Những vấn đề cơ bản về quản lý chi ngân sách nhà nước.docx

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CƠ QUAN NHÀ NƯỚC
1.1.1. Khái niệm cơ quan nhà nước
“Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nhà
nước, trực thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp có
phương diện hoạt động chủ yếu là hoạt động chấp hành và điều hành, có cơ cấu tổ
chức và phạm vi thẩm quyền do pháp luật qui định”[1, tr25].
Như vậy, cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận cấu thành của bộ máy
nhà nước. Cũng như các cơ quan nhà nước khác, cơ quan hành chính nhà nước cũng
được thành lập và hoạt động theo những nguyên tắc và trình tự nhất định, có cơ cấu
tổ chức chặt chẽ và được giao những quyền lực nhà nước nhất định để thực hiện một
phần những nhiệm vụ, quyền hạn của nhà nước.
Trong hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước, Chính phủ là cơ quan hành
chính nhà nước điển hình, là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, đứng đầu trong
hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước.
Bộ máy nhà nước là một chỉnh thể thống nhất, được tạo thành bởi các cơ quan
nhà nước. Bộ máy nhà nước Việt Nam gồm ba hệ thống cơ quan chính: cơ quan lập
pháp, cơ quan hành pháp, cơ quan tư pháp.
Hệ thống cơ quan đứng đầu là Chính phủ, thực hiện chức năng hành pháp là
cơ quan hành chính nhà nước.
Như vậy, cơ quan hành chính nhà nước là một loại cơ quan trong bộ máy nhà
nước được thành lập theo hiến pháp và pháp luật, để thực hiện quyền lực nhà nước,
có chức năng quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã
hội.

Cơ quan hành chính nhà nước là một loại cơ quan nhà nước, là một bộ phận
cấu thành bộ máy nhà nước.
1.1.2. Đặc điểm cơ quan nhà nước
Đặc điểm chung
Cơ quan nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước nên cũng mang
những đặc điểm chung của các cơ quan nhà nước:
Thứ nhất, cơ quan hành chính nhà nước có quyền nhân danh nhà nước khi
tham gia vào các quan hệ pháp luật nhằm thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lí
với mục đích hướng tới lợi ích công.Cơ quan hành chính nhà nước là một trong bốn
hệ thống cơ quan cấu thành nên bộ máy nhà nước, được thành lập theo qui định pháp
luật. Vì vậy, khi thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình, cơ quan hành chính nhà
nước phải nhân danh nhà nước với mục đích hướng tới lợi ích công. Ví dụ: Chính
phủ ban hành “Nghị quyết 30A/2008/NQ-CP về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo
nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo”nhằm cải thiện đời sống vật chất và tình
thần cho người nghèo, thu hẹp khoảng cách về trình độ phát triển giữa các vùng, địa
bàn và giữa các dân tộc, nhóm dân cư.
Thứ hai, hệ thống cơ quan hành chính nhà nước có cơ cấu tổ chức phù hợp
với chức năng, nhiệm vụ quyền hạn do pháp luật quy định. Trong hệ thống các cơ
quan hành chính nhà nước có rất nhiều cơ quan khác nhau, mỗi cơ quan đều có chức
năng, nhiêm vụ, quyền hạn riêng. Vì vậy các cơ quan đều phải có cơ cấu tổ chức
chặt chẽ, phù hợp với chức năng nhiệm vụ quyền hạn do pháp luật quy định. Ví dụ:
số lượng thành viên trong UBND các cấp tỉ lệ thuận với phạm vi lãnh thổ quản lí
của UBND cấp đó: UBND cấp tỉnh có từ 9 đến 11 thành viên, cấp huyện có từ 7 đến
9 thành viên, cấp xã chỉ có từ 3 đến 5 thành viên.
Thứ ba, các cơ quan hành chính nhà nước được thành lập và hoạt động dựa
trên những quy định của pháp luật, có chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền riêng và có
những mối quan hệ phối hợp trong thực thi công việc được giao. Ví dụ: Chính phủ,

Các Bộ và cơ quan ngang bộ do quốc hội trực tiếp biểu quyết quyết định thành lập,
bãi bỏ, Uỷ ban nhân dân các cấp được thành lập ở các đơn vị hành chính – lãnh
thổ. Cơ quan thuộc chính phủ, tổng cục, cục, vụ, viện, sở, phòng, ban. Các cơ quan
thành lập trên cơ sở hiến pháp có vị trí pháp lý khá ổn định. Các cơ quan thành lập
trên cơ sở các đạo luật và các văn bản dưới luật thường ít ổn định, nhưng có tính
năng động hơn, phù hợp với những thay đổi của sự quản lý hành chính nhà nước.
Thứ tư, nguồn nhân sự chính của cơ quan hành chính nhà nước là đội ngũ cán
bộ, công chức được hình thành từ tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc bầu cử theo quy định
của Pháp lệnh cán bộ, công chức.
Đặc điểm riêng
Bên cạnh những đặc điểm chung của các cơ quan nhà nước, cơ quan hành
chính nhà nước còn có những đặc trưng cơ bản sau:
Thứ nhất, cơ quan hành chính nhà nước là cơ quan có chức năng quản lý hành
chính nhà nước.Tất cả các cơ quan nhà nước đều tiến hành hoạt động quản lí hành
chính nhà nước nhưng hoạt động này chủ yếu là do cơ quan hành chính nhà nước
thực hiện. Hoạt động này phản ánh chức năng cơ bản của các cơ quan hành chính
nhà nước.
Thứ hai, hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước được thành lập từ trung
ương đến cơ sở, đứng đầu là chính phủ tạo thành một chỉnh thể thống nhất, được tổ
chức theo hệ thống thứ bậc, có mối quan hệ mật thiết với nhau về tính chất và hoạt
động nhằm thực thi quyền lực nhà nước.
Thứ ba, thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà nước được pháp luật quy
định trên cơ sở lãnh thổ, ngành hoặc theo lĩnh vực chuyên môn mang tính tổng hợp.
Đó là những quyền và nghĩa vụ pháp lí hành chính chỉ giới hạn trong phạm vi hoạt
động chấp hành - điều hành. Việc qui định thẩm quyền của các cơ quan hành chính
trên cơ sở lãnh thổ, ngành hoặc theo lĩnh vực chuyên môn nhất định là việc chuyên
môn hóa hoạt động của các cơ quan nhà nước, phân cấp quản lí của các cơ quan nhà

nước, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm tránh tình trạng
lạm quyền, chồng chéo…Tuy nhiên những quyền và nghĩa vụ pháp lí của các cơ
quan hành chính nhà nước vẫn chỉ giới hạn trong phạm vi hoạt động chấp hành và
điều hành (hoạt động quản lí hành chính nhà nước), điều này càng cho thấy chức
năng quản lí hành chính nhà nước là chức năng cơ bản nhất của các cơ quan nhà
nước. [1, tr 35]
1.1.3. Vai trò của cơ quan nhà nước
Các cơ quan hành chính nhà nước là đơn vị được Nhà nước ra quyết định
thành lập để thực hiện chức năng quản lý Nhà nước trên một lĩnh vực nhất định của
xã hội hay để thực hiện một nhiệm vụ chuyên môn nhằm thực hiện các mục tiêu kinh
tế - xã hội do Nhà nước giao. Qua đó ta có thể thấy được vai trò và sự cần thiết của
các cơ quan hành chính nhà nước đối với sự tồn tại và phát triển của một đất nước,
cụ thể:
Các cơ quan hành chính nhà nước các cấp có chức năng thực hiện quyền hành
pháp. Đây là quyền tổ chức ra bộ máy hành chính các cấp, sắp xếp nhân sự trong các
cơ quan hành chính nhà nước, điều hành công việc quốc gia, sử dụng nguồn tài chính
và công sản để thực hiện những chính sách nhằm mục tiêu xây dựng và phát triển
đất nước. Nói cách khác, các cơ quan hành chính nhà nước các cấp có quyền tổ chức,
điều hành các hoạt động kinh tế - xã hội, đưa pháp luật vào đời sống nhằm giữ gìn
trật tự an ninh xã hội, phục vụ lợi ích của nhân dân, đảm bảo dân sinh và giải quyết
các vấn đề xã hội, sử dụng nguồn tài chính và công sản để xây dựng và phát triển
đất nước một cách có hiệu quả. [2, tr13]
1.1.4. Phân loại cơ quan nhà nước
Việc phân loại các cơ quan hành chính nhà nước được tiến hành dựa trên
những căn cứ, những tiêu chuẩn khác nhau. Có thể căn cứ vào những quy định của
pháp luật, trình tự thành lập, địa giới hoạt động, nguyên tắc tổ chức và quản lý công
việc...Tùy thuộc vào từng loại căn cứ mà ta có các loại cơ quan hành chính nhà nước

