0% found this document useful (0 votes)
12 views14 pages

Anda Dola Mini Hydro Power Project 2016

The document discusses various aspects of environmental management and regulations, highlighting the importance of compliance and monitoring. It emphasizes the need for proper documentation and adherence to guidelines to ensure sustainable practices. Additionally, it outlines specific measures and responsibilities for stakeholders involved in environmental protection efforts.

Uploaded by

Gevin Prathibha
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
12 views14 pages

Anda Dola Mini Hydro Power Project 2016

The document discusses various aspects of environmental management and regulations, highlighting the importance of compliance and monitoring. It emphasizes the need for proper documentation and adherence to guidelines to ensure sustainable practices. Additionally, it outlines specific measures and responsibilities for stakeholders involved in environmental protection efforts.

Uploaded by

Gevin Prathibha
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 14

BId iud.

u yd rdcH wdh;k tla ù


wd|d fod< jkihs
iÔj pdñlr
mßir ixrlaIK Ndrh

rgl iajdNdúl iïm;aj, whs;sh tla mqoa.,hl=g fyda iud.ulg fyda rchlg fyda ysñ ke;' tajd
fmdÿ iudchg u wh;a fmdÿ whs;shla iys; iïm;a h' fmdÿ whs;shla ysñ ish¨ iajdNdúl iïm;a
wdrlaId fldg jeä ÈhqKq lsÍug wdKAvql%u jHjia:dfjka u rch ne£ isáhs' kuq;a wo jk úg wm
rfÜ iajdNdúl iïm;aj, wjNdú;dj YS.%fhka j¾Okh fjñka mj;skafka tajd wdrlaId fldg
jeäÈhqKq lsÍug ne£ isák rdcH wdh;kj, u ueÈy;a ùfuks' iud.ïj, ,dN bmehSu fjkqfjka
fmkS isák yd iud.ï j,ska ,efnk ,dN m%fhdack u; ;Skaÿ ;SrK .kakd rdcH ks,OdÍka
fya;=fjka wm rfÜ j¾;udk yd wkd.; kQmka mrmqrg ysñ iajdNdúl iïm;a flá ld,Sk ,dN
bmehSïj,g f.dÿre ù we;'

uE; ld,Sk j óg fyd|u WodyrK imhkafka wd|d fod< l=vd c, úÿ,sn, jHdmD;sfhks' lsf,da
fjdÜ 770l b;d u iq¿ úÿ,s Odß;djla ksmoùug lsf,daóg¾ 5'8l fod< myrla" .ïudk follg
wh;a mjq,a 200la" ,xldjg wdfõKsl iqúfYaIS ffcj m%cdjla muKla fkdj b;d u jeo.;a fhdað;
jk rlaIs;hla úkdY lsÍu isÿ lrhs' ÿ¾j, yd m%udKj;a wOHhkhlska f;dr jd¾;djla mokï
lrf.k lsisÿ lafIa;% wOHhkhlska f;djr rdcH wdh;k 17la fï jHdmD;sh i|yd wkque;sh ,nd
§ ;sfí' fuu wkque;Ska u; jHdmD;sh l%shd;aul lsÍfï § u;= jQ .eg¨ fya;=fjka jHdmD;sfha
bÈlsÍï w;r uÕ ;djld,slj k;r lr ±uqj o bka isÿ jQ ydksh iq¿mgq fkdfõ' fuu
jHdmD;sfhka fidndoyug isÿ jQ ydkshg ta i|yd wjir ,nd ÿka Y%S ,xld iqks;H n,Yla;s
wêldßh" jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j yd uOHu mßir wêldßh m%uqL ish¨ rdcH wdh;k
Rcqj u j.lsj hq;= j we;'

c, úÿ,s jHdmD;sfha iajNdjh


.d,a, Èia;%slalfha fk¿j m%dfoaYSh f,alï fldÜGdihg wh;a fo,a,j" ñhkj;=r m%foaYfha wd|d
fod< l=vd c, úÿ,s jHdmD;sh ls%hd;aul lrkq ,efí' isxyrdc cd;sl Wreu jk rlaIs;h udhsfï
msysá fo,a,j fhdað; rlaIs;fhka wdrïN jk wd|d fod< yria lr ,nd .kakd c,h Ndú;fhka
fuu c, úÿ,s n,d.dr jHdmD;sh ls%hd;aul lrhs' wd|d fod< .sx .fÕa c, fmdaIl w;= .x.djls'
wd|d fod< yd ;=Ufõßh fod< tla jQ úg fo,a,j we< f,i ye¢kafjk w;r th ymamsáh m%foaYfha
§ .sx .Õ yd tla fjhs'

