_____ «-»;^&^ »

26 1910
»>*<
 P R. O £ M I U M.
Cribit Philofbphus philofbphorum
priiiceps : Homo eft optimum eorum,
qnx funt in raundo : & mundus (umi-
tux hic pro omnibus contentis in fphse-
ra aftivorum
, &
paflivoruln.fcilicet pro

_ _ elemcnris 5c elem.entatis 5 ifto praEmp-

^

poiito probarur propolitio. lllud eft optimum cu-

)us gcnerationis caufe iunt nobiliflimx: fedficeft
de homine, ergo. &c. Major patet, quia cfiFedus for-
titur nobilitatem ex caufis. Minorprobatur dema-
teria hominis. Unde materia homJnis fecundmn
Msdicos ponitur elTe menftrumn mulieris cum fper- .

mate viri quia iHa ambo intrant compofitionem

,

horainis , ficut lac coagulatur fub materia cafei. Sed

Philofophi materiales ponunt , cjuod menflruum
mulieris fit materia, &
femenviri flteffiicicns , ita
quod femen viri fe habet ad menftruum mulieris ,
ad artificium , ut atteftatur Averrocs 7.
flcut artifex
Meraph. Digrefllonibus de Idxis. Item Phil. y. Me-
taph. cap. 10. dicit, quod fperma viri ad caufam
effedivam reducitur 6c quocunque modo dicatur
:

femper pater quod materia hominis eft excellentif^

iima, 6c inter omnia femina nobiliffima. Secundo
probatur, illud eft optimum, quod in fuis partibus
afSmilaturcorporinobiliflirao, fed homo eft hu)u{^
modij ergo,&c. Majorpatct, quia aflimilatio fequi-
tur naturnm rei. Minor probatur, quia homo allimi-
latur coelo , quantum ad duodecim figna zodiaci >
quorura tria (unt calida virtualiter, fcilicct Aries,
Geraini , Leo illis correfpondent tria membra 'm
:

homine , fcilicet cor hepar , tefliculi

, Item tria & ;

frigida , fcilicet Cancer

Taurus » Virgo : & illis
, &
correfpondentinteftina, vefica diaphragma Item & :

tria fiint humida, fcil Scorpio, Aquarius : Pifccs» &

quibus correfpondent cerebrum , ftomachus 5c pulr
mo : Item tria fiint ficca fcillicet Capricornus Sa-
, ,

gittaritts §c Libra ; quibus correfpondent fplen , fcl

A * Bc
 4 Proceminm.
& renes Undedicit. ii. Mstap'i, qaoi totum coe-
lum eft ficut uaum compoliram contiguum igitm: ,

dcbcmus efle inclinati aU notitiampnelentls libri ,

«5ui tradlat de generatione humana Caiu?; cauTa

cfHciens dicitur fuilie Aroci:c. Mag. deliimptis ple-
hsque ex Ariftotele, quifuit fufficienter tritus li7e
jiceratusin eKpcrimentis , a mulieribus informa- &
tas. Et maxime in libro de aiiimalibus, qui poftquam
to.rum mundum cum Alesandr''» circui/it, ns-j.n
de animalibus compoluit. Et iapponitui: phiiolo-
phix naturali , qui.a eii unus liber de parvis riaturaU*
feus* &jaonput3nsturaiis> fed partim medicinalis.

P R. O OS M I U M.
f^Ilcifio fibi in Chrifto focio &:amico, N. clerico
ds tali loco : 7eL"?2 fa^ienii^,, 5s angmentum con-
tinuuai vit^ pi^fentis.

eflem smbiit ,<mtraBitm ^d mtU'

Ifiiai.Ubri fkbi&Stum
rer^ Jeeretorummnlkrwn, ut ipfiinfuwmtibu: pejjim:is ,

4are remeddA : ^iffs confitemthHs fciredarepesnitenttoA ^

4ckit^ a.d deldinm. Et dividitur primoin diuif partes ,

fctlieet prmmialem «>• executivara. Pars e.xuutivji ihi ,
(lci^t firibitur &£. Primo auCf^r
., falutat fierfcna^n cui
fifibit, dic.e.!is. Ego Alhertus morans Parifjis ^ DilsCto fbi
iaC^rifio focioiff^arnico. Ibi t&ngittir catifi ejfciens, mo~
vtns, & mcta hio oens fuit. quidc.m SAce.rdo! t^ui rogavit ,

demintim ^ihfrtum , ttt fhi fcribtret iibrum de fccret:-! mn-

/ieriim' Et hoc idea , qKin }nuliires fHH.ttempo.re m?''i'firiii
venenofiZ , ita qaod intoxjmnt /tnim.iii/tpsr x/ifw/fz, infannt
pmrosmcim^^t ^.actfla^tjpcculuin oeneterftira- , & ijMan-
do/jife f^etfint coeuntem cum ipjis leprefumfieri cjsimdot^ue ,

«fincrcfum. Et cjiiia malu.ra nonevitaturnif! cozjiitwn :

idf:> necejfe cji vohntibm abjlritcre.. cognofcere immundititm
foitus , & mtiita tiJia, 'ja^ i?i hn^ Ith^a docentnr , <& fii Al-
hfrtusvidens c^HodJitfa-peitTf.t , emfznft ei ., ^S" fict^jiiitur
emfa ef^ie>}s : ;»?f*, cum cl:£itt4.f,fcfthQ^ &c. Sapif ntia e(t
cognitio Dei &
perp^iiJjorum efle^^laiura. Etideo dictt
Fhibfophus tn pTocsr/ii» Htteiphyfco.DQ Deoproprie non
eft
 Troeemwn*. f
eft fcientia. //?<» nihil melius eft in hac vita,(juia msdiantt
ijiafumtisftluei, tefte^veirce in preiogo cjuarti 'Phyf

Ideo a u6ior fcribit augmmtim * itx pra.fentts , & b enejcri-

hit fihiifla , cjuia. homo mtdiante fapientta. , tedditur Uu-
dabilts De-), & homtnibtts.
Cum veflxa favorabilis & gratuira me rogavit fb"
cietas ut qu^dam anobis, qus apud mulierum na-
tnram &: conditionem funt occulra 5c fecreta, luci-
dius manifeftarem , vifa petitione veftra nulla pigri- ,

fia a compilatione brevis & compendiofl tradtatuli

impetvara inareria me rerraxic. Sed pufiUa & juvc-
nilis mens , qu£e fecundum ejus pofiibilitatem &
temporis oportunitatem ad alieriftatfrahirur, nihi-
iominus veOro cupicnsfatis acere appetitui, hanc
pfxfencem epiftolam in qua plurima de impetrfftis ,

jnvenietis'; fcribo vobis in parte ftYlo^phylofbphi-co,

& in parte medicinali,prout materis competere ri-
detur. Quam
confcripfirogansveftramconf^antiani »
ut in hoc opere ac negocio coniiansaccelansfitis,
ne aliquem. puerum , taminstate quam in mioribufi
ad prxfcnriam. pcrvenire permittatis fi feceritis , &
piomttto vobis plura dehrs aliismanifeflare: & &
cum praefenti opere &. arte csufa medicinali tranf^
mirtere, qurprolixius dabo, dominoconcedente.
Hic ofiendic cactfam qn£ psjfef ipfHm excuftre a iahvrt
hiijtisfaiii , & patet feirrenria sxtexiit. l^cta\ Cjticd anCiot

dicit s tjttod mem jtivenrlK £/ pnjlila ipfam retraxit , iiii

evifat arto^i^amiam , ojUspatvh
qtiiistmens dii.ixurt)Arva
,

ecnditionilms cognitrems imbuTa. Vitds intellc^us pfcpik

eli

non eft parvmper fe riec per aecidsns , qiiia hnelleBus nefp

,

extenditta- exttnfoTifnec mi>^o aTnne. NLta.. ^u«d apueftttts

Qli. diiplc f, fiiiicet nAt!i7uLi.i & tnieileBuA lia i.^dpropofitim
duir tntuiappftitni ^
gl(i£' i ri.iTwaPi tftfeUecfia. Vr,de
ilie facerJos appitrtti niitnraa dppiiivJi c^nncfi ers nutnras ,

miili>:Tu'^t- tJnde hvi/nn^i natt^^'- fcue dejf.ieranf^i .Merajik.

It.m apyttivit appi:t;-iii tn tel-iec^ua-i ,
qttia vidit tittlitutefiS
cognitiuyih euram.
Sicut icribitur fecundoce <!:enerationc animarium
generabilium , fempnema c^circuic». Cau-
gsneratio
fam autem kmpiternitatis in generaLiofle ani-
4... •?./ . isa'?-
6 Frccemiurt.
nialmm dc anima- diccns »
oftendit Philofophus 2.
Nararaliffimum opcrum eft unumquodque libi fimi-
]e generare quatcnus divino elTe & immortali par-
:

ticipent, quodomnia appetunt ut ipfa pcrmaneant

non idem in numero, led ideminfpecie; Propter
quod Commentator, 2.deanima, quodfolli-
dicit
citudo divina non potuit ipfum hominem facere
|»ermanereidem in numero milertaeft ei in dando
,

virtutem quapotuit in fpecie permanere , Et fubdit

Hoc enim ncn eft dubium quin melius eft habere
hanc virtutem , quam non habere vel non efte.
Hac efi pars executiva ijua au^or profe^mtur intentum
fuum ponende duas propoftienei valentesfii adpropofltum,
,

£t dtviditur in tetcapitnlaifpartes, ^uopatei/uftt per er-

dineny. Not.a, generatio animalitim perfeRorum feTKpiterna

tji quia taliafunt de perfeSiione univerfali , i. Ethuorum.

,

Sed dubium videtur , ijuia qu^dam antmaliafunt qtttindo'

^Ui penitui corrupta , fcut quidam vermes, &mufcxin
hjeme. Dicendum efi cjued fi corrumpantm in me climate ,
tHncgenerantur in alio fecundum uyilbertum &in commen-
tofiiptrprimo Pofier. Vd dicendum efl , quodgeneratio ani'
malium cjwafunt de perfeSlione univerfAli
, , ilia efifempi.
terna fedfiante prima foiutione dubium eft , an illa amma-
;

lia fint de perfeCtione tmivsrfali, quia melimejfetmujt,*.

AnimaHa non ejfe gmm effe fcilicet ferpentes , C?- animalin
,

quA intexicant. Dicitur quodbonum eftenejfe, utabfor-

ieani immundities terra , tjuia (i non akforberent, infcerent.
aerem , <6f per csnjequens hominem. Vnde eam nikil uften-
tatjine caufa ratienabili. Ex textu illopatet , quod cflftttas
tft peccatum natura , licet homimtmftvia mortis ex pr£-
iepto legis, tjuia per caftitatem animal nongenera,tJibiftmi.
It. Nota , per fsUicitudinem divinam ron poteft intelligi
JDeus y quiaipjenon curat particnlaria fecundum Aver 12,
Metnph trgo perfolticitudinem divinam intelligitur corpn:
eoelefte • cjuad defui natura appetitu naturali appetit confer-
vare ifta inferiora , tamen mediante regimine intelligentia.
rum. Vnde Cemment 12. Metaph. Opiu naturx eft intelli.
^entid, nonerrantis. Utrum generatio animalium pojfet ani'
malia confervare in ejfefpecifico femper ? &
dicitur , quod
»9ji, ^uiafjic, ergpfpecics ejfetgensrabilff, quod eftfalfum ••

falft.
 Preamium. y
jalftiiipAtet , qmafpecies efi
perpetuit. I>icd, quAndo gent'
ratur individuum hec vel illud , tnnc generatur naturafpe'
cificafub ejfe hocfgnato, &
fecundum partem , licet nonge-
neretur fecundttm totum ambitum. Vnde nota, quodnAtur*
ccculte operatur in univerfalibtis, ut dicit Gilbertus Perre»

tanus in fuisfexprincipiis incap. j. fc.cap.de forma. Et

^uiapreducereintendit naturam viritem , fcilicet hominem
incommum , veleqHum , ^tamen producit particHiarem,
ut fortem , ^ued provenit exeo, ^uia invemtmateriam
ejuandttm, trfgnatff.mhoc locodeterminato, ^ideojtin-
venirettotam naturamfimul, produceret omnembominen»
[imul, fed quiainvenitunamfertitnemmenfirmhujusvel
hujus mulieris , idee preducit hunc hominem particularem.
Caufa autem quare ifta animaKa &
praccipuc ho-
mines, (ecundum eandem naturam & fecundum
materiam, & fecundum numerum non durant » dici-
tur fecundo de generatione & corruptionc. Quoruna
lubftantra corporalis non durat, led eft corruptibilis
non poflet reiterarc eadem in numero,fcd fubftantia
hominis fecundum principia individui accepta , eft
corruptibih's , ideo generatio hominis abjicitur, quare
generatio hominum fempiterna non erit fccundum
numerum nihilominus tamer} generatio hominum
,

eftperfeftiffima, quod probatur Hc quia homocft ,

nobilifiimacrcatura, quodpatet exintentionePhil.

inmultislocis,PhiI- 5c prscipuein fecundo dc ani-
ma qura quanto plures operationes tes habet , tanto
,

nobrlioreft , Homoautem perrationera intellefti-

vam feparatur a numero viventium ut patet ibidem
,

Hoc ctiam eft de intentione omnium Philoiopho-

rum, prscipueEoetiiinfecundode confoLphil. ubi
, quod homines Deo funt fimilea menre >
dicit Hcc
enim patetin iis Phil. quia motus capit naturam &
,

fpeciem a termino ad quem , 6c ideo cum inefte na-

tiiram humanam in Socratevel Platone, velinalio
particulari homine cxiilente, flt morus quidicitur
generatio perfeftiffima , erit ipla inter omnium ani-
malium gencrationem. Item generatio eft motus
de non elTe adelTe. ElTeaurem maximeappetitur :

6c pra;cipue ab honiinibus quia hic inter omncs mo-

A 4 ViM
 g . . TtocemiHm.
tus excellens cft in mobilirate. Et intellige de motu
vadante alicjuid iuper quoci movetur, pei hsc ex-
cluditur primus niotus , qu' eft caufa aJiorum.
Hie prebat quod animalia nan pojp.nt permanere eadem
in numero , fed bene eadem iytjpecie , Cs- pr^cipue hcmines.
DnL^iratur utrum idirn individuum co^ruptum numero poffit
r^ene^ayi? £t vjdettir quodjic , ^uia pcji tTtgmtaJeptem
^

?mUe anms^conJieUaiio ceU erit eadtm per toturn, Jimtjam,

i

feemdnm Platonem,^ Ajironomos. Etideotuncncserimtn

iidem in numer-jy ffdebimus in hac vel in hacfihola vel
(6- ,

ieStorio.fnut fiufic^fcilua.in magnoanno, UndePlatodixit,,

qmd magnum annuin debet redire Aiheras>
poft &
debet legere rntio eji,(juia tota cofiPeilatio vtniet ita,
ibi :

Jdeo redemte eadem confiellattons , iidem efftiius redibmt.

Di^HmefifiantefententiaAver. &
sAnji. ^. Phyf &iri
lib. de generarione ncn efl poffiiile ex ijuo gmerationes
.•

illins non pojfmt ejfe tunc immedtata &

corruptiones , ideo
tempusmediaret' Et ideo utmm numero, una mutatione
perditur.numero qttin to Phyfconim. Sed ad dubitim prmum
dicmdum, cjuod poft an num magnum pojjibile ifi redi-
efi
re hominesmultum fimUes ,Jic ^tiod vix prjfunt co^nofii di-.
fim^i , cum non fant iidem in numero. Sed diceres,fia»te
eadem cauja materix, eJfeStus idem erit in numero. Re-.
Jpondetur, quod verum efl ftante eadem menfura materia ^
aque dfpofifa ,fedfie nen efi , (^uia tempm raptim tranfit »
^ non revertirur idem numsro , fed benetdtm mfpecte. Et
fotefi dici, quoi refolutio kedierna non fit eadem numet»
ctim rsfvluticne qutevenit prfi mtUe vel (jKadringentcsan'
tios, tfuin motus cft ens (ticceffivum. Tiubitatur fefundo,
titrumunum animal pcjfit perptttsari fcmper ? £t vidstur
auod Jtc,i^uia pojfibiie eji invemre ali^uod complexsonatum,
in^uo elementajknt rtducta ad medtum five pTcportionem
rnedi^m , qwa omnis ctrruptio efi a contrario, ^
lUa contra-
ria funt Oroportionatain jummo , ideo no-a eorrumpuntur ,
Sed cfuod illud (it pojjibile , prcbaturfic. ^"ta ubi efl majut
aauale, tbiefi acjuale fimpliciter. Dito quod non efi pojfi
hile tUud dare , ^uod ejimtxtum-, movetur per naturam
glementi pradominant» , tdefi, ccgtt. Sed adrationem ubi
tfi majus aqualec^mmus i^-c, Refponde cjuod verum efiy
, ,

pTBUt Aqualefitpcit , ^
preut efi poffibile, Vnde mixtum
tsquale
 frecemmm. af^

issnah in humori fccnndnm j.u/iitiaxt tfi fo»enditm\ fed

fion efi ditn: xauals feturuium e^ti&titiTatem mo^btl. quia, ter-
tc. ftmfer prgdoyr.matur pli^ritits tnixtis. KAliter diHtim 3
Cuppo/iro qrcdrale rKixw.m fstii>^dum omntm qualitatem
ekmtntorurn fc pcndsrcs adhuc ejjit carruptihile ab ex-
,

tririfcco Calicet a vvfute cakfi: qv.tapofh r/iedia.iUe aqua

,

Cn'' -di-- mfr^pdan &Jrc redire ad hocfcilicet ab a^ualitate

,

hurricrurr. <^ hoc nKC^ceorrKTKpi ^ota qmd litera dicit ,

, . ,

homines func fimiles Deo riienrcj ftiad patet tjuiAho- ,

rno perfcisntiamft divmHs. S e?ieca ,virjpecttliiffvus ejf Dee

jir/iilis & amantijfimus ,
patetiUtid. 2, Metaph, fthtdie^
Arijiot.iri hominibus ejl dekEtiitio paucotempore , quain-
teUiq^cntiatotum internura perficiuut. Et intelii^it per hse
toa-ni timera Dti ; in cjua eji maxima dele£tatio. JStotarijtied

ctnnis deieciatio fit per CjMandam ajfimtlitudmemjive ajft-

milationem co-inofcentti ad cogmtur/i , mediatite forma,
sxerr.rdan cogncfcenxis: ergo i^uanto plus homo cognofeit de
Deo ^tantoplm velmagis affimilatur ei.Litera cttcit.,tnttt
omnes ir^otus gcneratio eik nohilioi jfnmendo deed»-
dione anitt}£ fve forwattonefattts in uteroiCjmtncdoJit me-'
tus , videbitur. Pro quo nota,quod motut efi duplex , qeiidam
eji r/sotus cjui ahjicit aliqtiid k fuhjiatiti Jicut calefaStio a-
a
tfuaabjicit jrigiditatem.,& moveturde alhoinnigredinem,
i/^lius mctus qui ncn ahjicit alitjuam perfeStiontm Ji
efi

, fic mttns coslt , qiii non facit aliquid cer-

Jubjiaritia rnotus
rumpi a fubflantia cali. xModogemratio eft motus abji-
ciens aliquid a fubftantia rei, quia menjirmm qmd
movetur ad formationem hcminis , tranfmutatur. Vnde
^Averr. prtmoPhyfcorum dicit : In generatione hominisp&rs
fpermatisnon ceffat corrumpi^ &parfhmmigMeratHrids^
im tstaforma compUathr.

A f
 DE GENEHATIONE
Embryofiis.

CA P UT Pa I M U M.
Oftquara fermo nofter pr?emiflus
eft de his quss ititentionem audi-

materiam inclinant.
torisadftyli
opportunum cft ad materiam o-
perisdefcendere Sc primo de em-
:

bryonis generatione videre. Juxta quod no-

tandumeftdiligTcnter, &: raemorijE commen-
dandum quod omnis homo qui generatur na~
j

tiiraliter,.exfemniepatris 8c menftruo matris

generatur , iecundum intcntionem omnium
Philofbphorum 8c Medicorum. Et dico Me-
dicorum , quiaAriftot. non pofuitfemcnpa-
trfe in fubftantiam fc^tus cedere , icd dicit fos-

tumtantumprocedereex menftruo, 8c poftea

ponit ipfum vaporabiliter exhalare. Medici
autem dicunt totum iemen , tam ex parte pa-
tris (quodfpcrmadicitur) quam matris (quod

menftruu dicitur)cedere in fubftantiam fo?tus.

Cap. prifna partis executiva , in quo njult ag-
gredi njateriam , fcilicet ad ojlejidendam geiie-
rationem embryonis five fcetus. Ro7i ej} contro-
've.rfia i-nter Medicos (^.Philofophos^. Namphi-
lofophi dicmt ,quod femen 'Viri conjmffuM
Tfien/Truo muliebri , habet fe nd 7nenf^rMim
intdieris , tancpimn artifex ad artificium. Vn-
deficut Carpentarius folum ef effciens (^ do-
wme^^e^Wy ita, q^iodmateriiznidmm nlterat
 De Secretis Multerum. is
ac diCfonit , ftc etiam fperma 'viri alterat 7mn-
JrrtiUm rnulieris ad formam horninis. Et hoc
povunt ideo , qrda 'vident <jHod patrs corrupte
ft 'generatio howinis , (^ tranfmutatio feminis
mulieris '
ergo ejr pcnsre efjiciens quod pairs
corrMpto , menfirimyn mulieris tranfmutetur.
Et quia fini^ ^ effecius coincidunt , ideo fper^
ma 'oirinon intrat 7nateriam. Sed Medici di-
ciint- oppofitti?n , 'videlieet quod hcmo fit ex no'
biliffima jnateria , ideo femsn intrare fuh ma-
teriam fcetm mnlieris , fiperfluum ef Jecu'nd<e
digeficnis , fed fperma njiri eft melius coHum
i^ digefltim, ideocportet ipfum Juhintrare ma-
teriam fcetus ^ ftihf^antiam ,. qtiia njidetur
qtiod fatus aliqua^tdo affimilatur patri , in ge-
nitalihus ^ in multis aliis : hoc non e(fetj nifi
intraret fubjlantiam foettis. Item Medici di-
ctmt quodin femine viri ftt quidamfpiritus gi-
,

gnens » qui pcistrat totam materiam feminifm-

conjtiriBGrtrm , ^ iJIe
efl fmnativus
fpiritus
omnitim mermhrorttm , tanqnam faher fsrrum
cum malle» difponit , fic ille fpiritus- difponit o'
moUit omnia memkra , per ipfum fpiritnm ^
falvatnr principitim effciens. Sed Fhilofophi
ponunt fperma 'viri sxhalari <vaporaIiter , qui^
fnatrix efl m^eonbrufn 'valde peroftim , ^ fic pojv
formationcmfoetm, cahr Jacit fperma 'viriex-
halare <iy recedere ex matrice per porosfumit ,.

ntitrime-dttim
qutelibet
Etiam patet , quia ej^pellis ,
.

ef porofa in ajmnali , quia aliter fu^

^
dor ncnpofetexire ftne pcena, qttod eflfalfumi
ipiia in calors pori aperitinturt ^ tmtc fudor^
A 6 €Kit^
 1 1 Alherti Magni Lihellm ,

exiti i^ tH77cetiam exepmtpiliper]yoros. Nota ^

embryo ej) quadam maffa carnea ex ijtis femi- ,

nibus co7igr^gata, •^y ijla majfa carnea altera-

tur adformatio7ie?n foetm.
Hisvifis 8c acceptaunaparteopinionis Arifi-.

vel Medicorum videndum efc pcrquem ir.o-

dum, & quomodo illa femina recipiuntiir in
muliere. Unde mulier cum in coitu fuir c;.ini
viro , eodem tefnporeemittit raen-
limiliter in
fcruum in quo vir fperma , ita quod ifta duo fe-
mina in vulva mulieris concurrunt fimul , 5c u-
num alteri incipit conmifceri & tunc concipit ,

mul ier. Concipere aiitem vocatur quando iila ,

duo femina in matrice & in tali loco deputato

a natura ad foetum recipiuntur. Poft quam ve-
ro illa duo femina recepta funt , matrix mulie-
ris clauditur tanquam burfa , ex ejus omni par-
te, itaquodnihi! defeminereceptopoteftper-
dere. Et cum matrix fic undique fuerit claufa,
fit detentio menltruorum in niulicre.
auBor exeqttitur formationem f(stus ,
yiic

^ primo facit hoc, fecpmdo ponit notabile ^ ibi

fuxta mod notandum , fi ^vir primm emittit
fperma qtiam ynulier yne^iftruum , tuncnon ft
(onceptio.Item f> ambo fimul emittunt , (l ^
femina non fnnt bene co-formia , ^ be7ie di-

dfojita , itertim non fiet conceftio , ut ft femen

'vir non fu^liienter fuerit calidum. Et ideo
qmi mro coemt , cito generant , quiafunt ca-
iidi njalde. Nota , quod 'vulua dicitur quafi

'valvay quia janua njentris ,

efl (J^ ejus ultima
fars dicitur membrana » quia membrnm ani
 De Secretis Muliertm, i
5
mit ejt piis 'vnlva , ^ ita viatrix claudttur fi
ciit Wija burfa , ita qaod fecmidmn Avicen-
vam una acus intrare non Polfet quia gaudet
,

ex calido .recepto iiGlens perdere. Nota quod

rnulier ejnittit 7ne7ijifujmi (^ etiarn recipit c^
fic 7rnwis dJlcctatur in cc'itit ipfo viro. Sed ori-
tur dubium, utru.m ahfcifjls teftcuUs poffet a--

liquis generare ? ^ 'videtur , quod non , qjtia

cUficiunt 'vafa (e7ni?]^lia per qua njafa fernen
defirri debet. Ad oppoftu?n. expertu^n efl , quia
taurus ahfcijjis te^iculis generat^ Dico quod
tmo adhue generare pofet, quia potejr eTnittere
materiam JJ)ermaticam , licet non aque bene.
TJnde ffemen emiffnw, ad terram. foneretur ad
matricem , pojfbile efet quod conciperet. TJnde
fapim centingit , quod in balneo uhi <vir Jper-
matizat rnulierepr^fe-ite , qjtod fine coitu ipfa
concipit , quia 'vul-va eft maxtrne attraBiva,
<^ rjitia femen adhuc ef vigorofum , non ^
exhalatum ideo prcducere pojfet fcetum ,
,
^
hoc expertum ejt. Rdm fi fpermatizaret cat-
tus fuper fahjia^n , ^
aliquis comederet defal-
'via , tunc ex iUo fpermate generarentur catti
m -ventre ^iri , qui catti psr 'VomitUTn ejfent
expellendi.
Juxta quod notandum , quod menftruum in
muliere nihil aliud eft quara fupetfuum ali-
m,entum , qtiod in fubj^antiam rei aliunde non
recedit , fcut ejf in virls fper^na. Et vocatur
menftruum in rauliere ideo , quia fluit in quo-
libet menfe ad minus femel , cum mulier tantsc
setatisfuerit^hoceft, 12. ij.vel 14. annorum,
§cufc
1 ^ Alhertl Magni LikHtis ^
Scutfrequenter accidit in decimoquarto. Et
incipit fluxus menftruorum efle in quolibct
menfe propter naturgepurgatronem. Quibui-
dam vero accidit iitefluxusinnovilunio, qui
bufdampoftea: itanonoranesmulieres inec-
dem temporepatiunturidum dolcrem , quia
in illo fluxu omnes difierenter patiuntur ,
quas-
dam plus, qu:edam minus, qiiibufdam vero
tranfit diutius , 8c hoc fecundum e>i igentiam
.

& complexionem mulieriim.

Hic auHor fonit umm notabilef jit patet in
fexfti. Dubitetur y qimre fluxus fperrnatis 7ion

ftf me7jJh'Hofus , ficut ine^ifiruurn. ? Refporjdetur

quod fperma five femc7i <viri , cfx rnau-is deco-
Bum <ty fuhtile , ideo iiatura 7ton libe?iter reji'
cit i im.o co7jfervat ad grneratio^iem , f^ve ad
nutritionem fi indigerct fatus. 'Duhitatur ,

quare imTia ^ fercorizafio ^ fudor n^n fe-

^uafur motum hm£ fcut ^ne^ftruu^n ? kc-
fpondefur ^ued urina
, ^
im^mmditia fiunt e-
mni die ppc fuperfiuitate cihi fecunduf» ma-
gnam graffitudinem ^
majorem ^iiantitatem ,
ideo opus efi , q,Md quotidie debeant expelli.
Nota, jwoenesmuiieres funt multum humidie t
ideo lihenter 7ne7iftrutz-mit in pri7icipio menfis ^
^ feniores infme , quia 7ninus humidde funt.
Bota quod mulieres 7ugr£ minns hahent de
,

nie7ifruo quam wulieres alh£ , quia 07nnes mu-

lieresfunt phlegmaticee complexioiiis , fa^nen u-
na magls Et qua7ito magls mulf^res utU7i-
alia^
fur cihariis delicatis (^ he^ie piperatis , fant§
fnagis [ubfile etnittunt me^ifrmm^ Et eppofi-
 pe Secretis Muliefunr» 1

tum eji de pauperibus miiUertbus , grojfis ciba-

bariisutentibus. Nota, aufforponrtquod in iz.
ig. ^jel 14- ^7Wo 7nulier incipit fnenffruizare.
RatioeJ?, quia tmc calor eetatis pueritia defi-
•cit , gratia cujus non potejl hene eonfumere
humidwn 7iutri7(7entalf. XJnde Verfus.
Addedccem ternis frc mulieram menflrua
cernis.
Ad quinquaginta durat puraalio tanta.
Rota , quod rmilijr ^nediantt 7}Te'nfrHofitate
purgatHv , cfuia hnmidu-m frtperfiutim recedit
d quo grojfi humores refolvere^itm' fi maneret.
Ideo mnlier non ej^ apta ad diJcipliTta^npropter
grofitierfj fpiritiimn cerekri , oppilantium ^he-
hetantium. Et ?:cta cjuod coitns mulieribus pr$
tanto e(} profcuus , quia fuperflumn frigidmK
e?mttitur , (l:X calorem reeipiunt , quia.. tempe-

vat earum frigiditatem , oppofitum efi iii <viris,

TJnde 7nulieres inultmn coeuntes non funt bre-

'vioris "vita adeo Jicut^uiriy hoc attej7aturna-
turapajferls , quiprcpter f^pe coiremoritur.
Sed ex his, quse dittaTunt,orJuntur plura, du-
bia.Primum elr utrum ille fluxus fiat per calo-
,

rem anguineum velperaliquem alium ? Juxta

quod notandum , quod in omnibus mulieri-
bus y prseterquam in corruptis , color menftruo-
rum ell: fanguineus , ut in pluribus. Et dico in
Gorruptis , malis &
vifcofis humoribus. In his
enim liint ftepe menflrua lividi , id efl , plumbei'
coloris. Etnon Icquor de corruptionc caftita-
tis ,.quiaindiflferenter, live virginesfuerint, five
coiTupta: ,; fi tant^ xtatis fuerint , fluxum pa -
thm-'
1 6 Alherti Magni LiheUus >
tiuntur , 8<: figna ad hanc partem, fc. quod mea-
ftrua fluunt,lunt plura^defjaibiis podea dicctur.
Hic auHor mevet 4. a^Uieftior.ss feemiciurn or-
drnem ut patet in textu.
,, Notri , qtiod fluxpj
Tnenftrmrum ejl fan^mnet eolorls. C^;//^ htijfM '

efi, qttia menfrnmn efl friperftmm jectiiidie di-

geftionis fcil. hepatis , fed hepar ef orgavnm rti-

brum ftimme calidum ,'

^ ideo afjrmilatur fibi
id ipftimjn colore , <i^ informainqtianttim po-

tefi, Sed co?itra <videttir quod menflrtium debeat

effe albtim, qtiia eft ftmme frigidtim <^ frigi-
ditas efi mater albedinis. Refpondeo fecundum
Albertum , cfuantum effet de natura menftrtd
effet album , fed qtda ejm prodticens efi rubrtim ,

hepar , ideo fibi affmilattir. Itinc ef: du-

fcil.
bium, qtmre fperma njiri non cft rubrum, cum
tamen Jit calidtm &
bene digefum ? Dicitur
quodfperma 'viri de fe ef rtibrum , quia efi fan-
guis tertiee dageflionvs, fed in teftictilis dealba-
tur propter frigiditatem teficulorum , ideo non'
fpermatizat nifi per mottim tefliculorum ca-
lefiat. Nota , color rubetts generatur ex eo , quia
in humido terre^ri humiditas per adtifionem-
.

humidi' confumitur , ut patet ift latere rubeo.

Nam later ante combuflionem non eft rubeus
fed ejfcittir rtibem per co?ift4?nptionem htimidi
a calido , ita quod terredre (icct^m pr^edomi-
7iatur. Sic efl de mulien^ , eoqt^odin
?nerifrt.io

hepate humidu?n calore hepatls non confufni-

tur in ficco terrefri,- de eo qmdamrnodo fit ru-
beum. Sed in mvdieribzis njalde groffis ter- ^
rejiribus , tantum ef: de humido in confumpto
^de
 De Sicretts Mulierum, 1
^ de terrefiri , qmd earum menjtrnmn ej} li~

vidum^iid eft,7iizrtmi. Terra enimmgra efl , ^^

quia eeirum menjtrimm ejt fti?mrie terrefire ,

ideo feqnitur colorem terra. ^iuia color e^

qualitas fecwfida , derelicra a primis qualita^
tibus. Exemplimi , ficut videmm quando cali-
dmn agit in hmnidtm , e^ non conftmit fujfi'
cienter hmnidnm relinquitur color 'viriclis ft-
,

cut inpjris <i^ in pomis. Et p. frigidumpftiedo-

yniymturt color ef .albtis y fed fi calidum pr^eda
fninatur , relinquitur color 72iger , ui patet in
pipere , ^fc d.e aliisfmilibus.
Secundumdubiiim poteil efTe , utrum men-
ftruum fluat per anum 8c hoc more fecceflus , ,

autpervulvam modo ejecl^ionisurinse ? Ad

,

hocbreviter eftdicendum , quod per vulvana.

fluit in fpecie crudi ianguinis 8v tenuis»
Hic auBor ponit jecundmn duhiu m ut pa- ,

tet in textu. Et refpondetur ad dubium , 7mi-

lieribm wultum corruttis , quarum anus ^
njul^va funt ihium foramen , tamen me^if^nta
fluere per anum fed fante fanitate i^ bona.
,

digefione , tunc non fiuunt per anum , {ed per

njul-vam.
Tertio dubitatur,Gjuarein mulieribus fiuunt
menftrua qu^ iunt fuperflua alim_enti , & non
,

in viris fperma , quod etiam eft fuperfluum

alimenti ? Ad lioc dubium dicendum
cir, quod
mulier humida a natura
efl frigida vir & :

autem efl calidus &: ficcus modus de natura :

humidi eft fluere 4. Metaph. & maximehu-'

Ejidum quod efl in niul ieribus ell aqueum
, ,

Se4
1 8 Alherti Magni Lihllm ,

Scd in viiishumidum eft aercum , & idco cum

calor fempcragat in humidum, 8c calor eft
naturalis. Sed tamen naturnmhilfacit frul^ra
ut dicitur primo de coslo Sc mundo & quia ca- :

lorinmulieribusfemper eft debilis , refpeitu

illiusqui eftinviris, 8c cum totum alimentum.
in mulieribus non poteft convenirein carnem
ideo natura facitquod melius eft , providet na-
turas de neceHariis , 8c reliquum dimittit in lo-
cum quendam, inquofervantur in muliere,
menftrua. De illo quidem in tantum di61;nm
eft, quiamajorisinquifitioniscft, quamprs-
fens expofcit negotium.
Eic Movet , tertium dubium ,<^per fe folvit ,
7it patetinlitera, Notai quod frigidijjmus 'vi-

rorum ejf calidior calidiffima mulierum , fante

in eadem regione , digefione ^
cibarii nutritio-
,

ne , (i^fic de aliis Hoc dico notafiter quia mulier

. ,

m jEthiopia nnvens delkate , e^fet calidior pau^

perculo 'viro in occidcnte femper utente cibariis
frigidiffimis. Bed contra mdetuf quodmulier •>

calidior (tt quia calor fundatur in fan-

njiro ,

^uhie,fedin muliereplus ef defangtiine, quam in

'viro aliasfanguis nonflueret quotidie
, conti- ^
Tiue in muliere y fedf.cnonejt innArOy. ergo y ^c.
Refpondetfrr , quod uhi plus ef defanguine bene
digefo ^
decoiio , ibi ef (jr major calor fedfc ,

7ionef in vndieribus , ergo , (l^c. Rota, liteva di-

cit g^/Wnaturafacitquod mclius eft. Ratis->
,

quia natura regitur ab intcll-gentia non er-

rante , expellit humidum grofnm ^nuUeris me-
di^nte fluxu. Et videmus experimentmn ,.

qitando.
 De Secretts Mulierum. 1 9
quando fuerit in corpore animali aliquis hu-
morgroffus, nocivus corpori , iUum natura 'ver-
tit in partes officiales corporis , faciendo fcabio-
fuos pedes mamis ^ , ne illud humidum edat^
membraprincipalia , fcilicet , cor , hepar ^ alia.
Quarto dubitaret aliquis unde veniret men-
,

flruum in muliere , quando eft in coitu cum vi-

ro , quia did:um eft fupra quando mulier con-
,

cipit, retentafuntmenftrua ergo fi retenta :

fnerint, mirum ell unde tuncfluuntiacoitu.

Ad Iioc dicendum eft,quod quando mulier con-
cipit , retenta funt menftrua propter hanc cau-
fam finalem . ut de menftruo retento , fcetus in
,

utero mulieris exiftens , pofTit nutriri. Quando

autera mulicr eft n coYtu cum viro , tunc pro-
i

ptcr magnam deledationem , quam habet, quia

per virgam virilem exiftentem in vulva , nervi
& venae exiftentes in vulva, confricantur 8c
moventur , 5c fic vulva dilatando emittit> 8c hoc
eft naturale refpecftu coYtus , quia ille coitus eft
naturalis. Eft tamen quaft violentus refpe<Sii
fluxus naturalis menftruorum. Item omni die
de nutrimento fumpto fit materia , quae aptana-
ta cft ad expelknd um in coVtu. Et illa folvitur
dubitatio quarcmulieres imprsegnatas maxi-
,.

me appetunt coitum r quiaappetituscoitus eft

propter abundantiam m.aterige fuperfluae ab
alimento. Et idco cum menftrua funt reten-
ta , &: omni die aliquid aliud generatur mulier ,

maximeappetitcoitum , quiaex ejusmaterins

abundantia vulva mulieris calefcit: & liccoi-
tum appetit.,
Bic
20 Alherti MagniLibeJIm 9

Eic movet qmrtum dubmm , fic [ohjifur ^

per fe , fed dubhim ejt circa diHa , circa di- ^
ceTfda , ^ qiiibw wembris in njiris fpernTa r<b-
fcindatur > &" fnnliter niev.ftrnmi in ^nulieri'
bU'! > fumendo merijvruum prc fcmhie quod e-
mittitur in cottu^ Et 'videtur quod ab o?n7ii-,

hus membris 5 quia foetus ajjimilatur parenti-

hus in omnihus membris. Sed corttra fi flc , fe- ,

imperfeHus in membris , ^ene-

cjueretur i^uod
raret in me?nbris imperfecfum i quod efr fal-
fum. Falftas patet per exp^rtentiatn f pater ,

effet c^cus , claudm , ^vel mutilatus in digito ,

non femper generaret fmilem fbi*. Confequen-

tia patet de fe. T>icevdnm quod in ccltti illa fe*
mina difcinduntur a quatuor memhris princi-
palibus 3 fcil. a cerebro , corde, hepate matt ice ^
in mulieribus , ^
a tefticulisin 'vir.is , ex con- ^
fequenti ex aliis membris , fednon ab aliis par-
tibus corporis principaUter , ^
per h&c ad in-
ffantiam dicitur , quod fcetus ajftmilatur pa-
'rentibus. Dico quod fufficit principalibm ,
prout if?a ivftumit aliii membris , i^ maxime
a cerebro djfcinduntur ^
difivgmmtur. IJr,-

de 'vidf-.mus multum comntes capiit dolere , -^T

waxime exHccari in ?ne7nbris ^" maxi?ne de^
hilitari in 'vifu.

De Fcetus Fimrtatione.
Cap. II.

\7l(is irds ad formationcm foetusin matri-

,

ceeft redeundum. Prima materia reccpta

in matrice habetnaturamladisfexpriraisciie-
bus.
 De Secretis MuUerum. 21
bns. Ad hanc coloreni la£lis operatur calor
n?.taralis in Ipermatc viri emiirus , & calor ma-
tricis quod iHa materia dealbatur llcut lac.
, ita
Deinde illa materia tranimutatur ad naturam
feu cdlorem languinis ipilTi & aliqualiter bene
,

cofti , hoc per novem dies

Sc poftea tunc ab ,

ilto tempore fit confolidatio in membris foc-

tus, induodecim, diebus.
IJ^i-id elf captulara fecundum partis execu-
ti'o^ , inquo renjertitur ad forfnatione^n fxtus.
Oritttr duhiufn , utrurn calor fpermatis jtt-igfiis

dementalis , njel (it calor cceleflis ? fimiliter de

c^lore matricis , ^c. Hic funt diverfce opi?i'io-

nes , fedcum Arift. 2 de animalihns dicendum ,

.

quod ifle calor fit aimnalis, five coeleflis. Ratio

ejf, quiacalor elementalis ejf dejfruBivus , fed
calor cxlefcis ef; falvativus animalimn , fecun-
cundum Averr. 12. Metaphyf com.mento. Sed
tamen dicendum quod ijle calor fit partijn
,

igneus i^partim animalis five ccelejfis. Unde

,

calor izneus co?tve','titur (impliciter in je t fcut

iji contrarium.Sed caler animall' five ccele-
Jfis ej}per?mxtus cuyn hnmiditate (f^ tempera-
tus , /jT ids confervat mixtum. TJnde quodli-
het animatum vivum vivit in calido radica-
li Jy humido temperato. Dubiiim eft , qu^
7mmhra prirno formantur generantur in ^
foetu. Hic dicunt quidam quodfit hepar , quiei
in hepate fit nutrztio prima , (^ vegetatio fpi~
rituwm , ^
quia ahhepate difcinditur Priusfe-
men quayn in corde , ideo videtur hepar pri?no
generari. Sed cum Arifiot. dica?nus , quod
Jpri?n9
11 AihertiMagniLiheUus^
primo cor generatur j quia e^ primtim vi^vens
^ uhimummoriens y ^ofteahe^ar ^ pojfea cere^
brum, poJTeatepiciili, Jtc de aliis. Sedquaiido
dicitur j cfuod in hepate fit prima mitritio , di-
citur , quod efl 'vermn ex confeijuente', fed i?t

cordehabet fieri , (^c.

luxf-a quod notandum, quod recundLim PMl.
imumquodque univerfum confurgit ex qua-
tuor elementis, ideo quia in tali materia terrea,
quae cedit infubftantiam olTium iimilitera- :

quea cedit in fuum limile Sc lic de aliis. Poftea ,

vero fblet facies formari a natura , 5c difpoft tio

corporis fecundum trinam dimenftonem , fci-
licet longiim , latumSc profundum, 5cliocfit
per 1 8. dies. Ab ifto vero tempore incipit na-
tura fcetus confortariufqueadegreiTum. No-
ta, quod foetus siulieris conficitur in 14. die-
bus. Et illud quod per fermonem longum di-
dtumeft, folct dici perquatuorhosverfus.
'Co7iceptum femen , fex ^rimts crtide diebns
Et quafi lac , reUqmfqae vonjem fjt fanguis ,
ab inde
Confolidat duodena dies , bis nona deinccps
]£ffigiat , reliqrium tempus producit ad ortw/n.
Hic auBor ponit uvum notabile , ut patet in
iextu. Nota , litera dicit , quod quodlibet ^vi-
fventium efi ex quatuor elementis. Hoc pro~
batur , quia ex quibus aliquis nutritur , ex il-
lis efi confiitutus , 1. de Anima , fed ex iifiiem

vutrimur ^
fumus ergo , ^c. Minor patet ,
,

quia mitritio fit per calidum humidum , fic- ^

ru?n ^
frigidnm ; principaliter per calidum
hu- &
 DeSecretis Mulierum, 23
C^ himidum. Sed contra , jiiiedajn animalia
'vi'vunt ex puris elementis , igitur folum 'vivum
elementum eft in ipfs. Antecedens patet ^er
huncVerfum.
Quatuor ex puris vitam ducunt elementis.
Dicendum quod fimpliciter ef impofibile
,

fecundum Arifotelem. TJnde halec eji mixtujn

sx quatnor elementis , ^
nutritur ex aqua
mixta, mediante calore folis. Vnde halcc in
aquapura vivere non poteft-, quia illa non eft
Et ideo ^oidemiis pifces panem
nutrimentalis.
comedere in aqua. Item in qmlihet mixto vi-
vente requiritur terra , qu£ facit mixtum co?i-
fiare ^
durum efe , alias cito dijffolvoretur. I-
tem requiritur ignis y ut calore^n haheat in ^uo
vita falvatur. Etiam requiritur humidum , iji
e[Uoagat calidum. Et requirit uf humidmn aeris ,
^uia fpiritus generatur ex fanguine aereo, I-
temoffa funt ex menftruo , quantum ad grojjio-
respartesmenfirui, quia offa materiamho7ninis
in effe Sienimnonefent ojfa, homs
confervayit.
cito diffolveretur.Pofea de parte menftrui ma-
gis aquea generatur cerehrum <^ meduUa. De
partihus magis aereis generantur fpiritus , de ^
partihus magis igneis hepar , ita quod qu^Iihet
memhra in homine funt in fua firuBione ex
adiuncfione alicujus Elementi. Nota foetus jlc
formatur quod quantitas materije praexifien-
,

tis condenfatur vel rarefcit ad quantitatem

,

five extenfionsyn dehit£form<.e , in hngum , la-

tiim ^ profundum. Et quando Tes generahilis
'/najor erit in quantitate re corrnpendHi tune

fit
24 Alherti Magni Lihellus ,

fit rarefatfro materi^. ^uando 'vero erit mimr ,

tmc fit condenfatio. quando ex femine

Sic e^
mulierisjit humo , qnia tnnc (l materia Jeminis
eJImaJQr recipiente formam hominis , trmc pri-
mo calor naturalis i/^ ^virtns for?nativa mate-
riam condenfat ^facit indurefcere-., donec a-
i

ptafitform£i ^
twnc homine generato , mate-
riam augmentat interim cum elementis , ufoim
ad quantitatem competentem (Ibi. Et omnes il-
la diverfifcationes cj^U£ prdecedmt animam in
generata?n
injfaiiti l debent ejje indeterminat^

ante ilhtd inj^ans quamnjis omnes fiy^t deter-

:

minatde non per formam corrumpendam

» fed
per formam menftrui ta?nen adhuc exfpeHant
,

dliam terminationem a forma generanda , fe-

cmdu?n hoc ghjfatur litera , qu^ dicit , PoJ^ea
njero folet facies formari fecundmn trinam
dimenfonem , fcilicet determinabile.
Sunt autem quidara qui penes quodli- ,

bet tempus fignatum ponunt regnare ali-

,

quem planetarum, Et quia fcire hoc mul-

tum confert ad ea quae hic fcribuntur , ideo
ne ignorantios mese illud negledrum adfcri-
batur, ex his aliqua declarabo. Notandum
primo, ut dicit Avicenna , accidentia funt
in triplici genere : quoedam enim materiam
conlequuntur in compofi.to » 6c ei attribuun-
tur qussdam formx qusedam compofitum ex
: :

materia bc forma confequuntur. Et cum hoc

(itnaturale compofitum ex materiaSc forma>
tripliciter denominabuntur accidentia in ip-
fo. Ex parte autem. animse funt qusedam acci-
dentia,
 De Secretis MuUe}'um. 25
dentia , eundi 6c movendi , & qiiiafecun-
virtiis

diim intentionem quoruodara , qui digne locu-

ti funt dc natura , omnes virtutes , quas anima

in corpore compledtitur, illascontrahit afupc-

ris &: corporibus coeleftibus.
Uic aucfor incipit determi^iare de fucceJfiVA
fatns fecimdiim influentiam pla-
forfyiatione ,

netaru77i. Et primo promittit qu^^dam , fecmid»

exeqtiitnr intentum fuum ihi. Ah ultimo e-
rJm. Notay illa conclufo formatur ev; litera.

Foetus formatur fdcceffive fer ^lanetas. Item

probatur.fc extra literam. Penes illudferma-
ttrr fcetns 3 quvd diverfmode influit foetui ejfs

^ vivere
fed flaneta funt hufusmodi , er-
,

go, ^c. Mimrp^tet , quia huic inf.uit njivere

longo tempore , huic parve tempore , utpatet
per Ptclem£um in Centikquiefuo , c^ per ejus
CGmmentaterem Haly.
Rotaytunc planeta dicitur regnare , ^qusndo
eft in?najore njigore , fcilicet quando ef in doma
fua, hocef, infgnofibi conformi, (^ qUcefunt
domus planetarum , ififrapatebit. Rota, animd
fnovet corpus , per hunc modum anima primo
Tncvetur abalio, fcilicetappetibile , <^ fc mo-
tamovet fpiritus , quibus motis , ipf 'movent
wufculos , cj^ui 7noti moventmemhra. Etfcpa-
tetquod afpetibile ef principale movens. Sed
dubium eft , utrum aliquod accidens pefet ejfe
pri7icipium alicujus fubfantia principale ? Re^
fpondet Galderus Burbalii fuper quarto Sen-
tentiarum, quodft, probamui- fic , quiaiUudefi
figem , quod corrtmpit , generat a- mim ^
B liui
 zC Alherti Magni Lihellus ,

^liud- Talisautemeji hHmoris indijpopo ,

five
difproportio elementorum , qut& corru?npit for-
mam hominis , (^ generaturformh cada^-jeris ,
quod efi fubftantia y igitur , ^c. Kefpo-idetnr ^
quod humor mtificans efl quadam fubflantia.
JSlon enim fumitur humor pro accidente , fed
capitur pro materia humida peccante ita :

quod accidens non corrumpit hominem , nift

njirtute fui fubjefii. Sed quando dicitur , Sub-
flantia nihil efl contrarium dicitur quod nje- ,

rum efli de contrarietate perfefia tamen non ,

contrarietate diminuta qu<e fuffcit ad corru-

:

^tionem uniuf i ^
ad alterius generatione?n.
Ab ultimo cnim orbe , qui motu diurno o-
mnes fphseras i^feriores recipit , influuntur
materiac principaHter 8c radicaliter virtutes
eflendi & movendi ab orbe ftellarnm fixarum ,
fcetus recipit virtutem , qux diftinguiturin fc
fecundum diverfasfiguras Scaccidentia. Etil-
lud convenit ei , in quantum
forma j fed c- eft
tiam contrahit aliam virtutem ab hoc orbe
quae dat eiTc , 6c fecundum diverfas naturas hu-
jus orbis , pofl: fphseram ftellatam ponitur
fphsera Satnrni fecundum Aftronomos, 8c ab
illa influuntur animce viitutcs difcernendi &
ratiocinandi. Et poflea fphxra Jovis & abilla
influirur animx^mngnanimitas Sc plurcs ani- ,

mx pafiiones. Et a fphrera Martis inflaitur a-

Tiimre animofitas 6c virtus irafcibilis , & alia
deiideria aniniGe. Et a Sole influitur virtus
lcienJiSc memorandi : a Venere motuscon-
capifcenti;^ 6c deiiderii ; a Mercurio virtu5 gau-
den-
 De Secretis Mulkrum, 27
dendi & delectandi a Luna quse
: radix o- efi:

niniam virtutum naturalium virtus vegetandi

quamvis hxc &: plura alia, ab animaproce-
dunt, 6c cum ifta fequunturex diverfis paiti-
bus corporum cocleftium , tamcn hsecomnia
animse attribuuntur , Scnon folum animxfed
toti compbfito , quod fimplex non poteft fu-
ftentare accidens.
Hic quomodo anim£ influuntur di-
oflendit
njerfa a corporibus jiipercceleflibuf.
accidentia
Non t abuhi?no orbe, ani^na capit ejfeinomni-
btis i quantum efl ex partefui , fed fph^ra cceli
fleUati dat effe diflinHum anima ab aliis enti-
biis qii^ propter multidudinem fleUarum in-
,

flnit d^flincfum effey ^

diflinHionem. Vndefe'
cundum hoc quod flella fpecialis rsfpicit unam
animayn plus quam aliain , ideo diflinBum effs
i72fluit cuiltbet animdz human>€ , mi eorrejpon-
det diflinfra (ieUa.
Notai Saturtius eflprim.a fteUaerratica, ^
&ratia fu£ iufluentia dat anim^ virtutem di-
fcernendi i^ ratiocinandi. Et dicitur Satur-
nus quafi fatur in ar^vis , ^er contrarium. Unde
cum fit frigidifftmus ^ ficcus , ivfluit carifliam
ipfo regnante. Sed Jupiter influit magnanimi-
tatem. Unde Jupiterfuit quidam 'vir , qui ex-
pulit patremfuum a regnofuo. Et dicitur quafl
juva?is patrem , per contrarium. Et iUudattri-
butum efl uniplanette , qui magnanimus efl pev
influentiam , ita quod puer natus eo regnantefit
magnanimips^ Et in Venere nafcuntur luxurio-
Jl. Scd Mars efl malignijfimus planetarum 3 ^
B 2 dfi
 2r8 AWperti Magni LiheUus ,
d^it 'virtutem irafcibilem. Sol optimmpla-
ef^

Tietarwn , infiuens fcientiafn ^ memorinm.

XJndefubfohitati , funt feiices (^ amabiles. Sed
MercuriHS dicitur quafi mercatortim kyrios ,
id ejr i domintis : ftcut enim mercator dicitnr
effe gaudiofus afabilis^ fic (^ itle planeta ej?
:

Bmevolus, gauditim n^ deieciationem infttn-

dens. Sed Luna influit njirtutejn rjegetmdi 0*
nutriendi, quia eft injimtts planetarum ideo ,

immediatius agit.
Item litera dicit , accidens in fim,plici effentia
Tion fufientatur , cmfa ef, quia accidcns egre-
ditur de natura fubjecfi , non folu7n magnitu-
dinem fubjecli , five caufje ?nateriaiis , fed etiam
TnagnitHdinem cauf^ efficientis. Ideo covipofi-
tum fecundum unam partem mate^
efi catifa
rialis (^
, fecundum aiiam partem efi caufa ef..

feFfiva, <^ quia in fmpiici non eft exponere

ideo fimplex non efi fubjeclum accidentimn , ^
maxime accidentium reaiiiim a/uam^vls ta-
,

men efe?7tia p.mptex poffet effe fuh]eBmn fuo-

rum modorum effendi, fcut materia prima eft
fub]eHum fia potentia , qua ef fuus modtts ef-
fendi propritis ^
formalis. Exquo patet , qtiod
accideittia potentia non funt accidentia foiitis
(inim^e , fed funt acddentia totius cornpofti.
Sed dicuntur ajmna fic quia infunt carpori
,

per ani?na7n principaiiter

Nunc vero ex parte corporis confimiliter efi:
notandum in primode creatione vel forma-
,

fione corporis, quod ex erabryone creatur Sc

formatur per effedus ^ opcrationes {lellarum ,
(JU3C
 T>€ Secretis Mulierum. 29
qu^ planetae dieuntur. Prrmo cnim materia
cmbrycnis verhominis generandf, comprcfTa
6c coagulata per frigiditatem 8cficcitatem Sa-
turni difponitur , huic materias a Saturno virtiis
influitur vegetativa , 5c motus naturalis adfcri-
bitur , tunc patebit in tali materia operaf io
8c
aliqualitcr debita: Et ideo Medici dicunt , quod
poftlapfum fpermatis in matriceprimimenfis
in generatione, & in temporis fuccefiione , fe-
Gundum exigentiam namrgefeminis, Satumo
adfcribitur, quia fua frigiditateSciiccitate fe-
men conftringit &: confolidat.
Pefiquam auBor pofuit aatdentia proprijs
animie , mediantihus corporibus caleftibns , coii"
fequenter exequitur de accidentibus corpris»
N&ta , frigidi ejfjiringere (^ condenfare , tttpa-
tetin expevimentQ. XJt ft accipifur oUaplena «-
qUigj^ponatur ad loeum frigidum, aquami-
mratur , fi quod comprimitur. Sed calidi efl'ex-
tendere , ut calor ferri facit ferrum extendere.
Jtem calor in aqua buUiente ipfam exte?tdit i^
rarefacit in dimenfionibm , fed quia Saturnur
effrigidus (cTfccus ; ideo affjnilatur terr^e , ide^
mnteriam condenfat , ^' comwimit. ferfus
Et frigidus fumme Saturnus ficcus & afper.
Slota duhium utru7n aliquis planetarum
,

pojfit influere frigiditatem ? njidetur quod ^

non-y quia i. de ceelo dicitur , mo-
Stellainfluit
turn {y lumen , fed tam motus quam lumen
calejaciuTit •> ergo y <^c. P.cfpondeo qmd om-
ms planeta calorem fed unusplus , al-
infltiit
ttr 'minus. Vnde Satitrmis a^ LunA minirrn
B /«-
3
30 AlhertiMagniLibeUus i

jfiflunnt calorer.7 ^ r?fpeFfu alionirn plmutarum

Sedexiftoftatim criturdubitatio, quia ali-
€ui potefl: eflb dubium utrum Sa^urnus reg- ,

net , in eujuflibet embryonis conceptione ? Et

fi non , tunc mirabile eft, quod diftum eft.

Uic movet dubium ^

efl illud , fi dicium ef-

fet 'verum , fecjueretu? quod Saturnm jemper

regnaret, ^ hoc effet mirahile. Confequentia
mn probatur in litera
fed defe patet , quia
,

§?mi diefiunt conceptiones puerorum.

Circa quod notandum eft > quod materia
prim.a fubje<^a eft corporibus fupercoeleftibus
& eorum rootibus. Ethoceft, quoddicitPhil.
I.meteor quod omnia inferiora caufata funt a
fuperioribus 8c ab ipforum raotibus guber-
nantur. Et ideo neceffe eft quod ifta interior^
particulariter &; unirerfaliter refpiciantur a
fuperioribus intelligendo de virilitate corpo-
ris totius fupercoeleftis : univerfaliter enimifta
inferiora refpiciuntur a fuperioribus , quia ni-
hiLfit de materia elementali : nifi ex virtute
corporum ftiperiorum ideo dicit Commcnta- :

tor 2. Meta. quod natura non agit niii guber-

natur a corporibus fupercoeleftibus hoc eft, ,

ab iutelligentiis. Particulariter enim aliquid

fit in iftis inferioribus a caufatione fuperio-
rum r quia una pars coeli , apta nata eft intro-
duceretalem formam determinatam &fpecia-
lem , alia vero aliam formam , 8c illiid totum
videtur efle de intcntione Commentatoris in
primo de generatione corrupt. ubi vult &
quod generatio elementorum Scpartium ipfa-
rum
 De Secretis MuUerum, 5 1
mm ad invicem ordinantur 8c confervantur
per motus corporum fupcrcceleftium , Scper
motus elementorum qui concurrunt genera-
liter ad generationem mixtorum. Additau-
tem commentator quod individua animan-
tium 5c planetarum funt detcrminatarum cau-
farum, 8c funtdeterminataad efTe. Etitatam
t^Q univerfaliter quamparticulariterinferiora
a fuperioribus relpiciuntur.
Hic auBor fol^vit qnxjiionem rnQtam f^' pri-
mo ponit folutionem quandam : fecundo appli-
cat eam ad propojitum ^ ibi. EtideocumnatU'
ra,^c. Nota, materiaccelef^isrefpicitdetermi-
nate elementum , quia in una parte generat i-
gnem ^
in alia corrumpit aquam ftcut njide'
,

mus quia figna hyemalia facimt generare a-

,

quam plm in feptentrione , fed figna tejiinjalia

plus faciunt generare aerem <vel ignem\in efta^
te. Nota , litera dicit corporafimiliumpartium
,
mde illa partes dicmtnr fmiles , quarumqua"
ttbet fufcipit pradicationem totius , hoc intelli''
gende de partibm quantitatis : ficut qu^libet
parsignis, t^ etiam ignis habet partes diverfa-
rum rationum ftcut materia ignis forma. ^
Modo generatio partium fttnilium cdrporum ,
quod funt in elementatis ^
eleynentvs regun*
tur , ^determinata funt per motum corporum
ccelefiitirn. Idem ef dicendum de pUnetis ^
i^idinjiduis ammantium. Et ideo contingit
quod in rma parte terra homijies moriuntur
dr f- efent in alia , ihi pojfent revi^vere , vitam
eorum. ^^a f aliquod, mixtum fuerit nimis
*^
B 4 cali^
 3 i Alheni Magni LiheUm 9
lalidnm in regio'm r.imis calida , illiid dehet
foni ad regicns?7i frigidam ut ejus calor at-
tem^eretur , ^tunc illud fanitati refitua-
tur.
Et irleocummatciiapnmofit fubjedia cor-
poribusfuper cceleftrbus , neceffeeft, quodca-
piat form.im alicujus fpecief determinatam
ab aliqua parte fpeciali cd&li , ita ut non poifit
eam recipere a corpore coelelli communi , eo
quod tale corpus refpicit iftam
materiam vel
iftam formam indifFerenter nam qua ratio-
:

iie daret illam formam, eademdaretSc alias,

quia omnes formss, quae funt in potentia in
materia prima, 8c in primo motore, funtin
aftu, ut dicit Comraentator 12. Metaph. ergo
cum materia , fufEcienter difpofita efl , neceffe
t^Q^Q aliquam determinatam partem inpri-
xno motorc, primo fpecialiter refprcienteni'
materiam ad hujus detcrminat fufceptio-
nem, 8c ideo non fufficit agens particularc
phyficuin flante communi influentia , 8c com-
muni adioae corporum coeleflium. Etillud
patet ex eo , quiapoflquam femen efl decifum,
gerit in fe vim illius , a quo eft decifum. Et il-
la virtus non gubernatur a corporibus fuper-
coeleflibus uniformitcr , ita quod non magis
gubernatur ab una parre coeli quam ab alia , i-.
mo hoc modo deilitueretur in fuapropriaa-
6tione, 8c per confequens a fine. Etilludefl
de intentione Arifcot. fecundo de generatio-
BC 8c corruptione ubi dicit , quod ad^.^c-

sxiente Sole redibunt aiixmalia , ci recedentc

Sole
 De Secretis Mulierun^ 35
St3le aniraalia peribunt. Illud autem appareC
ex intentione Commentatoris fecundo Me-^
taph. ubi vult quod materia prima primo non
recipitomnem formam indifferenter , fedpri-
mo formas elementales, &c mcdiantibus iftis^
omnes formas mixtorum. Illc autem ordo
formarum non poteft efle nili ab aliquofpe-
cialiter materianigubernantium , adrcceptio-
nemformarum.
Hk atiEfor appUcat ad propofiimn Ififim ./5*
hitionem ^ primo i'ri generali , fecundo in Jpe^
cialiibi , Et per hpmc 7nodum. Neta j jnoton*
primus ejt duplex. ^yuida^n efi moter prifnus ,
ut ipfe Deus gloriofus , <c^ praeter ilhtw motiy'
rem efi ppnere alium ?notorem, primo conj^n"
Bum. Vnde fhilofophi ponunt 0HO fph^eras »
^ nonjetn motor-es
, ideo quia qualiket fph^r^
habet fumn proprium rnoterem. Et prater il"
los motores efi dare untirn motorern Jlmpliciter
imTnobilem , cfui non -^no^vetur, immediate , fed
mediantibus aliis fnotoribus conjunEfis. Mod»
Jitera auBoris fc intelligitur , Omnes forma. in
Tnateria compofita fwnt de primo motore fem-
per ftmpliciter , ^
in affu.. Fnde Licomen fu-
per primo Poferiorum dicit , quod efeBus prh^
fno habet effe in fuis caufis maxime effeHiniis^
fed ep 'virtualiter. Nota , particu-
in fe habet
lariter agens fub infhentia communi poteji
educere fermam determinatajn , quia omnls
caufa priwa determinaia r^fpidens aliquam
formam plus influit , qua7n pater njel mater.
.Et ideo agem^ pmiculare rion .^roducit fme
^4 Alberti Magni Lihe Uus ,
determinato agente. Ita litera dicit , femen

decifum hahet njim ilUus a quo efr decifnm.

Ex quo duhitaret aliquis ^ n'rrm femen deci-
fum effet animatmn ? ^ ^jidetur qffod ft,
^uia femen in quantmn efi in patre tU77c ej} ,

'vivum vitam patris hahens , ft hahet ean- ^

dem natura,m in matrice , ibi erit nji^vmn. Hic
refpondeo , qr^od femen fufum in matrice non
ef^ <vivum formaliteri quia nec eftplantat nec
animal , fed efl njivum naturaliter , quia me-
duinte fpiritu fihi i^iterveniente operatur .
'ui-

tam. Sed diceres , cum fit inanimatum quo- ,

wodo producit animam ? Dicendum quod me-

qu£ efi animata-,
diante matrice-» ^ median-
tihus virtutihus propriis anim£ , peijesfeUas
^ planetas fpiritualiter repraefentantes fpiri-
ritualem infiuentiatn , diverffcantur imagi-
nes hominum fecundum Alhertum , ^ iden
quandoque contingit quod homo cmn
, capite
nnius pcrci generatur , quia aliqua fella tunc
dominatur i qu£ influit talein difpofetionem
^ fc ef expertum quod in lapide aliquo ef
faHa imago fcorpionis <vel ferpentls , quia ali-
qua fella vel confeUatio refpexit ipfum, ft- ^
bi imprejfit illam fguram , ^ ix hoc contiM"
git quod imagines aliquorum fgnorum fcul-
pta in lapidihus hahent curare quafdam infir-
tnitates » ficut recitat Haly , in centiloqui»
Ptolom^i j &* vidit qj4.od imago fcorpionis fcul-
pta cttyavit I^fione^n faBam in fateUico d
Jcerpione animali , ^
fc videmus quod quan-
dQ^.m ali^na corpora ?nortHa fepulta, fcilicet
htmp'
 De Secretis Mujiemtn,- ff
homims centum annis vel amplius jacenpji-
7ie incijieratione , ^
hoc fit per natura^nfiel-
larum refpicentium ilhid cada-ver , quod con-
fervatur fine incineratione ^
comhufiione ,
praterea ex hoc patet quod quandoque opti-
mi amici fiu7it inimici una caufa agente par-
ticulari r & hoc acciditper infuentia^n plane-
tarum repugnantium quibus ipftfuntfubjeBi.
,

Et per hunc modum manifeftatur , efTe de'

Saturno propofitum , fcilicet quod habet di-
fponere materiam 8c introducere talem for-
mam fedquod Saturnus (ic femper dicitur
:

regnare in embTyonis conceptione, ficintel-

ligitur, quodilium, regnare in hoc loco non fii-
mitur pro alio quam influere taleni difpodtio-
nem qiise ab alia parte cceli noneflnatainflui»-

Et ideo fiin tali horanodisveldiei nondica-

tur regnare Saturnus , hoc ex eo quod ceflat
virtus fua , fed aliquis alius planetarum vel flel-
la apta nata eft infiuere talem difpofitionem
in materia, quam^^S^turnus influere nonpo-
tuit , quia aBus aHivorutn funt in patiente
hene pradifpofito. Et fi aliquis qusereret cuf ,

ita fit quod omniatalicurfu currant. Refpon-

deo qiiod fic funt ordinata apud Deum, qui
primo originaliter omnia difponit fecundum
ordinationemfublimen, Sc cuihbet virtutem
propriam fecundum exigentiam fuae naturae
miniflrat.
Hic applicat fohtionefn "ad propofitmn fuum
Nota , per textum folnjitur dubitatia-
infpecialt.
direBs in fomat quando arguebaturi Si pri-
3 i mm
5^ Alherti Magni LiieHus;

mus menjis attribueretur Saturno , ita ille VS'

gnaref in principio conceptionis , tunc femper
regnaret Saturmu. Dico Saturnumregnare-in-
telligit dpliciter , 7ino influentia generali , alio
7mdo influentia fpeciali. Modo dicit quod
Saturnus regnat omni die inflmntia generali;
fed regimen fpeciale Saturni ej? , qua?:do' fue-
rit indomofua, ^ tunc habetmajorem influen-
tiam. Nota , Sattirnus ej^ frigidus ^ftccus ,

jdeo habet influere femini humidum <^ cctli-

dum , qua fibi contrariantur virtualiter , mde

emnis affio fltgratia contrarietatis , quia fimile
mdditum alteri non agit in ipfum , unde ager.s
^ patiens in principio aBionis funt dijfimilia ,
fed in fine funt fmilia , quia omne agens affi-
milatur fuo psijfo i:i quantum, potef mediante
fua njirtute , quia orme agens naturale agit in
fuum contrarium , fecundmn tdtimmn fua po-
tentia,. urpatepi.de Ccelo.. Not.a , litera dicit a-
Bus aHivornm:, i^c. Mbc patet exfgnis mani-
feBis , ef enim c-iidam pifcis ge7ieralis qui 'Vg-
catur Scorpio , ille inficit manus pifcatoris per
rete , e^ non inficit rete , quia rete nen ejf difpo-
fmmiadhoc, ^c. Iternfolcalefacit aerem, ^
mn orbes ipfos , fcilicet inferiores fe , quamvis
ftnt fibi propinquiores , hoceff, propter iyidifpofi-
tionem ?nateri<s, <^ ideo peccavermt dicentes»
^tod licet fieri ex quolibet hoc non , 'videlicet

&ma primm aHus proprius, habet fieri in pro-

pria jnateria fbi difpofita , Item vota quod
propria difpofitioyies non corrumpuntnr in ad-
tv.,mffi. foXTtiie^ Et ex hoc- defiruitur opinio quts-
pQnity.
 DeSecretisMtilierum, 57
ftmt j (^uod ^of^quam materia rnenj^rui efl
dijpojlta , (^ qH^ndo ho7nims forma introdH-
citur y tunc difpofitiones prirn^ corrHmpm-
tur , hoc 7:on 'valet , quia tmic difpojltiones
fruf^ra pr<£cefferHnt. Unde difpofitiones fint
vnedium recipicndi illud quod fit de potentia
materiie. Nota , quod mHor in litera , ofen-
ditfs ejfe catholictm, inhoc quod ponit. Deura
primordialiter omnia diipoiuilTe. Vnde Phi-
lofcphi mere naturaliter loquentes fc hahe-ut
dicere , quod ab seterno lic Deus difpofuit
planetas, & fteJlas, 5c non denovo : ^idea
Commentator fcmdo de Coelo , totum ccelum
periret propjer illam inordinationem qu^ fie-
. retper iUam fellam , ^ oporteret quod coelum
non TKoueretur.
PoiVnxc qu:e difta funt , Jupitrr advenit , qui
fua gratia Scvirtute materiamdi(ponit,adfu-
fceptionem formae membrorum : 8c caliditate
flia virtuali & caufali materiam foetus confor-
tat, &:fua humiditate replet quse fuerunt de-
ficcataavirtuteSaturniin primomenie, 8cfic
Jovi attribuitur fecundus meniis.
Hic auBor exequitur de aliis pfanetis quart'
tmn ad formatipnem fcetus , 'videtur qjuod
planet<£ 72onformant (lc materiam feetus , qutA
inter caufam ^
efecftim dicitur effe propor-
tio : ^
fi fic fequeretur quod embry» gene-
,

ratus ejfet perpetuus > cum ipft planeta funt

^erpetui. Dicendum licef caufa propinqua funf
corruptihiles , ideo corrum.piturfcstus.
Tertio advenitMars, qjnifuacaliditate, 8c
ficcii^
jS AlhertiMagniLiheUtUi
format materiam , dividcns a lateri-
ficciate
busbrachia, &
dividit collum a bnichiis 8c ,_

caput format, Sc huic operationi attribuitur

tertius menlis.
Mota. Mars efl calidus ^
fucus e^ ideo ipfi
habetfor?nare crura ^
brachia , qiuftmtfc-
ca. Oportet eyiim qmd calor fufficiens con-
greget partes terrefres ficcas , fi debent fi^'
ri crura ^ hrachia. Nota, t^uodexUteraha-
hemus quod caput formatur prius a Marte
quam cer a Sole. Hujus caufa ef fecundum
Medicos , quia in capite fur.t emnia principia
<vit<e , ergo , primo formatur. Sed Arifoteles
fonit quod cor przmo forynatur , quia cor fiuit
tx omnibus membris
Quarto menfe virtus Solis advenit , formai
imprimit, corcreat, 8c animse fenfitivae mo-
tum dat Et hoc eft verum fecundum inten-
tionem Medicorum & quorundam Aftrono-
morum , tamen fecundum intentionem Arift^
€or inter omnes partes gencrandas generatur
primo, iScvirtuteejus omnia raembra nafam-
tur , addunt enim quidam ad iftam partcm di-
centes; quod Sol cft radixtotius virtutis vita-
lis, 8c tali opporationi quartus mcnfis adfcribi-
tur.
Jtem Thil prapter iUum textum adfcribunt
generationem hominis Soli, dicentes homo ge-
nerat hominem 5c fol , m
dicitur , 2 Phyfc. quia
k fole <virtm radicalis dependet. Contraft fic
fequeretur qmd homo
quia
deheret dici Jdaris ^
ceelefiis creatura , effecius ab eddem deno'
mina*
 De Secretis MuUerum. 5 9
minationem fmni a qno habet e-ntitcitem. D/-
cendmn qnodfol ejlcarifa remotay ideo non fu-
mit denominationem effe^iis hfole,
Quinto tcmporc qus^dam exteriorum
membrorum Vcnus fua virtute pcrficit , &:
quacdam exteriora format aures, nares, os ,

&; virgam virilem in mafculis j 8c pudibunda ,

fcilicet vulvam , mammillam , 8c alia membra
infoemellis: manum 8c pedum feparationem
facit Scdigitorum, Scifti quintus menlis aifi-
gnatur.
}>lota , Venus efi benevolus Planeta , ^ eft
'uirtualiter calidus , ideo perflcit membra ex-
triora , fcil. os , ^ af4:}'es , ^ te(^iculos,fednjide-
tur quod tefticuliprimo generarit
debeant
quta junt principalia membra , flcut cor ^'
caput , tnediantibus quibm fe natura continue
falnjat. Dicitur , quod tejiiculi non funt ita
frincipalia membra , jlcut cor ^ captt , quia

videmus tefliculis ablatls adhuc 'vi^vere ho-

fninem , fed capite ahfci(fo ^' corde ahlato , %d~
teriusibi vitam non 'videmus.
Sexto tempore influentia 8c regnatioMer-
curii inftrumenta vocis' format , fupercilia
componit, oculos fabricat, capillos crefcere
facit , ungues producit. Et ifti operationi
fextus meniis attribuitur , unde verfiis.
Inflrumenta novem funty guttur, linguat
palatum ,
^imtuor (fr dentes duo lahrafimuU^
Septimo tempore Luna operationi finena
imponit: replet cnim fua kumiditate angu-
4® Al^erti Magni LiheMm 9

ftiascarnis, 5c aurigenas carnes infuperficie

complet. Venus vero & Mercurius humidita.-
tem tribuentes tpti corpori , nutrimentum
dant. Fa- ifti operationi datus efl feptimus
menlis.
Itent nota , Luna replet poros carnis , ^&fi^-
cit fcetum effe plenum fuperficie , fcilicet in cu-
te. Item fi aliquis puer nafceretur in feptiyriQ
menfe-, illemorersturj quia non ef adhuc debi-
tefermatus ^ conjolidatus , ergo , ^c.
Poftea influentia Saturni , cui octavusmen-
^s adfcribitur. Et ille Saturnus multum in-
frigidat Sc ficcat , & per confequens ftringit foe-
tum ideo aliqui Aftronomi ponunt foetum
, 8c
generatumin odlavo menfe moribundum vel
mortuum effe , ut in fequentibus manifeftabi-
tur. Deinde in nono mcnfe dominatur Jupi-
ter , qui fua caliditate 8c humiditate foetura
betificat: 8c foetus qur generatur in iitomen-
fe, eftfortisSc bene dilpofitus, Sclonga; vitse
Sc eft fortis gratia caloris , 6c longae vitse gratia
humiditatis.
Hic auBor fonit in quo tnenfe Saturnus ha-
bet fuum dominium , c^ dicit qmd Saturnus
in oBanjo menfe hahet infiuere. Et mta, quod
fi in aliquo membro deficientes pueri nafcun-
tur , 'vel generantur cum quatmr digitis zn
TnanUy <v'elcumtribus, hoc e^ propterdefeBum
materia. Similiter f
generaretur cum fex 'vel
feptem digitis y hov efef ex ahundantiamateri*e.
Eft autem adhucnotandum , quodmembra
sorporis organici duodecim. figpis- Zodiaci
attri-
 De Secretis Mulierum* 4r
attribuuntur. Primum ergo fignum totius
iphssrtecoeleJxis eil Aries , in quoquidem figno
Scle exiftente temperato , ht calidum 8c hnmi •
dum & tunc, efi: niotus ad generationefh , ideo-
motus Iblisin arictem dicitur principium vi-
tse , & radix virtutis vitalis propterea arieti
:

attribuitur caput in homine

8c ejus conditio-
nes. Nam aries in ccelo
dignior pars coeliell:

quia principium divifiones fph^rae per duode-

cim figna , ficutcaput inhomine vocaturdi-
gnior pars corporis , 8c ideo merito arietiefl
affignandum & quraSolcurrensinhocfigno
,

calidum & humidum naturjsmovet, Sccaput

inhominedicitur principium fpiritus vitalis.
Foftquam auBor ofiendit influentiam pia"
netiTrtrm <^ flella.rum refpeHu fcetus nune ,

confequenter prnfeqmtur de effeBu fgnorum.^

Nota. Aries ^ humidus ^
efi calidus eorre-'

fpondet Veri. caUdus ^ kuTnidus

Ver enim efl

O" tunc anifnalia maxime appetunt coitum ,

qiiiatunc augmsntatur calidmn ^ humi-

dum gratia ^ maxi-
Solis exijfe?itls in ariete ,
me in 'viris tunc eji appetitus. Propter hoc e^
tiam mater Ecclefta ftntuit jejuniu?n magis in
iUo tempere t^uam in alio tempore ^ propter lu-
xuriam illo tempere refringendam , quia tunc
hqmines co^ifiricfi hyeme r.evertuntw ad 'vi-
iorem.
Unde Verllis.
hiarts mr.res-i Februaque canes ^ MajomU'
li-iYcS.

