ jf]8{ :jo+n] lnnfd ljqmL jf cGo s'g} Joj:yf u/L c;"n pk/ ul/ lnPdf d]/f]÷xfd|f]
d~h'/L 5 . lwtf] ;'/If0f n]lvlbPsf] ;DklQ s'g} lsl;daf6 sRrf 7x/]df jf lwtf] ;DklQaf6 jf]8{sf] dfly
pNn]lvt C0f c;"n pk/ x'g g;Sg] l:ylt x'g cfPdf C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] / d]/f]÷xfd|f] c? rn
crn ;DklQaf6 ;d]t jf]8{n] lnnfd ljqmL jf cGo Aoj:yf u/L c;"n pk/ ul/ lnPdf ;d]t d]/f]÷xfd|f]
dGh'/L 5 . kl5 uP/ Psfsf] sf/f]jf/df d]/f]÷xfd|f] ;DklQaf6 c;"n pk/ ug{ kfO{g] xf]O{g egL s'g} k|sf/sf]
ph'/ jfh'/ ug]{ 5}g . u/] o;} lnvtaf6 ab/ xf];\ . lgh C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yfn] o; jf]8; { +u dfly
pNn]lvt C0f ;'ljwf k|of]u u?Gh]n jf]8{sf] ;Dk'0f{ /sd e"QmfgL geP;Dd of] lnvt sfod /xg]5 . ;fy}
jf]8å{ f/f sfnf] ;"rL Joj:yf ;DaGwdf hf/L ul/Psf] lgb]{zg adf]lhd C0fL ;xsf/L ;+:yf / d]/f]÷xfd|f] gfd
sfnf] ;"rLdf ;dfj]z u/]df ;d]t d]/f]÷xfd|f] d~h'/L 5 egL d]/f]÷xfd|f] dgf]dfg /fhLv'zLn] dfnkf]t
sfof{no==================================== sf] k|fË0fdf a;L lwtf] aGwssf] lnvt n]lv bfFof afFof ;xL5fk u/L
wgL jf]8{nfO{ lbofF÷lbof}+ . o;sf] Ps Ps k|lt a'lem lnof+÷lnof}+ .;DklQsf] xssf] k|df0f o;} ;fy 5 . ;fy}
o; af]8{df ul/Psf ljleGg td;'s, ;Demf}tf, shf{ :jLs[tL kq, e'QmfgL tflnsf tyf shf{ sf/f]af/ ;DaGwL
cGo sfuhftx? o; lnvtsf cleGg cË dflgg] 5 . ;flIf lsgf/fsf] ;b/ .

tkl;n
lwtf] n]lv lbPsf] ;DklQ ljj/0f M
j8f
xfnsf]
hUufwgLsf] gfd lhNnf kflnsf g+= lstf g+= rf/ lsNnf If]qkmn d"No s}lkmot

pNn]lvt hUufdf s}lkmotdf pNn]v ePsf] 3/, uf]bfd, 6x/f, sf/vfgf cflb / eljiodf aGg]
3/, uf]bfd, 6x/f, sf/vfgf cflb ;d]t o;} lnvtaf6 jf]8n
{ fO{ lbg d~h'/ ePsf]5'÷5f}+ .

C0f;+u ;DalGwt ;+:yfsf] tkm{af6 M– jf]8{sf] tk{maf6

Gffd M– b:tvt Gffd M– b:tvt M–

-s_ kbM–
-v_ 5fkM–
lwtf] ;'/If0f lbg]sf] gfd M–
lwtf] ;'/If0f lbg]sf] gful/stf g+=
lwtf] ;'/If0f n]lv lbg]sf] ;lx5fk M–
NofKr] bfofF afofF
C0fLsf] ;xL5fk M

Olt ;Dat @)===============;fn ===============dlxgf========ut] ========/f]h =====z'ed\ .

