0% found this document useful (0 votes)
11 views41 pages

မှတ်စုကြမ်း (အမှတ် ၄)

Uploaded by

sayartingti
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
11 views41 pages

မှတ်စုကြမ်း (အမှတ် ၄)

Uploaded by

sayartingti
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 41

uGsefawmfwdkY urÇm tdE´d, uae uGsefawmf bmawG oif,lrdovJ/

1 24
aeatmif aeatmif
z&D;0Dvf(vf) qdkwm &Sdovm; jyHK;jyzdkY twGuf
2 28
ausmfi,f udkaZmf
aygif;jrufMum;uzm; vufaqmif
6 29
atmifOD; ZD;½dk;eD,dk
pm tMunfhwpfcsufav;eJY
6 32
nD½dk; aeatmif
apmufwvGJtrIduftpkta0; yef;oDwJhBudK;
7 32
rdk;rc atmifOD;
awmif;qkrsm; vlom;awG&JU t&nftcsif;
9 34
udkaZmf ydkifpdk;
&uf'ftif'D;,ef;om;tz tdyfrufxJ tzdk;ESifh &efjzpfrdjcif;
11 36
aeatmif udkaZmf
bk&ifrif;BuD;\ ar;cGef;oHk;ck twå[dw\ aumif;usdK;rsm;
12 38
ausmfi,f ausmfi,f
udk,f ysHoef;wJhtcg ...
15
cif jcL;om
&dk;om;pGmyGifhvif;Muonfqdkaomfvnf;
16
ydkifpdk;
ay;ygAsxGefwkH;
17
atmifOD;
cspfvSpGmaom Ek...
19
cifjcL;om
wpfckyJ
23
ZD;½dk;eD,dk
qdkwJh t&mawG[m bmrS ta&;rBuD;bl;qdkwm ydkodvm
Overview Effect eJY
Mu&w,f/
uGsefawmfwdkY urÇm
The overview effect qdkwm odrSwf em;vnfrI 'Dtjyma&mif tpufuav;udk b,fvdk nDnDñGwfñGwfeJY
ajymif;vJjcif; jzpfpOf wpfck jzpfw,f/ b,folawG ajymif;vJ umuG,f a&SUqufMur,f/ b,fvdk rysufpD;atmif xdef;odrf;
oGm;wmvJqdkawmh tmumo,mOfrI;awG? pMum0Vm pl;prf; apmifha&SmufMu&r,f qdkwJh udpö[m txufu azmfjycJhwJh
avhvmolawG&JU odrI rSwfrI ajymif;vJoGm;wm/ em;&Sif; atmif t&m awGxuf trsm;BuD; ta&;BuD;w,f qdkwm aocsm
ajym&r,fqdk&if todw&m; &oGm;wmyg/ oabm aygufvm&owJh/

'DvdktjrifrsdK;udk ordkif;wpfavSsmufvHk; tmumoxJ a&muf


zl;wJh vlaygif; 550avmufxJurS urÇmY ywfvrf; tjyifudk
a&mufzl;wJh vltenf;tusOf;uom &&SdcJhzl;ygw,f/

'gayr,fh vlawGeJY wjcm;ouf&SdawG&JUuGmjcm;csufuudk a&SUvl


awG[m olwdkY&JU&SmazGrIawG? tawGUtMuHKawGudk yHkawG?
pmawG ayawGeJY rSwfom;NyD; aemufvlawGtwGuf csefxm;
wwfjcif;yJ/ 'gaMumifhvJ vlawG[m t&m&mudk tpu jyefp
p&mrvdkyJ a&SUodkY wjznf;jznf;ajcqefYEdkifcJhMuw,f/
tmumo,mOfrI;awG[m olwdkY&JUc&D;pOftwGif; tmumoxJ
uae urÇmajrudk yxrqHk; jrifawGU vdkuf&wJhtcg olwdkY
tckvJ vlom;oef;aygif;rsm;pGmxJu vltenf;i,f om &zl;
wawG ½kwfw&uf todw&m; &ukefMuowJh/
wJh tawGUtMuHKudk &,lNyD;a&SUqufEdkifMuygapvdkY arSsmfvifh
vsuf.....
wu,fawmh urÇmqdkwm tvGefao;i,fNyD; puúLxufyg;wJh
aeatmif
avxkqdkwJh tvTmav;eJY tkyfxm;wJh? tvGef ysufpD;zdkY vG,f
ul wJh abmvHk;av;wpfvHk;rSsom jzpfw,fvdkU odvdkuf&wJh
tcdkuf twefYrSm overview effect pwif jzpfvm Mu
w,f vdkY qdkw,f/

'DtcgrSm 'DabmvHk;av;udkyJ pnf;½dk;awGjcm;? Oya'awGjcm;NyD;


olYEdkifiH? udk,fhEdkifiH e,fajrawG ydkif;jcm; owfrSwfw,f/ usL;
ausmf Muw,f/ olYvlrsdK;? ighvlrsdK; aoG;uGJMuw,f/ wdkufcdkuf
Muw,f/ olYbmom? ighbmom uefYowf udk;uG,fMuw,f

pmrsufESm 1
z&D;0Dvf(vf) qdkwm &Sdovm;
vlom;awG&JU rdrd tvkyfudk rdrd vGwfvyfpGm a&G;cs,f jcif;
onf Free Will jzpfw,f/ udk,fh tem*wfudk udk,f om
vSsif pdwfBudKuf xkqpfEdkifw,f qdkwJh t,ltq wpfck
jzpfw,f/

a&S;uxJu vlom;awG[m tmPm atmufrSm BuD;jyif;


vmcJh &w,f/ ewfbk&m;awG[m yxrqHk; tmPm jzpfNyD;
aiGaMu;[m 'DuaeYtxd ouf&Sd xif&Sm; wnf&SdaewJh
'k w d , ajrmuf tmPm jzpf y gw,f / ußG e f j yKcH & rI u d k
qefYusifvmMuwJh vlwef; pm;wdkif;[m 'D Free Will
t,ltqaemufudk vdkufcJh Mu olwdkif;om jzpf Mu w,f/
odkYaomf... wu,fa&m vGef ajrmufyg&JUvm;/ vlwdkif; [m
jypfrIwpfckudk usL;vGef &rvm;? rusL;vGef&rvm; aumif; awGuawmh jzpf&yfawGeJY tvm;wlygowJh/ Oyrm vufwH
aumif ; BuD ; a&G ; cs,f c G i f h &S d a eo vm;/ wpf e nf ; ... b,fae&ma&muf&if ig;awG &Sdr,f/ enf;enf; a&SUa&muf&if
vGwfajrmufa&;qdkwm trSefw&m; vm;/ wGm;oGm;awG jzpfvmr,f/

Determinism udk avhvmjcif; 'Duae vl awG jzpfvmr,f/ bk&m;awG udk;uG,fMur,f/


awmf vSef a&;awG jzpfr,f/ pojzifh tem*wf ordkif;0ifr,fh
Determinism onf bmvJ qdkawmh tajctae awG
udpö wdkif;[m em&D'dkifcGufay:rSm a&;jcpfNyD;om; qdkwJh yHkpH
[m olYrwdkifrDu BudKjzpfESifhaeNyD;orSs tjcm;aom tajc
jzpfygw,f/
tae awG aMumifhom ajymif;vm&onf vdkY t"dyÜm,f &yg
w,f/ ½dk;½dk;av;zGifhvdkY&r,fht"dyÜm,fonf t aMumif; aMumifh
acwfay: Determinism &Iaxmifhrsm;
tusdK; jzpfvm&jcif;? rlv [m a&GUvsm;rI tay:udk tjynfht0
oufa&mufaejcif; jzpfw,f/ jyXmef;cH0g'vdkY ac:ygw,f/ 'DuaeY acwfudk a&mufvmwJhtcg Determinism
orm; awG tjrifu tJhonf xuf ydkwdk;wuf us,fjyefY
Determinism jyXmef;cH0g'[m ,aeYacwf odyÜHqdkif&m vmcJhNyD jzpfygw,f/ tenf;tusOf; azmfjy&&ifawmh

tMum; tjrifwdkY&JU tkwfjrpfvnf; jzpfw,f/ acwfa[mif; Environmental Determinism qdkwm &SdvmNyD/

½lyaA' Determinism orm;awG[m pMum 0Vm BuD;udk


em&D tBuD;BuD; wpfckvdk wifpm;cJhMuw,f/ em&D rSm 'D t,ltqt& pdwfokawoD a'gufwm tJvfbwf

vufwHawG[m ypöKyÜef jzpfNyD; em&Day:u trSwf tom; bef'l;&m; u ]Murf;wrf;wJh uav;oli,f awG[m rdrd

pmrsufESm 2
ywf0ef; usif rSm jzpfaeus Murf;wrf;rIawGudk twkcdk; avhvm
vkyfudkif cJh&muae olwdkYudk,fwdkif Murf;wrf;wJh uav; udk,fwdkif tm;xkwfrI qdkwm yHkjyifawG
oli,f awG jzpfvm&w,f} vdkY 1960 0ef;usifu tqdkjyKcJh zl; Determinism tvdkt& b,favmufxd wmoGm;ovJ
yg w,f/ 'gonf jyifyu vTrf;rdk;wJh Determinism &I qdk&if vuf0J tjrif vuf,m tjrif tm;vHk;udk ½dkufcsdK; oGm;
axmifh jzpfw,f/ aemufwpfcg Genetic Determin- wm jrifEdkifygvdrfhr,f/ 'Dtvdkt& udk,fhudk,fudk owfaowJh
ism qdkwmawG/ vTrf; rdk; rIonf ADZ vufqifh urf; vmrI vlawGrSm a&G;p&m vrf;r&Sd/

tjzpf twGif;uae vmw,fvdkY olwdkYuawmh qdk yg w,f/ rk'def;rI? oufi,frk'def;rI? vlowfrI tp&Sd &SdorSs jypfrIawG

(Oyrm OmPf aumif; olwdkif; IGF2R ADZ eJY qufEG,f wdkif;... jynfwGif;ppf? jynfyppf? urÇmppf tp&Sd &SdorSs ppfyGJ awG
wdkif;[m wjcm; a&G;p&m bmvrf;rS r&SdvdkY om xay:vm & wJh
aeonf)
tvkyfawG jzpfygw,f/
Determinism [m tJhovdk a&G;p&m r&SdvdkY jzpfvmwJh
tvkyf awGtay:udk oufa&mufaeovdkyJ a&G;p&m vrf;&Sd
aewJh wjcm; tvkyf&SifawG tay:rSmvnf; oufa&muf ae
jyef w,f/
'DrSm y#dyu©awG jzpfvmzdkY 0dkif;axmufyHhvmjyefw,f/ Oya'
awG jyKvkyfzdkY axmufyHhjyefw,f/ trSefeJY trSm;qdkwJh
Mass Shooters awG[m ypfolvm;/ ypfzdkY jzpfvm pdwful; ,Of &IaxmifhawGudkyg azmfaqmifzdkY jzpfvmwJhtcg ydk
olawGvm; odrfarGUwJh pdwful; wnfaqmufrI wpfck jzpfwJh Free Will qdk
tar&duef rSm ausmif;0if;xJ aoewfeJY 0ifypfcJhwJh aoewf wm udkyg pwifzefwD;zdkY jzpfvm&w,f/
ypf orm;awG qdkygpdkY/ olwdkY bmhaMumifh ypf&ovJ/ ar;p&m&Sdvmonfrsm;
avhvmrIawG t& ausmif;0if; aoewfypform; wdkif;rSm zcif ußGefawmfwdkY wu,f a&G;cs,fcGifhawG vGwfajrmufrIawG &Sdyg
rJhwJh rdom;pk ywf0ef;usif &SdaeMuw,f/ tdrfaxmifuGJ rdb &JUvm;/ qdkvdkwmu vlwdkif;vdkvdkyJ ighrSm igudk,fwdkif a&G;cs,f
awG &SdaeMujcif;? 'DxJurS zcif&JU arwåmudk iwfrGwfrdjcif;[m Ed k i f p G r f ; qd k w m &S d w ,f v d k Y wxpf c s ,H k M uol c snf h y J /
rlv taMumif;rsm;pGm xJu wpf&yf taeeJY yg0ifygw,f/ vGwfajrmufjcif;qdkwmudk yHkazmfEdkifw,f/ cHpm;Munfh pdwful;
tar&duef EdkifiH&JU aoewf udkifaqmifcGifh onfvnf; t MunfhEdkifMuw,f/ ußGefawmfwdkY[m udk,fydkifqHk;jzwfEdkifpGrf; &Sd
aMumif; cH ywf0ef;usif tcif;tusif; rsm;pGmxJu wpf&yf jzpf ol awGvdkY udk,fhudk,fudk cHpm;rdw,f/ 'ghaMumifh vJ ,HkMunfrI
jyef w,f/ 'Dvdk taMumif;awG wpfckvnf; r[kwf.. 2 ckvnf; awG... tvkyfawG[m udk,fydkifvdkY xifwwf Muw,f/
r[kwf.. trsm;tjym;u 0dkif;csnfaESmif xm;wJhtcg csnfwdkif 'D½Iaxmifhudk Libertarian Free Will vdkY ac:ygw,f/
ae&m u vl[m jypfrI usL;vGefol jzpfudk jzpfvm &w,f/ qdkawmh vl trsm;pk[m xifMuw,f/ rdrd tawG;eJY tvkyf
'ghaMumifh Determinism t& tvkyfwdkif;[m ½kyfydkif; awG [m vGwfvyf ygw,fvdkY/ aemufwpfcg ußGefawmfwdkY[m
qdkif&m pdwfydkif;qdkif&m ywf0ef;usif tcif;tusif; aMumifhom rvGJ Edkif aom taMumif;eJY tusdK;udk vufcHxm;w,f/ Oyrm
vSsif ay:aygufvm&ygw,f/ arG;uxJu ajcaxmufjzwfvdkuf&wJh vlwpfa,muf taeeJY
pmrsufESm 3
usdef;ao aoGzDae vdrfhr,fh tem*wf tvkyftudkifawG &SdrSef; tokyf pm; vdkY &w,f/ yvmwm pm;vdkY&w,f/ aumfzDeJY rkefY
odMuw,f/ tJh'D tjrifudkawmh Hard Determinism ~uGyf 0g;vJ jzpf w,f/ tJh'gawGxJurS yJjyKwfeJY eHjym;udk pm;jcif;
vdkY ac:yg w,f/ qdkawmh... ,kkwåd&Sd&Sd ajymaMu;qdk&if vl [m pdwful; rd&m tmoDoudk vGwfvyfpGm a&G;cs,fjcif; jzpf
wpfa,muf xJu 'D 2 ckvHk;udk omom,m,meJY 'Hk;'Hk;cs w,f vdkY 'Dvdk qdkw,f/
vufcHxm;zdkY qdk wm jzpfEdkifyghrvm;/ Hard Determinism rSmawmh tJhovdk r[kwf/ olYrSm
rjzpfEdkifygbl;/ qefYusifbufBuD;[mudk/ 'ghaMumifh ußGefawmf bm a&G;cs,fp&mrS r&Sdbl;/ tm;vHk;[m ½kef;xGufvdkY r&Edkif
wdkY cH,lcsuf qdkwmudku twGif;rSm tjrJwdkufcdkuf aeavh &Sd atmuf txuf txuf jzpf&yfawGu csKyfudkifxm;NyD;om;/
wJh jyóem wpfpHk jzpfvmcJhw,f/ qdkvdkwmu at;*sifhefawG[m olwdkY vkyfzdkY zefwD;ay;xm;wJh
Libertarian Free Will y&0kPfxJrSm jynfh0pGm azmfaqmif Muw,f/ b,f wjcm;
a&G;cs,fp&m e,fy,frSudk r&Sdaebl;/
reufpm yJjyKwfeJY eHjym;udk a&G;cs,f cJhjcif;
onf vnf; rjrifEdkif wJh taMumif;rsm;pGm
uae xkwf vkyf ay;vdkufwJh qHk;jzwf
csuf wpfckom jzpfw,fvdkY qdkw,f/ tm
[m& jzpfapvdrfhr,f (vufqifhurf;
pum; tqdkjyKcsufrsm;) qdkwJh ,HkMunfrI
yg0if r,f/
tcsdeftcgeJY oifhavsmfr,f (reufpm t
jzpf rSwfwrf; wif xm;jcif;) qdk wJh ,lq
csuf yg0if vdrfhr,f/ a&S;u pm;oHk;cJhzl;wJh
t&om udk jyefvnfyHkazmfNyD; xyfrH pm;
aomufzdkY wzef awmifhwrdjcif; yg0if
vdrfhr,f/ raeYu pm;cJhwJh reufpmeJY wlnD
vdkjcif;? rwlnDvdkjcif;? yJjyKwf eHjym;udk
aemufqHk; xdawGUcJhzl;wJh twdwf reuf
Alternate Possibilities Oya'o qdkwm &Sdygw,f/
cif; udk qifjcif rI pojzifh rsm;pGm aom taMumif;awG&Sd&rSm
'DOya'orSm vGwfvyfwJh tvkyfwpfck qdkwmonf tm;
jzpfNyD; 'D[mawG aygif;pk yHkazmf vdkufwJhtcg 'DuaeYreufpm
xkwf ol at;*sifhef&JU vGwfvyfpGm qefYusifrI t& omvSsif ay:
yJjyKwfeJY eHjym;&&Sdvmwm jzpfw,fvdkY Hard Determin-
ayguf &rSm jzpfw,f/ 'D Oya'ot& avbmwD a0g[m& &JU
ism orm; awGu qdkyg w,f/
teuf udk wnfaqmuf xm;wm jzpfvdkY Libertarian
Random qdkwm r&SdEdkif
Free Will ppfppf qdkwm a&G;cs,fp&mawG rsm;pGm &Sd&rSm
jzpfyg w,f/ Oyrm - 'DaeY reufpm yJjyKwfeJY eHjym; pm;w,f/ qdkawmh... aeygOD;/ tu,fí reufpmudk udk,fhzmom rqHk;
jzwf yJ wjcm; wpfa,mufu vmqHk;jzwfay;r,f qdk&ifa&m...
pmrsufESm 4
tu,fí acgif;yef;vSefqHk;jzwfr,f qdk&ifa&m... tu,fí pmtkyf awGeJY vufa&;vS p usifh... enf;enf; xdef; wwf vm
qdkif wpfqdkifxJudk 0if... cscsifwmcsuGm... pm;r,f qdk&ifa&m... awmh wpfaMumif; rsOf;ay:rSm ajymif;a&;... 'Dvdka&;&if;eJY
'DxJrSm Free Will &Sdvmrvm; ar;p&m &SdvmNyD/ Hard aemuf qHk;rSm bmrsOf;rS rygwJh pm&GufajAmifay:udk a&mufvm
Determinism t& qdk&if wjcm; wpfa,muf udk qHk; cJh Muw,f/

jzwf cdkif;rdvmapr,fh taMumif; wpfck[m &SdaevdkYom wjcm; av;aMumif;rsOf;awG rvdkawmhbl;/ wpfaMumif;rsOf;awG rvdk

wpfa,mufu vmqHk;jzwfay;&wm jzpfvdrfhr,f/ acgif; yef; awmhbl;/ 'DajAmifpm&Gufay:rSm ußGefawmfwdkY vufa&;vSvS

vSefzdkY... cscsifwm cscdkif;zdkY tp&SdwJh qHk;jzwfrI awGu tp qHk; a&; rvm;/ 'grSr[kwf rapmif;atmif csdefa&;rvm;/ BudKuf

jzwfapzdkY rlv taMumif; awG &SdaecJhvdkYom jzpfvm wm jzpf ovdk a&;vdkY &wJh tqifhudk a&mufvmcJhygNyD/