fo,a,j fhdað; rlaIs;h ;=< § wd|d fod< yria lr óg¾ 2'8la Wi fõ,a,la b¢ lr c,h r|jd
f.k tu c,h lsf,daóg¾ 2la muK ÿrla k, uÕska f.k f.dia y,abkak we< wdY%s; j
bÈflfrk úÿ,s n,d.drfhka lsf,da fjdÜ 770l c, úÿ,shla ksmofõ' tfia ksmoùfï § bj;a
flfrk c,h b;d l=vd Èhoyrdjla jk y,abkak we<g ksoyia lrk w;r tu c,h lsf,daógrhla
muK we< Èf.a .,d f.dia Wvf;dg m%foaYhg ;rula by<ska fo,a,j we<g tlafjhs' fõ,a,
bÈlrk ia:dkfha isg lsf,daóg¾ 2la muK ÿßka msysá n,d.drh olajd c,h f.k hdfï § wd|d
fod< yd fo,a,j wef<a lsf,daóg¾ 5'8 l m%foaYhlg c,h ysÕ fjhs' wd|d fod< yd tla ù fo,a,j
we< ks¾udKh lrk ;=Ufõßh fod< tla jk ia:dkhg fõ,af,a isg lsf,daóg¾ 2'8l ÿrla mj;sk
w;r ;=Ufõßh fodf<ka b;d iq¿ c, m%udKhla wd|d fod<g tla fjhs' jHdmD;shg wkqj fõ,af,ka
my<g ;mamrhg ,Sg¾ 300l c, m%udKhla ksoyia l< hq;= fjhs' kuq;a tjka c, Odß;djla ksoyia
lsÍug yelshdj we;af;a ksß; È. fudaiu il%sh jk ld,fha § muKs' wfkla ld,j, § fï fod<
myr Èf.a my<g .,d hk c, mßudj b;d wvq uÜgul mj;S'

jHdmD;shg wod< j wd|d fodf<a bÈ lr we;s fõ,a, óg¾ 2'8la jk kuq;a wkque;sh i|yd
2014'04'22 jk Èk fuu jHdmD;sh ls%hd;aul lrk wxl 4" kdrdfyakamsg mdr" kdj, ,smskfha msysá
BId yhsfv%d fglafkdf,dðia mqoa.,sl iud.u bÈßm;a l< uQ,sl mdßißl úYaf,aIK jd¾;dfõ
i|yka jkafka bÈ lrk fõ,af,a Wi óg¾ 1'5la jk nj h' tu jd¾;dj i|yd 2014'07'16 jk Èk
wxl EMD/EIA/BMHP/H/2010 ork ,smsh uÕska jHdmD;sh wkqu; lsÍfï wdh;kh jk" jk
ixrlaIK fomd¾;fïka;=j fldkafoais iys; wkque;sh ,nd §fï § úfYaIfhka wjOdrKhg ,la
lr we;af;a fõ,af,a Wi óg¾ 1'5la úh hq;= njh;a" fõ,af,aka my<g uqÞ yeßh hq;= c,
mßudj ;;amrhg ,Sg¾ 300la úh hq;= nj;a h' fuu jHdmD;sh ls%hd;aul lrk iud.u úiska fï
jk úg óg¾ 2'8la Wi fõ,a,la wd|d fod< yryd bÈ lr we;s w;r th m%Odk fldkafoai s
W,a,x>kh lsÍu muKla fkdj uQ,sl mdßißl úYaf,aIK jd¾;dfõ ie,iqï fjkia lrñka
iud.u úiska wNsu;h mßÈ ls%hd;aul ùuls' fujka iud.ulska rfÜ iajdNdúl iïm;aj,g
/ljrKh fyda ,xldfõ kS;shg wjk; ùula n,dfmdfrd;a;= úh fkdyels h' jHdmD;sfha uQ,sl
bÈlsÍï wÈhf¾ §u ,nd § we;s wkque;sfha fldkafoais W,a,x>kh lsÍfuka fmkS hkafka bÈßfha §
fujka oE fndfyduhla isÿlrñka wd|d fod< we;=¿ ta wdY%s; mßir moaO;shg yd wjg ck;djg ±ä
n,mEï t,a, lrñka fuu jHdmD;sh ;jÿrg;a ls%hd;aul úh yels nj h'

2009 jif¾ § fuu jHdmD;sfha m<uq ie,iqu fuu iud.u uÕska ilia lrk wjêfha § fu.dfjdÜ
1'5l by< úÿ,s Odß;djla ksmoùug kshñ; úh' kuq;a wkque;sh ,nd§fï § ksmojk úÿ,s Odß;dj
lsf,dafjdÜ 770 olajd wvq lr we;s kuq;a wkque;sh ,nd.ekSfuka miqj m<uq ie,iqu ls%hd;aul
lsÍu i|yd óg¾ 1'5l fõ,a, fjkqjg óg¾ 2'8l fõ,a,la wd|d fod< yryd bÈ lr we;' tuÕska
jeä c, Odß;djla r|jdf.k jeä úÿ,s m%udKhla ksmoùug yd jeä meh .Kkla fuu
Odß;dfjka hq;= úÿ,sh m%Odk úÿ,sn, moaO;shg ,nd §u wruqKq jkakg we;' tuÕska jeä
wodhula ,nd .ekSug fuu iud.u W;aiy ord ;sfí' mßir moaO;shg" rlaIs; jkdka;rj,
meje;aug" wjg ck;djf.a ffoksl c, wjYH;djkag l=uk n,mEï t,a, jqj o
iud.ug .eg¨jla fkdue;' Tjqka W;aidy orkafka ks,OdÍka fkduÕhjd fyda ksje/È lreKq
jika lr wkque;sh ,nd f.k fyda ks,OdÍka iuÕ we;s lr .;a wh:d .kqfokq u; jHdc
ks;shdkql+, iajNdjhla fmkajd wkque;sh ,nd f.k fyda ;ukag wjYH mßÈ úÿ,sh ksmojd jeä
wdodhula ,nd .ekSug h'
kS;s úfrdaë bvï úlsKSu
wd|d fod< c, úÿ,s n,d.dr jHdmD;shg wod< fõ,a, bÈ lsÍu yd k, ud¾. moaO;sfha óg¾ 300l
fldgil bÈ lsÍu isÿjkafka jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j hgf;a md,kh jk fo,a,j fhdað;
rlaIs;h ;=< h' óg wu;r j wd|d fodf<a óg¾ 500lg jeä fldgila fuu fhdað; rlaIs;h ;=< §
c, úÿ,s n,d.dr jHdmD;sfha fõ,a, bÈ lsÍu;a iuÕ u c,h wysñ ùug ,la fjhs' fo,a,j fhdað;
rlaIs;h hkq isxyrdc cd;sl Wreu jk rlaIs;h yd ne£ mj;sk jkdka;r moaO;shls' .d,a, yd
ud;r Èia;%slal foflys jHdma;j we;s fuu jkdka;rfha iïmQ¾K jk wdjrKh fylaghd¾
2236'3la muK fjhs'