48
C0f td;'s g+=– #

Z]fo/ ;b:on] ;xsf/L ;+3÷;+:yfnfO{ lbg] hdfgLsf] td;'s


lnlvtd lnvt u/fO{ lng] wgLsf gfd nlntk'/ dxfgu/kflnsf j8f g+=======k'Nrf]s, nlntk'/ cjl:yt /fli6«o
;xsf/L ljsf; jf]8{ P]g @)$( 4f/f :yflkt /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ -o;kl5 o; lnvtdf wgL jf]8{
egL pNn]v ul/Psf] 5_ lnvt u/L lbg]] >L================================================================sf]
Mn]vs eg]{ kmf/d

M;fIfLx?

gflt÷gfltgL÷a'xf/L >L============================================sf]÷ls 5f]/f÷5f]/L÷klt÷kTgL======================lhNnf


==================================kflnsf======j8f g+ df a:g]=======jif{sf] >L====================================================cfu]
=============================================================================ljefu÷sfof{nodf ldlt=================================df
/lhi68{÷btf{ ePsf]===================================lhNnf=====================================kflnsf ============j8f g+=l:yt
>L======================================;xsf/L ;+3÷;+:yfn] o; /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{af6=======================cflb
Ps} zLif{sdf jf ljleGg zLif{s cGtu{t===========================================;~rfngfy{ cfheGbf cl3 lnPsf]
C0f ;'ljwf tyf u/]sf] sf/f]jf/ cGtu{tsf] jf]8{sf] n]gf /sd / o;kl5 klg dfly pNn]lvt Ps} zLif{sdf jf
ljleGg zLif{s cGtu{t Ps} k6sdf jf k6s k6s u/L lng] C0f ;'ljwf tyf jf]8{;+u ug]{ cGo ;Dk"0f{
sf/f]jf/, pNn]lvt zLif{s cGtu{t lng] C0f ;'ljwf tyf ug]{ ;Dk"0f{ sf/f]jf/ ;d]t ug]{ u/L hDdf
?======================-cIf/]kL =========================================================_ ;Ddsf] C0fsf] nflu hdfgL a;L lbg
lgh C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yfåf/f cg'/f]w eO{ cfPsf] / ;f] adf]lhd hdfgL a;L hdfgLsf] lnvt u/L lbg
d]/f]÷xfd|f] dGh'/ ePsf] x'gfn] lgh C0fLsf] /f]xj/df lgh C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] cg'/f]wdf wgL jf]8n { ]
C0f ;Demf}tfsf] zt{x? kl/jt{g gu/L C0fLnfO{ lwtf]sf] d'No ?====================-cIf/]kL
=============================================================_ n] vfd];Dd eO{/x]sf] C0f /sdsf] nflu hdfgL a;L of]
hdfgLsf] lnvt n]lvlbPsf] 5' . lgh C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yfn] dfly pNn]lvt zLif{s cGtu{t s'g} klg
lnvt, e'QmfgL k'hf{ jf]8d{ f k]z u/L jf]8{ lgodfg';f/ lnPsf] / lng] C0f ;'ljwf cGt/utsf] jf]8{sf] lng'kg]{
;fFjf Jofh / nfu]sf] b:t'/ ;lxtsf] n]gf /sd lgh C0fL ;+3÷;+:yfn] C0f ln+bf / n]gb]g ubf{ u/fpFbf ul/
lbPsf] lnvt ;d]tdf pNn]lvt zt{, jf]8{sf] lgodsf] clwgdf /xL C0f ;'ljwfsf] ;Dk"0f{ ;f+jf /sd / jf]8{sf]
lgodfg';f/sf] Aofh tyf kl5 Aofh b/df kl/jt{g ePdf jf]8{n] tf]s]sf] Jofh b/ cg';f/ x'g] u/L ;Dk"0f{
;fFjf Jofh hf] nfu]sf] b:t'/ ;d]t jf]8n { ] tf]s]sf] efvf leq lgh C0fL ;+3÷;+:yfnfO{ ltg{ a'emfpg
nufpg]5÷' 5f}+ . lgh C0fLn] jf]8; { +usf] zt{ ;Demf}tf eu+ u/L efvf Dofb leq ;Dk"0f{ C0fsf] ;fjfF Jofh
r'Qmf gu/]df jf]8{sf] lgod adf]lhd nfUg] afFsL Jofh, k]gfn Aofh, k'FhLs/0f Jofh ;d]tsf] ;Dk"0f{ /sd ltg{
nufpg] 5'÷5f} .+ lgh C0fLn] efvf Dofbleq ltg'{kg]{ ;Dk"0f{ ;fFjf Aofh ga'emfPdf jf C0f b'?kof]u u/]df jf
lxgfldgf u/]df jf ;DalGwt C0fsf] zt{ / jf]8{ lgodsf] clwgdf g/xL zt{ ;+Demf}tf kfngf gu/]df efvfsf]
Dofb afFsL 5Fb}df klg o; jf]8{af6 lnPsf] C0fsf] ;fjfF / afFsL Aofh, xhf{gf, k'FhLs/0f Aofh OToflb ;Dk"0f{
jf]8s{ f] n]gf /sd d]/f÷xfd|f] 3/ 3/fgf u}x| hfoh]yfaf6 c;"n pk/ u/]df d]/f]÷xfd|f] d~h'/L 5 . kl5 uP/
d]/f]÷xfd|f] ;DklQaf6 c;"n pk/ ug{ kfO{g] xf]O{g egL s'g} k|sf/sf] ph'/ jfh'/ ug]{ 5}g . u/] o;} lnvtaf6
ab/ xf];\ . lgh C0fL ;+3÷;+:yfn] o; jf]8{;+u dfly pNn]lvt C0f ;'ljwf jf]8{;+u sf/f]jf/ u?Gh]n ;f] sf]
;Dk"0f{ /sd km5\of{}6 gePsf] cj:yf;Dd of] lnvt sfod /xg]5 .

