2. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένας ακούραστος μετατροπέας ενέργειας.
Χωρίς τροφή δεν αντέχει κανείς μας πολύ καιρό. Για να ζούμε χρειαζόμαστε
ενέργεια και πρώτες ύλες, που τις παίρνουμε από τις τροφές.
Αυτές περιέχουν χημική ενέργεια που το σώμα μας την αποθηκεύει και
τη μετατρέπει σε κινητική, δυναμική (όταν συσπώνται οι μυς μας),
θερμική και ηλεκτρική (επικοινωνία εγκεφάλου με μέρη σώματος).
Το ταξίδι της τροφής στο σώμας μας διαρκεί περίπου 30 ώρες περνώντας
από διάφορα όργανα του σώματός μας που τα ονομάζουμε
πεπτικό σύστημα.
Το ταξίδι της τροφής ξεκινά από το στόμα μας και τα δόντια είναι και αυτά
όργανα του πεπτικού μας συστήματος. Τα δόντια βρίσκονται στην πάνω και
στην κάτω σιαγόνα της στοματικής κοιλότητας. Η οδοντοστοιχία μας
αποτελείται από κοπτήρες, κυνόδοντες, προγόμφιους και γομφίους. Στον
άνθρωπο αναπτύσσονται δύο γενιές δοντιών, τα νεογιλά και τα μόνιμα.
3. Τα κύτταρα των ζωντανών οργανισμών για να διατηρηθούν ζωντανά
χρειάζονται τροφές, νερό και οξυγόνο.
Οι περισσότερες τροφές, για να χρησιμοποιηθούν από τα κύτταρα,
πρέπει να μετατραπούν σε πιο απλά συστατικά.
Η επεξεργασία των τροφών, η μετατροπή τους δηλαδή σε πιο απλά
συστατικά, λέγεται πέψη και γίνεται στο πεπτικό σύστημα.
4. ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Τι γίνεται η τροφή που τρώμε;
5. Γνωρίζεις τις ονομασίες για κάποια από τα
όργανα του πεπτικού συστήματος;
Σε ποιο σημείο του σώματός μας
βρίσκονται;
Κόψε με το ψαλίδι τις εικόνες και
κόλλησέ τις
στο σκίτσο του σώματος
στη σωστή θέση.
6. Η μικροσκοπική εξέταση των στερεών τροφών μετά τη μάσηση στο στόμα
μας αποκαλύπτει ότι, όταν μασάμε, η τροφή τεμαχίζεται σε μικρότερα
κομμάτια και μετατρέπεται σε μίγμα ή διάλυμα με τα υγρά της στοματικής
κοιλότητας. Έτσι διευκολύνεται στη συνέχεια η διάσπαση των μορίων της
τροφής στα όργανα του πεπτικού συστήματος.
Ποια είναι τα υγρά της στοματικής κοιλότητας;
7. Στόμα: η τροφή ανακατεύεται
μετο σάλιο και με τη μάσηση
γίνεται μπουκιά που κατεβαίνει
στο στομάχι από τον
οισοφάγο.
Στομάχι: εκκρίνει γαστρικά
υγρά, κινείται και μετατρέπει
την τροφή σε χυλό.
Συκώτι: εκκρίνει τη
χολή,που διασπά
τα λίπη.
Λεπτό έντερο: εδώ
πέφτουν η χολή από το
συκώτι και το παγκρεατικό
υγρό από το πάγκρεας και
αφού διασπάσουν λίπη,
υδατάνθρακες, πρωτείνες,
στο λεπτό έντερο
διαχωρίζονται οι θρεπτικές
ουσίες από τις περιττές.
Παχύ έντερο:
οι άχρηστες
ουσίες περνούν από
το παχύ έντερο και
αποβάλλονται.
Ο θρεπτικές ουσίες
μεταφέρονται σε όλο το
σώμα με το αίμα.
Πάγκρεας: παράγει
χημικέςουσίες που
διασπούν τους
υδατάνθρακες και
τις πρωτείνες.
