Ν.Λαπαθιώτης Νυχτερινό, Εργασίες μαθητών
Download as DOCX, PDF2 likes5,806 views
Λογοτεχνία Β΄ Λυκείου, Εργασίες μαθητών
More Related Content
Similar to Ν.Λαπαθιώτης Νυχτερινό, Εργασίες μαθητών (20)
Ν.Λαπαθιώτης Νυχτερινό, Εργασίες μαθητών
- 1. 1 Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου Ναπολέων Λαπαθιώτης Νυχτερινό ΣχέδιοΔημήτρης Κόλλιας
- 2. 2 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ Ο συγγραφέας-το ποίημα Νυχτερινό 1. Να δημιουργήσετε μια παρουσίαση με το PowerPoint ή το prezi (http://prezi.com/ ) στην οποία θα προβάλλετε τα βασικότερα γεγονότα της ζωής και του έργου του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Πληροφορίες μπορείτε να αντλήσετε από τις παρακάτωιστοσελίδεςή από όπου εσείς κρίνετε κατάλληλο. http://www.potheg.gr/TT.aspx?lan=1&Type=WRITER&writerId=77 11216&TextType=BIO http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=46 1&t=246 2. α) Διαβάστε τους στίχους του ποιήματος «Νυχτερινό» αργά και καθαρά και ηχογραφήστε τους. β) Επιλέξτε εικόνες που να ανταποκρίνονταιστο περιεχόμενο των στίχων. Για κάθε στίχο (ή για δύο στίχους)επιλέξτε μια συγκεκριμένη εικόνα. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα βίντεο. 3. Ο Λαπαθιώτης έγραψε ένα ακόμη ποίημα με τοντίτλο «Νυχτερινό».Να συγκρίνετε τα δύο ποιήματα. Ποια κοινά στοιχεία παρατηρείτε; Το δεύτερο ομότιτλο ποίημα θα το βρείτε στην ιστοσελίδα http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM -C113/351/2367,9014/unit=693 Συγκρίνονταςτα δύο ποιήματα, διαπιστώνουμε ως κοινόστοιχείο τον τίτλο τους, καθώς και τα δύο ονομάζονται «Νυχτερινό». Επίσης και τα δύο κείμενα έχουν στοιχεία ρομαντισμού και παρόμοιες εικόνες (φεγγάρι). Όλα αυτά δημιουργούν μια ατμόσφαιρα μελαγχολική και καταθλιπτική και στα δύο ποιήματα. Ηρώ Κυριαζή, Χριστίνα Κολοκυθά, Μαρία Μυλωνά, Αποστόλης Μαρκάκης Το θέμα 4. Να αναζητήσετε το χώρο και το χρόνο της ποιητικής αφήγησης στις δύο πρώτες στροφές. Ο χώρος στην πρώτη στροφή είναι ένα δωμάτιο στο οποίο βρίσκεται ένα κερί στο τραπέζι απέναντι από το ποιητικό υποκείμενο. Στη δεύτερη στροφή το σκηνικόδιευρύνεται. Ο ποιητής μεταφέρεται στον εξωτερικό χώρο που τονχαρακτηρίζει «ατελεύτητη έρημο». Όμως στους στίχους 10-12 ο ποιητής στρέφει την προσοχή τουπάλι στον εσωτερικό χώρο,στο δωμάτιοκαι στο προσωποποιημένο κερί.