qmdzM=====

49
;fy} jf]8å{ f/f sfnf];"rL Aoj:yf ;DaGwdf hf/L ul/Psf] lgb]{zg adf]lhd C0fL ;xsf/L ;+:yf / d]/f]÷xfd|f]
gfd sfnf];"rLdf /fv]df d]/f]÷xfd|f] d~h'/L 5 egL d]/f]÷xfd|f] dgf]dfg
/fhLv'zLn]=============================================== sfof{nodf a;L pk/f]Qm adf]lhdsf] ;Dk"0f{ Aoxf]/f k9L jfrL
lnvtsf] dtnj / kl/0ffd ;d]t a'lem hdfgLsf lnvt n]vL lnvt u/fO{ lng] /fli6«o ;xsf/L ljsf;
jf]8n
{ fO{ lbof}+ . o;sf] Psk|lt a'lem lno}÷lnof}+ . ;fIfL lsgf/fsf] ;b/ .

C0fL ;xsf/L ;+3÷;+:yfsf] Gffd M– C0fLsf] ;xL5fkM–


clVtof/k|fKt AolQmsf] b:tvt M–

hdfgL lbg]sf] gful/stf g=+ hdfgL n]lv lbg]sf] ;lx5fkM


b:tvt M–

bfofF afofF

C0fLsf] tkm{af6M

Olt ;Dat @)=================;fn============dlxgf==============ut]======/f]h=======z'ed\ .

50
C0f td;'s g+= – $
;+:yfut hdfgLsf] td;'s

lnlvtd lnvt u/fO{ lng] wgLsf gfd nlntk'/ dxfgu/kflnsf j8f g+=======k'Nrf]s, nlntk'/ cjl:yt
/fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ P]g @)$( 4f/f :yflkt /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{ -o;kl5 o; lnvtdf wgL
jf]8{ egL pNn]v ul/Psf] 5_ lnvt u/Llbg]============================================ laefu÷sfof{nodf
ldlt=========================df /lhi68{÷btf{ ePsf=======================lhNnf============================================kflnsf
Mn]vs eg]{ kmf/d

M;fIfLx?

j8f g+============l:yt===========================================================================sfof{no÷/lhi68{ sfof{no /x]sf]


