Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1 .6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuestLLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1 .6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1 .6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuestLLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 !

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 S

HlEROKYMI SlRTTM MED I 0LAN E N S 1

TELESCOPIVM:
Swe
ARS PERFICIENDI NOVVM
ILLVD GALIL^EI VISORIVM IN-
ftrumcntum ad Sydera

IN T RE S TARTESDIVISA.
Stuarum prima exattijpimmperfpicillorumartem tradit,

Secunda TelefcopiiGaliUiabfolutam conftruftienem , &ar~

tem apertc docet.

Tertiaalttrw TelefcopiifaciBorem vfiim : &

admirmdifui
Adinuenti arcanum patefacit.

ADSERENISSIMVM CO$lMVM II.

MAGNVM ETRVRIit DVCEM.

FRANCOFVRTL
Typis Pauli Iacobi , Impenfis Lucx Iennis.
~
u. d c. xriil
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
SERENISSIMO
COSMO II. MEDICAEO
MAGNO ETRVRUE DVCI
atquc
PRINCIPI VIRTVTE MAXIMO
Hieronymns Sitturus S.D.

QOli Virtuti tu& Magnanime Princeps hoc

debebaturopus9 no tantumMaieftati, quam
Uderefceluseffet , &rem tibi [acram adaliam
traducere aram. In hocferio incubui , quia cum
tu proba/livniuerjus applauftt Orbis. Arteigi-
tur,quam olim tambenignefuJcepifti,nuncmeo
ftudio&labore abfolutamego tibiconjecro Se-
kenissime VRixczFSjprimoinquam, quiatibi
debetun deindequia vt aliquidtuutibique di-
catum fcio nullibi religiofius poffe cufiodiri, et

^Principis rtuerentia , etpopuiorumftudijs. Vt

*vero aliquid meumfuit } cogitauiniletiamfeli-
tius illipoffe contingere quam in idfufcipipraft-
dium, quod ipfamet Virtusfibi qu&ftuit cum a
Regijs coepit exulare: ibi in tuo R egno tanquam
infuo libere&tuto refideU Adfuitcunabulis
)( 2 tuis
 tuis & omnigradu atque momentotecomita-
tur: Omncs Difciplin&&iArtes qu&ab eaprofi-
cifcuntur, penes te Jemper in honore, quodes!
indiciu optimeinfiituti Principis atfy ^Princi-
patusi Sxquib./icetmetiri MagnitudineTua,
non ex Prouinciaru latitudiney aurmultitudi-
nehominuJedexpopulorumantiquitatey diJci-
plinay ftudtjs: ex Trincipisinfiitutione^regimi-
neprudentiajnoderatic ne&altjs Virtutibus
Magni nominiplusaddutpulchritudinis qua
y
q
y
muidu.Hasmte veneror potentissime Prin-
ceps aliquando meminijfe digneris optimos
<vt

&fanaifiimos Trincipes y nonafuistantu fed

y
abexteris etiamoptari y amari coltcitra
y inui-
diampofe &
deberijicet quicumq^ penitius te
nouity acRegiam MedicAam y cumidem palam
fateaturatqueprtdicet^nequeatnoamare^non
reuereri, aiiosnonaUicerebquodvnum mere-
dimet a calumnia y (fab omnifuJjjicione
yfcilicet
plureshabere qui eadem dicant y paucosautem
dequibuseademdicipofiint.VivAs FlosDvcym
dtque Ita/uJ>Ec\s 3 diufe/ix jimplitudini
pa-
tru9 bonopaciquepublic*.

Ad
 5
Ad Lettorem
pRomifcram a (exennio hunc librum , vt in Ca-
talogo librorum anni 1611* curiofi deprarhen-
deruntrmulta difluafere, nonnulla ctia prodeun-
temremorata funt excufatione digna; nuncha-
bes fidempromifli: habes & vndears hacc erna-
nauerit: altiorem indaginem cgo pcr ambages
non oftentabos illudccrtumeft, intertotartcs,
quas aut hominu induftriainucnit , aut abolcuit
incuria,nullam nobiliorcm aut cclcbriorem ex-
titifle, vtpotequa?docetaugere (cnfum viluso-

mnium nobiliflimum^ Cogita aliam artcm dc-

nuoexurgere, quasduplo augeat humanas vircs,

Auditum vcl acuatitavt aduobus ftadijsintcllw

gatloqucntcm, aut Olfa&umiiue Taclusmol-
hticmduplo intendat;haruquarlibet certe cun-
disarfcret admirationem, adeo vt nemo fitqui
pretio quolibet non redimat artem , tu vero gra-
tuito aliquid maius habes ,
quod nihilominus
moreprefentisaeuiperiiflcr, nifi fpiritum & ani-
mam dediflem* En igitur artem vndcquaque
abfolutam > claram nullis inuolucris te&am , li-
,

beretibiaperio&trado, nil exfidereticesquod

adfaciliorem intelle&umfaciat Atqueideonu-
;

dofimplicique ftilo, amota ambitiofa vcrborum

)( J copia
 f
eopia,& inani oftentatione, vfus fum, imo &
ali-

quando vulgaribus artis vocabulis,ne ftudiofum

traducerem per forum artis nomina quasritan-
tem,Aliainfunt qua^circumfcribedaerant,non-
nullaaliterexprimenda, in quibus omnibus fa-
cilitatem cum breuitate prolpexi: Moneo tamen
huiusartisftudiofos,neleuitertranfmittant, fed
attcnte 6c Cxpius legant , vt certa ratio &
vfus
mentiimprimatur , caeterafajpius efficicn-
do aflequeris. Vale &
frucre.

Indcx
 Gdp.l. De TerfpkiUlsprdcognofcenddquddam,
Gdjr. II. J^uis & quotuplexperfpicillorum vfus..

Cdf.IIl. De hodiernd hmmnrtis corruptela.

Cdp. IV. Diuifio & (mumfiriptioJpuilhrum exeorum preprie-
tate.
ibidem De VlantsDe ConuexisDe Cduis*
ibidem TabuladediffcrcntjjsJJticillorum e^deproportionibusTer
lefiopij

Gap. V, Declaratio T«hulk,

Secundx Parcis

C*p> 1. DeConJtruSJioneTcltfiopij
Cap. II. De Xationeparandd /aminapldn^
Cap. IIIDe praparationeform* qua perficitconucxumlentis.
.

Cap.IV. Deglobuloftrreoadperipheriam GaliUi cauum fpicilbtm

Telejcopijperficiente.
Cap. V. De Vitro & Chrijlallodignojcendo drdeligendo, .

Cap. VI. DeChriJiatttnaturalivulgoKjWontanOd

Cap.Vll. Delcntcrudiexofficina deligenda.
Cap.VIII. De latitudine & crajfttielcntu.
Cap. IX*De Capulo (jr de hituminc cpuo lcns affigitur:
€ap. X. Jgua arte^quibmcautelislcnsperiiciatur.
Cap. XU Smirispoliendo Chrijlallo vt praparetur.
Cap. XII. Lens&J^icillaquaarteleuigenturc^expoliantur:
Cap.XllI.DcSmcthicis^StannocombuJlo, Aquaforti>Aceto.
Qap 4 XIV , Tripplis iaudatur } deligitur
&praparatur^ -

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 8
«
Cap. XV. Globflttsferreusquomodooperidptdndut.
Cap.XVI. Cauum(j>icillumTelefcopij vtpcrficiatur.
Cap.XVlI.DeQictllo ex vna parte tantum cauo»
Cap.XVIII. Summatim de Terfpicillis communibus.
Cap. XIX. Depraparationetubiinquo lens cumJpiciHo componi-
tur.
Itidem Tubut deUneatur^ obiterderefraclione.
Cdp. XX. DeTubiscartaceis componendis adcxperimentalentb
ejrjpicillorum.
Cap. XXI. De Circinojecante huicartiperneceffam.
Cap. XXII. Summatim recenfentur acctdentia qua interuertant
Telefcopijopus.

Tcrcije Partis

Cdp. I. Facilieralterius Telefcopijfdbricamonflrdtur.

Cap. II.
DeadmirandoauthorisTelefiopiotripbcu
Cap.lII. Ordoeiufdem Telefcopijparandi.
Cap. ir. DeTubo.

De
 PARS P RIM A*

5DeTerJf>iciIIifpr&cognoJcenda qu&cUml
C A P V T L
Eperfpicillis cgit fat dilucide intelligentibus
|perfpe£tiuacommunis. £x profeuo autem
'Maurolycus Abbas McfTancnfisinfignisMa-
'thematicus in fuislibrisdc lumine & vmbra
traftatu inferuit de perfpicillis, fcd demonftrationib.nec
vfus cft , ncc fingularc quodpiam aut ignotum rctexit,
pre,terquam, Anatomiam oculi aVefalio mutuatus,diftin-
£bc conatur probare vifionum effe&us per vniufcuiufque
mcmbranuIa?vires,quodeftdim^illimu. Huncimitatus
Porta Ncapolitanusfcripfitdeperfpicillis,&de fpcculis
combuftoriis,fcd hancdo&rinampriustradiditVitellio
cum ageret de diaphanis, de fpeculis planis & couexis,de
refra£tionibus,& aliaqujefaciunt ad perfpicilla ad len-
tcm, &adTelefcopium c6uertipoflunt,&indeexccrpi.
Reccntius fequutus eft loannes Keplerus/qui ante annos
aliquot in Opticis dc perfpicillis egit,deindc(faccuIo ma-
gnoGalilariadinuento plaudente)librumDioptriceexa-
rauit ad Ele&orem Colonienfem , in quo diftin&ius
dc perfpicillis , de lente pura , mixta , de lentc feor-
fim, iun&im, de Tubis&alijs Telefcopij admirandis
variam aperuit do&rinam , atque omnia per fua principia
A &

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
io Hicronymi Sirturi&c.
&demonftrationes tam ordinatcperfecutus,vtiureopti-
mo primas eorumquidehacre fcripferunt,illi debeant*
Omnium poftremus AguiloniusBclga infignc Opticoru
©puscdidit, in quo omnia qua?ad rcfra£tionepertinec,di-
Iucide,diftin£te, acute tra&auit,magnum ingeniumfupra
cxteros fc exerens,multaqua:rens,mulca inucniens:Scd
cxhisomnibus nemoquidquamautcerteparum contu-
lit, quodfkciatadartem noftram, velad vfum.Spero imo

artemhanc alios cxcitaturam ad noua & melioramedi-

tanda,incredulosaliosad refipiendu, aliosetiam quiin-
conftantibus demonftrationibus no nifi adeuinarecon-
tendunt,&mortaIitatemfriuoIis&inanib. fatigant, cer-
tioraloquedum. Eia exerceaiufe,&excutiantrationibus
Mathematicis fiue opticis ea qu* fparfim in noftro operc
tctigimus, de refractione coarctanda &
huius coar&atio-
nisterminos: Dequantitate, craiTitie, &
figuralcntis,
curarsdeterminauerit,fcientiancquaquam:defectione,
& quantitate formar, de inclinationum gradibus,
de am-
bitulcntisfiueinconuexofiucin planoeiufquepropor-
tionalitate.Deconcurfu,veriora:defituforaminis,incer-
totubiloco de proportione caui adlente,curnullaalia
:

conueniat;de cauitate terminata.de caui crauritie,& plura

aliaquasOpticinon vident, nc dum intclligunt; &cum
h*ceuaferint,poftremalibri & Telefcopium exduplici
lentcalias tricasiniiciet, a quibus haud
facile fe expe-
diant,aut fi hxcomnia terrent,tn id vnum ialtem incum-
bant,inueftigarecuridemartifexineademforma,eadem
chriftallimateria,vnalenteabfoIuta,aliamfimilemperfi-
cercnequeat.ScioPrincipes&Reges Veneciisquaffiuif-
fe&abipfo Galilaro fimile Telefcopium
priori,nemi
nemque fatisfacere potuiiTCj Imo ipfum
Galilsum mul-
tum
 &

Tekfcopij Pars L ir
tum^rodegifle pecunisevtcafu elaboratas(nolebatenim
artedoccre) lentes complures ab lllis opificibus extor-
queret, indemulti, ptaefertim quiproni in fufpiciones,
credidcrecafuadinuentu jlnuidi abjprorcruioriore mi-
nime vera>qu# ^jfFcrebantur,adeo vt temere ad calamum
vencrint.Verumhifceomnib.nonobnubeturfama,nec
immortalishonos quieximiofasculi virodcbetur.Sciunt
prudentiores arcanum, quod mcrcenariorum ope indi-
gerct(inhoclaborauimus, ne amplius indigeat) potius
fuppreflum, ne ad corum manus veniret, qui minima
magnaproftituuntquam ignoratum; fedrideo,atq; noa
imprudcns diflentio.Non cft ha:c ars plebeia^aut fordida
necindo&orum hominum exrationependetqua farpe ,

carent, ideo nunquam aflequentur, & fi aflequantur plus

illorum intereft ducenta fpicilla laborare,quamlentem
ynam. Credite ergo artcm noftram cditione hac minime
cuulgari,fed euehi in fublimius. Casterum vos,quos liuor
in exteros diuexat arguitenoftra, fed ambitionis magis
quamauaritia?:Egonon vltra fuftinebo optimumadin-
uentum latere fed volo monumenta hxc , benignioris
, &
nSminis fauorcs circumferr^etiam ad pofteritatem,illius
iram magis reformidans ignauus,quam nimium folers
beneficus, & quantum poflim Magnatibus , ad quos hafc
fpeftant,prodefle,&veIinuidiaconfpiciquam aua.
ntialatere. Prodeatergofub tanti Principis
aufpiciis. Quodfelix, fau-
ftum,fortunatum-
quefit.

A t CA-

;>*• .
— -i u* • ...w
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Hieronymi Sirturi &c*

Jguis & quotup/ex perfyicillorum vfus>

C A P V T IX
pLutimaeartes , qua: vifus acumine, & valida oculorum
* acic indigent, vt aflidua ledho, fcriptitatio,caelatura
perfpicillorumvfumexpofcunt,&hancarteminduxere.
Senes praeterea,& ii quibus natura aur morbo breuis & la-
befa&atuseft vifus, hiMyopesillipresbytaiab Ariftotele
vocantur,neceuariohocindigcncadminiculo vndemuU
tiplices emanant pcrfpicillorum diftercntiae.
Nonnulli tardius aut citius perfpicilhs indigent, idquc
expluribuscaufis oriri operaspretium erit demonftrarc.
Literariimprimis, quiafliduisftudijs femacerant, fa?pe
fatigantoculos,non folum immodicalethonc&ftudio,.
vcrum librorum.minutisliteris quib.nilcitiusvifumhe-
betat.adco vt vniushuiufmodi Iibri lc&iooculorum ia-
nitatemin difcrimen adducerepoflit. Monet peripe&i-
ua obicdta baii pupillas minora vifionem efficerc doloro-
fam,vtpotenimiscoar&ansradios,cuius rci expcrimen-
tum praebet cauifpicillitranfuerberatio > nueretraftio,
^u x cum radios ad centrum praeftringat , oculos Iaedi nc-
cefle eft.
Secundacau{a,quaTacccIcratvfiimperfpi€iIIorum, eft
luminisdeficientia,loci obfcuriras,. aut lychniparcitas,
quibusoculi dum afluefcereeonantur, Vim fuammagis
intenduntj& violenterfcmpcrintuendocitiushebetan-
tur*
Tertiacaufitex hominum incurianafeitur,quincfciuc
fibitepcrarcaur precauereanoxijs, cumfcilicct fctiga-

ti>&
 Telefopij Pars II. n
ti,& fudantes obijciunt fc feneftra?,rimaj &
vento autge- :

lu conftipati ftatim igne accedunt, aut e contra ex arden-

tihypocauftoaut abigne rccedentes exeunt in libcrio-
rem aerem , arque frigidiflimum , hoc eft ab vno extremo
adaliudtenuiflimas membranulas traducunt,vndecapi-
tis intemperies r ocuf orum fu ffuiiones ,
lachry mationes,
lippitudines & ali j morbL
Quartacaufa funt ajgritudincs,diuturnimorbi, ve-
nx frequens ineiiTo.
Quinta; caufin eft vira incontinens , Iibido , gufa , im-
modicatpotationes &
alia, fed hacc a mcdicis petcnda,

quibus mc non immifceo^ Monco tamen literatos te-

mere nonafluefcere perfpicillis riedcumrarione &delc-
&u arque oculoruro aciem maiori curacuftodirc,debi-
,

Iiaenim funtfapientum capita vtLeuinusLemniusme-

dicus notauit ex Platone,& miniraaquaquc rc facilc lar-
duntur-
Exhis caufls emanare folenrperipicillorum multiplex
vfus,&differentiar, fedpotior &
frequcntiorin fcnibus,
ideo de Perfpicillorum diuifione , &
differentijs dicen-

dum & doccndum, fed anrequam eodeueniam dicam.

