|„ Ǩχi¬ Ѩf„ r Pjã¨∞ûÅ`À...

ÉèíQÆ=næ`å ™ê~°O - NHõ$+¨‚ ã¨O^Õâ◊O

~°K#« =∞iÜ«Ú Ñ„ K
¨ ∞« ~°} :
`«@ =iÎ g~° ~åѶ¨
∞ =~å=Ù ,
`«@=iÎ "åi gkè, cè=∞=~°O-534 201. (ѨIIQÀIIlÖÏ¡.)
ãà Öò : 9440309812, 9490171853
1
 ÉèíQÆ=næ`å ™ê~°O - NHõ$+¨‚ ã¨O^Õâ◊O
~°K#« : `«@=iÎ g~°~åѶ∞¨ =~å=Ù
"≥Ú^Œ\ ˜ =Ú„^Œ} : "Õ∞, 2011 JHÀì|~ü, 2011
~Ô O_»= =Ú„^Œ} :
„Ѩ`«∞Å∞ : 3,000 3,000
„Ѩ`«∞Å∞ :
=¸_»= =Ú„^Œ} : PQÆã¨∞ì, 2012 #=O|~°∞, 2012
<åÅæ= =Ú„^Œ} :
„Ѩ`«∞Å∞ : 2,000 3,000
„Ѩ`«∞Å∞ :
S^Œ= =Ú„^Œ} : PQÆã¨∞ì, 2013 P~°= =Ú„^Œ} : #=O|~°∞, 2018
„Ѩ`«∞Å∞ : 1,000 „Ѩ`«∞Å∞ : 1,000
U_»= =Ú„^Œ} : Ѷ„≤ |=i, 2021
„Ѩ`«∞Å∞ : 1,000 "≥Å : ~°∂.130/–Å∞

|„ Ǩχi¬ Ѩf„ r Pjã¨∞ûÅ`À...

`«@=iÎ g~°~åѶ∞¨ =~å=Ù, N=∞u ~å[ºÅH˜; ^ŒOѨ`∞« ÅKÕ
P`«‡*Ï˝# tHõΔ}Ï ta~°O
cè=∞=~°OÖ’ „Ѩf <≥ÖÏ 1, 2, 3 `ÕnÅÖ’ ѨÓiÎ Ô~ã≤_≥x¬Ü«∞Öò
Ѩ^Œúu# P`«‡*Ï˝# tHõΔ}Ï ta~°O x~°fiÇ≤ÏVOK«|_»∞`«∞Ok. Zxfl ~ÀAÅ∞ ^蕺#O
KÕã< ≤ å ^蕺#OÖ’ ѨÙ~ÀQÆu ™êkèOK«Öx Ë "å~°∞, PÖ’K«#Å`À W|ƒOk Ѩ_"Õ å~°∞
D ta~°OÖ’ áêÖÁæO>Ë XˆH ã≤\Oì̃ QÆ∞Ö’ =¸_»∞ ÖËHõ <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å∞ ^蕺#O
KÕÜ«∞QÆÅ ã≤÷uH˜ KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. Ѩiq∞`« ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ =∂„`«"Õ∞ J=HÍâ◊O
L#flO^Œ∞# =ÚO^Œ∞QÍ g∞ Ñ ¿ ~°∞¡ #"≥∂^Œ∞ KÕã∞¨ HÀO_ç.
Ñ ¨ âÕ O◊ : =¸_»∞~ÀAʼnõΩ Éè’[#O, =ã¨u Lz`«O
„ "
"ÕkHõ : N "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ "åi PÅÜ«∞O, #~°ãO≤ ǨÏѨÙ~°O,
LO_ç ~À_£, cè=∞=~°O.
q=~åʼnõΩ : `«@=iÎ g~°~åѶ∞¨ =~å=Ù, `«@=iÎ "åi gkè, cè=∞=~°O – 534 201.
ã
à Öò : 94403 09812, 94901 71853
2
 INDEX
1. ÉèQí = Æ næ`Ö« Ÿ ÉèŸkèOzOk P~å^è<Œ å? P`«‡*Ï˝#=∂? 5
2. *Ï˝#O JO>Ë? 18
3. ÉèQí " Æ å#∞_»∞ ã¨Q∞Æ }∞_®?x~°∞} æ ∞_®? 20
4. ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ q„QÆǨ"Õ∞ '<Õ#∞— Jx ZHõ¯_® K≥ѨÊÖË^Œ∞! 25
5. ÉèQí = Æ O`«∞_»∞ ZÖÏ ã¨=∞iÊOK«=∞<åfl_»∞? 29
6. V''ÉèQí " Æ å#∞x QÆ∞iOz, ÉèQí "
Æ å#∞_»∞ É’kèOz#
^•x QÆ∞iOz PÖ’zOK«O_ç!—— 32
7. ÉèQí = Æ næ`#« ∞ |\ì̃ P~å^è#Œ Å∞ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞! 36
8. VÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤ÊOk ''JO^Œ~°∂ XHõ¯>Ë!—— 41
9. ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ''L^Œ~ˆú ^•`«‡<å`å‡#O—— J#_®xH˜ HÍ~°}O 47
10. ''ÉèíQÆ"å#∞_»∞ Ü≥∂yqHÍ! J<åfl_»∞ HÍh, Éè’yqHÍ! J#ÖË^Œ∞—— 49
11. ÉèQí = Æ næ`#« ∞ |\ì̃ Ü≥∂y Z=~°∞? Éè’y Z=~°∞? 56
12. ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ W+ì̈"≥∞ÿ#"å~°∞ Z=~°∞? 57
13. ÉèQí = Æ næ`#« ∞ |\ì̃ QÀqO^•! QÀqO^•!! J<åÖÏ?
QÀqO^Œ∞x`À =ÙO_®ÖÏ? 62
14. ÉèíQÆ=O`«∞x KÕ~åÅO>Ë? 67
15. ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ HõëêìÅ∞ ã¨=∞㨺Å∞ QÆ∞iOz! 69
16. ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ ѨÙ#~°̊#‡Å QÆ∞iOz! 78
17. ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ Hõ~°‡Å∞ QÆ∞iOz! 86
18. ÉèQí =Æ næ`å~å÷xfl ''J#∞HÀ=_»O HÍ^Œ∞-J#∞Éèqí OKåe!—— 103
19. ÉèQí = Æ næ`Ö« Ÿ Ü«∞∞QÍO`«O QÆ∞iOz! 105
20. ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ r=Ç≤ÏO㨠QÆ∞iOz! 110
21. ÉèQí =
Æ næ`#« ∞ |\ì̃ =∂#=Ùx PǨ~°O âßHÍǨ~°=∂?
=∂O™êǨ~°=∂? 120
22. ÉèíQÆ=næ`« J~°÷O HÍ"åÅO>Ë 125
23. ''ÉèíQÆ=næ`«#∞ |\ì̃ *Ï˝#∞Å∞! J*Ï˝#∞Å∞!—— 128
24. „|Ǩχi¬ Ѩ„fr ã¨`«º"å‰õΩ¯Å∞ - 1 134
J#∞|O^èŒ=Ú
|„ Ǩχi¬ Ѩu
„ QÍi N =ã≤ëêª=∞$`«O 135
3
 ^蕺#O JO>Ë âßfi㨠g∞^Œ ^蕺ã¨
„ѨÑO¨ K« =∂ãì̈~Ö¡° Ï~å! UHõO HõO_ç!
Ñ≤~q° ∞_£ ^蕺#∞Å 18 P^Œ~≈° ã¨∂„`åÅ∞
1. ã¨~Ô #· ^蕺#O... JO>Ë P<åáê#ã¨u ^蕺#O... „Hõ=∞O `«Ñʨ ‰õΩO_® KÕÜ∂« e†
P<åáê#ã¨u ^蕺<åxfl JO^ŒiKÕ`å KÕ~ÚOKåe.
2. P`«‡q*Ï˝# ѨÙãÎ̈HÍÅ#∞ q™êÎ~O° QÍ K«^"Œ åe... L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ : ™êfig∞ ~å=∂,
Ü≥∂QÍ#O^Œ Ѩ~=° ∞ǨÏOã¨, FëÈ, Ö’Éò™êOQ∑ ~åOáê, HÍ™êì<_≥ ®, *Ë<£ ~å|~üì û,
iKèå~ü¤ ÉÏH±, JhaÃãO\ò, eO_® QÆ∞_£=∂<£, nѨH± KÀ„áê, „|Ü«∂<£ "≥ã· ,π ã≤efiÜ«∂
„É∫<£, ÉÏ~°ƒ~å =∂iû<åºH±.... "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =∂ãì̈~¡° Ü≥ÚHõ¯ J^Œ∞ƒù`« „QÆO^è•Å∞.
3. ^蕺#OÖ’ HõeQˆ J#∞Éè"í åÅ#∞ `À\˜ ^蕺#∞Å`À qkèQÍ Ñ¨OK«∞HÀ"åe.
4. gÅ~Ú#O`« =~°‰Ωõ =∞ø<åxfl áê\˜OKåe.
5. áœ~°q‚ ∞ ~å„`«∞ÅÖ’ ^蕺#O `«Ñʨ xã¨i... gÅ~Ú#O`« ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ!
6. J=HÍâ◊O L#fl KÀ@ÖÏ¡ Ñ≤~q° ∞_£ â◊HxΘ W`ÀkèHOõ QÍ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe!
7. =∞O^Œ∞Å#∂, _®Hõì~°¡#∂ =∞iÛáÈO_ç! ã‘fiÜ«∞ ^蕺# â◊HÎ̃`À<Õ, Z=ix "åˆ~ ã¨fiã¨÷`« Ѩ~°K«∞HÀ"åe!
8. =∂O™êǨ~°O =Ú@ìHõO_ç! HÀ_ç„QÆ∞_»∞¡ Ãã·`«O x+≤^ŒúO! âßMÏǨ~°OÖ’#∂
Ѩiq∞`åǨ~°"∞Õ Ü«ÚHõOÎ .
9. „ѨH$õ u`À ã¨ÇϨ r=#O <≥~Ñ° Ù¨ `∂« =ÙO_®e† J_»=ÙÖ’¡, =#ã‘=∞Ö’¡ qǨ~° Ü«∂„`«Å∞,
„>ˇH¯˜ OQ∑Å∞ JkèHOõ QÍ KÕã∂¨ OÎ _®e.
10. P^蕺u‡Hõ`«Ö’ „Ѩ`ÕºHõ "Õ+¨^è•~°}, <å=∞^è•~°}Å∞ ÖË=Ù! <å=∂Å∞, ÉÁ@∞¡
`«k`«~åÅ∞ 㨿ãq∞~å =ÙO_»‰Äõ _»^∞Œ !
11. z#fl<å\˜ #∞OKÕ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^蕺# tHõ}Δ qkèQÍ QÆ~á° êe.
12. Z=fi~°∂ t+¨μºÅ∞QÍ =ÙO_»‰Äõ _»^∞Œ .... JO^Œ~∂° =∂ã¨~ì ∞° Q¡ Í<Õ q~ålÖÏ¡e.
13. ^蕺# tHõ}Δ Ï HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ _»|∞ƒ ÖÏ"å^ÕgÅ∞ ÃÑ@∞ìHÀ‰õÄ_»^∞Œ .
14. q„QÆÇ¨ ~å^è#Œ HÍ^Œ∞! P`«‡ P~å^è<Œ Õ =ÚHÎ̃H˜ =∂~°Oæ ! rqOz =Ù#fl =∂ã¨~ì #¡° ∂
ѨÓlOK«‰õÄ_»^Œ∞.
15. ã¨fiO`« P`«‡â◊H`Î̃ À<Õ... ã¨~fi° =ºHÎ̃Q`Æ « ã¨=∞㨺Å#∞, ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ Ѩi+¨¯iOK«∞
‰õΩO@∂ =ÙO_®e.
16. ™ê^è•~°} QÆ$ǨÏã¨÷ rq`åxfl P#O^ŒOQÍ QÆ_á» êe.
17. Jxfl „QÍ=∂ÖÖ’#∂, Jxfl Ѩ@}ì ÏÅÖ’#∂ Ñ≤~q° ∞_£ ^蕺# Hˆ O„^•Å#∞ qkèQÍ <≥ÅH˘ÖÏÊe.
18. ^蕺<å#∞Éèí"åÅ#∂, P^蕺u‡Hõ „ѨQÆu qâıëêÅ#∂ ed`«Ñ¨~°z qkèQÍ
„ѨK«∞iOKåe.
4
 ÉèíQÆ=næ`«Ö’ É’kèOzOk
P~å^èŒ<å? P`«‡*Ï˝#=∂?
KåÖÏ=∞Ok ÉèQí =Æ næ`#« ∞ áê~åÜ«∞}
KÕã¨∂Î, qO@∂, J^茺ܫ∞#O KÕã¨∂Î,
ÉŸkèã¨∂Î ÉèíQÆ"å#∞x P~åkèã¨∞Î<åfl~°∞.
Z=iH˜ `Àz# suÖŸ, Z=iH˜ #zÛ#
q^è Œ O QÍ "å~° ∞ P~åkè ã ¨ ∞ Î < åfl~° ∞ .
ѨÓlOKÕ"å~°∞ H˘O^Œ~Ô `· ,Õ „áêiÌOKÕ"å~°∞ H˘O^Œ~∞° , Éè[í # KÕ¿ã"å~°∞ H˘O^Œ~∞° ,
<À=∞∞Å∞, „=`åÅ∞ KÕ¿ã"å~°∞ H˘O^Œ~°∞, <å=∞ 㨇~°}Å∞ KÕ¿ã"å~°∞ H˘O^Œ~°∞,
™È΄`åÅ∞ KÕ¿ã"å~°∞ H˘O^Œ~°∞, [áêÅ∞ KÕ¿ã"å~°∞ H˘O^Œ~°∞† WÖÏ Z=iH˜ Uk
#zÛ`Õ P ~°HOõ QÍ P~åkèã∞¨ <Î åfl~°∞. HÍx JO^Œ~∂° P~åkèOKÕ"åˆ~!
=∞i ÉèQí =Æ næ`« ™ê~°=∞O`å P~åkèOK«=∞<Õ<å? N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞
É’kèOzO^ŒO`å ~°H~õ H° ÍÅ P~å^è#Œ Å∞ QÆ∞iOKÕ<å? JO>Ë! HÍ^Œx ã¨Ê+ì̈OQÍ
K≥ѨÊ=K«∞Û. ÉèíQÆ=næ`« ^•fi~å ÉèíQÆ"å#∞_»∞ J~°∞˚#∞#‰õΩ ^Œ∞:YO #∞Oz
|Ü«∞@Ѩ_»_®xH˜ ''P`«‡ *Ï˝<åxfl—— É’kèOKå_»∞.
J~°∞˚#∞_»∞ QÀÑ¨Ê ÉÏǨï |ÅO HõÅ"å_»∞. HõΔ„uÜ«∞g~°∞_»∞, ~å[
=OâßxH˜ K≥Ok#"å_»∞, ~åA, qÅ∞q^ŒºÖŸ "Õ∞\˜. Z<Àfl â◊„™ê΄ãÎ̈ q^ŒºÅ∞
<Õ~°∞Û‰õΩ#fl"å_»∞, Z<Àfl =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"≥∞ÿ# J„™êÎÅ∞ ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl"å_»∞.
ZO`À=∞Okx [~∞∞Oz#"å_»∞. N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞xH˜ Ju ã¨xflÇ≤Ï`«∞_ÕHÍ^Œ∞
„Ñ≤Ü«∞∞_»∞, |O^èŒ∞=Ù ‰õÄ_®! JO`«\ ˜ =∞Ǩg~°∞_≥·# J~°∞˚#∞_»∞ Ü«∞∞^ŒÌO
„áê~°OÉèOí HÍHõ=∞∞O^Õ H“~°= ¿ã##∞ K«∂ã≤ ÉèÜ í ∞« O`À JHõ¯_Õ K«uH˜ÅѨ_,ç
^Œ∞:d`«∞_≥· Ug∞ KÕÜ«∞ÖËx"å_çÖÏ =Ù#flѨÙ_»∞! N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ P`«‡
*Ï˝<åxfl É’kèOKå_»∞. JÖÏ P`«‡*Ï˝#O ÉŸkèOz J~°∞#˚ ∞x ^Œ∞:YO `˘ÅyOz
HÍ~Àº#∞‡Y∞}˜‚ KÕ™ê_»∞. J`«x ^èŒ~å‡xfl x~°fiiÎOKÕÖÏ KÕ™ê_»∞. W^Õ
''ÉèíQÆ=næ`å™ê~°O——.
J~°∞#˚ ∞#‰õΩ Jhfl =Ù<åfl P`«‡*Ï˝#O ÖËHáõ È=_»O =Å¡, ^Œ∞:MÏxH˜
5
ÖŸ#Ü«∂º_»∞, zO`å„HÍO`«∞_»Ü∂« º_»∞, z#fl Ñ≤Å"¡ å_ç=ÖË „H˜O^Œ ‰õÄ~°∞Ûx
qÅÑ≤OKå_»∞. JO`«\ ˜"å_»∞ JÖÏ „Ѩ=iÎOKå_»O>Ë HÍ~°}O P`«‡*Ï˝#O
ÖËHáõ È=_»"∞Õ . P`«‡‰õΩ ã¨OÉèOí kOz# *Ï˝#O ÖËHáõ È=_»"∞Õ .
P`«‡*Ï˝#O á⁄Ok# "åix 'Ü≥∂y— JO\Ï~°∞. qâı+"¨ ∞≥ #ÿ P`«‡*Ï˝#O
HõÅ"åix '=∞Ǩ Ü≥∂y— JO\Ï~°∞. JÖÏO\˜ Ü≥∂QÆ∞ÅO^ŒiÖŸ Q˘Ñ¨Ê"å_çx
'Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞— JO\Ï~°∞. JÖÏO\˜ Ü≥∂wâ◊fi~°∞_Õ N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞.
JO^Œ∞ˆH PÜ«∞# J^Œ∞ƒ`«"≥∞ÿ# P`«‡*Ï˝<åxfl J~°∞˚#∞#‰õΩ ÉŸkèOK«QÆeQÍ_»∞.
P`«‡*Ï˝#O ÖËHõáÈ`Õ #~°∞_»∞ JO\Ï~°∞. P`«‡*Ï˝#O á⁄Ok`Õ
<å~åÜ«∞}∞_»∞ JO\Ï~°∞. Zxfl =Ù<åfl P`«‡*Ï˝#O ÖËHáõ È`Õ Z=Ô~<· å ^Œ∞:MÏxH˜
ÖŸ#∞ HÍ=Åã≤O^Õ! Ug∞ ÖËHáõ È~∞∞<å P`«‡*Ï˝#O Hõey#"å_»∞ ZѨÙÊ_»∂
P#O^ŒOÖŸ =ÙO\Ï_»∞. =∂#=ÙxH˜ =∞∞YºOQÍ HÍ=Åã≤Ok P`«‡*Ï˝#O.
JO`ÕHÍx P_»O|~åÅ∞ HÍ^Œ∞. P_»OÉ~åÅ∞ ^Œ∞:MÏxfl `˘ÅyOK«ÖË=Ù
ã¨iHõ^•... ^Œ∞:MÏxfl ÃÑOK«∞`å~∞∞. HÍx P`«‡*Ï˝#O ^Œ∞:MÏxfl `˘ÅyOK«_"» ∞Õ
HÍ^Œ∞... âßâ◊fi`« P#O^•xfl HõÅQÆKÕã¨∞ÎOk.
JO^Œ∞ˆH N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÖŸHõO HÀã¨O J~°∞˚#∞x ¿Ñ~°∞`À
w`«#∞ ÉèŸkèOK«_O» [iyOk. J~°∞#˚ ∞#‰õΩ ÉèŸkèOK«|_çOk JO>Ë ÖŸHÍxH˜
ÉèŸkèOz#>Ëì Hõ^•? JO>Ë =∞#O^ŒiH© É’kèOz#>Ëì Hõ^•?
„Ѩã∞¨ `Î O« ÖŸHÍxfl QÆ=∞x¿ãÎ JO^ŒiH˜ Jhfl =Ù<åfl~∞∞. Z=iH© uO_çH˜
ÖŸ@∞ ÖË^∞Œ , Hõ@∞ìHÀ=_®xH˜ ÖŸ@∞ ÖË^∞Œ , =ÙO_»_®xH˜ ÖŸ@∞ ÖË^∞Œ . WOHÍ
H˘O`«=∞Ok U ã≤u÷ ÖŸ =Ù<åfl~°O>Ë "ÕÅHÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å`À qÖÏã¨=O`«"∞≥ #ÿ
Wà◊√§ xi‡OK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. HÍx Wxfl =Ù<åfl, Z=iH© âßOu ÖË^Œ∞.
Z=iH© ã¨~Ô #· P~ÀQƺO ÖË^∞Œ . Z=iH© ÉèÏO^è"Œ åºÅ∞ ã¨iQÍÖË=Ù. ‰õΩ@∞O|OÖŸ<Õ
ãÔ̈~·# ÉèÏO^èŒ"åºÅ∞ ÖËHõáÈ`Õ WHõ ã¨=∂[OÖŸ W`«~°∞Å`À ãÔ̈~·# ã¨O|O^è•Å∞
ZÖÏ =ÙO\Ï~∞∞? JO^Œ∞Hˆ Z=iH© Z=i g∞^• „¿Ñ=∂#∞~åQÍÅ∞ ÖË=Ù.
XHõix K«∂¿ãÎ XHõiH˜ ^Õfi+¨O. Z=ix K«∂ã≤<å Jã¨∂Ü«∞, F~°fiÖËx`«#O.
„Ѩu z#fl q+¨Ü∂« xH˜ HõH™Δõ êkèOѨ٠K«~º° Å∞, ѨQ,Æ „ѨfHÍ~°O. JÖÏ Ö’HõOÖ’
Ç≤ÏO㨠„Ѩ|e áÈ~∞∞Ok. ™êfi~°OÌ ÃÑK«∞Û ÃÑiyáÈ~∞∞Ok. XHõix K«∂ã≤
XHõ~°∞ ã¨Ç≤ÏOK«ÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞. ^ÕâßÅ=∞^茺, ~å„ëêìÅ=∞^èÕºHÍ^Œ∞! XˆH
~å„+¨ìOÖŸx „áêO`åÅ =∞^茺 qÉèË^è•Å∞ f„= ~°∂ѨO ^•Å∞ã¨∞Î<åfl~∞∞.
6
™È^Œ~°∞ÅÖÏ =ÙO_Õ "åˆ~HÍ^Œ∞! ™È^Œ~°∞Å∞ ‰õÄ_® HõÅÇ≤ÏOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
ZHõ¯_» K«∂ã≤<å x~åâß xã¨$ÊǨÏÖË! ''ZO^Œ∞H© rq`«O?—— J<Õ ™êÌ~∞∞ÖŸ
=∂#=ÙÅ∞ |`«∞‰õΩ`«∞<åfl~°∞. JO`«\Ï ^Œ∞:Y"Õ∞! Wn „Ѩã¨∞Î`« „ѨѨOK« ã≤÷u!
nxHõO`«\ ˜H© =∞∞YºHÍ~°}O =∂#=ÙÅÖŸ P`«‡*Ï˝#O ѨÓiÎQÍ
ÖŸÑ≤OK«_"» ∞Õ ! =∂#=ÙÅ∞ ^Œ∞:YO #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_®ÅO>ˆ ÉèQí "Æ å#∞_»∞
É’kèOz# P`«‡*Ï˝#O ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe. HÍh ^•x |^Œ∞Å∞, P~å^è#Œ Å∞
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ=∞x¿ãÎ WÖÏ Z<Àfl `«~åÅ #∞Oz KÕã¨∂Î<Õ =Ù<åfl~°∞. HÍx
QÆ=∞x¿ãÎ Z=iH© ^Œ∞óYO `˘ÅQÆÖË^Œx J~°ÌO J=Ù`«∞Ok. PÖ’zOK«O_ç
P~å^è#Œ ÖË ^Œ∞:MÏxfl x"åiOK«QeÆ y`Õ! `˘ÅyOK«QeÆ y`Õ! H˘O`« =∞O^≥<· å
rq`«OÖŸ ^Œ∞:YO ÖˉΩõ O_® =ÙO_»QeÆ Qˆ "å~°∞ Hõ^•? =∞i JÖÏ Z=~°∞<åfl~°∞?
QÆ=∞x¿ãÎ ÖË~°<Õ K≥ѨÊ=K«∞Û. JO>Ë P~å^èŒ#Å∞ ^Œ∞óY x"å~°}Ï =∂~°æO
HÍ^Œx ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°OÌ J=Ù`«∞Ok.
N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ÉŸkèOz#k P~å^è<Œ Õ J~∞∞`Õ! YzÛ`«OQÍ
ÖŸHõ=∞O`å P#O^ŒOQÍ rqOz =ÙO_Õ"å~°∞. =∞i JO`å P#O^ŒOQÍ
=Ù<åfl~å? ÖË~∞° QÍ? JO>Ë PÜ«∞# Jã¨`º« O ÉèŸkèOK«_∞» QÍ! Jã¨`º« =∂~°Oæ
K«∂Ñ≤OK«_»∞QÍ? JÖÏ ÉŸkè¿ãÎ PÜ«∞# ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ZÖÏ J=Ù`å_»∞?
JO^Œ∞KÕ`« PÜ«∞# ÉèŸkèOzOk 'P~å^è#Œ Å∞— HÍ^Œ∞. 'P`«‡*Ï˝#O— =∂„`«"∞Õ #x
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JO^Œ∞KÕ`« ÉèíQÆ"å#∞_»∞ É’kèOz# P`«‡*Ï˝#O QÆ∞iOz!
P`«‡*Ï˝#O =Å¡ ^Œ∞:YO ZÖÏ x"å~°}=Ù`«∞Ok..? J#fl q+¨Ü∂« Å∞ H˘kÌQÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.
=∞∞YºOQÍ =∂#=Ù_»∞ P`«‡ QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe?
P`«‡*Ï˝#O ZO^Œ∞‰õΩ á⁄O^•e? P`«‡*Ï˝#O á⁄Ok`Õ ^Œ∞óYO ZO^Œ∞‰õΩ ~å^Œ∞?
^Œ∞óYO ZÖÏáÈ`«∞Ok? J#flk `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.
=∂#=Ù_»∞ JO>Ë ^ÕǨÏO XHõ¯>Ë HÍ^Œ∞. ^ÕǨÏ=∞∞, =∞#ã¨∞û, P`«‡...
D =∞∂_»∞ HõeÑ≤`Õ<Õ =∂#=Ù_»∞. D =∞∂_çO\˜ÖŸ 'P`Õ‡— QÀѨÊk,
„Ѩ=∞∞Y"≥∞ÿ#k, H©ÅHõ"≥∞ÿ#k, â◊HÎ̃=O`«"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®.! HÍ~°}O P`«‡ ÖËHõáÈ`Õ
^ÕǨÏ=∞∞ =ÙO_»^Œ∞, =∞#ã¨∞û =ÙO_»^Œ∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ '^ÕǨÏO— Jâßâ◊fi`«O.
HÍx 'P`«‡— âßâ◊fi`«O. JO^Œ∞KÕ`« JO`«\ ˜ Q˘Ñ¨Ê^≥#· 'P`«‡— QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞
HÀ=_»O, J^茺ܫ∞#O K≥Ü«∞º_»O KåÖÏ KåÖÏ J=ã¨~°O. JO>Ë P`«‡‰õΩ
7
ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O KåÖÏ J=ã¨~O° . =∂#=ÙxÖŸ P`«‡k „Ѩ=∞∞Yáê„`«
HÍ|\ì̃, =∂#= rq`«O JO`å P`«‡#∞ |>Ëì =ÙOk. P`«‡ÖËHáõ È`Õ Jã¨Å∞
rq`«"∞Õ ÖË^∞Œ . =∂#=rq`«O Ѩiã¨=∂ÑÎ̈"∞≥ áÿ È`«∞Ok.
H˘OK≥O QÆ=∞xOK«O_ç! P`«‡ ÖËHáõ È`Õ JO>Ë P`«‡ â◊s~°O #∞Oz
`«Ñ¨C‰õΩO>Ë â◊s~°O â◊="≥∞ÿáÈ`«∞Ok. Hõà◊√§ K«∂_»ÖË=Ù, <À~°∞ =∂\Ï¡_»ÖË^Œ∞,
K≥=ÙÅ∞ q#ÖË=Ù, =∞∞‰õΩ¯ "åã¨# K«∂_»ÖË^Œ∞, KÕ`«∞Å∞, HÍà◊√§ ѨxKÕÜ«∞º=Ù.
JO>Ë D Ѩ#∞Åhfl =∂#=Ù_»∞ K≥Ü∞« QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl_»O>Ë! ^•xH˜ P`Õ‡ HÍ~°}O.
JO`ÕHÍ^Œ∞ WO„kÜ«∂Å ^•fi~å =∂#=Ù_»∞ Z<Àfl ã¨∞MÏÅ∞
J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. \˜.q. Å∞ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞. Z<Àfl ã¨∞O^Œ~° ^Œ$âߺÅ∞
K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞, =∞^èŒ∞~°"≥∞ÿ# ^èŒfi#∞Å∞, áê@Å∞ qx P#Okã¨∞Î<åfl_»∞. =∞Oz
=∞Oz ã¨∞"åã¨#Å∞ „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. ~°Hõ,~°HÍÅ ~°∞K«∞Å#∞ P™êfikã¨∞Î<åfl_»∞.
W=hfl P`«‡ =ÙO_»_O» =ÖË¡ Hõ^•? JO`ÕHÍ^Œ∞ P`«‡ ÖËHáõ È`Õ Z=iH© rq`«
ÉèÏQÆ™êfiq∞ =ÙO_»^Œ∞ Hõ^•? P P#O^ŒO á⁄O^ŒÖË~°∞ Hõ^•? JO^Œ∞ˆH ÉèÏ~°º
ÖËHõáÈ~∞∞<å, Éèí~°ÎÖËHõáÈ~∞∞<å, âı+¨ rq`«=∞O`å ^Œ∞:dã¨∂Î<Õ =ÙO\Ï~°∞.
JO>Ë =∂#=Ùx ã¨∞MÏxH© P`Õ‡ HÍ~°}O. ^Œ∞:MÏxH© P`«‡ ÖËHáõ È=_»"∞Õ
HÍ~°}O.
JO`ÕHÍ^Œ∞ =∂#= â◊s~°OÖŸ [iˆQ âßfi㨄H˜Ü«∞, r~°‚„H©Ü«∞,
~°Hõ΄Ѩã¨~°} „H˜Ü«∞, qã¨~°̊#„H˜Ü«∞Å∞ ÖÏO\˜ ã¨∞=∂~°∞ Ô~O_»∞ =O^ŒÅ „H˜Ü«∞Å∞
P`« ‡ â◊ H ˜ Î =ÖË ¡ [~° ∞ QÆ ∞ `« ∞ <åfl~∞∞. =∂#=Ù_» ∞ P~ÀQÆ º OQÍ rqOK«
QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞. P`Õ‡ ÖËHõáÈ`Õ D „H˜Ü«∞Åhfl PyáÈ`å~∞∞. P`«‡ ÖËHõáÈ`Õ
=∂#=Ù_»∞ PǨ~°O u#ÖË_∞» . HÀã≤ Hõ_∞» ѨÙÖŸ =ÙOz<å r~°=‚ ∞=fi^Œ∞. JO>Ë
P`«‡ ZO`« Q˘Ñ¨Ê^À! P`«‡ áê„`« ZO`« „Ѩ=∞∞Y"≥∞ÿO^À! J~°ÌO KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
P`«‡ Ü≥∞∞Hõ¯ Q˘Ñ¨Ê`«#O w`«ÖŸ WOHÍ K≥Ñʨ |_çOk.
⟡II <≥·#O zè#ÌxÎ â◊„™êÎ}˜ <≥·#O ^ŒÇ¨Ïu áê=Hõ:
# K≥#· O Hˆ ^¡ Ü
Œ ∞« <åºÎáÈ # âŸ+¨Ü∞« u =∂~°∞`«: (Éè.í w 2–23)
`å:- D P`«‡#∞ PÜ«∞∞^è•Å∞ KèÕkèOK«ÖË=Ù, Jyfl ^ŒÇ≤ÏOK«ÖË^Œ∞, h~°∞
`«_»Ñ¨ÖË^Œ∞, QÍe ZO_çOѨ ÖË^Œ∞.
JO>Ë P`«‡#∞ W"Õg∞ K≥Ü∞« ÖË=Ù HÍx W=hfl ^ÕÇ¨ xfl K≥Ü∞« ºQÆÅ=Ù.
JO>Ë ^ÕÇϨ O HõO>Ë P`«‡ ZO`« Q˘Ñ¨Ê^À `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û JO`ÕHÍ^Œ∞...
8
⟡II # *ÏÜ«∞`Õ „q∞Ü«∞`Õ "å Hõ^•z <åflÜ«∞O Éè∂í `åfiÉèqí `å "å # Éè∂í Ü«∞O:
J*Ÿ x`«ºâß≈â◊fi`ÀÜ«∞O ѨÙ~å}À # ǨÏ#º`Õ Ç¨Ï#º=∂<Õ â◊sˆ~ (Éè.í w.2-20)
`å:- D P`«‡ ZѨÙÊ_»∂ ѨÙ@∞ì@ ÖË^Œ∞ K«K«∞Û@ ÖË^Œ∞. Wk =~°‰õΩ ÖˉõΩO_®
=∞~°Å H˘`«QÎ Í HõÅ∞QÆ∞@ÖË^∞Œ . P`«‡ âßâ◊fi`«"∞≥ #ÿ k. ѨÙ~å`«#"≥∞#ÿ k. â◊s~°=∞∞
K«OѨ|_ç<å P`«‡ K«OѨ|_»^∞Œ .
JO>Ë P`«‡‰õΩ Kå=٠ѨÙ@∞ìHõÅ∞ ÖËx=x. ѨÙ>Ëìk, K«xáÈÜÕ∞k
â◊ s ~° " Õ ∞ #x J~° ÷ = ∞=Ù`« ∞ Ok Hõ ^ •? QÆ = ∞x¿ãΠ㨠$ +≤ ì Ö Ÿ Ѩ Ù \˜ ì # =hfl
K«xáÈ`«∞<åfl~∞∞. ã¨$+≤Oì K«|_ç#=hfl J^Œ$â◊º"≥∞áÿ È`«∞<åfl~∞∞. JO>Ë D ã¨$+≤Öì Ÿ
HõxÑ≤OKÕ "å@xfl\˜HõO>Ë 'P`«‡— Q˘Ñ¨Ê^Õ Hõ^•? =∂#=ÙÅ∞ D ã¨$+≤ìÖŸ
HõxÑ≤OKÕ"Õ Q˘Ñ¨Ê=#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞, "å\˜ HÀã¨"Õ∞ Pâ◊Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞,
`åѨ„`«Ü∞« Ѩ_∞» `«∞<åfl~°∞, "å\˜x á⁄O^Œ\ÏxH˜ rq`åO`«O Hõ+Ñì¨ _¨ ∞» `«∞<åfl~°∞.
HÍx 'P`«‡— Q˘Ñ¨Ê`«<åxfl „QÆÇ≤ÏOK«@O ÖË^Œ∞.
ZO`«¿ãÑ¨Ó #tOzáÈÜÕ∞ â◊s~°O QÆ∞iOz PÖŸzã¨∞<Î åfl~°∞, sÃãiÛÅ∞
KÕã¨∞Î<åfl~°∞, J^茺ܫ∞<åÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. WOHÍ HõxÑ≤OKÕ „ѨHõ$u QÆ∞iOz,
[O`«∞=ÙÅ QÆ∞iOz, W`«~° r=~åâ◊√Å QÆ∞iOz J^ŒºÜ«∞#O KÕã∞¨ <Î åfl~°∞.
HÍx P`«‡ QÆ∞iOz Z=~°∂ J^ŒºÜ«∞#O K≥Ü∞« º@O ÖË^∞Œ . sÃãiÛÅ∞ K≥Ü∞« º@O
ÖË^∞Œ . JO^Œ∞Hˆ 'P`«‡— QÆ∞iOz Z=iH© `≥eÜ«∞@O ÖË^∞Œ . 'P`«‡— Q˘Ñ¨Ê`«#O
Z=iH© J~°OÌ HÍ=@O ÖË^∞Œ . Jã¨Å∞ WO`«H© Z=s 'P`«‡—? 'P`«‡*Ï˝#O—
ZO^Œ∞‰õΩ HÍ"åe? 'P`«‡— QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe? J#fl q+¨Ü∂« Å∞
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O. 'P`«‡— Z=~À ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ<Õ K≥ѨÊ|_çOk.
⟡II JǨÏ=∂`å‡ QÆ∞_®ˆHâ◊ ã¨~°fiÉèí∂`åâ◊Ü«∞ã≤÷`«ó
JǨÏ=∂kâ◊Û =∞^ŒºO K« Éè∂í `å<å=∞#Î U= K« (Éè.í w 10-20)
`å: F J~°∞˚<å! ã¨~°fi„áê}∞ÅÖŸ ã≤ú`«"≥∞ÿ=Ù#fl 'P`«‡—#∞ <Õ<Õ J~∞∞=Ù<åfl#∞.
=∞iÜ«∞∞ „áê}∞Å Ü≥∞∞Hõ¯ Pk=∞^•ºO`«=∞∞Å∞ <Õ<Õ J~∞∞=Ù<åfl#∞.
D ⟡HÍxfl |\ì̃ ã¨=∞ãÎ̈ =∂#"åo W+ì̈Ñ_¨ ç P~åkèOKÕ, ѨÓlOKÕ,
„áêiúOKÕ, Hõ#Ѩ_»x ÉèíQÆ=O`«∞_Õ 'P`«‡— Jx `≥Å∞ã¨∞ÎOk. JO^Œ∞ˆH 'P`«‡‰õΩ—
Kå=٠ѨÙ@∞ìHõÅ∞ ÖË=Ù. J#O`«°"≥∞ÿ# â◊HÎ̃ =ÙOk. JO`«\Ï "åºÑ≤Oz =ÙOk.
JO^ŒiÖŸ =ÙOk. Jxfl\˜H˜ P^è•~°"∞≥ ÿ =ÙOk, QÀѨÊ^≥· =ÙOk, HÍ~°}O 'P`Õ‡—
Éè í Q Æ = O`« ∞ _» ∞ Hõ # ∞Hõ . J@∞=O\˜ Éè í Q Æ = O`« ∞ x QÆ ∂ iÛ J^Œ º Ü« ∞ #O
9
K≥Ü∂« ºeHõ^•? `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe Hõ^•? HÍx =∂#=ÙÅ∞ 'ÉèQí =Æ O`«∞x— JO>Ë
'P`«‡— QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞. JÖÏ `≥Å∞ã¨∞HÀHõáÈ=_»"Õ∞ =∂#=ÙÅ
^Œ∞óMÏxH˜ HÍ~°}O. JO^Œ∞ˆH 'P`«‡— QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. P`«‡‰õΩ
ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O á⁄O^•e. JO>Ë 'P`«‡*Ï˝#O— ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe.
=ÚYºOQÍ 'P`«‡— JO>Ë 'ÉèQí =Æ O`«∞x— QÆ∞iOz `≥eÜ«∞HõáÈ=_»O
=ÖË¡ ÖŸHõOÖŸ q„QÆÇ¨ ~å^è#Œ Å∞, á¶È\Ÿ „áê~°#Ì Å∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. 'P`«‡— QÆ∞iOz
`≥e¿ãΠѶe¨ `åxflKÕÛ 'P`«‡— P~å^è<Œ Õ KÕã=≤ ÙO_Õ"å~°∞ JO>Ë '^蕺#"Õ∞— KÕã≤
=ÙO_Õ"å~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ 'P`«‡— QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë 'ÉèíQÆ=O`«∞_»∞— Jxfl
r=ÙÅÖŸ, „áê}∞ÅÖŸ JO>Ë Jxfl [O`«∞=ÙÅÖŸ, JO^Œi =∂#=ÙÅÖŸ
=Ù<åfl_»#fl q+¨Ü∞« O J~°=Ì ∞=Ù`«∞Ok. JO>Ë Jhfl ÉèQí =Æ O`«∞x ~°∂áêÖË#x
J~°Ì=∞=Ù`«∞Ok. JѨÙ_»∞ =∂#=ÙÅ∞ "Õ\ ˜h Ç≤ÏOã≤OK«~°∞, ÉèÏkèOK«~°∞,
"ÕkèOK«~°∞, K«OѨ~°∞, =∂O㨠ÉèíHõΔ} K≥Ü«∞º~°∞. =∂#=ÙÅ ^Œ∞:MÏxH˜
=∞∂ÅHÍ~°}"≥∞#ÿ D ~°H"õ ∞≥ #ÿ áêáêÅ∞ K≥Ü∞« º~°∞.
'Ç≤ÏO㨗 JO>Ë W`«~° [O`«∞=ÙÅ#∞, W`«~° =∂#=ÙÅ#∞, âßs~°HOõ QÍ,
=∂#ã≤HOõ QÍ ÉèÏkèOK«_O» . W^Õ áêѨO. D áêѨ"∞Õ HõëêìʼnõΩ, ^Œ∞:MÏxH˜
HÍ~°}O. JO>Ë ^Œ∞:YO ZO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞ÎOk? Ç≤ÏO™êÜ«∞∞`«"≥∞ÿ# Ѩ#∞Å∞
JO>Ë Hõ~°‡Å∞ K≥Ü«∞º_»O =Å¡<Õ Hõ^•? P Ѩ#∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ KÕã¨∞Î<åfl~°∞?.
JO^Œ~°∂ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙÖË... Jhfl ÉèíQÆ=O`«∞x ~°∂áêÖË... JO^Œ~°∂ XHõ¯>Ë
J#fl *Ï˝#O ÖËHõáÈ=_»O =Å¡<Õ Hõ^•? P *Ï˝#"Õ∞ =ÙO>Ë, D ~°HõOQÍ
„Ѩ=iÎOK«~°∞ Hõ^•? JѨÙ_»∞ ^Œ∞óYO ~å^Œ∞ Hõ^•? JO^Œ∞KÕ`« ^Œ∞:MÏxH˜
HÍ~°}O P`«‡*Ï˝#O ÖËHáõ È=_»O =Å¡<#Õ x ã¨Ê+ì̈OQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
JO`ÕHÍ^Œ∞ P`«‡*Ï˝#O =Ù#fl"å~°∞, P`«‡QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl"å~°∞,
J~°ÌO KÕã¨∞‰õΩ#fl"å~°∞, ã¨$+≤ìÖŸ Jhfl ÉèíQÆ=`ü ã¨fi~°∂áêÖË Jx ÉèÏqOz
Jxfl\˜`À ¿ãflǨÏOQÍ =ÙO\Ï~°∞. XHõiH˘Hõ~°∞ ™êÜ«∞O KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞,
=∞OzKÕ™êÎ~∞° , Jxfl\˜x „¿Ñq∞™êÎ~∞° , Jxfl\˜H˜ P#O^ŒO Hõey™êÎ~∞° . JÖÏ
„Ѩ=iÎOK«_"» ∞Õ 'ѨÙ}ºO—, nx=Å¡ HõëêìÅ∞ ~å=Ù ã¨iHõ^• ZѨC_»∂ P#O^ŒOQÍ
rq™êÎ~∞° . „áê~°#Ì Å∞ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . P~å^è#Œ Å∞ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ P#O^ŒOQÍ
=ÙO_Õ"åiH˜ JO^Œ∞ˆH N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ 'P`«‡*Ï˝#O— ÉèŸkèOKå~°∞.
10
 WѨÊ\˜ =~°‰õΩ P`Õ‡ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflO. HÍx 'P`«‡—
QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# ~°ÇϨ 㨺O WOHÀHõ\ ˜ =ÙOk. Zq∞@O>Ë =∂#=ÙÅ∞
HõxÑ≤OKÕ ^ÕǨÏ"Õ∞ `å=∞x ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. HÍx HõxÑ≤OK«x 'P`Õ‡— `å=∞∞
Jx `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. HÍh =∂#=ÙÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# Jã¨Å∞
~°ÇϨ 㨺O W^Õ. =∂#=ÙÅ∞ 'P`«‡—‰õΩ ã¨O|OkèOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# Jã¨Ö#·ˇ
*Ï˝#O W^Õ. JO>Ë <Õ#∞ '^ÕÇ¨ xfl— HÍ^Œ∞ 'P`«‡—#∞ J#fl ã¨`åºxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
HÍh ÖŸHõOÖŸ =∂#=ÙʼnõΩ =Ù#fl J=QÍǨÏ# Uq∞@O>Ë! ''^ÕǨÏO
<Õ#∞, ֟ѨŠ=Ù#flk <å P`«‡ Jx† HÍx Jã¨Å∞ ã¨`º« O Uq∞@O>Ë! ''P`Õ‡
<Õ#∞, ^ÕǨÏO <åk——.
ZO^Œ∞KÕ`#« O>Ë WѨÊ\˜^•HÍ =∂#=ÙÅ∞ U P`«‡#∞ x~°H¡ Δõ ºO KÕ™ê~À,
U P`«‡‰õΩ „áê=∞∞YºO W=fiÖË^À! ÉèQí =Æ O`«∞_»x `≥Å∞ã¨∞HÀÖË^À! ''P P`«‡
`å<Õ—— JO>Ë ''`å<Õ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞——.
=∞i P`«‡ <Õ#∞ J#flk ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞OÎ k? Wk J~°OÌ HÍ"åÅO>Ë
=∞∞O^Œ∞ =∞#O XHõ „Ѩâ◊fl "Õã¨∞HÀ"åe. Jã¨Å∞ =∞#‰õΩ WOHÍ [#‡Å∞
=Ù<åflÜ«∂? ÖË"å? =ÚO^Œ∞ Wk `ÕÅ∞ÛHÀ"åe. Wk ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞ÎOk?
H˘OK≥O PÖŸz¿ãÎ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. ZO^Œ∞HõO>Ë =∂#=Ù_»∞ JO>Ë ~Ô O_»∞ HõeÑ≤
=∂#=Ù_»∞. XHõ\ ˜ #tOzáÈÜÕ∞ '^ÕÇϨ O—, ~Ô O_»∞ #tOѨÙÖËx 'P`«‡—.
=∞#ˆH Hõ#∞Hõ WOHÍ [#‡Å∞ =ÙO>Ë! K«xáÈ~∞∞# `«~∞° "å`« =ÙO_Õk
'P`«‡— HÍ|\˜ì, 'P`«‡— =∞#=∞=Ù`åO. =∞#ˆH Hõ#∞Hõ [#‡Å∞ ÖËHõáÈ`Õ!
K«xáÈ~∞∞# `«~°∞"å`« HÍeáÈ~∞∞ LO_»xk '^ÕǨÏO— HÍ|\˜ì '^ÕǨÏO—
=∞#=∞=Ù`åO. JO^Œ∞ˆH =ÚO^Œ∞ D „Ѩâ◊fl "Õã¨∞HÀ"åe. =∞#‰õΩ WOHÍ
[#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∂? ÖË"å?
HÍh D q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz =∞#O Z‰õΩ¯=QÍ PÖ’zOK«=Åã≤#
Ѩx ÖË^Œ∞. HÍ~°}O D q+¨Ü«∞O w`«Ö’ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥áêÊ~°∞.
JO>Ë! =∞#‰õΩ WOHÍ [#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x, =∞#O WOHÍ =ÙO\Ï=∞x D
„H˜Ok ⟡HOõ ^•fi~å K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II *Ï`«ã¨º Ç≤Ï „^èŒ∞"À =∞$`«∞º~°$ú=O [#‡ =∞$`«ã¨º K«
`«™ê‡^ŒÑi¨ Ǩ~ˆ ºˆ~÷ # `«fiO âŸz`«∞ =∞~°›ã.≤ (Éè.í w 2-27)
`å:- [x‡Oz# "åxH˜ =∞$`«∞º=Ù `«Ñʨ ^Œ∞ =∞$u K≥Ok# "åxH˜ [x‡OK«_O»
11
`«Ñʨ ^Œ∞. `«Ñʨ xã¨iÜ«∞QÆ∞ D q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz h=Ù âŸH˜OK«∞@ `«Q^Æ ∞Œ .
D ⟡HOõ ^•fi~å ÉèQí "Æ å#∞_»∞ [x‡Oz#"å_»∞ =∞~°}™˜ êÎ_x» , JÖψQ
=∞~°}O˜ z# "å_»∞ =∞m§ [x‡™êÎ_x» , JO>Ë Z=iH© =∞~°}O ÖË^xŒ . =∞~°}O
ÖËx^•x QÆ∞iOz, =∞~°}O˜ K«x"å_ç QÆ∞iOz U_»=_»"∞≥ O^Œ∞‰õΩ? Jx J~°∞#˚ ∞x
^•fi~å ÉèQí "Æ å#∞_»∞ =∂#=HÀ\˜H˜ ã¨O^ÕâO◊ WKåÛ~°∞.
=∞i K«xáÈ`«∞<åfl~°∞ Hõ^•? K«xáÈÜÕ∞k Z=~°∞? JO>Ë K«xáÈÜÕ∞k
=∞# ^ÕÇϨ O =∂„`«"∞Õ . =∞#O HÍ^Œ∞. HÍ~°}O =∞#O 'P`«‡ÅO— Hõ#∞Hõ,
=∞#‰õΩ Kå=ÙÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH ''=∞~°}O˜ K«_=» ∞O>ËË 'P`«‡— JO>Ë =∞#O áê`«
â◊s~åxfl =^ŒÅ_»O, JÖψQ ''[x‡OK«_=» ∞O>Ë 'P`«‡— JO>Ë =∞#O H˘`«Î
â◊s~åxfl fã¨∞HÀ=_»O—— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. D q+¨Ü∂« <Õfl ÉèQí "Æ å#∞_»∞
D „H˜Ok ⟡HOõ ÖŸ q=iOKå~°∞.
⟡II "å™êOã≤ r~å‚x Ü«∞^ä• qǨÜ«∞ #"åx QÆ$Ǩ‚u #~ÀѨ~å}˜
`«^ä• â◊s~å}˜ qǨÜ«∞ r~å‚ #º<åºx ã¨OÜ«∂u #"åx ^ÕÇ‘Ï. (Éèí.w 2-22)
`å:- ziyáÈ~∞∞# áê`«|@ìÅ∞ q_çz =∂#=Ù_»∞ „H˘`«Î|@ìÅ∞ ZÖÏ
^èŒiã¨∞Î<åfl_À! JÖψQ P`«‡ (=∞#O) =∞∞ã¨e^≥·# áê`« â◊s~åxfl =^Œe H˘`«Î
â◊s~åxfl ^èŒiã¨∞Î<åflO.
P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O ÖËHáõ È=_»O =Å¡ =∂#=Ù_»∞ `å#∞
P`«‡Ü≥ÿ∞ =ÙO_ç† `«#‰õΩ Kå=Ù ÖËHõáÈ~∞∞<å! K«xáÈ`å<Õ"≥∂#x, `«#"å~°∞
K«xáÈÜ«∂~°x ZO`À ^Œ∞:dã¨∞<Î åfl_»∞. K«∂_»O_ç ÖŸHõOÖŸ „Ѩu =∂#=Ù_»∂
Kå=Ù‰õΩ ZO`« ÉèíÜ«∞Ѩ_»`å_À! Kå=O>Ë ZO`« ÉèíÜ«∞"≥∂! =∞i x[OQÍ
`«#‰õΩ Kå=Ù =ÙO^•? K«xáÈ`å_®? JO>Ë ~Ô O_»∂ÖË=Ù. HÍx =∞i ^Œ∞:YO
ZO^Œ∞‰õΩ? JO>Ë 'P`«‡— `å#∞ Jx `≥eÜ«∞Hˆ Hõ^•? P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#
*Ï˝#O ÖˈH Hõ^•? JO^Œ∞ˆH D q+¨Ü«∞O `≥eã≤# JO>Ë 'P`«‡ *Ï˝#O—
Hõey# Ü≥∂QÆ∞Å∞ Kå=Ù‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»~°∞.
JO^Œ∞Hˆ ''Ü≥∂QÆ∞Å∞ K≥Ñ≤Ê K«™êÎ~°∞ - ÉèŸQÆ∞Å∞ K≥Ñ≤`Õ K«™êÎ~°∞——.
'P`«‡*Ï˝#O— ÃÑiˆQ H˘nÌ WOH˘Hõ ~°Ç¨Ï㨺O É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok.
ZO^Œ∞HõO>Ë "≥∞∞^Œ@ 'P`Õ‡ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞— Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflO. `«~°∞"å`« ''P
''P`«‡ <Õ<Õ—— Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflO. JO>Ë nx J~°ÌO ''<Õ<Õ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞——.
Jx ã¨Ê+ì̈OQÍ `≥Å∞ã¨∞ÎOk Hõ^•? =∞i ã¨$+≤ìÖŸ W^˘Hõ Q˘Ñ¨Ê ~°Ç¨Ï㨺"Õ∞
12
HÍ^Œ∞, 'ã¨`«ºO— ‰õÄ_®! JO^Œ∞ˆH "Õ^•Å∞ ''JǨÏO„|Ǩχã≤‡—— J#fl ã¨`åºxfl
K≥áêÊ~∞∞. JO>Ë ''<Õ#∞ ÉèQí =Æ O`«∞_çfl——. D q+¨Ü∞« O 'P`«‡*Ï˝#O— ÖËx "åiH˜
UO `≥Å∞ã¨∞ÎOk? HõzÛ`«OQÍ `≥eÜ«∞^Œ∞.
JO^Œ∞ˆH ''<Õ<Õ ÉèíQÆ=O`«∞_çfl—— J#fl q+¨Ü«∞O `≥eÜ«∞x"å~°∞ <Õ#∞
=∂#=Ù}˜‚ J#∞‰õΩO@∂ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ZHõ¯_À =Ù<åfl_»#∞‰õΩO@∂ ZHõ¯_≥H¯õ _»HÀ
u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞, Z<Àfl ѨÙ}ºˆHΔ„`åÅ∞ u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞, Z<Àfl QÆ∞à◊√§
^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞, ѨÓ[Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. q„QÆǨʼnõΩ "≥∞∞‰õΩ¯`«∞<åfl~°∞ <å<å áê@∞¡
Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. HÀiHõÅ∞ f~°ÖË^Œx, HõëêìÅ∞ áÈÖË^Œx ÉèíQÆ=O`«∞x g∞^Œ
xO^ŒÖËã¨∞Î<åfl~°∞. ^Õ=Ùà◊§#∞ =∂~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞, =∞`åÅ∞ =∂~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞,
P~å^èŒ#Å∞ =∂~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. W^ŒO`å P`«‡*Ï˝#O ÖËHõáÈ=_»O=ÖË¡ Hõ^•?
P`«‡*Ï˝#O =ÙO>Ë WÖÏ „Ѩ=iÎOK«~∞° Hõ^•?
D q+¨Ü«∂<Õfl N g~°„|¿ÇχO„^Œ™êfiq∞"å~°∞ ‰õÄ_® K≥ѨÊ_»O
[iyOk.
''"≥^HŒ ˜ "≥^HŒ ˜ "≥^HŒ ˜ "Õ™êi "Õ™êi
JK«@ xK«@ ÖË_» @OK«∞ <≥Oz
`«~z° K«∂z `å#∞ `«#ÖŸ# QÆ#∞Q˘<≥
HÍoHÍO|! ǨÏOã¨! HÍoHÍO|!——
`å:- ÉèíQÆ=O`«∞xHÀã¨O! ZHõ¯_≥Hõ¯_À"≥`«H˜, Z<Àfl ѨÙ}ºˆHΔ„`åÅ∞, HÍj,
~å"Õ∞â◊fi~°O, u~°∞Ѩu WÖÏ Z<Àfl [#‡Å∞, Z<Àfl #^Œ∞ʼnõΩ, Z<Àfl ã¨=∞∞„^•Å‰õΩ
uiy uiy z=~°‰Ωõ qã¨∞QÆ∞K≥Ok JHõ¯_®ÖË_∞» WHõ¯_® ÖË_∞» Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩx,
=∞i ZHõ¯_» =Ù<åfl_»∞? ZHõ¯_» =Ù<åfl_»∞? Jx PÖŸzOz, PÖŸzOz z=~°‰Ωõ
`«#ÖŸ<Õ =Ù<åfl_»x =∂#=Ù_»∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
W^Õ q+¨Ü∂« xfl Ü≥∂y "Õ=∞#QÍ~°∞ ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞.
''„|Ǩχ=∞#OQÆ"ÕÔ~ Ѩ~°^Õâ◊=∞∞# ÖË_»∞!
„|Ǩχ=∞#QÆ ^•<≥ |@ì|Ü«∞Å∞!
`«#∞fl ^•<≥iy# `å<≥áÈ „|ǨχO|∞!
qâ◊fi^è•aè~å=∞ q#∞~° "Õ=∞!——
`å:- ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ "Õ~ˆ ZHõ¯_À ÖË_∞» . ~°ÇϨ 㨺"Õ∞q∞@O>Ë! `å<Õ P ÉèQí =Æ O`«∞_»∞.
x#∞fl #∞=Ùfi `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë! '#∞"Õfi ÉèQí =Æ O`«∞_»x— `≥Å∞ã¨∞OÎ k Jx "Õ=∞#QÍ~°∞
13
K≥áêÊ~°∞.
ZѨÙÊ_»~Ú`Õ 'P`«‡*Ï˝#O— ã¨OáêkOK«∞‰õΩx, 'P`«‡— <Õ#∞ Jx
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~À, '<Õ<Õ ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚— Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~À! ÉèíQÆ=O`«∞_»∞
"Õ~ˆ ÖË_x» J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~À! JѨÙ_»∞ ''„áê~°#Ì Å∞ =∂x ™ê^è#Œ Å∞ "≥∞∞^ŒÅ∞
ÃÑ_»`å~°∞ Jhfl ™êkè™êÎ~∞° ——. ''P~å^è#Œ Å∞ =∂x PK«~} ° "≥∞∞^ŒÅ∞ ÃÑ_»`å~°∞.
rq`«OÖŸ =∞Oz Ѷ¨e`åÅ∞ ™êkè™êÎ~°∞——. ÉèíQÆ"å#∞x ''L^ŒúiOK«=∞#~°∞.
PÜ«∞# ÉèŸkèOz#@∞¡ L^ŒÌiOK«∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕ™êÎ~°∞——. ''Ç‘Ï# ÉèÏ=O
áÈ~∞∞ nè~° ÉèÏ=O =ã¨∞ÎOk!—— rq`«OÖŸ ''^Œ∞óYOáÈ~∞∞ P#O^ŒO
„Ѩ"Õtã¨∞ÎOk——.
JÖÏ WOHÍ WOHÍ P`«‡*Ï˝<åxfl ÃÑOK«∞‰õΩO@∞O>Ë =∞~˘Hõ ã¨$+≤ì
~°Ç¨Ï㨺O ÉèŸ^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok. ''JǨÏO „|Ǩ‡ã≤‡—— Jx =∂„`«"Õ∞ H͉õΩO_®
''`«`«fi=∞ã≤—— J<Õ =∞~˘Hõ "Õ^Œ"å‰õΩ¯ ‰õÄ_® J~°Ì=∞=Ù`«∞Ok. ''<Õ#∞ U^Œ~∞∞`Õ
J~∞∞ =Ù<åfl<À #∞=Ófi J^Õ!—— J#flk ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞ÎOk. ''=∞=∂`å‡
ã¨~°fiÉèí∂`å`凗— J#flk `≥Å∞ã¨∞ÎOk! JO>Ë <å 'P`«‡— U^Œ~∞∞`Õ =ÙO^À
JO^ŒiÖŸ =Ù#flk J^Õ 'P`«‡— J#flk `≥Å∞ã¨∞OÎ k. JO>Ë ''<Õ#∂ JO^Œ~∂°
XHõ¯>Ë—— J#fl ã¨`º« O `≥Å∞ã¨∞OÎ k. JO^Œ~∂° JO>Ë ã¨~fi° =∂#=ÙÖËHÍHõ ã¨~fi°
r=ÙÅ∂ XHõ¯>Ë J#fl ã¨`º« O `≥Å∞ã¨∞OÎ k. JO>Ë ''<Õ<Õ JO`å! JO`å <Õ<!Õ ——
J#flk J~°OÌ J=Ù`«∞Ok. D ã¨$+≤Öì Ÿ =Ù#fl JO^Œ~∂° XHõ¯>Ë J#fl ã¨`º« O
J~°Ì=∞=Ù`«∞Ok. JO`å ÉèíQÆ=`ü ã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞ J#flk `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
PÉè~í }
° ÏÅ∞ "Õ~Ô <· å, |OQÍ~°O XHõ¯>Ë#@∞¡QÍ<Õ! ‰õΩO_»Å∞ "Õ~Ô <· å,
=∞\ì̃ XHõ¯>ÿ̌#@∞¡QÍ<Õ! =„™êÎÅ∞ "Õ~Ô <· å, #∂Å∞ XHõ¯>ÿ̌#@∞¡QÍ<Õ! ~°∂áêÅ∞
"Õ~Ô <· å, =∂#=ÙÅ∞, [O`«∞=ÙÅ∂ Jhfl XHõ¯>Ë! J#flk J~°OÌ J=Ù`«∞Ok.
JO`å <Õ<Õ J#flk J~°OÌ J=Ù`«∞Ok. JѨC_»∞ `«# „Ѩ=~°#Î , #_»=_çH,õ
KÕ`Å« ∞ Jhfl =∂iáÈ`å~∞∞. JѨÊ\˜^•HÍ Jhfl "Õ~∞° "Õ~∞° J#fl ÉèÏ=O`À
rqOz#"å_»∞, „Ѩ=iÎOz#"å_»∞, JO^Œ~∂° <Õ#∂ XHõ¯>Ë Jx rq™êÎ_∞» .
JѨC_»∞ ~åQÆ, ^ÕfiëêÅ∞ =ÙO_»=Ù. HÍ~°}O Jhfl `å<≥#· ѨÙ_»∞ "=ix
^Õfi+≤™êÎ_»∞? Z=ix ^Õfi+≤Oz<å `«##∞ `å#∞ ^Õfi+≤OK«∞‰õΩ#fl>Ëì! JO^Œ∞KÕ`«
"=ih ^Õfi+≤OK«_∞» . Z=i g∞^• „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ J#∞~åQÆ=∞∞ =ÙO_»^∞Œ . HÍ~°}O
JO`å XHõ>Ë Hõ#∞Hõ! "Õ~∞° "Õ~∞° J~∞∞`Õ J#∞~åQÆOÖŸ `Õ_® =ÙO@∞Ok.
14
<å "å_»x, Ѩ~å~Ú "å_»x. HÍx JO`å XHõ>Ë J~∞∞#ѨÙ_»∞ P `Õ_® =ÙO_»^∞Œ
Hõ^•! JѨÙ_»∞ Z=ih Ç≤ÏOã≤OK«_∞» . HÍ~°}O Z=ix Ç≤ÏOã≤Oz<å `«##∞
`å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«∞‰õΩ#fl>Ë!ì Z=ix "≥∂ã¨yOz<å, ^ÀK«∞‰õΩ<åfl, J==∂xOz<å,
¿ÇÏà◊# KÕã≤<å `«#∞fl `å#∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl>Ëì! Wk J~°ÌO KÕã¨∞‰õΩ#fl"å_»∞ P
Ѩ#∞Å∞ KÕ™êÎ_®? K≥Ü∞« º_»∞ Hõ^•? JÖψQ Z=i HõO>Ë Z‰õΩ¯= HÍ"åÅx
„Ѩܫ∞uflOK«_»∞. PkèѨ`«ºO K≥Ü«∂ºÅx „Ѩܫ∞uflOK«_»∞.
=∂#=ÙÖË HÍ^Œ∞ [O`«∞=ÙÖË HÍ^Œ∞. ã¨=∞ãÎ̈ r=ÙÅ∞ ‰õÄ_® `å<Õ
"Õ\ ˜x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. JѨÙ_»∞ "Õ\ ˜x ‰õÄ_® Ç≤ÏOã≤OK«_»∞, ÉèíHΔ̃OK«_»∞.
HÍh W=hfl KÕã∞¨ <Î åfl_»O>Ë P`«‡ *Ï˝#O ÖËHõ áÈ|>Ëì Hõ^•! P`«‡ QÆ∞iOz
`≥eÜ«∞Hõ áÈ|>Ëì Hõ^•? P *Ï˝#O ÖË̂H Jhfl "Õ~∞° "Õ~∞° J#∞‰õΩO@∂, `å#∞
"Õ~°∞ J#∞‰õΩO@∂, ã¨$+≤ì q~°∞^ŒÌOQÍ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl_»∞, áêáêÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞,
HõëêìÅáêÅ=Ù`«∞<åfl_»∞. ^Œ∞:YO J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. =∞i P`«‡*Ï˝#O =ÙO>Ë
D ^Œ∞:YO =ÙO_»^Œ∞ Hõ^•? ^Œ∞:Y"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ ^Œ∞:YO áÈÜÕ∞ „Ѩܫ∞`«flO
JO>Ë P~å^è#Œ Å∞ KÕÜ∞« #=ã¨~O° ÖË^∞Œ Hõ^•!
D *Ï˝#O WOHÍ Ñ¨iѨÓ~°‚ ã≤uÌ H˜ KÕ~∞° ‰õΩ#flѨÙ_»∞ WOHÀHõ ~°ÇϨ 㨺O
`≥Å∞ã¨∞ÎOk. Jã¨Öˇ·# ã¨`«ºO ÉèŸ^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok. Jã¨Å∞ D ã¨$+≤ìÖŸ "Õ~ÀHõ\ ˜
UnÖË^Œ∞, L#flk 'ÉèíQÆ=O`«∞_»∞— XHõ¯_Õ! P 'Ѩ~°„|Ǩχ— XHõ¯_Õ! Jhfl "Õ~°∞
"Õ~°∞QÍ =Ù#fl@∞ì HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl! =Ù#flk „|Ǩχ"≥∞∞Hõ¯>Ë! J#flk `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
JO^Œ∞Hˆ ''UHõOã¨`ü q„áê|Ǩï^•=^ŒOu—— Jx J<åfl~°∞. JO>Ë
'ã¨`«ºO— XHõ¯>Ë! JO>Ë ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ XHõ¯_Õ! HÍx Z<Àfl =Ù#fl@∞ìQÍ
HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~∞∞.
W^Õ q+¨Ü∂« xfl w`«ÖŸ ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II J^äŒ"å |Ǩï<≥·`Õ# H˜O *Ï˝`Õ# `«"å~°∞˚#
q+ì̈ÉÏè ºÇ¨Ïq∞^ŒO Hõ$`«ûfl "Õ∞HÍOâı# ã≤`÷ À[QÆ`.ü (Éè.í w 10-42)
`å:- J~°∞<˚ å! WѨÊ\˜ ^•HÍ q=iOz# q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ D *Ï˝#=∞∞KÕ hˆHq∞
„ѨÜ∂≥ [#=∞∞? D [QÆ`∞« Î #O`å <Õ<Õ "åºÑ≤Oz =Ù<åfl#x `≥eã≤H˘#∞=∞∞.
ÃÑ· ⟡HÍÅ ^•fi~å ÉèQí "Æ å#∞_»∞ JO`å `å<Õ `«Ñʨ WOˆHg∞ ÖË^xŒ
K≥Ñʨ _»O [iyOk.
JÖÏ ZѨÙÊ_»~Ú`Õ D ã¨$+≤ì Jã¨Å∞ ~°Ç¨Ï™êºxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_À
15
"å_çH,˜ Éè∂í q∞ g∞^Œ WHõ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤Ok LO_»^∞Œ . J@∞=O\˜"å_»∞ WHõ
Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ ~å=Åã≤# J=ã¨~O° LO_»^∞Œ . ~å_»∞ ‰õÄ_®! nx<Õ 'x~åfi}O—
JO\Ï~°∞, '"≥∂HõOΔ — Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
D ~°Ç¨Ï㨺O `≥Å∞ã¨∞HÀ#O`«=~°‰õΩ Zxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl, Zxfl
á⁄Ok<å, =∞~°Å =∞~°Å Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ ~å=Åã≤O^Õ! [#‡ fã¨∞HÀ=Åã≤O^Õ!
ѨiѨÓ~°*‚ Ï˝#O ã¨OáêkOK«∞HÀ=Åã≤O^Õ!
JO^Œ∞Hˆ ÖŸHõOÖŸ 4 ~°HÍÅ ÉèHí =Θ ÙO^Œx K≥ÑÙ¨ `«∂ =ÙO\Ï~°∞. "å\˜ÖŸ
"≥∞∞^Œ\ k˜ 'J^è=Œ ∂ÉèHí —Î̃ JO>Ë HÀiHõÅ`À P~åkèOK«_O» .
~Ô O_»=k 'L`«=Î ∞ÉèHí —Î̃ JO>Ë HÀiHõÅ∞ ÖˉΩõ O_® P~åkèOK«_O» .
=∞∂_»=k 'J##ºÉèHí —Î̃ JO>Ë Jxfl\˜ÖŸ =Ù#flk ÉèQí "Æ å#∞_Õ Jx
`≥Å∞ã¨∞‰õΩx ^蕺xOK«_»O.
<åÅ∞QÆ=k 'ѨiѨÓ~°‚ÉèíHÎ̃— JO>Ë "Õ~°∞, "Õ~°∞ J#flk Un ÖË^Œ∞,
Jhfl ÉèQí =Æ O`«∞_Õ J#fl *Ï˝<åxfl á⁄O^Œ_O» .
D ã¨$+≤ì ~°Ç¨Ï㨺O `≥Å∞ã¨∞ Hõ#∞Hõ<Õ N Hõ$+¨‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ J~°̊#∞#‰õΩ
ÉèíQÆ=næ`« ^•fi~å 'P`«‡ *Ï˝<åxfl— ÉŸkèOKå_»∞. JO`ÕHÍx P~å^èŒ#
ÉèŸkèOK«Ö^Ë ∞Œ . P~å^è<Œ Õ Hõ#∞Hõ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ÉŸkèOz =ÙO>Ë! ZÖÏ P~åkèOKåÖŸ
‰õÄ_® w`«ÖŸ<Õ `≥eÜ«∞*Ëã=≤ ÙO^Œ∞_»∞ Hõ^•? =∞i w`«ÖŸ ѨÓ*Ï q^è•#O
ZHõ¯_≥<· å LO^•? ã¨OHõÅÊO`À „áê~°OaèOz, JëÈì„`«O ZÖÏ K≥Ü∂« ºe?
ã¨ÇϨ „™ê~°O ZÖÏ K≥Ü∂« ºe? Jaè¿+HõO ZÖÏ K≥Ü∂« ºe? JQÆ~|° uÎ ZѨC_»∞
"≥eyOKåe, Ǩ~°u ZÖÏ W"åfie? =∞O„`«ÑÙ¨ +¨ÊO ZÖÏ K≥áêÊe? J#flq
w`« Ö Ÿ ZHõ ¯ _» =Ù<åfl~∞∞? ÖË = Ù Hõ ^ •? x"Õ ^ Œ # Å∞, P~° y OѨ Ù Å∞,
"Õ∞Å∞H˘Å∞ѨÙÅ∞, Ѩ=oOѨ٠¿ã=Å∞ ÖÏO\˜ q^è•<åÅ∞ w`«ÖŸ ÖË=Ù Hõ^•?
=∞i P~å^è<Œ Õ ^Œ∞óY x"å~°}Ï =∂~°=æ ∞~Ú`Õ, W=hfl ÉèQí "Æ å#∞_»∞ w`«ÖŸ<Õ
`≥eÜ«∞KÕã≤ LO^Œ∞_»∞ Hõ^•? ÖË^Œ∞ JO>Ë w`«ÖŸ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèŸkèOzOk
'P`«‡*Ï˝#"Õ∞— HÍx 'P~å^èŒ#— HÍ^Œx ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°ú=∞=Ù`«∞Ok.
HÍx D q+¨Ü«∞O J~°ÌO KÕã¨∞HÀÖËHõ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉŸkèOz#
'P`«‡*Ï˝#O— J~°ÌOHÍHõ JO^Œ~°∂ P~å^èŒ#Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞, KÕ~∞∞ã¨∞Î<åfl~°∞,
„áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. =∞i ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤ÊOk XHõ@~Ú`Õ =∂#=ÙÅ∞ KÕ¿ãk
WOH˘Hõ\ ˜. =∞i =∂#=ÙÅ HõëêìÅ∞ ZÖÏ áÈ`å~∞∞? ~å‰õΩO_® ZÖÏ
16
 =ÙO\Ï~Ú? ã¨=∞㨺Å∞ ÖˉõΩO_® ZÖÏ =ÙO\Ï~∞∞? ^Œ∞óYO ÖˉõΩO_®
=ÙO@∞O^•? JO>Ë =ÙO_»^∞Œ Hõ^•? JO^Œ∞Hˆ ÖŸHõOÖŸ P~å^è#Œ Å ^•i
P~å^è#Œ Åk† ^Œ∞óYO ^•i ^Œ∞óMÏxk. W^Õ „Ѩã∞¨ `Î « =∂#=rq`«O. ã¨=∂[O
f~°∞. J~°úO KÕã¨∞HÀO_ç ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèŸkèOzOk ''P`«‡*Ï˝#"Õ∞ HÍx,
P~å^è#Œ HÍ^Œ∞——. J~°∞#˚ ∞x ^Œ∞óYO x"åiOK«_®xˆH, ÖŸHõO HÀã¨"∞Õ D
ÉèŸ^èŒ JO`å.
=∞i N Hõ$+¨μÅ‚ O`«\ ˜ "åi ÉèŸ^èŒ J~°OÌ HÍ"åÅO>Ë ^ÕÇϨ ã≤u÷ ÖŸ
=Ù#fl"åiH˜ J~°ÌOHÍ^Œ∞. =∞<À ã≤ÌuÖŸ =Ù#fl"åiH© J~°ÌO HÍ^Œ∞. JÖψQ
|∞kÌãuÌ≤ ÖŸ =Ù#fl "åiH© J~°OÌ HÍ^Œ∞. HÍx Z=Ô~`· Õ 'P`«‡ ã≤u÷ H˜— KÕ~∞° ‰õΩO\Ï~À,
"åiˆH ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°=Ì ∞=Ù`«∞Ok.
=∞i 'P`«‡ ã≤u÷ H˜— KÕ~∞° HÀ"åÅO>Ë UO K≥Ü∂« ºe? ~Ô O_Õ ~Ô O_»∞.
XHõ\ ˜ „ѨHõ$u q~°∞^ŒÌ"≥∞ÿ# =∂O™êǨ~°O fã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞. ѨOK« Éèí∂`åÅ`À
`«Ü«∂Ô~·# „ѨHõ$u ã¨Ç¨Ï[ ã≤^Œú"≥∞ÿ#, ''™êufiHõ"∞≥ #ÿ âßHÍǨ~°O—— fã¨∞HÀ"åe.
~Ô O_»∞ ''âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨠=ÙOz ^蕺#O—— K≥Ü∂« ºe.
^蕺#O K≥Ü«∞º_»=∞O>Ë P`«‡ g∞^Œ ^Œ$+≤ì =ÙOK«_»O, JO>Ë ™êHΔÍ`«∂Î
ÉèíQÆ=O`«∞x g∞^Œ ^Œ$+≤ì =ÙOK«_»O! JÖÏ D Ô~O_»∂ Z=Ô~·`Õ áê\˜™êÎ~À
"å~°∞ "≥∞e¡QÍ P`«‡ã≤÷uH˜ KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. Hõ$+¨‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤ÊOk J~°ÌO
KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
D ~Ô O_»∂ áê\˜OK«Háõ È`Õ ZѨÊ\˜H© ÉèQí =Æ næ`« J~°O÷ HÍ^Œ∞. N
Hõ$+¨μ‚_»∞ K≥Ñ≤ÊOk ÉŸ^èŒÑ¨_»^Œ∞. 'P~å^èŒ<Õ— Q˘Ñ¨Ê^Œ#∞‰õΩO\Ï~°∞. 'P`«‡*Ï˝#O—
QÆ∞iOz Ѩ\Oì˜ K«∞HÀ~°∞. ^Œ∞óYOÖŸ<Õ rq™êÎ~∞° . JO^Œ∞KÕ`« ^Œ∞óYO áÈ"åÅO>Ë
''=∂O™êǨ~°O =∂<åe! ^蕺#O K≥Ü«∂ºe! P`«‡*Ï˝#O á⁄O^•e——!
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ É’kèOzOk 'P`«‡*Ï˝#"Õ∞— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.

