Özbekistan Kavunları
Özbekistan Kavunları
MELONS OF UZBEKISTAN
ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
R. Mavlyanova, A. Rustamov, R. Khakimov, A. Khakimov, M. Turdieva
and S. Padulosi
O’ZBEKISTON QOVUNLARI
MELONS OF UZBEKISTAN
ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
R. Mavlyanova1, A. Rustamov1, R. Khakimov2, A. Khakimov2, M. Turdieva3
and S. Padulosi4
1
O’zbekiston o’simlikshunoslik ilmiy - tadqiqot instituti.
2
O’zbekiston sabzavot - poliz ekinlari va kartoshkachilik ilmiy - tadqiqot instituti.
3
IPGRI Markaziy Osiyo bo’yicha hududiy ofisi, Toshkent, O’zbekiston.
4
IPGRI Markaziy va G’arbiy Osiyo va Shimoliy Afrika bo’yicha hududiy ofisi, Aleppo,
Suriya.
1
Uzbek Research Institute of Plant Industry
2
Uzbek Research Institute of Vegetables, Melons and Potato
3
IPGRI Sub-regional office for Central Asia, Tashkent, Uzbekistan
4
IPGRI Regional office for Central & West Asia &North Africa, Aleppo, Syria
1
Узбекский Научно-исследовательский институт растениеводства
2
Узбекский Научно-исследовательский институт овоще-бахчевых культур и картофеля.
3
Суб-региональный офис IPGRI по Центральной Азии, Ташкент, Узбекистан.
4
Региональный офис IPGRI по Центральной и Западной Азии и Северной Африке,
Алеппо, Сирия.
ii O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
O’simliklar genetik resurslari halqaro instituti (IPGRI) mustaqqil halqaro tashkilot bo’lib,
agrobioxilma-xillikni saqlash hamda ulardan samarali foyidalanish orqali hozirgi va kelajak
avlodlar аhvolini yaxshilash uchun harakat qiladi. O’simliklar genetik resurslari halqaro instituti
(IPGRI) umumiy va xususiy assosiasiyalar a’zolari tomonidan ta’sis etilgan zamonaviy ilm-fan
taraqqiyotini qo’llovchi va uni ocharchilik, nochorlik, oziq-ovqat etishmovchiligi, kishilarning
sog’lig’ini hamda atrof muhitni saqlash Halqaro qishloq xo’jaligi izlanishlari bo’yicha konsultativ
guruh (CGIAR) tomonidan qo’llab-quvvatlanib kelinayotgan Kelajak Hosili nomli 15 markazning
biridir. O’simliklar genetik resurslari halqaro instituti (IPGRI) shtab-kvartirasi Italiyaning Rim
shaxridan uncha uzoq bo’lmagan Makkarize shaharchasida bo’lib, undan tashqary jaxonning
20 dan ortiq mamlakatlarida o’zining markazlariga ega. O’simliklar genetik resurslari halqaro
instituti (IPGRI) to’rtta yo’nalishda ish olib boradi: Xilma-xillik xayotcanlikni ta’minlash uchun;
Xilma-xillikni tushinish va uni boshqarish; Global masalalar yuzasida hamkorlik; Maxsulot ish-
lab chiqarish asosida sistemalardagi xayotcanlikni yaxshilash.
Halqaro maqom O’simliklar genetik resurslari halqaro institutiga 2005 yilning yanvar
oyigacha Aljir, Avstraliya, Belgiya, Benin, Boliviya, Braziliya, Burkina faso, Kamerun, Chili,
Kongo, Kosta Rika, Kot-d’Ivuar, Kipr, Chexiya respublikasi, Daniya, Ekvador, Gresiya, Gvineya,
Vengriya, Hindiston, Indoneziya, Eron, Isroil, Italiya, Iordaniya, Keniya, Malayziya, Mavri-
taniya, Marokko, Misr, Norvegiya, Pokiston, Panama, Peru, Polsha, Portugaliya, Ruminiya,
Rossiya, Senegal, Slovakiya, Sudan, Shveysariya, Siriya, Tunis, Turkiya, Uganda va Ukraina
davlatlari tomonidan qabul qilingan qonunlar va tasdiqlangan shartnoma asosan berilgan.
O’simliklar genetik resurslari halqaro instituti (IPGRI) olib borilayotgan ilmiy izlanishlar
150 dan ortiq davlat, xususiy fondlar va xalqaro tashkilotlarning donorlary tomonidan mablag’
bilan ta’minlanadi. O’simliklar genetik resurslari halqaro instituti (IPGRI) olib borilayotgan ilmiy
izlanishlar yo’nalishini ta’minlovchi donor tashkilotlar to’g’risida institutning talablar asosida
chop etiladigan yillik xisobotlari yoki O’simliklar genetik resurslari
halqaro instituti (IPGRI) veb-sayti ( ) orqali to’la tanishib chiqish mumkin.
Ushbu chop etilayotgan to’plamdagi geografik nomlar va materiallar O’simliklar genetik
resurslari halqaro instituti (IPGRI) yoki Halqaro qishloq xo’jaligi izlanishlari bo’yicha konsultativ
guruhining (CGIAR) qaysidir davlat uridik maqomi, xududi, shaxar, tuman yoki davlat boshqaruvi
hamda chegara hududlari to’g’risidagi fikrni ifodalamaydi. Ushbu holatda mualliflarning
qarashlari tashkilotning fikri bilan to’g’ri kelmasligi mumkin.
Chop etilayotgan ilmiy to’plam patentlangan nomining ko’rsatib o’tilishi undagi bildirilgan
fikrga to’la qo’shilish ma’nosini anglatmaydi va u faqatgina ma’lumot sifatida taqdim etiladi.
Ilova:
R. Mavlyanova, A. Rustamov, R. Xakimov, A. Xakimov, M. Turdieva, S. Padulosi. 2005.
Uzbekiston Qovunlari. IPGRI Markaziy Osiyo bo’yicha hududiy ofisi. Toshkent, O’zbekiston.
ISBN 978-92-9043-711-6
ISBN 92-9043-711-6
IPGRI
Via dei Tre Denari 472/a
00057 Maccareze
Rome, Italy.
Citation:
R. Mavlyanova, A. Rustamov, R. Khakimov, A. Khakimov, M. Turdieva, S. Padulosi. 2005.
Melons of Uzbekistan. IPGRI’s Sub-regional office for Central Asia. Tashkent, Uzbekistan
ISBN 978-92-9043-711-6
ISBN 92-9043-711-6
IPGRI
Via dei Tre Denari 472/a
00057 Maccarese
Rome, Italy
Ссылка:
Р. Мавлянова, А. Рустамов, Р. Хакимов, А. Хакимов, М. Турдиева, С. Падулоси. 2005. Дыни
Узбекистана. Суб региональный офис IPGRI для Центральной Азии, Ташкент, Узбекистан.
ISBN 978-92-9043-711-6
ISBN 92-9043-711-6
IPGRI
Via dei tre Denari 472/a
00057 Maccarese
Rome, Italy
MUNDARIJA
CONTENTS
Preface vii
Introduction 3
1. History of melons cultivation 10
2. Areas of melons cultivation 20
3. Melons classification 32
4. Melon development 41
5. Recognized traits 47
6. Varieties descriptions 57
• Khandalak varieties 59
• Bukharika varieties 81
• Cassaba varieties 85
• Gurvak varieties 89
• Amiri varieties 93
• Zard varieties 135
Abbreviations 177
References 180
Appendixes 184
• Appendix 1 list of melon varieties described in the book 184
• Appendix 2 melon variety synonyms 189
• Appendix 3 melon varieties released in Uzbekistan 196
• Appendix 4 endangered local varietes of melon 201
• Appendix 5 scientific institutions 206
vi O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
ОГЛАВЛЕНИЕ
Предисловие viii
Введение 5
1. История дыневодства 13
2. Оазисы бахчеводства 24
3. Классификация дыни 35
4. Развитие дыни 44
5. Апробационные признаки 48
6. Характеристика сортов 57
• Разновидность хандаляк 59
• Разновидность бухарика 81
• Разновидность кассаба 85
• Разновидность гурбек 89
• Разновидность амери 93
• Разновидность зард 135
Абревиатуры 177
Литература 182
Приложения 184
• Приложение 1 список представленных в книге сортов дыни 184
• Приложение 2 синонимы сортов дыни 189
• Приложение 3 районированные сорта дыни в Узбекистане 196
• Приложение 4 малораспространенные местные сорта дыни 201
• Приложение 5 научные учреждения 206
QISQACHA BAYONI ● PREFACE ● ПРЕДИСЛОВИЕ vii
Qisqacha bayoni
2000 yilda O’zbekiston o’simlikshunoslik ilmiy-tadqiqot instituti (O’zO’ITI) ilmiy
ekspeditsiyasi O’simliklar Genetik Resurslari Halqaro Instituti (IPGRI, Italiya) yordamida
O’zbekistondagi qovunchilik hududlarini tadqiq etilib, fermer hamda dexqonchilik
xo’jaliklarida hozirgi davrda etishtirilayotgan qovun navlari yig’ildi va ularga tarifnoma
berildi. Bu ish «O’zbekistonda qovunning genetik resurslaridan foydalanishning ularni
ex-situ va xo’jaliklarda saqlash yo’li bilan oshirish» loyixasi doirasida IPGRI hodimlari
S. Padulosi va M.Q. Turdieva raxbarligi ostida amalga oshirildi va ekspeditsiya natijalari
asosida ushbu «O’zbekiston qovunlari» kitobi tayorlandi. Kitobda adabiy manbalardan
foydalanilib, navlarning qovunchilik vohalarida tarqalishiga doir keng ma’lumotlar
hamda hozir etishtirilayot-gan qovunning qadimgi mahalliy navlari, keyingi qirq yillik
davr mobaynida yaratilgan yangi shakllari va selektsion navlarining tavsifnomasi
keltirilgan. «O’zbekiston qovunlari» kitobi ilmiy va pedagog hodimlar, agronomlar,
talabalar va keng kitobxonlar ommasiga mo’ljallangan.
Preface
In the year 2000, during the scientific expedition by the Uzbek Research Institute
of Plant Industry (UzRIPI) under support of the International Plant Genetic Resources
Institute (IPGRI), melon-growing areas of Uzbekistan were surveyed, farmers’ plots
were studied, and the melon varieties grown were described and collected. This survey
mission has been conducted within the framework of the project “Enhancement of the
use of melon genetic resources in Uzbekistan through the strengthening of on farm and
ex-situ conservation” under the leadership of Dr. S. Padulosi and Ms. M.K. Turdieva from
the IPGRI Regional office.
The book of “Melons of Uzbekistan”, is written on the basis of this mission’s results.
The book includes expanded data on varietal distribution in melon growing areas, detailed
descriptions of old local melon varieties under cultivation, new forms, and breeding
melon cultivars developed over the last forty years along with literature references. The
publication is intended for scientists, agronomists, students, and the public at large.
viii O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Предисловие
Minnatdorchilik.
Mualliflar ushbu Kitobni nashrga tayorlashda q/x fanlari nomzodi A.F. Pimaxov,
F.H. Abdullaev va boshqalarga o’z minnatdorchiliklarini bildiradilar.
Acknowledgements.
The authors would like to express their sincere thanks to Dr. A.P. Pimakhov*, Dr.
F.Kh. Abdullaev, and others for the support provided during the preparation of this Book
for publication.
Благодарности.
KIRISH
O’rta Osiyo polizchiligi ko’p asrlik tarixga ega va shu davr mobaynida qovun insonlar
tomonidan sevib iste’mol qilinadigan eng qimmatli oziq mahsulot sifatida e’zozlanadi.
N.I.Vavilov (1926) ta’kidlashicha, O’rta Osiyo madaniy o’simliklarning kelib chiqish
o’chog’i va qovunning kelib chiqishi bo’yicha esa ikkilamchi o’chog’i hisoblanib, uning
yirik tur hillari jamlangan. Halq selektsionerlari tomonidan turli tuproq-iqlim sharoit-
lariga etishtirilishga moslashgan qovunning ko’plab navlari yaratildi. Shunday tor ma-
halliy navlar ham mavjudki, ular ma’lum bir mintaqa, xattoki xudud alohida bir axoli
punkti doirasida etishtirishga moslashgan. Ko’plab mahalliy navlar asosida keng tarqal-
ish miqyosiga ega bo’lgan yangi selektsion navlar yaratildi.
O’zbekistonda hozirgi davrda qovunning 160 dan ortiq madaniy navlari tarqalgan
bo’lib, ular pishib etilish muddati, hosildorligi, ta’mi, mevalarining saqlanish muddati
bo’yicha o’zaro farqlanadi va ularning ko’pchilik qismi jahonda shuxrat qozongan.
Hozirgi davrda qovunning 36 navi davlat Reestriga bo’lib, shundan: 9 tasi ertapis-
har, 15 tasi o’rtapishar, 12 tasi kechpishar navlardir. Davlat Reestriga kiritilgan navlarn-
ing sakkiztasi mahalliy navlarga mansubdir. Davlat Reestriga kiritilgan ko’pchilik qovun
navlari bir necha o’n yilliklar mobaynida etishtirilib kelinmoqda.
O’zbekiston respublikasi- Markaziy Osiyoning eng yirik polizchilik mintaqasidir.
Bu erda har yili 35-40 ming gektardan ortiq er maydoni poliz ekinlariga ajratiladi va yalpi
hosil 450-500 ming tonnani tashkil etadi, shundan Qoraqalpog’istonda poliz ekinlari 5,5
ming gektar maydonga ekilib, 39 ming t. miqdorida yalpi hosil olinmoqda.
Qovunning mevasi ajoyib ta’mga hamda ko’pgina foydali xususiyatlarga egadir.
Uning tarkibida 85,0-92,0% suv, 8,0-15,0% quruq modda, 0,8% oqsil 1,8% kletchatka va
6,2% boshqa uglevodlar, 0,9% moy, 0,6% kul, 20,0-30,0 mg/% C darmondorisi, 0,03-0,07
mg/% boshqa darmondorilar, Zn, Fe, Ca, Mg, K, P kabi mikroelementlar, organik va
mineral tuzlar mavjud. O’rta Osiyo qovun navlari mevalaridagi qand modasi miqdori
- 14,0-16,0 foizga etadi. Tarkibida fruktoza moddasi miqdorining ortiqligi sababli qovun-
ning eti o’ta shirin, glyukoza moddasi ko’proq bo’lganda esa eti nimshirin ta’mga egadir.
Ushbu sifatlar qovunning parhez oziqa jixati, dorivor xususiyatlari va halq tabobatida
qo’llanilishi bo’yicha ahamiyatini belgilab beradi.
Ulug’ alloma olim-tabiblar Iskari Olim (miloddan avval IV asr) va Abu Ali ibn
Sino (milodiy X asr) asarlarida qovunni ko’pgina kasalliklarni davolashda ishlatilgan-
ligi keltiriladi. Qovunning dorivor xususiyatlarini zamonaviy tibbiyot ilmi tomonidan
ham tasdiqlagan. Uni iste’mol qilish ko’plab fiziologik jarayonlarni boshqarishga yordam
beradi. U buyrak, me’da, jigar kasalliklarida hamda ateroskleroz, bronxit, sil, bod xasta-
liklarida va kamqonlikda dorivor vosita sifatida foydalaniladi. Qovun urug’i damlama-
lari yo’tal, teri va tosh kasalliklarini davolashda ishlatiladi.
Qovun to’y va boshqa tantana dasturxonlarining an’anaviy bezagidir. U har bir oil-
ada huzur bilan iste’mol qilinadi.
Qovun etidan turli retseptlar bo’yicha konserva hamda qandolatchilik sanoatida
murabbo (shinni), qiyom, tsukat, pirog, pryaniklar va pechenьe tayyorlashda foydalani-
ladi.
Qovundan tayyorlangan, tarkibida 60 foizgacha qand bo’lgan va ajoyib ta’mga ega
bo’lgan qizg’ish-jigar tusli o’ziga xos asal- «bekmes» alohida e’tiborga molikdir. Sharq
shirinligidan biri bo’lgan holva bekmesni un bilan qorilgan holda tayorlanadi. O’ta pishib
ketgan qovun mevasi un qo’shib yasalgan kulchalar quyoshda quritilgan holda qovun-
qurt tayorlanadi va ular quruq, salqin joyda bahorga qadar saqlanishi mumkin.
Qovunning oftobda quritilgan tilimlari yuqori qand moddasiga ega bo’lgan tabiiy
mahsulotga aylanadi, uning tarkibida 50 foizdan ortiq qand moddasi tashkil etadi va
O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
INTRODUCTION
Melon cultivation has been practiced in Central Asia for centuries, and melons are
loved and appreciated by people in the region as one of their most valuable food sourc-
es.
According to N.I. Vavilov (1926), Central Asia is a major centre of origin of cultivated
plants and a secondary centre for melons, where its diversity is concentrated. Many mel-
on varieties adapted to grow in different soil and climatic conditions of the region have
been developed by local breeders. Varieties exist that are adapted to a specific region or
even to a specific settlement. Using the genetic diversity of local varieties, new commer-
cial varieties suitable to grow over a wide area have been successfully developed.
Today in Uzbekistan, more than 160 melon varieties—differing in their maturity
period, productivity, taste, and fruit shelf life—can be found, and many of them have
gained worldwide popularity.
In recent years, 36 melon varieties have been released in Uzbekistan. Among these
varieties, some are early ripening (9), midseason ripening (15), and late ripening (12).
Eight released varieties are local types. Many varieties now listed in the State Register
have been released during the last several decades.
Uzbekistan its the largest zones of melon cultivation in Central Asia. Annually, more
than 35 000-40 000 ha of land are devoted to melon cultivation here and the total yield is
more than 450 000–500 000 t.
Melons from Central Asia have a great reputation for their unique flavour and
sweetness. They have several useful properties. They contain 85–92% water, 8–15% dry
matter, 0.8% protein, 1.8% cellulose and 6.2% other carbohydrates, 0.9% fat, 0.6% ash, 20–
30 mg% vitamin C, 0.03–0.07 mg% of other vitamins and microelements, such as Zn, Fe,
Ca, Mg, K, and P. Sugar content in Central Asian melons can reach up to 14–16%. Sugar
can be represented by glucose and/or fructose. This fact adds to relevance to the use of
melons as a health food and as medicinal plants. When fructose is prevalent melon pulp
is very sweet, and when glucose is prevalent it is somewhat sweet. All these factors define
the dietary value of melons, their medicinal properties, and use in human medicine. As
a matter of fact, historically famous doctors, such as Iskari Alima (4th century BC), Abu
Ali Ibn Sino (a.k.a. Avicenna, 10th century AD) recommended melons for the treatment of
many illnesses. Medicinal properties of melons have been confirmed by modern medical
science. Melons promote the regulation of many physiological processes. They are used
to treat illnesses of the kidneys, stomach, and liver, as well as arteriosclerosis, bronchi-
tis, tuberculosis, rheumatism, and anaemia. Am infusion from melon seeds is useful for
cough, skin, and gallstone illnesses.
Melons traditionally decorate tables during weddings and other important celebra-
tions. With the same pleasure, fresh melons are eaten by families as part of every day
life.
Among many diverse recipes, melon pulp is used in canning and confectionery for
the preparation of jam ‘shinni’, candies, mousse, pies, gingerbread, and cookies.
A special red-brownish honey prepared from cooked melon ‘bekmes’ is also notable.
It contains more than 60% sugar and has an excellent taste. The famous sweet ‘halva’ can
be also prepared with flour. Over-ripe melon fruits with the added bread flour, ‘kaun-
kurt’, are another specialty. These are dried in the sun and can be stored in a dry cool
place for several months.
Dried in the sun, the sugar content of melons is concentrated (>50%). These slices
are used by local populations or exported to other countries.
Melon’s skin and unripe fruits are a source of forage for animals. Melon seeds con-
O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
tain up to 35% oil and are used for the preparation of truly high-quality oil.
Changes in modern societies and new trends in agricultural production are influ-
encing the cultivation and spreading of melon varieties. Over the last decade, the local
diversity of melon varieties sown by amateurs has fallen, and there is a threat of losing
some valuable old varieties that have been selected and maintained by generations of
farmers. At the same time, however, the process of improvement of existing local variet-
ies has continued, and new interesting, promising, and stable melon forms and varieties
are being produced.
The germplasm of local Central Asian melon varieties is of great value for breeding,
and conservation of the melon gene pool is a National interest. For this reason, scientists
in Uzbekistan carry out the important work of carefully conserving existing and disap-
pearing local varieties for future generations. This task is carried out through collecting
expeditions, conservation in research institutes, and extensive research investigations.
Scientists deploy their efforts on improvement of local varieties for resistance to
powdery mildew and Fusarium wilt, and also for the development of new varieties and
hybrids. Great attention is paid in the country towards non-polluting melon cultivation,
greater use of melon diversity and increased seed production, cultivation of early ripen-
ing varieties and hybrids in protected areas, development of rain-fed melon growing
processes, and increasing the export of fresh and dried melon products.
KIRISH ● INTRODUCTION ● ВВЕДЕНИЕ
ВВЕДЕНИЕ
Yozma tarixiy manbalar bundan 2 ming yil ilgari ham qovun etishtirilganligidan
dalolat beradi. Qoraqalpog’iston Respublikasining Beruniy shahridan 80 km uzoq-
likda joylashgan Tuproqqal’ada olib borilgan qazilma ishlari jarayonida milodiy III
asrga taalluqli madaniy qovun urug’lari topilgan. As-Saolibiy (milodiy IX asr) va
sayyoh Ibn Batutta (XIV asr) o’z kitoblarida Xorazm qovunlariga ta’rif berishgan.
Zaxiriddin Muhammad Bobir (XV asr) va undan keyingi davrda bir necha sayyohlar
Movarounnahr bo’ylab safarlari davomida bu farovon o’lkaning ajib qovunlariga
qoyil qolishgan.
Ajoyib mevalar dovrug’i mamlakat tashqarisidagi uzoq o’lkalarga keng yoy-
ildi. Qovunlarning katta miqdorda miloddan avvalgi II asrda Xitoyga, IX-X asrlarda
Iroqqa olib chiqilganligi to’g’risidagi ma’lumotlar saqlangan. Qovunlar Hindiston-
da, Eronda va boshqa mamlakatlarda ham munosib baholandi. Shu davrlarda qovun
qoqisi ham e’tirof etilib, uni uzoq o’lkalarga olib chiqilar edi.
Qadimda qovunni yaxshi shamollatiladigan joylarda, quruq qumda, don, somon
ichida, osib qo’yish yo’li bilan hamda mahsus qurilgan qovun omborlari - qovunxo-
nalarda keyingi yilning aprel-may oyiga qadar saqlash usullari ma’lum bo’lgan.
O’zbekiston hududida hozirgacha qovunning achchiq va nordon ta’mli yov-
voyi turi o’sadi, u Markaziy Osiyoda tarqalgan madaniy tur hillarning asoschisi hi-
soblanadi.
Dexqonlar asrlar davomida qimmatli-xo’jalik belgilariga ega bo’lgan yangi
shakllar ustida doimiy izlanishlar olib borish va eng maqbul sara qovun mevasin-
ing urug’larini yangi hosil uchun tanlash tajribalarini avloddan-avlodga uzatganlar.
Bunda faqatgina naslda mustahkamlanib va saqlanib qolishi mo’ljallangan barqa-
ror belgilarga ega bo’lgan shakllarga e’tibor berilibgina qolmay, navlarning qayta
changlanishi tufayli yuzaga kelgan yangi shakllariga ham ahamiyat berilgan.
Qovunchilik o’choqlaridagi ana shunday ijodiy jarayon natijasida halq selekt-
sionerlari tomonidan turli tuproq-iqlim sharoitlarida o’sishga moslashgan hilma-hil
mahalliy navlar yaratildi. Ular bir-biridan etilish muddati, yuqori ta’m xususiyatlari
va boshqa qimmatli belgilari bilan farq qilishadi. Afsuski, o’rta asrlarda O’rta Osiyo-
ga bosqinchilarning bosqini davrlarida qovunchilik inqirozga uchradi va shu davrda
ayrim mahalliy navlar butunlay yuqotildi. Biroq halqimiz avaylab saqlab qolingan
ko’plab mahalliy navlar dexqonlarimiz tomonidan hozirgacha o’stirib kelinmoqda
va shuningdek, ular zamonaviy selektsiya navlarini yaratishda birlamchi manba si-
fatida xizmat qilib kelmoqda.
Qovunchilikning rivojlanishi muayyan bir joyning etnik an’analari bilan cham-
barchas bog’liq bo’lib kelgan. Qovunning Osiyoda keng yoyilishiga hozirgi kunga
qadar davom etib kelayotgan yaxshi urf-odat yordam berdi. Har yili qovun pishig’i
davrida «qovun sayli» deb ataladigan bayram an’analari o’tkazilib, unda qovunchi-
lar qovunning hilma-hil navlari namoyish etiladi va ular orasida halq selektsiya-
sining nodir namunalari mavjuddir. Qovun mevalari mahalliy bozorlarda sotilib,
shu bilan bir qatorda chetgi hududlarda sotish uchun ayniqsa tashishga chidamli va
uzoq saqlashga yaroqli bo’lgan navlari olib chiqiladi.
Bir makonda yaratilgan mahalliy navlarning boshqa joylarga asta-sekin tar-
qalishi oqibatida navlarning yangi sharoitlarga moslashuviga yordam berdi. Yangi
yo’nalishlar bo’yicha tanlov natijasida nafaqat morfologik, balki, tezpisharlik, hosil-
dorlik, tarkibidagi qand moddasi miqdori-, mevalarning uzoq saqlanishi va boshqa
qator foydali xo’jalik belgilari yaxshilandi. Turli iqlimiy mintaqalarda yangi navlarni
yaratish jarayoni hozirgi davrda ham davom etmoqda.
Halq selektsionerlari tomonidan asrlar davomida yaratilgan qovunning ma-
O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
halliy navlari o’zining hilma-hilligi va ekin maydonlari bilan shu qadar qiziqarliki,
ularni muayyan bir tizimga solish talab etildi. XX asr boshida, 20-30- yillarda O’rta
Osiyo Davlat Universiteti, O’zbekiston sabzavotchilik-kartoshkachilik tajriba stan-
tsiyasi, Butunittifoq o’simlikshunoslik institutining O’rta Osiyo tajriba stantsiyasi va
Xorazm tajriba stantsiyasi olimlari tomonidan qovun etishtirish xududlari tadqiq
etildi va uning hilma-hil namunalari to’plandi. Mahalliy qovun navlarini o’rganish,
yaxshilash va boyitishga respublikaning ko’zga ko’ringan selektsioner-olimlari Pan-
galo K.I., Filov A.I., Goldgauzen M.K., Bel-Kuznetsova V.F., Donskoy P.V., Karimov
A.K., Zeman G.O., Dudko P.N., Kulakova M.N., Jiteneva N.E., Xakimov A.S., Shuki-
na A.S., Xakimov R.A. hamda halq selektsionerlari Aligavharov A., Karimshoev O’,
Tojiev T., Muydinov SH. va boshqalar o’zlarining ulkan hissalarini qo’shdilar.
Qovun navlariga nom berish ularni ta’riflovchi belgilariga qarab: tur hilma- hil-
ligi nomidan oldin qo’shilganiga qarab (Qizil gulobi, Qizil beshak); qovun so’zidan
oldin keladigan ta’rifga qarab (Oqqovun, Qoraqovun); olib kelingan mamlakatiga
qarab (Xitoyi); joyning nomiga qarab (Paxtaobod ko’kchasi, Baytqo’rg’on, Urganji);
joy nomiga ta’rifini qo’shilganiga qarab (Samarqand Oqnovvoti); selektsioner yoki
yaqin kishi ismiga qarab (Davlatboy, Mullasapo) yoki qovuninig egasining nomi-
ga qarab (Xojiqovun); asosiy nomga «i» egalik qo’shimchasining qo’shilishiga qa-
rab (Kamoli, Doniyori); tuyg’ular ifodasiga qarab (Dexqonsevdi, Lazzatli, Rohat),
hamda farqlanuvchi tashqi belgilarga, ya’ni: shakliga (Qo’ybosh), mevaning rangi va
Suratiga (Qorapo’choq, Olacha, Ko’kcha), etining sifatiga (Nongo’sht), etining rangi-
ga (Ichqizil); etining zichligiga (Yog’ochqovun, Bekzod); urug’ining rangiga (Qizilu-
rug’), uzoq saqlanishiga (Umrboqiy), pishish muddatiga (Chillaki) qarab nom beri-
lardi.
Ko’p yillik halq selektsiyasi natijasida yaratilgan O’rta Osiyo qovunlari hozirda
quyidagi guruhlarga bo’lingan: morfologik belgilari yuqori bir hilligi darajasiga ega
navlar, asosiy navdan biologik va morfologik belgilari bilan butunlay farqlanadigan,
lekin avvalgi nomini saqlagan nav-populyatsiyalari (Amiri, Beshak, Oqqosh, Gulobi,
Bo’rikalla va boshqalar) hamda morfologik belgilari o’xshash va o’z nomiga, ko’pincha
bir o’zakka ega navlar (Gurvak, Oq gurvak, Ola gurvak, Bosvoldi, Qora bosvoldi, Oq
bosvoldi va boshqalar). Ayrim navlar o’z sinonimlariga egadir. Bo’rikalla nomi bilan
bir-biridan farqli ravishda ikki nav tarqalgan. Buxoro viloyatida bu nav handalak hili-
ga tegishli bo’lsa, Farg’ona vodiysida kassaba hiliga mansubdir. Ertapishar Qoraqosh
navi Samarkand viloyatida, uning kechpishar shakli esa Qoraqalpog’iston va Xora-
zm viloyatida tarqalgan. O’zbekiston va Qoraqalpog’istonda tarqalgan navlar halq
tomonidan mahalliy tilda nomlanadi, lekin adabiyotlarda ularning nomlari ba’zan
o’zgartirib ko’rsatilgan (Oq jambo’lsha- Oq zamcha). Eski navlarning bir necha o’n
yilliklar davomida tabiiy duragaylanishi jarayonida belgilarning o’zgaruvchanligi
natijasida yangi shakllar namoyon bo’ldi. Ular aholi tomonidan etishtirib, ko’pincha
navning eski nomini saqlab qolgan holda doimo yaxshilanib bormoqda. Olahamma,
Alleke, Amiri, Bekzodi, Beshak, Baqiraman, Gulobi, Gurvak, Nongo’sht, Madaniy
zamon navlarining bir necha shakllari mavjudir.
Qovunchilik vohalarining nav tarkibi barqaror emas. Bu erda eski mahalliy va
yangi selektsion navlar etishtiriladi. Ayrim navlar kam miqdorda etishtiriladi yoki
umuman ekilmaydi.
O’zbekiston o’simlikshunoslik ilmiy-tadqiqot institutida, O’zbekiston sabzavot-
poliz ekinlari va kartoshkachilik ilmiy-tadqiqot institutida, Qoraqalpog’iston dex-
qonchilik ilmiy-tadqiqot institutida qovunlarning butun dunyoda tarqalgan hilma
hil turlari (1330 dan ortiq namunalari) jamlangan va saqlanib kelinmoqda.
O’rta Osiyo hududi ilmiy ekspeditsiyalar tomonidan tadqiq etish, yangi mahal-
Qovunchilikning tarixi ● History of melon cultivation ● История дыневодства
liy navlarni yig’ish va kollektsiyalarni yangi namunalar bilan boyitish ishlari davom
etmoqda.
Olimlar tomonidan qovun navlarining morfologik va qimmatli-xo’jalik bel-
gilarining o’zgaruvchanligi va nasllanishini o’rganish, ularni tipiklashtirilish, nav
etishtirish va urug’chiligining jadal texnologiyasini ishlab chiqish ishlari amalga os-
hirildi. Yangi navlarni yaratish bo’yicha selektsiya ishlari davom etmoqda.
10 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Written historical records mention that melon cultivation dates back to more
than 2000 years ago. Melon seeds dating to the 3-rd century AD were found out at
the excavation of Toprakkale castle, 80 km from Berunii. Ak-Saolibii and Moroccan
traveller Ibn Batutta (14th century) described in their books the ‘Khorezm melons’.
Sakheriddin Mukhamed Babur (15th century) and many travellers in subsequent
years, travelling in the Maverannakhre area, were fascinated by the excellent taste of
melons that were found here.
The fame of these fruits was spread far beyond the State. According to literature
sources, many melons were exported in the 2-nd century BC to China, and in the
9th–10th centuries to Iraq. In those days, Central Asian melons were also appreci-
ated in India, Iran, and other countries. Dried melon products were also appreciated
in distant territories.
In ancient times, melon fruits were stored until April–May of the next year in
airy rooms, in dry sand, grain, or straw, or by hanging the fruits in ad hoc storage
rooms known as ‘kaunkhona’.
Across Uzbekistan, until the present time, a wild melon species with bitter and
sour taste grows naturally. It is speculated that this species is the ancestor of the
melon varieties now cultivated across Central Asia.
Over centuries, from generation to generation, farmers transferred their experi-
ence in seeking the best forms with valuable economic traits, and selected seeds from
best fruits for better yields. Attention was paid to better forms with stable traits to be
kept for posterity and to new forms resulting out of cross-pollination.
The great diversity of local varieties adapted to cultivation in different soil-cli-
matic conditions was developed by breeders as a result of such creative processes of
selection in centres of melon cultivation. These varieties were characterized by dif-
ferent times of maturity, fine taste, and other valuable quality traits. Unfortunately,
during the invasions of the conquerors in Central Asia in the Middle Ages, melon
cultivation declined and some local valuable varieties were eventually lost forever.
Fortunately, many local varieties were carefully kept by people until now and they
serve as unique starting material for the development of modern varieties.
The development of melon cultivation always has been closely connected with
ethnic traditions at a local level. The existence of good social interaction in the region
has also promoted the spread of melons across Central Asia. Annually, during the
time of melon maturity, the fair ‘Kowun Sayli’ was held, during which melon farm-
ers displayed various varieties, among which there were real masterpieces of human
selection. Sale of fruits in local markets and export to other districts, especially of
varieties with good shipping quality and shelf life, was carried out actively during
these festivals.
The gradual spreading of local varieties developed in one centre to other dis-
tricts promoted the adaptation of varieties to new growing conditions. As a result
of human selection in new directions, change took place not only in morphological
traits, but also in economically valuable traits such as productivity, sugar content,
and shelf life. The process of variety development in different climatic zones contin-
ues to this day.
As a result of human selection over the centuries, local melon varieties grew
substantially in terms of diversity and area of cultivation, and to the extent that their
Qovunchilikning tarixi ● History of melon cultivation ● История дыневодства 11
systematization was required. In the first 20–30 years of the 20th century, an explo-
ration of melon cultivation areas and collection of its diversity were carried out by
several scientists of the Central Asian State University, the Uzbek Vegetable-Potato
Experimental Station, the Central Asian Experimental Station of the All-Union In-
stitute of Plant Industry, and the Khorezm Experimental Station. A great contribu-
tion to the study and improvement of melon diversity was made by famous Uzbek
scientists, such as: K.I. Pangalo, A.I. Philov, M.K. Goldgausen, V.F. Bel-Kuznetsova,
P.V. Donskoy, A.K. Karimov, G.O. Zeman, P.N. Dudko, M.N. Kulakova, N.E. Zhitene-
va, A.S. Khakimov, A.S. Shyukina, R.A. Khakimov, A. Aligavharov, U Karimschaev,
O. Todgiev, Sch. Muydinov and many more.
Names of melon varieties were given according to their traits: before name of
the variety ‘Kzil gulobi’, ‘Kzil beshak’; the previous word used to define the mel-
on ‘Ak-kawun’, ‘Kora kawun’; the country of origin ‘Khitoyi’; locality ‘Pakctaobod
kokchasi’, ‘Baytkurgan’, ‘Urganchi’; an addition to the locality name ‘Samarkand
oknowwot’; the name of the breeder or related persons ‘Davletboy’, ‘Mullasapo’ or
the melon variety owner ‘Khodji kowun’; to the basic name the letter ‘i’ was added
‘Kamolii’, ‘Donierii’; as well as expressions of feelings ‘Dekhon sevdi’, ‘Lazzatli’,
‘Rokhat’ and also distinctive morphological traits: shape ‘Kui bosch’, colouration
and fruit colour pattern ‘Kora puchak’, ‘Olacha’, ‘Kukcha’, pulp quality ‘Non gusht’,
pulp colouration ‘Ich kzil’; pulp density ‘Yogoch kowun’, ‘Beksodi’; seed colouration
‘Kzil urug’, good shelf life ‘Umrboki’; and ripening period ‘Chillaki’.
The Central Asian melons created as a result of long-term breeding can be clus-
tered into groups: (1) varieties with a high degree of uniformity of morphological
traits, (2) varieties or populations consisting of forms deferring from the basic variety
types in biological and morphological traits, but retaining their former name (such
as ‘Amiri’, ‘Beshak’, ‘Ak-kash’, ‘Gulabi’, ‘Buri-kallya’, and others), (3) varieties with
similar morphological traits but possessing different names, often with one common
root (such as ‘Gurvak’, ‘Ak gurvak’, ‘Ala gurvak’, ‘Bosvoldi’, ‘Kara bosvoldi’, ‘Ak bos-
voldi’, and others). Some varieties also have synonyms, and the reverse is also true:
two different varieties spread under one name — ‘Buri-kallya’ (in the Bukhara region
this variety refers to var. chandalak and in the Fergana valley it refers to var. casaba).
The early ripening variety ‘Kara-kash’ is distributed in the Samarkand region, and its
late-ripening form in Karakalpakstan and the Khorezm region. The varieties spread
in Uzbekistan are named by people in their local language, but in the literature their
names are sometimes modified ‘Ak zhambilsha’—’Ak zamcha’. New forms appeared
as a result of variability of traits within several decades by natural hybridization be-
tween old varieties: these are cultivated by the population and constantly improved,
often keeping the former variety name. There can be many forms in each local va-
riety: this is the case with the varieties ‘Ala-khamma’, ‘Alleke’, ‘Amiri’, ‘Bekzodi’,
‘Beshak’, ‘Bakiraman’, ‘Gulobi’, ‘Gurvak’, ‘Non gusht’, and ‘Madani zaman’.
