Memory of War in France 1914 45 Cesar Fauxbras the

Voice of the Lowly 1st Edition Matt Perry - PDF

Download (2025)

https://ebookultra.com/download/memory-of-war-in-
france-1914-45-cesar-fauxbras-the-voice-of-the-lowly-1st-edition-
matt-perry/

Visit ebookultra.com today to download the complete set of

ebooks or textbooks
Here are some recommended products for you. Click the link to
download, or explore more at ebookultra.com

The Germans in Flanders 1914 Images of War 1st Edition

David Bilton

https://ebookultra.com/download/the-germans-in-flanders-1914-images-
of-war-1st-edition-david-bilton/

History as a Profession The Study of History in France

1818 1914 Pim Den Boer

https://ebookultra.com/download/history-as-a-profession-the-study-of-
history-in-france-1818-1914-pim-den-boer/

Wounds of memory the politics of war in Germany 1st

Edition Maja Zehfuss

https://ebookultra.com/download/wounds-of-memory-the-politics-of-war-
in-germany-1st-edition-maja-zehfuss/

Mutinous memories A subjective history of French military

protest in 1919 1st Edition Matt Perry

https://ebookultra.com/download/mutinous-memories-a-subjective-
history-of-french-military-protest-in-1919-1st-edition-matt-perry/
The War in the Air 1914 1994 First Edition Alan Stephens

https://ebookultra.com/download/the-war-in-the-air-1914-1994-first-
edition-alan-stephens/

The Franco Prussian War The German Conquest of France in

1870 1871 First Edition Geoffrey Wawro

https://ebookultra.com/download/the-franco-prussian-war-the-german-
conquest-of-france-in-1870-1871-first-edition-geoffrey-wawro/

From Boer War to World War Tactical Reform of the British

Army 1902 1914 Spencer Jones

https://ebookultra.com/download/from-boer-war-to-world-war-tactical-
reform-of-the-british-army-1902-1914-spencer-jones/

US Tank Battles in France 1944 45 1st Edition Steven J.

Zaloga

https://ebookultra.com/download/us-tank-battles-in-france-1944-45-1st-
edition-steven-j-zaloga/

The Vietnam War and Theologies of Memory Time and Eternity

in the Far Country 1st Edition Jonathan Tran

https://ebookultra.com/download/the-vietnam-war-and-theologies-of-
memory-time-and-eternity-in-the-far-country-1st-edition-jonathan-tran/
Memory of War in France 1914 45 Cesar Fauxbras the
Voice of the Lowly 1st Edition Matt Perry Digital Instant
Download
Author(s): Matt Perry
ISBN(s): 0230594417
Edition: 1
File Details: PDF, 1.89 MB
Year: 2011
Language: english
 Memory of War in France, 1914–45

9780230_594418_01_prexii.indd i 10/25/2010 11:17:15 AM

 Also by Matt Perry:

BREAD AND WORK: The Experience of Unemployment 1918–39

MARXISM AND HISTORY
PRISONERS OF WANT: The Experience and Protest of the Unemployed in France,
1921–45
THE JARROW CRUSADE: Protest and Legend

9780230_594418_01_prexii.indd ii 10/25/2010 11:17:15 AM

 Memory of War in France,
1914–45
César Fauxbras, the Voice of the Lowly

Matt Perry
Reader in Labour History, Newcastle University, UK

9780230_594418_01_prexii.indd iii 10/25/2010 11:17:15 AM

 © Matt Perry 2011
All rights reserved. No reproduction, copy or transmission of this
publication may be made without written permission.
No portion of this publication may be reproduced, copied or transmitted
save with written permission or in accordance with the provisions of the
Copyright, Designs and Patents Act 1988, or under the terms of any licence
permitting limited copying issued by the Copyright Licensing Agency,
Saffron House, 6-10 Kirby Street, London EC1N 8TS.
Any person who does any unauthorized act in relation to this publication
may be liable to criminal prosecution and civil claims for damages.
The author has asserted his right to be identified as the author of this work
in accordance with the Copyright, Designs and Patents Act 1988.
First published 2011 by
PALGRAVE MACMILLAN
Palgrave Macmillan in the UK is an imprint of Macmillan Publishers Limited,
registered in England, company number 785998, of Houndmills, Basingstoke,
Hampshire RG21 6XS.
Palgrave Macmillan in the US is a division of St Martin’s Press LLC,
175 Fifth Avenue, New York, NY 10010.
Palgrave Macmillan is the global academic imprint of the above companies
and has companies and representatives throughout the world.
Palgrave® and Macmillan® are registered trademarks in the United States,
the United Kingdom, Europe and other countries.
ISBN: 978–0–230–59441–8 hardback
This book is printed on paper suitable for recycling and made from fully
managed and sustained forest sources. Logging, pulping and manufacturing
processes are expected to conform to the environmental regulations of the
country of origin.
A catalogue record for this book is available from the British Library.
A catalog record for this book is available from the Library of Congress.
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
20 19 18 17 16 15 14 13 12 11
Printed and bound in Great Britain by
CPI Antony Rowe, Chippenham and Eastbourne

9780230_594418_01_prexii.indd iv 10/25/2010 11:17:16 AM

 To Kelly and Frank

9780230_594418_01_prexii.indd v 10/25/2010 11:17:16 AM

9780230_594418_01_prexii.indd vi 10/25/2010 11:17:16 AM
 Contents

List of Abbreviations viii

Acknowledgements ix

Preface x

Introduction 1

Part I Great War at Sea

1 An Ordinary Sailor 17

2 Black Sea Mutiny: Consciousness and Memory 38

Part II The Crisis of the 1930s

3 Amongst the Unemployed: Meat to be Burnt 61

4 A Candide for the 1930s: The Myths of the Popular Front 81

5 Pacifism on the Precipice of War 100

Part III Defeat and Occupation

6 Survey of Defeat 1940 123

7 Occupation Diary 1941–44 147

Epilogue 170

Appendices 182

Notes 196

Select Bibliography 241

Index 253

vii

9780230_594418_01_prexii.indd vii 10/25/2010 11:17:16 AM

 Abbreviations

AEAR Association des Écrivains et Artistes Révolutionnaires (Association

of Revolutionary Writers and Artists).
CAA Comité d’Action Antibolchévique (Anti-Bolshevik Action
Committee).
CGT Confédération Générale du Travail (General Confederation of
Labour).
HLM Hébergement à loyer modéré (low rent social housing).
LVF Légion des Volontaires Français contre le Bolchévisme (Legion of
French Volunteers against Bolshevism).
PCF Parti Communiste Française (French Communist Party).
POW Prisoner of war.
PPF Parti Populaire Français (French Popular Party).
PSF Parti Social Français (French Social Party).
RNP Rassemblement National Populaire (literally, National Popular
Assembly).
SFIO Section Française de l’Internationale Ouvrière (French Section of
the Worker’s International).

viii

9780230_594418_01_prexii.indd viii 10/25/2010 11:17:16 AM

 Acknowledgements

I am indebted to a host of people who assisted me while I was working

on this book. First mention must go to Fauxbras’s grandson Anthony
Freestone who extended such generous assistance and access to his
grandfather’s personal papers. Friends and colleagues – Claudia Baldoli,
Steve Cannon, Alejandro Quiroga and Xavier Guégan – have read drafts
of the typescript and provided invaluable comments. I am grateful for
the help of archivists at Archives Nationales, Archives Départementales de
Seine-Saint-Denis, Préfecture de Police de Paris, and Archives de la Service
Historique de la Marine. I would also express gratitude for the financial
support of British Academy, the Welcome Trust and School of History at
Newcastle University. Michael Strang and Ruth Ireland have been most
helpful and supportive at Palgrave. The anonymous referee was both
insightful and generous. Finally, special thanks to MLG.

ix

9780230_594418_01_prexii.indd ix 10/25/2010 11:17:16 AM

 Preface

I first encountered César Fauxbras’s work in the French National Library

when working on a previous book about unemployment in interwar
France. Perhaps more than any other French novel about the slump, his
Viande à Brûler raised interesting issues about the experience of jobless-
ness. The degree to which the book corresponded to the author’s own
experiences was unclear. Was he, I wondered, one of the unemployed? I
later found such ambiguity of authorial status elsewhere in Fauxbras’s
work. In a sense, this did not matter, Viande à Brûler came closest to a
classic depression novel in the mould of Love on the Dole or Little Man,
What Now? that I could find in French literature. A little bibliographical
inquiry about Fauxbras revealed three other novels: Jean Le Gouin, Mer
Noire and Antide. Having read these, I had become intrigued by this new
tangent to my research. At this point, my inquiries were thwarted. The
biographical dictionary of French labour, Le Maitron, frustratingly
yielded only a couple of lines, confirming my ignorance of the obscure
César Fauxbras. I did not even know his true identity. I returned to
other matters.
It was the republication of Jean Le Gouin and the resulting chance
connection via its publisher with Fauxbras’s grandson that opened up
Fauxbras’s other writings and access to his personal papers. Fauxbras’s
grandson Anthony Freestone was himself attempting to rescue the
author from the amnesia of posterity, which even extended to his
own family as Freestone’s mother had not read the books and his
grandmother only spoke vaguely of ‘books about boats’. Fauxbras’s
papers included his survey of defeat, his wartime diary and his
extended essay about the French navy and Vichy. By now, serendip-
ity – the muse of microhistory – had assembled such a variety of mate-
rial that it seemed difficult to ignore. So it was that this book began
to take shape. Not only did Fauxbras deal with unemployment but
also the sailors of the Great War and the naval mutinies thereafter,
the Popular Front, the defeat of France and the German occupation of
Paris. For someone interested in the social history of France, it was a
cache of great historical riches. To give a flavour of Fauxbras’s work –
particularly his unpublished materials – I have translated extracts as
appendices.

