AL ICT - Model Paper

තතොරතුරු හා සන්නිතේදන තාක්ෂණය
අ.ත ො.ස. උසස් ත ළ ත රහුරු ප්‍රශ්න ත්‍රය - 2018
දකුණු ළාත් අධ්‍යා න තද ාර්තතේන්තුව

2 වන පත්‍රය
A ත ොටස - වුහගත රචනා B ත ොටස - රචනා
• ප්‍රශ්න අංක 01

ප්‍රශ්න අංක 01

1. (a) පහත ආකාරයට වවබ් අතරික්සුවවන් මාතෘකා පාඨයක් විදැහු කර ගැනීමට HTML වක්ත වකොටස(code segment )
ලියන්න.
Tom & Jerry
(b) වවබ් අතරික්සුවකින් විදැහු කරන ලද පහත ප්‍රතිදානයන් ලබා ගැනීමට HTML වක්ත වකොටස් සම්පූර් ණ කරන්න.
(i)
<dl>
<……….> Singapore <……….>
<……….> The land of dreams <………>
<…………> Thailand <……….>
<………> The land of smiles <……….>
</dl>
Singapore
The land of dreams
Thailand
The land of smiles

(ii) <……………….border = "1" >
<……..>
<th> Subjects </th>
<th ……………………> Marks </th>
<………>
<tr>
<td> ICT </td>
<td> 78 </td>
<td> 98 </td>
</tr>
<tr>
<td> Physics </td>
<td> 90 </td>
<td> 76 </td>
</tr>
<……………….>

(c) ශ්‍රී ලංකාවේ හම්බන්වතොට කුරුළු උයවන් වවබ් අඩවිවේ දැක්වවන පහත වවබ් පිටුව සලකන්න.
වමම වවබ් පිටුවට පින්තූරය ඇතුළත් කිරීමට අදාල html වක්ත වකොටස ලියන්න. පින්තූරය අඩංගු වගොනුවේ නම
“bird.jpg” වන අතර අධි සම්න්ධ වවබ් අඩවිය http://www.birdsibr.comවේ.

(d) පහත CSS වක්ත ව්‍යාකරනානුකූල රීතිවලට අනුව නිවැරදි / වැරදි දැයි සඳහන් කරන්න. වැරදි නම් ඒවා නිවැරදි
කර නැවත ලියන්න.
(i) h1 { font-type:arial; }
(ii) p { text-color : red ; }

පිළිතුරු
a) <i><h2>Tom & Jery</h2></i> 1 mark
b) (i) <dl>
<dt> Singapore </dt>
<dd> The land of dreams </dd>
<dt> Thailand </dt>
<dd> The land of smiles </dd> 1 mark
</dl>
(ii) <…table….border = "1" >
<…tr…..> <th> Subjects </th>
<th ……colspan=”2”……> Marks </th>
<…/tr……> <tr>
<td> ICT </td>
<td> 78 </td>
<td> 98 </td> </tr>
<tr> <td> Physics </td> <td> 90 </td> <td> 76 </td> </tr> </……table…….>
3 marks

c) <img src=”bird.jpg” alt=”birds” align=”left”> 2 marks
d) (i) h1 { font-type:arial; } - Wrong
h1 { font-family:arial; } - Correct
(ii) p { text-color : red ; } - Correct 3 marks

ආවරණය රන විෂය රුණු - තවබ් අවවි නිර්ාාණය
ශීර්ෂ
මාතෘකා(Headings)
ලැයිස්තු(List) වගු(Table)
වපෝරම(Form)
වේද (Paragraph
formatting)
අකුරු හැඩසේ
කිරීම(Text
formatting)
පින්තූර(images) අධිසම්බන්ධක( CSS

HTML (HYPER TEXT MARKUP LANGUAGE)
 පිටපත් වේඛන භාෂාවකි.(Scripting Language)
 වවබ් අතරික්සුවක්(Web Browser) මත දත්ත දර්ශනය කිරීමට භාවිතා
වකවර්.
 HTML උසුලන සහිත(Markup tags) භාෂාවකි.

 වවබ් පිටුවක මූලික තැනුම් ඒකකයයි.
 < > සංවක්තය මගින් උසුලනය නිරූපණය වකවර්.
 උදා:- <html> වමය html උසුලනයයි. , <body> වමය
body උසුලනයයි.
 සාමානය වයන් උසුලනයකට ආරම්භක උසුලනයක්
සහ අව්‍සාන උසුලනයක් පව්‍තී. උදාහරණ : <html>
සහ</html> , <body> සහ</body>
 සමහර උසුලනව්‍ලට ආරම්භක උසුලනයක් පමණක්
පව්‍තී. උදාහරණ : <br> , <hr> , <img>

වපළ සංස්කාරකයක(Text editor එනම් notepad,
wordpad…) භාවිතා කර html වක්ත ලියා වගොනු දිගුව
.html වහෝ .htm වලස සුරක්ෂිත කළ යුතුය.

උසුලන වර්ග
උසුලනය
• <html>
• <Head> හා </Head>
• <Title> හා </Title>
• <Body> හා </Body>
විස්තරය
• වවබ් පිටුවක ආරම්භය දැක්වීමට
• වවබ් පිටුවේ ශීර්ෂවේ සටහන් වන වේ රඳවා ගැනීමට
• වවබ් පිටුවේ ශීර්ෂවේ මාතෘකාව දැක්වීමට
• වවබ් පිටුවේ අන්තර්ගතය දැක්වීමට

<html>
<head>
<Title> Head Section</Title>
</head>
<body>Body Section</body>
</html>

උසුලන වර්ග
උසුලනය විස්තරය
<h1>
වවබ් පිටුවකට මාතෘකා
ඇතුළත් කිරීමට වයොදා
ගනී.
<h2>
<h3>
<h4>
<h5>
<h6>
<p> වවබ් පිටුවකට වේද ඇතුළත් කිරීමට වයොදා
ගනී.
<br> හිස් වේළි ඇතුළත්කිරීමට වයොදයි.
<hr> වවබ් පිටුව හරහා තිරස් වර්ඛාවක් වයදීමට

<b> අක්ෂර bold කිරීමට
<i> අක්ෂර italic කිරීමට
<u>
<sub>
වේදයක වචන underline කිරීමට
අක්ෂර Subscript කිරීමට
<sup> අක්ෂර Superscript කිරීමට
<big> වේදයක වචන විශාල කිරීමට
<small> කුඩාම අක්ෂර සහිත වචන ලබා ගැනීමට
<s> අක්ෂර හරහා හරි මැදින් ඉරක් වයදීමට
<tt> නිශ්චිත පළලක් සහිත අක්ෂර teletype font style භාවිතවයන්
වයදීමට
<center> වවබ් පිටුවේ හරි මැදින් අක්ෂර වපළක් වහෝ පින්තූර වයදීමට

තවබ් පිටුව ට පින්තූරයක් ඇතුළත් කිරීා
වම් සඳහා img උසුලනය src උපලක්ෂණය සමග
වයදිය යුතුයි.
උදා:
<img src=“pic.jpg ” alt=“ flower “/>
 Img උසුලනය src උ ලක්ෂණය සාග තයදිය යුතුයි.
 තගොනුතේ නාාය ඒ ආ ාරයටා තගොනු දිගුව සහිතව දැක්විය යුතුයි.
 පින්තූරය තවනත් ත ෝල්වරය නේ අදාල ාාර්ගය නිවැරදිව දැක්විය යුතුයි.
 Alt ගුණාාංගය ාගින් දක්වනුතේ ,src ගුණාාංගය ාගින් දක්වන රූ ය අදාල ස්ථානතේ තනොාැති නේ
ාණක් පින්තූරයට හිමි ස්ථානතේ සාංදර්ශනය ළ යුතු ාඨයකි.

තවබ් පිටුව ට අධිසේබන්ධ්‍යක් තයදීා
වම් සඳහා <a> උසුලනය href උපලක්ෂණය සමග වයදිය යුතුයි.
උදා: <a href=“abc.html”> Go to next Page</a>
 වමහි href මගින් අධිසම්බන්ධයක් දැක්විය යුතු වගොනුව වහෝ වවබ් පිටුව
දැක්විය යුතුයි.
 ශ්‍රව්‍ය දෘෂ්‍ය පසුරු ඇතුළත් කිරීමටද වමම උසුලනය
භාවිතාකරයි.

තවබ් පිටුව ට ලැයිස්තු ඇතුළත් කිරීා
ලැයිස්තු වර්ග 03කි.
1. අංකිත ලැයිස්තු(Ordered list)
2. අංකිත වනොවන ලැයිස්තු(Unordered list)
3. විස්තරාත්මක ලැයිස්තු(Description list)

අංකිත ලැයිස්තු(Ordered list)
<Ol> උසුලනය භාවිතා ත තර්.
• උදාහරණ
<Ol type=“1”>
<li>Car</li>
<li> Van</>
<li>Bus</li>
</ol>
ලැයිස්තු අයිතමයන් දැක්වීමට <li>
උසුලනය භාවිතා කරයි.
වෙබ් පිටුවේ දර්ශනය ෙන ආකාරය
1. Car
2. Van
3. Bus

අාංකිත තනොවන ලැයිස්තු(Unordered list)
<ul> උසුලනය භාවිතා රයි.
<Ul type=“disk”>
<li>Car</li>
<li> Van</>
<li>Bus</li>
</Ul>
තවබ් පිටුතේ දර්ශනය වන ආ ාරය
• Car
• Van
• Bus

විස්තරාත්මක ලැයිස්තු(Description list)
අයිතම සමූහයක් ඊට අයත් විස්තරයක් ද සමගින් ලැයිස්තුවක් වලස නිරූපණයට
භාවිතා වකවර්.
භාවිතා රන උසුලන
<dl> :-විස්තරාත්මක ලැයිස්තුව ආරම්භයට භාවිතා වකවර්.
<dt> :-ලැයිස්තුව තුළ අයිතමය හැඳින්වීමට භාවිතා වකවර්.
<dd> :-අයිතමයට අයත් විස්තරය දැක්වීමට භාවිතා වකවර්.