The composition of varieties in melon fields changes continuously. Old local
and new breeding varieties can be grown together. Some varieties can be cultivated
in very modest amounts.
One of the World’s largest melon germplasm collections (more than 1330 ac-
cessions)—the product of many expeditions and exchanges led by scientists in the
past—is maintained at the Uzbek Research Institute of Plant Industry, the Uzbek Re-
search Institute of Vegetables, Melons, and Potato, the Karakalpak Research Institute
of Agriculture. Even today, expeditions across Central Asia are proceeding, leading
12 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
to the collection of new varieties and the introduction of new material. The study
of variability and inheritance of morphological and agriculturally valuable traits of
melon varieties and their classification is being carried out, and intensive variety
cultivation and seed growing technology are being developed. Breeding work for the
development of new varieties is also proceeding actively.
Qovunchilikning tarixi ● History of melon cultivation ● История дыневодства 13
2. POLIZCHILIK VOHALARI
danaqovun, Bijir, Gagrak, Yashil gulobi, Zarg’aldoq gulobi, Zar gulobi, Qora gulobi,
Sariq gulobi, Mahal-liy qoraqand, Qorako’l, Qoratirish, Qoraqovun, Qariqiz, Katta-
begi, Qo’ybosh 476, Qishki qo’tir. Londa Qo’ybosh, Mag’zi, Sariq tanak, To’yona,
Umrboqi 3748, Oq etli umrboqiy, Urganji, Shirinpo’choq.
Janubiy voha. Qovunchilikning janubiy vohasi respublikaning janubiy va janu-
biy-g’arbiy qismini egallagan bo’lib, Surxon-daryo va Qashqadaryo viloyatlarini o’z
ichiga oladi.
Iqlimi keskin kontinentaldir. Yozi issiq va dovomiy, havoning o’rtacha xarorati
+31,6°C, yuqorisi- +50°C gacha. Shamolning yuqori faoliyati havoning kuchli qurishi-
garmselga olib keladi. O’suv davri davomida 40-140 mm miqdorida yog’in yog’adi.
Musbat xaroratlar yig’indisi 4900-5000° ni tashkil qiladi.
Qovun bo’z va o’tloqi tuproqlarda, nafaqat sug’oriladigan, balki lalmi erlarda
ham etishtiriladi.
Janubiy voha qovunchilikning nav tarkibi hilma-hil bo’lib, lekin o’zining ajoyib
navlari ko’p emas.
Handalak. Oq kallapo’sh, Ko’k kallapo’sh, Qoraqosh, Qoraqashqa, Samarqand
sariq handalagi, Handalak Ko’kcha 14, Mahalliy sariq handalak.
Yumshoq etli yozgi navlar. Bosvoldi, Bo’rikalla, Mahalliy dahbedi, Zarchopon
F1, Qora bekzodi, Mahalliy Samarqand obinovvoti, Mahalliy sariq handalak, Tosh-
loqi 862.
Qattiq etli yozgi navlar. Oqnovvot, Samarqand oqnovvoti, Oq urug’, Oqpar,
Arbakeshka 1219, Amiri, Baytqo’rg’on 421, Bekzodi, Zarmiton, Ko’kcha 588, Kuli
hushtarin, Oltin vodiy, Oltintepa, Rohat, Urganji, Shakarpalak 554, Sherozi.
Kuzgi-qishki navlar. Ola po’choq, Arkoni, Gulobi jo’jaburun, Yashil gulobi,
Zarg’aldoq gulobi, Samarqand gulobisi, Zar gulobi, Ko’k gulobi, Gurlan, Qalaysan,
Mahalliy qoraqand, Qo’ybosh 476, Tiriqish, To’yona, Umrboqi 3748, Hasani.
20 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Khorezm area. The Khorezm area is located in the northern part of the vast
Turan Province covering part of Central Asia. It occupies a left-bank part of an an-
cient delta of the Amudarya River. Its east border runs along the plateau Taschsanna;
on the west it borders with Turkmenistan.
Karakalpakstan and the Khorezm region belong to the northern part of Uz-
bekistan. Their territory covers hyper-arid zones (80–90 mm rainfall/year mainly in
Winter and Spring). The climate here is sharply Continental. Summer is hot and
dry. In July, the average air temperature is 28°С, (an average absolute maximum is
41°С, sometimes reaching 46°С). The sum of positive temperatures for the period of
vegetation fluctuates from 4200°C–5400°C.
Melons are cultivated mainly on irrigated and salinified (washed) soils and
meadow soils of the desert zone.
The Khorezm area is one of the most ancient known melon-growing areas,
where districts with rich melon diversity are distinguished (especially for winter
melons). Here, both old local and new varieties introduced from others oases as well
as the Turkmen varieties ‘Gukcha’, ‘Ala-Geke’, and ‘Marikawun’ are found.
The melon diversity of the Khorezm oasis and the areas of melon cultivation
are changeable. Varieties grown here today and in the past can be distinguished by
different ripening times.
Khandalaks. ‘Ok kallya-posh’, ‘Zamcha’, ‘Ok-zamcha’, ‘Ola-zamcha’, ‘Kok-
zamcha’, ‘Kora zamcha’, ‘Sari zamcha’, ‘Kizil zamcha’, ‘Zaami turkmenskiy’, ‘Bas
kovun’, ‘Dunek’, ‘Khandalak joyltiy mestniy’, ‘Khandalak kokcha 14’, ‘Tarnek’, ‘Ur-
genchi’.
Summer soft-pulp varieties. ‘Amiri’, ‘Alleke’, ‘Ok-novvot Khorezmskiy’, ‘Oк-
gurvak’, ‘Ola-gurvak’, ‘Bosvoldi’, ‘Gyuk-gurvak’, ‘Kora-Gurvak’, ‘Zarchapan F1’,
‘Mulla-sapo’, ‘Tashlaki 852’.
Summer solid-pulp varieties. ‘Ok-novvot’, ‘Oksut’, ‘Ola-geke’, ‘Olacha’, ‘Ola
pochok’, ‘Amiri’, ‘Bakiraman’, ‘Bekkzodi’, ‘Biz-ota’, ‘Garbuz kovun’, ‘Gockcha’,
‘Djida-gul’, ‘Djida-yuprak’, ‘Ich-kzil turkmenskiy’, ‘Kok-tinni 1087’, ‘Non-gusht’,
‘Oltin vodiy’, ‘Rokhat’, ‘Sekeppara’, ‘Torlama’, ‘Khtoyi’, ‘Khtoyi Amiri’, ‘Shakar-
para’, ‘Shakar palak 554’, ‘Shirin pochok’.
Autumn-winter varieties. ‘Ok-kosh’, ‘Ok-posh zimnyaya’, ‘Ola-Khamma mest-
naya’, ‘Amudaryo’, ‘Ok-gulyabi’, ‘Alama-Gulyabi’, ‘Almurti gulyabi’, ‘Gulyabi oranji-
vaya’, ‘Gulyabi zelenomyasaya’, ‘Gulyabi chardjouskaya’, ‘Gulyabi Khorazmiy’, ‘Zar
gulobi’, ‘Kora-gulyabi’, ‘Kzil gulyabi’, ‘Kok gulobi’, ‘Sari-gulyabi’, ‘Shabazi gulyabi’,
‘Beshek Gulyau’, ‘Beshek mestnaya’, ‘Beshek zimniy’, ‘Beshek shabbazskiy’, ‘Beshek
shimbayskiy 151’, ‘Kora beshak’, ‘Kzil beshak’, ‘Klichbay beshak’, ‘Kutur beshak’,
‘Tornovat beshak’, ‘Khamma beshak’, ‘Khiva beshak’, ‘Khodjeili beshak’, ‘Shirin
beshak’, ‘Bizhir’, ‘Buri kavun zimnyaya’, ‘Gurlan’, ‘Ietti-yuprak’, ‘Kora-gul’, ‘Kora
kovun’, ‘Kora kant mestnaya’, ‘Kora kash’, ‘Kora-kotir’, ‘Kari kiz’, ‘Kora tirish’, ‘Koy
bash 476’, ‘Madani zaman’, ‘Mullasapo’, ‘Novruzbay’, ‘Ravran’, ‘Turno-novvat’,
‘Tuyona’, ‘Tuya kovun’, ‘Shakar-para’, ‘Shayi kovun’, ‘Umirvaki 3748’.
Fergana area. The Fergana valley is located in the east part of Uzbekistan, sur-
rounded by the Chatcal and Fergana ridges, which form the Fergana area itself. The
climate is characterized by an average summer temperature of 28°С (a maximum up
to 42°С) and also a small quantity of rainfall (180–315 mm/year mainly in autumn-
winter and early-spring). The sum of positive temperatures is 4400°C.
Melon is cultivated on grey, meadow, and meadow-marsh soils affected by sa-
Polizchilik vohalari ● Areas of melon cultivation ● Оазисы бахчеводства 21
puchaak’, ‘Oltin vodiy’, ‘Rokhat’, ‘Suyunchi 2’, ‘Khtoyi’, ‘Khtoyi amiri’, ‘Shakar
palak belomyasiy 554’, ‘Shirali’.
Autumn-winter varieties. ‘Ola-pochok’, ‘Asma’, ‘Bizhir’, ‘Gulyabi oranzhevaya’,
‘Gulyabi zelenomyasaya’, ‘Sari gulyabi’, ‘Kora-Kul’, ‘Kora pochok 3744’, ‘Koy-bash
475’, ‘Kirkma’, ‘Tosh kovun’, ‘Tuyona’, ‘Umirvaki 3748’.
Bukhara area. This region is located in the central plains part of the Republic
and is surrounded by the Kizilkum desert and the Karshi steppe. The climate is
typical of the desert zone: the average temperature in is July 29.6°С, with a small
quantity of atmospheric precipitation (114–125 mm/year), strong winds and high air
dryness. The positive temperatures sum is 4680°C–4794°C.
Melons are cultivated here in both normal and salt-affected soils: gray, meadow
alluvial, meadow-deserted, and also meadow-takir, saline soils.
Melon cultivation is mainly developed in areas close to large settlements, in-
dustrial centers, and railway stations.
Melon diversity in the Bukhara region is high and differs considerably in each
of its districts. The varieties distributed in the Bukhara area are presented by differ-
ent ripening groups.
Khandalaks. ‘Zamcha’, ‘Buri kallya mestnaya’, ‘Garmak’, ‘Kok kallya posh’,
‘Khandalak mestniy samarkandskiy’, ‘Khandalak kokcha 14’, ‘Khandalak zholtiy
mestiy’.
Summer soft-pulp varieties. ‘Ok-novvat’, ‘Ok zagara’, ‘Zarchapan F1’, ‘Zagara
zelenomyasaya’, ‘Zagara belomyasaya’, ‘Kaganskaya zagara’, ‘Kolyazi zagara’, ‘Ok
buri kallya’, ‘Ola buri kallya polosataya’, ‘Buri kallya kutur’, ‘Kora buri kallya’, ‘Kok
buri kallya’, ‘Kolyazi buri kallya’, ‘Magaski buri kallya’, ‘Sari buri kallya’, ‘Bosivoldi
mestnaya belomyasaya’, ‘Doniyori’, ‘Kutur ranniy’, ‘Obinovvot’, ‘Obinovvot samar-
kandskaya mestnaya’, ‘Tashlaki’, ‘Tashlaki nestnaya belomyasaya’, ‘Tashlaki 862’,
‘Shafirkanskaya’.
Summer solid-pulp varieties. ‘Alacha’, ‘Ok-kovun mestnaya’, ‘Amiri’, ‘Ok amiri’,
‘Amiri zelenomyasaya’, ‘Amiri melkoplodnaya’, ‘Bargi’, ‘Bekzodi’, ‘Londa bekzodi’,
‘Vakharman’, ‘Dagbedi mestnaya’, ‘Zarmeton belomyasaya’, ‘Zarmeton krasnomya-
saya’, ‘Ich-kzil krupnoplodnaya’, ‘Kok tinni 1087’, ‘Kokcha 588’, ‘Kuli-khushtarin’,
‘Olyin vodiy’, ‘Rokhat’, ‘Shakar-palak mestnaya’, ‘Shirozi’.
Autumn-winter varieties. ‘Arkani’, ‘Gulyabi belomyasaya’, ‘Gulyabi djujabu-
run’, ‘Gulyabi oranzhevaya’, ‘Gulyzbi zelenaya’, ‘Zar gulobi’, ‘Kok gulyabi chard-
jouskaya’, ‘Londa kock gulyabi’, ‘Kora gulyabi’, ‘Sari gulyabi’, ‘Gurlan’, ‘Kalaysan’,
‘Kora-kand mestnaya’, ‘Kora-kand bukharskaya’, ‘Kora kul’, ‘Karakant’, ‘Kora-kosh
mestnaya’, ‘Kari kiz’, ‘Kant khom’, ‘Koy bash 476’, ‘Koy bash belomyasaya’, ‘Londa
koy-bash’, ‘Kutur pozdnaya’, ‘Magaski’, ‘Maftobi’, ‘Temir tirnok’, ‘Tuyona’, ‘Umir-
vaki mestnaya belomyasaya’, ‘Khodja buvaketdin’, ‘Khodja Murat’, ‘Khasani’.
Samarkand area. This is surrounded by the Nurata mountains in the northern
part of the Samarkand area. The central part contains the Zarafshan valley and the
south is characterized by the spurs of the Zarafshan ridge.
Climate here is continental, with sharp seasonal transitions and large differ-
ences of temperatures within a day. The average air temperature in July is 28°С,
(maximum of 45°С). The positive temperatures sum is 3800°C–4200°C.
Melon is cultivated on irrigated gray, meadow-gray, meadow, and marsh-
meadow soils differing in their degree of salinity.
The varieties present in the Samarkand area are also distinguished by their
typical diversity.
Khandalaks. ‘Ok-kallya-posh’, ‘Kok kallya posh’, ‘Zamcha’, ‘Zarmeton’, ‘Kora-
Polizchilik vohalari ● Areas of melon cultivation ● Оазисы бахчеводства 23
2. ОАЗИСЫ БАХЧЕВОДСТВА
III
II
IV
VI
K.Linneyning qovun avlodiga birinchi bo’lib botanik ta’rif berganiga ikki yuz yil-
dan ko’proq davr mobaynida uning turkumlanishi muttasil boyitilib va to’ldirib kelin-
moqda.
Hozirgi sistematiklar orasida qovunning kam o’rganilganligi munosabati bilan un-
ing tasnifi bo’yicha ikki hil nuqtai nazar mavjuddir. Olimlarning bir qismi Pangalo K.I.
(1958) tomonidan berilgan tasnifni ma’qullaydilar va qovunni mustaqil avlodga kiritib,
madaniy qovunlarni mustaqil turlarga ajratadilar. Boshqalar Filov A.I. (1960) tasnifini tan
oladilar va bu turlarni bir turga kiritib, O’rta Osiyo qovunlarini tur hillarga yoki ekoti-
plarga bo’lingan holda ajratadilar.
Pangalo K.I. Linneygacha bo’lgan ilgarigi avlodni tikladi va o’zining tasnifnomasini
taqdim etib, unda qovunni mustakil Melo Adans. avlodga mansub holda ajratdi.
Filov A.I. qovunlarning O’rta Osiyoga oid kenja turini o’suv davri, shakli, meva
xajmi, etiga qarab beshta tur hillarga ajratadi: handalak (zamcha), yozgi yumshoq etli, yozgi
qattiq etli, kuzgi va qishki qovunlar. Keyinchalik bu tasnifiga Xorazm vohasi va Zarafshon
vodiysida uchraydigan Kichik Osiyodagi kenja turiga hos belgilarga ega bo’lgan kassaba
hamda gurvak tur hillarini ham qo’shdi. 1969 yili Filov A.I. qovunlarning barcha hilma-hill-
igini bitta Cucumis melo L. turiga birlashtirdi va ularni ettita ekologik-jug’rofiy guruhlarga
(kenja turlarga) ajratdi: madaniy- Ovrupa (ssp. europacus Fil.), O’rta Osiyo (ssp. rigidus
(Pang) Fil.) va Kichik Osiyo (ssp. orientale Sageret.) qovunlari; yarim madaniy - ilonsimon
(ssp. ftexuosus L.), Xitoy (ssp. chinensis Pang.); xushbuy yoki hidli (ssp. sulspanfoneus Fil.);
yovvoyi o’suvchi - yovvoyi-dala (ssp. agrestis (Nand.) Pang.).
Hozirgi davrda adabiyotlarda qovun Cucurbitaceae oilasiga, Cucumis L. avlodiga
mansubligi va 40 ga yaqin turlari borligi qayd etilgan. Ular orasida faqat qovun (C.melo
L.) va bodring (C.sativus L.) madaniy ekinlar, qolganlari esa yarim madaniy va yovvoyi
holda o’suvchi turlar hisoblanadi.
Qovunning Markaziy Osiyoda yoyilgan hilma-hil navlari ikkita kenja turlariga
mansubdir.
Bu kenja turga tezpishar navlardan tortib kech etilib, saqlash davomida obdan pi-
shadigan navlar kiradi. Har qaysi qovunchilik vohasida turli etilish guruhiga mansub
bo’lgan navlar etishtiriladi.
Handalaklar. (var. chandalak. (Pang.) Grebensc.). Qovunlarning bu guruhiga tezpis-
har (o’suv davri 55-70 kun), kam hosilli (gektariga 6 dan 25 tonnagacha) va uzoq saqlashga
yaroqsiz navlar kiradi.
Erta yozda pishadigan yumshoq etli qovunlar (var. bucharica (Pang.) Fil.)). Bu gu-
ruhga yuqori hosilli buharika va gurvak tur hillariga mansub o’rtapishar (o’suv davri 75-90
kun) navlar, ularning xosildorligi- 15-36 t/ga. Mevasi tashishga va saqlashga chidamsiz
bo’lib, mahalliy iste’molda foydalaniladi.
Qattiq etli yozgi qovunlar (var. aestivolis Fil.). O’rtapishar (o’suv davri 90-100 kun),
hosildor (12-60 t/ga) amiri kenja turiga mansub navlar kiradi. Tashishga va saqlanishga
chidamliligi- o’rtacha. Mevasi yozda mahalliy iste’molda va qisman uzoqqa yuborish
uchun foydalaniladi.
Kuzgi qovunlar (var. aestivolis Fil.). Kechpishar (o’suv davri 100-120 kun), xosildorligi
12-40 t/ga bo’lgan zard tur hil-liga mansub navlar kiradi. Mevasining tashishga chidam-
ligi va saqlanishi- o’rtacha, mevasi kuz va kuz-qish mavsumlarda ma-halliy iste’molda va
30 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
sariyat sariq tusli. O’rtakechpishar navlarining o’suv davri 90-100 kun, kechpishar navlar
esa- 125 kungacha. Yangi yig’ib olingan mevalarining eti oq yoki yashiltob tusda, tolali,
aksariyat juda tig’iz, shirasiz, shirin emas, bemazaroqdir. Har bir nav mevasi saqlan-
gandan so’ng o’ziga hos ta’mga ega bo’ladi. Ular uzoq muddat (2 oydan 6 oyga qadar)
saqlanishga va tashishga chidamliligi bilan farqlanadi.
O’simliklar o’rta hajmli, palagi ingichka mayin tukli. Bargi kam qiyiqli, o’rta hajmda,
qisqa bandli. Mevasi dumaloqsimon yoki ovalsimon shaklda, aksariyat mevaband ol-
dida o’simtasi mavjud. Eti tig’iz, lekin shirali, o’tsimon ta’mli, saqlash davomida bu ta’m
yo’qoladi.
Bu kenja tur uch tur hillariga bo’linadi.
Yozgi kassabalar (var. zhukowskii (Pang.) Fil.). Dumaloqsimon yirik bo’lmagan
ajinsiz mevalarga ega. Kichik Osiyoning ertapishar va AQSHning saqlashga chidamsiz
navlari kiradi.
Kuzgi-qishki kassabalar (var. hassanbey (Pang.) Fil.). Ular sirti ajinli bo’lgan juda
yirik mevaga ega. Kechroq pishadi, aksariyat dalada yaxshi etilmay, saqlash davrida qi-
yomiga etadi, 1-3 oy davomida saqlanadi.
Gurvaklar (var. gurvak Fil.). Turkmaniston va O’zbekistonning shimoliy qismida
tarqalgan. Kassabalardan farqli o’laroq, mevabandida o’simtasining sirti silliqdir. Mevasi
dumaloqsimon yoki bir oz ovalsimon shaklda. Meva sirti silliq yoki tilim-tilim. To’ri o’rta
katakli yoki to’rsiz. Eti qalin. Urug’doni kichik yoki o’rta hajmli. Urug’i yirik, tuxumsimon
yoki nishtarsimon shaklda, oq yoki yorqin sariq tusda. Tarkibidagi quruq modda- 10,2-
12,6%, qand miqdori- 7,4-10 foizdan 16,0 foizgachadir. Navlar o’rtapishar, o’suv davri-
75-105 kun. Terim davrida bodring ta’mli, fiziologik jihatdan pishib etilganda- xushta’m.
Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Mahalliy iste’molda foydalaniladi.
32 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
For more than two centuries, Linnaeus’s first botanical definition of melons was
constantly revisited and amended.
Basically, there are two main points of view regarding melon classification among
modern taxonomists. Some scien-tists support Pangalo’s classification (1958) and relate
all melons to an independent genus (Melo), dividing cultivated melons into several
independent species. Others hold to the classification of Filov (1960), clustering all
melons under one species, within which Central Asian melons are singled out into
independent subspecies with further division into varieties or ecotypes.
Pangalo has restored Linnaeus’s former genus and has presented his own clas-
sification in which melons are distinguished as an independent genus: Melo Adans.
Filov has subdivided representatives of the Central Asian subspecies by duration of the
vegetative period, shape, fruit size, and pulp into five varieties: 1) khandalak (zamcha),
2) summer soft-pulp, 3) summer solid-pulp, 4) autumn and 5) winter melons. Subse-
quently he added more varieties, such as cassaba and gurbe, having attributes of Minor
Asia subspecies and spreading in the Khorezm oasis and Zarafschan valley. In 1969,
Filov united all melon diversity in one species Cucumis melo L., and has divided the
species into seven ecologic-geographical groups (subspecies): 1) cultural - European
(ssp. europacus Fil.), 2) Middle Asian (ssp. rigidus (Pang.) Fil.), and 3) Asian Minor (ssp.
orientale Sageret.), 4) semi-cultural - serpentine (ssp. flexuosus L.), 5) Chinese (ssp. chi-
nensis Pang.), 6) aromatic or odorous (ssp. sulspanfoneus Fil.); 7) wild-growing - weedy
(ssp. agrestis (Nand.) Pang.).
According to current taxonomies, melons belong to the family Cucurbitaceae, genus
Cucumis L., which includes about 40 species. Among these, only two species—melon
(C. melo L.) and cucumber (C. sativus L.)—are cultivated, and others are semi-cultivated
and wild-growing species.
From the perspective of use, melon diversity in Central Asia is separated into two
subspecies: Cucumis melo and Cucumis melo ssp. orientale.
Winter melons (var. hibernus Fil.). These are represented by late-ripening (100–130
days), high-yielding varieties of a var. zard with slightly sweet pulp at harvest, which
becomes sweeter and juicier during storage. Fruits are characterised by a good shelf life
(storage from 2 to 8 months) and good shipping quality, and are intended for winter
consumption and export.
From a taxonomic point of view, melons of this subspecies can be divided into 4
distinct varieties:
Var. chandalak (Pang.) Greb. Plants are medium-sized, moderately creeping. Fruits
are small- and medium-sized (0.8–3.0 kg), globe- or flattened-shaped, most are seg-
mented, with yellowish- or grey-green ribbons on the border of segments. Netting is
complete, partial, or absent. Skin is thin or of medium thickness, soft. Pulp is friable,
fibrous, juicy, and scarcely sweet. Seed cavity is small, filled with dense placentas. Seeds
are large, widely oval-shaped or lanceolate, and white, cream, or yellow coloured. Va-
rieties are average-yielding. Dry matter content ranges from 6.1–8.9 up to 12.0%; total
sugar content from 4.0–8.6 up to 10.5%. Shipping quality and shelf life are poor. Fruits
are used for local consumption.
Var. bucharica Pang. Plants are of modest size, moderately creeping. Fruits are me-
dium- or large-sized, mainly oval-shaped. Fruit surface is smooth, slightly segmented,
or wrin-kled. Pulp is thick, fibrous, melting. Seed cavity is of average size. Seeds are
large, oval-shaped, lanceolate, cream or yellow coloured. Varieties are distinguished
by late ripening (later than var. chandalyak) and superior flavour qualities. The vegeta-
tive period is 70–95 days. Dry matter content is 7.2–9.6% and up to 15.0%; total sugar
content ranges from 7.0–12.0%. Fruits have poor storability and shipping quality, and
are used for local consumption.
Var. ameri Pang. This group 26 contains different types. These differ in the co-
lour of the skin and pulp, character of the net, consistency of the pulp, and flavour
qualities of the fruits. Plants are medium-sized, moderately creeping. Fruits are large
or medium-sized, oval-, egg-, ellipsoidal-, spindle-, or cylinder-shaped. Fruit surface is
mainly smooth, more often wrinkled, slightly uneven or slightly segmented. The net
can be complete, partial, or absent. Pulp is thick or of average thickness. This variety
includes about half of the entire Middle Asian subspecies diversity. Dry matter content
is 8.8–12.5 up to 18.0%; total sugar content is 7–10.3 up to 14.0%. Each variety has its
own flavour features. Fruit pulp is crisp. A number of varieties have vanilla or pear
aroma. Seed cavity is medium-sized. Seeds are medium-sized, oval-shaped or lanceo-
late, yellow or cream coloured. Placentas are usually dense, rarely friable. Varieties are
mainly midseason ripening. The time from seedling appearance until fruit maturity is
80–90 days in the majority of varieties, 70–75 days in some varieties, and 90–100 days
in other varieties. Fruits can to be stored from 2 weeks to 3 months. Shipping quality is
good in the majority of varieties.
Var. zard Pang. These autumn-winter varieties contain 36 forms, differing in colour
and design pattern. Plants are me-dium- or large-sized, middle- and long-creeping,
with rough thick stems and relatively little branching. Sometimes a rigid type of bush
habit is found. Leaves are large, plain, rarely (slightly) dissected. Fruits are medium- or
large-sized, oval-egg-or ellipsoidal-shaped. Fruit surface is smooth, wrinkled, or slight-
ly segmented. Skin is of average to solid consistency. Net-ting is complete, partial, or
absent. Pulp is thick, white or light green. Dry matter content is 8.7–12.1% up to 15.0%;
total sugar content is 7.4–9.8%. Seed cavity is medium- or large-sized, placentas are
dense and closed. Seeds are large- or medium-sized, lanceolate, usually curved, cream,
more often yellow coloured. The vegetative period in mid-late varieties is 90–100 days,
and in late varieties up to 125 days. In freshly harvested fruits, pulp is white or greenish,
34 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
fibrous, usually very dense, not juicy, not sweet, not edible. Fruits gain flavour qualities
(typical for each variety) only after storage. They are distinguished by their suitability
for long storage (from 2 to 6 months) and good shipping quality.
Plants are of average size, branch are thin with gentle pubescence. Leaves are
slightly dissected, medium-sized, with short pedicles. Fruits are globe- or oval-shaped,
often with ex-crescence near the stem. Pulp is dense, but juicy, with the grassy taste
disappearing during storage.
The subspecies is divided into three varieties:
Summer “cassabas” (var. zhukowskii (Pang.) Fil.).These have globe-shaped small-
sized fruits without a wrinkled surface. They are represented by early-ripening variet-
ies (from West Asia and USA) and are unsuitable for storage.
Autumn-winter “cassabas” (var. hassanbey (Pang.) Fil.). These have larger fruits
with a wrinkled surface. They ripen late, often do not ripen in the field, and reach
maturity only during storage, where they are kept 1–3 months.
Gurvaks (var. gurvak Fil.). range through northern Turkmenistan and Uzbekistan.
Unlike cassabas, they have no excrescence near the fruit stem and are characterised by
a smooth surface. Fruit shape is spherical or slightly oval. Fruit surface is smooth or
slightly segmented. The net is medium or absent. Pulp is thick. Seed cavity is small- or
medium-sized. Seeds are large, oval-shaped or lanceolate, white or light yellow in co-
lour. Dry matter content is 10.2–12.6%; total sugar content is 7.4–10.4% and up to 16.0%.
Varieties are midseason ripening; the vegetative period is 75–105 days. At harvest they
have a cucumber taste, changing into a pleasant one at physiological maturity. Shipping
quality and shelf life are average. Fruits are used for local consumption.
qovunning turkumlanishi ● melons classification ● классификация дыни 35
mafrodit gulli navlarda gullarning shakllanish davri 12-16 kunni tashkil qiladi va bu
navlar ancha kechpishar hisoblanadi.
Nav xususiyatlariga ko’ra, o’simlikda, odatda, bittadan beshtagacha meva shaklla-
nadi. Ertapishar navlarda mevalarning o’sishi va pishib etilishi ayni bir vaqtning o’zida
davom etadi. Kechpishar navlarda mevaning pishishi ularning o’suvi to’xtaganidan
so’ng boshlanadi. Naviga qarab maysalar hosil bo’liganidan so’ng 55-130 kun mobayn-
ida pishgan mevani uzish davri boshlanadi.
qovuning rivojlanishi ● melon development ● развитие дыни 41
The formation of root system in melons begins before cotyledon appearance and
the main root reaches 9–18 cm in length. Root architecture in the soil depends consid-
erably on the variety. In optimal germination conditions, seedlings appear 5–12 days
after sowing. Eight to ten days after shoot appearance the first true leaf is visible, in
following 4–5 days the second leaf is formed, and then with the appearance of 5–6
leaves, branching of the plant begins (at this stage little tendris and generative organs
also appear). The number of leaves on the plant depends on the variety and growing
conditions, and can reach up to 200–400. The quantity of melon branches reaches 35–44
pieces. Formation of vegetative organs comes to an end before the beginning of the
mass fruit forming phase. In this period, the melon has a main root of 0.8–2.5 m long
and widely branching root system growing at a depth of 30–35 cm.
The melon is a monoecious, insect-pollinated plant. Flowers develop in axils of
leaves. Formation of sexual organ begins 25–30 days after the first occurrence of shoots.
Some varieties develop separate male and female flowers and in others hermaphroditic
flowers (with normally developed stamens or rudiments of stamens) are formed. Male
flowers are kept in inflorescences, and female flowers are located alone in sets of 2–3 in
the axils of leaves. Flower formation and sex is highly influenced by weather conditions
and agricultural technology. On a single plant, 80–300 (up to 500) male flowers and 2–25
(up to 85) female flowers can be developed. Male flowers stop appearing 25–35 days
after the occurrence of shoots; female flowers in 5–12 days after opening of male flowers
(in early ripening varieties this happens earlier). Female flowers are normally formed
on lateral branches of the 1st and 2nd order, but also may be formed on branches of
the 3rd–4th order. Earliness of a variety depends on the height of the position of female
flowers on branches and the time of flowering. In early-ripening melon varieties, the
first female flowers are laid in axils of the 4th–11th leaf of the main branch, in midsea-
son-ripening varieties in axils of the 15th–18th leaf, and in late-ripening varieties in axils
of the 20th–25th leaf. The beginning of flowering of the female flowers (on branches of
the second and subsequent orders) coincides with the mass flowering of male flowers
and proceeds for 10–15 days. In the end of the 2nd–3rd order shoots pollen of flowers
usually does not reach maturity.
According to some studies, the melon is not only a cross-pollinated plant, but
also a facultatively self-pollinated plant. Pollination usually occurs in the first half of
the day. In hot windy days, flowers are poorly fertilized. Melon flowers open at 5–6
a.m. and by the middle of the day they are already closed. By the end of the day, the
corolla of the male flower withers. Female flowers remain open longer (usually 2–3
days). Flowering formation proceeds up to the end of the vegetation, but on a plant
2–4 ovaries are formed in early varieties and 1–3 in late varieties, and the rest of the
ovaries are cast off. The falling off of ovaries is connected with irregular development
of generative organs. Flowers located close to the base of plants are set and pollinated
better, as fruits are more effectively supplied with nutrients.
Early ripening or late ripening of melons is defined not only by the beginning of
flowering, but also by the period between fruit formation and its maturity. In Central
Asia, this period is 30–35 days in early ripening varieties, and 65–80 days in late ripen-
ing varieties.
Varieties with dioecious flowers are distinguished by a shorter vegetative period.
In varieties with hermaphroditic flowers, the period of flower formation is 12–16 days
and ripening occurs later.
qovuning rivojlanishi ● melon development ● развитие дыни 43
Depending on the given variety, up to five fruits are usually formed. In early va-
rieties, melon growth and maturing of fruits proceed simultaneously. In late varieties,
maturing of fruits begins after the end of vegetative growth. Depending on the variety,
harvest maturity of melon fruits occurs on the 55th–130th day after the appearance of
the first shoots.
44 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Nav belgilari o’sish muhiti va joyiga qarab osongina turlanib o’zgaradi. Meva va
etining hajmi rangi, rang intensivligi, tarkibidagi qand moddasining miqdori, jug’rofiy
kelib chiqish, iqlim va tuproq sharoitlariga bog’liq ravishda o’zgarib turadi.
O’suv davrida o’simlikning asosidan hisoblaganda bosh poyaning 12-15 bargi
ta’riflanadi. Mevaning yirikligi, shakli va po’stining to’rlanishi bir tup doirasida katta farq
qiladi. Ta’rifda qayd etilgan yuza sirti turlari bir meva doirasida qo’sh holda (siliq turidan
tashqari) uchrashi mumkin. Odatda to’r mevalarning etilishi davrida paydo bo’lib, faqat
birinchi mevalarda bo’ladi va u o’sish muhitiga bog’liqdir.
Qovun mevalarining rangi nihoyatda hilma-hildir. Surati va sirtining rangi alohida
hisobga olinadi. Ko’pincha asosiy ranglarga turli tuslar qo’shiladi.
Po’stining Surati bo’yicha yumaloq dog’lar doimo boshqa rangga bo’yalgani bilan
almashib keladigan tasmachalar bo’lishi mumkin. Naqshinkor chiziqlar almashib kel-
adigan boshqa rangli tasmachalar, chiziqlar uzuq-uzuq, ayrim joylarda bo’lingan holda
bo’lishi mumkin.
Etining rangi turli intensivlikda va turli tusda yoki notekis bo’yalgan holda bo’lishi
mumkin. Etining konsistentsiyasining o’zgaruvchanligi mevaning o’ta etilishi yoki etil-
masligiga bogliqdir.
Traits of melon varieties vary easily depending on conditions and the location. The
size, shape, intensity of fruit and pulp colouration, and sweetness change considerably
depending on the geographical origin, climate, and soil conditions.
By approbation, the 12–15th leaf on the main stem is described, beginning from its
base. The size, shape, and netting of the fruit skin strongly vary within the limits of one
bush. All the types of surfaces specified in the descriptions can be found to be combined
in a single fruit (except smooth skin). The net usually occurs by the time of maturity, often
occurs in the first fruits only, and depends on the conditions of growing.
Colouration of melon fruits is rather diverse. Colour pattern and background colou-
ration are registered separately. Often different tints are added to the main colours.
On the skin, one can find rounded spots alternating with ribbons, which are always
composed of a colour distinct from the background. Scalloped stripes alternating with
ribbons of another colour can also be found, as can stripes that are inter-rupted or oc-
casionally broken.
The colouration of pulp can be of different intensities and with different or uneven
tints. The variability of pulp consis-tency depends on fruit the stage of ripening of the
fruit.
48 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
1 2
3 4
5 6
1 2
3 4
5 6
1 2 3 4
5 6 7 8
9 10 11 12
13 14 15 16
1 2
3 4
1 2
3
8
7 4
6 5
1 2
3 4
1 2 3
4 5 6
Q OV U N N AV L A R I N I N G TA’ R I F N O M ASI
D E S C R I P T I O N S O F M E L O N VA R I E T IES
Х А Р А К Т Е Р И С Т И К А С О Р Т О В Д Ы НИ
58 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 59
H A N DA L A K T U R H I L L A R I
KH A N DA L A K VA R I E T I E S
РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК
60 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 61
Zarg’aldog’ handalak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi bir oz yapaloq shaklda, hajmi katta emas. Meva vazni 0,8-2,0 kg. Meva yuzasi
bir oz tilim, rangi sariqg’sh-jigarrang. Surati- sarg’ish-yashil tasmachalar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppa-
siga qoplagan, mayda katakli, o’rta dag’al. Meva eti sarg’ish tusli, totli. Quruq modda miqdori - 6,0-7,5%,
umumiy qand moddasi miqdori - 4,0-5,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari yopiq, urugxonaning
barcha qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, oq tusli. Ertapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetil-
guniga qadar o’suv davri 60-65 kun. Hosildorligi 20-22 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yo-
mon. Maxalliy nav. Samarqand viloyatida tarqalgan.
Zargaldog khandalak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute. Flowers are monoecious or male.
Fruits are flattened-shaped, small-sized. Fruit weight is 0.8–2.0 kg. Fruit skin is slightly segmented. Back-
ground colour is yellow-brown. Colour pattern is yellowish-green ribbons. Netting fully covers the fruit,
fine, and of average roughness. Pulp is orange coloured, of pleasant taste. Dry matter content is 6.0–7.5%,
total sugar content is 4.0–5.0%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are closed, thick, and occupy the
entire seed cavity. Seeds are large, white coloured. The variety is early ripening; time from seedling appear-
ance until fruit maturity is 60–65 days. Yield is 20–22 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A local
variety. It is widespread in the Samarkand region.