9780230_594418_01_prexii.indd x 10/25/2010 11:17:16 AM

 Preface xi

For those who wish to consult Fauxbras’s work, intrigued like me by

this enigmatic figure, his maritime novels Jean Le Gouin and Mer Noire
are available in the British Library. All his novels are in the Bibliothèque
Nationale de France and Éditions Allia are in the process of publishing his
survey of prisoners of war Sondage 1940. Perhaps, publication of
Fauxbras’s war diary will follow.

9780230_594418_01_prexii.indd xi 10/25/2010 11:17:16 AM

9780230_594418_01_prexii.indd xii 10/25/2010 11:17:16 AM
 Introduction

Fauxbras as a historical witness

Neither conventional biography nor literary study, this book summons

the author César Fauxbras as a historical witness. In so doing it treats his
writings primarily as historical documents, rather than as the objects of
literary analysis. The goal is to use these texts to illuminate Fauxbras’s
age. Both as an author and as a political activist, Fauxbras is relatively
unknown. The person behind this literary pseudonym was Kléber
Gaston Gabriel Alcide Sterckeman (1899–1968).1 What is initially excit-
ing about Fauxbras is the extraordinary variety of his writings about
contemporary events which are so richly inscribed with insight and
experience. These writings might be grouped into three chronological
phases. What first prompted him to write was his time as a sailor in the
French navy during the Great War, only finally being discharged in
1921. Based on his knowledge and experience of the sea, he wrote two
novels: Jean Le Gouin (1932) about the French Mediterranean fleet dur-
ing the u-boat campaign, and Mer Noire (1935) about the naval mutiny
in the Black Sea in April 1919.2 A second phase opened after his mari-
time fiction when Fauxbras authored two novels that attempted to cap-
ture the spirit of the 1930s: one about unemployment and the second
about the political crisis of the late Third Republic. In both Viande à
Brûler (1935) and Antide (1938), despite their departure from the nauti-
cal theme, the experience of war continued to frame the narrative.3 The
outbreak of the Second World War and the interruption that it consti-
tuted to Fauxbras’s literary career marked a third phase in his work.
In June–July 1940, Fauxbras reacted to the peculiar climate of France’s
defeat by conducting interviews with French soldiers in German pris-
oner of war camps. On his return to Paris, he recorded his experiences

9780230_594418_02_int.indd 1 10/25/2010 11:18:01 AM

 2 Memory of War in France, 1914–45

of occupation in an unpublished diary. In sum, then, Fauxbras performs

a remarkably varied role as a witness during these years. The chapter
structure of this book considers each of these works in turn.
What follows – given the lack of knowledge about Fauxbras’s life –
is an unavoidably sketchy outline. We know that he was born on 30
January 1899 in the fishing community of Rosendaël, near Dunkirk,
the Flemish port with its proletarian mix of dockers, sailors, steelwork-
ers and shipyard hands.4 His father, Clovis Ernest Sterckeman, was a
shipping insurance agent who was able to maintain his family in rela-
tive comfort. A Fauxbras short story described how as a youth he played
Dunkirk’s derelict boats and that the sea had a magnetic appeal with
which algebra could not compare.5 Abandoning school despite good
results, Fauxbras’s own association with the sea began in April 1914 as
an apprentice marine aboard the Amorique located at the naval military
academy École des Mousses in Brest. Shortly afterwards, on 18 February
1915, with the Great War in its seventh month, he enlisted at Brest
town hall for a term of ten years with the French navy, as an apprentice
sailor. In October 1915, at the tender age of 16, he became sailor third
class (aide gabier, assistant topman) and joined the battleship Danton, on
which he served until 11 May 1916.6 It was these months that formed
the basis of his nautical novels. Fauxbras was not in fact at sea during
the period of Jean Le Gouin. Whilst, according to his service record, he
was aboard the Danton between October 1915 and May 1916, Jean Le
Gouin purported to be about the period February to December 1917
when Sterckeman was stationed at Bizerte on the North African coast
at the Centre Aérien de Bizerte (27 October 1916–1 July 1917) and then
the Aérostation Maritime de Bizerte.7 Bizerte, it should be noted, became
the principal location for a second wave of mutinies on the battleships
Voltaire (19–22 June 1919) and the Condorcet (11–12 June). He gained
his airship pilot’s licence in January 1918, so would have patrolled the
shipping lane between Algiers and Marseilles that he described in Jean
Le Gouin. After these assignments, he returned to the sea aboard the
Surveillante between 22 September 1919 and 4 January 1921.
After his spell in the French navy, he found himself once again in Malo-
les-Bains and entered the merchant navy, gaining his captain’s certificate
on 25 April 1922 at Le Havre.8 But in the early 1920s, he abandoned his
maritime career and moved to Paris. There, he married Marcelle Renée
Franck whose parents lived in Boulevard Beaumarchais in the fourth
arrondissement. Between 1 December 1925 and 5 January 1931, he acted
as a chief accountant for a car garage and showroom, passing his account-
ancy diploma in 1929.9 From the fourth arrondissement, he moved to the

9780230_594418_02_int.indd 2 10/25/2010 11:18:01 AM

 Introduction 3

17th in 1930, finally settling in Vincennes in 1934.10 In the summer of

1931, Fauxbras moved to the Villa Keror, La Ciotat in the south of France
with the idea of establishing a bookshop, presumably because this could
be combined with writing. The bookshop never materialized, instead
Fauxbras bought a boat and went through the money that his father had
donated until nothing remained and his return to Paris was unavoidable.
After that, between 1 June 1932 and 31 January 1933, Fauxbras found
more work as a jobbing accountant with a marble supplier.11 During the
interwar period, he appears to have worked irregularly, lived modestly,
and, though he was periodically broke, this allowed him to pursue his
literary ambitions. When this approach failed, he on occasion relied on
help from his or his wife’s family.
Having failed in 1925 to secure publication for Les Patouillards with
Flammarion, Fauxbras tried several publishers for Jean Le Gouin in
1930.12 On 5 March 1931, Fauxbras met with Max Fischer, the liter-
ary director of Flammarion. Four months later, the prospective author
signed a contract for Jean Le Gouin that gave Flammarion first refusal on
his future novels.13 This was the beginning of his literary and journal-
istic career which lasted until the outbreak of war. After 1940, despite
producing interesting material that he offered to various publishing
houses, his efforts to rekindle his career were frustrated. The world
had changed. The pacifist left had at the time of the outbreak of war
become an isolated, despairing, persecuted minority and after the lib-
eration was tainted with collaboration, given that many of its ranks had
accepted cooperation with the Third Reich as the most likely means
of bringing peace to Europe. His contacts dried up, his organizational
networks atrophied and the literary space in which he published no
longer existed.
The work of Fauxbras has not been accorded the interest that it merits.
This is surprising given that it cuts across world-altering events that have
drawn such unflagging attention from scholars and the general public.
As well as its historical significance, César Fauxbras’s oeuvre warrants
serious consideration on the grounds of its intrinsic literary worth and
competence. The pinnacle of his literary career was Viande à Brûler, his
novel about the unemployed written in the depths of France’s depression.
Widely reviewed, Viande was a critical success.14 It was nominated for the
prestigious Prix Goncourt and the Société des Gens de Lettres and the agent
for film director Jean Epstein approached the author for the film rights. It
established Fauxbras’s reputation. Consequently, he was flattered in liter-
ary circles with epithet ‘the French Gorky’. The retrieval of Fauxbras from
his current obscurity is thus worthwhile from a literary and historical