w,f/ 'ghaMumifh Hard Determinism uae vl wpf 'gayr,fh pOf;pm;Munfh&if bmawG rvdkbl; ajymajym pm&Guf
udk awmh rjzpfrae vdkMuao;w,f/ [kwfzl;vm;/ atmf...
a,muf[m b,fvdkrS ajy;rvGwfygbl;/
'g bmoabmvJ ynma&;[m puxJu pm&Gufay:rSm igwdkYudk ydwf vdkufcsifvdkY
wjznf;jznf;pD yHkoGif;vmwm rsm;vm;vdkYyg pOf;pm; rdw,f/
qdkvdkwmu.. ckpmudk cifAsm;wdkYzwf&if;uae vGwfvyfcGifh r&Sd
qif[m BuD;vmwJhtcg bmBudK;rSrygwJh oHuGif;av; cwf
awmhovdk cHpm;&vdkY pdwfawG wdkvmr,f/ 'gvnf; txl;
vdkuf &HkeJY NidrfusoGm;ovdkyJ bmrsOf;rS rygwJh pm&Gufay:rSm
tqef; r[kwf/ Determined jzpfNyD;om;/ 'DydkYpf udka&m
pmvHk;av;awG wef;aeatmif a&;EdkifvmMuwmudk ußGef
½dk;½dk;wef;wef; vufrav;axmifvdkufrvm;/ HaHa
awmf wdkY[m t[kwfxifaeMuw,f/ azmufxGuf a&;om;zdkY
Reaction ay;rvm;/ Determined jzpfNyD; om;/ bm
b,fvdkrS rjzpfEdkifawmhbl;/
ay;ay; rxl;qef;bl;/ Determined jzpfNyD; om;/ bm oif,lp&m rSsa0p&m rSef&if 'Dvdk pm&Gufay:rSm vSvSyy
a&G;a&G;.. tJhonf a&G;cs,frI jzpfvmapzdkY taxmuf tyHh [m wcrf;wem; a&;xm; &w,fvdkY avSeH"g;xpfeJYudk rSwfvm
e*dkxJu tvkyfvkyfae NyD;om;vdkY tcdkiftrm qdkae wm onf cJhMuw,f/ 'Dvdk a&;xm;orSs pmayawGudkvnf; ußGefawmfwdkY
Hard Determinism jzpfygw,f/ [m ,Hkpm;MuolawG jzpfMuw,f/ vlom;&JU tawG;tac:[m
Determinism abmifawG uae vlom;[m vHk;0 r acsmif; wpfck qdkcJh&if pmay[m acsmif;Murf;jyif vdkY qdk&rSmyg/
vGef Edkif awmhbl;vm;/ prf;acsmif;qdkwm &yfw,f vdkY r&Sdbl;/ tNrJ woGifoGif pD;qif;
ae& w,f/ 'Dvdk pD;qif;aeapzdkY atmufcH ajrcsdKifh&Sd&ygw,f/ 'D
ajrcsdKifh udk prf;acsmif; Murf;jyifvdkY ac:ygw,f/ 'g r&Sd&if a& [m
uefabmifxJuae pD;vmp&m taMumif; r&Sdbl;/ 'gh aMumifh
a&uef abmifxJu ydwfrdaewJh a&ao[m vIyf&Sm; ouf0if
vm zdkY prf;acsmif;Murf;jyif vdktyfw,f/
odkYaomf wpfck&Sdw,f/ a&[m uefMurf;jyif qdkwJh abmif
i,fi,fav;uxJu oHuGif;cwf BudK;csnfcHvm&wJh qif uaeawmh a&m vGwfvmcJhyg&JU/ 'gayr,fh ol pD;aewJh prf;
wpfaumif vdkyJ ußGefawmfwdkY[m i,fi,fxJu pepfwuseJY acsmif; Murf;jyif[myJ a&udk xyfabmifcwfr,fh &Snfvsm;wJh
rSsm; ac: abmifcwfcH cJh&ygw,f/ i,fi,fu av;aMumif;rsOf; uef wpfck jzpfaewm &dyfpm;rdvmw,f/

pmrsufESm 5
a&[m vSsHxGufvJ 'DxJyJ jyefpD;&w,f/ NidrfoufvJ 'DxJyJ pm
wce Nidrfae&w,f/ taiGUysHNyD;vJ rdk;jyef&Gm&w,f/ &GmNyD;vJ
'DxJ yJ jyefydwfrd&w,f/
'ghaMumifh uefa&udk vGwfvyfcGifh ay;cJhwJh acsmif;Murf;jyif [m urÇmqDudk ig a&;wJhpm...
a0g[m&awGrsm;jym;
yJ acsmif;a& twGuf abmiftopf wpfck jzpfvm w,f/
acsmif; Murf;jyif [m acsmif;a& b,fzuf pD;r,fqdkwmudk vufnSdK;xdk;w&m;rsm;
cyf&d&dordkif;rsm;...
tqHk; tjzwf ay; aew,f/
odkYaomf tcsdefawGudk &pfMunfhr,f qdk&if xl;jcm;rI wpfckudk
awGUEdkifrSm jzpfw,f/
tJh'gu bmvJqdk&if ]acsmif; Murf;jyif [m acsmif;a&&JU pD;vrf; cyfwdrfwdrfpGefYvTwfrIrsm;
eufeuf½SdKif;½SdKif;trSsa0csifpdwfrsm;
udk xdef;aewJh wpfckxJaom t&m jzpfovdk acsmif;a&&JU pD;
tm; uvnf; acsmif;Murf;jyifudk jyKjyifaewJh wpfckxJaom t w&ufrSdef w&ufxif; aeYpGJrsm;
nHhzsif;aom olwyg;bk&m;rsm;
&m jzpfw,f} qdkwmyJ/ [kwfvm;rodbl;/
ighbk&m;&JU pifMu,frIrsm;
ausmfi,f
-
trSm;vm; trSefvm;
aygif;jrufMum;uzm; urÇm[m zwfcsifyghrvm; ..... /

rif;atmfvdkY rdk;&Gmw,fxifwm
bmrSrjzpfzl; &ao;w,f
wefzdk;rsm;eJY owfrSwfcsufrsm;
rif;aovdkY rdk;wdwfr,fxif&ifawmh
rSm;oGm;NyD usdefpmawGys,fzdkY qkawmif;olrsm;
qkawmif;awGrjynfhzdkY usdefwG,folrsm;

aygif;jrufqdkwmu
yef;yif&JUtaESmuft,Sufawmh rSefw,f
udk,fESpfoufaompum;om em,lvdkrlrsm;
OD;acgif;armhrdwdkif; jyKwfusvmaom remvdkrlrsm;
yef;&JU oif;ysHUwJh&eHYudk
aygif;jrufu rwm;jrpfEdkifwmawmh,kH ao&nfaomuf&if; b0&SnfMuolrsm;

em;p&mawmifr&SdwJhurÇm&JU aeY&ufrsm;twGuf igodwJh tcsuftvuf


atmifOD;
awG igpk pmrl wckjyKNyD; ay;csifvdkufwm ...

pmrsufESm 6
urÇm[m zwfcsifyghrvm; ..... / apmufwvGJtrIduftpkta0;
igaumif;ayr,fh rif;jyefraumif;cJhbl;
'gaMumifh igrif;tay: raumif;cJhbl; cspfjcif;tm;jzifhrEdk;xbl;
tdrfapmifhzdkY acG;waumifarG;jcif;eJY jcifaxmifjudk;avmuftoHk;r0ifwJh
acG;udk aumif;pGmapmifha&Smuf&wJhtvGJrsm;
urÇm[m Mum;csifyghrvm; ..... / tJh oHa,mZOf
&ifbwfwpfckvHk;emzsm;aewm
aq;½HkapmfawmifeHw,f/

reuf rsufESmopfw,f/
tusF DrD;ylrwdkuf&ao;bl;/
tvGrf;awGvnf;aMurG
b&dwfzwfpm;NyD;yvkyfusif;wm

xGD
oHa,mZOfwpf&mzdk;avmufygoGm;uGm
um;uMuyfvdkufwm
a'gufzdeyfeJYwufeif;cH&w,f
eifighESvHk;om;udkeif;oGm;ovdkyJ
aemufqkH; urÇmvdyfpmrludkzsuf ighvdyfpm igwyfNyD; ighpm tdrfomwufw,f
awGudk igjyefzwfzdkY igh pmawG ighqD ydkYay;vdkufw,f .../ teHUtoufraumif;yHkjref;
eifajymzl;wJhxm0&tcspftwdkif;yJ
NyD;wmeJYa&aq;vdkufw,f
ightrSm;awG igzwfrdygap ..... /
nD½dk;
aemufaeYigrvGrf;bl;/
,HkMunfrIeJY r,HkMunfrIjum;u tem;owfrsOf;auG;wpfck
aumif;uifudk *&yfzwDqGJcJhw,f/
Mu,fawGudkpD
rsOf;auG;rSmoD
urÇmqdkwm[dk;... ujymvJhvJhtaumif

pmrsufESm 7
eifeJYigeJYxdkifjunfhr,f emvdkufwm.../ ayghqdrfhwpfcGufavmuf...

tmumoxJrSmawmh o0efrwdkavmufygbl;aemf/
xGD
igu tm'H eifu {0 qdk... ightwGufawmh {0qdkwm bk&m;u eifr&Sdawmhbl;qdkrS ayghqdrfhucg;vdkufwm.../
ay;wJh vufaqmif/ reufcif;wpfckcsmcsmvnfaew,fuGm/
'Dapmufyef;oD;uawmh bk&m;uay;wJhtjypf'PfyJ/ ighpdwf ighcE¨mawmif igrydkifwm/ vdkif;um;awmhwdk;rpD;csifbl;/
xm0& igay;Edkifwm eifajymajymaewJh uvdefuuspf tcspf tcspf qdkwm igckeupm;wJhqm;iefoD;oMum;vHk;/ tvGrf;
xufomw,f/ qdkwm trIdufyJ/
vufxJrSmywfxm;wJhem&Dvdk waep&mrSrvdkwm/
b,ftcsdefjunfhrvJ/ igvGrf;w,fcspfw,f/ ydkufqHray;& oavmuf xdawmh cspf
owd&w,f qdkwm arhwwfoltwGuf xkwfvkyfwJh pDvDuGef w,f/ aevnf;apmif;awmhr,f/ owd&pdwfu r0ifao;bl;/
t&kyf/ apologize em;axmifaew,f/ udk,fhbmomrvGrf;bl;/
oDcsif;xJuvdk vGrf;w,f/

rSmxm;r,f igjzLpifygw,frajymbl;/ igvnf;awGUcsifvdkYvdkuf&Smaewm/


cHkatmufudkiHkYNyD;&Smw,f/
eifh 1 usyfzdk;oHk;ckwefwJh aygufvGwfyJpm; tvGrf;awG ighem;xJ
vmvmrxnfheJY/
jyefxawmh/
aejcnfaxG;vnf; raEG; &ifrat;ovdk rvGrf;&JwJhtjzpf eiferf;wJhae&mudkcHkuvnf;erf;w,f/
aocsm w,f/ computer zGifh w,f/ ighyHkyJig wifxm;w,f/ tzGm;udk
igqdkwm tcsdefwdkif; vomcsifwJhapmuf&l;/ vSrf;ajymvdkufw,f/ Muuf om; udk El;atmif jyefcsuf yg/cP
eifajymcJhovdkyJ/ udk,fhudk,fudkawmif pdwfcsrf;om atmif ae awmhbmrSrxl;bl;/ twdwfudk csD;ajcmuf a&El;wm ygyJ/
rxm;Edkifwm/ avhusifhcef;rSefrSefvkyfawmhr,f/ tvGrf;awG aMumifh 0ae
olrsm;om;orD;pdwfcsrf;omatmifxm;zdkYu iSufaysmoD; tcGH wm/ acGß;eJYtwl owd&jcif;awG xGufoGm; atmif.../
EGmoavmufrvG,fbl;av/ &SL;aygufcsifw,f/ nuESpfawmifhukefw,f/ tdyfruf awmif
rrufbl;/ igeifhudkvGrf;w,f/
tcspfqdkwm csdKpdrfhwpfcGufvdkYatmf&HkeJY csdKoGm;r,fh vufzuf& acgif;avSsmfvdkufw,f/ tdrfrSmMuufbl;csufw,f/ Muufom;
nf r[kwfbl;/ rEl;bl;/
reufcif; pufbD;awGqdkufum;awG&SKyfvdkufwm/ eifhtwdkif;yJ/
eifvnf;ighqDrSmr&Sdawmhbl;/ a[m... 0ufqDzwfaMumfwJh/
owd&aewm.../
eifhtvGrf;awGeJYigtqDwufvdkufOD;r,f/
cvkyfwdkufvdkYajcruGJrS cParhoGm;w,f/
AHk;awGaygufvdkY wJh M 150 u qkawmif; w,f/ eifaomufrS
aygufygapvdkY/ eifodyfBudKufwmav/
pmrsufESm 8
vufzuf&nfqdkifoGm;OD;r,f/ yg;pyfowif;pm awmif;qkrsm;
awGvdkufzwfOD;r,f/
(1)
tlaMumifaMumif aeYvnfrSm tdrfuaMumifudk ]cyfodrf;ukefaom owå0g
awmiftpmrauGß;bl;/
taygif;wdkUonf
Adkuf0&if zGefxGufaMumifvdrfhr,f/ oludkawmh
tcspfeJYa0;apcsifw,f/ ab;&eftaygif;rS
uif;a0;juygap}
tonf;uGJ&if'Daumift&ufraomufwwfbl;
zdeyfpD;jyD;oGm;awmhr,f/ eifjyefvmawmhr,fwJh/ tem;ujzwf&if; a&&GwfoH Mum; rd
awmh Munfel;rIeJY ai; Munfh vdkuf rdw,f/
vrf;ay:awmifrwufcsifbl;/ tckig rsufESm ropfyJ om"kawmh rac:vdkuf rdwm trSef yg&,f/ aumif;uif
vGrf;wwfvmw,f/ igaveifhudkcspfwkef;yJ/ BuD;rSm aea&mif u pl;&SvGef; ae o vdk opf&Guf pdrf; rsm; vnf;
tyl'Pf udk tHwk aevsuf aygh/
Adkufqmvdkufwm
iSufawG ysHoef;wmvnf; rawGU&bl;av/ vlawGu vdktif
tpmtdrfatmifhw,f/ b,fbuf&ifbwf atmifhwm
qE´ awG jynfhcsifMuw,f/ ,HkMunfwJh udk;uG,frIawG qD qk
ydkemw,f/ ysdKUwufvmvdkY twdwf awGtefcsvdkufw,f/
awmif; Muw,f/
ckwifay:rSmtvGrf;awGazG;vdkY/ armeif; rajymvdkY pdwf
raumufawmhbl;vm;/ iSufawG ig;awG ua&m vdktifjynfhzdkY qkawmif; Muovm; od
csifrdjyef&JU /
aqm&D;... tdyf,mxaemufusoGm;w,f/
rdk;rc
]'guawmh rif; ½l;aevdkY 'DtawG;ay: wmyJ} vdkY em; em;uyf
ajym ovdk Mum;vdkufrdawmh vlvnf; vefYoGm;rdjyef ygw,f/

(2)
qkrawmif;wJh vl... vlYbHkrSm &SdEdkifygovm;/ tmPm&Sif awG
vnf; qkawmif;ovdk teSdrfcHawG vnf; qk awmif; Muw,f/

ola|; awGvnf; qkawmif;Muovdk olzkef;pm; awGvnf; qk


awmif;Muw,f/

pmrsufESm 9
trskd;om;awG vnf; qkawmif;Muovdk trskd;orD;awG vnf; twl,SOfum aygif;Mu &apom;... xdk oDcsif; wpfydkif;wp em;
qkawmif;Muw,f/ xJ Mum; a,mifrdcsdef cspfjcif; arwåm twGuf azmfusL; rdae
jcif; ygvm; vdkY owdcsyfrdjyefygw,f /
tJ .... todrMuG,fao;wJh uav;i,fawGu qkawmif;jcif; qkawmif;wdkif;om jynfhaer,f qdk&if b,folrqdk bmrS
tpm; idkaMuG;jcif; eJY vdktifqE´ udk jznfhqnf;Mur,f xifyg&JU / rvkyfyJ qkawmif;jcif; trI om vkyfaernfrSm taotcsm
ygyJav/
wpfudk,fpm qE´jynfhzdkY twGuf ]qkawmif;csif vdkufwm Asm}
vdkYawmh vlMum;xJ atmf aeMu rSm r[kwfygbl;av/ odkUaomfjim; vlom;wdkY rnfonf rdrd aomuayGaewJh tcdsef...
rdrd twd'ku© a&mufaecsdef... rdrd ajz&Sif;r&wJh tcufawG
(3) rsm;aecsdef.... pojzifh pojzifh MuHK awGU&wJh tcgwdkif; ta0;odkY
uav;i,fawGudk rdcifzcifawGuqkawmif;jcif; eJU tuGsrf; xGufajy; r&onfh tcgwdkif; pdwfxGufayguf wpfck taejzifh
0ifatmifavhusifhay;Muw,f/ qkawmif;jcif; trI udk qufvufNyD; vkyfaeqJ vkyfrdqJ
ygyJav /
vrif;BuD;udk armhjunfh&if; ]zdk;vrif;BuD; a& xrif; qD
qrf; a&Tvifyef; eJY ay;yg} qdkjyD; awmh av/ xdkYtwGuf jynfhjcif; rjynfhjcif;udk tomxm; cPwm
pdwfat;Nidrf;zdkY qkawmif;jcif;udk vkyfrdaejcif;ygyJ/
tck tcsdefrsm; usawmh ...
]Sometimes I wish life (5)
could be easier} uH uH\ tusKd; bmnm tomxm; taMumif;tusKd;

