LẬP TRÌNH PLC (PROGRAMMABLE LOGIC CONTROLLER)

MỤC TIÊU MÔN HỌC

Trang bị cho sinh viên kiến thức cơ bản tổng quát về hệ thống điều
khiển cơ điện tử, hệ thống điều khiển tuần tự, … ứng dụng PLC để
điều khiển, phương pháp xây dựng mạch điện điều khiển hệ thống.

Sinh viên nắm được các bài toán điều khiển hệ thống đơn giản cơ bản
trong thực tế, hình thành các kỹ năng phân tích, thiết kế; xây dựng
các phương trình điều khiển, mô phỏng điều khiển bằng phần mềm
lập trình PLC; ứng dụng hệ thống điều khiển bằng PLC trong thực tế.
1
Th.S Nguyễn Vạn Quốc
LẬP TRÌNH PLC (PROGRAMMABLE LOGIC CONTROLLER)
NỘI DUNG MÔN HỌC
Bài 1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
Bài 2. PLC iQ
Bài 3: KẾT NỐI NGOẠI VI - PHẦN MỀM GX WORKS3
Bài 4: TẬP LỆNH LẬP TRÌNH BÍT CƠ BẢN
Bài 5: TIMER, COUNTER VÀ CÁC LỆNH GỌI CHƯƠNG TRÌNH
Bài 6: LỆNH DỊCH CHUYỂN – SO SÁNH DỮ LIỆU
Bài 7: PHÉP TOÁN SỐ HỌC
Bài 8: PHÁT XUNG - HSC
Bài 9: LỆNH LẬP TRÌNH ANALOG
2
Th.S Nguyễn Vạn Quốc
 QUY ĐỊNH CÁCH TÍNH ĐIỂM QUÁ TRÌNH

QUY ĐỊNH CÁCH TÍNH ĐIỂM

Tổng kết quả điểm học phần = Điểm quá trình (50%) +
Điểm thi hoặc (Điểm tiểu luận+ vấn đáp) (50%)

Trong đó: điểm quá trình được tính điểm như sau:

Điểm quá trình = Chuyên cần 40% + Điểm kiểm tra,

Tiểu luận 30%+ Điểm thảo luận, phát biểu, bài tập
trên lớp, … 30%
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
PLC (programable logic controller) là bộ điều khiển lập trình được.

4
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
PLC (programable logic controller) là bộ điều khiển lập trình được.

22

5
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
PLC (programable logic controller) là bộ điều khiển lập trình được.

Xem

6
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
PLC (programable logic controller) là bộ điều khiển lập trình được.

Xem video
7
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
PLC (programable logic controller) là bộ điều khiển lập trình được.

Xem video

8
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
PLC (programable logic controller) là bộ điều khiển lập trình được.

Xem V
9
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
PLC (programable logic controller) là bộ điều khiển lập trình được.

1.1.1 Lịch sử phát triển

Được tạo ra từ ý tưởng của một nhóm kỹ sư
thuộc hãng General motors, Mỹ vào năm 1968 nhằm
để thay thế những mạch điều khiển bằng Rơle và thiết
bị rời rạc, cồng kềnh.
Bộ điều khiển lập trình được sản xuất thương
mại đầu tiên trên thế giới do hãng Modicon sản xuất
có tên là Modicon 084. 10
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.1 Lịch sử phát triển
Các chỉ tiêu cho bộ điều khiển lập trình như sau:

Dễ lập trình và thay đổi chương trình điều khiển.

Cấu trúc dạng module dễ bảo trì và sửa chữa.

Độ tin cậy lớn trong môi trường sản xuất của nhà
máy công nghiệp.

Giá thành rẻ, có khả năng cạnh tranh.

11
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.1 Lịch sử phát triển
Vào giữa thập niên 70, PLC nổi bậc nhất là điều khiển
tuần tự theo chu kỳ và theo bit dựa trên nền tảng của CPU.
Vào năm 1976 PLC có khả năng truyền thông.

