1. ΣΤΑΥΡΑΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ,ΠΕΟ2
3ο ΓΕΛ ΧΟΡΤΙΑΤΗ
ΤΙΤΛΟΣ:
Ρήματα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας που συντάσσονται με απαρέμφατο και
κατηγορηματική μετοχή – Διερεύνηση και σημασία τους
ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ:
Αρχαία Ελληνικά Β΄ Λυκείου
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:
1) ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ
- Να εξοικειωθούν οι μαθητές με ρήματα της αρχαίας ελληνικής και τη σύνταξή τους
-Να κατανοήσουν πότε ένα ρήμα συντάσσεται με απαρέμφατο και πότε με
κατηγορηματική μετοχή και πώς αλλάζει η σημασία του σε κάθε περίπτωση
- Να κατανοήσουν μέσα από παραδείγματα κειμένων της Αρχαίας Ελληνικής τη
σύνταξη των ρημάτων με απαρέμφατο και κατηγορηματική μετοχή και τη
διαφοροποίηση της σημασίας κατά περίπτωση.
-Να προβληματιστούν σχετικά με τον τρόπο μετάφρασης συγκεκριμένων
συντακτικών δομών της αρχαίας ελληνικής.
2)ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΙ
- Να εξοικειωθούν με την αναζήτηση γλωσσικού υλικού σε βάσεις γλωσσικών
δεδομένων και τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού. Συγκεκριμένα να μπορούν να
αναζητήσουν υλικό σε ηλεκτρονικά λεξικά, σώματα κειμένων, συμφραστικούς
πίνακες.
-Να επεξεργαστούν το υλικό που θα συγκεντρώσουν σε επεξεργαστή κειμένου.
3) ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ
- Να καλλιεργήσουν οι μαθητές πνεύμα συνεργασίας, να μπορούν να αλληλεπιδρούν
και να επικοινωνούν στο πλαίσιο της ομάδας.
ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ:
2 ώρες
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Χωρίζουμε τους μαθητές σε 5 των τριών ατόμων ομάδες και δίνουμε στην κάθε
ομάδα ένα ρήμα της αρχαίας ελληνικής. Αναθέτουμε στην κάθε ομάδα να
αναζητήσει στην πύλη της Ελληνικής γλώσσας και στον συμφραστικό πίνακα ένα
ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και να μελετήσει την σύνταξή του με
απαρέμφατο και κατηγορηματική μετοχή. Ζητούμε από κάθε ομάδα να αναζητήσει
στο σώμα των κειμένων παραδείγματα μέσα από κείμενα, για τη σύνταξη του
ρήματος με απαρέμφατο και με κατηγορηματική μετοχή. Επίσης ζητούμε από την
κάθε ομάδα να δώσει τη σημασία του ρήματος ανάλογα με τη σύνταξη και να
διασαφηνίσει τη διαφορά της σημασίας, του όταν συντάσσεται με απαρέμφατο και
όταν το ίδιο ρήμα συντάσσεται με κατηγορηματική μετοχή. Τέλος, κάθε ομάδα
καταγράφει στον κειμενογράφο τα αποτελέσματα της αναζήτησής της και τα
παρουσιάζει στην τάξη.
2. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ –ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Επαγωγική μέθοδος : οι μαθητές θα οδηγηθούν από το παραδειγματικό υλικό που θα
συγκεντρώσουν οι ίδιοι στη διατύπωση γενικών συντακτικών κανόνων.
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ
Πέντε Η/Υ (ένας για την κάθε ομάδα)
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
διαδίκτυο, φύλλα εργασίας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΟΡΕΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Πρώτη ώρα
Χωρίζουμε την τάξη σε 5 ομάδες και δίνουμε στην κάθε ομάδα από ένα ρήμα της
Αρχαίας Ελληνικής. Στο εσωτερικό των ομάδων κάθε μαθητής αναλαμβάνει
επιμέρους ρόλους. Στην πρώτη ομάδα δίνουμε το ρήμα 'γιγνώσκω', στη δεύτερη
ομάδα το ρήμα 'άρχομαι', στην τρίτη ομάδα το ρήμα 'αἰσχύνομαι', στην τέταρτη
ομάδα το ρήμα 'φαίνομαι' και στην πέμπτη ομάδα το ρήμα 'ἐπίσταμαι’.
Ζητούμε από κάθε ομάδα να αναζητήσει στην πύλη της Ελληνικής γλώσσας, στα
αρχαία ελληνικά και στον συμφραστικό πίνακα το ρήμα που έχει αναλάβει να
διερευνήσει. (http://www.greek-
language.gr/greekLang/ancient_greek/index.html).Εξηγούμε στους μαθητές ότι για να
εντοπίσουν τα παραδείγματά τους, ίσως χρειαστεί να κάνουν αναζητήσεις όχι μόνο με
το ενεστωτικό θέμα π.χ. αρχ, αλλά και με το θέμα άλλων χρόνων, π.χ. αρξ/ηρξ.
Επίσης τους ζητούμε να αναζητήσουν το ρήμα στα σώματα κειμένων, να
καταγράψουν παραδείγματα , να κρατήσουν σημειώσεις για το πότε συντάσσεται
κάθε ρήμα με απαρέμφατο και πότε με κατηγορηματική μετοχή και να
συμβουλευτούν και τις μεταφράσεις που υπάρχουν στην Πύλη. Κάθε ομάδα
καταγράφει τα συμπεράσματά της στον κειμενογράφο και τα παρουσιάζει στις άλλες
ομάδες.