Хандаляк оранжевый
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод сплюснутой формы, небольшой величины. Масса плода 0,8-
2,0 кг. Поверхность плода слабосегментрированная. Фон желто-коричневый. Рисунок - желтовато-
зеленые ленточки. Сетка полная, мелкоячеистая, средней грубости. Мякоть оранжевая, приятного
вкуса. Содержание сухих веществ - 6,0-7,5%, суммы сахаров - 4,0-5,0%. Семенная полость среднего
размера. Плаценты закрытые, плотные, заполняют всю семенную полость. Семена крупные, белого
цвета. Сорт скороспелый, вегетационный период от всходов до созревания 60-65 дней. Урожайность
- 20-22 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Местный сорт. Распространен в
Самаркандской области
64 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Handalak Zamcha
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi bir oz yapaloq shaklda, mayda. Meva vazni 0,5-0,7 kg. Meva yuzasi bir oz
tilim-tilim, rangi och yashil. Surati- tasmachalar va yo’llar. Yo’llari qo’sh, keng, asosan uzuqsiz, aksariyat
yo’l chetlarini bo’rtmalar bilan bog’laydi, to’rsiz. Meva eti yashil tusli, tig’iz, totli. Urug’xonasi o’rta hajmli.
Urug’donlari yopishqoq, urugxonaning barcha qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, tor uchli tuxumsi-
mon shaklda, oq tusli. Ertapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 65-70 kun.
Hosildorligi 18-20 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Qoraqalpog’iston
va Xorazm viloyatida tarqalgan
Khandalak Zamcha
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute. Flowers are monoecious or male.
Fruits are flattened-shaped, small-sized. Fruit weight is 0.5–0.7 kg. Fruit skin is slightly segmented. Back-
ground colour is light green. Colour pattern is ribbons and stripes. Stripes are twin, wide, almost without
breaks, often with connecting projections at their edges. Netting is absent. Pulp is green coloured, of pleas-
ant taste. Seed cavity is medium-sized. Placentas are pulpy and occupy the entire seed cavity. Seeds are
large, widely oval-shaped, white coloured. The variety is early ripening; time from seedling appearance
until fruit maturity is 65–70 days. Yield is 18–20 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A local vari-
ety. It is widespread in Karakalpakstan and in the Khorezm region
Хандаляк Замча
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение средного размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод сплюснутой формы, маленький. Масса плода 0,5-0,7 кг.
Поверхность плода слабосегментрированная. Фон светло-зеленый. Рисунок - ленточки и полосы.
Полосы парные, широкие, почти без разрывов, часто с соединяющимися выступами краев. Сетка
отсутствует. Мякоть зеленого цвета, приятного вкуса. Семенная полость среднего размера. Плаценты
комовые, заполняют всю семенную полость. Семена крупные, узкоовальные, белого цвета. Сорт
скороспелый, вегетационный период от всходов до созревания 65-70 дней. Урожайность - 18-20 т/га.
Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Местный сорт. Распространен в Каракалпакстане
и Хорезмской области
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 65
Maxalliy handalak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi yapaloq shaklda, mayda. Meva vazni 2,0-2,5 kg. Meva yuzasi bir oz tilim-
tilim, rangi sariq-qizg’ish. Surati- chuqur tilimlar orasida yashil tasmachalar. To’rsiz. Po’chog’i yumshoq.
Meva eti qalin, oq tusli, eruvchan, mayin, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 8,5-10,0%, umumiy qand
moddasi miqdori - 7,5%. Urug’xonasi kichik hajmli. Urug’donlari nam. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon
shaklda, sariq tusli. Ertapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 65-70 kun.
Hosildorligi 18-20 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Farg’ona vodiysi
va Toshkent vohasida tarqalgan.
Makhalliy khandalak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are flattened-shaped, small-sized. Fruit weight is 2.0–2.5 kg. Fruit skin is slightly
segmented. Background colour is yellow-orange. Colour pattern is green ribbons within the deepenings
of segments. Netting is absent. Skin is soft. Pulp is thick, white coloured, melting, tender, juicy, sweet. Dry
matter content is 8.5–10.0%, total sugar content is 7.5%. Seed cavity is small-sized. Placentas are moist.
Seeds are medium-sized, lanceolate, yellow coloured. The variety is early ripening; time from seedling ap-
pearance until fruit maturity is 65–70 days. Yield is 18–20 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A
local variety. It is widespread in the Fergana valley and Tashkent oasis.
Хандаляк местный
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод сплюснутой формы, мелкий. Масса плода 2,0-2,5 кг. Поверхность
плода слабосегментированная. Окраска фона желто-оранжевая. Рисунок - зеленые ленточки в
углублениях сегментов. Сетка отсутствует. Кора мягкая. Мякоть толстая, белая, тающая, нежная,
сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 8,5-10,0%, суммы сахаров - 7,5%. Семенная полость
малого размера. Плаценты влажные. Семена среднего размера, ланцетовидные, желтого цвета.
Сорт раннеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 65-70 дней. Урожайность - 18-20
т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Местный сорт. Распространен в Ферганской
долине и Ташкентском оазисе.
66 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Sariq zamcha
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi yapaloq shaklda, mayda. Meva vazni 0,5-2,0 kg. Meva yuzasi bir oz tilim-
tilim, rangi sariq, mayda yashil va jigarrang dog’lar. Surati- yashil tasmachalar. To’ri mevaband va ustki
qismda ayrim elementlardan tashkil topgan. Po’chog’i yumshoq. Meva eti qalin, oq tusli, ayrim holda
yorqin qizg’ish, eruvchan, o’rta shirin, xushbo’y. Quruq modda miqdori - 8,5-10,0%, umumiy qand mod-
dasi miqdori - 6,0-7,8%. Urug’xonasi kichik hajmli. Urug’donlari yopiq, urugxonaning barcha qismini
egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, oq tusli. Ertapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 62-70 kun. Hosildorligi 18-20 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi-
yomon. Maxalliy nav. Xorazm viloyati va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Sarik zamcha
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are flattened-shaped, small-sized. Fruit weight is 0.5–2.0 kg. Fruit skin is slightly
segmented. Background colour is yellow, with small green and brown spots. Colour pattern is green rib-
bons. Netting is a pattern of separate elements near the fruit stem and on the fruit top. Skin is soft. Pulp is
thick, white coloured, sometimes light orange, melting, of average sweetness, aromatic. Dry matter content
is 8.5–10.0%, total sugar content is 6.0–7.8%. Seed cavity is small-sized. Placentas are closed and occupy
the entire seed cavity. Seeds are large, lanceolate, white coloured. The variety is early ripening; time from
seedling appearance until fruit maturity is 62–70 days. Yield is 18–20 t/ha. Shipping quality and shelf life
are poor. A local variety. It is widespread in the Khorezm region and in Karakalpakstan.
Сары замча
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод сплюснутой формы, мелкий. Масса плода 0,5-2,0 кг. Поверхность
плода слабосегментированная. Окраска фона желтая, с мелкой зеленой и коричневой точечностью.
Рисунок - зеленые ленточки. Сетка в виде отдельных элементов у плодоножки и на вершине
плода. Кора мягкая. Мякоть толстая, белая, иногда светло-оранжевая, тающая, среднесладкая,
с ароматом. Содержание сухих веществ - 8,5-10,0%, суммы сахаров - 6,0-7,8%. Семенная полость
маленького размера. Плаценты закрытые, заполняют всю семенную полость. Семена крупные,
ланцетовидные, белого цвета. Сорт раннеспелый, вегетационный период от всходов до созревания
62-70 дней. Урожайность - 18-20 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Местный сорт.
Распространен в Хорезмской области и Каракалпакстане.
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 67
Ko’k zamcha
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi dumaloq yoki yapoloq shaklda, mayda. Meva vazni 0,5-2,0 kg. Meva yuzasi
bir oz tilim-tilim, rangi yashil turli tusda. Surati- tilimlar oarasida yashil tasmachalar. To’rsiz yoki qisman
qoplangan, bog’lanmagan. Po’chog’i yumshoq. Meva eti qalin, yorqin qizg’sh tusli, eruvchan, nok ta’mli.
Quruq modda miqdori - 10,5-11,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,0-10,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli.
Urug’donlari quruq, yopiq, urugxonaning barcha qismini egallagan. Urug’i o’rta hajmli, tuxumsimon shak-
lda, yorqin sariq tusli. Ertapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 70-75 kun.
Hosildorligi 24-26 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Qoraqalpog’iston
va Xorazm viloyatida tarqalgan.
Kok zamcha
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are globe - or flattened-shaped, small-sized. Fruit weight is 0.5–2.0 kg. Fruit skin is
slightly segmented. Background colour is green with different tints. Colour pattern is greenish ribbons be-
tween segments. Netting is absent or partial, unbounded. Skin is soft. Pulp is thick, light orange coloured,
melting, with pear aroma. Dry matter content is 10.5–11.0%, total sugar content is 9.0–10.0%. Seed cavity
is medium-sized. Placentas are dry, closed, and occupy the entire seed cavity. Seeds are medium-sized,
oval-shaped, light-yellow coloured. The variety is early ripening; time from seedling appearance until fruit
maturity is 70-75 days. Yield is 24–26 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A local variety. It is
widespread in Karakalpakstan and the Khorezm region.
Кок замча
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной или сплюснутой формы, мелкий. Масса плода
0,5-2,0 кг. Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона зеленая с различным оттенком.
Рисунок - зеленоватые ленточки между сегментами. Сетка отсутствует или частичная, несвязанная.
Кора мягкая. Мякоть толстая, светло-оранжевая, тающая, с ароматом груши. Содержание сухих
веществ - 10,5-11,0%, суммы сахаров - 9,0-10,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие,
закрытые, заполняют всю семенную полость. Семена средние, овальные, светло-желтого цвета. Сорт
раннеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 70-75 дней. Урожайность - 24-26 т/га.
Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Местный сорт. Распространен в Каракалпакстане
и Хорезмской области
68 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Oq kalla-po’sh
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi dumaloq shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,0-3,5 kg. Meva yuzasi bir oz
tilim-tilim, rangi och yashil. Surati- chuqur tilimlarida yorqin yashil tasmachalar. To’rsiz. Po’choq qattiqligi
o’rta. Meva eti qalin, och yashil tusli, eruvchan, mayin, shirin. Quruq modda miqdori - 7,8-9,2%, umu-
miy qand moddasi miqdori - 7,0-8,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam, yopiq, urugxonaning
yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar
nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 70-75 kun. Hosildorligi 14-22 t/ga. Tashish-
ga chidamligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Sirdaryo, Qashqadaryo, Samarqand viloyatlari
va Qoraqalpog’stonda tarqalgan.
Ok kallya-posh
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers monoecious
or male. Fruits are globe-shaped, medium-sized. Fruit weight 2.0–3.5 kg. Fruit skin is slightly segmented.
Background colour is pale-green. Colour pattern is light green stripes in the deepenings of segments. Net-
ting is absent. Skin hardness is average. Pulp is thick, pale-green coloured, melting, tender, and sweet.
Dry matter content is 7.8–9.2%, total sugar content is 7.0–8.5%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are
moist, closed, and occupy more than half of the seed cavity. Seeds are large, lanceolate, cream coloured. The
variety is mid-early ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 70–75 days. Yield 14–22
t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A local variety. It is widespread in the Syrdarya, Kashkadarya,
and Samarkand regions and in Karakalpakstan.
Ак каля-пош
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной формы, средней величины. Масса плода 2,0-3,5
кг. Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона бледно-зеленая. Рисунок - светло-
зеленые ленты в углублениях сегмента. Сетка отсутствует. Твердость коры средняя. Мякоть
толстая, бледно-зеленая, тающая, нежная, сладкая. Содержание сухих веществ - 7,8-9,2%, суммы
сахаров - 7,0-8,5%. Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные, закрытые, заполняют
больше половины семенной полости. Семена крупные, ланцетовидные, кремового цвета. Сорт
среднеранний, вегетационный период от всходов до созревания 70-75 дней. Урожайность - 14-22 т/га.
Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Местный сорт. Распространен в Сырдарьинской,
Кашкадарьинской, Самаркандской областях и в Каракалпакстане.
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 69
Ko’k kalla-po’sh
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, yirik hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi dumaloq yoki yapoloq shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-3,5 kg. Meva
yuzasi bir oz tilim-tilim, rangi oqish-yashil. Surati- to’q yashil nuqtalar, chuqur tilimlar orasida esa yorqin
yashil tasmachalar. To’r kam. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, tig’iz, totli. Quruq modda miq-
dori - 8,1-11,4%, umumiy qand moddasi miqdori - 6,2-8,6%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq,
urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, sarg’ish tusli. Ertapishar
nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 70-75 kun. Fuzarioz so’lish va un shudring
kasalliklariga o’rta va kuchli ravishda chalinadi. Hosildorligi 20-25 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanu-
vchanligi- yomon. Quritishga yaroqli. O’zO’ITI selektsiyasi navi. Donskoy P.V. tomonidan yaratilgan. Sa-
marqand, Surxondaryo, Buxoro, Qashqadaryo va Navoiy viloyatlarida rayonlashgan
Kok kallya-posh
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, large. Flowers are monoecious or
male. Fruits are globe- or flattened-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–3.5 kg. Fruit skin is slightly
segmented. Background colour is whitish-green. Colour pattern is dark green spots and light green ribbons
in the deepenings of segments. Netting is rare. Skin is solid. Pulp is thick, white, dense, of pleasant taste.
Dry matter content is 8.1–11.4%, total sugar content is 6.2–8.6%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are
dry and occupy half of the seed cavity. Seeds are medium-sized, lanceolate, cream coloured. The variety is
early ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 70–75 days. Susceptibility to Fusarium
wilt and powdery mildew is average and high. Yield is 20–25 t/ha. Shipping quality is average and shelf life
is poor. Used for drying. This variety was developed at the UzRIPI by P.V. Donskoy. It has been released in
the Samarkand, Surkhandarya, Bukhara, Kashkadarya, and Navoiy regions.
Кок каля-пош
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, крупного размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной или сплюснутой формы, средней величины.
Масса плода 3,0-3,5 кг. Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона беловато-зеленая.
Рисунок - темно-зеленая точечность и светло-зеленые ленточки в углублениях сегментов. Сетка
редкая. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, плотная, приятного вкуса. Содержание сухих веществ -
8,1-11,4%, суммы сахаров - 6,2-8,6%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, заполняют
половину семенной полости. Семена средние, ланцетовидные, кремового цвета. Сорт раннеспелый,
вегетационный период от всходов до созревания 70-75 дней. Фузариозным увяданием и мучнистой
росой поражается в средней и сильной степени. Урожайность - 20-25 т/га. Транспортабельность
и лежкость плодов плохая. Пригоден для сушки. Сорт селекции УзНИИР. Выведен Донским П.В.
Районирован в Самаркандской, Сурхандарьинской, Бухарской, Кашкадариьинской и Навоинской
областях.
70 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Ola bo’ri-kalla
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi dumaloq shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 5,0-8,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi qo’ngir- oq to’q yashil dog’lari bor. Surati- keng qoramtir yashil uzuq-uzuq qo’sh yo’llar. To’ri to’la,
meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, dag’al emas. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti oq tusli,
shirali, eruvchan, shirin, xushbo’y. Quruq modda miqdori - 9,5-13,5%, umumiy qand moddasi miqdori
- 8,0-11,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, yopiq. Urug’i yirik hajmli, tor uchli tuxumsimon
shaklda, oq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 75-80 kun.
Hosildorligi 20-25 t/ga. Tashishga chidamligi- yomon, saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav.
Ola buri-kallya
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are globe-shaped, medium-sized. Fruit weight is 5.0–8.0 kg. Fruit skin is smooth. Back-
ground colour is greyish-white with thick dark green spots. Colour pattern is wide, black-green, bisected
stripes with breaks. Netting fully covers the fruit, medium, not rough. Skin hardness is average. Pulp is
white, juicy, melting, sweet, aromatic. Dry matter content is 9.5–13.5%, total sugar content is 8.0–11.0%.
Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry, close. Seeds are large, narrowly oval-shaped, white co-
loured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 75–80
days. Yield is 20–25 t/ha. Shipping quality is poor. Shelf life is average. A local variety.
Ала бури-калля
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной формы, средней величины. Масса плода 5,0-8,0
кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона серовато-белая с густой темно-зеленой точечноcтью.
Рисунок - широкие, черно-зеленые раздвоенные полосы с разрывами. Сетка полная, средне-ячеистая,
негрубая. Твердость коры средняя. Мякоть белая, сочная, тающая, сладкая, ароматная. Содержание
сухих веществ - 9,5-13,5%, суммы сахаров - 8,0-11,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты
сухие, закрытые. Семена крупные, узкокоовальные, белого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 75-80 дней. Урожайность - 20-25 т/га. Транспортабельность слабая.
Лежкость плодов средняя. Местный сорт.
72 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy dagbedi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon yoki ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,0-3,5 kg.
Meva yuzasi silliq, rangi yorqin yashil tusli. Surati- to’q yashil uzuq-uzuq yo’llar. To’ri to’la, meva yuzasini
yoppasiga qoplagan, yirik katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, 1/3 qisimi etilmaydi, yorqin yas-
hil tusli, karsillaydigan, tig’iz, shirin. Quruq modda miqdori - 11,5-13,4%, umumiy qand moddasi miqdori
- 9,9-10,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam, ochiq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i
yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, yorqin sariq tusli. Ertapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguni-
ga qadar o’suv davri 72-88 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yomon.
Qurutishga yaroqli. Maxalliy nav. Namangan Kashqadaryo va Surxondaryo viloyatlarida rayonlashgan va
Samarqand viloyatida tarqalgan.
Makhalliy dagbedi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are egg- or ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.0–3.5 kg. Fruit skin is
smooth. Background colour is light green. Colour pattern is dark green broken stripes. Netting fully covers
the fruit, coarse. Skin hardness is average. Pulp is thick, not maturing for 1/3 the thickness, light green co-
loured, crisp, dense, sweet. Dry matter content is 11.5–13.4%, total sugar content is 9.9–10.5%. Seed cavity is
medium-sized. Placentas are moist, open, and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, oval-shaped,
light-yellow coloured. The variety is early ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is
72–88 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. Suitable for drying. A local variety.
It has been released in the Namangan, Kashkadarya, and Surkhandarya regions and is widespread in the
Samarkand region.
Дагбеди местная
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной или эллипсоидальной формы, средней величины.
Масса плода 2,0-3,5 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона светло-зеленая. Рисунок - темно-
зеленые разорванные полосы. Сетка полная, крупноячеистая. Твердость коры средняя. Мякоть
толстая, невызревающая на 1/3 толщины, светло-зеленого цвета, хрустящая, плотная, сладкая.
Содержание сухих веществ - 11,5-13,4%, суммы сахаров - 9,9-10,5%. Семенная полость среднего
размера. Плаценты влажные, открытые, заполняют половину семенной полости. Семена крупные,
овальные, светло-желтого цвета. Сорт раннеспелый, вегетационный период от всходов до созревания
72-88 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Пригоден
для сушки. Местный сорт. Районирован в Наманганской, Кашкадарьинской и Сурхандарьинской
областях, распространен в Самаркандской области.
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 73
Oq bosvoldi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi keng ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yuzasi
bir oz tilim-tilim, rangi oq. Surati- keng yorqin yashil tasmachalar. To’rsiz. Meva eti oq tusli, yoqimli ta’mda.
Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari g’ovaksimon, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan.
Urug’i yirik hajmli, keng tuxumsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi- 25 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi-
yomon. Maxalliy nav. Toshkent va Sirdaryo viloyatlarida tarqalgan.
Ok bosvoldi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are widely ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin
is slightly segmented. Background colour is white. Colour pattern is wide, light green ribbons. Netting is
absent. Pulp is white, of pleasant taste. Seed cavity is medium-sized. Placentas occupy more than half of the
seed cavity. Seeds are large, widely oval-shaped, cream coloured. The variety is midseason ripening; time
from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is 25 t/ha. Shipping quality and shelf life
are poor. A local variety. It is widespread in the Tashkent and Syrdarya regions.
Ак Босволди
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод широко-эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 3,0-
4,0 кг. Поверхность плода слабосегментрирована. Окраска фона - белая. Рисунок - в виде широких,
светло-зеленых ленточек. Сетка отсутствует. Мякоть белая, приятного вкуса. Семенная полость
среднего размера. Плаценты слабые, заполняют больше половины семенной полости. Семена
крупные, широкоовальные, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 85-90 дней. Урожайность - 25 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая.
Местный сорт, распространен в Ташкентской и Сырдарьинской областях.
74 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy bo’ri-kalla
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi yapaloq yoki dumaloq shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-3,0 kg. Meva
yuzasi bir oz notekis, rangi yorqin yashil-sariq. Surati- mayda yorqin yashil, ayrim holda och jigarrang
dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, kam bog’langan, ayrim hollarda mavjud emas.
Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, yorqin yashil tusli, kam tolali, yumshoq, shirin. Quruq modda miq-
dori - 9,3-11,2%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,4-9,6%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam,
urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, oq tusli. O’rtapishar nav,
maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 75-80 kun. Hosildorligi 25-35 t/ga. Tashishga
chidamligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Buxoro va Navoiy viloyatlarida rayonlashgan, Sa-
marqand viloyati va Farg’ona vodiysida tarqalgan.
Makhalliy buri-kallya
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are flattened- or globe-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.5–3.0 kg. Fruit skin
is slightly uneven. Background colour is light greenish-yellow. Colour pattern is small brightly yellow,
sometimes pale brown spots. Netting fully covers the fruit, slightly bounded, but is sometimes absent. Skin
hardness is average. Pulp is thick, light-green coloured, slightly fibrous, tender, sweet. Dry matter content
is 9.3–11.2%, total sugar content is 7.4–9.6%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are moist and occupy
half of the seed cavity. Seeds are large, lanceolate, white coloured. The variety is mid ripening; time from
seedling appearance until fruit maturity is 75–80 days. Yield is 25–35 t/ha. Shipping quality and shelf life
are poor. A local variety. It has been released in the Bukhara and Navoiy regions and is widespread in the
Samarkand region and Fergana valley.
Бури-каля местная
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод сплюснутой или округлой формы, средней величины. Масса
плода 2,5-3,0 кг. Поверхность плода слабобугристая. Окраска фона светло-зеленовато-желтая.
Рисунок - мелкие ярко-желтые, иногда бледно-коричневые пятна. Сетка полная, малосвязанная,
иногда отсутствует. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, светло-зеленая, слабоволокнистая,
мягкая, сладкая. Содержание сухих веществ - 9,3-11,2%, суммы сахаров - 7,4-9,6%. Семенная полость
среднего размера. Плаценты влажные, заполняют половину семенной полости. Семена крупные,
ланцетовидные, белого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания
75-80 дней. Урожайность - 25-35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Местный
сорт. Районирован в Бухарской и Навоийской областях, распространен в Самаркандской области и
Ферганской долине.
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 75
Qora qosh
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi yapaloq yoki dumaloq shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 1,5-3,0 kg. Meva
yuzasi bir oz notekis, rangi yashil. Surati- sariq, yashil tasmachalar va uzuq-uzuq yo’llar shaklidagi dog’lar.
To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, kam bog’langan. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin,
oq tusli, mayin, shirali, xushbo’y. Quruq modda miqdori - 10,7-11,6%, umumiy qand moddasi miqdori
- 7,2-9,1%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urugxonaning salkam barcha qismini egallagan.
Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, oq tusli. Tezpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga
qadar o’suv davri 65-70 kun. Hosildorligi 20-25 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yomon.
Maxalliy nav. Farg’ona vodiysi, Qashqadayo, Surxandaryo va Samarqand viloyatlarida tarqalgan.
Kora kosh
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are flattened- or globe-shaped, medium-sized. Fruit weight is 1.5–3.0 kg. Fruit skin
is slightly bumpy. Background colour is green. Colour pattern is yellow-green ribbons and spots in the
pattern of broken stripes. Netting fully covers the fruit, slightly bounded. Skin hardness is average. Pulp
is thick, white coloured, tender, juicy, fragrant. Dry matter content is 10.7–11.6%, total sugar content is
7.2–9.1%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy almost the entire seed cavity. Seed
are large, lanceolate, white coloured. The variety is early ripening; time from seedling appearance until
fruit maturity is 65-70 days. Yield is 20–25 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A local variety. It is
widespread in the Fergana valley and in the Kaschkadarya, Surkhandarya, and Samarkand regions.
Кара каш
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод сплюснутой или шаровидной формы, средней величины.
Масса плода 1,5-3,0 кг. Поверхность плода слабо-бугристая. Окраска фона зеленая. Рисунок - желтые,
зеленые ленточки и пятна в виде разорванных полос. Сетка полная, малосвязанная. Твердость коры
средняя. Мякоть толстая, белая, нежная, сочная, ароматная. Содержание сухих веществ - 10,7-11,6%,
суммы сахаров - 7,2-9,1%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, занимают почти всю
полость. Семена крупные, ланцетовидные, белого цвета. Сорт скороспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 65-70 дней. Урожайность - 20-25 т/га. Транспортабельность и лежкость плода
- плохая. Местный сорт. Распространен в Ферганской долине, Кашкадарьинской, Сурхандарьинской
и Самаркандской областях.
76 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1161)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmda. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi kalta tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-3,5 kg. Meva yuzasi
bir oz notekis, rangi to’q yashil, suvratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, mevabandida
o’rta katakli, mevaning yuqori qismida esa yirik katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli,
shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 12,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,9%. Urug’xonasi o’rta
hajmli. Urug’donlari nam, ochiq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shak-
lda, sariq tusli. Ertapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 70-75 kun. Hosil-
dorligi 18-20 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Andijon viloyatida tar-
qalgan.
Makhalliy (k-1161)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are short egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–3.5 kg. Fruit skin is slightly
uneven. Background colour is dark green. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, medium
near the fruit stem and coarse on the fruit top. Skin hardness is average. Pulp is thick, white coloured, juicy,
sweet. Dry matter content is 12.0%, total sugar content is 9.9%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are
moist and occupy half of the seed cavity. Seeds are medium-sized, lanceolate, yellow coloured. The variety
is early ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 70–75 days. Yield is 18–20 t/ha. Ship-
ping quality and shelf life are poor. A local variety. It is widespread in the Andijan region.
Местный (к-1161)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод коротко-яйцевидной формы, средней величины. Масса плода 3,0-
3,5 кг. Поверхность плода слабобугристая. Окраска фона темно-зеленая. Рисунок отсутствует. Сетка
полная, среднеячеистая у плодоножки и крупноячеистая на вершине плода. Твердость коры средняя.
Мякоть толстая, белая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 12,0%, суммы сахаров - 9,9%.
Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные, открытые, заполняют половину семенной
полости. Семена средние, ланцетовидные, желтого цвета. Сорт раннеспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 70-75 дней. Урожайность - 18-20 т/га. Транспортабельность и лежкость
плодов плохая. Местный сорт, распространен в Андижанской области
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 77
Zarmiton
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yuzasi silliq
yoki bir oz tilim-tilim, rangi och sarg’ish yoki sarg’ish-qizg’ish. Surati- jigarrang yoki kizil-jigarrang kuch-
siz uzuq-uzuq yollar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, mayda katakli, mevaband qismida
to’rlari yaxshi tutashgan. Po’choq o’rta qattiqlikda. Meva eti qalin, oq rangli sarg’ish tusli, mayin, shirali,
shirin. Quruq modda miqdori - 9,1-11,8%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,7-8,4%. Urug’xonasi o’rta
hajmli. Urug’donlari suzub yuruvchi, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i yirik hajm-
li, keng uchli tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qa-
dar o’suv davri 70-75 kun. Hosildorligi 18-22 t/ga. Tashishga chidamliligi o’rta. Saqlanuvchanligi- yomon.
Maxalliy nav. Samarqand, Surxandaryo va Qashqadaryo viloyatlarida tarqalgan.
Zarmiton
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin is smooth or
slightly segmented. Background colour is cream-yellow or light orange. Colour pattern is brown or red-
brown slightly interrupted stripes. Netting fully covers the fruit, fine, bounded near the fruit stem. Skin
hardness is average. Pulp is thick, white with yellowish tinge, tender, juicy, sweet. Dry matter content is
9.1–11.8%, total sugar content is 7.7–8.4%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are moist and occupy
more than half of the seed cavity. Seeds are large, widely oval-shaped, yellow coloured. The variety is
midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 70–75 days. Yield is 18–22 t/ha.
Shipping quality is medium. Shelf life is poor. A local variety. It is widespread in the Samarkand, Surkhan-
darya, and Kashkadarya regions.
Зарметон
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист сердцевидной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, средней величины. Масса плода 3,0-4,0 кг.
Поверхность плода гладкая или слабосегментированная. Окраска фона кремово-желтая или светло-
оранжевая. Рисунок - коричневые или красно-коричневые слаборазорванные полосы. Сетка полная,
мелкоячеистая, связанная у плодоножки. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая с желто-
ватым оттенком, нежная, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 9,1-11,8%; суммы сахаров
- 7,7-8,4%. Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные, заполняют больше половины
семенной полости. Семена крупные, широкоовальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегета-
ционный период от всходов до созревания 70-75 дней. Урожайность - 18-22 т/га. Транспортабель-
ность средняя. Лежкость плодов плохая. Местный сорт. Распространен в Самаркандской, Сурханда-
рьинской и Кашкадарьинской областях.
78 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1162)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,5-5,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi sariq. Surati- uzuq-uzuq qizg’ish yo’llar. To’ri qisman, yirik katakli, mevaband qismida bog’langan.
Po’chog’i yumshoq. Meva eti qalin, oq tusli, tig’iz, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 11,9%, umumiy
qand moddasi miqdori - 10,3%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam, ochiq, urugxonaning barcha
qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysa-
lar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi- 30-35 t/ga. Tashishga chidam-
ligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Andijon va Namangan viloyatlarida tarqalgan.
Makhalliy (k-1162)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flow-
ers are monoecious or male. Fruits are egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.5–5.0 kg. Fruit skin is
smooth. Background colour is yellow. Colour pattern is broken orange stripes. Netting is partial, coarse,
bounded near the fruit stem. Skin is soft. Pulp is thick, white coloured, dense, juicy, sweet. Dry matter
content is 11.9%, total sugar content is 10.3%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are moist, open, and
occupy almost the entire seed cavity. Seeds are large, widely oval-shaped, yellow coloured. The variety is
midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is 30–35 t/ha.
Shipping quality and shelf life are poor. A local variety. It is widespread in the Andijan and Namangan
regions.
Местный (к-1162)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. chandalak)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист пятиугольной формы, среднего размера.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, средней величины. Масса плода 3,5-5,0
кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона желтая. Рисунок - прерывистые оранжевые полосы.
Сетка частичная, крупноячеистая, связанная у плодоножки. Кора мягкая. Мякоть толстая, белая,
плотная, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 11,9%, суммы сахаров - 10,3%. Семенная
полость среднего размера. Плаценты влажные, открытые, заполняют всю семенную полость. Семена
крупные, широкоовальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 85-90 дней. Урожайность - 30-35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая.
Местный сорт. Распространен в Андижанской и Наманганской областях.
HANDALAK TUR HILLARI ● KHANDALAK VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ ХАНДАЛЯК 79
Maxalliy (k-1179)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. bucharica)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yuzasi silliq yoki bir
oz tilim-tilim, rangi och sariq. Surati- yo’llar shakldagi uzuq-uzuq qizg’ish dog’lar. To’ri qisman, yirik
katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, g’ovaksimon, mayin, shirin. Quruq modda miq-
dori - 7,2-9,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,0-8,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam,
urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtatezpishar nav,
maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 70-82 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga
chidamligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Toshkent viloyatida tarqalgan.
Makhalliy (k-1179)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. bucharica)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are egg-shaped, large. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin is smooth or slightly segmented.
Background colour is pale yellow. Colour pattern is interrupted orange spots in the pattern of stripes. Net-
ting is partial, coarse. Skin hardness is average. Pulp is thick, white coloured, friable, tender, sweet. Dry
matter content is 7.2%, total sugar content is 7.0–8.5%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are moist
and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, oval-shaped, yellow coloured. The variety is mid-early
ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 72–82 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping
quality and shelf life are average. A local variety. It is widespread in the Tashkent region.
Местный (к-1179)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. bucharica)
Растение среднего размерай, длинноплетистое. Лист серцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, средний. Масса плода 3,0-4,0 кг. Поверхность
плода гладкая или слабосегментированная. Окраска фона бледно-желтая. Рисунок - прерывистые
оранжевые пятна в виде полос. Сетка частичная, крупноячеистая. Твердость коры средняя. Мякоть
толстая, белая, рыхлая, нежная, сладкая. Содержание сухих веществ - 7,2-9,5%, суммы сахаров - 7,0-
8,5%. Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные, заполняют половину семенной
полости. Семена крупные, овальные, желтого цвета. Сорт cреднеранний, вегетационный период от
всходов до созревания 70-82 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов
- средняя. Местный сорт, распространен в Ташкентской области.
buxoro TUR HILLARI ● bukhorika VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ бухарика 83
Zarchopon F1
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. bucharica)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,0-5,0 kg. Meva yuzasi bir oz tilim-tilim,
rangi yorqin sariq. Surati- qo’sh uzuq-uzuq yo’llar. To’ri qisman, faqat meva asosida mavjud. Po’choq qa-
ttiqligi o’rta. Meva eti o’rta qalin, pushti tusli, eruvchan, mayin, shirali, juda shirin, asal ta’mli. Quruq
modda miqdori - 15,1%, umumiy qand moddasi miqdori - 11,2%. Urug’xonasi o’rta hajmli, pushti tusli.
Urug’donlari yarim ochiq, g’ovaksimon. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, tekis, sariq tusli. O’rta
ertapishar duragay, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 75-86 kun. Un shudring va
fuzarios so’lish kasalliklariga chidamli. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chdamliligi- yaxshi. Saqlanu-
vchanligi- o’rta. O’zSPEKITI selektsiyasi duragayi. Hakimov P.A. va Shukina A.S. tomonidan yaratilgan.
Respublika boyicha rayonlashgan.
Zarchopon F1
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. bucharica)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.0–5.0 kg. Fruit skin is slightly seg-
mented. Background colour is bright yellow. Colour pattern is short streaked stripes. Netting is partial,
near the fruit base only. Skin hardness is average. Pulp is medium-thick, pink coloured, melting, tender,
juicy, very sweet, with honey aroma. Dry matter content is 15.1%, total sugar content is 11.2%. Seed cavity
is medium-sized, pink coloured. Placentas are semi-open, friable. Seeds are medium-sized, lanceolate, flat,
yellow coloured. The hybrid is mid-early ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is
75–86 days. Resistant to powdery mildew and Fusarium wilt. Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality is good.
Shelf life is average. This hybrid was developed at the UzRIVM&P by R.A. Khakimov and A.S. Shyukina It
has been released in the Republic.
Зарчапан F1
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. bucharica)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 2,0-5,0 кг. Поверхность
плода слабосегментированная. Окраска фона ярко желтая. Рисунок - двойные разорванные
полосы. Сетка частичная, только у основания плода. Твердость коры средняя. Мякоть средней
толщины, розовая, тающая, нежная, сочная, очень сладкая, с медовым ароматом. Содержание
сухих веществ - 15,1%, суммы сахаров - 11,2%. Семенная полость среднего размера, розовая.
Плаценты полуоткрытые, рыхлые. Семена средние, ланцетовидные, ровные, желтого цвета. Гибрид
среднеранний, вегетационный период от всходов до созревания 75-86 дней. Устойчив к мучнистой
росе и фузариозному увяданию. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельный. Лежкость плодов -
средняя. Гибрид селекции УзНИИОБКиК. Выведен Хакимовым Р.А. и Щукиной А.С. Районирован
по республике.
84 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
kassaba TUR HILLARI ● kassaba VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ кассаба 85
KA S S A B A T U R H I L L A R I
KA S S A B A VA R I E T I E S
РАЗНОВИДНОСТЬ КАССАБА
86 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Dutma
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi япалок shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,5-6,0 kg. Meva yuzasi ajinli, ran-
gi mevaband qismi qo’ngir-yashil tusli bo’lib, mevaning yuqori qismiga borib oq rangga o’tadi. Surati-
mevaning o’rta qismidan boshlab to’q yashil dog’lar. To’rsiz. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq
tusli, mayin, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 10,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,9-9,9%.
Urug’xona hajmi o’rta. Urug’donlari go’shtdor, urug’xonaning salkam barcha qismini egallagan. Urug’i
yirik, nashtarsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar
o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 35-40 t/ga. Tashishga chidamliligi- o’rta. Saqlanuvchanligi- o’rta. Maxal-
liy nav. Sirdaryo va Samarqand viloyatlarida tarqalgan.
Dutma
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
Plants are large and long-trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are flattened-shaped, large. Fruit weight is 4.5–6.0 kg. Fruit skin is wrinkled. Back-
ground colour is greyish-green near the fruit stem, gradually becoming white-yellow from the middle to
the top of the fruit. Colour pattern is dark green spots from the middle of the fruit. Netting is absent. Skin
hardness is average. Pulp is thick, white, tender, juicy, and sweet. Dry matter content is 10.5%, total sugar
content is 7.9–9.9%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are pulpy and occupy almost the entire seed
cavity. Seeds are large, narrowly oval-shaped, cream coloured. The variety is midseason ripening; time
from seedling appearance until fruit maturity is 85–95 days. Yield is 35–40 t/ha. Shipping quality is average.
Shelf life is average. A local variety. It is widespread in the Syrdaria and Samarkand regions.
Дутма
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод сплюснутой формы, крупного размера. Масса плода 4,5-6,0
кг. Поверхность плода морщинистая. Окраска фона у плодоножки серовато-зеленая, постепенно
переходящаяся в бело-желтую от середины до вершины плода. Рисунок - темно-зеленые пятна от
середины плода. Сетка отсутствует. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая, нежная, сочная,
сладкая. Содержание сухих веществ - 10,5%, суммы сахаров - 7,9-9,9%. Семенная полость средняя.