]b0 udk ydkí vG,fulpGm jzwfoef;edkifygap} vdkU wpfcgwpf&H wdkufqdkifí rdrd qkawmif; jynfhoGm;onfh tcg rSmvnf; qk

qkawmif; rdygw,f / awmif;jcif; udk qufvuf rzufwG,f oifhovdk ? taMumif;


tusKd; rwdkufqdkifyJ rdrd qkawmif; rjynfhjcif; tay: uH ay: yHkcs

'guawmh vlom;wpfa,muf taeeJY t½dk;&Sif;qHk; qkawmif; tjypf rwifygbl; / qkawmif;wdkif; awmif;qkawG jynfhzdkY

jzpfrnf xifyg&JU / rvdkcsifwJhol r&SdrSmawmh taotcsm yif jzpfygw,f av/


udkaZmf

(4)
'Db0rSm rif;eJY twlwl raygif;&ayr,fhvnf; aemif
b0qdkwm &SdcJh&if awmif;qk jyK csifw,f/

pmrsufESm 10
&uf'ftif'D;,ef;om;tz
&uf'ftif'D;,ef;tazjzpfwJhol[m t&G,fa&muf vmwJh om;
udk awmeufxJ ac:aqmifoGm;cJhw,f/ NyD;awmh rsufpdudk
t0wfeJYpnf;NyD; olYudkwpfa,mufxJ awmeufxJrSm xm;cJh
w,f/

om;jzpfol vkyfaqmif&rSmu wpfnvHk; opfyifatmufrSm


rsufvHk;pnf;xm;wJht0wfudk rcGswfyJ aemufaeYreuf ae
xGuf vmwJhtxd xdkifaezdkYygyJ/ olwpfa,mufxJqdkrS wpf
a,mufxJyJ/ tultnDawmif;p&mvnf; b,folrS r&Sd
ygbl;/

tJ'Dnudk olausmfjzwfEdkifcJh&if ol[m a,mufsm;aumif; wpf 'g[m olYtwGuf a,mufsm;aumif;wpfa,muftjzpf owf


a,muf tjzpf owfrSwfjcif;cH&r,f/ tJ'Dn&JU olYtawGU rSwf cHEdkifzdkYtwGuf wpfckwnf;aom enf;vrf;yJ/
tMuHK udk wpfjcm;oli,fcsif;awGudk ajymjycGifhr&Sdbl;/ vli,f
wdkif; [m olYenf; olY[efeJY vlBuD;wpfa,muftjzpfudk ul; reufrdk;vif;vdkY aea&mifjcnf olYrsufESmay: usa&muf wJh
ajymif;zdkY tJ'Dnudkausmfjzwf&w,f/ 'g[m &uf'ftif'D;,ef; tcgrS rsufpdudk pnf;xm;wJh t0wfudk z,fvdkufw,f/ olxdkif
vli,fwpfa,muf&JUvlBuD;b0udk ul;ajymif;csdefrSm jzwfoef; aewJh opfyif&JU aemufrSmolYtazudk awGUvdkuf&w,f/ olY
&avh&SdwJh "avhxHk;pHwpfckygyJ/ taz udk b,fwkef;u a&mufaewmvJ ar;Munfhawmh
nuwnf;uvdkYajzw,f/
nOfheufvmwmeJY trSs aumifav;[m wjznf;jznf; xdwf
vefY vmw,f/ awmaumifrsdK;pHk&JUtoHudk ol Mum;vm w,f/ wcgw&H uGsefawmfwdkYawG[m cufcJwJhtcsdefumvawGudk
0uf0HawG[m olYtem;rSm&Sdaewmudk odae&w,f/ rsdK;EG,f pk wpfa,mufxJ jzwfoef;ae&w,fvdkY xifaumif; xifrd
rwlwJh vl½dkif;awGuvnf; olYudk 'ku©ay; oGm;Edkif wmvnf; ayr,fh wu,fwrf;usawmh rdom;pk[m ußGefawmfwdkYeJY
pOf;pm;rdw,f/ wdkufcwf aewJh avjyif; awG[mvnf; tNrJwrf; twl&SdaecJhwmjzpfygw,f/
jrufyifawG opfyifawG aemufqHk;olYudk o,faqmifoGm; (Cherokee Story wpfyk'fudk bmomjyef azmfjy yg onf/)
awmh r,fhtxdygyJ/
aeatmif
aemufqHk;rSmawmh ol[m rsufpdudkpnf;xm;wJht0wfudk
rz,fyJ Murf;wrf;wJh nudk cufcufcJcJ jzwfoef;EdkifcJhw,f/

pmrsufESm 11
bk&ifrif;BuD;\
ar;cGef;oHk;ck
wpfcgwkef;u bk&ifBuD; wpfyg;[m
awG;rdcJhw,f/ ]tu,f íom
avmurSm &Sd&SdorSs tcsdefawG... vl
awG... tvkyfawGxJu taumif;
qHk; tcsdef... taumif;qHk; vl eJY t
aumif;qHk; tvkyfawGudk odEdkifcJh
r,f qdk&if ol bm vkyf vkyf rSm;p&m
r&Sdawmhbl;} vdkY awG;rdw,f/
'Dawmh taumif;qHk;tcsdef... t
aumif ; qH k ; vl e J Y taumif ; qH k ;
tvkyf awG[m bmawGvJ qdkwm
vm &Sif;jyEdkifr,fh vludk qk aiG ay;
r,fh taMumif; wdkif;jynfxJudk ywf
aMujim vdkuf w,f/ owif; Mum;
wJhtcg te,fe,f t&yf&yfu
ynm&SdawG vmajzMuayr,fh wpf
a,mufudkrS bk&ifBuD;u pdwfwdkif;
rusbl;/

zGJUNyD;awmh tNrJwap wGufcsufcdkif;aejcif;uom taumif;


wcsdKUawGu taumif;qHk;tcsdefudk odzdkY vawG ESpfawG BudK
qHk; tcsdefudk odEdkifvdrfhr,f qdkMuw,f/ wcsdKUuvJ tMum;
wif NyD; pDrHudef; csrSwf&r,f qdkw,f/ wGufcsufNyD; wdus pGm
tjrif q&mawGudk tultnDawmif;zdkY bk&ifBuD;udk tMuHjyK
vdkufemrIeJYom taumif;qHk; tcsdefudk awGUEdkifvdrfhr,fvdkY
w,f/ 'grS tem*wfudk BudKwif odEdkifvdrfhr,fvdkY qdkMu w,f/
tqdkjyKMuw,f/ wcsdKUusawmhvnf; twdwfawG tem*wf
ta&;tBuD;qHk; vlawGudkawmh tawmfrsm;rsm;u rdom;pk
awG uae uif;vGwfatmif owdBuD;BuD;eJY a&SmifEdkifr,f qdk
0ifawGudk ñTefw,f/ wcsdKUu cspfolawGudk ñTefw,f/ wcsdKUu
&if... cHpm;csufawG vpfvsL&IEdkifr,f qdk&if taumif;qHk;
q&morm;? ewfbk&m;eJY ynm&SifawGudk 0dkif;vdkY ñTefMuw,f/
tcsdef udk vufawGUodvdrfhr,f qdkw,f/ ypöKyÜefudk vufn§dK;
ta&;tBuD;qHk;tvkyfudk wcsdKUu odyÜH vdkY tqdkjyKw,f/
ñTefMu NyD; twdwfeJY tem*wfawGudk z,fcdkif; vdkY ,EÅ&m; awG
xGef;um; atmif vkyfzdkY tMuHay;w,f/ pD;yGm;a&;udkvnf;
vdk jyKrlvkyfudkifzdkY tMuHjyKMuw,f/ wcsdKUu bk&ifBuD;
ajym Mu olawG &Sdw,f/ wdk;wufatmif vkyfMunfhzdkY tMuHjyK
wpfa,mufxJeJY rodEdkifaMumif;? ynm&Sif tzGJU wpfck
pmrsufESm 12
Muygw,f/ ppfa&;ppf&m utp bmoma&; udkif&Idif;zdkY tqHk; olawmfpifBuD;[m bk&ifBuD;ajymwm em;axmifNyD; jyefrajz
pHkae atmif 0dkif;vdkY tqdkjyKMuoavmuf bk&ifBuD;uawmh cJhygbl;/ ol[m aygufwl;udk jyefyifhwifvdkY ajrmif; qufazmuf
vHk;0 pdwfwdkif; ruscJhbl;/ wpfa,mufudkrS qkaiG xdkuf wef aecJhw,f/
olvdkY rowfrSwfcJhbl;/ 'gay r,fh bk&ifBuD;[m vufravSsmh ]cifAsm; awmfawmfarmaewm.. ceem;ygOD;vm;/ usKyfwvSnfh
ygbl;/ awmxJrSm vlawGeJY tquftoG,f odyfrvkyfwwfwJh aygufay;r,f/ ay; aygufwl;} vdkY bk&ifBuD;vnf; tultnD
ynm&Sd olawmfpif wpfyg; aexdkif w,fvdkY olMum;zl;w,f/ ay;zdkY vkyfw,f/ olawmfpifBuD;vnf; aus;Zl; wifaMumif;
'Dawmh bk&ifBuD;[m ½kyfzsuf NyD; oGm;ar;zdkY MuHw,f/ ajym NyD; vufxJu aygufwl;udk vSrf;ay;vdkY rvSrf;rurf;rSm
aemufwpfaeY reufapmapmrSm bk&ifBuD; [m udk,f&Hawmf xdkif em; aecJhw,f/ watmifhaeawmh aygufwl;aygufwm ce
awG eJY eef;awmfuae xGufvmcJhw,f/ awmpyfa&mufawmh em;vdkY bk&ifBuD;[m 'kwd, tBudrf olawmfpifBuD;udk xyfar;
udk,f&HawmfawGudk aecJhapNyD; wpfyg;xJ olawmfpifBuD;qD ygw,f/

avSsmufvmcJhw,f/ olawmfpifBuD;qD a&mufwJhtcg wJa&SU olawmfpif[m bmrS jyefrajzyJ ]uJ rif;vJ armavmuf a&m
rSm wGif;ajrmif; wl;aewJh olawmfpifBuD;udk awGUvdkuf&w,f/ aygh/ cevmem;/ ig qufaygufr,f} vdkY aygufwl;udk jyef
olawmfpifBuD;[m aygufwl;wpfcsuf aygufvdkuf.. tarm awmif; &if; ajrqufaygufw,f/
ajz vdkufeJY yifyifyef;yef; aygufae&ayr,fh olpdrf;jzpfwJh 'DvdkeJY wpfa,mufwpfvSnfhpD ajraygufvmwm ae0if awmh
bk&ifBuD; udk awGUwJhtcg vSrf;jyHK;jyw,f/ NyD;wmeJY olY vkyfNrJ r,fh tcsdef a&mufvmcJhw,f/ bk&ifBuD;vnf; pdwfr&Snfawmh
tvkyf udk qufvkyfaecJhw,f/ [efeJY ]olawmfpif.. cifAsm; ajzrSmvm;/ rajzawmhbl;vm;/
bk&ifBuD;vnf; olawmfpif tem; avSsmufoGm; NyD; ]olawmf rajzbl;qdkvJ ajymyg/ usKyfvSnfhjyefygawmhr,f} vdkY ajym
pifBuD; cifAsm;.. ar;p&mav; &SdvdkY vmcJhwmyg/ avmu rSm &Sd&Sd vdkuf w,f/
orSs tcsdefawG... vlawG... tvkyfawGxJu taumif; qHk; tJh'D tcsdefrSm ]a[m.. wpfa,mufa,muf [dkbufuae
tcsdef... taumif;qHk;vleJY taumif;qHk; tvkyfawG udk odcsif wdkYqD ajy;vmaeoH Mum;&w,f/ Munfhprf;} vdkY olawmfpif
ygw,f/} vdkY qdkw,f/ BuD; u ajymawmh rif;BuD;vJ vSnfhMunfhvdkufw,f/
pmrsufESm 13
[kwfy/ vlwpfa,muf olwdkYqDudk ajy;vmaewm jrifvdkuf olawmfpifBuD;[m raeYu wl;xm;wJh wGif;awG xJudk rsdK;aph
&w,f/ aoG;xGufaewJh &ifbwfudk vufeJY zdxm;NyD; ajy;vm awG BuJaew,f/ bk&ifBuD;vnf; tem;udk avSsmuf oGm;
aeyHk axmuf&if ab;tEÅ&m,f wpfckck awGUvmyHk&ygw,f/ NyD; ]olawmfpifBuD;.. usKyfjyefawmhr,f/ 'gayr,fh rjyefcif
'Dvl[m bk&ifBuD;wdkY tem;udk a&mufwJhtcg vJusoGm;w,f/ av; usKyfar;wm rajzay;csifbl;vm;Asm}/ 'Dawmh olawmf
'Dawmh bk&ifBuD;wdkY 2 a,mufvJ tvsiftjref ayGUxlvdkufNyD; pifBuD;[m olYudk armhMunfh&if; ]rif;BuD; tar; awG twGuf
vlem udk tusÐcßGwfay;.. aoG;awG aq;NyD; aq;xnfh ywfwD; tajz udk rif;BuD; udk,fwdkif ajzNyD;NyD r[kwf vm;} vdkY qdkvdkuf
pD; pojzifh vkyfay;ygw,f/ 'DvdkeJY vlemudk olwdkY 2 a,muf ygw,f/
0dkif;jyKpkMu&if; nOfheufrSef; rod eufvmcJhwJhtwGuf bk&if ]b,fvdk b,fvdk.. usKyfem; r&Sif;bl; olawmfpifBuD;}
BuD;vnf; olawmfpifBuD;qDrSm wnf;cdkcGifh awmif;vdkY ntdyf olawmfpifBuD;vnf; oufjyif;&SnfBuD; wpfckcsvdkY rwfwyfx
vdkuf &w,f/ &yfvdkuf&if; atmufygtwdkif; &Sif;jycJhygw,f/ 'DawmhrS
reufrdk;vif;wJhtcg bk&ifBuD;tdyf,m xawmh olYa&SUrSm 'l; bk&ifBuD;vnf; aus;Zl;wifaMumif;ajymvdkY EIwfqufNyD;
axmufNyD; xdkifapmifh aewJh nuvlemudk awGUvdkufw,f/ eef;awmfudk 0rf;ompGm jyefoGm;ygawmhw,f/
]cGifhvTwfyg bk&ifrif;BuD;/ wu,fawmh usKyf[m cifAsm;udk ]raeYu bk&ifBuD;om usKyf tay:rSm Muifem oem;rI r&SdcJh&if
tvGefrkef;wJh cifAsm;&JU &efol wpfa,mufyg/ bk&ifBuD;[m ajrmif;awGudk ulwl;ay;jzpfrSm r[kwfbl;/ odkYaomf bk&ifBuD;
usKyf nDudk ao'Pfay;cJhNyD; usKyf tdrf,mudkyg odrf;,l oGm; ul wl;ay; cJhwJhtwGuf usKyf oufom&m &wm jzpfw,f/
cJhvdkY vufpm;acszdkY tNrJ MuHpnfaecJhol wpfa,mufyg/ raeYu ta&; tBuD;qHk; tcsdef[m ajrmif;wl;aecsdef jzpfNyD; ta&;
bk&ifBuD; awmxJrSm olawmfpifqD vmawGUr,fvdkY owif; tBuD; qHk; vl[m usKyfjzpfcJhw,f/ ta&;tBuD;qHk;tvkyf[m
&wJh twGuf usKyfvnf; vkyfMuHr,f qdkNyD; xGufvmcJhwm/ usKyf em;EdkifzdkY om jzpfw,f/ usKyf tem;,lEdkifzdkY omvSsif
awmpyfu oufawmfapmifhawGeJY awGUNyD; toufvk ajy;cJh bk&ifBuD; pdwfxJ tJh'D tcsdefrSm ta&;tBuD;qHk; jzpfygw,f/
&wmyg/ ckawmh rif;BuD;eJY olawmfpifwdkY u,fwJh toufyJ &Sd aemufwpfcg 'Pf&meJY vl usKyfwdkYqD a&mufvmwJhtcg
awmh w,f/ usKyfudk tjypfay;csifvnf; ay;yg/ cHyghr,f/ ajymif;vJrI pwifNyD/ wpfckxJr[kwf/ oHk;ckvHk; ajymif;ygw,f/
r[kwf &ifvJ bk&ifBuD;qDrSm wpfoufvHk;ußGefcHNyD; aus;Zl; ta&;tBuD;qHk; tcsdef[m olYudk jyKpkaecsdef jzpfw,f/ ta&;
qyf zdkY qHk;jzwfvdkufygNyD/} vdlY vlpdrf;u qdkygw,f/ tBuD;qHk;vl[m vlem olpdrf; jzpfvmw,f/ olYtouf rao
bk&ifBuD;[m pdwfrqdk;wJh tjyif 0rf;omrdoGm;w,f/ olY a&;u bk&ifBuD; twGuf usKyftwGuf ta&;tBuD;qHk; tvkyf
twGuf &efoluae rdwfaqG jzpfvmwm[m 'g yxrqHk; jzpfvm&ygw,f rif;BuD;}
tBudrfyJ/ bk&ifBuD;[m vlpdrf;udk cGifhvTwfaMumif;.. ußGefcH (vD,dkawmfvufpwGdKif; &JU Three Quetions 0w¬K wdk av;yg/
'Duae &Edkifr,fh oifcef;pmu ypöKyÜef vdkY qdkwdkif; tcsdef wpfckxJvdkY
zdkYvJ rvdkaMumif;.. eef;wGif; orm;awmfudkyg aemufydkif;rSm ußGefawmfwdkY rjrifMuzdkY vdkw,f/ tcsdef ygw,f/ vlygw,f/ tvkyfyg
aq; qufvuf ukzdkY vTwfay;r,fh taMumif;... odrf;,l xm; ygw,f/ oHk;ckpvHk;[mvJ quf EG,f aeMuygw,f/ )

rdwJh tdrf,mawGudk jyefay;ygr,fh taMumif; ajymjyNyD; jyefcdkif; ausmfi,f


vdkufygw,f/ vlpdrf;jyefNyD;wJhaemufrSm olvJ jyefawmhr,fvdkY
qHk;jzwf vdkufNyD; aemufqHk;tBudrf tjzpf olawmfpifBuD;qDudk
ar;cGef; ar; zdkY xGufvmcJhw,f/

pmrsufESm 14
udk,f ysHoef;wJhtcg ... udk,f ysHoef ;wJhtcg
udk,f ½Sd&m aemuf wjznf ;jznf ;vdkuf&..
a&muf NyD... wpf &pf csif ;...
wuf vdkuf ygOD;... wpf yif csif ;.../
tm;BudK;rmef wuf xdef ;&wJh BudK;i,f ... udk,f ysHoef ;wJhtcg
rif ;t aMumif ;pOf ;pm;rdwJhtcg... rSef pmtm;udk;eJY
]tEdIif ;rJh..}oDcsif ; av;udk xyf jywf usrSm r aMumuf zdkY ajym&...
OD;xG#f toHeJYnnf ;rdw,f ... wpf cGef ;csif ;...
tJh'Dh aeYu udk,f jywf uscJhw,f ... wpfcsuf csif ;.../
tjrif hBuD;xd ysHoef ;&wmudk;.../
Edkif vGef BudK;u ae udk,f ysHoef ;wJhtcg
wpf vGif hcsif ;? wpf ½Sdef xdk; BudK;udktm;remwrf ; wpf quf
a0hum? vnf um wnf ;zGif h&...
vl;um? vSdrf hum... wpf Budrf csif ;...
tpdwf pdwf ? trTmrTm... wpf xyf csif ;.../
b,f tcsdef jywf rvJ udk,f ysHoef ;wJhtcg
wxdwf wxdwf apmif hMunf h&wJh odyf vSvdkuf wJh pGef u av;vdkY atmf
wzswf zswf eJY rSef pmBudK;i,f ... &...
aumuf um? iif um Muif emjcif ;...
qif um? jref ;um odrf arGUjcif ;../
a0hum? oDum pGef u av;u BudK;udkn§mw,f ...
avhum? usif hum... MuKd; u av; u pGef udkn§mw,f ...
udk,f rSwf rdo avmuf &pf vHk; av;qD twljyef qdkuf Muw,f ....
tJh'DhwHwm; ay:rSm...../ udk ,f ysH oef ; wJh tcg .. ../ /
udk,f tjrif hBuD; wuf zdkY
rif; ta0;BuD; ajy;cJh w,f cif jcL;om

tjrif hBuD;...
NyD; awmh vnf ;
t a0;BuD;...
rif ;u ajy;cJh&vdkY armw,f ...
udk,f u tjrif hqHk; a&muf zdkYvdkw,f .../

pmrsufESm 15
&dk;om;pGmyGifhvif;Muonfqdkaomfvnf; tcef; (2)
]udkYudk 0efcHp&m wpfck&Sdw,f} vdkY EG,fEG,fajymvdkufawmh
aZmfvwf &ifxJ xdwfceJ jzpfoGm;w,f/ NidrfNidrfav; em;
axmif ae&if;uae aZmfvwf &ifxJrSm urÇmysufoGm;w,f/
aemufxyf ajymvmwJh pum;vHk;awGu olUem;xJ r0ifwcsuf
0ifwcsufyJ .....
EG,fhrSm olUt&if&nf;pm;&Sdzl;aMumif;? tJh&nf;pm;eJY twl ae
wJhtqifhxda&mufzl;aMumif;? tJhvleJYjywfNyD;awmfawmfMumrS
aZmfvwfudk wu,fcspfrdvdkY vufwGJcJhaMumif;? vSsKdU0Suf xm;
&vdkY pdwfxJrSm tjrJemusifae&aMumif;? zGifhajymwJhtcg aZmf
tcef; (1) vwf ypfoGm;rSmaMumufrdaMumif;? tckvdk qufcspf ae ay;
udkausmfrif;wa,mufawmh pdwfxJwEHkYEHkYeJY cHpm;ae&w,f/ vdkY aus;Zl;wifaMumif;? opöm&Sd&Sd qufcspf aeay;r,fh t
NyD;cJhwJh q&muefawmhyGJNyD;awmh i,foli,fcsif;a[mif;awG aMumif; awG pHkvdkYygyJ ...
aomufyGJvkyfwJhnudk pdwfemaerdw,f/ ol t&rf;rl; roGm; aZmfvwf&JU&ifxJrSmawmh 'gPf&mtopfawG arG;zGm;vmcJhNyD/
cJh&if taumif;om;/ tckawmh ol woufvHk;xdef;cJhwJh opöm EG,fEG,fwa,mufuawmh tcspfppfeJY MuHK&vdkY 0rf;om rdae
awG[m ... av&JU .....
tJh'D nu KTV wckrSm aomufMuawmh aumifrav; i,f tcef; (3)
i,f acsmacsmav;awGeJYav/ tdrfu rdef;reJYuvnf; uif; vlawmfawmfrsm;rsm;&JU &ifxJrSm tcspfqHk;vlawGudk trSef
uGm aewm ESpfeJYcsDaewmaMumifh aumifrav;awG&JU tjyK ajymjyvdkY rjzpfwJh vSsKdU0Sufcsufuav;awG &Sdzl;cJhMur,f/
tpk rSm om,mrdaecJhw,f/ tJhnu awmfawmfrl;cJhw,f/ &dk;om;yg/ yGifhvif;Muyg/ udk,fhpdwfxJu emusifrIudk ajz
reuf Edk;vmawmh a[mfw,fu tcef;xJrSm ol rodwJh azsmuf csif wmeJYawmh wyg;ol&JU pdwfxJudk emusifrIawG vTJ
aumifrav; wa,mufeJY ... ajymif; ray;apcsifyg/
q,fESpfavmufxdef;cJhwJh opömawG a&pkefarsmwmudk udk,fhpdwfxJrSm vSsKdU0Sufxm;&avmufwJhtxd remusif &
jyefawG; wdkif; &ifxJrSm ESajrmaerdw,f/ bmvkyfvkyf rdef;rudk atmif rrSm;zdkYawmh owdxm;apcsifygw,f/
tjrJ today;cJhwm/ tckawmh vdrfnmvSsKdU0Sufxm;&wJh pdwfeJY av;pm;pGmjzifh .....
ol emusifae&NyD/ aemufqHk;awmh ... ydkifpdk;
]rdef;ra&} vdkY tpcsDNyD; idkBuD;csufreJY ol 0efcHrdygawmhw,f/
rdef;ruvnf; oabmxm;BuD;pGmeJY jzpfNyD;cJhNyDyJvdkY oabm
xm; NyD; cGifhvTwfay;w,fav/ olU&ifxJu pdk;&drfrIawG aemif
w awGudk olUrdef;ru &Sif;vif;ay;cJhNyDav/ olUrdef;r&JU &ifxJ
rSmawmh .....