''JO^Œ"∞≥ #ÿ ѨÙ+¨Ê=∂Å =∞~°∞<å\˜H˜ "å_çáÈ`«∞Ok HÍh

^•~°O =∂„`O« "å_çáÈ^Œ∞ JÖψQ =ÙO@∞Ok. JÖψQ Ñ„ Ѩ O¨ K«OÖ’
Ñ„ f¨ k "å_çáÈ~Ú JO`«iOzáÈÜÕ∞^Õ. Un âßâ◊fi`«O HÍ^Œ∞.
HÍh ÉèQí =Æ O`«∞_˘Hõ¯_Õ âßâ◊fi`«O. JO^Œ∞KÕ`« ÉèQí =Æ O`«∞x á⁄O^•e.
ÉèQí =Æ O`«∞x *Ï˝#O (P`«‡*Ï˝#O) ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe.
17
 *Ï˝#O JO>Ë ?
*Ï˝#O ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞ (1) Jã¨`º« *Ï˝#O,
(2) ã¨`º« *Ï˝#O.
J㨠` « º *Ï˝ # O JO>Ë ^Õ Ç ¨  xH˜
ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O. ^ÕÇϨ *Ï˝#O.
ã¨`º« *Ï˝#O JO>Ë P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#
*Ï˝#O. P`«‡ *Ï˝#O.
Ö’HõOÖ’ Jã¨`«º *Ï˝#"Õ∞ Z‰õΩ¯= =ÙOk. HÍ~°}O JO^Œ~°∂
^ÕǨÏ*Ï˝#"Õ∞ Hõey=Ù<åfl~°∞. P *Ï˝#O`À<Õ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. rqã¨∞Î<åfl~°∞.
Z‰õΩ¯= =∞Ok J^Õ É’kèã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨`«º*Ï˝#O JO>Ë 'P`«‡ *Ï˝#O— `≥eã≤#
"å~°∞ `«‰õΩ¯"Õ! É’kèOKÕ"å~°∞ ‰õÄ_® `«‰õΩ¯"Õ! HÍh N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞
ÉèQí =Æ næ`Ö« ’ É’kèOzO^ŒO`å 'P`«‡*Ï˝#"Õ∞—.
JO^Œ~∂° w`«#∞ áê~åÜ«∞} KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. É’kèã∞¨ <Î åfl~°∞. qO@∞<åfl~°∞.
HÍh ÉèQí "Æ å#∞_»∞ É’kèOzOk. Z=iH© J~°O÷ HÍÖË^∞Œ . HÍ~°}O JO^Œ~∂°
^ÕÇ¨Ï *Ï˝#O`À<Õ rqã¨∞Î<åfl~°∞. ^ÕǨÏ"Õ∞ `å=∞x ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. ^ÕÇ¨Ï ã¨∞YO,
^ÕÇ¨Ï JÅOHÍ~°O, ^ÕÇ¨Ï JO^ŒO, ^ÕÇ¨Ï ™œ+ì̈=O, ^ÕÇ¨Ï P~ÀQƺO. ^ÕǨÏ
P#O^ŒO HÀã¨O =∂„`«"Õ∞ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. „áê=ÚYºO Wã¨∞Î<åfl~°∞. "å\˜<Õ
HÀ~°∞`«∞<åfl~°∞.
JO^ŒiH© ^ÕÇϨ *Ï˝#O =∂„`«"∞Õ =ÙO_»@O =Å# ^ÕÇ¨ Å∞ K«∂ã¨∂Î
JO^Œ~°∂ "Õ~°∞ "Õ~°∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Jxfl [O`«∞=ÙÅ∞, „áê}∞Å∞ "Õ~°∞
"Õ~°∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. JÖψQ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. ^ÕǨÅ#∞ K«∂ã≤ "Õ̂~ "Õ̂~
‰õΩÖÏÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. "Õ~ˆ "Õ~ˆ =∞`åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. „áêO`åÅ#∞‰õΩO@∞
<åfl~°∞. "Õ~ˆ ^ÕâßÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. JÖψQ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl~°∞. "Õ~ˆ J#∞HÀ=_»O
=Å¡ JO^Œi g∞^Œ ^Õfi+¨O K«∂Ñ≤ã∞¨ <Î åfl~°∞. ™êfi~°O÷ „Ѩ^iŒ ≈ã¨∞<Î åfl~°∞. HõÅÇ≤ÏOK«∞
‰õΩO@∞<åfl~°∞. Ü«Ú^•úÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. z=~°‰õΩ ^Œ∞óYO áêÅ=Ù`«∞<åfl~°∞.
18
 HÍh P`«‡*Ï˝#O =ÙO>Ë P`Õ‡ ÉèQí =Æ O`«∞_»x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë JO^ŒiÖ’
=Ù#flk XˆH P`«‡ JO>Ë XˆH ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë =∂#=ÙÅ
„Ѩ=~°#Î WÖÏ =ÙO_»^∞Œ . JO`å XHõ>Ë J#fl@∞ìQÍ =ÙO@∞Ok.
JO^Œ∞Hˆ ^ÕÇϨ *Ï˝#O =Ù#fl"å~°O`å =∂#=ÙÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl
PKå~åÅ∞ áê\˜ã∞¨ <Î åfl~°∞. PKå~åÖË =ÚYº=∞#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. HÍh P`«‡*Ï˝#O
=Ù#fl"å~°∞, PKå~åÅ HõO>Ë ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ U~åÊ@∞ KÕã#≤ ^è~Œ å‡ÅˆH „áê=ÚYºO
W™êÎ~°∞. ^èŒ~°‡Ü«ÚHõÎOQÍ rq™êÎ~°∞.
D Ö’HõOÖ’ K«∂¿ãÎ PKå~åÅ∞ áê\˜OKÕ "å~°O`å HõëêìÅÖ’
=ÙO_»_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, ÉèíQÆ=O`«∞_çfl ~°HΔ̃OK«=∞x „áêi÷ã¨∞Î<åfl~°∞. ѨÓlã¨∞Î<åfl~°∞.
P~å^èŒ#Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
HÍh ^è~Œ å‡Å∞ áê\˜OKÕ"å~°∞ P\’"Õ∞\˜HQ± Í ~°HOΔ̃ Ѩ|_ç P#O^ŒOQÍ
rq™êÎ~°∞.
JO^Œ∞ˆH ''^èŒ~À‡~°HõΔu ~°HΔ̃`«ó—— J<åfl~°∞.
JO`ÕHÍh 'PKå~À ~°HuΔõ , ~°H`Δ̃ ó« — J#ÖË^∞Œ .
JO^Œ∞KÕ`« ã¨`«º*Ï˝#"≥∞ÿ# P`«‡*Ï˝#O ã¨OáêkOK«∞HÀO_ç. N Hõ$+¨‚
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ É’kèOz# =∂~°Oæ Ö’ ѨÜ∞« xOK«O_ç. =∞i P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz#
*Ï˝#O `≥eÜ«∂ÅO>Ë P`«‡#∞ P„â◊~ÚOK«=Åã≤O^Õ. P`«‡#∞ Ѩ@∞ìHÀ=Åã≤O^Õ.
=∞i JO`«~°OQÆOÖ’ =Ù#fl P`«‡#∞ P„â◊~ÚOKåÅO>Ë! JO`«~°∞‡Y∞Å∞
HÍ=Åã≤O^Õ. JO>Ë ^蕺#O K≥Ü∞« º=Åã≤O^Õ. JO^Œ∞KÕ`« ^蕺#O K≥Ü∞« ºO_ç.
'P`«‡*Ï˝#O— JO>Ë 'ã¨`º« *Ï˝<åxfl— ã¨OáêkOK«∞HÀO_ç.
`≥Å∞ã¨∞HÀO_ç ''=∂#=ÙÅ PKå~åÅ HõO>Ë ÉèíQÆ=O`«∞x ^èŒ~°‡"Õ∞
Q˘Ñ¨Êk——.

''=∂Ü«∞ Ü«∞O^Œ∞ Pã¨HÎ̃ ÃÑiy`Õ ^≥·==∞O^Œ∞ Pã¨HÎ̃ `«QÆ∞æ`«∞Ok.

=∂Ü«∞ Ü«∞O^Œ∞ q~°HÎ̃ ÃÑiy`Õ ^≥=· =∞O^Œ∞ Pã¨HÎ̃ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok——

19
 ÉèíQÆ"å#∞_»∞
ã¨QÆ∞}∞_®?-x~°∞æ}∞_®?
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ã¨Q∞Æ }∞_®? x~°∞}æ ∞_®? J<Õ
ã¨O^ÕǨÏO KåÖÏ =∞OkH˜ =ÙOk. H˘O`«
=∞Ok ã¨Q∞Æ }∞_»x, H˘O`«=∞Ok x~°∞}æ ∞_»x,
WOHÍ H˘O`«=∞Ok PÜ«∞# ã¨Q∞Æ }~°∂ѨÙ_»∞
=∞iÜ«Ú x~°∞} æ ∞_»∞ Jx ‰õÄ_® K≥ÑÙ¨ `«∂ =ÙO\Ï~°∞.
Ö’Hõ O Ö’ KåÖÏ =∞Ok PÜ« ∞ # 㨠Q Æ ∞ }~° ∂ Ѩ Ù _» x Éè Ï q㨠∂ Î
ã¨QÆ∞}Àáêã¨# JO>Ë, ~°∂áêxfl P~åkèã¨∞Î<åfl~°∞. PÜ«∞# x~°∞æ}∞_»∞ Jx
ÉèÏqOKÕ"å~°∞ ‰õÄ_® x~°∞æ}Àáêã¨# Hõ+ì̈`«~°"≥∞ÿ#^Œx ÉèÏqã¨∂Î ã¨QÆ∞}Àáêã¨<Õ
KÕã¨∞Î<åfl~°∞, K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞, „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. JÖÏ Ö’HõOÖ’ QÆ=∞x¿ãÎ
ã¨QÆ∞}Àáêã¨<Õ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
=∞i WO`«H© ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ã¨QÆ∞}∞_®? x~°∞æ}∞_®? Jx K«∂¿ãÎ
ÉèíQÆ=næ`«Ö’ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ `å#∞ x~°∞æ}∞_»#<Õ K≥ѨC‰õΩ<åfl_»∞. x~°∞æ}Àáêã¨<Õ
K≥Ü∞« º=∞x ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk. x~°∞} æ Àáêã¨# KÕã#≤ "åˆ~ `«#∞fl
KÕ~°QÆÅ~°x, =ÚHÎ̃x á⁄O^ŒQÆÅ~°x K≥ѨÊ_»O ‰õÄ_® [iyOk. D „H˜Ok
â’¡HOõ Ö’ `å#∞ Z=~À K≥Ñʨ _»O [iyOk.
â’¡II JǨÏ=∂`«‡ QÆ∞_®ˆHâß ã¨~°fiÉèí∂`åâ◊Ü«∞ ã≤÷`«ó
JǨÏ=∂kâ◊Û =∞^ŒºOK« Éè∂í `å<å=∞#Î U=K« (Éèí.w.10-20)
`å:– F J~°∞˚<å! ã¨~°fi„áê}∞ÅÖ’ ã≤÷`«î"≥∞ÿ=Ù#fl P`«‡#∞ <Õ<Õ J~Ú
=Ù<åfl#∞. =∞iÜ«Ú „áê}∞Å Ü≥ÚHõ¯ Pk =∞^•ºO`«=ÚÅ∞#∞fl <Õ<Õ J~Ú
=Ù<åfl#∞.
JO>Ë HõxÑ≤OKÕ ~°∂áêxfl <Õ#∞ HÍ^Œ∞. HõxÑ≤OK«x 'P`Õ‡— <Õ#∞ Jx
20
K≥ѨÊ_»O [iyOk. P`«‡ ã¨QÆ∞}O HÍ^Œ∞ Hõ^•! JO>Ë ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ã¨QÆ∞}∞_»∞
HÍ_»∞ Hõ^•?
JO`Õ HÍ^Œ∞ `å#∞ ã¨Q∞Æ } ~°∂ѨÙ_»x ÉèÏqOKÕ"åix Jq"Õ‰Ωõ Å∞,
=¸_è∞» Å∞ Jx ã¨OÉ’kèOK«_O» ‰õÄ_® [iyOk. ÉèQí =Æ næ`Ö« ’x D „H˜Ok
â’¡HÍÅ#∞ K«∂^•ÌO :–
â’¡II J=ºHõÎO =ºHÎ̃=∂Ѩ#flO =∞#º<ÕÎ =∂=∞|∞^ŒúÜ«∞ó
Ѩ~O° ÉèÏ==∞*Ï#<ÀÎ =∞=∂=ºÜ«∞=∞#∞`«=Î ∞"£∞ (Éèí.w.7-24)
`å:– <åâ◊~Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ #\ì̃, ã¨~Àfi`«"Î ∞≥ #ÿ \ì̃, „ѨH$õ uH˜ Ѩ~"° ∞≥ ÿ qÅã≤Å∞¡
#\˜Ü ì Ú« <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ `≥eÜ«∞x 'Jq"Õ‰Ωõ Å∞—. J=ºHõ~Î ∂° ѨÙ_»∞#QÆ∞ ##∞fl,
áêOK« Éè∫uHõ ^ÕÇϨ =Ú#∞ á⁄Ok# "åxQÍ `«ÅOK«∞K«∞<åfl~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ PÜ«∞# WOHÍ :–
â’¡II J=*Ï#xÎ =∂O =¸_è® =∂#∞+‘O `«#∞=∂„t`«"∞£
Ѩ~O° ÉèÏ==∞*Ï#<ÀÎ =∞=∞ Éè∂í `«=∞¿ÇÏâ◊fi~°"∞£ (Éèí.w.9-11)
`å:– <å Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°=∞`«`«fi=Ú#∞ Z~°∞QÆx =¸_è»∞Å∞, ã¨=∞ã¨Î
„áê}∞ʼnõΩ xÜ«∂=∞‰õΩ_»#∞ JQÆ∞ ##∞fl =∞#∞+¨º ^ÕǨÏ=Ú#∞ ^èŒiOz#
"åxxQÍ ÉèÏqOz, ##∞fl J==∂xOK«∞K«∞<åfl~°∞.
JÖÏ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ `å#∞ x~åHÍ~°∞_ç#<Õ K≥ѨC‰õΩ<åfl_»∞ HÍh
™êHÍ~°∞_»#x K≥ѨCHÀÖË^Œ∞. `«##∞ ™êHÍ~°∞_çQÍ ÉèÏqOKÕ"å~°∞ `«##∞
J==∂xOKÕ"å~°x ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk.
=∞i PÜ«∞# ™êHÍ~°∞_»∞ HÍHõáÈ`Õ! HõxÑ≤OKÕ P PHÍ~°O Z=~°∞?
PÜ«∞# HÍ^•? J<Õ „Ѩâfl◊ L^Œ~Úã¨∞OÎ k. =∞i HõxÑ≤OKÕ P PHÍ~°O Z=~°∞?
Jk ‰õÄ_® PÜ«∞<Õ D „H˜Ok â’¡HOõ ^•fi~å K≥áêÊ~°∞.
â’¡II "å™êOã≤ r~å‚x Ü«∞^ä• qǨÜ«∞ #"åx QÆ$Ǩϟ‚u #~ÀѨ~å}˜
`«^è• â◊s~å}˜ qǨÜ«∞ r~å‚ #º<åºx ã¨OÜ«∂u #"åx ^ÕÇ≤Ï(Éèí.w.2-22)
`å:– ziyáÈ~Ú# áê`« |@ìÅ∞ =^Œe, =∞#∞A_»∞ „H˘`«Î |@ìÅ∞
ZÖÏ ^èŒiã¨∞Î<åfl_À! JÖψQ ^ÕÇ≤ÏÜ«∞QÆ∞ 'P`«‡— ‰õÄ_® tkèÅ"≥∞ÿ# áê`« â◊s~°O
21
=^Œe W`«~°=ÚÖˇ·# „H˘`«Î â◊s~°=Ú ^èŒiOK«∞K«∞<åfl_»∞.
nxx |\ì̃ HõxÑ≤OKÕ ~°∂ѨO ''PÜ«∞# ^ÕÇϨ "Õ∞ HÍx, PÜ«∞# HÍ^Œ∞——
Jx J~°=÷ ∞=Ù`«∞Ok. Jk ÉèQí "Æ å#∞_»∞ (P`«‡) ^èiŒ Oz# =GO ÖÏO\˜^xŒ
PÜ«∞<Õ K≥Ñʨ _»O [iyOk. D "åHͺxfl KåÖÏ *Ï„QÆ`QΫ Í J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe.
''PÜ«∞#^Õ HÍh PÜ«∞# HÍ^Œ∞—— J#fl ^•O\’¡ KåÖÏ J~°O÷ =ÙOk. JO>Ë
=∞#O PÜ«∞#∞fl =kÖËã,≤ PÜ«∞# HÍx ~°∂áêxfl P~åkèã∞¨ <Î åflO. PÜ«∞##∞
=∞iÛáÈÜ«∂O. =∞i PÜ«∞# ZO^Œ∞‰õΩ JÖÏ ^ÕÇϨ O ^èiŒ OK«=Åã≤=zÛOk?
P ~°∂ѨO Ö’Hõ HõàϺ}Ï~°÷O, ^èŒ~°‡ ã¨O™ê÷Ѩ<å~°÷O PÜ«∞# fã¨∞‰õΩ#fl
^ÕÇϨ O. JO>Ë =∞#O "Õã∞¨ ‰õΩ#fl =GO ÖÏO\˜^xŒ PÜ«∞<Õ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
W^Õ q+¨Ü∞« O D „H˜Ok â’¡HOõ ^•fi~å K≥Ñʨ _»O [iyOk.
â’¡II Ѩi„`å}ÏÜ«∞ ™ê^èŒ∂<åO q<åâßÜ«∞ K« ^Œ∞+¨μ¯ $`å"£∞
^èŒ~°‡ ã¨O™ê÷Ѩ<å~åÌÜ«∞ ã¨OÉèí"åq∞ Ü«ÚˆQ Ü«ÚˆQ! (Éèí.w.4-8)
`å:– ™ê^è∞Œ ã¨[#˚ ∞Å#∞ ã¨O~°HOΔ˜ K«_®xH˜ ^Œ∞+¨μÅì #∞ q<åâ◊#=Ú KÕÜ∞« \ÏxH˜,
^è~Œ å‡xfl ™ê÷ÑO≤ K«\ÏxH˜ <Õ#∞ „Ѩu Ü«ÚQÆ=Ú#∞ [x‡OK«∞K«∞<åfl#∞.
JO>Ë P`«‡Ü≥∞ÿ # ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ Ö’Hõ HõàϺ}Ï~°"ú ∞≥ ÿ ^ÕÇ¨ xfl ^èiŒ ã¨∞<Î åfl_»∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ JÖÏ <Õ#∞ Z<Àfl [#‡Å∞ Z`åÎ#∞. JO>Ë Z<Àfl ^ÕÇ¨ Å∞ ^èiŒ OKå#∞
Jx PÜ«∞# K≥Ñʨ _»O ‰õÄ_® [iyOk. JO>Ë Jk PÜ«∞# fã¨∞‰õΩ#fl J<ÕHõ
[#‡Ö’¡ XHõ ^ÕÇϨ O, JO>Ë PÜ«∞# fã¨∞‰õΩ#fl J<ÕHõ ^ÕÇ¨ Ö’¡ XHõ\ .˜ JO>Ë
PÜ«∞# `˘_»∞‰õΩ¯#fl J<ÕHõ =„™êÎÖ’¡ XHõ\x =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. JÖÏ
<Õ#∞ Z<Àfl [#‡Å∞ Z`åÎ#∞ Jx K≥ÑÊ≤ # D „H˜Ok â’¡HOõ K«∂^•ÌO.
â’¡II |Ǩ˙x "Õ∞ =ºf`åx [<å‡x `«= Kå~°∞˚#
`å#ºÇ¨ÏO "Õ^Œ ã¨~åfi}˜ # `«fiO "Õ`«÷ Ѩ~°#ÎѨ (Éèí.w.4-5)
`å:– F J~°∞<˚ å! h‰õΩ, <å‰õΩ WO`« =~°‰Ωõ J<ÕHõ [#‡Å∞ QÆ_Kç å~Ú.
HÍh "å@xfl\˜h <Õ<~≥ ∞° QÆ∞^Œ∞#∞, HÍh h"≥~∞° QÆ=Ù.
JO>Ë WHõ¯_» ã¨Ê+¨Oì QÍ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ `å#∞ J<ÕHõ [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩ#fl@∞ì
K≥Ñʨ _»O [iyOk. JO^Œ∞Ö’ XHõ [#‡ „Ѩã∞¨ `Î O« =∞#=∞O`å N Hõ$+¨μ_‚ ∞»
22
Jx J#∞‰õΩ<Õk. HÍh Jk D [#‡Ö’ PÜ«∞# fã¨∞‰õΩ#fl ^ÕÇϨ O.
nxx |\˜ì =∞#O „Ѩf~ÀE XH˘¯Hõ¯ =GO =∂~°∞ã¨∞#Î fl@∞ìQÍ PÜ«∞#
‰õÄ_® „Ѩu [#‡Ö’ XH˘¯Hõ¯ ^ÕÇϨ O =∂~°∞ã¨∞#Î fl@∞ìQÍ =∞#‰õΩ J~°=÷ ∞=Ù`«∞Ok.
JÖÏ „Ѩu [#‡Ö’ PÜ«∞# ^ÕÇ¨ Å∞ =∂~°∞`«∞<åfl~Ú HÍh, PÜ«∞# =∂~°@O
ÖË^∞Œ . HÍ~°}O PÜ«∞# =∂~°_∞» . PÜ«∞#‰õΩ =∂~°∞Ê ÖË^∞Œ . HÍ~°}O PÜ«∞#
âßâ◊fi`«∞_»∞, x`«∞º_»∞, Kå=٠ѨÙ@∞ìHõÅ∞ ÖËx "å_»∞. JO^Œ∞KÕ`« „Ѩã¨∞Î`«O
=Ù#flk PÜ«∞# `˘_»∞‰õΩ¯#fl =GO ÖÏO\˜^Õ HÍx, PÜ«∞# HÍ^Œ∞ Jx =∞#O
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
JO>Ë =∞#O =∂ˆ~ =„™êÎÅ#∞ P„â◊~Úã¨∞<Î åflO HÍh, =∂~°∞Ê K≥O^Œx
âßâ◊fi`«"∞≥ #ÿ ÉèQí "Æ å#∞x (P`«‡#∞) P„â◊~ÚOK«_O» ÖË^∞Œ . JO>Ë ~°∂ѨO HÍ^Œ∞
~°∂ѨOÖ’x 'P`«‡—#∞ P„â◊~ÚOKåe. 'P`«‡—#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ<Õ ÉèíQÆ"å#∞x
P„â◊~ÚOz#@∞ì!
=∞i PÜ«∞# Z=~°∞? Jx =∞~°Å „ѨtflOK«∞‰õΩO>Ë! PÜ«∞# 'P`«‡
ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞—. ã¨~°fi „áê}∞ÅÖ’ JO`«~åºq∞QÍ =Ù#fl"å_»∞. x~åHÍ~°∞_»∞.
<åâ◊#=Ú ÖËx"å_»∞. WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ QÀK«~=° Ú HÍx "å_»∞. PÜ«∞# QÆ∞iOz
`≥Å∞ã¨∞HÀ ã¨Hºõ =Ú HÍx "å_»∞. x`«º"≥∞#ÿ "å_»∞. JO`«@#∞ "åºÑ≤Oz =Ù#fl
"å_»∞ Jx PÜ«∞<Õ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
PÜ«∞# WOHÍ :–
â’¡II ÜÕ∞ `«fiHõΔ~°=∞xˆ~Ìâ◊º=∞=ºHõÎO Ѩ~°∞ºáêã¨`Õ
ã¨~°fi„`«QÆ=∞z#κO K« ‰õÄ@ã¨÷=∞K«ÅO „^èŒ∞="£∞ (Éèí.w.12-3)
â’¡II ã¨OxÜ«∞"Õ∞º„xÌÜ«∞„QÍ=∞O ã¨~°fi„`« ã¨=∞|∞^ŒúÜ«∞ó
`Õ „áêѨÙfl=xÎ =∂"Õ∞= ã¨~°fiÉèí∂`«Ç≤Ï`Õ ~°`åó (Éèí.w.12-4)
`å:– Z=~°∞ WO„kÜ«∞=ÚÅxfl\˜x ™êfinè# Ѩ~°K«∞H˘x ZÖˇ¡_»Å
ã¨=∞ÉèÏ==Ú HõÅ"åÔ~,· ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ʼnõΩ Ç≤Ï`«"Ú≥ #~°∞Û@ Ü«∞O^•ã¨HΘ HõÅ"åÔ~,·
W\˜ì^Œx xˆ~Ìã≤OѨ â◊Hõº=Ú HÍxk, WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ QÀK«~°=Ú HÍxk,
W\˜ì^Œx TÇ≤ÏOѨ#ÅqHÍxk, xifiHÍ~°"≥∞ÿ#k, K«eOK«xk, x`«º"≥∞ÿ#k
JO`«@#∞ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flkÜ«Ú#QÆ∞ 'JHõ~Δ ° Ѩ~° „|Ǩχ=Ú—#∞ (P`«‡#∞)
^蕺xOK«∞ K«∞<åfl~À, "å~°∞ ##∞fl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
23
 JO>Ë ÉèQí "Æ å#∞x á⁄O^•ÅO>Ë! JO>Ë KÕ~åÅO>Ë! WO„kÜ«∂ʼnõΩ
QÀK«~=° Ú HÍx "å_çx ^蕺xOKåe. JO>Ë WO„kÜ«∂Å`À ™ê^躌 O HÍ^Œ∞
J#flk ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°O÷ J=Ù`«∞Ok. JO>Ë WO„kÜ«∂Å#∞ LѨÜ∂≥ yOK«
‰õÄ_»^∞Œ . JO>Ë WO„kÜ«∂ʼnõΩ Jf`«"∞≥ #ÿ ã≤u÷ H˜ KÕ~∞° HÀ"åe. P =∂~°"æ ∞Õ
'âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨠^蕺#O—. JO>Ë JÖÏO\˜ x~°∞} æ , x~åHÍ~° ÉèQí "Æ å#∞x
^蕺#O ^•fi~å<Õ ™êkèOK«QÅÆ O `«Ñʨ =∞~˘Hõ =∂~°Oæ ÖË^∞Œ .
J~Ú`Õ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ã¨Q∞Æ }∞_®? x~°∞}æ ∞_®? Jx `«i¯OK«∞HÀ=Åã≤#
Ѩx ÖË^Œ∞. ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«=Åã≤# Ѩx ÖË^Œ∞. `å#∞ x~°∞æ}∞_ç#x ÉèíQÆ"å#∞_Õ
ã¨Ê+ì̈OQÍ, ã¨fiÜ«∞OQÍ K≥Ñʨ _»O [iyOk. JÖψQ 'x~°∞} æ Àáêã¨#— K≥Ü∞« º=∞<Õ
ÃÑ· â’¡HÍÅÖ’ K≥ѨÊ|_çOk. JO^Œ∞KÕ`« ''x~°∞æ}Àáêã¨<Õ ÉèíQÆ"å#∞x ã¨`«º"≥∞ÿ#
P~å^èŒ#, Ѷ¨e`åxflKÕÛ =ÚHÎ̃ P~å^èŒ#——. 'ã¨QÆ∞}Ï~å^èŒ#Åhfl— Ѷ¨e`«O W=fix
`«$Ñ≤Îx HõeyOKÕ P~å^èŒ#Åx J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
HÍh KåÖÏ =∞Ok 'x~°∞æ}Àáêã¨#— ™ê=∂#∞ºÅ‰õΩ Hõ+ì̈™ê^茺=∞x
Jk JO^Œ~°∂ K≥Ü«∞ºÖË~°x K≥ѨÙ`«∂ 'ã¨QÆ∞}Àáêã¨#— K≥Ü«∞º=K«∞Û. K≥Ü«∞º=∞x
K≥ѨÙ`«∂ =ÙO\Ï~°∞. „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. HÍh Ѷ¨e`«O ÖËx P~å^èŒ#Å∞
Zxfl KÕã≤<å =º~°Ì=∞x `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. Hõ+¨ì"≥∞ÿ<å 㨈~ Ѷ¨e`åxfl WKÕÛ,
ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ É’kèOz# 'x~°∞æ}Àáêã¨<Õ— K≥Ü«∂ºe. '=ÚHÎ̃—x á⁄O^•e.
=∞i 'x~°∞}æ Àáêã¨#— JO>Ë Uq∞\˜? ZÖÏ K≥Ü∂« ºe? Wk =∂„`«O
Z=~°∂ K≥ѨÊ~°∞. ZO`«¿ãÑ¨Ó 'x~°∞æ}Àáêã¨#— Hõ+ì̈"≥∞ÿ#^Œx K≥áêÎ~°∞. HÍx Jk
ZÖÏ K≥Ü∂« ºÖ’ Z=~°∂ K≥Ñʨ ~°∞. HÍh „|Ǩχi¬ ã¨∞ÉèÏ+π Ѩ„u QÍ~°∞ ÉèQí "Æ å#∞x
P~åkèOKÕ x~°∞} æ Àáêã¨#, ™ê=∂#∞º_»∞ ‰õÄ_® PK«iOKÕ q^èOŒ QÍ =∞#‰õΩ
JOkOK«_O» [iyOk. P =∂~°"æ ∞Õ ''âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨠^蕺#O—— JO^Œ∞KÕ`«
D ^蕺#O Z=~°~Ú`Õ KÕ™êÎ~À "å~°∞ WǨÏOÖ’ „áêѨOzHõ ã¨=∞㨺Š#∞O_ç
=ÚHÎ̃x á⁄O^Œ_"» ∞Õ HÍ^Œ∞, Ѩ~O° Ö’ ÉèQí "Æ å#∞x á⁄Ok âßâ◊fi`«=ÚHÎ̃x ‰õÄ_®
á⁄O^Œ∞`å~°∞.
`≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ x~°∞}
æ ∞_»∞. JO`ÕHÍx ã¨Q∞Æ }∞_»∞ HÍ^Œ∞.
ã¨QÆ∞}Ï~å^èŒ# ãÔ̈~·# =∂~°æO HÍ^Œ∞. x~°∞æ}Ï~å^èŒ<Õ ãÔ̈~·#k. JO>Ë ''^蕺#"Õ∞
ã¨`«º"≥∞ÿ# ÉèíQÆ=^•~å^èŒ#——. JO`«~åºq∞Ü≥ÿ∞# 'ÉèíQÆ"å#∞x— JO>Ë 'P`«‡—#∞
P~åkèOKåÅO>Ë JO`«~∞° ‡Y∞Å∞ HÍ=Åã≤O^Õ! JO>Ë ^蕺#O K≥Ü∞« º=Åã≤O^Õ!
=∞~˘Hõ =∂~°Oæ ÖË^∞Œ . JO^Œ∞KÕ`« JO^Œ~O° ^蕺#O KÕ^•ÌO. =ÚH˜xÎ á⁄O^Œ∞^•O.
''^蕺#=∞O>Ë âßfiã¨g∞^Œ ^蕺㨗—
24
 ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ q„QÆǨÏ"Õ∞
'<Õ#∞—Jx ZHõ¯_® K≥ѨÊÖË^Œ∞!
ÖŸHõOÖŸ q„QÆÇϨ "Õ∞ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ J#fl
„ѨQÍ_»"≥∞ÿ# #=∞‡HõO =ÙOk. JO^Œ∞KÕ`«
q„QÆÇ¨ xfl =∂„`«"∞Õ Ñ¨q„`«OQÍ K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞.
q„QÆ Ç ¨ Ï O ^Œ Q Æ æ ~ ° =∂„`« " Õ ∞ Ѩ q „`« O QÍ
=ÙO@∞<åfl~°∞. WOHõ ^Õxh Ѩq„`«OQÍ K«∂_»~∞° . q„QÆÇϨ O `«Ñʨ ÖŸHõOÖŸ
Un ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ HÍ#@∞ì „Ñ¨=iΙêÎ~°∞.
q„QÆǨ<Õfl Q“~°q™êÎ~°∞ WHõ ^Õxx Q“~°qOK«~°∞. q„QÆǨxˆH ¿ã=
KÕ™êÎ~°∞ q∞QÆ`å r=ÙÅ#∞, [O`«∞=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤™êÎ~°∞, ÉèíHΔ̃™êÎ~°∞. q„QÆǨxfl
ѨÓlOz P#O^ŒÑ¨K«_®xH˜ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞. q∞QÆ`å "åix J==∂xOz
ÉèÏkè™êÎ~°∞. q„QÆǨ<Õfl QÀѨÊQÍ K«∂™êÎ~°∞. q∞QÆ`å "åix, q∞QÆ`å "å\˜x
`«‰õΩ¯=QÍ K«∂™êÎ~°∞. q„QÆǨxH˜ =∂„`«"Õ∞ HÍ#∞HõÅ∞ ã¨=∞iÊ™êÎ~°∞ q∞QÆ`å
"åix "≥∂ã¨y™êÎ~°∞, ^ÀK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
ÖŸHõOÖŸ q„QÆÇϨ "Õ∞ Q˘Ñ¨Ê^≥#· @∞ì WHõ Un Q˘Ñ¨Êk HÍ#@∞ì, Q˘Ñ¨Êk
ÖË#@∞ì „Ñ¨=i™êÎ~∞° . PÖŸzOK«O_ç =∞i q„QÆÇϨ O `«Ñʨ ÖŸHõOÖŸ Un Q˘Ñ¨Êk
HÍ^•? Q˘Ñ¨Êk ÖË^•? JO>Ë Jhfl Q˘Ñ¨Ê"Õ. Jhfl ÉèíQÆ=`ü ã¨fi~°∂áêÖË!
HÍ~°}O ''ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ HÍxn, ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ÖËxk JO@∂ Un ÖŸHõOÖŸ
ÖË^Œ∞——. JO`å PÜ«∞<Õ Jhfl PÜ«∞<Õ. WOHÍ ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥áêÊÅO>Ë Jã¨Å∞
L#flk PÜ«∞<Õ! q∞ye# =hfl L#fl@∞ìQÍ HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~∞∞.
qz„`«O Uq∞@O>Ë ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ Zxfl\˜<À `å#∞ Jx
K≥áêÊ_»∞. HÍx q„QÆÇϨ "Õ∞ `å#x ZHõ¯_® K≥Ñʨ ÖË^∞Œ . HÍx ÖŸHõOÖŸx =∂#=ÙÅ∞
q„QÆǨÏO `«Ñ¨Ê WHõ Un ÉèíQÆ=O`«∞_»∞HÍ#@∞ì, q„QÆǨÏ"Õ∞ ÉèíQÆ=O`«∞_»~∞∞#@∞ì
„Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. D „H˜Ok ⟡HÍÅ∞ XHõ¯™êi K«∂^•ÌO:-
25
⟡II JǨÏ=∂`å‡ QÆ∞_®ˆHâ◊ ã¨~°fiÉèí∂`åâ◊Ü«∞ ã≤÷`«ó
JǨÏ=∂kâ◊Û =∞^ŒºOK« Éè∂í `å<å=∞#Î U= K«. (Éè.í w 10-20)
`å: F J~°∞˚<å! ã¨~°fi„áê}∞ÅÖŸ ã≤ú`«"≥∞ÿ=Ù#fl P`«‡#∞ <Õ<Õ J~∞∞=Ù<åfl#∞.
=∞iÜ«∞∞ „áê}∞ÅÜ≥∞∞Hõ¯ Pk=∞^•ºO`«=∞∞Å∞ <Õ<Õ J~∞∞=Ù<åfl#∞.
⟡II Pk`åº<å=∞ǨÏO q+¨μ~‚ À˚ ºuëêO ~°q~°Oâ◊√=∂<£
=∞sz~°‡~°∞`å=∞ã≤‡ #Hõ„Δ `å}Ï=∞ǨÏO â◊j. (Éè.í w 10-21)
`å: <Õ # ∞ Pk`« ∞ ºÅÖŸ q+¨ μ ‚ = #∞"å_» # ∞, „Ѩ H ÍtOѨ * Ë Ü « ∞ ∞"åxÖŸ
H˜~°}=∞∞Å∞QÆÅ ã¨∂~°∞º_»#∞, =∞~°∞`«∞ÎÅ#∞ ^Õ=`«ÅÖŸ =∞szÜ«∞#∞"å_»#∞,
#HõΔ„`«=∞∞ÅÖŸ K«O„^Œ∞_»#∞ J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
⟡II "Õ^•<åO ™ê=∞"Õ^Àã≤‡ ^Õ"å<å=∞ã≤‡ "åã¨=ó
W„xÌÜ∂« }ÏO =∞#âßû Ûã≤‡ Éè∂í `å<å=∞ã≤‡ KÕ`<« å. (Éè.í w 10-22)
`å: <Õ # ∞ "Õ ^ Œ = ∞∞ÅÖŸ ™ê=∞"Õ ^ Œ = ∞∞#∞, ^Õ = `« Å ÖŸ WO„^Œ ∞ _» # ∞,
WO„kÜ«∞=∞∞ÅÖŸ =∞#ã¨∞û#∞, „áê}∞ÅÖŸ K≥·`«#º=∞∞#∞ J~∞∞=Ù<åfl#∞.
⟡II ~°∞„^•}ÏO â◊OHõ~°âßÛã≤‡ q`ÕÎ⟠ܫ∞HõΔ~°HõΔ™ê"£∞
=ã¨∂<åO áê=HõâßÛã≤‡ "Õ∞~°∞t≈Yi}Ï=∞ǨÏ"£∞. (Éè.í w 10-23)
`å:- <Õ#∞ ~°∞„^Œ∞ÅÖŸ â◊OHõ~°∞_»#∞"å_»#∞, Ü«∞‰õΔΩÅÖŸ#∞, ~åHõΔã¨∞ÅÖŸ#∞
‰õΩÉË~∞° _»#∞, =ã¨∞=Î ÙÅÖŸ JyflÜ«∞∞, Ѩ~fi° `«=∞∞ÅÖŸ "Õ∞~°∞=Ù#∞ J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
⟡II ѨÙ~À^茙êO K« =∞∞YºO =∂O qkú áê~°÷ |$ǨÏã¨Êu"£∞
¿ã<åh<å=∞ǨÏO 㨯#Ìã¨û#™ê=∞ã≤‡ ™êQÆ~°ó . (Éèí.w 10-24)
`å: F J~°∞˚<å! ѨÙ~ÀÇ≤Ï`«∞ÅÖŸ „âı+¨μª_»QÆ∞ |$ǨÏã¨ÊuxQÍ #<≥flé∞QÆ∞=∞∞.
=∞é˜Ü«∞∞ <Õ#∞ ¿ã<å<åÜ«∞‰õΩÅÖŸ ‰õΩ=∂~°™êfiq∞Ü«∞∞, ã¨~°ã¨∞ûÅÖŸ
ã¨=∞∞„^Œ=∞∞#∞ J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
⟡II =∞ǨÏs¬}ÏO Éèí$QÆ∞~°Ç¨ÏO y~å=∞¿ã‡ºHõ=∞HõΔ~°"£∞
Ü«∞*Ï˝<åO [ѨÜ∞« *Ÿ˝ã‡≤ ™ê÷=~å}ÏO Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞ó (Éè.í w 10-25)
`å: <Õ#∞ =∞ǨÏ~°∞¬ÅÖŸ Éè$í QÆ∞=∞ǨÏi¬x, "å‰õΩ¯ÅÖŸ UHÍHõ~Δ =° ∞QÆ∞ „Ѩ}==∞∞#∞
(FOHÍ~°=∞∞#∞), Ü«∞[˝=∞∞ÅÖŸ [Ѩܫ∞[˝=∞∞#∞, ã≤÷~°Ñ¨^•~°÷=∞∞ÅÖŸ
Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞Ѩ~°fi`«=∞∞#∞ J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
26
⟡II Jâ◊fi`«÷: ã¨~°fi=$HΔÍ}ÏO ^Õ=s¬}ÏO K« <å~°^Œ:
QÆ#~ú åfi}ÏO z„`«~^° :Œä ã≤^•ú<åO HõÑÖ≤ Ÿ =∞∞x:. (Éè.í w 10-26)
`å: <Õ#∞ K≥@¡xfl\˜Ü«∞O^Œ∞#∞ ~åqK≥@∞ì#∞, ^Õ=~°∞¬ÅÖŸ <å~°^Œ∞_»#∞,
QÆO^è~Œ ∞° fiÅÖŸ z„`«~^° ∞Œä _»#∞, ã≤^∞Œ ÅÌ ÖŸ HõÑÅ≤ =∞∞hO„^Œ∞_»#∞ J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
⟡II LK≥·Û¢â◊≈=ã¨=∞âßfi<åO qkú =∂=∞=∞$`À^Œƒù="£∞
S~å=`«O QÆ*¢Ë <åÌ}ÏO #~å}ÏO K« #~åkèÑ"¨ ∞£ . (Éè.í w 10-27)
`å: QÆ∞é]=∞∞ÅÖŸ J=∞$`«=∞∞`ÀÉÏ@∞ ѨÙ\ì̃# LK≥·Ûâ◊$≈=ã¨=∞#∞ QÆ∞é]=∞∞#∞
Q˘Ñ¨Ê ÜÕ∞#∞QÆ∞ÅÖŸ S~å=`«=∞∞#∞, =∞#∞+¨μºÅÖŸ ~åA#∞ <Õ#x
`≥eã≤H˘#∞=∞∞.
⟡II PÜ«∞∞^è•<å=∞ǨÏO =„[O ^èÕ#∂<å=∞ã≤‡ HÍ=∞^èŒ∞H±
„Ѩ[#âßÛã≤‡ HõO^Œ~°Ê: ã¨~åÊ}Ï=∞ã≤‡ "åã¨∞H˜: . (Éèí.w 10-28)
`å: <Õ#∞ PÜ«∞∞^è=Œ ∞∞ÅÖŸ =„*ÏÜ«∞∞^è=Œ ∞∞#∞, áê_çÜ∂« =ÙÅÖŸ HÍ=∞^è#Õ ∞=Ù#∞,
„Ѩ[Å Ü«∞∞`«ÊuÎH˜ HÍ~°}Éèí∂`«∞_≥·# =∞#‡^äŒ∞_»#∞, ã¨~°Ê=∞∞ÅÖŸ "åã¨∞H˜Ü«∞∞
J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
⟡II J##ÎâßÛã≤‡ <åQÍ<åO =~°}À Ü«∂^Œ™ê=∞ǨÏ"£∞
Ñ≤`«$Ï}Ï=∞~°º=∂ Kåã≤‡ Ü«∞=∞ã¨ûOÜ«∞=∞`å=∞ǨÏ"£∞.(Éè.í w 10-29)
`å: <Õ#∞ <åQÆ∞ÅÖŸ J#O`«∞_»#∞, [Å^Õ=`«ÅÖŸ =~°∞}∞_»#∞, Ñ≤`$« ^Õ=`«ÅÖŸ
J~°º=∞Ü«∞∞, xÜ«∞q∞OK«∞"åiÖŸ Ü«∞=∞∞_»#∞ J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
⟡II „ѨǨ¡^ŒâßÛã≤‡ ^≥·`åº<åO HÍÅ: HõÅÜ«∞`å=∞ǨÏ"£∞
=∞$QÍ}ÏO K« =∞$ˆQ„<ÀÌǨÏO "≥·#`ÕÜ«∞â◊Û Ñ¨HΔ̃}Ï"£∞. (Éèí.w 10-30)
`å: <Õ#∞ Jã¨∞~°∞ÅÖŸ „ѨǨ¡^Œ∞_»#∞, ÖˇHõ¯ ÃÑ@∞ì"åiÖŸ HÍÅ=∞∞#∞,
=∞$QÆ=∞∞ÅÖŸ =∞$QÆ~å[QÆ∞ ã≤OǨÏ=∞∞#∞, Ѩ‰õΔΩÅÖŸ QÆ~°∞`«‡O`«∞_»#∞
J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
⟡II Ѩ=#: Ѩ=`å=∞ã≤‡ ~å=∞â◊≈„ãÎ̈Éèí$`å=∞ǨÏ"£∞
~°≠ëê}ÏO =∞Hõ~â° ßÛã≤‡ „™È`«™ê=∞ã≤‡ *ÏǨÏflg. (Éè.í w 10-31)
`å: <Õ#∞ Ѩq„`«"≥∞∞#~°∞Û"åiÖŸ (ÖËHõ "ÕQÆ=O`«∞ÅÖŸ) "åÜ«∞∞=Ù#∞,
PÜ«∞∞^èŒ=∞∞#∞ ^èŒiOz#"åiÖŸ N~å=∞K«O„^Œ∞_»#∞, KÕѨÅÖŸ "≥∞∞ã¨ex,
#^Œ∞ÅÖŸ QÆOQÍ#kx J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞.
27
⟡II Ü«∞KåÛÑ≤ ã¨~°fiÉèí∂`å<åO c[O `«^ŒÇ¨Ï=∞~°∞˚#
# `«^Œã≤Î q<å Ü«∞`åûº#‡Ü«∂ Éèí∂`«O K«~åK«~°"£∞. (Éè.í w 10-39)
`å:- F J~°∞<˚ å! ã¨=∞ã¨Î „áê}˜HÀ@¡‰Ωõ Uk =∞∂ÅHÍ~°}"≥∞Ü ÿ ∞« ∞#fl^À JkÜ«∞∞
<Õ<Õ J~∞∞Ü«∞∞<åfl#∞. "≥Ü∞Õ ºÅ ™ê÷=~°[OQÆ=∂`«‡Hõ"∞≥ #ÿ =ã¨∞"Î kÕ Ü«∞∞ <åHõO>ˇ
"Õé∞QÆÖË^Œ∞.
⟡II J^äŒ"å |Ǩï<≥·`Õ# H˜O *Ï˝`Õ# `«"å~°∞˚#
q+ì̈ÉÏè ºÇ¨Ïq∞^ŒO Hõ$`«ûfl "Õ∞HÍOâı# ã≤`÷ À[QÆ`.ü (Éè.í w 10-42)
`å: J~°∞<˚ å! WѨÊ\˜ ^•HÍ q=iOz# q™êÎ~"° ∞≥ #ÿ D *Ï˝#=∞∞KÕ hˆHq∞
„ѨÜ∂≥ [#=∞∞ D [QÆ`∞« Î #O`å <Õ<Õ "åºÑ≤Oz =Ù<åfl#x `≥eã≤HÀ#∞=∞∞.
ÃÑ· ⟡HÍÅ#∞ |\ì̃ ã¨=∞ãÎ̈=∞∂ `å<Õ, Jhfl `å<Õ Jx ÉèQí "Æ å#∞_»∞
K≥Ñʨ _»O [iyOk. PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ Ok `å#∞HÍx^ŒO@∂ Un ÖË^xŒ K≥Ñʨ _»O
[iyOk. Wxfl K≥ÑÊ≤ <å ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # =hfl PÜ«∞# HÍ#@∞ì! PÜ«∞#
K≥ѨÊx q„QÆǨÏO =∂„`«"Õ∞ ÉèíQÆ=O`«∞_»#fl@∞ì! =∂#=ÙÅ∞ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞.
QÆ=∞x¿ãÎ ÃÑ· ⟡HÍÅÖŸ q„QÆÇ¨Ï „Ѩ™êÎ=# ZHõ¯_® ÖË^Œ∞. JO>Ë!
PÜ«∞# q„QÆÇϨ O `«Ñʨ Jhfl <Õ#x K≥Ñʨ _»O [iyOk. Wk =∂#=ÙÅ∞
J~°Oú KÕã∞¨ HÀ"åe. Jhfl PÜ«∞# J~∞∞#ѨÙ_»∞ Jxfl\˜x Ѩq„`«OQÍ K«∂_®e,
Q“~°qOKåe, „¿Ñq∞OKåe. Jxfl\˜H˜ ¿ã=KÕÜ∂« ºe, ~°HOΔ̃ Kåe, Jxfl\˜`À
¿ãflǨÏÉèÏ=O „Ѩ^Œi≈OKåe, Jxfl\˜ÖŸ ÉèíQÆ"å#∞x K«∂_®e, "Õ\ ˜h
J==∂xOK«‰õÄ_»^Œ∞, ^Õfi+≤OK«‰õÄ_»^Œ∞, "Õ\ ˜h Ç≤ÏOã≤OK«‰õÄ_»^Œ∞, U
[O`«∞=Ù#∞, „áê}˜x â◊„`«∞=ÙQÍ K«∂_»‰õÄ_»^Œ∞.
JO`ÕHÍx ÉèQí =Æ næ`« áê~åÜ«∞} KÕã∂¨ ,Î ÉèQí =Æ næ`#« ∞ qO@∂ J~°OÌ
KÕã¨∞HÀ‰õΩO_® XHõ¯ q„QÆǨÏ"Õ∞ ÉèíQÆ=O`«∞_»#fl@∞ì, WHõ Ug ÉèíQÆ=O`«∞_»∞
HÍ#@∞ì „Ñ¨=iοã!Î JÖÏ KÕ¿ã"åi Ѩ#∞Åhfl ÉèQí =Æ O`«∞xˆH K≥O^Œ∞`å~∞∞. Jk
"åiˆH #+¨Oì Hõey™êÎÜ∞« x `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. W^ŒO`å J~°OÌ HÍ"åÅO>Ë =∞∞O^Œ∞
ÉèQí =Æ O`«∞x 'P`«‡ `«`fi« O— J~°Oú KÕã∞¨ HÀ"åe! ''P`«‡*Ï˝#O—— ã¨OáêkOK«∞
HÀ"åe! 'P`«‡—#∞ Ѩ@∞ìHÀ"åe! 'P`«‡— g∞^Œ ^Œ$+≤ì =ÙOKåe! ^•x =∂~°æ"Õ∞
'^蕺#O—! '^蕺#O— KÕã≤# "åiH˜ Jhfl J~°ÌO J=Ù`å~∞∞. q„QÆǨ<Õfl HÍ^Œ∞
Jxfl\˜x Q“~°q™êÎ~∞° . Jxfl\˜h „¿Ñq∞™êÎ~∞° .
28
 ÉèíQÆ=O`«∞_»∞
ZÖÏ ã¨=∞iÊOK«=∞<åfl_»∞?
ÉèíQÆ=næ`«Ö’ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ P~å^èŒ# HÍ^Œ∞.
P`«‡*Ï˝#"Õ∞ É’kèOKå_»∞ Jx K≥ÑÊ≤ #ѨC_»∞
H˘O`«=∞Ok ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèíH˜Î`À Ѩ„`«O,
ѨÙ+¨ÊO. ѶŨ O, `ÀÜ«∞O ã¨=∞iÊOK«=∞<åfl_»∞
Hõ^•! JO>Ë Ñ¨ÓlOK«=∞<Õ Hõ^• J~°O÷ ! JO^Œ∞Hˆ "å\˜`À<Õ Ñ¨Ólã¨∞<Î åflO.
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#>Ëì KÕã¨∞Î<åfl=∞x D „H˜Ok â’¡HõO L^ŒÇ¨Ïi™êÎ~°∞.
â’¡II Ѩ„`«O, ѨÙ+¨ÊO, Ѷ¨ÅO, `ÀÜ«∞O Ü≥∂"Õ∞ÉèíHÍκ „Ѩܫ∞â◊Ûu
`«^ŒÇ¨ÏO Éèí‰õΩκ„ѨǨÏ$`«=∞âßflq∞„Ѩܫ∞`å`«‡#ó (ÉèíIwI 9-26)
`å:– Z=_»∞ <å‰õΩ ÉèíHÎ̃`À P‰õΩ#∞ QÍx, ѨÙ+¨Ê=Ú#∞ QÍx, ѨO_»∞#∞
QÍx, [Å=Ú#∞ QÍh ã¨=∞iÊOK«∞K«∞<åfl_À "å\˜x <Õ#∞ „Ñ‘u`À ã‘fiHõiOK«∞
K«∞<åfl#∞.
HÍh WHõ¯_» ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ѨÓlOK«=∞#ÖË^Œ∞. ã¨=∞iÊOK«=∞<åfl_»∞.
ã¨=∞iÊOK«_O» JO>Ë W=fi=∞<åfl_»∞. ZÖÏ W=fi=∞<åfl_»∞? ÉèHí `Î̃ À JO>Ë
Éè í H ˜ Î Éè Ï =O`À W=fi=∞<åfl_» ∞ . WHõ ¯ _» =∞#O ÉÏQÍ PÖ’zOKåe.
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
ã¨=∞iÊOK«_=» ∞O>Ë! W=fi_»O. JO`ÕHÍh ѨÓlOK«_O» HÍ^Œ∞. Z=iH˜
ã¨=∞iÊOKåe? ÉèíQÆ"å#∞xH˜. JO^Œ∞KÕ`« =ÚO^Œ∞ ÉèíQÆ"å#∞_»O>Ë Z=~À
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
ÉèíQÆ"å#∞_»O>Ë q„QÆǨÏO HÍ^Œ∞. á¶È\’HÍ^Œ∞. PÜ«∞# JO`«\Ï
"åºÑ≤Oz =Ù#fl"å_»∞. Jxfl\˜Ö’ =Ù#fl"å_»∞. Jxfl\˜H˜ P^è•~°"≥∞ÿ# "å_»∞.
JO>Ë Jhfl PÜ«∞<Õ. JO`å PÜ«∞<Õ. XHõ ~°HOõ QÍ K≥áêÊÅO>Ë D Ö’Hõ"∞Õ
PÜ«∞# JO^Œ∞KÕ`« D Ö’HÍxH˜ Uq∞ ã¨=∞iÊOz<å! ÉèíQÆ"å#∞xH˜
29
ã¨=∞iÊOz#>Ëì. JO^Œ∞KÕ`« ã¨=∞iÊOK«=Åã≤#k Ö’HÍxH˜. JO`ÕHÍh
q„QÆÇ¨ xH˜ HÍ^Œ∞. XHõ~H° Oõ QÍ K≥áêÊÅO>Ë Ö’HÍxH˜ W¿ã<Î Õ ÉèQí =Æ O`«∞xH˜
WzÛ#@∞ì.
Ѩ„`«O, ѨÙ+¨ÊO, ѶŨ O, `ÀÜ«∞O (h~°∞) Jx J<åfl~°∞. JO>Ë U^≥<· å
Jx J~°÷O. #∞=Ùfi W=fiQÆeyOk JO>Ë ^èŒ#, Hõ#Hõ, =ã¨∞Î "åǨÏ<åÖË
W=fi#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . ~°`fl« , =∞}˜ =∂}˜HͺÖË W=fi#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . D Ö’HÍxH˜,
Ö’HõOÖ’x "åiH˜ #∞=Ùfi h ^ŒQÆæ~° =Ù#flk, h‰õΩ W=fi|_ç#k U^≥·<å 㨈~
ã¨=∞iÊOK«∞ Jx ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥áêÊ_»∞. J^Õ Ñ¨„`«O, ѨÙ+¨ÊO, Ѷ¨ÅO, `ÀÜ«∞O
J#_®xH˜ J~°O÷ .
JÖψQ WKÕÛ ^•xHõ<åfl WKÕÛ ÉèÏ=O =ÚYºO. =∞i ZÖÏ W"åfie?
ÉèíHÎ̃ ÉèÏ=O`À W"åfie. ÉèíHÎ̃ JO>Ë Uq∞\˜? ã¨=∞~°Ê} JO>Ë ã¨=∞~°Ê}
ÉèÏ=O`À W"åfie. Z=ix ã¨=∞iÊOK«∞HÀ"åe. x#∞fl h=Ù ã¨=∞iÊOK«∞HÀ"åe.
JO>Ë <Õ#∞ Wã¨∞<Î åfl#∞ J#fl ÉèÏ=O LO_»‰Äõ _»^∞Œ . WOHÍ <åk
Wã¨∞<Î åfl#∞ J#fl ÉèÏ=O LO_»‰Äõ _»^∞Œ . HÍ~°}O <Õ<Õ ÖË#ѨÙ_»∞ <åk J<Õk
ZHõ¯_» =ÙO@∞Ok? JO^Œ∞KÕ`« <Õ#∞ Wã¨∞Î<åfl#∞, <åk Wã¨∞Î<åfl#∞ J#fl
ÉèÏ=O ÖˉΩõ O_® W"åfie. W^Õ Jã¨Ö#·ˇ ÉèHí ,Î̃ x["≥∞#ÿ ÉèHí .Î̃ HÍ~°}O JO`å
PÜ«∞<Õ, Jhfl PÜ«∞<Õ J~Ú#ѨÙ_»∞ #∞"≥fiHõ¯_»? h^≥H¯õ _»? JO^Œ∞KÕ`« JÖÏO\˜
ÉèÏ=O`À ã¨=∞iÊOKåe. JÖÏO\˜k U^≥<· å <Õ#∞ W+ì̈O`À ã‘fiHõi™êÎ#∞ Jx
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
Wk J~°÷O KÕã¨∞HÀ‰õΩO_® KåÖÏ =∞Ok <Õ#∞ ã¨=∞iÊã¨∞Î<åfl#∞. <åk
Wã¨∞Î<åfl#∞ JO\Ï~°∞. <Õ#∞ H˘|ƒiHÍÜ«∞Å∞ WKåÛ#∞, <≥·"Õ^•ºÅ∞ ÃÑ\Ïì#∞,
HÍ#∞HõÅ∞ ã¨=∞iÊOKå#∞ JO\Ï~°∞. JO`Õ HÍ^Œ∞ WzÛ# ^•xH˜ „ѨuѶŨ O
Ptã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. W=hfl PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # ^•xH˜ ѨÓiÎQÍ q~°∞^ŒOú . PÜ«∞##∞
J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl"å~°∞ „Ѩu Ѷ¨ÅO HÀ~°~°∞. <Õ#∞ Wã¨∞Î<åfl#∞ Jx J#∞HÀ~°∞.
<åk J<Õk =ÙO^Œx ‰õÄ_® ÉèÏqOK«~∞° .
JO^Œ∞KÕ`« D â’¡HÍxfl J~°O÷ KÕã∞¨ HÀO_ç. ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ Ok
ѨÓlOK«=∞x HÍ^Œ∞. ã¨=∞iÊOK«=∞x. JO>Ë W=fi=∞x. Z=iH˜ W"åfie?
30
ÉèQí "Æ å#∞xH˜ JO>Ë Ö’HÍxH˜ W"åfie. ZÖÏ W"åfie? ÉèHí Î̃ ÉèÏ=O`À ÉèHí Î̃
JO>Ë <Õ#∞, <åk J#flk ÖˉΩõ O_® ã¨=∞~°Ê} ÉèÏ=O`À W"åfie. JÖÏ KÕ¿ãÎ
<Õ#∞ „Ñ‘u`À ã‘fiHõi™êÎ#∞ Jx ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
W^Õ q+¨Ü∂« xfl =∞#O ''N Hõ$+¨`‚ ∞« ÖÏÉèÏ~°O—— ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
ã¨`«ºÉèÏ=∞ <Õ#∞ ÉèíQÆ"å#∞x ^èŒ#O`À, |OQÍ~°O`À `«∂K«QÆÅ#∞
Jx Zxfl @#∞flÅ |OQÍ~°O "Õã<≤ å XHõ¯ JOQÆ∞à◊O ‰õÄ_® „`åã¨∞ Hõ^ÅŒ ÖË^∞Œ .
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ xâ◊ÛÅOQÍ JÖψQ =Ù<åfl_»∞.
HÍh ~°∞H˜‡}© ^Õq ÉèíQÆ"å#∞x <Õ<≥Hõ¯_» `«∂K«QÆÅ#∞. Jã¨Å∞ <Õ#∞
ZHõ¯_»? <åk J<Õk Uq∞ =ÙOk? J<Õ ÉèÏ=O`À `«∞Åã‘^àŒ O◊ JO>Ë ''Ô~O_»∞
P‰õΩÅ∞—— JO>Ë Ñ¨„`«O ã¨=∞iÊOz<å ÉèíQÆ"å#∞_»∞ `«∂QÍ_»∞. WHõ¯_» QÆ=∞x¿ãÎ
~°∞H˜‡}©^qÕ ã¨=∞iÊOzOk ''P‰õΩÅ∞—— =∂„`«"∞Õ . @#∞flÅ |OQÍ~åxH˜ `«∂QÆx
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ~Ô O_»∞ P‰õΩʼnõΩ `«∂QÍ_»∞. JO>Ë ÖÁOQÍ_»∞. JO>Ë ã‘fiHõiOKå_»∞.
HÍ~°}O <Õ#∞ ÖË#∞, <åk ÖË^∞Œ J#fl ÉèHí Θ ÉèÏ=O`À ~°∞H˜‡}©^qÕ ã¨=∞iÊOzOk.
^•xˆH ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ã¨ÊOkOKå_»∞.
JO^Œ∞KÕ`« D â’¡HÍxfl J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx, PtOK«‰Ωõ O_® g∞‰õΩ =Ù#fl
^•xÖ’ U^≥<· å! Jk qÅ∞"≥#· k HÍ=K«∞Û. qÅ∞=ÖËxk HÍ=K«∞Û. HÍh <Õ#∞,
<åk J#fl ÉèÏ=O ÖˉΩõ O_® W"åfie. J^Õ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # ã¨O^ÕâO◊ .
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ q„QÆǨxfl ѨÓlOK«=∞x K≥ѨÊÖË^Œ∞. Ö’HÍxH˜ W=fi=∞x
K≥áêÊ_»∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ HÀiHõÅ`À W=fi=∞#ÖË^∞Œ . PtOK«‰Ωõ O_® W=fi=∞<åfl_»∞.
Hõ~°Î $`«fi ÉèÏ=O ÖˉõΩO_® W=fi=∞<åfl_»∞. <Õ#∞ Wã¨∞Î<åfl#∞, <åk Wã¨∞Î<åfl##fl
ÉèÏ=O ÖˉΩõ O_® W=fi=∞<åfl_»∞. HÍ~°}O ''L#fl^Õ PÜ«∞#, L#flk ‰õÄ_®
PÜ«∞#^Õ HÍ|\ì̃——.
JÖÏO\˜ ÉèÏ=O`À W=fiQÆÅ â◊HΘ Z=iÔH<· å '^蕺#O— KÕ¿ã<Î Õ =ã¨∞OÎ k.
JO^Œ∞KÕ`« ^蕺#O K≥Ü«∞ºO_ç. ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#@∞ìQÍ ã¨=∞iÊOK«O_ç.
rq`åxfl ~°∞H˜‡}© ^ÕqÖÏ ^èŒ#ºO KÕã¨∞HÀO_ç. 'ã¨`«ºÉèÏ=∞—ÖÏ JǨÏOHÍ~°O`À
=º=ǨÏiOK«HõO_ç.

31
 ' ÉèíQÆ"å#∞x QÆ∞iOz,
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ Éè’kèOz# ^•x
QÆ∞iOz PÖ’zOK«O_ç!—
Ö’HõOÖ’ Z‰õΩ¯= âß`«O =∞Ok
ã¨O™ê~°O QÆ∞iOz, ã¨Oáê^Œ# QÆ∞iOz,
㨠O áêkOz# ^•x`À J#∞Éè í q OK« _ » O
QÆ∞iOz PÖ’zã¨∞<Î åfl~°∞. WOHÍ `«# Q˘Ñ¨Ê`«#O QÆ∞iOz, `«# Q˘Ñ¨Ê`«<åxfl
ÃÑOK«∞HÀ=_»O QÆ∞iOz JO>Ë Pi÷HOõ QÍ JO>Ë ^è#Œ , Hõ#Hõ, =ã¨∞,Î "åǨÏ<åÅ∞,
L^ÀºQÆ, "åºáê~åÅ∞ QÆ∞iOz PÖ’zã¨∞<Î åfl~°∞. WOHÍ ™ê=∂lHõOQÍ JO>Ë
JO^ŒiÖ’ ¿Ñ~°∞, „ѨMϺ`«∞Å∞ ~å"åÅx, Q“~°= =∞~åº^ŒÅ∞ LO_®Åx
PÖ’zã¨∞<Î åfl~°∞. ~å[H©Ü∞« OQÍ JO>Ë Ñ¨^=Œ ÙÅ∞ =ÙO_®Åx, JO^ŒiÖ’ Ǩϟ^•
ÃÑOK«∞HÀ"åÅx K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞. W"Õ Q˘Ñ¨Ê=#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.JÖÏO\˜ "å\˜x
K«∂ã≤ =Úiã≤áÈ`«∞<åfl~°∞. JÖÏO\˜q Zxfl =Ù<åfl WOHÍ, WOHÍ W=∞‡x
ÉèíQÆ=O`«∞x HÀ~°∞`«∞<åfl~°∞. ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ P~åkèã¨∞Î<åfl~°∞. JO`Õ HÍh, P
ÉèQí =Æ O`«∞x QÆ∞iOz PÖ’zOK«_O» ÖË^∞Œ .
HÍx Zxfl á⁄Ok<å, Zxfl ™êkèOz<å Jxfl\˜HOõ >Ë ÉèQí =Æ O`«∞x
QÆ∞iOz PÖ’zOK«_»O, `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O KåÖÏ KåÖÏ =ÚYºO. HÍ~°}O
J=hfl Jâßâ◊fi`«O, ÉèQí =Æ O`«∞_Õ âßâ◊fi`«O. JO^Œ∞KÕ`« ÉèQí =Æ O`«∞x QÆ∞iOz
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë H˘xfl „Ѩâ◊flÅ∞ "Õã¨∞HÀ"åe. "å\˜H˜ ã¨=∂^è•<åÅ∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. "å\˜ QÆ∞iOz J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∂« ºe. ÉÏQÍ PÖ’zOKåe.
ѨÓiÎQÍ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe. PK«iOKåe. JÖÏO\˜ "åi rq`«"∞Õ ^è#Œ ºO.
"åi [<Õ‡ ™ê~°Hú Oõ .
=ÚYºOQÍ Éè í Q Æ " å#∞_» ∞ JO>Ë W+¨ ì Ñ ¨ _ Õ " å~° ∞ , Éè í Q Æ " å#∞x
P~åkèOK«_®xH˜ „áê=ÚYºO WKÕÛ"å~°∞. D „H˜Ok „Ѩâfl◊ Å∞ "Õã∞¨ HÀ"åe.
32
"å\˜ QÆ∞iOz PÖ’zOKåe.
1) ÉèQí "Æ å#∞_»∞ L<åfl_»∞ JO\Ï~°∞. HÍh ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ =Ù<åfl_À?
PÖ’zOKåe.
2) ÉèQí "Æ å#∞_»O>Ë <å‰õΩ W+¨Oì , KåÖÏ W+¨Oì JO\Ï~°∞. HÍh ÉèQí "Æ å#∞xH˜
`å=Ú W+¨μìÖˇ·<å~å? ÖË^•? J#flk PÖ’zOKåe. Uq∞ KÕ¿ãÎ?
ZÖÏ LO>Ë? ÉèQí "Æ å#∞xH˜ W+¨μÅì =Ù`å~À PÖ’zOKåe.
3) ZO`«¿ãÑ¨Ó ÉèíQÆ"å#∞x P~åkèOKÕ q+¨Ü«∞OÖ’, JÖψQ q∞QÆ`å
q+¨Ü«∂ÅÖ’ `«=∞‰õΩ #zÛ#@∞¡, `«=∞‰õΩ W+ì̈"≥∞ÿ#@∞ì KÕã¨∞Î<åfl~°∞,
HÍh `å=Ú KÕ¿ã Ѩ#∞Å∞ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ "≥∞K«∞Û`«∞<åfl_®? J#flk
PÖ’zOKåe!
4) ZO`«¿ãÑ¨Ó Ñ¨Ó[ KÕ¿ãÎ, P#O^Œ Ѩ_»`å_»x ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. ѨÓ[
K≥Ü«∞º\ÏxH˜ „áê=ÚYºO Wã¨∞Î<åfl~°∞. HÍh ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ^ÕxH˜
P#O^ŒÑ_¨ `» å_»∞? J#flk PÖ’zOKåe!
5) WO`«H© ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ZÖÏ =ÙO\Ï_»∞? ZHõ¯_» =ÙO\Ï_»∞? UO KÕã¨∂Î
=ÙO\Ï_»∞? J#flk =ÚYºOQÍ PÖ’zOKåe!
6) ZO`«¿ãÑ¨Ó ÉèíQÆ"å#∞x HÀ~°∞`«∞<åfl~°∞ HÍh, ÉèíQÆ"å#∞x QÆ∞iOz
`≥ Å ∞㨠∞ HÀ=_®xH˜ „Ѩ Ü « ∞ uflOK« _ » O ÖË ^ Œ ∞ . PÜ« ∞ # QÆ ∞ iOz
PÖ’zOK«_O» ÖË^∞Œ .
7) ZO`«¿ãÑ¨Ó ÉèíQÆ"å#∞x HÀ~°_®xH˜ QÆO@Å∞, QÆO@Å ã¨=∞Ü«∞O
ˆH\Ï~Úã¨∞Î<åfl~°∞. "≥zÛã¨∞Î<åfl~°∞. HÍh ÉèíQÆ"å#∞x QÆ∞iOz
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜, PÖ’zOK«_®xH˜ ~ÀAÖ’ Hõhã¨O XHõ QÆO@
‰õÄ_® Hˆ \Ï~ÚOK«ÖHË áõ È`«∞<åfl=∞#fl ^•x QÆ∞iOz PÖ’zã¨∞<Î åfl~°∞.
8) ZO`«¿ãÑ¨Ó ÉèíQÆ=O`«∞x P~åkèã¨∞Î<åfl~°∞ HÍh, ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤ÊOk
PK«iOK«_O» ÖË^∞Œ . PK«iOKåÅ#flk PÖ’zOKåe.
9) ZO`«¿ãÑ¨Ó ÉèQí "Æ å#∞_»∞ Q˘Ñ¨Ê"å_»O\Ï~°∞. HÍh JO`«\ ˜ Q˘Ñ¨Ê"å_»∞
K≥ Ñ ≤ Ê #q Q˘Ñ¨ Ê "Õ Hõ ^ •? "å\˜ x ZO^Œ ∞ ‰õ Ω PK« i OK« ~ ° ∞ ?
PK«iOK«_®xH˜ PÖ’zOKåe.
33
10) ZO`«¿ãÑ¨Ó ÉèQí "Æ å#∞x „áêi÷™êÎ~∞° HÍx PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ Ok áê\˜OK«
_®xH˜ PÖ’zOKåe.
11) ÉèíQÆ"å#∞_»∞ HÀiHõÅ∞ fˆ~Û"å_»x, HõëêìÅ∞ `˘ÅyOKÕ"å_»x áêáêÅ∞
HõΔq∞OKÕ"å_»x P~åkè™êÎ~°∞. HÍh ÉèíQÆ"å#∞_»∞ HÀiHõÅ∞ fˆ~Û"å_®?
HõëêìÅ∞ `˘ÅyOKÕ"å_®? áêáêÅ∞ HõqΔ ∞™êÎ_®? J#flk PÖ’zOKåe.
12) ÉèíQÆ"å#∞_»∞ JÅÊ"≥∞ÿ# HÍ#∞HõÅ∞ Pt™êÎ_»x ÉèÏq™êÎ~°∞. HÍh Jã¨Å∞
ã¨$+≤ì JO`å PÜ«∞#^≥·#ѨÙ_»∞, ã¨$+≤ìÖ’x=xfl PÜ«∞#"≥·#ѨÙ_»∞
PÜ«∞#‰õΩ Z=~°∞ Uq∞ W=fiQÆÅ=∞x PÖ’zOKåe.
13) PÜ«∞##∞ á⁄QÆ_»ÎÅ`À, „™È΄`åÅ`À =â◊O KÕã¨∞HÀ=K«Ûx ÉèÏq™êÎ~°∞,
HÍh Jã¨Å∞ PÜ«∞# ^ÕxH˜ =â◊√_»=Ù`å_»∞? J#flk PÖ’zOKåe.
14) ÉèíQÆ"å#∞x =∞Ok~åÅÖ’, QÆ∞à◊§Ö’ LOKå=∞x ÉèÏq™êÎ~°∞. JHõ¯_Õ
Ѩq„`«OQÍ =ÙO\Ï~°∞. HÍh PÜ«∞# ã¨~åfiO`«~åºq∞ J#fl q+¨Ü∞« O
PÖ’zOKåe. Jxfl KÀ@¡ Ѩq„`«OQÍ LO_®Å#fl ^•x QÆ∞iOz
PÖ’zOKåe.
15) ÉèQí "Æ å#∞x P~åkè¿ãÎ J#∞„QÆÇÏ≤ ™êÎ_x» , P~åkèOK«Háõ È`Õ P„QÆÇÏ≤ ™êÎ_x»
ÉèÏq™êÎ~∞° . HÍh PÜ«∞# JÖÏ „Ѩ=iΙêÎ_®? J#flk PÖ’zOKåe.
16) Jã¨Å∞ P~å^è#Œ JO>Ë Uq∞\˜? ZÖÏO\˜ P~å^è#Œ K≥Ü∂« ºe? J#flk
PÖ’zOKåe.
17) ÉèíQÆ"å#∞x HÀi`Õ =ÚHÎ̃ ~å^Œ∞! KÕi`Õ<Õ =ÚHÎ̃ =ã¨∞ÎO^Œ#fl q+¨Ü«∞O
PÖ’zOKåe.
18) ÉèQí "Æ å#∞x QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞##fl@∞¡QÍ =∂\Ï¡_`» å~°∞. Jã¨Å∞ PÜ«∞#
QÆ∞iOz ZO`« `≥Å∞™È PÖ’zOKåe.
WÖÏ =∞#O K≥ÑC¨ ‰õΩO@∂áÈ`Õ ÉèQí "Æ å#∞x QÆ∞iOz PÖ’zOK«
=Åã≤#q, `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#q Z<Àfl =Ù<åfl~Ú. HÍ~°}O PÜ«∞# JO`«
Q˘Ñ¨Ê"å_»∞ Hõ#∞Hõ. XHõ ~°HOõ QÍ K≥áêÊÅO>Ë ÉèQí "Æ å#∞x QÆ∞iOz ѨÓiÎQÍ
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O J™ê^躌 O. HÍh H˘OK≥"∞≥ <ÿ å `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. PÜ«∞# QÆ∞iOz
H˘O`≥<· å J=QÍǨÏ# KÕã∞¨ HÀ"åe. JO`Õ HÍh Ug∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ‰õΩO_®, Ug∞
34
PÖ’zOK«‰õΩO_® KÕ¿ã Ѩ#∞Å∞, P~å^èŒ#Å∞ =º~°÷=∞=Ù`å~Ú. ^Œ∞óMÏxfl
`˘ÅyOK«_O» HÍ^Œ∞ ^Œ∞óMÏxfl ÃÑOK«∞`å~Ú. JO^Œ∞KÕ`« ÉèQí "Æ å#∞x QÆ∞iOz
PÖ’zOKåe.
JÖψQ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèíQÆ=næ`« ^•fi~å J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# ã¨O^Õâßxfl
=∂#=Ö’HÍxH˜ É’kèOKå_»∞. =∂#=ÙÅ∞ ^Œ∞óYO #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_\» ÏxH˜,
P#O^ŒOQÍ rqOK«_®xH˜, Jã¨Å∞ =∂#= rq`«O ^ÕxH˜? =∂#=ÙÅ∞ Uq∞
K≥Ü∂« ºe? rq`« ÅHõΔ º"Õ∞q∞\˜? Uq∞ KÕ¿ãÎ âßâ◊fi`« P#O^•xfl á⁄O^ŒQÅÆ ~À
ÖÏO\˜"<≥ Àfl q+¨Ü∂« Å∞ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ É’kèOKå_»∞. =∂#=ÙÅ∞ `«Ñʨ xã¨iQÍ
g@xfl\˜ QÆ∞iOz PÖ’zOKåe. Jã¨Å∞ PÜ«∞# É’kèOz# ÉèQí =Æ næ`« „Ѩu
WO\’¡ =ÙO_®e. J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∂« ºe. J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe. PK«iOKåe.
=ÚYºOQÍ PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # ^•x QÆ∞iOz PÖ’zOKåe.
HÍ~°}O ÉèíQÆ"å#∞_»∞ É’kèOz# ^•x HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü«∂Å∞
Z=~°∞ É’kèOK«QÅÆ ~°∞? PÜ«∞# É’kèOz#=hfl JHõ~Δ ã° `¨ åºÖË Hõ^•? JO^Œ∞KÕ`«
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ É’kèOz# ^•x QÆ∞iOz `«Ñʨ ‰õΩO_® PÖ’zOKåe. PÜ«∞#
K≥ÑÊ≤ # ^•x QÆ∞iOz PÖ’zOK«_O» ÖË^OŒ >Ë PÜ«∞##∞ x~°H¡ Δõ ºO KÕã∞¨ #Î fl>Ë.ì
Wk =∞#ˆH #+ì̈O. JO^Œ∞KÕ`« PÖ’zOKåe.
JÖÏ PÖ’zOKÕ â◊HÎ̃ =∞#‰õΩ ~å"åÅO>Ë! Z=Ô~<· å '™êufiHõ"∞≥ #ÿ
âßHÍǨ~°O— fã¨∞HÀ"åe. '^蕺#O— K≥Ü«∂ºe! JO^Œ∞KÕ`« JO^Œ~°∂
âßHÍǨ~°∞Å∞ HõO_ç. ^蕺#O K≥Ü∞« ºO_ç. ÉèQí "Æ å#∞x QÆ∞iOz, PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ #
É’^èŒ QÆ∞iOz PÖ’zOK«O_ç.

