CÁI CHÂN QUÈ

…Tôi có một người bạn tên là Minh. Anh ta là một thiếu niên linh lợi,
đảm đang và rất có nghị lực. Nhà anh vốn nghèo. Cũng vì cái nghèo ấy, mà
từ thuở nhỏ, anh Minh đã phải chịu bao nhiêu nỗi khổ sở, thiếu th ốn không
kể những nỗi bị ức hiếp mà những người nghèo ở thời nào cũng phải chịu.
Vì vậy, khi lớn lên, Minh chỉ có một chủ đích: làm giàu. Anh ta vẫn th ường
nói với tôi: "Đời bây giờ, chỉ có một sức mạnh, là đồng tiền. Nếu anh có tiền,
anh làm gì cũng được". Tôi mỉm cười hoài nghi trả lời rằng sự đó không
chắc lắm, rằng tuy đồng tiền là một sức mạnh đáng quý th ật - vì ai dám chê
bai nó? - nhưng không phải là mục đích cốt yếu ở đời vì đồng tiền không
đem lại cho ta sự sung sướng bao giờ cả. Minh nhún vai, cho tôi là một anh
thi sĩ viển vông, chỉ biết mơ màng hão mà không biết đến những sự thiết
thực khác cần hơn nữa.
Nhưng anh Minh hình như bị cái không may nó ám ảnh. Những công việc
anh hăng hái làm đều bị thất bại cả. Những lúc anh tưởng được thành công,
tưởng sẽ nắm trong tay được món tiền, thì lại là những lúc anh sắp được tin
công việc hỏng. Cái không may ấy làm cho anh trở nên một người tấm t ức,
và càng ngày đồng tiền lại càng là cái ám ảnh độc nh ất c ủa trí não anh, cho
đến một ngày cái không may lớn nữa đến làm anh khổ sở.
Hôm ấy anh ta đương đi trong phố, thì bị một cái ô tô tự nhiên bỏ đường
nhảy lên hè cán phải. Minh chỉ kịp thoáng nghĩ đến cái sự không may ấy
nữa, rồi anh đau quá ngất đi.
Khi tỉnh dậy, Minh thấy mình nằm trên một chiếc giường trong nhà
thương. Anh chỉ mang máng nhớ lại hình như sau tai nạn, họ có mang anh
lên bàn mổ, vì lúc bấy giờ anh thoáng ngửi thấy mùi thuốc mê. Nhưng rồi
sau Minh mê đi không biết gì nữa.
Anh khe khẽ cử động chân tay, thì biết chân bên phải như bị tê liệt. Chợt
nghĩ đến sự cưa chân, Minh toát mồ hôi trán, quả tim đập mạnh. […]
Minh sống những ngày chán nản ghê gớm trên giường bệnh. Cụt chân!
Bây giờ anh đã cụt chân thì còn làm gì được nữa. Nghĩ đến lúc phải lê cái
chân gỗ như những người què anh thường vẫn gặp, Minh thấy rùng mình
lạnh giá. Một người tàn tật như anh thì còn bao giờ mong đạt được cái ch ủ
đích anh vẫn đeo đuổi xưa nay nữa. Còn mong gì có tiền! Đến mong cái chân
lại lành như cũ cũng không thể nào được rồi. Minh chỉ muốn tự tử.
Nhưng bốn tháng sau, khi ra khỏi nhà thương, Minh cũng quen dần với
số phận của mình. Anh đành chịu vậy với một chân què. Đấy là m ột s ự an
phận buồn rầu và khổ não, tràn lấp hết cả những sở ước của đời anh.
 Nhưng, - đó là một cái may hay cái không may? Minh lại hi v ọng khi
người thầy kiện của anh đến bảo cho anh biết có thể kiện hãng ô tô đ ể xin
đòi một số tiền bồi thường rất lớn. Anh ta, từ đấy, hồi h ộp mong đ ợi t ừng
ngày cái kết quả của vụ kiện trên tòa án. Anh nghĩ đến số tiền mà anh sẽ có,
nghĩ đến cái sức mạnh mà tiền sẽ mang đến cho anh. Tôi thấy anh ta l ại vui
vẻ, huýt sáo miệng, và toan tính thực hành những cái mộng tưởng mà anh
ta theo đuổi bấy lâu nay.
Quả nhiên anh được kiện. Ngày lĩnh tiền, Minh rủ tôi cùng đi. Anh mân
mê những tờ giấy bạc - một vạn bạc - một cách thiết tha và khoan khoái.
Mắt anh sáng lên, nhưng lần này vì vui mừng, anh giữ ch ặt vào ng ực t ập
giấy bạc yêu quý, như ôm một người tình nhân.
Tuy vậy, lúc cùng đi xe trở về nhà, một mối buồn lại đến ám ảnh anh.