Το ταξίδι της τροφής
8. Σε τι χρησιμεύουν το σάλιο και η χολή;
Όργανα - Υλικά
ψωμί,χάρτινα πιατάκια,
νερό, βάμμα ιωδίου
οδοντογλυφίδες
Μάσησε λίγο ψωμί για 5
λεπτά περίπου χωρίς να τ
ο καταπιείς.
Πώς αλλάζει η γεύση του
ψωμιού όσο το μασάς;
Βάλε τη μπουκιά που μάσησες σε ένα πιατάκι. Σε ένα άλλο πιατάκι βάλε
λίγο βρεγμένο ψωμί. Ρίξε στο ψωμί και στα δύο πιατάκια μερικές σταγόνες
από το βάμμα ιωδίου και ανακάτεψε καλά χρησιμοποιώντας δύο
διαφορετικές οδοντογλυφίδες. Τι παρατηρείς;
9. Όσο μασάμε το ψωμί γίνεται και πιο γλυκό.
Στο ψωμί με το σάλιο το βάμμα ιωδίου δεν αλλάζει χρώμα, ενώ στο ψωμί
με το νερό αλλάζει χρώμα.
Το ψωμί περιέχει μια ουσία, το άμυλο, που επηρεάζει το βάμμα ιωδίου και
το κάνει να αλλάζει χρώμα. Το βάμμα ιωδίου μας δείχνει λοιπόν αν οι
τροφές περιέχουν άμυλο.
Στο ψωμί που μάσησαμε το βάμμα ιωδίου δεν άλλαξε χρώμα, επειδή το
σάλιο έχει διασπάσει ήδη το άμυλο του ψωμιού.
Βίντεο: Ανίχνευση αμύλου με ιώδιο
10. Όργανα - Υλικά
ποτήρι
καλαμάκι
λάδι
υγρό σαπούνι για τα
πιάτα
Γέμισε το ποτήρι μέχρι
τη μέση με νερό. Ρίξε
λίγες σταγόνες λάδι και
ανακάτεψε καλά με το
καλαμάκι. Τι παρατηρείς;
Ρίξε λίγο υγρό σαπούνι στο ποτήρι κι ανακάτεψε πάλι καλά με το καλαμάκι.
Τι παρατηρείς;
11. Το λάδι δε διαλύεται στο νερό, αλλά μένει στην επιφάνεια και επιπλέει.
Όταν όμως ρίξουμε και το σαπούνι, το λάδι διαλύεται και ανακατεύεται
με το νερό.
Την ίδια επίδραση που έχει το υγρό σαπούνι για τα πιάτα στο λάδι έχει
και η χολή στα λίπη των τροφών.
12. Το σάλιο συμβάλλει στη διάσπαση του αμύλου των τροφών.
Η χολή διασπά τα λίπη των τροφών.
Το ξέρατε ότι παράγουμε συνολικά 1 - 1,5 λίτρα σάλιου καθημερινά;
13. Στόμα: η τροφή ανακατεύεται
μετο σάλιο και με τη μάσηση
γίνεται μπουκιά που κατεβαίνει
στο στομάχι από τον
οισοφάγο.
Στομάχι: εκκρίνει γαστρικά
υγρά, κινείται και μετατρέπει
την τροφή σε χυλό.
Συκώτι: εκκρίνει τη
χολή,που διασπά
τα λίπη.
Λεπτό έντερο: εδώ
πέφτουν η χολή από το
συκώτι και το παγκρεατικό
υγρό από το πάγκρεας και
αφού διασπάσουν λίπη,
υδατάνθρακες, πρωτείνες,
στο λεπτό έντερο
διαχωρίζονται οι θρεπτικές
ουσίες από τις περιττές.
Παχύ έντερο:
οι άχρηστες
ουσίες περνούν από
το παχύ έντερο και
αποβάλλονται.
Ο θρεπτικές ουσίες
μεταφέρονται σε όλο το
σώμα με το αίμα.
Πάγκρεας: παράγει
χημικέςουσίες που
διασπούν τους
υδατάνθρακες και
τις πρωτείνες.
Το ταξίδι της τροφής
14. Η διαδικασία με την οποία ο οργανισμός
μας παίρνει από τις τροφές τα
χρήσιμα στοιχεία λέγεται
πέψη.
