Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmd ;~rfng sfo{ljlw, @)&^
:jLs[t ldlt M @)&^÷)%÷@^
k|:tfjgf M /fli6«o o'jf gLlt, @)&@ / o'y lehg @)@% cg';f/ o'jfx?nfO{ ;jn, ;Ifd, cfTdlge{/
agfpb} pgLx?sf] ;fy{s ;xefuLtf / g]t[Tj Ifdtfsf] ljsf; u/L o'jf kl/rfng dfkm{t ;fdflhs
?kfGt/0faf6 ;d[4 :yfgLo tx lgdf{0f sfo{df 6]jf k'¥ofpg Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj
Ps pBd sfo{qmdnfO{ k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog ug]{ p2]Zon] kl/ifb\sf] sfo{sf/L ;ldltn] of]
sfo{ljlw agfPsf] 5 .
kl/R5]b –!
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ of] sfo{ljlwsf] gfd æPs :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd
sfo{qmd ;~rfng sfo{ljlw, @)&^Æ /x]sf]5 .
-@_ of] sfo{ljlw kl/ifb\sf] sfo{;ldltn] :jLs[t u/]sf] ldlt b]lv nfu" x'g]5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;ª\un] csf]{ cy{ gnfu]df o; sfo{ljlwdfM–
-s_ æPs :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmdÆ eGgfn] :yfgLo txaf6 pBd
k|j4{g dfkm{t ;fdflhs ?kfGt/0fsf nflu j8f :t/df ;~rflnt pBd sfo{qmd ;Demg' kb{5 .
-v_ æ:yfgLo txÆ eGgfn] æPs :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmdÆ ;~rflnt
:yfgLo tx ;Demg' kb{5 .
-u_ ækl/ifb\Æ eGgfn] /fli6«o o'jf kl/ifb\ ;Demg' k5{ .
-3_ æo'jf SnaÆ eGgfn] :yfgLo txsf] k|To]s j8fdf u7g ePsf] !^–@$ jif{ pd]/ ;d'xsf o'jf
;b:ox? /x]sf /fli6«o o'jf kl/ifb\åf/f hf/L ul/Psf] o'jf Sna u7g tyf o'jf ;+;b ;~rfng
sfo{ljlw, @)&% adf]lhd ul7t o'jf SnanfO{ ;Demg' kb{5 .
-ª_ æo'jf pBd ljsf; 3'DtL sf]ifÆ eGgfn] Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd
sfo{qmd ;~rfngsf nflu :yfgLo txåf/f :yflkt sf]if ;Demg' kb{5 .
-r_ æljz]if k|fyldstfsf] ;d'xsf o'jfÆ eGgfn] åGåkLl8t, hf]lvddf k/]sf, ckfª\utf ePsf,
;LdfGts[t, nf]kf]Gd'v / cNk;+Vos o'jfnfO{ ;Demg' kb{5 .
1
-5_ ÆpBdL o'jf ;d'xæ eGgfn] Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmd
;~rfng ug{sf nflu s'g} j8fdf !^ – $) jif{sf o'jfx?åf/f u7g ul/Psf] sDtLdf % hgf o'jfx?sf]
pBdL ;d'xnfO{ ;Demg' kb{5 .
-h_ æ;+3 ;+:yfÆ eGgfn] k|rlnt sfg'g adf]lhd btf{ eO{ o'jfsf] If]qdf cljl5Gg ?kdf sfd ul//x]sf]
;+3 ;+:yfnfO{ ;Demg'kb{5 .
-em_ æ;fem]bf/ ;+:yfÆ eGgfn] Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmd ;~rfngsf nflu k|fljlws
;]jf / ;xof]u pknJw u/fO{ ;fem]bf/Ldf sfd ug]{ cGo ;+3 ;+:yfnfO{ ;Demg'k5{ .
kl/R5]b – @
p2]Zo
#= Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmdsf b]xfog';f/ p2]Zo /x]sf 5g\M
-!_ o'jfx?df >d k|lt ;sf/fTds ;f]rsf] ljsf; ug]{,
-@_ pBdzLntf dfkm{t ;fdflhs ?kfGt/0fsf] cleofgdf o'jf SnjnfO{ g]t[TjbfoL e"ldsf k|bfg ug]{
-#_ ;d[4 j8f lgdf{0fsf nflu o'jf Snj dfkm{t\ o'jf kl/rfng ug]{
kl/R5]b – #
nlIft pBdL o'jf ;d'x tyf pBd If]q
$= nlIft pBdL o'jf ;d'x M -!_ Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmd nfu"
ePsf :yfgLo lgsfox?df u7g ePsf ;Dk"0f{ j8f:t/Lo pBdL o'jf ;d'xx? nlIft pBdL o'jf
;d'x cGtu{t kb{5g\ .
-@_ ljz]if k|fyldstfsf] ;d'xsf o'jf tyf o'jf Snax?nfO{ ljz]if k|yldstf lbO{g]5 .
%= pBd If]q M o'jf Snjaf6 Jofj;flos pBd ug{ ;lsg] Jofj;flos If]qx? b]xfo jdf]lhd /xg]
5g\.