Плаценты мясистые, заполняют почти всю семенную полость. Семена крупные, ланцетовидные,
кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 85-90 дней.
Урожайность - 35-40 т/га. Транспортабельность средняя. Лежкость плодов - cредняя. Местный сорт.
Распространен в Сырдарьинской и Самаркандской областях.
kassaba TUR HILLARI ● kassaba VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ кассаба 87
Maxalliy (k-1163)
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi dumaloq shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-3,5 kg. Meva yuzasi bir oz tilim-
tilim, qo’ngir tasmachalar bilan bo’lingan, rangi qo’ngir-qizg’ish. Surati- to’q qora nuqtalar. To’rsiz. Po’choq
qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, eruvchan, mayin, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 10,1%,
umumiy qand moddasi miqdori - 10,7%. Urug’xonasi kichik hajmli. Urug’donlari nam, yopiq, urugxonan-
ing barcha qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, och sariq tusli. O’rtapishar nav,
maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 80-85 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chi-
damligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Xorazm viloyatlari va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Makhalliy (k-1163)
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are globe-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.5–3.5 kg. Fruit skin is slightly seg-
mented, divided with grey ribbons. Background colour is grey-orange. Colour pattern is thick black spots.
Netting is absent. Skin hardness is average. Pulp is thick, white, melting, tender, juicy, sweet. Dry matter
content is 10.1%, total sugar content is 10.7%. Seed cavity is small-sized. Placentas are moist, closed, and
occupy the entire seed cavity. Seeds are large, oval-shaped, pale yellow coloured. The variety is midseason
ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 80–85 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping
quality and shelf life are poor. A local variety. It is widespread in the Khorezm region and in Karakalpak-
stan.
Местный (к-1163)
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидный, средней величины. Цветки
обоеполые и мужские. Плод шаровидной формы, средний. Масса плода 2,5-3,5 кг. Поверхность
плода слабосегментированная, разделена серыми ленточками. Окраска фона серо-оранжевая.
Рисунок - густая черная точечность. Сетка отсутствует. Твердость коры средняя. Мякоть толстая,
белая, тающая, нежная, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 10,1%, суммы сахаров - 10,7%.
Семенная полость маленького размера. Плаценты влажные, закрытые, заполняют всю семенную
полость. Семена крупные, овальные, бледно-желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 80-85 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и
лежкость плодов - плохая. Местный сорт, распространен в Самаркандской, Хорезмской областях и
в Каракалпакстане.
88 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Alleke
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon, ovalsimon yoki kalta ovalsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,0-4,0
kg. Meva yuzasi silliq, rangi marmar-oq tusli. Surati- meridian ravishda joylashgan dog’lar yoki keng,
uzuq-uzuq, notekis ko’k-yashil yo’llar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, ayrim holda qisman,
mayda katakli, kam bog’langan. Po’choq qattiqligi o’rta. Po’chog’i yaltiroq. Meva eti qalin, oq tusli, yorqin
yashil tusli yoki qizg’ish, kam tolali, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 10,7-12,5%, umumiy qand mod-
dasi miqdori - 8,5-10,4%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, go’shtdor, urug’xonaning salkam
barcha qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, oq tusli. O’rtapishar nav, maysalar
paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 75-100 kun. Hosildorligi 23-28 t/ga. Tashishga chidam-
liligi- o’rta. Saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Xorazm viloyati va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Alleke
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
Plants are medium-sized, and long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are globe-, oval-, or short oval-shaped, and are medium-sized. Fruit weight is 2.0–4.0
kg. Fruit skin is smooth. Background colour is marble-white. Colour pattern is spots or wide, broken,
uneven dark blue-green stripes medially located. Netting fully covers the fruit, sometimes partial, fine,
slightly bounded. Skin hardness is average. Skin is shiny. Pulp is thick, white, light green or orange co-
loured, slightly fibrous, juicy, and sweet. Dry matter content is 10.7–12.5%, total sugar content is 8.5–10.4%
and up to 15.0%. Seed cavity is small-sized. Placentas are dry, fleshy, and occupy almost the entire seed
cavity. Seeds are large, lanceolate, white coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling
appearance until fruit maturity is 75–100 days. Yield is 23–28 kg. Shipping quality is average. Shelf life is
poor. A local variety. It is widespread in the Khorezm region and in Karakalpakstan.
Аллеке
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. casaba)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной, овальной или коротко-овальной формы, средний.
Масса плода 2,0-4,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона мраморно-белая. Рисунок -
меридиально расположенные пятна или широкие, прерывистые, неровные сине-зеленые полосы.
Сетка полная, иногда частичная, мелкоячеистая, слабосвязанная. Твердость коры средняя. Кора
блестящая. Мякоть толстая, белая, светло-зеленая или оранжевая, слабоволокнистая, сочная,
сладкая. Содержание сухих веществ - 10,7-12,5%, суммы сахаров - 8,5-10,4% и до 15,0%. Семенная
полость среднего размера. Плаценты сухие, мясистые, заполняют почти всю полость. Семена
крупные, ланцетовидные, белого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до
созревания 75-100 дней. Урожайность - 23-28 т/га. Транспортабельность средняя. Лежкость плодов
- плохая. Местный сорт, распространен в Хорезмской области и Каракалпакстане.
gurvak TUR HILLARI ● gurvak VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ гурбек 89
G U RVAK T U R H I L L A RI
G U RVA K VA R I E T I E S
РАЗНОВИДНОСТЬ ГУРБЕК
90 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Oq gurvak
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi dumaloq yoki ovalsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 5,0-6,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi oq. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, mayda katakli, yupqa. Po’choq qattiqligi
o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, po’chog’i atrofi yuashil, mayin, kam tolali, shirali, shirin. Quruq modda miq-
dori - 10,2-12,6%, umumiy qand moddasi miqdori - 9-10%. Urug’xonasi kichik hajmli. Urug’donlari quruq,
urug’xonaning barcha qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, oq tusli. O’rtapishar
nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 90-100 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashish-
ga chidamligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Quritishga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Xorazm
viloyati va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Ok gurvak
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious or
male. Fruits are globe- or oval-shaped, large. Fruit weight is 5.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth. Background
colour is white. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, fine, of average roughness, thin.
Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, green near the skin, tender, slightly fibrous, juicy, sweet. Dry
matter content is 9-10%, total sugar content is 10.4–16.0%. Seed cavity is small-sized. Placentas are dry and
occupy almost the entire seed cavity. Seeds are large, lanceolate, white coloured. The variety is midseason
ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 90–100 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping
quality and shelf life are average. Suitable for drying. This local variety has been selected for at the KKRIA.
It is widespread in the Khorezm region and in Karakalpakstan.
Ак гурбек
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной или овальной формы, крупного размера. Масса
плода 5,0-6,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона белая. Рисунок отсутствует. Сетка
полная, мелкоячеистая, тонкая. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, ближе к коре - зеленая,
нежная, слабоволокнистая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 9-10%, суммы сахаров -
10,4-16,0%. Семенная полость малого размера. Плаценты сухие, заполняют почти всю семенную
полость. Семена крупные, ланцетовидные, белого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 90-100 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и лежкость
плодов - средняя. Пригоден для сушки. Местный сорт, отселектирован в ККНИИЗ. Распространен в
Хорезмской области и в Каракалпакистане.
gurvak TUR HILLARI ● gurvak VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ гурбек 91
Ko’k gurvak
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi dumaloq yoki ovalsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 5,0-6,0 kg. Meva yuzasi sil-
liq yoki bir oz tilim-tilim, rangi yashil. Suratsiz. To’ri kam bog’langan. Po’chog’ qattiq. Meva eti qalin, oq,
yashil tusli, mayin, kam tolali, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 10,3-12,0%, umumiy qand moddasi
miqdori - 7,4-9,7%, ayrim hollarda 16,0% gacha. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam, go’shtdor,
urugxonaning barcha qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, oq tusli. O’rtapishar
nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 90-100 kun. Hosildorligi 28-45 t/ga. Tash-
ishga chidamligi yomon. Saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Qoraqalpog’iston va Xorazm viloyatida
tarqalgan.
Kok gurvak
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are globe- or oval-shaped, large. Fruit weight is 5.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth or slightly
segmented. Background colour is green. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, slightly
bounded. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured with a greenish tint, tender, slightly fibrous, juicy,
sweet. Dry matter content is 10.3–12.0%, total sugar content is 7.4–9.7%, sometimes up to 16.0%. Seed cavity
is medium-sized. Placentas are moist, fleshy, and occupy the entire seed cavity. Seeds are large, lanceolate,
white coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is
90–100 days. Yield is 28–45 t/ha. Shipping quality is poor and shelf life is average. A local variety. It is wide-
spread in Karakalpakstan and in the Khorezm region.
Кок гурбек
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной или овальной формы, крупного размера. Масса
плода 5,0-6,0 кг. Поверхность плода гладкая или слабосегментированная. Окраска фона зеленая.
Рисунок отсутствует. Сетка малосвязанная. Кора твердая. Мякоть толстая, белая с зеленоватым
оттенком, нежная, слабоволокнистая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 10,3-12,0%,
суммы сахаров - 7,4-9,7%, иногда до 16,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные,
мясистые, заполняют всю семенную полость. Семена крупные, ланцетовидные, белого цвета. Сорт
среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 90-100 дней. Урожайность - 28-45
т/га. Транспортабельность плохая. Лежкость плодов - средняя. Местный сорт, распространен в
Каракалпакстане и Хорезмской области.
92 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Ola gurvak
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi dumaloq shaklda, qirra uchli, yirik hajmli, kam hollarda ovalsimon, o’rta hajmli. Meva
vazni 5,0-9,0 kg. Meva yuzasi silliq yoki kuchsiz tilim-tilim, rangi qo’ngir-yashil yoki sariq. Surati- qoramtir
yashil yoki to’q zaitun rangli uzuq-uzuq yo’llar va ular orasidagi nuqtalar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppa-
siga qoplagan, o’rta katakli, kam bog’langan, dag’al, ko’ndalang yoriqlari bor. Po’chog’i qattiq. Meva eti
qalin, oq tusli, o’rta tolali, shirali, juda shirin. Quruq modda miqdori - 10,7-12,6%, umumiy qand moddasi
miqdori - 8,8-10,4%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, tig’iz, urug’xonaning salkam barcha
qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, oq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 95-105 kun. Hosildorligi 28-35 t/ga. Tashishga chidamliligi- o’rta.
Saqlanuvchanligi- yomon. Quritishga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan, Qoraqalpog’iston va
Xorazm viloyatida tarqalgan.
Ola gurvak
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are globe-shaped, with pointed ends, rarely oval-shaped, medium-sized. Fruit weight is
3.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth or very slightly segmented. Background colour is greyish-green or yellow.
Colour pattern is black-green or dark olive-green broken stripes with spots between them. Netting fully
covers the fruit, medium, slightly bounded, rough, with longitudinal fractures. Skin is solid. Pulp is thick,
white, somewhat fibrous, juicy, and very sweet. Dry matter content is 10.7–12.6%, total sugar content is
8.8–10.4%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry, dense, and occupy almost the entire seed cavity.
Seeds are large, lanceolate, white coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appear-
ance until fruit maturity is 90–105 days. Yield is 28–35 t/ha. Shipping quality is average. Shelf life is poor.
Suitable for drying. This variety has been selected for at the KKRIA. It is widespread in Karakalpakstan
and in the Khorezm region.
Ала гурбек
(Cucumis melo ssp. orientale Sageret var. gurvak Fil)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной формы, с заостренным кончиком, реже овальный,
средней величины. Масса плода 3,0-6,0 кг. Поверхность плода гладкая или слабосегментированная.
Окраска фона серовато-зеленая или желтая. Рисунок - черно-зеленые или темно-оливковые
разорванные полосы и точечность между ними. Сетка полная, среднеячеистая, малосвязанная,
грубая, с продольными трещинами. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, средневолокнистая,
сочная, очень сладкая. Содержание сухих веществ - 10,7-12,6%, суммы сахаров - 8,8-10,4%. Семенная
полость среднего размера. Плаценты сухие, плотные, заполняют почти всю полость. Семена
крупные, ланцетовидные, белого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до
созревания 95-105 дней. Урожайность - 28-35 т/га. Транспортабельность средняя. Лежкость плодов
- плохая. Пригоден для сушки. Сорт отселектирован в ККНИИЗ, распространен в Каракалпакстане
и Хорезмской области.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 93
A M I R I T U R H I L L ARI
A M I R I VA R I E T IES
Р А З Н О В И Д Н О С Т Ь А М Е РИ
94 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Roxat
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, qirqilmagan. Guli ay-
irim jinsli. Mevasi uzunchoq tsilindrsimon shaklda, uchlari to’mtoq. Meva vazni 2,0-3,0 kg. Meva yuzasi bir
oz notekis, rangi yorqin sariq. Surati- yashil-qizg’ish tasmachalar. To’rsiz. Po’chog’i yumshoq. Meva eti qa-
lin, pushti-oq tusli, eruvchan, mayin, shirali, juda shirin. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’xona rangi- pushti.
Urug’donlari yopiq, g’ovaksimon. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, silliq, sariq tusli. Tezpishar
nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 70-76 kun. Hosildorligi 13-15 t/ga. Tash-
ishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yomon. Ko’chat usulida vaqtinchalik plyonka ostida etishtiriladi.
O’zSPEKITI va ToshDAU selektsiyasi navi. Zuev V.I., Ganixo’jaeva R.A., Karimshоev U. va Halimova M.U.
tomonidan yaratilgan. Respublika bo’yich rayonlashgan.
Rokhat
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, non-dissected. Flowers are male or
female. Fruits are oblong cylinder-shaped with obtuse ends. Fruit weight is 2.0–3.0 kg. Fruit skin is slightly
uneven. Background colour is light yellow. Colour pattern is greenish-orange ribbons. Netting is absent.
Skin is soft. Pulp is thick, pinkish-white, melting, tender, juicy, and very sweet. Seed cavity is medium-
sized. Colour of the seed cavity is pink. Placentas are closed and friable. Seeds are medium-sized, lan-
ceolate, smooth, yellow coloured. The variety is early ripening; time from seedling appearance until fruit
maturity is 70–76 days. Yield is 13–15 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor.Seedlings are planted
and temporary covered with plastic film This variety was developed at the UzRIVM&P and TSAU by V.I.
Zuev, R.A. Ganikhodjaeva, U. Karimshoev, and M. U. Khalimova. It has been released in the Republic.
Рохат
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, нерассеченный.
Цветки раздельнополые. Плод удлиненно-цилиндрической формы, с тупыми концами. Масса плода
2,0-3,0 кг. Поверхность плода слабобугристая. Окраска фона светло-желтая. Рисунок - зеленовато-
оранжевые ленты. Сетка отсутствует. Кора мягкая. Мякоть толстая, розовато-белая, тающая, нежная,
сочная, очень сладкая. Семенная полость среднего размера. Окраска семенного гнезда розовая.
Плаценты закрытые, рыхлые. Семена средней величины, ланцетовидной формы, гладкие, желтого
цвета. Сорт скороспелый, вегетационный период от всходов до созревания 70-76 дней. Урожайность
- 13-15 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Высаживается рассадой под временные
пленочные укрытия. Сорт селекции УзНИИОБКиК и ТашГАУ. Выведен Зуевым В.И., Ганиходжаевой
Р.А., Коримшоевым У. и Халимовой М.У. Районирован по республике.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 95
Toshloqi 862
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tsilidrsimon shaklda. Meva vazni 2,2-3,8 kg. Meva yuzasi silliq, rangi yashil-qizg’ish.
Suratsiz. To’ri qisman, yirik katakli, o’rta dag’al, mevaband qismida bog’langan. Po’choq qattiqligi o’rta.
Meva eti oq tusli, mayin, tig’iz, xushbo’y, asal ta’mli. Quruq modda miqdori - 10,0-14,2%, umumiy qand
moddasi miqdori - 8,3-11,8%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari yupqa, quruq, urug’xonaning salkam
barcha qismini egallagan. Urug’i yirik, nashtarsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 72-75 kun. Hosildorligi 20-26 t/ga. Tashishga chidamligi yomon.
Saqlanuvchanligi- 2 hafta. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Kulakova M.N. tomonidan yaratilgan. Respublika
bo’yicha. кayonlashgan.
Toshloki 862
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, and medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are cylinder-shaped. Fruit weight is 2.2–3.8 kg. Fruit skin is smooth. Background
colour is greenish-orange. Colour pattern is absent. Netting is partial, coarse, of average roughness, bound
near the fruit stem. Skin hardness is average. Pulp is white, tender, dense, aromatic, and with honey taste.
Dry matter content is 10.0–14.2%, total sugar content is 8.3–11.8%. Seed cavity is medium-sized. Placentas
are thin, dry, and occupy almost the entire seed cavity. Seeds are large, lanceolate, yellow coloured. The va-
riety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 72–75 days. Yield is 20–26
t/ha. Shipping quality is poor and shelf life is two weeks. This variety was developed at the UzRIVM&P by
M.N. Kulakova. It has been released in the Republic.
Ташлаки 862
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод цилиндрической формы. Масса плода - 2,2-3,8 кг. Поверхность
плода гладкая. Окраска фона зеленовато-оранжевая. Рисунка нет. Сетка частичная, крупноячеистая,
среднегрубая, связанная у плодоножки. Твердость коры средняя. Мякоть белая, нежная, плотная,
ароматная, имеет вкус меда. Содержание сухих веществ - 10,0-14,2%, суммы сахаров - 8,3-11,8%.
Семенная полость среднего размера. Плаценты тонкие, сухие, заполняют почти всю семенную
полость. Семена крупные, ланцетовидные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 72-75 дней. Урожайность - 20-26 т/га. Транспортабельность плодов
плохая. Лежкость плодов 2 недели. Сорт селекции УзНИИОБКиК. Выведен Кулаковой М.Н.
Районирован по республике.
96 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Lazzatli
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi beshburchaksimon shaklda, qirqilmagan,
tishsimon qirrali. Guli germofrodit, erkak jinsli. Mevasi tsilindrsimon shaklda. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva
yuzasi silliq, rangi sarg’ish. Surati- kamyob qizg’ish dog’lar tumshiq qismidan mevaning ¾ qismigacha za-
njirlar hosil qilgan. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, mayda katakli, bog’langan, o’rta dag’al.
Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti oq tusli, mayin, karsillaydigan, to’la pishish davrida eruvchan, juda shi-
rin. Quruq modda miqdori - 15,0-18,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,4-11,5%. Urug’xonasi o’rta
hajmli. Urug’donlari ochiq, g’ovaksimon. Urug’i o’rta hajmli, tuxumsimon shaklda, bir oz egilgan, sarg’ish
tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 75-85 kun. Hosildorligi
30-35 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Quritishga yaroqli. Un shudring va fuzarioz
so’lish kasalligiga chidamli. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Shukina A.S., Xakimov R.A., Pestsova V.G. to-
monidan yaratilgan. Buxoro, Sirdaryo va Toshkent viloyatlarida rayonlashgan.
Lazzatli
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are pentalobate-shaped, non-dissected, with
dentate edge. Flowers are monoecious or male. Fruits are cylinder-shaped. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit
skin is smooth. Background colour is cream. Colour pattern is rare orange spots arranged in the form of
chain from the top down ¾ of the fruit. Netting fully covers the fruit, fine, bounded, and of average rough-
ness. Skin hardness is average. Pulp is white, tender, crisp, and when mature is melting, very sweet. Dry
matter content is 15.0–18.0%, total sugar content is 10.4–11.5%. Seed cavity is medium-sized. Placentas
are open, friable. Seeds are medium-sized, oval-shaped, slightly curved, cream coloured. The variety is
midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 75–85 days. Yield is 30–35 t/ha.
Shipping quality and shelf life are average. Suitable for drying. Resistant to powdery mildew and Fusarium
wilt. This variety was developed at the UzRIVM&P by A.S. Shyukina, R.A. Khakimov, and V.G. Pestsova. It
has been released in the Bukhara, Syrdarya, and Tashkent regions.
Лаззатли
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист пятиугольной формы, нерассеченный с
зазубренным краем. Цветки обоеполые и мужские. Плод цилиндрической формы. Масса плода
4,0-6,0 кг. Поверхность плода ровная. Окраска фона кремовая. Рисунок - редкие оранжевые пятна,
расположенные в виде цепочки от носика до ¾ плода. Сетка полная, мелкоячеистая, связанная,
среднегрубая. Твердость коры средняя. Мякоть белая, нежная, хрустящая, при полном созревании
переходит в тающую, очень сладкая. Содержание сухих веществ - 15,0-18,0%, суммы сахаров - 10,4-
11,5%. Семенная полость среднего размера. Плаценты открытые, рыхлые. Семена средней величины,
овальные, слегка искривленные, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 75-85 дней. Урожайность - 30-35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов
средняя. Пригоден для сушки. Устойчив к мучнистой росе и фузариозному увяданию. Сорт селекции
УзНИИОБКиК. Выведен Щукиной А.С., Хакимовым Р.А. и Песцовой В.Г. Районирован в Бухарской,
Сырдарьинской и Ташкентской областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 97
Kamol kal
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-3,5 kg. Meva yuzasi silliq, rangi och
yashil tusli. Surati- to’q yashil o’ta uzuq-uzuq yollar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, mayda
katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, och yashil tusli, mayin, shirali, shirin. Quruq modda miqdo-
ri - 13,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 11,4%. Urug’xonasi kichik hajmli. Urug’donlari urug’xonaning
yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i o’rta hajmli, tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav,
maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 78-85 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga
chidamliligi o’rta. Saqlashga yaroqsiz. Maxalliy nav. Sirdaryo viloyati va Farg’ona vodiysida tarqalgan.
Kamol kal
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious or
male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.5–3.5 kg. Fruit skin is smooth. Back-
ground colour is light green. Colour pattern is dark green spots in the pattern of considerably broken
stripes. Netting fully covers the fruit, fine. Skin hardness is average. Pulp is thick, pale green, tender, juicy,
sweet. Dry matter content is 13.5%, total sugar content is 11.4%. Seed cavity is small-sized. Placentas oc-
cupy more than half of the seed cavity. Seeds are medium-sized, oval-shaped, yellow coloured. The variety
is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 78–85 days. Yield is 25–30 t/ha.
Shipping quality is average. Shelf life is poor. A local variety. It is widespread in the Syrdarya region and
Fergana valley.
Камол кал
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсовидной формы, средний. Масса плода 2,5-3,5 кг.
Поверхность плода гладкая. Окраска фона светло-зеленая. Рисунок - темно-зеленые пятна в виде
сильно разорванных полос. Сетка полная, мелкоячеистая. Твердость коры средняя. Мякоть толстая,
бледно-зеленая, нежная, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 13,5%, суммы сахаров - 11,4%.
Семенная полость малого размера. Плаценты заполняют больше половины семенной полости.
Семена среднего размера, овальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 78-85 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность средняя. Лежкость
плодов - плохая. Местный сорт. Распространен в Сырдарьинской области и Ферганской долине.
98 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Suyunchi 2
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik palagi o’rta uzunlikda. Tup hili- rigidsimon, tuplanishi o’rtacha, 2-3 darajali palaklar hosil
qiladi. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit. Mevasi ovalsimon shaklda, o’rta
hajmli. Meva vazni 2,0-4,4 kg. Meva yuzasi silliq, rangi limonrang-sariq. Surati- qo’sh aniq ifodalangan
qoramtir-yashil yollar, mevaband qismida esa uzuq-uzuq yollar, to’la pishish davrida qo’ngir tusda. To’ri
to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta dag’al, meva yuzasiga qo’ngir tus beradi. Po’choq qattiqligi
o’rta. Meva eti qalin, qizg’ish tusli, karsillaydigan, mayin, shirali, karotin ta’mli, xushbo’yligi o’rta. Quruq
modda miqdori - 14,1%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,1%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari
yopiq, g’ovaksimon. Urug’i o’rta hajmli, to’g’ri shaklda, silliq, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar pay-
do bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 82-89 kun. Hosildorligi 20-24 t/ga. Tashishga chidamliligi-
yaxshi. Saqlanuvchanligi- o’rta. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Shukina A.S., Xakimov R.A., Pestsova V.G.
tomonidan yaratilgan. Qoraqalpog’iston, Sirdaryo, Toshkent va Xorazm viloyatlarida rayonlashgan.
Suyunchi 2
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are moderately trailing. Bush is of determinate growth habit, of multilateral, with 2-3 levels of
branches. Leaves are pentalobate-shaped, medium sized. Flowers are monoecious Fruits are oval-shaped,
medium-sized. Fruit weight is 2.0–4.4 kg. Fruit skin is smooth. Background colour is lemon yellow. Colour
pattern is double, scalloped, distinct stripes, interrupted near the base of the fruit, becoming brown at
full maturity. Netting fully covers the fruit, of average roughness, imparting a grey tint to the fruit. Skin
hardness is average. Pulp is thick, orange, crisp, tender, juicy, sweet, with weak aroma. Dry matter content
is 14.1%, total sugar content is 10.1%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are closed, friable. Seeds
are medium-sized, regularly-shaped, smooth, cream coloured. The variety midseason ripening; time from
seedling appearance until fruit maturity is 82–89 days. Resistant to powdery mildew. Yield is 20.1–24.2 t/ha.
Shipping quality is good and shelf life is average. This variety was developed at the UzRIVM&P by A.S.
Shyukina, R.A. Khakimov, and V.G. Pestsova. It has been released in Karakalpakstan and the Syrdardya,
Tashkent, and Khorezm regions.
Суюнчи 2
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднеплетистое. Куст ригидного типа, кустистость средняя, образует побеги 2-3
порядка. Лист пятиугольной формы, средней величины. Цветки обоеполые. Плод овальной формы,
средней величины. Масса плода 2,0-4,4 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона лимонно-
желтая. Рисунок - двойные отчетливо выраженные черно-зеленые полосы, разорванные у основания
плода, бурые при полном созревании. Сетка полная, среднегрубая, придает сероватый оттенок
плодам. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, оранжевая, хрустящая, нежная, сочная, сладкая,
со слабым ароматом. Содержание сухих веществ - 14,1%, суммы сахаров - 10,1%. Семенная полость
среднего размера Плаценты закрытые, рыхлые. Семена средней величины, правильной формы,
гладкие, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания
82-89 дней. Устойчив к мучнистой росе. Урожайность - 20-24 т/га. Транспортабельность хорошая.
Лежкость плодов - средняя. Сорт селекции УзНИИОБиК. Выведен Щукиной А.С,.Хакимовым Р.А.
и Песцовой В.Г. Районирован в Каракалпакистане, Сырдарьинской, Ташкентской и Хорезмской
областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 99
Oq urug’ 1157
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, qirqilmagan. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi urchuqsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-7,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi mevaband qismi yashil va yoqori qismi esa salkam oq tusli. Surati- tor, kam uzilgan yorqin yashil
dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qa-
lin, oq tusli, kam tolali, kam karsilaydigan, shirali, kam hidli. Quruq modda miqdori- 9,3-11,7%, umumiy
qand maddasi miqdori - 8,2-9,4%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarmini
egallagan. Urug’i yirik, tor uchli tuxumsimon shaklda, silliq, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 80-88 kun. Fuzarioz so’lish va un shudring kasalliklariga chalini-
shi o’rta. Hosildorligi 25-35 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. O’zSPEKITI selektsiyasi
navi. Xakimov A.S. tomonidan yaratilgan. Buxoro, Samarqand, Sirdaryo va Toshkent viloyatlarida rayon-
lashgan.
Ok urug 1157
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized.
Flowers are monoecious or male. Fruits are spindle-shaped, large. Fruit weight is 4.0–7.0 kg. Fruit skin is
smooth. Background colour is green near the fruit stem and almost white on top of the fruit. Colour pat-
tern is narrow, slightly broken, light green spots. Netting fully covers the fruit, medium. Skin hardness is
average. Pulp is thick, white, slightly fibrous, slightly crisp, juicy, with a slight aroma. Dry matter content
is 9.3–11.7%, total sugar content is 8.2–9.4%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy
half of the seed cavity. Seeds are large, pointed-oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason
ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 80–88 days. Susceptibility to Fusarium wilt
and powdery mildew is average. Yield is 25–35 t/ha. Shipping quality and shelf life are average. This vari-
ety was developed at the UzRIVM&P by A.S. Khakimov. It has been released in the Bukhara, Samarkand,
Sirdarya, and Tashkent regions
Ак уруг 1157
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод веретеновидной формы, крупный. Масса плода 4,0-7,0 кг.
Поверхность плода гладкая. Окраска фона - зеленая у плодоножки и почти белая на верхушке
плода. Рисунок - узкие, слаборазорванные светло-зеленые пятна. Сетка полная, среднеячеистая.
Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая, слабоволокнистая, слабохрустящая, сочная, со
слабым ароматом. Содержание сухих веществ - 9,3-11,7%, суммы сахаров - 8,2-9,4%. Семенная полость
среднего размера Плаценты сухие, заполняют половину семенной полости. Семена крупные,
узкоовальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания
80-88 дней. Поражаемость к фузариозному увяданию и мучнистой росе средняя. Урожайность 25-
35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - средняя. Сорт селекции УзНИИОБиК. Выведен
Хакимовым А.С. Районирован Бухарской, Самаркандской, Сырдарьинской и Ташкентской
областях.
100 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Bargi 816
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon yoki cho’ziq tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-
4,0 kg. Meva yuzasi mevaband qismida bir oz notekis, yuqori qismi esa silliq, rangi qizg’ish-sariq tusli. Su-
rati- kamyob yorqin yashil dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, yirik katakli. Po’choq’i
qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, karsillaydigan, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 11,0%, umumiy qand
moddasi miqdori - 8,0-10,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam, urug’xonaning yarmini egalla-
gan. Urug’i o’rta hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, och sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 80-87 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi.
Saqlanuvchanligi- o’rta. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Dudko P.N. tomonidan yaratilgan. Farg’ona vodiysi
va Toshkent viloyatida tarqalgan.
Bargi 816
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are egg-shaped or oblong egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.5–4.0 kg. Fruit
skin is slightly bumpy near the fruit stem and smooth on the top. Background colour is orange-yellow. Co-
lour pattern is rare light green spots. Netting fully covers the fruit, coarse. Skin is solid. Pulp is white, crisp,
juicy and sweet. Dry matter content is 11.0%, total sugar content is 8.0–10.0%. Seed cavity is medium-sized.
Placentas are moist and occupy half of the cavity. Seeds are medium-sized, widely oval-shaped, light-yel-
low coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is
80–87 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality is good. Shelf life is average. This variety was developed at
the UzRIVM&P by P.N. Dudko. It is widespread in the Fergana valley and Tashkent region.
Барги 816
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной или удлиненно-яйцевидной формы, средний. Масса
плода 2,5-4,0 кг. Поверхность плода слабобугристая у плодоножки и гладкая на вершине. Окраска
фона оранжево-желтая. Рисунок - редкие светло-зеленые пятна. Сетка полная, крупноячеистая.
Кора твердая. Мякоть толстая, белая, хрустящая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 11,0%,
суммы сахаров - 8,0-10,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные, заполняют
половину семенной полости. Семена среднего размера, широкоовальные, светло-желтого цвета.
Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 80-87 дней. Урожайность - 25-
30 т/га. Транспортабельность хорошая. Лежкость плодов - средняя. Сорт селекции УзНИИОБиК.
Выведен Дудко П.Н. Распространен в Ферганской долине и Ташкентской области.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 101
Maxalliy amiri
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli
germofrodit, erkak jinsli. Mevasi urchuqsimon yoki tsilindrsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-4,0
kg. Meva yuzasi bir oz tilim-tilim, rangi sariq-yashil tusli. Surati- to’q yashil-qizg’ish tusli uzuq-uzuq yollar
va sariq-yashil tasmachalar. To’rsiz. Po’chog’i yarim qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, mayin, eruvchan, shira-
li, shirin. Quruq modda miqdori - 12,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli.
Urug’donlari yarim suzub yuruvchan, ochiq, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i o’rta
hajmli, tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar
o’suv davri 80-90 kun. Hosildorligi 27-35 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxal-
liy nav. Sirdaryo, Samarqand, Buxoro, Surxandaryo, Qashqadaryo va Qoraqalpog’istaonda tarqalgan.
Makhalliy amiri
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flow-
ers are monoecious or male. Fruits are spindle-shaped or cylinder-shaped, medium-sized. Fruit weight is
2.5–4.0 kg. Fruit skin is slightly segmented. Background colour is yellow-green. Colour pattern is green-
ish-orange broken stripes and yellow-green ribbons. Netting is absent. Skin is semi-solid. Pulp is thick,
white, tender, melting, juicy, sweet. Dry matter content is 12.5%, total sugar content is 9.5%. Seed cavity
is medium-sized. Placentas are semi-moist, open, and occupy more than half of the seed cavity. Seeds are
medium-sized, oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling ap-
pearance until fruit maturity is 80–90 days. Yield is 27–35 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor.
A local variety. It is widespread in the Syrdarya, Samarkand, Surkhandarya, Kashkadarya, and Fergana
regions and in Karakalpakstan.
Амери местный
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод веретеновидной или цилиндрической формы, средний. Масса
плода 2,5-4,0 кг. Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона желто-зеленая. Рисунок
- зеленовато-оранжевые разорванные полосы и желто-зеленые ленточки. Сетка отсутствует. Кора
полутвердая. Мякоть толстая, белая, нежная, тающая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ -
12,5%, суммы сахаров - 9,5%. Семенная полость среднего размера. Плаценты полувлажные, открытые,
заполняют больше половины семенной полости. Семена среднего размера, овальные, желтого цвета.
Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 80-90 дней. Урожайность
- 27-35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - плохая. Местный сорт. Распространен в
Сырдарьинской, Самаркандской, Бухарской, Сурхандарьинской, Кашкадарьинской, Ферганской
областях и Каракалпакистане.
102 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Amiri
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi urchuqsimon shaklda, yirik va o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-5,0 kg. Meva yuzasi
bir oz tilim-tilim, rangi yorqin yashil tusli. Surati- qo’ng’ir-yashil tasmachalar va yoppasiga to’q yashil
chetlari notekis yo’llar. To’rsiz, ayirim hollarda kuchsiz. Po’chog’i yumshoq. Meva eti o’rta qalin, och yas-
hil tusli, tolali, karsillaydigan, shirali, shirin, kuchsiz vanil hidli. Quruq modda miqdori - 16,0%, umumiy
qand moddasi miqdori - 12,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarimidan
ko’p qismini egallagan. Urug’i yirik, qirrali tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar
paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 80-90 kun. Hosildorligi 25-35 t/ga. Tashishga chidamliligi
va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Qoraqalpog’iston, Xorazm, Samarqand va Buxoro viloyatlarida
tarqalgan.
Amiri
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are spindle-shaped, large- and medium-sized. Fruit weight is 3.0–5.0 kg. Fruit skin
is slightly segmented. Background colour is light green. Colour pattern is grey-green ribbons and complete
dark green stripes with uneven edges. Netting is absent, but sometimes poorly expressed. Skin is soft.
Pulp is medium-thick, pale green, fibrous, crisp, juicy, sweet, with fine vanilla aroma. Dry matter content is
16.0%, total sugar content is 12.0%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy more than
half of the seed cavity. Seeds are large, pointed-oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason rip-
ening; time from seedling appearance until fruit maturity is 80–90 days. Yield is 25 t/ha. Shipping quality
and shelf life are poor. A local variety. It is widespread in the Karakalpakstan, Khorezm, Samarkand, and
Bukhara regions.
Амери
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод веретеновидной формы, крупного и среднего размера. Масса
плода 3,0-5,0 кг. Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона светло-зеленая. Рисунок -
серо-зеленые ленточки и сплошные темно-зеленые полосы с неровными краями. Сетка отсутствует,
иногда слабая. Твердость коры средняя. Мякоть средней толщины, бледно-зеленая, волокнистая,
хрустящая, сочная, сладкая, со слабым ванильным ароматом. Содержание сухих веществ - 16,0%,
суммы сахаров - 12,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, заполняют больше
половины семенной полости. Семена крупные, заостренно-овальные, желтого цвета. Сорт
среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 80-90 дней. Урожайность - 25-35 т/га.
Транспортабельность и лежкость плода - плохая. Местный сорт. Распространен в Каракалпакистане,
Хорезмской, Самаркандской и Бухарской областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 103
Qarshi ko’kchasi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi urchuqsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yuzasi bir oz tilim-
tilim, rangi yashil. Surati- qo’ng’ir-yashil tasmachalar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan,
bog’lanmagan, yupqa. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, po’chog’i atrofi- yashil, mayin,
shirin. Quruq modda miqdori - 12,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli.
Urug’donlari nam, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik, cho’ziq tuxumsimon shaklda, och sariq
tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 80-90 kun. Hosildorligi
30-35 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Samarqand va Qashqadaryo
viloyatlarida tarqalgan.
Karshi kokchasi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are spindle-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin is very slightly
segmented. Background colour is green. Colour pattern is grey-green ribbons. Netting fully covers the
fruit, unbounded, thin. Skin hardness is average. Pulp is thick, white, green near the skin, tender, sweet.
Dry matter content is 12.5%, total sugar content is 9.5%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are moist
and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, oblong oval-shaped, light-yellow coloured. The variety
is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 80–90 days. Yield is 30–35
t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A local variety. It is widespread in the Samarkand and Kash-
kadarya regions.
Кокча каршинская
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод веретиновидной формы, средний. Масса плода 3,0-4,0 кг.
Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона зеленая. Рисунок - серо-зеленые ленточки.
Сетка полная, несвязанная, тонкая. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая ближе к коре -
зеленая, нежная, сладкая. Содержание сухих веществ - 12,5%, суммы сахаров - 9,5%. Семенная полость
среднего размера. Плаценты влажные, заполняют половину семенной полости. Семена крупные,
удлиненно-овальные, светло-желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 80-90 дней. Урожайность - 30-35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая.