MotiZt Aries hahct domiriari fup-er caput in

41 Alherti Magni Libellm ,
quo njigent omnes potenti<e anim<e , ^9 tant»
quia ipfe Aries eji pyincipium 'vitalis opera'
tionts, ^
ftc caput in quovigent omnes poten'
ti^ anima , ^
ideo Medici dicunt quod <virtus
njegetati^va corporis eji in capite principaliter ,

determinate fed in corde originaliter. Sed

,

dubium eft utrum njita magis conftfat in cor-

de quam- in capite ? Et 'videtur quodin capi-
te, patetper Anjicennamy qui dicit quod 'vidit
nrietem 'ambulantem corde extinBo , hoc effe
non pojfet , nifl njita haberet principium de ca-
pite. Sed contra hoc ef , A^uerrois in fext§
Phyfc. qui ipfum deridet , dicens fe 'vidife a-
rietem currere hinc inde abfciffo capite. Unde
ji^verroes njult , quod vita principaliter <^ ori-
ginaliterfit in corde, fed ex confeqaenti in ca-
^it^, Sed Medici (unt fnultim fenfuales , <^
hoc ideo , quia ojident in capite ejfe fenfus njir*

tutum , ideo dicunt 'vitam confifere in capite

principaliter ,fed no7i eft ita , immo in corde.
Sed quid dicemus ad auHorem in litera , qui
dicit quod caput eftnobilior pars corporisl Di-
eendum quod hoc njerum ejl fecundum appa-
rentiam ^
majorem operationem fpirituum
njitalium , quia in eo apparent magis operatio-
nes 'vita quam in corde. Fhde non dubito quin
fiatura nobilicrem ^ meIiore?n p^.rtem cor-
porls coUocavit in medio corpovis, nam cor efl
primum 'vivens ^ ultimum moriens, hoc non
effet nifi cor effet principalijjirmm membrorum
eorporis.
Tauroquideni coUum » humeri Scfcapulx
Gerni-
 De Secretis Mulierum. 45
Geminis attribuuntur , Cancro manus 8c bra-
chia 6c Leoni quidem pedius & cor 8c diaphra-
,

gma , Virgini ftomachus Sc inteftina 8c coftsc ,

& lacerti attribuuntur. Et hoc videtur cfTe

medietas corporis fccundum curfum mcdic-
tatis cali , videlicet ut a partc fepentrionali
eil annotata. Libra vero fecundam partem
corporis relpicit fcilicet renes Sc eil princi-
pium caeterorum tnembrorum. Scorpiovcro
loca libidinis refpidit, tam ex parteviri quam ,

expartemulieris. Sagittarius nates , Sceaper

quse natura feceflum demittit , 8c pofteriora
refpicit. Capricornus vero genua 8c aliainfe-
riora refpicit. Aquariusvero tibias refpicit. Pi-
fcis vero quod cft ultimum , formationes pe-
dum refpicit Sc plan tas , 8c fic breviter habi-
tum eft judicium cx partc duddecim fignorum.
Hic auBoY ofiendit ds aliis fignis dicens y pa^

tet in textu. Rota , litera 'vult in tantum quod

Lrma exiftente in talibus Jlgnis , qua refpicimt
illa membra ut patet in litera in illis membris ,
,

non debit fieri minutio fanguinis Luna exi--

ftente in aliquo ftgnorum.
Et non opinetur aliquis illa fid-a fore. Nam
fides hujusinmultis experimentis valet invc-
niri. Nofcat ergo experimentum quivis quod
malum 8c venenofum eft tangere aliquod
raembrum Luna exiftente in tali figno illius
membri 8c caufa iftius eft quia natura Lunx
: ,

auget humiditatem, quod experimiir adfen-

fum quod li carnesrecentesponantur de no-
,

£le ad radios Lunss , ibi generantur vermes

u\
 44 Alheiii Magni Lihellm ^
incarnil^. Scillud non iemper apparet eodem
modo , fed prsecipiie in fpeciali ftatii Lun^e.
Ric mBor -coTJprrhat diffa fua per experi-
Tnefita. Nota , ft carnes in plenitudine Lun,e
fonerentur ad radios Luna , tunc con^verteren-
tur in 'vermes , ^ tunc fnagis quam in alio
temporei quia tunc Luna eji multum humida>
Et ideo dicit auBor in fpecialij^atu Luna , ^-
hoc patet ft aliquls 'vulneratus poneretur ad
radios LtiVte , hoc nocej-etfibi , quia omnes hu-
_ miditates connjenireyit in locwm 'vulneris ^
Luna augmentat hmniditates humidi- , ^ fic
_ tas nimis feret intenfa fed Ji ponatur ad ra-
:

dios Solis f non ejl mci^vum , quia radii Solis

faciunt kumiditatem exhalare , fc ex ijfis ^
patet quod femper in plenilunio menfis majo-
ratur humiditas, fcilicet cerebrum , meduU0.
€^ menffruum, ^idet tunc di^.ci:le efi. fudere
^ropter huwiditatem cerehrinimvs intenfam.
Ut illud lane intelligatur eil advertendum ,

quod quatuor funt ftatus Lunae fecundum Al-

bertum intradlatu dc ftatu Solis&Lunse. Lu-
na vero in prima ejus intentione eft calida Sc
humida tifque quo eft femiplena, poft hoc
nunc dicitur calida 6c (icca q uoufq ue iit plena..
,

Deinde eil frigida ufque eft fcmiplena in decre-

mento, ultimo vero eft frigida ufquc quo fo-
li adjungitur , 8c in hoc ftatu maximiC hume^-at;

humida putrefaciendo ideoque cum Luna au-

,

geatinomnibus membris humiditatem tuac ,

laedere membrnm ferro eft ideni quod graviteir

yulnerare > quia malum eft huraiditatem adde-
re
 DeSecretfs Mulierum, 45
re hiiTnidirati , Sciicperconfequensaugmen-
tatiirdocurnentum.
Hinc coiifrr/riUt dicttr/n fn^im. Nota qmd
^rima quadra correfpondet neri , qtii ep cali-
dus (^ hnrmdns , ^
qni genermitm in ijfa
qumra, fnnt fanguimi. Sectmd.a quadraeft Ji-
milis igni caUdo ^fcco, <i2' tti7ic iUo figng gene-
rfvnttiY c-holerici. Tertia qiiadra correjpondet
teiT^ qrije frigida ^fcca-, c^ tmc nafcun-
ejr

tur melanckelici. ^inarta. qtiadra correfpon-

det a(fiit£ef httmida
qti£ frigicla^^ i^ttinc
Tiafcuntur fhlegrnctici. Et fectindnm hoc di-
cunt alijui , quod fi carnes poncrenttr,' ad ra-
dios Ltm^ cum fnerit in quarta qtiadra , tum
citius C0fi~oertere7:tur in 'vermes qtra^n i?t pl-e-

mtudine Lun^ , qiiia tunc 'inaniim eft Ltin^

hundditas 'vigorofa.
Nota f fi aliqtds doluerit in quarta quadra.,
func 7ion debet trahere fangtu?iem , nec 'vul-
fierari ^ maxime in cerebro. Ratio quiA
efi ,

tunc per illam rjuhisratioyieyn humiditas au-

gmentaretur nimis , ^ id,eQ fieret nocivum in
tnembro.
Sciatis autera fbcii mei, qaamvisqusdara
mulieres Ciiuiam rei Jiujusoccultamignorant,
tamcn qu^rdam mulieres bene c.^e£tum co-
gnoicunt, Scplura male exiito operuntur, ut
Gum vir eftincoicu cumeis, accidit quando-
que viris magnalseiioScgravis inteiLiuex in-
fe^tione membri virilis per ferrum apponnim
pereas, prout quasdam mulieres vel meretri-
€-es Dodl^ funt ia i.lli nequitiaSc in aliis. Et
fifas
4^ Alherti Magni Lihellusy
fifas eflfet dicere hcc quidem defcriberem
,

fed quia proprium meum creatorem timeo,

ideo de illis occultis ad prsefens nihil mani-
feftabo.
Hic ponit qUuedam ytotabilia , ut patet in li-
tera. Nota quod qnadam muUeres fwnt ita
caut<£ ^ afiut£ , ut accipiunt ferrufn , ^ op-
fonujit njulvis iy , ijlud ferrmn Udit njirgam ,

fsd vir non percipit propter nimiam deleEiatio-

nem & duleedinem tamen fen-
njul^v^ , poflea
tit ; ideo maxime cwvendum ef
ne fat ceitus *

cum menfiruofis mulieribus quia exinde hemo

pojfet Incidere in leprayn , ^ quandoque in
magnam infirmitatem , quia 'vena tranfennt
h fingulis memhris ad teflicHhs , ideo teficulis
Ji?fis potef ladi totum corpu^,
eito Vnde dicit
Dia , [i mulierem me-afruofam \cienter accef
feris totum corpus tumn infeBmn erit mul- ^
tum debilitatum , quod rjixinfra menfem ^
njeriim colorem ^ fortitudine?n rehabehis , ^
flcut liquidum njefimentis tuis adhneret , fc il-
le foetor omnia interiora hominis corrumpit.
Dicit venerabilis Hippocrates de naturis ho-
minum : menfruofam non accedas ,
M?-ilierem
quia ex ifo fcetore aer corrumpitur y omnia ^
interiora homijiis cenfunduntur. Nota , au-
Bor timet Deum fcribendo fecreta ufque ad ul-
timum , ne aliquis expertus forte malum ope-
raretur per- iUa fecreta.
Item de quarto ftatuLunae precipue poifu-
mus eflfeiflum declarare prsedidrum alio expe-
rimento, quod fumiturquod radii Lunae de
nodc
 De Secretis MuUerum. 47
noiCle fiibintrantes & ai caput
pervcnientes
dornnentis, faciant dolorem capitisScfluxum
rheumatis. Et caufa hujus d\Gt:i eft prius.
Uic ponit aliud experimenturn de quarto
JlattisLuna: Nota-, quod caufa hujm eji ^ quia
tunc Lritite ep multum humida , quia rhett- ^
tna catffatur ex fuperfiuitate hu^niditatis , i-
deo facit catharrum , unde 'verfus.
Jejunes vigiles
, , facien=^ lic rehumata cures
Et qtiia hurniditas Lu7J<e perttirbat ht^mi-
ditatem cerehrii ^ atigwentat ipfarn , gratia
hujits atigmentationis fit fuxtis per nares , ^
Ji tunc illi radii innjtnirent 'vulneratum , tif-

que admortem l^derent ipfum ; id^eo vtdnerati

pr^efervandiftint d radiis Luna. >^

De InfluentiisPlanetarum.
C A p. I I L
pOft hoc vero ad infliientias Planetarum
(quos antiqui vocaverunt deos naturse iu-
per hominem ex parte corporis & animac)
nuncrevertamur, 8cc.
Po(!quam 'vero auHor oflendit quomodo per
Planetas habct formari foetus , hic ofe?idit
quomsdo planet(e fe habent ad foetum ex
ifli
parte animce njel corporis , vel fimid,
, Nota
qmd playtetce hene dictmttir dii naturje. P^atit
qiiia nattira regitur ah ipfis 3 fcut regnum d
rege. Unde totus iUe mtmdus fenfbtlis contijt-
guus efi d fuperioribtis rationibus tit tota 'vir- ,

tus ejtis inde guhernetur. Sed diceres ^ f pla-

nette
 Aiherti Magni LiheJlm $

veta funt Dii mtur<£ , qmii tunc facit cceliim

fteUatmn ? Dicitur quod hoc ef: caufa uriiver-
falis natur^ <ij' wnformis ^, fed planet^edi-oerfi-
fcant effeBum fectmdurn eormn inotmn. Vnde
planet£ dicuntur d pUnos Gr^ece qmdejt pla- ,

num-i fi^ve error Latine, non quodin fe errenti

fed quia ex eorurn 7notibm fiunt diverf erro-
res in rnundo i^ in efeBibus.
Saturnus qui eft fuperior , 'obfcurior , 5c gra-
vior Sc tardior aliis planetis co^leftibus , facit
natum qui fub eo nafcitur , fufcum incolo-
re ex parte corporis, Scplanumin capillisni-
gi*is 8c duris , 8c caput turbidum 8c bene bar-
batum , 6<; talis homocontinetfubtilepeO:us,
Bc habet fciiTuras in calcaneis figuraliter, 8c
hoc eR- fecundum difpontionera figuralem.
^Secunduni vero animarQ malusefc , multum
perlidusSc malitiofus , iratus , triftis , 8c mali-
gnae vitse , fcxtida diligens Jk turpia veftimenta
femper induens,Sc non eft luxuriofus, 8c in plu-
ribus Venerem minime diligens imo natura- >

liter abkortet imde breviter notandum ;

:

quod fecundum intentionem miagiftri mei in

experti
illa fcientia quicunque natusfuerit
,

fubSaturno, habetomnesmalas difpofttiones

corporis.
Hic auEior profequitur -intentum fuum. Et
dividitur in 7. partes fecundum quod 7. fu?it
,

^laneta. Rata qucd Saturnus ef fupremis pla-

neta ^ complet curfum fmtm in ^o.annis: ita
cfuod redit ad eundum puncfum Zodiaci , a
qm incipit. Et fecundu7n Ptclomieum , &
rna-
 De Secretts Muheriim. 49
niaiii}rn:n Rabbi Moyfem Saturmts eft planeta
fupre^^iti-s , i^ maxtTne dtfiat a terra , ita qmd
adillayn "^artsm iihi ta77git fph.eramjovls ^ ho-
mo "venirst a terra i?t 5*7 34- arinls , (^ infeptua-
ginta fepte7nfeptimanis , ^ in ^.diebus,
fup-
pop.to qHod- dieta hominis decem miliaria.
effet

Et fecundum. Jftrono^Jws , Saturnus ejf tant.e

magmtud.inis qtiia e(l nonagep.es maior quam
,

tota terra. Item diHum efc in literaquod Sa-

turnus eft m^ultum tardm in motufuo , hoc de-
bet p.c inteUigi quod iri tempore longiori com-
plet curfum fuum. Vnde Saturnus efv hene tri-
gejies major Sole y quantum adfuumorbemi ^
ficHt Sol pertra7ipt fuum orbem motu propri»
per Zodiacifigna in uno , fic Saturnus in o. an- 7,

nis ^ fic monjetur njita "velociter pcut Sol. Ver-

hi gratia , Si duo hcmines arnbularent , uniis
per 7,0. dies perambularet trtginta miliaria ,
alter unim miliare , tunc alter qui
amhulaf;
unum7niliare y arnbulat citius non tamenve-
,

locior ejf in ?notu , eo quod in aquali tempore

pertrarft de fpatio fecundum Philofophum 6,
Fhjfcoru7n. Item nota quod litera dicit , Sa-
turnus facit '-ictum fuum fuPcuyn incolore. Ra-
tio ejr quia ?^aturnus ej} fimJlis terree quia ef^
•)

frlgidus ^ ficcus , obfcurus, niger i^ njirtualiter

facit 7iatum obfcurum. Ite?n facit natum pilis
duris , quifk eji terrefris complexionis , ^ ide^
foetus humores multos caufat (^ grofos , dqui-
bus generantur grojji pili. Item natus ejus ejl
trij^is , quia melancholide complexionis 'vir-
tualiterj ^meIa?ichoIicifunt triflest quiafem"
C
50 Alherti Magm LiheSus 9

ferincUnantjeadterram. Itern yiatm ejm ef^

figerincefHy quia ipfe ej^gravis Jicut terra , ^

ideo difficalter motiiifr' Item ipfe mn appetit
eoitum, quiaejificcus , i^ ffvnltappetere pof ,

fet uti calidis bene conditis , ^

humidls ciha-
riis, Item ille natus femper ef invidm s/jyper-
fldus ,quia nuUum hahet gaudimn , fedfmper
melancholizat , (i^ ejus fomnia ut plurimum
funt 'vera fcut njidemus fatuos, quipradi-
:

cunt fape futura per phantaftas ^

melancho'
lias , ^
ipje femper cupit federe in angulofoli'
tarie. Item nota , litera dicit quod ipfe habst
Jciffuramin calcaneis^ id eft^ divifoneminpe-
dibus circa' anterroYern partem , fcuti equi:
^ calc:meus eft una pars pedis in anteriori
parte , quja primo terrirni calcajm^ <^c. ,

Jupiter veroftellaregalisexifcens, pia, dul-

cis 8c lucida, temperataSc profpera, facitna-
tiim optimum, quia nato fub eo dat faciem
pulchram , oculos claros 5c barbam rotun-
,

dam. Et figurat duos dentcs fuperiorcs ma-

gnos, &: ^qualiter divifos. Et dat homini co-
iorem album rubeo permixtum infacie,8cfa-
cit longoscapillos- Secundum animam vero,
facit natum bonum & honeftum ac mode-
ftum, & erit longse vitse , diligens honeftatem,
diligenfque veftimenta pulchra , Scornata, Sc
deledlabiles fapores &: odoresei placeht , & erit
mifericors, largus, jucundus, virtuofus&ve-
raxinfermonibus, incedenshonefte, 5crnul-
tum profpicit terram.
Ponit de pcundo planetsm, qui dicitur Ju-
piter
 De Secretis Mulierum. , 51
piter , unde fecundurn Aflrmomos com^let
cftrfum fuiim in i a einjm , ita quod fuh quo-
.

lihet moratur ad unum mnttm , Wiide fe-

(igno
cundiim Afironomos , Jupiter multuyn difat
a terra i quia ad illam partem, ubi eflfropiit"
quior terr^ , homo 'veniret de terra in duobuf
miUibii^s armormn^ in f%6.a7inls, i^ /\.. fepti'-
Tnanis ^
f. diebw , fuppofito quod dieta effet
I o miUiaria (^ magnitudo ejus efl talis , quodi
:

quinquagefies ejl major terra. Item fupiter

dicitur fuijfe ille quia expuUt patrem regno ,
,

fic fupiter ey.pellit operationejn Saturni , quia

utpatet in litera
ftbi contrarius ej} per totum
,

quia fecundum AJfronomos , qui nafcitur fub

jove perveniet ad ^nultos honores : facit fa- -
ciem pulchram , ^
facies ef; nobilior pars
corporls. Vnde fu^iter plus laborat in facie
qttam in aliis ynembris , facithominem al- ^
bum rubedine permixtum quia iUe color eji :

pulchrior inter alios quia ejlfanguineus. Item

,

facit barbam rotundam , quia rotunda Jigurx.

efi nobilijftma figura : ex Jecmido de ccelo. Et
ideo caput pueri
rotundum ejf diligendum »
ideo nutrices folent comprimere rotundare ^
facies , i^ capita puerorum. Item facit capiUos
longos quia facit natum calidum
, humi- ^
dum : humiditas enim cum calore ej^ caufa lorh'
gitudinis pilorum , unde pilus eft fuperjiuum ^
refiduum humiditatis quod exit per poros. Et
qiii cito barbefcunt funt bo?i£ cemplexionis :
Item natus fub fove e(i bonus fecundum ani-

wam , fidelis ^ addifcens , ^

coitum appetejis,
G 2 ^be^
 52 AlhertiMagni Lihellm y

^ hene a^petens gratia caloris , potens ht opere

gratia humiditatis fufficientis , bene capit ^
Jingnla qUie andit, quia habet fpiritus hahiles
^ fatis humidos i quia hwnidiis bene recipit
quia calidus hene deleciatur. Et-nonpiger, ideo
Jpiritus fenfuum exteriorum deferujit fpecies
fenfibiles z^ virtutes interiores animce fcilicet
ad 'virtHtem i?nagi?iativam ^ ratiocinati-
'va?n.
Mars ciim fit intcmperatus in caliditatc &
ficcitate fecundam lioc facit natum fuum ru-
,

bci coloris cum quadam aduftione 8c cbfcu-

ritate , licut videtur in his qui paiTi funt a So!e
8c habet paiTos capillos , parvos oculos , totum
corpus habet curvum J^c groiium aliqualiter
Secundum animara vero fallax , inconilans, in-
verecundus irafcibilis, proditor, difcordias 2c
,

bella feminans , & fuperbus erit.

Hic exequitur de tertio Vlaneta qui dicitur
Mars. Nofa , quod Mars ^mvetur taliter fub
Zodiaco , quod complet curfum fuurn in duobus
mmis , ^
difat a terrafic , quod ad illam par-
tem uhi propi-aquiar efl terra , horno veniret
40 o e^
. 9 o annis , .
^
1 1 .feptima^iis : qua- ^
tuor diebus , fuppofto qmd dieta ejus ejfet no-
<vem miliaria. Item nota , caliditas ficcitas ^
funt caufje adufiionis , ^
crifpitudinis cri-
niiim , U7ide nota quod nati ftih Marte habent
paucos crines : caufa ficcitatis : i^ habeiit cur-
'vosfeucrifpos crmes gratia adufiionis: Ifaap-
parevt , quia 'videmus cum calamijfro fim-
me cMlefaBQ crines crifpantur , patet etiam
qmd
 De Secretis MuUerum» 53
quod crifpitudo crinium arLuit iracmdiam.
Item yiatns fub Marte ejv ruhei coloris , cum
quadarn obfcuritate , (juia calor ruheus caufa-
turexeo, quia calidmn agit iii humidunii ^
eonfumendo humidum reVmquit ficcum , ficut
'videmus quaiido d.ehent comhuri lateres , quod
fmte CQmhufxionem mn funt rubei , fed polJea
conftmpto humid.o efficiu7:tur ruhei. Et ifti
Tiati hahent par^vos oculos , quia oculus efi
'
7nemhrnm in quo 'viget hu?niditas , quia oculus
efr aquea vaturce ah extrinfeco , fecundo de d"
nima quodpatet f: laditur exit aqua
:
,
Mars , , ^
eji calidns i^ ficcus ideo non potef formare
,

7nag7ios ^ pulchros oculos . Item Mars inducit

hella , qtiia exfccat cerebrum , ^ cor incendit 9

^ fic Unde ira ef^ ac

ira generattir ctrca cor.
cenjio fanguinis circa cor ideo Mars fecU7i-, ^
dmn antiquos 'vocabatur Deus beUi. Item efl
fallax. Ratio , quia ej} (lccus ^ calidus , ^ fie
femper eft iracundus , <^ cogitat de ?nalo , nt
fallat homines prodat. ^
Item fatis appetif
coitum , quia calidus , ^
modicum poteft , quia,
carethumiditate.
Sol quidem regalis ftella exiilens, lumea
mundi Sc oculus vocatus, natum fub eofa-
cit, carnouim Scfaciem pulchram Scoculos ,

magnos , colorem album cum quadam ru-

bedine bene barbatum & longoscapillos.
, ,

Secundum animam. vero , ut quidam fcri •

buntj facit hypocritam & malum juftumin

e.xteriore p.irte apparentem , & facit »homi-
nes multum fcientes fecundum aliquos. Sed
C 5 inveni
 54 AlhertiMagniLihellm ^

inveni aijquos diccnces quod natus flib illo

planeta cft regularis , religiofus , profundse de-
votionis, fapiens, dives, diligensbonos, de-
primensmalos.
Se^nitur de quarto planeta qui dicitur Sol.
XJnde Sol de fua natura eji planeta calidw ^
ideo influit natofub eo calorem 3 ^ efficcus , fed
temperate. Seddic^s , ft Solefl: ficcHs ftcut Mars ,
quare non influit eundem efeBum ? dicendum
qmd propter caliditatem ^ ftccitatem , 5*/
^irtualiter ejl humidus ^nonficcustnifltem-
-,

perate. Item, Sol fecundum antiquos diceba-

tUf pater DeorUm ; quia Sol eji principium oji-

tte , idefl, influens e[fe emjii rei y itaquodSelper

eJHs acceffum ad hamif^h^rium noflrum in-
fluit fertilitatem ,
^ generatiormn
^poflejus
receffum njidemus flores arefcere , terram fie- ^
ri aridam , ^
in qmlibet figno manet quadra-
I
ginta dies , ^
curfum fuum perficit in uno an-
m ,motn proprio ^
naturali. Et fecundum
<i_Aflronomos tantum diflat a terra, quodadil-
lam partem qua propinquior efl terr£ homo ,

'veniret in ^oo. <^ ^o. a?mis , ^6.feptimanis ^

^ duobus diebus , ita quod dieta ejus ejfet i o.
miliaria. Itemnatus fib Sole efl hypocrita :
^
dicitur ab hypo , quod eflfub crifis aurum ,
, ^ ,

quia habent malum fub auro , idefl^ fubbona

apparentia. Verfi^y
Omnis hypocrita facie teniis eft hcreraita.
Mente licet tacita latens fanguis aconita.
Item Sol calefacit temperate , (iy ideo facit
natum fub et rnagms fapientia , quia calor fal-
tem
 t>e Secretis Mulierum, 55

tem moderatus e(l iiijirumentum operandi

'virtHtes anima quia calor facitfpiritus agiles
^

^ pro??3ptos. Item dicunt quidam , nat^is fuhfo-

le libenter 'vult ?nitti in exilium quia amahilis ,

efl ^ jucundus Deus pro^videbit ftbi de o-

: ideo
7nni bono Item Sol fecundum Ftolomaum i?i
:

Centiloquio fuo dicitur effe oBies major quam

,

tota terra.
Veniis eft ftella benevola 8c facit natum pul-
chrum, Scmaxime oculis & faperciliis carno-
fum mediocris ftaturae, fecundum animam ve-
,

ro blandum facetum cloquentem, muficalia

, ,

diligentcm voluptatem gaudium 8c choream

, ,

defiderantem , ornatum corporis diligcntem 8c

fuaviter intercedentem.
Profequitur de quinto planeta qui dicitw
Venus. JJndtVenus habet plura nomina. Primo
dicitur Venus a 'venerandot quia antique f^-
nerebantur eatn caufa amortf. Etiam dicitur
Lucifer, quia de mane Iul im indicat, quanda
Selem prtecedit. Secundo 'vefperi dicitur Hefpc-
rus , quia 'vefperum de noBe indicat , folem ta-
men fequendo , ^
habet calorein candentcm i^
fulgentem inter fjdera , ^ complet curfum
fuum in 3 oo. g^ 3 8. diebus , c^ Venm efi in ma-
una pars de iS. partibus terr^
gnitiidine fcuti

^ fecundum Afronomes difat a terra , quod

adillampartem ubi propinquior efterr^, hom»
'veniret , infexagintaquinque annis ,
^9-fi ^
ptimanis i (^^unadie: fuppofito quod dieta ho-
minis effet decem miUtaria, Rota , Venus efipla-
neta calidus ^ humidw njirtualiter , ^ facit
C 4 natum-
5^ AlhertiMagniLihllm^
natum Itixoriofum ^
pnlchrr^m , quia gratin
humiditatis facit ipfm/J foffe in opere. Itcm fa-
cit natum diligere mufcalia , quia mufica ejt
milis fro cantantibus > ^ ciniatorihns, quia
carmina confortant avnorem. Itan rtota , fi'pPo-
fitoqtiodVe^ms ^
Saturnus 'vcnireiit , fecundum
appoftum, tunc 7iatus illo tempore non ejfet o-
?nnino malus nec bonus fed mediofe haberet
, ,

modo V quia bonitas Veneris retar.dat malitiayn

Saturni quantumpotef, ^
fic facit meditm.
Mercurius quem AftronGmi iblentailequi
afferuntScejus radios contrahi , facit natum
corpore gracilem , fatis parvx perfonse , barb^s
pulchra: & rarce. Secundam animam vero erit
lapicns &
fubtiiis , pliilofophiam diligens 8c
lludium, Scerit bonoram morum. & perfefci
fermonis, & illc m.ultos acquiret arnicos,. 8c
tamen non multum fortunatus. In eo bona
conlilia vigent , verax 8c nullius pcrn.di3e , ex-
pers intidelitatis & infcius & non confcius
, , id
dk., fbciusinmalo.
H/V exequitur de fexto planefa qui dicitur
Mercurius. Notaquod Mercurius fen p^r gra-
,

ditur cum Sole , ^

nnnquam ab eo difat a?n-
flim quam. 3 o. gradibus. Calorem habet radian-
tem , raro propter 'vici^iitatem folis ^videtur ,

fed tamen in meridie mecliante fpeculo ^vide-

tur. Et dicitur Mercurius", quaji Mercatorum
Kyrios , idef, dominus , quiaMercatores indi-
gent eloquentia. Vnde Mercurius dicitur Deus
eloqueiitia , (l^ complet curfum fuum in 333.
diebus 3 itaquod modicum minm qmm p>er an-
nmn -»
 DeSecret^ MiUerum, $j
7i!nn j ^ quantitas Mercurn eft fictit una fars
de iiooo. partibus terr^e , ideo ftella eft parva.

Ltteva dicit quod Mercurius contrahitur a.

radiis SoHs, B.atio eff , cjnia continue fne^vetw
fihSoIe; e^ p-opter radiosSoIis videri non po-
tejl quia majus lurnen o^ufcat minns. Itemna-

tus fnb eo diligit philofQphiam , quia facit na-

tnm fuhtilem fecunthim animam » ideo diligit
fubtilia> Itern Mercurius facit homine^n lo-
quacem , multiis patitur infirmitates , eflqus
boni confdii.
Liina ciim fit velocioris motus , facit natuni
vagabundura ,iermoneverum, nulliusfervitif»
j ucundum 6c mediocris ftaturse , & Jbabet inse-
quales oculos , fcilicet unum altero majorcm.
qui Lufia di-
Exequitiir de ultimo planeta
citur. Septimo nota quod Luna ef njelociffimi
motus, ideonatusejus ef <vagus, necpotefdu'
rare aliquo officio 'vel fervitio. Et quod Lu^
na efh <veIociJJtmi , motus patet
quia quant»
Planeta ef inferior , tanto citius inonjetur > qma.
Luna coT^pIet curfum fnmniri 27. diebus S" 7»
horis. Secundum Afronomos tantum difiat a
terra , quod ad eam partem uhi propifjquior eji
terr<e ad concavwm orbis Luntg homo njeniret
in 12. annls ^^^^- feptim.anis e^ 3 . diebus,fup-
fofltoquod dieta ejuf^ejfetdecem miliaria cum
dimidia , Rota quod Luna habet lumen a Sole ,
<i^ quando currit cum fols habet majorem 'vi-
gorem ^
'vim utinno-vilunio , i^ in quolibet
menfe anni complet curfumfuumper 12. fgna,
M Luna 'videmtu maculam , ^ eanfa hnfis
 5f j&erfi Magni LileUm ,
e^ per Comment feamdo de Coelo , quia Ltma
eji corpus rottmdum ^
rarum ^
denfitm ex
Tiubihus , <^ ideo in medio propter raritatem
Tjonpotejf renjerherare lumen folis t ^y penetrat
ipfum in tnedio ^per hocpatet obfcuritas.
Et fciendum quod omnes ftellse 6c alis! par-
tes corporis fupercoeleftis iIFa officia divinitus
cxequuntur, &femperfic agunt, Scficnun-
quam expediuntur quantum ex parte eorum
&: ideo fas eft dicere fecundum ea qu?£: di6la
funt , omnia inferiora a fupcrioribus rcguntur
8c ideo illa quse divino facrificio &: beftiali im-
molatione 6c alia quse in mundo funt , non pof-
funt removere adionem corporum fupercos-
leftium dantium vitam mortem &
Hic auHor ponit imum mtahtle quod prius
diHuyn ejf , quod natus fub di^vsrfis phmetvs di-

njerfimode regitur ^ producitur. Diceret ali-

.
^uis, quomodo, quare , 'velperquemfunt fell^
fic erdinatce ? Refpondetur , quod per dinji^iam
naturam talis ordinatio faHa eft. l^us enim
fic ordinavit dominia planetarum , iUudpa- ^
tet 11. Metaphyf. Et auHer 'vult quod psr jeJH-
nium ^
facrificium befiiarum non poteftremo-
weri planetarum curfti^. Illud probatur- quia
motus femper ejf uniformis <^ regularis 7.
coeli

Vhyfcor. ^
femper invariabilis. Sicut ergo
Deus injfituit ab ^terfio , fc ab aterno , ^uel in
^ternum permanebit. Sed contra.
Sapiens dominabitur aftris
'
Secundum Ptole^namn c^ Theologos, iy hoc
nm ejfet > nift cmfus plamtarum efeHus^
impe--
 De Secretis Muiiertm^ f^
kapediri pofffnt. Refpondetur quod Japiens ftc

dominatur aftris quando njideret aliquem effe-

Hum Siiturni de necejjitate tit frigiditas , tunc
potef fe canjere amcwmento , fed non potejfim-
pedire eorum ejfeBmn fmpliciter > quajido ita
feynfer agant. Et auHor loquitur naturaliter ,
cum per facrificia non potef removeri ef-
dicit
feBus planetarum , quia Jheologus tenet ibi op-
fofttam partem , quia funt in potentia Dei , d?*
Deus agit libsre , ^fsepe exaudit orationes fide-
Jium'
Ex iftis verbis fic fortc aliquis credcret me'
ficcadere induplici peccato. Primoquidem
quia ftatim vifa fuperficie verborum conclu-
deret ex eis verbaliter , omnia de neceflitate ve-
nire, Secundo quod me occultorem Chriftianac
fidei vellet dicere: fed quia declaratio amplior
efl: in hac parte , idoneam omittimus. Et de illis
planetis &; utiliter de fLipericribus corporibus
quoad influcntiam refpedtu infe-
coeleftibus
riorum tantum didum eft. Eft autem notan-
in
dum , quod aliquando plures foetus nafcuntur
inmatrice hocautemeftperdifgregationem
,

feminis in ipfa matrice , quia matrix habet cel-

lulas in fe : cum autem in qualibet cellula reci-
pitur materia foetus , ibi fiunt multi.
Hic rejpondet cuidam qu^efioni , quia ali-
quis pojfet contradicere auFtori. Ey; diiiis nam^
que patet quod omnia neceffitate <vemunts^
,

cjiiia enjeniunt juxta curfm planetarum , ^

ille non potef impediri , fecundum auBorem,
Unde mma bem enjenimt eD? neee^ttate con^
£6 ^

dimT
^o Aiberti Magni Lihelius ,
ditmmtn , ahfoluta , hoc declarat, qula
fed -non

amliket efecfus de necejfitate evenlt , fiantibus

fuis caufis necejfariis (^ infaUibilibHs , ntdicit

Arijioteles fecu7idi^ Pofleriontm : fed qnia rna-

jor quandoqne efl i?idifpofita , ideo eoram efe~

Efns impediuntur per accidens : <^ fic J/:j}pofito
quod njirtus planetaruTn in tali figvo inducat
moYtem , tamen adhuc homo per remedia pvtejf
.

coJifer^vari ^fic materia non e^ff difpofta feu

:

fi,pta ad talem ejfeBum. Ex iUo patet error il-

jorum , qui dicunt o?7mia evenire de necefftd-
te conffeUationis.

Degener^tione cnirzalitim imperfectoruiTJ-

C A P. IV.'

TJT autem ea, qus: dicra funt lacidiori lu-

mi ne cognolcantur c<. quomodo al iquan- ,

do matrice , & plures pue-

pliires fcetas iiunt in
ri nafcuntur, ncatducgemelli, opportunum
cll modicum tranfgrcdi ab hominis gericra-
tione, &
videndum efrde generationeanima-
iium imperfedlcrum , quse non ex fcmine , fed
ex putrefaclione generantur. Juxtaquodno-
tandum quod animalia i mperfecra , ficut m.u-
,

fca: & limilia j non femper eodem modo gene-

rantur, ficutperfe^taanimalia, quiaperdeci-
iionem feminis non generantur , fed ex putre-
fa&is , ut patet -|. Metaphyf .

Caput quavtum-, i?i quo auBor agit de for-

Tnatiore fostus i?i utero , i^primo facit digref-
fu?n d propofto. , Secundo regreditur ad propo-
^iUm, ubi refpGndeamus f ^usd rmfae- ara- ^
 I>e Secretis Mulierunr, 6r
fi^.c fnnt animalia irnperfecli: , 7/OW [Hnl: de per^
feFiio?ie iini-ver(l
, tamenfunt o?nninofru-
?ic7i

Jfra, quia natwai^fa crdjmvitt nt nialo^hu-

fnores abJorbea'nt , tit eo nielius ho7ninls ama-
lis humoribus priefervarentnr-
U::rum aiitem aninialia cadem ex feraine vel
fine femine gsnerantur , dubitatio eft apnd plu-
res. Opinio enim Avicen. lib. de diluviis, eO:
quod eadem animalia ex femine&iine fi^nii-
Rc generantur & hoc declarat , quia diluvium
:

fieri adhuc univeriaie 6c in tali diluvio

poteft ,

corrumpercntur omnes vivcntes corruptis :

nutem omnibus viventibus fierent influentise

in cadavera m.crtuorQm qu?e putrefa^ta funt,
tk tunc ex virtute c:?Eli gcner.ibuntur eadem,
qu:e prius fuerint. Ita qu od un um gcncrabitur
ex putrefac5;is,&a]iud perceciiioncm reminisii-
bi fimile g^enerabitur in Ipecie; igitur eadem ex
femine & line femine generabuntur. Etdecla-
ratpoiTibiliratem hujus ad lenfum dicens Ca- :

piantur capillimuliercs menPcruofa* &; ponan- ,

tWi fub terra pingui ubi jacuit fimus temporc

hyemali, tunc in veref.ve ^irate qu^.ndo cale-
fcent caloreSolis, generabitur ferpens longus
tz fortis, ille ultragenerabitfibiiimilem in
fpecie per deciiionem feminis. Etilludidem
declaratur in mure , quia tempore fuo quidam
miis erat fa6i:usex putrefarjrione , Scilleiiltra
fibi generavit limilem in ipecie ex femine, plu-
res poffent adducirationes, fed praedidla fuflS-
ciunt, quialongum eflct omnia accidentia ad
illam materiam enaiTare.
C 7 Hii:
 ^z Alberti Magni LiheEm
,

Hic auBor movet dubium. Primo fonit

ipinionem Anjicennee rationes ^ ejus. Secun-
iUam ibi brenjiter.
do reprobat Ad illam epz-
monem nota , qnod Avicenna pofuit dntorem
formarum , ut per Commentatorem 12. Meta-
fhyfcorum 4. ^ ^
ideo ipfe ultra pgfuit quod
'virtus di-vinamediante rnotu planetHrnm ,
,

pojjit infundere formas , ^

dare ejfe tuncultra :

ex putrefa^icne rebus generatis illa utraque

generans fibi fmilia ficut pofuit, :
f 'virtusfo-
lis m terra producit plantam , cfuod iUa , me-
diante fruBu dy femine , poffst producere aliarn
plantayn. Nota quod crines mulieru?n 7nen-
ftruofarum funt multum humidi , grojfi (^ nje-
nemfi , ^
ideo fi ponantur fub pingui terra in
hyeme , generabuntur humiditates njejiem- ^
fitas per folis 'virtutem , ^
pojfunt "uerti infer-
pentes. Sic dicitur bafllifcus fieri artificialiter
in fimo ex ovo. Unde fimus efi terra pinguisy
arvinata humiditate repleta , ideo facit ali"
,

ofuid fruBificare , unde tn terra arida ficca ^

iUud non habet <veritatem , in hyefne fimus ab
intra efi humidus <^ calidus fufficienter , quia
fi^igus circumftans non perfnittit calorem in-
natum exhalare ^ recedere. Neta quod mus »
qui generattw ex putredine terr^e , eji grofftor
alio mure generato per decifionem feminis , ^
iUe habet caudam majorem efi' multum ve- ^
Tienofus , quia materia fuit putrida valde , ex
qua produEfus efi. Item Avicenna pofuit quen-
dam vitulufn cecidiffe de ccelo , quem dixit ge-
neratumfuiffe in aere exputrefa^ime*
Sed
 DeSeeretis MuJitrufn^ ^5
Sed breviterad illamoplnionem diccndum
eft, quod ipfa ncn eft vera. Et ratio eft , quia
fecundum philofbphum 8. Phiiic. (icut aliquis
habet propriam mareriam , ficproprium habet
agens, quiatali materiae eft talis forma, quia
alius eft a<£l"us matericc, 15<:alius eft ad:usfor-
mae, utdiciturS. Metaph. 8c cum illaanimalia
habent diverfas formas, crgo & materias, 8c
per confequens diverfa agcntia Z<. generantia
habebunt. Intentio enim Phil. 8. Phylic. eft,
quod eadem animalia faltem fecundum fpe-
,

ciem,pollent fieri ex femine,S<; line femine,f]cut

lanitas quandoque fit ab arte , quandoque a na-
tura. Sed in hoc ditfert abAvicenna, quiait,
quod nunquam animaiia perfe£l-a finc iemine
fiant :fecundum autem Philof. hoc non eftvc-
rum differt etiam ab co quia fecundum do-
: ,

ftrinam Phil. i Metco. Diluvium univerfale cfl

.

impolTiblc apud naturam tam per ignem

,

quam per aquam. Et hanc rationem ponit Al-

bertus quod diluvium fit ex conftellatione hu-
,

m,e(Slante, ideofi conftellatio hurae(5tans re-^

fpicit unam partem terrse , tunc alia oppofita

terrse refpicit aliam partem , fcilicet confteUa-
tio deficcans: Et quantum una hume£tat in
una parte, tantum alia deficcatin alia parte,
ideo impoffibile eft quod dicit Avicenna.
Ufc improbat opinionem Anjicenna , Et mn
fationem Commentatoris , probando quod ge-
nera , tnm exfemine , (^f.ne femine , dijferunt
fpecie , fic qmd agens ef dinjerfum (fr recipiens
diverfum x feda propagatps , ^
pntredine gene-
rantis ,
 6^ Alherti Magni Lihellm^
rantls Jlc ejl qjcod materiaejt alia fciUcet fe-
,

men (^putredo igitur , (^c Ite7nage?itia (nnt

,

clupUcia ficiit njirtv.s SoUs <^ fieUarurn cahrs

incorporata inautrefaHis ab una parte , ce- ^
ger.tia a quibus f?nina decidmitur ab aUa
farte , fciUcetin propagatis (iciUidns rinres':

differunt fpecie , (^ f ferpensgeneratur ^; crini-

bus , ^ nitra aUm generaturfer decifionem fe~
winis , iJJidifferunt fpecie, Nota quod^irnpojji-
bils cf f.eri diUiuinm uninjer\ale, cfuia planetie
?Jonpoffimtfc concurrere , fdbene -jit dihinjiwm
particulare. omnes planst^ frigidi con-
Vt fi

currerent in frigido fgnopifcin'>n , quia iUudf-

gnum efi fiimme frigidwm , ideo contingere pof-
fet , qmd dihivium tunc generaretur in una
fegione, quayn iUud fgnum rcjptcit , ^fc non
pojfet feri , nif miraculofe -iiTiiverfale dihi-
njium. hegitnr enrm quod faftum ef dih^-
fvium uni^verfale prepter maUtiam homijium ,
de iUo nihil hic ad propofitum , cfi^n natu-
raUter loquawur. Ex diHis mta , per ex-
perientiam %'ide7/:us , quod tejyipoye hyema-
U in una regione oppofta , ubi ef ajfas , pUis ge-
neratur de aere ^
ig?ie , fecundum curfujn

planetarum.
Refpcndeamus 8c dicamus-, quod cadem fi-
ne femine genfrantur, Sccaufamliujusgene-
rationis reddit Philcf. 4. Mcteororum dicens
Calor diigregpns ccrpus mi.xtum, facit per
lioc quod fubtile extrahit , 6c relinquitgrof-
fum : & non eftabfolutccalor,. kd eft virtus
coriflellationis cceleilis. Et Pliilofophi iiitcn-
tio
 De Secretis Mulierufff. 6^
tioeft, cjuod materiaexquannimalfinefemi-
nc nafcitur , ua humiditas flibtilis, in qua
eft aliq
. quidem calor naturalis fxpe agitexpartecoe-
-li, qui dum proportionatus eft materi^, in
quam quidem materiam forma talis anima-
debet introduci
lis quam humiditatem calor
,

coeleftis jam di3:us legrcgat a qualibet parte

grofTi Et fecundum intentionem
terreflris.
Philofophi Meteororum
7. hsec generatioeft ,

'

univoca, faltem virtualiter, nonautemforma-

liter. Per hocfolviturdubitatio, quamquidam
faciunt dicentes Omne quod generatur univo-
;

ce, ex fibi fimili generaturin Ipecie. Verum

cft, autformaliteraut virtualiter, ut jam di-
. £t:um eft. Circa hoc nota , quod ex eadem ma-
teriaplura animalia imperfecla nafcuntur ut ,

ex Equi ftcrccre nafcuntur mufcx , vefpse Sc

plura a];'a, 8c diverii coloris & figuras , 8c limi-
literfcaraba^i.
Hic folvit dubitationem ^ rsfpo?idet fectm-
.dtim iiitentionem fuam. Rota, qmd fecvmdiiyji
Alhertum talis ejl ynodus generationis anima-
limn ex putredine , qnia calor Solls quando
protenditnr ufque ad materiam pitridam ,
tunc e;:trahit hwmidwm fubtile ab illa mate-
ria, ^ generantur qucedam-pelliculce > ita qmd
calor interior mn permittitur exire , ^ tunc
'virtute Solis ille calor cjui eft in materiaputri-
da petit exitum , impeditur ^
ex tali motu , ^
furfum ^
deorfum gencratur quidam fpiritus
pulfans : media?ite quo fpiritu vita producitur
in tali jnateria. Et fi qu-^ratur titrum ilis

fpiri'
^6 Alherti Magni LiheUus 9
fpiritus pilfans ftt jubftantta njelaccidens. Bi-
cendnm quod ef fubfmtia , quia mediante
mirtute fovmatinja iUefpiritus agit ,
, quia a- ^
gens nonnif mediante fpiritu fubfantiam pro-
ducit , ideo necefe eft illum fpiritum ejfe fub-
Jfantiafn , ^ illejpiritm efi corpus fubtile , gene-
ratum ex parte materia mediante
fubtilieri
Sed dubitatur utrnm ille fpiritusfit
'

putredine.
mimatus 'vel inanimatus Dicendmn ef quodi .

ille fpiritus non efi formaliter animatus fed i

'uirtualiter quia educit animam nji^ventls ef-

,

feBive de iUa materia putredinali. Et ide» >

A^vicenna tn duodecimo Metaphyfcorum , zw

iUa digrefftone ubi improbat Anjerroem , fla-
tonem ^ The?ni(fhium , qmd exputredine ge-
f^erantur rana, Sed auBor dicit cakr Solis at-
trahit humidum a putredine. Probo per expe',
rientiam. Accipio unum murem putredina-'
km , ^ponam locum ubi funt radii folares^
i?j

in njigore , invenio quod calor folis facit exha-k

lare totam materiam muris > itn quodnihilre-i
manet ibi nifi peUis. Rota quodgeneratio fexto
Metaphyftcorum dividitur fc , quadam uni-
voca , qudsdayn aquivoca. JEquinjoca ef quan-
do formaliter generans ^ genitum differunt
fpecie, ut jigeneratur de terra, ^c.
mus T/ni-
n)oca eft , quando generans ^ genitum connje-
niunt infpecie , ut homo generat hominem , njel
equus equum. Et ex iUo fokuitur diBmn Phi-
kfophi^, Metaphyfquando dicit : Omne quod
fit a iimili fub fpeciefit: Verum ef degenera-

tiom mivoca fed mn aquinjoca. Nota quod

 De Secretis Muliemm, 67
anirnalia generata ex putredrrie , non habent
femper eimdem colcrem , fpeciem , ojelfiguram'
Ratio ef, quia ifa anirnalia diffsrunt fpecie
modo quacunque diferunt fpecie etiam di-
cuntur differre figura , dr in cdore naturali,
quia ifa confequimtur formam.
Caufa autem diverfitatis illorum anima-
lium eftdiviliofeminisinmatrice, Scilludeft
verum principaliter in animalibus perfed:is.
Et eft notandura , quod in matricc mulieris
plures funt cellulse quando tunc femen deci-
,

fum a patre lic coUigitur quod in unaquaque

,

cellula matricis pars feminis fic recipitur , tunc

eil modus generatioiiis plurium foetunm , 8c
illc raodus generationis refpcdtu animalium
imperfed-orum accipit fimile, ita quod ibi inefc
aliquid loco matricis, 5c aliquid feminis. Et
ideo talishumiditasdividiturper locaedudrio-
nis foetus in putrefa6lis , &: ideo muItiDlican-
tur animaiia. Et cauia limilitudinis talium a-
nimalium fimilitudo humidi cduiSti de corpo-
,

homogeneas 8c diverfas fpecies ta-

re in paites
liumanimaliumfumitur per oppofitum , fcili-
cet per humidum edudum in partesheterogc-
neas.
Hic auHor infert caufam , quare aliquando
plures fueri nafcmtur. Vndepluresfunt cauf^
flurium foetuum particularimn. Prima efl di-
'vifofeminis in ceUidas
, i^ non fufficiens quia :

expertum ejf fer obffetrices , quod femelunct

domina feperit maffam carneam , continentem
[eptuaginta figuras hominwn : modo certum eji
qmd
6$ Alherti Mag7n Lihellm ,

^uod 7ion fmit cellala matricis. Secnnda caufd

ef: ahmdantia {erninls (fy tmic dividitur c^
,

fpargitm' , (^funt plures fcettis. Tertia canfa

eff cjuia quanclo wulieres in ccHu 7ii?nis 7:70-

njentfe, (^ tunc circuTn difpergitur femen <^ ^

fimitpluresfcetus. 1

Quod autem quaedam animalia generata*]

funt longa 8c ftrifta & qusedam brevia , hoc eft
,

ex diverlitate complexionis humjidi quia ex ,

cholerico , calido 5c licco generatur corpus lon-

gum , liri6lum , 8c gracile , eo qiiod calor in eo
multum extenditur. Ex phlegmatico, frigido oc
humido generatur animalbrevcSc latum, quia
humor aqueus eft multum dilatabilis, 8cfri-
giditas non multura extenditipftim. Sed cx
languineo, calido8chumido gencraturanimal
medium interlongum 8c breve, proptercali-
dum 8c humidum temperatum. Sed ex melan-
cholico generatur animal ftridlum 8:breve,
quia frigiditas non permittit ipfum ex tendi , 8c
liccitas nonpermittit ipfumdilatari. Ex cho-
icrico autem accidentali 8c adufto , generatur i'j

animal longum &valdc gracile , quia fervor 1

caloris ejus multum extcnditur , &: ficcitas me-

diata 8c moderata attenuatur. Et eft notan-
dum , quod cholcricus eft crocei coloris, ut \
fcequcntius, 8c fanguineus rubei coloris , me-^
lancholicus nigricolcris, Scphlegmaticusalbi
coloris. Etquorum naturapremixtafuerit, ho-
rum qualitas & color neceffario permixtus e-
rit. Sicergoinhoc capitulohabemusmodum
generationis animalium imperfe6torum adfi-
mili-
 De Secrefis Muliemm, tf 9
miHtudfnem pcrfeiiorum , Sc quomodoplures
fcetus iimulfiunt, tamin perfedlis quam im-
perfeitis, ccquare aliquod animalelHongum
6c aliquodbre/e, aut quare talis coloris utfre-
qucntius.
Hic f-H^or ojlejidit caufa-m , quare quadam
anir.ialia generata funt lovga , qiiaedam ^
bre^via , ut fatispatet in textu. Nota , quod nul-
lus ho7no fit purus cholericus y phlegrnaticus ^
fanguineus y vjel melancholicus , fed omnes junt
mixti fed iinus bene plus hahet de fanguins
,

quam alter , quianuUurn efl animal , inquoele-

r/ienta aqnaliter dorninantur , uJprobat Aver-
rees i .
, quia ft hoc effet -oerum , hoyna
de Ccelo
libicuvque poneretur quiefceret , quod ej^ im-
pofftbile. Et tantwm de generatiane anirnalinm
imperjeBormn.

De exitufatus de utero. "

C A p. V.

"VjUnc autcm ad fuperius di(S:a de genera-

tione &
formatione embryonis in utero
materno , lermonem noflrum convertamus , 8c
demodo exitu dicamus. Et primo videndum
eft, quomodo illcs trcs potentiae animse, fci-
licet vegativa 8c intellectiva , veniunt ad ma-
teriam foetus, fivequoordinc. Juxtaquodefl
notandum, quodillud eftalteriusnegotiiquam
prsefens materia requirit, quia relpicit lcien-
tiam lib. de Animalibus tamen in quantuluni:

de ipfo breviter tangamus.

70 Albtrti MagniLibellm 9
Primo frafnittit quadam neceffaria. Lite-
ra quo ordine , quia inter ijfaspotentias
dicit
f/f ordo perfeBionis co?n?nu7titatis , ideo dicit
Commejit. i Metaphyf. de erroribns , quia pri-
.

mo recipiuntur , <^ accipiunt formas uninjer-

fales , (^ pofiea mintu -virilsfque ad determina-
tas , ergofemper ef ordo.
Sperma vero colle£tum in matrice rriulieris
augmentatur ftatim quando infafum eft ei 8c ,

quando matrix eft bcne claufa fe(*alimentum ,

five augmentum
eft a potentiaanimsevegeta-
tiv92, quia fpermate decifoa patre vel gene-
rante, demifla eft ifta potentia vegctabilis : 8c
hoc patet a.dcAnima- Ubi dicitar quod po-
tentise vegetativ^ funt duo opera , fcilicct ge-
nerare 8c alimento uti , quia planta generat
plantam , animal vero animal. Unde vidctur
quod ab illaanima fluatvirtasgenerativapro-
ficiens , embryo-
feu competens generationi
nis, tempore fubfequenti fecun-
poftea vero
dum exigentiara naturx fuperadditur materix
anima fenlibilis, Scpoftea anima illius fpeciei
vel illius. Et
illac virtutes fcilicet vegetativa

Sc fenfttiva diftinguuntur per operationes,

,

qux ultra differunt perobje£ta, 6c non diffe-

runt illse duse potentix , fcilicet vegetativa 6c
feuliti va , ita quod funt duae potentise diftin^tas
fecundum eftcntiam eftenim una 8c eadem
:

effentia vegetabilis , quamvis non eodem mo-

do 8c hoc dicit Pliil. 1 6. de anima. Embryo
,

primo vivit vitam plantse fecundo vitam ani-

,

malis, tertio vitam hujus fpeciei vel hujus.

Etiam
 De Secretis Mulierum. yi
Etiam additur in homine virtus intelledliva
juse non generatur a materia fed de , a coelo, &;
ormis infufa unde eil: finis & perfeflio o-
,

niniumformanmiexiilentium inferius. Jam

ronfuevit apud medicos dici quod prima vi- ,

ta eft latens & occulta media apparens Sc ma-

,

lifefta, ultima vero excellens 6c gloriofa. A

prima fenfus naturalis , a fecunda fenfus ani-
efl:

malis , a qua efl fenfus , vifus auditus , 8c etiam ,

motus voluntarius: a tertia vero eil fenfus fpi-

ritualis , a quo importatur diicretio Sc peric-
cutio, &ficdealiis.
Ric anHor ojfendit intentum fimm , ojfen-
d^ndo , quomodo ij?^ tres potmti^ veninjit ad
•materiam. Hota juod fpiritus femen viri ^
f/? quodammodo <-oitalis , quia 'oi-vit njitam
hominis Et qiiando ifud recipitur in matri-
,

em njivam calidam
, ^ tU7tc operatur in fe- ,

mine mulieris , ^
'virtus "vegetativa ^for-
fHatinja primo generat peUiculam fecundi-
nam , cui femen in^vohjitur (lc continuofe , ^
movet ad femen mulieris, ^penetrat inmate-
yiam longayn latarfl,
, ^
profunda?n. Et inci-
pit ibi "virtus formativa , ^
generat fpiritus
pulfantes ^ , pulfatiles ,^ in eo generat illos
fpirittts pulfantes , facit materiam njinjam , ^
format ^venas ^ ner^vos , in quibus currunt illi

fpiritns.Vnde fpiritus 'ven<epulfatiles , njel fal-

tem proportionabiles ejus , inveniuntur in
arboribus i^ in plantis , tunc ?nateria Jtc -
^
vivente vit^ fpirituum , qui <vegetant illam
materiam fenjitivam recipttur in illa mate-
,

ria.
 ^z Alherii Magni Lihelim ,

ria. Et tmic inhomine inTnatsria Jfa/ite fnh a-

Tiiwa cogniti^v^, qu.e eft ulti?na foryna natura-
lis , per 'virtf!te?n Dei ^' cceli>inteUeFlus infnyi-
ditur fb" introducitur. Vnde lorj-nendo tam
Phyfice quam Theologice .inteHeBus non edu-
citur de potentifi materiiS , quia inteUeBus non
ejv corpus nec njirtus in corpore , per commen-
tatorem tertio de anima , commento qmnto ^
quarto. Sed Theologice locjue/ido , tunc a?iima
ejv forma fubfantialis corporis humani dans
fibi effefubfantiale. Sed Averroes po?iit, quod
inteUeBus copidatur nobis folum a gcneratio-
ne , ^
per copulationemphantafmaticam ,fcut
nauta 7iavi per nanjigationem , point quod ^
fit umts in omnibtis hominihus t i^ iUe articjdus
eft ab ecclefa condewnatas > qni enim hoc cre-
dunt , falvari non poffunt. Etperhoctenentpo-
tiffimum Atiftotelem efe darnnatum , quia in il- :

la opinione ^videtur .mortuus friijje. Itemqued

fid minus dubitavit , quod 710:1 firme credidit
quemlibet homi'nem hahere dijtincium inteUe--
Bum a Deo creaturn , ficut videtur i7i 2 de A- .

nima. Nota quod iUa forrna dicitur educi de

7nateria qiia extenditur exte^ifone materi^-, i-

ta quod tota i&pars inparte extenf-

efl in toto
,

nje , ut anima fenfitiva in corpore pedali ef pe-

dalis , c^ i7i femipeaali femipedaiis i licet'ft tota
intoto <virtualiter. Nota, quodauBor ij.idetur
\ptnere illud quod potentia njegetativa fit pro
aliquo tsmpore in materia pro quo non ejf fen-
fitinja. lllud ef njerurn manifefatinje , ita quod
prius mmifefanttir opera huJHs potentiie ;

&
 De Secretis MulierUfTf, 7J
^ prhis apparet fcetnm nutriti ^ augmenta-
ri antequam fentiat (y femoveat.
Tempus vero egreflionis fcetus ^b Uterd
materno, ut trequentius eft in nono menfe, qui-
bufdam tamen in o6iavo, quibufdam inx. 8c
in XI. & etiam ultra. Quasdam vero muiie^
res folent parere in vi. menfc 8c abortive»
i
ideo naturam hominis non producunt , feda-
j
liquam matcriam carneam 8c lafteam. Illud
I
autem aCcidit eis propter plura , ut patet quia. :

materia menftruorum corrupta eft vel per

nimium motum per quem rumpitur matrix,
vel propter alia mala. Et ideo meretrices 8c
doflas mulieres vel lense in hac arte , quando
fcntiunt fe imprxgnatas movent fc de loco
,

ad locum, de villa ad villam, ducunt cho-

reas , Sc multa alia mala , 8c fi-equentius
multum coeunt , 8c ludtantur cum viris utper
,

motum liberentur a conccptione, 8c cupiunt

coTtum ut per deleci-ationem oblivifcantur
dolorem qui generatur ex deftrudione foe-
tus.
Hic auEror exepiitur intentmn fmm de re-
grejfu fcetm. Nota quod omyiis foetus qui egre-
ditur in nono me7jfe , ut fcepiii^ ^oivit , qma ille

fcetusef bene maturus ^

fatis fortis , oiuia
nonus menfis covYejpondet fonji. Jupiter 'vero
ef bene-ccltis pla-rieta , fcilicet calidus ^ hu-
viidus. IdcQ ef minijfrator ^ nuncius mtde^
vita autem confifit in calido ^ humide. An-
B-or dicit , quandoque in w.menfeft egreffis , ^
illud non ef verum , fed mulieres decipiuntur
D in
74 Alherii Magni LiheUm 9
in cowpHtat/oiie quandoqtie cmcipimt unaTH
mal[am feminis -, i=r poff aliam qiUndenayn im'
fr<egnantur
, ^r ttmc putant fe coiicepiffe prius ,
unde iUa maffa tritiS concepta ejicitur •> ^ e~
mittitur te-mpore conceptionls. Mota qmd
qtiando pmr primo egredituri tunc ponit digi-
tum ad os ex fuje naturte exigentia.
Ratio quia
puer exit ds ?natrice tanquam de balneo cali-
do , ^tunc vemens 'ad - aerem fentit frigus ,
ideo ponit digitum ad os calidum , nt caltfa-
aiat ipfum. Item quando nafcitur tunc fonat ,
^quia p^itur ah aere frigido. Et fi facit clamo-
rem in ^entre fignum efi quod non erit njivus ,
^uia aliunde non faceret clamorem , nifi a
quadam lafione velpreffura.
Efi: autem notandiim quod juveneg ex ti mo-
•re, ex i£J:u tonitrui fepe diiponuntur quod
8v :

fcetus vitam habens moritur , 8c fi vitam non

liabuerit poffibile eiTet quod lemen motu na-
,

turaliforma hominis deRrueretur, Caufa au-

tem hujus primo accidit ex parte timoris a \

quo totum corpus immutaturScdifponiturad

^gritudinem &: per ejus adventum foetuslse-
,

ditur 6c extinguitur, Secundo ex parte ful-

minis quod penetrat ufque ad interiora 8c ea
, ,

deftruitoc combuftionem facit

, tamen nul- :

lum ilgnum aduflionis extraapparet, propter

vaporis illius fubtilitatem. Et eft etiam vapor
ille fortiffimus, qui etiam quandoque interfi-
cit hominem ^ eo quod penetrat ad membra
vitalia interiQra, Sc propter fubtilitatem non
apparet aduflio , eo quod magis Igedit i6i-u
quam
 Tk Secretis iMiertmh 7^
quam Et tunc frequentius recunduna
calore.
difpofitionem naturalem intcriorem, ubi foe-
tus invenitur difpofitus, tunc confumit totum
humidum radicale &; complexionale ipiius
foetus , 8c tunc fcetus extinguitur. Et fcien-
dumquod illa non funt fifta, quia recitat AU
bert. de operatione 8c effeftu fulminis , quod
in iftu tonitrui , quandoque videtur comburi
calceum pede illaefo , & e converfb. Et quan-
doque pili juxtaloca libidinismembrisillaefis,
quod i6lus fulminis pertingit ad interiora per
nunc modum quem dixi. Fidesliujus eil: , quia
venenofus ferpens perculTus a fulmine , per
paucos dies vermiculat 8c putrefcit : Eteftfer-
pens a quo tollitur venenum per bujufmodi
impreirionem Item fignum fidei efl: dolium.
.

pertufum , cujus vinum iletitperaiiquodtem-

pus non exeundo. De his autem 8c de eorum
caufis fuperfluum elihic determinare.
Hic aucTor fonit quadam mtabilia. Et pri'
mo nota quod tonitru quajidoque ex calore fit »
fcilicet quando exhalatiojjes calida recipimi-
tur inter nubes , (2" ibi ferfri^u^ nubium exa-
gitantur, ^
motu fit.tunc
tmc fcindunt mihem , ^ ex tali
forti incenfio illarum exhalatio"
nmn , ^ fic per co?ifequens fit corufatio. Et
iaeo omnes illi granjiter peccant qui dicmit^
qnod fiat in tertia regione aeris , qtiia fit i72tr&
nnbes. Et duo fmt motus tonitrui , fcilicet
i^us ^ fulmen , modo icfm ille quandoque^
Jcindit ariores, ^ ille fonm ^ iHus non fcin-
dit , fed fulmen : quia efi^valdefubtiie , qmage"
D z neratw
 j^ Atherti Magni Lihellus 9
Tteratur ex exhalatione fuhtili ^
caliday ^
iUud fulmen fepe comburit calceum pede iUa-
fo. ^aia quafidoque fuhnen ita cito recedit,
auod pedem non tangitt ^
quajidoque cdm-
Surit pedem , calceo manente iUeefo. Ratio»
efuia calceus efi fuhfiantia forofa , fcut omnis
peUis , idee fulmen tranfit per om7ies poros cal-
ceii ^
invenit fedem refifientem, ideo iUum
€Qmburit>
Sed de liis quae di<£la funt intextuqusedana
dubia moveri poHent , quorum folutiones 8c
dcterminationes vobis committo, Primum eft
utrum poffibiieiitinillotempore, quandovir
eft in coitu cuni muliere, ii e&e6tusf-alminis
pei* tempus illius motus fuerit , an femen rece-
ptum iiora qe(3:ionis poffit recipere aliquam
novam impreffionem per quam difponatur ad
,

aliquid aliud , quam fua natura particularis in-

tendit ?

Uic atiFior movet quadam dubia, qii^ mn

folviti fed remittit ea mbis folnjenda., <^ pri-
mftm dithium folvitnr fic t ^
dicitur quod ful-
gnen in hora epffionis fe^ninis poffet impedire
Cemen a forma quam agens particulare inten-
dit. ^luia pojfibiie efl quod fulfnen faciat ma-
teriam rjenenofam , ^
ftc facit ipfam ineptam

fi,d generationem homijiis ^ ita quod ex iUa ma-

teria generantur bufones ^ ^

alii vermes ^ ^
Jic patet folutio primi dubii.
Secundum dubium utrum in , Iiora c)«#.

^tiois feminis, id quod influitur a planetis

poiTit prohiberi ab ipfo fulmine &. tetegifle
 De Secretis Mutierum. 77
Eiatcriam feminis ex parte patris & matris ?
Hic movet fecmdum dubium , ^ potefi (le

folvi » quod 'virtiites pla?iet^rum pojfunt impe-

dire fuhnen, ideo quia planette quidam in-
fluu?it vitam, ^
efe tale hoc fulmen defruitJ
Tunc ultra dubitatur, quare hoc fotiw fit in
frincipio ejeHionis feminis quam tempore fe'
quenti Dicendum quod tempore ejeffionis tmic
?

femen ef adhuc tenue , <^ eito potef impediri,

Secundo dtfbitatur, quia diBumef^ quod fnpe-
riora non pojfunt impediri , quia femper agunt
naturaliter. Dicitur qued bene pojfunt impedi~
ri in iUls , quafequuntur epera hreviora iUorum.
Tertium dubium , utrumperidhimfulminis
tangentem materiam ex utraque parte pofiet
infiui femini virtus , per quam procedit ad for-
mam mafculi , ita tamen quod materia prius
difpofita fuerit ad fcemell»formam veldilpo-
fitionem , 8c e converfb ?
Mo<vet tertimn duhium , ^
folnjitwr fic , Jt
materia ejfet difpof.ta ad formam fcemelltS
tunc per i^tttn fulminis i?i mafculum difpo7ii
poffet
, i^ e conirerfo. §luia pojjibile ejfet quod
per iBu?n fulminis i?iferretur aliqua njirtus
per qiiam fc?nen Viri e^et njigorofius femine
muheris , ^T e £o?iverfo. Ef idem contingere Ihc
poffet ,'
^ ilt^. folutio?:es fmt probabiles , ttt

vutt auHcr dice?ido qiiod illa dubia fmt fnj^l-

tH?n cccultat ideo in litera non fol^vit ea.