jk ixrlaIK wd{d mkf;a 20 jk j.ka;sh hgf;a md,kh jk fuu fhdað; rlaIs;fha bvï
lsisÿ wdldrhlska iud.ulg fyda fjk;a md¾Yajhlg mejÍu fyda nÿ §u fyda úlsKSfï whs;shla
jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=jg ke;' kuq;a fuu jHdmD;sh i|yd jk ixrlaIK wd{d mk;
W,a,x>kh lrñka yd tys n,h w;sl%uKh lrñka BId yhsfv%d fglafkdf,dðia mqoa.,sl iud.ug
fhdað; rlaIs;fha bvï úlsKSu jk ixrlaIK fomdr;afïka;=j isÿ lr we;' fï iud.fï
mßmd,k l<ukdlre úiska .d,a, Èia;%sla f,alï fj; 2016'02'05 jk Èk hjk ,o ,smsh
uÕska ;yjqre lr we;af;a jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=fjka fo,a,j fhdað; rlaIs;hg wh;a
rcfha jkdka;r bvï iud.fuka fuu jHdmD;sh ls%hd;aul lsÍug ñ, § f.k we;s nj h' fuh
iïmQ¾Kfhka u kS;s úfrdaë ls%hdjls' jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=jg iud.ulg bvï úlsKSfï
lsisÿ n,hla fyda ffk;sl yelshdjla fyda fkdue;' tfy;a iud.fï uqo,a n,hg fï ish,a, isÿ ù
we;s nj fmfkkakg ;sfí'

wo jk úg fo,a,j fhdað; rlaIs;h ;=< wd|d fod< yryd fõ,a, bÈ lsÍug Èh myf¾ .,a bj;a
lsÍug fndar oud .,a msmsr ùu yd fod< myf¾ bjqre wdY%s; bÈ lsÍï i|yd bjqre lmd bj;a lsÍu
muKla fkdj fo,a,j fhdað; rlaIs;fha Ydl lmd bj;a lr k, ud¾. ilia lsÍug N+ñh ieliSu
o isÿ lr we;' ta i|yd l÷ nEjqï úYd, jYfhka lmd bj;a lr ;sfí' fï jk úg fõ,af,ka
fldgila yd k, ud¾. moaO;sfhka fldgila bÈ lr we;s w;r ta i|yd fo,a,j fhdað; rlaIs;h
±ä f,i ydkshg ,la lr ;sfí'

2009 wxl 65 orK mk;ska wjika jrg ixfYdaê; 1907 wxl 06 orK jk ixrlaIK wd{d mkf;a
20 jk j.ka;shg wkqj fhdað; rlaIs;hl Ydl lmd bj;a lsÍu" mia lmd bj;a lsÍu" leKSï
lghq;= isÿ lsÍu" fndar oud l¿ .,a msmsr ùu" iaÓr bÈ lsÍï lsÍu hk ish,a, kS;súfrdaë ls%hdjka
fõ' tjka kS;s úfrdaê l%shdj, ksr; j isák mqoa.,fhl= fyda ta i`oyd wOdr fyda wkqn, ,ndfok
mqoa.,fhl= o jrolrejl= fõ' tjka l%shdjl ksr;jk mqoa.,hl= jfrka;=jla fkdue;sj
w;awvx.=jg f.k ufyaia;%d;a wêlrKhlg bÈßm;a l< yels w;r tys § jro lrejl= lrKq ,enQ
úg jir 2 la fkdhslaujk ld,hla i`oyd nkaOkd.dr .; lsÍula fyda remsh,a 5000 ;a 50000 ;a
w;r ovhlg fyda fï folg u hg;a l< yels h' Bg wu;r j jkdka;rhg isÿ lrK ,o ydksh
i`oyd wêlrKh u`.ska kshu lrK ovhlg o hg;a l< yels h'
wd|d fÞf<a fuu ydks lr ls%hdj, ksr; ùu i|yd wdOdr yd wkqn, ,nd § we;af;a jk ixrlaIK
fomd¾;fïka;=fjka u h' ta ydks lr jHdmD;sh i|yd fldkafoais iys; wkque;sh ,ndfoñks' fï
ksid fï úkdYhg Rcqj u jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j j.lsj hq;= j we;'

wd|d fodf<a wdfõKsl Ôùka úkdYh


fo,a,j fhdað; rlaIs;fhka wdrïN ù .sx .Õ fmdaIKh lrk wd|d fod< úfYaI mßir
moaO;shls' .,a mr iys; o< nEjqï m%foaY" je,s iys; m;=,la iys; m%foaY" c,h fõ.fhka
weoyef,k l=vd Èh we,s ks¾udKh lrk m%foaY" úYd, c, fmdl=Kq f,i c,h /£ mj;sk ia:dk
muKla fkdj c, úiqreï l,dm j,ska iukaú; úfYaI mßir moaO;s yd .x.d wdY%s;
jkdka;r ;Srhlska iukaú; wd|d fod< ,xldjg wdfõKsl Ôùka nyq;rhlg jdiia:dk imhk
iqúfYaIS ñßÈh mßir moaO;shls'