Местный сорт. Распространен в Самаркандской и Кашкадарьинской областях.
104 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Xitoyi amiri
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi urchuqsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,5-5,0 kg. Meva yuzasi bir oz tilim-
tilim, rangi och yashil tusli. Surati- to’q yashil nuqtalar, to’q yashil va o’rta kenglikdagi qo’ng’ir-yashil
tasmachalar. To’rsiz. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, och yashil tusli, karsillaydigan, mayin, shirin,
juda xushbo’y. Quruq modda miqdori - 8,8-12,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,0-9,5%. Urug’xonasi
o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik, cho’ziq tuxumsimon
shaklda, оч sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 80-90
kun. Hosildorligi 20-25 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Farg’ona
vodiysi, Sirdaryo, Samarqand, Xorazm viloyatlari va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Khitoyi amiri
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious or
male. Fruits are spindle-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.5–5.0 kg. Fruit skin is slightly segmented.
Background colour is light green. Colour pattern is dark green spots and dark green and grey-green rib-
bons of average width. Netting is absent. Skin hardness is average. Pulp is thick, light green, crisp, tender,
sweet, with very nice taste. Dry matter content is 8.8–12.5%, total sugar content is 7.0–9.5%. Seed cavity is
medium-sized. Placentas are dry and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, oblong oval-shaped,
light-yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturi-
ty is 80–90 days. Yield is 20–25 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A local variety. It is widespread
in the Fergana valley, the Syrdarya, Samarkand, and Khorezm regions, and in Karakalpakstan.
Хтои амери
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод веретеновидной формы, средний. Масса плода 3,5-5,0 кг.
Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона светло-зеленая. Рисунок - темно-зеленая
точечность, темно-зеленые и серо-зеленые ленточки средней ширины. Сетка отсутствует. Твердость
коры средняя. Мякоть толстая, светло-зеленая, хрустящая, нежная, сладкая, очень приятного вкуса.
Содержание сухих веществ - 8,8-12,5%, суммы сахаров - 7,0-9,5%. Семенная полость среднего размера.
Плаценты сухие, заполняют половину семенной полости. Семена крупные, удлиненно-овальные,
светло-желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 80-90
дней. Урожайность - 20-25 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов плохая. Местный сорт.
Распространен в Ферганской долине, Сырдарьинской, Самаркандской, Хорезмской областях и
Каракалпакстане.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 105
Oq sut
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi cho’ziq ellipssimon shaklda, yuqori qismi qirrali, o’rta hajmli. Meva vazni 5,0-6,0 kg.
Meva yuzasi silliq, rangi oq-yashil. Surati- tor, uzuq yashil tusli yo’llar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga
qoplagan, o’rta katakli, dag’al emas. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, xushbo’y ta’mli. Quruq modda miqdori
- 8,0-12,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari urug’xonasining
yarmini egalagan. Urug’i o’rta hajmli, tor uchli tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar
paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamliligi-
past. Saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Xorazm viloyatida tarqalgan.
Ok sut
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are oblong ellipsoidal-shaped, with pointed tops, medium-sized. Fruit weight is 5.0–6.0 kg.
Fruit skin is smooth. Background colour is whitish-green. Colour pattern is narrow, slightly broken green
stripes. Netting fully covers the fruit, medium, not rough. Skin is solid. Pulp is white, of pleasant taste. Dry
matter content is 8.0–12.0%, total sugar content is 7.0%. Seed cavity is medium-sized. Placentas occupy half
of the seed cavity. Seeds are medium-sized, narrowly oval-shaped, yellow coloured. The variety is midsea-
son ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping
quality is poor and shelf life is average. A local variety. It is widespread in the Khorezm region.
Ак сут
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно- эллипсоидальной формы с заостренной вершиной,
средний. Масса плода 5,0-6,0 кг. Поверхность плода гладкая. Фон беловато-зеленый. Рисунок - узкие,
слаборазорванные полосы зеленого цвета. Сетка по всей поверхности плода, среднеячеистая,
негрубая. Кора твердая. Мякоть белая, приятного вкуса. Содержание сухих веществ - 8,0-12,0%,
суммы сахаров - 7,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты заполняют половину семенной
полости. Семена средние, узкооовальные, желтые. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 85-90 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность слабая. Лежкость
плодов - средняя. Местный сорт, распространен в Хорезмской области
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 107
Maxalliy (k-1164)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi cho’ziq ellipssimon shaklda, o’rta va yirik hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yuzasi
bir oz tilim-tilim, rangi mevaning asosida sariq-yashil va mevaning yuqori qismi esa sariq tusda. Surati-
och qo’ngir keng yollar va mevaband qismida yashil nuqtalar. To’rsiz. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti o’rta
qalin, oq tusli, o’rta tolali, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 11,9%, umumiy qand moddasi miqdori
- 10,3%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari ochiq, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan.
Urug’i o’rta hajmli, tuxumsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetil-
guniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 35-40 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi-
yomon. Maxalliy nav. Sirdaryo va Buxoro viloyatlarida tarqalgan.
Makhalliy (k-1164)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious or
male. Fruits are oblong-ellipsoidal-shaped, medium- or large-sized. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin
is slightly segmented. Background colour is yellow-green on the base and yellow towards the top. Colour
pattern is light-grey wide stripes and green spots near the base. Netting is absent. Skin hardness is aver-
age. Pulp is medium-thick, white coloured, medium-fibrous, juicy, sweet. Dry matter content is 11.9%, total
sugar content is 10.3%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are open and occupy more than half of the
seed cavity. Seeds are medium-sized, oval-shaped, cream coloured. The variety is midseason ripening; time
from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is 35–40 t/ha. Shipping quality and shelf
life are poor. A local variety. It is widespread in the Syrdarya and Bukhara regions.
Местный (к-1164)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-элипсоидальной формы, среднего и крупного размера.
Масса плода 4,0-6,0 кг. Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона желто-зеленая у
основания плода и желтая к вершине плода. Рисунок - широкие светло-серые полосы и зеленая
точечность у основания плода. Сетка отсутствует. Твердость коры средняя. Мякоть средней толщины,
белая, средневолокнистая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 11,9%, суммы сахаров - 10,3%.
Семенная полость среднего размера. Плаценты открытые, заполняют больше половины семенной
полости. Семена средние, овальные, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 85-90 дней. Урожайность - 35-40 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов
плохая. Местный сорт. Распространен в Сырдарьинской и Бухарской областях
108 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Doniyori
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yuzasi bir
oz tilim-tilim, rangi meva asosida yashil-sariq, yuqori qismi esa sariq tusli. Surati- qizg’ish tusli yollar
shaklidagi brikuvchan dog’lar, tilimlar orasi esa yorqin yashil tasmachalar. To’rsiz. Po’choq qattiqligi o’rta.
Meva eti qalin, qizg’ish tusli, eruvchan, mayin, shirali, shirin, xushbo’y. Quruq modda miqdori - 12,5%,
umumiy qand moddasi miqdori - 10,5%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari nam, urug’xonaning yarimidan
ko’p qismini egallagan. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar
paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamliligi
va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Samarqand va Buxoro viloyatlarida tarqalgan.
Doniyori
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin is slightly
segmented. Background colour is greenish-yellow near the base and yellow on the top of the fruit. Colour
pattern is orange merged spots in the pattern of stripes; in the deepenings of segments, there are light green
narrow ribbons. Netting is absent. Skin hardness is average. Pulp is thick, orange coloured, runny, tender,
juicy, sweet, aromatic. Dry matter content is 12.5%, total sugar content is 10.5%. Seed cavity is medium-
sized. Placentas are moist and occupy more than half of the seed cavity. Seeds are medium-sized, narrowly
oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until
fruit maturity is 85–90 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. A local variety. It is
widespread in the Samarkand and Bukhara regions.
Дониёри
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 3,0-4,0 кг.
Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона - зеленовато-желтая у основания и
желтая на вершине плода. Рисунок - оранжевые сливающиеся пятна в виде полос, в углублениях
сегментов и узкие светло-зеленые ленточки. Сетка отсутствует. Твердость коры средняя. Мякоть
толстая, оранжевая, тающая, нежная, сочная, сладкая, ароматная. Содержание сухих веществ -
12,5%, суммы сахаров - 10,5%. Семенная полость маленькая. Плаценты влажные, заполняют больше
половины семенной полости. Семена среднего размера, ланцетовидные, желтого цвета. Сорт
среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 85-90 дней. Урожайность - 25-30 т/га.
Транспортабельность и лежкость плодов - плохая. Местный сорт. Распространен в Самаркандской
и Бухарской областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 109
Maxalliy (k-1166)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-3,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi qizg’ish. Surati- yashil dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, yurik katakli. Po’choq
qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, tig’iz, shirin. Quruq modda miqdori - 10,7%, umumiy qand mod-
dasi miqdori - 9,9%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam. Urug’i yirik, tuxumsimon shaklda, sariq
tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 18-
25 т/га. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Farg’ona va Xorazm viloyatlarida
tarqalgan.
Makhalliy (k-1166)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.5–3.0 kg. Fruit skin is smooth. Back-
ground colour is orange. Colour pattern is green spots. Netting fully covers the fruit, coarse. Skin hardness
is average. Pulp is thick, white coloured, dense, sweet. Dry matter content is 10.7%, total sugar content is
9.9%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are moist. Seeds are large, oval-shaped, yellow coloured. The
variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is
18–25 t/ha. Shipping quality and shelf life are average. A local variety. It is widespread in the Fergana and
Khorezm regions.
Местный (к-1166)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, средний. Масса плода 2,5-3,0 кг. Поверхность
плода гладкая. Окраска фона оранжевая. Рисунок - зеленые пятна. Сетка полная, крупноячеистая.
Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая, плотная, сладкая. Содержание сухих веществ - 10,7%,
суммы сахаров - 9,9%. Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные. Семена крупные,
овальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 85-90
дней. Урожайность - 18-25 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - средняя. Местный сорт.
Распространен в Ферганской и Хорезмской областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 111
Zarkokil
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon yoki ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-5,0 kg.
Meva yuzasi silliq, rangi sariq-qizg’ish. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta
katakli, bog’langan. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, karsillaydigan, juda shirin. Quruq
modda miqdori - 13,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,7%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari
quruq, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i yirik, nashtarsimon shaklda, sariq tusli.
O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 35-50
t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Namangan va Andijon viloyatlarida
tarqalgan.
Zarkokil
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are egg- or ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–5.0 kg. Fruit skin
is smooth. Background colour is yellow-orange. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit,
medium, bounded. Skin hardness is average. Pulp is thick, white coloured, crisp, very sweet. Dry matter
content is 13.5%, total sugar content is 10.7%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy
more than half of the seed cavity. Seeds are large, narrowly oval-shaped, yellow coloured. The variety is
midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is 35–50 t/ha.
Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It is widespread in the Namangan, Andijan, and
Samarkand regions.
Заркокил
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной или эллипсоидальной формы, средний. Масса
плода 3,0-5,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона желто-оранжевая. Рисунок отсутствует.
Сетка полная, среднеячеистая, связанная. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая, хрустящая,
очень сладкая. Содержание сухих веществ - 13,5%, суммы сахаров - 10,7%. Семенная полость среднего
размера. Плаценты сухие, заполняют больше половины семенной полости. Семена крупные,
ланцетовидные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания
85-90 дней. Урожайность - 35-50 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Местный
сорт. Распространен в Наманганской, Андижанской и Самаркандской областях.
112 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Sariq po’choq
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi sariq.
Surati- yorqin qizg’ish tusli uzuq-uzuq yollar shaklidagi dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qo-
plagan, o’rta katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, kam tolali, karsilaydigan, shirali,
shirin. Quruq modda miqdori - 12,7%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,3%. Urug’xonasi o’rta hajmli.
Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i yirik, nashtarsimon shaklda,
sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosil-
dorligi 30-45 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Toshkent viloyatida
tarqalgan.
Sarik pochok
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth. Background
colour is yellow. Colour pattern is light orange spots in the shape of broken stripes. Netting fully covers the
fruit, medium. Skin hardness is average. Pulp is thick, white coloured, slightly fibrous, crisp, juicy, sweet.
Dry matter content is 12.7%, total sugar content is 10.3%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry
and occupy more than half of the seed cavity. Seeds are large, narrowly oval-shaped, yellow coloured. The
variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is 30–
45 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It is widespread in the Tashkent region.
Сари пучак
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, крупный. Масса плода 4,0-6,0
кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона желтая. Рисунок - светло-оранжевые пятна в виде
прерывистых полос. Сетка полная, среднеячеистая. Твердость коры средняя. Мякоть толстая белая,
слабоволокнистая, хрустящая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 12,7%, суммы сахаров -
10,3%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, заполняют больше половины семенной
полости. Семена крупные, ланцетовидные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 85-90 дней. Урожайность - 30-45 т/га. Транспортабельность и
лежкость плодов - хорошие. Местный сорт. Распространен в Ташкентской области.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 113
Maxalliy (k-1165)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi cho’ziq ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-7,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi sarg’ish-oq tusli. Surati- uzuq-uzuq to’q yashil yollari. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan,
yirik katakli, bog’langan. Po’chog’i yumshoq. Meva eti o’rta qalin, yorqin qizg’ish tusli, karsillaydigan,
mayin, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 13,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,5%. Urug’xonasi
o’rta hajmli. Urug’donlari nimquruq, ochiq. Urug’i o’rta hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, sariq tusli.
O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 25-30
t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Namangan viloyatida tarqalgan.
Makhalliy (k-1165)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are oblong ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.0–7.0 kg. Fruit skin is smooth. Back-
ground colour is yellowish-white. Colour pattern is dark green spots in the form of broken stripes. Net-
ting fully covers the fruit, coarse, bounded. Skin is soft. Pulp is medium-thick, light-orange colour, crisp,
tender, juicy, sweet. Dry matter content is 13.5%, total sugar content is 10.5%. Seed cavity is medium-sized.
Placentas are semi-dry, open. Seeds are medium-sized, widely oval-shaped, yellow coloured. The variety is
midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is 25–30 t/ha.
Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It is widespread in the Namangan region.
Местный (к-1165)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-эллипсоидальной формы, крупный. Масса плода
4,0-7,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона желтовато-белая. Рисунок - прерывистые темно-
зеленые полосы. Сетка полная, крупноячеистая, связанная. Кора мягкая. Мякоть средней толщины,
светло-оранжевая, хрустящая, нежная, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 13,5%, суммы
сахаров - 10,5%. Семенная полость среднего размера. Плаценты полусухие, открытые. Семена
среднего размера, широкоовальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 85-90 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов
- хорошие. Местный сорт. Распространен в Наманганской области.
114 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Olacha
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-3,5 kg. Meva yuzasi bir oz
tilim-tilim, rangi sariq-yashil. Surati- qoramtir yashil tusli tor yollar shaklidagi dog’lar. To’ri qisman, meva-
band qismida yoriqlar ko’rinishida. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, shirali, shirin,. Quruq modda
miqdori - 11,8%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,9%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari quruq, yopiq,
urug’xonaning barcha qismini egallagan. Urug’i o’rta hajmli, tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar
nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-95 kun. Hosildorligi 30-35 t/ga. Tash-
ishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Buxoro, Samarqand, Xorazm viloyatlari va
Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Olacha
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are large, long-trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–3.5 kg. Fruit skin is slightly
segmented. Background colour is yellow-green. Colour pattern is black-green spots in the pattern of nar-
row, heavily broken stripes. Netting is partial like split on the fruit stem. Skin is solid. Pulp is thick, white
coloured, juicy, sweet. Dry matter content is 11.8%, total sugar content is 9.9%. Seed cavity is small-sized.
Placentas are dry, closed, and occupy the entire seed cavity. Seeds are medium-sized, oval-shaped, yellow
coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–95
days. Yield is 30–35 t/ha. Shipping quality and shelf life are average. A local variety. It is widespread in the
Bukhara, Samarkand, and Khorezm regions and in Karakalpakstan.
Алача
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 3,0-3,5 кг.
Поверхность плода слабосегментированная. Окраска фона желто-зеленая. Рисунок - черно-зеленые
пятна в виде узких сильно разорванных полос. Сетка частичная, в виде трещин у плодоножки. Кора
твердая. Мякоть толстая, белая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 11,8%, суммы сахаров
- 9,9%. Семенная полость малого размера. Плаценты сухие, закрытые, заполняют всю семенную
полость. Семена средние, овальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 85-95 дней. Урожайность - 30-35 т/га. Транспортабельность и лежкость
плодов - средняя. Местный сорт. Распространен в Бухарской, Самаркандской, Хорезмской областях
и Каракалпакистане.
116 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Oq par
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tsilindrsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 5,0-6,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi sariq.
Surati- qora-yashil dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, kam bog’langan,
ayrim joylarida yoriqlari bor. Po’chog’i qattiq. Meva eti o’rta qalin, yorqin qizg’ish tusli, karsillaydigan,
shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 12,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,6%. Urug’xonasi yirik
hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik, tuxumsimon shaklda, sariq
tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-95 kun. Hosildorligi
25-30 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Toshkent, Sirdaryo va Jizzax
viloyatlarida tarqalgan.
Ok par
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are cylinder-shaped, large. Fruit weight is 5.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth. Background colour is
yellow. Colour pattern is black-green spots. Netting fully covers the fruit, medium, slightly bounded, with
occasional excrescences. Skin is solid. Pulp is medium-thick, light-orange coloured, crisp, juicy, sweet. Dry
matter content is 12.5%, total sugar content is 10.6%. Seed cavity is large. Placentas are dry and occupy half
of the seed cavity. Seeds are large, oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time
from seedling appearance until fruit maturity is 85–95 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality and shelf
life are good. A local variety. It is widespread in the Tashkent, Syrdarya, and Djizzakh regions.
Ак пар
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод цилиндрической формы, крупного размера. Масса плода 5,0-6,0
кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона желтая. Рисунок - черно-зеленые пятна. Сетка полная,
среднеячеистая, малосвязанная, местами с наплывами. Кора твердая. Мякоть средней толщины,
светло-оранжевого цвета, хрустящая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 12,5%, суммы
сахаров - 10,6%. Семенная полость крупного размера. Плаценты сухие, заполняют половину семенной
полости. Семена крупные, овальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 85-95 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов
- хорошие. Местный сорт. Распространен в Ташкентской, Сырдарьинской и Джизакской областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 117
Oltin vodiy
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi yuraksimon shaklda, qirqilmagan, tishsimon
qirrali, o’rta hajmli. Guli germofrodit, erkak jinsli. Mevasi cho’ziq tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva
vazni 2,0-4,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi qo’ngir-yashil. Surati- to’q-yashil tusli noaniq uzuq-uzuq yollar.
To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti o’rta
qalin, oq tusli, karsillaydigan, mayin, shirali, juda shirin Quruq modda miqdori - 15,5%, umumiy qand
moddasi miqdori - 10,3%. Urug’xonasi o’rta hajmli, oq tusli. Urug’donlari ochiq, g’ovaksimon. Urug’i o’rta
hajmli, tuxumsimon shaklda, tekis, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga
qadar o’suv davri 86-93 kun. Un shudring va fuzarioz so’lish kasalliklariga chidamli. Hosildorligi 22-30
t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Saqlanuvchanligi o’rta. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Shukina A.S. va
Xakimov R.A. tomonidan yaratilgan. Respublika bo’yicha rayonlashgan.
Oltin vodiy
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are cordate, with serrated edges, medium-
sized. Flowers are monoecious or male. Fruits are oblong egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.0–
4.0 kg. Fruit skin is smooth. Background colour is grey-green. Colour pattern is indistinct, dark-green,
broken stripes. Netting fully covers the fruit, medium, bounded. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured,
crisp, tender, juicy, very sweet. Dry matter content is 15.5%, total sugar content is 10.3%. Seed cavity is me-
dium-sized, white coloured. Placentas are open and friable. Seeds are medium-sized, oval-shaped, straight,
yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is
86–93 days. Resistant to powdery mildew and Fusarium wilt. Yield is 22–30 t/ha. Shipping quality is good
and shelf life is average. This variety was developed at the UzRIVM&P by A.S. Shyukina and R.A. Khaki-
mov. It has been released in the Republic.
Олтин водий
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист сердцевидной формы, нерассеченный, с
зазубренным краем, средней величины. Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-яйцевидной
формы, средний. Масса плода 2,0-4,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона серо-зеленая.
Рисунок - нечеткие темно-зеленые разорванные полосы. Сетка полная, среднеячеистая, связанная.
Кора твердая. Мякоть средней толщины, белая, хрустящая, нежная, сочная, очень сладкая.
Содержание сухих веществ - 15,5%, суммы сахаров - 10,3%. Семенная полость среднего размера,
белая. Плаценты открытые, рыхлые. Семена средней величины, овальные, ровные, желтого цвета.
Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 86-93 дней. Устойчив к
мучнистой росе и фузариозному увяданию. Урожайность - 22-30 т/га. Транспортабельность хорошая.
Лежкость плодов - средняя. Сорт селекции УзНИИОБиК. Выведен Щукиной А.С. и Хакимовым Р.А.
Районирован по республике.
118 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Kuli xushtarin
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon yoki tsilindrsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva
yuzasi bir oz notekis, rangi yorqin yashil. Surati- qoramtir-yashil rangli tor qo’sh yollar. To’ri mevaband
qismida va yuqori qismida, mayda katakli, kam bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti o’rta qalin, oq yoki
yorqin-yashil tusli, tig’iz, bir oz karsilaydigan, shirin. Quruq modda miqdori - 12,5%, umumiy qand mod-
dasi miqdori - 10,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning salkam barcha qis-
mini egallagan. Urug’i yirik, nashtarsimon shaklda, jugarrang-sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-95 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamliligi- past.
Saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Buxoro viloyatida va janubiy voha hududida tarqalgan.
Kuli khushtarin
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are ellipsoidal-shaped or cylinder-shaped, medium-sized. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit
skin is slightly uneven. Background colour is light green. Colour pattern is double, narrow, black-green
stripes. Netting present near the stem and on the top of the fruit, fine, slightly bounded. Skin is solid. Pulp
is medium-thick, white or light-green coloured, tender, slightly crisp, and sweet. Dry matter content is
12.5%, total sugar content is 10.5%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy almost the
whole seed cavity. Seeds are large, lanceolate, brownish-yellow coloured. The variety is midseason ripen-
ing; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–95 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality
is poor and shelf life is average. A local variety. It is widespread in the Bukhara region and Southern oasis.
Кули хуштарин
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной или цилиндрической формы, средний.
Масса плода 4,0-6,0 кг. Поверхность плода слабо-бугристая. Окраска фона светло-зеленая. Рисунок
- парные узкие черно-зеленые полосы. Сетка у плодоножки и на вершине плода, мелкоячеистая,
малосвязанная. Кора твердая. Мякоть средней толщины, белая или светло-зеленая, плотная,
слабохрустящая, сладкая. Содержание сухих веществ - 12,5%, суммы сахаров - 10,5%. Семенная
полость среднего размера. Плаценты сухие, заполняют почти всю семенную полость. Семена
крупные, ланцетовидные, коричневато-желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 85-95 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность - слабая.Лежкость
плодов - средняя. Местный сорт. Распространен в Бухарской области и Южном оазисе.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 119
Non go’sht
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-8,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi oq-
ish-qizg’ish tusli, mayda yashil nuqtalari bor. Surati- keng bir oz uzuq yo’llar, ayirim joylarda to’q yashil
qo’sh yollar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, yirik katakli, kam bog’langan. Po’chog’i qattiq.
Meva eti qalin, yorqin qizg’ish tusli, o’rta tolali, kam karsilaydigan, shirin. Quruq modda miqdori - 14,7%,
umumiy qand moddasi miqdori - 10,7-10,4%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari quruq, urug’xonaning bar-
cha qismini egallagan. Urug’i yirik, nashtarsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 88-95 kun. Hosildorligi 25-35 t/ga. Tashishga chidamliligi- past.
Saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Xorazm viloyati va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Non gusht
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 4.0–8.0 kg. Fruit skin is smooth. Back-
ground colour is white-orange with small green spots. Colour pattern is wide, slightly broken, occasionally
forked, dark-green stripes. Netting fully covers the fruit, coarse, slightly bounded. Skin is solid. Pulp is
thick, light-orange coloured, medium-fibrous, slightly crisp, sweet. Dry matter content is 14.7%, total sugar
content is 10.7–14.0%. Seed cavity is small-sized. Placentas are dry and occupy almost the entire seed cavity.
Seeds are large, lanceolate, cream coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appear-
ance until fruit maturity is 88–95 days. Yield is 25–35 t/ha. Shipping quality is poor and shelf life is average.
A local variety. It is widespread in the Khorezm region and in Karakalpakstan.
Нон-гушт
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 4,0-8,0
кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона бело-оранжевая, с мелкой зеленой точечностью.
Рисунок - широкие слаборазорванные, местами раздвоенные темно-зеленые полосы. Сетка
полная, крупноячеистая, слабосвязанная Кора твердая. Мякоть толстая, светло-оранжевая,
средневолокнистая, слабохрустящая, сладкая. Содержание сухих веществ - 14,7%, суммы сахаров -
10,7-14,0%. Семенная полость маленькая. Плаценты сухие, заполняют всю семенную полость. Семена
крупные, ланцетовидные, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 88-95 дней. Урожайность - 25-35 т/га. Транспортабельность - слабая, лежкость плодов
- средняя. Местный сорт. Распространен в Хорезмской области и в Каракалпакстане.
120 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1167)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi tsilindrsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yuzasi sil-
liq, rangi och yashil. Surati- qora-yashil uzuq-uzuq yollar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan,
yirik katakli, kam bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti o’rta qalin, oq tusli, karsillaydigan, shirali, shi-
rin. Quruq modda miqdori - 12,3%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,2%. Urug’xonasi o’rta hajmli.
Urug’donlari urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik hajmli, keng tuxumsimon shaklda, to’q sariq
tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 30-
35 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Farg’ona vodiysida tarqalgan.
Makhalliy (k-1167)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are cylinder-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin is smooth.
Background colour is pale green. Colour pattern is black-green, broken stripes. Netting fully covers the
fruit, coarse, slightly bounded. Skin is solid. Pulp is medium-thick, white coloured, crisp, juicy, sweet. Dry
matter content is 12.3%, total sugar content is 10.2%. Seed cavity is medium-sized. Placentas occupy half of
the seed cavity. Seeds are large, widely oval-shaped, dark-yellow coloured. The variety is midseason ripen-
ing; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–95 days. Yield is 30–35 t/ha. Shipping quality
and shelf life are poor. A local variety. It is widespread in the Fergana valley.
Местный (к-1167)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод цилиндрической формы, средний. Масса плода 3,0-4,0 кг.
Поверхность плода гладкая. Окраска фона бледно-зеленая. Рисунок - черно-зеленые разорванные
полосы. Сетка полная, крупноячеистая, малосвязанная. Кора твердая. Мякоть средней толщины,
белая, хрустящая, сочная, сладкая. Содержание растворимых сухих веществ - 12,3%, суммы сахаров
- 10,2%. Семенная полость среднего размера. Плаценты заполняют половину семенной полости.
Семена крупные, широкоовальные, темно-желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 85-95 дней. Урожайность - 30-35 т/га. Транспортабельность и
лежкость плодов - плохая. Местный сорт. Распространен в Ферганской долине.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 121
Jiyda yaproq
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-6,0 kg. Meva yuzasi bir oz yoki
o’rta tilim-tilim, rangi sarg’ish oq. Surati- yashil tasmachalar va o’rta kenglikdagi qo’sh yollar. To’rsiz yoki
uning ayrim qismlari aks etgan. Meva eti oq tusli, xushbo’y ta’mli. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari
quruq, urug’xonaning yarimidan kam qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, sariq tusli. O’rtapishar nav,
maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 28-30 t/ga. Tashishga
chidamliligi- o’rta va saqlanuvchanligi- past. Maxalliy nav. Xorazm vohasida tarqalgan.
Djiyda yaprok
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–6.0 kg. Fruit skin is slight-
ly or moderately segmented. Background colour is yellowish-white. Colour pattern is green ribbons and
forked stripes of average size. Netting is absent or in the form of separate elements. Pulp is white, of pleas-
ant taste. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy less than half of seed cavity. Seeds
are large, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit
maturity is 85–95 days. Yield is 28–30 t/ha. Shipping quality is average and shelf life is poor. A local variety.
It is widespread in the Khorezm oasis.
Джийда япрок
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 3,0-6,0
кг. Поверхность плода слабо- или среднесегментрированная. Фон желтовато-белый. Рисунок -
зеленые ленточки и раздвоенные полосы средней ширины. Сетка отсутствует или видны отдельные
элементы. Мякоть белая, приятного вкуса. Семенная полость среднего размера. Плаценты
сухие, заполняют меньше половины семенной полости. Семена крупные, желтого цвета. Сорт
среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 85-95 дней. Урожайность - 28-30
т/га. Транспортабельность - средняя и лежкость плодов - слабая. Местный сорт, распространен в
Хорезмском оазисе.
122 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Shirali
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik palagi o’rta uzunlikda. Tup hili- rigidsimon, tuplanishi- kuchli. Bargi butun, beshburchak-
simon shaklda, tishsimon qirrali va voronkasimonligi aniq ifodalangan. Guli germofrodit. Mevasi ellipssi-
mon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 1,5-3,5 kg. Meva yuzasi bir oz tilim-tilim, rangi och yashil, to’la etilish
davrida sariq tusli. Surati- tilimlar orasida och yashil, yaltiroq tasmachalar va tilimlarda uzuq-uzuq qoram-
tir yashil qo’sh yollar. To’ri qisman qoplangan, mayda katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti to’q qizg’ish
tusli, karsillaydigan, shirali, mayin, juda shirin, ananas hidli. Quruq modda miqdori - 14,2%, umumiy qand
modda miqdori - 12,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli, qizg’ish tusli. Urug’donlari ochiq, g’ovaksimon. Urug’i
o’rta hajmli, tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga
qadar o’suv davri 85-95 kun. Un shudring va fuzarioz so‘lish kasaliklariga chidamli.Hosildorligi 27-40 t/a.
Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yomon. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Shukina A.S, Pestsova
S.T., Kuchkarov C. tomonidan yaratilgan. Toshkent viloyati va Farg’ona vodiysida tarqalgan.
Shirali
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are moderately trailing. Bush is of determinate grouth habit, multilatcral. Leaves are pentalo-
bate-shaped with dentated margins and a well-expressed funnel shape. Flowers are monoecious. Fruits
are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 1.5–3.5 kg. Fruit skin is very slightly segmented.
Background colour is light green, and yellowish when fully mature. Colour pattern is bright light-green
ribbons between segments and double, broken, black-green stripes on segments. Netting is partial, fine.
Skin hardness is average. Pulp is dark orange, crisp, juicy, tender, very sweet, with pineapple aroma. Dry
matter content is 14.2%, total sugar content is 12.0%. Seed cavity is medium-sized, orange coloured. Pla-
centas are open, friable. Seeds are medium-sized, oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason
ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–95 days. Resistant to powdery mildew
and Fusarium wilt. Yield is 27–40 t/ha. Shipping quality and shelf life are poor. This variety was developed
at the UzRIVM&P by A.S. Shyukina, S.T. Pestsova, and S. Kuchkarov. It is widespread in the Tashkent re-
gion and Fergana valley.
Ширали
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднеплетистое. Куст ригидного типа, кустистость повышенная. Лист цельный,
пятиугольной формы, с зазубренным краем и сильно выраженной воронковидностью. Цветки
обоеполые. Плод эллипсоидальной формы, средней величины. Масса плода 1,5-3,5 кг. Поверхность плода
слабосегментированная. Окраска фона светло-зеленая, при полном созревании - желтоватая. Рисунок -
светло-зеленые блестящие ленточки между сегментами и двойные разорванные черно-зеленые полосы
по сегментам. Сетка частичная, мелкоячеистая. Твердость коры средняя. Мякоть темно-оранжевая,
хрустящая, сочная, нежная, очень сладкая, с ананасовым ароматом. Содержание сухих веществ - 14,2%,
суммы сахаров - 12,0%. Семенная полость среднего размера, оранжевого цвета. Плаценты открытые,
рыхлые. Семена среднего размера, овальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 85-95 дней. Устойчив к мучнистой росе и фузариозному увяданию. Урожайность
- 27-40 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - плохая. Сорт селекции УзНИИОБКиК. Выведен
Щукиной А.С., Песцовой С.Т. и Кучкаровым С. Распространен в Ташкентской области и Ферганской
долине.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 123
Maxalliy (k-1168)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi- yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-3,5 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi yorqin yashil. Surati- qo’sh yollar shaklidagi to’q yashil dog’lar. To’ri mevaning yuqori qismida qis-
man qoplagan, mayda katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, po’chog’i atrofi yashil, karsi-
laydigan, shirin. Quruq modda miqdori - 10,8%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,7%. Urug’xonasi o’rta
hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning salkam barcha qismini egallaydi. Urug’i yirik, tuxumsimon
shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-95 kun.
Hosildorligi 28-35 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Sirdaryo, Jizzax va
Samarqand viloyatlarida tarqalgan.
Makhalliy (k-1168)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are large, moderately trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or
male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–3.5 kg. Fruit skin is smooth. Back-
ground colour is light green. Colour pattern is dark green spots, in the pattern of double stripes. Netting is
partial, on the top of the fruit, fine. Skin hardness is intermediate. Pulp is thick, crisp and sweet. Main color
of pulp is white. Pulp color of outer layer is greenish. Dry matter content is 9.6–14.6%, total sugar content is
8.2–12.3%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy almost the entire seed cavity. Seeds
are large, oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance
until fruit maturity is 85–95 days. Yield is 28–35 t/ha. Shipping quality and shelf life are average. A local
variety. It is widespread in the Syrdarya, Djizzakh, and Samarkand regions.
Местный (к-1168)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист серцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 3,0-5,0 кг.
Поверхность плода гладкая. Окраска фона светло-зеленая. Рисунок - темно-зеленые пятна в виде
двойных полос. Сетка на вершине плода частичная, мелкоячеистая. Твердость коры средняя. Мякоть
толстая, белая, к коре зеленоватая, хрустящая, сладкая. Содержание сухих веществ - 10,8%, суммы
сахаров - 9,7%. Семенная полость средего размера. Плаценты сухие, заполняют почти всю семенную
полость. Семена крупные, овальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 85-95 дней. Урожайность - 28-35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов -
средняя. Местный сорт. Распространен в Сырдарьинской, Джизакской и Самаркандской областях.
124 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1181)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon yoki urchuqsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-3,6 kg. Meva yu-
zasi silliq, rangi och yashil. Surati- tor uzuq-uzuq to’q yashil yollar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qo-
plagan, yirik katakli. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, qizg’ish tusli, juda shirin, vanil ta’mli. Quruq modda
miqdori - 9,4-11,9%, umumiy qand moddasi miqdori - 6,4-10,7%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari
quruq, ochiq. Urug’i o’rta hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar
paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 82-92 kun. Fuzarioz so’lish va un shudring kasalliklariga
o’rta darajada chidamli. Hosildorligi 20-26 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Saqlanuvchanligi o’rta.
Quritishga yaroqli. Maxalliy nav. Toshkent viloyati va Farg’ona vodiysida tarqalgan.
Makhalliy (k-1181)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are ellipsoidal-shaped or spindle-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.5–3.6 kg. Fruit
skin is smooth. Background colour is light green. Colour pattern is dark-green, broken stripes. Netting fully
covers the fruit, coarse. Skin is solid. Pulp is thick, orange-coloured, very sweet, with vanilla taste. Dry mat-
ter content is 9.4–11.9%, total sugar content is 6.4–10.7%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry,
open. Seeds are medium-sized, widely oval-shaped and yellow-coloured. The variety is midseason ripen-
ing; time from seedling appearance until fruit maturity is 82–92 days. Susceptibility to Fusarium wilt and
powdery mildew is average. Yield is 20–26 t/ha. Shipping quality is good and shelf life is average. Suitable
for drying. A local variety. It is widespread in the Tashkent region and Fegana valley.
Местный (к-1181)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средний. Цветки
обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной или веретеновидной формы, средний. Масса плода
2,5-3,6 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона светло-зеленая. Рисунок - узкие темно-зеленые
разорванные полосы. Сетка полная, крупноячеистая. Кора твердая. Мякоть толстая, оранжевого
цвета, очень сладкая, с ванильным вкусом. Содержание сухих веществ - 9,4-11,9%, суммы сахаров
- 6,4-10,7%. Семенная полость средней величины. Плаценты сухие, открытые. Семена среднего
размера, широко-овальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 82-92 дня. Фузариозным увяданием и мучнистой росой поражается в средней степени.
Урожайность - 20-26 т/га. Транспортабельность хорошая. Лежкость плодов - средняя. Пригоден для
сушки. Местный сорт. Растространен в Ташкентской области и Ферганской долине.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 125
Baytiqo’rg’on 424
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, yirik hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi cho’ziq tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yu-
zasi silliq, rangi yorqin sariq. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, ayirim
hollarda meva yuzasida bo’rtgan yoriqlari bor. Po’chog’i qattiq. Meva eti o’rta qalin, oq tusli, o’rta tolali,
karsillaydigan, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 10,2%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,3-9,4%.
Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik, keng uchli
tuxumsimon shaklda, yorqin sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar
o’suv davri 85-93 kun. Nisbatan fuzarioz so’lish kasaliliga chidamli. Hosildorligi 25-35 t/ga. Tashishga chi-
damliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Xakimov A.S. tomonidan yaratilgan.
Jizzax, Sirdaryo vaToshkent viloyatlarida rayonlashgan.