9780230_594418_02_int.indd 3 10/25/2010 11:18:02 AM

 4 Memory of War in France, 1914–45

perspective. This is a process that has already begun with the republica-
tion of his first novel Jean Le Gouin in 2004. Moreover, his survey of pris-
oners of war is about to be published in the original French with Allia.
Given the almost ethnographic character of his writing, Fauxbras lends
himself to examination as a historical witness. Indeed, within his fam-
ily, he was known as ‘mouche’ (the fly) because of his love of eavesdrop-
ping the conversations of others. In his work, Fauxbras proposed that
he could offer the perspective of the intimate spectator or provide the
insider’s knowledge of events.15 He acts as participant and observer of
the Great War and how that conflict shaped the two subsequent dec-
ades. To consult witnesses in this way is to navigate treacherous meth-
odological waters. Of late, some historians have objected to the role of
the witness in the framing of historical interpretation. Where 1914–18
is concerned, the debate about the role of the witness revolves around
the work of Jean Norton Cru. In Témoins (Witnesses), the veteran and
academic surveyed the combat literature of over 300 books. For him, it
was imperative that those who wrote about the war had witnessed it.16
Cru highlighted the truth imperative that urged combatants on to write.
They sought to dispel the myths and propaganda of war (known as bour-
rage de crâne, literally the stuffing of the skull) that obscured, mystified
and diminished their combat experience. The republication of Témoins
in 1993 provoked a historical controversy. Stéphane Audouin-Rouzeau
and Annette Becker spoke of the ‘dictatorship of the witness’ and argued
that understandings of the Great War have been at the mercy of such
witnesses, ignoring their silences and internalizing their assumptions.
In particular, post-war pacifist veterans censored their complicity in and
patriotic consent for violence.17 In response, Frédéric Rousseau defended
Cru’s work and historical reconstruction of the Great War that deployed
witnesses to frame interpretation.18 It would be dangerous to become
enmeshed in these large and complex fields of scholarship here. Suffice
it to say that whilst it is true that Fauxbras was, as Leonard V. Smith
put it, an ‘embattled self’ who struggled to deal with the empirical and
semantic aspects of his memories of war, this does not entirely severe his
referential connection to the war experiences that he was able to access –
however problematically – via personal memory.19

A micro-historical itinerary

Even if a standard biography were desirable, the gaps in the evidence of

Fauxbras’s life are too great. Instead, my aspiration is to use his writings
and experiences to reconstruct a view of the world: to let him provide

9780230_594418_02_int.indd 4 10/25/2010 11:18:02 AM

 Introduction 5

the basis for a microhistory of these years. This is not an exercise in mere
antiquarianism. To examine Fauxbras is to scrutinize a microcosm of a
generation’s experiences, activities, emotions and thoughts. He is simul-
taneously normal and anomalous. To deal with these years at the gen-
eral level would offer little to the existing historiography. In contrast,
Fauxbras’s micro-perspective is distinctive, selective and suggestive and
therefore has the potential to contribute a new perspective. His life allows
us to shorten the focal length of investigation and the small scale permits
the examination of bigger questions in distinctive or unconventional
ways. To this end, the book will delve beyond Fauxbras’s work into the
historical records to elucidate the issues that he raised and bring clar-
ity to his historical situation. Fauxbras’s engagement with great contem-
porary issues and events thus entails an interplay of scales between the
miniscule and the grandioise. Consequently, in a sense, the heterodox
Fauxbras resembles an early twentieth-century equivalent of Menocchio,
the heretical Friulian miller in Carlo Ginzburg’s The Cheese and the Worms,
whose cosmology could be reconstructed from the records of the inqui-
sition.20 Fauxbras’s heterodoxy eclectically drew on pre-war heresies of
anti-militarism, anti-clericalism, syndicalism, and socialism already well
established in French political culture and a left literary culture of Lucien
Descaves, Henri Barbusse, Paul Vigné d’Octon and Roland Dorgelès. This
terrain nourished his experiences of war.
The reader might be tempted to treat this book as a series of essays
related to vital elements in French social history: the Great War at sea,
the naval mutinies of 1919 and anti-militarism, unemployment and
France’s Second World War. With such a diverse body of writing and
experience as Fauxbras’s, it might be easy to lose sight of continuities
and connections in a mire of episodic incoherence. From a certain view-
point, each aspect of Fauxbras’s writings warrants sufficient interest to
be studied in its own right. However this would miss the continuum
that Fauxbras’s subjectivity provides. Particular concerns were integral
to Fauxbras’s outlook and these persisted throughout his literary career.
They connect all his writings. The most significant is his memory of
the Great War and the meanings that he drew from it. With wartime
propaganda as his reference point, he aimed to counter the ideology of
those in authority. In so doing, he spoke the vernacular and sought to
reflect the interests of the lowly: the Jean Le Gouin (Jack Tar), the poilu
(footslogger), the unemployed, the lampiste (literally the lamplighter or
scorned unskilled worker), the prisoner of war or the populo (people) of
occupied Paris. He championed throughout the perspective of the ranks
and the lower depths.

9780230_594418_02_int.indd 5 10/25/2010 11:18:02 AM

 6 Memory of War in France, 1914–45

It is possible to draw two senses of continuity across an analysis of

Fauxbras’s writings. First, there is the persistence of self or Fauxbras’s per-
sonality. Second, time arrowed through events that were, for Fauxbras,
sequential and were therefore connected, or at least perceived to be. This
doubly unbroken trajectory suggests the analytical possibility of deploy-
ing the itinerary approach that has become popular in French intellec-
tual history. With this approach, historians have tried to go beyond the
demarcations of political philosophy to follow the real intellectual jour-
neys of individuals. The focus in this regard has been biographical in a
limited intellectual sense. Research has often focused on unusual or trans-
gressive trajectories: such as those who, like Doriot or Hervé, broke with
socialism or communism to move to the far right.21 Some, such as Zeev
Sternhell, have sought to ascribe an ideological causality to such intellec-
tual genealogies, whilst others, like Philippe Burrin, are less prescriptive.
More ambitious projects have deployed a collective biography approach
to understand the intellectual dynamics of such groups as interwar paci-
fists or revisionist Marxists in their respective journeys to wartime col-
laborationism and fascism. The assumptions of the totalitarian school,
which were in the ascendant in French historiography after the arrival
of the ex-leftist New Philosophers in the mid-1970s and the conversion
of François Furet, frame some of the key works concerned with collec-
tive itineraries. These distinctly political and idealist approaches to intel-
lectual history might be contrasted with a more sociological stance. For
instance, Christophe Charle explored the social position of intellectu-
als and the determinants of their perspectives during the Dreyfus affair,
finding especially significant their relationship to political authority and
economic power.22 Gisèle Sapiro applied such a methodology to the ‘war
of the writers’ of intellectual collaborators and resistors between 1940
and 1953.23 In the case of Fauxbras, the scope is more limited and less
ambitious, being concerned with an individual who belonged to wider
networks of intellectuals who subscribed to different itineraries. His jour-
ney perhaps casts light upon this approach and adds a sense of intimate
detail to this process. The ambition here then is that Fauxbras’s various
entanglements with events and ideas will hopefully bring illuminating
glimpses into French history in the period of the two world wars.

Memory and consciousness: a critique of

cultural memory

Confronted with the unique combination of forms of evidence (novels,

newspaper columns, satire, diary, survey) and discrete historiographies

9780230_594418_02_int.indd 6 10/25/2010 11:18:02 AM

 Introduction 7

(the Great War, unemployment, Popular Front and the Second World
War) a further challenge has been to outline a conceptual and meth-
odological framework that can connect these elements. The prevailing
master categories of these respective historiographies (war culture, sites
of memory, public opinion) are unable to straddle the episodic vari-
ety of Fauxbras’s journey. This conceptual deficit licences a distinctive
approach. The intention is that the concept of consciousness – which
emerges from a critique of cultural understandings of memory – would
underpin the entire study.
Witnesses, of course, do not provide us with direct access to historical
experience. Instead, they relay their past to us in mediated form as they
rely upon memory to recall their experiences. Over the past twenty or
so years, the analysis of memory has opened up rich historiographi-
cal vistas not least in modern French history and has become a staple
ingredient in the cultural paradigm of history. With historians such
as Pierre Nora, Maurice Agulhon and Philippe Ariès, French scholar-
ship has pioneered the historiographical ‘memory boom’. The principal
approach to memory is that of the examination of the sites of memory.
This is a phrase that Pierre Nora coined in the multi-volume project
Lieux de Mémoires (1984–92) which sought to understand the realm of
signs through which France had a relationship with its past, and thereby
constructed a sense of Frenchness.24 It drew together essays on the ‘sites
of memory’ or ‘points of crystallization’ of French tradition such as
Marianne, Verdun or the Marseillaise. The greatest influence on Nora
was the sociologist Maurice Halbwachs (1877–1945), who premised his
work upon a radical rejection of memory as the attribute of atomized
individuals and their personal experiences. Halbwachs drew on Emile
Durkheim’s sociology of collective representations. Thus, memory was
collective and shaped in social frameworks such as families, nations,
religions or classes.
This sites of memory approach has produced some of historiography’s
most compelling recent works. Several historians have probed the inter-
play between interwar France and collective memories of the Great War.
Jay Winter has explored this cultural realm of European landscape,
architecture, commemorative practices, film and novels and their rela-
tionship to the memory of the Great War. His Sites of Memory, Sites of
Mourning (1995) posited that such commemoration was a largely apoliti-
cal outpouring of grief amongst a generation in mourning.25 As part of
his pioneering and broad-ranging work on the post-war veterans’ move-
ments, Antoine Prost argued that civic and funerary practices rein-
forced the republican values of the veterans.26 Following on from Prost,

