Хичээлийн төлөвлөгөө Байгалийн нөөц баялаг Тусгай хамгаалалттай газар нутаг Экологийн мониторинг Бэ лтгэсэн:  Б. Балдан-Осор Улаанбаатар 20 1 1 Этүгэн дээд сургууль
Байгалийн нөөц баялаг
Байгалийн нөөц баялаг Хүн төрөлхтөний үйлдвэр, аж ахуйн хэрэгцээнд ашиглаж байгаа манай дэлхийн бүхий л зүйлсийг байгалийн нөөц баялаг гэнэ. 20-р зууны ш/у болон техникийн үсрэнгүй хөгжил нь хүний олон талын хэрэгцээг хангаж  байгаа ч байгаль орчинд асар их сөрөг нөлөөг үзүүлж байна.
 
Байгалийн нөөц баялаг Байгалийн нөөц баялагт хүний өөрийн гараар бий болгоогүй бүхий л зүйлс орно.  Жишээ нь:  Нарны гэрэл  Ус Агаар Хөрс Ургамал Амьтан Ашигт малтмал гэх мэт
Байгалийн нөөц баялаг нь дараахь байдлаар ашиглагдана Шууд хэрэгцээний юмс. (агаар, ус, гэх мэт) Шууд бус хэрэгцээний юмс Нийгмийн үйлдвэрлэл явуулахад хөдөлмөрийн хэрэгсэл болох зүйлс (Газар. Усан зам) Бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч түүхий эд. (материаллаг бодисууд) Эрчим хүчний эх үүсвэрүүд. (нар, салхи, усны эрчим хүч, шатамхай ашигт малтмалууд)
Байгалийн нөөц баялагийг ашиглах байдлаар нь  Үйлдвэрлэлийн  Эрүүлийг хамгаалах Гоо зүйн Шинжлэх ухааны гэж дөрөв ангилна.
Байгалийн ямар нэг бүрдэл хэсэгт хамрагдах байдлаар нь Газрын  Усны  Ойн Эрдэсийн  Эрчим хүчний Агнуурын  Ургамлын
Байгалийн нөөц баялагийн ангилал 1. Ш авхагдашгүй байгалийн нөөц баялагт Нарны гэрэл  Огторгуйн уудмын Уур амьсгалын  Далайн усны Шавхагдах байгалийн нөөц баялагийг  Нөхөн сэргээгдэх Нөхөн сэргээгдэхгүй  гэж  ангилана.
Нарны гэрэл
Нөхөн сэргээгдэх нөөц баялаг Хөрс  Ургамал Амьтан Ой мод  Зарим зүйл эрдэс (кали, азот) Зарим зүйл бодис (ус, )
Шатсан ой мод
Огтолсон ой модод
Нөхөн сэргэж байгаа тахь
Нөхөн сэргээгдэхгүй нөөц баялагт Газрын хэвлийн бүхий л зүйлс орно  Алт Нефть Байгалийн хий Зэс Жонш чулуулгууд гэх мэт
Нүүрс олборлож байгаа нь
Хүний буруутай үйл ажиллагаанаас болсон үзэгдэл Хүн төрөлхтөн хөгжилийнхөө түүхэнд “МАНАЙ ГАРИГ”-ийн  2/3 ойг огтолсон 200 гаруй зүйл амьтан ургамал устгасан Агаар мандал дахь хүчилтөрөгчийн нөөцийг  10 миллиард тонн-оор багасгаж  200 сая га эдэлбэр газрыг үгүй болгосон байна.
Тусгай хамгаалалттай газар нутаг Олон улсын болон аль нэг улс үндэстэний хүрээнд хууль зүйн дагуу хамгаалагдсан, тухайн экосистемийн дүр төрхийг илтгэн харуулахуйц, тодорхой хил хязгаарын доторх байгалийн цогцолбор юмуу ховор амьтан ургамал геологийн өвөрмөц тогтоц, түүх, соёл, ш/у-ны үнэт обьект бүхий хэсэг газар нутгийг Т.Х.Г.Н гэнэ.
Тусгай хамгаалалттай газар нутгийг байгуулах зорилго, ач холбогдолтой Байгаль орчинг хамгаалж буй тод жишээ юм. Байгалийн унаган төрхийг хэвээр нь хадгалж үр хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх гэсэ н го л зорилготой. Ш /у-ны судалгаа шинжилгээ хийх танин мэдэхүйн асар өндөр ач холболгдолтой. (газар зүй, геологи, геофизик, биологийн зүй тогтолуу ды г танин мэдэх)
Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн ангилал Монгол улсад байгаа тусгай хамгаалалттай газруудыг 4 ангилна.  Дархан цаазат газар Байгалийн цогцолбор газар Байгалийн нөөц газар Байгалийн дурсгалт газар