sau [1, tr105]:
 Theo căn cứ pháp lý để thành lập
Căn cứ theo pháp lý để thành lập thì cơ quan hành chính nhà nước được phân
thành hai loại: Loại 1 và loại 2.
Loại 1: Các cơ quan hiến định
Cơ quan hiến định là loại cơ quan hành chính nhà nước (1) Do Hiến pháp quy
định việc thành lập; (2) Được thành lập trên cơ sở các đạo luật và văn bản dưới luật.
Đây là các cơ quan hành chính nhà nước mà việc tổ chức, hoạt động của cơ
quan này do hiến pháp quy định bao gồm các cơ quan: Chính phủ, các Bộ, các cơ
quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân các cấp. Đây là những cơ quan hành chính nhà
nước quan trọng nhất, có vị trí ổn định, tồn tại lâu dài.
Loại 2: Các cơ quan luật định
Cơ quan luật định là cơ quan hành chính nhà nước do luật, các văn bản dưới
luật quy định việc thành lập.
Đây là các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn kể cả ở
trung ương và địa phương. Bao gồm các Tổng cục, các Cục, Sở, Phòng, Ban... các
cơ quan này là cơ quan chuyên môn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền chung.
Các cơ quan luật định được thành lập trên cơ sở Hiến pháp, nhưng có tính năng
động hơn, phù hợp với những thay đổi của hoạt động quản lý nhà nước.
 Căn cứ theo cấp dự toán
Cơ quan hành chính nhà nước được phân thành: Đơn vị dự toán cấp I; Đơn vị
dự toán cấp II; Đơn vị dự toán cấp III và Đơn vị cấp dưới của đơn vị dự toán cấp III.
Đơn vị dự toán cấp I là đơn vị trực tiếp nhận dự toán ngân sách hàng năm do
Thủ tướng Chính phủ hoặc Uỷ ban nhân dân giao. Đơn vị dự toán cấp I thực hiện
phân bổ, giao dự toán ngân sách cho đơn vị cấp dưới trực thuộc; chịu trách nhiệm
trước Nhà nước về việc tổ chức, thực hiện công tác kế toán và quyết toán ngân sách
của đơn vị mình và công tác kế toán và quyết toán ngân sách của các đơn vị dự toán

cấp dưới trực thuộc theo quy định.
Đơn vị dự toán cấp II là đơn vị cấp dưới đơn vị dự toán cấp I, được đơn vị dự
toán cấp I giao dự toán và phân bổ dự toán được giao cho đơn vị dự toán cấp III
(trường hợp được ủy quyền của đơn vị dự toán cấp I), chịu trách nhiệm tổ chức thực
hiện công tác kế toán và quyết toán ngân sách của đơn vị mình và công tác kế toán
và quyết toán của các đơn vị dự toán cấp dưới theo quy định.
Đơn vị dự toán cấp III là đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách, được đơn vị dự
toán cấp I hoặc cấp II giao dự toán ngân sách, có trách nhiệm tổ chức, thực hiện công
tác kế toán và quyết toán ngân sách của đơn vị mình và đơn vị sử dụng ngân sách
trực thuộc (nếu có) theo quy định.
Đơn vị cấp dưới của đơn vị dự toán cấp III được nhận kinh phí để thực hiện
phần công việc cụ thể, khi chi tiêu phải thực hiện công tác kế toán và quyết toán theo
quy định.
 Căn cứ vào phạm vi lãnh thổ hoạt động
Theo tiêu chí phạm vi lãnh thổ hoạt động, cơ quan hành chính nhà nước được
phân làm cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương và cơ quan hành chính nhà
nước ở địa phương.
Cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương là các cơ quan hành chính nhà
nước được thành lập và hoạt động trên phạm vi toàn quốc, văn bản pháp luật do các
cơ quan này ban hành có hiệu lực trên phạm vi cả nước và có tính bắt buộc thi hành
đối với mọi cơ quan hành chính nhà nước cấp dưới, với các tổ chức xã hội và mọi
công dân. Cơ quan hành nhà nước ở trung ương bao gồm: Chính phủ, các Bộ, cơ
quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ.
Cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương là các cơ quan hành chính nhà
nước được thành lập và hoạt động trên một phạm vi lãnh thổ nhất định, các văn bản
pháp luật do các cơ quan này ban hành có hiệu lực trong một phạm vi lãnh thổ nhất
định. Cơ quan hành chính nước ở địa phương bao gồm: Uỷ ban nhân dân các cấp

(tỉnh, huyện, xã), các Sở, Phòng, Ban.
Tuy có sự phân chia thành cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương và cơ
quan hành chính nhà nước ở địa phương nhưng các cơ quan hành chính nhà nước
này luôn tạo thành một thể thống nhất, quan hệ chặt chẽ với nhau trên nguyên tắc
tập trung dân chủ.
Tuy vậy, ở mỗi cấp cơ quan hành chính nhà nước, các tên gọi của những đơn
vị hành chính tương đương không giống nhau. Điều này, một mặt nói lên rằng, tuy
cùng cấp nhưng các cơ quan này có những chức năng tương đồng, nhưng cũng có
những chức năng riêng biệt, đặc thù. Bởi vậy, có sự khác nhau giữa các loại cơ quan
hành chính nhà nước ở cùng một cấp (ví dụ: thành phố trực thuộc trung ương có một
số chức năng không giống tỉnh).
 Căn cứ vào tính chất và phạm vi thẩm quyền
Căn cứ vào phạm vi thẩm quyền thì cơ quan hành chính nhà nước được phân
chia thành: Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung và cơ quan hành
chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn.
Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung là cơ quan hành chính
nhà nước có thẩm quyền giải quyết mọi vấn đề trong các lĩnh vực khác nhau của đời
sống xã hội, đối với các đối tượng khác nhau như cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội,
công dân. Các cơ quan loại này gồm có Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp.
Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn là các cơ quan quản
lý theo ngành hay theo chức năng, hoạt động trong một ngành hay một lĩnh vực nhất
định và là cơ quan giúp việc cho cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung.
Ở trung ương có các cơ quan sau: các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc
Chính phủ;
Ở địa phương có các cơ quan : các Cục, Sở, Phòng, Ban.
Các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn được chia làm
hai loại:

Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn chuyên ngành:
thẩm quyền của các cơ quan này được giới hạn trong một ngành hay một vài ngành
có liên quan.
Ví dụ: Bộ Lao động- thương binh và xã hội, Bộ Công an, Bộ nông nghiệp
và phát triển nông thôn…
Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn tổng hợp: Là các
cơ quan nhà nước có chức năng quản lý chuyên môn tổng hợp.
Ví dụ: Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bộ Tài chính…
 Căn cứ vào cách thức tổ chức và giải quyết công việc
Nếu căn cứ vào nguyên tắc tổ chức và giải quyết công việc thì cơ quan hành
chính nhà nước chia thành hai loại sau:
Thứ nhất, các cơ quan tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập thể lãnh đạo:
Các cơ quan này thường giải quyết những công việc và quy định những vấn đề quan
trọng có liên quan đến nhiều lĩnh vực nên cần có sự bàn bạc, đóng góp của nhiều
thành viên. Đây là các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung bao gồm
Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp.
Trên cơ sở Hiến định, những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền của Chính
phủ, hoặc Uỷ ban nhân dân phải được thảo luận tập thể và quyết định theo đa số.
Như vậy, người đứng đầu các cơ quan này (Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Uỷ ban
nhân dân) có thẩm quyền giải quyết một số vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ
hoặc Uỷ ban nhân dân tương ứng.
Thứ hai, các cơ quan tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc lãnh đạo một
người: là các cơ quan tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc chế độ thủ trưởng một
người, đứng đầu mỗi cơ quan đó là thủ trưởng cơ quan như Bộ trưởng, Giám đốc
các sở, Trưởng phòng, Trưởng ban. Họ là những người thay mặt cơ quan ra những
quyết định nhằm thực hiện những nhiệm vụ, công việc và chịu trách nhiệm trước
pháp luật.

