ªÀÄ»¼Á ²PÀët £ÀqÉzÀÄ §AzÀ zÁj

£ÀªÀĸÁÌgÀUÀ¼ÀÄ £Á£ÀÄ GªÀiÁ UÀÄqÀØzÀ.

¥ÀQëUÀ½UÉ MAzÉà gÉPÉ̬ÄAzÀ ºÁgÀĪÀÅzÀÄ C¸ÁzsÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉÆà ºÁUÉ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ
GvÀÛªÀÄUÉƼÀîzÀ ºÉÆgÀvÀÄ dUÀwÛ£À PÀ¯ÁåtzÀ §UÉÎ aAw¸ÀĪÀÅzÀÄ C¸ÁzsÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ JA§ ªÀiÁvÀ£ÀÄß ¸Áé«Ä
«ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ ºÉýgÀĪÀzÀ£ÀÄß £É£¦ À ¹PÉƼÀÀÄzÀÄ
dUÀwÛ£À°è ±ÉæõÀ×, ¥ÀÄgÁvÀ£,À ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ »£À߯ÉAiÀÄļÀî ¨sÁgÀvÀ zÉñÀzÀ°è D¢ PÁ®zÀ°è ªÀÄ»¼Á ²PÀëtªÀÅ
GvÀÛªÀĪÁVvÀÄÛ. §gÀħgÀÄvÀÛ PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀÄ¥Àx æ ÁUÀ½AzÁV »£ÀßqÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è
¸ÁªÀiÁfPÀªÁVAiÀÄÆ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁV ¹ÛçêÁ¢UÀ¼ÄÀ ºÀÄnÖPÆ É AqÀgÀÆ ¸À»vÀ CªÀgÀ ªÀiÁvÀÄUÀ¼ÀÄ ªÉâPÉUÀ½UÀÆ,
¨sÁµÀtUÀ½UÀÆ ¹Ã«ÄvÀªÁV ºÉÆÃVªÉ. FUÀ §AiÀĸÀĪÀÅzÀÄ C£ÀÄPÀA¥ÀªÀ£Àß®è, C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁévÀAvÀæöå,
DzÀÝjAzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀÄd®ÄUÀ¼À°è ¹Ûçà ²PÀëtªÀÅ UÀt¤ÃAiÀĪÁV §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄ»¼Á ²PÀët £ÀqÉzÀÄ §AzÀ zÁjAiÀÄ£ÀÄß PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄzÀ°è UÀªÀĤ¸ÉÆÃt.
1.1 ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è ¹Ûçà ²PÀët : (PÁ® Qæ.¥ÀÆ.1600-1100)
 ªÀÄ»¼ÉÉAiÀÄÄ ¥ÀÄgÀĵÀgÀµÉÖà ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢zÀÄÝ. AiÀidÕ AiÀiÁUÁ¢UÀ¼À°è ¥Á¯ÉÆμÀÄîwÛzÀݼÄÀ .
ªÀÄ»¼É ¸ÉÊ£Àå, ±Á¸ÀÛç J®èzÀgÀ°èAiÀÄÆ ¸ÀPÀëªÀļÁVzÀݼÀÄ
 ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ G¥À£ÀAiÀÄ£ÀPÉÌ M¼ÀUÁUÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è «±ÀéªÀgÁ, C¥À¯Á, WÉÆõÁ, UÉÆÃzÁ, ¯ÉÆÃ¥ÀªÀÄÄzÁæ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ ¸ÉÆÛÃvÀæUÀ¼£
À ÀÄß
§gÉ¢zÁÝgÉ.
 ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ §æºÀäZÁjtÂAiÀÄgÀÄ, §æºÀäªÁ¢¤AiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DvÀä«zÉåAiÀÄ£ÀßjvÀ UÀÈ»tÂAiÀÄgÀÄ DVzÀÝgÀÄ.