''|*Ï~°∞Ö’ U =ã¨∞=Î Ù á⁄O^•Å<åfl H˘O`« =¸ÅºO

K≥eO¡ KåW. =∞i ÉèQí =Æ O`«∞x á⁄O^•ÅO>Ë
ZO`« =¸ÅºO K≥eO¡ Kåe?——

35
 ÉèíQÆ=næ`«#∞ |\˜ì
P~å^èŒ#Å∞ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞!
ÉèíQÆ=næ`«#∞ |\˜ì P~å^èŒ#Å∞ Ô~O_»∞
~°HÍÅ∞. (1)^≥"· å~å^è#Œ ,(2) ÉèQí =Æ ^•~å^è#Œ .
^Õ = `« Å #∞, ^Õ = Ùà◊ § #∞ P~åkè ¿ ãÎ
^≥·"å~å^èŒ# J=Ù`«∞Ok. ÉèíQÆ=O`«∞_çfl
P~åkè¿ãÎ ÉèíQÆ=^•~å^èŒ# J=Ù`«∞Ok.
^Õ=`«Å#∞ P~åkè¿ãÎ JO>Ë P„â◊~Ú¿ãÎ Éè’QÍÅ∞ =™êÎ~Ú. HÍh
ÉèQí =Æ O`«∞_çx P~åkè¿ãÎ JO>Ë P„â◊~Ú¿ãÎ ^Œ∞óYO #∞Oz =ÚHÎ̃ Åaèã∞¨ OÎ k.
W^Õ q+¨Ü∞« O ÉèQí =Æ næ`Ö« ’ ‰õÄ_® K≥Ñʨ |_çOk.
â’¡II HÍVΔ#Îó Hõ~°‡}ÏO ã≤kúO Ü«∞[#Î WÇ¨Ï ^Õ=`åó
HΔ̃„ѨO Ç≤Ï =∂#∞¿+ Ö’ˆH ã≤kú~°ƒù=u Hõ~‡° *Ï (Éè.í w.4-12)
`å:– Hõ~‡° =ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ ѶŨ „áêÑ≤xÎ HÀˆ~ =∂#=ÙÅ∞ D „ѨÑO¨ K«OÖ’
^Õ=`«Å#∞ P~åkèã∞¨ <Î åfl~°∞. ZO^Œ∞Hõ#QÍ Hõ~‡° ѶŨ ã≤kú D =∞#∞+¨º Ö’Hõ=Ú#
j„Ѷ¨∞=ÚQÍ HõÅ∞QÆ∞`«∞#flk.
JO>Ë ^Õ=`«Å#∞ P~åkèOKÕ"å~°∞ ^•xH˜ `«QæÆ Ñ¶e¨ `åÅ∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞,
JO>Ë H˘xfl `å`å¯eHõ Éè’QÍÅ∞ =∂„`«"∞Õ á⁄O^Œ∞`å~°∞. JO`Õ `«Ñʨ ^Œ∞óYO
#∞Oz |Ü«∞@Ѩ_Ö» ~Ë ∞° , JO>Ë =ÚHÎ̃x á⁄O^ŒÖ~Ë x° `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. HÍh
„Ѩã¨∞Î`«O „Ѩu XHõ¯~°∂ `«=∞ HõëêìÅ∞, ÉÏ^èŒÅ∞, ã¨=∞㨺Š#∞Oz
|Ü«∞@Ѩ_\» ÏxˆH JO>Ë =ÚH˜xÎ á⁄O^Œ\ÏxˆH P~å^è#Œ Å∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. HõëêìÅ∞
áÈ"åÅ<Õ „Ѩu XHõ¯~°∂ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. HÍh "åi HÀiHõ ^≥"· å~å^è#Œ
=Å¡ <≥~°"Õ~°^Œx ÃÑ· â’¡HõO ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
^≥"· å~å^è#Œ JO>Ë Ü«∞[˝, Ü«∂QÍÅ∞, =∞O„`« [áêÅ∞. Wq "Õ^•Å
ѨÓ~°fi ÉèÏQÆOÖ’ K≥Ñʨ |_®¤~Ú. g\˜ =Å¡ =∂#=ÙʼnõΩ H˘xfl `å`å¯eHõ Éè’QÍÅ∞
36
=∂„`«O ã¨=∞‰õÄ~°`å~Ú. HÍh "åi ^Œ∞óYO JO>Ë ~ÀQÍÅ∞ =∂„`«O áÈ=Ù.
JO>Ë HõëêìÅ∞ áÈ=Ù.
XHõ L^•Ç¨Ï~°} K«∂^•ÌO. =~°∞} ^Õ=Ù}˜‚ P"åǨÏ# KÕã≤ =~°∞}
Ü«∂QÆO KÕ™ê~°#∞‰õΩO^•O. JѨÙ_»∞ UO [~°∞QÆ∞`«∞Ok? =~å¬Å∞ Ѩ_`» å~Ú.
=~å¬Å∞ Ѩ_`ç Õ U=∞=Ù`«∞Ok? ѨO@Å∞ ÉÏQÍ Ñ¨O_»∞`å~Ú. ѨO@Å∞ ÉÏQÍ
ѨO_ç`Õ U=∞=Ù`«∞Ok? ^èŒ#O ÉÏQÍ =ã¨∞ÎOk. ^èŒ#O =¿ãÎ UO KÕ™êÎ~°∞?
^èŒ#O`À Éè’QÍÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞. Éè’QÆO J#∞Éèíq™êÎ~°∞. JO>Ë
ÃÑO‰õΩ\˜Å∞¡ f¿ãã≤ "Õ∞_» Hõ@∞ì‰Ωõ O\Ï~°∞. ÖËHáõ È`Õ ÉˇH· ± Jq∞‡ HÍ~°∞ H˘O\Ï~°∞.
WO\’¡ Z.ã≤. ÖËHáõ È`Õ Z.ã≤. ÃÑ@∞ì‰Ωõ O\Ï~°∞. HõÅ~ü \˜.q. H˘O\Ï~°∞. |OQÍ~°O
=ã¨∞=Î ÙÅ∞ KÕ~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. =∞Oz |@ìÅ∞ H˘#∞‰õΩ¯O\Ï~°∞. _≥x· OQ∑ >Ë|∞Öò,
„Ѷ*≤ ò, „ÔQO· _»~,ü q∞H©û, "å+≤OQ∑ q∞+¨<£ ÖÏO\˜ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ H˘O\Ï~°∞. g@xfl\˜
=Å¡ H˘O`«ã∞¨ YO JO>Ë Éè’QÆO á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞. JO`Õ HÍh "åi ^Œ∞óYO
JO>Ë ~ÀQÆO =∂„`«O áÈ^Œ∞.
KåÖÏ=∞Ok ã¨∞MÏÅ∞ ÖËHáõ È`Õ ZÖÏJO\Ï~°∞. rq`«O ã¨∞YѨ_\» ÏxˆH
Hõ^•? JO\Ï~°∞. HÍh Zxfl ã¨∞MÏÅ =Ù<åfl ~ÀQÆO =ÙO>Ë P ã¨∞YO
J#∞Éèqí OK«Ö~Ë ∞° Hõ^•? JO^Œ∞KÕ`« =ÚO^Œ∞ ^Œ∞óYO áÈ"åe. JѨÙ_Õ ã¨∞MÏÅ∞
J#∞Éèqí OK«QÅÆ ~°∞. ^Œ∞óYO`À =Ù<åfl ã¨∞MÏÅ =Å¡ „ѨÜ∂≥ [#O ÖË^∞Œ . HÍh
^Œ∞óYO ÖËx ã¨∞MÏÅ∞ H˘kÌQÍ =Ù<åfl J#∞Éèqí OK«QÅÆ ~°∞. HÍ~°}O ^Œ∞óYO
=ÙO>Ë Zxfl ã¨∞MÏÅ∞ =Ù<åfl J#∞Éèqí OK«Ö~Ë ∞° . Jq =Ù<åfl XHõ>!Ë ÖËHáõ È~Ú<å
XHõ>Ë! JO^Œ∞KÕ`« JO^ŒiH© HÍ=Åã≤Ok Éè’QÍÅ∞ HÍ^Œ∞ Jxfl ã¨=∞㨺Å
#∞Oz, HõëêìÅ #∞Oz, ~ÀQÍÅ #∞Oz =ÚHÎ̃. P =ÚHÎ̃ J#flk ^≥"· å~å^è#Œ
=Å¡ ~å^Œ∞. J#fl^Õ ÃÑ· â’¡HõO ^•fi~å =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
=∞i =ÚHÎ̃ ZÖÏ =ã¨∞ÎOk? ÉèíQÆ=^•~å^èŒ# =Å¡ =∂„`«"Õ∞ =ã¨∞ÎOk.
W^Õ q+¨Ü∞« O D „H˜Ok â’¡HÍÅÖ’ K≥Ñʨ |_çOk.
â’¡II ã¨~°fi^èŒ~å‡<£ Ѩi`«º[º =∂"Õ∞HõO â◊~°}O „=[
JǨÏO `åfi ã¨~fi° áê¿ÑÉè’º "≥∂Hõ~Δ Úëêºq∞ =∂â◊√K«ó (Éèí.w.18-66)
`å:– ã¨=∞ãÎ̈ ^è~Œ å‡Å#∞ q_çz ÃÑ\ì̃, #<˘flHõ¯x (P`«‡#∞) =∂„`«O
37
â◊~}° ∞ á⁄O^Œ∞=Ú. <Õ#∞ ã¨=∞ã¨Î áêѨ=ÚÅ #∞O_ç x#∞fl q=ÚH˜_Î xç KÕÃã^Œ#∞.
â’¡II =∂O Ç≤Ï áê~°÷ =ºáê„t`«º ÜÕ∞ Ñ≤ ã¨∞ºó áêѨÜ≥∂#Ü«∞ó
„ã‘ÎÜ≥∂ "≥·âߺãÎ̈^ä• â◊¥„^•¿ãÎ Ñ≤ Ü«∂xΠѨ~åOQÆu"£∞ (Éèí.w.9-32)
`å:– F J~°∞<˚ å! Z=~°∞ áêѨ [#‡=Ú QÆÅ "åÔ~· =ÙO^Œ∞~À, "å~°∞#∞,
„ã‘ÎÅ∞, "≥·â◊√ºÅ∞, â◊¥„^Œ∞Å∞ ##∞fl (P`«‡#∞) P„â◊~ÚOz ã¨~Àfi`«Î=∞ Ѩ^Œqx
("≥∂HõΔ=Ú#∞) xâ◊ÛÜ«∞=ÚQÍ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
=∂#=ÙxH˜ ~ÀQÍÅ∞, HõëêìÅ∞, ã¨=∞㨺Å∞, áêѨHõ~å‡Å∞ KÕÜ«∞_»O
=Å¡ =∂„`«"Õ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. ~ÀQÍÅ∞, HõëêìÅ∞ áÈ"åÅO>Ë áêáêÅ∞ áÈ"åe.
áêáêÅ∞ áÈ"åÅO>Ë HÀiHõÅ`À ^Õ=`«Å#∞ P~åkèOK«_O» HÍ^Œ∞. ÉèQí =Æ O`«∞x
P~åkèOKåe JO>Ë P„â◊~ÚOKåe. JѨÙ_Õ áêáêÅ∞ áÈ~Ú HõëêìÅ∞
`˘ÅyáÈ`å~Ú. P q+¨Ü∞« "Õ∞ ÃÑ· â’¡HÍÅÖ’ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
ZÖÏO\˜ "åÔ~<· å JO>Ë ZÖÏO\˜ áêáêÅ∞ KÕã#≤ "åÔ~<· å ÉèQí =Æ O`«∞x
JO>Ë P`«‡#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ áêáêÅhfl `˘ÅyOK«∞‰õΩx "≥∂HΔÍxfl ‰õÄ_®
á⁄O^ŒQÅÆ ~°x ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk. =∞i ZÖÏ P„â◊~ÚOKåe.
JO>Ë ã¨=∞ãÎ̈ ^è~Œ å‡Å#∞ JO>Ë Jxfl WO„kÜ«∞ ^è~Œ å‡Å#∞ =^Œe ÉèQí "Æ å#∞x
P„â◊~ÚOKåe. WO„kÜ«∞ ^èŒ~å‡Å∞ JO>Ë W„OkÜ«∞ ã¨∞MÏÅ HÀã¨O HÀˆ~
HÀiHõÅ∞. JO>Ë =∞#ã¨∞ûÖ’x PÖ’K«#Å∞ =^ŒÖÏe. JO>Ë PÖ’K«<å ~°ÇÏ≤ `«
ã≤u÷ Ö’ ÉèQí "Æ å#∞x JO>Ë P`«‡#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ JO>Ë P`«‡ g∞^Œ ^Œ$+≤ì =ÙOz`Õ
"åix ã¨=∞ãÎ̈ áêáêÅ∞ #∞O_ç q=ÚHÎ̃_xç KÕ™êÎ#∞ Jx K≥Ñʨ _»O [iyOk.
nx<Õ ^蕺#O Jx JO\Ï~°∞. JO>Ë ^蕺#O KÕã#≤ JÖÏO\˜ "åiH˜ HõëêìÅ∞
=ÙO_»=Ù. JO^Œ∞KÕ`« ^Œ∞óYO JO>Ë HõëêìÅ∞ áÈ"åÅO>Ë 'ÉèíQÆ=^•~å^èŒ#—
JO>Ë 'P`å‡~å^è#Œ — JO>Ë ^蕺#O KÕÜ∂« e.
ÉèíQÆ=^•~å^èŒ# JO>Ë '^蕺#O— =Å¡ Z=iÔH·<å =ÚHÎ̃ Åaèã¨∞ÎOk.
JO^Œ∞ˆH N Hõ$+¨μ‚Å "å~°∞ "Õ^•Å ѨÓ~°fi ÉèÏQÆOÖ’ K≥ѨÊ|_ç# ^≥·"å~å^èŒ##∞
‰õÄ_® =^ŒÖÏÅx ÉèQí =Æ ^•~å^è#Œ K≥Ü∂« ºÅx D „H˜Ok â’¡HOõ Ö’ K≥áêÊ~°∞.
â’¡II „`≥·QÆ∞}Ϻq+¨Ü«∂ "Õ^• x„ÃãΠQÆ∞}Àº Éèí"å~°∞˚#
x~°Ìfi<ÀÌfi x`«ºã¨`«Î fi™È÷ x~ÀºQÆ̂HΔ=∞ P`«‡"å<£ (Éèí.w.2-45)
38
 `å:– F J~°∞˚<å "Õ^Œ=ÚÅ∞ „uQÆ∞}Ï`«‡Hõ=ÚÅ#∞ (ã¨O™ê~°)
q+¨Ü∞« =ÚÅ#∞ `≥Å∞ѨÙK«∞#flq. h=Ù „uQÆ∞}=ÚÅ#∞ =ke#"å_»=ÙQÍ#∞,
^ŒfiO^Œ=ÚÅ∞ ÖËx "å_»=ÙQÍ#∞ x~°O`«~=° Ú â◊√^Œú ã¨`fi« =Ú#∞ P„â◊~ÚOz#
"å_»=ÙQÍ, Ü≥∂QÆ ˆHΔ=∞=ÚÅ ^Œ$+≤ì ÖËx "å_»QÆ∞=Ú. P`«‡ *Ï˝xqHõ=Ú‡.
N Hõ$+¨μ‚Å "å~°∞ "Õ^•ÅÖ’ K≥ѨÊ|_ç# Ü«∞[˝Ü«∂QÍk Hõ~°‡Å =Å¡
=KÕÛ WǨÏÖ’Hõ Éè’QÍÅ#∞, ÖÏÉèÏÅ#∞ ‰õÄ_® =^ŒeÃÑ\˜ì, "å@xfl\˜H˜
Jf`«"≥∞ÿ# x~°∞æ} ã≤÷uH˜ KÕ~°∞H˘=∞‡x K≥áêÊ~°∞. ^ŒfiO^•fiÅ#∞ (j`Àëê‚Å∞,
ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞, =∂<å==∂<åÅ∞) =^Œe ÃÑ@ì=∞<åfl~°∞. x`«ºO ã¨`«ºOÖ’
rqOK«=∞<åfl~°∞. JÖψQ =∞Oz, K≥_∞» Å∞ ‰õÄ_® =^ŒeÃÑ\ì=∞<åfl~°∞. JO>Ë
=∞#ã¨∞û‰õΩ ã¨O|OkèOz# "å\˜x =keÃÑ\ì̃ P`«‡ ã≤÷uH˜, x~°∞æ} ã≤÷uH˜
KÕ~°∞HÀ=∞<åfl~°∞.
HÍ~°}O P`Õ‡ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ HÍ|\ì̃, P`«‡#∞ KÕ~∞° HÀ=∞<åfl~°∞. JO>Ë
ÉèíQÆ=^•~å^èŒ# K≥Ü«∞º=∞<åfl~°∞ J^Õ =ÚHÎ̃H˜ =∂~°æ=∞<åfl~°∞. HÍh Ö’HõOÖ’
=∂#=ÙÅ∞ D ~Ô O_çO\˜x JO>Ë ^≥"· å~å^è#Œ #∞, ÉèQí =Æ ^•~å^è#Œ #∞, ‰õÄ_®
=^ŒeÃÑ\˜ì =∞~À ~°H"õ ∞≥ #ÿ P~å^è#Œ JO>Ë q„QÆÇ¨ ~å^è#Œ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`«
ZÖÏO\˜ Ѷe¨ `åÅ∞ á⁄O^ŒÖHË õ Hõhã¨O ã¨∞MÏÅ∞ ‰õÄ_® á⁄O^ŒÖHË áõ È`«∞<åfl~°∞.
ã¨∞YOQÍ rqOK«ÖHË áõ È`«∞<åfl_»∞. ~ÀA ~ÀAH© ã¨=∞㨺Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
^Œ∞óYO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. JâßOuQÍ rqã¨∞<Î åfl~°∞. HÍ~°}O ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ x
P~å^èŒ# KÕÜ«∞_»"Õ∞.
^≥"· å~å^è#Œ =∂#=ÙʼnõΩ Éè’QÍÅx™êÎ~Ú HÍh â’HõO `˘ÅyOK«Ö^Ë xŒ
=∞#O ~å=∂Ü«∞}O ^•fi~å ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. ^Œâ◊~°^èŒ =∞Ǩ~åA
Ѩل`« Éè’QÆO ÖË^Œx, Ѩل`«HÍ"Õ∞+≤ì Ü«∂QÆO KÕ™ê~°∞. #Å∞QÆ∞~°∞ Ѩل`«∞Å#∞
á⁄O^ŒQeÆ QÍ~°∞. JO>Ë Ü«∂QÆO =Å¡ Éè’QÆO HõeyOk. HÍh PÜ«∞# â’HõO
=∂„`«O áÈÖË^∞Œ . HÍ~°}O PÜ«∞# Ѩل`«â’HõO`À =∞~°}O˜ Kå_»∞. PÖ’zOK«O_ç
JO`«\ ˜ Ü«∂QÆO KÕã#≤ PÜ«∞#‰õΩ â’HõO ZO^Œ∞‰õΩ áÈÖË^∞Œ ? nxx |\˜ì
^Õ=`«Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# Ü«∂QÍÅ∞ JO>Ë P~å^è#Œ Å∞ Éè’QÍxfl =∂„`«"∞Õ
W=fiQÆÅ=Ù HÍh ^Œ∞óMÏxfl `˘ÅyOK«Ö=Ë Ù Jx ã¨Ê+ì̈OQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
39
 w`«Ö’ K≥ÑÊ≤ #^•xfl |\ì̃ ^≥"· å~å^è#Œ JO>Ë Ü«∞[˝Ü∂« QÍÅ∞ KÕ¿ãÎ
Éè’QÍÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞`å~Ú. JÖψQ ÉèíQÆ=^•~å^èŒ# JO>Ë ^蕺#O KÕ¿ãÎ =ÚHÎ̃
=ã¨∞OÎ ^Œx J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx N Hõ$+¨μÅ‚ "å~°∞ K≥ÑÊ≤ #@∞ì "Õ^•Å L`«~Î ° ÉèÏQÆOÖ’
K≥ÑÊ≤ #@∞ìQÍ ÉèQí =Æ ^•~å^è#Œ JO>Ë ^蕺#O KÕã≤ =ÚHÎ̃x á⁄O^ŒO_ç.
W^Õ q+¨Ü«∞O Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ìOÖ’ =t+¨ª =∞ǨÏi¬ ‰õÄ_® K≥ѨÊ_»O
[iyOk.
â’¡II ^Õ"å<Õ=Ì Ü«∞*Ÿ Ü«∂xÎ Ü«∞HΔÍ Ü«∞HΔÍ¢#fi[xÎÇÏ≤
„|Ǩχ „|Ǩχܫ∞*Ÿ Ü«∂xÎ Ü«∞^Œ`∞« K«ÛOù `«^•„â◊Ü∞Õ `ü.
`å:– ^Õ=`«Å#∞ ^蕺xOKÕ"å~°∞, ^Õ=`«Å<Õ á⁄O^Œ∞`å~°∞. Ü«∞‰õΩΔ Å#∞
^蕺xOKÕ"å~°∞ Ü«∞‰õΔΩÅ<Õ á⁄O^Œ∞`å~°∞. JÖψQ „|Ǩ‡xfl ^蕺xOKÕ"å~°∞
„|Ǩ‡xfl á⁄O^Œ∞`å~°∞. Hõ#∞Hõ Uk =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#^À ^•x<Õ á⁄O^Œ\ÏxH˜
„Ѩܫ∞uflOKåe.
=t+¨μìÅ "åi ã¨O^Õâ◊O ã¨$+≤ìÖ’ JO^Œi HõO>Ë Jxfl\˜ HõO>Ë
Q˘Ñ¨Ê"å_»∞ 'Ѩ~°„|Ǩχ—. PÜ«∞<Õ 'P`«‡— PÜ«∞##∞ ^蕺x¿ãÎ<Õ ã¨~°fi ^Œ∞óMÏÅ∞
`˘ÅyáÈ`å~Ú. JO^Œ∞KÕ`« Éè’QÍÅxKÕÛ ^Õ=`«Å#∞ P~åkèOK«_O» HÍ^Œ∞.
„|Ǩ‡<Õfl P~åkèOKåe. =ÚHÎ̃x á⁄O^•e. P =∂~°æ"Õ∞ '^蕺#O—. ^蕺#O
KÕã≤# "åiˆH ^Œ∞óYO #∞Oz =ÚHÎ̃. ^≥·"å~å^èŒ# KÕã≤# "åiH˜ "å~°∞ KÕ¿ã
q^è•<åxfl |\ì̃ `å`å¯eHõ „áêѨOzHõ Éè’QÍÅ∞ =∂„`«"∞Õ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
HÍh q„QÆÇ¨ ~å^è#Œ KÕ¿ã "åiH˜ U Ѷe¨ `«=¸ =ÙO_»^∞Œ . W^Õ =∞#O
w`« ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# ã¨O^ÕâO◊ . JO^Œ∞KÕ`« w`«Ö’ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ
P~å^è#Œ Å∞ =∂„`«"∞Õ K≥Ñʨ |_®¤Ü∞« x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. XHõ\ ˜ '^≥"· å~å^è#Œ — JO>Ë
Ü«∞[˝Ü«∂QÍÅ∞, Ô~O_»∞ ÉèíQÆ=^•~å^èŒ# JO>Ë '^蕺#O—. JO^Œ∞KÕ`« Q˘Ñ¨Ê^≥·#
'^蕺<åxfl— K≥Ü«∞ºO_ç.
''XˆH ‰õΩsÛÖ’ W^ŒÌ~°∞ ‰õÄ~ÀÛÖË~°∞. XHõ~°∞ ÖË¿ãÎ HÍh
WOH˘HõiH˜ J=HÍâ◊O =ÙO_»^∞Œ .
JÖψQ ÉèQí =Æ O`«∞x g∞^Œ ^Œ$+≤ì ÃÑ\ÏìÅO>Ë
Ñ„ Ѩ O¨ K«O g∞^Œ, á„ êѨOzHõ ã¨∞MÏÅ g∞^Œ ^Œ$+≤ì áÈ"åe.
40
 ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤ÊOk
' JO^Œ~°∂ XHõ¯>Ë!—
™ê^è•~°}OQÍ Ö’HõOÖ’ ^Õ=Ùà◊√§ "Õ~°∞
`å=Ú "Õ ~ ° ∞ Jx Éè Ï q™êÎ ~ ° ∞ . `å=Ú
=∂#=ÙÅ=∞x ÉèÏq™êÎ~°∞. JO`Õ HÍ^Œ∞
^Õ=Ùà◊√§ ‰õÄ_® ZO`À=∞Ok =Ù<åfl~°∞.
"å~°O`å ‰õÄ_® "Õ~∞° "Õ~∞° Jx ÉèÏq™êÎ~∞° . JÖψQ `«=∞‰õΩ #zÛ# "å_Õ,
`«=∞‰õΩ W+¨"ì ∞≥ #ÿ "å_Õ ^Õ=Ù_≥#· @∞ì. PÜ«∞<Õ Q˘Ñ¨Ê"å_≥#· @∞ì. q∞ye# "åà◊§O`å
^Õ=Ùà◊√§ HÍ#@∞ì. Q˘Ñ¨Ê"åà◊√§ HÍ#@∞ì ÉèÏq™êÎ~°∞. JÖψQ „Ѩ=iΙêÎ~°∞.
HÍh ã¨$+≤ì ~°Ç¨Ï㨺"Õ∞q∞@O>Ë ^Õ=Ùà◊§O^Œ~°∂ XHõ¯>Ë! "åˆ~ HÍ^Œ∞
=∞#=¸ ^Õ=Ùà◊√§ ‰õÄ_® XHõ¯>Ë JO`≥O^Œ∞‰õΩ D ã¨$+≤ìÖ’x 84 ÅHõΔÅ
r=ÙÅ∞, r=~åã¨∞Å∞ Jhfl XHõ¯>Ë! WO`≥O^Œ∞‰õΩ D ã¨$+≤Öì ’ U"Õ∞q∞ =Ù<åflÜ≥∂
Jhfl XHõ¯>Ë! Jhfl P ^Õ=Ù_Õ! P ÉèíQÆ=O`«∞_Õ! Jhfl P „|Ǩχ"Õ∞! P
Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞!
W^Õ q+¨Ü∂« xfl ÉèQí =Æ næ`Ö« ’ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ `≥eÜ«∞KÕÜ∞« _»O [iyOk.
PÜ«∞# 10= J^蕺ܫ∞OÖ’ qq^èŒ â’¡HÍÅ ^•fi~å Jhfl <Õ<Õ Jx K≥ÑÙ¨ `«∂
PY~°∞# D q^èOŒ QÍ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
â’¡II J^äŒ"å |Ǩï<≥·`Õ# H˜O *Ï˝<Õ# `«"å~°∞˚#
q+ì̈ÉèÏǨϺq∞^ŒO Hõ$`«ûfl "Õ∞HÍOâı# ã≤÷`À[QÆ`ü (Éèí.w.10-42)
`å:– J~°∞˚<å! q™êÎ~°"≥∞ÿ# D *Ï˝#=ÚKÕ hˆHq∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú D
[QÆ`∞« #Î O`å <Õ<Õ "åºÑ≤Oz L<åfl#x `≥Å∞ã¨∞H˘#∞=Ú.
JÖÏ Jhfl `å<Õ#x K≥Ñʨ _»O [iyOk.
PÜ«∞# WOHÍ
â’¡II =∞Ü«∂ `«`«q∞^ŒO ã¨~°fiO [QÆ^Œ =ºHõÎ=¸iÎ<å
=∞`åx ã¨~°fiÉèí∂`åx #KåǨÏO `ÕǨϺqã≤ú`«ó (Éèí.w.9-4)
41
`å:– <Õ#∞ <å P =ºHõÎ ~°∂ѨO`À D [QÆ`∞« Î JO`å "åºÑ≤Oz =Ù<åfl#∞.
ã¨=∞ãÎ̈ „áê}˜ HÀ@∞¡ <åÜ«∞O^Œ∞ =Ù#flq.
JÖÏ K≥ÑÙ¨ `«∂ `å#∞ K≥ÑÊ≤ Ok x~°∂Ñ≤OK«_®xH˜ J~°∞#˚ ∞#‰õΩ `«#
Jã¨Å∞ ~°∂ѨO JO>Ë qâ◊fi~°∂ѨO K«∂Ñ≤OK«_O» [iyOk.
â’¡II Ѩâ◊º "Õ∞ áê~°÷ ~°∂áê}˜ â◊`«â’^äŒ ã¨Ç¨Ï„ã¨â◊ó
<å<åq^è•x k"åºx <å<å=~å‚H$õ fx K« (Éè.í w.11-5)
`å:– F J~°∞<˚ å! J<ÕHõ q^è=Œ ÚÅ∞QÆ #∞#flqÜ«Ú, JÖ∫H˜H"õ ∞≥ #ÿ qÜ«Ú,
qq^èŒ =~°=‚ ÚÅ∞, PHÍ~°=ÚÅ∞ QÆÅqÜ«Ú, Jã¨OMϺHõ=ÚÅ∞QÆ =iÎOK«∞#qÜ«Ú
#QÆ∞ <å Ü≥ÚHõ¯ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ QÍOK«∞=Ú.
Jx `«# Ü≥ÚHõ¯ qâ◊fi~°∂áêxfl K«∂Ñ≤Oz Jhfl <åÖ’<Õ =Ù<åfl~Ú.
Jhfl <Õ<Õ Jx K≥Ñʨ _»O [iyOk. JO>Ë JO^Œ~∂° `å<Õ Jx K≥Ñʨ _»O
[iyOk. HÍh JÖÏ K«∂Ñ≤Oz# P ~°∂áêxfl J~°∞˚#∞_»∞ `«#‰õΩ =Ù#fl
=∂=¸Å∞ <Õ„`åÅ`À K«∂_»ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. D q+¨Ü«∂xfl ÉèíQÆ"å#∞xH˜
K≥ѨÊQÍ<Õ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ J~°∞˚#∞#‰õΩ k=º"≥∞ÿ# *Ï˝# <Õ„`åxfl „Ѩ™êkOK«_»O
[iyOk. D q+¨Ü∂« <Õfl D „H˜Ok â’¡HOõ Ö’ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
â’¡II # `«∞ =∂O â◊Hõº¿ã „^Œ+¨μì#∞<Õ<≥· = ã¨fiK«‰õΔΩëê
k=ºO ^Œ^•q∞ `Õ K«‰õΔΩó Ѩâ◊º "Õ∞ Ü≥∂QÆ"≥∞ÿâ◊fi~°"∞£ (Éè.í w.11-8)
`å:– D h =∂Oã¨=∞Ü«∞ <Õ„`«=ÚÅ`À h=Ù <å qâ◊fi~°∂Ѩ=Ú#∞
K«∂_»ÖË=Ù. HÍ=Ù# k=º"≥∞ÿ# *Ï˝#<Õ„`«=Ú#∞ h‰õΩ „Ѩ™êkOK«∞K«∞<åfl#∞.
^•x`À Dâ◊fi~°ãO¨ |O^è"Œ ∞≥ #ÿ <å Ü≥∂QÆ =∞Ç≤Ï=∞#∞ K«∂_»∞=Ú.
nxx |\˜ ì =∂=¸Å∞ Hõ à ◊ § `À K« ∂ ¿ã "åiH˜ JO^Œ ~ ° ∂
ÉèQí =Æ O`«∞xÖ’x ÉèÏQÍÖË! Jhfl PÜ«∞# ~°∂áêÖË! ''JO^Œ~∂° XHõ¯>Ë!—— J#fl
q+¨Ü∞« O ZѨÊ\˜H© `≥eÜ«∞^Œ∞. É’^èÑŒ _¨ ^» ∞Œ . J~°O÷ HÍ^Œ∞. Jhfl "Õ~∞° , JO^Œ~∂°
"Õ~∞° "Õ~∞° J#∞‰õΩO@∂ =ÙO\Ï~°∞. JÖψQ „Ѩ=iΙêÎ~∞° . Z=Ô~`· Õ Ü≥∂QÍÉèϺã¨O
JO>Ë '^蕺#O— KÕã≤ k=º"≥∞#ÿ *Ï˝#<Õ„`åxfl ã¨OáêkOK«∞‰õΩO\Ï~À "å~°∞
=∂„`«"Õ∞ D ~°Ç¨Ï™êºxfl J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆÅ~°∞, `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ~°∞.
JO^Œ∞Hˆ *Ï˝#<Õ„`åxfl á⁄Ok# J~°∞#˚ ∞_»∞ ÉèQí "Æ å#∞x K«∂z D
q^èOŒ QÍ K≥áêÊ_»∞.
42
â’¡II ã¨âߺq∞ ^Õ"åOãÎ̈= ^Õ ^Õ¿ÇÏ ã¨~åfiOãÎ̈^ä• Éèí∂`«qâı+¨ã¨VÍ…<£
„|Ǩ‡}g∞â◊O Hõ=∞ÖÏã¨#ã¨÷ =∞$+‘Oâ◊Û ã¨~åfi#∞~°QÍOâ◊Û k"åº<£(Éè.í w.11-15)
`å:– ^Õ"å! g∞ â◊s~° =∞O^Œ∞ (g∞Ö’) ã¨=∞ãÎ̈ ^Õ=`«Å∞, J>Ë¡ K«~å,
JK«~° „áê}˜ HÀ@¡ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ∞, Hõ=∞ÖÏã¨#∞_≥#· ã¨$+≤Hì ~õ ΰ Ü«∞QÆ∞ „|Ǩχ^Õ=Ùx,
ã¨=∞ãÎ̈ |∞∞+¨μÅ#∞, k=º=ÚÅQÆ∞ ã¨~°Ê=ÚÅ#∞ K«∂K«∞K«∞<åfl#∞.
JÖÏ JO^Œ~°∂ P ÉèíQÆ=O`«∞xÖ’x "åˆ~, PÜ«∞#Ö’ ÉèÏQÍÖË
JO^Œ~∂° XHõ¯>Ë Jx `«# k=º<Õ„`«O`À K«∂ã≤# J~°∞#˚ ∞_»∞ K≥áêÊ_»∞ JÖψQ
J<ÕHõ =∞Ok Ü≥∂QÆ∞Å∞ `«=∞ ^蕺# ™ê^è#Œ `À k=º <Õ„`åxfl ã¨OáêkOK«∞‰õΩx
D q+¨Ü∂« xfl K≥Ñʨ _»O [iyOk.
JÖÏ 'J#fl=∂Kå~°∞ºÅ∞— „|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë, Ѩ~°„|Ǩχ"≥ÚHõ¯>Ë Jx
K≥áêÊ~°∞.
'+≤i_ô ™ê~ÚÉÏÉÏ— ‰õÄ_® ''ã¨Éò HÍ =∂eH± UH± ÃÇÏ· —— Jx K≥ÑÙ¨ `«∂
Dâß"åâ◊º LѨx+¨`Öü ’x XHõ "åHͺxH˜ J~°O÷ q=iOKå~°∞.
''Dâß "åâ◊ºq∞^ŒO ã¨`º« O Ü«∞u¯Oz`« [QÆ`åºO [QÆ`—ü —
`å:– JdÅ „|Ǩ‡O_»OÖ’x [_», K≥·`«#º ã¨fi~°∂áêÅhfl Dâ◊fi~°∞xKÕ
"åºÑ≤Oz =Ù<åfl~Ú Jx K≥áêÊ~°∞.
'"Õ^•ÅÖ’— ‰õÄ_® ''ã¨~°fiO Yefi^ŒO „|Ǩχ—— Jx K≥ѨÊ|_çOk.
JO>Ë JO`å ''„|Ǩχ ã¨fi~°∂ѨO J~Ú =Ù#flk——.
'rã¨ãπ „ÔH·ãπì— ‰õÄ_® ''<å `«O„_ç, <Õ#∞ XHõ¯>Ë! <Õ#∞ g∞~°∞ XHõ¯>Ë!——
Jx K≥áêÊ~°∞ JO>Ë JO^Œ~∂° XHõ¯>Ë Jx K≥Ñʨ _»O [iyOk.
W^Õ q+¨Ü∂« xfl ''`åºQÆ~åA——Å "å~°∞ ‰õÄ_® ''=∞~°∞Qˆ Å~å—— Jx
áê_»∞`«∂ ''Jxfl h=#∞K«∞ JO`«~°OQÆ=Ú#, u#flQÍ "≥^ŒH˜ `≥Å∞ã¨∞
H˘O\˜#Ü«∂º...—— JO>Ë Jhfl h"Õ! JO`å h"Õ! JO^Œ~∂° XHõ¯>Ë! Jx <å
JO`«~O° QÆ=ÚÖ’, ^蕺#O ^•fi~å "≥^HŒ ˜ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#Ü«∂º Jx K≥Ñʨ _»O
[iyOk.
JÖÏ JO`å XHõ¯>Ë. JO^Œ~∂° XHõ¯>Ë Jx J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe.
JO>Ë =∞#"Õ∞ P ÉèQí =Æ O`«∞x ã¨fi~°∂áêÅO. JO>Ë =∞#"Õ∞ ^Õ=Ùà◊§O Jx
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. ^Õ=Ùà◊√§ "Õ̂~ ÖË~°∞. JO^Œ∞ˆH ''JǨÏO „|Ǩ‡ã≤‡—— J<åfl~°∞.
43
JO^Œ∞KÕ`« Z=i<≥`· Õ P~åkèã∞¨ <Î åfl"≥∂ P ^Õ=Ùà◊§=Ú =∞#"Õ∞ J~Ú =Ù<åfl=Ú.
JO^Œ∞KÕ`« ''=∞#efl =∞#"Õ∞ L^Œiú OK«∞HÀ"åe——. D q+¨Ü∞« O ^蕺#O KÕã#≤
"åiˆH J~°O÷ J=Ù`«∞Ok. ^蕺#O K≥Ü∞« ºHõáÈ`Õ ZѨÊ\˜H© J~°O÷ HÍ^Œ∞. Wk
=∞#‰õΩ WOHÍ ÉÏQÍ J~°O÷ HÍ"åÅO>Ë XHõ L^•Ç¨Ï~°} K«∂^•ÌO.
=∞Ǩ ã¨=Ú„^ŒO =∞#O^Œ~°∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. P ã¨=Ú„^ŒO Z=i
„áêO`«OÖ’ =ÙO>Ë "å~°∞ XHõ ¿Ñ~°∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. JÖÏ XˆH ã¨=Ú„^•xH˜
"Õ~°∞ "Õ~°∞ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩx, "Õ~°∞ "Õ~°∞ ¿Ñ~°¡`À ZÖÏ Ñ≤Å∞™êÎ~À! JÖψQ XˆH
'Ѩ~„° |Ǩχ—#∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ „áêO`åÅ "å~°∞, "Õ~°∞ "Õ~°∞ =∞`åÅ∞ ™ê÷Ñ≤OK«∞‰õΩx
"Õ~°∞ "Õ~°∞ ¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
JÖÏ H˘O`«=∞Ok ''JÖÏ¡—— JO\Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok '<å `«O„_ç—
JO\Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok 'ÉèQí =Æ O`«∞_»∞— Jx, 'Ѩ~„° |Ǩχ— Jx, 'Ѩ~=° ∂`«‡—
Jx, 'Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞— Jx 'ã¨$+≤ìHõ~°Î— Jx, 'Pkâ◊HÎ̃— Jx ~°Hõ~°HÍÅ ¿Ñ~°¡`À
Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. Éèí∂q∞ g∞^Œ =Ù#flk XˆH 'ã¨=Ú„^ŒO— ZÖÏQÀ! JÖψQ D
ã¨$+≤ìÖ’ =Ù#flk XˆH 'ÉèíQÆ=O`«∞_»∞—.
QÆ=∞x¿ãÎ =∞Ǩ ã¨=Ú„^ŒOÖ’x h~°∞ PqÔ~·, "Õ∞Ѷ¨∂Å∞QÍ =∂i
Éèí∂q∞ g∞^Œ qq^èŒ „áêO`åÅÖ’ =i¬Oz, #^Œ∞Å∞QÍ ~°∂á⁄Ok, Éèí∂q∞
g∞^Œ „Ѩ=Ç≤ÏOz, J<ÕHõ „áêO`åÅ#∞ ã¨ãº¨ âߺ=∞ÅO KÕã,≤ ѨO@Å∞ ѨO_çOz,
ÖÏÉèÏÅ∞ HõÅ∞QÆKÕã≤, z=~°‰õΩ Jhfl J^Õ ã¨=Ú„^•xfl KÕ~°∞`«∞<åfl~Ú.
JÖψQ P Ѩ~°„|Ǩχ֒ #∞OKÕ ~¸ ^Õ=Ùà◊§O`å JOâ◊Å∞QÍ
L^Œƒqù Oz, qq^èŒ „áêO`åÅÖ’ rqOz, JHõ¯_ç "å~°O^ŒiH© *Ï˝#É’^èŒ KÕã,≤
"å~°O^ŒiH© Z<Àfl ÖÏÉèÏÅ∞ KÕ‰õÄiÛ, ã¨`«º=∂~åæxfl K«∂Ñ≤ z=~°‰õΩ P
Ѩ~„° |Ǩχ#∞ JO>Ë PÜ«∞# ~å*ϺxH˜ KÕ~∞° `å~°∞.
JÖÏ #^Œ∞Å∞ K«∂_»\ÏxH˜ qq^èŒ „Ѩ^âÕ ßÅÖ’ =ÙO@∞<åfl~Ú. qq^èŒ
PHõ$`«∞ÅÖ’ =ÙO@∞<åfl~Ú. qq^èŒ ¿Ñ~°`¡ À Ñ≤Å∞=|_»∞`«∞<åfl~Ú. HÍh P
#^Œ∞Åxfl\˜Ö’x h~°∞ XˆH ã¨=Ú„^ŒOÖ’x"Õ. XˆH ã¨=Ú„^ŒOÖ’x hˆ~, #^Œ∞Å∞QÍ
U~°Ê_ç, z=~°‰õΩ =∞~°ÖÏ XˆH ã¨=Ú„^•xfl KÕ~°∞`«∞<åfl~Ú. HÍh qq^èŒ
„áêO`åʼnõΩ, „áêO`åÅÖ’x "åiH˜ "Õ∞Å∞ KÕ‰õÄ~°Û_»O HÀã¨O, ÖÏÉèíO
HõeyOK«_O» HÀã¨O qq^èŒ „áêO`åÅÖ’ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞<Î åfl~Ú.
44
 JÖψQ ^Õ=Ùà◊√§ K«∂_»\ÏxH˜ qq^èŒ „áêO`åÅÖ’, qq^èŒ ~°∂áêÅÖ’
=ÙO_»_O» =Å¡ [#∞Å∞ qq^èŒ <å=∂Å`À Ñ≤Å∞ã¨∞<Î åfl~°∞. HÍh JO^Œ~∂° XˆH
'ÉèQí =Æ O`«∞x— #∞Oz L^Œƒqù Oz# "åˆ~! XˆH Ѩ~„° |Ǩχ #∞Oz L^Œ~ÚOz#
"åˆ~, "å~°O`å z=~°‰Ωõ =∞~°ÖÏ XˆH ã¨`º« Ö’HÍxH˜ KÕ~`° å~°∞. HÍh qq^èŒ
„áêO`åÅÖ’x [#∞ʼnõΩ, r=ÙʼnõΩ "Õ∞Å∞ KÕ‰Äõ ~°Û_»O HÀã¨O, *Ï˝#=O`«∞efl
KÕÜ«∞_»O HÀã¨O qq^èŒ „áêO`åÅÖ’ qq^èŒ ~°∂áêÅ∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
ã¨$+≤ì ~°Ç¨Ï㨺O Uq∞@O>Ë Éèí∂q∞ g∞^Œ XHõ¯>Ë ã¨=Ú„^ŒO ZÖÏQÀ!
ã¨$+≤Öì ’ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ‰õÄ_® XHõ¯_Õ. #^Œ∞Å∞ ã¨=Ú„^ŒO #∞O_ç L^Œƒqù Oz#>Ë!ì
^Õ=Ùà◊√§ ‰õÄ_® ÉèíQÆ=O`«∞x #∞O_ç L^ŒƒùqOz# JOâ◊Å∞. JO^Œ∞KÕ`«
^Õ=Ùà◊§O`å "Õ~°∞ "Õ~°∞ J#∞‰õΩ<Õ"å_»∞ 'J*Ï˝x—. 'JO`å XHõ¯>Ë— Jx
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl"å_Õ '*Ï˝x—.
J*Ï˝x ZѨC_»∂ ^Œ∞óYOÖ’ =ÙO\Ï_»∞. *Ï˝x ZѨC_»∂ P#O^ŒOÖ’
=ÙO\Ï_»∞. Z=Ô~·`Õ P ^Õâ◊O "Õ~°∞, P „áêO`«O "Õ~°∞, P =∞`«O "Õ~°∞, P
‰õΩÅO "Õ~°∞, P ‰õΩ@∞O|O "Õ~°∞, "å_»∞ ^èŒ#=O`«∞_»∞, g_»∞ ¿Ñ^Œ"å_»∞,
"å_»∞ `≥e"≥·#"å_»∞, g_»∞ `≥eq`«‰õΩ¯= "å_»∞ ÖÏO\˜ ÉèÏ=O =ºHõÎO KÕã¨∂Î
=ÙO\Ï~À! "å~°O`å J*Ï˝#OÖ’ =Ù#fl>Ë!ì ã¨$+≤ì ~°ÇϨ 㨺O J~°O÷ HÍ#>Ë!ì
Z=Ô ~ · ` Õ „Ѩ ` Õ º Hõ ` « Å ∞ JO>Ë ‰õ Ω ÅѨ ~ ° " ≥ ∞ ÿ # , =∞`« Ñ ¨ ~ ° " ≥ ∞ ÿ # ,
„áêO`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# „Ѩ`ÕºHõ`«Å∞, „Ѩ^Œi≈ã¨∂Î =ÙO\Ï~À! `«# „Ѩ^Œ~°≈# ^•fi~å
"Õ~∞° "Õ~∞° J<Õ ÉèÏ"åxfl =ºHõÑÎ ~¨ ∞° ã¨∂Î =ÙO\Ï~À! "å~°O`å J*Ï˝#OÖ’ =Ù#fl>Ë!ì
D ã¨$+≤ì ~°ÇϨ 㨺O J~°O÷ HÍ#>Ë!ì g~°O`å HõzÛ`«OQÍ ^Œ∞óYOÖ’ =ÙO\Ï~°∞.
"å~°∞ Zxfl P~å^èŒ#Å∞ KÕã≤<å! Zxfl „áê~°÷#Å∞ KÕã≤<å! Zxfl Éèí[#Å∞,
"Õ_»∞HÀà◊√§ KÕã≤<å! n<åÖÏѨ#Å∞ KÕã≤<å "åiH˜ ^Œ∞óYO áÈ^Œ∞.
D ã¨$+≤ìÖ’ Z<Àfl *Ï`«∞Å∞<åfl~Ú. =∂#=*Ïu, [O`«∞*Ïu,
ѨH*Δ̃ Ïu, „H˜q∞ H©@Hõ*Ïu, =$Hõ*Δ Ïu ÖÏO\˜q. Jxfl *Ï`«∞Å∞ XHõ¯_Õ J~Ú#
ÉèíQÆ=O`«∞x #∞OKÕ L^ŒƒùqOKå~Ú. JO^Œ∞ˆH 'JO^Œ~°∂ XHõ¯>Ë— Jx
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
ÉèíHÎ̃x 4 ~°HÍÅ∞QÍ qÉèílOKå~°∞. 1) J^äŒ=∂ ÉèíHÎ̃, 2) L`«Î=∞
ÉèíHÎ̃, 3)J##º ÉèíHÎ̃, 4) ѨÓ~°‚ ÉèíHÎ̃.
45
 1) HÀiHõÅ`À P~åkèOKÕ "åik J^è=Œ ∂ ÉèHí Î̃ JO\Ï~°∞.
2) HÀiHõÅ∞ ÖˉΩõ O_® P~åkèOKÕ "åik L`«=Î ∞ ÉèHí Î̃ JO\Ï~°∞.
3) Jxfl\’¡, JO^ŒiÖ’ =ÙO_Õk XHõ¯_Õ J<Õ "åik J##º ÉèHí Î̃
JO\Ï~°∞.
4) JÖψQ Jhfl XHõ¯>Ë, 'JO^Œ~°∂ XHõ¯>Ë— J#fl ã≤÷ux,
J=QÍǨÏ##∞ ѨÓ~°‚ ÉèHí Î̃ JO\Ï~°∞. gˆ~ =ÚHÎ̃x á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞.
JO^Œ∞KÕ`« 'JO^Œ~°∂ XHõ¯>Ë—, '^Õ=Ùà◊§O^Œ~°∂ XHõ¯>Ë— J#fl ã¨$+≤ì
~°Ç¨Ï㨺O J~°÷O KÕã¨∞HÀO_ç. ÉèíQÆ=næ`« ^•fi~å ÉèíQÆ"å#∞_»∞ É’kèOzOk J~°÷O
KÕã∞¨ HÀO_ç. JO`å g∞ˆ~#x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. qÉè^Ë •è Å∞ =∂#O_ç. Jã¨∂Ü«∞,
^ÕfiëêÅ∞ =^ŒÅO_ç. [O`«∞=ÙÅ#∞, J=∂Ü«∞Hõ r=ÙÅ#∞ K«OѨHOõ _ç. "å\˜
=∂O™êxfl ÉèíH˜ΔOK«HõO_ç. ''q∞=∞‡efl g∞~°∞ „¿Ñq∞OK«∞‰õΩ#fl@∞ì JO^Œih,
Jxfl\˜h „¿Ñq∞OK«O_ç——. Ö’HÍxH˜ ¿ã= K≥Ü∞« ºO_ç. JÖÏO\˜ ã≤u÷ ~å"åÅO>Ë
^蕺#O K≥Ü«∞º=Åã≤O^Õ. JO^Œ∞KÕ`« ^蕺#O K≥Ü«∞ºO_ç.

