บทที่ 4 ระบบย่อยอาหาร
- 2. นักเรียนคิดว่า ในการเล่นกีฬาดังภาพผู้เล่นต้องอาศัยพลังงาน และการ ทางานที่สัมพันธ์ของระบบต่างๆ พลังงานเหล่านั้นมาจากไหน และระบบ ต่างๆทางานสัมพันธ์กันอย่างไร
- 3. นักเรียนคิดว่า ในการเล่นกีฬาดังภาพผู้เล่นต้องอาศัยพลังงาน และการ ทางานที่สัมพันธ์ของระบบต่างๆ พลังงานเหล่านั้นมาจากไหน และระบบ ต่างๆทางานสัมพันธ์กันอย่างไร ในการทากิจกรรมใดๆ ก็ตามต้องอาศัย... การทางานที่สัมพันธ์กันของระบบต่างๆในร่างกาย รวมถึงต้องใช้สิ่งสาคัญที่เรียกว่า..“พลังงาน” “อาหารถือ เป็นแหล่งพลังงานของร่างกาย”
- 4. ระบบย่อยอาหาร(DigestionSystem) คือ กระบวนการที่ร่างกายเปลี่ยนสภาพอาหารให้มีขนาดเล็ก พอที่ร่างกายจะดูดซึม และนาไปใช้ได้ (หน่วยย่อยของอาหาร)
- 6. 4.1การย่อยอาหารของจุลินทรีย์และสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว ราและแบคทีเรีย มีการย่อยแบบภายนอกเซลล์ (Extracellulardigestion) โดยจะส่งน้าย่อยออกย่อยให้เป็นโมเลกุลขนาดเล็กก่อนแล้วจึงดูดซึมเข้าเซลล์
- 9. 4.2การย่อยอาหารของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว อะมีบา พารามีเซียม มีการย่อยแบบภายในเซลล์ (Intracellulardigestion) โดยจะมีวิธีการนาอาการเข้าที่ต่างกัน เช่นอะมีบาใช้วิธีฟาโกไซโตซิส ส่วนพารามีเซียมอาหารจะเข้าทางร่องปาก โดยวิธีพิโนไซโทซิส เข้ามาในรูปแบบของ Food Vacuole แล้วถูกย่อยโดยไลโซโซมต่อไป
- 17. สรุปการย่อยอาหารของจุลินทรีย์ ชนิดสิ่งมีชีวิต ระบบทางเดิน อาหาร วิธีการกิน ลักษณะการย่อยอาหาร รา และแบคทีเรีย ไม่มี การย่อยอาหารนอก เซลล์ สร้างน้าย่อยออกมา แล้วส่งไป นอกเซลล์เพื่อสารโมเลกุลใหญ่ใน เล็กลง แล้วดูดซึมเข้าเซลล์ อะมีบา ไม่มี ฟาโกไซโทซิส ย่อยในฟูดแวคิวโอล พารามีเซียม ไม่มี พิโนไซโทซิสโดยการ พัดโบกของซีเลีย ย่อยในฟูดแวคิวโอล
- 19. 1) ฟองน้ำ (Sponge) ลาตัวมีรูโดยรอบ มีช่องว่างกลางลาตัว ที่ผนังด้านในเซลล์ที่เกี่ยวข้องกับการย่อยอาหาร เซลล์โคเอโนไซต์ (Choanocyte) มีแฟลกเจลลัมคอยพัดโบกอาหาร (<1 ไมครอน) แล้วนาเข้าเซลล์ โดยวิธีฟาโกไซโตซิส เซลล์อะมิโบไซต์ จานาอาหาร (5-50 ไมครอน) โดยวิธีฟาโกไซโตซิสเช่นกัน
- 20. เพิ่มเติม อาหารของฟองน้าได้แก่ แบคทีเรีย และอินทรียสารต่างๆ ถือว่าไม่มีทางเดินอาหาร น้าเข้าทางรูด้านข้าง เรียกว่า “ออสเทีย” และออกทางรูด้านบนเรียกว่า “ออสคิวลัม”
- 21. ฟองน้ำ (Sponge)
- 22. ฟองน้ำ (Sponge)
- 23. ฟองน้ำ (Sponge)
- 24. ฟองน้ำ (Sponge)
- 25. ฟองน้ำ (Sponge)
- 26. 2)ไฮดรา( Hydra) มีทางเดินอาหารเป็นแบบปากถุงมีเข็มพิษ(Nematocyst)อยู่บริเวณหนวด(Tentacle) อาหารจะเข้าสู่ เข้าสู่ช่องกลางลาตัว (GastrovascularCavity) ที่ผนังด้านในประกอบด้วยเซลล์ ที่เรียกว่า แกสโตรโดรมิส (Gastrodermis) อาหารของไฮดราคือ ตัวอ่อนของกุ้ง ปู และไรน้าเล็กๆ