Từ đó tới nay PLC phát triển mạnh và ứng dụng

trong tất cả các ngành công nghiệp
Có nhiều hãng sản xuất PLC như: Siemens, Allen-Bradley,
Omron, General Motor, GE Fanuc, Modicon, ABB, LS…
12
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Cấu trúc của một hệ thống điều khiển tự động

Hình 1.1: Sơ đồ trình bày cơ cấu hệ thống điều khiển tự động cơ bản dùng PLC 13
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay

14
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay
Dựa vào bảng so sánh trên khi muốn thay đổi nhiệm vụ điều
khiển thì phải thay đổi mạch điều khiển:

Hệ điều khiển Relay: Phải thay đổi các

phần tử mới, lắp lại mạch.

Hệ điều khiển PLC: Chỉ cần thay đổi

chương trình điều khiển.

15
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay
Sự khác nhau giữa hệ điều khiển bằng relay và hệ điều
khiển bằng PLC có thể minh hoạ một cách cụ thể như sau:

Điều khiển hệ thống 3 máy bơm qua 3 khởi động

từ: K1, K2, K3.
Ví dụ: Điều khiển trình tự như sau: Các động cơ chỉ
được phép khởi động làm việc tuần tự qua contactor K,
nghĩa là K1 đóng trước, tiếp theo K2 đóng và cuối
cùng K3 đóng. 16
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay

Hệ điều khiển Relay Hệ điều khiển PLC

17
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay

Hệ thống vẫn các động cơ như trên, nhưng điều

khiển trình tự thực hiện được thay đổi như sau:
Chỉ đóng được hai trong ba động cơ hoặc mỗi
động cơ có thể hoạt động một cách độc lập.

18
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay

Hệ điều khiển Relay Hệ điều khiển PLC

19
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay

Hệ điều khiển Relay trước Hệ điều khiển Relay sau

20
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay

Hệ điều khiển PLC trước

Hệ điều khiển PLC sau

21
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.2 Sự khác nhau giữa hệ điều khiển dùng PLC và Relay
Hệ điều khiển lập trình PLC có những ưu điểm sau
Thích ứng với những nhiệm vụ điều khiển khác nhau.

Khả năng thay đổi đơn giản trong quá trình đưa thiết bị
vào sử dụng.
Tiết kiệm không gian lắp đặt.
Tiết kiệm thời gian trong quá trình mở rộng và phát triển
nhiệm vụ điều khiển bằng cách copy các chương trình.
Các thiết bị điều khiển theo chuẩn. 22
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
Các ngõ vào và ra.
Dung lượng nhớ.
Bộ đếm (counter).
Bộ định thời (timer).
Bit nhớ.
Các chức năng đặc biệt.

Tốc độ xử lý.
Khả năng truyền thông

Hình 1.2: Cấu trúc PLC 23

 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
Bộ nhớ: PLC đều sử dụng 3 loại bộ nhớ sau

* Bộ nhớ ROM (Read Only Memory)

PLC bộ nhớ này dùng để lưu giữ chương trình điều hành

* Bộ nhớ RAM (Random Acess Memory)

Dùng để lưu giữ dữ liệu hoặc kết quả tạm thời của các
phép toán.

* Bộ nhớ EEPROM(Electrical Erasable Programable ROM)

Dùng để lưu giữ chương trình ứng dụng trong PLC

24
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.1 Khối vào (Module input)
Các ngõ vào của khối này sẽ được kết nối với các bộ
chuyển đổi tín hiệu và biến đổi các tín hiệu này thành tín
hiệu phù hợp với tín hiệu xử lý của CPU.

Khối vào số (DI: Digital Input)

Các ngõ vào của khối này được kết nối với các bộ
chuyển đổi tạo ra tín hiệu nhị phân như nút nhấn, công
tắc, cảm biến …. tạo tín hiệu nhị phân 25
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.1 Khối vào (Module input)
Khối vào số (DI: Digital Input)

Ví dụ: Các nút nhấn, công tắc

được nối với nguồn 24VDC
thì yêu cầu phải sử dụng khối
chuyển đổi đầu vào có nguồn
cung cấp là 24VDC.
26
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.1 Khối vào (Module input)
Khối vào tương tự (AI: Analog Input)
Khối này có nhiệm vụ biến đổi tín hiệu tương tự
(hay còn gọi là tín hiệu analog) thành tín hiệu số

