TRUONG DAI HOC SU PHAM HA NOI
HOA NGU VAN
PGS. TS. LANHAM THIN (Chi bién)
PGS, TS, DINH TH] KHANG - PGS. TS. VO THANK,
GIAO TRINH
VAN HOC TRUNG DAI
VIET NAM
(rary
(T6i bin tin ta nh)
#,
TRYING DAI HOC TAY BAG]
TITY THU VIEN
NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM‘DeEBED
Myc yc
Li gi thigw so 6
Li ni dé 8
(Cheong L KHAI QUAT VAN HQC TRUNG DAL VIET NAM
1. M@t sb ki nigm thuje vin hge trang dg 9
1. Van hoe trung dg : 3
2. Van hoe hie ning va van hoe gh thudt 10
3. Twong quan gita vin hoe Hin va van hoe Ném B
Nhiingtiémd@ jh sit, x8 hi, tw tg, vn hoa 15
1 Vé lich sir hi 15
2, Ve tu tuing, vin ha ns 7
TL. Phin ki giat dopa vin hoe... ns 20
1. Van hg thé Ki X= XIV 21
2, Van hoe thé ki XV th8 I XVI 2
3. Van hoe thé ki XVII— nia di thé ki XIX 4
4, Van oe ia sa thé XIX rs 3S
1V, Dc trung van hoe trung dgi Vift Nam. 2
Tal lige tham Wado 35
(Chuong I. VAN HOC THE Kix —THE Ki XIV
[L Nhiimg td ch si x4 ni, tng, vin ha 36
1 Va ih si, x8 : 36
2. Vey thie wrwaing eats : 0
3. Ye vin ha nghe thug 41
UL Dac diém v8 lye lugng sing tie vi hf thing tde role rd
1. Lye lugng sing tie . 2
2. Tie phim van hoe 8
IL, NhGing khuyah hung vn hoe 47
1. Khuynh hug cm hig tn gio : 47
2. Khuynin hung cém hing véthign nhign ee3, Khuynb hung cém img yeu mide
ai gu ham Kho
(Chuong 11, VAN HOC THE Ki XV — THE KI XVI
1. Nhiing idm 4 eh st, x bi tr trig, vn oa
1 Ljeh sr xa :
2, Vin hod - Te tuing
TL. Die diém vin hye ae
1. Tinh inh chung. a
2.Nhng khuynh hung chinh trong vin hoe
5, Tan ru mghg thst ei vn hoe
hbk XV - beth XVI
Tal lig tham thd
(Chong IV. NGUYEN TRAT (1380— 1442)
2. Senghigp vin hoc =
IL Nhng gi ti co ban eta vin chuomg eNenin ‘Teal
1. Quan dim vin hoe cia Nguyen Tei.
2, Nguyéa Tei - nba vin chin dn Kit ut
3, Nguyen Tri - Nb tho te thnh su s86
4, Vin chaomg Nun Ti kt tinh nim thé vn hoe,
Bog ta ppd ng so to
Su hat tn vine dn te =
Tal teu tham Kh.
CChovng V. THO NOM DUONG LUST VA
HONG DUC QUOC AM THI TAP
Tha Nom Dating It
1K nig ve idm tho Nom Dug a
2. Qui in i hah vi pt tin.
1. Hug Die que tm th ip
1 Thi div te gid Hg De que im itp
2. Gi van chong ei ing De gue a op
eu tham ido
4
wS2
«0
8
0
%0
2
4
86
93
7
7
102
108
106
109
vol
vol 38
ral
141
141
142
132
156
167
Chung VI. NGUYEN BINH KHIEM (1491-1585)
L Than td, sp nahi
1 Thin hs
2 Sunghigp vin hoe
1. Gi tr vin chrong Nguyén Binh Khim
1. HE tng chi oi Bach Van que na thi tip
2, Con ngudi Nguyén Binh Khiton
«ua Bch Vin que ng thi ip
5 Nahe thi tho Bgch Vn que nati tp
Tatu cham Rio
‘Chwong Vil THE LOAI TRUYEN Ki
'VA TRUYEN KY MAN LUC
1. Ki quat vé thé opi cruyda
1, Vit a thé tai tay
2. M@t vai edi eis thé tog ren Kh
3, Khai quit qu ein phi it ea the loi trayén ki
1. Traydn ki man tye cia Nguya Do
1. Tae id va te phim
2, Quan he ita Truyén ki ma lve voi vn he dn gian va vin xu
Tic sr-nhimg dnb hung ca vn hoc neds ng
3. Si két hop gita yéu b ki va yéuté thye trong bie tanh ga ge
sinh dng,
Tat lig tham tho
18s
185,
185
188
196
196
199
207
22Lor cid THRU
“Tu hoe vb tao tao la nhu ed ea méi cing dan trong x i
‘age tap. Thong qua con duiimg tw hoe, mii ed mhdn pha tri vate
hhoan thign minh, dip ing yéu edu va phye vu 28 hdi ngay cing
hhigu qua. Diu nay cang ding va cin thidt Abi v6i cde gio vien,
ecin bp quan It gido due ~nhing ngubi cham lo én su nghitp dao
{40 nha lye, phat hidn vd bi dung nha tai.