උදාහරණ
<dl>
<dt> ROM </dt>
<dd>Read Only Memory</dd>
<dt> RAM<dt>
<dd> Random Access Memory
</dl>
තවබ් පිටුතේ දර්ශනය වන අයුරු:-
ROM
Read Only Memory
RAM
Random Access Memory

වගු (Tables) ඇතුළත් කිරීා
<table> වවබ් පිටුවට වගුවක් වයදීමට
<caption> වගුවට මාතෘකාවක් වයදීමට
<tr> වගුවේ වේළි ඇතුළත් කිරීමට
<th> වගුවේ තීරුවල මාතෘකා වයදීමට
<td> වගුවේ වේළිවලට දත්ත ඇතුළත් කිරීමට
<td colspan=“2” වගුවේ තීරු 2ක් එකතු කර වකෝෂයක් සෑදීමට
<td rowspan=“3”> වගුවේ වේළි 3ක් එකතු කර වකෝෂයක් සෑදීමට

උදාහරණ:-
තක්ත ත ොටස
<table border=“1”>
<tr>
<th>Name</th>
<th>Age</th>
<th>Class</th>
</tr>
<tr>
<td>Mala</td>
<td>15 years</td>
<td>10B</td>
</tr>
</table>
ප්‍රතිදානය
Name Age Class
Mala 15 years 10B

Form උසුලනය
<form name=“ “ action=“abc.html” action=“get”> වපෝරමයක් ආරම්භ කිරීමට භාවිතා වකවර්.
<input type=“text” name=“a1”/> Text box එකක් නිර්මාණයට
<input type=“Password” name=“pw1”/> Password box එකක් නිර්මාණයට
<input type=“Submit” value=“login”/> Submit button එකක් නිර්මාණයට
<input type=“checkbox” name=“ch1”
value=“Netball”/>
Check box එකක් නිර්මාණයට
<input type=“radio” name=“gender”
value=“Female”/>
Radio button එකක් නිර්මාණයට
<input type=“reset” value=“Clear”/> Reset Button එකක් නිර්මාණයට

<input type=“button” name=“button1”
value=“Button1”/>
Button එකක් නිර්මාණයට
<textarea name=“comment” cols=“90”
rows=“10>Add a comment</textarea>
අදහස් දැක්වීමට (දිගු විස්තර)Text area එකක්
නිර්මාණයට
<select name=“country” size=“1”
<option value=Sri Lanka”>Sri
Lanka</option>
වමනුවක් ඇරඹීමට
වමනුව තුළ අයිතම දැක්වීමට

උදාහරණය :-
<html>
<head>
<style>
h3 { text-shadow: 2px 2px 5px blue;}
td { font-family: verdena;}
</style>
</head>
<body style="margin-left: 0px;">
<div >
<h3 align="center"> User Registration Form </h3>
<table border="0" align="CENTER" id="rcorners2">
<tr><td>Username</td><td> <input type="text" name="username"></td>
</tr><tr><td>Password</td>
<td><input type="password" name="password"></td>
</tr>
<tr>
<td>Confirm Password</td>
<td><input type="password" name="con_password"></td>
</tr>

<tr>
<td>Email</td>
<td><input type="text" name="email"></td></tr>
<tr><td>Gender</td><td><input type="radio" name="sex" value="male"> Male
<input type="radio" name="sex" value="female"> Female</td>
</tr>
<tr><td>Country</td><td><select name="Country">
<option value="">---Select---</option>
<option value="Sri Lanka" selected>Sri Lanka</option>
<option value="America">America</option>
<option value="Canada">Canada</option>
<option value="Germany">Germany</option>
</select>
</td></tr><tr>
</tr>
<tr><td></td><td><input type="submit" value="Submit" class="button button1">
<input type="reset" value="Reset" class="button button2"></td></tr></table>
</div>
</body>
</html>

ප්‍රතිදානය

CSS(Cascading Style Sheets)
හත ආ ාරවලට තයොදා ගත හැ .
අභයන්තර (Internal)
බාහිර(External)
වේළි තුළ(inline)

අභ්‍යන්තර (Internal) CSS
HTML වේඛනවේ Head උසුලනය තුළ style උසුලනවේ css වක්ත
ලියයි.
උදාහරණය :-
<head>
<style type=”text/css”>
body {
background-color:#b0c4de;
}
h1{ font-family:verdana;color:blue;font-size:12px;}
</style>
</head>

බාහිර(External) CSS :-
body {
background-color:#b0c4de;
}
h1{ font-family:verdana;color:blue;font-size:12px;}
 වමම CSS වගොනුව නමක් වයොදා . CSS(example1.css) වලස සුරක්ෂිත කළ
යුතුයි.
 HTML වේඛනවේ Head උසුලනය තුළ <link> rel ගුණාංගය තුළ පහත
ආකාරයට සම්බන්ධ කළ යුතුයි.
<head> <link rel =“stylesheet” type=“text/css”
href=“example1.css”/></head>

තේළි තුළ(inline) CSS
<html >
<head>
<title>Inline Style Sheets</title>
</head>
<body>
<p style="font-family:Calibri;text-align:left">
Here is an image
</p>
<ol type=”A">
<li style=”font-family=Calibri;font-color=red;font-size=14px”> One thing
</li>
<li style=”font-family=Calibri;font-color=red;font-size=14px”> Or another</li>
<ul type=”square">
<li style=”font-family=Calibri;font-color=red;font-size=14px”>With this</li>
<li style=”font-family=Calibri;font-color=red;font-size=14px”>Or that </li>
</ul>
</ol>
</body>
</html>

2 a)
i) -1610 සහ -1010 වදවකහි අනුපුරක(two’s complement) සංඛයාවන්ට පරිවර්තනය කරන්න. සංඛයාවක් නිරූපණය
කිරීමට බිටු 8ක් භාවිත කරන්න.
ii) ඉහත (a) වකොටවසේ දී ලබා ගත් වදවකහි අනුපුරක(two’s complement) සංඛයා භාවිත කරමින් -1610 -1010 ගණනය
කර පිළිතුර වදවකහි අනුපුරක ආකාරවයන් ලබා වදන්න.
iii) වදවකහි අනුපුරක ආකාරයට පවතින ධන සහ ඍණ සංඛයා දශමය (decimal) සංඛයා බවට පරිවර්තනය කරන
ආකාරය පැහැදිලි කරන්න
b) වමවහයුම් පේධතියක් තුල දැනට ක්‍රියාත්මක වවමින් පවතින ක්‍රියායනයක් අත්හිටුවා ඉන් පසු එය යළි ඇරඹීම වහෝ
වවනත් ක්‍රියායනයක් ඇරඹීම සන්දර්භ ස්විචය වලස හඳුන්වයි. බහු ක්‍රමවේඛන පේධතියක එකවර ක්‍රියායන කිහිපයක්
ක්‍රියාත්මක වීමට නියමිත බැවින් සහ එකවර සැකසීමට හැකි වන්වන් එක් ක්‍රියායනයක් පමණක් බැවින් සන්දර්භ
ස්විචය භාවිතවයන් ක්‍රියායන තත්ත්ව වවනස් කිරීමට සිදුවේ. වම් සඳහා ක්‍රියායන පාලන ඛණ්ඩය(Process Control
Box/PCB) උපවයෝගී කර ගැවන්.
i)ක්‍රියායන පාලන ඛණ්ඩය(Process Control Box/PCB) හි අඩංගු දෑ වමොනවාද?
ii )සන්දර්භ ස්විචය සඳහා ක්‍රියායන පාලන ඛණ්ඩය(Process Control Box/PCB) හි දායකත්වය පැහැදිලි කරන්න

ආවරණය වන විෂය රුණු
• රිගණ තයහි දත්ත නිරූ ණය
• තාතහයුේ ්ධධ්‍ති

සෘණ සංඛ්‍යා නිරූපණය

• සෘණ සංඛ්‍යා පරිගණකය තුල නිරූපණය කිරීම සඳහා
• ලකුණ සහ විශාලත්ෙය යන සංකල්පය
• ව්‍ැඩිම වව්‍වසසි බිටුවව්‍න් සංඛ්‍යාවේ ලකුණ ද, ඉතිරි බිටු ව්‍ලින්
සංඛ්‍යාවේ විශාලත්ව්‍ය ද නිරූපණයවේ.
• උදා : 11011100
1 1011100
• ලකුණ 1 නම් සෘණ සංඛ්‍යාව්‍ක් වලස ද
0 නම් ධන සංඛ්‍යාව්‍ක් වලස ද
ලකුණ විශාලත්වය

• පරිගණකය තුල සෘණ සංඛයා නිරූපණය කරන ආකාර
• 1හි අනුපූරකය(1’s Complement)
• 2හි අනුපූරකය(2’s Complement)

1හි අනුපූරකය(1’s Complement)
• සෘණ සංඛ්‍යා ලබා ගැනීම සඳහා එයට අදාල ධන සංඛ්‍යාව්‍
බිටු 8 කින් ලියා එහි 1හි ඉලක්කම් 0 බව්‍ටද 0හි ඉලක්කම් 1
බව්‍ටද වව්‍නස් කරයි.