De hodierna huius artis corrupela

CAPVT III.

TNtermala quarcottidreingraueicunr ijs quartorquent ,

-*humanitatem humanius eft remedium praibere. Per-

fpicillorum adinuentum vtile , &
neceflariuro in perni-
crcm degencrauit , &
quae faluti hominuro paratafunt,
feominum auaritia detrimento vertuntur. lam labefa-
$ A
ftant
 14 Rierenym Sirturi &c.
ctantvifum, & citius in /enectutemdeducunthomines»
quam (eruent. Primo, cafu, non artc fabricantur, fccun-
dode!iguncurqua?minimo conftant non ex ratione, &
itadeprauatur ars antequam petficiacur. Nullus vitriaut
Chriftallidelectus,fpiflum, nigrum viride,opacum per-
inde eft formarum ratio nulla, nec proportio,nec a?qua-
:

litas,nontorno,nonlima, fedmalleo effbrmantur,vt fa-

bercuderit itaadmittuntur. Politura, Deusbone,qua-
lis? Aquaforti Romas, Venetijs& alibiabftergunrur , fi

quamproportionem cafufortiancurjillam exeditpolitu-

ra,fi vitium contraxic vitrum laborando, politura abfter-

git , ita oculis admota huiufmodi fpicilla perniciofum

exfudant humorcm obcaecare folitum. Praitereavtquis
intempcrans fenfu fallitur, emunt perfpicilla, qua? vifibi-
liaaugeant , magis atque magis , fpacio fex menfium ea
iam non augent, igitut alia quaerunt tertia: aut quarta;
differentiae.non fentientes detrimcntum. Artificesqui
venderecupiunr,incauros&fimplicesnecmonent.Cor-
tjetm* ,rigcnda^haecars& imperitia.atquemonumcntatradcn-
* da qua? pencs cruditos fcr uentur.

Diuijio t$ circumfcriptio fiicillorum ex eorum

proprtetate*

C A P V T IV.
SPicillorumdo&rina & confideratio magis eft Phyfi-
caquam Mathematica,ita fenciunc& ipfi Mathema-
tici.Tucius igicur adnicemur phyficis racionibus,& cxpe-
ricnciar.quam Mathematicis fiuc Opcicis demonftratio-
nibus.Spicillorumalia funtplana,aliacoQucxa,aIiacaua.
Spicil-
 Tekfcofij tm h iy

Spicillum planum eft diaphanum iimplex fine figuraa-

ptum debiles oculos fufti nerc,& conferuarc ne magis dc-
bilitencur dolorofa aliquavifione.
Spicillum conuexum cft diaphanum decerminacx
proportionis &
conuexitatis aptum educere a fenibus
debilitatampoeenciam vifiuam, vtperfpicacius obfcura
difcernant.
Spicillum cauum eft diaphanum determinatae pro-
portionis, &cauicatisaptum diffufam^xgritudine, aut
natura^oculorum vim congregare, vt perfpicacius confu-
fadifcernant.

c
De Vlanu<

Vltti vttimque planivfusconferuandis oculiscondu-

cit,inde vulgo nomen habet apud Italos & Hi fpanos
Ct?»/?r»rf//«<J:Nonnullietiamqui xgvc fuftinent lucem,
autdebilitato vifu lachrymanturadfpe&uclariorisaeris,
aut Jegendo, vtiliter vtuntur. In Hifpania potiflimum
frequenseft vfustum hacrationc,cumadcegendosaffe-
dus,&:oculoruvitia-,&nonnullietiaquoillismcntientib,
Caccerum plu-
firmiorfic fronsin negocijs peragendis.
rimiinea regione ad grauicatem &authoritatem facere
cxiftimanthocnafi ornamencum, itaquequaqueverfus
habes obuios. Itinerantibus hax fuppellex valde ne-
ceffaria^prarfertim hyeme &inijsregionibus,in quibus
perpetuo flanc venci apci homines obcascare 5 in aliis
quoque regionibus,vbi ventu«,frigus,puluis,pra2fertim fi
aducrfusferiant,maximela:derefolenc, oculos cucri po-
ceft cuftodia hxc quam plerique dedignancur .\Ego laudo

& commcndo vfum.

Ve

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 1$ HtermfmiSiriuri &c.

Ve Conuexu*

'Onuexorum vfus fatispatuit, nunc de proprietate

'quomodo infit & fiat vt vifibilia maiora indigen-
tibus referant, non indigentibus obfcura & confufade-
monftrandumeft.

De

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefeopi/ farsh 17

Dcclaratio pracedentis Figura:.

a Diaphanum vtrimque conucxum.

b Radius irrefirattiisfiue axufiue perpendicularis ex interkri
pupillaprodiens.

cc Radij dtbiliores quirecedunt k centro qu&rentes fubtilius

diaphanum vt tranfeant dr ita refringantur.

dd Rddij refratti conuergentes ad ptrpendicularem vt eerta

dr determinattdifiantiaconcurrant.
C Vifibile ante comurfum incidensfub maiori angub, & ide$
maius reprafentatur.
£ Vifibile adhuc ante concurjum ineidens fub minoriangulo
priore^& ideo mintu reprajentatur.
g Vifibilepofi concurfum incidensjdeo diminutum videtur*

De Qiuts*

CAuafpicilla, adminiculum illisqui difFufamhabent

oculorum aciem,, hanc habent propnetatem con-
gregandi radios ad centrum, vbi fa&a refra&ione, quo-
v(que perdurat violentia, fiuc oculorum intenfio , & per-
ducit radios fere parallclos , eo vfque fit vifio , quic- &
quid inciditfub ijs angulis videtur^prouteft, autpaulo
minus,poftearadij fequentes naturam ocutydifluunt,&
rccedunt a vifibili,ita vtmaneat iuuifibile, & euanefcat.

B TABV-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 il Hierenymi Sirturi efr.

DecUratio TabuU ^vt attinet adTt-

lefopium

C A P V T V.

TTjEc Tabulatotam perfpicillorum& ipfiusTelefco-

artem comple&i tur.Semidiameter qui eft a pun-
«*- -*-pii

cto A. centriad fummum peripherix B. diuifus in duc-

decim partes arquales ea ratione,& proportione , quam
mox intelliges, eft proportio,& femidiamiterieatis Ga-
lilau.

PortiofiuefectioperipheriarC.B.D.cftipfiufmetper»
pheri* portio.19. rac -*
gc & mcnfura norma formx &
inquaelaborandafuerintfpicillacommunia, maiori e-
liZtm
nim indi gctinclinatione&refradionc. Sed portio forme,
.

maitr. lentis Telefcopii ex eadem periphcria abfcindenda? fuf-

ficicti7 gra<1 inIenteenim foraminc
'

r r«4/^
fl
"
coardtatrinclina-
tkTtUfcl «onulla eft & radij reftinguntur parallcli, rcfra<2ioau-
c
piiturmi* tem,quodfit maxima, idpendct *rafliticlentis,
vtalibi
*,r'
demonftrabitur. A
Duodecima peripheria qua? ordine proportionu dcli-
ncaturinfummitate,& cuiuscentrumeft m
femidiamc-
trodiuifioduodccima,poftremacftartis, & raroperfpi-
cillorum vfu vcnit, fed Tclcfcopii vnica cftf
paxipua
cum vtrimqueexcauatur virrum. A
Ha-cpcripheria non eft eadcm cum pcripheria
Gali-
Ianqu*infcribitur&denotaturperX &per Zqua-illius
centrumefti Verum quiainmea diuifioneartispropor
tionaliter fe habet
ad omnesdiuifiones, & a d alias
for-
mas,acpr*tcrea,nonfolummeainduftriaaptaturTelc-
fco-
 Telejcofij Pars I. ijr

fcopio fed etiamalios infigncs vfus prsebet inarte, ideo

vtriufquecxemplartradidine quidquam ommitterctur
quodaftudiofodefiderari poffet.Suadeam tamen in pa-
randisinftrumentisadTelefcopiumvt peripheriam mu
norcm Galila:iample&eris, &
ingeniofa folertiarotun-
dum,acoptimeleuigatumglobulum ferreumtibi com-
pares.
J

Declaratio T<thuUvt attinet ad[}icilla

conuexa.

SOlent rudes perfpicillorum differentias fumere ex

artatisdifFerentia, ita vt primadifFerentiafitab anno
quadragefimo ad quinquagefimum , & fic de ca?tcris,po -

ftrernam tribuentes ijs qui catara&a laborarunt, fcd huic

diuifioni ego non afTentio ea potifTimum ratione,quia vt
di&um eft plerique ipfismet perfpicillis vifum fibi labe-
&ant. Niltcredite,fanitati confultius quam in primis fpi-
ciUis non errare & qua:rere fpicillaquasminimum au-
,

gennt vifibilia.
Prima ergo d;#erentia fignata I. Iitera E. qu^eft
fe&io periphena: C. B, D. &: eadem Telefcopii, in pcr-
fpicillis apudHifpanos(indehancproportionemhabui)
vulgo dicitur <vijU commun , quia nulla frequentior in
arte.
Sccundalinea fignata F.non eft fecundadifFerentia ex
mcadiuifione quia fi cxpendatur angulus tam parum
,

inclinat ab angulo prioris,vc eandem difFerentiam daiu-

ra fit fola ratio maioris ambitus aut maioris fedtionis for-
m#,ideo confulto omifi,feruo tamen ordinem numero-
rum,nefuta:quiuocatio.
B i Et
 *o Hieronymi Sirturi &t
Etpro/ecundadifferentiafitlineatertiafignata G. cu-
ius centrum eft tertia diuifio , h a?c dabit fe&ionem linear
adcuius menfuramfabricandafit forma.
Ratioautem feclionis in conuexis petendaeftexin-
terfecatione fubtenfaearcusC.B.D.& vbifubtenfainter-
fecat primam lineam in a. fecundam in b. tertiam in c.
quartamin d.quintam in e.fextaminf.iniisinquapun-
ctisfcindenduseft diametcr forma: perfpicilli > exempli
gratia diameter feptima: forma: eric a pundog.inaliud
punaumg.ineademfubtenfa.&diameterquintxformx
crita pundto D.ad aliud punclum d . in eadem fubtenfa.
Tertia: differentia: erit linea quarta notata litera
cuius centrum eftdimfio femidiametri quarta.
Quart^differenti^lineacftquintanotata I.cuiuscen-
trum eft diuifio femidiametri quinta.
Quint«differentia?linea eft fexta notata K. cuius cen-
trum eft diuifio fcmidiametri fexta, vulgo wezacatarattam
Scxzx differentie. linea eft feptima notata L. cuius
cen-
trum cft feptima diuifio vulgo catarattai» tiera.
,

Sex igitur habes difrerencias conuexi perfpicilli,fi qua?

alia:adftruantur,pra:terartem erunt.
Ha: differentia: in perfpicillis regulares funt&fimpli-
cesquandocxvnaparte conuexafunt, exalteraplana.
Cazterum componifolcnt, vt ex vnapartefitvnadi£
ferentia conuexi , ex altera y vel eadem vel
altera diffe-
rentia.

Compofiu dtjferentia*

Prima componitur cnm prima-] r Primacu

fecundi
Sccunda cum fecunda^ vcl ^Sccunda cu tertia
Tcrtki

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telejcopij Pars U *r
Tcrtia cum Tertia |
1 cum Quarta
Tettia
Quarta cum Quarta l vcl j Quarta cum Quinta
Quinta cum Quinta i i Quinta cum Scxta
Scxta cum Sexta J ^

Klix compofitiones pmerhas malc coha:rent,nec

funt proportionalcs.

Deciaratio TabuU yt attinet adfpcil-

la caua¥

T}K\mx difFerentie, caui eft Iinea o&aua notata litcta.M.

cuiusccntrumefto&auafemidiametridiuifio.
Secund^diffcrcntiaseftlineanonanotataliteraN.cu-
ius centrum eft nona diuifio.
Tertias difFercntia? cft linea decima notata litcra O.
cuius centrum eftdecimadiuifio.
QuartajdifFerentiaelineainteriiciturjnotaturlitcra P.
& fumitur cxcentro notatolitera V. quodeftdimidium
decimaj diuifionis.
Quintar difFerentia: eft Iinea vndecima notata litera
Qjruius centrum eft vndccima diuifio.
Sextxdifferenriadinearurfus interiicitur, &fumitur
ex centro notato litcra T. quod eft dimidium duodeci-
maediuifionis.
Scptimaf difFerentia: linea feu periphcria , cft diuifio
duodecimaTclefcopio magis vfui cft, peripicillis, pcr-
raro.
Ratioautem fedtionis formarum qu^fitper fubtenfam
arcus C. J^D. tam in cauis q uam in conuexis optime inci-
<Ut,occmaiorcsautminorcsformareflcdcbent. Sed ar-
B s tifici-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 }* Uieronymi Sirturi &c.
tificibus qui bina fimul elaborant perfpicilla" nimis an-
guftas fiue exigua? videbuntur.Rarisbonae vidi fundo prae-
grandis aheni duos pucroscodem tempore bina adfrica-
reperfpicilla. At regula noftraftudious curiofis tan- &
tum pr^fcnbitur,vt fingulatim in praefcriptis formis qua-
rum ratio ex inclinatione refra&ionum petitur ) cu-
rentfuaperfpicillapcrfici.
Incauis&globulisferris cauendum, neglobuli diuti-
nafricationeatterantur, &
fuam proportioncm ammit-
tant ,aliaueinducaturvrinofficiniscotridieeuenit. nl
conftru&ioneTelefcopiiCap. xv.fatispra?caui,vtfemper
inregra feruetur globuliproportio,
Curaurem cauorum perfpicillorum feprem fint difFe-
renriaefeuforma: cum conuexorum non vltrafex prx-
,

fcribatur: Simemineris nos dixiffc differentias conue-

xorum maiori ambitu.feu brcuiori manusgyro, autmaio-
ri,fiuemaiori forma vt folentartifices vti,augeri minui &
differentiasfiuc gradus fpicillorum, intelliges in angu-
ftaglobulorum fe&ione idemficrinonpofTe&ideoau-
mero angendas d' fferenrias.
Vt autem feptem eifent , interieci duas peripherias,
nenipequarram, &fextam, quiaadecim;;lineaad vnde-
cimam, & ab vndecima ad duodecimam ita inclinant
peripherie. vr nulla feruaretur proportio ncc artis ordo
, ,

n'fipcrhosgradus,a.-inc1inarionesproporrionales. Dif-
ferentijc iguur fpicillouimexinclinationibus fumuntur
&dignofcuntur.
Sunr&cauorum, quemadmodum conuexorum, cif-
ferentia:aliajfimpIices,aliaJcomp^5r,fimphcei cumex
vna partefpicillum excauatueft,exahcraplanumj com-
pofira?cum pari rationeac in conuexis componunturex
vtramae parte. Prima

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Tekfcopij Pars h
Primacauorum difFerentiacomponitur cumprima
Secanda cum Secunda^ rPrimacum Secunda
Tertia cum Tcrtia SccundacumTerria
|

Quarta cum Quarra ^vel<( Tertia cum Quarta

Quinta cum Quinta Quartacam Quinta
Sexra cum Sexta Quinta cum Sexta
Septima cum Septima^ .Sexta cum Septima
Hxc compofitio vfui effe poflet ctiam in Telefcopiis
fi diameter primse difFerenti# conuexi prolongaretur

duplo vel triplo, vt vidi Veneciis, fedcum fir praeterar-

tem, &fruftra fianr per plura qux compendio poffunt
haberi>deiis verba nonfaciam^ Addoquod Telefcopia
illainftarpertic^ nulli funtvfui erenimdefiginecefTeeft
vt collimentur ad aliquod vifibile,cxterum nemo tra&a-
rcpoteft,nec maiorem habent refea&ionem quamTc-
lefcopiumnoftrum.