Quia fcetus in feptimomenle, utfrequeii-
tius bene habet, quod mot.us naturalisefL
ita
Si autem permanferit ufque ad o^Stavum men=
D i fem.
7S Alherti Magni Lihellus ,
fem, tunc naturaliter tendit adortum j &in-
cipit laborare ad egreflum, ideo in reptimo
menfe habet bene, ita quod motus ejiis na-
turalis eftita quod in o£tavo menie exit liben-
,

$er, Sc fubito morietur. Quia multum in fe-

ptimo menfehboravit, 8cficdebilitatuseft. Si
yero nono menfe exeat , eit ianus quia requie- ,

Tit per oitavum menfem alaboribus habitisia

feptimo rnenfe.
Hk aH^ar exejuitur de exitu foetus in fis^
siali. tlota quod fatus in ocianjo menfe rnale
fe hahet. Hoc prohatur extra textumy ratione
quia Saturnus tunc dominatur > ille efi con-^
trarius njita animalu , quia eft frigidus ^ (lc-

ms. Alia ratio patet ex textu. Tamen (l fcetus

sffet 'ualde fortis , ^ haberet amplum foramen
per quod exiret , fic poffet evadere i^ fanus exi-
re , fed hoc raro contingtt. Sed quod in nono
menfe fanus exeat, patet , quia nonus menfis
correfpondet Jovi qui ef calidus humidus, ^
^ ejlprincipimnvltie.
Ubi fctendum quod in quibufdam mulieri-
bus eft major dolor quam in aliis quia in qui ,
•

bufdam accidit qaod fcetus quandoque pr^-

tendit manum, 8c quandoquepedem quseo- ,

mnia funt nociva. Tunc obi^etrices fcetum

diligenter retrudunt, 8c ex illogeneraturma-
gnus dolor, quodpkiresmulieres, nififue-..
ita
uique ad mor-
rint vailde fortes, debilitantur
tem. Accidit quandoque etiam in partu mu-
lieris, quod rumpitur vulva ufque adanum,
ita quod illa duo foramina unum fiunt. Et
tunc
 De Secretis MiiUsyuw, 79
tiinc obftetrices difcretis utuntur quodamuH-
guento, ungentes vulvam , diligenter rs- &
tradunt matricem quia matrix fs:pe Jsrditui"
:

8c vulneratur in vulva. Et ideo neceiiarium

eft, ut in partu mulierum habeantur diicret^e
mulieres, 6c in hoc opere expertes. Hoc au-
tem didici a quibufdam mulieribus , quod
quando fcrtus prxtendit caput in exitu, tvs\c
bene valet negotium , quia tunc alia membra
faciliter iequuntur , & fit partus Icvis.
Hic auffor ponit nnuyn notabile > -^ e^ fatis
notum ex text». Sed notandum , quud quan--
do fcetus ^neponit pede?n njel tnamiyny non^otefl
hene exire , qnia tunc jacet cblique in uno la-
tere f ^ maxime Jrimulat , ^ twncmuUeresre-
trudii?it , ^
retrude'ndo fit maximv^ dolor. Et
quande ^vul-va mulieris cp arBa , fcetus ej^ ^
magnus , ttmc potef fieri ruptura ufque ad a-
num, ^ ijlud maxime contitigit in mulieribus
finguibus , quia pinguedo CArmn facit JfriBmn
^' arBum meatum.
Sed circa ea quse difta funt , dubitatio oritur
omnibus mirabilior fcilicet unde veniat puero
,

jacenti in matrice nutrimentum cummatrix ,

fit undique claufa ? juxta quod notandum, quod

foetus efl: claufus in matrice mulieris, virtute

paturali in tali complexione occulta. Primo
inter cmnia nafcitur qusedam vena velnervus-
quae perforat matricemi , &. a rnatrice procedit
uno tramite ufque ad m.ammiilas modo quan- :

do fcetus eft.in utero mui reris tunc induiantiir- ,

mammillae mulicris, quia tunc fubilantia n-.en-

8o Alherti Magni LiheUus
ftrui ad mammillas proptcr claufuram
fluit
inatricis, &
ideofublbntiamendruofafortiori
decocftione coquitur ufque ad colorem albedi-
^is, & appellatur tlos mulierum ideoufquead
colorem laftis dealbatur, 8c illud lac mulieris
dicitur^ Et fic illo modo deco£lum raittitur
per talem venam ad matricem , & ex hoc fcetus '.

^iutritur tanquam de proprio & naturali nu-

trimcnto. Et hxc cil vena quae in exitu fcetus
ab obftetricibus abfcinditur in umbilico, & ideo
"vidctur inpuero noviter nato , quod umbilicus
cjus fit ligatus cum aliquq ferro, ne aliquid
exeat de corpore ejus per hanc venam quse ab-
fcifTa efl a matrice in utero mulieris , quae voca-
tur umbilicus , 8c pendet in utero materno cum
pellicula ex parte matricis annexa.
Hic auBor movet unum duhhim , nt fatet
in textH- Nota quod fecundmn Ariftotelem in
^uinto Metaphyf. tunc ijia 'vena iimbilicm ^
debent effe adnafcentia , vel connafcentia , quia
inatrix mulieris (fr nmbilicus pueri co?7Jun-
guntur » mediante iUa vena
quod cibm , ita
tranfit d mammillli mulieris ad umbilicmn ^
Tnediante illa vena. Nota quod mnhilicus di^
reHe efi in medio corporis , in homine benefor-
7riato , c^ mediante ipfo cihus ieojjialiter infia-
tur or/.nibus me?nbris d mammillis mnlieris . Et
dicitur mr.bilicus ad wnko , onis , qnod ef mf-.
dia pars cljpei , <i^ ycos cnjlos , quafi cuftosum-
l)onvs medii in corpore.
Item duhium e(i , qnare in mulieribus mam-
&;iU£ funt fupra i ^ in aliis ani?nalibus infra ?

A I^icen-
 D'e Secretis MuUerum. tt
Dice?tt^nm quod duplex efi caufa. Prima Jt
mammiUje rnuliernm ejfent infra : impedirent
tranfinm , natura fagax fic ordinavit.
i^eo
Sed njacca ,alia animalia habent
capra ^
quatHcr pedes , ideo 7nammiUte non impediunt
tranfitum. Secunda caufa, quia in mulierihus
a corde dependet calor , ^T iU,e calor extendit
fe ufqtie dd mammillas , ideo hahent efi-s in pe^
chre juxta cor. Sed in hrutis maxime depen-
dst caler ab hepate y ^
ideo influitur calor ad
7na7}2?)7iUas , ideo funt infra ideo fic etiam , ^
meliHs ?nulgentur laBantur a fcetu.^ Sed
dices , quare 'viri mn habent mammiUas ? Ra-
-iio ef , cf^uia 'viri no7i patiuntur menflrua , ^
\nm nutriimt pusras , idee non efi necejfarium.
Sed hahent fumme parvas , ficfit mulieres ha"
bent teficulos njalde parnjos. , Sed
utrnm dices
melins njalerent parnjde TnammiUa quam Tnn-'
gr.it 1 Dicendum quad mediocres funt melius
e/f

'valentes , unde magn£ non funt ^iiiles

, quia
in ipfis e{v caler diffufus hinc inde , non ha^ ^
bent multwm de calore <^ ibi mala efidigejlie, ,

Etiam parnjtg non 'valent , quia ihi eji modicum

nutriwenttim.
Item nota qucd fcetus in ntero materno fe-
,

cundum mitrimeyitum difponitur , ideo nm- ^

lieres impr^gnata prohibentur , ut canjeant fe a

fGrtiffijno pdtu , Jicut forte 'vinum^ cjuiancnpoj^

Jmit bene digerere iUum fortem potum , po- ^
tus fortis non competit fcetui , cum adhic ipfi
yt m,Hltmfi tsner ^ dehilis.
I ?; Alherti Magni LiheUm y

Demonjlroinnatura.

C A p. VI.
rleut dictt Ariiloteles fecundo Phyficorum ,.

quod ficut peccatum in natura iic etiam in ,

arte. Cujus declaratio ad prad^ens negotium

xnultum valet & ad manifeftationem intenti,
in quantum nunc expedit. Unde fciendurh
quod monftra five peccata in natura vocr.n=
tur illa individua alicujusfpeciei , quae in aliqua
parte corporis curfum communem illius fpe-
cieiexcedunt, licut contingit videri in ho-
minibus habentibus nili unum pedem. , vel
tantum unam manum , & fic de aliis. Notan-
dum eft autem quod iftud miraculum , quod
Philofaphi monftrum naturae^appe^lant, acci-
dit multis modis , aut enim ex diminutione
materise, aut ex fuperabundantia. Ex dimi-
Butione vero ccntingitpluribusm.odis. Primo
'

modo diminutio attribuitur marerissin fe, 8c

tunc cum membra principalia primo puero
debent formari 8c ordinari , natura fagax 8c
ingeniofa facit ut completius poteft Sc ea qux"
funt principalia format, 8c iftisformatis& di-
fpolitis , ad formationem cxterorum mem-
brorum ftudet , & ibi ex materia quam habet
facit quod poteft, 6c format partem diminu-
tam quando diminutio eft in materia & ideo
eontingit error , Sc ideo contingit caput ali-
quando efte majus vel minus quam natura re-
fuirat illius individui particularisiicgenerati»
quia.
 De Secretis Muliemm. t\
quia fi diminutio in materia partis pr^ejriCen-
tisformationi non obfuiiTet, caput ficforma-
tum ful) dimunitione materis elTet propor-
tionabile naturce individux in ie & in orani-
bus aliis membiis, Sc iilud etiamdealiisprin-
cipalibus concludi poteft , cumi iftisprincipali-
bus debetur ordo, ut Piiiloiophi naturales , &
medici teftantur. Alio quidem mododiminu-
tio materise attribuitur parti alicui generandas
fpecialiter.
Viic atiBoT exequitur intentum Jumn de
rnodo generavdi monjlra in addu- n/Mura, ^
cit pi7nilitudine7n , i^ njult quod natnra ajjt-
fniJatur f.rti quia ficut aliquls artifex primo
-,

fhrmat tgdificat^ bonmn fwndamenttim ,

fofca .fudet adificare fuper illud fundamen-
tum. Sic fmiliter natura prius membra prin-
cipalia <^ wagis Jiecefaria for?np.t fcilicet cor , ,

hepar cerebrum i^ tsficnhs , <^ poffea minus

,

principalia , fcilicet majius pedes hrachia , , ^

<ty fc f ^rfeflus ef in w.aieria , tunc melius cffe
magis principalia qua?n mir.us principalia.
Nota , quod ^uplex ef natura , qu<edami inten-
de?is , alia producens. Modo natura intendens
non errat , quia quod melius ef fe?nper i?itm-
dit. Sed producpvs quand.oque errat quia quod ,

melius eft non femper i?:tendit fed hec ex par- ,

te m,ateri<£ abundantis 'vel defcie?itis , ita quod

morfrafantfecmdum defeBum ?nc\teri<e. Et hcc
dupliciter , aurl fecundum quantitatem difcre-
tam :
fc qua?,doque unus generatur cum inw
pede , 'vel cmn quattior digitis in liza tnann.
D 6 Jut
§4 Alherti MagniLihUm y
Aut fecundum quantitatem cof-itimiam , f.c
ggne7'atur aliquls cmn nimis magno capite njel
cnm nimi^ magna majiu. Si 'vero per abfn"
da7itiam fiierit hoc etiafn dupliciter, autjc-
cundum quantitatem difcretam ^ fic qnandi-
que generantur homines habentes duo capita r

fex digitos
*vel in una- manu, ^ ftc de aliis r
aut fecundum quantitate^n
contimtayn fc ,

generatur cum fnaxfmo capife, p\(t'r

aliqui-s

cnrfum communem illius fpeciei. Nota qucd

monfrum dicitur eo (luod monffrat fe 'viden-
tihii-s qnia omnes c "'gimus njidere movfra ».
,

j>ropter admirari. 'r.-ide morif^ra fmt fic in-

tenta d n^itura per accidens ^^ 7to7i per fe. Vr,-

de ft natura yion poff^t prodacere qninque d'-
gitcs in mx.rri7i-.> prcducit ouatuor vel tres , fe-
eundann exigertia7n fnatenje illius-. Sed dices
q?iare tunc fiivnt mcnfra ? Ad hoc dicU7/t
Philofophi , q.uod fuvt ad e:^orvat;Dnem uni-
njerfi. N^rm dicuf/t , fcut di-verf colorcs in pa-
riete exifiCntcs decorant ipfu7n> parietern, fc
etlam mo^ifra ipf'7n wdverfum exr
diverfu
e'1'nant tnnndum. Tteyn monjlra et^am r; axime-
fiUnt per iiifine^itias caelefes, qua qumdoque-
regnat fpecialis cori^ellatio (jT ab illa diverf<£
,

fvit''^ h^fumtur. Tli:de expertum ef quod ge- ,

Tterati furt duo gcrrelli tayn vicini vel ramifi-

fi i7i dorfo , hiibente.^ difir.ffa capita. 'vel 7ne?n^
bra (yd.fiT.'fT;rsma7!m, (^ nonpedes
i
*'
, ^c
jaxta quoJ notanJum, qaia fccundum in-
tentianem Philofophl omne mixrum coniur-
,

|it ex (^uatuoE ckmeritis 1 2v.ide.ocjuoderr na,-

turae
 De Sscreth Mulierum* 8 $
ta''se ignea:, cadit infuumfimile, 8c quodeft
de natura terrse cadit in fuum fimile, Sc
iic de aliis. Ex
aliquiscrederet&opinare-
ii^o
tur me velle dicere quod elementaformaliter
effent in raixtis , hoc eft enfm contra intentio-
nem philofcphi i. de Generatione, ubi vult
quod (blum virtualiter fmt in mixtis modo cx :

iftis polTlbile eil: aliquando femen habere pro-

portro'nem diminutam ex partealicujusimpe-

dimenti fpecialis, Sc ii ex parte ten\T fuerit,^
contingit diminutionem fieri in ofirbus, co
quod cx terra raJicaliter formantur&iicdea-
liis. Contin=jir eriam-aliquandodiminutionem
corporis indieidui fjenerari cum uno ptdt , ali-
q.Liando line brachiis,. aliquando unius digiti^
Jk. de limilibus. Si vcro ex altera parte mi-
lic

fcibiliter e!b,tunc poifibile efl in iimiliparte

generari,- monilruclitatcm apparere, ut fre-
quentiiis contingit in his, quihabentoftodi-
gitos iii manibus, velinpedibus,. velduocapi-
ta, velrJiQuodaliud".
HIc a:i^o'/' djcLiriit dictuya flinm fecim-
dum intentirm Philjfophi i. de generatione,
H^utct ofHod aucior ejt ij7i:is opiriiotm , tj::cd ele-

ventci TnaTieayit in ?ri:<:t:s virt:ialiter , ita qtiod

, ex ele7/2?7iti5 ctrruptis generatur fcrma mixtlj,
i'ri q:i'a refer~janti:r elementorum
cfualittites

ficnt 'viderKUS m mellicrate y quod eji mel

njirtualiter fed nofi formaliter. Jlhtd prohattir ^
,

elemmta fuht contraria iUd a^utem q:ije funt ,

CQ7itraria , in e^m
fundari no': poffw/it ^^ ,

eft mens Ariflot. ^-^.Jlkjfvc. <^ aucforis-

D 7 fe!£
 S6 Allerti Magni LiheUm ,

fex prmcipioTurn fcilicet Gilherti Porretani

^ AriJ}. inpoj?pr^dicam. ^ Petri Hifpani ^ i^
Boetii in libro de di'vifio'nibt{'S . Itern ele-menta
funt corpora difinHa non compatientia fe i?t

qualibet parte 7m:cti, ideo <virtutes earum

manent.
Eft igitur notandiim, quod moniLruofitss
non folum. ex parte diminutionis materiae ac-
cipitur ,velcontingit,ficut jamdiftum eft: led
etiam aliquando ex malitia matricis, qus^Ii
fuerlt lubricaScvitiofa, vel malitiofa, totuni
femen non rctinebit , fed dilpcrgit aliquando
antequam totum femen in maflamcolHgitur,
tunc occupatur matrix clauditur , h. fic mo-
vi ,

dicum feminis rccipitar a quo debet formari

foetus , 8c illud habet fpeciales modos fub fe
qui plures funt. Sed de his narrare longum
effet 8c ideo hsec omittantur, 8c quando iili
modi contingunt, tuncScdiminutio effeitive
amatrice procedit. Quidam vero procedunt
ex parte coitus cum f cemella , fic quod ?A mon-
jftrGlitatcm multum operatur inordinatus coi'-

tus ex eo qucd aliquando mafculus eft in coi'

,

tu cum Foemella , fi tunc mafculus tempore coi-

tus inordinate jacetcumfoemella, monilruni
facit in natura. Narratur enim de quodara qui ,

lateraliter jacuit fuper fcemellam temporecci-

tus, 8r fcemella generavitpuerum in unolate-
re curvum, Scinpedeclaudum , &caufahu;us
ex incrdinationc coitusprocelTit.
Hic auBcr ojfendit alium modnm menfro-
rmn five monfirmfitatis. Fnde matrix quan-
cua-in
 De Secretis Mulierum. S/
^U/Tm ejf caufa mov-fhuolitatis , ut /1 fuerit lu-
brica. Vnde luhricmn dicitur illud, qnod ^jix
potefl retir.eri , flcut anguiUa aliud tale.
'vel

Itern coittis inordinafu^ , ^ "vehemens maxi-

me cavendu^ propter ftsetum debite produ-
ejf

cendum ve femen perverse recipiatur in ma-

trice. Et nota pro tayito, coitui flando eft ir- ,

regulari^ in natura, quamvis rudes non cu-

rant » quia femert Ha debite recipi 7wn potefi Ji-
cut debet. Ex iUo patet quod rmlta fmt peC'
cata, qucg non folum pecrant in lege^ fedetiam
in natuYa, qitia natura debite <l^ regulariter
intenditproducere.
Peccatnm vero naturs? aliquando contingit
ex fuperabundantia mat ri^ qux diminutio- ,

ni opponitur, & illud hibct iu femultascau-

fas five modos fped^^les. Quando enim fiiper-
abundantia materi^ eilin omniparteejus vel ,

fecundum exigentiam naturse & fecundum ejus

formam, 8c lic muit^s tortuo^tates Sc tumo-
res apparent in membris, hajus efb r^tio,
quia li natura abundat in parte feminisdepii-
tati ad corpus vel ad caput tunc neurva facit
,

illudquod naturaliter poteft fci-icetaliquan- ,

do duo capita, aliquandoduospeJ s, quorum

unus multura major eil: alio Sc feLundum :

communem curfum, Scaliquandotacitgibbo-

fum in peftore, aliquando in dorio.
Hic aucfer ojfendit, quomodo ex fuperabun'-
dantia materi<e jiunt monjira. Voi 'valet pro
fenteistia^, fifemen nimiwn in al-imAantia fit
rafufumf Z7 'i^ti^ matrix ejf claujaj ^ qitia
tm§
 S8 Alherti Magni LiheEm >
tunc eju^ tota materia tranfinutatur in mats-
riam fcetns > ^ fi tiinc pars ex qiM dehet fiert-
eapHt fcetus eft niT^nts f.hundans tuyic fiimt duo
-,

capita njel tria ^ <^ Jic de alii-s partibws r^' aliis

menibrls deputatk
Sed in, omnibus illis mfrabilior efl: ifle cafus
8c eflfed^Lis quem Albertubrecitat, deuno, cui
nata fueruat duo membra libidinis, unum ex
parte viri , aliud ex parte mulieris , ita quod po-
tuit fuccumbere , id eft , fubjacere , & incu mbe-
re , id eil , aftive coire. Et caufa hujus origini-
Haliter trahitur ex fiiperabundantia matericej,.
quia raateria fuit principium fufficiens genc-
randi utrumque membrum. Ex fuperflua au-
tem parte femmis cx c]ua taliamembrafolent
gencrari, reeitant Avicenna ti. Albertus, ut
patebit m textu inferius.
Hic ponit mirahiUm e^ventum
de Herrna-
phroditis ; Albertus de Hermaphredi-
<^ dicit
to , qui ntnmqne memhrum hahuit (^ potuit ,

ngere <^ pati, mri quodawmod& in fe-ipfumfed

reJpeHu alterius : ^
koc pronjenir ex eo , quod
materia fuit tanta , quod njivile rnembrum fie-
ri Et membrum 'virile ejf femper fupe-
potmt,
r 'us c^ fcemineu7n inferius. Sed diccs quare
y ,,

natura mn producit duo me^nhra <virilia , O*

duo fcemineal Ratio ef qiiia 7iatura de contin^
gentihus facit quod melius ef fcordinari, quiti-
alterum Jemper fuperflueret faceret duo f i- f
rilia , quia quicquid unum faceret , ho-c
etiam alterum. Praterea f<£pe accidit , quod'
g^Uina v qti^ h^bst msmbrwn in-
gener^tfii'
 De Secretis Muliertm, Sp
difpofitHm ad coitnm ita pawim
, jtctit gal-
lus , (^ illud fronjenit ex defeFfu tnateria. Item
Ji contingat quod generatur fcemella fine appa-
rentia membri muUehris , tunc pellicula ef ff-
prapofta, quam oportet removeri. Nota quod
Ji Hermaphrodtta magis apparet in fpecie o;/-
ri , fc tenebit in tali fpecie. Si autem infpecie
foemeUje , tunc iterum fe fc tenebit. Et non
licet fibi ambo opera exercere fecundum pr^"
cepta legis.
Et nota fecnndum Avicennam , £ fcmen ca-'
dit in latere fmiftro matricis, generatur foe-
mella, fi in dextro,. generatur maiculus: fed
in medio Hermaphrodita, participans natu-
ram utriufque fcilicetmaiculi & fcemellse. Et
a viro tanquamdigaiorirecipitfpeciemfecun-
dum naturam , licet hae naturas fiant in ipfb.
Recitat cnim Albertus quod ficut qua^dam ta-
lia monftrofa corpora contingunt, fic etianj
fplritualia. Dicit enim de duobus gemellis,
quorum unus habuit in dextro latere virtu-
tem i ut ubicunque portabatur a parte illius
lateris , aperiebantur omnes fer^e 5c claufa:.
Et alius habuit virtutem in finiftro, quod u-
bicunque portabatur erant clauise qu3e prius
faerant apertse. Et loquor de apertione 6c
claufara ferarum in ofliis domorum. Et cau-
fa hujus non provenit ex materia , fcd ex fpccia-
li conflellatione cceli, non folum ex conflclla-

tione ipeciali, fed etiam ex fpcciali materiae

difpofitionc ad talem cffe^tum quia aHus aBi-
,

r^orttm junt rn materia bene pr^difpofta y 'vet

9 '^ Aihrti Magni Lihellm 9
Jn patiente dilpofito, ut dicituriecundodea-
nima.
Hic auBor ^onh unu?n not^bik , ut fatis pa-
tet in textu. Rota , in latere dextro ej} ?r/ajor
calor quam emm jacet in fni'
in f.nijfro- Cor
fro , ^
iiifiuit calorem in dextrum. Et ideo in
'

dextra generantur rnafculi , gratia caloris , C^

ideo dextra pars corpcris ef fortior njigoro- ^
fior finifra. Unde a dextra ft motm ,
quam
fecundo de ccelo. Unde dexter pes eft modice
major finifro. Similiter de manu dextra, ^
fc de aliis. Alio modo patet , quomodo fiat ge-
Tieratioduorum ramificatonm in dorfo. §ii^^
quandoque contingit quod femen recipitur in
duabus cellulis matricis , ^
tmic potep contin-
gere quod peUicula dividens cellulas corrim- ,

patur, ^
tunc conjungunt iJla du9 femina fe
innjicem dorfo , ^
habent difinHa capita , e^
iifinBas anim.as , c^ debent bapiizari produo-
bus hominibw. Ncta ,, qucd njirtM cirlefis
?nirabiliter operatur , (^ occulte in inferiori-
bus. Unde pojfbile ef de duobtis gemellis , quod
njirtus ccelefiis refpicit gemeUum in latere dex-
tro , fecundum. talem njirtutem , fecundum quam
infiuit (tbi aperiendi feras (Ine conta-
njirtus
Bu , quia ifa pars dextri lateris forte alterat
fterem. ((^ ille alterat fera-m , tfjue ad apertio-
,

nem. Et qui fcfehalent, f^:pe juntfres-, quia

feras pojfunt aperire. Nota , di-verftatis eft h<£C
eaufa, quia fecimdmn quod njirttvs ccslefis in-
fvenit materia-m diJpoftc.7/1 , f'c operatur illam.
Et nullus credat , qucd qusedam didafunt
 De Secretps Mulierum, 9
fi£ta,quia id fimile contingit videri in kndi-
bus qiiibufdam , in quos fpecialis confleHatio
agens imprimit fpeciem & fcrmam homdnis
vel alterius fpeciei , fecundum exigentiam a-
gentis , licdt vifum eft isepe quando lapides
di '/iduntur , quod fit ex conllellatione fpe :ia]i.
Et non elr mirum in gemelHs, cum etiam in
quibufdam aHis accidit, ubi eftpoiribileinve-
nire : & omnes modi fpeciales in monflris
pofTunt reduci ad duos modos principales,
fcilicet propter inobedientiam. vel iniafiicien-
tiam n aterise , fecundum Avicennam in fecun-
do Metaphyficorum , 8c Ariflotelem tertio
Meteorum , 6c per inobedientiam intelHgo in-
difpofitionem quando raateria non efl: bene
,

difpofita, ideo non obedit agenti Scperfuffi- ,

cientiam intelligo diminutioncm vel ihipedi-

mentum ex parte matricis.
Uic auBor rejhondet tacit£ qu^J^ioni dtcenf.
Diceret ergo aliquis , h£C fmt ficfa qU£fQnun-'
tiir h':c , ^ ideo non credantur.
Nota quod h.£C po^writ fierii mediante enim
'virtute ccelejii in lapidibm multtplex efi 'vir-
tm unde Albertii^ recitat 3 qnod tn Colonia in
i,

cjuadam fenefira ifidet qUind^^^im lapde^n ha-

bentem jfpeciem regis , <^ tunc debet nafci ma~
gnus rex tmde in multis la^idibus "vultus hu-
,

manus fi^iratnr , is' per fiunt di-

illos lcipides

<verf^ medicinde. Unde fi

quis Sole ex< unte tn
pifctbus infculferet jpeciem pifcis i7i Iap:Je , ille

poffet co?i~Jocare omnes pifces in aqua koc efi ^

tetnpore determinato. Fnde Hali in Centi-

kquiQ
^z Alherti Magni Lihellm ,
looiui$ Ptolomtei recitat di^verfa p.gna mi- ^
reicula , de infcri^tione , feu fculptione lap-
duvt.
Et fi quis diceretScargueretfic, Simonftra
poflent fieri , fequeretur quod oatvsra poflet
privari fine, quia femper intendit agereregu-
lariter. Dico fecundum Avicennam , quod
non femper pofTibile eft ex parte particularis
naturse, omnem materiam ad fuum finem a-
moveri, nec efl conccdendum , quod privatio-
nes fuarum adlionum habeant fines vk ideo de ,

segritudine 8c m.orte non cfi inftantia quia ,

hsec non funtintenta a naturaparticulari, fed

ab eo qui hanc regit, 6c illa appellata efl intel-
ligentia, fecundum manifeflationem philofo-
phorum , qui digne locuti funt dc natura. Et
tantum de his di(f1:um efl.
Hic auBor ponit objeF^ionem feu infiantiam ^
<*r folvit in textu^ Fro quo mta , quod regu-
lariter intendens producere , potefl irnpeairi
per natnram particularem , ^ ideo patet
cjuod monfira non fwnt intenta d natura , nif,
njei pei' accidens. Item neta , ?jatitra particu
larts non intendzt fines prinjationum , qjila vi-
djt melim effe quarn von efe^ fed Deus ^ na-
tura cccleflis fciunt omnia opime difponere ^,

'VQcatur inteliigencia non errans. JJnde ex pri-

mo de ccelo , omnis 7nors , corrnptio , £griiudo ,

injirm itasfunt pr£ter naturam .

^$
 DcSeiretls Mulierum» p^
Dejignis conceptionis.

C A P. VII.
plnito fermone noftro, in quantum fuffi-
cit de generitione 5c formatione foctus , 5c
penes quem modum 8c pluribus aliis materiie
incidentibus. Ut tamen prasfens doftrina ma-
gis complete habcatur , notanda funt figna
conceptionis in muliere quje funt plura, Pri-
mum eH: ex parte coitus. Si enim mulier quan-
do fuerit in coitu cum viro , poll coitum fentit
frigus & dolorem in cruribus, lignum efl
,

quod concepit. Secundum lignum, fi mulicr

paucum femen emittit vel nullum , fignum efl
quod concepit.
Hic mcfor determinai de Jignis conceptio-
7tis. Ratio primi figni e/f ^ quia qnando mulier
concipit ) tnnc calor naturalis concttrr.it etb ipfa
p'o formatione fcetus , ideo relinqnitur fi^igus
tn membris. Et huc njidewtts in fimili, qnia
q?:ando homo comedit , pof hoc patitur jrigus ,
qma calor 7iattiralis tranjlt ad fornachitm ttU
teranh cibam ideo non efl piidendum poji
:

prandimn fed prius ^nodicUm labora , ut cale-

,

Jias , ^ ftc digeftione cmfortata Jiiideas , quia.

tempore fliidii fpiritiis uitales concurrttnt ad
cerebrufn , ipf-im jitvando. Illud enim patet i?i

febricitantibus , qui habent in jhmMcbo humo-

res grofos, quos calor naturalis intend.it dige-
rere , c^ njadit ad fo^nachurn, idco patiuntur
frigus febricitantes, ^ ca:ore recedente d Jfo-
Machi) , patiHJTtur magnum calorem. Et iJTius
fecm'
94 Alherti Magni LiheUrn ,
fecundi figni miHor ajjignat rationem , qui^
rnatrix clanditHr , c^ fiot permittit fe?nen
tranftre , <^ Nota , quod juvenes
recedere.
mulieres maxirne deleHantur in ipfo coi-
, ^«^g
tu , poffunt [emen emittere (^ concipere fed hoc ,

won efi de feniorihus. Item ternpore coitiM con-

csptionis natura retinet fewen ah intra, ut non
egrediatur y a^ hocpropterfcetum.
iVliud Hgnum , fi vir in coitu fentlat virgam
fuam attrahi Sc fugi quadam claufura ex parte
vulvaemu.ieris.
Ratio i(7ius figni efi , quia quando rKuJier COTI'
cipit tunc 'vuloja fugit quafi 'virga^n 'virilem
, ,

(^propter deleftationem matvix comprimitur ^

quafi claudit 'virgam 'virilem. '

Aliud fignum fi mulierpoft coitum appe-

, ;

tit continue coitura , hoc eft verum in quibuf-

dam, quia quxiam mulieres funt, quae magis
concupifcunt , quando non concipiunt ut vi- ,

fum eft in una quasilione.

Circa quintu.^n 7iota , qiiod pofi impregnatio-
nem menfrua inftigant ad coltum , S" waxime
deleHationis memoria , quam prius habuerunt
in coitu.
Aliud fignum fi menftrua non, currunt
poft coitum , fecundtim modum folitum , 8c
fit titillatio in ore matricis, fignum efi quod

mulier concepit.
Ratio ifiusftgni ef , quia quando muUer con-
cspity tunc menflrua convertuntur in nuirimen-
tmn fcetuSi fciliiet in lac , <Q' ft titillatio in

9re matricis propter calonr» , ^ tunc dolor in

cruri-
 De Sscretis Mulkmm. 95
cruribm , qnia ^iritm funt claufi in matrice ,
qui tranjeu?it adcrura , ^ 'vegeta?it crura.
Item aliudiignam , fi colorfaciei iikramo-
dum folitum eft mutatus. Unde libenter fa-
lent effe rubese poft Gonceptionem gratia ca-
loris- Item fi aliena cibaria concupifcunt nunc ,

terram nunc carbones, nunc poma , nunc mo-

,

rafeucerafa, fignum eft conceptionis.

Caufa hujus figni eft , qitia pofl covceptio-
nem multi kumores grofft indigeffi aficendunt
cerehruyn , (^y iUi movent appetitum aliquo-
Yum (imilium , quia fi (Int calidi humores , tun>c
appetunt carbo?ies, fii fint njalde frigidi ^ hu-
midi illi humores , tunc appetunt pira aut po-
ma non matura^, aut fimilia , quia emne fimi-
hi plaudit fiu9 fitmlU , ^c.

De fignis anvir, , "velficeminafit ifiutero.

C A P. VIII.
"^7" Idenda funt nunc figna , utrum mafculus
vel fcemella fit itt utero. Et hssc iunt figna
vera qiiae fequuntur. Tempore conceptionis
mafculi coior faciei cit rubeus &: levis motus.
^ Hic auHor ponit fiex na in num;r» utrum ,
fi^
in fttero mafculus fit cortceptus njel fioemella,
Ratio iUius primi figm eif , quia color rubeus
efi figraim magni calorls, ^ fl efi calor^nagnus
in tnatrice , tunc njirtus ej} fiufficiens ad mafcu-
lum , c^ tunc mulier leviter movetur , quia
calor efi principium motus.
Aliud fignom, li venter tumefcit in dex-
tera
 ^6 Alherti Magni Lihllus ,

tera parte, 6c rotimdatur, fignum efl nia-

iculi.
Ratia iUius fecuvdi Jlgni effy quici indextera
farte jacet mdfculus, tayiquam in parte for-
tieri <^ calidiori t ^
tnnc venter rottindatur >
quia extenditur ^
ampliatur.
AlJud, fi lac fluens de mammillis rpifTum
8c bene digeftum , itaquodiiponaturfuperali-
quod corpus bene terfum , non dividatur , fed
partes conftabunt , 5c non fluent fignum efl :

mafculi.
Caufa hujus figni ef , quia illud lac calot
induravit <^ comprejftt injpijfando. TTnde ca^
lor habet multa opera, facit enim rem durio-
rem ^
fibtilioreyn ^ corrumpit^ humidum
(l^ inducit ftccum.
Aliud,fi tale lacmulierisimpraegnat^, vel
gutta fanguinis ipfius 4 dextro latere extratla
ponatur ad fontem clarum , vel ad urinam ejus
fi petit fundum direiSe, Iioc eft , perpendicula-

riter, fignum eft mafculi Si vero fupernata-

:

verit, fignum fosmellae erit. Similiter fi dex-

tram mammillam liabet grolliorem , fignum
cft mafculi ; Si vero finiftram , fignum eft foe-

mellse.
Caufa hujus qu^rti <?/? , fi fetit ftindiim di-
refte, hoc eB ftgmim quod bene eB induratum
^ infpiffatttm a calore natiirali. Vnde per-
pendicula ef linsa latomsrum reBa cum a-
qua ferpendjmt, ^
ce7ifdera72t longitudinem
rei , <^ confiituunt duos angulos reHos fuper
ba^m , fuper quarn cadunt.
Itcm
 Be Secretis Mulierunt, 97
Item fal pofitum fuper caput mammilla-
rum , non liquelcens fignum cft mafculi.
Caufa hujus quarti fgni ef , quia wam-
miUa funt calidie ^ ttmc iUe calor facit covfa-
re fal. Vtide fal gratia caloris c07:fat in par-
tibiis. Vnde Jal generatur ex aqua grojfa ^
wultnm buUita ita quod Jpecialis aqua e[i
,

ad fal. Vnde calor ignis esctrahit de aqua

fubtiliores partes, ^ illas partes facit exka-
/are , ^ ttmc ibi rewanentfartesterrefreshu-
rnidiores ^ grofpores, ^ ille per caloremcon-
/fat. Et hujus fgnum efy ^quod tempore plu-
fjiali fal liquefcit in fcutella, Vnde 4. Metaph.

dicitur. Si fal debetmfol^vi in materiam for^ ^

mam primam , refoI<vitur in aquam , ^ fc dif-
folvitur. Ideo f fal ponatur ad ignem , incipit
ccrrumpii ^ falirey quia coritrarium i^i^vemt.
Signum mulier prius movet pe-
aliud , fi

dem dextrum, fignum ell: mafculi. Et con-

trario modo fe habct, ii foemella eft conce-
ipta, tunc mulier eftgraviE&pallida, 8c ven-
ter cftoblongus, &:infmiftrarotundus, mam-
milla in finii-lra parte nigrcfcit j 8c lac ejus ni-
grumerit, indigeftum, lividum , 8v:aqueum/
8c fufum fupra corpus pofitumdividiturpars
,

ejus aperte & pofitum fuprafontem , vel uri-

,

nam, natat, &; ftc dealiis. Item fi dolor eft in

finiftra parte, femper eft fcemjella, fi vero in
dextra mafculus eft. Item aliud experimen-
tum quod fcio eftfe verum & expertum , fi ali-
quis fcire velit utrum mulier fit prasgnatavel
non det ei bibere mellicratum fi tunc fcnferit
, ,

E pun-
 5)8 Aiherti Magni Lihellm 9
pundlionescircaiimbilicum, concepit, (1 au—
tem non fenferit , minimeconcepit. Mellicra-
tum autem vocatur potio , quae fit ex aqua 2c
melle, 6c fit per hunc modum , quia accipi de-
bent duo cochlearia de aqua unum de mel- , &
le tali proportione , 8c mifceantur in fimul , &:
detur mulieri ad potandum in introitu le(Sli
vel llatim poft. Et forte mulieres aftutss di-
cerent oppofitum , 6c ergoquandoaHquisvuIt
experiri , non debet dicere de impr^gnatione.
Et fi ip/a conquereretur dolorem capitis , vel
alterius partis, ut &pefoIentfacere, tuncho-
mo femper debet dicere, illud valetcontrata-
lem vel talem dolorem, fibi illum potum
dare, 8c tunc de mane debet dicere num do-
luifti in aliqua parte ? 8c fi circa umbilicum di-
cunt elfe, judicium conceptionis in iftojudi-
catur : fi vero non tunc non conccpit. Sed
,

qusedam mulieres funt aftutss 8c confideraa-

tes illudfophifma, nolunt dicere veritatem,
fed femper alio modo quani fe habent in ve-
ritate.
Hic auBor ponit bomm fignum JlmpUcis
conceptionis i ^ experientiam njeram, qutepa-
tet in textu. Vnde 7iota-, quod ratio iflius eX"
perimenti eji y quia mel objfruit ner-vos ^ ve-
nasj ^ ex ijfo generatur dolor circa umbili-
cum.
Item iUuddulce non ejljanum, quia omnis
pinguedo dulcis efl mala-, <^ pijcium ej} pejjima
propter njijcojitates. Vnde dulce Jupernatat in
flmacho: Jed quia tunc calor Jiomachi pro-
pter
 De Sccretis Mulierunj, 5^
fter fcetum eji debilis , ideo fumpto meUicrMe
mulier dolet circa umbilictm.

De fgnis corruptionls 'virginitatis.

C A p. IX.
p Oft hoc notanda funt figna corruptionis ca-
Juxta cjuod nctandnm. , quod ali-
ftitatis.

quando vir.gines graviter corrumpuntur, ita

quod earum vulva multum ampliatur, quia
membrum virile cft nimis magnum & ineptum,
fic quod muliertam amplam acquiritvulvam,
ita quod vir fine dolore fiji membri coit , 8c
tunc prius eft corrupta , 8c hgec caufa eft , quarc
juvenes muiieres cum primo corrumpuntur
dolent pro tempore in vulva , quia ampliata efl:
ad coitum difpolita. Alia autem caufa coadju-
vans quia efl qusedam pellicula in vulva 8c
:

vefica quae corrumpitur. Et quanto plus coeunt,

^tanto plus in tali ludo fortificantur.
Hzc auHor profeqnitur de fgnis corrupta ca-
fitatis, ^
fatis fatet in textu. Sed extra tex-
tmn almd eft fignum ojuod njul^va 'uirginis
,

fewper efi claufaj fed mulieris femper aperta

/fat , ideo ^virgo altius mingit quam mulier.
Notaf 'Vis experiri, utrum njirgoft corruptat
fulverifa fortiter flores lilii crocei , qui funt in-
ter flor-es , ^
da ei comedere de illo pulvere : (l
ejl corrupta
, fiatim 7mngit. Item fac eam min-
gere fuper cjuandam herham qua 'vulgo dicitur
malnja (papel) de mane i fftfccatunc efl corru-
pta. Vel accipe fruBum TaBuc<e ^pone ante na-
res ejw , ftmc ef corrupta fatim mingit. ,

E 2 Ds
100 Alherti Magni LihellHs y

Defgnls cajfitatis.

C A P. X.
Clgna cailitatis Tunt hgec, pudor, verccun-
dia timor ,cum cado incefTu 8c loquela ,cum
,

rcfpediu applicans fe viris 8c virorum affedti-

bus , fed qu^dam ita aftutss inveniuntur , quod
omnibus iftis obviare fciunt, 5c tunc homo

convertat fe ad urinam , quia urinavirginum

cft clara 8c lucida , quandoque alba quandoque
,

glauca, vero fuerit aurei coloris, clara 8c

Si
ponderofa, continet animi jucundi fignum,
id eft, appetitum , 8c hoc eft verum in non
corruptis. Corruptse enim mulieres habent
urinam turbidam , per fraduram pelliculis
prsecedentem , 8c fperma viri apparet in fundo
mulieris: fed in menftruofis urina
tirinse talis
cft fanguinea , 8c in tali menfe quando patitur
habet oculos aqueos 8c eft alterius coloris in
facie, abominationem patitur incibo. Etideo
fibi quifquis caveat , ne coeat tunc cum eis
quia nocivum eft. Unde prude'ntes muliercs
fciunt tunc cuftodire fe, 8c feparantur a viris
pcr tempus fluxus menftruorum.
Hic auBsr exequittir de (ignis caftitatis.
N(fta, quod urina 'virginum efl clarat quia
ipfes funt caUd<€ 3 ^, bene digerunt y ^ ideouri-
7ia pertranfens per loca digejfionis fmnit ibi
colorem , mide coloratur in renibus. Sed debet
c/ipi urinq pop fomnum primum , quia tunc

faBa eji di^ejfio ^ dei^^ i/id^je qu9d wina

 De Secretis Muliertm^ loi
per acciiens non fit 'variata fcilicet morho c^
nutrimento groffo. Nota qnod in urina fnrit
tres regiones , fcilicet fuperior , ubi conflcieran-
tur memhra fuperiora , fcilicet cerehrum, ^
capiit. Securido in tnedio , ubi confiderai-itzr
rnemhra media , fcilicet renes <^ cor. Sed ter-
tia ejl inferior : uhi conp.derav.tur teficuli y

lumhi ^
matrix. Idem'dicit litera ,f^ermafem-
,

per apparet in fundo , p-cpter fuam gra^-oitatem.

Nota qpiod quando mulier ep me-nftruofa , tunc
5

humores afcendunt ^.d oculos , quia oculus eft

fars perefa corporis , ^
cito pajjihilis , tunc ^
mulier paUet in facie , ^
ipfapatitur ahmiina-
tionem cihi , quia non cupit propter infeBionem
cerebri i^ olfaBienem. Et tunc eft nociojmn eum
eis coire , quia pueri qui tunc concipiuntur , in-
clinanttir ad morhum caducum , ^ ad lepram-^
qtiia talismateria ep njalde 'venenofa.
Eft autem notandum , quod mulieres an-
tiquse , in quibus menHrua fiuunt , qusedam &
in quibus menftrua fuRtretenta, li inipiciunt
pueros in cunis jacentes , intoxlcant oculos
eorum vifli, ut ait Albertus in libro deMen-
flruo. Caufa. hujus in mulieribus apparet
quibus menftrua fiuunt, quia ipfe tluxus feu
humores cui moventur per totum corpus»
primo inficiunt oculos, & oculis inFcclis aer
inficiturj runc aer ille inficit pucrum. Et il-
iud eft de iatentionePhiiofophl inlibrodefo-
mno 6^ vigiiia, Cauia autem qaare antiquce mii-.
lierrs, quibus non fiuunt menftrua, inficiunt
pueros , eil quod retentio mcnfiruorum fa-
E 3 cic
 101 AlherHM^gniLiheUtiSj
cit abundantiam malorum humorum , 8c quia
antiquae mulieres funt deticientes in calore
naturali , muturante Sc digerente talem mate-
riam, & prjscipue pauperes quod nutriun- , fic
tur a cibo 8c nutrimento grofTo quod ope- ,

rantur ad talem materiam infedlam. Et iilae

mulieres plus inficiuntur , quia mcnflruutn
hoccedit ad purgationem naturx ipfarum.
Hic auBor ponit qmddaTn mtahile , pa' ^
tet manifefie in textit. Rota quod hmnores ma-
li exemt per oculos potins qmm per aliiid
membrmn , qiiia ^mhi^ ej} aq;ietis ,ex fectinds
de Anima , qmd patet , fi comprimitur ^ la~
ehrymatf^ir , ^ multiim la-
ideo miilieres
thrymantitr , quia hahent miiltum de humi-
da , quod petit exitum. Et quande oculm eji in-
feBus , tunc inficit aerem tangentem oculum ,

C^ illeultra inficit aerem propinquum , ille aer

iterum aliurn aerem , donec pervsnit ad ahje-
Bum , ^ ihi fit reverhe-ratio mali humoris , ^
ibi primo operatur , quia cmnls aBus fit cum
refifientia aliqua , quia iUa infeHio fit circula-
riter , quia fi non , tunc folum mulier inficere-
tur fecundum unam diferentiam loci , pajjionls >
& non fecundem omnem. Mam pueri funt de-
biles ^ tenera natur<e , ideo facile intoxican'
tur. Tgxicum efl venenum quod fit de taxo ^

de tali arbore amarijfima j ex CHJus fucco gii'

fiato , aves?noriuntur.
Nota quod oculus mulieris vaticlnantis pro^
jecit camelumfoveam , ita quod iUa pejjima
in
mulier tantum cogitavit de malisy quod qui-
dam
 De Sicretis Mulierum, 103
dam humores mali generabmttir injpiritibus ejm,
^ illi exiverunt fer oculiim , ^ iUos ^volens ca-
^

melus eftigere i cecidit in foveam. Ef illo modo

bafilifcm inficit njidentem ipfitm, quia 'venenum
emittit. Et fi ponerettir Jpeculum adquodrever-

ber-arentur humores adloctimbafilifctj tuncipfe-

met moreretur 'vel inficeretur. Nota quodfiali-
quis qtt^ereret , fi mAilieres ftmt nje^iemfa , qtia-
re non intcxicavt feipfas ? Dicendufn , quod 've-
nenum non agit in fe , fed in aliud cui objicittir.
Cu?n ergo mulieres natttraliter ftmt i?:toxicat<£ ,
ergo non i?itoxicant feipfas. Alia caufa efi qtiia
Junt confuetds. JJnde Averroes in prologo tertii
Phyficorum: ^uadam erant confueta comedere
njefienum > ita quoderat earum cibtts.

De defeHn Matricis.

C A p. XI.
A T quia didum eft de menftruo , igitur ad
menftruorum locum procedamus , quod
accidentia funt circa ipfam matricem. Matrix
enim mulieris fsepe patitur fufFocationem j
Suftbcatio enim apud medicos vocatur com-
preflio fpirituum vitalium , ex vitio matricis
egrefla. Et per hoc impeditur anhelitus m
muliere. Et illud evenit, quando matrix de
proprio loco tollitur, tunc ex frigiditate cor-
dis fuperveniente , tales mulieres quandoque
patiuntur fyncopen , id eft cordisdebilitatem,
Aliquando vero aliquse vertiginem in capite
patiuntur. Galenus enim magnus in medici-
na narrat de quadam muliere, fuffocationem
E 4. ma-
Ie ^ Alherti Magnl Lihell^es ,
matricis patiente, quod illa caafa patiebatur
tantum quod non potuit loqui , 8c cecidit ac
fi mortua eHet , quia nullum fignumvitjeha-

buit, 8c vocati funt medici piures , qui videntes

ipfam &
caufam ignorantes , dixerunt eam ve -
raciter eile mortuam. Galenus autem fuper-
veniens, caufam coniideravit , Sc mulierem a
piiTione illa liberavit. Hxc enim ^grituda
contingit in mulieribus ex eo quod abundat
in eis menftruum corruptum & venenoium.
Et ideo bonum e1 quodtalesmulieres, q\ix-
cunque fuerint, iivc juvenes, iive antiquse,
ikpe viris utantur ut materia talis expellatur.
Et expedit juvenibus quiaineisabundathumi-
dum. Et hxc eil caufa quire juvenes mulie-
res quando incipiunt coire, multum im-
,

pinguantur antequam concipiant, 8c curam

de pueris minime habent, quiacura ( utdicit
Philofophus in fecretis fecretorun ( facit fe-

nefcere, quod non videtur in illis. III.3e enim

mulieres quando multum abuadant in tali

materia , miiltum appetunt coitum , propter

materi^ abundantiam. Ideo peccatum eil in
natura illas retrahere, 8c coitum prohibere
ad illum quem diligunt, quamvisfit pecca-
tum in moribus, de quo nihil ad propolitum.
Audivi in confeiTione ibcietatis ab unoinqai-
rente caufam a me, qinre hoc eifet, quando
ipfe ,dor miret cum fua dilecta j uvencula , quod
tunc iple coita fmito , inveniret ventrem fuum
nfque ad umbihcum languine profufum 5c ti^
nrait multum 8c caufam ignoravit, £c non
fuit
 De Secretis Muliertm, 105
fuit aufus fe retraliere a juvencula, propter a-

rnorem magnura Et ideo quandoque

inter eos.
fluxus menfirrui prodeft mulieri quandoque &
nocet, fecundum quod materia magisvelmi-
nus abundat. Et illefluxusnonfluit menftruo-
rum , fed feminisin coitu propter abundantiam
materiae.
Hic auHor exequitur de experimentis conceptio'
nis. Nota quod fuffocatio matricis provsnit ex
€0 , quod matrix tolUtur adverfm cor , tunc ^
inagna frigiditas fe extendit ad cor ftc qmd cor ,

patitur fyjicopen. Et dicitttr a fyn ^ quodefi con ^

(jr copos incifio , quaft ciim incifione fve debili-
tate cordis , <^ alio mmine
diatur eciafls , ^
tlla pajjio maxime , qu^prius ha-
accidit 'viduis
huerunt njiros, ^
jam non habent , unde men-
Jfrua eariim corrumpuntur in matrice , gene- ^
rantur grojji humores qui in corde debilitates ge-
nerant, ^
ideo ipfismultmnvalet cohiis,

De impcdimentis conceptionis.
C A p. XIL
T\ E impedimentis autem conceptionis nunc
tangamus, quas plura funt, quia
aliqua
impedimentum quandoque contingit ex ni-
mia humiditate matricis quandoque ex ni- ,

mia frigiditate , quandoque ex liccitate , quan-

doque propter nimiam pinguedinem corpo-
ris, quia pinguedo circumvoluta orlficio ma-
tricis ipfam conftringit , 8c non permittit le-
men viri intrare. Unde cognitio hujus eft de
isaulisre , cujus renes funt fepulti
"
k occulti
E j ia
10(5 A^erti Magni LiheUus ,
in pinguedine ex omni parte. Illac enim ma-
lieres, fi in coitu femenrecipiunt, nonDoteil
intrare matricem, 8c iic cjiciunt ipfum cum
eje6lione urinae. Etideobreviter, (i poftcoi-
tum urina talis mulieris videatur , manifeftum
eritfifemen viri in matrice ejuseftcolie£tum
vel non. Si fic, tunc urina ejuseflimmunda
propter commixtionem viri. Si vero tunc ite-
rumapparebit, Scquandoqueapparebit, quod
urina non totaiiter ejecit illud femen, quia
funt calidse, tuncfuacaliditateexhalant. Sunt
etiam quaedam mulieres, quse ita tenerasSc
lubricas habent matrices, quod femen intus
non potefl retineri. Ex multis aliis cauiis
illud evenit , de quibus ad praefens nulia iit
mentio.
Hic auHor ^onit qticedtstm notabilia , utpatet.
in textu. Nota ofmd fi femen viri mulieris ^
m?i funt proporttonata in qmlitatibtis , idefit
in calido ^
humido , tunc talis conceptio im~
.

peditur principaliter , quia agens , <^ patie?is

debent effe proportion^ta , exfecundo de anima ,
fub certa harmoniat idefi , fubcerta ^ deter-
minata combinatione , unde quodlibet, non a-
git in qmdlibet , 'vel quodlibet non jit ex qmli-
bet y idefti degeneratione.
E(l etiam notandum, quod fsepe conceptio
ex parte viri impeditur, ita quod femenejus .

quod emittit ell nimistenue, ficutaqua, ita

quod fi matrici inFunditur, tunc liquiditate :

liia elabitur , 8c quandoque accidit ex trigidita- .

tc teilicalorum vel ficcitate,.Sc illud femen»

fecun-
 '
De Secretis Mulmunf, 107-
fecundum dodrinam medicinse , ad generatio-
nem cft inccnveniens. Sed dubium efl: cujus
fit caufa , an ex defedlu viri , vel mulieris , juxta.
quod notandum qUod ifto modo fcitur
, , acci-
piantur duae ollae 8c in uti^amqne urina mitta-;.
tur , viri in unam ollam , Sc mulieris in aliam ,
6c ponatur in utraque furfur tritici, Sc talis
experimentator diligcnter obflruat ollas per
novem dies , vel parum amplius , & fi contingit
ejc vitio viri defc6l'us, inveniet quolBamver-
mes in olla, &
cacabus debet fupra poni, 8c
invenitur rana foetida, velcantabra fcetida. Si
vero ex vitio mulieris, invenitur in olla fua
menftruum. Si ex utriufqueyitio , inutraque
ollaaliquid prgedidtorum invenitur.
Hic auBor tmum mtabile ut pater. in
fo7iit ^

textu. Neta bem exciminare accipiss-

, Ji njis ,

aliquid de fpermate t-zVz, poTias in aquam^ ^

fi tendit ad fHvdum^ ftgnum ejf quod femen

'viri nojt ejf in defeFtti conceptionis. 6^uia ejl
hene digefum e^ fpilf^i^^ ideo pettt fundum.
Nota quod muheres qu£ fdpe coeunt propter
deleBationetn iUa generant foetus dehiles ^ de-
3

bent ergo abfinere a coitu, tunc generabunt

fortes pueros <^-' horyiines ^ quia femen ejf fatiS'
fortey ^tmis frater potejf convenienter ejfe
fortior alio. Vnde nota caufam expei-imenti ^ fi
femen 'viri efl wirius tejiue , tunc cito con^verti'
tur in njermeSi <^ non habet njiYtutemrefifen'
tem aBioni corporis ccele/fis. Vnde ifla humidi^
tas qu<e in fundo ncn eji denfa pene indura- ^
tat citQ fiiteratur. Nota, quod f mulief hibe^
E 6 rit
lo8 Alherti MagniLihellus t

rit falviam coFfam per tres dies, tunc non con-

cipiet in uno anno , glo : quiafalvia eji frigida.

Ita comedat apem^ ^ yimquam Et

concipiet.
ergo ex illis concludo , quodmulieresfapecaeunt,
ftmiliter njiri propter magnam deleBatio-
,

Tiem quam hahent ad invice-m quia vulva ,

in fe continet magnam dukedinem viro , fed

tamen de illis non multum dico adpr,£fens.
Si quis igitur velit raulierem
juvare, ut
impraegnetur , 8c mafculum conclpiat, acci-
pfet matricemleporis&; inteltina ejufdem, 8c
faciat deficcari , &: in pulverem redigat & illud ,

mulier bibat temperatum cumvino, 8c {imi-

liter faciatcumtefliculoleporis, 8c hocinfine
nienffcruorum, 8c cum virofuocoeat, 8c con-
crpiet mafculum. Item accipiat mulier fuccin-
ftam 8c ftringat in lafte aiinae lanam capri-
,

nam 8c liget fuper umbilicum ejus, donec

,

coeat cum virofuo, 8c concipiet. Ethocdico

rcmotis intercifis caufis vel impedimentis a-
liis, quibus per ignorantiam hominis effe£tus
ille prohibetur. Et ii quaerat aliquis , quse funt
illa impedimenta? inipiciat diligenteromnia,
qu3e ufque ad iflum locum dida innt. Item ac-
cipiat aliquis hepar parviporci, 8c teiliculos,
8c deiiccet 8c etiam redigat in pulverem , 8c det
in potum mafculo 8c mulieri 8c maiculus ii ,

prius impotens fuit ad generandum , generabit

£c mulier quae non potuit concipcre tunc con- ,

cipiet
Capitulum aliud quo?nodo mulier dehet ju-
'vari ut concipiat, may^ime ut ctncipitU inafcn-
"
'
Im,
 De Secretis Mulierttm. 109
lum. Nota quod •matrix leporis ^ intej}ina.fi
deftccantur ^ ptdvsrifantur , fiunt multum
calida , fimiliter ^ hepar porci infe efi calidum
^ fc generahimt calorem fufficientem ad con-
ceftionem. Nota quod illud debet fieri in fine
menjfruorum i quia tunc matrix e(i ficca, ^
qujd^zmmodo calidior per recejfum menfirmrum
frigidorum. Item funt alia etcperimenta. Mu-
lier accipiat camphoram herhain pul^verifa-
tam , ^ bihat eajn cum vino , ^
co7icipiet. Item

ttrina njiri bibita, i?npedit conceptionem. Item

fi accipiat njulvam leporls , c^ pulverifet cum

melle liquido , ^ accipiat cor tauri , ^ iUa pa-
riter accipiant ebuUitionem^^ fic mulier ac-
,

cipiat in una feptimana , ita quod uno tempore

plm quam alio tempore concipiet. Item mu-
lier debet uti calidis ^ bonis cibariis , ^ debet
quodammodo inebriari ^ bene fricari ,^ de-
bet cavere , ne crura elevatafemenvrnpediant,
ita quod debet fe cito labori applicare ad reti-^

nendum ^ fiatim pofiea dormitet ^ , fim dU'

bio concipiet.
documentum obfervandum , fci-
Ell etiam
licetquando aliquis lentit mulierem conce-
piffe, non nominet in praefentia mulieris ali-
quid efTe de variis cibariis ad quod appetitus
mulieris poflet inclinari, nili ei poflit libitum
profequi , quia
mulier tale poftularet , fed nul-
fi

lo modo poflet liaberi , haberet occaiionem

aboriendi propter contrariam difpofltionem
appctitus, Foetus enim lic conceptus debilis
reddicur Si cxtinguitur. Ideo confultum eft,
quando
 1 1 © Alberti Magni Lihellm ,
quando mulieres petunt carbones vel aliquid
confimile, qnodeisminiftretur. Vidienimde
quadam muliere , quse cum impraegnata fuiffet
petiitpomarecentia , qu9e cum habere non po-
tuit , cccidit ad lectum 8c intra diem &: nodtem
,

nihilguftavit, necpanem necpotum , & fue-

runt circa eam juvenes mulieres & ancillge
quge prius rion concepcrant, quibus illa fue-
runt occulta: 8c quando imprasgnata petiit
poma recentia , & ancillse aftantes dixerunt,
non invcniuntur , loquentesinterfe, quodve-
nenofum efl: dare m^ulieri poma , quia viderant
in febricitantibus conlimile 8c inparte illa
deceptse Tunt tunc autem illa imprsegnata , ex
:

carentia pomorum multum fuit debilitata , in

tantum quod antequam ad debitum
foetus
terhpus pervenit, mortuus exivit, in cujus
egrefili illa laboravit diebus duobus & nod:i-
bus', 8c anteegrcfTum mulier emiiitfanguinem
per nares duobus diebus, 8c una nodte: ille
vero fanguis fuit menftmofus, 8c fignum
corruptionis fcetus fuit illud. Juxta illud
Hippocratis, menftruis fluentibus impoflibile
eft foetum efle fanum. Ideo utomnia illa pe-
ricula evitentur apud omnes imprsegnatas
bonum eft quod mulier in cuftodia habeatur
8c modice moveatur, Sc ut ei cibaria molHa
&. lenia miniftrentur, 8c omnia juxta appeti-
tum profequantur.
In toto hoc textu recitato fonit auFior dm
documenta , (^ fatls manife(!e patent ex teactu.
Sed antequam noftrum fermonem ad alia
eon-
 . De Seeretis Mulierum. 1 1

Gonvertaraus, notandum etl unum notabile

iignum , quod
ad cognitionem mafciili in
fit

utero matris exiftentis, 8c elt illud. Accipiat

aquam mundam de fonte claro 5c puro , 8c
procuret iibi unam giittam fanguinis vel
la6tis de dextro latere mulieris, 8c infundat
guttam illam aquae. Si tunc gutta petit fun-
dum , fignum eft mafculi , fi vero fupernatave-
rit, fignum eft fcemellse. Item fi dcxtera
mammilla fuerit major finiftra, improegnata
eft mafculo , li vero finiftra major fuerit, foe-
minam portat.
Hic aitHor ponit fecundnm documenttim.
Et 7iota quod quande mulier concepit , tunc
debilitatur ^ variatur gratia feeti^ concepti-
inipfa: ^ ideo quicc^uid cupit, (Ibi detur^ ^
Jlnoni tunc evenit doloreo quod appetitus non
procedit') quia 'voluntaf deteHatur in profe-
quendo quod diligit. Fnde nihil appetit ?iifi
fuerit animatum, ex tertio de anima. Et per
comjnent. 3 Et hic patet , quia voluntas ejl ap^
.

petitus intelkBtts ^
femper efl hona ftmplici'
ter ) njel apparet. Vnde emnia hanuyn appetunt i
ut patet per definitionem horii quam dat Arijf'.
in principio primi Ethicorum dicens. Bonum
eft quod omnia appetunt. Rota quod pofi con-
ceptionem, quando menjhuum fiuit , .hoc efffi-
gnum defiruHionl^ foetus , quia foetm dehet nm
triri de menfruo fed fi modicumfluit
fluente >

hoc fit ad purgationem natur^ > ns fcetm fufo'

cetur i hoc efi coynmQdnm.
III Alherti lAagni Lihllm ,

De Spermatis Ratura ^ DigeJitQne.

CAPU T ULT I N5 U M.
pRiufquam vero finem didtis imponamus
^ (ut noftra dodlrina fubtiliter & magis com-
plete habeatur) cum de materia m.enftruorum
aliqualiter didtum eft , tranfeundum eft ad
materiam fpermatis in viro. Sperma vero ut
fupra diftum eft, nihil aliud ell: quam fupe}'-
f,uuyn alimenti , quod in fubjfantiam rei alen-
'dtenon cedtt , juxta quod notandum , quod Me-
dici quatuor ponunt in homine digcfliones.
Et dicunt quod talis eft modus nutritionis,
quod primo cibus manducatus in ore , dirigitur
ab ore ad ipfum flomachum, & ibi fit digeftio
prima, 8c ibi fep?.ratur purum terreflre ab im-
puro terreftri, &. illud impurum dirigitur ad
vifcera , 8c ulterius emittitur per feceffum Sed .

purum hoc ulterius dirigitur ad hepar, &: ibi

fit 2. digertio. Ettunciterum ibifeparatur pu-

rum aquaticum ab impuro aquatico. Impu-

rum aquaticum dirigitur ad veficam & ulte- ,

rius per mitluram emittitur, fed purum diri-

gitur ad cor , 6c fit ibi 3 . digeftio , & feparatur
purum ab impuro. Impurum dirigitur ad va-
la feminalia, 8c ex iilo fit fpermainviroScin
itiuliere mcnftruum : fed purum eft fanguis
8c iliud dirigitur a corde per magnas venas
quse dicuntur capillares, per quas venas diri-
gitur fanguis ad fingula membra 8c in illis ,

membris fit ultimadigeflio , 8c iterum fepara-

tur purum ab impuro, 8c impurum cmitti-
tur
 De Secretis Mulierum, 115
turper iudores per ungues, 5c coniimilia:
8c
Hocautem purum convertitur Sc congelatur
in fub.lantiam alimenti , ita quod tales pori
qui iiint evacuati per calorem naturalem j ibi
econyeribrepleaatur, Scfiplus veniret quam
eil deperditum, augmentatio,
tunc dicicur
fed ad hocrequiruntur quatuor. Primo mate-
ria futliciens ell panis 8c coniimilia. Secundo
potus recipiens illam quartam digeftionem.
Terrio natura dillribuens. Quarto calor natu-
ralis converteas alimentum in alitum.
Hic aii^or exequitur de ultimo moti-oo li-
bri , (T^ Ojiendit modiim generationvs fpsr?natis.
Nota , q:iod horno efl optima digeftionis <^
fuhtilicris , ^uia ef ?nagni cahris , propter ^
mnltos labores digerit
*
^
confiimit Immidwm^
cfuia calor agit in humidmn (icut in ftibje-
Huyn, (^ cakr facit exhalare humidum radi'
cale , ideo oportet efe refiauramentmn caloris ,
7ie conjurnat humidiim radicale , fic mors ^
fequeretur , quia confumpto humido radicali
in quo confiftit njita t null^ profunt medicinte j
fed tamen nota^idum , quod unicum indivi-
diuim per aliquam medicinam potefi 'vivers
p:er annmn vel amplius , ftne nutrimento fcut

exfertuw ef , fed hoc non potefi fleri nift curfu ,

comyn.mi. Nota quod maficatio eflqujedam

contritio cibi faHa per dentes , c^ fc natura
ordinavit in anteriorl parte dentes acutos ut
bene dividmit cibum , fed in fine latos ordina^
'vitpropter maficatiQnem.
Verilis
Sunt
114 Alberti Magni LihUm ,
Sunt hominis dentes triginta duo come-
dentes.
Sed de his quae didta funt , confurgit dubi-
tatio quaedam , utrum ipfum hu-
calor agat in
midum ? confuetudo , ficut operatio caloris in
€o^ guod calor naturalis. Pro quo fciendum
quod^cundum Ariftotelem 4. Meteor. cap.
de operatione, quod triplex eft operatio quae
ex parte caloris accipitur in capite de opera-
tione qualitatum adtivorum. Trima operatio
caloris in quantum calor habet dilTolvere 8c
cxhalare 8c congregare homogenea , Scdifgre-
gare heterogenea, Secundum patet , quia fi
accipitur una maffa de auroSc argento ,&: po-
natur in ignem, calor facit fiuere aurum ab
argento, 8c e converfo. Et liclocutuseftPhil.
a.degeneratione, ubi dicit, quod calor deter-
miriatus agit tanquam organum , fcilicet fecu-
ris, vel bipennis femper diffolvit conjunfta.
Sed calor in eo quod naturalis caior habet in
fe virtutem formativam uniufcujufque rei vel
naturss, cujus calor dicitur eife naturalis, 8c
(ic in eo eft virtus cceli , vel virtus motorum
coeleftium, 8c vis feminis, complexionis , vel
formse illius naturae quam format. Sicut con-
tingit videre in calore feminis plantae 8c ani-
maiis, ubi eft vis quse vocatur form^ plantae.
Et eodem modo credo quod li in naturalibus
quantum calor naturalis habet dirigere humi-
dum , vel proportionetur fibi fubje6lum fecun-
dum exigentiam cujuflibet fpeciei. Sic ergo
§ducit humidum ipfum confumendo non , in
Quan-
 . __ De Secretis MuUerum, 115
^aantum calor , fed in quantum calor naturalis»
qui in digeftionem accipitur , quia in digeftione
accipitur illud humidum, &: illa digeftioter-
minatur ad fpeciem ejus cujus eft humidum >
,

ficut ad fpeciem partis plantae, vel animalis,

vel hominis & hoc nullo modo faceret ia
,

quantum eft calor , (td potius refolveret totum

humidum, ita quod in ficcum terminaretur.
lllis viiis &; intelle6tis breviter ad propolitum
redeamus, 8c dicamus q\iod ^erma nihil aliiid
ej^ quam fuperflimm alimenti^ qmd in fub-
Jrantiam alenda non cedit. Et ftc ex his
rei
quae d\0:x funt, m.anifefte apparet, quae fit
deiinitio ipermatis fecundum illa quse aliqua-
liter prius fuerunt ignota. ergo tantumCum
digeritur in utero prsecipue juxta tertiam di-
geftionem, quia tunc non totum ceditadde-
perditum, ^cd per reftaurationem mittitur ,
vel mutatur in cruorem fanguinis fubtilis , lc
datur ad vafa feminalia , ubi virtutc tefticulo-
rum illud etiam dealbatur 8c fermentatur , idco
fperrna viri eft albi coloris propter uitimam
decofiionem quam habet ex parte tefticulc-
rum. IUud idem Iperma amplius emiftum a
viro, nimium deftccat corpus , quia virtutem
humetStandi 8c calefaciendi habct. Calore
autem extrailo 8c humido, fit debilitatio vi-
tse, confequens mors. Et koc eftcaufa
8c per
quare illi qiii multum coeunt 8c frequenterj
non funt longss vit^ , quia corpora a naturali
humido exliccantur, 8c deiiccatio eft caufa
mortis, Caufa crgo fdHicIente polita ponitur
eifedus
li6 AlhertiMacrni Lihlks
o «

effcdus ejus. Et huic ccnfonatquoddicitAri-

fcot. I. de ]cngitate 6c brcvitate vitse , quia
fperma amplius emifium deflccat corpus. Et
Ribdit Propter hcc cnim mulus longioris
:

vitse eft quam annus vel equus, exquogeni-

tus eft, ut fcemellaemarculis, fim.arculicoiti-
vi funt. Et fubdit, quod propter haspafiicnes
mafculi brevicris vitjeiunt fcemeljis. Ellenim
generaliter verum , quod mafculi longioris
vitas funt fcrmiellis, li coitivi non fuerint. Sic
ergo ex iritentione philofophi patet quod vita ,

hominis ccnhftit in calido 8c humido radica-

liter , quamvis in aliis infrrumentaliter 8c mi- ,

nifterialiter, 6c {ic patet quod coitus exiiccat.

Eti^m , quod pofita caufa confervante
patet
cffedlum ponitur 8c ipfe eftedus.
, Si vero
caufa deftrueretur , 6c effedus defirueretur.
Ergo a primiO ad uhimum , coVtus qui ampHus
fit, efl caufa brevitatis vitae , 8cc.

Scqtiitur de materia jperwatis ^ per njeneriibi-

kfn Anjiceyinajn covjcriptum.
/^ Irca materiam fpermatis funt qusedam
notanda adhiic, fcilicet quod fpermja viri
aliquando efl durum , 8v: benedecodum deco-
ftione tefticu^orum , ita quod quaelibet pars
inefl parti , in modura ladtis coagulati , 8c illud
fperma album efl velut h.c coagulatum forti
coagulatione : habet tamen naturam confir-
mandae infiu>:ibilitatis, ncn in partibus fuis
fed de genitalibus vafis tefliculoram. Aliter
cnim non expelleretur de vafis genitalibus in
V ul-
 De Secretis MuUerHm, 1
1

vulvam mulieris. Et de fpermate genera-

ifto
tur robuftus 8c fortis foetus. Et aliad iemen
tonue 8c in fuis partibus fluxibile 8c illud noa ,

eH: bene decoiilum , li illud expellitur, 8c in

matricem recipiatur, fit e.x eo foetus tenuis 2>c
fragilis naturx, 8c illud liabet naturam ladis
liquidi 5c tenuis. Contingit enim aliquando
debilitatio naturjc apud foetum , quod caput
debilitatar, 8c hoc quanio mulieres imprGS-
gnatsealium puerum prius genitum cum alio
nutriunt. Caufa vero hujus debilitationis eft,
(^uiaifta materia de qua puer exillens inute-
ro debet pafci 8c nutriri , cedit in alimentum
pueri prius geniti, quem Ia6tat matcr , 8c ifte
cafus continpt hodierni die propter inexpe-
rientiam mulierum , caufam illius defdus
nefcientes ideo raulieres impr<«gnat3e nun-
:

quam deberent laclare pueros poft conceptio-

nem vel imprxgnationem alterius pueri vel
foetus, propter caufas fuperius enumeratas.
Ric ariFfor fonit; duhii^m , ^ fat patet in
textu. Nota quod calor in animali non facit
dig^ihoJiem in qnantnm calor , fed in quantnm
,

eji hene regulatnm ah anima. Et ideo pecca^

njerFMt aliqui antimi dicsntes , quod in plan-
tis ejfet nutritio , O" in fu^eriori parte efet ah
igne , &
in inferiori ejfet a terra hoc nmi va- ,

let i qnia dicit Arifioteles fecimdo de anima,

qiiod Ji Jic ejfet , tunc fnixtum cito dijfolve-

vetur. ^iuid enim continet elementa in mix-
to nift anima ? Unde , anima eft princi-
pium omnis a<5tionis > fed cakr five fpiritus
fmt
1 8 Alherti Magni Lihellus ,

funt iiijlmmeyita , qnia fmt in njirtute mima ,

^ non in virtutefui ipjius.

