(Ebook) The Oracles of Apollo by John Opsopaus

ISBN 9780738751979, 9780738752259, 0738751979,

0738752258install download

https://ebooknice.com/product/the-oracles-of-apollo-11657092

Download more ebook instantly today at https://ebooknice.com

 Instant digital products (PDF, ePub, MOBI) ready for you
Download now and discover formats that fit your needs...

Start reading on any device today!

(Ebook) Biota Grow 2C gather 2C cook by Loucas, Jason; Viles, James ISBN
9781459699816, 9781743365571, 9781925268492, 1459699815, 1743365578, 1925268497

https://ebooknice.com/product/biota-grow-2c-gather-2c-cook-6661374

ebooknice.com

(Ebook) Matematik 5000+ Kurs 2c Lärobok by Lena Alfredsson, Hans Heikne, Sanna
Bodemyr ISBN 9789127456600, 9127456609

https://ebooknice.com/product/matematik-5000-kurs-2c-larobok-23848312

ebooknice.com

(Ebook) SAT II Success MATH 1C and 2C 2002 (Peterson's SAT II Success) by Peterson's
ISBN 9780768906677, 0768906679

https://ebooknice.com/product/sat-ii-success-math-1c-and-2c-2002-peterson-s-sat-
ii-success-1722018

ebooknice.com

(Ebook) Master SAT II Math 1c and 2c 4th ed (Arco Master the SAT Subject Test: Math
Levels 1 & 2) by Arco ISBN 9780768923049, 0768923042

https://ebooknice.com/product/master-sat-ii-math-1c-and-2c-4th-ed-arco-master-
the-sat-subject-test-math-levels-1-2-2326094

ebooknice.com
(Ebook) Cambridge IGCSE and O Level History Workbook 2C - Depth Study: the United
States, 1919-41 2nd Edition by Benjamin Harrison ISBN 9781398375147, 9781398375048,
1398375144, 1398375047

https://ebooknice.com/product/cambridge-igcse-and-o-level-history-
workbook-2c-depth-study-the-united-states-1919-41-2nd-edition-53538044

ebooknice.com

(Ebook) Divining Gospel: Oracles of Interpretation in a Syriac Manuscript of John by

Jeff W. Childers ISBN 9783110617214, 3110617218

https://ebooknice.com/product/divining-gospel-oracles-of-interpretation-in-a-
syriac-manuscript-of-john-49046046

ebooknice.com

(Ebook) The Oracles of Troy by Glyn Iliffe ISBN 9781911591108, 191159110X

https://ebooknice.com/product/the-oracles-of-troy-47392610

ebooknice.com

(Ebook) Apollo by (Deity) Apollo; (Deity) Apollo; Graf, Fritz ISBN 9780203581711,
9780415317108, 9780415317115, 0203581717, 041531710X, 0415317118

https://ebooknice.com/product/apollo-5259456

ebooknice.com

(Ebook) The Disciples of Apollo by Brown Eric ISBN 9781786363732, 1786363739

https://ebooknice.com/product/the-disciples-of-apollo-2673770

ebooknice.com
 About the Author
John Opsopaus, PhD, (Tennessee) has practiced magic and
divination since the 1960s, and his fiction and nonfiction have been
published in various magical and Neopagan magazines (more than
thirty publications). He designed the Pythagorean Tarot and wrote
the comprehensive Guide to the Pythagorean Tarot (Llewellyn,
2001). He frequently presents workshops on Hellenic magic and
Neopaganism, Pythagorean theurgy and spiritual practices,
divination, and related topics. Opsopaus was a Third Circle member
of the Church of All Worlds, past coordinator of the Scholars Guild
for CAW, and past Arkhon of the Hellenic Kin of ADF (A Druid
Fellowship). He is also a university professor with more than forty
years of experience reading Ancient Greek and Latin.
Llewellyn Publications
Woodbury, Minnesota
Copyright Information
The Oracles of Apollo: Practical Ancient Greek Divination for Today
© 2017 by John Opsopaus, PhD.
All rights reserved. No part of this book may be used or reproduced
in any matter whatsoever, including Internet usage, without written
permission from Llewellyn Publications, except in the form of brief
quotations embodied in critical articles and reviews.
As the purchaser of this e-book, you are granted the non-exclusive,
non-transferable right to access and read the text of this e-book on
screen. The text may not be otherwise reproduced, transmitted,
downloaded, or recorded on any other storage device in any form or
by any means.
Any unauthorized usage of the text without express written
permission of the publisher is a violation of the author’s copyright
and is illegal and punishable by law.
First e-book edition © 2017
E-book ISBN: 9780738752259
Cover design by Kevin R. Brown
Interior art and photos provided by the author
Llewellyn Publications is an imprint of Llewellyn Worldwide Ltd.
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
Names: Opsopaus, John, author.
Title: The oracles of Apollo : practical ancient Greek divination for
today /
John Opsopaus, PhD.
Description: First edition. | Woodbury : Llewellyn Worldwide, Ltd,
2017. |
Includes bibliographical references and index.
Identifiers: LCCN 2017009345 (print) | LCCN 2017021001 (ebook) |
ISBN
9780738752259 (ebook) | ISBN 9780738751979 (alk. paper)
Subjects: LCSH: Divination--Greece--History--To 1500.
Classification: LCC BF1765 (ebook) | LCC BF1765 .O87 2017 (print) |
DDC
133.30938--dc23
LC record available at https://lccn.loc.gov/2017009345
Llewellyn Publications does not participate in, endorse, or have any
authority or responsibility concerning private business arrangements
between our authors and the public.
Any Internet references contained in this work are current at
publication time, but the publisher cannot guarantee that a specific
reference will continue or be maintained. Please refer to the
publisher’s website for links to current author websites.
Llewellyn Publications
Llewellyn Worldwide Ltd.
2143 Wooddale Drive
Woodbury, MN 55125
www.llewellyn.com
Manufactured in the United States of America
 Acknowledgments
It is a pleasure to be able to thank those who have facilitated the
production of this book. First, I’m grateful to the many people who,
over the past twenty years since I first put my translations of the
Alphabet Oracle and the Counsels of the Seven Sages online, have
urged me to provide more information and have told me how
valuable these texts have been to them. Second, I’m grateful to
Llewellyn Worldwide and their support for this project. In particular,
Elysia Gallo, Senior Acquisitions Editor, made many suggestions that
have improved immeasurably the content and readability of this
book, and the production editor, Stephanie Finne, edited the
manuscript closely, catching errors and improving consistency and
organization. It is always a pleasure to work with the dedicated and
professional Llewellyn staff.
 Contents
Acknowledgments
Part I. Ancient Greek Divination
Chapter 1: What You Will Learn
Chapter 2: Divination in the Ancient World
Chapter 3: Rituals
Part II. The Alphabet Oracle
Chapter 4: Introduction to the Alphabet Oracle
Chapter 5: Consulting the Alphabet Oracle
Chapter 6: The Esoteric Greek Alphabet
Chapter 7: Text of the Alphabet Oracle
Part III. The Oracle of the Seven Sages
Chapter 8: The Counsels of the Seven Sages
Chapter 9: Consulting the Seven Sages
Chapter 10: The Oracle of the Seven Sages
conclusion
Appendix A: Glossary
Appendix B: Probabilities
Bibliography
 Part I
Ancient Greek Divination
 Chapter 1
What You Will Learn

“Only sacred divination united with the gods truly gives a share in
the divine life, participating in foreknowledge and divine thoughts,
and truly makes us divine.” This was written by Iamblichus (ca. 250–
ca. 330 CE), a Pagan philosopher and teacher of theurgy (the art of
communicating with gods). He also tells us that the Pythagoreans—
the ancient Pagan masters of magic and the Mysteries—considered
divination (along with medicine and music) the highest among the
sciences, for divination “alone is the means of interpreting the
intentions of the gods.”
Since ancient times, divination has been an important tool for
seeking guidance from the gods, and most modern Pagans, Wiccans,
and others who practice the old faiths are familiar with divination
and many practice some divinatory art, such as tarot, runes, I Ching,
or scrying. In restoring the faiths of our ancient ancestors, we would
like to understand the arts by which they sought divine guidance.
Unfortunately, there is little documentation to guide us. Although
there are legends of the tarot’s origin in ancient Egypt, history traces
it back to a fifteenth-century Italian card game, and its documented
use for divination is no older than the late eighteenth century. The
runes indeed date from our Pagan past, but we do not have
documentation of how they were used for divination in ancient
times. Of course older is not necessarily better, and new divinatory
arts can be developed. Esoteric, Neopagan, and Wiccan tarots have
been developed (including my own Pythagorean Tarot), which work
well for us. Nevertheless, we would like to understand divination as
it was practiced by our Pagan predecessors.1
 This was my motivation more than twenty years ago when I made
the first English translation of the ancient Greek Alphabet Oracle and
made it available on the Internet. Although I had practiced magic
since the 1960s and studied Ancient Greek in college so that I could
read ancient mythology, literature, and philosophy, it was in the
1980s that I realized it was the Greek gods who spoke most clearly
to me. At that time there were few groups practicing Hellenic
Neopaganism, and so it was difficult to organize group rituals.
Therefore, in 1995 I founded the Omphalos, a networking group for
Greek and Roman Neopagans, which was listed in the Circle Guide to
Pagan Groups from 1997 onward. This was in the early days of the
Internet, and so contact information was distributed on paper
through the post office! As more people got online in the 1990s, I
moved operations to the Internet and established the Stêlê, the
homepage for the Omphalos (still online, but not actively
maintained).
At that time, many devotees of the Greek gods were practicing
“Wicca with Greek god names,” but I was interested in practicing in
the ancient way established by our Pagan forebearers (with, of
course, some adaptations for the world today). There was little
available of a practical nature, so I began doing research into
ancient practices and adapting them for contemporary use. I made
these rituals, developed by myself and other Pagans, available with
other information on the Stêlê.
Although I had used the tarot, runes, the I Ching, and other
divination systems for many years, they didn’t fit well with the Greek
pantheon. One outcome of my discomfort was the Pythagorean
Tarot, which I developed in the late 1990s. However, it was a
conscious adaptation of a post-Pagan divination system to ancient
Paganism, and I wanted to understand how my Hellenic
predecessors had practiced divination. Until very recently, Halliday’s
Greek Divination (1913) was about the only book on the subject,
and it did not give enough information for practical use. Therefore, I
started on a long quest, aided by a good research library and much
use of interlibrary loan—again before the modern Internet era—to
get access to rare books and epigraphic reference material.2 From
these I made the first English translation of the Greek Alphabet
Oracle—imperfect in many respects—and published it on the Stêlê in
1995. In Part II of this book, you will see an improved translation
based on corrected readings of the original inscriptions along with
much previously unpublished supplementary material to help you put
the Oracle to good use.
Indeed, this book will teach you two divination systems. The first is
Text of the Alphabet Oracle, which uses the ancient Greek alphabet
much like the runes are used. The difference is that we have actual
ancient stone tablets (dating from the early third century CE 3 ) that
give the divinatory meanings of the letters. About a dozen of these
tablets are known and survive in whole or in part. Although there are
differences, they are amazingly consistent, and those are the
meanings you will learn. In Part II, I will explain several techniques
for consulting this Oracle, including the use of alphabet stones
(analogous to rune stones), dice, staves, beads, and coins. The
Alphabet Oracle has proved to be valuable to many modern people,
as it was to the Ancients, in the twenty years since I first made it
available on the Internet.
The second oracle is based on The Counsels of the Seven Sages,
which were inscribed on tablets at the Temple of Apollo at Delphi.
Although the original tablets do not survive (so far as we know),
there are both written and inscribed copies, so we can be confident
of the text. The Counsels are short, somewhat enigmatic, oracular
statements from the Seven Sages of ancient Greece. I don’t know of
any evidence that they were used for divination in ancient times, but
they were inscribed at the Temple of Apollo at Delphi, the most
important oracular site of the ancient world, dedicated to the god
whose gift is divination. They beg to be used for divination, and I
provide a means for doing so in the Oracle of the Seven Sages in
Part III.
Both oracles are especially suited to giving advice about practical
matters. Stone tablets and pillars with the Alphabet Oracle were set
up in town squares and similar places where wayfarers could get
practical advice on their enterprises. The Oracle of the Seven Sages
gives advice on how to live well, but it is also practical, for the Seven
Sages were practical men. (Yes, I’m afraid they were all men, but I
have no doubt that much of their wisdom was learned at their
mothers’ knees.)
In the remainder of part 1, I will also tell you a little of the history
and mythology of ancient divination, which I think you will find
interesting. And I will explain a little of the ancient theory of
divination and how it facilitates communication with the gods. This
will help you to improve your practice of these authentic ancient arts
of divination. Finally, in Part I you will learn rituals, based in ancient
practice, for consecrating your divinatory tools and for conducting
divinations, which are, of course, communications with the gods.
These rituals are based in the Hellenic tradition, but you will have no
trouble adapting them to your own tradition. Of course you can do
impromptu divinations and get good results, but an effective ritual
can tune your soul more closely to the divine energies and ensure
clearer communication. All this will lay a solid foundation for using
effectively the divinatory arts taught in Part II and Part III.

[contents]
1. Iamblichus’s quotations from Iamblichus on the Mysteries, X.4 (2003), ¶289; p. 346, and
On the Pythagorean Way of Life (1991), ¶¶138, 163; pp. 156–7, 179, respectively. I use ¶
for the Parthey page numbers. On tarot history, see Decker, Depaulis, and Dummett, A
Wicked Pack of Cards (New York: St. Martins, 1996, ch. 2). See also
https://marygreer.wordpress.com/2008/04/01/origins-of-divination-with-playing-cards/
(accessed Nov. 6, 2015).
2. E.g., Sterrett, The Wolfe Expedition to Asia Minor (Boston, MA: Damrell & Upham, 1888)
and Leaflets from the Notebook of an Archaeological Traveler in Asia Minor (Austin, TX:
University of Texas, 1889) and Heinevetter, Würfel- und Buchstabenorakel in Griechenland
und Kleinasien (Breslau, Germany: Universität Breslau, 1912).
3. Nollé, Kleinasiatische Losorakel (München, Germany: C.H. Beck, 2007), 226.
 Chapter 2
Divination in the Ancient World

In this chapter, you will learn some of the background information

that will help you to practice ancient divination more successfully.
First, I will tell some of the important Greek myths about the origins
of divination, which will acquaint you with the gods who oversee the
ancient art. Next, I will survey briefly the many arts of divination
practiced in the ancient Greek and Roman worlds, some of which are
quite familiar, others quite strange. Finally, I will explain the theory
of divination taught in ancient Neoplatonism, the deepest and richest
Pagan philosophy and theology. You can always use a tool more
effectively if you know a little about how it works.

Mythical Origins of Divination

Neopaganism adapts the religions of our ancient Pagan ancestors to
the world we live in today, and so the lore that lies behind ancient
practices can help us to use them today. Therefore, I will begin with
the sacred myths that tell how the gods gave divination to mortals.4
Treating these myths as mere stories or as psychological metaphors
dilutes the illumination and power they offer. Accept their gifts!