- 3. 3 Ο χρόνος στην πρώτη αλλά και στη δεύτερη σκηνή είναι ασαφής. Δε μας δίνεται ακριβής ημερομηνία,όμως ξέρουμε πωςείναι νύχτα και έχει φεγγάρι έξω. 5. Να σχολιαστούντα συναισθήματα του ποιητικούυποκειμένου στην τρίτη στροφή. Στην τρίτη στροφή κυριαρχεί η λύπη, η στεναχώρια, η μελαγχολία και απελπισία. Τα συναισθήματα αυτά διαφαίνονται από εκφράσεις όπως «η σκοτεινή ψυχή μου» και «το κερί μου που πεθαίνει». Το ποιητικό υποκείμενοβιώνει αυτά τα συναισθήματα, διότι εκφράζει απαισιόδοξη αντίληψη για τη ζωή. 6. Να δημιουργήσετε ένα κολάζ με εικόνες (και λόγο) που παραπέμπουνστο θέμα του ποιήματος(χρησιμοποιήστε την εφαρμογή http://www.fotor.com/ ή http://www.photocollage.net/ ) 7. Διαβάστε σιωπηρά το ποίημα του Καβάφη «Κεριά», και παρουσιάστε το στην τάξη με μορφή PowerPoint. Επιλέξτε εικόνες που να ανταποκρίνονται στο περιεχόμενο των στίχων και ανάλογη μουσική επένδυση. Έτσι, θα δημιουργήσουμε μια φωτοαφήγηση με το http://www.brainshark.com/mybrainshark (απαιτεί εγγραφή) Στόχος σας είναι να εξηγήστε με προφορικό λόγο στους συμμαθητές σας τις αναλογίες που εντοπίζετε ανάμεσα στα δύο ποιήματα. Το ποίημα του Καβάφη θα το βρείτε στην ιστοσελίδα http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3562,148 49/extras/texts/index_b_03_01_kavafis.html Ιωάννα Κύρκου, Βάσω Μυλωνά, Γεράσιμος Νικολάου, Άντα Λίκα Η γλώσσα 8. Ποιες εικόνες κυριαρχούνστο ποίημα και ποια ψυχική διάθεση υποβάλλουν; Οι εικόνες που κυριαρχούνστο ποίημα είναι δύο. Η πρώτη είναι ένα αναμμένο κερί που τρεμοπαίζει μέσα σε ένα μισοσκότεινο δωμάτιο,το οποίο πιθανόν να φωτίζεται μόνο από το φως του κεριού, ή, αν αυτό το δωμάτιο έχει παράθυρο, από το φως του φεγγαριού. Η δεύτερηεικόνα είναι το φεγγάρι σε έναν ουρανόπιθανότατα συννεφιασμένο, όπωςδιακρίνωαπό τα συμφραζόμενα, καθώς αναφέρεται πως το φεγγάρι πασχίζει να δείξει τη λάμψη του, ενώ χάνεται. Γενικά όλο το ποίημα υποβάλλει μια μελαγχολική και στενάχωρη ψυχική διάθεση, διότι αυτές οι εικόνες πουκυριαρχούν είναι μουντές και μελαγχολικές, όπως και η περιγραφή τους.Τέλος από τον
- 4. 4 τελευταίο στίχο συμπεραίνουμε ξεκάθαρα πως το ποίημα είναι μελαγχολικό, καθώς ο συγγραφέας αναφέρει πως και αυτός, και το κερί, αλλά και το φεγγάρι είναι λυπημένα. 9. Να προσδιορίσετε τη γλώσσα και το ιδιαίτερο ύφος του ποιήματος με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο. Η γλώσσα στο ποίημα είναι δημοτικήμε χρήση εικόνων, μεταφορών, παρομοιώσεωνκαι προσωποποιήσεων(π.χ. άγρυπνοφεγγάρι). Το ιδιαίτερο ύφοςείναι μελαγχολικό και υποβλητικό, καθώςγίνεται χρήση λέξεων που φανερώνουντην ψυχική διάθεση του ποιητή·π.χ. «μ’ αναλαμπές ψυχομαχάει το ετοιμοθάνατο κερί μου». 10.Να εντοπίσετε δύο προσωποποιήσεις ή παρομοιώσεις και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους στο ποίημα. Μία από τις προσωποποιήσειςστο ποίημα είναι το κερί που τρεμοσβήνει και κάθεται απέναντι από το ποιητικό υποκείμενοστο τραπέζι. Το κερί συμβολίζει τη ζωή που φτάνει στο αναπόφευκτο τέλος, καθώς και τον ετοιμοθάνατο πουπροσπαθεί να κρατηθεί στη ζωή. Άλλη μια προσωποποίηση είναι το φεγγάρι, το οποίο παρουσιάζεται άγρυπνο. Το φεγγάρι, το οποίο έχει προέλευση ρομαντική,συμβολίζει τη ζωή δίχως νόημα. Οι δυο αυτές προσωποποιήσεις μας φανερώνουντη θλίψη και τη μελαγχολία που αισθάνεται ο ποιητής. 11.