Các cơ quan hoạt động theo chế độ thủ trưởng chủ yếu là những cơ quan đòi
hỏi phải giải quyết công việc mang tính tác nghiệp cao. Quyết định của thủ trưởng
là quyết định của cơ quan mang tính đại diện, nhưng chế độ trách nhiệm là trách
nhiệm cá nhân.
Những người là cấp phó thủ trưởng, người đứng đầu các bộ phận cơ quan chỉ
là người giúp thủ trưởng cơ quan, thực hiện nhiệm vụ theo sự phân công, phân cấp
của thủ trưởng cơ quan. Do vậy, quyết định của thủ trưởng cơ quan là quyết định
cao nhất.
1.2 CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CƠ QUAN
NHÀ NƯỚC
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm chi thường xuyên của NSNN đối với cơ quan nhà
nước
Chi ngân sách nhà nước là quá trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách
nhằm thực hiện các nhiệm vụ của nhà nước trong từng thời kỳ. Nội dung chi
ngân sách rất đa dạng, điều này xuất phát từ vai trò quản lý vĩ mô của nhà nước
trong việc phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo đảm
hoạt động của tổ chức bộ máy nhà nước; chi trả nợ của nhà nước; chi viện trợ
và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật [4, tr112].
Chi thường xuyên NSNN bao gồm: Chi đảm bảo kinh phí cho các hoạt động
sự nghiệp giáo dục - đào tạo, y tế, xã hội, văn hóa thông tin, văn học nghệ thuật, thể
dục thể thao, khoa học và công nghệ, các sự nghiệp xã hội khác; quốc phòng, an
ninh và trật tự an toàn xã hội; hoạt động của các cơ quan nhà nước; hoạt động của
Đảng Cộng sản Việt Nam; các đoàn thể; trợ giá theo chính sách của Nhà nước; cho
các chương trình mục tiêu quốc gia; trợ cấp cho các đối tượng chính sách xã hội và
các khoản chi thường xuyên khác.
Nhóm chi thường xuyên là những khoản chi phát sinh tương đối đều đặn, bao
gồm các khoản chi nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của Nhà nước. Về cơ bản,

nó mang tính chất tiêu dùng. Chi thường xuyên có nhiều khoản chi khác nhau được
quy định trong luật ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn khác. Một cách
tổng quát, chi thường xuyên bao gồm các khoản như: chi lương và tiền công, chi
mua sắm hàng hóa và dịch vụ, chi chuyển giao thường xuyên
1.2.2. Nội dung chi thường xuyên của NSNN đối với cơ quan nhà nước
Chi thường xuyên NSNN bao gồm các khoản chi cho tiêu dùng xã hội gắn
liền với chức năng quản lý xã hội của nhà nước, khoản chi này được phân thành hai
bộ phận: một bộ phận vốn được sử dụng để đáp ứng nhu cầu của dân cư về phát triển
văn hóa xã hội, nó có mối quan hệ trực tiếp đến thu nhập và nâng cao mức sống của
dân cư và một bộ phận phục vụ cho nhu cầu quản lý kinh tế xã hội chung của nhà
nước. [4, tr121]
Bằng các khoản chi tiêu dùng thường xuyên nhà nước thể hiện sự quan tâm
của mình đến nhân tố con người trong quá trình phát triển kinh tế, đồng thời với các
khoản chi này nhà nước thực hiện chức năng văn hóa, giáo dục, quản lý, an ninh
quốc phòng.
Chi tiêu dùng thường xuyên bao gồm các khoản chi sau đây:
 Chi quản lý nhà nước (quản lý hành chính)
Chi quản lý nhà nước bắt nguồn từ sự tồn tại và việc thực hiện chức năng,
nhiệm vụ của nhà nưóc. Đây là khoản chi nhằm đảm bảo sự hoạt động của hệ thống
các cơ quan quản lý nhà nưóc từ trung ương đến địa phương, hoạt động của Đảng
Cộng sản Việt Nam và hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội. Về nội dung khoản
chi này bao gồm:
- Chi lương và phụ cấp lương.
- Chi về nghiệp vụ.
- Chi về văn phòng phí.
- Các khoản chi khác về quản trị nội bộ.
Trong các khoản chi trên thì chi về tiền lương và phụ cấp lương là quan

trọng nhất, chiếm tỷ trọng trên 50% khoản chi quản lý nhà nước nên chi cho duy
tu bảo dưỡng cơ sở vật chất, chi trang thiết bị chưa được quan tâm đúng mức, bị
xuống cấp nghiêm trọng ảnh hưởng đến hoạt động của đơn vị. Tuy vậy, tiền lương
của cán bộ công chức lại chưa phù hợp với mức sống trung bình của xã hội đã
làm nảy sinh tiêu cực và giảm hiệu suất công tác, đòi hỏi phải cải cách chế độ tiền
lương thông qua công tác cải cách bộ máy hành chính.
Để tinh giản bộ máy nhà nước, giảm chi phí, thực hiện yêu cầu hiệu quả và tiết
kiệm trong chi quản lý nhà nước cần tiến hành đồng bộ các biện pháp:
- Hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ
của nhà nước trong cơ chế thị trường.
- Nâng cao chất lượng cán bộ quản lý: tiêu chuẩn hóa cán bộ, công chức, viên
chức để bố trí nhân sự cho phù hợp với khả năng công tác và yêu cầu quản lý của bộ
máy hành chính.
- Ứng dụng khoa học kỹ thuật vào công tác quản lý hành chính.
 Chi An ninh quốc phòng
An ninh và quốc phòng thuộc lĩnh vực tiêu dùng xã hội, là những hoạt động
bảo đảm sự tồn tại của nhà nước và cần thiết phải cấp phát tài chính cho các hoạt
động này từ ngân sách nhà nước. Khoản chi này được phân làm hai bộ phận:
- Khoản chi cho an ninh nhằm bảo vệ chế độ xã hội, an ninh của dân cư trong
nước.
- Khoản chi cho quốc phòng để phòng thủ và bảo vệ nhà nước chống sự xâm
lược, tấn công và đe dọa từ nước ngoài.
Xét về nội dung, chi an ninh quốc phòng bao gồm:
- Chi về tiền lương và phụ cấp lương cho toàn quân và lực lượng công an nhân
dân.
- Chi về đào tạo huấn luyện cho bộ máy quốc phòng, an ninh và chi nghiên
cứu khoa học trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh.

- Chi mua sắm trang thiết bị, vũ khí và các phương tiện quân sự cho toàn quân
và lực lượng công an.
- Chi đầu tư xây dựng các công trình kỹ thuật phục vụ cho mục đích quốc
phòng và an ninh.
- Các khoản chi khác…
 Chi sự nghiệp
- Chi sự nghiệp kinh tế
Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp kinh tế nhằm phục vụ cho yêu cầu sản
xuất kinh doanh, quản lý kinh tế xã hội, tạo điều kiện cho các ngành kinh tế phát
triển. Mục đích hoạt động của các đơn vị sự nghiệp kinh tế không phải nhằm vào lợi
nhuận, do đó áp dụng chế độ cấp phát như các đơn vị dự toán ngân sách. Chi sự
nghiệp kinh tế liên quan hầu hết đến các ngành kinh tế và bao gồm các khoản chi:
sự nghiệp địa chính (điều tra đo đạc địa giới hành chính, đo vẽ bản đồ…) sự nghiệp
giao thông, sự nghiệp nông nghiệp, sự nghiệp thủy lợi, sự nghiệp ngư nghiệp, sự
nghiệp lâm nghiệp, sự nghiệp thị chính và một số hoạt động sự nghiệp khác.
Về nội dung chi sự nghiệp kinh tế bao gồm các khoản chi cơ bản sau đây:
+ Chi về lương và phụ cấp lương cho viên chức đơn vị sự nghiệp.
+ Chi mua nguyên vật liệu dùng cho nghiên cứu sản xuất thử nghiệm
+ Chi mua sắm, sửa chữa phương tiện, dụng cụ dùng trong hoạt động sự
nghiệp và một số các khoản chi khác.
- Chi sự nghiệp nghiên cứu khoa học và công nghệ
Xuất phát từ yêu cầu và sự cần thiết phải nhanh chóng tiếp cận với nền khoa
học và công nghệ tiên tiến của thế giới để khoa học và công nghệ trở thành một trong
những động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội. Về nội dung khoản chi này bao
gồm:
+ Chi cho mạng lưới các cơ quan nghiên cứu và phát triển công nghệ bao gồm
các viện, phân viện, các trung tâm nghiên cứu khoa học và công nghệ.