>L=================================================;xsf/L ;+:yfsf] tkm{af6 clVtof/ k|fKt cWoIf÷;+rfns÷Joj:yfks
>L============================================-o;kl5 hdfgLstf{ elgPsf]_ cfu]=================================sfof{nodf
ldlt======================df /lhi68{÷btf{ ePsf]=================lhNnf===========================kflnsf j8f
g+=====l:yt=========================;xsf/L ;+:yf -o; kl5 C0fL elgPsf]_ n] o; /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{,
sfof{no=========================af6=======================================================cflb Ps} zLif{sdf jf ljleGg zLif{s
cGtu{t==============================================;~rfngfy{ lnPsf] C0f ;'ljwf tyf u/]sf] sf/f]jf/ cGtu{tsf]
jf]8{sf] n]gf /sd / o;kl5 klg dfly pNn]lvt Ps} zLif{sdf jf ljleGg zLif{s cGtu{t Ps} k6sdf jf
k6s k6s u/L lng] C0f ;'ljwf tyf jf]8; { +u ug]{ cGo ;Dk"0f{ sf/f]af/, pNn]lvt zLif{s cGtu{t lng] C0f
/sd ?========================-cIf/]kL ======================================================_ ;Ddsf] C0fsf] nflu hdfgL a;L
lbg lgh C0fL ================================================= åf/f cg'/f]w eO{ cfPsf] / hdfgLstf{ ;xsf/L
;+3÷;+:yfsf] ldlt ====================sf] ;+rfns ;ldltsf]======cf}+ a}7sn] pNn]lvt C0fLn] lnPsf] / o; kl5
lng] C0f, ;'ljwf, ;Dk"0f{ sf/f]af/ / lwtf]sf] d"Non] vfd];Dd hdfgL a;L hdfgLsf] lnvt u/L lbg] lg0f{o
eP adf]lhd lgh C0fLsf] /f]xj/df lgh C0fL ========================================/ lgh;+u ;DalGwt ;xsf/L
;+3÷;+:yfn] o; cufl8 lnPsf / o;kl5 lng] pk/f]Qm C0f ;'ljwf / ;Dk"0f{ sf/f]af/ / C0fLsf] cg'/f]wdf
wgL jf]8{n] C0f ;Demf}tfsf] zt{x? kl/jt{g gu/L C0fLnfO{ lwtf]sf] d"No ?=====================-
cIf/]lk====================================================================_ n] vfd];Dd eO{/x]sf] C0f /sdsf] nflu hdfgL
a;L of] hdfgLsf] lnvt n]lvlbPsf] 5' lgh C0fL ;xsf/L ;+:yfdfly pNn]lvt zLif{s cGtu{t s'g} klg
lnvt e'QmfgL k'hf{ jf]8{df k]z u/L jf]8s { f] lgodfg';f/ lnPsf] / lng] C0f ;'ljwf cGtu{tsf] jf]8{sf] lngkg]{'
;fFjf, Aofh, xh{gf / nfu]sf] b:t'/ ;lxtsf] n]gf /sd lgh C0fL ;xsf/L ;+:yfn] C0f ln+bf / n]gb]g jf
cGo s'g} sf/f]af/ ubf{ u/fpFbf ul/ lbPsf] lnvt ;d]tdf pNn]lvt zt{, jf]8s { f] lgodsf] clwgdf /xL C0f
;'ljwfsf] ;Dk"0f{ ;f+jf /sd / jf]8{sf] lgodfg';f/sf] Aofh tyf kl5 Aofh b/df kl/jt{g ePdf jf]8n { ] tf]s]sf
Aofh b/ cg';f/ x'g] u/L ;Dk"0f{ ;fFjf, Aofh, xh{gf hf] nfu]sf] b:t'/ ;d]t jf]8{n] tf]s]sf] efvf leq lgh
C0fL / lgh C0fL;+u ;DalGwt ;+3÷;+:yfnfO{ ltg{ a'emfpg nufpg]5' . lgh C0fLn] jf]8; { +usf] zt{ ;Demf}tf
eË u/L efvf Dofb leq ;Dk"0f{ C0fsf] ;fjfF, Aofh, xh{gf r'Qmf gu/]df jf]8{ lgod adf]lhd nfUg] afFsL
Aofh, k]gfn Aofh, k"FhLs/0f Aofh ;d]tsf] ;Dk"0f{ /sd ltg{ nufpg] 5' . C0fL ;xsf/L ;+:yfn] efvf Dofb
leq ltg'{kg]{ ;Dk"0f{ ;fFjf, Aofh, xh{gf ga'emfPdf jf C0f b'?kof]u u/]df jf lxgfldgf u/]df jf ;DalGwt
C0fsf] zt{ / jf]8{sf] lgodsf] clwgdf g/xL zt{ ;Demf}tf kfngf gu/]df efvfsf] Dofb afFsL 5Fb}df klg o;
jf]8{af6 lnPsf] C0f ;d]tsf] ;fFjf / afFsL Aofh, xhf{gf, k"FhLs/0f Aofh OToflb ;Dk"0f{ jf]8{sf] n]gf /sd
hdfgLstf{sf] rn crn, u}x| hfoh]yf ;DklQaf6 c;"n pk/ u/]df k"0f{ d~h'/L 5 . kl5 uP/ Psfsf]
sf/f]af/df hdfgLstf{sf] ;DklQaf6 c;"n pk/ ug{ kfO{g] xf]O{g egL s'g} k|sf/sf] ph'/ jfh'/ ug]{ 5}g . u/]
o;} lnvtaf6 ab/ xf];\ . lgh C0fL / lgh;+u ;DalGwt ;+3÷;+:yfn] o; jf]8{;+u dfly pNn]lvt C0f
;'ljwf / sf/f]af/ u?Gh]n jf]8{sf] ;Dk"0f{ n]gf /sd km5\of{}6 geP;Dd of] lnvt sfod /xg]5 .