C O N C L U S I O.

TjIS viiis finem dfftis imponamus , 8cgratias

^^ Deo reddamus
, qui noftrum in hoc opere
8c in aliis illuminat intelleftum. Et de omif^
fis peto veniam 8c auxilium divinse grati^ , a

qua omnis iapientia orta eft &: vita geterna.

Ad quam nos Deus omnipotens 8c gloriofus
cundlagubernansatqueregens, perducat. Qui
cum patre 8c fpiritu fancSto vivit Scregnat, 8c
in quo eft fumma fecuritas, tranquillitas, ju-
cunditas , 8c fine finc seternitas fan^torum
cxiftat omnium per infinita feculorum fecula
AM E N.

Liber aggregationis feu liber le-

cretorum Alberti Magni?
de
virtutibus Herbarum, Lapidumjdc Ani-
malium quorundam.

L I B E R P R I MU S.

De 'virtutib'Hs qufimndam H^rbarum.

Icut vult Philofophus in pluribus
locisyomnis fcientia degenere bo-
norum eft. Veruntamen enim o-
peratur aliquando bona , aliquan-
do mala, prout fcientiamutatur
ad
 DeSecretis Mulierum, 119
ad bonum Sc ad malum finem , ad qucm opera-
tur. Ex quo concluduntur duo. Quorum unum
8c primum cft quod fcicntia magicalis non efl
,

mala. Naraque per ejus congnitionem poteft e-

vitari malum&profequibonum. Concluditur
etiam fecundum eum quod effedlus laudatur
propter finem. Atque vituperatur etiam finis
lcientiae aliquando non ordinatus ad bonum vel
ad virtutem Ex hoc fequitur , quod fcientia vel
.

operatio aliquando bona vel mala. Quia igi-

tur magicalis, feu cognitio bonaeft, utpi^se-
fuppofitum eft , 8c mala aliquantulum extftit
in ipeculatione naturalium, fecundum quod
ex antiquis autoribus examinavi 8c percepi
imoSc egomet A l b e r t u s,utin pluribus ve=
ritatem inveni 8c veritatem fuppono quo ali-
, ,

quo ex Chyrandis libro Alchorat. Primo naf-

rabo de quibufdam lierbis. Poft de quibufdam
lapidibus. Tertio de quibufdam animalibus^
8c devirtutibuseorundem.

Eliotropia. Lilium.
Urtica. Vifcus qucrcinus.
Vijga paftoris. Centaurea.
Chelidonia. Salvia.
Provincia. Nephta , Verbcna
Linguacanis. MelifophylosT
Jufquiamus. Rofaierpentina.
Prima herba apud Chaldseos vocatur Ircos 1
apud Grsecos Mutuchiol apud Latinos Elio-
:

tropia. Cujus interpraetatio dicitur ab Elyos.

quod eft Sol: 8c tropos converfio, quia con=
verfs.
120 Alberti Magni Lilellm ,
verfa eft ad folem^ Hujiis autem virtus mira-
bilis eft, quia fi iilacolligaturfoleexiftentein
Leone in Augufto , & volvatur in laurifolio 8c ,

fimul addatur dens lupi, &: feratur: nullus

contra furentem poterit habere vocem lo-
quendi, nifi verba pacifica. Etfi enim afiquis
furetur , &
in nocle fub capite fuo ponat , vidc-
bit furem 8c omnes ejus conditiones. Et ite-
rum : fi prgedi^Vft ponatur in aliquo tcmplo
ubi fint mulieres, quarum connubium parte
fui frangatur , nunquam poterunt exire de tem-
plo, nifi deponatur. Et hoc ultimum proba-
tum eft 8c veriffimum.
Secunda herba vocatur a ChaldaeisRoybra,
a Graecis Olieribus, a Latinis vel Gallis Urti-
ca nuncupatur. Hanc herbam tenens in manu
cum mille folio fccurus eft ab omni metu 8c
:

ab. omni phantafmate. Et fi id ponatur cum

fiicco Sempervivae , 8c ungantur manus , 8c refi-

duum ponatur in aqua , 8c aquam inter ubi 1

funt pifces, ad manus ejus congregabuntur , ,

8c etiam ad pifcellumi. Et fi extrahatur , ftatim i

refiliunt ad loca propria ubi erant prius.

Tertia herba a Chaldseis Lorcmborojt di--
citur , a Grsecis Allomot , a Latinis Virga pa-
ftoris. Herbam hanc accipeSccum fiiccoman--
dragorae diftempcra 8c da cani vel alteri ani--
,

inali, 8c impr^egnabitur in fuogenere, 8cha- =

bebit foetum in fuo genere. De quo faiu fii

accipiatur dens raaxillaris, 8c intingaturind-
bo vel pctu , omnes qui inde potabunt , mox
incipiunt belium , 8c cum volucris delere, da-
cis.
 De 'virtutihus Herharum. iii
cisfuccum amantile id efl valeriae 8c fiet fta-
, , ,

tim pax inter eos.a»' Quarta herba a Chald^is

Aquilaris dicitur, quia nafcitur terapore quo
aquilfs faciunt nidos fuos , a Grsecis dicitur
Valis , a Latinis Chelidonia. Illa herba tem-
pore quo hirundines faciunt nidos, nafcitur:
quo etiam aquili^. Hanc herbam fi quis cum
corde talpse habuerit, devincet omnes hoftes,
omnes caufas , 8c omnes litcs removebit. Et
fi prsedidla ponatur fuper caputinfirmi fidc- ,

iDct mori , flatim cantabit alta voce : Si non

lacrvmabit.
"
Quinta herba a Chald^eis Iterifi dicitur,
a Grsecis Vorax , a Latinis Proventalis vel
Provinfa. Illa enim pulverilata cum ver-
mibus terrae circum volutis , &; cum fempcr-
viva , amorem inducit inter virum 8c uxo-
rem fi utatur illa in cibariis. Et fi compofitio
iflorum cum aliquantulo fulphuris pona-
tur in flagno , ubi funt pifccs , omnes morien-
tur. Et fi ad os bubali ponatur, ftatim cre-
pabit per medium : 8<: hoc experimentum
efl a modern"^. Si iterum didla confedio po-
natur in igne , i^atim convertetur in lividuni
colorem.
Sexta hcrba a Chaldsis vocatur Bicith,
a Grascis Retus , a Latinis Ncphta. Hanc
herbam accipe, 8c mifce cum lapide inven-
to in nido upupsc avis , 8c frices ventrem a-
licujus animalis , 8c impraegnabitur , 8c ha-
bebit foetum in flio gcnere nigerrimum 5 Et
fi eis ponatur ad nares , flatim ad terram ca-

_F dunt
I2i Alherti Magni Lihellus ,

dunt velut mortua. Poft modicum vero fpa-

tium curabuntur: 8c fi gjsedicftum compofi-
tum in vafe apum ponaturnunquamfugient,
fed ibi congregabuntur apes. Et fi apes fub-
mergantur, 8c quafi moriantur &: in confe-
«Ctione prsedida ponantur poft modicum
temporis , 8c pei- fpatium unius horse recupe-
rabunt vitam. Nam 8c illud proportionatur
-qualitati deperditae , 8c fignum ab hoc eft quod
fi mufc22 fubmerfse in cineribus tepidis po-

nantur , poft modicum fpatium vitam recupe-

rabunt.
Septima herba a Chald^eis Algeil , a Grje-
cis Orum , a Latinis Lingua canis nuncupa-
tur. Herbam hanc cum corde raniculse, 5c
ejus matrice pone ubi vis, 8c poft modicum .

temporis congregabuntur omnes canes vil-

h^. Et fi pr^dicxam fub pollice pedis habue-
ris , omnes canes obmutefcent , nec pote-
runt latrare, 5c prsedidram in collo alicu-
fi

jus canis pofueris, ita quod non poflit ore

attingere , femper vertetur in circuitu ad mo-
dum volubilis rotse, donec cadet in terrami
vclut mortuus , de hoc eft expertum noftrps
tempore.
•
06iava herba a Chaldaeis' Manfefa , a Grse-
cis Ventofin , a Latinis vel Gallis Jufquiamus
dicitur. Hanc herbam accipe 6c milce cum
Realgalis, 8c Herrnodactilis, 8c pone in cibo
canis rabidi, 8c ftatim peribit: 8c fi fuccum
cjus cum fupradid:is pofueris in fcypho ar-
genteo minutiilnme frangetur , 8c li iupradi-
 De VirttUihus Herharum, 125
(ftum cum fanguine leporis juvenis commi-
fcueris, &: in pelle lepcris conferves, omnes
lepores congregabuntur ibidem , donec remo-
tum fueait.
Nona herba i Chaldseis Ango, a Grxcis
Amala a Latinis Lilium.
, Si hanc her-
bam fble exiftente in Leonis figno colle-
geris, 5c cum lauri fucco commifcueris^^
dcinde fub fimo tempore aliquo fuccum il-
lum pofueris , fient vermes. De quibus fi
fiat pulvis , 8c ponatur circa collum alicii-
jus, vel in veftimentis fuis, nunquam dor-
miet, vel dormire poterit, quoufquc depo-
_fitum fuerit. Et li prxdi6i:um fub fimo po-
flieris 5c de vermibus inde nafcentibus ali-
qucm unxeris, ftatim inducetur ad febrem-
Et fi prasdi£i:um ponatur in vafe aliquo, ubi
{it lac vaccae & coopcriatur de pelle ali-
cujus vaccse unius coloris , omncs vaccse
amittent lac fuum , 8c hcc maximeexpertum
eft tempore noflro a quibufdam fbrtiiatori-
bus.
Deeima herba a Chaldasis dicitur Lupc-
I
rax , a Grgecis Efifena , a Latinis Vifcus querci
&: crelbit in arboribus transforata arbore.
Hsec herba cum quadam alia herba quse dici-
tur Martegon , id eft fylvium , ut fcribitur liii-
,

gua Theutonica , omnes feras aperit, 8c fi

prcfdidlum compolitum in ore_alicujus pona-
tur, 8c cogitetur dealiquo, fi debet accidere
cordeinfigitur , fi autem non , corde refilit. Scd
fi prjedi^tum ad arborem fufpendatur cum ^la
F 2 hirun-
 1 24 AlhertiMagni Lihe^^ »
hirundinis, ibi congregabuntur aves bcneper
quinque milliaria, &: hoc ultimum tempore
meo ell cxpertum.
Uiidecima hcrba a Chaldaeis Ifiphilon dici-
tur, a Grsecis Orlegonia a LatinisCentaurea
,

vocatur. Hanc autem herbam dicunt Magi

habere mirabilcm virtutem. Si enim adjun-
gatur cum fanguine upupjE foemellae Sc po- •

natur cum oleo in hicerna, omnes circumftan-

tes credent fe efle Magos , ita quod unus altero i

credet fuura caput fit in terra, 8cpedesincoe-

lo , 8c fi prsediftum ponatur in ignc ftellis lu-
centibus videbitur quod ftellse currant ad in-
vicem 8c debellent: 8c fi iterum praedidum
cataplafma ponatur ad narcs aliciijus, pras ti-
more quem habebit fugiet vehementer , 8c hoc
expcrtum eft.
Duodccima herba a Chaldseis Colorio , vel
Coloricon, a GrsscisClamor, a LatinisSalvia;
communitcr eft nuncupata. Haec autem her-'
ba putrefa<3:a fub fimo in vafe vitreoprocreati
quendam vermem vel avem habcntem caii--

idam in modum merulje, decujusfanguinc 11

tangatur aliquis in pe6lorc emittet fenfum
- per quindenam 8c plus. Et fi prsediftus fcr-
pens comburatur, 8c ponatur cinis inJgne,
flatim fiet yfitis tonitrui horribilis. Et fiprae-
di6tus pulvis ponatur in lampade 8c accenda-
"
tur , videbitur quod tota domus ferpentibus
'
repleatur. Et hoc eft expertura a raodernis.
Tertiadecima herba a Choeldseis Olphanas >
g Grxcis Hilioron, a Latinis Verbena dici-
turi
 De vlrtutihus Herharum, 125
tur. Hxc autem herba , ut referunt Magi
colleda Ible exirrente in figno Arietis , 6c
conjeda cum granoPseonicEuniusanni, cadu-
cos a malo morbocurat. Etiiponaturinter-
ra pingui, poft oifto feptiraanasgenerabuntur
vermes , qiii li aliquem tetigerunt , ftatim mo-
rietur, Et fi prsedidlum ponatur in columba-
rio, omnes columb^e congrebabuntur ibi. Et.
fi.pulvis illoriun in fole ponatur, videbitur
quod fol fit lividus. Si autem pulvis ponatur
in loco ubi homines habitant, vcl jacet inter
duos araantes , ftatim fit lis vel malitia inter
eos.
Quartadecima herba a Chaldaeis Celeyos
dicitur, a Grarcis Calini, a Latinis Melifo-
philos, de quaMacerfacitmentionem. Hasc
autem herba coIle6la viridis 8c conjefta cusn ,

flicco cyprefli unius anni pofita in pulmento

facit pulmentum videri plenum vermibus, 5c
deferentem facit effe benignum 8c gratiofum ,
£c adverfarios devincere. Et ii prEedidla hcrba
ligetur collo bovis, fequetur te, quocunque
leris, 8c ii prsedifto fucco corrigiam mUbue-
ris, £c de tertia partc fudoris hominis ruili
8c te fub afcellis ilatim cingens crep;;(bit per
medium.
Quintadecima herba a Chaldieis Egle-
rifa , a Graecis Yfaphinus , a I^tinis Rofa
dicitur, 8c eil herba cujus flos eil: notiifimus.
Accipc granum ejus 8c granum linapis, 8c
pedcm muftelse , hsec fufpende in arbore , 8^
de caetero non frudificabit. Ec li prsedi6lum
F 3 pona-
ii6 Alkrti MagmLiheHus ,

ponatur circa rcte, congrcgabuntur ibi pi-

lces. Et fi magaris mortuum fuerit , 8c in com -
jtiixtione praedi6ta. pohatur per dimidium
diem: licet tamsn non acqairitur, recupera-
bit vitam. Et li ^pulvis priEdi6tus ponatifr in
lampade, poftea accendatur, omnes videbun-
tur nigri ad modum fatange. Et fi pulvis prse-
ditflus admifceatur cum oleo olivse 8c cum ful-
pliure vivo , 8c de hoc ungatur domus fole lu-
cente, ipfatotavidebiturflamma.
Sextadecima herba a Chaldseis Cartulin , a
Grsecis Qiiinquefolium , a Latinis Serpentina'
vocatur, Hsec herba apud nos latis cfl: nota.
iixc aatcm herba cum folio trifolii inhumata
generat ferpentes rubeos 8c virides, dequibus
£ fiat pulvis , 8c ponatur in lampade ardente vi- ,

dcbitur ibi copia ferpentum 8c fi fub capite a- ,

licujus ponatur, de c*etero non fomniabitur

ibi.
Modus autem operandi omnium praedi-
^orum eft, ut effeiius bonus lit in planeta bo-
no , 8c malus in malo , id efl , in horis 8c diebus
eorum.
Virtutes herbarum 7. fecundum Alex^an-
druni Imperatorem , 8c his quidem virtates
habuerunt ipl'^ ab influentia planetarum".
Contingit autem unamquamque percipere
virtutem fuam a fjperioribus naturalibus.
Prima autem herba Saturni quse Affodilius
dicitur. Succus ejus valet ad dolorem renum
8c tibiarum. Et datur patientibus dolorem
VQficx , radixejuscodaparum. Etdxmoftiaci
vel
 De virtutihus Herharum, 127
vel iplam deferunt in linteo
melancholici
mundo Sc liberantur , nec in domo patitur effe
8c li ibidem fuerint. Producentes dentes pueri
8c eam ferent, line dolore eos producent, &c
eft bonum ut homo deferat fecunda no£te ra-
dicem , quia non timebit , neque Ixdttuv ab
aliis.

Herba fecunda Solis dicitur Poligonia vel

Corrigiola. H2e#enim herba nomen fufcepit
a Sole: nam eft multum generans. Sic enim
8c hsec herba efl: multos faciens modos. Hanc
quidem herbam alii appellaverunt Alchone,
quae eft domus Solis, hsec enimherba, fanac
pafliones cordis 8c ftomachi. Qui attingic
hanc herbam habet virtutem a figno fuo vel
Siquisautemfuccumbibit, faciteum
planeta.
multum coire. Etfiquis deferatradicemejus,
curat pafliones oculorum. Et fi antiquam a-
liam habuerit pafTionem 8c potaverit fuccum
non fupervenit ei oculorum. Juvat
palTio
etiam Phreneticos, li eum fecum
deferuntin
locis , id eft , ped:ore. Juvat etiam Peripneumo-
dicos , Sc facit eis bonum anhelitum 8c f&cit
etiam ad fluxum fanguinis Melancholici.
Hcrba tertia Lun^ Chrynoflates dicitur,
fuccus ejus purgat eiracerbationes flomachi,
Ithoracis 8c caflorem , quia oflendit fe effe
iherbam Lun-a;. Flos autem hujus herbx pur-
gat fplenes magnos 8c curat ipibs. quia ipfe
erefcit 8c decrefcit ficut Luna. Valet ad oph-
thalmiam 8c facit acutum vifum
, , & valet
contra fanguinem oculorum. Si radiceii\
.
F 4 _
ejui
1 18 Alherti Magni Lilellm 9
fijus tntanl ponis fuper CKZulum, mirabilitCF
vifum clarificat , quia lumen ocu-lorum
propinquatum myfticum fubftantiae Lunse.
Etiam confcrt malum ftomachum habenti-.
bus, qui non pofrimt cibum digerere, biben-
do fuccum ejus amplius valet habentibus
:

icrophulas.
Herba quarta, Arnogloffa dicitur. Radix
hujus herbae valet contra do^jtem capitis mi-.
rifice, quoniam opinarur eife domus Martis
aries , quse efi: caput totius mimdi. Vaiet ctiam
contra malas confjetudines tefticulorum , 8c
iilcera putrida Sc fordida , quia domus eft
fcorpio quia pars cjus retinet fperma , id eil
:

femen quod venit contra tefticulos. Valet e-

tiam fuccus ejus dyfentericis 8c hermoptoicis >
St ad vitia hemorrhoidarum 8c ftomachi , dum
C[uis eum biberit.
Herba quinta Mercurii dicitur Pentaphit-
!on , a quibufdam Pentadadylus , ab aliis Se-
pedeclinans, k quibufdam Calipendalo. Ra-
dix hujus herbae fanat plagas 8c duritiem , tri-
ta 8c emplaftrata. Amplius fcrophulas di-
luit velociter , fi fuccus ejus bibatur cum
aqu.i. Sanat etiam farigos 8t paffiones pc-
cloris feu dolores li fuccus ejus bibatur:
Solvit' etiam dentium dolores , 8c fi fuccus
ejus ore tencatur, omnes oris curat pairioncs.
Et 11 quis fecum deferat , opus dat &: auxilium.
Amplius ii quis vult a jege vcl aprincipepe-
rere aliquiJ, copicim dat eloqaenti^e, li ie-
cuiii cam habeat, ovabtinebit quad volueric.
Va-
 De virtutihus H. rharum. r z9

Valct etiam in ilithaii Sc difuria luccus ejus

habitus.
Hcrba fexta Jovis dicitur Achaton , a qui-
bufdam Jufquiamus. Radix ejus pofita fuper
buboncs eos diipergit £c obfervat locum a
, :

phlegmone. Si quis eam portaverit antcquam

ei palfjofuperveniat nunquam bubonem ha-
:

bebit. Confrrt etiam radix ejus podagraeduni

ponitur trita fupcr locum patientis, 8c hasc
quidem operatur virtute fignorumhabentium
pedes, vel habentium afpe£tum fuper pedes;
& fuccus ejus fi bibaturcum melle, cummel-
Hcrato, confert doloribus hepatis, 8c omni-
bus ejus paffionibus, quoniam Jupiter tenet
hepar. Similiter confert volcntibus multuni
coTre. Eit 8c utilis ut eam deferant fecum yon
lentes diligr a mulieribus. Facit enim dcferen-
tes laetos & deledtabiles.
Septima herba Veneris dicitur Pifterio-
na , quibufdam Hierobota dicitur , id. eft,

herba columbaria 8c verbena. Radix hujus

herb^ collum finat fcrophulas 8c
pofita fuper
iparocidas bubones cclli 8c ftaphylion,
8c
ideft, urinae deftillationem Sc yf.non ponatur :

iemplailrum Sc eft comparatum paffioni-

ibus iftius loci. Sarrat etiam fciffuras Sc con-
idylomata, id efl durities, quse naicuntur in
lano 8c heraorrhoidas. Si fuccus ejus cuni
j
melle in aqua cocta bibatur , fubtilitat ca
\c\ux funt in pulmonc, 8c facit bonum anhc-
litum , nam detinet pulmonem. Valet etiam
muitum in aphrodiiia , id efl , coitu quia fuc-
F \f cus
I p Alherti Magni Lihllus ,
cus ejus auget multum fperma , cumquisvitk"-
CGire addit ad de(iderium ejus , Sc major virtus
ipfius herbae eft, quia fi quis eam portaverit,.
crit multum potens in coitu. Verum tameni
teneat aliquid aliud , nifi iftam herbam tan-
tum. Si quis ponat eam indomo, velvinea,
vel in terris , abundanter habebit reditus. Am-
plius radix ipfius valet omnibus illis qui vo-
lunt plantare vincas vel arbores , 8c infantes
portantes ipfam erunt bene difciplinati , &. a--
niantes dodirrinam, &
erunt Iseti 8c gaudiofi.
Confert etiam pofita in purgationibus 8c re-
pellit dsemones omnes,
Pi^sedictas tamen herbas
a 2 g. die Lunae uf-
incipiendoconedrionem ipfam^
qtie ad triginta
levare a Mercurio pcr totam horam dierum
evellendo fac mentioncm paffionis , ut rei , fci-
Kcet nomina paflionem vel rem propter quam
ipfam coJHgis, 8c ipfam accipe herbam. Loca
tamen ipfam fliper fi^umentum , vel hordeum
^ ea uterc ad opus tutrm poftea^

Sx^lkitLiierfrimui,

M^
 De P^iutihus Lapidum. 13

L I B E R S E C U ND U S

jiJberti Magni , ^ efl de njirtutibm Lapidum

qjionmdam.

M
A cum didtum fit de virtuHr
bus herbamm quarundam , &.
de modo agendi, nunc in pr^-
lenti capitulo dicendum efl dg
Lapidibus quibufdam , 5c eorum
•effectibus , 8c qualitcr polTunt accipi magna
mirabilia opera.

Magnes. Feripendanus. Medor.

Opthalmius.
Onyx.
Adamas.
Agathe.
Corallus.
Chryftallus.
Chryfblytus.
Eliotropia.
Epiftrites.
Chalcedonius.
Chelidonius.
Gagates.
Bcna.
tfthmos.
Tabrices.

Si vis fcire utrum mulicr tua ^t eaila, ae

cipe lapidsm qui Magnem vocatiur. ' Eft au
1 ^a Alherti Magni Lihellm .,

tem ferruginei coloris , 8c invenitur in mari

indico, 8c aliquandp in partibus Tiiutomi?e,
in illa provincia qux Francia orientalis vo-
catur. Suppone ergo lapidem hunc capiti
mulieris, Sc {i cafta eft, ipfa maritum am-
plexabitur , fi autem non , ftatim cadet e le£ro
Ad hos autem fi lapis ifte ponatur fuper car-
bones in quatuor angulis domus , dico tri-
tus , 8c fuper carbones fparflis , dormientes
fugient 2£des8crelinqLienttotum 8c tuncpof- ,

funt fures refpicere totum quod volunt. Si

vis fieri invilibilis, accipe iapidem qui dici-
tur Ophthalmius, 8c involve in folio auri.
Et dicitur lapisOphthalmius, cujuscolornon
nominatur, nam multorum colorum Sc eft ,

hic talis virtutis, quod

circumftan^
vilus
tium excxcat vel abortat. Conftantinus au-
tem pugno clauib reddebatur per eum invili-
bilis.
Si visincitaretriftitiis, timores 8c phanta-
atque lites , a.ccipe lapidem qui
(las terribiles
yocatur Onyx, qui eft nigri coloris 8c inveni-
tur melius genus ejus repletum albisvcnis 8c
venit de India in Arabiam , Sc collo vel digito
llifpendatur , ftatim triftitias in ho-
excitat
mine etiam in fomno excitat
&c terrores: Sc
Phantaftas terribiles, 8c etiam lites, 8c hoca-
pud modernos eft expertum.
Si vis comburere manus
alicujus fine ignc
a.dhuc 8c fugare areticam: Accipe lapideni
€jui vocatur Feripeadanus, qui eft flavi co-
loris, q^ui ii fiiipendatur collo alicujus, curat
'

aretf-
 De virtutihus Lapidum, 155
aretlcam: & iterum li ide lapisfortiusftringa-
tiir, ftatim adurit manum', 5t ideo leviter 5c
faaviter vult palpari.
Si vis accendere animum alicujus ad gau-
dia 8c ejus ingenium acucre. Accipelapidem
qui Silonites vocatur, 5c nalcitur in gi*emio
telhidinis Indici Sc efle varium dicitur, albo,
rubeo purpureoque colore. Alii dicunt hunc
ciTe viridem , cc in Perfise partibus inveniri.
Et dicunt etiam bunc crefcentcm Luna cre>
fcente , &: e convcrfo. Et addunt Philolbphi
antiqui quod ii geiretur, confert pn^fentiam
quorimdam futurorum. Si fub lingua pona-
tur prxcipue prima Luna una hora tantum
habet virtutem. Ideo autem Luna exiftente
decima habet hanc virtutem in prima ho-
ra vel decima. Motus autem ordinis quod
eft fub lingua li cogitetur de aliquo negotio
utrum debeat fieri an non. Si fieri debet cor-
di tenaciter infigitur ita quod avelli non po-
teft: li autemnon, corabipforeiilit.
Fece-
runt etiam Philofophi quod curat phthyficos
8c debiles.
Si vis ut aqua bulliens ftatim exeat manu
immilTa, accipe lapidcni qai Topaiion vo-
catur, a Topafi infula, vel quia auri iirnili-
tudinem protendit , & funt duz fpecies,
Una eft omnino iimilis auro 8c pretiofior
eli Alia fpecies eft crocea magis feniibilis
colorisquam ii aurum, & hacc eft vilior. Ex-
pcrtum autem eft in noftro tempore , quod
ii in aqua buUiente mittatur , deiluere facit
^
quod
 1^4 Alherti Magni Lihellus ^
quod flatim manu immmifTa qxtrahitur , &: koc
fecitunus de fratribus noftris Parifiis, Valet
etiam contra Emorrhoicam 8c flimaticam vct
lunaticam paliionem.
Si vis excoriarc cutim manuumtuarum vel
altcrius, accipe lapidem qui vocaturMedor a
Medorum regione, &
funt duse fpecies , niger
Sc viridis,Dicitur ab antiquis Philofophis 8c
modernis quod lapis qui niger efl-, fi franga-
tur & inaquacalidarefblutusfuerit, £c aliquis
manus fuas laverit ftatim excoriabuntur, 8c
fiex ca biberit , perit vomendo flatim omni
cura remota 8c auxilio. Dicunt etiam Philo-.
ibphi quod valet contra podagram &: oculo-
rum caecitatem., 8c quod oculos Isefbs Sc de-
hiles fovet.
Si vis ut aliquis non fentiat dolorem nec
cruciatum. Accipc lapidem qui dicitur Mem-
phites a civitate quae dicitur Memphis 8c eii:
:

hic lapis talis virtutis , ut dicit Aaron oc Her-

Eies, quod fi aqua mifceatur 8c dc-
teratur 8c
tur portari qui dcberet uri vel aliquos crii-
illi

ciatus pati, tantam inducit ille potus infenfi-

bilitatem , quod non fentiat pafiens poenani
neque crucitatum.
Si vis ignem perpetuum inextinguibilem fa-
ccre. Accipe lapidem qui Abaftoridicitur, §:
efl coloris ferrei 8c quam phirimum in Afabia
reperitur. Si enim lapis ille accendatur nun-
quam poterit extingui, eo quod habet natu-
ram lanuginis, quae pluma falamandris voca-
, tur , cum modico humidi unduofi pinguis,
in-
 De vhrtutihis Lapdum. 15 j

infcparabilis eft ab ipfo , 8c id fovet ignem ac<^

ccnfum in eo.
Si vis devincere hofles : Accipelapidem qui
nuncupatur Adamas, Sc efi: coloris fulgentis-,
duriflimus , ita quod non potefi: frangi nili fan-
guine hirci , Sc nafcitur in Arabia vel Cypro ,•

Et fi finirtro latere alligetur, valet contra

holtes, 8c infaniam 8c indomitas beftias 8c vc-
nenofas, 8c feros homines, 8c contra jurgia
8c rixas , 8c contra venena 8c incurfus phan-
tafmatunij 8c quidam vocant eum Diaman'-
tem.
Si vis cuntta pericula evitare,, 8c vincere
cunita terrena 8c habere vires cordis. Accipe
lapidcm qui Agathos dicitur. Et eft niger ha-
bens. venas albas. Eft alius ejufdem fpecici
fimilis colore albo. Et tertiu<; nafcitur in cer^
ta infula babens venas nigras. Et is faciet vin-
cerepericuk, 8c confert vires cordibus , 8c iEa-
cit hominem potentem, placentem, jucun-
dum , acceptabilem , 8c juvat contra omnia
adverfa.
Si vis impetrare aliquid ab aliquo. Acci-
pe lapidcm, qui Aleilorius^ dicitur^ 8c cft
lapis ^allinacei vcl galli, 8c efl: albus ut
Chryftalkis, 8c extrahitur de ventriculo gal-
Hnacei, poft quam
fuerit caftratus ultra anr
num quartum. Et ut quidam dicunt poft
annum extrahitur de gallo decrepito. Et ad
quantitatem fabae extat, venrrem gratum.
reddit 8c conftantem: Sc fub lingua acce-r
pfum litim cxtinguit: 8c hoc uitimumtcm-
pore
 I ^6 Alherti Magni Lihellus ,
pore nofiro expertum eft, 8c iubtirter pcr-
ccpi.
Si vis devinGere beftias Sc omnia fbmnia
interpretari , &. de futuris prophctizare. Ac-
cipe lapidem qui Eimundus dicitar vel Afma-
dus, varii coloris eft, omne venenum ex tinguit
8c facit vincere adverfarios 6t prophctizatio-
nem dat, interpretationem omnium fomnio-
rum & senigmata intelligere facit.
Si vis liabere bonum intelleftum fenfibilis
8c non pofTe fieri ebrius : Accipc lapidem qui
Amethyftus dicitur, 8c eftpurpurei coloris,
Sc meJior nafcitur in India , &: valet contra e-
brietatem , 8c bonum in fcibilibus confertin-
tellettum.
Si vis devincere hoftes , £c fugure lites , Ac-
cipe lapidem qui vocatur Beryllus , eft palli-
dicoloris, lucistranfparentis,ut]}'mph3s: Fer
tecum 8c vinccs omnes lites 8^ hoftes fuga-
,

bis, reddetque inimicum mitem. In minori-

bus efficaciam reddit Sc poteftatem , ficut di-
cit Aaron , etiam dat bonum intelledtum in fci-
bilibus.
Si vis di vinare de furtis , Accipe lapidem qui
vocatur Celonitcs', 8c eft purpureus, variique
coloris , 8c invenitur in corpore teftudinis.
Si quis atitem hunc lapidem fub linguagefta-
verit, divinabit 8c prsedicet futura. Verumta-
mcn non habet virtutem nifi lucens primo
cum fuerit accenfa 8c crefcens monoytes in ul-
,

tima defcendente. Sic vult Aaron de virtutif-

bus lapidum £t herbirura.
"
Sr
 De 'virtutihus Lafidum» 157
fluminaper-
Si vis pacificare tempeftatcs 5c
tranlire. Accipe lapidem qui vocatur Coral-
lus, Sceftrubeus, aliufquealbus. Etexpcrtum
cft quod ftatim reftringit fanguinem , & por-
tantis pellit ftultitiam , 8c perhibet fapientiam ,

& hoc a quibufdam tempore noftro expertum

eft, & valet contra tempcftates, 6c pericula
.fluviorum.
Si vis incendere ignem. Accipe Chriftal-
lum, pone fub juxtacirculum folis, ideft,
8c
contra folem cc appone juxta aliquid com-
,

buftibile, 8c ftatim lucente fole calido eli-

ciet ignem , 8c li cum melle ponatur iac da-
bit.

Si vls acquirere fapientiam 8c fugere ftulti-

tiam. Accipe lapidem qui vocatur Chryfbli-
tus , 8c eft lucidse viriditatis , pofitus in auro j

pellit ftultitiam 8c {apientiam confert.

Si vis ut fol appareat fanguineus.. Accipe^
lapidem qui Eliotropia dicitur , 8c eft viridis
Smaragdo
fimilis quali 8c eft refpcrfus fan- ,

guineis guttis. Hanc Eliotropiam appellant-

Necromantici proprio nomine gcmmam
Babylonicam, quod li ungatur fucco herbs^
ejuiHem nominis 8c in vas plenum aqua,

mittatur facit videri folem fanguineum,

,

ficut ii videretur eclipfis. Cujus caufa cft

quod totam aquam ebullire facit in nebu-
lam qu3e infpilfando aerem
, impedit fo- ,

Jem indeniii quia rubeum in fpiflb colore,.

,

poft modicum recedit illa nebula rotando

quaii per guttas pluvise. Oportet autpm ad
koc.
138 Aiherti Magni Lihellus ,
hoc ut fiat quod fit quoddam carmen facrum
cum quibufdam charaderibus 8c iicut acce-
pi , Principes divinando quaedam praedi-
cant , propter quod templorum Pontificcs
illo lapide raaxime utebantur in feftis idolo-
rum. Et jam geflatum hoc reddit hominem
bonae famae , Sc incolumem bc longse vitae. ,

Dicitur autem a Philofophis antiquis quod

unftus herbafui nominis , ut prsediximus , pol-
let virtute
, 6c inveniuntur pkires in ^Ethiopia
Cj^pro &: India.
Si vis refi-igerare aquam bullientem
quse ftat fuper ignem. Accipe lapidem qui
Epiilrites dicitur , qui in aqua oppofitus
oculo fblis radios fuos igneos emittit : 8c
dicitur ab antiquis Philofophis 8c a moder-
nis, quod fi ponatur in aqua bulliente, fi:a-

tim ceflabit ebuUitio 8c poft modicum re-

ft-igefcet , §c eft lapis rutilans ec rubicuo-
dus.
Si vis effugere illufiones omnefque phanta-
flas, 8c omnes caufasvinccre. Accipelapidem
qui Chalcedonius dicitur, 8c cft pallidus, fu-
fcus 8c aliquantulum obfcurus. Si hic perfo-
ratur, 8c cum virtute lapidisquiSeneribusdi-
citur eollo iufpendatur, valet contra orcnes
phantaflicas illufioncs. Et fecit vincere om-
nes caufas contra adverfarios virefque coi*po- .

ris confervat, 8c hoc ultimum expertum efl

moderno tempore.
Si vis effe gratusScplacens. Accipe lapidem, «

qui Chelidonius dicitur, Et eflnigerScrufus., j

8cde
 De viritftihus LafiduM. 1 59
& de ventre hirundinum extrahitur. Rufus
involutus panno lineo vel corio vituli fub fini-
ftra afcella portatus valet contra infaniara 8c
ahtiquos morbos 8c languores contra lethar- ,

gicam paflionem Sc contra Epidemiam. Evax

refertquod iftelapis hominemfacitfacundum
8c gratum , 8c placentem eum reddit. Niger-
autem valet contra feras, 8c iras, Sc adfinem
incepti perducit negotii. Et ii involvitur ia
foliis Chelidoniae dicitur obfuicare vifum,
8c debent extrahi menfe Augufti , 8c fre-
quenter duo in una hiruniine inveniuntur la-
pides.
S\ vis eflc vi£torio{lis contra adverfarios.
Accipe Japidem qui dicitur Gagates , 8c eft
diverfi coloris, 8c dicunt antiqui Philofophi
fuiffe expertum in Alcide Principe , qui quam-
diu eum portavit, femper habuit vi6loriam
8c eft lapis diverfi colons ficut pellis capreQ*
lae.

Si vis pr^fcire fururum aliquod. Accipe lapi-

dem qui vocatur Bena , qui eft ficut dens a
beftia, 8c pone £\^h lingua tua, 8c ficut Aaron
5c antiqiii Pliilofophi dicunt, quamdiu ficte-
nueris, femperdivinandoprxdicesfutura, nec
aliquo modo errabis divinando.
Si vis ut fiat veftis incombuftib:Iis. Ac-
cipe lapijcm qui Ifthmos appellnrur , qui
ut dicit liiodorus fimilis eft croco, in par- &
tibus Hifpani;s invenitur , Sc ifte lapis fla-
biiis eft propter ventofitatem in ipfo rarefa-
«fcam juxta Gades Herculis, 2c fi de eo fiat
vcftis.
1 40 Alherti Magni Lihellm 9

veflis, nullo modo potell uri , £ed de igne nitet?

Et hujus fpeciei dicuntquidam Carbuncuium

album.
Si vis gratiam habere Sc honorera. Acci-
pe lapidem qui Tabrices vocatur , 6c eft fi-
milis cryftallo. De hoc referunt antiqui Phi-
lofbphi, ut ^Yax 8c Aaron, quod eloquen-
tiam , gra>iam prarflet & honorem , £c
cum hop.dicitur quod curat omnem hydro-
fifm;
Si vis fugare phantafmata & flultitiamj
Accipe lapidem qui vocatur Chryfolitus ,
8c efi idcm in virtute cum aretico, ut'dicit
Aaron & Evax in lib. de naturis herbarum 8c
lapidum. auro pofitus cc gefcatus fugat
In
flultitiam i phantafmata expellit. Sapien-
8c
tiamconferre perhibetur, valet contra timo-
rem.
Si vis judicarcopinionesSc cogitationes alio*
rum, Accipe lapidem qui vocatur Berati-
des , 8c efl nigri eoloris , 8c tcneatur in orc.
Facit etiam geflantem hilarem &: gratiofum
apudomnes.
vishaberevi£l"oriam 8c amicitiara.
Si Ac-
cipe lapidem qui vocatur Nichomar, &: eft
idem quod Alabaflrum , 8c ell-degencreMar-
morum , 8c efl album nitens. Etdchocfiunt
unguenta ad fepulchra mortaorum.
Si vis ut homo dormiendo tibi dicat qusc"
fecit. Accipc lapidcm qui vocatur Quirim,
invenitur lapis ifle in nidoupupss, Sc eitlapis
proditorum.
'
Si
 DevirtutihmLa^idum, 141
Ac-
Si volucris aliquid ab aliquo impetrarc,
cipe tecum lapidcm qui vocaturRadianus, 8c
cft niger tranflucens qui cum caput Gallorum
,

datur comedere formicis, invenitur pofttem-

pora multa incapitegalli, Sc eft idem quod la-
pis tonatides.
Si vis facerc quod canes neque vcnatores
polTunt noccre alicui animali quod venantur.
Pone coram ipfis lapidem qui vocatur Jupc-
rius , 8c ftatim id ad lapidem curret. Hic enim
lapis invenitur in Lybia, omnes beftiae cur-
runt ad iftum lapidem tanquam ad ftium de-
fenibrem, prohibet cnim ne canes vcl venato-
res noceant eis.
Si vis comburcre manus alicujus fine ignc.
Accipe lapidem qui vocatur Unices, quem
prius diximus principem apii, quodcftignis,
Sc cft ut ignis. Hunc lapidem fi quis ftringit
fortiter , ftatim adurit manum , velut combura-
tur igne materiaii :quod eft mirabile^
Si vis curare melancholiam vel quartanam
in aliquo. Accipe lapidem qui dicitur lapis
Lazuli, ftmilatur enim colori ccelcfti , Scfunt
intus corpufcula aurea 8c eft certum
: ex- &
pertum, quod curat mcIancho'iam 8c quar-
tanam.
Si vis acuere alicujus ingenium , vel opes
augerc fuas, 8c etiam futura prsedicere. Ac-
. cipe lapidem qui Smaragdus dicitur, 8c eft:
mundiftimus , tranflucens , 8c planus vel
flavus eft melior, 8c aufcrtur de nidis fi^igo-
num , 8c confoitat 8c confervat. Et geftatus
facit
142 Alherti Magni Lihellm ,
facit homincmbeneintelligere, Scmemoriam
bonam confert. Auget opus defercntis Et
fi quis fub linguafuacum tenuerit, propheti-
zabit.
Sivis facere Iriam apparerc, Accipe lapi-
dem qui vocatur Iris, 8c eft albus admodum
chriftalli quadratus - fcu cornua habens , fi
.

ifte lapis ponatur in radios fohs , ftatim re-

fledtendo facit apparere Iridem in pariete vel
muro, 8c inveniunturplurcsinSicilia, &: in
iEthiopia.
Si vis lapidem unum qui nunquam cale-
fiat, accipe Ispidem qui dicitur Gallafia, 8c
cft habens grandinis figuram 8c colorcm 8c
duritiem habet adamantis. Si lapis ifteinigne
ponitur fortifTimo nunquam caleiiet, 8c eft
caufa qui habet poros ita conftrid:os quod
calor ingrcdi non potcft corpus lapidis. Di-
cit etiam Aaron 8c Evax quod labis.geftatus
mitigat ^am , luxuriam 8c cseteras calidas paf- v

(i«nes,
Si vis fcire utrum uxor Jaceat cum aliquo
alio marito. Accipe Galeriates lapidem fic
appellatum, qui eft idem cum Cantabre, 8c
invenitur in Lybia 8c Britannia. 8c eft du-
plicis coloris fcilicet nigri 8c crocci, 8c inve-l
nitur glaucus tendcns ad palliditatem. Cu-
r«t hj^dropiiin, 8c fluxus ventris conlirmat:
Et dicit Aviccnoa, quod fi ifte lapis teratur
^ lavetur, five lavandus detur alicui mulicri
fi virgo non fit , ftatim uriuabit : fi virgo eft
tton.
Si
^
 DevirtutihmLafidHm, 145
Si vishoftesacinimiGOsdevincerc. Accipe
lapidem qui dicitur Draconites , a capite dra-
conis. Et fir de vivo lapis extrahatur valet con-
tra omnia \renena. Et ferens eum in Hniilro
brachioomnes hoHes devincet.
Si vis amorem generare inter aliquos duos.
Accipe lapjdem qui Echites dicitur , 8c a qui-
bufdam dicitur Aquileus quia Aquilae in nidis
,

fuis collocant, purpurei coloris eft, 8c inve^

nitur juxta littora Oceani , 8c aliquando in
Perfia, Sc in ie femper continet alium lapi-
dem qui in ipfb fonat quando movetur . Fer-
tur ab antiquis Philoibphis quod hic lapis
finiftro bfachio fufpenfus conciliat amor-em
inter virum oc uxorem. Confert praegnanti-
bus, abortum impedit, periculum peiterri-
tionis mitigit, Sc caducis dicitur valere. Et
fficut dicunt- Chaldaei fi in cibo fit venenumj
8c labis prsedittus ponatur in eo , prohibet
ne poifit deglutiri cibus ille; 8c fi fubtraha-
tur , llatim deglutitur. Et hoc ultimum , a
quodam fratrum nOiLrorum feniibiliteF exa-
minari vidi.
Si vis feddere hominem tutum. Accipe
lapidem qui Terpiftrites nuncupatur , in
mari generatur , rutilans eft 8c rubicundus.
Et dicitur in libro Alchorat , quod fi antc
eor geftatur, hominem reddit tutum, 8c o-
mnes compefcit fcditiones. Dicitur etiam
compclcere locuftas , volucres, nebulas, gran-
dines, ac tcmpeilatem a frudibus terras. Et
eH cxperttim^ a modcraisPhilofophis 8c aqui-
bufdam
144 Alherti Magni Lihellus ,

bufdam fratrum noftrorum, quod oppofitus

radio folis, radios ignecs cmittit. Item quod
fi lapis ifte in aquam bullientem ponatur fta- ,

tim ceffabit bullitio, Sc poft modicum refri-

gcfcet.
Si vis ut peregrini pergant tuti. Accipe la-
pidem qui Jacinthus vocatur multorum eft :

colorum. Viridis autem elt melior, 5c habet

venas rubeas, 8c vult in argento coilocari, 8c
in leituris quibufdam dicitur quod ejus funt
duo genera aquaticus 8c faphyrinus. Aquati-
cus flavus eft albefcens faphyrinus autem fla-
,

vus perlucens valde, nihil habens aquodta-

tis, 8c hic eft melior, 8c de hoc fcribitur in
Jediuris philofophorum , quod digito vel col-
lo geftatus reddit peregrinos tutos 8c gratos
hofpitibus. Et fbmnum provocat propter
fuam frigiditatem , 8c hoc proprie habct faphy-
rinus.
Si vis fervaii a divcrlis cafibus 8c peftife-
ris moriibus. Accipe lapidem qui Orithes
vocatur , cujus tres {\\m fpecies , una nigra
alia viridis, tertia cujus altera pars eftafpera,
altera plana , 8c color ejus quaii ferri lamina
eft, fcd viridis habet mafculas Hiclapis albas.
geftatus praefervat a diverlis calibus 8c pericu-
lismortis.
Si vis conciliare pacem. Accipe lapidem
qui vocatur Saphyrus, qui vcnit ab orien-
te in Indiam, 8c flavus eft mehor, qui non
cfttam ludicus, pacem creat & concordiam:
purum 8c devotum ad Deum animum effi-

cit
 t>e virtutihm Lafidum. 145
dt, ^imum confirmat in bonis » 8c hominea»
f cfrigcfcerc facit interiorc ardorc.
Si vis curarc virgincm. Accipc lapidcm qui
Saunus vocatur a Sauna Infula, mentemdefc-
rcntis confolidat, alligatus manu parturicntis
impcdit partum, & ipfumcontinet invcntrc.
Idcirco prohibctur in rc tali , nc lapis ifte mu-
liercm tangat.
In libro numcralium in Aaron & Evax mul-
ta fimilia alia invcnies. Modus autcm agendi
in his in hoc confiftit, ut pro cfFeClu bono dc-
fcrcns lit mundus ab omui corporis poUu-
tionc.

EitfJicit Liherficundm,

X7 Id^tur dicere Jfidirus LycAniant h/ihefe

in capife lapdera rjobilijftmde *virtuti'S ^ ^
eji Mlbi coltrif ^ueM^ue tritmn Ji dederls bibe-
,

Tt Jfranguritjis.i perfeHe ftlvi urinam , bre- ^

'viter Ittm Jol^vit quartanetm. Item
ftmat.
loJUt albuginem tculorum. Item Jl mulier
fragnans eum ptrtaverit fufer fe , ntn amittet
feetum. Item 'valet phyficis caro ipfarum ctBa
<^ comejia. Item puhis ipfarum ujiarum coY-
ticibuf eonfert Jicubus , ^ cu7n ali^uibuf gra-
nis piperis , fcilicet ficubta ^ tondilomatibui
efua nafcuntur in ano. Similiter ipfe crudde
enm csrticibttf fijfata , THmpunt aptjiemat»
maSura.

G LIBER
1^6 Alherti Magni Lihellm ,

L I B E R T E R T r U S

Alberti Magni, de njirtutibus anifnalitm

quorundam.

Um fuperius didlum fit de qui-

bufdam efFedribus caufatis virtu-
te lapidum quorundam & de ,

eorum mirabili efficacia five ope-

^'

ratione. Nunc dicendum eft iflo capitulo de

quibufdam effedtibus caufatis a quibuldam
animalibus.
Aquila. Pellicanus. Anguilla.
Caifo. Corvus. Muflula.
Bubo. Milvus. Upupa.
Experiolus. Hircus. Turtur.
Leo. Camelus. Talpa.
Foca. Lepus. Merula.
Aquila avis nota efl, Chald^is Vorax
fatis

dicitur , Rimbicus. Refert Aaron Sc

a Grgecis
Evax quod mirabilem habet naturam five
virtutem quia fi ejus cerebrum pulverifetur,
,

8€ cum fucco cicutse mifceatur, cxhoccome-

dentes, ftatim fe capiant per capilos, nec fe
dimitfent, donec acceptum portaverint. Hu-
jus autem efFedlus ratio efl, c]uiacerebrum il-
liid calidiffimum efl, ita quod generet virtu-
tem phantaflicam obturandb meatus per fu-
mum.
Caffo efl animal fatis notum , a Chaldseis
v.OCfttur Rapa , a Graecis vero Orlago dicitur.
 Devirt. animaLqmrundam. 147
•?

De hoc dicit Aaron, qiiod fi pedes ejus ab a-

liquo ferantur , nunquam vexabitur , fed fem-
per progredi appetit. Item geftans pedes e-
)us, femper vincit, &
ab inimicis fuis timc-
bitur: &: dicit quod dexter ejus oculus inco-
rio lupi involutus, reddct hominem placen-
tem, & gratiofum, & benignum : & fi ex
prasdidiris rebus fit cibus vel pulvis in cibo a-
licui datus , multum diligetur ab eo. Hoc
autem ultimum temporenoftroexpertum eft:
& prsedida confedlioponatur infimo, fiunt
fi

vermes venenati , de quibus fi aliquis come-

derit, flatim dormiet & rion poterit excita-
ri , donec {uffumigetur ariflologia, 8c ma-
fHche.
Bubo cfl avis fatis nota, 8c Chaldseis Ma-
gis dicitur , qu^ a Grsscis HifTopus , Hu-
Si enim cor
jus avis mirabiics funt virtutes.
ejus cum
dextro pede ejus fuper dormrentem.
ponatur , flatim tibi dicet quicquid fecerit,
6c quicquid ab eo interrcgaveris, 8c hoc a
noftris fratribus expertum efl moderno tem-
porc, hoe iterum fibi ponat quis fub af-
&: fi

cella , nullus canis ei latrabit fed obmute-

fcet 6c fi coniun£lioprgedid:orumcum anima
,

fua fufpendatur ad arborem, aves congrega-

buntur ad arborem.
Hircus efl beflia fatis nota , a Chaldseis Er-
bichi , ?. Grsecis Mafai appellatur. Si fanguis
ejus accipiatur tepidus cum aceto foenatio-
nis iucco, &; fimilis cum vitro bulliat reddit ,

vitrum molle ad modum pafl3S> poteritque

G 2 pro-
148 A^^i Magffi LihUm i
projici coBtra murum vcl parietcm , ncc frafi*
gctur 8c fi prxdidlum compofitum in vafe
:

ponatur, 5c dc hoc ungatur facie» , resmirabi-

Ics 8c horribiles apparcbunt Sc vidcbitur ci
:

quod dcbcat mori , 8c fi pr3edi(!>um in ignem po-

natur, Scibi fit aliquis caducus appofito lapidc
Magoctc, ftatim cadet ad tcrram ficut mor-
tuus , 8c fi ci dctur aqua anguillarum ad potan-
dum, ftatim curabitur.
Cameluseftanimali^tisnotum, a Chaldacis
«nim Cyboi, a Crsecis Iphim vocatur. Siejus
!(anguis fiiper caput ponatur in pcUc ftclhonis
flcllis luccntibus , videbitur quod illc fit Gi-
gas , 8c quod ejus caput fit in coelo. Et hoc
dicitur in libro Alcorath ab Hcrmetc. Et fi-
xnilitcr fi er hoc aliquis commedcrit, ftatim
•xibit dc fenfii. Et fi luccrna cjus fanguinc un-
£tz acccndatur, vidcbitur quod omnes Ko-
xnincs circumftantcs habcnt capita cameli,
dum tamcn nonfitlumcneztrinrccumaltcrius
«andclx.
Lcpus cft animal fatis notum , i Chaldsis
VctcrcUum, aGrarcis vero Onolofem nun-
cupatur. Hu j us rirtus mirabilis rcfcrtur. Di-
cit Evax 8c Aaroa quod pcdes ejus junfbi-
cum laptde, alias eapite mcrulae« morent
Ikominem ad audaciam , ita quod non timct
fnortcm. Et fi finiftro brachio alli^tur per-
gct quo Yolucrit, 8c tutus rcdibitabiqucpert'*
culo. £t fi cani dctur ad comedendum cum
corde Muftclae, de cntiao Qon vocifcrabic
gdam fi iffiC^€eretur.
 De vsrt animal ^uonmd&m, 1 49
Experiolus animalfatisnotum. tJuguis
eft
ejus fi comburatui & conrolidctar, detur &
in cibo alicui cquo , non cou^edet per tri-
duum , £c fi prs^dictum ponatur cum aliquan-
tulo tcrebentinae erit lucidum, 8c lccundo
fiet quafi nubes & languis, li projiciatur in
aquam aliquantulum , fict tonitruum horri-
bile.
Leo eft animal fatis n^tum , a Chaldaei»
Aalamus vocatur, a Gracds Bcmhr. Si ex
ejus pelle fiant corigiae, jpcrcindtus cx illis

non timebit hc^cs &: ii dccjuscas?iibusqui$

:

comederit, 8c decjus aqua bibcrit, pcr trc»

dies curabitur a febre qaartana, 6c ii dc ejus
ocuIi5 fub afcellt ponatar vd portctur , omnes
bcdiae inclinato capite vcrrus imatergafugan^
dabunt.
Foca t& pifcifi (atis &otus , a Chaldaei^
Daulaubur, a Grsecis Labor dicitur, hic pi»
fcis eft Si cnim linguaejus
diverfse naturse.
accipiatur, 6c cum
aliquantulo dc corde ejuff
in aqua ponatur, pro ccrto cocgregabuntur
ibi ^iiccs, & fub afcella portavcris, nui-
fi

lus judicio contra te vidoriam iiabcrc po-

terit , judicem bcnignum & fuavem habe-
bis.
Anguilla cft pifcis fatis notus. Hujus tu-
tem (
prout vult Erax 8c Aaron ) mirabilca
(Imt virtutcs. Si enim moriatur defc<Shi a-
quae corporc integro rcmanente, 5c acci'^
piatur acctum fcrte, ^ mifccatur fanguini
vulturis, 8c ponatur fub fimo ia aliquo io-
G 5 c«.
150 Alherti Magni Lihellm ,

eo, omnes quotquot fuerint, recuperabunt

vitam, ficutpriushabuerunt. Etli vermis e-
)us anguill^s extrahatur, <k in prc-edi6la confe-
drioneponatur per menfem unum , vermis mu-
tabitur in anguillam nigerrimam j dc qua fi '

quiscomederit , morietur.
Muftela cix animal fatisnotum. Sicor.hu-
jus animalis comedatur, adhuc eo palpitante
facit fcire futura , 8c fi de corde cum oculis 5c
lingua canis aliquis comedet ftatim amittet
vocem.
Upupa efl: a-Chaldaeis Bori
avis fatis nota,
difta, a Grgecis libn. Oculiejus gellati faci-
unt hominem grolTum, 8c li oculiejusferan-
tur coram pe£tore, omnes ejus inimici pacifi-
cabuntur, 6c fi caput ejus in buria tua habue-
ris, non poteris decipi ad aliquo mercatore,
hoc autem expertum eft a fratibus noflris
hodie.
Pellicaniis cfl avis fatis nota, a. Chaldaeis
Voltri dicitur , a Gr^cis Iphilari. Hujusvirtus
mirabilis eft. Si ejuspulliinterficiantui:, dum
tamen eorum cor non frangatur, 8c de ejus
fanguine accipiatur, 8c tepidus in ore pul-
lorum ponatur, flatim fumunt vitam ficut
prius. adcollum alicuiusavis,
Si fufpendatur
femper volabit doncc cadat mortua 8c dex- ,

ter ejus pes fub calido polt tres menfesexhu-

more 8c calore quem avis habet generabitur
viva , 8c movebit fe , 8c hoc teftatur Hermes in
hbro Alchorat. 8c Plinius.
CoriTus eft avis fatis nota, 8c eft ejus vir-
tus
 De "virf. animal quormdam, 151
tus niirabilis, Aaron.
ut recitat EvaxSi &
eniili ejus ov^a coquantur , &: iterum in nido
ponantur, ftatim corvus procedit ad mare
rubrum in quadam infula , ubi efl: Alodricus
vel Alodrius fepultus, 8c affert lapidem quo
tangit ova fua, 8c ftatim jfiunt cruda ficut
prius erant. Mirabile efh ova cofta fufcitare.
Si autem lapis ifte fupponatur in annulo
fupponendo iibi folium lauri, 8c tangatui"
vindlus catenis, vel janua claufa, ftatim fol-
vetur vinclus, 8c aperietur janua. ptlilapis
ifte ponatur in ore, dat intelled;um omnium
avium. Unus autem lapis eft Indicus , quia
in India reperitur , fecundiim fapientes quof-
dam , 8c aliquando in marirubro, variicolo-
ris eft , & facit omnes iras oblivifci , iicut fupra
diximus.
Milvus eft avis fatis nota , a Chald^is Bi-
hcus, a Grsecis Melos dicitur, fi caput ejus
accipiatur, 8c feratur ante pcftus, dat amo-
rem 8c gratiam omnium hominum 8c mu-
lierum , ii fufpendatur ad coHum gallinse,
nunquam ceiTabit decurrere donec deponat
illud, 8c li ex ejus fanguine inungatur criila
galli de c^tero non cantabit in genibus ejus :

invenitur qiiidara lapis, fi. infpiciatur fub-

^tiiiter, qui li ponatur in cibo duoruminimi-
corum, fient amici, £c erit optima pax in-
ter eos.
Turtur efl; avis fatis nota, 8c a Chaldseis
dicitur Mulona, a Grsecis Pilax. Si cor hu-
jus avis feratur in corio lupi, nunquam de
G 4 c?ete»
 152^ A&erti Magni Lihmlm ,
cstCTo habebit fcrcns appctitam luxuriandi,
Sc (i cor ^us comburatur , &
fupra ova alicu-
ju« avis ponatur , nunquam dc cxtcro ex eis
potcrit gcncrari foetus. Et iipedcsejusfurpen-
«iaatur ad arborcm , de caetero non frudlifica-
bft , 5c fi c)us fans^uine cum aqua talpx decoifiLC
ungatur locus pilofus 8c cquus , cadcnt nigri
capilli.
Talpa efl: aniraal (atis notum , hajus ani-
malis virtus mirabilis cft, ut rcfertiu* aPhilo-
fophis. Si pes ejus involvatur in folio lauri
2c ponatur \n ore equi , ipfe f ugict pne timo-
re, 8c fi in nido alicujus avis ponatur, nun-
quam cx ovis illis cxibitfcctus, &litalpasfa''
gare volucris ponc eam in aula, & fulphur
vivum accenfum, 8c ibi convcniunt omncs
aliz talpx , & aqua deco£lionis ipiius dealbat
cquumnigrum.
Merula nota , 8c efl: cjus vir-
cil avis fatis
tu8 rairibilis, pcnnae alx dcxtrse cjus
quia fi

fufpcndantur in medio doraus cum filo ru-

bro, quoi nunquam fuerit in ufu, nullus
Doterit dormirc in illa domo donec dcpo-
natur. Et (i cor ejus ponatur fub capitc dor-
micntls , 2c ab co quieratur , omnia dicct
quse fcccrit aka voccj 8c itcrum fi in aqu«
putci fonatur cura fanguinc Upupjc , 8c
commifccatur , poftea ungantur indc tcm-
pora alicujus , iiatim ufquc ad
infirmatur
mortcm. Modus agendi omnium prxdi-
<aorum ut cffcdus l>onu3 fit Sc utilis , cfl:
guod fiat fub Planeta benc^^olo, ut Jove 5c
Vene-
 De vhi* animal qu&nmdam, 155
Vcncre. Et in malo eiFcdu fub planeta malc-
volo, ut Satumo &
Martc. Et hsec dl fcili-
licct diebus eorum, 8choris, vis. Si quis au-
tcm haec red:e fccerit , proculdubio veritatem
8c utilitatem Sc maximam cfficaciam invcniet
in prsedidis (icut Iscpius una cum ncftris fra-
tribus tcmporibus noftris fum cxpcrtus 5c.
vidi.
Confideret igitur hic qui prsediftorum co-
piam invenerit, poflidcre vcl dominium efE-
caciam 8c virtutem , utrum fe habcant in ef-
fedru bono feu fui «ontrario , quod bona fub
benevolo planctaexpcriantur, &:malafubma-
Icvolo, & inveniet quod didium eft. Nam
(i in fuis contrariis nerent ut bcnus effe-
,

(ftus in ligno malevolo , vcl i contra , impc-

diretur virtus &
cfFeftus ejus propter fuum
contrarium , 8c fic bonus 8c vera vilipendc-
rent. Videmus enim quamplurimos falli in

certis ac veris qui (i fignorum vel temporum

,

qualitates agnofccrent , 8c cuftodircnt , in

fupradictis voluntatem confcquerentur ad ef-
fe^tum.
Explicuntur fecreta aliqua Alberti Magni de
Colonia , fuper naturis, virtutibus, 8c effi-
cacia Herbarum , Lapidum 8c Animalium quo-
nindam.
Videtur dicere Ijtderm , qtJffd cinU rard mA-
gn^ fu^er Je ^crtatus d Zona, 'valderetivetfiu'
xum menfirfiorum , ^
in probatione Ji ligetur
fid ccihm galUna , non etiibit fAnguis ex ea ; t'#/

rx aliQ snirnali, Jtem dijlemperatw cffma^ua.

154 Alherti Magni Lihellm j

ft ea ungatHr i non am^lius nafcentur inde

'pili.

cl quis cor canis in (iniftra parte portaverit,

omnes canes obmutefcent.
Si quis oculum dextrum lupi ligaverit in
manica dextra hominis, nequc canes ei noce-
repofTunt.
' Et ut omnia quse fuperiusdi^tafunt, 8c c-

tiam dicentur inferius qui aftrorum peritiam

,

non habent, adeffe^um fui deliderii facilius

poffint accommodare. Primo notabis, quod
hora fumiturdupliciter, videlicet sequafis , 8c
insqualis. Hora sequalis, ell hora horolo-
gii , quae femper jequalis exifdt. In^qualis ,

iutem confideratur fecundum quod dies ma-

jorantur vel minorantur : nam femper Aftro- •

logi confiderant tempus quo Sol ftat fuper r

horizontem fuum 8c illud vocant diem vel

,

arcum diurnum, 8c vice verfa notCtem. Id

autem tempus quod diem appellant, in par-
tes dividunt duodecim ^qaales, quae funt
horse ejufcemodidiei, 8c quicquiddediedici-
tur, de no6te oppofito modo intelligas. Et;:
ut clarius percipias, ponamus quod Sol e-i-

mergat horizontem, hora o£lava horologii, ,

habemus ufque ad occafum 17. hcrashoroIo-iP

gii, quas multiplicemus per 60. prout 60. \

funt minuta cujufque horsehorologii, 8c ha-/

bebimus nonaginta fexaginta minuta, qu^sii
dividam us per 1 2 . prout 1 2• funt horse diei
applicajido culibet horje fuam portionem , 8c
ha-
 De horis Dierum, 15^
habebimns 80. minuta hora qualibet: ergo
hora talis diei habebit 80. minuta, quse ca-
piunt horam unam unum tertium horae
, oc
horologii. tempore conliderabi-
Et toto ille

tur dominium planetne illius hors quemad- ,

modum infra fcripta tabula demonftrabit.

Quaehbet autem hora nun habe- fuae noftis
bit nili 40. mrnuta.de reliquisQuod fic

fuo modo intelligas fecundum videlicet So-

:

lis ortum fuper terram, quia non ea hora

quse media efl interno6lem & diem diesdici-

tur, fed dies proDrie-intelligitur cum Sol vi-
deri potsft. Cum ergo voles cujufqueplane-
tse dominium conliderare, nam unaquaque
hora quilibet planeta fuum habetdominium
horas ipfas iupra fcripto modo conliderabis
5c iic potcris ad finem propo(iti pervenire.
Conlideratur etiam diei initium aprimahora
pofl: meridiem
prsecedcntis diei & fic divida- ,

tur dies Dominicus in duas partes squales,

6c lic duodecim horas divide in duas erit er- ;

go 18. dimidium diei, & priraa hora fequens

erit initium diei Lunse.

rerum, fcias qnod

DEdies aftris8c planetis
Dominicus habet allrum fuum fub
Sole.
Dies Lunse habet aftrum fuum fub Lunx.
Dies Martis habct aftrum fuum flib Mar-
te.

Dies Mercurii habet aftrum fuum fiib Mer-

curio.
G 6 rD^es
lf6 Alhtrti Magni LiheSf^ ,

Dics Jovis habet aftrum fuum fub Jovc,

Dics Vcncris habet altrum fuum fub Vc«
ncrc.
pics Sabbathi habct aftrum fuum (lib Sa-
lurno.
Nota quod omnis zGtus fieri dcbet fub fuo
plancta. Et meliusell, fi in proprio dic illias
planetae , 8c in ipfiuis hora propria fiat , ut vcrbi
gratia.
Sub Satyrno, vita, xdificium, do6hin*,
niutatio.
Subjovc, honor: optatum, divitiae, iadu-
mentum.
Sub Martc , bcUum , carccr , matrimonium
inimicus.
SubSolc, fpcs, lucrum, fortuna, hatrcs.
Sub Venere , amicus , Tci focietas , ria , imi-
«ji, percgrinus. -

Sub Mercurio , ;^gntudo , amifljo, dcbitum,

limor.
Sub Luna, palatium, fomnum ;, mcrcatum,
toum.
De hrisdierum^ntEiiHm.

pT primo dc horis dici dominicx j hora c*

;usi. Sol, 2. Vcnus, 5. Mercurius, 4. Lu-
aa, 5*. Saturnus, 6. Jupiter, 7. Mars, 8.S0I,
9 Venus >
. I o. Mercurius ,11, Luna , i z Satur-
.

«us.
Noiftis vero i. ejus hora Jupitcr, 2. Mars,
3 . Sc^I , 4. Vcnvis? S' Merciirius , ^. Luiuf , 7. Sa-
curnus , S. fupiter , 9. Mars , i o. Sol , 1 1. Vcnus
12. Mcrcurius.
Diei Lunae prima eju» horaLuna, i.Satur-
nus, 5. Jupitcr, 4. Mars, f. Sol, ^. Vcnus,
y.Mcrcurius, S.Luna, 9. Saturnus» lo.Jupi-
tcr, I i.Mars, ii.Sol.
No<iii$' wcro prima ejas hora Vcnus, 2.
Mcrcurius , 3. Luna, 4. Saturnus, j-. Jupi-
tcr , 6. Mars 7. Sol , 8. Vcnus, 9. Mer-
,

curius , !•• Luna , 11. Saturnus, 12. Jupi-

tcr.
Dici Martis prima cjus hora Mars , 2. Sol
3 . 4. Mcrcurius , f. Luna , 6. Saturnuib
Vcnus ,
7 Jupitcr , 8. Mars , 9- Sol , 10. Venus, i x Mcr-
. .

curius, li.Luna.
No£tis vcro dici Martis prima cjushofaSa»
turnus, 2.Jupitcr, ^.Mars, 4.S0I, 5-. Vcnus,
6. Mcrcurius , 7. Luna , 8. Saturnus , 9. Jupiter,
lo.Mars, ii.Sol, i2.Venus.
Dici Mcrcurii prima cjus hora Mercu-
rius , 2. Luna , 3. Satumus , 4. Jupitcr,
f.
Mars , 6. Sol , 7. Vcnus , 8. Mcrcu-
rius, 9. Luna, 10. Satumus, 11. Jupiter,
j2.Mars.
No£tis vcro Mcrcurii prima cjus hora
Sol, 2.Venu$, j.Mercurius, ^.Luna, j-. Sa-
turnus, 6. Jupitef, 7. Mars, 8. Soi, 9. Ve-
nus , 10. Mcrcurius, 11. Luna, 12. Satur-
aus.
Dici Jovis prima ejus hora Jupitcfs
2. Mars , 3. Venus ,
Sol , 4. f. Mcrcu-
,'
yius > 6. LuHA »7« Satumus , 8. Jupitcf
G7 ^.Mawg'
 1 5 8 Alherti Magni Ljhellus ,
p.Mars, lo.Sol, ii.Veniis, ixMercurius.
Noctis vero Jovis prima ejus hora Luna,
i.Saturnus, 3. ]upiter, 4. Mars^ f.Sol, 6. Ve-
nus , 7 Mercurius , 8. Luna, 9. Saturnus, 10. Ju-
.

piter, 1 1. Mars, 12.S0I. •

DieiVenerisprimaejushora Venus, i.Mer-

curius, 3 Luna, 4.Saturnus, ^-.Jupitel', 6.Mars,
7. Sol, 8. Venus, 9. Mercuriu^, i o. Luna, 1 .Sa- 1

turnus, 12. Jupirer.

Nocbis yero Veneris prima ejus horaMars,
2 Sol.
, 3 Venus , 4. Mercurius , 5-. Luna , 6.. Sa-
.

turnus , 7. Jupiter , 8. Mars, 9. Sol ,10. Vetius,

1 1 Mercurius, 1 2 Luna.
. .

Diei Sabbathi prima ejus hora Saturnus,

2. Jupiter , 3. Mars , 4. Sol, y. Venus, 6. Mercu-
rius , 7 Luna, 8. Saturnus, 9. Jupiter, i o. Mars
.

II. Sol, 12- Venus.

No61-is vero Sabbathi prima ejus horaMer-
curius, 2. Luna, 3. Saturnus, 4. Jupiter, j-.Mars,
6. Sol , 7. Venus, 8. Mercurius, 9. Luna, i o. Sa-
turaus, 1 1 Jupiter, 1 2 Mars.
. .

Et nota quod Jupiter & Venus boni funt

Saturnus 8c Mars mali. Soi vero Sc Luname-
diocres. Mercurius autem cum bonis bonus,
6c cum malis malus.