9780230_594418_02_int.indd 7 10/25/2010 11:18:03 AM

Other documents randomly have
different content
—Haast u dan, want ik brand van verlangen om te weten, wat er gebeurd is
sedert onze scheiding aan het veer del Rubio.

—De Vliegende-Arend is een goed payatzin—looper,—antwoordde het

opperhoofd, maar hij heeft slechts de beenen van een mensch.

—Dat is waar; waarom kwaamt gij niet liever te paard?

—Wij hebben onze paarden in het kamp aan de groote rivier gelaten; een
spoor laat zich beter volgen te voet.

—Dat is ligt te verhelpen. Met u hoevelen zijt gij?

—Met ons vieren.

—Hoe! vier? Er zijn er toch meer geweest, dunkt mij.

—Ja, maar de bleeke jager zal u wel vertellen, waarom twee onzer
kameraden ons verlaten hebben.

—Goed, dan ga ik met u mede.

Don Leo gaf onmiddelijk bevel om vier paarden gereed te maken, droeg aan
Vrij-Kogel de taak op om gedurende zijne afwezigheid voor het kamp te
waken, zette zich toen in den zadel, welk voorbeeld terstond door den
Sachem gevolgd werd, en beiden reden weg, de twee andere paarden bij
den teugel aan, de hand met zich voerende.

De beide ruiters hadden naauwelijks twintig minuten noodig om den weg af

te leggen, waarmede de Vliegende-Arend een vol uur had doorgebragt, uit
hoofde der voorzorgen die hij had moeten nemen, om het onzekere spoor
niet uit het oog te verliezen, dat hem even goed naar een troep vijanden als
naar een troep vrienden had kunnen voeren.

Zij vonden don Mariano en Loer-Vogel met gevelde buksen, en in volle

waakzaamheid op den uitkijk. Door het lang wegblijven van den
Vliegenden-Arend, waren zij een poos geleden in slaap geraakt; maar het
getrappel der paarden had hen weder doen ontwaken, en niet wetende wat
het wezen kon, hielden zij zich gereed op zelfverdediging.

Bij hun ontwaken wachtte hen echter eene onaangename verrassing; in

plaats van drie waren zij slechts met hun tweeën.

Domingo was verdwenen.

Zoodra zij nu don Miguel en den Indiaan hadden herkend, riep Loer-Vogel
met drift:

—Stijgt af, stijgt af! caballeros, wij moeten allen op de jagt!

—Hoedat! op de jagt, en op dit uur? vroeg don Miguel; zijt gij gek, oude
jager?

—Ik ben alles behalve gek, antwoordde de Canadees schielijk; maar ik zeg
u nogmaals, stijg af en op de jagt! wij zijn verraden.

—Hoedat verraden! riep don Miguel, verwonderd opkijkende, en door wie,

in ’s hemels naam?

—Door Domingo! de schelm is gevlugt terwijl wij even sliepen. Ja, ik heb
dat koperen gezigt niet zonder reden zoo vaak gewantrouwd.

—Domingo gevlugt? hij een verrader? Gij bedriegt u.

—Ik bedrieg mij niet. Wij moeten hem nazetten, zeg ik u; in naam van haar
die gij gezworen hebt te redden, bezweer ik het u.

Meer was er niet noodig om den jongman uitzinnig te maken, [222]hij

sprong oogenblikkelijk van zijn paard, en greep zijn geweer.

—Wat moet er gedaan worden? vroeg hij.

—Laten wij het terrein tusschen ons vieren verdeelen, antwoordde de jager
schielijk; gaan wij ieder een anderen kant uit, en moge God onze
nasporingen bekroonen, wij hebben reeds te veel kostbaren tijd verloren.
Zonder verder een woord te wisselen, trokken de vier mannen langs vier
verschillende wegen het bosch in.

Maar de duisternis was te sterk; onder het geboomte dat op den vollen dag
naauwelijks de zonnestralen doorliet, kon men in zulk een donkeren nacht,
daar de maan nog niet op was, geen twee passen ver om zich heen zien; zoo
dus de Gambucino, in plaats van te vlugten, zich misschien zekerheidshalve
hier of daar in den omtrek verscholen had, zouden de jagers hem
waarschijnlijk onopgemerkt voorbijgaan. Hunne nasporingen werden lang
genoeg voortgezet, daar de jagers begrepen van hoeveel belang het voor
hen was om den vlugteling terug te vinden. In weerwil echter van hunne
behendigheid, bleven al hunne pogingen vergeefs en zagen zij niets. Loer-
Vogel, don Mariano en don Miguel waren reeds sinds eenige minuten terug
en zaten weder bij hun haardvuur, tamelijk ontmoedigd elkander den
ongunstigen uitslag van hun onderzoek mede te deelen, toen er op eens een
schitterend licht in het bosch gezien en een geweerschot gehoord werd,
bijna onmiddelijk, door een tweede gevolgd.

—Daar moeten wij op af, Loer-Vogel! De Vliegende-Arend heeft zeker den

schelm in den val gekregen; nooit heeft een speurhond beter zijn wild
nagezeten dan hij.

De drie mannen vlogen op en liepen andermaal het bosch in, in de rigting

waar zij de schoten hadden hooren vallen. Terwijl zij er digter bij kwamen,
voorzagen zij een hardnekkigen kamp; de bekende oorlogskreet der
Comanchen, door den Vliegenden-Arend met donderende stem aangeheven,
liet deswegens geen twijfel meer over. Eindelijk bereikten zij het tooneel
van den strijd.

De Vliegende-Arend, met den voet op de borst van een man, die voor hem
op den grond als een slang lag te kronkelen, om zich aan den
benaauwenden druk te ontwringen, stond met den rug tegen een eikenstam
geleund en verdedigde zich met zijn strijdbijl, als een woedende leeuw,
tegen vijf of zes Indianen die hem tegelijk aanvielen.
De drie blanken grepen terstond hunne geweren bij de trompen en sloegen
er met de kolven als beukhamers op in, onder gevaarlijk geschreeuw zich
mengende in den hagchelijken kamp.

Het onmiddelijk gevolg dezer afleiding was beslissend. De roodhuiden

zetten het terstond op een loopen en verstrooiden zich in alle rigtingen als
een drom zwarte spoken.

—Zet hen na! zet hen na! brulde don Miguel voortijlende.

—Houd op! schreeuwde Loer-Vogel, hem bij den arm terughoudende; wie
zou een wolk naloopen die de wind wegdrijft? Laat die ellendelingen vrij
ontsnappen, wij zullen ze later wel vinden, daar sta ik u borg voor. [223]

De jongman begreep nu dat op dit oogenblik eene vervolging in de

duisternis, aan de Roodhuiden, die waarschijnlijk sterker in getal, en daarbij
beter dan hij met de plaatselijke gesteldheid bekend waren, een ongelijk
voordeel zou geven; hij bleef dus staan, met een zucht van teleurstelling.

De Sachem werd thans met zijne schoone verdediging geluk gewenscht. Hij
ontving dit kompliment met zijne gewone nederigheid en kalmte.

—Ooah! antwoordde hij, die Apachen zijn lafhartige oude vrouwen; één
krijgsman der Comanchen is genoeg om er zesmaal tien van te dooden, en
nog twintig bovendien.