qmdzM====

51
;fy} jf]8å{ f/f sfnf];"rL Aoj:yf ;DaGwdf hf/L ul/Psf] lgb]{zg adf]lhd C0fL / hdfgLstf{ ;d]tsf] gfd
sfnf] ;"rLdf /fv]df ;d]t d~h'/L 5 egL d]/f]÷xfd|f] dgf]dfg /fhLv'zLn]
====================================sfof{nodf a;L pk/f]Qm adf]lhdsf] ;Dk"0f{ Aoxf]/f k9L jfrL lnvtsf] dtna /
kl/0ffd ;d]t a'lem hdfgLsf] lnvt n]vL lnvt u/fO{ lng] /fli6«o ;xsf/L ljsf; jf]8{nfO{ lbof}+ . o;sf] Ps
k|lt a'lem lnofF÷lnof}+ . ;fIfL lsgf/fsf] ;b/ .

C0fL;+u ;DalGwt ;+3÷;+:yfsf]


Gffd M–

C0fLsf] tk{maf6 M
hdfgL lbg]sf] gfd, 7]ufgf M
b:tvtM

NofKr] 5fk
bfofF afofF

clVtof/ k|fKt AolQmsf] gfdM


kbM
;+3÷;+:yfsf] 5fkM

Olt ;Djt\ @)===============;fn============dlxgf============ ut] =========/f]h z'ed\ .

52
d~h'/Lgfdf 9f+rf – %
c+lzof/ ;b:osf] d~h'/Lgfdf

lnlvtd\=====================k|b]z==================lhNnf ==============================kflnsf j8f g+ ======6f]n


c+lzof/x?n] d]/f] ;fd'Gg]df ;lx5fk u/]sf] xf] elg ;gfvt ug{] /fli6«o ;xsf/L ljsf; af]8{ sd{rf/L >L==============

=========================-;fljs ==============================================_ :yfoL 7]ufgf ePsf d÷xfdL