(-12) 1හි අනුපූරකය මගින් ලියා දක්වමු.
+12 00001100
1හි අනුපූරකය 11110011
ධන
ඍණ

1හි අනුපූරක එකතු කිරීම
• ද්වීමය සංඛ්‍යා ආකලන නීතීන්ට අනුව්‍ අදාල සංඛ්‍යා එකතු
කරයි.
• එකතු කිරීවම්දී ලැවබන ප්‍රතිඵලය ව්‍ැඩිම වව්‍වසසි බිටුවව්‍න්
ඉදිරියට යයි නම් එම ඉදිරියට යන බිටුව්‍ නැව්‍ත ලැබුණු
ප්‍රතිඵලයට එකතු කරයි.

8 + (-6)
• +8 00001000
• +6 00000110
• -6 11111001
(+8) 00001000
(-6) 11111001 +
1 00000001
1
00000010
• ප්‍රතිඵලය ධන බැවින් ලකුණ
හැර ඉතිරි බිටු දශමය බව්‍ට
පරිව්‍ර්ථනය කිරීවමන්
දශමක අගය වසොයා ගත
හැක.
• 0000010 = 2
ධන

(-11) + 5
• +11 00001011
-11 11110100
+5 00000101
(-11) 11110100
(+5) 00000101 +
11111001
• ලකුණ හැර ඉතිරි බිටු 1හි
අනුපූරකයට පත් කර
ලැවබන ප්‍රතිඵලය දශමය
බව්‍ට පරිව්‍ර්ථනය කිරීවමන්
දශමක අගය වසොයා ගත
හැක.
1111001
1හි අනුපූරකය 0000110 = 6ඍණ

2හි අනුපූරකය(2’s Complement)
• සෘණ සංඛ්‍යා ලබා ගැනීම සඳහා එයට අදාල ධන සංඛ්‍යාව්‍
බිටු 8 කින් ලියා එහි 1හි අනුපූරකය ලබා ගනියි.
• 1හි අනුපූරකයට ද්වීමය 1ක් එකතු කරයි.

(-7) 2හි අනුපූරකය මගින් ලියා දක්වමු.
• +7 00000111
-7 11111000
2හි අනුපූරකය 1 +
11111001

2හි අනුපූරක එකතු කිරීම
• ද්වීමය සංඛ්‍යා ආකලන නීතීන්ට අනුව්‍ අදාල සංඛ්‍යා එකතු
කරයි.
• එකතු කිරීවම්දී ලැවබන ප්‍රතිඵලය ව්‍ැඩිම වව්‍වසසි බිටුවව්‍න්
ඉදිරියට යයි නම් එම ඉදිරියට යන බිටුව්‍ වනොසලකා හරියි.

8 + (-6)
+8 00001000
+6 00000110
-6 11111001
• 11111010
(+8) 00001000
(-6) 11111010 +
1 00000010
• ප්‍රතිඵලය ධන බැවින් ලකුණ හැර
ඉතිරි බිටු දශමය බවට පරිවර්ථනය
කිරීවමන් දශමක අගය වසොයා ගත
හැක.
• 0000010 = 2
ධන

(-11) + 5
+11 00001011
-11 11110100
11110101
+5 00000101
(-11) 11110101
(+5) 00000101 +
11111010
• ලකුණ හැර ඉතිරි බිටු 1හි
අනුපූරකයට පත් කර ලැවබන
ප්‍රතිඵලයට ේවීමය 1ක් එකතු කර
දශමය බවට පරිවර්ථනය කිරීවමන්
දශමක අගය වසොයා ගත හැක.
• 11111010
• 1හි අනුපූරකය 00000101
• 2හි අනුපූරකය 1+
• 00000110 = 6
ඍණ

• ක්‍රියායනවේ නිර්ෙචනය
• අතුරු බිදුම
• ක්‍රියායන
කළමනාකරණය
• ක්‍රියායන තත්ෙ
• ක්‍රියායන සංක්‍රමණය
• ක්‍රියායන පාලන කණ්ඩය
• සන්දර්භ්‍ සුවිචය
• ක්‍රියායන නියමකරණය
තාතහයුේ ්ධධ්‍තිය රිගණ ය තුළ ක්‍රියායන
ළානා රණය රන අයුරු

ක්‍රියායන පාලන කණ්ඩය

ක්‍රියායන පාලන කණ්ඩය සහ සන්දර්භ ස්විචය

3)
a)
i) ඉහත වගුවට අදාළ උපලක්ෂණ දැක්විය හැකි ආකාරයට දත්ත සමුදාය වගුවක් නිර්මාණ කිරීම සඳහා SQL ප්‍රකාශනයක්
වගොඩනගන්න.
ii) ඉහත වගුවවහි 1 වන උපලැකියාන වගුවට ඇතුළත් කිරීම සඳහා SQL ප්‍රකාශනයක් වගොඩනගන්න.
Item
ItemNo IName IType UnitPrice Stock
I001 LCD 19 inch Monitor 10000 08
I002 Lexmark Laser Printer 30000 03
I003 HP Scanner 15000 05
I004 LCD 21 inch Monitor 12000 06
iii)අයිතම අංකය I002 ට අදාළ උපලැකියාන වගුවවන් ඉවත් කිරීම සඳහා SQL ප්‍රකාශනයක් වගොඩනගන්න.
iv)LCD 21 inch වමොනිටර් වර්ගවේ ඒකක මිල 10% කින්ඉහළ දැමීමට SQL ප්‍රකාශනයක් වගොඩනගන්න.
v) ඉහත අයිතම වගුවේ මුළු වමොනිටර ප්‍රමාණය(Total Stock) වසවීමට SQL ප්‍රකාශනයක් වගොඩනගන්න.
b) පේධති විශ්වේෂණවේදී හඳුනා ගන්නා කාර්යයබේධ අවශයතා (functional requirements)යනු වමොනවාදැයි
හඳුන්වා උදාහරණ වදකක් වදන්න.

• වුහගත විමසුම් භාෂාව(SQL) වයොදා ගැනීම
• පේධතියක කාර්යබේධ හා කාර්යබේධ වනොවන අවශයතා

SQL
DDL
create
alter
drop
DML
insert delete update select
*
Order by
where
orderby
DCL
grant
revoke

Where
Syntax
SELECT column1, column2, ...
FROM table_name
WHERE condition;
Example
SELECT * FROM Customers
WHERE Country='Mexico';

Order by
Syntax
SELECT column1, column2, ...
FROM table_name
ORDER BY column1, column2, ... ASC|DESC;
Example
SELECT * FROM Customers
ORDER BY Country DESC;

Group by
Syntax
SELECT column_name(s)
FROM table_name
WHERE condition
GROUP BY column_name(s)
ORDER BY column_name(s);
Example
SELECT column_name(s)
FROM table_name
WHERE column_name operator ALL
(SELECT column_name FROM table_name WHERE condition);

COUNT(), AVG() and SUM() Functions
Syntax:
SELECT COUNT(column_name)
FROM table_name
WHERE condition;
SELECT AVG(column_name)
FROM table_name
WHERE condition;
SELECT SUM(column_name)
FROM table_name
WHERE condition;

4) (a).ක්‍රමවේඛයක් ක්‍රියාත්මක කිරීවම්දී පැවතිය හැකි පහත සඳහන් වදෝෂ වකෙනවයන් පැහැදිලි කරන්න.
(i). කාරක වදෝෂ (syntax error)
(ii). තාර්කික වදෝෂ (symantic error)
(iii). ධාවන අවස්ථාවේ ඇතිවන වදෝෂ (Run time error)
b) ආමාශගත පිළිකා පිළිබඳ මහරගම පිළිකා වරෝහවේ වසේවය කරන විවශේෂඥ වවදයවරවයකු විසින්
අමාශගත පිළිකා පිළිබඳව වේශන මාලාවක් සකස් කරන ලද අතර එය වසෞඛය
අමාතාංශය මඟින් අවනකුත් රටවල පුරවැසියන්ට ද බාගත(download) කල හැකි පරිදි වසෞඛය
අමාතයාංශවේ වවබ් අඩවිය තුළට උඩුගත (upload) කරන ලදී.
i) ඉහත සඳහන් වේශනයට පිටරට වැසිවයකු සවන් දීම G2G විදුත් ගනුවදනුවක් වලස සලකයි. ඔබ
ඊට එකඟ වන්වන්ද?
ii) එයට වහේතු දක්වන්න.
iii)වමම විවශේෂඥ වවදයවරයාවේ දැනුම අන්තර්ගත කරමින් විවශේෂඥ පේධතියක් නිර්මාණය
කිරීමට තීරණය කරන ලදී. වමවැනි විවශේෂඥ පේධතියක් තුල දැකිය හැකි ප්‍රධාන සංරචක
වමොනවාද?