- 27. ไฮดรำ
- 29. 2) เซลล์ต่อมหรือเซลล์ย่อยอาหาร (Glandcellordigestivecell) เป็นเซลล์ที่สร้างน้าย่อยและปล่อยออกมา จัดเป็นการย่อยอาหารแบบนอกเซลล์ เมื่ออาหารมีขนาดเล็กลงก็จะถูกนิวทริทิพเซลล์นาไปย่อยภายในเซลล์ต่อไป
- 30. ไฮดรำ ชั้นแกสโตรโดรมิส (Gastrodermis) ประกอบด้วย 1) เซลล์ย่อยอาหาร หรือนิวทริทิพ เซลล์ (Nutritive cell)
- 31. ไฮดรำ 1) เซลล์ย่อยอาหาร หรือนิวทริทิพ เซลล์ (Nutritive cell)
- 32. ไฮดรำ ชั้นแกสโตรโดรมิส (Gastrodermis) ประกอบด้วย 1) เซลล์ย่อยอาหาร หรือนิวทริทิพ เซลล์ (Nutritive cell)
- 33. ไฮดรำ ชั้นแกสโตรโดรมิส (Gastrodermis) ประกอบด้วย 1) เซลล์ย่อยอาหาร หรือนิวทริทิพ เซลล์ (Nutritive cell)
- 34. 3)หนอนตัวแบน( Flatworm) เช่น พลานาเรียจะมีทางเดินอาหารทอดยาวและแตกแขนงไปตามลาตัว จะมีปาก และคอยหอย ยื่นออกมาเป็นท่อ เพื่อเป็นทางเข้าของอาหาร ของเสียหรือกากอาหาก็จะออกทางปาก ถือเป็นทางเดินอาหารแบบไม่สมบูรณ์
- 36. 4) ไส้เดือนดิน(Earthworm) มีระบบทางเดินอาหารเป็นแบบช่องเปิด2 ทาง ประกอบด้วยปากซึ่งเป็นรูเปิดของปล้องที่หนึ่ง ต่อจากปากก็จะเป็นช่องปาก คอหอยมีกล้ามเนื้อหนาช่วยในการฮุบกิน กระเพาะพักอาหารและมีกึ๋นช่วยในการบดอาหารลาไส้ย่อยอาหารและดูดซึมเข้าสู่ระบบเลือด และปล่อยของเสียออกทางทวารหนัก ถือเป็นทางเดินอาหารแบบสมบูรณ์
- 37. 4) ไส้เดือนดิน(Earthworm) ปาก คอหอย หลอดอาหาร กระเพาะพักอาหาร กึ๋น ลาไส้ ทวารหนัก
- 38. 5) แมลง(Insect) ทางเดินอาหารแบบช่องเปิด2 ทาง ปากมีการเปลี่ยนแปลงและแตกต่างออกไปเช่นกัด/ดูด พื้นฐานของทางเดินอาหารที่เหมือนกันคือปากคอหอยหลอดอาหารกระเพาะพักอาหารกึ๋น กระเพาะอาหารลาไส้และทวารหนัก
- 39. 5) แมลง(Insect)
- 44. ๑. ปากและโพรงปาก เป็นอวัยวะส่วนแรกของระบบทางเดินอาหาร มีหน้าที่เป็นทางเข้าของอาหาร เมื่ออาหารเข้าสู่ปาก จะถูกบดด้วยฟัน มีลิ้นช่วยคลุกเคล้าอาหารให้เข้าน้้าลาย
- 45. ๑.๑ ฟัน (Teeth) มีหน้าที่ในการตัด ฉีก และบดอาหาร แบ่งเป็น ฟันตัด ฟันฉีก ฟันกรามหน้า ฟันกรามหลัง
- 46. ๑.๒ ลิ้น (Tongue) บอกต้าแหน่งอาหาร กลืนอาหารและเปล่งเสียง และมีหน่วยรับรู้สารเคมี ในการรับรสอาหาร และคลุกเคล้าอาหารให้เป็นก้อน แล้วช่วย ส่งอาหารเข้าสู่ทางเดินอาหาร
- 47. ๑.๓ ต่อมน้้าลาย สร้างน้้าลาย(Saliva) ซึ่งประกอบด้วย เอนไซม์ อะไมเลส น้้า และเมือก มี ๓ คู่ คือ ต่อมน้้าลายใต้ลิ้นต่อมน้้าลายใต้ขากรรไกรและต่อมน้้าลายข้างกกหู
- 48. การหลั่งน้้าลาย การหลั่งน้้าลายออกมาวันละ ๑,๐๐๐ - ๑,๕๐๐ ลูกบาศก์เซนติเมตร จะเกิดเมื่อระบบประสาทถูกกระตุ้น เช่น การมองเห็นอาหาร กลิ่นอาหาร รสอาหาร หรือความนึกถึงอาหาร