Δεύτερη ώρα
Οι ομάδες συμπληρώνουν το φύλλο εργασίας. Η πρώτη ερώτηση θα συμπληρωθεί
από κάθε ομάδα ξεχωριστά, ενώ οι υπόλοιπες θα απαντηθούν από όλους τους
μαθητές. Αν δεν επαρκεί ο χρόνος για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας μπορεί
να τους ανατεθεί ως εργασία στο σπίτι.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. Αναζητήστε στον Συμφραστικό Πίνακα Λέξεων κειμένων της αττικής
πεζογραφίας, που υπάρχει στην «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» (α) 3
παραδείγματα στα οποία το ρήμα που έχει αναλάβει η ομάδα σας συντάσσεται με
απαρέμφατο και (β) 3 παραδείγματα στα οποία συντάσσεται με κατηγορηματική
μετοχή. Μεταφέρετε τα παραδείγματα στον παρακάτω πίνακα, καθώς και τις
αντίστοιχες μεταφράσεις τους που θα βρείτε στο Ανθολόγιο της «Πύλης».
ΡΗΜΑ: _____________________
3. σύνταξη με κατηγορηματική μετοχή
παραδείγματα μεταφράσεις
2.Να επιλέξετε το σωστό τύπο μέσα από την παρένθεση:
α) Αἰσχύνομαι (λέγειν / λέγων) τοῦτο = Ντρέπομαι που το λέω
β) Ἄρχομαι (διδάσκων / διδάσκειν) ἔκ τῶν θείων = Αρχίζω να διδάσκω και
συνεχίζω με κάτι άλλο
γ) Φαίνεται τἀληθῆ (λέγων / λέγειν) = Φαίνεται να λέει αλήθεια (σε αβέβαιο
φαινόμενο)
δ) Ἐπίσταμαι θεούς (σέβειν / σέβοντας) = Γνωρίζω να
ε) Περικλῆς ἔγνω τήν εἰσβολήν (ἐσομένην / ἔσεσθαι) = Ο Περικλής
αντιλήφθηκε ότι ...
στ) Κλέαρχος (ἐπιορκῶν / ἐπιορκεῖν) εφάνη = Ο Κλέαρχος αποδείχτηκε ότι
παρέβη τους όρκους
ζ) Αἰσχύνομαι (εἰπεῖν / εἰπών) ταληθή = Ντρέπομαι να ...(δεν λέω κάτι από
ντροπή)
η) Ἤρξατο (διδάσκειν / διδάσκων) σέ τήν στρατηγίαν = αρχίζω να και
συνεχίζω με το ίδιο πράγμα
θ) Ἐπίστασθε ὑμᾶς (προδοῦναι / προδόντα) = Γνωρίζετε ότι ...
ι) Ἔγνω δεῖν τήν γυναῖκα (σατραπεύειν / σατραπεύουσα) = Έκρινε ότι...
3.Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με το σωστό τύπο και δώσετε τη
μετάφραση:
α) Οὐκ αἰσχύνομαι ....... (μανθάνω, μετοχή Ενεστώτα)
β) Ἔγνωσαν ἐμοί ........ (παραδίδωμι, απαρέμφατο Αορίστου)
4. γ) Φανήσεται πρός τόν Δημοχάρη ταῦτα ....... (ὁμολογέω -ῶ, μετοχή
Παρακειμένου)
δ) Ἤρξατο τά μακρά τείχη Ἀθηναῖοι ........ (οἰκοδομέω -ῶ, απαρέμφατο
Ενεστώτα)
ε) Σύ ἐσθλός ....... (εἰμί, μετοχή Ενεστώτα) ἐπίστασο
στ) Αἰσχύνῃ πατέρα ........ (προλείπω, μετοχή Ενεστώτα)
ζ) Αἰσχύνονται λόγους ......... (γράφω, απαρέμφατο Ενεστώτα)
η) Περικλῆς ἔγνω τήν εἰσβολήν ....... (εἰμί, μετοχή Μέλλοντα)
4.Να αντιστοιχίσετε τη στήλη Α με τη στήλη Β:
Α Β
Γιγνώσκω+κατηγορηματική μετοχή Αρχίζω να κάνω κάτι (& συνεχίζω με κάτι
άλλο)
Αἰσχύνομαι+απαρέμφατο Κρίνω ότι, αποφασίζω να, μαθαίνω πώς να
Ἄρχομαι+απαρέμφατο Φαίνομαι ότι (σε πραγματικό φαινόμενο)
Φαίνομαι+κατηγορηματική μετοχή Γνωρίζω πώς να, Μαθαίνω πώς να
Ἐπίσταμαι+απαρέμφατο Ντρέπομαι να, δεν κάνω κάτι από ντροπή
Αίσχύνομαι+κατηγορηματική μετοχή Γνωρίζω ότι, αντιλαμβάνομαι ότι, εννοώ ότι
Φαίνομαι+απαρέμφατο Αρχίζω να κάνω κάτι (& συνεχίζω με το ίδιο)
Γιγνώσκω+απαρέμφατο Φαίνομαι να, ότι (σε αβέβαιο φαινόμενο)
Ἄρχομαι+κατηγορηματική μετοχή Γνωρίζω ότι, μαθαίνω ότι, πληροφορούμαι
ότι
Ἐπίσταμαι+κατηγορηματική μετοχή Ντρέπομαι που, κάνω κάτι με ντροπή
5. Να αποδώσετε στα Αρχαία Ελληνικά τις παρακάτω προτάσεις:
α) Ξέρω να σέβομαι τους θεούς
β) Κατάλαβε ότι θα γίνει εισβολή
γ) Ο Περικλής έδινε την εντύπωση ότι φοβόταν
δ) Γνώριζε να συγκρατεί την οργή του