Монгол орны тусгай хамгаалалттай газар нутаг
Монгол улсын тусгай хамгаалалтанд авсан газар нутгийн түүхэн хуанли № Он Нийт тоо Нийт  талбай /ГА/ Улсын нутаг дэвсгэрт эзлэх хувь 1 1778 1 2 1818 2 3 1957 2 24.926 0.016 4 1965 8 203.738 0.13 5 1975 9 5.515.468 3.53 6 1977 10 5.581.388 3.5
Монгол улсын тусгай хамгаалалтанд авсан газар нутгийн түүхэн хуанли № Он Нийт тоо Нийт  талбай /ГА/ Улсын нутаг дэвсгэрт эзлэх хувь 7 1978 11 5623039 3.59 8 1979 19 8802263 5.63 9 1993 26 12498744 7.99 10 1996 35 16334132 10.44 11 1997 38 17420028 11.13 12 1999 42 18251706 11.67
Монгол улсын тусгай хамгаалалтанд авсан газар нутгийн түүхэн хуанли № Он Нийт тоо Нийт  талбай /ГА/ Улсын нутаг дэвсгэрт эзлэх хувь 13 2000 48 20530588 13.1 14 2004 51 20616608 13.18 15 2006 60 21518895 13.7
Тусгай хамгаалалттай газар нутагт тавигдах шалгуур Тухайн бүс нутгийн зонхилох экосистемийн төлөв байдлыг бүрэн төлөөлж чадахуйц байх Ховор амьтан ургамал зэрэг биологийн төрөл зүйлийн оршин тархсан нутаг байх Байгалийн үзэсгэлэн төгс газар, ховхр сонин тогтоц олдвороор баялаг байх Түүх соёлын эрт эдүгээгийн дурсгал, булш бунхан, чулууны бичээс, барилга байгууламж, чулуун зэвсгийн үеийн ул мөр зэргийг хадгалж үлдсэн байх зэрэг болно. Эдгээр шалгуурыг биелүүлж байвал тухайн газар нутгийг тусгай хамгаалалтанд авдаг байна.
Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн доторх хорио Жишээ: Богд хан уулын дархан цаазат газар  Онгон бүс  Хамгаалалтай бүс Хязгаарлалтын бүс  Орчны бүс
Тусгай хамгаалалттай газар нутаг Дэлхий нийтийн хэмжээнд газар нутгийг тусгай хамгаалалтанд авч хамгаалах асуудал гол зорилго болж байна.  Учир нь байгаль хамгаалж чадаж буй сонгодог арга болсон юм.  2000онд Монгол оронд нийт 48 тусгай хамгаалалттай газар байгаа бөгөөд 20’530’588 га талбайг хамарсан байна.  2006 оны байдлаар 60 тусгай хамгаалалттай газартай болж талбайн хэмжээ нь 21518895 га талбайг хамарсан байна .
Экологийн мониторинг Зорилго  Байгаль хамгаалах болон экологийн аюулгүй байдлыг хангах удирдлагын тогтолцоог хүн төрөлхтөний үйл ажиллагааны улмаас байгальд учирч болзошгүй сөрөг үр дагаврын талаарх урьдчилсан мэдээллээр шуурхай хангах явдал нь экологийн мониторингийн үйл ажиллагааны үндсэн зорилго болно.
Экологийн мониторингийн үр дүнд Хүрээлэн буй орчны төлөв байдалд бодит үнэлгээ өгөх  Түүний өөрчлөлтийн чиг хандлагыг урьдчилан оношлох Цаашид авах шаардлагатай арга хэмжээг төлөвлөх үндсэн нөхцөл бүрдэнэ.  үүнээс харахад экологийн мониторинг нь олон зорилтот мэдээллийн систем юм.
Экологийн мониторинг Экологийн мониторингийн үйл ажиллагааны явцад шаардлагатай мэдээлэл хуримтлагдсанаар Хүний нөлөөгөөр байгаль орчинд учирч буй сөрөг үр дагаврыг илрүүлэн, шалтгааныг тогтоож тухайн цаг үеийн төлөв байдлыг тодорхойлно Экологийн системийн  төлөв байдалд үнэлгээ өгөх Хүний аж төрөх орчин нөхцөлийн талаар үнэлэлт өгч дүгнэлт гаргах Цаашид үүсч болзошгүй сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх Үүссэн сөрөг үр дагаврыг засч сайжруулах арга хэмжээ авах зэрэг боломжууд бүрддэг байна.
Анхаарал тавьсан та бүхэнд баярлалаа