PARS SECVNDA
De ConftmffioneTelefcoptf.
C A P V T L

EGIdeperfpicillisvr potuibrcuius & di!ucidius,quod

neceflbm erarprxmitterc,vtfabrica Telefcopij inteU
ligeretur,inquaprofequenda, vttotamatcriacftde per-
fpicillis, ita mulra funr communia, & hinc,& inde petcn-
da fiquxdefidcrantur. Sed anrequameoveniamus, de
inucntionc agcndum, & diccndum ad fidcm, vnde, &
quomodo, &quida&umfuerit. Prodiitanno/^o?. feu
Gcnius
 24 Hieronymi Sirturi &c.

OTig t & Genius,feualter,vir adhuc ignotus Hollandi fpecie, qut

author Te- Midclburgi in Zclandia conucnic Ioannem Lipper-
^ein ' is eft virfoloafpc&uinfignealiquod praferens, &
pcrfpicillorumartifex;Nemo altcreftinea vrbe, &iuiTic
perfpicillapluratamcaua quam couexa confici." Condi-
&odierediitabfolutumopuscupiens,atquevt ftatimha-
buitprsmanibus, binafufcipiens, cauum (cilieet& con-
uexum, vnum & alterum oculo admouebat, & fenfim di-
mouebat,fiuevtpun&iimconcurfus,fiuevtartificisopus
probaret, poftea foluto artifice abiir. Artifex ingenii mi-
nimeexpers, &nouitatis curiofus ccepitidemfacere&
,

imitari, nec tarde natura fuggeflit tubo hxc perfpicilla

condenda,vbi vnumabfoluit,aduolauit in AulamPrin-
cipisMauritij.&adinuentumobtulir. Princeps habuerit
prius, nec ne, fufpicandumerat, rem militiamilem, &
perneceiTariam inter arcana cuftodiri. Vcrum vt cafu
fenferit euulgatam , diflimuiauerit , induftriam , & benc-
uolentiam artificisgratificans. Inde tanta? rei nouitas per
totum effunditurorbem, &plura alia confingunrurfpi-
cilla, fed nullumilli contigit melius aut aptius priore(ego
vidi & tra&aui) adeo vt dicas non Artes folum, fed ipfam
Naturam omnia conferre, vt magnis Principibus infer-
uiant. Fcrebaturetiam nil hoc adinuen-
prarerea eiTe
tum, quamduo fpicillatuboapppofita: Et cumPortain
fuaMagiadehacre, licet obfcurc, verba feciiTet, &orc
tenusctiamcummultis meprxfentc, videbaturpluribus
inelTe hanc conceptionem adeo vt reaudita quilibet in-
,

gcniofuscccperitfineexcrr!;>!ooeirentare opus. Alij lucri

cupiditatcBclga:, Galli, Italiquocunquc procurrcbant,
nemo authorem fe non faceret. Mediolanum
erat qui
mcfcMaioaduolauitGallus quihuiufmodiTclcfcopium
obtu-
 Telefcopij Pars IL 2$
obtulitComitide Fuences, is fcfocium Hollandiautho-
risaiebat,Comescumdcdiflet Argentario vttubo argen-
teoincluderet,incidirinmanusmeas,rradaiii,cxaminaui,
&fimiliaconfeci,inquib.cum obferuaffcm multa exvitro
acciderc incomoda conruli me Venetias vt ex opificibco-
piam compararem & adhuc artis omnino rudiscuidam
tradito fpicillovndequaq; abfoluto vtfimilia conficerct,
nonmhilpxcunia? inutiliterprodegi,ac fpicillumammifi
nil prarterea edo&us, quam forte, & laboriofo fpicillo-
rum delc&u rem perficiendam eflfe. Forte cum vnum pa-
raflem, imprudens confcenderam Diui Marci Turrim vt
cminusexperimcntum caperem; aliquiseforonouitate
profpe&a , alios monuit, inde nobilis iuuentutis turba
tanta curiofitatefurfum deferebatur, vt parumabfuerit
quin mc obrueret, modcfte tamen, atque humaniter ro-
gato Telefcopio coeperunt profpicere, alceralteri tra-
dens: duabus fermehorishac mora, & inexpedato cafu
fatigatus tandcm ieiunus ftomachus vnumquemque
,

domumfuamreuocans, cccpit multitudo rarefcere, &

ego refpirare. Sequentidie memorpridiani periculi, &:
timens idem fururum fi refcuent diuerforium dequo ab-
euntes follicitepercontabantur, Valedixi. Impatienter
tamenhocvnum ferebam arteadhuc ininceito habere,
& tantolaboreparandam, &cogitabam qua rationepof
fem Interim fama in maius credebarur &cir-
aflequi. ,

cumfcrebatur mendacia plura, que defiderium augercr,

inBelgio, in Hifpaniahuiufmodi Telcfcopia rcpcriri,
quqad tria milharia dignofcerent hominem,mercatores
litens teftari. Ego in Hifpaniam irer fufcepi ratus fingula-
riaquxque certius &citiusibiadfutura.Gerundamcum
peruemflcmexplorauit aliquis me huiufmodifpicillum
C haberc

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 HieronymiSirturi&c-
haberequaleperomnium orafcrebatur: Moxadfuttar-
chite&usquidam curiofus rogansfipouet mcumvidere
Telefcopium; Ego auerfatus hominisimportunitatem,
coepircnueic: rurfusvrgere, necfecederealatere, ita
ille

vt in fu(picionem vcnirem hominem vtique arti dedi-

tumeiTcnecfefellit, namcum arborem remotam adfa-
tietatem diuefletcontpicatus iteru rogauit vtpermitte-
rem(crutari,educere ,& traclare fpicilla,annui,gnaru&
illum tmpar anari onus fubire fi vellet imitari: Poftea-
quam vi tra tra£taflet,& diligenter confider aflet,duxit mt
inilliushofpitium, & reclufoconelaui, referauit ferra-
xncnta artis rubigine confumpta. Is fuerat aliquandc*
perfpicilLoruio artifex, & tota ars ibilatitabat. Vt mefen-
6 Genij artis fauote eo perdu&um , totum me dedi
in illius amicitiam , & iniLlum liberius fecretum effu-
du Ipfc praterea rormas artis Iibro delineatas oftcn-
dit, &roganti permifit vt proportiones tribus tantum
pundtis exicriberem: Nonfuitmihipoftea difficileinte-
gras aflumere , & deinde re diligcnter examinata , cot- &
tidieexperimentisJabore,fumptibusau&a,&confirma-
ta,pcrficere, & ineamredigerc Tabulam.quamtibipa-
tefacio.Nofter archi te&us, vt poftea intellexi Fratcr erat
Rogeti Burgundi Barcinona? quondam accolar magna:
induftriarviriquiarteminHifpaniamprimus induxit &
ftabiliuit. Is tres filios fufcepit quorum vnus literis & Rc-
ligtoni deditus Diui Dominici ccetui feaddixit: artem
ipfc monachus delineauerat:Nullibi haec ar s exadtiorqua
apudiftos fratres Rogetos. Iam videbarartem didiciffe
quiformas tantum na&us eram,fed tam ex voto mihi cef-
ferat.vt fperarem brcui pofle Telefcopium pcrficerc, ita-
queinaulamRcgiamproperans priuati negotiicaufa,&

inde cito cxpcditus,in patria redii, vbi ferrameta no nul-

 Ttlefcopij PaysIT. »7

laconficienda curaui, conduftisquc mercenariis, coepi

obferuare quaeadarte facerent,&manum paullatimex-
ercerej poft diuturnum opus & laborem, cum
experi-

mentum capercm perfpicillorum, illud imprimis fe mihi

in fcre omniainterfe
eadem forma perfpicilla
obiecit ,

inxqualiaeuafiiTccuius rei caufam cumdiligenterexa-

minarem,comperiexinaequalitate formacpraecipue, de-
inde ex craflitic vitri inaequali, poftremo ex manus
ambi-
tu proucnire. Meafpc, & laboreadhucfruftratus, Ro-
mam concefllquo intellexeram omnium artium copiam
afflucre, & prauerea multos infignes & praeclarosviros
huic ftudio dcditos elTe;Nil mihi felicius cotingere pote-
m.Aderatn.Galilaeuscumfuo,nunquaminteritura;me-^*
moriae, Telefcopio: Fortequadam die Federicus Prin pium p t ,f t

ccps Caefms,& Marchio Monticellorum vir eruditus, & ,

litcraruMecenasinuitaueratiUumadccenam , InVinea
quaedicitur Maluafia ac praererea nonnullos alios litcra-
,

cceperunc
tosj AnteoccafumfoliscumeoperueniiTent,
Telefcopioprofpe&arelnfcriptioncmSixti V.Pontif.in
fuperciliolanuacLateranenfis quxdiftat vnofcrme mil-
liari, fuccejfi ego &vidi, &
adfatietatem legi infcriptio-
nem.No&udeinde.&poftccenalouem comitantium, &
ftellat um motus obferuauimus, vbi fatis recreati tanti lu-
minisadfpc&u atque rei curiofirate, fecefTeruntTele-
,

fcopiumfcrutaturi, &ipfe Galilzusvtcuriofirari fatisfa-

f cret,eduxit lente
& cauum fpicillum & palam oftcndir:
,

Egointerimtubumfcrutatus,atquedimenfus,Ientequo-
que deindetraaauifc confideraui, adeo vt poflim ex fide,
exartc.atqi experientiareferre qualisfit:
idvnummihi
deerat,exaaaproportio lentis caui vtintegrampofli- &
dcrem Artem,quam quomodo na&us fuerimne graue-
> C 2 ris

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 2t Hierenymi str/uri &c.
risintelligereferiem fati,quauibi profuturaerat. Anno
itfn.cumin Germaniam iterfufccpiflem, atque Oeni-
pontumvulgoIfpruch,peruenifTem vbiSereniflimusDo-
minus Maximilianus Archidux Auftria? refidet , di-
uerforium exeunti occurrit illius domefticus qui per- ,

contatusvnde,&quo renderem, arqueegodeclaraflem

animi fententiam, poft falutationes & aha,humanitatis
officia, feceflit: fub vefpera dum menfe, accumbercm ad-
fuitferuus, cum
fcheda monens ne praitenrem infalu-
tato Principe,& condicta hora , mane pcrduxit adil
lum , ad cuius confpcctum cum ex more procidik
em , &
manum exofculatus poft nonnulla prxfarus,
prajbuitaniam prolixoris fermonis, poftalia inciditfer-
Tnportb
m ° de Telefcopio Galilazi, de quocum veranarrafTem,&
ms GaW<verbafaceremdepi*oportione,duxitinPorticumvbierac
vtmihi in. Menfa, in
qua deicripta
K
&delineata erat proportio
r r „ Gali-
notutnnt. , \
.
r r , r ... . -

isEi, quam iplemet milerar ad Maximilianum Bauarum

, .

Colonia? Archiepifcopum Ele&orem ipfe autem & :

Elector per loannem Zuchmeirerum Mathematicum

ac fuum cubicularium ad Seremflimum Archiducem
tanfmiferat. Hanccum
attente confiderafl%j,conuer-
fusad Principemdixi eandem meprorfushabcre,fed ex.
Hifpaniaattulifleatq;productis cartaceis menfurispcri-
utaIuU ph erj a|P rim ?difFerentiaJconuexiqua:apudRogetos eft
tftfrtm» Formaprimi tpicilli (vulgo^/ viftttcommun) fuperpofui,&
erac eiu ^ cm circuli fedio. Oculis etiam dimenfus erarn
ftrtntZ^
peripheriam globuli ad cauum fpicillum, nec expectans
Principisveiba,produxi quoque peripheriam cartaceam.
qux eft feptima & poftrema caui fpicilli apud eofdem
,

Rogetos, &impofica,omnino eadem repercaeiK

A Le-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefcppij Ptrs II.

A Loctu perbheri/eghfali Ga&beiqud dtjtgnataeratinpadam

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Hieronymi Sirturi&e:
/0
men/a Serenijf. ArchiducuLMaximiliani.
B Centrumdiametrumdiuidens.
D Peripheria lentu.
Eratque vtraque periphcrid diuifa ingradus t
vtputoaddeno-
tandas refraftionum inclinationes , cdterum nilobferud-
uiprdterproportionem vtriufqueperipherid.

Princeps vidic me cafdcm habere proportioncs

VT quasEle&orColonienfis miferat, interrogauit qua
latione poflet hoc inftiumentum peifici; PoiTem cgo
Sereniffime Princcps , rcfpondi , modo haberem ferra-
mentaiuxtahasproportiones:datifunt Artifices,&intcr-
prctcs cum mandatis, vt praccipienti praifto effent : Inter
multosin ea regione vixvnus repertus cftquiintellige-
retquid,autquomodo cfletfaciendum. Interimfaeuiens
peftis monebat mutarc folum. Itaque falutato Principe
pronoflumine Vicnnam deuehor, vbi totum mededi
huicftudio, vt ferramenta perficerem, nullilabori,aut
fumptui parcens.Scio Principcs & potentes viros afTequi
non potuiflequodego fato,fiue forte quadam fnm aflc-
quutus, in Hifpania Artem, & proportionem eandem
circaquamlabotarunt,&adhuc laborant Mathematici:
Oeniponti candem proportioncm tanti Principis au-
thoritate confirmatam. Nunc vcro qua ratione & artc
ferramcnta parauerim , dicamvtpof-
fint & fimilia habere qui
voluerint.
(V)
 TeUfiopij Pdri II. $i

De Rationeparandtefiueelaborand* La-
min&plana*

C A P V T IL

CVm egiflem deperfpieillis, obiternonnulla dixi

fpicillisvtrimqueplanis qualiaabfcinduntur exfpe-
dc

cuhs. Nunc vero cum lens qua? in conftru&ione noftri

Tdefeopii ex vna parte fit plana,exaltera conuexa. dc
ratione perficiendi plani dicendum eft, quod eft diffi-

cillimum.
Sciendum cum dico planum, aut pfanam fuperficiem,
perfe&um quoddam denota^i quantum rationc exeogi-
tari poftit.