^蕺#O KÕ¿ã Ѩ^u

úŒ
âßfiã¨g∞^Œ ^蕺ã¨
Z=iH˜ `«y# ã¨∞MÏã¨#OÖ’ "å~°∞ Ǩ~ÚQÍ ‰õÄ~°∞Ûx... KÕ`∞« Å∞
~Ô O_»∂ HõeÑ≤... Hõà√◊ § ~Ô O_»∂ =¸ã¨∞‰õΩx... Ñ „ H¨ $õ u ã¨ÇϨ [OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
LKåÛfiù ã¨, xâßfiã¨Å#∞ QÆ=∞xã¨∂Î =ÙO_®e!
=∞^躌 =∞^躌 Ö’ J<ÕHÍ<ÕHõ PÖ’K«#Å∞ =ã¨∞< Î åfl "å\˜x ZѨÊ\H˜ Ñ
õ C¨ _»∞
'Hõ\ò— KÕã¨∂Î... =∞m§, =∞m§ âßfi㨠g∞^Œ̂H... ^蕺㨠=∞~°Å∞Û`«∂ =ÙO>Ë.. „Hõ=∞
„ H õ = ∞OQÍ... PÖ’K« < å ~° Ç ≤ Ï `« ã≤ ÷ u Hõ Å ∞QÆ ∞ `« ∞ Ok.... z`« Î = $`« ∞ Î Å ∞
x~ÀkèOK«|_»`å~Ú... =∞#ã¨∞û xifi+¨Ü∞« O, â◊¥#ºO J~ÚáÈ`«∞Ok. =∞#ã¨∞û
âßOuã¨∞OÎ k. W^Õ ^蕺# ã≤u ÷ .
D PÖ’K«<å ~°Ç≤Ï`« ã≤÷uÖ’ HõeˆQ J<ÕHÍ<ÕHõ âßs~°Hõ, <å_ô
=∞O_»Å, P`å‡#∞Éèí"åÅ#∞ QÆ=∞xã¨∂Î =ÙO_®e. P ã≤÷uÖ’ qâ◊fi=∞Ü«∞
á„ ê}â◊H.Î̃ Jáê~°OQÍ â◊s~°OÖ’H˜ Ñ „ "
¨ tÕ Oz <å_ô =∞O_»ÖÏxfl â◊√kú KÕã∞¨ OÎ k.
P â◊HÎ̃ =Å¡ ~ÀQÍÅhfl `«Q∞Æ `æ å~Ú. <å_ô=∞O_»Å â◊√kú =Å¡ Hõ~‡° Å∞ áÈ`å~Ú.
„ Ñ ¨ u ~ÀE Z=i =Ü« ∞ 㨠∞ û ZO`« ∞ O@∞O^À... Hõ h 㨠O Jxfl
xq∞ëêÅ∞... `«Ñʨ xã¨iQÍ... ~ÀAH˜ ~Ô O_»∞ ™ê~°∞Q¡ Í... ^蕺#O K≥Ü∂ « ºe.
46
 ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ' L^Œúˆ~^•`«‡<å`å‡<åO—
J#_®xH˜ HÍ~°}O
ÉèQí =Æ næ`Ö« ’ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ É’kèOz# Ju
=ÚYº"≥∞#ÿ ã¨O^ÕâO◊ ''L^Œ~ˆú ^•`«‡<å`å‡#O——
JO>Ë Z=ix "åˆ~ L^Œiú OK«∞HÀ"åÅx.
QÆ = ∞x¿ãÎ Ö’Hõ = ∞O`å PÜ« ∞ #∞fl
L^ŒúiOK«=∞x ѨÓlã¨∞Î<åfl~°∞, „áêi÷ã¨∞Î<åfl~°∞, P~åkèã¨∞Î<åfl~°∞. HÍh PÜ«∞#
=∂„`«O Z=ix "åˆ~ L^Œiú OK«∞HÀ"åÅO@∞<åfl~°∞. D q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_®
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ O^•xH˜ Ö’HõO q~°∞^ŒOú QÍ „Ѩ=iÎã∞¨ OÎ k. JO>Ë ÉèQí "Æ å#∞_»∞
K≥ÑÊ≤ Ok J~°O÷ HÍÖË^<Œ QÕ Í? J~°O÷ HÍx"åˆ~ q~°∞^ŒOú QÍ „Ѩ=iΙêÎ~∞° .
=∞i ÉèíQÆ"å#∞_»∞ JÖÏ K≥ѨÊ_®xH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜? HÍ~°}O
=∞#O =∂#=ÙÅO HÍ^Œ∞ =∞#"Õ∞ P ^Õ=Ùà◊§O. Wn Jã¨Å∞ ~°ÇϨ 㨺O. HÍh
=∞#O, ÉèQí "Æ å#∞_»∞ "Õ~∞° =∞#O "Õ~∞° J#∞‰õΩO@∞<åflO. JO>Ë PÜ«∞#
^Õ=Ù_»∞, =∞#O =∂#=ÙÅ=∞x ÉèÏqã¨∞<Î åflO.
ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë =∞#O =∂#=ÙÅ=∞~Ú#ѨÙ_»∞! ^Õ=Ù_»∞ "Õˆ~
=Ù#flѨC_»∞! PÜ«∞# =zÛ =∞#efl P^Œ∞‰õΩO\Ï_»∞, ~°HΔ̃™êÎ_»∞. L^Œúi™êÎ_»∞.
HÍh P ^Õ=Ù_Õ =∞#"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞! ^Õ=Ù_»∞ "Õˆ~ ÖË#ѨÙ_»∞! Z=~°∞ =™êÎ~°∞?
=∞#efl Z=~°∞ P^Œ∞‰õΩO\Ï~°∞? Z=~°∞ ~°H˜Δ™êÎ~°∞? Z=~°∞ L^Œúi™êÎ~°∞?
K≥ѨÊO_ç. ~°HΔ̃OKÕ ^Õ=Ù_Õ =∞#"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ =∞#efl =∞#"Õ∞ ~°HΔ̃OK«∞HÀ"åe.
=∞#efl =∞#"Õ∞ L^Œiú OK«∞HÀ"åe. W^Õ w`«Ö’ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ É’kèOzOk.
WO`«H© =∞#O ^Õ=Ùà◊§"≥∞ÖÏ J=Ù`åO? W^Õ JO^Œi ã¨O^ÕÇϨ O.
HÍh `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. =∞#O '^ÕǨÅO HÍ^Œ∞—. '=∞#O P`«‡ÅO—. 'P`«‡—
^Õ=Ù_≥·#ѨÙ_»∞, =∞#=∞O`å '^Õ=Ùà◊§"Õ∞— Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« ''=∞#efl =∞#"Õ∞
L^Œiú OK«∞HÀ"åe——. =∞#efl =∞#"Õ∞ P~åkèOK«∞HÀ"åe. JO>Ë =∞#g∞^Œ
=∞#"Õ∞ ^Œ$+≤ì =ÙOKåe. JO>Ë =∞# ã¨fi~°∂ѨO`À =∞#"Õ∞ ‰õÄ_»∞H˘x =ÙO_®e.
47
J^Õ Jã¨Öˇ·# 'ÉèíHÎ̃—. JO>Ë =∞#efl =∞#O P~åkèOK«∞HÀ=_»"Õ∞ 'ÉèíHÎ̃—. W^Õ
q+¨Ü∞« O "Õ^•ÅÖ’ ‰õÄ_® K≥Ñʨ |_çOk.
''ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞ã¨O^è•#O ÉèíHÎ̃s`«ºaènèÜ«∞`Õ——
Z=i ã¨fi~°∂ѨO`À "å~°∞ J#∞ã¨O^è•#"≥∞ÿ =ÙO_»_»"Õ∞ 'ÉèíH˜Î—
J#|_»∞`«∞Ok.
W^Õ q+¨Ü∞« O "Õ=∞# Ü≥∂y ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞.
''ѨÓ[ ¿ãÜ«∞ ¿ãÜ«∞ ѨÓ*Ïi `å<åÜ≥∞!
ѨÓ[º =ã¨∞Î"≥#fl Éèí∞qx `å<≥!
Ü«∂_» ѨÓ[ ¿ãÜ«Ú <≥Å¡k‰õΩ¯Å∞ `å<≥!
`å<≥ <Õ#∞, <Õ<≥ `å#∞, "Õ=∞!——
JO>Ë ZHõ¯_» ѨÓ[ KÕ™êÎO? Z=iH˜ ѨÓ[ KÕ™êÎO? JO`å
=∞#"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ =∞#efl =∞#"Õ∞ ѨÓlOK«∞HÀ"åÅx "Õ=∞# Ü≥∂wO„^Œ∞Å∞
K≥áêÊ~°∞.
Wk J~°÷O KÕã¨∞‰õΩx =∞#efl =∞#"Õ∞ L^ŒúiOK«∞H˘<Õ „Ѩܫ∞`«flO
K≥Ü∂« ºe. =∞# â◊HxÎ̃ =∞#"Õ∞ ÃÑOK«∞HÀ"åe. =∞# ~ÀQÍÅ∞ =∞# P`«‡
â◊HxÎ̃ LѨÜ∂≥ yOz =∞#"Õ∞ #Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ"åe. =∞# ã¨=∞㨺Å∞ =∞# â◊HÎ̃
^•fi~å =∞#"Õ∞ Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ"åe. =∞# HõëêìÅ∞ =∞# P`«‡ â◊HÎ̃ ^•fi~å
=∞#"Õ∞ JkèQqÆ ∞OKåe. =∞# âßOu =∞# „ѨÜ∞« `«flO ^•fi~å =∞#"Õ∞ á⁄O^•e.
=∞# *Ï˝<åxfl =∞# ^蕺# ™ê^è#Œ ^•fi~å =∞#"Õ∞ ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe. =∞#
=ÚHÎ̃x =∞#"Õ∞ á⁄O^•e. W=hfl `ÕeHõQÍ ^蕺# ™ê^è#Œ ^•fi~å =∞#"Õ∞
ã¨OáêkOK«∞HÀ=K«∞Û. JÖÏ ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl "åi<Õ Ü≥∂QÆ∞Åx Ñ≤Å∞™êÎ~∞° .
JÖÏ ^蕺# ™ê^è#Œ KÕÜ∞« _®<Õfl 'Ü≥∂QÆ=Ú— Jx JO\Ï~°∞. JO^Œ∞KÕ`«
JO^Œ~°O ''âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨗— =ÙOz ^蕺#O KÕ^•ÌO. Ü≥∂QÆ∞Å=∞=Ù^•O.
''=∞#efl =∞#"Õ∞ L^ŒúiOK«∞‰õΩO^•O——. N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤ÊOk J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩO^•O. PK«i^•ÌO. [#‡ ^èŒ#ºO KÕã¨∞‰õΩO^•O.
''ã¨=Ú„^OŒ #∞O_ç JÅÅ∞ U~°Ê_ç#@∞¡
ÉèQí =Æ O`«∞x #∞O_ç Jhfl L^Œƒqù ã¨∞<Î åfl~Ú——.
48
 ' ÉèíQÆ"å#∞_»∞ Ü≥∂yqHÍ! J<åfl_»∞
HÍh, Éè’yqHÍ! J#ÖË^Œ∞—
Ö’HõOÖ’ ZO`«=∞Okx K«∂ã≤<å
JO^Œ~∂° Éè’QÍÅ∞ HÀ~°∞‰õΩ<Õ"åˆ~! Éè’QÍÅ∞
J#∞Éèqí OKåÅ#∞‰õΩ<Õ"åˆ~! JO>Ë ã¨∞MÏÅ∞
HÀ~°∞‰õΩ<Õ"åˆ~! JO`å rq`«OÖ’ ã¨∞Y
Ѩ_®Å#∞‰õΩ<Õ"åˆ~! XHõ WO„kÜ«∞O`À HÍ^Œ∞ ѨOK« WO„kÜ«∂Å`À ã¨∞MÏÅ∞
J#∞Éèqí OKåÅ#∞‰õΩ<Õ"åˆ~. Zxfl ã¨∞MÏÅ∞ =Ù<åfl WOHÍ, WOHÍ ã¨∞MÏÅ∞
HÍ"åÅ#∞‰õΩ<Õ "åˆ~ HõxÑ≤™êÎ~∞° .
JO`ÕHÍ^Œ∞ P ã¨∞MÏÅ∞ J#∞Éèqí OKåÅO>Ë =ÚYºOQÍ _»|∞ƒ HÍ"åe,
HÍ|\˜,ì JO`å ã¨Oáê^Œ#Hˆ „áê=ÚYºO Wã¨∞<Î åfl~°∞. ~ÀAÖ’ Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O
^èŒ# ã¨Oáê^Œ#ˆH ˆH\Ï~Úã¨∞Î<åfl~°∞. L^ÀºQÆO KÕ™È! U^≥·<å =$uÎ KÕ™È!
ÖË^• U^≥<· å "åºáê~°O KÕ™È! ÖË^• ã≤x=∂Å ^•fi~å<À! ÖËHõ ~å[H©Ü∂« ÅÖ’
„Ѩ"tÕ OKÀ! U^À XHõ ~°HOõ QÍ _»|∞ƒ ã¨OáêkOKåÅx „Ѩf XHõ¯~°∂ `åѨ„`«Ü∞«
Ѩ_∞» `«∞<åfl~°∞. JÖÏ ^è#Œ O ÉÏQÍ ã¨OáêkOz „Ѩf XHõ¯~°∂ \Ï\ÏÅ∞, a~å¡Å∞,
JOÉÏhÅ∞ J~ÚáÈ"åÅx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. JÖÏ ã¨Oáêk¿ãÎ ÉÏQÍ ã¨∞Y
Ѩ_»=K«Ûx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. rq`« ^èպܫ∞O J^Õ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
JO^Œ∞KÕ`« Z=iH˜ "å~°∞ ZO`« ã¨OáêkOKå#∞? Jx K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞
HÍh† ZÖÏ ã¨OáêkOKå#∞? Jx K«∂_»@O ÖË^∞Œ . <åºÜ«∞OQÍ ã¨OáêkO
Kå<å? ^èŒ~°‡Ü«ÚHõÎOQÍ ã¨OáêkOKå<å? ã¨$+≤ìH˜, ÉèíQÆ=O`«∞x Pâ◊Ü«∂ʼnõΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ ã¨OáêkOKå<å? Jx K«∂_»@O ÖË^∞Œ . JÖÏ Z=ix K«∂ã≤<å
"åi rq`« ^èպܫ∞O ^èŒ# ã¨Oáê^Œ<Õ J#fl@∞ìQÍ =ÙOk. "å~°∞ ZO`«
^èŒ#=O`«∞Öˇ·<å, =Úã¨e"åÔ~·<å, FÑ≤Hõ ÖËHõáÈ~Ú<å ã¨OáêkOK«_®xˆH
„Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨Oáê^Œ#‰õΩ MÏm ÖˉõΩO_® Hõ+ì̈Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. L^ŒÜ«∞O
ÖËz#ѨÊ\˜ #∞O_ç, ~å„u Ѩ_»∞‰õΩ<Õ =~°‰õΩ ZO`«¿ãÑ¨Ó L~°HõÅ∞, Ѩ~°∞QÆ∞Å∞.
49
#QÆ~åÅÖ’ K«∂¿ãÎ Wk KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. Z=ix J_çy<å,
Z=ix HõkÑ≤<å ZO`«¿ãÑ¨Ó HÍm ÖË^Œ∞. HÍm ÖË^Œ∞. W^Õ ã¨=∂^è•#O.
HÍ~°}O ÉÏQÍ ã¨OáêkOz ^è#Œ =O`«∞֡ᷠÈ^•=∞x. ^è#Œ O`À Q˘Ñ¨Ê"åà◊§"≥∞ÿ
áÈ^•=∞x. W^Õ JO^Œi rq`« Pâ◊Ü∞« OÖÏ =ÙOk.
`«e`¡ O« „_»∞Å#∞ Z=ix K«∂ã≤<å Ñ≤ÅÅ¡ #∞ ^è#Œ ã¨Oáê^Œ# ^Œ$+≤`ì À>Ë
K«kqã¨∞Î<åfl~°∞. ^èŒ#O ã¨OáêkOK«QÆeˆQ K«^Œ∞=ÙÅ<Õ „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞.
JÖÏO\˜ L^ÀºQÍÖË K≥Ü∞« º=∞O@∞<åfl~°∞. JÖÏO\˜q á⁄O^ŒQeÆ y`Õ<Õ _»|∞ƒ,
ã¨∞YO Åaè™êÎÜ«∞#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. J^Õ rq`« ÅHõΔ º=∞#∞ ‰õΩO@∞<åfl~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ JÖÏ ã¨OáêkOz# ^è#Œ O`À, Éè’QÍÅ∞ J#∞Éèqí OK«_®xH˜
qÖÏã¨=O`«"≥∞ÿ#"≥<Àfl ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩO@∞<åfl~°∞. JO>Ë HÍ~°∞¡, Éèí=O`«∞Å∞,
Ѷ¨sflK«~ü ÖÏO\˜q. Jq K«∂ã≤ =Úiã≤áÈ`«∞<åfl~°∞. Q˘Ñ¨ÊQÍ Q˘Ñ¨ÊÅ∞
K≥ѨC‰õΩO@∞<åfl~°∞. J^Õ J^Œ$+ì̈=∞x ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. JO`ÕHÍh JO`«Hõ<åfl
PÖ’zOK«_O» ÖË^∞Œ . JÖÏO\˜q á⁄O^ŒÖxË "å~°∞ =∞~˘Hõ =∂~°Oæ `≥eÜ«∞Hõ
ÉèíQÆ=O`«∞_çx ѨÓlã¨∂Î, „áêi÷ã¨∂Î, Éèílã¨∂Î ~°Hõ~°HÍÅ P~å^èŒ#Å∞ KÕã¨∂Î
`«=∞‰õΩ JÖÏO\˜ Éè’QÍÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°Û=∞x, ^èŒ#O „Ѩ™êkOK«=∞x
"Õ_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. XHõ"Õà◊ `«=∞ HÀiHõÅ∞ <≥~°"Õ~°HõáÈ`Õ
^Õ=Ùà◊§#∞ =∂~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞`åÅ∞ =∂~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. JO`ÕHÍh JO`«Hõ<åfl
PÖ’zOK«_O» ÖË^∞Œ . JÖÏ JO^Œ~∂° Éè’QÍÅ∞ HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
'Éè’QÆ∞Å∞— HÍ"åÅ<Õ PHÍOHΔ̃ã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞i NHõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèíQÆ=næ`« ^•fi~å JÖÏ JO^Œih Éè’QÆ∞Å∞
J=fi=∞<Õ K≥áêÊ_®? WOˆHg∞ K≥Ñʨ ÖË^•? PÖ’zOK«O_ç! PÜ«∞# HõzÛ`«OQÍ
ã¨Ê+ì̈OQÍ 'Ü≥∂yqHÍ— Jx K≥áêÊ_»∞. JO`ÕHÍx ZHõ¯_® 'Éè’yqHÍ— J#ÖË^∞Œ .
JO`ÕHÍ^Œ∞ 'Ü≥∂QÆ`fi« O— Jxfl\˜ HõO>Ë ZO`« Q˘Ñ¨Ê^À! Ü≥∂y ã≤u÷ ZÖÏ
=ÙO@∞O^À! Ü≥∂y HÍ=_®xH˜ „ѨÜ∞« `«flO KÕã#≤ "åiH˜ Jk ã≤kOú K«Háõ È~Ú<å
ZÖÏO\˜ ÖÏÉèÏÅ∞ á⁄O^ŒQÆÅ~À! JÖψQ Ü≥∂y z=~°‰õΩ ZÖÏO\˜ ã≤÷u
á⁄O^Œ∞`å_À! K≥Ñʨ _»O [iyOk.
JÖÏ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ J~°∞#˚ ∞x ^•fi~å Ö’HõOÖ’x "åiH˜ 'Ü≥∂QÆ∞Å∞—
J=fi=∞x É’kè¿ãÎ, Ö’Hõ=∞O`å ^•xH˜ q~°∞^ŒúOQÍ 'Éè’QÆ∞Å∞— HÍ=_®xˆH
50
„ѨÜ∞« uflã¨∞<Î åfl~°∞. „Ѩf XHõ¯~°∂ a~å¡Å∞, \Ï\ÏÅ∞, JOÉÏhÅ∞ J~ÚáÈ"åÅ<Õ
„ѨÜ∞« uflã¨∞<Î åfl~°∞. JÖÏ HÍÖËHáõ È`«∞<åfl~°∞. HÍh XHõ¯~°∂ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ #@∞ì
'Ü≥∂y— J=_®xH˜ „ѨÜ∞« uflOK«_O» ÖË^∞Œ . JO>Ë PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ Ok XHõ\ !˜
Ö’HõOÖ’ KÕ¿ãk =∞~˘Hõ\ !˜ JO`å PÜ«∞# Q˘Ñ¨Ê"å_»∞ JO\Ï~°∞ HÍh, JO`«\ ˜
Q˘Ñ¨Ê"å_»∞ K≥ÑÊ≤ Ok PK«iOK«~∞° .
HÍh JO`«\ ˜ Q˘Ñ¨Ê"å_»∞ K≥Ñ≤ÊOk ZO`« Q˘Ñ¨Ê^≥· =ÙO@∞Ok?
Jk PK«iOz#"å_»∞ ZO`«\ ˜ Q˘Ñ¨Ê"å_»=Ù`å_»∞? Zxfl Q˘Ñ¨Ê ÖÏÉèÏÅ∞
á⁄O^ŒQÅÆ ∞QÆ∞`å_À! D „H˜Ok â’¡HÍÅ ^•fi~å K«∂^•ÌO. Jã¨Å∞ w`«Ö’ PÜ«∞#
J~°∞#˚ ∞x Uq∞ J=fi=∞x K≥áêÊ_À K«∂^•ÌO.
â’¡II `«Ñ¨ã≤fiÉè’ºkèHÀ Ü≥∂w *Ï˝xÉè’ºÑ≤ =∞`ÀkèHõó
Hõi‡Éèºí âßÛkèHÀ Ü≥∂w `«™ê‡^Àºw Éè"í å~°∞#˚ (Éè.í w.6-46)
`å:– F J~°∞˚<å! Ü≥∂y J#∞"å_»∞ `«Ñ¨ã¨∞ûÅ∞ KÕ¿ã "åi HõO>Ë, âßG
*Ï˝#=Ú HõÅ"åi HõO>Ë, JyflǨϟ„`åk Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ã"åi HõO>Ë „âı+¨μì_»∞.
HÍ=Ù# h=Ù Ü≥∂yq Hõ=Ú‡.
ÃÑ· â’¡HOõ ^•fi~å `«Ñ㨠∞¨ û KÕ¿ã"å~°∞ JO>Ë â◊s~åxfl `«ÑO≤ ѨKãÕ ∞¨ ‰õΩ<Õ
"å~°∞ JO>Ë ZO_»Ö’ #∞OKÀ=_»O, XO\˜HÍeÃÑ· xÅ|_»_O» , ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∞
ÃÑ·H˜ Z`«Î_»O, ǨÏ~î°Ü≥∂QÆO ^•fi~å Hõiî#"≥∞ÿ# ÉèíOy=∞Å∞ "ÕÜ«∞_»O,
J#fláêhÜ«∂Å∞ =∂#_»O (LѨ"åã¨O) ÖÏO\˜q KÕã≤ â◊s~åxfl â◊√+≤¯OѨ
KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ "åi HõO>Ë Ü≥∂y Q˘Ñ¨Ê"å_»∞.
JÖψQ âßG *Ï˝#=Ú HõÅ"å~°∞ JO>Ë Ñ¨ÙãÎ̈H*õ Ï˝#O, ѨO_ç`« *Ï˝#O
JO>Ë Ñ¨ÙãÎ̈HÍÅ∞ K«∂ã≤ J#~°àæ O◊ QÍ LѨ<庙êÅ∞ K≥¿ÑÊ Ñ¨O_ç`∞« ÅHõO>Ë!
âß„™êÎÅ#∞ J^躌 Ü«∞#O KÕ¿ã "åiHõO>Ë! Ü≥∂y Q˘Ñ¨Ê"å_»∞.
JÖψQ Hõ~‡° Å∞ KÕ¿ã"å~°∞ JO>Ë x`«º <≥q· ∞uÎHõ Hõ~‡° Å∞ JO>Ë ã¨O^蕺
=O^Œ#O, ã¨∂~°º #=∞™ê¯~åÅ∞, QÍÜ«∞„u =∞O„`«O ÖÏO\˜ x`«º J#∞ëêª<åÅ∞.
JÖψQ Ü«∞[˝, Ü«∂QÍk Hõ~‡° Å∞ KÕ¿ã "åi HõO>Ë 'Ü≥∂QÆO— KÕ¿ã 'Ü≥∂y—
Q˘Ñ¨Ê"å_»∞. JO^Œ∞KÕ`« J~°∞˚<å Ü≥∂yq HÍ! Jx ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥ѨÊ_»O
[iyOk. =∞i Z=~°∞ Ü≥∂y? ^Õxx Ü≥∂QÆ=∞O\Ï~°∞?
Ü≥∂QÆ âß„™êÎxH˜ =¸ÅѨÙ~°∞+¨μ_≥·# ''Ѩ`«O[e =∞ǨÏi¬—— ''Ü≥∂QÆó
z`«=Î $uÎ x~À^èóŒ —— Jx Ü≥∂QÍxH˜ x~°fiK«#O WKåÛ~°∞. JO>Ë z`«Î =$`«∞ÅÎ ∞
51
x~ÀkèOK«_»"Õ∞ Ü≥∂QÆ=∞#|_»∞`«∞Ok. z`«Î =$`«∞ÎÅ∞ JO>Ë z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯
=$`«∞ÅÎ ∞. z`«=Î Ú JO>Ë =∞#ã¨∞û. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ =$`«∞ÅÎ ∞ JO>Ë PÖ’K«#Å∞.
JO>Ë =∞#ã¨∞ûÖ’x PÖ’K«#Å∞ x~ÀkèOK«_"» ∞Õ Ü≥∂QÆ=Ú. JO>Ë PÖ’K«#Å∞
ÖËx ã≤÷uÖ’ =ÙO_»_»"Õ∞ 'Ü≥∂QÆ—=∞O\Ï~°∞. P ã≤÷uÖ’ =Ù#fl"å_Õ 'Ü≥∂y— Jx
Ñ≤Å∞=|_»`å_»∞.
JÖÏ PÖ’K«#Å∞ ÖËx 'Ü≥∂QÆ ã≤u÷ —Ö’ =ÙO_»\ÏxH˜, JÖÏO\˜ ã≤u÷
™êkèOK«_®xH˜ „|Ǩχi¬ Ѩ„fr `ÕeÔH·#, ã¨∞Å∞"≥·# =∂~°æO 'âßfi㨠g∞^Œ ^蕺ã¨
^蕺#O— =∞#‰õΩ JOkOKå~°∞. Z=Ô~·<å 㨈~ âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨠=ÙOz ^蕺#O
KÕ¿ãÎ "å~°∞ `˘O^Œ~°QÍ z`«Î=$`«∞ÎÅ∞ x~ÀkèOK«∞‰õΩx, =∞#ã¨∞ûÖËx ã≤÷uÖ’
JO>Ë 'P`«‡ ã≤÷u—Ö’ =ÙO\Ï~°∞. JÖÏ P`«‡`À ‰õÄ_ç =ÙO_»_»"Õ∞ 'Ü≥∂QÆ—
=∞#|_»∞`«∞Ok. 'P`«‡— JO>Ë 'ÉèQí =Æ O`«∞_Õ— Hõ^•? JO>Ë ÉèQí =Æ O`«∞x`À‰õÄ_ç
=ÙO_»_"» ∞Õ 'Ü≥∂QÆ=Ú— J=Ù`«∞Ok. JÖÏ =Ù#fl"å_Õ 'Ü≥∂y— J#|_»`å_»∞.
JO^Œ∞KÕ`« ÉèíQÆ=O`«∞x <À\˜`À „áêi÷OKÕ "åi HõO>Ë, PÜ«∞#
<å=∂xfl =∞#ã¨∞ûÖ’ 㨇iOKÕ "åiHõO>Ë, HÀiHõÅ`À PÜ«∞# QÆ∞iOz
J^躌 Ü«∞#O KÕ¿ã "åi HõO>Ë, PÜ«∞# QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ "åi HõO>Ë, Ü«∞[˝Ü∂« QÍk
Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ã "åi HõO>Ë, =∞#ã¨∞û ÖËx ã≤÷uÖ’ ÉèíQÆ=O`«∞x`À =ÙO_Õ Ü≥∂y
KåÖÏ KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê"å_»x ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
â’¡II Ü≥∂#Îó ã¨∞M’ #Î~å~å=∞ ãÎ̈^ä•#Î~À˚ ºuˆ~= Ü«∞ó
ã¨Ü≥∂w „|Ǩχx~åfi}O „|ǨχÉèí∂`ÀkèQÆK«Ûùu (Éè.í w.5-24)
`å:– Z=_»∞ `«#Ö’x P`«‡`À ã¨∞dã¨∂Î, P`«‡`À „H©_çã¨∂Î, P`«‡Ü«∞O^Õ
LO\Ï_À! J\ì̃ Ü≥∂y „|Ǩχã¨fi~°∂ѨÙ_≥· „|Ǩχ ™êHΔÍ`å¯~°=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
JO>Ë '^蕺#O— ^•fi~å Z=~°=Ù`Õ =∞#ã¨∞û ÖËx ã≤u÷ Ö’ 'P`«‡—`À
JO>Ë 'ÉèQí =Æ O`«∞x—`À =ÙO\Ï~À "å~°∞ z=~°‰Ωõ ÉèQí =Æ O`«∞x á⁄O^Œ∞`å~°∞.
JO>Ë "≥∂HΔÍxfl á⁄O^Œ∞`å~°x D â’¡HõO ^•fi~å ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥ѨÊ_»O
[iyOk. JO>Ë ^蕺#O KÕ¿ã "åˆ~ ÉèQí "Æ å#∞x á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞. HÍh WOHõ U
™ê^èŒ# KÕã≤<å ÉèíQÆ"å#∞x á⁄O^ŒÖË~°∞. JO^Œ∞KÕ`Õ Jxfl ™ê^èŒ#Å∞ KÕ¿ã
"åiHõO>Ë ^蕺# Ü≥∂y JO>Ë ^蕺#O KÕ¿ã "åˆ~ Q˘Ñ¨Ê"å~°x ÉèQí "Æ å#∞_»∞
K≥Ñʨ _»O [iyOk.
52
 '^蕺#O— Q˘Ñ¨Êk HÍ|\ì̃, '^蕺#O— ^•fi~å "≥∂HΔÍxfl á⁄O^Œ=K«∞Û
HÍ|\ì̃, JO^Œih '^蕺# Ü≥∂y— Hõ=∞‡x ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥áêÊ_»∞. JO`ÕHÍh
a~å¡ J=fi=∞x, JOÉÏh J=fi=∞x, Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ã¨OáêkOK«=∞x ZHõ¯_®
K≥ѨÊÖË^Œ∞. Wk „Ѩu XHõ¯~°∂ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe.
JO`ÕHÍ^Œ∞ JÖÏ Ü≥∂y J=fi\ÏxH˜ „ѨÜ∞« uflOz#"å_»∞ Ü≥∂y
HÍÖËHáõ È~Ú<å, ZÖÏO\˜ ÖÏÉèÏÅ∞ á⁄O^ŒQÅÆ ~À! JO`ÕHÍ^Œ∞ ^蕺#O KÕ¿ãÎ
ZÖÏO\˜ ÖÏÉèÏÅ∞ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ HõÅ∞QÆ∞`åÜ≥∂! ‰õÄ_® ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥ѨÊ_»O
[iyOk. ZO^Œ∞KÕ`#« O>Ë ^蕺#OÖ’ PÖ’K«#Å∞ ÖËx ã≤u÷ , JO>Ë =∞#ã¨∞û#∞
x„QÆÇ≤ÏOK«QÆey# ã≤÷u, â◊¥#ºO KÕã¨∞HÀQÆey# ã≤÷u ™êkèOK«_»O KåÖÏ
Hõ+Oì̈ . W^Õ q+¨Ü∞« O J~°∞#˚ ∞_»∞ ÉèQí "Æ å#∞x J_»∞QÆQÍ! JO>Ë JÖÏ <Õ#∞
J#∞‰õΩ#flk ™êkèOK«ÖËHõáÈ`Õ JO>Ë '^蕺#O— „áê~°OaèOz P`«‡#∞
á⁄O^ŒÖHË áõ È`Õ <å Ѩiã≤u÷ Uq∞\˜? Ug∞ KÕÜ∞« Hõ áÈ=_»O =Å¡ WǨÏOÖ’#∂,
™ê^è#Œ ѨÓiÎ KÕÜ∞« ÖËHáõ È=_»O =Å¡ Ѩ~O° Ö’#∂ #+ì̈áÈ~Ú, z=~°‰Ωõ ~Ô O\˜H©
K≥_#ç ~ˆ =_ç J~ÚáÈ<å Jx J~°∞#˚ ∞#‰õΩ ã¨O^ÕÇϨ O HõeyOk. D q+¨Ü∂« <Õfl
D „H˜Ok â’¡HOõ ^•fi~å ÉèQí "Æ å#∞x J_»Q_Æ O» [iyOk.
â’¡II HõzÛ<ÀflÉèíÜ«∞q„Éèí+ì̈ tÛù<åfl„Éèíq∞= #â◊ºu
J„ѨuëȪ =∞ǨÉÏǨϟ q=¸_èÀ „|Ǩχ}ó Ѩkä. (Éè.í w.6-38)
`å:– F Hõ$ëê‚! „|Ǩχ=∂~°Oæ Ö’ (Ü≥∂QÆ=∂~°Oæ Ö’) ã≤~÷ =° Ú ÖËx =¸_è∞» _»∞
WǨÏѨ~=° ÚÅ ~Ô O_çO\˜H© K≥_#ç "å_≥· K≥ki# "Õ∞Ѷ∞¨ =Ú =Öˇ #tOzáÈ_®?
Uq∞?
JO>Ë WǨÏOÖ’ ^è#Œ ã¨Oáê^Œ# =∂x ^蕺#O KÕã∂¨ Î ‰õÄ~°∞ÛO>Ë
WǨÏÖ’HõOÖ’ á⁄O^Õ ã¨∞MÏÅ∞ á⁄O^ŒÖËHõ! JÖψQ Ü≥∂QÆ™ê^èŒ# ѨÓiÎ
KÕÜ∞« HõáÈ=_»O =Å¡ Ѩ~O° Ö’ á⁄O^Õ ÖÏÉèÏÅ∞ JO>Ë "≥∂HõOΔ á⁄O^ŒÖHË !õ
~Ô O\˜H© K≥_#ç ~ˆ =_çx J=Ù`å<å? J<Õ ã¨O^ÕÇ¨ xfl J~°∞#˚ ∞_»∞ =ºHõOÎ KÕ™ê_»∞.
JO>Ë ^蕺<åxfl ѨÓiÎ KÕÜ«∞‰õΩO_® JO>Ë Ü≥∂QÍÉèϺã¨O KÕã¨∂Î =∞^茺֒
â◊s~°O =ke# "åi Ѩiã≤u÷ Uq∞\˜? Jx N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞x „ѨtflOK«_O»
[iyOk. ^•xH˜ ÉèQí "Æ å#∞_»∞
â’¡II „áêѨº ѨÙ}ºHõ$`åO Ö’HÍ#∞+≤`åfi âßâ◊fifó ã¨=∂ó
â◊√p<åO N=∞`åO Qˆ ¿ÇÏ Ü≥∂QÆ„Éèëí Èìa*è ÏÜ«∞`Õ (Éè.í w.6-41)
53
`å:– J\ì̃ Ü≥∂QÆ„Éèí+¨μì_»∞ (=∞~°}Ï#O`«~°=Ú) ѨÙ}Ϻ`«∞‡Å Ö’Hõ=Ú#∞
á⁄Ok, JK«@ J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ x=ã≤Oz, `«^∞Œ Ѩi ã¨^•Kå~°=O`«∞Öˇ#·
N=∞O`«∞x Ü≥ÚHõ¯ QÆ$ǨÏ=∞O^Œ∞ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl_»∞.
â’¡II J^äŒ"å Ü≥∂y<å"Õ∞= ‰õΩÖË Éèí=u nè=∞`å"£∞
U`«kú ^Œ∞~°¡Éèí`«~°O Ö’ˆH [#‡ Ü«∞n^Œ$â◊"£∞ (Éè.í w.6-42)
`å:– ÖËHõ *Ï˝#=O`«∞ÅQÆ∞ Ü≥∂QÆ∞Å Ü≥ÚHõ¯ =Oâ◊=∞O^Œ∞ [x‡OK«∞
K«∞<åfl_»∞. JÖÏO\˜ [#‡ ÅaèOK«_O» Ö’HõOÖ’ =∞Ǩ ^Œ∞~°É¡ =íè Ú.
WHõ¯_» =∞#O H˘OK≥O PÖ’zOKåe. ^蕺#O KÕ¿ã"åiH˜ ™ê=∂
#ºOQÍ U ÖÏÉèÏÅ∞ ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OK«=Ù. "åiH˜ ^è#Œ ã¨Oáê^Œ# Z‰õΩ¯= =ÙO_»^∞Œ .
JO`ÕHÍ^Œ∞ ™ê^è•~°}OQÍ ^èŒ#O `«‰õΩ¯= =Ù#fl"åˆ~ ^蕺#O KÕã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞.
"åix K«∂ã≤ q∞QÆ`å "å~°∞ Uq∞\˜? gà◊√§ Ug∞ KÕÜ«∞‰õΩO_®! Ug∞
ã¨OáêkOK«‰Ωõ O_®! Ug∞ J#∞Éèqí OK«‰Ωõ O_®! JÖÏ ZѨC_»∂ ^蕺#O KÕã∂¨ Î
‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞. KåÖÏ `≥eq `«‰Ωõ ¯= "åiÖÏ =Ù<åflˆ~! Jx ^蕺#O KÕ¿ã
"åix K«∂ã≤ KåÖÏ =∞Ok J#∞‰õΩO@∂ =ÙO\Ï~°∞. J<Õ "å~°∞ ‰õÄ_®=Ù<åfl~°∞.
HÍh JÖÏ ^蕺#O KÕ¿ã "å~°∞ ZO`« Q˘Ñ¨Ê"å~À! "å~°∞ Ѩ~O° Ö’
ZO`«\ ˜ Q˘Ñ¨Ê Ö’HÍʼnõΩ KÕ~∞° ‰õΩO\Ï~À! =∞~°ÖÏ "åiH˜ ZO`« L#fl`«"∞≥ #ÿ
[#‡ Åaèã¨∞ÎO^À! ÃÑ· â’¡HÍÅ ^•fi~å ÉèíQÆ"å#∞_»∞ `≥eÜ«∞KÕÜ«∞_»O [iyOk.
PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # „ѨHÍ~°O =∞~°∞[#‡Ö’ J„ѨÜ∞« `«flOQÍ<Õ N=∞O`«∞Å Wà◊§Ö’
[x‡™êÎ~x° , Q˘Ñ¨Ê *Ï˝#=O`«∞ÅQÆ∞ Ü≥∂QÆ∞Å Wà◊§Ö’ [x‡™êÎ~x° , JÖÏO\˜
[#‡ ÅaèOK«_O» =∞Ǩ ^Œ∞~°É¡ =íè ∞x PÜ«∞# K≥Ñʨ _»O [iyOk. JO^Œ∞Hˆ
PÜ«∞# JO^ŒiHõO>Ë 'Ü≥∂y— Q˘Ñ¨Ê"å_»x K≥ѨÊ_»O [iyOk. PY~°∞‰õΩ
Ü«∞[˝, Ü«∂QÍk Hõ~‡° Å∞ KÕ¿ã "åi HõO>Ë 'Ü≥∂y— Q˘Ñ¨Ê"å_»x K≥Ñʨ _®xH˜
HÍ~°}O W^Õ.
nxx |\˜ì '^蕺#O— KÕ¿ã 'Ü≥∂y— ZO`« Q˘Ñ¨Ê"å_À! ZO`«
J^Œ$+¨ì=O`«∞_À! J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. „Ѩã¨∞Î`«O ^蕺#O KÕ¿ã "å~°∞
™ê=∂#ºOQÍ HõxÑ≤OK«=K«∞Û. Ö’HõO ^Œ$+≤Öì ’ ™ê=∂#∞ºÅ∞ HÍ=K«∞Û. HÍh
JO^ŒiHõO>Ë "åˆ~ Q˘Ñ¨Ê"å~°x ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê# ^•xx |\˜ì J~°÷O
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. „Ѩã¨∞Î`«O H˘O`«=∞Ok ^èŒ#=O`«∞Å∞QÍ =ÙO_»=K«∞Û. HÍh P
54
^è#Œ O K«xáÈ~Ú# `«~∞° "å`« Ѩ~åxH˜ HÍh, =∞~°∞[#‡‰õΩ HÍh fã¨∞‰õΩ "≥à§◊ ÖË~∞° .
JO`ÕHÍ^Œ∞ "åi =∞~°∞[#‡ ZÖÏ =ÙO@∞O^À ‰õÄ_® `≥eÜ«∞^Œ∞. HÍx ^蕺#O
KÕã≤# "å~°∞ Ѩ~°OÖ’ ѨÙ}Ϻ Ö’HÍÅ∞ á⁄O^Œ_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, =∞~°∞ [#‡Ö’
N=∞O`«∞Å∞QÍ HÍx, Q˘Ñ¨Ê Ü≥∂QÆ∞Å∞QÍ HÍx [x‡™êÎ~x° , JO`ÕHÍ^Œ∞ JÖÏO\˜
[#‡Å∞ á⁄Ok "å~°∞ `«^Œ#O`«~° ™ê^èŒ# ѨÓiÎ KÕã¨∞‰õΩx "≥∂HΔÍxfl ‰õÄ_®
á⁄O^Œ∞`å~°x ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥áêÊ~°∞.
D„H˜Ok â’¡HOõ K«∂^•ÌO:–
â’¡II „Ѩܫ∞`åfl^Œº`«=∂#ã¨∞Î Ü≥∂w ã¨Oâ◊√^ŒúH˜eƒ+¨ó
J<ÕH[õ #‡ã¨Oã≤^ãúŒ `Î̈ À Ü«∂u Ѩ~åO QÆu"£∞ (Éè.í w.6-45)
`å:– JÖÏ „Ѩܫ∞uflOK«∞#\ì̃ Ü≥∂y áêѨ~°Ç≤Ï`«∞_≥·, J<ÕHõ [#‡=ÚÅO^Œ∞
KÕÜ«∞|_ç# JÉèϺã¨=ÚKÕ Ü≥∂QÆ ã≤kúx á⁄Ok P Ñ≤^ŒÑ¨ ã¨~Àfi`«Î=∞=∞QÆ∞
"≥∂HõΔ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
JÖÏ ^蕺#O KÕ¿ã Ü≥∂y Q˘Ñ¨Ê [#‡Å∞ á⁄O^Œ_"» ∞Õ QÍHõ, z=~°‰Ωõ
"≥∂HΔÍxfl ‰õÄ_® á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞ HÍ|\˜.ì J~°∞#˚ ∞x 'Ü≥∂yqHÍ!— Jx ÉèQí "Æ å#∞_»∞
K≥Ñʨ _»O [iyOk.
J~°∞˚#∞#‰õΩ K≥áêÊ_»∞ JO>Ë =∞#O^ŒiH© K≥Ñ≤Ê#>Ëì! JO^Œ∞KÕ`«
a~å¡Å∞, \Ï\ÏÅ∞, JOÉÏhÅ∞ J"åfiÅ<Õ „Ѩܫ∞`«flO =∂x ÉèíQÆ"å#∞_»∞
K≥ÑÊ≤ #@∞ì Ü≥∂y HÍ=_®xH˜ „ѨÜ∞« uflOKåe. '^蕺#O— K≥Ü∂« ºe. '^蕺#O—
K≥Ü∞« º_»O HõO>Ë =∂#=Ù_»∞ K≥Ü∞« ºQÆey# Q˘Ñ¨ÊѨx D Éè∂í Ö’HõOÖ’ WOH˘Hõ\ ˜
ÖË^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. J^Õ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê# ã¨O^Õâ◊O.
=∞#O WOH˘Hõ\ ˜ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. =∞#O ZO`« „ѨÜ∞« uflOz<å
a~å¡Å∞, \Ï\ÏÅ∞, JOÉÏhÅ∞ HÍÖË=Ú. HÍ~°}O ^•xH˜ J~°›`« =ÙO_®e.
HÍh ^蕺#O KÕ¿ãÎ Ü≥∂QÆ∞Å∞QÍ J=fiQÆÅO. JÖÏ Ü≥∂QÆ∞ÅÜÕ∞º J~°›`,« ^蕺#O
K≥Ü∞« ºQÆÅ â◊H,Î̃ „Ѩf XHõ¯iH˜ =ÙOk. JO^Œ∞KÕ`« JO^Œ~∂° ^蕺#O K≥Ü∞« ºO_ç.
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#@∞ì 'Ü≥∂QÆ∞Å∞— HõO_ç.
''ǨÏOã¨Å ÉÏ~°∞Å∞, ~°`åflÅ~åâ◊√Å∞ LO_»=Ù.
JÖψQ ã¨[#˚ ∞Å ã¨=¸Ç¨Å∞, Ü≥∂QÆ∞Å QÆ∞OѨÙÅ∞ =ÙO_»=Ù——.

55
 ÉèíQÆ=næ`«#∞ |\˜ì
Ü≥∂y Z=~°∞? Éè’y Z=~°∞?
â’¡IIÜ«∂ xâß ã¨~fi° Éè∂í `å<åO `«™êºO *ÏQÆiÎ ã¨OÜ«∞g∞
Ü«∞™êºO *Ï„QÆu Éè∂í `åx ™ê xâß Ñ¨âº◊ `À =Ú<Õó
(Éèí.w.2-69)
`å:– ™ê=∂#º [#∞ʼnõΩ (Éè’yH˜) Uk
~å„`À, Ü≥∂yH˜ Jk ѨQÅÆ ∞, ™ê=∂#∞ºÅ‰õΩ Uk ѨQÖÆ ’ Ü≥∂yH˜ Jk ~å„u.
nxx |\˜ì Éè’y ѨQÅÆ ∞ "Õ∞Å∞‰õΩO\Ï_»x, ~å„u x„^ŒáÈ`å_»x, JÖψQ
Ü≥∂y ѨQÅÆ ∞ x„^ŒáÈ`å_»x, ~å„u "Õ∞Å∞‰õΩO\Ï_»x JO`å J#∞‰õΩO\Ï~°∞. WHõ¯_»
‰õÄ_® ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ Ok XHõ\ ,˜ JO^Œ~∂° J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õk =∞~˘Hõ\ .˜ HÍh
N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # L^ÕâÌ º◊ O Jk HÍ^Œ∞.
PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ Ok Éè’y U q+¨Ü∂« ŠѨ@¡ Pã¨HΘ K«∂Ñ≤™êÎ_À, P q+¨Ü∂« Å
Ѩ@¡ Ü≥∂y J<åã¨H`Î̃ À =ÙO\Ï_»x, JÖψQ Éè’y U q+¨Ü∂« ŠѨ@¡ J<åã¨HQΘ Í
=ÙO\Ï_À P q+¨Ü∂« ŠѨ@¡ Ü≥∂y Pã¨HQΘ Í =ÙO\Ï_»x nx J~°O÷ .
ã¨ÇϨ [OQÍ Éè’y „áêѨOzHõ q+¨Ü∂« Å∞ JO>Ë ^è#Œ ã¨Oáê^Œ#, Éè’QÍÅ∞,
Ѩ^=Œ ÙÅ∞, L^ÀºQÍÅ∞, |O^è∞Œ q∞„`«∞Å∞, ѶO¨ Hõ#Δ ∞¡, áêsìÅ∞ ÖÏO\˜ q+¨Ü∂« ŠѨ@¡
KåÖÏ Pã¨HΘ K«∂Ñ≤ã∂¨ Î =ÙO\Ï_»∞. HÍh J"Õ q+¨Ü∂« ŠѨ@¡ Ü≥∂y KåÖÏ J<åã¨HQΘ Í
=ÙO\Ï_»∞. JO>Ë ~å„u x„kOz#@∞¡ =ÙO\Ï_»∞.
JÖψQ Éè’y P^蕺u‡Hõ q+¨Ü∂« Å∞ JO>Ë P`«‡ q+¨Ü∂« Å∞ Ѩ@¡ J<åã¨HQΘ Í
x„^ŒáÈ`«∂ =ÙO\Ï_»∞. HÍh J"Õ q+¨Ü∂« ŠѨ@¡ Ü≥∂y KåÖÏ Pã¨HΘ K«∂Ñ≤ã∂¨ Î
=ÙO\Ï_»∞. "Õ∞Å∞H˘x =ÙO\Ï_»∞.
nxx |\˜ì =∞#O Ü≥∂yÖÏ J"åfiÅO>Ë! Ü≥∂yÖÏ P^蕺u‡Hõ q+¨Ü∂« Å∞
Ѩ@¡ JO>Ë P`«‡ q+¨Ü∂« ŠѨ@¡ Pã¨HΘ K«∂Ñ≤OKåe. Ü≥∂yÖÏ „Ѩ=iÎOKåe.
=∞i Ü≥∂y UO KÕ™êÎ_∞» ? '^蕺#O— KÕ™êÎ_∞» . JO>Ë =∞#O ‰õÄ_® ^蕺#O K≥Ü∂« ºe.
^蕺#O Ѩ@¡ Pã¨HÎ̃ K«∂Ñ≤OKåe. W^Õ N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # ^•xH˜ J~°O÷ .

56
 ÉèíQÆ=O`«∞xH˜
W+ì̈"≥∞ÿ#"å~°∞ Z=~°∞?
™ê^è•~°}OQÍ KåÖÏ =∞Ok `«=∞‰õΩ
Éè í Q Æ = O`« ∞ _» O _Õ W+¨ ì = ∞O\Ï~° ∞ . KåÖÏ
W+ì̈=∂? JO>Ë P! KåÖÏ W+ì̈O! Jx ‰õÄ_®
JO\Ï~°∞. h‰õΩ ÉèQí =Æ O`«∞_»O_Õ W+ì̈=∞x
ZÖÏ K≥Ñʨ QÆÅ=Ù? Jx JO>Ë <Õ#∞ ~ÀE ѨÓ[ KÕ™êÎ#xH˘O^Œ~∞° , Éè[í #
KÕ™êÎ#x H˘O^Œ~°∞, „áê~°Ì# KÕ™êÎ#x H˘O^Œ~°∞, <≥·"Õ^•ºÅ∞, „Ѩ™ê^•Å∞
ã¨=∞iÊ™êÎ#x H˘O^Œ~°∞, ~ÀE [ѨO KÕ™êÎ#x H˘O^Œ~°∞, ~ÀE QÆ∞_çH˜
"≥_`» å#x H˘O^Œ~∞° K≥ÑÙ¨ `«∂=ÙO\Ï~°∞. W=hfl ÉèQí =Æ O`«∞_»O>Ë W+ì̈O HÍ|>Ëì
KÕã∞¨ <Î åfl#x JO\Ï~°∞.
JÖÏ `«#‰õΩ ÉèíQÆ=O`«∞_»O>Ë W+ì̈=∞O\Ï~°∞ HÍx, Jã¨Å∞ `å#∞
ÉèQí =Æ O`«∞xH˜ W+¨μ_ì Ü
» ∂« º_® ÖË^•? J#flk PÖŸzOK«~∞° . ZO^Œ∞HõO>Ë `«#‰õΩ
ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ W+ì̈"≥∞ÿ#O`« =∂„`å# „ѨÜ≥∂[#O ÖË^Œ∞. ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ `å#∞
W+¨μì_»"åfie. JÖÏ ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ `å#∞ W+¨μì_»~∞∞ѨÙ_Õ `«# rq`«O ^èŒ#ºO
J=Ù`«∞Ok.
=∞i ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ `å#∞ W+¨μì_»"åfiÅO>Ë! `«#‰õΩ W+ì̈"≥∞ÿ#@∞ì KÕ¿ãÎ
ã¨iáÈ^Œ∞. `å#∞ KÕ¿ã Ѩx ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ "≥∞KåÛe! =∞i ÉèíQÆ=O`«∞_»∞
"≥∞KåÛÅO>Ë! UO KÕ¿ãÎ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ "≥∞K«∞Û`å_À `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JO`ÕHÍx
JÖÏ `≥Å∞ã¨∞HÀ‰õΩO_® `«#‰õΩ #zÛ#@∞ì ѨÓ[KÕ™È, „áêiúOKÀ, Éè[í # KÕ™È,
<å=∞㨇~°} KÕ™È ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ W+¨μì_≥·áÈ~∞∞#@∞ì ÉèÏq¿ãÎ „ѨÜ≥∂[#O
Ug∞=ÙO_»^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« D q+¨Ü«∞O ÉÏQÍ PÖŸzOKåe. Ug∞KÕ¿ãÎ
ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ W+¨μìÅ=Ù`å"≥∂ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
=∞i ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞ÎOk? Jx J#=K«∞Û. HÍx `ÕeHõQÍ `≥Å∞ã¨∞
57
HÀ=K«∞Û. ZÖÏ? JO>Ë ÉèíQÆ=næ`« ^•fi~å ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ `«#‰õΩ
Z=~°∞ W+¨μìÖŸ `≥eÜ«∞KÕ™ê~°∞. D „H˜Ok ⟡HÍÅ∞ K«∂¿ãÎ P q+¨Ü«∞O
ã¨Ê+ì̈OQÍ `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
⟡II K«`«∞ifi^è• Éèí[<ÕÎ =∂O [<åã¨∞ûHõ$u<À~°∞˚#
P~ÀÎ l*Ï˝ã¨∞~°~å÷s÷ *Ï˝h K« Éèí~°`«~°¬Éèí. (Éèí.w 7-16)

⟡II `ÕëêO *Ï˝h x`«ºÜ«∞∞HõÎ UHõÉèíHÎ̃ifit+¨º`Õ

„Ñ≤Ü≥∂ Ç≤Ï *Ï˝x<À`«º~°÷=∞ǨÏO 㨠K« =∞=∞ „Ñ≤Ü«∞: (Éèí.w 7-17)
`å:- Éèí~°`«=Oâ◊ „âı+¨μª_»=QÆ∞ F J~°∞˚<å! PѨ^ŒÅÖŸ P~°Î<å^•Å∞ KÕ¿ã"å~°∞,
^èŒ<åxfl PtOKÕ"å~°∞, ÉèíQÆ=O`«∞x `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ<Õ Pã¨H˜Î HõÅ"å~°∞,
P`«‡*Ï˝#=∞∞ HõÅ"å~°∞ J<Õ <åÅ∞QÆ∞ q^è•Öˇ·# "å~°∞ ##∞fl ¿ãqã¨∞Î<åfl~°∞.
"åiÖŸ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ÉèíHÎ̃ HõÅ"å_»QÆ∞ '*Ï˝x— „âı+¨μì_»∞. J\ì̃
'*Ï˝xH˜— <Õ#∂ W+¨μì_»<Õ. J`«_»∞ ‰õÄ_® <å‰õΩ Z‰õΩ¯= W+¨μì_Õ.
ÃÑ· ⟡HÍÅ#∞ |\˜ì <åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ Éèí‰õΩÎÅÖŸ JO>Ë HõëêìÅ∞
`˘ÅyOK«=∞x, ѨÓ[Å∞, Éè[í #Å∞, „áê~°#Î Å∞ KÕã∂¨ Î P~°<Î å^•Å∞ KÕ¿ã 'P~°∞ÅÎ ∞—
HõO>Ë, JÖÏO\˜"Õ KÕã∂¨ Î ^è<Œ åxfl, ã¨OѨ^eŒ fl „Ѩ™êkOK«=∞x HÀiHõÅ∞ HÀˆ~
'J~åÌ~°∞ÌÅ— HõO>Ë, ÉèíQÆ=O`«∞x `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ<Õ l*Ï˝ã¨`À âß„™êÎÅ#∞
J^茺ܫ∞#O KÕ¿ã 'ѨO_ç`«∞Å— HõO>Ë ‰õÄ_®, '^蕺#O— ^•fi~å P`«‡*Ï˝#O
ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl '*Ï˝<Õ— <å‰õΩ W+¨μì_»∞ Jx ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥ѨÊ_»O [iyOk.
JO>Ë JO^Œi Éè‰í Ωõ ÅÎ HõO>Ë ^蕺#O KÕ¿ã"å_Õ <å‰õΩ W+¨μ_ì x» ã¨Ê+ì̈OQÍ N
Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥áêÊ~°∞.
WOHÍ PÜ«∞#‰õΩ Z=~°∞ W+¨μÖì Ÿ D „H˜Ok ⟡HÍÅ∞ K«∂^•ÌO.
⟡II J#¿ÑHõΔ â◊√‡z~°ÌHõΔ L^•ã‘<À QÆ`«=º^äŒ:
ã¨~åfi~°=∞ƒÑ¨i`åºw Ü≥∂ =∞^ŒƒHõÎã¨û "Õ∞ „Ñ≤Ü«∞:. (Éèí.w 12-16)
`å:- HÀiHõÅ∞ ÖËx"å_»∞, JO`«~° â◊√kúQÅÆ "å_»∞, q"ÕH=õ O`«∞_»∞, ^ÕxÜ«∞O^Œ∞
Pã¨H˜ÎÖËx"å_»∞, ^Œ∞:dOK«x"å_»∞ ã¨=∞ã¨Î HÍ~åºÅ∞ Ѩi`«ºlOz#"å_»∞.
<åÜ«∞O^Œ∞ (P`«‡ Ü«∞O^Œ∞) ÉèHí Î̃ HõÅ"å_»∞ Z=_»∞HõÅ_À J`«_∞» <å‰õΩ W+¨μ_ì ∞» .
58
 ÃÑ· ⟡HÍxfl |\ì̃ HÀiHõÅ`À P~åkèOK«‰Äõ _»^xŒ , JO`«~âü √◊ kÌ JO>Ë
=∞Oz QÆ∞}ÏÅ∞ Hõey =ÙO_®Åx, Ug∞ PtOK«‰Äõ _»^xŒ , Uk [iy<å ^Œ∞ó
dOK«‰õÄ_»^Œx, ã¨=∞ãÎ̈ WO„kÜ«∞ ^èŒ~å‡Å#∞ Ѩi`«ºlOKåÅx, `«# Ü«∞O^Œ∞
JO>Ë P`«‡ Ü«∞O^Œ∞ W+¨ìO =ÙO_®Åx, JÖÏO\˜ "åˆ~ `«#‰õΩ W+¨μìÅx
`≥eÜ«∞*Ë™ê~°∞.
PÜ«∞# WOHÍ :–
⟡II J^Õfiëêì ã¨~°fiÉèí∂`å<åO "≥∞ÿ„`«: Hõ~°∞} U=K«
x~°‡"≥∂ x~°ÇϨ OHÍ~°: ã¨=∞^Œ∞:Yã¨∞Y: HõgΔ ∞. (Éè.í w 12-13)

⟡II ã¨O`«∞+ì̈ã¨û`«`«O Ü≥∂w Ü«∞`å`å‡ ^Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞:

=∞Ü«∞ºiÊ`«=∞<À|∞kú~Àº =∞^ŒƒùHõÎã¨û "Õ∞ „Ñ≤Ü«∞:. (Éèí.w 12-14)
`å:- ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ÅÜ≥∞_»Å ^Õfi+¨=∞∞ÖËx"å_»∞, "≥∞ÿ„u ‰õ~°∞}HõÅ"å_»∞,
JǨÏOHÍ~° =∞=∞HÍ~°=∞∞Å∞ ÖËx"å_»∞, ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅÖ’ ã¨=∞ÉèÏ=O HõÅ"å_»∞,
F~°∞ÊHõÅ"å_»∞, ZÅ¡ÑC¨ _»∞ ã¨O`«$Ñ≤`Î À =ÙO_Õ"å_»∞, Ü≥∂QÆÜ∞« ∞‰õΩ_Î ∞» , =∞#ã¨∞û#∞
™êfinè#Ѩ~°K«∞‰õΩ#fl"å_»∞, ^Œ$_è»"≥∞ÿ#xâ◊ÛÜ«∞=∞∞QÆÅ"å_»∞, <åÜ«∞O^Œ∞
(P`«‡Ü«∞O^Œ∞) ã¨=∞iÊOѨ|_ç# =∞<À|^Œ∞úÅ∞QÆÅ"å_»∞, <åÜ«∞O^Œ∞ (P`«‡
Ü«∞O^Œ∞) ÉèíHÎ̃QÆÅ"å_»∞ Z=_»∞HõÅ_À J`«_»∞ <å‰õΩ W+¨μì_»∞.
WHõ¯_» ‰õÄ_® `«#‰õΩ Z=~°∞ W+¨μÖì Ÿ ã¨Ê+ì̈OQÍ ¿Ñ~˘¯#_»O [iyOk.
U [O`«∞=Ù#∞ Ç≤ÏOã≤O K«‰Äõ _»^xŒ , "å\˜`À ¿ãflǨÏÉèÏ=O Hõey=ÙO_®Åx.
"å\˜ÃÑ· ^ŒÜ∞« K«∂Ñ≤OKåÅx '<Õ#∞— J<Õ JǨÏOHÍ~°O '<åk— J<Õ =∞=∞HÍ~°O
LO_»‰õÄ_»^Œx, L#fl^•x`À `«$Ñ≤Î K≥O^•Åx, '^蕺#=∞∞— ^•fi~å =∞#ã¨∞û
™êfinè#O KÕã¨∞HÀ"åÅx, =∞#ã¨∞û, |∞kÌ ÉÏǨϺ q+¨Ü«∂Å g∞^Œ HÍHõ
ÉèQí =Æ O`«∞x ÃÑ,· JO>Ë P`«‡ÃÑ· =ÙOKåÅx. JO>Ë ^蕺#O K≥Ü∂« ºÅx, JÖÏ
Z=_»∞ KÕ™êÎ_À "å_Õ `«#‰õΩ W+¨μì_»x N Hõ$+¨μ‚Å"å~°∞ K≥áêÊ~°∞.
⟡II Ü«∞™ê‡<Àflkfi*`Õ ÖŸHÀ ÖŸHÍ<Àflkfi[`ü K« Ü«∞:
ǨÏ~å¬=∞~°¬ÉèíÜ≥∂^ÕfiÔQ·~°∞‡HÀÎ Ü«∞ã¨û K« "Õ∞ „Ñ≤Ü«∞:. (Éèí.w 12-15)
`å:- Z=x =Å# ÖŸHõ=∞∞ÖŸx [#∞Å∞ ÉèÜ í ∞« =∞∞ K≥O^Œ~À, Z=_»∞ ÖŸHõ=∞∞
59
=Å# ÉèíÜ«∞=∞∞ á⁄O^Œ_À, Z=_»∞ ã¨O`À+¨=∞∞, „HÀ^èŒ=∞∞, ÉèíÜ«∞=∞∞,
=∞<À"庉õΩÅ`« =∞∞#flQÆ∞#q ÖˉõΩO_® =ÙO\Ï_À J\ì̃ "å_»∞ <å‰õΩ W+¨μì_»∞.
⟡II Ü≥∂ # ǨÏ$+¨ºu # ^Õfi+≤ì # âŸK«u # HÍ[˝u
â◊√ÉèÏâ◊√Éèí Ѩi`åºw ÉèíHÎ̃=∂<£ Ü«∞ã¨û "Õ∞ „Ñ≤Ü«∞:.(Éèí.w 12-17)
`å:- "=_»∞ ã¨O`À+≤OѨ_À, ^Õfi+≤OѨ_À, âŸHõ=∞∞#∞á⁄O^Œ_À, Z=_»∞
â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=∞∞Å#∞ =^Œe#"å_À (=∞Oz-K≥_»∞† ѨÙ}º=∞∞-áêѨ=∞∞) J\ì̃
Éèí‰õΩÎ_»∞ <å‰õΩ W+¨μì_»∞.
⟡II ã¨=∞â◊≈„`Ò K« q∞„`Õ K« `«^ä• =∂<å==∂#Ü≥∂ó
j`À+¨‚ã¨∞Hõ ^Œ∞óMË+¨μ ã¨=∞ã¨û[æq=i˚`«ó (Éèí.w 12-18)
⟡II `«∞źx<åÌã¨∞Îu~“‡h ã¨O`«∞ëÈì ÜÕ∞#ˆH#z`ü
JxˆH`«ó ã¨~÷ =° ∞u~°ƒHù =Î̃ ∂<Õ‡ „Ñ≤Ü∂≥ #~°ó (Éè.í w 12-19)
`å:- â◊„`«∞=ÙxÜ«∞O^Œ∞, q∞„`«∞xÜ«∞O^Œ∞, =∂<å==∂#=∞∞ÅÜ«∞O^Œ∞ j`À+¨,‚
ã¨∞Y^Œ∞:Y=∞∞ÅO^Œ∞ ã¨=∞=∞∞QÍ LO_Õ"å_»∞. ^ÕxÜ«∞O^Œ∞ Pã¨HÎ̃ ÖËx"å_»∞,
xO^•ã¨∞`Î ∞« ÅO^Œ∞ ã¨=∞=∞∞QÍ =ÙO_»∞"å_»∞, =∞ø#=∞∞`À =ÙO_»∞"å_»∞, ^˘iH˜#
^•x`À ÖËHõ L#fl^•x`À `«$Ñ≤Îx á⁄O^Õ"å_»∞, xiÌ+ì̈=∞QÆ∞ x"å㨙ê÷#=∞∞
ÖËx"å_»∞, xâ◊ÛÜ«∞=∞QÆ∞ |∞kúQÆÅ"å_»∞, ÉèíH˜Î`À ‰õÄ_ç=ÙO_»∞"å_»∞ JQÆ∞
=∞#∞A_»∞ <å‰õΩ W+¨μì_»∞.
WHõ¯_» Jxfl\˜ Ü«∞O^Œ∞ ã¨=∞ÉèÏ==∞∞ HõÅ"å_Õ <å‰õΩ W+¨μì_»∞ Jx
K≥ѨÊ_»O [iyOk. P ã¨=∞ ã≤÷u Z=iÔH·<å '^蕺#O— =Å¡ =∂„`«"Õ∞
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. '^蕺#O— K≥Ü«∞ºx"å_»∞ ZѨÊ\˜H˜ ã¨=∞ ã≤÷u á⁄O^ŒÖË_»∞.
⟡II ÜÕ∞ `«∞ ^èŒ~出=∞$`«q∞^ŒO Ü«∞^äÀHõÎO Ѩ~°∞ºáêã¨`Õ
„â◊^ŒÌ^è•<å =∞`«Ê~°=∂ ÉèíHÍοãÎf= "Õ∞ „Ñ≤Ü«∂:. (Éèí.w 12-20)
`å:- Z=Ô~·`Õ „â◊^•ú=O`«∞Öˇ·, <å Ü«∞O^Œ∞ (P`«‡Ü«∞O^Œ∞) Pã¨HÎ̃ QÆÅ"åÔ~· D
J=∞$`« ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ ÃÑ· ^èŒ~å‡Å#∞ PK«i™êÎ~À "åˆ~ <å‰õΩ W+¨μìÅ∞.
D q^èOŒ QÍ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ `«#‰õΩ Z=~°∞ W+¨μÖì Ÿ ÃÑ· ⟡HÍÅ ^•fi~å
q=iOK«_»O [iyOk. PÜ«∞# K≥Ñ≤Ê# q^èŒOQÍ Z=~°∞ „Ѩ=i™êÎ~À,
#_»K∞« ‰õΩO\Ï~À "åˆ~ ÉèQí "Æ å#∞xH˜ W+¨μÅì ∞. JÖÏ H͉õΩO_® <Õ#∞ ѨÓ[
60
KÕã¨∞Î<åfl#∞, Éèí[# KÕ™êÎ#∞, <≥·"Õ^•ºÅ∞ ã¨=∞iÊã¨∞Î<åfl~°∞. „áê~°Ì# „Hõ=∞O
`«Ñ¨Ê‰õ KÕã¨∞Î<åfl#∞ J#∞‰õΩx x[ rq`«OÖŸ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡
PK«iOK«HõáÈ`Õ "å~°∞ ZѨÊ\˜H© ÉèíQÆ"å#∞xH˜ W+¨μìÅ∞ HÍÖË~°∞. PÜ«∞#‰õΩ
W+¨μÅì ∞ HÍÖËx"å~°∞ Uq∞ KÕã<≤ å ^ŒO_»Qˆ , ZÖÏ rqOz<å =º~°"Ì ∞Õ . JO^Œ∞KÕ`«
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # q^èOŒ QÍ #_»∞K«∞HÀO_ç PÜ«∞#‰õΩ W+¨μÅì ∞ HõO_ç! rq`åxfl
^èŒ#ºO KÕã¨∞HÀO_ç!.
=∞∞YºOQÍ Éè í ∂ `« ^ Œ Ü « ∞ Hõ e y =ÙO_®e. JO>Ë r=Ç≤ Ï Oã¨
KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ JO>Ë '=∂O㨠ÉèHí } Δõ — =∂<åe. JO`ÕHÍ^Œ∞ PÜ«∞#‰õΩ W+¨"ì ∞≥ #ÿ
'P`«‡ *Ï˝#O— ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe. ^•xH˜ '^蕺#"Õ∞— =∂~°Oæ HÍ|\ì̃ ^蕺#O
K≥Ü∞« ºO_ç. D ~Ô O_»∂ PK«iOKÕ"å~°∞ <≥=∞‡kQÍ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # QÆ∞}ÏÅ∞
ã¨OáêkOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. z=~°‰Ωõ 'P`«‡*Ï˝<åxfl— ‰õÄ_® ã¨OáêkOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
ÉèíQÆ"å#∞xH˜ W+ì̈"≥∞ÿ# "åi eã¨∞ìÖŸ KÕiáÈ`å~°∞.

''=∞# ^蕺㨠U ã¨=∞Ü«∞OÖ’<≥·`Õ Ñ¨~°=∂`«‡ "≥·Ñ¨Ù#‰õΩ (P`«‡"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ)

=∞à◊√§`«∞O^À! P Ѷ∞¨ _çÜ∞« , P Hõ}Δ O, P =ÚǨ˙~°OÎ ,
P ~ÀA, P"å~°O, P u^èÕ Ñ¨q`„ "« ∞≥ #ÿ ^Œx QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç!——

''^≥"· åÅ∞ "Õ~∞° "Õ~∞° J#fl ÉèÏ=O ^蕺#O KÕ¿ã!Î

LѨC h\˜Ö’ HõiyáÈ~Ú UHõ"∞≥ #ÿ @∞ìQÍ!
JO`å XHõ¯>Ë J#fl ÉèÏ=O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok——.

61
 ÉèíQÆ=næ`«#∞ |\ì̃
QÀqO^•! QÀqO^•! J<åÖÏ?
QÀqO^Œ∞x`À =ÙO_®ÖÏ?
JO^Œ~∂° ÉèQí =Æ O`«∞_»O>Ë W+ì̈=∞O\Ï~°∞.
KåÖÏ W+ì̈=∞O\Ï~°∞. JÖÏ JO@∂ PÜ«∞#
„Ѩ u ~° ∂ áêÅ#∞ JO>Ë á¶ È \’Å#∞,
„Ѩu=∞Å#∞, q„QÆǨÅ#∞ ѨÓl™êÎ~°∞. ¿Ñ~°¡#∞, <å=∂Å#∞ LK«Ûùi™êÎ~°∞.
Éèíl™êÎ~°∞, ™È΄u™êÎ~°∞. =∞O„`« ~°∂ѨHõOQÍ [Ñ≤™êÎ~°∞. JÖÏ WO`« =~°̂H
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. J^Õ P~å^èŒ# Jx ã¨O`«$Ñ≤ΠѨ_»∞`«∞<åfl~°∞. J^Õ ÉèíQÆ=O`«∞x
q+¨Ü«∞OÖ’ KÕÜ«∞=Åã≤O^Œx ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞.
HÍh W=hfl `å`å¯eHõ `«$Ñ≤xÎ =∂„`«"∞Õ W™êÎ~Ú `«Ñʨ , Jã¨Ö#·ˇ
P#O^•xfl, „|Ǩ  ‡#O^•xfl JO>Ë =ÚH˜ Î x W=fiÖË = Ù. J@∞=O\˜
'„|Ǩ‡#O^ŒO—, 'Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞#ÿ P#O^ŒO— JO>Ë =i‚OK«ÖxË , =∂@Å`À
K≥Ñʨ ÖËx P#O^ŒO, ÉèQí =Æ O`«∞x K≥O`« =Ù#fl "åiˆH Åaèã∞¨ OÎ k. ÉèQí =Æ O`«∞x
KÕi# "åiˆH Åaèã∞¨ OÎ k. JO^Œ∞Hˆ ''QÀqO^•! QÀqO^•!! J#_»O HÍ^Œ∞
QÀqO^Œ∞x`À =ÙO_®e—— JO\Ï~°∞. ^Õ=Ù_®! J#_»O "Õ~∞° , ^Õ=Ùx`À =ÙO_»_O»
"Õ~∞° . HÍ~°}O ^Õ=Ù_®! J<Õ "å_çHõO>Ë ^Õ=Ùx`À =ÙO_Õ"å_Õ Q˘Ñ¨Ê"å_»∞.
J^Œ$+¨ì=O`«∞_»∞.
z#fl L^•Ç¨Ï~°} K«∂^•ÌO. ÉèÏ~°º‰õΩ Éè~í ΰ `å`å¯eHõOQÍ ^Œ∂~°"∞≥ <ÿ å!
âßâ◊fi`«OQÍ ^Œ∂~°"∞≥ <ÿ å! JO`«∞ÖËx zO`«‰Ωõ Ö’#=Ù`å~°∞. ^Œ∞ód`«∞Å=Ù`å~°∞.
P q~°Ç¨xfl ÉèíiOK«ÖËHõ Éèí~°Î á¶È\’ =ÙOK«∞‰õΩx JÖψQ K«∂ã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞.
Éè~í ΰ QÆ∞iOz# q+¨Ü∂« Å∞ JO^ŒiH© K≥ÑC¨ ‰õΩO\Ï~°∞. =∂\˜ =∂\˜H© Éè~í #ΰ ∞
`«Å∞K«∞‰õΩO@∂ =ÙO\Ï~°∞. âßâ◊fi`«OQÍ ^Œ∂~°"≥∞ÿ`Õ "åi á¶È\’‰õΩ ^ŒO_»"Õã≤
ѨÓÅ∞ =ÙOK«∞`å~°∞.
62
 HÍãÎ̈ QÆ=∞x¿ãÎ WÖÏO\˜q Zxfl KÕã≤<å J=hfl `å`å¯eHõ K«~°ºÖË
J=Ù`å~Ú HÍh Éè~í ΰ K≥O`« =Ù#flO`« `«$Ñ≤†Î Éè~í `ΰ À =Ù#flO`« P#O^ŒO HõÅ∞QÆ^∞Œ
Hõ^•? WÖÏO\˜ Ѩiã≤÷`Õ Éèí~°Î‰õΩ ÉèÏ~°º q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® U~°Ê_»∞`«∞Ok.
JÖψQ =∞# ^ŒQ~æÆ ° ÖËx ÉèQí =Æ O`«∞x ~°∂áêxfl ѨÓlOz<å, <å=∂xfl
LK«ÛùiOz<å, =∞O„`åxfl [Ñ≤Oz<å, ÉèíQÆ=O`«∞x`À =Ù#flO`« P#O^ŒO,
PÜ«∞# K≥O`« =Ù#flO`« P#O^ŒO =ÙO_»^Œ∞ Hõ^•? HÍh ã¨`«º"≥∞ÿ#
ÉèQí =Æ O`«∞x`À =ÙO>Ë! PÜ«∞# K≥O`Õ Hõ#∞Hõ =ÙO>Ë! P P#O^ŒO =i‚OK«ÖOË
Hõ^•? JO^Œ∞KÕ`« PÜ«∞# q„QÆǨÏO`À HÍ^Œ∞, PÜ«∞# ÉÁ=∞‡`À HÍ^Œ∞
PÜ«∞#`À<Õ =ÙO_®e. <å=∂xfl K≥Ñʨ _»O HÍ^Œ∞ PÜ«∞# K≥O`« =ÙO_®e.
=∞i Wk ™ê^躌 =∂? JO>Ë ™ê^躌 "Õ∞!
P =∂~°"æ ∞Õ ''âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨠^蕺#O——. ^蕺#O ^•fi~å ÉèQí =Æ O`«∞x
KÕ~°=K«∞Û. PÜ«∞#`À =ÙO_»=K«∞Û. PÜ«∞# K≥O`« =ÙO_»=K«∞Û.
ÉèíQÆ=O`«∞x`À =ÙO_®ÅO>Ë KÕ`«∞Å`À, KÕ¿ã ѨÓ*ÏkHÍÅ =Å¡
™ê^茺O HÍ^Œ∞. <À\˜`À K≥¿ÑÊ PÜ«∞# ™È΄`åÅ∞, Éèí[#Å =Å¡ ™ê^茺O HÍ^Œ∞.
=∞#ã¨∞`À KÕ¿ã <å=∞㨇~°}, =∞O„`«[áêÅ =Å¡ ™ê^躌 O HÍ^Œ∞. HÍ~°}O
WÖÏO\˜q Zxfl KÕã<≤ å PÜ«∞#`À =Ù#fl@∞ì HÍ^Œ∞. ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ g@xfl\˜H©
Jf`«"∞≥ #ÿ "å_»∞. g\˜`À ÉèQí =Æ O`«∞x K≥O`«‰Ωõ KÕ~_° O» J™ê^躌 O. g\˜`À
`å`å¯eHõOQÍ PÜ«∞##∞ QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞‰õΩ#fl@∞ì J=Ù`«∞Ok `«Ñ¨Ê, JO`«Hõ<åfl
"Õ̂~ Ug∞ HÍ^Œ∞.
PÜ«∞# K≥O`«‰Ωõ KÕ~åÅO>Ë! PÜ«∞##∞ á⁄O^•ÅO>Ë! PÜ«∞#`À
=ÙO_®ÅO>Ë! =∞#ã¨∞ ÖËx ã≤u÷ Ö’ KÕ¿ã ™ê^è#Œ JO>Ë '^蕺#O— =Å¡<Õ ™ê^躌 O.
HÍ~°}O ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ 'P`«‡— ~°∂ѨÙ_»∞. =∂#= WO„kÜ«∂ʼnõΩ QÀK«~=° Ú
HÍx "å_»∞, ÅaèOK«x "å_»∞. JO^Œ∞KÕ`« =∂#=ÙʼnõΩ =Ù#fl U WO„kÜ«∞O`À
„Ѩܫ∞uflOz<å, ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÅaèOK«_»∞. =∂#= WO„kÜ«∂ʼnõΩ P â◊H˜Î
ÖË^Œ∞. WO„kÜ«∂f`« ã≤÷uÖ’<Õ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ Åaè™êÎ_»∞. P ã≤÷u '^蕺#O—
^•fi~å =∂„`«"∞Õ Z=Ô~<· å ™êkèOK«QÅÆ ~°∞. JÖÏ ™êkèOz# 'Ü≥∂QÆ∞Å∞— ZO`À
=∞Ok =Ù<åfl~°∞. JÖÏ ™êkèOz "åi [#‡#∞ ^è#Œ ºO KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞.
63
 ^蕺#O KÕ¿ã Ü≥∂QÆ∞Å∞ ÉèQí =Æ O`«∞x`À ZÖÏ =ÙO_»QeÆ QÍ~À K«∂^•ÌO.
=∂#=Ù#‰õΩ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ WO„kÜ«∂Å∞ =Ù<åfl~Ú. (1)ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂Å∞,
(2) JO`«~ˆ O„kÜ«∞O. ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∂Å∞ JO>Ë J~Ú^Œ∞ *Ï˝<OÕ „kÜ«∂Å∞.
J~Ú^Œ∞ Hõ~ˆ ‡O„kÜ«∂Å∞. JO`«~ˆ O„kÜ«∞=∞O>Ë =∞#ã¨∞û. =∞#O D ~Ô O_ç\ H˜ ©
Jf`«"∞≥ #ÿ ã≤u÷ H˜ KÕ~∞° HÀ"åe. JO>Ë =∞#O ~¸ ~Ô O_çO\˜h ^•\Ïe JO>Ë
~Ô O_çO\˜h LѨÜ∂≥ yOK«‰Äõ _»^∞Œ .
=∞#O ѨÓ[Å∞, Éèí[#Å∞, <À=ÚÅ∞, „=`åÅ∞, ™È΄`åÅ∞ KÕã¨∂ÎO>Ë
ÉÏǨϺ WO„kÜ«∂Å#∞ LѨÜ≥∂yã¨∞Î#fl@∞ì. JO^Œ∞KÕ`« WO„kÜ«∂Å#∞
Hõ>ÜìË ∂« e. JO>Ë KÕ`∞« Å∞ Hõ>ÜìË ∂« e, HÍà◊√§ Hõ>Ü
ìË ∂« e. Hõà√◊ § =¸ã¨∞HÀ"åe.
<À~°∞=¸ã¨∞HÀ"åe. Wk ^蕺#OÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ ã≤u÷ .
JÖÏ ‰õÄ~°∞Û#fl "≥O@<Õ Z=iÔH·<å ֒ѨŠJO>Ë JO`«~°OÖ’
PÖ’K«#Å∞ =ã¨∂Î =ÙO\Ï~Ú. JO>Ë =∞#ã¨∞û Ѩx KÕã∂¨ Î =ÙO@∞Ok. JO>Ë
ÉÏǨϺ WO„kÜ«∂Å∞ Ѩx K≥Ü«∞º_»O ÖË^Œ∞ HÍh JO`«ˆ~O„kÜ«∞"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û
ѨxKÕã∂¨ <Î Õ =ÙO@∞Ok. HÍh =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® ѨxK≥Ü∞« º‰õÄ_»^∞Œ . =∞#ã¨∞û#∞
^•\Ïe. JO>Ë PÖ’K«#Å∞ P¿ÑÜ«∂e.
Wk ™êkèOK«_O» HÀã¨O KåÖÏ =∞Ok =∞#ã¨∞ûÖ’ XHõ <å=∂xfl
㨇i™êÎ~∞° . H˘O`«=∞Ok XHõ =∞O„`åxfl [Ñ≤™êÎ~∞° . WOHÍ H˘O`«=∞Ok U^À
XHõ ~°∂ѨO g∞^À, =ã¨∞=Î Ù g∞^À, â◊s~°OÖ’x U^À XHõ ÉèÏQÆO g∞^À
=∞#ã¨∞û#∞ ˆHO„nHõi™êÎ~°∞. JÖÏ KÕã≤#ѨÙ_»∞ PÖ’K«#Å∞ ÖË#@∞ìQÍ
HõxÑ≤OK«=K«∞Û HÍh =∞#ã¨∞û =ÙO@∞Ok. JÖÏ ZO`«¿ãѨ٠‰õÄ~°∞Û<åfl =∞#ã¨∞û
=ÙO@∞Ok. JO>Ë JO`«~ˆ O„kÜ«∞"≥∞#ÿ =∞#ã¨∞û ѨxKÕã∂¨ <Î Õ =ÙO@∞Ok JO>Ë
=∞#ã¨∞û#∞ LѨÜ∂≥ yã¨∞<Î åflO. HÍh WO„kÜ«∂ʼnõΩ Jf`«"∞≥ #ÿ ã≤u÷ H˜ KÕ~Ö° ^Ë ∞Œ .
JO^Œ∞KÕ`« ÉÏǨϺ ~ÚO„kÜ«∂ÖË HÍ^Œ∞ JO`«~ˆ O„kÜ«∞"≥∞#ÿ =∞#ã¨∞û#∞ ‰õÄ_®
™êfinè#O KÕã∞¨ HÀ"åe. Ѩx K≥Ü∞« º‰õΩO_® K≥Ü∂« ºe. JO>Ë =∞#ã¨∞ûÖ’ Ug∞
LO_»‰Äõ _»^∞Œ . =∞#ã¨∞û`À Ug∞ K≥Ü∞« º‰õÄ_»^∞Œ . JѨC_Õ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ #@∞ì
WO„kÜ«∂Å#∞ ™êfinè#O KÕã∞¨ ‰õΩ#fl "å~°=∞=Ù`åO.

64
â’¡II ÜÕ∞ `«fiHõΔ~°=∞xˆ~Ìâ◊º=∞=ºHõÎO Ѩ~°∞ºáêã¨`Õ
ã¨~°fi„`«QÆ=∞z#κO K« ‰õÄ@ã¨÷=∞K«ÅO „^èŒ∞="£∞. (Éè.í w.12-3)
â’¡II ã¨OxÜ«∞"Õ∞º„xÌÜ«∞„QÍ=∞O ã¨~°fi„`« ã¨=∞|∞^ŒúÜ«∞ó
`Õ „áêѨÙfl=xÎ =∂"Õ∞= ã¨~°fiÉèí∂`«Ç≤Ï`Õ ~°`åó (Éè.í w.12-4)
`å:– Z=~°∞ WO„kÜ«∞=ÚÅxfl\˜x ÉÏQÆ∞QÆ x„QÆÇÏ≤ Oz (™êfinè#Ѩ~K° ∞« H˘x)
ZÖˇ¡_»Å ã¨=∞ÉèÏ==Ú QÆÅ"åÔ~·, ã¨=∞ãÎ̈ „áê}∞ʼnõΩ#∞ Ç≤Ï`«"≥Ú#~°∞Û@Ü«∞O
^•ã¨HQΘ ÅÆ "åÔ~,· W\˜^ì xŒ xˆ~tÌ OѨâH◊ ºõ =Ú HÍxk, WO„kÜ«∞=ÚʼnõΩ QÀK«~=° Ú
HÍxk, zOuOѨ#ÅqHÍxk, xifiHÍ~°"≥∞ÿ#k, K«eOK«xk, x`«º"≥∞ÿ#k,
JO`«@#∞ "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk JQÆ∞ JHõ~Δ ° Ѩ~„° |Ǩχ=Ú#∞ ^蕺xOK«∞K«∞<åfl~À,
"å~°∞ ##∞fl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
HÍh D ã≤u÷ , JO>Ë PÖ’K«#Å∞ ÖËx ã≤u÷ ''Z=iÔH<· å `ÕeHõQÍ,
ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ, `˘O^Œ~°QÍ ~å"åÅO>Ë ''âßfiã¨g∞^Œ ^蕺㨗— =ÙOKåe.
JÖÏ =ÙOz`Õ P ã≤u÷ ^•#O`«@ J^Õ =ã¨∞OÎ k. JÖÏ =ÙOz ^蕺#O KÕã#≤
"å~°∞ ZO`À=∞Ok D q+¨Ü∞« O J#∞Éè=í ѨÓ~°fiHõOQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
JÖÏ 'âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨗 ^•fi~å PÖ’K«#Å∞ ÖËx, JO>Ë =∞#ã¨∞û
ÖËx JO>Ë WO„kÜ«∂ʼnõΩ Jf`«"∞≥ #ÿ ã≤u÷ H˜ KÕ~∞° ‰õΩ#flѨC_»∞ WHõ JHõ¯_»
=ÙO_Õk ''P`«‡—— XHõ¯>Ë. HÍ|\ì̃ =∞#O 'P`«‡—`À =ÙO\ÏO. 'P`«‡ ã≤÷u—Ö’
=ÙO\ÏO. 'P`«‡— JO>Ë 'ÉèQí =Æ O`«∞_ÕQÍ!— JO>Ë 'ÉèQí =Æ O`«∞x—`À =ÙO\ÏO.
'QÀqO^Œ∞x—`À =ÙO\ÏO.
W^Õ =∂#=Ù_»∞ ™êkèOK«=Åã≤#, KÕ~∞° HÀ=Åã≤#, á⁄O^Œ=Åã≤#
J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ ã≤u÷ . D ã≤u÷ Ö’ Z=iÔH<· å JO`«∞ÖËx, Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞#ÿ JO>Ë
=i‚OK«ÖxË P#O^•#∞Éè∂í u HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Zxfl [#‡Öˇu<Î å, "åi rq`«OÖ’
Zxfl ™êkèOz<å, Zxfl =Ù<åfl, Zxfl á⁄Ok<å, á⁄O^ŒÖ#Ë O`« P#O^•xfl,
„|Ǩ‡#O^•xfl á⁄O^Œ∞`å~°∞. D ã≤÷u<Õ ''ã¨=∂kè ã≤÷u—— JO\Ï~°∞.
nx`À "åi [#‡ ^è#Œ º"≥∞#ÿ >Ë.ì HÍ~°}O 'P`«‡—#∞ á⁄Ok# "å~°∞
JO>Ë 'ÉèQí =Æ O`«∞x— á⁄Ok# "å~°∞ 'ÉèQí =Æ O`«∞x— Ö’HÍxH˜ KÕ~∞° ‰õΩO\Ï~°∞.
'ã¨`º« Ö’HÍxH˜— KÕ~∞° ‰õΩO\Ï~°∞. =∞~°Å uiy ~å~°∞. W^Õ q+¨Ü∞« O ÉèQí =Æ næ`Ö« ’
65
D „H˜Ok â’¡HOõ ^•fi~å `≥eÜ«∞K≥Ü∞« º_»O [iyOk.
â’¡II P „|Ǩχ Éèí∞=<åÖ’¡HÍ Ñ¨Ù#~å=iÎ<À~°∞˚#
=∂=Ú¿Ñ`«º `«∞ H“<ÕÎÜ«∞ ѨÙ#~°̊#‡ # q^Œº`Õ (Éè.í w.8-16)
`å:– F J~°∞˚<å! P „|Ǩχ Ö’HÍÖÏ¡O\˜ Ö’HÍʼnõΩ KÕ~°∞‰õΩ<åfl =∞~°Ö
uiy [#‡ f㨠∞ HÀ=Åã≤ O ^Õ ! (Éè í ∂ Ö’HÍxH˜ =™êÎ = Ù). HÍh <Õ # ∞
=ÙO_Õ@@∞=O\˜ Ö’HÍxH˜ (ã¨`º« Ö’HÍxH˜) KÕ~∞° ‰õΩO>Ë JO>Ë #<Õfl KÕ~∞° ‰õΩO>Ë
#∞=Ùfi =∞~°Å uiy ~å=Ù.
W^Õ q+¨Ü«∂xfl „|Ǩχi¬ Ѩ„u QÍ~°∞ ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞. ''ѨÙ}ºO
KÕ¿ãΠѨÙ}º Ö’HÍʼnõΩ KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. uiy =™êÎ~°∞——. JÖψQ ''`«Ñ¨ã¨∞û KÕ¿ãÎ
`«áÈÖ’HÍʼnõΩ KÕ~∞° ‰õΩO\Ï~°∞. uiy =™êÎ~∞° ——. HÍh ''^蕺#O KÕã≤ ã¨`º« Ö’HÍxH˜
KÕ~°∞‰õΩO>Ë =∞~°Å uiy ~å~°∞——.
JO^Œ∞KÕ`« ''âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨗— =ÙOK«O_ç. ^蕺#O K≥Ü«∞ºO_ç.
'QÀqO^Œ∞x— K≥O`«‰õΩ KÕ~°O_ç. 'QÀqO^Œ∞x—`À =ÙO_»O_ç. 'QÀ— JO>Ë
WO„kÜ«∂Å∞, 'QÀqO^Œ∞_»∞— JO>Ë WO„kÜ«∂ʼnõΩ JkèÑu¨ J~Ú# 'P`«‡—.
JO>Ë 'P`«‡—`À =ÙO_»O_ç. rq`åxfl ^è#Œ ºO KÕã∞¨ HÀO_ç. nx<Õ "≥∂HõOΔ Jx
JO\Ï~°∞. JO^Œ∞KÕ`« QÀqO^•! QÀqO^•!! J#_»O HÍ^Œ∞. QÀqO^Œ∞x`À
=ÙO_®Åx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.

''HÍH˜H˜ J=∞$`«O ÅaèOz<å ^•xH˜

=ÚiH˜`À<Õ `«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
JÖψQ =¸~°∞_ö Hç ˜ â„ Ü
ı ∂≥ =∂~°Oæ (ÉèQí =Æ O`«∞x =∂~°Oæ )
ÅaèOz<å ¿„Ñ"≥∂ =∂~°"æ ∞Õ („áêѨOzHõ =∂~°Oæ ) `«$Ñ≤xÎ ã¨∞OÎ k.
J^Õ J#∞ã¨i™êÎ_∞» ——.