B වකොටස - රචනා

01) මහා මාර්ගවේ දී සිදුවන අනතුරු වලක්වා ගැනීමට නවීන වමෝටර් රථ සඳහා පරිපථයක් නිර්මාණය
කර ඇත. එමගින් රියදුරන්ට නින්ද යාම වහේතුවවන් ඉදිරිවයන් ඇති වාහනය හා ගැටීම් වැළක්වීමට
අනතුරු ඇඟවීවම් පේධතියට පහත තත්ත්ව හඳුනා ගත හැකිය.
සුක්කානම මතින් අත ඉවත්වීම
තත්පර 90 ක කාලයක් තුළ සුක්කානවම් සුළු කරකැවීමක්වත් වනොමැතිවීම
තවද ඉදිරි වාහනයට ඇති දුර ගණනය කර ගැනීමට පේධතියට හැකි අතර අනතුරු සංඥාව නිකුත්
වන්වන් ඉහත අවස්ථා වදවකන් එකක්වත් සමඟ වාහන වදකක් අතර පවත්වා ගත යුතු අවම දුර
ඉක්මවා ගමන් කරන අවස්ථාවේදීය.
i. ඔබ වතෝරාගන්නා බූලියානු විචලය පැහැදිලිව හඳුන්වා වදමින් ඉහත පේධතිවේ
ක්‍රියාකාරීත්වය නිරූපණය කළ හැකි සතයතා වගුව වගොඩ නගන්න.
ii. සතයතා වගුව ඇසුරින් බූලියානු ප්‍රකාශනයක් (SOP/POS ආකාරවයන්) වගොඩ නගන්න.
iii. එම ප්‍රකාශනය බූලියානු නියම භාවිතවයන් සුළු කරන්න. වමහිදී වයොදා ගත් බූලියානු වීජ
ගණිත නියමයන් සඳහන් කරන්න.
iv. ඉහත සුළු කළ ප්‍රකාශනය සඳහා තාර්කික පරිපථයක් NOR ේවාර අවම ප්‍රමාණයක් පමනක්
භාවිතවයන් වගොඩනගන්න.

• තාර්කික ේවාර

තර්ක ද්ව්‍ාර යනු
• ආදාන එකක් වහෝ කිහිපයක් මගින් එක් තාර්කික
ප්‍රතිදානයක් ලබා දිය හැකි උපාංග වේ

තර්ක ේවාර
• මූලික තර්ක ේවාර
• NOT
• AND
• OR
 සංයුක්ත තර්ක ේවාර
 XOR
 NAND
 NOR
 XNOR

මූලික තර්ක ේවාර
NOT ්ධවාරය(Inverter)
• ආදාන සංඥාව්‍ සතය නම් පමණක්
ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ අසතය වේ.
• ආදාන සංඥාව්‍ අසතය නම් පමණක්
ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ සතය වේ.

NOT ්ධවාරය(Inverter)

AND ්ධවාරය
• ආදාන සංඥා වදකම සතය නම් පමණක්
• ආදාන සංඥා වදවකන් එකක් වහෝ
අසතය නම් ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ අසතය
වේ.

OR ්ධවාරය
• ආදාන සංඥා වදකම අසතය නම්
පමණක් ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ අසතය වේ.
• ආදාන සංඥා වදවකන් එකක් වහෝ සතය
නම් ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ සතය වේ.

XOR ්ධවාරය
• ආදාන සංඥා වදකම සමජාතීය නම්
පමණක් ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ අසතය වේ.
• ආදාන සංඥා වදක විසමජාතීය නම්

XOR ්ධවාරය(Exclusive OR )

NAND ්ධවාරය
• ආදාන සංඥා වදකම සතය නම් පමණක්
• ආදාන සංඥා වදවකන් එකක් වහෝ
අසතය නම් ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ සතය වේ.

NOR ්ධවාරය
• ආදාන සංඥා වදකම අසතය නම්
පමණක් ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ සතය වේ.
• ආදාන සංඥා වදවකන් එකක් වහෝ සතය
නම් ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ අසතය වේ.

XNOR ්ධවාරය
• ආදාන සංඥා වදකම සමජාතීය නම්
පමණක් ප්‍රතිදාන සංඥාව්‍ සතය වේ.
• ආදාන සංඥා වදක විසමජාතීය නම්

තාර්කික පරිපථයක ප්‍රතිදානය

බූලියන් ප්‍රකාශන
• බූලියන් විචලය හා බූලියන් කර්ම(NOT,AND,OR) වලින් සමන්විත වේ.
• බූලියන් විචලයකට ගත හැක්වක් අගයන් වදකක් පමණි. ඒ 1 වහෝ 0 යි.
• කිසියම් බූලියන් විචලයක් A නම් A වලස දැක්වවන්වන් එහි අනුපූරකයයි.

බූලියන් ප්‍රකාශන සු ක කිරීම
• බූලියන් නියම ඇසුවරන්
• කාවනෝ සිතියම් ඇසුවරන්

බූලියන් නියම ඇසුවරන්
බූලියන් නියා අධ්‍යනය රමු
1. A + 0 = A
2. A + 1 = 1
3. A . 0 = 0
4. A . 1 = 1
5. A + A = A
6. A . A = A
7. A + A = 1 (ප්‍රතිවලෝම නයාය)
8. A . A = 0 (ප්‍රතිවලෝම නයාය)
13. A = A (ේවිත්ව ප්‍රතිවලෝම නයාය)
=
14. A + AB = A + B (සමරික්තතා නයාය)
16. (A + B)(A + C) = A + BC
15. A + AB = A (සමරික්තතා නයාය)
9. A + B = B + A
10. A.B = B.A
11. A + ( B + C) = (A + B ) + C
12. A . ( B . C) = (A . B ) . C
17. AB + AC = A(B+ C)

බූලියන් නියා අධ්‍යයනය රමු
(තත්ධවභාවී නයාය)
• බූලියන් එකතුවකදී එකම විචලයයක් නැවත
නැවත එකතුවීම වහෝ බූලියන් ගුණිතයකදී
එකම විචලයයකින් නැවත නැවත ගුණ වීම
එහි අගයට බලපෑමක් ඇති වනොකරයි
A + A = A A.A = A

බූලියන් නියම අධ්‍යයනය
කරමු
(නයාවේශය නයාය -Commutative Laws)
• බූලියන් එකතු වහෝ ගුණිත
ප්‍රකාශනයක විචලය පිහිටන
අනුපිළිවව්‍ල එහි අගයට බලපෑමක්
ඇති වනොකරයි
A + B = B + A AB = BA

(සාංඝට නයාය-Associative Laws)
• බූලියන් විචලය කිහිපයක එකතුවක වහෝ
ගුණිතයකදී වරහන් මගින් කාණ්ඩ වකවරන
ආකාරය එහි අවසන් අගයට බලපෑමක් ඇති
වනොකරයි
A + (B +C) = (A + B) + C A(BC) = (AB)C

බූලියන් නියම අධ්‍යයනය
කරමු
(විඝටන නයාය-Distributive Laws)
AB + AC = A(B+ C)
B+ C
C
A
X
B
AB
B
X
A
C
A
AC
AB + ACA(B+ C)
එනම්,
(A + B)(A + C) = A + BC

(De Morgan’s Laws)
• එකතුවක සම්පූර්ණ අනුපූරකය අනුපූරකයන්වේ
ගුණිතයට සමාන වේ.A + B = A . B
A B A + B AB
OutputInputs
0
0
1
1
0
1
0
1
1
0
0
0
1
0
0
0

(De Morgan’s Laws)
• ගුණිතයක සම්පූර්ණ අනුපූරකය අනුපූරකයන්වේ
එකතුවට සමාන වේ.
AB = A + B
OutputInputs
A B AB A + B
0
0
1
1
0
1
0
1
1
1
1
0
1
1
1
0

බූලියන් නියම භාවිතවයන් සුළු කරමු

සම්මත බූලියන් ප්‍රකාශන
• ගුණිතයන්වේ එකතුවක් වලස
SUM-OF-PRODUCTS (SOP)
උදා:- AB+ABC
ABC+CDE+B’CD’
A+ A’BC’ + B’C’D
• එකතුවන්වේ ගුණිතයක් වලස
PRODUCT-OF-SUMS (POS)
උදා:- (A’+B)(A+B’+C)
(A+B)(A+B’+C)(A’+C)
A(A’+B’+C)(B+C+D’)

සම්මත SOP ප්‍රකාශන
• වසමට අයත් සියලු විචලයන්වගන් සෑම ගුණිත වකොටසක්ම ප්‍රකාශ වී
ඇති ප්‍රකාශන වේ.
උදා:-

බූලියන් ප්‍රකාශනක් සම්මත SOP ප්‍රකාශනක් බව්‍ට
පරිව්‍ර්තනය

සම්මත POS ප්‍රකාශන
• ව්‍සමට අයත් සියලු විචලයන්වගන් සෑම එකතු වකොටසක්ම
ප්‍රකාශ වී ඇති ප්‍රකාශන වේ.
උදා:-

බූලියන් ප්‍රකාශනක් සම්මත POS ප්‍රකාශනක් බව්‍ට
පරිව්‍ර්තනය

සතයතා ව්‍ගුව්‍ ඇසුවරන් POS ප්‍රකාශනය
fpos=

සතයතා ව්‍ගුව්‍ ඇසුවරන් SOP ප්‍රකාශනය
fsop=

කාවනෝ සිතියම් ඇසුවරන් සුළු කරමු
• කාවනෝ සිතියමයක්(K-Map) යනු, වකෝෂ
සමූහයක් වන අතර බූලියන් ශ්‍රිතයක චිත්‍රක
නිරූපණයයි.
• Two Variable K-Maps
• Three Variable K-Maps
• Four Variable K-Maps

Two Variable K-Maps

Three Variable K-Maps
X Y Z Minterms
0 0 0 X’Y’Z’ m0
0 0 1 X’Y’Z m1
0 1 0 X’YZ’ m2
0 1 1 X’YZ m3
1 0 0 XY’Z’ m4
1 0 1 XY’Z m5
1 1 0 XYZ’ m6
1 1 0 XYZ m7

Four Variable K-Maps

සුළු කිරීම පිළිබඳ නීති
• 1 ඒවා හා 0 ඒවා එකට
කාණ්ඩ කරනු වනොලබයි.
• වකෝණක්ෂ ඔස්වසේ පිහිටන
1 ඒවා එකට කාණ්ඩ කරනු
වනොලබයි.