wd|d fodf<a Ôj;a jk ,xldjg wdfõKsl Ôù úfYaI w;=ßka f;d, r;= je,sf.dõjd (Sicyopus
jonklaasi) yd m;srK id,hd (Devario pathirana) hk u;aiH úfYaI fol yd ß§flg,
(Lagenandra thwaitesii) hk c,c Ydl úfYaIh iqúfYaIS fõ' f;d, r;= je,sf.dõjd ,xldjg
wdfõKsl u;aiH úfYaIhls' f;;a l,dmfha b;du;a iSñ; jHdma;shla iys;" 2012 r;= o;a;
f,aLkhg wkqj j|ùfï ;¾ckhg md;% jQ (Endangered), jk i;a;aj yd jDlaI,;d wdrlaIl wd{d
mkf;a 31 w j.ka;shg wkqj wdrlaIs; u;aIH úfYaIhls' m;srK id,hd inr.uq l÷ jeáh wdY%s;
m%foaYfha Èh myr lsysmhl muKla Ôj;a jk" 2012 r;= o;a; f,aLkhg wkqj ±ä f,i
j|ùfï ;¾ckhg ,la jQ (Critically Endangered)" jk i;a;aj yd jDlaI,;d wdrlaIl wd{d mk;g
wkqj wdrlaIs; u;aiH úfYaIhls' fuu mk;g wkqj wdrlaIs; u;aiH úfYaIj,g fudkhï
wdlrhl fyda ydkshla isÿ lrk mqoa.,hl= jrolrejl= jk w;r tjka mqoa.,hl= ufyaia;%d;a
wêlrKhla bÈßfha jrolrejl= lrkq ,enQ úg remsh,a 10"000;a 20"000;a w;r ovhlg fyda jir
folla my;a w;r isro~qjulg fyda fuu o~qjï folg u hg;a l< yels h' fï wdldrfhka
wdrlaId lr we;s ,xldjg wdfõ‚l" b;d u ÿ¾,N uiqka úÿ,sh ksmoùug úkdY lsÍfï yelshdjla
iud.ulg fkdue;'

fuu c, úÿ,s n, jHdmD;sfha fõ,a, bÈ lsÍfï § b;d wêl isfuka;s m%udKhla wd|d fod<g tla
ù we;' bÈ lsÍï isÿ l< ld,j, § isfuka;s uqiq jQ c,fhka iïmQ¾K Èh myr u ¥IKhg ,la
j ;sfí' tys m%;sM,hla f,i b;d u ixfõ§" wdrlaIs; u;aiH úfYaIhla jk m;srK id,hdg ±ä
n,mEï t,a, ù ;sfí' fï u;aiH úfYaIfha .yk >k;ajh fï jk úg ie,lsh hq;= uÜgulska
my< neiSug fuu fõ,af,a bÈ lsÍï lghq;= fya;= ù ;sfí'

c, úÿ,s jHdmD;sfha fõ,a, bÈ lsÍfuka miqj .fÕa my<g .,d hk c, m%udKh iSud fõ' tfia
iSud jQ úg m%Odk jYfhka u f;d, r;= je,sf.dõjdf.a laIqø jdiia:dk úkdY ù hhs' fuu
je,sf.dõjd jd¾;djkafka fõ.fhka c,h weoyef,k .,a mr wdY%s; mßirj, h' fõ,a,g by<ska
iy my<ska fuu laIqø jdiia:dk msysá ia:dk fndfyduhlska fuu u;aiH úfYaIh jd¾;d fõ' fuu
jHdmD;sfhka .fÕa my<g .,dhk c, m%udKh iSudùu;a iuÕ u f;d, r;= je,sf.dõjdf.a laIqø
jdiia:dk úkdY ù fuu i;=kaf.a .ykh YS>%fhka úkdY ù hkq we;' tmuKla fkdj fuu
i;=kaf.a fndaùu isÿ jkafka jeis ld,fha § .x.d bjqre wdY%s; je,s iys; mßirfha ì;a;r ±ófuka
miqj tu ì;a;r l,mq mßirj,g .idf.k f.dia tys § ì;a;r fudard megjqka msg;g meñKSfuks'
tu megjqka kej; uõ i;=kaf.a jdiia:dkj,g Èhmyr Tiafia meñfKhs' kuq;a fuu c, úÿ,s
n,d.dr jHdmD;sh i|yd bÈ lrk fõ,a, fya;=fjka fuu i;=kaf.a ì;a;r my<g .id f.k hdfï
hdka;%Kh iïmQ¾Kfhka u weK ysàfuka fuu i;=ka b;d u flá ld,hla ;=< j|ùug ,la fjhs'
fujka oE ms<sn|j lsisÿ wdldrhl wjOdkhg ,la lsÍula fuu jHdmD;sfha § isÿ ù fkdue;'