Baytikurgon 424
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, large. Flowers are monoecious or
male. Fruits are oblong egg-shaped, large. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth. Background
colour is bright yellow. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, medium; sometimes there
are rare small cracks with excrescences on the fruit. Skin is solid. Pulp is medium-thick, white coloured,
medium-fibrous, crisp, juicy, sweet. Dry matter content is 10.2%, total sugar content is 7.3–9.4%. Seed cavity
is medium-sized. Placentas are dry and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, widely oval-shaped,
bright-yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit matu-
rity is 85–93 days. Relatively resistant to Fusarium wilt. Yield is 25–35 t/ha. Shipping quality and shelf life
are average. Suitable for drying. This variety was developed at the UzRIVM&P by A.S. Khakimov. It has
been released in the Jizakh, Syrdarya, and Tashkent regions.
Oq etli indamas
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli
germofrodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-5,0 kg. Meva yuzasi bir
oz tilim-tilim, rangi qizg’ish-sariq. Surati- qo’sh, keng, kam uzuq yo’llar va to’q yashil dog’lar. To’ri to’la,
meva yuzasini yoppasiga qoplagan, mayda katakli, dag’al emas. Meva eti oq tusli, saqlanishi davomida
juda shirin, xushta’m. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq. Urug’i yirik hajmli, keng uchli tux-
umsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri
90-95 kun. Nisbatan fuzarioz so’lish kasaliliga chidamli. Hosildorligi 25 t/ga. Tashishga chidamliligi- o’rta
va saqlanuvchanligi- past. Maxalliy nav. Farg’ona vodiysida tarqalgan.
Oq etli indamas
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are pentalobate-shaped medium-sized. Flow-
ers are monoecious or male. Fruits are egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–5.0 kg. Fruit skin is
slightly segmented and wrinkled. Background colour is orange-yellow. Colour pattern is double, wide,
slightly broken stripes and spots of dark green colour. Netting fully covers the fruit, not rough, fine. Pulp is
white, after storage very sweet, of pleasant taste. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry. Seeds are
large, widely oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appear-
ance until fruit maturity is 90–95 days. Yield is 25 t/ha. Shipping quality is average and shelf life is poor. A
local variety. It is widespread in the Fergana valley.
Индамас беломясая
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, средного размера. Масса плода 3,0-5,0
кг. Поверхность плода слабосегментрированно-морщинистая. Окраска фона - оранжево-желтая.
Рисунок - двойные, широкие, слаборазорванные полосы и пятна темно-зеленого цвета. Сетка полная,
негрубая, мелкоячеистая. Мякоть белая, после лежки очень сладкая, приятного вкуса. Семенная
полость небольшого размера. Плаценты сухие. Семена крупные, широко-овальные, желтого цвета.
Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 90-95 дней. Урожайность -
25 т/га. Транспортабельность средняя. Лежкость плодов - слабая. Местный сорт. Распространен в
Ферганской долине.
128 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Qizil urug’
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,5-5,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi sarig’sh-jigarrang. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, mayda katakli, o’rta dag’al.
Meva eti qizgish tusli, saqlanishi davomida juda shirin, xushta’m. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari
meva etiga yopishgan, tig’iz. Urug’i o’rta hajmli, sarig’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 90-95 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamliligi- o’rta va saqlanu-
vchanligi- past. Maxalliy nav. Sirdaryo, Jizzax va Toshkent viloyatlarida tarqalgan.
Kizil urug
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.5–5.0 kg. Fruit skin is smooth.
Background colour is yellow-brown. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, fine, of aver-
age roughness. Pulp is orange, after storage is very sweet, of pleasant taste. Seed cavity is medium-sized.
Placentas are parietal, dense. Seeds are medium-sized, yellowish coloured. The variety is midseason ripen-
ing; time from seedling appearance until fruit maturity is 90–95 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality
is average and shelf life is poor. A local variety. It is widespread in the Syrdarya, Djizzakh, and Tashkent
regions.
Кизил уруг
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, среднего размера. Масса плода
3,5-5,0 кг. Поверхность плода гладкая. Фон желто-коричневый. Рисунок отсутствует. Сетка полная,
мелкоячистая, средней грубости. Мякоть оранжевая, после лежки очень сладкая, приятного вкуса.
Семенная полость среднего размера. Плаценты постенные, плотные. Семена среднего размера,
желтоватого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 90-95 дней.
Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность - средняя и лежкость плодов - слабая. Местный сорт.
Распространен в Сырдарьинской, Джизакской и Ташкентской областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 129
Oltin tepa
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi beshburchaksimon shaklda, tishsimon qirrali,
voronkasimon shaklda. Guli germofrodit. Mevasi cho’ziq tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni
4,0-5,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi yashil-qoramtir. Surati- qoramtir-yashil dog’li qo’sh zanjirlar meva
tumshug’ida birlashgan, meva asosida esa yoqoladi. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta
dag’al, mayda katakli, mevagа qo’ngir tus beradi. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti o’rta qalin, qizg’ish
tusli, karsillaydigan, o’rta shirali, juda shirin, ananas ta’mli. Quruq modda miqdori - 13,4-17,3%, umumiy
qand moddasi miqdori - 10,7-13,8%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari yopiq, g’ovaksimon, urug’xona
rangi qizg’ish tusli. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 91-96 kun. Fuzarioz so’lish va un shudring kasalliklariga chi-
damli. Hosildorligi 23-27 t/ga. Tashishga chidamlili. Saqlanuvchanligi- o’rta. O’zSPEKITI selektsiyasi navi.
Shukina A.S. va Pestsova S.T. tomonidan yaratilgan. Andijon, Sirdaryo, Toshkent va Jizzax viloyatlarida
rayonlashgan.
Oltin tepa
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are pentalobate-shaped, with dentadet mar-
gins and an overall funnel shape. Flowers are monoecious. Fruits are egg-shaped, large. Fruit weight is
4.0–5.0 kg. Fruit skin is smooth. Background colour is greenish-brown. Colour pattern is double chains of
black-green spots coalescing near the tip and disappearing near the base. Netting fully covers the fruit, of
average roughness, fine, and gives fruit a grey tint. Skin hardness is average. Pulp is medium-thick, orange
coloured, crisp, juicy, very sweet, with pineapple aroma. Dry matter content is 13.4–17.3%, total sugar
content is 10.7–13.8%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are closed, friable, with orange colour in the
seed cavity. Seeds are medium-sized, lanceolate, even, yellow coloured. The variety is midseason ripening;
time from seedling appearance until fruit maturity is 91–96 days. Resistant to Fusarium wilt and powdery
mildew. Yield is 23–27 t/ha. Shipping quality is good and shelf life is average. This variety was developed
at the UzRIVM&P by A.S. Shyukina and S.T. Pestsova. It has been released in the Andijan, Syrdarya, Djiz-
zakh and Tashkent regions.
Олтин тепа
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист пятиугольной формы, с зазубренным краем,
воронковидный. Цветки обоеполые. Плод удлиненно-яйцевидной формы, крупного размера. Масса
плода 4,0-5,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона зеленовато-бурая. Рисунок - двойные
цепочки из черно-зеленых пятен, сливающихся к носику и исчезающих у основания. Сетка полная,
среднегрубая, мелкоячеистая, придает плоду серый оттенок. Твердость коры средняя. Мякоть средней
толщины, оранжевая, хрустящая, среднесочная, очень сладкая, с ананасовым ароматом. Содержание
сухих веществ - 13,4-17,3%, суммы сахаров - 10,7-13,8%. Семенная полость среднего размера.
Плаценты закрытые, рыхлые, с оранжевой окраской семенного гнезда. Семена средней величины,
ланцетовидные, ровные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до
созревания 91-96 дней. Устойчив к фузариозному увяданию и мучнистой росе. Урожайность - 23-27 т/
га. Транспортабельный. Лежкость плодов средняя. Сорт селекции УзНИИОБиК. Выведен Щукиной
А.С. и Песцовой С.Т. Районирован в Андижанской, Сырдарьинской, Ташкентской и Джизакской
областях.
130 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1169)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi och
yashil. Surati- qoramtir yashil yollar shaklidagi uzuq-uzuq dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga
qoplagan, o’rta katakli, bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, karsillaydigan, shirali, shi-
rin. Quruq modda miqdori - 13,2%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli.
Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik hajmli, qirrali tuxumsimon shaklda,
sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 90-95 kun. Hosil-
dorligi 30-35 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Namangan va Andijon
viloyatlarida tarqalgan.
Makhalliy (k-1169)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth. Background colour is
pale green. Colour pattern is black-green spots in the pattern of broken stripes. Netting fully covers the
fruit, medium, bounded. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, crisp, juicy, sweet. Dry matter content
is 13.2%, total sugar content is 10.5%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy half of the
seed cavity. Seeds are large, pointed oval-shaped, cream coloured. The variety is midseason ripening; time
from seedling appearance until fruit maturity is 90–95 days. Yield is 30–35 t/ha. Shipping quality and shelf
life are average. A local variety. It is widespread in the Namangan and Andijan regions.
Местный (к-1169)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, крупного размера. Масса плода 4,0-6,0
кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона бледно-зеленая. Рисунок - черно-зеленые пятна в виде
разорванных полос. Сетка полная, среднеячеистая, связанная. Кора твердая. Мякоть толстая, белая,
хрустящая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 13,2%, суммы сахаров - 10,5%. Семенная
полость среднего размера. Плаценты сухие, заполняют половину семенной полости. Семена
крупные, заостренно-овальные, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 90-95 дней. Урожайность - 30-35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов
- средняя. Местный сорт. Распространен в Наманганской и Андижанской областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 131
Baqiraman
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yuzasi bir oz
burishgan, rangi sariq. Surati- to’q-yashil tusli, tor, qiyshiq dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga
qoplagan, mayda katakli, bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, yashil-oq tusli, tig’iz, karsilaydigan,
shirin, vanil ta’mli. Quruq modda miqdori - 13,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,6%. Urug’xonasi
o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, ochiq. Urug’i yirik, nashtarsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav,
maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-100 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga
chidamliligi va saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Qoraqalpog’istonda tarqa-
lgan.
Bakiraman
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin is slight-
ly wrinkled. Background colour is yellow. Colour pattern is narrow, curved, dark green spots. Netting fully
covers the fruit, fine, bounded. Skin is solid. Pulp is thick, greenish-white coloured, dense, crisp, sweet,
with vanilla aroma. Dry matter content is 13.0%, total sugar content is 10.6%. Seed cavity is medium-sized.
Placentas are dry, open. Seeds are large, narrowly oval-shaped, cream coloured. The variety is midseason
ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–100 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping
quality and shelf life are poor. This local variety has been selected for at the KKRIA. It is widespread in
Karakalpakstan.
Бакыраман
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист серцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 3,0-4,0 кг.
Поверхность плода слабоморщинистая. Окраска фона желтая. Рисунок - узкие, изогнутые, темно-
зеленые пятна. Сетка полная, мелкоячеистая, связанная. Кора твердая. Мякоть толстая, зеленовато-
белая, плотная, хрустящая, сладкая, с ванильным ароматом. Содержание сухих веществ - 13,0%,
суммы сахаров - 10,6%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, открытые. Семена
крупные, ланцетовидные, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до
созревания 85-100 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - плохая.
Местный сорт, отселектирован в ККНИИЗ. Распространен в Каракалпакистане.
132 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Oq qovun 557
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit, erkak
jinsli. Mevasi cho’ziq tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-10,0 kg. Meva yuzasi bir oz note-
kis, rangi och yashil. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, yirik katakli, yupqa. Po’chog’i
qattiq. Meva eti o’rta qalin, oq tusli, karsillaydigan, shirali, shirin, xushbo’y. Quruq modda miqdori - 11,5%,
umumiy qand moddasi miqdori - 7,0-11,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari urug’xonaning yarimi-
dan kam qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli , keng uchli tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar
nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 92-100 kun. Fuzarioz so’lish kasaliligiga
chalinuvchan. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi, saqlanuvchanligi- o’rta. Quritishga
yaroqli. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Dudko P.N. tomonidan yaratilgan. Toshkent, Farg’ona va Andijon
viloyatlarida tarqalgan.
Ok kovun 557
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are oblong egg-shaped, large. Fruit weight is 4.0–10.0 kg. Fruit skin is slightly uneven. Back-
ground colour is pale green. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, coarse, thin. Skin is
solid. Pulp is medium-thick, white coloured, crisp, juicy, sweet, and aromatic. Dry matter content is 11.5%,
total sugar content is 7.0–10.0%. Seed cavity is medium-sized. Placentas occupy less than half of the seed
cavity. Seeds are large, widely oval-shaped, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from
seedling appearance until fruit maturity is 92–100 days. Susceptible to Fusarium wilt. Yield is 25–30 t/ha.
Shipping quality is good and shelf life is average. Suitable for drying. This variety was developed at the
UzRIVM&P by P.N. Dudko. It is widespread in the Tashkent, Fergana, and Andijan regions.
Ак каун 557
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-яйцевидной формы, крупного размера. Масса
плода 4,0-10,0 кг. Поверхность плода слабобугристая. Окраска фона бледно-зеленая. Рисунок
отсутствует. Сетка полная, крупноячеистая, тонкая. Кора твердая. Мякоть средней толщины, белая,
хрустящая, сочная, сладкая, ароматная. Содержание сухих веществ - 11,5%, суммы сахаров - 7,0-10,0%.
Семенная полость среднего размера. Плаценты заполняют меньше половины семенной полости.
Семена крупные, широко-овальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 92-100 дней. Подвержен фузариозному увяданию. Урожайность - 25-30 т/га.
Транспортабельность - хорошая, лежкость плодов - средняя. Пригоден для сушки. Сорт селекции
УзНИИОБКиК. Выведен Дудко П.Н. Распространен в Ташкентской, Ферганской и Андижанской
областях.
amiri TUR HILLARI ● amiri VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ амери 133
Aravakash 1219
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- o’rta. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli jinsli. Mevasi cho’ziq tuxumsimon shaklda, yirik. Meva vazni 8,0-17,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi kir sariq yoki jigarrang-zaytunrang tusli. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan,
o’rta dag’al, mayda hajmli, meva yuzasiga qo’ng’ir tus beradi. Meva eti oq tusli, po’chog’i atrofida yashil
tusli, qalin, dag’al tolali, kam karsillaydigan, o’rta tig’iz, shirali, shirin, nok hidli. Quruq modda miqdori
- 11,0-11,4%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,0%. Urug’xonasi yirik yoki o’rta hajmli. Urug’donlari
nam. Urug’i keng uchli tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 95-100 kun. Sho’r ga
chidamli. Hosildorligi 30-35 t/ga, xattoki 60 t/ga gacha. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yax-
shi. Quritishga yaroqli. O’zO’ITI selektsyasi navi Pangalo K.I. tomonidan yaratilgan. Nav lalmli erlarda
etishtirish uchun tavsiya etilgan. Toshkent , Jizzax, Samarqand va Qashqadaryo viloyatlarida rayonlash-
gan. Farg’ona vodiysida tarqalgan.
Aravakash 1219
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Plants are large, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious or
male. Fruits are oblong-egg-shaped, large. Fruit weight is 8.0–17.0 kg. Fruit skin is smooth. Background
colour is dirty yellow or brownish-olive coloured formed by blended small spots of olive-green colour. Co-
lour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, medium, giving the fruit a greyish background. Pulp is
white, greenish near the skin, thick, heavily fibrous, slightly crisp, moderately dense, juicy, sweet, with pear
aroma. Dry matter content is 11.0–11.4%, total sugar content is 10.0%. Seed cavity is of large- or medium-
size. Placentas are moist. Seeds are widely oval-shaped, medium-sized, yellow coloured. The variety is
midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 95–100 days. Salt tolerant. Yield
is 30–35 and up to 60 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. Suitable for drying. This variety was
developed at the UzRIPI by K.I. Pangalo. It is recommended for cultivation in dryland farming (bogara)
conditions. It has been released in the Tashkent, Djizzakh, Samarkand, and Kashkadarya regions and is
widespread in the Fergana valley.
Арбакешка 1219
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. ameri)
Растение крупного размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-яйцевидной формы, крупного размера. Масса плода
8,0-17,0 кг. Поверхность плода гдадкая. Фон грязно-желтого или коричневато-оливкового цвета,
образованный почти сливающимися мелкими пятнышками оливкового цвета. Рисунок отсутствует.
Сетка полная, среднегрубая, среднеячеистая, придающая окраске плода сероватый фон. Мякоть
белая, зеленоватая у коры, толстая, грубоволокнистая, слабохрустящая, средней плотности, сочная,
сладкая, с грушевидным ароматом. Содержание сухих веществ - 11,0-11,4%, суммы сахаров - 10,0%.
Семенная полость крупная или средняя. Плаценты влажные. Семена широкоовальные, среднего
размера, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 95-
100 дней. Солеустойчив. Урожайность - 30-35 и до 60 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов
- хорошие. Пригоден для сушки. Сорт селекции УзНИИР Выведен Пангало К.И. Сорт рекомендован
для выращивания в условиях богары. Районирован в Ташкентской, Джизакской, Самаркандской и
Кашкадарьинской областях. Распространен в Ферганской долине
134 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 135
Z A R D T U R H I L L ARI
Z A R D VA R I E T IES
Р А З Н О В И Д Н О С Т Ь З А РД
136 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1170)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon yoki tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-4,0 kg. Meva yu-
zasi silliq, rangi sariq. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, yirik katakli, bog’lanmagan.
Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, tolali, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 13,5%, umu-
miy qand moddasi miqdori - 7,9-10,5%. Urug’xonasi yirik hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning
yarmini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 80-90 kun. Hosildorligi 35-50 t/ga. Tashishga chidamliligi- o’rta.
Saqlanuvchanligi- yomon. Maxalliy nav. Xorazm viloyatida tarqalgan.
Makhalliy (k-1170)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are ellipsoidal- or egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.5–4.0 kg. Fruit skin is smooth.
Background colour is yellow. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, coarse, unbounded.
Skin hardness is average. Pulp is thick, white coloured, fibrous, juicy, sweet. Dry matter content is 13.5%,
total sugar content is 7.9–10.5%. Seed cavity is large. Placentas are dry and occupy half of the seed cavity.
Seeds are large, lanceolate, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appear-
ance until fruit maturity is 80–90 days. Yield is 35–50 t/ha. Shipping quality and shelf life are average. A
local variety. It is widespread in the Khorezm region.
Местный (к-1170)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной или яйцевидной формы, средней величины.
Масса плода 2,5-4,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона желтая. Рисунок отсутствует. Сетка
полная, крупноячеистая, несвязанная. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая, волокнистая,
сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 13,5%, суммы сахаров - 7,9-10,5%. Семенная полость
крупного размера. Плаценты сухие, заполняют половину семенной полости. Семена крупные,
ланцетовидные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания
80-90 дней. Урожайность - 35-50 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - средняя. Местный
сорт. Распространен в Хорезмской области.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 137
Maxalliy (k-1184)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-3,5 kg. Meva yuzasi silliq, rangi och
qizg’ish. Surati- qoramtir yashil yollar shakldagi dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan,
yirik katakli, bog’langan. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, o’rta tolali, shirali, shirin. Quruq
modda miqdori - 13,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,8%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari
quruq, yopiq, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shak-
lda, sarg’ish tusli. O’rtatapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-95 kun.
Hosildorligi 30-35 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Andijon, Naman-
gan va Xorazm viloyatlarida tarqalgan.
Makhalliy (k-1184)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–3.5 kg. Fruit skin is smooth. Back-
ground colour is light orange. Colour pattern is black-green spots in the pattern of stripes. Netting fully
covers the fruit, coarse, bounded. Skin hardness is average. Pulp is thick, white coloured, moderately fi-
brous, juicy, and sweet. Dry matter content is 13.5%, total sugar content is 10.8%. Seed cavity is medium-
sized. Placentas are dry, closed, and occupy more than half of the seed cavity. Seeds are large, lanceolate,
cream coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is
85–95 days. Yield is 30–35 t/ha. Shipping quality and shelf life are average. A local variety. It is widespread
in the Andijan, Namangan, and Khorezm regions.
Местный (к-1184)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист серцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 3,0-
3,5 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона светло-оранжевая. Рисунок - черно-зеленые
пятна в виде полос. Сетка полная, крупноячеистая, связанная. Твердость коры средняя. Мякоть
толстая, белая, средневолокнистая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 13,5%, суммы
сахаров - 10,8%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, закрытые, заполняют
больше половины семенной полости. Семена крупные, ланцетовидные, кремового цвета. Сорт
среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 85-95 дней. Урожайность - 30-35 т/га.
Транспортабельность и лежкость плодов - средняя. Местный сорт. Распространен в Андижанской,
Наманганской и Хорезмской областях.
138 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1182)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi
qizg’ish-yashil yoki zaytungrang. Surati- qoramtir-yashil yollar shaklida dog’lar. To’ri qisman qoplangan,
mevaband qismi yirik katakli. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, tig’iz, karsillaydigan, shirin. Quruq
modda miqdori - 12,8%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,8%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari yopiq,
urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, sariq tusli.
O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-90 kun. Hosildorligi 25-30 t/
ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Qoraqalpog’istonda, Xorazm, Sirdaryo
viloyatlarida va Janubiy voha hududlarida tarqalgan.
Makhalliy (k-1182)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth. Background
colour is orange-green or olive. Colour pattern is black-green spots in the pattern of stripes. Netting is par-
tial, coarse near the stem. Skin is thick. Pulp is thick, white coloured, dense, crisp, sweet. Dry matter con-
tent is 12.8%, total sugar content is 9.8%. Seed cavity is small-sized. Placentas are closed and occupy more
than half of the seed cavity. Seeds are medium-sized, narrowly oval-shaped, yellow coloured. The variety
is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–90 days. Yield is 25–30
t/ha. Shipping quality and shelf life are average. A local variety. It is widespread in the Karakalpakstan,
Khorezm, and Syrdarya regions and in the Southern oasis.
Местный (к-1182)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, крупного размера. Масса плода 4,0-
6,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона оранжево-зеленая или оливковая. Рисунок - черно-
зеленые пятна в виде полос. Сетка частичная, крупноячеистая у плодоножки. Кора толстая. Мякоть
толстая, белая, плотная, хрустящая, сладкая. Содержание сухих веществ - 12,8%, суммы сахаров - 9,8%.
Семенная полость маленькая. Плаценты закрытые, заполняют больше половины семенной полости.
Семена среднего размера, ланцетовидные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 85-90 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и лежкость
плодов - средняя. Местный сорт. Распространен в Каракалпакистане, Хорезмской, Сырдарьинской
областях и Южном оазисе
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 139
Shirin beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi cho’ziq tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 6,0-8,0 kg. Meva yu-
zasi bir oz notekis, rangi sarg’ish-yashil, ayrim joylari sariq. Surati- kamyob noaniq yo’llar shaklidagi tor
dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti
qalin, oq tusli, kam karsillaydigan, shirali, juda shirin, vanil ta’mli. Quruq modda miqdori - 11,0%, umumiy
qand moddasi miqdori - 9,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, yopiq, urug’xonaning yarmini
egallagan. Urug’i yirik hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar pay-
do bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 85-95 kun. Hosildorligi 20-25 t/ga. Tashishga chidamliligi va
saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Qoraqalpog’iston va Xorazm viloyatida tarqalgan.
Shirin beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are oblong egg-shaped, large. Fruit weight is 6.0–8.0 kg. Fruit skin is slightly uneven.
Background colour is yellow- green, and yellow in widely scattered parts. Colour pattern is rare, small
spots, in the pattern of indistinct stripes. Netting fully covers the fruit near the fruit stem, fine, bounded.
Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, slightly crisp, juicy, very sweet, with vanilla taste. Dry matter
content is 11.0%, total sugar content is 9.5%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry, closed, and
occupy less than half of the seed cavity. Seeds are large, widely oval-shaped, yellow coloured. The variety
is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 85–95 days. Yield is 23–25
t/ha. Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It is widespread in Karakalpakstan and in the
Khorezm region.
Ширин бешек
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-яйцевидной формы, крупного размера. Масса
плода 6,0-8,0 кг. Поверхность плода слабобугристая. Окраска фона желто-зеленая, местами желтая.
Рисунок - редкие узкие пятна в виде нечетких полос. Сетка полная у плодоножки, мелкоячеистая,
связанная. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, слабохрустящая, сочная, очень сладкая, с ванильным
вкусом. Содержание сухих веществ - 11,0%, суммы сахаров - 9,5%. Семенная полость среднего
раззмера. Плаценты сухие, закрытые, заполняют меньше половины семенной полости. Семена
крупные, узкокоовальные, желтого цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до
созревания 85-95 дней. Урожайность - 20-25 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие.
Местный сорт. Распространен в Каракалпакстане и Хорезмской области.
140 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Oq qosh
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 8,0-12,0 kg. Meva yuzasi bir
oz ajinli, rangi yashil. Surati- uzuq-uzuq yo’llar shaklidagi to’q yashil dog’lar. To’ri to’la, meva yuzasini
yoppasiga qoplagan, bog’lanmagan. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, tig’iz, kam tolali, shirali, shi-
rin, vanil ta’mli. Quruq modda miqdori - 14,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 12,5%. Urug’xonasi o’rta
hajmli. Urug’donlari quruq, yopiq, urugxonaning barcha qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, keng uchli
tuxumsimon shaklda, bir oz bukilgan, sariq tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga
qadar o’suv davri 90-97 kun. Hosildorligi 45-50 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi.
Maxalliy nav. Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Ok kosh
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flowers are
monoecious or male. Fruits are egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 8.0–12.0 kg. Fruit skin is slightly
wrinkled. Background colour is green. Colour pattern is dark green spots in the pattern of broken stripes.
Netting fully covers the fruit, unbounded. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, dense, slightly fi-
brous, juicy, sweet, with vanilla taste. Dry matter content is 14.5%, total sugar content is 12.5%. Seed cavity
is medium-sized. Placentas are dry, closed, and occupy the entire seed cavity. Seeds are large, widely oval-
shaped, slightly curved, yellow coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appear-
ance until fruit maturity is 90–97 days. Yield is 45–50 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. A local
variety. It is widespread in Karakalpakstan.
Ак-кош
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, средний. Масса плода 8,0-12,0 кг.
Поверхность плода слабоморщинистая. Окраска фона зеленая. Рисунок - темно-зеленые пятна в
виде разорванных полос. Сетка полная, несвязанная. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, плотная,
слабоволокнистая, сочная, сладкая, с ванильным вкусом. Содержание сухих веществ - 14,5%, суммы
сахаров - 12,5%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, закрытые, заполняют
всю семенную полость. Семена крупные, широкоовальные, слабоизогнутые, желтого цвета.
Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 90-97 дней. Урожайность
- 45-50 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Местный сорт. Распространен в
Каракалпакстане.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 141
Zar gulobi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, tishsimon qirrali o’rta hajmli. Guli
germofrodit. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 4,0-5,0 kg. Meva yuzasi silliq, meva aso-
sida bir oz tilim-tilim, rangi qizg’ish. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli.
Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, kam karsillaydigan, saqlanish davomida eruvchan, mayin,
juda shirin. Quruq modda miqdori - 15,5%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari yopiq, g’ovaksimon. Urug’i
tuxumsimon shaklda, tekis, sariq tusli. O’rta kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar
o’suv davri 100 kun. Hosildorligi 23-50 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Saqlanuvchanligi- o’rta. Un
shudring kasaligiga chidamli va fuzarioz so’lish kasalligiga chidamliligi- yuqori. O’zSPEKITI selektsiyasi
navi. Xakimov R.A., Gulimov S. va Gulimov G. tomonidan yaratilgan. Buxoro va Xorazm viloyatlarida
rayonlashgan, va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Zar gulobi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, with dentate edge, medium-sized. Flow-
ers are monoecious. Fruits are egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 4.0–5.0 kg. Fruit skin is smooth,
slightly segmented near the base of the fruit. Background colour is orange. Colour pattern is absent. Net-
ting fully covers the fruit, medium. Skin hardness is average. Pulp is thick, white, slightly crisp, runny
after storage, tender, juicy, very sweet. Dry matter content is 15.5%. Seed cavity is small-sized. Placentas
are closed, friable. Seed are pointed-oval-shaped, even, yellow coloured. The variety is mid-late ripening;
time from seedling appearance until fruit maturity is 100 days. Yield is 23–50 t/ha. Shipping quality is good
and shelf life is average. The variety is resistant to powdery mildew and highly resistant to Fusarium wilt.
This variety was developed at the UzRIVM&P by R.A. Khakimov, S. Gulimov, and G. Gulimov. It has been
released in the Bukhara and Khorezm regions and widespread in Karakalpakstan.
Зар гулоби
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, с зазубренным
краем, средней величины. Цветки обоеполые. Плод яйцевидной формы, средний. Масса плода 4,0-
5,0 кг. Поверхность плода гладкая, слабосегментированная у основания. Окраска фона оранжевая.
Рисунок отсутствует. Сетка полная, среднеячеистая. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая,
слабохрустящая, после лежки тающая, нежная, сочная, очень сладкая. Содержание растворимых
сухих веществ - 15,5%. Семенная полость малого размера. Плаценты закрытые, рыхлые. Семена
заостренно-овальные, ровные, желтого цвета. Сорт среднепоздний, вегетационный период от
всходов до созревания 100 дней. Урожайность - 23-50 т/га. Транспортабельность хорошая. Лежкость
плодов - средняя. Устойчив к мучнистой росе и имеет повышенную устойчивость к фузариозному
увяданию. Сорт селекции УзНИИОБиК. Выведен Хакимовым Р.А., Гулимовым С. и Гулимовым Г.
Районирован в Бухарской, Навоинской, Самаркандской, Кашкадарьинской, Сурхандарьинской,
Хорезмской областях и распространен Каракалпакстане.
142 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1172)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yuzasi ajinli, rangi och
qizg’ish yoki sariq. Suratsiz. To’rsiz. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, tolali, shirin. Quruq modda
miqdori - 12,1%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,8%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq,
yopiq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, sariq tusli. Kechpis-
har nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-105 kun. Hosildorligi 30-35 t/ga.
Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Sirdaryo va Samarqand viloyatlarida
tarqalgan.
Makhalliy (k-1172)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin is wrinkled. Back-
ground colour is light orange or yellow. Colour pattern is absent. Netting is absent. Skin is solid. Pulp is
thick, white coloured, fibrous, sweet. Dry matter content is 12.1%, total sugar content is 9.8%. Seed cavity
is medium-sized. Placentas are dry, closed, and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, lanceolate,
yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 100–105
days. Yield is 30–35 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It is widespread in the
Syrdarya and Samarkand regions.
Местный (к-1172)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, средний. Масса плода 3,0-4,0 кг. Поверхность
плода морщинистая. Окраска фона светло-оранжевая или желтая. Рисунок отсутствует. Сетка
отсутствует. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, волокнистая, сладкая. Содержание сухих веществ
- 12,1%, суммы сахаров - 9,8%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, закрытые,
заполняют половину семенной полости. Семена крупные, ланцетовидные, желтого цвета. Сорт
позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 100-105 дней. Урожайность -
30-35 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Местный сорт. Распространен в
Сырдарьинской и Самаркандской областях.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 143
Qora qand
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta. Bargi yumaloq-buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi ovalsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 2,5-3,5 kg. Meva yuzasi silliq, bir
oz tilim-tilim, rangi jigarrang. Surati- uzuq-uzuq qora-yashil tusli yo’llar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppa-
siga qoplagan, kam bog’langan, yirik katakli. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, yashil-oq tusli, o’rta
tolali. Quruq modda miqdori - 12,0-14,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,0-12,0%. Urug’xonasi o’rta
hajmli. Urug’donlari suzib yuruvchi. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, to’q sariq tusli. Kechpishar
nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-110 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tash-
ishga chidamligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Qoraqalpog’iston, Samarqand, Surxandaryo
va Xorazm viloyatlarida rayonlashgan. Sirdayo va Jizzax viloyatlarida tarqalgan.
Kora kand
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are rounded acute, medium-sized. Flowers
are monoecious or male. Fruits are oval-shaped, medium-sized. Fruit weight is 2.5–3.5 kg. Fruit skin is
smooth, slightly-segmented. Background colour is brown. Colour pattern is broken black-green stripes.
Netting fully covers the fruit, slightly bounded, coarse. Skin hardness is average. Pulp is thick, greenish-
white, moderately fibrous. Dry matter content is 12.0–14.0%, total sugar content is 9.0–12.0% Seed cavity is
medium-sized. Placentas are moist. Seeds are medium-sized, lanceolate, dark-yellow coloured. The variety
is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 100–110 days. Yield is 25–30 t/ha.
Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It has been released in Karakalpakstan and in the
Samarkand, Surkhanadrya, and Khorezm regions. It is widespread in the Syrdarya and Djizzakh regions.
Кара канд
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист округло-почковидной формы, средней
величины. Цветки обоеполые и мужские. Плод овальной формы, средний. Масса плода 2,5-3,5
кг. Поверхность плода гладкая, слабосегментированная. Окраска фона коричневая. Рисунок -
разорванные полосы черно-зеленого цвета. Сетка полная, малосвязанная, крупноячеистая. Твердость
коры средняя. Мякоть толстая, зеленовато-белая, средневолокнистая. Содержание сухих веществ
- 12,0-14,0%, суммы сахаров - 9,0-12,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные.
Семена среднего размера, ланцетовидные, темно-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 100-110 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и
лежкость плодов - хорошие. Местный сорт. Районирован в Каракалпакистане, Самаркандской,
Сурхандарьинской и Хорезмской областях. Распространен в Сырдарьинской и Джизакской
областях.
144 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
G’alaba
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, yirik hajmli. Guli ger-
mofrodit va erkak jinsli. Mevasi cho’ziq ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 5,0-6,0 kg. Meva yu-
zasi silliq yoki bir oz ajinli, rangi yashil-qizg’ish. Surati- o’rta kenglikdagi qoramtir yashil tusli uzuq-uzuq
yo’llar to’rining ostidan aniq ko’rinib turadi. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, mayda katakli,
o’rta dag’al. Po’chog’i qattiq. Meva eti qizg’ish tusli, xushta’m. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari meva
etiga yopishgan. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, to’q sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar pay-
do bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-110 kun. Fuzarioz so’lish va un shudring kasalliklariga
chidamli. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. O’zSPEKITI selekt-
syasi navi. Shukina R.S. tomonidan yaratilgan.
Galaba
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are oblong ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 5.0–6.0 kg. Fruit skin is
smooth or slightly wrinkled. Background colour is greenish-orange. Colour pattern is black-green, broken
stripes of average width, clearly visible under the net. Netting fully covers the fruit, medium, of average
roughness. Skin is solid. Pulp is orange, of pleasant taste. Seed cavity is medium-sized. Placentas are pa-
rietal. Seeds are medium-sized, lanceolate, dark-yellow coloured. The variety is late ripening; time from
seedling appearance until fruit maturity is 100–110 days. Resistant to Fusarium wilt and powdery mildew.
Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. This variety was developed at the UzRIVM&P
by R.S. Shukina.
Галаба
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение средного размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-эллипсоидальной формы, средний. Масса плода
5,0-6,0 кг. Поверхность плода гладкая или слабо-морщинистая. Фон зеленовато-оранжевый. Рисунок
- в виде разорванных полос, средней ширины, черно-зеленого цвета, ясно видных под сеткой.
Сетка сплошная, мелкоячестая, средней грубости. Кора твердая. Мякоть оранжевая, приятного
вкуса. Семенная полость средннго размера. Плаценты пристенные. Семена среднего размера,
ланцетные, темно-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до
созревания 100-110 дней. Устойчив к фузариозному увяданию и мучнистой росе. Урожайность - 25-
30 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Сорт селекции УзНИИОБКиК. Выведен
Щукиной Р.С.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 145
Maxalliy (k-1174)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi yumaloq-yuraksimon shaklda, o’rta hajmli.
Guli germofrodit, erkak jinsli. Mevasi ovalsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 3,0-4,0 kg. Meva yu-
zasi kuchsiz tilim-tilim, rangi qora-yashil. Suratsiz. To’ri mevaning yarmini qoplaydi, ayrim joylarda kam
bog’langan, mevaning yuqori qismida mayda katakli, o’rta qismida esa o’rta va yirik katakli. Po’choq qat-
tiqligi o’rta. Meva eti qalin, yashil-oq, po’chog’i atrofida yashil tusli, o’rta tolali, shirin. Quruq modda miq-
dori - 13,0-15,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,5-11,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq.
Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, to’q sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 100-110 kun. Hosildorligi 25 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi-
o’rta. Maxalliy nav, Samarqand viloyatida tarqalgan.
Makhalliy (k-1174)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are rounded cordate, medium-sized. Flowers
are monoecious or male. Fruits are oval-shaped, large. Fruit weight is 3.0–4.0 kg. Fruit skin is slightly seg-
mented. Background colour is black-green. Colour pattern is absent. Netting spreads over one half of the
fruit only, is relatively unbound in widely scattered areas, and is fine near the top and medium to coarse
towards the middle of the fruit. Skin hardness is average. Pulp is greenish-white, green near the skin, thick,
moderately fibrous, sweet. Dry matter content is 13.0–15.0%, total sugar content is 9.5–11.0%. Seed cavity is
medium-sized. Placentas are dry. Seeds are medium-sized, lanceolate, dark-yellow coloured. The variety is
late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 100–110 days. Yield is 25 t/ha. Shipping
quality and shelf life are average. A local variety. It is widespread in the Samarkand region.
Местный (к-1174)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист округло-сердцевидной формы, средней
величины. Цветки обоеполые и мужские. Плод овальной формы, крупного размера. Масса плода 3,0-
4,0 кг. Поверхность плода слабо сегментированная. Фон черно-зеленый. Рисунок отсутствует. Сетка
до половины, местами малосвязанная, мелкоячеистая у вершины плода, средне- и крупноячеистая
к середине плода. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, зеленовато-белая, у коры зеленая,
средневолокнистая, сладкая. Содержание сухих веществ - 13,0-15,0%, суммы сахаров - 9,5-11,0%.
Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие. Семена среднего размера, ланцетовидные,
темно-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 100-
110 дней. Урожайность - 25 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - средняя. Местный сорт,
распространен в Самаркандской области.
146 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1180)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yuzasi meva bandida
kuchsiz ajinli, uchki qismi silliq, rangi jigarrang-sariq tusli. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qo-
plagan, yirik katakli. Po’chog’i qattiq. Meva eti och yashil tusli, o’rta qalin, o’rta tolali, shirali, shirin. Quruq
modda miqdori - 8,7%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,4%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari
quruq. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 100-110 kun. Hosildorligi 24-28 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchan-
ligi- yaxshi. Maxalliy nav. Toshkent viloyativa Farg’ona vohasi hududlarida tarqalgan.
Makhalliy (k-1180)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin is slightly wrinkled near
the stem, almost smooth on the top. Background colour is brownish-yellow. Colour pattern is absent. Net-
ting fully covers the fruit, coarse. Skin is solid. Pulp is light green, of medium thickness, moderately fibrous,
juicy, sweet. Dry matter content is 8.7%, total sugar content is 7.4%. Seed cavity is medium-sized. Placentas
are dry. Seeds are large, lanceolate, yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling ap-
pearance until fruit maturity is 100–110 days. Yield is 24–28 t/ha. Shipping quality and shelf life are good.
This variety is widespread in the Tashkent region and Fergana oasis.
Местный (к-1180)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, крупного размера. Масса плода 4,0-
6,0 кг. Поверхность плода слабоморщинистая у плодоножки, почти гладкая на вершине. Окраска
фона коричневато-желтая. Рисунок отсутствует. Сетка полная, крупноячеистая. Кора твердая.
Мякоть светло-зеленая, средней толщины, средневолокнистая, сочная, сладкая. Содержание сухих
веществ - 8,7%, суммы сахаров - 7,4%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие. Семена
крупные, ланцетовидные, желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 100-110 дней. Урожайность - 24-28 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов -
хорошие. Местный сорт. Распространен в Ташкентской области и Ферганском оазисе.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 147
Maxalliy (k-1171)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli
germofrodit, erkak jinsli. Mevasi dumaloq shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,5-4,0 kg. Meva yuzasi bir
oz notekis, rangi zaytungrang-qizg’ish. Surati- qoramtir-yashil qo’sh uzuq-uzuq yo’llar. To’ri qisman,
bog’lanmagan. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq, po‘chog’i atrofi yashil tusli, tig’iz, shirin. Quruq modda
miqdori - 11,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 7,8%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq,
urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i o’rta hajmli, tuxumsimon shaklda, sariq tusli.
Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-110 kun. Hosildorligi 20-
22 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Samarqand, Buxoro va Xorazm
viloyatlarida tarqalgan.
Makhlliy (k-1171)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are globe-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.5–4.0 kg. Fruit skin is slightly
uneven. Background colour is olive-orange. Colour pattern is black-green, double, broken stripes. Netting
is partial, unbounded. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, green near the skin, dense, sweet. Dry
matter content is 11.0%, total sugar content is 7.8%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and oc-
cupy more than half of the seed cavity. Seeds are medium-sized, oval-shaped, yellow-coloured. The variety
is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 100–110 days. Yield is 20–22 t/ha.
Shipping quality and shelf life are average. A local variety. It is widespread in the Samarkand, Bukhara,
and Khorezm regions.
Местный (к-1171)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод шаровидной формы, средний. Масса плода 3,5-4,0 кг.
Поверхность плода слабобугристая. Окраска фона оливково-оранжевая. Рисунок - черно-зеленые
двойные разорванные полосы. Сетка частичная, несвязанная. Кора твердая. Мякоть толстая, белая,
вблизи коры - зеленая, плотная, сладкая. Содержание сухих веществ - 11,0%, суммы сахаров - 7,8%.
Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, заполняют больше половину семенной
полости. Семена среднего размера, овальные, желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 100-110 дней. Урожайность - 20-22 т/га. Транспортабельность и
лежкость плодов - средняя. Местный сорт. Распространен в Самаркандской, Бухарской и Хорезмской
областях.
148 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 3,5-7,0 kg. Meva yuzasi bir
oz ajinli yoki silliq, rangi sariq-yashil. Surati- tor uzuq-uzuq to’q yashil yo’llar. To’ri to’la, meva yuzasini
yoppasiga qoplagan, yirik katakli, bog’langan, dag’al. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, tolali, kam
karsillaydigan, saqlanish davomida yuqori ta’m xususiyatlariga ega bo’ladi. Quruq modda miqdori - 11,9%,
umumiy qand moddasi miqdori - 7,6-10,2%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari quruq, ochiq, urug’xonaning
yarmini egallagan. Urug’i yirik hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, to’q sariq tusli. Kechpishar nav,
maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-115 kun. Hosildorligi 35-50 t/ga. Tashishga
chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Xorazm viloyati va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Makhalliy beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are egg-shaped, large. Fruit weight is 3.5–7.0 kg. Fruit skin is slightly wrinkled or
smooth. Background colour is yellowish-green. Colour pattern is narrow, dark green, broken stripes. Net-
ting fully covers the fruit, coarse, bounded, rough. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, fibrous,
slightly crisp, becomes very fine tasting after storage. Dry matter content is 11.9%, total sugar content is
7.6–10.2%. Seed cavity is small-sized. Placentas are dry, open, and occupy half of the seed cavity. Seeds are
large, widely oval-shaped, dark-yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling appear-
ance until fruit maturity is 100–115 days. Yield is 35–50 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. A
local variety. It is widespread in the Khorezm region and in Karakalpakstan.
Бешек местный
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, крупного размера. Масса плода 3,5-7,0
кг. Поверхность плода слабоморщинистая или гладкая. Окраска фона желтовато-зеленая. Рисунок
узкие темно-зеленые разорванные полосы. Сетка полная, крупноячеистая, связанная, грубая. Кора
твердая. Мякоть толстая, белая, волокнистая, слабохрустящая, приобретает высокие вкусовые
качества после лежки. Содержание сухих веществ - 11,9%, суммы сахаров - 7,6-10,2%. Семенная
полость малого размера. Плаценты сухие, открытые, заполняют половину семенной полости. Семена
крупные, широкоовальные, темно-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 100-115 дней. Урожайность - 35-50 т/га. Транспортабельность и лежкость
плодов - хорошие. Местный сорт. Распространен в Хорезмской области и Каракалпакстане.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 149
Qora tirish
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-7,0 kg. Meva yuzasi bir oz ajinli,
rangi qora-yashil, mevaband atrofi sarg’ish tusli. Suratsiz. To’rsiz yoki qisman, yirik katakli, bog’lanmagan.
Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, yetilmaydigan, oq tusli, saqlash davomida shirin. Quruq modda miqdori
- 13,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 11,2%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, yopiq,
urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, och sariq tusli.
Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-115 kun. Hosildorligi 35-45
t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Sirdaryo, Samarqand va Xorazm
viloyatlarida tarqalgan.
Kora tirish
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.0–7.0 kg. Fruit skin is slightly wrinkled. Background
colour is black-green, with a yellow tint near the stem. Colour pattern is absent. Netting is absent or partial,
coarse, unbounded. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, non-ripening, sweet after storage. Dry mat-
ter content is 13.5%, total sugar content is 11.2%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry, closed,
and occupy more than half of the seed cavity. Seeds are large, oval-shaped, light-yellow coloured. The
variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 100–115 days. Yield is 35–45
t/ha. Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It is widespread in the Syrdarya, Samarkand,
and Khorezm regions.
Кара тириш
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, крупного размера. Масса плода
4,0-7,0 кг. Поверхность плода слабоморщинистая. Окраска фона черно-зеленая, у плодоножки с
желтизной. Рисунок отсутствует.Сетка отсутствует или частичная, крупноячеистая, несвязанная. Кора
твердая. Мякоть толстая, недозревающая, белая, сладкая после лежки. Содержание сухих веществ
- 13,5%, суммы сахаров - 11,2%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, закрытые,
заполняют больше половины семенной полости. Семена крупные, овальные, светло-желтого цвета.
Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 100-115 дней. Урожайность
- 35-45 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Местный сорт. Распространен в
Сырдарьинской, Самаркандской и Хорезмской областях.
150 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Qizil gulobi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yumaloq yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi kalta tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 4,0-5,0 kg. Meva yu-
zasi silliq yoki mevaband qismi bir oz tilim-tilim, rangi sariq-qizg’ish. Suratsiz. To’ri qisman, yirik katakli,
mevaning yarimiga qadar kam bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, yetilmaydigan, tig’iz,
saqlash davomida shirin, nok ta’mli. Quruq modda miqdori - 8,9-10,3%, umumiy qand moddasi miqdori
- 7,9-8,3%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari quruq, ochiq. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, sariq
tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-115 kun. Fuzarioz
so’lish kasalligiga o’rta darajada chalinadi. Hosildorligi 25-28 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Qishda
saqlashga yaroqli. O’zO’ITI selektsiyasi navi. Samarqand, Surxondaryo va Qashqadaryo viliyotlarida ray-
onlashgan. Xorazm, Buxoro, Jizzax va Sirdaryo viloyatlarida tarqalgan.
Kizil gulobi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are round-shaped, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are short-egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 4.0–5.0 kg. Fruit skin is smooth
or slightly segmented near the stem. Background colour is yellow-orange. Colour pattern is absent. Netting
is partial, coarse, slightly bounded over one half of the fruit. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured,
non-ripening, dense, sweet after storage, with pear taste. Dry matter content is 8.9–10.3%, total sugar con-
tent is 7.9–8.3%. Seed cavity is small-sized. Placentas are dry, open. Seeds are large, lanceolate, yellow
coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 100–115 days.
Susceptibility to Fusarium wilt is average. Yield is 25–28 t/ha. Shipping quality is good. Suitable for winter
storage. This variety was developed at the UzRIPI. It has been released in the Samarkand, Surkhandaria,
and Kashkadarya regions and is widespread in the Khorezm, Bukhara, Djizzakh, and Syrdarya regions.
Гуляби оранжевая
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист округло-сердцевидной формы, средней
величины. Цветки обоеполые и мужские. Плод коротко-яйцевидной формы, средний. Масса
плода 4,0-5,0 кг. Поверхность плода гладкая или слабосегментированная у плодоножки. Окраска
фона желто-оранжевая. Рисунок отсутствует. Сетка частичная, крупноячеистая, малосвязанная
до середины плода. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, недозревающая, плотная, после лежки
сладкая, с привкусом груши. Содержание сухих веществ - 8,9-10,3%, суммы сахаров - 7,9-8,3%.
Семенная полость маленького размера. Плаценты сухие, открытые. Семена крупного размера,
ланцетовидные, желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от полных всходов до
созревания 100-115 дней. Поражается фузариозным увяданием в средней степени. Урожайность - 25-
28 т/га. Транспортабельность хорошая. Пригоден для зимнего хранения. Сорт селекции УзНИИР.
Районирован в Самаркандской, Сурхандариньской и Кашкадарьинской областях. Распространен в
Хорезмской, Бухарской, Джизакской и Сырдарьинской областях.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 151
Tuya qovun
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- o’rta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi ellipssimon yoki cho’ziq tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 5,0
kg. Meva yuzasi bir oz notekis, rangi to’q yashil. Suratsiz. To’ri yirik katakli, kamyob, meva yuzasini barcha
qismini egallagan. Meva eti oq tusli, tig’iz, o’rta tolali, saqlanish davomida shirin. Urug’xonasi o’rta hajmli.
Urug’donlari quruq, meva etiga yopishgan. Urug’i yirik hajmli, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-120 kun. Hosildorligi 35-40 t/ga. Tashishga chidamligi va
saqlanuvchanligi- yaxshi. Qishda saqlash uchun yaroqli Maxalliy nav. Xorazm viloyatida tarqalgan.
Tuya kovun
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are acute. Flowers are monoecious or male.
Fruits are ellipsoidal-shaped or oblong egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 5.0 kg. Fruit skin is
slightly uneven. Background colour is dark green. Colour pattern is absent. Netting is coarse, complete,
rare. Pulp is white, dense, moderately fibrous, sweet after storage. Seed cavity is medium-sized. Placentas
are dry, parietal. Seeds are large, yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling appear-
ance until fruit maturity is 100–120 days. Yield is 35–40 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. Suit-
able for winter storage. A local variety. It is widespread in the Khorezm region.
Туя-каун
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение средного размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод элипсоидальной или удлиненно-яйцевидной формы, среднего
размера. Масса плода 5,0 кг. Поверхность плода слабо бугристая. Окраска фона - темно-зеленая.
Рисунок - отсутствует. Сетка крупноячеистая, редкая, по всей поверхности плода. Мякоть белая,
плотная, средневолокнистая, после лежки сладкая Семенная полость среднего размера. Плаценты
сухие, пристенные. Семена крупные, желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 100-120 дней. Урожайность - 35-40 т/га. Транспортбельность и лежкость
плодов - хорошая. Пригоден для зимнего хранения. Местный сорт. Распространен в Хорезмской
области.
152 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1175)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 3,0-5,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi jigar-
rang. Surati- tor uzuq-uzuq qora-yashil yollar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli,
bog’langan. Po’chog’i o’rta dag’al. Meva eti qalin, yashil-oq tusli, tig’iz, o’rta tolali. Quruq modda miqdori
- 10,0-12,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,0-11,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari suzib
yuruvchi. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon shaklda, to’q sarg’ish tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-120 kun. Hosildorligi 30 t/ga. Tashishga chidamligi- yaxshi,
mevaning saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav. Samarqand viloyatida tarqalgan.
Makhalliy (k-1175)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, and medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are ellipsoidal-shaped, medium-sized. Fruit weight is 3.0–5.0 kg. Fruit skin is smooth.
Background colour is brown. Colour pattern is narrow, broken, black-green stripes. Netting fully covers the
fruit, medium, bounded. The skin is moderately rough. Pulp is thick, greenish-white, dense, moderately
fibrous. Dry matter content is 10.0–12.0%, total sugar content is 9.0–11.0%. Seed cavity is medium-sized.
Placentas are liquid. Seeds are medium-sized, lanceolate, dark-yellow coloured. The variety is late ripen-
ing; time from seedling appearance until fruit maturity is 100–120 days. Yield is 30 t/ha. Shipping quality
and shelf life are average. A local variety. It is widespread in the Samarkand region.
Местный (к-1175)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевилной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, средний. Масса плода 3,0-5,0 кг.
Поверхность плода гладкая. Окраска фона коричневая. Рисунок - узкие разорванные черно-зеленые
полосы. Сетка полная, среднеячеистая, связанная. Кора среднегрубая. Мякоть толстая, зеленовато-
белая, плотная, средневолокнистая. Содержание сухих веществ - 10,0-12,0%, суммы сахаров - 9,0-
11,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты влажные. Семена средние, ланцетовидные,
темно-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 100-120
дней. Урожайность - 30 т/га. Транспортабельность хорошая, лежкость плодов - средняя. Местный
сорт. Распространен в Самаркандской области.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 153
Maxalliy olahamma
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ovalsimon yoki tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 8,0-17,0 kg, xattoki
17,0 kg gacha. Meva yuzasi silliq yoki bir oz g’adir-budir, yaltiroq, rangi yashil-sariq yoki yorqin limon-
rang-sariq. Surati- keng bo’lmagan qiyshiq-qing’ir yo’llar va mayda to’q yashil dog’lar. To’ri mevaband
qismida bilinar-bilinmas yoki mavjud emas. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, tig’iz, o’rta tolali,
saqlanish davomida shirin. Quruq modda miqdori - 15,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 11,5-12,0%.
Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari nam, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i yirik hajmli, tuxum-
simon shaklda, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 100-
123 kun. Hosildorligi 30-35 t/ga, xattoki 54 t/ga gacha. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi.
Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Xorazm viloyatida rayonlashgan va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Makhalliy olahamma
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are oval- or egg-shaped, large. Fruit weight is 8.0–17.0 and up to 35.0 kg. Fruit skin is smooth or
slightly uneven, shiny. Background colour is greenish-yellow or bright lemon- yellow. Colour pattern is
narrow to medium, tortuous stripes, and small dark green spots. Netting is slightly expressed near the
stem, or absent. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, dense, moderately fibrous, sweet after storage.
Dry matter content is 15.0%, total sugar content is 11.5–12.0%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are
moist and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, oval-shaped, lanceolate, yellow coloured. The va-
riety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 100–123 days. Yield is 30–35 and
up to 54 kg. Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It has been selected for at the KKRIA.
It is has been released the Khorezm region and widespread in Karakalpakstan.
Ала-хамма местный
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод овальной или яйцевидной формы, крупного размера. Масса
плода 8,0-17,0 и до 35,0 кг. Поверхность плода гладкая или слабобугристая, блестящая. Окраска
фона зеленовато-желтая или ярко лимонно-желтая. Рисунок - неширокие извилистые полосы и
мелкие пятна темно-зеленого цвета. Сетка слабовыражена у плодоножки или отсутствует. Кора
твердая. Мякоть толстая, белая, плотная, средневолокнистая, после лежки сладкая. Содержание
сухих веществ - 15,0%, суммы сахаров - 11,5-12,0%. Семенная полость среднего размера. Плаценты
влажные, заполняют половину семенной полости. Семена крупные, овальные, желтого цвета. Сорт
позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 100-123 дней. Урожайность - 30-35
и до 54 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Местный сорт, отселектирован в
ККНИИЗ. Районирован в Хорезмской области и распространен в Каракалпакстане.
154 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Umirvoqi 3748
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yuzasi silliq, rangi
qora-zaytungrang. Suratsiz. To’ri to’la yoki qisman qoplangan, yirik katakli, dag’al. Po’chog’i qattiq. Meva
eti qalin, yashil-oq tusli, tolali, shirali, saqlanish davomida juda shirin. Quruq modda miqdori - 8,8-13,0%,
umumiy qand moddasi miqdori - 7,3-11,7%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, yopiq. Urug’i
yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga
qadar o’suv davri 100-130 kun. Sho’rga chidamli. Hosildorligi 22-36 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi.
Qishda saqlashga yaroqli. O’zO’ITI selektsiyasi navi. Pangalo K.I. va Goldgauzen M.K. tomonidan yaratil-
gan. Respublika bo’yicha rayonlashgan.
Umirvoki 3748
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are egg-shaped, large. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin is smooth. Background colour is black-
olive. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit or partial, coarse, rough. Skin is solid. Pulp
is thick, greenish-white coloured, fibrous, juicy, very sweet after storage. Dry matter content is 8.8–13.0%,
total sugar content is 7.3–11.7%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry, closed. Seeds are large,
oval-shaped, yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit matu-
rity is 100–130 days. Salt-tolerant. Yield is 22–36 t/ha. Shipping quality is good. Suitable for winter storage.
This variety was developed at the UzRIPI by K.I. Pangalo and M.K. Goldgauzen. It has been released in the
Republic.
Умирваки 3748
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, крупного размера. Масса плода 4,0-
6,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона черно-оливковая. Рисунок отсутствует. Сетка
полная или частичная, крупноячеистая, грубая. Кора твердая. Мякоть толстая, зеленовато-белая,
волокнистая, сочная, очень сладкая после лежки. Содержание сухих веществ - 8,8-13,0%, суммы
сахаров - 7,3-11,7%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, закрытые. Семена
крупные, овальные, желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 100-130 дней. Солеустойчивый. Урожайность - 22-36 т/га. Транспортабельность
хорошая. Пригоден для зимнего хранения. Сорт селекции УзНИИР.Выведен Пангало К.И. и
Гольдгаузен М.К. Районирован по республике.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 155
To’yona
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, poya turi- rigidsimon. Bargi buyraksimon shaklda, butun qirrali, yirik
hajmli. Guli germofrodit. Mevasi keng tuxumsimon shaklda to’mtoq uchli. Meva vazni 3,0-8,0 kg. Meva
yuzasi silliq, rangi terim davrida qo’ng’ir va etiganidan so’ng sariq-qo’ng’ir tusli. Suratsiz. To’ri etilganida
to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, dag’al. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, yashil tusli,
terim vaqtida karsillaydigan va etilganidan so’ng eruvchan, mayin, shirali, shirin. Quruq modda miqdori
- 11,7-13,7%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,9-11,6%. Urug’xonasi yirik hajmli, oq tusli. Urug’donlari
ochiq, g’ovaksimon. Urug’i yirik hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, bir oz bukilgan, sarg’ish tusli.
Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 102-106 kun. Hosildorligi 29-46
t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Saqlanuvchanligi- o’rta. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Shukina A.C.,
Pestsova S.T., Xakimov R.A. va Halilov V. tomonidan yaratilgan. Respublika bo’yicha rayonlashgan.
Tuyona
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, rigid and bushy. Leaves are acute, entire, large. Flowers are monoecious.
Fruits are widely egg-shaped, with blunted ends. Fruit weight is 3.0–8.0 kg. Fruit skin is smooth. Back-
ground colour is greyish-brown at harvest and yellowish-grey after ripening. Colour pattern is absent.
Netting fully covers the fruit at full maturity, medium, rough. Skin is solid. Pulp is thick, greenish coloured,
crisp at harvest and runny after ripening, tender, juicy, very sweet. Dry matter content is 11.7–13.7%, total
sugar content is 9.9–11.6%. Seed cavity is large-sized, white coloured. Placentas are open, friable. Seeds are
large, widely oval-shaped, slightly curved, cream coloured. The variety is late ripening; time from seedling
appearance until fruit maturity is 102–106 days. Yield is 29–46 t/ha. Shipping quality is good and shelf life
is average. This variety was developed at the UzRIVM&P by A.S. Shyukina, S.T. Pestsova, R.A. Khakimov,
and V. Khalilov. It has been released in the Republic.
Туёна
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, тип куста - ригидный. Лист почковидной формы, цельнокрайний,
крупного размера. Цветки обоеполые. Плод широко-яйцевидной формы с тупым концом. Масса
плода 3,0-8,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона серовато-бурая при съеме и желтовато-
бурая после дозревания. Рисунок отсутствует. Сетка полная при полном созревании, среднеячеистая,
грубая. Кора твердая. Мякоть толстая, зеленоватая, хрустящая при съеме и тающая после дозревания,
нежная, сочная, очень сладкая. Содержание сухих веществ - 11,7-13,7%, суммы сахаров - 9,9-11,6%.
Семенная полость большого размера, белая. Плаценты открытые, рыхлые. Семена крупные,
широкоовальные, слегка искривленные, кремового цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 102-106 дней. Урожайность - 29-46 т/га. Транспортабельность
хорошая. Лежкость плодов - средняя. Сорт селекции УзНИИОБКиК. Выведен Щукиной А.С.,
Песцовой С.Т., Хакимовым Р.А. и Халиловым В. Районирован по республике.
156 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Bijir
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-7,0 kg. Meva yuzasi ajinli, rangi yas-
hil-qizg’ish. Surati- siyrak to’q yashil dog’lar. To’rsiz. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, tig’iz, karsil-
laydigan, shirin. Quruq modda miqdori - 12,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 11,4%. Urug’xonasi o’rta
hajmli. Urug’donlari quruq, yopiq, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli,
nashtarsimon shaklda, to’q sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv
davri 105-115 kun. Hosildorligi 25-30 t/ga. Tashishga chidamligi va saqlanuvchanligi- o’rta. Maxalliy nav.
Sirdaryo, Samarqand viloyatlarida va Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Bijir
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.0–7.0 kg. Fruit skin is wrinkled. Background colour
is greenish-orange. Colour pattern is rare, dark-green spots. Netting is absent. Skin is solid. Pulp is thick,
white coloured, dense, crisp, sweet. Dry matter content is 12.5%, total sugar content is 11.4%. Seed cavity
is medium-sized. Placentas are dry, closed, and occupy more than half of the seed cavity. Seeds are large,
lanceolate, yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity
is 105–115 days. Yield is 25–30 t/ha. Shipping quality and shelf life are average. A local variety It is wide-
spread in the Syrdarya and Samarkand regions and in Karakalpakstan.
Бижир
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевилной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, крупного размера. Масса плода 4,0-
7,0 кг. Поверхность плода морщинистая. Окраска фона зеленовато-оранжевая. Рисунок - редкие
темно-зеленые пятна. Сетка отсутствует. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, плотная, хрустящая,
сладкая. Содержание сухих веществ - 12,5%, суммы сахаров - 11,4%. Семенная полость среднего
размера. Плаценты сухие, закрытые, заполняют больше половины семенной полости. Семена
крупные, ланцетовидные, темно-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от
всходов до созревания 105-115 дней. Урожайность - 25-30 т/га. Транспортабельность и лежкость
плодов - средняя. Местный сорт. Распространен в Сырдарьинской, Самаркандской областях и в
Каракалпакстане.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 157
Maxalliy qoraqand
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi yumaloqsimon shaklda, o’rta yoki yirik hajmli. Meva vazni 2,5-4,5 kg. Meva yuzasi
bir oz tilim-tilim, rangi to’q yashil, jigarrang tusli. Surati- yuza rangidan bir oz farqlanadigan tor to’q yas-
hil yo’llar. To’ri yirik katakli, qisman, mayda va o’rta yoriqchalari bor. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin,
po’chog’ atrofi yashil-oq tusli. Quruq modda miqdori - 11,0-13,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 8,3-
11,4%. Urug’xonasining hajmi katta emas. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i
yirik hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, bir oz bukilgan, To’q sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar
paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 106-107 kun. Hosildorligi 25-35 t/ga. Tashishga chidam-
ligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Samarqand, Surxandaryo, Buxoro, Xorazm viloyatlari va
Qoraqalpog’istonda rayonlashgan.
Makhalliy korakand
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are acute, and medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are oval-shaped, medium- or large-sized. Fruit weight is 2.5–4.5 kg. Fruit skin is slight-
ly segmented. Background colour is dark green with a brown tint. Colour pattern is narrow, dark-green
stripes, poorly differentiated from the background. Netting is coarse, partial, with small and medium-sized
splits. Skin is solid. Pulp is thick. Main color of pulp is white and outer layer is greenish. Dry matter content
is 11.0–13.5%, total sugar content is 8.3–11.4%. Seed cavity is small-sized. Placentas are dry and occupy half
of the seed cavity. Seeds are large, widely oval-shaped, slightly curved, dark-yellow coloured. The variety
is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 106–107 days. Yield is 25–35 t/ha.
Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It is been released in the Samarkand, Surkhandaria,
Bukhara, and Khorezm regions and in Karakalpakstan.
Кара-канд местный
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод овальной формы, средний или крупный. Масса плода 2,5-4,5 кг.
Поверхность плода слабо сегментированная. Фон темно-зеленый с коричневым оттенком. Рисунок
- узкие темно-зеленые полосы, слабо отличимые от фона. Сетка крупноячеистая, частичная, с
мелкими и средними трещинками. Кора твердая. Мякоть толстая, вблизи коры - зеленовато-
белая. Содержание сухих веществ - 11,0-13,5%, суммы сахаров - 8,3-11,4%. Семенная полость
небольшого размера. Плаценты сухие, заполняют половину семенной полости. Семена крупные,
широкоовальные, слабоизогнутые, темно-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 106-107 дней. Урожайность - 25-35 т/га. Транспортабельность и лежкость
плодов - хорошие. Местный сорт. Районирован в Самаркандской, Сурхандарьинской, Бухарской,
Хорезмской областях и Каракалпакистане.
158 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Tornovvot beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon yoki ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 5,0-7,0 kg. Meva
yuzasi mevaband qismida ajinli, rangi yashil-qo’ng’ir. Surati- mayda dumaloq dog’lar, yuza rangidan bir
oz to’qroq. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, dag’al. Po’chog’i qattiq. Meva eti
qalin, oq tusli, o’rta tolali, shirali, xushbo’y, shirin. Quruq modda miqdori - 14,0%, umumiy qand moddasi
miqdori - 13,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarmini egallagan. Urug’i
yirik hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 100-115 kun. Hosildorligi 40-45 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchan-
ligi- yaxshi. Quritishga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Tornavvat beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are egg- or ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 5.0–7.0 kg. Fruit skin is wrinkled
near the stem. Background colour is green-brown. Colour pattern is small, round spots, slightly darker
than the background. Netting fully covers the fruit, medium, rough. Skin is solid. Pulp is thick, white co-
loured, moderately fibrous, juicy, aromatic, sweet. Dry matter content is 14.0%, total sugar content is 13.0%.
Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, widely
oval-shaped, cream coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit
maturity is 110–115 days. Yield is 40–45 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. Suitable for drying.
This local variety has been selected for at the KKRIA. It is widespread in Karakalpakstan.
Shoyi qovun
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- or’ta uzunlikda. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, o’rta hajmli. Meva vazni 4,0-5,0 kg. Meva yuzasi silliq,
rangi yorqin qizg’ish. Surati- to’q yashil dog’lar yoki uzuq-uzuq yo’llar. To’ri qisman, mevaband qismida
bog’langan. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti qalin, oq tusli, sershira, shirin. Quruq modda miqdori - 11,5-
13,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,5-12,0%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari quruq, urug’xonaning
barcha qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, may-
salar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 110-115 kun. Hosildorligi 35-45 t/ga. Tashishga chi-
damliligi- yaxshi. Quritishga yaroqli. QQDITI selektsiyasi navi. Qoraqalpog’iston va Xorazm viloyatida
tarqalgan.
Shoyi kovun
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, moderately trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are mon-
oecious or male. Fruits are egg-shaped, medium-sized. Fruit weight is 4.0–5.0 kg. Fruit skin is smooth.
Background colour is bright orange. Colour pattern is dark-green spots or broken stripes. Netting is par-
tial, bounded near the stem. Skin hardness is average. Pulp is thick, white coloured, very juicy, sweet. Dry
matter content is 11.5–13.0%, total sugar content is 10.5–12.0%. Seed cavity is small-sized. Placentas are
dry and occupy almost the entire seed cavity. Seed are large, oval-shaped, cream coloured. The variety is
midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 90–100 days. Yield is 45–50 t/ha.
Shipping quality is good. Used for drying. This variety was developed at the KKRIA. It is widespread in
Karakalpakstan and in the Khorezm region.
Шайи каун
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, среднеплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, средней величины. Масса плода 4,0-5,0
кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона ярко-оранжевая. Рисунок - темно-зеленые пятна или
разорванные полосы. Сетка частичная, связанная у плодоножки. Твердость коры средняя. Мякоть
толстая, белая, очень сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 11,5-13,0%, суммы сахаров - 10,5-
12,0%. Семенная полость малого размера. Плаценты сухие, заполняют почти всю семенную полость.
Семена крупные, овальные, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 110-115 дней. Урожайность - 35-45 т/га. Транспортабельность хорошая. Пригоден для
сушки. Сорт селекции ККНИИЗ. Распростанен в Каракалпакстане и Хорезмской области.
160 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Maxalliy (k-1178)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- or’ta uzunlikda. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 5,0-8,0 kg. Meva yuzasi bir oz
ajinli, rangi to’q yashil. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, bog’langan.
Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, tig’iz, shirin. Quruq modda miqdori - 11,2%, umumiy qand mod-
dasi miqdori - 9,9%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarimidan ko’p qis-
mini egallagan. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, sarg’ish tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 110-115 kun. Hosildorligi 35-40 t/ga. Tashishga chidamliligi va
saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav. Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Makhalliy (k-1178)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, moderately trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or
male. Fruits are ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 5.0–8.0 kg. Fruit skin is slightly wrinkled. Back-
ground colour is dark green. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, medium, bounded.
Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, dense, sweet. Dry matter content is 11.2%, total sugar content is
9.9%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy more than half of the seed cavity. Seeds
are large, lanceolate, cream coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit
maturity is 110–115 days. Yield is 35–40 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. This local variety is
widespread in Karakalpakstan.
Местный (к-1178)
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, среднеплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, крупного размера. Масса плода 5,0-
8,0 кг. Поверхность плода слабоморщинистая. Окраска фона темно-зеленая. Рисунок отсутствует.
Сетка полная, среднеячеистая, связанная. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, плотная, сладкая.
Содержание сухих веществ - 11,2%, суммы сахаров - 9,9%. Семенная полость среднего размера.
Плаценты сухие, заполняют больше половины семенной полости. Семена крупные, ланцетовидные,
кремового цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 110-115
дней. Урожайность - 35-40 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Местный сорт.
Распространен в Каракалпакстане.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 161
Gurlan
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi dumaloq-ovalsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,5-6,0 kg. Meva yuzasi sil-
liq, rangi sariq. Surati- qo’sh uzuq-uzuq qora yo’llar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta
katakli, mayin. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, terimdan so’ng karsillaydigan, saqlanish davom-
ida eruvchan, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 10,9-13,6%, umumiy qand moddasi miqdori - 8,7%.
Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari yarim ochiq, g’ovaksimon. Urug’i nashtarsimon shaklda, o’rta hajm-
li, tekis, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 108-120 kun.
Un shudring va fuzarioz solish kasalliklariga chidamli. Hosildorligi 49-56 t/ga. Tashishga chidamliligi va
saqlanuvchanligi- yaxshi. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Xakimov R.A., Gulimov S. va Shukina tomonidan
yaratilgan. Xorazm, Buxoro viloyatlari va Qoraqalpog’istonda rayonlashgan.
Gurlan
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are round-oval-shaped. Fruit weight is 4.5–6.0 kg. Fruit skin is smooth. Background colour
is yellow. Colour pattern is double, interrupted, black stripes. Netting fully covers the fruit, medium, ten-
der. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, crisp after harvest, runny after storage, juicy, sweet. Dry
matter content is 10.9–13.6%, total sugar content is 8.7%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are semi-
open, friable. Seeds are lanceolate, medium-sized, smooth, yellow coloured. The variety is late ripening;
time from seedling appearance until fruit maturity is 108–120 days. Resistant to powdery mildew and
Fusarium wilt. Yield is 49–56 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. This variety was developed at
the UzRIVM&P by R.A. Khakimov, S. Gulimov, and A.S. Shykina. It has been released in the Khorezm and
Bukhara regions and in Karakalpakstan.
Гурлан
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод округло-овальной формы, крупного размера. Масса плода 4,5-6,0
кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона желтая. Рисунок - двойные разорванные черные полосы.
Сетка полная, среднеячеистая, нежная. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, хрустящая после снятия,
тающая после хранения, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 10,9-13,6%, суммы сахаров
- 8,7%. Семенная полость среднего размера. Плаценты полуоткрытые, рыхлые. Семена средние,
ланцетовидные, ровные, желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до
созревания 108-120 дней. Устойчив к мучнистой росе и фузариозному увяданию. Урожайность - 49-
56 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Сорт селекции УзНИИОБКиК. Выведен
Хакимовым Р.А., Гулимовым С. и Щукиной А.С. Районирован в Хорезмской, Бухарской областях и
в Каракалпакстане.
162 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Qora qo’tir
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, to’mtoq uchli, o’rta hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yuzasi
yirik ajinli, rangi to’q yashil. Surati- mevaning barcha qismida siyrak yo’llar shaklidagi qora-yashil dog’lar.
To’ri qisman, mevabandida kam bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, kam tolali, tig’iz,
o’rta shirali, shirin, nok ta’mli. Quruq modda miqdori - 12,5%, umumiy qand moddasi miqdori - 11,2%.
Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq. Urug’i yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, sarg’ish tusli. Ke-
chpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 110-120 kun. Saqlanish davomida
yetiladi. Hosildorligi 40-45 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Quritishga yaroqli.
Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Kora kutir
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are egg-shaped, with rounded ends, medium-sized. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin is largely
wrinkled. Background colour is dark green. Colour pattern is black-green spots in the pattern of occasional
stripes over the entire the fruit. Netting is partial, medium near the stem. Skin is solid. Pulp is thick, white
coloured, slightly fibrous, dense, moderately juicy, sweet, with pear aroma. Dry matter content is 12.5%,
total sugar content is 11.2%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry. Seeds are large, oval-shaped,
cream coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 110–120
days. Ripens during storage. Yield is 40–45 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. Suitable for dry-
ing. This local variety has been selected for at the KKRIA. It is widespread in Karakalpakstan
Кара кутыр
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, с тупым концом, средний. Масса плода
4,0-6,0 кг. Поверхность плода крупноморщинистая. Окраска фона темно-зеленая. Рисунок - черно-
зеленые пятна в виде редких полос по всему плоду. Сетка неполная, малосвязанная у плодоножки.
Кора твердая. Мякоть толстая, белая, слабоволокнистая, плотная, среднесочная, сладкая, с грушевым
ароматом. Содержание сухих веществ - 12,5, суммы сахаров - 11,2%. Семенная полость среднего
размера. Плаценты сухие. Семена крупного размера, овальные, кремового цвета. Сорт позднеспелый,
вегетационный период от всходов до съема 110-120 дней. Дозревает в период хранения. Урожайность
- 40-45 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Пригоден для сушки. Местный сорт,
отселектирован в ККНИИЗ. Распространен в Каракалпакстане.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 163
Arqoni
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-7,0 kg. Meva yuzasi bir oz ajinli,
mevabandida kuchli ajinli va mevaning yuqori qismida esa mavjud emas, rangi yashil. Surati- mevan-
ing barcha sirtida o’rta va mayda hajmli to’q yashil dog’lar. To’ri qisman, yirik katakli, mevabandida yor-
iqlari bor, mevaning o’rta qismida kam bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, och yashil tusli, tolali,
shirin. Quruq modda miqdori - 11,8%, umumiy qand moddasi miqdori - 9,1%. Urug’xonasi yirik hajmli.
Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarimidan kam qismini egallagan. Urug’i yirik hajmli, keng uchli tux-
umsimon shaklda, bir oz bukilgan, och sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga
qadar o’suv davri 110-120 kun. Hosildorligi 35-40 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi.
Maxalliy nav. Samarqand, Buxoro, Surxodaryo va Sirdaryo viloyatlarida tarqalgan.