Te hoe, te do two, Ben camh ning né laced nan, Bhdng thé
-khang ec ta Tibu edn tht, dink hating nhitng noi dung oa Bn,
thidt tht cho nhu edu hoe tip. Xudt phat te quan niém do, ching
(01 t8 chide bin soan 6 gido trinh thi yu phye vy cho nu céu
hie tp, tu oe tap eta gi vidn Ng udn ph thang.
Bo sido trinh hung ti ni dung hoe tap cia ede hoe phan
duage qui dink trong chung rink do tao eit han su phan Nat
‘sin. Cc gid trink dap itn soon nan gon, mhung dim bio tinh
I thng va bao gém mhiing ndi dung Khong thé this trong mbi
mn hoe. Van bit, dé e6 mot luomg kin thite nhdt dink cho mbt
‘mén hoe, ngutti hoe phi doe Rhing tt trang séch — ed gio trinh,
fai liu tham Kado ~ nhung gi ob duge nhing eudhn sich dinh
Jucing ngi dung high thte cin yu thi ngucti hoe 88 nhanh chéng
Jhon trong que rink teh lay hith thie cia mdi mn hoe. DS chink
1a mue dich cia B6 gidotrink nay ~ cung 6p ning néi dung edt
16i, hing high thie vd KI nang cén thit cia mdi mon hoe. Ben
cand, bg pido trnh nay cing bE thita ede gidotrink dd va ip
{ha Bd sung nhing hin thite mdi, ep nh
Vai cich bién sonn hung 10 vige dap ting cic nhu cfu eka
gui hoe nhu ody, ching ti cho rng, méi cud gidotrink vd cd bs
ido trink nay 0 la nhing om nang thidi thie ghip nau hoe
‘han ching ndm due nhiog ith tec bin cia méi min hg vd
ed chung trinh hoe. Voi nhiing hig thie cage cot left 0 ea mdi
‘mn hoe, ntti ge ehde ohdn sbi edch bd sung ning kin thie
Ihde 8 eta lieu tham hho cuge dink hating trong méi gio tinh
A 0 dupe mat hi Bet by div tan ditn vd men hoe.
Mic dis hung t6vige tu hoc vad te ddo tao, nhung 0 gido
rink nay eng 08 thé disse eit dung trong vite hoe tép 6 hing
iin eka gio vitn bi mn, dic bite trong xu thé déo too theo tin
chi — hi thoi Luong fu hge dag ting len 90 vd that gian ten tip
the
‘Bin eon di, bp gio tinh cing Rhing cht 1a tai litu oén thidt
cho sinh vin, hoe vitn nganh Su pham Nqi vd mas con 2 lieu
tam ko hiu ich cho sinh ven, hge vin ede nganh et nhin Vin
hig, Neb nai, Vigt Nam hoe vd nhing nganh Rade c6 lin quan.
‘Whan dip bé sido trink duce ut bin, ching 10 xin chan
thanh eam an Cing ty CP Sich Bei hoe - Dey nghé, Naa xudt bin
Gio due Vigt Nam ua ede dng nghiép dh tra vd tao diéu hién
4669 gio trink dag sim ra mt Ban doe
‘ii vong, wi edch bién soan gin di, ngdn gon, 86 git trink
nay 98 gp ich ede Ban mét edch hitw qua trong didu kien he tip
ign nay.
Lan di sud bin, me dis di o6 ni of gdng nhumg cing Bh6
tinh khéi sai it, cing t6i mong nhin dase $ bi dng gop cia
ce dng nahitp, cde ban sinh vien vd ede doe gié dé Idn sudt bin
Sau day hin itn hon. Tgp 3 xn gt vé Bhoa Neu, Trung
Dai hoe Su pham Ha Noi ~ 136 Xuan This, Cu Gid, Ha. Noi hose
Cong ty CP Sach Dai hoe ~ Day nghé, Nha aut bin Gido due Viet
Nam, 25 Han Thuyén, Ha Noi
Xin chan thanh cém on !