+ Chi về lương và phụ cấp lương cho cán bộ khoa học.
+ Chi cho các chương trình khoa học và công nghệ cấp nhà nước (4 chương
trình khoa học và công nghệ cấp nhà nước hiện nay: chương trình công nghệ thông
tin, chương trình công nghệ sinh học, chương trình vật liệu mới và chương trình tự
động hóa).
+ Chi đầu tư xây dựng cơ bản cho những công trình nghiên cứu, thực nghiệm
về khoa học, công nghệ.
+ Các khoản chi khác về khoa học, công nghệ.
- Chi sự nghiệp giáo dục, đào tạo
Đây là khoản chi mà tầm quan trọng của nó là nhằm nâng cao dân trí, trình độ
chuyên môn kỷ thuật của mọi người dân trong xã hội góp phần thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế. Về nội dung khoản chi này bao gồm:
+ Chi về giáo dục phổ thông: hệ mẫu giáo, hệ tiểu học, hệ trung học, và hệ bổ
túc văn hóa.
+ Chi về đào tạo sau đại học, đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, đào
tạo nghề và các hình thức đào tạo bồi dưỡng khác.
+ Chi cho các chương trình quốc gia về giáo dục và đào tạo: chương trình phổ
cập giáo dục tiểu học, chống xuống cấp trường học, tăng cường giáo dục miền núi.
+ Các khoản chi sự nghiệp giáo dục và đào tạo khác.
- Chi sự nghiệp y tế
Chi sự nghiệp y tế là khoản chi phục vụ công tác phòng bệnh và chữa bệnh
nhằm nâng cao mức sống cho mọi người dân trong xã hội. Về nội dung khoản chi
này bao gồm:
+ Chi cho công tác phòng bệnh: bao gồm các khoản chi nhằm bảo đảm điều
kiện hoạt động của các viện nghiên cứu, phòng khám, trạm chuyên khoa.
+ Chi cho công tác chữa bệnh: là khoản chi quan trọng nhất nhằm duy trì sự
hoạt động của hệ thống các bệnh viện, bệnh xá, nhà điều dưỡng.

+ Chi cho các chương trình quốc gia về y tế: chương trình phòng chống bướu
cổ, phòng chóng sốt rét, dân số và kế hoạch hóa gia đình ..
+ Các khoản chi sự nghiệp y tế khác.
- Chi sự nghiệp văn hóa, nghệ thuật, thể thao
Mục tiêu của các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao là nhằm nâng cao tri
thức và thẩm mỹ cho mọi tầng lớp dân cư nhằm xây dựng một nền văn hóa đậm đà
bản sắc dân tộc, có nội dung nhân đạo, dân chủ và tiến bộ, phát triển đạo đức xã hội
và truyền thống dân tộc. Các mục tiêu của các hoạt động này cho phép mỗi công dân
phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng và đạo đức. Vì tính chất quan trọng của
các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao nên việc thực hiện các mục tiêu của
chúng gắn liền một khoản cấp phát từ ngân sách nhà nước.
- Chi sự nghiệp xã hội
Mục tiêu của khoản chi này là nhằm bảo đảm đời sống của người lao động khi
gặp khó khăn, tai nạn, già yếu, những người không có khả năng lao động đồng thời
giải quyết những vấn đề xã hội nhất định.
Chi từ ngân sách nhà nước cho sự nghiệp xã hội bao gồm :
+ Chi thực hiện những chính sách đối với thương binh, gia đình liệt sĩ, gia
đình có công với cách mạng.
+ Chi để giúp đỡ đời sống nhân dân ở những vùng xảy ra thiên tai và nhũng
sự cố bất ngờ.
+ Chi cho các trại xã hội: trại trẻ mồ côi, trại nuôi dưỡng người già, các trại
cải tạo.
 Chi trả nợ gốc tiền chính phủ vay
Chi trả nợ nhà nước bao gồm:
- Trả nợ trong nước: là những khoản nợ mà trước đây nhà nước đã vay các tầng
lớp dân cư, các tổ chức kinh tế và các tổ chức khác bằng cách phát hành các loại chứng
khóan nhà nước như tín phiếu kho bạc, trái phiếu quốc gia.

- Trả nợ nước ngoài: là các khoản nợ nhà nước vay của các chính phủ nước
ngoài, các doanh nghiệp và các tổ chức tài chính tiền tệ quốc tế.
Hàng năm số chi trả nợ của nhà nước được bố trí theo một tỷ lệ nhất định
trong tổng số chi của ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo khả năng trả nợ đúng hạn.
1.2.3. Vai trò của chi thường xuyên của NSNN đối với cơ quan nhà nước
Chi thường xuyên NSNN giữ vai trò chủ đạo, đảm bảo thực hiện các nhiệm
vụ chiến lược, quan trọng của quốc gia cũng như của các địa phương. Đảm bảo cơ
sở ổn định và phát triển KT - XH trên các lĩnh vực: giáo dục, đào tạo, y tế, xã hội,
văn hóa thông tin, văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ, các
sự nghiệp xã hội khác; quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội; hoạt động của
các cơ quan nhà nước; hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam; các đoàn thể; trợ
giá theo chính sách của Nhà nước; cho các chương trình mục tiêu quốc gia; trợ cấp
cho các đối tượng chính sách xã hội và các khoản chi thường xuyên khác, các chính
sách xã hội quan trọng, điều phối hoạt động kinh tế vĩ mô của đất nước, bảo đảm
quốc phòng, an ninh, đối ngoại... [3, tr98]
1.3. QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI
CƠ QUAN NHÀ NƯỚC
1.3.1. Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên của NSNN đối với cơ quan nhà nước
- Nguyên tắc quản lý theo dự toán:
Hoạt động của NSNN, đặc biệt là cơ cấu thu, chi của NSNN phụ thuộc vào
quyền phán quyết của cơ quan quyền lực n hà nước. Do vậy, mọi khoản chi từ NSNN
chỉ có thể trở thành hiện thực khi và chỉ khi các khoản chi đó nằm trong cơ cấu chi
theo dự toán đã được cơ quan quyền lực nhà nước xét duyệt và thông qua.
Quản lý theo dự toán mới đảm bảo được yêu cầu cân đối của NSNN, tạo điều
kiện thuận lợi cho việc điều hành NSNN; hạn chế tính tuỳ tiện trong quản lý và sử
dụng kinh phí ngân sách tại các đơn vị dự toán.
- Nguyên tắc tiết kiệm hiệu quả:

Nguyên tắc này đòi hỏi bảo đảm với chi phí thấp nhất sẽ phải thu được lợi ích
lớn nhất. Trong quản lý chi thường xuyên ngân sách, nguyên tắc tiết kiệm và hiệu
quả đòi hỏi việc chi một đồng ngân sách phải tạo ra lợi ích lớn nhất có thể.
Tiết kiệm không đồng nghĩa với hạn chế chi tiêu, tiết kiệm là sự chi tiêu hợp
lý. Đó là chi đúng lúc, đúng chỗ, đúng mức, đảm bảo đáp ứng đầy đủ, kịp thời các
nhiệm vụ chi thường xuyên ngân sách. Chi tiêu hợp lý sẽ tạo ra tác động lớn đối với
sự phát triển kinh tế - xã hội.
Hiệu quả được xác định bằng kết quả so với chi phí đã bỏ ra. Chi tiêu hợp lý
sẽ bảo đảm ngân sách được sử dụng có hiệu quả chi tiêu càng hợp lý, ngân sách được
sử dụng càng hiệu quả cao.
Hiệu quả của chi tiêu ngân sách phải được xét trên nhiều mặt, hiệu quả kinh
tế, xã hội, chính trị...; hiệu quả trước mắt và hiệu quả lâu dài.
Chi tiêu ngân sách không tiết kiệm, hiệu quả không chỉ gây lãng phí ngân
sách, lãng phí nguồn lực mà còn tạo ra những hệ lụy cho nền kinh tế.
Nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả cũng phải được quán triệt trong các khâu
của quá trình chi thường xuyên ngân sách. Để chi thường xuyên ngân sách tiết kiệm,
hiệu quả, quản lý chi thường xuyên ngân sách phải bảo đảm xác định được đúng đối
tượng chi, thứ tự ưu tiên các khoản chi, tiêu chí, định mức, cơ cấu phân bổ ngân sách
cho chi thường xuyên hợp lý.
- Nguyên tắc chi trực tiếp qua kho bạc nhà nước:
Một trong những chức năng quan trọng của Kho bạc nhà nước là quản lý quỹ
NSNN. Vì vậy, Kho bạc nhà nước có trách nhiệm phải kiểm soát chặt chẽ mọi khoản
chi thường xuyên ngân sách nhà nước, đặc biệt là các khoản chi thường xuyên. [3,
tr82]
1.3.2. Nội dung quản lý chi thường xuyên của NSNN đối với cơ quan nhà nước
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước được thực hiện theo một quy trình
thống nhất gồm ba giai đoạn: Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước;

chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước; kế toán, kiểm toán và
quyết toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
Do vậy, nội dung công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trong
các cơ quan hành chính nhà nước bao gồm quản lý trong những khâu công việc: lập
dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước; chấp hành dự toán chi thường xuyên
ngân sách nhà nước; kế toán, kiểm toán và quyết toán chi thường xuyên ngân sách
nhà nước [5, tr59].
 Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước là công việc khởi đầu có ý
nghĩa quyết định đến toàn bộ các khâu của công tác quản lý chi thường xuyên ngân
sách nhà nước. Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước là lập kế hoạch
(dự toán) các khoản chi thường xuyên ngân sách trong một năm ngân sách. Kết quả
của khâu này là dự toán ngân sách được các cấp có thẩm quyền quyết định.
Quá trình lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước phải đảm bảo các
yêu cầu:
Một là, lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước phải tuân thủ những
quy định của Luật ngân sách nhà nước. Dự toán chi thường xuyên ngân sách của các
đơn vị dự toán các cấp phải lập theo đúng nội dung, biểu mẫu, thời hạn kèm theo
báo cáo thuyết minh rõ ràng cơ sở, căn cứ tính toán.
Hai là, lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước phải căn cứ vào các
quy định của pháp luật về chi ngân sách như: chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định
mức chi.
Ba là, lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước phải căn cứ vào cân
đối ngân sách theo Nghị quyết Quốc hội.
a) Căn cứ lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Để dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước thực sự trở thành công cụ
hữu ích trong điều hành ngân sách, lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước

phải căn cứ vào các nhân tố chủ yếu sau đây:
- Nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng nói
chung và nhiệm vụ cụ thể của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ
và các cơ quan khác ở trung ương, địa phương.
- Định mức phân bổ ngân sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách.
- Chỉ thị của Chính phủ về việc xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
và dự toán ngân sách; Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính về việc lập dự toán chi
ngân sách;
- Số kiểm tra về dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
- Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách phải tính đến các kết quả phân tích,
đánh giá tình hình thực hiện ngân sách các năm trước đặc biệt là năm báo cáo.
b) Quy trình lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Hàng năm, căn cứ vào văn bản hướng dẫn lập dự toán chi ngân sách nhà nước
và số kiểm tra về dự toán chi ngân sách nhà nước của cơ quan có thẩm quyền, các
cơ quan hành chính nhà nước hướng dẫn cụ thể về nội dung, yêu cầu và thời hạn lập
dự toán chi ngân sách và thông báo số kiểm tra về dự toán chi ngân sách nhà nước
cho các đơn vị trực thuộc, các đơn vị dự toán trực tiếp sử dụng ngân sách lập dự toán
chi tiết chi thường xuyên ngân sách nhà nước theo quy định, gửi cơ quan cấp trên.
Căn cứ vào dự toán chi ngân sách nhà nước do các đơn vị trực thuộc báo cáo
(trong đó có nội dung chi thường xuyên NSNN); nhiệm vụ chính trị của ngành; các
chế độ, chính sách, định mức chi, số kiểm tra về dự toán chi ngân sách của đơn vị
mình, cơ quan hành chính nhà nước tổng hợp, thẩm tra và lập dự toán chi ngân sách
nhà nước đơn vị mình báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.
Sau khi được cơ quan có thẩm quyền phân bổ và giao dự toán chi thường
xuyên ngân sách, các cơ quan hành chính nhà nước tiến hành phân bổ và giao dự
toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho các đơn vị trực thuộc để làm cơ sở
điều hành và quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trong năm.

Do việc xây dựng, phân bổ và giao dự toán cho các cơ quan hành chính nhà
nước được thực hiện vào năm trước; các chế độ, chính sách, định mức chi tiêu của
nhà nước thường xuyên thay đổi... nên nhiều khi dự toán giao cho các cơ quan hành
chính nhà nước chưa phù hợp với tình hình thực tế tại đơn vị. Do vậy, khi triển khai
thực hiện dự toán được giao, việc điều chỉnh dự toán đã giao cho các cơ quan hành
chính nhà nước là một phần trong công tác lập dự toán chi thường xuyên ngân sách
nhà nước và là một yêu cầu tất yếu để đáp ứng nhu cầu chi cho những nhiệm vụ chi
cấp bách, đột xuất, các thay đổi trong chế độ, chính sách của nhà nước. Yêu cầu, căn
cứ và quy trình điều chỉnh dự toán được thực hiện tương tự như đối với công tác lập
dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trong giai đoạn lập dự toán là
quản lý trước chi tiêu. Do vậy, nội dung và biện pháp quản lý chủ yếu của giai đoạn
này là quản lý sự tuân thủ các căn cứ pháp lý làm cơ sở cho lập dự toán chi thường
xuyên ngân sách nhà nước; quản lý về chấp hành quy trình, thời gian lập dự toán chi
thường xuyên ngân sách nhà nước và quản lý về chấp hành nội dung, phương pháp
lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
Quá trình thẩm tra nội dung dự toán, phân bổ và giao dự toán chi thường xuyên
ngân sách nhà nước của các cấp có thẩm quyền nếu được thực hiện nghiêm túc, có
đầy đủ căn cứ khoa học thì có thể đạt được kết quả tốt là loại bỏ được các nội dung
dự toán lập thiếu cơ sở pháp lý hoặc không có tính khả thi trong thực hiện, hoặc
không cần thiết phải chi tiêu.
Thông qua việc tổ chức xét duyệt dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà
nước, Nhà nước có thể đạt được mục đích tiết kiệm chi ngân sách nhà nước ngay từ
giai đoạn lập dự toán nhưng vẫn đáp ứng được nhu cầu hợp lý về kinh phí của các
đơn vị dự toán.
 Chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước là quá trình sử dụng