66
 ÉèíQÆ=O`«∞x
KÕ~åÅO>Ë?
ÉèíQÆ=O`«∞x KÕ~°_®xH˜ KåÖÏ =∞Ok
ÉèíQÆ=O`«∞x <å=∂xfl K≥ѨÙ`«∂ =ÙO\Ï~°∞.
Éèlí ã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. 㨇iã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. "åiH˜
ÉèíQÆ=O`«∞x ¿Ñ~°∞ =∂„`«"Õ∞ `≥Å∞ã¨∞. JO`Õ
HÍh PÜ«∞# ZÖÏ =ÙO\Ï_À? ZHõ¯_» =ÙO\Ï_À? ZÖÏ KÕ~∞° HÀ"åÖ’? U
=∂~°æO ^•fi~å KÕ~°∞HÀ"åÖ’ `≥eÜ«∞^Œ∞. `≥eÜ«∞Hõ ZO`«¿ãÑ¨Ó `«Ñ¨#`À,
PiÎ`À P <å=∂<Õfl J<ÕHõ ™ê~°∞¡ ѨÅ∞‰õΩ`«∂ =ÙO\Ï~°∞. [Ñ≤ã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞.
HÍh JÖÏ rq`«=∞O`å KÕã<≤ å KÕ~Ö° ~Ë ∞° .
HÍ~°}O "å~°∞ ÉèíQÆ=O`«∞x <å=∞O =∂„`«"Õ∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
JO`ÕHÍh P ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ZÖÏ =ÙO\Ï_À "åiH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞. Wk `≥eÜ«∞Hõ
áÈ=_»O =Å¡ ZO`« ¿ãÑ¨Ó `≥eã≤# <å=∂<Õfl ѨÅ∞‰õΩ`«∂ [Ñ≤ã∂¨ Î =ÙO\Ï~°∞.
HÍh KÕ~Ö° ~Ë ∞° . HÍ~°}O D z#fl L^•Ç¨Ï~°} K«∂^•ÌO. XHõ_∞» _èbç Ö¡ ’ `«#‰õΩ
á¶È<£ ^•fi~å ѨiK«Ü∞« "≥∞#ÿ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_çfl KÕ~_° ®xH˜ _èbç ¡ "≥àϧ_»∞. á¶È#∞ <≥O|~°∞
ÖË^Œ∞. J`«xH˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞x ¿Ñ~°∞ =∂„`«"Õ∞ `≥Å∞ã¨∞. J`«#∞ ZÖÏ =ÙO\Ï_À?
ZHõ¯_» =ÙO\Ï_À? J`«xfl ZÖÏ KÕ~°∞HÀ"åÖ’? `≥eÜ«∞^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`«
ZO`«¿ãѨÓ! _èçb¡Ö’ J@∂ W@∂ u~°∞QÆ∞`«∂! J`«x ¿Ñ~°∞ ѨÅ∞‰õΩ`«∂
=ÙO\Ï_»∞. QÆ\ ì̃QÍ J~°∞ã¨∂Î =ÙO\Ï_»∞. `«Å∞K«∞‰õΩO\Ï_»∞. HÍh JÖÏ KÕ¿ãÎ
KÕ~Q° ÅÆ _®? PÖ’zOK«O_ç Z<åflà◊√§ JÖÏ KÕã<≤ å KÕ~Ö° _Ë ∞» Hõ^•?
JÖψQ ÉèíQÆ=O`«∞x q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®! JO^Œ∞KÕ`« ÉèíQÆ=O`«∞x
KÕ~åÅO>Ë PÜ«∞# ZÖÏ =ÙO\Ï_À `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. ZHõ¯_» =ÙO\Ï_À
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. ZÖÏ KÕ~°∞HÀ"åÖ’ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
67
KÕ~∞° HÀQÆÅ~°∞. JO^Œ∞KÕ`« ÉèQí =Æ O`«∞x <å=∂xfl QÆ\ Qì̃ Í Ñ¨ÅHõ_O» HÍ^Œ∞.
㨇iOK«_O» HÍ^Œ∞. J#_»O HÍ^Œ∞. ÉèQí =Æ O`«∞x QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O
=ÚYºO. =∞i ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ZÖÏ =ÙO\Ï_»∞? JO>Ë PÜ«∞# J#O`« â◊HÎ̃
ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. P â◊HÎ̃<Õ P`«‡ JO\Ï~°∞. JO>Ë 'P`Õ‡— ÉèíQÆ=O`«∞_»∞.
ZHõ¯_» =ÙO\Ï_»∞? PÜ«∞# ã¨~fi° "åºÑ≤ JO>Ë PÜ«∞# JO`«\Ï
=ÙO\Ï_»∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ PÜ«∞# ã¨~åfiO`«~åºq∞. JO>Ë ã¨~∞° fiÅÖ’ JO>Ë
ã¨~°fi=∂#=ÙÖ’¡, ã¨~°fi r=ÙÖ’¡, [O`«∞=ÙÖ’¡ JO`«~åºq∞QÍ "åºÑ≤Oz
=ÙO\Ï_»∞. JO>Ë JO^ŒiÖ’ =Ù#fl ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ =∞#Ö’ ‰õÄ_® =Ù#fl>Ëì
Hõ^•?
PÜ«∞#∞fl ZÖÏ KÕ~°∞HÀ"åe? JO`«~°OÖ’ =Ù#fl PÜ«∞#∞fl
KÕ~∞° HÀ"åO>Ë JO`«~∞° ‡Y∞Å∞ J"åfie. JO>Ë Z=iH˜ "å~°∞ `«=∞ ֒ѨeH˜
"≥àϧe. JÖÏ Ö’Ñ¨eH˜ "≥àϧÅO>Ë ''âßfiã¨g∞^Œ ^蕺㨠=ÙOz ^蕺#O
K≥Ü«∂ºe——. ^蕺#O KÕ¿ãÎ "≥∞e¡QÍ â◊s~åxfl ^•\˜, =∞#ã¨∞û#∞ ^•\˜ P`«‡#∞
JO>Ë ÉèQí =Æ O`«∞}˜‚ KÕ~∞° HÀ=K«∞Û.
JÖÏ ^蕺#O ^•fi~å ZO`À=∞Ok ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞.
^è#Œ ∞ºÅÜ«∂º~°∞. JO^Œ∞KÕ`« ÉèQí =Æ O`«∞}˜‚ KÕ~åÅO>Ë <å=∂Å#∞ LK«Ûiù OK«_O» ,
=∞O„`åÅ#∞ [Ñ≤OK«_O» HÍ^Œ∞. ^蕺#O K≥Ü∂« ºe.

''ZO`À â„ =◊ ∞`À Ñ„ Ü
¨ ∂« }˜Oz#"å_»∞ QÆ=∞ºO KÕi#
"≥O@<Õ ZO`« P#O^ŒO á⁄O^Œ∞`å_À!
JÖψQ Z<Àfl HõëêìÅ∞ J#∞Éèqí Oz# "å_»∞ ÉèQí =Æ O`«∞x KÕ~Q° Í<Õ
JO`« |„ Ǩ‡#O^ŒO á⁄O^Œ∞`å_»∞——.

68
 ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ
HõëêìÅ∞, ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz
™ê^è•~°}OQÍ „Ѩu XHõ¯i rq`«OÖŸ
Z<Àfl Hõ ë êì Å ∞ =ÙO\Ï~∞∞, 㨠= ∞㨠º Å∞
=ÙO\Ï~∞∞. D ã¨=∞㨺Å∞, HõëêìÅ∞ J#flq
Z=iÔH<· å KåÖÏ ÉèÏ^è•Hõ~O° . Éèií OK«ÖxË q
‰õ Ä _®! JO^Œ ∞ KÕ ` « "å\˜ #∞Oz |Ü« ∞ @Ѩ _ » \ ÏxH˜ „Ѩ u XHõ ¯ ~° ∂
„Ѩܫ∞uflã¨∞ÎO\Ï~°∞.
ã¨ÇϨ [OQÍ „ѨÑO¨ K«"åºÑÎ̈OQÍ Z=Ô~<· å Kտ㠄ѨÜ∞« `«fl"Õ∞q∞@O>Ë
"å~°∞ XHõ ^Õ=Ùx áÈ\Ÿ ^ŒQÆæ~À, ѨÓ*Ï =∞Ok~°O =^ÀÌ, QÆ∞_çÖŸ<À ÖËHõ
K«iÛÖŸ<À ÖËHõ =∞ã‘^Œ∞ÖŸ<À ‰õÄ~°∞Ûx `«=∞ ã¨=∞㨺, Hõ+ì̈O `ÀÅyOK«=∞x
^Õ=Ùx ѨÓlã¨∂Î „áêiÌOKÕ"å~°∞ H˘O^Œ~Ô `· ,Õ H˘O^Œ~∞° =∂=∞∂Å∞QÍ „áêiÌ™êÎ~∞° .
H˘O^Œ~°∞ #=∂A ^•fi~å „áêiÌ™êÎ~°∞. H˘O^Œ~°∞ Éèí[# KÕã≤ „áêiÌ™êÎ~°∞.
WÖÏ „Ѩu XHõ¯~°∂ U^À XHõ ^Õ=Ùx „áêiÌã∂¨ Î <å‰õΩ D Hõ+Oì̈ =zÛOk!
<Õ#∞ Ug∞ KÕÜ∞« ÖËHáõ È`«∞<åfl#∞! ##∞fl #∞"Õfi P^Œ∞HÀ"åe! HÍáê_®e! WHõ
<å‰õΩ "Õ̂~ ^•i ÖË^∞Œ ! JO@∂ n#OQÍ, Ç‘Ï#OQÍ „áêiÌã∞¨ <Î åfl~°∞. Ug∞
KÕÜ∞« ÖËx"åiÖÏ JiÌã∞¨ <Î åfl~°∞. P^Œ∞HÀ=∞x "Õ_∞» ‰õΩO@∞<åfl~°∞. JÖÏ U z#fl
Hõ+¨ìO =zÛ<å "≥O@<Õ JÖÏ ‰õÄÅ|_çáÈ~∞∞ JO>Ë K«uH˜Å|_ç Ug∞
KÕÜ∞« ÖËx"åiÖÏ, KÕ`H« Íx"åiÖÏ L<åfl~°∞, `«=∞‰õΩ Ug∞ ™ê^躌 O HÍ#@∞ì
„Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. „Ѩã¨∞Î`« „ѨѨOK«O f~°∞ WÖÏ =ÙOk.
HÍx =∂#=ÙÅ∞ ã¨~°fi â◊H˜Î=∞O`«∞Å∞.. =∂#=ÙÅ∞ „Ѩܫ∞ufl¿ãÎ
™ê^茺OHÍxk Un ÖË^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞. `«=∞ HõëêìʼnõΩ `å"Õ∞
HÍ~°}O. JO`ÕHÍ^Œ∞ `«=∞ HõëêìÅ∞ `«=∞ „Ѩܫ∞`«flO =Å¡ =∂„`«"Õ∞
JkèQqÆ ∞OK«QÅÆ O. `«=∞ ã¨=∞㨺Å#∞ `å=∞∞ =∂„`«"∞Õ Ñ¨i+¨¯iOK«∞HÀQÆÅ=∞x
J~°Oú KÕã∞¨ HÀÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞. HÍx =∂#=ÙÅ∞ D q+¨Ü∞« O PÖŸzOKåe.
69
 „|Ǩχi¬ Ѩ„uQÍ~°∞ ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~åxH˜ =∂#=ÙÅ∞ PK«iOK«
=Åã≤# ~Ô O_»∞ q+¨Ü∂« Å∞ ÉèŸkèOKå~°∞.
1) U Hõëêì<fl·≥ <å, U ã¨=∞㨺<≥<· å `«=∞ ã¨fi„ѨÜ∞« `«flO =Å¡, `«=∞ ã¨fiÜ«∞OHõ$+≤
=Å¡ =∂„`«"∞Õ JkèQqÆ ∞OK«QÅÆ ~°∞, Ѩi+¨¯iOK«∞HÀQÆÅ~°x! JO>Ë ''Z=ix
"åˆ~ L^ŒÌiOK«∞HÀ"åÅx—— K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
Wˆ^Õ q+¨Ü«∞O N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ''L^ŒÌ̂~^•`«‡<å`å‡<åO—— Jx
ÉèŸkèOKå~°x, |∞^ŒÌ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ''JáÈÊnáÈÉèí=—— Jx ÉèŸkèOKå~°x
K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
2) JÖψQ U ã¨=∞㨺 #∞Oz J~∞∞<å |Ü«∞@Ѩ_®ÅO>Ë, |Ü«∞@ Ѩ_\» ÏxH˜
KÕ¿ã Hõ$+≤ HõO>Ë, =∞∞O^Œ∞ ã¨=∞㨺‰õΩ HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx K≥ÑÙ¨ `«∞<åfl~°∞.
JÖÏ K≥ѨÙ`«∂ ã¨$+≤ì ã≤^•ÌO`åÅÖŸ XHõ =∞∞Yº ã≤^•ÌO`«"≥∞ÿ#
''HÍ~åºHÍ~°} ã≤^•ÌO`«O!—— QÆ∞iOz „Ѩ=∞∞YOQÍ q=iã¨∞<Î åfl~°∞. JO>Ë D
ã¨$+≤Öì Ÿ UHÍ~°}O ÖˉΩõ O_® Un [~°Q^Æ ∞Œ . U ã¨=∞™êº L`«Ê#flO HÍ^Œ∞.
JO^Œ∞KÕ`« ã¨=∞㨺 #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_®ÅO>Ë =∞∞O^Œ∞ ã¨=∞㨺‰õΩ HÍ~°}O
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO@∞<åfl~°∞.
ZѨC_»~∞∞`Õ ã¨=∞㨺‰õΩ =∞∂Å HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï"≥∂! "≥O@<Õ
ã¨=∞㨺‰õΩ ãÔ̈~·# Ѩiëê¯~°O ^À~°∞‰õΩ`«∞Ok. JѨÙÊ_»∞ `ÕeHõQÍ P ã¨=∞㨺
#∞Oz ɡ · @ Ѩ _ » ` åO. uiy J^Õ ã¨ = ∞㨠º Ѩ Ù #~å=$`« Î O H͉õ Ω O_®
KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞`åO. ZO^Œ∞KÕ`#« O>Ë ã¨=∞㨺‰õΩ =∞∂Å HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞HÀ#O`«
=~°‰Ωõ P ã¨=∞㨺 #∞O_ç ɡ@ · Ѩ_Ö» ~Ë . JO`ÕHÍ^Œ∞ HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞HÀ‰õΩO_®
Hõ$+≤ KÕã#≤ ѨÙ_»∞ XH˘¯Hõ¯™êi ã¨=∞㨺 #∞O_ç ɡ@· Ѩ_#ç @∞¡ HõxÑ≤Oz<å, =∞~°Å
J^Õ ã¨=∞㨺֟ z‰õΩ¯‰õΩO\Ï~. HÍ~°}O ã¨=∞㨺‰õΩ =∞∂ÅO JÖψQ =ÙOk.
HÍ|\ì̃, ^•xfl ã¨iK≥Ü«∞ºÖË^Œ∞ HÍ|\ì̃.
QÀ_»g∞^Œ "≥∞∞Hõ¯ Zxfl™ê~°∞¡ #iH˜<å =∞∂Å"≥∞ÿ# "Õ~°∞#∞ `˘eyOK«
#O`«HÍÅO ZÖÏ =ã¨∂Î=ÙO@∞O^À, =∞# ã¨=∞㨺 ‰õÄ_® JÖÏ =ã¨∂Î<Õ
=ÙO@∞Ok. PÖŸz¿ãÎ ã¨$+≤ìÖŸ 'ã¨=∞㨺— HõxÑ≤ã¨∞ÎOk, ã¨=∞㨺‰õΩ 'HÍ~°}O—
HõxÑ≤OK«^Œ∞.=∂#=ÙÅ∞ ZO`«¿ãÑ¨Ó HõxÑ≤OKÕ ÉÏǨϺ ã¨=∞㨺#∞ K«∂™êÎ~°∞
`«Ñ¨Ê, HõxÑ≤OK«x HÍ~°}Ïxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ~°∞, PÖŸzOK«~°∞. JO^Œ∞KÕ`« P
ã¨=∞㨺֟¡ JÖψQ =ÙO_çáÈ`«∞<åfl~°∞. Ug∞ K≥Ü«∞ºÖËHõ K«uH˜Å|_ç ^Õ=Ùà◊§#∞
70
HÍáê_»=∞x „áêiÌã¨∞Î<åfl~°∞.
HÍx ã¨=∞㨺‰õΩ HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞‰õΩx „Ѩܫ∞ufl¿ãÎ `ÕeHõQÍ
JkèQÆq∞OK«=K«∞Û. JO^Œ∞KÕ`« HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe! ^è≥·~°ºOQÍ „Ѩܫ∞`«flO
K≥Ü∂« ºe!. W^Õ ÉèQí =Æ næ`« ^•fi~å N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ J~°∞#˚ ∞#‰õΩ ÉèŸkèOzOk.
J~°∞˚#∞#‰õΩ ÉèŸkèOzOn JO>Ë! J~°∞˚#∞#ˆH HÍ^Œ∞, ã¨=∞ã¨Î =∂#"åoH˜
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèŸkèOz#>Ëì! JO^Œ∞KÕ`« P q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.
ÉèÏ~°`« Ü«∞∞^ŒOÌ WOHÍ „áê~°OÉèOí HÍÖË^∞Œ . HÍx J~°∞#˚ ∞x HÀiHõ
"Õ∞~°‰õΩ N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ Ô~O_»∞ ¿ã#Å =∞^茺‰õΩ ~°^è•xfl #_çÑ≤OKå_»∞.
JѨÙ_»∞ J~°∞˚#∞_»∞ â◊„`«∞=ÙÅ#∞, â◊„`«∞Ãã·<åºxfl K«∂ã≤ cèu K≥Ok, ^Œ∞:d`«∞_≥·
g~°O^Œih <Õ#∞ K«OѨ_=» ∂? g~°O^Œih <Õ#∞ Z^Œ∞~À¯QÆÅ<å? Jx ÉèÏqOz
D Ü«∞∞^ŒÌO <å =Å¡ HÍ^Œ∞ Hõ$ëê‚! Jx cè~°∞=ÙÖÏ (Ñ≤iH˜"å_çÖÏ) ѨeHÍ_»∞.
`«# PÜ«∞∞^è•Åhfl Ѩ_»"Õã≤ JHõ¯_Õ K«uH˜Å|_çáÈÜ«∂_»∞.
ã¨iQÍæ P<å_»∞ J~°∞#˚ ∞_»∞ ÉèÏ~°`« ã¨=∞~°OÖŸ, â◊„`«∞=ÙÅ`À áÈ~å@O
KÕÜ«∞_®xH˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç ZÖÏ K«uH˜ÅѨ_çáÈÜ«∂_À! JÖψQ „Ѩã¨∞Î`«O =∞#O
‰õÄ_® rq`« ã¨=∞~°OÖŸ ã¨=∞㨺Å`À, áÈ~å_»ÖËHõ, HõëêìÅ#∞ Z^Œ∞~À¯ÖËHõ
^Õ=Ùx áÈ\Ÿ ^ŒQÆæ~À, ѨÓ*Ï =∞Ok~°O ^ŒQÆæ~À, q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~À K«uH˜ÅѨ_ç
áÈ`«∞<åfl=∞∞. P<å_»∞ J~°∞˚#∞_»∞ ™êHΔÍ`«∂Î ÉèíQÆ"å#∞_≥·# N Hõ$+¨μ‚x ^ŒQÆæ̂~
K«uH˜ÅѨ_`ç Õ =∞#O PÜ«∞# ÉÁ=∞‡ ^ŒQ~æÆ ,° q„QÆÇϨ O ^ŒQ~æÆ ° K«uH˜Å|_»∞`«∞<åflO.
Ug∞ KÕÜ«∞ÖËx "åiÖÏ ‰õÄÅ|_»∞`«∞<åflO.
JÖŸzOK«O_ç JÖÏ ‰õÄÅ|_ç# J~°∞#˚ ∞#‰õΩ N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞
`«# â◊HÎ̃x WzÛ, ^è≥·~åºxfl HõÅQÆ KÕ™ê_®? ÖËHõ *Ï˝<åxfl ÉèŸkèOz ^è≥·~°ºã¨∞Î_çx
KÕ™ê_®? JO>Ë ÉèQí "Æ å#∞_»∞ *Ï˝<åxfl ÉèŸkèOKå_»∞ HÍx `«# â◊HxΘ W=fiÖË^∞Œ .
JÖψQ <Õ#∞ h‰õΩ ™êÜ«∞O KÕ™êÎ#∞, h `«~°Ñ¨Ù# <Õ#∞ Ü«∞∞^ŒÌO KÕ™êÎ#∞,
h`Àáê@∞ <Õ#∞ ‰õÄ_® Ü«∞∞^ŒÌOÖŸ áêÖŸæO\Ï#∞, <å PÜ«∞∞^è•Å∞ W™êÎ#∞,
<å â◊HÎ̃x „Ѩ™êk™êÎ#∞, <Õ<Õ h‰õΩ q[Ü«∞O ‰õÅ∞QÆ KÕ™êÎ#∞, <å J#∞„QÆǨÏO
h‰õΩO^Œx K≥Ñʨ ÖË^∞Œ . PÜ«∞# P`«‡ *Ï˝<åxfl ÉèŸkèOz J~°∞#˚ ∞x â◊HΘ ™ê=∞~åúºÅ∞
QÆ∞~°∞ÎKÕã≤ J`«x ^èŒ~å‡xfl ÉèŸkèOKå_»∞. J`«xx HÍ~Àº#∞‡Y∞_çx KÕ™ê_»∞.
PÖŸzOK«O_ç JO`«\ ˜ |O^è∞Œ "≥#· , W+ì̈"∞≥ #ÿ J~°∞#˚ ∞xˆH ™êHΔÍ`«∞Î
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ `å#∞ =Ù#flѨC_Õ! Ñ≤iH˜"å_çÖÏ K«uH˜Å|_ç`Õ Ug∞ P^Œ∞HÀÖË^!Õ
71
=∞i =∞#ÖÏO\˜ "åix, JO^Œ∞ÖŸ#∂ PÜ«∞##∞ H͉õΩO_® PÜ«∞# ÉÁ=∞‡#∞
P„â◊~∞∞¿ãÎ HÍáê_»`å_®? ~°H˜Δ™êÎ_®? P^Œ∞‰õΩO\Ï_®? J#∞„QÆÇ≤Ï™êÎ_®?
ã¨=∞㨺Š#∞Oz, HõëêìÅ #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_™Õ êÎ_®? JO>Ë HÍ^Œ<QÕ Í nx
J~°ÌO! JÖÏO@ѨC_»∞ =∞#O HõëêìÅ #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_»QÆÅ=∂? JO>Ë
ZѨÊ\˜H© |Ü«∞@ Ѩ_Ö» =Ë ∞∞Hõ^•!
JO^Œ∞KÕ`« ÉèíQÆ"å#∞x ÉèŸ^èŒ J~°ÌO KÕã¨∞‰õΩx, =∞#â◊HÎ̃ ™ê=∞~åúºÅ∞
`≥ Å ∞㨠∞ ‰õ Ω x, =∞# „Ѩ Ü « ∞ `« fl O ^•fi~å, =∞#"Õ ∞ =∞# 㨠= ∞㨠º Å∞
Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ"åe! =∞# HõëêìÅ∞ Z^Œ∞~À¯"åe! JO>Ë '=∞#efl =∞#"Õ∞
L^ŒÌiOK«∞HÀ"åe!— J^Õ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉŸkèOzOk, Ѩ„uQÍ~°∞ É’kèOKÕk.
JO`«‰õΩ `«Ñ¨Ê "Õ̂~ =∂~°æOÖË^Œ∞. U ^Õ=Ù_»∞ Z=ih L^ŒÌiOK«~°∞, P^Œ∞HÀ~°∞
W^Õ ''ÉèíQÆ=næ`«ÖŸx ™ê~°O! N Hõ$+¨μ‚x ã¨O^Õâ◊O!——.
P ã¨O^Œ~ƒ° OÖŸ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ D „H˜Ok ⟡HÍÅ^•fi~å J~°∞#˚ ∞#‰õΩ
Uq∞ K≥áêÊ~À! K«∂^•ÌO.
⟡II ÔH¡Â|ºO =∂㨇QÆ=∞ó áê~°Ì <≥·`«`«Î fiÜ«∞∞ºÑ¨Ñ¨^Œº`Õ
‰õΔΩ„^ŒO ǨÏ$^ŒÜ«∞^Ò~°ƒÅºO `«ºHÀÎ fiuÎ+ª̈ Ѩ~°#ÎѨ. (Éèí.w 2-3)
`å:- F J~°∞˚<å! J^è≥·~°º=∞∞ á⁄O^Œ‰õΩ=∞∞ (ÉèíÜ«∞Ѩ_»‰õΩ) Wk h‰õΩ `«QÆ^Œ∞.
hK«=∞QÆ∞ D =∞<À ^Œ∞~°ƒÅ`«fiO (Ç‘Ï#ÉèÏ==∞∞) g_ç Ü«∞∞^ŒÌO KÕÜ«∞∞@‰õΩ
Öˇ=∞∞‡.
D ⟡Hõ ã¨O^Õâ◊O Zq∞>O>Ë! Z=Ô~·<å ã¨=∞㨺ʼnõΩ, HõëêìʼnõΩ
ÉèíÜ«∞Ѩ_»‰õÄ_»^Œx, JÖÏ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç K«uH˜ÅѨ_çáÈ=_»O, <å =Å¡ HÍ^Œ#_»O
KåÖÏ hK«"≥∞ÿ#, Ç‘Ï#"≥∞ÿ# Ѩx Jx K≥ѨÊ_»"Õ∞ HÍ^Œ∞... „Ѩf XHõ¯~°∞ JÖÏO\˜
Ç‘Ï# ã≤Ìux =^Œe, HõëêìÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯x, ã¨=∞㨺ÅÃÑ· ^è≥·~°ºOQÍ áÈ~å_»=∞x
ÉèQí "Æ å#∞x ã¨O^ÕâO◊ .
P<å_»∞ J~°∞˚#∞_»∞ â◊„`«∞=ÙÅ#∞ Z^Œ∞~À¯ÖËHõ N Hõ$+¨μ‚x Z^Œ∞~°∞QÍ
K«uH˜Å|_ç n<åÖÏáêÅ∞ KÕ¿ãÎ D<å_»∞ =∞#O <å =Å¡ HÍ^Œx, Ug∞ KÕÜ∞« ÖËx
"åiQÍ PÜ«∞# q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~° K«uH˜ÅѨ_ç „áê~°Ì#Å∞, "Õ_»∞HÀà◊√§,
n<åÖÏѨ#Å∞ KÕã¨∞Î<åflO.
HÍx ™êHΔÍ`«∂Î ÉèíQÆ"å#∞_»∞ JÖÏO\˜ Ѩx hK«"≥∞ÿ#^Œx JѨC_Õ
K≥áêÊ~°∞. P^Œ∞HÀÖË^Œ∞ ‰õÄ_®! =∞i WѨC_»∞ =∂„`«O ÉèíQÆ"å#∞_»∞ =∞#efl
72
P^Œ∞‰õΩO\Ï_®? HÍáê_»`å_®? PÖŸzOK«O_ç! JO^Œ∞KÕ`« Z=i „ѨÜ∞« `«flO
"åˆ~ K≥Ü∂« ºe. ''Z=ix "åˆ~ L^ŒiÌ OK«∞HÀ"åe.——
PÜ«∞# WOHÍ Uq∞ K≥áêÊ~°O>Ë :-
⟡II JâŸKåº##fiâŸK«ãÎ̈fiO „Ѩ*Ï˝"å^•Oâ◊Û ÉèÏ+¨ ¿ã
QÆ`åã¨∂#QÆ`åã¨∂Oâ◊Û <å#∞âŸK«xΠѨ}`¤̃ åO: (Éè.í w 2-11)
`å:- F J~°∞˚<å! h=Ù âŸH˜OѨ^ŒQÆx "åix QÆ∂iÛ âŸH˜ã¨∞Î<åfl=Ù. ÃÑ·QÍ
`≥e"≥#· "å_çÖÏ =∂@Å#∞ ‰õÄ_»ÑŨ ∞‰õΩ`«∞<åfl=Ù. ѨO_ç`∞« Å∞, =∞~°}O˜ z#
"åi QÆ∞iOz QÍx, rqOz=Ù#fl "åi QÆ∞iOz HÍx ZѨC_»∂ ^Œ∞:dOK«~∞° .
JѨC_»∞ J~°∞#˚ ∞_»∞ NHõ$+¨μx‚ ^ŒQ~æÆ ° âŸH˜Oz#@∞ìQÍ<Õ, =∞#O WѨÙ_»∞
q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~° U_»∞ã¨∞Î<åflO. J~°∞˚#∞_»∞ Z=i QÆ∞iOz âŸH˜OK«‰õÄ_»^À!
"åi QÆ∞iOz âŸH˜ã∞¨ <Î åfl_»∞. JÖψQ =∞#O U ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz U_»=‰õÄ_»^À!
ÉèÏ^èÑŒ _¨ ‰» Äõ _»^À! "å\˜ QÆ∞iOKÕ ÉèÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åflO, U_»∞ã¨∞<Î åflO. JÖÏ âŸH˜ã∂¨ Î
‰õÄ_® J~°∞˚#∞_»∞ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ q+¨Ü«∂Å∞ `≥eã≤# "å_çÖÏ =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl_»∞.
=∞#O ‰õÄ_® JÖÏ q„QÆÇϨ O ^ŒQ~æÆ ° "Õ_∞» ‰õΩO@∂, U_»∞ã¨∂,Î JiÌã∂¨ ,Î
|Ü«∞@ =∞@∞‰õΩ Q˘Ñ¨ÊQ˘Ñ¨Ê=∂@Å∞ =∂\Ï¡_∞» `åO. <Õ#∞ Jk ™êkèOKå#∞
Wk ™êkèOKå#∞. JO`« Q˘Ñ¨Ê"å_çx, WO`« Q˘Ñ¨Ê"å_çx, P "Õ∞_» Hõ\Ïì#∞,
D Éè∂í q∞ H˘<åfl#∞, D HÍ~°∞ <åk. "å_ç HõO>Ë Z‰õΩ¯= ã¨OáêkOKå#∞.
"å_»∞ K≥Ü∞« ºÖËx Ѩ#∞Å∞ KÕã∞¨ <Î åfl#∞. "å_çHˆ g∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. <åˆH Jhfl `≥Å∞ã¨∞.
"å_≥ O `« ? g_≥ O `« ? <Õ # ∞ `« Å K« ∞ ‰õ Ω O>Ë U^≥ · < å KÕ ™ êÎ # ∞. <Õ # O>Ë
U=∞#∞‰õΩ<åfl=Ù? Jx Z<Àfl „ѨQÖÆ ÏƒùÅ∞ x[ rq`«OÖŸ ѨÅ∞‰õΩ`«∞<åflO.
Zxfl ѨeH˜<å q„QÆÇϨ O Hõ#|_»QÍ<Õ K«uH˜ÅѨ_∞» `«∞<åflO.
JÖψQ ѨO_ç`∞« Å∞, JO>Ë Jhfl `≥Å∞ã¨∞#fl"å~°∞, =∞~°}O˜ z# "åi
QÆ∞iOzQÍx, rqOz =Ù#fl"åi QÆ∞iOzQÍx ZѨC_»∂ ^Œ∞ódOK«~∞° Jx
ÉèQí "Æ å#∞x ã¨O^ÕâO◊ . JO>Ë |Ü«∞@ Wxfl Q˘Ñ¨Ê =∂@Å∞ =∂\Ï¡_Õ =∞#O...
Q˘Ñ¨ÊÅ∞ K≥ÑC¨ ‰õΩ<Õ =∞#O... Jhfl `≥Å∞ã¨x ÉèÏqOKÕ =∞#O... [iyáÈ~∞∞#
ã¨=∞㨺 QÆ∞iOzHÍx, „Ѩã¨∞Î`«O =Ù#fl ã¨=∞㨺 QÆ∞iOzHÍx ^Œ∞ódOK«‰õÄ_»^Œ∞
Hõ^•? =∞i q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~° ‰õÄÅ|_ç ZO^Œ∞‰õΩ âŸH˜ã¨∞Î<åfl=∞∞?
JÖÏ âŸH˜OK«‰Äõ _»^<Œ ,Õ U_»= ‰õÄ_»^<Œ Õ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ D ⟡HOõ
^•fi~å =∞#O^Œ~‰° Ωõ WzÛ# ã¨O^ÕâO◊ . HÍh PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ Ok XHõ\ !˜ =∞#O
73
KÕã¨∞Î#flk XHõ¯\˜! JO^Œ∞KÕ`« ã¨=∞㨺Å#∞ Z^Œ∞~À¯"åe. ÉèíQÆ"å#∞_»∞ JHõ¯_»
J~°∞˚#∞x â◊„`«∞=ÙÅ#∞ ZÖÏ Z^Œ∞~À¯=∞<åfl_À! =∞#O ‰õÄ_® HõëêìÅ#∞
Z^Œ∞~À¯"åe. JÖÏ Z^Œ∞~˘¯x Ü«∞∞^ŒÌO KÕ¿ãÎ U=∞=Ù`«∞O^À ‰õÄ_® N
Hõ$+¨μ‚Å"å~°∞ ÉŸkèOKå~°∞.
⟡II ǨÏ`À "å „áêѨûº¿ã ã¨fi~°æO l`åº "å ÉèŸHõΔ º¿ã =∞Ç‘Ï"£∞
`«™ê‡^Œ∞uÎ+ª̈ H“<ÕÎÜ«∞ Ü«∞∞^•úÜ«∞ Hõ$`«xâ◊ÛÜ«∞ó (Éèí.w 2-37)
`å:- J~°∞<˚ å! XHõ"àÕ ◊ D Ü«∞∞^ŒOÌ ÖŸ â◊„`«∞=ÙÅKÕ h=Ù K«OѨ|_ç`Õ ã¨fi~åæxfl
á⁄O^Œ∞`å=Ù. JÖÏHÍHõ h"Õ q[Ü«∞O ™êkè¿ãÎ ~å*Ϻxfl áêe™êÎ=Ù. U ~°HOõ QÍ
K«∂ã≤<å ÖÏÉè"í ∞Õ (Ü«∞∞^Œ=Ì ∞∞ KÕÜ∞« ºHõáÈ`Õ ã¨fi~°=æ ∞∂~å^Œ∞, ~å[ºÉèŸQÆ=∞∞~å^Œ∞
Hõ^•!). JO^Œ∞KÕ`«, ÖË! â◊„`«∞=ÙÅ`À Ü«∞∞^•ÌxH˜ ã≤^ŒÌO HÍ! J<åfl~°∞.
ÉèíQÆ"å#∞x ã¨O^Õâ◊"Õ∞q∞@O>Ë J~°∞˚#∞_»∞ â◊„`«∞=ÙÅ`À Ü«∞∞^ŒÌO
KÕã≤#ѨC_»∞ F_ç`Õ ã¨fi~åæxfl á⁄O^Œ∞`å_»x, ÔQe¿ãÎ ~å[º ã¨∞MÏÅ∞
ÉèŸyOK«=K«Ûx `≥eÜ«∞*Ë™ê~°∞. JÖψQ =∞#O ‰õÄ_® =∞# â◊„`«∞=ÙÖˇ·#
ã¨=∞㨺ÅÃÑ· (â◊„`«∞=ÙÅ∞ ZÖÏ ÉèÏkè™êÎ~À ã¨=∞㨺Å∞ ‰õÄ_® =∞#efl â◊„`«∞=ÙÅ∞
HõO>Ë Z‰õΩ¯= ÉèÏkè™êÎ~∞∞). Ü«∞∞^ŒúO K≥Ü«∂ºe, ^è≥·~°ºOQÍ Z^Œ∞~À¯"åe. JÖÏ
KÕã#≤ ѨC_»∞ F_çáÈ`Õ JO>Ë ã¨=∞㨺Å∞ Ѩi+¨¯iOK«∞HÀÖËHáõ È`Õ... JÖÏO\˜
"åiH˜ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® Ѩ~°OÖŸ ã¨fi~°æÖŸHõ „áêÑ≤Î Åaèã¨∞ÎOk. XHõ "Õà◊ Ü«∞∞^ŒÌOÖŸ
ÔQe¿ãÎ JO>Ë ã¨=∞㨺Å∞ Ѩi+¨¯iOK«∞HÀQÆey`Õ ÉèŸQÆ=∞∞ JO>Ë ã¨∞Y=∞∞
Åaèã∞¨ OÎ k. HÍ~°}O ã¨=∞㨺Å∞ =Ù#fl"å_»∞ ã¨∞YO J#∞Éèqí OK«Ö_Ë ∞» . ã¨=∞㨺Å∞
ÖËx"å_»∞ ã¨∞MÏÅ∞ J#∞ÉèíqOK«QÆÅ_»∞. JO^Œ∞KÕ`« ã¨=∞㨺Å#∞ Z^Œ∞~˘¯#fl
"åiH˜ Uq∞ [iy<å ÖÏÉèí"Õ∞. HÍx ã¨=∞㨺ʼnõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~°
K«uH˜ÅѨ_#ç „áêi÷OKÕ "åiH˜ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ #+ì̈=∞x N Hõ$+¨μÅ‚ "åi
ã¨O^Õâ◊O.
JO^Œ∞KÕ`« K«uH˜ÅѨ_‰» Äõ _»^∞Œ . ''LuÎ+—ì̈ — JO>Ë ÖË"åe, ã¨=∞㨺Å#∞
Z^Œ∞~À¯"åe, HõëêìʼnõΩ "≥~°=‰õÄ_»^Œ∞. W^Õ ÉèíQÆ"å#∞x ã¨O^Õâ◊O. WOHÍ
D „H˜Ok ⟡HOõ K«∂^•ÌO.
⟡II L^ŒÌ̂~^•`«‡ <å`å‡#O <å`å‡# =∞=™ê^ŒÜÕ∞`ü
P`≥‡· = Ǩº`«‡<À |#∞Ì~å`≥‡· = iѨÙ~å`«‡#ó (Éè.í w 6-5)
`å:- `«##∞ `å<Õ L^ŒÌiOK«∞HÀ"åe. JO`Õ HÍx Ç‘Ï#"≥∞ÿ# Ѩ#∞Å∞ KÕã≤
74
P`«‡#∞ H˜OK«Ñ~¨ K° ‰« Äõ _»^∞Œ . JÖÏ H˜OK«Ñi¨ ¿ãÎ P P`Õ‡ â◊„`«∞"≥· `«#‰õΩ JѨHÍ~°O
KÕã∞¨ OÎ k. JÖÏHÍHõ P`«‡#∞ L#fl`«"∞≥ #ÿ kQÍ ÉèÏqOz H˜OK«Ñ~¨ K° H« áõ È`Õ P
P`Õ‡ q∞„`«∞_≥· `«#‰õΩ LѨHÍ~°O KÕã¨∞ÎOk.
WHõ¯_» „Ѩu XHõ¯~°∂ `å#∞ ^ÕǨÏO HÍ^Œ∞ 'P`«‡— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
JO`å ^ÕǨÏ^è•~°∞ÖË HÍx ^ÕǨÏOHÍ^Œ∞. JO>Ë ^ÕǨxfl ^èŒiOz#"å~°=∞∞.
^ÕÇ¨ xfl ^èiŒ OKå=∞∞ HÍ|\ì̃ r=ÙÅ =∞Ü«∂º=∞∞. JO>Ë r"å`«‡ JÜ«∂º=∞∞.
JÖÏ „Ѩu P`å‡! JO>Ë „Ѩu r=Ù_»∂! JO>Ë „Ѩu XHõ¯~°∂! Z=ix "åˆ~
L^ŒÌiOK«∞HÀ"åÅx ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèŸkèã¨∞Î<åfl~°∞. JO`ÕHÍx „Ѩu ã¨=∞㨺‰õÄ
ÉèíÜ«∞Ѩ_ç Ug∞ KÕÜ«∞ÖËx"åiQÍ, â◊H˜Î ÖËx "åiQÍ XHõ q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~°
K«uH˜Å|_ç nè#OQÍ, Ç‘Ï#OQÍ JiÌOK«‰Äõ _»^∞Œ . „Ѩ=iÎOK«‰Äõ _»^∞Œ . ÖË"åe!
^è≥·~°ºOQÍ ã¨=∞㨺Å#∞ Z^Œ∞~À¯"åe! `«#‰õΩ `å<Õ Ñ¨i+¨¯iOK«∞HÀ"åe! JÖÏ
KÕ¿ãÎ P 'P`Õ‡— |O^è∞Œ "≥· =∞#‰õΩ LѨHÍ~°O KÕã∞¨ OÎ k. JÖÏ H͉õΩO_® J#O`«âH◊ Θ
=O`«"∞≥ #ÿ 'P`«‡—#∞ XHõ ÉÁ=∞‡ ^ŒQ~æÆ ° K«uH˜Å|_ç J==∂x¿ã,Î H˜OK«Ñi¨ ¿ã,Î
P P`Õ‡ g∞‰õΩ JѨHÍ~°O KÕã¨∞ÎOk. W^Õ ÉèíQÆ"å#∞x ã¨O^Õâ◊O.
ÖŸHõOÖŸ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, âß„™êÎÅ∞, ^≥·==∞∞ g~°O`å ^•i K«∂Ñ≤™êÎ̂~
HÍx, #_»∞==Åã≤Ok =∞#"Õ∞! =∞# HÍà◊§`À =∞#"Õ∞ #_»"åe. =∞# Hõà§◊ `À
=∞#"Õ∞ K«∂_®e. =∞# PHõe =∞#"Õ∞ áÈQ˘@∞ìHÀ"åe. W=hfl Z=~À =zÛ
K≥Ü«∞º~°∞. Jhfl =∞# „Ѩܫ∞`«flO =Å¡ =∂„`«"Õ∞ [~°∞QÆ∞`å~∞∞. JO^Œ∞ˆH
JO\Ï~°∞ "God Helps those who helps Themselves" JO>Ë ''=∂#=
„Ѩܫ∞`«flO =Ù#flѨC_Õ ^≥·= ã¨Ç¨Ü«∞O Åaèã¨∞ÎOk—— Jx J~°OÌ .
ÉèÏ~°`«Ü«∞∞^ŒÌOÖŸ ‰õÄ_®† Ü«∞∞^ŒÌO KÕ¿ã@ѨC_»∞ J<ÕHõ ã¨O^Œ~åƒùÅÖŸ
^èŒ~å‡xfl P„â◊~∞∞Oz# áêO_»=ÙʼnõΩ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ™êÜ«∞O KÕ™ê_»∞. =∞#O
‰õÄ_® HõëêìÅ∞ =KåÛÜ«∞x U „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞‰õΩO_® q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~°
K«uH˜Å|_ç ™È=∞~°∞ÅÖÏ „áêiú¿ãÎ, ÉèíQÆ"å#∞_»∞ =∞#efl Ѩ\ ì̃OK«∞‰õΩO\Ï_®?
JO^Œ∞KÕ`« Hõ+Ñì̈ _¨ ®e! Hõ$+≤ K≥Ü∂« ºe! =∞#efl =∞#"Õ∞ L^ŒiÌ OK«∞HÀ"åe!
=∞# „Ѩܫ∞`«flO =∞#"Õ∞ K≥Ü«∂ºe! W^Õ „|Ǩχi¬ Ѩ„uQÍ~°∞ JO^ŒiH©
ÉèŸkèOKÕk. =∞i Z@∞=O\˜ „Ѩܫ∞`«flO K≥Ü«∂ºe?P „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞, Hõ+ì̈Ѩ_ç
'^蕺#O— K≥Ü∞« º_»O. ã¨=∞㨺#∞ |\ì̃ Z‰õΩ¯= Hõ+Ñì̈ _¨ ®e. JO>Ë ~ÀE Z‰õΩ¯=
QÆO@Å∞ ^蕺#O K≥Ü∂« ºe. JѨC_Õ ã¨=∞㨺Š#∞Oz |Ü«∞@Ѩ_`» åO.
75
 JÖψQ Ѩ„fr K≥Ñ≤Ê# Ô~O_»= q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë ZO`«¿ãѨÓ
ã¨=∞㨺 QÆ∞iOz, ã¨=∞㨺 #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_»\ÏxH˜ |O_»QÍ „Ѩܫ∞ufl¿ãÎ
ã¨iáÈ^Œ∞ JO>Ë =ÓiˆH QÆO@Å∞, QÆO@Å∞ ^蕺#O KÕ¿ãÎ ã¨iáÈ^Œ∞. Jã¨Å∞
ã¨=∞㨺H˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\Ÿ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JÖÏ HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞‰õΩx
ã¨iKÕã¨∞‰õΩO>Ë P ã¨=∞㨺 =∞# rq`«OÖŸ ѨÙ#~å=$`«ÎO HÍ^Œ∞. P ã¨=∞㨺
#∞Oz `ÕeHõQÍ |Ü«∞@Ѩ_Q» ÅÆ ∞QÆ∞`åO. W^Õ 'ÉèQí =Æ næ`—« ÖŸx ã¨O^ÕâO◊ .
ÉèíQÆ"å#∞x w`å ÉŸ^èŒ `«~°∞"å`« J~°∞˚#∞_»∞ Ü«∞∞^•ÌxH˜ ã¨Oã≤^Œ∞Ì_»
Ü«∂º_»∞. Ü«∞∞^ŒÌO P~°OÉèí=∞~∞∞ºOk. H“~°= ѨHΔÍxH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤Ïã¨∞Î#fl
cèëê‡Kå~°∞ºÅ∞ Ü«∞∞^ŒÌOÖŸ q[$OaèOKå_»∞. áêO_»=ÙÅ∞ PÜ«∞##∞
Z^Œ∞~À¯ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. `«=∞ â◊H˜Î Ü«∞∞‰õΩÎÅhfl LѨÜ≥∂yOz<å "åiH˜
™ê^茺OHÍÖË^Œ∞. z=~°‰õΩ JѨ[Ü«∞O `«Ñ¨Ê^Õ"≥∂#x ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. "åiH˜
Ug∞ K≥Ü«∞º_®xH˜ áêÅ∞áÈÖË^Œ∞. cè+¨μ‡_çx ZÖÏ F_çOKåÖŸ... ZÖÏ
K«OáêÖŸ... "åiH˜ `≥eÜ«∞ÖË^Œ∞.
JÖÏ k‰õΩ¯`ÀK«Hõ kQÆ∞Å∞ K≥O^Œ∞`«∞O>Ë JѨC_»∞ N Hõ$+¨μ‚Å "åi
ã¨ÅǨ "Õ∞~°‰Ωõ ^è~Œ ‡° ~åA cèëê‡Kå~°∞ºÅ "åix PÜ«∞# F\˜q∞H˜ HÍ~°}O
J_çQÍ_»∞. g∞~°∞ tYO_çx Z^Œ∞~°∞QÍ =ÙOK«∞‰õΩO>Ë, <Õ#∞ Ü«∞∞^ŒÌO K≥Ü«∞º#∞.
JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ g∞~°∞ ##∞fl Ѩ~ål`«∞_çfl KÕÜ«∞QÆÅ~°∞. WHõ ^Õx =ÖÏ¡
g∞‰õΩ ™ê^茺O HÍ^Œx, `«# 'F@q∞H˜ HÍ~°}O— cè+¨μ‡Å "å~°∞ `≥eáê~°∞.
=∞~°∞<å_»∞ J~°∞˚#∞_»∞ tYO_çx Z^Œ∞~°∞QÍ =ÙOK«∞‰õΩx `ÕeHõQÍ cè+¨μ‡_çx
F_çOK«_O» [iyOk.
JO>Ë ã¨=∞㨺‰õΩ HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë ZO`«\ ˜ ã¨=∞㨺<≥<· å `ÕeHõQÍ
Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ=K«Ûx ÉèíQÆ=næ`« ^•fi~å =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. JÖψQ
„^À}∞_»∞ ‰õÄ_® PÜ«∞# ‰õΩ=∂~°∞_»∞ Jâ◊fi^•Ì=∞ =Ù#flO`«=~°‰õΩ PÜ«∞##∞
Z=~°∂ Ѩ~ål`«∞efl K≥Ü«∞ºÖË~°x N Hõ$+¨μ‚Å"åˆ~ ã¨ÅǨ W=fiQÍ ^èŒ~°‡~åA
''Jâ◊fi^•Ì=∞ ǨÏ`«: Jx aQÆæ~°QÍ K≥Ñ≤Ê! ‰õΩO[~°:—— Jx "≥∞e¡QÍ J<åfl_»∞.
JO>Ë Jâ◊fi^•Ì=∞ K«xáÈÜ«∂_»x QÆ\ Qì˜ Í K≥ÑÊ≤ ! U#∞QÆ∞ Jx "≥∞e¡QÍ ^è~Œ ‡° ~åA
K≥Ñʨ QÍ<Õ „^À}ÏKå~°∞º_»∞ Ü«∞∞^ŒOÌ K≥Ü∞« º_»O PÑ≤ PÖŸzOKÕ֟ѨÙ<Õ PÜ«∞##∞
ǨÏ`«=∂~°Û_»O [iyOk. WÖÏ Z<Àfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖŸ ã¨=∞㨺‰õΩ HÍ~°}O
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl "≥O@<Õ ã¨=∞㨺 `ÕeHõQÍ Ñ¨i+¨¯iOK«∞HÀ=K«Ûx w`« ^•fi~å
76
=∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
JÖψQ „Ѩã∞¨ `Î O« =∂#=ÙÅ ã¨=∞㨺ʼnõΩ ‰õÄ_® HÍ~°}O =ÙO@∞Ok.
HÍ~°}O ÖˉõΩO_® ã¨=∞㨺Å∞ L`«Ê#flOHÍ=Ù. P~ÀQƺ ã¨=∞ã¨ºÖˇ·<å, ‰õΩ@∞O|
ã¨=∞ã¨ºÖˇ·<å, =$^•ÌѨº ã¨=∞ã¨ºÖˇ·<å ÖËHõ WOHÍ U ã¨=∞㨺 J~∞∞<å HÍ~°}O
=ÙO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« =∞∞O^Œ∞ P HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
JÖψQ Ѩ„uQÍ~°∞ =∂#=ÙÅ ã¨=∞㨺‰õΩ =∞∞Yº HÍ~°}O `≥eÜ«∞
*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. Jk `≥Å∞ã¨∞HÀ=∞O@∞<åfl~°∞. ^•xfl ã¨iKÕã¨∞HÀ=∞O@∞<åfl~°∞.
J^Õ 'Ç≤ÏO㨗, 'r=Ç≤ÏO㨗 ^•xH˜ HÍ~°}"≥∞ÿ# =∂Oã¨ÉèíHõΔ}. JO^Œ∞KÕ`«
=∂Oã¨ÉHíè } Δõ =∂#=∞O@∞<åfl~°∞. HÍ~°}O =∂Oã¨O u<Õ"å~°∞ ZO`« ^蕺#O
KÕã≤<å P ã¨=∞㨺 #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_»ÖË~°∞. ZO`« Hõ$+≤ KÕã≤<å „Ñ¨Ü≥∂[#
=∞∞O_»^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« Ç≤ÏO㨉õΩ „Ѩ^è•# HÍ~°}"≥∞ÿ# '=∂Oã¨ÉèíHõΔ} =∂<åe—.
'^è • º#O K≥ Ü « ∂ ºe—. JѨ C _» ∞ U 㨠= ∞㨠º J~∞∞<å `Õ e Hõ Q Í
Ѩi+¨¯iOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
JÖψQ ~°Hõ ~°HÍÅ ã¨=∞㨺Å∞ =Ù<åfl... "å\˜ HÍ~°}ÏÅ∞ U=∞~∞∞<å!
Ѩiëê¯~°O =∂„`«O D 'Ô~O_Õ— Jx HÍ~°}O `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl `«~°∞"å`«
J~°=Ì ∞=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« ''Ç≤ÏO㨠=∂#O_ç ^蕺#O K≥Ü∞« ºO_ç——. ã¨=∞㨺Å∞
=ÙO_»=Ù, HõëêìÅ∞ =ÙO_»=Ù. W^Õ Ñ¨„fr ã¨O^Õâ◊O. N Hõ$+¨μ‚x ã¨O^Õâ◊O
‰õÄ_®.

''K«∞\ÏìÅ∞ ZÖÏ =zÛáÈ`«∞O\Ï~À JÖψQ ã¨∞Y-^Œ∞óMÏÅ∞,

j`Àëê‚Å∞, =∂<å==∂<åÅ∞ =zÛáÈ`«∞O\Ï~Ú.
"å\˜ QÆ∞iOz Ѩ\ì̃OK«∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞——.

77
 ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ
ѨÙ#~°̊#‡Å QÆ∞iOz!
„Ѩã∞¨ `Î O« ÖŸHõOÖŸ Z‰õΩ¯= âß`«O=∞Ok
ѨÙ#~°̊#‡Å∞ =ÙO_»=<Õ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
JO>Ë =∞~°}O˜ z# `«~∞° "å`« `«=∞‰õΩ WHõ
rq`«O ÖË^<Œ Õ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. JO^Œ∞
KÕ`« L#flO`« =~°‰Ωõ rq`åxfl ÉÏQÍ J#∞Éèqí OKåÅx, J=HÍâ◊O L#flO`«
=~°‰Ωõ ã¨∞YѨ_®Åx, JO^Œi HõO>Ë ÉÏQÍ rqOKåÅx, J=HÍâ◊O L#fl
"Õ∞~° QÀѨÊQÍ rqOKåÅx `åѨ„`«Ü«∞ Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞, „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞.
JÖÏ rqOKåÅO>Ë =∞∞YºOQÍ HÍ=Åã≤Ok _»|∞ƒ HÍ|\ì̃, _»|∞ƒ
ZO`« Z‰õΩ¯= =ÙO>Ë JO`« ÉÏQÍ J#∞Éèqí OK«=K«Ûx, _»|∞ƒ ã¨Oáê^Œ#‰õΩ
JO^Œ~°∂ Z‰õΩ¯= „áê=∞∞YºO Wã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨Oáê^Œ<Õ ÅHõΔ ºOQÍ rqã¨∞Î<åfl~°∞.
ZO`« Z‰õ Ω ¯= 㨠O áêkOKå=∂? Jx K« ∂ 㨠∞ Î < åfl~° ∞ . HÍx ZÖÏ
ã¨OáêkOKå=∂? Jx PÖŸzOK«_O» ÖË^∞Œ . ã¨Oáê^Œ# HÀã¨O KÕÜ∞« ‰õÄ_»x
Ѩ#∞Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. áêáêÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞, "≥∂™êÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞, J^èŒ~°‡
=∂~åæÅ∞ J#∞ã¨iã¨∞Î<åfl~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ J#∞Éèqí OK«_=» ∞O>Ë u#_»O XHõ¯>Ë! J#∞‰õΩO@∂ Uq∞
uO@∞<åfl~À ‰õÄ_® PÖŸzOK«_O» ÖË^∞Œ . JÖÏ u#_»O HÀã¨O r=Ç≤ÏO㨉Ωõ
áêÅÊ_»∞`«∞<åfl~°∞. r=ÙÅ =∂O™êxfl ÉèíHΔ̃ã¨∞Î<åfl~°∞, r=Ç≤ÏO㨉õΩ HÍ~°‰õΩÖˇ·
áêáêxfl =∞∂@ Hõ@∞ì‰Ωõ O@∞<åfl~°∞. rq`åxfl #~°H„õ áêÜ«∞O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~°∞.
`«=∞ P#O^ŒO HÀã¨O JÅ∞ÊÅ#∞, |ÅÇ‘Ï#∞Å#∞ ^ÀK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. „ã‘ÎÅ#∞
"Õkèã¨∞Î<åfl~°∞, P_»"åiÃÑ· J`åºKå~åÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Z=Ô~·<å H˘OK«O
q"ÕH=õ ∞∞#fl"å~°∞, "åix U~å JÖÏ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl=Ù? =KÕÛ [#‡ÖŸ h=Ù
#~°HÍxfl J#∞Éèíq™êÎ=Ù! JÖÏO\˜ `«Ñ¨CÅ∞, áêáêÅ∞ K≥Ü«∞º‰õΩ. =∂Oã¨ÉèíHõΔ}
K≥Ü«∞º‰õΩ, Jk Ç≤ÏOã¨, Ѷ¨∞Ÿ~°"≥∞ÿ# áêѨO, Jx K≥Ñ≤`Õ "å~°∞ U=∞O\Ï~°O>Ë,
78
Jã¨Å∞ K«xáÈ~∞∞# `«~∞° "å`« <Õ#∞ =ÙO\Ï<À! =ÙO_»<À! Jã¨Å∞ <å‰õΩ WOHÍ
[#‡Å∞<åflÜ«∞x h=Ù ZÖÏ K≥Ñʨ QÆÅ=Ù? <å‰õΩ WOHÍ rq`«O =ÙO^Œx ^Õxfl
|\ì̃ K≥ѨÙ`«∞<åfl=Ù? #∞=Ùfi K«∂Ñ≤OK«QÆÅ"å? ~°∞A=Ù K≥Ü«∞ºQÆÅ"å? ZÖÏ
K≥ѨÙ`«∞<åfl=Ù? K«∂Ñ≤OK«∞? Jx Z^Œ∞~°∞ „Ѩâ◊flÅ∞ "Õ™êÎ~°∞. Jã¨Å∞ [#‡ÖË
ÖË=x "åk™êÎ~°∞ ‰õÄ_®.
"å~°∞ WOHÍ L#flO`«ÖŸ J#∞ÉèíqOK«HõáÈ`Õ ZO^Œ∞H© rq`«O.?
Jã¨Å∞ rq`«O J#∞Éèqí OK«_®xˆHQÍ? u#HõáÈ`Õ Jk rq`«=∂? Jã¨Å∞
P [O`«∞=Ùefl ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ =∂ HÀã¨"∞Õ Ñ¨Ù\˜Oì Kå_»∞. ÖËHáõ È`Õ Jq ZO^Œ∞‰õΩ
=Ù<åfl~∞∞? Jx "åkã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞.
=∞i H˘O`«=∞Ok [#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞O\Ï~°∞ HÍx =Ù#fl@∞ìQÍ
rqOK« ~ ° ∞ . ZO`« ¿ ãѨ Ó K« x áÈÜÕ ∞ =~° ˆ H PÖŸz™êÎ ~ ° ∞ JO`« = ~° ˆ H
rq`«=∞#fl@∞ìQÍ rq™êÎ~∞° , „Ѩ=iΙêÎ~∞° . `«~∞° "å`« rq`«O QÆ∞iOzHÍx,
[#‡Å∞ QÆ∞iOz HÍx PÖŸzOK«~∞° . g~°∞ ѨÙ#~°̊#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x J<åfl†
#q∞‡<å, PK«~} ° =∂„`«O ѨÙ#~°#˚ ‡Å QÆ∞iOz J~°OÌ HÍ#@∞ìQÍ<Õ =ÙO@∞Ok.
WÖÏ H˘O`«=∞Ok ѨÙ#~°#˚ ‡Å∞ ÖË=x ÉèÏqã¨∞OÎ >Ë! =∞iH˘O`«=∞Ok =Ù<åflÜ«∞x
#=∞∞‡`«∞<åfl! ÖË#@∞ìQÍ rqã¨∞Î<åfl~°∞.
KåÖÏ H˘kÌ âß`«O =∞O^Õ WOHÍ Ñ¨Ù#~°̊#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x #=∞∞‡`«∂,
ѨÙ#~°̊#‡Å QÆ∞iOz, =∞~°}O˜ z# `«~∞° "å`« rq`«O QÆ∞iOz J~°OÌ KÕã∞¨ ‰õΩx
^•xH˜ J#∞QÆ ∞ }OQÍ rq㨠∞ Î < åfl~° ∞ . rq`åxfl 㨠k fixÜ≥ ∂ QÆ O
KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
HÍh „Ѩu =∂#=Ù_»∞ =∞∞O^Œ∞ Wk x~åÌ~} ° KÕã∞¨ HÀ"åe. Jã¨Å∞
ѨÙ#~°˚#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∂? ÖË"å? =∞~°}Ï#O`«~° rq`«O =ÙO^•? ÖË^•?
=∞~°}O˜ z# `«~∞° "å`« <Õ#∞ =ÙO\Ï<å? =ÙO_»<å? Wk KåÖÏ =∞∞YºO.
ZO^Œ∞KÕ`#« O>Ë? ѨÙ#~°̊#‡Å∞ =ÙO>Ë rqOK«=Åã≤# q^è•#O XHõ ~°HOõ QÍ
=ÙO@∞Ok. ѨÙ#~°̊#‡Å∞ ÖËHáõ È`Õ rqOK«=Åã≤# q^è•#O WOH˘Hõ ~°HOõ QÍ
=ÙO@∞Ok. ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë? ѨÙ#~°̊#‡ÖË Hõ#∞Hõ ÖËHõáÈ`Õ „Ѩã¨∞Î`«O JO^Œ~°∞
rqOKÕ q^è•#O "åi ÖˇH¯õ ÖŸ Hõ~H°̂ .ì ! HÍx XHõ "Õà◊ ѨÙ#~°̊#‡ÖË Hõ#∞Hõ
=ÙO>Ë, "å~°∞ rqOKÕ q^è•#O `«ÑC¨ Jx =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. JO^Œ∞KÕ`«
79
„Ѩu XHõ¯~°∂ =∞∞O^Œ∞ Wk x~åÌ~°} KÕã¨∞HÀ"åe. Jã¨Å∞ ѨÙ#~°˚#‡Å∞
=Ù<åflÜ«∂? ÖË"å?
ZO^Œ∞KÕ`#« O>Ë Ñ¨Ù#~°̊#‡Å∞ =Ù#flѨC_»∞, JO>Ë =∞~°}Ï#O`«~O°
=∞#‰õΩ rq`«O =Ù#flѨC_»∞, =∞#O PÖŸzOK«=Åã≤#q, KÕÜ∞« =Åã≤#q
KåÖÏ =Ù<åfl~∞∞. =∞~°}˜Oz# `«~°∞"å`« U=∞=Ù`åO? ZHõ¯_»‰õΩ "≥àÏÎO?
ZHõ¯_» =ÙO\ÏO? Z<åflà◊√§ =ÙO\ÏO? UOKÕ™êÎO? =∞~°ÖÏ uiy ZѨC_»∞
Éè∂í ÖŸHÍxH˜ =™êÎO? =∞m§ ZHõ¯_» ѨÙ_»`åO? ZÖÏ Ñ¨Ù_»`åO? U ^ÕâO◊ ÖŸ,
U „áêO`«OÖŸ ѨÙ_®ÎO? U =∞`«OÖŸ? U ‰õΩÅOÖŸ ѨÙ_»`åO? „ã‘Î QÍ<å?
ѨÙ~°∞+¨μ_»∞QÍ<å? ^è#Œ =O`«∞_»∞QÍ<å? ¿Ñ^Œ"å_çQÍ<å? P~ÀQƺ=O`«∞_çQÍ<å?
~Ày+≤ìQÍ<å? JOQÆqHõÅ∞_çQÍ<å? Jhfl =Ù#fl"å_çQÍ<å? "Õ∞^è•qQÍ<å?
=∞O^Œ|∞kÌQÍ<å? `«~∞° "å`« rq`«O ZÖÏ =ÙO@∞Ok? J#fl q+¨Ü∂« Å∞
PÖŸzOKåe. HÍ~°}O P [#‡‰õΩ D [#‡‰õΩ ã¨O|O^èOŒ =ÙO@∞Ok. HÍ~°}O
=∞~°∞[#‡ =Ù#flѨÙ_»∞ D[#‡ÖŸ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl ^•xfl |\ì̃ =∞~°∞[#‡ =ÙO@∞Ok.
JO^Œ∞KÕ`« D q+¨Ü∞« O ÉÏQÍ PÖŸzOKåe. =∞∞O^Œ∞ ѨÙ#~°̊#‡Å QÆ∞iOz
x~åÌ~} ° KÕã∞¨ HÀ"åe.
ZO^Œ∞KÕ`#« O>Ë Ñ¨Ù#~°#˚ ‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x J~°OÌ KÕã∞¨ ‰õΩ#flѨC_»∞ „Ѩã∞¨ `Î «
[#‡ÖŸ KÕã#≤ Hõ~‡° Å∞ =KÕÛ [#‡ÖŸ J#∞Éèqí OK«=Åã≤ =ã¨∞OÎ ^Œx, =∞~°ÖÏ
JÖÏO\˜ [#‡ á⁄O^Œ=Åã≤ =ã¨∞OÎ ^Œx J~°OÌ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl"å~°∞ Wxfl áêáêÅ∞
K≥Ü«∞º~°∞, Z=ih "≥∂ã¨yOK«~°∞, r=Ç≤ÏO㨠K≥Ü«∞º~°∞. J`åºKå~åÅ∞,
J~åK«HÍÅ∞, =∂#ÉèíOQÍÅ∞ K≥Ü«∞º~°∞, Ç≤ÏOã¨K≥Ü«∞º~°∞, ‰õΩÅ, =∞`«, „áêO`«
"≥·+¨=∂ºÅ∞, Ѷ¨∞~°¬}Å∞ =ÙO_»=Ù. ^ÕâßÅ =∞^茺 Ü«∞∞^•ÌÅ∞ =ÙO_»=Ù.
Ü«∞∞^•ÌÅHÀã¨O Jáê~° ^èŒ##+ì̈O =ÙO_»^Œ∞. WÖÏ „Ѩ[ÅÖŸ Z<Àfl =∂~°∞ÊÅ∞
„ѨÑO¨ K«OÖŸ K«∂_»QÅÆ ∞QÆ∞`åO. =∂#=ÙÅ∞ KÕ¿ã Ѩ#∞Åxfl ÖŸHõHàõ Ϻ}Hõ~O°
QÍ<Õ =ÙO\Ï~∞∞. ÖŸHõO âßOuQÍ =ÙO@∞Ok.
W^ŒO`å ѨÙ#~°̊#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x J~°ÌO KÕã¨∞‰õΩ#flѨC_Õ. JO^Œ∞KÕ`«
ѨÙ#~°˚#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∂? ÖË"å? J#flk `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# J=ã¨~°O,
x~åúiOK«∞HÀ=Åã≤# J=ã¨~O° ZO`≥<· å=ÙOk. Dq+¨Ü∞« O QÆ∞iOz H˘OK≥O
K«iÛ^•ÌO.
80
 =∂#=ÙÅ „Ѩ=~°#Î , =∂@ÖËHÍ^Œ∞, #=∞‡HõO`À "å~°∞ KÕ¿ã H˘xfl
Ѩ#∞Å∞ ѨÙ#~°̊#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x K≥ѨÙ`å~∞∞. =∂#=ÙÅÖŸ ѨÙ@∞ìHõ #∞OKÕ D
`å~°`=« ∂ºÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ =Ù<åfl~∞∞? Jx JO>Ë "å_»∞ QÆ`« [#‡ÖŸ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl
^•xfl |\ì̃ JO\Ï~°∞. JO>Ë [#‡Å∞ =Ù#fl>ËHì ^õ •! JÖψQ Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ "åi
`«e¡ `«O„_»∞Å∞ K«xáÈ~∞∞#ѨÙ_»∞ "åi ¿Ñ~°∞`À KÕ¿ã Hõ~°‡HÍO_»Å∞ ‰õÄ_®,
ѨÙ#~°̊#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x, =∞~°}Ï#O`«~O° WOHÍ "å~°∞ =ÙO\Ï~°x,#=∞∞‡`«∂
KÕã∞¨ #Î fl"Õ Hõ^•? nxx |\ì̃ =∞~°}Ï#O`«~° rq`«O =ÙO^Œx, ѨÙ#~°̊#‡Å∞
=Ù<åflÜ«∞x `≥Å∞ã¨∞ÎOk Hõ^•!
JO`ÕHÍ^Œ∞ Jxfl =∞`åÅ"å~°∞ ^Õ=Ùà◊√§ =Ù<åfl~°x #=∞∞‡`«∞<åfl~°∞.
^Õ=Ùà◊§O`å Q˘Ñ¨Ê"å~°<Õ #=∞∞‡`«∞<åfl~°∞. ^Õ=Ùà◊√§ K«xáÈ~∞∞<å† "åi â◊s~°O
„Ѩã¨∞Î`«O ÖËHõáÈ~∞∞<å, "å~°∞ Hõ#|_»HõáÈ~∞∞<å, "å~°∞ WOHÍ =Ù<åfl~°<Õ
#=∞∞‡`«∞<åfl~°∞. JO>Ë =∞~°}Ï#O`«~O° "å~°∞ =Ù#fl>ËQì Í? JÖψQ â◊s~åÅ∞
fã¨∞‰õΩ#fl =∂#=ÙÅΩ ‰õÄ_® K«xáÈ~∞∞# `«~∞° "å`« â◊s~°O ÖËHáõ È~∞∞<å
"å~°∂ =ÙO\Ï~°∞ Hõ^•? ^Õ=Ùà◊√§ Q˘Ñ¨Ê"å~°∞ HÍ|\˜ì uiy~å~°∞. HÍx
=∂#=ÙÅ∞ áêáêÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞ HÍ|\ì̃ "å\˜x J#∞Éèqí OK«_®xH˜ =∞~ÀHõ
â◊s~°O fã¨∞‰õΩx Éè∂í q∞ g∞^Œ‰Ωõ =™êÎ~∞° . JÖÏ =∞~ÀHõ â◊s~åxfl fã¨∞HÀ=_®<Õfl
ѨÙ#~°̊#‡ JO\Ï~°∞. JO>Ë Ñ¨Ù#~°̊#‡Å∞ =Ù#fl>Ëì Hõ^•?
JO`ÕHÍ^Œ∞ JO^Œ~∂° NHõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞x ^Õ=Ù_»x, J=`å~°ÑÙ¨ ~°∞+¨μ_»x
#=∞∞‡`«∞<åfl~°∞. PÅÜ«∂Å∞ Hõ\ ì̃ ѨÓlã¨∞Î<åfl~°∞. =∞Ok~åÅ∞ Hõ\ ì̃, áÈ\ŸÅ∞
ÃÑ\ì̃ P~åkèã¨∞Î<åfl~°∞. J#O`«â◊HÎ̃ ã¨fi~°∂ѨÙ_»x #=∞∞‡`«∞<åfl~°∞. PÜ«∞#‰õΩ
`≥eÜ«∞Ok UnÖË^xŒ JO\Ï~°∞. J@∞=O\˜ NHõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ Ok
JO^ŒiH˜ „áê=∂}˜Hõ"Õ∞QÍ? =∞i NHõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ =∞#‰õΩ
ѨÙ#~°˚#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x K≥áêÊ~å? ÖË^•? JO>Ë PÜ«∞# „Ѩu XHõ¯iH©
ѨÙ#~°#˚ ‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x HõzÛ`«OQÍ K≥áêÊ~°∞. ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿ KåÖÏ ã¨O^Œ~åƒÅÖŸ
D q+¨Ü∞« O K≥Ñʨ _»O [iyOk.
J=QÍǨÏ# HÀã¨O ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿx H˘xfl ⟡HÍÅ∞ K«∂^•ÌO:-
⟡II ^ÕÇ≤Ï<Àã≤‡<£ Ü«∞^ä• ^Õ¿ÇÏ H“=∂~°O Ü«∞ø=#O [~å
`«^ä• ^ÕǨ#Î~° „áêÑ≤Îsú~° ãÎ̈„`« # =∞∞ǨϺu. (Éèí.w 2-13)
81
`å:- =∂#=Ù#‰õΩ â◊s~°=∞O^Œ∞ ÉÏź=∞∞, Ü«∞ø=#=∞∞, "å~°ÌHõº=∞∞ J#∞
J=ã¨ÌÅ∞ Z@∞¡ Jx"å~°º=∞∞QÍ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl"À, J>Ë¡ =∞~°}Ï#O`«~°=∞∞
=∞iÜ≥∞∞Hõ â◊s~°=∞∞ á⁄O^Œ∞@ ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞#flk. HÍ=Ù# D q+¨Ü∞« OÖŸ
*Ï˝xÜ«∞QÆ∞ "å_»∞ ZO`« =∂„`«=∞∞ "≥∂ǨÏ=∞∞#∞ á⁄O^Œ_»∞.
Jx KåÖÏ ã¨Ê+ì̈OQÍ, HõzÛ`«OQÍ Ñ¨Ù#~°̊#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x NHõ$+¨‚
ÉèQí "Æ å#∞Å"å~°∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk. JO`ÕHÍ^Œ∞ =∂#=Ù_»O>Ë â◊s~°O HÍ^Œ∞.
D â◊s~°O LO_»\ÏxH˜ HÍ~°}"≥∞#ÿ 'P`Õ‡— =∂#=Ù_»x K≥Ñʨ _»O [iyOk.
â◊s~°O J#flk =∂#=Ù_»∞ JO>Ë P`«‡ ^èiŒ Oz# =„ãÎ̈OÖÏO\˜^xŒ K≥Ñʨ _»O
[iyOk.
⟡II "å™êOã≤ r~å‚x Ü«∞^ä• qǨÜ«∞ #"åx QÆ$Ǩ‚u #~ÀѨ~å}˜
`«^•ä â◊s~å}˜ qǨÜ«∞ r~å‚ #º<åºx ã¨OÜ«∂u #"åx ^ÕÇÏ‘ . (Éè.í w 2-22)
`å:- =∂#=Ù_»∞ zxyáÈ~∞∞# áê`« |@ìÅ#∞ =^Œe H˘`«Î |@ìÅ∞ ZÖÏ
^èiŒ ã¨∞<Î åfl_À JÖψQ r~°"‚ ∞≥ #ÿ áê`« â◊s~åxfl (=∞∞^Œãe¨ ) =^Œe H˘`«Î â◊s~åxfl
fã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
'=∂#=Ù#‰õΩ— JO>Ë 'P`«‡—‰õΩ Kå=Ù ÖË^Œx NHõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ D
„H˜Ok ⟡HÍÅ ^•fi~å ‰õÄ_® ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II <≥·#O zè#ÌxÎ â◊„™êÎ}˜ <≥·#O ^ŒÇ¨Ïu áê=Hõó
# K≥#· O Hˆ ^¡ Ü
Œ ∞« <åºÎáÈ # âŸ+¨Ü∞« u =∂~°∞`«ó (Éè.í w 2-23)
`å:- P`«‡#∞ â◊„ãÎ̈=∞∞Å∞ KÕkèOK«ÖË=Ù, Jyfl ^ŒÇ≤ÏOѨÖË^Œ∞. h~°∞ `«_»Ñ¨ÖË^Œ∞
"åÜ«∞∞=Ù PiÊ "ÕÜ«∞#∂ÖË^Œ∞.
JO>Ë =∞#‰õΩ =∞~°}O ÖË^∞Œ . =∞~°}O˜ KÕk =∞#O ^èiŒ Oz# ^ÕÇϨ O
=∂„`«"∞Õ #x K≥Ñʨ _»O [iyOk. JÖÏ ''^ÕǨÏO ^èŒiOK«_®xfl ѨÙ@ì_»=∞x,
^ÕǨÏO =^ŒÅ_®xfl =∞~°}=∞x—— PÜ«∞# K≥ѨÊ_»O [iyOk. JO^Œ∞KÕ`«
Z=iH© Kå=ÙÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ qKåiOK«=Åã≤# ѨxÖË^Œx D „H˜Ok ⟡HõO
^•fi~å `≥eÜ«∞*ËÜ∞« _»O [iyOk.
⟡II *Ï`«ã¨º Ç≤Ï„^èŒ∞"À =∞$`«∞º¢~°∞Ì=O [#‡ =∞$`«ã¨º K«
`«™ê‡^ŒÑi¨ Ǩ~ˆ ºˆ~÷ # `«fiO âŸz`«∞ =∞~°›ã.≤ (Éè.í w 2-27)
`å:- ѨÙ\˜ì# "åxH˜ Kå=Ù `«Ñ¨Ê^Œ∞. K«zÛ#"åxH˜ ѨÙ@∞ìHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
82
`«Ñʨ xã¨iÜ«∞QÆ∞ D q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz h=Ù âŸH˜OK«∞@ `«Q^Æ ∞Œ Jx ѨÙ#~°̊#‡
QÆ∞iOz ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥Ñʨ _»O [iyOk. JO`Õ HÍ^Œ∞ =∞#O D [#‡Ö’ UO
K≥Ü«∂ºe? D [#‡Ö’ UO KÕ¿ãÎ, =∞~°∞[#‡Ö’ á⁄O^Õ ÖÏÉèíO Uq∞\˜?
J#flk ‰õÄ_® ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
PÜ«∞# „Ѩu XHõ¯ix '^蕺# Ü≥∂y— J=fi=∞x K≥áêÊ~°∞. JO>Ë
'^蕺#O— K≥Ü«∞º=∞x K≥áêÊ~°∞. JÖÏ ^蕺#O KÕã≤ Ü≥∂y J~∞∞# "å_Õ
JO^ŒiHõO>Ë Q˘Ñ¨Ê"å_»x D ⟡HOõ ^•fi~å K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II `«Ñ¨ã≤fiÉ蟺kèHÀ Ü≥∂w *Ï˝xÉ蟺Ñ≤ =∞`ÀkèHõ:
Hõi‡Éèºí âßÛkèHÀ Ü≥∂w `«™ê‡^Àºw Éè"í å~°∞#˚ . (Éè.í w 6-46)
`å:- `åѨã≤ ([Ѩ, `«áêÅ∞ KÕ¿ã"å_»∞) HõO>Ë Ü≥∂y Q˘Ñ¨Ê"å_»∞. *Ï˝x
(ѨÙãÎ̈Hõ *Ï˝#O, ѨO_ç`« *Ï˝#O =Ù#fl"å_»∞) HõO>Ë Ü≥∂y Q˘Ñ¨Ê"å_»∞. Hõ~°‡Å∞
KÕ ¿ ã"åx Hõ O >Ë (x`« º , <≥ · q ∞uÎ H õ Hõ ~ ° ‡ Å∞ JO>Ë ã¨ O ^è • º=O^Œ # O,
ã¨∂~°º#=∞™ê¯~åÅ∞ÖÏO\˜q Ü«∞[˝, Ü«∂QÍk Hõ~°‡Å∞) Ü≥∂y Q˘Ñ¨Ê"å_»∞
JO^Œ∞KÕ`« J~°∞<˚ å ^蕺# Ü≥∂yqHÍ!
Jx J~°∞#˚ ∞x ¿Ñ~°∞`À =∞#O^ŒiH˜ NHõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ã¨O^ÕâO◊
WKåÛ~°∞. JѨÙ_»∞ J~°∞˚#∞_»∞ ÉèíQÆ"å#∞x`À, ''h=Ù K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ^蕺#O KÕ™êÎ#∞
Ü≥∂QÆ`«fiO ã¨OáêkOK«\ÏxH˜ „Ѩܫ∞ufl™êÎ#∞. HÍx <å ™ê^èŒ# ѨÓiÎ HÍHõ
=∞∞O^Õ <Õ#∞ â◊s~°O =^ŒÅ =Åã≤ =¿ãÎ <å Ѩiã≤uÌ Uq∞\˜?—— Jx J_çy#ѨÙ_»∞
NHõ$+¨μÅ‚ "å~°∞ D q^èOŒ QÍ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II „áêѨº ѨÙ}ºHõ$`åO ÖŸHÍ#∞+≤`åfi âßâ◊fif: ã¨=∂:
â◊√p<åO N=∞`åO Qˆ ¿ÇÏ Ü≥∂QÆ„Éèëí Èìa*è ÏÜ«∞`Õ. (Éè.í w 6-41)
⟡II J^äŒ"å Ü≥∂y<å"Õ∞= ‰õΩÖË Éèí=u nè=∞`å"£∞
U`«kú ^Œ∞~°É¡ `íè ~« O° ÖŸˆH [#‡ Ü«∞n^Œ$â◊"∞£ . (Éè.í w 6-42)
`å:- JÖÏO\˜ 'Ü≥∂QÆ „Éèí+¨μì_»∞— (Ü≥∂QÆ ™ê^èŒ#ѨÓiÎ H͉õΩO_® =∞^茺֟
â◊s~°O =^Œe#"å_»∞) =∞~°}Ï#O`«~O° ѨÙ}Ϻ`«∞‡Å ÖŸHÍxfl á⁄Ok, JHõ¯_»
J<ÕHõ ã¨O=`«û~°=∞∞Å∞ x=ã≤Oz, `«~∞° "å`« Ѩiâ◊√^Œ∞ÖÌ #·ˇ \˜ì N=∞O`«∞Å Ü≥∞∞Hõ¯
QÆ$ǨÏ=∞O^Œ∞ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl_»∞. ÖËHõ *Ï˝# =O`«∞ÅQÆ∞ Ü≥∂QÆ∞Å Ü≥∞∞Hõ¯
=Oâ◊=∞O^Œ∞ [x‡OK«∞K«∞<åfl_»∞. WÖÏO\˜ [#‡ ÖŸHõ=∞∞# ÅaèOK«_»O
83
=∞Ǩ^Œ∞~°É¡ "íè ∞≥ #ÿ k Jx Ü≥∂QÍxfl JÉèºí ã≤Oz# "åiH˜ JO>Ë ^蕺<åxfl KÕã#≤
"åiH˜ =∞~°∞ [#‡Ö’ ZO`«\ ˜ Q˘Ñ¨Ê ã≤÷u Åaèã¨∞ÎO^À `«^•fi~å "≥∂HΔÍ<Õfl
á⁄O^Œ=K«Ûx NHõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥áêÊ~°∞. nxfl |\ì̃ K«∂ã≤<å ѨÙ#~°̊#‡Å∞
=Ù#fl>ËìQÍ! JO`ÕHÍ^Œ∞ =∂#=ÙňH HÍ^Œ∞, ^Õ=Ùà◊§‰õΩ ‰õÄ_® [#‡Å∞
=Ù<åflÜ«∞x D „H˜Ok ⟡HOõ ^•fi~å K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II |Ǩ˙x "Õ∞ =ºf`åx [<å‡x `«= Kå~°∞#˚
`å#ºÇ¨ÏO "Õ^Œ ã¨~åfi}˜ # `«fiO "Õ`÷« Ѩ~#° ÑÎ .¨ (Éè.í w 4-5)
`å:- F J~°∞<˚ å h‰õΩ, <å‰õΩ J<ÕHõ [#‡Å∞ QÆ_Kç å~Ú. J=xfl <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞
HÍx h‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞.
JÖÏ JO^ŒiH© [#‡Å∞<åflÜ«∞x K≥Ñʨ _»O [iyOk. JO`ÕHÍ^Œ∞!
UO KÕ¿ãÎ WHõ [#‡Å∞ ÖˉõΩO_® KÕã¨∞HÀ=KÀÛ J#flk ‰õÄ_® D „H˜Ok
⟡HÍÅ ^•fi~å K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II P„|ǨχÉèí∞=<åÖŸ¡HÍ: ѨÙ#~å=iÎ<À~°∞˚#
=∂=∞∞¿Ñ`«º `«∞ H“<ÕÜ Î ∞« ѨÙ#~°̊#‡ # q^Œº`Õ. (Éè.í w 8-16)
`å:- F J~°∞˚<å „|Ǩχ֟HÍÖÏ¡O\˜ ÖŸHÍʼnõΩ #∞=Ùfi KÕ~°∞‰õΩ<åfl =∞~°Ö
[#‡ fã¨∞HÀ=Åã≤O^Õ! HÍh <Õ#∞ =ÙO_Õ@@∞=O\˜ ÖŸHÍxH˜ (ã¨`º« ÖŸHÍxH˜)
KÕ~∞° ‰õΩO>Ë! JO>Ë ##∞fl á⁄Ok`Õ =∞~°Å ѨÙ#~°̊#‡ =ÙO_»^∞Œ .
ÃÑ· â’¡HÍxfl |\ì̃ ÉèQí "Æ å#∞x á⁄Ok# "åiH˜ =∞~°Å [#‡ =ÙO_»^xŒ
K≥Ñʨ _»O [iyOk. Wk ZѨC_»∞, ZÖÏ ™ê^躌 "≥∂ ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞.
⟡II |Ǩ˙<åO [#‡<å=∞<ÕÎ *Ï˝#"å<å‡O „ѨѨ^Œº`Õ
"åã¨∞^Õ=ã¨û~°fiq∞u 㨠=∞Ǩ`å‡ ã¨∞^Œ∞~°¡Éèí: (Éèí.w 7-19)
`å:- J<ÕHõ [#‡Å JO`«=∞∞# =∂#=Ù_»∞ *Ï˝#=O`«∞_≥· ã¨=∞ã¨=Î ∞∞ "åã¨∞^Õ=Ù_Õ
(ÉèQí =Æ O`«∞_Õ) J#∞ ã¨^∞Œ ƒkÌ Hõey ##∞fl á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. JÖÏO\˜ =∞Ǩ`«∞‡_»∞
ÖŸHõ=∞∞ÖŸ KåÖÏ J~°∞^Œ∞QÍ =ÙO\Ï_»∞.
⟡II [#‡ Hõ~°‡ K« "Õ∞ k=º "Õ∞=O Ü≥∂ "ÕuÎ `«`«Î fi`«:
`«ºHÍÎfi ^ÕÇϨ O ѨÙ#~°̊#‡ <≥u· =∂"Õ∞u ™È~°∞#˚ . (Éè.í w 4-9)
`å:- J~°∞<˚ å! Z=_ô „ѨHÍ~°=∞∞QÆ <å Ü≥∞∞Hõ¯ k=º"≥∞#ÿ [#‡=∞∞#∞, Hõ~‡° =∞∞#∞
QÆ∂iÛ Ü«∞^ä•~°=÷ ∞∞QÆ `≥eã≤H˘#∞K«∞<åfl_À J\˜"ì å_»∞ =∞~°}Ï#O`«~=° ∞∞ =∞~°Å
84
[#‡#∞ á⁄O^ŒHõ<Õ Ü«∞∞<åfl_»∞.
nxx |\ì̃ JÖÏ Ü≥∂QÍÉèϺã¨O KÕã#≤ "å~°∞ JO>Ë ^蕺#O KÕã#≤
"å~°∞ ÉèQí =Æ O`«∞xH˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O á⁄Ok PÜ«∞##∞ KÕ~∞° ‰õΩx "≥∂HΔÍxfl
á⁄O^Œ∞`å~°x K≥ÑÙ¨ `«∂ Jã¨Å∞ JÖÏO\˜ "å~°∞ Ö’HõOÖ’ KåÖÏ J~°∞^Œ∞QÍ
=ÙO\Ï~°x ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk. JO>Ë W=hfl J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx ^蕺#O
KÕ¿ã"å~°∞ KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=QÍ =ÙO\Ï~°x ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk.
ÃÑ· ⟡HÍÅ ^•fi~å „Ñ¨u XHõ¯iH© [#‡Å∞<åflÜ«∞x WHõ¯_» KÕ¿ã
Hõ~‡° Å#∞|\ì̃ ÃÑ· ÖŸHÍÅÖŸ ™êÌ#O á⁄Ok, =∞~°Å Éè∂í q∞ g∞^Œ [#‡Å∞
fã¨∞‰õΩO\Ï~°x, '^蕺#Ü≥∂y— J~∞∞#"å_»∞ z=~°‰Ωõ ÉèQí =Æ O`«∞x<Õ á⁄Ok
[#‡Å∞ ÖËx "≥∂HõΔ ã≤u÷ á⁄O^Œ∞`å_»x ^Œ∞:YO #∞Oz ѨÓiÎQÍ |Ü«∞@Ѩ_`» å_»x
NHõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞x w`åã¨O^Õâ◊O ^•fi~å =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. JO^Œ∞KÕ`«
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ 'ѨÙ#~°̊#‡Å∞— =Ù<åflÜ«∞x K≥Ñʨ _»=∞∂ [iyOk. =∞~°}Ï#O`«~°
rq`«O =ÙO^Œx K≥ѨÊ_»=∞∂ [iyOk. =∂#=Ù_»∞ '^蕺#O— K≥Ü«∂ºÅx
K≥Ñʨ _»O ‰õÄ_® [iyOk.
HÍx ѨÙ#~°˚#‡Å∞ ÖË=x ÉèÏqã¨∂Î W+¨ìO =zÛ#@∞¡ rqã¨∂Î,
^Œ∞~å‡~åæÅ∞, "≥∂™êÅ∞, Ç≤ÏOã¨, =∂O㨠ÉèíHõΔ}Å∞ J^èŒ~°‡ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞
KÕã¨∂Î áêáêxfl ÃÑOK«∞‰õΩO>Ë P [<Õ‡ HÍ^Œ∞ =∞~°∞ [#‡ ‰õÄ_® #~°Hõ
„áêÜ«∞=∞=Ù`«∞Ok. JÖÏ HõëêìÅÖ’, Éèií OK«ÖxË ~ÀQÍÅ`À <å‰õΩ D ÉÏ^èŒ
=^Œ∞Ì Jx ~Àkã¨∞#Î fl "åix ZO`À=∞Okx K«∂ã¨∞<Î åflO. "å~°O^ŒiH© D
QÆu ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨\ Oì̃ k? ѨÙ#~°̊#‡Å∞ ÖË=#∞‰õΩx rqOK«|>ËQì Í?
JO^Œ∞KÕ`« ѨÙ#~°˚#‡Å∞ =Ù<åflÜ«∞x `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. JO`ÕHÍ^Œ∞
rq`«OÖ’ ^Œ∞óYO #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_®ÅO>Ë '^蕺#O— K≥Ü∂« ºÅx, ^蕺#O
K≥Ü«∞ºHõáÈ`Õ [#‡Å∞ `«Ñ¨Ê=x ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. J~°÷O KÕã¨∞HÀO_ç.
''[#‡ ^ÕxHõO>Ë! ^蕺#OKÕã≤ [#‡ ÖˉΩõ O_® KÕã∞¨ HÀ=_®xˆH!——
''<Õ#∞ =∞~°}˜™êÎ#∞, =∞~°}˜™êÎ#∞, =∞~°}˜™êÎ#∞ Jx ZO^Œ∞‰õΩ
K≥ÑC¨ ‰õΩO@∞<åfl=Ù? =∞~°}O `«~åfi`« ‰õÄ_® <Õ#∞ =ÙO\Ï#∞. <Õ#∞ =ÙO\Ï#∞,
<Õ#∞ =ÙO\Ï#∞ J<Õ ã¨`åºxfl ZO^Œ∞‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_® =Ù<åfl=Ù?——