Quzuui diuRomae, & Venetiislaminam planam, &"

multas examiaaueram, quibus fpeculaadfricantur,fed
re vera ex ipfa lamina , atque ex fpcculo in cadem
cl »-

Tenuifli W*fer«tf-
borato vitrum deprehendebam boc pa&o.
ma fidicula pcr lamina? diametrum diftenta ,
fubiicie
f^cT"
bam oculum,vt inaequalitatcm rimarer, & reperi farpius *^«,«m».
da -

adcentrum laminae dcclinare ferrum , aliquandoadla-

tus tumefccre,aliquando exefum,autattritum. Scdcur
in centrofiepius quamalibideficiatferrum,idacciditvi-
olentius in centropremente pertica qua cum fpeculum
circumducitur,quam ad latera.Itaquevixvnam ex rnultis
reperi fine vitio & quae perfe&e planadicipoflet.
Sed Spttulorum
quia,cumrerrumincentrolamina: nondeficitfedabun
dat,& fenfim cxtubcrat, fidicula no indicat vitiu,tunc de- ^"«T
praehendes cauitatem , fi in oblongum fpecuh fufpectae
lamif
 $t Rieronymi Sirtari &c.
laminaiadlaborati eandemdiducas fidiculam, quodego
f2 piusfumexpertus,opificibusillisargreferentibus. e- D
przhenditur etiam fpeculorum ex imaginum
inijqualitas

reflexione, cum fcilicet maiores,aut minores aut diftortas

apparent,cumoblcura?, & a latereimaginum vmbr^re-
fle&untur.Specula etiam vitiofa quanto magis remoue-
oftendentimaginem tuamoblongam^craffioremaut
ris,
minorem, autdiftortam.
Latntn* Huius lamine, planae diameter fumitur ex proportione
pU»*dettr. operis coficiendi.Namfpecula grandiora ampliorem ex-
m
TmSo pofcuntlamina, fed prolenteTelefcopiicuiusdiameter
TeMprcpoK confpicitur in figuralentis, fufficiet lamina cuiusdia-
tioMlu.
metcr fiz femidiameter noftra? proportionis, Idque accu-
Ratiofu- rate obferuandum, alioquin in minori ambitu quam lenti
frndifti. proportionali,aliquid conuexitatis, &: in maioriambitu
fiuelamina,aliquid cauitatis contrahetlens, fiexperien-
tiae credis. In hoc peccant multi qui ignoran t quam pro-

portionem habere debeat lens cum fua forma fiue plana,

zamtn*
g caua,' vt opus petficiatur.Pari ratione nullo certiori
fletnt ftrfl* * . ... ir j . •
i

t iends modoperficies planum quam tenui Imin adrncando ll-

t/nica rntto
lud alteri plano quadruplo maiore aut ad minus triplo &: )

&vts.
tunc maiorietiam indigcbitdexteritate, hacratione&r
fortuna perfeci meum, quod cum argcnti pondere xquz-
li, & etiammaiorenon permutarem.

Sed antequam alteri lamina: tuam commitras fac vt

limis & aliis curis qua proxime accedar ad perfV&ionem,
alioquincorrumperetalteramlaminam, necipfa perfice-
retur Fgo poft curas limarum accurata norma.&fidi- ,

cula fupertenfa explorabam quid fuperefler, iterumli-

mis iubi tlioribtis admotis tolli curabam, abradi.&rcoticu-
laperfricari donec inajqualitatesdelercntur, poftremo
coni-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefopi/ Ttrs 11. 3;
commifi plano quod erat ex xrc , tc ceflit feliciter.
Dcligiturferrum fiuelamina omntsvitij quodin fer- ,

ro reperiri foleat,exfors, & fi cudendo aliquod retegatur,

reijcienda, quodlibet enira vitium quamuis minimum
tam in pianis quam in cauis ad conuexa fpicilla,autinter-
uertit.aut certe retardat opus. Talem laminam qualem
dcfcripfifi potuerisnancifif'autperficere,putatepretio-
fum aliquod naclum ob fingularcs
vfus, quos habet lami-
naharcprasfertimin Telelcopio: Stpriefcriptomaior fit
carioremhabeas, non enim ipfalaminafedmanusambi-
tus proportionalis perficit opus vt faspius repetitum inue-
nies. Sequitur ratio adlaborandi lentem exparte, quas
planafitfutura, & huius lamina? vfus,naminde exordi-
endumeuyfed^uia tradendaartenon idem eftordo,
in
acin exercenda, decimo, qua arte ^** idem
in tra&atu feu capite
& cautela lens perficiatur omnia habebisquardoceant tZl"*™'*
,

quoqueperficere planarn fuperficiem, pura affigerelen- *rrfd*srtki

tem,arei.afmiri,Tripolivti, rodere.ccrgcre, leuigareat-
quepolite vitrum, quareeoteconferas.

De praparatione formxqu&perficitcon-
uexum lentis*

C A P V T III.

EX iis quein prima figunvu in dcclarationctradita sut,

fattibiinnotuit proportioGililxi,linea?curuica.<;,fiue
diametri quantitas & fe&ionis port io , vt iam errare non
Qm
po(Tis.Nuncresdiffici!limaagitur,fabr>cdi(iiusforme \ti»pfiam
qua multi ignari opifices falluntur fibi fuadenccs pofie^ fr 'M
D mal-
 flieronymi Sirturi &c.
malleo,lima, torno formam perficere, fed fifemelexpe-
rianrurfagmamtantumaddatam lineamaptate,fentient
quamlaboriofumfuturumfit & reliquum.
Deligaturergoferrumqualeprafcripfi, cumverbafa-
^
^>w^ ceremdelaminaplana,deindevtcumq; fieri potcft mal- :

leo form* proportionali diligenter cudatur vt pi \ime

accedatproportioni: Si vitiuretegiturinferrojc .ciatur,.
&aliudqua:ratur : Poftheccuralimam ipft formamaio-
rem fabricari ad linea proportionis vt iequenti figura
, m
itavtpars etiam tranfuerfa infeiioreandem feruet pro*
portione quamuis breuem & exiguam. Huius limae ope-
ra, qua: non fit admodum rudis aut afpera fedlenior ipfa ,

cote ,
inaequalitates arrodantur fsepe explorans fagma
quomodocedatnegocium,vbividerisproximeaccedere
perfedrionem & fagma? vtcumqueconuenite, commit-
torno qui magis adhucperficicar,centrum conftituat,
tes
vtcumqueleuiget.

jormavt Poftremo quarrcndus artifexaliquis chriftallinajartis

ftrfidatur. peritiffimus, is habebit in fua officina omnia quat fufficiat

nuic nagotio , modo artem tuam ipfe bene poffideas vt

$agm*ex4- doceas illum. Acprimum paratur Sagma examinans,
mmam. (itaimpofterumdicetur) exaire, aut ferro accurate ab-
fcifla, quaeambiac conuexum porportionale. Deindc
mafifa plumbi liquefac"ca,curabic artifex,nouit enim fuam
attem,vccoalefcacformarequifica: quamproxima, &fu-
foferreofirmiteradfixa, Malfah^c prargrandi rotaver-
facur,runcfcalpello cufpidato perinde ac rorno , plum-
bum illud violcnco rorx raptucircumuolutumab arcifi-
cc diligenter ad lineam fagma: adapcacur. His peractis,
formaadlaboranda, capuloligneo tenaci bicuminefiue
glutiT

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Tele/copjj Pars 77. js
glutino , quale vtuntur illiartifi-
ces, affigitur, nec opuscft vtca-
pulus totamformam comple6fca-
tur , fufficit tertiam aut quar-
tam partem, qua centrum clau-
ditur,occupare vtmanibuscon-
ftringipoffit. Diligcns opcrarius
poftremo adfidet furfum deor-
fumquelineare&afenfim dcuol-
uens formam atque dum plum-
,

bumraptimvcrfatur, tenuiffimo
fmiri guttatim cadente,perficit*
Nullaaliafacilioriautcertiorivia Vnicatsn»
vnquam perficias: Si plumbum ^*"'^
abfumatur , toties repetitur opus fidend&for-
7>*
fcalpelli,quoties necefTum erit,
donec adaptetur ad linea fagmae. ^ficlt^.
Vbiabfolutufucritopus, exami-
s "& m "' x -
nabisformaaltera fagma
o explo-
r plorans.
.

ratriccan recte quadret, nam na

cohasreredebetformse vtvidea-
tur pars inde abfciffa, & forma
remanebit terfa, nitida , leuigata
inftarfpcculi.

3 Sdgtn&

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 36 Hkronymi Sirturi &c-

\Ssgm* Exfltf-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefttpif Pars //. 37

^Dcglobuloferreo adperipheriam GaltUicomparan-

do cauum JptciUum Telefcopii
perficiente*

C APV T IV.

"p X Armamentarioquajraturglobulusferreus vtcnn-

^que rudis, modobene rotundus &aliquantomaior
dataperif heriaGalilan,autetiam ajqualisdataiduodeci- Ghhulm
ma? peripheri^noftr^diuiofionis in femidiametro Ta-
bular,deinde vtraque fagma fcilicet examinatriee B.&cex-feHamr»-
plorarricc A. parata, detureidemartifici qui fupra. Ipfe tu»dtt*-
II .
plumbo excauatoadportionem fagma? eadem ^ii v ... r temtuxta
facihtate jattmperi,
elaborabit qua folet globulos chriftallinos Mufaeis or-
nandis , donec datadagme. conueniat , quod breui fiet
cumglobuli cortex tantum arrodendus tit.

"2> $ De
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telejtyf. tm 1U ~V>

De Vitro t£ Chrijlallo dignofcendo, &

deltzendoi

G A P V T V.

'Hriftallum Venetum vnicum eft , nec alibi aens,

'ignis,aquarum,& ratione conficiendi,perfici poteft:
Spcculisaptiflimum: Vitrumvbique reperitur, fedope-
ribuslongeimpar Veneto, & itadegenerat,vtcefletvi-
trumefle.Vtrumquerebus opticis deligitur friabile po-
tius,quamfciflile,&dignofciturquandoforfice circum- vitrum &
ciditur,namfriabileoptimum: Sciflile non obtempetat cht 'fi* l
j.
£brfici,fedrefilitinfruftula prxtermentem artificis: Vi-
^ZfiLtw.
trum aptum eftperfpicillo cauo tantum:Chriftalium, &
cauo,& conuexo. Fufores Muranenfes norunt qua tem-
perie efle debeant lenres Telefcopij Ea concoquitur ;

magis deinde materia qua? eft ad oramaut ad fundum

, ,

mortarijminimeapta,idcircoadaliud conuertunt opus

donec femihaufto mortario materiam prasbeat conco-
ctam,repurgatam & bene digeftam, fed cum illisnego-
tium fit cum igne & cum|fornace iudicarc potes quam
, ,

fltdifficilcadeuinare,nec mirum fi Telefcopia rara,cu tot

cautelis indigeant,quas vnico centextu colliga&fubiicia. vitrum
Deligiturprimovitrum,tenue,pellucidum,candicans qu*u dtli-
& quodminimum habet viridis,& flaui, fine arenula, fine*4""v
naeuis fine vcnulis, fine ebullitione. Ratisbona? repe-
,

riuntur aptiflima cauis tantum perficiendis. Taleerat

fpicillumcauum Galilanvtrimque exeauati adperiphe-
riam quam delineauimus in Tabula.
Mifce-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 40 Hieronymi Sirtnri &c.
Vitrum ta^ Mifcetur Chriftallum cum vitro, contemperatur, &
uiftantum
ex qua materiaipeeulorum merx fere pars maior,& com-
aptum.
munior; hasc eadem materiaapta cauis , fedconuexis ra-
riflime.
ChriflaUu
tonuexu »0
Chriftallum,quoddicemus artificiale, proprie natum
fttjjtmum videturhuic artificio lllud probatur quod eft durifli-
:

C>» eauit mum, terfum, nitidum,candicans fine arenu la, fine ebul-
ftrficitndu.
Vt dtgnofca litione* Nigricans modo fitoptimerepurgatum,reddit
tur& dtli- opus perfectiflimum,eft enimmateries aliquatam bene
gatur.
repurgatavt filensfuerit vnius digiti.citius ta-
craflitici
men,& leuius oculis tranfucrberctur, quam alia tenuiffi-
ma. Experimentucapiesfifcriptur^fuperimponas varia
& diuerfa vitra,illud pr^habeto,quod rarius erit,&clarius,
&nigrioresreferatliteras,iravtnil intercedere videatur
inter fcripturam &
oculosaut quoddam rarifrimum rc-
creans,nonfatigansvifum.
Qutviti*
Inmaledigefta, &inconco6tamateriea'gre folentin-
Chrtftallt
accidtrtfo gredientiacoire,&contemperari,exquo ven^qua»dam,
Itant. feuradii autvnda:apparcntdiligenterintrofpicicntibus,
aut ad refpedtiuam mtuentibus. Veflica' etia qua*dam ali-
quandoturgere videntur feu flatus vitroinclufi, qua?vi-
tiainteruertunt opificium nofttum. Ind geftam vitri
mafTamfuiiTedignofces,cum particulam fcilfam, aut la-
tus vitrearlamina» videris inftar glaciei autindurata*picis
fplendere.nec continuo.fed quafi vndis aut radiis quibuf-
dampartjrij&coiuifTemarcriem, nocoaluiffe. Reliquutr
quodnoncapis, dilces ab expertis, alioquin
fumptu,errore,& labore tuo ttbi
perdifcendum
crit.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 7elefc»f>ij Vm JiS 41

DeCbriftalle naturali, vulgo Montano*

CAPVT VI.

Riftalli naturalis fiueMontani( quod cx montibus

'abfcinditur)tres funt fpecies.quemadmodum &ada-
mantis, vidclicet album,flauum,&nigricans, poftrcmu
piarfertur a peritis ob vfum quem habet prafertim in
opticis,egoquoquepr*fero,quxdurius,rarius, leuius,&
beneterfum,viuidius fulger. Mirum quod Telefcopio
nullum chriftallo artificialimeliorempr^beatvfum.Sed JSJ-
admiratio haec dimouebitur ratione , expcricntia r'/^'» &
fuadente Chriftallum hoc diaphanum citius tranf.
Zhnfiluf
ucrbcrari nec ea ratione, loco , modo, temporefran- mificmik.
gi radios quemadmoduin fubtilioriChriftalliartificialis
diaphano,fcdlatius,&ideomaioremexcipere refraccio-
nem;Quod fi emcndare tentaueris augendo,aur minuer-
docraflitiem chriftalli, ramincauis quaminlcnte,exea
craffitiealaterib.emicanr alij radij,quiinterturbat rcfra-
aionem,vtoptimenotamtperfpe£tiua communis. Im-
mutanda ergo efTet omnis ratio , & proportio formarum,
& cum craflitie chriftalli penfanda, que, omnia quam ma-
lecoha?reant, iudicare poteftquiparum inarte verfatus
rueri|: Nihilominus exiftimo plurimam habere vim &
vfumperficiendi&augendi Telefcopium, fi quisdiucs,
& potens artis peririflimus, &in opticis exercitatus huic
rei animum adiiceret.
Per(picillaexchriftaIIoclarius,&nitidius difcernunt, £4 '^'w '*r
/

&
fuadeo illos qui cadaturam , alia huiufmodi opificia ex
*Zchnfid-
crccnt,vti, nec fumptui parcere. lo m<w««»
E Eade/ri^/X*.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 .