-s_ s[lif tyf kz'k+l5df cfwfl/t pBd Joj;fo,
-v_ ag -h8La'6L, agk}bfjf/_ df cfwfl/t pBd Joj;fo,
2
-u_ lj1fg tyf ;"rgf k|ljlw / ;~rf/df cfwfl/t pBd Joj;fo,
-3_ ko{6g k|j4{g -xf]6]n, xf]d:6], l/;f]6{_ df cfwfl/t pBd Joj;fo,
-ª_ lgdf{0fdf cfwfl/t pBd Joj;fo,
-r_ snfdf cfwfl/t pBd Joj;fo,
-5_ ;+:s[lt, ;flxTo ;[hgf, uLt ;+uLtdf cfwfl/t eO{ ul/g] pBd Joj;fo,
-h_ pBdL o'jf ;d'xn] cfjZostf dx;'; u/L 5gf}6 ul/g] cGo pBd Joj;fo .
kl/R5]b – $
pBdL o'jf ;d'x 5gf}6sf cfwf/
^= pBdL o'jf ;d"x 5gf}6sf nflu Go"gtd cfwf/x¿M bkmf $ df pNn]lvt pBd If]qx¿ dWo] s'g}
Ps If]qdf sfo{ ug{ OR5's pBdL o'jf ;d'xnfO{ pBd ;~rfng ug{sf nflu b]xfo cfwf/df 5gf}6
ug'{ kg]{5 .
-s_ k|rlnt sfg'g adf]lhd bt{f eO{ lgodfg';f/ gjLs/0f ePsf],
-v_ o'jfsf] xs lxtsf] ;+/If0f / ;Da4{g tyf ljsf;sf] If]qdf sfd ug]{ p2]Zo ePsf],
-u_ tf]s] adf]lhdsf] 9fFrfdf lgj]bg / Jj;flos sfo{of]hgf ;+nUg u/]sf],
-3_ slDtdf %) k|ltzt dlxnf ;b:o /x]sf],
-@_ pBdL o'jf ;d'xn] k|:tfj u/]sf] Aofj;flos k|:tfjgf d"Nofª\sgsf cfwf/x¿
qm=;+= d"Nofª\sgsf cfwf/x? c+s -a9Ldf_
1 k|:tfljt pBdsf] Joj;flos sfo{of]hgf % -jif{_ 30
2 :yfgLo ;|f]tdf cfwfl/t 15
3 ;dfj]zL ;xeflutf 15
4 yk /f]huf/L l;h{gf ug]{ 15
5 ahf/sf] ;'lglZrttf 15
6 dfgjLo ;|f]t -tflnd k|fKt o'jf_ 10
hDdfM 100
3
kl/R5]b – %
j8f tyf pBdL o'jf ;d'x 5gf}6 / ;Demf}tf
&= j8f 5gf}6 M :yfgLo txn] Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmd ;~rfng ug{
j8f 5gf}6 ug]{5 .
*= pBdL o'jf ;d'x 5gf}6 M -!_ :yfgLo txn] sfo{qmd ;~rfngsf nflu 5gf}6 u/]sf] j8f sfof{non]
sfo{qmddf ;xefuL x'gsf nflu #) lbg] ;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg ug{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;"rgf k|sflzt ePkl5 Ps j8f leqsf slDtdf % hgfsf] j8f o'jf Snasf
;b:ox? /x]sf] o'jf ;d'x jf j8f o'jf Snjn] l;kmfl/; u/]sf !^–$) jif{sf o'jfsf] ;d'xn] pBd
;~rfng ug{sf nflu lgj]bg lbg rfx]df ;f]xL ;"rgfdf pNn]lvt Dofb leq cg';"rL ! adf]lhdsf]
lgj]bg tyf cg';"rL @ adf]lhdsf] 9fFrfdf cfKfm\gf] ;d'xsf] Joj;flos sfo{of]hgf ;lxt pBd
;~rfng ug{sf] nflu ;DjGwLt j8f sfof{nodf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-#_ pBdL o'jf ;d'x 5gf}6 ;ldltM pBdL o'jf ;d'xaf6 k|fKt ePsf lgj]bg tyf Joj;flos
sfo{of]hgf d"Nofª\sg u/L 5gf]6 ug{ k|To]s j8f sfof{nodf b]xfosf] 5gf}6 ;ldlt /xg]5 .
-s_ j8f cWoIf ;+of]hs
-v_ :yfgLo txsf] lZfIff o'jf tyf v]ns'b zfvf k|d'v ;b:o
-u_ j8f ;lrj ;b:o–;lrj
b|i6Jo M
o'jf pBdL ;d'x 5gf]6 ;ldltn] pBd 5gf]6 ubf{ ljQLo sf/f]jf/ ug{ 5gf}6 ePsf] ljQLo ;+:yfnfO{
clgjfo{ ?kdf cfdGq0f ug'{kg]{5 / cfjZostf cg';f/ ;DalGwt If]qsf lj1x¿nfO{ cfdGq0f u/L
/fo ;'emfj lng ;Sg]5 .