The Bee Nymphs of Mount Parnassus

As you might expect, I will have something to say about the Delphic
Oracle, but not yet, for our story begins long before Delphi was
established. Delphi is perched on the side of Mount Parnassus, which
(like all mountains) is haunted by nymphs, who are daughters of
Zeus. They often appear as attractive young women, who may
seduce shepherds and take them as husbands. They frequent the
oracular springs from which prophets draw their inspiration, for Earth
is the font of wisdom.
In the earliest times, before the Greeks came and before Apollo
arrived at Delphi, priestesses delivered oracles received from Earth
goddesses. There were oracles of Gaia, the Earth herself (more
commonly named Gê in Ancient Greek).5 There were also oracles of
Demeter, the grain goddess whose name Dê-mêtêr is a variant of
Gê-mêtêr, which means “Earth Mother.” Ancient lore also tells us that
the goddess Themis delivered oracles at various sites, including
Delphi, and she might have inherited this site from her mother, Gaia.
(She is a daughter of Ouranos and Gaia: Heaven and Earth.) You
might not be familiar with Themis. Her name is the word for
something that has been established, and is often translated as
custom, order, law, and what is right; in the plural it refers to
decrees and oracles of the gods. Some say the Moirai (Three Fates),
who spin and measure out the destiny of every mortal, are her
daughters. Thus it is not surprising that the priestesses of Themis
would deliver oracles by which mortals might guide their actions.
The Corycian Cave, on Mount Parnassus above Delphi, was such an
oracular site, where people sought oracles from the nymphs
inhabiting the springs in the cave. Occupied since Neolithic times,
there is evidence that the Mycenaean Greeks were visiting the cave
for oracles from at least 1400 BCE. More than 23,000 astragaloi
(ankle bones used for divination) and a large number of dice have
been found along with many goddess statues dedicated in gratitude.
Delphi had a long history of divination before Apollo arrived around
800 BCE.
Homeric Hymn IV, To Hermes, tells of three nymphs who dwell on
Mount Parnassus and use small stones for divination. They are
described like bees—winged, buzzing, swarming, eating honey, etc.
—but this is not as unusual as it sounds, for bees are associated
with many oracles, including Delphi. In fact, the Pythia (the
prophetess of Delphi) is called “the Delphic Bee.” The priestesses of
Demeter were called Bees (Grk., Melissai), as were those of some
other goddesses. What is the connection with bees?
Both nymphs and bees haunt caves and trees and live near water,
but there are deeper connections. Not only do bees have souls, but
Virgil (Georgics IV) says they are pure souls and have a portion of
the divine mind. They subsist on honey, “the sweet food of the
gods,” which inspires them with divine enthusiasm. Some ancient
authors noted that bees reproduce parthenogenetically (by “virgin
birth”) and that some priestesses were chaste, and thus like bees.
Moreover, bees are clean, orderly, and civilized, and nymphs taught
these virtues to our earliest ancestors. They taught morals and many
practical skills to shepherds, who often encountered nymphs in the
grottos and groves. For example, bee nymphs (Grk., melissai) first
taught humans to eat the fruit of trees instead of human flesh. And
a nymph named Melissa was the first to taste honey and to mix it
with water to make hydromel. The bee (Grk., melissa) was named in
her honor, and ever since, bees are sacred to her.
Another connection between oracles and bee nymphs is that
prophecy is aided by taking in the divine spirit (Grk., pneuma; Lat.,
spiritus) in the form of a substance inhaled, drunk, or eaten. In early
times, honey was the principal inspirational drink, often in the form
of hydromel (which can be slightly alcoholic) or mead. Moreover,
honey can be hallucinogenic if the bees frequent certain plants.
(Wine as an inspirational drink arrived later with Dionysos.) Honey
was the traditional food of the gods, often identified with nectar and
ambrosia, which confer divine immortality. As you will see, Apollo
governs both poetry and prophecy, which are identical in origin, and
both are compared to honey when they are divinely inspired and, as
a consequence, are both true and beautiful. Bees serve the Muses,
the divine patrons of the arts and sciences, who were described as
bees and sent bees to inspire their devotees with honey.
Bees attended many of the greatest poets in their infancy and fed
them honey. This was told of Plato himself, and also of Hesiod,
Pindar, and Virgil, among others. For example, Euadnê, a daughter
of Poseidon and the nymph Pitanê, bore a son to Apollo. Because
she was ashamed of her illicit pregnancy, she gave birth in secret in
a field of violets, and abandoned the child there. Bees came and fed
the infant honey, or some say that Mother Earth sent serpents to
bring him the honey, which is called their blameless venom (Grk.,
ios). Either way, he acquired the gift of prophecy. Euadnê dwelled in
the palace of King Aigyptos of Arcadia, and when he realized she
had given birth, he asked the Delphic Oracle about the father. The
Pythia replied that it was Apollo and that the boy would be a famous
prophet. Therefore, the king ordered Euadnê to rescue the child, and
since he was lying in a field of violets (Grk., ia), she named him
“Iamos.” When he was a young man, he descended by night into the
Alpheos River and invoked his father Apollo and his grandfather
Zeus, seeking his destiny. Apollo led him then to Olympia and taught
him prophecy. After Heracles established the Olympic Games, Iamos
established the oracle there, and founded the lineage of Iamidai
prophets, who were still active in the third century CE.
To return to the nymphs, the three bee nymphs of the Corycian
Cave are named Melaina (Black One), Kleodôra (Famed for Her
Gifts), and Daphnis (Laurel) or Corycia (Grk., Kôrukia, named for the
cave). Daphnis was said to be the first prophetess of the oracle of
Gaia at Delphi. Apollo says that when they are offered honey, the
bee nymphs rave and give true prophecies.
These prophetic nymphs are perhaps the same as the “Thriai,”
daughters of Zeus, whom Hesychius calls the first prophets. They
invented divination using small stones or pebbles, which was the
earliest form of divination in ancient Greece, for thriai is the word for
pebble divination, and thriasthai means “to divine.” You might
wonder, is this method of divination named for the nymphs, or are
the nymphs the spirits of the pebbles and named for them? Another
possibility is that the nymphs originally taught divination by leaves or
petals (Grk., thria), and that the name of this form of divination
came to be applied to other kinds of lots, including pebbles, and that
the Thriai nymphs are the patrons of all these kinds of divination. No
one knows.
There is an old story that Athena, the goddess of wisdom, learned
pebble divination from the Thriai nymphs, or perhaps it is the other
way around. Regardless, when Apollo was granted the exclusive
right to know Zeus’s plans, he demanded that other forms of
divination be made unreliable. Therefore, Athena discarded the thriai
pebbles in a place since known as the Thriasian Plain (the region
around Eleusis, where the Mysteries were celebrated). This is why
the Pythia said, “Many are the pebble-casters (thrioboloi), but
prophets are few.” No doubt she saw them as competition! Apollo
learned prophecy from the bee nymphs when he was a shepherd on
Mount Parnassus, which is the next story.

Pythian Apollo
Apollo is the archer god, ruler of the solar energies (which purify and
reveal), lord of Delphi, patron of music and leader of the chorus of
Muses (patrons of the arts and sciences), and a god of purification,
clear thought, and wisdom. He is also the principal deity of oracles
and divination. His twin sister, Artemis, is also an archer god, ruler of
lunar energies (which nourish growth), virgin goddess of the chase,
and the leader of a troupe of nymphs. The arrows of Apollo and
Artemis symbolize the rays of the sun and moon, respectively. They
are distant deities; they stand apart and shoot from afar. He has the
epithet Hekatos and she has Hekatê, which come from hekas,
meaning “far off.” Their mother is the gentle Titan goddess Leto,
whose name refers to the heavenly darkness from which the twin
lights are born. Together they are called the Delian Triad, as I shall
explain.
When Leto was pregnant with Artemis and Apollo, she was driven
out of every land, for Hera had declared that she could give birth
nowhere on Mother Earth. (Hera was angry, naturally, because the
father was Zeus, her husband.) When Leto came to Delphi, she was
chased away by the monstrous serpent Pythôn, who was born from
Gaia. He dwelled there with his wife, the dragoness Delphunê,
where they guarded the Omphalos, the sacred stone marking the
Earth’s navel. (The name “Delphi” is related to delphus, which refers
to the womb.) They delivered oracles, as do oracular serpents in
many sanctuaries of Earth goddesses.
After seven months, Leto came to Delos where she was able to
give birth because it was a floating island unconnected to Earth; at
Zeus’s command, four columns grew up through the sea from the
roots of earth to anchor the island. Others say that the island
appeared from beneath the sea, which is why it is called Dêlos,
which means visible, manifest, clear to the mind (Apollonian
attributes!). Leto was in labor for nine days, until Eileithuia, the birth
goddess, was brought secretly to the island. Artemis was born first,
on the sixth day after the new moon, which has been sacred to her
ever since. It is said that she was born before her brother so she
could midwife at his birth, which is why women in labor call on her.
Leto grasped the holy palm tree, and a choir of snow white swans,
sacred to the god, flew seven times around the island to herald
Apollo’s birth, as is described in the Hymn to Apollo:
What force, what sudden impulse thus can make
The laurel-branch, and all the temple shake!
Depart ye souls profane; hence, hence! O fly
 Far from this holy place! Apollo’s nigh;
He knocks with gentle foot; The Delian palm
Submissive bends, and breathes a sweeter balm:
Soft swans, high hov’ring catch the auspicious sign,
Wave their white wings, and pour their notes divine.
Ye bolts fly back; ye brazen doors expand,
Leap from your hinges, Phoibos is at hand!
—Callimachus (ca. 310/305–240 BCE), Hymn to Apollo,
adapted from a translation by H. W. Tytler (1793)

Apollo, then, was born at dawn on the seventh day, which is

sacred to him. This was during the seventh month, Delphinios, which
began with the new moon after the constellation Delphinus (the
Dolphin) became visible in the morning. This month, which was the
first after the winter solstice, contained festivals for Apollo Delphinios
and Apollo Lukaios (Light Bringer). Pilgrims would plan their
journeys to Delphi after Apollo returned in the following month,
Bysios, when Delphinus became visible over the sheer cliffs east of
Delphi.6
Leto fed the newborns on nectar and ambrosia so they became big
and strong. Four days after his birth (gods grow quickly!), Apollo
asked for a bow and arrows, and the Delian Triad went to Delphi to
punish Pythôn. Cradled in his mother’s arms, he shot a golden arrow
into the all-devouring creature of darkness, and then another, and a
hundred gleaming arrows, flashing forth like the rays of the rising
sun, and soon the dark dragon was dead. Some say Leto urged on
her child (Ie, pai!), but others say it was the mountain nymphs who
hailed him (Iê Ie Paian! using his name among the Mycenaean
Greeks, “Paian”). In any case, he is thus invoked to this day, and
their battle was reenacted in Delphic rituals. We find this myth in the
Hymn to Apollo:
 Now Iê! Ie Paian! rings around
As first from Delphi rose the sacred sound,
When Phoibos swift descending deigned to show
His heav’nly skill to draw the golden bow.
For when no mortal weapons could repel
Enormous Python horrible and fell,
From his bright bow incessant arrows flew,
And, as he rose, the hissing serpent flew.
Whilst Iê! Ie Paian! numbers cry,
Haste launch thy darts, for surely from the sky,
Thou came the great preserver of mankind,
As thy fair mother at thy birth designed.
—Callimachus (ca. 310/305–240 BCE), Hymn to Apollo,
adapted from a translation by H. W. Tytler (1793)

Apollo buried the corpse at the foot of Mount Parnassus and

commanded it “Rot!” (Grk., Putheu!), and so it putrefied in the
gentle heat of Helios the sun and was reduced to its essence, which
returned to Mother Earth. (Alchemists will understand the
significance of putrefaction.) Whenever the serpent stirs, Delphi feels
the quaking earth. Some say the serpent is now called Pythôn (Grk.,
Puthôn) because of this putrefaction (Grk., puthein, to putrefy), and
his original name might have been Delphunês (a masculine form of
Delphunê). Delphi is also called Pythô after the serpent, and the
Delphic prophetess is called the Pythia. She delivers her oracles
while sitting astride a metal tripod over a cleft in the earth from
which arise the prophecy-inspiring vapors (the pneuma Puthônos),
which are also called Pythôn, for they are the spirit of the serpent.
Apollo himself is called “the Pythian.” His gleaming arrows bring
illumination and dispel darkness, but they are penetrating and can
destroy.
 Gaia complained to Zeus, and Apollo had to atone for killing her
son Pythôn in the sacred precinct of Delphi. He was sent to the Vale
of Tempe to serve King Admetos. When his purification was
accomplished, he returned to Delphi wearing a laurel wreath and
bearing a laurel wand, both from the sacred laurel tree in the Vale of
Tempe. Thereafter he was known as Phoibos, the Pure. He taught
mortals the healing songs called paeans (Grk., paian). He also
inaugurated the Pythian Games in the serpent’s honor, enshrining its
teeth and bones as relics in the cauldron on the Delphic tripod. The
story shows that even a god must atone for shedding blood.
To learn the prophetic arts, Apollo sought out the Corycian nymphs
and learned pebble divination from them. Since Apollo had killed
Pythôn, he acquired the oracular site at Delphi from Themis and kept
the Pythia as its prophetess. Lot divination continued to be used at
Delphi until at least the time of Plutarch (ca. 46–120 CE), who was a
lifetime priest there from 95 CE. He tells us that there was a bowl of
thriai, and that before the Pythia sat astride her tripod and was
ready to prophesy, the thriai would rattle. Others say it was the
Pythôn’s teeth and bones that rattled in their cauldron; it amounts to
the same thing.
The cauldron is an instrument of apotheosis, of rebirth into a
divine state. The initiate is symbolically dismembered and boiled in
order to be reborn as a prophet or seer (as in the Black Sea
shamanic practices, which the Greeks learned in the seventh century
BCE).7 In this way the prophetic Python was reborn in the Delphic
tripod. By its means the Pythia is divinized and becomes the bride of
Apollo, who impregnates her with his divine Ideas. The tripod is a
celestial seat, which raises the priestess above the earthly realm, so
she can survey both land and sea. Sometimes the Delphic tripod is
depicted with wings, for it conveys the seeress through all the
realms of heaven and earth. Some tripod cauldrons were fitted with
hemispherical lids, some of which were decorated with stars and
astronomical zones. Thus the tripod becomes a microcosm through
which the seer surveys the macrocosm.
According to Homeric Hymn III, To Pythian Apollo, the god
appeared as a dolphin (Grk., delphin) to some Cretan sailors and
recruited them to build his first temple at Delphi and to become his
priests. Pausanias informs us that the second temple was built by
bees (Grk., melissai) out of beeswax and feathers. Apollo later sent
this temple to Hyperborea, the land beyond the North Wind
(Boreas), where he has his winter residence, for Apollo and Dionysos
share Delphi, and Dionysos holds it in the three winter months,
when the constellation Dolphin is not visible. Then Apollo ascends
his swan-drawn chariot, given to him by Zeus, and journeys north to
the Hyperboreans, who are holy people who suffer neither death nor
disease. There the god delights in sacred festivals, with laurel-
wreathed celebrants, maiden choirs, and music of flutes and lyres.
Apollo’s garden is in Hyperborea, which can be reached by neither
land nor sea unless Apollo shows the way. Three months later, when
the Dolphin rises above the eastern mountains at dawn, choirs of
Delphic youths chant a paean around the tripod, and the god
ascends his chariot to return to Delphi, bringing song and prophecy.
His golden lyre sings summer songs, while nightingales, swallows,
and even cicadas sing their hymns to the god. The Castalian Spring
flows with silver streams to purify the Pythia and her attendant
priests.8