 CA¢£À ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ®°vÀPÀ¯ÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¥ÀjtÂvÀgÁVzÀÝgÀÄ. ¸ÀAVÃvÀ, £ÀÈvÀå, ªÁzÀåUÁjPÉAiÀÄ°è £ÉÊ¥ÀÄtåvÉ
¥ÀqÉ¢zÀÝgÀÄ, ¸ÀªÀÄgÀ PÀ¯ÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¤µÁÚvÀgÁVzÀÝgÀÄ.
 D PÁ®zÀ ªÀÄ»¼Á «zÁéA¸ÀgÀÄ-UÁVð, ¯ÉÆÃ¥ÀªÀÄÄzÁæ, C¥Á®, AiÉÆÃzs- É ¤±Àà¼ÀAvÁ, ªÉÄÊvÉæìÄ
ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ vÀvÀé±Á¸ÀÛç, UÀtÂvÀ, RUÉÆüÀ, vÀPð
À , OµÀzsÀ±Á¸ÀÛçUÀ¼À°è ¥Àæ¹zÀÞgÁVzÀÝgÀÄ.
 »ÃVzÀÄÝ CA¢£À ¢£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À°è §ºÀÄ¥ÀwßvÀé, ¨Á®å«ªÁºÀzÀAvÀºÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀĸÀåUÀ½zÀݪÀÅ.
1.2 ¨ËzÀÞgÀ PÁ®zÀ°è ¹Ûçà ²PÀët : (PÁ® Qæ.¥ÀÆ.6 jAzÀ 5)
 ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÀÆ ²PÀëtzÀ J®è CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁVzÀÄÝ ¹Ûçà ²PÀëtPÉÌ ¥Áæ±À¸ÀÛöå«vÀÄÛ.
 ¨ËzÀÞ ¸ÀAWÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ²PÀët ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä CªÀPÁ±À PÀ°à¸À¯ÁVvÀÄÛ.
 C±ÉÆÃPÀ£À »jAiÀÄ ªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀ«ÄvÉæAiÀÄÄ ²æîAPÁPÉÌ ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæZÁgÀPÉÌ ºÉÆÃzÀzÀÝ£ÀÄß PÁtÄvÉÛêÉ.
 CªÀÄæ¥Á°, ¸ÀÄeÁvÀ, AiÀıÉÆÃzsÀgÉ, ¸ÀAWÀ«ÄvÉæ, £ÀA¢¤, ºÉ¯É£Á ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ «zÁéA¸ÀgÁVzÀÝgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
±À¸ÀÛç, ±Á¸ÀÛç, OµÀzsÀ±Á¸ÀÛç, vÀvÀé±Á¸ÀÛç, vÀPÀð±Á¸ÀÛçUÀ¼À£ÄÀ ß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀÝgÀÄ.
 ±ÀĨsÀ, ¸ÀĪÉÄÃzsÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ ¨ËzÀÞPÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¹Ûçà ©üPÀëÄUÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ.
1.3 ªÀÄĹèA PÁ®zÀ°è ¹Ûçà ²PÀët :
 ªÀÄĹèA PÁ®zÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå PÀÄlÄA§zÀ ºÉtÄÚªÀÄPÀ̽UÉ ²PÀët ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ªÀÄÄPÀÛ CªÀPÁ±ÀUÀ½gÀ°®è. gÁd
ªÀĺÁgÁdgÀ, ²æêÀÄAvÀ PÀÄlÄA§zÀ ºÉtÄÚªÀÄPÀ̽UÉ vÀªÀÄä vÀªÀÄä ªÀÄ£ÉUÀ¼À°èAiÉÄà ²PÀët ¤ÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ¨Á®å«ªÁºÀ, ¥ÀgÀzÁ ¥ÀzÀÞw, §ºÀÄ¥ÀwßvÀéUÀ¼ÀÄ eÁjAiÀÄ°èzÀݪÀÅ. ¹Ûçà ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ EgÀ°®è, CzÁUÀÆå PÀÆqÀ-
gÀfAiÀiÁ ¸ÀįÁÛ£Á zɺÀ°AiÀÄ gÁeÁå¢ü¥ÀvÀå ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ¼É.