-$_ pBdL o'jf ;d'x 5gf}6 ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;f] ;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd
x'g]5 .
(= pBd ;Demf}tfM -!_ j8f sfof{non] 5gf}6 ;ldltjf6 5gf}6 ePsf pBdL o'jf ;d'x, ljQLo ;]jf
k|bfos ;+3;+:yf / :yfgLo lgsfo jLr tf]s]sf] 9fFrfdf t[kIfLo ;Demf}tf ug]{5 .
4
-@_ ;Demf}tf ubf{ o'jf pBdL ;d'xsf ;b:ox?sf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0f kqsf] k|ltlnlk tyf g]kfnL
gful/stfsf] k|df0f kqsf] k|ltlnlk, lghx?sf cleefjsx?sf] gful/stfsf] k|dfl0ft k|ltlnlk / C0f
/sd lxgfldgf ePdf lhDd]jf/L jxg ug]{ d~h'/Lgfdf kq ;DnUg x'g' kg]{5 .
-#_ ;Demf}tfsf] k|yd kIf j8f sfof{no, bf];|f] kIf ljQLo sf/f]jf/ ug{ 5gf}6 ePsf] ljQLo ;]jf
k|bfos ;+:yf / t];|f] kIf o'jf pBdL ;d'x x'g]5. klxnf] kIfdf j8fWoIfsf] /f]xj/df j8f ;lrj
x'g]5g\ eg] bf];|f] kIfdf ljQLo sf/f]jf/ ug{ 5gf}6 ePsf] ljQLo ;]jf k|bfos ;+3;+:yfsf] k|ltlglw
x'g]5g\ tyf t];|f] kIfdf pBdL ;d'xsf o'jfx? / /f]xj/df ;d"xsf o'jfsf cleefjsx? clgjfo{?kdf
j:g'kg]{5 .
-$_ 5gf}6ePsf pBdL o'jf ;d'x / ljQLo sf/f]jf/ ug{ 5gf}6 ePsf] ljQLo ;]jfk|bfos ;+3;+:yf aLr
C0f /sdsf] låkIfLo ;+emf}tf ubf{ ;DalGwt j8f sfo{non] ljQLo ;]jfk|bfos ;+3;+:yf aLr ePsf]
;Demf}tfdf pNn]lvt zt{x?sf] clwgdf /xL ug'{kg]{5 .
-%_ ;Demf}tfsf] rf/ k|lt x'g]5 . Ps k|lt :yfgLo txsf] sfof{nodf, Ps k|lt pBd ;~rfng ePsf]
j8f sfof{nodf, Ps k|lt ;DjlGwt pBdL o'jf ;d'xnfO{ / Ps k|lt ljQLo sf/f]jf/ ug{ 5gf}6 ePsf]
ljQLo ;]jf k|bfos ;+3;+:yfdf k7fpg' kg]{5 .
kl/R5]b – ^
sf]if tyf n]vf k/LIf0f
!)= jh]6 M
-!_ pBd ;~rfng ;DAfGwL Joj;flos sfo{of]hgf k|:tfj j8faf6 :jLs[t eP kl5 j8f sfof{nosf]
l;kmfl/;df o'jf pBdL ;d'xsf] cWoIf / Pshgf ;b:osf] ;+o'Qm b:tvtaf6 5gf}6 ePsf] a}+s jf
ljlQo ;+:yfdf vftf vf]lng]5 .
-@_ k|:tfjgf :jLs[t eO{ C0f k|fKt ug]{ o'jf pBdL ;d"xn] Joj;flos k|:tfjgfsf] s'n ah]6sf] @)
k|ltzt a/fa/sf] /sd pkbkmf -!_ adf]lhdsf] a}+s tyf lalQo ;+:yfsf] vftfdf clu|d hDdf u/L ;f]
sf] a}+s ef}r/ ;DalGwt j8f sfof{nodf k]z ug'{kg]{5 .
-#_ ;Demf}tf eO{ pBd ;d'xn] j+}s tyf lalQo ;+:yfsf] vftfdf @) k|ltzt /sd hDdf u/]sf] Ps
xKtf leq Jofj;flos k|:tfjgfsf] cfwf/df klxnf] ls:tf %) k|ltzt /sd / ;Demf}tf jdf]lhd pBd
5
;d"xn] u/]sf] sfo{k|ultsf] cfwf/df afFsL %) k|ltzt /sd ;DalGwt ;d"xsf] vftfdf lgsf;f ul/g]5 .
pBdsf] k|s[tL x]/L j8f sfof{non] Ps} k6s /sd lgsf;f lbg klg ;Sg]5 .
-$_ j8f sfof{non] Joa;flos sfo{of]hgf cg';f/ a9Ldf ?= %,)),))).— -kfFr nfv_ ;Dd pBd
;~rfngsf] nflu sfo{of]hgfdf pNn]v u/]sf] cfjZos kg]{ k|ljlw Joj:yfkgsf] nflu ljgf Jofh C0f
pknAw u/fpg] 5 .