The Birth of Hermes

The other god who plays a major role in divination is Hermes,
master of ingenuity, lord of barter, preeminent guide, boundary
crosser, and interpreter (Grk., hermêneus). (The name of the
corresponding Roman god, Mercurius, was explained as mentium
currus, “mental activity.” 9 ) Therefore, Hermes is a god of clever
speech, including eloquence, but also trickery and deceit: whatever
works. He is a messenger for Zeus, communicating between
Olympus and our world, and, as soul leader (Grk., psychopompos),
he conducts souls into the underworld and back out, so we call on
him when journeying to these realms. In addition to his winged
shoes, by which he travels swiftly, he possesses the Cap of Hades,
by which he becomes invisible, and a wand, the threefold caduceus,
which represents the Cosmic Tree by which he can journey into the
heavens or the underworld.10 Often he is accompanied by three
nymphs or goddesses (and so he makes four, which is his number).
Whereas Apollo acts from afar, Hermes is suddenly present, giving
uncanny guidance, arranging chance encounters and surprises, for
better or worse. A hermaion is a windfall or god-sent bit of luck.
Whenever a conversation is suddenly silent, we say Hermes has
passed by. Apollo brings the bright clarity of day, but Hermes is at
home in the night, when appearances are obscure, indistinct,
confused, and changeable; when it is easy to become lost unless he
appears and shows the way. For the night demands that we be more
vigilant and perceptive, to peer into the darkness and be wary, to
seek illumination, to be open to his aid. Out of the darkness the
truth is revealed.
Hermes puts people to sleep and wakes them up with his golden
wand; thus he is called “ruler of dreams” (Grk., hêgêtôr oneirôn).
Hermes also brings these nocturnal surprises and transformations
during the light of day, and so he became a god of mystery and
magic. Therefore, in later times, Greeks and Romans understood
Hermes and the Egyptian god Thoth to be related aspects of the
same god of magic and theurgy. As such, he is known as Hermes
Trismegistus (“Thrice Greatest”) and credited with revealing or
inspiring the Hermetic books.
 Hermes’s mother is the nymph Maia, one of the Seven Sisters, the
Pleiades, daughters of the Titans Atlas and Pleionê, daughter of
Oceanus. She lived apart from the other Immortals in a cave on
Mount Cyllene (Grk., Kullênê) in Arcadia. There, in the depths of
night, she had her trysts with Zeus and soon was pregnant. After ten
months, she gave birth to Hermes on the fourth day after the new
moon, which has been sacred to him ever since. This was in the
fourth month (called Hermaios in Argos), the first month after the
fall equinox.11
Maia caressed the child, kissing and stroking him. He grew quickly
and became strong. Soon he was able to stand up on his own and
was looking for adventure. As Helios the sun, who sees all things,
was setting on the day he was born, Hermes poked his way out of
his swaddling clothes and went thieving.
Hermes found Apollo’s cattle in Pieria, where they were pastured.
Since he desired the savor of meat, he cut fifty head from the herd
and devised a clever plan to steal them. He drove the cattle
backward and walked backward himself to confuse pursuers. He
crafted sandals from bark so that he would make large,
unrecognizable footprints. He drove the cattle hard through the
night, fording the River Alpheos just as Helios arose in the east, and
he hid the stolen herd in a spacious grotto near Pylos.
Baby Hermes selected the two best cattle for the first sacrifice. He
slaughtered and skinned them, placing the skins on the rocks to dry.
Using laurel for tinder, he made the first fire, divided the meat into
twelve portions, and burned them for the gods. He enjoyed the
savor of the burning fat, wafting toward heaven, but didn’t taste the
meat, for gods don’t eat meat.
Then Hermes spied a tortoise crawling out of the cave and
conceived a clever invention. He killed the tortoise and made the
first lyre from its shell, stringing it with cow gut. As the evening of
his second day approached, Hermes entertained himself on the lyre,
celebrating his accomplishments. The next morning, he sneaked
silently back to Mount Cyllene—as only Hermes can do—slipped
through the keyhole like a mist or autumn breeze, wrapped himself
in his swaddling clothes, and climbed into his cradle.
But Maia knew what he had been up to and scolded him. Hermes
pleaded innocence, but he also promised his mother that he had a
plan by which they could live as immortals among the Immortals on
Olympus, rather than in a dismal cave.
As soon as Apollo discovered the theft of his cattle, he set out in
pursuit. He was confused by the strange tracks, but he used his
power of divination—specifically, reading the flight of birds—to find
his way to the thief. Thus he came to Maia’s cave, where he accused
the infant of theft. Hermes pretended to be an innocent baby and to
know nothing of cattle, and so Apollo brought him before Zeus. He
continued to protest his innocence, but Zeus, who knows everything,
ordered him to lead Apollo to the cattle. All the gods, including
Apollo, laughed at Hermes’s precocious cleverness and praised him
for it.
The two sons of Zeus went to Pylos, where Apollo saw the ox hides
drying in the sun. Hermes explained that he had sacrificed two cattle
to the Twelve Olympian Gods.
“Twelve?” asked Apollo. “There are only eleven.”
“I am to be the twelfth,” Hermes modestly announced.
Apollo wondered that a tiny baby could do such a deed. “You do
not need to grow any longer!” he said. He tried to restrain Hermes
with strong bands, but they could not keep Hermes down, for they
fell magically from the young god.
To soothe his older brother, Hermes pulled out his lyre and began
to sing a hymn to the Immortals. Apollo was so enchanted by the
lyre that he offered to trade the stolen cattle for it, to give Hermes
Another Random Scribd Document
with Unrelated Content
notantaj regulojn, parentezoj, esceptoj. Tiu libro estis la verko de
Chapsal kaj Noël, kiu instruas al multaj la misterojn de la subtila
lingvo de la francoj. La vortoj, kiujn la lipoj de Marta ripetadis de
vespera krepusko ĝis noktomezo, ofte de noktomezo ĝis tagiĝo, estis
tiuj enuigaj deklinacioj kaj konjugacioj, super kiuj sur la tera globo
ĉiutage oscedas miloj da infanoj.

Sed Marta ne oscedis. La sekaj kaj monotonaj sonoj, kiuj la

ĉambrojn de la lernejoj plenigas per enuo, posedis en ŝia buŝo
signifon tragedian. Ŝi batalis kun ili kaj kun si, kun sia nesperta
komprenado, kun sia neekzercita memoro, kun la pensoj,
forflugantaj ien aliloken, kun la malpacienco, metanta la korpon en
nervan tremadon. Ŝi batalis kun ĉio, kio estis ĉirkaŭ ŝi, plej precipe
kun tio, kio estis en ŝi mem, kaj de tiu obstina batalado ŝi ricevis
nenion, aŭ preskaŭ nenion.

Ŝi progresadis malrapide, tre malrapide; la morgaŭa tago ofte

ruinigadis kaj ĵetadis en abismon de forgeso tion, kion ŝi kun granda
malfacileco sukcesis atingi hieraŭ: la sciado alproksimiĝadis kaj
retiriĝadis, donadis pecetetojn da profito kaj forprenadis multegon
da fortoj kaj tempo. Marta interbatadis la manojn, kiel senmova
statuo kun ŝtonigita vizaĝo ŝi sidadis super la libro en la daŭro de
tutaj horoj; ŝi leviĝadis, per febraj paŝoj trakuradis la ĉambreton,
trinkadis malvarman akvon, trempadis en ĝi la frunton kaj la okulojn
kaj lernadis denove, devante tamen la morgaŭan tagon, vekiĝinte,
diri al si: mi ankoraŭ nenion scias!

— Tempon! tempon! — ofte kriadis en la penso la juna virino,

kalkulante, kiom da linioj ŝi povas ellerni ĉiutage, aŭ kiom da paĝoj
ĉiusemajne. — Se mi havus antaŭ mi du jarojn, unu jaron, aŭ
almenaŭ kelke da monatoj da tempo!...

Sed la tempo, kiu iam estis por ŝi tiel malavara dum ŝia senlaboreco
kaj ripozado, nun pelis ŝin per teruro de malsato, malvarmo, honto,
mizero. Ŝi deziris ekposedi kiel sian absolutan propraĵon almenaŭ
unu jaron, dume jam la morgaŭ ne apartenis al ŝi. Morgaŭ ŝi devis
jam scii ĉion, kion apenaŭ jaro aŭ serio da jaroj povas ellernigi; ŝi
devis, ŝi devis, se ŝi ne volis, ke el ŝiaj manoj elfalu ilo de
laborenspezado. La tempo, en kiu tiu virino komencis la batalon pro
ekzistado por si kaj por sia infano, ne estis jam por ŝi tempo favora
por lernado, kaj tamen ŝi lernis...

Jam estis finiĝanta monato depost tiu tago, en kiu la juna vidvino la
unuan fojon eniris en la belan loĝejon ĉe la strato Swieto-Jerska. La
mastrino de tiu loĝejo renkontadis ŝin ĉiam ĝentile, paroladis al ŝi
amike, eĉ kore, sed al la koreco aliĝadis ĉiam pli videbla nuanco de
silenta kompato, ofte eĉ de embaraso, de sindevigo, kiu retenadis
sur la lipoj iajn vortojn malfacile eldireblajn. La malgranda Jadvinjo
rilate sian instruistinon restis ĉiam ĝentila, kiel bone edukita infano,
sed el ŝiaj moviĝemaj, tre viglaj okuloj de tempo al tempo elflugadis
ironia radieto, sur la freŝa buŝo aperadis petola rideto, kvankam tuj
forigata, tamen sufiĉe montranta internan kontentecon aŭ miron de
lernantino, kiu kaptas la malgajan sekreton de senklereco de sia
instruantino, aŭ diras al si interne: sed mi ja estas pli scianta ol ŝi!

Venis la tago, en kiu Marta devis ricevi de la patrino de sia lernantino

la pagon por sia tutmonata laboro. Mario Rudzinska sidis en la
salono kun laboraĵo en la mano, kiun ŝi tamen enpense faligis sur la
genuon. La ordinare serena frunto de la feliĉa virino en tiu tago estis
iom nebulita, ŝiaj belaj okuloj kun esprimo de malgajeco estis
direktitaj al la fermita kaj kurtenita pordo de la kabineto.

— Ĉu estas permesite scii, kio mian karan fratinon metis hodiaŭ en

tiel malgajan humoron? — eksonis vira voĉo apud la fenestro.

Mario direktis la rigardon al la flanko de la parolanto.

— Mi estas efektive tre afliktita, Aleĉjo, kaj mi vin petas, ke vi

konsideru la staton de mia animo kaj ne malpaciencigu min per iaj
ŝercoj....

— Ho! ho! ho! ho! — diris la juna homo, demetante la gazeton, per
kiu li ĝis nun ŝirmis al si la vizaĝon; — kia soleneco de parolado! Kio
Ĉ
do fariĝis? Ĉu artikolon, verkitan de la talenta plumo de mia bofrato,
oni ne volis akcepti por presi? Ĉu al la malgranda Jadvinjo ekdoloris
la pinto de la nazeto? Ĉu la pudingo el pomoj ne sufiĉe elbakiĝis?
Ĉu.... — La juna homo faris tiujn demandojn kun sia ordinara komika
emfazo en la voĉo, sed subite li ĉesis paroli, leviĝis, aliris al la
kuzino, sidiĝis apud ŝi kaj en la daŭro de minuto rigardis ŝian
vizaĝon kun pli longa kaj pli profunda atento, ol kiom oni povis
atendi de tiel moviĝema kaj ventanima estaĵo.

— Ne, — li diris post momento, — ĝi ne estas artikolo, nek la nazeto

de Jadvinjo, nek pudingo. Vi, Marinjo, estas efektive afliktita kaj de
io grava... kio estas....

La lastajn vortojn li eldiris kun efektiva sentemeco en la voĉo.

Samtempe li prenis la manon de la kuzino kaj alpremis ĝin al sia
buŝo.

— Nu, — li diris, rigardante al ŝi en la okulojn, — kio estas, kio vin

tiel afliktas? diru....

En tiu momento tiu homo de eterna ridado havis la aspekton de

knabego bona kaj sincere sindona al sia kuzino. Tial ankaŭ Mario
rigardis lin amike.

— Mi scias, ke vi havas bonan koron, Aleĉjo, kaj ke mia malĝojo vin

sincere afliktas. Volonte mi ĝin klarigus al vi, sed mi timas elvoki
viajn ŝercojn.

Aleĉjo elrektiĝis kaj almetis la manon al la koro.

— Parolu kuraĝe, mia fratino! — li diris, — mi aŭskultos vin kun

seriozeco de pastro, kiu sidas en la konfesprena seĝo, kaj kun sento
de frato, por kiu vi multe da fojoj estis bona anĝelo-
konfesprenanto.... Mi vin aŭskultos kun preteco por ĉio.... Se vi
ekdeziris havi la arbon kantantan, aŭ la birdon parolantan, mi iros
serĉi ilin trans la montoj kaj maroj.... Se al Jadvinjo ekdoloris la
nazeto aŭ la buŝeto, mi tuj kunvokos ĉiujn kuracistojn, kiuj en
Varsovio dormas kaj manĝas... Se iu vin ofendis... mi vokos lin al
duelo aŭ... aŭ mi lin prilaboros per bastono, kaj ke mi ĉion ĉi tion
faros kaj plenumos, mi ĵuras per ĉiuj belaj okuloj de ĉiuj miaj diinoj...
per la memoro pri la infanaj jaroj, kiujn mi pasigis kun vi, Marinjo,
per la polvokovritaj muroj de mia oficejo kaj per la kameretoj de mia
koro, en kiuj fluas sango tiu sama kiel via!

Dum la juna homo parolis ĉion ĉi tion, lia ĥameleona naturo kovradis
al li la vizaĝon kaj la staturon per tiel diversaj kaj rapide ŝanĝiĝantaj
koloroj, de senenhava ventanimeco, de kora sentemeco, de troigata
emfazo kaj de efektiva preteco por sin oferi, ke Mario videble havis
deziron jen koleri, jen ridi, jen premi la manon al tiu ventanimulo, kiu
tamen rememorigadis al ŝi la infanajn jarojn, pasigitajn kune kun li,
kaj la samecon de la sango, kiu fluis en la vejnoj de ili ambaŭ.

— Cetere ĝi ne estas afero tiel eksterordinare grava, ŝi diris post

momento de ŝanceliĝado, — nenio, kio povus havi influon sur mia
sorto aŭ sur la sorto de la personoj, kiuj estas al mi plej proksimaj.
Sed mi terure bedaŭras tiun kompatindan virinon, kiu en la nuna
momento estas tie, malantaŭ tiu ĉi pordo....

— Ha! sekve la afero koncernas la nigrokulinon? Nu! dank’ al Dio! mi

spiras pli libere... mi pensis jam efektive, ke ia malfeliĉo....

— Ĝi estas efektive malfeliĉo, sed koncernanta ne nin, sed ŝin....

— Malfeliĉo, efektive? nu, tiam ankaŭ mi iom bedaŭros tiun

interesan vidvinon. Sed kio do povis fariĝi al ŝi? Ĉu ŝi vidis en sonĝo
la formortintan edzon? ĉu....

— Lasu la ŝercojn, Aleĉjo! ŝi estas, kiel mi vidas, virino pli malfeliĉa,

ol kiom mi en la komenco opiniis... malriĉa, kaj videble nenion
povoscias....