Các ngõ vào của khối này được kết nối với các bộ
chuyển đổi tạo ra tín hiệu analog như cảm biến nhiệt
độ (Thermocouple), lưu lượng, ngõ ra analog của
biến tần...
27
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.1 Khối vào (Module input)
Khối vào tương tự (AI: Analog Input)

28
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.1 Khối vào (Module input)

Ví dụ: Các cảm biến tạo ra tín hiệu analog là dòng

điện (4..20 mA) thì phải sử dụng ngõ vào analog là
loại nhận tín hiệu dòng điện (4..20 mA). Nếu cảm
biến tạo ra tín hiệu analog là điện áp (0..5V,
0…10V) thì phải sử dụng ngõ vào analog nhận tín
hiệu là điện áp (0..5V, 0…10V).
29
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.2 Khối ra (Module output)

Khối này có nhiệm vụ khuếch đại các tín

hiệu sau xử lý của CPU (được gởi đến
vùng đệm ra) cung cấp cho đối tượng điều
khiển như: cuộn dây, đèn báo, van từ …

30
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.2 Khối ra (Module output)
Khối ra số (DO: Digital Output)

Các ngõ ra của khối này

được kết nối với các đối
tượng điều khiển nhận tín
hiệu nhị phân như: đèn báo,
cuộn dây relay...

31
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.2 Khối ra (Module output)
Theo loại điện áp sử dụng, ngõ ra số được phân thành hai loại:

Điện áp một chiều (DC: Direct Current):

Gồm có hai loại ngõ ra là Transistor và relay.

Điện áp xoay chiều (AC: Alternative Current):

Gồm có hai loại ngõ ra là relay và TRIAC.

32
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.2 Khối ra (Module output)
Khối ra tương tự (AO: Analog Output):

Khối này có nhiệm vụ biến đổi tín hiệu số được gởi từ

CPU đến đối tượng điều khiển thành tín hiệu tương tự.

Các đối tượng điều khiển nhận tín hiệu tương tự

như ngõ vào analog của biến tần, van tỷ lệ ...

33
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Cấu trúc PLC
1.1.3.2 Khối ra (Module output)
Khối ra tương tự (AO: Analog Output):
Ví dụ: Ngõ vào analog
của biến tần nhận tín
hiệu là điện áp
(0..10V) thì phải sử
dụng ngõ ra tương tự
tạo ra tín hiệu analog
là điện áp (0..10V).
34
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Chu kỳ quét

Hình 1.3: Chu ký quét của PLC

35
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Chu kỳ quét

36
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.1 Tổng quan
1.1.3 Chu kỳ quét

37
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.1 Alpha
Là dòng sản phẩm loại nhỏ dùng cho các ứng dụng nhỏ với
số lượng I/O ít

38
Hình 1.4 CPU ALPHA và HMI ALPHA
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.2 Họ FX
FX0-FX0N, FX0S, FX1S, FX1N, FX2N, FX3S,
FX3G, FX3U, FX5U

39
Hình 1.5 CPU FX2N
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.2 Họ FX

Hình 1.6 Một hệ thống sử dụng PLC FX3S 40

 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.2 Họ FX

Hình 1.7 CPU PLC FX5U- FX5UC

41
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.3 Qn

Hình 1.8 CPU Q và một số module mở rộng

42
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.3 Qn

Hình 1.9 Mạng truyền thông CC-Link dòng CPU43 Q

 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.3 iQ

Hình 1.10 CPU iQ-R04EN và một số module mở rộng

44
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.3 iQ

Hình 1.11 Mạng truyền thông CC-Link dòng CPU

45
iQ
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.3 L

46
Hình 1.12 CPU PLC L
 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.2 Giới thiệu PLC hãng Mitsubishi
1.2.3 L

Hình 1.13 Mạng truyền thông CC-Link dòng CPU L 47

 Bài 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PLC
1.3 Phần mềm lập trình PLC iQ (iQ-F; iQ-R)

Hình 1.14: Phần mềm GX WORKS3 48

49