• එක් කණ්ඩයක අයත් වන 1 ඒවා ගණන 2 බලයක් විය
යුතුය (1,2,4,8, .......)

• අවම කාණ්ඩ ප්‍රමාණය
ලැබිය යුතුය .

• උදා: -

02) කිසියම් මූලය ආයතනයක් තම ආයතනවේ ණයපත් හිමියන් (credit card customers) දිරි ගැන්වීම සඳහා වවුචර්පත්
නිකුත් කිරීම සිදු කරයි. ඒ අනුව පසුගිය මස බිල සඳහා වැය කිරීම (last month spending) රු 10000 වහෝ
වනොඅඩු සහ වමම මාසවේ වැය කිරීම් (current month spending) සඳහා පසුගිය මාසයට වඩා රු 15000 වහෝ
වනොඅඩුව වැය කළ ණයපත් හිමියන්ට වමම මස වැය කිරීවමන් 10% ක් වෙනනා වවුචර්පත් නිකුත් වකවර්. ණයපත්
හිමියන්වේ නම , පසුගිය මස වැය කිරීම සහ වමම මස වැය කිරීම credit.txt නම් වගොනුවක පහත පරිදි
ගබඩා කර ඇත.
Ruwan Perera, 12000, 45000
Jithara Alwis, 16000, 18500
.............................................
.............................................
a) ඉහත වගොනුව කියවා වවුචර් පත් හිමි ණයපත් හිමියන්වේ නම සහ වවුචර්පවත් වෙනනාකම Voucher.txt නම්
වගොනුවක සටහන් වීවම් ක්‍රියාවලිය සඳහා
i. ගැලීම් සටහනක් අදින්න.
Ii. සම්පූර්ණ පයිතන් වක්තය ලියන්න.
b). ඉහත ණයපත් හිමියන්වේ නම් ලැයිස්තුව Namelist.txt නම් වවනත් වගොනුවක පහත පරිදි ගබඩා කර ඇත.
Ruwan Perera, Jithara Alwis, …………….
ඉහත වගොනුව කියවා නම් ලැයිස්තුව අකාරාදි පිළිවවළට ප්‍රතිදානය කිරීමට පයිතන් වක්තයක් ලියන්න.

2 .a.i

• පයිතන් ක්‍රමවේඛන භාෂාව ඇසුවරන් වගොනු හැසිරවීම
• වත්රීවම් ක්‍රම ශිේප

පයිතන් ක්‍රමවල්ඛ්‍න භාෂ්‍ාව්‍
ඇසුවරන් වගොනු හැසිරවීම

මූලික වගොනු වමවහයුම්
• වගොනුවක් කියවීම(file reading)
• වගොනුවක් මත ලීවීම(file writing)
• වගොනු යාවත්කාලීන කිරීම(file appending)

වගොනුවක් කියවීම
f=open("data.txt","r")
text=f.readline()
print(text)
f.close()
Data.txt
output

වගොනුවක් කියවා එහි අඩංගු දත්ත මත සරල
ගණනය කිරීම් සිදු කිරීම
f=open("data2.txt","r")
for i in range(1,4):
line=f.readline()
record=line.strip("n").split(",");
total=int(record[1])+int(record[2])+int(record[3])
avg=total/3
print(record[0],",",total,",",avg)
f.close()
data2.txt
output

වගොනුවේ තිවබන වරවකෝඩ සංඛයාව නිශ්චිතවම
වනොදන්නා අවස්ථාවක දී
f=open("data2.txt","r")
line=f.readline()
while line !="":
record=line.strip("n").split(",");
total=int(record[1])+int(record[2])+int(record[3])
avg=total/3
print(record[0],",",total,",",avg)
line=f.readline()
f.close()

2011 – model paper
def total(marks):
#compute the total
total=0
for mark in marks:
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _
return total
f=open("input.txt“,”r”)
line=f.readline()
i= _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
while(line !=''):
record=line.strip('n').split(",")
aggregate=total_ _ _ _ _ _ _ _ _ _
print( i,_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _)
i +=1
line = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
f.close()
le
Code_final

පිළිතුර 2011 – model paper
def total(marks):
#compute the total
total=0
for mark in marks:
total=total+int(mark)
return total
f=open("input.txt","r")
line=f.readline()
i=1
while(line !=""):
record=line.strip('n').split(",")
aggregate=total(record[1:])
print(i,aggregate,"%.2f" %(aggregate/3))
i+=1
line=f.readline()
f.close()

වගොනුවක් මත ලීවීම
f=open(“newdata.txt",“w")
text=“Python Programming Language”
f.write(text)
f.close()

උදාහරණ
1. 1 සිට 100 දක්වා වූ සංඛයා numbers.txt වගොනුවක සටහන් වීම සඳහා
පයිතන් වක්තයක් ලියන්න
2. පරිශීලනය කරනු ලබන්නා විසින් යතුරුපුවරුව ඇසුරින් ආදානය කරනු
ලබන ඕනෑම සංඛයා 10ක් ten.txt නම් වගොනුවක සටහන් වීම සඳහා
පයිතන් වක්තයක් ලියන්න

1.
f=open(“numbers.txt”, “”)
f.write(str(i))
f.close()
2.
f=open(“ten.txt”, “w”)
num=input(“enter any number:”)
f.write(num)
f.close()

2015-පිළිතුර
f=open("marks.txt","w")
index=int(input("enter index no"))
while index !=-1:
m1=input("enter mark1:")
record=str(index)+","+m1+","+m2+","+m3+"n"
f.write(record)
index=int(input("enter index no"))
f.close()

වගොනුවක් යාවත්කාලීන කිරීම
f=open(“newdata.txt",“a")
text=“Python is agile”
f.write(text)
f.close()

වත්රීවම් ක්‍රම ශිේප
බුබුළු වත්රීම(Bubble Sort Algorithm)
• ආවරෝහණ ආකාරය
• අවවරෝහණ ආකාරය

බුබුළු වත්රීම සඳහා පයිතන් වක්තය
ආවරෝහණ ආකාරය
L=[5,1,4,2,8]
for k in range(0,len(L)-1):
for i in range(0,len(L)-1):
if L[i]<L[i+1]:
L[i],L[i+1]=L[i+1],L[i]
print(L)

පරිශීලක විසින් ඇතුලත් කරනු ලබන අගයන්
සමූහයක් ආවරෝහණ අනුපිළිවවලට ලබා ගැනීම
L=[]
for j in range(0,9):
number=int(input("enter any number:"))
L.append(number)
for k in range(0,len(L)-1):
for i in range(0,len(L)-1):
if L[i]>L[i+1]:
L[i],L[i+1]=L[i+1],L[i]
print(L)

03
ශ්‍රී ලාං ාතේ ාසල් සිසුන්තේ දැනුා තක්තසේරු කිරීා සඳහා
ඇගයීේ ක්‍රාතේද භාවිත රයි. අ. ත ො. ස. (සා. ත ළ) සිසුවකු
විෂයන් 9ක් අධ්‍යයනය රනු ලබන අතර සෑා විෂයයක්ා
ඇගයීා ට භාජනය තේ. සෑා විෂයක්ා හඳුනාගැනීාට විෂය
නාායක් වතින අතර එය අනනයව හඳුනාගැනීා සඳහා විෂය
අාං යක් වතී. සෑා න්තිය ා අවා වශතයන් සිසුන් 40ක් ාණ
සිටින අතර ඔවුන් අනනයව හඳුනාගැනීාට ලියා දිාංචි අාං යක්
වතී. ඊට අාතරව නා, ලිපිනය, දුර තන අාං ය හා ස්ත්‍රී/පුරුෂ
භාවය යන තතොරතුරුද ගබවා ර තබා ගනී. සෑා විෂයයක්
සඳහාා ඇගයීේ ක්‍රාතේද කිහි යක් ැවතිය හැකි අතර ඒවා
අක්ෂරයක් ාගින් අනනයව හඳුනාගනී. එතලසා එක් එක් විෂයයට
අනුරූ ව ඇගයීේ සිදු රන දිනය හා ලබාගත් ලකුණු ගබවා ර
තබා ගනී.
ඉහත ක්‍රියාවලිය සදහා භූතාර්ථ සේබන්ධ්‍ සටහනක් ඇඳ
දක්වන්න. ඔබතේ උ ල් න ඇතතොත් ැහැදිලිව දක්වන්න.