More Related Content

PPTX
Экологи Байгаль хамгаалал
PPTX
Эссэ хэрхэн бичих вэ?
DOCX
үйл ажиллагааны тайлан бичих ерөнхий загвар 03
PPTX
лекц №7
PPT
Lecture11
DOCX
түүвэр судалгааны арга зүй
DOCX
үйл ажиллагааны төлөвлөгөө.
PPTX
төлөвлөлт
Экологи Байгаль хамгаалал
Эссэ хэрхэн бичих вэ?
үйл ажиллагааны тайлан бичих ерөнхий загвар 03
лекц №7
Lecture11
түүвэр судалгааны арга зүй
үйл ажиллагааны төлөвлөгөө.
төлөвлөлт

What's hot (20)

PDF
хоол үйлдвэрлэлийн технологийн үндэс
PPTX
эсийн молекул биологийн днх
PPTX
хөгжлийн индексийг тооцон аргууд
DOC
илтгэл
PPTX
сургалт ба хөгжил
PPT
амьтны ангилал
PPTX
Идэвхтэй сургалтын арга ба явцын үнэлгээ
PDF
тойм статистик лекц 2
PPT
цаг агаар ба уур амьсгал
PPTX
эрдэм шинжилгээний ажил бичих заавар
DOCX
Техник ашиглалтын пасспорт
PPTX
эзэлхүүн 2014.04.17
PDF
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
PPTX
Lectures.social ecology
PDF
Spss дээр судалгаа хийх
DOCX
монгол хэлний найруулгазүй 1
PPTX
Сургалтын технологи
PDF
Хүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргууд
PPTX
хүн амын тоо ба өсөлт 11-р анги
PPTX
биосфер
хоол үйлдвэрлэлийн технологийн үндэс
эсийн молекул биологийн днх
хөгжлийн индексийг тооцон аргууд
илтгэл
сургалт ба хөгжил
амьтны ангилал
Идэвхтэй сургалтын арга ба явцын үнэлгээ
тойм статистик лекц 2
цаг агаар ба уур амьсгал
эрдэм шинжилгээний ажил бичих заавар
Техник ашиглалтын пасспорт
эзэлхүүн 2014.04.17
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
Lectures.social ecology
Spss дээр судалгаа хийх
монгол хэлний найруулгазүй 1
Сургалтын технологи
Хүнийн хөгжлийн индексийг тооцох аргууд
хүн амын тоо ба өсөлт 11-р анги
биосфер
Ad

Similar to 3 (20)