Aleĉjo larĝe malfermis la okulojn.

— Nenion povoscias! tio estas la tuta malfeliĉo! ha! ha! ha! beau
malheur ma foi! Tia juna kaj bela....

Li subite silentiĝis, ĉar la punca pordokurteno forŝovetiĝis kaj en la

salonon eniris Marta. Ŝi eniris, faris kelkajn paŝojn antaŭen kaj
stariĝis kun mano apogita sur brako de brakseĝo. Ŝi estis en tiu
momento tre bela. Ia malfacila batalado, eble la lasta momento de
batalado, kiu longe havis lokon en ŝia brusto, kovris ŝiajn palajn
vangojn per hela ruĝo; antaŭ unu aŭ du minutoj, en atako de ia
granda doloro, ŝi verŝajne enigis la manojn en siajn densajn nigrajn
harojn, ĉar du iliaj faskoj, karbonigraj kaj krispaj, pendis nun sur ŝia
frunto, kiu per sia plena paleco malgaje kontrastis kun la ruĝo sur la
vangoj. Kiam ŝi staris kun iom klinita kapo kaj duone fermitaj okuloj,
ŝia teniĝo esprimis nek ŝanceliĝon, nek suferon, sed nur profundan,
definitivan decidon.

Estis sufiĉe ĵeti sur ŝin nur unu rigardon, por diveni, ke ŝi decidis nun
fari ion, kio havis por ŝi grandegan gravecon, fari ian paŝon, kiun ŝi
ne povis fari sen granda peno, sen koncentrigo de ĉiuj fortoj de sia
volo. Fine ŝi levis la kapon kaj alpaŝis al la mastrino de la loĝejo.

— Ĉu la leciono jam estas finita? — eldiris Mario, kiu ĉe la eniro de la

juna vidvino leviĝis kaj penis aperigi senĝenan rideton.

— Jes, sinjorino, — respondis Marta per iom mallaŭta, sed firma

voĉo, — mi finis la hodiaŭan lecionon kun fraŭlino Jadvigo kaj mi
venis, por sciigi al vi, ke ĝi estis la lasta. Mi ne povas plu instrui vian
filinon, sinjorino....

Sur la vizaĝo de Mario Rudzinska aperis miro, aflikto kaj konfuzo. La

lasta estis la plej forta. La koro de la bona virino ne permesis al ŝi,
ĉe tiu memvola rifuziĝo, eldiri vorton, pri kies eldiro ŝi jam de longe
pensis.

— Vi ne instruos jam mian filinon? — diris Mario balbute, — kial,

sinjorino?
— Tial, — respondis Marta malrapide kaj mallaŭte, — ĉar mi ne scias
instrui.

Dirante tion, ŝi mallevis la okulojn; la ruĝo, kiu kovris ŝiajn vangojn,

leviĝis sur la frunton kaj kovris la tutan vizaĝon per esprimo de
premanta honto.

— Mi eraris pri mi mem, — ŝi diris plue; — fariĝinte malriĉa, mi

komprenis, ke mi devas labori... mi aŭdis, mi vidis, ke malriĉaj aŭ
malriĉiĝintaj virinoj plejparte fariĝas instruistinoj... tial mi pensis, ke
ankaŭ mi en ĉi tiu profesio trovos por mi laboron kaj panon.... Oni
diris al mi, ke mi estas kapabla instrui nur la francan lingvon, mi
opiniis efektive, ke tiun lingvon mi posedas, ĉar mi parolas en ĝi
sufiĉe korekte kaj facile. Nun mi konvinkiĝis, ke bona parolado ne
estas ankoraŭ tuta konado de la lingvo, ke mi neniam lernis ĝin
fundamente, kaj tiun malgrandan sciadon, kiun mi akiris en la
infaneco, mi forgesis.... Tio estis fragmentaj, supraĵaj, ne precize
komprenitaj scioj, ne estas do mirinde, ke ili forflugis el mia memoro.
La fremdlandulino, kiu ĝis nun donadis lecionojn al via filino, estis
perfekta instruistino... fraŭlino Jadvigo povoscias multe pli ol mi....

Ŝi silentiĝis por momento, kvazaŭ ŝi bezonus denove kolekti siajn

fortojn.

— Laborenspezo estas por mi certe afero tre grava, — ŝi diris, —

tamen, kiam mi konvinkiĝis, ke mi ne povas rapide ellerni ĉion, kion
mi bezonas scii, mi diris al mi, ke mi ne devas agi kontraŭ mia
konscienco.... Farante interkonsenton kun mi, vi diris ja al mi, ke
antaŭ ĉio kaj preskaŭ ekskluzive vi postulas de instruistino de via
filino, ke ŝia instruado estu larĝa kaj fundamenta, ke ĝi ampleksu
ĉiujn flankojn de la objekto... mi pri tia instruado ne povas eĉ revi...
plue vi estis por mi tiel bona, ke krom nehonesta mi estus ankoraŭ
sendanka, se mi....

Tiam Mario ne permesis plu al la malfeliĉa virino paroli. Ŝi kaptis

ambaŭ ŝiajn manojn, kaj, premante ilin forte en siaj manoj, ŝi diris:
— Kara, amata sinjorino! mi certe ne povas refuti tion, kion vi diras
pri vi mem, sed kredu al mi, ke estas al mi tre, tre dolore disiĝi de vi.
Eble almenaŭ mi povas per io esti utila al vi... mi havas konatojn,
rilatojn....

— Sinjorino, — diris Marta, levante la okulojn, — mia sola dezirego

estas ricevi la eblon labori....

— Sed kiel, en kio vi volus kaj povus labori? — rapide demandis la

mastrino.

Marta longe silentis.

— Mi ne scias, — ŝi fine diris per mallaŭta voĉo, — mi ne scias, kion

mi povoscias, ĉu mi ion bone povoscias.

Ĉe la lastaj vortoj ŝiaj palpebroj malleviĝis; en la voĉo tremis

profunda humiliĝo.

— Eble vi volus donadi lecionojn de muziko? Unu el miaj parencinoj

ĝuste nun serĉas iun, kiu donadus lecionojn de muziko al ŝia filino.

Marta neante skuis la kapon.

— Ne, sinjorino, — ŝi diris, — en la muziko mi estas ankoraŭ dekoble

pli malforta, ol en la franca lingvo.

Mario enpensiĝis. Ŝi tamen ne ellasis la manon de Marta el siaj

manoj, kvazaŭ ŝi timus, ke tiu virino ne foriru de ŝi sen ricevo de
konsilo kaj helpo.

— Eble, — ŝi diris post momento, — eble vi laboris almenaŭ iom en

sciencoj naturaj? Mia edzo edukas junan knabon, kiu malfacile
progresas en la lernejo, tial por lin helpi, por kunripetado....

— Sinjorino, — interrompis Marta, — miaj scioj en la regiono de la

sciencoj naturaj estas tiel supraĵaj, ke ili estas preskaŭ nenio....

Ŝ
Ŝi iom ŝanceliĝis kaj post minuto diris plue:

— Mi scias iom desegni. Se vi konas iun, kiu bezonus lecionojn de

desegnado....

Mario post momenta pripenso neante skuis la kapon.

— Kun ĉi tio, — ŝi diris, — estas plej malfacile... malmulte da homoj

lernas desegnadon, kaj krom tio plejparte instruas ĝin viroj.... Jam
tia estas la kutimo.

— Sekve, — diris Marta, premante la manon de la mastrino, —

restas al mi nur diri al vi adiaŭ kaj danki vin por la boneco kaj
afableco, kiun vi montris rilate min.

Mario etendis la manon al eleganta koverto, en kiu oni povis vidi

kelke da monbiletoj, sed en tiu sama momento iu de flanke ektuŝis
ŝian manikon. Tio estis la gaja Aleĉjo, kiu en la tuta tempo de la
interparolado staris malproksime en pozo tre modesta kaj kun
vizaĝesprimo tute ne gaja. Liaj okuloj duone kun raviteco, duone kun
sincera kompato estis fiksitaj sur la vizaĝo de la juna vidvino, kiu eĉ
plej malmulte ne atentis lian ĉeestadon. Eble, enirante en la salonon,
ŝi lin vidis, sed kion povis interesi ŝin unu homo pli, kiu estos
atestanto de ŝia humiliga konfeso, kiam la plej terura kaj neforigebla
atestanto estis ŝi mem? Kion povis ŝin interesi la supozo, ke ies
okuloj rigardas ŝin en la momento, en kiu ŝia propra rigardo kun
teruro estis direktita en la profundon de ŝia propra senkapableco kaj
en la senfundan abismon de la sorto, kiu ŝin atendas? Tial Marta ne
atentis la ĉeestadon de la juna homo, Mario ĝin forgesis, kaj,
sentante, ke iu ŝin tuŝete tiras je la maniko, ŝi turnis la vizaĝon kun
iom da miro. Ŝi miris ankoraŭ pli, kiam ŝi vidis la fizionomion de
Aleĉjo. Liaj moviĝemaj okuloj estis nun plenaj de malĝojo, la buŝo,
sur kiu oni ordinare ĉiam vidis malseriozan rideton, havis nun
esprimon bonkoran kaj eĉ iom kvazaŭ seriozan.

— Marinjo! — diris mallaŭte la juna homo, — via edzo laboras ĉe

unu el la ilustritaj revuoj, eble oni tie bezonus iun, kiu scias
desegni....

Mario ekplaŭdis per la manoj.

— Vi estas prava, — ŝi ekkriis, — mi demandos pri tio mian edzon!...

— Sed oni devas tion fari tuj! — ekkriis Aleĉjo jam kun sia ordinara
vigleco, — ĝuste hodiaŭ estas kunsido en la redakcio....

— Kaj mia edzo estas en la kunsido....

— En la kunsido oni plej facile povus informiĝi pri tio....

— Mi tuj skribos al mia edzo....

— He, kian sencon havos skribado! tio daŭros tro longe! mi iros kaj
mi elvokos Adamon el la kunsido....

— Iru, iru, Aleĉjo....

— Mi iras, mi rapidas, mi flugas! — ekkriis la juna homo, kaptis la

ĉapelon, kaj, kun ekstrema rapideco metante ĝin sur la kapon
ankoraŭ antaŭ la pordo, forgesante diri adiaŭ al la du virinoj, li
elkuris en la antaŭĉambron. Tie li ĵetis la palton sur la ŝultrojn, kaj,
kriante ankoraŭ unu fojon — mi kuras, flugas, rapidas —, li efektive
kuris, rapidis kaj flugis de la ŝtuparo tiel same, kiel li faris antaŭ unu
monato, kiam li volis kuratingi la junan belulinon, kiun li vidis tra la
fenestro.

Mario ne eraris, kiam ŝi havis la konvinkon, ke ŝia kuzo posedas

bonan koron, tial ŝi nun kun certa kontenteco akompanis lin per la
okuloj ĝis la sojlo, poste ŝi turnis sin denove al Marta. La juna
vidvino staris senmove, kun ankoraŭ pli ardanta ruĝo sur la vizaĝo.
Ŝi ne povis ne vidi, ke ŝi vekis kompaton ne sole en ĉi tiu virino, kiu
antaŭ momento premis ŝiajn manojn, sed ankaŭ en tiu juna homo,
kiun ŝi preskaŭ tute ne konis, ĉar ŝi apenaŭ kelke da fojoj pasante lin
vidis. Nun la unuan fojon en sia vivo ŝi estis objekto de homa
kompato, ŝi preskaŭ mem ĝin elvokis, eviti ĝin aŭ forpuŝi ĝin ŝi,
premata de fortega bezono, ne povis, kaj tamen ĉi tiu sento, kiun oni
montris al ŝi, sento per si mem bona, falis sur ŝian kapon kiel
premeganta pezo kaj klinis ĝin malsupren.... Ŝi estis malkontenta de
si mem, de sia interparolo kun Mario, ĉar tiu interparolo ĉe homoj
tute fremdaj por ŝi elvokis simptomojn de kompato al ŝi.... Tra ŝia
kapo trakuris la penso, ke ŝi devis esti pli forta, pli kaŝema, pli
sindetenema, ŝi havis tian senton, kvazaŭ en ĉi tiu momento forfalus
parteto de ŝia persona kaj homa indeco, kvazaŭ ŝi la unuan fojon
etendus la manon por almozo. Kiam la gekuzoj interŝanĝis inter si
frazojn, kiuj koncernis ŝin, kiam la juna homo elkuris el la ĉambro,
por porti al nekonataj, de ŝi neniam viditaj homoj peton en ŝia
nomo, tiam naskiĝis en ŝi fortega deziro foriri, foriri tuj, per vorto de
danko pagi por la momento da kompato, sed la almozon ne akcepti
kaj diri:

— Mi esperas, ke mi mem min helpos.

Tiu deziro estis forta, ŝtopis la voĉon en la brusto de la juna virino,

ondo da sango ĵetiĝis en ŝian kapon, kaj tamen ŝi ne submetiĝis al
tiu deziro, ne foriris, staris senmova kun kapo klinita kaj manoj
interplektitaj. En la plej profunda interno de ŝia estaĵo eksonis
malgaja murmuro: — mi ne esperas, ke mi povos min helpi, mi ne
povas fidi min mem! — Tio estis naskiĝanta konscio de propra
senkapableco. Sub la influo de tiu ĉi sento kreskis en ŝi honto
nedifinebla, sed turmenta. — Ho, se mi estus sola!... — ŝi pensis. —
Se mi ne havus infanon!

— Volu diri al mi, — ekparolis Mario, — kiamaniere mi povos sciigi

vin pri la rezultato de la penadoj, kiujn mi kaj mia edzo faros, por
trovi por vi okupon.... Eble vi lasos ĉe mi vian adreson?

Marta meditis dum momento.

— Se vi permesos, — ŝi respondis, — mi venos ĉi tien mem, por

informiĝi.
En la unua momento ŝi volis doni sian adreson, sed tra ŝia kapo
trakuris la penso, ke la juna feliĉa virino povas forgesi ŝin. Ŝin
hontigis la kompato, kies objekto ŝi estis, sed ankoraŭ pli ŝin timigis
la supozo, ke la espero pri laborenspezo, kiu ekbrilis antaŭ ŝiaj
okuloj, denove malaperos kaj lasos ŝin en terura necerteco,
nedifiniteco de la situacio.

Laborenspezo! kia proza, triviala, pure tera vorto ĝi estas! vi eble

ekkrios, legantoj. Se anstataŭ ĝi estus ĉi tie ia flamanta amo, kora
sopiro, alta revo, tiam la sentoj de la juna virino sin turnus en pli
konvena por ili rondo de moralaj aperoj, vekus pli da simpatio, pli
fortan kunsenton! Povas esti, mi ne scias. Sed certa estas tio, ke
Marta pensis aŭ antaŭsentis, ke la sola garantio por la vivo kaj sano
de la sola objekto de ŝia amo, de ŝia infano, la sola kvietigo de la
sopirado, kiu plenigis la solecajn angulojn de ŝia malriĉa ĉambreto
kaj ŝiajn se ne altajn, tamen purajn kaj honestajn revojn kaj pensojn
— estis laboro, donanta laborenspezon. Eble Marta eraris; nur ŝia
estonteco estis pruvonta la verecon aŭ erarecon de tiu ŝia opinio.

