Organizmat, Biologji
- 1. Tema: Organizmat Punoi: Joana Facja
- 2. 2 1)Rendesia e organizmave te gjalla ne jeten e perditshme. 2) Klasifikimi I gjallesave. Rendesia e klasifikimit.
- 3. 3 NENTEMA 1: RENDESIA E ORGANIZMAVE TE GJALLA NE JETEN E PERDITSHME
- 4. Organizmat e gjalla dhe larmishmeria e tyre njihet si biodiversitet. 4 Biodiversiteti eshte nje nocion shume kompleks qe nenkupton teresine e llojeve dhe ekosistemeve ne nje rajon apo ne te gjithe globin, ose shprehur ndryshe biodiversiteti paraqet llojshmerine jetesore ne toke. Jeta e gjalle ne toke ka nivele te ndryshme te llojshmerise duke filluar nga AND-ja, llojet, popullacionet dhe ekosistemi. Sipas te dhenave shkencore ne tere boten deri tani jane indetifikuar 1.75 million lloje organizmash te gjalle. Por vleresimet e pergjithshme te shkences jane se ekzistojne edhe milliona te tjera te pa indentifikuara, shumica e tyre gjenden ne zonat tropikale ( vleresohet se numri I llojeve mund te jete mbi 5 milion).
- 5. • Shume lloje bimore kane vlera te jashtezakonshme shendetsore, ndaj zhdukja e tyre do te thote zhdukja e kesaj vlere. • Proceset natyrore biologjike jane rregullatoret me te mire te ruajtjes se mjedisit te paster dhe jetes ne planetin tone. • Biodiversiteti dhe llojshmeria biologjike e natyres paraqet potenciale te larta per zhvillimin e turizmit dhe rekreacionit te nje vendi. • Zhvillimi ekonomik I nje vendi mund te sigurohet perms ruajtjes dhe perdorimit te qendrueshem te pasurive natyrore e biologjike. • Dhe mbi te gjitha vete jeta e njerzimit ne Toke eshte e varur nga biodiversiteti, shfrytezimi I bimeve dhe kafsheve 5
- 6. Nentema 2: Klasifikimi I gjallesave. Rendesia e klasifikimit. 6
- 7. Ne biologji, nje organizem eshte cdo entitet individual qe misheron vetite e jetes. Eshte nje sinonim per “formen e jetes”. Organizmat klasifikohen sipas taksonomise ne grupe te tilla si kafshe shume qelizore, bime dhe kerpudha; ose mikroorganizmat njeqelizore te tille si protistet, bakteret dhe arkeatet.
- 8. 8 KLASIFIKIMI I KAFSHEVE Klasifikimi i mbretërisë së gjallesave është një sistem i rëndësishëm për të kuptuar se si lidhen të gjithë organizmat e gjallë. Bazuar në metodën Linnaeus, speciet renditen të grupuara bazuar në karakteristikat e përbashkëta. Ky sistem i klasifikimit u zhvillua nga botanisti suedez Carolus (Carl) Linnaeus në vitet 1700. Metoda e Linnaeus, e njohur gjithashtu si Taksonomia e Linnaean, krijon një hierarki grupimesh të quajtura taxa, si dhe nomenklaturë binomike që i jep secilës specie një emër shkencor me dy fjalë. Kjo metodë e dhënies së emrave shkencorë për to rrënjoset zakonisht në latinisht duke kombinuar gjininë dhe speciet. Për shembull, njerëzit klasifikohen si homo sapiens ndërsa ujqërit janë canis lupus. Sa më shumë tipare që një grup gjallesash ndajnë, aq më specifik është ai grup klasifikimi. Çdo specie përcaktohet bazuar në nëntë kategori degëzimi. Metoda kryesore e klasifikimit të kafshëve është: 1. Mbreteria 2. Filiumi 3. Tipi 4. Klasa 5. Rendi 6. Nenrendi 7. Familja 8. Gjinia 9. Lloji
- 9. 9 Kafshë - Një mbretëri e organizmave komplekse shumëqelizore që nuk prodhojnë ushqimin e tyre. Kjo mbretëri përmban të gjitha kafshët e gjalla dhe të zhdukura. Shembujt përfshijnë elefantët, balenat dhe njerëzit. Bimët - Organizma autotrofë komplekse dhe shumë qelizorë, që do të thotë se ata prodhojnë ushqimin e tyre përmes fotosintezës. Shembujt përfshijnë pemë, lule dhe bar. Kërpudhat - Organizmat shumëqelizorë që nuk prodhojnë ushqimin e tyre, ndryshe nga bimët. Shembujt përfshijnë kërpudhat dhe majaja. Protistet - Organizmat njëqelizorë me më shumë kompleksitet se sa eubakteret ose arkeebakteret. Shembujt përfshijnë algat dhe amebët Eubakteret - Organizmat njëqelizorë gjenden në gjithçka, nga kosi deri tek zorrët tuaja. Kjo mbretëri përmban të gjitha bakteret në botë që nuk konsiderohen arkaebaktere. Arkeatet - Organizmat më të vjetër të njohur të gjallë. Njëqelizore dhe gjendet në zona armiqësore dhe tejet të nxehta si burimet termike.
- 10. 10 • Klasifikimi I organizmave eshte I rendesishem sepse zmadhon mundesite e kerkuesve per te dhene pergjigje per specie te ndryshme. Keshtu, ne shume raste, nje organizem I caktuar mund te kete veshtiresi ne studim por ne te njejten kohe te jete I rrezikuar ose ne zhdukje dhe ne nuk mund te bejme eksperimente apo kerkime mbi to. • Epo, kjo na ndihmon te kategorizojme organizmat ne menyre qe te komunikojme me lehte informacionin biologjik. Taksonomia perdor klasifikimin hierarkik si nje menyre per te ndihmuar shkencetaret te kuptojne dhe te organizojne larmine e jetes ne planetin tone.