Να παρατηρήσετε το ρηματικόπρόσωπο στο οποίο είναι γραμμένο το ποίημα (από την πρώτη ως την τελευταία στροφή). Τι χαρακτήραπροσδίδει στο ποίημα η επιλογή αυτή; Τα ρηματικά πρόσωπα πουκυριαρχούν στο ποίημα είναι το α΄ και το γ΄ πρόσωπο. Το α΄ πρόσωποδείχνει ότι το ποιητικόυποκείμενο συμμετέχει σε όσα αφηγείται, και άρα το ποίημα γίνεται πιο ζωντανό και παραστατικό. Με το γ΄ πρόσωποο ποιητής περιγράφει εικόνεςή διηγείται γεγονότα. Επίσης παρατηρείται και ένα ρήμα σε β΄ πρόσωπο(θαρρείς), στοιχείο πουπροσδίδει θεατρικότητα. Στάθης Κομματάς, Κυριακή Λεμονίδου, Ζήσης Λαμπρόπουλος, Ελισσάβετ Μητριτζώνη Οι επιρροές 12.Να αναζητήσετε χαρακτηριστικά της συμβολιστικής τεχνοτροπίας στο ποίημα. Θυμηθείτε τα γνωρίσματα του συμβολισμού στη σελίδα 194-195του σχολικού βιβλίου ή στην ιστοσελίδα http://www.potheg.gr/Treasure.aspx?lan=1 (στο αριστερό πράσινοπλαίσιο επιλέξτε ρεύμα και στη συνέχεια συμβολισμός). Χαρακτηριστικά της συμβολιστικής τεχνοτροπίας μέσα στο ποίημα είναι η μουσικότητα του στίχου και η χρήση συμβόλων, όπως το κερί
- 5. 5 και το φεγγάρι, τα οποία εκφράζουντη θλίψη και τη μελαγχολία του ποιητή. Με όλα τα παραπάνωδημιουργείται ασαφές εννοιολογικό περιεχόμενο,καθώς δεν δηλώνονται άμεσα οι σκέψεις και τα συναισθήματα αλλά υποβάλλονται με εικόνες ζωντανές και παραστατικές (π.χ. κερί). 13.Ποια στοιχεία του ποιήματος δείχνουντις ρομαντικές καταβολές του ποιητή; Θυμηθείτε τα γνωρίσματα του ρομαντισμού στο σχολικό βιβλίο της Α΄ Λυκείου (σελίδες 283-284) http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL- A111/262/1917,6373/ ή στην ιστοσελίδα http://www.potheg.gr/Treasure.aspx?lan=1 (στο αριστερό πράσινο πλαίσιο επιλέξτε ρεύμα και στη συνέχεια ρομαντισμός). Ο Λαπαθιώτης στο ποίημα «Νυχτερινό»εκφράζει τα χαρακτηριστικά του ρομαντισμού. Προβάλλει τη φύση (το φεγγάρι) και μέσω αυτού θέλει να περάσει ένα συγκινησιακό μήνυμα,τη μοναξιά και τη θλίψη του. Εκφράζει αυτό που νιώθει με τη φράση η σκοτεινή ψυχήμου, δηλαδή κάτι μελαγχολικό. Επίσης, φαίνεται να χάνεται σε διάφορα όνειρα-σκέψεις, που έσβησαν στην ψυχή του, όπωςσβήνει η φλόγα του κεριού. Με τον τρόπο αυτό παράλληλα εκφράζεται και ο συμβολισμός στο ποίημα. 14.Ο Ν. Λαπαθιώτης «έφερε στηνποίηση μια νέα ευαισθησία, στην οποία κυριαρχούνοι αβροί τόνοι κι αφήνει την αίσθηση του ονείρου, του αφηρημένου και του φευγαλέου»:να αιτιολογήσετε την παραπάνω άποψη με αναφορές στο ποίημα Νυχτερινό. Διαβάζονταςπροσεκτικά το ποίημα του Λαπαθιώτη, παρατηρούμε ότι πράγματι ο ποιητής έφερε στην ποίηση μια νέα ευαισθησία, στην οποία κυριαρχούνοι αβροί τόνοι, και αφήνεται η αίσθηση του ονείρου,του αφηρημένουκαι φευγαλέου. Αυτή η παρατήρηση στηρίζεται σε συγκεκριμένασημεία του κειμένου. Αρχικά, στην πρώτη στροφή ο ποιητής μας παρουσιάζει την απαλή εικόνα ενός κεριούμε φλόγα, το οποίο λόγω του αέρα τρεμοπαίζει, και μάλιστα το παρομοιάζει με την ψυχή του. Έτσι δημιουργεί αβρούς τόνους. Έπειτα, στην δεύτερη στροφή εμπλουτίζει την αρχική εικόνα, με την εικόνα του φεγγαριού που προφανώς χάνεται μες στα σύννεφα, ενώ το κερί προσπαθεί να κρατηθεί στη ζωή. Έτσι αφήνεται η αίσθηση του αφηρημένου και φευγαλέου λόγω αυτής της εικόνας. Τέλος, στην τελευταία στροφή το ποιητικόυποκείμενο παρομοιάζει την σκοτεινή εικόνα του φεγγαριού και του ετοιμοθάνατουκεριούμε τη λυπημένη ψυχή του. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι το ποίημα προβάλλει ένα είδος μελαγχολικής ευαισθησίας.