Ejufdem Alberti Magni LibelluSy de Mira'

bilibus Mundifeliciter incipit.

pOHquam fcivimus , quod cpus fapientls

eft facere ccffare rairabilia rerum quae
,

apparent in confpeclu hominum , quamvis

:.- - - varia , j
 De mirahlihus Mundu 159
vam, quamvis diveria &: pliirimum admi-
randa, non cefiTavimus inquirere fcripta au-
ciorum donec lufficienter appareret magna
,

pars operum mirabilium. Tandem autem

occurrit nobis res 'ultim^ mirabilitatis Sc
extraneitatis , apparentis tamen in ieniibus
omnium hominum fere & vulgarium 8c ,

eft ligatio hominum & viitutum ipibrum

pcr incantationes , per chara6leres, per ve-
neficia, & fermones, Sc mulra-valde vilia,
quae penitus non videntur ponfibilia , nec
habentia caufam fuffidentem , 8c cum diu
follicitavera in animum
fuper hoc, inveni-
mus fermonem
probabilem Avicennae 6.
naturalium. Quod hominu^n animis ivejfet
,

quadam 'virtus immuiandi res ^um' , ^

do res alite ejfent obedientes ei , quando
ipfe fertur in mag?mm amoris excefunt
aut odtmn , alicup-i^ talium. Cum igitur
anima alicujus fertur in grandem exceflum
alicujus paifionis , invenitur experim?nto
ftianifeiloquod ipfa ligat res & alterat ad
idem quod defiderat
,
Sc diu non credidi ,

illud. Sed poilquam legi libros Necroman-

tiae & libros imaginum, 6c magicos, iiive-

ni, -quod affedio animse hominis eil radix

maxima omnium harum rerum , feu pro-
pter grandem aite£tionem alteret fuum
corpus 8<; alia qux intrudit, five propter di-
gnitatem ejus obediant ei res alise viliofesj,
ieu cum tali affeiiione exterminata con-
currat hora conveniens, aut urdo coeleitiss
aur
 I &0 Alhini Magni LiheHus ,
aut alia virtus, quac quamvis facit illudx fc-
putavimus tamen animam facerc. Jam publi-
cum & vcrificatumeft, quodllgationeshomi-
num , incantationes 8c promotiones ad iram
odium , amicitiam ,detrimentum , 8c gaudium
iunt confequcntcs ad grandes effedrioncs, 8c
8c tu vidcs vulgus, quod fecundura naturam
fertur fuper rcs , quod timet hacc omnia , 8c ap-
pctitbcnedi^iones maximc cledarum 8c di-
gnarum pcrfbnarum , 8c abhorret maledidtio-
ncs blafphemias illarum , tanquam in cis
8«.

fit virtus, aut faltem qualitati mali virtus an-

nexa.
Qui crgo vult fcirc hujus rei fecrctum
nt opperctur illud 8c difTolvat : fciat quod
ligare poteft omnis omnia, quae veniunt in
grandcm cxceffum 8c ultimatum illius, in
tantum ut fuperet cos quos ligat , 8c debet fa-
cerc hoc in illa hora in qua invadit eam ille
cxceffus, & cum illis rcbus quas fibi diftat
tunc anima. Ipia enim anima cum (ic eft
avida rei quam vult operari, accipit ex fe
fupcr horam majorem 8c meliorem , qux
eft fupcr rcs magis convenientes ad illud.
Ligari autem poffunt quicunque minus funt
inviccm fervidi in araorc qui fit invicem , li-
gans cos in odio, tunc cnim anima ligantis
non poteft fubvineere animum illorum , cura
fortius trahant in contrarium quam ipfa.
Solvunt ergo omnia hjec illi qui funt fortio-
res in contrario, quam fuerit ligans eos, 8c
hoc in iiU hera in qu;i invadit iplum appe-
titui
 De mirahilihui Mundi* \6i
titU9 cxtraneus , ut cum illis rebus quas tunc
di6tat animus, quia fempcr major exccflus
animorum ligat 8c prohibet alium mino-
rem , aut folvit. Scimus ergo cx hoc quod
quidam ligari non poflant cumlintmagisfer-
ridi invicem quam aiiquis contra eos. Qui-
dam autem iblvi non pofilmt, cum iit eis ii-
gantis maximus excciTus, Quidam autem
ligantur Sc folvuntur : quia inveniuntur
quidani maximi exceiTu«; m ligando, qui-
dam vero mwiximi in diilolvendo. Et uni-
verfaliter illc ligat quia avidus ardet, & ille
fblvit qui fortius capitur five intendit fe in
illud. Faciunt ergo hoc cum his quae lib^
didtat animus £c tunc illa iiora &
ad illos, 8c
tu nota illud ad omnia malcficia diflblren-
da live facienda. NuIIus autem eft aptus in
hoc, nili quem inftigat ad hoc faciendum
inclinatio naturalis, aut aliquid urgcns in
co. Undc funt magis apti ad hoc quamalii,
Et cum ccrtificatum fuit nobis hoc, fcimuf
Sc hoc fcntcntia charaftcrum quinque 8c
iermonum efficaciam ad omnem rem quanj
vult homo , 8c flint fccundum duos modos«
uno fcilicet jam difto^ fcilicct fccunduni
affedtionem animi operantis ipfius horse in
qua fiunt , 8c ipfius virtutis cocleflis quae
tunc eil. Dc neccfTitatc habent cfEcaciam
ad fimilitudinem anirai 8c raovcnt quod ani-
mus deiidcrat. Sunt ergo charaitercs quin-
quc fcrm.onis, 2c omnia juvantia opus ani-
m^. Ipfa funt qujc animus in illa hora , qua
for-
J 61 AlhertiMagni Lihellm ,
fortius illa appetit, di(fiat fieri. Qiiicquid igi-
tur di6tat animus fortifTmieamantrsin illaho-
ra de loquelis , de charaderibus quinaue , eil
habens efficaciam ad illud.
Similirer quicquid infliigat animus feroci-
ter audientis in illa hora , live cum confilio
8c deliberatione , eft habens efficaciam de-
8c acquirit illud ab
ftruftionis 8c difcordias,
anima feuabhora, feu a fignocos-
facientis,
lcfti ilHus hor^, quia penitus omnis hora,

in qua traftatur alicui malum efi: illi mala ,

8c nociva, 8c quod in ea fit contra ipfum ,

ofJenditeum, 8c e contra in bonis. Ettuno-
ta illud pro grandi fecreto omnium quae vo-
les agere , 8c pro te, 8c pro aliis. Omnia
enim fuper quas arripit animus inebrietas,
deflitutio funt acquirendse ad illud, fe-
rei
cundum defideria animae operantis , 8c fecun-
dum hoc eft artificium characflcrum quirique
fermonum virtuoforum mirabiiium Sc ift^ ,

modus, in quo inventa eft efficacia ipforum

omnium. Mens enim afted'at grandi defi-
derio: ficut arripitur fuper multiplices fer-
mones , colores , 8c geftus : fic 8c fuper
chara£beres, 8c figuras diverfas. Unde nec
ad idem inveniuntur fimiles omnes charaftc-
res ,fecundum diverfam affectionem fa-
cientium eas,' Et ideo parum aut nihil nifi

auftori carum, aut ei qui jam incipit ine-

briari in illoj ac ^i cflet au6lorillorum , pro-
funt, aut faltem nifi fcribatur fuper eis in-
tentio operatoris ipforum. Secundus vero
modus
 De mirahilibm Mundi, 16 ^
modus characleram quinque, eft intendens
fecundainyianinaturalem Sc probabilem, Et
habet qaandam (imiUtudinem cumeo, quod
quzrit operans , ut , fi velit amorem , facit
figurasampleftentes fe invicem immixtas,
invicem afpicicntes, le humiliantes, infein-
vicem applicatas. Sicut anima defiderat res
applicare 8c unire per amorem, Et fidefide-
rat odium pcr eas, facit ipfas avertcntes fe
inyicem , difpares , diifolutas , in contra-
rium trahentes, quia femper ipise correfpon-
dent intcntioni operantis eas, cujus fi^nt
effigies &: veiligia anim^, &; fic anima quae
magis defiderat rem ipfam , facit eas ma-
gis eflicaces, 8c magis habentes fimilitudi-
nem ejus quod quxrit. Nam fcientia eftfa-
dtio charad-eris, lunt enim quinque male
dearticulatie, quinque vero funt chara(9:e-
rcs bene complexae 8c dearticulatae , unde
virtuofiores funt 8c magis fcientiales atquc
rationalcs funt quinque chara6teres, fimili-
ter ell: operatio in omnibus quae defiderat
anima forti defiderio. Omniaenim qu3e tunc
agit illud intendens movent, 8c efficaciam
habent ad id, quod anima defiderat, 8c fe-
cundum hoc verificantur experimcnta muU
ta auilorum, qu« cum audiuntur, repu-
tantur incredibilia omnino. Cum tamen
fcientia fit certiirima, quod nulli Philofbpho-
rum, qaorum intentio erat differenter pro-
pria laus, 8c bana fama fuit voluntas fcri-
bendi etiam tant;^ familiaritatis quantae
l64 Aiyerti MaptfLihi
eflent illud quod invcnitur in libris fuis, fi
veritatem non haberet, <3uod dicunt, potiu»
vituperationera vidcrcntur intcndere, quam
bonam famam. Etmanifeftevidemus, quod
riullus etiam ignorans fcribit libenter rcm
manifcftae familiaritatis: & cum ipii cficnt
Pliiiofbphi j 6c grandis inveftigationis\, 8c
iiulla neceffitas cogeret eos, quomodo icri-
pta poiTunt efle ita r/ianifefle familiaria ut
mukis vidctur, in quorum animam non po-
tcft caderc, in his talibus aliquid virtutis
non poteft cxifterc, quia non potcntes vi-
derc caufam negant fcnfibilem effe£hini
,

cum eflet materia ad ficndum , fcilieet quia

^identes effc^lum cflc inquirendi caufa, 8c
Koc eil ouod meditavi in diverfis tradiati-
bus f. cnara<3:erum fcrmonum. Parti-&
cularcs autcm charadleres ^. Sermones ad
ufium quodquc fiendum & deftrucndum ex
libris diverfis a^regabo inferius. Tu vero
ex his habes viam ad totam haac cxcogita-
tionem.
Poftquam Philofbphis ccrtificatum cft,
quod univerfie fpecies rcrum movent 5c in-
elinant ad feipfas quoniam poftquam in cis
,

virtus adtiva rationabilis eft quod agant 5c

movcnt tam ad feipfas quam ad diverfas , 8c
ignis movet ad ignem , 8c aqut ad aquam.
Et )am dicit Avicenna quod dum aliquid ftat i

in fale diu fit fal, 8c fi quid ftat in locofcr-

tido fit foetidum, fic quid ftat cum aliquo
audacc fitaudax , Sc fi cum timido timidum
acfi
 De miraUhbus Ahndu 1^5
& fi quod animal ftat cum hominibus fit ha-
manum 8c domcfticura , 8c gencraliter verifi-
catum cxratione&experimento, quodomnie
natura movet ad fuam fpccicm , & fit corum
nota in qualitatibus primis , 8c fi-
fpccificatio
militcrinfecundis, &
fuit idcm in tertiis , 8cin
omnibus quod non mo-
difpofitionibus nihil
vcat ad feipfum fecundum totum pofle fuum.
,

Et hoc fuit radix 8c principium fccundum opc-

rum fecrctorum 8c tu non avertas oculos tuae
,

mcntis.
Poftquam infitum mentibus Philofb-
fuit
phorum iftud , invcnerunt difpofitio-
8c ipfi
nes entium naturalium, quia certo fcivc-
runt, quod quibufdam entibus ell infita
grandis frigiditas , quibufdam cum hoc gran-
dis audacia, quibufdam grandis iracundia,
quibufdam grandis timor, quibufdam innat*
ftcrihtas, quibufHam innatus ardor amoris,
quibufdam innata aliqua alia virtus. Aut fc-
cundum totam fpcciem , ficut leoni ef}: audai»
cia innata 8c vidtoria. Aut fecundum indivi-
duum , ficut meretrici inefl audacia , non p«c
ipeciem humanam, fed per individuum. Vo»
ncrunt ex hoc fupcr grandia mirabilia , 8c fu*
per fccrcta operabilia. Et qui non intcllexc-
runt mirabilitatem illam , 8c unde pofTct in
illud, ncglexerunt, 8c abjecerunt omnia in
quibus fuit labor 8c ingenium Philofbpho-
rum , quorum fuit intentio propria laus in
poflcris , ut falfidica tam grondia reddercnt
ia fcriptura.
No«
1 66 AP(jerti Magni Lihellus ,

Non fecretum neque occultum genti-

eft
bus, quomodo omne limile adjuvet 8c con-
fif met fuum iimile , diligat 8c moveat , &: am-
pleftatur illud. Et Medici jani dixerunt &:
vcrificaverunt illud pro parte fua , Sc dixe-
runt quod hepar juvatad hepar, & quodli-
bet membrum fuum fimile. Et Alchimiftae
fciverunt illud" veritate manifefta , quomo-
do natura fimilis fubingreditur & gaudet
fuo fimili, & congaudet illi & condolet: 8c
omnis fcientia jam verificavit illud in fais
fimilibus, 8c tu nota illud diligenter, quo-
niam fjper hoc videbitur grandis mirabilitas
operum.
Jam cft: verificatum 8c pofitum in menti-
busomnium, quodomnisipcciesnaturalis, 8c
quod omnis natura particularis vel genera-
lis habet amicitam &: inimicitiam natura-
lem ad aliquam aliam. Et omnis fpecies ha-
bet aliquid timendum horribile 8c inimi-
cum, 8c deflirucStivum. Similiteraliquidexul-
tans, laetificans 8c concordans, 8c per natu-
ram ut ovis lupum , 8c ipfa cognofcit non
:

fblum vivum {td. mortuum , non fblum per

,

vifum , fed per gufi:um 8c lepus canem , 8c

:

catta mnrem, omnia quadrupedia timent

8c
leonem, 8c omnia volatilia timent aquilam ,

8c om.nia animalia timent hominem , 8c efl:

infitum natura unicuique ifl:ud, 8c qusedam
habent ifaid fecundum tota;m fpeciem , 8c
'iecundum omne tempus: 8c qus^dam habent
ifl:ud fecundum individuum folum , oi fecun-
dum
 ^ De mirahilihis Mmdi. 1 6j
dum certum tempus: & omniumeftcertifica-
tio ,
quod quse odiunt fefecundum vitam quod
eorum imo pili & omnia odiunt fe invi-
partes ,

cem poftquam moriuntur. Unde pellis ovis

conflimitur a pelle lupi , Sv timpanum depellc
lupi facit obmutefcere illud de pelle ovis , 8c lic
omnibus aliis. Et tu nota iftud propter
ell in
magnitudinem rerum fecretarum quse ex eo-
dem proveniunt.
Et ell apcrtum omnibus, quod homo eft
finis omnium
naturalium , Sc quodomniana-
turalia funt per ipfum , &
ipfe vincit omnia
8c naturalia habent infitam naturalem obe-
dientiam ad ipfum hominem , 8c quod homo
efl plenus omni mirabilitate , eo quod in ipfo
funt omnes conditiones, fcilicet diftemperan-
tia in caliditate 8c frigiditate , temperata in
omni eo quod vis 8c in eo funt omnes virtu-
,

tes rerum , 8c ad humanam riatiiram favent , 8c

obediunt dsemones 8c in ipfb humano corpo-
,

re operantur omnes fecretse artes , 8comnemi-

rabile exit exipfb fednonhabethomoom.nia
:

fecundum idem tempus , fed in diverfis tempo-

ribus cc in diveriis individuis , 8c ideo invenitur
omnium rerum hjpocritarum verbo-
efficacia
rum vegetabilium. Sed quae funt partis ad
partem , non declarantur ratione , fed ex-
perientia. Quantum autem ratio poterit vi-
dere 8c comprehendere notabis , 8c quantum
per tuam experimentiam experiri poteris ad-
junge, 5c intellige hoc quod contra hominem
eii. .

Non
 1 68 Albeni Magni Lihellm.
Non poteft aliquis dicere » quod omnis rcs
non fit plena mirabilitatc, 5c nefcis quac ma-
joris , quando diligcntcr certificat fed u- j

nufquirquevilipenditremde qua nihil fcit , 6c

res nihil meruit inillo. Nam unaquacque rcs
habent dc calido 8c frigido , quod cft fibi pro-
prium, 8c ignes non funt mirabiliora quam
aguae, fed funt diverfa 8c alterius modi. Et
nonTunt mirabiliora quamjufquiami,
piperis
fcd alia.Et qui credit quod mirabilitas rc-
rum cxitacalidoScfrigido, non poteft di-
ccrc qui in omni re fitgrandemirabile, cum
unaquaeque rcs habeat de calido &. frigi-
do quod libi convenit. Et qui ciedit quod_
inirabilitas rcrum fit in ftellis Sc afpe6):ibus,
a quibus contrahunt re« proprictatcs mirabi-
lcs & occultas , fcire potcft quod omnis
fci habet propriam figuram coeleftcm Hbi
conrcnicntem , cx qua etiam provenit eimi-
rabilitas in operando, Nam omnc quod in*
cipit fub determinat© afcendente , 5c influen-
tia coeleftis , incipit 2c contrahit nonnun-
^uam propriam efficaciam pariendi 8c opc-
randi rem mirabilcm. Et qui credit quod mi-
rabilitas rcrum exeat per amicitiam , ut era-
ptio, non potcft etiara dencgarcinimicitiam.
Et univerfalitcr fecundum omnem modum
philofbphandi , res imaqurque cft plcna mi-
nbilibus. Et poftquam fcivcrunt hoc Philo-
ibphi incepcrunt cxpcriri 2ccdicercquidinrc-
buscft.
PUto Tcro dicit in libro R^imiftis» quod
qui
 Ve wiraUlihfis Mundi, l6^
qui non fuerit opifex Dialefticx cx qua fit
pronus &
elevatur intelleilu agilis 8c,expedi-
tus, c€ qui non eit eruditusinlcientianatura-
li ia qua declarantur mirabilia calida 5c frigi-
da , in qua aperiuntur proprictates cujuslibet
entis in ie, 6c quinonfucritdo£i:usinrcientia
Aftrologise , & in afpeftibus 6c figuris ftella-
rum ex quibusunicuique eorum qu^efunt
eft
fublimia virtus 8c proprietas qui non fue- , &
rit doftus in fcientia necromantias qua mani-

feftantur fubftantise immateriales , qus; di~

fpenfant &
adminiftrant hominem , quod
eft in rebus ex bono 8c malo non pote-
rit intelligere , nec verificare omnia quse-
Philofoplii nec poterit certiii-
fcripferunt ,

care omnia quae apparebunt fenlibus homi-

num, 8c evadetcum triftitiaanimi, quoniam
in illis rebus eft mirabilitas omnium qux vi-
dentur.
Credit purus Aftrologus quod tota mira-
bilitasrerum 8c radix experimcntorum 8c o-
mnium quse extant a rebus quando in^icem
conferunt , elTent a iigura ccelefti , quam con-
trahit unumquodque .hora fuss intcremtionis
2c generationis, 8c verificabit in omnibus quss
expertus eft.
Invenit quod concurfus rerum fccun-
dum curfum ftellarum
, 8c vidoria , 8c gau-
dium, 8c triftia pendeat exinde, 8c judicatue
per illud , oc ideo juffit omnia fieri in certis
diebus 5c in certis conjundtionibus Sc fepa-
rationibus , in certis afcenfionibus , fed hy-
H pocri-
 170 AlhertiMa^iL^eThis^
pocritos fermones , prGeparationes herbaruni
non potuit eorum ingenium expandiadomnes>
verificationes Philofophorum.
Credidit magna pars Philofbphorum &:
Medicorum quod tota mirabilitas experi-
Tiientorum 6c mirabilium exiret a rebus na-
turalibus , quando in lucem conferunt pert
-calidum &: frigidum , liccum&humidum, 8c;
iignificaverunt has quatuor qualitates , &
pofuerunt ipfas radices omnium mirabiliiim ,
>6c eoi*um mixtio exigit ad omne mirabile Sc; ,

verificaverunt illad in fuis operibus, 8c juffe--

runt fua experimenta incidere Sc componiper-
iil-am , & tenere per has res & verificari. Et •

cum invenerunt miilta cxperimenta Philofb-

-phorum non potuerunt ea verificare per ca-
,

lidum & frigidum imo magis ex hoc erat ,

contrariiim-, accidit eis, mirari incelfanterSc

triftari , Sc ilegant plerum.quc illud , etfi vi- -

^eantid.
Plato , Arifloteles , 8c legitimi 8c omnes
qui intenderunt fuper ultimum Pliilofbphiae
cam certificarunt quod mirabilitas exit a re-
bus fecundum modos valde diverfbs. Plcrun-
que per utilitates cceleftcs impreflas, plerun- I

'

-que per caliditatem 8c fiigiditatem • 8c plc-

Tunque per virtutes dsemonum , 8c necro-
manticorum pleruhque per virtutes alias
,

innatas rebus cum fliis formis fubffcantipna- ,

libus , plerunque per relationem , quse funt

rerum ad invicem. Undc redduntur incom-
|)rehenfibilia xerum niirabilia, licut dicit au-
 De mirahilihts Mimdi. iji
ftor. Plerunque per fe faciunt unum , per
accidens faciunt contrarium , plerunque di-
reiTte , plerunque indirecte. Merito ergo
Plato dixit, quod qui non fuerit valde folers
in Dialed:ica , &; do6tUS in virtutibus rerum
naturalium , fimilitcr in fignis ftellarum 8c
necromanticarum virtutum -non videHt
,

rationabilitatcm mirabilium nec ipie fciet

,

ea , &: non communicabit thefaurum Fliilo-

fophorum,
Scio igitur , quod omnis res habet ex ca-
liditate & frigiditate quod fignum eft ex quo
: ,

facit rem efficacem aliam per accidens dired^e

8c indirefte , 8c habct unamquamque virtu-
tem ex ftellis 8c figura flise generatidnis quam
agit in mobilitate , conflrudione 8c con-
venientia cum aliis , 8c tamen unaquseque
res habet virtutes fibi cognatas , per quas
unaquseque res e/l principium mirabilis effe-
£lus.
,
Cum ergo hoc quod omnis iiatura mo-
vet ad fuum fimile, poteft imaginari de mi-
rabilitate effe£tuum , quodvis ad omnc ope-
randum , 8c verificabis ad omnia quas au-
dies , 8c medicinalia , 8c magica, 8c necro-
"mantica , fecundum diverfum modum tuse
-cxcogitationis 8c folertise , &: intromittam
te fuperficialiter, itt te ipfum adjuves 8cpr2e-
pares ad recipienda^ quia dicam aggregata
8c colleda ex Philofbphis 8c div^rlis antl-
quis. Habeto crgo iftud in mente tua , fc
quantum eft per fe res calida adjuvat in pai^
H 2 iio^
iji Alherti Magni LiheHm 9

£onibus frigidis, &: eft experimentum ineis»

8c non competit calidis nili peraccidens, aut
indired:e quod ell per accidens decipiat te ia
, ,

primis qualitatibus quia plerumque res calida

,

{anat mcrbos calidos, fcilicet per accidens aut

indirecre.
Si vi5 igitur experjmentari. Primo deceti
te fcire de rcbus , utrura calidas aut frigid^.
iint : & nota totum illud , & poftquam fcis;
iftud , nota quse fit dilpofitio 8c proprietas:
Utrumne eft audacia aut ti--
jiaturalis ejus.
miditas, ^ut decor, aut fterilitas, quia qua--
lcm habct naturam unumquodquc entium ,,
talem aiTmiilat in his quibus aiTociatur , utt
Leo eft anim.al intimidum , 8c habens auda-
ciam naturalem, maxime in fronte 8c cor-
de , ideo qui afTociat fibi oculum leonis
8c
aut cor aut pcllem qui eft inter duos ocu-
,

los , vadit audax cc intimidus , 8c inducit

timiditatem omnibus ahimalibus. Et gene-
raliter in Lcbne eft virtus dandi audaciam 8c
magnariimitatem. Similiter in meretrice cfl:
audacia exterminata , 8c ideo dicunt Philo-
Ibphi , quod ii quis induit camiftam mere-
tricis publicse , aut refpexerit fpeculum , aut
fecum habuerit in q-uo ipfa fpeculatur fe-i-j
pfam vadit audax ^ intimidus. Similiter in
,

gallo eft audacia magna adeo quod dicunt ,

Fhilofophi, quod 8c ipfo vifo ftupefcit Leo,

5c ideo dicunt quod Ci quis geffcrit ipfius
aliqua , vadit audax : 8c generaliter omnc
aGimal quod habet audaciam cxtermina-
tajoa
 Demirahilihis Mmdi, 175
tam per naturam aut per cafum ex eo , fi

conftrueretur hujufmodi dat ipli audaciam. ,

Similiter li eft animal fterile per naturam

aut accidcns aliquod , cjus confociatio ad
aliquem movet ad fterilitatem. Et ideo
fcripferunt Philof quod mnlus a proprie-
tate vel' quomodocunque fit omnino fte-
rilis , facit viros 8c mulieres ikriles , quan-
do ex eo fociatur aliqua pars rculieribus.
Similiter facit abortivus Sc cunuthus , "qn.c-
niam omnibus his eft infita Iterilitiis , Sc
affimilant iibi in Hoc homincm , qui fibi
aflbciat iita intrinfcca. Similiter qui vo-
lunt amorem refpiciunt quod anf^
incitare
malium maxime diligit 8c maxime in il- ,

la hora qua magis ftimulatur in amore, quia

tunc in eo vigor magis in -pfomovendo ad
amorem ex illo animali accipiunt partens.
:

in qua magis viget virtus 8c illc appetitus , fi-

cut funt cor, teiliculi oc matrix, 5c cxhibent
ea illi quem volunt incendere , mafculus
ad fceminam exhibet tefticulos. Mulier vc-
ro ad viruiji exhibct menflruum aut fecun-
dinam.
Et quia hirundo mukum diligit , utdicunt
Philofophi , ideo multum eligunt eam ad ex-
—* j--
-
CiranuuriJ atiiv^wiri.- -

Similicer in hoc genereturtur , coIumbaSc

paffer maxime quando capiuntur amore 8c
Venere, tunc enim irrcfragabilite-r provocant
2c inferunt amorem.
Similiter quando volunt facere loqua-
H 3
cem ,
174 AiherU MagntLihe^if
cem , appropinquant de lingua canis , aut de
forde. Cum autem volunt facere foecundum
aift ^dilec^abilcm , affociant ei philomelam „
&: linivcrfaliter quamcunque virtutem aut
proprietatem naturalem vident in aliquo
cntium naturalium , fecundum excefTum
fufpicantur affnnilare aut promovere feii
inclinare di{politum ad illud propter quod
fciunt tirmiter quod potefl plus juvare quam
Bocere, eo quod habet illud infitum a fua
natura. Et omnis virtus movct ad tale y
qiiale eft fccundum poffe iiium. Et {icintelli-
go elle in rebus mirabilibus quas audies. Et
lioc didum iit ad introduccndum animum
tuum.
Dixit au^or libri regiminis quod quae^
dam funt manifefla fenlibus , in quibus nur-
lam fcimus rationem 8c quaedam funt ma-
:

Bifefta ratione , in quibus nullum fenfum

ncc fenfationem percipimus. Et ia primu
gcnere entium nulli credendum efi: , ni(i ex-
piTienti^ , 5c non eft expcrienda ratio , nec
seganda expcrientia. Et in fecundo genere
cntium non expe£i:andus fenfus y quia fentiri
non poteil. Quxdam igitur fo!a expericntia
funt credenda iinc ratione cum Uteant ho-
mmes. •-^ui^uam lOii raiione cum careant
feniibus , nam quamvis manifellam ratio-
nem nefciamus qua Magnes trahit fer-
,

rum , ita tamen manifeftat illud experien-

tia , quod nullus denegarc poteft, & quem-
^imodam iftud eft mirabile , quod ibla ex-
p9r^
 Ue mirahlihmMundi^ 175'
pertentia certificat , ita in aliis debct homo
spftimare, nec debet negare quicquam mira^
bilium quamvis rationem non habet , x^d
debet expcriri , quia caufe mirabilium funt
latentes. Et ex tam diverfis pra^cedentibus
quod humanus intelle6l-us fecundum Plato-
nem non potefl eas imitari, Magnes ergo
trahit ferrum, Carabe trahit paleam, 8c qui-
dam alius lapis trahit vitrum. Sic in enri-
Bus funt mirabilia declarata Philofophis per
experientiam , qu3e nullus dcnegare debct
j
nec experitur illud fecundum modum Philo-
fophorum , qui illud invenerunt. Nam di^-
cunt Philof quod palma efl: arbor , £c habet
mafculum 8c foeminam , cum ergo fcemina
appropinquatur mafculo , vides fceminam
declinatam ad mafculum , 8c moIUficantiB':
folia ejus , 8c rami , 8c declinant ad mafcu-
lum. Cum ergo ad palmas vident illud , lU
gant flmus a mafculo ad fceniinam ^ redit
ergo ere£ta fuper feipfam quafi adaptata fis"
mafeulo per continuationem funis virtii-
te mafculi. Quare ergo negas qiiod ia
hoc fit reliquarum rerum qm« fuis proprie-
tatibus agunt , donec pcr experientias ccrti*
ficetur tibi ccrtitudo , 8c deiliLuatur falfitas ?

Negotium autem tuum fupra illud quod

narravimus in libris noflris duorum rumor-
propalatur in regionibus , & quorum vefci-
gium datur apud fapientes abfque experientia
ipfius, cujus proprietates fumuntur, eflinvi-
dia 8c odium r ex quo femper pravenit obli-
H -f- quita^-.
ly^ Alherti Magni LiheUus ,
giiitas intelledus 6c judicii in ore.
, Multi ta-
jnen anticjuomm narraverunt res mirabilcs ,
famen jam receptas apud vulgus & vcrifica-
tas. Ego narrabo tibi, qusedam ut tu firmes
inentem tuam fuper eas , & ut fit parata
ci-edulitate eorum , qux ratio non potefl
confii*mare fecundum fenfum , quia prae-
didium in eis ad adjutorium. Ex eis itaque
eft quod filius Mefue dixit in lib. de ani-
malibus. Si induit veftimentum virimulicf
foeta , deinde induat ipfum vir priufquam
^bluat ipfum s recedit ab ipfo febris quar-
tana.
Et in libro de animalibus dicitur , qnod Leo-
pardus fngit ex cranio hominis &
alibi , quod
:

fi cranium hominis antiquifepeliaturin turri

columbarum ailt ponatur inea,. habitant Sc

,

quiefcuHt columbse ibi, 3^muItiplicanturdo-

necconftri ngantur in ca.
Et in lib. de theriaca Galeni , quod fer-
pens , qui dicitur regulus , eft fubalbidus
iupra cujus caput fuht tres pili, 8c quando
videt eum aliquis, moritur ftatim, 8cquan--
do audit fibilum ejus , aliquis vel aliquid
moriiur, 8c omnis beiHa qu^ comedit ex
eo mortuo etiam moritur. Et dicit Ariftot.
qaod ubi fit aeifas fex menfibus , fimiiiter'
hyems, eii fluvius in quo inveniuntur vipe--
rsc , quarum proprietas eft ut nunquam vi-
deant fe , quin moriantur , 8c faciunt hoc
cum vivunt cum vero funt mortuse nihi
:;

nocent. Et ingcniavit Ariftot cum Alexl

.ut
 Demirahilihm Mundu 177
ut recipcret fpeculum magnum 6c ambu- ,

laret cum eo verfus , eas ^ cum refpexerint

fe-ipfas in fpeculo mortuae funt. Fuit ergo
quibufdam incredulus fermo Ariftot. Nam
Avicenna inltans Arifl. fi aliquis vidit eum
mortuus eft. Unde non eft veritas in fcr-
mone: & dixerunt , fi aliquis acciperet de
lad-e mulieris ladlantis virginem fuam qu^
eft a bimatu, 6c ponatur m vitreo vafe , 8c
fepeliatur vel fufpendatur in turri apud in-
troitum columbarum & exitum , habitant,
5c muItipHcantur columbsein ea, donec fint
innumerabiles, Et dixcrunt quando-os ho- .

minis mortui fufpenditur in aliquo i jiivat a

quartana, 8c (i fufpenditur os.hominis mor-
tui fuper illum, qui conquerltur de ventrs^
fno , fanatur. Et dixerunt , fi dentes puefi
in primis cum cadunt , fufpendantur ante-
quam veniant ad terram , Sc ponantur in la-
mina argenti ^, Sc fufpendantur fuper mulie-
res, easprphibent imprsegnari &:parere. Et
,.

in libro .Cleopatrae , quando mulier accipit

omni menfe de urina mulx pondera duo
8c biberit , ipfa noR concipit. Et in lib de-
coratioais- , accipe quanticatem fabae de alci-
hi, &infunde ipfam inurinam mulae, 6cda-
mulieri adpotandum, non concipiet. Etdi-
xit Alex. quando accipitur aliquid de um-
bilicQ infantis, qui egreditur^ li iaciditur-&:
ponitur fub lapide annuli de argento aut
auro, tuncei qui nefcit eum, non advenit
cholica paflio penitus , 8c didum efl quod €1-
. Hx lige-
'wf^' Aiyerti Magni LihUus ,

Ugetur femen panno , 8c fulpencJatuf

acetofse in
fuper ty^mpanum liniftrum , non concipict Ao-
nec permanet fuper ipfum.
Et dicit Galenus , quod quando folia aceto-
(k comeduntur, folvunt ventrem. Et dicitur
quod radix acetofae fufpenfa fuper habentem
fcrophulas j uvat ipfum
Et dicunt Philofophi-, quandovis, utredeat'
beftia ad hofpitium fuum , linc frontem eju«
cumfepofquillae, &:redibit.
Et Ariftoteles dixit in lib. de Animal. Si3
ponat aliquis cerqm contritam fuper cornua
vituli vaccarum , vadit cum eo ubicunque
vult fine labore 8c fi inungat aliquis cornua^
:

vaccarum cum cera , aut oleo , aut pice , rece-

rfit dolor pedum earum. Et ii quis delinierit
caput tauri oleo rofarum , apoftematur ca-
put ejus , & fLliniatur cum eo caput vaccae^.
moritur. Et li aHquis unxerit linguam boum
cum fepo aliquo, non guftant cibum nec co-
medunt, fed prius moriuntur tame, nili ab-
ftergatur eum fale & accto. Et fi quis inun?
gitanum gaDi cum'oIfeo non calcat galli-
,

nam, nec poteft, 8c fi quis vult utnon voci-

feret gallus, caput ejus inungat oleo 8c fron^r
tem.
In libro Archigems dicitur, quando cavilla
l^poris fufpenditur fuper eum j qui patitur cho-
Hcam, confert.
Et dixit Ariftoteles-, qui fedetfuperpellem
Jeonis, receduntabeohemorrhoidse.
Et dixerunt Philofophi , fi annularcm abor-
tivi..
 iBe mraUIihm Mmdh i ^T
fuper le mulicr , non concipit do-
tivl fufpendit
nec permanet fupcr ipfam. Et quando bibit
mulier urinam arietum , nunquam concipiet -
&: quandobibit fanguinem leporis, nonccn-
cipir. Et fi ilercus leporis fufpendatur fu-
per m.ulierem , non concipit doriec perma-
aeat fuper ipfam 8c : origanum modo tan-
tiim quando teritur oc pulverizatur fuper lo-
cum formicarum, amittunt formicse locura
iuum.
Dixerunt Philofbphi. Si fufpendatur ca-
put capr^ fuper illum qui patitur fchrophu-
las, fanaturperipfum. Et dicitur in lib de- .

eorationis: Accipe myrrham 8c line polli-,

cem pedisdextri tuicum oleo dc paleftina tri-

ta, namtunc tu conrcumbesdum illudperma"
net fuper pollicem. Et dicituribi, quod fi
tuaccipisfel hirci 8c adipes, 8c exficca utra—
que, deiade tere ea Sc calefac ambo cum pu-
ro oleo, 8c line cum ea priapum in circuitti
hora. eoitus , &: nulluna alium expetet prc-
ter tc.
Dicunt ctiam Phirofophi. Si accipiatur
medium pondus, tres illius, 8c quinque, &
ex duobus tellicuHs vulpium, 8c ex felle gal-
li , 8c permifceat utraque , 8c Portet ea conti-

nue tribus diebus ifi vul/a y ii in die quarta fli-

tuat cam yir imprsegnabitur a mafculo,

,

Si luiper.ij.tur cauia adib fupra praeiepe

vaccarum aut pecudum, non appropinqua»
bit lupus donec r rmaosbit illic, 8c fi fu-
ipenditur caudaiupij aut peliis, au£ capiit
6. B
fopra
i8o Alherti MagnlLileEm y
u pra prxfepe , non Gomedunt boves ncc be-
flisc aliquid. Et mulier quse fe fsepius inungit
urina adib , nunqua.m Gohcipiet.
Si visut muliernon Gorrumpatur, necqus:-
rat viros. Accipe priapum lupi, 8c pilos pal-
pebrarum cjus-, 8c pilos qui funt flib barba
ejus, 8c combure illud totum Sc daeiinpo-,

tu, ipfa neiciente , nullum alium volet. Etdi-

xerunt, quando mulier non vult virum fuum y
tunc accipiat vir ejus aliquid de fepo hjrco-
rum mediorum inter par.vos 8c magnos , 8c
cum eo priapumfuum, ,8c coe^t> ipfa
lineat
cnim amabit eum nec coibit pofleacum ali-
,

quibus.
Et dixerunt quod tefiudo, quando venena-
tur , comedit origanum & fanatur , 8c idt o fci-
vit qupd origanum fliccubuit cum veneno.
Dicitur etiam quod muflela, quandovene-
jiatur a fcrpente , comeditrubam, &:fcivitex
hoc quod ruba cft contraria v^eno ferpen-
tum. ^
Et mus fuppofitus punfturse fcorpionum
liberat , quia contrarius 8c nihil timens cum.
Dicunt Philofbplii , Quod fi quis extraxerit
calcancum mulieris muflelae ipfa exiflente vir
va, 8c fufpendatur fuper mulierem , noncon-
cipit donec maneat fuper eam , 8c quando re-
movetur, impraegnatur.
Et invenerunt Philofophi , quod fi aliqua
mulier eft flerilis, quando apponunt rem fa-
cientem flerilem, jnulier fit noateilis: 8c e
fonverfo.
Si
 De mirahUhus Mundu i%i
Si accipiantur diio telliculi inufte^ae , 8c
flrinsantur Sc ligenter in crurem mulieris , 8c
habeat os fecum , mulier non concipiet. Et
dicitur quod quando Ipongia projicitur in vi-
no mixto aqua, deinde extrahatur & reftrin-
gitur &; exprimitur, cgreditur aqua ex eo 8c
remanet vinum, &: li non eftmixtum> nihil
egreditur.
Dicit Tabarienfis , quod fi fufpenditur la~
pis fpongige in ccllo pueri , qui tuflit tufTi vc-
hementi, fedatur tuffis ejus : 8c quando intro-
mittitur. in caput alini , aut anum fcarabci
fyncopizat, 8c non vertittir donec extrahatur
abeo.r
Et fi homo .. comedit lentes 8c mordeat,
Bon fanatur morilis , 8c quando intromit-
titur in anum arietis altis ftve alcis cadit lana
ejus.
Dicitur etiam , quod fi Hgetur aliquis cum
caudaafmi, non ruget nec rudet.
Si accipiantur pili afini , qui funt juxta pria-
pum ejus, 8c dentur alicui in potu triti cuna
Vinocuivis, incipitftatimpederc. .

Similiter.ii aliquis accipit ovafornaicarum,

8c conterit ea .8c projecerit in aquam, 8c dc-
derit eam in potu cuivis, ftatim non ceflat pe-
dere. Similiterfaciantcumvino.
Et dicitur, quod {\ fcceris annulum ex vir-
ga mpti recenti?, §c intronj,rttas. in ipfum aa*-
nu.iarem digitum , fedat apoftema fiib afcel-
lis.

In libro Ariftotelis radix Jufquiami albi

7 H
^^^',
T 8i Allerti M^gniLiheHus ,
quando fafpenditur fuper patientem cholicam
confert ci: 8c quando haurit nitrum falfum'
ponitur m
vafe , 8c ponitur fuper ipfum ace-
tum buUit fortiter abfque igne.
,

Dicitur etiam in libro Hermetis qu^ndo

projiciunt femen porri fuper acetum, redit
acetofitas ejus.
Belbinus dicit quando sccipis albumen ovi
5c & linis cum co pannum , 8c ip{um
alumen ,
abluis cum aqua falis , ficca eum , prohibet
ignem comburere.
Dicitalius , quanda-accipitur arfenicum ru-
Brum 8c alumen- 8c teruntur 8c conficiuntur
cumfuccofemper-vivse 8c fellelauri, Sc linit
eumeo homo manus fuas, deinde aecipitfer-
rum ignitum non comburit ipfum Similiter
, .

fi accipiatur ex magna 3c alumine lamenti 8c

talo 8c aceto forti 8c altea, 8c contrireris ea
€ontritione bona ^8c hnias cum ea manus , non
loediteasigms.
Et dixerunt de Carabc', qiiando , multum
tcris ipfam 8c fufflas verfus lampadem cum
fufflatorio , inflammatur ex eo ignis ma-
gnus , 8c ab eo nihil conta6lum comburitur
Et quando volueris , qu92 funt in palatio vi-
deantur nigra, accipe de ipuma raaris, &:
calcato 8c permifcc ea filis , deinde hu-
me£l-a cum eo Ikinium 8c illumina cum
,

eolampadem. Quando vis ut quse flint m

palatio, videantur fine capitibus, accipe
fulphur citrinum cum oleo, 8c ponc ipfum
inlampade r 8c illumitia cum eo, & pone
illud
 De mrahilihus Muniu ^ i B

illud in medio hominum, Scvidebis mirum"

Et iterum dicitBelbinus, qui pofuerit por-
tulacam fuper ledlum fuum , non videbit fom-
nium necvifioncm penitus.
Et Ariftoteles dicit , quod equx quando odo-
rant fumum lam.padis extind-se abortiuntSc
indignantur, &: fimiiiter hoc accidit quibuf-
dam mulieribuspr^egnanibus.
DicitAriftoteles, quod li quis inveniat ca-
melum coire cum matrefua, 5c ipfeprselentitr
Mlud ipfe profequitur eum
, donec interficit
,

eum 8c fi inveniet equum afcendere matrem

,

fuam, 8cpr3efentiatill"ud, interficit feipfiim 5c

necat intendcnsadhoc.
EtdicitTabarienfis, fi accipiantur rafani £c
eonficiantur.
Et dicunt Philofbphi , quod fi fubmergas-
mufcasin aqua videntur mortuse, &; fi fepe-
liantur in cinere refurgunt iterum , 8c qiiando-
fubmergisAombcr, moritur, & roretur fupei'
rpflim acetum vivificatur ,. 8c quando fepehV
fcarabeum in rofis, moritur, 8c fi fepelis in
flercore, vivificatur.
Dixerunt 8c Philofbphi, quod quando
pennse aquilarum ponuntur cum pennis
aliarum aviiira , comburunt illas 8c mortifi-
€ant eas, ficut ipfe efl vincens in. vita fua
omnes aves 8c dominans. Pennag aquilarum
funt pemiciofae omnibus pennis. Et dicunt
Fhiloibphi, quod fi ponatup in aliquo loco-
pellis ovis cum pelle adib , corrodit 8c con-
fumit: 8c qui induit pannum ex lana oyis^
quam
1S4 Alherti MagniLihellus y

quam comedit adib, non cefTat eo pruritus

donec exuat eum. Er li acceperis pilumequae,
8c exteaderis ipfum fuper oftium domus non ,

ingreditur oftium illud cinefex , donec fuper eo,

{Latpilus.
Et {i domum aut Ibcum pulnic-
fuffumigas
ne mundas eam ab omni ferpente 8c
alini,
fcorpione 8c fciunt Philorophi ex hoc , quod
,

valet contra venenum.

y ii lingua Upupae fu-
Tabarienfis etiam dixit
fpendatur fuperpatientemoblivionem, reddit
eum memorem , 5c aliae rationes.

Et in libro Cleopatrx dicitur , fi mulier non

dele6tatur cum virofuo, accipe meduilam lu-

pi de pede (iniHro 8c porta eam , &: nullum di-
liget ni(i te.Et dicitur quando accipitur coxa
ftruthionis mafculi finiflra & bullitur cumor
ieo , deinde liniuntur cumeo origines pilorum,
nunquam renafcuntur.
Dixit Architas , fi accipiatur cor dum vivit
Scfufpendatur fupcr patientem quartanam»-
cEadicat:-eam.
Et ipolium. ferpentis , quandofiringiturfli-
per ancham mulieris accelerat partum :. fed
cu-m parit illico removeatur.
-
Dentes omnium ferpcntum qyando era-
dicas eos dum yivxt ferpens, 8c fufpendan-
tur fuper qi^artanarium toUunt ab eo quarta-
nan^ , 8c n fvifpendatur ferpens fLjper dolen-
tem.dcnteni prdieft, 6c' fi ferpens occurrit
praegnanti abortit, 8c fi occurrit ci dum pa-
aat.,, accelerat partum. Et dicunt ii acceppe-
 De mirahilihis Mundi. 1 85
ris caninum dentem crocodili ex palato ejus
fupericre finiftro, 8c fufpendis eum fuper fe-
bricitantem» fanat 8c redibit ad ipfum nun-
quam: &
dixerunt, qaod Leo terretur ex
gallo albo Leo iterum timet ignem , 8c qui
, 8c
ungitur cum fevo renum Leonis non timet
ire inter beftias, 8c omnes beftiae terren-
tur ex Leone : 8c qui linit corpiis fuiim cum
flercore leporis, terrentur ab eo lupi. Et fi

teritur arfenicum citrinum , 8c admifcetur la-

crifi , cadit fuper cum mufca, quse non mo-
riatur.
Si acceperis dextrum pedem teftudinis, 5c
fufpendis eum fuper dextrum pedem podagri-
ci , confert ci. Similiter ii iiniltrum iinillro
fic manuS ejus confert raanui , 8c digitus di-
gito. accendatur ignis coram erniolb ex
Et li

viridibus lignis ficulnearum , crepitant teiH-

Guliejus.
Et in libro Hern"ietls, oculi li ambo ligan-
tur in panno lini fuper adjutoriamfiniilrum,
removent quartanam. Et dicitur , quod
fi lupus viderit hominem Sc ipfe non videt
,

eum, fcupcfcit homo, timet 8c raucefcit. Et

ideo fi quis gerit oculumlupi, ) uvat ad viito-
riam , ad audaciam oc debellationem 5c tim.o-
rerr» adver/arii.

,. Et ii diciturquod fiat annulus es albis un^

gulis afini induit ipfum epilcpticus ,.non pa-
, fi

titurepilepiiam.
Et dixerunt quando vis ne approximcnt
mu£ces domoj tunq pcne conditum 5c
opium
 1 86 Alberti Magni Lihellus ,
opium in albedine calcis, & inde albifica io-
mum cum ea , tunc non ingredientur
""
mufcse
penitus.
Et quando vis-utnarrettibimuliervelpuer-
la tua omnia quse fecit, accipe cor columbai
5c caput ranx, 8c exficca utraque & tere, Sc
pulverifa fuper pectus dormientis , & narrabit-
omnia qu9e fecit. Dum vero evigilaverit , ex-
terge iIladape6core, neallevetur. Etdicunt,
quod li quis ponit Adaraantem capiti mulie-

ris dormientis , manifeilat fi eft adulterai

quoniam li fic eft relilit territa de Ic6to 8c
, :

finon , ampled-itur virum fuum cum grandi"

dileitione.

^
Et dicunt , quod pellis afini , quando fuipeni-
diturfiiperpueros, prohibeteosterreri.
Et dicit Architas, quod fi accipiatur ceni-
men auris canis iiniflrae , 8w fufpendatur febri-
ckitHtibus p?riodice, confert multum , maxK
me quartanse.
Et dicunt Philofophi , quod aliqua fpccies
velindividuum , quse nunquam habuit a^gi-itu-
dinem , confert omni segntudini i &: cuni nun-
quam affucrit dolor aliquis, fucurrit 8c fanat
hominem ab illo.
Et fi fnlpenditur fpuma maris fuper coxam
mulieris iinii!:ram accelerat partum , £>c quando
fufiumigaturdomus cum ungula muli finiilra,
non remanent in ea mufcge.
Et (i fufpenditur corUpupseautoculus, aut
cerebrum iupra fc ad collum fuum , confert
QJDlivioni, &; fabtilizat intelledium hominis.
Si.
 De mlraliUhus Mm du i%j
Si mulier non poteftconcipere, accipecor-
nu cervinum pulverifatum Scmifceaturcum ,

felle vaccino : teneat mulierfuperre, coeat Ss

ftatim concipiet.
Scta de cauda equae pofita fuperoflio, non
permittit inrrare zanzalas.
Dcns pulli unius anni pofitus in collo in-
fantis , facit cjus dentes provocari fine do-
lore.
Dens equse poHtus fuper caput furentis , fla*
tim liberateum.
Si mulier non poteft concipere , detur ei ne-
fcienti lac jumenti ea hora coeat, Sc llatim
,

concipiet.
Unguis eqiii fuffumigatus in domo , effuga*
murcs. Idemfitexungulamuli.
Ut tota aqua calida exeat e calidario , atri-
mentum , id efl , terra frsncifca cum pice
pronce \r\ loimiT^. -^ ^ tctn ^':>^ \ Uc i^^ii.
de aqua extra eat, telhm ovi accipe, 8c ful-
phur vivum tritum , impone 8c calcem , 8s
claude foramen , 8c mitte inaquam, 8c in.:-
eenditur.
Et dicitur , quod {i ponatur camphora
ftiper aquam > accciiditur 8c combiiritur m:

^Ut avcs manibus comprchendas ,_ accipe

orana quxvis in f^ce vini 8c in fucco cicutnc
valde imbibita , 8c objice ad aves, 8c omnis
avis quse inde guilct , inebriatur ,, 8c perdir
vires.
Si qux miilier te ligavit. maleficiis ad
anio-
188 Alherti Magni LiheUns 9
amoremfuiim, 8c vis illuddiflblvere: accipe
cainiriam fuam, 8c per capitium ejus minge
fcres, 8c per manicamejusdextram, 8c non
curabis de ea.
Ut mulier cum aliquo adulterare ncn pof-
fit, incide de capillisejus & pulveren illorum-
ibi fuperferetrum fparge , ante tamen unge fe-
retrum cum
melle, &
mox coeas cum mulie-
re, 8c cumvoluerisfolvei'e, ex tui§ capiliis fac
iimilitcr,
Et dicunt, fi quis inungatur Ia<fte aiin^,
congregabuntuf in eo omnes culices do-
mus.
Literas qiise non leguntur dc nc6le cum
nifi
^llctefludinisfcribe, autlaiteficus, li pona-

tur ad ignem , aut cum aqua vermis lucentis

defero.
Si accipiantur multa albumina ovorum
de gallirra pcft menfem, fiuntvitrum 8c du-
ra ut lapis : 5c ex hoc tali f t tcpacius foplii-

fticatus , li cum croco vel terra rubea linia-

tur.
Similiter fpuma quoe invenitur circa te-
fticulos ccrvi vel equi , vel aiini fatigati, ad-
mifceaturcumvino: 8c illud vinum deturali-
cui potatione, abiiQiTcbit vir.um pcr men
fem.
Et fi habucrit plurcs anguillas invafcvini,
8c dimittantur in illo mori": fi quis biberit gx
jllo, abhorrebit vinum per annum, 8c fortc
fempcr.
Et dicitur, quod accipiatur tunis aliquis
cum
 De mirabilihus Mundi. 189
cum quo fuipenditur far, vel fuipenfus ell,
8c aliquantulum paleoe quam turbo venti
in aere fufpendit, bz ponatur in olla, 8c mi-
fceatur cum aliis ollis, omnes alias frangtt.
Item accipe aliquantulum prsediilii funis,
ponc in inftrumenco , cum quo mittitur pa-
nis in furno , quoniam ille qui mittere de-
bet. infurno, non potsrlt immitterc, fed ex-
traexiliet,
Ut homines videantur fine capitibus acci- ,

pe fpolium ferpentis , & auripigmentum , & pi-

cem Grsecam reuponticum 8c ceram novarum
,

apum 8c fangLiinemaiini, 8c tereomnia. 8c

mitte in radioUaplenadeaqua, 8c faciasbul-
lireadlentum ignem, 8c pofteadimittefrigc-
(cere, 8c facias cercum , 5c omnis qui illumina-
bitur co , videbitur fine capite.
Ut homines videantur habere quorumlibet
animalium capita accipe fulphur vivum 8c le-
, ,

thargirium, 8c iftisfimul pulverizatis , fparge

iii lampade oleo plena , habeantque candelani

deceravirginea, qu9e (i permixtacumfeceil-

lius animalis, cujus caput vis ut videatur ha-
bcre, tenens candelam accenfani de lampadis
igne, Scdabibcrc vinum cum valdimonia , ^
illi qui inde potabant , videbunt fchabere<:a-

putanimalis.
Ut homines videantur habere vultum ca-
nis j accipe adipem de aure canis , unge ex eo
parum de borabycino novo, poneinlampade
nova de viridi vitro, Sc pone luccrnam inter
hoaiines, Sc cernunt vultum canis.
19 AlherH Magni LiheUus $
Ut homines vidcantur habere tria capita,
accipe de pilis afini mortui , 8c fac funiculum ,
&c ficca, Sc fume meduUam de ofTeprincipali
dextri humeri , & mifce cum virga virginea , 6c
line funiculum pone fuper liminaria domus:
, Sc
ingredicntes domumtria capita habebunt, hi
qui in domo funt, intrantibus alini videbim-
tur.
Sivis, ut caput hominis caput afini videa-
turttolledefegmineafelli, 8c unge hominem
incapite. •

Si vis , ut pullus aiit res alia faltet in difco ,

accipe argentum vivum 8c pulverem calami-
tae , 8c mitte in ampullam vitream figillatam
&^ illam pone intra irem calidam , quia cum fit
argentumvivumcalidum, movetfe 8c faciet
cam ialtare.
Si vis videre , quod alii nequeunt accipe fel ,

de mafculo catto & adipem gallin^e omnino

,

albas, 8c mifceinfimul &; oculostuosinunge

8c videbis. Si vis intelligere voces avium af- :

fbciatecum duos fbcios in quinto Calendas

Novembris, 8c vade in quoddam nemuscum
canibus quali ad venandum , 8c illam beftiara
qtfam primo inveneris, defer tecum ad do-
mum , 8c pi-separa cum corde vulpis , 8c ftatim
intelligcs voces avium , velbeftiarum, 8cfivis
ut aliquis intelligat, ofculaeum, 8cinteIIiget
iimiliter.
Si vis folvere vincula , vade in fylvam 8c
proipice ubi pica nidum cum pul-
habuerit
iis , ^ quando eris ibi , afcende ad arborem
ac to-
 Ve mraUUlus Mundu 191
Sc foranien ejus circumfigna quocunque vis.,
c|uia cum videt te vadit pro quadam herba
,

'qunm ponit ad ligaturam 8c ilatim rumpitur

,

&: tURC cadit herba illa in terram fuper pan-

numquemdebespofuilTe (lib arbore, 8c tufis
p-3efens 5c accipe,
liinido Upup^ cftquidam lapis, quieftdi-
verforum colorum , defer tecum ipfum , & cris
invifibilis.
Ut homo femper eunuchus fit, accipe ex
vermicuk) qui inaeftate lucet, 8c da ei bi-
bere.
Ut mulier confiteatur quse fecerit: ranam
aqualem comprehende vivam, 8c tolle ejus
linguam , 8c remitteillaminaquam, 8c pone
illam linguam fuper partem cordis foeminac
dormientis, quse cum interrogetur , vera
dicet.
Sivisaliquem terreriin fomno, capiti ejus
fupponepellem fimise.
Si vis capere Talpam , pone , in foramine e-
jus, cepevel porrumaut allium, 8c ftatimc-
gredietur fine viribus.
Serpens non acccdit ad allium": ncc canis
gufta.L aliquid tindl-um cum aliio.
Suffumigatio, quamcumfcceris, videbun-
turomnes in forma Elephantum, qui funtin
domo, 8c equorum magnorum: Accipe fpe-
ciem, qus: dicitur Alchachengi, 8c contere,
-8c confice ipfam cum aiiqnantulo pinguedi-

nis delphini , 8c fac ex eo gi*afia ficut citri.

Deinde fumiga ex eis fuper ignem ftercoris
vacc»
I f2 Alherti Magni Liheilm^

vacc^, qu3e mulgetur, 8c non fit in domo lor

cus, exquoegrediturfumus, niii porta , fit &
larga fub terra deintus. omnes qui funtNam
in manfione , videbuntur quaii ipfi iint homi-
nes magni in tormis cquorum , elcphantum',
6c mirabile valde.
efl:

Suffumigatio alia," quam cum facis, vidcs

.formas multiformes , 5c mirabilia infinita , quge
pr^ multituditie non difcernentur Accipe :

Timar id eft vurmilium , 5c lapidem Lazuli

, ,

8c pulegium montanum, & palverizatotum,

6c cribella illud, £c confice ilkid , Sccumpin-
guedlnc delphini vel equi , vel elephantis fac
, ,

grana in modum ciceris , Sciiccaiaumbram ,

Ec fuffumiga cum eo quando volueris , Scfiet
quod didium eft.
Suffumigatio ad videndum in iomno quod
futufum efl dc bono 6c malo. Accipe iangui-
nem. afini congelatum , oc lupi cervini pin-
guedinem, 8c floracem, aggrega totumpon-
dcribus ^qualibus , 8c conficianLur , 8c fiant
grana, 6c furfumigetur cum eisdomus. Tum
enim videbis in fomno tuo , qui narrabit tibi
omnia. >
Modus faciendi licinium , quod quandoac-
ccndcris videbis homincs in quacunque for-
ma volueris. Accipe oculos bubonis , oculos
pifcis, quidiciturafleres, 8c oculos piicis , qui

dicitur libinitis , 8c fel luporura. Contrita cr-

go ca manibus commifcendo , 8c ponc ea in
vafc vitreo. Cum
ergo vis operi eum , accipe
adipem cujufcunque vis befliss, quodilathoc
 •
De mirahilihis Mmdi. ip
^
in forma cjus, liquefaceam 8c pcrmifcecum
illa medicina, 8c inunge cum eolichiniuni
quodcunque vis deinde acccnde ipfum in
.

medio a^dis: videbuntur enim homines ia

forma illius befti^, cujus pingucdinera acce-
piili.
Lichinium aliud , ut homines appareantlri
forma Angelorum, Accipe opulos pifcis 8c
oculosfilce, ideft, frailgentis oifa , £c contri-
ta eos manibus malcando, 8c pone eos in vafe
vitro feptem diebus, deinde pone in ois ali-
quid dc'oleo, 8c iHumina cumeoinlampade
viridi, 8c poneipfum cbramhominibus, qut
funt in ^de ipii enim videbunt fe iri forma aa4'
:

gclorum ex igne accenfo.

Lichinium aliud faciens" apparerchomines
nigrarum facierum. Accipe larapadem ni-'
gram 8c infunde' fuper ipiam oleura fahibu-
,

cinum vel argentum vivum, 8c funde inilla

oleo vel argento vivo ex fanguine phleboto-
mantium , 8c pone in illo fanguine fembuci-
num, vel argentum vivum.
AHud iit lichinium ex pannis mortui aut
ex pannis nigris 8c accende inmedio^dis-
,

Nam tu videbis ex hominibus mjirabilia.

quando videbunt fe ad invicemcum illis for-
mis;
Lampas mirabilis in qua spparent res'
quantitatis terribilis habens in manu vir-
gam , 8c territas hominem; Accipe ranam
firidem , 8c dccolla eam fupra pannum exe-
^uiai'um viridem, madefac ipfuni cum oleo
I fam-
 1 94 AlhertiMa^ni Lihellm ,
fambucino, 8c poneipfumlichinium , Scillu-
mina cum eo in lampade viridi: nam tu vi-
debis nigrum ftantem , inter cujusmanuscrit
lampas, &:mirabile.
Larapas etiam cum aliquis tenet in manu
non videt aliquos eorum qui funt ibi , 8c qui
fuerit poft ipfum , videbit tantum. Accipe
pifcem , qui dicitur delphinis. Deinde accipe
pannum lini aut funeris 8c fparge fuper ip-
,

fum aliquid extra zimar, deinde fundefupcr

illud ex pinguedine liquefafta. Deinde
illa

ftringe manum
fuper ipfum 8c involve pan-
num, 8c fac exeolichinium. Deinde accendc
ipfum in lampade 3cris viridis , 8c fiet quQ.d
tibidixi.
Lampas alia faciens apparere homines in
forma fceda 8c terrentur invicem homines,
8c faciunt ipfum ftngentes doemonem. Acci-
pc pilos ex cauda canis nigri in quo non lit ,

albedo, &: aliquid ex pinguedineejus, lique-

fac pinguedinem. Deinde accipe pannum exc-
quiarumj 8cfacdeindelichinium: deinde line
ipfum cum eo quod fecifti , 8c illumina ipfum
in lampade viridi cum oleo fambucino , 8c
accende ipfum in domo , 8c non lit tibi lichi-
nium pr;^ter ipfum , 8c videbis mirabilc.
Lichinium pulchrum , ut domus videatur
tota plena ferpentum 8c imaginum , donec
lichinium permanet accenfum. Accipe pin-
guedinem ferpentis nigri 8c fpolium ierpen-
tis nigri 8c pannum exequiarum , Sc fac lichi-

nium ex illo panno , deindc line -ipfum

cum
 De mirahilihm Mundi, 195
cum illa pinguedine 8c pone fpolium ferpen-
tis in concavitate ejus, & illumina cum
oleo fambucino in lam.padc viridi aut ni-
gra.
Aliud lichinium , quod quando eft ac-
cenfum 8c effunditur fuper ipfum aqua , in-
valcfcit ; quando oleum , extinguitur
8c : ac-
cipe calcem quam non invenit aqua; 8c per-
mifce eam cum pondere fibi cx cera,
scquali
8c medietatis ejus ex oleo balfami , 8c nepta
citrina cum aequali fibi e:: fulphure : fac li-
chinium ex ea , 8c rota fuper aquam 8c accen-
detur, 8c rota fuper ipfum oleum, 8c extin-
guetur.
Lichinium aliud quod cum accenditnr,
omnia videntur alba , 8c argentea : accipe la-
certam, 8c abfcinde caudam ejus, 8c accipe
quodexit, quiaeftfimileargentivivi. Deindc
accipe lichinium, 8c madefac cum oleo, 8c
pone ipfum in lampade nova 8c accende do- , :

mus ejus videbitur fplendida 8c aiba vel dcar-

gentata.
Operatio lampadis 6c mirabilis quam ii

quis tenucrit, non

pedere donec dimi-
ccifat
fcrit cam. Accipe fanguinem teftudinis , ex-
ficca ipfum in panno lichinii, 8c fac ex ipfb
lichinium 8c illumina ipfum in lampade, da
ipfum cuivis , 8c dic illumina nam ipfe noa :

ceflabit pedere , donec dimiferit ilUid 8c eft: :

mirabile.
Lampas quae cum accenditur in loco ra-
sarum nuUa ibnat ; fcd omncs lilent doncc
I & fuerk
"I p (> Alherti M^gni Lihellus^^
fuerit accenfa. Accipe pinguedinem crocodi-.
li , ipfam cum cera albificata in fole
8c confice
8c fac ex eo lichinium, Scilluminacumeoin.
loco ubi funt ranse : cum viderint iftud , ftatim,
tacebunt.
Lampas alia cum accendrtur: vident fe in-.
vicem aftantes licut imagines 8c lapides. Ac-
cipe -zimat 8c tere bene., 8c accipe pannum
funeris , madefac iplum cum pinguedine
8c
pifcis aut cum oleo fifamino puro, pone ip-
fum in kmpade viridi 8cpone fuper ipfura
,

ex medicamine contritorem parvam, 8c

illo
fit mirabile , Lichinium quod cum accendi-
tur non celfant faltare 8c gaudere 8c infa-
, ,

nire gaudio , 8c maxime mulieres , accipe

fanguinem lcporis 8c fanguinem cujufdam
avis , qu^ dicitur Solon , 8c affimilatur tur-
turi , & sequale medietatis ejus cx fanguine
turturis maris. Infunde in eum lichinium
8c illumina cum eo in medio domus, in qua
funt cantatrices 8c puellx , 8c ell mirabile , 8c
probatum.
Si vis facere quod in ftrata hominis appa-
rcant pediculi fcaturientes , ut non poffit homo
dormire , tunc projice in lefto ejus pondus
uncix unius vel mediae alcakengi, 8c ii acce-
peris pilos afturis, fiet inde lichinum, quod
quando accenditur, vident fe invicemomnes
infirmos ex vehementia infirmitatis 8c exte-^
iiuationis.
Accipe, locuftam citrinam 8c exficca ip-
fam, Sctere , 5f pone inpmoexequiarum.
 De mirahilihm Mundu -
197
8c incende iprumoleofanibucino: inquocun-
que loco fueris, erit quod tibidixi, 6c mira-
bile.
Quando vis ut vidcaris totus ignitus a capi-
te ufque adpedcs, Sc non Isedaris accipcmal- :

vavifcum rdbum , confice cum albumineovo-

=rum, deinde line cum eo corpus tuum , &di-
mitte donec exiccetur , 8c deinde line tecum
alumine 8c poftea pulveriza fuper illud ful-
:

phurfublile, inflammaturenimignisineo, 8c
non la?dit , 8c fi facis fuper palmam , poteris te-
nere ignem line Iseiione.
Si vis , ut res projiciatur in ignem 8c non
comburatur , accipe gluten pifcis partem u-
nam &: aluminissequivalensilli, permifceatur
totum, 8c fundatur fuper ipfum acetum vini
6t conficiatur cum eo quicquid vis i projice
in ignem 8c line cumhoclinimentononcom-
buretur.
Si vis f acere contrarium , fcilicet imagincm
aliquam hominis aut alterius Sc quando po- ,

nitur in aqua accenditur , Sc {i extraxeris

,

eam , cxtinguitur accipe calccm non extin^

:

(Slara , 8c permifce eam cum aliquantulo ccrae

8c oleoiiIami8c naphata, id eft, terra alba 8c
fulphure 8c fac ex illo imaginem
, nani :

quando tu roborabis aqua accendetur i- .

gnis.
Si vis facere , ut quando aperis manus
tuas fuper extinguatur lumen, 8c
lampade,
quando claudis eas fuper eam , accenditur 8c
non eciTat illud facere. Accipe- ipeciem
13-. qu«
 1^8 AlhertiMagni LjheUm 9
^use dicitur fpuma india tere cam , 5c dcinde
confice eam cum aqua camphorae , 8c line
cum ea manus tuas , deinde aperi= eas infacie
lampadis, delebitur iumen ejus, Scclaudc 8c
reaccendetur.
Si vis videre rem fubmerfam 8c profundam
m noite , & non occultetur tibi pltis quam in
die, 8c legis libros de no6te nigra. Ungc fa-
ciem tuam cum ianguine vefpertilionis , 8c erit
quod dico.
Si vis albiFxcare aliquid , fuffumiga illud fuU
phure.
• Si vis ut arbor citri projiciat omnesfrudlus
.& cadant. Aecipe quinque partes fulphuris
^ quinque
citrini nigri 8c duo albi Sc iina-
brium: terc omnia Sc permifce Scfuffumiga,
8c cadent omnes frudlus, 8c forte fic efl in aliis

arboribus.
Si vis ftatim interficere ferpentem , accipc
ex ariftologia rotunda quantum vis , 8c terc
illam bene , 8c accipe ranam fykeftrem vel
.
campeftrem 8c contere ipfam 8c commifcc
eam ariftologis , 8c pone cum eo aliquid ex
incauilo 8c fcribe cum co in charta aut aliquo
quod plxis amas , Sc projice ad fcrpentes.
Si vis portare in manu tua ignem , ut non
offendat. Accipe calcem dilToIutam cumaqua
fabarum calida 8c aliquantulum magranculis,
. 8c aliquantuium malvavifci 8c permifce ii- :

lud cum eo bene, deindelinecumeopalmam

tuam, 8c fac iiccaii cc pcne in eaignem, 8c
nonnocebit.
Dicunt
 De mirahilihni Mn^. 1 99
Dicunt philofophi , quod calx talis non
comburit in igne 8c gluten pifcis falvat ab
igne, & alumen janicnumSc fanguislaliman-
dns & fuligo fururi vel lebetis quando igi- :

tur ex iiliis omnibus aut quibufdam fit iini-

mentum, non offendit ignis album.enovi, 5c
malvavifcum habent juvamentum in hoc.
Si vis ut tota domus appareat plena fer-
pentibus. Accipe de pinguedine ferpentis, &
parum falis in ea pone & accipe pannum exc-
quiarum , &: inciie ipfuni in quatuor frufta
deinde pinguedinem , 8c pone ipfam in omni
panno: 8c iic facias qaatuor lichinia, 6c ac-
cende ea in quatuor angulis dom.us cum oleo
fambucino Sc in lampade noVa , 8c fiet quod
dixi.
Lichinium quod cum accenditur in domo
videbis' res volantes virides ut paiferes , fic

aves : accipe pannum exequiarum recentera

8c pone in eo cerebrum pcnnas caudxavis 8c
ejus , & involvenda fac ex
lichinium , 8c eis
pone ipfum in lampade nova viride, acccndc
ipfam in domo cum oleo olivse , 8c qiiae res
erunt in domo fient virides valde , 8c videbitur
quaii volarcnt aves vh*ides 8c nigras. Ut do-
raus videatur tota viridis 8c plena ferpentibus
8c imaginibus timorofis accipe cutem fer-:

pentis 5c fanguinem alteriiis ferpentis mafculi

8c adipem alterius ferpentis , 8c aggrega iila
tria 8c pone ea in panno exequiarura , 8c accen- •

de ipfum in lucerna nova.

Si vis facere. candelam vel -lichinium
1 4-1 g^.^
 2,oo Alberti Magiu LiheJIm ,
cjusecum accenditur, agitaturScambuIat,, ac-
cipe cutem lupi , £c cutem canis , &: fac ex u-
trifque lichinum & accende ipfumcumoleo
,

olivx , & llatim movebitur.

- Qitiindo vis accendere lucernam cx qua
valde timctur. Accipe pannum lini novum,
album , & fac ex- eo lichinium & ponc in
,

concavitate ejusaurcm ferpcntis , & falem grof-

fum , &: facias ipfum oleum olivs da cuivis
:

6c flatim cum accenderitipium , trepidabit, 6c

timebitvalde.
Dicunt Philofophi , quod fmciput cil: pri-
,

mapars capitis :ex fincipitc hominis parum

poft mortem generantur vermes , cumque
prgetereunt ei dies ieptem, vermes illi fiunt
mufca; , cc poft quatuordecim dics , fiunt dra-
cones magni , quorum unus li momorderit
hominem, morieturflatim , quod fi. tu acce-
perisexeoSc coxerisilludcumoko, 6c fecerig
ex eo candelam in lucernam seris cum lichinio
parmo exequiarum , vidcbis ex eo rem ma-
gnam , 8c formam ,• qu^ narrari non potefl: curn
'timoreforti.
Experimentum mirabile quod facit homi-.
nes ire in ignem fine Iseiione, vel portare
ignem vel ferrum ignitum fine Isefione in
manu. Reclpe fucem bifmalvse, & albumen
ovi 8c femen plilli &: calcem, 8c pulveriza 8c
, ,

confice cum illo albumine ovi fuccum rapha-,

ni, conimifce; ex hac confeclione illineas
corpus taum vel manum , 8c dimitte iiccari,,
Sc poflea. iterijm illineas , 8c _ppfl hoc pote-
rls
 De mirdilihm Mmdi, 2 oj
ris audaiter fuitinere ignem iine nocumento.
Si autem veJis , ut videatur ardere illud lini-
tum , afperge de fulphure vero benc pulve-
rizato , &
videbitur comburi , cum accende-
turfulphur, & nihilei nocebit : li flammam
candelae, quam
quistenetin mann , colopho-
niam vel picem grarcam infuflaveris fubtilif-
fime tritam , rairabiliter auget ignem , 5c
ufque ad domum porrigit flammam. Ut i-'
gnem illaefus portare poffis, cum aqua faba-
rum calida calxdiiToIvatur, & modicumter-
rae- rubese de Meffifla, poileaparum malva^
vifciadjicias, quibus in fimul conjunctis vei
commixtis palmam illinias, 8c deiiccari per-
mittas , & lic eum ignem quo libet illsefus
portarepoteris.
Aquam ardentem fic facias : recipe vinuni
nigrum , fpiffiim -,
potens'&; vetus , 8c in una'
quarta ipfius diileraperabis viv?2 ci^cis , {iil-

phuris vivi fubtiliffime pulverizati, tartari

de bono vino 8c falis communis albi groffi-,
poilea pcne in cucurbita , bene lutata 8c de-
fuper poiito alembico diilillabis aqu^m.
ardentem,^ quam fervare debes in vafe- vi-
treo.
Ignem G^^cum' flc facias recipe. fulphu- :

rem vivum, tartarum, farcocollam , picol-

lam, fal co(ftum. petroleurn oc oleum com-
mune, fac bullirc bene: & fi quid impo-
nitur in eo accenditur , fivelignum, livefer-
rum, 8cnon extinguitur niii urina, aceto vel
•

arena. .
202 - Aiherti Magni LiheUm ,
Si visfacerequodcefletomnemirabile, re-
fpice alias Gaiifas : fcilicet agentem , efficien-
rem 5t p!iti^nte'm quoniam li utrumque refpi-
,

eis, non miraberis: cum videbistantamapti-

tudinem «iTe in unafufficientiaalterius, quod .

nbn facit admirari, quando enim vide<; quod

aqua frigida accenditignem, Sc non extinguit
jpfum fi ta refpioerescaufam agcntem
5 mi- ,

raberisfemper quia elftt efficiens conveniens

:

ad hoc, &d quando tu refpiceres materiam il-

iiu<s effeiftus : ut puta , quia eft calx fulphur &
t^uod eft valde inflammabile, ita quod mini- -

miim agensinflammatipium : tuv-ides, quod

nihil eft mirabile.
Similiter quando res aliqua fl comburitur
igne, mirabileeft, quandounadecaulisinfpi-.
citur fola. Sed quando fcitur natura patientis
:itit debilitas agentis , nihil mirum raaxima er-
,

go radix experimentornm naturalium eil in

hoc fc. ut eligant materiam paratifllmam ad
aliquid 8c hoc debile agens aut fortifllmum
, ,

8c materiam valde indifpofitam 5c faciunt :

limiliter homines afpicere ad illam caufam,

guae non videtur pofle illud facere , 8t de illa
nihil dicunt 8c tu nota iftud , quod fecundum
,

iftum modum incidit multitudo experimen-

torum mirabilium & de hoc narrabo tibi quae- :

dam iftorum , ut ea confirmeris in virtute prge-

di6la, 5c fcias etiam cxcogitare ingeniaexpe-,
rimentorum. Si vis facere carbunculum vel
rem lucentem in nofte, recipe nodiiculas lu-
€cnte£ quamplurimas 8c ipfas contritas pone
 DemirahilihusMmdu^ 265
m ampulla vitrea, & clviude in fimoequino,
calido, fepelias 8c dimitte morariperquinde-
cim dies , poflea didillabis ex eis aquam per
alembicum quam repones vafe de crifhllo
:

aut vitro. Tantam enini prseftat claritatem,

quod in loco obfcuro quilibet potefl legereSi
fcribere : quidam faciunt hanc aquam ex
no£tilucis, felleteftudinis, felle muilel-^ , felje
furonis , 8c canis aquatici , fepeliunt in fimo 8c
diftillant ex eis aquam
Aquam ardentem fic facias. Recipe ferpen-
tinam quam diftillabis per alembicum, velut
aqua ardens exibit , ctiam mifce vinoautcui-
vis , 8c accenditur fi appropinquas ei cande-
lam.
Ignis volans accipe libram unam fulpha-
:

ris, libras duascarbonumfalicis, librapfcxfe-

lis petrofi : quoe tria fubtiliifime tcrantur m
lapide marmorea, pofiea aliquid pofterius ad
iibitum in tunica de papyro volanti vel toni-
trum faciente ponatiir.
Tunica ad volandum debetefielonga, gra-
cilis , optime plena ad faciendum
pulvere illo ;

vcro tonitruum brevis grolfa 8c femipkna.