Όλα τα όργανα με τα οποία γίνεται
η πέψη λέγονται
πεπτικό σύστημα.
15. Το ξέρατε ότι το συκώτι (ήπαρ) είναι
το μεγαλύτερο σε μέγεθος εσωτερικό
όργανο και μοιάζει με χημικό
εργοστάσιο όπου εκτελούνται
εκατοντάδες διαφορετικές
λειτουργίες;
Βάλτε το χέρι σας στο σώμα σας
και πιάστε το σημείο στο οποίο
βρίσκεται το συκώτι σας.
Το ξέρατε ότι μπορεί να αφαιρεθεί
το 80% του ηπατικού ιστού χωρίς
να προκληθούν σοβαρές διαταραχές
στην υγεία του ατόμου. Το 20% που
απομένει όχι μόνο είναι επαρκές,
αλλά αναγεννά και το υπόλοιπο,
ώστε τελικά το ήπαρ να αποκτήσει τ
ο αρχικό βάρος του!
16. Γιατί πολλές φορές το στομάχι μας
γουργουρίζει;
Ο οισοφάγος, το στομάχι, το λεπτό
και το παχύ έντερο βρίσκονται σε
διαρκή κίνηση. Με τις κινήσεις αυτές
η τροφή «πηγαίνει» διαρκώς προς
τα κάτω και αναμειγνύεται με
διάφορα υγρά, που είναι απαραίτητα
για τη διάσπασή της. Οι κινήσεις
αυτές δε σταματούν, όταν δεν
υπάρχει τροφή στα όργανα του
πεπτικού μας συστήματος. Το
στομάχι, το παχύ και το λεπτό
έντερο συνεχίζουν να κινούνται,
ακόμη κι όταν μέσα τους υπάρχει
μόνο αέρας, οπότε δημιουργείται
ο περίεργος ήχος, το «γουργούρισμα»,
που μας θυμίζει ότι είναι ώρα για
το επόμενο γεύμα.
Βάλτε το χέρι σας στο σώμα σας
και πιάστε το σημείο στο οποίο
βρίσκεται το συκώτι σας.
17. Στο στόμα μας εκτός από τα δόντια υπάρχει και η γλώσσα. Με τη γλώσσα
αισθανόμαστε τη γεύση.
Το μέλι είναι γλυκό, το λεμόνι ξινό, τα φιστίκια αλμυρά, ενώ το φάρμακο
πικρό... Η γεύση είναι μία από τις βασικές μας αισθήσεις.
Πώς όμως καταλαβαίνουμε τις γεύσεις;
Πάνω στη γλώσσα υπάρχουν πάρα πολλά
μικρά εξογκώματα σαν κεφάλια
από καρφίτσες, οι «θηλές».
Παρατηρήστε τις θηλές της γλώσσας
του/της διπλανού/ής σας.
Σε τι μπορεί να χρησιμεύουν;
18. Οι «θηλές», περιέχουν τους γευστικούς κάλυκες. Αυτοί ανιχνεύουν τη γεύση
και στέλνουν το αντίστοιχο ερέθισμα στον εγκέφαλο.
Το ξέρατε ότι υπάρχουν περίπου 10.000 γευστικοί κάλυκες στη γλώσσα μας;
Χάρη σε αυτούς μπορούμε να αναγνωρίζουμε τις τέσσερις βασικές γεύσεις:
γλυκό, πικρό, ξινό, αλμυρό.
Οι γευστικοί κάλυκες που
ανιχνεύουν τις γεύσεις
βρίσκονται ανακατεμένοι
μέσα στη γλώσσα μας;
23. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
Η διαδικασία με την οποία ο οργανισμός μας παίρνει από τις τροφές
τα χρήσιμα στοιχεία λέγεται πέψη.
Όλα τα όργανα με τα οποία γίνεται η πέψη λέγονται πεπτικό σύστημα.
Τα κυριότερα είναι η γλώσσα, τα δόντια, ο οισοφάγος, το στομάχι,
το συκώτι, το πάγκρεας, το λεπτό και το παχύ έντερο.