4% HieronytniSirturi &c~

Zatiotkbo*
Eademeftratio elaborandi chriftallina fpicilla , acvi*
™T«Ari' trcanifiquod laboriofius perficiuntur. Nam minutifll-
/«ff<M^rnofmiri formas adfricantur, deinde tenuiflimo fmiris
puluifculo abfterguntur & leuigantur in eadcm forma,,
****
,.

nonnulliidfaciunt inlamina pIumbea.-poftremoTripo-

li poliuntur inalia lamina plumbca feu oorio.

De lente ex rudt ojjicma deltgenda*

C A P V T VIL

Itnttstx PRasmiflavitri notitia, quaerenda Iens ;dedelec>u vitri

offitinnpro» fatisdi&um. Inproximo Venetiarum Muranoforna-
Hrtinu
qnales, iito ces funtplurima: ibicffbrmantur, fed quia vtplurimum
torno fnbii- nec funt bcnc rotunde. nec xqual es.hic locimoneo eidera
titndt, ntc
sUttr ftrfi-
quifuprachriftallinae Artifrci tradcre, istornoferreoad
sipojft. idparato,& cufpide adamantinaaequabit,Imofuadco,vr»
adeam latitudincm,craflitiem, planitiem conuexita- &
tcmproxime perducat, vt poftea minimo labore po/Ii&
perficere,idcmfuadeodecauo(picillo , vtalibifufius di-
ZTbt cam. Aliter tibi perdiicenda altera hxc ars, fine qua-
ars tua vulgaris, &; Telefcopium nunquam perficietur.

De Latitudme, O* craptie lentis*.

C A P V T VIII.

DEtcrminata proportione & formae fc&ione necef-

fum eft vt diximus , cum dc plano fcrmo eflct, vt fit
dctcrminataetiam portiolentisin eademformaadlabo-
sandac, aJioquin fruftra tcmpusconterctur,&opusj hxc

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefcofij VaysU. 43
menfura dabit refra&ionem iproportionalem , qiaae fi ex-
cedat aut deficiat totum confunndit opus namcum
, ,

refra&io extra centru fiat in fubtiliori diaphano, vt in fpi-

cillisinueniendumeftquomodofiat incrafliori lcntc, SCNMttjtm
in tubo , nam radtjrefra&iinlentequiererent fubtilius^^V'"
fi

diaphanum ,
nonlonge a lenre protraherent vim fuara, « iv«jk>-
quippe dirTunderentur , & diffluerent antequamremvi-
Jjj*
fam fub maiori angulo refcrrent. In lcnte ergo crafliori ","1™*'"
yis, fiucrefractiocaui fpicilli tam violenter vnaperducit/«ff«««»'.
T"hi
radiosad refrangendum,vtcoarcT:atolentisforaminepa- atuntntum
Vf*
f • \- r • • \ i
ralleli tranfmittantur,& viuidius lub maion angulo re- vbiJtn-
l''
motiorareferantobiecl:a.Hisintelledisfacileer^tinteIli-/M<!^ f • •

geredemonftrationem.

Eft»

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 n*9

44 Hieronymi Sirturi &c.

h*m figu,Eftolentislatitudofg. quxadfaboratainforma praefcri-

ramitntu ptafufcepit proportionem A.B.quae eft fe&io peripherix
mrtifexmale r * 1.
r .n r . j v _ • » r»
• • • •

jcJffit tu
pnmaeindimcnfionenoftrilemidiametrirapunctis A.15.
terugeni &afummitate conuexitatis adpun&umD. eft craflities

mfSriti»-
v i tr *quam pofcit proportio formx,&latitudolentis.nam
2».' filatitudoeflctmaior, & craflities vitri cadem,priusex-
c«r/4/»/«-fr i carcnlur>aut exederentur latera quam perficeretur
do&pro- -11

fmdt* /,«proportioilla.
tudebeant A puncto D. in H. eftobafis vitreafuftinens conuexi-
UtJltT'
tatem > h% quandoquc , reiixa ab opere lente , neccf-
funa

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Tekfcopij Pars II.. 4s
fumeftiterum operi adiicere, vt adhuc magis exedatur
exparte qua plana eft fcilicet cum lens autchriftallum
,

fueritminus pellucidum auc delendo alicui vitio.

Tota igitur lentiSjjfcraflities erit a pun&o H.ad fummi- Vnfcribitur
tatem conuexi Et quoties volueris inuenire hanc, fi-
.
JJjJjJJ^,
uealteram fpicillorumcraflitieftatueprimolatitudinem p» t utndt
chriftalli , & fit latitudo C. E. inter hasc puntta duces
portionem peripheriaj forma: vtcumqueinciderit cen- **^0^m
trum deinde huicportioni, fiuearcui fubduces diame- Untu adk-
,

trum D. craflities qua? erit a D. ad fummitatem conuexi- b° r*ntl*'

tatis, eam expofeettalislatitudo A B. cuiaddesparrem
alteram chriftalli pro bafi, & fundamcnto violcntiotis re-
fra&ionis vt di&um eft*
Huius latitudinis, & craflltiei erat fens Galilan, qua? o-
eulorumvi tameftproportionalis,vtnilaliud perfe&ius
in Arteinucniripoflir.Duplexrefra&ipaliquid vltramo-
litur dequaincalcelibrL

De capulo, & de bitumine quo

lens affigitur¥

C A P V T IX.

VVlgares artifices folent capulis vtcumque paratis fpi-

cilla Veneti fpeculorum opifices a
pice affigerer
paucisannis ipicilla gypfb affigunt , quemadmodum &
Ipecula.
Vt pice, bitumine volueris vtr, capulum ligneum
fiue
^jjf?
opusefthabeas.Vtgypfovero,lapideam quandamlumi gLun, b$- -

namr lapis hiccoloreniger, &

tenuis benecomplana- tnmm,piu$
uw,mtHr '

tus>8deuigatus &gypfo oblinitus tenacitcr eohaeretcum

E 3 chri-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 nierottymi Sirturi &c.
chriftallo,fedqualicunquevtaris, fiue lapide,fiuecarm-
lo, iroprimis quaerenda
eft furama x<\ lalitas , redtitudo ;
&
qustornoaccurateprobata Capulusiftequalisdeh-
ftt.

neaturcapiendadenti.notaturlineacirculari B. vtcuar-
akero crure ex-
xa fuerit les,crure circini pofito in linea,
summat- fi

rtXamines arqualitatem ne craflior , aut eleuatier,necpro-

<ZIZ mineatmagis abvaapartequamabaltera quodfcrupu- ,

tmutnitn.
i 0 fe 0 bferu andum eft,
vtccntrum lentisconucniatcum
enim lentis tranfit radiusir-
Z*Z% centro oapuli.Percentrum diftorqueatur, vt quahcumq;
rscifitur.
re fra aus, quod fi tantillum
omnituoopc-
inxqualitate acriderc folet, fruftraberis
re &labore.Capulo lcntemexcipienti
ego tam concinne
infereremlapidem,vtinfigura, vtgypfofacilius, &libe-
riusvti poflem,& nclapis vnquamdifliliat,auttitnbetin
opere, circulisferreistcmiioribus affabre
citcumdu&is,
claudercmlapidem, ita,vtfemidigito e lignopromineat
atqueetiam maioremambitum , fiue circulum^uam li-
gnum^occupet.

Cur

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 7
Rieronymt Sirturi&c.
Curautempraeferamgypfumratioeft , quiafacilius fine
difcrimine, maiori cum otio , delectu adfigere potes len-
tem,examinarere&itudinem, corrigere, emendare, &
refigeread arbitrium.
Hationetdi ldipfumautemnec pice, necbitumine vnquam pote
Sorum.
ris,quia igne primo,&femperopus emollienda:pici,ca-
lor autem liquatae picis,fiue bituminis maxime obeft
chriftalloaealiquam tranfmittit pinguedinem, qua;ob-
tenebret diaphanum , deinde ipfum chriftallum fiue
lens quoque calefaciendaeft non fine difcrimine vt tena-
ciuscoeat , &
adhxreat. Prasterea Hyemfcpra? frigore
itainduraturpix,vtlens difliliatacapulor-^Bftatepraj ca-
lore, praccipue cum politur, molleicit,& diffl uit neclens ,

confiftere poteft. Denique fimultumcalcfacias,nonfa-

parum,antequam lens re&e appo-
cies fine detrimento: fi
fita & adaptatafit, pix , fiue bitumen iam refrigeratur.
Vtere igitur gypfo vbi lens fiueplano, fiueconuexoad-
laboretur.
Vbi&
quando pice
Caeterum in fpicillo cauo, &alijs fpicillis neceflum eft
\uifit. pice vti,partealiqua lateritij pulueris cerniculo probati
permixta.ad pinguedinemtemperandam , cumcalc- &
feceris.affixeris, fiue refixeris dexterrimc id facias^itu-
,

men, cuiadmifcetur maftix&alia, egoreproboinchri-

ftallo artificiali, quiaviolcnto indigetigne;fecus in operi-
bus chriftalli Montani.
gua, nrte & quibut cnuteUs lensper/tcia/ur.
C A P V T X.
M eft retun
iam committenda forma^ Adfit
Aua & ob- LEns affixa eft lapis
longut, molhs tercsaltitudmis fcmicubitalis; c^usfummitas
,

rruncaca rocunda,&ad proportione c onuexitatis forma:

,

cxcauatafit, orifi-cium imerius,qua coiturufitcuorificio

foimx

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 &

Telefcopii Pars II. 49

Lutum tam
formse, accuratc clineatum: ab hocorificio adextcrius mstceratum
orificium , decliue ; deinde immiflb gypfo recenti & quod atnbi-
tu manui
obdu&o, imponatur forma, & itaaffigatur fecedit
aequaliter
non
quod momento fit, vt firmiter adhareat, ne vi manus vltra repe*
Jaborancisconuellatur: orificiutnforma^cumorificiola- tatur fidrt
iictatur.i-
pidis ita conuenire debet vt manus ambitus, lutum iam deo lentem
,

maceratum reiiciens forinfecus decidat, nec vnquam rc^ nunquam

curm. toBat aut u
leues ng
Adfitdeindearcnulaminutiflima/&qu^fitipfovitro craffiora
fiue chriftallo mollior,& facilc conteratur,& in lutum ab- grana fub*
repanty&fi
cat : fit nullum granum excedataliud, vt farpe tollere coga
asquaiis , vt
euenit commifcexi grana, eaque lapidea, qu# vitrum pe- tie, idfaci-
to propt ff-
nitus codunt,idcoccrniculoipiflioris tcxturas&adida-
trum.
pto, examinanda & repurganda : quam delegeris, infun- ArenamoU
de aquae vt magis adhucmollefcat, & cum volueris vti Itor fit ipfo
,

cochlcariiparge,&paflimfubfterneperformam,deinde chriflaUo,
cernteulo
impofitalcnteieuiorimanucircumducas,&pertcntesan probund*.
aliquidafperiusofFendaSjvbiniloccurratjpergealacrius, Arenufo
&totum atribitum formas percentrumpercurread<dex- vfm.
teram & adla:uam,vbi fenferisafperitatem arenularcon-
tufam, neexpc&cslentern nudato ferro adfricati fedad-
iice arenulam, ac molliter fubfterne, ita vt aequaliter fem-
per fc habeat,atque f^pius repetes doncclens figuram re-
cipiat. Interdum explorabis circino an circulari orbe,
vndequaq;xqualicxedaturvitrimaterics,& ancentrum
fuo fitu feruetur,quod vt depra&endas , fubuuida fpon-
gia abfterges alente arenulam fiue lutum, expc&abis &
donec exficcetur, illicofiet, tunc cognolces quid attri-
tum fit,quidue fuperfit, & an opus bcne cedat. Cum per-
ueneris ad lentis centrumquodabarenula&a ferro,vix
ta&um vidcbis cminere inftar circularis orbiculi, tunc
F accurjato

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
5 o Hieronymi Shturi, drc.
accurato examine expcndes an vcrum centrum fit, firk
minus corrigendum,quod eft difficillimu, necefle enim
eritlentem refigere, irerum torno fubiicere fi ctaiTities
abundct, aut omnino defperare.
Sed iam bene ceflit. Dclcnda funt ex lence arenula? ve-
& leuiganda fuperficies,vt poftea e^poliri poilit.
ftigia
Diligenter formam,lenrcm & capulum fpongiaaqua re-
tertalauato,imo&omniaimmergeaqu<£,iravtnullufub-
{ideat arenulaegranu, manicas,veftes excute,lauatoma-
nus,& fi fieri poteft.muta locumvbi tra&arur arenula:
Deinde tenuilfimum puluifculum ex fmin fbrmas per-
funde> fed prius dicendum quid fit & quomodo pare-
«ur.

Smimtmuijfimm puluifculus poliendo chriftalle

yt praparetur*

C A P V T XI.
SMiris lapis exOriente aduehitur,quo nullus durior
autgrauior.gemmarii vtuntur gemmis corrodendis,
faspius contetitur & maceratur, totenim funtfpecieso-
pificiorum,vt indigeant nuncafpero nunc tenui, fxpe &
molliori. Poftremusigitureft mollis quo vtunturiidcm
gemmarii poliendis gemmis, chriftallarii chriftallis, fed
is quo vtuntur fpeculorum artifices fumma curiofirate
lauatus&repurgatusomnibus prarhabendus. Huncha-
beas oportet & cures Venetiis adferri, vulgo Jpoltiglu dx
j}>ecchi v ocatur.aliter parare nimis laboriofum & artis im-

jpentis diificillimum. nihilomiaus

Paratux
 Tekfcofti Ptrs 11.
Paratur hoc modo cx gemmariis conquirattir vt-,

cumqnehabcat: Deinde duo dimidiata dohaaquaniti-

da replcto, in vnum ex dohisiniicito proarbitrio men-
faram pulueris , cui adftabit operarius baeulo permi-
fcens & continuo conuoluens aquam donec puluis ,

madefaftus, tenuior furfum feratur grauior deorfum* ,

Interim alter operarius fitula cx fuperficic aquam cum

tenuiori puluifculo tollit &dcpomt,donec paruminfi-
tula quiefcat, & fiat alia feparatio grauioris &c leuioris,
modico enim tempore grauior fundum petitjeuior fu-
pematat, tunc operarius mediamaquseparteminaliam
vei fat fitulam, in qua vt cadem ratione parum fubfederir,
in aliam atquc in quartam fitulam verfatur,atqueetiam
in plures, fi qualitas pulueris pofcat Refiduum vcro gra- :

u orem vnaquseque fitula feponit ad alios vfus, &poft-

quam depofueric Jauatur in altero dolio. At refiduus
,

poftremaefitutetotus adferuatur, & in vafc feponiturad

vfusnoftrarartis.
lnde fumes quantum opus fuerit hume&amm* atque Trior poli-

mollem inftarpultis>quemfubfternes informa,ita vt vi tura qw^

buscautelk
trum percurrendo non adfricetur aut impingat ferro. tradtand*.