pmrsufESm 16
ay;ygAsxGefwkH; vpf pepf usifhokH;aeqJ umvaygh/ tJvdk tcsdef ausmif; p
wuf wJh q&m[m ausmif;rSmeH&HuyfpmapmifawGvkyfr,fvdkY
olYq&mjzpfoluajymvdkY oli,fcsif; awGpk pmrlawG,l
za,mif; vufa&;awGa&;NyD; eH&HuyfpmawGvkyfMuwmaygh/
tJ'DrSm olYxufpDeD,muswJhtudkwa,mufu pmwpfyk'f a&;
w,f acgif;pOfu ay;ygAsxGefwkH; wJh/taMumif; t&m u
&Gmom; wpfa,muf q,fwef;atmifawmh rdb awG u om;
jzpfoludk ynmwwfjzpfapcsifvdkYwuúodkvfudkydkYw,f /

om;jzpfoludkynmwwfapcsifvdkY wuúodkvfudkom ydkY&w,f/


Owku rrSefovdk qnfa&qdkwmuvnf; qnfom&Sd a&r&Sd
awmh a&r&wmrdkY oD;ESHutjzpfenf; oD;ESH tjzpf enf; ygw,f

owådqdkwm udk,faMumufwJh t&mxuf wjcm;[m u qdkrS wm0efausqdkwJh pum;eJY oD;ESHawG BudKoGif; &wJhtcg
ydkta&;BuD;aeNyDvdkY odvdkufwJh pdwfuav;... udk,f oGm;aeus udk,fh rSm rjzpfxGef;ayrJh pm&Gufay:uyk'frawGudk aMumuf &

yHkpH[m tckajymif;rS &awmhr,fvdkY odvdkufwJh pdwfuav; wJh tcg jyifyuoD;ESHudk0,fNyD;wm0efaus oD;ESHawG oGif;&
jzpfygw,f/ tJh'Dvdk ydkta&;BuD;wmudk a&G;cs,frIonf owåd wmrsdK;MuHK&w,f/

jzpfw,f/ tJovdkMuHK&wJhtjyif om;jzpfol &JU wuúodkvf pm;&dwf tqif


wu,fawmh... ajyzdkY EGm;a&mif; v,faygifeJY ay;& jyefw,f/ om;jzpfol

txuf u pum;av;u ausmf i ,f e J Y pum; ajym&if ; uawmh rdb&JU tjzpfudkrodbl;aygh 'DvdkeJY om;jzpfolubGJU&
wdkufqdkifwJh tcdkufrSmausmfi,fajymcJhwJhpum;av;wckaygh/ tpdk;& tvkyfvkyfzdkY&mtvkyfavsmufwJhtcg tvkyftudkifu

tJ'D pum;rSm... &Sm;yg;awmhtvkyfur& tvkyfur&ayr,fh tdkvmwJh rdb udk


udk,faMumufwJht&mxuftjcm;t&muydkta&;BuD;aeNyDvdkY vkyfauGs;zdkY vdkvmawmh ½dk;&m awmifol v,form; tjzpf

odvdkufwJh pdwfuav; qdkwmygw,f/ vkyfr,f qdkNyD; rdbESpfyg;qDudk ay;ygAsxGefwkH;vdkY ajymwJhtcg


tJ'D ae&mav; twGuf tawG;wpfckaygh/ xGefwkH;wifru xGefp&m v,fyg r&SdwJh tjzpftaMumif; a&;

wu,fvdkYudk,faMumufwJh t&mxuf ydkta&;BuD;wJht&mudk xm;wmav;yg/


usaemfwdkY awGU&if ta&;BuD;wJh t&m&Sd&m udk ul;ajymif;zdkYvG,f tJ'DtaMumif;t&mav;eH&Huyfw,fqdk&ifbJausmif;om;a

rvm;/ owådqdkwJh t&mu jzpfvmawmif taumif txnf wGw½kH½kH;eJYzwfNyD; aumif;w,fvdkY a0zefwmudk BuD;Muyfol
az: Edkifyghrvm;vdkY awG;rdw,f/ 'g[m tawG; tjzpf cP xm; q&muodwJhtcg tarmwaum vmNyD; uyfxm;wJh pmudk

&if; q&m wpfa,muf ajymjycJhwm wpfckudk ajymjycsifygw,f jzKwf... pma&;oleJY pmuyfwJh usaemfh q&mudk ½kH;cef; vmzdkY
1970 pGef;pGef;ESpfwckrSm usaemfhq&m[m rEÅav; wuúodkvf ac:yg ava&mwJh/

rSm ausmif;wufw,f/ tJ'Dtcsdefu EdkifiHawmf[m qdk&S,f

pmrsufESm 17
usaemfhq&meJYpma&;ol½kH;cef;a&mufwJhtcg olwdkYq&mu ][JY... ivGif r&ao;bl;vm;} vkdYar;vdkufawmh nSKd;nSdK;
ajymowJh/ rif;wdkYa&;wmuyfwmurSefygw,f/ wu,fh i,fi,feJYyJ ig;ajcmufjym;MuD; aysmufqHk;oGm;wJh taMumif;
avmu rSm v,form; tvkyform;... tukefvkH; 'ku© rsdK;pkH wifavSsmuf&awmhw,f/
&ifqdkif ae&ayr,fh owif;pmawG pnf;a0;yGJawG rSmawmh ]ivGif...vmcJh} vdkY xm;0,f Mudrfudk qGJjyD; ac:vdkufwJh q&m
tqifajyaewJhacwfayghuGm/ rif;wdkY a&;wJh uyfwJh o½kyfrSef awmf toHu ausmif;om; tm;vHk;&JUESvHk;om;udk uefYvefY
tjzpftysufrsdK;udk a&;rdajymrd&if tJ'gudk iguvufcHrd&if jzwf 0if oGm;ygowJh/
qdk&S,fvpf opömzsufolvdkYaxmifxJxnfhvdrfhr,f/ ][JU...ivGif eif[m bk&ifYom; taMumif;nDnGwf&if ekdifiHudk
rif;wdkYvnf;b0tñTefYrusdK;ygapeJY ighrdom;pk vnf; iJhñSmyg tkyfcsKyf rif;vkyf&r,fhol/ 'Dvdkvlu ig;ajcmuf jym; wpfcsyf udk
vdkY q&muajymowJh/olYq&m ajymwm Mum;NyDwJh usaemfh awmifvHkjcHKatmif rapmifha&Smufekdif&if ekdifiHudk eifb,fvdk
q&m [m csufjcif; aMumufoGm;ovdk aemifvnf; eH&Huyf pm vHkjcHK atmifvkyfedkif awmhrSmvJ} vdkYrdefYjyD; tcsufaygif;rsm;pGm
apmif rvkyfjzpfawmhbl;wJh 'gayrJh eH&Huyf pma&;wJh tudk &dkufESuf qHk;rygowJh/
uawmh aemuf&ufrSm ausmif;xJuae aysmufjcif;rvS b,favmuf½dkufovnf;qdk t&dI;&mu aoxd raysmufbl;
aysmuf oGm;w,fvdkYajymw,f/ txufu tjzpftysufrSm vdkY ajymw,f/
taMumufxuf ydkta&;BuD; wm r&SdvdkYvm; &Sd&ufeJY rxkwf rif;pOf;pm;MunfhuGm bk&ifjzpfrJholudk vdktyfwJh twdkif;
az: oifhvdkY odrf;qnf; vdkufav ovm; qdkwm 'Gd[ jzpf awmh twm xuf ydkwJhqkH;rrIeJYESdrfvdkufwJhtjzpf emMuifrIeJY
ar; Munfhrd w,f / taMumuf Mum; rSm b,fvdkrSowådrxGufEdlifatmif ESdrfy
q&muajymjyw,f/ igwdkYaMumufcJh&w,f/ owådqdkwm vdkuf rSawmh owådqdkwm &Sdawmif odrf;qnf;&r,f ajymwm
xGuf rvm0HhwJh txd aMumufcJh&w,f/ tJovdk aMumuf vkyf/ jyef rajymeJY qdkwJhtaejzpfatmifvkyfcJhwmrdkY rif;wkef;
atmif u ausmif;pm oif½dk; awG uae½dkufxnfhcHcJh&w,f/ rif; &JU taMumufu ighwdkYqDxdygvmovdk ighom;orD;
igwdkY pmoif½dk;rSm rif;wkH; rif; taMumif;ygw,f vdkoavmuf vufxuf txd pD;qif;awmhr,f/
ig ajymjyr,f qdkNyD; ajymjyw,f/ waeYaeYwcsdefcsdefrSmawmh taMumufawGMum;uae owåd
rif;wkef;rif;i,f&G,fpOf armifvGifb0u pHausmif; q&m qdkwJht&may:vmygvdrfhr,f tJ'Dtcsdefus igwdkY pDeD,m tudk
awmf qDrSmynmoifMum;cJh&w,f/ wpfaeYrSm tif;olMuD; ajymcJhwJh ]ay;ygAsxGefwkH;} vdkY awmif;p&m rvdkawmh bl; aygh
iMuL; u ig;ajcmufjym;MuD; wpfjym;vmjyD; vSLw,f/ q&m uGm......wJh/
awmf u ig;ajcmufudk odyfMudKufygowJh/ ausmif;rSmuvnf; ed*kH;csKyftaeeJYajym&&if...
ig;ajcmufjywfvyfaecsdefjzpfawmh q&mawmfu armifvGifudk owådqdkwm udk,faMumufwJh t&mxuf wjcm;[m u ydk
usufoa&cef;xJrSmaoaocsmcsm odrf;ckdif;vdkufygw,f/ ta&;BuD; aeNyDvdkY odvdkufwJh pdwfuav;... udk,f oGm;aeus
aemufwpfaeY q&mawmfqGrf;bkOf;ay;wJhtcg armifvGifudk yHkpH [m tckajymif;rS &awmhr,fvdkY odvdkufwJh pdwfuav;
ig;ajcmuf zkwfcdkif;awmh ig;ajcmufu &SmrawGUawmhbl;/ jzpfyg w,f qdkayr,fh tJ'Dpdwfuav;udk udk,fwdkifodNyD; t
q&mawmfuawmh vufaq;jyD; ESrf;qDarT;arT;eJY a&muf aumif; bufudkajymif;vJEdlifzdkY pepfwus ykHaz:&if; ajymif;vJ
vmr,fh ig;ajcmufzkwfudk apmifhaewmaygh/ armifvGif rSm MuygvdkY wdkufwGef;ygw,fAsm/
b,fvdk rS &SmazG ar;jref;pHkprf;vdkYr&bJ Asmrsm;aecdkuf.../ atmifOD;

pmrsufESm 18
cspfvSpGmaom Ek... ]'gav;rsm;... a½SUrSmajymvnf;&om;} vdkYqdkawmh Ek &,fae
w,f/ tJhqHn§yfav; pmar;yGJwpf&ufbJ Ek wG,fw,faemf/ Ek
Ek a& 'DaeYreufEdl;awmh rif;udk owd&w,f/ taMumif;odvdkY udk,frar;jzpfbl;/
pmar;yGJ aemufqHk;aeYu tukefrajzEdlifvdkY idkaewJh yHk&,f/ aemuf cke Ek &Daeawmh Munfhrdao;w,f/ Ek tuFsD
Ek idkaewkef; rdk;awG&GmvdkY oHk;xyfaqmifay: tajy; vuf½Snfzsm;rSm yef;EkEka&mifawG/ Ek idk&if; ay
wuf Muwm &,f.../ oGm; wJh Ek EIwfcrf;eDqdkwm odvdkufw,f/
Ek qdkrS Ek.../ udk,fwdkYtm;vHk; NidrfoGm; wJh
txd Eku 0&efwmrSm xdkifidkaewkef; .../ pmar;yGJ aeYqdk ausmif;aemufuswJh Ek u
udk,fvmacsmhawmh Eku ajymw,f ]a0; oeyfcg;a&usJyGwf EIwfcrf;yg;yg;qdk;NyD;
a0;oGm;yg}wJh/ tcef;xJ tajy;0ifvmwwfwJh yHku
vnf; &,f&w,f/
Ek [m &,f&w,f/ oem;p&mvnf; ckvnf; Ek yg;rSm pdkaewJh rdk;wpf
aumif;w,f/ ayguf ESpfayguf&,f/
Ek qHpyfem; iHkYMunfhae
NyD;awmhvnf; Ekbmom tidk wJh udk,fhqD oif;vmwJh
wdwf oGm;wmbJ av/ oeyfcg;eHY&,f/
tJh'DaeYu rdk;rpJvdkY udk,f
wdkY rdk;xJjyefzdkYxawmh Ek ]a[;... oG m ;Mur,f
u ar;cGef;pm&Gufav; av? pdkvufpeJY Ekvnf;
udk zdkifxJ aocsmacguf pd w f a jyatmif qd k i f
xnf h a ew,f / NyD ; awmh u,f ywfpD;Mur,f}
rsuf&nfpdkaewJh rsufawmifpdwfpdwfawG 0dkif;xm;wJh Aef'goD; rmrm wdkY vSrf;atmfrS udk,fjzwfceJjyHK;&w,f/
vdk rsufvHk;awGeJY armhMunfhw,f/ NyD;awmh wcpfcpfeJY &,fae Ekvnf; qwfceJ x &yfw,f/ t&yf&Snf wJh udk,fawmif Ek em;
awmhwmvnf; Ek yJ/ &yf&if i,foGm;ovdk/
] cPav; udkif xm;ay;ygvm;}
MunfhygOD; Ek u tjrJuav;bJ/ ykcHk;ausmfaewJh e*dkrndKwndK
Eku olYrdk;pdkcH zdkiftjymaysmhav; urf;ay;NyD; tultnDawmif;
qHyifawG wcgwav ajr§mufpnf;wmuvGJ Ekrvkyfwwfbl;/
w,f/ NyD;awmh 0&efwmem;u eH&HqDausmay;NyD; xrDudk qGJ
Ek arG;aeYwkef;u qHn§yfvSvSav; bl;eJY ay;ao;wmrSwf
qefY w,f/ Eku t0wfawGBudK;auswm owdxm;wwfw,f
rdvm;/ taqmifa&mufawmh zkef;qufNyD; ]aus;Zl;wif
tuFsD &ifzHk; vuf½Snf yef;a&mifeJY tjzL? xrDtjzLeJY/
ygw,f} wJh/

pmrsufESm 19
qdkifu,fpwef;rSm qdkifu,fajy;,lawmh Ek u Aef'gyif udk,frodvdkufcif Ek u toHus,fus,feJY em;em;wdk;
atmuf rSm/ NyD;awmh olYzdeyftjzLav; ayrSmpdk;vdkY cHkwef; ajymw,f/
ay:xdkif&if;u wpfvSrf;avmufjcm;wJh pMuøay:ajr§mufwif Eku udk,fhaemufausm tuFsDp udk tomav;qGJxm;vdkY/
xm;w,f/ udk,fhudkvnf; *½kpdkufarmif;zdkY ajymvdkY/
vSnfhrMunfh vnf; odom;bJ/
]tr,fav; r,fEk wuf? [dkaumifawG uefabmifuawmif udk,fhudk *½kpdkufarmif;cdkif;NyD; Ek u rsufvHk;rSdwfvdkufpD;aer,f
jyefavmufNyD} qdkwm/
][D;[D; eifuvnf;...}
]pmar;yGJu atmifygw,f Ek &m eifrSratmifb,folatmif}
wu,fawmh Ek u odyf ]tif; odygw,f.. igusufoavmufrajzcJh&vdkY ,lMuHK;r&jzpf
vnf;vSraeygbl;/ wmyg}
'gayr,fh Ek udkjrif ]ckajyoGm;NyDvm;...}
wdkif; pum; vHk; ]tif;..}
awG aysmuf oGm;avmufwJh udk,fwdkY NydKifwl&,fMuw,f/ uefabmifrSm tzGJYvdkufrkef
t½Sdef wpfck ½Sdae wm udk,fh Ypm;w,f/ "mwfyHk ½dkufw,f/ uefpyfrSm aqmhMu/ xdkifpum;
udk,fudkbJodw,f ajymMu/
udk,ft"dyÜg,f
wpfck eJY Ek udk ]Ek ... eifq&mrvkyf&if usrvnf; ajymOD;aemf}
Munfh&if Ek u awmufajymifaewJh rsufvHk;tpHkeJY jyefMunfhNyD; oJpkxGef;u ½kwfw&yf xajymawmh tm;vHk; idkifoGm;w,f/
]bmjzpfvdkYvJ } vdkY cyfwif;wif; ar;wmrsdK;/ awGY&zdkY rvG,fawmhbl;qdkwJh todawG/ zGJaewJh rdk;vdk oJvdkY/
]Ek bmvdkY &nf;pm;rxm;vJ} vdkYar;&if toHxGufatmif &,f Ek u &,fNyD; ]igajym&if;om eifem;axmifygap}wJh/
NyD;
]eifu bmvdkY odcsifwmvJ} vdkY jyefjyefar;wmrsdK;/ NyD;awmh tquftpyfr½Sd ]igu jynfe,fudk,fpm;jyKavsSmuf
tJh'Daemuf tajzr½SdwJh ar;cGef;awG rar;jzpfawmhbl;/ rSm} wJh/
Ek rajzvnf; udk,fodNyD;om;rdkYav.../ odom;bJ/ Ek u awmifay:tBudKtMum; pmodyfoifcsifwm/