-%_ k|To]s ;d"xn] k|fKt u/]sf] /sd Ps jif{;Dd k"0f{?kdf kl/rfng ug{ kfpg]5 . s'n C0f /sdsf]
bf];|f] jif{ !) k|ltzt, t];|f] jif{ @) k|ltzt, rf}yf] jif{ #) k|ltzt / kfrf} jif{ $) k|ltzt /sd u/L
k"0f{?kdf ;DalGwt :yfgLo txn] tf]s]sf] o'jf pBd ljsf; 3'DtL sf]if vftfdf lkmtf{ ug'{ kg]{5 . olb
;d"xn] bf];|f] jif{b]lv dfly tf]lsPsf] Go"gtd /sd afx]s a9L /sd lkmtf{ ug{ rfx]df lkmtf{ ug{ ;Sg]5
.
-^_ pBdL o'jf ;d"xn] k|fKTf C0f Joj;fosf] Joj;flos sfo{of]hgf cg';f/ % aif{ leq :yfgLo txsf]
o'jf pBd ljsf; 3'DtL sf]if vftfdf lkmtf{ ul/;Sg' kg]{5 . C0f e'QmfgL slxn] ug]{ eGg] Joxf]/f C0f
;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .
!!= o'jf pBd ljsf; 3'DtL sf]ifsf] Joj:yfM -!_ o'jf pBd ljsf; 3'DtL sf]if ;~rfngsf] nflu :yfgLo
txdf 5'§} a}s vftf /xg] 5 . o; sf]ifdf :yfgLo txn] o; sfo{qmdsf nflu 5'6\ofPsf] /sd, o'jf
pBddLn] C0f lkmtf{ u/]sf] /sd tyf ;xof]uL ;+3 ;:yf, lgsfon] o'jf pBd ljsf;sf nflu pknJw
u/fPsf] /sd hDdf x'g]5.
-@_ :yfgLo txn] o;/L o'jf ;d"xåf/f ;~rflnt pBd ;d"xaf6 lkmtf{ ePsf] /sd o'jf pBd ljsf;
3'lDt sf]if dfkm{t cGo j8fsf pBdL o'jf;d"xnfO{ k'gM o'jf pBdsf] If]qdf nufgL lj:tf/ ub}{
n}hfg]5 . o'jf pBd ljsf; 3'DtL sf]if ;~rfng ;DjGwL :yfgLo txn] 5'6} sfo{ ljlw agfO{ nfu"
ug{ ;Sg]5 .
-#_ o'jf ;d"xjf6 tf]lsPsf] cjlwdf C0f /sd lkmtf{ gu/]df b'O{ kIf ;Demf}tfdf pNn]v ePadf]lhd /
;f] pNn]v gePsf]df k|rlnt sfg"g adf]lhd a]?h' sfod u/L xh{gf ;lxt -k|rlnt lgodfg';f/
nfUg] Aofh_ C0f /sd lgh jf lghsf Psf3/sf, ;uf]nsf kl/jf/sf] rncrn ;DklQaf6 ;/sf/L
afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 .
!@= n]vf k/LIf0f M -!_ pBdL o'jf;d"xx?4f/f ;~rflnt pBdsf] n]vf k|0ffnL g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf]
9fFrfdf /fVg' kg]{5 .
6
-@_ pBdsf] cfly{s sf/f]jf/sf] n]vfk/LIf0f :yfgLo txn] u/fpg' kg]{5 . o;/L n]vfk/LIf0f u/fpFbf
sfo{s|dtkm{sf] glthf z[ª\vnf -k|ltkmn, pknAwL, k|efj_ sf ;"rsx?sf cfwf/df k|ult -u'0ffTds,
kl/df0ffTds_ ljZn]if0f clgjfo{ ?kdf ug'{ kg]{5 .
-#_ n]vf k/LIfssf] k|ltj]bgnfO{ ;fdflhs n]vf k/LIf0f u/L ;fj{hlgs ug]{ bfloTj ;DjlGwt pBdL
o'jf ;d"xsf] x'g]5 .
-$_ pBdL o'jf ;d"xn] n]vf k/LIf0fsf] k|ltj]bg ;DalGwt :yfgLo txsf] sfof{nodf tyf ;DalGwt
j8f sfof{nodf k7fpg' kg]{5.
kl/R5]b– &
;/f]sf/ lgsfosf] e"ldsf
!#= j8f sfof{nosf] e"ldsf M -!_ cfkmgf] If]qdf :yfkgf ePsf o'jf pBdsf] ;kmntf k"j{s ;~rfngsf
nflu ljlQo ;:yf 5gf}6 ug]{, o'jf pBdL ;d'x 5gf}6 ug]{, /sd lgsf;f ul/lbg], :yfgLo ;|f]t ;fwgsf]
pknJwtfdf ;xhLs/0f, cg'udg lg/LIf0f, k[i7kf]if0f, ;DAflGwt :yfgLo txnfO{ pBdsf] jf/]df hfgsf/L
pknJw u/fpg].