PPT
Resourse-байгалийн нөөц баялаг
PPTX
DOCX
Ашиглалт хамгаалал.
PPTX
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл - 5
PPT
Khicheeliin tuluvluguu
DOCX
Shared hiih
DOCX
хичээлийн тодорхойлолт
PPTX
Intro lsa lss bio_threat_landscapes_mon_ol
ODP
8 р анги байгаль хамгаалал
PPTX
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10
ODP
8 angi gazarzvi hursnii tarhalt davaakhuu 04.25
ODP
8 angi gazarzvi hursnii tarhalt davaakhuu 04.25
ODP
8 angi gazarzvi hursnii tarhalt davaakhuu 04.25
DOCX
монгол орны экологийн тулгамдсан асуудлууд
PPTX
PPTX
экологийн хямрал
PPTX
Geomeeting modelling biodiversity_20160420_copy_3a
PDF
хүмүүний экологийн ул мөр
Resourse-байгалийн нөөц баялаг
Ашиглалт хамгаалал.
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл - 5
Khicheeliin tuluvluguu
Shared hiih
хичээлийн тодорхойлолт
Intro lsa lss bio_threat_landscapes_mon_ol
8 р анги байгаль хамгаалал
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10
8 angi gazarzvi hursnii tarhalt davaakhuu 04.25
8 angi gazarzvi hursnii tarhalt davaakhuu 04.25
8 angi gazarzvi hursnii tarhalt davaakhuu 04.25
монгол орны экологийн тулгамдсан асуудлууд
экологийн хямрал
Geomeeting modelling biodiversity_20160420_copy_3a
хүмүүний экологийн ул мөр
Ad

More from Etugen (20)

PPTX
Esee bichih tuhai
PDF
Book b5
PDF
Nudnii uvchnii asargaa suvilgaa
PDF
Лекц 12
PDF
Лекц 11
PDF
Лекц 10
PDF
Лекц 9
PDF
Лекц 8
PDF
Лекц 7
PDF
Лекц 6
PDF
Лекц 5
PDF
Лекц 4
PDF
Лекц 3
PDF
Лекц 2
PDF
Лекц 1
PPTX
Tugsukh potokd zoriulj web d tavikh
PPTX
Pestis
PPT
Biology lecture 8
PPT
Biology lecture 7
PPT
Biology lecture 6
Esee bichih tuhai
Book b5
Nudnii uvchnii asargaa suvilgaa
Лекц 12
Лекц 11
Лекц 10
Лекц 9
Лекц 8
Лекц 7
Лекц 6
Лекц 5
Лекц 4
Лекц 3
Лекц 2
Лекц 1
Tugsukh potokd zoriulj web d tavikh
Pestis
Biology lecture 8
Biology lecture 7
Biology lecture 6