1.ඉහත ්ධධ්‍තියට අදාළ භූතාර්ථ ලැයිස්තුවක්
තගොවනගන්න.
පාසල
ඇගයීම්_ක්‍රමවේදය
සිසුවා
පන්තිය
විෂය

3. තාා ්ධධ්‍තියට අදාළ සේබන්ධ්‍තා/සබැඳියා
ලැයිස්තුවක් තගොවනගන්න.
තක්තසේරු_ රනවා
අධ්‍යන_ රනවා
සිටිනවා
භාජනය_වනවා

4. “උ ලක්ෂණය ට භූතාර්ථයක් තහෝ සබැඳියාවක්
තනොාැතිව ැවතිය තනොහැ ” එනිසා ඉහත
ඔබ හඳුනාගත් භූතාර්ථ සහ සබැඳියා සඳහා
ගැලත න උ ලක්ෂණ ලියා දක්වන්න.
ඇගයීම්_ක්‍රමවේදය :- අක්ෂරය
විෂය :- විෂය_අංකය, නම
සිසුවා :- අංකය, නම, ලිපිනය,
දු.අංකය,
ස්ත්‍රී_පුරුෂ භාවය
භාජනය_වනවා :- දිනය, ලකුණු

භූතාර්ථ සේබන්ධ්‍තා (ER) සටහන
දිනය
ලකුණ
ඇගයීේ_කුාතේදය තක්තසේරු_
රනවා
ාසල
අක්ෂරය
අාං ය නා
සිසුවා
ස්ත්‍රී_පුරුෂබව
අාං ය
ලිපිනය
නා
න්තියවිෂය
සිටිනවාභාජනය_
රනවා
අධ්‍යනය_
රනවා

ලකුණු :
Entities 1 x 5 = 5 marks
Carinality+Relationships 1x 5 = 5 marks
Descriptive attributes 1 x 2 = 2 marks
For correct Attributes = 3marks

දත්ත සමුදාය ළාණා රන ්ධධ්‍ති

වගුව (Table)
උපලැකි (Field / Attribute)
උපලැකියාන (Record / Row / Tuple)
සම්බන්ධක (Relations)
සේබන්ධ්‍ දත්ත සමුදාය
ආ ෘති වල ප්‍රධ්‍ාන උ ාාංග

වගුව ගුණ
ශිෂය_අාං ය නා විදුත්_ලිපිනය ාංතිය
S100 රවීක rsveeka@gmail.com 13E
S101 හෂීන් haseen@hotmail.com 13F
S102 දිේෂාන් dilshan@yahoo.com 13F
උ ලැකි (attribute)
උ ලැකියාන
(record)
තත්වය (Degree) - වගුව වතින උ ලැකි ගණන තේ.
ගණනීයතාවය (Cardinality) - වගුව වතින
උ ලැකියාන ගණන තේ.

භූතාර්ථ (Entity)
උ ලක්ෂණ (Attributes)
සබැඳියා (Relationship)
භූතාර්ථ සේබන්ධ්‍ ප්‍රශ්තාර (ER
Diagram)

භූතාර්ථයක් යනු සුවිතශේෂී සර්ව නාායක්
තේ. ්ධධ්‍තියක් තුළ භූතාර්ථයක් සැා විටා
තනිව ැවතීාට හැකියාව ත න්වයි.
උදාහරණ -
ගුරුවරයා ශිෂයයා විශ්වවිදයාලය
භූතාර්ථ (Entity)

භූතාර්තයක් විස්තර කිරීා සඳහා භාවිත රන
රුණු උ ලක්ෂණ තහවත් උ ලැකි තලස
හඳුන්වයි. එනේ උ ලක්ෂණයක් තනිව
ැවතිය තනොහැකිය. උ ලක්ෂණය
සුවිතශේෂීතාවය එහි රායක්තභාවයයි.
හැදුනුේ ත්_අාං ය
ලිපිනයනා
උ ලක්ෂණ (Attributes)

භූතාර්ථ තද ක් අතර වත්නා
සහසේබන්ධ්‍ය සබැඳියාවක් තලස
හදුන්වයි. සබැඳියා ප්‍රධ්‍ාන වර්ග තද කි.
 ගණනීයතා සබැඳියාව (Cardinality)
 වවකේපිත සබැඳියාව (Optional)
සිටිනවා තිතබනවා
ලියා දිාංචි
වනවා
සබැඳියා (Relationship)

භූතාර්ථ තද ක් අතර ැවතිය යුතු
අතයාවශය සබැඳියා ගණනීයතා සබැඳියා
තලස හදුන්වයි.
 ඒ - ඒ (one to one) [1:1]
 ඒ - බහු (one to many) [1:m]
 බහු - බහු (many to many) [m:m]
ගණනීයතා සබැඳියාව
(Cardinality)

භූතාර්ථ තද ක් අතර වත්නා අතයාවශය
තනොවන අතනකුත් සේබන්ධ්‍තා
වව ල්පිත සබැඳියා තලස හදුන්වයි.
වව ල්පිත සබැඳියාව
(Optional)

භූතාර්ථ සේබන්ධ්‍ ප්‍රශ්තාර
(ER Diagram)

විදුහල් තිතුාා ාසලසිටිනවා
1 1
රියදුරා තිතබනවා රියදුරු_බල ත්‍රය
1 1
ගුරුවරයා තිතබනවා න්තිය
1 1
Total Participation
Partial Participation
ඒ - ඒ (one to one) [1:1]

Total Participation
ශිෂයයා ත ොත
ලබා_ග
න්නවා
1 m
ශිෂයයා විශ්වවිදයාලය
ලියා දිාංචි
_වනවා
m 1
ඒ - බහු (one to many) [1:m]

Total Participation
ශිෂයයා ක්‍රීවාව
සහභාගීව
නවා
m n
බහු - බහු (many to many) [m:n]
තසේව යා වයා ෘතිය
වැව ර
නවා
m n

සබැඳියාවක් හා සේබන්ධ්‍ වන
උ ලක්ෂණ
සැ යුේ රුවා
රසායනි _ද්‍රවයස යන
වා
m n
මුළු_මුදලමිලදීගත්_දිනය
ප්‍රාාණය

ER with Ternary Relation
තසේව යා ශාඛාව
තසේවය_
රනවා
රැකියාව
තසේව _අාං ය
රැකියා_අාං ය
විදුත්_ලිපිනය
දු.අාං ය
විස්තරය
නා
දු.අාං ය
ලිපිනය
ශාඛාතේ_නා
n 1
1 m

දත්ත සමුදාය වගුවල භාවිත රන යතුරු -
ප්‍රාථමි යතුර (Primary Key)
නිරූ ය යතුර (Candidate Key)
ආගන්තු යතුර (Foreign Key)
වි ල් යතුර (Alternate Key)
සාංයුක්ත යතුර (Composite Key)

විවිධ වර්ණවයන් සමන්විත වන වන නමුත් එකම මාදිලිවේ අත් ඔරවලෝසු නිෂ්පාදනය ආයතනයක් තම නිෂ්පාදන වතොග
වවවළන්දන් වවත විකිණීම සඳහා අන්තර්ජාලය භාවිත කිරීමට තීරණය කරයි. ඉතා උසස් තත්ත්වවේ අත් ඔරවලෝසු
නිෂ්පාදනය කරනු ලබන වමම ආයතනය තම වවළඳවපොළ ජය ගැනීමට අසමත්වීමට ප්‍රධානතම වහේතුව වනුවේ ඔවුන්වේ
නිෂ්පාදන වල පවතින අවම විවිධත්වයයි.
i වමය කුමන වර්ගවේ ඊ වානිජයයකට අයත් වේද?
ii වමම ආයතනය විසින් තම නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය වඩාත් කාර්යක්ෂම කර ගැනීම කෘතිම බුේධියට අදාළ වයදීම් තම
නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට හදුන්වාදීමට තීරණය කර ඇත.
a) වමම ආයතනයට තම නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට වයොදාගත හැකි කෘතිම බුේධිමය වයදීම් ලියා දක්වන්න.
b) එවසේ කෘතිම බුේධිමය වයදීම් භාවිතය මඟින් වමම ආයතනයට ලබාගත හැකි ප්‍රතිලාභ
වමොනවාද?
iii බහු නිවයෝජිත පේධතියක් යනු කුමක්ද?
iv ඉහත සඳහන් වයාපාරයට බහුනිවයෝජිත පේධතියක් හදුන්වා දීම මඟින් නිෂ්පාදන විවිධත්වය ඉහළ නංවාගැනීමට
අවස්ථාව සලසාදිය හැකිද? ඔවබ් පිළිතුරට වහේතු දක්වන්න.