Intusschen was het geluk den dapperen Indiaan zoo wonderbaar gunstig
geweest, dat hij er slechts met een paar onbeduidende schrammen was
afgekomen, die hij ondanks al den aandrang zijner vrienden, niet anders
wilde verplegen dan ze met een weinig koud water af te wasschen.

—Maar, riep Loer-Vogel op eens, terwijl hij bukte en naar den grond wees,
wat hebben we daar? Ha ha! onze vlugteling, als ik het wel heb.

Werkelijk was het Domingo. De arme duivel lag met een gebroken dij; en
daar hij wel begreep welk lot hij na het gepleegde verraad te wachten had—
huilde hij van pijn, zonder verder een woord te willen antwoorden.
—Het zou een weldaad voor hem zijn, zei don Mariano, als wij dien
ellendeling een kogel door den kop jaagden, om hem op eens uit zijn lijden
te helpen.

—Niet al te voortvarend, opperde de onverbiddelijke jager, alles op zijn

tijd; laat de Vliegende-Arend ons eerst uitleggen hoe hij aan hem gekomen
is.

—Ja, dat is van het hoogste belang, stemde don Miguel hem toe.

—De Wacondah zelf heeft dien man in mijne handen geleverd, antwoordde
het opperhoofd met nadruk. Ik had het bosch zoo zorgvuldig doorzocht als
de duisternis mij toeliet; vermoeid door bijna twee uren van vergeefsche
nasporingen, wilde ik reeds naar u terugkeeren, toen ik juist op een
oogenblik dat ik er het minste op verdacht was, door meer dan tien Apachen
werd aangevallen. Deze man hier was aan het hoofd der bende; hij schoot
zijn eruhpa—geweer—op mij af, doch hij raakte mij gelukkig niet; ik
beantwoordde hem op dezelfde wijze, en het gelukte mij beter, want hij
viel; ik zette hem onmiddelijk den voet op de borst, uit vrees dat hij mij nog
ontsnappen zou, en verdedigde mij zoo goed ik kon tegen mijne vijanden,
om u gelegenheid te geven mij te hulp te komen. Zoo is het gebeurd. Ik heb
gezegd.

—Bij den hemel! dat moet gezegd worden, riep de jager vol geestdrift uit,
gij zijt een dapper krijgsman! wat gij gedaan hebt is schoon! Die
ellendeling heeft zich zeker, nadat hij ons verlaten had, met een troep van
die wilde roofvogels vereenigd en kwam zonder twijfel terug met oogmerk
om ons te overvallen terwijl wij sliepen.

—Het zij zoo ’t wil, zeide don Mariano, hij is nu weder terug gevonden, en
alles is goed afgeloopen. [224]

De gewonde deed eene hopelooze poging om zich op te rigten, en, zooveel

mogelijk op zijne regterhand geleund, riep hij met een akeligen grijns:

—Ja, ja, ik weet dat ik sterven zal; maar ik zal niet ongewroken blijven.
—Wat zegt gij daar, ellendige? riep don Mariano.

—Ik zeg dat uw broeder alles weet, oude heer, en dat hij uwe plannen zal
weten te verijdelen.

—Monster! wat heb ik u gedaan, dat gij mij aldus behandelt.

—Gij hebt mij niets gedaan, antwoordde Domingo met een duivelschen
lach; maar die kerel daar! volgde hij, naar don Miguel wijzende, hem haat
ik sedert lang.

—Welaan, sterf dan, booswicht! riep de jongman woedend, terwijl hij hem
de kille tromp van zijn buks op het voorhoofd zette.

De Vliegende-Arend keerde het wapen af.

—Die man behoort mij, broeder, zeide hij.

Don Miguel trok langzaam zijne buks terug en zich thans tot den Sachem
wendende, zeide hij:

—Dat stem ik u toe, maar op voorwaarde dat hij sterven zal.

Een sombere, onheilspellende glimlach deed de dunne lippen van den

Indiaan een oogenblik trillen.

—Ja, was zijn antwoord, maar hij sterve den dood van een Apache.

Daarop, zonder verder een woord te spreken, ontspande hij den boog die
naast zijn pantervellen pijlkoker over zijn schouder hing, sloeg het koord
om den schedel van den Gambucino, stak er een pijl door en draaide het
stevig digt: hem toen de knie tusschen de schouders zettende, greep hij zijn
hoofdhaar met de regterhand, trok het hem met huid en al af, en skalpeerde
hem dus op de meest folterende wijze die men zich verbeelden kan, daar
hij, in plaats van eerst met zijn mes eene insnijding te maken, de huid
letterlijk met het koord afschilde. De bandiet, met zijn bloedigen schedel,
en misvormde gelaatstrekken, vouwde de handen stuipachtig zamen en
brulde met eene onbeschrijfelijke stem:

—Dood mij! O, uit medelijden, dood mij!

De Comanch boog zich met een woest gezicht over den bandiet.

—Men doodt geen schurken, mompelde hij; en hem bij de keel grijpende,
stak hij hem zijn jagtmes tusschen de tanden, brak hem den mond open en
rukte er de tong uit, die hij met afschuw weg wierp..

—Sterf als een hond, zeide hij ten slotte; uw leugensprekende tong zal
niemand meer verraden.

Domingo stiet zulk een vreeselijken folterkreet uit, dat al de omstanders er

van sidderden, en tuimelde toen bewusteloos op den grond1. [225]

De Vliegende-Arend schopte den zieltogenden bandiet verachtelijk met den

voet en wendde zich naar zijne kameraden:

—Laten wij vertrekken, zeide hij.

De anderen volgden hem stilzwijgend, geheel ter neergeslagen en overstelpt

van afgrijzen, door het barbaarsch tooneel, waarvan zij getuigen waren
geweest en waarbij zij den Indiaan in al zijne woestheid gezien hadden.

Een uur later kwamen zij bij Vrij-Kogel in het kamp terug.

Met het opgaan der zon trad de Vliegende-Arend naar Loer-Vogel en drukte
hem zacht met de hand op den schouder.

—Wat wilt gij? vroeg de jager ontwakende.

—De Sachem gaat de Wilde-Roos te gemoet, antwoordde de Indiaan kortaf.

En hij ging terstond heen.

—Er is toch iets zonderlings in die ruwe natuurmenschen, mompelde de
jager, terwijl hij hem naoogde.

1 Het tooneel dezer strafoefening is letterlijk historisch, de schrijver heeft het door een
Apache op een Noord-Amerikaan zien toepassen. ↑
[Inhoud]
XXXI.
 De Tlacateotzin1.
Twee uren na zonsopgang, kwam de Vliegende-Arend in het kamp terug,
vergezeld van de Wilde-Roos.

Er werd onmiddelijk raad belegd, om het nieuws te vernemen.

De jonge Indiaansche had niet veel te vertellen. Alles kwam op het

volgende neder:

De twee Mexicaansche dames bevonden zich nog in de stad. Addick was

afwezig, maar werd met ieder oogenblik terug verwacht.

Dit nieuws, hoe kort het ook wezen mogt, was echter gunstig; want
ofschoon de bijzonderheden ontbraken, wisten de jagers nu toch dat hunne
vijanden nog geen tijd hadden gehad om tot een besluit te komen. Het
kwam er dus op aan om hen voor te zijn, en de jonge meisjes op te ligten,
eer de Indianen in staat waren, er zich tegen te verzetten.

Maar, om de jonge meisjes op te ligten en weg te voeren, zou men de stad

moeten binnendringen, daar lag het grootste bezwaar!

Een bezwaar, dat voorshands onoverkomelijk scheen.

In deze moeijelijke omstandigheid wendde zich aller oog naar den

Vliegenden-Arend. Het opperhoofd glimlachte.

Aan de angstige uitdrukking die op aller gelaat te lezen was, kon de Indiaan
ligtelijk gissen wat men van hem verwachtte.

Het uur is gekomen, zeide hij; mijn blanke broeders eischen van [226]mij de
grootste opoffering die men van een Sachem zou kunnen vorderen,
namelijk dat hij hun de poorten zal openen van een der laatste bolwerken
der Indiaansche Zonnedienst, het voornaamste heiligdom waar de wet van
Ilhuicamitl2 den grootsten, den magtigsten, en den ongelukkigsten van al de
vorsten, die immer het land van Hanahuca3 beheerschten, nog
ongeschonden bewaard wordt. Evenwel, om mijne bleeke broeders te
bewijzen, hoe eerlijk en trouw het roode bloed in mijne aderen vloeit, en
hoe zuiver en onbewolkt mijn hart is, zal ik voor hen doen wat ik hun
beloofd heb.

Op deze verzekering van den Vliegenden-Arend, wiens plegtig gegeven

woord niet kon worden in twijfel getrokken, helderde aller aangezigt op.