3

  • 1. Хичээлийн төлөвлөгөө Байгалийн нөөц баялаг Тусгай хамгаалалттай газар нутаг Экологийн мониторинг Бэ лтгэсэн: Б. Балдан-Осор Улаанбаатар 20 1 1 Этүгэн дээд сургууль
  • 3. Байгалийн нөөц баялаг Хүн төрөлхтөний үйлдвэр, аж ахуйн хэрэгцээнд ашиглаж байгаа манай дэлхийн бүхий л зүйлсийг байгалийн нөөц баялаг гэнэ. 20-р зууны ш/у болон техникийн үсрэнгүй хөгжил нь хүний олон талын хэрэгцээг хангаж байгаа ч байгаль орчинд асар их сөрөг нөлөөг үзүүлж байна.
  • 4.  
  • 5. Байгалийн нөөц баялаг Байгалийн нөөц баялагт хүний өөрийн гараар бий болгоогүй бүхий л зүйлс орно. Жишээ нь: Нарны гэрэл Ус Агаар Хөрс Ургамал Амьтан Ашигт малтмал гэх мэт
  • 6. Байгалийн нөөц баялаг нь дараахь байдлаар ашиглагдана Шууд хэрэгцээний юмс. (агаар, ус, гэх мэт) Шууд бус хэрэгцээний юмс Нийгмийн үйлдвэрлэл явуулахад хөдөлмөрийн хэрэгсэл болох зүйлс (Газар. Усан зам) Бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч түүхий эд. (материаллаг бодисууд) Эрчим хүчний эх үүсвэрүүд. (нар, салхи, усны эрчим хүч, шатамхай ашигт малтмалууд)
  • 7. Байгалийн нөөц баялагийг ашиглах байдлаар нь Үйлдвэрлэлийн Эрүүлийг хамгаалах Гоо зүйн Шинжлэх ухааны гэж дөрөв ангилна.
  • 8. Байгалийн ямар нэг бүрдэл хэсэгт хамрагдах байдлаар нь Газрын Усны Ойн Эрдэсийн Эрчим хүчний Агнуурын Ургамлын
  • 9. Байгалийн нөөц баялагийн ангилал 1. Ш авхагдашгүй байгалийн нөөц баялагт Нарны гэрэл Огторгуйн уудмын Уур амьсгалын Далайн усны Шавхагдах байгалийн нөөц баялагийг Нөхөн сэргээгдэх Нөхөн сэргээгдэхгүй гэж ангилана.
  • 11. Нөхөн сэргээгдэх нөөц баялаг Хөрс Ургамал Амьтан Ой мод Зарим зүйл эрдэс (кали, азот) Зарим зүйл бодис (ус, )
  • 15. Нөхөн сэргээгдэхгүй нөөц баялагт Газрын хэвлийн бүхий л зүйлс орно Алт Нефть Байгалийн хий Зэс Жонш чулуулгууд гэх мэт
  • 17. Хүний буруутай үйл ажиллагаанаас болсон үзэгдэл Хүн төрөлхтөн хөгжилийнхөө түүхэнд “МАНАЙ ГАРИГ”-ийн 2/3 ойг огтолсон 200 гаруй зүйл амьтан ургамал устгасан Агаар мандал дахь хүчилтөрөгчийн нөөцийг 10 миллиард тонн-оор багасгаж 200 сая га эдэлбэр газрыг үгүй болгосон байна.
  • 18. Тусгай хамгаалалттай газар нутаг Олон улсын болон аль нэг улс үндэстэний хүрээнд хууль зүйн дагуу хамгаалагдсан, тухайн экосистемийн дүр төрхийг илтгэн харуулахуйц, тодорхой хил хязгаарын доторх байгалийн цогцолбор юмуу ховор амьтан ургамал геологийн өвөрмөц тогтоц, түүх, соёл, ш/у-ны үнэт обьект бүхий хэсэг газар нутгийг Т.Х.Г.Н гэнэ.
  • 19. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийг байгуулах зорилго, ач холбогдолтой Байгаль орчинг хамгаалж буй тод жишээ юм. Байгалийн унаган төрхийг хэвээр нь хадгалж үр хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх гэсэ н го л зорилготой. Ш /у-ны судалгаа шинжилгээ хийх танин мэдэхүйн асар өндөр ач холболгдолтой. (газар зүй, геологи, геофизик, биологийн зүй тогтолуу ды г танин мэдэх)
  • 20. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн ангилал Монгол улсад байгаа тусгай хамгаалалттай газруудыг 4 ангилна. Дархан цаазат газар Байгалийн цогцолбор газар Байгалийн нөөц газар Байгалийн дурсгалт газар
  • 21. Монгол орны тусгай хамгаалалттай газар нутаг