tổng hợp các biện pháp kinh tế, tài chính và hành chính nhằm biến các chỉ tiêu thu,
chi ghi trong kế hoạch chi ngân sách nhà nước năm thành hiện thực.
Để thực thi ngân sách được hiệu quả, vai trò của khâu lập dự toán là vô cùng
quan trọng. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa thực hiện chi thường xuyên ngân
sách chỉ đơn thuần là đảm bảo tuân thủ ngân sách dự kiến ban đầu, mà phải thích
ứng với các thay đổi khách quan trong quá trình thực hiện, đồng thời tính đến hiệu
quả hoạt động.
a) Mục tiêu của chấp hành chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Mục tiêu của chấp hành chi ngân sách nhà nước là:
- Biến các chỉ tiêu chi ghi trong kế hoạch ngân sách năm từ khả năng, dự kiến
thành hiện thực. Từ đó, góp phần thực hiện các chỉ tiêu của kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội của Nhà nước.
- Kiểm tra việc thực hiện các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức về kinh
tế - tài chính của Nhà nước. Thông qua chấp hành chi thường xuyên ngân sách nhà
nước mà tiến hành đánh giá sự phù hợp của chính sách với thực tiễn.
- Đối với công tác quản lý điều hành ngân sách nhà nước, chấp hành chi
thường xuyên ngân sách nhà nước là khâu cốt yếu có ý nghĩa quyết định với một
chu trình ngân sách. Nếu khâu lập kế hoạch đạt kết quả tốt thì cơ bản cũng mới dừng
ở trên giấy, nằm trong khả năng và dự kiến, chúng có biến thành hiện thực không là
tùy thuộc vào khâu chấp hành ngân sách. Hơn nữa, chấp hành chi thường xuyên
ngân sách thực hiện tốt sẽ có tác dụng tích cực trong việc thực hiện khâu tiếp theo
là quyết toán ngân sách nhà nước.
b) Tổ chức chi thường xuyên ngân sách nhà nước
* Phân bổ và giao dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Sau khi được Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban nhân dân giao dự toán ngân sách,
các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương, các đơn vị dự toán cấp I tiến
hành phân bổ và giao dự toán chi thường xuyên ngân sách cho các đơn vị sử dụng

ngân sách trực thuộc.
Dự toán chi thường xuyên cho đơn vị sử dụng ngân sách đối với những khoản
chi không giao tự chủ cho đơn vị được phân bổ theo 4 nhóm mục:
- Chi thanh toán cá nhân.
- Chi nghiệp vụ chuyên môn.
- Chi mua sắm, sửa chữa thường xuyên tài sản phục vụ công tác chuyên môn.
- Các khoản chi khác.
Đối với những khoản chi thường xuyên đơn vị được giao tự chủ sẽ được cơ
quan có thẩm quyền phân bổ theo nhóm mục chi đó là: nhóm mục các khoản chi
khác của mục lục ngân sách nhà nước.
c) Cơ chế kiểm soát chi
Các đơn vị dự toán ngân sách và các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ
thường xuyên phải mở tài khoản tại kho bạc Nhà nước theo hướng dẫn của Bộ Tài
chính, chịu sự kiểm tra của cơ quan tài chính và Kho Bạc Nhà nước trong quá trình
thanh toán, sử dụng kinh phí. Các khoản thanh toán về cơ bản theo nguyên tắc chi
trả trực tiếp qua Kho Bạc Nhà nước.
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước chi được thực hiện khi có đủ các điều
kiện sau đây:
- Đã có trong dự toán ngân sách nhà nước được giao.
- Đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cấp có thẩm quyền quy định.
- Đã được Thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách hoặc người được ủy quyền
quyết định chi.
* Điều chỉnh dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Trong quá trình chấp hành ngân sách, nếu có sự thay đổi về nhiệm vụ chi do
chưa phù hợp với tình hình thực tế tại đơn vị; chế độ, chính sách, định mức chi tiêu
của nhà nước thay đổi thì dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước được điều
chỉnh.

 Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước là khâu cuối cùng
trong chu trình quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của các cơ quan hành
chính nhà nước. Mục đích của kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước là
tổng kết đánh giá lại toàn bộ quá trình chi thường xuyên ngân sách trong năm ngân
sách đã qua, cung cấp đầy đủ thông tin về quản lý, điều hành chi cho những người
quan tâm như: Quốc hội, Chính phủ, nhân dân…
Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước được thực hiện tốt sẽ có ý
nghĩa rất quan trọng trong việc nhìn nhận lại quá trình chấp hành ngân sách qua một
năm, rút ra những bài học kinh nghiệm thiết thực bổ sung cho công tác lập dự toán
chi thường xuyên ngân sách cũng như chấp hành chi thường xuyên ngân sách trong
những chu trình tiếp theo.
1.4 QUY TRÌNH QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN
1.4.1 Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
*Căn cứ lập dự toán:
Chủ trương của nhà nước về duy trì và phát triển các hoạt động thuộc bộ máy
quản lý nhà nước, các hoạt động sự nghiệp, hoạt động quốc phòng an – ninh và các
hoạt động xã hội khác trong từng giai đoạn nhất định. Dựa vào căn cứ này sẽ giúp
cho việc xây dựng dự toán chi thường xuyên của NSNN có một cách nhìn tổng quát
về những mục tiêu và nhiệm vụ mà NSNN phải hướng tới. [1, tr33]
Các chỉ tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, đặc biệt là các chỉ tiêu có
liên quan trực tiếp đến việc cấp phát kinh phí thường xuyên của NSNN kỳ kế hoạch.
Đây chính là việc cụ thể hóa các chủ trương của nhà nước trong từng giải đoạn phát
triển kinh tế xã hội kết hợp với các định mức chi thường xuyên sẽ là những yếu tố
cơ bản để xác lập dự toán chi thường xuyên của NSNN.

Khả năng nguồn kinh phí có thể đáp ứng cho nhu cầu chi thường xuyên kỳ kế
hoạch. Muốn dự toán được khả năng này người ta phải dựa vào cơ cấu thu NSNN
kỳ báo cáo và mức tăng trưởng của các nguồn thu kỳ kế hoạch.
Các chính sách, chế độ chi thường xuyên của NSNN hiện hành và dự đoán
những điều chỉnh hoặc thay đổi có thể xảy ra trong kỳ kế hoạch. Đây là cơ sở pháp
lý cho việc tính toán và bảo vệ dự toán chi của ngân sách nhà nước. Đồng thời nó
tạo điều kiện cho quá trình chấp hành dự toán không bị rơi vào tình trạng hụt hẫng
khi có sự điều chỉnh hoặc thay đổi một hay một số chế độ chính sách chi nào đó.
* Trình tự lập dự toán:
Thứ nhất, hướng dẫn và giao số kiểm tra: Điều 32 Nghị định số 60/2003/NĐ-
CP ngày 6/6/2003 Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách nhà nước
hướng dẫn lập dự toán ngân sách và thông báo số kiểm tra hàng năm[18, tr35]:
Trước ngày 31 tháng 5, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về việc xây
dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách năm sau.
Căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, trước ngày 10 tháng 6, Bộ Tài
chính ban hành Thông tư hướng dẫn về yêu cầu, nội dung, thời hạn lập dự toán ngân
sách nhà nước và thông báo số kiểm tra về dự toán ngân sách với tổng mức và từng
lĩnh vực thu, chi ngân sách đối với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính
phủ, cơ quan khác ở trung ương, tổng số thu, chi và một số lĩnh vực chi quan trọng
đối với các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành
Thông tư hướng dẫn về yêu cầu, nội dung, thời hạn xây dựng kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội, kế hoạch đầu tư phát triển và phối hợp với Bộ Tài chính thông báo
số kiểm tra vốn đầu tư phát triển thuộc ngân sách nhà nước, vốn tín dụng đầu tư.
Thứ hai, lập dự toán NSNN:
Lập dự toán ngân sách nhà nước và ngân sách trung ương, Bộ Tài chính chủ
trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các Bộ, cơ quan liên quan, tổng hợp và
lập dự toán thu, chi ngân sách nhà nước, lập phương án phân bổ ngân sách trung