-@_ :yfgLo o'jfx?nfO{ Aofj;flos ;Lk k|bfg tyf :j/f]huf/ u/fpg ;DalGwt :yfgLo txnfO{
cfjZos kg]{ tYofª\s tyf cGo ljj/0f pknJw u/fpg] .
!$= o'jf Snasf] e'ldsfM :yfgLo ;|f]t ;fwgsf] klxrfg / pBdlzntf dfkm{t :jfjnDaL tyf cfTdlge{/
x'g o'jfx?nfO{ clek|]l/t ug]{, cfkm\gf] If]qdf ;~rflnt pBd sfo{qmdsf] cg'udg ug]{ / sfo{qmddf
cfjZos ;xof]u ;'wf/sf nflu j8f sfof{no;Fu ;dGjo ug]{.
!%= lhNnf l:yt cGo lgsfoM s[lif ljsf; sfof{no, lhNnf 3/]n' sfof{no jf lhNnf 3/]n' ljsf;
;ldltsf] sfof{no, lhNnf ;dGjo ;ldltsf] sfof{nosf] e"ldsf lhNnfdf /x]sf cGo ;/sf/L tyf
u}/;/sf/L lgsfo;Fu Jofj;flos pBdsf] klxrfg, 5gf}6, tflnd k|bfg, k|ljlw x:tfGt/0f, ;|f]t ;fwgsf]
pknJwtf ahf/Ls/0f, Jofj;flos k/fdz{, k[i7kf]if0f, cg'udg lg/LIf0f, cflb sfo{df ;xsfo{ ug{] .
7
kl/R5]b *
cg'udg tyf d"Nofª\sg
!^= cg'udg, lg/LIf0f tyf d"Nofª\sgM -!_ ;DalGWft :yfgLo tx, j8f sfof{no / ljQLo sf/f]jf/ ug{
5gf}6 ePsf] ljQLo ;]jf k|bfos ;+:yfaf6 cg'udg lg/LIf0f tyf d"Nofª\sg ul/g]5. j8f sfof{non]
cg'udgsf] clen]v /fvL sfo{qmd ;~rfngdf cfjZos kg]]{ yk ;xof]usf] Joj:yf ug]{5 .
-@_ ;DalGwt :yfgLo txn] sfo{qmdsf] k|efjsfl/tf x]g{ t];|f] kIfjf6 cg'udg, d"Nofª\sg tyf
cg';Gwfg u/fpg ;Sg]5 .
kl/R5]b– (
k|ltj]bg
!&= k|ltj]bgM -!_ pBdL o'jf ;d'xn] j8f sfof{no;Fu u/]sf] ;Demf}tf ePsf] Ps dlxgf leq k|f/lDes
k|ltj]bg j8f sfof{no tyf :yfgLo txsf] sfof{nodf k]z ug{' kg]{5 . To;kl5 cg';"rL– # jdf]lhdsf]
9fFrfdf rf}dfl;s ?kdf dlxgfsf] & ut] leq ljQLo / ef}lts k|ult k7fpg' kg]{5 .
kl/R5]b– !)
k'/:sf/ tyf b08 ;hfo
!*= k'/:sf/M :yfgLo txaf6 pBdL o'jf ;d'xx?nfO{ k|efjsf/L / gtLhfd'vL jgfpg lgDg ;"rssf
cfwf/df pRrtd c+s xfFl;n ug]{ pBdL ;d"xnfO{ gub k'/:sf/ tyf k|df0fkq k|bfg ul/g] 5 .
-s_ clwstd /f]huf/ l;h{gf ug]{,
-v_ :yfgLo ;|f]t / ;fwgsf] clwstd k|of]u ug]{,
-u_ lgof{tdf j[l¢ / cfoftdf k|lt:yfkg of]ubfg k'¥ofPsf],
-3_ pTkfbg ul/Psf ;fdfu|Lx?sf] u'0f:t/ sfod ePsf],
-ª_ pBdsf] ljsf;n] :yfgLo ;d'bfo tyf If]qdf kf/]sf] ;sf/fTds k|efj,
8
-r_ pBdn] ;DjlGwt lgsfodf ;dodf ug]{ k|ltj]bg tyf ;"rgf ;Dk|]if0f,
-5_ kl/jf/sf] cfodf ePsf] al[¢sf] cj:yf,
-h_ sfo{ of]hgf cg';f/ sfo{ ;Dkfbg u/]sf] cflb .
!(= b08 ;hfo M -!_ pBdL o'jf ;d'xn] k|:tfj ul/P adf]lhdsf] ;Demf}tf ug{ gcfPdf To:tf ;d'xnfO{
:YffgLo txaf6 ;~rfng ul/g] sfo{qmdx?df ;xeflu u/fO{g] 5}g .
-@_ pBdL o'jf ;d'xn] ;Demf}tf eO{;s]kl5 ;Demf}tf cg';f/ u'0f:t/Lo sfo{ ;DkGg gu/]df tyf
lbOPsf] ah]6 lxgfldgf u/]df pQm ;d"x tyf ;+3;+:yfaf6 Ifltk"lt{ ;d]t e/fO{ k|rlnt sfg"g adf]lhd
cfjZos sf/jfxL ul/g]5 .
kl/R5]b–!!
ljljw
@)= ;xof]u ug'{kg]{M o; sfo{ljlw adf]lhd Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd
sfo{qmdnfO{ cfjZos ;xof]u ug'{ ;DalGwt ;j}sf] st{Jo x'g]5 .