4)
i B2B
3 marks
ii a බහු නිවයෝජිත පේධති
වරොවබෝ අත්
2 marks
b නිෂ්පාදන වියදම අඩු වීම
අඛණ්ඩව නිෂ්පාදනය කිරීවම් හැකියාව
නිෂ්පාදන භාණ්ඩ වල ගුණාත්මකභාවය වැඩිවීම
වේගවත් භාණ්ඩ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය
3 marks
iii කිසියම් පරිසරයක් තුල ක්‍රියාත්මක වන අන්තර්ක්‍රියාකාරී නිවයෝජිතයින් කිහිපවදවනකුවගන් සමන්විත පරිගණක ගත
පේධතියකි
3 marks
iv ඹවි
1 mark
නිවයෝජිතයින් හට තමන් සිෙනන පරිසර තත්වයන් අධයයනය කරමින් හා ඒවා පිළිබදව ඉවගන ගනිමින් වපර ක්‍රියාකාරී හා පසු
ක්‍රියාකාරී හැකියාව සහිත පාරිවභෝගික අවශයතා හදුනාගනිමින් එම අවශයතා සපුරාගත හැකි ආකාරයට නිෂ්පාදන හැකියාව
වවනස් කර ගැනීමට හැකි නිසා
3 marks

• කෘතිම බුේධිය
• විදුත් වාණිජයය

කෘතිම බුේධිය
• මිනිසාට වමන් සිතා බුේධිමත්ව තීරණ ගැනීවම් හැකියාවක් පරිගණක හා
ආශ්‍රිත උපාංග වවත ලබා දීම වමහිදී සිදුවේ.
• ප්‍රධාන වලස මිනිසා සතු බුේධිමය හැකියාවක් පරිගණකයට ලබා දීම වමහි
අරමුණ වේ.

විතශේෂඥ ්ධධ්‍ති

• සලකන විෂ්‍ය වක්ෂ්‍ත්‍රයක් තුළ විවේෂ්‍ඥ වූ පුද්ගලවයකු සතු
දැනුමට සමාන දැනුමක් සහිත මෘදුකාංගයකි.
• වමහි කිසියම් ගැට කව්‍ක් විසදීමට අඳාළ පියව්‍රයන්
අන්තර්ගත කර ඇති අතර කිසිවිටකත් ගැට කව්‍ විසදීමට
අඳාළ පියව්‍ර ලබාදීම සිදු වනොකරන අතර විවේෂ්‍ඥ වනොව්‍න
පුද්ගලයාට අඳාළ ගැට කව්‍ පමණක් ඉදිරිපත් කරයි. පද්ධතිය
විසින් එම ගැට කව්‍ට අඳාළව්‍ නිගමනයන් ඉදිරිපත් කිරීම
සිදුකරනු ලබයි.
• තමා සතු දැනුම ක්වේත්‍රය තුළ අඛ්‍ණ්ඩ ප්‍රතිචාර දැක්වීවම්
හැකියාව්‍ක් ඇත.

විතශේෂඥ ්ධධ්‍තිය මූලි සාංරච
 inference Engine
 දැනුම ගබඩාව
 පරිශීලක අතුරුමුහුණත

විතශේෂඥ ්ධධ්‍තිය ආ ෘතිය

ාෘදු ාාංග නිතයෝජිතයන් යනු
තමා වව්‍ත පව්‍රා ඇති විෂ්‍ය ක්වරේත්‍රයක් තුළ තම අරමුණු ලගා
කර ගැනීම සඳහා ක්‍රියාත්මක ව්‍න කෘතිම බුද්ධිමය උපාංග වේ.

ාෘදු ාාංග නිතයෝජිතයන් සතු ලක්ෂණ,
 ස්ව්‍යංක්‍රීය භාව්‍ය
 වපර ක්‍රියාත්මක වීම
 ප්‍රතික්‍රියාකිරීත්ව්‍ය
 සමාජ හැකියාව්‍
 සංචලතාව්‍ය
 සතයව්‍ාදී බව්‍
 සවේතුකත්ව්‍ය

මෘදුකාංග නිවයෝජිතයන් තම පරිසරික තත්ත්ව හදුනා
ගැනීම සඳහා සංවේදක භාවිත කරන අතර මෘදුකාංග
නිවයෝජිතවයකුවේ කාර්යසාධනය ඉහල නැංවීම
සඳහා නිරන්තර ඉවගනීවම් වයවේ. වමය ඕනෑම
මෘදුකාංග නිවයෝජිතවයකු සතු වපොදු ලක්ෂණයක්
වේ.

බහු නිතයෝජිත ්ධධ්‍ති
කිසියම් පරිසරයක් තුළ ක්‍රියාත්මක ව්‍න අන්තර්ක්‍රියාකාරී
නිවයෝජිතයන් කිහිප වදවනකුවගන් සැදුම්ලත් පරිගණක
පද්ධතියක් වව්‍යි. වමම නිවයෝජිතයන් තමා වව්‍ත වපර පව්‍රා
ඇති අරමුණු ලගා කර ගැනීම සඳහා වව්‍න් වව්‍න් ව්‍ශවයන්
ක්‍රියාත්මක වේ.

ආාංකිත තවළදාතේ ප්‍රධ්‍ාන ක්‍රා
• ආපසු වවන්වේසිය / ප්‍රති වවන්වේසිය
• කණ්ඩායම් මිල දී ගැනීම්
• e- වවවළඳවපොළ
ආපසු වවන්වේසිය / ප්‍රති වවන්වේසිය,
විකුණුම්කරුවන් කිහිපවදවනකු තම භාණ්ඩ වහෝ වසේවා එක් ගැණුම්කරුවවකු සඳහා
ලබා වදයි.
විකුණුම්කරු විසින් අඳාළ ආයිත්තම සඳහා ලංසු ඉදිරිපත් කරන අතර අවම අගය
තබන්නා වමහි දී ජය ගනී.
උදා - www.ariba.com, www.hedgehog.com, www.sorcity.com

විදුත් ගනුවදනු ෙර්ග
• B 2 B
• B 2 C
• C 2 C
• C 2 B
• B 2 E
• G 2 C
• G 2 G
• G 2 B
• G 2 E

දර්ශන තාෝටර්ස් යනු වාහන අලුත්වැඩියා රන ආයතනයකි. දර්ශන තාෝටර්ස් තවත
ාරිතභෝගි යන් විසින් රැතගන එන වාහන ළමුව ාර්මි යකු විසින් රීක්ෂා රනු
ලැතබ් . රීක්ෂා කිරීතාන් සු එා රීක්ෂා කිරීා සඳහා වන බිල් ත හා වාර්තාව
ාර්යාලතේ තවළඳ සහායි ාව තවත ලබාත්ධ. තවළඳ සහායි ාව විසින් රීක්ෂා
කිරීතේ බිල් ත හා වාර්තාව ාරිතභෝගි යා තවත නිකුත් රන අතර එා වාර්තාව
රීක්ෂා කිරීතේ තගොනු බන්ත්ධසිය තවත ඇතුල් රයි. වාහනය අලුත්වැඩියා කිරීා
සිදුකිරීා ාරිතභෝගි යා විසින් තවළඳ සහායි ාව තවත තහවුරු ළ යුතුය. එවිට ඇය
වාර්තාව රීක්ෂා කිරීතේ තගොනු බන්ත්ධසිය තවතින් තගන අලුත්වැඩියා තගොනුව තවත
ඇතුල් රයි.
සෑා දින ා අවසානතේ රීක්ෂා කිරීතේ තගොනුතේ ඇති වාර්තා අනුව අලුත් වැඩියා
සඳහා අවශය අාතර ත ොටස් ලබාදීා සඳහා සැ යුේ රුවන් තවත ඇනවුා තයොමු
කිරීා ප්‍රධ්‍ාන ාර්මි යා විසින් සිදු රයි. ඇනවුේ තතොරතුරු තගොනුවට අනුව ඇනවුා
ලැබුනු සු ාර්මි යන් වාහනය අලුත් වැඩියා රන අතර, ඒ පිළිබද විස්තර වැව
වාර්තා තගොනුතේ ඇතුල් රයි. සෑා දින ා සවස 3.00 වන විට තවළඳ සහායි ාව
විසින් වැව වාර්තා තගොනුව රීක්ෂා ර අලුත් වැඩියා ර අවසන් වාහන රැතගන යාා
සඳහා ාරිතභෝගි යන් දැනුවත් රයි. වාහන රැතගන යාා සඳහා සවස 6.00 ට ත ර
ාරිතභෝගි යා ැමිණිය යුතු අතර, ඉන් සු අලුත්වැඩියා තගොනුතේ ඇති අාතර
ත ොටස් හා වැව වාර්තා තගොනුතේ විස්තර භාවිතා ර අවසන් බිල් ත තවළද
සහායි ාව විසින් ස ස් ර ාරිතභෝගි යා තවත නිකුත් රයි. තාා ක්‍රියාවලිය
සඳහා දත්ත ගැලීේ සටහනක් (DFD) ඇඳ දක්වන්න.

ලකුණු :
Process – 3 marks
Data stores – 3 marks
External entities – 2 marks
16 data flows – 7 marks

දත්ත ගැලීේ සටහන්
(DataFlowDiagram)

දත්ත ගැලීේ සටහන
(Data Flow Diagram)
්ධධ්‍තිය ක්‍රියාවලිය, දත්ත ගැලීා, දත්ත
ගබවාව සහ භාහිර භූතාර්ථ අතර අන්තර්
ක්‍රියාවලියක් සිදුවීා විස්තර ත තරන
සටහන දත්ත ගැලීේ රූ සටහන (DFD)
තලස හදුන්වයි.