- 6. 6 15.α) Να εξετάσετε τη στιχουργική του ποιήματος (στροφή, στίχος, μέτρο, ομοιοκαταληξία), συμπληρώνοντας τονπαρακάτω πίνακα. β) Εξυπηρετεί η συγκεκριμένη στιχουργικήτη συμβολιστική τεχνοτροπία του ποιήματος;(σελ. 194-195 του σχολικού βιβλίου) Στροφές 3 στροφές, η καθεμία στροφή έχει 6 στίχους Στίχος ο κάθε στίχος έχει 9 συλλαβές Μέτρο ιαμβικό (τόνος στις ζυγές συλλαβές) Ομοιοκαταληξία ομοιοκαταληκτούνο δεύτεροςμε τον πέμπτο και ο τρίτος με τον έκτο στίχο, σε κάθε στροφή, ενώ ο πρώτοςκαι ο τέταρτοςείναι ελεύθεροι Η τεχνική του ποιήματοςεξυπηρετεί την συμβολική τεχνοτροπία του ρεύματοςτου συμβολισμού,και ο συγγραφέας με τον λόγο και τα εκφραστικά μέσα στο ποίημα του κάνει σαφέστερη αυτή την ένταξη. Μπορούμε να παρατηρήσουμε κάποιαχαρακτηριστικά του συμβολισμού, όπως η μουσικότητα και η υποβλητικότητα του στίχου μέσα από τη στιχουργία αλλά την θλίψη και την μελαγχολία που κυριαρχεί. Επίσης υπάρχει συσχέτιση αντικειμένων και ψυχικών καταστάσεων(π.χ. παρομοιάζεται η θλίψη με το κερί που αργοσβήνει). Διευκρινίσεις Στροφές:μετρήστε πόσες στροφές έχει το ποίημα, και πόσους στίχους έχει κάθε στροφή. Στίχος:μετρήστε πόσες συλλαβές έχει κάθε στίχος. Μέτρο:ιαμβικό, τροχαϊκό, αναπαιστικό, δακτυλικό Ομοιοκαταληξία:επειδή δεν παρατηρείται συγκεκριμένη ομοιοκαταληξία, εντοπίστε απλώς τους στίχουςπου ομοιοκαταληκτούν. Πρόδρομος Κιρμιζόγλου, Γιάννης Κιούρτης, Ηλίας Μήττας, Βάνα Ναλμπάντη Δημιουργικήγραφή 16.Το ποίημα συγκροτείται από οπτικές εικόνες και έχει κινηματογραφική τεχνική (από τονκλειστό χώρο η κάμερα μετακινείται στηνεξωτερική νυχτερινή ατμόσφαιρα). Δημιουργήστε μια μικρή ιστορία με τις εικόνες του ποιήματος (η ιστορία μπορεί να σχετίζεται με μια ερωτική απογοήτευση, με το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, με τον ξενιτεμό του κ.ο.κ.) Ο Ναπολέων είχε σχέση με την Ερμιόνη για δύο χρόνια. Τον τελευταίο μήνα όμως τα πράγματα άλλαξαν μεταξύ τους. Ο Ναπολέων με την Ερμιόνη τσακώνοντανόλο και πιο συχνά, χωρίς να υπάρχει σοβαρόςλόγος. Μια μέρα η κοπέλα τού είπε ότι δεν μπορεί άλλο…, ότι μάλλον δεν ταιριάζουν·και γι’ αυτό προτιμάει να διακόψουντη σχέση τους.