@!= sfo{ljlw ;+;f]wg ug{ ;Sg] M :yfgLo ;/sf/n] cfjZostf cg';f/ of] sfo{ljlw ;+;f]wg ug{ ;Sg]5 .
@@= sfo{ljlw ;DaGwdfM :yfgLo ;/sf/n] o;} sfo{ljlwnfO{ dfu{bz{gsf] ?kdf u|x0f ub}{ cfk\mgf] nflu Ps
:yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmd ;+rfng sfo{ljlw sfo{9fFrf cfkm} agfO{ nfu"
ug{ ;Sg]5 .
@#= jfwf c8\sfp k'msfpg]M of] sfo{ljlwsf] sfof{Gjogdf s'g} afwf cfOk/]df ;DalGwt :yfgLo txn] afwf
c8\sfp k'msfpg ;Sg]5 .
9
cg';"rL – !
-bkmf * sf] pkbkmf @ ;Fu ;DalGwt_
o'jf pBd 5gf}6sf] nflu lbOg] lgj]bgsf] 9fFrf
ldlt ===================================
>L j8f ;ldltsf] sfof{no
=============================================================================
ljifo M Jofj;flos pBd ;~rfngsf nflu lgj]bg k]z u/]sf] .
pko{'Qm ;DaGwdf xfdL j8f g+= ====== df a;f]af; ul//x]sf tklznsf o'jfx?n] =======
=gu/kflnsf÷ufFpkflnsfsf] j8f g+ ============ df ============================= -Jofj;flos pBdsf] gfd_ pBd ;~rfng
ug{ rfx]sf] x'gfn] j8f sfof{noAff6 k|ljlw Joj:yfkgsf] nflu Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf
Snj Ps pBd sfo{qmd ;~rfng sfo{ljlw, @)&^ adf]lhd pknAw u/fOg] C0f ;xof]u kfFp egL
sfo{ljlwn] lgwf{l/t u/]sf] zt{x?df dGh'/ u/L tkl;n cg';f/sf] ljj/0f ;lxtsf] cfjZos sfuhft
;+nUg /fvL of] lgj]bg k]z u/]sf 5f}F .
;+:yfut ljj/0f
!= pBdL o'jf ;d"xsf] gfd M ===================================
@= o'jf ;d"xsf] 7]ufgfM lhNnfM ====================== ufpFkflnsf÷gu/kflnsf ================================= j8f g+
===================================== :yfgM =========================== #= ;d"x÷pBdsf] btf{ g+ M ========== $= btf{ ePsf] lhNnf M ======== %=
btf{ ldlt M ==================== ^= gjLs/0f ldlt M ========== &= :yfoL n]vf gDa/ -PAN_ ePM ================== !#=
;Dks{ JolQmsf] gfdM ================================== kbM ========================= 7]ufgf+M ================================ ;Dks{ gDa/M
==================== ;d"x cWoIfsf] gfd ================= ;d"x÷pBdsf] 5fk ===========
^= lgj]bs pBdL o'jf ;d"xsf ;b:ox?sf] ljj/0f M
z}lIfs :yfoL ;+ks{ kmf]g
qm=;++ gfdy/ kb pd]/ Od]n x:tfIf/
of]Uotf 7]ufgf g+=
1
2
3
4
5
10
lgj]bg ;fy k]z ug'{kg]{ sfuhftx?M
!= Pp6} j8fsf] !^ b]lv $) jif{sf pd]/sf slDtdf % hgf o'jf -slDtdf klg %) k|ltzt dlxnf_ sf]
;"rL yfg – !
@= o'jf ;d"x k|rlnt sfg"g jdf]lhd ;DalGwt lgsfodf btf{ ePsf] k|df0f kqsf] k|ltlnlk yfg – !
#= ;DalGwt lgsfodf ;+:yf btf{ ePsf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk tyf ;+:yf gjLs/0f ePsf] k|df0fkqsf]
k|ltlnlk .
$= kfFr jif]{ Jofj;flos sfo{of]hgf -Jofj;flos pBd s[lif, jg, kz'kª\IfL, lj1fg, ;"rgf k|ljlw,
;~rf/, snf ;+:s[lt, ko{6g k|j¢{g, lgdf{0f cflb :yfgLo ;|f]t ;fwgdf cfwfl/t x'g'kg]{5_ yfg – !