 ¥sÁwªÀiÁ C¯ï ¦ü»,æ C¯ï «±Àé«zÁå®AiÀĪÀ£ÄÀ ß ¸Áܦ¹zÀÝgÀÄ.
  ©Amï, D¬ÄµÁ, CPÁ-GªÀiï JA§ AiÉÆÃzsÉAiÀÄgÀÆ ¸ÉÊ£ÀåzÀ°èzÀÝgÀÄ. £ÀÆgï dºÁ£ï, ªÀÄĪÀiÁÛd
¨ÉÃUÀA, UÀįï§zÀ£ï ¨ÉÃUÀA ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ¥À¹
æ zÀÞgÁVzÀÝgÀÄ..
1.4 10£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ¹Ûçà ²PÀët
 ¹Ûçà ªÉÊzÉå ±ÀĵÁÛ §gÉzÀ PÀÈwAiÉÆAzÀÄ CgÀ©âà ¨sÁµÉUÉ 8£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ¨sÁµÁAvÀj¸À®ànÖvÀÄÛ, EzÀjAzÀ
¹Ûçà ªÉÊzÀågÀÄ EzÀÝgÀÄ JAzÀÄ £ÁªÀÅ w½AiÀħºÀÄzÀÄ.
 ZÁ®ÄPÀå PÀÄ®zÀÀ «d¬ÄPÁ, ²Ã®§mÁÖjPÁzÉë, ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ ¥Àæ¹zÀÞgÁVzÀÝgÀÄ.
 11 £Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è PÁ²äÃgÀzÀ gÁtÂAiÀÄgÁzÀ ¢zÁÝ, ¸ÀÄUÀAzsÁ, ZÁ®ÄPÀågÀ CPÁÌzÉë, ªÉÄʼÁzÉë,
®QëöäÃzÉë, UÀÄdgÁvÀzÀ PÀuÁðzÉë, ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ CºÀ¯Áå¨Á¬Ä, vÁgÁ¨Á¬Ä, gÀhiÁ¤ìAiÀÄ
®QëöäèÁ¬Ä, PÀ£ÁðlPÀzÀ QvÀÆÛgÀÄ ZÉ£ÀߪÀÄä, ¨É¼ÀªÀr ªÀÄ®èªÀÄä ªÉÆzÀ¯ÁzÀ «ÃgÀgÁtÂAiÀÄgÀÄ
DVºÉÆÃVzÁÝgÉ.
 EAvÀºÀ gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß ©lÖgÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ ²PÀët ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀ°®è.
1.5 PɼÀ¢ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄʸÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀ PÁ®zÀ°è ¹Ûçà ²PÀët :
 PɼÀ¢ ZÉ£ÀߪÀÄä 26 ªÀµÀð DgÀÄ wAUÀ¼ÀÄ DqÀ½vÀ ªÀiÁr, ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è CvÀåAvÀ ¢ÃWÀð
DqÀ½vÀ ªÀiÁrzÀ ¹ÛçÃAiÀiÁVzÁÝgÉ.
 gÁt C§âPÀÌ DAUÀègÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ gÁtÂAiÀiÁVzÀÝgÀÄ.
 ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ PÀ°AiÀÄ®Ä CªÀPÁ±À«vÀÄÛ DzÀgÉ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ EgÀ°®è.
 MqÉAiÀÄgÀÄ ¹Ûçà ²PÀëtPÉÌ ºÉaÑ£À ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀgÀÄ.
 ¸ÀAa ºÉÆ£ÀߪÀÄä, ±ÀÈAUÁgÀªÀÄä ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ DV£À ¸Á»wUÀ¼ÁVzÁÝgÉ.
 CªÀgÄÀ EzÀÝ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ½UÉ §zÀÞgÁV DZÀj¸À¨ÉÃPÉA§ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ.
 DUÀ C©üªÀåQÛUÉ ªÀÄÄPÀÛvÉ EgÀ°®è DzÀgÀÆ PÉ®ªÉÇAzÀÄ PÀ«¬ÄwæAiÀÄgÀÄ ¹Ûçà ²PÀët, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, EvÁå¢
«µÀAiÀÄUÀ¼À PÀÄjvÀÄ vÀªÀÄä vÀªÄÀ ä PÀÈwUÀ¼À°è §gÉ¢zÁÝgÉ.