භාහිර භූතාර්ථ
(External Entity)
භාහිර පාර්ශ්වය නිරූපණය කරයි.
(දත්ත ලබන්නන් වහෝ දත්ත මුලාශ්‍ර)
ශිෂයයා ාරිතභෝගි යා

ක්‍රියාවලිය (Process)
ක්‍රියාව වහෝ කාර්යය නිරූපණය කරයි.
නව ගිණුාක් ආරේභ
රනවා
වුන්ටරය1.
අනු අංකය
ස්ථානය වහෝ ක්‍රියාවට
සම්බන්ධ වන පුේගලයා
ක්‍රියාව
උදාහරණය :

දත්ත ගබවාව (Data Store)
තාවකාලික දත්ත ගබඩාව
පරිගණක දත්ත ගබඩාව D භාණ්ඩ වේඛන
T භාණ්ඩ වේඛන
M භාණ්ඩ වේඛනහස්තමය දත්ත ගබඩාව

දත්ත ගලන (Data Flow)
භාහිර භූතාර්ථ, ක්‍රියාවලි හා දත්ත ගබඩා
අතර දත්ත ගැලීම් නිරූපණයට දත්ත
ගලන භාවිත කරයි.
පේධතිය ඇතුළත
පේධතියට පිටතින්

දත්ත ගලන ආ ෘති
පිළිබඳ නීති :

නීතිය 1 :
සියලු ක්‍රියාවන් වවන්වවන්ව
හදුනාගැනීමට ඊට ආවේනික
නම් භාවිත කළ යුතුය. එකම
නම ක්‍රියාවන් වදකක් සඳහා
ලබා වනොදිය යුතුය.

නීතිය 2 :
වැරදියි.
නිවැරදියි.
නිවැරදියි.

Win Logistic සමාගම වේශීයව වමන්ම විවේශීව ශාඛා දාමයක් සහිතව පවත්වාවගන යන භාණ්ඩ ප්‍රවාහන
සමාගමකි. වමම සමාගවම් ප්‍රධාන කාර්යාලය වකොළඹ පිහිටා ඇති අතර ගාේල, ත්‍රිකුණාමලය, හම්බන්වතොට
සහ ත්‍රිකුණාමලය යන නගරවල වේශිය ශාඛා පිහිටා ඇති අතර සිංගේපූරුව, ජපානවේ වතෝකිවයෝ,
ඕසිවේලියාවේ සිඩ්නි, එන්ගලන්තවේ ලංඩන් සහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදවේ නිවුවයොර්ක් නගරවල
ජාතයන්තරව පිහිටා ඇති ශාකා පිහිටා ඇත.
වමම සමාගවම් භාණ්ඩ පිරිවහන කටයුතු වමවහයවීම සඳහා භාවිත කරනු ලබන මෘදුකාංග පේධතිය වකොළඹ
ප්‍රධාන කාර්යාලවේ අනුග්‍රහක පරිගණකයක තැන්පත් කර ඇති අතර සමාගවම් වවබ් අඩවිය සහ විදුත්
තැපැේ වසේවාවන්ද ක්‍රියාත්මක කරනුවේ ප්‍රධාන කාර්යාලය වක්න්ද්‍ර කරගනිමින්ය.
දැනට වමම ආයතනය ජාතයන්තරව ඔවුන්වේ වගොනු හුවමාරු, දුරකතන පහසුකම් සඳහා විශාල මුදලක් වැය
කරන අතර වම් සඳහා අතතය පුේගලික ජාලයක් (Virtual Private Network –VPN) සුදුසු යැයි ඔවුන්වේ
වතොරතුරු සංනිවේදන ඉංජිවන්රුවරයා වයෝජනාවක් ඉදිරිපත් කර ඇත.
I. අතතය පුේගලික ජාලයක් යනු කුමක්ද?
II. අත්තය පුේගලික ජාලයක ඇති වාසි 2ක් ලියන්න.
III. වමම ආයනවේ ශාඛා සමූහය අතතය පුේගලික ජාලයක් සඳහා සම්බන්ද කර ඇති ආකාරය දැක්වවන ජාල
සටහනක් අඳින්න. ප්‍රධාන කාර්යාලවේ අනුග්‍රහක පරිගණක ජාලයට සම්බන්ද කර ඇති ආකාරය පැහැදිලිව
දැක්විය යුතුය.
IV. අනුග්‍රහක පරිගණක ජාලයට සම්බන්ද කිරීවම්දී අන්තර් ජාල නියමාවලි ලිපින භාවිතවේදී ගත හැකි
ආරක්ෂිත උපක්‍රමය කුමක්ද?
V. වකොළඹ ප්‍රධාන කාර්යාලවේ සිෙනන නිලධාරිවයකුට ජපානවේ වතෝකිවයෝ කාර්යාලවේ පරිගණකයක ඇති
දත්ත සහිත වගොනුවක් තම පරිගණකයට පිටපත් කර ගත හැක. වමම ප්‍රකාශය සඳහා ඔබ එකඟ වේද?.
ඔබවේ නිගමනය සඳහා වහේතු දක්වන්න.

6) i) යම් පරිගණක ජාලයක් වපොදු ජාලයක් ඔස්වසේ වයාේත කරමින් පවත්වාවගන යාම සරලව අතතය පුේගලික ජාලයක් වලස දැක්විය හැක. වමහිදී විවිධ ස්ථාන
කිහිපයක පවතින ජාල කිහිපයක් තනි ජාලයක් බවට පත්කරගනී.
ii) · සම්බන්ද කර ඇති සියළුම ජාල තනි ජාලයක් වලස ක්‍රියාත්මක වන බැවින් ඒවා අතර වගොනු හුවමාරුව අන්තර්ජාල දුරකතන (IP Phone) වැනි පහසුකම් අමතර
වියදමකින් වතොරව භාවිතයට ඇති හැකියාව.
· එකම ජාලයක් වලස පවතින බැවින් වදෝෂ නිරාකරණය සහ නඩත්තුව පහසු වීම
· අවශය නම් වසේවකයින්ට නිවවසේ වහෝ වවනත් ස්ථානයක සිට පරිගණක ජාලය හා සම්බන්දව කටයුතු කිරීමට ඇති හැකියාව.
iii) servers in subnet
Pc’s
firewall
iv) අනුග්‍රහ පරිගණක උපජාලයක රැඳවීම මගින් බාහිර පාර්ශවයන් වවත එය සෘජුව අනාවරණය වීම වැලැක්වීම
v) ඔේ.
අතතය ජාලයකදී එයට සම්බන්ද සියළුම ජාල තනි ජාලයක් වලස ක්‍රියාත්මක බැවින් එක් ජාලයක් අවනක් ජාලවේ ඇති සම්පත් සම—සම ජාලක් ආකාරවේදී ක්‍රියා කරන
අයුරින්ම වගොනු පිටපත් කර ගත හැක.
Internet
colombo
Galle New York
London
Router

රිගණ ජාල රණය

යම් පරිගණක ජාලයක් වපොදු ජාලයක් ඔස්වසේ වයාේත
කරමින් පවත්වාවගන යාම සරලව අතතය පුේගලික
ජාලයක් වලස දැක්විය හැක. වමහිදී විවිධ ස්ථාන
කිහිපයක පවතින ජාල කිහිපයක් තනි ජාලයක් බවට
පත්කරගනී.

සාමානය ජාලයකදී ජාලය හරහා ගමන් ගන්නා දත්ත වමොනවාදැයි දැන ගැනීමට හැකිවූවද අතතය පුේගලික ජාලයක්
තුලදී අතිවන ආරක්ෂිත අතතය පුේගලික ජාල උමං (VPN Tunnel) මගින් භාහිර පුේගලයින්ට සන්නිවේදනය වන දත්ත
හඳුනා ගැනීමට වනොහැකි වලස ගුේත වක්තනයක් සිදුකරයි. වමම කාර්ය සිදුකරන්වන් වමහි භාවිත වන අතතය පුේගලික
ජාල උමං නියමාවලි (VPN tunnel protocol) මගින්ය.

අතතය පුේගලික ජාල මගින් ලබා ගත හැකි
වසේවාවන්..
• එකම ආයතනයක් සතු ශාඛා සමූහයක් තනි ජාලක් වලස අන්තර්ජාලය
ඔස්වසේ සම්බන්ද කිරීම
• එම ජාලය ඔස්වසේ වගොනු හුවමාරු කිරීමට හැකි වීම
• අන්තර්ජාල නියමාවලි දුරකථන සම්බන්දතා (IP Phone) භාවිතය මගින්
දුරකථන සම්බන්දතා වගොඩනැගීම.
• ශාඛා ජාලවේ ඇති පරිගනක නඩත්තු කටයුතු පහසු වීම.
• වසේවකයින්ට අවශය නම් නිවවසේ කටයුතු කිරීමට හැකිවීම.

• උප ජාලයක් යනු ජාලයක් තර්කානුකූලව ජාල වදකක් වහෝ ඊට වැඩි
ගණනකට වබදා වවන් කිරීමයි.
උප ජාලවලට වවන් කිරීම ජාලගත පරිසරයකදී ආරක්ෂිත උපක්‍රමයක් වලසද
වයොදා ගත හැක. එනම් උපජාලයක් තුල යම් පරිගනකයක් අන්තර්ගත කල
විට, එහි උප ජාල ආවරණය නිසි පරිදි භාවිතවයන් වතොරව එම උපජාලය
තුලට ප්‍රවේශ විය වනොහැක.
• VPN වලදී සම්බන්ද වන පරිගනක අතර සම-සම ජාල (Peer to Peer)
සම්බන්දතාවයක් වගොඩනැවේ. එම නිසා එම පරිගනක අතර දත්ත හුවමාරුව
ඉතා පහසුවවන් සිදු කල හැක.

AL ICT - Model Paper

More Related Content

What's hot (20)

Similar to AL ICT - Model Paper (20)

More from Mahesh Kodituwakku (14)

AL ICT - Model Paper