  • 22. Монгол улсын тусгай хамгаалалтанд авсан газар нутгийн түүхэн хуанли № Он Нийт тоо Нийт талбай /ГА/ Улсын нутаг дэвсгэрт эзлэх хувь 1 1778 1 2 1818 2 3 1957 2 24.926 0.016 4 1965 8 203.738 0.13 5 1975 9 5.515.468 3.53 6 1977 10 5.581.388 3.5
  • 23. Монгол улсын тусгай хамгаалалтанд авсан газар нутгийн түүхэн хуанли № Он Нийт тоо Нийт талбай /ГА/ Улсын нутаг дэвсгэрт эзлэх хувь 7 1978 11 5623039 3.59 8 1979 19 8802263 5.63 9 1993 26 12498744 7.99 10 1996 35 16334132 10.44 11 1997 38 17420028 11.13 12 1999 42 18251706 11.67
  • 24. Монгол улсын тусгай хамгаалалтанд авсан газар нутгийн түүхэн хуанли № Он Нийт тоо Нийт талбай /ГА/ Улсын нутаг дэвсгэрт эзлэх хувь 13 2000 48 20530588 13.1 14 2004 51 20616608 13.18 15 2006 60 21518895 13.7
  • 25. Тусгай хамгаалалттай газар нутагт тавигдах шалгуур Тухайн бүс нутгийн зонхилох экосистемийн төлөв байдлыг бүрэн төлөөлж чадахуйц байх Ховор амьтан ургамал зэрэг биологийн төрөл зүйлийн оршин тархсан нутаг байх Байгалийн үзэсгэлэн төгс газар, ховхр сонин тогтоц олдвороор баялаг байх Түүх соёлын эрт эдүгээгийн дурсгал, булш бунхан, чулууны бичээс, барилга байгууламж, чулуун зэвсгийн үеийн ул мөр зэргийг хадгалж үлдсэн байх зэрэг болно. Эдгээр шалгуурыг биелүүлж байвал тухайн газар нутгийг тусгай хамгаалалтанд авдаг байна.
  • 26. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн доторх хорио Жишээ: Богд хан уулын дархан цаазат газар Онгон бүс Хамгаалалтай бүс Хязгаарлалтын бүс Орчны бүс
  • 27. Тусгай хамгаалалттай газар нутаг Дэлхий нийтийн хэмжээнд газар нутгийг тусгай хамгаалалтанд авч хамгаалах асуудал гол зорилго болж байна. Учир нь байгаль хамгаалж чадаж буй сонгодог арга болсон юм. 2000онд Монгол оронд нийт 48 тусгай хамгаалалттай газар байгаа бөгөөд 20’530’588 га талбайг хамарсан байна. 2006 оны байдлаар 60 тусгай хамгаалалттай газартай болж талбайн хэмжээ нь 21518895 га талбайг хамарсан байна .
  • 28. Экологийн мониторинг Зорилго Байгаль хамгаалах болон экологийн аюулгүй байдлыг хангах удирдлагын тогтолцоог хүн төрөлхтөний үйл ажиллагааны улмаас байгальд учирч болзошгүй сөрөг үр дагаврын талаарх урьдчилсан мэдээллээр шуурхай хангах явдал нь экологийн мониторингийн үйл ажиллагааны үндсэн зорилго болно.
  • 29. Экологийн мониторингийн үр дүнд Хүрээлэн буй орчны төлөв байдалд бодит үнэлгээ өгөх Түүний өөрчлөлтийн чиг хандлагыг урьдчилан оношлох Цаашид авах шаардлагатай арга хэмжээг төлөвлөх үндсэн нөхцөл бүрдэнэ. үүнээс харахад экологийн мониторинг нь олон зорилтот мэдээллийн систем юм.
  • 30. Экологийн мониторинг Экологийн мониторингийн үйл ажиллагааны явцад шаардлагатай мэдээлэл хуримтлагдсанаар Хүний нөлөөгөөр байгаль орчинд учирч буй сөрөг үр дагаврыг илрүүлэн, шалтгааныг тогтоож тухайн цаг үеийн төлөв байдлыг тодорхойлно Экологийн системийн төлөв байдалд үнэлгээ өгөх Хүний аж төрөх орчин нөхцөлийн талаар үнэлэлт өгч дүгнэлт гаргах Цаашид үүсч болзошгүй сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх Үүссэн сөрөг үр дагаврыг засч сайжруулах арга хэмжээ авах зэрэг боломжууд бүрддэг байна.
  • 31. Анхаарал тавьсан та бүхэнд баярлалаа