ương trình Chính phủ trên cơ sở dự toán thu, chi ngân sách do các Bộ, cơ quan ngang
Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác ở Trung ương và các tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương báo cáo; dự toán chi ngân sách nhà nước theo lĩnh vực (đối
với lĩnh vực giáo dục - đào tạo và khoa học công nghệ), chi Chương trình mục tiêu
quốc gia do các cơ quan quản lý Chương trình mục tiêu quốc gia báo cáo; nhu cầu
trả nợ và khả năng vay. Theo phân công của Chính phủ, Bộ Tài chính thừa uỷ quyền
Thủ tướng Chính phủ báo cáo và giải trình với Quốc hội và các cơ quan của Quốc
hội theo quy định tại Quy chế lập, thẩm tra, trình Quốc hội quyết định dự toán ngân
sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương và phê chuẩn quyết toán
ngân sách nhà nước do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành.
Lập dự toán ngân sách địa phương :
Sở Tài chính - Vật giá chủ trì, phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư xem xét
dự toán ngân sách của các đơn vị trực thuộc tỉnh, dự toán thu do cơ quan Thuế, cơ
quan Hải quan lập (nếu có), dự toán thu, chi ngân sách của các huyện; lập dự toán
thu ngân sách nhà nước của, dự toán thu, chi ngân sách tỉnh (gồm dự toán ngân sách
các huyện và dự toán ngân sách cấp tỉnh), dự toán chi Chương trình mục tiêu quốc
gia, dự toán các khoản kinh phí ủy quyền báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để trình
Thường trực Hội đồng nhân dân xem xét trước ngày 20 tháng 7 năm trước.
Sau khi có ý kiến của Thường trực Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân
dân tỉnh gửi báo cáo dự toán ngân sách địa phương đến Bộ Tài chính,
Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các cơ quan quản lý Chương trình mục tiêu quốc gia
(phần dự toán chi Chương trình mục tiêu quốc gia) chậm nhất vào ngày 25 tháng 7
năm trước.
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hướng dẫn cụ thể việc lập dự toán ngân sách các
cấp ở địa phương phù hợp với yêu cầu, nội dung và thời gian lập dự toán ngân sách
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Lập dự toán ngân sách cấp huyện, cơ quan tài chính huyện có nhiệm vụ xem
xét và tổng hợp dự toán kinh phí của các đơn vị dự toán cấp I của ngân sách huyện
và dự toán chi của ngân sách cấp xã của để lập dự toán chi của ngân sách huyện
UBND huyện có trách nhiệm xem xét dự toán do cơ quan tài chính huyện lập
và trình Sở Tài chính. Trên cơ sở nội dung dự toán của UBND huyện trình, Sở Tài
chính xem xét và tổng hợp trình Hội đồng nhân dân tỉnh quyết định. Sau khi Hội
đồng nhân dân tỉnh quyết định dự toán ngân sách, UBND tỉnh quyết định phân bổ
dự toán ngân sách. Trên cơ sở phân bổ dự toán ngân sách của UBND tỉnh, cơ quan
tài chính huyện phối hợp với các đơn vị dự toán cấp I của huyện và UBND các xã
điều chỉnh dự toán kinh phí cho phù hợp trình UBND huyện xem xét. [20, tr15]
UBND huyện xem xét nội dung dự toán NSNN và trình HĐND huyện quyết
định. Căn cứ vào Luật Tổ chức HĐND - UBND ngày 6/11/2003, Luật Ngân sách
nhà nước ngày 16/12/2002, trên cơ sở xem xét báo cáo của UBND huyện về dự toán
thu chi ngân sách địa phương, phương án phân bổ ngân sách, báo cáo thẩm tra của
Ban kinh tế xã hội - HĐND và ý kiến của đại biểu HĐND, HĐND phê chuẩn dự
toán thu chi ngân sách.
Thứ ba, quyết định, phân bổ, giao dự toán ngân sách nhà nước :
Căn cứ vào các nghị quyết của Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước, phân
bổ ngân sách trung ương, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tỷ lệ phần
trăm (%) phân chia các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách
địa phương, Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ thu, chi ngân
sách cho từng Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác ở
trung ương theo từng lĩnh vực; nhiệm vụ thu, chi, tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các
khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương và mức bổ
sung cân đối, mức bổ sung có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho từng tỉnh, thành
phố trực thuộc trung ương trước ngày 20 tháng 11 năm trước.
Trên cơ sở quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách của Thủ tướng

Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định
dự toán ngân sách địa phương, phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp tỉnh và
mức bổ sung từ ngân sách cấp tỉnh cho ngân sách cấp dưới trước ngày 10 tháng 12
năm trước; báo cáo Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự toán ngân sách tỉnh và
kết quả phân bổ dự toán ngân sách cấp tỉnh đã được Hội đồng nhân dân cấp tỉnh
quyết định.
Căn cứ vào nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Sở Tài chính - Vật
giá trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách cho
từng cơ quan, đơn vị trực thuộc tỉnh; nhiệm vụ thu, chi, tỷ lệ phần trăm (%) phân
chia các khoản thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương và giữa ngân
sách các cấp chính quyền địa phương; mức bổ sung từ ngân sách cấp tỉnh cho từng
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh.
Sau khi nhận được quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách của Ủy
ban nhân dân cấp trên, Ủy ban nhân dân trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết
định dự toán ngân sách địa phương và phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp
mình, bảo đảm dự toán ngân sách cấp xã được quyết định trước ngày 31 tháng 12
năm trước. Sau khi dự toán ngân sách được Hội đồng nhân dân quyết định, Ủy ban
nhân dân cùng cấp báo cáo Ủy ban nhân dân và cơ quan Tài chính cấp trên trực tiếp
về dự toán ngân sách đã được Hội đồng nhân dân quyết định.
1.4.2 Tổ chức thực hiện chi thường xuyên NSNN
Bộ máy tổ chức thực hiện: gồm cơ cấu tổ chức và cán bộ quản lý thực hiện
nhiệm vụ quản lý chi thường xuyên ngân sách.
Theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn thi hành
Luật Ngân sách nhà nước; bộ máy quản lý ngân sách nhà nước bao gồm:
Cơ quan quyền lực nhà nước: thực hiện quyết định dự toán, quyết định phân
bổ dự toán ngân sách; phê chuẩn quyết toán ngân sách; quyết định các chủ trương,
biện pháp để thực hiện ngân sách; quyết định điều chỉnh bổ sung ngân sách trong

các trường hợp cần thiết; giám sát việc thực hiện ngân sách đã được cơ quan quyền
lực nhà nước quyết định[14, tr64].
Cơ quan hành chính nhà nước: tổ chức quản lý thống nhất ngân sách và các
hoạt động tài chính khác gồm: Lập dự toán ngân sách, phương án phân bổ ngân sách.
Cơ quan tài chính: là cơ quan tham mưu giúp cơ quan hành chính nhà nước trong
việc tổng hợp dự toán ngân sách và phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp mình.
Kho bạc nhà nước là cơ quan kiểm soát các hoạt động chi NSNN theo quy
định luật NSNN.
Cơ quan quyền lực Nhà nước

Sơ đồ 1.1: Hệ thống quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Hàng năm, tổ chức tập huấn các văn bản, nghị định của Chính phủ, thông tư
mới của Bộ tài chính, đồng thời trên cơ sở các văn bản cấp trên, ban hành văn bản
hướng dẫn về công tác tài chính ngân sách đến các đơn vị cấp dưới và các đơn vị dự
toán ngân sách.
1.4.3 Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Kiểm soát chi ngân sách:
Chủ thể kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước gồm:
Cơ quan tài chính phối hợp với Kho bạc nhà nước tham mưu giúp cơ quan
hành chính nhà nước kiểm soát chi ngân sách.
Nguyên tắc kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước:
Các khoản chi thường xuyên ngân sách phải có trong dự toán được duyệt,
đúng chế độ, đúng tiêu chuẩn định mức và được thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân
sách chuẩn chi thì mới được tiến hành cấp phát, thanh toán.
Cơ quan hành chính Nhà nước
Cơ quan tài chính Kho bạc Nhà nước
Đơn vị sử dụng NS