85
 ÉèíQÆ=næ`«Ö’
Hõ~°‡Å∞ QÆ∞iOz!
„Ѩã¨∞Î`«O H˘O`«=∞Ok Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O
ÖË^Œ<Õ "å^Œ#Å∞ qxÑ≤ã¨∞Î<åfl~°∞. Hõ~°‡ÖË
ÖË=x ‰õÄ_® K≥ÑÙ¨ `«∞<åfl~°∞. nx=Å¡ KåÖÏ
=∞Ok QÆO^Œ~°QÀàÏxH˜ ÖŸ#=Ù`«∞<åfl~°∞.
Jã¨Å∞ Hõ~°‡Å∞ =Ù<åflÜ«∂? ÖË"å? J#fl ã¨O^ÕǨÏO`À KåÖÏ =∞Ok
ã¨`«=∞`«=∞=Ù`«∞<åfl~°∞.
JO^Œ∞KÕ`« D Hõ~‡° Å QÆ∞iOz, Hõ~‡° ã≤^•ÌO`«O QÆ∞iOz H˘OK≥O
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O. Jã¨Å∞ Hõ~‡° Å∞ =Ù<åflÜ«∂? ÖË"å? Jx JO>Ë HõzÛ`«OQÍ
=Ù<åflÜ«∞<Õ K≥áêÊe.
ZO^Œ∞HõO>Ë Hõ~‡° ã≤^•ÌO`«O LO^•? ÖË^•? J<Õ „Ѩâfl◊ HõO>Ë =∞∞O^Œ∞
H˘xfl „Ѩâfl◊ Å∞ "Õã∞¨ HÀ"åe Jã¨Å∞ =∞#O =Ù<åfl=∂? ÖË=∂? JO>Ë HõzÛ`«OQÍ
L<åfl=∞<Õ `≥Å∞ã¨∞ÎOk Hõ^•! JO`ÕHÍ^Œ∞ =∞#O ZHõ¯_» =Ù<åfl=∞∞? Jx
„ѨtflOK«∞‰õΩO>Ë =∞# WO\˜ÖŸ<å? ÖËHõ =∞# =ÓiÖŸ<å? lÖÏ¡ÖŸ<å?
~å„+¨ìOÖŸ<å? ^Õâ◊OÖŸ<å? ÖËHõ D Éèí∂q∞ÖŸ<å? JO>Ë g@xfl\˜ÖŸ<Õ
H͉õΩO_® D ã¨$+≤ìÖŸ ‰õÄ_® =Ù<åfl=∞x `≥Å∞ã¨∞ÎOk. =∞i D ã¨$+≤ìx Z=~°∞
ã¨$+≤ì KÕ™ê~°∞? Jx JO>Ë „Ѩu XHõ¯~°∞ =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞x, =∞#‰õΩ HõxÑ≤OK«x
XHõ â◊HÎ̃ Jx K≥ѨÙ`å~°∞. <åã≤ΉõΩÖˇ·<å, Pã≤ΉõΩÖˇ·<å XHõ â◊HÎ̃ =ÖË¡ D ã¨$+≤ì
U~°Ê_çO^Œx JOwHõi™êÎ~°∞. P â◊H˜Î<Õ qq^èŒ =∞`åÅ"å~°∞ qq^èŒ ~°HÍÅ
¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞™êÎ~°∞ ‰õÄ_®!
H˘O`«=∞Ok 'JÖÏ¡— JO\Ï~°∞, H˘O`«=∞Ok '<å `«O„_ç— JO\Ï~°∞,
H˘O`«=∞Ok 'ÉèíQÆ=O`«∞_»∞— JO\Ï~°∞, H˘O`«=∞Ok '^Õ=Ù_»∞— JO\Ï~°∞,
H˘O`«=∞Ok 'Ѩ~°=∂`«‡— Jx, 'Ѩ~°„|Ǩχ— Jx, 'Ѩ~åâ◊H˜Î— Jx K≥ѨÙ`«∂

86
=ÙO\Ï~°∞. Uk U"≥∞<ÿ å P â◊HΘ JO>Ë ÉèQí =Æ O`«∞xKÕ D ã¨$+≤ì ã¨$+≤Oì Ѩ|_çOk.
JO`ÕHÍ^Œ∞ D ã¨$+≤ì H˘xfl xÜ«∞=∂Å „ѨHÍ~°O JO>Ë ~°∂Å∞û „ѨHÍ~°O
#_»Ñ¨|_»∞`«∞Ok. P xÜ«∞=∂Å<Õ, ~°∂Å∞û<Õ '^èŒ~å‡Å∞— Jx ÃÑ^ŒÌÅ∞
K≥ѨÙ`«∂O\Ï~°∞.
JO>Ë D ã¨$+≤Öì Ÿ rqOKÕ „Ѩu rq JO>Ë =∂#=Ùx`À ã¨Ç¨
„Ѩu XHõ¯~°∂ „Ѩu XHõ¯\© P 'ã¨$+≤ì ^è~Œ å‡Å— „ѨHÍ~°O rqOK«=Åã≤O^Õ!
rqã¨∞Î<åfl~°∞ ‰õÄ_®! JO>Ë U =∂#=Ù_≥·<å D 'ã¨$+≤ì ^èŒ~å‡Å‰õΩ— |^Œ∞Ì_≥·
=ÙO_»=Åã≤O^Õ! rqOK«=Åã≤O^Õ! JO>Ë P „ѨHÍ~°O #_»∞K«∞HÀ=Åã≤O^Õ !
JO>Ë Hõ~°‡Å∞ PK«iOK«iOK«=Åã≤O^Õ ! ÖËx ѨHõΔOÖŸ ã¨$+≤ìÜ≥∞∞Hõ¯ ^èŒ~°‡
ã¨∂HΔ͇Š„ѨHÍ~°O tHõÅΔ ∞ J#∞Éèqí OK«=Åã≤O^Õ ! J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl~°∞ ‰õÄ_®!
P tHõΔÖË =∂#=ÙʼnõΩ =ã¨∂Î#fl HõëêìÅ∞.
JO^Œ∞ˆH ''^èŒ~À‡ ~°HõΔu ~°H˜Δ`«:—— Jx JO\Ï~°∞. JO>Ë ''^èŒ~å‡xfl
~°HΔ̃¿ãÎ<Õ #∞=Ùfi ~°HΔ̃OѨ|_»`å=Ù—— JO>Ë ^èŒ~°‡O „ѨHÍ~°O h=Ù rq¿ãÎ h‰õΩ
HõëêìÅ∞ ~å=Ù, ^èŒ~å‡Å∞ LÅ¡OѶ≤∞¿ã,Î JO>Ë ^èŒ~°‡ q~°∞^Œú"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ãÎ,
tHõΔ J#∞Éèqí OK«=Åã≤ =ã¨∞OÎ k, JO>Ë ''ZÖÏO\˜ Hõ~‡° Å∞ KÕ¿ãÎ JÖÏO\˜
Ѷ¨e`«O—— ã¨$+≤ìÜ≥∞∞Hõ¯ ^èŒ~°‡ ã¨∂HΔ͇Š„ѨHÍ~°O J#∞ÉèíqOK«=Åã≤=ã¨∞ÎO^Œx
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. nxx |\ì̃ D ã¨$+≤ìÖŸ ''Hõ~°‡ ã≤^•úO`«O—— =ÙO^Œx HõzÛ`«OQÍ
J~°Ì=∞=Ù`«∞Ok.
U ^ÕâO◊ ÖŸHÍx, ~å„+¨Oì ÖŸHÍx =Ù#fl"å~°∞ P^ÕâO◊ , P ~å„+¨Oì Ü≥∞∞Hõ¯
K«\ÏìÅ „ѨHÍ~°O JO>Ë ~°∂Å∞û „ѨHÍ~°O ZÖÏ rq™êÎ~À! ~°∂Å∞û LÅ¡OѶ∞≤ ¿ãÎ
ZÖÏ tHõΔÅ∞ Ѩ_»`åÜ≥∂! JÖψQ D ã¨$+≤ìÖŸ =Ù#fl "åiH˜ ‰õÄ_®, ã¨$+≤ì
^èŒ~å‡Å „ѨHÍ~°O ^èŒ~°‡ q~°∞^ŒÌOQÍ Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ãÎ tHõΔÅ∞ Ѩ_»`å~∞∞. JO>Ë
KÕã≤# Hõ~°‡Å#∞ |\ì̃ Ѷ¨e`åÅ∞ LO\Ï~∞∞. JO>Ë 'Hõ~°‡Å∞— =Ù<åfl~∞∞. 'Hõ~°‡
ã≤^•ÌO`«O— =ÙOk J#flk ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°=Ì ∞=Ù`«∞Ok.
W"Õ H͉õΩO_® 'Hõ~°‡ ã≤^•úO`«O— QÆ∞iOz =∞#O ZO`À =∞Ok
Ü≥∂QÆ∞Å#∞, âß„™êÎÅ#∞ ‰õÄ_® „áê=∂}˜HõOQÍ fã¨∞HÀ=K«∞Û.

87
âß„™êÎÅ∞ U=∞O@∞<åflÜ«∞O>Ë:-
''ѨÓ~°fi[#‡ Hõ$`«O áêѨO "åºkè ~°∂¿Ñ}Ñ‘_º» `Õ!——
ѨÓ~°fi[#‡ÖŸ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl áêѨO =ÖË¡ "åºkè ~°∂ѨOÖŸ
Ñ‘_çOѨ|_»`å~°∞. JO>Ë KÕã¨∞‰õΩ#fl Hõ~°‡#∞ |\˜ì "åºkè
~°∂ѨOÖŸ Ѷe¨ `«O J#∞Éèqí OK« =Åã≤ =ÙO@∞O^Œx J~°=Ì ∞=Ù`«∞Ok Hõ^•!
JO>Ë Hõ~‡° ã≤^•ÌO`«O L#fl>Ëì Hõ^•!
WOHÍ âß„™êÎÅ#∞ |\˜ì 3 ~°HÍÅ Hõ~°‡Å∞ L<åflÜ«∞x ã¨Ê+¨ìOQÍ
`≥Å∞ã¨∞OÎ k. Jq 1) ã¨Oz`« Hõ~‡° Å∞. 2) „áê~°|Ì Hõ~‡° Å∞. 3) PQÍq∞ Hõ~‡° Å∞,
(=~°=Î ∂# Hõ~‡° Å∞). D Hõ~‡° Å∞ L#flO`«=~°‰Äõ Z=iÔH<· å [#‡Å∞ `«Ñʨ =x,
"å\˜ Ѷe¨ `«O J#∞Éèqí OK«Hõ `«Ñʨ ^Œx =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
JO`ÕHÍx Hõ~‡° Å∞ ÖË=O@∂ ^ÀÑ≤_Åô ∞, =∂#ÉèOí QÍÅ∞, ǨÏ`«ºÅ∞,
"≥ ∂ ™êÅ∞, r=Ç≤ Ï O㨠, =∂Oã¨ É è í H õ Δ } ÖÏO\˜ KÕ Ü « ∞ ‰õ Ä _» x Hõ ~ ° ‡ Å∞
KÕã∞¨ ‰õΩO@∂áÈ`Õ z=~°‰Ωõ rq`«O #~°H„õ áêÜ«∞=∞=Ù`«∞O^Œx „QÆÇÏ≤ OKåe.
PÖŸzOK«O_ç ÉèQí =Æ O`«∞_»∞<åfl_»x WOK«∞q∞OK«∞ =∂#=ÙÅO`å
JO>Ë 99 âß`«O #=∞∞‡`«∞<åfl~°∞. Jxfl =∞`åÅ"å~°∞ ‰õÄ_® #=∞∞‡`«∞<åfl~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ JO^Œ~°∂ ã¨=∂#=∞x ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
J@∞=O@ѨC_»∞ JO^Œi rq`åÅ∞ XˆHÖÏ =Ù<åflÜ«∂? JO>Ë HõzÛ`«OQÍ
ÖË=<Õ K≥áêÊe. =∞i D `Õ_®Åxfl ZO^Œ∞‰õΩ =Ù<åfl~∞∞? Jx J_çy`Õ
HõzÛ`«OQÍ "å~°∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl Hõ~°‡Å =ÖË¡ Jx K≥ѨÙ`å~°∞.
WOHÍ ''KÕã¨∞‰õΩ#fl"å_çH˜ KÕã¨∞‰õΩ#flO`« =∞ǨÏ^Õ"å!—— J<Õ âß„ã¨Î
"åHͺxfl‰õÄ_® K≥ÑÙ¨ `å~°∞. WOHÍ QÆ=∞xOK«O_ç Zxfl P~å^è#Œ Å∞ KÕã<≤ å
HõëêìÅ∞ f~°Háõ È`Õ "åà◊√§ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl Hõ~‡° Å∞ ZHõ¯_çH˜ áÈ`å~∞∞? Jx JO\Ï~°∞.
JÖψQ Z=Ô~·<å ^ŒQÆæ~° "åà◊√§ ÉÏQÍ HõëêìÅ∞ Ѩ_»∞`«∞O>ˆ ^•x '„áê~°|ÌO—
JÖÏ =ÙOk. =∞#"Õ∞O KÕ™êÎO? JO\Ï~°∞. WOHÍ Z=Ô~<· å Zxfl K≥ÑÊ≤ <å
q#HõáÈ`Õ ''h Hõ~‡° ! U_»∞, hÔH=~°∂ K≥Ñʨ ÖË~∞° —— JO\Ï~°∞. WOHÍ Z=Ô~<· å
ZO`« Hõ+ì̈Ѩ_ç<å HõÅã≤ ~åHõáÈ`Õ "å_ç ^Œ∞~°^Œ$+ì̈O JO\Ï~°∞. Z=iÔH·<å
TiˆH HõÅã≤ =ã¨∞OÎ >Ë, "å_ç J^Œ$+ì̈O JO\Ï~°∞. W=hfl "åà◊√§ QÆ`O« ÖŸ
KÕã¨∞‰õΩ#fl Hõ~°‡Åx |>ËìQÍ!
88
 Z=Ô~<· å ã¨~ˆ =∞Oz Ѩ#∞ÖË KÕÜ∞« º=∞O\Ï~°∞, =∞OzQÍ „Ѩ=iÎOK«
=∞O\Ï~°∞. ѨÙ}ºHõ~‡° Å∞ K≥Ü∞« º=∞O\Ï~°∞. JO>Ë =∞Oz Hõ~‡° Å∞ KÕÜ∞« =∞<ÕQÍ?
^ÕxH˜? =∞Oz [~°Q\Æ ÏxˆH Hõ^•? =∞Oz Éèqí +¨º`«∞HÎ Àã¨"∞Õ QÍ? rq`«OÖŸ
=∞Oz Ѷe¨ `åÅ HÀã¨"∞Õ QÍ? JO>Ë =∞Oz Hõ~‡° Å∞ KÕ¿ãÎ =∞Oz Ѷe¨ `åÅ∞
=™êÎÜ«∞<ÕQÍ?
Jã¨Å∞ Hõ~°‡ÖË ÖËHõáÈ`Õ ! Hõ~°‡ã≤^•ÌO`«"Õ∞ ÖËHõáÈ`Õ ! KÕã≤# Hõ~°‡Å‰õΩ
Ѷe¨ `åÖË ÖËHáõ È`Õ! ÖŸHõOÖŸ =∂#=ÙÅO`å ѨÓ[Å∞, „áê~°#ú Å∞, #=∂AÅ∞
ZO^Œ∞‰õΩ KÕã∞¨ #Î fl@∞ì? "å~°∞ KÕã#≤ P Hõ~‡° ‰õΩ Ñ¶e¨ `«O ZO^Œ∞‰õΩ HÀ~°∞`«∞#fl@∞ì?
Ѷ¨e`«O HÀ~°∞`«∞<åfl~°O>Ë Hõ~°‡Å‰õΩ Ñ¶¨e`åÅ∞ =Ù#fl>ËìQÍ? Hõ~°‡ã≤^•ÌO`«O
L#fl>ËìQÍ?
JÖψQ ѨÙ~å}ÏÅÖŸ ‰õÄ_® =∞#O K«^Œ∞=Ù‰õΩ<åflO. Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ"≥∞ÿ#
Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ã ~åHõΔã¨∞Å∞ tHΔ̃OѨ|_®¤~°x, ã¨OǨÏiOѨ|_®¤~°x. =∞Oz Hõ~°‡Å∞
KÕ¿ã ™ê^èŒ∞=ÙÅ∞, |∞∞+¨μÅ∞ ~°HΔ̃OѨ|_®¤~°x. "≥∂HΔÍxfl ‰õÄ_® á⁄O^•~°x.
JO>Ë ã¨$+≤ì JO`å Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`åxfl |>Ëì #_»∞ã¨∞ÎO^Œx ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°ÌO
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. Hõ~°‡Å∞ ÖË=Ù, Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O ÖË^Œ∞ Jx K≥ѨÊ_»O =∞∂~°∞öÅ∞
K≥¿ÑÊ =∂@ÖË `«Ñ¨Ê =∞~˘Hõ\ ˜HÍ^Œ∞. ã¨=∂*Ïxfl `«Ñ¨C ^À= Ѩ\ ˜ìOz
=∂#=ÙÅ#∞ ~åHõΔã¨∞Å∞QÍ =∂~°Û_®xH˜ P =∂@Å∞ LѨÜ≥∂QÆѨ_»`å~∞∞
`«Ñʨ JO^Œ∞ÖŸ x[O ÖË^∞Œ .
=∞∞YºOQÍ D „H˜Ok Ü≥∂QÆ∞Å∞ U=∞<åfl~À K«∂^•ÌO:-
|„ Ǩχi¬ =t+¨μŪ ∞ :–
Z=_≥ÖÏ KÕã¨∞‰õΩO\Ï_À! J`«_»∞ ^•x Ѷ¨ÖÏxfl JÖψQ
J#∞Éèíq™êÎ_»∞. ѨÓ~°fi [#‡Hõ$`« ã¨Hõ̂~‡ ^≥·==∞x, ''„áê~°|ú=∞x——
K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ `å#∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl Hõ~°‡ HõO>Ë "Õ~°∞QÍ
^≥=· O QÍh, „áê~°|Oú QÍh Un ÖË^∞Œ .
Q“`«=∞|∞^Œ∞_Ì ∞» :-
''áêѨO KÕ¿ã@ѨÙ_»∞ Z=iÔH<· å ã¨∞Y „ÉÏOu =ÙO@∞Ok,
HÍx P áêѨ Ѷe¨ `«O J#∞Éèqí OKÕ@ѨÙ_»∞ =∂„`«O rq`«O Hõ_∞»
^Œ∞~°ƒ~°OQÍ =ÙO@∞Ok——. Jx Hõ~‡° ã≤^•ÌO`«O QÆ∞iOz K≥áêÊ~°∞.
89
 rã¨ãπ „ÔH·ãπì :-
''Uk q`«∞`Î å"À P ѨO>Ë HÀã¨∞‰õΩO\Ï=Ù——.
JO>Ë ZÖÏO\˜ Hõ~‡° Å∞ KÕ™êÎ"À JÖÏO\˜ Ѷe¨ `«O
J#∞Éèqí ™êÎ=Ù Jx K≥Ñʨ _»O [iyOk.
N ~å=∞Hõ$+¨‚ Ѩ~= ° ∞ǨÏO㨠:-
''=∞#O U Hõ~‡° KÕ¿ãÎ P Ѷe¨ `«O J#∞Éèqí Ozf~åe——
Jx JO@∂ HÍ~°O uO>Ë <À~°∞ =∞O_»∞`«∞Ok. ѨOK«^•~°
uO>Ë <À~°∞ =∞^è∞Œ ~°OQÍ =ÙO@∞Ok Hõ^•! Jx K≥áêÊ~°∞.
QÆ∞~°∞ ™êÃÇÏÉò :-
''Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O „ѨHõ$u Ü≥∞∞Hõ¯ =∂~°x âßâ◊fi`«
K«@Oì . Wk =ºHÎ̃ QÆ`« =∞iÜ«∞∞ P^蕺u‡Hõ rq`åxH˜
ѨÙ<åk——.
PÜ« ∞ # WOHÍ ''~å„uO|=à◊ √ § =∂#=Ù_» ∞
KÕ¿ã^ŒO`å "åx <Àã¨@ „"åÜ«∞|_»∞`«∞Ok——. Jx ‰õÄ_® Hõ~°‡ã≤^•ÌO`«O
QÆ∞iOz K≥áêÊ~°∞.
ÉèÏ~∞∞ QÆ∞~°∞^•ãπr :-
''=∞Oz KÕ¿ãÎ K≥_∞» ÅaèOK«^∞Œ , K≥_∞» KÕ¿ãÎ =∞Oz
ÅaèOK«^Œ∞——. Jx Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O QÆ∞iOz K≥ѨÊ_»O
[iyOk.
Hõc~ü :-
''Z=~° ∞ KÕ ã ≤ # Hõ ~ ° ‡ Å∞ "åˆ ~
J#∞Éèqí ™êÎ~∞° ——. Jx JO@∂ ''U KÕ~∞∞ Hõ~‡° Å<åK«iã¨∞OÎ ^À,
P KÕÜÕ∞ Ѷ¨e`åÅ##∞Éèíqã¨∞ÎOk.—— Jx Hõ~°‡Å∞ L<åflÜ«∞<Õ
K≥áêÊ~°∞.
QÆ∞~°∞ ~°q^•ãπ :–
''`å#∞ KÕã≤# Hõ~°‡Å‰õΩ ZѨÙ_À XHõѨC_»∞ Ѷ¨e`åÅ∞
J#∞ÉèíqOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ<Õ q+¨Ü«∂xfl =∂#=Ù_»∞ ZѨC_»∂
=∞~°∞=‰õÄ_»^Œ∞——
90
 |„ Ǩχi¬ Ѩu
„ QÍ~°∞ :-
Hõ ~ ° ‡ ã≤ ^ •Ì O `« O QÆ ∞ iOz J<Õ H õ
㨠O ^Œ ~ åƒÅÖŸ J<Õ H õ ~° H ÍÅ∞QÍ K≥ Ñ ¨ Ê _» O
[iyOk.
1) ã¨$+≤ì ã≤^•ÌO`åÅÖŸ :- 1) P`«‡ ã≤^•ÌO`«O
2) ѨÙ#~°#˚ ‡ ã≤^•ÌO`«O 3) Hõ~‡° ã≤^•ÌO`«O WOHÍ
J<ÕHõ ã≤^•ÌO`åÅ∞ =Ù<åflÜ«∞x K≥ÑÓ¨ Î =∞∞YºOQÍ
'Hõ~‡° ã≤^•úO`«O— QÆ∞iOz ''P^蕺u‡Hõâß„ã¨OÎ —— J<Õ
ѨÙãÎ̈HOõ ÖŸ K≥Ñʨ _»O [iyOk. PÜ«∞# Uq∞ K≥áêÊ~°O>Ë ''=∞#O KÕ¿ã U
~°Hõ"≥∞ÿ# Hõ~°‡ J~∞∞<å, ã¨=∞Ü«∞O ã¨O^Œ~åƒù#∞™ê~°OQÍ P Hõ~°‡‰õΩ `«y#
„ѨuѶ֨ ÏxH˜ HõzÛ`«OQÍ ^•ifã¨∞OÎ k——.
JÖψQ PÜ«∞# ''q`«∞|Î \˜ì K≥@∞ì JO\Ï... Hõ~‡° |\˜ì Ѷe¨ `«=∞O\Ï...——
Jx áê@ ~°∂ѨOÖŸ Hõ~‡° Å∞<åflÜ«∞<Õ ã¨O^ÕâO◊ W=fi_»O [iyOk.
JÖψQ ''ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ áêáêÅ∞ KÕ¿ãÎ, ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ~ÀQÍÅ∞, z#fl z#fl
áêáêÅ∞ KÕ¿ã,Î z#fl z#fl ~ÀQÍÅ∞, ~°Hõ ~°HÍÅ áêáêÅ∞ KÕ¿ã,Î ~°Hõ ~°HÍÅ
~ÀQÍÅ∞—— Jx ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk.
PÜ«∞# ''=∂O™êǨ~°O áêáêǨ~°O, J^Õ Jxfl J#~åúʼnõΩ =∞∂ÅO
JO^Œ∞KÕ`« =∂O™êǨ~°O =∂#O_ç, âßHÍǨ~°O fã¨∞HÀO_ç—— Jx KåÖÏ
QÆ\ ì̃QÍ ‰õÄ_® K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ ''h <À\˜=∂>Ë h #∞k\˜~å`«—— Jx K≥ÑÓ¨ ,Î h =∂@efl
|\ì̃ h Éèíq+¨º`«∞Î =ÙO@∞Ok. =∂@efl J^Œ∞Ѩ٠KÕã¨∞HÀ, =∂@g∞^Œ Z~°∞Hõ
Hõey =ÙO_»∞ Jx K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
PÜ«∞# WOHÍ ''=∞Oz KÕ¿ãÎ =∞Oz, K≥_»∞ KÕ¿ãÎ K≥_»∞ Ѷ¨e`åÅ∞——
á⁄O^Œ∞`å~°x ‰õÄ_® K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
WÖÏ Ñ¨„fr J<ÕHõ ã¨O^Œ~åƒÅÖŸ 'Hõ~‡° ã≤^•ÌO`«O— QÆ∞iOz, 'Hõ~‡° Å—
QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqOKå~°∞. 'Hõ~°‡Å∞— =Ù<åflÜ«∞<Õ K≥áêÊ~°∞. HÍx H˘O`« =∞Ok
'Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O— ÖË^Œx K≥ѨÙ`«∞<åfl~°O>Ë Jã¨Å∞ "åix U=∞<åÖŸ ‰õÄ_®
J~°Oú HÍ^Œ∞.
91
 N Hõ$+¨‚ Ѩ~=° ∂`«‡:-
NHõ $ +¨ ‚ Éè í Q Æ " å#∞_» ∞ JO^Œ i Hõ O >Ë
Q˘Ñ¨Ê"å_»x JO`å ѨÓlã¨∞<Î åfl~°∞, P~åkèã∞¨ <Î åfl~°∞.
=∞i ÉèQí =Æ næ`« ^•fi~å PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # ã¨O^ÕâO◊
JO^ŒiH˜ „áê=∂}˜H"õ ∞Õ QÍ! =∞i PÜ«∞# Hõ~‡° Å∞
=Ù<åflÜ«∞x K≥áêÊ~å? ÖË=x K≥áêÊ~å? JO>Ë
HõzÛ`«OQÍ L<åflÜ«∞<Õ K≥áêÊ~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ áêѨ
Hõ~°‡Å∞ =Å¡ ^Œ∞óYO HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx. JÖÏO\˜ ^Œ∞ó
YO `˘ÅyOK«∞HÀ"åÅO>Ë UO KÕÜ∂« Ö’! P Hõ~‡° Å HõëêìÅ∞ J#∞Éèqí OK«
‰õΩO_® =ÙO_®ÅO>Ë, "å\˜x ZÖÏ `˘ÅyOK«∞HÀ"åÖŸ ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ Hõ~‡° Å∞ KÕã<≤ å Jq JO@‰õΩO_® =ÙO_®ÅO>Ë JO>Ë Hõ~‡° Å∞
KÕã<≤ å ‰õÄ_®, K≥Ü∞« º#@∞ì ZÖÏ J=Ù`«∞Ok? Jk U ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ =iÎã∞¨ OÎ k?
J#flk ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk. P q+¨Ü∂« Å#∞ Ѩije^•ÌO.
=∞∞YºOQÍ D „H˜Ok ⟡HÍÅ#∞ |\ì̃ Hõ~‡° Å∞<åflÜ«∞x ã¨Ê+ì̈OQÍ
`≥Å∞ã¨∞ÎOk:-
⟡II HÍVΔ#Îó Hõ~°‡}ÏO ã≤kúO Ü«∞[#Î WÇ¨Ï ^Õ=`å:
HΔ̃„ѨO Ç≤Ï =∂#∞¿+ ÖŸˆH ã≤k~ú ƒ° =ù u Hõ~‡° *Ï. (Éè.í w. 4-12)
`å:- Hõ~°‡ÅÜ≥∞∞Hõ¯ Ѷ¨Å„áêÑ≤Îx HÀ~°∞‰õΩ<Õ =∂#=ÙÅ∞ D „ѨѨOK«OÖŸ
^Õ=`«Å#∞ P~åkã¨∞<Î åfl~°∞. ZO^Œ∞Hõ#QÍ, Hõ~‡° ѶŨ ã≤kú D =∞#∞+¨ºÖŸHõOÖŸ
j„Ѷ¨∞=∞∞QÍ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk.
⟡II Hõ~°‡}˺"åkèHÍ~°¿ãÎ =∂ Ѷ¨ÖË+¨μ Hõ^•K«#
=∂ Hõ~°‡Ñ¶¨Å¿ÇÏ`«∞~°∂ƒù~å‡`Õ ã¨*ŸæãÎ̈fi Hõ~°‡}˜. (Éèí.w. 2-47)
`å:- J~°∞˚<å! h‰õΩ Hõ~°‡#∞ KÕÜ«∞∞@Ü«∞O^Õ JkèHÍ~°=∞∞ HõÅ^Œ∞. HÍx
Hõ~°‡Ñ¶¨Å=∞∞ PtOK«∞@Ü«∞O^Œ∞ h HõkèHÍ~°=∞∞ÖË^Œ∞. Hõ~°‡Ñ¶¨Å=∞∞#‰õΩ h=Ù
HÍ~°}Éèí∂`«∞_»=ÙHÍ~å^Œ∞. =∞é˜Ü«∞∞ Hõ~°‡Å∞ =∂#∞@Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® Pã¨HÎ̃
K«∂Ñ≤OK«‰õΩ.
⟡II Ü«∞∞HõÎ: Hõ~°‡Ñ¶¨ÅO `«ºHÍÎfi âßxÎ=∂áÈflu <≥·+≤ªH©"£∞
JÜ«∞∞HõÎ : HÍ=∞H͈~} Ѷ¨ÖË ã¨HÀÎ x|^茺`Õ. (Éèí.w. 5-12)
92
`å:- Ü≥∂QÆÜ«∞∞‰õΩÎ_»∞ (xëê¯=∞Hõ~°‡Ü≥∂y) Hõ~°‡ÅÜ≥∞∞Hõ¯ Ѷ¨Å=∞∞#∞
q_çzÃÑ\ì̃ P`«‡xëêªãO¨ |O^è"Œ ∞≥ #ÿ âßâ◊fi`«=∞QÆ∞ âßOux ÉÁO^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
Ü≥∂QÆÜ«∞∞‰õΩÎ_»∞ HÍx"å_»∞ Pâ◊KÕ „¿Ñi`«∞_≥· Hõ~°‡Ñ¶¨Å=∞O^•ã¨H˜Î QÆeæ
|^Œ∞ú_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
⟡II „âıÜ≥∂ Ç≤Ï *Ï˝#=∞ÉèϺ`ü *Ï˝<å^•úº#O qt+¨º`Õ
^蕺<å`«¯~°‡Ñ¶¨Å`åºQÆ™êκQÍKåÛùxÎ~°##Î~°"£∞. (Éè.í w.12-12)
`å:- (q"Õ‰õ=∞∞`ÀQÆ∂_ç#) JÉèϺã¨=∞∞HõO>ˇ (âß„ã¨Î[#º) *Ï˝#=∞∞
„âı+ª̈"≥∞ÿ#k! *Ï˝#=∞∞HõO>ˇ ^蕺#=∞∞ „âı+ª̈=∞QÆ∞K«∞#flk. ^蕺#=∞∞ (xifi+¨Ü«∞
=∞∞QÆ#∞O_»∞ =∞#:ã≤÷u) HõO>ˇ Hõ~°‡Ñ¶¨Å=∞∞#∞ q_»∞K«∞@ „âı+ª̈"≥∞ÿÜ«∞∞#flk.
J\ì̃ Hõ~°‡Ñ¶¨Å`åºQÆ=∞∞KÕ j„Ѷ¨∞=∞∞QÆ âßOu ÅaèOK«∞K«∞#flk
⟡II ã¨HÍÎ: Hõ~°‡}ºq^•fiO™È Ü«∞^è• ‰õΩ~°fixÎ ÉèÏ~°`«
‰õΩ~åºkfi^•fiO ãÎ̈^ä•ã¨HõÎtÛH©~°∞¬~À¡Hõã¨[$æǨÏ"£∞. (Éèí.w. 3-25)
`å:- F J~°∞<˚ å! J*Ï˝#∞Å∞ Hõ~‡° ÅO^Œ∞ `«Q∞Æ ÖÁ¯x Ѷ֨ Ï¿ÑHõ`Δ À U „ѨHÍ~°=∞∞
KÕÜ«∞∞K«∞<åfl~À, P „ѨHÍ~°"Õ∞ *Ï˝#∞Å∞ "åxÜ«∞O^Œ∞ `«QÆ∞ÖÁ¯#Hõ Ѷ¨ÖÏã¨HÎ̃
~°Ç≤Ï`«∞Öˇ· ÖŸHõHõÖϺ}=∞∞ xq∞`«Î=∞∞ HÍ~°º=∞∞Å <åK«iOK«∞K«∞<åfl~°∞.
ÃÑ· ⟡HÍÅÖŸ NHõ$+¨μÅ‚ "å~°∞ Hõ~‡° Å∞<åfl~∞∞x "å\˜H˜ Ѷe¨ `«=∞∞O
@∞O^Œx KåÖÏ ã¨Ê+¨Oì QÍ K≥Ñʨ _»O [iyOk. JO`ÕHÍ^Œ∞ Hõ~‡° Ѷe¨ `«O PtOK«
=^ŒÌx, Hõ~°‡ Ѷ¨e`«O `åºQÆO K≥Ü«∞º=∞x K≥áêÊ~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ J*Ï˝#∞Å∞
Hõ~‡° ÅÖŸ ZÖÏ z‰õΩ¯‰õΩO@∞<åfl~À, *Ï˝#∞Å∞ Hõ~‡° ÅÖŸ `«Q∞Æ ÖÁ¯#Hõ ZÖÏ âßOu
á⁄O^Œ ∞ `« ∞ <åfl~À, ‰õ Ä _® K≥ Ñ ¨ Ê _» O [iyOk. JÖψ Q Jxfl\˜ H õ O >Ë
Hõ~‡° ѶŨ `åºQÆO Q˘Ñ¨Ê^Œx ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk.
JÖÏ PÜ«∞# Hõ~‡° ÅÖŸ z‰õΩ¯‰õΩ#fl"åiH˜, P Hõ~‡° Å#∞ ZÖÏ ~°ÇÏ≤ `«O
KÕã∞¨ HÀ"åÖŸ, P Hõ~‡° Å #∞O_ç ZÖÏ |Ü«∞@Ѩ_®ÖŸ ‰õÄ_® K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II Ü«∞^è≥·^è•Oã≤ ã¨q∞^Àúyfl~°ƒù㨇™ê`«∞¯~°∞`Õ~°∞˚#
*Ï˝<åyflã¨û~°fiHõ~å‡}˜ Éèí㨇™ê`«∞¯~°∞`Õ `«^ä•. (Éèí.w. 4-37)
`å:- J~°∞˚<å! ÉÏQÆ∞QÆ „Ѩ[fieOѨ*ËÜ«∞|_ç# Jyfl Hõ>ˇìÅ<ՄѨHÍ~°=∞∞
|∂_ç^ŒQÍKÕÜ«∞∞<À P „ѨHÍ~°"Õ∞ *Ï˝#=∞#∞ Jyfl ã¨=∞ã¨Î Hõ~°‡Å#∞
Éèí㨇"≥∞∞#~°∞ÛK«∞#flk.
93
⟡II Ü«∞[˝ tëêìt#ã¨û<ÀÎ =∞∞K«º<ÕÎ ã¨~°fiH˜eƒÃ+·:
Éèí∞&˚`Õ `Õ `«fiѶ¨∞O áêáê ÜÕ∞ ѨK«<åκ`«‡HÍ~°}Ï`ü. (Éèí.w. 3-13)
`å:- Ü«∞[˝OÖŸ q∞ye# ^•xx u<Õ ã¨[#˚ ∞Å∞ ã¨=∞ãÎ̈ áêáêÅ #∞Oz
q=∞∞‰õΩÎÅ=Ù`å~°∞. J~Ú`Õ Z=~°∞ `«=∞ ã¨fiO`« â◊s~° áÈ+¨} xq∞`«Î"Õ∞
J#flO =O_»∞‰õΩO@∞<åfl~À "å~°∞ áêáêxfl uO@∞<åfl~°∞.
⟡II ÜÕ∞ "Õ∞ =∞`«q∞^ŒO x`«º=∞#∞u+ì̈xÎ =∂#"å:
„â◊^•ú=<ÀÎ #ã¨∂Ü«∞<ÀÎ =∞∞K«º<ÕÎ `ÕÑ≤ Hõ~°‡aè: (Éèí.w. 3-31)
`å:- U =∞#∞AÅ∞ „â◊^•ú=O`«∞Öˇ·, Jã¨∂Ü«∞ÖËx"åÔ~·, <å Jaè„áêÜ«∞=∞∞
Å#∞ ZšѨÙ_»∞ PK«~°}ÖŸ LOK«∞`«∞<åfl~À, "å~°∞ Hõ~°‡|O^èŒ=∞∞#∞O_ç
q_ç=_»∞K«∞<åfl~°∞.
⟡II JÑ≤ KÕ^Œã≤ áê¿ÑÉèíºó 㨈~fiÉèíºó áêѨHõ$`«Î=∞ó
ã¨~fi° O *Ï˝#Ѩ"¡ <Õ =·≥ =$l#O ã¨O`«i+¨ºã≤. (Éè.í w. 4-36)
`å:- (XHõ " Õ à ◊ ) áêáê`« ∞ ‡ÅO^Œ é ˜ H õ O >ˇ # ∞ h=Ù q∞QÆ ∞ Å áêѨ = ∞∞
KÕã#≤ "å_»"u·≥ "Õx, P ã¨=∞ã¨Î áêѨã=¨ ∞∞„^Œ=∞∞#∞ *Ï˝#=∞#∞ `≥Ñʨ KÕ`<« Õ Öˇãû¨ QÆ
^•\˜"ÕÜ«∞QÆÅ=Ù.
JO`Õ HÍ^Œ∞ P Hõ~°‡Å∞ ZѨÙÊ_»∞ =ÙO_»=Ù? P Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O
=∂#=ÙʼnõΩ ZѨÙÊ_»∞ =iÎOK«^À! ‰õÄ_® PÜ«∞# D„H˜Ok ⟡HÍÅÖŸ
`≥eÜ«∞Ѩ~°K«_»"≥∞ÿ#k.
⟡II „ÉÏǨχ}Ϻ^è•Ü«∞ Hõ~å‡}˜ ã¨[æO `«ºHÍÎfi Hõ~Àu Ü«∞ó
eѨº`Õ # 㨠áê¿Ñ# Ѩ^Œ‡ Ѩ„`«q∞"å=∞ƒ™ê. (Éèí.w. 5-10)
`å:- Z=_»∞ `å#∞*ËÜ∞« ∞Hõ~‡° Å#∞ Ѩ~=° ∂`«‡HõiÊOz ã¨OQÆ=∞∞#∞ (Pã¨HxΘ )
q_çz KÕÜ∞« ∞K«∞<åfl_À J\˜"ì å_»∞ `å=∞~å‰õΩ h\˜KÕ JO@|_»#@∞¡, áêѨ=∞∞KÕ
JO@|_»_»∞.
⟡II `«ºHÍÎfi Hõ~°‡Ñ¶¨ÖÏã¨VæO x`«º`«$áÈÎ x~å„â◊Ü«∞ó
Hõ~‡° }ºaè„Ѩ=$`ÀÎÑ≤ <≥=· H˜Oz`«¯~Àu ã¨ó. (Éè.í w. 4-20)
`å:- Z=_» ∞ Hõ ~ ° ‡ Ѩ Å =∞∞ #O^Œ ∞ P㨠H ˜ Î x q_» < å_ç x~° O `« ~ ° = ∞∞
ã¨O`«$Ñ≤ÎQÆÅ"å_≥·, ^Õxx P„â◊~∞∞OK«Hõ#∞O_»∞<À, J\ì̃"å_»∞ Hõ~°‡=∞∞ÅO^Œ∞
„Ѩ=iÎOz##∞ XH˜O`≥#· #∞ KÕÜ∞« x"å_ÕÜ∞« QÆ∞#∞.
94
⟡II # =∂O Hõ~å‡}˜ e=∞ÊxÎ # "Õ∞ Hõ~°‡Ñ¶¨ÖË ã¨$ÊǨ
Wu =∂O Ü≥∂aè*Ï<åu Hõ~‡° aè~fl° 㨠|^躌 `Õ. (Éè.í w. 4-14)
`å:- ##∞fl Hõ~°‡ÅO@=Ù. <å‰õΩ Hõ~°‡Ñ¶¨Å=∞∞#O ^Œ¿ÑHõΔ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. D
„ѨHÍ~°=∞∞QÆ Ü≥∞=_»∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞<À J`«_»∞ Hõ~°‡ÅKÕ |OkèOѨ|_»_»∞.
⟡II x~åj~°º`«z`åÎ`å‡ `«ºHõÎã¨~°fiѨi„QÆǨÏOó
âßs~°Hõ Hˆ =ÅO Hõ~‡° ‰õΩ~°fi<åfláÈflu H˜eƒ+¨"∞£ . (Éè.í w. 4-21)
`å:- Pâ◊ÖËx"å_»∞#∞, WO„kÜ«∞, =∞#O|∞Å#∞ x„QÆÇ≤ÏOz#"å_»∞#∞,
U=ã¨∞Î=Ù#∞ Ѩi„QÆÇ≤ÏOѨx"å_»∞#QÆ∞ =∞#∞A_»∞ â◊s~°=∞∞ KÕ`« Hõ~°‡=∞∞
KÕã#≤ #∞ áêѨ=∞∞ <˘O^Œ_∞» .
⟡II Ü«∞^Œ$KåÛùÖÏÉèíã¨#∞ÎëÈì ^Œfi<å̺f`À q=∞`«û~°ó
ã¨=∞: ã≤^•ú=ã≤^Òú K« Hõ$`åfiÑ‘ # x|^茺`Õ. (Éèí.w. 4-22)
`å:- HÀ~°∞HÀ‰õΩO_®<Õ ÅaèOz#^•x`À ã¨O`«∞+≤ì áÈO^Œ∞"å_»∞, ã¨∞Y
^Œ∞:MÏk ^ŒfiO^Œfi=∞∞Å#∞ ^•\˜#"å_»∞, D~°¬º ÖËx"å_»∞, „áêÑÎ̈=∞∞ÖŸ#∂,
J„áêѨO¨Î ÖŸ#∞ ã¨=∞|∞kúQÅÆ "å_»∞ (ÖËHõ HÍ~°º=∞∞ ã≤kOÌ z##∞, ã≤kOÌ Ñ¨‰Ωõ #fl#∞
ã¨=∞ÉèÏ==∞∞`À #∞O_»∞"å_»∞) #QÆ∞ =∞#∞A_»∞ Hõ~°‡ KÕã≤#ѨÊ\˜H˜x
|OkèOѨ|_»_»∞.
⟡II Ü≥∂QÆã¨#flºãÎ̈ Hõ~å‡}O *Ï˝# ã¨Ozè#fl ã¨Oâ◊Ü«∞"£∞
P`«‡=#ÎO # Hõ~å‡}˜ x|^èflŒ xÎ ^è#Œ &˚Ü∞« . (Éè.í w. 4-41)
`å:- F J~° ∞ ˚ < å! xëê¯=∞Hõ ~ ° ‡ Ü≥ ∂ QÆ = ∞∞KÕ Hõ ~ ° ‡ Ѷ ¨ Å =∞∞Å#∞
`«ºlOz#"å_»∞#∞, ÖËHõ Dâ◊fi~å~°Ê}"≥∞∞#iÛ# "å_»∞#∞, *Ï˝#=∞∞KÕ
ã¨Oâ◊Ü«∞=∞∞Å∞ x=iÎOz#"å_»∞ #QÆ∞ P`«‡x+¨μªx („|Ǩχ*Ï˝xx) Hõ~°‡Å∞
|OkèOѨ=Ù.
⟡II Ü≥∂QÆÜ«∞∞HÀÎ qâ◊√^•ú`å‡ ql`å`å‡ l`Õ„^≥Ü«∞ó
ã¨~°fiÉèí∂`å`«‡Éèí∂`å`å‡ ‰õΩ~°fi#flÑ≤ # eѨº`Õ. (Éèí.w. 5-7)
`å:- (xëê¯=∞) Hõ~°‡Ü≥∂QÆ=∞∞ <åK«iOK«∞"å_»∞#∞, Ѩiâ◊√^Œú"≥∞ÿ#
ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞∞ QÆÅ"å_»∞#∞, Öˇã¨ûQÆ[~∞∞OѨ|_ç# =∞#ã¨∞ûQÆÅ"å_»∞#∞,
WO„kÜ«∞=∞∞Å#∞ [~∞∞Oz#"å_»∞#∞, ã¨=∞ãÎ̈ „áê}∞ÅÜ«∞O^Œ∞ L#fl P`«‡,
`«# P`«‡ XHõ>Ë Jx `≥eã≤H˘x# =∞#∞A_»∞ Hõ~‡° Å#∞ *Ëã#≤ #∞ "åxKÕ
95
#O@|_»_»∞.
WÖÏ KåÖÏ ã¨Ê+ì̈OQÍ U ã¨O^Œ~ƒ° OÖŸ Hõ~‡° Å∞ JO@=Ù... J#flk
`≥eÜ«∞KÕÜ∞« _»O [iyOk. JO`ÕHÍx Jã¨Å∞ 'Hõ~‡° Å∞— ÖË=Ù 'Hõ~‡° ã≤^•ÌO`«O—
ÖË^Œ∞, Jx ZHõ¯_® K≥ѨÊÖË^Œ∞. JÖÏ K≥ѨÊ_»O =∞∂~°ö`«fiOHÍHõ =∞ˆ~q∞\˜?
g~°∞ N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞x HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê"å~å? Ѩ„fr HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê"å~å?
JO`ÕHÍ^Œ∞ NHõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ WOHÍ:
⟡II H˜O Hõ~°‡ H˜=∞Hõ̂~‡u Hõ=Ü≥∂Ѩº„`« "≥∂Ç≤Ï`åó
`«`ÕÎ Hõ~°‡ „Ѩ=HΔͺq∞ Ü«∞*Ï˝`åfi "≥∂HõΔ º¿ãâ◊√ÉèÏ`ü. (Éè.í w. 4-16)
`å:- Hõ~‡° Ü≥∞\˜kì , JHõ~‡° Ü≥∞\˜kì J#∞ D q+¨Ü∞« =∞∞#∞ ѨO_ç`∞« Å∞ ‰õÄ_»
ã¨iQÍ `≥eã≤H˘#*ÏʼnõΩ<åfl~°∞. ^Õx<≥éy˜ #KÀ h=Ù ã¨O™ê~°|O^è=Œ ∞∞#∞O_ç
q=∞∞‰õΩÎ_»=ÙHÍQÆÅ"À J\ì̃ Hõ~°‡~°Ç¨Ï㨺=∞∞#∞ hH˜Ñ¨Ù_»∞ `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl#∞.
JO>Ë Hõ~‡° , JHõ~‡° q+¨Ü∂« Å QÆ∞iOz ѨO_ç`∞« Å∞ ÖÏO\˜ "å~°∞
‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl~°x N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_Õ J<åfl~°O>Ë =∞i
™ê=∂#∞ºÅ∞, KåŠѨiq∞u *Ï˝#=∞∞#fl J*Ï˝#∞Å∞, =∞∂~°∞Åö ∞ Hõ~‡° Å QÆ∞iOz,
'Hõ~‡° ã≤^•úO`«O— QÆ∞iOz UO K≥Ñʨ QÆÅ~°∞? JÖÏ K≥Ñʨ _®xH˜ „ѨÜ∞« uflOz<å
"å~°∞ =∞∂~°∞öÖË J=Ù`å~°∞.
Hõ~‡° Å∞ J#∞Éè=í O HÀã¨=∂?
JÖÏ Hõ~°‡Å∞ ÖË=x "åkOKÕ "åix, =∂#=ÙÅÖŸ D `Õ_®Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ =Ù<åfl~∞∞? Jx J_çy`Õ "å~°∞, Hõ~°‡Å∞ ÖË=Ù, Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O
ÖË^Œ∞. D HõëêìÅ∞, ~ÀQÍÅ∞, ÉèÏ^èŒÅ∞, ã¨=∞㨺Å∞ rq`«OÖŸ J#∞Éèí=O HÀã¨O
=∂„`«"Õ∞ JO\Ï~°∞.
HÍx "åiH˜J#∞Éè=í =∞O>Ë Uq∞\˜? ZO^Œ∞‰õΩ J#∞Éè=í O HÍ"åe?
J#∞Éèí=O =¿ãÎ U=∞=Ù`«∞Ok? J#∞Éèí"åÅ J=ã¨~°O Uq∞\˜? J#flk
`≥eÜ«∞^Œ∞, J~°úO KÕã¨∞HÀ~°∞.
ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë KÕã≤# Hõ~°‡Å #∞Oz áê~îåÅ∞ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xˆH
J#∞Éèí=O J=ã¨~°O. ™êfi#∞Éèí=O á⁄O^Œ#O`« =~°‰õΩ =∞x+≤ =∂~°_»∞.
=∞x+≤ÖŸ Ѩi=~°Î# HõÅQÆ^Œ∞. =∞Oz =∂~°æOÖŸH˜ ~å_»∞. =∞OzѨ#∞Å∞
K≥Ü«∞º_»∞, ÖŸHÍxfl Ñ‘_ç™êÎ_»∞, Ç≤ÏOã≤™êÎ_»∞, JO^ŒiH˜ #~°HÍxfl K«∂Ñ≤™êÎ_»∞.
96
^èŒ~°‡=∞O>Ë Uq∞\Ÿ `≥Å∞ã¨∞HÀ_»∞, ã¨`åºxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ_»∞, ã¨$+≤ì ~°Ç¨Ï™êºxfl
`≥Å∞ã¨∞HÀ<Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞º_»∞. `«#‰õΩ xˆ~ÌtOѨ|_ç# rq`« ÅHΔͺxfl
™êkèOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞º_»∞.
„Ѩu XHõ¯_»∂ `å#∞ KÕã#≤ Hõ~‡° Å #∞Oz J#∞Éè"í åÅ∞ <Õ~∞° Û‰õΩx
=∂i`Õ<Õ rq`« ÖHΔͺxfl ™êkè™êÎ_»∞! ã¨`åºxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞, ã¨$+≤ì
~°Ç¨Ï™êºxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.
z#fl L^•Ç¨Ï~°} K«∂^•ÌO D [#‡ÖŸ ÉÏQÍ ^è#Œ =O`«∞_»∞QÍ Ñ¨Ù\Ïì_»
#∞‰õΩO^•O. "å_çH˜ ¿Ñ^Œ"å_ç ÉèÏ^èŒ ZÖÏ =ÙO@∞O^À J#∞Éèí=O ÖË^Œ∞.
HÍ|\˜ì `«# Hõ<åfl ^è#Œ O `«‰Ωõ ¯= =Ù#fl "åix ¿ÇÏà◊# KÕ™êÎ_∞» , J==∂x™êÎ_∞» .
K«∞ÅHõ#QÍ K«∂™êÎ_∞» . "å~°∞ Hõ+Oì̈ ÖŸ =Ù<åfl H˘kÌQÍ ‰õÄ_® ™êÜ«∞O KÕÜ∞« _»∞.
¿Ñ^Œ"å_»∞, uO_çH˜ JÅ=∞\˜OKÕ"å_»∞, J_»∞‰õΩ¯<Õ"å_ç ÉèÏ^èŒ ZÖÏ
=ÙO@∞O^À J`«_Hç ˜ J#∞Éè=í O ÖË^∞Œ HÍ|\ì̃ JÖÏO\˜ "å_»∞ JiÌOz<å,
PHõe`À JÅ=∞\˜ã¨∞Î<åfl#x „áêiúOz<å, "Õ_»∞‰õΩ<åfl ÖË^Œ∞ áÈ! Jx
p^ŒiOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. XHÀ¯™êi J==∂xOK«_O» ‰õÄ_® KÕã∂¨ =Î ÙO\Ï_»∞.
JÖÏ `«#HõO>Ë „H˜Ok "åix, ¿Ñ^Œ"åix ÉèÏkè™êÎ_»∞. JÖÏ
„Ѩ=iÎã∂¨ Î ¿Ñ^Œ "å~°O`å Z=~À J#∞‰õΩO@∂, "å~°∞ `«# HõO>Ë `«‰Ωõ ¯=
"å~°∞ J#∞‰õΩO@∂ „Ѩ=iΙêÎ_»∞. P ¿Ñ^Œ"å_»∂ <Õ#∞ XHõ>Ë,! D ã¨$+≤ìÖŸ
JO`å ã¨=∂#"Õ∞ J#fl J=QÍǨÏ# ÖËHõ „ѨH$õ u q~°∞^ŒOÌ QÍ „Ѩ=iΙêÎ_∞» .
JÖÏ ã¨$+≤ì q~°∞^ŒÌOQÍ Z<Àfl Hõ~°‡Å∞ KÕ™êÎ_»∞, áêáêÅ∞ KÕ™êÎ_»∞, JO^Œih
ÉÏkè™êÎ_»∞, ÖŸHõOÖŸ JâßOu ã¨$+≤ì™êÎ_»∞.
JÖÏO\˜"å~°∞ =∞~°∞ [#‡ÖŸ JÖÏO\˜ áêѨ Hõ~‡° Å∞ KÕã#≤ O^Œ∞‰õΩ,
^èŒ~°‡ q~°∞^ŒÌOQÍ „Ѩ=iÎOz#O^Œ∞‰õΩ, ã¨$+≤ì q~°∞^ŒÌOQÍ „Ѩ=iÎOz#O^Œ∞‰õΩ
JO`å XHõ¯>Ë J~∞∞<å P¿Ñ^Œ "åi Hõ+ì̈O, ÉèÏ^èŒ, `≥Å∞ã¨∞HÀHõ PHõeÉèÏ^èŒ
`åà◊ ÖËHõ J_»∞‰õΩ¯O@∞O>Ë, "å~°∞ Ѩ_Õ =∂#ã≤Hõ HΔÀÉèí Uq∞\Ÿ `≥Å∞ã¨∞
HÀ#O^Œ∞‰õΩ, J@∞=O\˜ J#∞Éè=í O XHõ™êi `«#‰õΩ ‰õÄ_» ã¨fiÜ«∞OQÍ HõÅQÆ_O»
HÀã¨O =∞~°∞[#‡ÖŸ ¿Ñ^Œ"å_çQÍ [#‡ fã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. JÖÏ [#‡ fã¨∞‰õΩx
¿Ñ^Œ"å_ç ÉèÏ^èŒ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë `«Ñ¨Ê =∞~°ÖÏ ¿Ñ^Œ"åi Ѩ@¡ =∞OzQÍ
„Ѩ=iÎOK«_∞» , =∞OzQÍ rqOK«_∞» .
97
 `å#∞ ‰õÄ_® JÖÏO\˜ ¿Ñ^Œ"å_ç J#∞Éè=í O ÉÏQÍ á⁄Ok`Õ =∞~°∞
[#‡ÖŸ Z=Ô~·<å ¿Ñ^Œ"å_»∞ HõxÑ≤¿ãÎ ™êÜ«∞O KÕ™êÎ_»∞. PHõe`À L#fl "å_çH˜
J#flO ÃÑ_»`å_»∞, LѨHÍ~°O KÕ™êÎ_∞» .
JÖÏ „Ѩ=iÎOKåÅ<åfl, JÖÏ =∂~åÅ<åfl, ¿Ñ^Œ"å_ç J#∞Éè=í O g_çH˜
‰õÄ_® HõÅQÍe Hõ^•! JO^Œ∞Hˆ g~°∞ QÆ`« [#‡ÖŸ `å#∞ KÕã#≤ Hõ~‡° Å #∞Oz
áê~îåÅ∞ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xH˜, ¿Ñ^Œ"å_ç J#∞Éèí=O á⁄O^Œ\ÏxH˜ ¿Ñ^Œ"å_çQÍ
HÍx, J_»∞‰õΩ¯<Õ"å_çQÍ HÍx [#‡ fã¨∞HÀ=Åã≤=ã¨∞OÎ k. fã¨∞‰õΩO\Ï_»∞
‰õÄ_®! JÖÏ „Ѩã∞¨ `Î O« =∞#O K«∂ã¨∞#Î fl ¿Ñ^Œ"åiÖ’ =Ú+≤"ì åà◊§Ö’, J_»∞‰õΩ¯<Õ
"åiÖ’ ZO`À=∞Ok QÆ`« [#‡ÅÖ’ ^è#Œ =O`«∞Å∞, HÀ\©âfi◊ ~°∞Å∞, ~åAÅ∞QÍ
rqOz# "å~°∞ ‰õÄ_® =ÙO\Ï~°∞. HÍh J#∞Éèí=O HÀã¨O JÖÏ [#‡
fã¨∞HÀ=Åã≤ =ã¨∞OÎ k. WÖÏO\˜ q+¨Ü∂« Å∞ N Hõ$+¨μ_‚ ∞» ÖÏO\˜ Ü≥∂wâ◊fi~°∞ÖË
`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ~°∞.
JO>Ë ZÖÏO\˜ Hõ~‡° Å∞ D[#‡ÖŸ KÕ™êÎ_À! ^•x #∞O_ç áê~îåÅ∞
<Õ~∞° ÛHÀ=\ÏxH˜ =∞~°∞ [#‡ÖŸ ^•xH˜ `«QæÆ J#∞Éè=í O á⁄O^Œ\ÏxH˜ [#‡
fã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. JO>Ë ''Hõ~‡° Åx |>Ëì [#‡—— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. XHõ ~°HOõ
Hõ~‡° Å∞ KÕ¿ã"å_çH˜ WOHÀ ~°HOõ J#∞Éè=í O =¿ãÎ „ѨÜ∂≥ [#"Õ∞=∞∞Ok. ''ZÖÏO\˜
Hõ~‡° Å∞ KÕ™êÎ_À, JÖÏO\˜ J#∞Éè=í "Õ∞ HÍ"åe—— JѨC_Õ "å_çÖŸ =∂~°∞Ê
=ã¨∞ÎOk.
¿Ñ^Œ"åà◊§#∞ J==∂xOz# "åxH˜ ¿Ñ^Œ"å_ç J#∞Éè=í "Õ∞ HÍ"åe.
JO`ÕHÍx HÍÅ∞ÖËx J#∞Éè=í O =Å¡ „ѨÜ∂≥ [#"Õ∞q∞\˜? WOH˘Hõi HÍÅ∞
#iH˜# "å_çH˜ HÍÅ∞ÖËx J#∞Éè=í O HÍ"åe. JÖψQ JO^ŒqHÍ~°OQÍ =Ù#fl
"åix ¿ÇÏà◊# KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ, "åix J==∂xOz#O^Œ∞‰õΩ `å#∞ JO^Œ
qHÍ~°OQÍ Ñ¨Ù_ç`Õ `«Ñʨ "åi ÉèÏ^èŒ J#∞Éè=í OÖŸH˜ ~å^Œ∞.
JÖÏ XH˘¯Hõ¯ [#‡ÖŸ KÕã#≤ Hõ~‡° Å#∞ |\ì̃ =∞~°∞ [#‡ÖŸ áê~îåÅ∞
<Õ~°∞Û‰õΩx J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O^Œ∞`å_»∞ ^•x H˘~°‰õΩ uiy [#‡ fã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.
JÖÏ XH˘¯Hõ¯ [#‡ÖŸ `å#∞ KÕã#≤ Hõ~‡° Å#∞ |\ì̃ J#∞Éè"í åÅ HÀã¨O
"å\˜H˜ `«QæÆ Ñ¶e¨ `«O J#∞Éèqí ™êÎ_∞» . J#∞Éè=í O #∞Oz áê~îåÅ∞ <Õ~∞° Û‰õΩO\Ï_»∞,
=∂~°`å_»∞. =∞~°Å J@∞=O\˜ `«ÑC¨ Å∞, áêáêÅ∞ K≥Ü∞« º_»∞. "≥∞e¡QÍ ÖŸHÍxH˜
98
LѨHÍ~°O KÕ™êÎ_∞» .
WÖÏ =∂#= [#‡ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ `«~∞° "å`« [#‡ ÅHõΔ ºO ™êkèOK«
\ÏxH˜ Hõhã¨O 400 ÖËHõ 500 [#‡Å∞ fã¨∞‰õΩO\Ï~°O\Ï~°∞. JÖÏ `å#∞
KÕã≤# Hõ~°‡Å #∞Oz J#∞Éèí"åÅ∞ <Õ~°∞Û‰õΩx, "≥∞∞^Œ@ ~åHõΔã¨∞_çÖÏ „Ѩ=iÎOKÕ
[#‡Å #∞Oz, =∂#=Ù_çQÍ =∂i =∂#=`«fiO „Ѩ^iŒ ≈™êÎ_∞» . WOHÍ J#∞Éè=í O
ã¨OáêOkOz "≥∞e¡QÍ =∞Ǩ`«∞‡_çQÍ =∂~°`å_»∞. z=~°‰õΩ Ñ¨~°=∂`«∞‡_»∞
J=Ù`å_»∞.
JO^Œ∞ˆH N Hõ$+¨‚ Ѩ~°=∂`«‡ Z‰õΩ¯= Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞º=∞<åfl~°∞.
JHõ~∞° ‡_çQÍ =ÙO_»=^Œ<Ì åfl~°∞. (ÉèIí wI 2-47) HÍ~°}O Zxfl Z‰õΩ¯= Hõ~‡° Å∞
KÕ¿ãÎ "å\˜ #∞O_ç JO`« Z‰õΩ¯= J#∞Éè=í O =ã¨∞OÎ k HÍ|\˜.ì JO^Œ∞Hˆ rq`«O
J#flk áê~îåÅ∞ <Õ~∞° ÛHÀ=_®xˆH#x JO\Ï~°∞. <Õ~∞° ÛHÀ=∞x ‰õÄ_® K≥ÑÙ¨ `å~°∞.
WOHÍ =∞#O K«∂¿ãÎ D [#‡ÖŸ =∞#O Z=i ^≥<· å K≥~∞∞º f¿ãÎ
PHõ~°‡ KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ, P ~°Hõ"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O á⁄O^Œ\ÏxH˜ =∞~°∞ [#‡ÖŸ
Jq\˜"å_»∞QÍ<À, ÖËHõ Ü«∂H˜û_≥O@∞ÖŸ K≥~∞∞º áÈQ˘@∞ì‰õΩ<À P ÉèÏ^èŒ
J#∞Éèqí OK«=Åã≤ =ã¨∞OÎ k. JÖÏO\˜"å_»∞ P =∞~°∞ [#‡ÖŸ JÖÏO\˜ Ѩx
K≥Ü«∞º_»∞.
JÖψQ `«‰õΩ¯= ‰õΩÅ=∞x J==∂x¿ãÎ, P ÉèÏ^èŒ ZÖÏO\˜^À
`≥Å∞ã¨∞HÀ#\ÏxH˜ `å#∞ ‰õÄ_® `«‰õΩ¯= ‰õΩÅOÖŸ ѨÙ@ì=Åã≤=ã¨∞ÎOk. `≥eq
`«‰õΩ¯= "å_»x ¿ÇÏà◊# KÕ¿ãÎ, `å#∞ ‰õÄ_® `≥eq `«‰õΩ¯="å_çQÍ, =∂#ã≤Hõ
qHõÖÏOQÆ∞_çQÍ [#‡ fã¨∞HÀ=Åã≤ =ã¨∞OÎ k.
|ÅO =ÙO^Œx QÆ~fi° O`À q„~°gy`Õ, =∞~°∞ [#‡ÖŸ P J#∞Éè=í O
HÀã¨O |ÅÇ‘Ï#∞_çQÍ [x‡OK«=Åã≤=ã¨∞OÎ k. JÖÏ [#‡ fã¨∞‰õΩ#flk J#∞Éè=í O
HÀã¨"Õ∞! HÍh KÕã≤# Hõ~°‡x |\ì̃ fã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. JO>Ë Hõ~°‡ÖË „Ѩ^è•# áê„`«
=Ç≤Ï™êÎÜ∞« x J~°=Ì ∞=Ù`«∞Ok. Hõ~‡° #∞ |\ì̃ [#‡ =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞KÕ`«
''Hõ~°‡Å∞ =Ù<åfl~∞∞. Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O =ÙO^Œx—— `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
JO^Œ∞KÕ`« áêѨ Hõ~°‡Å∞ KÕã≤ P Hõ~°‡Ñ¶¨ÅO J#∞ÉèíqOK«_®xH˜,
J#∞Éè=í O á⁄O^Œ\ÏxH˜ „ѨÜ∞« uflOK«HOõ _ç. Jk KåÖÏ ÉèÏ^è•Hõ~O° , rq`«O
#~°H=õ ∞=Ù`«∞Ok.Hõ~‡° ã≤^•ÌO`«O =ÙO^Œx `≥Å∞ã¨∞H˘x Z^Œ∞@"åi rq`åÅ#∞
99
K«∂ã≤ ^•x #∞Oz áê~îåÅ∞ <Õ~°∞ÛHÀO_ç. JO`ÕHÍx J#∞Éèí=O #∞Oz
<Õ~∞° ÛHÀ=_»O HÍ^Œ∞.
Ü≥∂QÆ∞ŠѨÙãÎ̈HÍÅ∞ K«^Œ=O_ç. Q˘Ñ¨Ê "åi rq`åÅ∞ K«∂_»O_ç.
"åi =∂~°Oæ ÖŸ ѨÜ∞« xOK«O_ç. "åi #∞O_ç áê~îåÅ∞ <Õ~∞° ÛHÀO_ç. JO`ÕHÍx
<Õ~∞° ÛHÀ=\ÏxH˜ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl#∞ JO@∂ ÉèÏ^èÅŒ ∞ J#∞Éèqí OK«HOõ _ç. ^蕺#O
KÕÜ«∞O_ç.
JO^Œ∞KÕ`« ''Hõ~‡° Å #∞OKÕ J#∞Éè"í åÅ∞. JO`ÕHÍx J#∞Éè"í åÅ HÀã¨O
Hõ~°‡Å∞ HÍ^Œ∞——.
PÖŸzOK«O_ç J#∞Éèí=O HÀã¨"Õ∞ W`«~°∞Å#∞ Ç≤ÏOã≤OKå_»∞
J#∞‰õΩO^•O! JO^Œih JÖÏ Ç≤ÏOã≤OK«∞‰õΩO@∂ áÈ`Õ "å_çH˜ Uq∞ J#∞Éè=í O
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. J#∞Éèí=O ~å^Œ∞ ã¨iHõ^• WOHÍ WOHÍ Ç≤ÏO㨠KÕã¨∂Î<Õ
=ÙO\Ï_»∞. "å_çH˜ Uq∞ J#∞Éèí=O =ã¨∞ÎOk?. ''Ç≤ÏO㨠J#∞Éèíq¿ãÎ<Õ Hõ^•!
J#∞Éè=í O =ã¨∞OÎ k——?. JO^Œ∞KÕ`« KÕã#≤ Hõ~‡° Å∞ J#∞Éèqí OK«=Åã≤O^Õ áê~îåÅ∞
<Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤O^Õ.
Hõ~°‡Å∞ L<åfl~∞∞ HÍ|\ì̃ Ç≤ÏO^Œ∂ âß„™êÎÅÖŸ Ü«∞=∞ÖŸHõO =ÙO^Œx,
Ü«∞=∞∞_»∞ =Ù<åfl_»x, z„`«QÆ∞ѨÙÎ_»∞ =Ù<åfl_»x, áêѨ Hõ~°‡Å∞ KÕã≤# "åi
z\Ïì PÜ«∞# ^ŒQÆæ~° =ÙO@∞O^Œx, áêѨ Hõ~°‡Å∞ KÕÃã≤ K«xáÈ~∞∞# "å~°∞
Ü«∞=∞ÖŸHÍxH˜ KÕ~°∞‰õΩx JHõ¯_» `å=∞∞ KÕã≤# áêѨ Hõ~°‡Å‰õΩ `«QÆæ tHõΔÅ∞
J#∞Éèqí OK«=Åã≤ =ã¨∞OÎ ^Œx K≥Ñʨ |_çOk.
WHõ¯_» =∞#O „QÆÇÏ≤ OK«=Åã≤#^Õq∞@O>Ë JHõ¯_» Ü«∞=∞∞_»∞ =Ù<åfl_®?
Ü«∞=∞ÖŸHõO =ÙO^•? ÖË^•? J#flk HÍ^Œ∞. áêáêÅ∞, Ç≤ÏOã¨Å∞ KÕ¿ã"å~°∞
HõzÛ`«OQÍ tHõΔ J#∞ÉèíqOK«=Åã≤=ã¨∞ÎO^Œ<Õ^Õ P âß„™êÎÅ Ü≥∞∞Hõ¯ ã¨O^Õâ◊O.
=∞#O PÖŸz¿ãÎ rq`«OÖŸ =∞#O J#∞Éèqí OKÕ HõëêìÅ∞, ã¨=∞㨺Å∞ Jhfl
=∞#O QÆ`«OÖŸ KÕã≤# Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å∞, áêѨHõ~°‡Å Ѷ¨e`«"Õ∞ `«Ñ¨Ê
WOH˘Hõ\ ˜ HÍ^Œx J~°=Ì ∞=Ù`«∞Ok. ÖËHõáÈ`Õ HõëêìÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ =™êÎ~∞∞?
JO^ŒiH© XˆH ~°HOõ HõëêìÅ∞ ~å=>Ë^¡ ∞Œ Hõ^•! XH˘¯Hõ¯iH© XHÀ¯~°HOõ Hõ+Oì̈ ,
XH˘¯Hõ¯iH© XHÀ¯~°HOõ ã¨=∞㨺. JO^Œ∞KÕ`« ''Z=~°∞ ZÖÏO\˜H~õ ‡° KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë

100
JÖÏO\˜ Ѷe¨ `«O—— J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞.
''=∞OzKÕ¿ãÎ =∞Oz, K≥_»∞ KÕ¿ãÎ K≥_»∞ á⁄O^Œ∞`«∞<åflO——. ''Ç≤ÏOã¨
KÕ¿ãÎ Ç≤ÏO㨗—, ''P#O^ŒO Hõey¿ãÎ P#O^ŒO á⁄O^Œ∞`«∞<åflO——. JO`≥O^Œ∞‰õΩ
ZѨC_À U^À [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ#∞HÀ=Hõ¯~°Ö^Ë ∞Œ . D [#‡ÖŸ<Õ Z=Ô~<· å KÕã#≤
H˘xfl `«Ñ¨CÅ∞ `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=K«∞Û. HÍx J^Õ `«Ñ¨C =∞~°Å =∞~°Å KÕ¿ã"å~°∞
WHõ¯_» K«\ÏìxˆH JO>Ë áÈbã¨∞ʼnõΩ ^ÀiH˜ tHõΔÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞. JÖÏ
^˘OQÆ`«#O KÕ¿ã"å~°∞, <Õ~åÅ∞ KÕ¿ã"å~°∞, ǨÏ`«ºÅ∞ KÕ¿ã"å~°∞, "≥∂™êÅ∞
KÕ¿ã"å~°∞ tHõΔÅ∞ J#∞ÉèíqOK«_»O K«∂ã¨∞Î<åflO. JO>Ë Hõ~°‡Å∞ KÕã≤ Ѷ¨e`«O
J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞ JO>Ë 'Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O— L#fl>Ë¡QÍ!
JO`≥O^Œ∞‰õΩ Z=i<≥<· å Z^Œ@"åix u@ìO_ç "≥O@<Õ "å_ç #∞Oz
ã¨ÊO^Œ# =zÛ =∞~°Å q∞=∞‡efl u_»`å_»∞. HÀ@ìO_ç "≥O@<Õ ^•xH˜ „Ѩuã¨ÊO^Œ#
K«∂Ñ≤™êÎ_∞» . XHõ"àÕ ◊ g_»∞ HÀ@ìÖHË õ áÈ`Õ `«# "åix fã¨∞‰õΩ=K≥Û· <å H˘\˜™ì êÎ_∞» .
JO>Ë H˘xfl Hõ~‡° ʼnõΩ "≥O@<Õ Ñ¶e¨ `«O J#∞Éèqí ã¨∞<Î åflO. JÖψQ á¶êºHõ<Δ £
HõHÅΔõ ∞ K«∂_»O_ç XHõix K«OÑ≤`Õ P =~°Oæ "åix WOHÀHõ =~°Oæ K«OѨÙ`«∞<åfl~°∞
Hõ^•! JÖÏ J=HÍâ◊O L#flO`« =~°‰Ωõ K«OѨىõΩO@∞<Õ=Ù<åfl~°∞. #HõûÖˇ@ · #¡ ∞
áÈbã¨∞Å∞ K«OѨÙ`«∞O>Ë! áÈbã¨∞efl #HõûÖˇ·@∞¡ K«OѨ_»O K«∂_»@O ÖË^•!
JO>Ë KÕã≤# Hõ~°‡H˜ „Ѩu K«~°º á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞ Hõ^•! JO>Ë 'Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O—
L#fl>Ë¡Hõ^•!
WOHÍ K«∂_»O_ç Z=Ô~<· å ÉÏQÍ `«ÑC¨ Å∞, áêáêÅ∞ KÕã#≤ ѨC_»∞,
U^≥<· å Hõ+Oì̈ Hõey`Õ =∞#"Õ∞ JO\ÏO ''KÕã#≤ áêáêÅ∞ ZHõ¯_çH˜ áÈ`å~∞∞?.
áêѨO KÕâß_»∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl_»∞—— Jx JO\ÏO. g@xfl\˜ |\ì̃ HõzÛ`«OQÍ
D ã¨$+≤ìÖŸ ''Hõ~°‡Å∞ =Ù<åfl~∞∞. Hõ~°‡ ã≤^•ÌO`«O =ÙO^Œx—— HõzÛ`«OQÍ
J~°Ì=∞=Ù`«∞Ok.
ZÖÏO\˜ Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ãÎ JÖÏO\˜ J#∞Éèí"åÅ∞. JO^Œ∞ˆH rã¨ãπ
J<åfl~°∞. ''Uk q`«∞`Î Õ P ѨO>Ë HÀã¨∞‰õΩO\Ï=Ù—— JO>Ë U Hõ~‡° KÕ¿ãÎ JÖÏO\˜
Ѷe¨ `«O J#∞Éèqí ™êÎ=Ù. J#∞Éè=í O ZO^Œ∞‰õΩ? =∞m§ KÕÜ∞« ‰õΩO_® =ÙO_»\ÏxH˜,
=∞OzQÍ rqOK«\ÏxH˜, JO^Œ∞KÕ`« ''J#∞Éè"í åÅ HÀã¨O [#‡HÍ^Œ∞ Hõ~‡° Å#∞
101
|\ì̃ [#‡—— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JO^Œ∞KÕ`« HõzÛ`«OQÍ ''Hõ~°‡Å∞ =Ù<åfl~∞∞.
Hõ~°‡ã≤^•ÌO`«O =ÙOk——. W^Õ Ü≥∂QÆ∞Å∞ =∞Ǩ#∞ÉÏ=ÙÅO`å K≥Ñ≤ÊOk.
H˘O`«=∞Ok =∞∂~°∞Åö ∞ ~°H~õ H° ÍŠѨÙãÎ̈HÍÅ∞ K«kq J~°OÌ HÍHõ, J~°OÌ
KÕã∞¨ HÀÖËHõ `«=∞‰õΩ `Àz# J~åúÅ∞ K≥ÑÙ¨ `«∂ „Ѩ[Å#∞ `«ÑC¨ ^À= Ѩ\ãì˜ ∞¨ <Î åfl~°∞..
JO^Œ∞KÕ`« ã¨Oâ◊Ü«∂Å#∞ „ѨHõ¯#ÃÑ\˜,ì ^蕺# ™ê^èŒ# KÕã¨∂Î =∞Oz
=∂~°æOÖŸ Ѩܫ∞xOK«O_ç. Ü≥∂QÆ∞ŠѨÙãÎ̈HÍÅ∞ K«^Œ=O_ç. g∞~°∞ ‰õÄ_®
ZO`À H˘O`« *Ï˝#O ã¨OáêkOK«∞HÀO_ç. =∞∂~°∞Åö #∞ =ke"ÕÜ∞« O_ç. "åi
=∂@Å∞ Ѩ\ Oì̃ K«∞HÀHõO_ç.
Ü≥∂wâ◊fi~°∞Öˇ·#@∞=O\˜ NHõ$+¨μ‚_»∞, |∞^Œ∞ú_»∞, rã¨ãπ, Ѩ„fr ÖÏO\˜
"åi =∂~°Oæ ÖŸ ѨÜ∞« xOz, áêѨ Hõ~‡° Öˇ#· @∞=O\˜ r=Ç≤ÏOã¨, =∂O㨠ÉèHí } Δõ
=∂x rq`åxfl ^è#Œ ºO KÕã∞¨ HÀO_ç. ^蕺#O K≥Ü∞« ºO_ç. J*Ï˝#∞Å, Jq"Õ‰Ωõ Å
=∂@Å∞ qâ◊fitOK«HõO_ç. J#=ã¨~°OQÍ rq`åxfl #~°Hõ„áêÜ«∞O
KÕã∞¨ HÀHõO_ç. Ѩ„fr ÉÏ@ÖŸ #_çz, WÇ¨Ï Ñ¨~åÖÖŸ P#O^•xfl á⁄O^ŒO_ç.

KÕã≤# Hõ~°‡ J#∞ÉèíqOK«=Åã≤O^Õ!

Z=~°∂ `«Ñ≤ÊOK«∞HÀÖË~°∞. ^≥·=<å=∞㨇~°} KÕã≤
xѨC#∞ =Ú@∞ì‰Ωõ O>Ë HÍʼnõΩO_® =ÙO@∞O^•?

102
 ÉèíQÆ=næ`å~å÷xfl
' J#∞HÀ=_»O HÍ^Œ∞-
J#∞ÉèíqOKåe!——
N Hõ$+¨μ‚Å"å~°∞ :-
â’¡II ã¨∞Y^Œ∞óMË ã¨"Õ∞ Hõ$`åfi ÖÏÉèÏÖÏÉè∫ [Ü«∂[Ü«∞ø
`«`À Ü«Ú^•ÌÜ∞« Ü«Ú[ºã¨fi <≥=· O áêѨ=∞"åѨûºã≤ (Éè.í w.2-38)
`å:– ã¨∞Y ^Œ∞óY=ÚÅO^Œ∞, ÖÏÉèí #+ì̈=ÚÅO^Œ∞, [Ü«∂Ѩ[Ü«∞=ÚÅO^Œ∞
ã¨=∞ |∞kú Hõey Ü«Ú^Œú=Ú#‰õΩ ã¨Oã≤^Œ∞ú_»=QÆ∞#∞. J@∞¡ KÕã≤u"Õx h=Ù
áêѨ=Ú#∞ á⁄O^Œ‰Ωõ O^Œ∞=Ù.
N Hõ$+¨É‚ Qíè "Æ å#∞_»∞ J~°∞#˚ ∞#‰õΩ Uk É’kèOz<å Jk Ö’Hõ=∞O`«\H˜ ©
É’kèOz#>Ë.ì JO^ŒiH© É’kèOz#>Ë.ì JO>Ë =∞#O^ŒiH© É’kèOz#>Ë.ì PÜ«∞#
ã¨O^Õâ"◊ ∞Õ q∞@O>Ë! =∞# rq`«OÖ’ =∞#‰õΩ HõeQˆ ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅÖ’ HÍx,
ÖÏÉèí #ëêìÅÖ’ HÍx, [Ü«∂Ѩ[Ü«∂ÅÖ’ HÍx ã¨=∞|∞kú Hõey, JO>Ë Jxfl\˜x
ã¨=∂#OQÍ ÉèÏqã¨∂,Î D rq`« ã¨=∞~°O ™êyOKåe. JÖÏ rqOz# "åiH˜
áêѨ=Ú JO@^Œ∞. J@∞=O\˜ "å~°∞ 'Ü≥∂y— Jx Ñ≤Å∞=|_»`å_»∞. nx<Õ
D „H˜Ok â’¡HOõ ^•fi~å ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
â’¡II Ü≥∂QÆã¨÷ó ‰õΩ~°∞ Hõ~å‡}˜ ã¨VæO `«ºHÍÎfi ^èŒ#O[Ü«∞
ã≤^Œúºã≤^Àúºó ã¨"≥∂ Éèí∂`åfi ã¨=∞`«fiO Ü≥∂QÆ LK«º`Õ (Éè.í w.2-48)
`å:– F J~°∞˚<å ! h=Ù Ü≥∂QÆ x+ì̈ Ü«∞O^Œ∞ =ÙO_ç, ã¨OQÆ=Ú#∞ `«ºlOz,
HÍ~°º=Ú Ñ¶e¨ Oz##∞, Ѷe¨ OK«Háõ È~Ú##∞ ã¨=∂#=ÚQÍ L#fl "å_»"·≥ Hõ~‡° Å∞
KÕÜ«Ú=Ú.
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#@∞ì Hõ~°‡Å∞ K≥Ü«∂ºÅO>Ë 'Ü≥∂QÆx+ì̈— J=ã¨~°O.
J\ì̃ ã¨=∞`«fi |∞kúÜÕ∞ 'Ü≥∂QÆ—=∞=Ù`«∞Ok . 'Ü≥∂QÆ x+ì̈— J#flk =∞#ã¨∞û#∞

103
^•\˜ 'P`«‡ ã≤÷u—Ö’ =Ù#flѨC_Õ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Jk '^蕺#O— ^•fi~å<Õ ™ê^茺O
J=Ù`«∞Ok. JO>Ë ÉèQí "Æ å#∞x ã¨O^ÕâO◊ „ѨHÍ~°O Z=Ô~`· Õ '^蕺#O— KÕã∂¨ ,Î
„áêѨOzHõ q+¨Ü∂« ŠѨ@¡ ã¨OQÍxfl `«ºlOz, JO>Ë Pã¨HxΘ =ke, HÍ~°º=Ú
JO>Ë KÕ¿ã Ѩx Ѷe¨ Oz<å, Ѷe¨ OK«Háõ È~Ú<å, Ѩ\ Oì̃ K«∞HÀ‰õΩO_® Ѩ#∞Å∞
KÕ ã ¨ ∂ Î =ÙO\Ï~À! ^•xx 㨠= ∞ ã≤ ÷ u JO\Ï~° ∞ . Jk 'Ü≥ ∂ QÆ = ∞x—
Ñ≤Å∞=|_»∞`«∞Ok. JÖÏO\˜ "å_ç<Õ 'Ü≥∂y— Jx Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . "å_çH˜ U áêѨ=Ú
JO@^Œ∞ Jx ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
HÍh WHõ¯_» =∞#O XHõ q+¨Ü∞« O „QÆÇÏ≤ OKåe. =∂#=ÙÅÖ’ ~Ô O_»∞
~°HÍÅ "å~°∞<åfl~°∞. ã¨=∞ ã≤÷ux ''J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞ - J#∞ÉèíqOKÕ"å~°∞——.
''J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞ Ü≥∂QÆ∞Å∞ HÍ^Œ∞. J#∞ÉèíqOKÕ"åˆ~ Ü≥∂QÆ∞Å∞——. HÍ~°}O
Uq∞@O>Ë KåÖÏ =∞Ok JO@∂ =ÙO\Ï~°∞. <Õ#∞ UO [iy<å Ug∞
Ѩ\ Oì̃ K«∞HÀ#O_ô! ^•xfl JÖψQ =kÖËã∂¨ Î =ÙO\Ï#∞ JO\Ï~°∞. JO>Ë "å~°∞
„Ѩu ^•xH˜ ֒ѨŠ„Ѩuã¨ÊOkã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞, HÍx ÃÑ·H˜ =ºHõÎO K≥Ü«∞º~°∞.
Ѩ\Oì˜ K«∞HÀ#@∞ìQÍ =ÙO\Ï~°∞. g~°∞ Ü≥∂QÆ∞Å∞ HÍ^Œ∞. giH˜ áêѨO JO@∞`«∂<Õ
=ÙO@∞Ok. HÍx `å`å¯eHõ âßOu =∂„`«"∞Õ á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞.
HÍx Ü≥∂QÆ ã≤u÷ á⁄Ok# "å~°∞ JO>Ë 'P`«‡ ã≤u÷ —x á⁄Ok#"å~°∞
JO>Ë '=∞<À ã≤u÷ —x ^•\˜#"å~°∞ JO>Ë '^蕺#O— KÕ¿ã"å~°∞ ã¨=∞`åfixfl
J#∞Éèíqã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. g~°∞ J#∞HÀ~°∞. J#∞Éèíqã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. giH˜
áêáêÅ∞ JO@=Ù. JO^Œ∞KÕ`« J#∞‰õΩ<Õ"å_»∞ 'Ü≥∂y— HÍ^Œ∞. J#∞Éèqí OKÕ
"å_Õ 'Ü≥∂y—. giH˜ „áêѨOzHõ q+¨Ü∂« ŠѨ@¡ Pã¨HÎ̃ =ÙO_»^∞Œ . P^蕺u‡HõO
ÃÑ·<Õ Pã¨H˜Î =ÙO@∞Ok. ZO`«¿ãÑ¨Ó P^蕺u‡Hõ ÉèÏ"åÖË =ÙO\Ï~Ú. Wk
J#∞Éèqí OKÕ ã≤u÷ . JO^Œ∞KÕ`« 'J#∞HÀ=_»O— "Õ~∞° . 'J#∞Éèqí OK«_O» — "Õ~∞°
Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
P^蕺u‡Hõ ã≤÷u '^蕺#O— ^•fi~å<Õ =ã¨∞ÎOk. JO^Œ∞KÕ`« ѨÓ[Å∞,
™È΄`åÅ∞, [áêÅ∞ KÕ¿ã "å~°∞ J#∞‰õΩO@∂ =ÙO\Ï~°∞. g~°∞ =∞<À ã≤÷uÖ’
=ÙO\Ï~°∞. HÍh '^蕺#O— ^•fi~å =∞<À ã≤u÷ x ^•\˜ 'P`«‡ ã≤u÷ —Ö’ JO>Ë
'ÉèíQÆ=`ü ã≤÷u—Ö’ =ÙO_Õ"å~°∞ J#∞Éèíqã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. gˆ~ 'Ü≥∂QÆ∞Å∞—.
JO^Œ∞KÕ`« ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê# ã¨=∞`«fi ã≤÷u J#∞ÉèíqOKåÅO>Ë '^蕺#O—
K≥Ü∞« º=Åã≤O^Õ. JO^Œ∞KÕ`« JO^Œ~∂° '^蕺#O— K≥Ü∞« ºO_ç. Jxfl q+¨Ü∂« ÅÖ’,
Jxfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ 'ã¨=∞ ã≤u÷ —x á⁄O^ŒO_ç. P#O^ŒOQÍ rqOK«O_ç.
104
 ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ
Ü«∞∞QÍO`«O QÆ∞iOz!
„Ѩã∞¨ `Î O« „ѨÑO¨ K« "åºÑÎ̈OQÍ 2012`À
Ü«∞∞QÍO`«OHÍÉŸ`«∞#fl^Œ<Õ K«~°ÛÅ∞ ÉÏQÍ
[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~∞∞. ~°Hõ~°HÍÅ TǨQÍ<åÅ∞
‰õ Ä _® qxÑ≤ ã ¨ ∞ Î < åfl~∞∞. H˘O^Œ ~ ° ∞
Éè∂í =∞O_»ÅOÖŸ Z<Àfl „ѨH$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ ã¨OÉèqí ™êÎÜ∞« x, JO>Ë ã¨∞<åg∞Å∞,
`«∞áê#∞Å∞, Éèí∂HõOáêÅ∞, Jyfl Ѩ~°fi `åÅ∞ ¿ÑÅ_»O,J_»=ÙÅ ^ŒÇ¨Ï#O,
=~°^ÅŒ ∞, JHÍÅ =~å¬Å∞ÖÏO\˜q ã¨OÉèqí Oz Jáê~° Pã≤Î #+ì̈O, [# #+ì̈O
[~°∞QÆ∞`«∞O^Œx† =∂#= *Ï`Õ JO`«iOzáÈ=K«Ûx JO@∞<åfl~°∞.
=∞iH˘O`« =∞Ok LѨ„^Œ"åÅ∞ [~°Q_Æ O» =Å¡, Éè∂í =∞O_»ÅOÖŸx
Pi¯\˜H,± JO\Ïi¯\˜H± „áêO`åÅÖŸx =∞OK«∞ Hõ~Q° _Æ O» =Å¡ ã¨=∞∞„^•Å∞
á⁄Oy Éè∂í =∞O_»ÅOÖŸ É∫QÀoHõ =∂~°∞ÊÅ∞ ã¨OÉèqí ™êÎÜ∞« h, JO>Ë H˘xfl
^ÕâßÅ∞ =∞∞xyáÈ=K«∞Û,H˘xfl H˘`«nÎ =ÙÅ∞ |Ü«∞@Ѩ_=» K«∞Û JO@∞<åfl~°∞.

=∞iH˘O`« =∞Ok ã¨∂~°ºQÀà◊OÖŸ ã¨∞<åq∞ U~°Ê_»∞`«∞O^Œx, Jk

Éèí∂q∞x `åH˜`Õ Éèí∂q∞ ã¨~°fi <åâ◊#=∞=Ù`«∞O^Œx K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O`«
=∞Ok „QÆǨÅ HõHõΔÅ∞ =∂~°`åÜ«∞x, JO^Œ∞KÕ`« ã¨$+≤ìÖŸ KåÖÏ =∂~°∞ÊÅ∞
ã¨OÉèqí ™êÎÜ∞« x, =∞i H˘O`«=∞Ok Éè∂í q∞ g∞^Œ HÍÅ∞+¨ºO ÃÑiyáÈ~∞∞Ok
^•x =Å¡ Éèí∂q∞x ~°HΔ̃ã¨∞Î#fl F*Ÿ<£á⁄~° zÅ∞¡Ñ¨_çOk, ^•x=Å¡ ǨxHõ~°"≥∞ÿ#
105
H˜~}
° ÏÅ∞ Éè∂í q∞x `åH˜ =∂#"åoH˜ ZѨC_»∂ =ÓÇ≤ÏOK«x [|∞ƒÅ∞, ~ÀQÍÅ∞
ã¨OÉèíq™êÎÜ«∞x, qѨs`«"≥∞ÿ# =∞~°}ÏÅ∞ =ÙO\ÏÜ«∞x, P ÅHõΔ}ÏÅ∞ WѨÊ\˜ˆH
JO^ŒiÖŸ HõxÑ≤ã∞¨ <Î åflÜ«∞x, „Ѩã∞¨ `Î O« KåÖÏ =∞Ok qѨs`«"∞≥ #ÿ JO`«∞Ѩ@xì
~ÀQÍÅ`À ÉèÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞<åfl~°x ‰õÄ_® K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
=∞iH˘O`« =∞Ok „|ǨχOQÍi HÍÅ*Ï˝#O "åãÎ̈==∞ÜÕ∞º ã¨=∞Ü«∞O
=zÛOk JO^Œ∞ˆH D =∞^茺 ‰õΩHõ¯ Hõ_»∞ѨÙ# Ñ≤e¡ ѨÙ\˜ìOk, QÀѨÙ~åÅ∞
‰õÄÅ∞`«∞<åfl~∞∞, ^Œfi[ ãÎ̈OÉèÏÅ∞ Ѩ_çáÈ`«∞<åfl~∞∞, Jxfl KÀ@¡ JѨâ◊‰õΩ<åÅ∞
Hõ#|_»∞`«∞<åfl~∞∞ Jx K≥ÑÙ¨ `«∞<åfl~°∞. WOHÍ H˘O`«=∞Ok D q+¨Ü∂« Å∞
'<À+¨~ì ü _®=∞ãπ— J<Õ „uHÍÅ*Ï˝x K≥Ñʨ _»O [iyOk, J"Õ WѨC_»∞ "åã¨"Î åÅ∞
J=Ù`«∞<åfl~∞∞ Jx K≥ÑÙ¨ `«∞<åfl~°∞. WOHÍ H˘O`«=∞Ok D q+¨Ü∂« Åxfl
'q∞Ü«∂q∞ HͺÅO_»~∞° —ÖŸ "ÕÅ ã¨O=`«Ê~åÅ „H˜`"« ∞Õ ¿Ñ~À¯#_»O [iyO^Œx
P HͺÅO_»~∞° 2012`À JO`«=∞Ü«∞ºO^Œx K≥ÑÙ¨ `«∞<åfl~°∞.

JÖÏ D q+¨Ü«∂Åhfl W\©=Å \˜.q. Kå#Å∞ûÖŸ J^ÕѨxQÍ

„Ѩ™ê~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. U^À [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx H˘O^Œ~°∞, ÉèíÜ«∞Ѩ_»=Åã≤Ok,
HõOQÍ~°∞ Ѩ_»=Åã≤Ok Ug∞ ÖË^Œx H˘O^Œ~°∞, 3 ~ÀAÅ∞ JO^èŒHÍ~°O
"åºÑ≤Îã¨∞ÎO^Œx H˘O^Œ~°∞, ZÅ„HÍìxH± ѨiHõ~åÅ∞ Ѩx K≥Ü«∞º=x H˘O^Œ~°∞
WÖÏ ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
Jã¨Å∞ WO`«H© UO [~°∞QÆ∞`«∞Ok? Uq∞ [~°QÉÆ Ÿ`«∞Ok? Jã¨Å∞
Ü«∞∞QÍO`«O QÆ∞iOz ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ U"≥∞ÿ<å K≥ѨÊ|_çO^•? ÖËHõ W^ŒO`å
=ÓǨQÍ<åÖÏ? Jã¨Å∞ ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿ Ü«∞∞QÍO`« „Ѩ™êÎ=# =ÙO^•? JO>Ë
=ÙO^Œ<Õ K≥áêÊe D „H˜Ok ⟡HÍÅ∞ K«∂^•ÌO:-
⟡II Ѩ~°ãÎ̈™ê‡`«∞Î ÉèÏ"À<Àº=ºHÀÎ=ºHÍÎ`«û<å`«#:
Ü«∞ã¨û ã¨~ˆ fi+¨μ Éè∂í `Õ+μ¨ #â◊º`«∞û # q#â◊ºu. (Éè.í w 8-20)
106
`å:- U =ã¨∞=Î Ù (ÉèQí =Æ O`«∞_»∞) J=ºHõ"Î ∞≥ #ÿ k, L`«=Î ∞"≥∞#ÿ k, WO„kÜ«∞=∞∞ʼnõΩ
=ºHõÎ=∞∞HÍxk, ѨÙ~å`«#"≥∞ÿ#k J~∞∞=Ù#fl^À P Ѩ~°=∂`«‡ ã¨=∞ãÎ̈„áê}˜HÀ@∞¡
#tOz##∞ #tOK«HÜ õ ∞Õ Ü«∞∞O_»∞#∞.
WHõ¯_» ã¨=∞ãÎ̈ „áê}˜HÀ@∞¡ #tOz##∞ Jx K≥Ñʨ |_çO^ŒO>Ë Ü«∞∞QÍO`«=∞∞
=ÙO^Œx K≥Ñ≤Ê#>Ë¡ Hõ^•!
PÜ«∞# WOHÍ :–
⟡II J=ºHÍÎ^Œfi ºHõÎÜ«∞: ã¨~åfi: „ѨÉèí=#κǨÏ~åQÆ"Õ∞
~å„`åºQÆ"Õ∞ „ѨbÜ«∞<ÕÎ `«„`≥·"å=ºHõÎ ã¨O[˝ ˆH. (Éèí.w 8-18)
`å:- „|Ǩχ^Õ=Ùx ѨQÅÆ ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ ѨÙ_»∞, J=ºHõ=Î ∞∞ (ÉèQí =Æ O`«∞x) #∞O_ç
ã¨=∞ãÎ̈ K«~åK«~°=ã¨∞Î=ÙÅ∞ ѨÙ_»∞`«∞<åfl~∞∞. =∞~°Å ~å„u „áê~°OÉèí"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞
P J=ºHõ=Î ∞∞#O^Õ b#=∞=Ù`«∞<åfl~∞∞.
WHõ¯_» ‰õÄ_® ÉèQí =Æ O`«∞xH˜ ѨQÅÆ ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k JO>Ë, Jhfl
JO>Ë K«~°, JK«~° =ã¨∞Î=ÙÅhfl ã¨$+≤ìOѨ|_»∞`«∞<åfl~∞∞. JÖψQ ÉèíQÆ=O`«∞xH˜
~å„u „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k JO>Ë ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç# =hfl JO`«=∞=Ù`«∞<åfl~∞∞. JO^Œ∞Hˆ
''ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ Hõ#∞fl =∞∂¿ãÎ Ü«∞∞QÍO`«=∞∞, Hõ#∞fl `≥i¿ãÎ Ü«∞∞QÍ~°OÉèí=∞∞——
JO\Ï~°∞. J^Õ D „H˜Ok ⟡HOõ ÖŸ K≥Ñʨ |_çOk.
⟡II Éèí∂`«„QÍ=∞ã¨û U"åÜ«∞O Éèí∂`åfi Éèí∂`åfi „ѨbÜ«∞`Õ
~å„`åºQÆ"∞Õ =â◊: áê~°÷ „ѨÉ=íè `«ºÇ¨Ï~åQÆ"∞Õ . (Éè.í w 8-19)
`å:- F J~°∞<˚ å! PÜ«∂ „áê}˜ã=¨ ∞∂ǨÏ"Õ∞ Hõ~‡° Ѩ~ånè#"≥∞ÿ ѨÙ\˜ì „|Ǩχ^Õ=Ùx
~å„uÜ≥∞∞Hõ¯ „áê~°OÉèí=∞∞# qÅÜ«∞"≥∞∞O^Œ∞K«∞#flq uiy „|Ǩχ^Õ=Ùx
ѨQÆ\ ˜Ü≥∞∞Hõ¯ „áê~°OÉèí=∞∞# ѨÙ@∞ìK«∞#flq.
⟡II ã¨~°fiÉèí∂`åx H“<ÕÎÜ«∞ „ѨHõ$uO Ü«∂xÎ =∂q∞HÍ"£∞
HõÅÊHõΔÜÕ∞ ѨÙ#™êÎx HõÖÏÊ^Ò qã¨$*Ï=∞ºÇ¨Ï"£∞. (Éèí.w 9-7)
`å:- J~°∞˚<å! ã¨=∞ãÎ̈„áê}˜HÀ@∞¡ „Ѩà◊Ü«∞HÍÅ=∞∞# <å „Ñ¨Hõ$ux (=∂Ü«∞#∞)
*Ë i JO^Œ ∞ J}yÜ« ∞ ∞O_» ∞ #∞. uiy 㨠$ +≤ ì H ÍÅ=∞∞# "åxx <Õ # ∞
ã¨$lOK«∞K«∞O^Œ∞#∞.
WÖÏ ã¨$+≤Öì Ÿ Ü«∞∞QÍ~°OÉè=í ∞∞, Ü«∞∞QÍO`«=∞∞ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx NHõ$+¨‚
Ѩ~°=∂`«‡ `≥eÜ«∞*Ëã≤L<åfl~°∞. Ü«∞∞QÍ~°OÉèí=∞∞ÖŸ K«~°, JK«~° [QÆ`«∞Î
107
ã¨$+≤Oì Ѩ|_»∞`«∞Ok. Ü«∞∞QÍO`«OÖŸ D[QÆ`∞« Î JO`å J^Œ$â◊º=∞=Ù`«∞O^Œx
`≥eÜ«∞*ËÜ«∞_»O [iyOk. JO>Ë ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ Ü«∞∞QÍO`«=∞∞ QÆ∞iOz
„Ѩ™êÎqOK«_O» [iyOk.
HÍh Jk ZѨ C _» ∞ [~° ∞ QÆ ∞ `« ∞ O^À? U 㨠O =`« û ~° = ∞∞ÖŸ
[~°∞QÆ∞`«∞O^À? J#fl q=~°} =∞#‰õΩ ÖË^Œ∞. HÍx Ü«∞∞QÍO`« „Ѩ™êÎ=#
=∂„`«O =ÙOk. =∞i 2012ÖŸ [iˆQk Ü«∞∞QÍO`«=∂? HÍ^•? JO>Ë
„|Ǩχi¬ Ѩ„uQÍ~°∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞ 2012ÖŸ [~°QÆÉŸÜÕ∞k
'Ü«∞∞QÍO`«=∞∞— HÍ^Œ∞, 'Ü«∞∞QÆ=∂~°∞Ê—. Ü«∞∞QÍO`«=∞∞ "Õ~∞° ! Ü«∞∞QÆ=∂~°∞Ê"Õ~∞° !
KåÖÏ =∞Ok Ü«∞∞QÆ=∂~°∞Ê<Õ, Ü«∞∞QÍO`«OQÍ ÉèÏqã¨∂Î ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞.
Ü«∞∞QÆ =∂~°∞Ê =ÙO@∞O^Œx ѨÙ~å}ÏÅ ^•fi~å =∞#O `≥Åã¨∞‰õΩO@∞<åfl=∞∞
Hõ^•! JÖÏ ã¨$+≤ìÖŸ 4 Ü«∞∞QÍÅ∞ =Ù<åflÜ«∞x. Jq 1) Hõ$`«Ü«∞∞QÆ=∞∞
(ã¨`«ºÜ«∞∞QÆ=∞∞) 2) „`Õ`åÜ«∞∞QÆ=∞∞ 3) ^•fiѨ~°Ü«∞∞QÆ=∞∞ 4) HõeÜ«∞∞QÆ=∞∞
Jx K≥Ñʨ |_çOk.
Ѩ Ù ~å}ÏÅ#∞ |\˜ ì „`Õ ` åÜ« ∞ ∞QÍO`« O ÖŸ N~å=∞K« O „^Œ ∞ _» ∞
J=`«iOKå_»x, ^•fiѨ~° Ü«∞∞QÍO`«OÖŸ NHõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ J=`«iOKå_»x
JÖψQ HõeÜ«∞∞QÍO`«OÖŸ Hõe¯ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ J=`«i™êÎ_x» K≥ÑÙ¨ `å~°∞. JO>Ë
Ü«∞∞QÍÅ∞ =∂~°`åÜ«∞x ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°Ì=∞=Ù`«∞Ok.
JÖψQ WѨC_»∞ [~°QÉÆ ŸÜÕ∞k ‰õÄ_® ''HõeÜ«∞∞QÆ JO`«"Õ∞ HÍx,
ã¨$+≤ì JO`«OHÍ^Œ∞. Ü«∞∞QÆ=∂ˆ~Ê HÍx, ã¨$+≤ì JO`«O HÍ^Œ∞——. Wk „Ѩu
XHõ¯~°∂ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. J^Õ Ñ¨„u QÍ~°∞ ‰õÄ_® K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞. 2012
`«~∞° "å`« Ü«∞∞QÆ=∂~°∞Ê [iy ã¨`º« Ü«∞∞QÆO „áê~°OÉè=í ∞=Ù`«∞O^Œx K≥ÑÙ¨ `«∞<åfl~°∞.
U Ü«∞∞QÆOÖŸ<≥<· å PÜ«∞∞QÆ ^è~Œ ‡° O „ѨHÍ~°O „Ѩ[Å „Ѩ=~°#Î =ÙO@∞O^Œh,
Ü«∞∞QÆO =∂i#ѨÙ_»∞ "åi r=# ã¨~o° , „Ѩ=~°#Î ‰õÄ_® =∂~°∞`«∂=ÙO@∞O^Œh,
JO^Œ∞KÕ`« „Ѩã∞¨ `Î « HõeÜ«∞∞QÆO =∂i 2012`À ã¨`º« Ü«∞∞QÆO P~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok
HÍ|\˜ì, ã¨`«ºÜ«∞∞QÆ ^èŒ~°‡"≥∞ÿ# '^蕺#O— JO^Œ~°∂ K≥Ü«∂ºÅx Ѩ„uQÍ~°∞
K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
HõeÜ«∞∞QÆOÖŸ HõO>Ë ã¨`«ºÜ«∞∞QÆOÖŸ Éèí∂q∞ g∞^Œ â◊‰õΩÎÅ∞ Z‰õΩ¯=
=ÙO\Ï~∞∞ HÍ|\˜ì P â◊‰õΩÎÅ∞ `«@∞ì‰õΩ<Õ â◊H˜Î =∂#=ÙʼnõΩ =ÙO_®ÅO>Ë,
108
=∂#=ÙÅ∞ `«Ñ¨Êxã¨iQÍ '^蕺#O— K≥Ü«∞º=Åã≤O^Õ#x, '^蕺#O— K≥Ü«∞ºHõáÈ`Õ
=∂#=ÙÅ∞ â◊HÎ̃ Ç‘Ï#∞Öˇ· ~°Hõ~°HÍÅ ~ÀQÍÅ`À, <å<å J=ã¨÷Å∞ Ѩ_»=Åã≤
=ã¨∞ÎO^Œh, „áê}ÏÅ∞ ‰õÄ_® HÀÖ’Ê=Åã≤ =ã¨∞ÎO^Œx K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
Ü«∞∞QÆ=∂~°∞Ê =Å¡ =∞OKÕ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx, JO`«=∞ÜÕ∞ºk K≥_»∞
=∂„`«"Õ∞ Jx, J^Õ [~°QÆÉŸÜÕ∞ =∂~°Êx K≥|∞`«∞<åfl~°∞. „Ѩã¨∞Î`«O
HõeÜ«∞∞QÆOÖŸ qѨs`«OQÍ =Ù#fl@∞=O\˜ r=Ç≤ÏOã¨, =∂O㨠ÉèíHõΔ}
JO`«=∞=Ù`«∞O^Œh, ^•x`Àáê@∞ =∂#=ÙÅÖŸ =Ù#fl@∞=O\˜ `å~°`=« ∂ºÅ∞,
‰õΩÅ, =∞`«, „áêO`« ÉË^è•Å∞ JO`«=∞=Ù`å~∞∞. ''JO`å XHõ>Ë, JO`å
ã¨=∂#=∞<Õ—— Ü«∞∞QÆO „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞Ok. J<åºÜ«∂Å∞, ^ÀÑ≤_çÅ∞,
^Ò~°̊<åºÅ∞, ~åHõΔã¨Hõ$`åºÅ∞, J~åK«HÍÅ∞, J`åºKå~åÅ∞ JO`«=∞=Ù`åÜ«∞h,
<åºÜ«∞O, ^è~Œ ‡° O, âßOu, ‰õ~∞° }, „¿Ñ=∞, ^ŒÜ∞« , *Ïe, ^•#O J#flq JO^Œi
QÆ∞}ÏÅ∞ J=Ù`åÜ«∞h, JÖÏ 'HõeÜ«∞∞QÆO— JO`«"≥∞ÿ ''ã¨`«ºÜ«∞∞QÆO——
P~°OÉèí=∞=Ù`«∞O^Œh Ѩ„uQÍ~°∞ K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
WѨC_»∞ =Ù#fl JâßOu, ^Œ∞:YO =∂#=ÙʼnõΩ =ÙO_»^∞Œ , =ÙO_»ÉŸÜÕ∞k
âßOu, ã¨O`À+¨O, P#O^ŒO =∂„`«"∞Õ #x Ѩ„uQÍ~°∞ K≥ÑÙ¨ `«∞<åfl~°∞. JO`å
=∞OKÕ [~°∞QÆ∞`«∞O^ŒO@∞<åfl~°∞. =∞OKÕ q∞QÆ∞Å∞`«∞O^ŒO@∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`«
ÉèíÜ«∞Ѩ_»=Åã≤Ok Ug∞ÖË^Œ∞. ~åÉŸÜÕ∞k JO`å =∞Oz HÍÅO, =∞Oz
Ü«∞∞QÆ=∞x K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
HÍx KÕÜ∞« =Åã≤Ok ~Ô O_Õ ~Ô O_»∞ 1) Ç≤ÏOã¨#∞=^ŒÖÏe 2) ^蕺#O
K≥Ü∂« ºe JO>Ë [O`«∞=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤OK«‰Äõ _»^∞Œ , =∂O㨠ÉèHí } Δõ =∂<åe.
JÖψQ ''âßfiã¨g∞^Œ ^蕺㨗— =ÙOz ^蕺#O K≥Ü«∂ºÅx K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞. W^Õ
„Ѩu XHõ¯~°∂ KÕÜ«∞=Åã≤Ok, QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ=Åã≤Ok. JO^Œ∞KÕ`« '^蕺#O—
K≥Ü∞« ºO_ç P#O^ŒOQÍ =ÙO_»O_ç. ''Ü«∞∞QÍO`«O Jx ÉèÜ í ∞« Ѩ_H» Oõ _ç. Ü«ÚQÆ
=∂~°∞Ê#‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ=iÎOK«O_ç——.
''„ÑH¨ $õ u x~åúiOz# Ѩi^è∞Œ Å#∞ LÅ¡OѶ∞≤ OK«_O» JO>Ë!
x*ÏxH˜ Ѩ~=° ∂`«‡ P[˝#∞ kèH¯õ iOK«_"» ∞Õ !——

109
 ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ
r=Ç≤ÏO㨠QÆ∞iOz!
r=Ç≤ÏO㨠QÆ∞iOz ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿ
NHõ$+¨‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ J<ÕHõ ã¨O^Œ~åƒùÅÖŸ
¿Ñ~˘¯#_»O [iyOk. r=Ç≤ÏO㨠ZO^Œ∞‰õΩ
KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ ? r=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤OK«_O» =Å¡
HõeQˆ #ëêìÅ∞, "å\˜ Ѩi}Ï=∂Å∞ K«H¯õ QÍ q=iOK«_O» [iyOk.
=∂#=Ù_»∞ HõëêìÅ #∞Oz ɡ@ · Ѩ_®ÅO>Ë, JO>Ë =∞∞HÎ̃ á⁄O^•ÅO>Ë
JO>Ë ã¨=∞㨺Š#∞Oz =∞∞HÎ̃, ~ÀQÍÅ#∞Oz =∞∞HÎ̃, ÉÏ^èÅŒ #∞Oz =∞∞HÎ̃,
JâßOu#∞Oz =∞∞H˜,Î ‰õΩ@∞O| ã¨=∞㨺Š#∞Oz =∞∞H˜Î , PiúHõ ã¨=∞㨺Å#∞Oz
=∞∞HÎ̃, "å~°HÌ ºõ ÉèÏ^èÅŒ #∞Oz =∞∞HÎ̃ ÅaèOKåÅO>Ë P~å^è#Œ Å∞ JO>Ë Ñ¨Ó*Å∞,
<À=∞∞Å∞, „=`åÅ∞, Éè[í #Å∞, [áêÅ∞ ÖÏO\˜q KÕ¿ãÎ ã¨iáÈ^Œ∞ "å\˜HOõ >Ë
Éèí∂`«^ŒÜ«∞, „áê}∞ʼnõΩ JO>Ë [O`«∞=ÙʼnõΩ =∞OzKÕÜ«∞_»OÖ’ Pã¨H˜Î
Hõey=ÙO_®e, r=ÙÅѨ@¡ HÍiî#ºO ÖˉõΩO_® =ÙO_®e, "å\˜ÃÑ· Hõ~°∞}
K«∂Ñ≤OKåe, Jxfl\˜x ã¨=∞ÉèÏ=O`À K«∂_®e, "å\˜ÖŸ ÉèQí "Æ å#∞x K«∂_®e,
"å\˜ ã¨∞Y ^Œ∞:MÏÅ∞ `«# ã¨∞Y ^Œ∞:MÏÅ∞QÍ ÉèÏqOKåe, [O`«∞=ÙÅ#∞
ÉÏkèOK«‰Ωõ O_® LO_®e, Ç≤ÏO㨉Ωõ =∞∂Å HÍ~°}"≥∞#ÿ =∂O㨠ÉèHí }Δõ =∂<åe.
Wq PK«iOz#ѨC_Õ HõëêìÅ #∞Oz =∞∞HÎ̃ á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞. JO`Õ `«Ñʨ Ç≤ÏOã¨
KÕ¿ã"å~°∞ Zxfl P~å^èŒ#Å∞ KÕã≤<å =º~°Ì=∞x ÉèíQÆ=næ`« ™ê~åxfl |\˜ì
„QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.
JO^Œ∞KÕ`« ''w`«#∞ áê~åÜ«∞} KÕÜ∞« _»O HÍ^Œ∞, ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ Ok
áê\˜OKåe——. ''PÜ«∞##∞ P~åkèOK«_O» HÍ^Œ∞ PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ Ok PK«iOKåe——.
Wk „Ѩu XHõ¯~°∂ „QÆÇÏ≤ OK«=Åã≤# q+¨Ü∞« O. HÍ~°}O r=ÙÅÖŸ =Ù#flk
‰õÄ_® ÉèíQÆ"å#∞_Õ! JO>Ë =∞#O Z=i<≥·`Õ P~åkèã¨∞Î<åfl"≥∂ PÜ«∞<Õ!
110
JO^Œ∞KÕ`« r=Ç≤ÏO㨠KÕ¿ã "å~°∞, =∂Oã¨ÉèíHõΔ} KÕã¨∂Î Ç≤ÏO㨉õΩ
HÍ~°‰õΩÖÜÕ∞º"å~°∞ ëê_»™ÈѨKå~° ѨÓ[Å∞ KÕã≤<å ÉèíQÆ"å#∞x P#O^Œ
Ѩ~K° Ö« ~Ë ∞° † HÍ~°}O ã¨=∞ãÎ̈ „áê}∞Å∞ PÜ«∞# ~°∂áêÖË! Jxfl\˜ÖŸ L#flk
PÜ«∞<Õ! JO^Œ∞KÕ`« 'JO`å XHõ>—Ë Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
Wk „QÆÇ≤ÏOz [O`«∞=ÙÅ#∞, =∞∂QÆr=ÙÅ#∞ K«OѨ‰õÄ_»^Œ∞.
=∂Oã¨O ÉèíHΔ̃Oz "å\˜ Ç≤ÏO㨉õΩ, Kå=Ù‰õΩ HÍ~°‰õΩÅ∞ H͉õÄ_»^Œ∞. Jk ‰õÄ_®
ÉèQí =Æ O`«∞x Ç≤ÏO¿ã#x `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JO`å XHõ¯>Ë! JO`å ã¨=∂#=∞x
„QÆÇ≤ÏOKåe. JѨC_Õ ÉèíQÆ=O`«∞x J#∞„QÆǨxfl á⁄O^ŒQÆÅ~. PÜ«∞# Hõ$Ѩ‰õΩ
áê„`«∞Å∞ HÍQÆÅ~. ^Œ∞:YO #∞O_ç ɡ·@Ѩ_»QÆÅO. =∞∞H˜Î á⁄O^ŒQÆÅ~.
P#O^ŒOQÍ rqOK«QÅÆ ~.
ÉèQí =Æ næ`#« ∞ ÉèŸkèOKÕ ÃÑ^ŒÅÌ ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, ѨO_ç`∞« Å∞ Ç≤ÏO㨠QÆ∞iOz
ÃÑ^ŒÌQÍ „Ѩ™êÎqOK«HõáÈ=_»O =Å¡ ™ê=∂#∞ºÅ∞, áê=∞~°∞Å∞ =∂Oã¨ÉèíHõΔ}
`«ÑC¨ HÍ^Œ#fl@∞ì ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. áêѨO HÍ^Œ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. `«~`° ~« åÅ #∞Oz
PKå~°OQÍ =ã¨∞ÎO^Œx, =∂Oã¨O uO>Ë |Å=∞x, ~°∞zQÍ =ÙO@∞O^Œ<Õ
JáÈǨÏ`À `å=∞∞ u#@"Õ∞ HÍ^Œ∞ z#fl<å\˜ #∞O_ç Ñ≤ÅÅ¡ #∞ ‰õÄ_® u#=∞x
„áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. |Å=O`«O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. u#HõáÈ`Õ =uÎ_ç KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
JO`«H<õ åfl PÖŸzOK«@O ÖË^∞Œ .
=∂Oã¨O JO>Ë K«xáÈ~∞∞# [O`«∞=x, =∞$`åǨ~°=∞x, ~°HÑÎõ Ù¨ ‰õÄ_»∞
Jx PÖŸzOK«ÖHË õ áÈ`«∞<åfl~°∞. ~°H=Îõ ∂O™êÅ∞ =∂#=Ùx PǨ~°O HÍ^Œx.
r=ÙÅ#∞ K«OѨ_O» áêѨ=∞x `≥Å∞ã¨∞ HÀÖËHáõ È`«∞<åfl~°∞. Jq J=∂Ü«∞HõÑÙ¨ ,
Jã¨Ç¨ Ü«∞, =∞∂QÆr=ÙÅx, Jq Hõhã¨O `«=∞
ÉÏ^è#Œ ∞, `«=∞ Hõëêìxfl ‰õÄ_® K≥ÑC¨ HÀÖËx ã≤u÷ ÖŸ
=Ù<åflÜ«∞x =∂#=ÙÅ∞ PÖŸzOK«_»OÖË^Œ∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ `å=∞∞ =∂#=ÙÅ=∞x, =∂#=`«fi"Õ∞
`«=∞ ã¨Ç¨Ï[ ÅHõΔ}=∞x, „‰õÄ~°`«fiO, ~åHõΔã¨`«fiO
`«=∞ ÅHõΔ}O HÍ^Œx „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
ã¨$+≤ìÖŸx ã¨=∞ãÎ̈ r=ÙÅ∞ JO>Ë =∂#=Ùx`À
111
ã¨Ç¨ ÉèíQÆ=O`«∞x ã¨$+≤ìÖŸx"Õ#x, Jhfl PÜ«∞# ~°∂áêÖË#x, Jxfl\˜ÖŸ
=Ù#flk PÜ«∞# â◊ˆHÎ#x, Jhfl PÜ«∞# a_»¤ÖË#x „QÆÇ≤ÏOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
JO^Œ∞KÕ`« ÉÏQÍ PÖŸzOKåe ''ÉèQí =Æ O`«∞x ѨÓlOK«_O» HÍ^Œ∞
ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ÉŸkèOzOk PK«iOKåe——.
ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿ r=Ç≤ÏO㨠QÆ∞iOz ÖË^xŒ J#∞HÀHõO_ç. HõzÛ`«OQÍ
Ç≤ÏO㨠KÕÜ«∞=^ŒÌ<Õ K≥ѨÊ|_çOk. ''JÇ≤ÏO¿ã Jxfl\˜HOõ >Ë Q˘Ñ¨Ê ^è~Œ ‡° =∞x
K≥Ñʨ |_çOk——. JO^Œ∞KÕ`« ''r=Ç≤ÏO㨠KÕÜ∞« HõO_ç =∂Oã¨ÉHíè } Δõ =∂#O_ç——.
ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ Éèí∂`«^ŒÜ«∞ QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂Å∞ K«∂^•ÌO:-
PÜ«∞# D „H˜Ok ⟡HOõ ^•fi~å Jxfl r=ÙÅÖŸ =Ù#flk `å<Õ#x
ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥Ñʨ _»O [iyOk.
⟡II JǨÏ=∂`å‡ QÆ∞_®ˆHâ◊ ã¨~°fiÉèí∂`åâ◊Ü«∞ ã≤÷`«:
JǨÏ=∂kâ◊Û =∞^ŒºOK« Éè∂í `å<å=∞#Î U=K«. (Éè.í w 10-20)
`å: F J~°∞˚<å! ã¨~°fi„áê}∞ÅÖŸ ã≤ú`«"≥∞ÿ=Ù#fl P`«‡#∞ <Õ<Õ J~∞∞=Ù<åfl#∞.
=∞iÜ«∞∞ „áê}∞ÅÜ≥∞∞Hõ¯ Pk=∞^•ºO`«=∞∞Å∞ <Õ<Õ J~∞∞=Ù<åfl#∞.
ÃÑ· ⟡HÍ~°ÌO ^•fi~å ã¨=∞ã¨Î r=ÙÅ∞ ÉèíQÆ=O`«∞x ã¨fi~°∂áêÖË#x
`≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. JO^Œ∞KÕ`« "Õ\ x˜ Ç≤ÏOã≤Oz<å ÉèQí =Æ O`«∞x Ç≤ÏOã≤Oz#>Ë!ì
PÜ«∞# WOHÍ:-
⟡II ã¨=∞O 㨈~fi+¨μ Éèí∂`Õ+¨μ u+ª̈#ÎO Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°"£∞
q#â◊º`«ûºq#â◊ºãÎ̈O Ü«∞: Ѩâ◊ºu 㨠Ѩâ◊ºu. (Éèí.w 13–28)
`å:- ã¨=∞ãÎ̈„áê}∞ÅO^Œ∞ XˆH ~°HOõ QÍ L#fl\ì̃ Ѩ~=° ∂`«‡#∞, PÜ«∂ „áê}∞Å
^ÕÇ¨ Å∞ #tOz<å, #tOѨx"åxxQÆ Z=_»∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∞<åfl_À P`«_Õ
x[=∞∞QÆ qA˝_»QÆ∞#∞.

112
⟡II ã¨=∞O Ѩâ◊ºx› ã¨~°fi„`« ã¨=∞=ã≤÷`« g∞â◊fi~°"£∞
# Ç≤Ï#™êκ`«‡ <å`å‡#O `«`À Ü«∂u Ѩ~åOQÆu"£∞. (Éèí.w13–29)
`å:- ZO^Œ∞Hõ#QÍ ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ÅÖ’ L#fl@∞=O\˜ Ѩ~=° ∂`«‡#∞ XˆH ~°HOõ QÍ
"åºÑ≤Oz =Ù#fl@∞¡ K«∂_»∞ =∂#=Ù_»∞ `«# P`«‡#∞ `å#∞ Ç≤ÏOã≤OK«∞H˘#_»∞.
HÍ=Ù# ã¨~Àfi`«Î=∞ QÆux ("≥∂HõΔ=Ú#∞) á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.

ÃÑ· ⟡HÍÅ ^•fi~å Jxfl [O`«∞=ÙÅÖŸ =Ù#flk ÉèQí =Æ O`«∞_Õ Jx

`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JO`ÕHÍ^Œ∞ =∂#=Ù_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ `å#∞ ‰õÄ_® P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_Õ
Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JO^Œ∞ˆH ÃÑ^ŒÌÅ∞, ѨO_ç`«∞Å∞ k"åº`«‡ã¨fi~°∂ѨÙÖÏ~å!
Jx =∂#=ÙÅ#∞ L^ÕtÌ Oz ã¨OÉèŸkOK«_O» =∞#O K«∂ã¨∞<Î åflO. J@∞=O\˜
=∂#=Ù_»∞ U rqx, JO>Ë [O`«∞=Ù#∞ Ç≤ÏOã≤Oz<å `«##∞ `å#∞
Ç≤ÏOã≤OK«∞‰õΩ#fl>Ë¡ J=Ù`«∞Ok. Wk J~°Oú KÕã∞¨ ‰õΩ#fl"å_»∞ U „áê}˜x JO>Ë
„áê}=∞∞#fl U [O`«∞=Ù#∞ Ç≤ÏOã≤OK«_»∞. D ã¨`åºxfl J~°úO KÕã¨∞‰õΩx
„Ѩ=iÎOKÕ =∂#=Ù_»∞ `«Ñ¨ÊHõ "≥∂HΔÍxfl á⁄O^Œ∞`å_»∞. ^Œ∞:YO #∞Oz
|Ü«∞@Ѩ_`» å_»x ÉèQí "Æ å#∞_»∞ q=iOK«_O» [iyOk. W^Õ q+¨Ü∞« O D
„H˜Ok â’¡HOõ Ö’ K≥Ñʨ _»O [iyOk.

113
⟡II P`҇Ѩ"Õ∞º# ã¨~°fi„`« ã¨=∞O Ѩâ◊ºu Ü≥∂~°∞˚#
ã¨∞YO "å Ü«∞k "å ^Œ∞:YO 㨠Ü≥∂w Ѩ~°"≥∂ =∞`«:. (Éèí.w 6–32)
`å:- F J~°∞˚<å! Z=~°∞ ã¨=∞ãÎ̈ „áê}∞ÅÜ≥∞∞Hõ¯ ã¨∞Y=∞∞QÍx, ^Œ∞:Y=∞∞QÍx
`«# ã¨∞Y ^Œ∞:Y=∞∞Å∞QÍ K«∂™êÎ_À "å_Õ JO^ŒiÖŸ <åÔH‰õΩ¯= „Ñ≤Ü«∞∞_»∞.
D ⟡HOõ ^•fi~å `«# â◊s~åxH˜ Hõey# ÉÏ^èŒ `«#‰õΩ ZO`« Hõ+Oì̈ QÍ
=ÙO@∞O^À JÖψQ ã¨=∞ãÎ̈ [O`«∞=ÙÅ Ü≥∞∞Hõ¯ ÉÏ^èŒ ‰õÄ_® "å\˜H˜ JO`«
Hõ+Oì̈ QÍ =ÙO@∞O^Œx `≥Å∞ã¨∞‰õΩx P ~°HOõ QÍ „Ѩ=iÎOz# "å_Õ ÉèQí "Æ å#∞xH˜
W+¨μì_»∞ HÍQÆÅ_»x =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. JO>Ë ÉèíQÆ"å#∞xH˜ W+¨μìÅ∞
HÍ"åÅO>Ë ëÈ_»™ÈѨKå~° ѨÓ[Å∞ KÕ¿ãÎ ÖÏÉèOí ÖË^∞Œ . r=Ç≤ÏOã¨, =∂Oã¨ÉHíè }Δõ
KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.

WHõ¯_» XHõ q+¨Ü∞« O PÖŸz^•ÌO. XHõ =ºH˜Î HÀ_ç Ñ‘H#õ ∞ HÀã¨∞#Î flѨÙ_»∞
á⁄~°áê@∞# J`«x "ÕÅ∞ `≥y`Õ 'JÉσ—, 'J=∂‡— JO@∂ KåÖÏ ÉÏ^èÑŒ _¨ `» å_»∞.
=∞i HÀ_çx HÀ¿ãÎ Jk ZO`« ÉèÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞Ok? Jk ‰õÄ_® =∞# ÖÏO\˜ r"Õ
Hõ^•! W^Õ NHõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞x ã¨O^Õâ◊O.
⟡II ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨μ ÜÕ∞<≥·HõO ÉèÏ==∞=ºÜ«∞g∞HõΔ`Õ
JqÉèíHõÎO qÉèí̂HÎ+¨μ `«*Ï˚˝#O qkú ™êuÎ fiHõ"£∞.(Éèí.w 18–30)
114
`å:- qÉèlí OѨ|_ç "Õé∞"Õé∞QÆ#∞#fl ã¨=∞ã¨Î K«~åK«~° „áê}∞ÅO^Œ∞, <åâ◊~Ç° Ï≤ `«
=∞QÆ∞ XˆH P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ (^≥·==∞∞ Ü≥∞∞Hõ¯ LxH˜x) qÉèílѨ|_»Hõ UHõ"≥∞ÿ
L#fl@∞¡ U *Ï˝#=∞∞ KÕ`« `≥Å∞ã¨∞H˘O@∞<åfl_À! J\ì̃ *Ï˝#=∞∞#∞ ™êuÎ fiHõ
*Ï˝#=∞x `≥Å∞ã¨∞H˘#∞=∞∞.

⟡II Ѩ$^äŒ̂HÎfi# `«∞ Ü«∞*Ï˚˝#O <å<åÉèÏ"å<£ Ѩ$^äŒyfi^è•<£

"ÕuΠ㨈~fi+¨μ Éèí∂`Õ+¨μ `«*Ï˚˝#O xkú ~å[ã¨"£∞.(Éèí.w 18–21)
`å:- U *Ï˝#=∞∞=Å# =∂#=Ù_»∞ ã¨=∞ãÎ̈„áê}∞Å#∞ "Õé∞"Õé∞q^è=Œ ∞∞Å∞QÍ
J<ÕHõ r=ÙÅ#∞ "Õé∞"Õé∞QÍ ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl_À, J\˜ì *Ï˝#=∞∞#∞
~å[ã¨*Ï˚#=∞x `≥eã≤H˘#∞=∞∞.
ÃÑ· ~Ô O_»∞ ⟡HÍÅ ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤Ok, Jxfl [O`«∞=ÙÅ∞
ÃÑH· ˜ "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ HõxÑ≤ã∞¨ #Î flѨÊ\˜H˜ Jxfl\˜Ö’ =Ù#fl P`«‡, JO>Ë ÉèQí =Æ O`«∞_»∞
XHõ¯_Õ Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. D ~°H"õ ∞≥ #ÿ J=QÍǨÏ# Hõey# *Ï˝#O ™êufiHõ
*Ï˝#O J#|_»∞`«∞Ok. Wk ãÔ̈~#· *Ï˝#O.
JÖÏ H͉õΩO_® Jhfl "Õ~∞° "Õ~∞° Jx ÉèÏqOKÕ *Ï˝<åxfl ~å[ã¨*Ï˝#O
J#|_»∞`«∞Ok. Wk ã¨iHÍx *Ï˝#O. D ã¨iHÍx *Ï˝<åxfl =^Œe Jhfl
ÉèQí =Æ O`«∞_Õ, J#fl ãÔ̈~#· *Ï˝#O`À =º=ǨÏiOK«=∞x ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ÃÑ· ⟡HÍÅ
115
^•fi~å ÉèŸkèã¨∞Î<åfl~°∞. Wk „QÆÇ≤ÏOK«Hõ r=Ç≤ÏO㨠KÕ¿ã"åiH˜ ZÖÏO\˜ QÆu
Ѩ_»∞`«∞O^À NHõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ D „H˜Ok ⟡HÍÅ ^•fi~å q=iOKå~°∞.
⟡II `å#ǨÏO kfi+¨`«: „‰õÄ~å<£ ã¨O™êˆ~+¨μ #~å^èŒ=∂<£
HΔ̃áê=∞º[„㨠=∞â◊√ÉèÏ <åã¨∞s¿+fi= Ü≥∂x+¨μ. (Éèí.w 16–19)
`å:- P „ѨHÍ~°=∞∞ ã¨=∞㨄Πáê}∞ÅÖŸ P`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_ç<=·≥ Ù#fl ##∞fl Ç≤ÏOã≤OK«∞
„‰õÄ~°∞Öˇ·#, ^Œ∞+¨μìÅ#∞ [##=∞~°}=∞∞Å`À LO_»∞ ^Œ∞:Y Hõ~°"≥∞ÿ# Ѷ¨∞Ÿ~°
ã¨O™ê~°=∞O^Œ∞ =∂\˜ =∂\˜H˜ Ѩ_"» ãÕ ≤ "åix |Ǩï ^Œ∞:YHõ~"° ∞≥ #ÿ Jã¨∞~°
Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ ѨÙ\ì̃OK≥^#Œ ∞.
â’¡II Jã¨∞sO Ü≥∂x =∂Ѩ<åfl =¸_è® [#‡x [#‡xI
=∂ =∞„áêÃѺ· = H“<ÕÜ Î ∞« `«`À Ü«∂#κ^è=Œ ∂O QÆu"£∞ II (16–20)
`å:- F J~°∞˚<å! Jã¨∞~°Ü≥∂xÜ«∞O^Œ∞ ѨÙ\ì̃# „áê}˜Ç≤ÏO㨉õΩÖˇ·# =∞∂_è»∞Å∞
„Ѩu [#‡=∞∞#O^Œ∞ ##∞fl á⁄O^Œ∞=∂~°=æ ∞∞ `≥eÜ«∞Hõ WOHÍ J^èÀQÆu á⁄Ok
|ǨïHÍÅO ^Œ∞:Y Éèí∂~∞∞+ì̈"≥∞ÿ# Ѷ¨∞Ÿ~° #~°Hõ=∞∞#∞ á⁄O^Œ∞^Œ∞~°∞.
D q^èOŒ QÍ ÃÑ· ⟡HÍÅ ^•fi~å ™êHΔÍ`«∂Î NHõ$+¨‚ Ѩ~=° ∂`«‡ w`«ÖŸ
''r=Ç≤ÏO㨠=∂Oã¨ÉèíHõΔ}—— =Å¡ =KÕÛ #ëêìÅ QÆ∞iOz `≥eÜ«∞*Ëã≤Ü«∞∞<åfl~°∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ r=Ç≤ÏO㨠KÕ¿ã"å~°∞ ÉèQí =Æ O`«∞x á⁄O^ŒÖ~Ë x° , PÜ«∞# Z=~À
`≥Å∞ã¨∞HÀÖË~°x, ÉèíQÆ"å#∞x á⁄O^ŒQÆeˆQ =∂~°æO ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞HÀÖË~°x,
JÖÏ Z<Àfl [#‡Å∞ ^Œ∞óYOÖ’<Õ rq™êÎ~x° , ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk.