KHOA NGUVAN
‘TRUONG DATHOC SUPHAM HA NOLLi Noi Bde
{ido tinh Vn hoe tung dl Vige Nam duce biénsoan Kin ete Hn
cia vige ngién cou va ong day van noc tong cc tung cao dng, dai he,
ce rung tim nghin et vn he. Khibén soan 8 ie gic 9 the cp bt
ning Kt qu nin cit mal ht 8 vn hoe trun dal Viet Nam rn 68 ha
bin din Itugn va Ich st cp nhat nh i mdi vé phucrg phap neh ct
‘a ging day nai van tong ha tng. Vain thn: da hoo "we" "cbse
1h6 thong. cusn go vin ray King chi pre wy cho nhu cu do to @ cao
fing, 6 hge ma ean then dung oho vige day vi ge 8 tng ph thn, Kt
hgp gla Khoa npc ca ban va koa ge Su pram, gio tn Vn he tung dah
Vigt Nam ob st hop gia in Wc eh vn ge va tng th oa, phi
hop vo vige di md nf dung, pauong php day ~ hos mon Nl ven, Chin vi
vy uric cla sch met ma vn theo in tinh eh van hoe, mathe ah
by fing thé loa vn hgcoo ban nica van Hoe rung dl Vit Na.
Dap ing nhu cfu nghién cau, ging day, vis l wang Ia ag vib,
ngbién eau sian cao ee, sinh wien 8 eae tung cao dng, dai hoe, ce thy
3 gio & tring phd thong. cua seh nly tinh bay ning vin 68 oo bin
hat trong tm at eda van hoc itd et th x ain MK XIX. CO
1 xem day a con gio inh ctv vn hoe rung dal Vit Nam.
(do bin Ve hoe trung a Vigt Nam g6m ha 8p Tép : Van hee Vist
[Nam ti th kX dint, Tp: Vow Vit Nam tt HIV
in ht 8 HX,
Tap a6m ce nl dang
(Chung : Kn qust vn hoc tung da VietNam (PGS.TS. Binh TH Khana)
(Chung I: Van hoe thé KIX ~ thé k7XIV (PCS.TS, Bin Th Khang)
(Chuo It Vin hac XV — th CV PGS. Nein Tn)
‘Chuong WV: Nguyén Trai(PGS.TS. La Nham Thin)
CChusng V: Tho Ném Dung ust vs Hing Bae quée &m ti tp (@GS.TS.
La Nnam Thin)
‘Chuong Vi: Nguyén inn Kniom (PGS.TS, LA Nham Thin)
(Chung Vi: Thal tun Kv Truyén 8 man lye (PGS.TS. Vo Thanh)
te dae iu 05 ging nang cing tn ye rn ing hn
ch ti si. Chin hah cd cn yg th v8 mong mn dp mans oD Y
hu 8 ca lo Wh Vin ge rung dp Vit Nam nay cng han fi,
Thay mat che the a
(Cnt be: POSTS. La Nhe Tn
huong 3
KHALI QUAT VAN HOC TRUNG BAI VIET NAM
1. MOTSO KHATNIFM THUQC VAN HOC TRUNG DAI
1. Vin hoe trung dai
Trong lich si, van hoe eia mi “dan te phit wién”trén thé id bao
cling bao gdm hai bé phn: Van hoe dé gian (com dirce go IB vin
ehcomg triyén migng) va vn hoe vii (edn dye epi Wk vin hoe thank
an. Vin hoe vet thug ra di sau vin ge di gian, Qu srnh xy dime
ca n6 gn lin v6i sy ra di, sit dung, pt trién eda van wy; gn lién v6i
siehign dign ob ngui sing td,
V8 co bin e6 thé xéc dinh: Van hpe viér Vigt Nam bao gbm ahong
sng te eda ef nhin (sau ny duge gol he eit), duce chinh te gid hoge
ngudi suu tip ghi li bing van ty duong thei (ch Ha, chit NSm 6 van
oc trung dat; eb qube ng vi Ki ty latin & an hoe edn hign dai, Tinh
tr thG ki X, leh stv he vit dn te tr qua hom 11 thé ki, Mab thé