Ek udk oem;w,f? NyD;awmh jrwfEdl;w,f/ olrsm;u,fwifzdkYqdkwm wGifwGifoHk;NyD; olurvIyfwvIyf/


pdwfxJrSm aeYwdkif;ajymjzpfwJh pum;yg/ pdwfraumif;p&mawGarhxm;&if; pum;awGajym? Ek wkd;wdk;
Ek Mum;&if udk,fhudk pum;rSajymcsifygawmhrvm;/ av; p qdkvdkufwJh pdkif;xD;qdkif oDcsif;udk wdkifyifrxm;bJ NydKif
Ek u rmeBuD;w,fav/ wlqdkMu&if; uefabmifuaejyefcJhMuw,f/ oDcsif;oHawGeJY
udk,fwdkYtzGJYudk aps;t0ifrSm [dkvlMunfh'DvlMunfh/
][,f... a&awGa½Smifarmif;yg[,f}

pmrsufESm 20
]eif reufjzefjyefrSmvm;} tJhaeYnaeu oJpkxGef;zkef;csoGm;awmh udk,fhvufxJrSmzkef
Ek ar;awmh tif;ayghvdkY jyefajzvdkufao;w,f/ ;udkif&if; tMumBuD;/
]eif a&m} ....
]igu aps;0,fp&m½SdvdkY aeOD;rSm}
]qdkifu,frygbJeJY? ig aeay;r,fav} ]a[;.. ig csif;jynfrSm wm0efusw,f}
]&w,f taqmifrSm qdkifu,ftqifajyw,f} tJh'DaeYu Ek u udk,fodaeus Ek eJYrwl/
]oli,fcsif;qdkifu,favmufbmaumif;rvJ Ek&JU... reufjzef cGeftm; tjynfheJY/ &DaewJh pdwfawGeJY/
igvmcJhr,f? b,ftcsdefoGm;rSmvJ} ][kwfvm; ig0rf;omvdkufwm...
]rvmygeJY ? jyefp&m½Sdwmjyefyg} igtvnfvmcJhr,f tJhus}
Ek toHu cyfwif;wif;rdkY udk,fxyfrajymcJhbl;/ ]eifvm NyD; bmvkyfrSmvJ? vrf;qdk;w,fwJh tJh&Gmu}
]tif;..igawmhpdwfylrdw,f? eifurvIyfwvIyf}
tppt&m&m cyfnHhnHhvlrdkY EkeJYyufowfNyD; bmrSrarsSmfvif ]rylygeJY..}
hcJhwmvnf; tNypfyg/
tJh'DaeYu Ek odcsifwJh tpDtpOfuwjcm; qdkwmvnf; aemuf wpfa,mufpdwfudk wpfa,mufjrif&if; udk,fhpdwfudk,f
rS od&w,f/ wm0efauszdkY BudK;pm;aeMuwmudk ESpfa,mufvHk; jrifMuw,f
/ tJh'Dae&mubJ p rSm;cJhovm; udk,frod&/
...
]Ek u eiftJhaeYu zGifhajymr,fvdkY xifaewm om;xuf} aemufwpfESpf? ESpfESpfxd udk,fwdkYzkef;eJY tquftoG,f½Sdwkef;/
udk,f qGHYtrdwJh naeawGu oJpkxGef;&JU pum;wpfckwnf;/ Ek qD [if;awGydkYay;awmh ajymao;w,f/
]eifb,fvdk odvJ} ]vrf ; rS m wif raumif ; awmh r S m bJ [ ,f ? pm;p&mawmh
]rdef;uav; csif;bJ odwmaygh[,f? 'gayr,fh eifzGifh aygygw,f} wJh/
ajymvnf; olpGwfjiif;rSmbJ? eifolYudkpdwf½SdaMumif;odcsif acgif;rmwwfwJh olrdkY bmrSjyefrajymrdbl;/
w,f xifygw,f} ...

]ig olYpdwfudk ydkodaevdkY bmrSrajymwmyg ]om;xuf}


igwd k Y b ,f v d k t ajctaejzpf j zpf ol Y v d k c spf w wf z d k Y igvd k ]cifAsm tefwD EkjyefvmNyDvm;}
ao;w,f x if w ,f ? igh p um;u ol Y t wG u f vd k t yf ]om;xufa& Ekawmh aeraumif;bl;wJhuG,f? tdrfuvnf;
aerSmpdk;w,f? udk,fhudk,fudk wm0efrausrSmvnf;pdk;w,f rdef;rawGcsnf; om;tm;&if..}
[m} ]om;vdkufcJhr,f av tefwD? bmjzpfwmvJ? b,fvdkjzpfvJ?
uGßefawmfajymom;bJolYudk}
]igvnf; pdwfraumif;ygbl;}

pmrsufESm 21
tpwnf;u aq;aomuf&vGef;wJh Ek? aq;aomufrSm;w,f acgif;rmw,f/ wcgwcg Mum;a,mifrdw,f/
wJh/
Ek aewJh ae&mu wu,f Murf;wJhvrf;eJY? &moDOwkeJY/ Ek aewJh ]igeifhudk ighvdkjzpfapcsifwm? 'gayr,fh ightwåoyfoyf} wJh/ Ek
taqmifu ysOfaxmif usdK;wdk;usJwJeJY/ EktqifrS ajy&JUvm;/ aemufqHk;ajymoGm;wmudk em;rvnfcJhbl;/

udk,fzkef;qufwkef;u Ek ajymw,f/ Ek aq;aomufrSm;wm r[kwfrSef;vnf; Ek r½SdawmhrS tef


]oufomoGm;rSm? rvmeJY} wJh/ wDhqDu jyefod&w,f/
tJh'D aeYawGu Ek aMumufzdkYaumif;w,f/ Ek qdkrS Ek ygvm; .../
.... Ek u aMumufzdkY aumif;vdkufwm.../
NyD;awmh tHhjozdkYaumif;vdkufwm.../
udk,fwdkYa&mufoGm;awmh Ek [m jzLazsmhaew,f/ 'gayr,fh owåd½Sdvdkufwm? jywfom;vdkufwm.../
jyHK;wkef;? pum;ajymwkef;/ aq;0g;ukorI enf;wJhae&mrdkY Ek
twGufaq;cGifhwifNyD; jrefjrefjyefac:cJh&w,f/ bmudk rauseyf&rSef;rodbJ ausmif;aemufqHk;&ufu Ek udk
'DESpfawGtwGif; pum;enf;oGm;wJh Ek/ owd&w,f/
idkifaewwfwJh Ek/
ydefoGm;vdkufwJh Ek/ udk,f wm;cJh&ifa&m Ek em;axmifrSmrdkYvm;/
udk,fajymcJh&ifa&m Ek em;vnfrSmrdkYvm;/
aq;cef;rSefrSefjy&if; xlxlaxmifaxmif jzpfvmawmh Ek udk,fvdkufvm&ifa&m Ek BudKqdkyghrvm;/
jyHK;vm &,fvmvdkY/ wNrdKUqDayr,fh yHkrSefzkef;ajymjzpfw,f/ owådr½SdcJhwJh twdwfawGudk jyef,lawG;&if; Ek u tdyfruf
awGxJrSm jyHK;&TifaeqJ/
]Ek *½kpdkufyg[m? igeifhudk wtm;cspfwm Ek&JU}
wdwfqdwfoGm;wJh rdepfawG/ NyD;awmh Ek pum;oHwdk;wdk;av;/ rdk;&GmwJh aeYawGrSm udk,fhtaemufem;u tusÐpav;qGJ&if; ½Sd
]igeifhudk wtm;aus;Zl;wifw,f? 'gayr,fh rcspfbl;[m} wJh/ aejrJ/
udk,f wm0ef,lEdlifwJh pdwf[m tJh'DavmufygbJ...
tJh'Dvdk tpcsDNyD; udk,frif;udk bmaMumifhcspf&aMumif;awG? NyD; cspfvSpGmaom Ek a&.../ /
awmhb,favmufwm0ef,lEdkifaMumif;awG/ Ek &,f&if; em;
axmifw,f/ NyD;awmh &Hzef&Hcg wdwfoGm;wwfw,f/ cifjcL;om

tMumqHk; pum;ajym&wJh n? NyD;awmhaemufqHk;/


....

tjzpfu ½dk;vdkufwm Ek&,f/ Ek u vnf; aMumufp&maumif;


atmif a½S;½dk;pGJw,f/

pmrsufESm 22
wpfckyJ bmyJjzpfjzpf ig[m wpfa,mufwnf; r[kwfbl;qkdwJh cHpm;
csuf eJY ighukd,fig *&kpkdufygw,f .../ tJ'DaeYu olr tjyHK;awG
yef;&JU aemufausm ay:rSm acsmfvJusrdayr,fh xdckduf'Pf&mawG r&Sdygbl;vkdY ig
&eHY&JU pdwfxm; xGufqkdcsufay;w,f .../
rkd;&eHYeJYtwl
avajyawG&JU qlyGufoH ... igh&JU ukd;uG,f&muawmh &kd;om;ygw,f/ b0ukd tqkH;tjzwf
ay;r,fh txJ bk&m;awG rygbl; ig
reuf j zef & J U aumuf a Mumif ; xJ r S m odw,f .../
uacsonfawGeJY taygif; tazmf
awG &Sdaumif; &Sdr,f .../ bk&m;awGukd qJqkdaewmvnf;
vuf e uf u k d , f p D q G J u k d i f x m;wJ h uAsm wpfyk'f r[kwfbl; vkdY
t&nfcGHawGvnf; awmufy csif ig ,kHMunfw,f .../
awmufyaevdrfhr,f .../

igwkdYukd,figwkdY aeYpOfpD&ifcsufcsEkdifwJh aeYukd ig


olwyg;ukd rcHpm;wwfwJh vl qkawmif; w,f/ olwyg;tjypfawGeJY igwkdU t
awG[mvnf; olwkdY cHpm; csif jypf awG &SKyf,Suf cwfaewJh urÇm[m ,kefjzL
&m cHpm;&zkdY vlrqefbl; qkdwJh av; vkdyJ toJi,fvSw,f .../
pum;vkH;ukd aomufzuf rvkyfbJ
aecsifaevdrfhr,f .../ igwkdY[m csKdjrdefrI awGyJ awmif;qkd ygrsm;awmh &ifMuyfoHawG
orifvnfjyef tMunfhawGxuf aygifwHtvSawGu ykdMunfh vnff; xGufvmwwfw,f/
aumif;csif aumif;aevdrfhr,f .../
b,ftxd vdrfhqif;OD;rvJ.../ aq;cg;BuD; aomuf&csdefwkdif; igwkdY tcsKdBudKufcJhwmukd arhae
ajrykH xJu &wemokduf &Sdjcif; r&Sdjcif;[m ajrykH tqkH;xd wwfw,f .../ igwkdYoGm;awGu wkH;ayr,fh tom;wpfwkH;ukd
a&muf rS igwkdYqufajymMur,f.../ pepfwus pm;aomuf wwfatmif OD;aESmufu oifay; cJh
tqkdawmf r[kwf&if oDcsif;qkdcGifh r&Sdbl;vm;qkdwJh jyXmef; w,f .../ b0&JU &yf&GmxJvnf; vlBuD;rif;awG aygygw,f .../
csuf eJYtwl igwkdY oDcsif;awGnnf;r,f .../ qufoG,frI {&d,mjyifya&mufoGm;wJh abmf'gwcsKdUukdvnf;
b,ftxd vdrfhqif;qif;... ig auseyfygw,f/ ig vGrf;yg&JU .../

iga&;wJh uAsmawGukd zwfNyD; twdwfrSma&m ypöKyÜefrSma&m terf;uAsm txyfxyfeJY rkd;uvnf; pdrfhvGef;w,f .../ &eHYawG

tem*wfrSma&m &l;csifovkdvkd jzpfoGm;wJh oli,fcsif;awG &SdOD; u at;csrf;vGef;aeygw,f/ aumfzDwpfcGufeJY twl uAsmawG

rSm jzpfwJhtwGuf ig auseyfygw,f ..../ xJ jyKwfusvkdufzkdY tcsdefaumif;yJ .../


pdrfhpdrfhav; cHpm;&w,f /

pmrsufESm 23
ighukd,figvnf; *&kpkdufw,f/ ighukd,f igvnf; auseyf yg tdE´d, uae uGsefawmf bmawG oif,lrdovJ/
w,f/ ighukd taorowf oGm;wJh &efolawGukdvnf; aus; Zl;
wifw,f .../

wpfckyJ ...
wpfckyJ.../

olr tem;rSm r&Sdawmh ig vGrf;ae&wm wpfckygyJ .../

'Dae&mrSm igh 'kdif,mavmh ta[mif;av; jyefokH;csifw,f .../


tydkif; (1)
owd&w,fqkdwm arhcJhzl;vkdY ... ae&mtopfwpfckudka&muf&if udk,fhtwGuf bmawG A[k
vGrf;w,fqkdwm b,fawmhrS rarhyJ cspfaecJhvkdYav .../ okw &p&m&SdvJ/ bmawGudk twk,l&rvJ/ udk,fawG qDu
vl awGudk bmawGrSsa0ay;&ifaumif;rvJqdkwJh pdwfeJY
wpfckyJ avhvm pl;prf; pma&;&wmuudk uGsefawmfh&JU 0goemyg/
tdE´d,udkpa&mufawmh oGm;cJhwJh sight seeing trip
ig vGrf;ae&wm wpfckygyJ ...
ZD;½dk;eD,dk xJu vdkemAmvm vdkY ac:wJh urÇmausmf Grand Canyon
eJYwlwJh &Icif;a'oBuD; taMumif; (rSwfpkMurf; e magazine

rSm tcef;quf azmfjyay;cJh)? tdE´d,&JU aq;wuúodkvf tm;vHk;


xJrSm 'kwd, tausmfMum; qHk; jzpfwJh AFMC ppfaq;
wuúodkvf taMumif; a&;om;cJhzl;w,f/
tckaemufydkif;us tvkyfawGursm;vmawmh c&D;awG rxGuf
jzpf? tdE´d,taMumif;u a&;p&m odyfr&Sdbl; jzpfae cJhwm
tawmf MumNyD ajym&r,f/ 'geJYyJ aeYpOfvIyf&Sm;ae&wJh vlrI
b0 xJuyJ olwdkYb,fvdk pepfawG usifhoHk; aeovJqdkwmrsdK;
a&;&if tusdK;&SdrSmyJvdkYawG;NyD; avhvmvdkY &oavmufav;
'DuaerSsa0ygw,f/
ajym&&if tdE´d,[m bmoma&; t"du½kPf;awG? Caste
vdkYac:wJh Zmwfedrfh? Zmwfjrifh cGJjcm;rIawG? population
burst vlOD;a& w&Sdefxdk; wdk;wufaerIawG? tusifhysuf
jcpm; rI jyóemawGxJuae taumif;qHk;½kef;xGufjyEdkifwJh

pmrsufESm 24
EdkifiH wpfck jzpfw,f/ 'ghtjyif cGJxGufoGm;wJhe,fajr trsm;pk[m tdE´d,om;awG jzpfygw,f/ tdkifwD? ½lyaA'eJY
(ygupöwef? b*Fvm;a'h&Sf) awGu tdrfeD;csif; jyefjzpfaeNyD; pMum0Vm odyÜHpwJh bmom&yfawGrSmvJ tdE´d,&JU ynma&;u
ygupöwef u olYxuf EsL;uvD;,m;tpDtpOf t&if pjzpf xdyfqHk; rSm &Sdygw,f/
oGm;wJh tcgrSm yg0gcsif;,SOfEdkifatmifvdkY Indian awG[m vlrsdK;awGrsm;vdkY? ,Ofaus;rIawGrwlvdkY? bmompum;awG
tpGrf;ukefBudK;pm;cJhMuw,f/ acgif;aqmif aumif;awG rwlvdkY wdkif;jynfaemufus&w,fqdkwJh t,ltq[m
tqufrjywfay:xGufcJhovdk enf;ynmuGmjcm;rIa&pD;rSm qifajc ay;p&m pum;xuf rydkygbl;qdkwm tar&duefwdkY?
tjrefqHk;t&SdefeJY vdkufrSDzdkY rem;rae BudK;pm;&if; xdyfudk a&muf tdE´d, wdkYu oufaojyaeygw,f/ tdE´d,rSm Caste Zmwf
vmwJh twk,lp&mEdkifiHwpfckvdkYvJ ajymvdkY&ygw,f/ edrfh ZmwfjrifhawG uGJjym;rIaMumifh vlwef;pm; trsdK;rsdK; uGJjym;
tdE´d,&JU ynma&; aeovdk? jynfe,fwpfckeJY wpfck bmom pum; rwlnD