Minh buồn rầu, chỉ vào cái thân gỗ của anh, nói:
- Giá không què chân mà được số bạc này có phải sướng biết bao không!
Rồi anh tấm tức thở dài, mắt đăm đăm nhìn thẳng ra xa như đang suy
nghĩ lung lắm.
Được ít lâu, tôi gặp Minh luôn luôn ở những chốn ăn chơi trong thành
phố. Đồng tiền làm cho anh đạt được mọi ý muốn. Anh lấy tiền bù đắp vào
cái chỗ chân què của anh; cái sức mạnh đồng tiền làm cho anh say s ưa.
Muốn tận hưởng những cái khoái lạc cũng như người khác, Minh vung tiền
ra không tiếc.
Tôi đã có lần khuyên anh nên dè dặt, thì Minh có vẻ tấm tức trả lời:
- Anh bảo tội gì mà không tiêu cho sướng? Mà tôi còn giữ tiền làm gì c ơ
chứ?
[…] Hai năm sau. Điều mà người ta có thể đoán trước được đã đến.
Phung phí trong hai năm, số tiền một vạn của anh Minh không còn m ột xu
nhỏ. Anh lại trở lại với cái nghèo nàn như cũ, với những cái thiếu thốn của
kẻ không tiền. Nhưng tâm anh đã rớm máu bị thương; lòng anh bây giờ
không như trước nữa. Bây giờ trong lòng anh đầy những sự chua chát và
chán nản. Cái chán nản sau những cuộc chơi bời, cái chua chát khi nhận
thấy sự thay đổi của lòng người đối với kẻ có tiền và không có tiền.
Tôi đến tìm anh Minh trong một căn nhà ở ngoại ô. Ôn lại chuyện cũ, tôi
hỏi anh một cách thân mật:
- Thế nào, bây giờ anh đã quên chưa?
Minh buồn rầu, giơ cái chân cụt ra ánh sáng, thong thả trả lời:
- Không, nó ở đây, không quên được.
Anh nói cả vết thương ở ngoài hình thể và trong tâm hồn.
 (Trích Cái chân què, Tuyển tập truyện ngắn Thạch Lam,
NXB Văn học, 2004, tr.73)
Đáp án tham khảo (Ghi lại)
Trả lời 13 câu hỏi về: Cái chân què- truyện ngắn Thach Lam
(tuần từ 24-1.3)
1. Xác định ngôi kể trong văn bản, tác dụng?
Ngôi kể thứ nhất
Tạo tính chân thực, gần gũi cho câu chuyện, có thể đi sâu vào thế giới nội
tâm nhân vật
2. Xác định được điểm nhìn, sự thay đổi điểm nhìn.
Điểm nhìn nhân vật tôi- người kể chuyện.
Đặt điểm nhìn vào nhân vật Minh: Nghĩ đến lúc phải lê cái chân gỗ như
những người què anh thường vẫn gặp, Minh thấy rùng mình lạnh giá.
Một người tàn tật như anh thì còn bao giờ mong đạt được cái chủ đích
anh vẫn đeo đuổi xưa nay nữa. Còn mong gì có tiền! Đến mong cái chân
lại lành như cũ cũng không thể nào được rồi. (tạo tính chân thực; nhân
vật sống động; tạo nên sự đa giọng điệu, thu hút cho tác phẩm)

3.
Đề tài: Người lao động nghèo ở thành phố những năm trước cách mạng
tháng 8
Chủ đề: Cuộc đời vốn không dễ dàng. Con người nếu gặp những điều
không may, không làm chủ số phận rất dễ rơi vào bế tắc, sống khó khăn
và vô nghĩa.
Sự đồng cảm, trăn trở của tác giả về thân phận con người. Lời khuyên
sống có nghị lực, ý chí vững vàng trước khó khăn.
4. Xác định không gian trong văn bản.
Đường phố, bệnh viện, chốn ăn chơi trong thành phố, căn nhà ngoại ô.
5 Xác định thời gian trong văn bản.
Quãng đời nhân vật nhất là ở tuổi trưởng thành, làm ăn thất bại, gặp tai
nạn, vào viện từ đó tàn tật, nhận tiền bồi thường, sa vào ăn chơi và tr ắng
tay. Cuộc gặp với tôi..
5. Xác định sự việc, chi tiết tiêu biểu.
Sự việc: Minh gặp tai nạn xe, một chân bị cưa thành người tàn tật.
Anh nhận tiền bồi thường 1 vạn..
Minh sa vào chốn ăn chơi, trắng tay. Anh ta tàn tật cả về thể xác và tâm
hồn.
 Chi tiết:
"Đời bây giờ, chỉ có một sức mạnh, là đồng tiền. Nếu anh có ti ền, anh làm
gì cũng được".
Cụt chân! Bây giờ anh đã cụt chân thì còn làm gì được nữa.