wd|d fodf<a bjqre yd .,a mr wdY%s; ia:dkj, ,xldjg wdfõKsl inr.uq l÷jeáh wdY%s; l,dmfha
ia:dk lsysmhlska muKla jd¾;d jk" 2012 r;= o;a; f,aLkhg wkqj j|ùfï ;¾ckhg ,la jQ"
jk i;a;aj yd jDlaI,;d wdrlaIl wd{d mkf;a 42 jk j.ka;shg wkqj wdrlaIs; ß§ flg,
(Lagenandra thwaitesii) Ydlh jd¾;d fjhs' fõ,a, bÈ lsÍfuka miqj fodf<a my<g .,d hk c,
m%udKh iSud jQ úg b;d flá l,lska u fuu c,c Ydl úfYaIh úkdYhg ,la fjhs'

jk i;a;aj yd jDlaI,;d wdrlaIl wd{d mk;g wkqj wdrlaIs; Ydlhl meje;aug fudkhï
wdldrhl fyda ydks lr ls%hdjl ksr; jk mqoa.,hl= jrolrejl= jk w;r ufyaia;%d;a
wêlrKhl § jrolrejl= lrkq ,enQ úg remsh,a 10"000;a 20"000;a w;r ovhlg fyda jir 2 ;a 5;a
w;r isro~qjulg fyda fuu ovqjï folg u hg;a l< yels h'

fujka kS;s Í;s hgf;a wdrlaId lrk b;d u ÿ¾,N yd wm rgg wdfõKsl Ôù úfYaI
iud.ul ,dNh fjkqfjka úkdY lsÍug wkque;sh ,nd §ug jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=jg fyda
fjk;a lsisÿ rdcH wdh;khlg yelshdjla fkdue;' kuq;a BId iud.fï uqo,a n,h bÈßfha ta
ish,a, isÿ ù ;sîu lk.dgqjg lreKls'

fuu wdfõKsl Ôù úfYaI muKla fkdj ,xldjg wdfõKsl u;aiH úfYaI" ñßÈh biaika úfYaI"
ñßÈh ll=¿ úfYaI" ñßÈh fn,a,ka úfYaI yd c,c Ydl úfYaIj, wêl úúO;ajhla wd|d fodf<ys
±l .; yels h' fuu úfYaI ish,a, u úÿ,s n,d.dr jHdmD;sfhka iïmQ¾Kfhka u
úkdYhg ,lajkq we;'

,xldfõ ñßÈh u;aiH úfYaI 90la jd¾;djk w;r bka úfYaI 53la ,xldjg wdfõKsl fõ' fuu
wdfõKsl ñßÈh u;aiH úfYaI w;=ßka .,a mdähd" l÷lr bß wysrdj we;=¿ úfYaI fndfyduhla
fuu Èhmyrj, Ôj;a fõ' ,xldfõ jd¾;djk ñßÈh ll=¿ úfYaI 51 w;=ßka úfYaI 50la ,xldjg
wdfõKsl jk w;r bka úfYaI lsysmhla u wd|d fodf<ys jd¾;dfõ' Ceylonthelphusa .khg wh;a
b;d u ÿ¾,N ñßÈh ll=¿jka úfYaI lsysmhla u fuu Èhmyßka jd¾;d ùu úfYaI;ajhls' óg
wu;r j ,xldfõ jd¾;dj jk ñßÈh biaika úfYaI 23 w;=ßka lsysmhla yd ñßÈh fn,a,ka úfYaI
94 w;=ßka lsysmhla u fuu Èh myfrys Ôj;a fjhs'

,xldfõ jd¾;d jk c,c Ydl w;=ßka w;sWvhka (Cryptocoryne) úfYaI 11 la jk w;r tu úfYaI
ish,a, u ,xldjg wdfõ‚l fõ' tmuKla fkdj fï úfYaI ish,a, u j|ùfï ;¾ckhg uqyqKmd
we;s w;r úfYaI 5 la ±ä f,i j|ùfï ;¾ckhg ,la j ;sfí' flg, (Leginandra) úfYaI 8 la
we;s w;r bka úfYaI 7 la ,xldjg wdfõ‚l fõ' bka úfYaI 6 la j|ùfï ;¾ckhg
uqyqKmd ;sfí' flláh (Aponogetone) úfYaI 4 la we;s w;r bka úfYaI 2 la ,xldjg wdfõ‚l
fõ' fï úfYaI ish,a, u j|ùfï ;¾ckhg uqyqK md we;s w;r tla úfYaIhla j|ùfï ;¾ckhg
±ä f,i md;% ù ;sfí' fuu c,c Ydl w;=ßka .Kkdjla u wd|d fÞf<ys jd¾;d fõ'

kuq;a fuu jHdmD;sh i|yd wjir ,nd .ekSug ilia l< uQ,sl mdßißl úYaf,aIK jd¾;dfõ fï
ms<sn| lsisÿ i|ykla fkdue;s ùu yd ta ms<sn|j wOHhkhg ,la lr fkdue;s ùu fya;=fjka fuu
jHdmD;sfhka fï Ôù úfYaIj,g isÿ jk n,mEï y÷kd.ekSug fyda ta i|yd úl,am ixrlaIK
ie,iqï ilia lsÍug fkdyels ù we;' tjka wOHhkhlska f;dr fodaI iys; jd¾;djlg
wkque;sh ,nd § fuu iqúfYaIS ffcj m%cdj jekiSug jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j ls%hd;aul
ùu ms<sn|j lk.dgq fjuq'