'DEdkifiHrSm xGef;aygufwJh *E´DrsdK;quf? ae½l;rsdK;qufawG tjyif Muygbl;/ uGsefawmfwdkY EdkifiHrSm Armpum;? &cdkifpum;? &Srf;
refrdk[rfqif;wdkYvdk? tAÁ'l uvefwdkUvdk urÇmudk &ifabmif pum;? csif;pum; uGJaewmawGxuf qdk;ygw,f/ 'Dvdk uGJjym;
wef; EdkifwJh acgif;aqmifawGudk arG;xkwfay;EdkifwJh odyfudk aewJh bmompum;awGMum;xJuae ynma&;udk n§d,lzdkY
aumif; rGefwJh ynma&; pepf&Sdw,f/ tdE´d,[m Edkb,fqk &Sif tdE´d,[m t*Fvdyfbmompum;udk &Hk;oHk; bmom pum;
awGvJ tNrJxGufay:aewJh wdkif;jynf? IT rSm urÇmY tqifh tjzpf jyXgef;cJhw,f/ usefwJh uGJjym;aewJh [dE´Lpum;awG udk
'kwd, ae&mu vdkufaejyD; Google &JU xdyfoD;0efxrf; awmh 'kwd,bmompum;tjzpf toHk;jyKwJh jynfe,fawGudk

trsm;pk [m tdE´d,om;awG jzpfMuw,f/ t*Fvef&JU q&m0ef vdkufNyD; oif,lapw,f/ 'ghtjyif tdE´d,&JU tajccHynma&;rSm
t*FvdyfeJY [dE´Lbmom pum;tjyif wwd, bmompum;
pmrsufESm 25
wpfckck udk rjzpfraeoif,l&r,fvdkY jyXgef;xm;wJhtwGuf ynma&;[m b,favmufta&;ygovJqdkwm tdE´d, udk
tdE´d, ausmif;om; wpfa,muf[m tenf;qHk; bmom a&muf rS ydkodvm&ygw,f/ tdE´d,rSm Education &,f ?
pum; oHk;ck wwfuGsrf;Muygw,f/ Health Care System rSm Private Sector awG
'Dae&mrSm Mum;azmufNyD; puFmyltaMumif;av; ajymjy udk trsm;BuD; vkyfydkifcGifh ay;xm;wJh twGuf emrnfBuD;
csifw,f/ rav;&Sm;uae rcGJxGufcif udk,fydkiftkyfcsKyfa&; p& wuúodkvf awG? aq;&HkawG trsm;pku yk*¾vdu ydkifawG rsm;yg
wJhtcsdefu rav;pum;? ref'&if;w½kwfeJY wrD;vf pum;awG w,f/ uGsefawmf tvkyfvkyf ynmoifaewJh aumvdyfeJY wGJ
[m puFmylawG&JU t"du bmompum;awGyg/ rav;uae xm; wJhaq;&HkrSm MSc (MD) vmwufaewJh ausmif;
oD;jcm; cGJxGufwJh 1965aemufydkif;rSm puFmylawG[m t*Fvdyf
om; awG &Sdygw,f/ olwdkY&JU aumvdyfudkay;&wJh vc[m wpf
udk ausmif;awG? &Hk;awGrSmt"du bmompum;tjzpf rjzpf
ESpfudk jrefrmaiG odef; (300) ausmfygw,f/ tdE´d, rSm b,f
rae toHk;jyKzdkY owfrSwfjyXgef;vdkufwkef;u t*Fvdyfpum;
ynmrS tvum;r&ygbl;/ ynmwdkif;[m olwdkY qDrSm aiGaMu;
rwwfuGsrf;wJh bGJU& ynmwwfawG tawmf'ku©a&muf
trsm;BuD;ay;NyÐ; oif,l&ygw,f/ ynm wpfck jzpfjzpf ajrmuf
Muw,f? tvkyfvufrJhawG jzpfw,f/ rauseyfrIawG? qlylrI
ajrmuf wwfoGm;NyDqdk&ifvJ b0[m tawmf tmrcHcsuf &Sd
awG awmif jzpfMuw,fvdkY qdkw,f/ tJh'Daemufydkif;rSmawmh
oGm;NyD jzpfwJhtwGuf udk,fh ,HkMunf&m? 0goem yg&mudk i,f
rdb awGu olwdkY&JU uav;awGudk English Medium i,f uwnf;u a&G;cs,fwwfzdkYudk rdb awGu? ynma&;
School awGudk ajymif;xm;Muw,f/ English bmom pepfu axmufjy vrf;jy aewmudk awGU& w,f/
pum; udk rjzpfraeoifMum;ay;Muygw,f/ tckawmh tJh'Dvdk tckaemufydkif; tywfpOf aomMumaeYwdkif; uGsefawmfhq&m&JU
pGefYpm; ajymif;vJcJhwJh tusdK;qufudk pvHk;awG cHpm;ae&NyD pmoif c sd e f a wG r S m q&mh c G i f h j yKcsuf t & td E ´ d , aq;
jzpfw,f/ 'Dvdk jyXgef;vdkufawmh uav;awG? rsdK;quf opf ausmif;om; awGudk pmoifjzpfw,f/ uGsefawmfhWard xJ
awG [ m ol w d k Y rd c if b mompum;awG u d k toH k ; rjyK udk vmwGJaewJh resident vdkY ac:wJh MSc student
Muawmhbl;vm;? wefzdk;rxm;awmhbl;vm;/ wu,fwrf;
ausmif; om; awGudkvJ ward round &if;eJY pmoifay;&
awmh tJhvdkr[kwfygbl;/ puFmyluav;awG trsm;pk[m
wJh tcg awG &Sdygw,f/ tJh'Dvdk tcsdefawGrSm q&m0efbGJU&NyD;&if
Mandarin pum;udk tdrfrSm rdbaqGrsdK;awGeJY ajymqdk
bm vkyfMurSmvJ? MD (MSc) &NyD;&if bmvkyfrSmvJ
MuwJh ae&mrSm toHk;jyKaeMuwkef;ygyJ/
qdkNyD; awmh olwdkYudk ar;Munfhjzpfygw,f/ tm;vHk;eD;yg;u rwl
uGsefawmfwdkYqDu yHkrSeftpdk;&ausmif;wufNyD; yHkrSef bGJU&
nDwJh &nf&G,fcsufawG? cH,lcsufawGeJY aq;ynmqdkif&m
wpfa,muf[m t*Fvdyfpum;udk tpDtpOfwusrajymeJY/
further study awGudk qufvufoif,lzdkY tm;yg; w&
tqifajyatmifawmif ajymEdkifpGrf;r&Sdygbl;qdk&if jiif;Mu
jyefajzMuygw,f/ ynma&;ufdk toufvdkrsdK;? b0ufdk jrwfEdk;
r,f rxifygbl;/ bmompum; wpfck&JU toHk;0ifrI? toHk;
ovdkrsdK; pdwfawGeJY qmavmifpGm a&SUqufMuwmudk ae&m
csEdkifrIeJY wdk;wufrIudk trSDvdkufEdkifrI 'gawGeJY trsdK;om;a&;?
wdkif;rSm awGUvm&wJhtcg igwdkYEdkifiH&JU ynma&;[m bmrSm; ae
EdkifiH cspfpdwf vlrsdK;eJY pmaytay:jrwfEdk;rI 'gawGudk uGsefawmf
ovJ? b,fae&mrSmvGJaeovJqdkwJh ar;cGef;[m rpOf;pm; yJeJY
wdkYawG uGJuGJjym;jym;jrifNyD; acwfeJYtnD? EdkifiHwumtqifhrSDzdkY
udk acgif;xJ tNrJa&mufvm&w,f/
ynma&;udk b,fvdk ajymif;vJMurvJqdkwm pOf;pm;zdkY vdkvm
NyD vdkY xifygw,f/
pmrsufESm 26
uGsefawmfpOf;pm;vdkY&oavmuf jrifoavmuf ajymMunfh ygh jzpfw,f/ wpfaeukef yifyef;jyefvmNyD;awmhrS vlem Munfh &
r,f/ uGsefawmfwdkYeJY uGmwmu olwdkYqDrSm ynma&;qdkwm wm jzpfwJh twGuf 100 % udk,fhtwGufa&m? vlem twGuf
pD;yGm; a&;yJ/ ynmrsm;rsm;wwf&if pD;yGm;rsm;rsm;jzpfr,f/ tJh'D a&m jzpfraewmawmh aocsmygw,f/ vlemvmrsm;rsm;vmzdkY?
twGuf ynma&;udk pD;yGm;a&;vkyfovdk? aiG&Smovdk tirf;r& vlem tBudKufvdkuf uko&wmrsdK;awG&SdvmwJhtcg ay;& r,fh
&SmazGMuygw,f/ 'DtwGuf ynmawG ydkwwfvmw,f/ ydk aq; xuf jyif;wJhaq;awG ay;jzpfwm? ay;&r,fhtcsdefxuf
oif,l csifpdwfjzpfvmw,f/ ynm&yfwpfckrSm xdyfqHk; a&muf ydkapmNyD; aq;udk toHk;jyKvdkuf&wm? 'grsdK;awGvJ MuHKawGU
onftxd oif,lMur,f/ pD;yGm;vJ ynmwwfwmeJY tnD jzpf vm&wmEdkifwmygyJ/
xGef; ygw,f/ olwdkYpepfu 'DvdkrsdK; pepfjzpfw,f/ curious ausmif;q&mqdk&ifvJ ausmif;rSm pmoifae&HkeJY 0ifaiGu
vdkcsifrI oif,lcsifrIudk tqifajyrI? oufaomifh oufom ravmufawmh tjyifpD;yGm;a&;wpfckvkyf&ifvkyf? rvkyfbl;
aexdkifrI? tusdK;tjrwf&&SdrIeJY motivate vkyfxm;wJh pepf qdk&ifvJ tydkusL&Sifav;oifrS pD;yGm;a&;u tqifajyw,f/

wpfckvdkY jrifw,f/ 'Dawmh q&ma&m? wynfhjzpfwJh ausmif;om; a&m u udk,f&JU

ud k , f a wG q D r S m u q&m0ef q d k & if q&m0ef t vk y f u t"du tvkyfae&mjzpfwJh pmoifausmif;qdkwJh ae&m rSm

oufouf/ 0ifaiGtwGufu oufouf/ tpdk;&vpmeJY r &meIef;jynfh &Sdraeawmhygbl;/ 'Duae rvdktyfwJh buf vdkuf

avmuf vdkY aq;&HkrSm wpfaeukef yifyifyef;yef; tvkyf vkyf rIawG? cGJjcm;rIawG jzpfay:vmEdkifwmyJ/

vmNyD;awmhrS pD;yGm;a&;twGuf udk,fhtcsdefxJu tjyif b,favmuf 0goemygw,f/ apwemygw,f ajymajymyg/ vl

aq;cef;xdkifMu&w,f/ 'DvdkrS r[kwf&if q&m0efu tjyif qdkwmu rdom;pk&Sdw,f/ rdb&Sdw,f/ om;orD;&Sdw,f/ om;

pD;yGm;a&;wpfckyg wGJvkyf&ygw,f/ q&m0efawGtwGuf udk,fh orD; ynma&;&Sdw,f/ udk,fhynmeJY &wJh vc? 0ifaiG[m udk,fh

em;csdefxJu tjyifaq;cef;twGuf tcsdefay; xdkifMu& wm vdktyfcsuftwGufawmifrS vHkavmufatmif rjznfhqnf;

pmrsufESm 27
Edkif&ifawmh tpdk;& 0efxrf;vnf; tpdk;&0efxrf;tavsmuf? jyHK;jyzdkY twGuf
ynm&Sif qdkvnf; ynm&Siftavsmuf enf;rSef? vrf;rSef
avSsmuf zdkY u tawmfcJ,Of;ygw,f/
'DvdkawGUMuHKae&rIawGaMumifh ynma&;qdkwmu oufouf?
pD;yGm;a&;u oufouf jzpfvmw,f/ 'gaMumifhyJ udk,f
uGsrf;usifwJh tvkyfqdkwm ynma&;eJY rqufpyfyJ [dktvkyf
uae ajymif;? 'Dtvkyfuaeajymif;/ yGJpm;qdkwJh vlwef;pm; rsdK;
awG ay:vmw,f/ ausmif;NyD;&if pD;yGm;a&;vkyfr,f qdkwJh
pum;rsdK; vli,fawG awG;vm? ajymvmw,f/ toufarG;0rf;
aMumif; rItwGuf q&m0efvkyfNyD; jzpfNyD;rS wjcm; pD;yGm;a&;
ajymif;vkyfMuw,f/ wuúodkvfuae bGJU&NyD;rS tvkyfvufrJh b0 [m [if;csKd wpfcGuf
jzpfaeMuw,f/ jyóemawGu trsm;BuD;yg/ aemufqHk; ynm jzpfw,fqdk &if
a&; qdkwm? bGJUqdkwm[m taqmifta,mif wpfck omom usaemf onf cyfaomuf r&wJh
jzpfvm cJhw,f/ cuf&if; wpfacsmif; &,fyg/
'Dvdk edrfhusae&jcif;[m ppfyGJawGaMumifh? Nidrf;csrf;a&;aMumifh?
y#dyu©awGaMumifh? t&ifu tpdk;&aMumifh? [dkvlawGaMumifh? jzpforSs taMumif;
tck tpdk;&raumif;wmaMumifh? [dkvlYaMumifh 'DvlaMumifh taumif;csnf; ygyJ vdkUajymaeayr,fh
ajymaewmu tjypfwifwmxuf rydkygbl;/ enf;vrf;vnf; tqdk;xJu udk rxGufawmhwm
awGUvmrSm r[kwfbl;/ cktcsdef xdygyJav
taocsmqHk;u uGsefawmfwdkY tm;vHk; oHk;aewJh pepf[m
rSm;,Gif;aew,f/ 'DrSm;,Gif;wJh pepfxJrSm uGsefawmfwdkY txdtcdkuf tyGef;tyJhawmif
udk,fwdkif wpfOD;wpfa,mufcsif;pD rSm;,Gif;pGm yHkazmf aeMu rcHedkifwJh tcsdef tem;rSm
w,f/ yef;yGifhawG jrif&ifawmif
'gudk wpfa,mufcsif;pD b,fvdk ajymif;vJrvJ/ tpktzGJUvdkuf vefYaerdygw,f
b,fvdk ajymif;vJMurvJ/ tajz&SmMurvJ/
uGsefawmfwdkY aumif;wJhpepfwpfck vdktyfaeNyD azmfaqmif &,farmjcif; onf touf&Sifygonf[k
oifh aeNyD qdkwmudk vlwdkif;aphu odaezdkYvdkovdk? ighrSm a&&Gwfaerdaomfvnf;
wm0ef &Sdw,fvdkY cH,lNyD; wpfOD;wpfa,mufcsif;pDu BudK;pm; jyHK ;jyzdkYawmif tm;r&SdwmawG
zdkYvnf; vdkvmNyDjzpfw,f/ rsm;aewJh touf&Sifaejcif; ygyJ /
(qufvufazmfjyygrnf) udkaZmf
aeatmif

pmrsufESm 28
vufaqmif wpfa,muf wifyv’ifacG xkdifaeouJhodkY awGUawmh armifEkH
vnf; [efusjyD[vkdY pdwfrSawG;jyD; xkdvlBuD;&JU tem;okdY
armifEkHqkdwJh vli,fwpfa,muf&SdowJh .../ csOf;uyf oGm;av\/
]OD;av;} ]OD;av;}
wpfaeY tdEd´,acgif;aqmifBuD; *ED´taMumif;ukd ol zwfrd av ]a[}
\/ armifEkHwpfa,muf tawmfav; oabmus oGm; onf/ toHaMumifh olY nm buf jcrf; rSm
pm xJrSm *ED´u &xm;ay:uae zdeyfwpfzuf rawmf wq &Sd wJh armifEkH tm; vSnfh MunfhjyD; xl;
jyKwfusoGm;awmh aemufwpfzufyg vTifhypfvkdufw,f/ 'gukd avonf/ armifEkHu jyHK;jy jyD; ]OD;
eHab; uolu bmvkdYaemufwpfzufyg vTifhypf wmvJ ar; av; ukd vuf aqmif wpfck ay; csif vkdYyg/}
awmh .....

]a[ [kwfvm;uG om"kyguGm/ 'geJY bmvufaqmifwkef;}


]wu,fvkdY tJhzdeyfukd aumuf&wJholu wpfzufxJqkd b,f ]OD;av; oabmusrSmyg 'DrSm OD;av;pD;zkdY zdeyftopfav;}
jynfh pkH rvJ/ ukd,fhtwGufvnf; usefwpfzufwnf;eJY tokH; [kqkdum olYcg;Mum;rSm toifhygvmwJh qifMu,fzdeyfukd
r0if r,fh twlwl aumuf&wJhol tqifajyatmif aemuf xkwf jy vkdufavawmh ...
wpfzufyg xyfypfcsvkdufwmvkdY} *E¨DBuD;u ajzoGm; &Smw,f
av .../ xkdvlBuD;onf zdeyfukdjrifaomtcg tajctae &kwfw&uf
ajymif;vJoGm;onf/ xkdvlBuD;\ rsufESmvnf; cufxef
armifEkHvnf; oabmtusBuD;usjyD; rqDrqkdif qifMu,f oGm;jyD; a'gowBuD; toHjzifh armifEkHtm; ...
zdeyf wpf&H 0,favw,f/ olUrSm ulnDcsifwJh? ay;urf;csifwJh? ]rif; ighukd vmapmfum;aewmyJ/ 'DajcESpfzufu EkdifiHawmf
vSL'gef;csifwJh pdwf&if;tcHav;awmh &Sd&Smygw,f/ 'gaMumifh twGuf ay;qyfcJhwmuG} [kqkdNyD; zkH;aewJh ykqkd;ukd qGJ vSef
olzdeyf 0,fjyD; wpfa,mufa,mufukd ay;r,faygh/ armifEkHu jy\/
emrnf uom armifEkH tawG;tac:av;usawmh rqkd;ygbl;/

][if... aygifwdk ...}


ol awG;vkdufw,f/ ]tif; ig'Dzdeyfukd &SdwJholay;&if tvum;
yJ/ awmfMum olUukdzdeyfwpf&Hawmif 0,frpD;Ekdifbl;vkdY apmf armifEkH pum;rqkH;cif xkdvlBuD;u olY b,fbufrSm csxm;wJh
um; w,f xifjyD; tqJcH&Ekdifw,f/} csKdif; axmufukd vSrf;,lum armifEkHtm; vSrf;&kduf av awmh
\/ armifEkHvnf; csKdif;axmufpmrdrSm aMumuf aMumufeJY ...
tJYvkdawG;awmjyD; r&SdEGrf;yg;wJYolukd zdeyfvufaqmifay;rvkdY ]uefawmhaemf OD;av; usaemfrjrifvkdYygAsm} [kqkdum xkd
&SmykHawmfxGufavawmh\/ ae&m rS ajy;&&Smavonf/

'DvkdeJY ol &SmykHawmf xGufvkdufwm wpfae&mta&muf t0wf armifEkHwpfa,muf wu,f EkHcsmygayw,f/


tpm; npfax;EGrf;yg;jyD; pkwfpkwfysufysufEkdifwJh vlBuD;

pmrsufESm 29
'gayr,fh vlom EkHwm vlysKdaygufqkdawmh vScsifycsifwJh pdwf ypönf;trsKd;trnfrSwfzkdY tdwfukd zGifhMunfhavawmh
tjynfh&Sdw,f/ vSLcsifwef;csifpdwfuvnf; tjynfhyJ/ ]w,f... &kdif;vkdufwJh cav;/ bkef;BuD;ukd aemufp&mvm;/ 'g
awG;ac: wwfjyD; pmzwfvnf; 0goemygw,f/ jyD;awmh wpfOD; &[ef;eJYrtyfpyfbl;qkdwm rodava&mhvm;} [kqkdum tem;
wnf;aomom;/ rdbuvnf; pD;yGm;a&;av; tqifajyav rSm&SdwJY axG;cHeJY armifEkHtm; vSrf;aygufavawmh\/
awmh armifEkHtwGuf rkefYzkd;ryl&bl;/ armifEkHvnf; q&mawmf\ vufq ukdodaomaMumifh
ausmif; ay:rS zaemifhESifhwifyg; wom;wnf;usatmif
wpfaeY armifEkH vlysKdaygufyDyD rSef ajy;&Sm av awmhonf/ armifEkH bmrSm;oGm;ygvdrfh/ tdwfxJü
Munfh acgif;zD;&if; olYqHyif av; q&mawmf bmukdawGUoGm;ygvdrfh/
awGukd ol ukdif Munfh um wu,fawmh tdwfxJrSmygonfh ypönf;rSm acgif;vdrf;qD ESifh
tm;i,fpdwf 0if&Sm av bD;yif jzpfavawmh\/
w,f/ olu qHyif r aumif; wpfaeYawmh armifEkHwpfa,muf olY&JU EkHcsmrIeJY ulnD csifwJh
bl;av/ pdwf aMumifh uHqkd;&Smavawmhonf/
armifEkHcifAsm oDv orm"d ynmeJY jynfhpkHwJh olukd vSL&if ykd armifEkH vkdif;um;pD;&if b,fawmhrS xkdifrpD;/ tb,faMumifh
tusKd; cHpm;&w,fvkdY Mum;zl;em;0av; &Sdavawmh? armifEkH qkdaomf wpfjcm; olxkdifzkdYtwGuf ae&m tvSL vkyfjcif;
wpfa,muf tJhvkd rSwfom;zl;avawmh ... jzpfonf[k ol xifrSwfxm;aomaMumifh jzpf\/ xkdaeYwGif
]a[m 'umav;armifEkHygvm;/ ausmif;ukdvmwm bm armifEkHwpfa,muf um;udk ckdípD;avonf/ um;uvnf;
udpöwkH;} usyf vrf;uvnf;usyfrkdY tawmf 'ku©rsm;&Smonf/ armifEkH
]q&mawmfbk&m; wynfhawmf vSLcsifwmav;&SdvkdYyg bk&m;} onf um;\ aemufzif b,fbuftjcrf;ü ckdpD;avonf/
cyf&GH&GH av; ajz&Smw,f/ xkdtcsdefwGif
armifEkHu q&mawmfukd aMumuf\/ q&mawmfu oDv ]a[h nDav; vufwm;jyD; um;wpfpD;avmuf awmif;uGm}
orm"d ynmeJU jynfhpkHoavmuf pnf;urf;uvnf;BuD;? tjrif [k ,mOfaemufvkdufu olYukd vSrf;atmfav\/ xkdtcg
rawmf&if rawmfovkd aqmfyavmf wD;wwfwJh tusifh &Sd armifEkHonf a&SUrMunfh aemufrMunfh vufxkwf vkdufaom
aMumif; ukdvnf; armifEkH aumif;aumif; odaomaMumifh tcg ...
q&m awmfa&SU taeusyf aejcif;aMumifhvnf; ygonf/ aemufrS t&Sdefjzifh wufvmwJh um;BuD;aMumifh ...
q&mawmfu ]armifEkH vSLcsifoyqkdvnf; vSLuG,fh } ]tm;...}
'Dawmh armifEkHvJ toifhygvmwJY yvyfpwpftdwfav;ukd ]vkyfMuygOD;... u,fMuygOD;... 'DrSm nyfoGm;jyD...}
xkwf um q&mawmfa&SUcs xdjcif;ig;yg;eJY uefawmhum vSL avmuBuD;wpfckvkH; qlnH yGufavm &kdufoGm;av\/
av awmh\/ uHaumif;onfrSm armifEkH toufawmh ygroGm;acs/ okdUaomf
]om"k om"k om"k} q&mawmfvnf; om"k ac:jyD;jyD;jcif; um;ESpfpD;Mum;nyfrIaMumifh armifEkH b,fbufvuf qkH;&IH;
tem;rSm&SdwJY OD;Zif;wpfyg;ukd ac:um oGm; &Smavawmh\/
]uJ OD;Zif; armifEkHvSLwJh ypönf;av;ukd pm&if;rSwfacsOD;} [k
qkdum yvyfpwpftdwfukd ,lvkdufavonf/