Het opperhoofd vervolgde:

—De Vliegende-Arend heeft geen dubbele tong: wat hij zegt doet hij; hij
zal den grooten jager der blanken in Quiepa-Tani binnenleiden, onder eene
voorwaarde echter, namelijk: mijne broeders moeten vergeten dat zij
krijgslieden en dapperen zijn; de list alleen kan hen doen triomferen. Heeft
de groote jager der bleekgezigten de woorden van het opperhoofd
begrepen? Is hij bereid zich op diens beleid en ondervinding te verlaten?

—Ik zal alleen handelen op uwe aanwijzing, hoofdman, antwoordde Loer-

Vogel, die wel begreep dat de Comanch hem bedoeld had; ik beloof u dat ik
mij geheel door u zal laten leiden.

—Ooah! hervatte de Indiaan glimlagchend, dan is alles in orde; over twee

uren is mijn broeder in Quiepa-Tani.

—God geve dat het zoo zijn mag, en dat mijn kind gered worde! mompelde
don Mariano.

—Ik ben sinds lang gewoon om de Indianen met list te bestrijden,

antwoordde de jager; tot hiertoe heb ik mij, Gode zij dank, altoos wel
genoeg in mijne ontmoetingen met hen weten te redden; ook ditmaal hoop
ik goed te zullen slagen.

—Wij zullen ons gereed houden, om u te hulp te komen zoo het noodig
mogt zijn, zeide don Miguel.
—Draag vooral zorg dat uw spoor verborgen blijve; gij weet dat de verrader
Domingo uwe vijanden reeds heeft wakker gemaakt.

—Laat dat gerust aan mij over, Loer-Vogel, zeide Vrij-Kogel; ik weet wat
het zegt met de Indianen schuilevinkje te spelen; het is niet voor de eerste
maal dat mij zoo iets overkomt, en ik herinner mij wel dat ik in het jaar
1845, toen ik nog.…

—Dat weet ik, dat weet ik, viel de Canadees hem in de rede, gij zijt de man
niet om u te laten overrompelen, vriend, en dat is voor mij genoeg;
alleenlijk wees op uwe hoede en zorg dat gij op het eerste signaal gereed
zijt. [227]

—En welk signaal zal dat zijn? vroeg de jager; want wij moeten goed
afspreken, om ieder noodlottig misverstand voor te komen, dat in de
tegenwoordige omstandigheden ernstige en treurige gevolgen zou kunnen
na zich slepen.

—Gij hebt gelijk; zoodra gij dus het geschreeuw van den watersperwer
driemaal, met gelijkmatige tusschenpoozen zult hooren herhalen, moet gij
terstond krachtdadig te hulp schieten.

—Begrepen, antwoordde Vrij-Kogel, gij kunt op ons rekenen.

—Ik ben gereed, zei Loer-Vogel tegen het opperhoofd; wat heb ik nu te
doen?

—Vooreerst moet gij u kleeden, antwoordde de Vliegende-Arend.

—Hoe dat! mij kleeden? riep de jager met een blik van verwondering op
zijn eigen persoon.

—Ooah! denkt mijn broeder dan dat hij Quiepa-Tani kan binnentreden in
het gewaad van een blanke?

—Gij hebt gelijk; vermomd als een Indiaan is volstrekt noodig; wacht maar
even.
De gedaanteverwisseling kostte niet veel tijd.

De Wilde-Roos had zich intusschen uit zedigheid in een floripondio-boschje

teruggetrokken, om den jager niet te storen in het maken van zijn nieuw
toilet.

Binnen weinige minuten had Loer-Vogel met een scheermes zich knevels en
baard afgeschoren. Inmiddels was de Indiaan zekere kruiden gaan
verzamelen, die overvloedig in het bosch groeiden. Na er het sap uitgeperst
te hebben, hielp de Vliegende-Arend den Canadees, die zich geheel had
ontkleed, zijn ligchaam en vooral zijn aangezigt te verwen; vervolgens
schilderde hij hem zoo goed mogelijk een ayotl of gewijden schildpad op de
borst, verzeld van eenige symbolische figuren, die niets oorlogszuchtigs
hadden, en welke hij tevens op zijn aangezigt herhaalde. Toen kleurde hij de
haren van den jager, die nog bijna geheel zwart waren, met een wit poeder,
om hem een hoog bejaard voorkomen te geven, daar men weet dat de
Roodhuiden niet vroeg grijs worden; hij bond die in een bos achter op het
hoofd zamen, op de manier der Yumas, de meest rondzwervende
Roodhuiden die men kent, en om hem des te meer het uitzigt van een
vreedzaam man te geven, stak hij er aan den linker kant een papagallo-veêr
in, in plaats van midden op de kuif, zoo als de krijgslieden gewoonlijk
doen.

Deze toebereidselen eindelijk afgeloopen zijnde, vroeg de Vliegende-Arend

aan de Europeanen, die met gespannen nieuwsgierigheid de verschillende
trappen der gedaanteverwisseling hadden nagegaan, hoe zij vonden dat hun
kameraad er thans uitzag.

—Op mijn woord, riep Vrij-Kogel naïef, als ik deze herschepping niet met
eigen oogen had bijgewoond, zou ik hem niet meer herkennen; en om u de
waarheid te zeggen, herinner ik mij een dergelijk zeer zonderling geval, dat
mij gebeurde in het jaar 1836. Verbeeld u.…

—En wat zegt gij er van? hervatte de Indiaan, terwijl hij den Canadees
onbarmhartig het woord ontnam en zich tot don Miguel wendde. [228]
Deze kon zijn lach naauwelijks bedwingen toen hij den jager aankeek.

—Mijn hemel! riep hij, ik vind hem afschuwelijk; hij gelijkt zoo volmaakt
op een leelijken Roodhuid, dat hij gerust den togt wagen kan.

—Ooah! de Indianen zijn zoo geslepen, mompelde het opperhoofd; maar

evenwel, op deze wijze vermomd, geloof ik dat mijn broeder, als hij zich in
den geest van den persoon dien hij voorstelt maar goed weet te verplaatsen,
van dien kant niets te vreezen heeft.

—Ik verlang niets beter; alleen moet ik u aanmerken, hoofdman, dat ik nog
niet weet welke persoon gij wilt dat ik zal voorstellen.

—Mijn broeder zal een tlacateotzin zijn, een groote Yumeesche doctor.

—Weergaasch! dat is een kapitaal idee: in die rol kan ik overal toegang
krijgen.

De Comanch begon te lagchen en boog toestemmend.

—Ik zou al zeer onhandig moeten zijn, als ik niet slaag, vervolgde de jager;
maar terwijl ik een dokter ben, moet ik niet vergeten geneesmiddelen mede
te nemen.

Loer-Vogel grabbelde thans in zijn weitasch, en haalde er alles uit wat hem
zou kunnen verraden, er niets anders in latende dan zijn reisfoudraal en een
kleine doos met medicijnen, die hij steeds bij zich droeg, en van welke
onschatbare bagaadje hij bij menige gelegenheid goede dienst had gehad.
Daarop maakte hij zijn knapzak weder digt, slingerde hem over zijn rug en
wendde zich tot het opperhoofd.

—Ik ben gereed, zeide hij.

—Goed; de Wilde-Roos en ik zullen vooruitgaan, om u den toegang

gemakkelijk te maken.

De Tlacateotzin boog toestemmend.

De Indiaan riep zijne vrouw; beiden namen afscheid van de avonturiers en
verwijderden zich.

Zoodra het opperhoofd verdwenen was zeide ook Loer-Vogel zijne vrienden
vaarwel. Het was welligt voor het laatst dat hij hen zag. Wie toch kon het
lot vooruitzien dat hem verbeidde, te midden der woeste Indianen, aan wier
handen hij zich zonder verdediging ging toevertrouwen?

—Ik zal met u gaan tot aan den rand van het bosch, zeide don Miguel, om
te zien welke maatregelen ik zal moeten nemen om u op het eerste sein te
hulp te snellen.

—Kom, antwoordde de jager kortaf.

Zij gingen heen, gevolgd door de goede wenschen van al hunne kameraden,
die Loer-Vogel niet zonder leedwezen en met een onuitsprekelijk gevoel
van angst en bezorgdheid zagen vertrekken.

De beide mannen stapten nevens elkander voort, zonder een woord te

wisselen; de Canadees was in diepe gepeinzen verzonken; don Miguel zelf
scheen ten prooi aan eene ontroering die hij niet kon onderdrukken. Zoo
kwamen zij tot aan de laatste boomen van het woud.

De jager bleef staan.