wd|d fodf<a wd|ka jekiSu


fo,a,j fhdað; rlaIs;fhka wdrïN jk wd|d fod<g tu kduh ,eîug fya;= ù we;af;a wd|ka
nyq, j jd¾;d ùu h' tu fodf<ys .,a fmdl=Kq ;=< nyq, j wd|ka Ôj;a fjhs' ,xldfõ jd¾;djk
wd|ka úfYaI fol jk Anguillidae l=,hg wh;a jhsrka wd|d (Anguilla bengalensis) iy uv wd|d
(Anguilla bicolor) hk úfYaI fuu Èh myfrys Ôj;a fjhs' fuu i;=kaf.a fndaùfï ls%hdj,sfha
úfYaI;ajhla jkafka jhi wjqreÿ 25 ;a 30 ;a w;r jk jevqKq i;=ka Èhmyr Èf.a my<g .uka lr
l,mq yryd id.rhg f.dia úfYaIs; fkd.eUqre id.ßl mßir moaO;s wdY%s; j ì;a;r oud fndaùu
h' tys § ujq i;=ka urKhg m;a fõ' ì;a;r fudard msg;g meñfKk megjqka kej; ujq i;=kaf.a
ksc ìïj,g l,mqj yryd Èhmyr Tiafia meñfKa' wd|kaf.a fï fndaùfï hdka;%Kh iïmQ¾Kfhka
u ì| jeàug wd|d fod< yryd bÈ lrk fõ,a, fya;= fjhs' tys m%;sM,hla f,i fuu i;=kag
my<g .uka lsÍfï yelshdjla fkdue;s ù hhs' tmuKla fkdj fodf<a my<g .uka lrk c,
m%udKh fuu jHdmD;sh iuÕ u iSud ùfuka wd|kaf.a jdiia:dkjk .,a fmdl=Kq is§ hdug ,la
fjhs' fï fya;=fjka ál l,lska wd|kaf.a .ykh YS>%fhka my< f.dia tu i;=ka fuu mßirfhka
j| ùu jHdmD;sh;a iuÕ u isÿ jkq we;' fujka ;;a;ajhla we;s lsÍug iud.ulg whs;shla
fkdue;'

ck;djf.a c, whs;sh wysñ lsÍu


fo,a,j fhdað; rlaIs;fhka wdrïN ù .sx .Õ f;la .,d hk wd|d fod< yd fo,a,j we<" fk¿j
m%dfoaYSh f,alï fldÜGdihg wh;a mkx., yd fo,a,j .ïudkj, mjq,a 200lg jeä m%udKhlf.a
ffoksl c, wjYH;djka imqrd,hs' fï ish¨ ck;djf.a c, whs;sh wd|d fodf<a bÈ lrk fõ,a,
fya;=fjka iïmQ¾Kfhka u wysñ fõ' wd|d fodf<a fõ,af,a isg y,abkak wef<a n,d.drh olajd
c,h f.k hdfï § wd|d fodf<a yd fo,a,j wef<a lsf,daóg¾ 5'8l m%udKhlg c,h wysñ fjhs' ta
iSudj ;=< mkx., yd fo,a,j .ïudk msysgd we;s w;r fï .ïudkj, mjq,a 200lg jeä ck;djla
f;a j.dfõ yd l=Uqre f.dú;efka ksr; fjhs' Tjqka m%Odk jYfhka u <sx c,h Ndú; lrk w;r
iuyreka wd|d fodf<a c,h k, uÕska ,nd f.k ffoksl c, wjYH;djka imqrd .kS' fï ish¨
ck;dj fuu jHdmD;sh;a iuÕ W.% c, ysÕhlg uqyqK fokafka .fÕa c,h wvq ùu fya;=fjka
N+.; c,h .Õ foig .,d tafuks' fï ksid fod< fomi Ôj;a jk ck;djg W.% c, ysÕhlg
uqyqK §ug isÿ fjhs' ta fya;=fjka wjg m%foaYj, j.d ìïj, M,odhS;djh iïmQ¾Kfhka ì|
jeàug ,la fõ' fï fya;=fjka mdkSh c, w¾nqo muKla fkdj j.d ìï wysñùfuka wd¾Ól
m%Yakj,g uqyqK §ug o wjg ck;djg isÿ jkq we;'

wd|d fodf<a fõ,a,g lsf,daóg¾ 2'8la muK my<ska fuu fod< yd tlajk ;=Ufõßh fod<
fya;=fjka t;ekska my<g msysá fo,a,j wef<ka c, wjYH;dj imqrd .kakd ck;djg c, w¾nqo
Woa.; fkdjk nj fuu iud.u mjihs' kuq;a .eg¨j jkafka ;=Ufõßh fodf<ys c, fmdaIl
m%foaYh b;d u iSud iys; jk w;r bka ie,lsh hq;= c, Odß;djla wd|d fod<g tla fkdlsÍu h'
iud.u ta ms<sn| ±k isáh;a ks,OdÍkag lreKq jika lrñka ;=Ufõßh fodf<a úYd, c, Odß;djla
wd|d fod<g tla lrk nj fmkaùug wd|d fod< yd ;=Ufõßh fod< tla jk ia:dkhg jydu
my<ska .,a jeáhla ilia lr c,h .,dhdu wjysr lr ;snqKs' tfia .,a jeáhlska fod< yria l<
úg ;=Ufõßh fodf<a c, uÜgu by< hk nj ±l .; yels úh' tu ia:dk mÍlaId l< uOHu
mßir wêldßfha yd jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=fõ ks,OdÍka o ksÕukh lr we;af;a fuys
ie,lsh hq;= c, Odß;djla mj;sk nj h' kuq;a iud.u neflda hka;% wdOdrfhka kS;s úfrdaëj
ilia l< .,a jeáh bj;a l< miq laIKhlska ;=Ufõßh fodf<a c, uÜgu my< niskq wmf.a
ksÍlaIKhg ,la úh' fï wdldrfhka b;d u iQlaIu j ks,OdÍka uq,d lr fï iud.u jHdmD;sh
flfia fyda ls%hd;aul lsÍug W;aidy ±Ífuka fmkS hkafka BId iud.fïka lsisÿ wjia:djl wjg
m%foaYhg hym;la isÿ fkdjk nj h' iud.u fï ish¨ uq,d lsÍïj,g rdcH ks,OdÍka ±k fyda
fkd±k yiqùfuka fmkS hkafka wm rfÜ rdcH ks,OdÍkaf.a iajNdjhhs' fujeks ks,OdÍkag rfÜ
hym; fjkqfjka ;Skaÿ ;SrK .ekSfï yelshdjla mj;S o hkak .eg¨jls'