%= Jofj;flos pBd ;~rfng ug{] ;d"xsf ;b:ox¿sf] gful/stfsf] k|ltlnlk yfg – %
^= Jofj;flos pBd ;~rfng ug]{ ;d"xsf ;b:ox¿sf] dflyNnf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkqsf]
k|ltlnlk -slDtdf cfwf/e"t tx sIff * plt0f{ u/]sf] x'g'kg]{5_ yfg – %
&= Jofj;flos pBd ;~rfng ug{sf nflu cfj]bg lbg] Sna÷;d"xn] u/]sf] lg0f{osf] k|ltlnlk yfg– !
cg';"rL –@
-bkmf * sf] pkbkmf @ ;Fu ;DalGwt_
Joj;flos sfo{of]hgfsf] 9fFrf
lgj]bg ;fy tn pNn]v ul/Psf ljj/0f ;lxtsf] 9fFrfdf k|fljlws k|:tfj k]z ug'{ kg]{5 .
!= pBdsf] gfdM ============================ Jofj;flos pBdsf] If]qM ====================== btf{ g+M ======= btf{ ePsf] sfof{noM
======================================== @= pBd ;~rfng ug]{ 7]ufgfM lhNnf ================= lgjf{rg If]q g+= ===============
uflj;÷gkf= ========= j8f g+= ========= :yfg =========
#= of] pBd ;~rfng ugf{sf d'Vo d'Vo p2]Zox? s] s] x'g <
$= tkfO{x?n] of] pBd g} lsg /f]Hg'ePsf] xf] <
%= of] pBd oxfFsf] sfo{If]q -lhNnf, uflj;, u|fdL0f ahf/ s]Gb|_df lsg cfjZos 5 <
^= pBdsf] sfof{Gjogsf nflu tkfO{sf] ;+:yfsf cg'ejx? s] s] 5g\ <
11
&= of] pBdsf nflu of]hgf th'{df ubf{ -k|:tfljt sfo{If]qdf_ s–s:fsf] ;xefuLtf /Xof] < nlIft ;d'bfo
-ljz]if u/L dlxnf, ljkGg ;d'bfosf ;b:ox?nfO{ n3' pBdLsf ?kdf ljsf; ug{sf nflu pBdLsf]
ljrf/ s] lyof] <
*= of] pBd ;~rfng ug{sf nflu s] s:tf bIf hgzlQm cfjZos kb{5g\, To;sf] Aoj:yf s;/L ul/Psf]
5<
(= o; pBdnfO{ cfjZos kg]{ sRrf kbfy{ s] s] x'g < s;/L Joj:yf ul/G5 <
!)= of] pBd ;~rfng ug{sf nflu cfjZos kg]{ d]l;g/L ;fdfg s] s:tf cfjZos kb{5g\ / Aoj:yf
s;/L ul/G5 <
!!= of] pBd ;~rfng ug{sf nflu cfjZos kg]{ OGwg, phf{ s] s:tf x'g ;S5g\ / Aoj:yf s;/L
ul/G5 <
!@= of] pBd ;~rfng ug{sf nflu s] s:tf] vfnsf] k/fdz{ cfjZos kg]{ ;f]lrPsf] 5 / To:sf] Aoj:yf
s;/L ul/G5 <
!#= of] pBd ;~rfng ubf{ jftfj/0fnfO{ s] s:tf] c;/ kb{5< To;nfO{ Aoj:yf s;/L ul/G5 <
!$= of] pBd ;~rfng ubf{ k|ToIf / ck|ToIf s] slt yk /f]huf/L ;[hgf ub{5 <
!%= of] pBd ;~rfng ug]{ :yfg, 3/, kmlg{r/ cflbsf] Joj:yfkg s;/L ul/Psf] 5 <
!^= of] pBd ;~rfng ug{ s'n nfut s] slt nfU5 < ljlQo Aoj:yf s;/L ul/G5 <
!&= of] pBd ;~rfng ugf{sf nflu :yfgLo txjf6 ?= %,)),))) -kfFr nfv_ ;Dd lgAof{hL] /sd
pknJw u/fpg] 5 . pQm /sd ! jif{ ;Dd k"0f{?kdf kl/rfng ug{ kfpg] / bf];|f] jif{sf] cGtdf ?=
krf; xhf/ -!) k|ltzt_, t]>f] jif{sf] cGtdf ?= Ps nfv -@) k|ltzt_, rf}yf] jif{sf] cGtdf ? Ps
nfv krf; xhf/ -#) k|ltzt_, kfrf} jif{sf] cGtdf ? b'O{ nfv -$) k|ltzt_ /sd lkmtf{ ug]{
Aoj:yfsf] ;'lglZrtf s;/L ul/Psf] 5<
!*= of] pBd ;~rfngdf cfpg ;Sg] hf]lvdx? s] s:tf b]Vg'ePsf] 5 < tL h]flvdnfO{ s;/L xn ug]{
;f]Rg' ePsf] 5 .
!(= pBdLx? ljz]if u/L clzlIft dlxnf, ljkGg ;d'bfosf x'g] ePsfn] pBdzLntf / k|fljlws ;Lksf]
ljsf; s;/L ;'lglZrt ug'{x'G5 .