Post ankoraŭ kelke da interŝanĝitaj vortoj Marta Swicka diris adiaŭ al

la mastrino de la loĝejo. Mario denove etendis la manon al la koverto
kun la lilikoloraj randoj.

— Sinjorino, — ŝi diris iom nekuraĝe, — jen estas la ŝuldo, kiun mi

havas koncerne vin por la tutmonata instruado de mia filino.

Marta ne etendis la manon.

— Vi nenion ŝuldas al mi, — ŝi diris, — ĉar mi absolute nenion

lernigis al via filino.

Mario Rudzinska volis insisti, sed Marta kaptis ŝian manon, premis
ĝin forte en siaj manoj kaj rapide forlasis la ĉambron. Kial ŝi foriris
tiel rapide? Eble ŝi deziris la unuan fojon en sia vivo forkuri de la
sentata malbona tento? Ŝi sentis, ke la mono, kiun oni proponis al ŝi,
ne apartenas al ŝi, ke ŝi per nenio ĝin meritis, krom eble per
senfruktaj bonaj deziroj, ke se ŝi ĝin akceptus, ŝi farus agon
nehonestan. Tial ŝi ĝin ne prenis; sed kiam en la vespera krepusko,
pro ŝparemeco ne lumigante la lampon en sia ĉambreto, ŝi ĉe la
malforta lumo de la finiĝanta tago malfermis sian monujon kaj
kalkulis la tie troviĝantajn malgrandajn monerojn; kiam ŝi ekpensis
pri tio, ke krom tiu mono, kiu povas sufiĉi apenaŭ por kelke da tagoj,
ŝi havas jam nenian alian, kaj ĉi tiu estas restaĵo de la sumo, kiun ŝi
ricevis per la vendo de unu el la du vestoj, kiujn ŝi posedis; kiam la
malgranda Janjo, alpremante sin al ŝiaj genuoj, plendis pri la
malvarmo, kiu regas en la ĉambro, kaj petis ekbruligi fajron sur la
kameno, kaj ŝi devis tion rifuzi, ĉar la provizo da ligno estis jam tre
malgranda kaj pri ĝia pligrandigo ŝi nun ne povis eĉ revi; kiam fine
ĉirkaŭis ŝin nokta mallumo, kiu pligrandigas la malgajecon kaj
maltrankvilecon aliformigas en timegon, — tiam antaŭ ŝiaj okuloj,
elvokita de ia mistera forto de la imago, preterŝoviĝis la eleganta
koverto, ornamita per lilikoloraj randoj, kun la tri kvinspesmilaj
biletoj interne. Marta desaltis de la seĝo kaj eklumigis la lampon. La
fantomo de la nelabormeritita mono malaperis kune kun la mallumo,
sed en la kapo de Marta restis post ĝi ia nedifinebla teruro.

— Ĉu povas esti, ke mi bedaŭris tion, ke mi ne faris malhonestaĵon?

Ĉi tiu profunde hontiga penso vekis en ŝi reakcion de la spirito,

novan streĉiĝon de la momente falinta energio. — Ŝajnas al mi, — ŝi
diris al si, — ke mi vane estas tiel maltrankvila. Oni ja promesis al mi
novan okupon... mi desegnis ja iam ne malbone, oni eĉ trovadis en
mi sufiĉe grandan kapablecon por desegnado.... Tiun taskon, se oni
nur donos ĝin al mi, mi ja verŝajne bone plenumos! Mia Dio! Kiel
fervore mi penados, ke ĉi tiun fojon la laboro ne elglitu el miaj
manoj. Kaj la fakto, ke ĝin donos al mi homoj fremdaj, pro kompato,
pro kunsento? kian do gravecon ĝi havas? Tio ne devas min humiligi!
Mi estas ankoraŭ tro fiera! Estas vero, ke mi ofte aŭdis, ke malriĉeco
povas iri kune kun fiereco, sed tio verŝajne estas nur teorioj, mi nun
konvinkiĝas, ke estas alie!

Ĉi tiu lasta penso reaperis en la kapo de Marta, kiam la sekvantan

tagon matene ŝi iris malsupren kaj nekuraĝe frapetis la pordon de la
loĝejo de la domadministranto.

La administranto de la domo akceptis ŝin en ĉambro bone varmigita

kaj komforte aranĝita.

— Sinjoro, — diris Marta, — post du tagoj estos la fikstempo, en kiu

mi devas enporti la luan pagon por la loĝejo kaj la mebloj.

— Jes, sinjorino, — respondis la administranto per tono jesanta kaj

samtempe demanda.

— Mi venis, por sciigi vin, ke mi ankoraŭ ne havos la eblon enporti

tiun pagon....

La vizaĝesprimo de la administranto montris ĉe tiuj ĉi vortoj sufiĉe

videblan malkontentecon. Li tamen ne estis homo tro severa, li havis
fizionomion honestan, mildan kaj portantan la postesignojn de multe
da travivitaj jaroj kaj de multe da havitaj zorgoj. Li rigardis atente la
vizaĝon de la juna virino kaj respondis post minuta medito:

— Tio estas tre malagrabla... sed kion fari? La loĝejo, kiun vi okupas,
estas negranda, kaj mi pensas, ke la dommastro ne volos rifuzi ĝin al
vi ĉe la unua neakurateco en la pagado. Tamen se ĝi ripetiĝus....

— Sinjoro! — vive interrompis Marta, — oni promesis al mi laboron,

kiu, mi esperas, donos al mi rimedojn por vivado.

La administranto silente salutis.

Marta kun ruĝa vizaĝo kaj mallevitaj okuloj eliris sur la straton.
Baldaŭ ŝi revenis en sian ĉambreton, alportante en tuko diversajn
aĵojn, aĉetitajn en la urbo. Ŝi ne povis jam preni tagmanĝojn el la
restoracio, ŝi eĉ faris al si riproĉojn, ke ŝi prenadis ilin ĝis nun, ĉar ŝi
elspezis por ili pli, ol ŝi povis elspezi. Pri si ŝi pensis malmulte;
konsidere la zorgojn, kiuj ŝin ĉirkaŭis, kaj la celon, kiu staris antaŭ ŝi,
la kvanto kaj eco de la manĝo, kiu devis subteni ŝian vivon, ne povis
okupi grandan lokon en ŝiaj pensoj. Ŝi opiniis, ke per glaso da lakto
kaj per kelke da bulkoj ĉiutage ŝi povos dum kelka tempo sufiĉe
subteni siajn fortojn. Sed la malgranda Janjo, kiu ofte tremis de
malvarmo en malbone varmigita ĉambro, bezonis nepre almenaŭ
unu fojon en tago varman manĝon.

Tial la juna vidvino por la iom da spesdekoj, kiuj restis al ŝi, aĉetis
iom da butero, grio kaj malgrandan poteton.

— Anstataŭ matene, mi nun hejtados la fornon tagmeze, — ŝi

pensis, — kaj samokaze mi kuirados ĉiutage por Janjo iom da varma
manĝo!

Ŝi ankaŭ ne povis alkutimiĝi al la penso, ke ŝia infano ĉesos manĝi

viandon. Jam sen tio ĝi estis pala, malforta, elturmentita de la multaj
maloportunaĵoj, kiujn ĝi antaŭe ne konis. Sed freŝa viando kostas
multe, kaj por pretigi el ĝi manĝon oni devas ankaŭ forbruligi multe
da ligno. Tial Marta aĉetis funton da fumaĵita ŝinko. Dum ŝi faris
siajn aĉetojn, venis al ŝi en la kapon penso pri restoracioj por
malriĉuloj. Ŝi aŭdis iam pri ili, kiam ŝi estis ankoraŭ edzino de
oficisto, kiu ricevadis sufiĉe grandan salajron, kaj ŝi mem malavare
donadis sian parton al kolektoj, kiuj estis aranĝataj por la bono de
filantropiaj institucioj. Tamen krom tio, ke restoracio por malriĉuloj
en ŝia nuna situacio povus esti por ŝi ankoraŭ tro kara, Marta sentis
instinktan, nevenkeblan abomenon kontraŭ serĉado de helpo ĉe ia
filantropia institucio.

— Ili ekzistas por maljunuloj, — ŝi pensis, — por malsanuloj,

kripluloj, por infanoj, kiuj ne havas prizorgantojn, aŭ por homoj
absolute malkapablaj aŭ kadukiĝintaj morale kaj mense. Mi estas
juna kaj sana, ankoraŭ multajn aferojn mi ne provis fari, kiujn mi
eble estos kapabla fari, kaj se mi ne sukcesis trovi laborenspezon en
unu profesio, ĉu pro tio mi devas turni min al publika filantropio?
Neniam! — ŝi ekkriis en siaj pensoj, kaj, malferminte denove sian
monujon, ŝi kalkulis la moneretojn, kiuj restis en ĝi post la faritaj
aĉetoj. Tie troviĝis ankoraŭ ĉirkaŭ kvindek spesdekoj.
— Tio sufiĉos ankoraŭ dum semajno por lakto kaj bulkoj por mi kaj
por Janjo, — ŝi pensis, — dume tiuj bonaj homoj certe trovos por mi
laboron....

La konatoj de Marta, kiuj loĝis ĉe la strato Swieto-Jerska, estis

efektive homoj tre bonaj, kaj ili sincere penis trovi helpon por la
malriĉa virino, kiu vekis ĉe ili kunsenton kune kun estimo.

Al tiuj bonkoraj penoj multe helpis la feliĉa situacio, en kiu la edzo de

Mario Rudzinska troviĝis rilate unu el la Varsoviaj ilustritaj revuoj,
plej riĉaj kaj povantaj doni laboron al plej multe da homoj. En tiu
revuo li estis kunlaboranto malnova, merita kaj alte estimata. Lia
voĉo havis grandan valoron ĉe la eldonisto kaj ankaŭ en la redakciaj
kunsidoj, lia klopodado por iu, lia peto por iu ne povis esti malŝatata.
Krom tio Adamo Rudzinski estis verkisto, kiu preskaŭ ekskluzive
dediĉis sin al esplorado de demandoj sociaj kaj inter ili ankaŭ al la
socia situacio de malriĉaj virinoj. Martan li vidis kelkfoje en sia domo,
kiam ŝi donadis lecionojn al lia filino, kaj la interesanta eksteraĵo de
la juna virino, ŝia funebra vesto, la dignoplena teniĝo kaj ŝia nobla
ago, pri kiu kun granda entuziasmo Mario al li rakontis, pligrandigis
la fervorecon de lia penado.

La rezultato de tiu penado estis sukcesa kaj rapida.

Unu paro da manoj plie ne montriĝis superflua por revuo, kiu

bezonis vastan kunlaboradon, kaj la afero dependis jam nur de la
grado de kapableco de la nova laborantino, kio devis decidi pri la
akcepto aŭ malakcepto de ŝia peto.

Tamen kvankam la penado de Adamo Rudzinski rilate la naturon de

la cirkonstancoj havis efikon tre rapidan, rilate la situacion de Marta
la tempo de daŭrado estis tre longa. Depost la tago, en kiu ŝi
memvole rifuzis la profesion instruistan, pasis semajno, la tre
malgranda mona provizo de la juna virino preskaŭ tute elĉerpiĝis,
krom tio la devigata senlaboreco premis ŝin terure, ne lasis dormi,
maltrankviligis la konsciencon. Unu tagon matene, elirinte en la
urbon, Marta iris sur la straton Dluga kaj vizitis la oficejon de
informoj. Ludovikino Zminska akceptis ŝin multe pli malvarme kaj pli
oficiale, ol antaŭe.

— Mi aŭdis, — ŝi diris, — ke vi jam ne donas lecionojn en la domo

de gesinjoroj Rudzinski. Estas domaĝe, tre domaĝe, kiel por vi, tiel
ankaŭ por mi, ĉar de la opinio de tiaj domoj plejparte dependas la
reputacio de tiaj oficejoj kiel mia.

Marta tuta ruĝiĝis; ŝi komprenis la riproĉon, kiun entenis la vortoj de

la mastrino de la oficejo. Tamen ŝi rapide levis la kapon kaj
respondis kun esprimo de nekaŝemeco:

— Pardonu min, sinjorino, ke mi kaŭzis al vi trompiĝon....

— La trompiĝo, kaŭzita al mi persone, havus tre malgrandan

signifon, — interrompis Zminska, — sed se aliaj personoj trompiĝas
per mia vorto, mia oficejo tre multe suferas de tio....

— Mi erarigis vin, sinjorino, — plue diris Marta, — ĉar mi eraris pri mi

mem. Fraŭlino Rudzinska estis por mi lernantino tro multe jam
progresinta en la lernado. Mi tamen pensas, ke, se la afero
koncernus instruadon efektive komencan, mi estus eble kapabla
plenumi la taskon. Kun ĉi tiu penso mi venis ankoraŭ unu fojon al vi.
Ĉu mi ne povas ricevi lecionojn de instruado komenca?

La teniĝo de Ludovikino Zminska estis tre malvarma.

— Da personoj, kiuj deziras doni lecionojn de komenca instruado

estas multe pli ol da tiaj, kiuj volas ilin preni, — ŝi respondis post
momento kun iom da ironio en la voĉo. — La konkurado estas
grandega, sekve la prezoj estas tre malaltaj. Dudek spesdekoj,
maksimume tridek spesdekoj por horo....

— Mi konsentas akcepti kian ajn pagon, — diris Marta.

— Certe oni devas konsenti, se alie ne povas esti. Mi tamen nenion
al vi promesas. Mi vidos, mi penos... en ĉiu okazo ĉiuj lokoj, pri kiuj
mi scias, estas hodiaŭ okupitaj, kaj vi devos longe atendi.

Kiam la mastrino de la oficejo parolis tiujn vortojn, Marta atente ŝin

rigardis. Ŝiaj okuloj malgajaj, enpensaj, sed trankvilaj, eble serĉis sur
la vizaĝo de la nejuna virino tiun brileton de kortuŝiteco kaj
bondezireco, kiu aperis sur ĝi tiam, kiam ŝi tie estis la unuan fojon;
sed Zminska ĉi tiun fojon estis neŝancelebla, malvarma kaj oficiala.
Marta rememoris la vortojn, kiujn ŝi antaŭ du monatoj aŭdis el la
buŝo de la mastrino:

«Virino nur tiam povas trabati al si vojon de laboro, akiri

sendependan vivon kaj respektatan situacion, se ŝi posedas ian
neordinaran talenton aŭ perfektan povoscion de io.» Marta posedis
nenian el tiuj kondiĉoj; la mastrino de la informa oficejo, jam unu
fojon trompiĝinte pri ŝi, ekkoninte la malgrandan valoron de ŝiaj
kapabloj, rigardis ŝin videble kiel klientinon pli trudiĝeman kaj
kompromitantan, ol promesantan al ŝia institucio ian profiton. Sed
tie, kie ĉiutage aperadis multe da personoj, troviĝantaj en tia sama
situacio, kiel ŝi, kun tia sama peto sur la lipoj, kun tia sama nesufiĉa
provizo en la kapo, — pri serioza kunsento de la flanko de la
persono, kiu ŝin akceptis, ne povis esti eĉ parolo.

Marta komprenis, ke ŝia kariero en la profesio instruista decide

finiĝis, ke kien ajn ŝi nun sin turnus kun sia propono, oni antaŭ ĉio
esplorus la komercaĵon-klerecon, kiun ŝi alportas, kaj, konvinkiĝinte
pri ĝia tro malgranda taŭgeco, oni foririgus ŝin kun malplenaj manoj
aŭ oni puŝus ŝin en la vicon de tiuj, kiuj tre longe atendas tre
malgrandajn laborenspezojn. Ŝi certe konsentus akcepti
laborenspezon eĉ malgrandan, sed longe atendi ŝi ne povis.