wd|d fod< yd fo,a,j fod< wjg ck;dj fï jHdmD;sh fya;=fjka c,h wysñj wj;ekafjoa §
y,abkak we< wjg ck;dj c,h jeä ù wj;ekaùug kshñ;j we;' Bg fya;=j úÿ,sh ksmo jQ miqj
n,d.drfhka uqodyßk c,h y,abkak we<g fhduq lsÍu h' tu c,h wef<a lsf,daógrhla
muK .,d f.dia fo,a,j we<g tla fjhs' fo,a,j .ïudkh yryd .,d hk l=vd we< ud¾.hla
jk y,abkak we<g úYd, c, Odß;djla tla l< úg wef<a lsf,daógrhla muK my< m%foaYfha
ksjdi yd f;a j;= ish,a, c,fhka hgùug kshñ;j we;' fujka ;;a;ajhla ms<sn|j lsisÿ
wOHhkhlska f;drj rdcH wdh;k fuu jHdmD;sh g wkque;sh ,nd § ;sîu lk.dgqjg lreKls'

mdxY= Ldokh W.% ù kdhhdfï wjOdkula


wd|d fodf<a fõ,af,a isg y,abkak wef<a bÈflfrk n,d.drh f;la k, uÕska wef<a ol=Kq bjqre
m%foaYfhka c,h /f.k hk k, ilia lrk l,dmh o< nEjqï iys; m%foaYhls' tu m%foaYfha k,
ud¾. ilia lsÍu i|yd fï jk úg l÷ nEjqï yd l÷ jeá lmd bj;a lr ;sfí' iuyr ia:dkj,
óg¾ 25lg jvd jeä Wilska hq;= nEjqï iys; m%foaY wxYl 90fõ wdk;sh iys; j lmd bj;a lr
we;' fufia lmd bj;a lr we;s mia ia:r ish,a, u wd|d fodf<a ol=Kq bjqre wdY%;
s j úYd, mia
l÷ jYfhka f.dv .id ;sfí' bÈß ld,fha § jeis iuh wdrïN ùu;a iuÕ u fuu mia ;Ügq fia§
f.dia wd|d fodf<a ;ekam;a ùfïka laIqø mßir moaO;s iïmQ¾Kfhka frdkauäka msÍ f.dia tys
c,c ffcj m%cdjf.a meje;au iïmQ¾Kfhka u úkdY ù hkq we;' fï ms<sn| lsisÿ ;elSulsk a
f;drj mia ia:r bj;a lr fodf<a bjqre wdY%s; j f.dv.id ;sfí' fï ms<sn| lsisÿ rdcH wdh;khla
fuf;la fidhd n,d fkdue;s ùu mqÿuhg lreKls'
l÷ jeá yryd wxYl 90fõ wdk;sh iys; j mia iaÓr lmd bj;a lsÍu fya;=fjka fï m%foaYfha l÷
jeá ish,a, u wia:djr ;;a;ajhg m;a j ;sfí' wêl j¾Idj mj;sk ld,j, § fï l÷ jeá wdY%s;
j W.% kdhhdï we;s ùfï jeä wjOdkula fï jk úg Woa.;j ;sfí' fï wdldrfhka ydkslr f,i
l÷ jeá lmd bj;a lsÍug m%:u ta ms<sn|j wjYH ;dlaIKsl uÕ fmkaùu lsisÿ rdcH
wdh;khlska ,nd § fkd;sîu fya;=fjka wo jk úg ydks lr ;;a;ajla we;s j ;sfí'