12
@)=pBdsf pknAwL -output_ / kl/0ffd -Outcomes_ nfO{ s;/L lbuf] agfpg ;lsG5 <
@!= pBdsf ultljlw, k|utLsf] cg'udg tyf d"Nofª\sg / ;'k/Lj]If0f s;/L ug'{x'G5 <
@@= pBdsf ultljlwx?sf] pknAwL / kl/0ffdx?sf] clen]v s;/L /fVg'x'G5 < pBdL ;d"x / pBdLsf]
txdf k|utL / l;sfOx?sf] clen]v s;/L /fVg'x'G5 <
@#= lgoldt sfo{;Dkfbg k|ltj]bg s;/L tof/ ug'{ x'G5 <
@$= of] pBd ;~rfngdf o'jf pBdL ;d"xsf cleefjsx?sf] C0fdf hdfgt j:g' kg]{ ePsfn] To:fsf]
;'lglZrtf s;/L ul/Psf] 5 <
@%= lgj]bs o'jf ;d"xsf ;b:ox?sf] ljj/0f M
pBd;+u ;DalGwt tflnd eP s'g tflnd
z}lIfs klxn] s'g} Joj;fo sfd u/]sf] eP
qm=;+= gfdy/ lnª\u pd]/ s'g} tflnd lnPsf] < slt cjlwsf] / s'g
of]Uotf u/]sf] 5 5}g < slt ;do <
5 5}g < ;+:yfaf6 <
1
2
3
4
5
========-:yfgLo txsf] gfd_ 4f/f ;~rflnt Ps :yfgLo tx Ps j8f Ps o'jf Snj Ps pBd sfo{qmd
;~rfng sfo{ljlw, @)&^ jdf]lhd Jofj;flos pBd ;~rfng ug{ d~h'/ 5f} . cfj]bg lbg] pBdL
o'jf;d"xsf ;b:ox?sf] x:tfIf/M
! gfd ==================================== 7]ufgf ====================================== x:tfIf/ ==========================
@= gfd ==================================== 7]ufgf ====================================== x:tfIf/ ==========================
#= gfd ==================================== 7]ufgf ====================================== x:tfIf/ ==========================
$= gfd ==================================== 7]ufgf ====================================== x:tfIf/ ==========================
%= gfd ==================================== 7]ufgf ====================================== x:tfIf/ ==========================
ldltM===================================
13
cg';"rL – #
-bkmf !^ sf] pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt_
k|ult k|ltj]bgsf] 9fFrf
!_ :yfgLo txsf] gfd M j8f g+=
@_ pBdL o'jf ;d"xsf] gfd M
#_ sfo{s|dsf] kl/ro M
$_ sfo{s|dsf] p2]Zo M
%_ pBd Joj;fo ;+rfngsf] ljlw÷k|ls|of M
^_ pBddf ;DnUg o'jfx?sf] ljj/0f -hfltut, lnªuut_ M
j|fDx0f
lqmofsnfk nIo ;+VofTds ljj/0f blnt hghftL dw]zL cGo s}lkmot
qm=;+= If]qL
dlxnf k'?if hDdf
1
2
3
4
5
6
7
===
&_ pBd ;+rfng :yfg M
*_ pBd ;+rfng z'? ePsf] ldlt M
(_ pBd ;+rfng cjlw M
!)_ xfn;Dd pBdn] u/]sf] d'Vo sfo{ k|ult M–
!!_ pBd ;+rfng ubf{ cfOk/]sf ;d:ofx?================================================
!@_ tL ;d:ofx? ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x? ===================================
14
!#_ o; jif{ cg'udg u/]sf] k6s M
!$_ cg'udgjf6 k|fKt d'Vo d'Vo ;'emfjx? / sfof{Gjogsf nflu ul/Psf k|of;x? M
s_ d'Vo ;'emfjx? =========================== ==============================================================
v_ sfof{Gjogsf nflu ul/Psf k|of;x?=========================== ==================================================
u_ :yfgLo txaf6 ug'{kg]{ s]xL eP ====================== =====================================================================================================
!@_ k|fKt pknJwLx? =============================================================
!#_ lgisif{M ===========================================================
!$_ ;'emfjM ===================================================================================
!%_ cg';"rLx?M
s_ pBdL o'jf ;d"xsf] j}7ssf] lg0f{o ptf/ k|lt
v_ sfo{s|d jf/] ;/f]sf/jfnfx?nfO{ hfgsf/L u/fPsf] sfuh÷k|df0fsf k|ltlnlkx?
u_ sfo{s|d z'? ePsf] hfgsf/L kq -ljleGg lgsfonfO{ n]lvPsf] kqsf k|ltlnlkx?_
3_ sfo{s|d cg'udg tyf lg/LIf0fsf] l;nl;nfdf n]v]sf] dGtJosf] k|lt
ª_ sfo{s|d;Fu ;DjlGwt kmf]6f] / k|ltj]bgsf] ljB'lto k|lt
r_ ;+rflnt sfo{s|d;Fu ;DjlGwt xflh/L ljj/0f, e/kfO{ ljj/0f cflbsf] k|lt / cGo s]xL eP
pNn]v ug]{ .
5_ clGtd k|ltj]bgsf] Ps k|lt ljB'lto k|lt ;d]t pknJw u/fpg] .
15