1.6 ªÀZ£
À ÀPÁgÀgÀ PÁ®zÀ°è ¹Ûçà ²PÀët : (PÁ® Qæ.±À. 12£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£À)
 ¹ÛçòPÀëtPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉà DzÀåvÉ EgÀ°®è ªÀÄvÀÄÛ ¤§ðAzsÀªÀÇ EgÀ°®è.
 12 £Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ±ÀgÀtgÀ PÁæAwAiÀÄÄ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß vÀA¢vÀÄ. ¸ÀªÀiÁdzÀ°è
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ CªÀPÁ±À ®©ü¸À®Ä DgÀA©¹zÀªÀÅ
 ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀzÀ PÁ®zÀ°è - UÀAUÁA©PÉ, ¤Ã¯ÁA©PÉ, ªÀÄÄPÁÛAiÀÄPÀÌ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ
±Á¸ÀÛç, gÁdQÃAiÀÄUÀ¼À°è vÉÆqÀV¹PÉÆArzÀÝgÀÄ.
 CPÀ̪ÀiºÁzÉë, DAiÀÄÝQÌ ®PÀ̪ÀÄä, ¸ÀƼɸÀAPÀªÀé, PÉÃvÀ¯ÁzÉë, CPÀÌ£ÁUÀªÀÄä ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ C£ÀĨsÀªÀ
ªÀÄAl¥ÀzÀ°è ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV ZÀZÉðUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV
PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÄÀ ß ¤ÃrgÀĪÀÅzÀÄ ²PÀëtPÉÌ EgÀĪÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. EªÀjAzÀ ªÀÄ»¼Á ¸Á»vÀå
ºÉUÀÄÎgÀÄvÁ¬ÄvÀÄ.
1.7 ©ænõÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¹Ûçà ²PÀët
 ©ænõÀ CªÀ¢üAiÀÄ DgÀA¨sÀzÀ°è F¸ÀÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÀÄ»¼Á ²PÀëtPÉÌ D¸ÀQÛ vÉÆÃjgÀ°®è. DzÀgÉ
¥ÉÆæmɸÉÖAmï «ÄµÀ£j
À UÀ¼ÀÄ, gÉÆêÀÄ£ï PÁåxÉÆðPï «ÄµÀ£ÀjUÀ¼ÀÄ F ¤nÖ£À°è ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀݪÀÅ.
 Qæ.±À.1854 gÀ°è ªÀÅqï ªÀgÀ¢AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ªÀÄzÁæ¹£À ±Á¯ÉUÀ¼À°è 256, ªÀÄÄA¨ÉÊ£À°è 56, §AUÁ¼ÀzÀ°è 288
ªÀÄvÀÄÛ DUÉßÃAiÀÄ ¥ÁæAvÀzÀ°è 17 ¨Á®QAiÀÄgÀÄ ²PÀët ¥ÀqÉ¢zÀÝgÉAzÀÄ ºÉýzÁÝgÉ.
  Qæ.±À. 1882 gÀ°è ¨Á®QAiÀÄjUÁV 2600 ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÆ, 81 ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÆ, 15 vÀgÀ¨ÉÃw
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÆ ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ EzÀÄÝzÀÄ w½zÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÀÄ ²PÀëtªÀÅ ©ænõï D½éPÉAiÀÄ DgÀA¨sÀzÀ°è G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ°èvÀÄÛ CAzÀgÉ ªÀÄzÁæ¸ï
¥Éæ¹qɤìAiÀÄ°èAiÀÄ CAQ-CA±ÀUÀ¼£ À ÀÄß UÀªÀĤ¹zÁUÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀUÀð ªÀÄvÀÄÛ »AzÀÆUÀ¼À
«µÀAiÀÄzÀ°è MmÁÖgÉ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ 95% gÀ¶ÖvÀÄÛ.
