MGA BARAYTI NG
WIKA
“Mga barayti ng wika’y mahalagang matutuhan
Makatutulong ito upang tayo’y higit na
magkaunawaan.”
MAHALAGANG
TANONG
▪ Bakit mahalagang matutuhang tanggapin at igalang ng
isang tao ang iba’t- ibang barayti ng wikang ginagamit
ng iba’t- ibang tao sa paligid?
▪ Sa paanong paraan maaring makatulong ang
ganitong pagtanggap?
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
MAGNANAKAW:
Holdap, make bigay all your thingies! Don’t
make galaw or I will make tusok you!
PULIS:
Make suko, we made you napapaligiran!
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
IMPEACHMENT TRIAL:
You are so asar! I’m galit na to you!
REYALISTA:
Let’s make baka, don’t be takot! Don’t be
sossy, join the rally!
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
NEWS CASTER:
Oh my gosh, I have hot balita to everyone!
PARI:
You’r so bad, see ka ni God!
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
KARPINTERO:
Can I hammer the pokpok?
COSTUMER:
Pa- buy ng water, yung naka shachet!
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
PASAHERO 1:
Sir, payment!
PASAHERO 2:
Manong, faster please! I’m nagmama-hurry!
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
TSISMOSA 1:
I was like this, he was like all that, and I was
like what’s your problem?
TSISMOSA 2:
OMG that is like sooo bad!
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
TSISMOSA 1:
I was like this, he was like all that, and I was
like what’s your problem?
TSISMOSA 2:
OMG that is like sooo bad!
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
MAGTATAHO:
Taho! Make bili na while it;s init. I’ll make it
with extra sago!
BUMILI NG TAHO:
It is sarap? Pwede pa- have?
WHAT I F CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
PULUBI:
Knock- knock, pa- beg!
JANITOR:
Ekkk! Kill the ipis, please don’t step on it ha,
I don’t like to feel sound!
PALAWAKIN PA NATIN
1. Ano kaya ang mangyayari kung sa ganitong
paraan ng pagsasalita ang lahat ng mga
Pilipino? Ipaliwanag.
2. Paano kaya kung ang newscaster ka na ng
isang respetadong news and public affairs
program sa telebisyon subalit ganito ka
magsalita: “Oh my gosh, I have hot balita to
everyone!” Paano maaapektuhan nito ang
kredibilidad mo bilang newscaster?
ALAM MO
BA?
▪ Ang wika ay namamatay o nawawala rin. Mangyari ito kung hindi
naa ginagamit at nawala na ang pangangailangan dito ng
linguwistikang komunidad na dating gumagamit nito.
▪ Maari ding namatay ang wika kapag marami nang tao ang
nandayuhan sa isang lugar at napalitan na ang salitang dala nila ang
mga dating salita sa lugar.
▪ Minsan nama’y may mga bagong salitang umusbong para sa
isang bagay na higit na ginagamit ng mga tao kaya’t kaluna’y
nawawala o namamatay na ang orihinal na salita para rito.
I l a n sa mga Salitang F i l i p i n o na Nawala
alimpuyok amoy o singaw ng kaning nasunog
anluwage karpintero
awangan walang hanggan
hidhid maramot
hudhod ihaplos
napangilakan nakolekta
salakat pag- krus ng mga binti
Homogenous a t Heterogeneous na Wika
▪ Homogenous
Ito ang pare- parehong magsalita ang lahat na
gumagamit ng isang wika.
Heterogeneous
Ito ang pagkaiba- iba ng wika sanhi ng iba’t- ibang
Sali panlipunan tulad ng edad, hanapbuhay o
trabaho, antas ng pinag- aralan, kalagayang lipunan,
rehiyon o lugar, pangkat- etniko o tinatawag ding
etnolingguwistikong komunidad.
BARAYTI NG
WIKA
▪DAYALE
DAYALEK
▪ Ito ang barayti ng wika na ginagamit ng partikular na pangkat
ng mga tao mula sa isang partikular na lugar tulad ng
lalawigan, rehiyon, o bayan.
▪ Maaring gumamit ang mga tao ng isang wikang katulad ng sa iba
pang lugar subalit naiiba ang punto o tono, may magkaibang
katawagan para sa iisang kahulugan, iba ang gamit ng salita para
sa bagay, o magkaiba ang pagbuo ng mga pangungusap na
siyang nagpapaiba sa dayalek ng lugar sa iba pang lugar.
DAYALEK
Halimbawa:
Ang isang bisayang nagsasalita ng Tagalog o Filipino ay
may tonong hawig sa Bisaya at gumagamit ng mga leksikon o
ilang bokabularyong may pinagsamang Tagalog at Bisaya na
tinatawag ding “TagBis”.
Pinapalitan ang panlaping “um” ng “mag”
▪ MAGkain tayo sa mall- (Tagalog- Bisaya)
▪ “kUMain tayo sa mall- (Tagalog sa Maynila)
I l a n g Bokabularyo na Ginamit ng Taong Pare-
parehong Nag- s a s a l i t a ng isang wika:
TAGALOG SA RIZAL Tagalog sa Teresa,
Morong, Cardona at
Baras
palita diladila
w
mongo balatong
ate kaka
lola inda, pupu, nanang
lolo amba
timba sintang
latek kalamay hati
BARAYTI NG
WIKA
▪IDYOLEK
IDYOLE
K
Ito ang dayalek na sinasalita ng pangkat ng mga tao na
mayroong pansariling paraan ng pagsasalita ang bawat isa.
Napatunayan nito na hindi homogenous ang wika sapagkat may
pagkakaiba ang paraan ng pagsasalita ng isang tao sa iba pang
tao batay na rin sa kanya- kanyang inbidwal na estilo o paraan
ng paggamit ng wika kung saan higit siyang komportableng
magpahayag.