Irante de la strato Dluga al la strato Swieto-Jerska, Marta havis nur

unu penson en la kapo. Kiel malprudenta mi estis, kiel mi ne konis la
mondon nek min mem, kiam mi en tiu unua vespero post la enloĝiĝo
en la mizera ĉambreto pensis, ke mi bezonas nur iri kaj diri, ke mi
deziras labori, kaj mi jam estos akceptita en la vicon de la
laborantoj. Jen mi nun iradas de strato sur straton, de unu domo al
alia kaj mi serĉas.... Kaj tamen... se mi povoscius!...

Mario Rudzinska renkontis la venintinon kun vizaĝo gaja, premis tre

kore ŝiajn manojn kaj, ne atendante demandon, diris:

— La revuo, en kiu mia edzo estas kunlaboranto kaj parte ankaŭ

kunredaktoro, ĝuste bezonis personon, kiu scias desegni. Jen estas
skizo, desegnita de fama desegnisto, oni komisiis al vi kopii ĝin.
Koncerne la pagon, ĝi dependos jam tute de la grado de boneco de
via laboro; la laboro, kiun vi nun faros, estas provo, kiu decidos pri
pluaj mendoj.

Pala radio de decembra suno, trabatante al si la vojon tra multego

da kornicoj kaj muraj anguloj, origis la malgrandan fenestreton de la
mansardo kaj glitis sur la nigra supraĵo de la tablo, ĉe kiu sidis Marta
kun okuloj fiksitaj sur desegnaĵo, kiu kuŝis antaŭ ŝi. La desegnaĵo
prezentis nur kelke da branĉolarĝaj arboj, kelke da densaj arbetaĵoj,
en ilia ombro oni vidis belan figuron virinan kaj kelke da ridetantaj
infanaj kapetoj, elkliniĝantaj el la branĉaj plektaĵoj. Malproksime, per
neklaraj sed ĉarmaj konturoj, vidiĝis kampara dometo kun verando
kovrita de hedero, kaj el post la dometo iris vojo, kies fleksita kaj
nebulita strio disfluis kaj malaperis en la malproksimo. Tio estis
verko simpla, prezentanta unu el la scenoj de la ĉiutaga vivo, sed,
farita de lerta kaj inspirita mano de talenta desegnisto, ĝi prezentis
belan, kvankam malgrandan artaĵon. Komencante de la kampara
dometo, kiu per siaj kvar simplaj fenestroj ĉarme ridetis al la
rigardanto, kaj de la gracia virina figuro, kiu en ĝua senĝena teniĝo
sidis en la ombro de arbo, kaj finante per la petolemaj infanaj
vizaĝetoj, kiuj rigardis tra la plektaĵoj de la rozarbetaj branĉetoj, kaj
per la fleksita strio de la vojo, disfluanta en la nebulo kaj
malproksimo, — ĉio portis sur si la stampon de lerte kaptita kaj bone
esprimita karakteraĵo, ravis la okulon, instigis la imagon, inklinigis la
penson al komparado kaj divenado. Perfekta korekteco kaj mirinda
facileco de desegno estis tie kunigita kun poezieco de la ideo,
reliefigante kaj altigante ĝian valoron. Inspiro kaj konado de tekniko
ambaŭ helpis la artiston en la momento, kiam per mano facila kaj
samtempe konscianta sian fortecon li ĵetis sur la paperon tiun faskon
da linioj, el kiu aperis la tutaĵo, plena de profunda sento, simpla
ĉarmo kaj kvieta harmonio.

Tamen la teknika valoro de la desegnaĵo ne tuj altiris al si la atenton

de Marta; per la forto de rememoroj kaj per la tragedieco de la
kontrasto kaptis ŝin antaŭ ĉio la ideo de la verko. El la kampara
dometo, el la ombraj arboj kaj branĉoplenaj arbetaĵoj, el la vizaĝo de
la juna patrino, kontrolanta per sia rigardo la petolemajn movojn de
du malgrandaj infanaj figuroj malantaŭ la densaĵo, elsaltis al la juna
virino rememoroj, verŝantaj en ŝian bruston ondon da sento dolora
kaj samtempe plezurega. Ŝi ankaŭ iam estis en tia paca, flora, ombra
kampejo, paŝadis per malpeza piedo sur lanuga herbokovro,
deŝiradis rozojn de kliniĝantaj al ŝi arbetaĵaj branĉoj kaj kun
malgrandaj manoj, plenaj de bonodoraj floroj, kuradis al tia sama
verando, ombrita per tia sama hedero, kiel ĉi tie, etendanta inter
kvar fenestroj, varmigitaj de la ardanta suno, verdan tendon, ĉiam
pretan akcepti sub sian malvarmetan kaj freŝigan ŝirmon la amatan
infanon de la domo!

Ankaŭ ŝiajn rapidajn paŝojn akompanadis iam zorgoplena rigardo de

patrino, ankaŭ al ŝi zorgoplena voĉo de patrino kriadis, ke ŝi ne kuru
malproksimen de la domo, sur tiun vojon, kiu, plena de ŝtonoj kaj
kavoj, baroj kaj danĝeroj, fleksite kuris kaj malaperis inter misteraj
altaĵoj kaj nepenetreblaj spacoj. Vana vokado! vana tremado de la
patrina koro!

Venis la tempo, kiam la infano de la kampara domo eliris sur tiun

vojon, kiu el malantaŭ la muroj de tiu domo kuris per fleksita
ŝtonoplena strio, kaj ĝi iris en la mondon, inter la misterajn altaĵojn
kaj nekonatajn spacojn, inter la barojn kaj danĝerojn, kaj fine
alvenis ĉi tien, kie en la plej supra pinto de alta urba konstruaĵo
staris kvar muroj malvastaj, nudaj, malvarmaj, aermankaj, solecaj....
Ĝi estis kontrasto inter la pasinteco kaj la nuneco. Marta deturnis la
okulojn de la desegnaĵo, rigardis ĉirkaŭen en la ĉambreto, haltigis la
rigardon sur la pala infano, kiu, envolvita pro malvarmo en la lanan
tukon de la patrino, tamen tremis kaj, simile al elturmentita birdo,
alpremis la kapon al ŝiaj genuoj.... En la orelo de la virino sonis
konata, bone memorata kantado de malgranda birdeto, kvazaŭ de
tiu sama birdeto, kiu sur la desegnaĵo tuŝetis per la etenditaj flugiloj
la pinton de roza arbetaĵo, kaj kun tiu eĥo de longepasintaĵa
rememoro ligiĝis la malfacila, tremanta de malvarmo spirado de ŝia
infano.... Per la fadeno de rememoroj alnaĝis al ŝi la bela vizaĝo de
la patrino, poste la mildaj trajtoj de la patro, poste ŝi ekvidis kvazaŭ
pendantajn en la aero mallumajn okulojn de junulo, kiuj, fikse
rigardante ŝin kun profunda esprimo, parolis al ŝi: mi amas! dum lia
buŝo parolis: fariĝu mia edzino! Ĉiuj tiuj trajtoj, kiuj estis por ŝi pli
karaj ol la vivo kaj nun estis por ĉiam englutitaj de la mallumo de la
morto, ĉiuj lokoj, en kiuj disvolviĝis la sennuba idilio de ŝia infaneco
kaj de ŝia unua juneco, ĉiuj estingitaj lumoj, forblovitaj ĉarmoj,
venenitaj ĝojoj kaj rompitaj apogiloj ektremis nun per vivo, akceptis
la pasintajn formojn kaj kolorojn, kuniĝis en unu bildon kaj ekpendis
antaŭ ŝi, kvazaŭ en kadro de terura malbeleco kaj nudeco,
enkadrigitaj en la malplenaj, grizaj, malvarmaj anguloj de la soleca
ĉambreto.

Marta jam ne rigardis la desegnaĵon; fiksitaj en la malplena spaco,

ŝiaj okuloj kovriĝis per vitreca vualo, kiu tamen ne fandiĝis en formo
de larmoj, ŝia brusto spiris rapide kaj malfacile, sed ploron ĝi ne
eligis. Turmenta ploro videble ŝiris la internon de ĉi tiu virino, sed ŝi
batalis kontraŭ ĝi, batalis kontraŭ sia koro, penante kvietigi ĝian
rapidigitan frapadon, kaj kontraŭ sia varmegigita kapo, forpuŝante
de ĝi la svarmojn da rememoroj kaj ondon da revoj. Estis en ŝi ia
kaŝita voĉo, kiu admonis, ke kun ĉiu larmo, kiu elfluos el ŝia okulo,
kun ĉiu ĝemo, kiu skuos la bruston, kun ĉiu sekundo, kiun ŝi pasigos
en la terura turmento de spirito ploranta super la tomboj de siaj
esperoj kaj amo, foriros parteto de ŝiaj fortoj kaj de ŝia volo,
malaperos parteto da energio, pacienco kaj persisteco. Kaj tiujn
fortojn, tiun volon, tiun persistecon ŝi tiom, tiom bezonis! La
tagmezo de ŝia vivo fariĝis por ŝi tiel kruda, tiel postulema, kiel
karesa kaj malsevera estis ĝia mateno. Janjo levis al la patrino sian
palan vizaĝeton.

— Panjo! — ŝi diris per ĝema voĉo, — kiel malvarme estas ĉi tie

hodiaŭ! Faru fajron sur la kameno!

Anstataŭ ĉia respondo Marta kliniĝis, prenis la knabineton en siajn

brakojn, alpremis forte al sia brusto ŝian malgrandan korpon, al ŝia
frunto ŝi alpremis sian buŝon kaj tiele restis senmova en la daŭro de
momento.... Subite ŝi leviĝis, ĉirkaŭvolvis Janjon pli zorge per la lana
ŝalo, sidigis ŝin sur la malalta benketo, genuiĝis antaŭ ŝi, ekridetis,
kisis ŝin sur la pala buŝeto kaj per voĉo preskaŭ tute libera diris:

— Se Janjo trankvile ludos kun sia pupo, mi morgaŭ aŭ postmorgaŭ

finos la laboron, mi aĉetos lignon kaj mi faros por Janjo tiel belan,
varman fajron. Bone, Janjo? bone, mia amata infano?

Ŝi ridetis, dirante tion, kaj penis varmigi en siaj manoj la malvarmajn

manojn de la knabineto. Janjo ankaŭ ridetis, ŝia buŝo per du kisoj
fermis por momento la ŝin rigardantajn okulojn de la patrino, ŝi
prenis sian pupon kaj kelke da malgrandaj lignaj ludiloj kaj ĉesis
rigardi en la fummalpuran, malplenan kaj malvarmoblovantan
profundon de la kameno. Plena silento denove regis en la ĉambreto,
Marta sidis ĉe la tablo kaj rigardis atente la laboron de la bonega
desegnisto.

Nun la rememoroj kaj kordoloroj, venkitaj kaj forpuŝitaj per la

ordono de la volo, kuŝiĝis sur la fundo de ŝia brusto ne mortinte, sed
silentante; ŝia vizaĝo esprimis trankvilan kunstreĉiĝon de ĉiuj fortoj
de la menso, kaj nur la okuloj lumis per viva brilo de fervoro, kun kiu
ŝi alpaŝis al tiu nova provo de siaj fortoj kaj kapabloj. Nun la atento
de Marta enprofundiĝis jam ne en la ideon de la artisto, ne en la
kortuŝantan sentemecon kaj poeziecon de la bildo, sed en la
teknikon de la plenumo, en tiun teknikon, kiu, lerta per
kompetenteco, riĉa per rimedoj, iris ĝis la fundo de la esenco de l’
arto kaj samtempe kun facileco de birda plumo glitis sur ĝia supraĵo,
per malgrandaj rimedoj kreis aferojn belajn, enmetis ideon en ĉiun
eĉ plej subtilan linion, sciis fari uzon el ĉiu parteto de la plata
supraĵo, kiun ĝi kvazaŭ laŭvole ĵetkovris per strioj da lumo kaj
ombro. Marta neniam pentris laŭnature, sed ŝi iam kopiadis
malgrandajn pejzaĝojn, arbojn, florojn, homajn vizaĝojn. Tial la
perfekteco de la desegnaĵo, kiu kuŝis antaŭ ŝi, ravis ŝin, sed ne
fortimigis.

Certe mi ne estas tia artistino, kiel tiu, kiu desegnis ĉi tiun belegan
bildeton, ŝi pensis, sed kopii ies laboron mi espereble povos... mi
devas povi....

Tiel pensante, ŝi malfermis longforman skatolon, en kiu troviĝis ilaro

por desegnado. Mario Rudzinska per la boneco de la koro kaj
delikateco de la sentoj divenis la novan embarason, en kiu troviĝos
la malriĉa virino, kaj enmanigis al ŝi tiun skatolon kune kun la
modelo, de kiu devis esti farata kopio. La krajono de Marta ŝoviĝadis
sur la glata papero, ŝi sentis, ke ŝia mano iras facile, ke ŝia penso
precize kunfandiĝas kun la penso de la artisto, ke ŝia okulo sen
malfacileco rimarkas la plej komplikitajn fleksojn de la linioj, la plej
subtilajn diferencojn kaj alternadon de la lumo kaj ombro. Ŝia koro
frapadis ĉiam pli forte kaj ĝoje, la spirado fariĝadis ĉiam pli facila,
ruĝeto aperis sur la palaj vangoj, la okuloj flamis de sereneco kaj
entuziasmo. Laboro, la konsolanto de suferantoj, la kunulo de
soluloj, la vartisto de tiuj, kiujn ĵetas tien kaj reen la ventegoj de la
vivo, venis en la malriĉan mansardon kaj alportis kun si trankvilecon.
Vane la suna radio, kiu matene karesis la nudajn murojn de la
ĉambreto, malaperis nun malantaŭ la altaj tegmentoj de la domoj,
vane la granda urbo ruladis malsupre siajn obtuzajn misterajn
senĉesajn bruojn, Marta nenion vidis kaj nenion aŭdis.

De tempo al tempo ŝi levadis la okulojn for de la laboro, por iom

rigardi la infanon, kiu silente ludis en angulo de la ĉambreto, ŝi
diradis al ĝi kelke da vortoj kaj denove profundiĝadis en sian
okupon. Iufoje ŝiaj brovoj kunŝoviĝadis, la esprimo de profunda
pripenso aperadis sur la frunto. La malfacilaĵoj kaj problemoj de la
arto aperadis tiam antaŭ ŝi, prezentante obstinan kaj nevenkeblan
taskon. Sed ŝi batalis kontraŭ ili, kaj ŝajnis al ŝi, ke ŝi ilin feliĉe
solvas. Kiam ŝi levadis la kapon kaj rigardadis sian laboron, ŝi havis
sur la buŝo rideton, kiu tamen malaperadis, kiam ŝi komencis
komparadi ĝin kun la laboro de la majstro. En ŝia kapo videble
naskiĝadis duboj kaj timoj, sed ŝi forpuŝadis ilin de si kiel ion tro
altrudiĝeman, tro pezan por ŝiaj fortoj, tro turmentan por ŝia koro. Ŝi
laboris kun granda streĉo de sia cerbo kaj de sia volo, kun
entuziasmiga fervoro de imago, kiu kun plena amo fordoniĝis al la
objekto de sia laborado, ŝi laboris per sia tuta kapo, per sia tuta
animo kaj per siaj tutaj fortoj, kaj ŝi ĉesis labori nur tiam, kiam en la
ĉambreto komencis kolektiĝi la unuaj ombroj de la vespera krepusko.
Tiam ŝi alvokis al si Janjon, sidigis ŝin sur siaj genuoj kaj, rigardante
la vizaĝeton de la infano, denove ridetis al ŝi. Sed nun ŝia rideto estis
alia, ol matene, ne perforte eldevigita el ŝia dolorplena koro, ne
kontraŭparola al la malgaja esprimo de la okuloj. La rideto nun
elnaĝis per si mem kaj sen perforteco el la brusto de la juna patrino,
kiun kvietigis laboro, varmigis espero.