pmrsufESm 30
]om; tdrfjyifav;bmav; xGufOD;av} ]acgufqGJaMumf (2) yGJ qkdifrSmyJ pm;r,f}
]rxGufcsifbl; arar} tawmftoifhMumaomf ...
]om;&,f 'Dvkd tdrfxJwpfoufvkH;aevkdY b,fjzpfrvJ} acgufqGJaMumf ESpfyGJ armifEkHwkdY a&SUarSmuf a&mufvm av
]om; &SufvkdYyg arar} awmh onf/ acgufqGJaMumf yef;uefxJü ZGef;ESifh cuf&if;
]&Sufp&mrS r[kwfwmuG,f om;r[kwfwm vkyfcJYwm wpfpkHonf tpDtpOf wus ae&m,lxm;avonf/
rSr[kwfwmuG,f/ om;tjypfr&Sdygbl;uG,f/ rawmfwq armifEkHonf acgufqGJaMumfyef;uefxJrS ZGef;tm; vSrf;ukdif
jzpfwmyJ} vkdufjyD; acwårSs wkHYqkdif; oGm;avawmh\/
om;trdESpfa,muf tMum; cPwm wdwfqdwfoGm;\/ armifEkH\ yg;jyifü rsuf&nfwcsKdU/ armifEkH\ tMunfhrsm;onf
jyD;rS armifEkHtaru acgufqGJaMumf yef;uefxJrS cuf&if;qDrSm
]om; 'Dvkdvkyfygvm; tarajymjyr,f om;rSm vufwpfzuf ]atmf om;&,f}
r&Sdwm rodomatmif ...} armifEkH&JU rdcifonf armifEkHudk tm;ay;aom tjyHK;eJY
]om; rSefMunfhvkdufOD;/ rodomygbl; om;&,f} Munfhum ...
rSefxJwGif abmif;bD&Snf tdyfuyfxJokdY tusDFvuf&Snf b,f ]om; wcsKdUudpöawGu tjrifay:rSm rlwnfjyD; enf;&kd;BuD;
wpfzuf\ tzsm;tm; xkd;xnfhxm;aom armifEkHykH ay:ae\/ twkdif; vkdufawG;aep&m rvkdbl; om;}
aoaocsmcsm rMunfhvSsif vufwpfzufr&SdrSef; rodEkdifacs/ ]'DrSm Munfhprf; om;} [kqkdum ]nSyfwl} wpfpkHudk armifEkHtm;
]om; awGYvm;/ rodomygbl; om;&JU} axmifjy vkdufavawmh\/
][kwf arar}
]tjyifoGm;r,fav/ araryg vkdufay;r,f/ vlysKdav; The End
bmav;vSnfhayghom;&,f/ ararhom;u &kyfcH&SdjyD;om; tysKda usaemfwkdY\ ay;urf;rIwcsKdUonf tH0if*Gifusjzpf&ef ESifh
wGa~uGrSm aocsmw,faemf om;} wpfzufom;tm; &kdif;ysovkd rjzpf&ef owdjyKzkdY vkdtyf\/
rsuf&nf tenf;i,f 0Jaeaom rdciftm; MunfhjyD; armifEkH wcg w&Hü usaemfwkdYtm; wcsKdUt&m0w¬Krsm;u 0rf;enf;rI
&ifxJ wpfckck cHpm;vkduf&aomaMumifh... tm; ay; wwfao;onf/
][kwfarar oGm;r,fav/ om;vnf; acgufqGJaMumf rpm; usaemf wkdYonf &SLUaxmifhwpfzufwnf;rS rMunfhyJ wjcm;
&wm MumjyD} wpfzuf rS ajymif;Munfhoifhovkd ykdjyD;vG,fulonfhenf;tm;
]om; b,fbufu arar uyfavSsmufay;r,f/ 'gqkd pOf;pm;í ukd,fvkyfEkdifonfhbuffrS vkyfukdifjyD; b0ukd
ykdrodomawmhbl; om;} a&SUquf &ef BudK;pm;oifh\/
armifEkHonf ol\ rdciftm; wpfcsufjyHK;MunfhjyD;...
][kwf arar} ZD;½dk;eD,dk

'DvkdeJY ... om;trdESpfa,muf vrf;avSsmufxGuf&if; acgufqGJ


aMumf qkdifa&SUta&muf
]om;acgufqGJaMumfpm;r,fqkd}
]tif; ararpm;&atmif}

pmrsufESm 31
tMunfhwpfcsufav;eJY tcspfppfqdkwm
b0rSm wpfcg xdrSef&HkeJYwif
tcspfawG pcJhMuw,f.... oHo&mwpfckvHk;pm at;csrf;&w,fqdkwm
pum;wpfcGef;eJYwif olwdkYawG rodvdkYjzpfrSm......
tcspfawG rukefqHk;csifbl; .... aeatmif
wpfcsdKU cspfjcif;awG[m
emusifrIawGeJY tMunfhcH &w,f...
rmeawGeJY trJvdkufcH &w,f... yef;oDwJhBudK;
todkif;t0dkif;awGeJY aps;n§dcH &w,f... tpp EGrf;yg;wJh b0rdkY
aiGaMu;awGeJY wefzdk;jzwfcH &w,f.... 0D&d,xm;&w,f qdkwmu
tcuftcJawG awGU&wJhtcg b0qdk; jzwfoef;zl;olwdkif; odygw,f
udk,fwdkYawG neufqdkwm rawG;yJ [kwfw,f
aumif ; uif B uD ; ud k y J olwumawG aumif;rGefpGm arS;pufaecsdefrSm
udk,fhtwGufu tcGifhta&;wpfckudk
tcsdefrSD zrf;qkyfzdkYtwGuf
nqdkwm tdyfzdkY owdr&cJhbl;
i,fi,fuyg ...
MunfhMu&atmif rdk;csKyfpuae vif;tm&kPfwufwdkifatmif
tcspf&JU..... wjzKwfjzKwfa~uGwwfwJh ca&awG[m
ightcspfu Mu,fawGudk aejcnfopfwmeJY aiGtjzpf ajymif;vJrSmrdkY
a`cGusavmufatmif rcrf;em;ayr,fh.. w,kw,eJY aumufcJhzl;wm MumjyD
eifhqkawmif;awG jynfhatmifavmufawmh wpf&ufrSm
oefrmygao;&JU.... tar yef;awGu wefzdk;&Sdw,faemf ... qdkawmh
tuefYtowfawG Mum;xJrSm tar jyHK;aecJhw,f
tuefYtowfrJhatmif ,HkMunfjcif;[mvJ wpfreufrSm
tcdkifNrJqHk; cspfjcif;yg tcspf&JU... twef;ynmenf;wJh tar[m
rjynfhpHkrIawGMum;xJrSm avmurSmusefcJhr,fh om;twGuf
tjynfhpHkqHk; em;vnfay;wmvJ todwpfckudk &ufa&mpGm ay;cJhwm
tppfrSefqHk; cspfjcif;awGyg tcspf&JU.... tckxd owd&aerdw,f
b0qdkwm racsmarGUbl;... &dk;&Sif;wJhpum;
tcspfqdkwm ta&;rBuD;bl;... qdkwJh odyfrqef;ayr,fh udk,ftwGufu
pum;awG Mum;&wJhtcg xm;vdkufyguG,f... aoxd rSwfoGm;&r,fh pum;rdkY

pmrsufESm 32
tckxdvnf; em;xJ Mum;aew,f yef;yGifhaBuGawGvdkygbJ
yef;aBuGawGrSm
om; ... reufus yef;awGudk vef;wJhyef;aBuGawGeJU
EGrf;wJhyef;aBuGawG &Sdwwfovdk
'Dtwdkif; ,loGm;jyD; a&mif;MunfhwJh ... vlYb0rSmvnf;
aysmfp&m&ufawG&Sdovdk
pdwfqdk;pdwfysufa'goxGufp&maeY&ufawG
tarudk cspfawmh &Sdaewwfw,f
ighom;&JUb0aeY&ufawG vSyzdkYqdk
tarhpum;em;axmif&if; oGm;a&mif;wJhtcg EGrf;aewJh yef;eJUwlwJh
pdwfqdk;pdwfysuf&ufawGenf;jyD;
ar;Muwmu ... pdwfaumif;awGeJY jzwfoef;&wJh&ufawG
yef;ukH;awG rygbl;vm; 'Dtwdkif;qdk rsm;aerSjzpfrSm
b0udk yef;vdkoDr,fqdk
bk&m;udk b,fvdkwif&rvJ ... ? yef;oDwJhtcg
EGrf;aewJhyef;awGudk z,fxkwfovdk
acgif;rSm b,fvdkyef&rvJ ... ? EGrf;aewJhyef;eJUwlwJh pdwfqdk;pdwfysufp&m &ufawGudk
z,fxkwf&if; arhvdkufyg
tar;awGBum;u yef;aumif;awGeJY vSywJh
tm;ememeJY 0,foltcsdKU&Sdayr,fh yef;wpfukH;jzpfatmif zefwD;ovdk
b0rSm
tcsdefwefvdkY tdrfjyefwJhtcg aeY&ufaumif;rsm;pGmeJYwlwJh yef;awGudk
udk,fusifhodu©maumif;eJY apmifhxdef;xm;wJh
ridkrdayr,fh av;uefwJh ajcvSrf;awGeJYaygh tjyKtrlawGeJUwlwJh BudK;eJU
oDukH;vdkufyg ighom; ...
tdrft0rSmcgwdkif;xuf ydkcspfwJh rsufvkH;awGeJY yef;wpfukH; vSyzdkY
BudKaewJh tar yef;oDwJhBudK; vdkovdk
vlUb0wifhw,fvSyzdkU
yef;Aef;uav;udk tom,l&if; udk,fusifhodu©maumif;qdkwJh
BudK;wpfacsmif; vdkw,f ighom; ...
odyfrukefygvm; ighom; ... wJh
yef;xuf yef;ukH;udk ydkar;w,f tar tckxd usaemfhb0aeY&ufawGrSm yef;tEGrf; awG z,fxkwf ae
yef;0,fol odyfr&Sdbl;qdkawmh ...
& qJyg/ waeYaeYrSmawmh vef;qef;jyD;vSywJh b0 yef;ukH; jzpf
om; ajymw,fav vmr,fvdkY usaemf ,HkBunfxm;rdovdk rvScJhbl;qdkvnf; 0rf;
yef;awGu wefzdk;&Sdw,fqdk ... qdkawmh
enf; aerSmr[kwfygbl;/ bmjzpfvdkYvnf;qdk ... usaemfrSm
bmrSjyefrajymwwfvdkY jyefrajymwJhtcg tar qdk wJh yef;oDwJhBudK; &SdcJhbl;wmrdkYyg .....
taru ajymw,f atmifOD;
yef;awGrSmu olYwefzdk;eJUol&Sdovdk
ca&yef;av;awGrSmvnf; wefzdk;&Sdwmaygh
'gayr,fh vlawG okH;vdkY&atmif
yef;oDwJhBudK;udk okH;jyD; ighom; yef;ukH;wJhtcg
bmawGvkyfao;ovJ ... ?
yef;oD&if;eJY rvSwJhyef;awG z,f&w,f
tpdyftusJ nDatmif csJ&w,f tar qdkawmh
rSwfxm; igom;
vlYb0 twGif;rSmaewJh&ufawG qdkwmu
pmrsufESm 33
vlom;awG&JU t&nftcsif;
wd&pämefawGrSm pmayvufqifhurf;rI r&Sdbl;/ a&S;u bdk;ab; uae 0rf;,m;xdk;EdkifaecsdefrSm av;zufaxmufcsifvmw,f?
awG &JU qdkqHk;rrI r&Sdbl;/ twwfynmoifwJh ausmif;r&Sdbl;/ ajcz0g;atmufudk xdwmod&if avSsmufzdkY vkyfw,f? NyD;awmh
tu,fí vlom;awGrSmom olwdkYvdkr&SdcJh&if OyrmtaeeJY vufxJudk a&mufvmwJht&mudk qkyfudkifw,f? a&xJudk ypf
jcawG olwdkY oufwrf; wcktwGif; olwdkYtxGmeJY rdk;arSsmf wdkuf cs &if a&ay:udk uefxGufvdkpdwf&Sdw,f pwmawG vkyfEdkif Mu
awG aqmufovdk vlom;awGvnf; wb0wm umv ygw,f/ tJh'gawGt& wwfuGsrf;vmoifhwJh ynm&yfawGu
twGif; &SifoefzdkY vHkavmufwJh todynmawG jzpfxGef; toHjyKwm? tyifwufwm? vrf;avSsmufwm eJY a&ul;wm
vmEdkif rvm;/ vkyfEdkif zdkY r[kwfbl;vm;/ tJh'gawGu &SifoefEdkifzdkY vdkufavsm
pkaqmif;xm;wJh obm0rygbJ rjzpfEdkifbl; qdkwmrsKd;&,f? nDaxG jzpfatmif aqmif&Guf wwfwJh arG;&myg rlv t&nf
wd&pämef awGrSm obm0t& tm;omcsuf&Sdw,f qdkwmrsKd; tcsif;awGyg/
&,f t&ifawG;rdMurSmyg/ vlvm;ajrmufawmh ywf0ef;usifqDuae avhvm oif,l yg
wd&pämefawGvdk wDxGif&SifoefEdkifpGrf;vnf; vlawGrSm &Sdw,f w,f/ tajctaerwl&if rwlovdk vlwa,mufpD&JU t&nf
av/ vlawGu rm,macwf eJY tD*spfacwf awGrSm tvGef tcsif;awGu uGJjym;vmrSmyg/ tMurf;zsif; ajym&&if vkyfEdkif
awmfcJhw,fvdkY ajymp&mawG &SdcJhw,f/ tJh'D vlawGa&m ynm pGrf; eJY vkyfcsifpdwftay:rlwnfNyD; t&nftcsif;udk owfrSwf
awGyg aysmufuG,foGm;Muw,fav/ tck vuf&SdvlawG vkyf Mu yg w,f/ vkyfEdkifpGrf; eJY vkyfcsifpdwfxuf ta&; BuD; wmu
ae wmu emrnfBuD;wJhtvkyfawGrSmyJ jyHKwdk;aeMuwmygyJ/ todOmPfygyJ/ tvkyfwckvkyfwJhtcg todOmPf yg ryg qdk
'Dvdk jzpf&yf[m vlawGudk qkwfuyfudk jyefac:oGm;rSmyg/ wm od&zdkY twGuf &v'fudk Munfhyg/ Oyrm taeeJY ppf
ar;p&mwcku vlawG&JU t&nftcsif;qdkwm b,fu pyg vufeuf awG wDxGifwm[m umuG,fa&;twGufvm; e,f
ovJ/ urÇmOD;vlawG awG;ovdk awG;Munfhay;yg/ vlawG arG; csJU csifpdwfaMumifhvm;/ &v'f raumif;wJh tvkyfwck[m
umprSm idkw,f? vIyf&Sm;w,f? EdkYpdkYw,fpwJh wkHYjyefrI av; awG

pmrsufESm 34
b,favmufyJ awmfaeygap todOmPf rygawmh wdk;wuf xuf &vm'fu ta&;BuD;oGm;ygNyD/ topfay: topfqifhNyD;
oifh oavmuf rwdk;wufwmudk axmufjycsifwmyg/ &v'faumif;awG &vmzdkYyg/ rjzpfEdkifbl;vdkY awG;&if oif 'Dpm
pepfawG? pHawG? abmifawGMum;rSm vlawG&JU t&nftcsif;udk udk zwfNyD; tcsdefawmfawmf jzKef;aerdNyD/ 'Dem;wif&yfvdkufwm
uefYowfaewmvdkY jrifrdygw,f/ Oyrmtm;jzifh a&ul; enf; ydkaumif;ygw,f/
pepf awGqdkwJh abmifxJu pepfawG[m trSefawGqdk&if pepf vlwdkif;rSm odpdwfaumif;awGeJY wdk;wufvdkpdwf xyfwl rSsae
xJ rygayr,fh a&udkuGsrf;usifpGm ul;wwfaewm[mvnf; csdef rSm vkyfoifhwmudk wufnDvufnD tzufzufu vkyfMu
trSef wckyJ r[kwfbl;vm;/ rSmyg/ 'DvdkygyJ zsufoifhwmudkvnf; wufnDvufnD zsufMu
b,fpepfjzpfjzpf raumif;wJh&nf&G,fcsufeJY azmfaqmif rSmyg/ OyrmtaeeJY vuf&Sda&cJrkefYvkyfenf;udk arhjypfNyD; vl
vmwJh pepfawG r[kwfygbl;/ jyóemu azmfaqmifaeMuwJh wdkif; a&cJrkefYvkyfenf;awG wDxGifMur,f qdkMuygpdkY/ a&cJ rkefY
vlawG&JU odpdwfawGu wvGJawGvkyfrdvdkYygyJ/ pepfxuf OD; qdkwJh t&mwckudk 0ef;&HNyD; trsKd;rsKd;aom a&cJrkefY vkyfenf;
aqmif ol&JUpdwfudk OD;pm;ay;&ifwdkif;rSm pepfu tjypfzdkY cH& awG xyfay:vmrSmyg/ t&ifuxuf b,fESpfq avmuf wdk;
wmygyJ/ vdkufemusifhoHk;wJh odpdwfqdk;awGaMumifh pepfawG wuf r,f vdkY awG;rdygovJ/
ysufpD; Mu&w,f/ usqHk;atmifvkyfwJh odpdwfqdk;awGudk z,f 'DvdkyJ tm;vHk; wufnDvufnD 'Dta[mif;u todynmudk
xkwf zdkY awG;Munfh&atmif/ tHhzdkY aumif;avmufatmif &v'f udk,fh&SLUaxmifhawGuae azmfaqmifMurSmyg/ udk,fh&SLUaxmifheJY
aumif;ae&ifawmh 'g[m obm0vu©PmppfppfygyJ/ udk,fwnfaqmufvdkufwmawGu waygif;xJ azmfaqmif
tu,fí pepfwckrSm;,Gif;&jcif;&JU tjypf[m azmfaqmif ol vm wJh tcg &vm'fudk jrif&vdrfhr,f/ NydKifw,fqdkwmrSm yxr
awGaMumifhvdkY usifhoHk;olawGtukefvHk; od&Sd vufcH Mur,f ae&mudk vkwmr[kwfbl;/ qef;opfrIudk vdkvm; vmwm rsdK;
qdk&if tm;vHk;[m aumif;rGefatmif jyKvkyfMur,fh &nf&G,f yg/ topfNyD; topf topfNyD; topfeJY NydKifjrif;awGvdk a&SUudkyJ
csuf wckatmufrSm acgif;aqmifr&Sd i,fom;r&Sd jzpfoGm; w&pyf wdk;aewmrsdK;yg/
rSmyg/ acgif;aqmifvdkaeao;w,fvdkY awG;aeoí tmPmudk wu,fqdk&if uGsrf;usif&mvdr®mvdkrsdK; udk,fhe,fy,fawG[m
cPwm0ef , l o l a wG tvS n f h u s xG u f a y:vmrS m ygyJ / pepfBuD;awG jzpfvmrSmyg/ olrsm;e,fy,fawGu vIyf&Sm;rI
ay:vmorSs acgif;aqmifolawG[m tcGifhta&;awGudk &,l BuD; awG jzpfvmrSm/ 'gawGuvnf; apmapmuajymovdk xyf
NyD; jyefaysmufoGm;MurSmyg/ tckpm&JU qdkvdk&if;u bHk0g'udk xyf NyD; aygif;ukefrSmrsdK;av/ pepf eJY vIyf&Sm;rI wom;wnf;
r&nf&G,f ovdk acgif;aqmifrIr&SdrS at;r,fvdkY ajymae wm usaecsdefaygh/ tcsdefeJY trSs uGJjym;aeovdk NyD;wmeJY tcsdefeJY
vnf; r[kwfbl;As/ pepf&,f vIyf&Sm;rI&,fu wom; wnf; trSs aygif;vmOD;rSmyg/ e,fy,fwpfckpDuae aemufe,fy,f
us oGm;r,fh tajctaeudk arSsmfvifhwmyg/ vlom;awG&JU awG qDudk 0ifaerSm bmpnf;awG abmifawGrS rxm;awmhwJh
t&nftcsif;udk pepfawGeJY uefYowfrxm;awmhyJ odpdwf tcsdef tcgyg/ 'grS vlom;awG&JU t&nftcsif;ppfppfawG xGuf
aumif;awGeJY tm;vHk; 0dkif;0ef;BudK;pm;zdkYyg/ ay: vmrSmyg/ &v'faumif;vdkcsifwJh odpdwfaumif;awG
Oyrm ajym&&if vlawGu Oya'awGudk avhvmw,f/ NyD; tm;vHk; udk aygif;ypfEdkifwJh tcsdefrsKd;a&muf&if usaemfwdkY bm
awmh csKd;azmufMuw,f/ csKd;azmufjcif; eJY ydkaumif;wJh tae awG xyfNyD; vdktyfOD;rSmvJ/
txm; a&mufatmif jyKjyifjcif;rSm b,f[mu todOmPf ydkifpdk;