Ilang kilala na Gumagamit ng Idyolek
Noli De “Magandang gabi
Castro- Bayan” “Hindi kayo
Mareng
Mike Wennie- tatantanan”
“Bawal ang pasaway kay Mareng Wennie
Enriquez-
Kris Aquino- “Aha, ha, ha! Nakakaloka! Okey! Darla”.
Ruffa Mae Quinto ”To the highest level na talaga itoh!”
Pen pen de sarapen
De kutsilyo, de almasen Pen pen de chervaloo
Haw, haw de karabaw De kemerloo de eklavoo
de batuten Hao hao de chenelyn
Sayang pula, tatlong pera de batuten
Sayang puti,tatlong Shoyang fula, talong na
fula
salapi Shoyang fute, talong na
Sipit namimilipit mafute
Ginto’t pilak Sriti dapay iipit
Sa tabi ng Goldness filak chumochurva
dagat Sa tabi ng chenes
Bubuka ang bulaklak Bubukesh ang floweret
Papasok ang Reyna Jojosok ang
Sasayaw ng Cha- cha reynabelz Shochurva
Ang saya- saya ng chacha Pa jempot
Boom tiyaya boom jempot fah Boom
Tiyayaboom yeh! yeh tiyayavush tiyayabush
Boom tiyaya boom chenes Boom
Tiyayaboom yeh! tiyayavush tiyayabush
Yeh! chenes
BARAYTI NG
WIKA
▪SOSYOLEK
SOSYOLE
K
Ito ang barayti ng wikang nakabatay sa katayuan o antas
panlipunan o dimesiyong sosyal ng mga taong gumagamit ng
wika.
Kapansi- pansin ang mga tao nagpapangkat- pangkat batay sa
ilang katangian tulad ng kalagayang panlipunan, paniniwala,
oportunidad, kasarian, edad, atbp.
Magka- iba ang barayti ng nakapag- aral sa hind; ng babae o sa
lalaki; ng matanda sa mga kabataan; ng may kaya sa mahirap;
ang wika ng tindera sa palengke at iba pang pangkat.
SOSYOLE
K
▪ Ayon kay Rubrico (2009), ang sosyolek ay isang mahusay na
palatandaan ng istrapikasyon ng isang lipunan, na siyang
nagsasaad sa pagkakaiba ng paggamit ng wika ng mga tao na
nakapaloob dito batay sa kaniang katayuan sa lipunan at sa mga
grupo na kanilang kinabibilangan.
Mga Sosyolek na
Wika
1. Wika ng Beki o Gay Lingo
Ito’ y isang halimbawa ng grupong nais mapanatili ang
kanilang pagkakakilanlan kaya naman binago nila ang tunog
o kahulugan ng salita.
Halimbawa: churchchill- sosyal
Indiana Jones- nang-
indyan bigalou- Malaki
Givenchy- pahingi
Juli Andrew-
Mahuli
Mga Sosyolek na
Wika
2. Coñoc (Coñoctic o Conyospeak)
Ito’y isang baryant ng Taglish na may ilang salitang
Ingles na inihalo sa Filipino kaya’t masasabing code
switching na nagyayari.
Naririnig sa mga kabataang may kaya at nakapag-aral
sa eksklusibong paaralan.
Halimabawa: Kaibigan 1: Let’s make kain na.
Kaibigan 2: Wait lang. I’m calling Ana.
`
Mga Sosyolek na
Wika
3. JOLOGS 0 “JEJEMON”
Ito ay nagmula saltang “jejeje” na isang paraan ng
pagbaybay ng “hehehe” at ng salitang Hapon
na”pokemon”.
Ito
nangaymay
nakabatay sa wikang
pinaghaha- halongIngles at Filipino
numero, subalit
simbolo, at Malaki at
na titikisinusulat
kayat mahirap o intindihin lalo na hindi
maliit ang
pamilyar na jejetyping. tinatawag
Halimbawa: Nandito na ako- “D2 na me’
MuZtaH - “Kamusta?
iMisqcKyuH ”
aQcKuHh - “I miss
you”
iT2h
Mga Sosyolek na
Wika
4. JARGON
Ito ang mga natatanging bokabularyo ng partikular na
pangkat ay may pagkilala sa kanilang trabaho o gawain.
Halimbawa: Exhibit, Appeal, Compliant (Abogado)
BARAYTI NG
WIKA
▪ETNOLEK
ETNOLE
K
ETNOLEK
Ang salitang ito ay nagmula sa etniko at dayalek na taglay
nito ang mga salitang nagiging bahagi na ng kanilang
pagkakakilanlan ng isang pangkat- etniko.
Halimbawa:
Vakkul-
Pantakip sa ulo
Bulanon- full moon
Kalipay- tuwa o ligaya
Palangga- mahal
BARAYTI NG
WIKA
▪PIDGIN
o
CREOLE O
PIDGIN
▪ Pidgin ang tawag sa umusbong na bagong wika o tinatawag sa Ingles
na “nobody’s native language” o katutubong wika na di pag- aari
ninuman.
▪ Nangyari kapag may dalawang taong nakikipag- usap subalit pareho silang
may magkaibang unang wika kaya’t ‘di magkaintindihan dahil hindi nila alam
ang wika ng isa’t- isa.
▪ Creole naman ang tawag sa wikang nagmula sa isang pidgin at naging
unang wika ng mga batang isinilang sa komunidad kapag ito’y nabuo
hanggang sa magkaroon ng pattern o mga tuntuning sinusunod ng
karamihan.
HALIMBAWA NG
CREOLE