- 7. 7 Αυτή η προοπτική δενμπορούσε να «χωρέσει» στο μυαλό του άντρα. Από εκείνη την στιγμή και έπειτα διαρκώς αισθανόταν στεναχώρια, μελαγχολία και θλίψη. Κάθε ώρα της ημέρας, οι σκέψεις του στρέφονταν γύρω από την αγαπημένη του και τη σχέση τους. Μετά τον χωρισμό, καθημερινά τις βραδινές ώρεςστεκόταν μόνος του και παρακολουθούσε το φεγγάρι, σκεπτόμενοςαυτήν και τις στιγμές που ζήσανε μαζί. Όταν πήγαινε να κοιμηθεί, το μόνο που ήθελε να βλέπει δίπλα του, ήταν η φλόγα του κεριού που τρεμοέπαιζε,δίνοντας του έτσι μία ελπίδα, για να ξανασμίξει με την πολυαγαπημένη του. Ο Ναπολέων όμως ποτέ δεν κατάφερε να την ξεπεράσει, βιώνοντας έτσι μόνιμα την ερωτική απογοήτευση. Τέλος,μετά από 50 χρόνια απεβίωσε, χωρίς να έχει αγαπήσει καμία άλλη γυναίκα· τότε μόνο έσβησε οριστικά η φλόγα της αγάπης του για την Ερμιόνη. 17.Γράψτε το δικό σας ποίημα με τον τίτλο «Νυχτερινό»,αρχίζοντας «Απόξω έν’ άγρυπνο φεγγάρι…» Νυχτερινό Απ’ έξω έν’ άγρυπνο φεγγάρι Φεγγοβολά πέρα από μια απέραντη σκοτεινήάβυσσο Ανάμεσα στα αμέτρητα αστέρια Που σαν διαμάντια ξεχωρίζουν. Ετούτη η σελήνη παρακολουθεί από ψηλά Είτε δυστυχισμένουςνα δεινοπαθούν και να βυθίζονται στην απελπισία τους, Πληγωμένοι από τα ψέματα και την αδικία, Είτε «πλούσιους»να χαίρονται τα αγαθά τους, Και τους ανθρώπους«πουδιαιρώνταςτην ευτυχία τους Στη πραγματικότητα την πολλαπλασιάζουν»1. Αυτός ο μικρός πλανήτηςκινούμενοςελλειπτικά γύρω μας Φαίνεται από μακριά άπιαστος για μας Καθώς και αμέτοχος, σαν απλός θεατής, στα όσα συμβαίνουν! 1 Πάουλο Κοέλο 18.Αν είχατε τη δυνατότητα να επικοινωνήσετε με τον ποιητή, τι θα θέλατε να του πείτε με αφορμή το ποίημα που διαβάσατε;Γράψτε την απάντησή σας σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή σε επιστολή. Αγαπητέ κ. Λαπαθιώτη Αποφάσισα να σας στείλω αυτό το γράμμα αφότου διάβασα ένα από τα ποιήματά σας, το «Νυχτερινό».Θα ήθελα πραγματικά να σας συγχαρώ. Προσωπικά θα παρομοίαζατο κερί με την ψυχή του μοναχικού ανθρώπουή ενός αγαπημένου του προσώπουή ακόμα και της κοινωνίαςολόκληρης.Έχετε ένα φοβερό ταλέντοστο να
- 8. 8 μεταφέρετε σοβαρά και βαθιά νοήματα, όπωςείναι η μοναξιά και η απαισιοδοξία τουανθρώπου, σε ένα ποίημα. Όμως κ. Λαπαθιώτη,γιατί να είναι τόσο σκοτεινό και στενάχωρο το κείμενο;Να μην υπάρχει λίγο φως στα αδιέξοδά μας; Κλείνοντας θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δόθηκε να επικοινωνήσωμαζί σας. 19.Να ζωγραφίσετε μία εικόνα του ποιήματος. Γιώργος Μπάσδας, Μανώλης Λαζίδης, ΔήμητραΜακρή, Δημήτρης Κόλλιας