116
 JO^Œ∞Hˆ =∂Oã¨ÉHíè } Δõ KÕ¿ã "åiH˜ ÉèQí "Æ å#∞x QÆ∞iOz JO>Ë P`«‡
QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê<å J~°÷O HÍ=_»O ÖË^Œ∞. P`«‡#∞ KÕ~°∞‰õΩ<Õ =∂~°æO ''^蕺#O——.
K≥ÑÊ≤ <å J~°O÷ HÍ=_»O ÖË^∞Œ . "å~°∞ ZO`«¿ãÑ¨Ó Jã¨Ö#·ˇ , ã¨`º« "≥∞#ÿ ÉèQí =Æ O`«∞x
(P`«‡#∞) QÆ∂iÛ `≥eÜ«∞Hõ q„QÆÇ¨ Å#∞, á¶È\’Å#∞ ÉèQí =Æ O`«∞_»#∞‰õΩO@∂
Jã¨Öˇ·# ÉèíQÆ=O`«∞_≥=~À! ZHõ¯_»∞O\Ï_À! ZÖÏ KÕ~åÖ’! `≥eÜ«∞Hõ, ^Œ∞óYO
#∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_»ÖËHõ ã¨=∞㨺Å`À ÉÏ^èŒÅ∞ Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. nxH˜ HÍ~°}O
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÃÑ· â’¡HõO ^•fi~å K≥ѨÊ<Õ K≥áêÊ~°∞ Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« r=Ç≤ÏOã¨,
=∂Oã¨ÉHíè }
Δõ "≥O@<Õ =∂<åe. ÖËHáõ È`Õ P`Õ‡ ÉèQí =Æ O`«∞_»x PÜ«∞# ZHõ¯_À
HÍ^Œ∞ `«#Ö’<Õ, `«#‰õΩ J`«ºO`« ã¨g∞ѨOÖ’<Õ =Ù<åfl_»#fl ã¨OQÆu ZѨÊ\˜H˜
`≥eÜ«∞^Œ∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ ÉèíQÆ"å#∞x HÀã¨O ZHõ¯_≥Hõ¯_çHÀ "≥à◊§#=ã¨~°O ÖË^Œ∞
`«#Ö’H˜ "≥o`Õ KåÅx, Jã¨Å∞ `å<Õ P ÉèQí =Æ O`«∞_»x ZѨÊ\˜H© J~°O÷
HÍ^Œ∞. K≥Ñ≤Ê<å J~°÷O KÕã¨∞HÀÖË~°∞. HÍ~°}O ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥ѨÊ<Õ K≥áêÊ_»∞
Hõ^•! JO^Œ∞KÕ`« [O`«∞ =^è,Œ [O`«∞ |Å∞Å∞ =∂<åe. JO`ÕHÍ^Œ∞ PÜ«∞#
Jxfl [O`«∞=ÙÅ#∞ „¿Ñq∞OKÕ "åˆ~ `«#‰õΩ W+¨μÅì x D „H˜Ok â’¡HOõ Ö’
K≥áêÊ~°∞.

117
⟡II J^Õfiëêì ã¨~°fiÉèí∂`å<åO "≥∞ÿ„`«: Hõ~°∞} U=K«
x~°‡"≥∂ x~°ÇϨ OHÍ~°: ã¨=∞^Œ∞:Yã¨∞Y: HõgΔ ∞. (Éè.í w 12–13)
`å:- ã¨=∞ã¨Î „áê}∞ÅÜ≥∞_»Å ^Õfi+¨=∞∞ÖËx"å_»∞#∞, "≥∞„ÿ u, Hõ~∞° }QÆÅ"å_»∞#∞,
JǨÏOHÍ~° =∞=∞HÍ~°=∞∞Å∞ ÖËx"å_»∞#∞, ã¨∞Y^Œ∞:Y=∞∞ÅO^Œ∞ ã¨=∞ÉèÏ==∞∞
QÆÅ"å_»∞#∞, F~°∞ÊQÆÅ "å_»∞#∞, Z=_»∞HõÅ_À, J`«_»∞ <å‰õΩ W+¨μì_»∞.
⟡II Ü≥∂ =∂O Ѩâ◊ºu ã¨~°fi„`« ã¨~°fiO K« =∞~∞∞ Ѩâ◊ºu
`«™êºÇ¨ÏO # „Ѩ}âߺq∞ 㨠K« "Õ∞ # „Ѩ}â◊ºu. (Éè.í w 6–30)
`å:- Z=_»∞ ã¨=∞ãÎ̈Éèí∂`«=∞∞Å#∞ <åÖ’ K«∂K«∞K«∞<åfl_À, =∞é˜Ü«∞∞ ##∞fl
ã¨=∞ãÎ̈ Éèí∂`«=∞∞ÅO^Œ∞#∞ QÍOK«∞K«∞<åfl_À J\ì̃"åxH˜ <Õ#∞ Hõ#|_»HõáÈ#∞,
<åHõ`«_»∞ Hõ#|_»HõáÈ_»∞.
⟡II ÅÉèí<ÕÎ „|Ǩχx~åfi}=∞$+¨Ü«∞: H©Δ}HõŇëê:
zè#fl^≥· fi^è• Ü«∞`å`å‡#: ã¨~fi° Éè∂í `«ÇÏ≤ `Õ~`° å: (Éè.í w 5–25)
`å:- áêѨ~°Ç≤Ï`«∞Å∞#∞, ã¨Oâ◊Ü«∞=i˚`«∞Å∞#∞, WO„kÜ«∞ =∞#O|∞Å#∞
™êfinè# ѨéK«∞H˘x# "å~°∞, ã¨=∞ãÎ̈„áê}∞ÅÜ≥∞∞Hõ¯ ˆHΔ=∞=∞O^•ã¨HÎ̃ QÆÅ"å~°∞
„|Ǩχ™êHΔÍ`å¯~°=∞∞#∞ ("≥∂HõΔ=∞∞#∞) ÉÁO^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
ã¨=∞ã¨Î r=ÙʼnõΩ Ç≤Ï`«=∞∞ KÕÜ∞« ∞ =∂#=Ù_»∞ „|Ǩχ ã≤uú x á⁄O^Œ_"» ∞Õ
HÍ^Œ∞. âßOux ‰õÄ_® á⁄O^Œ∞`å_»∞. ^ÕxH˜ ^Œ∞:dOѨ_»∞, HÀiHõÅ∞O_»=Ù
Q˘Ñ¨Ê Éèí‰õΩÎ_»=Ù`å_»x D „H˜Ok ⟡HÍÅ ^•fi~å NHõ$+¨μ‚Å"å~°∞ `≥eÜ«∞
KÕÜ«∞∞K«∞<åfl~°∞.
⟡II ÉèŸHÍÎ~°O Ü«∞[˝`«Ñ¨™êO ã¨~°fiÖŸHõ=∞¿ÇÏâ◊fi~°"£∞
ã¨∞ǨÏ$^ŒO ã¨~fi° Éè∂í `å<åO *Ï˝`åfi =∂O âßxÎ=∞$K«Ûuù .(Éè.í w 5–29)
`å:- Ü« ∞ [˝ = ∞∞ÅÜ≥ ∞ ∞Hõ ¯ Ü« ∞ ∞, `« Ñ ¨ ã ¨ ∞ ûÅÜ≥ ∞ ∞Hõ ¯ Ü« ∞ ∞Éè Ÿ Hõ Î (Ѷ ¨ Å =∞∞
Å#∞ÉèíqOK«∞"å_»∞) QÆ#∞, ã¨=∞ã¨ÎÖŸHõ=∞∞Å Ü≥∞∞Hõ¯ Dâ◊fi~°∞_»∞ („ѨÉèí∞=Ù,
âß㨉õΩ_»∞) QÆ#∞, ã¨=∞ãÎ̈„áê}∞Å Ü≥∞∞Hõ¯ Ç≤Ï`«HÍiQÆ#∞, #<≥flé˜y =∞#∞A_»∞
âßOux ÉÁO^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
„Ѩã∞¨ `Î O« JO^ŒiH© Jhfl =Ù<åfl~Ú HÍh Z=iH˜ âßOu ÖË^∞Œ . nxH˜
=ÚYº HÍ~°}O ÃÑ· â’¡HOõ ^•fi~å ÉèQí "Æ å#∞_»∞ K≥Ñʨ _»O [iyOk. PÜ«∞#
118
ã¨O^Õâ"◊ ∞Õ q∞@O>Ë PÜ«∞#KÕ ã¨$+≤Oì Ѩ|_ç# 84 ÅHõÅΔ r=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ P#O^ŒO
PÜ«∞# HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»x Z=Ô~·`Õ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx P „ѨHÍ~°O „Ѩ=iΙêÎ~À "åˆ~
âßOux á⁄O^Œ ∞ `å~° x K≥ Ñ ¨ Ê _» O [iyOk. JO^Œ ∞ KÕ ` « âßOuQÍ
rqOKåÅ#∞‰õ Ω <Õ " å~° ∞ Éè í Q Æ " å#∞xH˜ `å=Ú =∂„`« " Õ ∞ W+¨ μ ì Å =∞x
ÉèÏqOK«HOõ _ç. JO>Ë =∂#=ÙÅ∞ =∂„`«"∞Õ W+¨μÅì =Ù`å~°x ÉèÏqOK«‰Äõ _»^∞Œ .
PÜ«∞#‰õΩ [O`«∞=ÙÅ`À ã¨Ç¨ JO^Œ~∂° W+¨μÖì .Ë PÜ«∞# JO^Œi Ç≤Ï`«=Ú
HÀˆ~"å_»x J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe. [O`«∞=ÙÅ g∞^Œ J=∂Ü«∞HõÑÙ¨ =¸QÆ r=ÙÅ
g∞^Œ HÍ~°∞}ºO K«∂Ñ≤OKåe. "å\˜x „¿Ñq∞OKåe. ÉèQí "Æ å#∞xH˜ Jq ‰õÄ_®
W+ì̈"≥∞ÿ#=x „QÆÇ≤ÏOKåe. [O`«∞=ÙÅ#∞ Ç≤ÏOã≤OK«‰õÄ_»^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
ÃÑ· â’¡HÍÅ ^•fi~å ÉèíQÆ=næ`«ÖŸ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ r=Ç≤ÏO㨠QÆ∞iOz,
=∂Oã¨ÉèíHõΔ} QÆ∞iOz KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ<Õ „Ѩ™êÎqOK«_»O [iyOk. Wk
„Ѩu XHõ¯~°∂ „QÆÇÏ≤ Oz ÉèQí "Æ å#∞x ѨÓlOK«@O HÍ^Œ∞, „áêiúOK«_O» HÍ^Œ∞
PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # ''ã¨~fi° Éè∂í `« ^ŒÜ∞« JO>Ë JÇ≤ÏOã¨#∞ áê\˜OKåe——. Ç≤ÏOã¨
KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ ——. =∂O㨠ÉèHí }Δõ =∂<åe, âßHÍǨ~°O fã¨∞HÀ"åe. ÉèQí "Æ å#∞_»∞
K≥ÑÊ≤ # ^蕺#O KÕÜ∂« e. rq`åxfl ^è#Œ ºO KÕã∞¨ HÀ"åe.

„áê}Ïxfl f¿ãÎ ~åHõΔã¨∞_»∞.

á„ ê}Ïxfl uÜ«∞ºHõáÈ`Õ =∂#=Ù_»∞.
á„ ê}Ïxfl áȉõΩO_® K«∂¿ãÎ =∞Ǩ`«∞‡_»∞.
á„ ê}Ïxfl áÈ¿ãΠѨ~=° ∂`«∞‡_»∞.

119
 ÉèíQÆ=næ`«#∞ |\˜ì
=∂#=Ùx PǨ~°O
âßHÍǨ~°=∂? =∂O™êǨ~°=∂?
=∂O™êǨ  ~° O =∂#=ÙÅ
PǨ~°O HÍ^Œ∞. Jk u#‰õÄ_»^∞Œ , áêѨO
Jx J#QÍ<Õ KåÖÏ =∞Ok "≥∞∞Hõ¯ÅÖŸ
‰õ Ä _® „áê}O =ÙOk Hõ ^ •! =∞i
âßHÍǨ~°O u<åfl áêѨ"Õ∞ Hõ^•! Jx „Ѩtfl™êÎ~°∞. HÍx D q+¨Ü«∞O,
=∂#=ÙÅ∞ `«Ñʨ xã¨iQÍ PÖŸzOKåe. HÍ~°}O =∂#= â◊s~°O âßHÍǨ~°
xi‡`«"∞Õ HÍx =∂O™êǨ~° xi‡`«O HÍ^Œ∞. JO>Ë âßHÍǨ~åxH˜ J#∞‰õÄÅO
HÍh, =∂O™êǨ~åxH˜ J#∞‰õÄÅO HÍ^Œ∞. Wk ã¨$+≤Öì Ÿ =Ù#fl U~åÊ@∞.
JO>Ë ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ KÕã#≤ U~åÊ@∞.
JO^Œ∞Hˆ =∂O™êǨ~° [O`«∞=ÙÖˇ#· ѨÙe, ã≤OǨÏO ÖÏO\˜ "å\˜H˜
^ŒO`åÅ∞ =ÙO_»=Ù. "å\˜H˜ |e+ì̈"≥∞ÿ# HÀ~°Å∞, "å_ç QÀà◊√§ =ÙO\Ï~∞∞.
"å\˜`À U PÜ«∞∞^èOŒ =ÙѨÜ∂≥ yOK«‰Ωõ O_® [O`«∞=ÙÅ#∞ K«OÑ≤, "å\˜ K«~å‡xfl
peÛ, "å\˜ ѨzÛ =∂O™êxfl uO\Ï~∞∞. Jq =∂O™êxfl #=∞Å=Ù,
q∞OQÆ∞`å~∞∞. JÖÏ #=∞ʼnõΩO_® =∂Oã¨O =∞∞Hõ¯Å#∞ q∞OQÆQÅÆ =Ù. q∞Oy<å
"å\˜x JiyOK«∞HÀQÆÅ=Ù. ÉèQí =Æ O`«∞_Õ "å\˜H˜ P U~åÊ@∞ KÕâß_»∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞ Jq [O`«∞=ÙÅ ~°HÍÎxfl <åeHõ`À <åH˜ W+¨ìOQÍ
P™êfik™êÎ~∞∞. ''"å\˜H˜ ~°HOÎõ Jã¨ÇϨ ºO HÍ^Œ∞, =∂Oã¨O =∞∞Hõ¯Å∞ q∞OQÆ@O
Hõ+ì̈O HÍ^Œ∞——. =∂O™êxfl "≥∞`«QÎ Í #=∞Å=Åã≤# ѨxÖË^∞Œ . #=∞ÅHõáÈ~∞∞<å
JiˆQ U~åÊ@∞ „ѨHõ$uÖŸ "å\˜H˜ W=fi|_çOk. "å\˜ â◊s~°O ^•xH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« |_çOk. JO^Œ∞Hˆ "å\˜ r~°H‚ Àâ◊O KåÖÏ ‰õΩ~°KQ« Í
=ÙO@∞Ok. PǨ~åxfl P~°yOKÕ ÖÏÖÏ[ÅOÖŸ ÃÇÏ· „_ÀHÀ¡iH± P=∞¡O Z‰õΩ¯=QÍ
=ÙO_»_»O =Å¡ `«fi~°QÍ =∂Oã¨O =∞∞Hõ¯Å∞ J~°∞QÆ∞`å~∞∞. =º~°ÌO |Ü«∞@‰õΩ
120
qã¨i˚OѨ|_»∞`«∞Ok.
HÍx ã¨$+≤Öì Ÿ âßHÍǨÏ~° xi‡`«"∞≥ #ÿ =∂#= â◊s~åxH˜ D ~°H"õ ∞≥ #ÿ
U~åÊ@∞¡ ÖË=Ù. ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ =∂#= â◊s~åxfl âßHÍǨ~åxH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ
xi‡OKå_»∞. =∂O™êǨ~åxH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ xi‡OK«ÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH
=∂#=Ù_»∞ U^À XHõ PÜ«∞∞^èOŒ =ÙѨÜ∂≥ yOz =∂„`«"∞Õ U [O`«∞=Ù<≥<· å
K«OѨQÅÆ _»∞. JÖψQ PÜ«∞∞^èOŒ `À =∂„`«"∞Õ K«~å‡xfl, =∂Oã¨O #∞Oz "Õ~∞°
K≥Ü«∞ºQÆÅ_»∞. JÖψQ XHõ KåHÀ, HõuÎ`À =∂„`«"Õ∞ =∂O™êxfl =∞∞Hõ¯Å∞
K≥Ü∞« ºQÆÅ_»∞. QÆ=∞x¿ãÎ =∂Oã¨O ^Œ∞HÍ}OÖŸ Hõu`Î À [O`«∞=Ù â◊s~°O ÖŸx
=∂O™êxfl =∞∞Hõ¯Å∞QÍ KÕã≤ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞_çH˜ JO>Ë u<Õ "å_çH˜ J=∞∞‡`å_»∞.
qxÜ≥∂QÆ^•~°∞_»∞ ‰õÄ_® P =∂Oã¨O =∞∞Hõ¯Å∞ =O_Õ@ѨÙ_»∞ Hõu`Î ÀHÍx,
Kå‰õΩ`ÀHÍx, WOHÍ z#fl,z#fl =∞∞Hõ¯Å „H˜O^Œ HÀã≤ P =ÚHõ¯Å#∞ "≥∞`«QÎ Í
=∂ˆ~@@∞¡ =Ù_»HÃõ Ñ_»`å~°∞. "å\˜ #∞Oz "åã¨#, HõOѨ٠~å‰õΩO_® =ÙO_»\ÏxH˜
"å\˜ÃÑ· =∞ëêÖÏÅ∞, HÍ~°O, LѨÙÊ K«Å∞¡`å~°∞. Wxfl KÕã<≤ å u#ÖË~∞° HÍ|\ì̃,
"å\˜ÖŸ âßHÍǨ~°O HõÅ∞ѨÙ`å~°∞.WÖÏ KÕÜ∞« ‰õΩO_® =∂#=Ù_»∞ =∂O™êxfl
u#ÖË_∞» . =∂O™êǨ~° [O`«∞=ÙÖÏ Ñ¨zÛ =∂Oã¨O =∞∞Hõ¯Å∞ q∞OQÆÖ_Ë ∞» .
JÖÏ =O_ç# =∂O™êxfl =∂#=Ù_»∞ `«# ^ŒO`åÅ`À ÉÏQÍ #=∞ÖÏe.
#q∞e`Õ HÍx P PǨ~åxfl =∂#=Ù_»∞ q∞OQÆÖ_Ë ∞» . XHõ"àÕ ◊ #=∞ʼnõΩO_®
q∞Oy<å, u#fl PǨ~°O JiyOK«∞HÀÖË_∞» .J~°Q^Æ ∞Œ ‰õÄ_®! JO>Ë âßHÍǨi
J~∞∞# =∂#=Ù_»∞ #=∞ÖÏe, JÖÏ #=∞Å\ÏxH˜ ^ŒO`åÅ∞ ‰õÄ_®
W=fi|_®¤~∞∞. P ^ŒO`åÅ`À U PǨ~å#fl~∞∞<å "≥∞`«QÎ Í K«∂~°O‚ KÕã≤ q∞OQÍe.
W^Õ ã¨$+≤ìÖŸ âßHÍǨ~°∞ʼnõΩ =Ù#fl U~åÊ@∞.

121
 =∞∞YºOQÍ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ=Åã≤Ok =∂#=Ù#‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ =Ù<åfl~∞∞.
=∂O™êǨ~° [O`«∞=ÙʼnõΩ ^ŒO`åÅ∞ ÖË=Ù. JO^Œ∞KÕ`« =∂#=Ù_»∞
âßHÍǨ~ˆ HÍx =∂O™êǨi HÍ^Œ∞. âßHÍǨ~°"∞Õ =∂#=Ù#‰õΩ Ü«∞∞Hõ=Î ∞∞ HÍx,
=∂O™êǨ~°O HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« âßHÍǨ~°"∞Õ fã¨∞HÀO_ç. Wk =∂#=Ù#‰õΩ
„ѨHõ$u ã¨Ç¨Ï[ ã≤^ŒÌ"≥∞ÿ# PǨ~°O. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ xˆ~ÌtOz#k.
D q+¨Ü∞« O ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿ ‰õÄ_® L^ŒÇϨ iOK«|_çOk. ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿ
W=fi|_ç# D „H˜Ok ⟡HOõ K«∂^•ÌO.
⟡II JǨÏO "≥·âßfi#~À Éèí∂`åfi „áê}˜<åO ^ÕǨÏ=∂„t`«:
„áê}Ïáê# ã¨=∂Ü«∞∞HõÎ: ѨKå=∞º#flO K«`«∞ifi^èŒ"£∞. (Éè.í w 15-14)
`å:- <Õ#∞ '"≥·âߺ#~°∞_»#∞— [~î°~åyflQÍ „áê}∞Å Ü≥∞∞Hõ¯ â◊s~°=∞∞#∞
P„â◊~∞∞Oz „áê}=∞∞, Jáê# "åÜ«∞∞=ÙÅ`À QÆ∂_»∞H˘x, <åÅ∞QÆ∞ q^è=Œ ∞∞ÅQÆ∞
J#fl=∞∞#∞ ѨK«#=∞∞ KÕÜ«∞∞K«∞<åfl#∞.
WHõ¯_» ÉèíQÆ"å#∞_»∞ =∂#=ÙÅ∞ fã¨∞‰õΩ<Õ <åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ~∞∞#
PǨ~åxfl ѨK«#=∞∞ KÕ¿ãk ‰õÄ_® <Õ<Õ Jx K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞. =∞i P <åÅ∞QÆ∞
~°HÍÅ, PǨ~åÅ∞ Uq∞\Ÿ K«∂^•ÌO.
1) ÉèHí Δõ º=∞∞:- ^ŒO`«=∞∞ÅKÕ H˘iH˜ u<Õ Hõi#î Ѩ^•~°=Ì ∞∞Å∞, Ñ≤O_ç=O@Å∞,
‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞, Ѩà◊√§ =∞∞#flQÆ∞#q.
2) ÉèŸ[º=∞∞:- <åÅ∞HõKÕ K«Ñʨ iOz „q∞OˆQ "≥∞`«\Î ˜ Ѩ^•~°=Ì ∞∞Öˇ#· J#fl=∞∞
"≥∞∞^ŒÅQÆ∞#q.
3) ÖËǨϺ=∞∞:- <åÅ∞HõKÕ ~°∞z K«∂_»|_»∞ ѨK«Ûà◊√§ "≥∞∞^ŒÅQÆ∞#q.
4) KÀ+¨º=∞∞:- <À\˜ K Õ A„~° | _» ∞ áêÜ« ∞ 㨠= ∞∞, Kå~° ∞ , =∞l˚ Q Æ
"≥∞∞^ŒÅQÆ∞#q.
ÃÑ· ^•xx |\ì̃ =∞#O „QÆÇÏ≤ OK«=Åã≤Ok 4 ~°HÍÅ PǨ~åÅÖŸ
^ŒO`åÅ∞ LѨÜ≥∂yOz fã¨∞‰õΩ<Õ PǨ~°O ‰õÄ_® =ÙOk. P PǨ~°"Õ∞
âßHÍǨ~°O. =∞i ^ŒO`åÅ∞ Z=iH˜ =Ù<åfl~∞∞? âßHÍǨ~° r=ÙʼnõΩ =∂„`«"∞Õ
=Ù<åfl~∞∞. âßHÍǨ~° r=ÙÅ∞ âßHÍǨ~åxfl `«Ñ¨Êxã¨iQÍ ^ŒO`åÅ∞
LѨÜ≥∂yOz =∂„`«"Õ∞ fã¨∞H˘#QÆÅ=Ù. JO^Œ∞KÕ`« ^ŒO`åÅ∞ =Ù#fl=hfl
âßHÍǨ~°∞ÖË.
„Ѩu rqH© PǨ~°O ÉèQí =Æ O`«∞x ã¨$+≤Öì Ÿ `«Ñʨ xã¨i J=ã¨~O° . U
rq rqOKåÅ<åfl PǨ~°O fã¨∞HÀ=Åã≤O^Õ. PǨ~°O fã¨∞HÀ‰õΩO_® U
122
rq `«# rq`« HÍÅO rqOK«Ö^Ë ∞Œ . JO^Œ∞KÕ`« ÉèíQÆ=O`«∞x ã¨$+≤ìÖŸx U
„áê}˜ J~∞∞<å PǨ~°O fã¨∞HÀ=_»O áêѨO HÍ^Œ∞. HÍx Z=~°∞ U PǨ~°O
fã¨∞HÀ=Å#fl^Õ =∞∞YºO. Z=~°∞ U PǨ~°O fã¨∞HÀ"åÖŸ ÉèíQÆ=O`«∞_Õ
xˆ~tÌ OKå_»∞. JO^Œ∞Hˆ ^•xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ "å\˜ â◊s~åÅ∞ xi‡OKå_»∞.
=∂#=ÙʼnõΩ #q∞e u<Õ âßHÍǨ~åxfl xˆ~ÌtOKå_»∞. JO^Œ∞ˆH
^ŒO`åÅ∞ W=fi|_®¤~∞∞. JÖψQ =∂O™êǨ~°O xˆ~ãÌ O≤ K«|_ç# ѨÙe, ã≤OǨÏO
ÖÏO\˜ "å\˜H˜ ^ŒO`åÅ∞ W=fiÖË^Œ∞. =∂O™êxfl, =∂Oã¨O =∞∞Hõ¯Å#∞
#=∞ʼnõΩO_® q∞OQÆ∞`å~∞∞.
=∂O™êǨ~°∞Öˇ#· ѨÙe, ã≤OǨÏO âßHÍǨ~°O u#=Ù, u#ÖË=Ù ‰õÄ_®!
JO`ÕHÍ^Œ∞ Jq ѨzÛ =∂Oã¨O =∂„`«"Õ∞ uO@∂ `«=∞ rq`«HÍÅO
rqOK«QÅÆ =Ù. JÖψQ =∂#=Ù_»∞ ѨzÛ =∂Oã¨O uO@∂ ~Ô O_»∞, =∞∂_»∞
"å~åʼnõΩ q∞Oz rqOK«Ö_Ë ∞» . HÍx âßHÍǨ~°O fã¨∞‰õΩO@∂ `«# rq`«HÍÅO
rqOK«QÆÅ_»∞. JO>Ë ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ =∂#=ÙʼnõΩ xˆ~Ìã≤Oz# PǨ~°O
âßHÍǨ~°O =∂„`«"∞Õ .
JO^Œ∞KÕ`« ^ŒO`åÅ∞ =Ù#fl =∂#=ÙÅ∞ âßHÍǨ~°O fã¨∞HÀ=_»O
áêѨO HÍ^Œ∞. JÖψQ ^ŒO`åÅ∞ ÖËx ѨÙe, ã≤OǨÏO ÖÏO\˜q =∂Oã¨O
u#_»O áêѨO HÍ^Œ∞. Jk ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ "å\˜H˜ xˆ~tÌ Oz# ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ
PǨ~°O. JÖÏ âßHÍǨ~°∞Å∞ âßHÍǨ~°O fã¨∞HÀ=_»O, =∂O™êǨ~°∞Å∞
=∂O™êǨ~°O fã¨∞HÀ=_»O ã¨$+≤Öì Ÿx ã¨ÇϨ [ ÅHõ} Δ O. ^•xH˜ q~°∞^ŒOÌ QÍ
„Ѩ=iÎOK«_»O ã¨$+≤ì q~°∞^ŒÌO. ã¨$+≤ìH˜ q~°∞^ŒÌOQÍ „Ѩ=iÎOK«_»"Õ∞ áêѨO.

123
 ã¨$+≤Öì Ÿx Jxfl\˜ÖŸ r=O =ÙOk. JO>Ë „áê}O =ÙOk. r=O
ÖËHõáÈ`Õ ã¨$+≤ìÖŸ Un =ÙO_»^Œ∞. r=O ÖËxk H˘O`«HÍÖÏxH˜ ã¨$+≤ìÖŸ
J^Œ$â◊º"≥∞ÿáÈ`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« "≥ÚHõ¯ÅÖ’ r=O =ÙO^•? ÖË^•? J#flk
=∞∞YºO HÍ^Œ∞. ã¨$+≤ìH˜, ã¨$+≤ì xÜ«∞=∂ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ=iÎOKå=∂?
ÖË^•? J#fl^Õ =∞∞YºO. JÖÏ ã¨$+≤ìH˜, ã¨$+≤ì ^èŒ~å‡xH˜, JO>Ë „ѨHõ$uH˜,
JO>Ë ÉèQí =Æ O`«∞xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ=iÎOz# "åiH˜, rqOz# "åiH˜
ZѨÊ\˜H˜ HõëêìÅ∞ ~å=Ù. ^•xH˜ q~°∞^ŒÌOQÍ „Ѩ=iοãÎ<Õ HõëêìÅ∞. JO^Œ∞KÕ`«
PÖŸzOKÕ â◊HÎ̃ =Ù#fl =∂#=ÙÅ∞ D q+¨Ü∂« xfl ÉÏQÍ PÖŸzOKåe. J~°OÌ
KÕã∞¨ HÀ"åe. âßHÍǨ~°O fã¨∞‰õΩO@∂ P#O^ŒOQÍ rqOKåe.
JO`ÕHÍ^Œ∞ rq`«=∞#flk ''u#_»O HÀã¨O =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞.
rqã¨∞Î<åfl=∞∞ HÍ|\˜ì, rqOKåe HÍ|\˜ì u<åe——. JO^Œ∞ˆH JO\Ï~°∞.
''u#_»O HÀã¨O „|`«H_õ O» HÍ^Œ∞, „|`«H_õ ®xH˜ u<åe—— JÖÏ „|`«H_õ ®xH˜
=∂#=ÙʼnõΩ âßHÍǨ~°O KåÅ∞. JÖÏ âßHÍǨ~°O fã¨∞‰õΩO@∂ Jã¨Å∞ rq`«O
ZO^Œ∞‰õΩ? rq`« ÅHõΔ ºO Zq∞\˜? J#flk `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe, ^•xfl ™êkèOKåe.
JÖÏ ™êkèOz# "å_Õ ãÔ̈~#· =∂#=Ù_»∞, J^Õ ãÔ̈~#· rq`«O. =∂#= rq`«
ÅHõΔ ºO Uq∞\Ÿ ÉèQí =Æ næ`Ö« Ÿ ã¨Ê+ì̈OQÍ ÉèŸkèOK«|_çOk. ^•xx J^躌 Ü«∞#O
KÕã≤ N Hõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ÉèŸkèOz# =∂~°Oæ ÖŸ ѨÜ∞« xOK«O_ç.
J^Õ Ñ¨„fr ÉèŸkèã¨∞Î<åfl~°∞. ''=∂#=Ù_»∞ u#=Åã≤Ok âßHÍǨ~°O,
KÕÜ∞« =Åã≤Ok ^蕺#O—— W^Õ P#O^Œ=∞Ü«∞ r=#=∂~°Oæ .

124
 'ÉèíQÆ=næ`«— J~°÷O
HÍ"åÅO>Ë!
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ É’kèOz# ^•x<Õ
''ÉèíQÆ=næ`«—— JO\ÏO. ™êHΔÍ`«∂Î ÉèíQÆ
"å#∞_»∞ É’kèOKå_»∞ HÍ|\ì̃ ''ÉèíQÆ=næ`«——
KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê „QÆO^ä=Œ ∞~ÚºOk. JO^ŒiH©
PK«~°} Ü≥∂Qƺ=∞~ÚºOk. XHõ ~°HõOQÍ K≥ѨCHÀ"åÅO>Ë ÉèíQÆ=næ`«Ö’
ÖËx^ŒO@∂ ÖË^Œ∞. É’kèOK«xk JO@∂ ÖË^Œ∞. K«∂_»QÆey`Õ ã¨=∞ã¨Î=¸
JO^Œ∞Ö’<Õ =ÙOk.
JO^Œ∞ˆH Ü«ÚQÆÜ«ÚQÍÅ #∞Oz JO^ŒiH© „áê=∂}˜Hõ „QÆO^äŒ
=∞~ÚºOk. JO`ÕHÍ^Œ∞ WOHÍ Zxfl Ü«ÚQÍÅ∞ =∂i<å, Zxfl „QÆO^ä•Å∞
=zÛ, HÍÅQÆ~°ƒùOÖ’ HõÅã≤áÈ~Ú<å 'ÉèíQÆ=næ`«— =∂„`«O JO^ŒiH©
„áê=∂}˜HõOQÍ, PK«~°} Ü≥∂QƺOQÍ =ÙO@∞Ok. HÍ~°}O 'ÉèíQÆ"å#∞_»∞—
É’kèOKå_»∞ HÍ|\ì̃, "Õ^Œ"åºã¨∞ÅO`«\ ˜ "å~°∞ „"åâß~°∞ HÍ|\ì̃. JO^Œ∞KÕ`«
„Ѩf XHõ¯~°∂ 'ÉèQí =Æ næ`—« #∞ áê~åÜ«∞}O K≥Ü∞« º_»O HÍ^Œ∞, w`å~°O÷ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx
áê\˜OKåe. áê\˜Oz# "åiˆH Ѷe¨ `«O HÍx, áê~åÜ«∞} KÕã#≤ "åiH˜ U
„ѨÜ∂≥ [#O KÕ‰Äõ ~°^∞Œ .
z#fl L^•Ç¨Ï~°} K«∂^•ÌO. ''áêÅ∞„`åy`Õ |ÅO... áêÅ∞ „`åy`Õ
|ÅO... Jx ÅHõΔ™ê~°∞¡ JO>Ë |ÅO =ã¨∞ÎO^•? ~å^Œ∞ Hõ^•? „`åy`Õ<Õ
=ã¨∞ÎOk——. JÖψQ 'ÉèíQÆ=næ`«— áê~åÜ«∞} KÕ¿ãΠѶ¨e`«O ~å^Œ∞. PK«i¿ãÎ<Õ
=ã¨∞ÎOk. JO^Œ∞ˆH ÅHõΔ™ê~°∞¡ ÉèíQÆ=næ`«#∞ áê~åÜ«∞} KÕ¿ã HõO>Ë JO^Œ∞Ö’x
XHõ¯ â’¡HÍxfl J~°÷O KÕã¨∞‰õΩx PK«i¿ãÎ ZO`À Ѷ¨e`«O =ã¨∞ÎO^ŒO\Ï~°∞.
=∞i 'ÉèQí =Æ næ`—« #∞ PK«iOKåÅO>Ë =ÚO^Œ∞ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe.
HÍ~°}O J~°O÷ HÍx "å~°∞ PK«iOK«Ö~Ë ∞° . JO^Œ∞KÕ`« 'w`«—#∞ J^躌 Ü«∞#O
KÕ¿ã "å~°∞, K«k"Õ "å~°∞ =ÚO^Œ∞ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥Ñ≤ÊOk J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ
„Ѩܫ∞`«flO K≥Ü«∂ºe. Wk =ÚYºO. =∞i 'w`«— J~°÷O HÍ"åÅO>Ë UO
125
K≥Ü«∂ºe?
ZO^Œ∞KÕ`#« O>Ë w`«#∞ É’kèOzOk ™ê=∂#∞º_»∞ HÍ^Œ∞, ѨO_ç`∞« _»∞
HÍ^Œ∞. J™ê=∂#º"≥∞ÿ#, P`«‡ã≤÷uÖ’ =Ù#fl XHõ Q˘Ñ¨Ê 'Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞—.
J@∞=O\˜ 'Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞— É’kèOzOk J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åÅO>Ë =∞#O ‰õÄ_®
Ü≥∂QÆ ã≤u÷ ã¨OáêkOKåe. Ü≥∂QÍxfl JÉèºí ã≤OKåe. JO>Ë '^蕺# Ü≥∂y—QÍ
=∂~åe. JO>Ë ^蕺<åxfl K≥Ü∂« ºe. ^•x`À áê@∞ '™êufiHõ"∞≥ #ÿ âßHÍǨ~°O—
fã¨∞HÀ"åe. JѨC_Õ ÉèíQÆ=næ`« ÉÏQÍ J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞ˆH '^蕺#O—
KÕ¿ã "åiˆH 'ÉèíQÆ=næ`«— ÉÏQÍ J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. '^蕺#O— K≥Ü«∞ºx "åiH˜
'ÉèQí =Æ næ`—« ZѨÊ\˜H© J~°O÷ HÍ^Œ∞ Jx JO\Ï~°∞.
'ÉèQí =Æ næ`—« J~°O÷ HÍ"åÅO>Ë =∞~˘Hõ q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe!
ÉèQí =Æ næ`« J~°O÷ HÍ"åÅO>Ë Jã¨Å∞ ÉèQí "Æ å#∞_≥=~À `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
HÍ~°}O Ö’HõOÖ’ ÉèíQÆ"å#∞_»O>Ë q„QÆǨÏ=Ú, á¶È\’ J#fl ÉèÏ=OÖ’<Õ
=Ù<åfl~°∞. JO^Œ∞ˆH ÉèíQÆ=næ`«Ö’ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ZHõ¯_» <Õ#∞ Jx K≥Ñ≤Ê<å „Ñ¨f
XHõ¯iH© PÜ«∞# á¶È\’ HÍh, ÉÁ=∞‡ HÍh QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =ã¨∞OÎ k `«Ñʨ , WOHõ Ug∞
QÆ∞~°∞ΉõΩ ~å=@O ÖË^Œ∞. N Hõ$+¨μ‚_»∞ J#QÍ<Õ ~°∂ѨOQÍ ÉèÏqã¨∂Î w`«#∞
J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. W^Õ w`« J~°÷O HÍHõáÈ=_®xH˜
=∞~˘Hõ HÍ~°}O. HÍh ÉèQí "Æ å#∞_»∞ J~°∞#˚ ∞#‰õΩ `å#∞ P`«‡#∞ Jx ã¨Ê+ì̈OQÍ
K≥Ñʨ _»O [iyOk.
â’¡II JǨÏ=∂`å‡ QÆ∞_®ˆHâß ã¨~°fiÉèí∂`åâ◊Ü«∞ ã≤÷`«ó (Éèí.w.10-20)
`åII F J~°∞˚<å! ã¨~°fi „áê}∞ÅÖ’ ã≤÷`«"≥∞ÿ =Ù#fl P`«‡#∞ <Õ<Õ J~Ú
=Ù<åfl#∞ Jx K≥áêÊ~°∞. JO>Ë PÜ«∞# `å#∞ HõxÑ≤OK«x, #tOѨÙÖËx, ã¨~fi° „`å
"åºÑ≤Oz =Ù#fl â◊HÎ̃=O`«"≥∞ÿ# 'P`«‡—#∞ Jx K≥ѨC‰õΩ<åfl~°∞. HÍh q„QÆǨxfl,
ÉÁ=∞‡#∞, á¶È\’#∞ Jx K≥ÑC¨ HÀÖË^∞Œ . HÍh JO`å ÉèQí "Æ å#∞x ~°∂ѨOQÍ
ÉèÏqã¨∂Î JÖψQ w`«#∞ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. XHõ zxfl
L^•Ç¨Ï~°} K«∂^•ÌO.
â’¡II g`«~åQÆ ÉèíÜ«∞„HÀ^è• =∞#‡Ü«∂ =∂=Úáê„t`å:
|ǨÏ"À *Ï˝#`«Ñ™¨ êѨÓ`å=∞^•ƒù==∂QÆ`åó (Éè.í w.4-10)
`å:– J#∞~åQÆ=Ú, ÉèÜ í ∞« =Ú, „HÀ^è=Œ Ú q_çz#"å~°∞, <åÜ«∞O^Õ ÅQÆfl"≥∞#ÿ
z`«=Î Ú QÆÅ"å~°∞, #<Õfl P„â◊~ÚOz# "å~°∞#QÆ∞ J<Õ‰Ωõ Å∞ W\˜ì *Ï˝# `«Ñ㨠∞¨ ûKÕ
126
Ѩq„`«∞Öˇ· <å ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ á⁄OkÜ«Ú<åfl~°∞.
WHõ¯_» <åÜ«∞O^Õ ÅQÆfl"≥∞#ÿ z`«=Î Ú HõÅ"å~°∞, #<Õfl P„â◊~ÚOz#
"å~°∞ J#fl =∂@#∞ KåÖÏ =∞Ok, q„QÆÇϨ =Ú, á¶È\’QÍ ÉèÏqOz, "å\˜ÃÑ·
=∞#ã¨∞û =ÙOz "å\˜<Õ K«∂ã¨∂Î "å\˜x ѨÓ[, Éè[í #Å ^•fi~å P„â◊~Úã¨∞<Î åfl~°∞.
HÍh 'ÉèíQÆ"å#∞x— 'P`«‡—QÍ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl"å~°∞ '^蕺#O— ^•fi~å ÉèíQÆ"å#∞x
JO>Ë P`«‡#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ=∞x¿ãÎ Ô~O_»∞ ã¨O^Œ~åƒùÖÖ’ ‰õÄ_®
ÉèíQÆ"å#∞<Õ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞.
HÍh J~°O÷ HÍx "å~°∞ ÉèQí "Æ å#∞x 'Jã¨`º« ~°∂áêxfl— P„â◊~Úã¨∞<Î åfl~°∞.
J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl"å~°∞ ÉèíQÆ"å#∞x 'ã¨`«º ~°∂áêxfl— P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~°∞. HÍh
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ Jã¨`«ºO HÍ^Œ∞ Hõ^•? PÜ«∞# ã¨`«º~°∂ѨÙ_»∞. JO^Œ∞KÕ`« JÖÏ
Z=Ô~·`Õ PÜ«∞# ã¨`«º~°∂áêxfl '^蕺#O— ^•fi~å P„â◊~Ú™êÎ~À "å~°∞ =∂„`«"Õ∞
ÉèQí "Æ å#∞x á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞.
JÖÏ w`«Ö’ 'ÉèQí "Æ å#∞_»∞— J#QÍ<Õ 'P`«‡— Jx J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx P
ÉèÏ=O`À J^躌 Ü«∞#O KÕ¿ãÎ ÉèQí =Æ næ`« =∞#‰õΩ K«H¯õ QÍ J~°=÷ ∞=Ù`«∞Ok. JѨC_»∞
ÉÏQÍ PK«iOK«QÅÆ ∞QÆ∞`åO. rq`«OÖ’ Z<Àfl ÖÏÉèÏÅ∞ á⁄O^Œ∞`åO. JO^Œ∞KÕ`«
w`«Ö’ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ <Õ#∞, ##∞fl Jx J#flѨC_»ÖÏ¡ ''P`«‡—— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe,
QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. P ~°HõOQÍ<Õ w`«#∞ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO K≥Ü«∂ºe.
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ J#QÍ<Õ ~°∂áêxfl QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞. x~åHÍ~°, x~°∞} æ ,
'P`Õ‡— ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ J#flk Ѩ^Õ Ñ¨^Õ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. PÜ«∞# P`«‡`«`åfixfl
J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe. ÉèQí "Æ å#∞x '`«`fi« — ^Œ$+≤`ì À<Õ K«∂_®e. JO`Õ HÍh '~°∂Ѩ—
^Œ$+≤ì`À K«∂_»‰õÄ_»^Œ∞.
JÖÏ '`«`fi« — ^Œ$+≤`ì À K«∂ã≤# "åiH˜ ÉèQí =Æ næ`« K«H¯õ QÍ J~°=÷ ∞=Ù`«∞Ok.
ÉÏQÍ PK«i™êÎ~°∞. =∞Oz Ѷ¨e`åÅ∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞. D '`«`«fi ^Œ$+≤ì— ‰õÄ_® P
ÉèQí =Æ O`«∞x JO>Ë 'P`«‡#∞— P„â◊~ÚOz# "åiˆH JO>Ë '^蕺#O— KÕã#≤
"åiˆH J~°÷O J=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞KÕ`« ^蕺#O K≥Ü«∞ºO_ç. Z=Ô~·`Õ ZO`«
Z‰õΩ¯= ^蕺#O KÕ™êÎ~À "åiH˜ 'w`«— JO`« ÉÏQÍ J~°=÷ ∞=Ù`«∞Ok. J~°=÷ ∞ÜÕ∞º
H˘nÌ ÉÏQÍ PK«iOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. =∞Oz Ѷe¨ `åÅ∞ ™êkè™êÎ~∞° . HÍ~°}O
'^蕺#O— KÕ¿ã "å~°∞ ^ÕǨÏ, =∞<À, |∞kú ã≤÷`«∞Å∞ ^•\˜ 'P`«‡— ã≤÷uH˜
KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. P ã≤÷uÖ’ =Ù#flѨC_Õ 'ÉèíQÆ=næ`«— ÉÏQÍ J~°÷=∞=Ù`«∞Ok.
127
 ' ÉèíQÆ=næ`«#∞ |\˜ì
*Ï˝#∞Å∞! J*Ï˝#∞Å∞!——
Ö’HõOÖ’ =Ù#fl"å~°O`å =∂#=ÙÖË.
K« ∂ _» \ ÏxH˜ JO`å =∂#=ÙÅÖψ Q
=ÙO\Ï~°∞. HÍh "åi „Ѩ=~°#Î Ö’<Õ KåÖÏ
`Õ_® =ÙO@∞Ok. PÖ’K«<å q^è•#OÖ’
`Õ_® =ÙO@∞Ok. =∂\Ï¡_Õ q^è•#OÖ’ `Õ_® =ÙO@∞Ok. KÕ¿ã Hõ~‡° Å∞, HÀˆ~
HÀiHõÖ’¡ KåÖÏ `Õ_® =ÙO@∞Ok. JO`Õ HÍ^Œ∞ KåÖÏ =∞Ok ^Œ∞óYOÖ’
=ÙO\Ï~°∞. H˘O`«=∞O^Õ P#O^ŒOQÍ rqã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok Ö’HÍxH˜
W`«~°∞ʼnõΩ ¿ã=Å∞ KÕã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. KåÖÏ=∞Ok Ö’HÍxH˜, W`«~°∞ʼnõΩ
H©_»∞ KÕ™êÎ~°∞, #ëêìxfl, Hõëêìefl Hõey™êÎ~°∞. H˘O`«=∞Ok áêáêÅ∞ KÕã¨∞ÎO>Ë,
H˘O`«=∞Ok =∞Oz HÍ~åºÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. KåÖÏ=∞Ok ÉèíQÆ=O`«∞_≥=~À
`≥Å∞ã¨∞HÀ‰õΩO_® P~å^èŒ#Å∞ KÕã¨∞ÎO>Ë! H˘kÌ=∞Ok =∂„`«"Õ∞ ÉèíQÆ=O`«∞x
''P`«‡ `«`åfixfl—— `≥Å∞ã¨∞‰õΩx ^•xH˜ `«QÆæ ^蕺# ™ê^èŒ#Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞i =∂#=ÙÅ „Ѩ=~°#Î WÖÏ =ÙO_»\ÏxH˜ HÍ~°}O? =∂#=ÙʼnõΩ
ÉèíQÆ=O`«∞x Ü≥ÚHõ¯, ã¨$+≤ì Ü≥ÚHõ¯ ''*Ï˝#O—— ÖËHõáÈ=_»"Õ∞. J@∞=O\˜ *Ï˝#O
ÖËx "åix 'J*Ï˝#∞Å∞— JO\Ï~°∞. =Ù#fl"åix '*Ï˝#∞Å∞— JO\Ï~°∞.
ÉèQí =Æ O`«∞xH˜ ã¨O|OkèOz#, ÉèQí =Æ O`«∞x ã¨$+≤Hì ˜ ã¨O|OkèOz# '*Ï˝#O—
=Ù#fl "åi „Ѩ=~°#Î XHõ ~°HOõ QÍ =ÙO@∞Ok. Jk ÖËx "å~°∞, JO>Ë 'J*Ï˝#∞Å—
„Ѩ=~°Î# =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ =ÙO@∞Ok. '*Ï˝#=Ú#fl— "å~°∞ ÉèíQÆ=O`«∞xH˜,
ã¨$+≤Hì ,˜ ã¨$+≤ì ^è~Œ å‡Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ=iΙêÎ~∞° . P *Ï˝#O ÖËx 'J*Ï˝#∞Å∞—
ÉèíQÆ=O`«∞xH˜, ã¨$+≤ì ^èŒ~å‡Å‰õΩ q~°∞^ŒúOQÍ „Ѩ=iΙêÎ~°∞.
ÉèíQÆ=O`«∞xH˜, ã¨$+≤ì ^èŒ~å‡Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ=iÎOKÕ"å~°∞
ZѨC_»∂ P#O^ŒOQÍ rq™êÎ~°∞. q~°∞^ŒúOQÍ „Ѩ=iÎOKÕ"å~°∞ HõëêìʼnõΩ
128
Ö’#=Ù`å~°∞, ^Œ∞óYOÖ’ =ÙO\Ï~°∞. ~°HΔ̃O=∞x „áê~°÷#Å∞, P~å^èŒ#Å∞ KÕã¨∂Î
=ÙO\Ï~°∞. XHõ q^èOŒ QÍ K≥áêÊÅO>Ë ''Z=iÔH<· å HõëêìÅ∞ =Ù<åfl~Ú JO>Ë!
"å~°∞ ã¨$+≤ì ^è~Œ å‡Å‰õΩ q~°∞^ŒOú QÍ „Ѩ=iÎã∞¨ <Î åfl~°<Õ ÖˇH¯õ —— JÖÏ „Ѩ=iÎOK«_®xH˜
HÍ~°}O "åi Ü≥ÚHõ¯ 'J*Ï˝#O—.
JO^Œ∞KÕ`« Z=Ô~<· å HõëêìÅ #∞Oz, ã¨=∞㨺Š#∞Oz, ^Œ∞óYO #∞Oz
|Ü«∞@Ѩ_®ÅO>Ë =ÚO^Œ∞ 'J*Ï˝#O— #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_®e. '*Ï˝#O—
㨠O áêkOK« ∞ HÀ"åe. '*Ï˝ # =O`« ∞ Å∞— HÍ"åe. JѨ Ù _Õ rq`« O
P#O^Œ=∞Ü«∞=∞=Ù`«∞Ok. =∞i =∞#q∞ѨÙ_»∞ 'J*Ï˝#O—Ö’ =Ù<åfl=∂?
'*Ï˝#O—Ö’ =Ù<åfl=∂? J#flk `≥eÜ«∂ÅO>Ë ZÖÏ? D q+¨Ü«∞O
ÉèíQÆ=næ`«Ö’<Õ N Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ `≥eÜ«∞ KÕÜ«∞_»O [iyOk. =∞i
ÉèíQÆ"å#∞x „ѨHÍ~°O Z=~°∞ '*Ï˝#∞Ö’—? Z=~°∞ 'J*Ï˝#∞Ö’—? K«∂^•ÌO.
=ÚO^Œ∞QÍ '*Ï˝#∞Å∞— Z=~À K«∂^•ÌO. "å~°∞ ZÖÏ =ÙO\Ï~À ÉèQí "Æ å#∞x
ã¨O^ÕâO◊ „ѨHÍ~°O "åi „Ѩ=~°#Î ZÖÏ =ÙO_®Ö’ K«∂^•ÌO.
â’¡II J=∂x`«fi=∞^Œq∞ƒù`«fi=∞Ç≤ÏO™ê HΔÍxÎ~å~°̊="£∞
PKå~Àºáêã¨#O â∫K«O Ãã~Â÷ º° =∂`«‡qx„QÆÇϨ ó (Éè.í w.13-8)
â’¡II W„xÌÜ«∂ˆ~÷+¨μ "≥·~åQƺ=∞#ǨÏOHÍ~° U= K«
[#‡ =∞$`«∞º[~å"åºkè^∞Œ óY^Àëê#∞^Œ~≈° #"£∞ (Éè.í w.13-9)
â’¡II Pã¨HÎ̃ ~°#aè+¨fiVæó Ѩل`«^•~°QÆ$Ǩk+¨μ
x`«ºO K« ã¨=∞z`«Î`«fiq∞ëêìxëÈìѨѨuÎ+¨μ (Éèí.w.13-10)
â’¡II =∞~Ú Kå##ºÜ≥∂ˆQ# ÉèíHÎ̃ ~°=ºaèKåi}©
qqHõÎ ^Õâ◊ ¿ãq`«fi=∞~°u~°̊#ã¨Oã¨k. (Éè.í w.13-11)
â’¡II J^蕺`«‡ *Ï˝#x`«º`«fiO `«`«Î fi*Ï˝<å~°÷^Œ~°≈#"£∞
U`«*Ï˚ #˝ q∞u „áÈHõ=Î ∞*Ï˝#O Ü«∞^Œ`À#º^ä• (Éè.í w.13-12)
`å:– `«#∞fl `å#∞ á⁄QÆ_»∞H˘#‰õΩO_»∞@ (=∞#ã¨∞Ö’ HÍx, =∂@Å`À
HÍx) _»O|=Ú ÖˉΩõ O_»∞@. Ѩ~„° áê}∞Å#∞ ÉÏkèOѨ‰Ωõ O_»∞@ (r=Ç≤ÏOã¨,
=∂O㨠ÉèHí } Δõ KÕÜ∞« ‰õΩO_»∞@) F~°∞Ê Hõey =ÙO_»∞@, |∞∞A`«fi=Ú Hõey
=ÙO_»∞@ JO>Ë ‰õΩ\˜Å ã¨fiÉèÏ==Ú ÖˉΩõ O_»∞@, ÉÏǨϺ, JO`«~° â◊√kú (=∞Oz
129
QÆ∞}ÏÅ∞) Hõey =ÙO_»∞@, =∞#ã¨∞û#∞ ÉÏQÆ∞QÍ x„QÆÇÏ≤ OK«∞@ (^蕺#O ^•fi~å).
WO„kÜ«∞ q+¨Ü∞« =Ú JO>Ë â◊|=Ì Ú (K≥=ÙÅ∞), ã¨Ê~°≈ (K«~‡° =Ú),
~°∂Ѩ=Ú (Hõà√◊ §), ~°ã=¨ Ú (<åÅ∞Hõ), QÆO^è=Œ Ú (=Ú‰õΩ¯)ÅO^Œ∞ (WO„kÜ«∞
ã¨∞Y=ÚÅO^Œ∞ q~°HÎ̃ Hõey =ÙO_»∞@, JǨÏOHÍ~°O ÖˉõΩO_»∞@, ѨÙ@∞ìHõ,
Kå=Ù, =Úã¨e`«#=Ú, ~ÀQÆ=Ú J#∞ "å\˜ =Å# HõÅ∞QÆ∞ ^Œ∞óY=Ú#∞
^À+¨=Ú#∞ =∂\˜ =∂\˜H© `«ÅK«∞H˘#∞@.
Ѩل`«∞Å∞ (ã¨O`å#=Ú) ÉèÏ~°º, WÅ∞¡, =Ú#flQÆ∞ "åx Ü«∞O^Œ∞ Pã¨HÎ̃
ÖˉõΩO_»∞@, =∞iÜ«Ú "åiH˜ HõÅ∞QÆ∞ ã¨∞Y^Œ∞óY=ÚÅ∞ `«#ˆH Hõey#@∞¡
ÉèÏqOѨ‰õΩO_»∞@. W+ì̈"≥∞ÿ#q, J~Ú+ì̈"≥∞ÿ#q ã¨O„áêÑ≤ÎOz#ѨÙ_»∞ ã¨=∞ |∞kú
Hõey =ÙO_»∞@.
<å Ü«∞O^Œ∞ (P`«‡ Ü«∞O^Œ∞) J##º"≥∞ÿ# ÉèíH˜Î HõeyÜ«ÚO_»∞@.
UHÍO`« "åã¨=Ú#∞ P„â◊~ÚOK«∞@. [# ã¨=¸Ç¨Ï=Ú #O^Œ∞ „Ñ‘u ÖˉΩõ O_»∞@.
P^蕺u‡Hõ *Ï˝#=Ú (P`«‡‰õΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#=Ú) x~°O`«~=° Ú
Hõey =ÙO_»∞@. `«`fi« *Ï˝#=Ú (P`«‡ `«`fi« O JO>Ë ÉèQí =Æ O`«∞x `«`fi« O)
Ü≥ÚHõ¯ Q˘Ñ¨Ê „ѨÜ≥∂[#=Ú#∞ `≥eã≤H˘#∞@. J#∞#=xflÜ«Ú *Ï˝#=∞x
K≥ѨÊ|_»∞#∞.
ÃÑ· â’¡HÍÅ ^•fi~å ÉèíQÆ"å#∞_»∞ *Ï˝#O QÆ∞iOz `≥eÜ«∞ KÕÜ«∞_»O
[iyOk. JÖÏ Z=Ô~`· Õ „Ѩ=iΙêÎ~À "åˆ~ '*Ï˝#∞Å∞—. "åiˆH '*Ï˝#=Ú#fl@∞ì—.
JÖÏO\˜ "å~°∞ ZѨC_»∂ P#O^ŒOÖ’ =ÙO\Ï~°∞. "å~°∞ z=~°‰Ωõ =ÚHÎ̃x
‰õÄ_® á⁄O^Œ∞`å~°∞. PÖ’zOK«∞HÀO_ç g∞ „Ѩ=~°#Î JÖÏ =ÙO^•? ÖË^•?
JÖÏ =ÙO>Ë g∞~°∞ '*Ï˝#∞Å∞—. ÖËHáõ È`Õ g∞~°∞ Zxfl J#∞‰õΩ<åfl g∞~°∞ 'J*Ï˝#∞ÖË—.
g∞~°∞ YzÛ`«OQÍ ^Œ∞óYOÖ’<Õ =ÙO\Ï~°∞. g∞‰õΩ Zxfl ã≤i, ã¨OѨ^ŒÅ∞ =Ù<åfl,
Éè’QÆÉè’QͺÅ∞ =Ù<åfl, ¿Ñ~°∞ „ѨMϺ`«∞Å∞ =Ù<åfl, Ѩ^Œ=ÙÅ∞ =Ù<åfl g∞‰õΩ âßOu
=ÙO_»^Œ∞. '^Œ∞óY"Õ∞— =ÙO@∞Ok.
JÖψQ ÉèíQÆ"å#∞_»∞ 'J*Ï˝#=∞O>Ë— Uq∞\˜? ZÖÏO\˜ „Ѩ=~°Î#
QÆÅ"å~°∞ J*Ï˝#∞Ö’ ‰õÄ_® `≥eÜ«∞ KÕÜ∞« _»O [iyOk. JÖψQ '*Ï˝#∞Å#∞—
^≥·=ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# QÆ∞}=ÚÅ∞ HõÅ"åixQÍ, JÖψQ 'J*Ï˝#∞Å#∞— Jã¨∞~°
130
ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# QÆ∞}=ÚÅ∞ HõÅ "åixQÍ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ `≥eÜ«∞KÕÜ«∞_»O
[iyOk. JÖÏO\˜ QÆ∞}=ÚÅ∞ Hõey# 'J*Ï˝#∞Å∞— Z=~À D „H˜Ok
â’¡HÍÅÖ’ K«∂^•ÌO.
â’¡II „Ѩ=$uÎO K« x=$uÎO K« [<å # q^Œ∞~åã¨∞~åó
# â∫K«O <åÑ≤ KåKå~À # ã¨`º« O `Õ+μ¨ q^Œº`Õ (Éè.í w.16-7)
`å:– Jã¨∞~° ã¨fiÉèÏ==Ú QÆÅ [#∞Å∞ ^è~Œ ‡° „Ѩ=$uÎx QÍx, J^è~Œ ‡° x=$uÎx
QÍx Z~°∞QÆ~∞° . "åi Ü«∞O^Œ∞ â◊√z`«fi=Ú QÍx, PKå~°=Ú (ã¨`¯« ~å‡#∞ëêª#=Ú)
QÍx, ã¨`º« =Ú QÍx =ÙO_»^∞Œ .
â’¡II HÍ=∞=∂„t`«º ^Œ∞+¨ØÊ~°O ^Œ=∞ƒù=∂#=∞^•xfi`åó
"≥∂Ǩ^Œæ $Ç‘Ï`åfi㨄^•æǨ<£ „Ѩ=~°Î<ÕÎâ◊√z„=`åó (Éèí.w.16-10)
`å:– "å~°∞ `«xq f~°x HÍ=∞=Ú (HÀiHõÅ∞) <å„â◊~ÚOz _»O|=Ú
Jaè=∂#=Ú, =∞^Œ=Ú (QÆ~°fi=Ú) HõÅ"åÔ~· Jq"ÕHõ=Ú =Å# K≥_»∞
Ѩ@∞ì^ŒÅÅ<å„â◊~ÚOz, hK« =$`«∞ÎÅ∞ QÆÅ "åÔ~· „Ѩ=iΙêÎ~°∞
â’¡II Pâßáêâ◊â◊`≥·~°ƒ^•úó HÍ=∞„HÀ^èŒÑ¨~åÜ«∞}Ïó
DǨÏ<ÕÎ HÍ=∞Éè’QÍ~°=÷ ∞<åºÜÕ∞<å~°ã÷ O¨ K«Ü∂« <£ (Éè.í w.16-12)
`å:– "å~°∞ ÃщõΩ¯ Pâßáêâ◊=ÚÅKÕ (Pâ◊Å∞, |O^è=Œ ÚÅ∞) |OkèOѨ|_ç#
"åÔ~·, HÍ=∞, „HÀ^äŒ=ÚÅ<Õ =ÚYº=ÚQÍ P„â◊~ÚOz# "åÔ~· HÀiHõÅ∞
J#∞ÉèíqOK«∞@ H˘~°‰õΩ J<åºÜ«∞ =∂~°æ=ÚÅ ^•fi~å ^èŒ<åxfl HÀ~°∞`«∂
=ÙO\Ï~°∞.
â’¡II W^Œ=∞^Œº =∞Ü«∂ Å|úq∞=∞O „áê¿Ñûº =∞<À~°^äŒ"£∞
W^Œ=∞ã‘Î ^Œ=∞ã≤ "Õ∞ Éèíq+¨ºu ѨÙ#~°ú#"£∞ (Éèí.w.16-13)
â’¡II J™œ =∞Ü«∂ ǨÏ`«â◊≈„`«∞~°›x¿+º KåѨ~å#Ñ≤
Dâ◊fi~ÀǨÏ=∞ǨÏO Éè’w ã≤^ÀúÇϨ O |Å"å<£ ã¨∞v (Éè.í w.16-14)
â’¡II P_èÀºaè[#"å#ã≤‡ HÀ<Àºã≤Î ã¨^Œ$â’ =∞Ü«∂
Ü«∞Hˆ Δ º ^•™êºq∞ "≥∂k+¨º W`«º*Ï˝#q"≥∂Ç≤Ï`åó (Éè.í w.16-15)
â’¡II J<ÕHõz`«Îq„ÉèÏ<åÎ "≥∂ǨÏ*ÏÅã¨=∂=$`åó
„Ѩã¨HÍÎó HÍ=∞Éè’ˆQ+¨μ ã¨`«xÎ #~°̂Hâ◊√KÒ (Éèí.w.16-16)
131
`å:– "å~°∞ WOHÍ ''<Õ#∞ HÀ~°∞‰õΩ#flk á⁄O^•#∞. D HÀiHõ#∞ WHõ
g∞^Œ@ á⁄O^ŒQÅÆ #∞† D ^è#Œ =Ú WѨÙ_»∞ <å‰õΩ LOk, WOHÍ ZO`À ^è#Œ =Ú
<Õ#∞ ã¨OáêkOK«QÅÆ #∞.
D â◊„`«∞=Ù#∞ <ÕxѨÙ_»∞ K«OÑ≤ux. `«H˜¯# â◊„`«∞=ÙÅ#∞ ‰õÄ_®
K«OѨQÆÅ#∞† <Õ#∞ „ѨÉèí∞=Ù#∞ JO>Ë Q˘Ñ¨Ê"å_»#∞. ã¨=∞ã¨Î Éè’QÆ=ÚÅ#∞
J#∞ÉèíqOK«∞K«∞<åfl#∞. `«Åz# HÍ~°º=Ú <≥~°"Õ~°∞ÛHÀQÆÅ â◊H˜ÎHõÅ"å_»#∞,
|Å=O`«∞_»#∞, ã¨∞Y=O`«∞_»#∞, ^è#Œ =O`«∞_»#∞.
Q˘Ñ¨Ê =Oâ◊=Ú# [x‡Oz# "å_»#∞. <å`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ "å_»∞
=∞iÜ≥ÚHõ_»∞ Z=_»∞ HõÅ_»∞? <Õ#∞ Ü«∞*Ï˝Å∞ KÕ™êÎ#∞, ^•#=ÚÅx™êÎ#∞,
P#O^•xfl J#∞Éèqí ™êÎ#∞.
Jx ~¸ „ѨHÍ~°OQÍ J*Ï˝#=ÚKÕ "≥∂ǨÏ=Ú#∞ á⁄Ok#"å~°∞
J<ÕHõ q^è=Œ ÚÖˇ#· z`«KÎ åOK«Åº=ÚÅ`À =Ù#fl"å~°∞. "≥∂ǨÏ=Ú (ÉèÏ~°º, Ѩل`«,
ᜄ`å^Œ∞ÅO^Œ∞ Jaè=∂#=Ú)KÕ HõѨÊ|_ç# "å~°∞. HÍ=∞=Ú (HÀiHõÅ∞)
J#∞ÉèíqOK«∞@ Ü«∞O^Œ∞ q∞QÆ∞Å Pã¨HÎ̃ QÆÅ "å~°∞. g~°O`å Jã¨∞~° „Ѩ=$uÎ
HõÅ"å~°∞ JO>Ë 'J*Ï˝#=Ú—Ö’ =Ù#fl"å~°∞. g~°O`å #~°H=õ ÚÖ’ Ѩ_`» å~°∞.
â’¡II P`«‡ã¨=∂ƒùq`åó ãÎ̈ÉÏú ^èŒ#=∂#=∞^•xfi`åó
Ü«∞[<ÕÎ <å=∞Ü«∞*ˇÂ̋ ¿ãÎ ^Œ=∞ƒù<åqkèѨÓ~°fiHõ"£∞ (Éèí.w.16-17)
`å:– g~°∞ `«=∞#∞ `å=Ú Q˘Ñ¨ÊQÍ `«Å∞™êÎ~°∞. =∞~åº^Œ =ÙO_»^Œ∞. ^èŒ#O
=ÙO^Œx, Jaè=∂#O`À (Q˘Ñ¨Ê`«#O`À) =∞^ŒO`À LO\Ï~°∞. JǨÏOHÍ~°=Ú,
|Å=Ú, QÆ~fi° =Ú, HÍ=∞=Ú, „HÀ^è=Œ Ú ÉÏQÍ LO@∞Ok. `«=∞ â◊s~°=ÚÖ’,
W`«~∞° Å â◊s~°=ÚÅÖ’ L#fl ##∞fl (P`«‡#∞) `≥eÜ«∞Hõ JO^Œih ^Õfi+≤™êÎ~∞° ,
Jã¨∂Ü«∂Ѩ~°∞Öˇ· LO\Ï~°∞. Q˘Ñ¨ÊHÀã¨O âßG q~°∞^ŒúOQÍ <å=∞=∂„`«Ñ¨Ù
Ü«∞[˝Ü«∂QÍÅ∞ KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞.
JÖÏ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ J*Ï˝#OÖ’ =ÙO_Õ"åi „Ѩ=~°#Î QÆ∞iOz K≥Ñʨ _»O
[iyOk. JÖÏ „Ѩ=iÎOKÕ "åiH˜ PÜ«∞# ZÖÏO\˜ Ѩiã≤u÷ HõÅQÆ KÕ™êÎ#<åfl_À!
D „H˜Ok â’¡HOõ Ö’ K≥Ñʨ _»O [iyOk.

132
â’¡II `å#ǨÏO kfi+¨`«ó „‰õÄ~å<£ ã¨O™êˆ~+¨μ #~å^èŒ=∂<£
HΔ̃áê=∞º[„㨠=∞â◊√ÉèÏ <åã¨∞s¿+fi= Ü≥∂x+¨μ (Éèí.w.16-19)
`å:– JÖÏ ã¨=∞ãÎ̈ „áê}∞ÅÖ’ P`«‡ ~°∂ѨÙ_ç<≥· =Ù#fl ##∞fl ^Õfi+≤OK«∞,
„‰õÄ~°∞Öˇ#· =∞#∞*Ï^è=Œ ÚÅ#∞ <Õ#∞ [##, =∞~°}=ÚÅ`À LO_»∞ ^Œ∞óYHõ~"° ∞≥ #ÿ
Ѷ¨∞’~° ã¨O™ê~°=∞O^Œ∞ =∂\˜=∂\˜H© Ѩ_»"Õã≤ "åix |Ǩï ^Œ∞óYHõ~°"≥∞ÿ#
Jã¨∞~° Ü≥∂#∞ÅO^Œ∞ ѨÙ\ì̃OK≥^#Œ ∞.
JÖÏ J*Ï˝#∞ʼnõΩ ZÖÏO\˜ QÆu Ѩ_»∞`«∞O^À ÉèíQÆ"å#∞_»∞
`≥eÜ«∞KÕÜ∞« _»O [iyOk. =∞i =∞#O =∞# „Ѩ=~°#Î #∞ |\ì̃ J*Ï˝#OÖ’
=Ù<åfl=∂? *Ï˝#O á⁄O^•=∂? J#flk ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. =∞# rq`«O,
=∞# Éèqí +¨º`ü ZÖÏ =ÙO_»É’`«∞O^À =ÓÇ≤ÏOK«∞HÀ=K«∞Û. XHõ"àÕ ◊ =∞# „Ѩ=~°#Î
J*Ï˝#Hõ~O° QÍ =ÙO>Ë `«Ñʨ xã¨iQÍ =∞# „Ѩ=~°#Î =∂~°∞ÛHÀ"åe. *Ï˝<åxfl
ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe. ÖËHáõ È`Õ #+¨áì ÈÜÕ∞k =∞#"Õ∞. HõëêìÅ áêÅÜÕ∞ºk =∞#"Õ∞.
=∞# rq`«O =∞#O KÕ¿ã Hõ~‡° Å#∞ |\ì̃ =∂„`«"∞Õ =ÙO@∞Ok.
HÍh =∞#O KÕ¿ã P~å^è#Œ Å∞ |\ì̃ =ÙO_»^∞Œ . Hõ~°‡Å∞ =∞# Ü≥ÚHõ¯ ''*Ï˝<åxfl,
J*Ï˝<åxfl—— |\˜ì =ÙO\Ï~Ú. JO^Œ∞KÕ`« „Ѩf XHõ¯~°∂ J*Ï˝<åxfl
`˘ÅyOK«∞HÀ"åe. „Ѩ=~°#Î =∂~°∞ÛHÀ"åe. ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ É’kèOz# ^•xH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ =∂~åe. „Ѩ=iÎOKåe. rqOKåe. Wk KåÖÏ =ÚYºO.
=∞i J*Ï˝#O `˘ÅyOK«∞‰õΩx *Ï˝#O á⁄O^•ÅO>Ë =∂~°"æ ∞Õ k?
^•xH˜ ~Ô O_Õ ~Ô O_»∞ =∂~åæÅ∞. (1) ™êufiHõ"∞≥ #ÿ âßHÍǨ~°O fã¨∞HÀ"åe.
(2) âßfi㨠g∞^Œ ^蕺㨠=ÙOz ^蕺#O K≥Ü∂« ºe. Wq `«Ñʨ "Õ̂~ =∂~°Oæ
ÖË^∞Œ . Wq ~Ô O_»∂ PK«iOz# "åˆ~ *Ï˝#O ã¨OáêkOK«∞HÀQÆÅ~°∞. *Ï˝#∞Å∞ÖÏ
„Ѩ=iÎOK«QÆÅ~°∞. ã¨=∞㨺Š#∞O_ç, ^Œ∞óYO #∞O_ç =ÚHÎ̃x á⁄O^ŒQÆÅ~°∞.
JO^Œ∞Hˆ Ѩ„fr JO\Ï~°∞.
''^蕺#O =Å¡<Õ *Ï˝#O - *Ï˝#O =Å¡<Õ =ÚHÎ̃——
JO^Œ∞KÕ`« ''^蕺#O K≥Ü∞« ºO_ç - =ÚHÎ̃x á⁄O^ŒO_ç——.

133
„|Ǩχi¬ Ѩ„fr ã¨`«º"å‰õΩ¯Å∞ - 1
1) ''q`«#Î OÖ’ K≥@∞ì =ÙOk - ^蕺#OÖ’ ã¨~fi° =¸ LOk!——
2) ''Z=ix "åˆ~ L^Œiú OK«∞HÀ"åe!——
3) ''r=Ù_Õ ^Õ=Ù_»∞ - ^ÕǨÏ"Õ∞ ^Õ"åÅÜ«∞O!——
4) ''ã¨^• =~°=Î ∂#OÖ’ rqOK«∞!——
5) ''`åºQÆO =Å¡<Õ J=∞$`«`«fiO ã≤kúã¨∞ÎOk!——
6) ''=∞# "åãÎ̈"åʼnõΩ =∞#"Õ∞ HÍ~°‰Ωõ ÅO!——
7) ''<À HõOÃÑ¡ÂO\òû! <À [_ç̊"≥∞O\òû!——
8) ''QÆ`«O qQÆ`«"≥∞ÿ`Õ - =~°Î=∂#O J=QÆ`«=∞=Ù`«∞Ok!——
9) ''^蕺#O ^•fi~å<Õ ã¨OHõÅÊ â◊HÎ̃!——
10) ''^•#"Õ∞ ^èŒ~°‡O - ^èŒ~°‡"Õ∞ ѨÙ}ºO!——
11) ''D [#‡<Õ PYi [#‡QÍ KÕã¨∞HÀ!——
12) ''=∞# [#‡Å#∞ =∞#"Õ∞ Z#∞fl‰õΩx =KåÛO!——
13) ''Jxfl ~°HÍÅ *Ï˝<åʼnõΩ =¸ÅO '^蕺#O—!——
14) ''^蕺#O ^•fi~å<Õ k=º*Ï˝# „ѨHÍâ◊O!——
15) ''P`«‡*Ï˝#O KÕ`«<Õ T~°÷fiÖ’Hõ „áêÑ≤Î!——
16) ''<À\˜Ö’x =∂>Ë #∞^Œ∞\˜ g∞^Œ ~å`«!——
17) ''Ç≤ÏOã¨#∞ g_ç`Õ =∂#=Ù_»∞ - ǨÏOã¨#∞ Ѩ_ç`Õ ^Õ=Ù_»∞!——
18) ''Ç≤ÏO™È Ѩ~°"≥∂ J^èŒ~°‡ó!——
19) ''ã¨HõÅ „áê}˜HÀ\˜`À q∞„`«`«fi"Õ∞ |∞^Œú`«fiO!——
20) ''^蕺#O =Å¡<Õ *Ï˝#O - *Ï˝#O =Å¡<Õ =ÚHÎ̃!——
21) ''^ÕxѨ@¡ „â◊^Œú =ÙO>Ë JÖÏO\˜ *Ï˝#O =ã¨∞ÎOk!——
22) ''#~°∞_»∞ <å~åÜ«∞}∞_»∞ HÍ=_»"Õ∞ „Ѩu XHõ¯i rq`«ÅHõΔºO!——
23) ''„QÆO^ä•Å∞ K«kq`Õ Ñ¨O_ç`«∞Å∞, ^蕺#O KÕ¿ãÎ |∞∞+¨μÅ∞ J=Ù`å~°∞!——
24) ''Ѩ~°∞ʼnõΩ JѨHÍ~°O KÕ¿ãÎ áêѨO! - Ѩ~°∞ʼnõΩ LѨHÍ~°O KÕ¿ãΠѨÙ}ºO!
`«#‰õΩ LѨHÍ~°O KÕã¨∞‰õΩO>Ë "≥∂HõΔO!——
25) ''JѨ[Ü«∞O ‰õÄ_® q[Ü«∞OÖ’ XHõ "≥∞>Ëì!——
134