Marta rakontis al sia malgranda filineto unu el tiuj fabeloj, kies

enhavo, plektita el aperoj miraklaj, el koloroj belegaj, el kantoj de
birdoj kaj el flugiloj de anĝeloj, tiel forte absorbas la menson kaj
ravas la imagon de infanoj; sed dum ŝia buŝo ŝpinis la longajn
fadenojn de fantaziaj rakontoj al la oreleto, kiu jam de longe ne
havis tian plezuron, ŝian kapon plenigis unu sola penso, kiu senĉese
ripetiĝadis kiel rekantaĵo, kiu enhavas en si la temon de la kanto de l’
vivo: se mi sukcesis... se mi sukcesos... se mi estas kapabla!...

Ĉu mi sukcesis? ĉu mi estas kapabla? — pensis Marta kelke da tagoj

poste, suprenirante sur la ŝtuparo de la loĝejo de gesinjoroj
Rudzinski.

Tiuj internaj demandoj de la juna virino ĉi tiun fojon ne ricevis

definitivan respondon. Sed ĝi estis baldaŭ venonta: ĉar la morgaŭa
tago estis tago destinita por la redakcia kunsido, en kiu kompetentaj
homoj estis donontaj sian juĝon pri la grado de la artistaj kapabloj
de Marta kaj pri la valoro de la laboro, kiun ŝi faris.

— Venu postmorgaŭ matene, — diris Mario Rudzinska. — Mia edzo

alportos por vi el la morgaŭa kunsido jam certan sciigon.

Marta venis en la difinita tempo. La mastrino de la bela salono

renkontis ŝin kun la ordinara afableco kaj montris al ŝi brakseĝon,
starantan ĉe la tablo, sur kiu kuŝis la antaŭ du tagoj finita laboro de
Marta kaj ĉe kiu sidis viro de meza aĝo, kun vizaĝo prudenta, nobla
kaj malsevera. Tio estis Adamo Rudzinski; per movo plena de
respekto li leviĝis, por saluti Martan, etendis al ŝi la manon, kaj kiam
ŝi sidiĝis, li ankaŭ sidiĝis, mallevis la okulojn kaj silentis momenton.

Mario foriĝis en la profundon de la salono, kaj, apoginte sur la mano

la videble afliktitan vizaĝon, ŝi sidis ankaŭ silente kun mallevitaj
okuloj. Dum minuto peza silento regis en la salono. Por ĉiu el la tri
ĉeestantaj personoj la unua vorto de la komencota interparolado
videble estis malfacila por eldiri. Adamo Rudzinski unua interrompis
la silenton....

— Estas al mi tre dolore, — li diris, — ke mi estas sendato, kiu

alportas al vi sciigojn verŝajne ne tre agrablajn. Mi tamen ne havis la
eblon fari ilin aliaj, ol ili estas....

Li eksilentis kaj rigardis Martan per okuloj, en kiuj lumis nobla

malkaŝemeco, ligita kun sincera kunsento. Li interrompis por
momento sian paroladon eble por tio, ke la juna virino havu tempon,
por kolekti siajn fortojn, por pretiĝi al la akcepto de la bato, kiu ŝin
atendis. Marta iom paliĝis kaj subite mallevis la okulojn, kiuj ĝis nun
kun streĉita atento rigardis la vizaĝon de la viro, kiu parolis kun ŝi. El
ŝia buŝo tamen eliris neniu ekkrio kaj el ŝia brusto neniu ĝemo.
Adamo Rudzinski laŭ la teniĝo kaj vizaĝesprimo de la juna virino
divenis, ke ŝi povis sin reteni kaj povis esti fortanima. Tial post
momento li parolis plue:
— En la afero, kiu nun vin interesas, mi mem persone ne estas
kompetenta juĝanto kaj mi ripetos ĉi tie nur la vortojn, kiujn oni
komisiis al mi ripeti antaŭ vi. Kaj mi tion faros kun plena nekaŝemeco
pro tio, ke mi antaŭsavu vin de novaj trompiĝoj kaj disreviĝoj, kaj
ankaŭ pro tio, ke materiale kaj morale nenio por homo estas pli
malutila, ol nekonado de siaj propraj posedaĵoj, kun kiuj li venas al
la pordego de la socia vivo, kaj ol ofta trompiĝado pri si mem. El la
laboraĵo, kiun vi pretigis, montriĝas evidente, ke vi lernis desegni kaj
vi havas efektive kapablon, sed... vi lernis tion tro malmulte, tro
supraĵe, tro neprecize, kaj kaŭze de tio ankaŭ viaj kapabloj ne estas
sufiĉe ekzercitaj, kaj, ne konante sufiĉe la postulojn de la arto, ili ne
atingas sufiĉan gradon de disvolviĝo kaj forto. Ĉiu arto posedas du
flankojn: unu, kiu rezultas el la naturo mem de la homo, kiu sin
dediĉas al la arto, el lia natura talento, kaj alian, kun kiu neniu
naskiĝas, kiun oni povas akiri nur per laborado, per lernado. El la
talento certe naskiĝas inspiro, sed ekzistantan inspiron devas regi
povosciado. Povosciado teknika, ne vivigata de talento, ne povas krei
veran artaĵon kaj servas maksimume al laboroj metiistaj, sed
aliflanke talento eĉ la plej alta, kiu ne havas povosciadon teknikan,
estas forto primitiva, blinda, ne disvolvita kaj samtempe senbrida,
kiu en la plej bona okazo estas kapabla krei nur objektojn kriplajn,
ĥaosajn kaj nekompletajn. Vi posedas talenton por desegnado,
talenton eĉ sufiĉe altan, ĉar oni povas diveni ĝin en via laboraĵo,
malgraŭ la pli ol erara tekniko de ĝia plenumo. Sed....

— Adamo! — eksonis en tiu momento la voĉo de la loĝejmastrino.

Mario Rudzinska leviĝis kaj, alproksimiĝante al la tablo, ĉe kiu havis

lokon la interparolado, rigardis la edzon kun esprimo de peto en la
okuloj kaj la lin aŭskultantan virinon kun kompato kaj
maltrankvileco. Marta komprenis la timon de la bona virino. Ŝi levis
la kapon kaj diris per firma voĉo:

— Sinjorino! mi deziras aŭdi la tutan, tutan veron. Per miaj ĝis nun
mallongaj provoj mi konvinkiĝis pri la granda praveco de tio, kion via
edzo ĵus diris: nenio estas materiale kaj morale pli malutila por
homo, ol nekonado de la propraj posedaĵoj, kun kiuj li venas al la
pordego de la socia vivo, kaj ol ofta trompiĝado pri si mem....

Mario sidiĝis ĉe la tablo, Marta direktis la rigardon al Adamo

Rudzinski, kiu parolis plue:

— La arto posedas diversajn gradojn, ĝian konadon la homoj akiras

por diversaj celoj. Eĉ sufiĉe malalta grado de artista klereco sufiĉas,
por liveri al la ĝin posedanta homo certan sumon da agrablaĵoj, per
kiu li beligas kaj diversformigas la momentojn de la vivo al si kaj al la
ĉirkaŭantoj. Tiu supraĵa konado de la arto, posedado de nur
malgranda parto da scioj pri ĝi kaj pri la rimedoj, kiuj servas al ĝia
enkorpigo, estas nomata artista diletanteco, ĝi posedas kelkan
valoran signifon en salonoj, aŭ almenaŭ en salonetoj, konvenas al
stato de riĉeco, aŭ almenaŭ de bonhaveco, spicante ĝin per certa
dozo da ĉarmo, poezio, festeco de impresoj kaj okupoj. Sed ĉi tiu
diletanteco, kvankam ĝi ne estas tute sen flankoj noblaj kaj utilaj,
kvankam ĝi okupas sufiĉe larĝan lokon en la spirita ekonomio de la
homaro, ne povas esti io alia krom aldono, ornamo de la vivo, ĉarma
radio, ĵetita sur la esencon de la ekzistado, por ĝin belkolorigi kaj
diversecigi. Konstrui sur ĝi sian ekzistadon fizikan, volvi ĉirkaŭ ĝi
ŝpinaĵon de spirito tiel longan, kiel longa estas la homa vivo, estas
nefareble kaj nefarinde. Nefareble, ĉar el kaŭzo nekompleta ne
povas naskiĝi sekvaĵo kompleta; nefarinde, ĉar tio, kio faras al la
mondo servon malgrandan kaj tre partetan, ne havas la rajton
postuli de la mondo servon reciprokan tiel gravan kaj kompletan, kia
estas ekzistado fizika kaj trankvileco morala. Nur super la artista
diletanteco, en alteco, pri kiu tiu ĉi lasta ofte ne havas eĉ la plej
malgrandan komprenon, ekzistas artismo, forto potenca, kompleta,
konsistanta el natura talento disvolvita ĝis la plej lastaj limoj, regule
perfektigita, kaj el fundamenta, vasta scienco. Diletanteco estas
amuzilo de la vivo, — nur artismo povas esti por ĝi ŝtona starejo. Ĝi
povas esti por la vivo starejo, kiu subtenas samtempe la ekzistadon
fizikan kaj moralan. Sed en la regiono de la arto, tiel same kiel en la
regiono de scienco aŭ metio, plej multe ricevas tiu, kiu en siajn
verkojn, proponatajn al la socio, enmetas la plej grandan kapitalon
Ĉ
da tempo, laboro, povosciado kaj ekzerciteco. Ĉi tie, same kiel
aliloke, ekzistas konkurado, postulado kaj proponado staras kontraŭ
si, reciproke sin rigardas kaj pesas; ĉi tie, kiel aliloke, la grado de
bonstato de la laboristo estas rekte proporcia al la grado de
perfekteco de la laboraĵo. En la regiono de la arto, same kiel en ĉiu
alia regiono, kiu prezentas kampon por homa laborado, la homo
povas akiri sufiĉe bonajn, iufoje eĉ bonegajn kondiĉojn por sia
ekzistado, sed li povas ilin akiri nur tiam, se li posedas talenton ne
sole naturan, sed ankaŭ klerigitan, se li estas ne sole diletanto, sed
artisto.

Eldirinte ĉion ĉi tion, Adamo Rudzinski leviĝis kaj, respekte salutante

Martan, diris plue:

— Pardonu, sinjorino, ke mi parolis tiel longe. Mi tamen ne povis

limigi per kelke da vortoj mian interparoladon kun vi. Mi timis, ke vi
eble supozos, ke tiuj, kiuj per mia buŝo forpuŝas vian laboron, gvidas
sin per kaprico aŭ per ia antaŭjuĝo, kiu en ĉi tiu okazo estus preskaŭ
krimo. Via desegno ne respondas al la bezonoj de la revuo, por kiu
ĝi devis servi. Ĝi ne estas sufiĉe korekta, nek sufiĉe preciza, ne
redonas sufiĉe la ideon kaj la karakteron de la originalo. Ekzemple la
vizaĝo de la juna patrino estas desegnita de vi kun videbla
sentemeco kaj amo, kaj tamen ĝiaj trajtoj aperas nebulaj en
komparo kun la esprimopleneco, kiun donis al ĝi la lerta kaj sperta
desegnisto. Kiom multe, kaŭze de tiu nebuleco, perdis la esprimo de
tiuj okuloj, kiuj atente observas la movojn de la estaĵoj, kiuj estas
tiel karaj por ili! aŭ la karaktero de tiu kapo, kiu estas iom klinita
antaŭen, kvazaŭ preta ekkrii averte aŭ dorlote! Ĉi tiu arbo, kiu sur la
originalo tiel lukse disvolvas sian densan branĉaron, aspektas ĉi tie
mizere kaj malsane; la vojo, kiu elkuras el malantaŭ la domo, kaj
kiun la artisto intence kovretis per mistera nebulo, sur via desegno
estas preskaŭ tute kovrita per tro krudaj strekoj de krajono kaj
fariĝas por la okulo de la rigardanto preskaŭ enigma,
nekomprenebla, nigra strio. Vi komprenis la ideon de la artisto,
trapenetris kaj ekamis ĝin; tio estas videbla, sed ne malpli videble
estas, ke ĉe ĉiu detalo, ĉe ĉiu tiro de la krajono vi batalis kontraŭ la
tekniko de la arto kaj ne venkis la malfacilaĵojn, kiujn ĝi prezentis al
vi; vi ne trapenetris ĝiajn problemojn, ĉar vi ne posedis en via mano
sufiĉajn rimedojn de sciado, de sperto.... Jen estas la tuta vero, kiun
mi eldiras kun duobla malĝojo. Kiel via konato, mi bedaŭras, ke vi ne
ricevis la laboron, kiun vi bezonas; kiel homo, mi malĝojas, ke vi ne
edukis sufiĉe vian talenton. Vi posedas nedubeblan talenton; estas
domaĝe, ke vi ne lernis pli multe, pli fundamente, pli vaste, ke nun
lerni vi, kiel ŝajnas, ne havas jam la eblon....

Marta leviĝis, malrapide disliberigis la interplektitajn manojn kaj diris

mallaŭte:

— Jes, lerni nun mi jam ne havas la eblon.... Mi ne havas tempon

por tio, — ŝi diris plue, poste ŝi eksilentis kaj staris momenton
senparole kun okuloj mallevitaj.

Adamo Rudzinski rigardis ŝin kun granda intereso, eĉ kun iom da

admiro. Li esperis, li eble timis larmojn, plorojn, riproĉojn, svenon
kaj spasmojn, sed anstataŭ tio li aŭdis apenaŭ kelke da vortoj,
esprimantaj bedaŭron pri neebleco de lernado, pri manko de tempo
necesa por lernado.

Gracia, delikata, kun nobla staturo kaj bela vizaĝo, tiu virino certe
havis multe da energio, se ŝi povis sen larmo, sen ĝemo, elaŭskulti
la severan verdikton, kiu kondamnis al morto ŝian karan esperon,
preni sur siajn ŝultrojn tiun neesprimeblan ŝarĝon de necerteco kaj
nedifiniteco de situacio, kiu post mallonga plifaciligo falis sur ilin
denove. La koro kaj kapo de la juna virino certe estis tre pezaj en tiu
momento, tamen ŝi ne ekploris, ne ekkriis, eĉ ne ekĝemis.