Albertus M a g n u s

D£ proprietatibm Rerbanmi
ammalium qmrfindMm^ex^licit.
, lapidmn
'
, ^

i^- m-
2.04

M I CHA EL I S S COT I^
rerum naturalitim pcrfcrutatoris Proce^
mium, infecretaNatur^.

Ad D.. F R I DE R I c u M , . RomanovHm.
Imperatorem.

Mperator, intercstera , qui-

bus te ppcrteteilb follicitum,
efl: fcientia boni. &: mali Sceam
,.

modis omnibus inveftigare per

temet-ipfum in libris au6i:orum
8v omnibus fcicntiis , & piinci-
paliter earum fcientiarum, quse dicuntur ar-
tes. Et hsec facies penitus , quando anima
tua fuerit in quiete, 8c corpustuunihabuerit
fpatium ,
prgetermiiTis negotiis gentium a-
jiquid a , majeftate tua petentium &. ei re-
fppndentium. Debes enim fcire qiiod duo
funt tempora homini viventij fcilicettempus
paeis, & tempus belli, 8c ita duo funt cibi,
corppralis §c fpiritualis.. Corporalis paratus
ad nutrimentum corporis Spiritualis verp
:

ad nutrimentum animsL'. Sciendum quod li-

cut cibus corporalis confervat corpus in bo-
no ftatu, fi fit fad^us rationc & affumptus per
menfuram. ab animali cut convenit 8c in
-

tempore congruo co quod non in omni

,

tempore omnia convcniunt j Ita cibus fpiri-

tuah"s retinet in bpno ftatu li iit fadus ratio-
ne 8c affumptus per debitam menfuram , in
tempore congruo utriufque setatis , virtutis
in.
 DeSecretisNalur^o^ 205
m homine. Scriptum eft enim qiiod ficut
frigida calidis & calida frigidis temperan-
:tur: ita contraria contrariis curanfurj .& me-
delam rccipiunt ordinate. Similiter eft uti-
le inquirere diverfcs auclores 6c magiftros
propter diverfas fententias , eo quod diverfi,
diverfa fentiunt .8c movent fcientia vel in-
:

genio gratiofo naturae , quod diffunditur

. defuper , proficiens multum poftea , 5c eil
orieo fcientia:. Unde ex meo confilib do-
(ftores , magiftros 8c homines ingeniofbs
naturaliter , curialiter apud te invenies : &
Isepe cum m.ultis fermonem facies coram
eis fapienter ac domeflice verba pronun-
cias. Putabis in diverfis propter diverfa , 8c
facies eis quxftiones quando tecum erunt,
^ di£ta eorum in corde fervabis in pofte-
rum, ut tibi, & cjsterisprodeflcpoflint: Ne
fis terra inculta 8c arida cum fit fleri-
, quae
lis , ab hominibus reprobatur. Manu tene
fludium fcientiarum tuo regno-, 8c fac fieri
dilputationes ante conjpeftum tuum , 8c
tuus animus in his glorietur , ut tuuni re-
gnum in melius formetur, Tuum fKidium
lit velle regr?are diu. Ethoc erit fi credi-
deris virtutibus vitando. Et de tali mo-
raiitate dicemus , fi Deus volue-
aliquid
rit. Sed hic dicimus , quod des cor tuuqi
cognitioni boni intelledhis , fecundum dif-
cretionis menfuram. Sis amicus Dei fide,
fpe Sc opere. Nec omittas ample6ti illam
fcieatiam j quse philofbphis :
phyfionomi^
1 7 natu=>.
2o<5 liSchael^ Scoti LiheHus
'
naturaliter nominatur. Et hsec fcientioe eft
illa inter cseteras qua caute multi homines

quondam^ufi. funt gloriari 8c exaltari apud

magnates fecundum imperatores qui tran-
iierunt. Similiter apud multos Reges, & Ba-
rones. Et quia adeo prsecedunt reliquos ho-
mines fcilicet propter hanc fcientiam 8c
proptcr hujufmodi plurimas ab'as quas fe-
creto noverunt. Unde di6tum eft, Honora
hominem propter fcientiam. Rcquire ami-
cum propter neceffitatem. Apud quofdam
enim melius eft philofbphari &: apud ,
^

quofdam utrumque nocet 8c apud quofdam

,

neutrum debet requiri, fcilicet a tacienti-

bus veram pcer^itentiam in hac vita. Hujus
enim fcienti^ inquilitio eft in pulcherrima
natura, cujus perfeftio contribuitur phy-
fionomo de numero antiquorum Phylione
fumrao Doclori in fcientia naturali. Un- -

de quidem hxc fcientia nomen traxit ab

eo, ftudium ejus grande fuit diu, 8c diu,
ctiam inveftigare , ac ctiam reprehenfibilior
congrega;re. Colteii3:a eft entm h^ec' fcien^
tia ex compofitione hominis utriufqua '

fexus cum quaKtate poffibili , modi , fta-

tus , perfonae inventis. Et ex hac fcientia na-
turse ingeniofse qu^ cogijovi, tibi , dominQ
imperator, fub lucida brevitate in hoc li- -

bcllo ^enitus enarrabo. Bicit cnim quidam

fapiens, phylionomia eft fcientia natursc, •

'

inftnuatione cujus peritus in ea fufficienter

agaolcit differentias aniraalium , perfbnarum
omnium •'
 De Secretls Natur^. \ 1 07
omnium graduumve Et quia omnis fcientia
elt a phylionomia; idcirco eam in hoc loco
definiamus.
Phyiionomia efc dodrina falutis 8c elc-
£lio boni 8c vitatio mali, comprehenfio
virtutis , 8<; prGetermiffio vitiorum. Hoc
autem inducit verus amor Dei, timor dia-.
boli : fides meritoria, fpes prsemii imper-
dibilis seternce vitce ,8c judicium mortis:
quia videtur pcnitus quod hic omnia relin-
quantur cacteris quia tenentur. Et nonnulli
valet fcientia, nec potentia, nec congrega-
tio perfonarum nec gratia pulchritudinis , nec
j

voluntas 8c omnebonum. Undedixitquidamo

Omnes tranfihunt ms ihi^nus , ihitl^ , ihmt ,
Chari, noncfmrii conditione^ari.
Etalibidiaumeft.
-'
Otnnia trajijlhmt fr^ter amare DeuTn.-. >

Conftitao ergo 6 Freder ice Imperator , tibi

,

ex hac fcientia phyfionomias regulas 8c con-

ftitutiones abbreviatas: quas tibi pono fatis
fufficienter. Jugoquarum
tebene adjeccris fi

dabit tibi magnum prsetium laudis ex multa

fapientia virtute: crefcet tibi etiam magnum 8c
,

^gmnde' itigcnium fapicntise ad nobilitatem

tuae naturae quam
fapientiam fi in mente
:

habueris memorem
melius intelliges <ii(f^a
,

eloquentium tibi, cautius agnofces tuos fa-

pientes 8c alios vifu 8c auditu, iiec non3c
alios homines differenter qui tecum habe-
bunt gratiam eloquendi vel ante te aliquid
faciendi 3 quia noji eft paruia.. Et ex ih- ,

duilria
2oS MichaeUs ScotiLihelius ^
duftria hujus fcientise in te fecreto , habebis
grandem partem coniiliorum tibi confulcn-
tium & exaltationem virtutum, 5c vitiorum
quafi ut femper fecum habitaffes in fadlisubi-
que. Sed antequam hoc tibi recitem or^
dinate per fingula capitula , volo tibi enur
cleare hilloriam prius fubflantia^ , quaii in-
cipiens a fundamento primae materi^e quod :

potefl effe tibi multum charum multiplici

ratione , eo quod pauci hoc funt fcicntes ia
veritate. .

Siprudentiam. Sicautelam;
Sifanitatem. Sifiduciam.
Si denique hominum mores ac domeflicor
rum animalium naturalium naturas fcire rii-
pis , Michaelem Scotum, legito.

P R I M A P A R S
Secretorum Naturaliumo
Utilitas Phjjiommi^.

G A p. I.

OB I L I s Imperator , vir gra-

tiofe , quafi omnium gratiarum &
donorum ex grandi amore tibi no-
tifico facratiffimam fcientiam na-
turse , quse potefl appellari confb-
non multum difcitur gentibus idio-
latiojSc quse
tis nec etiam eft difcenda. Sciendum quod qui
,

«am bene noverit, 6c memorem in mente ha-

. bueri
 , DeSecretis Natftr^.i 209
bueritquotiefcunque cafus incurret, ipfainquP
excitando, fi incipiat loqui de ipia cum alter
ro, 8c iliehancfcientiamignoraverit, videbi-
tur illi quod ipfe il.t propheta vel fandluSj
8c hic pcftea te commendabit , ubique
dans ei ftudiofe pretium magnc; laudis. Aniar
bitur a gentibus notis 8c ignotis qus audie- ,

rint loqui deillo, 8c honorabiturintereas. Et

hoc non efl- parum, videlicet inter univerfa$
gentes famam fapieatis 8c fcientise cele-
brem obtinere, Scias igitur quod motu Rit
periori 8c motu interiori fcilicet partim in
generc, partim in fpecie, cz. motos primus .

conceptionis ex utroque fexu efl: amor na-

turalis viri in mulierem 8c mulieris in virurn
caloris uniti gentialibus. Sciendum quod
vir efl agens , mulicr vero patiens unde :

ambo habent vim relativi eum in coitu lit

:

mutua Eoque^ femen ejus refertur

relatio. -

alteri , 8c utrumque eft animus alterius. Lu-

xuria viri primam radicem habet in lumbis
'
8c libido ,mulieris in umbilico, unde Job,
Virtus ejus in lumbis ejus, 8c forcitudQ
ejus iii umbilico ventris, juxta illud do-
mini in Euangelio. Sint lumbi veflri pr^cin-
;(fii , 8c lucernse ardentes in raanibus veflris.
Tcmpus enim congruum viro eft in hyeme
8c in vere ad coeundum , ^ mulieri in a£flat«
8: autumno. autem eil propter con-
Iltud -

trariam complexionem temporum 8c per-

fonse. Complcdtio quorum nihil aliud efl
quam c.Uiditas cumfrigiditate, 8c humiditas
cmu;
 210 Michaelis ScGti Lihellus,
cum ficcitate. Item dicimus quod ncuter non
poffet agere cum deled-u nifi. haberet inftru-
,

n^enta ad hoc deputata tam intus quam ex-

tra. Unde habet fuos tefles extra ven-
vir
trcm Mulier vero intus, videlicet
in pelie.
cxtra principium vulvse. Tamen non funt in
omni fimiles tefticulis viri. Unde mulier ha-
bet fuum femen ex tcftibus velut vir, hoc
movetur ad coitum ardenter. Semen vero
tefticubrum proprie fperma quod defcendit
ex om.ni humore coi'poris, diviib & partito
in omnibiis -niembris effentije, cujus cfl no-
bilior pars omnium humorum bc fubtilior.
Ethoc fem.en in fe continet omnem naturam
.
8c compledionem quarumHbet partium totius
corporis, a qua defccndit. Sdendum efl,
quod fperma viri efl calidius & fortius illo
-

niTilitiis/ Iii emifliQne yero Iperniatis utriuA

que omnis virtu-
a natura fuperiori tribuitur
tis effe£tus , 8c tem-
virtus augmentabilis pro
pore decuiTente. Et fecundum curfum cor-
porum fuperiorum ficut difpofitioncm corpo-
rum concipientium fcetus recipit fimihter 8c
femcl omnia &: fingula quse poltea dircernunt
ordinem temporum 8c naturae. Quantitas
autem embryonis fit fecundum quantitatem
feminis virtuofi 8c matricis, quse matrix, fi
fuerit bon^ complexionis embryo vadit ad.
,

perfedrum 8c e contrario. Unde fi femen

per matricem in longum , foetus erit gracilis, 8c
in latam vel quafi rotundum , erit curtus 8c
groifus. Quid autem lit fperma , fic difEnitur:
Sper-,
 De Secretis Natur^e , 211
Sperma cft prima matcria embryonis crean-
di. Vel fperma efl: artifex creandoriim in-
fantium. Vel fperma efl: femen animalis finc
ph. & nobilicrisfanguinis 5c puriorisadin-
ftar vini rubri, quod ex agitaticne converti-
tur in fperma candidum & cumillafubftan-
:

tia fit nobilior parte remanente ac levior 5c

virtuolior, ideo fuper afcendit. Et eft fcien-
dum , quod fi de femine viri plus fuerit quam
fcemin^, foetus erit illi fimilis in pelle Sc
forte in fexu , verbi gratia: Mulier quasdam
erat alba 8c cum coiret cum ^tbiope pepe-
rit tiliam albam. Alia mulier nigra coivit
cum viro albo 8c peperit filium nigrum, ut
patet IioG tanto tempore. Verum elt quod li
•niulifer fit juvenis cum in coitu fit memor
fui. vel viri vel altcriiis 8c proprie diffundit
genef ativum : genitus erit omnino fimillr,'
&c jam probatum millies, 8c in animalibus.
Cum vero fperma cxit in coitu, efl maxim*
deleftatio in naturali, . corporali 8c fpiri-
tuali fecundum quantitatem illius 8c tefli-
culi de quo exit. Sciendum eft quod cxpaj!!-'
te dextra m.ajor dulcedo quam ex finiftra,
& ex multo femine quam ex pauco, quia
'fperma diffundiur completa setate per cau-
lamj, .8c unufquifque manu teneat fibi vitara
t)rodu6t:us. Dicimus quod cibi funt quir
bus femen augmentatur iii vafis, ut rapa; re-
cente^, carnes recentes, gallinse, caflrati:
porci non filiti,: ova forbilia, fabum fra-
Cnim , cibum depalla , panis recens non
 2 la Michaelis Scotl Lihellus^
candidus, &c. Sunt etiam cibi quibusfemen
deficiat abfque emiiTione, ut carnes falitse ;
cibi acri vel acerbi , panis iiccus', tum xv.
dierum & &c. Item ciborum qui-
bis coftus ,

dam inducunt luxuriam , utfcinchus , oyafor-

bilia, cafeus dulcis, eruta ficca, vinum pu-
rum oilraca , faturitas ccnveniens Fciborum
:

8c qusedam eledtuaria. Movent autem luxii-

riam fpccies decoris alterius corporis ad
corpus fibi amare conveniens riiui 8c ta6lui
verbi gratiaj Si var bene videat mulieremju-
venem 8c pulchramjSc e contra. Et per viri
fimilern , ut ii adolefcens adornetur ad in^
ftar puellse, faciem inclitam, ut
vel habeat
fcemella qua contingit fortis motus. Sunt
etiam quidarn cibi quorum comeftione ca-
ftitas confervatur , ut portulaca , ladluca
eruca viridis, ^cetum compofitum, cucur.-r-
bita, cucumer, jejunium-, paucus cibus»
portatio jafpidis 8c topacion, abfentia cor-
poris decorati aetate, adornatione. Vir habet
virtutem calamitse ad mulierem, 8c muHer
ad virum , quse vifii propinquo tacftu ad in-
vicem conjunguntur , 8c licut de calibe &
exit quandoque fcintilla > ita de fper^
filice
mate exit quandoque conceptio , 8c matrix
cftembrio, ficut olla ad coquendum epu-
lum 8c lar ad frigaciam depafla. Etfciendum
eft, quod raro accidit, quod exeat fperma
ex utroque tefticulo uno coitu, fcilicet utri«-
uique agentis, Sc patientis, 8c ab hoc una
tantum fit conceptio vel creatio , quando
coa-.-
 pe Secretis 'Nafur^. iiy
conciditur deiuper dono gratr^ , nec aliter.
Sedfies duobustefliculis utriufque coitum fa-
cieatis fperma exiret &
in. duas partes ma-'

tricis diffunditur , quse fiunt creaturse, vel

amplius fecundum ditfuiionem per loca ma-
tiicis. Unde cum matrix confret ex feptem

cellulis five crifpaturis , ut patet in ventricu-

lis ovium 8c porcorum , 8cc. Mulier poteft
coneipere feptem filios 5c portarei Volens,
domine Imperator, quod omnia 8c fingula
cognofcas per temetipfum, quomodo em-
biyo concipitur five generetur ex utriufque
coeuntibus in congruo tempore , vel coitu
faclo convenienter inquirentibus nobis aperte
, ,

dicemus fecundum quod nobis per ferieni

videbitur enarrare.

De te?npore coitti^ r/jafctdi ^ fcemin^ ^ :

defeBuipfttts.

€a p. II.

pRincIpium temporis coitus , fcilicet ia

quo ^^erma dulciter exit , vel amare in
mafculo , efl: pofl complementum annorum
quatuordecim , 8c deinceps ufque ad annum
feptuagefimum feptimum ad plus In foemi- .

na Fero poft complcmentum x i i. anno-

rum» 8c deinceps ufque ad xl. annos vel L.
ad plus , 8c cum hoc fpermatis exitu inci-
piunt pili paulatini -oriri in;pe6tine unital
quo-
214 Michae'lis Scoti Lihellus 9
quorum dicitur foemur. Similiter nafctin-
tur in naribus nafi, in maxillis mafculis fub
accllis , & circa fexum deorfum fuper bra-
chia manus oc crura. Sicut incipiunt oriri
intempore veris frondes in arboribus, 8c in
herbis fiores rami: unde pori corporis
6c
aperiuntur 5c producunt aliquid fui gcne-
,

ris. Item vox fibi mutatur. Caput virgsc

mafculi difco operitur: mammas foeminsc
incipiunt tumefcere. Uterque naturaliter fe
movet ad coitum ex magno dele6tu pari-
:

ter in naturalibus membris nifi libido faepe

refrenetur per accidens., ut per jejunium, 8c
per afperam vitam ciborum. Pofl autem
fpermatis cmifTionem utriquc mutant figu-
ram principaliter in facie, 8c virtutem in
carne Sc confuetudinem in moribus , in co-
gitationibus 8c De coitu dicimus
ingenio.
quod fi quis nimis frequentet, 5t
ipflim
,ctiam in diebus contrarii temporis, 8c multa
contingunt in contrarium , quse quidcm fa-
ciunt corpori ifta quae dicemus nunc. Nara
coitus continue fa£tus totum corpus jnfrin-
gat, 8c dcficcat ab humoribus, 8c talem
a6tum fentit inconvenienter cerebrum ca-
f>itis 8c oculi, quia cum cerebrum plenum
iquetur ut glacics , in fcquenti die proprie
mane oculi lachrjrmant contingit dolor ca-
,

pitis qui dicitur fbda five migranea 8c pro-

prie circa horam nonse 8c deinceps. Dimi-
nuit etiam coitus inconvenienter fadhis vi»
Ecs omnium membrorum, cum fit iperma
cofe-
 De Secretis Natwa . 2 15
colamentum iprorum. Macro corpore figu-
ra fit turpior in afpedlu , vifus oculorum ab-
breviatur , vita annihilatur , debilitatur fpiri-
tus, appetitus cibi perditur, homo fit obli-
riofus, faciendorum piger, in eundo gravis,
in moribus fblitis fimplicior , in ingenio
groffus , in laborando vanus , in credendo
alteri velox. Capilli fibi facile cadunt 8c ci-
tius canefcunt, 8c fitcalvus in fronte 5c in
fummitate capitis. Facile infirmatur ab aere
corrupto. Qui cum patitur non bene me-
moratur temporis in quo coivit nimis: vel
contra documentum confiliorum coivit na-
turae. Et de iflis omnibus fatis patct per
contrarium in pueris vel puellis noiidum
corruptis: quoniam ad talia non incurrunt:
quia non canefcunt neque calvefcunt j immo
capilli fibi crefcunt ut hcrbae in horto. Et
hoc patet in tricis puellarum virginum an-
tequam coeant: quae pofl multum coitum
perdunt capillos 8c colorem. Et tunc per ca-
pillos Sc colorem valde mirantur, caufam
propriam ignorantes. Idem effc de viris:
quoniam bene perpendunt de ca^ capillo-
rum 8c dolore capitis quem migraneam ap-
pellant, fed non cognofcunt quod frequens
coitus non efl in congruo temporc faftus;
Unde fuper hoc quidam dixit .8c bene 8c
memorix firmiter tenendum efl.
Vere coire jttvat : hyemls quoq; tempore conferty
Sanm in autumno Jt vis tufore coitu. ,

Unde qui a contrario ipfo libi non cuflodierit

nimio
"
2-..I S Michaelis Scdti LiheHm- ^
nimio coitu 5c phlebotomia &: cibis conti^a-
rjisGomplexioni fhse feciire afpe&et infirmi-
tatem periculofam id eft brevi tempore niii'
, ,

forte adjuvet maximo mediciharum juva-

mento. Tamen dicimus quod qui nimis pe-
netraverit mulicrem, lavet fibi nates & pulfus
brachiorum 8c pedum bono vino , Sc come-
dat bonos cibos , ut reftauretur quod depcr-
ditum cfl; de femine 8c de fanguine. Suntau-
tem muhi qui fanitatcra peTdpiunt ex ufu
Veneris , 8c quidam facilc infirmantur. Va-
let enim fanguineis; nocet vero phlegmaticis
cholericis 8c melancholicis. Et prodeft fecun-
dum caufam intervenientem 8c ftatum. Qui
enim multum mingit, faepe recipit nocumen-
tum per coitum eo quod fuper fluitates corpo-
,

rLs fufficienter mundantur per urinam qui fi : ,

utatur coitu , faeile infirmatur 8c cito moritur

verum eft quod qusedam faciunt fatisurinare,
ut volatilium 8c omne diverticulum utpetro-
cilium , croGus , rapae , fafeok , nuclei cerafb-
rum , 8cc. Sed fi pinguis fanguinitate nonuta-
tur coitu 8c fuperfluitate feminis quod minus
rmplet vafa , folet infirmari , ut patet in domi-
cellis quo nimis confervantur. In virginitate.
In vi.duisSc religiofis mulieribus8c mafculis.

De ocedjionibuif generandi c^ non genermdi.

C A P. III.

T\ Icit Arifloteles , , CefiTante caufa ceffat

effed-us. U-nde • multae funt caufae ge-

iieran*
 De Secretis Natur/e* . 217
ncfandl. Secunda caufa eft fi ftatus pcrfona^
rum fuerit bonus in fanitatate 8c congruus ia
ufu regiminis ciborum , 8c potus, &: e con-
trario. Ut rero mulier gcnerat, ifta funt
principaliter praefcienda: icilicct ut matrix
{itfana & in fuo loco 8c non fuffocata 8c bo- ,

nje coraplexionis in caliditate.Sperma utri-

ufque fit diu refervatum & prsecipue yiri , ad
hoc ut bene vifcofum & cotLumfuadigeflio-
ne. Ambo coeuntes mittant femen 8c com-
raifceantur, virga fit longa: mulicr juvenis

vel quse non deficiat mcnlb'uo, matrix con-

tineat fperma rcccptum adminusper mediani
diem vitet mulier coitum hinc ad tres dies ,
:

ne addatur aliud femen , vel ne aperiatur ori-

ficum ne mulier edat tunc cibum frigidsc
:

naturas: nec phlebotometur nec recipiat ,

frigus , 8c fic potell valere coVtus. Facit c-

nim ad concipiendum unus coitus tantuni.
Quando mulier coit volcns gravidari debec ,

ftare cooperta cum viro ftridta , 6c tenere a-

; numelevatum, utfemenmeliusintrct, Scpli-
cata in uno latere fecundum quod gravida-
ri dcfiderat : fa<3:a gravidatione diu cufto-
locum ano, pedibus Sc reni-
diat 8c fedcat in
bus. De mcnftruo dicimus quod fi a cane co-
medatur purum fit radibus 8c fi afperga- :

tur herba virens ficcatur: infatuat homi-

nem certa ratione, 8c redditleprofum. Men-
ftruum eft fupcrfluitas ciborum , qui non bc-
ne digeruntuf defedu caloris naturalis. Un-
dc eft fpcrma impef te(3:um , 8c cft ad conci-
K picii-
2 18 Michaslts Scott Lihellus ,
piendum utilenecelTarium : ut erat alumen in
confeftione tindiurse: §c fi de ipfo in cellula
quicquam non fuerit , generatio nou valet. Sed
(i de ipfo nimis fuerit in loco compofitionis,

conceptus erit lignatus in malum. Et (i fiati

generatio temporis decurfu , creaturaeritma-
le lignata ut gibbo
: aut efEcietur lepro-
:

fa, 8cc. Et(i mulierfitmemoralicujus, cum

femen diffunditurcamviro, creaturaafTmiila-:
biturilli in parte. Et ut cjus meraoria iituti-

lis debet doceri a viro quod non recordetur

:

tunc de tali vel tali. CrefcitmenftruumScde-

creicit fecundum lunam tz mare in limili. Et
ita fperma utrique fexui potefl augere 8c re-
quirit exitum. Sciendum efl quod mulier mul-
to abundans menilruo , pauco abundat fper-
matc 8c ideo non curat de coitu , 8c e contra-
:

rio.

Signa mulieris cetUdie natura , ^ qu£ coit

libenter.

C A p. IV.
Clgna autem calid^e mulieris 8c quse libenter
coit, flintifla: juventus, completis annis
duodecim , li ad minus fcmel corrupta mam-

mas habeat parvas , 8c illas convenienter ple-

nas 8c duras, barbata in locisconfuetis, 8cpi-
lofa , ut in cruribus 8c pectine , axillis. Cujus
pili funt groffi 8c afperi , capilli crifpi 8c curti i
audax in lingua , in loquendo vox fubtilis 8c al-'
ta , in animo fuberba , .alteri crudelis 8c non be-
iic pia : valde curialis receptu 5c fadione fervit
omni-
 De Secretis Natur^, 21^
omnibiis perfbnis , 8c prsecipue notis 8c ami-
cis: bonicolorisinfacie, red:a in haila , macra
in carne pluiquam cralla , ebriofa. Talis enim
muJicr femper requirit coitum , & complet in
a6tu fuum deliderium pauco abundat men- ,

ftruo : quandoque non ell cxitus ejus omni

menfe ut caeteris , imo tranfit menfis unus 6c
plus, ut duo vel tres, fed cafu ingravidatur
paucum habet ha;c mulier lac : &: forte gravi-
da 8c non gravida. Caro ejus non fic foetet
in fudando , ut contrarise mulieres : cantat
libenter : circuit loca , 8c deledatur fb-
latiis 8c ornatibus fuis , fi ea poteft ha-
bere.

Signa mHlieris frigida natur£t ^ (pMnon

coif libenter.

C A p. V.
Clgna vero 8c qucs non
frigidse mulieris
,

libenter coit funt ifta , nimia pueritia,

,

mammae grandes^ proprie molles , nuditas

pilorum in lociX , quse folent eis abundare,
capilli longi , niulti , extenfi , cito crefcentes
de facili pavida in loquendo , contra alte-
rum non eft audax, facile credit omnia quae

audit 8c ideo convertitur ^ito ad bonum 8c

ad malum , eft condolens alterius miferiac
ac pia, raro deliderium complet, carncs ha-
bet undique molles in Ihtu , loquendo eft
:

debilis , 8c omni membro perfonse , multo

abundat menftruo, 8c cdifcurrit omni menf©
ad inftar maris per lunam , plus tendit ad .

K 2 pin-
 2 20 Michaelis Scjoti Lihellus y
piiigucdlnem quam ad macredinem , in facie
eftpallidavelfinecolore, cito ingravidatur , &:
gravem habet portatum plus 8c rmlnus fecun-
dum virtutem embryonis , 8c poft partum
multo ladte abundat.
Signa autem gravidationis in muliere funt
iftaSc multa , tranfmutatio ftomachi, ccf-
ut eft

fatio menftrui , &c. Ideo debilitatur 8c tranf-

niutatur in aliquo , a ftatu priore pro eo quod
meatus purgationis funt impediti 6c men- :

ftrua in ventre multiplicantur ad imprscgnan- :

dum , valet ante conjundiionem phlebotomia

pedum, mundicies matricis, 8c ftmiliter fifc
excufet dc coitu, loquela: 8c hoc facitfsepe,
ingeniofe, ne videatur elfe impia. Etiamprop-
ter verecundiam citius imprsegnatur puella
quam foemina matura , propter teneritatem
fuorum humorum quia citius commifcen-
:

tur, 8c convertuntur in corruptionem , cujus

cxemplum eft in plantis novellis arborum : 8c
iTAitier parva cum majori parit dolore quarai
raagna : Sc debilis quam fortis , 8c frigida.
quam calida , 8c pinguis quam macra. Formal
autem pedum lignifxcat conditionem vulvaei;

latxScftxidse, cxquafitpartus. i

De menjh'uis mHlierum , iydeiisj qua.circ^

eafuperveniunt. i

C A p. VI.
QUoriiam mulieres non habent in fc
tantum colorcm innatum ; qui malos

/
 T>e SecretisNatwa. ri i

humores in eis abundantes valeat deficca-

re neque poffunt pati tantum laborem
: ne-- ,

que tam fortitcr, ut faciunt viri ideo funt :

eis debiliores in omni virtute 5:opere, &cma-

xime cum complent fuum coitum. Secun-
dura elt quod narura ad lioc fibi tribnit
quoddam purgamentum quod humorem vir-
,

tus- naturs; ejicit ab eis crani mcnfe , a i a. an-

no ufque ad annos 40. aut fo. ad plus , nili iint
gravidse vel laclantes , aut eis caufa interve-
niat, a qua ftringatur, vel nifi naturaliter. fit
quali fiermaphrodita , vel minus calidse na-
turge. Unde mulieres pollquam funt com-
plet2e statis mundantur per mcnflruum vel
coi*tum , vel per fudorem ut ruftic^. Undeii
qu3e viri virga fsepe coeant , vel virga firifci
ut qusedam viduse, &c. fiunt macres 8c itt
facie lividse.Sciendum quod plus nocet cis
una expeditio coitus, quamfeptemviro, fed
fi raro coeant vel ncn , 8c bene fluxu pur-
gentur , cito incraffantur , niii fceminse fa-
ciant laborare vel jejunare , 8c ideo aliquan-
tulum concupifcunt coitum caufa caloris
naturalis multiplicando femen , fed fi bc-?
ne vivant cibis 8c potibus , 8c non gravitcr
fatigentur , indigentes coitu ut viduse morbi-
dae 8c quaedam monachae , Sc rcclufss , facilc
infirmantur, efficiuntur lividse 8c reumatics:
&: miferae vivunt in flatu fui ccrporis , hoc
efl , ignorantes, 8c de hoc Medici non fcin-
per bene perpendunt, 8c eft magnus defed:us
ia eis folo errorc. Sed cum non fit illis lici-

K. 3 tuni
t i1 Michaeiis Scoti LiheHus »

tum talia explorare, confulere debet juxta

honeftatem in comedendo vel abftinendo,
& quod parum comedant, vinum tempe-
rent, fe multum fatigent, &
non ftent ocio-
£e : aut fint in oratione nimia , 8c eant pcr
loca hinc iHinc , unde per hanc viam ceiTant
tentationes carnis 8c humoris fuperflui. Si
vero mulier fluxum patiatur, 8c vir eam co-
gnofcat: facile fibi virga vitiatur, ut patet
in adolefcentibus , qui hoc ignorantes vi-
tiantur quandoque virga, quandoque lepra^
Et ii mulier tunc concipiat i conceptus effi -

cietur vitiofus defcdlu membri, ut digiti »

?el virtute vifus , 8cc. De flore mulieris eft ,

ut ai'boris, quoniam fruftum non portat

nifiprius florefcat. Motus vero menftrui
fecundum lunam , /permatis vero fecun-
eft
dum Iblem 8c doncc mulier abundat florc
I

fic ppteft concipere, ficut vir qui femine

vii:gam eredlat. Et ficut multis caufis con-
tingit fluxus ab arbore: ita poteft conftru-
ftura. Unde pro utraque caufa folct mulier
gravit?r infirmari, 8c ideo valet exitus fan-
guinis de nafo, 8c de vulva , ^c, Dicit enim
Hippocrates, quod mulier non poteft con-
ciperc propter nimiam gracilitatem 8c ma-
credinem , 8c propter nimiam pingucdinera.
Caufa eft, quia ex utroque cafu os matricis
eft ftri(3:um: femen non in-
ftri6lura cujus
trat Conftantinus vult, quod mu-
repente.
lier habcns vulvam nimis parvam , quse co-
gnofcitur forma pedum , non coeat nc par- :

tu
 De Secretis Natw^e 113
tu pereat imprsegnata. Sed cjuia funt quae-
dam mulieres fanitatem percipientes frc-
quenti coitu , ut quidam viri dicimus quod :

omnino coeant licite., aut portent Tecum

jafpidem vel topacion, &;c. De embryone
dicimus, qucd eft fimilis frudlui, qui adhuc
pendet in arbore quoniam dum efl tener
;

inramo, cadit levi occalione, perditur: &

fed quando plus crefcit , firmior eificitur
obflans vitiis quibus cadit : cum autem eft

maturus, ut pirum & ficus, cadit, 8c ita dc

embryone creato : quia donec non eit beae
ligatus in loco fuae fedis , facile cadit , five
per faltum. 8cc. Unde circa principium fui
ortus 8c circa finem luae nativitatis tacile
cadit medio vero horum duorum tem-
: in
porum non ita leviter cadit. Tempus vero
periculi eft primus menfis, fecundus, fe-
ptimus, ofitavus, nonus. De primo raenfe
dicimus propter nativitatem. Hippocrates
dicit ,quod fcemina praegnans ante menfem
oiStavum, nec poft feptimum phlebotomci
tur, fed menfe quinto 6c fextofecure, li ei
fit necefTaria: verum eft quod cumtimorefa-

ciendum eft, 8c paucus ianguis debet extra-

hi , 8c tutius eft fe abftinere. Homo nondc-
bet dicere ftudiole coram praegnantc, 8c
prsecipue puella ao. annorum quae cupit ,

ardenter imprsegnari cum jam multae mu-

,

lieres perdiderint embryonem. £t fciendum

eft, quod appetitus ejus transfeitur in cm-
bryonemj Et ideo pro uu'oque tacendum
K 4 cft.
2 24 Michatlis S^coti LiheSus ,
i

vero mulier gravida omnino glifdtco-

eft, Si

medere cretam vel carbunem, &;c. nc fibifit

pcriculum , edatmodicum, pro medicina uta-
tur Giceribus aflatis, tabis, 8cc. Cuni vero
prsegnans appropinquaverit partui , timeat &
cauia motus doloxum , utaturbalneis 8c ungat
fe oleo olivae 8c pedes oleo rofato fi inflave-
rit eos, vel aceto aqiia debilitato: hae fatuse
voiuntates ut cai'boiiis , calcis , &:c. plus contin-
gunt prima gravidatione 8c lecunda quam
in
podca. Si prxgnans quandoque perdat fan-
guinem ore vel nafo, vel fabtiis, iignum clt
quod fcetus eii nimis debilis, oc in periculo,-
cum ncn polTit recipere folitum nutrimen-
tum, quamvis humores iint miltiplicati in
yentre praegnantis. Et cum fluxus eontingit
ex frigiditate, fibi fubveniendumeflcibiscali-
dis 8c iiccis natura in primo gradu, vel infe-
cundo aut cibis calidse Sc humidae naturse
,

ut zinzibefe, cumino, carnibus, ut galli-

narum: nitrx petrofelino cum lafte amyg-
clalarum: ovis forbilibus, ciceribus frad-is:
odoribus mufci 8c thuri, 8c hujufmodi. Prae-
gnantium quxdam facile parturiunt ut bene
{an9e, 8c habentes os vub/sclatum, matricem
magnam , 8^ qux plus liint macrs quam craf^
f^. Graviter vero parturiunt puellse infirm^,
craffse 8c dcbiles, habentes os vulv3s llri-
«^tum.

De
 DeSecretisNatifr^. zi$

De modo cohmdt y ^ de regimine eorurn

quicohinti o^c.

c A p. vir.
T Tem dicimus de coitu virtaofo , 8c dc ge-
neratione crea.turoe;
, quod vir non debet
coire recenter neque mulier fpacio ofto dic-
rum. Sciendum eft, quod quantomagisfper-
ma utriufque fuerit fervatum tanto produ- &
ftum &: ii idem fperma ex boniscibisfuerif
,

generatum, tanto magis erit digeilum 8c- vi-

icofum ac virtute plenum. In concipiendo
vero mulier non debct effe plena floribus
neque omnino vacua , fed noviter mundata :

ita quod matrix lit aliquantulum raunda. Et

quoniam vir efFundit iemen cc ipfa fuum ut , ,

ambo femina mifceantur, Sc cum pervenerit

ad pan6lum cxitus , anum teneat elevatuin
procedendo iludiaie verfus illam partem cu-
)us generationis glifcitconcipere, memoraa-
do alicujus formoii , 5c femen bene difcurrat
in cellulam matricis per longam, & embryo
recipiat fcrmam laudabilis lcnigitudinis.
Gompleto coitu oportet , ut mulier confe-
ftim jaceat fuper illud latus in quo receperic
fcTOen , 8c multum rcquiefcat nec vulvam ab- :

•
ftergatintrinfecus, nec motum fui faciat nec :

iirinam effundat , nec fe elevet de ledto ea dit^s

fingens iibi dolere caput, 8cc. Vel ad minus
in eo latere dormiat tribus hcris , 8c ii non
pptem dgrmire fic , jaceatcalida: qifando
11 6 Mchaelis Scoti LibeJlm $
autem de le£t:o furgere voluerit , plancfcmo-

vcat , 8c fliavitcr vadat , 8c omnia faciat : a

curfu i n ea d ie fe abftineat , a faltu , ab al io co i-
tu, a ceflatione, a multo cibo 8c potu. Ci-
bus ejus fit fanus 8c bonus , 8c bene coitus,
poft prandium dormiat aliquantulum ftans
cooperta , ut fit nec poffit recipere
calida :

frigus , nec fe permittat cognofcere a viro,

pcr fcptem diesvelamplius, nc cella referetur.
In latere dextro dicimus quodmafculusconci-
pitur , 8c in (iniftro foemina , ut quidam vo-
hint : nos vero dicimus quod latus non facit
ex toto, fed femen tefticuli, quia dc dextro
cxit mafculus , 8c de finiftro foemina. Verura
cft , quod complexio lateris proficit genera-
tioni , 8c cum femen exit de tefticulo dextero
fcntitur major dulcedo quam de finiftro , 8c
^uod pr3edi(Sta vcra fint jam probatum cft.

Miles qui habeat tantum unum tefticulum,

quopriam illi qui habent tcfticulum dextrum
generant mafailos , Sc habcntes ftniftrurft ge-
ncrant foeminas. Sciendum quod in hora of-
fenfiQnis eft totum judicium conftellationis
conccpti , licet fit occultum Aftrologo. Un-
de mulicr debet notare menfem , diem 8c ho-
ram bono arbitrio , quando coit coitu genera-
tionis, 8c tunc effetjudiciumfacile. Gcneralc
cft quod conceptus non ceflat ex toto aprolc.
Unde dixit Pamphilus
Seepe folet filius fimilti effe patri
Ideft, proprio femini. Etaliusdixit,
Fm&^ibfts ipfafui quiie /it» dignofcitur arhor.
 De Secretis Natt^ra^ Hy
Infuper dicimus , quod ficut eft ifflpoflibile
quod homo unum pedem teneat in tcrra , 8c a-
lium incaclo : ita impofribileeft , quod puer
fuo genitori omnino , figura
liatus fit fimilis
corporali, &; moribus. Si quis vero his duobus
careat magis vel minus, omninonon eft ge-
neratus ab eo, qui nutrit & tenct pro filio,
quanquam cognovcrit matrem. Nam de tmo
puteo multi pojfunt aqumn haurire. Qui ve-
ropofiiitfemenin conceptu, illum plus amat
Scplus fibi fimilatur tempore difcret ionis. Et
eft regula generalis , quod filii ^uodammodo
plus watriz.ant quam patriz.ant unde regula :

generalis eft, quod quando plus uterque je ab-

flinet a cottu , tanto citius generat poflea co"i-
ens. Ut patet in illis qui fe diu iervaverunt

quia vir veniens ad uxorem cito eam gravir

dat.
Et eft notandum quod fi fcmen fit multum.
,

& intret omnes cellulasmatricis, Scibi debite

confen^etur, feptem filii generantur , &fepti-

mus hermaphroditus , fcilicet qui in medio

eft
generatur. Et plus quam feptem non fperet
habere in uno partu.

Formafestus generati in matrice.

<uv C A p. VIII. & IX.

C Ciendum item quod in primis fex diebu?
eft
poft , feminedif-
coitum generaturtantum
fufo in loco valctudinis matricis cujus hac :

in forma fecundum difpofitionem ^divinse po-

K 6 ten-
2: r^ Mlchaelis Scoti Liietlm ,
tentise fit tanquam lac coagulatum , iive
butyrum. Poftea in tribus diebus fequen-
tibus removetur a qualitate praefati ladis , 8c
fit tanquam fanguis: ia fex diebus fequenti-
.bus ille fanguis coagulatur , 8c durelcit rmil-
tum, Sc fit parvse quantitatis ut pellis rotun-
da poftea in duodecim diebus fequentibus
;

formantur membra principalia , quse funt

quatuor, fcilicctcor, cerebrum, hepar,8cte-
fliculi.Poftea in tribus diebus csetera mem-
bra generantur 8c genci-ata difcemuntur in
:

tota mafla poflea in fcx diebus fequentibus

:

caput difbinguitur a fpatulis, formans faciem

fuper genua , cor &: hepar , &. tefliculi cum fuis
propinquitatibus. Crcfcunt poftea in quatuor
diebus fequentibus quxque racmbra totius
corporis , fuam habentia perfe6f:ionem conj un-
*Slim 8c ieparatim: ut natura requirir. Et iic
tota erearura in tempore definito dierum
fuam habeteiTentiam, quam ad pcrfedlicnem
fui debet habcre confeflimvitam perpetuam
recipiens, ideiL, animamviventem Deocrea-
tori fimilem. Et hoc totum patet ex vero per
"
^xctriametra.
Tres m laHe dies , tres fimt in fang:&/ie trini^
BiJJhn carncm , terfeni me^nhrafigurajit.
Tojt qtiaclragmta dies fuitam capt hii: mi'
Tnaynqiis. .

Cum
prasdichim germen fic ie habcat \ eftt
parviflimum plus formica punctQ quod efl in i

rnafia de quainfinitaeconcreantur, utovacan-

crorum iBaris, De concreationc fceminx ita-

diei*"
 DeSecretisNatura. 229
didmus, qaod ipfaperficitur in 70. diebusad
plus, ^ ia 6j".adminus: undc corpore perfe-
dboejulciem, datur ei anima rationalis aDeo
{uocreatore, cui eH tota fimiiis, £c quae non
eitantiqua, fed nova, utproboturper Auguft.
Unde iicut corpus eft noviter creatum &; ani-
ma eft noviter creata, Bc in humano eorpcre
locatur, tamen in alio nunquam. Dat enim
Deus animam novam 6c liberam corpori no-
vo, tanquam pater fuo filio tabulam novam
politam, immaculatam , ut cumea addi-
fcat Sc fuper eam dodtrinam exemplo unius
j

magifm vel multorum habeat etiam didus ,

puer potefratem faciendi de tabula quicquid

voluerit boni 5c mali , i Tenendi mundam Sc .

immacultam, quod tempas durat donec

ei
addidicerit : & nolendo addifcere fibi aufertur
a parte. Ita eil de anima noviter data corpo-
rinovo: qiiia efl quodammodo in poteflate
. ipfms, 5c cura obligata eil corpore novo , curq.
qua &
pcr quam idem corpus potell mereri
laudem bene operandi , quo expedrat benedi-
d:ionem asterni patris Sc beneToIeutiam ange-
lorum , 8cc. Similitcrpotcft mereri vituperiuni
male operandi , quo expedtat malcdicCtionem
scterni patris , 6c malevolentiam angelorum
Scc. Unde adeo repellitur .quodammodo fu-
roris ira cadens in manus inimicorum fui
, qui funt prosdatores animariun fallcntium Sc
non obfervantium mandata fblius Dei. Si
qu^^ratur , cur infans plene non loquitur., Sc
aoa radit ^u:im cito eil natusj ut poftea
K 7 tem-
 2^0 MichaelisScotiLiheHuSi
t^cmpore procedente cani anima iit perfe<fla
,

in corpore. Rclpondemus, quod duae funt

caufe. Prima efl: criginale peccatum. Secun-
-da eft culpa corporis8c non ejufdem animas,
,

cum corpus nonfitperfed:um, nifi fecundum

tcmpus, 8c non fccundum naturam. Unde
crefcente corpore anima viva fe virtutibns
manif.^ftat.

Ve nativitatls puerorum , fcil. quando

7totitia

fueri nati enjadmt , quando non. ^

C A P. X.
T\^ nativitate infantium dicemus', quod
poftquam funt concepti, nafcuntur vi-
vi, aiit moriuntur antequam nafcuntur, vcl
nafeendo, undc nativitate multa fcitur ope-
ratio inefle propter operationem planeta-
rum. Di(po(itione quorum inferiora multi-
pliciter di{ponuntur , 8c ob hocdicimu<5, cum
lunainfeptimo menfe multum humeftat du-
riticm humorum , quae tenet qucmlibet em-
bryonem in ventre mulieris fa£ta tenuitate
humores defcendunt inferius, exit fex il-
illi

lorum, qui fternunt inmatrice per osvulvse,

aut cum embryone;, vel poft exitum, quod
totum fit operatione lunse , quae repit onincm
hominem 8c foeminam. Quare operante lu-
na in artificibfa natura, fcxtus exit follicitede
rcnibus, peryeniens ad liicem temporalitaris.
Unde dicimus quod fi quis nafc^.tur nnte fe-
ptimum menfem, p6niriis non evadit. eo
quod oihnes planetse nou funt cpsrati fuam
•
-
pro-
 De Secretis Natur^. 13 1

proprietatem juxta curfnm lunsc, Ccd ut ra-

tio lingalorum plenis habeatur, dicemus
de unocjuoque menie, ut infra patebit. Si
nafcitur in primo menfe, nihil exit nifi hu-
mor commixtus multa varietate congelatio-
nis , quibufdam filis , co quod tunc regnat
Saturnus, quo coagulatur totum, quod ex
luna fuit liquidum. Si nafcitur in fecundo
menfe, fanguisfruftatimexit, eo quod tunc
Jupitcr regnat, &
dominatur , operatione
cujus humor aqueus jam converfus erat in
fanguinem, multa membra licet non
8c in
fint fic fortia, quodtota creatura poflit ha-
bere folida. Si nafcatur in tertio mcnfe , quod
nafcatur vivus propter fui imbecilitatem
cum ex facili laceratur in ventre , nechabeat
juvamen , licet habeat vitam. Suffocatur e-
tiam nimio calore pro eo quod in eo menfe
dominatur ei Mars unde efl parvus nancru-
,

lus. Si nafcatur in quarto mcnfe , exit vivus.

Et fi vivus , flatim morietur propter fui tenui-
tatem, 8c nimium calorem Solis , qui tunc
regnat illi. Si nafcatur in quinto menfe, li-
cet vivus, evadit propter
quandoque non
dominium Veneris, qu3e cft planeta ingenc-
re fcemineo , 8c in virtute debiHs. Si nafca-
tur in fexto menfe , non evadit propter do-
minium Mercurii : qui efl planeta eommu-
nis virtutis. Unde cum feparatur a ventre »
8c fi in conjunftione cum Luna qu^ dexte-
rior eo non potefl cvadere. Si nafcitur in
,

feptimo menfe , bcne evadit , potefl evadere

ptopter
232. Mlchaelis Scoti LiheUus ,
propter dominiutn lunse cum per ejus regi- ,

mcn ^it ordo officiorum a planeds completus

in tali creatura, completo quidem ordinr o-
perationis feptem planetarum , quss fit in fi-

ne {eptimi menlis, aut embryo nafcitur 8c e-

vadit. Aut fi non nafcitur, prscdifti planets
incipiunt regnare in creatura ordine pr';eta-

xato. Sciendum eft , quod fentit in primo

raenfe , regnat Saturnus in genere , ^c.
In o6lavo menfe iterum re?nat , Scc. Si
nafcatur in ociravo menfe , natus non eva-
dit , licet nafcatur vivus congrue fortis , 8c
Jioc eft propter dominium Saturni, qui tunc
regnat , 8c quia fua frigiditate infrigidat
eum , 8c claudit non volentem fjrgere in
animam unde non vivit ultra diem o6ta-
:

vum. .Si nafcatur in nono menfe , bene

evadit fecundum curfum naturx : eo quod
tunc rcgnat Jupiter , qui eft plancta pius
8c bonac complexionis. Si nafcatur in decimo
menfe , bene evadit tunc regnat Mars , 8c
:

ex fuo calore complexionem cjus connr- .

mat in melius , cum inveniat creaturam bc-

ne complexam 2c determinatam. Item no-
tandum eft, quod propter iilud mcnftruum,
quod mifcetur cum ditfufo femine conce-
ptionis in cellula matricis , oportet de nccef-
litate quod quilibet homo natus tempeftive
aut tardc habcat quatuor pairiones inevita-
biles , fcilicet variolas , fcurolas , ferfas , 8c
fcabiem humidam vel liccam : fciendum
8c
dl 5 .
quod menflruum cil ita nccefl^ium ad
 De Secret^ Natur^, 253
eoncipiendiim , velut alumeii , tinftura, Sc
nili fit aliquid de illo in cellula ubi fit con-
ceptio, generatio non valet,. unde ii creatu-
ra nafcatur 8c diu vivat , natiiralitcr purga-
rur ab illa immunditia. Sciendum efl; , quod
ii crat fluxus quando erat fadtaconceptio, £c
de menfiruo nimis in cellula , creatura con-
cipitur viriata in plus aut minus, 8c tunc vir
fc debet abftinere coitu , £<: mulier debct ei
refiftere cum fagacitate , curfjs autem hujus.
menfirui eft quando luna eft media five ro-
tunda , 6c ifbe iiuxus quandoque prefeverat
uno die, quandoque tribus velquinque, plus
ad fecundum curfum lun^ , bc conditionis
quantitatis vitiorum hominum. Et fciendum
quod Judcsi naturaliter patiuntur fluxum
languinisper virgam, fccundum lunam , qui-
bufdam guttis ut mulieres. De menilraa
poflunt fieri multa malcficia , de fper- &
mate, Sc de capitis pilis, fanguine 8c velH- &
glis^ pedum in pulvere aut limo. Item fcien-
dum eft, quod li de menflruo iatis fuerit ia
Gonceptione , ipfa creatura in fua vita fatis
habebit de prsKlidxis quatuor pafTionibus , 8c
c contrario. Sciendum , quod unaquajque
pafTio iliarum , eft: purgamentum huraorum

illorum, quibus eflecflum habuit materiapri-

mitiva. Unde variolx ficut 8c fcariol'^ , 5cc„
fignificant purgamentum fui eledti. Scien-
dum eft , quod donec infans eft in ventre
matris , vivit dc menftruo, fcilicet fe pafcit
de illo , nec recipit aliud alimeatum per os
fuum
2 34 MichaeUsScotiLibeUm^
fuum, fcd per umbilicum, Undse ifta eftcau-
fa, quia menftruum diicurrit omnimenfefo-
lito, quia efBcitur cibus embryoni, 8c habet
deeurfum in ftercus genitricis , & hoc fuffi-
cicntcr apparet per mulierem laftantem 8c ,

per puerum nafcentem quia mulicr ladtans

:

non patitur menftruum nifi per caufam , imo

menftruum convcrtilur in lac, 8c quandoquc
inGJditur ]igamen infantisabiimbilico, quan-
doque reperitur in eo cibus, quem mater eo
die comedit. Nato infante naturaliter nutri-
tur lafte donec eft fortior, & manente virgi-
ne in ta^fiu pilulsenaii dignofcitui , quiacarti-^
lago eft folida, 8c cum cllfemcn , corruptis ei
fentiturpartibus.

De modo nafcentis infantls ^ de ventn

fnatris ejm.

C A p. XI.
T^E exitu infantis ita dicimus , quod utcr-
quc exit foras per os vulvac ,tamcn prius
cum capite, fi fit bene fanus. Sciendum eft,
quod maiculus nafcitur fupinus , Sc ii aliqua
vice teneatur in aqua balnei , Scmoriatur, mo-
ritur orc inferius , &
foemina nafcitur non fupi-
na: fed cum ore interius , fialiquavicemoria-
tur moritur ore fupino. Naicitur enim prius
cum capite quojibet, eo quod eftfibiquidam
xntroitus ad vitam temporalem ut vidcat ,

mundum & eum cognofcat miferiis plenum

&. fuum <Jefe£lum, 8c quod per fe nihil poteil
facerc, & cum eftmortuum naturaliter por^
- tatur
 De Secretis Nattira, 235
tatur ciim pedibus ad fofTam , infignum intc-
ritus. Et ficut per caput mundum intravit,
itaper pedes extrahitur fuum finem videns.
Sed fi aliter nafcatur , ut prius exeat pes vel
manus, &c. vix cvadit. Et potius morietur
fubito quam
evadit, cc mater ejus dolores 8c
mortis pericula patitur. Sed ii intans verfe-
tur in ventre , raro contingit quod mulier
cvadat de illo Et ob
partu quin moriatur.
hoc tutum habere bonam obilctricem ,
eft
qu^ per fcientiam fciat fuccurrere mulieri
p.irturienti cum tanto periculo. Nafcitur vir
cum facie verfus terram , eo quod prius fuit
nocens quam cito exivit de manu Dei. Vir
natus vocQ clamat oa, fccmina vcro oe ^ qua-
fi mafculus dicat Adatn ofimre peccMJli l quia
pro te patior miferiam infinitam , & foemina
dicat in fuo lamentabili cantu , E^va quar&
peccajfi .? nam tuo peccato fum paffura mi-
fcrabilem vitam in hoc mnndo. Si autem
vis fcire , quomodo infans pofTit cxirc de
utero genetricis , cum fit magna difFercntiii
inter creaturam & januam de qua exit. A(^
pice lapidem , qui cum uno i6tu oculi projici-
tur ia aquam fontis vel fluminis 6c exit ab ,

ca , quoniam vifione oculorum comprehen-

di non potell apertio aquae ncque claufura,
& fic propter lapidem ipfa aqua non ali-
ter movetur de fuo loco five flatu quod fi- ,

mile etiam de coagulatione falis , 8c de

efl:

exitu graminis herbae cujus effecbus nequit

fiaaliter compreheadi. Item dicimus , quod
infans
23^ Mkhaelis Scoti Lihellm ,
jnfans ii nafcitur naturaliter, cum confequi
debetfecundum, id efl, illapellis, in quafte-
titinvolutus, veluti manet vitellumovi pelli-
cula tenuiiTima , caufa cujus non difpergitur >
8c tamen eft in tefta. Hsec autem fecundina
cum fit multum non
facile partu dif-
groffa ,

rumpitur, ideo infans dicitur natus vefle.

5c
S,td cum eft fubtilis penitus laceratur 5c
:

cruore tcgitur. Sciendum cft, quod li infsn •

bene purgetur , permanet fana

te nato mulier
&; e ccntra ncc eft mulier aptior ad imprse-
:

gnandum , quam poft purgationem par tus

quae quam cito fluxu purgata levat fedelccto
& poteft- ire per domum. Solet enim purgarl
hinc ad quinque vel ad feptem autnovemjdies
adplus, &: dcnec non eftpurgata, doloribus
afligit. ^td ii ultra vix diem diftertur purga-
tio in periculo cadit :sgritudinis, quia male.
gravatur, cito incurrit ad mortem. Undede^^
bet bonis cibis refici & calida teneri , nec fri-
gusrecipiat, quomatrix fbletfuffocari 8c ma-
lignari. Valcnt libi ftuffse, quia faciunt fibi

ceflare dolores, Schumores citiusdeficcantur:

Purgamentum vero parturientis occultatur
viris Sc pueris ne
hcrrcr quia fanguis cft
fit eis ,

Unde ab obftetrice abfconditur in latentiloco

domus , ut fubpede lcalarum , vel poft cftium
in cbfcuro. Si cnim. fciretur a viris cjuam tur-
pia foemina geiit, eam taliter haberent i^fti-
dio , qucd tam targerenoller.t, 6c gcceratio
filiorum farpe celfarct. Itcm fi paituricns non
bcne purgatur, illud quod tuncrcmcnct , In-
dure-
 DeSeeretisNatura, 237
durefcit ad inltar fruftri carnis fecundum de
dic in dicm , quo fruitro mulier fe credit noa
diu ingravidatam , cum habeat in {econditio-
nes impr^gnationis appetitu 6c veiitris con-
ftitutione, donec veniat ad terminum partus
prasftolati , 8c cum recipiat quafi omnia ligna
parrus , affli6tione tamen nil parit 5c tunc ori-
tur segritudo , nili libi fuccurritur beneficio u-
tilis medicinse. Si quaeratur cur mulier non
eftbarbatalicutvir Dicimus, cumutriufquc
?

cibi 8c potus naturaliter abundet multis hu-

moribus, natura eos depellit hoc modo ; quo-
niam in muliere conftimitur incremento capil-
lorum 8c fluxu menftruorum. Et in viro per
augmentum capillorum 5c barbse. Unde illi

humores qui convertunturinmenftruum, cf-

ficiuntur pili barbse in viro, 8c e contrario*
Sciendum cft quod pili mulieris funt frigidi 8c
humidi, 8c ideo fuo pondere nonpofTuntpIus
afcendcre, quam admammas, inquibuscon-
vertuntur male. Capilli vero viri funt calidi
8c ficci , idco corum levitatc afccndunt pcr
quofdam mcatus ufquc ad fauccs 8c cxcunt ,

fi[ve poros ut fumus dc fora-

fauccs porofas
minibuscamini. j

De rebus qua nocent ^ profunt embryoni ^

mHlierigravidje.

C A p. XII.
V/fUIta funt quas nocent cmbryoni 1 5c
aon gcnctrici, 8c e conycrlb, ScqusedarMi
wtri-
 258 Michaelis ScoH Lihellus
Unde volentes hoc pandere docu-
litriqiie.
mentura dicimus, quod lierba papaveris 8c
ejus femen nocet utrique. Cauia eft, quia
inducunt fomnum utrique, dc herba attin-
git pellem embrycnis, macula cujus nun-
quam recedit. Scicndum, quod papaver 8c
rofula candida faciuntmaculam candidam , 8c
'
rubeam unde praegnans in cibo non utatur ,
,

ne infans fit fomnolentus vel macuJatus.

Caro Leporis 8c Leonis nocent multum em-
bryoni: quia ille iempcr apertis oculis dor-
mit, fimiliter acetum nocet 8c fulfus, id eft
nervi pedum boum , &: lac 8c cucumer , co
quod nimiam inducunt frigiditam, unde
portatutriquepericulum. Cuminum 8c cafra-
num nocent embryoni 8c fuamtinguntpel-
,

lem in pallidum colorem. Ca^pe, allia, Jadu-

cx 8c anetum nocent embryoni , quia ex eis
perditvifum. MelScallium, ideft, radixma-
gna in cortice nocent embryoni , quia vitia-
tur conjun6tione digitorum manus, 8cc. tar-
de nafcuntur dentes 8c eos cito perdit. Bali-
licum, abfynthium, fal,8c piper nocent em-
bryoni , quia ex eis fiet iiccus 8c efficietur Je-
profus omnino, 8c habebit breves ungucs.
Vinum purum ei nocet propter epilepliam.
Caro porcse, ovis 8c anguillae propter gut-
tas in medulJis oflium, 8c bavas in ore. Ca-
rofalita 8c cafeus rufticus 8c fuffriaus ei no-
cent, quia ex eis fit ficcus in carne. Etgluto,
yfopus, caruca carica, pignolum, ofla in
uuo non muJtum potatajuvant embryonem,
8cma-
 De Secretfs Natw^, 159
8c rnatricem, quia reddunt pinguem , 8c in
facie colorem falvia , menta, fceniculam,
:

pGtroiilium valent utrique , quia generant

bonura ilatum. Satuiegia, pulegium, 8cbor-
rago , interSciuat embryonem. Fumus can-
del^ extinitae 6c lucernae , fubtellarium ful-
phurls 8c argenti vivi interficiunt embryo-
nem , nocent cerebro mulieris. Cum ,ve-
cc
ro embryo fe movet , habens capillos , pr^ftat
ex illis dolorem mulieri in ventre feu pun-
(fiuras. Item fciendum eft quod fecundum
omnium humocum quantitatem tam tempo-
ris quam perlbnse coeuntis , fit conceptio
complcxionata : ut ait Galcnus in micro-
tegni.

D£ conditione laHis ^ la^antis ^ de in-

fante laBante.
C A p. XIII.
r\T£tum cft fupra , quod menftruum ccrta
conditione convertitur in lac , habcns
tcrminum fui afcenfus in mammas pe<fioris
Sc cxitum per poros capillorum. Quts vero
multipllcant lac 8c obfcrvant prseter paf-
tum ,funt multa , ficut.potus aquae frigidse
ut patet in pauperculis mulieribus , brodium
epuli herbarum 8c cibi , paflac laganearum
, , ,

pulvis fcmen fenigraeci , anifi , ane-

crillalli
,

ti , 8c dormire continuatio ladationis , car-

:

nes recentes , vinum bcnc mixtum , 8cc. Si-

militer funt quasdam lac deficcantia , ficut
vinum purum fortis potentise , nimia vigilia
,

nod:is
2 40 Michaelfi Scofi LiheUm 9
no6lis, participatio in cibo &: potu cura alia
la<9:ante , piperantum forte , rofmarinus, fal, ca-
ro falita , panis ficcus, cafeus imprsegnatus,
ilimia triftitia, acetum , 5cc. Sciendum eit,
qiiod lac melius 8c pejus fecundum naturam
corum quibus Verbi gratia. Nu-
generatur.
tribiiius eft quam ex aqua
ex brodio cibi paftse
pura , 8cc. Lac mulieris nigne 8c brunx cft
melius femper illo mulieris albae 8c rubrse , nec
cft lac utilius infanti la<Ste fuae genitricis , 6c in-
fans citius crefcit 8c melius informatur cibis
bonis quam malis , 8c naturaliter imitatur ve-
ftigia mortalitatis ladJantis , ut patet per il-

lum qui diu nutritus eft ladle porcae , £cperil-

lum qui diu laftavit capram &:c. ,

Quoniam prior libenter intrabat yeftitus s

in limum Sc comedebat ut porcus alter ibat

, ,

faltim 8c libenter corrodebat plantas. Ille qui

diu la^tavit nutricem fiftulofam , fuit etiam in
conftmili parte ftii fiftulofus. Lac praegnantis
cft quafi virtus infantis, cum faciat eum cito
in ftatum vel fcnedram intrarc. Unde bene;
cavendum eft cui nutrici detur infans ad la-
«9:andum , propter tanta pericuk qu» occur-
runt.

De dijpojltiom filiorum ad parentes ^ con- , e

'verfo , ^ de UBato ad nutricem no^

propriammatrem.
C A p. X IV.
QUia nafcentium quidam ftudio mali-
gnantur, 8c nifi naturalitcr fint maligni,
ftru-
 De Secretfs Natur^. 2 41
ftiidio in bonum reformantur per caufarn
voluntatis de lingulis aliqua pertradaturi.
Unde quod quidam femel nafcitur, ut
eft,
homo quidam bis ut aris &: maior
8c bos j ,

pais pifcium; 8c quidam ter, ut multiplex:

genus animalium, velut apes 8c papiliones.
Pullus vero bis nafcitur , fcilicet primum
ovum , poftca- pullus , &c. Item animalium
qusedam generantur coitu , ut homo 6c bos
qu3rdam iine coitu, utanguilla, cancer, fcor-
pio, 8cc. Mufca vero 8c rana coeunt, fed ni-
liil gignunt. Item nafcentium omnium qui- ,

dam nafcitur vivus 8c videt , ut homo 8c bos

quidam csecus ufcanis, quidam mortuus ut
urfus, quidam in fraiUmi carnis ut Leo , qui-
dan potens ut aquila 8c major pars anima-
,

iium , 8c quidam impotens ut homo. Sciea-

dum eil, quod fanguis caniim 8c infantiuni
bimeilrium 8c inira, abique dubio liberat ]e-
pram per balneum aquae calidse fa(3:ura. Dc
amore vero nutrientis ad nutritum 8c nutriti
ad nutricem ita dicimus ,quod infans qui nu»
• ,

tritur in propria domo, 8c principaliter a ma-

tre plus amatur a parentibus 8c ipfe plus
am.at eos, quam qui nutritur extra domum
vel ab extranea nutrice. C^ia facit hoc lac,
labor 8c ufus , unde qui benenutritur in domo
8^4 matre, plus matrem diligit omni tem-
pore. Sed qui extra domum nutritur diu,
reduftus in domum eil quaii extraneus rc-
fpedu alterius, tamen plus 8c minus fecun-
dum locum propinquum Sc longinquum/
-L Et
24i Alichaelis Scoti LiheUns ,

Et fuper hoc dixit quidam bene, ^luiprocul

ejf a himive cordis Cur parcntes plus a-
:

mantfilium, quam filius parentes? Refpon-

deo quia filius cil caro jc ianguis parentum
fed non e con\-erfo , undc illi habent pignus
in co, & non ipfe in eis. Cur genitrix plus
ardenter diligir fitium quampater, 8c condo-
let illius paffione eis reddens faita ofi^enfa?
Repondeo, quia in eo plus habet carnem
uc. fanguinem , plus 8c diutius confervavit
{bcietatcm 8c amicitiam cum eo portatione
in ventre 8c extra nutritione laftis, 8cc,
Cur patcr amat filium quam mater?
plus
Refpondco, quia femen viri plus fuit in eo
Sc eidem patri eil fimilior quam matri. Cur
pater 8c mater non tam firmiter fervant
guerram filio. 8c diu^ ficut filius facit con-
ti'a eos? Refpondco, quia eorum eft caro 8c
fano-uis 8c non e converfo. Unde cum diufint
ufi ufu 8c traiiatu 8c nutrim.ento fui la-
illo
boris in
8c tantum commodatum, ideo
contingit, cur parentes amant plus primum
quam caetcros ? Refpondeo , quia novus
eft, 8c nifi efl^^t naturale quod parvi fic

amarentur multi , perirent Cur conjugalcs

plusamant unicum filium quam quando habent
plures? Refpondeo, quia fuum pignus ha-
bent in eo , 8c cum in eo non habeant am-
plius eo ideo contingit Curavus 8c aviaplus
caetcris propinquis fic diligunt nepotes?
Reipondeo, quia ipfi funt radices germi-
nis hujus. Unde fic videntur recuperatum
8c rc-
 De Secretis Natur^. 245
Sc renovatum cjuod perditum erat 8c antiqua"
tum. Cur quidam conjugales ita fe diligunt
ardcnter cum fint extraneo fanguine? Re~
fpondeo, quia in complexiGne funt fimilcs^
&: ambo fanguinei 8cc. Vel quia fe in bona
,

difpofitione conjunxerunt. Cur quidam

conuigales fe fenipcr habeant odio licct
ad invicem com, morantur ? Refpondeo, quia.
in complexione natur:e funt nimis dilTi-
miles, ut tmus fanguincus, alter cholericu",
vel fe junxerunt in mala difpofitione pla-
netarum , vcl makficio hcrbarum funt li-
gati. Cur fratres carnales ita fc diligunt
licet habcant odia aliqua offenfa, 6c li quis
altcrum corum offendat coram reliquo ill'5 ,

recurret fibi repente? Refpondeo, quia funt

membra unius fanguinis Sc una caro licet fe-
parata, id indicium eft in fcroribus. Cur
propinqui prole plus fc diligunt invicem
quam cxtranei quamvis morentur difperfe?
Refpondeo , quia virtus languinis non ci-
viditur , ut patet de fruilis carnis unius ani-
malis, quoniam ubique eil ejufdem virtus,
Cur fanguinei ab invicem extraneantur ? Re-
fpondeo, quiacefTavituiusvidendi 8c fervien-
di veloiienfio intervenit. Cur vicinus plus-
amat vicinum^ quam Icnginquum, cumambo
non funt deunaproler Refpcndeo, quiafin-
Iguis affinis unius ad alium , & propter ufam
fe videndi 6c forteferviendi. Nam fanguisha-
ber vim vultui. Cur duo fbcii fe diligunt ?

iielpondeo , quia vivunt uno amore virtutis,

L 2 qui a
-
2 44 Michaelis ScoH Lihellm^
quia uterque vult idem. Et indicium efl de
compatribus 5c artificibus unius artis. Cur
Clirillianus non bene amat Saracenum , 8c ^
convcrfo , licet utantur ad invicem 8c fibi fer-
viant? Refpondeo, qiiia difcordes funt in vir-
tute, qupc eil major quam alterius anteceden-
tis. Cur homo amat canem quam por-
plus
cura , Sc quam leporem , 8c bovem
cattum
quam mulum equum quam alinum Scitade
, ,

cxteris ? Refpondeo quia quem ex iiis amat

,

8c eis plus affinis in bona virtute ufus ac fer-

vitiis. Cur homo plus amat belliam quam li-
gnum vellapidem ? Refpondeo, quiacumeo
homo habet affinitatem propter vitaifi ani-
inalem. Cur homo lignum quam
plus diligit
Lipidem , 8c terram quam aquam , 8c ignem
quam aerem ? Refpondeo quia magis reci- ,

pit utilitatem vilibiliter de prsediftis quge plus

araat. Cur pueri plus cito ad invicem congi^e-
gantur 8c libentius commorantur quamvis
lint diverfe prolis? Et ita defenibus8c dema-
fculis, 8cc. Et de avibus cum avibus, 8c non
C32teris animalibus terrse , Sc e converlb ? Re-
fpondeo quia virtus aetatis in fimilitudine
vincit eos fic facere, unde diftum cfl , Omne
fmik apfetit fimm pnile. Cur frater non
.£\c inamoratur in fororem qua? eft pulchra
^Sc deledlabilis , ficut in alienam ? Refpondeo
quia fbror efl eadem caro , 8c idem fanguis
ut probatur de manu ad manum folo ta(!!iu:
quia dc tadu proprise manus non capitur
.ieiedatio ieu valuntas , .8c ita efl de fbrore
8cde
 De Secretis Natur^.- i
^^
& de omnibtis de proletamen plus 8c miaus :

fecundam vicinicatein line^e 8c feniuum dilcre-

tionis.

Sign^ 7n:dleris grnvida.

C A p. XV.
Qlgna aiitem mulieris gravidas funt mur=
ta , inter quae aliqua dicemus hoc lcco.
Unde fciendum eft , quod mulier quando
eft facta pr^gnans non
ea dic niii prse- m
fumptiotie coitus fadii fed antequam lit :

unus menfis completus , fatis poteit digno-

fci ab ea &
ab altero , quia quandoque iio-
macHus mulieris e/ufHenv tranfmutatur a
ilatu in ftatum, ut a re6to in curvum, §c a
fano in non lanum , gutta vel calore, 6cCo
Nam quandoque mulier in voce fit rauca,
^uandoque inflatur fuum crus vel coxa , Sc
quandoque tranfmutatur a folitis mdribusj
ut ii folita erat efie humilis efficitur fuper-
ba, 8cc. Item dimidio lunss non patitur men-
ftruum j nec in toto tempore gravidationfsj,
niii ex magno accidente. Quod fi iic con-
tingat aut floribus abundat , embryo patitur
irifirmitatem. Et cum iflud contingit ipfa
mulier credit perdere fcetum , verum eils
q.uod bene eft in periculo mdriendi. Oculi
prsegnantis diminuuntur , id eil prxgnantis
oculi caecantur ? cito fit feila multo itinere
Tel aiio labore, acute intuctur. Pupilise ocu-
L 3 lorum
 24 d Mkhaelis Scoti Lihelius 9
lorum funt clariores, albugo oculorum inal-
beatur , id eft , {piffior apparet capita mam-
,

marum extenduntur, ubera ccnflantur 8c in-

dLirefcunt a dolore. Sputus fit fifcofior 8c
forte Iputat ipilTius, Prsedidiia enim lignama-
^is contingant in puella quam in matura an-
norum & in priori gravidatione 8c fecunda
,

ouam poftea. Sciendum eft: quod figna in gra-

,

vida vel majori parte &

qua patitur fluxmr^,
tempedive fe cognofcit elle gravidam. Et ab
illo termino conaumerat menfes venter etiam,

tumefcit, doloreni quandoque in renibus fen-

tit, in urina lotunda, circa fundum apparet
hypollraiis eadem ut nebula campi bom- , velut
bix 8c omnino macrior quam pinguior , 8c
inceiiu aliquantulum gravior poll quartum
m^pfeni'

Sfg77a 7nafculi conce^tl in muUerf gravMa.