Vbi eodem ambitu, ( diligenter attende) quo per arenam Eodtm am-
circumduxeris lentem, fenticspuluifculum fpiflatum& bittt ac im*
mutabtlty
tenactm,tunc leuicer irrigabis aqua: fi nimis lubriciter corrodendo
fenties difcurreremanum,adiicies nonnihil pulueris,& & poltedo t

percwren*
ita perges,donec iudices deleta arenulx veftigia, tunc
daforms,
altera (ubuuida fpongia(neceffe eft enim habeas duas,
atq; fibi inimicas)abfterges &panno exficcabis lentem
vt perfpicacius coprehendas, quomodoopiufehabeat.
Etfividcris deleta omniaarenulae veftigia,infifteadhuc>
F x nii

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 y z Hieronymi Sirturi> drc.

nilpraterea addens puluifculi,fedleuiter refiduumirri-

gans, & lentem mox ad dexcera mox ad l#uam refle£tens
non grauabcris durare donec lens abfterfa bc bene exfic-
caca vtcumque referac fpecies remocas &c imagines re-
rum,tunc optime leuigacam & apcam polituras fufpicien-
daecenfebis.
Monui paulo anre vt attenderes, eodem manus ambi-
tu,quo per arenam perduxeris lentem, per fmirim quoqj
perducendam*.
Mane *rtu Hic operarprecium erit repetere vt: incelligas pluri-
fubtilitatS
cbfcrutnt
mum referre, li enim minori ambicuducaslencem rurfus 3

& inuUi* incipic circumquaque a lateribuscentrum verfus aliam

gant Ma-
fufcipere figuram, inde fmiri cotum exedendum chriftal-
tktmatici,
7)4 itrent lum antequam arenulx veftigia dcleantur quod nun- ,

in fu u Ae*
quam fiautem ira maioriambitu,incipit acentro
finias;
mnflratio-
nibta in arrodi,aliam apra^fcriptafufcepturumfiguram quodvix
tap. XXII. integrahorafinias.fideindecontentusacentromedium
moniQ*
verfus tantum veftigiaperdeleri lentem polituras tradas
neutrflm habebit formae figuram, fedmixtamexmaiori
& ex minori ambitu, denique monitum te volo fi manus>
fibi non conftet, lerateminxqualitatem fortiri.

iLsns *JJ]?icilldquaarteexpolianturi£ tl-

lujlrentur0 .

C A P V T xi i:

CVmlentem aformaremoueris,nonminori diligen-

tiapriore,lauabisrepurgabis&penicillomundabis,
Vt quidquid rcfidct luti ex macerato puluifculo, id omne
sxcutiatur ; Formactiam diligcntcr lauatoi perfricato &
cxficcato

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefopii Pars II. 1$
exficcato nc quid rubiginis contrahat temetipfum
, ;

mundabis, & repurgabis manus, alio etiam te transreres,

vt poftremae politura: lentem committas, cuius rei pecu-
liaris ars prazfcribetur. Cauendum cnim quod pauci huc- CautiU 44
ufqueanimaduertere,vtquam lens fufcepitfiguram, ex- JjjJjjJJ^
politanon ammittat.namfilens eftconuexa.&inplano lneautli.
expoliatur, & vi quaopus eft,conuexum retundinecefTe
eft, prajfertim ccntrum, quod eft prascipuum inarte; &
hic prxcipuus in arte error quem corrcximus hoc pa-

inT*buU
Ad lineamproportionisquartaj differentiajconuexo.
rum abfcinditur fagma explorans minor latitudinelentis
ad cuius lineam excauatur lignum obiongum, quadra-
cumj eiufdem latitudinishuic lignofupertendes filtrum
fiuecorium ceruinum, id caui ligni partem occupans da-
bit fecundarn aut primam proportionem, vtrammalue-
ris, parum refert,& licettardiusexpoliatur,tutius tamen
perficituropus* Hoclignumfiftitur clauiculis,nevacil-
let; filtrumdeligitur molle,tenue,repurgatum ab omni
forde &pinguedinc, ego tamen prsfero corium cerui-
num modo in deligendo ludicium adfit, ne fit durum,aut
tenuccrafTumue nimis, fed tale quod recipiat Tripolim
humectatum nec tranfmittat, quod non cxtendatur, aut
laxetur tempore autlaBore,ideo ex tranfuerfa pelle ab-
fcindetur lacinia , fiue laminula oblonga quam curabis
1

abradi,non ad cutem,fed qualis paratur thoracibus

conficiendis, tantifpcrvillofavtmclius
Tripolim contineat.

W l De
 HieronymiSirturi, &c
De Smethicts Stmno combufio, */lquaforti
,
t

C A P V T XIII.
C Tannum combuftum apud gjmmarios in vfu ctiam
^eft poftTiipoI)m,eo quod uuidius hacpolitura ful-
geant gcmmx, Hos im.tati funt fpicillorum artifices
quod aptiflimum experiantur expoliendis chriftallis &:
vitns in Hi/pinia, Gallia, & Anglia potilTimum: fed cum
fit venenum,& traftatu pericuiofum, abfit adelicato&
ftud oto viro,id fennunt qui vtuntur, & licet non cre-
dar.t, fefe tamen fatis patefacit,
A qua f >rtis,vt vulgo dicitur, quavtuntur Veneti, Ro-
mani,& Itali artificcs periculofior,obeft vifui,cerebro,
& qui tra&are afluefcunt/tfi non tangant,breui tamen in
paia yfim.autalios extremos morbos incidunt,vt clare
vjdetur Venetiis;cgononvtarpeifpicillis huiuspolitu-
rx,necquemquam(uadeo.
Acctum temperatius, fed vitrum,fiue chriftallum ter-
gitur, nunquam autem politur, ac praeterea mollefcit,

Tripolis laudatur, deligitur & pr*paratur t

C A P V T XIV.
"pRipolis lapis eft crctaceus flauefcens,moIlis,friabi-
A lis, grauis, cuius vis & proprietas eft fmethica,id eft,
abfterfiua ; exOriente Venetias aduehitur: Gemmarii o-
mncs vtuntur poliendis gemmis , & lapidibus, item &
chriftallarii,& qui chnftallina fpicilla,& fpccula poliunt.

Citius

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Tel fcopii Fars II. 5$
Citius ftanno combufto praiftatmunus ftium, probatur
qui aptior eft arti,& chriltallispoliendis,ii cufpidelin-
gua? puluerem deguftes , nec vllam afperitatem fentias
qualem cincris,fed prope farinxmolliticm. Abraditur toftrem*
9iUHT*
cultello, & quia f#pe ir.nafcuntur dutiora granaqusefi- 1
mul coalcfcunt, fuadeo fpiftb cerniculo cxaminari & ex-
cufTumpuluerem hume£tare, invafculo operco feruare
ad opus, a puluere, & ab omni immunditie fcrupulofe
cuftodire; & cum vti voIueris,leuiter &c molliter penna
aut nitida manu obline laciniamcorii fiucfiltri,deinde
admota lente vltro citroque diducas,acfi dedolarevel-
les,donec fentias fricatione teporem induci> tunc fubfi-
fte & expe&a donec refrigeretur aliter plunmum obeft
,

vitro fiue chriftallo tepor lllc, &idtoties facies, quoties

fenties incalefcere,leuiflime irrigans& infpeigens laci-
niam, ac fi vngere velles. A rtifices qui plura habent fpi-
cillapoliendaaltern*timfumunthoc,& illud deponunt,
vt quiefcente vno aliud vicem fubeat. Memineris etiam
poliendo,infle£tere lentcm moxad teuammoxaddex-
teram,& (icapulus contineatlapidem iam dcfcriptum,
vide ne nimis prcmas, nam lentis & ipfius lapidis pondus
ptonadextcritatemanus dcduAum,politurx(ufcipien-
d<r (ufficiec.
Antequam lentem huic operi permittas cum lensa ,

formaabdu&a figuram fufceperit qu#ador<imlentisa>-

€uatang»;lum,qui dumpolitur velut cultello abraderet,
non modo I ripohm fed filtrum & corium, deo haben-
dafornu tertix differentajcuilcntem tantillumadfrica-
bis donec angulusillc retundatur,vu!go apud Venetos o-
pifices jiletto vocatur, itapoliendo libenuspercurres&
sitius rem expedies.
Digno-
 j
6 Hteronymi Sirturi> drc.

Dignofcitur abfoluta lentis pohtura cum remotiffi-

mas rerum, puta aedificiorum imagines rccipit & viuidif.
fimerefert finevmbra,quod fiaddubitas,habeas fpecu-
lum Venetum chriftallinum ex purioribus nitidiori- &
bus,quo cum lenrem compares, cogitaTelcfcopii len-
tem longenitidiorem & clariorem ejffeoportere.

(jlobultu ferretu quomodo aptandus operL

C A P V T XV.
ASferlongiorquam latior femipedalis A.B.C. D.Ia-
cerahabenssequaliaatque triumdigitorumprofun-
ditatis perforatur hac ratione data peripheria globuli
;

prsefcripta,alteraperipheriaF. tantillomirx>rdeliiTeatur
ex vna afleris parte, ex altera eodem centro peripheria,
altera G. dcfignatur aliquanto minor, pcripheria hxc
torno perforatur aut fcalpello,vt centro centrum E.re-
fpondeat&coeat.
In iftoforaminelocaturglobulusquinonpenitusfed
propemediusiacet, vtcumfpicillumadfricauerisgiobu-
lus circumuoluatur ad arbitrium,nec conuellatur,&#-
qualiter atteratur,fuamfemper feruans rotunditatem.
In altero foramine G. anguftiori verfo afleris latere,
locatur alter globulus poliendo cauo fpicillo, nam vt di-
dum eft, minorglobulus requiritur poliendo, quam cor-
rodendo.
Foramenineoconftituiturloco,nonin medio afTeris,
vt lutum maceratum dccidens laboranti minus fit impc-
dimento.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 5 Hkronymi Sirtuth &c.

QiuumfyiciUum Telefcopti^vt perficiatur*

CAPVT XVI
TTXEIe&avitri materia,curabis fvt di&um eftjdiligen-
-"^tertornotfquari^&adrotunditatem & tcrminatam
crafTitiem(qu£eademeritcumcra(Titie lentisautpaulo
craflior; a c hriftallario perduci; & etiam ad faciliore cxi-
tum, tantillum incentroexcauari,deindecapuloligneo
affigito, & affixu ea examinabis folcrtia quam commen-
daui in lente vt vndequaque a^qualitas rcfjpondeat, cen-
,

tra pra^cipueiuxtacoincidant
Affigitur hoc fpicillum piceflaua,
nccadmodurn pin-
gui, in quo opere cauendum ab intempcrato calore, tam
picis,quam vitri, prasfertim eumvnampartemabfolue-
ris, & vertendum fuerit fpicillum>partem excauatam re-
pleas oportetmolli pice, vtfirmius &fo-lidius obfiftat&
duret, nc frangatur, & dum perfequeris opus , diligenti
VtUiiiw exarninedimetiaris oportct. orificium caui,an fatis pa-

fiZ^Mki/
tcat & ex cauatum fit, quodue intcrftitium fuperfit,an
tertia pars in figura
p*a?fQripta > maior vel minor.

Dec/a-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefcopii Pars IL

Declaratio Figurar.

XZSto crafftties lentU A. B. latitudo vero A. C. qudritur qum-

*~*tum excauaripojfitatque paterevtinterfiitium chriftalliprd-
portionahterferuetur.
Circinoretorto & infradefignatofumantur duo punttalatitu-
dinisfiue diametri.
Item duo aliapuncfa profunditatU A.B.& C.D.&ab A. in C.
C^aB.in D. ducantur paralleU.
Item duBa perpendiculari tqualiter paraUelas diuidente, ip/i
perpendicularU quatuor punttU diuidatur,fcilicet in punBo inter-
fecationU vtriufjue paraUeU, dralia duo puntla tquidiftantiain
medio perqu&duasalias fubduces parallelas, b& quatuor paralleU
dabunt tres aquales diuifiones, quarum du* excauantur, media in~
tcvra manet*
T^oto enim globuli diametro, ita circinusconflituatur vtecen-
troducatur peripheriaqu&contingat punffain perpendiculari no-
tata,bac interfecabit vtramque paraUelam(qua denotat planam
fiperfciem chriftallt) in A. C. & B. D.
E. y igitur erit mterftitium drtertiapars chrittaUiqux qu&ri~
tur^in^rA dtULf auutmnf
Trimns terminws ergo cognofcendus, eTt crajfities cbrifiaUi.
Secundm.refiduum cbrtftaUL Tertitudiameter globuli.
Trimus alibi determinatu* eft vt ftt craffttie lentU aliquanti
crafftor,fi modo vtrimqueexcauandum eritChriftallum,&qualU
vero lenti nec fubtiliorfi ex vna tantum parte excauandum eriu
Secundm termtnws ettam determinatm efi cumdtximuster-
tiam chri/la/li partemin fticiUo vtrimque cauo intattam feruari
debere,dr infimplicicauo, mediam chrifiaUi partem. Inde etiam
nototertioterminofiueglobulidiametrofimul innotefcet latitudo
orU & altitudo cauitatU.

Eadem ratiocinatio eH inftmplki cauo, nec repetitione indiget.

G z Poteris
<.€o Hterenym Sirttm,&c.
Potcrisetiam circinoduplici retortoidem explorare*
(*um fpicillumrefixcris,vtinfigura,in quavides brachia
circini vtrimq; centrum mutuo ample&entia, fuperiora
tantundem aperiri, & craflitiem referre.