i iu (thd i X dn hit thé Ki XIX) hign duge goi Ia hoe erung dal
‘Tho i thiha: ti du thé ki XX in nay dupe got la win hoe Alb ca
Trai nhigu tht gia, ti trade Céch mang thing Tém dén nbig mim
‘da thp nign 80 cia thé ki XX, wn ge thé ki X’— XLV of nhibu tén act
‘inde nhau nh: vam hoc ed, van hoe o6 dién, wn hoe tht phong kién,
'M&i Kini igen, qua gui trinh tb ii di bge I nbitag phone dign bit cép
hte thigu chin xéc vl ni dung khoa hoe, Cudi ahing niin 80, trong xi
thé hoi np th gid, nhidu nha Khon hoe d tiém toi xe inh kh nigm
‘hit hep v6i thi ki vn hoe nay, Tén goi xu phat tr bin chét 48 tuong,
Van ie thé Ri X— XD inh than va pit win tong ing vi tho Ki a
«va phit rida oda ché dd phong kién Vigt Nam (thutt nga sit hye qube
6 goi 1a shi rang dai). NaOng phgm tri vin héa trang dai s€ “chi phi
°‘elm thie con ngubi thoi dg vt hung ti vn hoe. Van he trung dai
hi trong vin héa trang dai", Tw 46, Van hoe Vige Nam vid ki XXL
dupe djnh dank a Van hoc trang de. Bay la mt ing g6p quan trong cho
gin nghién iru vin hoe, 120 cho van hoe din tc c6 dupe “thust ng
‘mang qui chuin quée i" é duge binh ding nghin tu so sinh voice
nn van hoe ke ten thé gi
Van hoe th trang dai bao gdm nbieng sing téc, treéetdc bing chi
iin vi chi Nom cia ede tte gid thube ting lip qu tbe, st pu phong kién
in he phat erin trong tén rink xdy dng va bio vé qude gla phong
‘én Abc lap tw chi qua ede triéu doi phomg ki 6 Vige Nam.
‘Si vi ngubi thi hign dy, di sn van hoe thé Ki X ~ ht XIX khong
48 bid, Ngoai sr xa xd ve hd gan sng tao edn las ech bgt v8 vin
‘va hg thing ma higurigng ois nen van hoa (nh tu ewdng thbT dh quan
nigm thim mi, cm thie vé thé gi, thé loa, ngbn ng®,..). Ckn phi nin
uve nhitng de trimg cia nén vin hoc dé dé o6 thé hidu bit, Khim ph,
‘bio tbn gid tcl nd va sng tg0 thin tou mb,
2. Vin hoc chite ning va van hge nghé thudt
‘Th tung dai, @ pham vi rong cia kha nigm “van hoe s# bao gm
tit ed nhiing th phim (sing the, true te) duge Lam boi van ey, git vit
ie nhau trong ede fh vee, efe quan hg x gi 6 lin quan dé lich sit,
con ngui. Né bao gm nhidu hg thing vin bin ©6 mpi dung, ete ning
‘huge nbidu ink ti the xf Oi hile nhaw nr rét hoo ich st, chink
te, dyo dic, van chuong,.. TR Ki may edn e6 hin tung: moe 56 the
phim vita thabe vam hoe chie ning, vite Ih vin hoe neh thust. Ti 8, ef
‘nh nghin cu goi iy I thoi ki vin ~ sir tet bt phn.
[Nahin cin nhimg nén vin hge efe mage phuomg Ding, cée nh khoa
hoe hi dai 43 xe inh du fn Tu li cia toa 49 thoi gian, king gian:
‘xe dinh inh obit, chit ning ee van bn vit Abi voi tho dai ich si, chia
van ge trang dai Tam hai log blah: wae fie ele nang vi vn hoe mghé
‘hud, Bing thd chi ra qui lugt chung cba niu nén van hoe tung dai tréa
Te Vila, Dc gv he rag de Vit Nom. Nb Khoa ie x 1986, 19.