tkl;ndf pNn]v ul/Psf JolQmx? cfu] g]kfn ;/sf/ ;xsf/L ljsf; af]8{, cGt{ut nlntk'/
lhNnf nlntk'/ dxfgu/kflnsf j8f g+=#, k'Nrf]s, nlntk'/df s]Gb|Lo sfof{no /x]sf] /fli6«o
;xsf/L ljsf; af]8{ -o; kl5 wgL÷;fx'÷af]8{÷k|yd kIf elgPsf] 5_ sf] sfof{no
========================df========================kbdf sfo{/t sd{rf/L===========================================sf]
gflt÷gfltlg÷a'xf/L============================sf] 5f]/f÷5f]/L÷klTg ==============lhNnf =================
kflnsf j8f g+= ================= 6f]n ============= a:g] jif{ ======= sf >L ===================================
-gf=k|=g=÷hf=ld÷lh =====================_ -o; kl5 C0fL JolQm÷;+:yf elgPsf] 5 _ n] To; af]8{sf]
shf{ sfo{ljwL @)&( -kl5 yk 36 ePdf ;f] ;d]t_ df Joj:yf eP adf]lhdn] lng]
======================================== shf{, yk ul/g] shf{ tyf ;'lawf ;d]tsf nflu ;'/If0f jfkt
lwtf] aGws lnvt ul/lbg]========================= sf] gflt÷gfltlg÷a'xf/L ================= sf
5f]/f÷5f]/L klTg =============== lhNnf ======================kflnsf= j8f g+==================6f]n=============
a:g] jif{ =======sf >L =================================== -gf=k|=g=÷hf=ld÷lh ===========================_ sf]
gfddf dfnkf]t sfof{no===================df btf{ sfod /x]sf] tkl;ndf pNn]lvt k|:tfljt lwtf]
hUuf÷3/hUuf / ;f] df xfn ePsf] / eljiodf aGg], yKg] 3/ 6x/f sDkfp08 jfn ;d]tn]
rr{]sf] ;Dk"0f{ lnunufkft ;d]t d]/f]÷xfd|f] xs nfUg] 3/ hUuf lwtf] ;'/If0fsf] lnvt n]vL
/lhi6«]zg ;d]t kfl/t ul/lbPdf÷lbPsf]df d]/f]÷xfd|f] ;d]t k"0f{ d~h'/L ePsf] x'Fbf
d~h'/Lgfdfsf] of] lnvt u/L lbPsf 5'÷5f}+ . C0fLn] wgL af]8{nfO{ a'emfpg' kg{] shf{
/sd÷;fFjf, Jofh, xhf{gf tyf cGo b:t'/ a'emfpg' kg{] ;do leq jf dfUgf ;fy ga'emfO{
cfn6fn u/]df jf a'emfpg l9nfO{ u/]df C0f ln+bfsf] avt u/]sf] zt{ aGb]h pNn+3g u/]df
pk/f]Qm shf{sf] ;'/If0f afkt lnvt ul/lbPsf]÷ul/lbg] tkl;ndf pNn]lvt 3/ hUuf jf ;f]lx
hUufdf kl5 aGg] 3/, 6x/f / ;Dk"0f{ lnunufkft ;d]t ;xsf/L P]g, ;xsf/L lgodfjnL
af]8{sf] ljlgod, lgod, sfo{ljlw, tyf k|rlnt sfg"g adf]lhd wgL af]8{ cfkm}n] lnnfd ljqmL
u/L jf cGo k|sf/af6 x:tfGt/0f u/L jf wgL af]8{n] ;sf/ u/L jf cGo aGbf]a:t u/L wgL
af]8{n] n]gf c;'n pk/ u/L lnPdf jf wgL af]8{n] g} lnO{ pkef]u u/]df d]/f]÷xfd|f] k"0f{ d~h'/L
5.

qmdzM

53
kl5 d]/f]÷xfd|f] ;d]t xs nfUg] pQm ;DklQ lnnfd ljqmL ug{ gkfO{g] jf ;f] 3/ hUufaf6 shf{
c;"n pk/ ug{ gkfO{g] egL s'g} s'/fsf] ph'/ jfh'/ d'2f dfldnf ;d]t ug{] 5}g÷5}gf}+ . u/]
u/fP o;} lnvtaf6 ab/ xf]; egL ;xL5fk u/L tkfO{ wlg /fli6«o ;xsf/L ljsf; af]8{nfO{
lbP÷lbof}+ .

k|:tfljt lwtf]sf] ljj/0f

lhNnf kflnsf j8f g+= lsQf g+= If]qkmn 3/ hUuf÷hUuf

qm =;= Gffd gftf lktf÷klt afh]÷;;'/f b:tvt cf}7fsf] 5fk


bfofF afofF
!

Olt ;Dat\ @)=========;fn ============dlxgf =============ut] ===============/f]h z'ed\ .

54

You might also like