Tamdiligenti,&accuratoftudloaffixum fpicillum,in<
globuli vertice modicafternitur arenula tcnuiflima, 6c
prioribus digitis dextefrime capuli bafim prarftringens
adpcrpendiculu inpun6coverticali,incipies rc£ta linca
vltro citroq; fpicillu dcducerei ac ficpe adiioluere, re&i-
tudine illafcmper feruata,ftatim vidcbis an in centroin-
cipiat cxcauari , exeditur cnim chriftallum in formam
crucis, rotunditatem inde paulatim fufcipiens.
Tota exhacprima cura pendet,dein-
perfectio caui
ceps fuapre natura perficitur,modo no in gyrum, fed per
lincamretta ducas,acrcducas,aflidueaduoluens capu-
Jum,moxaddextcramoxadla?uam. Eadcm cura, fed di-
cxamine vtaris opus eft, cum ex vna parte ab-
ligcntiori
foIueris,vtalteriperficiend$centrumexcauandumcon-
ueniat. Monui fuperius fpicillum hoc chnftallario prius
tradcndum, vttorno adajqualitatem perducat, &. fi fieri
potcft
 Telefcofii Pars 11. 61
poteft parum excauare etiam incipiat,&dirigere centra;
Tornus ifte arti tam vtilis,ram neceflarius,vt quilibet hu-
ius artis ftudiofus, & tornum ferreum (Augufta: venun-
dantur)comparare,&difcerevtineceflehabeat, ncalie-
naindigeatopera.
Poteft hoc cauum plumbea peripheria fufo ferreo af-
fixa & verfatili rota perfici,vt folent chriftallarii, modo
fi

operarius adfit in hacreverfatus,fedquiafunt rari,fua-

deo ne recedasabopere manus,nam &fitardius,tutius
tamenagir.
Artifices,quiha?cfpicillaelaborant, folentvbi exca-
uari coeperit, m gyrum globulu percurrere , quod efficit
vt orificiu caui patear magis, quam fit eius proportio. At
docet manus ambitu maiorem globuli par-
falluntur; ars
tem non occupare, quam velis fpicillo imprimere.
Vrrimq^ excauaro perfpicillo ad menfuram,vt in figu-
ra ,autnonnunquaaliam p,roarbirrio(iuuatenim ftudio-
i

fumplurahabere,vnumfcilicet magis excauatum)aliud

minus,craflius vnum,alteru fubtilius vt obferuesqusein
arteaccidant, ac prasterea vt iuues aliquando lentis viria
maiori vel minoriacumine^expolire cauum necefleeft.
Igitur aflere; & globulo, & fpicillo aqua^ immerfis,dilutis
& ab omni arena mundatis, afler rurfus clauiculis defigi-
tur,velrmitato loco poteft,&globuli ferreiparte
fifieri

niridiori in verrice conftituta,hanc tenuiflimo fmiris

puluifculo circulinies&fpicilloadmotoleuiflimc(nam
hic nullo modo premas oporret) eodem globuli ambitu
& refto manus recurfuquo excauando vfus es,cauumle-
uigabis: licebir tamen aliquando pcrambire& recurrere
ad vtramq^ manum,modo paruo maiorem ipfa cauitatc
partem occupes,& breuis ambitus in fc rccurrat,c«ete-
mim facile eft opus, & cito expeditur-
G y Supereft
 6i Hieronymi Sirturi) &c.
Supereft Tripolis poftrema politura; Ha?c a minori
globulo petirur iuxta defcriptam pcripheriam infigura
cap.ij. Ratiohuius eftqujafiitrum quo tegiturglobulus,
occupat portionem maioris peripheria?, aliter fi pari aut
parum minoriglobulo r. rgererur.orificium &:pars qua?
rnagis patet tantummodo contmgeret globulum, cen-
trumautemnunquam expoliretur. Moduspoliendifa-
cilis,nec a!io indiget opere quam modico Tripoli,& bre-
ui labore abfoluuur.

De JJicillo ex una parte tantum cauo.

CAPVT XVII.
fuperiori figura demonftrata eft ratio &rcauitatis &
IN
craffuiei,nuncdicendumdevtriufquevfu. Ad lydera
fpicillum vtrimquc cauum tubo apponitur,& tubulo ali-
quanto educlto magis elongatur, huius ratio eft quia, ft &
rcfiactioillamaiorfit.quam naturalisTelefcopii propor-
tio requirat,tamen cum obie&umvifibileper fefitlumi-
nolum&:corufcans,quidquidobtenebratum inaliocor-
pore puta turri aut horologio viderctur, ibi clarum con-
fpicitur vt fert natura oculi vndc fit vt refra&io illa ma-
, ,

ior que. fit ex chriftalli conuexi craflitie,&: ex caui acumi-

ne,vi(ibile in maius multiplicetatq; perfpicuum reddar.
Secusautem contingitinfimphcicauocuius propor-
tio natuialis obie&a opaca &: corpora qua? diftat, &: muU
tiplicat &:perfpicue comprehendit,ideo terra marique
pra^fertim bellicis aptiflimum eftTelefcopium: etenim
mmaioridiftantiaquamaliud quodpia &: pcr maius fo-
ramen vifus plura compleditur,nec multum laboratur
quarritando obie£ta, ftatim occurrunt Telefcopii com-
moditate Idem autcm Telcfcopium ex fimplici cauo
conftans fi nottu ad fydera conuertatur, corufcant ni-
mis

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefcepii Pars 17.

mis & impediunt vifum, ncccadem multiplicatio vfui ef-

fepoteft. HocTelefcopio ex fimplici cauo nullu inhunc
diem exaetius aut perfectius aut maiori vfui adinuentum,
fiexperienria?mca*fidem habes.
Supereftparsalterafpicilliplanaquairaminaplanain-
diger, &
quia fpicillum lente minus eft.memincris mino-
riquoqueambituin eademlaminaelaborandum.

Summatim de perfpiciBis commumbut*

C A P V T XVIII.
QVia paflim in conftruttione Telefcopii
mulra oc-
curruntcommuniacumperfpicillis,ideo ne fa?pius
repeterentur,ftudiofi iudicio relinquuntur, pra?fertim
&
quoad cautelas diligens opus,& alia de delectu vitri,de
fmirijTripoli&carteris.
Supereft dicerc de formis,vtiuxtapra?fcrjprampor-
tionem in tabulaabfcindantur, deinde vt faltem torno e-
laboraras curiofus & arrisftudiofushaberecuret.
Quoad opus per fpicillorum non tanto fumptu aut cu-
raparantur,fruftulafpeculoru exvna parte tantum ela-
boranda(cum ex altera iam fintplana)facile perficiun-
tur: pice commodius afEguntur quam gypfo.modo ab
immodico calore & frigore cuftodias, casterum iifdem
cautelis poliuntur qua lens.
Obferuanda chnftallifeuvitri craffitiesvtproportio-
nalisfitfigurjE.obferuanda&rotunditaSjideohabeas cir-
cinum cum cufpide adamacinavtabfcindas hacratione;
lncentro chriftalH ceraaffigitur laminula aurhorologii
rotula qua? centru habet in quo crus circini defigito,alte-
rocrurecumadam.mte lineacircumducas,faciledeindc
erit foi fice abfcindci e reliquam, & itade rotunditate,dc
eentrononeritdubitandum. De

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
*4 Hieronymi Sirturi, &c
De praparatione tubi in quo lens cumJ]?icilIo
componitur.

C A P V T XIX.
conftru&ioneTelefcopiipoftquam egimusdeper-
IN
rpicillis^&dclentcArc.incidit etiam lermodetubo,m
quo lentcs componuntur, pars quidem difficilis, fed tra-
&atu & intelle&ufacilis bene attendas.
fi

Artifices & imperiti, vtresadeorummanus venit,vfi

func tubis ex laminaterrea,&:cartaceis qu$ minimo con-
ftarent, hinc primus error irrepfit circa materiam ; alter
deinde circa formam tubi, nam anguftum & continuo ae-
qualem producebant ignorantes vifionum & radiorum i

naturam qui fuapte nacura poft refra&ionem caui diuer-

gunt, &ita coar&ati prsefocanturantequamperueniant
ad lentcm v t videre licet in figura refra^ionis tubi in fi-
>

ne cap & expofitione qux adiacet, &

in poftrema parto
vbi agitur demeoTelefcopio. Gaudent ergoradiilibe-
liori aere cum prope lentem accedunt, ex quibus dedu-
citurratio conficienditubi,primovtmateriafitligncaa-
pta torno,quiacumtubusprotrahaturad diametru fux
pcripherix, talilongitudine vixaliter feruareturrc&itu-
do &centrorumconuenientia,quam re&iflimatornio-
pcra. Secundo vt forma fit tubx, quae cum propius acce-
dit lentem,nonnihil expanditur,ne radiiinquam pnc-
focentur, &
quia deniq, experientia docet eandem len-
tem/fiue fpiciilahuiufmodi tuboappofitacommodius &
perfpicacius obie&a referre, quam alceri tubo, quem re-
iicimus,nifiquod ad experimentafumenda carraccine-
.celkrii funt v t paulo poft dicam.
Huic
 'ejcopij Tm II.
Huic tubo tubulus alterimmittitur, inquo vafculum
vtrimqueperforatumclaudendum &referandumapta- ,

turcontinenscauum fpicillum. Huiufmoditubulivfus

eft,vt cum fit anguftior,refra<5tos ad cauum radios violen-
tiusproducat;deindenoctu adfyderaconfpicienda curti
prolongandus fic tubus, tubulus ille cducitur, & immitti-
turexvfu,&exarbitrio. Diximusn.alibi determinatam
concurfusproportioneminTelefcopioefTeintegrumpe-
ripherisdiametrum; &appofitofpicillo vtrimque cauo
nonnihil vltra prolongari, fedappofito fimplici fpicillo
naturalemferuare proportionem;duplicatoigitur femi-
diametro Tabulaj noftra:,habes menfuram Telefcopii,
&concurfus proportionem. Alteri tubi orificio,fcilictec
tuba?ori , aliud vafculum adaptatur vtrimque perfora-
tumadcontinendam,&cuftodicndamlentem.
Foraminum, qua? refra&ionem tam in cauo quam in
conuexoexcipiuntj&coarftant, peculiarisdo&rina eft
quamnulIusOpticorum adhuc docuit aut obferuauir
tanti enim refert, vt vnumexiftisftri&ius aut laxiuspa-
teat , vt inde tota refra&ionis
perfe&io pendeat. E-
go hac cxpectatione non tc fatigabo fcd hbere vtmei
moris &
ingenii cft effundam quicquid experientia
docuit in lente , canerum,quoadaliafpicilla mox fubii-
ciam.

H Data

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 66' Hicronymi Sirturi &c>

Data qualibet primz

periherie, portione ad co-
uexu Telefcopii, intrin-
fecus regulam admoucto
quae arcui xqualcm fub-
tenfam in quacunquc mi-
nori pornone incidere
poterit , inuemat.Et fit
portio pcripheria? Telc-
fcopii A. B. linea rc&a
arcui aequalis ac arcum
fecans in pun&is C. D.
haec re6b inter haec duo
puncta erit diameter fo-.
raminislentis, vtinrelli-
gas inclinationemrefra-
ctionis nullam ene in Te-
lefcopio nifi ad cen-
trum.
Pari ratione inuenic-
tur & foramen caui , fit
portio peripheria: ad ca-
uum E.F. lineareftafub-
tenfa arcum interfecans
inpun&is G. H. eritdia-
mctcr foraminis caui,

Dt

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefcopij Pars II. 67
Tubus &obiterderefra-
£tione*

A. Pupi/la ochU interiorjx qux

prodit mxjfa radiorti vehemen-
ttfftma{Opticiaxem^& perpen-
dtcukrcrn vocant) qttAirrefra-
Cla vtrumcfediaphanum perua-
dit y debiltor tamen eftquanto
magls recedit aboculo , fediuua-
turforti vijiua qu& intendita* BreuUviftu
liudfibi maguconnaturale dia- ocuUsmyo-

phanum pertranfire>drvidere, p^*"*? 9

vnde langtiertnt antequam per- turaU idto
nony»*'**
mnirentadlentem^ mftntenfa
& dolorofavifuftinerentur.VU
igitur qu£ procedit a cmo prote-
dit qutdem radiosad lente con-
uexafedvbipropiiuacceditfnu-
tatnaturam & vim exnatura
conuexi acqmrit> & quodamoio
trahuntur radij altoqui fuapttt
natura defecluru
lnterior tgiturpupilh A.ea eft
quaradios tranjnntttt irrefra-
tiosV. Reltqua pars oculi alios ra-

dios D. quicauurn (picillumC.

egnfiperforamen B.diueigut,
Jedfuftinentur natura irrcfra-
ftorumrAdtorum,& vbiperue-
ueniunt in V.propedUphanupbi
connaturalevi oculh ea^adiuta
H 2 con-
4*

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 &

Hieronymi Sirturi &c.

conuexi natura reflringuntur verfmperpendicukrem a latere & F

inclinant verfusperpendicularem> &
centrum conuexi.
Experientia id clareprobat.quia inptu F. fi tubo anguftumfo •

ramen accommodes per qttod radiiflr:lli:i$,&waguparalUli co-

gantur tranfire> viuidius ,&rcmoUtM protrahunt vtjum.

lneodemfttu F. ftaltud conuextim eiufdem natura & figUY*
certA &detcrminat£ cuiufdam proportienis ccllucetur^ attget 7 &
propius attrahit vifthilia > fed de hoc altbi.
x^Aliaetiam experientia confirmat hanc refrattioxis coarttatio-
ncm^&inclinationcmadcentrumfcuperpendicularern a pmclo F.
quoddtuerfum eft a communibm perfpictllu Nulloforamine conclu-
:

dMcenirumlentis, fedpateat y vidtbisradtostndiuerfurn a centro

declinare &
qu&rere fuhtilws diaphanum.
Alio ettam experimentoprobatur inclinatioa puntto F:lensin.
trinfcuscartaceo perforato tegatur extrinfecus nullocartacco aut
9

foramine tcgatur,fedpateat>radij dtfftuunt > & vifto debiltor

languidior erit: Vice verjalens extrinfecm cartaceo pcrforatoobte-

fla intrinfecus nulhyperinde erit &fuum prtftabtt munus.
Obfgnatur denique certifftma alia experientia : SifoYamen
quodconftituiturinpuntto F. diuergcntibm YadijsYeuocandispYo-
tYudatuYpYOpius lentem yviftonem confundit y ft dcmittatuYA lcn-
te, peYtndeeftacfinullum conftitueYetuY fcYamen.
Exdeterminatoigiturpunflo F. radijzioculi , & natura con*
uexiftbitonnaturalis deftnunt diuergere, & vcrfus perpendicuU-
rem YeftYinguntuY y quod necejjum eft fieYt coarftantc

foYamine> cuitts ideo efl determintr

ta pYoportio*

De
 ?elefiopij Pars 7/. «9

De Tubts cartaceis componendis ad experimenta

capienda tam lentis quam aliorum
^iciUorum^

CAPVT XX.
TTAbeaslignum vnius Talleri , longitudine'
craflitie
"-cubitalitornodiligencerpolicum,&a?quale,excrema
pars ligni tamen cantillum inchnec ab a?qualicace vt cubus
fine vi educatur.Deindehabeas carcacea ex cribus foliis
adglutinaris,ha:cfcindes infruftaadeam menfuram, vt
conuolui poflint ligno,hoceft fecundum fruftum ali-
quanto largius primo, & tercium fecundo & fic de caue- ,

ris: Excremaquafciflafunt, & quaglutinoerunciungen-

da,culcellodiligenterabrades , vt parsinferiorfuperiori
conueniar,&glutinoadhaereat.Vbi primum tubumcon-
iunxerisjorisminime retortis,neveftigium imprimant,
Jignoadftringesdonec exficcetur, deindcalterfuperuol-
uendus,& iungendus & totquorlibuerit,vt tubus integcr
explurib.tubis, quorum vnusinalteruintrodueitur,fiue
abaltero educitur, produci poflitin eamlongitudinem
quam habere volueris. Hispcractis,aptanda funtotifi-
ciis cartacea inftar capfulas in quibus fjJicilla reponas.
Nuncinueniendaeftdeterminaca cuiufque fpicillire-
fractio &
certum f oramen ftatucndum.
De Circine fecante huic&rti perneceflkrm

CAPV T XXI.
HAbeas necefle eft circinum fequentis figurae , anti-
quumeft, fedame in hunc vfum accommodatum
H B Vt:
 V

'
Hieronimi$trturi&c.
70
vt foraminaquantum volueris angufta poffis abfcindere:
vt faceans non
Ex fequentibus vfum ita deprehendas ,

minus neceflarium efle hunc circinum,

quam formam,
tubum,vitrum&alia» \

Aciesfcindensfiue fccansquam vides A.educi, &in-

tromittipoteft,quoufq-,firmiteradh?reatcruriB.&;angu-
ftuforamenC.circumcidat,quodaliterdifricillimumef-
fet: Et fi bene obferuas ,
id pendet ex forma cruris B. cx &
E.qui iuftol-
cufpide D. aliquanto longiori, rum ex dente
lit.&eleuat anlam F.aciel vt conueniat cum
cufpide circi-
ni,&anguftiflimu forameexfcindat ad vfum poftremi Te-
te im miif^ clau-
lelcopii: Anfa hec cuneo G. ex aduerfapar
parere magis,
ditur& firmatur Jdcirco cu forame volueris
circini m an-
dens E. non erit amplius vfui. Et quia cufpis
gufto, nimislongior eft &profundatur ,
cumahoqui ita
eflenecefle fit, vtangufta foramina abfcindas,
tunchoc
adminiculofufTulcies, hoc eftfruftulo plumbi, aurcorii,
quod conueniat nec excedat cruris craflitiemin pun&o
H.Vtereigirurvtiliter,&gratiam habcindicina?.
Beneficio,& ope huiuscircini peripherias cartaceas
exfcindere,& foramina ftatuere perindeactornopote-
fit menuira foraminis quam vna-
ris, & experiri qua: nam

qusque rcfra£tio cxigat. Deinde ad eam menfuramli-

gneumtubum,&foraminare&ius & diligentiuscurabis
tornoparari.
Atquchuius tubi cartacei vfu poreris probare quaUibet
fpicilla,&multainuenire , addcre,aut perficerenonfine
oble&amento t

Sum-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 71

Summatim recenfentur accidentia qu<e interuer-

tant Telefcepij opus.