BId iud.fï ysñlrejka


wd|d fod< l=vd úÿ,s n,d.dr jHdmD;sh ls%hd;aul lrk BId yhsfv%d fglafkdf,dðia mqoa.,sl
iud.u (Eaza Hydro Technologies (Pvt) Ltd) ia:dk foll msysgd we;s nj Tjqkaf.a ,sms f,aaLk
mßYS,kh lsÍfï § fmkS hhs' iuyr f,aLkj, wxl 4" kdrdfyakamsg mdr" kdj, ,smskfha fuu
iud.u ia:dms; j we;s nj;a ;j;a iuyr f,aLkj, wxl 264" rdc.sßh mdr" rdc.sßh ,smskfha
ia:dms; j we;s nj;a i|yka fjhs' flfia fj;;a fuu iud.u ,xldfõ m%Odk fmf<a Okjf;l=
jk jHdmdßl iud.ï cd,hla mj;ajdf.k hk Oïñl fmf¾rd uy;dg wh;a nj ;yjqre ù we;'
fudyqg wh;a ;j;a iud.ula lE.,a, Èia;%slalfha ls;=,a., m%foaYfha fï wdldrfhka u b;d ydks
lr f,i l=vd c, úÿ,sn, jHdmD;shla ls%hd;aul lsÍug W;aidy ±rE w;r th o wmf.a ueÈy;a ùu
yd m%foaYjdiSkaf.a ueÈy;aùu u; fuf;la k;r lsÍug yels ù we;' tys § o .fÕa fndar mqmqrjñka
uyd mßudK úkdYhla isÿ lrñka fï m%foaYhg muKla wdfõKsl" ±ä f,i j|ùfï ;¾ckhg
uqyqKmd we;s wfYdal fm;shd (Systomus asoka) kñka y÷kajk u;aiH úfYaIfha jdiia:dk úkdY
lrñka ls;=,a., k.rh c,fhka hg lrñka c, úÿ,sh n,d.dr jHdmD;sh ls%hd;aul lsÍug
W;aidy ±Íh' tu jHdmD;sh i|yd wkque;sh ,ndf.k ;snqfKa o jHdc yd wiïmQ¾K f;dr;=re
we;=<;a jd¾;djla ,nd foñka rdcH ks,OdÍka uq,dlrñks' tmuKla fkdj uyje,s .fÕa .egfò
m%foaYfha l=vd c, úÿ,sn,d.dr jHdmD;shla ls%hd;aul lsÍu Oïñl fmf¾rd uy;dg wh;a iud.ula
W;aidy ±refõ tu m%foaYhg muKla wdfõKsl b;d u ÿ¾,N yd j|ùfï ;¾ckhg ±ä f,i md;%
jQ .vhd (Labeo fisheri) kï u;aiH úfYaIh we;=¿ j b;d u ÿ¾,N yd wm rgg wdfõ‚l c,c
Ydl úfYaI .Kkdjla úkdY lrñks' tys § o .fÕa uyd mßudK fndar mqmqrjñka fõ,a, bÈlsÍug
W;aidy l< wjia:dfõ § fuu Ôùkaf.a meje;aug isÿ jQ ydks fya;=fjka mßirfõ§kaf.a Rcq
ueÈy;aùu u; fuu jHdmD;sh o ;djld,sl k;r lsÍug yels úh'

iuyreka mjikafka foaYSh jHdmdßlhka wdrlaId l< hq;= w;r Tjqka kÕd isgqùu wjYH nj h'
kuq;a Oïñl fmf¾rd jeks foaYSh uyd mßudK jHdmdßlhka W;aidy orkafka wm rfÜ ish¨
iajdNdúl iïm;a jkiñka fyda ;u jHdmdr jeä ÈhqKq lr .ekSug h' Tjqkag wm rgg wkkH
ffcj iïm;a j,g fyda rfÜ ck;djg l=ula isÿ jqj o .eg¨jla fkdue;' wm fï ;;a;ajh
wjfndaO lr .; hq;= h' úfYaIfhka fuu ;;a;ajh rdcH ks,OdÍka wjfndaO lr .ekSu b;d u
wjYHh'

lsisÿ jHdmdßlhl= rfÜ iïm;a wdrlaId lr ;u jHdmdr mj;ajdf.k hdug W;aidy fkdlr;s'
rdcH ks,OdÍkaf.a j.lSu jkafka iajdNdúl iïm;a ;srir Ndú;h i|yd Tjqkag uÕ fmkaùu h'
rfÜ iïm;a wdrlaId lrñka j¾;udk yd wkd.; mrmqf¾ meje;au fjkqfjka m%fhdackhg .kakd
l%ufõoh Tjqkag wjfndaO lr Èh hq;= h' iud.ï uÕska ,efnk m%;s,dN fjkqfjka fï iïm;a
úkdY lsÍug bv Èh hq;= ke;' jk ixrlaIK fomd¾;fïka;=j jeks wdh;k W;aidy l< hq;=
jkafka rfÜ jk iïm;aj, meje;au ;yjqre lsÍu i|yd ls%hd;aul ùu h' th jk ixrlaIK wd{d
mkf;a uQ,sl w¾: ksrEmKfha o i|yka fõ' kuq;a ks,OdÍka ;Skaÿ ;SrK .kafka ta ;;a;ajh
iïmQ¾Kfhka u W,a,x>kh lrñka iud.ï i;=gq lsÍfï Wjukdfjks' fï ;;a;ajh jyd u fjkia
l< hq;= j we;' tfia fkdjqkfyd;a rfÜ iajdNdúl iïm;a ish,a, b;d flá ld,hla ;=<
jHdmdßl jqjukdjka fjkqfjka úkdY lr oukq we;'

wm wd|d fod< l=vd c, úÿ,s n,d.dr jHdmD;shg wjir ,nd ÿka ish¨ rdcH wdh;k j,ska b,a,d
isákafka fuu jHdmD;sfhka ±kg isÿ ù we;s ydks ms<sn|j ksis weÕhSula isÿ lr tu jHdmD;sh
läkñka k;r lsÍug yd isÿ lr we;s ydksh" ydks mQ¾Kh lsÍug wjYH ls%hdud¾.
läkñka .kakd f,i h' tfia fkdjqKfyd;a wd|d fod<;a ta u; f.dvke.=Kq wkkH ffcj
m%cdj;a ck;dj;a iïmQ¾Kfhka u wj;ekajkq we;'

You might also like