2 Nain Dang Ne (Ch BED Yan he uno i Ham 1 Na Bi Spm,
awash
10
Ad psi, eat doan dl “nhing thé loi hodn ton mang tinh che ning” la
‘rung tim eda thing van hee en vin hoe ngbé thuit “hod toin nm
‘god pham vi cia hé thing vin hoe". Din din theo qué wish phi wién,
‘iti cdc thé lop ed sy thay i vi vn hoc nahé thu sé chuyén vio trang,
tho thbng vn hoe.
ya tr nbi dung, mye dich, win hoe chie nding dupe xde inh bao
ssh hai é thing: Van hoc che mang hah chink 1 ning te phim dace
‘it 6 mye dich trun dat yeu chu thu thi cde eng vige mang tinh
nha aude. Déy 1 nhing van bin e tnh cht quan phuong, due vit theo
thé chio, hich, eo, bid, 6, thu. nu Thiém dé chic Li Cong Us,
Dy che i ting hich van cia Trin qube Tuln, Binh Ngé dai eo cia
NguyEn Ti... Vin pe chite nag tan gid, 8 ngh 8 ning te phim
tuoe vid hye thi eh mang téngido (rh kinh sich rit hoe hit gio,
phi vi tho kg cia ede Thin su, thy thi nghi TE tp te (nhw van teu
«Bi: bidu—i, van ba, thin ph.) C6 thé kd dfn the phim tiga bidu tho
Thidn thi Li, Khéa he Jue cin Tein Nhin Téng, Thidn ipén tp anh ng
Iu (khuy&t dank), Van bia Vinh Lang oie Nguyén Trt, Vn té neha st
Cain Gi cia Nguyéa Din Chidu,
‘Voi loi inh van hoe che nang, tt a ed te phim da vit bing thé
losi ke nhau déu mang tinh chit qui pham, don phuong mot chiév, Th
du: Chi i thd logi do vua vid; Bidy, 8, Td do be sbi vide ding én vu,
‘Tho Thién~ do Thin su vite Nhu vy, tin gui pham tg cho tée phim
‘an hoe che nang md hin chuyén bit ehat ché v8 toate gi, vé ni
dung, mye dich bidw ign, vé abi wong tgp nhén, Tén got cba thé fot
thing duge vide ngay & nhan dé tée phim. V8 co ban, clu tre thé log
the vin hoe che ming khong 66 su ph céch
‘The tifa vin hge cho thy, tong giai doan més du eta nén vin hoe
trung dai Vigt Nam (dé ki X ~ XIV), vn hge cite ning e6 vai tg tr
to le, 6 he thing tie phim lim nén gid tr vin hoe gisi doen. Vin
chuong tin gi thi Li gtr mét wi ti quan trong trong di sin van hge din
"Ge, ip ching ta 66 tu liga tim hiu dgo Phit va dign mgo vin héa cia
BL pin: dy da dmg cng mn hye ag cP Bang to
‘Phun pip loa hok Tape vn oe S81 1974, 108ial doan lich sé. Vin chaomg che ning hinh chinh (Thién a6 chu, Du
chet ting hich vn...) gin voi nh su ki tong dei cia qubc ia
* Sie manh cua vin ban trade dt bit ngubn vr inh chit quan phuong cis
ni dung, yéu clu thye th hong vn 48 be trong cia dt nude: di chuyén
‘inh do, chéng gife xm luge. Ste manh vin bin edn dupe 40 Hp bi
uy tn cia ng Him ra nd ~ nh nau c6 evong vi xi ho, o6 quyén Ive
t6i throng vi nn ch eaocé: vas Li Cong Un, Qube cdng tt ché Tein
(Qube Tun, Nguoi thoi dai sip niin mah Leb ve van bin ing 18 td
hn ti sdng ni, Ii be thn an vi inh cam tén rong, Rin yeu va
tin tung. Vir Ta sin phim eta thi di vim i ng ye thi day sy phat
ton ea chs, hing the phim nly 4 thy hign tt he ning ca 6,
‘an kin chinh tr ch sir hoi L{— Trin mang hbo Kh dn c,h in
nghé thuitchinh Inn 486 thin Ong te phim vin chung kt toh
cao d chi nin yéu ne thi dei. NO hoa cing véi ee séng tie (tho,
phi) Khdc tpn dn Ki phdch anh hing, thm sw tug lim v tinh ci
1m ei thi di, xiy dmg nén mot dng ch I eda van hoe din te.
Vn hoe nghé thude i tng sing te c6 nd ung pin dn x8 oi
cage shag, con ng Bing ngn tt. V6i thuge tin eo bin Ichi nang
hin thie -thim mf, vn hye nghé thud xdy dmg nén phoong thie bidu
at de thi ~ hint toma nght thud, ong tdi gido dye i tng chén,
thigo, mi. NOi dung v8 inh the nghé thu ea tae phim dupe 190 ra bi