C A P V T XXII.
ABfoluta Telefcopii conftru&ione opera?pretiuni!
-"-erit ea repecere qu«e conftru&ionem impediunt
vt

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 7Z Hieronymi Sirturi drc.

vt cum ex voto minime ceflerit ,

memincris artifici impu-
tarevitiu u,nonartu Ineaenim formaquampraefcripfi,
vt cen-
feu quam ego habeo, tantum abeft vt poflit errari,
tena conficere poflis &
plura nullo inter fe difcrimine.
A proportione igiturprimus error , fcilicet fi non fit
vera,& cademcuproportione praimonftrata in Tabula.
Secundus errora forma, fi non accurate, & ex praifcri-
ptoclaboratafif.
Tertius error ex chriftallo; Nofcatnecefleeft>quiil-
lud tractat, & deligat^aut cafu operari.
Quartus error ex craflitie chriftalli,fi maior vel minor
fit quam ferat rcf ractio tam caui, quam conuexi»
Quintuserrorin affigendo chriftallum capulis,finon
ferueturrectaconftitutiocentrorum.
Sextuserror,filamina ferrea plana non fit perfectifli-
ma, & cum chriftalli lentis partemplanam fiue alteram
caui fpicilli laboraueris,id prxftes inconftanti, inccrto,
maior i,autminori manus ambitu,quam ipfa poftulet ma-
gnitudinis proportio.
Septimus error fi qui laborat non intelligat peripicil-
,

lorum,necTelefcopii artem.
Octauus error accidere folet in abftergendofiue de-
lendo arenular veftigia, fi diuerfo a priore ambitu formam
percurrasfiue planam fiue conuexam , fiueglobulum.
Mathematici nonnulli in hoc falluntur, qui aflerunteiuf.
dem forma?partesinterfeeflea:quales & vbiq-, centrum ,

conftitui pofle; male dcinde concludunt, in qualibet par-

tetalis formaechriftallum adfricetur,eande fiifciperc fi-
guram: Hocintercftinter theoriam,& pr«i£ticam,fingu-
lariaartisnonintelligere:HicconfiJcraturportiolentis,
&portioforma:,aninterfe fintproportionales, &quam
incli-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Telefiopij Pars 11. 75
fnclinationem vtraque habent» Deinde confideratur
tertium quid intercedens,materialc fcilicet arenx,& fmi-
rigqus fubfternuntur inaequal^, &
adaequalitatem ab
ipfa lente deducuntur Hxc diligenter confiderata,
:

Ratio,Vfus&Arsipfadocetinmaiorifettioneforma?mi-
nus &maius(picillumfiuelentem diuerfam fufcipercfi-
guram. Parirationemaius &minus fpicillum maiori &
minori manus ambitu diuerfam quoque fufcipere figu-
ram. C uius rei confirmatio eft lamina plana, qua: ta dc-
i

terminata cft, vt Iens maiori velminori ambitu quam pro-

portio exigat, pcrfc&e plana non cuadat, vtalibi dcmon-
ftratum eft.
Nonus error,fi expoliendo,lentem autfpicillum,n*gu-
ram conuexitatis quamin forma fufcepit inlignoplano
ammittat, necefte eft enim retundi fi lignum non fit ca-
,

uum ad prxfcriptam proportioncm. Harc fufius

fparfimhabes, qua: fa?piusrecurras,fuadco
ne quid excidat amcnte
cumvti opus
fuerit*

1 PARS
 74 HierMymi Sir/uri &c.

P A R S TERTIA/
Vacilwralterius Telefcopij fabrica monfiratur*

C A P V T I.

\TT arti aliquid accederet quod magis vfui efletpro-

* pterfacilitatem,aliamTelefcopii conficiendi ratio-
nem fubiiciam, qua? non eft ad fydera,fed ad terreftrcs di-
ftantias, belloetiam marique percommoda, & vtilis.
Formam nihilominuseandem, qua:fupra,habeasne-
cefleeft,atque globulum, &: cxzexx omnia,pra:terquam
laminamplana,finequapotes negotiumptomouere.Ha-
beasfpeculorufrufta, exhisdeligcs eaquaefuntcraflioris
chnftalli, &
abfcindesiuxta artemad diametrum com-
munium fpicillorum vel maiorem, fi tulerit chriftalli
,

Exvtraqueparte,iamrerfa, & polita,nitidio-

craffities:
remdelige, alterflm partem adlabora, vt fufcipiat figu-
ram. Simili opere vt cauumhabeas, fruftulum chriftalii
exvnaparteplanunyuianitidiuseft relinques,alteram ,

globuloadfricatodonecpateattranfucrftim minoris di-

gitivnguem. Deindebeneficiocirciniprifcripti, &co-
piacartaceorum,ftatuc & circumcideforaminum men-
furam & Tubo cartaceo repone. Tubi longirudo erit
,

totus Diameter feclionis Cux forma:,vt in lcnte,& Tefco-

piumhabebis qualedefideratur. Idobferuabis vtinmi-
nori fpicillo minor fit manus ambitus,vt frpius dixi.Ca%
tcra quas huc fpectant habes toto libro fparfim
communia , inderc-
petc.
De

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Tekfcopij fm 1IL 7$
De Adrntrando meo Telefcopo triplici

C A P V T IL

Vldesftudiofele&orquafide, quabreuitate, & clari-

tate promiflum feruauerim, Artcm tradidcrim, & tc
in ipfamperduxerim officinam. Nunc vtclariusperfpi-
cias menonmihiipfifedahis natum* Celebre omniasuo
futurum adinuentum, nonadhuceditum, neccuiquam
praster vniamico datum, tibi referatum eo,quisquises
virtutiaddi&us libcnter fufcepturus, vtftudii laboris &
mei monumentum aliquod perpetuo apud te,&alios ftu-
diofos extet. Curiofa res eft , & quamuis poftea a Keplc-
ro excogitata,& in fuo libro Dioptrice demonftraia pro-
pofit. S/.de duabus lentibus & toto tra&atu de iun&is
,

conuexisinterfeproblem.86. propof i2j.quidtamcnno-

bis contulerit , aut quidfaciantadremnoftram,perito-
rum iudicio relinquam.Hoc fcio ncminem hucufq; pra:-
ftitifleex arre.Ego nonex demonftrationib.opticis,non
ex fcientia fedex innumeris experimentis haufifle fateor,
fumptu,labore, & fanitatis detrimento. Admirandum
Telefcopium (cui aliquod mirabilius adftru&um iri pras-
uideo) probaui, perfeci , &
licet non in longius protrahat
vifionem quamlens >clariustamen,& viuidius refertob-
ie&a,&attrahir, adeo vtpi&uris fpirituminiicere videa-
tur; Laboriofum opus atque difficile fed magnae vtilita- ,

tis, & oblettamenti. Tubus aliis breuior, bel-

licis vtilior > & omniprofpe-
ftuicommo-
dior.
I z Or-

I
 -j»8 Bicronymi Sirturi &c.

Ordo parandi mei Telefcopij.

C A P V T IIL

PRimo fumcs grandiorem circinum , aut fi defuerit,

funiculum , repeticaque Tabula noftra proportio-
num , ter fumcs fcmidiamecrum diuifionum, tribus di-
uifionibus dedu&is.lfti tresfemidiametri tnbusinquam
diuifionibus dedu&is , crunt femidiamctcr peripheria:
mexproportionisihxctibidabit formam,vt vidercliccc
litera A.quazfeclionemfiuc magnitudincm formx &fi-
guram tibimonftrat.
Addi&amigiturlincam A.limam, & duas fagmas cu-
rabis confici quarum vna cxplorans , altcraexaminans
nuncupaturrlimaelaborabisforma, vr proximefiguram
accedat, fagmas vero trades chriftallario,qui eodcm mo-
do hanc formam effinget quo alteram , de qua ca.j. i.par-
tislocutifumus,&cap.4. vtminimcopus fit rcpctere.
Globulumferrcum deinde-^perfici curabis ad peri-
pheriam fignatam B. eadem ratione qua dictum eft in fc- ,

cunda partecap.^.cum dcglobulo ad peripheriam Gali-

laei fermo eflet.
Chriftallafummacuriofitate dcligito clara,pellucida,,
albicanria,raraexfra£cisfpeculis fi cralTitiesfurTecerit.fin
minus exfornace, laminx chriftallinxrudes, fed .rqua-
lentem portionis C.qua:
lcs deligendae ex quib. abfcindes
rcducenda erit ad proportionalem craffiticm, corroden-
1 doinplanalaminaquod fuperabundaucrir.
Regulam autem dignofcendaj,&: inuenienda? craflitiei
inconuexis habesincap. 8. fecund. part. de lentc & in
cauishabcsincap f i7.fecundxparcis. His.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
 Tckfcopjj Pars 11 1.

Hisparatis,&caecerisquaeadarcem faciunt, duasTenv

tes eiufdemmagnicudinis&figura:,vtlitera C.invtram-
quepartem accurate claborabis , quarum prima, ideft
ca quae extremo tubo locanda erit , tocam percurret
formam,fiuc fir corrodcndafiuc leuiganda: Secundam •

lencem qu*inmediocuboconftituendaericminori am-

bicupriorc,&pencsccncrumperficies,poftquamaucem
pcrfeceris , circino cum crure , cui infcrcafic cufpis ada-
mantina, circumfcindes ( vt docui cap. i/. fecundae part.)
adportioncm communis vt tubo
fpicilli vafculoper- &
forato includi poflit, fed nccefle erac laborari ineadem
magnitudinc quaprior , vc certam &
determinatam fi-
guram,quaindiger,forcirccur.
Hanc dum circumfcindes , cauebis vt ccntrum fuo ficu

feruecur,alirerdeludecopus,idcircomonui vtcircinum
ex adamantihacufpide habeas in hunc potiflimum vfum.
Huius fiecundae Ientis,fi chriftallum nigricans fuerit,
& quale dbcuimus in cap; f fccund. part. optimum eric,
.

alterius vero lcntis albicans;

Supereftde cauofpieillodicere.Caui craflicieseadem 1

eritcumlence,aucpaullo craflior: Ex vcraquc parceex-

cauacur globulo iam praefcripro B. fed non ajqualicenpa-
teat magis cauum.ex vna parcequam exalcera,quodfir,
vt fi indigeas maiori vel minori refractione, eam paccem
oculo admoueas,quae tibi magis vfui fit fucura».
Poftea beneficio Circini noftri fecancis (cuius vfus pe-
culiaris eft in hoc Telefeopio, licccin cap; 21. dcclaretur)
abfcindescartacearotunda, rurfus foraminaplura: Car-
tacea primae magnicudinis, & foraminis fignati D. tegunt
extremamlencem.-Carcacea rocunda fecundae magnicu-
dinis,& foraminis fignati E.tegunt cauum ipicillurmCar-
I 3 tacca
 4

Hieronymi Sirturi &e>

go
tacearotunda terti* magnitudinis
& foraminis fignati

conftitutam.
F teeuntlenteminmediotubo
&
vruintubocartaceo
Hlrumcartaceorumfacilitate
admo-
cub.raliexperimentum capics huius Telefcopu
vnam.&alteram lentem cdu-
uendo,* remouendo mox donec
cendo.intromittendovnum, & alterumcauum,
ligncum tubum torno &
ner tedionem inuencris. Tunc ,

afFabre petnci curabis ad

menfuram quam in cartacco
notaueris.

T>e Tuho.

C A P V T IV.

tubi exiftimo tc fatis cdo-

* Voad formam,&rationem
in cap./<>.di<aa lunt cxterum
QJ
/ aumex quz
Conftatdece
iis
partibus.fiuefruftis,
,

iiuefegmentismu-
tuointcrfcconucnicntibusjPrimoparsparticonuenitin
neG.m qua notandum eft inferiorcm tubi partem
feftio
tranluerla: manus a
dumcoitcum fuperiore, interuallo
a-qualemeftedebere,nec laxioremautttri-
Ijteral adH.
inciditlo-
c>,oremqu*ri,Ratioeft, quiaineo interuallo
cus (ecund* lentis,
quac & promouetur, & demittitur,ted
inquan^interuallcnecmaioreindrget^vndeeuenit,
co
vrcumque.ncidentlens, fiuein fupenon
imein inteno-
proxima elton
ritubo,optime conucnirc, quia femper
tubi,&aptanda,commodior&facUtor. _
ore k. valculum huc ca-
V irs iipcriot cubi n ext rcmo
I
i

vtrimque pcrtorato in
pfuhimcont.net dupiici tcgmine
tubi L.adhuc tubulum
ouo lens includitur. Pars mferior
M recipit, quieduci, 6c inttomittipoiht , dc quoalibi
r cum
 Telcfcopij Pars Ilh Si
eumdeTelefcopiocap.r,p.vcrba, fecimus." Tubulusifte
M. cx dutbus conftat fruftis,quorumvnum tegmenva-
fculi.fupcriusperforatumcrit^inquocauumfpicillumin-
ciuditur»
Lens media ctiam capfulaj includitur quc, conftat duo-
busfruftisaffabrccoeuntibus, h*c capfula tubipartino-
tata I.& H. ita conucniat,vt minimolaborc moueri,&
re-
moueri poflitab inferioriparte verfus fuperiorem,
vcla fuperiori ad imam, vt naturarcfra-
ftionis poftulauc-
rit.

F I N I S.

Errata fic corrige*

PAgina 10. verfij.nequaquam, adde diftinB.v.penultimo prhri, p. ir. v.f.ejfere*

bantur leg.efferebantur,v. ii.nominu lege numtnup.t^. v.7.*jformantur,p.i*.
inuerfa eftfigura cauip.17. v.17. refraftione,v.u. oculi, pa. 1 8. v .17. crajfttie,adde ex
zx.vnica, adde&pag.i 9 .v.t$. nii.tegemihip.41. v. 7. qu* Itgequtap.+x.v.xxfueris
Ugfuttitp.tfi.v.yfiuilLup.+t.v. u. hjemi.hyemt.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Book s, Copyright© 20 1 ProQuestLLC.
Images reproduced b y courtesy of the B blioteca Nazionale Centrale di

CFMAGL. 1 .6.347
 I
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1 .6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di

Firenze.
CFMAGL. 1.6.347