- 49. คอหอย (Pharynx) เป็นจุดเชื่อมระหว่างโพรงจมูกกับปาก เมื่อเริ่มการกลืน เพดานอ่อน ยกขึ้นปิดช่องจมูก ฝาปิดกล่องเสียง จะปิดหลอดลม
- 50. คอหอย (Pharynx)
- 51. หลอดอาหาร (Esophagus) ยาวประมาณ 25 ซม. ไม่มีต่อมที่ท้าหน้าที่สร้างน้้าย่อย เกิดการหดตัวเป็นลูกคลื่นของผนังกล้ามเนื้อหลอดอาหาร เรียกว่า เพอริสทัลซิส ไล่ให้ อาหารตกลงสู่กระเพาะอาหาร
- 52. กระเพาะอาหาร (Stomach) อยู่ภายในช่องท้องด้านซ้ายใต้กะบังลม ยืดขยายได้ดี แข็งแรงมาก สามารถขยายความจุ ได้ถึง ๕๐๐ – ๒,๐๐๐ ลูกบาศก์เซนติเมตร กล้ามเนื้อหูรูดอยู่ ๒ แห่ง คือที่ต่อกับหลอดอาหาร และที่ต่อกับล้าไส้เล็ก พบเอนไซม์ที่ส้าคัญ 2 ชนิด คือ เปบซิน และเรนนิน
- 53. กระเพาะอาหาร (Stomach) มีเซลล์ส้าคัญ 3 เซลล์ สร้างเมือก สร้างไฮโดรคลอริก และเพปซิโนเจน เมื่ออาหารมาถึงกระเพาะอาหารจะหลั่งฮอร์โมนแกสตริน กระตุ้นการสร้างไฮโดรคลอริก ซึ่งจะเปลี่ยนเพปซิโนเจน เป็นเปบซินที่พร้อมย่อยโปรตีน ส่วนเมือกจะช่วยเคลือบเยื่อบุกระเพาะอาหารไว้ ไม่ให้ถูกท้าลาย
- 54. เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับกระเพาะอาหาร เซลล์ของกระเพาะอาหารถูกท้าลายตลอดเวลา แต่ก็สร้างทดแทนตลอดเวลา การเกิดแผล เกิดจากกินอาหารไม่ตรงเวลา การดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนท้าให้การสร้างเมือกน้อยกว่าปกติ และการพักผ่อนไม่เพียงพอส่งผลต่อการสร้างกรดไฮโดรคลอริกมากกว่าปกติ
- 55. ล้าไส้เล็ก (Small intestine) มีลักษณะเป็นท่อยาวประมาณ ๖ – ๗ เมตร กว้าง ๒.๕ เซนติเมตร แบ่งออกเป็น ๓ ส่วน ดูโอดีนัม (Duodenum) ยาวประมาณ ๒๕ เซนติเมตร เจจูนัม (Jejunum) ยาวประมาณ ๒.๕ เมตร และไอเลียม(Ileum) ยาวประมาณ ๔ เมตร เมื่ออาหารถึงดูโอดีนัมจะสร้างฮอร์โมนให้ตับอ่อนสร้าง NaHCo3 เพื่อลดความเป็นกรด
- 56. ล้าไส้เล็ก (Small intestine) ผนังมีลักษณะคล้ายนิ้วมือ เรียกว่า วิลลัส (Villus) เอนไซม์ที่สร้างเอง ได้แก่ มอลเทส ซูเครส แลกเทสและ และ อะมิโนเปบติเดส เอนไซม์ที่ตับอ่อนสร้างอะไมเลส ไลเปส ทริปซิน คาร์บอกซิเพปทิเดส ส่วนตับจะผลิตน้้าดี ถือเป็นอวัยวะที่มีการย่อยและดูดซึมมากที่สุด (เจจูนัม)
- 57. ล้าไส้ใหญ่ (Large intestine) - กากอาหาร รวมทั้งน้้า วิตามิน และแร่ธาตุบางส่วนที่ไม่ถูกดูดซึมจะเข้าสู่ล้าไส้ใหญ่ - ล้าไส้ใหญ่ของคนยาวประมาณ ๑.๕๐ เมตร กว้าง ประมาณ 2.5 ซม. - ประกอบด้วย ซีกัม(Caecum) โคลอน (Colon) และ ไส้ตรง(Rectum) - มีหน้าที่ดูดซึมน้้าและวิตามินบี ๑๒ และส่งกากอาหารออกทางไส้ตรงต่อไป
- 58. ทวารหนัก (Anus) -เป็นกล้ามเนื้อหูรูด ๒ ชั้น กล้ามเนื้อหูรูดทวารหนักอันในท้างานนอกอ้านาจจิตใจ - จะเปิดออกเมื่อกากอาหารถูกส่งเข้าสู่ไส้ตรงจะมีปฏิกิริยารีเฟ็กซ์กระตุ้น - แต่กล้ามเนื้อหูรูดทวารหนักอันนอกเปิดออกเมื่อร่างกายต้องการ