C A i>. XVL
C Igna mafzuli concepti in mulierc gravi-
"^da fwint ifta. Mamma dextra fit grofTior
Sc durior paulatim , id eft, de die in diem
vcrum eii quod poil diios menfes fortius >

patet 8c deinceps donec later grofiior ma-

net. Si finirtra fit grofla, unde quihocnovit
ii nutricem inveniat lactantem &: videat dif-
crete ambas mammas, poteft ei tute dicere,
fcio quid peperiili , 8c notata raamma ei di-
cat , tunc audientes vaide mirabuntur. Vo-
lcns dicere judicium pro majori parte dicat
qux n fuerit dextra dicat mafculuul, Scfini-
ftra
 De Secretis Natura. 247
llra foeminam. Idem fiet in ftcic colorata
plus folito , dara & munda^Sc
pelJis in facie
delcfftabilis. Fit etiam mncrior folito ac bene
comedit 8c bibitj levis incedit ac le fentit in
pedibus , per accidens. Venter fit ro-
nili iit
tundus 8c in pelle extenlus ac durus fentitur
tadtu , nec turbatur multum \tv\ occaiione.
Motus in ventre fitfrequens, ideft, dedieSc
de Rcde. Sciendum eft, quod ii muliercon-
dpiat mafculum in linillra parte , conceptus
Roii ell tam boo£e complexionis velutindex-
tra.

Signa fotmina conceftjz in muliere gravida..

C A F. XVII.
Clgna foeminge conceptoe in mulierc gra»
vida funt ifta. Mamma
finiftra cfficitur'
grolTxor dextra , plcnior £c durior tameri :

cft quodammodo mollis ad inftar pulmonis

habcns fruftula cujufdam duriciei in ca-
dem , hoc cft , poft tres menfcs de dic in
diem paulatim. Venter plus longus quara
rotundus 8c parum extenfus ac durus , in fa-
cie fit panicula , 8c in corpore pallida , niii
(it per accidens. Fit etiam pinguis in car-
nc p'usfoIico, cito dcbilitatur lcvi laborc 8c
ingreiTu viarum , 8c fe frcquenter fentit gra-
vem , nec habet bonum appctitum edendi , de-
bilior eft 8c pavidior iblito, occalioncfputuni
facit viicofum , 8c flatus ei minoratur voce,
citoperturbatur cxagitatione contrarii cibi,
gravem habet portatum ex fc^mina refpediii
L 4 riiaf-
2 1^8 MebaelisSfotiLiheHuSf,
mafculi : quse fi conceperit in dextro latere
quod rarocontingit, puellaeritmelioriscom-
plcxionis, 8c mater fe melius habebit 8c e con-
vcrfq. Raro etiam ei movetur ventcr.

S^gfia prohahtUa , quihus ad oculum inuHte- ^

Bum Jcitw , an wuUer fit gravida ma-
.

fcuh 'velfmneUa.
C A p. XVIIL
^y|Ulta {lint figna in genere & fpecie, qui-
bus omnis homo fagax poteft perpende-
re in muliere gravida utrum habeat in ventre
mafculum vel fceminam, ultra illaqussfupra
diximus , & hsec accidunt. Lac przegnantis im-
iniflum palms2 manus prius mundae , quam.
jftringas palmis ambabus , 8c tunc aperi &: vide \

illius di:^ofitionem. Nam 11 fuerit in flibftan-

tia fpiiTum 8c non aquaticum , fignum efl. ma-
fculi. vero fuerit aquaticum, 8c non bene!
Si
tenax tunc eft fignumfceminse. Aliusmodus,
mulgeatur lac fuper fpeculum 8c ibi permitta-
tur iiccari adibiem, quod li iiccatum fuerit in^
modum per fe , verifimiliter efl iignum mafcu-
li. Et ii fuerit extenfum ex latere iiccatum ,

lignum eil foeminse. In chiromantia eit illudj

experimentum fac tibi oilendere unam ma-
,

num a gravida quam volueris, &. tuncconii---

dera manum 8c ejus monitrum, quae ii fueritvt
dextra , eil iignum maris , 8c iiniilra , eil iignumj
fg^melise conceptse. . a
 Be Secretis Natfir^.' 24^

^mmodo cogmfcatur , quot filios umqH£qHs

mulier debet habere njifo primo parta.

G A p. XIX.
I^TT qnilibet fciat , quot filios unaqaseque
mulier debeat habere vifo primo par-
tu, dicimus, quod li infans exierit deventre
matris fu^ , ac ceciderit deorfum , levatuf»
que fiierit de loco per obftetricem , afpiciendi
lunt nodi illius umbilici , qui irrogatur ma-
trici, & quotquot tuerint , tot filios potcfi: ad-
huc habere 8c portare propter quid^ non am-
,

plius Sed Ci nullus fuerit , culpa erit fua 5c non

viri ii deinceps non generabit.
, Sciendum ^
quod ii mulier nuUum nodum habuerit , in
ie nullum filium poteft generare dato quod ,

omnia bene faciat & quse funt neceiTaria ad

concipiendum. Et omni vice mulier perdit
nodum unum , qui incidit quoties parturit
radicem.Qu.3er0 quot mafculos fit quseque
mulier conceptura primo fiho hoc modo
nato , quia quot coronas capillorum habe-
bit, vel habuerit in rapite quadam fimilitu-
dine , tot mafculos eit paritura. In fecundo
vero partu una corona fignificat unum par-
tum mafcukim nullum autem fo^mineum ^
,

vel neminem alterius generis. Signum g^mi-

norum efl iftud in una gravida quoniam fi ,

ambo fuerint mafculi ambse mammae crc»

,

feunt aequaliter , 8c mulier efl macra plari-

jniim j 8c bene colorata. Et fl unus efl ma-
h f fculus
250 Mkhaelis Scoti LiheHm ,
fculiTSj Scalteraeftfoemina, dextramammiHa
eft: dara, £c miilier infacieilJiuspajtiscilma-
cra Sc colorata , 8c in altera parte eft epiiiguata
aliqiiantulam 6c pallida , vel panicolata , ven-
ter multum tamefcit, &: indextrolaterciem-
per fit niotus, &
fortis, in liniliro verorarus
& debilis..
Sigva, qmniodo cdgmfcatur in gravida , fiem-
bryo ejl fa?nis , 'vel infirmm , 'vi^urus fatis
1)61 moritjtrus cito , tara in ventre matricis
quam extra.
C A p. XX.
C Tgna fanitatis & infirmitatis embryenis
lunt multa, de quibus volumus hic aliqua
denctare. Verbi gratia,. dum cognitum eir,
cujus generisfitembryo, ficdicimus, quodii
mammilla lignificans embryonem prius fue-
rit plena 8c dura convenienter , 5c poftea ef-
ficiatur mollis , embryo eft infirmus 11 vero :

nimis fuerit mollificata Sc prius erat multum

extenfa &. plena mulierque doloribus tor-
:

mentctur embryo penitus rnonetur ante

:

partum vel in partu, juxta convenientiam s-

tafis conceptae & e convcrfo. Exitus lactis
>,

a mammilla prsegnantis eft fignum brevis vit3^

i:\ embryone > &: tunc patitarKrgritudinem.
Si vero pr^gnatur , eft bene iana , & gra-,
cum
vidatione moratur, 6c mammiil^ nonre-,
fiia

franguntur a virtuteluiaugmenti , Scduricie,

nec lac diffundatabfqueviolentia j fignumeft:
Iknitatis Sc vite embryonis. Per contrarium
deru-
 DiSecretisNatura. 251
Jefuper fluxus menftrui vel fanguinis in gra-
vida, efTfio^urainfirmitatisembryonis, potus
aquse frigidje. Similiter gravida ii nimis gra-
viter fui, & pavida efKciatur, diffidat, eft &
fignum aegritudinis in embryone , cc parvis vi-
t9c , non
five huic fermoni addimus ifi:am
:

dodtrinam, quod gracilitas mammillarum in

niuliere iignificat paucitatem laftis. Scd ta]'e
fconumefl, ccpingue, utpatetin la^ieovisre-
fped-u illius capriTs, velfrudLUs, itemicaleou-
triafcuie. Lac ctiam dextrge mamm^ melius
elt illo finiflr:^. Nato infante , ii viiitetur a pcr-
fona ii2;num Salomonis habente> antenonura
•—1
.

diem pucr moritur aut pcnitus i"n brevi. Si

....
etiam pnegnans fuper tranieat iignum Salo-
monis, abortitur cito. Et fi plus nafcatur fu-
per aliquam m.ammillarum embryo infirma-
tur, 8c forte ipfamalier. Si mammilla laclan-
tis in ore infantis mulrum teneatur, eidentes:

cito nafcuntur, & fine doiore. Et ii gingiva-

rum inflationes funt, lac mulieris nigroe, 3c
brimse, Sc macrje, quam craiSe eilmcliusiri.-
eum nutriendiim,
fanti ad

[Ve mimalibus ingenere ^ injjpecie,:

e A p. XXI.
'r\ Ifferentia animalium tam in genercj.
quam in fpecie muJtiplex eil fcilicet :

natura „ proprietate , nutrimento- ciborum

ac difBmilitudine fui membraliter , 5c quod
fic implicant ad muka ad diverfa. Unde&
fciendum ell , quod animaliuai bipcdura,
L 6 ^iia=r
a5 2. Michaelis Scoti Libellus -,

quadrnpedum quaedam nafcim--

8c deinccps,
tur femel, ut homo &
QuEedam autem
bos:
bis , ut gallus 5c columbus fcilicet primo :

ovum, pollea pullus, qusedam ter, ut papi-

lio, quia primo generat, Scerucafacit ovum
in folliculum , 8c ex illo nafcitur vermis , qui
converfus in papilionem rumpit folliculum
Sc volat. Item nafcuntur parva 8c ftant par-
va, 8c efficiuntur magna, ut canis, felis, ar
gnus , porcus , homo , bos qusedam efficiun-
:
•

tur maximaj ut clephas. Item qusedam funt

domeftica , 8c qusedam mediocria inter utra- ,

que. Sciendum eflj quod aliquafunt, quseci--

to domefticantur , 8c qu^dam tarde 8c diffi-
culter. Qu32 nafcuntur domeftica , funt ho-
mines , canes , 8c oves. Quse vero filvatica s ,

flria, funt pulli , caprae , 8c partim flve--

,

funt plures, lepores & cancri. Quse vero

-
,

nafcuntur partim domeftiea , 8cc. Itemanima--

lium qusedam continent unam naturam 8c
complexipnem fui , iit homo 8c bos. Qu^-
dam efficiuntur monftruofa propter diverli-
tatem complexionis naturse, ut minotauruss,,
kippocentaurus, lamina 8c firena: Item a-
nimalium quaedam morantur iimpliciter in u-
no elemento, ut falamander in igne, talpa
ititerra, cameleon in aerc, halec in aquis.
Qujedam vcro morantur commixte inter cse-
tera elementa ut formicae alatae , lacertse.
, .

& aves. Item animalium qusedam generan-

tu r per coitum , ut homo , bos , equus , quae»
dam finccoitUs.fedex folacorruptione ele»
 De Secretis Natur^e. 2-5
5
mentorum , ut fcorpio , anguilla & rana , qusc-
daminovo, ut gallus &
pavo, 8c majorpars
pifcium. Sciendum eft, quod fecundum lig-
nificationem animalium ab elementis, omne
animal illis utitur, 8c requirit in Hio nutri-
mento, unde quia pifces plus funt ex aqna
quam de cseteris elementis , vivunt in ea 8c eam
appetunt, aves de aere, homo te terra, bic.
Sciendum eft, quod quanto plus avis eft vo-
latrix 8c eft majoris volatus in altum , tanto
plus eft in aerc 8c propinquansaquseexaqua,
ut patet de aquila,
falcone, groto, 8c de
conchili.Et li animal aliqua occafione ccftet
e nutrimento fui elemcnti, cito mutatur in
ftatum pejorem, 8c ^egrotat. Item anima-
lium quaedam funt mollis fubftantiae , 8c quae-
dam dur^: quaedam longae, qusedam brcvis»
qusedam groflse, quaedam fubtilis, qusedam
latse, quaedam ftritfiae. Quxdam parum vi-
vunt, qugedam multum vivunt, quaedam fa-
Gile moriuntur 8c qusedam difficilci Item a-
,

nimalium quaedam habent corium cum pilo 3

.utequus, quaedam lanam 8c partimpilum ,

ut aftnus , 8c quidam piices. QuGedam ha-

bent peUem fine pilo, 8c finelana, utvermis
terreftris. Quaedam habent pilos 8c capillosj
.

ut homo Quaedam habent ietas 8c

tantum.
pilos , ut porcus. Quaedam fpinas ut chius ^ ,

8c porcus ipinofus. Itcm avium quaedam ha-

.bent in pelle pennam
•
qugedam fquamam j
3,

quacdam fpinam qu^edam groftam &; afperama

,

,^u3edam fubtilem 8c mollem. Item ojnnium

L: 7 ani°;
2 5^4 Michaelis Scoti LiheUus ^
animaliiim qu^dam habent
labia, ex qiiibui
dicitur quaedam non labia, fed aliquid
os;
roco cris 2<: tunc dicitur mufcum vel grun-
,

num vel roflrum, vel fiflula. Et fic quae-

,

dam habent os, uthomc: qusedam mufcum

ut canis, qusedam roilrum , ut aquila, qux-
dam foramen, ut elephas. Item animalium
quaedara habent dentes in ore, ut nomo, &c
canis, quacdam icripturam , & non dentes , ut
anfer. Item animalium, qusedam' habent in
capite cornua: quaedam nares, qii:?jdam bafir
fas. Item animalium quxdam habent duos
pedes, qusedam quatuor , qusedam fex ,qu9edam
o6l'o, 8cc. Iterh animalium qus^dam vadunt,
Scnonvolant, quxdam volant, & nonvadiint,,
8c qusedam quandoque vadunt & quandoque
volant. Itcm animalium quardam longum, ,

quaedam brevc, qu^dam habent roftrum fub- •!

tile, qusedam grofilmi qnsedam reftum , qu?e-

,

dam tortum , qusedam latum , quxdam frri-

d:um, quaedam acutum , quGedam fummum. >

item animalium qwsedam habcnt incoriofivc

pelle multam fuperfluitatcm , Sc qusedam pau-
cam, utpili, lanae, pJumse, fpinse , mucilagi-
nes, 8c fquamse. Item qusedam habent cri-
ftam ut gallus ,
: &
qusedam galeam , ut upupse-,
alauduk 8c pavo. Item omnium habentium ,

cp.udam, quscdam habent brevem, qusedam

longam pilorum vel fetse , velcarnis, velpen-
nae. Hpmo
8c fimia carcntes cauda loco-ejus
iiabent mufculos in cruribus. Qusedam verb
liabcnt caudam &; habent pulpas carnis ele-
aras
 De Secretis Katura. 25f
vatas mcruribus. In animalibus crefamt cor"
nua , ungulse , pili , lanac , iera capillus penna , , ,

fquamina,pinguedo, medulla, 8c fpina. Ttem

animalium qusedam vivunt in focietsteliben-
terfui generis: ut apes, grues,cohimbi, for-
mics, aves, Scc. Qusedam verofolitari^, ut
fcorpio, 8c aranea. Ttem animalium q^isdtim
funt multi cortus , ut vir , avis , perdix , colum-
bus, gallus, paiTer, 8c mufca. Qiissdam vero
pauci coitus , ut mulier , ovis catta turtur , ve- , ,

fpa. Ttem animalium quxdam fjnt multicla-

moris , ut homo , canis , porcus , columbus , va-
na, paffer, 8cc. Quxdam veropauci u^grues, ,

lepus , &c. Ttem animalium qusedam

mulus ,

naturalitcr fint pacifica;- ut oves, formicx,

agni,8c hirundines. Qusedam vero bellicofa,
Vitgrues, ciccnix, galH hsedi, 8cc. Item ani- ,

maiium quGedam recipiunt doclrinara bonor-

Mim morum cito , ut homo , canis , fmiia , 8cc.
qujcdam tarde utbos, equus, qu^damnun-
,

quara utferpens, rana, mufca, 8cc. Quaedam

fuat paciiica Sc timida , ut ovis , 8c cerva , quse-
dam {implicia,. qusedam fapien-
ut alinus,
tia, ut equus 8c canfs qusedam aftuta ut dra- , ,

co & ferpens, qusedam fraudulofa in malo,

utvulpes, lupus, 8c fcorpio, qusedam fortia
8c audacia, ut Leo: urfus, draco , canis Hgo-
fius, 8c quaedara ingeniofa, uthomoSclimia,
qugedam verecundiaj ut anfer , 8c homo quse- :

dara inverecundia , ut rana mufca, afinus, por- ,

cu3 8c qu^dam velocia utLeo, lepus 8ccefi- ,

vusj qujedaiii veropigi-a, utafinus &; porcus.

 25 ^ MichaelisScoH LiheHus,

DivtfiQ capitnli de ammalibw.

C A p. XXII.
/!^ Mne animal habens pulmonem habet-
vocem , & e converib. Omneanimalha-
bens fanguinem habet cor 8c hepar , Sc e con-
verfb. Omne animal carens fanguine eft par--
vi corporis, valde timidum&debile, utmuf-
ca, vibio cancer ,
, &
aranea , ec e convcrfo , ut
patetdeviro, bove, leone,8cc. Omneanimal
carens fanguine eft pauci cibi, 8c e converfb
Omneanimal longQrum crurium eftlongi col-
li:: ut funt grues,Ciconi3e,cochaIes,8c e converib:
gallinoe, palTeres, columbi, 8cc. Omne ani-
jnal non ladlans non mingit , utanfer, colum-
ba, gallina, 8c e converfb, ut homo, bos,o-
visjScc. Omne animal carens pulmone caret
gula, 8c C0II05 ut pifcis, cancer, graneus,ci=-
mex , 8cc. Omne animal carens pedibus , ca-
retgula: utpifcis, ferpens , ruxa , lumbricus ,
8c vermis Omnc
animal ovans ca-
terreftris.
pavo , 8cc. OmiUe animal
ret vefica , ut gallina ,

generanshabetveiicam, uthomo, porcus, 8c

e converfo, ut rana, 8c mufca. Omneovum
longum 8c acutum inpuncflaredditgcnusma-
fculinum, 8c e €onverfo,utrotundum. Omne
ovum duorum vitellorum eft duorum puUo-^
rum. Omne
animal fepefpargens femen fuum
cito canefcit fi diu vi vit, cito moritur frequen -
:

ti turbatione afflidus , ac citius moritur non

^rgens, ut patet de viro refpedu fceminae.

Qjnncj
 De SecretisNatur^, 2 5^7

Omnc animal quanto plus cft calidae naturae,

tanto magis crefcit longitudine 8c craffitudi-
ne, ac etiam eft fortius 8c audacius,utpatetde
viro rerpedlu mulieris. Omne animal multum
calid^ naturse grolTam vocem habet, utpatet-
de viro refpeflu mulieris. animal ha- Omne
bens umbilicum cibatur per illum donec eft
iii ventre matris fiiae , non peros. Omneani-
mal pingue eH: inceffu tardius macilento , 8c
eft groxlioris intelle£tus in omni, ut patet in
viro pacato, 8c porco bene pingui,, rcfpeftu
macilentorum. Omne animal elt: calidius in
dextro latere ,., quam in fiuiflro : 8c ad comc-
dendum plus delicatius, plus etiam eftincar-
e- , Sc minus in adipe. Omne ovum longum eft
caliditis ac delicatius rotundd , caufaeft, quia-.
mafculum. Omne animal foemininum nimis
erafTum non poteil concipere : caufa eil pro-
ter frigiditatem matrfcis 8c fui claufurams.,
cum fit parum aperta propter adipem. Om-
ne animal fGemininum habens matricem fuf=>
focatam , vel cadentem extra , non potefi: con-
cipere, Omne animal nimis fanguineum ci-
tp ex facili putrefcit prope oifa, 8c apofte--
-

matiir vel infirmamr. Omne animal be-

ne groffum paucum habet fanguinem 8c-
Gurabilem, 8c libenter bibit 8c fatis ut pa- ,

tet de porco. Omne animal habens fangui-

nem habet cerebrum 8c nervum 8c e conver- ,

fo. Omne animal volatile habens unguescur-

vos Sc roflrum vivit de rapina coxas habet :

pulpofas 8c pettus groffum ae fqrte. Omnes

'•
.

pifces
 1^^ Mic^^elf-sScotiLihrmi
pifceis corticales ovant praeter anguilJaTn Sc
ranam. Omne animal habcns pellem grofiam ,
pilos habet grolTos, Sc alperos, 6c fquamas,
fi eftpifcis, prscter anguillam 8c tineam, qusc

loco fquamarum habent exuviam 8c mucil-

liagines: -utpatetdeporco, cane 8c bove, &c.
refpe^ru fclis^ &c, Omne animal ovans pa-
rum dormit: &curtos tacit fomnos. Omne
animal habens plus quatuor pedibus, carct ^

farguine: ut patetin cancro aquae dulcis, 6c

faliae, qui habet decem , fcd loco fanguinis ^

habet alium hum.orem ut patet in ape, mu-

:

fca aranca , 5-:c. Omne animal rugofum carrt

fanguine & cito moritur , habet pennas £c
fquamas vel aliud loco prjcdi^lcmm ut toro :

Kiica alata Omne anima! habens mammil-

las eas habet fub ventre velpropecoxas, pne-
ter mulierem quse habet eas in pe<ftore. Orrne-
animal generans omnino habet aliquot pi-
los,' 8c e conver-o. Omne animal habens cor-
nua habet pedcs fciffos : utcapra, 8:c. Cmne
animal habens dentes acutos habet labium i

fuperius iciffum , ut canis 8c catta refpeftu alio-

ruiii, videlicet bovis , equi, 8cc. Omneani-
mal habens dentes fpiffos cc foites in opere,
eftfan^ vitse 8c longae : utcquus, aiinus, 8cc.
Omne animai habens dentes acutos vel rcftos l

cflmagnse irae , -8c libentercomeditcarnescru-

das, utLco, urfus, £c e convcrfo: uthomo,
cquus. Omne animal vulatlle 8c natans caret
medfilla muka in ofHbus , ut anfcr rdpedtu
gaiiinse. Omne animal raulti fanguinis cft
bODSC
 De SecretisNatur^, i^p
bonx diipolitionis refpeftii cseterorum hu-
moram. Omne animal volans caret mam-
millis: ut patet in galHna, ave, & formicax
Scc. Omne animal parvi corporis pluscantat,
quam magni corporis : £c maxime temporc
fuicoitus: ut patetinpbilomela, Sccolumba.
Omne 8c omnis avis diligit fuum fru-
animal
dlum curam folicitam deillo, prseter
8c gerit
cuculum, qu?e facitovainalienonido: 8cnon
alit 8c praeter corvum
: . quae deferit pullos ,

ufque in tertiam diem caufiefl:, quiaplumii-

:

cIl alba. Omne animal naturaliter cognofcit

fuos filios 8c primum&: fecundum , Sccisprsc-
bet prius cibumScnutrimentum, 8cc. Omnc"
animal generans plus dormit ovante. Omne
animal aquofum minus dormit aereo: ut pa-
tet in pifce refpe£tu avis. Omne animal ma^
iculum elt, in membris misquodammodomi-
nus forminino, ut patetincancris, Scanguil-
lis , quoniam caput mafculi eft minus capite
foemellse , 8cpinguis fcemina eft major mafcu-
lo Omne animal carens fanguinefugitipfum
libenter propter ejus dulcedinem , ut patetde
rcufca, ferpente, 8cc. Omne animal habens
cor efi: fapientius non habente , ut patet de virq
8c vulpe. Omne aniraal. magni p-uhnonisfatis
bi.bit refpeitu habencisparvum. Omneanimal
non habens parum , bibit , &
e converfo. Omne
animal vivens dc rapina parumbibit, utpatet
dtrfalcone, 8cc. Omneanimalgeneransanimal
habet fQemineum fexura pricter leopardum.
Et h.-xc de animalibus Sc eo^imdixferentiisad
prscfens dict.i fufncirjit.. I N-
2 ^o Mkhael^ Scoti Lihellury

I N c I P I T
Secunda Pars

Secretorum JSfatur^.

C A P. XXIII. 8c XXIV,
EvERTENTEs autem ad cc-
phyfionomise in homini-
cftrinam
bus 8c beftiis dicimus, quodanirasE
(equuntur corpus , & ipfse anim^
fecundum ie-ipfas non flmt paflibiles a mori-
bus corporis in quibus morantur certo ipacio
vitsc teraporalis , . in Gujus ukimo feparan-^
tur , manet; Hoc autem manift*.
Sc ccrpus
ftum eft de motibus exceflivis per ebrietatem i

vini, velamoris, vel triftitiae , laboris&segri*

tudinis. Caufa eft, quia corpus 8c animailmtt
tmius- compolitionis , unde agunt 8c patiun-
tur. Sciendum eft quod inter csetera anima--
lia non eft turpius animal videndum fine or--
natu alterius, quam homo , dum eft nudus,
neque pauperius. Nam beftiEe terrae nutriunt t

ipfum donec vivit, ut aves coeli, &c. Verbi

gratia , fbl dat ei lucem , bos ei conterit 8c
eolit terram, 8c ei omnia ducit delocoadlo--
cum,_^ovis dat ei lanam, 8c terra lignum , a-r"
vls dat' ei pennam , 8cc. Sunt cnim multa ani-
malia , quibus per confuetudinem multi homi-
ncs 8c multx mtelieres appropriantur propter
beilia-
 De Secretis Natum. 16
belliales mores, quos habentS^trahereviden-
tur extra uilim humanae naturac , le applicantes
moribusbefliarum, non tamen dicimus , quod
ipll homines funt ipfa animalia Sed in tantum
:

appellamus beftiales , in quantum videntur

aberrare ab humana fapientia. Et faepe dicun-
tur ac proprie appcllantur ab his hominibus,
qui habent oiio mores beftiales , uti hoc exem-
plo , vide hunc Leonem hilnc Porcum , hunc
,

Alinum, hunc Canem, hunc Vulpem, hunc Lu-

pum hunc Imp,eratorem hunc Abbatem ,
: ,

hunc Monachum hunc Sandtum hunc Ange-

, ,

lum Item audiatis illum Leonem, fcilicet

:

quia rugit in Leo , 8c clamat fortiter , ficut Leo

^ ita de cseteris limilibus. Mores enim ho-
minum non funt , nili pafliones compofiti cor-
poris ,8c animse. Et tales non conveniunt a-
licui femper niii quantum difconveniunt ab
,

ufu genitum in loco regionis cohabitantium.

Sunt autem multa iigna phyiionomiae , quss
penitus funt communia tam in hominibus
quam in aliis animalibus ut timor , fortitu-
:

do audacia , gaudium , triflitia„amor odiura,

, ,

fanitas 8c segriudo. Tamen fciendum eft,

quod phyfionomia non eil: redta in beftiis li-
cut in hominibus, quorum judicium eflfblo
v-ifj fapientis in membris paucibilibus . verum
efl quod auditu habetur certa cogni-
8c tactii
tio hominis. Nam videndo virum conve-
nienter habemus judicium deillo, Scficiimi-
liter de muliere verbi gratia , in vifu naflis
:

longus 8c grolfus iignilicat prseputium ma-

gnum,
i6i Michaelis Scoti LiheJIm ,
gnum, 8c e ccnverlb, 5c fiiper hoc dicit qui-
dam 5c bcne.
Ad foYmayn nafi dignofcitur hafapriapi.
Et in muliere pes efi: fignum, quialifucriti
ci pes longus , 5c {Iriiius ac maccr, figai- ,

ficat vulvam longam. , {Iriclam ac macram , ,

& e convcrib. Item menilira medii pedisnu-

di cft menfura lcngitudinis vulvse totius uni-
cuique. Undc dicit quidam ad formam pe- ,

dis cogmfces nj/n mnlieris. Subtilitas pellis in

vulva & virgine cognofcitur per conditioncmi
labiorum oris in unoquoque quia grofTa la- :

biacris, fignificantpeilemgroflam, 5crubtilia

fubtilem. Nares naii lignificant tefticulos
hoc modo : quia grofTss 8c, latse fignificant
groflbs 8c latos tefliculos : fubtiles vero flri-
ftos, 8c parvosiuomni: quorum officium di-
xit quidam
leficulinudiferimt adh.biacfdi:
Nec tmtum feriunt , pojfunt fdttirare fora-
mcn.
Semen confervmt , ipfum rptoque fpanderet
curant. \

Cognofcitur enim omnis juvenis de virgi-',

nitate 8c corruptione per multa figna , uter-
que ad pirulam nafi , quia manentevirginita-
te cartilago pirulae naii fentitur indiviih. Ini
malculo virga erecta diicooperiair, 8c e con-
verfo. Et in muliere os vulvse iniinuatur.
Item dicimus , quod figna communia proi
fcientia non reputantur, ut vifus oculorum
^cc. Caufaefl, quiaomnesgCRtesbenciciunt,,
quod
 DeSecretis Isatur^e, 1
6^
quod pcr oculos eil yifus , 8c per aures audi-
tus. Unde li quis diceret , talis ridet , qui*
habet oculos, jam derideretur, 5c ita defenG
propter iigna publiCa fencctutis. Av^es ad
peanam cognofcuntur 8c ad ungucs, equi ad
dentes , 8c caprse ad oculos , 8cc. Undc H
dicatur , Leo eft fortis beftia , porcus im-
mundus , ferpens audax , felis timida, 8cc.
Prc€di6ta enim 8c {imilia fi vocc ab'qua dicc-
rentur ab aliquo , pro fcientia non reputa-
rentur, eo quod talia ligna funtcommuniaSc
jomnibus nota: unde in liisnemodubitat, ut
vifu vel communiter auditu. Item dicimus,
quod nullus homo vidit unquam hominem
veraciter cx toto cffe limilem belliae > licet
dicatur de fimiis , fed aifimilatur compara-
tione natur^e in aliquibus , ut in mcnflruo-
fis in quibus non contradico , imo pofll-
:

bile eft perartem 8c pcr naturam ut fiat hip-

pocentaurus 8c minotaurus JJnde ncmo po-
tell; phyiiognomicarc ger iigna communia
five iigna propria tantum j quae licet omncs
po Tent homines , tamen non omnia habcnt
in Cc. Quis enim dubitat dc fignis communi-
bus, 8c ea quae quis nonnovit, 5cideohomi-
ni iapienti non convenit quod caram aliquo
dicat aliquod iignum. de communibus , ut
vidcfns hominsm fortem ex cxperieatia , di-
Leo bene quidemfcitur
cat ille eil fortis ut ,

quod ille Lco 8cc. Oportct enim

efl: fortis ut ,

nos determinare fipieater omnia 8c iingula

i.\-; proprie dant fcicatiim phylionomicandi
'
-. ut
2^4 Michaktis Scofi Lihelius •,
ut ex hac fcientia qmfque eam fcientiam ut ,

dicemus aperte in fequentibus, valeat inter

gentes, omnem rcverentiam 8c honorem tamse
cum proficuo adipifci, lingula enim illorum
qu2e dant phyfioncmiam in homimibus funt
ca, quae ineisexmotibuscorporis fcilicetex ,

forma vel figura, a fimilitudine cujullibct

membri, etiam ex colore, in ejus levitate 8c
gravitate incefllis , flatu 8c voce , 8cc. Scien-
dum efl: igitur quod membxorum corporis
hominis, ad quae proprie pertinet fcientia
phjfionomise, aliud eft fimplex, utlingua,
hepar. Aliud vero compofitum , ut pes 8c ma-
nus. Quomodo autem hxc omnia fint 8c ha-
beantur in unoquoque hominum , cui tradi-
mus praenominatam fcientiam , 8c non alte-
rius animalis per ordinem capitulorum fub
fuis rubricis, velut nobis videbitur, ficut 8c
quibufdam aliis vifum fuerit , ut Hippocrati
Galeno, Alminfi^ri fuflicienter dicimus. Sed
antequam veniamus.ad totam intentionem
noftri fermonis ex prserogativa dicimus,
quod valde cavendum efl in omni tempore ab
obviatione 8c focietate hominis infortuna-
ti , opus naturse fupcrioris , ut ob homine , cui

diminutum fit aliquod membrum , ut oculus

manus, 8cc. Caufa eft, quia quilibet talium
eft fadlus infelix 8cfuainfeIicitateobftatfelici.
Et hoc praeftat in multis nocumentum , quod
eft occultum homini ignaro cum ipfe non
,

poflit perpendere de hoc, nifi per viamhujus

iodTinx , vel per experientiam fui mali. Nam
<)mnis
 DeSeer^isNatura, i4$
omnis homo fe melius poteft curtodire a fuo
publico inimico jam fad:a offenfa , quam ab
homine infortunato. Caufa quia nocu-
ell ,

mentum in fortuna eftoccultura, inimicive-

ro pubiicum. Eteil: fcicndum quod non dt ,

tam bonx complexionis , quse fi

creatura
membro diminuatur, quod non mutet ftatum
fuum aut in pejus folito vel multoin melius,
quod raro contingit , fi diu vivit. Undc di-
dn.im eft , Cavete aftgnatis. Et alibi , in homine
ftgnatQ m aliqtio membronon cmfidas.

Signa com^lexionU ratiom coloris in facie.

C A p, XXV.
r^ Olor albus in facie , vel fufcus intermix-
tus quafi albedine & glaucedine, five co-
lor gipfeus & plumbeus naturaliter {ignificat
frigidam complexionem. Color rubeus 8c
rufiiis in facie compofitus albedine cum mul-
tis lentiginibus Cgnificat calidam complexio-
nem. Color albus in facie cum mollibusmo-
tibus , ac intermixta rubicunditate fignificat
temperatam complcxionem. Colcr in pelle
ividus 8c etiam in unguibus fignificat malam
frigidam complexionem.

M Signa
z66 Miehaeiis SaM Lihellus ,

S/g7:a corn^lexionis ratione coloris in corpore.

C A p. XXVI.
A^Orpus in pelle album 2c ficcum in carne
habcns aliquod vel raultum rubei colojris
ei locis con^ruis, lignificat dominium chole-
Yx. Corpus in carne craffum 5c in pel-
rubese.
le album 8c convenienter coloratum lignihcat
dominium fanguinis. Corpus in colore bru-
num &: in carne crafrum , cum aliquantulo co-
loris rubei fignificat dominium fanguiniscum
melancholia. Corpus gracile five macilentum
•ligriificat dominium cholerae rubese. Corpus
mediocre , fcilicet intermacrum & crafllim 8c ,

inter album Sc brunum fignificat dominium

,

fanguinis -cum phlegmate Sc aliquantulum

melancholiae. Corpus quod t^diVL fentitur
valde calidum , fignificat complexionem cali-
dam. Corpus quod fentitur frigidum magis
qu^m calidum , iignificat complexionem fri-
gidam. Corpus quod ta6i:u fentitur afperum
iignificat ficcam complexionem. Corpus
quod taftu fcntitur molle, fignificat comple-
xionem humidam. Corpus quod fizpe fudat,
fignificat irigidam complcxionem. Corpus
leve 6c fubtile inceflu fignificat bonam com-
plexionem. Corpus grave ac pigrum inceflli

iTgnificat malam complexionem.

Signa
 De Secretis NatHTie. z6y

Signa corporis calida cetnplexionls.

C A p. XXVII.
/^ Orpora naturaliter calida cito crcfcunt 8c
bene , ut patet in infantibus, ac impin-
guantur vcl deliccantur , vena: ncc apparent libi
per loca, anlielitus eiseftmanifeflus, voxfir-
nva , fortis 8c groffa. In coitu funt fortia &; co-
rum appetitiva. Benecomedurjt digerunt ac , &
geflant, multis abundant capillis, &pilisper
loca , c]ui partim funt grofTi , Sc ericii , quod
contingit a multo calore cordis , ut patet in
Iccne, gallo, Scc.

Signa coYporis frigida co7nplexioKis.

C A p. XXVIII.
/^ Orpora «aturafrigida, tarde crcfcunt , pa-
^ rum impinguantur. Ven:s app,arent libi
manifeflae , &
magnse , anhelitus eis parvus
vel quafi abfconditus. Vox in auditu fubtilis
vel acuta : & raro eorum
in coitu funt dcbilia
appctitiva, parumcomedunt, maledigerunr,
Bc geflant , in pelle funt albo five rofeo colore.
Capilli eorum fimt
extenfi longi, fivefint &
nigri fivealbi, &funtfubtiles: faciletiment,
8c expavefcunt , 8c ad laborandum funt dc-
biJia.

M i Signa
268 MichaeUs Scoti LiheUus 9

Sig7m CQYpris humida. comj^lexionis.

C A p. XXIX.
r^ Orpora naturaliter humida in carnc funt
mollia 8c levia, eorum jund-urse fuht oc-
cultae , 5c paucse fortitudinis. Unde parum
poffunt durare Jaborem, timida funt&pavida
quafiabomni, male dormiunt. S^epemoven-
tur ad luxuriam nuda funt pilis. Eorum oculi
,

femper lachrymant. Pili 8c capilli corum funt

extenli oc fubtiles, 8c boni ingenii addifcen-
dum.

Signa cerporis ficca c^mplexionii.

C A p. XXX.
r^ Orpora naturaliter ficca, in ta6lu fentiun-
tur afpera, in carne funtmacra, inlabore
fortia 8c durabilia , libenter 8c convenienter
comedunt , junfturse membrorum fibi fiint
manifeftae. Capiili 8c pilifuntgroifi, afperiSc
mfpi.

Signa corporis Umperati ^ fani.

C A p. XXXI.
/^ Orpora temperata 8c fana bene comedunt
8c bibunt juxta conv^nientiam fui , dige-
runt , 8c difponunt rcs 8c fapiunt bene , 8c fame-
fcunt in horis convenientibus , gaudent cum
^udentibus , bene dormiunt fuos fbmnos,
levia fentiunt 8c vadunt leviter, cito fudant,
xaro vel nun^ua^ fternutant , mediocritet
impingiiantur, iii facie funt colorata , in tadla
funt calida, in eis quinquevigentfenfuscon-
venienter juxta convenientiam setatis, corpo-
ris&oris.

Sipja coYporis dij?emperati (^ male favi^

C A p. XXXII.
r^ Orpora diftemperata , 8c male fana in omni
flmt corporibus temperatis 5c
dilTmiilia
bene fanis. Unde malc comedunt 6c non cu-
rant bibere, male digerunt, 8c difponunt res
fuas, non bene fapiunt in horis convenienti-
bus, non fe plenetribuuntgaudentibus, imo
quafi triftificantur 8c manent triftes , male dor*
miunt fuos fbmnos , graves le fentiunt&gra-
viter vadunt 8c raro fudant vel non fudant o-
.

fcitant fsepe vcl fternutant , brachia extendunts,

facie flint pallida vel nimis colarata > quin-
que fenfus male vigent , non poiTunt diu fuifer*
re laborem , cito rerum obiivifcuntur , multuoi
fputant , in naribus abundant fuperfluitatibus
quafi ad omnia funt pigra, quandoque pedes
8c manusSc oculi lachrymantur.

^igna complexionls cerebrr.

C A p. XXXIII.
pAn^um caput naturaliter habet parvum
cerebrum , 8c multitudo capilJorum eft
maxima defenfio capitis. Unde de compl^xior
ne cerebri ita dicimus.
Si cerebrum fuerit calidae complexionis
homo ipfum habens in tactu fentit multum
M 3 abua-
270 Michaeiis Se$tt LiheUm ,
abundans , Sc hi multum funt grofifi , oculi ej us
longe vident , Sc videndo dircernit , pervigil eil
fenfus,celer argunaento , color capillorum diu
durat, raro abundat fuperfluitatibus in nafo ,
vix ei oculi lachrymantur , efl: & homo magme
vigilise , cupidus quafi omniitm pulchrorum 8c
corde tendit ad nobilia.
Si cerebrum fuerit humidse complexionis
iiomo ipfum habens in taftu fentitur moUis
&: lafcivus, &
capillis abundat fubtilibus, Se
ei cito eft etiamluxu-
color tranfinutatur, 8t
riofus, fsepe fibi laehrymant oculi, & forte
aliter infirmatur utfanguine, 8cc. vivitbrevi-
tcr, in nafbciabundatmultafuperfluitas, vox
ei fonat aliquantulum impedita, caput fxpc
dolet, ia perfbna eft debilis, exfacilieftpavi'-
dus, tenerieftingenii, pluseftcondolensaltt-
fius mali , 8c pius fimplex quam fapiens , 8c
yani propofiti.
Si cerebrum fuerit frigids complexionis,
homo ipfum habcnseftfkpepiger,, tardiintel-
Ie6i:us , tam capacitatis , grofli ingenli , ejus ea-
pillifuntlevesSc extenfi, tarde crefcunt , 8cin
colore fuut albi vclquafi plumbd. Ejus oculi
raro moventar , 8c breviter videt , magnusvi-
gilator de nofte, ftabilis pi*opafiti, in labore
tenax Sc largus loci ratione, in ta6tu fentitur
frigidus 8c moUis, Sc eft fubtilis ingemi, ali-
quaatulum ad difcendum fagax.
Si cerebrum fuerit ficc;^ complexionis , ho-
mo ipfum habens capilli ejus tarde 8c tcmpe-
f^ve crefcuijt , unde in longum non cito cre-
icunt
 DeSecretisNatura, 271
fcunt , at breves morantur & rari Tunt in cute
ac grofli in fubfiantia, pluscurtiquam ex- &
tenli , cito in canitiem convertuntur &: de fa-
cili cadunt de capite, utfrondesdearboribus,
oculi longevident, &: eilhomotemperatiin-
ccfTus & motus, in nafo non multura abun-
dant fuperiiuitates niii fit cxigendi caufa, ca-
put faepe dolet , homo efi duri ingenii , v anus
•&: make capacitatis.
Si ccrebrum fuerit calidae ^ Ciccs. comple-
xionis , capilli nal^cuntur fiavi , forres £c curti
vel nigri , velcrifpi : homo efl multumluxu-
riofus 8c ideo cito canefcit , parum dormitno-
(Su, eftmagniingenii Sc repentini intelledlus,
apprehenfionis, levis in eundo 8c faliendo , vi-=
det procuI,8ceft vanus inagendisraceieltra-
ro fuperfluitas in nafo.
Si cerebrum fuerit frigid^ 5c humidse com-
plexionis, homo libenter dormit, quamvis
male dormiat ,hebes eii in fad:is,fs:peaj;gra-
vatur paifionibus rheumatids, &: principalr-
ter in capite , £c in oculis frequenter abuadaf :

fuperfluicatibus ia naf©, param eomc-ilii ^.:

bii)iL

^ignacm7plexio?Us corti'n

C A p. XXXIV.
/^Ordis complej^io fl fucrit calida, pulfis
efl: velox, pe6lus aliquantulum eft pilo-
fum , ultra setatem adoleicentise , incarneeil
cftlidus, eil boni appctitus , infattisaudax , in
M 4 verbis»
271 Michmlis Scoti LiheUm ,
verbisafper, in dando tenax , obftinatus, fu-
perbus, iracundus, luxuriofus. Si cor fuerit
frigidae^complexiams , pulfus eft ei tardus , pe-
«^us nudum a pilis , ta6lus carnis frigidus , duri
appetitus, dcbilis fortitudinis , anhelitus ar-
<^us, vox fubtilis & debilis quafi piger in fa-
«^is, non bene placidus, levitcr pa-
in verbis
vidus, nonbenecomedit, 5c raro luxuriatur,
niii fit per accidens. Si cor fuerit humidje

complexionis, homo abundat capillis maltis,

qni fiunt longi cito 8c extenii , in calore albi
velblandi, multis abundat pilis, cxcepto in
peilore, in taftucarnismollis, Sc cftincolo-
re albus vel fafcas Sc aliquantalum efi: pin-
gi-iis , multum timidas pavidus , hebes, 8c de-
,

Hlis in laborando. Si cor fuerit ficcae comple-

xionis , .pulfus eil ei durus , corpus totum eft
mufculofum , in carne macrum , vense funt
manifeft^, pili funt grofii 5c breves per loca,
aliquanculum afpera 8c groflTa. Si cor fuerit
calidoe 8c ficcae complexionis , pulfus eft ve-
lox, durusScfortis, pe£lus aliquantulum pilo-
fum pilis tortis, anhelitus magnus , totus in
carne calidus, cito movetur adiram, iracun-
dus manet , 5c obllinajtus. Si cor fuerit frigi-
dGecompIexionis, pulfus eft tardus , 8c debilis,
pe6i:as nudum a pilis, anhelitus parvusSctar-
dus , taftus in carne mollis , Sc frigidus , non fa.-
cile irafcitur , 8c cito iram remittit.

5i-
 De Secretis Natur^. =
275

Signa complexionis hepatis,

C A p. XXXV.
T jEpatis complexio fi fuerit calida, cogno-
fcitur ex amplitudine venarum cc ficcita-
te, urinaejus eft multumtindra, comeftio &
calidi cibinocet ei , quiaipfurainflammat, 8c
etiam abundat in eo humor cholericus , mul-
titudo pilorum fub hypochondriis. Si hepar
fuerit frigidae complexionis , vense apparent
ar^iae, coxa femper erit tcnera , Scinmultitu-
dine homo eftdebilis, multo phlegmate abun-
dat, utfputo, & mucilagineinnaib, urinaeft
alba, vel quafi egeftio , ideft, faepe abundat
ventoiitate, 8c multum deficiunt fibipilifub
hypochondriis. Si hepar fuerit humidse com-
plexionis , ejus ianguis eft turbidus , corpus eft
pingue, vcnter fit facile confiatus , caroienti-
tur mollis, in facie eft pallidus. Si heparfue-
rit iiccse complexionis pauco abundat fangui-
,

ne, totum corpus manet macrum , ventergra-

cilis, infacieeftpaucuscolor.

Signa co7npIexio7tis pulmQnis.

c A r. xxxyi.
"pUImonis complexio ii fuerit calida, vox
^ eft grofla, anhelitus magnus, pe6tusam-
plum 5c groifum . Si pulmo f uerit frigidse conv-
plexionis, vox anhelitus parvus,'
eft fubtilis
,

peitus ftri(i^um 6c fubtile. Si pulmo fuerife

M j* '
ficc3e
274 ASchaetisScotiLileSusy
ficcx compexionis vox eft clara, osficcum,
,

6c pauca faliva. Si pulmo fuerit huraidse

complexionis vox cft clara, undehomohoc
,

habens eft naturaliter fortis , plenus faliva 8c

raro bibit.

Signa comp lexionis ^omachi.

C A p. XXXVII.
cTomachi complexio (i fuerit calida, Aigt-
ftio cft fortis, appetitus magnus, fatpe fa-
mefcit &j frequenter , Sc ei dolct caput , oculi
patiuntur , cito iraicitur 8c cito ab ira reverti-
tur. Si ftomachus fuerit frigid^ complexionis
digeftio eft debilis, parrus appetitus, rarp fa-
mefcit 5c iitit , capite 8c oculis fanus eft, Sifto-
raachus fuerit hatnidae complexionis , raro ii-
tit , {puto abundat , in nafb multa fuperfluitas
naufea, vomitus &
vertigo fibi eveniunt. Si
ftomachus fuerit ficcse complexionis , fsepefi-
tit , lingua afpera , coxa ficca cum pruritu vcl
debili exitu, gula afpera, 8c cibi afperitatcni
inglutiantur.

Signa comfkxionis teJiiculorurK.

c A p. xxxvni.
'yEfticdorum complexio fi fuerit calida
part cs propiatjuae veftinntur pilis nigri*
Sc ei'iciis, virgavirtuofeerigitur, fpermaexit
in fubl1;antia multumgrofia Scviieofa, Sccito
exit cum fricatione coitus , etiam ante comple-
men-
 VeSecretisNatm^: zy^
mcntum: a&tatis contingit grande dericierium
coitus, unde fuper virga manifefta; apparent
vense, nervi eorun^ Tunt fortes & peHis grolla.
Sj tefticuH fuerini frigidag? complexionis par-
tesvlcin^e^funt multumnud-^ipilis-, & illiqui
ibi virga raro erigitur 8c de-
funt , extenfi funt ,

bile fpermaexit , Iic|uidum tardc, venss-ipfo- &

rum funtoccultoe, nervi debiles , pellisfubtilis
8c' moilis. Si telliculi fuerint humidx^ coni-
plexionis multum fpermate abiindant, & eji-
ciunt in coTtufemenaqueum Sc albumutlac,
& bene utile. ad concipiendum , tard.mt mul-
tum femen ejicere, pelHs eft mulrumnuda^
pilis & fubtilis. Si teiliculi fuerint humidx
complexionis , fperma in
cis generatur pau-

cum tamen, fpiffum Sv viicofum , Sc u-

illud e-fl

tile ad concipiendum , virga dobilisextenditui^,

pili &
eorum^ funt breves ericii , aiperi & grof-
fi, pellis vero groffa magisquam fubtiiis. Si
tefticuli fuerint calid^ & humidaccomplexio-
His virga potentererigitur , oc ei-edlamanct vi-
riliter, & eriammovcturadcoitum, St mul-
tum feminis-emittit. Si tclliculi fuerint frigi-
dae 8c liccae complexionis , virga tardeei-igitur
6t- cito perdit virtutem^ parum feminisemit-
tit 8c quandoque non poteft exire coitucom-
pieto.

De 7ioUtia ^artlwm ccrporis m ctnrii- a^iimali

C A p. XXXIX.
r^ Or omnibus aliis membris corporis. eil ca-
"
"^Udius^ natiuralitcr , 8t calore ip^ius totiuxi
M 5 cor-
 ij^ MichaeUi Scoti Libellm l
corpus vivificatur &; tenct calorem fn cseteris
partibus fuis, ipflim recipit a fuperiori influ^
xione , quo fi corpus manet compaftum , unde
a calore cordis cseterae partes corporis cale-
fiunt , 8c fic poffimus dicere quod cor efl: fons
innati caloris & origo , poftca hepar : Scpoftil-
lud funt caeterse partes carnis&puppae. Cere^
brum omnibus partibus corporis frigidius
eiL
8c humidius ad contrariumcaloriscordis. Un-
-
«ie unum contemperat aliud. Adeps natura-
iiter efl: frigidior &: ficciorquadam humidita-
te coagulata. Os naturaliter eft calidurn 8c
ficcum, Medulla eii naturaliter calida 8c hu-
mida. Omnis cartiiago , vena , nervus , Sc pan-
niculus veternus eft frigidae , 8c ficcse naturas
tamen eft minus quam os , cujus efi: tempe-
rata , 8c proprie efl: illa quae eft in volis ma«
nuum. Nervorum quoque complexio. multum;
diverfificatur, quoniam qui a cerebro progre-
diuntur , humidiorcs funt quam illi qui a nuca
nafcuntur , cum in fua complexione vicinentur
complexioni cutis , quse dicitur temperata.
Glandulse funt frigidae 8c humidae, &c omnia
membra qusegenerahtlac, utmammse, fper-
ma, tefticuli, faliva, pulmo, Caro multura
diverfificatur, eo quod fccundum complexio-
ncm membri , efi: calidior 8c minus calida ta- ,

men omnes carnes recentes abfquc fale funt

calidse 8c humidse , falitae vero calidse 8c ficcae

diverfificantur tamen fecundum locum partis

animalis Sc quantitatem falis. Caro medio-
,

erk, i. macra 8v aafiTa eil temperata in Qmni

 DeSecreiisNatur^» .
277
«nde fecundam vefitatem carobe-
qualitate,
ne macra impinguat 8c crafTa macrat. Caro
porci caftrati , ficedi , agni , vituli , gallinae, pul-
lorum, capoiiis, 5cc. bona eil 8c laudabilis,
eo quod facile digerit 8c bonum generat fan.-' ,

guinem. Caro volatilium facilior ed ad digc-

rendum quam gradientium , 8c quicquid ex eis

melius , funt lacerti , lingua , pes, os , 8c hepar.

Omne frixum 8c aflatum calidum eft 8c {ic-
cum, unde durum eftaddigerendum, Scper-
fbnam reddit macram. Oleum eft humidum
8c calidum ova forbilia funt £ana 8c ex eis me=
,

lior eft vitellus albumine. Cafeus malus eft

in cibo , tam dulcis quam falitus , tamen utilis
eft 8c dulcis poft reliquos cibos: quiatuncaf^
fumptus facit digerere. Butyrum bonum eft
8c fanum. Lac plus malum eftquambonumg
'8c in seftate meiius. Omne membrum anima-
lis quanto plus cftnervoftim, tanto frigidioris

eft natur^s , ut pes.

Signa rephtionis malorum humorum.

C A p. XL. _ ^

t) %)Ietio malorum humorum , qua fblet

infirmitas generari , oftenditur per hsc
figna, nimiarubedoinfacie, palliditas in pel-
le 8c unguibus , freqaens extenfio brachip-
rum, plurima ofcitatio , fputatio, gravisfomsp
nus plenitudo venarum , exitus fanguinis
,

de nafo ex facili , fsepe gi-avitas capitis , ut

dolor frontis > tinnitus aurium , lachrymatio
'M 7 oeuL-
i 7§ MichmUs Sc&ti LtheJius ,
ocijlorum, &
prurirusineis, timordeplano,
ad eundum
inertia corpoTi«; laborandum &
magnirudo pulfus , dilTolutio ventris , urina
turbida, non voluntarius appetitus comeden-
di , 8c debilitas in tota perfona.

Signa nimn fangHinis

C A r. XLI.
/^ Um fanguis nimis abundat, acciditpruri-
tus quali ubique carnis , & principaliter in-
brachiis, in facie abundat rubedo, continuo
oris dulcedo fentitur , pneter folitum , fiunt
veficulae in ore &
kbiis quidam ardoresfen-
tiuntur in ped:ore, quos carbunculos appelia-
mus , quibils perfona perdit appetitum fuum &
fomnum, urina rubea, aliquantulum fpilTa
corpus pinguefcit cibi fip'unt bene in efu , un-
,

de appetit , digerit & difponit.

Sig'fia nimiee Cholera.

C A p. XLIL
r^ Um cholera nimis abundat , accidft in fa-
cie color citrinus , amaritudo in ore , afpe-
ritasingula, fitismulta, paueafaliva, linglia
iicca 8c afpera, caput fsepedolet, QsliGCum,
6ebile, appetitustardus , vomituscitrinus, v<;l
viridis cum multaarriferitudirie, cgeftio eritfic-
ca , dura &
pauca quafi adufta &' fbetulehita
cum multo premitur labore , urinatenuis, ci-
trina , ignea , 8c ciara , vi^'iia multa , dormitio
pauca, caromacra, & cov inftabile.
 De Sefretis Natura. 1 79

Signa Phlegrnatis.

C A p. XLIII.
/^'^Um phlegma nimisabundat, in oreacci-
dit multitudo falivse, id eH, fputus mul-
tus, quififueritalbusSc-fluidus, ertbonus, ii

vifcofus raalus , paucitas iitismadidum gu-

, os ,

la molljs & lingua , raro bibit vel nunquam ni- ,

fi in prandio vel coena, urina exit alba , in eun-

do piger & in laborando debilis , fuperfluitates
,

abundant in nafo, ocuIifuntgraves8c fbmno-

lenti, fbmnusfitlongus: caroundiquefentitur
mollis 8c lafciva appetitus dcbilis paucus a-
, , ,

eerbus , digeflio tarda , in facic color albus line

rubeo colore egellio mollis 8c paucje frigidi-
:

tatis , inaddifcendoeftgrofBccapacitatis, ocu-

li fkpe lachymantur , &pr5efertimm3iie, pili
dto crefcunt & ungues.

Signa nimia melamhclia.

C A p. XLIV.
z"'' Um melancholia nimisregnat, aodditar-
dor ilomachi , multitudo appetitus canini
.color fufcus in facie , fanguis efl nigcr 8c fpif-
fus, urinariigra, velaliquantulumniffa, ten-
dens aliquantulum ad viriditatem vel pallidi-
tatem, corpus in ta(9riifentiturfrigidum, he-
Bes efV in labore, pedes frigidi funt , multum
cor fufpicioflim , periona ex cogitatu triflis , fa-
cile iracunda , tenax, amans flare in fblitudine,
pauci efl cibi Sc potus.
NotH-
 1 8o MichaeltsScoti LtheUm--,

Notula do^rinalis,
C A p. XLV.
"VTAtura nihil facitfruftra, &
inunoquoque
femper facit quod mcliuseft, &. ideonul-
la qualitas efl ociofa in comore. Sciendum eft
quod homo a nativitate lua ufquc ad femam
deHccari non ccfTat, nafcens ut raoriatur. In
calida regione funt homincsnaturabreves, in-
pelle, utpatetde^thiopibus, vel rubei albe-
dineintermixtaaliquantulum , Sc in carnefunt
ficci, crifpi, capillos habent ut grofTbs afpe- ,

ros. Et in frigida regione nafcuntur homines

longi , in pelle multum albi & blandi , nudi a
pilis vel quafi in fuo effe funt extenfi albi , 8c
blandi. Nota quod regio eH multiplejc in pro~
vincia 8c in matrice mulieris, quaefiutraque
fuerit calida creatura generatur , &: generata
manet nigra vel bruna , & fi fueritfrigida, ef-
ficitur alba plus vel*Jiiinus fecuadum regionis
complexionem.
De notitia ni?ni£ ahimdantia himorum
ferfomnia.

C A E. XLVI.
T^E judieio cogitationis fbmniorum ita di-
cimus, quodeorumaliudeflvefum, aliud
efl: falfum. Item fomniorum aliud fignificat de
praeteritis, aliuddeprsefentibus, 8c aliuddefu-
turis , 8c aliud fignificat nil nifi phantafiam fet .

omnia iflaattenduntur effe a quibufHam pro-

pter^t^tem, proptcr cibum Sv tempuspropter
luna»
 DeSecretisNatura, 2S1
lunationis , quia aliter videt in fomniis puer, ?c
aliter javenis, aliter&aliudfenex > 5c aliter 8c
aliud mulier in quolibet fui ftatu. Item o-
mnium atque digeftionem cibi fumpti vel nihil
{ignificat, aut de prseteritis. Somnium in di-
gef|,ione faria, fed nondum perfc(f^a iignificat
de prxfentibus fiantcuminterval-
faftis, licet
lis. Somniiim poft completam digeftionem
cibi afTumpti fignificat de futuris omnino.
Unde cum quis dormiendo fomnfaverit ali-
quid 8c in excitatione ibpinii fibi videtur ex-
traneum 8c magnas fignificationi'? 8c cupitfci-
re quid fignificat, confeflim furgat, 6c illud
notet, aut nondormiatplusfuperlatus, fuper
quod fomniavit, 8c tunc recordabitur in die,
nifi muita fomnia viderit longadormitationfc.
In die autem li aliquid illius ibmnii oblitus fit
fricet fibi caput retrorfum, ubi eit virtus me-
moriae, 8c tunc cum pr^judicationis auxilio
facile erit memor. Item fomniorum quxdam
fignificantlucrum , qusedam damnum , quge-
dam gaudinm , quasdam triftitiam , qusedam
segritudinem , qusedam fanitatem , quaedam
bellum , qusedam laborem , qusedam requiem,
quxdam folummodo explicationem fomnii.
Verbi gratia. Cum homo fbmniat in hora
debita fui flatus avem capere , lucrum fignifi-
cat , avem perdere , damnum fignificat , plora-
re gaudium fignificat , ridere triiHtiam figriifi-
cat , velle currere 8c non poffe impedimentum
,

fignifi^cat , 5c fic de cseteris.

Somnia
282 Mkhaeks Scoti LiheSus ,

Somia ftgnificantia dominium fangtiijiii.

C A p. XLVIL
/^ Um fanguis rcgnat, hoino Ibmniat fe vi-
dere rubeum colorem , utminium, cina-
brum ,, tin^ftam fcarlatam , findoncm rubean:
vclviolaceam , morellam, rofam, mJgi^anatam ,
fanguinem , feftum facere , nuptias vel fponfa-

lia , Comedere cibum dul-

vel adeffe in talibus.
cem remfapidam, fentireventum, ponere
8c
ventofum in carne ,* aliquam videre carnem
fanguinolentam 6c hujufmodi fes rubeas aut
,

rubicundo colore.

SC7nnia fignificantia dominium choler^e rubea.

c A p. xLvin.
/^ Um cholera rubea regnat , homo fbmniat
fe videre ignem ardentem
earbones vivos ,

prunas acccnfas, fcintillas, clibanum , forna-

cem , cereum , fulgur , audiretonitrua , coelum
rubeum , infiammatum lapidem , litem verbo-
rum interaliquos pugnam percufllonem , ru-, ,

morcm calorem callum lothonem aut chal-

, , , ,

cum aurum ramum auripigmentum capil-

, , , ,

los blandos , amare , comedere.

Somnia fgnificantia dominium phleg^natis.

C A p. XLIX.
A^Um phlegtaa regnat , homo fomniat fe vi-
«lere pluviam , mare, flumen, fontem
aquam
 De Seeretis Nam'£. 283
aquam canalem puteum , lacum ,navem eun-
, ,

tcm pifcem rete linum abluere aliquid ut

, , , , ,

manus pannum videre colorem album ce-

, , ,

furam calcem , cafeum , bombicem cadere in

, ,

aquam fugulos ,Iachrymas, putum fyrupum

, ,

aquam hauriri, lixivium natare , capillos , tegu-

ias filare 5c hujuimodi limilia.
Som7iia fignificantia dominium MehnchQlia.
C A p. L.

/^Um melancholia regnat, homofomniatfe

videre colorem nigrum 8c fufcum , ut fu-
mujn tenebram lepulturam ,infirmum hofpi-
, ,

tale mortuorum cadaver timorem ,triftitiam

, ,

impotentiam , eile in carcere ligatum , vellcm

eife flercoratam &. iimilia.

Somniafignificantia cahditatem.
C A p. LI.
/^Onilat quando calida eil complexio, ho-
mo fe videt niiifom.nii^ftuffare, balnearcs
ad folem ilare, incedereper ignem,fe igni often-
di, velferocalido, 8cfimilia.

SQmnia fi:gmficantia frigiditatem..

C A p. LII.
/^ Onfrat quando fi^igida eil: complexio, ho^
mo in fomniis videt fc eife in loco frigido
glaciem videre , tangere nivem ferrum , prui- ,

nam , plumbum , lapidcm , ex frigore tremere,

cridallum, albumenovi, lac coagulatura , 8c
fimilia.
Semni^
284 MichaelisScetiLihellm^

Somma fignijicantia humiditatem.

C A p. LIII.
/^ Onftat quando humida cft complexio ho- ,

mo videt in fomniisfe tangere rem mollem

5c levem, liveteneram, comedere panem rc-
eentem , bibere brodium mingere , aquam,

palpare.

Somnia Jignijicantia ficcitatef».

C A p. L IV.
Y^ Onftat quando ficca eft complexio , ho-
mo fomniat fe volare, in fefieriinfultus,
aliquidlevitatiscapere, avemvolare, pennam,
foliumarboris, vibrarefcolas, montem, tur-
rim, exprimerealiquidveldiftillare, Schujui^
modi limilia.
Somnia fignificantia refhtlomm hutnonm,
Cap.lv.
iUando repletio humorum efl in corpore>
Q!•homo fomniat fe gravari, ab aliquo , vel
onerari per voluntatem aut violentiam , vellei
ire nec pofle , aut fe levare nec ex debilitate va-
lere.

Somniafignificantia malos humores.

C A p. LVI.
QUando in corpore funt mali humores 8c
nimis regnant , homo videt in fbmniis fe
ire per loca coenofa , foetida , menflruum rem ,

turbulentam, Scfimilia.
DE
 De Secretis Natwra, 285

D E N O T I T I A

c A p, Lvir.
A Ugttria' funt in canonibus Ecdefi^ in-
venta, tamen diciaius, quadqiiaedamac-
cipiuntur per obviationem hominis vel alte-
rius animalis , vel auditum vocis , 8chic&hxc
augur, auguris, eft, qui vel qa^ per talem
foientiam indicat res futuras, 8c (ic per figna
hujus fcientise lingula in genere judicare fcit
8c novit. Unde fciendum eft , quod au'^urio-
rum qu^dam fignificant bonum eventum,
quasdam malum eventum, qusedam medium
inter utrumque, Sunt enim quxdam notabi-
lia, quibus proprieauguriaconiiderantur, ut
fternutatio ofcitantis , obviatio volatus avium
cantus avium vox audita locutionis circa pro-
, ,

,
pofitum negotium, ut fomnium antecedens,
i
unde homo facit augurium homini iicut cx-
itera animalia faciunt , ut aquila , cornicula , no-
i(flicorax, corvus, bubo, picus, felis, canis.
iporcus, equus, 8cc. ut habetur inlibroargu-
\
riorura. Item auguriorum quaedam poft , qu2e-
i dam dextre , quse iani linillre , 8c cum diveria
funt in fua difpofi.tionequodlibetfuorumpro-
prie nominarur, 8c proprio nominecognofci-
tur interpretandum. Tamen dicimus quod
auguria funt numero xii. ad inftar xii. fi-
gnorum cgeli, §s (uot bec, ]^smva» Ferve-
W
 i86 Michaelis ScoH Lihelksf
tusconfert Emponenthi ^ Scifmafarvo^Vtr, jtrrja
fervetus, 8c haec fiunt in dextro latere. In fi-
niftro vero latere funt. Confemova , confer^
'vetus, 'varium Rertenum fcajfarnova , fcafar-
,

"vetusy Cum autem ifta nomina fint gravia 8c

multse fignificationis, ideo placct nobis eaex--
ponere lufficienter. Ferno^va eft augurium=!
quando tu cxiveris domum tuam, caufa fa-
cicndi aliquid, &; eundo videshominem vcla-
vem euiyJo vel volando ita quodteponatante
in finiftra parte tui ,& iftud efttibifignum bo-
H2c fignificationis fuper negocio. Fer^vetus cft
augurium , quando tu exiveris domum tuam
caufa faciendi aliquid 8c eundo prius invenis
vel vides avem vei hominem paufantem ante
te in finiftra partc tui , 8c iftudtiLimalumfig-
num fuper ncgocio. Farium eft augurium
quando homo v^l avis fuo itincre vel volatu
ante tranfit venicns a dextra parte tui , & ten-
dens in finiftram evanefcit , iftud eft tibi bo-
num fignum fuper aegocio. Cmferm^va eft
augurium, quando prius invenies hominem
vel avem euntem velvolantem, & ferepaufet
ante te in dextraparte tui , vidcnte te , 8c iftud
«ft tibi bonum iignumfupernegocio. Confer-
'*vetus eft augurium qtando prius invenis vel.'

vidcs hominem vel avcni fe repaufantem in de-

xtra parte tui te vidente , 8c iftud eft tibi malumr
fignum fiiper negocio. Scifmafarnova eft au-
gurium , quando tu vides hominem vel av^m
poft te , 8c te confequi 8c tranfire ante : 8c an-
tequam perreniat ad te , veltuadeam, alicubi
r fc
 fe repaufet te vidente in dextro latere tui,,5c
tunc eii tibi bonum (igaum fuper negocio.
Sciftnarvetus eft augurium quando tu vides
,

hominem pofl te vel avem paufantem ita quod ,

dextero a latcre, iftud eft tibi malum

fit tibi

lignum fuper negocio. 5f^/^rKot;^eft auguri-

um quando vides poft te hominem vel avem 8c
,

j
antequam perveniat ad te 8c tu ad eam in iocd ,

repaufet te vidente, fignificat lx)num fignum

fuper negocio. S^.afarvetus eft augurium,
quando vides hominem prxterire , vel avem in
laco paulantem , ita quod fit tibi in finiftro la-
tere tui , eft tibi nialum fignum fuper negocio.
Emponenthifii eft augurium , quando homo vel
avis venitalatere finiftro tui & tranfit addex-
tram, nec eam vides repaufare, fcdevanefcit
ad te tujic eft tibi bonum fignum fuper ne-
:

^cio. Hertenum c{^z\iguv'mmi quandohomo

vel avis a dextro latere tui venit in liniftrura
tranfiens poft tergum tui , Sc cam vides aficu-
bi repaufare , tuuc eft tibi malum fignum fuper
negotio, Ut autem fingula qux djximus evi-
dcntius intelligantur , libri auguriorum hoc
ponimus in excmplo,

. De notitiaJiernutatiQnis.
C A p. LVII.
cTernuto, as, verbum eft: 6c fignificatfter^
nutare. Et hxc fternutatio ipfe idem a6lus
eft qui dicitur fternatatio. Ncc aliud fternu-
tatio quam fumoiitas eorum, quse afcendunt
ia
 2 88 M^chakUs Scoti Lihellus ,
in caput ufqj ad cercbrum. Et cum ibi laepius a-
bundent nociva quam juvativa , natura depellit
8c cadendo exit in i^tupernares&peros. Po-
teft autem vetari fternutatio , ne fiat quin fentia-
tur contirigere. Si oculi parum fricentur , confe-
ftim ceffat, aninlali tunc caput purgatur a ma-
iis vaporibus domus a fumo quando cx-
: ut
pellitur a vento, quid autem iina fternutatio
vel duae boni vel mali fignificent, hic pono
exemplum. Dum enim aliquis negocio eni-
ptionis , venditionis , aut intelledtus, &:c. fecerit -

duas fternutationes , vel quatuor , aut alibi per

alterum f aftas f uerint , Sc confeftim fe levat , fi
fedeat Sc fi flatim pedibus fe moveat , Sc incipiat ^

ire id comp^endi negocium five intromittendi

quid, profperabitur in eo. Et fi fecerit ultra .

quatuor flernutationes , non pertinet fibi fuper

fadio, cum flt fub dubitatione fciendi verita-
tem , videatadhucperaliudfignum,
nifi illud
ut obviationis figno Scc. Si vero fecerit unam
,

fternutationem vel tres , omnino delinquat

omnia tamindicendo, quam infaciendo, eo
quod de fafto non pofTet pervenire ad bonum
finem, neccito, necfacile. Itemfiduohomi^
nes quafi in uno momento fecerint duas fter-
nutationes , id eft , quilibet eorum fecerit fuam
fternutationem , tunc ei eft bonum fignum fa-
ciendi aliquid propofitumincertofa6lo, unde
ftatira incipiat negocium ; Sc profperabitur
in grefTu maris caufa negociationis Sc etiam
per terram. Du3e fterrutationes ei bonum fi-
gaumfigaificaat , &ecoiiverig, utdeunavel fv

tribus.
 DeSecretisNatur^, 2-8^

tribus. Item cum quisrecentervenitinlocum

una (ternutatio ei bene firaificat , 8c e con-
verfo, utdu3evelquatuor/5cc. Item una fter-
nutatio in aliqua nocle fafta per quenquam de
familia domus , bonum figniftcat
utlucrum, ,

8cc. dua: vero malum

&c. Ve-, ut damnum ,

rum eil; quod ille qui fternutat , recipiet partem

ligniiicationis liac conditione quod cceteri ,

participabunt cum eo de illo eventu. Item fi

du9£ fternutationes fiant omni nocSte ab ali-
quo , 8c illud continuetur per tres nodles,
fignum efl quod de domo
aliquis vel aliqua
morietur , damnum domui contin-
vel aliud
get : vel maximum lucrum. Item introitii
domus fi quis noviter Iiabeat unam flcrnuta-
tionem tute intret hsereditaturus. Si vero
duas , exeat , 8c eam non habitet. Item ho-
mine jacente in Itdco fuo, fi vigilaverit 8c fe-
cerit unam flernutationem efl: fibi (ignum ,

malum infirmitatis vel damni. Si vero dor- ,

miat, 8c fecerit unam flernutationem pejus ,

fignificat , ut magnam tribulationem mortem ,

perfbnae , vel impedimentum graviffimum, aut

magnam rerum perditionem. Si vero aliquis
in^lefto jacendo duas feccrit fternutationes
8c vigilet , fignum eft bonum , ut lucri , vel fa-
nitatis Sed fi dormiebat tunc , efi: melius :
, ccc.
&c fi omni nocle du:e fiant flernutationes uf^
que in tertiam nodlem , tunc efl: fignum op-
timum aut in iucro, aut inaliohonore, 8cc.'
[tem li aliquis tota die iverit , ut mercator
K percgrinus , aut partim in die , 8c repa-
N verit
290 Mchaelis Scoti Libellus 9
verit in aliquo hofpitio , Sc ibi repente facit
duas fternutationes, locum mutet: 8c vadat
in aliud hofpitium , eoquodprofperabitur, a-
lioquin adverfabitur. Item cum quis petendo
aliquid caufa operandi , eam rem vel tetigerit
habnerit unam fternutationem confeftim di- :

fcedat de locoillo &. immittatomniail]ic&: a- .

libi tentet , 5c tunc inde profperabitur aliquan-

tulum. Et fi habuerit duas fteriuitationes, ,

''

tollat ipfam iecure 5c eam rem non permittat

ncc amplius differet. Item li quis polt ficlTi;ii
jiuper de aliquo unam ft:ernutationcm fecerit i ,,

tunc ei figniiicatur quod omnia in pailo lla-^ -1

bunt firma. Si vero tres fecerit, pad^um non

fervabit.Item fi quisfummomaneindielunsc
Cum fe de le<fio levaverit , unam habuerit, fig-
nific^t, quod totam hebdomadam habebit
profperam, lucro vel alia confolatione. Sive-
ro duas habuerit, totum contrarium erit. Si
quis perdjderit equum ,annulum , &c. &: exiens
dbmum fuam caufaqussrendi, 8c inexitunu-
per habuerit unam fternutationem , fignifica-
tur ei rem fuam recuperare. Si vero duas ha-
buerit, nunquam rem inveniet. Item diedo-
ininiGp fummo mane cum quIsfurgitdele6lo
litres f^erniitatiQnes habuerit, ei bonum li-
snificat. Una vero malum iio^nificat. Item an-
te prandium vel coenam quali voiens mcipere
cgmedere, duas fternutationes li fccerit, bo-
j>um fignificat , una vero m.akim. Vir infirmus
jgcens inledlo fi time^t, & diflidatur, Sc ha-
beat unam fternutationem , iignum. eft mortij
fi ve-
 De Secretis Natura, 2pi
liveroduas, evadet, muliergraviterinfirma,
fi in ledo habuerit unam fternutationem eft
fibi fignum liberationis , du» veromortemfi-
gnificant.