 ºÉÆêɯï gÀªÀgÀ “©ænÃµï ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ²PÀët” ¥ÀŸÀÛPÀzÀ ¥ÀPæ ÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è DgÀA©üPÀ ²PÀët §ºÀÄvÉÃPÀ
¤µÀàæAiÉÆÃdPÀªÁVzÉ JAzÀÄ »AvÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁgÀt §AUÁ¼ÀzÀ°è «zÁåyðUÀ¼À zÁR¯É ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è
PÀĹvÀ PÀAqÀħA¢vÀÄ.
 1882-83 gÀ ºÀAlgÀ DAiÉÆÃUÀªÀÅ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤¢üAiÀÄ §ºÀÄ¥Á®Ä ºÀtªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀévÀAvÀæ zsÀ£À
¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¹Ûçà ²PÀëtzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÁV MzÀV¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÄÀ ªÀiÁrvÀÄÛ.
 §æºäÀ ¸ÀªÀiÁd, ¥ÁgÀ¹ÃPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ Qæ²ÑAiÀÄ£ÀßgÀÄ PÀÆqÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¨Á®QAiÀÄgÀ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß
¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. EzÀjAzÀ Qæ.±À.1902 gÀ ªÉüÉUÉ ¨Á®QAiÀÄgÀ ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ. 5650
¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÆ, 468 ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼Æ À , 45 vÀgÀ¨ÉÃw ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÆ ªÀÄvÀÄÛ 12
ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÄ EzÀÄÝzÀÄ w½zÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
 ¹ÛçÃAiÀÄjUÁV ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼ÄÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ. ²æêÀÄw C¤¨É¸ÉAmï CªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è
¥ÀæxÀªÀÄ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ªÀĺÁ«zÁå®AiÀĪÀÅ (Womens Indian Association CrAiÀÄ°è) JA§ÄzÀÄ
Qæ.±À.1917 gÀ°è C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ.
 Qæ.±À.1946-47 gÀ ºÉÆwÛUÉ ¨Á®QAiÀÄjUÁV C£ÉÃPÀ ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ vÉgÉAiÀÄ®ànÖzÀݪÀÅ. 21479 ¥ÁæxÀ«ÄPÀ
±Á¯ÉUÀ¼Æ À , 2370 ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼Æ
À , 288 ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ vÀgÀ¨ÉÃw ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼Æ
À ªÀÄvÀÄÛ 59
PÀ¯Á, ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£À ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ EzÀݪÀÅ.
1.8 ¸ÁévÀAvÀæöå £ÀAvÀgÀzÀ°è ¹Ûçà ²PÀët
 1947 gÀ £ÀAvÀgÀ gÁµÀÖçzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¹Ûçà ²PÀët CªÀ±ÀåªÉAzÀÄ ªÀÄ£ÀUÀAqÀÄ ¹Ûçà ²PÀëtPÉÌ ªÀĺÀvÀé
¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀPÁÌV ¸ÁPÀµÀÄÖ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß vÉgÉAiÀįÁ¬ÄvÀÄ. SÁ¸ÀV ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÀÆ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß
vÉgÉAiÀÄ®Ä ¥ÉÆæÃvÁ컸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 5£ÉÃAiÀÄ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è (1974-79) ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ ¹Ûçà ²PÀët ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ
«¸ÀÛgÀuÉUÉ DzÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄÛ.
 4£ÉÃAiÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸À«ÄÃPÉëAiÀÄ°è £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀQÌAvÀ UÁæ«ÄÃt ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¹Ûçà ²PÀëtªÀÅ PÀrªÉÄ
¥ÀæªÀiÁtzÀ°è EgÀĪÀ CA±À ºÉÆgÀ§A¢vÀÄ.
E°èAiÀĪÀgÉUÉ £ÁªÀÅ ªÀÄ»¼Á ²PÀët £ÀqÉzÀħAzÀ zÁjAiÀÄ£ÀÄß w½zÀÄPÉÆArzÉݪÉ.
zsÀ£ÀåªÁzÀUÀ¼ÀÄ.