—Hier moeten wij elkander verlaten, zeide hij. [229]

—Dat is waar, murmelde de jongman, terwijl hij treurig rondkeek; verder

sprak hij niet.

De Canadees wachtte een oogenblik, en toen hij zag dat don Miguel bleef
zwijgen, zei de hij:

—Hebt gij mij niets te zeggen?

—Waarom vraagt gij mij dat? antwoordde de jongman met eene

onwillekeurige huivering.
—Omdat ik niet geloof, dat gij enkel om mij nog een poos langer
gezelschap te houden zijt mede gegaan, don Leo; gij moet mij zeker iets te
zeggen hebben.

—Ja, ’t is waar, zeide hij met blijkbare inspanning, uw vermoeden is juist;

ik heb u nog iets te zeggen; maar ik weet niet hoe het komt, ’t is alsof mij
de keel wordt toegenepen, ik kan geene woorden vinden om uit te spreken
wat ik gevoel. O, als ik uwe ondervinding en uwe kennis van de taal der
Indianen had, Loer-Vogel, ik verzeker u, niemand anders zou naar Quiepa-
Tani gegaan zijn dan ik.

—Ja, dat begrijpt zich, dat kan niet anders zijn, prevelde de jager, meer in
zich zelven, dan in antwoord op hetgeen zijn vriend gezegd had; en waarom
zou het ook anders zijn? vervolgde hij; de liefde is de zonneglans der jeugd,
alles bemint in deze wereld; waarom zouden twee schoone, welgemaakte
jonge menschen, de eenige schepsels op aarde zijn, die voor elkander
ongevoelig en zonder liefde bleven?

—Wat wilt gij dat ik haar voor u zeg? liet hij er driftig op volgen.

—O! riep de jongman. Weet gij dan dat ik haar bemin? Dit geheim, dat ik
naauwelijks voor mij zelven durfde bekennen, is dus in uwe hand!

—Heb daarom maar geen vrees, goede vriend, dat geheim is even veilig in
mijn hart als in het uwe.

—Helaas, vriend, de woorden die ik haar te zeggen heb, zou ik alleen

kunnen uitspreken, wanneer ik hoop had dat zij hare ooren konden
bereiken. Zeg haar liever niets van mij, dat zal beter zijn; verzeker haar
slechts, wat gij weet, dat ik hier ben om voor haar behoud te waken en dat
ik mijn leven veil heb, haar in de armen haars vaders terug te voeren.

—Dat alles zal ik haar zeggen, mijn vriend.

—En dan, hervatte don Miguel, terwijl hij met min of meer bevende hand
een stalen ketting, waaraan een klein zwart fluweelen zakje hing, van zijn
hals deed en aan Loer-Vogel gaf, neem dit amulet;—het is alles wat ik van
mijne moeder bezit, vervolgde hij met een zucht, het heeft aan mijn hals
gehangen sedert den dag mijner geboorte; in dat zakje is eene heilige reliek
—een splinter van het heilig kruis, gezegend door den Paus. Geef haar dat,
en laat zij het zorgvuldig bewaren; dit amulet heeft mij reeds uit menig
gevaar gered. ’t Is het eenige dat ik op dit oogenblik voor haar doen kan.
Ga, mijn vriend, red haar, daar ik mij gedoemd zie om niets dan
onvruchtbare wenschen voor haar behoud te koesteren. Gij houdt van mij,
Loer-Vogel, [230]ik zal er geen woord meer bijvoegen, dan dit eene: van den
uitslag uwer edele poging in dit uur hangt mijn leven af. Vaarwel! Vaarwel!

Met zenuwachtige drift greep hij de forsche hand van den jager en drukte
die bij herhaling met kracht. Zich toen schielijk omkeerende, om zijne
opwellende tranen niet te laten zien, trad hij met haastigen tred in het woud
terug, waar hij spoedig verdween, nadat hij zijn vriend, die hem met
verwondering naoogde, een laatsten groet met de hand had toegeworpen.

Toen don Miguel zich verwijderd had, stond de Canadees een poosje
somber te peinzen, ten prooi aan eene onverklaarbare droefgeestigheid.

—Arme jongman, mompelde hij met een diepen zucht, is dit nu wat men
verliefd noemt?

Maar terstond onderdrukte hij de zonderlinge vlaag van ontroering, die hem
een oogenblik het hart had beklemd, en moedig het hoofd opheffende, zeide
hij:

—Welaan! het lot is geworpen; voorwaarts!

Thans de kalme en onverschillige houding van een Indiaan aannemende,

stapte hij met langzamen tred naar de vlakte, terwijl hij de blikken
zorgvuldig liet rondgaan om het terrein zooveel mogelijk te verkennen.

In de schitterende stralen der zon, die helder en glansrijk was opgegaan, had
het groene veld, dat de Canadees doortrok, een inderdaad aller bekoorlijkst
aanzien. Even als toen hij voor de eerste maal deze landstreek in
oogenschouw nam, was alles rondom hem in drukke beweging.
Dank zij zijn nieuw uitwendig voorkomen, kon hij alles wat er omging op
zijn gemak opnemen, en beschouwde hij het levendig tooneel met
belangstellende nieuwsgierigheid: maar wat reeds dadelijk zijne bijzondere
aandacht trok, was een troep ruiters, gekleed of liever geschilderd in hun
vollen oorlogsdosch en gewapend met die lange werpspiessen en pijlen met
weerhaken, die de Indianen met zooveel behendigheid weten te gebruiken
en welker wonden zoo gevaarlijk zijn. De meesten droegen bovendien nog
een buks aan een band over den schouder en een reata, of lasso; aan den
gordel. In geregelde orde en op matigen draf, reden zij naar de stad, van een
tegenovergestelden kant komende als de jager.

De menigte voetgangers op het veld en langs den weg bleven staan om hen
in oogenschouw te nemen; Loer-Vogel maakte van deze gelegenheid
gebruik en versnelde zijn stap om zich onder den nieuwsgierigen hoop te
mengen, in welks midden hij, zoo als hij verlangde, weldra verdween,
terwijl niemand er aan dacht om bijzonder op hem te letten.

De ruiters trokken steeds in gelijken draf voort, zonder zich met de

nieuwsgierige menigte te bemoeijen, tot op veertig passen van de
hoofdpoort, waar zij halt maakten.

Op hetzelfde oogenblik zag men drie kavaleristen in galop uit de [231]stad

komen, en met een paar sprongen de houten brug oversteken, om de nieuw
aangekomen troep te ontvangen.

Van deze laatsten zonderden zich thans mede drie ruiters af, en reden de
vorige drie te gemoet.

Na eene korte woordenwisseling, voegden de zes ruiters zich nu

gezamenlijk bij de troep, die onbewegelijk achteraf was blijven staan,
stelden zich aan haar hoofd en trokken in geregelde orde de stad binnen.

Loer-Vogel, die hen van nabij was gevolgd, bereikte juist de brug toen de
laatste ruiters in de stadspoort verdwenen.

De jager begreep wel dat thans het geschikte oogenblik daar was om een
stouten stap te wagen; hij nam dus, ofschoon zijn hart bijna hoorbaar
klopte, eene houding aan zoo onverschillig als mogelijk was, en meldde
zich aan om op zijne beurt te worden binnen gelaten.

Op eenigen afstand had hij den Vliegenden-Arend en zijne vrouw

opgemerkt, in gesprek met een Indiaan, die een zekeren rang scheen te
bekleeden.

Dit gezigt verdubbelde den moed van den vermetelen Canadees.

Hij stapte stoutweg de brug over en kwam zoo het scheen ongehinderd aan
de poort.

Hier echter werd er eene lans geveld, die hem den doortogt belette.

Op een wenk van den Vliegenden-Arend, verwijderde zich de Indiaan met

wien hij gesproken had en rigtte zijne schreden naar de poort.

Het was een reeds bejaard krijgsman van hooge gestalte, wiens grijzende
haren en sterk gerimpeld gelaat aan zijn voorkomen zekere mengeling
gaven van zachtheid, schranderheid en majesteit. Hij sprak een paar
woorden tot den schildwacht, die zich tegen het binnenkomen van Loer-
Vogel had willen verzetten, maar nu terstond zijn lans ophief, en met eene
eerbiedige buiging een paar passen terugtrad.

De oude Indiaan wenkte thans den Canadees dat hij binnen kon komen.

—Ik heet mijn broeder welkom te Quiepa-Tani, zeide hij terwijl hij den
jager beleefd groette; mijn broeder heeft hier vrienden.