Anh bảo tội gì mà không tiêu cho sướng? Mà tôi còn giữ tiền làm gì cơ
chứ?
Anh nói cả vết thương ở ngoài hình thể và trong tâm hồn.
6. Xác định nhân vật, đặc điểm của nhân vật.
*Minh- nhà nghèo, chịu nhiều thiệt thòi
Lanh lợi, nghị lực, đảm đang- ham kiếm tiền, năng nổ làm ăn.
Gặp thất bại.
Không may tai nạn, nhận tiền bồi thường sa vào ăn chơi.
Minh trắng tay hoàn toàn mất niềm tin, phương hướng trong cuộc sống.
*Tôi- một nhà văn biết tiền là quan trọng nhưng không phải là tất cả.
Tôi là người bạn chứng kiến, bên cạnh, chia sẻ và đồng cảm với cuộc sống
của Minh.
7. Tóm tắt cốt truyện của đoạn trích trên.
Truyện viết về cuộc sống của thanh niên tên Minh. Nhà nghèo nên Minh
mong muốn có tiền, có cuộc sống khác. Anh linh lợi, hoạt bát quyết tâm
kiếm tiền nhưng làm ăn không gặp may. Tệ hơn nữa, Minh gặp tai nạn xe
và phải cưa mất một chân. Minh được chủ xe bồi thường số tiền lớn. Anh
ta phung phí trong 2 năm và hết sạch số tiền. Minh chịu thương tật cả thể
xác và tâm hồn.
9. Nêu chủ đề của văn bản.(lặp- câu 3)
10. Nhận xét thái độ của người kể chuyện đối với nhân vật Minh.
Đồng cảm, nhưng không đồng tình với quan điểm coi trọng đồng tiền và
cách sống hoang phí của nhân vật
Thái độ chân thành, sâu sắc, nhân văn, khơi dậy sự đồng cảm nơi người
đọc.
11. Anh/Chị có đồng tình với quan niệm của nhân vật Minh trong câu
văn “Anh bảo tội gì mà không tiêu cho sướng? Mà tôi còn giữ tiền làm gì cơ
chứ?” không? Vì sao?
Không đồng tình vì:
Cuộc sống ai cũng ít nhiều trải qua khó khăn. Ta kiên cường đối mặt và tìm
giải pháp phù hợp sẽ tìm thấy ý nghĩa cuộc sống.
Nhân vật Minh lâm vào cảnh khốn khổ không như người bình thường. Anh
ta cần tiết kiệm để lo cho cuộc sống khi hạn chế khả năng lao động, khi
ốm đau bệnh tật và xa hơn nữa là giúp những người thân yêu, thường là
bố mẹ già đau yếu.. khi cần bởi họ cũng nghèo.
Việc tiêu tiền vào chốn ăn chơi phung phí, không mua được niềm vui đích
thực mà con người ngày càng mệt mỏi, chán nản , bế tắc và cùng đường
hơn.
12. Rút ra 01 bài học sâu sắc nhất anh/chị nhận được từ cuộc đời của
nhân vật Minh.
Không nản chí trước khó khăn
Vì:
Khó khăn, tai ương có thể đến bất cứ lúc nào.
Ta không nản chí sẽ tìm ra hướng đi, sống cuộc đời ý nghĩa; lan t ỏa giá tr ị
ra gia đình và cộng đồng.
Nếu nản chí ta mất phương hướng, sa vào tệ nạn và cuộc sống ngày càng
khó khăn, bế tắc.
13. Từ câu văn “Cái chán nản sau những cuộc chơi bời, cái chua chát
khi nhận thấy sự thay đổi của lòng người đối với kẻ có tiền và không
có tiền”, anh/chị hãy nhận xét về sự thay đổi lòng người của những
kẻ cơ hội trong xã hội?
Câu văn thể hiện chiêm nghiệm chua chát của Minh về lòng người, thế sự
sau trải nghiệm tiêu cực ăn chơi hết số tiền bồi thường.
Trong cuộc sống có nhiều người tốt nhưng cũng có kẻ cơ hội, thực dụng
vô tình. Họ kết giao khi ta có tiền, có lợi thế, thân với ta, t ử t ế v ới ta đ ể
cùng hưởng lợi, hưởng vui.
Khi ta thất thế, sa cơ, họ lập tức quay lưng, coi thường, thậm chí nói xấu:
“Còn bạc còn tiền còn đệ tử
Hết cơm hết rượu hết ông tôi.”( Nguyễn Bỉnh Khiêm)
Sự bạc bẽo, lạnh lùng của lòng người là một thực tế. Ta cần nhận th ức
được, tạo lập cuộc sống tự lập và có bản lĩnh, chọn bạn mà chơi để không
chịu những tác động quá lớn từ những người không tốt.