Arkoni
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.0–7.0 kg. Fruit skin is slightly wrinkled, heavily wrin-
kled near the stem, and almost smooth on the top. Background colour is green. Colour pattern is medium
and small dark green spots over the entire skin. Netting is partial, coarse, with cracks near the stem, slightly
bounded over one half of the fruit. Skin is solid. Pulp is thick, light-green coloured, fibrous, sweet. Dry
matter content is 11.8%, total sugar content is 9.1%. Seed cavity is large. Placentas are dry and occupy less
than half of the seed cavity. Seeds are large, widely oval-shaped, slightly curved, light-yellow coloured. The
variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 110–120 days. Yield is 35–40
t/ha. Shipping quality and shelf life are good. A local variety. It is widespread in the Samarkand, Bukhara,
Surkhandarya, and Syrdarya regions.
Аркони
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод эллипсоидальной формы, крупного размера. Масса плода
4,0-7,0 кг. Поверхность плода слабоморщинистая, у плодоножки сильноморщинистая и почти
отсутствует на вершине. Окраска фона зеленая. Рисунок - средние и мелкие темно-зеленые пятна
по всей поверхности плода. Сетка частичная, крупноячеистая, у плодоножки с трещинками,
слабосвязанная до половины плода. Кора твердая. Мякоть толстая, светло-зеленая, волокнистая,
сладкая. Содержание сухих веществ - 11,8%, суммы сахаров - 9,1%. Семенная полость большого
размера. Плаценты сухие, заполняют меньше половины семенной полости. Семена крупные,
широкоовальные, слабоизогнутые, светло-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 110-120 дней. Урожайность - 35-40 т/га. Транспортабельность и
лежкость - хорошие. Местный сорт. Распространен в Самаркандской, Бухарской, Сурхандариньской
и Сырдарьинской областях.
164 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Xojeyli beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi cho’ziq tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 6,0-8,0 kg. Meva yuzasi meva-
bandida ajinli, mevaning yuqori qismi silliq, rangi jigarrang-sariq yoki to’q yashil. Surati- bilinar-bilinmas
qalin yashil-jigarrang yo’llar. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, yirik katakli, dag’al. Po’chog’i
qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, o’rta tolali, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 13,0%, umumiy qand
moddasi miqdori - 11,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarmini egallagan.
Urug’i yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, sarg’ish tusli. O’rtapishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetil-
guniga qadar o’suv davri 110-125 kun. Hosildorligi 45 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi-
yaxshi. Quritishga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Qoraqalpog’iston va Xorazm viloyatida
tarqalgan.
Khojeyli beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are oblong egg-shaped, large. Fruit weight is 6.0–8.0 kg. Fruit skin is wrinkled near the stem, smooth
on the top of the fruit. Background colour is brown-yellow or dark green. Colour pattern is thick, unobtru-
sive greenish-brown stripes. Netting fully covers the fruit, coarse, rough. Skin is solid. Pulp is thick, white
coloured, moderately fibrous, juicy, sweet. Dry matter content is 13.0%, total sugar content is 11.5%. Seed
cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy half of the seed cavity. Seeds are large, oval-shaped,
cream coloured. The variety is midseason ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is
110–125 days. Yield is 45 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. This variety has been selected for at
the KKRIA. It is widespread in Karakalpakstan and in the Khorezm region.
Ходжейли бешек
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-яйцевидной формы, крупного размера. Масса
плода 6,0-8,0 кг. Поверхность плода морщинистая у плодоножки, гладкая на вершине плода.
Окраска фона коричнево-желтая или темно-зеленая. Рисунок - густые малозаметные зеленовато-
коричневые полосы. Сетка полная, крупноячеистая, грубая. Кора твердая. Мякоть толстая, белая,
средневолокнистая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 13,0%, суммы сахаров - 11,5%.
Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, заполняют половину семенной полости.
Семена крупные, овальные, кремового цвета. Сорт среднеспелый, вегетационный период от всходов
до созревания 110-125 дней. Урожайность - 45 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие.
Пригоден для сушки. Местный сорт, отселектирован в ККНИИЗ. Распространен в Каракалпакстане
и Хорезмской области.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 165
Qora beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-6,0 kg. Meva yuzasi bir oz ajinli,
rangi to’q yashil. Surati- qora-yashil uzuq-uzuq yo’llar yoki chetlari notekis dog’lar. To’ri to’la, meva yu-
zasini yoppasiga qoplagan, dag’al, bog’langan. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq, po’chog’ atrofi- yashil
tusli, o’rta tolali, shirali, shirin, vanil ta’mli. Quruq modda miqdori - 12,0-15,0%, umumiy qand moddasi
miqdori - 10,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, yopiq, urug’xonaning barcha qismini egal-
lagan. Urug’i yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, sarg’ish tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 115-120 kun. Hosildorligi 40-50 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Qishda
saqlashga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Kora beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are egg-shaped, large. Fruit weight is 4.0–6.0 kg. Fruit skin is slightly wrinkled. Background colour
is dark green. Colour pattern is black-green broken stripes or spots with uneven edges. Netting fully covers
the fruit, rough, bounded. Skin is solid. Pulp is thick, white, green near the skin, moderately fibrous, juicy,
sweet, with vanilla taste. Dry matter content is 12.0–15.0%, total sugar content is 10.0%. Seed cavity is me-
dium-sized. Placentas are dry, closed, and occupy almost all the seed cavity. Seeds are large, oval-shaped,
cream coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 115–120
days. Yield is 40–50 t/ha. Shipping quality is good. Suitable for winter storage. This local variety has been
selected for at the KKRIA. It is widespread in Karakalpakstan
Кара бешек
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной формы, крупного размера. Масса плода 4,0-6,0
кг. Поверхность плода слабоморщинистая. Окраска фона темно-зеленая. Рисунок - черно-зеленые
прерывистые полосы или пятна с неровными краями. Сетка полная, грубая, связанная. Кора твердая.
Мякоть толстая, белая, у коры - зеленая, средневолокнистая, сочная, сладкая, с ванильным вкусом.
Содержание сухих веществ - 12,0-15,0%, суммы сахаров - 10,0%. Семенная полость среднего размера.
Плаценты сухие, закрытые, заполняют почти всю семенную полость. Семена крупные, овальные,
кремового цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 115-120 дней.
Урожайность - 40-50 т/га. Транспортабельность хорошая. Пригоден для зимнего хранения. Местный
сорт, отселектирован в ККНИИЗ. Распространен в Каракалпакстане.
166 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Qora qovun
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi cho’ziq tsilindrsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-16,0 kg. Meva yuzasi meva-
bandida bir oz ajinli, rangi qora-yashil. Surati- siyrak to’q yashil yo’llar. To’ri mevaning yuqori qismiga
borib siyraklashgan, dag’al, bo’rtiqlari bor. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli yoki sarg’ish tusli, kam
karsillaydigan, tig’iz, shirali, shirin, vanil ta’mli. Quruq modda miqdori - 14,0%, umumiy qand moddasi
miqdori - 13,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shak-
lda, sarg’ish tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 115-120 kun.
Fuzarioz so’lish kasalligiga chidamli. Hosildorligi 40-45 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi-
yaxshi. Quritishga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Kora kovun
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are oblong cylinder-shaped, large. Fruit weight is 4.0–16.0 kg. Fruit skin is slightly wrinkled near the
stem. Background colour is black-green. Colour pattern is occasional dark green stripes. Netting is rough,
with excrescence, and becomes rare near the top of the fruit. Skin is solid. Pulp is thick, white or cream co-
loured, slightly crisp, dense, juicy, sweet, with vanilla taste. Dry matter content is 14.0%, total sugar content
is 13.0%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry. Seeds are large, lanceolate, cream coloured. The
variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is 115–120 days. Resistant to
Fusarium wilt. Yield is 40–45 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. Suitable for drying. This local
variety has been selected for at the KKRIA. It is widespread in Karakalpakstan.
Кара каун
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-цилиндрической формы, крупного размера. Масса
плода 4,0-16,0 кг. Поверхность плода слабоморщинистая у плодоножки. Окраска фона черно-зеленая.
Рисунок - очень редкие темно-зеленые полосы. Сетка редеющая к вершине, грубая с наплывами. Кора
твердая. Мякоть толстая, белая или кремовая, слабохрустящая, плотная, сочная, сладкая, с ванильным
вкусом. Содержание сухих веществ - 14,0%, суммы сахаров - 13,0%. Семенная полость среднего
размера. Плаценты сухие. Семена крупные, ланцетовидные, кремового цвета. Сорт позднеспелый,
вегетационный период от всходов до созревания 115-120 дней. Устойчив к фузариозному увяданию.
Урожайность - 40-45 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Пригоден для сушки.
Местный сорт, отселектирован в ККНИИЗ. Распространен в Каракалпакстане.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 167
Кара-пучак 3744
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-яйцевидной формы, крупного размера. Масса
плода 5,8-7,0 кг. Поверхность плода гладкая. Окраска фона -черно-оливкового цвета. Рисунок
отсутствует. Сетка частичная, редеющая к основанию плода, среднегрубая. Твердость коры средняя.
Мякоть белая, толстая или средняя, волокнистая, нежная, сочная, после лежки сладкая. Содержание
сухих веществ - 11,9%, суммы сахаров - 10,1%. Семенная полость среднего размера. Плаценты
закрытые, плотные. Семена широкоовальные, средние, слабоизогнутые желтоватого цвета. Сорт
позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 115-130 дней. Урожайность - 29-38
т/га. Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Сорт селекции УзНИИР. Выведен Пангало
К.И. и Гольдгаузен М.К. Районирован в Андижанской, Наманганской, Ферганской, Сырдарьинской
и Ташкентской областях.
168 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Hamma beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi cho’ziq tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 8,0-10,0 kg. Meva yuzasi juda
notekis, rangi qizg’ish-yashil. Surati- qoramtir-yashil dog’lar shaklidagi uzuq-uzuq yo’llar. To’ri to’la, meva
yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, bog’langan, dag’al. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq, po’chog’
atrofi- yashil tusli, shirali, o’rta tolali, shirin. Quruq modda miqdori - 14,0%, umumiy qand moddasi miqdori
- 13,0%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq. Urug’i yirik hajmli, nashtarsimon shaklda, sarg’ish
tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 115-136 kun. Hosildor-
ligi 40-50 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan.
Qoraqalpog’iston va Xorazm viloyatida tarqalgan.
Khamma beshak
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are oblong egg-shaped, large. Fruit weight is 8.0–10.0 kg. Fruit skin is greatly uneven. Background
colour is orange-green. Colour pattern is broken stripes in the form of black and green spots. Netting fully
covers the fruit, medium, bounded, rough. Skin is solid. Pulp is thick, white, green near the skin, juicy,
moderately fibrous, sweet. Dry matter content is 14.0%, total sugar content is 13.0%. Seed cavity is medium-
sized. Placentas are dry. Seeds are large, lanceolate, cream coloured. The variety is late ripening; time from
seedling appearance until fruit maturity is 115–136 days. Yield is 40–50 t/ha. Shipping quality and shelf life
are good. This local variety has been selected for at the KKRIA. It is widespread in Karakalpakstan and in
the Khorezm region.
Хамма бешек
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-яйцевидной формы, крупного размера. Масса
плода 8,0-10,0 кг. Поверхность плода сильнобугристая. Окраска фона оранжево-зеленая. Рисунок
- разорванные полосы в виде черно-зеленых пятен. Сетка полная, среднеячеистая, связанная,
грубая. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, вблизи коры - зеленая, сочная, средневолокнистая,
сладкая. Содержание сухих веществ - 14,0%, суммы сахаров - 13,0%. Семенная полость среднего
размера. Плаценты сухие. Семена крупные, ланцетовидные, кремового цвета. Сорт позднеспелый,
вегетационный период от всходов до созревания 115-136 дней. Урожайность - 40-50 т/га.
Транспортабельность и лежкость плодов - хорошие. Местный сорт, отселектирован в ККНИИЗ.
Распространен в Каракалпакстане и Хорезмской области.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 169
Amudaryo
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit.
Mevasi cho’ziq ellipssimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,5-9,0 kg. Meva yuzasi ajinli-tilim-tilim,
rangi jigarrang-qo’ng’ir. Suratsiz. To’ri to’la, meva yuzasini yoppasiga qoplagan, o’rta katakli, o’rta dag’al.
Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, karsillaydigan, saqlanishdan so’ng eruvchan, mayin, shirali, juda
shirin, asal ta’mli. Quruq modda miqdori - 12,5-15,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 11,4%. Urug’xonasi
o’rta hajmli, oq tusli. Urug’donlari quruq, yarim ochiq, g’ovaksimon. Urug’i o’rta hajmli, nashtarsimon
shaklda, tekis, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 116-
125 kun. Un shudring kasaliga chidamli va fuzarioz so’lish kasaliga yuqori chidamli. Hosildorligi 41-48 t/
ga. Tashishga chidamliligi- yuqori. Saqlanuvchanligi- yaxshi. O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Xakimov R.A.,
Gulimov S.G. va Shukina A.S. tomonidan yaratilgan. Xorazm viloyati va Qoraqalpog’istonda rayonlash-
gan.
Amudaryo
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are oblong ellipsoidal-shaped, large. Fruit weight is 4.5–9.0 kg. Fruit skin is wrinkled and
segmented. Background colour is brown. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit, medium,
moderately rough. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, crisp, runny after storage, tender, juicy, very
sweet, with honey aroma. Dry matter content is 12.5–15.0%, total sugar content is 11.4%. Seed cavity is
medium-sized, white coloured. Placentas are dry, semi-open, friable. Seeds are medium-sized, lanceolate,
even, yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit maturity is
116–125 days. Resistant to powdery mildew and highly resistant to Fusarium wilt. Yield is 41–48 t/ha. Ship-
ping quality is high. Shelf life is good. This variety was developed at the UzRIVM&P by R.A. Khakimov,
S.G. Gulimov, and Shyukina A.S. It has been released in the Khorezm region and in Karakalpakstan.
Амударё
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые. Плод удлиненно-эллипсоидальной формы, крупного размера. Масса плода
4,5-9,0 кг. Поверхность плода морщинисто-сегментированная. Окраска фона коричнево-бурая.
Рисунок отсутствует. Сетка полная, среднеячеистая, среднегрубая. Кора твердая. Мякоть толстая,
белая, хрустящая, тающая после хранения, нежная, сочная, очень сладкая, с медовым ароматом.
Содержание сухих веществ - 12,5-15,0%, суммы сахаров - 11,4%. Семенная полость среднего размера,
белая. Плаценты сухие, полуоткрытые, рыхлые. Семена средние, ланцетовидные, ровные, желтого
цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 116-125 дней. Устойчив
к мучнистой росе и имеет повышенную устойчивость к фузариозному увяданию. Урожайность - 41-
48 т/га. Транспортабельность высокая. Лежкость плодов - хорошая. Сорт селекции УзНИИОБКиК.
Выведен Хакимовым Р.А., Гулимовым С.Г. и Щукиной А.С. Районирован в Хорезмской области и в
Каракалпакстане.
170 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Qora gulobi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- or’ta uzunlikda. Bargi buyraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli ger-
mofrodit, erkak jinsli. Mevasi cho’ziq tuxumsimon yoki ellipssimon shaklda, juda yirik hajmli. Meva vazni
12,0-18,0 kg. Meva yuzasi tilim-tilim-ajinli, rangi qoramtir-yashil. Surati- mayda to’q yashil dog’lar yuza
rangi bilan qo’shilgan. To’ri qisman, dag’al, o’rta katakli, kam bog’langan. Po’choq qattiqligi o’rta. Meva eti
qalin, oq tusli, tig’iz, kam tolali, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 10,0%, umumiy qand moddasi miq-
dori - 8,4%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini egalla-
gan. Urug’i o’rta kattalikda, tuxumsimon shaklda, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 120-125 kun. Hosildorligi 38-42 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Qishda
saqlashga va quritishga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Qoraqalpog’iston, Xorazm, Samar-
qand viloyatlari va Farg’ona vohasida tarqalgan.
Kora gulobi
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, moderately trailing. Leaves are acute, medium-sized. Flowers are monoecious or
male. Fruits are oblong egg-shaped or ellipsoidal-shaped, very large. Fruit weight is 12.0–18.0 kg. Fruit
skin is segmented and wrinkled. Background colour is black-green. Colour pattern is small dark-green
spots blending with the background. Netting is partial, medium, slightly bounded, rough. Skin hardness
is average. Pulp is thick, white coloured, dense, slightly fibrous, juicy, sweet. Dry matter content is 10.0%,
total sugar content is 8.4%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry and occupy more than half of
the seed cavity. Seeds are medium-sized, oval-shaped, yellow coloured. The variety is late ripening; time
from seedling appearance until fruit maturity is 120–125 days. Yield is 38–42 t/ha. Shipping quality is good.
Suitable for winter storage and used for drying. This local variety has been selected for at the KKRIA. It is
widespread in Karakalpakstan, in the Khorezm and Samarkand regions, and in the Fergana oasis.
Кара гуляби
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, среднеплетистое. Лист почковидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-яйцевидной или эллипсоидальной формы, очень
крупного размера. Масса плода 12,0-18,0 кг. Поверхность плода сегментированно-морщинистая.
Окраска фона черно-зеленая. Рисунок - мелкие темно-зеленые пятна, сливающиеся с фоном. Сетка
частичная, среднеячеистая, малосвязанная, грубая. Твердость коры средняя. Мякоть толстая, белая,
плотная, слабоволокнистая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 10,0%, суммы сахаров -
8,4%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, занимают больше половины семенной
полости. Семена средней величины, овальные, желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный
период от всходов до созревания 120-125 дней. Урожайность - 38-42 т/га. Транспортабельность
хорошая. Пригоден для зимнего хранения и сушки. Местный сорт, отселектирован в ККНИИЗ.
Распространен в Каракалпакстане, Хорезмской, Самаркандской областях и Ферганском оазисе
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 171
Gulobi Xorazmiy
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tsilindrsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 4,0-7,0 kg. Meva yuzasi ajinli, rangi
och yashil tusli va sariq-yashil, turli tusda. Suratsiz. To’ri qisman, o’rta katakli. Po’chog’i qattiq. Meva eti
o’rta qalin, oq tusli, tolali, shirali, shirin. Quruq modda miqdori - 12,5%, umumiy qand moddasi miqdori
- 10,4%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq, yarim yopiq, urug’xonaning yarimidan ko’p qismini
egallagan. Urug’i o’rta hajmli, keng uchli tuxumsimon shaklda, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo
bo’lishidan yetilguniga qadar o’suv davri 120-125 kun. Un shudring va fuzarioz so’lish kasalliklariga chi-
damli. Hosildorligi 35-40 t/ga. Tashishga chidamliligi va saqlanuvchanligi- yaxshi. O’zSPEKITI selektsaysi
navi. Xakimov R.A. va Gulimov S. Tomonidan yaratilgan. Buxoro va Xorazm viloyatlarida rayonlashgan.
Gulobi Khorazmiy
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are cylinder-shaped, large. Fruit weight is 4.0–7.0 kg. Fruit skin is wrinkled. Background colour is
light green and yellow-green, irregular. Colour pattern is absent. Netting is partial, medium. Skin is solid.
Pulp is medium-thick, white coloured, fibrous, juicy, sweet. Dry matter content is 12.5%, total sugar con-
tent is 10.4%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry, semi-closed, and occupy more than half of
the seed cavity. Seeds are medium-sized, widely oval-shaped, yellow coloured. The variety is late ripen-
ing; time from seedling appearance until fruit maturity is 120–125 days. Resistant to Fusarium wilt and
powdery mildew. Yield is 35–40 t/ha. Shipping quality and shelf life are good. This variety was developed
at the UzRIVM&P by R.A. Khakimov and S. Gulimov. It has been released in the Bukhara and Khorezm
regions.
Гуляби Хоразмий
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод цилиндрической формы, крупного размера. Масса плода
4,0-7,0 кг. Поверхность плода морщинистая. Окраска фона - светло-зеленая и желто-зеленая,
неравномерная. Рисунок отсутствует. Сетка частичная, среднеячеистая. Кора твердая. Мякоть средней
толщины, белая, волокнистая, сочная, сладкая. Содержание сухих веществ - 12,5%, суммы сахаров
- 10,4%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, полузакрытые, заполняют больше
половины семенной полости. Семена среднего размера, широкоовальные, желтого цвета. Сорт
позднеспелый, вегетационный период от всходов до созревания 120-125 дней. Устойчив к мучнистой
росе и фузариозному увяданию. Урожайность - 35-40 т/га. Транспортабельность и лежкость плодов
- хорошие. Сорт селекции УзНИИОБКиК. Выведен Хакимовым Р.А. и Гулимовым С. Районирован в
Бухарской и Хорезмской областях.
172 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
Qo’ybosh 476
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik o’rta o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi tuxumsimon yoki cho’ziq tuxumsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 3,5-6,0 kg.
Meva yuzasi bir oz ajinli, rangi mevabandida to’q yashil va mevaning yuqori qismida sariq-jigarrang. Su-
ratsiz. To’ri to’la, meva yuzasining yarimiga qadar yoki mevaband atrofida yirik katakli va mevaning yuqori
qismida to’ri qisman. Bo’rtiqli yirik yoriqlaribor. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq, po’chog’I atrofi- yashil
tusli, tig’iz, kam karsillaydigan, shirin, kam hidli. Quruq modda miqdori - 10,0-13,0%, umumiy qand mod-
dasi miqdori - 7,6-10,4%. Urug’xonasi yirik hajmli. Urug’donlari quruq, ochiq. Urug’i o’rta hajmli, keng
uchli tuxumsimon shaklda, to’q sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan yetilguniga qadar
o’suv davri 120-130 kun. Hosildorligi 30-35 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Qishda saqlashga yaroqli.
O’zSPEKITI selektsiyasi navi. Dudko P.N. tomonidan yaratilgan. Respublika bo’yicha rayonlashgan.
Koybosh 476
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are medium-sized, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious
or male. Fruits are egg- or oblong egg-shaped, large. Fruit weight is 3.5–6.0 kg. Fruit skin is slightly wrin-
kled. Background colour is dark green near the stem and yellow-brown on top of the fruit. Colour pattern
is absent. Netting fully covers the fruit, running to the middle of the fruit, or coarse near the stem and rare
on top of the fruit, with large cracks with excrescences. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, greenish
near the skin, dense, slightly crisp, sweet, with weak aroma. Dry matter content is 10.0–13.0%, total sugar
content is 7.6–10.4%. Seed cavity is large. Placentas are dry, open. Seeds are medium-sized, widely oval-
shaped, dark yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit matu-
rity is 120–130 days. Yield is 35–40 t/ha. Shipping quality is good. Suitable for winter storage. This variety
was developed at the UzRIVM&P by P.N. Dudko. It has been released in the Republic.
Кой-баш 476
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение среднего размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод яйцевидной или удлиненно-яйцевид-ной формы, крупного
размера. Масса плода 3,5-6,0 кг. Поверхность плода слабоморщинистая. Окраска фона темно-
зеленая у плодоножки и желто-коричневая на вершине. Рисунок отсутствует. Сетка полная, доходит
до середины плода или крупноячеистая у плодоножки и редкая на вершине плода. Имеются
крупные трещины с наплывами. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, зеленоватая у коры, плотная,
слабохрустящая, сладкая, со слабым ароматом. Содержание сухих веществ - 10,0-13,0%, суммы
сахаров - 7,6-10,4%. Семенная полость крупного размера. Плаценты сухие, открытые. Семена среднего
размера, широкоовальные, темно-желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период
от всходов до созревания 120-130 дней. Урожайность - 30-35 т/га. Транспортабельность хорошая.
Пригоден для зимнего хранения. Сорт селекции УзНИИОБКиК. Выведен Дудко П.Н. Районирован
по республике.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 173
Qari qiz
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi beshburchaksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germo-
frodit, erkak jinsli. Mevasi ovalsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 7,0-11,0 kg. Meva yuzasi ajinli,
rangi limonrang-sariq. Suratsiz. Meva sirti mo’m g’ubor bilan qoplangan. To’rsiz. Po’chog’i qattiq. Meva eti
qalin, oq tusli, tolali, tig’iz, shirali, shirin, xushbo’y. Quruq modda miqdori - 8,0-10,0%, umumiy qand mod-
dasi miqdori 7 - 9,0%. Urug’xonasi kichik. Urug’donlari quruq, g’ovaksimon. Urug’i yirik hajmli, cho’ziq
tuxumsimon shaklda, bukilgan, sarg’ish tusli. Ortakechpishar nav, o’suv davri maysalar paydo bo’lishidan
terimga qadar 95-106 kun. Hosildorligi 35 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Saqlanuvchanligi- o’rta.
Quritishga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlab olingan. Buxoro, Samarqand, Xorazm viloyatlari va
Qoraqalpog’istonda tarqalgan.
Kari kiz
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are pentalobate-shaped, medium-sized. Flowers are monoe-
cious or male. Fruits are oval-shaped, large. Fruit weight is 7.0–11.0 kg. Fruit skin is wrinkled. Background
colour is lemon-yellow. Colour pattern is absent. The fruit is covered with a waxy bloom. Netting is absent.
Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, fibrous, dense, juicy, sweet, aromatic. Dry matter content is 8.0–
10.0%, total sugar content is 7 - 9,0%. Seed cavity is small-sized. Placentas are dry, friable. Seeds are large,
oblong oval-shaped, curved, cream coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance
until harvest is 95-106 days. Yield is 35 t/ha. Shipping quality is good and shelf life is average. Suitable for
drying. A local variety. It has been selected for at the KKRIA. It is widespread in the Bukhara, Samarkand,
and Khorezm regions, and in Karakalpakstan.
Кары-кыз
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист пятиугольной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод овальной формы, крупного размера. Масса плода 7,0-11,0 кг.
Поверхность плода морщинистая. Окраска фона лимонно-желтая. Рисунок отсутствует. Плод
покрыт восковым налетом. Сетка отсутствует. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, волокнистая,
плотная, сочная, сладкая, ароматная. Содержание сухих веществ - 8,0-10,0%, суммы сахаров - 7 -
9,0%. Семенная полость малого размера. Плаценты сухие, рыхлые. Семена крупные, удлиненно-
овальные, изогнутые, кремового цвета. Сорт cредне-позднеспелый, вегетационный период от
всходов до съемной спелости- 95-106 дней и потребительскойгодности- 135-140 дней. Урожайность -
35 т/га. Транспортабельность хорошая. Лежкость плодов - средняя. Пригоден для сушки. Местный
сорт, отселектирован в ККНИЗ. Распространен в Бухарской, Самаркандской, Хорезмской областях,
и Каракалпакстане.
zard TUR HILLARI ● zard VARIETIES ● РАЗНОВИДНОСТЬ зард 175
Madani zamon
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
O’simlik yirik o’lchamli, palagi- uzun. Bargi yuraksimon shaklda, o’rta hajmli. Guli germofrodit,
erkak jinsli. Mevasi cho’ziq tsilindrsimon shaklda, yirik hajmli. Meva vazni 10,0-14,0 kg. Meva yuzasi ajinli,
rangi to’q yashil, mevaning fiziologik etilish davrida- qo’ng’r yashil tusli. Suratsiz. To’ri to’la yoki uzuq-
uzuq holda qoplangan, bog’langan, dag’al. Po’chog’i qattiq. Meva eti qalin, oq tusli, hidsiz. Quruq modda
miqdori - 9,5-12,0%, umumiy qand moddasi miqdori - 10,5%. Urug’xonasi o’rta hajmli. Urug’donlari quruq,
yopiq. Urug’i yirik hajmli, tuxumsimon shaklda, sariq tusli. Kechpishar nav, maysalar paydo bo’lishidan
yetilguniga qadar o’suv davri 130-135 kun. Hosildorligi 50-55 t/ga. Tashishga chidamliligi- yaxshi. Qishda
saqlashga yaroqli. Maxalliy nav, QQDITIda tanlangan. Qoraqalpog’iston va Xorazm viloyatida tarqalgan.
Madani zamon
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Plants are large, long-trailing. Leaves are cordate, medium-sized. Flowers are monoecious or male.
Fruits are oblong cylinder-shaped, large. Fruit weight is 10.0–14.0 kg. Fruit skin is wrinkled. Background
colour is dark green, brown-green at full maturity. Colour pattern is absent. Netting fully covers the fruit
or interrupted, rough. Skin is solid. Pulp is thick, white coloured, without aroma. Dry matter content is
9.5–12.0%, total sugar content is 10.5%. Seed cavity is medium-sized. Placentas are dry, closed. Seeds are
large, oval-shaped, yellow coloured. The variety is late ripening; time from seedling appearance until fruit
maturity is 130–135 days. Yield is 50–55 t/ha. Shipping quality is good. Suitable for winter storage. A lo-
cal variety. It has been selected for at the KKRIA. It is widespread in Karakalpakstan and in the Khorezm
region.
Мадани-заман
(Cucumis melo ssp. rigidus (Pang.) Fil. var. zard)
Растение крупного размера, длинноплетистое. Лист сердцевидной формы, средней величины.
Цветки обоеполые и мужские. Плод удлиненно-цилиндрической формы, крупного размера.
Масса плода 10,0-14,0 кг. Поверхность плода морщинистая. Окраска фона темно-зеленая, при
физиологической спелости - буро-зеленая. Рисунок отсутствует. Сетка полная или прерывистая,
грубая. Кора твердая. Мякоть толстая, белая, без аромата. Содержание сухих веществ - 9,5-12,0%,
суммы сахаров - 10,5%. Семенная полость среднего размера. Плаценты сухие, закрытые. Семена
крупные, овальные, желтого цвета. Сорт позднеспелый, вегетационный период от всходов до
созревания 130-135 дней. Урожайность - 50-55 т/га. Транспортабельность хорошая. Пригоден для
зимнего хранения. Местный сорт, отселектирован в ККНИИЗ. Распространен в Каракалпакстане и
Хорезмской области.
176 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
ABBREVIATURALAR ● ABBREVIATIONS ● СОКРАЩЕНИЯ 177
ABBREVIATURALAR
ABBREVIATIONS
СОКРАЩЕНИЯ
ADABIYOTLAR
REFERENCES
Androsov A O. 1940. About the melons crop and their local variety in Central Asia [in
Russian]. Industrial horticulture and trucking 1-4: 98-100.
Arasimovich V V. 1938. Biochemistry of melon [in Russian]. In: Ivanov M N, editor.
Biochemistry of cultivars, vol. 4. Moscow. pp. 295-328.
Ashurmetov A A. 1995. About the substantive of Melo Adans genus [in Russian]. In:
Uzakov Yu F, editor. Problems of conservation and utilization of agricultural crops
genetic resources for breeding work. Tashkent, Uzbekistan. pp. 166-176.
Balashev N N. 1976. Melon-growing [in Russian]. Ukituvchi, Tashkent, Uzbekistan.
Bel-Kuznetsova V F, Zhitneva N E. 1937. Melons of Uzbekistan [in Russian]. Science
Committee Press, Tashkent, Uzbekistan.
Belik V F. 1982. Melon crops [in Russian]. Kolos Press, Moscow, Russia.
Biochemical characterization of melons of Uzbekistan [in Russian]. 1959. In: Uspenskaya
E V, editor. Melon-growing in Central Asia. Moscow and Leningrad, Russia. pp.
33-38.
Buriev X Ch. 1984. Reference book on melon-growing [in Russian]. Kolos Press, Moscow,
Russia.
Buriev X Ch, Ashurmetov A A. 2000. Biology and cultivation technology of melon crops
[in Uzbek]. Mekhnat, Tashkent, Uzbekistan.
Buriev X Ch, Zuev V I, Umarov A A. 1997. Practical training on melon-growing [in Uzbek].
Mekhnat, Tashkent, Uzbekistan.
Critical review of main literature on taxonomy, geography and origin of cultivated plants
and part of wild melons [in Russian]. 1929-1930. In: Pangalo K I, editor. Papers on
applied botany, genetics and breeding, vol. 23. issue 3. Tashkent, Uzbekistan. pp.
397-442.
Dorofeeva V F, editor. 1985. Manual on melon crops testing [in Russian]. Agropromizdat
Press, Moscow, Russia.
Dudko P N. 1956. Variety of melons in Uzbekistan [in Russian]. Tashkent, Uzbekistan.
Dudko P N, Karimov A K, Ermokhin B N, Uspenskaya E V. 1962. Atlas. Melons in
Uzbekistan [in Uzbek and Russian]. UDN Press, Tashkent, Uzbekistan.
Eldeyman A S, Rakhmanov I V, editors. 1961. Flora of Uzbekistan [in Russian], vol. 5. Fan
Press, Tashkent, Uzbekistan.
Ermokhin B N. 1974. Melons of Uzbekistan [in Russian]. Fan Press, Tashkent,
Uzbekistan.
Esenov A, Karov D. 1999. Atlas. Turkmen melons [in Russian]. Rukh Press, Ashgabat,
Turkmenistan.
Filov A I. 1959. Melon-growing [in Russian]. Selkhozgiz Press, Moscow, Russia.
Filov A I. 1960. To the question of melons taxonomy [in Russian]. Bulletin of agricultural
science 1: 126-132.
Goldgauzen M K, Dzenzelenskaya M D. 1972. Melon crops [in Russian]. In: Ershova A A,
Juchenko A A, editors. Vegeculture of Moldavia. Kishenev, Moldavia. pp. 380-418.
Grebenschikov A A. 1986. Cucurbitaceae. In: Shultze-Motel (Herausg.) Rudolf Mansfelde
verzeichnis. Canwirtschaflicher und gartnerischer kulturpflanzen, vol. 2. Akadermic-
verlag Press, Berlin. pp. 914-951
Gutsalyuk T Y, Erenburg P. 1965. Melon-growing [in Russian]. Kainar Press, Alma-ata,
Kazakhstan.
Kamilova F G. 1974. About the ways of Cucurbitaceae’s morphological and anatomical
features evolution [in Russian]. Fan Press, Tashkent, Uzbekistan.
Karimov A K. 1948. Melons of Fergana valley [in Russian]. Garden and vegetable garden
Adabiyotlar ● REFERENCES ● литература 181
1: 15-16.
Khakimov A S. 1969. Modern condition and further development perspectives of melon-
growing in Uzbekistan [in Russian]. In: Mizunov V G, Mikhaylov S P, editors. State
and ways of further increasing of production, storage and improving of cucurbits
crops’ production quality. Astrakhan, Russia. pp. 44-55.
Khakimov R A, Shukina A S. 1995. History of cucurbits crops in Uzbekistan [in Russian].
Agriculture in Uzbekistan 3:20-23.
Khodjimuradov J, Salomanchuk A, editors. 1977. Atlas. Melons of Kara – Kalpak [in
Karakalpal and Russian]. Karakalpakstan Press, Nukus, Kara - Kalpak.
Kirkbride J H. 1993. Biosystematics monograph of the genus Cucumis (Cucurbitaceae).
Botanical identification of cucumbers and melons. North Carolina, USA.
Kuchkarov S K. 1985. Melons of Uzbekistan: varieties, breeding utilization, seed-growing
[in Russian]. Mekhnat Press, Tashkent, Uzbekistan.
Kuchkarov S K, Khaitov Kh, Shukina A S. 1980. Description and taxonomy of melon’s
local varieties in Bukhara province [in Russian]. In: Nuriddinov A I, editor. Papers
of Uzbek Research Institute of Vegetables, Melons and potatoes, issue 18. Fan Press,
Tashkent, Uzbekistan.
Origin centers of cultivated plants [in Russian]. 1926. In: Vavilov N I, editor. Papers on
applied botany, genetics and breeding, vol. 16, issue 2. Tashkent, Uzbekistan.
pp. 248.
Pangalo K I, editor. 1934. Key for melon crops’ varieties [in Russian]. VIR Press, Leningrad,
Russia.
Pangalo K I. 1934. Melon-growing in USSR [in Russian]. OGIZ Press, Moscow, Leningrad,
Russia.
Pangalo K I. 1950. Melons as substantive genus of Melo Adans [in Russian]. Botanical
Journal, vol. 35. 6: 571-580.
Pangalo K I. 1959. Melons [in Russian]. USSR State Press, Kishinev, Moldavia.
Pizhenkov V I, Malinina M I. 1994. Cultivated flora. Cucurbitaceae (Cucumis sativus L.,
Cucumis melo L.) [in Russian], vol. 21. Kolos Press, Tashkent, Uzbekistan.
Singh A K. 1990. Cytogenetics and evolution in the Cucurbitaceae. Biology and utilization
of the Cucurbitaceae, vol. 11. Cornell University Press, Ithaka and London.
Zhukovskiy P M. 1971. Cultivated plants and their relatives [in Russian]. Kolos Press,
Leningrad, Russia.
182 O’ZBEKISTON QOVUNLARI ● MELONS OF UZBEKISTAN ● ДЫНИ УЗБЕКИСТАНА
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
184
Appendix 1
Приложение 1
№ каталога
Бет
национальной
№ Page
коллекции
Nav Variety Сорт Стр. УзНИИР
Cat № of national
collection UzRIPI
185
186
42 Maxalliy (k-1164) Makhalliy (k-1164) Местный (к-1164) 107 1164
43 Doniyori Doniyori Дониёри 108 1206
187
188
101 Hamma beshak Khamma beshak Хамма бешек 168 1220
102 Amudaryo Amudaryo Амударё 169 1237
189
190
1 2 3 4 5 6 7
Oq beshak Ok beshak Ок бешак
191
192
1 2 3 4 5 6 7
Olapo’choq zog’ora Olapochok zogora Олапучок загора
193
194
1 2 3 4 5 6 7
Sariq umrvoqi Sarik umrvoki Сарик умрвоки
196
Appendix 3
Приложение 3
197
198
1 2 3 4 5
Yirikmevali ich kizil UzRIVM&P Djizzak, Syrdarya and Tashkent
199
200
1 2 3 4 5
Gurlan UzRIVM&P On the Republic
201
202
1 2 3 4
25. Gulsar Gulsar Гулсар
203
204
1 2 3 4
83. Qorachopon Korachopon Корачопон
206
Appendix 5
Приложение 5