Door zijn veeljarig verblijf in de Prairiën en zijn gedurigen omgang met de

Roodhuiden, sprak Loer-Vogel verscheidene Indiaansche dialecten met
evenveel gemak als zijn eigen moedertaal. Op de toespraak van den ouden
Indiaan, begreep hij dat men hem voorthielp; hij kreeg dus de noodige
fermiteit om zijne rol goed te spelen, en vroeg:

—Is mijn broeder een opperhoofd?

—Ik ben een opperhoofd.

—Ooah! dat mijn broeder mij ondervrage, en Ometochtli zal antwoorden.

Daar de jager, om zoo te zeggen, zijne persoonlijkheid veranderd had,

meende hij tevens een anderen naam te moeten aannemen; na eenige
mislukte pogingen, had hij zich eindelijk bepaald bij dien van Ometochtli,
als het best strookende met het karakter dat hij moest [232]voorstellen; want
hoe vervaarlijk dit woord in onze ooren ook klinken mag, beteekent het
eenvoudig Twee-Konijnen,4 zonder twijfel een zeer vreedzamen naam, en
geheel in overeenstemming met de rol die de jager spelen zou.

—Ik heb mijn broeder niet te ondervragen, hernam het opperhoofd beleefd,
daar ik weet van waar hij komt; mijn broeder is een der ingewijden in de
groote geneeskunst van den wijzen stam der Yumas.

—De Sachem is goed onderrigt, antwoordde de jager; ik zie dat hij met den
Vliegenden-Arend gesproken heeft.

—Is het reeds lang dat mijn broeder zijn volk verlaten heeft?

—Het zal zeven manen zijn, sedert het uitbotten der eerste bladeren, dat ik
de mocksens aandeed om op reis te gaan.

—Ooah! hervatte de Sachem op zekeren toon van eerbied, waar liggen dan
de jagtgronden van mijns broeders stam?

—Aan de oevers van het onbegrensde zoutmeer (de zee).

—Wenscht mijn broeder de groote geneeskunst te Quiepa-Tani uit te

oefenen?

—Het is alleen met dat doel dat ik hier kom, en tevens om den Wacondah te
aanbidden, in den heerlijken tempel dien het vrome Indiaansche volk hem
in deze heilige stad heeft gesticht.
—Zeer goed; mijn broeder is een wijze; zijn volk is vreedzaam; maar ik,
vervolgde hij, het hoofd verheffend en zich fier in zijne volle lengte
oprigtende: ik ben een krijgsman en mijn naam is Atoyac.

Door een zonderlingen zamenloop van omstandigheden, was de eerste

Indiaan met welken Loer-Vogel in betrekking kwam, dezelfde die ook
Addick ontvangen had, en wiens vrouw door den opperpriester werd
uitgekozen, om als vertolkster tusschen hem en de jonge meisjes te dienen;
deze omstandigheden waren echter den jager geheel onbekend.

—Dan is mijn broeder een magtig opperhoofd, antwoordde hij op de

grootspraak van den Indiaan.

Deze boog met statige zedigheid voor zulk een vleijend compliment.

—Ik ben een zoon van den heiligen stam aan welken de tempelwacht is
opgedragen, zeide hij.

—Moge de Wacondah het geslacht van mijn broeder zegenen!

De Sachem raakte nu meer en meer opgewonden, door de vleijende

komplimenten van den jager, die hem geheel als betooverden.

—Dat mijn broeder Twee-Konijnen mij gelieve te volgen; wij zullen eerst
onze vrienden gaan zien, die ons reeds wachten; vervolgens begeven wij
ons naar mijne calli (hut), die ik hem in het bezit geef zoolang hij zich te
Quiepa-Tani bevindt.

Loer-Vogel maakte eene eerbiedige buiging.

—Mijn broeder is goed, zeide hij, ik ben niet waardig met het stof mijner
mocksens zijn drempel te bezoedelen.

—De Wacondah zegent hen die de gastvrijheid beoefenen; mijn broeder

[233]Twee-Konijnen is de gast van het opperhoofd; dat hij mij dus volge.

—Ik zal mijn broeder volgen, omdat hij het verlangt.

En zonder verderen tegenstand stapte Loer-Vogel achter den Sachem de
stad in, innig tevreden dat hij deze eerste proef zoo goed was doorgekomen.
Gelijk wij vroeger gezien hebben, stonden de Vliegende-Arend en de
Wilde-Roos eenige passen verder in de poort, en sloten deze zich weldra bij
hen aan.

Alle vier begaven zich nu, zonder een woord te spreken, gezamentlijk naar
het huis van den ouden Sachem, dat aan het andere einde der stad gelegen
was.

Op deze lange wandeling had de jager gelegenheid om de straten die hij

doortrok te bezigtigen, en ofschoon oppervlakkig, met Quiepa-Tani kennis
te maken.

Eindelijk hadden zij de calli van het opperhoofd bereikt. Huitlotl—de Duif
—de vrouw van Atoyac, zat met de beenen onder zich gekruist, op een mat
van maïs-stroo tortillas te bakken, waarschijnlijk bestemd voor het diner
van haar echtgenoot. Niet ver van haar af zaten drie of vier slavinnen,
behoorende tot dat ras van bastaard Indianen, dat wij boven reeds
gelegenheid hadden te beschrijven, en waarop men met regt den titel van
wilden mag toepassen.

Op het oogenblik dat de Sachem met zijne gasten binnentrad, sloegen de

Duif en hare slavinnen nieuwsgierig de oogen op.

—Huitlotl, zeide Atoyac met deftige waardigheid, ik breng u deze

vreemdelingen; de eerste is de grootste en beroemde Sachem der
Comanchen, dien gij reeds kent, zoowel als zijne vrouw.

—De Vliegende-Arend en de Wilde-Roos zijn welkom in de calli van

Atoyac, antwoordde zij.

De Comanch maakte eene ligte buiging, maar sprak niet.

—Deze man hier, vervolgde de Sachem, naar den jager wijzende, is een
vermaarde tlacateotzin der Yumas, zijn naam is Twee-Konijnen; ook hij zal
bij ons zijn intrek nemen.
—De woorden die ik aan den Sachem der Comanchen heb toegevoegd,
herhaal ik voor den grooten medicijnmeester der Yumas, zeide zij met
zekeren minzamen glimlach; de Duif is zijne slavin.

—Mijne moeder zal mij veroorlooven haar de voeten te kussen, antwoordde

de Canadees zoo galant als een Indiaan.

—Mijn broeder zal mij op de wangen kussen, hervatte de wederhelft van

Atoyac, terwijl zij de regterwang aan Loer-Vogel toekeerde, die hij
eerbiedig met de lippen aanroerde.

—Mijne broeders zullen een beker pulque der welkomst drinken, vervolgde
de Duif; de weg is lang en stofferig en de stralen der zon zijn heet.

—De pulque laaft de dorre lippen der dorstige reizigers, antwoordde Loer-
Vogel voor zich en zijne gezellen.

Hiermede was de voorstelling afgeloopen.

De slavinnen bragten eenige butaccas (legbedden) waarop de reizigers zich

uitstrekten; vervolgens eenige roodaarden kruiken, zeer gelijkende [234]naar
de Spaansche alcaforas, met pulque gevuld, het Indiaansche bier, dat de
meesteres van het huis in hoornen bekers schonk, en den vreemdelingen
aanbood, met die bevallige en gulle gastvrijheid die den Indianen zoo
bijzonder eigen is, en waarvan zij alleen het geheim schijnen te bezitten.

1 Dit woord beteekent letterlijk Godsman, van tlacatl, man en teotl God. Dezen titel
geven de Comanchen aan hen die de geneeskunst uitoefenen. ↑
2 Bijnaam van Moctecuzoma I; letterlijk: “die pijlen tot aan den hemel schiet,” van
Ilhuicatl, hemel, en mitl schicht; het hieroglyf van dezen koning is werkelijk een pijl die
den hemel treft. ↑
3 Mexico. ↑
4 Ometochtli is zamengesteld uit om, twee, en tochtli, konijn. ↑
[Inhoud]
Welcome to our website – the ideal destination for book lovers and
knowledge seekers. With a mission to inspire endlessly, we offer a
vast collection of books, ranging from classic literary works to
specialized publications, self-development books, and children's
literature. Each book is a new journey of discovery, expanding
knowledge and enriching the soul of the reade

Our website is not just a platform for buying books, but a bridge
connecting readers to the timeless values of culture and wisdom. With
an elegant, user-friendly interface and an intelligent search system,
we are committed to providing a quick and convenient shopping
experience. Additionally, our special promotions and home delivery
services ensure that you save time and fully enjoy the joy of reading.

Let us accompany you on the journey of exploring knowledge and

personal growth!

ebookultra.com