ygwJh tvkyfjzpfrvJ/ odpdwfaumif;awGeJY BudK;pm;rIrSm pepf

pmrsufESm 35
tdyfrufxJ tzdk;ESifh &efjzpfrdjcif; ]bm acwfvJ ? vcGrf;... 'DajrrSm arG; 'Da&udk aomuf 'Djynfudk
cspfcif av;pm;&rSm udk rif; rodbl;vm; ?}
(1)
usaemh tzdk; udk usaemf tvGefcspfygonf/ usaemh tzdk;onf ][m tzdk;uvnf; cspfwmaygh/ cspfvGef;vdkY udk,fhwdkif;jynf
vnf; trsKd;udk cspfygonf/ OdD;rsKd;cspf [k trnf ay;rd aomf trnfeJY xkwfwJh bD,mudk cspfvdkY aomufaewmav Asm}
vnf; tzdk;onf vpfb&,f ( Liberal ) qefygonf/
]a[haumif ighudk vmr&GJU eJY/ 'grsKd; cspfw,fqdkw,fqdkwm
taMumif;tusKd; udk em;vnfonf/ odkYaomf acwf [laom vkyfoifhvm;/ rvkyfoifhbl;vm; qdkwm pOf;pm;ayghuGm}
pum;vHk;udk olYa&SUwGif tus,f rzGifh zdkY tNrJajymyg onf/
][m 'ku©ygyJ tzdk;&,f tmh bD,m om; xkwfwm r[kwfav
jzpfcsifawmh ol qHk;yg;oGm;onfh ESpfrS a&wGufaomf ESpf b,f Asm}
avmuf &SdNyD [k aocsmrrSwf rdaom ESpf\ nwGif tzdk; eJY usaemfvnf; ajymNyD;a&m jzwfueJY vefYEdk; oGm;w,f Asm/
usaemf tdyfrufxJ pum;rsm;Muygonf/

&efjzpfonf[k pum;qdk&aomfvnf; ol\ tajymtqdk rsm;


Mum; xJ usaemf wpfcGef;wav jyefvnfacsy rdjcif; om jzpf
onf/ xdk aeY naezufu usaemfh rdwfaqGrsm;ESifh bD,m qdkif
xdkif&if; jrefrmbD,mawG aomufrdygonf/

rdwfaqGrsm;ESifh twlaomufrd&if; Al;av;udk Munfhum tzdk;


udk owd&vdkufrdonf/ (3)
jyeftdyfr& wmeJU tzdk;ajymoGm;wm jyefNyD; pOf;pm;rdw,f/ vl
(2) u iydef;rdkY tus,fcsJU awG;r&bl; jzpfaerdw,f / jrefrm bD,m
]a[haumif xprf; .... rif;wdkYwpfawG tawmf vGefaeNyD uGm} vdkY trnfwyfawmh jrefrmjynfu xkwfw,fqdkwm wef; od
][if .... bmjzpfvdkY vJ tzdk; &JU } aew,f r[kwfvm; Asm/

]rif;wdkYuGm... igh &Sdaewkef;uwnf;u urÇmrSm b,fEdkifiH rS rdrd *if;epfpHcsdef0ifzdkYawmif aumif;aeNyDav/ rdrdwdkif;jynf


EdkifiH trnfeJY t&uf bD,m xkwfwm rMum;rodcJhbl;/ ckawmh trnfeJY bD,m xkwfvkyfaom wdkif;jynf qdkNyD awmhav/
rif;wdkY acwfa&mufrS t&ufbD,mudk rdrdwdkif;jynf trnf
xkwfwm awGUbl; awmhw,f} udk,fuvnf; bD,morm; qdkawmh jrefrmbD,m jrifwdkif;
&ifckefrdw,fav/ 'guvnf; acwfu ajymif;vJaeNyD qdkawmh
][m tzdk;uvnf; acwf ygqdkrStajymif;tvJ &Sdwmaygh}
pmrsufESm 36
acwfeJY trSD vdkufrdjcif; yJav/ tzdk;a&... uefawmh yg&JU. tzdk; ][m acwfuajymif;vmNyD tzdk; &/ urÇmBuD; [m &Gm wpf&Gm
rBudKufwJh acwf qdkwJh pum; ajymrdjyefaygh / tjzpf ul;ajymif; awmhrSm tzdk; rodvdkufqdkawmh}
]a[haumif tmhpum;awG rif;yJ ,Hk odvm; vlqdkwJh trsKd;u
(4) tom;ta&mif udk;uG,f&m pojzifh tomxm; wpfOD;csif;&JU
aemufnzuf usaemf rtdyfbl; qHk;jzwfrdw,f/ aocsm pdwf"gwfawG cH,lcsufawG u rwlMubl;/ ckvnf; Munfh rif;eJY
w,fav/ usaemhtzdk;taMumif; usaemf odwmaygh/ taESmifh ig ajr;tzdk; t&if;BuD; 'gawmif rif;eJY ig rwlnDMubl;}
jyKwf r[kwfayr,fh pmtkyfBuD; orm;qdkawmh rSwfrdatmif ESpf ]rwlnDMuayr,fh nSdnSdEIdif;eSdkif; jyKrl vkyfaqmifMu&if tqif
acguf avmuf tenf;qHk; jyefvmrSm BudK odaevdkYyg/ ajy ygw,f Asm/ tavsmhtwif;av; vkyfMuwmaygh}

'gayr,fh r&ygbl; Asm/ wpfaeukef tvkyfxJ yifyef;aeawmh ]at;yg rif;uq&mtxm eJY ajymwm/ [kwfygNyD [kwfygNyD
oef;acgifausmfwJh txd tdyfcsifpdwf ajzazsmufNyD; aeaomf at; igajymwmawGawmh rarheJY aemfuGm 'gyJ oGm;NyD}
vnf; jzwfueJY idkufNyD; tdyfaysmfoGm;csdef tzdk; a&muf
vmjyefygw,f/ usaemfvnf; vefYEdk;oGm;cJhygonf/ qufvnf; tdyfr&awmh
twlwl tdrftjyifxGuf vrf;rxuf vrf;avSsmuf xGufcJh
][m;[m; rtdyfyJ rsufvHk; a'gifhaxmuf xm;w,faygh b,f& av \ /
rvJ uGm/ igu rif;tzdk; yguGm/ rif; vnfwm ig tdyfae
oavmufyJ &Sdw,f uaZmf} (5)
aeY opfpzdkY a&mifeD oef;aeygNyD / aus;iSufawGvnf; aw;qdk
]rodbl;Asm tzdk;jyefawmh aemf/ usaemf reuf tvkyf apmapm um tpm&SmxGuf aeMuNyD/
oGm;&OD;rSm}
vrf;ab;acG;awGvnf; vrf;ay:wuf aqmhupm;aeMuygNyD/
]jyefbl;uGm ig rif;udk pum;awG ajymOdD;rSm ..... at; rif;wdkYawG vrf;ab; yef;av;awGvnf; yGifhaeMuNyD/ rsufESmopfcsdef
owdxm;uG/ rif;wdkYawG[m tiftm;BuD; tjzL eJY trJrSm &Sdaom reufcif;rsm;udkom qufvufarSsmfvifh aerdygawmh
ae ae&wJh vlawGuG} onf /
udkaZmf

][m 'gu bmqef;vnf; tzdk;&,f/ yx0Da&ajr obm0 t&


wnf&SdaewmyJ/ b,fwwfEdkifyghrvJ}
]at;av igajymwmu owdxm;zdkYyJ ajymwm jrefrm tp
waumif; bmnm ysL bmnm vlom;tp y½dkif;rdwf bmnm
a& Munf &mjrufEk&m &SmazGMu bmnm pojzifh tmh'gawG
tom xm; rdrdvlrsKd; raysmufysufzdkY udk ajymaewmuG}

pmrsufESm 37
twå[dw\ aumif;usdK;rsm;
wudk,f aumif;qefjcif;? udk,fhtwGufudk,f Munfhjcif;?
Fight for survival, selfish, self care pojzifh
rsdK;pHkac:avh &Sdygw,f/ tm;vHk;[m twå[dw&JU teuf
t"dyÜm,f awGom jzpfw,f/
a&S;½dk; pOfvm ,Ofaus;rI awGt&a&m acwfay: vkyfxHk;awG
t&yg vuf0J&Iaxmifha&m vuf,m &Iaxmifha&m 2 zufpvHk; wpfzGJUcsif;pD &JU t&nftcsif;} vdkY WHO u self-care
rSm twå[dw[m b,fawmhrS rsufESmyrf; rvS&Smbl;/ a0g[m& twGuf teufudk zGifhxm;ygw,f/
wudk,faumif; orm; qdkwm acwftqufquf tqdk;jrif
&IaxmifheJYom tMunfhcHcJh &oavmuf vltrsm;pk arhae [kwfygw,f/ wudk,faumif;pdwfonf ußGefawmfwdkY&JU t&nf
MuwJh olY&JU tjcm;wpfzuf aumif;usdK; &v'fawG &Sdygao; tcsif; jzpfw,f/ vlom;awG&JU arG;&myg ADZ jzpfygw,f/ ZD0
w,f/ wudk,faumif;pdwf y"ge aMumifh jzpfxGef; vmwJh aA' ynm&Sif &pfcsufa'ghuif;uawmh vlawGa&m owå0g
&yf0ef; awG jzpfpOfawG taMumif;udk ußGefawmfwdkY twlwl awGrSm a&m ygwJh ADZwpfrsdK;taMumif; ajymoGm;cJhzl;w,f/
pOf;pm; Munfh&atmif/ Selfish gene vdkY ac:wJh udk,fusdK;&Sm ADZ jzpfygw,f/
Airplane Emergency Metaphor av;uae 'DADZav;[myJ ußGefawmfwdkY vkyfwJh tvkyfawGudk vTrf;rdk;
ppOf;pm;yghr,f/ av,mOfay:rSm ta&;ay: atmufpD*sif ½SL& xm;avh &SdNyD; b,fawmhrqdk ighrsdK;pdwf &Sifoef&mudkyJ a&G;cs,f
awmhr,f qdk&if toufu,f mask udk wyfwJhtcg uav; avh ½SdygowJh/ rdrdudk,f rdrd t&if jznfhwif;NyD;rS usefolawGudk
oli,feJY rdrd udk,fudk,f.. b,folYudk t&if wyfay;&rvJ/ ulnD ay;Edkifr,fqdkwJh oabm jzpfw,f/ 'Doabmav;udkyJ
qdkawmh ñTefMum;csufrSm ñTef;qdkxm;wmu uav;udk tar&duef or®wa[mif; tdkbm;rm;&JU ZeD;jzpfol rD½S,f
aemufrS wyfay;yg/ udk,fwdkif t&ifwyfygwJh/ wu,fqdk tdkbm;rm; u 2011 ckESpf tifwmAsL; wpfckrSm ]ußGefr taeeJY
uav; wif rubl;/ b,folUudkrqdk aemufrS wyfay;&rSm orD; awGudk oGefoifwJhtcg olwpfyg;awGudk jznfhwif; ay;
jzpfygw,f/ rdrdtwGufom rdrdt&if OD;pGmjznfhwif; &yg oavmuf rdrdudk,fudkvnf; wef;wl jznfhwif;yg vdkY qdkqHk;r
vdrfhr,f/ tJh'D vkyfief;pOf[m pdwful;,OfNyD; xifovdk avh &Sdw,f} vdkY qdkoGm;cJhzl;ygw,f/
avSsmufvkyfxm;wJh jyuGufwpfck r[kwfyg/ WHO u qdkawmh obm0 ed,mrw&m; awGt&udk rdrdudk,fudk yGm;rsm;

owfrSwfxm;ay;wJh self-care t"dyÜm,fudk taumif;qHk; EdkifwJh ADZawGu ydkatmifjrifw,f/ acwfumvawG tMum


BuD; wnf½SdMuwm jrifEdkifygw,f/ wavmu rufqdk ydkaw;
yHkazmfoGm;rIom jzpfygw,f/
rD;,m; ,Ofaus;rItaMumif; Documentary Munfhrd
Definition of Self-care by WHO
]jyify tultnD vHk;0 r,lyJ wpfOD;pD? wpfpkpD? wpfzGJUpD aumif; &if; pOf;pm; qifjcifp&m wpfckudk qufpyfrdvdkY ajymOD;r,f/

pGm &yfwnf aexdkif pm;aomuf &SifoefEdkif pGrf;&Sd vmap a&S;a[mif; rufqdkydkaw;rD;,ef;awG rjzpfvmcifu vlom;

atmif xdef;rwf aewJh vlwpfa,mufcsif;pD vlwpfpkcsif;pD vl [m yuwdobm0rSm tkyfpkzGJU tajccs aexdkif wwfol r[kwf
bl; vdkY 'DxJrSm ½dkufjyxm;ygw,f/

pmrsufESm 38
tNrJwap a&Munf&m jrufEk&mudk &SmazGaewwfMuolawG tjrif udkrS *½krpdkufwwfMuwJh udk,fh'l;udk,fcßGef udk,fjzpf
jzpf Muw,f/ wpfcsdefrSmawmh *sHKyifuae usvmwJh taph udk,fcH orm;awG[m twå[dw orm;ppfppfawGom jzpfEdkif
wpfaph uae tvm;wl tyifwpfyif xyfaygufvmwmudk ygw,f/
jrifvdkuf Mu&w,f/ 'DrSm vlom;qdkwm rsdK;aphudk em;vnf vm ed*Hk;csKyf&r,f qdk&ifawmh ußGefawmfh wpfa,mufxJ&JU t,l
Muw,f/ 'Dem;rSm aeoa&GU 'Dtpm rjywfbl;qdkwJh tod awG tq taeeJY twå[dw vkyfjcif; udk,fhtwGuf udk,f Munfh
jzpfvmw,f/ yxrqHk; csdwfquf pOf;pm;rI pwifNyD; tajc jcif; [m rSm;,Gif;wJh tjrif qdkwmBuD;udk vufrcHEdkifygbl;/
csrIawG jzpfvm&w,f/ tkyfpkzGJUaexdkif wwfvm Mu w,f/ tm;ay;ygw,f/ rdrdtwGuf rdrdwdkYtwGuf tNrJ vHkavmuf
obm0 twdkif; wpfOD;pD cGJxGufaexdkif &SifoefrI qdwfokOf; atmif jznfhwif;ay;&if;eJYom tjcm;vdktyfwJh ae&mawGudk
oGm;NyD; tobm0 jzpfwJh tajccsrIawG tkyfpkzGJYrIawG jzpfvm ußGefawmfwdkYawG vufvSrf;EdkifMurSm jzpfygw,f/ 'Dvdk cHpm;
w,f/ qdkvdkcsifwmu tJh'D a&S;a[mif; aexdkifrI tkwfjrpf csuf qdkif&m e,fajrcsJUxGifrIonfom [dk;wkef;uvnf; &SdcJhNyD;
tay:rSm y&[dwqdkwm wnfrSDaew,f rSwfvm;/ 'ghaMumifh aemifvJ &SdaeOD;r,fh twårS y&odkY qdkonfh rSefuefaom
y&[dw qdkwm trSefobm0 [kwfr[kwf qdkwm udk yg pD;qif; rI jzpfygawmhw,f/
qef;ppfMu&ygvdrfhr,f/
aemufwpfck... pOf;pm;rdzl;vm; rodbl;/ a,mufsm;av; awG
xuf pm&if rdef;rom; awG[m *½kPm½SifawG jzpfMuw,f/
a,mufsm; awGxuf Muifemay; em;vnfay;EdkifpGrf; ½SdMu
w,f/ rSsa0rI tm;aumif;wwfMuw,f/ 'gayr,fh ußGefawmf
wdkY owdrxm;rdwJh tcsufwpfcku wpfpHkwpfa,mufu
vdktyfrI tay: awmif;qdk rdwJhtcg “NO” qdkwJh tjiif;
wHkYjyefrI udk tcsdefeJY wajy;nD ay;EdkifMuolawGonf rdef;r
om; awGyJ jzpfjyefw,f/
wpfenf;qdk&&if y&[dwudk jywfom;pGm rMunfh wwfjcif; ausmfi,f
uyJ twå wnfaqmufrI jzpfvmapNyD; 'DwnfaqmufrI[m
omref vk y f ½ d k ; vk y f p Of y&[d w awG x uf omvG e f w J h
jznfhwif;ay;EdkifolawG jzpfvmapovm; qef;ppfMunfh &rSm
jzpfygw,f/
aemufwpfck... pOf;pm;p&m tqdkwpfck jyKcsifrdw,f/ twå
[dw orm;[m b,fawmhrS jyóem wpfckudk olrsm; rvTJcs
wwfolawG jzpfw,f/ pOf;pm; Munfhyg/ qifajcawG ußGefawmf
wdkY bmvdkY ay;MuvJ/ ywf0ef;usifu tjrifrSm;rIudk vufrcH
EdkifrIaMumifh r[kwfbl;vm;/ wpfenf;... tkyfpkzGJY aexdkif vdk
pdwf.. y&e,fy,f&JU vGJrSm;wJh tvkyfawG r[kwfvm;/ b,folY

pmrsufESm 39

You might also like