I N C I P I T
TertiaPars,

In qua contmentm cnpitula phyjiopofniie. in

Jpecie utriuf^ue fexii^s viri muUeris. ^
C A p. LIX.
D particulas quidem corporum
utriufquc fexus videlicet viri 8c
mulieris plenius revertentes, fe-
cundum feriem ferme cujuflibet
perfonce in omni flatu fui dicimus,
Jquod phyfonomia ej} ingeniofa fcientia natu-
is1j''^3 P^'!"
quam cognofcitur "virtus cujuflibet ani-
\malis. Et quoniam membrorum qusdarri
iint {implicia, ut lingua, cor, &:c. qusdam.
jverocompofita , utoculus, nafus,&c. Idcirco
icimus quod multa funt iigna qu32 fimul vi-
unt , fomnia quorum dant judicium fapientes
^deo fciendum quod multipiexeftdifferen^
efr

ia inter virum &

mulierem cadens in judicip
,

cientiae qu^ dicitur phyfionomia. Quare ac-

ipienda proprie in viro, 8c improprie iii
efl
Caufa efl, quia vir inomnicompor
uliere.
pitione ipfam plenius apprehendit quam mu-
lier , ut evidenter apparcat fcientia canonuni
i N ^ui
292- Mkhaeh ScoH LiheUus ,
qui funt infra per modum capitulorum , 5c ob
hoc dicimus, quod pro viro intelligatur pro-
prie judicium uniufcujufque capituli, 8c pro !

muliere impropric, comparato tamen intelle- !

ctu iplbrum ad idem. Quarc magnum inge- i

nium debet adhibere comprehenlionibus

omnium quse flint necefiaria huic, fubvicol-
lediionis, priuiquam judicium proferatur u-
triufque fexus , fi cafus evcnerir in aliquo judi-
candi. Videmus enim virum in facie confi-
niilem mulieri ,quem cum fagacitcrafpeximus,
judicamus de illo, & ita de caeteris parribus
corporis ut manus. Videmus etiam mulie-
rem in facie , 8c ha:c erit carnaliter fi milis viro ,

ibla difpofitionc membrorum fcilicet tam

alienata partium corporis , ut manus , &C.
quam faciei. Nunquid judicamus de illa
quemadmodum de viro pcflumus judicare?
Ncquaquam, fed aliter, 8c debilius, pro co
quod complexio mulieris valde diflat a mera
ratione 5c complexione viriinomnibus, mo-
do qui diciturcommunisefTc, Seddecommu-
ni duse partes attribuunturviro , Sctertiamu-
lieri.Unde volentes ordinem omniumScfin- '

gularum partium membrorum retinere,

Aca-I^
pite nunc incipiemus prmcipaliter ponemus
,
f

rubricam unicuique parti corporis humani &:. f

non alterius animalis, ut opus noftrum lit fa- :

^i

cilius omni le6l-ori. Et connumeratis omni-Mu

bus mcmbris particularitcr a famn-io capitei ^
ab plantas pedum , finiemus ipfum opusj Hf
€um auxilio Dei , qui de nihilo cun6ia creavit J ga
foki
 De Secretis Natura* 2p 5
rolus gubernans omnia, dirponens magno rc-
gimine fapicntiss , qui non fallitur.
DeCapillis.

C A p. LX.
r^ Apilli plani 8c extenfi in colorc albi , vcl
blandi, ii lint fubtiles 8cmolles, fignifi-
cant hominem naturaliter timidum corde , dc-
bilem viribus , pacificum in focietatibus , ubi-
que convenientem 2c manfuetum. Capilligrof^
fi £c ericii , ac breves , fignificant hominem na-
turaliter fecurum, audacem, inquie-
fortem ,

tum , vanum , fepe fallacem , cupidum pul-

chrorum &c plus limplicem quam lapientem
,

licet fortuna ei faveat. Cujus capilli fi.mt mi-

stim crifpi , fignificant hominem duri ingc-
nii , aut mult^ utrumquc,
fimplicitatis , five
Cujus capilli funt multi fuper tempora fiiciei
Sc fuper frontem , quibus frons valet judicari
piloia, fignificant hominem fimplicem, va-
num , luxuriofum , cito credentem alterij
in moribus 8c in loquela rufticali, grofli in-
genii. Cujus capilli funt multum ericii 8c ele-
vati 8c csefarea ex flia formofitate fignificant
hominem valde fimplicem audacem , fupcr-
,

bum , durce capacitatis , menda-

velocis irae
,

cem , luxuriofiim , malitiofum , in malo prse-

fumptuofum. Cujus capilli in angulo frontis
funt valde ericii, 5c omnes velparum
elevati
ex eis, fitquefronselevata, fignificant homi-
nem fimplicem 8c partim malitiofumcumfa-
gacitate modorum. Cujus capilli funt miilti
N 3 id
294 Michaeiis Scoti Liheltus ,
ideil, fpiffi pertotum caput, fignificant ho-
minem luxuriofum , 8c bonse digeftionis , va-
num , velocis credulitatis pigrum in agendis,
,

malse mcmorise , cupidum multorum, acin-

fortunatum. Cujus capilli funt rubei, fignifi-
cant hominem invidum , venenofum ,fallacem,
•fuperbum Sc maliloquum. Cujus capilli funt
valde blandi , fignificant hominem convenien-
tem ad omnia , amantem honorem , 8c vanam
gloriam habentem. Cujus cajpilli funt valde
nigri, fignificant hominem convenientem ad
omnia, plus ad bonum quam ad malum. , in
officioSc opere ftudiofum , fecretum , Sc benc
fortunatum. Cujus capilli funt quafi albi vel

glaucij fignificant hominem bonae conditio-

nis , convenientem ad omnia, timidum , ve-
8c
recundum, debilem, boniingenii, tenerssca-
pacitatis, duram ac crudelem habentem. Cu-
jus capilli funt mediocres in quantitate 8c co-
lore , fignificant hominem convenientem , 8c
plus tendentcm ad bonum quam ad malum ,
amantem vitam pacificam , munditiam , 8c bo-
nos mores. Cujus capilli tempore juventutis
funtcanicies , fi-gnificant hominem. moventem
ad luxurim , vanum , mendaceni, inftabilem s
loquacem.

De Fronte.
C A p. LXI.
pRons multum elevata in rotundum fig-

nificat hominem liberalem amicis 5c no-

L tis,
 De Secretis Natur^, ' 295
tis, laetum , boni intcllc£lus, alteri tra6tabi-
lem &: multis gratiis virtuofum. Cujus frons
cfl: plena pelle , &
olTe , Sc non continens rugas
lignificat hominem cx facili litigantem, va-
num, fallacemj plus limplicem quam fapien-
tem. Cujus frons eilnimisparvaexomnipar-
te , hominem boni ingenii , clari in-
lignificat &
tellc6i'us,multae audaciae in malo, magnani-
mum , cupidum pulchrorum honoris. Cu- &
jus frons eft cuipida in angulis temporum , ut
olfa quafi foris pcrmaneant, fignificat homi-
nem vanum 8c infrabilem , in omnibus debi-
lem, limplicem, & tenerse capacitatis. Cujus
frons eft in temporibus quaii confiata groffi-
tudinc carnis, fcilicet quod habeat maxillas
carne plenas , fignificat hominem multi ani-
mi, fuperbum, iracundum , & grofli ingenii.
Cujus frons efl: rugofa, &: declivis a medio ut
fit quaii duplex, in facie nafi habeat vallem

fivenon, fignificat hominem iimiplicem , ma-

gnanimum, magni ingenii 8c crudclisfortu- ,

nx. Cujus frons eft magna ex omniparte, 8c

aliquantulum rotunda, nuda pilis vel calva,
parum vel fatis , fignificat hominem audacem
boni ingenii iagaeem , malitio-
8c intelledlus ,

fum , magnanimura magnse

irse , non bene le-
,

galem , & ideofacilemendacem: Cujusfrons

eil: valde longa &l aka inrotundum, 8c facies
,

verfus mentum fit figurata in acutum , fignifi-

cat hominem fimplicem , debilem , conve-
nieatcrlcgalem 8c crudelisfortun^.

N 4 Dfi
1^6 Mchaelis Scoti LiheUus f

De Ciliis.

C A p. LXII.
/^ Ilia arcuata rnultum , 8c quDC frcquenti
motu elevantur in altum fignificant ho-
minem fuperbum animofum vanum, pjorio-
, ,

fum audacem minacem cupidum pulchro-

, , ,

rum Sc convenientem ad utraque. Cujus cilia

funt deorfum declinata cum alteri loquitur,
vel altcrum intuetur , quaii latcnter lub eis , fi-

rnificant horainem valdemalitiofum velfalla-

ceni mendacem proditorem tsnacem.
, , , , pi-
grum, fecretum , pauciloquium. Cujus cili.i

ilinl; rara pilis, iigaificant hominem limpli=

cem vanum, debilem, cito credulum, 5c in fb-
,

cietatc fatis convenientem. Cujus cilia funt

iiaturaliter plicata deorfum , ut quafi line cri-
hominem ineruditum, pigrum »
Ipa , fignificant
fufpiciofum tenacem,,invidum inmultisfa- ,
'

cile feduciorem. Cujus cilia funt valde brevia ,

Scincolorealba, velplumbea, iignificant ho-
minem quafi ad omnia convenientem timi- ,

dum facile cito alteri credcntem , 5c e con-

,

yerfo.

De Interciliis.

C A p. LXIII.
T Ntercilia fignificant hominem tenaccm , iii-

jVidum, fecrctum, fagacem, valdccupidum

pul-
 De Secretis Natur^* 297
pulclirorum vanse fortunss , plus crudelis
,

quam deledtabilis. Cujus interciliafunt longa

valde, lignificant heminem aliquantulumdu-
rse capacitatis , magnx au-
fubtilis intellcdus ,

dacise , multsc felicitatis 6c amiciti^ clarse £v

perfe<5l3:. ,

De OcuUs.

C A p. LXIV.
/^CuIimagni, ideft, grofTi, fignfficant ho-
minem frequenter pigrum , quandoque
audacem invidum partim verecundum 8c
, ,

partimnonfecretum, convenientem , nonte-

nacem, vanum, leviter mendacem, magns irse,'
malse memorise , groffi ingenii 8c parvi intei-
leftus, 8c minus fapientise quod ie reputet fci-
re. Cujus oculi funt in capite concavl intus
longinqui vifus , fignificant hominem fufpicio-
fum , malitiofum , m.agn^s irx , perverfum mo-
ribus, valde memorem , audacem, crudelem,
facile mendacem , minacem , vitiofum , luxu-

I
riofum , fuperbum , inviiium 8c feduifitorem.
Cujus oculi foris valde prominent , iignifi-
cant hominem (implicemautftultum, paruni
verecundum , aliquantulum largum, facilc
fervitialcm, grofli intelledlus Scingcnii, cito

convcrtibilem ad utrumque. Cujus oculi acu-

te intuentur 8c fludiofeciliisdeclinatis, iigni-
ficant hominem malitioium , 5c multoties
fedu^lorem , falfarium 5 faspe mendacem , in-
 t() 8 MichMlis ScoH LiheUus ,
vidum tenacem , fecretiim impium nec bene
, , ,

legalem. Cujus oculi funt parvi 8c rotundi

eonvenienter, fignificant hominem verecun-
dum debilem fimplicem , cito credentem di-
£i:a alterius , groffi ingenii , tardi intellecftus,
Scfrequenter crudells fortun^> liberalem al-
teri, 8cconvenienter verecundum. Cujusocu-
li funt obliqui liominem fallacem ,
, lignificant
legalcm , tenacern , invidum, iracundum, men-
dacem, 8c in raultis malitioflim. Cujusoculi
funt varii 8c intuitu vagi , fignificant homi-
nem fepe mendacem, vanum,f;mplicem, kixu-
riofum , fedu<3:orem , cito alteri credentem , in-
vidum , animofum cupidum pulchrorum ,

8c facile convertibilem ad utrumque. Cujus

pculi fsepe connivent 8c moventur ante 8c rC'-
tro, fignificant hominem luxuriolum , infta--
bilem, fiepe mendacem, fsepefalfarium , pro-
ditorem infidelem ,pr3efumptuoium ,& durum
,

ad credendum alteri. Cujus ocuii in albedine

flmt cifcrini , fignificant hominem fimplicem ,
ikpe mendacem vanum , fallacem , f^e luxu-
,

riofum , infidelem alteri, 8c convenienterfe-

cretum , valdefuifenfus 8c magnseirse. Cujus
oculi lunt multi motus aut duri five tardiin-
tuentes tamcn acute cum reclinatione carnis
©eulorum, fignificant hominem valde mali-
tiofiun in mukis vanum , pigrum , menda-
,

^m, infidelem, invidiofum&rixorum. Cu-

jus oculi funt quafi rubei, vel vitiofi lacrymis
vel fanguine, fignificant hominem iracun-
•dum ,fuperbum jdcdignofum , crudelem, , inve-
. . ^ . recun-
recundum, infidelem, mendacem, vanum, fim-
plicem , teneras capacitatis , feduftorem , & ex
facili pium. Cujus oculi funt valde groffi,
quali limiles oculis boum , fignificant homi-
nem fimplicem, tardi intelle(5ius , malse me-
morise, 8c groffi nutrimenti. Cu jus oculi funt
in forma mediocres,tendentesadnigrodinem
fignificant hominem convenienter pacificum
manfuetum, legalem, ingenii boni, magni
intelledus, 5c convenienter alteri fervitia-
lem.

De Nafe,

C A p. LXV.
lyjAfus longus aliquantulum fiibtilis, figni-'
'^ficat hominem audacem , curiofum infa-
£lis , iracundum , vanum , cito convertibilem,
ad utrumque debilem, & exfacilicredentem.
Cujus nafiis fueritlongus 8c extenfus, habens
punitum deorfum declinatum , fignificat ho-
minem fagacem fecretum , fervitialem 8c con-
,

venienter fidelem , probum in agendis, fup^

plantaneum. Cujus nafus fuerit fimus, figni-
hominem impetuofum vanum , menda-
ficat ,

ccm luxurigfum , debilem jinflabilem ,cito al-

,

eri credentem 8c convertibilcm ad utrumque,'

Cujus nafus fuerit in mediolatus, 8c declinet
id fummitatemfui, fignificathominemfacile
nendacem , vanum , luxuriofum , verbofum >
k crudelis fortunse. Cujus fuerit undique
N 6 grolfus
joo Michaelis Scoti Lihellm ,
grofTus Sc bene longus , fignificat hommcm
cupidum omnium pulchrorum, inbonisfim-
plicem , in malis fapientem coiwenienter , benc
fortunatum , fervofiim in eis qux ciipit fecre- ,

tum 8c valde minus fcientem quam fe fcire re-

putet. Cujus nafus fuerit valde acutusinpun-
^a 8c mediocris inter longum &: curtum , grof-
fum fubtilem , fignificat hominem cito ira-
Sc
fcibilem , valdefui fenfus ,facilerixofum , fagi>
ccm , debilem , malitiofum , fedu£i:orem ,mina-
ccm Sc memorem. Cujus nafus fuerit valdc
rotundus in exti'emis , cumparvisnaribus, fi-
gnificat hominem fuperbum groffi nutrimen- ,

ti , cito credentem vanum largum & fidelem.

, ,

Cujus nafu^ fuerit nimislongus, 8c inpunda

plus fubtilis quam grolTus, 8c convenienter
rotundus , fignificat hominem in loquendo a\i'.
«iacem, in agendisprobum , facileinjuriofum ,

fallacem , invidum , tenacem , infidefccretum

cupidum modislatenterma-
alieni, 8c multis
litiofum. Cujusnafus fuerit retortus 8c cur-
vatus iafurfum, 8c longus, convenienter ha-
bens pun£lum grofilim , fignificat hominem
audacem , fuperbum tenacem invidum cu- , , ,

pidum , luxuriofum mendacem feduftorem , ,

vanum gloriofum infelicem, rixofum. Cujus

, ,

jiafiis medio valde elevatus, fignifi-

fuerit in
cat hominemfiepemendacem vanum, infta- ,

bilem luxuriofum , cito credentem importu-

, ,

Rum, ingeniiboni, grofiTinutrimenti, Scplus

fimpliccm quam fapientem 8c malitiofum. ,

Cujus nallis fuerit qualitate rubicundus uttra

omnem
 De Secretis NattM. 301
omnem fpeciem caeterorum , fignificathomi-
nem avarum impium
, / luxurioium , fupplan-
tantem, bonitatis, grofll nutrimenti & inge-
genii, tenerae capacitatis. Cujus nafus fuerit
convenienter groffus, undique fuperpuncClum
planus aliquantulum, fignificat hominem la-
tis pacificum fidelem , laboriofum , fecretum
,

& boni intelle6tus. Cujus nafus fucritinfum-

mitate aliquantulum pilofus & undique grof-
fus convenienter & in junii-ura frontis parum
fubtilis, fignificat hominem bom^ conditionis
in omnibus, 8c convertibilem facile ad utra-
que. Cujus nafus fuerit ubique groffus nares
nabens latas figniiicat hominem grofli inge-
,

nii , &plus fimplicem quam fapientem , men-

dacem , fallacem , fubdoloflira , rixoflmi , invi-
dum, 5c vanum, gloriofum.

Denaribti^

c A p. Lxvr-
"NJAres nafi flridse ac fubtiles, fignificant
hommem habentem parvos tefliculos,
iagaccm , dedignofum mendacem , fidelem , ,

vanum gloriofum cupidum. pulchrorum in

, , ,

agendis raodeftum. Cujus nares fuerint ma-

gn^ 5c amplss , fignificant hominem haben-
tem^ magnos tefliculos , luxuriofum , prodi-
torem vanum falfum audacem mendacem,
, , , ,

invidum, cupidum groffiingenii, tenacem,

,

parum timidum. Cujus nares fuerint valde

N 7 obtu»
50 2' Michaelis ScoH Lihellus ,
obtufe , fignificanthominem infipientem va- ,

num, mendacem, fuperbum, afperse fortun:^

Sc bellicofum.

De Ore.

C A p. LXVII.
/^S magnum &: latum ex claufura & apcr-
tione , fignificat hominem audacem , m-
verecundum, facile bellicofum mendacem, ,

verbofum novigerukmi comeftorem , groffi

, ,

ingenii, tenacem&: valdeinfipientem. Oscu-

jus fuerit parvum claufura & apertione ligni- ,

ficat hominem pacificum timidum fidelem , , ,

fecretum tenacem , largum , verecundum do-

, ,

6lrinalem &: parum comedentem. Cujus os

,

foetet fiatu , hominem in hepate vi-

fignificat
tiofum , f^pe mendacem vanum lafcivum
, ,

fallacem , tenersc capacitatrs, groifi intelleftus

feductorem invidum , cupidum, & convenien-
,

ter alteri largum novigerulum, cito creden-

,

tcm 8c plusfiraplicem quamf^pientem. Cu-

,

jus os redolet flatu, fignificat hominem con-

venientem in dando 8c retinendo , fagacem fe- ,

cretum, pulchrum, cito credentem 6c con-

vertibilem ad utracjue.

Di
 VeSecretisl^atura* 305

De Labils.

C A p. LXVIII.
T Abia oris valde grofla vel nimium revo-
luta fbris fignificant hominem plus fim-
plicem quam fapientem , cito credentem , grof^
ii nutrimenti , 8c convenientem ad utraque,
Cuius labia fuerint convenienter fubtilia non
multum foris retorta , fignificant hominem
difcretum , in omnibus fecretum fagacem, , ira-
cundum, & multi ingenii. Cujuslabiafuerint
bene colorata & fubtiliora quam groffa fignifi- ,

cant hominem bonse conditionis in omnibus

8ccito convcrtibilem ad utrumque 8c citius ad ,

virtutes quam vitia. Cujus labia non funtbe-

ne sequalia in omni, ita quod unum fit majus
altero , fignificant hominem plus fimplicem
quam fapientem , groiTi ingenii , tardi intelle-
6tus , 8c varis2 fortunse.

De Dentibtts.

C A p. LXIX.
"p^ Entes parvi 8c debiles in opere , rari 8c cur-
ti fignincant hominem debilem , boni in-

manfuetum, lega-
genii, teneroe capacitatis,
lem , fidelem fecretum timidum, vitse brevis
, ,

8c ad utraque convenientem. Cujus dentes

nen funt fibi sequali poUentes quantitate, 8c
fitu
5 ©4 MichaelfS Scoti Lihllm ,
fitu gingivarum quod quidam funt dvi^i ,
, ita

Quidam lati quidamrari quidam fpiffi, iigni-

, ,

ficanthomincmfagacem boniingenii, auda- ,

ccm dedignofum , invidum & facile convcrti-

,

bilem ad utraque. Cujus dentes funt valde

longi, ot quaii acuti, &:aliquantu!umrari 5c
fortes in opere , fignificant hominem invidum ,
guloflim, audaccm, quafi inverecundum, men-
dacem , falfum , intidelem 8c fufpiciofum. Cu-
jus dentes funt citrini , vcl pruni , five fint cur-
ti five longi , figniiicant hominem plus flultum
quam fapientem, groflinutrimenti, citocre-
dentem, turbidi intelle6lus, fscpe fallaccm,
mcndacem, invidum , cupidumalieni, &fu-
fpiciofum. Cujus dentes funt groffi lati &
livedeclinentforisfivefintrari, fivefpiffi, fi-
gnificanthominem vanum,Iafcivum,gro{ri nu-
trimenti , cito credentem, fimplicem, fallacem,
mendacem, 5c tener^e capacitatis. Cujusden-
tes funt fortes 6c fpiiri , fignificant hominem
longasvitse, cupidum pulchrorum , durascapa-
citatis , groffi ingenii , magnanimum multuni ,

fui fenfiis , novigerulum, 8c cito credentcra.

Cujus dentes funt debiles , parvi , rari 5c exiles
fignificanthominem debilem , brevis vitsc,
fagacem , capacitatis bonse , cito credentcm
communiterverecundum, trad-abilem man- ,

fuetum 8c legalem. Cujus dentcs funt fortcs

Scfpifli, fignificant hominem longae vitse , In-
xuriofum bene comedentem , audacem
, , for-
tcm , difcretum , 6? fuifcnfus-

Ps
 De Secretts Natura. 505
De Lingua.
C A P. LXX.
T Ingaa nimis velox ad loqiiendum , {ignifi-
cat hominem plus fimpliceni quam fa-
pientem groffi ingenii mali intelleitus cito
, , ,

credcntem &: facile convertibilem ad utraque.

,

Cujus lingua balbutit loquendo , fignificat ho-

minem valde fimplicem , vanum, inftabilem,
iracundum , cito ab ira convertibilem fervitia- ,

lem & debilem. Cujus Imgua eft valde grof-

fa 5c afpera , fignificat hominem fagacem , ma-
litiofumconvenienter fervitialem, vanum, dc-
,

dignofum , fecretum proditorem novigeru- , ,

lum, timidum, impium convenienter. Cttjus

lingui eft fubtilis, fignificat hominem faga-
cem ingeniofum , facile timidum , cito cre-
,

dentem , atque convertibilem ad utrumque.

De Flatu.

C A p. LXXL
pLatus multus hominem multi
fignificat
fpiritus, Cujus defe£tus efl
8c e converfo.
duplex , aut ex parvitate pulmonis ,aut ex vitio-^
fitate rhoracis. Et ideo animal multi flatus,
el\ multa: fortitudinis , &: multi potus.

De Vace.
C A p. LXXIL
VT-Ox grolTa in fono fignificat hominem
fortem , audaccm , fupcrbum , luxurio-
fum
^o6 Michaelis Scott LiheUus ,
fum, helluonem, exfacilibellicorum, valde
fuifenfus, mendacem , fallacem fecretum, ira- ,

eundum, clamofum, invidum. Cujusvoxefl

fubtilis & debilis parvo flatu , fignificat homi-
ncm debilem , timidum intelleclus boni fa-
, ,

gacem, pauci cibi. Cujus vox eft clara&be-

ne expedita infono, lignificat hominem con-
venienterprovidum veracem , figacem inge-
, ,

niofum mendacem , gloriofum &: cito creden-

,

tem. Cujus vox cfl: fblida in cantu fignifi- :

cat hominem convenienter fortem , intelle-

6tuatum , tenacem cupidum alieni 8c ingenio-
,

fum, Cujus vox efttremula, fignificat iiomi-

nem invidum, furpiciofum,gIoriofum,pigrum,
debilem 8c timidum. Cujus vox efi: valde al-
tainfono, fignificathominemfortem, auda-
cem , injuriofum , 8c fui fenfus. Cujus vox eft
valdea/pera, fiveincantu, fivein loquela, fi-

gnificat hominem grofii ingenii , intelledlus

8c nutrimenti. Cujus vox nimis refbnat vei
impediat, cantatrix, 8cc. fignificat hominem
plus fimplicem quam fapientem ; grofli nutri-
rnentivanum
, , inftabilem , facile timidum
mendacem, 8c credentem. Cujusvoxeft
cito
mitis 8c plena , 8c grata auditori , fignificat ho-
min^m pacificum fecretum , timidum tena-
, ,

cem , iracundum 8c valde fui fenfus. Cujus-

,

vox incipit a gravi , & finit in altum , fignificat

hominem iracundum £s: impetuofum, auda-
cem 5c tutum. Cujus vox in vocatione alte-
rius mollis , fignificat hominem debilem,
manfuetum, tenacem&fagacem. Cujusvox
in
 DeSecretisNattira, ^oy
in vocatione alterius 8c acuta efl: alta , fignifi-
cat hominem tutum , iracundum , audacera
fagacem, malitiofum, Scfatisfuperbum. Cu-
jusvoxeftdirupta, alta & placabilis , lignificat
hominem timidum, &: ex facili vanum, animo-
fum j cito credentem luxuriofum. &

De Rifii.

c A p. Lxxirr.
"D Ifus abundat in ore llultorum habentium
fplenem magnum e converib. Cujus
, &
bucca ex faciliridet, fignificat hominem lim-
plicem, vanum inftabilem, cito credentem ,
,

nutrimenti , fervitialem & non

groffi ingenii 8c
fecretum. Cujus bucca raro ridct & breviter,
fignilicat hominem flabilem , tenacem , faga-
cem', clari intellefhisfecretum fidelem 8c la:-
, ,

boriofum. Cujus bucca dure movetur ad ri-

dendum, figniScat hominem fapientem , val-
defui fenfus , fagacem, ingeniofum, patientem
tenacem , fludiofum fuae artis iracundum fup- , ,

plantaneura. Cajus bucca facile ridet 8c ri- ,

dendo f^spe tuiTit , vel oicitat , aut torq uet ca-

put, fignificat horainem varium invidum, ,

cito credentem, 8c convertibilem ad utrum-

que. Cujus bucca ridendo torquetur cum de-
riiione alterius , fignificat hominem arro-
gantem ,falfum , tenacem , iracundum , men-
dacera , aliquantulum proditorem.

Di
3 8 Michaelis Scoti Lihellus ,

De Mente.

C A p. LXXIV.
iL/TEntum amplum groffum carne multa5c
fignificat hominem
pacificum medio- ,

cris capacitatis , grofTiingenii legalem , fecrc- ,

tum &facileconvertibilemadutrumque. Cu-

jus mentum eft acutum & convenienter ple-
num carne, fignificat hominem boniintelle-
«Sius , alti cordis , Sc fatis laudabilis nutrim^en-
ti. Cujus mentum eft quafi duplex quadam
valle, fignificat hominem pacificum, groffi
ingenii , vanum , cito credentem , convenienter
alteri fervitialem 5c valde fupplantaneum , 8c
fecretum fa£torum. Cujus mentum eft acu-
tum 8c fubtile carnc , fignificat hominem au-
dacem bellicofum
, , irafcibilem , dedignofum
timidum debilem , 8c aliquantiilum fcrvitia-
lem. Cujus mentum eftrecurvum, cumv-alet
in jund-ura maxillarum, carne macer quafi &
acutum , fignificat hominem peiTimum , fim-
plicem , audacem , liiperbum , minacem , invi-
dum , tenacem , fallacem , cito irafcibilem ira- ,

cundum , proditqrem , 2c furem 6c fupplanta-

neum.

De Barba..

C A p. LXXV.
n Arba nafcitur viro ultra 14. annum pau-
latim de die in diem , &c tunc nafcitur fe-
mur
 De Secret^ Natur^ 30p
miir extra fexum. Ec eft fciendum quod tales
pili procreantur de luperfluitatibus ciborum
rumolitas quorum fuperafcendit ufque' ad
partes maxillarum vclut fumus ad foramina
cimini. Ec cum amplius non inveniat meatus
apert os, qaibus bene valeat fuperius afcen-
dere, lic iade exeunt in modumpilorum qui
dicuntur pili barbse- Muliercs bene omnes
carent barba in m.axillis. Et ell fciendum
quod omnes humores quibus in viris barba
generatur, in m.ulicribus menilruura, quod
eft eis quodam meatu 8c motu setatis lunae,
quandoque femei in menfe, & quandoquc
bis. Cujus exitus dicitur efte fluxus Hve fur
perfluum. Iftud vero contingitquandomulier
non cft gravida jam tranfafta ii. annos: 8c
hoc menftruum quandoque ei in lac tran-
frautatur intra mammis. Verum cft quod hi
humores ita fubtiles ex natura calidi funt,
quod ex eis quaii oriuntur pili aliquando in
maxillis mulieris, circa os ubi
'&: proprie
magis abundat calor, mulier dicitur
8c haec
effe barbata. Sciendum quod talis mulier eft
valde luxuriofa, proptcr calidam fui comple-
xioncm. Eft ergo fortis naturx &. virilis con-
ditionis. Mulier vero bene mundata a pilis'8c
prsscipue circa os, fecundum phyfionomiam
dicitur cffe bons complexionis, fcilicettimi-
da , payida , verecunda , debilis , mitis, 6c obe-
diens , 8c e converfo barbata. Item dicimus
quod in maxilla faciei, authabetjambarbam
aut non habet , quse fi habet , didum eft , (Qd
finon
^ Io MichaeUs Scoti LihJJus ,
fi non habet aliquidbarbse, hocperdicenduni
eft pro non habente, autnoneftadhucinaeta-
te habendi , aut
propria caufa qua nun-
eft ,

quam Puer non habet barbam,

poteft exire.
eo quod non eft natura tam potens adhuc ne- ,

que quod poflint pori maxillarum aperiri, &

idem intelligendum eft depuellarationemen-
ftrui propter lunam, loco barbse. Cujus bar-
ba eft benc ordinata live compoftta 5c fpifta.
pilis, fignificant hominem bon^ naturgq, c^
ratiorialis ccnditionis ad omnia fecundum
conjun6tum, &; datos mores produfcte, 6c e
converfo. Dequi habent eam malecom-
illis

politam , ut patet in eunuchis qui poftquam ,

pcrdiderint ambos tefticulos, valde tranf-

niutantur a natura virorum in naturam mulie-
rum.

DeFacie.

C A p. LXXVI.
pAcies qu^ fsepe fudat ex facilimotu, figni-
ficat hominem calidse naturae, vanum
luxuriofum, bene comedentem & grofli in-
genii ac nutrimenti. Cujus facies eft valde
carnola, fignificat hominem timidum , cen-
venienter laetum , largum , difcretum , luxurio-
fum , malse memorise , citocredentemaudita,
8c benelegalem alteri, importunsevoluntatis,
in optato invidum, & fatis convertibilem ad
utraque, 8c valde prxfumptuofum Cujusfa- :

cics
 De Secretis Natwra, 311
cies macilenta
cfi: lignificat hominem faga^
,

ccm, fatigabilem, intelleclusboni, pluscra-

delem quam pium , tenerie capacitatis 8c de-
dignoflim. Cujus facies ell; minuta valde, 8c
rotunda figuraliter, iignificat homincm fim-
pliccm timidum , debilem, groih nutrimenti,
,

mal^ memorise. Cujus facies eilfimilisebrio-

fp, iignificat hominem bibentem vinum bo^
num, luxuriofum vanumfortem, facileinc-
,

briatur. Cujus facies xrafcibilis aifimilatur

citQ , &: facile irarcitur Sc tenet tamdiu iram,
Cujus facies efi longa 8c raacra, iignificat
hominem valde audacem lingua 8c fafio , iim-
plicem rixofura, fuperbum, injuriofum, falla-
,

cem, durum» moribus pium, convenienter

luxuriofum. Cu'jus facies eft communis inter
longam 8c rotundam , raacram 8c crairara , ii-
gnificat hominem coiivenientem ad omnia,
tamen citius in bono quara raalo. Cujus fa-
cjes efb valde craiTa 8c lata , iignificat homi-
nem plusfimplicem , quam fapientcm , groili
ingenii, tardum intelleftum habentem in a-
gendis, iaepe vana credentem gloriofura con- , ,

yertibilem ad omnia, luxuriofum, vanum, obli-

viofum in maio, falium, detraf^oremScfup-
plantaneura. Cujus ficies cit valde plana finc
tiraore , valde elevata , fignificat hominera
bonae conditionis ad omnia 8c iatis amabi-,

lem , credentem iagacem fatis fiJelem

cito , ,

,8c plus fimplicem quaa^ lapientem acp-iticn- ,

tera in ad/erfa tortuna. Cujus facies ali-

quantulurn vallat , 8c plus macra quara crafTa
figni-
512, Michaeiis Scoti Lihellm ,
fignificathomineminjuriofum, invidum fal- ,

lacem mendacem, rixofum ,laboriofum >grof-

,

fi ingenii , vanum , valde limplicem , Sc tardi

intelledrus. Cujus facies efl: mediocris ad
quamlibet difpofitionem 6c c^eterarum , tamen
plus pinguisquammacra, iignificathominem
in fermone veracem, facilem , fervicialem ,
communiteringeniofum, fagacem 8c memo-
rem. Cujas facics elt valde curva Sc longa ,
ac macra, fignificat hominem grofli ingenii,
quafi ad omnia bona fimplicem , tardi intelle-
ftus , £c non legalem , 8c ex levi occafione ma-
litiofum. Cujus facies efl latior a fronte in-
ferius ufque ad junfturara maxillarum, 8cal-
tior quam pofiea, fignificat hominem fimpli-
cem in agcndis , 8c in loquela invidum , partim
timidum , partim audacem , tenacem menda-
,

dem vanum
, , fallacem , animofam , rixofum
groflinutrimentiScmali ingenii. Cuius facies
eftbene difpofitacarne, colore, 5c fuisparti-
busutoculi, cilii, 8cc. quibusfitdeledlabilis,
8c placida , fignificat hominem generaliter be-
ne difpofitum ad agcndum vitia 8c virtutes.
Cujus facies efl in colore pallida, fignificat^
hominem non bene lanum valdc manfuetum, ,

proditorem , mendacem , fuperbum , luxurio-

fum , tenacem, invidum, prasfuraptuofum ,
groffi nutrimenti, non bene fidelem neque
legalcm. Cujus facies efc bene colorata , ii-
gnificat hominem laudabilis diipofitionis,
in fua complexione cito creden-
Isetum ,

tcm alteri, convenienter fcrvitialem, intel-

lea-us
 D^ Sea-etis Naturjs. 315
e<aus boni j 6c ex facili ad omnia converli-
tilem.

C A r. LXXVII.
A Uris eft hominis , auricula casteri animi-
''^iis, 5c unguis efthciTiinis, ungula cseteri
ftnimalis. 'Cujus aures funt magnae 8c groflie,
(ignilicant homincm limplicem vel ftolidum
pigrum, grofli riutrim.cnti, malse memorix,
durse capacitatis. Cujus aurcs valde funt par-,
vse cc fubtiles, figniiicant hcminem boni in-
gcnii , intel!e6lus , fapicntis^ fccretum , pacifi-
,

£um fagacem timidum

, , , tcnacem , verecun-
dum vanum gloriofum animofum memo-
, , , ,

rise tonse, fatis alterifervitialem. Cujusaures

aliquantulum funt Icng^ id eft ultra commu- ,

nem formam vel amplse ex transverfo figni-

, ,

ficant hominem audaccm inverecundum ,

ranum , pigrum , inlipientem , alteri fervitia-

|iem , pauci laborisSc multx comeftionis.

C A p. LXXVIII.
^Ap ut magnum 5c benerotundumcxomiu
parte hominem fecrctum >
, fignificat
fagacem inagendis, ingeniofum, difcretum,
magnss imaginationis , laboriofum , ftabilcm
Sc legalem. Cujus caput eft habens gulam
Q groC
51 4 Michaelis Scoti LiheHm i
groiTim CLim collo ,
quod dcclinet vcrfuster-
ram , fignificat hominem fagacem , tenacem ,

pacincam , fecretiim , valde fui fenfus 8c ftabi-

Cujus caput eft longum ha-
lera in agendis.
bens faciem longam., 5c magnam ac dcfor-
mem , fignificat hominem fatuiim , malitio-
fum , vei valde iimplicem , vanum cito cre- ,

<ientem, novigerulum,ac etiam invidum. Cujus

caput eft valde volabiie hincScillinc, fignifi-
hominem fatLium fimpliceni vanum ,
<!at , ,

mendacem fallaccm pr<^fumptuofum infta-

, , ,

bilem , tardiintelledus, mali ingenii, tenerx

capacitatis, aliquantulum prodigum , novige-
rulum. Clijus caput eft groiTum habensla-
tam faciem fignificat hominem fufpiciofum ,
,

valdcanimofum, cupidum pLilchrorum , fim-

plicem fagacem, groffi nutrimenti, fecretum,
,

audacem , 6c non bene verecundum. Cujus

capLit eft grolTum 8c non convenienter for-
mofum , habens gulam curvam & collum grof-
fum fignificat hominem in le fatis fapientem ,
,

fagacem, fecretLim, ingeniofum,ftabilisima,-

ginationis , fidelem , veracera , 8c multis tra6la-

bilem. Cujus caput eft parvum, habens gu-

lam fubtilem 8c longam , iignificat hominem
v.alde debilem,, infipientem , pauci cibi , dodtri-
nalcm 6^ non bene fortunatum.

Ds
 - De Secretfs 'Natura. 3 1

De Gtila.

C A p. LXXIX.
/^ Ula candida five macra autcralTa, fignifi-
catliominem vanagloriofum, vanum , ti-
midum, lafcivum, facile mendacem conve- ,

nienter fagacem magnse irac 6c diudedigno-

,

fum. Cujus gula eft macra 8c fubtilis, & in

qua vense apparent, figniiicatliominemmalat
fortun;^, debilem, timidum, pigrum, groffi
nutrimemti cito credentem 5c convcrtibilein
,

adutraque.

DeColh.

C A p. LXXX.
r" Cllum longum fgnificat pedes 8c longos
& graciles , eti?,m iignificat hpminem fim-
plicem &. non fecretum , timidum , debilem
,

invidum , m^endacem fallacem , indodrinalem

,

8c cito convertibilem ad utraque. Cujus col-

lum eft curtum fignihcat hominem fagacem
,

tenacem , fallacem , fecretym , flabikm, diicre-

tum , iracundum , ingeniofum , magm intelle-
«Ttus , convenienter fortem , amantem pacem

dominium 8c omnia timida.

O 2 De
 1 ^ Micbaelis Scoti Lihelks ,
3
De S^atiilis.

C A p. LXXXI.
C Patulse macroe 5c minutx , fignificant lio-
minem debiiem timidiim , pacificum , pau-
,

d laboris, cito credentem, ad omniacon- &

vertibilem. Cujus fpatulss funt rarae & groiFjc
lignificant hominem fortem , tenacem , fide-
lem , gi^oflTiingenitSc nutrimenti, fimplicem,
muki laboris, fatis comcdentem 6c libenter,
ftantem in pace. Cujus fpatulse funt curvaead
interius, fignificant hominem pigrum, faga-
cem , -
fecretiim , ingeniofum oc fupplanta-
neum. Cujus fpatulae funt abraf^, figniiicant
.hominem fimplicem , tenacem , laboriofum
modellum in omnibus, utlinguaSccomeflio-
iie, paciiicum credentem & convertibi-
, cito
lcm ad utraque. Cujus fpatulse funt insequa-
les, ut unaearumfitalteramajor, fignificant
liominem pigrum , tardi intelledus , groffi in-
gcnii Sc nutrimenti , fimplicem, durae capaci-
tatiss fidelcm, audacem, tenacem , prodito-
rem , falfum 8c noncredentem. Cujushumc-
rifpatularum funt valdc elevati , fignificant ho-
minem apertcs vitac moribus , invidum , fim-
plicem , vanum , mendacem , inflabilem, auda-
^m 3 inveyeGundum 8c rixofum.

Ds Brachiis.

C A p. LXXXII.
^nRachia longa , quce cxtenfionc attingunt
"*
geaua , licct rjiro contingat , fignificant
homi-
 BeSscretisNnturae, yrj
homipxem liberalem , audacem fuperbimi, im- ,

petuofum defiderii debilem fimpliccm co^ , , ,

gitaminis pauci &: vana glcrioflim.. Cujus

,

brachia funt valde curta refpectu ftaturK cor-

poris, figniiicant horainem belliccfum , in-
gratum , audacem invidum fuperbum fatuo- , , ,

fura tenacem. Cujus brachia funt grofia of.

,

fibus , nervis 8c m.ulta carne , fignifxant homi*

nem convenienter fortem , fuperbum , cito
prsefumptuofum invidum, cupidumpulchro-
,

rum &: cito credentem. Cujus brachia lunt

,

pinguia Z<. muloulofa , ilgnificant hominem va-

na gloriofum cupidum , quorundam deled:a-

,

bilem, 6c plus inlipientem quam fapientem

in asendis. Cujus brachia funt valde pilola^
(ive fint macra, five cralfa, 5v moihs carnis,
fignificant hom.inem luxuriofum, tenerse ca-
pacitatis, debilem, multseflifpicionis, Scfaga-
eiter malitiofum. Cujus brachia funt valde
nuda pilis, fignificant hominem tenerce capa-
citatis, magnae irae, cito crederitem, yanum,
lafcivum , mendacem , facile fallacem, fagaceai^
in malo 8c debilem.

De Mar.ihiu.

G A p. LXXXIII.
"XJi Anus mollis Gafnis , macrse 6c longir ,/fi- -

gnificant hominem boni intellecrus, te-

ner^ capacitatis, er facile timidum , libentcr
pacificum , fatis legalem j difcretum , fervitia?
lem , domiCfticse ccnverfationis 5c dodrinalem.
O 3
Cujus
3 1 8 MichaeUs Scoti Lihellus ^

Cujus mmus runt valde grolTss ac breves , H-

gnilicant liominem groflfi ingenii , {iraplicem ,

vanum , mendacem, fortem, laboriofum, fidc-

lem, cito credentem , Sc.brevis irce. Cujus
manus funt pilolx Sc groiTorum pilonim ac
digitorum oc curvoram fignificant hominem ,

iuxuriofum vanum mendacem grofli inge

, , ,
•

nii, & plusfimplicemquamfapientem. Cujus

manus in digitis carvantur {lirfum fignificant ,

liominem liberalem, 8c fervitialem capacita- ,

tis bonse fagacem pravum invidum long^

, , , ,

irse intellecius boni

, 8c mediocrem iaterfe- >

cretum, & non fecrctum. Cujus manus funt

Implicabiles verfus extremara partem digito-
rum fignificant hominem tenacem cupidum
, ,

contaminofum , laboriofum, duri propofiti,

non cito convertibilem ad credendum lau-
data.

Ds FeEfors-.

C A P. LXXXIV^.
pE6tus groiTum 5c amphim fignificat ho- ,

miaem fortem audacem fuperbum , tena-

, ,

cem, iracundum, rapacem, cupidum, invi-

dum fagacem. Cujus pedlus eft ftritflum
, 8c
Sc in medio aliquantulum elevatum, fignifi-
cat hominem fiabtilis fpiritus 8c alti intelle-
(3:us, confiliiboni, vcracem, mundum,inge-
niofum ^fagacem fapientcm , magnas irae ,
, cito
iratum , convenienter fecretum. Cujus pe-
8c
«ftus eft aliquantulum pilofarn, fignificat ho-
mincm luxuriofum, Vvilde f^.gacem , paululum
dur.TE
 De Secretis Natur^. 3 1

durae capacitatis, liberalem , laborioium 8c al-

teri fervitialem. Cujus pcd:us eilmunduma

pilis , fig;nificat hominem debilem Sc tenera; ,

capacitatis. Cujus pedus efl planum & ma- ,

crum, acm.undum apilis, fignificat homineni

timidum laudabilis vit^e &
, ingenii , tencris ca-
pacitatis , pacificse vita; , iecretum , bi durx con-
verf. tionis ad plurima.

De Dorfo.

C A p. LXXXV.
rNOrfum five fpinale pilofum , macrum Sc
valde elevatum ab a^qualitate partium,
fignificat hominem inverecundum malitio- ,

fom beftialem mali intel-Ieclus, debilem ,par-

, ,

vx fatigationis & pigrum. Cujus dorfum eft

magnum 6c pingue fignificat hominem fcr- ,

tem, grofTinutrimenti vanum tardum pi- , , ,

grum & multas fallaciae. Cujus dorfum cii.

fubtile Sc extenfum plus macrum quam craf-*
,

fiim figniiicat hominem debilcm

, ex facie ,

pavidum vanum rixofiim ^ cito crcden-..

, , ,

tem quse audit.

De Fentre.

C A p. LXXXVI.
\7Enter panciatus fignificat hominem le-
viter dedignofum comedonem bibonem , ,

tardum, magnanimum vana gloriofum, fal- ,

fum luxuriofum , inendacem partim legalem

, ,

O 4 Sv par«
 3 1® Michaelis Scotl LiheUm ,
tc partim proditorem. Ciijus venter efl par-
vus Sc extenfus, fignificat hominem laborio-
fum , 8c convenienter ilabilem , fagacem , in-
telled-us boni 6c tcner^ capacitatis. Cujus
vcnter eft: valde pilofus, fcilicet, abumbilico
mferius, fignificat hominem loquacem auda- ,

cem, fagacem, boni, tenerxcapa-

intelleL?tus
citatis, 8c convenienter adutraque, eloquen-
tem , ex facili pavidum , tradabilem pro ami-
m, alticordis, &:nonbenefortunatum.

D-e Cfirne.

C A p. LXXXVII.
/^ Aro moUis ubiquc ccrporis, fi^nificat ho-
minem debilcm, luxunofam, ex facileti-
midum, intelleftus bani, tener^ capacitatis
pauci cibi , iidelem , varix fortun:^ 3c plus ad-
verlae quam profper^. Cujus caro eH: dura
vel aipera, figniiicat hominem fortcm , auda-

cem duri ingenii , vanBim , fuperbum , plus in-

,

£pientem quam fapientem , crudelisfortu- &

uk;. Cujus caro eir pinguis alba, fignificat &
feominem vanum , vanagloriofum, hebetem. ,.

obliviofum, curiofum ad omnia, aliquantu- -

lumtimidum, verecundum. , fagacem, mali-

tiofum,. mendaccm, durum ad credendum
omnia.
De C9^is.

G A p. LXXXVIII.
^ nem fortem, tordum,
011:» craffse 8c carnofs , fignificant
cc
homi-
valdcfimplicem.
Cujus
 Be Secretis Natar^. 5 n
Cujus coft3c fnnt fubtilcs cc paiticr: sc nuda^
a multa carne, fignificanthomincm debilem ,
pauci labcris, fagaccm, malum £c juirumac ,

bonum.
De Fe?;-7cre.

C A p. LXXXIX.
"C Emur vaide fpilTum pilis ac bcne criciis >

fignificat hominem luxuriofum , fcrtem

ad coeundum , &: ejus femen valet ad conci-
piendum. Cujus femur efl: rarum pilis fubti-
libus 8c cxtenfis, lignificat honvnem- ccnvc-
nienter cailum , id eft, raro luxuiientem Gce- ,

jus femen non efl: bene virtuofum ad conci-

piendum. Cujus femur eft rarum iive male
difpofitum, iignificat hominem debilem , ti-
midum , raro coeuntem , & cito convertibilem
ad utramque.

De Ccxls^
C A p. XC.
'/^ OxK bene pulpofs , iignincant hominem
fortem, audacem , fuperbum, ut patetde
gailis £c falconibus, ^ e converlb.
De Gemibiis. -

C A p. XCI.
f^ Enna pinguia , fignificant liominem timi-
dum , liberalem, vanum , pauci laboris.
Cujus genua funtm.acra, iignihcanthoniinera
fcrtcm audaccm , fatigioium Iccrctum &c bo-
, ,

r.i itineris.
O X ^^
\t 2? Michaelis Scoti LiheUus >

. De Cniribn^.
e A p. XCIL
/^ Rura Kominls Iiabent magnas piilpas re-
trorfum , co quod caret cauda. Sciendum
eft quod Ariftoteles dicit in libro animalium
Omne animal carens pulpa magna cruribus
liabet. caudam alicujus fubftantige , ut pilo-
rum , Cujus crura funt grofla offibus 8c
8cc.
carne, acpilofa,Iigni1icanthominemfortem,. .:

audacem , fagacem fecurum groffi ingenii, ,

pigrum, tardum 8c durx capacitatis. Cujus 1

non bene pilofa , fignifi-

crura funt fubtilia, 8c
canthomineradebilem, timidum intelledtus ,

boni , fidelem fervitialem, 8c raro luxuriofum.

,

Cujus crura funt omnino nuda pilis , lignifi-

eant hominem caflum ^ debilem, Sccitopayi-.
dum. Cujus crura funt valde pilofa , fignifi-
cant hominera pilofura circa genitalia , 8t In-

xuriofum , robuflum fimpliccm , , 8c inftabi^

km , abundantem malis humoribus.

De clavicullspsdum;
C A p. XCIII.
^ Lavicufe pedum
fortes praeeminentes, fignificant
groffae 8c craflk 8c vaMfr
homi-
,

nem verecundura , timidura , pavidura , debi-

lem , parvi laboris , fagaccm , fidelera , 8c tra6la-
bilem. Cujus claviculse pedum habentnervos
yalde manifeftos , 8c veniales , fignificant ho-
minem audacem , fqrtem , fuperbum , 8c ani-
mpfum..

\
 T)e SecrettsNatum, fi-f
De Vedibm.
C A p. XCIV.
p Edes magni , id eft , groffi in carne Sc lon-
gi in figura ac durse pcllis, f^gnificant ho-
minem fimplicem , fortem , groffinutrimenti
tardi intelledrus & vanum. Cujus pedes funt
tardi , fubtiles, macn acpellismollis, fignifi-
cant hominem boni intelle^lus, alti ingenii,
timidum , debilem fagacem, fatigabilem, par-
,

vilaboris, Sc cito credentem.

De XJvgiiibus.
C A p. XCV.
TTNguis eft hominis, ungula v^ero cujuHi-
bet . cseteri animalis, unde ungucs fubti-
boni coIoris&: longaeformse, fignificanf
ies ac
hominem bonae conditionis ad difpofitionem
fui in fanitate,- 8c quod matertemporegravi-
dationis non comedit res valde falitas imo in- ,

fipidas, & e converib, ut patet de un^uibu^'

avium raro cum refpecTtu csererarum. Cujus
funt in colore pallidi, fignihcant fanitatem,.<
5cc. nifi fint ficcse naturae , ut patet de illis accis-
f>itrum ^
falconum.

De Calcaneis.

C A p. XCVI,
/^ Alcanei pedum parvi 5c macri fignificant
hominem facile timidum ,- 6c pavidum , Sc
debilem. Cujus calc?.nei funt magni & crafll ,•

fignificijnt hominem fecretum , fortem , auda-

O 6 cem,.
^14
Michaelis Scotl Lihellus »
cem , fatigabilcm , dc plas iniipientem quam
{hpientcm.

Deplantispfduvt.
C A p. XCVIL
pLmta; peaLim continent ligna cavaliiiim
vcluti manus vinculis,.quibus facile poteil
cognofci tota fortuna animalis , infortu- &
nium, vita &
mores, tempus, ut patetfuffi-
cienter in arte qu32 dicitur Chiromantia , quam
pleiie fcivimus in noftris diebus, velut Acru-
mantia & Piromantia 8c quafdam alias. Nam
illorum (ignorum qusedam ligaificant bonum ,
quxdam malum 5c qu:sdani inter utrumque
,

cum dubio. Unde fcieadiim cfl:, quodfixurie

niult^ 8c lonp-^e lio^niScarxt multa impedimen-
ta vitje , &; laborem 5c paup^rtatem Sc mife-
riam. Curtai vero lignificant pejug omni gra-
du. Cujus pellis plantarum ellgroira, iignifi-
cat hominem fortem , firmum , fubtiiem vero
lc dcbiiem.

De pajjih us p edum emdo.

C A p. XCVIII.
p Avlus pedum eundo fi fiant tardi & anipli-,
{ignitirant hominom habentem malam
memcriam , groffi iagenii , turbidi intelleftus
tenac^m pauci laboris & non facile credentem
,

emnia. Cujus pafius eundo fiunt veIoces,&

curti, figniPicant horainem veloccm inagen-
dis, cito imaginantem vicemSctenerxcapaci-
tutis. Cu]us pa.Tas nuntampIiCs: dilcordantes,
VI am
 De Secretis Nafura. 515
viam reflani non tenentcs, homi-
fignificant
nem iimplicem,5c groiTi natrimenti ac fagacem
in malo , ut patet de vulpc.

2>(f motuperfQndS.

C A p. XCIX.
'KX Otus perfbnx feftinus cum debeat e{Ic
rationaliter firmus , {ive loquatur , five
fedeat, (ive ftet in pedibus, ut movendo ma-
Rus vel pedes , vel caput nec fit ei neceife fi-
, :

gnificat hominem immandiim, indifcretum,

maleloquentem, vanum inftabilem, menda- ,

cem & non bene fidelem. Cujiis motus fit

,

raro quando loquitur, lignilicat hominemfa-

tis convenientem ad iingula, ut fagiicem , te-

nacem, fervitialem, [tabilem , 8c boni intelle-

<ftus. Cujus motus fit velox & fine caufa vcl
ante vel pofr, lignificat hominem fimplicem
grofli ingenii 5c valdemalitiofum. Cujusmo-
tus cfl claudicus , fignificat hominem malitio-
fum , mendacem filfum invidum cupidum
, , ,

alieni, 8c aliquantulum convenientem ad om-

nia 3 ad quje movetur vel moveri debeat alter.
De Gihbofis f^frunjofis.

C A P. C.
f^ Ibbus , id efl: , flruma , figniticat homf nem
fa-^acem, valdeingeniofum, malis memo-
rix, faliacem 8c fatis malitiofum. Cujusgib-
bus dl: tantum ante , fignificat hominem iri

animo duplicem , Sc plus iimplicsm quamfa--

pientcm.
O 7 . De
0^
 Ii6 Mkhaelis Scoti LiheHus ,

DeStaturahomi?tis.

C A p. CI.
cTatura hominis mnlmm nunciat de illo,
unde fi ftatura fuerit longa 8c bene re6ba , ac
plus macra quam pinguis , fignificathominem
audacem , crudelem, fuperbum, clamofum,
vana gloriofum , durse irse , tenacem , fumptuo-
fum, noncitocredentemaudita, fepemenda-
cem 8c in multis malitiofum. Cujus ftatura
,

eil:longa 8c craffaconvenienter, fignificatlio-

minem fcrtem , f acile infidelem , fauum , grofli
ingcnii, tenacem , ingratum fupplantaneum.
Cujus ftatura eft valdelonga, macra 8c fubti-
lis , fignificat hominem infipientem , vanum ,

mendacem, grofti nutrimenti, importunum

ad optata , cito credentem , debilem , in agen-
dis tardum , 8c valde fui fenfus. Cujus ftatu-
ra eft curta 8c cralfa , iignificat hominem va-
num , invidum , fufpiciofum , plus limplicem

quamfapientem, groffiingenii 8cconvenien- ,

ter alteri fervitialem 8c credentem^ longaeque

irse. Cujus ftatura eft macra 8c curta ac bene
redla , fignificat hominem naturaliter faga-
cem, ingeniofum tenacem , fuperbum j auda-
,

cem , fccretum , fatigabilem , vanaglcriofum ,

convenienter fapientem , ihtelle^tus boni , 8c
valde fupplantantem. Cujus ftatura eft de-
clivis anterius, non tamcn vetuftate, fed na-
tura, fignificat hominem fagacem , fecretum ,

hebetem , groffi nutrimenti , feverum , tena-

Cera >laboriofum , diirse iise 6c non cito creden-
tent-
 De Seeretis Natur^e. ^ij
tem. Cu]u3 ftatara eit verfa in pafteriori pir-
te, llgniBcat hominem
ftolidum , raf.dici in-
telledlus , groffi nutrimenti , vanum ,nul2e me-
moriae 5c cito convertibilem ad utraq^ue.

Rotitla DoBrinalis.

C A P. CII.
/^Um videris hominem rubeum , fidelem ,

iongum , pinguem , velocem

fapientem , ,,

macrum firaplicem bonum , pulchrum non

, , ,

vana gloriofum paupcrem nonim^idum, al-

, ,

bum fapientem cum nafo fonantem , benelo-

, ,

qui, indufirium, non raendacem redum ia ,

flatura, non audacem , non credulum, etiam

ex damnofum, album non faciletimi-
facili ,

dum loquentem modefto ufu non fupplan-

, ,

tantem 8c fagacem , non calidum in carne ac

pilofum in cruribus 8c in mento, &:non f^pe
luxuriofum, innuentem oculo, non falla-
eem 8c mendacem ac vanum , non fubdolum ,
bene fapientem fuae artis, bonitate utentem,
bene divitem, 8c non tenacem ccntra mife-
riam alterius , bene pauperem non pium Sc ,

mifericordem, morbidum, venditorem, non

mendacem ac laudatorem fuse mercis , empto-
rem non in aliquo mercem optatam , calum-
niantem , habere bonum foiiim 5c volentem ,

elfe bonum quoad Dcum non multipliciter,

adrerfarium. Redde fpeciales gratias {bli Deo

Scejus matri, cc tunc efl operatio divina con-
tra curfum communem natur« mundi tran-
fitoni.
 jiS MichaelisScotiLihellusy

Capitultm ultlmum Itbelli phyp.omrnidS m qm

ccTnprehendittir intentid Jingulorirm capitulo-
rum ejufdem j^cientics
C A p. CIIL
p Hjfionomia oportet te fcire faplcnter o*
mnia quje prjediximus in uno quoque czr
pitulo judiciorum particuhrium , ne judican-
do, quenquam prsecipites in eandem fcien-
tiam, cum judicium m
uno iftorum non ic-
lumimodo iit attendcndum, fed quilibetPhy-
iionomifta debet cautecolligereinfeipfotefiir
mcnia illa univerfi corporis, qui non aliquo

de accidenti aliter tranfmutatur , utdeianita-

te in fanitatcm, 8c vclutifuntteftimoniaocu-
lonim , frontis, nafi , auriumj dentium, &c. Et
cum diverfa teftimonia hujus prscbeant judi-
cium dignitatis Phyfionoraiae , femper decli-
nandum eft ad univerfile & judiciummajcris
partis omnium iiiembrorum qur^fjpradixi- ,

inus ordinate. Et qui aliter fecerit, cadet le-

vitcr in errorem. Caufaefl:, quiaomnemem-
brum in fe habet certa judicia , ut patet in prss-
diclis capitulis, cc ideo nullus homoeiL, qui
fblummodo unius judicii propter certum
fit

membrum, cum unum, contradicat alteri. Et

majus vincens devincat minus. Etquiamem-
bra funt multa , 8c quodlibet habet fua judicia
non videntur cs-pitula errare, aim non fitex
toto unum in unoqucque hcmine de hisqu^
prssdiximus, imo vidcbiLurn-uituradiverfifi-
cari
 De Secretis Natur^. 32^
cariatoto, quodHeilet, non elTet juflaproba-
tio.Oculi habent lua judicia, &:liomocaura
oculorum debet effe lic dirpofitus. Sed alia
membra ad quid erunt ? Ergo cum tot mem-
bra funt, ideo funt mult^ diverlitates in Iio-
mine. Et fic nullus homo cadit in judicium u-
niusmembri, fedomnium. Quare difcretionc
funt invelliganda capitula &
commifcenda,
Infuper credendum eft, quod multa acciden^*
tia, quae veraciter laxant, quandohujufmodi
rei veritatem confiderire voluerimus in omni-
bus, fjilicet setas perfonx» teraporis setas ad
perfonam , longapermanentiainloco, Jongiis
uiiis doflrinse , lon2:us ufus certss focietatis,
nimia regnatio Iiumorum complexionis prse-
teriblitum, segritudoaccidentalis, violentia,
accidentia contra naturam , 8c defe£lus alicu-
jus fenfus naturaiis ex quinque.. Quare fina-
Kter cum grandi induftria hujus omnia qu3s
fupra diximus attenduntur commixta. Et fic
^liquis iudiciu.Ti ferens deprxtcritismodoali-
tquo non crrabit, tz non erratum non fallet,
;Dco volente. Et de phyiionomia quse prse-
i diximus di6la fuificiant.

M I C H A r L I 6 S C O T I

ds ^rocreatis7ie & himinis ^hjliontmia o^u^

fssliciterfmit.

IN-
 I N D E X.
Materiarum utriufque opurculi fecretorum
mulierum ac naiiirae , ordinc Alphabe-
tico lucupletiffimus.

A. i C.
A Bafton lapis.fol 134! /^ Alcai?eorum phyffO'
'

Achaton finje lu- ?wmia. 313

jquiamiLS herba, 129 Chalcedo7iim hipis. 1 3 8
Adamas lapis. 135- Cameluf, 1 48
Afhdilim herh a. i%6 sju-s Zelotipia . 183
Agathes lapis. i
g
5* Capilkrmn phyfiono-
Alcdricas lapis, 1
5- wia. 2,93
AleHoriiis lapis. 1 5- Capitis phyjtenofnia.
3
Aynethyfles lapis. 136
ATiguillaipifcis. 149 Camls phyf:o?iomia.
Aqua ardens. 202 318
Aquila a^vis. 146 C<3!/7^ a?iiwal. 1 4<>
ejtispe?m£. 84 Cavitatis pedum phy-
Aquileus lapis. 143 fionomia 302
Ar-fioglojfa herba. 128 Celonites lapis. 136
^i;^/ »if mmucapim' Centaurea herbci. 124
tur. 187 Chelidonim lapis. 138
Anrum. Phyfonomia. Chynofates herha 127
Chryfolitw lapis. 140
B. Cibi Iuxuria?n provo-
T}Arha Phyfionomia, cantes. 2 i r

308 Ciliorum Bhyfono^nta

S^77i^ /«?^Zd-. I
g 9 1^6
Beratides lap is.4o 1 Cottus quibtts utilis ^
B^?7 /7?^ /^^ 136 ^j- quibusnoceat. 214
Brachiorum phyf 316 Celliphyfoitomia. 3 i f
Buboavis. 147 Conceptio7iis impedi-
me?'(ta. i o j*
Co?/-
 I N D E X.
Conditiones laBantis EmhryQJiis vccwfncn"
aclaBls. 2.59 ta. 237
Corallas lapis. i
5 7 Efnbryo an f.t fanns an
Corvas avis. i j"0
'
non. i)0
Coj^arum phyfionomia. Epijtrites lapls . i 5 S
3 2o I
Efmundus vel Afma-
Coxarmn phyfionomia. l'CS. 136
: Experiolus animal. 1
49
CryfaViim. i
3 f ^-
I

Criintm phy (ion. 322 "r; Acieiphyfion. 3 1 o

- Eeripendanus la
"r\ E animalibns in pls. 1 3 2
gc?iere. ifi Fewgrls phyficnom. 321
Ds animMium M-vi- Flatus phyfionom. 305*
fion. is^ Focapifcts. 149
De afrls ^ planetis. Foptus formatio. 2o
F^^^// exitus de utei^a,
D^ difpoftione fliorum 69
(fdparentes , ^ ^ CQn- Fcetm fonna in uterQ.
'vevfo.. 240
IX^ influentits planeta- Frontis ^h)fo?iom. 294
rum. 47 G.
Dentium phyfion. 303 /^ Agates lapis. 139
Dom^is ut videatur Gallafa lapis. 142-
plenajerpentibus. 194 Gallerites lapis. ibid.'
Dor/z ^hyftonomia 3 1 Gomma Babylonica.
Draconites lapis. 143
E. Genwtm phyjton. 321^
Chites lapis. 143 Generatio animalium-
"P
Eliotropia herba. i 9 j imperfeBum. 6<y
Eliotropia lap /V 137 . Gihboforum phyf 3 2 j'
Bpibryonkgeneratio.i o GuU phyfionomia. 3 15-
 I N D E X.
H. L.
TJ Urohota herba. T Ahisrum ^hyfient'
129 mia. 5 05
Uircw animaL 147 Lampades mirahiles.
Homines nt 'uidean- 193
tfjrfine cfipite. Lamlilapis.
2 2 _f 141
Htmines ut hahemt Le^us animal.
, 1 4S
CApita mimalium. Leo animaly
i
149
^189 Lichinia diverfa. icf^
Bomines nt hfiheant Lilium. \
123
capta 'varia.
, 190 Linp-ua
o canis herha. »

H0mo vt femper Eu- 122

ntichusft. 191 Li7igua phyfionom. goy
Hora diei ^
ve^ls. Littera ne legatur niji
1^-6, ij-7 mHe. 18S
L M.
7 Jci77thi^ lapis. 134 J^j ^^»^j- /^/«/V. 1 3 1

Jgnis gr^cus quov^o- Ma7mum phjfo-

dofiat. 201 ncmia. 317
Imfsdi'mentum ne Matricis defeFIw. i'o 3

mnlier corrum-pa- Medorlapis. 134'

tur. 186 Melifephyles herha.i 1 j*
Infans quemodo na- Meirphytes lapis. 134
fcatnr. 234 Meyifrua muliehria.
Infans qutmedo nu- 220
triendw. 241 Mentiphjfienom. 308
Intcrciliorum, vatura. Merula avis, ij"»
Mil^vtM avis. 1^1
Iris lapis. 142 Mirabilia mundi. i jT 8
Ifimos lafis. Modtis faciendi a^nam
Ifiperius lapis. 141 ardentem. 201, 203
Ififqv.iamus herha. 122 Af(?^^ cQstmdi • <fr ^<?
 I N D E X.
Yegimine adhibendo Occafiones generan'
incoitu. 2 2 5* di (^ non generan-
Monflrum in natura. di. 2 1 5
82 Onjx lapis, 132
M9tmperf$nafhyf.i if Orisfhyfiomm. 302
Midier 7ieadulttret. 180 Orithes lapis, 1 44
Mulier ut ctnfiteatur P.
aBadormiendt. 186
Mujtela animah /o
P Afuum pedum
i phyfionomia. 324
N/ PeBorisphyfion. 3 1

TsJ Arium phyf 301 Pelica7ius avis . iyo

Rafiphyfion. 299 Pedum phyflon. 323
Raturjefecreta. 160 PeduTn clavicula-
Nephta herba. 140 rum Phyfitnomia.
Nichomarlapis, 140
Nttitice nativitatis PentaphiUion herba.
pueroru77i. 230 128
Notitta partium cor- Pifieriona herba. 129
peris in em7ii ani- Planeta7'um hora. 45*
mali. 275* influentia. 47
N&titia abHndantite Plantarum pedum
humorum per fom- phyfionomia. 324
nia. 280 Poligonia five corri-
Nttitia auguriorum. giola herba, 127
285- Ptooemiuyn. 3 .

Nttitia fi-ernntatio- Provinja herba, 121

*ms. 287
Notitia ddchinalis. 140
280,327
Q'Uiri?nlapis.
O. R.
r^ Culorunt phyfiq- O Adimus lepis.
nomia, 297 141
 I N D E X.
Regulus ferpens. ij6 ratione coloris in
Rifus phyjlonofn. 307 facie. 265*
Rofi» flos , fett herba. Signa complexionis
ratione coioris in
S. corpore. z66
C Alvm herba. 124 Signa calidce aut fri*
Saphyrits lapis. 144, gida complexionis^
Saum0 lapls. i^f r67
Serpentina herba. 126 Signa fccd aut humi-
Silonites lapls. 13» danatufa. 268
Signa conceptionis. 9 3 Sfgna corporis tempe^
Signa an mafctil'.'^ rati ^fani , ^ con-
aiit foemeUa fit in tra. 268. 269
utero. 95*. 145 Signa complexionis ce-
Signa mafculi conce- rebri. 269. 'cordis,
pti in muliere gra- 271. hepatis-, 275.
njida. 24 pulmonis y ih. foma-
Signa foemina coice- chi y 2,74. teficulo'
pta in muliere gra- rwn. ibid.
'uida. 247 Sig72a repletionis ma-
Signa corruptionis vir- hrwn humorum ,
ginitatis. 99 277. nimii fangui-
Signa 7nulieris calida nist 278
mt jrigide natiira. Signa nimi<£ cholera y
21S. 219 ibid. phlegmatis ,
Signa mulieris gra"ji- 279. nimi^ Melan-
d<£. i^f chclia. ilwd.
Sfgna , utrum muUer Silonites lapis. 135
plures liber&s debeat Smaragdus lap is. 141
hahere <yifo pri^no Spatularum phyf 315
partti' i49 Sper7natis humarii
Signa complexionis natura , & dige->

flio.-
 I N D R X.
yfi^. I ii.maferia. 1 16 Topafion la^U. 155
Spermatis definitio. 1 1 Ttirtnr avis. i^i
Somnia fignificantia V.
dominium fangui- \7Entris phyfiono-
'-^•-
nis i 282. dominium^ mia. 319
choUra ibid. ^owz- Verbena herha.
, 124.
?zi;i!?;2 phlegmatts , 129
ibid. dominiumme- Virtus cordis canis.
Uncholi^, 283.7%;-
ntficantia calidita- Virtutes herbarum
tem c^ frigidita- mde. 118
tem, ibid. humidita- Virtutes lapidum 131 .

tem fignificantia ^ Virtutes animalium.

ficcitatem. 2 84 146
Signifcantia repletio- Virga pajloris herba,
nem humorum, ib, izo
Significantia malos Vifcus querci. 123
humores. ibid. Vnguium phyfiono-
Staturne hominis phy- mia. ^ 323
fionomia. 326 Vniceslapis. 141
5*
Sufffimigatioftes FoirjJ p hyfiono'mia. 3o
rabiles. 192 Vpupa avis. ij-o
r. P'rtica kerba. 123
^ Abriceslapis.
Talpa animal. 15-2
140 Vtilitas
pe:itum.
dentimn fer-
1 84
Tempus cmmdi ep- Vtilitas phyfiQ7i07ni<£,
portunum. 213.214 208
T^rpifirites lapis, 143

F I N I S.

1
 t

COUNTWAY LIBRARY OF MEDICINE

RG
91
Alii
1669
Oopy 2
RARE BOOKS DEPARTMENT
-<iikiV