Videble la tempo de laŭtaj ĝemoj kaj ploro, ne hontantaj la okulojn

de homoj, ne venis ankoraŭ por ŝi, ŝia homa fiereco ne estis ankoraŭ
rompita, ŝiaj fortoj ne estis ankoraŭ ruinigitaj. Ŝi staris ja nun
ankoraŭ ĉe la komenco de sia Kalvaria vojo, ŝi pasis ankoraŭ ne pli ol
du ĝiajn staciojn, nur du fojojn ekbrulis en ŝi la interna honto kaj ŝi
ektremis profunde en la konscio de sia propra senkapableco.

Ŝ
Ŝi posedis ankoraŭ sufiĉe da fortoj, por reteni per fiereco kaj volo la
eksplodojn de siaj propraj sentoj, ŝi ne posedis sufiĉe da konado de
si mem, por ĉesi esperi....

Adamo Rudzinski respektis la silentan suferon de la malriĉa virino;

estante por ŝi tute fremda, apenaŭ kelke da fojoj vidita de ŝi, li
sentis, ke en ĉi tiu momento li devas foriĝi. Dirinte adiaŭ al Marta per
saluto plena de respekto, li eliris el la salono, sed lia edzino tiam
kaptis la manojn de Marta kaj, premante ilin en siaj manoj, diris
rapide:

— Ne perdu la esperon, mia kara sinjorino! mi ne povas trankvile

akcepti la penson, ke vi tiun ĉi fojon denove forlasos mian domon ne
konsolita kaj ne trovinta plenumon por viaj justaj postuloj. Mi ne
konas vian pasintecon, sed ŝajnas al mi, ke mi ĝuste divenas, kiam
mi supozas, ke la malriĉeco trafis vin neatendite, ke vi ne estis
preparita por okupi en la socio lokon de laboristino, kiu devas akiradi
ekzistadon por si kaj por aliaj....

Marta subite levis la okulojn al la parolantino.

— Jes, — ŝi vivece interrompis, — jes, jes....

Ŝi denove mallevis la okulojn kaj silentis momenton. Estis videble, ke

ŝia penso neatendite estis frapita per la esprimiĝo de tio, kio ĝis nun
staris antaŭ ŝi en neklaraj konturoj.

— Jes, — ŝi ripetis post momento per forta voĉo. — La malriĉeco kaj

bezono de laboro trafis min neatendite. Nenio armis min kontraŭ la
unua, nenio instruis al mi la lastan.... Mia tuta pasinteco estis kvieto,
amo kaj amuziĝo... kontraŭ ventego kaj soluleco mi nenion elportis
el ĝi....

— Terura sorto! — diris Mario Rudzinska post iom da silento; — ho,

se ĉiuj patroj, ĉiuj patrinoj povus ĝin trapenetri, diveni, kompreni
ĝian tutan terurecon!...

Ŝ
Ŝi tuŝis per la manplato siajn okulojn kaj, rapide venkante sian
kortuŝitecon, turnis sin al Marta.

— Ni parolu pri vi, — ŝi diris. — Kvankam jam de du vojoj, kiujn vi

provis iri, vin forpuŝis la manko de iloj por sin trabati, tamen ne
perdu la esperon kaj kuraĝon. La profesioj instruista kaj artista
montriĝis ne konformaj por vi, sed laboro mensa kaj artista ne
prezentas ja la tutan amplekson de la aktiveco de homo, eĉ de
virino. Restas ankoraŭ industrio, komerco, metio. Dum vi parolis kun
mia edzo, venis al mi en la kapon feliĉa penso.... Mi konas pli
proksime la posedantinon de unu el la plej riĉaj magazenoj de silkaj
ŝtofoj... mi eĉ estis dum kelke da jaroj kune kun ŝi en edukejo, kaj
de tiu tempo restis inter ni rilatoj se ne de amikeco, tamen almenaŭ
de bona konateco. La granda, moda kaj riĉa magazeno bezonas la
servon de vera armeo da komizoj, oficistoj k.t.p. Eĉ plue, ne pli ol
antaŭ unu semajno Evelino D., renkontiĝinte kun mi en la teatro,
diris al mi, ke ŝi perdis nun unu el la plej utilaj komizoj de sia
magazeno kaj troviĝas pro tio en kelka embaraso. Ĉu vi konsentus
stari en magazeno malantaŭ la magazena tablo, akceptadi la gastojn
de la magazeno, mezuradi ŝtofon, aranĝadi ekspozicion en la
fenestroj k.t.p.? Tiaj oficoj estas tre bone pagataj, kaj por plenumi la
agojn, kiujn ili postulas, oni bezonas preskaŭ nenion pli krom
honesteco, konvena eksteraĵo kaj bona gusto. Ĉu vi veturos kun mi
al Evelino D.? Mi vin prezentos al ŝi, en okazo de bezono mi petos,
admoninklinigos....

Kvaronon da horo post tiuj vortoj de Mario Rudzinska, droŝko, en kiu

sidis du virinoj, haltis antaŭ unu el la plej luksaj magazenoj de la
strato Senatorska. Antaŭ la pordo, kiu havis larĝajn spegulajn
vitrojn, staris du kaleŝoj, kun aljungitaj tre belaj ĉevaloj, kun livree
vestitaj kaleŝservantoj sur la konduksido.

La du virinoj eliĝis el la droŝko kaj eniris en la magazenon. Kiam

eksonis la sonorilo, pendanta super la pordo, el malantaŭ la longa
tablo, kiu dividis la magazenon en du partojn, elkuris juna viro kaj
kun tre gracia saluto demandis la virinojn, kion ili deziras.
— Mi dezirus vidi sinjorinon Evelinon D., — diris Mario Rudzinska; —
ĉu ŝi estas hejme?

— Mi ne scias kun certeco, — respondis la juna homo kun nova

saluto, — sed mi tuj servos al vi per respondo.

Finante ĉi tiujn vortojn, li alsaltis al la kontraŭa muro kaj almetis la

buŝon al la aperturo de tubo, kondukanta al la supraj etaĝoj la
voĉon, parolantan malsupre.

— Eliris, sed baldaŭ revenos, — oni respondis de supre.

La juna homo alsaltis returne al la du virinoj, kiuj staris proksime de

la pordo.

— Volu sidiĝi, sinjorinoj, — li diris, — montrante velurtegitan

kanapon, starantan en angulo de la magazeno, — aŭ, — li diris plue,
etendante la manon en la direkto al la ŝtuparo, kovrita de tapiŝo, —
eble supren....

— Ni atendos ĉi tie, — respondis Mario Rudzinska, kaj kune kun la

ŝin akompananta virino ŝi sidiĝis sur la kanapo. — Ni povus iri
supren kaj atendi la revenon de sinjorino Evelino en ŝia loĝejo, —
diris mallaŭte Mario al sia akompanantino, — sed ŝajnas al mi, ke
estos bone, se antaŭ la parolado kun la posedantino de la magazeno
vi observos la ordinaran okupon de la personoj, kiuj vendas
komercaĵojn, kaj vi vidos, el kio ĝi konsistas.

La vidaĵo, kiu prezentiĝis al la okuloj de la du virinoj en la profundo

de la magazeno, estis plena de vivo. Ĝi konsistis el ok homaj estaĵoj,
kiuj parolis laŭte kaj kun eksterordinara fervoro, kaj el amasoj da
ŝtofoj disvolvataj kaj kunvolvataj kun senĉesa susurado de la silko,
brilantaj kaj ŝanĝlumantaj per ĉiuj koloroj de la mondo. Ĉe unu
flanko de la longa tablo, kiu tute estis kovrita de pecoj da
multekostaj ŝtofoj, altamase kuŝantaj unuj sur aliaj aŭ disvolvitaj kaj
ondiĝantaj, staris kvar virinoj, vestitaj per atlaso kaj zibelo, certe la
posedantinoj de la du kaleŝoj atendantaj antaŭ la pordo de la
Ĉ
magazeno. Ĉe la dua flanko de la tablo estis kvar junaj viroj... jes:
estis, ĉar por difini la pozicion, en kiu ili estis, ne estas eble uzi alian
esprimon krom tiu, kiu difinas samtempe ĉiajn poziciojn de homa
korpo: staradon, iradon, saltadon, kliniĝadon al ĉiuj flankoj,
grimpadon sur ĉiujn murojn, disdonadon de salutoj de ĉiuj signifoj
kaj mezuroj, plenumadon de plej diversaj gestoj per plej diversaj
movoj de la manoj, brovoj, eĉ de la brusto, de la kapo, de la buŝo,
de la haroj.... Ĉi tiuj lastaj, kvankam en ordinaraj cirkonstancoj ili
ludas sufiĉe malgravan rolon en la organismo kaj en la eksteraĵo de
homo, ĉi tie meritis apartan atenton.

Pomaditaj, parfumitaj, brilantaj, bonodorantaj, torditaj en formo de

misteraj ringoj, aŭ falantaj sur la frunton en signifplena malordo, ili
prezentis majstraĵon de la friza arto kaj tuj donis al la figuroj de la
junaj komizoj elegantecon de tre alta grado. Povas esti, ke tiuj
figuroj de naturo ne estis tre elegantaj, oni povis eĉ vidi, ke la naturo
donacis al ili neordinaran forton fizikan, dikecon kaj fortikecon de la
muskoloj, tute plene rajtigantan okupiĝi per laboro iom pli malfacila,
malpli delikata kaj agrabla, ol disvolvado de silkaj ŝtofoj, traŝovado
de araneaĵaj puntoj inter du fingroj kaj svingado de polurita,
malpeza, delikata ulno. Iliaj ŝultroj estis larĝaj, la manoj grandaj, la
fingroj dikaj, la vizaĝoj eĉ ne tute junulaj, montrantaj per la
matureco de la trajtoj kaj la denseco de la barboj la aĝon de pli ol
tridek jaroj. Sed kun kia eleganteco plena de la plej delikata gusto
estis faritaj la nigraj surtutoj, kiuj kovris tiujn larĝajn ŝultrojn, kiel
belege sub la densaj barboj la koloraj kravatoj disvolvis siajn
papiliajn flugilojn, per kiaj graciaj gestoj moviĝadis tiuj grandaj
dikmuskolaj manoj, kiaj gustoplenaj kaj samtempe okulfrapantaj
ringoj ornamis tiujn dikajn fingrojn! Nenio en la mondo, esceptinte
nur neĝon, povis superi per blankeco la ĉemizojn, kiuj per ŝvelformaj
ĵabotoj kaj dikaj brodaĵoj vidiĝadis sur iliaj brustoj; nenio en la
mondo, nenia kordo, nenia risorto, nenia gutaperka pilko, nek
korsete ekzercita virina talio, povis konkuri kun la fleksiĝemeco de
iliaj movoj, kun la elasteco de iliaj saltoj, kun la moviĝemeco de iliaj
okuloj kaj la perfekta ekzerciteco de iliaj langoj.
— Koloro Mexique kun blankaj floraĵoj! — diris unu el tiuj junaj
sinjoroj, disvolvante antaŭ la okuloj de la du aĉetantaj virinoj unu el
la blokoj da ŝtofo.

— Eble la sinjorinoj preferos Mexique pur! — kriis alia.

— Aŭ gros-grains, vert de mer! ĝi estas la lasta modo....

— Jen estas puntoj Cluny por ĉirkaŭkudrado de falbaloj, — eksonis

agrabla vira voĉo ĉe la dua fino de la tablo.

— Valencienoj, Alensonoj, Brugoj, Imitaĵoj, Blondaĵoj, Iluzioj....

— Fajo de koloro Bismark! eble iom tro hela, tro voyant? Jen estas
alia kun nigra floraĵo.

— Bordeaux couleur sur couleur! Vi deziras ion pli malpezan?

— Mozambique! sultan! korpokoloro! Bonega por brunulinoj!

— Sinjorinoj deziras ion striitan! Kun strioj horizontalaj aŭ vertikalaj?

— Jen estas ŝtofo kun radioj! blankaj kaj rozokoloraj, efekto bonega!
tre voyant!

— Radioj cindrokoloraj, tute nobelgustaj!

— Blua nebuleto sur blanka fono! por personoj junaj!

— Puntoj por pufo aŭ por papilio? Jen estas folipuntoj — kun randoj
dentelés kaj unis; kiujn vi preferas?

— Sinjorinoj aĉetas Bismark kun floraĵoj? tre bone! kiom da ulnoj?

dek kvin! ne! dudek?

— Sinjorinoj preferas folipuntojn kun randoj dentaj? bonega gusto!

ĉu por papilio?
— Por sinjorino cindrokolorajn radiojn, kaj por vi, sinjorino, bluan
nebuleton sur blanka fono? po kiom da ulnoj?

Tiuj fragmentoj de interparolado inter kvar junaj sinjoroj kaj la kvar

aĉetantaj sinjorinoj faris impreson de ia, se ni povas tiel diri, pepado,
kiu, elirante el buŝo de viroj, faris efekton tute neordinaran. Se ne
atestus la sonado de la voĉoj, kiuj, kvankam ili per mirinde aranĝita
modulado imitis molan susuradon de ondiĝantaj ŝtofoj kaj mallaŭtan
bruadon de disvolvataj puntoj, tamen eliradis el brustoj viraj, al kiuj
la naturo donis sufiĉe potencajn pulmojn kaj bonege konstruitajn
organojn de voĉo, — oni eĉ ne povus diveni, ke tiuj floraĵoj, radioj,
nebuletoj, fonoj, folipuntoj, falbaloj, papilioj, tiu tuta pepado
nekomprenebla por ĉiu nekompetenta orelo kaj montranta
eksterordinaran erudicion en la regiono de ĉifonetoj, povas eliri el la
buŝo de viroj, de tiuj reprezentantoj de serioza forto, serioza
pensado kaj serioza laborado.

— Sinjorino Evelino D. revenis! — eksonis tra la magazeno basa

voĉo, eliranta el la aperturo de la tubo.

Mario Rudzinska rapide leviĝis.

— Atendu ĉi tie momenton, — ŝi diris al Marta, — mi parolos antaŭe

mem kun la posedantino de la magazeno, por ke en okazo de rifuzo
de ŝia flanko vi ne estu elmetata al vana malagrablaĵo. Se, kiel mi
esperas, ĉio iros bone, mi tuj venos peti vin.

Marta plue kun granda atento rigardis la manipuladon de vendado

kaj aĉetado, kiu havis lokon ĉe ambaŭ flankoj de la longa tablo. Sur
ŝia pala buŝo aperadis de tempo al tempo rideto; ĝi okazadis tiam,
kiam la eksaltoj de la magazenaj sinjoroj fariĝadis plej risortosimilaj,
la frizaĵoj plej moviĝemaj, la okuloj plej elokventaj.

Mario Rudzinska dume trakuris rapide la ŝtuparon, kovritan de mola

tapiŝo, du grandajn salonojn, ĉirkaŭmeblitajn de vitropordaj ŝrankoj,
kaj ŝi eniris en tre bele meblitan sinjorinan ĉambron, en kiu post
Welcome to our website – the ideal destination for book lovers and
knowledge seekers. With a mission to inspire endlessly, we offer a
vast collection of books, ranging from classic literary works to
specialized publications, self-development books, and children's
literature. Each book is a new journey of discovery, expanding
knowledge and enriching the soul of the reade

Our website is not just a platform for buying books, but a bridge
connecting readers to the timeless values of culture and wisdom. With
an elegant, user-friendly interface and an intelligent search system,
we are committed to providing a quick and convenient shopping
experience. Additionally, our special promotions and home delivery
services ensure that you save time and fully enjoy the joy of reading.

Let us accompany you on the journey of exploring knowledge and

personal growth!

ebooknice.com