Nội dung kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước: Kiểm soát, đối
chiếu các khoản chi so với dự toán ngân sách nhà nước, bảo đảm các khoản chi phải
có trong dự toán ngân sách nhà nước được cấp có thẩm quyền giao, số dư tài khoản
dự toán của đơn vị còn đủ để chi.
Kiểm tra, kiểm soát tính hợp pháp, hợp lệ của các hồ sơ, chứng từ theo quy
định đối với từng khoản chi.
Kiểm tra, kiểm soát các khoản chi, bảo đảm đúng chế độ, tiêu chuẩn, định
mức chi thường xuyên ngân sách nhà nước do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy
định. Đối với các khoản chi chưa có chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi thường xuyên
ngân sách nhà nước, Kho bạc nhà nước căn cứ vào dự toán ngân sách nhà nước đã
được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao để kiểm soát.
Thực hiện kiểm tra, đối chiếu số liệu giữa cơ quan tài chính và Kho bạc để
đảm bảo chi đúng, chi đủ cho các đơn vị.
Thực hiện công tác kiểm tra việc sử dụng ngân sách tại đơn vị định kỳ.
Quyết toán chi ngân sách:
Sau khi năm ngân sách kết thúc, các đơn vị dự toán phối hợp với cơ quan tài
chính để thực hiện quyết toán chi ngân sách. Cơ quan tài chính sẽ đề nghị xuất toán
các khoản chi không đúng với quy định trong dự toán đã giao.
1.5 CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG
XUYÊN NSNN
* Tính hiệu lực:
- Công tác lập, thực hiện dự toán đúng quy trình, quy định của pháp luật.
- Thực hiện nghiêm túc và kịp thời các nhiệm vụ chi thường xuyên.
- Bảo đảm chi đúng mục đích, đúng kế hoạch, chi đủ. Tính hiệu lực của quản
lý chi thường xuyên ngân sách có thể đo lường bằng (kết quả/mục tiêu).
* Tính hiệu quả:

Quản lý chi thường xuyên ngân sách được kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo cho
việc thực hiện các nhiệm vụ trong điều kiện tiết kiệm, không gây thất thoát, lãng phí.
Ngoài ra trong quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước minh bạch, công khai,
được thể hiện trong khâu lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách.
* Tính bền vững:
- Tác động tích cực từ quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước đối với
sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng là lâu dài và ổn định.
- Cân bằng lợi ích giữa các đơn vị dự toán ngân sách.
* Tính phù hơp:
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước đối với đường lối chủ trương
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phù hợp với thực tiễn tình hình đặc
thù của nhằm đáp ứng được nhiệm vụ chính trị phát triển kinh tế của xã hội.
1.6 KINH NGHIỆM CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI
MỘT SỐ ĐƠN VỊ ĐOÀN THỂ
* Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên ngân sách Tỉnh Đoàn Phú Thọ
Quản lý chi thường xuyên ngân sách Tỉnh Đoàn Phú Thọ trong những năm
qua có nhiều bước tiến bộ. Thể hiện trên một số nội dung sau:
Hệ thống chính sách chế độ của nhà nước được tuyên truyền thường xuyên,
các tiêu chuẩn định mức được địa phương quan tâm triển khai thực hiện. Nhờ đó, về
cơ bản ngân sách, tài sản nhà nước được sử dụng tiết kiệm và đúng chính sách chế
độ.
Công tác cải cách các thủ tục hành chính được tăng cường, tạo điều kiện thuận
lợi cho các đơn vị dự toán, cơ chế xin cho cơ bản bước đầu được hạn chế. Trong
việc giao dự toán ngân sách, về cơ bản đã phân bổ và giao toàn bộ dự toán chi thường
xuyên cho các đơn vị dự toán ngân sách Tỉnh Đoàn Phú Thọ ngay từ đầu năm.
Thực hiện tốt việc giao dự toán chi thường xuyên NSNN cho các đơn vị sử
dụng ngân sách, nội dung dự toán ngân sách đã phản ánh đầy đủ các yêu cầu của

nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội và được giao ngay từ đầu năm. Tỉnh Đoàn Phú
Thọ đã chú trọng cân đối chi cho sự nghiệp phát triển giáo dục, đào tạo, phát triển
sự nghiệp y tế. Tỉnh Đoàn Phú Thọ cũng đã quản lý tốt dự phòng ngân sách chủ yếu
để phục vụ cho các nhu cầu cấp thiết khi có thiên tai, dịch bệnh xảy ra.
Làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra, thẩm định về tài chính ngân sách. Kết
quả thanh tra, kiểm tra và thẩm định về tài chính, ngân sách hàng năm đã giảm chi
cho ngân sách. Qua thanh tra, kiểm tra đã góp phần đảm bảo cho ngân sách, tiền
vốn, tài sản của nhà nước được thực hiện đúng chính sách chế độ. Tỉnh Đoàn Phú
Thọ đã xử lý nghiêm một số trường hợp vi phạm.
Tỉnh Đoàn Phú Thọ đã quan tâm đến hoàn thiện công tác quyết toán ngân
sách, thực hiện công khai việc giao dự toán và quyết toán ngân sách theo đúng các
quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, quản lý chi NSNN ở Tỉnh Đoàn Phú Thọ cũng tồn tại một số yếu
kém:
Việc lập dự toán chi ở một số ngành và địa phương trong Tỉnh chưa kịp thời.
Vẫn còn đơn vị xây dựng dự toán không sát, ngay từ những tháng đầu năm khi vừa
giao xong dự toán đã xin bổ sung, điều chỉnh ngân sách.
Hệ thống chế độ chính sách, các tiêu chuẩn định mức về sử dụng tài
chính ngân sách tuy đã có nhiều cố gắng song vẫn còn một số nội dung và lĩnh vực
chưa đồng bộ, chưa phù hợp với thực tiễn. Việc tổ chức thực hiện chế độ, tiêu chuẩn,
định mức chi tiêu hành chính sự nghiệp ở một số đơn vị dự toán chưa nghiêm.
Công tác kiểm tra, thanh tra vẫn còn hạn chế, tình trạng thất thoát, tiêu cực
trong quản lý và sử dụng ngân sách chưa được khắc phục triệt để.
* Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên NSNN của huyện Ba Vì
Huyện Ba Vì đã tiến hành khoán biên chế và khoán chi hành chính cho các cơ
quan Nhà nước theo Nghị định 130/2005/NĐ-CP và cho các đơn vị sự nghiệp có thu
theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP. Kết quả cho thấy các đơn vị được giao khoán đã

chủ động trong khai thác tối đa nguồn thu, quản lý chặt chẽ và sử dụng tiết kiệm, có
hiệu quả kinh phí được ngân sách cấp và kinh phí được chi từ nguồn thu để lại.
Huyện đã chủ động sắp xếp bộ máy, bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ và tăng thu nhập
cho cán bộ, công chức.
Công tác quản lý và điều hành ngân sách của các đơn vị, các địa phương của
huyện bám sát dự toán giao, không có phát sinh lớn ngoài dự toán. UBND huyện
thường xuyên chỉ đạo các địa phương, các ngành chức năng tăng cường công tác
giám sát kiểm tra, kịp thời uốn nắn và xử lý nghiêm túc những trường hợp chi sai,
vượt chế độ, định mức của chế độ chi tiêu tài chính hiện hành. Đồng thời vẫn tiếp
tục thực hiện khoán chi cho 100% các đơn vị thuộc các phòng, ban ngành quản lý
nhà nước theo Nghị định 30/2005/NĐ-CP của Chính phủ, 100% các đơn vị sự nghiệp
thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP của
Chính phủ đã tạo sự chủ động và gắn trách nhiệm rất cao đối với thủ trưởng các đơn
vị trong việc sắp xếp nội dung chi gắn với nhiệm vụ chuyên môn, do đó chi thường
xuyên cho bộ máy đáp ứng kịp thời, sát với dự toán được giao.
Bằng việc mạnh dạn thực hiện phân cấp nhiệm vụ chi cho các cấp ngân sách
địa phương huyện Ba Vì đã thu được những kết quả đáng khích lệ, kinh tế địa phương
tăng trưởng, ổn định chính trị xã hội.
Tuy nhiên, công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện Ba Vì cũng
vấp phải những khó khăn, hạn chế đó là trình độ quản lý tài chính của cán bộ quản
lý ngân sách. Không phân bổ và giao hết dự toán cho các đơn vị sự nghiệp từ đầu
năm để các đơn vị chủ động thực hiện, dẫn đến hầu hết các sự nghiệp đều phải bổ
sung dự toán nhưng cuối năm vẫn phải chi chuyển nguồn sang năm sau.

Những vấn đề cơ bản về quản lý chi ngân sách nhà nước.docx

More Related Content

Similar to Những vấn đề cơ bản về quản lý chi ngân sách nhà nước.docx (20)

More from 💖Nhận Làm Đề Tài Trọn Gói 💖 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 (20)

Recently uploaded (20)

Những vấn đề cơ bản về quản lý chi ngân sách nhà nước.docx